Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanterías de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en línea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos años como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio público. El que un libro sea de
dominio público significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el período legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio público en unos países y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio público son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histórico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difícil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras señales en los márgenes que estén presentes en el volumen original aparecerán también en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.

Normas de uso

Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio público a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio público son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones técnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:

+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseñado la Búsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No envíe solicitudes automatizadas Por favor, no envíe solicitudes automatizadas de ningún tipo al sistema de Google. Si está llevando a
cabo una investigación sobre traducción automática, reconocimiento óptico de caracteres u otros campos para los que resulte útil disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envíenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio público con estos
propósitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribución La filigrana de Google que verá en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Búsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Manténgase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No dé por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio público para los usuarios de
los Estados Unidos, lo será también para los usuarios de otros países. La legislación sobre derechos de autor varía de un país a otro, y no
podemos facilitar información sobre si está permitido un uso específico de algún libro. Por favor, no suponga que la aparición de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infracción de los derechos de
autor puede ser muy grave.

Acerca de la Búsqueda de libros de Google

El objetivo de Google consiste en organizar información procedente de todo el mundo y hacerla accesible y útil de forma universal. El programa de
Búsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podrá realizar búsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la página http://books.google.com
 TOMVS SEPTIMVS
COMMENT. D. HIERONYMI
S V P E R P S A LM OS,
Quibus accefsit Pfalteriumi pfum exHebraico ab
i pfo H ieronymo latinitate donatum.

Omnia, o eraac ſtudio Mariani Viétorii Reatini, Epiſcopi Amerini

ºv multis in locis au&la, & emendata.

Operù aulem Cenſaram, qua Commentarios hos D.Hieronymi effeprobatur,

inuenies $tatim poft féquentem epifíolam.

R O M AE,

M D L XX II,
 |--
----
·
*... •
*|
|-→
·
----！ -
, ！-,
----··|
* ---- – '- - -
------ - --
-- ---- _ _ _ _
* **-
·
·|-
-----|×
- …*… •
|
*→ ·*
-|
*.
- -- ---------
·-
-
|-·|-********* '
~ ~ ~ ~~• • • • • • • • • • • • • • ………,
å
|-|-
|-|-
--------·|-- -*--^,i
* -
…-• -~~~----· . --· · · · ·· ·
* *-·|- ----- .|-·, !
→ ·-----
----- - -*·
|-|-ſ v. .
|
|-* ~~~~ ~~ |
**~·
|-, !
*-----
• • • • • •|-* --
|-*·|
·-|-|
·|
|-··
~-|
|-|-|
--
-·

***ノ･
-…
n
|-----·
·|

º
-·
• ; G R E G O R I O X I I. I. P O N T. M A X.,
Marianus Viélorius ReatinusEpifcopus Amerinus.
] DID ERAM iam ex mandato 'Pjiij.Pont.Max.amultâ er
roribur expurgata,et a Bataui im/ommjs liberata,triaprima
D.Hieronymi uolumima:cü morte illo ab humanù rebàt /ab
traéto,Tiu* V. qui eiim Pontificatufummo/acceffit,ut caetera
}'ll
| illiur opera a memdi* expurgarem,mandauit.gua
- g - sz zza in
in re cum .
diu multumq;per aliquot annos laborarim, & tre, alios ſan
- * £fifiimi uiri tomos, quibur eius commentarij continentur, ab
/0luerim;ille quoque adperennem,felicemque alteriur/aculi uitam uocatur,commi
grauit. Cuiu obitum «gerrimeprofeéfo bomiomme* tuliffent, mff diuino quodâ af
fatu,65 uno cunéforum (ardinalium com/en/a, latim Tu(quodneminial y antea
contigit)ueluti de illius manufummärerü/α/éepturu,& tamquàm magniu alter
GR E G O RIVS Ecclefie/ubuenturur,acce#ifer, Cuius quâte/emperfuerint, quan
144, impoflerum adprofeétüfideliüfuturae uigiliæ fint, non tä nomine ipfò prætefers, :
quàm rebur ipfis o$tendir. Speramt emtm omne, per terefiituemdam fore ecclefiam,
et ad eã uiteformä,quaprimii/iu* G R E G ο R Ι I temporefuerat (quo quidëprae
$iamtiurfalicius% mullum legitur)redigendam.Q2am in ffem cum alij multù ex
perimentù,qu4 de uirtute, prudentia, doéfrina,& bonitate tua,cognita & explora
ta habent,deuenerint: jpfe certe ex cóngreffibur illú,quos in emendando Gratiani
*Decreto / pe/pius fimulhabuimur,maxime omniü adducor. Didici enim ex his,
quantum probitate,& iùdicio tum&#â præ$ter,quamtumue ingenio caeteris antecel
ia4. Diuina igitur quadam bonitatefaéfum eff,ut uoluntatéamimi mei erga San
&itatem tuam maximepropem/am,o£iendere aliquo modo nuncpoffem. Superßnt
enim adhuc tria alia uolumina,inter quæ eff hocfèptimum Commentariorùinp/a!
mos; quod ueluti alienum a Hieronymo,fa//0 quidá amouerant:& amplius(quod
omnium maximi facio) index, ingenti labore, maximisque uigiljs ex Hierony
mi doétrina a me colleétus: quæ Beatitudini tuæ dicarepoßim. Poftrema autem,
omnium licet hæc fint, et aliena a Hieronymo opera aliqua inter/e admixta com
prehendant, omnem tamen Hieronymi doârinâ indice (ueluti Homerica illa mux
jliad?) in fine breuiter colleétam continât.Cuius indicit quamtafutura utilitasfit,
ex ipfofacile omne agnofçent: quippe cum non /0lum indicit,/ed etiâ adnotationiã
uicéprastet &go certe non ab/que diuinaprouidentia faétum reor,ut mouem uolu
mina operum D.Hieronymi,computatis duobus,qu« illi ad/cripta/%mt,tre per or
dinem/ummi 'Pontificej æqueper me emendata fèfèeperint: Primus tria prima, !
e7Medus tria media, Poftremur triapoftrema. Qua de re eò latior ego munc/am,
qид et adoperi finem peruenije me uideoter potrema ili dicâtur, gui me potiremo
laborantem,ex magnitudine beneficentia,& liberalitatù ßa,quacumétos comple
&fitur,& a laboribus eximere,& ultimos uitæ meæ annos, atate iam , et ualetudi
me grauefçentes,/alfiemtare,iuuarequeprafidio aliquo poterit. Deus opt.max.San
ętitatem tuam ad totius Ecclefia utilitatem diu mobi* /éruet incolumem.
-- A 2.
 M A R I A N I V I C To R II R E A T IN 1,
- E P I S C Q P I A M E R I N I,

Cenfùrain Septimum Tomumhorum (ommentariorum/ per P/almos.

IH IL humana in uita difficilius, quàm ueritatem inuenire ; nihilq; pe

riculofius, quàm conie&uris incertisque argumentis illam quærere,
quæfitamq; pro certo afferere,& inuulgare: præfertim ubi tempore,cu
ius filia ueritas appellatur, illa obfcuratur potius quàm clarefcit. Vete
rum ecclefig procerum multa ingenii eorum fublimitatem teftantia ex
tant monumenta, plurima interciderunt, nonnulla ita mentitis titulis
obfcurata funt, ut quem olim au&orem habuerint, quibufque confcri
pta temporibusfint, inueniri nequaquàm poffit. Hac autem in re tanto .
' periculofius peccatum eft, quanto ea, quæ ab inferioris claffis homini
bus confcripta funt, do&is principibusque eloquefitig uiris adfcripta fuerunt. Nullus fermè
antiquorum patrum eft,qui in hanc infelicitatem non inciderit, & qui fuo nomine alienis operi
bus fi6 legatür. Diuus aüté Hieronymus eò amplius hac labe infe&us eft,quò ingenii illius fub
!imitas,dó&rinaeque magnitudo,ita mirabilem illum toti reddidit orbi, ut eum imitari certatim
omnes contenderint. Hos commentarios in omnes Dauidicos pfalmos Hieronymi fuiffe, & à
Hieronymo editos tota olim,ncmine retreétante,antiquitas credidit : Inualefcétibus deinde ho
minum ingeniis,mentisque aciem acrius intendentibus,do&rinaeque guftô à fàliua,non ab opi
nione diiudicátibus, cœptum eft negari quod antea pro uero afferebatur:uocataquc in dubium
ណ្ណ , utraquc fententia propugnâtores fuos inuenit : eoque contendendo , dubitan
oque progreffum eft,ut potius Hieronymi labores hos non fuiffe,quàm cuius illi au&oris fue
rint,apud doétos eruditosque aliquos inualuerit. Rationes, quæ à Hieronymo opus diuellunt,
Sixtus Senenfis libro quarto Bibliothecæ fanétæ(ut acrem illum,infenfumq; ueterü patram cen
forem Erafmum omittam)aliquot non inepte nec inerudite retulit. Nos alias nihilo imbecillio
res inuenimus: funt autem illæ huiufcemodi. Primo,au&or pofthabito hiftoriae fenfu, ipfiusque
liter; expofitione, contra ipfius Hieronymi perpetuo retentam confuetudincm, omiffâ, in fólis
allegoriis tropologiisque uerfatur: de Chrifto & ecclefia cun&a myftice tantum interpretans.
Hebraicam deinde græcamque eruditionem , qua omnia D. Hieronymi opera fcatent, nullam
ferme admifcet:& ficubi eam interponit, aliunde quàm à fonte petitám,& mutuo potius ab aliis
acceptam,quàm à fe ipfo proditam, uidetur.Tertio multa in his pfalmis au&or interpretatur,
quæ cum expofitione Hieronymiana, quam alibi ille prodidit,ex diametro pugnant: ueluti cum
pfalmo 1o4, Cynomiam,caninam mufcam exponit: cüm tamen Hieronymüs in fine epiftolæ ad
Suniam, & Fretellam xoivouwar Cgnomiam magis legat, & omne mufcarum genus interprete
tur,in quem fenfum reaudar, ideft,omnimodam mufcam Aquila uertit : & 8. Exodi capite le
gitur : Q_uòd fi non dimiferis eum , ecce ego immittam in te , & in feruos tuos, & in populum
tuum,& in domos tuas omne genus mufcarum: & implebuntur domus Aegyptiorum mufcis di
uerfi gcneris. Pfalmum o&uagefimum nonum, cuius initium eft : Domine refugium fa&us es
nobis, Moyfi effe,& à Moyfe editü unà cüaliis decem fequentibus, Hieronymus, dum illum ad
preces Cypriani presbyteri exponit(inuenies autem eum üolumine tertio, epift.139.)multis có
tendit. Horum autem commentariorum au&or Moyfi eum effe aperte inficiatur : in expofitio
ne pfalmi decimitertii teftimonium Pauli in tertio capite ad Rofhanos, quod Hieronymusin
procemio libri decimifexti fuper Efaiam,ex Efaia fumptum afferit, hic ex Deuteronomio acce
ptum aſſeuerat. In pſalmo fexagefimo fecundo,eo uerfu,ubi nos lcgimus : Quàm multipliciter
tibi caro mea, hic au&or nihil amplius addit,cum tamen D. Hierofiymus expöfitione fuper 16.
& 44. Ezechielis caput , iuxta alia exemplaria afferat legi: Quomodo confumpta eft, fiue con
tabuit caro mea. Et ne le&torem longius traham, quantum horum commentariorum cxpofitio
ab ipfius Hieronymi expofitione interdum diffideat, non folum ex pfalmis 44. 89. & 1 26, quos
tertio uolumineâ Hieronymo expofitos inuenies,fcire quis poterit : uerum multo amplius, cer
tiusque exindice,quem nos ex locis pfalmorum ab ipfo Hieronymo fparfiminterpretatis in unú
collcgimus,
 : collegimus,deprehendet. Quarto phrafis ipfa, & di&ionis genus,quod iftis commenta
riis cóntinetur,ita à Hieronymiano ftylo diffidere uidetur,ut Hieronymi opus effe nemo in
illius le&ione exercitatus affirmare certo poffit. Nam præter quod pcr Homiliâs pfàlidos
exponit, & concifo di&ionis genere contrâ Hieronymi confuetudinem utitur,excurrit fkpe
in concionum formulas,& auditoresineptis uerborii repetitionibusinterpellat,maioremg;
lmorum partem, prece aliqua ad Deum fufà concludit. Pfalmum 1 18. uti longiffimumi,
tribushomiliis fe expofiturum pollicetur,& in expofitione I 1 1.pfalmi,hora fe iam excludi
a perſequenda expoſitione aſſerit. In fine pſalmi 142. ſe pſalmos per homilias interpreta
-

tum etiâm eis,qui latinam linguam ignorabant, oftendit. Dum primum pfalmum interpre
tatur,ait apud Hebræos primum & fecundum pfalmum eundem effe, idque in apoftolorum
: A&is comprobari prodit,cum tamen A&. 13. Paulus dicat. Et nos uobis annuntiamus eâ,
· quæ ad patres noftros repromiffio fa&a eft:quoniam hanc deus adimpleuit filiis noftris,re
. fufcitans Iefum, ficut & in pfalmo fecundo fcriptum eft : Filius meus es tu,ego hodie ge
nui te. In pfalmo 1 18. fub litera Nun legit, Anima mea in manibus tuis femper : fecundü
quod græce apud uulgata exemplaria legitur ; mox fubdit : & in alio loco dicit: Anima
.mea in manibus meis: tanquàm alio in loco teftimonium iftud reperiatur,cum tamen non
alibi illud ponatur,fed ipfe idem locus diuerf: fcribatur : fcilicet,uel in manibus meis,ucl in .
-manibus tuis. De qua re Hieronymus ad Suniam, & Fretellam ita fcribit : Anima mea in
manibus meis femper,& legem tuam non fum oblitus. Pro quo in græco legiffe uos dicitis
ir tà*x*p*i asv, ideft,anima mea in manibus tuis femper.Sedfciendum eft & apud Hebræos,
& apud Lxx.& apud omnes alios interpretes fcriptüm effe,in manibus meis,& non in mani
bustuis: quod Hebraice dicitur 'a> : & omnes apud græcos ecclefiaftici interprctes iftiim
locum fic edifferunt , & eft breuiter hic fenfus. Quotidie periclitor, & quafi in manibus
meis fanguinem meum porto : & tamen legem tuam non obliuifcor. Hieronymi fimiliter
opus non effe oftenditur, ex eo quòd in expofitione pfalmi decimifexti, dum interpreta- .
tur uerficulum illum : De abfconditis tuis adimpletus eft uenter eorum, Eucherium citat?
cum tamen Eucherius Lugdunenfis ecclefiae epifcopus, pofterior aliquanto Hieronymö
fuiffe credatur: utpote qui Petronio Bononienfi Antiftiti,ut ipfe in epiftola ad Valerianum
teftatur, Synchronos floruerit, anno Chrifti CCCCXXVII. Quamobrem: Hierony
mus nec in Catalogo,nec alibi Eucherii mcminit.Sub initium commentarii in pfalmü 132.
ait fe fratrem f;cularem habere (fuit enim monachus horum commétariorum au&or) cum
tamen Paulinianus Hieronymi frater, quem folü eum habuiffe proditur, presbyter füerit ,
& ab Epiphanio Salaminæ Cypri Epifcopo,Diaconatus,& Presbyteratus ordinê fufceperit.
In enaríaíione eiufdem pfalmii, ait fion effe illius temporis de facërdotalibus diccre üefti
mentis: cum tamen D. Hieronymus de illis doéte, copiofeq; ad Fabiolam fcripferit, fuofq;
illos labores,nihil retra&ans,fkpe referat,ut facit in Cométariis fupcr Ezechielem capite 9. -

& 44. Hieronymus omnes fuos labores modo Paulæ, & Euftochio; modo Eufebio,& Exu -

perio, modo aliis dicat.Au&or autem horum commentariorum neminem, cui illos infcri
bat,in prooemio nominat:Imo hominis opus effe,qui ex Origenis expofitionibus,aliquibus
additis,aut detra&is,illos collegerit:& inftar eorum qui orbem ipfum in breui tabella de
pingunt, quicquid ille in tomis uel homiliis late differuit , in anguftum commentariolum.
retulerit, ex eodem prooemio clare diferteque apparet., Q ui auté contrariam afferunt opi
nionem, & Hieronymi opus effe magis contendunt, Auguftini teftimonium proferunt. Il-.
le enim Hieronymüm fuper pfalmos fcripfiffe dilucide affeuerat : quod ipfüm prodit etiã
' ipfe Hieronymüs. Dum enim tertium Abacuc caput interpretatur,& quid fela, quod Lxx.
Diapfalma üerterüt,fit, traétat,ita ait:De Diapfalmate quod hebraice dicitur nbo in pfalie
rio plenius difputatum eft : de qua re pfalmo-quarto ab auétore horum commentariorum
ertra&atum fuit. Ipfe autem Hieronymus in epiftola ad Marcellam , quæ eß, 138. latius de
ac re differit. Rurfus proœmio in Malachiam prophetam ita fcribit:Tempus quoquestitu
lusque conueniunt, quod & in pfalmis diximus: qui titulos non habent, eorum effe cre
dendos, quorum priores pfalmi nominibus prænotati funt. Verum hoc alterum argumen
tum contrariam potius aftruit opinionem : quippe cum hoc ipfum nequaquàm, in his c6
mentariis fcriptum reperiatur, fed potius in expofitione 醬 o&tuagefiminoni ad Cy–"
prianum prebytcrum: quam tertio uolumine epiftola 139, legere poteris.Magnum autem'
* .. A 3 pro .
 ‫سیم‬--
‫ح‬- .‫م‬ .‫ه‬ - ør - "

pro hac fententia argumentum eft, quòdin expofitione fecundi pfalmi, dum interpreta
tur illum uerficulum , Apprehenditc difciplinam,au&or horum cómmentariorum ita fcri
pferit. Pro eo quod in græco dicitur 394;wstrau*iam, in hebræo legitur ns ipv) : quod inter
'pretari poteft, Adorate filium . Apertiffima itaque de Chrifto prophetia , Adorate filium ;
ne forte irafcatur Dominus, hoceft Pater. Hanc autem Hieronymi uerfionem , interpreta
tionemque cffe, negari non poteft,ipfomet Hieronymo libro primo aduerfus Ruffinum ita
hac de re prodcnte.Illud quoque carpere dicitur, quòd fecundum pfalmum interpretans,
pro eo quod legimus in latino, Apprehendite difciplinam, & in hebræo uolumine fcri
ptum eft naipvs , dixerim in comiiientariolis meis,Adoratc filium:& rurfum omne pfalte
rium in Romanum uertens fonum, quafi immemor expofitionis antiquæ,pofuerim,Adora
te pure. Quod utique fibi effc contrarium omnibus patet : & reuera ignòfcendum eft ei,fi
ignqret linguæ hebráicæ ueritatem,qui interdum & inlatinis haefitat, ipû (ut uerbü de ucr
b9 interpreter) xara**^#*ars, ideft, déofculamini,dicitur. Q uod ego nolens transferre pu
¤ tide, fenfum magis fecutus fum ; ut dicerem, Adorate. 8器 enim,qui adorant,folent de
ofcularimanum,& capita fubmittere,quod fe Beatus Iob elementis & idolis feciffe negat,
dicens : Si uidi Solemi cum fulgeret, & lunam incedentem clare: & lætatum eft in abfèon
ditQ cor meum,& ofculatus fuí manum meam ore meo : quae iniquitas maxima eft, & ne
' gatio contra Deum altiffimum : & Hebræi iuxta linguae fuá proprietatem deofculationem
'Pro ueneratione ponunt,id tranftuli quod ipfi intelligunt,quorum uerbum cft, n> . Barau
tem apud illos diuerfà fignificat.Dicitur enim & filius,ut eft illud Bar Iona filius Columbæ,
& Bartholemæus filius Ptolemæi,& Barthimaeus,& Bariheu, & Barrabas, Triticum quoque
$ fpicarum fafciculus,& ele&us ac purus,Quid igitur peccaui,fi uerbum ambiguumi diucr
£a interpretatione conuerti? & qui in comîentarioiis,ubi libertas eft differendi, dixeram,
Adorafefilium,in ipfo corpore, ne uiolcntus uiderer interpres , & Iudaicæ calüniae locumì
slarê dixerim, Adofate pufe,fiue ele&e:quod Aquila quoqüe & Symmachus tranftulerunt.
º
Quid ergo Ecclefiafticę fidei nocet, fi dóccatur le&or,quot modis apud Hebraeos unus uer
ficulus exp!agetur. Ha&enus Hieronymus. Opus autem Hieronymi éffè illud quoque con
firmat, qùôd in expofitione primi pfàlmi auâor afferit fe in C*farienfi Bibliothecâ(in qua
vcrfàtum Hicronyihum nemö ignora:) Origenis exéplar de pfalmis uidiffe, quod ipfiufihet
Orjgenis manu exaratum fuiffe in expofitiöne quarti pfalmi demonftrat. Fuiffe autem Hie
rofolymis quoque auéìoré,ex pfàlmo 1 1 9. clare appâret. Congruit quoque auéìoris tem
Pus cum Hieronymi tempore: Vixit enimi quadringétis annis a Chrifto nato : & fi quadra
ginta pro quadringentis pfalmo 1o8. dum'exponit, Non fit illi adiutor, in impreffis antca
cogigibus légeretür.Loqüens auté de tépore fuo Hieronymus ita in expofitiofie tertii capi ,
sis Ofee fcribit: Poft paffioné Domini Saluatoris ufque inipraefepté diem, paulominus quá
dringentefimus annus expletur;& quantum temporis refideat ufque ad diem iudicii, neè an
geli nouerunt,nec filius. Congruit'etiam profeffio , quippe cum auétor horum commenta
riorum monachus, ficut Hierönyiiius, fücrit : quod ipfum tum alibi, tum ex interpretatio
- * ne pfàlmi fi9.& 1 3 2.clare apparet . Citat etiaiii,quae ftata Hieronymi confuetudó eft, fae
& Pc noa félaih Lxx.fed etiam Âquilam,Symmachijm,& Theodotionem, interdumque quin
sam, & fextari editionem. Addó quòd'in expofitione pfałmi 1 33. dum enarrat üerficulŭ
illuta : Qyi ffatis in domo dòmihi (loquens dc Arianis ut reor) ita ait.Caeterum ante an
nos quindccim , aut uiginti,parietes omines hic ecclefiarum hgretici poffidebant : Ante ui
ginti enim afifios 'omnes ecclefiäs has hæretici poffidebant; quod tempus cü Hieronymi
íempore maxime congruit. Exponens quòque pfalmí76. idipfum prodit de Afaph, qüod
HieronymusMatthæi 1 3.fcribit: {cilicet,quòd pro Afaph Efaias fcriptum effet,ubi dicitur:
Vt impleretur, juod di&um erat per Efaiaimi. prophetam dicentem : Aperiá in parabolisos
£um; erij&tabó abfcondita à coiiftitutione thuridi. Quod quia in Efàia non reperiebatur
(Afaph enim nomen ignotum erat) abrafum Efaig nomén fuit : funt autê uerba ifta in pfat
mo 77. qui ab Afaph editus,Afaph nomine infcribitur.Pro eadem fententia facit,quòd có
£!£ntariorü horum auétor fempérfere Lxx, raro ipfius Hieronymi interpretationem citat.
蠶 utranqüe fimul adimifcet: quod facile ex locis teftamenti ueteris, dum eosins
me iú profert, agnoſcere quis poterit. His aliisque rationibus in medium addu&is, quæ
nam ucrioffcnténtia
* l* **
fit, do&i$ uiris miniine adhùc compcrtü. Quæresin caufafuit, utin-,
- - ter
ter genuina Hieronymi opera, quae fex uoluminibus cóprehenfa funt, & inter aliena ab eo,
quae duobus poftremis tomis clauduntur,hoc fuper pfalmos uolumen, ex fententia felicis
memorig Pii V. fummi Pontificis, cuius mandato hi omnes labores à nobis infumpti funt,
ueluti dubium locaretur. Si quis tamen fententiam mcam fcire concupifcat;audiat me illius
effe opinionis,Commentarios iftos Hieronymi effe : flylum autem propterea uariare, fali
uamque hominis non effe eandem, quæ in cgteris illius operibus guftatur, quia per homi
lias ab alio expofitione colle&a, non fcripto fint enarrati. Monachis enim qui in Bethle
hem Domino feruiebant, illos expofuit : fic autem editum fuiffe opus, ex ipfomet multis
in locis clare apparet. Quod autem uerbo non fcripto emittitur,quin in multis ab iis,qug
fcriptura diligenter produntur,difsideat,nemini ambiguú effe puto. Non enim poteft quis,
dum extemplo orationem fundit,eum di$tionis tenorém feruare,quem cuftodit is,qui fedu
1o ac prgmeditate confcribit. Scriptur£ etiam teftimonia uarie,dum memoriter ea refert,hu
iufmodi enarrator ufurpat : locaque ipfâ fcripturæ diuerfe ab eo,quod alibi fa&um fit, f;pe
interpretatur. Spiritus enim fan&us uno fine fcripturæ expofitionem nö claudit: fed ad ani
marum profe&um modo unam fuggerit, modo aliam. Quòd fi in his commentariis diuer
fâ interdum prodantur ab eis,qug alibi à Hieronymo prodita funt,hoc expofitionem ipfam
Hieronymi effe, propterea minime infringit. Quis enim ueterum patrum eft,qui idem tefti
monium diuerfe interdum non interpretetur ? & qui modo unius opinionis fuerit, alterius
pofteafa&usnon fit ? Eucherius quoque, & fiiufiior aliquanto Hieronymo fuerit, eodem
tamen uixit tempore: nec abhorret à üero, ut quod ille iuuenis fcripferit , fenex iam Hie
ronymus recenfere potuerit : nifi forte,quod fgpe accidit, adie&tum ab alio illud teftimo
nium fuerit. Parumque refert, quòd nec in catalogo, nec alibi de Eucherio Hieronymus
meminerit : quando alios multos fcriptores ab eo in catalogo, uti eft D. Auguftinus,omif
Hos, conftat : idque accidit, uel quia eorum opera minime legerit, uel quia poft editum ca
talogum in eius manus illa peruenerint. Futilia funt caetera argumenta, quæ à Hieronymo
opus diuellunt. In pfalmis enim myfticus potius fenfus, quàm hiftoricus quærendus eft :
Propterea mirum non eft,fi hiftoricum fenfum in his commentariolis Hieronymus omife
rit, & fi per homilias eos exponens precibus ad Deum fufis illos fkpe conclufèrit. Nec ue
rum eft,uarias interpretationes,linguarumque diuerfitatem raro eum admifcuiffe : conftat
enim ex ipfo opere contrarium, & fi uulgatam tantum tunc L x x. editionem ille interpre
tari rationabilius effe duxerit, quàm ignótas Monachis alias admifcere. Frater quoque il
lius Paulinianus, & fi presbyter fuerit, non erat forte presbyter, cum id diccret Hierony
mus; aut alium in fæculo habebat fratrem,quem nos ignoramus.Simili facilitate refellitur,
quod de Cynomia de teftimonio ex Deuteronomio accepto;item de ueftibus facerdotali
bus dicitur:funt enim hgc,& huiufmodi argumenta, quae ea facilitate refelluntur,qua etiam
di&a funt: imo potius indigna, qug tam fan&um ac eruditum opus, dignumque,quod Hie
ronymo adfcribatur, in dubium üertant. Potuit enim animaduertere poftea non Cyno
myäm, fed Cœnomyam legendum effe,& teftimoniü quod putauit ex Deuteronomio ac
ceptum,fumptum potius fuiffe ex Efaia. Et quatenus ad facerdotales ueftes pertinet, de
eis adhuc illum non fcripfiffe ; proptereaue nüllam de hoc libro mentignem egiffe. Acce
dit ad fententiam noftram,quòd au&or mentionem non facit nifi de illis hæreticis,qui an
te Hieronymum uixerunt : utputa de Arianis,Eunomianis,Macedonianis, Nouatianis,Ma
nichæis,Marcionitis,& fimilibus: & ex au&oribus teftimonia non profert,nifi eorum,quo
rum proferre folet ipfe Hieronymus, cuiufmodi eft Origenes, La&antius, Hilarius,& Iofe
phus,cuius <rxus^oyiar , ut Hieronymus alibi, libros nominat.Et (quod maxime me mouet)
in Bethlehem au&orem horum commentariorum degiffe, ex nonagefimi quinti pfalmi ex
pofitione colligitur: Vt omittam cómentarios iftos hebraice graeceq; eruditionis fplendo
tibus multis in locis illuftratos: fatifque ex illis apparere, eorum au&orem harum lingua
rum peritiam optime calluiffe. Falfum præterea eft, horum commentariorum expofitioné
ab expofitione D. Hieronymi alibi de pfalmis prodita, diffidere: uariat enim interdum po
tius, non autem diffidet ; Imo potiusex commentario pfalmi 1 2. apparet, auétoré eadem
prodidiffe de illis uerfibus,quósis pfalmus in hebræo non habet : quod Hieronymus alibi
prodidit. Et ex fine pfalmi quadragefimi conftat,eadem auétoré tradere de partitione pfal
terii, quae Hieronymus ad Sophrónium epiftola 134. prodat: Eodem modo legere prin
cipium pfalmi 21. quo Hieronymus alibi legat : & pfalmo 41. ad Deum fortem uiuum, n6
A. 4 ad Deum
 ad Deum föntcm uluum,fimiliter ut Hieronymus,legere. Simili quoque modo legit in pfai
mo 49. A domibus £ap'ar eburneis,quod ille alibi eburneis, feu elephantinis dixit, & non
à domibus grauibus. Item in pfalmo 1 > 3. legit ut ipfe Hieronymus alibi t Torrens pertran
fiit fuper animam noftram , & aquam arvae*rator, intolerabilem, feu quæ non fubfiftat, ex
• Aquila,Theodotione, & Symmacho : & in 131. exsúpar fa&um effe xthay, ideft, uiduam :
' & in 145. Dominus essit, idcft , fapientes facit cæcos.Similiter ex ueteri inftrumento tefti
monia', ut Hieronymus profert, ex editione uidelicet Lxx. interpretum, ut cft illud ex
Cenefi : ipfe obferuabit caput tuum, & tu obfèruabis calcaneum eius : & ex Leuitico : Si
incefferitis peruerfi coram me, incedam & ego peruerfus uobis: Et ex Cantico canticorum,
Fratruelis, quod eft graece &#s^*ij*, ut Hieronymus alibi femper. Item ex Efaia : Ego Ci
uitas firma, Ciuitas quæ oppugnatur : & ex Prouerbiis: Aquilo uentus duriffimus, nomine
autem dexter uocatur. Rurfus ex Ecclefiaftico: Beatus qui in aures loquitur audientis, &
cun&a alia fimiliter. Huius autem meg fententiæ, ne temere quis inuentam eam exiftimet,
au&orem habeo ipfummet Hieronymum,qui fe pfalmos L x x. in conuentu fratrum, qui
fecum in Bethlehem Domino militabant, quotidie interpretari folitum , in libro fecundo
aduerfus Ruffinum his uerbis prodit. Ego ne contra L x x.interpretes aliquid fum locutus,
quos ante annos plurimos ို႔ႏွစ္ ႏိုင္ရemendatos mee linguæ ftudiofis dedi? quos quo
ridie in conuentu fiatrum ediffero : quorum pfalmos iugi meditatione decanto ? tam ftul
tus eram, ut quod in pueritia didici, fenex obliuifci uellem ? Vniuerfi traétatus meihorum
teftimoniis texti funt. Commentarii in duodccim prophetas ,& ineam, & Lxx. editioné
edifferunt. Ha&enus Hieronymus. Q_uòd autem ex hebraico pfalterium ipfum Hierony
mus uerterit, non folumipfe Hieronymus libro fecundo aduerfus Ruffinum id atteftatur,
ucrumetiam multo illuftrius, pleniusque in epiftola ad Sophronium id prodit. De qua re
D. Auguftinus epiftola I4o: ad Audacem, ita fcribit. Pfalterium à S. Hieronymo tránsla
tum ex hebrgo non habeo. Nos autem non interpretati fumus, fed codicum latinorum nö
nullas mendofitates ex græcis exemplaribus emendauimus. Hoc autem illud effe creditur,
quod in fine huius feptimi uoluminis pofitum fuit, & ita pro co à cunétis hebraicæ lin
guæ eruditis citatur. -

º
 * *

3.
с
* D 1 V1 HIER oNYMI PR Es By TER I
. In Commentarios Pfalmorum proœmium.
Roxime cum Origenis pfalterium, quod enchiridion ille uocabat,
ſtrictis & neceſſariis interpretationibus adnoratum, in comune le
geremus: fimul uterque deprehendimus nonnul!a eum uel perftrin
xiffe leuiter, uel intaéta penitus reliquiffe ; de quibus in alio ope
re latiffime difputauit : quo fcilicet,non putarct rem magnam bre
ui fermone concludere. Igitur pro familiaritate, quæ inter nos eft,
ftudiofe & fedule poftulafti,ut quæcunq; mihi digna memoria ui
debantur , fignis quibufdam potius quàm interpretationibus ad
- notarem. Et quod folent hi facere, qui in breui tabella terrarum &
& urbium fitus pingunt, & latiffimas regiones in modico fpatio conantur oftendere : ita in
Pfalterii opere latiffimo quafi præteriens aliqua perftringerem, ut ex paucis quæ tetigiffem,
intelligantur & cætera qüae omiffa funt, quam uim habeant atquc rationem. Non quòd pu
tem à me poffe dici quę ille praeteriit: fed quòd ea quæ in tomis uel homiliis ipfe differuit,
uel ego digna arbitror le&ione,in hunc anguftum cómentariolum referá. Pfàlterium Græ
cum eft,& Latine organü dicitur, quod Hebræi 533 nebel uocant. Pfalmus dicitur, eo quòd
à pfalterio nomen açcepit, uel pro pfallendo.Quamuis Dauid omncs pfalmos cantaffet,ta
men omnes pfalmi in pérfona Chrifti pertinent:& qui prgtitulati cffe nö uidentur apud He
bræos,pro uho pfàlm6 habentur. Nam per titulum intelligitur uniufcujufq; pfalmi intelle
€tus. Quid eft titulus,nifi clauis? Vtita dixerim,in dorìum non ingredi:ur nifi per clauems.
ita & uniufcuiufque pfalmi intellectus per clauem, hoc eft,per titulum intelligitur, in cuius:
perfona cantatur: aut in perfona Chrifti,aut in perfona ecclefiæ, aut in perfona prophete. D
B
LIBER C O M M E N T A R I O R V M catorum non ftetit:hoceft,qui non perfeuerauit in dc
D. HieronymipresbytcriinPfàlterium. li&to, fed per pænitentiam ad meliora conuerfus cft.
- c J Et in cathedra peftilentiæ non fedit.) Pro pefti
53] Eatusuirquinő abijt in confilio impio- lentibus in Hebræo deluſores habet:quod ſcilicet om
§| rum.)Quidam dicunt hunc pfalmü qua- nes difcipulos peruerfus doctor illudât. Vnde Hiere Hiere. I y. d
ſ#] fi prefatio- mias: Non ſedi,ait, in con
|nê ele fpi º IFREE= Eatus uir qui filioludentium. d | Sed
இல்1
É1®| ritus {àn&ti, in lege domini uoluntas
& ideo titulü non habere.
3 || non abiit in
eius.) Tribus duo retulit,
. Alij in eo quòd primus #| cófilio
~ b
impio
- - ut habeat uoluntatem, &<
fit ordinis fui habere prin rti." Et in uia uolutati iungat & ftudiũ.
cipiù, & watsveau#reſſe ui jº. peccatorú nő e q| Et in lege eius medi
tium, eum primum dice Ę| ftetit.' Et in tabitur diqac nocte.) Me
re, ante quem nullus fit. cathedra pe ditatio legis eft, non folü
Aliter. Apud Hebræos & il ſtilentiae non in legendis ſcripturis, ſed.
primus, & fecundus unus ſedit. “Sed in etiam in his quæ fcripta
cftpfalmus: quodin apo funt faciendis. Iuftus igi
ftolorum quóq; A&tibus lege dñi uo tur fue manducat,fiue . .
ቛ
luntas eius : bit, fue dormit, in nomi-.
cóprobatur. Dëniq; quia
à beatitudine coeperat, in & in lege eius meditabitur die ac noéte. ne domini omnia faciens, .
beatitudine definit, dicés: Et erit tanquàm lignum quod plantatü eft meditatur legé eius die ac.
Beati omnes qui confidüt $ fecus decurfus aquarum.8 Quod fruétü fuü no&e. f 4 Et crit tanquàm.
in eum.Aliter. Beatus qui aabi,
non cogitauit, non fecit, " lignum
eííéêùs quod
décú plantatum.
aquaru..
Proplantatum, tranfplantatum Aquila tranftulit. Li Pro. 3. c.
non docuit mala. Aliter. Beatus qui non eft Iudæus,
gentilis,haereticus. Aliter:Tertullianus in libro defpe gnum autem,cuiuir beatus comparatur,fapientiam pu
&taculis, afferit hunc pfalmum & de Iofeph pofféin to:de qua & Salomon loquitur: Lignum uitæ eft his
* * * telligi , qui corpus dómini fepcliuit, & de his qui ad qui fequuntur eam. Sapientia autem per Apoftolum 1. Cor. 1. d
fpeëtacula gentium non conuieniunt. • b •I Et in uia Chriflùs dei filius declaratur. Chriftum,ait,dei uirtuté -, -, - -- .

lob, 13. peccatorurn non ftetit.) Non dixit,& inuia peccato & dei fapientiam:hoceft, Chrifto filio dei, conformis
* *~ * . . -

- -

ruin rion ambulauit: Hoc quippe impoßibile e(t:quia. utiquefáétus,corpori gloriae eius. g M Qgodfru&tum * , •

nullus abfque peccato, nec fiunius quidcmhorae fue fuum dabit in tempore fuo.) Dabit enim fruétum non:
eius *nulluin fine peccato dicit;{cdin uiapcc quocunquctépore,fedpra:fcripto:illo fcilicet,cü dཧཱ་ཧཱུཾ་ *cor.º.e.
- - -

situita
*... ...?
- tlS
 * C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M I.
E άis poteftatibus principatibufque tradiderit regum prophcta dicit: Videte quæfituia bona. h T Eriter Hiere. 6. d
deo patri,conformatus claritati corporis fui.Quòd au impiorumperibit.) Quim clementer, non impijperi- G
Matt. 1 . c temfe arborem dominus dici uoluit,ait: Aut facite ar bunt,fedimpietas. ' Pfalmus II.
borem bonam & fruétum eius bonum.Quod lignum, Vare fremuerunt gentes, & populi meditati funt
Luc. 23. e ita dixit:Si in uiridi ligno haec faciunt, in arid6 quid inania.) Audacis eft hunc pfalmum interpretari
fiet: a Φ Et folium eius uelle poft Petrum:imõ de
non decidet.) Verba do aliud quàm in
* dabit in tempore fuo. * Et folium eius non eo fentireapoſtolorum
&rinæ quæ adfalutem 儒 * decidet: *& omnia quæcunque fecerit,pro Actibus di
xerit Petrüs. x •T Aftite
tibus proficiüt, iuxta ilfud $ fperabuntur.“ Non fic impii,nonfic:fed tan runt reges terræ,&prin
*АРос. 22.a Apocalypfis:Etfolia ligni 3
huius ad fanitaté gentiü. quâmpuluis, º quem proiicit uentus à facie C1pcs conuenerűt in unű,
နိူ dominum,& ad
b T Et omnia quæcunq; ° terræ.* Ideo non rcfurgunt impii in iudicio:
fecerit,profperabůtur.) Iü ' neque peccatores in confilio iuftorum. uerfus Chriftum eius.)N6
dæihüc pſalmum diétum § Quia cognofcit dominus uiam iuftorum : ſolum Herodes rex, ſed
cfTe exiftimant de Iofia : & iter impiorum peribit. Pfalmus II. etiá illi reges aduerfus do
quòd folus inter propha minum confliteriit, quo
1 Vare fremuerunt gentes , & populi rü regna ei in püétotem
nos reges nó abicrit in có- , meditati ſuntinania." Aſtiterunt poris diabolus oftendit.
filio impiorum,fedfequu
tus fit legem dci.Verum reges terrae,& principes conuene l “Dirumpamus uincu
hoc quod modo le&ü cft, runt in unum,aduerfus dominum, la eorum.) Quatuor prae ſ
& oiiinia quxcunque fa- '& aduerfusChriftü eius. Dirumpamus uin cedentes uerus, uelange
ciet, proſperabuntur: non liuel Ppheta: funt loquu
cula corum, & proiiciamus à nobis iugum ti:
ſolum de Ioſia , ſed de nul mirantesquare huma
lo fan&orü accipi poteft: F ipforum." Qui habitat in cælis, irridebit natemeritas aduerfus dei
3 eos: " & dominus fubfannabit eos.° Tunc filium confurrexerit. A
nifi forte in futuro ſeculo.
Melius igitur de eo intel Ploquetur ad eosin ira ſua: º & infurore ſuo quinto autê uerficulo do
ignus Romn．S． 3 conturbabit eos.' Ego autem ' conftitutus minus ipfe refpondet, co
uätore ngftro affumptus r fum rex 'ab eo' fupèr Sion montem" fan hortás populum gentiliü,
eft atque faluatus: nöquo t &um eius,* prædicans præceptum domini. & omnes gfibi ex Iudgis
alium affumpfiffe, aliüm £ Dominus'dixit ad me,filius fúeus es tu:ego credituri fünt, ut legalia
affumptum eífeteftemur : у hodie
uincula diffoluant, & gra: Ast.: f. e
fed quo unus atque idem ue onuslegis abijciančqď 44att. i i• 4
F filius dei&filius hominis - non potuerunt portare pa
qui ante faecula uerbü femper fuit, ipfepoftea & carne tres eorum, (ed fequantur eum, cuius iugum fuaue eft,
£ft dignatus affumere. c T«INonficiimpij.) Id quod & onus leue. m^ •I Qui habitat in cælis, irridebit
eos.) Perhumanae fermocinationis བླླ་ན་Iri la , affeétus
fecundo dicitur, non fic, in Hebræis uolùminibus non
habetur:fednein ipfis quidem Lxx. interpretibus. Nâ dei difcimus : non quo ille qucmpiam derideat, fed
in exemplisOrigenis in Caefàrienfibibliótheca leges, quòd nos derifu digniafaciamus. n . • T Et dominus
femel tantum fcriptum reperi. Inter impium & pécca ſubſannabitteos) Subſannatio proprie rugata fronte
torcm hoc intercft:qui impius eft, négat deum : qui & contra&io nafo cxprimitur. Abfit itaquc hoc nos de
peccator eft, confitetur & peccat. Sicutjuftus uir coin- . deo corporaliter exiftimarc, quod ctiam in grauibus
paraturligno, fic impius comparatur pulueri. Quiiu uiris quidam reprehenfione dignum arbitrantur.
ftus eft, ligno paradificomparatur: quiautem impius o iTuncloquetur adeosin ira ſua) De ira dei &
eſt pulueri comparatur. d T Quem proijcituentus à La&äntius librum pulcherrimum fcripfit, & ipfe Ori
facie terrae.) Puluis licet de térrafit, tamen defiuit effe genos creberrime äifputat, non tam iram effe quàm
terra.Tam infelixerit impius, ut nec terrenus quidem ìieceffariam correptionem, ut patris in filium, medi
fit puluis.Videtur quidcm habere terrae fubflantiam, ci in aegrotum, màgiftri in difcipulum. Ira autem pa
fed habet fuam fubftantiam: nihil habet folidum, fed ticntibüs uideri poteft : non quòd deus emendet ira
quodhabet;ad pocnam habet. Huc illucque difpcrgi tuS. Et in furorefuo conturbabit eos.) Sicut
tur,nunquàm in uno loco cft:quocunque uentustraxe in epifíola âd Romanos: Reuelatur, inquit, ira dci, Rom. 1. &
rit,illuc eius impetus dirigitur.Sic & impius,quifemel utqui eam uenturam intelligunt, ftudeánt deuitare ;
deum negaucrit:quocunque illü aura diábolitraxerit, ita & in praefenti loco benigne, non ait punict,fcd
illuc erroreperducitur. e •I Idco nö refurgunt impij turbabit, ut abfque pocnis qui turbatus eft, corriga- . .” -

iniudicio) Non dixit quia non refurgant, fed quia in tur. q φ Egó autcm)Vox Chrifti. r MI Con- * {
iudicio non refurgant: iam enim de his praeiudicatum ftitutusfum rex) Pro parte carnis dicitur.
eft. f •] Neq; peccatores in confilio iuftorum.)Sin6 £ T Ab eo.) Deo patre. t •|Super Sion.) Idcft,
refurguntpeccatores inconfilio iuftorum, diuerfa cft ſuper eccleſiam. Sion ſpecula uita interpretatur.
pcccatorum iuftorumque refurre&io. g •J Quia co u T T Montem fanétum eius) Mons eft ecclefia,ucl
gnofcit dominus uiam iuftorum.) Nihil aliüd cogno ipfe Chriftus, ut illud : Et erit in nouißimis diebus /۰a ‫ه ماه‬
fcit dominus,nifi quod notitia eius dignum eft.Cögno praeparatus mons domus domini in ucrtice montium.
2.Tinº. 2. c. fcit quippe dominus eos qui eius funf;& fiquis ႏို 3: T Praedicans praeceptum domini) Hoceft, dg
Matt, 11, d nefcietur. Et ad peccatores dicitur: Difcediteámeope &rinäm euangelij. T y ST Dominus dixit ad me, fi
rarij iniquitatis, non nouiuos. Viam autem iuftorum lius meus estu: ego hodic genui te.) Iefus Chriftus
I04л, 14• 4 illum puto cfTcquiloquitur ;Ego fum uia.Dc quo& eft hcri & hqgic,&inztcriium.Rcâc autcm eiºnatuº
qui Heb. s 3. b
 ' ; I N . 1) S.AI L M V M : ' ' ' III. ' - * 2°
$:A riatus cfl in tempore dicitur: a MTPoftula à mc,& da lom aduerfus cum arma corriperet.Sedquiapropofiti;c
bo tibi gentes hæreditatem tuam.) Ac fi dicat: dum Iu ei crat, utnon tantú dc fe reférret quae paffus eft,quàm
' daei te noluerunt recipere, omnes gentes tibi uenient : ut per exemplum fuiomncs homifies ihftitueret:ideo
in haereditatcm. b T• I Reges eos in uirga ferreâ.)In primis fecunda praepofuit,uttentationum ordinem do
dura difciplina Romanorum.Vel per uirgam ferream, ceat.Siquidé ante propter Pcccata corripimur,&po
diſciplina intolerabilis:42 ftea propter uirtutem pro
corda illorú tortuofa erát .
* hodie genuite.* Poftula à me, & dabo tibi bamur. In Dauiduero ten
c T Tanquàm uas figuli hæreditatem tuam, & poffefsionem tationü ordo mutatus eft.
confringes eos.) Vas figu b gentes Sub Saul perfecutione,
liantequam intetam fue tuam terminos terræ.° Reges cos in uirga innocens fuit : fub Abfa
ritobduratum, fi difŠipe ' ferrea: * tanquàm uas figuli confringes eös. lom manifeftifsime crimi
-
ww -

iert. 19. a
tur,reformabile eft. Lcge
Hieremiam .Si autem fe
3 Et punc reges intelligite : * erudimini' qui nis reus tenebaturVria in*
í iudicatis terram. § Seruite domino in timo terfeëto.Lege quinquage
mel tefta fra&a fuerit, ne
re:" & exultate ei"cum tremore." Appre ſimi pſalunititulü, & intel
quaquàm in integrücom hendite difciplinam ne quando irafcatur do liges cü iuxta ordiné prio
Matt, to d pingi poteft.Verum: quae rcm cffe quàm tertiumi.
* . ... .
apudhomines impoßibi : minus:'& pereatis de dia iufta. Cum ex Pfalmus III.
ira eius, "beati omnes qui
lia funt,apud deŭ funt pof 1, arferit in " breui quid multi
fibilia. Figulus,Chriftus: Σ confidunt in eum.
-uas, homo, ut eft illud: o . Pfalmus Dauid quando fugit à facie Ab
Π) Omine
plicati ſunt quitri
bulát me: multiex
Ibi, ss. 4 Sicut uas in manus figuli, falom filii fui. Pfalm. III. urguntaduerfum mc.)Po
-fic uos in manu mea, dicit Р.
\Omine quid multiplicati funt qui teſt hic pſalmus & ad Da
dominus. Aliter.Confrin uid,& ad Chriftum,& per
'gitur in psnitentia hic:uel tribulant me, multi exurgunt ad
uerfum me.Multidicütanimę meę: eum ad omnes fan&osper
in die iudicijin ignem. tinere. q ! Exaudiuit
:d , q| Nunc reges intelli non eft falus ipfi in deo eius. Tu autem do me demonte fanstofuo.)
gite.)Rcges faeculi omnes, mine fufceptor meus es, gloria mea & ex Montem fanëtü puto uni
ùel reges fanài apoftoli, altans caput meum. Voce mea ad dominü genitum cffe filiüm dei,ad
intelligiteiſta ſupradiéta. * clamaui : " & exaudiuit me de monte ſan quem in nouißimis die
‘e "I Èາdiກາກາ hoc eft, bus populi cófluiturisüt:
uofmetipſos,uelalios. éto fuo. Ego dormiui &foporatus fum & D
Efaia & Michea hoc ip
f | Qui iudicatis ter 'exurrexi : quia dominus fufèepit me. Non fum uaticinátibus. Sed & Eſa. F 6. e
$ ram.) Sanétan ecclefiam. timcbo millia popüli circundantis me : ex de cccleſia intelligitur qa Mich 4. d
"I Seruite domino in urge domine faluum me fac deus mcus. non poteft ciuitas abfcon Mattk. y. b
timore.) Timore dixit, ut Quoniam tu percufsifti omnes aduerfantes difuper montempofita.
elationë eis tolleret: quia ' mihi fine caufa : " dentes peccatorum con- r ºf Ego dormiui,& fo
reges eos appellarat. Domini eft falus: * & fuper popu poratus fum, & exurrexi:
h IEt exultate ei) Vt :£ triuifti.*
lum tuum ' bcncdictio tua. qa dominus ſuſcepit me.)
cos iterum confortaret, ut Quafi fomnus, inquit, &:
Mattb.y. b illud: Gaudete & exulta In iíïéïç perfecutio fuit.
tc, i • I Cum tremore.)Vt cum tremore efTent, idem, f qII Non timebo millia populi circundantis me.) Et
tremore corporis,&timore animae, x •T Apprehen Dauid poteft hoc de Abfalom & exercitu eius dicere,
dite diſciplinam, ne quâdo iraſcatur dominus ) Pro co & dominus de Iudaeis frementibus aduerfum fe & cla
quod in Græco dicitur $p&£aoSs raufiar,in Hebraeo le mantibus: Tolle, tolle crucifige eum._ t_ •TQgo Isan. 19. e.
gitur *)? ip$a nafkubar, quod interpretari poteft,ado niâ tu percufsifli omnes aduerfantes mihi fine caufa.)
Fate filium. Apertißima itaque de Chriftoprophetia, Percutit dominus &uineasalienigenarum in grandi
& ordo przcepti, adorate filium: ne forte irafcatur ne, & Saluator qui pro nobis faétus eft omnia, percuf
dominus, hoc eft, pater. 1 •■ Etpereatis de uia iu fusa patre (cribitur. Percutiam paftorem, & 6ues di-Zach. 13.e
fta.) Iudaeis qui nolueruntadorare filium,iratus eftdo fpergentur. Prq fine caufa autem, maxilla legitur in
minus, & perierunt de uia re&ta. Via iulla uel reéta Hebracoideſt, n", lechi. Et quia maxillam praemiiferat,
Chriftus eft. In uia fumus, quando mandata dei implc confequenter infertur. u T Dentes pcccatorum
riius. De uiaperimus, quando ab cis declinamus. contriùifti.) Refpondeant ergo amici folius hiftoriae:
- In •[ In breui ira eius.) Hoc eft, in exitu uniufcuiuf quomodo deus maxillam percutiet,& confringatden
0.}'be£3-4 que hominis. Velbreui ira in die iudicij,ut illud: Cum respeccatorum pugilum contra fe more certântium.
διim dixeriiit liomines, pax& fecuritas: tunc ueniet Dentes pcccatorum contriuifti. Principes Iudaeorum:
eis repentinus interitus. n •T Bcatiomnes qui con dcntes üelhaeretici doétores,uel uerba ipforum.
fidunt iti cuin.) Non in hominibus, neque in fèmetip x 4| Domini eft falus.) Hoc eft, non ab homine, fed
fis, (ed in dcum.Iftepfalmus,utpraefatifumus, inbea adeo.Ipfe folus poteft, & per ipfumà morte inuitam
titudiuein tcrminatur, unde fuperior incipit, & ideo tranfiré. y ç| Et fuper populum tuum.) Hoceft,
apudHebræos pro uno habentur.; populum Chriftianum. z M Benediäio tua) Po
1. Reg. r 8.*Ꮝ <IPfamus
Dauid quando fugit'à facie. Abfalom pulo credentium beneditionem infundit : tranfinit
€r Jequen, filij(ui) Iftepfalmus pófterior દર્દ fequentibus pluri tens eis fpiritum fanétum: uel in futuro quando diétu
*• Reg- * 5. miis:quiadSaalis uidentur hiftoriam pertinere.Ante rus erit:Venitebenediäipatrismei, pércipitcregnú Matt. sr.c
é fequen fiquidem DauidàSaul eftpaHus infidias, quàm Abfa quod uobis paratum cftaborigincmundi. In
* -
 § со м м вм т р н т в ко м у м 1
Pfalmus v
E a MI In finem in carminibus, pfalmus Dauid.) In fi. , Erba mea auribus percipe dⓞmine) Nullus ha
se, a nem, ideft, in Chrifto. Fihis enim legis Chriftus ad iu
ftitiam omni credenti. In carminibus, hoc cft, in lau V/ bet hanc fiduciam nifi ecclefia. Qui peccator
dibus. Pfalmus Dauid, hoc cft, laus Chrifti. . ef},non eftaufus dicere:Verba mea auribus per
Pfalmus IIII. cipe domine :qui irafcitur & maledigit ; non eft aufus
dicere:Verba mea auribus
Vm inuocarem ex
( audiuitme deus iu in carminibu
*b In finemVm s, pfal. I. percipe domine:fed 蠶
ſtitiæ meæ.) Incon inuocarem exaudiuit meIII
Dauid. deus ut deus claudat aures fuas.

gruum eft hoc de Dauid c. 1 T Intellige clamorem

iuſtitiæ meæ, in ‘tribulatione dila meum.) Clamor in fcriptu
accipere: ut qui in fuperio tafti mihi. Miferere mei, & exaudi ris non uocis, fed cordis
ri pfalmo própter occifio
nem Vria pene eft inter orationem meam. Filii hominum ufque eft. Denique ad Moyfen Ero. 14 d
feâus à filio, nunc audeat quo graui corde : “ut quid diligitis uanita dicitur : Quid clamas ad
dicere: Exaudiuit me deus tem,& quaritis mendacium. Et feitote quo me ? cum Moyfes ante nó
iuftitiæ meæ.Totus itaq; niam mirificauit dominus fan£tum fuum : clamaſſet. Intellige clamo
pfalmus ad Chriftum & dominus exaudiet me cü clamauero ad cü . rem meum . Et Apofto * ~*
lus: Clamantes in cordi Gal. 4.ե
per Chriftum ad iuftos re
ferendum eſt.Horum fimi * Irafcimini,& nolite peccare:* quæ dicitis in bus noftris, abba pater.
le quidetiâ Iacob loquu cordibus ueftris,& in cubilibus ueftris com Vtique qui clamat, non
in corde clamat, ſed in lin
Gene, 3 o, c tus eſt, dicens : Exaudiet ' pungimini.' Sacrificate facrificium iuftitiæ,
me cras iuftitia mea. & fperate in domino : multi dicunt, quis gua clamat. Et quomodo
c T In tribulatione mea dicit Apoftolus, claman
dilata(ti mihi . Miferere
5 oftendit nobis bona. 8 Signatum eft fuper tes in cordibus noftris :
mei, & exaudi orationem
nos lumen uultus tui domine : dedifti læti Quâdo igitur gemitus no
meam.) Licet mihi auxi
" tiam in corde meo." A fru&u frumenti & ſter, & conſcientia depre
!ium tuleris, & in tribula uini eorum repleti funt. In pace in idipfum, catur, iftum clamorem in
tione mea dilata(ti mihi : dormiam & réquiefcam. Quoniam tu do telligit deus. Vnde dicit
& Hieremias: Non ſileat Tren.2, f .
tamě ego mifericordiatua mine ſingulariter inſpe, conſtituiſti me. pupilla oculi mei.Videte
femper indigeo. In finem pro ea quę hæreditatem confe quid
d TVtquid diligitis ua dicat: Non taceat pu
nitatem & quæritis men k
quitur, pfalmus
Erba mea Dauid.
auribus V.
percipe domi pilla oculi mei: aliquando
dacipm.).Diapfalma.Ver pupilla oculi clamat ad
F bűnbbféla, Lxx.interpre | ne: 'intellige clamorem meum. In
deum.Vtique fi clamat, H
tes.Symmachus & Theo-" tende uoci orationis meæ : "rex , lingua clamati non pupil
dotid, diapfalmatranflu " meus & deus meus. Quoniam ad te orabo la oculi . Sed quomódo
clamamus in cordibus no
lerunt. Aquilauero, ſem ° domine:* mane exaudies uocé meâ.° Mane
per:& puto aut mufici cu aſtabo fris, quando cum gemitu
iuſdam ſoni eſſe ſignacu dominum deprecamur:fic
lum, aut certe perpetuitatem eorü quae praediâafunt ' quando lacrymas ad deum fundimus, cotemporepu
indicari, ut ို့ ſela, hoc ºl , diapfalma fiue pilla oculi noftri clamat ad dominum. m M Rex meus
& deus meus.) Ille uere aufus eft dicere, rex meus &
femperapponitur; ibi fciamus nontantumad præfens
tempus , uerum ad aeternum, uel quae fequuntur, uel deus meus, cuinon regnatpeccatum inmortalicorpo
蠶 praecefferint pertinere. e • T Quæ dicitis in cor re. Rex meus & deus meus: quia regnas in me, & non
ibus ueftris, & incubilibus ueftris compungimini) regnat peccarum : propterea deus meus es. Tu es
deus meus: quia non eft uenter deus meus: quia non
Quod in die cogitand2peccatis, noóte expiatè perla eftaurum
crymas. f MSacrificatefacrificium iuflitic,& fpe deus meus: quia non eft libido deus meus.
rate in domino.) Sacrificium deo immolate iuibitiaim, Quoniam tu uirtus es, & ego cupio habere uirtutes a
&conſequenterſperabitis in domino g TSignatum propterea tu es deus mcus, hoc eft, uirtus mea. .
e(t fuper nos lumen uultus tui dominc.) Iiicuiús facie in T Mane exaudics &c.) Quidam fimplicius inter
1umen dominifignatum eft ifte reuelata facie gloriam pretántur: hoc eft, exurgo diluculo ad orandum &
$domini contemplatur. Tale fignum & in genientium áeprecorte. Et quae eft ifta interpretatio, qua dicitur:
Ezech. 9.b frontibus in libro Ezechielis prophetæ nötari domi mane nos exaudit, ueſpere non exaudit, media nocte
nuspræcepit. h ºf Afrustu frumenti & uini eo non exaudit. Seduidetc quid dicat: Quâmdiu in tene
t
rum repletifunt.) Id quod in plurimis codicibus inue bris errorisſum, non me exaudit. Quando uero ſoliu-. … -º
{litiæ uenerit in corde meo, tunc me exaudit:mane ex
nitur, & olei eorum, cum uetuſtum Origenis exem
plum pfalterij reuoluerem, quod ipfius manu fuerat audies uocem meam, non dixit tertia hora: non dixit,
fextahora: non dixit, plcna luce, fed uidete, quid di-.
emendatum: nec in Hebraeo, ncc ifi caeteris cditioni
bus, ngcapud ipfos Lxx. interpretes reperi. cat: Mane, ftatim ut tenebrae fugere coeperint exau
i _ °T Infincm prQ ea quæ hæreditatemi confequitur, dis: flatim in principio boni operis me exaudis: non
pfalmus Dauid.) De ecclefia quae in fine & cónfum quaeris finemineum Eft £nim figum uelle,tuiiperfice
re. o • T Maneaftabo tibi)Vidcte ordinem? mane,
mationemundihaereditatem confequutura cftuniuer nonueſpere * * * *
fis nationibus Chrifto credentibus, pfalmus ilte con : non intenebris, ſed mane. Mane aſtabo. - -- .*

texitur., Deniquc & ex pcrfona éius oratio ad do. tibi: 醬 conftanter & imitabor Moyfen.Maneafta
minum dirigitur. botibi:tibialtabo,nonalijs. Cumautem mane
- - -
蠶 ം
. . . ."
 I N p S A. L. M. V. M. v, 9
A & ftetero, & tibi ftetero: tunc merebor teuidere. uoddicit: Perdes omnes qui loquuntur mendacium, c
a ſ Etuidebo.) Subauditur, te uidebo. Multimale sex confcqucntibus pfàlmii, & éxipfo ordine inreí
leguìt,& dicunt: xwiríJesus:fcdfciamus errorcm e£ ligere pofTümus » quia!de hæreticis dicit: Qui enim •
£fic dicitur , xgirâ,βομι : hoc cft,uidebo,ut fit ordo operatur iniquitatem , fuam tantum animam Occidit:
quem diximus:incipienteluce uirtutum inanimamca, quiautem hæreticus cft, & loquitur mendacium, tot
quando (tare tibi cœpero, occidit homines quot fe
non federe,non iacere, fed * aftabo tibi,&* uidebo: * quoniam n6 deus duxerit: , g. I Virum
flare, & ſtatues ſuprape-b uolens iniquitaté tu es.* Neque habitabit Manguini & dolofum abo
trampedesmeostunc per minabitur dominus.) Vir
iftosgradus merebor tÇ u1 iuxta te malignus: “neque perimanebüt iniu fanguinum, omnis haere
dere. b 4 Quoniam tu “fti ante oculöstuos.* Odifíi omnes qui ope ticus eft: quotidie anima
es deus non uolens iniqui frantur iniquitatem :' perdes omnes qui lo ruin fanguinem fundit.
tatem.)Propterea non me ' quuntur miendacium3Virum fanguinum & Recte dixit doloſum, &
exaudies plena luce, ſed $ dolofum abominabitur dominus: "ego au homicida eft & dolofus.
mane: quoniã nõuis deus "tem in multitudine mifericordia tur. In h M Ego autem in multi
iniquitatem.Cum enim re 'troibo in domum tuam: 'adorabo ad tem tudine mifericordiæ tuæ,
cedere coepero ab iniqui introibo in domum tuá.)
tate, ftatim merebor exau * plum fàn&um tuum in timore tuo.* Domi Illiin iniquitate fua egre
ditionem tuam. ne deduc me in iuftitia tua' propter inimi diuntur dé domo tua: ego
c α Neque habitabit iux- „ cos meos,dirige in confpc&u tuo uiâ meâ. in tua miſericordia ingre
tate malignus) Quando § Quoniã " non eft in ore eorü ueritas:" cor diar in domum tuam In
aliquis rccedit à nobis,qui * eorű uanű eft." Sepulcrű patens eft guttur troibo in domum tuam,
malus eft,gratulemur:hoc quae eft ccclefia. -
in nobis fit quod faëtum “ eorü:?linguis fuis dolofe agebât:“iudica il i * Adorabo ad templű
eft & in 盡。idete enim los fanétum tuum in timore
qddicat fpiritus fan&us: tuo.) Ipfa eft domus quae
s.tor. 6, c Neque habitabit iuxta te malignus.Quae enim com & templum. r • T Domine deducme in tua iüfti
mufiicatio luci &tenebris ? Qgi confenfus Chrifto & tia) Ego autem cupio intrare in domum tuam, &uo
Bclial? Quando ergo recedunt aliqui ex nobis, dica lo intrare per uiam tuam rectam: ſed quoniam conti
'■. Ioa.12.c
mus & nos: Exierunt ex nobis, 醬non fuerunt exno nuata femitis fcandala ponunt inimici mei, & mihi in
bis. Si enim fuifTentex nobis, manfifTent utique no domum tuam ire cupienti, laqueos ponunt in itinere:
bifcum. Dicitur ad deum: Non habitabit iuxtátema propterea quaefo te, ut tu dirigas pedesmeos ufquead
.4.4 lignus. Si enim deus ignis eft,& ignis confumcns, qui finém. Meüm eft pedes ponère in uia tua: tuum eft D.
+4 cùnque ßipula ို့ရှူး- lignum eft,fugit ab igne corrigere greſſus meos. -

ne cónfumatur ab igne. d : <j Nequepcrimanebiint l “Propterinimicos meos dirige in conpectutuo

iniufti ante oculos tuos) Qgando dicitur, neque per uiam meam.) Hoc eft, uiam tuam reétanufac propter
manebunt, oftenditurquódaliquådomanferint. Man inimicos meos,qui infidiantur mihi. Quae eft auté ifta
ferunt autem aliquando iniufti ante oculos dei: man uia? Leótiofcripturarum: hoc eft, ne infcripturis tuis
ferunt dco expc&tante pænitentiam ipforum: fedquo ingredi cupio in ecclefiam tuam » corruam.
per quas
niam permanferunt iniufti, propterea non permanfe Omhis enim qui male intelligit fcripturas, in uia dei
runt ante oculos dei. _ c _ •I Odifti omnes qui ope corruit. . m ' •] Quoniam non eft in ore eorum ue
rantur iniquitatem.) Infelix eft, quem odit deüs. Quis ritas.) Defcribuntur haeretici, defcribitur uir fangui
eft ille quem odit deus? Qui operatur iniquitatem.Si narius & dolofus, quem abominabitur dominus. Non
enim omncs peccamus, & quicunque peccat, odio ha eft in ore eorum ueritas. Non habent Chriftum ueri
beturà deo: ergo odio habemurà domino. Si autem tatem in ore fuo : quia ncc in corde habent.
odio habemur à domino, quomodo gratia fàluati fu ri •IT Cor eorumuanum eft.) Meliushabetur inHe
mus? Odifti omnes qui operantur iiiiquitatem. Non braeo: D372 cirbom. Vere enim infidiatur cor haereti
dixit, qui operatifunt iniquitatem: fed,qui operantur corum omnibus quos decipit. o M Sepulcrumpa
iniquitatem. Qui perſeuerant in peccato, illiodio ha tens eft guttur eorum.) Infelices funt hæretici, quifc
bentur à domino: qui autem dimiferunt,illi amantur à pulcra plena oßibus mortuorum.Se
domino. f • T Perdes omnes quiloquuntur menda pulcrum patens eft guttur eorum, Arius, Eunomius,
gium) Rem nouam uideo: Qui malum operatur, odio & caeteri hæretici linguas fagittas habcnt :fauces fuas
- habetur: qui mentitur, perit. Videamus quidfitplus, fepulcrum habent. Sepulcrüm patens cft guttur eo
odio haberià domino, anperire. Infelix quidem eſt rum. Et re&e dixit, patens. Quandocunque cnim
qui odio habeturâ domino: fed adhuc uiuit. Quiau uult aliquis deceptus intrare, paratus eft haereticus,
tem loquitur mendacium & pcrit, iam effe defiftit. Er &ſuſcipit. Nunquam haereticiclauduntosfuum, ſed
go infelicior cft qui mcndacium loquitur, quàm ille femper aperiunt os fuum. •I Linguis fuis do
qui opcratur iniquitatem. Qui enim operatur iniqui lofe agebant) Aliud in corde tenebant, aliud infer
tatcm, odio habetur: qui autem loquitur mendaciüm, monepollicebantur. Pietatemloquebantur,&impie
sº. Je € perit. Os enim quod mentitur , occidit animam. Et tatem cælabant. Chriftum loquuntur, & occultantam
Romº. 3-4 quomodofcriptum eft:ut fit deus uerax,omnis autem tichriflum.Sciunt enim quòd nemo poßit induci, fi
homo mendax.Siautem quicunque loquitur menda proferant antichriftum. Lucem proferunt, ut caelétte
eium, iam perit& occidit animam fuam :omnes au nebras, utperlucem ducátadtenebras. q QIJIudi .º : º
-

tcm mcntimnr. crgo omnes peribimus? Hoc autcm ca illos deus) Sciuntte iudicem: fciunt te refpicere
ſCS
 TO C O M M E N T. D. H. I.E. R. O. N.Y.M. I.
E res humanas.Qui iudicaturus in fine es, etiam in prae ftus dei filius non uenit ut miniftraretur, fed ut mini- G
fenti iudica. QJi generaliter iudicatus es, nunc expar {traret. Non uenit ut imperaret, fed ut feruiret. Non "
te iudica. Qui patrem fentire nolunt, fentiant iudicem.uenit ut lauarétur illi pedes, fed ut lauaret pedes di
Iudica illos deus, Qgare? Qua de caufa? Sequitur: fcipulorum. Non uenit ut caederet,fcd ut caederetur.
a MT Decidantâ cogitationibus fuis.)Si enim in prae Non dedit alapam, fed accepit. Non crucifixit, fed
fentireddideris illis quod crucifixus eft. Nonalios
:::entu:neptun:ecs : los deus." Decidant à cogitationibus fuis: occidit , fcd ipfe paffus
dere å malis cogitationi
"fecundűmultitudiné impietatű eorű expel eft. Pauper fuit, ut nos -

bus ſuis: quamdiute iudi diuites faceret. Ille acce

cem non ſentiunt, non ti * le eos, * quoniam irritauerunt te domine. pit pro nobis plagam ,ut
ment. Decidant à cogita * Et lætentür omnes qui fperät in te: in æter nos uerberati non dole
tationibus fuis. Egregie di j num exultabüt , '& infiabitabis in eis. remus. Quotienfcunque
xit, à cogitationibus ſuis. ' Et “gloriabuntur in te oés qui diligunt no cædimur, præbcamusma
Quotidie enim hgrctici § men tuum : " quoniam tu benedices iufto. xillam, dorfum oppona
- immutant dogmata fua. " Domine' ut fcüto bonae uoluntatis tuæ co mus, imitemur Chriftum.
Denique fiuir ecclefialti º ronafti nos.: Qui caeditur , Chriftum
cus de fcripturis eruditus imitatur: qui cædit, an-,
contenderit contra eos, & * Infiné p caiiinibus p ostauapſal Dauid. tichriftum. Hoc totũ qua
fcripturis fanäis coargue- - Pfalmus re dico: Vt in præfenti fc
rit eos, ftatim requirunt, quomodo aliud nouum dog culo quod fuftinemus, pro Chrifto glorificcmus no
mareperiant. Non quaerunt quomodo faluentur,fèd men domini. Dum loquimur, dum ambulamus, re
quomodo 驚 Propterea nunc dixit: Decidant pente fubtrahimur. Ego ipfe qui uobis hodie loquor:
à cogitationibus fuis, & te habeantunam cogitationē, die craftina quid de me futurum fit, nefcio. Si uenerit
b T Secundum multitudinem impietatuì eorum leuis febricula, ubi eft ifta uox? Vbi eft fuperbia? ,
cxpelle eos.) Non dixit, unde eos expellat: de cælo Repenteuertitur in cinerem. Quid gloriatur terra & Eccli. ie. B
cos expellat, de terra cos expcllat. ႏိုင္ဆိုႏို eos expellat, cinis? Secundum corporis 'naturam terra & cinis fu-.
fcriptura non dicit: fed ùz sp3aToy eft, & ύςspon wpo'rtpov . mus.Terra es, & in terram ibis:& terra gloriatur con- , , , . ,
Debemus ergo legerc:Secundum multitudinem jm trafaétorem fuum. Sequitur: h T Quoniam, ` `**
pietatum eorum expelle cos. Quod dicit, hoc eft: ab tu benedices iufto.) Iii futurum ergo differtur bea- .
impietatibus fuis multis propter tuam mifericordiam, titudo. i •J Domine ut fcutò bonæ uolunta- ○ ・書
expelle eos: hoc eft, non fint in multis impietatibus tis tuæ coronafti nos.) Apud faeculum aliud eít fcu- -- * -

fuis, Poteft & aliter interpretari: Quoniam plurimum tum , aliud corona: apud deum ucro ipfe cft fcutum,
f impijfuerunt: & noluerunt dccidereâ cogitationibus ipfe eft & corona: quafi fcutum protegit, quafi deus H , , *
ſuis : & impietates impietatibus augent, & quotidie coronat. Ipfe eft fcutum noftrum, ipfe eft & coro
congregant, & plures habent impietates: propterea, na noftra, & ob hoc dicit : Domine ut fcuto bonae
cxpelle eos.Vnde? Ab ea quæ hæreditatem confequi uoluntatis tuæ coronaftinos. Protexifti nos fcuto tuo:
tur. Tu expelle eos inde ;ut quoniam fidem "u་།ས་ & prote&tio tua corona nofbra fuit, hoc eft, corona.
bent cccleliae, ne uerfentur in ea. . c . •| Quoniam noltra fcutum tuum fuit, ideft, nofbra uiëtoria. Co
irritauerüt re domine.) Tu dom\ne per naturaiii dulcis rona enim uiëtoria interpretatur. Gratias agamus
cs: fed quicunque peccatores funt & hæretici, natu deo, & deprecemur illum, ut in bona uoluntate fua.
ram tuae dulcedinis uitio fuo uertunt in amaritudinem. ipfe fit fcutum , & corona noftra, ut nunquàm rccc
d TEt lætentur omnes qui fperant inte.) Illi pereant, damus ab eo , ut fequamur illum , & dicamus cum -
& eccleſiaſtici laetentur. e ºſſ In acternum exulta Hieremia : Et poſt te ſubſequens non laboraui. Hier. 17. e
bunt.) Hic in æternum, non de præfenti faeculo dcbe Domine ut fcuto bonæ uoluntatis tuæ coronaſti Sec. zo.
mus dicere, fed de futuro. Denique non dixit, in fae nos. Scuto protegimur , & cun protećti fuerimus,
culo exultant, fed exultabunt, de futuro dicitur. Hic COTOInãIIlUII . - -

enim triftitia eft , ibi uero lætitia. Hæretici in præ x •] In finem pro carminibus pro οάaua, pfalmus
{enti rident, fedinfuturo lugebunt. Nosuero inprae Dauid.) Ifte & undecimus pfalmus, pro o&taua in
fenti lugemus, ut in futuro rideamus. Inaeternum ex fcriptionem habent, refurreétionis & pænitentiæ, ac
ultabunt. Quæ erit exultatio fanétorum uirorum? er hoc ſalutisnoſtræ myſterium continentes. Inquo
f •] Et inhabitabis in eis.) Fclices erunt qui Chriftum រ៉ែ genus poftulat , ut corrigamur quidcm
hofpitem haberemerebütur:felices qui tabernaculum & iudicemürà deo, {cd non in ira & in furore eius.
Chrifli erunt, g T Et gloriabuhtur in te omnes Longum eft de facramcnto huius numeri plura exem Gen. 7. &
qui diligunt nomen tuum.) Quicunque diligit deum, pla reuocare Octo animae ingreffae funtin arcá Noe, 1. Pet. 3...d
gloriabiturin domino. * diligunt. Non dixit: qui quæ in diluuio faluatæ funt. Oétauus filius Ieffe Da 1.Re. 16b.c
timent, fed qui diligunt. Vbicunque enim timor eft, uid fuit:qui & defpiciturà patre, & à deo folus eligi
•* toam.4. d ibi non eft dileétio. Perfeéta quippe dile&tio foras mit tur. Očtauo die circunciduntur primogenita, & im- Gen. 17. b
tit timorem. Quicunque enim diligunt nomen domi munda effe defiftunt. Zacharia$ quoque pater Ig- É; f
ni, illi gloriabuntur. Gloriabuntur, Futura eft beatitu
annis gáaua die circumcifionis filij fui loquitur. £t î;'£,.
do not．orum quodpromittitur, de futuro eft.Alij poft dies oéto, fiue fex (utrunque enim in diuerfis Maº º º
regnent,alijpoßideant, alijglorientur. Nos hic fimus euangeliftis legitur) dominus, trahsformatur in mon- *"**'
miferi, ut poftea felices fimius. Sequamur Chriftum te , ut fic o&tonarius in fexto numero contineatur:
&Matt. 2c.o dominum nofhrum.Qui dicit fe in Chrifto credere,de quomodo nunc in fexto pfalmo infcriptio ponitur
bct quomodoillcambulauit,& ipfe ficambulare.Chri ogdoadis. ! ... ?
Pfalmus
 I N P S A. L. M. V. M. VI. * I

:A pfalmus VI. -
uatur de die in diem, nonpofTum confequi:quiauete- C
Ominene infurore tuo arguasme: neque in ira rem hominem cum uitijs & concupifcentijs cius inimi
| )驚 corripias me) Paenitentiae pfalmus eft, & cismeis aduerfum me porto pugnantibus.
non emendari refutat & corripi: ſedin furore P || Difcediteáne omnes qüi operamini iniquita
& inira, quia infirmus fit,&turbatafinto(facius.Et tem) Poftquàm ipfc mifericordiam confequutus eft,
aliquando prius furor eſt 9 - caeteros docet, uel cohor
& poftea ifa :fedmaxime Pfalmus V I. A. tatur, utà ſe abeant. Non
unum eft.Tamen furor in
Omine ne infurore tuo arguas me: £nim uult iniquorum ha
d

rx-fenti, irain futuro. b bere confortiú'.Simulau

É II Miferere mei do c
neq; in ira tua corripias me.' Mife tem & illud notádum cft,
mine) Vox ccclefiae: Mi d
rere mei domine,* quoniam infir quod iam fuperius dixi
ferere mei, qa mifer fum, mus fum: faname domine," quoniá con mu', Iuòd nó eos qui cpe
Et ipfe mifericordiam dei “turbata funt offa mea.* Anima mea turbata rati tunt iniquitatem: fed
inuenit , qui fe miferum etualde: "8: tu domine uquequo? Con qui operantur, à ſe iubeat
confitetur. c <[Quoniã
infirmus fum, faname do $ uertere domine,& eripc animatn meam: fa recedere q º Conuer tantur, & erubefcantual
mine.) Ac fi dicat : Infir- , luum me fac propter mifericordiam tuam. de uelociter.) Non contra
musſum pro peccato: ſa 'Quoniam non eft in morte qui memor fit inimicos, fed pro inimicis
na me, quia medicus es. ' tui:'in inferno autem quis confitebitur ti orat, ut conuertantur &<
Ego fumagrotus,tu esme º bi? “Laboraui in gemitu meo: "lauabo per erubefcantà peccatis fuis:
dicus. Egohabeo infirmi & erubeſcant non leuiter,
tatem, tu habes fanitatē.
"fingulas noćtes lectum meú:" lacrymis meis ſeduehemcnter: necrecra
"ftratum meum rigabo."Turbatus eft à furo
Ego fum infirmusperpec " re oculus meus:*inueteraui inter oës inimi flinato tempore, fed cito.
catum, tu ſana per miſeri r º Pfalmus Dauid quem
cordiam. d •| Quoniam ° cos meos.º Diſcedite à me oés qui opera cantauit domino prouer
cóturbatafunt omnia offa P mini iniquitaté: quoniä exaudiuit dſisuo bis Chufi filij Iemini.) Ple
mea.) Ac fi dicat: omnes cé fietus mei. Exaudiuit dñs deprecationé rique (& maxime hi qui
uirtutes quae offa appella meã:dñs orationé meã fufcepit. Erubefcãt Hebræi ſermonis ſcientiá
uit, in primo homine trâſ & cőturbétur uehementer oés inimici mei: non habent) hunc pfalmü
greflaefum, fiue perdidi. arbitrátur eo tempore e£
ê •| Anima meâ exinde ° conuertátur,& erubefcant ualde uelociter. fecantatum,quo Chufi fi D
r

turbata eft.) Per paeniten Pfalmus Dauid, quem cantauit domino lius Arachi ainicus Dauid 2. Re. 15.3
tiam, ut emendemur. -
- - - pro deſtruxit confilmum Achi
£ q| Et tu domine ಶ್ಗ Subauditur,ufquequo tophel: & ad eum nuntios mifit, ne in eremo ultra fe
animammeam quae eft conturbata uehementér, rion deret, fed procul fugeret, ne opprimeretur a filio. Ve
| eripis, non corrigís, non emendas? ; CIT Conuertere
rum fciendum eft uehementer errare. Primum, quòd
dómine,& eripe animam meam.) Nifi animam noftrâ nomen Chufi per p, famcchliteram fcriptum eft, hic
ante conuerterit,nó eam potefteruere depericulo.Vel
uero per tº, fin. Deinde, quòd nunquàm Dauid qui
Ioab & cæteris ducibus exercitus fui praecepcrat, di
illud: Domine quiauertifli uultum tuum à nobis,con
cens : Parcite puero Abeflalon, de morte filijloquere * Re. 18. §
uertere,& nos uidere dignarc,& erue animam noftrâ.
h «ſ Quoniam non cໃin more 'qui memor fit tui.) tur:Concepit dolorem,& peperit iniquitatem: Lacum
f/al.113.d Non enim mortuilaudabunt te domine:fednos quiui aperuit & effodit eum, & incidit iu foueam quàm fc
uentes fumus: quia non eft deus mortuorum, 慰 uiuo cit: maxime qui morte eius audita operuit caput fuü,
rum. i •{In inferno autem quis confitebitur tibi?) & eiulans clamaret: Filius meos Abeffalon,filius meus
Nonpro impoßibili, fed pro raropofuit.In omnibus Abeffalon. Ad extremum quòd illic Chufi amicus Da
enim dei iudicijs deleótatur fanétus, & laudat iudicia uid, filius Arachi fcriptum eft: hic uero filius Iemini.
eius. x M Laboraui in gemitumeo.) Miferere mei,quia Scicndum itaque Chufiinterpretari Aethiopem, &to
hæc & hæc quae fequuntur, feci. 1 . MI Lauabo per tum pfalmum contraSaul cfTe confcriptum, qui perfe
fingulas noétes lc&um meum.) Qui quotidie lacry ရှႏိုင္ရန္
eum, & in foueam quam foderat, ipfe inci
miSftratum rigat, non poteft in cogitatione eius libi it. Quem Saul Aethiopem uocat propter fanguina
«linumpompa furripere. m 4 Inlacrymis meisfira rios, &tetros, & crudeles mores. Iemiñiucro familia,
tum méum rigabo.) Quanta multitudo lacrymarum, quòdadtribum pertineat Beniamin: de quaSaul ortus
ut [bratum eius lacrymis rigatum fit. n. •TTurbatus eft, Regnorum libriteftimonio funt: in quibus fcri
cftàfurore oculus meus.)Vbifunt amiciliterae? Certe tura commemorat: Et erat uir de filijs Bcniamin, & 1. Reg, 9.4
oculus ili་རཱ་ཝཱ་Perཡtt: ab ira non conturbatur:nififor nomen eius Cis, filius Abihel, filijSareth, filij Bechor *.

te intantam rabiem extollimur, ut uultus quoque no filij Aphi, filijuiri Iemini, uir potcns,& huic filius,
May, 9-g ftri& oramutentur, Ille itaquc turbatur ocülus: qui fi & nomen eius Saul.Semei quoque ille qui lapides & 2. Ré. 17. b
fcandalizatus fuerit, eruetur. Non autem ait: Ab ira puluerem in Dauidiaciebat, defamilia Saul, hoc eft,
mea turbatus eft oculus meus, {ed ab ira tua. O deus,íemineus fuit: ficut in eifdem libris fcribitur:Egrcdie
pcr quem fupplicia mihitimeo praeparata: turbata eft batur uir de propinquitate domus Saul, & nomen ei
mcnsmea, &totum cordis meiprincipale contremuit. Semei, filius Gera: de quo poftea Dauid loquens in
o J Inueteraui in 9mnibus inimicis meis.) Non no ducitur: Ecce filius méus, qui egreffus cft de uentre
uaaduerfùmme inimicibella gerunt, meus hoftis an meo, quaerit animam meam:& quanto magis nunc fi
tiquus cit. Aliter.Pubcrtatcm cius hominis qui rcno lius Iemini? Aquilahunc locum ita interpretatus凱 •

ΣΟ
 “ C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M I.
E Pro ignoratione Dauid, qui cecinit domino pro uer i T Er gloriam meam in puluerem deducat.) Si, in- G
bis Aethiopis: Symmachüs in hunc modü: Pro igno quit, inimicis meis mala reddidi pro malis, non refur
ratione Dauid, quod cecinit domino pro uerbis Chufi - gam. x •T Exurge domine in ira tua.) Quoniam te
filij Iemini. Haec omnia latius executus fum: quia eru non ſenſerunt per beneficia, ſentiant per iracundiam.
ditißimi uiri putauerunt hunc pfalmum non contra 1 4] Et exaltare infinibus inimicorü meorum.) Pro
Saul, fed contra Abela inimicis rogat, ut in ini
loneſſe compoſitü: quod pro ucrbis ChuffiliiIemini. Pfal. VII. micorum finibus exalte
pro parte non eſſe mon- a tur. Cuminimici effecef.
ſtraui. . Pfalmus VII. Omine deus meus in te fperaui: fà fauerint, tunc tu domine
luü me fac ex omnibus ខ្លួº- exaltaberis in eis, ,
DºOmine deus meus b
te ſperaui.) Non tibus me, & libera me.” Ne quan-
ſpcraui in gladio do rapiat ut leo animam meam : dum non
m "E. exurge domine
deus iiieus inprçceptoqt
meo, n9n fperauiiiuirtu- jeft qui redimat, neq; qui faluü faciat.* Do mandaſti &c.) Hoc nos di
te mea:fed ſperaui in auxi cimus, hoc credentes lo
* mine deus meus fi féciiftud : * fi eft iniqui 器 Scmpcr e1;im p- .
lio tuo. b T Ne quan * tas in manibus meis. * Si reddidi retribuen
do rapiat ut leo animam ' tibus mihi mala :' decidam merito ab ini óne mutantur in pfalmis.
meam.) Hoc cöuenit Sau Multum eft nunc fi ueli
li, Abeflalon non conuċ § micis meis inanis.* Perfequatur inimicus mus dicere in quot, quan
nit.Quomodo enim pote
rat Abeſſalon leonem uo
animam meam,& comprehéndat :*Et con tae perfonae mutantur. Ex
' culcet in terra uitam meam: '& gloriâ meâ urge domine deus meus
s.Reg. i8.b care, de quo dicit: Parci *in pulueré deducat.* Exurge dfiéin ira tua,in praecepto quod manda
te puero meo Abeffalon? & exaltare in finibus inimicorű meorű." Et fti:hoc nos dicimus, pro
Siibi illum puerú uocat, nobis paffus es,crucifixus
& quafi infantulũ & igno "exurge dfie deus meus in præcepto qά man es: exurge, & falua nos.
rantem, quomodo hicleo dafti,&fynagoga populorum circüdabitte. Propterea exurge, ut cre
nem uocät? Hoc interim " Et propter hanc in altü regredere : dfis iudi dat in te plurima multitu
fecundum hiftoriâ & mul ° cat populos. ° Iudica me dfie fecundum iu do. Cum ergo exurrexe
ta funt quae dicantur, &
- ftitiam meã, & fecundum innocentiá meã ris, quid depreca
mur, nifireuerrere
:'''¡'¡'¡'''''''º''. Pºtfºğ* Pfuper mc.? Cőfumeturnequitia peccatorů, trem? n M Et propteradpa
Saul interpretari poteft.
Cæterum,quia nobis curę & diriges iutú,fcrutãs corda & renes deus. hanc in altum regredere.) --
eft, non folum fecundum Iuſtum adiutorium meü à domino: qui ſal Pro qua è pro ſynagoga н
F hiftoriam , fed & fecun uos facit re&os corde. Deus iudex iuftus, populorum. Quòd mor
-dum fpiritualë intelligen fortis, & patiens:nunquid iraſcetur per fin tuus es, pro nobis mor
tiam interpretari : Chufi
iftum វ្នំ 3 gulos dies?* Nifi conüerfi fueritis,gladium tuus es : quòd reſurrexi
nifi nö aliū
diabolum interpreta- ! fuum uibrabit: 'arcùm ſuum tetendit.& pa fti, nobis refurrexifti: qd
afcendifti ad patrem, no
р rauit illum.” Et in illum parauit uafà mor
ınur.Quaeritur, ifte Chufi bisafcendifti. Et propter
quomodo filius fit Iemini, * tis, fàgittas fuas ardentibus effecit. ' Ecce hanc in altum regredcre.
uomodo diabolus, Ae parturit iniuſtitiam: concepit dolorem, & Nemo afcendit iã cælum, Ioan. 3. b
£hiops filius eft dextræ : ' peperit iniquitatem. 'Lacum aperuit & ef nifi qui de caelo defcendit:
Quòd Aethiopsuitio fuo … fodit filius hominis, qui eft in ... .
eft: quòd filius dextrae eft .
r
.. . . .
-
. . .. caelis. o º Ludica me
3. Pet, 5. creatusà deo,reâe de ifto dicitur: Ne quando rapiat domine fecundum iuflitiam meam,& fccundum inno
utlco animâ meam. Aduerfarius nofter âiabolus quafi centiam meam fuper me.) HocDauid dicere non po
lco rugiens), quaerit quem rapiat. c •J Domine deus teſt:hoc proprie Saluatori conuenit, qui non pecca
Ioan. 14. d mcus fifeci iftud.) Ecce uenit princeps mundi ißius,& uit. p TT Conſumeturnequitiapeccatorum, & di
in me non inuenit quicquami d [ Si eftiniquitas riges iuſtuni.) Non poteſtmea iuftitia dirigi, nifi illo
Eſa. í 3. c in manibus meis.)Quia peccatum non fecit, nec dolus rüm iniquitas impleta fuerit, uidelicet Iudæorum.
inuentus eftinore eius.… e* •I Si reddidiretribuen •[ Nifi conuerfifueritis, gladium fuum uibrabit)
tibus mihi mala) Saulbis in mänus eius traditus eft; Iìlelócus duplicem recipit intclligentiam.Multi enim
1. Reg.24-b ម្ល៉េះ noluit interficere, dicens: Non tangah Chri putant de deò di&um , ut dicatùr ad peccatores. Et
ftum domini.Hoc eft ergo non reftituere eipro mialis, quid dicit? Nifi conuerfi fueritis, gladium fuum ui*
* * * ' mala:qui fibi pro bonis mala reftituebat. Si,inquit,ini brabit, hoc eft ,'nifi egeritis paenitcntiam , dominus
micis ineis mala reddidi pro rnalis,non refurgam:&fi uos gladio fuopercutiét.Sed uideamus fi confequen
Pro malis mala quaefiui, illi pro bonis mala Feftituant. tia aptaripoßint pcrfonae domini.
* * f •II Decidam merito ab inimicis meis inanis.) InHe r | èJ Arċum fuüm tetendit, & parauit illum.) Hoc s... …
braeo pro inani BP'^ recam fcribitur.Vnde iutelligi poteft dici de deo. £ M Et in illumparauituafamof- ' ' '
ÀMatth. 5, c naus id quod in euangelio continetur: Qui fratri füo tis.) Hòc difficile eft: Domiaus enim non habet uafa
«dixerit, raca & fatue, quam habeat interpretationem. mortis, feduafa uitae.Sed&hocpoteft intelligi fuper
g!^ °J Perfequatur inimicus animam meam, & com perfonaSaluatoris. Hoc uero quod fequitur:
I.Cor.15. d prehendat) NoufSima anima inimica defiruâa efi t • • T Ecce parturit iniuftitiam, concepit dolorem, &
mors- h °| Et conculcet interra uitam meam.) Non peperit iniquitatem.) Hoc eft, ut hæretici in contem
poteſtconculcari: quianon fecit ſupra dieta : ptìm dei concitarentur. u MI Lacumapcruit, §c
- cffodit w
 I N P s A L M v M- - - VII. ET vIII. *3
A effodit eum) Qgo eos perderet. a q] Et iacidit info iniquitas eius defcendet. c AT Confitebor domi C
ucam quam fecit.) In fouea enim mortis, quam pate no fecundum iuftitiam eius.) Qui nonpermifittimen *
fecerat, ipfe prior periit, ficut de Ario fcripturfi eft, tes ſe difperdi. d • Et pfallam nomini domini altif.
hoc eft, nifi conuerfi fueritis: nifi egeritis pæniten ſimi.) Qui nos alamentis triftitię, in gaudia Генрі
tiam, femper diabolus paratum habët arcufii, emit terna perduxit. - - - - - - - - - -

tit fagittas, quibus nos per e •I In finem pro torcu

Cutl3t. V 2U1OITIIT1 C111111Cor #foditeum & inciditin foueamquam fe- laribus, pfalmiis Dauid.),
daardent libidine, uitiis, Tres protorcularibüspfäï
cit.° Conuertetur doloreius in caput eius;' · ni
& paßionibus : ifti uiéti diuerforum hominium.
funt a diabolo . Sagittas
& in uerticem ipfius iniquitas eius defcen- ႏိုင္တို႔ႏွစ္ႏိုင္ရဲ႕ A
fuas ardentibus effecit. obe dfio fecundum iuftitiam aph filiorum Chore, Š:
Pulchre dixit,ardentibus: eius.“ Et pfallam nomini domini altiffimi. qui admyſterium ccclefiæ,
non dixit,arfuris, hoc eft, ° In finé Ptorcularibus,píalmusDauid.VIII. pertinent propterea oćta
uiarfuri funtfagittis ip f : uum & ostogeſimum nu
{Omine dominus nofter:*quàm ad merumtenefit. Quòdau
ius : fed quorumcunque g mirabile eft nomen tuum in uni
cordaardere uiderit, illos ,
percutit. Dicit enim Apo -
- D uerfà terra." Quoniam eleuata eft tem
magnificentia tua ſuper celos.
octogeimus tertius
extremus eſt pſalmus, qui,
{tolus ardentes habere dia Ex ore in pro torcularibus prenota
Eph.6.e. bolum fagittas.Ecce partuk fantium & la&entium perfecifti laudé.*Pro tur, hoc oſtendit, in trini-.
fit iniuitiiiam , coicepit ' pter inimicostuos,' üt deftruas inimicum tate ſacramentum reſurre
• . %%$m • §£*£*j£"& ultorem." Quoniam uidebo cælos ope &tionis ecclefiae contineri.
quitatem. Diabolus fic có " ra digitorum tuorum : " lunam &, ftellas , Pfalmus VIIL. º
cipit, fic parturit, fic nu Oininedominus no
trit, fic exaltat. Lacun ° quas tu fundafti .° Q gid eft homo quod • ter.) Prius nomen'
-

aperuit , & effodit eum : ? memor es eius:? aut filius hominis,q uoniã si-^ domini apud He-:
', &incidit in foueam quam $ uifitas eum.“ Minorafti cum paulominab us º braeos quatuor literarum.
eſt, 鬣 ‫ ה‬He, 1 Vou, п,y
fecit . Diabolus ipfè eft , ſº º - - -

1acus, ipfe eft fouea, La- ,..,..:-.:._: . .… -

- He: quod proprie dei uo
cum aperuit. Sed quoniam non poteſtaquam conti cabulum fonat:& legipoteft Ichoua & Hcbrcig,,',.
Hift.43£ pere fécundum Hieremiäm:propterea lacus illius uer, vor, ideft, ineffabile opinantur.Secundum uerò $i8,
{us eftinfoueam. Omnia conciliabula haereticorum, adynai omnium cominunc eft: quod faepe&infioiìi. D
foueg diabolifunt. Sedquod 醬 ræteriumus: nibusponitur. g J Domine dominu$ nofter quàm.
Scrutans corda & renes deus, iuítumadiutorium meú. admirabile eft nómétuüin uniuerfà terra) Qgòâ pro
B a deo, in Hcbraeo ita fcriptum eft: Scrutans corda & nobis hom9 fa&tuses, quòd mortuus, quòd reíurréxi-,
renes deus iuftus,utpofteá confequatur: Adiutorium fti,incun&is gentibus eft uulgatum. h T Quoniam
meum a deo qui faluos facit re&os corde; Nati་། །མ་ eleuata eft magnificentia tua ດິp: cælos.) Quòd poſt
irafcetur per fingulos dies ? Melius pro hoc in He refurrectionem cælos cum triumpho gloriae confcen
braeohabétur: Cómminatur in omni die, quod Aqui difti. i $ Exorcinfantium & fà&teiitium perfccifti
la quoque tranftulit. Et pulchre ait: Comminans & laudem)Licet per feniorum prophetarum dóârinam,
ಸ್ಲಿ in omni die. Qyi enim propter patien multa fint quae domini contificaiitlaudem: tamen häc
tiam ſuamita delićta non punit: quaſi iratus & com uerficulum in euangelio completum, ipfe dominus e£ Matt. 21.4
minatus, diem ultionis expeétat, ut mctu corrigat de fe declarat, clamantibus pueris: Ofannia filio Dauid. .
linquentem. Excquamur ordinem. k sI Propterinimicos tiios.)Adconfufionem Iudęo
b άT Conuertetur dolor eius in caput eius: & inuer rum. 1 ſ Vt deſtruas inimicum &ultorem) Hære
ticem ipfius iniquitas eius defcendet) Quomodofiali ticum,quicum nequitia fua impugnat ecclefiam,defen
quis mittat inalíum lapidem, & non fit cautus, & la gerc eamtamen aßimulat. m ©TÖJuoniam uidebo cg
pisuenerit in caput eiús, fuo uulnereuulneratur: fic & los opera digitorum tuorum.) Cælós, fcripturas inteí
áiabolus occiditur fuafuperbia, exaltatur , & corruit. ligimus fanétas: quae per dei digitum, hoc eft, perfpi
Modo exaltare uult caput, & nonpotcft : quoniam ritum fanélum funt prolatae. Quoniam ်ိန္တြ cæ
conuertitur dolor eius in caput eius:& deprimitillum. losopera digitorum tuorum.Quifeuifiirum efTe pro
Diabolus fecundum regulám fcripturarum le&tus eft mຕັກccdmin praefentiuidet.Videbo,inquit. 翌
in Genefi: Ipfe eftcoluber, ipfe fcrpens, quiloqueba enim etiam rationém operis eius curfumq; c6gnofcâ.
tur ad Euanh : quoniam totus terræ hæret. Cætera Aliteruidct gubernato? nauim, alitcrmedicüs aegro
animalia licetaunbulent interra: tamen non omne cor tantem,aliter picturam pictor, quàm imperitorumru
pus in terra iacens habent: licet habeant pcdes iuter desgculi. n. I Lunami&ftelläs quastüfundafti)Ec.
ia, tamen aliam partem corporisfurfumhabent.Caete clefiam, uel do&tores eius. o •| Quid eft homo quod
rum diabolus, hóc eft,ferpéhs&colubcrantiquus,fe memores eius?) Qualemeritum ftat hominis, ut me
##.14-3 cundum Efaiam totus interra eft:& caput&rcliquum mor eiusfaäus, prò eiusrcdemptionefufcipias carnê.
corpus æquale habet. Rcucrtetur dolgr eius in caput sTAut filiu$hominis, quoiiiam uifita$ eum.) Fi:
eiu$: inu&ticem ipfius iniquitas eiusdefccndct. Vide t dei,fa&usef tfiliushominis,ideft, filiusVirginis
quid dicat: & in caput eius, & in uerticem capitis, Mariae:quiuifitauitc orpushumilitatisnoftrae, juod
Cum autem iniquitas caput premit,& uerticempre affumcre eft dignatus. ‘h MTMinorafti eum pau
mit, ubi eltpotentia diáboli? Ifte finis diaboli: Re lQminus ab angelis.) In Hebraeo pro eo quod cft,
vcrtetur dolórciusin capu; cjus; &inucrticcmipfius ab angelis, qüi diciintur £?*;? duు.habet,
deum
--- -
 14 C O M M E N T. H. I E R O N Y M I
E habet,hocef. pr*clohim.Hunclocum Apoftolus chriftocantatur. . . . Pfàlmus IX. G
Heb. 1.5 in epiftolaad Hebraeos{uper Chrifto interpretatur. '- C Onfitebor tibi domine.) Vox ecclcfiae. Trina
- - - - - -

a qI Gloria &honore coronafti eum.) Gloria, cum confeſsiohic ſonat, ideſt, pcccatorum, marty
in eius defcenfuinfericlaruerunt. Honore, cumuicit rum, confefforum, gratiarum aâio: fiuc laus,
mortem. Corona, cum circundatus fan&orum choro, ut in euangelio: Confiteor tibi pater domine caeli & Matt. 1 i. d
triumphans rediit ex in- - terræ: & hic trina dileétio
ferno. b º Et contitui- tab angelis : * gloria & honore coronafti intelligitur, ideſt, diliges
fti eum fuper opera ma- dominum deum tuum ex
nuum tuarum.) Vt fint ei e eum,°&
Ä conftituifti
ra-sr eumſifuper
6 nrnnia -
opera ma -- - - - toto corde tuo, & extota
fubieéta praeter eum qui il nuum tuarum, Omnia fubjgciiii pedibus anima tua, & ex totis uiri
la fibi fubiecit. *3 eius:' oues & boues uniuerfàs,*infuper& ÉÉÉÉ.
<Tömiiià fùbiecimi pe? pecora cápi.'Volucres cæli,*& pi; ima- 1 sT Narrabo omnia mi
dibus eius) Cum afcende g ris : qui perambulant femitas maris.” Do- rabiliatua) Quomodo di
5et ad cælos. d $ Ques& " mine dominus nofter : quàm admirabile cit, ſe omniamirabilia dei
£o%£*ugust{as) Animas i ef. nomen tuum in uniuérfa terra.; ' ' narrare: quia nullus homo
fanétas, fruétum inriocen- ; In fin
- - -
* Ę;„:.a
finéjp abſcóditis filii,pfalmus
-- - -- ----, & poteft
Dauid,IX. nec uidere,nec
ehend d com
2 N
tiæ operantes. e • T Infii , )nfitebor tibi domine in toto cor- ' prenendere deum ? Nam
er & pecora campi.) In- l 19mine id toto £gf- omniamirabilia dei finar
erioris meritihomines. de meo:* narrabo omnia mirabilia * rare uelimus, impoßibi
f TVolucres cæli.) Qui ‫י‬ ?n
‫ח‬
".aus
t Lætabor
u&m exultabo
u infte : ' lef
.tfe Curo
non p
per ſuperbiam, iniquita
tem in excelfo loquuntur.
* pfallam nomini tuo altiffime." In conuer ' 'quia alio loco dicit: Pro- Pfal. 18. b
fiuntiabo omnia iudicia:
g TEt 器 o tendo inimicum meum retrorfum : * infir
maris qui Nec ipfum poteft facere
perambulantfemitas ma- q mabuntur,& peribunt a facie tua.8. Quo
£ homo. Quomodo non
ris.) Quiper nimiam cu } niam fecifti iudicium meum,* & caufàm
- ---- * * * * * * *
- poteft? quia dominus di
rioſitatem non contempla
- -
.. . . In C3.In
cit ! Omnia quacunque Ioan. 15. 5
res caeleftia,inter huius faeculiflu&usputant effe uitam audiuia patre meo, nota feci uobis. Sed'quare nion
æternam. h •T Domine dominus nófter, quàm admi narrauit diem iudicii, fed dixit: non eftueftrum noffe
rabile eftnomentuum in uniuerfaterra.) Debeatitu tempora uel momenta, quae pater pofuit in fua pote
dine incipit, uel de laude, & in laudem terminatur. flate. Sed in hoc foluitur hæc io, cum ſubium- . Ì
f Hoc adifiiratur ecclefia, quomodo fanéti uoluntarii xit, omnia iudicia : poftea dixit, oris tui : ac fi dicat
pronomine Chriftipatiuntur : uel quomodo fumus propheta uel unufquifque fan&us: Quantum me do
omnes a creatore mundi redempti. Cu1
, tantum narrabo: quia fitantum narras quan- H - -

i •I In finem pro abfconditis filii, pfalmusDauid.). tum intelligis, omnia mirabilia dei narras : quàmuis
Licet Aquila pro abfconditis filii, âdolefcentiam filii in femetipfa plura fint. Vel narrabo omnia mirabi
pofueritîtamén fciendum in Hebræo haberi, pro mor liatua, non illatantum quòd mortui refufcitantur, cae
tefilii. Denique & Symmachus inhunc modum tran ciilluminantur, uelcætera : ſed & quôd perte animae
ſtulit, prouičtoria demortefilii Totus igiturpſalmus erditæ, ſalutiinſpiratæ redduntur. -

erTropologiam ad Chrifti pertinet facramentum. m ºf Letabor & exultabo inte.) Lactabor, in ſpe: &
nde &Septuaginta interpretes, Chriſti paſsionem exultabo, in re: iuxta illudapoftoli: Qui gloriatur, * .Cor.to. 4
& refurre&ionem, quae ignota prius mundo fuit, 鹽 in dominoglorietur. n ºf Etpſallam nominituo al
uerbum abfconfionis caelare uoluerunt: ne a gentibus tiſsime.) Pſallam, opere compleam. Nomini tuo.
illo tempore facile nofceretur. Hic de ifto Fio quod Nomen patris filius eft, altißimnus ipfe eft deus. Vel
fuperius dixit, non de illo filio fecundum hiftoriam pfallam nominituo: hic laus cum opere.
Dauid, ideft Abeffalon dicit: cuius opera non occul o •| In conuertendo inimicum meum retrorfum.)
ta, fedmanifefta&mala fuerunt contra patrem: fed Qualem inimicum? Ideftdiabolum: quia domimus di
hoc de unigenito dei patris intelligitur. Scimus duos xit: Vade retro fatana. Ante aduentuin Chrifti diabo Mar.8.d
aduentus, primum &fecundum. Inprimo aduentu,& lus duxitineris mortis fuit: fed poftearetro ecclefiam
manifeftus & occultus uenit. Manifeftus carne, oc fequens, eft quaficanis. Vnde alibi dicit: Tu conte- Gen.3.c
cultus diuinitate. Et infecundo aduentu, & occultus rescaput illius, & illa calcaneum tuuin obferuabit,hoc
&manifeftusueniet. Occultus, quia nefcimus diem eft, finem uitae uniufcuiufque. Mulier ecclefia, ferpës
neque horam. Manifeftus, quia üidebit eum omriis diabolus. p . •T Infirmabuntur & peribunt a fácie
ocülus. Et alio modo occultus: quia nefcimus occul tua) Impiiùtiqüe ab impietate fuapéribunt. Vel fi
tum iudicium dei, hoc eft:quia repudiatifunt Iudæi, cutfuperius dixit fingulariter, ita & hic pluraliter, id
eleâae funt gentes. Aliter: Videmus fànétos tribula eft, omnes fatellites fios infimul comprehendit, qui
ri,& nefcimus anpróprobatione, an pro emendatio perituri funt in die iudicii. Quare infirmabuntur?qüia
ne,utadmelius crefcat eorum gloria. Videmus alios prius fortes erant黑 peccata noftra: fed modo
tribulari, quorum poenahic incipit, 8 in futuro cum infiriiiitas deinos fecitfortes, & illos infirmos, ut di τ.cor..." -

ipfispermanet. Videmusalios nectribulari; nec in cit Apoftolus: Quod infirmum eft dei, fortius eftho
iüriam pati:fedfanos córpore, laetitia temporali om minibus. q •TQuoniam fecifti iudicium meum)
nibus abundare.IftitaJe§periculofi fuit: qüia credi Vox ecclefiæ, acfi dicat: Aperte gentes elegifti, &
mus quòdipfos deus nonjifitat : uia non funt digni Iudæos reprobafti.Quando dicit iüdicium méum:hic
uifitaři, utpoßtmodum fiqefine púniaùtur. {{tepfal apparet quòd ecclefia ex gentibus uenit. r •J Et
mustotus ifiperfona ecclefiae perpröphetam dcAnti caufammcam.) Acfi dicat ecclefia: Caufafti pro me
COIl Ial
 - Y N P S A L M W M. Ι Χ. . •If
A contra aduerfarios, & uindicaftime, & fecifiicaufam cleſiae ſuae o T In tribulatione) Quando opportu-C
meam bonam. a q|Sedifti fuper thronum.) Thronus num eft, ut ait Apoftolus: Fidelis deus qui non patie- i.cor.io.c
Graecum eft, Latine fedes, quia unufquifque fanétus tur uos tentari fupra id quodpotcftis: fèd faciet cum
Efa.64.4 fedes dei eft, ut ipfe ait: Cælum mihi fedes eft. Et ali- tentatione etiam prouentum, ut poßitis fuftinere, nc
£ap. 7. d, bi: Anima iufti,fedes eft fàpicntiae. Dicitunus thro- cum peccatoribus in fupplicio dâmnemur æterno.
s.tor, 13.4 nus ex ipfis, idefl,Paulus: p • I Sperent inte) Ideft,
An experiinentü eiusque § meam:* fedifti fuper thronum." qui iudicas non in ſe, ſed in te: & non
ritis, qui in me loquitur à iuftitiâ.Increpafíigentes,'& periit impius: in concupifcentiis fæculi.
Chriftus? b q|Qui iudi q I Quinouerunt nomë
casaequitatem) Hoc eftiu d:
nomen* eorum delefti in æternum,&in fé tùum.)Siue potentiam, fi
futa,Hudieafiiíuftgrupa # Fulum frculi. 'Inimici defecerüt framegifi ue magnificentiam tuam.
Éçãùíåíïíôïí, ïíïe , finem:* & ciuitates eorum deftruxifti." Pe Velnomen tuum,ideſb fi
refufcitares : quia iniufte ' riit memoria eorum cum fonitu:' & domi lium tuum. Quare ? pro
me tradiderunt morti.
nus in aternum permanet.“ Parauit in iudi pter hoc quod fequitur:
c •I Increpafti gentes.)
Per|ိႏိုင္ငံ ido cio thronum fuum,& ipfe iudicabit orbem r T Quoniam non dere
liquittiquarentes te domi
la adorabant, lignâ&lapi m terre'in æquitate: iudicabitpopulos in iu ne.) Ideo fperant in te, ut
des d • TEt periitimpius) ftitia."Et faétus eft dominus refugium pau illud: Si corpus occidunt, Matt. 19.4
I)iabolüs qui in ipfis li- . peri:"adiutorin opportunitatibus,"intri animam autem non po£
器 uel lapidibus?dora- í bulatione. ° Et fperent in tc* qui nouerüt funt occidere. Tamen per
tur: u£!p£r praedicatio- 3 nomen tuum : ' quoniam non dereliquifti mittit illos tentari: fed nó
nem apoftolicam increpa F# quaerétes te domine. Pſallite domino' qui uſquequaque f ſ Pfalli
tæ funt gentes, & ab im t habitat in Sion: “annuntiate inter gétesítu Te བཱ་ཡན། ༢ཤྭ་ Ideſt, cantate
pio faétus eft pius. domino, pradicate, opere
Tζύ,a4. , dia cius.* Qgoniaf rgquirens fafiguinem implete. t I Qui habitat
{ìiiììáôérnum)iáéíïè- $ eorum recordatus eft:? non eft oblitus cla in Sion.) Sion ſpecula, id
moriam eorumi. Non me- * morem pauperum.*Miferere mei domine: cft,Hierufalem, hoc eft, ui
morabitur in his ultra no- * uide humilitatem meam de inimicis meis. fio pacis,modo ccclcfiahic
men impietatis: quia cre Qui exaltas me de portis mortis, ut an fpeculatio: quia fpecula
dentes inte,acceperütno tur de futuro iudicio dei.
men tuum nouum, quod B nuntiem omnes laudationes tuas in por Sedcumuenerit adHieru
* benedicetur in terris. • • tis filia Sion. "Exultabo infalutarituosin falem cglefté, non erit tüc
£jiîciáéíóútfa j fixae * funt gentes in interitu quem fece Îòccúîâåðñèâûïño.Vńáč D
me infinem) Quaidi "runt. “In laqueoito quem abfconderunt, 醬 Paulus : Videmus i.Cor. 13. d
cat: arma diaboli,quae erät - º COIM nücper fpeculum in ænig
peccatoribus membra fua, - mate,tiicautem facie ad fa
per quos diabolus alios Éfequebatur defecerunt vel . ciem. u • TAnnuntiate inter gentes ftudia eius.) Vox
aliter: Inimici defecerüt framea,quafi dicat de framea: prophetæ admonet prædicatóres ut praedicent. Annü
uodeſtuerbum dei, in futuro iudicio deficienti quan tiaté ftudia eius,hoc eft,praedicate mandata cius. For
蠶 per ipſumuerbum iudicandi erunt g Etciuicates fitan illi dicét Moriemur fi ad gentes ambulauerimus:
eorum deftruxifti.)Ideft, peccatores. Quotfunt uitia fedadiügit propheta: x MQuoniam requirés faugui
peccatorum, tantae & ciuitatcs, hoc eft,munitiones, in nem eorüm) Et dominus: Nólitetineré: quia fi ôçci- Matt. io. d
quibus diabolus regnabat, ac fi dicat: Defecerunt per dunt corpus,animam nópofTunt occidere. Ty •] Me -
--
tuos praedicatores. h M Periit memoria eorum cum moratus eft dominus, & nó eft oblitus orationem pau *

fonitü)Sonus doétrinae illorum,uel haereticorum ma peris.) Acfidicat propheta: Nö eftoblitus uindicare

4 1a cum ipfisperiit.Velcum fonitu, ideft,a praedicatio fanguinem ueſtrum. §nde ipfe dominus dixit: Deus Luc. 18.b
ne euágelii. i • T Et dominus in aeternum permanet.) autem nöfacietuindiôá eleétorum fuorum clamâtium
Etipfè &fui fanëti cum tumultuatione fua peribunt adſe die acnoôte. z ºf Miſerere mei domine&c.)
in ಫಿನ್ದಿ domino permanente, ut diximus,& fuis fan Voxecclefiae. a TVide humilitatem meam de ini
&is. k TParauit iniudicio fedemfuam.)Omne enim micis meis: qui exaltas me de portis mortis.) Portae
iudicium dedit filio. Parauit in iudicio {edem fuam, id mortis funt ftudia parentum,qui colebât diuerfos deos
eft,ecclefiam: de qua ipfe iudicabit orbem terræ, quod daemoniorum. Ipfi crant portae mortis, quorum do
funt omnes gente$. f SJ Inaequitate iudicabit popu &trina admortem ducebat. Aliter. Portæ mortis, hae
Hoscum iuftitia.) Quod eft aeqüitas,hoc eft&iuftitia, reticorum do&rina: dequibus portis exaltata eft'ec
ideſt, Chriſtus. Veliteratoſcilicet aduentucum iuſtis clefia, & mila et in portas filiae Sion, quae funt por
praemia, iniuftis infernum & poenam. tæ uitæ. Sicut per malam dostrinam quaſiportas mor
in TEtfaótus eft dominus refugium pauperi) Inter tis intelligimus, quae nos adinteritum ducunt : ita &
,!, pauperem & aduerfarium, hoc eft, diabolum, iudex portas uitæ intelligimus bonos praedicatores, quinos
erit Chriftus: qui iudicabit inter ecclefiam & aduerfa er ſuam dočtrinamad uitam æternam ducunt.
rium, hoc eft, diabolum. Vnde & in Apocalypfi di { ºf Exultabo in falutarituo) Exultabo, ideſt, gau
-40r. 13.c citur: Qui cft accufator fratrum noflrorum. 器 illi debo: Infalutarituo, in Chriftotuo. c TInfixæ funt
pauperes, qui propter eum pauperes faâi , diuitias gentes in interituquem fecerunt.) Hoc eft, in malis
fuas in cibos diftribuunt pauperum. óperibus quæ feccrunt, ibi infixæ funt,de quibus iudi
n ºf Auditor in opportunitatibus.) Adiutoreſtec candae funt. d J Inlaqueo ifto quemabfconderunt
B 2 com
 *ě с о м м E N т. H I E R O N Y". M I
£ gomprehenfus eft pes eorum.) Quia unufquiſque la Ab ipfis enim cogitationibus fuis alligantur, qui con G
queiim quem alteriparat ad cadëdum, ipfe prius in eo tra deum ſunt. o º Quoniam laudatur peccator in
cadet. a^* TCognofcetur dominus iudicia faciens)Co defideriis animae fuae,& iniquusbenedicitur.) Ab adu
gnofcetur, hoc éft,ad iudicium. b T In operibus ma latoribus, & non a iuftis laudaturpeccator, tuncquan
fiuum fuarum comprehenfus eftpcccator.)Quia unuf do peccator peccatorem laudat, alius alium: dum fe
uifque peccator ipfe fibi -
- inuicem laudant, occidút.
ecúportat & funes &uin * comprehenfus eft pes eorum, * Cogno p •| Exacerbauit domi
gula & tormenta, unde fu num peccator.) Ipfe an
fcetur dominus iudicia faciens: * in ojeri tichriftus. q Secúndum
ftineatmala. Nam ab aliis
non eft neceffe præparari bus manuum fuarum comprehéfus eft pec multitudinem irae ſuæ.) .
unde torqueatur, cum ip- ° cator, * Conuertantur peccatores in infer Quia flagella correptio
£efibipr¢paretqug adpoe num : omnes gentes quæ obliuifcuntur nis non accepit. f

nam pertinęnt. ç , Çõ
uertãtur peccatores in in
蠶 ಶ್ಗ quį
nem iaculiuiucre uolunt, g
gonuertanturin infernű.
* deum. * Q poniam non in finem obliuio r •I Non quaeret.) Vt fe.
quafi deum adorent, hoc
' eritpauperis
bit in fifiem. ;'Exurge
patientiadömifie,
pauperum
nonnon peri elt, non 體蠶 ut re
cofifor
· g indi uratur, iegutpuniatur.
h 蠶 hom ë.
--

ប៉ប៉្រៃ -

; •I Non eft deus incon

dobliuifcuntur
W omiies gentes quae ; £tu
áeum.) Hoc tuo."
fuper Geon;;itue domine!e$$ato$em fpeâu eius) Quanihile;
ČOS: 恶 ſciant gentes quoniam ho-. dignum operatur. -

eſt qui dicüt quôddeuso-k mines ſunt."Vtquid domine receſſiſtilon- t I Inquinatæ ſuntuiæ il
bliuifcatur, &non habeat ge,"defpicis in opportunitatibus in tribu lius omni tempore) Non.
£uram dc rebus fuis,ipfio- m fîtione; " dum fuperbit impius, incenditur enimper uiam restam gra:
bliuifcätura domino:Quia la
auper: " côprehendunturin conſiliis qui- . uditur,º quę eft Chriſtus :
- -

non dicunt uerüquòd de Auferentur iudicia

us obliuifcatur creaturas ° bus cogitant, ° Quoniam laudatur pecca tuaafacie eius.) Quia non
fuas: quia dicit: e TQgo tor in defideriis anim£ fuae : & iniquus be credit in fe futurum effe ius
niam h6in finem obliJio Pnedicitur.? Exacerbauit dominú peccator: dicium. x MOmnium ini:
micorum fuorum domin*
F <figpauperis &c.)ſuum
differt,rion aufert Quiafi
au r9 fecüdum
ret. f Nonmultitudinem iræ fuæ'eius:'
eft deus in cőipeétu noninqui
qug bitur.)Chriſtianorum uti
xiliuma fan&isfuis. : natae funt uiæ illius in omini tempore." Au- }j adprobandum,quicú
f M Exurge domine, non $ f facie eius:*
- - - - :.._. fcqui contemnunt. :
præualeat homo)Voxcc %*£°ntur iudicia tua afacie eius; 9mniú !!!* y T Dixit enim incorde
çlefiae fonat cótra antichri „micorum fuorü dominabitur.? Dixit enim íuo, noTÌ€É gene
ſtum: Exurge, in iudiciii: º in corde ſuo: non mouebor 3. generatione ratione in generationem
ngn praeualeat homo, id- * in generationem fine malo.* Cüius maledi fine malo) Semper enim t
eft, homo peccator anti- a άione os plenü eft,& amaritudine,& dolo: feducâ homines, ut in ma
chritus gºIudicenturº fubº lingua eius ºlabor & dolor Sedetin lisperfeuerantes, uolunta
entes in conſpectutuo.) à infid ti dei refiftät. Dixit enim,
f)uobus modis. Primum : !!!!! iis cũ diuitibus: in occụltis * ut interfi hoc eft, antichriftus: quid
iam in preſcientia dei iudi ? ciat innocentem.* Oculi eius 'in pauperé dixit? Non moueborâge
t atifuit.'Quare quiaad ; refpiciút:*infidiatur in abfcódito quafileo neratione in generationé
ecclefiam non pertinent, 1I] fine malo, ideft, tanta ma
fed adantichriftum: quia la faciam in una gente, ut
ſogn.},6 diétum eft: Qui autemihon credit,iam iudicatus eft. antequàm ueniam adalteram gentem , antèa meam
h MT Conftitue dominelegislatoremfuper eos.) Ideft famam audiant & timeant.Aliter: Non mouebor age
antichriftum, quilator legis malae doétrinae eft, ut ait neratione carnali, in generationem ſpiritalem, id
?• Thef. a. c Paulus: Noluerunt recipéreueritatem, fed confenfe. deterra cum corpore in caelum confcêdam fine malo:
runt iniquitati. i •TSciant gerites quoniam homines ac fi dicat, fineulla iniuria. Cum uolueritafcendere ad
funt.)Cum condemnatae fuerint,tunc cognofcent quia +montem Oliueti, dominus eum interficiet fpiritu oris
fpem inhomine pofuerunt, & non in deum, 盟 folus {ui. Volujt unus de membrisfuisSimon magus cglum
fàluare poteft. x •TVt quid domine receßifülöge) confcendere, fedinteriit. z qTCuius os malediétio.
Quare élongas {alutare tuum cum nos inflammatifu sne & amaritudineplenum eft) Acfi dicat: Qui fefua
mus ab expeötatione aduentus tui? Vnde dominus di jußitiaia&atut fit deus, apud deum maledi&us eft.
Matt. 24.h xitin euangclio: Nifi breuiati fuifTent dies illi,non fie a WISub lingua eius.) Sub corde eius. b •II Labor
retfalua omnis caro. 1 •[Defpicis in opportunitati & dolor.) iိါဝါး fibieft, & aliorum temperat labo
bus in tribulatione.) Tunc uidetur defpicere, quando rem & dolorem . c •| Sedet in infidiis cum diuiti
opportunum tempus eft ecclefiae ut adiuuet,&nonfta ibus.)Ideft, diabolus infidiatur per membra fua in qui
tim occurrit illi in tribulatione. Quare?ut illâ exerceat. buspraefidet, & aliis nocet. d WVt interficiat inno
fecundum fuam uoluntatcm : quia quanto magis dif «centem.) Ideft, ut de innocentibus faciat nocentes, &
fert, tanto magis ecclefia dilatatur in defideriofuo. fibi primum noceat. e TOculi eius.)Ideft oculi an
m • [Dum fuperbit impius, incenditur pauper.)Dum tichrifti. f •T In pauperem refpiciunt.) Hoc eft, in
fuperbit impius,antichriftus: incenditur ༈ ༧།:་བ་ eccle ecclefiam; quae eft corpusChrifti, ad nocendum rc
ßa in tribulatione, a fuperbia ipfiusantichrifti. ſpicit, & non adadiuuandum.
n 4 Comprchcnduntur in ¢onfiliis quibus cogitant) g : Mſ Infidiaturin occulto ficut leo in cubili fuo;).
Diabo
 I N P S A. L. M. V. M. Χ. ‫?ל‬
A Diabolus, & leo, & draco dicitur. Poteft dici draco, minus regnabit in æternum fine fine.) Quia tunc erit C
quando occulte nocet: & leo, quando aperte perfe- regnum çum tranquillitate, ut Paulus ait: Cum tradi- 1.Cor.15. c
quitur. a •| Vt rapiat pauperem.) Ideft, Chriftia- dérit regnum deo &patri, quando erit deus omnia
num. b . •I Rapere pauperem, dum attrahit eum.) in omnibus. r • T Peribitis géntes de terra illius.)Qui
In laqueo fu9 humiliabit eum: inclinabit fe,& cadet.) antichriftum receperunt, peribunt ab ecclefia, hoc. '
-Videtur inclinare fe quafi eſt, de eccleſia, regnante
ad humilitatem, ut uidea : in fpelunca fua. Infidiatur * ut rapiat pau Chrifto, gentes criminum
tur quafi mitis & fančtus, ° perem:* rapere pauperem durì attfahit a corpore humano depe
& ĉum fe inclinauerit , reunt. ſ TDeſiderium
tunc cafurus eft:quia dum eum . In laqueo fuo humiliabit eum : incli pauperum exaudiuit do
fperat longe fe effe amor nabit fe &:£adet, cum dominatus fuerit minus.) Ideſt, eccleſiam
te, tuncrepentinus ei fu * pauperum.*Dixit enim in corde fuo, obli fuam exaudiuit dominus
perueniet 1nteritus. tus eft deus:auertit faciem fuam, ne uideat ut uindicetur. Exaudiuit,
, c. 4| Dixit enim in corde a ut cis tribueret regna cae
fuo, oblitus eft deus: É? in
turfinem.“Exurge
manus tua *nedomine deus &*pauperü
obliuifcaris exalte lorü. t （I Præparationē
tit faciem fuam, neuideat cordis eorum aüdiuit au
ufque in finem.) Oblitus g in finem. Propter quid* irritauit impius ris tua.) Hoc eft, clemétia
eft, ac fi dicat : Mea funt " deum : " dixit enim in corde fuo,non requi tua. Aures domini audire
omnia quàmdiu faeculum ' ret.' Vides quoniam tu laborem & dolo dicuntur, cum exaudire di
fuerit, & in obliuione tra- k rem confideras: * ut tradas eos in manus gnatur, ideft, æternam ui
diditj!£u$$nìgìàm 1 tuas.'Tibi dereli&us eft pauper : " orpha ' tam, quam ecclefia defide
ufus eft illis: fed mea {unt, m - rat, cum eam ei dederit, ut
uia ego deus fum. no tu eris adiutor." Contere brachiű pec
.., Π.
- quod ម្ល៉ោះ concupie
« Exúrge domine.)Hoc catoris " & maligni : * qugretur peccatum
• ' ratin pe, tandem fruatur
eft, adiudicium. Ecclefia £ illius,& non inuenietur.* Dominus regna in ſpecie. u TIudicare
dicit contraantichriftum. £ bit in æternum & in {:sսկա fęculi: " peri pupillo & humili.) Hic e
e • Et exaltetur manus r bitis gentes deterra illius.' Defiderium pau nim datiuo, nö accufatiuo
:a)ld: Ea: : perum exaudiuit dominus: preparationé cafu loquitur, hoc eft, non
llt
$tantich;i!iu3£;ali£ , cordiseorum audiuitauris tua.“ Iudicare pupillum iudicet, ſedut
iu icetur pupillo & humı
iaάat omnia poßidere fi- .
ne fine. f i Neobliui- * pupillo & humili : * ut non apponat ultra li, ut accipiantuitam æter
15 fcaris
Dùm pauperum
ille íe dicit infinē.)
regnare у
magnificare fe homo fuper terram. nam. x TVt non appo
In finem pfalmus Dauid Х. nat ultra magnificare fe
ufquein finé. Proptér hoc * *N dfio confido,quomodo dicitis animg homo ſuper terrá.) Vtex
fuperius dicit: g M Irrita- * mer: tranfmigrain monté ficut paffer. hoc non erigaturantichri
uit implus deü.) Ideſt, antib ſtus ſuper electos dei neg;
Quoniã ecce peccatores intenderüt ar tentet
chriftus. h <|Dixit enim c illos:quia oppreffüs .
in corde ſuo, non requiret d cũ: Parauerunt fàgittas fuas” in pharetra, regno filii 蠶 amplius nö
deus.) Dicit antichriftus: ut
erit. Nos quoque oremus
non curatdeus de iftopra - - : ' dominü, ut nos ab eius o
fenti. i •I Vides quóniam tu laborem & dolorem peribus cuftodire dignetur illefos, ut ab eo pupilli fa
confidcras.) Prophéta loquitur ad deum: Quia anti êti, patrem Chriftum dominum cognofcentes, ipfum
chriftus meditaturutnoceat, tu confideras: & TVt {equamur fide, ipfum retineamus corde, ipfum glori
tradas eos in manus tuas.) Manus dei illi dicuntur; ficemus in operè quia ipfi eft cum aeterno patre & fpi
uiiuftam uindiétam dei exercent fuper peccatores. rituſanéto honor &gloria inſecula ſeculori, Amen.
蠶 hoc manus: quia per illos uindicatur deus.' y • T In finem pfalmus Dauid.) Decimus pfalmus có
- Aliter: Vttradas eos in mânus tuas, ideft, in operi tra ha reticos & male credentescanitur. Pſal X.
bus fuis, ut digni fint tradi, qui indigna geflerunt:
quia ipfifibi fuis miferiis ੰ & dimifit illos
I
Ndomino confido.) Vox ecclefiæ, contrahæreti
cos:fiue Chrifti,contra daemones. a Tranfmigra
ih omnes uoluntates fuas. 1 • TTibi enim dereliétus in montem ficut paffer.) Vultiuftum ad defertami
eft pauper.) Ideft, ecclefia. Ac fi dicat : tua eft ad rare,ut ibi eum facilius elidat.Vel 體 haeretici dolo
faluandum. m M Pupillotueris adiutor.) Pupillus íifunt, de quibus ait propheta: Vchis qui dicunt dui Efa.f.e
dicitur, qui non habet patrem: orphanus, qui nec pa ce amarum , & amarum dulce : ideo uoluntad fe fe
trem nec matrem habet. Pupillus dicitur, qui patrem ducere iuftum,dicentes: ad nostranfmigra. Qui refpö
Matt.13.a diabolum nonhabet, ut in euangelio: Nolite uocare dit eis: In domino cft fpes mea.Quomodo, inquit, ad
uobis patrem fuperterram.Etqui non habet matrem, ueftros montes, hoc eft, adueftram fuperbiamitranf
ideft, gentilitatem. Ac fi dicat: ad iftum eris adiutor. migrabo? Quodautem ait,ficut paffer: faepe pafferem
n 4ΓComterebrachium peccatoris.) Ifta ad anti loco prudentiae poni legimus. Ideo ifti dicunt: Tran
chriftum pertinent: quia coiifringet dominus fortitu fiad nos ficut prudens, cum eorum prudentia fit ftul
dinem eius. o • JEtfhaligni.) Ipfe eftmalignus. ta. b •| Quoniam ecce peccatores intenderuntar
p M Quæretur deliétü eius, nec inuenietur.) Hoc eft, cum. Ideft, haereticiora illorum contra ecclefiam in
ademendationem non eft dignus uenire. Et aliter: Nó tenderuntarcum, potentiam uerbofitatis fuae.
inuenietur, uthabeat peccatum: fed fit ficut deus qui c * •II Parauerunt fagittasfuas.) Hoc eft, uerba.
peccatumnonhabet,quantum apudipfum. q •|Do d •I In pharetra.) In femetipfis. Quia ipfi funt
В 3 phare
 **
-- "

18 со м м в N т. H I E R O N.Y. M. I
•E, pharetrae: ubi uerba inania & fententias uenenofas, perpeccatores. Duobus modis & hæreticipluuntma G
quas de fcripturis fanâis conficiunt, occultas retinent. iam doârinam, ficut una pluuia irrigat terram foecun
á q] Vt fagittcnt in obfcuro re&los corde.) Nun dam & aridam,fic & una prædicatio eft a deo,quae in
uàm enim in luce pugnant, ſed ſemper in tencbris.
\
fundit terram bonam, ideft, fanétos: & terram malâ,
?[al. 1 18.oម៉្យា utu．bat Luccra pedibus meis,uer peccatores: quibus pcrtinent ifta quæ fequütur. Ignis,
bum tuum dornine . Vt cupiditas :fulphur, putre
fagittétit;obfcuro fe&os : ut fàgittét in obfcuro re&os corde. Quo do pcccatorum : fpiritus
corde. Vt cum uiderint procellarum, fpiritustem
niam" quę tu perfecisti, deſtruxerunt Fiu
in ecclefia imperitos quof
ue, ucl fiinplices, laqueis å$ ftus* autem quid fecit ? * Dominus in tem peftatis. Spiritus procella
rum, poenam æterniiudi
ឆែ្ក ac occultis illice- e plo fan&o fuo : * dfis in cglo fedes eius. cii, & uerbera indicat pec
anr. b ςτQuoniamque 'Oculi eius in pauperem refpiciunt :* palpe Catorulin : 蠶 ignis exu
tempe
tuperfecifti,ęftruxerüt) £ bræ eius interfogánt filios hominum." Do rit,
S CXaſillſlåt s

Qijideftquod fecifti? Ec- " minus interrogät iuftum & impium :' qui Et
clefiam tuam in unitate.
propheta dicit: In cir* Ppal.49.4
cuitu eius tempeftas uali
Tſal.8.4 Vnde dicit: Ex ore infan auté diligit iniquitatem, oditanimã fuam; da. l •I Pars calicis eorü)
tium & laĉtentium perfe k Pluet fuper peccatores laqueos:ignis & ful Quare dixit partem?Quia
ciſti lauden. Hereticide ' phur,&fpiritus procellarüm,' pirs calicis unuſquiſq; proparte fua,
ftruere uolüt hoc & in fe, " eorum." Quoniam iuftus dominus &iufti quaſi de calice, ideſt, iuſta
& in aliis: quia unitatem tias dilexit: £quitatem uidit uultus eius. uindista recipietproutgef
fcindunt. Aliter : Quem "In finem pfalmus Dauid pro o&aua. XI. fit miferiam fuam, ut ait
tu perfecifti Chriftum de o
piritu fancto conceptum, p
Iudaei occiderunt. q
S
Aluum me fac domine, ? quoniam de
fecit fan&us: $ quoniam diminut£ funt
propheta :fecundum
ünicuique Reddet ope- Gl.614‫لید‬
deus Hiere.*5

ueritates a filiis hominum.' Vana lo rafua. m M Quoniam iu

c •JIuftus autem quidfe ' ftus dominus , & iuftitias
cit?) Cum calumniantur cuti funt , unufquifaue ad proximum dilexit , aequitatem uidit
hæretici & difcordant in ſuum : uultus eius.) Quia unuf
ter fe, hoc refpondet pro- - quifque quafi in fpeculo
pheta inperfona ecclefiae. Interuos difcordaniini, fed cum uenerit in confpe&u eius, uidebit iniquitatem
Ioan. 14. d áeuobis Chriftus non tacet, quia dixit: Pacem meâ fuam:& ipfepræuidet iniquitatem illorum.Vel prae
do uobis: pacem meam relinquo uobis. Et aliter : fentia deiüidet fan&os ad regendum. Diligit enim iu
Qgidfecit iuftus? Hoc eft, រ៉ែ mundum: & feip ftitiam: quia unumquemque fecundum opuspropriü
fum dedit pro mundo. d •T Dominus in templo fah iudicat. Aequitatem uidituultus eius, ut fanâis,prae- H
&to fuo.) Ac fi dicatpropheta : Quàmuis uos hæretici mia: peccatoribus, tribuatpoemam. Quinosuocatione
auerfemini ecclefiam, tamen dominus in templo fan fua dignetur dignos efficere:& non fecúdum peccata
&to fuo fedet, & in templo erit, hoc eft, in ecclefia. noftrâ, nobis fupplicia inferat, fed fecundum magnam
2. Cor.6.d Dicit Apoftolus: Vos eftis templum dei uiui. Domi mifericordiam füam ueniam lagiatur:quia ipfi eft cum
nus in templo fan&ofuo : In ecclefia quam fibi exhi eterno patre & fpiritufanéto honor & gloria in faecu
buit fanétam. e TDominus in caelo fedes eius.) In la faeculorum, Amen. n •[ Infinem pro o&aua,
Pfä,66.a caelo, hoc eft, in fanéto praedicatore.Vnde dixit: Cæ pfalmus Dauid.) Iftepfalmus depafsione Chriſtican
lum mihi fedes eft: & animarufti, fedes fapientiae: in tatur, Pro o&aua, ficùt fuperius äiximus. Pfal. XI.
anima iufti, quae caeleftia mcditatur. Aluumme fac domine) Vox Chrifti ad patrem
f •] Oculi eius in paupcrem 器 Oculi Chri S
pro parte carnis in pafsione. p •I Quoniam de
fti, afpeáudiuinitatis ad populum Chriftianum re fecitfančtus) Prætertenonfupereft, quipofit fal
fpiciunt. Adquidrefpiciunt? Hoc eft, adadiuuandü. uare. q T Quoniam diminutae funt ueritates a filiis,
g . •IT Palpebrae eius interrogant filioshominum.) hominüm.) Quare dixit ueritates, dum unum fcimus
Šubtilitas 醬 ideſt, iudicia dei occulta: in qui quieftucritas, ùt ait: Ego fumuia&ueritas ? Sicut Ioan. i4*
bus nos interrogat: quia per hoc cognofcit quidhabct multae ecclefiae & una ecclefia , fic multae ueritates :
unufquifque: quia iudicia dei occulta funt. Sicut fcri quia multorum iuftorum opera, & multiiufti qui fa
ptura aliquando obfcuratur, ut nos infirmitatem no ciunt bonum.Sed quare difiìinutae? Quia ante aduen
ftram cognofcamus: Iterum alleuamur, ne dcfpere tum Chrifti, fiue prophetae, fiue patriarchae: tam bo
mus. Et álio modo: Per profpera & aduerfa interro na naturae, quam qui ex parte delictisuidebanturſer
gat: quia perhocprobat deus qualis quifque fuerit. uire,in multis modis diminuti erant: quia caput, ideft,
Alio modo: Vidcmus unam géntem flagellari, &fci ueritas, qui eft Chriftus, nondum ueherat. Membra - - - - - -

mus pro qua caufa fagellatur: hic manifefta iudicia dirninuta erant, ufquequo caput eorum quod eft Chri - - -

funt. Et alio modo: Videmus flagellari, & nefcimus flus, aduenit. r •|Vanalocuti funt &c.)Primum Pe Matt. 26.d
pro qua caufa : & hic occulta iudicia. Per haec fupe trus, quando dixit: Et fi oportuerit memori tecum,
rius comprehenfa . h II Iuftum & impium interro non te negabo. Similiter & omnes difcipuli dixerit:
gat dominus.) Ideft, probat. i •I Qui autem diligit Sedhiomines uana locuti funt: dum adimplere quod
iniquitatem,odit animam fuam.)Hoc eft,perdit illam. propofuerunt, nonpotuerunt. Et hæretici, mali do&o
x 45 Pluet fuper pcccatores laqueos ignis.) Hoc fecü res, qui doélrinam peruerfam docent, uana locuti funt
dum hiftoriam faétum fiiit: quândo dóminus pluit ful unufquifqueadpróximum fuum. Chriftus dominus
Iudeb phur & ignem fuper Sodomâm . Vtaitapoftolus Iu qui hæc lóquitur, eft omnium proximus: qui fecit mi
das, in excmplum ignis aeterni faâum fuit. Pluet fu fericordiam, utmortc fua alligarct uulncra ಶ್ಲೆ •

OiltIA
*- - - -
 I N P S A. L. M. V. M . X I. E. T., X II. 19
A Contra quem Iudeiin uaniloquio exercebantur. culumab altari,& tetigit,labia eius, dicens:Ecceteti Eſa. 6. b
a •] Labia dolofa in corde, & corde. &c.) Sym gihoc labiatua, & auferetur iniquitas tua: & pecca Sec. vulg.
machus ita tranftulit: Labialubrica,incordealiud eft, tum tuum mundabitur. Per argentum, uctus tcfta
& aliud loquitur. Labia dolofa,bilingues dicuntur; mentuin: per aurum, nouum.Sic eft litera & fpiritua
quia duabuslinguis loquuntur: quia aliud dicunt, & lis intellectus, quaſi ex argento producaturaurum.
aliud rctinent.Sic labia do n si Probatum terrae.)
19ß, quids corde in cor- * fuum : * labia dolofà in corde, & corde lo Hoc cft, ecclefia, Illa elo
de loquuti funt mala: fce- b quia diuina probata funt
“lus quod conceperunt cor
cuti funt.* Difperdat dominus uniuerfala per fpiritum fanétum,qu3
de,protulerutore, perfece $ bia dolofa : * & linguam magniloquam. accepit ecclefia. Aliter :.
runt opere. b Diſper “Qui dixerunt, lingüam noftrám mágnifica Probatum terræ , ideſt,
dat dominus ហ៊ la jbimus, * labia noftra à nobis funt: 'quisno Chriſtus dominus:quiue
biadolofa) Nunquid ma fter eft dominus? § Propter miferiam ino nit inhumanitate illa pro
lcdicêdo dicit? Non: quia * pum, & gemitum paupérum:" nunc exur parte carnis, quam ex Ma.
nő eftmos fanátorum ma
1edicere, fedpronuntian- i
h gam, dicit dominus.'Ponam in falutari : ria accepit , quafi terram.
dominus fufcepit.
do quod futurü eft dixit, * ñducialiter agam in co.'Eloquia domini,
-

o «I Purgatum feptu
non optando, ſedprophe eloquia cafta: "argentum igne examinatü, plum.)Scptem dona quae.
tando. Qui funtlabia do- "probatum terræ, "purgatum ſeptuplum. in, Chrifto fuerunt : non,
lofa? Haeretici & maliprc : Tu domine feruabis nos,&% cuftodies nos: ut ille purificaretur , fed
dicatores.
c M Et lin- p à generatione hac in æternum.' In circuitu qui ipfa dona acccpturi
gam:q:Id- : impii ambulant : "fecundum altitudinem , erant, purificarcntur... .
-

eſt, qui ſuperba loquun «Tu domine ferua-.

xur. d •IIQui dixerunt, f. tuam multiplicafti
- - -

In finem filios hominum.

pfalmus Dauid XII. :ே nos.) Hoc eft, in fide*
linguam noftrâ magnifi) „ ecclefia rogat. . : , -

Hoc eſt , qui ſemetipſos Squequo domine obliuifceris me q TEt cuſtodies nos à ge
in inuicem laudát, & ope in finem:*ufquequo auertis faciem neratione hac.) Omnium
raſuamagnificant. - - tu2ſſl malorum turbam fimul
е Т 醬 noſtra à no- *
comprehendit, harretico
bis funt.) Ac fi dicat: Do&ores noftros ex nobis ipfis rum, dialeéticorum, &reliquorum. Abiftorum gene
habcmus, nonaliunde. Plaudunt enim in uana uerbo ratione dominus feparauit ecclefiam fuam.Vnde &in
fitate, dicentes : Nos filii Abrahae fumus : & ne euangelio: Haec omniaucnientuniuerfæ generationi Matt. 23. d
iniunquàm feruiuimus. f •TQgis nofter eft do illi, á fanguine Abel qui effufus eft: uelàfànguine Za Ꭰ
B muni
minus.) Ac fi dicant:Nullumhabemus dominum,quia chariæ ពឺ Barachia, quem occideruntinter templum *
omniafcimus. g Propter miferiam inopum, &ge & altare. r .•I In circuitu impii ambulant)Cum
mitum pauperùm)Vox patris cft.Quis erat mifer, tranftulerit nos de praefenti fæculó in futurum,tunc im
nifi humanüm genus in fxculo, quod in iftam mife piiforis ambulant : necpoteruntintrare cum fanâis,
… riam uenit,inquagemebat inpeccatis? Et gcmitus erat quos tufecundum magnitudinem tuam, tua folicitudi
ininferno, in illis qui inpoenis habitabant. nie conferuafti. In circuitu impij ambulant : quia in
h •J Nunc exurgam, dicit dominus.) Hoc eft, mit aeternam uitam non peruenient. Etaliter: Cum ele&i
tam filium meum qui eos redimat: & illos qui in mi receptifiuerint, extraianuam clamabunt: Domine, do
feriam funt in mundo, uel eos qui in inferno commo mine aperinobis. Aliter: In circuitu erunt, & dicetur
rantur.Quod ita faétum eft: Mifit deus pater filium eis: Nefciouos. f •T Secundum altitudinem tuam
fuum ad nos miferos, ut nos liberaret:& illius pau multiplicaftifilios hominum.) Filios dei.Secundum
ertate diuites eſſemus. i. ºf Ponam in ſalutarimeo.) multitudinem, iuxta abundantiam mifericordiæ tuæ,
ixit infalutari: & non dixit, quid ponam:fubaudi uamultiplicatur ecclefia , hoc eft , de pietate & mi --- - -

rur, falutem gentium. Et adhuc quid ponam? Contra 醬 ipfius : cum in retributionc futurae bcatitu
gcmitum, laetitiam:& contra paupcrtatem, diuitias fpi dinis promifa tua percipientes, conformes efecti
Situales. x . •I Fiducialiter agam in eo.)Vox patris fuerint corpori gloriae tuæ : inquo tibi eft cum aeter
de filio.Ac fi dicat: Cum fiducia omnia facio per eum, no patre , & fpiritufanéto, hofior & gloria in faecula.
quia diuinitas firmauit humanitatem :utfcriptum cft, faeculorum, Amcn. t •| In fincm pfalmus Da
libere egit. 1 •T Eloquia domini, eloquia cafta) uid.) Duodecimuspſalmusuoccm continetanimafi
Vtriufque reftamenti doârină infimul comprehedit. delis, requirentis deum. n

Tunc cáftafunt, fiàbonis praedicatoribus incorrupti: Pſal. X II. -

biliter & fine corruptione praedicétur.Tunc erit iftud: v Squequo domine obliuifcerisme în finem*)
Voxecclefiae. Ac fi dicat: Quâmdiu ? Quare
ſi quando predicant non parentum prouocati amore,
non potentum timore , InOM1 proptcr dona præſentia > in finem dicit? Quatuor elementis conftat ho
non pro honore uano. Aliter:Qui necaudcntaddere mo, igne, aere, aqua & terra.Terra inferior eft ab his
aliqüidamplius, nec minuere tam in ueteri quàm in creaturis : quia finis creaturarum terra eft: ideo dicit
noüo teftamento , fed fideliter praedicant. ecclefia : Et fi uilior fum & uilifsima quafiterra, ufs
-

m •J Argentum igne exuninatum.) Hoc eft, fpiri quequo obliuifceris me ? Non proptérea quia infi
tu fariäto probatum. Non illi eloquia diuina pro ma fum , & finis aliarum creaturarum : non propter
bant: fedfpiritusfanótus illos illuminat, qui ipfa præ hoc me obliuifcaris infinem. , u TVfquequo auer
dicant: ficütinEfaia illc angelus, quando accepit cal tis faciem tuamàme)Vtnonhabeam notitiam, neq;
-- * illumina
 2O C O M M E N T. H I E R O N Y M I.
E illuminationem cognitionis tuæ ante terminum uitæ ne Iefu Chrifte, nominituo pfàllitur: qui diues pieta- G
huius? a •| Quâmdiu ponam confilia in anima mea.) te, &iuftis ui&oriam praeftas:& peccatores ut adte
' Patior haec, inquit, quóadufque per fpirituale confi conuertantur, inuitas: tibi gloria & honor cum aeter
lium te requiram. b • Dolorem in cordemeo per no patre & fpiritu fànóto in faecula faeculorum, Amen.
Tertiuflecimus pfalmus non habet infcriptionem,
diem.) Per illud fcilicet lumen notitiæ tuæ, quod diu
ជ្ឈង្គៈ apponan do ſed redemptionem noſtrá
orem fuper tenebraspec- * tuàm à me? * Quàmdiu ponam | conſilia in ex Sion proceſſuram eſſe
catorummeorum,hocefb Panima mea? *b áöïor3in cordemeo per die?
- = • * øº
pronuntiat. Etprimo qui
- -
* ...

agam Pænitentiam. dem contra impios loqui

cTsIV{quequo exaltabi § Vfquequo exaltabitur inimicus meüs fuper tur: qui confidentes in di
tur inimicus meus fuper : me? "reſpice & exaudi me dfic deus meus. ìitiisÂrcuiideum quihas
me) Quamdiu ad te con- Illumina oculos meos, ne unquām obdor- largitur,ignorant.
ucrfusjonfucrg,
aduerfus
erigitur 'g MCUS»
diabolus,qui
IIIC

cfthumani generis inimi

miam inpræualui
morte: aduerfus
$ ne quando dicat inimicus
ՇԱIIl - Qui tribu- D;Pfäl. XIII.
infipiēs in cor
" lant mé," exultabunt fi motus fúero: ego de fuo.) Pro eo qď
cus. Vſquequo exaltabi 1. - - - • 1 eſt inſipiens,in He
tur inimicus meus fuper autem in mifericordia tua fperaui. 'Exulta- „ § Nabalpofitum
me? Quafi dicat: Quàm- kbit co meq៣ in ſalutarituo: * cantabo do-a videº. Abigail de
diu habet aduerfàriùs do- ' mino' qui bona tribuit mihi : &" pfallam uiro fuo Nabalaitimon
minationem ecclefiae? V£- " nomini domini altifsimi. te Carmelo: Vere ſecun 1. Rºg. 25.d
que infinem? d Repi- : Pfalmus ΧΙΙΙ. - - dum nomen fuü infipiens
ce & exaudi me domine
deus meus.) Oratio eccle
fiae eft. De tribus perfo
D;nabiles fa&ifunt in $tudiis fuis :
inſipiens in corde ſuo, non eſt
deus.° Corrupti funt, & P abomi-
- •' ^- - - rn ‫ ه‬---- ‫م‬ -
eft. Non eft qui faciat bo
num, non eftufq;ad unü.
íåíífalalmun de paſsio
H ſsio -

nis poteft intelligi: Re

i
fpice in tribulatióne, uel ; nô eſt qui faciat bonü, nó eft ufq; ad unum.
ih auxilio: &,exaudi me : Dfis de cælo profpexit* fuper filios hominü: querunt: intantum ut Pe
inh£ quod deprecor: “ut uideat fi eft intelligés aüt requirés deum. trus quoque,qui apoftolo
ne Chrifti referunt, quan
doomnes dominum'reii.

e4 Illumina oculos meos. - Omnes uerit.

rum fuit Princeps, nega:
Ideft, oculos cordis. -
-: - Qui dixerunt in cor

- - -
£ T Ne unquàm obdormiam inmorte) Scinius quia defuo,non eft deus. In corde dixerunt,nó in ore. Qua
- -
i non poteſthomo dormire qui intormento eſt,ſeddor re ? Quia non aufifunt:ne forte deorum fuorum numi º,. -- *
F mirépro no&e illaponit.Vnde fuperius ait: Morsfi nauiolarent. Dixit infipiens, populus Iudaicus:qui di- H
AMatth. 8. c nemörte, & defeétus fine defe&u. Et dominus dormi cunt in corde, non eft deus, non eft Chriftusfilius dei.
uit in naui, cum ſuſcitatus eſt à diſcipulis. Notandum, Vnus exeis non folum pro deo non habuit, fed neo
quòd dominus dormiebat, quando fides apoftolorum prophetam credidit, dum dixit: Hic fi effet propheta, Luc. z.f
titubabat.Vnicuique dominuspro fide fuauigilat:& fciretutique quae & qualis effet mulier que tangit eum,
per fidem excitatur. Etfi non habetur fides, qüafi dor quia peccatriç eft. Et aliter:Si filius deieft, defcendat Mar. ■ r, «
mire uidetur.Vnde dicit: Excita fidem tuam, & tunc nunc de cruce, & credimus ei. o T Corrupti funt.)
fufcitas Chriftum. Refpice & exaudi me domine deus Ab illa integritate bonae naturæ degeneres.
:..;..:. • , mieus. Illumina oculos ineos, ne unquàm obdormiam p ºf Abominabilesfačti ſunt.) Ideſt, obidiles. g ſIn
poa, r, inmorte.Tu es enim lux uera quae illuminas omnem üoluntatibus fuis.)Ideft, in fa&is fuis. Corrupti funt,
hominem uenientem in hunc mundum.Tu enim illu &abominabiles faéti funt in uolütatibus fuis.Si enim
minas oculos cordis noftri,nenosaeternæ mortis obre dei notitiâ habuiffent, corrupti & abominabiles non
patfomnus. g M Ne quando dicat inimicus meus,prg fui(fent. r • T Non eft qui faciat bonum, non eft
ùalui aduerfus eum.) Ne quando, hoc eft, in futuro ru ufque ad unum.) Nifi quis cognouerit Chriftum, qui
dicio, dicat inimicus meus,praeualuiaduerfus eum, id eft unicus patris, bonuis prorfus effe non poterit. Non
eft, feduxi eum ut deciperem. Ac fi dicat:Si nos po eft qui faciat bonum, non eftufque ad unum. Hic ap
teft aduerfarius in fomno infidelitatis inuenire, tunc paret quòd ifte pfalmus ad pafsionem pertinet: quia
ræualet fuper nos. h •T Exultabunt fimotus fuero) nullus de difcipulis, neque Petrus, qui caput ecclefiae
pfi, quorum pedes moti: quia inueritate dei non fte eft, quia &, ipfe negauit: nullus de hominibus, quia
térunt, fi meos pedes, hoc eft, fenfus, de fide catholi totus mundus ad inferiorem partem declinauerat,prae
ca potuerint elongare: tunc exultabunt, ideft, gaude ter unum hominé,qui eft Chriftus. s MI Dominus de
buht, ut ait propheta: Meiautem penè moti fùntpe caelo profpexit.) Saluté generihumano dare. Vel, de
des: fed ego in tua mifericordia fpero,ut ftabiliar infi caelo,ideft,de fanétis. t T Super filios ho.) Quos fan
de, i. gjËsiabit cormeum in falutarituo.) In domii &tos fuosfaciat.Vel, de fan&6fuo.Super filios homi
noIefu Chrifto. x T Cantabo domino.) Ideft, lauda num, ideft, fuper genus humanum. u • TVtuideat.)
bo, praedicabo. 1 • T Quibona tribuit mihi.) Hoc eft, Hoc eft, ut uidere fanétos fuos faciat, per quos refpi
iftius uitæ præfentis fubfidia,quibus fubfiftimus, ut de cit, & in quibus habitat. Dominus de cælo profpexit
ſpectis pompisſeculi, ſpiritualia mente conſpicerem. fuper filios hominum : ut uideat fi eft intelligens aut
Aliter: Bona tribuit, uirtutes ecclefiae: ideft, fidem; requirens deum.) Profpicit per animas fanétas, quas
ſpem, & charitatem:& in futuro uitaniaeternam. faepe caelum diximus, ut uideat fi fit fapiens qui deum
fh: T Pfallam nomini tuo altißime.) Hoc eft, quod rnente requirat: nam apud diuinam potentiam nihil
canto & praedico, opere impleam. Mcrito ergo domi habetur obte&um.
--- " " -
- .

• Omnes
 I N p S A. L. M. V. M. XIII. ~.
...21
VA a qTOmnes declinauerunt: fimul) Declinauerat to Hæretici populum Chriftianum.Sicut panis in omnes C
tum genushumanum ad inferiorem partem. cibos currit, & fine ipfo fàtiari non poteft,fcd cum om
b Ú Simul inutilesfa&i funt.) Et fibi &alijs. Omnes nibus cibis fumitur: fic & hæretici nunquàm fàtian
declinauerunt, ſimul inutilesfacti ſunt. c ºſ Non eſt tur iniquitatibus fuis, nifi de plebe dei, uel de ecclefia,
º faciatbonum,nó eftufque ad unü.)Dicit cnimhaec quos pofTunt capcre inde fatiantur. Qui deuorant ple
e gentibus. Sed 盟 in bem meam, populum ec
蠶 ម៉្លេះ iungit : Omnes declinauerunt, *fimul inutiles faéti clefiafticum, ficut cibum
£$°;'%$j*!''' panis: quia non eft panis Ioa. 6.d
-faepe fe in uôlutabris at- : funt: * nondeft qui faciat bonú, non eft ufq; -
uiuus, nifi qui de cælo de
蠶" § §î d
que idololatrijs gentium ad unum.“
% rum:* Sepulcrü
linguis patens
fuis dolofe
-
eft guttur
agebant,
-
eo
uenenü
- - - fcendit. o •T Domimum
non inuocauerüt.) Si enim
crum patens et guttur $ afpidum fub labiis eorum. * Q uorù os ma inuocaffent , falui utique
fuiffent.Aliter:Deű nőin
º
- - : " ' ".
<orum) Ab hoc uerfuu£ h ledi&ione& amaritudine plenum eft:" uelo
que ad ရှုူ့器 $ ces ppdes eorum ad effuhdendum fangui uocauerunt. Quare? Quia
***********P** multi inuocant, ſed non
soculorum eorum: in He- ,i nem." contritio & infelicitas in uiis eorú:
- - -_ ‫سے‬ deum, fedaliam rem quã
brzis codicibus non habe quoniam uiam pacis no cognouerunt
- - Пl : non - -

defiderät habere pro déo,

ĘGFGg5 qu3C i,eft timor dei ante oculos eorum : ' Nonne non ipfum deum.
modoÄpoftolus fiocüfus cognofcet omnes qui operantur iniquitaté: p •J Illic trepidauerunt
fit teftiííignio in epiftola : qui deuorant plebem meam ficut efcam pa timore,ubi nó erat timor.)
M**. 3. b, quam ad Romanos fcri 5 nis: ° dominü non inuocauerunt. ? Illic tre Et gentes,fuos timét deos:
ಕ್ಡ駕 º $ pidauerüt timore, ubi nó erat timor.* Quo & ipfos potentes Iudæi,
It ſ >* : * ~ * • * * r
Pfalterio& cæterisfcrip- ,'''* dűs ទ្វne iufta eft: " co
- - - - con filium
en er
-
quando de Chrifto dixe
runt:Si dimittimus eum ui Ioa. ■ r • f
âîïíôïí, ' inopis confudiftis:' quoniam dominus fpcs uere, uenient Romani,&
nium texuifTe.Ibitimue- * eius eft.' Գաis dabit ex Sion falutare Iſrael, tollent noftrum regnű &
º
runttimore: hoc quodfe- * cum auerterit dominus captiuitatem plebis gentem, Illic trepidäuerüt
-
quitur:Vbinö grattimor, *fuae : * exultabit Iacob,& lætabitur Ifrael. timore,ubi nó erat timor :
in Hebraeis uoluminibus Pfalmus In idolis utique &uanisfi
non habetur. Sepulcrum mulacrorum ritibus. ,
patens eftguttur eorum. Perfedu&iones fuas in ora, q •T Quoniam dominus in generatione iufta eft,) In
tanquàm in fepulcra homines congeflerunt. Nam & populo Chriftiano. Et in Iudæis fuit: quia ex ipfis car
7|alis?.•4 alibifimile huic ponitur: Nifi dominus fuiffet in no nem fumpfit; r J Confilium inopis confudiftis):D
bis, forfitanuiuos deglutiffent nos. c •I Linguis €hriftumi Iudaei credere noluerunt: hoc eft, de aduen
fuis dolofe agebant) Corrumpcntes mores bonos col tumyfteriü incarnationis eius credere noluerüt. Inops
loquiis malis. f TVenenum afpidum fub labijs dicitur Chriftus, ut ait Paulus:Quia cum diues efTet, 2. Cor. 8.b
eorum.)Quia ficut afpides, ita obturant aures fuas, ne inops faétus eft,ut illius inopia nos diuites faceret.Con
藍 diuinæ legis exaudiant. Venenum enim, do filium inopis confudiftis, ideft, Chrifti: non intelli - - * * *

us iniquorum collóquiorum intelligitur. g •I Quo-

gentes cum à deoproceßiffe cum praeberet confilium, -
---
-

rumos maledictione &amaritudine plenum eft.) Be- åíçípitentiam agite. f MI Quia dominus fpes Math. 4. Շ
nedi&tio adulationis, malediĉtionem infert. Amaritu eius eft) Pater utiq;propter affumptâm carnem: quia Gº Lис. 243
do enim ad id refertur: quia dulcia eloquia dei male humanitas confortata eftà diuinitate. ' ' --

fentiendo, in fuam pernitiem amara fecerunt. Quo t • I Quis dabit exSion falutare Ifrael.) Quis nifi deus
rumos malediótione &amaritudine plenum eft: quia qui eftinSion? ille dedit falutem ipfum Chriflum in
& fibi&aliis nocet eorum do&rina: & in futuro con ecclefia fanéta. Aliter: Quis dabit, exSion falutare If.
demnat. h TVeloces pedes eorum adeffunden rael? Chriftus dominus, quem habitatores illius terrc
dum fanguinem) Etcorporaliter & fpiritualiter occi næ Sion non crediderunt, u º[] Dum auerterit do
dunt, düm Chriftum (quiuita eft animæ) ab ipfa ef minus captiuitatem plebis fuae) Iam redempti fumus
-fundere defiderant. i T T Contritio & infelicitas in de illacaptiuitate tranfgreßionis, fedadhuc in capti
uijs eorum.) Contritio corporis, infelicitas animae. In uitate uitae iftius fumus.Etaliter: De parte Iudæorum,
uijs eorum, in operibus eorum.Semper peccatores in uòd ipfa?auertatur de captiuitate tempore Eliæ &
ruia fua infeliciter conteruntur. x •J Quoniâ uiâ pacis 醬 , ut Paulus dixit: Cum plenitudo gentium fu Rom, a 1.e.
-non cognouerunt.) Quae eft Chriftus dominus : nec bintrauerit, tunc omnis Ifrael faluus fiet. Aliter: Dum
-per fidem, nec per operationem. Quarenon cognoue auertet dominus captiuitatem plebis fuae per propri
runt? Propter hoc quod fequitur: ampaſsionem. x •T Lætetur Iacob,& exultet If
:1 •| Quia non eft timor deiante oculos eorum.)Non rael)Ipfe eft Iacob qui & Ifrael:fed hic Iacob, &il-.
propofuerunt deum ante fenfus corum, in memoria 1ic Ifrael. Hic fupplantator uitiorum, & illic uidens
& fanéto timore. Non eft timor dei ante oculos eo deum facie ad faciem: quando erit deus omnia in om
• rum. Non enim metuunt futurum iudicium, ideo non nibus, qui relictis ſecularibus, mente dominum con
obferuant mandata eius. m AJ N6nnc cognofcent tuetur. Quinobistribuere dignetur, ut nos aétu Iacob
omnes qui operantur iniquitatem:)Venturam ultio effecti, ſupplantatis ultijs, & uere Iſraelitar, ipſum
nctn? Ac fi dicat:Simodo non cognofcunt, cognó menteuidere, ipſum corde tenere mereamur, cui eſt
fcetit in iudicio quando uenturus eſt. cum aeternopatre & fpiritu fanéto honor &gloriain
•n M Qui dcuorantplebem meamficut cibumpanis) ſæculaſæculorum, Amen.
可 Palmus
 22. C O M M E N T. . H f E R O N Y M I.
£ a qTpfalmus Dauid) Opportune quartufdecimus ratur fàpientiam, operatur fortitudinem. Et haec qui G
pfalinus le£tus eft:& fecundum ordinem ita euenit, ut gem uirtutcs optimæ funt. Sapientia nobis prodcít:
propemodum de induftria le&us efTeuideatur.Secun fortitudo nobis prodeft , ut perfecutionibu§ refifta
lumi ordinem le&us eft pfalmus. Ex difpenfatione dei mus. Deinde temperantia & caftitas nobis neceffa
puto faétum effe,ut ီါuobis
proderati in ordine ex riae funt, nc perdamus animas noftras. Iuftitia fola
ponédi hodie recitaretur. magna uirtus eft, & ma
quartufdecimus pfalmus * Pfalmus Dauid. XIIII. ter omniü.;Dicat aliquis:
lectus eſt qui preſcribitur, b Quomodo iuftitia maior
pfalmus Dauid. Dauidau c
Omine quis habitabit in taberna eſt cæterisuirtutibus?Cæ
tem nofter, Chriftus eft: g
culo tuo: “aut qui§ fequiefcet in terç uirtutes habétem de
ut faepe diximus, Deinde . monte ſancto tuo?" Q ui ingredi leótant: iuítitia non dele
zxou. 1 .c legifius in Exodo: quia * tur fine macula: *& operatur iuftitiâ. Qui ćłat habentem,fedalios.
quartadecima die agnus ' loquitur ueritatem in Co!ಣ್ಣಿ ſuo: º qui non Si ſapienssù,ſapientiame
immolatur. Quartadeci $ egit dolum in lingua fua. "Nec fecit proxi delečtat:ſi fortisſum, for
ma die immolatur, quan f mio fuo malum:& ' opprobrium non ac titudo mea me deleĉtat:
doluna plena eft, quando fi fuero caſtus , caſtitas
nihil deeft de lumine. Vi
Ad nihilű
kcepit aducrfus proximos fuos.“ mca, lætitia mea eft. Cæ
dcte ergo quòd Chriftus dedučtus terum iuftitia non prodeft
nó immolatur, niſi in per habcntibus,fed caeteris mi
feéto & pleno luminé.Quoniam ergo quartadccima feris nonhabentibus. Velaliter: Et operatur iuftitiam,
: die immolandus eft uobisagnus, nunc propheta mira hoc eft, cuftodit mandata, ut illud: Siuis aduitam ue Matt, 12.É.
tur & interrogat. nire, ferua mandata. g •[[Quiloquitur ueritatem
Pfalmus XIIII. incorde ſuo) Multiloquuntur ueritatemin labijs, ſed
non in cordc: qui uidentur uera dicere, fed cor cum
Dº quis habitabit in tabernaculotuo?)Vos
iuiuulti§ habitare intabernaculo domini, au
labiis non conſonat Aliter: Quiloquiturueritatem in
corde fuo, ut uera de ueritate cógitet, qui eft Chriftus:
ite quae dicit dominus: Domine quis habitabit necfeaffertionibushæreticismifteat, quæ falfæfem
in tabernacülo tuo? Tabernaculum hic pro æternitate pcr inueniuntur ac uacuae.Vnde Paulüs dixit: Cor- Rgma ac. 5
accipimus, quàmuis in aliis locis ecclefia intclligatur: de creditur ad iuftitiam: ore autem confeßio fit ad fa
«quia hic in ੰ prçfentiquodeftecclefia;mul ;
Qui non egit dolum in lingua fua.) Non
lutem.
tihabitant corpore & nònfide: quia hic dum inferio protulit dolofe doétrinam catholicami ad decipien
res fumus, quáfi in tabernaculo confiftimus : ufque dum:fed quae loquutus eft ore, compleuit opere. Ille H º
--

P quo poft uiäoriam in domum perueniatur. Aliter: dolofe agit, quialiud cogitat&aliud dicit: ficut pro Pfal. 33.k
ಸಿ? quis habitabit in tabernaculo tuo? Quis, in phetaait: Pr6hibe linguamtuam à malo, & labia tua
quit, terrénus poterit templum dei effici, & habitare ne loquantur dolum.
ih ciuitate uiuéntis dei? De qua Apoftolus multa lo h •| Nec fecit proximo fuo malum.) Qui facit mi
quitur. c T Aut quis requiefcet in monte fanâo fericordiam, ipfe eft proximus. Chriftus dominus fe
Feb. i z. ftuo?) Quis, ait, dignüs erit cönformis fieri imagini fi citmifericordiam, ut nos fua paßione rcdimcret: cu
Rom. 9. f lijdei, 器 faepe möns dicitur? Hic eftlapis excifus de faciunt.
ius doótrinam nullus in malum uertat, ficut hæretici
- Daa. .g monte finemànibus: hicfa&us eft mons magnus:hic • eft. QuodProximus nofter omnis homo Chriftianus
tibi nonuis fieri,alijne facias. Et alibi dicit: Tob. 4. c
impleuit latitudinem orbis terrae: in hoc ſanctorum Diligesproximum tuum, ficut teipfum. Etiterü dicit: %4f*?** d |
animae requiefcunt. In hoc ergo nullus accipit re
器 盤 qui ingreditur fine macula,& operatur iu Deçíámiàiò,&àïíôï. Qiiidam putant proxi P/al. 36. *
»

itiam: qui immunis eſtab omnilabe peccati, 8 prae mű effefratrem, autuicinum,autcognatű, aut confan
cepta dei inuiolabiliter cuftodierit. Aliter: Aut quis guineum.Sed dominus nofter docét in euangelio in
requiefcet in monte fan&o tuo? Non prius in mon Èaparabola, ubiquidam defcendit de Hierufàlem in I*. *••*
' te, & poftea in tabernaculo : fed prius in taberna Hiericho: ſacerdos tranſiuit, leuita tranſiuit, & non
culo, &ita in monte. Tabernaculum non eſt firma eſt miſertus : Samaritanus tranſiuit, & miſertus eſt : Et
«domus: tabernaculum non habet fundamentum, fed interrogat poflea dominus & dicit: Qgis horum pro
, huc illucque mutatur, & cum tranfinigrante migrat; ximus fuit? Statim dicit: qui bencfecit. Et infert do
quia tabernaculum non habet fundamentum, fed eft minus : Ite, & uos fimiliter facite. Omnes ergo ho
ម្ល៉ោះ incerta: domus autem firma habet fundamen : mines nobis proximi funt:& nulli debemus, malum
ta. Mons pro uita æterna ponitur. * ' í
facere.^ i qTEtopprobrium non accepit aduerfus
d TQuiingrediturfinemacula)Hoceft, finemor proximos fuos.) Nunquàmàfuis uicinis quafi noxius
- talibüs peccatis: quia fine minutis effe non poffumus. accufatur. Timentes aütem dominum,glorificat. Non
3. Ioan. 1.6 Vnde $icitur: Si'dicimus quia peccatum non habe diuites glorificat, non potentes, fed eos tantum qui
mus; ipfi nos feducimus:& ueritas in nobis noh cft. dominum timent.Etopprobrium non accepit aduer
Vel aliter: Qgi ingreditur fine macula, Videte quid fus proximos fuos. Opprobrium detraćtionis defra
praecipitur. N$n dixit : qui peruenit ad finem fine ima ftre tunc non accepit, fiprius non credit illa antequàm
¢ula, fed qui adhuc in itinere eft, & maculam non ha i probet. Acſi dicat: Quiiſta cuſtoditouae ſuperius di
bet. Dicere aliquis potef}: Non habeo maculam,^on $it,ille eft fine rnacula,& operatur iuftitiam. Et iftcha
feci malum. Nón fufficit nobis malum non facere, mi bitat in tabernaculo,Screquieſcetinmonte ſanto tuo,
fi fecerimus& bbnum. Denique fequitur: e 4 Et ope hoc eft, in uita æterna.
ratur iuftitiam.) Non dixit, operatur caftitatem, opc k •II Adnihilum deduάus eft in confpe&u eius ma
-
-

*
-

lignus.)
 I N p S A. L. M. V. M. X I I I I. E T X V. 23
A lignus) In illius iufti confpe&u diabolus. Nam in ec rebitur in Chrifto Iefu domino noftro : cui eft honor C
çlefia quicunqugmalus eft, in confpe&ufàn&iproni &gloria cum aeterno patre & fpiritu fànóto in faecula
hilo computatuf. Adnihilum deduäus eft: quiâ apud faeculorum, Amen. T f TTituli infcriptio ipfiDa
talem fanétum pronihilo habetur: dum angelus fuit, uid.) Tituli infcriptio in tumulis & in fepulcris eft,
& refuga faétuseft:& ficutfuit faâus ex fiihilo, po quae mortuorum corpora tenent. Pro quo Aquila &
fteaquàmbona perdidit, Symmachus, humilem &
ಶ್ಗ ရွှံ့နှ့ံခြုံ a,;dedu&useft in confpe&u eius malignus:
nihil eft , fortißimi d s - O mi tº -
fimplicgm immaculagm
que pofuerunt: fignifican
ÄÄ£j;j"' j timentes autem dominum,glorificat* Qui 醬almum ad Chriftum
o

a •IITimentes autem do c
iurat proximo fuo,& non decipit: * qui pe
proprie pertinere, dicen
minum magnificat.) Vox d cuniam fuam non dedit ad ufuram: “& miu tem : Difcite à me, quia Matt. 11, d
ecclefiae. Qui timent do nera ſuper innocentem non accepit. Qui mitis fum & humilis cor
minum timorefanôto,do * facit hæc;non commouebitur in æternum. de , & manſuetus. Pfal
minuseos magnificat. Ali * - Tituli infcriptio ipfi Dauid. XV. mus, ut diximus, regis no
ter ad fenfum moralem : ftriuocem,quam inaffum
Timentes autem dominü £ Ar~\ Onferuame domine, quoniam fpe pto homine profert fine
magnificat. Scit enim in t (
: 'raui in te:dixi" domino,deus meus diminutione retinet deita
‫ع اصحد‬sluc :: * quóniam bonorum meo
his habitare dຕm, cut tis miffamàpatre. Dauid,
Ioan, 14.6 ait dominus: Quiaos dili krum non eges “Sanctis qui ſunt in terra ideft, ipfe Chriftus. Ifte
git, mediligit. ' eius,' mirificauit oés uoluntates fuas in eis. pſalmus ad paſsionem per
Ё qT Qui iurat proximo "Multiplicatę funtinfirmitates eorü: poftea tinet.Tres funt tituli, qui
fuo & non decipit.) Ifte iä ----- - -
2CCC fcribuntur : Vnus fuper
minor eftà perfectione,& • . . - tumulos mortuorum:alius
fibona facit: quia & fi prò iuramento non decipit, fa ' inliminibus ciuitatis üel domorum: tertius in uiétoria
menuituperatur pro illopraecepto quo dicitur: Non regis. Hic ergo detitulo uiâoriæ regis dicit, ficut ifte
AMatth, f.e iurare omnino, neque per caelum, neque per terrahn:'* rex fuit, hoç eft, Chrißus : & fuit fcriptum fuper ca
Sit autem (ermouefter, eft, efl: non,non: Quia iftafem put eius in pafchapoftui&toriam, ideft, poft uiétum ---

tentia perfe&orum eft, non iurare, Quia anima quan diabolum, redempto humano genere, tribus linguis,
do prómittit dei praecepta cuftodire, fi proximus cor id eft, Graece, Hebraice & Latine.Vnde & Pilatus di Matt. 27. d
pus eft: tunc illum decipit, fihoc quod promittit, non xit: Quod fcripfi, fcripfi. Etpofuitfuper caput ipfius
obferuat._ c - •| Qui pecuniamfuam non'dedit ad caufam Chrifti: Hic eft rex Iudaeorum.
ufuram.) Et fi nonpeccet quis eo quòd quantum dat, -4, Pfalmus*, : X V.
1Ᏼ
tantum recipit: tamen perfe&io non eft: quia diâum • Onferua me domine, quoniam in te peratii .) D
E/a. y$. b eft : Frange efurienti panem tuum. Et beatius eftma VoxChrifti ad patrem in paßione in perfona
gis dare, qunaccipere.Vſquequo adiſta peruenit, hominis affumpti. Ac fi dicat: A patre, àquo
«Ali,2º g minor eftäperfeétione. Aliter: Pecunia, domini eft exiui, in paßione cuftodiar: quia tues fpes mea.
praedicatio: Multi nolunt illam donare, fiexindepre h •II Dixi domino, deus meusestu.) Oftendit fe ho
tium non recipiunt. Tamen licetuiétum & ueftitum minem inhumilitate carnis, cum'aequalis fit in omni
de ipfapraedicatione accipere, ficut fanéìus Paulus di potentia maieftatis: quia fi dixifTct: dominus mcus es
1" Cor. 9, 6: cit: amplius exinde nihilhabere, ficut dicit: Qui euan tu, filium minorem demonftrafTet, patrem maiorem.
gelium praedicant , de euangelio uiuere. Et dominus Propterea dixit: Dixi domino, deus meus estu: quia
Matt. 1օ.bait: Dignus eft operarius cibo{uo.Sed qui plus requi in diuinitate æqualiseftparri. i •| Quia bonorum
rere uoluerit, in ufuram reputatur.Vnde Paulus dicit; meorum non indiges.) Eandem lineam & in Iob fcri
1. Cor. 9.b Si uobis fpiritualia feminauimus, magnum eft fiueftra ptam legimus.Qùid prodeft, fi tu fimplicem facias
carnalia metamus? Acfi dicat: Non eftmagnum aduer üiam tuam? Vniuerfa igitur bona quæ dominus fecun
1. Tim. 6.b fus illa fpiritualia quae uobis annuntiamu5. Habentes dum formam ferui in carnemonftrauit: non patripro
autem uiëtum &ueftitum, his contenti fimus. Sicut ſunt, ſed generi humano. Quoniambonorum meorii
enim uifibilis pecunia prohibetur ad ufuram dari, ne non eges.Vox Chrifti. Quæ funt bona Chrifti? Hoc
is qui commodat, magis fpoliet: ita & uerbum dei, eft, incarnatio, paßio, refurre&tio & redemptio no
quòd eftmagnapecunia, non tantum diuitibus quipa ftra.Velaliter: Bona, funt caeli & quæ in eis funt:&
fcunt & munerant, uerum etiam indigentibus&pau terrabona, & quæ in ea funt, quae deus creauit.His
peribus gratis debetinſinuari,domino ſicdicente: Gra ater nec poftquàm faâa (unt, indiguit, nec antea.
Matt, 1o.4 tis accepiſtis, gratis date. d ºf Etmunera ſuper in ſta patrimon ſuntopus, nec neceſſaria. Sedcui?
nocentem non accepit.) Vtnon conturbentiudicium x , íí San&is qui in terra funt eius) Iftis haec omnia
ueritatis, munera offerentes.Etaliter: Nefimilis Iudae funt heceffaria.Interra funt eius, ideft, in ecclefia.
efficiatur, qui accepto argenti pondere, uendiditinno 1 q.] Mirificauit omnes uoluntates fuas inter illos)
Eſa. 33. c centem.Sicutpropheta dicit:Quiexcutitmahusfuas Chriſtus per ſanétosſuosmyſteria ſua mirificauit,hoc
ab omni munere, ifte in excelfis habitabit. . . ; eft, magnificauit. m •jMultiplicatæ funt infir
e <| Qui facit haec,noncommouebiturinaeternum) mitates'éorum : poftea accelerauerunt.) Gentes de
Haec omiiia ficut allegorice retineri, ita&fecundum quibus nunc ecclefiam congrego, antequàm idolago:
literam expofita cuftödiri debentinmoribus. Quæ fi fùmmultiplicarentur, deum naturaliternoucrant. Sed
quis irrepfeherifibiliter cuftodierit: nonfolumà com poftquàm multiplicatafuntidola,quod Ixx. infirmi
motioneaeterni iudicis fecurus erit, uerum etiam ip tates interpretatifunt: relinquentcsea, ad mc cclcrri
fum montem tabernaculumque caeleftepofsidereme me ſuntreuerſi. - ----. --

- qſ Noa
z
 24 ; :- C O M M E N T. iIII E R O N Y. M. I.
| E a , Nón congregabọ conucnticula corun de fangui ĉtem increpuerunt mercnes mei.) Noĉtem, ម្ល៉ោះ ſi- G
nibus.)Quia ípiritualis eft rcligio noui teftamenti. iu
gnificat paßionis: in quo interiori crudita cft diuini
b M Nec mehior ero nominumicorum perlabia mea) tate humanafragilitas.Infuper &ufqueadnoštem iu
JMütamur quippe inlauacro:& exfilijs hominum uo crepuerunt me renes mei.Dele&tationes carnales tunc
camur filij dei. Nec memor cro nominum corum pcr mc increpant,quandomihifuggerütut peccem:quan
labia mca. Vox Chrifti. .clódclećtatürcaro.Scd ni•
Nec memor ero i[łorum fitu fuiſſes á dextris, for
º accelerauerunt. "Non congregabo conuen fitan infirmarer.
apoftolorum nominum , ° ticula eorum defanguinibüs : “nec memor *
quae prius ante fidem ha i T Prouidebam domi
buerunt, quando infideli “ero
“nus
nominum eorum per labia mea.* Domi num in cófpeétumeofem
pars hgreditatis: meae , & “calicis mei : per.) Filius patrem, eccle*
tatem habuerunt. Illa non
recordabor: quia crefcen ° tu es qui reftitues hgreditatem meam mihi. fia Chriftum. k •iTQuo
tibus meritis, nomina ad Funes ceciderunt mihi in præclaris : ete niamà dextris eft mihi ne
dita funt noua, ficut Abra$ nim hæreditas mea præclara eft mihi. 8 Be commouear.) Acfi dicat*
ham, ficut & Sara, ficut Situ non fuiſſes à dextris,
nedicam dominum qui tribuit mihj intel forfitan commotus effem
Petro, & reliquis: qui an
teaſerui peccati, ſed po * le&um :" infuper&ufque ad no&em incre de fide ad infidelitatem,
ftea amici: ficut dominus 'puerunt merenes mei."Prouidebamidomi de bono ad malum.
dixit: Iam non dicam uos k humili confpe&u mco femper : * quoniam ! 1 ' •] Propter hoc laetatü
Ioa. 15.b feruos, fed amicos. Et fan 'à dextris efiimihi ne commöuear.'Propter eftcorm.ii.) Propter rc
Titum-3.4 &tus Paulus fuerat, quan hoc lætarum eft cor meum, & exultauit furrećtionem lętatus fum:
do dicebat : Fuimus ali
"lingua mea : infuper &" caro mea requie quia per eam liberatus elk
quando & nos ftulti & in " fcet in fpe. " Quoniam non derelinques mundus. Aliter.Propter
credulificut & cætcri:fed hoc lætatum eft cor meü,
miſericordia dei coſequu ° animam meam in inferno : " nec dabis fàn & exultauit lingua mea.
ti fumus. Et iterum: Sed P &um tuum uidere corruptionem.? Notas Propter iftud , quod me - - -
t
- - -- lº,
abluti eftis, ſed fanĉtifica $ mihi fecifti uias uitæ :%adimplebis melg adiuuas, cor meum laeta
τ. Cor. 6. c ti eftis. c T Díisparshæ titia cum uultutuo: delectationes in dex tur, lingua mea praedicat.
reditatis meae.) Vox Chri terºl m M Infuper & caro mea
{ti ad patrem. Haereditas , : : , -- - - requiefcet in fpe.) Vox
Chrifti, ecclefia eft, & dominus eftpars corporis fui. Chrifti. Pro perfona corporis requiefcit infpe. Ac fi
Pro parte hominis affumpti dicit? quia ille accepit dc dicat Ecclefiaquç eftcarómeamódorequiefcit in fpe,
p noftrohumanitatem, & nos de fuo immortalitatem. ideft, infpe ម៉្លេះ ubicaputpraºceßit,mem
d •| Et calicis mei)Quare dixit calicem?Quia pcr brafequantur. n •| Quoniam nön derelinques ani
calicém accipit unufquifq;iuxtamcnfuram:fedChri mammeam in inferno. Non derelinques : quia pro
{lus plufquàmmembra füa, ut ait Paulus: Qui eft pri pterea illuc defcendit, ut eleëtosfuos exinde eijceret,
Rom. 8.f mogenitùs inmultis fratribus. e • Tu es qui refti & diabolumligaret. Diabolus antea fe taliter iaâabat,
tue§ hæreditatem meam mihi.)Hoceftquod in euan ut omnia regna mundihaberet:fedmodo non folum
Ioan. 6. • gelio dicitur: Nemo uenit adme,nifipatcr meus tra illum tenere nonpotuit, fed potiusà Chrifto ligatus
Xerit eum ad fe. Secundum hiftoriam, Chrifti haere perhibetur. • o `A] Nec dabis fan&um tuum uidere .
ditas Iudaei fuerunt, ad quos Chriftus uenit. Sedtunc corruptionem.) Quomodo dicit,tion dabis uidere cor
dißipata eft, quando cum crucifixerunt:{ed reftitue ruptionem: dum alibi dicit:Quae utilitas in fanguine *.
turin futuro, cumplenitudo gentium fubintrauerit. meo, dum defcendero in corruptionem? Non de cor
Aliter. Rcftituet deüs pater haereditatem Chrifti,quan ruptione corporis Chrifti infepulcro dicit, fed de cæ- .
do ele&tos fuos, corpus fanétae ecclefiae ad illam inte terorum fanétorifm. p 4J Notas mihi fecifti uias -
gritatem attraxerit, utpoſt reſurrectionem acceptis uitae.) Vox capitis pro corpore. Viae uitae, mandata
corporibus fuis, incorrupti & immortalesuiuant:quia Chriftifunt, ut fcriptum eft:Siuis ad uitam ingredi,
illam immortalitatem in Adam perdiderunt. ferua mandata. ‘I Adimplebis me lactitia cum
£ T Funes ceciderunt mihi in'præclaris.) In optimis, uultutuo.) Tunc erit plena lætitia, cum adunatum fue
Pro uno Irael, uniueri orbis hacreditatem fum con ritcorpus ccclefiae in regnum dei, hoc eft, cum tradi
fequutus.Funes inhaereditatem dantur: quia quod di derit regnum deopatri fuo: tunc erit deus omnia in
xit, ceciderunt mihi in praeclaris, tantundem eft, ac fi omnibus. r. •IfDeleétationes in dextera tua ufque
dicat, in patriarchis & prophetis atque apoftolis: uel in finem.) Dextera patris, filius eft.Dele&atio uitæ
quofcunque aduocauerit pater, Chriftus fecum reci æternæ in dextera: ideft, inprofperitate quae filio da
pit. Propterea dixit in præclaris, fanétis uelapoftolis. tur: ufque infinem, ac fi dicat, fine fine: quia finis le
g : •TBeiiedicam dominum qui tribuit mihi intelle. gis Chriftus eft ad iuftitiam omni credenti: quiaple
ättm.) Vox capitis cum membris.Tribuit intelleétum iiitudo legis charitas:&finis praecepti charitas. Aliter.
difcerñendi interbonum & mafum, interfenfum&li. Pele£tationes in dextera tua ufque in finem.In illa de
teram , inter deum & proximuni, interlucem &tene lectabilipotentiatua,quatecumifan&ifunt;regnaturi,
ibras.Benedicam dominum,quimshitribuit intellcétü. uae nullo fine វ្នំ Vnde eos deprecamur, ut
Qui fàpientia dei eß, non iridiget ipfà fàpientia:fed ab his nequaquàm defiuhάi, fi non meremur ueftiri
fecunduin illud accipiendum, quod in cuangelio dici gloria, non excludamurà uenia.Tibi eft enim cum
Luc. 1-g tur: Iefusproficiebat ætate, fapientia & grátia coram
£tcrnopatre&fpiritufanâohonor & gloria infxcu * * * - - - - -

deo & hominibus: h •J Iiifuper & ùfque ad no lafæculorum; Amen. ------------

: : : *
GT Sextuſde
 - -
I N p.'s A. L. M. V. M ' XvI. zy
A «TSextufdecimus pfalmus orationem continet per 'ribus hominum, quæ ex ipfo fenfu ftudiofe loquuntur C.
fonæ dominicae coniunéto fibi corpore, quod eft ec 1 J Propter uerba labiórum tuorum ego cüftodiui
clefia, a φ Oratio Dauid.) Ad tres perfonas im uias duras.) Propter prædicationem,& própter eaque
telligitur. Haec oratio in quatuor pfalmis habetur. Ifte promittunturin cælis, cuſtodiui uias duras. Quomo
palmus cantatur experona Chriti contra Iudaeos, & do dicit hicduras P dum in euangelio dicitur: Iugum Matt. 11. b
experfona ecclefiae contra meum fuaue eft, & omus
harreticos. Exponunt He meum leue ? Suaue eftuo
tera tua ufque in finem. lentibus: durum eftnolen
brai, quðd quando pfal a
Oratio* Dauid. Έfalmus. xvi.
mum Dauidcantauit,quia b -
*\Xaudi* domine iuftitiam meam: in tibusQuamuis durum ui
dixit: Exaudi dominc iu с- deatur cffeadfanétos pro
fbitiam meá: pro ipfaprae tende * deprecationem meam. Au pter corporalem tribula
fumptione,qüafe'exáudi- £ ' ribus* percipe orationem meâ,* non tionem,tamen fuaue eft:
repfofuaiuftitia ia&abat, ? in labiis dolofis. "De uultu tuo iudicium quia habent fpem uitæ
cecidifletin crimen.
Pfalmus. XVI.
g meum prodeat:* oculi mei uideant æquitâ aeternae. Velaliter. Pro
Xaudi domine iufti
i, tem."Probafti cor meum, & uifitaftino pteruerba labiorum tuo
rum egocuftodiuiuias du
tiam meam.) Iuxta ; &e: igne 'me examinafti, &* non eft in ras. Ac fi dicat : timens
E Lxx. deus iuſtitiæ, kuenta in me iniquitas. Vt non loquaturos futura fupplicia , quæ le
SeldeïíôáíåíïìÜNã i meum opera hóminum :' proptér uerba gistranfgrefToribus com
exaudi deus iuftitiámeá: labiorum tuorú ego cuftodiui uias duras. minatus es, duris me labo,
hic perfona Chrifti datur m Perfice"greffus meosin femitistuis,ut"nő .ribus exercui, & fubieci
intelligi. Exaudi deusiu- * corpus animae poteftati.
ftitiamimeam: Vox Chri ò moueant ueftigia mea.“Ego clamaui quo m [Perfice greſſus me
ſti in paſsione, 8 uoxec- P niam exaudiſti me deus: inclina "auré tuã os in femitis tuis.) Senfus
-

clefiæintribulatione.Vel $ ml hi, & exaudi uerba mea.Mirifica* miferi meos in mádatis tuis per- `
iuftitiam dicit ecclefia fuá cordias tuas:qui faluos facis fperâtes in te. fice. Vox ecclcfiae. Quia
& non fuam. Quidfuam, r A refiftétibus' dexteræ tuæ cuftodi* me do • à deo eſt incipere, & à deo
fi implet mandata dei in £ mine ut pupillam oculi, *Sub umbra alarú eſt finire. Greſſus, ſen
opere. Non fuam : quia tuárum
fus. n qſ Vt non mo-
à deo datur, non à ſe. Ex ueantur ueſtigia mea)
audi deus iuftitiam meam: quiatibi ufque ad mortem Ab his quorum motifunt pedes, id eft, quicunque ma
obediens fui c . Intende deprecationem mea) lefecerunt. o • T Ego clamaui quoniam exáudifti
Differentia eſtinter orationem & deprecationem. me deus.) Quare dixit,clamaui? Quia credidit pcr fi
Qratio, fanétorum eftpro deuotis, ut perfeuerent in dem, propterea dixit:ego clamaui. p •I Inclina au
bono. Deprecatio, pröpcccatis fuis,ueIaliorum.To rem tuam mihi,& exaudiuerba mca.) Chriftus aurem
tius cft deprecatio. I. d I •II Auribus percipe oratio inclinat, quando exaudire dignatur. Per ſimilitudi
nem meam.) Hoc eft, in hoc quod rogo, auribus per nem,infirmus rogat, qui in le&to eft, ut ueniat medi
cipe orationem meam. Orat enim non diminutio dei cus, & fanet infirmitates fuas. Sic&genus hamanum
tatis,fed infirmitas carnis. e •| Non inlabijs dolo infirmum erat, quando iacebat inleéto, id eft, in pec
fis.)Sed per puritatem quae tibi eftplacita. f . T De cato. Rogabat ut ueniretuerus medicus, qui cft Chri
uultutuò iudicium meuim prodeat) Non in labijs do ftus in carne,& fanaret languores fuos. q I Miri
1ofis. Acfi dicat: Exaudiorationem meam, quia exto ficamifericordias tuas domine: qui faluos facis fpcran
tocorde oro : non ficut illi qui in labijs dolofis: quia tes in te.) Nunquid antea non fuêrant mirificatae? Scd
aliud loquuntur,& aliudhabentincorde,fiue hæretici, tunc mirificauit mifericordias fuas:quando per fanétos
fiue Iudaei. De uultu tuo iudicium meum prodeat,non apoftolos & fanétos fuos infirmitates curabat. -

inlabijs dolofis. Vox Chriftiad patrem.Quia quila r ITA reſiſtentibus dexteræ tuae.)Saluos facis à reſi
biahabent dolofa, me iudicant:fed illos tu iudicainfu ftentibus dexteræ tuæ tripliciter: Dæmoncs deum, Iu
turo.Propheta non optando,fedpronuntiando dicit. daei Chriftum, hæretici écclefiá. f J Cuftodi me
' Hoc ofteridit quodfaäurus eft dominus in iudicio. domine ut pupillam oculi.) Vox ecclefiae.Oculus intel
# •I Oculinheiuideantaequitatem.) Oculi Chrifti, ligitur corpus ecclefiç,& pupilla humilitas Chrifti per
àn&i prædicatorcs: uideant, ideft, intelligant:aequita cuius exemplum uiuimus,&uidemus. Hoc fupplicat
ecclefia,utpoßit illam humilitatem obferuare quam
tem, ideft, aequalitatem, ut iuftitiam quamiprædicant,
opere impleant. _ h •| Probafticor meum deus, &c Chriftus dócuit. Quia fiper pupillam non cuftoditur
oculus, nequaquàm uidet:Quia oculi prædicatores in
uifitafti fio&te.) Etiam in anguftijs me probafti: quia
telliguntur, per pupillam ſenſus ſpiritualis: Hocrogat
triftis & uelut in quadam preffura fumfio&tis tenebro
fae. Probafticormcum deus. VoxChrifti ad patrem. corpus Chrifti,quód eft ecclefia,ut cuftodiatur fenfus
Probafti Chrillum inpafsione, & ecclefiam intribu praedicatorum,qui eft oculus:ne rapiatur in infidclita
latione. i <| Ignemc examinafli)Ideft,per ipfam te haereticorum . t slf Subumbra alarum tuarum
tribulationem peccatamea confudifti. k , JEtnon protegeme)Vmbra duabusrcbus conftat: lumine,& -

eſt inuenta in me iniquitas) Vt non loquatur osmeti corpore. Perlumen, diuinitas: per corpus, humanitas * > -->: ‫ذن‬
opera hominum.) Qijalia funt opera hominum? Va intélligitur. Vnde & Mariæ dicitur : Spirituffan&us Inc.1.d.
nitates quas ipfi amant: uel diuerfa negotia, iftafunt fuperueniet inte, &uirtus altifsimiobumbrabit tibi.
Matt, I Z. Ç
hominü opera:ficut in euangelio dominus dicit:Quòd Sub ifta umbra protege me, ut me non rapiat mi
ſi deuerbootloſo reditur ratio: quanto magis de ope luus.Et{ub duabus teftamcntorumalis, § ಸಿಖ್ಖ ΟΦtΥΣ
 26 C o M M E N T. D. H,I E R O N Y M I.
. E do&rinis, quibus uiuitur & cuftoditur ac tegitur fi- h , •J Erue animam meam ab impio, gladium tuum G
cut gallina : quia per gallinam intelligitur fapientia ab inimicis manus tuæ.) Oro, gladiùm manus tuæ
dei patris. Quia ficut gallinafub alis pullos füos ab erue ab inimicis tuis. Inimicus eìim accepit potetta
{ςοήdit propter miluos: fic & fapientia diuina , & tem,utpropter pcccata nos puniat. Quos tradidi fa
tanæ, ut difcant non blafphemare, ait Apoftolus:
duae alae , qüae funt duo teftamenta , protegunt eccle
ſiam à miluo , hoc eſt, à Erue animam meam ab 1.Tim. 12
diabolo. a ºf Afacie º tuarum protege me:à facie “impiorum qui impio. Vox Chrifti ad
impiorum quime afflixe me afflixeruní. Inimici mei* afiimam mieâ deum patrem loquitur :
runt.) Iudæi Chriftum in Hoc eft , erue animam
paſsione, 8 ha retici ec circundederunt: adipem ſuum concluſe meam à diabolo. Et uox
Clefiam. b • •II Inimici runt, os'eorum locütü eft fuperbiâ.Proi ecclefiae ad Chriftum hoc
mei animam meam circú * icientes* me nunc circunderüt mc: oculos rogat, ut liberetur à diabo
dederunt) Iudaei Chriftü fuos ftatuerunt declinare in terram. Sufce loìiel ab hæreticis, & ab
in paſsione. Animam di ' perunt' me ficut leo paratus ad prædam, & unoquoque homine ma
xit,non corpus: quia dia 8 ficut catul* leonis habitás in abditis.8 Exur lo. i T Frameam tuam
bolus inanima intrinfecus ab inimicis manus tuæ.).
nefcit quid cogitat homo, ge domine , preueni eos, & ſupplanta eos: Framea de Chrifto, & de
nifi per exteriores motus 'eripe" animain meam ab impio: 'frameâ ecclefia intelligitur. Fra
intelligat, & in quo unum ' tuam ab inimicis manus tuæ.* Domine à meadeipatris,anima Chri
蠶 delečtariuidet, * paucis de terra diuide eos in uita eorü: 'de ßi eft, de qua facit iuftam
iuerfas fuggeftiones in ' âbfconditis tuis adimpletus eft uenter eo uindictam. Diabolus fra
fertiſtudieccleſia per "rü." Saturati funt filiis : &"dimiferüt reli 'mea eius eft, de qua fra
tinet. c , si Adipem mea uindi&am facit in
fuum cócluferunt) Quid "quias fuas paruulis fuis.“ Ego autem iniu
Ο - mundo. x ºf Domine
ftitia
per adipem, niſi malitia à paucisàterra diuide eos)
Iudaeorű defignatur2Quae Vox ecclefiae. A paucisâ
inueteriteftamento adipem manducare prohibetur: terra.Vult ecclefia feparari à carnalibus & àzizania,
quia cor eorum incraffatum erat. Vnde dixit in can &àpaleis ante diem iudicij, fed fine caufa: quiaà deo
Peut. 32.b tico Deuteronomij: Incraffatus eft dile&us, & re accepitutraq;
rcfponfum, ficut dominus dixit
calcitrauit. Quare ? Quia incraffatus erat de mali Sinite creſcereuſq; admeſſem hocineſbuſque
euangelio:
in Matt º 3 .d
tia, & recalcitrauit : quia nolebat mandata dei obfer diéiudicij. Quia hic ecclefia cómifta eft cü peccato
Ex0. I 6.
uare. Dile&tus à deo fuit populus Iudaicus: quia man ribus, rogat pro illis qui praedeftinati funt, ut ueniant,
F na diuinum pluit illis : quòd ad nos pertihet, quia & feparentur ab illis quinon funtpraedeftinati, ut di
manducamus Chriftum . Sed Iudæi contempferunt citur: Multiuocati: pauciuerockai. Supplantaeos Matt ***
femetipfos, hoc eft, obligaueruntfe in malitia. ui in impietate funt, ut hic emendari debeant, aut in H
d •TOs eorum locutum eft fuperbiam.) Os impio turo fupplantenturinuindiĉta. l «II Deabfcon
rum : quia contra Chriftum & contra ecclefiam faci ditis tuis adimpletus eftuenter eorum.) Tripliciter hic.
unt. e •IT Proijcientes me nunc circundederunt intelligitur uenter.Venter, caftitas, intelle&tus, ut di -

me: oculos fuos ftatuerunt declinare in terram.) Quam cit Eucherius. Etangelorum uenter repletus fuit my
do Chriftus pafTus eft, omnisterratremuit, & fydera fterijs deiamtequàm cecidiffent, & Iudaeorum uenter
obfcurata funt, &petræ fciffæ funt.Sed Iudaei oculos de myfterijs legis, & haereticorum uenter de myfte
Ephe. 6. c interram ftatuerunt, quia hominem folum exiftima rijs ecclefiae. m • TSaturati funt filijs.) Iudæi fa
uerunt, & diuinitatem non intellexerunt. Veloculos turati funt: quia multiplicati funt in procreatione fi
fuos in terramf}atuerunt: quia de terrenis aétibus co liorum,& in rebus faeculi. Quando dicit faturatifunt
itabant, ſed decaleſtibus non meditabátur. f «ſ Su porcina:hoc Iudaeorum immunditiam defignat.
me ficut leo paratus adpraedam, & ficut ca n •] Dimiferunt reliquias fuas paruulis fuis.)Hoc
tulüs leonishabitans in abditis.) Sicut leo paratus eft eft illam iuftam uindiéîam quae illis dcbetur. Reli I'
adprçdam, fic fufceperunt Iudaei Chriftum in paßio querunt reliquias fuas paruulis fuis : hoc eft, quando VMatth.zz.e;
ne.Etficut catulus leonis. Leo, diabolus: Catulus, fi dixerüt:Sanguis eius fuper nos,& fuper filios noflros.
lius eius antichriftus.Velaliud. Leo, diabolus:& fi Et haereticorum filij fimiliter condemnationem ha
lij eius, Iudaei. In abfconditis, iii eorum cordibus qua bebunt. Qui funt reliquiæ eorum? Ipforum difcipuli,
fi in obfcuro. Diabolus uel membra illius,in ੰ qui de illa mala do&rinia eorum regenerati funt. Sa
diabolus habitat, appellanturloca abfcondita, 'turatifunt filijs, & reliquerunt refiduaparuulis fuis. .
су.
•IT Exurge domine : praeueni eos, & ſupplanta Propter ambiguitatem üerbi, quidam pro filijs, por
cos.)Vox Chriftiloquitur ad diuinitatem, ut præue cinam fcriptum arbitrantur: quodSymmachus He
niat animæ fuae: ne rapiaturâ principe diabolo, quod braeam exprimensueritatem , tranftulit: faturabun
ita & fecit. Praeuenit eum & alligauit, & ad infer tur filijs, & relinquentrefidua paruulis fuis. Saturati
num deduxit. Veniebat diabolus aliquid de fuo re funt filijs, & dimiferunt reliquiäs fuas, immunditiam
quirere in Chrifto, fed in eo nihil inuenit,ut dixit in & iniquitatem , conculcantes margaritas fermonum
Ioan.14.d euangelio: Venit princeps huius mundi, & in me tuorum . Et dimiferunt reliquias fuas paruulis fuis»
non inuenit quicquam. Et ſancta eccleſia rogatante clamátes:Sanguis eius fuper nös,&fuper filios noflros.
uàm fupplantetur à diabolo, & in eius infidijs , qui o •T Ego autem cum iuftitia, apparebo in confpc
器 hæretici: ut ueniat catholicus nofter,qui eft Chri &tu tuo.) Voxecclefiae. Cumiuftitia, hoc eft,mandata
[lus, & fubuertataftutias inimici, ideft, fupplantet. tua adimplédo.Apparebo in conſpectutuo,hoc eſt in
præ
 I N P S A. L. M. V. M. X V I I. 2.7

A preſentia tua in futuro a I Satiabor.) Caleſti ter eft nec filius, fed dileétio quam habet pater in filio, C
refectione. b ºſ Cum apparuerit gloria tua.) Fi & filius inpatre.Vnde Paulus apoftolus dixit: Quia Rgm. f.4
lius tuus, qui eft falus &uitâ, & fanclorum omni charitas dei diffuſa eſt in cordibus noſtris per ſpiri
um gloria: quiaChriftus & fàlus & gloria dicitur. tum fanétum, qui datus eft nobis. е T ominus
Ego autem in iuftitia apparcbo, deuiâa morte. In firmamentum meum.) Vox Chrifti & uox ecclefiae.
conſpectu tuo ſatiabor , Firmamentum, ficut air Pfal. 6o. 4
' ' carlos afcendens. Cumap ſtitia apparebo in côſpe&u tuo : “ ſatiabor propheta : turris fortitu
aruerit gloria tua, ſan
ötis & eleâis tuis, qui per cum” apparuerit gloria tua. கே * : ... ...
me crediderunt: quia meü *In finem ° puero domini Dauid, qui locu- v, : င္ဆိုႏို ရြးႏႈိင္ငံ
eft quod illis eft praefti tuseft domino uerba canticihuius, in die clefiae. Refugium Chri
tum'. Nam ego in illis qua eripuit eum dominus de manu omniü ftiin patrc, § refugium
fum, & ipfi inmetecum. inimicórum eius: & de manu Saul,& dixit: ecclefiae in Chrifto.T
Nos uero à te redempti d - -
Pfalmus. . . XV II. . É 監 ဖြုံ့ *,.。
domine Iefu, tantam po e Ilig; $te domine fortitudo mea: £$?££££*u* * *
tentiampietatemque cer ſ dominus"
ominus° fi
firmamentum meum & meus) Qgi mc creafti. .
nentes, fupplices exora
-

- f ry - i •I Adiutor meus.)De
mus, ut examinati diuino É. refugium"meú& liberator meus, º necesitatibus. x *[Spe--
-igne, non fimus humano # Deus" meus Adiutor meus;& ಘೀ in rabo in eum.) In ipfüm ,
rüm operum detraétores: l eü. Prote&or' meus,& cornu" falutis meg: totam fpem ponam, I ' * "^ :ു
ſed in te ſtabiles fixique ;, & fufceptor" meus. Laudans ° inuocabo J°J Protector metis .) * * *
tuam gloriam iugiter ex n dfim,&ab inimicis meis * faluus ero. Circü
tollanus in opere , pro О 5-9 | mnrris: & ” ..
*ಿ -

-feramus in fide, laudemus ; dederitºme រ៉ែ & 瑚 falutis mea) Cornu falu
in uoce, Amen.
c •I Infinem pro pue ;inferni circundederút me: præQccupauerút ſtram confortauir. Quia
ro domini Dauid: quilo
cutus eft domino uerba
i me laquei mortis.In tribulatione " mea in- antcaducntum ChriftTe;
a uocaui dominú:& ad deuum* meü clamaui. clefia infirmata erat per
cantici huius, in dic qua & * . . . . .. . .. . . . Et peccatum, edpotea con
eripuit eum dominus de * ºr . . . ) - . . . .. . fortataper Chriſtuun, ſi- r
manu omnium inimicorum eius,& demanuSaul)To cutait, propheta: Erexit cornu ngbis falutis noflrae. r„. «:
tushicpfalmus fub perfona DauidadChriftum perti Acfi dicat: Dedit nobis regnum forte, ut illud: Et fe- *: 筑
net. Dauid Chriftitypumtenet, qui eft manu fórtis, cit nos regnum deopatri
р fiio. Non ergo § in cornu il 1.Theſz.c
de cuius femine eftnofter Dauid,qui eftChriflus, Puc lud fupc biz fed incornu falutis tuæ, ádiutorium ha
B ro domini,hoceft, deipatris, ficutaitpropheta: Ma bere cônfido. n •[[Sufceptor meus.)Sufceptus eft
Εί,49.5 gnum efttibiuocari filium meum.Etehim ecce ego & Chriftusàpatre in humanitáte, & ecclefia fufcipitur
Sec. 70.
puerimeiquos dedit mihi deus. Et propheta E(aias; in fide. . o •II Laudans inuocabo dominum.) Iufli
ii8.d.9. b Puer datus eft nobis, filius natus efi nobis. Quæ lo laudant: quia de omnibus malis liberauit eos , Pro
cutus eft dominouerbacanticihuius. Et Dauid fecun co quod fequitur : p . • T Etab inimicis meis fàluus
dum hiftoriam cantauit iftud canticum cum prfeque <ro) Inuocaui dominum. Chriftus inuocauit deum
retur ab inimicis, & Chriftus quieftcaput noftrum, patrem: ecclefia, Chriftum. Et ab inimicis meis fal
ad patrem cantauitinpaßione: ecclefiain perfecutio uus ero. Chriftus à Iudaeis, & ecclefia ab haereticis.,
ne.Eripuit eum dominus, hoc eft, & Dauidâperfecu T •] Circundederunt ine gemitus mortis.) Vox
tione Saul, & Chriftum in pafsione deus pater eripuit &lt; & uox ecclefiae. Circundederunt Chriftum il
de manu inimicorum, hoceft, de manu Iudæorum & liqui in inferno gemcbant, qui in inferno erant, & ec
de manu Saul. Saul appetitio interpretatur, quia con cleſia ſimiliter. r º Ettorrentes iniquitatis con
1. Reg. s. trauoluntatem deiexpetierunt cum regem. Ifte Saul turbauerunt me.) Torrentes aquas dicit, quae pertran
um diaboli geßit . Ifti inimici membra diaboli feunt.Torrens dicitur qui non defonte,neque de uiua
{unt, ideft, Iudæi qui perfecutifunt Chriftum,& dæ aqua,fedà pluuijs uel de montibus inualles defcendit, . .: - ' í *

monesuelmembra corum qui perfequütur ecclefiam.
Pfalmus. ; X V I I.
D Iligamte domine uirtus mea) Alij dicuntfor
titúdo mea: fedunum eft uirtus,&jfortitudo.
Totus hic pfalmus fub perfonaDauidadChri
ftumpertinet, qui e(tuerafortitudo.Diligam te uirtus
mea. Vox Chrifti. Virtus mea, hoc eft, diuinitas: uir quae mortem iufernalem operantur. t •TPraeuene
& in mareuadit. Quid per torrentes,nifi uniuerfasgen
tes fignificat,quae per montem carnis in mare iftud de
ſcendunt: Vndeſcriptum eſt:Generatiouadit,&gene Ecclef. 1.4
ratiouenit Etaliter: Ettorrentesiniquitatis coturbaue
runt me. Turbæiniquorü, quæ ficut torrentes inhye
me intumefcunt, protinus defluentes. f •TDolo
res inferni វ៉ែ me.) Inuidix detrahétium,
> -

tus hominis affumpti. Et ecclefiae uirtus Chriftus eft, runt melaquei mortis.) Praeuenerüt Chriftum inimici
uidicit: diligam te domine. Si uox Chrifti eft, cum inpaßione ante uindiétam crucis. Laqueimortis,quos
intunum & una fubftantia diuinitatis, quia di&um mihi aduerfarijintendebãt. u •|Et intribulationemea
eft Vna poteftas, una uoluntas, unamaieftas patris & inuocaui diim.)Humanitas inuocauit diuinitaté, & ec
filij&fpiritus fanâi : quomodo dicit diligam te do clefia Chriftü: nonoris uoce,fedcordis. x •T Etad
mine? 醬 dicitur co quòd habet filium, & filius di deũmeũ clamaui,& exaudiuitdetếplo fanstofuo uocē
citur eo quòd habeat patrem. Spirituffanâus necpa meâ) Tcmplum corpus dominicum, ubi exaudita eft
C 2 huma
 28 C O M M E N T. H. I E R O N Y M.I
E humanitas à diuinitate, & eccleſia fimiliter à Chriſto. rubim) Hocet, fuperplenitudinem fcientiae Chri-G
In templo, infanâa ecclefia. Et aliud. In gorde meo ftus afccndit cum corpore fuo fuper omnes angelos &
quod fàn£tificauit, in quo templo fanéto inhabitat. archangelos. Chcrubim,interprétatur pinno ſcign
a q| Et clamor meus in confpeétu eius 1ntroiuit in tiae, quæ eft charitas: quia plenitudo legis eft dileéìio, Rom. 13. s
y. .- * .%.
aures eius.) Aures eius, hoc eft,uim auditionis. Vis hoc cft, charitas. Chriftus fuper hoc àfcendit, ficut
fortitudo eft, qua såétifor , in euangelioipfe dominus
titer deprccantur, quia di Et exaudiuit de templo fanéto fuo uocem dicit : ម្ល៉េះ charita- Ioan, 15. i
amatt.i r.b &tum eft: Regnum caelo * meam: * & clamor meus in confpe&u eius tem nemo habet , quàm
rum uim patitur, & uio ° introiuit in aures eius.* Commiota eft & ut animam fuá ponat quis
lenti diripiunt illud. pro amicis fuis ီ|ိ ita
b T Commota eft, & có * contremuit terra:* fundamenta montium Chriftus fecit, qui animâ
tremuit terra.) Secundum ° conturbata funt,& commota funt : * quo fuam pro amicis dedit. ;
hiftoriam faétü fuit,quan * niam iratus eft eis deus.* Afcendit fumus in k Iſ Et uolauit:uolauit
doMoyfes
Ero. 19. d in ႏိုင္ရန္သူ
legem ' ira eius,& ignis à fàcie eius exardefcet:'car, fuper pennas.uentorum.)
monte Sina. Terra tre
* bones fuccenfi funt ab eo. *Inclinauit cæ Secundum hiftoriâ, quod
muit, quod praefigurauit " los & defcédit:"& caligo fub pedibus eius. prius eſtuolauit ſuperpé
pafsionem Chrifti : quia nasuentorum: quia uelo
inpaßione Chriftiominis Et aſcendit ſuper cherubim,&" uolauit: uo cior eft uentus omnibus
Matt. 27.f terra tremuit: quando no klauit ſuper pennas uentorű. Et pofuit tene creaturis, & dominus ue
6ూ 28.4 ua lex data eft populo bras latibulü fuü,in circuitu eius tabernacu locior eft uento: quia pe
Chriſtiano. Aliter. Com netrat ufque ad fines ter
" lü eius:" tenebrofà àqua in nubibus aeris.
mota eft terra, quando de "Præ fulgure in cófpe&u eius nubes tranfie rae, S&omnia ſuauiter di
infidelitate ad fidem uene О fponit : Quia ultra ucn
runt, & credentibusterre rüt:° grãdo & carbones ignis.? Et intonuit tum ipfe eft, ideo uelo
nis, faétum eft caelum. P de cælo dfis,&* altiffimus dedit uocem fuá: , cior. Etad moralem ſen
c TFundamentamontiá º grando & carbonesi gnis.' Et mifitfagittas,, fum, animam fignificare
conturbata funt & com- - º º
... I fuas, uoluit uento . Sicut uen
mota funt.) Hic mötes fu- .' -
* -- . . . . . .. - tus ite inuifibilis eft, ita
perbi intelliguntur , Fundamenta eorum , daemo & anima. Ventus mouet corpus, & anima mouet
nesfünt:ficut & fundamenta fanółorum,propheta & corpus fimiliter.Sedcuruentum appellauit animam?
Ephe. a. d apoftoli funt.Vnde dicit fariétus Paülus: Aedificati Roc eft, quia deus infufflauit in Adam. Non quòd
füperfundamentaprophetarum & apoftolorum.Fun corporalis fit deus pater: fed tunc infufflauit, quan
". . damenta montium conturbata funt: & commota funt, doanimam dedit, ut ait propheta: Tu domine creas
eorum fuperbia qui inhocmundo confidunt. 'ominem flatum. Per haec intelligimus
- ‫وح‬-‫ع‬-----
‫عم‬--
omnes animas
d •| Quoniam iratus eft eis deus.) Hoc eft, eis mon à deo eſſe creatas. Et uolauit : uolauit ſuper pennas
tibus uel perfecutoribus, dißipans fpem mundialium uentorum , hoc eft , uirtutes fanétarum animarum:
uoluptatum. e sij ႔ိ fumus in ira eius , & quia Chriftusuelocior eftuento, & leuior quàm ani- .
ignisàfacie eius exardefcet.) Fumus ex duabus rebus ma, & præcelfiorangelis & fan&tis. 1 TEt pofuitte- '.
器 , ex igne & aqua. Perfumum lacrymæ excitantur, nebraslatibulum fuum,in circuitu eius tabernaculum
& per ignem cómpun&io cordis intelligitur, & per eius.) Latibulum feipfum dixit in fcripturis. In circui
lacrymas, aqua. f^ 4| Carbones fuccenfifunt ab eo) tu eius tabernaculum eius. Chriftus in Maria quafi
Quid per carbones, nifi bonæ naturæ genus huma fponfusinthalamo, & corpus Mariae quafi taberna
num, extinétum per Adam , in aduentu Chrifti i1 culum.Tenebras dicit, eoquòd nobis óbfcura eftin
luminatum per baptifmum,fiueper paenitentiam defi carnatio uel natiuitas eius. * m •ITenebrofa aqua
natur? Extinguuntur carbones ab aqua, quae eftcu innubibus aeris.) Nubcs prophetae funt: & aqua, do
piditas: & illuminantur per gratiam, quæ eft fpiritus άrina eorü, quia obfcurae funt fcripturae prophetarü.
fan&us. g TInclinauit cælos & defcendit.) Hoc Quia ficut ម៉ែរ៏
portant & terram aridam
Pſal. 71, a uellüs: quia humilem fe nobis & informa ferui occul gant corda arida. n . If Præeorum
cft quodinâliopfalmo ait: Defcendit ficut pluuia in irrigant, fic & prophetae per do&rinam irri
fulgure in conſpectu
tum præbuit & latentem. Vel aliud. Caeli, angeli in eius nubes tranfierunt) Fulgura, illuminatio fpiritus
clinati funt, quando Gabriel ad Mariam uenit, & de fan&i... Ipfae nubes fcilicet prophetae , tranfierunt de
ſcenditម៉ូមុំា & uenit in carnem.Vel aliter. Cae Iudaeis ad gentes, fpiritufanéto gubernante. Per ful
li, fan&iapoftoliuelimitatores eorum. Inclinauerunt gura ignis, compunâio cordis intelli gitur.
ab altitudine, hoc eft, de contemplatione, ut doceant -ō （ T Grandō &carbonesignis.) In grandirie, uer
brutos & infirmnos in ecclefia propter compaßionem bera: in igne, charitatisaccenfio oftenditur: quibusfi
1. Cor. 7.4 proximorum.Velad coniugatos, ut fanäus Paulus delium cördamouentur ad cognofcendum deum,
áit: Vir reddat debitum uxori, & uxor fimiliter uiro. p M . Et intonuit de cælo dominus.) Per fan&os
h qT Et caligo fub pedibus eius.) Inuifibilem fub fuos intonuit: quafi de caelo per iuftorum corda euan
ftantiàm dei ,'& iudiciorufn occulta fignificat. Vel ནྡྷའlཤྲགས་ •| Et altißimus dedit uocem
-

aliud. Et caligo fub pedibus eius. Caligö, hoc eft,pro uam.) Per euangeliftas malitiam humanam difper
funditas fcripturarum, quam dedit deus pedibus fuis: - didit. Altißimus uocemfuam dedit, hoc eft, praedi
uifunt fanéti fui, ideft, ecclefiæ fuæ : quia in fenfu cationem, ut ait propheta : Voxtonitruituiifirota, Pfal. dz6.
ម្ល៉េះ ibi eft profunditas fcripturarum, & Chri ideft, praedicatio eorum in toto mundo. ,
ſtus ſuperillospreſidet. i TEtaſcendi ſuper Che r M 7 Mifit fagittas fuas, & dißipauit eos. ) *:
It
 I N P S A. L. M. V. M. X V I I. 29

A fituerba fua fanéìa quafi fagittas, quæ pleniter & ma fuper me.) Oderunt Iudaei domnum & harretici ec- C
lis & bonis praedicant. Bonos remünerat deus fi,faciüt: clefiam. Quia confortati funt fuper me, quafiuiucere
& malos conterit,fiaudiunt & non faciunt. Vnde fan potuiffent. i . M Praeuenerunt mc.) Vt fuperius di º

.Cor. z.d aus Apoftolus ait: Alijsquidem fumus 9dor uitæ in ximus,ante uindiétam crucis. k •TEtfa&ius eß do
uitam, & alijs odor mortis in mortem. Odor uitae funt minusprote&tormeus.) Deus pater filium fuum prote
his,qui audiunt & faciüt: xit, & filius ecclefiá fuam.
& odor mortis funt his, g * fuas,& difsipauit eos:*& fulgura multiplica SIT Eduxit me in lati
audiunt & nő faciűt.Quia uit,& côturbauit eos." Etapparuerút fontes tudine.) Eduxit ecclefiam
prædicatores neſciunt qui de tribulatione, quaſi de
funt prædeftinati: tamen *aquarü:'& reuelata funt fundamenta orbis anguſtia : In latitudine ,
fiducialiter prædicant. * teirarü."Ab increpatione tua domine : ab quæ eft fpes futuri, uel re
a •I Etfulgura multipli ° infpiratione fpiritus iræ tuæ.* Mifit de fum munerat1O uitæ æternae.
cauit,& conturbauit eos,) ' m6,& accepit me: '& affumpfit me de aquis m •II Saluum me fecit,
Fulgura, miracula, atque § multis. $ Eripuit me de inimicis meis for quoniam uoluit me.)Vox
claritas uirtutis fuac. Con eccleſiae.Qui me uoluit,
turbauit illos. Per illa mi " tifsimis :" &'ab his qui oderunt me, quo ut exhiberet fibi ecclcfiá.
niam confortati funtfuper me." Praeuenc
racula apoftolorum com krunt Quoniam uoluit me.Vo
ine in die afflićtionis meae: & * faćtus
punâi funt & illi qui di- ! luntate propria,& nonex
xerunt ad Petrum: Quid et domihus protector meus."Eteduxit me meo merito me uocauit,
,48.1 f faciemus uiri fratres?Et il "in latitudinem : " faluum me fecit, quo dicente Apoftolo: Gratia Ephe, 2, a
le: Paenitentiam, inquit, " niam uoluit me." Et retribuet mihi domi eftis faluati per fidem, &
agite: & baptizeturunuſ. nus fecundum iuftitiam meam : & fecun- * hoc non ex uobis.
quifque ueftrum. n • | Et retribuet mihi do
Etapparuerunt fon dum puritatem manuum mearum retribuct
-

b minus fccundum iuftitiâ

tes aquarum.)Fontes apo ° mihi. ° Quia cuftodiui uias domini : P nec meam,& fecundum inno
ſtoli, quaſi aquis de uno P impie gefsi à deo meo.“ Quoniam omnia centiam manuum Inearũ
fonte potati ſunt. De uno ° iudicia eius in confpe£tu meo : &' iuftitias retribuet mihi.) Quæ au
fonte qui eft Chriftus, fa eius non repuli à me.' Et ero immaculatus tem fit iuttitia & Innocen
tiati fuerunt apoftoli,ficut cum eo : & obferuabo me ab iniquitate . tia manuü eius, audi quid
in euangelio dominus di fequitur: Quia, inquit,cu
loan, 4. b xit : Qui biberit aquam “ mea. * Et retribuet mihi dominus fecundü ftodiui, ut uiae dei cufto- * *r

quam ego dabo ci, non fi iuftitiam meam : & fecundum puritatem diantur, & nihil impie dc
tiet in æternum. Et aliter: "manuum mearum, in confpećtu oculo eo cũ hareticis fentiatur.
B Fontes aquarum illi, qui * rum eius. ' Cum fanéto fanétus eris : & o •II Quia cuftodiui uias
per baptiſmi ſacrametum X cum * uiro innocente, innocens eris. ? Et dominis)ideſt,fua mãdata.
faćtisűt peccatoribus fős * cum eleéto ele&us eris, &* cum peruerfo p ſſ Nec impie geſsi à
aqua: uiua: falientis inui peruer
deo meo.) Vt ad idolum
tain atternalTl. conuerteremi laudem.
c •| Et reuelata funt fundamenta orbis terrae) Pro qTQuoniam omnia iudicia eius inconfpeétumeo
醬 atque apoſtoli ណ្ណ quos omnium ecclefiarum ੋn femper.) Quatuor funt iudicia dei: duo dc prae
ndamentalocantur. Reñelata funt fundamenta or fenti, & duo de futuro. In praefenti, profperitas ma t,
Math 27. f bis terræ, fecundum historiam : quando in paſsione lorum, 8 tribulatio ſanctorum. In fiuturo, remunera
uelum templi fciffum eft defurfumiufque deorfum, & tio fanĉtorum, & condcmnatio peccatorum. Ecclefia
illa quæ intemplo erant;apparuerunt.Etadfenfum de adhaeret Chrifto, quia Chriftus non fecit peccatum :
literâ fenfusfpiritualis: quiàquod ibidem latebat in fi nec inuentus eft in óre eius dolus. Et ecclefia Chrifto • •
gura, omnibus patuit 臨 myfteria. d •| Ab incre adhaeret : quoniam omnia iudicia eius in ccnfpe&tu -
- - -

patione tua domine: ab infpiratione fpiritus iræ tuæ) meo fuyit (emper. r •| Et iuftitias cius non repulià
Ioan. 8. d Ab increpatione tua domine, cum diceres: Nifi uos me.)Sedamplexus fum eas.
filius libérauerit , moriemini in peccatis ueftris. Ab £ • eJ Et cróimmaculatus cum eo, & obferuabo me
infpiratione fpiritus irae tuae: promittens in his appro ab iniquitate mea) Perfeuerabo in illa innocentia, in
pifiquare regnum dei. e. J Mifit defummo, & qua uocatus fum. Et obferuabo me ab iniquitate mea :
àccepit me.)Vocando mc. f •T Et affumpfit me ideft, non conuertar adillam iriquitatemubipriusfui
de multitudine aquarum.) Aduerfantiun1populorum, in infidelitate. t •] Et retribuet mihi dominus fe
Vel aliter: Mifit de fummo &accepit me,& affump cundum iuftitiam meam, & fecundum puritatem ma
fit me de multitudine aquarum. Deus pater mifit filiú nuum mearum in:confpeétu oculorum eius) Per ocu
Ioan. 1, b fuum, ficut diétum eft:Verbum caro fa&tum eft, & los, afpe&us diuinitatis intelligitur: quia ipfe afpicit
habitauit in nobis. Mifit fponfus ad fponfam : ue quicqüid operatur homo in mandatis dei . In retri
rum fponfum iunxit fponfae, hoc eft, carnem inute butióne beatorum , quia eam per altitudinem fpei
ro uirginis Mariæ, Affumpfitme demultitudine aqua confidero. u •■ Cum fan&o fan&us eris) Cum
rum, ideft, de multitudine populi, ecclefia colleóta eo qui à te ſanctificatur.
eft. Aquae multæ, populi multi. g T Eripuit me x T Et cum uiro innocente, innocens eris) Cum
de ininiicis meis fortifsinis.) Deus pater eripuit Chri eo qui non corruperituitijs uitam fuam.
ftumà Iudæis, & ecclefiam ab hæreticis. y $ | Et cum eléâo, ele&us eris) Cum illo quem
h | Etabhis quiodcrunt me, quia confortati funt præſcitum ſcis. z II Et cumperuerſoſubuerteris)
C 3 Cum
 3o C O M M E N T. H. I E R O N Y M I.
E Cum hæretico, qui male intelligendoperuertit diuina git qui fan&to timore illum timent. x • I Quoniam G
zeuit.a6. d eloquia,ficut alibi Iudæis ipfe dóminus loquitur:Si in quis deus praeter dominum:aut quis deus præter deum
Sec.7o. celeritis peruere coram me, incedam & ego Peruer nofbrum?) Hic trinitas intelligitur. Præter dominum
fus uobis. Cum fančto fanctus eris.Tu Chrifte fanctus uod dixit, deus pater intelligitur. Praeter deum no
natura es, quem tu fanétificaueris, ab illo cognofce រ៉ែ filius: &tertia perfona, ideft, fpiritus fanétus:
ris, quoniam tu fanctus es. uia deus pater,deusfilius
Vox prophetæ ad Chri * peruerteris.* Q uoniam tu populum humi 體 fpiritus fanétus,unus
ftum. Quem tu innocen iem faluumfacies:&" oculos fuperborumeft deus. 1 MT Deus qui
tem feceris: ab illo cogno
fceris, quòdtù innocēs es: º* humiliabis. º Quoniá tu illuminas lucerná pręcinxitme uirtute.)Per
fimilitudinem,ficut homo
quia nulli noces, ideo in meam: “domine deus meus illumina tene præcingit ueſtimenta fua,
nocens. Quemtu elegeris ºbras meas. Quoniam in te eripiarà tenta üt non noceant pedibus,
ut fit eleétus, ab illo co * tione : & in'deo meo tranfgrediar murum. qui ſunt ſenſus: & mani
gnoſceris quòd electus es, § Deus meus impolluta uia eius: "eloquia bus, quæ funtopera. Prae
Philip. 3. c üt Paulus dixit: Compre ' domini igne examinata: 'prote&or effom cinxit, hoc eft,utreftrin
hendam autemà quo com gant finus cupiditatis, ut
prehenfus fum. 醬 ' nium fperantiü in fe.* Quoniam quis deus ຕິpra dixi, ne impedian
dicuntur, quidere&titudi k præter dominum: aut quis deus præter deü turper cupiditatem.Vel
ne declinant ad peruerfita ' fioftrum ?' Deus qui præcinxit mie uirtute : aliter. Deus qui præcinxit
tem, ut diabolus,& Iudas, "& pofuit immaculatam uiam meam. Q ui me uirtute : ſpiritus ſan- - -

& hæretici, & omnes fu ćtus qui nos armat aduer

" perfecit "pedes meos tanquàm ceruorum:
perbi. Quoties deus facit °& fuper excelfa ftatuit me.* Qui docet ma fus poteftates iniquas, fe
iufHam uindiétam, repre cundum Apoftolum: In- Ephe, 6.c
hendunt illum: cum eligit P nus meas ad prælium:' & pofuiftiut arcum duite uosarma dei, & gla
pauperes & reprobatpo $ æreum brachia mea.' Et dedifti mihi pro diü fpiritus fan&i,ut pofsi
tentes, cum eligitpiſcato trectioné falutis tuæ:&'dextera tua fufèepit. tis refiftere diabolo. Con
res, ficut Petrum, & reli i me. Et diſciplina tua correxit me in fine: ticecant núchereticiapi
uit nobiles. Hoc peruer a cientes hic trinitatem ex
器 uidetur effe apudper & diſciplina tua ipſa me docebit. Dilataſti
X
greſſus preſſam, &cognoſcant fi
uerfos , ut propheta ait: lium, quem minorem pa
ofеe, 14. d Viae domini reéte, fed uiae ueftrae peruerfae. tre dicunt, primum à propheta prænuntiatum, non
a MT Quoniam tu populum humilem faluum facies.) quafi priorem, fednihil inferiorém. m •ITEtpofuit
F
Quod fuperius diximus. b TEt oculos fuperborum immaculatam uiam meam.) Hoc eft, fidem meam:im- H
humiliabis.)Quoniam tu populum humilem faluum maculatam uiam meam, ne ab ea uiolarer.
facies, pænitentiam agentemi, & oculos fuperborum n •I Qui perfecitpedes meos tanquàm ceruorum.)
humiliabis: quia elatifuperbia, penitentiam agere de Sicut cerui calcant pedibus fpinas,&tranfiliunt fyluas:
dignantur. c. Quoniam tu illuminas lucernam 1ta fanëticalcant fpinas, ideft, peccata:tranfiliunt fyl- .
meam.) Quid eftlucerna nifi intelleétus animae? Sicut uas, ideft, infidelitatem : & fubeunt ufque ad deum,
oculi corporis,fidelucerna exteriori nó habent lumé, hoc eft, ufque adaltitudinem charitatis. Qui perfecit
intenebris non uident: ita & intelleétus animae nifi il
luminetur ab altero, hoc eftà Chrifto, non uidet, fi
體 meos tanquàm ceruorum, adtranfilienda faeculi
-

nuius impedimenta o Etfuper excelfa flatuitme)

Ioan. 1. 4 cut in euangelio dicit: Erat lumen uerum, quod illu Excelfa,fanéta ecclefia eft:& Chriftus fuper excelfa,
minat omnem hominem uenientem in hunc mundum. & excela fuper excela, idet, fuper fublime eccleiae.
d qT Domine deus meus illumina tenebras meas.) Hoc Super excelfa ftatuitme,fpem meam in cæleftibus co1
Matth. 6. c eft ignorantiam cordis.Vnde fcriptum eft:Silumen locauit. p •J Qui docet manus meas ad prælium.)
uodinteefbtenebra.funt, ipfetenebraequantzerüt: Opera mea aduerfus diabolum detructorem. Quido
Ephe. s. b Ét Apoftolus ait: Fuiftis aliquando tenebrae, nunc au cetmanus measadprælium, addebellanda facinora.
temfuxin domino. e •TQuoniam in te eripiarà q TEtស្ណ utarcum æreum brachia mea.) Arcũ
tentatione.) Vox ecclefiae. Nifià deo eripiar, per me æreum, ideft, intentio: brachia, fortitudo, hoc eft,
nequaquàm poffum. f •] Et in deo meo trafgre utnon deficiant bene agere. r Dediftimihi prote
diar mürum) Murum dicit ecclefia peccata noftra: &ionemfalutistuae.)Vox ecclefiaeadChriftum.Salu- .
quem ædificamus, peccatis peccata augendo. Nifi à tis: quia ipfe eftfalus noftra, ut dicit:Domini eftfalus.
deo deftruantur illa peccata, non pofTumus per nos Dediftimiihiproteétionem falutistuæ: ne opprimarà
trahfire ad deum. •II Deus meus impolluta uia malis. f ST Et dextera tua fufcepit me.) Déxtera pa
eius.) Impollutauia, hoc eft, incarnatio eius:quia non tris Chriftus eft. Sufcepit me ecclefiam per incarha
e(texuirili femine, fed de fpiritu fànóto conceptus. Et tionem. t M Difciplinatua correxit me in finem)
aliter. Fides perfeéta ecclefiae, impolluta uia eius di Quem enim diligit dominus, corripit. Erigimur ergò
citur, per qüam deus uenitad nos. . h •] Eloquia qui prius corrueramus, cum caeſià រ៉ែ fuerimus.
domiii igne examinata.) Eloquia domini fua manda u •[Et doétrina tua ipfa me docebit.) NecefTe eft
ta, in hoc deo funt placita: nón quòd ipfa fint exami dum fumus hic, fub doótrina effe.Vnde Paulus ait : Hebr. 1*.e
nata ab igne, aut qüöd fuiffentifiquinata: fed qui illa Omnis, inquit, do&rina in præfenti non uidetur ef
acceperit, faciant eum ut aurum mundum, purifica fe gaudij fed moeroris , fed poftea in futurum red
tum per ignem. i Prote&or eft omnium fpe dit fruktum plurimum.
rantium infe) Quiineum credunt. Deus illos protc x 4) Dilatafli greffusmeos fuptusme) Sentus ec
k clefiae

-
 - I N P S A. L. M. V. M. XVII. 31

A clefiae fub me, fub poteftate ecclefiae. Dilatafti greſſus In modum turbidiluti. n T Eripe me de contradi C
meos fubtus me, in amplitudine charitatis tuæ. £tionibus populi, conftitues me in caput gentium.)
a 4 Et non funt infirmata ueftigia mea.) Veftigia, Vox Chriftiad patrem. Eripies me décontradi&ioni
exemplo ecclefia, non funtinfirmata a fuccefToribus: bus populi Iudáici utique: `quia cum, aliqui dicerent, I0ጪ፱sፖ• b
quia imprefsifequentibus me. Haec uox Chrifti poft uerax eft: illi contrario dicebant: non, fedfeducittur
refurrectionem.
bam.. Eruemede illis po
b •| Perfequar inimicos "greſſus meos ſubtus me: º & non ſunt in pulis infide'ibus,qui mihi
meos, & comprehendam b contradicunt. Tu erue a
illos.) Iudæos utique qui firmata ueſtigia mea." Perſequarinimicos Iudæis infidelibus, & eo
ei iniufte inimici 溫 fa º meos, & comprehendamillosº & non con rum caput, ideftgentium
ai. Velaliter. Perfequar uertar donec deficiant. Confringam illos conftitue. o M Populus
inimicos meos,affe&uscar “nec poterunt ftare:* cadent fubiüs pedes quem non cognoui ferui
nales.Et comprehendamil meos.' Et praecinxiſti me uirtute ad bel uit mihi)Ideftgentes qug
los antequam ego compre lum : 3 & ſupplantaſti inſurgentes in me Ime non COgnollerunt InC
hendar ab illis.Tc qTEín6 ; fubtus me." Et inimicos meös dedifiimi que per fidem,neque per
conuertar donec deficiát.) ; legem, feruient mihi. Po
Non conuertar pugnare hi dorfum : '& odientes me difperdidisti. pulus quem non'cognoui
ßíçãïíïò, uel íôïôïk Clamauerunt, nec erat qui faluos faceret : feruiet mihi. Ignorabam
Üëïã ab hac iïéíóìe ' ad dominum, nec exaudiuit eos.' Et com enim eum cum idolis fer-.
donec deficiant, fiue ama-" minuam illos ut puluerem ante faciemuen uiret: nunc credens,cogni
litia, fiue a cogitationibus "ti:" ut lutum platearum delebo eos." Eri tus ac feruiés factus eft mi 兖
prauis. Affligam illos in hi. p •I Inauditu auris
multis malis, ficutiam fa ° pe me de contradi&ionibus populi: con obaüdiuit mihi.)Obaudie
ĉtum temporelegimus Ti P ftitues me in caput gentium. ° Populus runt mihiauribus, quia nö
ti d . Nec poteruntſta q quem non cognoui,feruiuit mihi: P in au uiderunt mirabilia, neque
-re)Quia iniqui & fuperbi £ ditu auris obediuit mihi. $ Filii alieni' mê meam præfentiam corpo
ereéti fuerant. e M Cadét , titi funt mihi : * filii alieni inueterati funt, ralem. Poftea audierunt
fubtus pedes meos.) Siue f & claudicauerunt a femitis fuis. 'Viuit do & crediderunt. Imbuenti
utadorent, fue utconcul ; minus* & benediótus deus meus: & exal bus prædicatoribus acce
centur. f slI Pręcinxifti pit eccleſia aurem ſpiritua
me uirtute ad bellum.) Cö 4 tetur deus falutis mee. “Deus qui das uin t qua intelligenscufto
tra mortem, ſiue miniſtros * diétas mihi, * & fubdidifti populos fub diat praecepta diuina.
eius. Praecinxifti me uirtu -

me : q Filii alieni.) Hoc idem

& Efaias loquitur: Væ gentipeccatrici, filiis?alienis , Eſa.1.4
te, ideft, fortitudine contra diabolum, uel contra ifta
ſupradićtautia, gºſ Supplantaſti inſurgentes in me populo plefio peccatis.TAntiquo uocabulo, Iudaei fi
fubtus me.) Illos qui fuper caput meum erigebantur. Iiidei appellatifunt: fed alienáti, quia filii diaboli ef
h TEt inimicos meos dedifti mihi dorfuiii.) Nolue feéti fufit. Et idem Iudæi, quorum pater diabolus eft.
runt enim conuertere faciem fuam ad me. Et inimico r T Mentitifunt mihi.) Quia in ueritate non ftete
rum meorum dedifbi mihi dorfum. Inimici mei dor runt ficut & pater eorum. f •| Filii alieni inueteraue
fum dant, quando confiugiunt, & quando poft meua runt.) Hoc eft, quia noui hominis nö receperunt adué
dunt. i AfErodientes ñe difperdidifti) ðmnesini tum, in ueteri homine permanferunt. t T Et claudi
micos ecclefiae : uel ipfà uitia & peccata difperdidit cauerunta femitis fuis.) Claudicant: quia patrem cre
deus. Etodientes me difperdidifti.Vnufquifque enim dunt, & filium non credunt. Vnum pedem habent,&
in malitia fua difperfus eft. x TClamauerunt, nec alium non habent: inde claudicant in legis litera.Vox
erat qui faluos faceret eos: ad dominum,nec exaudiuit ecclefiae. u • TViuit dominus.)Quem in fepulcro fub
eos.) Quia indigni erant exauditione eius. Clamabüt. fignaculoũr pofitione clauferant. x TEt benedictus
Quiclamabuntº Impii daemones,& Iudæi,& haeretici deus meus.) A deo patre. Viuit dominus, &benedi
clamabunt in futuro iudicio: nec erit qui faluos faciat &tus dfis deus meus. Nunquidantea non uiuebat? Sed -

eos:quia quando clamauit deusadillos per prophetas, hoc pro incarnatione dicit: ficut fanétus Paulus dicit:
---, uel per reliquas fcripturas, audire noluerunt: propte Qui mortuus eftadtempus ex infirmitate carnis, fed Rom.6.b
reailli clamabunt, & non erit qui exaudiat eos, utSa uiuit exuirtute dei. Iam enim non moritur: mors illi
Prouer. 1.6 lomon ait: Vocaui, & renuiftis: extendi manum meâ,
ultra non dominabitur. y T Et exaltetur deus falutis
* uulg. &nonfuit quiafpiceret. Defpexiftis omne confilium meae.) Vox ecclefiaeadChriftum: QuiaChriftus exal
meum, & increpationes meas neglexiftis. Propterea tatus eftin afcenfione.Velaliter. Exaltetur deus falu
& ego in interituueftro ridebo: cum uobis quodtime tis meæ. In me femper excelfus fit, cuius uocatio fa
batiš fuperuenerit. Subfannabo, cum irruèrit fuper lus mea eft: ne quicquàm de eo uile fentiam.
uos repentina calamitas. Tunc inuocabitis me, & nó z • T Deus quidäs uihdi&tam mihi.)Subuertendo Iu
exaudiam. 1 • T Et comminuam illos ut puluerem dæos: uel ipfumtraditorem Iudam. Velaliter. Deus
antefaciem uenti.) Comminuam illos, ideft, illos fu qui das uindi&am mihi. Vox ecclefiae ad Chriftum.
|
pradiétos affeétus carnales pro nihilo deducam. Et Dedit deus poteftatem ecclefie ligandi & foluendi, &
comminuam illos ut puluerem ante faciem uenti: quia difciplinam faciendi, uthabuit poteftatem Petrus &
aridi & fine imbre mifericordiae fuerunt proie&i, & Paulus perfpiritum domini, ficut dixit: Ecce dediuo Luc. 1 o.c
comminuti funt in fuperbia fua, & quafipuluis campi bispoteftatem calcare fuper ferpentes & t
diſperſi. m TVtlutum platearum deleboeos.) & fuper omnemuirtutem inimici. a TEt fubdidiſti
| po
 3? C O M M E N T. H I E R O N Y M I
E populos fub me.) Sub poteftate ecclefiae ad regendum nus addifcipulos: Omnia quæcunque audiuiapatre Jaan. 13.*
gentes incredulas. a MT Liberator meus dominus de meo,annuntiaui uobis. 1 •] Dies diei eruétatuerbum,
gentibus iracundis.) Chriftus in paßione a Iudæis cla & nox no&ti indicat fcientiam.) Paria paribus retulit,
Ioan. 19. c mantibus: Crucifige, crucifige eum, & ecclefia ab quod exordine temporum, ad deimagis notitiam per
hæreticis,& animâ ab uniucrfis uitiis:quç appellauit uieniamus. Dies dieieruétat uerbum:& noxno&tiin
gentes. b TEt ab infur dicat fcientiam. Dies he
gentibus in me exaltabis * me: *liberator meus de inimicis meis ira fternus, diem hodiernum
me.) Ideſt, aperſecutori- b cundis.* Et ab infurgentibus in annütiauit: & hodiernus
bus. c ºf Auiro 蠶 С
me exal , dies, craftinum diem. Se
erípies me) Idet, a diabo à tabis me : * a uiro iniquo eripies me.* Pro cundum fenfum:dies,Chri
Matt. I 3• d lo, dićtum ïíïíôï, “pterea confitebor in nationibus domine :
ult c
ftus. Et aliter. Dies,apoſto,
hómoiiocfecit.Id qipro *& nomini tuo * pfàlmum dicam.' Magnifi li.Quomodo Chriftus dies:
pterea cpnfitebor tibi in ' cans falutes regis eius, 8 & faciens miferi eft;ficut dicit:Ego fum lux Ioan.s.l.
populis domine) Ecclcfia £ cordiam Chrifto fuo Dauid,& * femini müdi : fic & apoftoli dies;
dicit: Laudabo te in credé h eius ufque in f;culum e sūt,ficut器 yo eftist Matt‫ف‬.‫ظ‬۰ ‫و‬
tibus. Pſalmum dicam ti mundi. Et unus dies, duo-,
biintergentes,ideft, lauda ' In finemfi pfalmius Dauid.
- - хуш. decim horas habet.Vnde
bo & operabor. Propte Aeli enarrant gloriam dei : & ope- iíåôïíôágáíô I .k.
rea confitebor tibi in po- . ra manuum eius annuntiat firrha- dixit: Nonne duodècim ****
pulis domine.-e q| Pfal- ' mentum. ' Dics diei eru&at uer- horæ funt diei? ipfae intcl
mum dicam nomini tuo.) " bum,& nox no&i indicat fcientiam." Non ligütur duodecim apofto
Quia ego in his fum: ego funt loquelæ, neque fermones : quorum li. Nox noćti. Nox,Iudass
cໍຕົtctor ຕb pater , & u no&ti,Iudaeis: indicat fcié
non audiantur uoces eorum. " In omnem
醬 . Vox prophetæ. tiam, ideft, quando dixit:
•TMagnificansfalutem terram exiuit fonus eorum : & in fincs or Quem ofculatus fuero, ip
regíiíïýóriáióiii ° bis terræ uerba eorum.° In fole pofuit ta fe eft, tenete eum. Aliter. M 6
Nox profunditas criptu- 4tt. 26.6
ni,quód refurrexit.Vclali ? bernaculum fuum : P & ipfe tanquàm fpon
ter. Prophetaaddeu!!!pa º fus procedens de thalamio fuo.º Exultauit rarum in prophetis, nun
ŠŠ ' ut gigas ad currendam uiam : *a fummo ce tiat profunditatem ueteris
tatem facit,& falutem per teſtamenti. m ºſ Non
fingulos: quia animas at lo egreffio cius, & occurfus eius ufque ad funt loquelæ neque fermo
F trahit per predicationem, fum- nes, quorum non audian
ut fit falus credentium qui tur uerba eorum.)Nöfunt ^
credunt in {alutem regis ipfius. g •T Et faciens mi loquelae, ac fi dicat, linguae: neque fermones,quia lin
Mericordiam Chrifto füo Dauid) Hoc eft, unigenito guæ multi fermones funt. Siue diuerfitates uerborum H
fuo. Dauid manu fortis interpretatur quod eft Chri intelliguntur per fermones, ac fi dicat: Non fiierunt.
{tus. h A[Et femini eius ufque in finem.)Semen eius: ullæ locutiones, quas apoftoli in uarietate linguarum
hoc ſunt ſanétieius Facitmiſericordiam dominus ſem non acceperint: & ideo non fuerunt ullæ linguæ quæ,
per cum ſanctis ſuisſine fine. Etfaciens miſericordia fermones apoftolorum non audifTent, dum dicit: In
Chrifto fuo Dauid & femini eius ufque in faeculum: omnemterrâ exiuit fonus corum, & in fines orbis ter-,
Ipfi mediatori Iefu domino, & populo ecclefiaftico, rae uerba eorum: Hoc eft, in omnes infulas uel fines,
qui per uerbum eius credidit. Ipfe fortifsimus libera mundi. n •I In omnem terram exiuit fonus eorum,
tor nos ab hoc mundo dignetur eruere, & infide ta & in fines orbis terrae uerba eorum.) Apoftolorum
bilire per euangclium: quia ipfi gloria & imperium ſcilicetatque euägeliorum. o MIn ſolepoſuittaber.
cum æterno patre & fpiritufan&to in cunóta faecula naculum fuum.) In Hebraeo ita habet: Soli pofuit ta
ſæculorum, Amen. bernaculum in eis,idcft, in cælis. Deus in folépofuitta
i ſ Infinempſalmus Dauid.) Pſalmusuocem con bcrnaculum fuum, & ipfe tanquàm fponfus procedés,
tinet prophetæ de Chrifto loquentis. Ifte pfalmus in de thalamo fuo. In fole, inutero fanctæ Mariæ uirgi- ‫מריס‬
perfona Chrifti cantatur per prophetam,& in perfo nis. Maria interpretatur ftella maris. Lumen folis ma
** * na ecclefiae. Pfalmus XVIII. gis lucet quàm ftellarum.Sol iuftitiæ, dominus, ut ait
Aclienarrant gloriam dei.) Excreaturis confe propheta : Orietur uobis foliuftitiæ: quod eft Chri- Malac. 4.4
quenter creatór agnofcitur. Aliter: Cæli enar ftus. Illuminauit fol ifte, ftellam, ideft, Mariam ut ef
rant gloriam dei: Terra non poteſtenarrare, fet ficut fol. Ideopofuit tabernaculum fuum in fole,
Secundum hiftoriam caelum & terra cum cæteris crea quando corpus វ៉ែ de utero fuo. p •| Et ipfe
Tom. I.e. turis fuis gloriam deinarrant,ut ait Paulus: Per ea qug tamquàm fponfus procedens de thalamo fuo.) Spon
facta funt,intclle&a confpiciuntur, ideft,ab intelligen fus, uerbum patris: fponfa, carò humana: cum qua dc
tibus intellecta conſpiciuntur. Caelum,hoc eſt firma thalamo proceſsit, ideſt, deuterouirginis.
Gem.1. smentum. Vnde dixit. Et pofuit deus firmamentum q • Exültauit ut gigas ad currendam uiam.) Per fo
intermedium aquarum. idcft, caelum. Aliter fecundü lem myſtice Chriໂຮູ້ intelligitur. Exultauit ut gigas
fenfum: Celiapoftoli,& quod eft gloria,hoc eft opus: adcurrendam uiam. Hic gigas pro fortitudine Chriſti Matt. 12.6
& quod eft narrant, hoc eft annuntiant: quia praedi ponitur, eo quòd ipfealligauit fortē diabolum, & uafa
º
cant gloriam dei. Et ut fciamus quia hoc eft firmamé eius(quae nos fuimus) diripuit.Adcurrendâ uiâ praefen
rum, quod & caelum,dicit in Genefi,Et appellauit deus tis uitae,quia nóhabuit hic moras. Qgomodo? Natus
firmainentum cælum. Aanuntiant. Vndc& domi ucnit in paſsiončreſurrexit&aſcédit r Asúmo celo
-
- *
-
- ogreſsio
 | N. P:3 & L. M. V. M. r. º. XVIII. : E T : XIX. 33
' A:£g££6io eiu$$occurfus eiusufqueadfummuin eius) r: illis retributiomulta) Propter quidcuflodit ea, nifiC
t Afummo £;lo,ideft, àpate, qüodeftprincipale no- .in cuftodiendisillis rétributio mülta? Sicuftodieritis, *
' mcn:agnidco quòdmäiorfitfilio fecuiidum diuinita , inquitdominus, præceptamea, manebitisigileę Ioan.13.b
, tem» fedPjgnomingpatris, Afùmm9, ideft; ab aeter neimea.Qgæmáiorreiributio quàm ut quis diligatur
-nitat££greffuseius. Et occurfus cius ufqueadfummü adeo* o MfDeliâa quis intelligit?) Quiih deliäis eß,
ម៉្លេះఫ్రీ fi 3. - 醬 ಘೀ 1udicia
ŠŠ : fummum eius,* & non eß:qui feabfc6dat geinon iutclligit: neque
$$$$$$$$$$ ?3 caloreciusjieyáôïíïìåíïíåëïß
£xteram patris.ubiantca jî មៅ… ºPº
fiap$atjändigeít
&f㎜periມtເumpⓛ: : ງູ, ºmifid- telligit? Tertialaudis diui
a TEtnon eft qui fe ab- * le, fāpientā pratanspärtulis. Iuftitiæ do , fio, quadocetimpofiabile
fcondata calore eius.)Nul ! rectaelaetificátes cordat # preceptűdűi: 1egis? quopefpræuarica
lus quippe eſbquinonha- 1ucidú' illuminajs oqulos: Tigiofìfim : tijicriiegis ficçiï, - - --

beatſeminaitellectus dei.
Necef&quifeabfcondata $ $us permanet ipfaeculumfœculi s' iudicia gi*aPPĘgygio,
<calore eius. Nullus eft qui
i domini ueraiufiificata in femetipfa.' Defi- ಶ್ಗಳ್ಗನ್ತಿ। cgg"
de calore ſuo non habeat derabilia fuper aurum & iapidépretióú , £'j£'j£'j;
a cogitationum fqr
Άάζά"£multum, "& dulciorafuper mel &fagum. , ibus liberari, nifipcrad
£tèx mültis diuifionibus "Etenim feruus tuus cuftodit ea;in cuftodié , íéï ſpirituſſančtiDe
gratiarum aétionum : fi- ° dis illis retributio multa.° Deli&a quisin lićta quis intelligt, n
1.Corel s.4 <ut áixit Paulus: Alii da- P telligit?? ab occultis meis mfida mé,& ab fcrutator cordiü deus, qui
†ºP† &poteſtea dimittere?
mofcientiae. Lex domini rºaſienis parce ſeruotuo.ºSimein6fuetint B TAb9ccultismeismű
:irreprehenfibilis.Lex ip; dominatitūc immaculatus ero, & emũdaº
. . . . .-- * dame,&abalicmis parc
= ‫ م‬-- ‫ گا‬--- - - - -

Aಿಘೀಕ್ಷ್ ಘೀ
” nitìégé folueré,fedadim- ' plac£ant e!9quia gris mei, * & meditatio $ííííííííííííí&
Pleré. Irreprehenfibilis: “cordis mei in confpeétutuo femper.“Do- ab aiignis, hoçeft, quaefi;
§iuiahonhábuit Pcccatâ, mine adiutor meus;& tedémptofmetis>r ' rurafunt,&adhμέadmię
b. [Lex
lata.) Quidominiimmagu “Ty
per creaturas y. i : Infinႏိုင္ငံမ္ဟု{almus
A, xaiää Dauid: pX.° noauenerunt. Velaliter.
la 蠶 醬 ီ|ို Aboccukis, ideſt, omni
- -

ឍ ºns ºf uläsionis.: busquanimeft, Sab

euimperdonationem legis * Protegat te nomé dei Iacob,*Mittat ឌicépccau qជad D*
- -

. . . . . . . . . . ... . . . r: .:
B incipit prædicare. \ 3 ; 3 tibi bolushabuitin occulto ſu
c sconuertensanimas)Decaptiuitateinibanatē, perbiam,&proiéìus eft: pofteaalienuserat ab Adam
«d •TTeftimonium domini fideîç) Qualeteftimoniü: antequàm ipfe Adam peccafTet.Sed poftquàm con
man.t,.a Nifiquiadixit: Difciteame, quia mitis fum & humi ſenſit ei, ſuperbia & uoluntate coniunõtifunt, & de
liscorde, &inuenietis requiem animabusueſtris * Fi uno peccat6fecit fibi duo iudicia diabolus, ut duplici
«delc: quia non mentitur.T e •J Sapientiam præftans ter iudicaretur: quia &fe & alium occidit. ' I, ,
paruulis) Paruulis non ſenſu, ſed humilitate. Vnde q!•] Simeinon fuerint, dominati, tunc immaculatus
Matt, I o.d ícriptumeft: Quia abfcondifti haec a fàpientibus & ero.)Si ifta peccata non fuerint mihi dominata, tunc
prudentibus,&reuelaftieaparuulis. f •] Iuftitiæ do eroimmaculatus. r I Etemundabora delićtomaxi
minircétælætificantes 蠶 Iuftitiae, ideft, iuílicia:
mo) Ideftafuperbia: quia fuperbia initium cft omnis
Reétæ: quia re&eiudicatdeus, & areétis reéta habé peccati. ſ : TEteruntut complaceant eloquia oris
tur. Lætificantes corda, animas ſančtorum. mei) Tunc tibi placebunt eloquia mea. t •IfEt medi
-

g • Præceptum dominilucidum) nouumteftamen tatio cordis mei in confpeétu tuo femper.) Ideft,de re
tum. h •ITIlluminás oculos.) Hoc eft,oculos cordis. cordatione humilitatis. u T Domine adiutor meus
i TTimor domini fanétus permanetinfæculum fae & redemptor meus) Adiutor intribulatione,& in ne
A.loºm.4, a culi)Timor cum charitate: Vnde dixit: Perfe&ta cha ceßitatibus. Et redemptor meus: quia tume redemifti *...* : .

ritas forasmittittimorem.Timeat non timore gehen fanguinetuo pretiofo.Tu es adiutor humanigeneris,

nae,auttimore poenae, fedtimore fan&o: fictimeat, ut cum nos adte accedere facis. Tu es redemptór: quia
‫الم‬ uem amat non perdat pernegligentiam. x IIudicia nostua paſsione acreſurrectione ab interitu redemi
蠶 ueraiuftificatainfemeipfa.) Non ab alio, fed ſti, quinosiugiter in lege tua gradientes cuſtodire di
afemetipfis. Neminem enimfällit deus. 1 •[Defide neris: quia tibieftcum aeterno patre & fpiritufan&o
rabilia fuper aurum & lapidem pretiofummultum.) 鷺 & gloria in faecula faeculorum, Amen. . . .
Super omines thefauros müdiales dile&a. m ❤[Et dul x •T In finem pfalmus Dauid.) Iftum pfalmum
cióra fupermel& fauum)Quia nullum metallum pre propheta in perfóna ecclefiae canit de Chrifto. Prae
tiofum,iudiciis aut fapientiae deicompararipoteft:ne ùidebat propheta Chriftum ad redemptionem noftrâ
que aurum aut lapis pretiofus, neque quodadQrnamé uenire incarne, & pro inimicis orare. Inde dixit :
tùm & ueftitum pertinet, neque mel undepafcitur. Exaudiat. Pfalmus XIX.
\{is duabus rebüs homoueftitur & pafcitur, ut Pau Xaudiat te dominus in die tribulationis.) In
* Tim. 3.d lus: Habentes uiâum &ueftitum, his contentifimus. > H die tribülationis pro parte carnis dixit. Qui
Sifueris lapis pretiofus,&probatus ficutaurum, me dam hunc pfalmum diâum putant exuoce po
reberis intelligere iudicia & ſapientiam dei. puli ad gilyు
regempariter& fa- .... c.
n TEtenim íeruus tuus cuftodit ca, in cuftodiendis cerdotem. . z. MMittat tibiauxiliumidefan&o.)
Qui
 34 ... tº co M. M. E. N. T. D. H. I E R O N YM I
E Qgifbrmam ferui acceperat, re&e ei quafihominiim bus fàlus dexterę eius.In illa potentia qua ui&or ab in-*G
A. : :
t
農 auxilium. Mittat tibi auxilium de fan&t6, -feris refurrexit.'m •J Hiificurribus;& hiin equis.)
* . .
hoc eft, defemetipfo: quia illa diuinitas in 體 corgo 'Currus & cquus femper in Aegyptiis arguuntur. Alii
' reerat. a • TEt deSion fufcipiatte.) Hoc eft áe eccle credant idolis ಧಿ nos confidámus in Chri
-fiaipfa Sion;quae & ecclefiar &ipfe eftin ecclefiaj- f- iflo.Velaliter. iincurribus,&hiim equis. Percur
b TMemgffit dominus * – - - - - -
- rus uoluptas mundi, fiue
-

*::ſºlificiºui. )Hoc * tibi auxilium de ſanato '8 de Sion ſuſci, mundanorum omniú cupi
'eft'gfedi£tPgga$- ° piat te.* Memorfit:orinis facrificii tui, &. ditas defignaturquia qua
º
ipſe eſtrex &ſacerdos & d . 66uព៌ត្រៃធំជ្រឹ
. . . º.º. r_ р • atti frotæ
------
quæ inftabiles süt,
fic ipfi ihmente huc illuc
fioftia : qui femetipfum £ bi dominus fecúdüfn cortugm, * & omne ; ue di[currunt:Per cquo8,
ÄÈÉÊËaáíôïéíóú fcqnfilium tuum confirmet.' Lætabimur in , ſuperbi, & ipſiſunt cupi
roiiobis fìnguinem fuá §fàlutaritu9,£&irifignitie domini deino-, di. n •[Nos autem in no
dedit: έs jfjlgcagfigit $ ftti'magnificabimur.*;inipleat dominus o-. mine domini deinoftriiri
tuum 醬 ) 器獻 "-mnes器 tuas: nünc cognoui quo- ; uocabimus) Nonin his fu
*°°?°*°'';!''°°°**°''*,
aufîùm eft totum combw k
niam fàluum fecit domitius Chrißum íutí, pra diâis, fed in nomine
،• ‫ی‬
‫ ءﻤ‬11: ، ،:
‫ۂل‬:‫مم‬، ‫ہم مہ‬1 domini o q[Ipfi obliga
‫ نہ ! م‬: ‫ہم مہ‬.
‫) ۃ‬: ‫ سر ۔‬، 'l ‫ع‬: '
ម្ល៉ោះ Şİ Et exaudiet illum d¢ cztofänćto fuo;'ia tifunt & ceciderunt.) Qui
£ÉÉÉÉ&aïäïíéêïí ì pòtentatibus falus dexteræ eius." Hi in cur 'uitiorum fuorum funibus
in crucem. Omnes uiâi. " ribus;& hi in equis rº nos autcm in homi ligati ſunt, & in ſuperiora
nön ualent afcendere, fed * .•
£*£g£, facrifiçium Chri ° ne domini dei fioftriihnocabimus.* Ipfi
fj£ft:fiu£;iuèdsigut* cadent, ut illud: Et abierút Ioan.i###
offerimus deprecando: f: $P refurreximus
obligati funt & ceciderunt: P nos autém retrorfum,&
& ere&i fumus. % Domine ceciderunt.
iue qüödproomtyibus fuŭ p IT Nosuero refurrexi
ipfè fànguiném fudit. Et faluum fac regem,& exaudi nos in die qua mus & ere&ti fumus.) Re- ' -
*.
eft fènfus. Nepatiaris quẽ inuocauerimuste - ; ' ’ furreximus ab infidelita
quàm perire: cum pro o • C In finem
r
pfalmus
Omine Dauid.;..
in uirtutetua XX. , , te: ere&i fumus per fidem:
letabiturrex,
minibus mortuus fis, &o quiatortuoſifuimus í pec
- , Vndetuam
mnem uoluntatem ait: ſ & fuper fàlutare tuum exultabitue catis. q M Domine faluâ
F impleat pater. Vnde ait: t . / hementer , * Defiderium Gordis cregem: & exaudinos
I0ah.1 7.d V6lo ut quomodo & 蠶 in die qua inuocauerimus
tuunum fumus: fic&ifti eius tribuifti ei , & uoluntate labiorüm ` te.) Salüum fac regem,hoc
in nobis unum fint. ' eius non fraudafti eum. ' Quoniam prg eſt, Chriſtü, proparte car- :
d qTTribuat tibi domi uenifti eum in benedi&ionibus dulcedi-^ nis. Et exaudi nos. Rogat.
nus fecundum cortuum.) r nis: * ecclefiaut exaudiaturtem
Ideft, fiue pro humanitate - - - pore opportuno. Domine
carnis Chrifti:fiue pro corpore fuo, hoc eft, ecclefia, faluumfacregem,& exaudi nos in die qua inuocaue
ut exaudiatur optat. e qj Et omne confilium tuum rimus te. In Hebraeo ita fcriptum eft: Domine fàluü
confirmet.) 蠶 confilium trinitatis. f ºf Lætabi fac regem, qui exaudiat nos in quacunquc die inuoca
mur infalutarituo.) Voxecclefiae. Infalutem quam uerimus eum. ʻ — Pfalmus. XX.
dediflipatiendo. g M Et in nomine domini dei noflri Omine in fortitudine tualaetabitur rex) Ifte eft
រ៉ែ) Non in nobis, fed in illo: quia in ec
číeñiñtuðfümüşnomine congregati. h. 3 Impleat
D; &infuperiori pfalmo fecundum formã
'feruioraturfalus. Chriftus rex regum, & do
dominus omnes petitionestuas.) Vique huc de paf minus dominantium: fºſEt ſuper ſalutari tuo exul
fiorie dixit: modò de refurre&tione & afcenfione & re tabit uehementer)Ideft, in eo quòd faluaſtihomines:
muneratione. Duae funtpetitiones Chrifticum dicit: filius tuus,qui faluator eft, exultabit.
10am.17.4
Exaudiat te dominus & impleat oés petitiones tuas. t MTDefiderium cordis eius dedifliei,& uolütate la
Quando dixit Chriftus adpatrem: Clarificame pater biorum eius non fraudafti eum.) Iam quippe non fu- s
aptidtemeip(um claritate quam habuipriufquàm mü nusferui,fed amici. Quod petiuit expletum eft. Quo
Ibidem. d dus fieret. Etalibi: Pater 醬 ferua eos in nomine modo 戰 &pater unum funt:fic&nos in ipfo unum
tuo quos dediftimihi, ut quomodo nos unum fumus, fumus.Velaliter. Defiderium animae eius tribuifti ei.
fic & illi unum fint. i •I Nunc cognoui, quoniam fal Defiderauit filius deiut ueniret genushumanum redi
uum fecit dominus Chriftum fuum.) Nunc dicit pro mere.Vnde dixit: Defiderio eſideraui hoc Luc. 22.b 溫·
heta ad tempus quando accepit fpiritumfanétum. manducare uobifcum, antequàm moriar : uoluntate
醬 cognouit,quódfaluaret deus pater filium fum}. labiorum eius nonfraudafti éum. Et hoc eft, quando
* •TEtè¢aúdietillum decxlo fančto fuo.) Ideft, de clominus dixit: Pacem meam douobis: pacem meam Ioam, 14.d
femetipſo, & de ſanāa eccleſia. 12'ſ Inpotentatibus ម៉្លេះ uobis. u M Quoniã præuenifti eüin benedi
ćtioni
falus déxtere eius.) Potentatibus, fanâae ecclefiae: qui us dulcedinis) Hoc eta longe, quando Mel-Gen, 14 e
busfalusfäçía eft per Chriflum, qui eft dextera eius, chifedex benedixit Abraham. Et deifide quotquotbe
Lис. Io.c
*ideft, dei patris: quiahabet ecclefia ligandi & foluep nediétiones in Patriarchis ufque adaduentum Chrifti
dipbteßatem,& difciplinam faciendi Et dominus.Ec fuerunt, Chriftus in ipfis benediétus eft. Quoniã præ
ce dcdi uobis poteftatem calcare fuper ferpètes,&uir uenifticum, hoceft, antepræuenit eum in benediâio
&.cor. 4• d tutes omnes ifiimici.Vnde Paulus âicit: Qjiduultis? nibus dulcedinis, quàma 蠶 felporreótum guftaf
In uirga ueniam aduos, an incharitatc* Inpoteiitati £t: quia antca cum iftae bcncdi&ioncs præuenierunt,
Guta
 - - - 1 N D S A. L. M. V. M. ΧΧ. 3፻·
uultus dei, cum uenerit iudicare mundum. ヘぐ
Matt.27. d Guftauit,& noluit bibere. Guftauit: quia de morte
A noftra 蠶 . Noluit bibere: quia die tertia refurre p •TFruétum eorum de terra perdes.)Ideft, ipfos per
xit. Noluit bibere, hoc eft,non permanfit in morte. des, uel opera ipforum de fan&ta ecclefia. Et comedet
a <J Pofuiftifuper caput eius coronam de lapidepre eos ignis. Ifte ignis eft de quo dominus in euangelio
tiofo) Corona dei: ecclefia exuariis gentibus congre ait:Îgnem uenimittereinterram, & quiduolonifiut Luc. 12f
tio eft. De qua Paulus ardeat ? De hoc igne &.
ub perfona credentiú ait:
nis, *pretiofo.°
pofuiftiinVitám eius coronam
capitepetiitate, duo quibus in itinere fcri
de la pturasSaluatoraperuit di- ...
---

Philip. 4- 4 ဖွံ့ဖ္ရစ္သို့
-

pide
mea. b & tribuiſti
çebant: Nonne cor noftrú ibidé 14.*
qTVitam petiitate, & e £? nem - -- - -

dediſtiei)Wthomomor-d ei: * longitudi diefum in fæculum , & ardens crat in uia,cum ape
tuus eft, ut Deus refurre in faeculüm faeculi.* Magna eft gloria eius riret nobis fcripturas?
xit Deusquippeuitampo ; infalutari tuo,* gloriam & magnum deco q • T Et femen eorum a fi
ftulare nópotuit. c MILó- . rem impones fuper eum.' Quoniam dabis liis hominum.)Semen, id-:
器 dicruminfculú í ei benedi&ioném in faeculum faeculi, & læti eft, filios qui generati süt
A filiis
çculi)Impia fynagogacó ' ficabis eum in gaudio cü uultu tuo."Q uo in mala doëtrina:
ticeat.Quis hominüuiuit i niam rex fperat in hominum, ideft, a confor
in ſæculü, &in ſæculú ſæ domino,' & in miferi tio bonorum, perdes illos.
culi? Dauid & Salomon, cordia altiſſimi non commouebitur.“Inue r • T Quoniam declinaue
n6amplius quàm quadra- , niatur manus tua omnibus inimicis tuis: rüt intemala) Iudgi quod
genis annis regnauerunt. ‫נת‬
dextera tua inueniat omnes qui te oderüt. fuper fe per iuftam uindi
d T Magna eft gloria e Pones eos ut clibanum ignis in tépore uul &am recipere debuerant,
ius infalutari tuo.) Imple n tus tui : " dominus in ira fua conturbabit in Chriftum declinauerüt,
tum eftquod ipfe in euan- o eos," & deuorabit cos ignis.” Frućtum eo quando dixerunt, quòd di Ioan. I 1. f
104m, 12.6 gelio poſtulauit : Pater , P gnus erat morte, & expe
Ğ;, ğlorificameapudremetip 3 :''''' de terra perdes, *&femen eoruma fi- itutunusmoriaturqⓞm
證 . Magnâ gloria eiüs ', liishominum.' Quoniam declinauerüt in ut tota gens pereat.
in falutari tuo, ac fi dicat: te mala, 'cogitauerunt confilia quę nő po f MT Cógitaüerunt confi
Magna gftgloria eius: ma * tuerunt ftabilire.* Quoniã ponés cos dor lium quod non potuerunt
gnum eſthominemaſſum u fum, * in reliquiis tuis præparabis uultum ftabilire.) Quando dixe
runtad Pilatum: Domine
ptum efTe ad dexteram dei x eorum. * Exaltare domine in uirtute tua :'
patris. e MT Gloriam & ' cantabimus, & pfallemus uirtutes tuas. recordati fumus, qy fedu
&tor ille dixit adhuc uiuës:
inagnum decorem impo In oft diem tertium refur
. nesfuper eum.) Gloriam, gam. Iube ergocuftodi rifepulcrum ufque ad diéter- D
Matt. 17. a reſurreótionis. Decorem: quando in monte reſplen
duit facies eius ficut fol, & ücftimenta eius faétafunt tium. At ille: Habetis cuft6diam : ite, cuftodite ficut Matt. 27. g
alba ſicut nix. f TQuoniam dabis ei benediétio fcitis. Et poftea pofuerunt figilla, fed mortui tenere ui
P ncn infæculum fgciili.) Quia omnis creatura bene uemtem non potuerunt. Refůrext: quod illi nec uo
dicit eum. g • T Laetificabis eum in gaudio cum uul luerunt;nec crediderunt. Tunc non pótuerunt flabili
tu tuo.) Hoc eft, erit tecum femper in caelis. Laetifica re confilium quod cogitauerunt. t M Quoniam po
bis eum in gaudio cum uultutuo. Tunc laetificabis fi nes eos dorfum.) Duobus modis. Dorfum, quia fèm
lium in gaùdio, cum adunata fuerit illa inultitudo fàn per terrena defiderant. Aliter: Dorfum, ut retro ca
&orumj& numerus reftitutus ei. Gaudebit Chriftus dant, aut quando refpiciunt retro. u •] In reliquiis
pro acquifitis,pro quibus paffus cft. h TQgoniam tuis praeparabis uultum eorum.) Pro reliquiis in He ‫במיתריך‬
άexfperat in domifio.) Secundum corporis difpenfa braeo, in bonis habet. Senfus itaque ifte contexitur:
tionêm: uel homo affumptus in diuinitate. Adfimilitudinem fanétorum,quo§ tibi de omni orbe
i T Etmifericordia altißimi non commouebitur.) feruafti: etiam eos qui tormentis purgati funt, effefa
Neέhumanitas filii, nec ecclefia primitiua, in finem cias, ut iuxta uultum fanétorum, uultus quoque effe
cómouebitur.Vfq;huc propheta locutus eft in perfo incipiant peccatorum: Hoceſtuttalesfint qui pecca
naecclefiæ ad deüpatrem de humanitate Chrifti, mo tores fuerunt, quales & hi qui fàn&ifunt. Velaliter.
doloquituraddiuinitatē. Vnde dixit: x MInueniatur In reliquiis tuis praeparabisùultum eorum, ideft, pro
manu§tua omnibus inimicis tuis.) Inueniant inimici phetas, quos patres eorum occiderunt. Reliquiæ eo
tuipoteftaté tuam, ut reuertantur inbgnum. Inueniat rum, filii Iudæorum, qui occiderunt caput propheta
poteftas dei illos qui in humilitate noluerunt Chriftü rum.Vt illa uindiéta qüae coepitaprop hetis,uefii atfu
çredere: inueniatìllos in uindiéta. 1 MDexteratua in per illos qui dominum occiderunt. Aliter. In reliquiis
ueniat omnes quite oderüt.) Odientesfe, nimia clemê tuis praeparabis uultum illorum, hoc eft, per Eliam &
tiadeiuult conuerti,cü etiã inimicos fuos inuenire defi Enoch credituri funt in finem. Præparábis uultum
derat. m W[Pones eos ut clibanü ignis intépore uultus illorum, adte credentium, ut illud: Vtconuertat cor- Luc.i.b
tui.) Inbonam partem, ut comburantur illorum pecca dapatrum in filios. x M Exaltare domine inuirtute
ta.Sicut clibarius intrinfecusardet, fic illorum con tua.) Vox ecclefiae. Exaltare in uirtutetua, ideft, de
ſcientia intrinſecusardebit: eo quòd bona non fece monftratuam poteftatem, & maieftatem: quia prius
runt n IDominein iratua conturbabiseos) Ethic uenifti in humilitate, fed modo ueniin maieftaté.
clementia deinonpunit, fed turbat, ut ad pænitentiâ y •TCantabimus, &pfallemus uirtutes tuas domi
conuertantur. o T Deuorabit eos ignis. Afpiritu ne) Cantabimus in corde, pſallemus in opere,uirtu
fan&o illorumpcccata. Deuorabit ignis, intempore testuas annuntiamus,
‘I In
 36 - C O M M E N T. D. : H I E R O N Y M I
-a º Infinem pro aflumptionematutinapfalmus Da Vnde dixit euangelifla: Sanguis eius fupernos,&fu- }{att. 37.e
uid.) Matutina aſſumptio, reſurreótionis dominica,& per filios noftrosîErgo dies fiicprobonis, & noxpr9 G
afcenfionis ad patremi fignificat facramentum. Hanc inalis intelligitur.Vê1 dies & nóx, profperitas&ad
infcriptionem Hebraeialiter habent: Pro ceruo matu uerſitas in eccleſia. Eccleſia non exauditur in proſpee
* : . tino, & interpretatione peruerfa putant dc Heftcr to ritate, ut non fe extollat:& non exauditur in aduerfi
tum uigefimum primum tate, ut amplius müdetur.
ſalmum eſſe compoſitü: * In finem pfalmus Dauid pro affumptione Etnon ad infipientiam mi
hi , ideft, filius coæternus . .' .
quòduidelicet ipſius peri matutina. ΧΧΙ.
* - culo & interceßione apud b .
regé»fit de periculo Ifrae- . Eus deus meus reſpice in me,qua patri, fcit omnia, cur non
ftexauditus in die pafsio
liticus populus liberatus. re me dereliquifti: * longe a falute nis, ideftpro filiis mqrtis,
Sed nos ceruum qui inter mea uerba deli&orum meorum. & profperitate & tribula
ficiat ſerpentes, &uenena ° Deus meus" clamabo per diem,& n6 exau tione ecclefiae fuae.
confumat , nullum alium
dies : & no&te,& non adinfipientiam mihi. e qT Tu autem in fan&o
nifiChriftü intelligimus, *Tu autem in fan&o habitas : laus Ifrael.' * habitas: laus Ifrael.) Vox
ſicut totius pſalmi conte prophetae. In fan&o habi
* In te fperauerunc patres noftri : ſperaue tas,hoc
xtus oftendit. -

eft in fuo corpore,

Pfalmus XXI. runt,& liberaſti eos. Ad te clamauerunt,& uel in cælo,fiue in ecclefia.
falui faċti funt : in te ſperauerunt, & non f qI In te fperauerunt pa
Eus deus meus re
fpice in me, quare § funt confufi. § Ego autem fum uermis, & tres noftri domine, fpera
- me dereliquiſti..) "non homo : opprobrium hominum & uerunt & liberafti eos. Ad
Hoc uerficulo dominus in teclamauerunt & falui fa
' abie&io plebis.'Omnes uidentes me deri
* .: . cruce pendens ufus eft. Ex k ferunt mé: * locuti funt labiis & mouerunt &i funt, in te fperauerunt
quo animaduertimus totü &non funt confufi) Spe- - - - -
pfalmum a domino in cru caput. Sperauitin domino eripiateú: fal rauerüt Patriarche & Pro .. .
p ce pofitü decantari. Quod , . uum phetæ, uel reliqui, &libe
aü£habet in medio, intende mihi: in Hebraeis codici rafti eos, ideft, de Aegyptö, uel de Babylónia. Non
bus non habetur, & appofitum uox domini declarat, funt confufi: quia quod promififti adimplefti,hoceft,
quae etiam illudin euángeliopraetermifit: Ac fi dicat: terram repromißionis & uitam longam. Aliter. In
Quare me dereliquifti? Hic humanitas loquitur quo te fperauerunt patres noftri, do&ores ecclefiae. Non
modo dereliétafiiit in Adam, quando praeceptütranf funt confufi: quia fpes ipforum femper es.
greffuseft.Vel in paßione dereliäus Chriftuspropar g •| Ego autem fum uermis,& non homo) Hoc pro
te carnis. c • T Longe a falutemea uerba deliâorum pter humilitatem
quoque affumpti corporis
eadem concinente: Netimeasloquitur : Efaia Eſa. 41. d
uermis Iacob.
meorum.) Loiige : Hic diuinitas4oquitur.Verba de
* . li&orum meoruim: quia noftra peccata fua rcputat. h •| Opprobrium hominum & abie&io plebis.)
Nam in falute fua nullum eft peccatum: feda peccato Quod maius opprobrium quàm crucis? Et defpe&io
re longe cft falus. Vel aliter. Longe a falute mea uer plebis, ideft,Iudaici
inonhomo: dum dicit populi derifus.
in euangelio: Curfilius
Venit uermis & Luc. I 9.b
homi
ba deliétorum meorum. Aquilahünc locum fic inter
pretatus eft: Longe a falute mea uerba gemitus mei: nis redimere quodperierat?Chriftus &uermis dicitur,
Symmachus, uerba gemituum meorum.Quinta & fe & homo. Vermis, utaitpropheta: Nolitimere uer
xta editio: uerba claimoris mei. Et eft fenfus iuxta cae mis Iacob. Et homo, quia ex Maria natus, af$imula
teros interpretcs: Gemitus mei atque conatus, quibus tur fua natiuitas uermi: quia uermis qui inligno na
femper pópulum Ifrael faluare quæfiui , longe fa&ti fcitur, non habet patrem nifi matrem. Et Chriftus ex
:- - funt a falute mea, quam 器 tribuere cupiebam: Maria eft natus abfque coitu uiri. Duohabitacula fe
quia ipfi noluerunt recipere fanitatem.IuxtaLxx.uc cit deus, caelum & terram. Caelum habitatio angelo
ro intérpretes ifte fenfuseft: Hoc quodfalutem depre rum, & terra habitatio uermium. Fecit deus uermem
cor, quòd me conqueror dereliétum: non expropria afcendere in caelum, &angelum in terram. Chriftus
perfona loquor, fed ex populi, cuius peccata in meo 關 humilitatem fuper omiies angelos afcendit,& dia
corpore ipfe fufcepi. Vnde dico: Longe funt a fàlute olus per ſuperbiam proiectus eſtinterram. Oppro
111C3 × វ៉ែ ifta quæ fundo. Non enim tam mihi falu
brium hominum & abie&io plebis. Qpprobrium, r.„ f
tem poftulo,qui deusfum, quàm populo qui falute in quando dixerunt Iudaei:Tu difcipulus ilfiùsfis.Abie-***" 9.
diget. d . Clamabo per diem &non exaudies: & &io, quando eiecerunt eum extra ciuitatem, & cruci
nóête, & non ad infipientiam mihi.) In die pendens fixerunt eum. i •| Omnes uidentes me deriferunt
non exauditur a patre: no&te refurgit ab inferis uiétor. me.) Pro parte malorum dicitur: ficut & ipfi Iudaei
Aliter. Qui in gaudio non exauditur, exauditur in la dixerunt: Sifilius deies, defcende de cruce: tiel, Aue Matt "7"
crymis. Vndeâit: Non in ftultitiam mihi, ideft, non rex Iudæorum. x •T Locuti funt labiis, & moue
... ., früftra clamaui. Et Aquila tranftulit ex Hebræo dicës: runt caput.) Locutifunt labiis, quia quod habebât in
Etno&te,& non taccbis: Ideft, audiesme, refpondebis corde, hoc loquebantur in uerbis. Mouerunt caput,
mihi, facies quod oraui, Deus meus clamabo per dië, 1deft, reliquerunt unum caput quod eft Chriftus,&fe
nec exaudies, & no&te. Clamauit Chriftus in cruce, & cerunt multa fibi capita dæmóniorum.
- orauit pro fuis: exauditus, & non cxauditus. Exaudi 1 •I Sperauit in domino, eripiat eum, faluum faciat
.4tt.z.et4. tus própraedeftinatis : ficut in o&o millibus, uel pro eum:quoniam uult eum.) Voxprophetae dehuma
Ibidem 2, illis ceníum uiginti, & quingcntis fratribus: Et non nitate loquitur. Sperauit in domino, hoc eft humani
exauditus, hoceft, pro illis qui non crant praedeftinati, tas in diuinitate. Eripiat cum, ideftde Iudaeis. Quo
7. in13 in
* *

**
 I.N-P S A. L. M. v. M → . . . .xx I: § 37
A niaminulteumi, ideft, deus pater uoluit talem filium tanquàm cera liquefcens inmedio uentris inci, Sapien Ç
habcre fine peccato, per quem peccata munditollé tia mea quae prius nom intelli gebatur, accenfà ignipaf
K

Eg. 33.b ret, ut ait propheta: Ipfe infirmitates noftrasaccepit, fionis incaluit: & fufcepta eft ab ecclefia.
& xgritudines notras portauit. o MT Exaruit tanquàm tefta uirtus mea.) Tefla ante
a • jQuoniamtucsquieduxiftime deuentre.)Vox quàm in igne pqnatur, infirma cft: poftquàm inige
humat:itatis: Eduxi(bi me ponitur , roboratur. [Et
$eg£n£,ideft: £uger9 * uum faciat eum, quoniã uult eum.* Quo- * Chriftus pofteaquàm in
ſºnºMºººº qui extraxiſti me deuétre: 1pes
es q patibulum crucis àfcendit,
goga, quiapcruaticinium * niamtu
I. - -
fuam eccleſiam roborauit.
ⓞph㎜ conceptus
cſt, & ad ſenſum ſpiritua-
º ab uberibus matris meg in te proie&us
fum de utero.D= uentre matris deus Ç Ergo non aruit ficut fœ
num ut caderet: fed quaß
lem y
uafi deuenire edu- ° meus es tu: ne difcefleris a me. "Quoniam tefta ut firmarctur. y

&useft. b MI Spes mea * tribulatio proxima eft:* & non eft qui adiu- , p | Lingua mea adhaefit
Circündederunt me.mülti:*
me uituli tau faucibus meis.) Ideft, lin
ab uberibus
Ideft, matris non
ubera matris de firi
meae.) uct.'
pingues circundederunt h Aperue
guç apoftolorum obmu
gignarus cft fugere Chri- ; ſ : 'ficut l tuerüttempore paßionis:
-

mi, aefì, a5 „LenL, , funt igpe£££9s tuum: gςut £o ragens

1Mariae. Vcl ubera matris: ± rugiens.* Sicut 蠶 effufus fum : & di
licet unus locutus eft , ta- !
men negando non confi
lex fynagogae. Duo ube- ' fperfafunt omnia offa mea.' Faétum eft cor tendo, idet, Petrus. Nam
ra habere dicuntur, quia a meum "tanquàm ceraliquefcens," in me difcipuli feruantes praece
literam & ſenſimhabent , dio uentris mei." Exaruittāquàm teſta uir pta mea, de mc in pofte
蠶 ир º ႏိုင္ဆိုႏို့ 蠶 p tus mea : * & lingua mea adhaefit faucibus rum loquuntur. .
«J Et in limum mortis
វ៉ែ ¿î º meis: ĝin puluerem mortis dcduxiftime. Rik me.) Hoc eft,
ûíôáôïíôïíT" : Q uoniam circundederunt me canes multi : in incarnationé ucl in in
<<TDeus meus estu, ne : concilium malignantium obfedit me. Fo fermum, quādo animas fari
•difcedas a me.) In die paf- „ derunt manus meas & pedes meos: * dinu- * &torum exinde deduxit fe
cum. Et in limum mortis.
fionis. d T Quoyiam * merauerunt omnia offa mea. * Ipfi uero deduxerunt me. Sicut im-:
liſm, 14, d
:::::::::::::) y confiderauerunt, & inſpexerunt me:” di pios quos uentus proiecit:
Yº ត្៤ fuper ue
rnus : ecce appropinqua- - ita me exiflimauerunt in
;
bit quimc traditurus eft , * Remmeam miferunt fortem .* Tu
autem mortem decidere: tiquam
STjNomeftquiadiuuet) domine ne clongaueris auxilium tuum a ſi reſurgere non ualerem.
Neque angelus, nequeho : º,
--- - - "... . : In C : r • T Quoniam circundc
: mo,nifitu pater- ' ' ' derunt me canes multi.)
f TJ Circundederunt me uituli multi.) Vitulilaſci Canum proprium eft, ut domino fuo congaudeant,&
uientes, idet, Iudaeiquilaciuientes &incontinentes ' latronem allatrent. Canes hic Iudæi intelliguntur, qui
erant. g : •TTauri pifigues circundcderünt me.) Prp. allatrauerunt Chriftum, & latroni congautifunt, hoc.
inguibüsSymmachus altiles interpretatus eft. In He « eft Barrabae : quando illum petierunt, & Chriftum oc Ioan. 18-g
獸 uerbum poniturjVj, quód & ignominia tranf ciderunt. Quoniam circundederunt me canes multi:*
- - - ** *
ferripoteft: qüia circundedefuntme. Tauridicuntur. non loquentes reéta, fedlatrantes iniqua. -
S 3 - -- - - -

propter fupeibiam illorum, idcft, principes illorum. f MT Concilium malignantium obfedit me.) Congre
Anfia &Caiphas, ucl reliqui. Pingues, propter craß gatio Iudgorum. Ca;ies multi. Pro canibus in Hebrge,
ſitudinem malitia. h I Aperueruntinmeosfuum), fabct chabim ဗါီ၌ , quod Aquila & Theodotio;
Quando dixerunt, crucifigatur. ' _. ugnatores interpretati funt. Concilium malignantium;
iTTSicut.leo rapiens & rugiens.) Idet, quando de obfedit me. Iudaei obfederunt, ideft, circuiidederunt,
illo cogitabant qüomodo eum interficerent. Rapicns» Chriftum. t •TFoderüt manus mcas & pedes meos),
quandöcum gládiis , &fuftibus cum comprehende Praeteritum profuturo ponitur.Foderunt, clauos fixc
runt. x. MTSicut aqua effufus fum, & difperfa funt runt: &fručtum magnum inuenerunt, ideft, falutem
omnia o(famea.) Sicuoluerunt Iudaei Chriftum ex gentium. u • F Et dinumerauerunt omnia offamea.),
tinguere quafi aquam, quae hauritur & difpergitur,& Încrucedienta conſpexerunt membra fua. x [Ipfi
Fြငိ ཡབ་ཨཱ་ཨཱཿ 盟 funt omnia o(Ta meâ. Qfta uero confiderauerunt & conpexeruntme.) Dicentes:
Chrifti, apoftoli dicuntur: quiaficutcaro ab oßibus, Alios faluosfecit, feipfum nön poteft faluum facere. Matt. 23. c.
roboratur?ita & corpus Chriíti, quod eft ecclefia, ab y, •J Diuiferunt fibiüeflimentamea.) Facientes uni-,
oftolis uel do&oribus firmatur. *. . . cuique militipartem fuam. zº[Et fuperuetem meã.
1° «TFaaumcflcqrmeum.) Cor Chrifti, ecclefia in miferunt fortem.) Tra&antes de tunica: Non fcinda-,
telligitur, antequàm Chriſtus afcenderet in crucem, mus eam : fed fortiamur de ea cuius fit. Velaliter: Di
quæ dura uidebátur effe: quia pauci pronominc illius, uiferunt fibiueftimêtamea,&fuperueftem mcam mi- .
Rºlf, a patiebantur. Vnde dicitur: Pro iufto quis moritur? ferunt fortem.Quòd quatuor milites fecerunt quatuor
in <| Tanquàin cera liquefcens.) Quia Poftquàm partes , &tunicam non diuiferunt:fignificabatunitatë
Chriftus afcéndit incrucem: poflea omnes fanéticoe ecclefiae , quòdnonfcinderetur.Volunt hæretici eam 3 - 1 ευαι
perunt tribulationem pro ipfo fuftjnere propter fpem {cindere, fednon poflunt. a •JTuautem domine
retributionis futurimuneris, n. j In medio uentris ne elongaueris auxilium tuum a me . ) Humanitas,
mci.) Hoc eflijmedio ccclcfiae, Faétumeftcor mcum addiuinitatem loquitur , ut auxilictur ciintempore.
Ꭰ Paſsio
 38 C O M M E N T. D. H. I E R O N. Y. M. I.
E pafsionis .Tuautem domine ne elongaueris auxilium Chrifti, natiuitas uelpafsio: uota ecclefiae,operabona. G
tuum ame, fedprotinus me refufcita. a •II Ad defen Vel myfterium corporis ac fanguinis mei offeram ,
fionem meam confpice.) Ne quid mihi pars inferni cum his quiin eius timore haec celebrant.
illauoracis pręualeat. b WTErueaframea animam q [Edentpauperes & faturabuntur.) Pauperes,apo
meam.) Eruea gladio uel malitia Iudgorum.Vel erue ftoli: cdent, corpusChrifti. r •J Laudabunt domi
animam meam de illa po num qui requirunt eum.)
teftate,quæ £duc;ndò iu- ba me:* ad defenfionem meam c5fpice.“Erue Per fidem & opera cogno Ioan,6.d
-

gulat. c TEt de manu á a framea animam meam: * & de manu canis -

canis unicam meam.) Ca
nes, Iudaei. Vnica, ideft,
anima, Chriſti. Vnica di-
citur, quia non habet pec
fcentes, quòd ipfe eftpa
â unicam meam."Salua me ex ore leonis:*& nis uiuus:qui de cælo de
fcendit. f. «IT Viuentcor
a cornibus unicornium humilitatem meã. da eorum in faeculum fae
º Narrabo nomen tuü fratribus meis:* in me
culi.) Cor,anima ipforum. -

catum illa anima : & aliæ i dio eccleſie laudabote." Qui timetis do Sine fine, quia qui mandu
ಜ್ಯ ab ipfa mundan- ' minum laudate eum: * uniuèrfum femen Ia cauerit exhocpane, uiuet
in eo fpiritualis fenfus in
3';
& deY£''***
manu canis,***f*i
de ore k cob glorificate eum.* Timeat eum omne
| fempiternum. t M Remi
inferni: qui more canino П) Ifrael: 'quoniam non fpreuit,neque defpe nifcentur & conuertentur
auide deuorat. -
xit deprecationem pauperis." Nec auertit ad dominum omnes fines
d •I Salsum me fac de o " facié fuam a me:" & cum clamarem ad eü, terrae.) Hoc eft, fecit do
releonis.) Osleonis, po ° exaudiuit me.“ Apud te laus mea in eccle minus deus populü Chri
ulus Iudaicus , propter P fia magna : P uota mea reddam in confpe ftianum, ut recordaretur
ortitudinem malitiaefuę. % &u timentium eum.° Edent pauperes & fa , in eum: & reuerteretur de
e ºſ Eta cornibus unicor uiis fuisprauis.Omnis mul
nium humilitatem meã.) "turabuntur," & laudabunt dominû qui re titudo gentium recogno
Vnicornis, ipfe populus uirunt eum: 'uiuent corda eorum ifi faecu fcunt feintenebris inuolu
Iudaicus intelligitur: quia ‘lum ſeculi." Reminiſcentur & conuerten tos: ideo accedunt ut illu
unum cornu håbet, ideft, " tur ad dominü uniuerfe fines terrae: Et ado minentur. u [Etadora
unam legem: unde uenti rabunt in confpe&u eius uniuerfae familiæ bunt in cófpe&tu eius uni
1abat omnes gentes, ante. * gentium.* Quoniam domini eft regnum: uerfæfamiliægëtium.) Et
raeuaricationem illorum. hic adorant, & in futuroe ' .• •
F Eta cornibus unicornium 3 & ipfe dominabitur gentiü. ? Manducaue
runt& adorauerunt omnes pinguesterræ :
器 iuxta Apoftolum ip Philip.1.5
fifleótentur omnia genua.
-

humilitatem meam. Afa

tellitibusfatanæ,per quos, * in confpe&u eius cadent omnes qui defcé x • Quoniam domini eft *;
homines fingulariter infu * düt in terrâ.” Et anima mea illi uiuet: & fe regnum, & ipfe dominabi
erbia exaltantur.Vfque turgentium.) Regnii dia-H
觀 de paßione dixit: iam § men meum feruiet ipfi • * Annuntiabitur
domino generatio uentura : * & annuntia boli cecidit: 8 regnü Chri
de refurreétione loquitur, fti aduenit. Afcendente eo
cum dicit: f •T Narrabo “bunt cæli iuftitiam eius “populo qui na in c¢lis,omnia fùbie&asüt
nomê tuü fratribus meis.) * fcetur, * quem fecit dominus. ei y I Manducauerunt
Vox Chrifti Fratres, apo Pfal- & adorauerunt omnes di
amatt. ao.e ftoli, poftquàm refurrexit, ut ipfe ait: Ite nuntiatefira uites terrae.)Ideft,apoftoliuclcaeteri fanài, manduca
tribu§ mei$, ut eant in Galilaeam, ibime uidebunt. UlcruIlt 蠶 Chrifti,ut dixit
fuperius. Diuites terræ,
g •I Inmcdio ecclefiae laudabote.) Hoc eft,inunita hoc eft in fide & opere ueluirtutibus: cognofcentes,'
te ecclefiae: inmedio credentium populorum. Lauda quiafuauis eft dominus. z • TIn confpe&ù eius cadét
bote, prędicabo te. h •TQui timetis dominum lau uniucrfi qui defcendunt interram.) Procident, ideft,
date eum.) Omnes fanétiquitimore fanéto illum ti peccatores in die iudicii in confpeétu dei erunt. Defcë
ment, laudant eum. i MJVhiuerfum femen Iacob ma dunta fuperbia faeculi, ut adorént in {enfu humilitatis
Gen. 28.f gnificate eum.)Ideft, populusmingr, fupplantatores puræ, a M[Anima mea illiuiuet.) Ecclefia, quae iam ,
ùitiorum magnificate illüm: Chriftianorum utiquefe non fibiuiuit: uiuitautem Chriftus in ea. Véìaliter.
mem, cui ferüiet maior. x •TTimeat eum omne fe Animanea illiuiuet,&femenmcum feruietipfi.Ani- Rgm.8.&
men Ifrael.) Hoc eft,omnes uidentes deum, quirena ma Chrifti uiuit deo patri: & mors ei ultra nön domi
ti per baptifmum, uidetis mente deum: nabitur.Vel ecclefiaüiuet Chrifto. Semen meum,filii
1 TeTQùoniam non fpreuit, neque defpexit depreca ccclefiae: feruietipfi, populus credentium. b 4 Annú
tionem pauperis.) Meam,qui pro uobis fa&us fum* tiabitur domino generatiouentura.) Prophctâ dicit.
pauper TVél populos Chriftianos non fpreuit deus, Generatio uentura, hoc eft, populus gentium: quiu8
íedéxaudiuit. m M Neque auertit faciem fuam a me.) turierantantequam Chriftus ueniret in mundūadcre
Sed refufcitauit me amortuis. n •I Et cum clamaré dendum ei. Velgeneratiouétura, hoceſt, in diem iudi
Ioan. i ^.e ad eum exaudiuitme.) Refpondens: Et clarificaui, & ciitota integra claritas. c MAnnuntiabunt caeli iuftitiâ
iterum clarificabo: Chriftus exauditus eft in pafsione, eius.) Hoc eft,apoftoli uel do&ores.Iuftitiam eius,hoc
& ecclefia in tribulatione. o •T Apudte laus mea.) eft,mandata illius. d JPopulo qui nafcetur.) Hoc eft,
Ioan. Io.c Ideft apud patrem, ut dixit: Ego &pater unü fumus. 蠶 uerbum prędicationis: e <|Quem fecit dominus.)
Apudte latis mea in ecclefia magna, quæ per omnem oc eft, praedeftinauit ante faecula, Populoquinafce
orbem terrarum credulitate diffufa eft. p •I Vota tur, quem fecit dominus.Qgiperfidei accedens, per
mca domino rcddam coram tinentibuseum.) Vota baptifmum eft renatus in Chrifto, Qui nobis præ-.
*.
-- ſtare
 I N p S A L M V M * XXII.. ET XXIII. 39

A ftare dignetur inc6fpe&u noftro habere uulnera eius: meo menfàm.) Vt iam non laae quafi paruulus alar, C
Ioan. zo. f & cum Thomapalpantes fixuram clauorum illius:uel fed folido cibo,ideft, ut fpirituali deriteruminans fcri
de omni humilitate pafsionis eius iugem memoriam , pturas fan&tas, pof$im peruerfis refiftcre. Parafliin
facientes: cum fufpirio etiam eum pro peccatis noftris confpe&u meo menfam aduerfus eos qui tribulât me.
inferna penetrafTerecolétes, eafempcragamus in hoc Menfa, ideft fcriptura diuina. Sicut poftlaborem, in
corpore terreno, ut ipfico menfa inuenitur confola
‘pulari mereamur in re- *. Pfalmus º Dauid. XX II. tio&refectio fic&fanâi
agnos Amen.ifte continet b.
•jPfalmus Ominus
erit: * in regit
l ‫ ס‬me,&
fcuænihil
ibi mihi de-
II., permenfam,ideft
Pyrim diuinam per fcri
habent
uoce eccleſie, collaudantis d. erit: 1} 19co palcuæ ibi me col19 35(Jaii.,„.„, & „£áí
Chriftū. Pfalmus XXII. cauit.“ Super aquam refe&ionis nem, ideft, fpem,fidem,&
Ominus pafcitme, e educauit me: º animã meã conuertit. De charitatem.Aduerſus eos
X nihil mihi dee- f
duxit me fuper femitas iuftitig, $ propter no quitribulantme.Perſecu
rit) Deiſtopaſtore h men fuum." Nam & fi ambulauero in me tores cccleſiae : qui ſunt de : ‘.
Ezech. 34f & Ezechiel loquitür: Su ' dio umbræ mortis:' non timebo mala,quo mones, Iudgi, & hæretici
fcitabo paftorem , & pa Contra iftos omnes in fcri
fcet eos feruus meus Da k.niam tu mecum es.* Virgatua & baculus pturis facris inuenimus có
Ioan. t o.b uid.Vel aliter: Paftorbo- " tuus: ipfa me confolata funt." Parafti in cố folationem. m *JImpin
- - -

nus,qui animam fuam pro ſpectu meo méfam, aduerfus eos qui tribu guaftiin oleo caput meü.)
mepofuit, aequo me ino-" lant me." Impinguafti in oleo caput meü: Per caput, ideft, principa
deramine regit: ideo nul- " & calix meus inebrians quàm præclarus le mēris eccleſia intelligi y

iius5gg}.V$li$$e$ ° eft.° Et mifericordia tua fubfeqüetur me, £u£MÉÉÉÉg¤¢¤putio

me: Ecclefiafiducialiterlo
quitur per fidem: quia an- pq δίnίδύζάδῖςυῖςήζíííííííåôïìá
. * - - - -X catur: quiamembra:
reguntur
r -
fic;it a capite
- ità co
T -

ម៉ែឪជ្រឹ indomo gomini : in longitudinem dierű. gitationes mente difbonti

lusregebatmundum: fed“ Pſalmus Dauid in prima ſabbathi. tur.Peroleum intelligitur
modò Chriftus regit eccle Pfalinus XXIIJ. confolatio : quia ficut per
fiam fuam. Quod nos di- º Omini eft terra & plenitudo eius : oleum confolatur corpus:
: cimus:Dominus regitme: orbis ita & per confolationem D
Hebraei dicunt, ficut fupe - * * ſcripturarum, mens eccle
: pfl.23.b rius eft (༑༑ptu།། Dominuspafcitme,&nihil mihi de- fiae. Impinguaftiin oleo caput meum: Laetificafti fpi
erit. Qui deum habet, & qui deo adhæret, nihil boni rituali lætitia mcntem meam, quae caput efttotius còr
deeft ei, ut aitpropheta: Nihil decfttimentibus eum. poris. n •II Et calixmeus inébrians quàm praeclarus
c •J In loco pafcuae ibime collocauit.) Ac fi dicat: In eft.) Calix intelligitur ucrbum dei. Inebrians,quia per
unitatem fidei, in unitatem ecclefiae. In loco pafcuae praedicationem compungitur homo in mente, quaiido
E ibi me collocauit: In futura beatitudine compofuit fpé feparat hominem, ideft, patrem a filio: filium â patre
meam. Pafcua enim futura intelligitur bcatitudo. fuo: matrem a filia, & filiam a matre fua: & nuruin ad
d •| Super aquam refeétionis educauit me.) Abluen uerfus focrum fuam. Tunc nos inebriat, quando ifla
doperbàptifmum me cnutriuit: uel do&rina Patriar- facit. Per calicem, menfura intelligitur: quia unicui
chárum, & Prophetarum, fiue Apoftolorum. ue iuxta quod meretur uel poteft capere, fic illi diui
e • T • TAnimam meam conuertit.) Ad fe cognofcen dit deus, ideft, dat. Vel myftico mccalice incbriafti,
dum, ideft, animam ecclcfic: quia anteaadififernum ut obliuioni traderem delectationes prioris uitae.
defcenderat per culpam primihominis Adae: fed mo- o MEt mifcricordia tua domine fubfequetur me.)Vox.
do ad Chriftum cónuerfa eft per fidem. ecclefiae ad Chriftum. Mifericordia dei, & prguenit
f • T Deduxit me fuper femitam iuftitiae.) Ideft, fu- & fubfequitur. Praeuenit, per fidem: fubfeqüitur, in
per ſemitammandatorum per artamuiam. cuftodiendo mandata dei. p M Omnibus diebus uitę
• g T Propter nomenfuum.) Non propter meumme meg.) Quámdiu in ို့ဖ္ရစ္တို
dego. q Et ut inha
iitü. h 4fNam & fi ambulauero inmedio umbre mor bitem in domo domini.) ccicຕົ້iic quaſi in taber
tis.) Per huius feculi obfcuritates. 1 •[ Non timebo naculo confiftit. Quia ficut tabernaculum mutatur de
‫أث‬ , quoniam tu a mecum ).se ,eniml oD te corde -iter a
loco in :mucol ficm
& ecclefia dc ifto -
tabernaculotranf
neo.Velaliter: Vmbra duobus modis, idcft, acorpo fertur in domum, hoc eft, inuitâ aetcrnam fiue perpe
re, & alumine fit. Per corpus, mors intelligitur: per tuam: ubi fine fine habitabunt fàn&i. r •' In longi
umbram, peccata & ignorantia. Ettamen quàmuis ec- tudinem dierum.) Diebus fine fine. Vtinhabitem in
clefia inter hæc fupradiéta ambulet, non timet:quia do domo domini in longitudinem dicrum, ideft, caeleft&
Matt.ult. minumapudfe hábet, ut ipfe dixit: Ecce ego uobifcü Hierufalem commuiiiter cum omnibus fanétis congre
ſum omnibus diebus uſquead conſummationem ſecu gatis in me perfidem inhabitem.
Prou. 3.b. li. Propterea ecclcfia nón timet. x • IVirga tua & f º Pſalmus Dauidin prima ſabbathi) Pſalmusiſte
baculus tuus, ipfame confolata funt.) Quem enim di continet interdüuocemprophet£ de ecclefia loquétis.
ligit dominus , corripit. Per uirgam intelligitur tribu Pfalmus XXIII.
latib,uel difciplina patris, aut perfecutio ecclefiae. Et Omini eft terra & plenitudo eius.) Cum con
baculus tuus quo filios caftigasfpirituales. Vel perba
culum ſuſtentatio & conſolatio futura intelligitur. Ip
D. fuerint quiterrena fapiunt. Domini cftter
ra, hoc eft, totus mundus: &plenitudo eius, hoc
ſame conſolata ſunt. Erudieruntme conſolando, non eft,habitatores mundiiftius.Vel dominieftterra,hoc
afflixerant mortificando. 1 || Parafti in confpeôtu cft, ecclefia: &plenitudo cius, ideft, omncsfan&i. .
D 2 T Orbis
 40 со м м в N т. р. н і в в ом у м і
E a q[Orbis terrarum, & uniuerſi qui habitant ineo.) intenebris iacens, uerum dominum Saluatoremque G
Clarificato Iefu, omnium gentium fides fit una eccle quæfiuit. 1 • T Requirentium faciem dei Iacob.) id
fia. b • T Ipfe fuper mariâ fundauit cam.) Per maria eft, populus Chriftianus requirit faciem dei Iacob.
intellige fluótuationes iftius mundi: quia calcant &fu Vnde diétum eft: Maior feruiet minori: quia pofte- Gem. •3.c.
perant ecclefiam ab initio flu&uationcs fxculi.Scdfun rius nato primatum dedit. Intercedit diapfalmia, ut
dauit, hoceſt, corrobora immutet perſonä, Ipſee
uit eccleſiamſuam in fide. nim dominus nüccaelefłia
Superfluétushuius faeculi
* orbis terrarü, & uniuerfi qui habitãt in eo.
ftabiliuit eam, ne ab his di
£ Quia ipfe fuper maria fundagi; eum: & fu regnarepetens,nuntiatur.
Afcendente ergo cum an
labatur. c ºſſ Et ſuper flu à per flumina præparauit eum.* Q uis afcen gelis,hiqui præcedebât ſi
mina praeparauit illam.) ° det in montem domini : * aut quis ftabit in ue comitabantur, aliis eo
Per flumina intelliguntur f loco fanéto eius ? ' Innocens manibus & rum principibusacclama
otentes fæculi, uel cupi £ mundo corde , *, qui non accepit in uano bant, m Tollite por
rccltb äi,utait Salomon: Omhia ' animam fuam : " ficc iurauit in dolo proxi tasprincipesueftras:&ele
flumina intrant in mare.
' mo fuo.' Hic accipiet benediétionem a do. uamini portæ æternales.)
Sic & ipfipotétes licet ma mino : & mifericordiama deo falutari fuо. . Hoc eft, referate cæleftes
' gnum habeant cenfum,nü aditus,pateat æternalis in
ಸಿಧ್ಧಿ ſatiantur. Superiſta * Hgc eft generatio quærentium dominum : grefIus. Vel tollite portas .
umina eft ecclefia, ut illis quærentium faciem dei Iacob." Attollite principes ueſtras.Voxan
рrædicet, & conuertätur " portas principes ueftras , & eleuamini por gelorumbonorum, adan
ui poteſtatē habēt.Si au gelos malos, quorum prin
蠶 noluerint,fuperflumi a te æternales:" & introibit rex glorig:°Q uis ceps diabolus eft. P6rtas
§ eft ifte rex gloriae? * dominus fortis & 5o principes ueſtras, ideſt, cu
na preparauit illá. Super
cupiditates huius fæculi á'tens, dominus potens'' in prglio.' Attolli piditatem & timorem. Be
conftituit eam, ut ipfà fu # te portas principes ueſtras, & eleuamini ne coniunxit cupiditatem
perior eſſet , munda ſine , porte gternales : * & introibit rex gloriae. & timorem : quia quicum
F macula&ruga. d MTQuis ì Quis eft ifte rex gloriae ?" dominus uirrutú que per cupiditatem con
afcendet in montem domi gregat, per timorem &
ipſe malitiam cuftodit, ut non H
ni?) Voxprophetar inter.
/ rogantis, ideft, in caeleftem Hierufalem? Quis, pro ra perdat. Et qui timorem & cupiditatem & malitiam
ritäte ponitur.Vel mons hic pro alta iuftitia, ut illud: habet, fpiritum malignum de 點 deiicit. Et eleua
Luc. I 8.d.
-

Vade uende omnia quae habes, & da pauperibus: & mini portae aeternales, ideft, fides & charitas. Aeter
habebis theſaurum in cælis. e TAut quis ſtabit in lo nales dicuntur: quia ab Adam ufque ad Chriftum in
co fan&o eius.) Super altißimam iuftitiam eius, ac fi imo iacuerunt: & ideo eleuari dicuntur.
* * * dicat: quipcrfeuerabit: Quia multi afcendunt,& non n • T Et introibit rex gloriae.) Hoc eft, Chriftus,
perfeuerant. f MF Innocens manibus & mundo cor quia per fidem & charitátem introiuit Chriftus in ec- w

dc.) Purus in opere: quia per manus, opera ប៊្រុ - clefiam . Et introibit rex gloriae: Chriftus dominus
tur:& mundo corde,ideft, mundis fermonibus. el immenfae claritatis retinens regnum. Hi quoque at
mundo corde, fanétus incogitatione. toniti, & mentis ftupore percülfi dicunt:
g TQui non accepit inüamum animam fuam.) o •II Quis eft ifte rex gloriae?) Vox maiorum dæ
ögi iiullis eam fecibus peccaminum poft baptifmum monum. Acfi dicerent: Nos noftrum regem habe
maculauit. Ille in uanum non accepit animam fuam, mus diabolum: ifte rex glorie quis eft? Qùis, inquit,
qui opera bona agit; . . eft ifte rex gloriæ ? Refpondet qui loquitur :
H qíNec iurauit in dolo proximo fuo.) Ille in dolo p •I Dominus fortis&potens.) Vox angelorum
non iurat proximo fuo,quique cogitat, haec prædicat: bonorum. Fortis efty quialligauit fortem principem
& in operè implet. Multi funt enim qui dolofe iurant, ueftrum. Fortis, cum fufcepit mortem: pótens, cum Mar. 3.d
ut decipiant proximum: quod abominatur pater lu uicit infernum. q T In prælio.) Cum fpoliato**''°'
v4tf.3.4 minumi deus, dicente Petro: Non es hominibus men Tartaro, rcduxit fecum multitudinem captiüorum.
titus, fed deo. Ergo qui fe ab his cuftodierit maculis: Clamat iterato, & dicit: r •TTollite portas prin
i THicaccipiet benedićtionema domino: & miſeri cipes ueftras, & eleuamini portae aeternales.) Eleuen
cordiam adeo falutari fuo.) A Chrifto aequali patre, tur atherea ianuae: aperiantur aeternarum aedium
cuius morte faluatus eft.Vclaliter: Hic accipiet bene ualuae. f • T Et introibit rex gloriae.) Quia non fo
di&ionem a domino. De ifto fupradióto dicit: Qui lum poft refurrečtionem , immenfampoffedit clari
non iurat in dolo proximo fuo, accipiet benediétio tatem: uerumetiam & illam quam æqualemcum pa
Matt,**• c nem adornino , qüando di&urus crit: Venite benc tre habuit priusquàm fieret mundus. Adorantes igi
“ .- , diai patris mei , percipite paratum uobis regnum a tur hitanta gloriæ unicam fingularemque potentiam,
conßitutione miiììdi. Et mifericordiam a dco falu aiunt : t T Quis eft ifte rex gloriae *) Refpon
tari fuo . Mifericordiam a deo confequitur , qui fé detur his: u T Dominus uirtutum, ipfe eft rex
putateſſe miſerum . . . . . .. gloriae.) Pluraliter hic uirtutum, Chriftus intelligi
j qJ Haec e(t generatio querentium dominum. ) Supe tur: quia fuper nouem uirtutes caelorum fedet. Vel
rius fingulariter dixit, hic accipietbenediótignem:ma uirtutum dicit : quia fuper omnes uirtutes diaboli,
dopluraliter, quia eccleſia ex pluribus perfonis con dominus eft. Vel uirtutum dicitur : quia diabolus
gregatur:$tamenuna 蠶 unitatem fidei. nouem ordines angelorum fub fua habuit domina
Gciicratio haec, ideft, populus Chriftianorum: quæ tione, fue bonos, fue malos, Tollite portas. Vox
* -
-
* -
* - ange
 1 N P S A LM v. M XXIIII. 4I
“A ange'orum
‫כא‬
bonorum.Vel uox dominica ad angelos ad celos : fedet nunc ad dexteram dei patris ormnipo- C
bonos. Tollite portas, hoceft, quia quando Adam tentis, interpellans noflris iugiter pro dcliétis, Amen.
ſ ଜrr.3.d peccauit, portæ paradifi claufae füerunt : & data eft a sſ Vigeſimusquartus pſalmus mediatoris noſtri
romphga ignea angelo Seraphim, ut eum cuftodire miffam ad patrcm continet uocem : interdum habet
deberet.Sedpoftqüàm Chriftusuenit in mundum, & ecclcfiae fupplicantis clamorem.
luctauitcum diabolo, ape Pfalmus XXIIII.
D te domine leuaui
£uit infernUm eduxit: * ipfe
; &ajinias eft rex gloriae. Pfalmus Dauid.
fanétorum fecum
&cumangelisbonisadcę b
Pfalmus XXIII I. Aಳ್ಲ್ಲಿ meam.) ;
Hic uox ecclefiç in
D te domine leuaui animam me -

leftia remeauit. Tunc por- . telligitur ad Chriftum. Lc.

tae paradifi quae ante clau- d am: deus meusin te confido"nő uaui dicit, ideft, eleuaui:
ſæfuerát,apertæſunt.Vel * - erubefcam . * Neque irrideant quia prius in ualle lacry
porta a termalessangeli di me inimici mei: “ etenim uniuerſi qui ſu marum,uel in imo iacebat
cunturiperquorum cuto # tinentte, º non confundentur. º Con
diam, adcacleftia confcen
eccleſia, antcquäm Chri
ftus ueniret iii mundum.
dimus. Eleuatae dicuntur: fundantur iniqua agentes fuperuacue. In quid elcuauit? Hoc eft,
* Vias tuas domine demonftra mihi, & fe
quia antea omnes animae in fpe,fide,& charitate per
ànàormadinºma de k mitas tuas edoce me." Dirige meinue fànétificationem: quia tri
fcendebät. Sedpoftquam "ritate tua,& doceme: "quia tu es deus fal ticum ſi in imo iaceat,com
Chriftus afcédit unà cum " uator meus, &" te fuftinui tota die. putreſcit: ſifurfumeleua
corpore fuo fuper omnes Rem;_ tur, cuftoditur. Sic &ani
uirtutes caelorum, poftea - - ma fi in pcccatorum pu
angelilaetati funt: qüia animas fan£torum apud fe illuc , tredine , hoceft , fi in imo iaceat, computrefcit &:
deduxit.Quis eft ifte rex gloriae? Vox angelorum,qui perit. Nam fi furfum cleuatur in his ஆ fpe »
apud patrem femper fuerant.Acfi dicerent: Nos 蠶 fidc, & charitate, cuftoditur adeo. Vcl ad te domi
riem&filiú femper in fimul effe uidemus:ifte rexglo- ne leuaui animam meam, per crucem. --
-
-
-

riæ quis eft: Pro parte carnis dicebant.Tollite portas. c . J Deus meus inte cónfido.) Ecclefiae confeßio
Vox prophetae de Iudaeis.Tollite portas, ideft, fuper- eft. In te confido, non in me, fedinte.
biam,& éupiditaté,& auaritiam: quia per has tres por d . •I Non erubefcam.) Quia in homine non coii
tas omnis homo ad infernum defcéndebat.Vel cleüate fido : de quibus diäum eft : Malediétus honao qui Hiere. 1 z.a
- portasprincipesueftras: pro quo in Hebraeopofitum fpem fuani ponit in hominc. Et: Bencdiâus uir qui Pfal.33.b *
eft: Leiate porta capitauetra: reito ferantur itinere. confidit in domino. Non fit dilatio refurreâionis, D
B Adperfe&üm munditiae dicit hominé uenire non pof- , quae opprobrium generet inter credentes. . -

fe:& quenquàm ad perfe&um munditiae uenire non e <| Neque irrideant me inimici mei.) Qui me irri- Matt. 26. f
ualere. Portæ æternales quas dicit eleuari, fides, chari- ferant prius cum dicerem : Poffum deftrúcre term
tas,&caftitas eft : quia perhas trcs Chriflus ecclefiá , plum, & hoc intriduo reædificare. Neque irrideant
ingreditur. Qgis eft ifte rexgloriae? Humana fragili- me inimici mei, ideft, illi qui in homine tantummo- .
tas refpondit: Quis eftifle? Acfi dicant: Ifte eftqué do confidunt: quia pofteaquàm ille defeâus fuerit,
nos crucifiximus & improperauimus, ac pro nihilo : inimici ipforum irrident ei: & inimici ecclefiae, funt ,
habuimus. Re(pondent : រ៉ែ 1deft, dæmones, hæretici , uitia, & peccata. - - -

qui mortuus eft ad tempus exinfirmitate carnis: fed f M Etenim uniuerfi quite expe$tant.) Qui te ſu
niuncuiuit exuirtute dei. Veluirtus fuit, quando di- , ftinent. g • T Non confundentur.) Neque hic,
Iom,2og xit Thomae : Infer digitum tuum in locum clauorum: ncque in futuro: apoftoli, uel hi qui credituri funt
*T* & mitte manum tuamiinlatus mcum , & noli efTe in- per uerbum eorum in te. " * : ,

credulus, fedfidelis. Dominus uirtutum dicitur, ficut : h ° Confundantur agentes fuperuacue.)

Tom.8 g Paulus ait : Quis nos ſeparabit a charitate Chriſti: Propheta nongptando, èd prophetando dicit: Con
Tribulatio, aiianguftiâ, an perfecutio 3.& reliqua.. fundantur in die iudicii illi, quiüfqueinfinem inma- Matt. 27.g
Item: Tolliteportäs principes ueftras. Vox angelo- litia ipforum 觀 : illi qui fuper perpetra
rum, qui cum Chriftö ad iiifernum defcenderunt, ad tum in me fcelus illud addideruiit, ut figillis tumu
fubie&os diaboli dicunt. Oftcndunt fe principcm il- lum communirent. Vfque huc dominus de paßio
- lorum ligatum ducere . Tollite portas : quia fraétæ ne fua: hinc uoxfuccedit ecclefiae, quaepoft refurrc
º, {untportæ, ideft, potcftas illorum tuncabftra&a cft.. £tionein dominicam fe fupplicat edóceri. - º

Et eléuaminiportæ æternales.Et tunc eleuatæ funtpor i , TVias tuas domine deimonftramihi, & femitas , . ' '
tæ æternales,ideft,animae fan&orum dcinferno. Aeter tuas edoce me. ). Illas per quas uenitur in regnum i
‫چټه‬ es :rutnucid quia femper fine fine apud deum -er .muut Veluias ,saut hòc ,ffe mandata tua : notas ,
aturifunt: Dóminus iiirtutum, ipfeeftrex gloriae., fac, hoc eft , demonflra mihi. Semitas tuas edoce Mattb. 7. b
*. 蠶 dominouirtutù, in Hebraeo legitur, dominusſa- me. Semita minor eſt quàm uia, per ſemitam intel-,
baoth: quodinalio locoSeptuaginta interpretes,om- ligiturarta & anguftauiâ, quae ducit ad uitam.
* nipotenteintranftulerunt. Nicrito uirtutum dominus, & MT Dirige me in ueritate tua.) Vox ccclefiae.
qúi pro nobishomo faétus eft: morti traditus,inferna- Dirige me, quia ego tortuofus füm pro peccato.
1ibus efttenebris addiäus: quod clementer fufcepit, In ueritatotuâ, hoc eft, in Chriftotuo: ed6ceme, ut
patienter tolerauit, fortiter üicit, mirabiliter confum- nihil peruerfeagam- 1 J Quiatues deus falutaris
imauit. Qgicum uirtute propria calcans inferos, cum meus.) Tua enim refurrreâione, meum falutaremi
triumpho rcdicns ad fiiperós , cum gloria afccndit hi collatum cft. m •I Et te fuftinui tota dig| )
-
3 OC
 42.
C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M I
E Hoc eft, toto tempore. Videbant me pro te fuftine uit deopatri. l T.Teſtimonium eius) Prophetas & G
re omnc uitæ huiüs tempus. Audieram enim per uo apoftolQs, quorüteftimoniis eft ecclefia congregata.
ces prophetarumte ueriturum efTe in mundum. Su m W Propter nométuum domine propitiaöer$pec
{}inùi autem per lumen fidei, donec me uocares; Non propter mea
cato meo.) féd propter tuâ meritâ,
a • Remihifcere miferationum tuarum dominc.) mifericordiam. n •| Multum eft enim.) Grände eß
In quibus ut nos redirne peccatum meum. Grande
P1 18.u res, homo fa&us es. Vel * Reminifce re miferatio num tuarum domi cft, inquit, generale pecca
populus ತ್ಗ 常 R & quæ a fæ tum : quod nifi deus per
mifrigordjarum tuarum delere digne
quitur
ciat de 3 u re
fuamiferatioculo funt. Delićta iuuentutis nಣ್ಣ .. & baptififium
eone, ut .
- - - -

tur, aliter non abluetur.

-

Pſal.24%
illud : Mifericordiæ tuæ ignorantias meas ne memineris.* Secun o TQuis eſt homo qui
- - - - - -

πῆ ἀt domine. Et: , dum mifericordiam tuam memento mei timet dominum : legem
ÌMifericordis tuæ a faecu- 3 tu : * propter bonitatem tuam domine. ftatuit ei in uia quamTele
iofunt. Et: Mifericordias ? Dulcis* & re&us dominus :' propter hoc git) Vtad eaimile
quiae elegit,
per
initio faeculi pro- $ legem
tuas abnobis. dabit delinguentibus in uia. ° Diri defle&tatur:ſ huic
mififti èt manfuetosiniüdicio :" docebitmites Moyfen adpopulum do
Delićta iuuentutis ; 5 - - - - - - -
minus proteftatur, dicens: Deut.3 o, 6
ੋ É ' üias fuas.' Vniuerfæ uiæ domini mifericor Ecce hodie flatui ante ocu
nº memmers domine) k dia & ueritas: "requirentibus tetamen los tuos ignem & aquam,
Illa quæ in adolefcëtia gcfl tum , eius'& teftim6nia cius. " Propter bonum & malum, uitam
fi,priufquàm dc domopa-' nomen tuum domine propitiaberis pecca & mortem: elige uitam, ,
tris iniqui procederem. £ to meo ;" multum eft énim.° Quis eft ho & uiues. p • T Anima e
Aut deli&ta iuuentutis,an ius in bonis demorabitur)
mo qui timet dominum : legem ftatuit ei Si elegerituitam,
te baptiftnum: & ignoran P in uiâ quam elegit. ° Anima eius in bo
tiemieae, hoc eft,poftba q • T Et femen eius haere
% nis demorabitur: % & femen eius hæredi
ptifmum. c AT Secundü ' tabit terram. ' Firmamentum eft domi ditabit terram.) Per ope
magnam: mifericordiam ra iuſtitiæ,hæreditatem ca
tuam memoreſto mei de * nus timentibus eum : ' & teftamentum ip piet in regione uiuorum.
us)Ideſt, non ſecundum * fius ut manifeftetur illis.' Oculi mei femper Vel anima eius in bonis
merita, fedfecundum tuă ' ad dominum: * quoniam ipfe euellet de la demorabitur , ideſt, ſpera
miſericordiam. Immenſa bit in premiis futuris;&ſe
eſt enim miſericordiatua: * queo pedes meos.*Refpice in me,& mifere men eius haereditate pofsi
Κρm.4.c
quiuocas ea quæ non funt y re mei?" quia unicus & pauper sü ego.* Tri debit terram. Semen eius,
p tanquàm quae funt. * bulationes cordis mei multiplicatæ funt : opera eius: poßidebütter
d jf Propter bonitatem ; de necefsitatibus meis crue me. “ Vide hu ram,idefbuitam perpetuă.
ruapm domine.) Qua pro à militatem meam , * & laborem meum : r • T Firmamentum eft do ,
uocas pcccatores ad paeni & di minus timentibus eum. )
tentiam. e •| Quia dulcis Nos infirmi & imbecilles
fumus: fed ab illo hortamur, ne ab huius faeculi flu
& reâus dominus,) Dulcis, quia eft panis uite. Dul
cis , quia promittit pręmia futura . Re&us , quia &tibus quatiamur. f M Et teftamentum ipfius ut mani
fedditunicuique fecundum opcrafua. £ qT Propter feftetur illis.) Hoc eft nouumteftamentum. Lex quae
hoc legem dabit delinquentibüs in uia) Legem chari eum annuntiauit perliteram uelata,in Chrifto manife
tatis: per quam dimittentes offenfas, recönciliamur ftatur. t MOculi mei femper ad dominum.) Oculi cor
deo-Delinquentibusinuia,peccatoribus in flauita. dis intentamente ad deum: de quibus dicitur: Oculifa
Eccla º
g •TDiriget mites in iudicio.) Mites & humiles cor pientis in capite eius. u •|Quia ipfe euellet de laqueo
de diriget in iudicio, hoceft, difcretionem facit hic in pedes meos.) Hoceft, dc laqueo diaboli fenfus meos, a
praefentiintercorpus & animam, ut fe inuicem corri quo prius per uoluptates ſeculi capiebar. x Reſpi
gantinuiis mandatorum dei.Vel illud quod fuperius ce in me,& miſerere mei) Reſpice, in adiutorium: &
fcriptum eft: Peccata adolefcentię meæ & ignorantiae miferere,quia miferfum. y •[Quia unicus & pauper
meænememineris. Iſtum & ætas excuſat,& ignoran fum ego.) Ad Chriftum pertinet:quia Chriftusunicus
* tia.Vnde intelligimus eum qui peccat in adòlefcen fine peccato, ut ait propheta: Quipeccatum nófecit. Eſa-53. c.
r&-
: f tha
‫ب‬Luc. ,tarongni ueniam nöno n
.erebah Seruus quip Pauper pro nobis,ut Paulus dicit:Quicum diues effet, 2. Cor. 8.b
藍 quinouit uoluntatem domini fui,& nonfacit, uapu ' faétuseft, ut illius inopia, nos diuites efTemus.
abit multum. Omnes uiae domini, mifericordia &ue elunicus, populus Chriftianus.Sedbenefeunicum
ritas: quia & ipfa mi(ericordia, æquis eft librata pon dicit, quia unigenitus eft patris. Qui pauper natus in
deribus. h qf Docebitmanfuetosuias fuas.) Miferi Χೋ cໃunicum pretium mundi. Quia unicus
3.Reg. 18.d
cordiam & ueritatem, & ut fe extoto corde diligant, & pauperfum ego.Sic & Elias folus remanfit:& Hiere Hiere. 15. d
quae eft uerauia. Sic enim fequitur : i • TVniüerfae mias fólus fedit & fleuit, a malis hominibus feparatus.
uiae domini mifericordia & ueritas.) Mifericordia , … Vnde &T)auid alibi dicit: Habitare facit unius moris Pfal. 67. «
uia nos redemit:& ucritas,quia impios iudicabit.Dul in domo. z •TTribulationes cordis mei multiplicatae
cis & re&tus dominus: quia qui fe miferum confite ſunt.) Per paſsionem. a ºſDe neceſsitatibusmeis erue
tur, miferetur illi deus. k •] Requirentibns teftamé me.)Necefsitates mee süt,ut homo prohominibus mo
tum eius.) Illis facit mifericordiam, qui requirunt no riar:&ideo a te eripiar,ut refurgâ, b •TVidehumilita
uum teftamentum, quo nos fanguine fuo reconcilia té meam ) Per quá carné fufcepi, c * Et laboré meú )
Quo
 I N P S A. L. M. V. M . ΧΧ V. 43

А Quo mortifubdor.Velaliter: Videhumilitatem meâ Paratafum innocenter uiuere: quia nullinocuit, nec c
&laborem meum. Ecclefia loquitur ad Chriftum. Hu nocere defiderat ecclefia.Ingreffüs fum,ideft, inter pec
militatem: quiahumilianteam peccatores. Laborem, catores:ubi ufque in finem habitabit. m , qTE; in
intribulatione. a •IT Et dimitte omnia delióta mea) domino fpcraris non infirmor.) Sed firmor infiáe, Nã
Populi deli&a,quae in me fufcepi. . b MI Rcfpiceini infirmor,ideft, inter hospeccatores:propterea quia in
micos meos) Iudaeos uti b Refpice
tefpero,nó
bame dfie,&intétame)Pro
me. n T Pro
que ut confundantur. a & dimitte“ uniuerfa delićta mea.
& q| Refpice inimicos b ;inimicos meos, quoniá* multiplicati funt: bari fe rogat ecclefia,ut fe
meos, quoniam multipli- j
catifunt) Vox ecclefiae â & odio “iniquo öderunt me.* Cuftodiani nofcat,&ab alijs cognofca
tur probata.Sicut Iób pro
de perfecutoribus. * mam meam,& erue me : non 'erubefcam, batus eft, ut fe cognofce
d Todio iniquo ode- e quoniam ſperaui intelnnocentesº
- -- :- h
- ᎥᏂᎥ• d & recti - - -
ret, & alij eum cognofce
runtfue) Iniquum odiü, i, adhaeferüt mihi: quia " fuftinuite domine. rent:ficut illi reges fecerüt
addiſtinctionemiuſti dici i Libera 'deusIſrael,ex 9mnibustribulatio qui eum uifitauerunt.Pro
tur. Si enim non odi{Tent , nibus fuis. Pfalmus.* Dauid. bame domine, intentatio
me, non utique econdem
naffentmorte.. CIT Cu I Pfalmus. X X V. nibus. & tentame, neali
quid in me deliéti rema
{bodianimam meá, & eri - m
Vdica' me domine, quoniam ego in in neat, o T Wre renes
peme.) Ecclefia fupplicat nocentia mea ingreffus fum : & in " do meos & cor meum.)Quid
ùt cuftodiatur, & eripia- " mino fperans nő infirmabor.Proba" me renes ſonent, in corde ſi
turab omni malo. • ° domine,& téta me: ure renes° meos & cor gnificat: quia mifericor
f MI Non cqnfundar;quia P meum. P Quoniam mifericordia tua ante dia tua in confpeétu ocu
Tſal.30.b. inuocauite.) In man* tuas % oculos meos eft : & complacui$ in uerita lorum meorum eft. Sic pe
commêdo fpiritum meü. tit iudicium, utmifericór
Non confundar, neq; hic, te tua. Non ſedi cum concilio uanitatis: diae recordetur, Vrerenes
neque in futuro, quia inuo º & cum iniqua' gerentibus non introibo. meos & cor meum.Spiri
cauite. g | Innocen * Odiui eccleſiam malignantiü: & cum im tum fanctum adhibe dele
tes & reati adhaſerunt u piis non" ſedebo.” Lauabo inter innocen £tationibus & cogitationi
mihi) Innocentes,quiP* 5 tes manus meas: & circundabo* altare tuü busmeis, qui utrâque exu p
ritaten uit" ", exordi9 % domine. Vt audiam uocem laudisture & rens, me dignum efficiat.
natiuitatis cuftodierunt.
Sicutcollo adheretcaput, a cmatrem uniuerfa mirabilia tua. * Domine Vre, hoc eft, igne fpiritus
- - - - -- - - -

& membra in eodem cor-

fan&i: de qu6igne dicit:
dilexi.
- Ignē uenimittere interrã. Luc. 12. f
pore continentur: fic & eccleſia períuſtitiam adhæfit p •TQuoniam mifericordia tua ante oculos meos
Chrifto, & membra eius in eodem corpore continen eft) Vt ab hoc igne arguar,& non exurar.
tur. Innocentes, ideft, fuccefTores apoftolorum, uel cæ: q •T Et complácui iniieritate tua.) In Chrifto tuo,ut.
teri ſancti &recti, quorum cornöfuit peruerſum poſt non in meo mendacio, ſed intuaueritate placerem.
deos alienos. Adhaeferunt mihi,reuertenti ex inferis. r ºſ Non ſedi in concilio uanitatis.) Non ſum con
h T Quoniam fuftinuite domine.) Impleui pater junétus his qui cQntra te Chriftum meum uanum age
uoluntatem tuam. i •| Liberame deus Ifrael, ex bant concilium. Non fedi in concilio uanitatis, ideft,
omnibus tribulationibusmeis)Vtmihimors ultränö qui deterreniscogitant ſemper, non ſedit eccleſia in
dominetur: ficut Apoftolus ait:Scitote, quia Chriflus eorum concilio. Tf •] Et cum iniqua gerentibus nó
Rom.6.d refurgens exmortuis, iam non moritur: mors illiultrà introibo) Non pofui cum his abfcónditam confcien
non dominabitur. Sciendum tamen quòd humilitas tiam meam. t ºJ Odiui ecclefiam malignantium.)
orationis non ad diuinitatem,fed ad humilitaté affum Iudaeorum fue ha reticorum. u º Et cum impijs
ptae carnis eftreferenda. Nos uero deprccemur domi non fedebo.) Paëtum cum his non inibo. Et cum im
hum, ut uiuentes immaculati,ab infernalibus *ႏို့ 醬 non fedebo, ideft, non folum cogitauerunt in uer
liberarimereamur. Quia fuftinuite domine. Libera o, fedperfeceruntinopere. x ºf Lauabo inter in
me dcus Ifrael.Ifrael, ideft, animarum uidentium deü.
nocentes manus meas:) Inbonis operibus lauabo ma
Ex omnibus anguſtijs, ex omnibus tribulationibus mus meas, quæ peccatis ante fordebant. Manus laua
meis... x - J Iñfinem pfalmus Dauid.) Pfalmusifte bo, ideft, opera. Lauatperlachrymas,per baptifimum,
de homine & Chrifto teftatur: & omnis ecclefiae in &pænitentiam. y •II Et circumdabo altaretuum do
Chriftopcrfe£tae continet uocem. mine.) Ampleétar fublimia tua, ut difcam laudare te.
-

Pfalmus. X X V. -
Altare, ideft, fides. Circundabo,ideft,operibusbonis.
Vdicame domine, quoniam ego in innocêtiamea Vnufquifque fanéìus altare domini in fé habet: quod
I ſericordia: quoniamper innocentiae gradioruiam.
ingrefIusfum.)Vt fit mihi per iudicium tuummi eft fides. z M Vt audiam uocé laudis tuæ: & énar
rem uniuerfamirabiliatua)Vtcum didicero, exponã
Superius diétum eft: រ៉ែ me domine.Vox ecclefiae cæteris miraculum illud: qualiter pro nobis uel paffus
ad Chriftum.Iudicame, non quod iudicium futurum es, uel refurrexifti. Et enarrem uniuerfa mirabiliatua,
rogatà deo, fcd difcretioncm: dc qua inalio pſalmo le laudistux ideſt quicquidboniagimus, à deoreputa
Pfal 42 • gimus: Iudicame deus,& difcernecauſammeam: hoc tur c{Ie:& quicquid mâlifacimus,ànobis eft. Laus dei,
èft, ut non me iudices infuturo , ficutcaeteri peccato perfe&a eft & laus hominum,imperfeâa. a. 4 Do
res iudicandi funt. Quoniam ego in innocentia mea mine dilexi decorem domus tuæ: &locum habitatio
ingreffusfum, Proparte fua dicit ccclefia.Acfidicat: nis gloriæ tuæ.) Pulchram cffccimentemmeamੇ
çR
 44 c Ó M M E N T. D. H. I E R o NY M I.
E e$t tibi commoratio digna, in quahabitans glorifices minus illurninat femper & fàluat. Dominus illumina G.
mc gloria tua. Domus ditis eft ccclefia Sacerdotesse tionea: & fàlus mea quem timebo. Vox ecclefiae ad
-

habitatio glorietug, ipfi funt in quibus habitat deus. Chriftum. In omnibüs pfalmis uerba fpiritus fan&i
a q Ne perdas cum impijs animain meam.) Cum funt. Sicut oculi corporis illuminantur ab alia' lucet
his qui per inpietatem, mitcm tradiderunt. fic & oculi រ៉ែ à uirtute fidei, hoc eſt, à Chri
b ºf Et cumuiris ſangui. - ſto illuminantur. Vnde
º dictum eſt: Qui illumi- Ломп.ї,
num uitam meam.) Qgi dilexi decorem domus tuæ: & locum habi
doloſe inſidiantes, effude nat omnem hominem ue
vunt fanguinem tuum. tationis gloriętu;Nepcidas unimpiis ' miientem in hunc mun
c ºſ In quorum mani
animam meam : &* cum uiris fanguinum . dum. • m •IT Dominus
businiquitates funt) Hoc uitam meam.* In quorum manibus iniqui- defenſor uitæ meæ á quo
`
eft, in operibus eorum. * tatcs funt :" dextefa eorum repleta eft fhu trepidabo) Ipfe eftenim
q •II Dextera eorum re * neribus.* Ego autem in innocentia mea in fidelis animæ prote&tiot
pletaeft muneribus.) Ab f greffus fum: 'redime me, &# miferere mei. idcirco non metuit ini
Hlinendüâ muneribus do
j Pes enim meus ftetit in dire&o:&'in eccle micum
cet, culpans eos qui acci
. Defenſoreſtip
ſe qui & ſalus : ſedtamen
piuntniuncra qui 1nuqui
iſis benedicam te domine. dcfenfor, adiutor dicitur:
-

tatem agentes, quaetum * In finem pfalmus Dauid antequàm ungere A quo trepidabo ? Dicit
Pfalmus ΧΧV Ι. eccleſia : A nullo , nec à
huius iiiipietatis lucrum . tuf •
aliquodarbitrati funt: fi Ominus illuminatio mea : & falus diabolo, neque ab hære
cut ipfe proditor Iudas fe mea qué timebo." Dominus pro ' tico, neque à perſecutore,
cit. Dextera eorum replc
taefb muneribus. Defini
tector uitae meæ : à quo trepidabo. dum ipfum habeo defen
forem. n ' MI Dum ap
ftra fecerunt fibi dexterâ: " Dum appropiant fuper me nocentes, ut propinquant fuper meno
quia uita futura , dextera ° edant carnes meas. ° Q ui tribulant me ini centes , ut edant carnes.
dicitur : & finiftra, uita mici mei , ipfi infirmati funt & ceciderunt. meas.) Accedunt, ut ex-'
ប៊្រុ .Illi pro dextera, PSi conſiſtantaduerſum me caſtra, non time citatis in me prioribus de
abuerunt finiftram,ut ett % bit cor meum. “Si exurgat aduerfum me liâis, corpus meum rabi
• illud: Eft munus à lingua : do dente dilacerent . Vcl
& eſt munus à manu:& e
" prœlium,in hoc ego ſperabo. Vnam petii à dum appropinquant fu
domino
F mumus áb obfequio. Alin . per me nocentes, utcdant
gua, lau3:hoc eft,fauor humanus.Amanu, à rebus ter carnes meas, idet, damonesuel perfecutores. Carnes.
renis. Ab obfequio, feruitiü indebite impenfum.Sed uero, ideft, affeétus carnis:quia hoc eft cibus ipforum.
Fj:.3.3.c melius ម្ល៉ោះ ait propheta: Qui excutit manus fuas Et tamen dantur illis carnes edere, ideft, corpora fan
ab omni munere, ifte ifi excelfis habitat._ e φ Ego &torum ad perfequendum. Scd habent fanäi confo- **
autem in innocentia mca ingre{fus fum.) Ecclcfia loqui lationem à domino, ut ait in euangelio: Nolite time
tur pro parte bonorum: Per ftudiü fànótæuitæ à prio re eos qui occidunt corpus : animäm autem non pof- M*** *°**
ribus deli&tis. Ingreffus, inter peccatores. f •] Li funt occidere. o •| Qui tribulant me inimicimei:
bera me.) Detribulatione. g TEt miferere mei) ipfi infirmati funt & ceciderunt.) Quia dominus il
Quia mifer fum. h •| Pes enim meus ftetit in uia luminatio mea eft: qui tribulant me inimici mei, dae
recta.) Senfus meus in Chrifto : quia ipfe eft uiä. Pes mones, uel pcrfccutores: ipfi infirmati funt & ceci
enim meus (ne mihi præualeant) ftetit in uia reéta : ille derunt . Tunc infirmati funt , quando Chriftus. -

*
-
- -
-
--

ſcilicet, in quoad teaccedere coepiper iuſtitiaeuiam. noſtram ſuſcepithunmanitatem. -

i •] In ccclefijs benedicam dominum.) De unitate p •| Si confiftant aducrfum mecaftra, non timebit

congregationis dicit. In ccclefia, non in latebris, fed cor meum.) Dominus enim bellator fortis, ipfe pu
in cónuenticulis populorum te bencdiccns. Praedica gnabit pro me . Si confiftant aduerfum me caftra,
bo dilečtioncm illam, qua tuo me fanguine redemifti: ideft, fortitudo dæmoniorum, uel perfecutorum.
baptifmo abluifti: ac pánc caelefli & facris dapibus ad Caftra dicit fecundum illud : Caftrametati funt Nume /3.
impletum, innocentiæ me melioris uitae reftituif}i. , Non timebit cor meum. Ecclefia dicit, propter i1
x • In finem pfalmusDauidantequàm ungeretur); lud quod dominus dixit : Ecce ego uobifcum fum Matthului.
r .Reg. 16.c Terühctas efl Dauid: Scmel fub patre fuo Ieífe in Be omnibus dicbus,ufque adconfummationem feculi.
2. Reg. 1.4 thlehem:fccundo, in Hebron: tertio, quando regna q “I Si exurgat in me praelium, in hoc ego ſpera
Ibidem, y.a uit fuper omnem Ifrael in Hierufalem. Qugre erg6 cui bo) Etſimoucanturaduerſus me pugna, confidens
potißimum hicpfalmus conucniatunétioni. Sciendú fum in his : eo quòd poßit deus (qui eft fpes mea)
autem quòdantequàm ungeretur , in Hebraeis uolumi iniqua tela in inimicorum ora detorquere. Si in
nibus non habetur. Sed deiftis tribus uinάionibus, me* furgat in me prælium . Ifta fupradiéta prælia, pu
dia ad illum pertinet pfalmuin. Dauid figuram Chri-' gnâ dæmoniorum. Ego (dicit ecclefia) in auxilium
fli tenet: quia & ipfe unëtus eft in baptifmio, quádo in tuum & dcfcnfionem tuam fperabo.
AMatth. 3. d fpecie coiiumbæ fpiritus fanétus fupcr cüuenit. Dauid
r Vnam petija domino: 驚 requiram) Quidam
àprima unâione non accepit regriü : fic ncc Chriftus putant unam charitatem fiue gratiam, aut certe unam
fecundum carnem temporcpafsionis accepit regnum , petitionem dici : cum nn*, ahat uerbum He
nifi poftcnquàn afcendit. :” Pfälmus.” XXVI.” bræum, abfolute unum neutrali genere fonet : & le
D Omiiniis illuminatio mea:&falus mea quem time gatur: Vnum petij à domino, ideſt, ipſum domi
-^ bo.) Nul!is tenebris obtegi formidat, quem do num. Hunc requiram, ideft, ipfum dominum.
-- - -
- - -
W Wr
 I N. P S A. L. M. V. M XXVI. 4f

; A a • I Vt inhabitem in domo domini omnibus die tem fuftinuit, gaudens praedicabo: quia talibus ho- C
bus uitae meae.) Iu domo domini, in uita perpetua: ftijs deleóìatur. Hoftiam iubilationis, hoc eft, prae
quia quàmuis ecclefia hic dicatur domus , tamcn non dicationis. Iubilus dicitur qui nec per literas, nec per
pſal.83.4 . 醬 nuncupatiue. Vnde dicit: Beati qui ha fyllabas, necuerbis poteft comprehendere magnitu
itant in domo tua domine. b TVtuideam uo dinem laudationis கீ Hoftia dicitur, quae per par
luntatem domini.) Ideft, tes diuiditur, & fanguis
dileétionem dei, ut illud: circa altare effunditur: &
* domino, hanc requiram: * ut inhabitem in
ipfa hoftia foris combu
*******. Yidebimus£umfcutiet domo domini omnibus diebus uitæ meæ. ritur.
fedhic per ſpeculum. b Vt uideam upºndom，ºuiºn Sacrificium dicitur
Vnam petij à domino, uinum & oleum, & me
hanc requiram . Videa £ templum eius.* Q_uoniam abfcondit me in dium animal . Et holo
smus quae eft una petitio: $ tabernaculo fuo, in* die malorum: 'prote cauftum, totum combu
.Vt inhabitem, inquit, in $ xit me in abfcondito tabernaculi fui.* In flum: &uiótima, antequã
occidatur. Vnde Paulus:
domo domini omnibus $ petra exaltauit me:& nunc' exaltauit caput
diebus uitæ meæ , ut in Hoftiam uiuam. Rema. 12.a
meüſuper inimicos meos. 'Circuiui & im
hac uita mortali,templum molaui in tabernaculo eius hoftiâ uocife K I Cantabo, & pſal
fanétum efficiar : in quo mum dicam domino.)
deus inhabitare dignetur. k atiqnis* cantabo,& pfalmum dicam domi Cantabopraedicaboºpſal
c T Et uifitem templü ' no.'Exaudi domine üocem meam qua cla mum dicam, opere com
eius.) Eis qui in terris po maui ad te : miſerere mei & exaudi me. pleam; uellaudes ſpiritua
fiti,caleftem uitam agunt, "Tibi dixit cor meum, exquifiuit te facies les mente concinam dila
particeps fiam. Et prote " mea:faciem tuam domine requiram." Ne tata. 1 AT Exaudi do
gar in templo fan&to eius, ° auertas faciem tuá à me:ne " declines in ira mine uocem meam qua
ideft, prote&tionem ab ip ? à feruo tuo.? Adiutor meus efto,ne derelin clamaui ad te : miferere
fofupra dićto habeam. mei & exaudime.) Per in
d [Quoniá abſcondit quas me : neque defbicias me deus faluta terioris enim hominis cla
me in tabernaculo fuo.) ° ris meus. i Quoniam pater meus & mater morem deprecor ut exau
In quo per fidem inhabi InᏟ2Ꮏ dias me. ' m •T Tibi
ret mecum: ne mihi tenta .” dixir cor meum, exquifi
tionumobuientprocellae.Tabernaculum diuinitatis, uit te facies mea: faciem tuam domine requirám.)
humanitas Chriſtieſt. Abſcondit eccleſiam in taber Merito cor iufti, uultum uiuentis dei requirit: quia D
naculo fuo: quia caput noftrum Chriftus eft, & nos eum uidere pofTe confidit. Beati enim mundo corde,. Matth.5. a
5 mébra illius. Abfcondit ergo ecclefiam apud fe, ut di ipfi deum uidebunt. Quaefiuit facies mca
coloT;. a &um cft: Mgrtui enim eftis, & uita ueftra abfcondi- faciem tuam, hoc eft, ecclefia mea faciem tuam rc-, , º

ta e(&cum Chrifto in deo. e • T In die malorum.) quifiuit, hoc eft, præfentiam tuam. n • T Nc auer,
Niniqས་|
dies mali funt? Non, fed in noftris operibus tas faciem tuam à me.) Alibi dicit: Auerte faciem, Pfal. ;c. b
Eph.;.a malidicuntur, ut Paulus dicit: Qu9Qià dicsmalifunt. tuam àpeccatis meis. Et hoc orandum eft. Sed hic
De iftis praefentibus diebus dicit. Quia quàmuis ca- dicit: Ne auertas faciem tuam, ideft, ne dimittas me
put furfùm fit, membra tamen adhuc deorfum funt in propria uoluntate, ficut diäum eft: Tradidit illos Rom.i.a
ùfque in finem. Quia & hoc puto fignificari, quando dcus ifi reprobum fenfum, hoc eft, permifit. -

Matt. 8. c ipfefolus inmonte, nauicula in mari iétabatur flučti- o I Ne declinesin ira å ſeruo tuo) Seruus fi do
bus:& ideo ab ipfo prote&tione indigent. In die ma- minum terrebum offendit, cum pauore & metu cft:
1orum, in infidiântiuim felicitate. fT 4T Protexit mc quanto magis homo, fi deum cæleftem offendat ?
in abfcondito tabernaculi fui.) In cordc credenti ad 醬 hoc rögat ecclefia, ut illam hic corripiat : & il
iu(litiam. g •I Inpetra exaltauit me.) In Chrifto lam uideat. Vt non ab illa cum ira difcedat, fed util-.
i.Cor. 1 o. exaltauit perfidem. Petra, Chriftus, ut Paulus ait : la gerat ea à quibus non dcclinet: fed facie propitia
Petra autem erat Chriftus. In petra exaltauit me: In tarefpiciat. T p •| Adiutor meus cfto domine, ne 2
{e,qui eft flabilispetra,acuerißimum fundamentum. derelinquas me : neque defpicias me deus falutaris
h "•J Et nunc exaltauit . meum fuper inimicos meus.) Adiutor in praefenti. Efto tam de praefenti,
meos) Nunc, in præfenti: fuper inimicos, ideft, fuper quàm de futuro pertinet. Ne derelinquas me: neque
illos füpra diétos, exaltatum eft caput noftrum, quod hic, neque in futuro. Neque defpicias me deus falu-.
eft Chfiftus:fuper omnes inimicos ecclefiae. Et nunc taris meus, Salutaris nofter Chriftus eft: & hoc rogat -

exaltauit caput meum, fuper inimicos meos, fuper mo ecclefia, ut non defpiciatur ab illo, ideft, non comit º

tus carnales,qui me fæpe humiliabant,ne caeleftiagon tat illud peccatum per quodà deo defpiciatur. Ne
templarer. i Mſ Circuibo & immolabo in tabCr derelinquas me: cum crucifigo carnes meas cum ui
nacülo eius hoftiam uociferationis.) Circuibo, ideft, tijs&concupi(centijs. Neque defpiciasme deus falu
exercitabor in creaturis dei : confiderans orbem in taris meus : quia & fi mortalis fum, tamen caeleftia
Chrifto credentem. Qgia confiderat creaturas dei: . q T Quoniam pater meus & mater mea
cum aliquis caelum &tcrram, uel mare cum fuis orna ereliqueruntme.) Pater, diabolus: mater, Babylo
mentis confpexerit, inuenit quid immolet deo, hoc nia uel gentilitas, antequàm Chriftus ueniret in mun
eß, laudem. Circuibo, hoc cft*, pcr quatuor partes dum, parentes nobis fuerunt. Modo pater nofter,
mundi exempla fanétorum inquiro, & ibi inuenitur deus eft:& mater noftra, Hierufalem caeleftis, ut ait
1aus dei. Et ímmolabo intabernaculo eiushoftiâ uoci Paulus: Hierufàlem quæ eftmaternoftra. Qgoniam Gal.4.d
fcrationis. Qgod pro nobis ad tempus humilita- . pater mcus&matcr mica dcrcliqueruntmc: dominus .
AUICCITA
 46 C O M M E N T. D. H I E R O N Y M I
E autem aíTumpfit me. Regnum mundi & ciuitates hu- ufque nunc locutus eft,dicens : Expe&a primt,ut con- G
ius fæculi, quæ me genuerunt, & caduca promittebant, tra certamina mundià deo conforteris. Expeéla dein
reliqui: &àtcaffumptus, ab his fum dereliétus. §§ ceps, ut uiëtor ab codem domino coroneri§: quia non
patér meus & mater mea dereliquerunt me. Poteft & coronabitur,nifi quilegitime certauerit. Nos ùero de- *-*
áe Dauidfimpliciter accipi, quod minimus inter fra- praecemur dominum, üt ipfo confortante, fuftinendo
tres, à parentihus contem- • uiriliter mundialium flu
tus, àdeo el£tus eft Per mea dereliquerunt me: dominus autem af- &tuum procellas expe&e
auuslai།
llcro ,
3rnor
། li།རྐtinu།།།།། * fumpfitme. Legem p9n$ mihi domine in Ę ႕ႏိုင္သူႏွစ္ႏိုင္ဆိုႏို
en S - - - c

ನಿ finitur: dei º ula ಲ್ಲ? & dirige meių femita recta Pº" tus et Î? Èäi
- - - leniat reddere, qu 1911 * . . . .

amor crcfcit in tempore. d pter inimic9s meos. Ne tradideris Jm$ in ' mus ipfi Dauid.) Pfàlmus
a T Legem mihi confii $ animas tribulantium me : ' quoniam infur- uoceiiììáíèçipfiismediâ
tue dömiiie.) Legem, te- ' rexerunt in me teftes iniquí, & mcntita eft toris,pafsionis inconfiâu
ametipfum , quia ipfe eft g iniquitas fibi. * Credo uidere bona domi- loquéntis ad patrem Quae
** lex., b & In ឬ ឆ្អ) h niifi terra uiuentium." Expe&a dominum, autem ii;inicis optantur ,
4deft?anda'jT';,S!*
funtilla mandata? Vt non κi ïíôïíôáíôçônforęęî
έ'*; こ
non !ialitiaeprædicátis,que
° , prophctiae
-
eft:£dratio
declines addexteran, ne-i & expe&a dominum. eis pro malis (uis immi
due ad finiílrain, SS non ' Pfalmus ipfi Dauid. xxvi I. . : ncant. Vel uox hominis
refpicies retro , ut illud: ". D te domine clamabo dcus meus, affumpti in diuinitate:Cla
Luc. 9.g Nemoponēs manú fuan º ne “fileas à me: ne quando taccas nauit Jefus in cruce, & Marc. r ;.e
in aratro & aſpiciens re-p à me, & P aſsimilabor deſcenden- di# Eli, Eli .
tro'^P''°°''
Luc. 17.g rum. f*£?°*'°
Et item: Memores
q:
íSus?Niacuî;iexaui
d
dominéïóôáôá.
d te: dű" }l
PfalJis .XXVII. '
D te dominc clama
emote uxoris Lor. Et ea ; tionis**3g9$*$*$. $93 Ag-
quae furfum funt quaerite, ' nus meas ad templum fänäü tuum. Ne ſi-
А. deus meus.) Vt Roa. 12.e
me clarifices illa cla
rion quae fuper terram. . * mul tradas me cum pcccatoribus : &' cum ritate quam habui apudre
Legem
i pofie mihi domi- " operantibus iniquitaté ne perdas me." Cú prius quàmੇ
in ula 點 с 蠶 his qui loquütur pacé cü proximo fuo: ma-
müdus fierct , nunc
1r19 e IIle 11l 1CIll1ta TCC[a.
V§on declinem à dex
- -

la autem in cordibus eorum.Da illis fecun-

- ----

ੋ ಸ್ಮೀ
1. Ο c ilicas a line.

tris &finiftris, fed tua fe- du៣ ត្រៃ H

F quens mandata, uamque Ne fileas á me , hoc eſt,
regiam gradiens, terram repromißionis ingrediar. non me derelinquas. p TEtero ſimilis deſcendenti- . . . .
d T 4T Propter inimicos meos.) Carnales motus, dæ ' bus in lacum.) Ideft,in miferiam ifius uitae,qnia fi diui
| mones, harreticos perfecutores. e qf Ne tradide nitas ab eo recefsifIet,fimilis nobis in miferia fuiffct. Si
ris me in animas perfequentium me.) Vt non fatietur ſilueris,cro ſimilispereuntibus:tamen ſi taceas,non co
anima eorum de aduerfitatibus, quae accidunt mihi. gnofceris. q ºf Exaudiuoccm deprecationis mcac dum
f I Quoniam infurrexeruntin me tetes iniqui, & oro ad te) Orauit Chriftus in criice pro toto módo, &.
mentita eft iniquitas fibi.) Infurrexcrunt in me, dicen pro Iudaeis,& proapoftolis. r «II Dun extollo manus
tes mendacium; fed cum in te confiderem, deftructi mcas ad templum fanötütuum.) Extollo manus meas, . º

funt in mcdacio fuo.Qyoniam infürrcxerünt in mete-' ideft,extcndi eas in cruce. Ad templum fànétum, idcft.
ftes iniqui. Contra Chriftum teftes iniqui furrexerunt, adhoc extendi,ut templum tibi praepararem, hoc eft,
Matth.6.f quando dixerunt Iudaei: Hic dixit: 醬 templum corpus ecclefiae. Et aßimilabor defccndentibus in lacü.
hoc: & in triduo reædificabo illud.Vel contra eccle Lacus fignificat infernum:locum uidelicet eorum qui;
fiam dicunt aduerfarij. Mentita eft iniquitas fibi : id fub cuftodia retinentur. Et alibi fcribitur.: Vfque ad Exp. a.d.,
eft, fibimetipfis mentiti funt, & non mihi:quia uni captiuam quæ erat in lacu. Exaudiuocem deprecatio
ufcuiufqueuitium in fuum recurritaučtorem. Etmen nis meae,düoro adte,dum extollo manus meas ad tem
tita etiniquitas fibi.Tetes flagitiofi, inco quod con plum fanélum tuum:in cruce fcilicet pro credentibus,*
traalios mentiuntur, fibi mentiuntur, dum în fe fup 體 uitemplumtuum futuri funt. f T • T Ne fimul tra
plicia præparant:putantcs deum non uindicare men me cum peccatoribus) Peccatores, latrones inter luc. 22.d
dacia. g •J Credo uidere bona domini,in terra uiuen- ; quos pendebat, ut ait propheta: Et inter iniquos depu
tium.) Vox ecclefiae. Interra uiuentium, quiapignus tatus eft. t STCum operantibus iniquitatem nepér
noftrum illuc furfum habemus, quod eft Chriftüs .Ille das me) Ideſt in die iudicijcum his latronibus,aut cae
accepit de noftra terra mortale córpus, & nos ab ipfo terismalis. Hoctamad Chriftiquamad ecclefäperti
accepimus fpem & fidem, & per fpem & fidem &re net,ut nó ficpereâ morté fufcipiens, ficut operarijini
dẽtes, perucniemus in terram uiuentium:in qua fanớti quitatis. u •| Cum his quiloquuntur pacé cum pro
capient haereditatem rcgni caelorum. h ° Expeéta do ximo fuo:mala autem funt incordibus eorum.) L6que
minum.) Ideft ufque in fincm faeculi quicquid tibi ac bantur Iudaei pacem cum Chrifto dicentes: Magifter
ceflerit, pro Chrifto patienterfuftine i TViriliter fcimus quia uerax es, &'quia à deo uenilti magifter: Matt. 21.b
& uiam dei inueritate doces. Mala autem funt in cor
Iofue. 1.b age.) Ideft fortiter age,ut dixit angelus adIefum:Con
fortare & eto robutus. x Et confortetur cortuum.) dibus eorum, quando interrogabant cum : Licet tri
Hoc eft,anima tua 1 q | Et expeéta diim.) Hoc eft, fu butum darı Cæfari, an non?
ſtine dominum Propheta hic hortaturfidelem illü,qui , x 4] Da illis fecundum opcra corum) Qgite nó intcl- Mar. 1 1. b
ligunt
 I N P S A. L. M. V. M. xXVIII. 47

A!iguntper beneficia, intelligant per cruciatus: utma- eos ufque in faeculum, hoc eß, defende eos uſque in C
le agentes, bona tua inuenire non poßint. Propheta faeculuin, inuitaateriatu domine rege & eleua nos:
{3noptand3: fedPf9muntiando, dicit. Acfigixiffet: quiapopulus tuus fumus, ut inhac uitã quæ tibi funt
Daturusesillis uindiaam in die iudicij. a • Erfecun- placita 醬 ab hac mortalitate in immortalita
dumneguitiam adinuentionum ipforum &c:)Studia tem te commutante extollamur:ideft, in caeleftibus.
eorum funt, ut mihi no- - elcuemur, regnaturi cum
ccant, &laqueos tentatio- º dum opera eorum , & fecundum * nequitiá fan&is tuis. r 4 In finem
num intendant: ideo iuftü adinuentionum ipforum . Secundum ope- pſalmus Dauid, in con
eft, ut in his ipfi deficiant. , - :11:... b ; fuminatione tabernacul1.)
b II Redderetributione : fa manuum corum tribue illis: redderetti- Quando arca de captiui-1.Reg. 4.4.
eorü ipfis.) Ipfi enim red- butionem eorű ipfis. Qgoniam non intel- rare Philiftinorum redu- & ſeq.
diderunt mala probonis, d lexerüt opera domini, & in opera manuum áeíi, pro qua multa ma
tenonintelligentes. - eius deftrues illos,& nó ædificabis eos.* Be- la habùeruiit, dimiffâ eft
$,j SJ°i"n
tellexerunt operatºpi*
domi- f, nedi&us dominus:* quoniam exaudiuituo cauit
in Siloei tabernaculum
, & Dauid cdifi
:in t
ni &c) Machinæ eorum.$ em deprecationis
- - ер meae.'
е Domi
- -

ominus adiutor quo hortatur populum,ut

-

H
-

quae contra ecclefiam meâ É meus & 8 ೦ಡ್ತಿಲ್ಲ! meus : & in ipfo fper* óferantfacrificia deo Da
- -

eriguntur nihilpraualeát. i uit cor meus & adiutus fum. "Et refloruit u: apertifsime figuram
d T<| Bencdiâus domi- x caro mea: &' ex uoluntate mea confitebor . Chriftitemet, &arê figu
nus.)Pater. e MTQuo- ! ei. "Dfis fortitudo plebi fuae , &" prote&or ram ecclefiae.Sicut Dauid
niam exaudiuit uocem de º faluationú Chrifti fui eft. Saluń facº popu- reduxitacam de captiui
ಶ್ಗ meae) Refpon & lum tuum dfie,& benedic P hæreditati túæ : t°'°* fic & Chriſtus redu
ens ante pafsionem
Joan.iz.e clarificaui,& iterum :cla-
Et p? &° rege eos,&
eos,
extolle
to
illos
os ufq;
uiqj iin æternu.
` ` xit arcam, hoc eft, fanélâ
.jj,„, „. captiuitate,
rificabo. f T Dominus Pfalmus Dauid in confummatione ta- Àğ poteftate diaboli.
adiutor meusj In pafsio- r bernaculi. ſ ХХуIII. Pſalmus ergouocem con
ne. g . J Et proteótor : * Fferte' dfio filii dei,' áfferte dfio fi- tinetprophetæ, loquentis
meus) Inmorte. liosarietü."Afferte dfio gloriá& ho de perfectione ecclefiae in
.º : +\ញុំ
COI" 111
c， adorateº dň
--- t
aμιο fanéto eius. 'វ្នំ
diuinitate. i ºf Et adiu-
11 -

↑l1
-

Fferte domino filij

:
- " ---- - -

In 11]
- - -

çfîjî îribùìïíôïí, 5 Vox' domini fuper* aquas:"deus maicftatis dei) Qui per gra-,
P ut refurgerem. k M Et 黑 - , .. 1nton ult, tiam in adoptionë D .
floruitcarg mea) Caro Chrifti in refurreétionereflo- filiorum uocati eftis.Vox Chrifti prædicatores âdmo
ruit.Vel floruit caro mea, refloruerunt apoftoli: quia net: Afferte praedicationem & ezemplum, uel fidem
poftnegationé ad fidéucnerunt. Refloruit caro mea, * & opcra : t MI Afferte domino filio§arictum.) Quos
procedës ëtumnulo incorrupta. Et refloruit caro mea. per euangelium duccs gregüapoftoli genueruit. Arie
Pro carne, Teodotio, cor interpretatus eft. Aliter: tesy apoftoli dicuntur I Arietés in ca5ite duo cornua ;
Qyippe refurreximus cum Chrifto. Et de refurrectio- habeiit. Et fan&i apoftoli duo cornuahabuerunt,ideft,
Efā. 66.e 37° dicitur: Offa ueftrautherba orientur. 1 •] Et exuo duo teftamenta prædicauerunt.Fiijarietum, fi;cccffo
ΚΑΤΑ luntate mea confitebor illi) Ipfi patri, ut illud: Confi- res apoftolorum funt, quos generauerunt 當 ucrbum
teor tibi pater domine cæli &terræ : quia abfcondifti , praedicationis.Confuminatió tabernaculi,fccundüfen
haecà fapientibus & prudentibus, &reuelatti ea, pa- . ſumperfectio ecclefiae cft,coniunâa de Iudæis & gen
1. Pet; a ruulis. Et ecclefia Chrifto:ut illud, Prouidentes gre- tibus hic in praefenti. u • Afferte domino gloriaî &
Pfal.g3.b gem: noncoaćte: feduoluntaric. Et item: Voluntarie honoré.)Vt per opera ueftra glorificetur ætérnus deus :
*” ឪជ្រឹត per uerbum & exemplum. Videdicithງກorificabaາ：
tate mea confitebor ei, non exnecefsitate. Confitebor & glorificabant.Filiós generant (ut diximus)pcr præ
tibiper baptifmum. m ' q| Dominus fortitudo ple- dicationem, ut Paulus dixit: Per euangelium ego uos
biftiae.) Pópulo Chriftiano. n • T Et prote&or fa- genui. Hoc eft gloria & honor dei. xTJ Afferte do- i.cor.4.4
lutarium Chrifti fui eft.)Quicunque in Chrifto bapti- mino gloriam nómini eius.) Gloriofum per uos nomé :
zarus eft,& ipfe Chrifhus uocatur.Sciendum autem, eius in cunétis innotefcat. Nomen patris, filius eftglo
quöd &iftepfalmus, excepta una litera, in Hebræis ria Chrifti, ecclefia eft, y MF Adorate dominum
uoluminibusfcriptus fit fecundum ordinem literarü. in atrio fanéto eius.) Dilatate cor ueftrum in fan&ifi- •
Prote&or, hoc eft, defenfor. Salutarium Chrifti fui catione perfe&a,in 蠶 deus habitet, ideft, in ecclefia,
eft. Pluraliter dicit: quia'omnes uirtutes Chrifti, diui-. uel in confcientia, ubi unufquifquc ipfum adorare de- ;
nitas cuftodit. o. * óJ Saluum facpopulum tuum do- bet. z •TVox domini.) Prædicátio domini. -

mine.)Hoc eft, populum Chriftiànum. Vel faluam a M Super aquas.)Super populos. Vt illud: Aquæ apoc. 17.d
fac plebem tuam domine, quam morte mea redemi. : multae, populi multi.Veluóxdominifuper aquas, id
•| Et benedic hæreditati tuae.) Quam per corpo- eft, inbaptifmo fuper Chriftum,ut dicit? Hiceftfilius Matth. 3. d
** * ris & fànguinis mei myfterium in ecclefia congrega- meus dilc&tus, in quo mihi complacui.Super aquas:
„ ,-, . fti.
Pſal.a.b Haereüitas
bo tibi Chrifti,fua ecclefia,
gentes inhæreditaté tuam. qde qua
T Etdixit:
rege Da-
eos, quia populus,qui
器 ibidemait:
aquas, ut apoftolis aderat, uocem aùdiuit.Vcl
Ite,baptizate omnesgen- Matth.ult.
& extolle illos ufque in faeculum.) Rege illos, âc fi di- tes in nomine patris & filij& fpirituflanāi. )
cat.Turege, noii diabolus, nec peccatum. Et extollc b 4.] Dcusmaieftaris.) Deuspoteftatis. . .
- • Intonuit
 48 C O M M E N T.* D. H. 'I E R O N Y M I
Ea T fntonuit dominus fuper aquas multas) De ta tisfacit ceffare:ficut legimus per Aaron, deum fecif- Num.1 s.;
bcrnaculo corporis aflumpti, tcrribiliter populis con {e in dcferto. • 1 • I Vox dómini concutientis defcr- G
Matth.3. 4. uerfionem prædicauit, dicens: Pænitentiam agite,ap tum.) Anima quae deferta fuerat occupantibus ante fe
ropinquabit enim regnum cælorum.Sicuttonitruum uitijs, aduerba penitentiae commouebitur: ut excun
à nube procedit, ita & Chriſtus intonuit à nube, hoç tibus uitijs ab illa, habitabilis deo fiat. Vox domini
cft , de corpore fuo, quan- -
concutiétis defertum. Ad
do dixit:Penitentiam agi * intonuit, dominus* fuper aquas multas. ' fidgm commouens geiíes
te. b TVox domini b Vox domini in uirtute,* uox domini in ma defertas: in quibus nullus
- in uirtute.) In credentibus c fulcus prędicationis impo
.* *
- , -
--
potens faita, quando di- º gnificentia.*Vox domini confringentis ce fitus crat adfufcipiendum
Ioan, t. е xit:Lazare ueniforas,Vel * dros,&* confringet dominus;cedros Liba uerbü dei.Vel gcntes quae
inuirtute, qua inunoquo ni. ' Et comminŭet cos tanquàm uitulú Li defertae erant, conuerfae
que fancto loquitur. : bani, & : dileétus quemadmodifilius uni funtdcinfidelitateadfidê
c • Vox dímini inma- " cornium." Vox dorhini intercidentis flam per uerbú praedicationis .»
gnificentia) Quando ma-, i mam ignis: 'uox domini concutientis defer x ºf Et commouebit do
gnificatur per opera ſan . minus defertum Cades):
k tum,&: commouebit dominus defertü Ca Tunc celebrabuntur
&torum .Magnificentia , hac
ecclefils dilatata . * a * 1ia des . ' Vox domini præparantis ceruos , mundi folitudine uerbæ
d. •| Vox domini con- n & " reuclabit condenfa: & in" templo eius fanótá legis , quae priusà,
fringentis cedros.} Cedri, o omnes' dicét gloriá . " Dominus diluuium Iudaeis non intelligeban
dicuntur omnes ©blimes: £ inhabitare facit, & fedebit* dominus rex in „tur: quia Cades, interpre
& exceli • ušl
Confringet illosfaperbi...
, aut pcr- ;,-}aternūm ' Dominus uirtutem populo fuo
лие
tatur fan&ta. Vel aliterit;
* Commotiotinez.Bene il.
pænitentiam,aut in die iu f dabit : diis' benedicet populo fuo in pace. los tineae comparauitquia, ;. .. .
dicijinuindicta. Cedros, é: Pfalmus ſicut tinea pannos come
Luc. 3. b
fuperbos quofquc. Ecce - - dit: fic confcientia eorum:
{ecuris ad radicês arborum pofita eft. Confringentis . eos comedebat. Commotio tineae dicitur: eo quòd,
cedros, humilians fupcrbos.Sciendum, quòd Ccdrus commouit illos de illorum confcientia praua , adfi
duas habet intelligentias, ficut & unicornis: hoc eft, - dem ecclefiae. 1 •' Vox domini præparantis cer-i
fi ad bonam partem, iuftos: fi ad malam, peccatoresuos) Ceruos uolunt quidam quafi füperåtores uene
ac fupcrbos óllcndit. . e MF Et confringet dominus nofarum linguarum in ecclcfia. Cerui, prædicatores.
cedros Libani.) Conteret per paenitentiam elationes . Praeparauit illos, quando mifit ipfos prædicare. Cer
1. Cor. 1. d. eius: ac collidet dum ignobilia clegit, ut fortia contc ui tranfeunt & calcant fpinas ueíferpéntes: fic & præ
F rat & confundat. fT &J Et comminuet cos ut uitu dicatores uenena diaboli, & fpinas peccatorum fran
lum Libani.) Ramus earum & uirgulta calcibus ucr feunt, & ad altiora fugiunt , ideft, ad theoricam.ui
berans. Pro hoc in Hebræo habct, & uitulus Libani. tam. m º Etreuelabit condena.) Ocura diuina
Excufa fuperbia ac petulantia, adducit eos ad imita rumſcripturarum fiue myſteriorum cæleſtium, perſpil
tionem hümanitatisfuae: quia tanquàm uitulus immo ritumfanétum patefecit. Vnde in euangelio illi düo.
latus eft. Ifbcuituluscftfaginatus, qui occifus eft, hoc quibus ipfe apparuit, diccbant: Nónne öor noflrum »
eft, Chri{tus pro falute mundi. Sicut confringituitu ardens erat in nobiscum loqueretur in uia, & aperiret ,
àMatth. 3. c. lus de cornibùs uirgultatencra: ita Chriftus copfregit nobis fcripturas?.. n •I Et in templo eius.) Hoc efl, t&.‫هم‬. .‫مج و‬4. . - it
Iudaeos. Vnde dixit: Iam fecuris ad radices arborum in ecclefia. . o. •I Qmnes dicent gloriam.) Collau-*
pofita eft. g • T Et dile&us quemadmodum filius dant claritatem dei.Vel gloria patri, &filio, & fpiri-!
iinicornium) Faâus e(t dile&tus filius dei per affum tuifan&to. p . •| Dominus diluuium inhabitarefa-: *. . . * * -

ptioncm corporis, filius Iudæorum, & contriuit cos cit.) Aridam terram deus non pofsidet. Simul atten - --
... "
- *
--
-

qui per fupcrbiam fingularem, fuam erigere iuftitiam. dcuim uerbi, quòd non dixerif aquas, fed diluuium, i
conábantür. Chrilbus eft filius Iudaeorum : quia ex ut abundantiain gratiae fpiritualis óftenderet:tanquàm
ftirpe eorum fecundum carnem fuit. Iudæi unicorncs in arca Noc fanctos à flu&ibus faeculi huius prote- !
dicúntur, pro una lege quam habuerunt , per quam in gens. Et modo inhabitat diluuium in confcientia peri
fuperbiami fe extulerumt. • h • •] Vox domini inter abundantiam feirituílancti, per quem delenturpec-i
cidentis flammam ignis.) Paenitentiam Ioanncs in de- , cata. q «J Et {cdebit dominus rex in æternum) :
ferto prædicans, oiiinem gehennae rcftingucbat ardo- ; In ecclefijs, uel in fan&is, quifedes eius cffe&ifunt*»
rem: Intercidentis, ideſt, diuidentis perſecutorum: uel humanitas Chrifti ad dexteram dei patris. Re-,
Iean. 7.b furentem iracundiam: cum alij dicerent, hic eftChri-» ges , fancti dicuntur , qui fe regunt. ºf
ftus:alij autem dicebant, non: fedfeducit turbam. Il r- •J Dominus uirtutcm populo fiuo dabit.) Ideft, ,
1e uero praecidens hunc furorem, crcdentes afciuit cha ; uirtutem fidei. Populo 監 , populo Chriftiano , :
ritati fiae: incredulos autem reliquit. Poft flammam; dimicanti contra huius mundi turbines ac procel- !
fonus uenit : ita & poß praedicationem perſecutio.º. las. f •T Et benedicet populo fuo in pace.) Po- t
Vox domini intercidentis, idcft, auxilium illius im-, pulo Chriftiano bcncdicct&hic & in futuro, quan-;
ter perfecutores: quia fuis fanéìis fubuenit. Interci do diéturus erit: Venite benediâi patris mci, perci- Matt.***
dentis flammam: iílam flammam idoli, ubi tres puc- • pite regnum &c. In pace, in femetipfo: quia ipfe eft Epbç/• ••*.
• ri fuerunt. Vel quotidie in unoquoque noftrum , pax no[bra, qui fecit utraque unum.In feipfo iios be
flammam libidinis per confeßioncm & gratiam fan nedicit pax uera Chriftus dominus : qui fumus ec
&ti fpiritus intercidit, ideft, per orationem facerdo clefiaftica plebs , .. "...
-

* *
: - a
-

sir Pfalmus .
 I Nº P S A L M V. M. XXIX. - 49
А а et Pfalmus cantici in dedicatione domus Dauid) laudent illumà quo faluati funt. Et confitcmini mc- C
Pfalmus cantici,laus cum opere: dedicatio domus Da moriae fànótitatis eius. Mcmoria, ideft, ut memores
uid,refurreétio Saluatoris intclligitur : in qua omnia ui fitis bencficiorum eius , qualiter uos de peccato re
tæ corpora dedicantur. Dauid;figuram Chrifti tcnct. dimere ucnit. h •| Quoniam ira in indignario
Pomus Dauid, domus Chrifti, ideft, humanitas, do ne eius, & uita in uoluntatcipfius.)Non quòd ira aut
mus eft diuinitatis. Tunc indignatio in deo fit, fed
ædificauit domum, quan- * Pfalmus cantici in dedicatione domus iufła uindiĉta . Indigna
do humanitaté carnis af Dauid. XX I X. tio dei fuit,quando Adam
fumpfit. Et tunc dcdica
uit,quando a mortuis eum Xaltabo te domine quoniam fufcepi peccauit.
dicta
Ira, iuta uin
intelligitur: quando
fti me:" nec deleétafti inimicos meos
rcfurgere fecit. Et modo d eumà paradifo deiecit. Et
ædificatur domus Dauid, fuper me.“Domine deus meus cla uita inuolütate ipfius, id
ideft, Chrifti:hoc efl, ec ° maui ad te,& fanafti me. * Domine eduxifti eft, ficut per deüiufta uin
clcfia ufque in finem aedi ab inferno animam mcam: 'faluafti me à de dićta fuper ipfum Adam
- - - -

ficatur: fed in reſurreótio $ fcendentibus in lacum. t Pfallite domino Vegit ita P*{ipfum; idelb.
ne dcdicatur, quando im fan&i eius, & confitcmini memoriae fanéti deſ,uita reſtituta eſt,quan
mortalitate acceptura cſt. do humanitaté carnis af
Vocem redcmptoris no ' tatis eius." Quoniam ira in indignatione fumpfit. Quoniam ira, in
ftri continet: qui per re ' eius:& uita in uoluntate eius.' Ad ucfperü indignatione cius, cum fe
ſurrectionem corporis fui k demorabitur fletus, & ad matutinum læti de iupijsuindicat. Etuita ,
ccclefiam (quæ ómnium ' tia.' Ego autem dixi in abundantia mea,n6 in uoluntate ipfius , ut qui
mater eft) acquifitain, fuo " mouebor in æternum." Dfie in uoluntate fecerit uoluntatë cius,ma
nomini dedicauit. neat in acternü. iſ Adue
"tua præftitifti decori meo uirtuté." Auertifti ſperum demorabitur fle
Pfälmus XXIX. faciem tus) Cun in pasione cius
-

E celfe
Xaltabote domine quoniam fufcepifti me.) Ex
te glorificabo patcr: quoniami fufcepiflimc
tenebris obte&ta omnia effent,apoftoli infletu & gemi
tu morabantur, k dj Etadmatutinum latitia.) Futu
de morte. Exaltabo te domine. Vox Chriftiad ram domini gloriam, quæ matutinacius rcfurre£tioiie
patrem, & uox ecclefiae ad Chriftum. Exaltabo te, præfloruitfigurauit.Ad •ႏို့ demorabitur fletus,
Haudabo te. Quoniam fufcepifti me, ideft, Chriftum & ad matutinum lætitia. eſper poſtmeridiem dici- Gen. 3.ե
ad dexteram patris. Et Chriftus fufcepit ecclefiá,quan tur. Poft meridiem Adam in ណ្ណ uocem domini
-

do humanitatem carnis affumpfit. c •] Nec deleéta audiuit deambulantis,& fub arboris folijs fe contcxit: D
fti iniinicos meos fuper me.)Vt meo iucundarentur trcmefactus,eo quôd pactum tranſgreſſus eſſct.Veſpe
interitu. Quomodo 醬 ncc deleélafti inimicos,dum ra,tota ifta uita praefeiis intelligitur:quia pcr pcccatum
& Iudaei Chriftum crucifixerunt, & confpuerunt, & Adæ,omncs ufque in finem faeculi gemunt.Fletus,quia
flagellauerunt,& perfecutores delestantur fuper eccle fletum habet hómo, quando recordatur bona paradifi
fiam, ម៉្លេះ perſequuntur? Sed nec Iudaei delectati quæ perdidit in Adami. Et ad matutinum lætitia, idefl,
fupcr Chriftum fuerunt: quia non potuerunt cum ex in reſurrectione, quando ſimuliam ad libertatem reſti
tingucrc ficut uoluerunt.Sed hic fion intelligcndum tues. Velueſperum, quando flebat Maria & apoſtoli
defominibu ,ⓤdde dæmonibus:quia delestari coepe in paſsione domini Etmane latitia, quando reſurrexit,
runt,quando aeftimauerunt eum cum latronibus adim ut diötum eft mulieribus:Ite nuntiate fratribus meis ut
‫ه‬.4.tur fernum ducendum: ficut in montcm fe perinifit ab co eant in Galilaeam,ibi me uidebunt Et dixerunt mulie- Matth. 2«.
dem duci:Sednon fiierunt dele&tati dæmones: quia res adapoftolos:Vidiinus dominum, & hæc dixit no- «* ,g. c.
tunc & principem & fuos fubie&tos ligauit: ita nec fu bis. Aduefperum demorabitur fletus, & admatutinű Ioan.ac.f
per ccclefiamerunt deleôtati in die ແic , quando di lætitia. Poteft hoc & de tempore pafsionis(ficut fupe
&turi erunt fanéti: Vbi eft mors aculeus tuus: ubi eft rius) & de refurrectione, & confummatione fçculi ac * .
i.conif.f mors uiëîoria tua? Abforpta eft mors inui&toria,ideft, cipi. 1 •] Ego autem dixi in abundantia mea,nonmo
in uiëtoria fanétorum difrupta eft. d J Domine deus uébor in ætérnum.) Haec redcm.ptus populus dicit:Iam
meus clamaui ad te,& fanaftime.) Domine deus meus. nullam à te fatiatusម្ល៉េះ egeftatemi: neque in te defi
Oratio Chrifti fiue ecclefiae, Sanafti me, reſurgereme’ xus, commoueor. Ego autem dixi in abundantiamea,
fecifti,ut corpus mortalitatiobnoxium non corrumpe non mouebor in æternü.Vox Adam inparadifo: quia
retur à morte. e ºſ Reuocaſti ab inferis animam mcã.) fine fine ibidem fc putabat e(Ie. Et dum fic cogitafTet,
Ideft,animam Chrifticum alijs animabus fanétorum &tanta bona ei dedifTet,cœpit cogitare quid eíTet cau
deus de inferno reuocauit. Ipfe fercfufcitatumà patre fæ, cur præcepiſſet ei deus ne contingeret de pomoue * -
Rem.4.4 pronuntiat, ficut ait Apoftolus: Qui crediderit quòd tito. Hoc uero, inquit, probare uoIo. Ei contigit, & v- …"
deusillum fufcitauitâ mortuis,faluus erit. f • T Saluafti probauit: quia proie&us cft. m •M Dominc in uolun
me à deſcendentibus in lacü.Ideſt, de miſeria iſtiusuitate tua preſtitiſti decori meo uirtutem) Et ipſa eſt
tæ præfentis.Vel de lacu inferni,ubi animæ peccatorü uox Adae poftquàm proieétus eft de paradifo pro fua
funt:nc ficut illi, praeceps caderem in morté.Hinctam culpa.Tunc cognouit quòd fapientia lucis ab co re
immenfum miraculum prophctacernens,exultat & di ceßiffet:& quòdà!dco in parâdifo coHocatus fucrat .
cit. g €TPfallite domino fan&i eius,& confitcminime abundantiae, nonâ femctipfo.
morig: fanótitatis cius.) Quod memoratus ucftri fanéli n • T Auertifti faciem tuam à me,& faétus fum contur
ficauit uos,uocando ad agnitionem nominis fui. Pfal batus.) Tunc auertit faciem fuam deus ab A
lite domino fanäi eius, Propheta hortatur fan&os,ut do peccauit. Et tunc cóturbatus cft, quád3 fub maicdi
E &ione
 ye C O M M E N T. D. H. I E R O N.Y. M. I.
E ctione de paradifo proieétus ef}. Et unufquifque homo latitia refurrectionis, fue Chriftum, fue eccleiam in G
quando de fuis conturbatur peccaris. Velaliter:Domi futuro, induens me ſtola prima immortalitatis per re
ne in uoluntate tua, & non ex mea: praeftitifti decori furreétionem tuam. 1 • TVtcantet tibi gloria mea.) In
meo, corpori affumpto: uirtutem, ut te cognofcerem. his qui crediderunt glorig: refurre&ionis. m 4 Et non
Auertiftifaciem tuam à me, cum pcccarem, & faétus compungar.)Aftimulis peccatorum.Neque Chriſtus:
fum conturbatus. Ignora qa nullü habuit peccatü.
bam enim adhuc luimëu£- faciem tuam à me : & fa&us fum conturba n •II Domine deus meus
ಶ್ಗ ម៉ៃ i. 鸞 tus. * Ad te domine clamabo : & ad deum in æternüconfitebor tibi.)
Ideft fine fine laudabo te:
ម្ល៉ោះក្បំ meum deprecabor.* Qyae utilitas in ſan In his (ut iam dixi)tibic5
ãäåíïíåíïí, guine mgo,dum defcendo in Sorruption cinam atque confitear:qui
pro redempto populo in- 5 Nunquid confitebitur tibi puluis: "aut an in me congregati ſunt per
terpellat ad patrem. Chri- . nuntiabit ueritatem tuam ?* Audiuit domi refurrectionem meã.Om
ftus clamauit in cruce , & f nus & mifertus eft mei:' dominus fa&us eft nia enim quæ in hoc pfal
scclefijnperßcution£-
'b ς] Quæ utilitas in fan- £‫ لم‬adiutor
‫لم نفسه‬ meus. 8ihi:
di
Conuertißi
'
planétum meü mo humiliter de Chrifto
guiiie meo,dum defcendo , gaud， confid faccü meu, dicuntur, ad affumptioné
- - - - - - - -

corporis imagis referenda

íúíôïýôïíôï, f & circundedifti ಕ್ಲ lætitia.' Vt cantet tibi funt,quám ad potentiam
refurrexero: nam quia ef- m gloria mea, & non " compungar : domine deitatis. Nos quoquefup
fufus eft fanguis méus, fur " deus meus in æternum confitebor tibi. plices deprecemur, ut cö
gam & fit utilitas,ut agqui ° In finem pfalmus Dauid pro ecftafi. XXX. uertat dominus in gaudiü
#onnes gebºreſtºre ? [N te domineſperaui, non confundar in planćtum noftrum remif
់ "
rifti ad patrem loqui- ,º laternum in iuſtitia tua libera me, 8.
- Т - -
famole facinorum: ac my
fterio refurreĉtionis fuç lę
tur:acfi dixi{Tet. Nulla eft eripe me." Inclina 陛 me aurem tuam : tificatos, attollere digne
utilitas quod fanguinem f accelera ut eruas me.' Efto mihi in deum tur in caelum : pro quibus
cffudi, nifi refurrexero à : proteétorem , & in " domum' refugii, ut defcendere dignatus eft in
mortuis.Vel quae utilitas faluum infernum. . .::
in fanguine meo, ideft, in - o •T In finem pfalmusDa
ente mea: Iudæorum nulla eft;utilitas: quia non cre uid) Pſalmus ipſius mediatoris initio continct uo
蠶 nifi hominem purum tantum. Non folum non cem:deinde redépti fanguine eius populi,gratias agen
crediderunt, fed etiam latus eius aperuerunt. tis, ex ipfius interponitur perfona prophetæ. Ait ergo
c MI Nunquid confitebitur tibipuluis.) Non poterit redemptor ad patrem. Pſalmus. XXX.
turba impiorum, quæ adhuc uelut puluis omni uento Nte domine fperaui,non confundar in æternum.)
doctrinaemouetur, iuſtificari, ſi ego non reſurgam. Si
ego non refurrexero,non confitebitur tibipulüis. Pul
I In te pater fpes eft corroborationis meæ, dum mihi
tanqùàm cęteris hominibus infultant aduerfarij,uel
uis,ideſt,impijuelinfructuoſi. d ] Autannuntia illudunt. Veluox prophetae experfona ecclefiae dicit,
bitueritatem tuam.)Ideft, Chriftum tuum , ac fi dicat: non confundar:quia reéte confiteor fidem trinitatis.In
Si non refurrexo, non annuntiant. e M Audiuit domi te domine fperaui: In te,non in me. Non confundar in
nus & mifertus eft mei) Audiuit dominus, deus pater, aeternum:quia qui illumintegreconfitentur, non con
& mifertus eft mei.Vox Chrifti,quia refurgere mefe fundentur neque hic, neque in futuro. q T Et in tua
citâ mortuis. f •T Dominus faétus eft adiútor meus.) iuftitia libera me, & eripe me.) De fouea quam ftatue * ". *
Defenfor meus, qui me fecit primogenitum mortuo runt animae meae. Qgia nifià deo iuftificemur, per nos
Matt. 16.d rum, •T Conriertifti planétam mieum.) Cum dice non poffumus iuftificari. Vnde fcriptum eft.Qui fe iu Iob.9.c
rem: Triftis eft anima mea ufque ad mortem. ftificat, ipfe fe condemnat.Vnde & Paulus de qui Roт, пo. 4
Mar, 14, d h •I In gaudium mihi.) Cum refurgens dixi: Ite,nun bufdam dicit: Suam quaerentes ftatuere iuftitiam, iu
ciate fratribus meis, ut eant in Galilæam, ibi me uide ſtitiae dei non ſunt ſubiecti. r 4 Inclina ad me au
bunt. Sed hgc ficut à Chrifto, ita etiam ab ecclefia di rem tuam.) Vox ecclefiae ad Chriftum. Per aurem be
cuntur: cuius planétus refurgente domino, in gaudiü nignitas dei intelligitur. Inclinat Chriſtus aurem,quan
eft conuerfus , & quæ deinceps cum ipfo domino, & do exaudire dignatur. Veltunc inclinauit deus aurem
adipfum dominum iam mundata agni fanguine dicít, fuam, quando mifit uerbum fuum, & nos exaudiuit in Поа.8.4
i T Confcidifti faccum meum.) Velamentum pecca mundo:&intantum inclinauit, ut noftra peccata di
torum meorum: quia faccus &cilicium ad peccatores gito interra fcriberet. f •T Accelera ut eripias me.)
pertinet.Dum ergo dicit: confcidifti faccum meum,& Accelera, ideft, feftina, ut eripias me. Vult fan&a ec
Pfal, 34. b álibi dicit:lnduébam me cilicio, & humiliabam inie clefialiberari de corpore, ut ait Paulus: Cupio diffo Thilips Æ C
iunio animam meam, & quidem Chriftus non eftufus 1ui, & effe cum Chrifto. t TEfto mihi in deum pro
ifto indumento. Quid eftfaccus Chrifti, nifi mortali te$torem.) Vox ecclefiae. In deum proteétorem,in deü
tas quam de nobis affumpfit? Tunc confciffus eft ifte defenforem: quia multifunt dijnociui qui nóprofunt,
' fàccüs, quando refurrexit & immortalis effectus eft. Vnde Paulus dicit:Sunt quidem dij multi, & domini I. Cor, 8. &
Éfa, v3.e 'Etlicet habuit faccum,fednonhabuit opus facci,ideft, multi: nobis tamen unus deus, una fides,unum baptif
peccatum;de quofcriptum eft:Qui peçcatum nonfè ma.Efto mihi in deum prote&oré tanquàm proximus.
cit,nec dolus ihuétus cft in ore eius. Nobis ergo necef : u M Et in domum refugijutfaluum me facias.) Quia
{c eft faccum & ciliciü induere: quia opus facci habui-' ecclefia tempeftate perfecutionis,ad deum habet refu
mu?ideſtpcccatü. K MIPræcinxiſtimelætitia)Ideſt, gium.Vt faluum me facias a pcccatoribus. Domus
autºrn
 º
, * T N P S A. L. M.V M . XXX. : : J'r

A autem refugijipfeeftinqu驚 inhabitat. Multiuo • h •T Ego autem in te domine fperaui)Vox eccle- C

lunt fugereà præfentia déi ed non poſſunt euadere, ſiz. Non in me,ſed inteſperaui & ſpero, expectans re
Pſal. 138 butaitpropheta: Età facietua quò fugiamº Sednos (di furre&ionem tuam. iq Exultabo & lætabor in miferi
cit ecclefia) infimul in domo habemiis refugium, hoc cordia tua.)Pro quo exultabo,&pro 器 lactabor:Pro
cft,in ipfo qui e(t deus. a •| Quoniam firmamen hoc quodfequitür. x M Quia rcfpexifti humilitatem •
tum meum & refugium meâ.) Exultabo corpore,
· meum estu.) Adfußinen * faluum me facias. * lætabor mente. Tunc re
b
dos eos qui in me faeuiunt.
Q_uoniam fortitudo
Vel firmamentum fidei, mea,& refugium meum es tu : &* propter fpexit,
fcepit:
quando carnem fu
quia contemptibi
&refugium meum es tu: * nomen tuum deduces me,& * enutries me. lis, & captiua, & depe.
refugium meü dicit: quia "Educes me delaquco hoc quem abfconde &a erat ecclefia. Exultabo
ecclefia in Chrifto håbet * runt mihi:quoniam * tu es proteétor meus. & lactabor in miſericordia
refugium, ut ait prophe "In manus tuas cómendo piritú meú:'rede tua, pro tantæ pietatis có
g ta ; ໓omic refugium fa $ mifti me domine deus ueritatis.* Odifti ob modo, ut me tua mortere
&tus es nobis. bTqT Pro º feruantes uanitates fuperuacue."Ego au dimeres : quia rcfpcxifti
pter nomen tuum educes humilitatem meam,in fpe
me.) Vt hoc notum faciâ "tem in domino fperaui," exultabo &lata illapofitam, per quam ea
gentibus credituris.Pro * bor in mifericordia tua.' Quoniam refpe quaè non uidentur defide
ter nomentuum duxmi xiftihumilitatem meam:'fàìiafti de necef rantur. 1 Iſ Saluati de
獸 eris: Quando ego facio " fitatibus animam meam." Nec conclufifti necefsitatibus animã meã.
aliquid boni, nomen do "me in manibus inimici: " ftatuifti in loco Necesitares corporis mul
mini exhoc glorificatur. ° fpatiofo pedes meos.* Miferere mei domi tae fuit , ideft, manduca
c ºf Etenutries me.) Ag P ne quoniã tribulor:° conturbatus eft in ira re, bibere , dormire : uel
gregatis paulatim fan&is, q oculus aliud quod necefTario eft
meus,anima' mea & $ uenter meus. faciendum : fed neceffariú
educas ecclefiam tuã, que º
in me fundatur.Etenutries £ Quoniã defecit in dolore' uita mea, & an
t -
animae,omnino unum eft,
me. Tunc enutriuit cccle IM idefbuita eterna. Saluauit
fiam,quando noftram car- -- deus animã de fua neceſsi
Epheſ;-f nem fufcepit.Vnde & Paulus : Nemo enim carnem tate : quia dedit ei uitam aeternam, quod eft fua ne
fuam odio habet, fed nutrit &fouct.Et enutriuit nos, ceſsitas. Proinde ſaluaſti de neceſsitatibus mortis per
utfortes fimus. dº Et educes me de laqueo quem ab{ petuae animam meâ, quae tibi erat charitate deuinάa.
condcrunt mihi.) Laqueus dicitur captio: quia quàm im q| Nec conclufiftime in manus inimici.)Illi con
b diuinuia es,hoc eft, in Chriflo, non times ifilaquieum. cluduntur in manus inimici, quiperfeuerant in pecca- D
1* s4. 4 cadere: quia laquei fecusuiâ ponantur.Via, Cfiriftus tis fuis.Sed ego (dicit ecclefia) non concludar:quia nö
eft,ficut ipfe ait:Egofum uia. Ettu fies in uia, hoc cft, uolo perfeuerare in malis. n •TStatuifti in loco fpa
in Chrifto,non times cadere inlaqueum diaboli: quia tiofo pedes meos.) Dilatafti unitatem ecclefiae in töto
omnis laqueus ab ipfo eft. e •II Quoniam tu es próte . Quomodo dicit, in loco? Nunquid localis efl.
άor meus:in manus tuas commendo fpiritum meum.) deus? Et localis, & non localis. Localis eft adfeueniem
**3-f Vox Chriftiadpatrem inpafsion&quando commem tibus, & nonlocalis, quia ubique eft, fed inuenitur in
dauitanimam fuam,& dixit:Pater,in manus tuas com loco pure quaerentibus .Vt illud: Et motus eft locus Aaf. 4. f
Isan.2o. d mendo fpiritum meum. Quod commendatur, faluum in 體 , erant fedentes. In loco fpatiofopcdesmeos.
recipitur.Et ipfe dixit:Poteftatem habeo ponendi ani Pedes, fan&ti praedicatores, qui portantuerbum prae
mam meam, Scpoteftatem habeo iterum fumendi eâ. dicationis in toto mundo : uel in ecclefiam, quam tua
Tu es proteétor meus.Vox ecclefiae : Injmanus tuas refurreétione dilatafti in amplitudinemlibertatis.
commendo fpiritum meum: hoc eft,in poteftatem tuâ o •II Miferere mei dominé quoniam tribulor,) Mi
commendo animam meam. Hoc exemplü accepit ec ferere mei, ac fi dicat:Fac in me mifericordiam, quo*
A4zz clefia à Chrifto.Hoc& fànéìus Stephanus fecit:hoc & niam tribulor. Illorum uox, qui tribulantur à qua- * *
fanétiorant,quando excunt de corpore.ut illud: Fideli libet tribulatione. Miferere mei domine, quoniam - - -

creatoricommendant animas fuas in benefaétis. Hoc tribulor. Non iam mortem timens, fed infe&tatio- ;
in cruce pofitus do(minus dixit, quòd in patris manus nem metuens uitiorum. *[[Conturbatus etim
fpiritum commendauerit: cito eum ipfo refufcitante ira oculus mcus) Ecclefia conturbatur deuitijs & pec
fumpturus. Dicat nunc populus redcmptus fanguine catis, tam de fuis, quàm & de aliorum.Sed orandum
agni: f 4| Redemiftime domine deus ueritatis.) Qui eft, ut ira nonuertatur inodium, neque defeftuca fiat
e5ueritas &uita,quia quod promifit deus,non menti trabs.Velconturbatur oculus defuturo iudicio. Con
turbatus eft in ira oculus meus, quo temente cerne
i. Cor. 6. d tur. Sicut promifit per feruos fuos prophetas:ita & ue
nit,& redemitnos fanguine fuo. 蠶 & Paulus dicit: bam.qs] Anima mea.) quate diligebam. r M Et uêter
Empti enim cftis pretio magno. g •T Odiftiomnes ob meus.)Quo tui recordabar.Hçc omnia cóturbata funt.
feruantes uanitatem,fuperuacue)Superuacue dicit:nó propter priora deliéta. •f •I Quoniam defecit in dolo
quòd deus odiat quemquàm. Abfit hoc fentire. Sed re.) Ideo in dolore: quia ccclefia non poteft emendare
仙
qui iftam tantummodo uitam praefentem amant, & cae malos, necfegregare malos à fanctisufque infiné. Vn- Matt. 13, d
leftia contemnunt, (perantes inaniter in beatitudinein de dominus dixit:Sinite utraquc crefcere ufq;admefi ,
faeculi feducentis,odit illos deus. Non quòd odium (fi fem,& intempore meßis dicam mcfforibus: Colligite
cut dixi) in deum cadat: fed odire deus, qui fic faciunt, primum zizania, & colligatcfafciculos ad comburen
- diciturideſtrepudiare quia repudiat illos dcus, dü, tºI Vitamea& annimeiingemitibus.) Quâmdiu
`s \ 2. cſt
~
 yº, C O M M E.N. T. D. H. I E R O N Y M I.
efthic in præfenti uita,habet gemitum &fletum unuf clefiae, quos ipfi fupradi&icircundederunt. Quóniam G
quifque homo. Qgoniam defecit in dolore uita mea, audiuiuituperationem multorum commorantium in
& anhi mei in gemitibus : Donec perfecutionem pa circuitu.Erantuituperantes me, pofiti in peregrina
tiorpropter nomen tuum. Praefens uita de ficit, quia tione huius terræ : fequentes circuitum temporum, &
mihi tempora funt, perpetuitatem confiteri. ad patriam aeternam rcdire nolentes.
l eį Dum conuenirentß
a 4| Infirmata eft in pau
per:e u: mea).Yo* : ni mei in gemitibus. "Infirmata eftin pau mul aduerfum me, accipe
ècclefiae. Infirmata eft ec- b pertate uifius mea, * & offa meâ conturba re animam meam cöfilia
clefia inter homines ma- c ti funt) Congregatifunt
ta funt.* Super omnes inimicos meos fa&us
los, inter quos habitat hic d fum opprobriű uicinis "meis ualde, * & ti perfecutores, & fecerunt
in praefentiuita: quia plu- . -
- f
confilium , ut acciperent
res sūt peccatores, & pau- f mor notis meis. Ul i uidebant me, foras animam meam , ad con
ci ſuntſancti.Velaliter:In E fugerunt à me: & $ iuioni datus fum º tan fentiendum fibi in fcele
ribus mortis. Vt accipe
firmata eft ig PauP;itate * qùàm mortuus à corde."Fa&usfum tanquã
uirtus*mea. Sanitas huius i rent animam meam, ideft,
uas perditum:' quoniam audiui uitupera Iudaei Chriflum: & hære- .
corporis , inter cruciatus , tioncm multorum* commorantium ifi cir tici, ccclefiam. Confiliati
paſsionum. b "I Etoſla cuitu.'In co dum conuenirent fimuladuer funtmala conſilia, & non
mea conturbata funt.) For
titudo utique mea. Offa, fum me, accipere animam meam confiliati bona. Confiliati funt, ut
fortes fanëti: uel offa, uir- " funt." Ego aurem in te fperaui domine:di quaererent :& ut tollerent
tutes ecclefiae, uel animam Chrifti , Iudaei:
nctQ- " xi deus meus cs tu,in " manibus tuis fortes
& imam eccle
rum. Conturbata fiffit, ab o „.,..o Eripe me de manuinimicorű meorű: fiae.hæretici,an
- m • T Ego autem
illo. Vnde fuperius dicit p & à perſequentibus me." Illuſtra faciem tuá
fecundum Apoftolă :Sci in te fperaui domine: dixi
Rrm. 3. e $ fuper feruum tuum,fal uum* me fac in mife deus meus es tu.) Qui fo
mus quia omnis creatura
congemiſcit: non ſolum il ricordia tua:domine nő confundar quoniã lus fortis es ad liberandũ :
la, fed & nos intra nos ge- º inuo cauite. Erubefcant impii & deducan Veluox ecclefixIntefpe
mimus c *I Super om- * tur in infernum."Muta fiant labia dolofa, raui: in te, non in me. Et
nes inimicos meos fa&tus. peccatores dicunt : In te
- - quæ loquuntur aduerfus iuftum iniquita ſperaui. Sed ſanóti & fidé,
#*#*#*# *#*#*#*# * tem,iniuperbia & ịn abutionc . Quàm
propter tuum nomen per
& opera habent.Peccato
fequuntur Factus fum o magna multitudo dulcedinis tuæ domine: res fperant in deum, & nő
E probrium uicinis meis. ' quam abfcondifti timentibus te." Perfecifti timënt illum. n «I In ma H
V»x Chrifti, & uox eccle -, • • CIS nibus tuis fortes mcg.) Id
ſize. Domino Iudaci mul eft, gratia fpirituffanéti.
ta opprobria dixerunt:& hæretici, & perfecutores; Non per memetipfum, fedàte aâio uitae huius,quae in
diciìiìt ccclefiae. d •| Et uicinis mcisualde.) Qui ad hoc fæculo gcritur. o •T Eripe me de manu inimico
credendun appropinquabant. e : TEt timorno ` rum meorum, & àperfequentibus me.) Ne mihipræ
tis meis.)Quia amici mei propter metum inimicorum, ualeant.p •I Illuftrafaciem tuam fuperferuum tuùm)
• a me longe recefferunt.Totus pfalmus, & fuper Da Illuftra,hoceft,cerne & difcerne quicunque fit melior
uid iuxtà hiftoriam, & fuper dominum iuxta prophe de fančtis tuis. q •| Et faluum me fac in mifericordia
tiam intelligi poteít. Et timor notis meis, ideft, apofto tua:domine non confundar,qaoniam inuocauite) Illu
lis, qui timuerunt in paſsione. Velnoti, mali Chriftia minatio refpe£tus tui fuperme refulgeat, ut non con
ni : qui dicunt fe credere in deum, & operibus negant, fundar, fed faluer ab his perfecutoribus. r • T Erubeft
& défpiciunt uitam fan&orum. Vicini dicuntur per fi ſcant impij, St deducantur in infernü) Erubeſcantim
dem , & noti propter Chriftianitatem. pij,dæmones, hæretici,ucl qui non credunt refurrc&io
f «T Quiuidebant me, foras fugerunt à me) Ideſt, nem. Erubefcant tunc,quaiido illos fànâos quos in de
apofloli? qui uiderunt Chriltum comprehcndi in paf fpectionem habuerunt, uidebunt coronatos, & fe con
AMatt. a6.ffione, & reliéto eo, fugerunt.Vel Iudaei fugiunt fa demnatos. Vcl qui relinquentes uerü deum,ligna ado
cramenta myſtcrij eccleſiæ, ideſt, corpus & ſangui rant,ac lapides uenerantuir. f • T Muta fiant labia do
nem Chri \i. Omnes qui uidebant me, forasfugerunt lofa, quæ loquuntur aduerfus iuftum iniquitatem : in
à me: non intelligeutes interiorem fpem meam , pro fuperbia3&in abufione.) Crucifixü irridentes,& igno
qua parior , ad exteriora uifibilia fugicb3nt,. . . rantes refurgentem. Ifta ccrnés propheta, exclamât ex
g «I Exciditamquàm mortuus à corde) Obliti funt ultans & dicit: t • T Quàm magna multitudo dulcedi
iiie cörde, tanquàm fi fuerim iam defunétus . Excidi nis tuæ domine,quam abfcondifti timentibus te.)Quia
ta quan mortuusà corde: Ideft, fic habuerunt Iudaei multifarie copiofa dulccdo tua eft, quam referuafíti-'.'.
Cháltum, quafi hominem mortuum pro nihilo. mentibus nomen tuum. Nec eam in his tentationibus
h •T Et faâusfum ficutuas perditum.)Sic habuerunt oftenditti:neaccepta fecuritate, excederemusàuia iu
Iudæi Chriftum quafi uas perditum, ideft, hominem ftitiae.Vel quàm magna multitudo dulcedinis tuae do
mortuum in fuopcccato.Sic funt fanêti apud hæreti nmine: ideft, quantam gloriam, quanta pręmia præ
cos, uelut homo perditus. i •J Quoniam audiui parafti ecclcfiae tuae, ut efTet femper cum angeiis fi
uituperationem multorum.) Ideft, Chriſti à Iudæis, ne fine in æternum manſura. Qủam abſcondisti ti
& cçclefiae ab hæreticis. x • In circuitu inhabi mentibuste, ideſt, bona ſanctorum in temetipſo abſ
tantium.)Ideft, in circuitu Chrifti, & in circuitu cc condifti. u T EtPerfecifticis qui (perant in te)
- . Perfeciſti,
 1 N p s A L M v. M xxxi. f3
- i A perfecifti,acfi dicat : perfecturus eris. a qſ In con ritas fua poft eum. h T Ideo exaudifti uocem de- C
盤 filiorum hominum.) Qui non erubuerunt con 'precationis meae, dum clamarem ad te.) Ideo, dicit ec-<;
fiteri quod crcdunt,ante reges & poteftates, ut ait pro clefia, exaudifti uocem orationis meae: quia cognoui,
»gl. i 18. fphcta: Et loqucbar inteftimonijstuis in cgnfpe&üre ubi poteram effe, & cognofco, ubi modo fum. Exau
鬣 & non confundebar. Quamabfconditíitimenti diftiuocem intcrioris hóminis, te in mentis fplendore
us te :Quiahic per tribu precantis, &amouiftihôr
iationem pleniter non ac * eis qui fperant in te: * in confpe&u filiorum ribiles tribulationes. . !
cipiunt praenium, fed in ° hominum.* Abfcondes eos in abfcondito i T Diligite dominum
futuro expectant. Et per faciei tuæ à conturbatione hominum . . omnes fanéti eius: quoniã
fecifti eis qui fperärin te. ueritatem requiret domi
Conſummata ſpe, retri * Proteges eos in tabernaculo tuo à contra nus, & retribüetabundan
buiſti expectata in ſpecie, “diâioiie lingüarum.“ Benedi&us dominus : ter facientibus fuperbiá)
In confpe&u filiorum ho ° quoniam mirificauit mifericordiam fuam in Humiliatis his, ſtatuet ſan
minum: qui humana, & ' çiuitate munita.' Ego autem dixi in excef Čtos ſuos in magnacóſtan,
mOITA ម៉្យា quæfierunt.
# fu mentis meæ: proieſtus fum à facie ocu tia Diligite dominunu om
Vel cum ibunt in fuppli nes fancti eius. Diligite,.
cium aeternum: iufti auté “lorum tuorum.“ideo exaudifti uocem ora ideft, amate illum. Quo-.
in uitam acternam. ' tionis meç,dum clamarem ad te. ' Diligite niam ucritaté requiret do-,
b Iſ Abſcondes eos in dominum omnes fan&i eius: quoniam ue 驚 perfeucrantuf
abſcondito faciei tuæ , à ritatem requiret dominus,& retribuctabun que infinem in bonitate,
cóturbatione hominum)
Illuminatio enim uultus
k danter facientibus fuperbiam.* Virilitcragi ùt diélum eft: Qgi 濫 Maff• 34.6
te,'& confortetur cör ueftrum omnes qüi uerauerit ufque in finem, .
tuiteget cos,ne abhuma - - hic faluus erit. x T Viri-,
na málitia conturbentur. ,,,ſperatis in domino. liter agite.) Hoc eft,immo.
Intellećtus Dauid. XXXI. -

In abſcondito uultus tui, a biliter. l º Et conforte

fcilicet iuftitiae tuae abdi Eati quorum remiffae funt iniquita tur cor ueftrü omncs qui
tis, hoc eſt, in ſecreto tuo, tcs: &quorum tećła funt peccata. fperatis in domino.) Cor.
ficut Iob: & ipfe & omnia o Beatus uir cui non imputabit domi ueftrum, hoc eft, anima
quae habuit, abfconfa fue P nus peccatum : P nec eft in ore eius dolus. ueftra: in domino femper..
runt in deuin. A contur Viriliteragite & conforte
-

batione hominum,à per Quoniam tur cor uelbrü omnes qui

-

fecutione peccatorumi. c • I Proteges eos in taber fperatis in domino. Fortiter atque conftanter cuftodi
- -

В maculo tu6, á contradiétione linguarüm.) In taberna te propofitum, ut fruétum metátis in Chrifto.Quem D -

culo fidei:à ſtrepitumalarumlinguarumuelantur, qui fupplices deprecamurut infinuet mentibus noftris cu

dicunt:Quis n6uit haec: aut quis rediuit exinferis? » ram fe diligendi, pro nobis paffum iugiter confiteri, .
d •■ Benediétus dominus.) Cuibenedicit omnis crea ut mereamur contra iniquam fuperbiam, humilitatis
tura. Qyomodo dicit: Benediétus dominus? Nunquid armis uiriliter repugnare. m •j Intelleétus Dauid.)
illi opus eft noftrabencdi&io? Non, fed ut nos ab ipfo Intelleétus Chរៃpងៃ intelle¿lus cft in ifto titulo,
benedi&ionem acciperemereamur. e •I Quoniam maxime de illo publicano & pharifaeo qui in templo Luc. 18.&
mirificauit mifèricordiam fuam in ciuitate munita.) In orabant: quia unus fe iuftificábat, & aliüs fe condem
ciuitate Hierufalem, in medio mundo. Inciuitate mu nabat, ideft, accufabat. Pfalmus uocem continet pro
nita dicitur, eo quòdfirmata uel robufta fit, & in gyro phetæ, oftendentis hominem non proprijs meritis,fed
omnes gentes illam circundant.Ibi mirificauit mife deigratia pofTefaluari, fi confiteatur ádmiflà, . . ,
ricordiàin fuam dominus: quia ibi natus, ibi pafTus, Pfalmus ΧΧΧΙ.
ಳ್ಗ
ibi refurrexit, & inde afcenditadcaelos, ut
Pal.73.c ta: Operatus eft falutem in medio terrae .Vcl aliter
Munita, ideft fan&a Ecclefia, ciuitas, ut diximus,fir
ᏴEatiquorum remifię funtiniquitates, &quorum.
te&ta funt peccata.) Beatus immortalis, lăudabi
lis fiue gloriofus.Scdtamen nullus poteftapudfe
mata undique per fidem contra omnem impugnatio effebeatus, nifi ab illo accipiat qui iuftificat im
ncm aduerfariorum, unde dixit. Fundata enim erat fu pium, hoc eft, deo.Vnde & Pàulus dicit:Crcdenti
pra firmam petram.Velaliter:Hierufalem carleftismu autem in eo qui iuftificat impium, deputatur fides cius Rom. 4 d
hita de congregationc angelorum &c hominum. adiufłitiam.Bcatiquorum remifa funt iniquitates:
£ qTEgoäutcm dixiin exccffumentis mee.) Ecclcfia quorum peceata per confeſsionem à domino diluun
quando recordatur deparadifo, quomodo immortalis tur.Quibus modis remittuntur pcccata?Tribus.Re- ; --

poterat effe, & cogitat qualiter ibidem poterat effe : & mittuntur per baptifmum :teguntur per charitatem: .
.ெ;.c meminit qualis eft,&qualiter deuspcrangelum Adae non imputanturpermartyrium. Etiquorumtecta ſunt
loquebatur, & quomodo oculis interioribus deumui pcccatä percharitatem,fècundum illud: Charitas ope- I»cob ‫گ‬.d
debat: quando iíta cogitat, tunc in exceffu mentis eft rit multitudinem peccatorum.Velquorum tc&afunt
ecclefia. g • T Ego autem dixi in exceffumentis meae: peccata: hoc eft, ut hic uelentur per pænitentiam, ne
proieâusfumàfacie oculorumtuorum.) Populus hæc in iudicio reuelentur. o * •■ Beatus uir cui non im
dicit ille conuerfijs ad Chriftum:Exiftimauiine,inquit putabit dominus peccatum) Qgi fe in hoc faeculo di
prole&um efe à contemplationeluminum tuorum & ligenterpotuerit expurgareucip&martyrium.Quod
expaui, cum me tanta propter nomen tuum pati per tegitur, nonuidetur: quod nonuidetur, non imputa
mitteres.Vel proiectus fumâuultu oculorumtuorum. tur: quod non imputatur, nec punietur.
- ibidem. Adam, quando tranſgreſſus ſuitmandatum dei, tunc p ^ • | Nec eft inTore eius dolus.) Hoc eft in illius
proiectus eſtà facic dei:&ipfe,& nos, & omnis Poſte ore qui fc confitetur cffc peccatorem , ficut
3
N nac
 34 - со м м в ы т р н т в ко м у м ъ
Јоан.1.g nael. Vnde dominus dixit: Ecce uerc Ifraelita, inquo multarum, ad cum non approximabunt) Multifu- G -

E dolus non cft. Et de illo publicano, dc quo fupcrius di &tus diluuiorum in iudicio impios uallabunt, qui fan
ximus: qui fe confitebatur eſſe peccatorem dicens: &tis nocituri non erunt.Veruntamen in diluui6 aqua
Дис. 18.8 Deus propitius efto mihipcccatori, Ngc eft in ore eius rum multarum ad eum non appro 3.It ဖ္ရစ္တစ္ခ်ိဳ႕ႏိုင္ရ
dolus, fed in ueritate crcdens dcum. Hoc cordcrcti guſtijs,ait qua quaſiaquis inundantibus comparan- .
auit, quod ore confiteba tur, ad deum fanétiappro»
tur. a q! Quoniam ta t Q uoniam tacui inueterauerunt offa mea ; pinquare non poterunt:
cui inueterauerunt in me
* dùm clamarem tota die.* Q uoniam die ac quia qui fuflinucritufque
©mnia offa mea.) Nópro in finem, hic faluus erit.
-tuli confeſsionem adſalu- $d noéte grauata eft fuper me manus tua:* con Vel in diluuio aquarum,
tem: idco omnis fortitudo uerfus fum in ærumña“dum configitur mi ideft, uarietate doćtrina
mea in carnis infirmitate * hi fpina. * Deliétum meum cognitum tibi rum hereticorum:perhoc
confenuit.Qyoniam tacui feci : & iniuftitiam meam non abfcondi, ipfi ad dcum non appro
ximabunt.
inueterauerunt in me om ' Dixi confitebor aduerfum me iniuftitiam -

nia ofTa mea dum clama § meam domino : & * tu remififti impieta x AI Tu es mihi refugi
rem tota die.Tacui, uox umàtribulatione quç cir
malorum eft.Tacui, idefb, 'tem peccati mei, "Pro hac orabit ad te cundedit me.) Vox eccle.
tacentillorum peccata , & ' omnis fan&us in tempore opportuno.' Ve fiae ad Chriftum. De hu
in confeſsione nolunt dice runtamen in diluuio aquarum multarum : ius ſaculi preſſurishec di
reInueteraueruntoſlaid k ad cum non approximabunt. * Tu es refu cit. l M Exultatio mea)
: eft, uirtutes quas debucrât gium meum à tribulatione quæ circunde Quia inte gaudeo,
-

habere, inueterauerüt pcr l dit me: 'exultatio mea"erue me à circun m [ Eruc me à circüdan
peccatum. Dum clamaré, î dantibus me." Intelleétum tibi dabo, & in tibus me.) Velab inipicis
ideft, clamant. Si aliquid publicis,ueläpcccatišDū
boni habent, per uanitaté ° ftruam te in uia hac qua gradieris:' firmabo dicit exultatio mea, redi
demonftrant, ut illepha P fuper te oculos meos.? Nolite fieri ficut me me à circumdantibus
qui
rifæus impius facicbat qui equus & mulus,quibus non eft intelleétus. me: quomodo dicit, redi
dicebat: Deus gratias 嵩 $ In camo & freno maxillas eorum conftrin me:cum ille qui redimitur
r

ago;quia nonfumficut$ £ ge : qui non approximant ad te.'.Multa in င္ရန္ကို eſt, & illi q
trihomines: raptores,ad-‘ ‘ * exultant, redemptione nő
ulteri. Dum clamarcm to- ' flagella indigentº Hoc ad ſenſum
ta die: in iſtiusuita momento. b , Quoniam dieac pertinet.Vox illorum eft,qui cum deo funt, & rogant
P no&e grauata cft fuper me manus tua) Potentia tua. pro illis qui in ifta captiuitate tribulantur. n •II Intelle Н
Cum èffem impius & blafphemus, grauata eft fuper &lum tibi dabo, & inftruâ te inuia hac qua gradieris.)
me manus tua , ideft, poteftas tua: quia qui hic non Qualem intelle&lü dat deus ecclefiæ fuæ.Vt intelligat
' emendant, grauatur füper illos manus dei, ideft, po pro qua caufaanxiatur fanélus, & fàcit profperare pec
teftas uindiéta in die ို ... • c • Conuerfus fum catores.Intelleélum dabo tibi,& inftruam te in uia 體
in ærumna.)In aßiduatribulatione flagellorum tuorü, qua gradieris, Inuia fcilicet confefsionis iftius doceam
, d •| Dum configitur mihi fpina.) Stimulus confci te fapientiam,ut non recedas ab ca. Intelligere te facià,
', entia-peccatricis. Conuerfus furnina-rumna dum con & docebo te in uia hac qua gradieris. Vox dominilo
器
figitur mihi :aerumna, idełł, miferia.Dum con quentis inducitur,& docentis,quomodo homo fuüme
figitur mihifpina, ideft, dumpungit mc confcientia reatur auxilium,fideiuidelicet praeceptacuftodiens,rc
pëccati. e * MT Deliâum meüm cognitur tibi feci; &tofcratur itinere.Itaque adperfe&tum munditiae dicit
& iniuſtitias meas non abſcondi)Sed confeſſus fum, & hominem uenire non pofTe.Et quanquàm adperfe&tü
patefeci omnia.Scio enimte cito remittere delićłacuum munditiae uenire nóualeat: tamen in animaliümodum
* -
---

iibifuerint integre referata, & ideo dixi: f.°ICónfi pronus nonferaturinuitia.o 4 Firmabo fuperte ocu
tebor aduerfus me iniuftitias meas domino) Nó enim los meos)Vox Chriliad eccleiam Firmabo fuperte
, aduerfus dominum, fedauerfus me has pronuntiaui ut oculos meos,ideft,afpeétü diuinitatis.Firmabo fuperte
iuftificarer. Dixi pronuntiaui aduerfus mc iniuftitias oculos meos, utin dileótione luminis mei permaneas,
º: 2. meas domino, & tu remiſilti iniquitatem peccati mei. p<T Nolite fierificut cquus & mulus in quibus non eft
In perfona illorum dicit prophcta qui conuertuntur, intellectus) Quindi deiuoluntate,ſed proprio motuſe
ficüt ille filius quiperegre profe&us eft, & dixit: Ibo regere uolunt, & effrenes in luxuriâ decidunt,hospro
Luc. rf.d adpatrem meum. 醬 incorde, ubi deus uidetur:...; pheta coercetuerbis terribilibus dicés: q 4 In camo &
g §| Ettu remififti impietatë peccatigei)Qgæ prius freno maxillas cori coſtringe) Freno &camo modera
gefferam, mifericorditer indulfifli.' h ^I Pro hac tionis fuę, deus coartat impiorű fuperuacuas blaſphe --

• ' impietate orabit ad te omnis fànótus in tempore op mias.Equus, indomitus:mulus,piger. Hoc rogat eccle
portuno.)Tempus opportunum ad exorandum pro fia deüpatrë,ut per frenü,ideft,predicationé,populum
peccatis haec uita eft: iii qua ide9 fanétiorant, quia ne gentilé,quos equos nominauit,delata uia & fpatiofa ft
ino eftà peccatis immunis. Pro hac, iniquitate,uel pro culi huius,faciat adfe appropinquare:& populü Iudai
hac remi$ione,quod fuperius dixit:Beati quorü remif cü,quos mulos nominauit,qui piger eft àd deücreden
£æ funt iniquitates?& quorü tecta funt peccata.Omnis gü,per camü,ideft,contritióné cordis, faciat ad fe ueni
fanâus,hoç eft, pcrbäptifmum, & qüipoftbaptifimü re. r •TQginó approximât ad te.) Sed perfuperbiam
pcccat, poftea dimittitur illi per pænitentiam, aut per elongátur, f M Mülta flagella peccatorü.)Quia aliqui
martyriúin. i 4 Vcruntamen in diluuio aquarum peccatorcs funt, quorum in ifta uita initiantur flagel
- . . . . . . -* -----
-
*
!. -- - -
la, quæ
 * - I N P S A L-M. V. M. ΧΧΧΙΙ. 55
* A 1a, quepofteain futuro habebunt fine fide. Multa fla men dei tuiinuanum.Tertium: Obferua diem fabba- C
gella peccatorum: quia pænitentiam agere noluerunt. thi. Septem in altera tabula, ad dile&tionem proxi
... a •I Sperantes autem in domino mifèricordia circun mipertinent. i I Cantate ei canticum nouum.) Id
dabit.) Illamifericordia, ut uitam mercantur aeternâ. eft,pfallite einouum canticum, ideft, nouam uitam:
Qui re&tam fpcm, & fidem in deohabcnt, ipfosmife quia nouushomouenit inmundum: nouam legem in
Tſal 33.5 ricordia dei circundat, ut -
- ftituit nobis,& noiiam ec
-

, illud: Mifit angelum do- * Aa gella peccatoris: * fperantes autem in do clefiam per baptifmum.
minus in circuitu timem- b
iii.144.d . tium cum.Etalibi: Cuflo .
mino mifericordia circundabit." Lætami Cantate ei canticum no
;;;;;;;;;;;;;;;;;; ～ niindoming &extiltate iufti:* & gloriami-- quia uum : quia refurrexit,
fedetad dexteram pa
tesſe. b “T Lætamini in ni omnes reéti corde. tris. K I Benepſalliteei.)
„domino & éxultate iufti.) *In finem pfalmus Dauid. XXXII. Ille bene pfallit, qui im
„Propheta hortatur eccle- £ Xultate iuftiin domino : rećios de plet in opere quodcantat,
fiamlætari de pe uitæ æ- : cet collaudatio.º Confitemini do- deſt Pradicatº
ternę & regenerationis: mino in cithara:" in pfalterio decem 1 *ſ. Iniubilatione.) Iubi
.Tamen laetatur& hic gc- Í
cleſia in tribulatione.
hord ſallite i ili Cantate ei 7* lus dicitur:
chordarum Plạilite lui: „s-antate ei canti- bis, necyllabis, necite...
qued necuer
e JErgloriaminiomnesſ " " º bene pſallite ei | in uocife ris, nec uoce potefterum
„co...a reâi corde.) Vt Paulus, ratione." Quia re&um eft uerbum domi pere aut comprehendere
Quigloriatur, in dominoTi ni :" & omnia opera eius in fide.“ Diligit quantum homo deum de
glorietur. Rc&icorde di- • mifericordiam & iudicium dominus: P mii beat laudare. Bene pfalli
Σuntur, quibus omnia iu £ fericordia domini plena eft terra.* Ver te ei in uociferatione. Per
dicia dei placent, & feip
ſosaccuſant de ſuis pecca * bo domini cæli firmati funt: ' & fpiritu oris * iubilationem quondam fa
ris: & deum fiue in 醬 eius omnis uirtus eorum . .. ; cerdotum, Hiericho mun tofne é.
-: * di figuram retinếs corruit:
rıs,fiue in aduerfis femper º -
--> ---
Congre- nuiëper noflram oratio
1audant. Lętaminiin domino & exultate iufti,&glo nem, eius concupifcentiae elidütur. m •II Quoniam
riamini omnes reάicorde.Vt gloria ueftra ad eum re reátus eft fermo domini.) Nec in aliquo curuatur, fed
feratur, ficutait Apoftolus: Qui gloriatur, in domi profperabitur in his adque dirigit illüm,
* no glorietur. Quém fupplices deprccemur, ut obte in M Et omnia opera eius in fide.) Sicut ait in euange- D
&tisper indulgentiampeccatis, necreputatis ultrade lio: Si habueritis fidem intcgram , & dixeritis hüic Matt.17.c
li&is, mereajnur fanëtorum exultationis pcrpetuae monti: transfer te & mitte te in mare, fiet. Et omnia
eſſe participes. -
-

uæcunque fideliter petieritis, credite quia accipietis,

-

' d jf In finiempfalmusDauid .) Pfalmus ម្ល៉េះ

teuocm
uobis. Quia reétus eft fermo domifii , &
p continet prophétæ ad deum hortantis populos, atque omnia opera eius in fide. Reétus eft in rc&is. Opera
moncntis iuftos in quem debeant exultarc. ' * ' ... eius in fide, in fide fanétorum: quia quod promiiittit
Pfalmus XXXII.*……….
- E;
--
deus fandisfuis, non mentitur. o qfDiligit miferi...
iu(li in domino.) Propheta hortatur cordiam & iudicium dominus.) Quomodo dicit, dili
fanâos ut laudent deum. Exultáte iufli. Alibi git mifericordiam, cum in alio loco dicat: Ne miferea Ex0.1.3.4
- - - -

dicit : Gaudete : fed unum eft . Alii exultant ris pauperi in iudicio, ideft, non propterpauperem,
in rebus huius faeculi, alii in circo, aliiintheatro: Sed mecpropter diuitem, non propter pròximium & lon
tu(dicit propheta unicuique fanéto) in domiuo cxul ginquum, non propter cognitum & incognitum de
ta,& noii inprofperitatibus mundi. ;.;. , • , : clines a reéto iudicio: fed prius iudicare&tuin iudiciü,
f •] Re£los decet, collaudatio a) Re£tos dicit, qui in & poftea fubueniat mifericordia. Diligit mifcricor
regulam ueritatis corda illorum dirigunt,non iniquos, diam, quinosa(Tumpta carne redemit: & iudicium,
Eſa.f.c dicente propheta: Væ his qtiidicunt dulce amarum, qui inter impios iuftosque difcernit. . . -

&amarum dulce.g. Confitemini domino incitha p • IMifericordia domini plena eft terra.) Totus mü
ra.) Cithara deorfüm habetcauamen, & fex chordas dus. Velterra ſancta eccleſia de miſericordia deiple
habet. Operafan&orum intelliguntur per citharam» na, eft: quiaficut ille ubique eft , & fua mifericordia
<juę funtfexopera micrcordiⓛ deillischordisalię cum illo & ab illo infeparabilis eft: quia nontantum
£efiecantant $aliae murmurant, Sic & fanóti, aliific: ut iuftos cuftodiat defcendit, fedut peccatores redime
alii uero fic. Confitemini domino in cithara. In car retuel ſaluos faceret. q .Verbo dominiceli firma
ne, uitiis & concupifcentiis mortificata per crucem fifunt.) Verbum patris, filius eft. Cgli firmatifunt:
dominicana.-h wfIapfalterio decem chôrdarüpfal .{an&i apoftoli per ipfum in fide.Vcrbo dominicglifir
lite ei.) In decalogomandatorum. Pſalteri ſur mati funt. In ipfo uerbo, quod erat in principio apud
fum habet cauamen: prædicatio cæleſtis» ue da deum: fiueuifibiles cæli,fiüe apoftoli fùnt créati.Ver
sa intelligunturiiifančtis, quac-de-{upernis ueniunt.bo domini cæli firmatifunt, & fpiritu oris eius omnis
Iacob.I.e Vnde dixit : Omne datumioptimurã, & omne donü uirtus eorum.Trinitatis maieftas manifeftifsime decla
perfeétuum, defiurfum eft defcendensa patre luminum, ratur: dominus,uerbum, fpiritus domini. r M Et fpiri
Apudquctmnon cft tranfmutatio,ucluigißitudinis ob tuoris eius omnis uirtus eorum.) Paracleto fcilicet co
uimbrátio. Decem chordarum,ideß, decem uerbale operante, horum uirtutes caelorum creatæ funt. Nam
gis.Triamandata inunatabula, quæ ad fidem trinita in domino pater,inuerbo filius, in fpirituoris, fpiritus
Deut. 6.4
iis pertimcnt,hxcfunt.Primum: Audìífragl, dqminus fanétus declaratur. Et quia dicit, oris cius: nonproce
deüs tuus, deusunus eft.Sccundum: Nonhabcbisno densquaſiminorcredatur. Namſicutfilius apatre, &
zqua
 yó с о М. М Е N т. D. H. I E R O N Y M. I.
E æqualis patri: ita & fpiritus fanâus aequalis patri ha eft Iudaeorum confilia, quia non potuerünt illa facere G
betur ac filio. Vel fpiritu oris eius omnis uirtus eorü: nifi quantum a deo praefinirum füit. Reprobat autem
Ideft,per fpiritum fànétum uirtutes illorum. Qgia per cogitationes populorum. Pharif;orum'&Sadducaeo
{piritùm fànótum habuerunt diuer(as gratias, ideftuir rum,uelreliquarum poteftatum genera.
tutes. Nã per nos nihilbonihabuimusnifi per ipfum. h MTEtreprobat conſilia princip) Hoc eft Annæ &c
a MT Congregans ficut in 6aiphæ, quia ipfi princi
utre aquas maris.) Clau § .Congregans ficutin utreaquas maris*po peserantipforum facerdo
fum littoribus mare often tum, qui primatum tene
£ nens in thefauris abyffos. * Timeat dömi bant huius fceleris.Hos o
dit. Congregans ſicut in â num omnis terra : * ab eo autem commo mnes cum fuis cófiliis, do
utre aquas maris. Pcr a
* ueantur omnes inhabitátes orbem.* Quo minus refurgendo deftru
luas, frculitribulationes
ီ|ိ & perſecutio niam ipfe dixit & fa&a funt: ipfè mandauit xit. i •{ Confiliumuero
nes fanétorum : quia ficut '& creáta funt.' Dominus diffipat confilia, domini manet in çternü.)
Confilium dominifuit, ut
homo in utre aquas ftrin $ gentium : 8,reprobat autem cogitationes refurgereta mortuis, ficut
git,&quádouult fpargit:s '5opulor
h um,"& reprobat confiliâ principü. & fecit. Iftud confilium,
fic dominus tribulatione
*• Cor. io- £ ecclefiae, ut ait Paulus: Fi ' Confilium autem domini in £ternum ma Iudaei,uel principes illorú
delis deus qui nó patietur k net : * & cogitationes cordis éius in gene deftruere non pótuerunt.
uostentari fuper id quod ratione & gênerationem.' Beata gefis cu x • I Cogitatiónes cordis
poteftis ferre, fed faciet c " ius eft dominus deus eius: "populüs quem eius in generatione & ge
tiam prouentum utpoßi " elegit in hæreditatcm fibi." De cælo refpc nerationem.) Nihil ex eis
tis futtinere. Congregans xit dominus : uidit omnes filios hominum. diminuetur, iuxta illud t Matth.
ficut in utre, in nouo eccle Cælum & terra tranfibüt:
º De præparato habitaculo fuo reſpexit fu
, fiae homine: aquas maris, per omnes qui habitant terram. Qui finxit uerba autem mea non prę
faeculi populos, ut fintui teribunt. 1 TBeatages
num nouum, ficut domi cuius cft dominus deuse
"fingillatim corda eorum: * qui intelligit o
nus ait, inutres nouos, id % mnia opera eorum.% Non faluatur rex per ius.) Hoc eft qui credunt
Afatth9b eft, euangelicum praecc multam uirtutem : & gigas non faluabitur quòd dominus creauit il
ptum, rcc5nditum in cor in mul- las creaturas, unde fupe-,
" - -

dibus credētiñ. b qPonēs rius mentionem fecit, non

in thefauris abyfos)O magna creatoris potentia,recó quòd tempus illas adducat. Velbeata gens Chriftia- ^
désinthefauris abyffos: próducés de thefauris uentos. norum,cuius dominus deus eius. Dominum enim ele
Tam£ hic abyffos,myfleriorü caeleftium altitudinéjin git habere deum, idolis dereli&is. m •J Populus quë
Rom.11.d telligimus,iuxta illud Apoftoli:O altitudo diuitiarüfà Élegit dominus inhæreditatem fibi.) Ipfum populüm H
pietic & ſciétie dei Velintheſauris ideſtinabſcóditis Chriftianum in haereditatem fibi, ut dixit in alio pfal- _
áei.Thefaurus, ideftlargitas, hoc eft profundüfcriptu mo:Dabo tibi gentes inhaereditatem tuam, & pófTef- Pfal.z.k
IPfal. 1 34• d rarum.Vnde in alio locö dicit: Qui producitucntum fionem tuam teííminos terrae.Etalibi: Dominùs pars Ibi. 15:b
de thefauris fuis. Nam quantum uoluitperferuos fuos haereditatis meae. Et item: Portio mea domiiius. Ih he jbi. 1 i8.b
nobis demonftrare, tantum per nos intelligere potui reditatem fibi. Repulfis Iudaeis nos fumus inhaeredita
mus: ipfam profunditatem fcripturarum ncquaquàm té afciti. n •II De caelo refpexit dominus: uidit omncs
po(Tumus. & Timeat dominum omnis terra)Qgi filios hominum.) Vt omnibus mifereatur: quia nun
terrena fapiunt,ipfum potius & non creaturâ adorent. quàm refpe&us eius fine mifericordia fuit. Vel domi
d 4 Ab eó autemi commoueantur omnes inhabitantes nus de caelo profpexit, hoc eft,mifertus eftnobis. Su
orbem.) Haec quidam de futuro arbitrátur iudicio, fed per filiös hominüm. Filiihominum: filii Adam. Vcl
ad fequentem éxpofitionem magis refpiciunt.Ab ipfo filii hominum: fuccefTorcs apoftolorum. :

autem commoueantur uniuerfi, omnes qui inhabitant o Depræparato habitaculofuoreffexit fuper om

orbem. Ab ipfo deo commoueantur uniuerfi, ideft, de nesqui inhabitât terram. Qgi finxit fingillatim corda
infidelitate ad fidem.Vel uniuerfi: omnes creaturae ab eorum.)Vt alii detur fermo fcientiae: aliiinterpretatio
ipfo ueniunt,& non ficutpeccatores dicunt, quòd tem fermonum, alii generalinguarum, & reliqua, quae ope'
pusillas adducit & non deus: 蠶 &tempora,& dics, ratur unus atque idem fpiritus.Vel qui finxit per fin
& annos, uel etiam momenta deus conftituit. loscorda eorum. Quidam hunc lócummendaciter
e T Quiaipfe dixit & {a&lafunt: ipfe mandauit & ad illud referunt, quòd animam ex anima'exiftiment
crcata fuit.) Ideo ipfum cunéta timeant: quia ab ipfo effe generatam, & in Adamomnium animas contine
uel fa&a funt, uel creata. Ipfe dixit,hoceftperfilium, ri:quia id quod Graece dicitur xaTay*•••, nonunum,
qui uerbum eft dixit:Mandauit per imperium,hoceft, ſed ultos qucmque fignificet.Quifinxit fingilla
inenarrabiliter. f *T Dominus difsipat confilia gen tim ©rdaeorum.Qgi finxit, ideft, fecit. Singillatim.
frow.zi.d tium.) Sccundum illud: Nom eftconfilium,nó eftpru Per fingulos omnes intelligit, & infimul omiies reco
dentia, non eft fapicntia, non eft fortitudo contra deü. gnofcit. Corda illorum: opera illorum.
Dominus dißipat confilia gétium: Iudæorum fcilicet, p •TQui intelligit omnia operaeorü.) Ipfe eft enim
qui tanquàm iiicreduli coiitra deum Chriftum fufur fpeculator profpiciens de die in diem a&ushumanos.
rànt. Vél dißipat confilia ut eorum, qui turrimaedifi Qui intelligit omnia opera eorum, hoc eft, qualiter do
Gen. 1 1.b nuin deiunaquæque animahabeatipfe difpenfat.
care uoluerunt: deftruxit, fecundum illud: Venite de
fcendamus, & confundamus ibidem linguas eorum. q ºſ Non ſaluabiturrex per multamuirtutem, &gi
g JReprobat autem cogitationes populorum.)Hoc gas non faluabitur in multitudine uirtutis fuae.) Sed
per
 I N D S A. L. M. V. M. ΧΧΧΙ Ι. 57

1.Reg.17. per iuftitiam & auxilium dei. Nam & Goliae fortitu- ' ciei, in uerborum mutatione monftratur : quando a C
A dinem confudit deus per manum Dauid pueri fui. Nó Saul fe miffum effe fimulauit. Aut fi ueram imutatio
fuit faluus rex per multitudinem uirtutis fuae. Quare? nem uultusuolumus intelligere: Abimelech fciamus
Pfal. ‫ﻭ‬.b ' quia alibi dicit: Domini eft falus.Nec gigas faluus erit diétum effe pro Achis. Nec in nomine error eft, cum
* in multitudine fortitudinis fuae. Gigasprofua fortitu cxpatre generatus, etiam Abimelech potuerit appel
dine dicitur. Necipfe fal- C
lari. Abimelech quippe
uus effe poteftper fortitu * in multitudine uirtutis fuae.* Fallax equus * interpretatur pater meus
- diné fuam, ficut fuperius rex. Quomodo dicit, com
de Golia & Dauid .
ad falutem : in abundantia autem uirtutis mutauit uultum ſuum co
a ºf Fallax equus ad falu * fug non faluabitur.“Ecce oculi domini fu ' ram Abimclech ? Quia in 1.Reg. 18.b
tem, in ದ್ಮಿ autem * per metuentes eum:* & in eis qui fperant fu Regum fic legimus : quòd
uirtutis ſua non ſaluabi per mifericordia eius. Vt eruat a morte ani in Geth ciutatem ad re
tur.) Nifi deus fueritafcen : imas eorum, * & alat eos in fame.* Anima gem Achis fugit in Phili
for eius Fallax equus adfa í autem noftra fuftinet dominum:' quoniam fim. Vel quomodo au
i lutem.Equus, corpushu g adiutor & prote&tor nofter eft. $ Q uia in fus fuit ibidem ambulare,
manum, impedimentum j quia inimicus illorü erat,
eftaniimae, ideo fallax. In ' eo lxtabitür cor noftrum :" & in nómine & ipfe interfecitantea Go
abundantia autem uirtu ' fan&o eius fperauimus.' Fiat mifericordia , liam principem illorum?
tis fuæ non erit faluus, id tua domine fuper nos, quemadmodum fpe မြို့ illucambulauit
eſt, nec gigas nec rex. rauimus in te . pro hoc quòd mulieres di
b T Ecce óculi dominifi- k Pfàlmus Dauid cum immutauit uultum xerunt: Percußit Saul mil
per timentes eum.) Oculi fuum coram Abimelech : & dimifit eum le, & Dauid decem millia:
dei, aſpectus diuinitatis. & abiit . -
& poftea intrauit diabo
Super timentes eum, qui lus in Saul per inuidiam,
'eum timét timore fanéto. · Benedicam & dixit: Qjidfupereftei,
Deus enim fperantes in fe : ' - nifitantum ut regnum ha
infpeétione caelefti protegit ac defendit. beat? Et peruenit Dauidad regem Achis. Sed poftea
c JEt in eis qui fperant in mifericordia eius.Vt eruat Achis mifit miffos fuos ut Dauidad fe ducerent, ut eü
a morte animas eorum.) Ideft,in hoc fperant in miferi interficeret. Et cum inueniffét eum ad portam ciuita
cordia eius,ideft dei,uta morte perpetua eruat animas tis, cognouit Dauidquòdipfùm interficere uolcbant, D
eorum.Vela morte, hoc eft, a diabolo. ' neceßitate compulfus ad arcem declinauit. Mifericor
d QJVteruata morte animas eorum: Et alat eos in fa dia dei prouidente,cecidit fpirituffanétus fuper ipfum,
蠱 alii uerbi dei penuriam patiuntur, iftiab eo & coepit labi, & faliuammittebat fuper fuam barbā.
uiuificantur. e •[Aniiiiaautem noftra fuftinet domi Et cum adduxifTent eum ad regem, dixit illis rex: Pro
num.)Ideft, patiens eft in domino. QuicquidaccefTe qua caufa adduxiftis iftum hominem arreptiuum & fu
| rit ei fiuebonum fiue malum, fuftinet propter deum, ribundum fuper me ? Dauid pulcher hoino erat, &
. ιατος ut ait Paulus: Omnia mihi placent. Velalat eos infa quando eum apprehenderunt, tympanizabat ad por
tam ciuitatis, & in manibus fuis ferebatur. Et cum eü
ί; Ετολ. 16.g 'me, ideft, pafchat eos. Vnde dixit: Et aluit eos qua
Pſal;6.d draginta annis in deferto. Quia quotiefcunque homi dimififſent, & fugiffet,iftum pfalmum cantauit:'quito
neshabent famcm, deus pafcit fèruos fuos: licet de ci tus circa pietatem, totus circa infpe&ionem diuinam,
bo terreno, fed tamen plus eft,unde pafcit eos de cibo totuscirca compefcendas fanétorum tribulationes có
ſpirituali, ideſt, de ſua doctrina & ſuo uerbo. Anima *memoratur. Dauid figuram Chrifti tenet: Saul figurâ
autem noftra fuftinet dominum: quoniam adiutor & diaboli. Abimelech interpretaturregnumpatris mei.
prote&tor nofter eft. Et in ipfo lætabitur cor noftrum,Achis interpretatur, quoinodo eft, ùël ignórantia,uel
& in nomine fanéto eius fperauimus. Scimus cnim niger. Dauiduenit in Geth ad regem Achis, & domi
uòd nullus fperauit in eum, & confufus abfcefsit. nus uenit in regnum patris fui, hóc eft, ad regnum Iu
' •| Quoniäm adiutor & prote&tor nofter eft.) Hoc dgorum. Mutauit uultum fuum coram Abimelech,
e(t, quia ipfe eft & adiutor & defenfor ecclcfiae. hoc eft, coram regno patris fui. Vnde fanétus Paulus
g •j Et in ipfo lætabitur cor noftrum.) Ideft, anima dixit: Quicum informa dei effet,nó rapinam arbitra
&íofbral:rtabitur de fpe futur:cremunerationis: &l¢ta tus eft effe fe aequalem deo, fedformamiferui accepit:
bitur ecclefia in tribulatione*. h •|Et in nomine fan infimilitudinë hominum faétus, & habitu inuëtus ut
' &o eius fperauimus.) Noinen patris filius eft. homo, humiliauit femetipfum faâus obediés patriuf
• i •| Fiafmifericordia tua domine fuper nos, ficut fpe ad mortem. Velaliter: Mutauit uultum fuum,ideft,in
rauimus inte.)Oratio ccclefiae eft: tamé iftum uerficu ſacerdotium.Tunc commutauit, quando Melchiſe
lum cogitare debet unufquifque antequàm legatur, ut dech obtulitpanem & uinum. Immutauit uultü: quia
fideliter dicat:ficut fperaüithüs in te,ne alibiuäcet més quantum aduentus Chrifti appropinquabat, tantum
*{ua.Fiat domine mifericordia tua fuper nos, ficut {pe illae figuræ apertae erant: quia antea h6ftias offerebät,
rauimus inte, Vt qui nos per baptifmum abluifti, fpi fedp6ftea fpiritualiter impletum fuit in nouo teftamé
Aſtaa rituffan&iinfufione confirmes,ficut in A&ibus apofto to fecundum ordinem Melchifedech : non dixit, fecü
lorum cernimus effe fa&tum. Qui nunc in nobis ueni dum ordinem Aaron, fed {ecundum ordinem Melchi
*e dignetur, ut per eius lumen effici mereamur haere fedech. Tympanizabatadportamciuitatis.Tympa
des glorie ſempiternae,'Amen. num de corio extenditur. Et dominus extendit manus
x T PfalmusDauid cum mutauit faciem fuam co fuas in cruce. Porta ciuitatis, initium fidei noftrae in
i.Reg.zi.d ram?Abimelech:& dimifit eum&abiit.) Mutatiofa telligitur, quando credimus incarnationem Chr -

zer
 38 C O M M E N T. D. H. I. E R O N Y M. I.
E Perfaliuam, infirmitatem carnis quam dignatus eftfu cet: Amenamen dico uobis: quia angcli eorum quo- Matt.8.l.
fcipere. Illabarba, fortitudo diuifiitatis. Dimifit eum tidie uident faciem patris mei qui eftîcaelis. Vallan- G
& ábiit. Dimifit Chriftus Iudaeos, & uenit ingenti tur ergo praefidio angelico, qui de cordis puritate ti
v43.13.g bus. Vnde dictum cft: Quia indignos uos iudicaflis muerint deum. p φ Guftate & uidete, quoniam fua . . :
Jiřatérie, nos exhocìmìsìå'gentes, uis cft dominus.) Güftus per fauccs difcitür, uifus pcr
Pfälmus XXXIII. oculos : quia pcr oculos
Enedicam dominum Pfalmus ΧΧΧΙΙΙ.
-

uidetur. $Ì dicit,
B. omnitépore &c.) a
Cum ait, omni tem- b Enedicam dominū in omnitépore : uftaui. Et quomodo gu
醬 , fic inueniper fidem,
pore & femper, docet nos . femper laus eius in ore meo.*'In do per fpem,& per operabo
nec in aduerſis ſuccumbe mino laudabitur anima mea:* audiât na. q I Beatus uir qui
re debere, nec in fecundis : manfueti "& lgtentur. * Magnificate domi fperat in cum.) Quare bca
extolli, fed tam profpera È niì mecü: '& exaltemus nomê eius in idip tuS? 器 illum habct qui
quàm contraria a quanmi É fum. Exquifiui dñm, & exaudiuit me:& ex omnia habet, hoc eft,deü.
ter ferre: ac beatum ante Ergo hic dicitur guflus,ut
oculos proponentes, in o ' omnibus tribulationibus meis eripuit mc. cum quis cognouerit deü,
mnibus quae acciderint , :x Accedite ad eum,* & illuminamihi: & fa timeat illuin: quia táquám
deibenediceremomen. Be f cies ueftræ nó confundentur. "Ifte pauper de guftu ita 蠶 dixit; Ini Pfal, *19.*
nedicam dominum in o- m clamauit," & dominus exaudiuit eum:& ex tium fapiëtig timor domi
mni tempore. Bcnedicam, ni. Cum autem timere coe
ideft, laudabo dominum.
'. 9mnibus tribulationibus cius faluauit eú. perit, tunc præcepta cufto
Immittet angelus domini in circúitu timé
In omni tempore, in pro dit, & tunc fciet quia fua
fperis & aduerfis . Fecit * tiũ cũ,& eripiet eos."Guítate & uidete,quo uis eft dominus: quia ipfe
hoc Dauid, & modo eccle 3 niá fuauis eft dfis:* beatus uir qui fperat in eft panis uiuus qui uitam
fia.Semper laus eius in ore ' eo. 'Timcre dfim omnes fàn&i eius: 'quo dat huic mundo. Beatus
meo.In ore & corde, inten * niâ non eft inopia timentibus eü.' Diüites uir qui fperat in eum, &
taméte deum femper lau $ eguerüt & efurierunt: inquitétes autem do non in incerto diuitiarum.
dare. b •[In domino lau § minü non minuentur omni bono.“ Venite r •II Timete dominum o
dabitur anima mea.) Hoc filii audite,me timoré domini docebo uos. mncs fanéti eius.) Qui fir
eft,uita mea.Cum huic ftu miftatis in promifsis eius H: *

dio anima dedita, aſpera ; Qgis eft homo qui uult uitä: * diligit dies timete, neaccepta fecuri
mundiacquo animo fufti % uidere bonos. *'Prohibe linguamtuam a tate decipiamini. -

nuerit, ab his qui funt do malo: f ТОnoniam nihildeeft |

mini, collaudatur. c Audiantmanſueti) Ideſt, ſan tiimentibus eum.) Quorum dcus eft Chriftus,nihil de
&ti. d ºf Etlaetentur) Non deterrenis, ſed de celeſti eft eis, ideft, nihil boni dceft eis. Quærite regnum dei Matth.6.a
bus quinonhabcnt pugnam uitiorum in fe, illi quiglc & iuftitiam eius, & caetera apponuntur uobis.Iuftitia
Matt.*« bam corporis fuitalitétamentocoercent. Beati cnim enim dei omnia praeftat. t •] Diuites eguerunt & efu . ., ് | -

manfueti: quoniam ipfi pofsidcbunt terram. ricrunt: inquirentes autem dominum non minuétur
e • T Maghificate domihum mecum.) Patrem domi omnibono.) Multi funt mundi locupletes, & egent ! ,
num laudáte. f • T Et exaltemus nomen eius in idip loria dei: de quibus fuit & diues ille,ànte cuius iänuâ
fum.) Ac fi dicatpropheta quomodo ego amo, & uos 醬 decumbebat: qui fitiens in tormentis,quia nö Luc. 16.e |
fic facite.Vel,exalteinus nomen eius in idipfum, Filiü fecerat mifericordiam, non meruit accipere guttam.
cui pater dedit nomen, quod eft fupcr omne nomcn., Inquirens autem Lazarus non purpuras, fed cæleftia
difExquifiui dominum.) Spiritum fanélum. . . regna, meruit in finu Abrahæ bonis omnibus adimple
# ô] Et éxaudiuit me: & ex ómnibus tribulationibus riI u MfVenite filii audite me: timoré domini docebo
meis eripuit me.) Confumens corruptelam carnis,qug uos.) Mos eft propheticus, ut difcipulos filios nuncu
mihi tribulationes peccaminum ingerebat, ne eum at pet, ficut Paulus: Filioli, quos iterum parturio, donec Gal.4.c
tétius deprecarer. i I Accedite addomini) Credi formetur Chriftus in uobis.Hos docct, ut primo om
te in eumi. Accedite ad dominum,non loco, fed fide & nium fapientia, ideft, timore dóinini imbuantur.Ve
opere. « TEtilluminamini.) Ideſt in mente intelli nite filiiaudite me. Vocat Chriftus ecclefiam adfeue
Eſa.6.b ite: quia nificredideritis, non intelligetis. nire,ideft,per fidem,Sanéti filii dei dicütur:iuxta quod
f Et facies ueftrae non confundcntur.)In iudicio quo diélum eft in euágelio: Quotquot autem reccperunt Ioan.i.
impii confundentur in condemnationem, in die iudi eum,dedit eis poteftatem filios dei fieri. Et Ioannes di
cii. m •|Ifte paupcr clamauit.) Chriftus dominus, cit in epiftola fua: Nunc filii dei fumus. Timorem do 1. Ioan.3.a
qui pro nobis pauper faétus eft, ad patrem in pafsio mini docebo uos.Vt illud: Initium fapientiæ timor Eccli. 1.&
iieclamauit. Vel, ifte pauper, ideft, Dauid clamauit domini. Et alibi dicit: Detimore nafcitur compüétio
a. Rg.16.g quando dixit: Domine dcus, uanum fac confilium A falutaris.Adhoc debet unufquifque uenire, ut fimorë
&hitophel. Et ecclefia clamat modo, n • T Et domi domini debeat haberc. x •j Qüis cfthomo qui uult
nus exaudiuit eum:& ex omnibus tribulationibus cius uitam.) In quibus cum fanétis iocüdetur in regno dei -

fibcrauit eum.) Refufcitans illum a mortuis. Vel uox prophetæ interrogando: & alius diéit, cgo
o jEmittit angelum dominus in circuitutimentium uolo, & ille dicit:Siuis, facergo quodfequitur, & üi
euni,& eripict éos.) Hoc eft, angelum magni confilii debis uitam, hoc eft, habebis iiitam aetcrfiam: & dies
dedit illis, Haud dubium cft, timétes dominum ab an bonos, hoc eft,dies æternos. y •| Prohibe linguam
gelis cuflodixi:ficut ipfc dominus Pcrcuangelium do tuam &c.) Prohibc linguam tuam,idcft, a kuaಣ್ಣ Ul
-
 IN psA LMvM YXXIII. 59

A uel ab amaritudine: quia diâumeft: Mors &uita in latione: non loco,fedauxilio: quia deusn6ef. localis. C
Prow 18. d majibus linguæ.Quia quicuftodit linguam fuam, cu- i •I Et humiles fpiritu faluabit.) Vt eis regna cæle
Eâ. 32.d. : ftodit animam fuam. Etalibi dicit: Cuftos iuftitiae , fi- ftia largiatur. Huihilcs fpiritu, ideft, mites,ut illud:Di- Matt. 1 1. d
lat.1.d lentium & pax. Siquisputat fe cfTe religiofum n9n re fcite a me : quia mitis fum & humilis corde. Vel illud: Ibid.5.4
frenans linguam fuam, huius erit uana rèligio. Et labia Bcati enim pauperes fpiritu: quoniam ipforum cftre
tua ne loquantur dolum: gnum cęlorum.
ne aliud ore afsimuIes, ali k ºf Multae tribulatio
udcorderetineas. malo : & labia tua ne loquantur
a TY: - .." .
dolum. • . -

a Diuerte amalo,&fac b Diuerte a malo,& fac bonum:' inquire pa nes iuftorum.) Ergo qui
tribulationem non pati
.bonum.) Hoc eft, deftrue , cem,& perfequere eam.* Oculi dominifu tur, iuftus non eft. Mors
•uitia, & ædifica uirtutes . per iufíos: * & aures eius in preces corum. peccatorum pefsima eft.
:Nihil prodeft, fi deftruis, ° Vultus autem domini fuper facientes mala: Iuftorum tribulatio mor
& non gdificas, hoc eft, fi * ut perdat de terra memoriam corum.* Cla te finitur: peccatorum ue
deſtruisuitia, & nonaedifi * mauerunt iufti, & dominus exaudiuit eos : · ro fupplicia poftmortem
.cas uirtutes. Ac fi dicat:
l & ex omnibus tribulationibus eorum libe incipiunt. Vel , multæ
tribulationes iuftorum: &
鸠 Quis eft homo qui fine his
-uelituitam? Nullus. Quia ' rauit eos.'Iuxta eft dominus his qui tribu dc omnibus his liberault
in eo nullum bonum eft, k lato ſunt corde: " & humiles ſpiritu ſalua eos dominus. Tentantur
: qui nullum malü deftruit. ' bit.' Multæ tribulationes iuftórum : & de cnim, utprobati manife
'Diuerte amalo,& fac bo-" omnibus his liberabit eos dfis. ' Cuftodit fti fiant. Sed in tempore
num. Mala omniaa diab9 " dominus omnia offa eorum:" unum ex his crit refpeétus ipforum,
li inftinćtu procedunt, fi cum iudicauerint natio
cut bona a dei. Relinque ° non conteretur." Mors peccatorum pefsi nes , & dominati fuerint
ergo quæ inftigat diabo $* ma: & qui oderunt ° iuftum , delinquent. populis.
lus, & operare qua pracci Redemit dominus animas feruorum fuo 1 •T Dominus cuftodito
pitChriflus. b'•j inqui- rum : ' & non dcrelinquet omnes qui fpe mnia offa eorum.) Ideft,
3re pacé & perfequere eâ.) rant in eum. uirtutes eorum.
Adr. nx.d Secundum Apoftolum pa ' In finem pfalmus ipſ Dauid. m TVnum ex his non
cem fequimini & fanctifi Pfalmus côteretur.) De ſanctis ſuis
cationem, fine qua nemo -
. in futuro iudicio, quomo
uidet regnum dei.Vel Iudeiquaefierunt pacem,ideft, do dicit: unum ex his non conteretur: quia multi ha
6hriftuin ad occidendum,nofi adimitandum: quia fe bent ofTafraâa, ficut lcgimus de fanétis martyribus?
qui,1mitari dicitur. Inquire pacem, & fequere eam,id Scd hic offa,firmamentum uel uirtutes animg intelligü
eft, Chriftum: quia ipfe eftpaxnoftra. Vel fequere, tur,Dominus cuftodit omnia offa eorum: unum exhis
lut.9.e imitare. Vnde in euangelio diâum eft: Qui uult poft non conteretur . Aeternitatem perpetuae uitae dicit,
* me uenire,abneget femietipfum, & tollatcrùcem fùam quam perfpem fideigerunt, fiue fortitudinem quam
P & fequatur me. Inquire pacem & fequere eam. Non in ipfóhabent deo cuftodire: ne in histribulationibos
{ufficit malum fugere, nifi bonum qu6que feceris. tepefcant, aut conterantur in aliquo. n MI Morspec
J c •JOculi domini fuper iuftos.) Pietatis enim infpe- catorum pefsima eft.) Quia & hic initiantur,& infutu
&ione eos iugitcr contemplatur. d •TEtaures eius in ro fine fifie torquentur. o •' Et qui oderunt iuftum,
preces eorum.) Quia 驚 iufta funt poftulant. Oculi delinquent.) Chriftüuelteftamentum eius Iudaeiode
<domini,ideft,afpe&tus diuinitatis fuper iuftos. Etaures runt. Oderunt iuftum, ideft, Chriftum, &fine caufa.
eius adpreces eorum. Quicquid rogant fanäi debo- Delinquent,hoc eft, peccabunt.Velquiodit modo iu
no, exaudit illos: quia deus&audit, & uidet nos: pro- ftum,hoc eft, unumquemque fan&um,pcccat.
! pterea nos faciamus uoluntatem illius. f •| Redemit dominus animas feruorum fuorum.)
* • Vultus auté dfii fuper facientes mala.) Iftepfal- Redemit nos Chriftus fanguine fuo pretiofo: & modo
* musinpcrfonabonorum, & in perfona maiorumícur- per fingulos diesredimit.Vel rcdeimit dominus ani
rit. Própter quiduultus dei fuper eos qui malafaciüt? imas feruorum fuorum, de potcftate fecundae mortis.
-f • I Vt difperdat deterra memoriam eorum.) Hoc •I Et non derelinquet omnes qui fpcrant in eum.)
' eft, de terra uiuentium, ut ait propheta: Deleant deli- ' Qui in deo fperant, non derelinquet eosncque hic,ne
' PÂl68 e brò uiuentium.Vultum hic fürorem intélligimus, qui que in futurö: fed cum ipfis eftfecundum promifsioné
! minando iram,mcmoriam peccatia terra difperdit, ut fuam ufque adcöfummätionem faeculiQgingbispr£
ſ : radices benignitatis fuae(unde eam exciderat) plantet. ftare dignetur,ut fit iugiterlaus eius in ore noftro,eius
Quae de auriôis, ocülis,àc de uultu dicuntur, non ad quedočtrinamediocriterutentes,necextollere profpe
corporationem deitatis,fedadmaieftatis potentiam re ra,nec incommodaualeantinclinarc.
feréndafunt. g •J Clamauerunt infti,&dominus ex- r • In finem pfalmus ipfiDauid.) In finem,ideft, in
audiuit eos: & ex omnibus tribulationibus eorum libe Chriftum,ut illud: Finis legis ad iuftitiam omni credé- Rgm.to.4
rauit eos.) Quia de puritate cordis integra clamauerüt. ti.Vel finis, perfe&tio Chrifti.Vnde&apoftoli dixc
Pa. 3• Veltrespueri interflammas clamauerünt: & dominus runt: Domifie, oftendenobispatrem,&fufficitnobis. Ioan. 144.
: exaudiuit eos.Filii Machabgorum,uel modo unufquif Et dominus: Quimeuidet,uidet&patrem meü: quia
que fanctus: &illos, & modo unumquemq; ex omni ego in patre, & paterinme eft. In hoc eft perfeâio
' bus tribulationibus liberat. h •TIuxta eft dominus Chrifti Dauid, fortis manu interpretatur,fiue defide
his quitribulato funt corde.) Nunquàm elongatur ab rabilis.Et dominusmanufortis: quiatetigit loculum, Luc.7.e.
cis quipropter illumfuftinent. Cum ipfiseftintribu &furrexit iuuenis filius uiduae. Velfortis pcr quem
i - faćta
 бо со м м в ы т р н і е к о м у м 1
E faâa funt omnia. Defiderabilis, quia intantum dcfidc Confundantur & reucreăturgentiles de idolis:confun G
rant fànâiuiderc Chriftum, ut ctiam corpora fua pro dátur de infidclitate ad fidem Chrifti.Vnde Paulus di
ipfò tradant in martyrium. Vel paßionis dominicae cit: Qualem crgo fruâum habuiftis tunc in his, inqui Rom.64
pfalmus continet facramcntum.In quo notandum cft, bus nunc erubefcitis? Vel, reuertantur retrorfum, id- *

quòd ea quæ in humilitate, fletuaclamentationc dicü eft, illi quimalum curfum habuerunt: ficut dominus
tur: non diuinitati, fed af ait ad Petrum :Vade poß Matt. 16. d
ſumptæ carni conucniunt. - Pfalmus XXXIIII. -me fatana. g J Fiant tá
Orat ergo dominum pa- a
trem, dicens: Vdica domine nocentcs me : expugna quám puluis antc facicm
ե - b d uenti: & angelus domini
Pfalmus XXXIIII. impugnantes me. Apprehen : * perfequenseos.)Idefban
-Vdica domine nocen- & fcutum : & exurge in adiutorium mi- . gelo perfequente difper
I.guantes
me: cxpugna impu $ hi.“ Effunde frameam,& conclude aduer-
me)lud cos & * fuseos qui perſequuntur me: * dic animae
öantur,ut aihil prorfùs ex
his uel exiguum relinqua
principes ſacerdotum, qui tur. Puluis, leues & infru
º mea, falus tua ego fum.° Confundantur ĉiuofihomir.csdičłi funt:
in carne poſitum domini & reuercantur quærentes animam mcam. quia ficut puluis ante ucn
fæpe inpugnantes,noccrc Auertantur retrorfum, & confundantur co
uoluerunt. Iudica domine tü, fic pcccatores ante fen
nocentesme.Vox Chriſti $ gitantes mihi mala. 8 Fiant tanquàm pul tentiam diuinam in die iu
in paſsione, Scuox eccle uis ante faciem uenti , & angelus domini dicii. Et angelus domini
fiae in tribulationc. Iudi * perfcqucns cos." Fiant uiae iIIorum tene pcrfcqucns eos. Angelus
ca, hoc eit, iudicio difcre domini, idcft,fpiritus ma
tionis. Vel iudica,ideft,di
bræ & lubricum : & angelus domini pcr lus.Si malus, cur domini ?
fcerne interme & Iudeos: ſequens eos. 'Quoniam gratis abſconde Si domini, cur malus? Do
intcr ccclefiam & pcrfecu*;k rurit mihi interitum laqueifui : * fuperua mini: quia dominus illum
tores. Expugna impugná cue exprobrauerunt animam meam. ' Ve creauit: & dominus illum
, tcs mc. Acfídicat:Tù fac" niat illis laqueus quem ignorant : "& ca habet in poteftate. Mali
uindiäam pro me:ficut di " ptio quam abfcondit apprehendat eos : & gnus non natura, ſed ſua
citur per fančtum Paulū:
- - -- - - - -
adinuentione. Diabolus
in laqueum. cadant indipifum. " Anima habct . .'
Rcm. 13. d tribuam.
X£hiuindictam, $£g?re ° au:eni mea exultabit in dómino: * & dele uoluntatem nocen
lbi. 8.f ' Et item: Si deus di, fednom habct poteſta
ro nobis, quis cótra nos? étabitur ſuper ſalutari fuo . tem faciédi, ut ait proplie
-

Tſal.77.2
i. ȚApprehende arma & Omnia
ta:Immifsionesperangc
fcutum, & exurge in adiu -
los malos idet, tantam ha
F torium mihi.) Iii armis, caeleftia adiutoria: in fcuto,di betporeſtatem, quantum dominus ci pcrmittit.
uinam protcctionem defignat, quam fecundum infir h •j Fiantuic eorum tenebrc & lubricum.) Tencbrae
Ερbc.β.b mitatem carnis fibi poftulat miniftrari.Sed & nos fpiri ignorantiae, Lubricum, ideft, luxuria. Qgia qui iflis
tualibus defendit armis ac munit, fecundum Apofto iiientc eft dcditus,diabolus illum perfequitur 器 ali .
lum: Induite uosarma dei Arma domini protectio di ter: Non cognofcantueritatis lumen, nec firma ftatio
… uinitatis. Quid fortius,quid pulchrius quàm Chriftum ne confiftant: fed lubrici fiant greffus corú qui in hac
armatum ftare pro 醬 ficut fanötus Stephanus paßione graflantur,atquc ab angelo claritatis domini
uidit quando dixit: Ecce uideo cclos apertos, & filium cae affligantur. i “ſ Quoniam gratis abſconderunt
‫ مله‬52.7 .‫ي‬
hominis ftantem a dextris dei patris. Stare,pugnantis, mihi interitum laquei fui.) Bene fui: quia quem puta
Fphef.6. :ucladiuuantis eft.Tunonpotes mutare tua arma: Do bant dotnini interitum, corum cffeâus efl laqueus.
minus accedens de armis fàcit fcutum.Et nos dcbemus Quoniam gratis abfconderunt mihi intcritum. Gra
arma accipere, ut pofsimus refiftcre in die malo , & in tis, ideft, fine caufa: tam Iudaei Chriftum quàm perfe
omnibus perfeóti ſtare. c ºff Effunde frameam & co cutores ccclcfiam. Ipfi femetipfos laqueauerunt inuim
clude aduerſus cos qui perſequuntur me.) Vtcffuſus diâam. k . •[ Superuacue exprobauerunt animam
iræ tuæ gladius fuper eos decidat,eosquc concludat:nc meam.) Nihil enim utilc habuit exprobratio eorum.
' adnocendum ualeant euagari. Per frameam intelligi : M Vcniat illis laqueus qucm ignórant.) Excidium
tur anima dominica, pcr quam facit deus pater iuftam illud minatur,ੋ temporibus Vefpafianifuper eos
uindiétam.Velframea inteiligitur anima uniufcuiuf aduenit. Velufiufquifqiie peccatorfiiniculis uitiorum,
qt:e fan&i: quia deus pcr animas fan&tas facit uindicti: fuorum conftringetur in die iudicii. m | Et captio
.4$. f. a ficut per Petrum fecit dc Anania & Sapphira, & per quam abfcondit apprehcndat eos, in laqueum cadant
. Kg. 1 b · Eliam de quinquagenariis uiris, d IDomine dicani in ipfo.) In mortem utique repentinam: quam occul Pſal.f6.b
mæ incæ,falus tua cgo fum.) Vox ecclefiae. Dic animς te ipfi dfio noftro moliebátur, ut illud: Foderüt antc
nex:, ut te inre'igat, quòd tu es deus meus:tu es falus faciem meam foueam,& ipfi inciderüt in eam. Et item Prou. 26.d
a imia meae. Dic anima mea,ſalus tua ego ſum. A me dicit: Foucam quam fratrituoparaueras,in cam cades.
crit, inquit, poft tnortem uiuificanda. c •J Confun n •J Anima autem mea exultábit in domino.)Et Chri
dantur & reuereantur quaerentes animam mcam ut au £tus in patre, & ecclefia in Chrifto. o •T Deleëtabi- ..
{erant eam.) Cum me refufcitaueris, tunc hi confundâ tur fuper falutari fuo.) Cum ab eo refufcitatus fuerit.
tur. f«T Auertantur retrorfum & erubefcant qui uo Veldclectabitur, hoc eſt,lætabitur ſuper ſalutari cius.
funt mihi mala.) Non ut proficiant inante, fcd retror Salutaris nofter Chriftus eft: quia in ipfo dele&tatur
fum conuertantur, ut percant, 1deft, dæmones, Iudæi, ecclefia,ut aitSalomon: Quae eft ifta quæ afcendit de Cant.3. *
ucl pcrfccutorcs ccclcfiae, auertantur in futuro iudicio. albata & innixa fuper fratruclcm fuum.
' •■ Omnia
 -I- N P SA L M V M XXXIIII, 61

A 3.°JQmniaoffamea dic£t: domine quisfimilistibi?) fione,quando omncs,maxime apoftoli negauerunt:ni- C

In oßibus,&ternitasfiuefortitudo intélligitur,quodaâ fitantüm latro in cruce cófeffus cft h •TEtoratio mea.
3Poftglos refertur, ut quibus uifà fùeriniprimùm uer in finu meo conuertetur.) Hoc eft, infccreto dei patris
liá refurre£tionisquafideliramenta, muné collaudét & agebat. Et fan&i orät infecreto,ideft,in corde,ubi dcus
$icant: Qgis fimilis tibi? hoc eft, quis ut tu potuit dc uidctur,ut in euangelio: Cum oras,intra in cubiculum.Matt.6.4
morte reuocare? Veloffa, ' ' " ' ' ' tuum,& ora patrem tuum i.Rcg. i. d
-

d fortiorcs fan&i, uel uirtu- a Omnia offa mea dicent:Domine quis fimi in abſcondito. Et Anna o-,
- - • - * - - -

ႏို့ဖွံ့ဖြုံcat,nemo.
tibl 2 Ş. ಾA- £e lis tibi.° Eripiensinopem demafiufortio.
- С - - -
'*'**'?'' j.5Sg*.
proximum,quafi fratréno , ,. , . , ; --

Pρι7od fioloco dicit: Deusquisfi , £t sig55, Sgengm & pauperem a diripien ſtrum) Si experſona Da
milistibi, de nulius º tibus eú"Exurgéres tetes iniqui, que igno uid pfalmüaccipimus,pro.
b MfEripicns inopem dc. * rabant interrogabant me.* Retribuebät mi- cimium accipiìus Saüle.,
$atiuforti?) Inop$ Chri- , hi mala pro bónis: fìerilitatem animg meæ. Si ex Chrifti, Iudam pro-,
acor.sk flus.proੋ ម្ល៉េះ £? ; Ego autem cum mihi molefti effentj§indue gitQrcm proxiinunuocat,
Pë“;*;*;*;*;*;Pº º bir cilicio, Ethumiliabam.inicijigani:
manu
Mel Presi pus & fateri
manu fortiorum, idcft, de ,i
Iudçorum liberauit, . հ
mam meam 'i
Chriſtus Iudęis:quia deip,
- - *

, & oratio mea in finu meo, fis humanitarein'artraxič. -

EådeuspaterInops Chr）,î trem

ftus, experfopamiembro- conuertetur-
noftrum,'Quaſiproximum, quafi fra-
fic complacebam:'quafi : ºfÍta complacebam)Id.
lu , eß,deopatri frateracpro- ･
• *

rumfuorum loquitur... m gens & contriftatus,fic humiliabar.°Et ad- | ximus érat propter géne
င္ဆိုႏိုင္သူဖ္ရ 益 Paua di ! ucrfum melẹtati funt;"& conuenerunt:” cố “ទ្វ
rı.eu.) Apoteltatibus tene, + Ря, :
శi mai lugēs & cōtri,
brarũ. ម្ល៉ោះ maxima', 體器 mgel &ಿಗ್ಡga- ASಘೀ Lu
- -

-
- uirtus eft ut pof$int diripe, f ul." Diisipati μη: πες compuniti ten- gebat enim, cü confortâtc.
repauperestuos. d [Ex- £ guerunt me,*. ſubſannauerunt me ſub- ángelo, guttae fudoris eius,
urgentestestes &c.) Ëuan : fannatione; frenduerunt ſuper me den- täiuảm defluebát,
gIiüfàlfos teftes dicit pro $ tibus fuis.* Domine quando refpicies : adterrá.Etöntritatus eft . .
phctainiquos.Et falfi quos . . . . .,., , , , , : ... 7 , _ . * reßi- ci diceret : Triftis eft ani-, Matt. a6. d
euangelium uocat, interra . . . ? II. , ' ' ' ' _ , , , ' ' ' ma mca ufq;ad m9rtem.
--- guibus uergpropheta loquitur,interrogant. Tanquàm lugés,& contriftatus. Lugebát Chriftuspro.
3* Vnde intelligédum eftquòd principes facerdotiífunt : partehoftra,üt illud: Videns, inquit, ciuitatem, feuit, Luc. 19f
ii\iquiteftes: qui interrogauerunt quae nefciebát,dicen & fuper eam. Ita humiliabar: quia Chriftus hnmiliawus, D
1 Matt.17. f tes: Adiuramuste per deü, ut dicas nobis fitu es filius* eft in paßione. Vel Gc complaccbam : quia conpla- .
-- dei. Dicente autem illo, £gofum,fcideruntueftingmta cebat patri per fidë & fpem. im. •II Et aduerfum míè læ `
B fua,& quafi intetimonium clamauerunt: Ipfiaudiſtis tatifunt.) pst it་མ་ funt Iüdaei, quãudo Chriftum ap-.
-

blafphémiâ,quidadhuc querimüs téftes* Fälfum enim prehenderunt, ut eum crucifigerent. n JEt côuene-,
erat teftimonium,ut dicerét cum blafphemaffe,qui di- runt in unü.) Adhoc conuenerunt,ut Chriftum cruc:-,
*xerat ueritatem. e JEt retribuebant mihi mala pr*; figerent, non ut crederent, Vel aducrfus mc congrcga;
bonistlerianina mex.)Exhibente meuitam,conde tiíunt & conuenerunt, cùm traditionis meæ; prດັກ．
nauerüt me fu9rti:& foecunditaté bonorum caeleftium: fionem haberent. o •TCongregara funt in micflagel.
promittenti, uitae penuriam intulerunt.Sic feceruntIuj ಕ್ಡ! Chriftum, ficut dixit: Cum * Matt. 26. 醬 -

dgi Chrifto pro nobis mala reddidcrunt.Sterilitatê api. & fuftibus ad me ueniítis, Et Pilatus dixit : Ďumit Εκς 23.c 4
miæ mcae,idcft, quomodo illorum animae fteriles erant. tam eum emendatum,idcfì, flagellatum diinittam. , ſ
debono,3 plena de peccato: ſicuolueruntut animat p.147 Et apncognoui.) Qgid nön cognouerit, quaeri,
. ...*.s Chrifti fuiffe င္ဆိုႏိုင္ငံ autem cum mihj moleftief., tur.Qgidam pütant dolórem uulnerüm quæ patieba-'
fent inducbarcilicio) Hac funtarmafančtorum Tor, tur in cruce, 慰 melius ad peccara refertur, quòd nõj
tus autem pfalmus £xpcrfona Chrifti eft:& per Chri-, habuerit confcientiam peccatorum, quare criicifixus,
{tum ad omnes fanôo§rgferri poteft. g, MJInduebar. fit,Et ignoraui, non quòd ignoret Chriftus aliquid: ‘…. * *
iMatth.4, a ciiicio, Et humiliabainitiieiu.animcaiii) Legimus il fedignoraui, 盟 propter quod iftud mihi acçidit,, s. .
liusiciunium,non legimus cilicium.Sedcilicium con non commifi, Vel ignorauerünt, quòd deus fub car-; tº . .
uenit pcccatoribus,quia ueftitus paenitentiae eft.Indue nisuelamgnto lateret. q MTDißipati funt) Auinculo;
bar cilício. Ac{#dicats Induitfe diuinitas carne, & de charitatis.ºr º¡¡ 驚然靂蠶
etcaro damnaui; pcccatum.Egoautcin cum mihimo aು:!!!!ುಬ್ಜ!ು¤ಲ್ಲಿಲ್ಲ! ..a
*** lelließèt,indugbar.cilicio: & humiliabá iniciunioani Jerút íudíçìriìùíïíciííiíïs exipfis:Ma- ******
--- | | mam meä,3& oratiomcain finumeoc5uertetur.Induit gifter, quo3gftprimum mádatum* £ MISübíììnà- 3. с. t

# -t*.? enim dominusafpcfiafííáßionis, & lu&ä de duritia *ùeruntm£ fubfannatione.) Deludentes atque dicen
popuii mon crcdcntis; celcbrauit ieiuniü ufq;aduefpe tes: Auerex Iudaeorum. u TFrendueruntfuper me
1ί " fafh, cum in ucfperamundioblatus eftpro mundifalu dentibusfuij) Clamantcs, crücifigé eum, Pcfmotus
te.Conuerfa eft 9ratio eius in finum patris,ςum in nihi corporis, qftenditur motus animæ. Per dentes intel
Matt. * 1,b loeft fruftratusàpatre:& pater nó quafi minori praefti ligitur malitia : quia 溫 malitiamjipfum crucifixe,
et Mar.ii.b tit,{ed ut afTumptùm homin£ declararet, Chriftus non runt, §« inhunc dentibus ftriderunt., r . . . ; ; :
*4.a carnaliter, ſed ſpiritualitºriciunault. Efuriensuenit ad x •T Domine quando
£!ar. i4f ärö3rcmfici:fi;igijs génit adfohtcm.Efiiriebatfalute
experfo ငြိုႏိုင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏိုင္ၾ
naecclefiae dicit.Acfi dicat: Refpic£fialorum iniqui
Ек. 13. е ੰ dê eccle iz.Efiiiitbatin 黜 ಇtem&REn
tatem,& ahipfiลd " . .; IL,
mcam iuftitiamabipfi§difccrne. E
a :‫קר‬ - -
 62 - C O M M E N T. D. H. I E R O N Y. M. I.
E a T Et reftitues animam meam amalignitate eorum, patera filio non difcefsit in paßione.Sed tuae adhgréá G
a leonibus unicam meâ.) Leones ipfos perfecutores di- dexterae, donec digna ultione puniátur. o •[Exurge
cit,qui animamefus deglutire ore?nitebantur:fed eius diie exurge.) Hoc eft,in adiutoriü. & q[Intende iudi
refurreétione confufi fùnt. Ecce cóuerfa eft oratio eius cium meü.)Ideft, difcerne inter me& Iudgos. Intende
infinum eius, cum unica, ideft, ipfa anima integra cor iudicium meü: quia par eft poena , & difpar eft culpa.
pori reftituta eft. Et uis, - Idet,quando cüillis latro
inquis, eam នុ៎ះ * reftitue animâ meam a malignitate eorum : gibuspendebát:q;iaipfe
$unP£erT;u9§t§te, qui 5 Aiêôïíôùs
Ioan. ■ e. d dixit: Poteftatë habeo tol
- -
uniçam meam. P*C3fiebêïíôá &
lefia magna: * in populo graui laud
С -
íg'occn;P£d;ba:Exurge
intende iudiciümeuiii, , , ,
lendi animam meá, &po- 3}ºººº le la magnat in P9Puiggrau lauda- , qualiter iudicantes conde " " '
teftaté habeo iterum fumë bote. Non fupergaudeất mihi qui ad ucr- nauertitme morti. զ qDe
di eâ.Etaleonibus unicam * fantur mihi inique: qui oderunt me gratis, usmeus & dfismeusii cau
meâ. Leo ipfepopulus Iu- f & annuunt ocülis.' Quoniam mihi quidé famea.) Voxhumanitatis
qai;us
maliticPropterf;$titudi£
fug intelligitur.V- £hi:-Ag;
pacifice loquebantur:
h F. A.;F& in iracundiâ do- addiuinitatem: Pr£parte
carnis loquitur. Iudicame
‫ مص‬--
ກic mⓞ㎜unⓛfuita- los cogitabant." Et dilatauerunt ſup** fecundă magnam mieri
nima Chriſti ſine peccato, º os ល្ហុណ្ណោះ gixgunt,euge ಲ್ಡge uiderüfocu , ôåätüäVíáêåíííííí
Eſa.f3.c ſecundum prophetä. Qui ! li noſtri. Vidißi domine; ne fileas: domi- tendeiudiciümeum,idef,
peccatünöh feçit, nec dó- í ne " ne difcedas a me.* Exurge dfie,*& in fac difcretioné inter me&
lus inuëtus eft in ore eius. n tende iudicio meo* deus meus,& dominus illos. r • [Iudicame fecü
b * Cöfitebortibi domi ? meus in caufâ mea.* Iudica me fecundum , dum iuftitiâ tuam dominc
Inc in eccſeſia ma.) Ideſt in á iuftitiam tuam,domine deus m eus, & nő fu deus meus) Iudicaui ego
toto müdo diffufa. c 4 In ; adulterâ, ut non condéria
器 grauilaudabo te.) f pergaudeant mihi. Non dicant in cordibus retur iudicauerunt & iſti
déftipjpuloChriftiaî, fuis,£uge euge animae noſtræ inec dicât de- memnocentă, dignămor.
ibite នុ៎ះ Grauis dici * uorabimus eum.* Erubefcant &reuereátur . te: ideo ແnufquit; fecuri
tur:quia nó eftleuis ad pec * fimul,quigratulantur malis meis."Induan dum opus própriü iudiciâ
աւ candiiN9n leuiggemué- tur c6füfione & reuerentia,qui maligna lo mer$atur, £*|Non fuper
tus ut puluerem a facieter x quuntur ſuper me.” Exultent & lactétur qui gaudeāt mihi inimici mei:
rę proijciet:fedingraui & y uolunt
fuprapeträfundato,firmi- ஆ meam
- - - - .Y
--- & di រ៉ែ femp€t ne
- dicant
euge eugeincordibus fuis, H
animae noftrae:
magnificetur dominus, qui uolunt pacem ÉÉÉÉÉïôåíïí
terq; praecepta cuftodiéte.
F Hiiiciterüfecordaturpaf-* ferui eius.* Etlingua mea meditabitur iu- eü.) Non patefiat ultraos , s , * *
fionisfu£,quo potiuseis iu *ftitiam tuam: *tota die laudem tuam . eorű ad me deuorandű: ne |

diciúmortis annuntiet, di- - | || |

•*,
| | In fi- dicant deuorauimuseum. -

cens d ITNon fupergau- - _ _ 1 · ·· · · Deuorat homo quod in os

deantmihi qui adüerfàntur rnihiini)Iudgi Chrifto,& mittit. Sedinhoc dicit deuorare:quia peccatóres uolüt
perfecutores ecclefiae. e JQgioderütmegratis,&an illosfanâos deuorare,ideft, ut unüm corpus efficiátur.
huìt oculis.) Haec dicitut höftiterata paßio:quia nec t * Erubefcant&reuereantur fimul qüi gratulantur
redeptio ueniet iterata. Et annuerunt oculis: quia nihil: malis meis.) Ideft,daemones,fudaei,haerétici;& perfecu
boniin opere oftenderunt. f sTQjoniam ìiihi qui-' toies, quigratulantur malis meis, hoc eft, non íolü qui
mart.z^.b dem pacifi.)Vt illud: Magifterlicet tributü dari Caefafaciunt,fed etiam qui confentiunt facientibus. '.'
Ibidem. rianihon? Velquando dixerüt: Magiftet,fcimus quia u • TInduantur confufione & reuerentia quiinaligna
ueraxes;&inueritateuiã dei doces. Sedhæcpacifica, i loquútur aduerfum me.) Ifti ſupradiéticófuſione Eter
lena erátdolo & ira.ºg qEtinira.do.co)Sigloque- na:Vnde dicít:Diftediteameñalédiaiin ignem êter Matt. 23, á
體 fedcogitabáturápprehenderenteü, & ligarent: nä.Vt qui me quafihomiriemiudicauerit, üt deumii ui
eü:ficut poßea fecerüt. Ifiirahocfecerunt,ficut Jaco- deantiúdicanté. Hincpropheta ad patremloquitur:
Iat.1.” busait:Irauiri iuſtitia deino operatur. Etſicut alibi di-
x Exultent&laetentur, quiuolunt iuſtitiam mea.) -

Tſal.4.4 cit : Irafcimini,& nolite peccare. Sol nó occidatfuper Chriftum expe&ätes, quieítiuftitia patris.Vel exul- * * *
Ephe.4-f iracundiā ueſtram. h. ផែ្លfiཥ་"ར་ os fuü}
-

tent & lgtentür quiuolünt iuftitiâ meâ,ideft,fànéìi,qui º

Dilatauerunt,quãdo accufauerütinbla phemiis.Et di- uolunt iuſtitia dei implereipſi exultent & latentur de
latauerütfuper meos fuü: quia noa folüpeccauerütiii' remuneratione uitæ æteríiae. y φEt dicát,femper ma
AMatt.27, e mie,fed etiáinfultauerüt;dicentes:Sifilius dei eft,defcê gnificetur dominus qui uolüt paέferui eius.)ipfe do
- dât de cruce,& credimus ei. i • Dixerunt euge euge) minus eftpaxnoftra: iuxta Apoftolum.Seruiéius, id- Epbef •.e
Luc. 19.6 Sicutdicit in euangelio:Eugeférue bone &fiàelis Vet. eft, Chrifti: quieftferuus dei patris. Vnde dicit; Ma- f/a. 49• •
uoxIud¢orúeft â&fidićañt:Bene;beneuideiúus器 " gnurn efttibiübcari feruum nieum: pro parte carnis. > Sec.7••
ëxpeâaŭimus,iliçuirtutes'quasfațiebas,ghihìîérant: z <[Sed &linguamea meditabiturîuftitiam tuā)Lin
Vél dixeruntberie,bene: fed dolofe. k MViderät ocu- guäfneafan&ifunt, qui meditanturmandata Chrifti.
no.) Quia non a&cipis perfunâ hominis: neceft tibi cú à Tota die laudemituam.)Tota die,toto téporelati .
ra de aliquo. 1 GIFVid1{ti dñe.) Pater,illufiones eorum; dare deum. Sed & lingua mea 'meditabitur iuftitiam º
* Ac fi dicat: Vidifti illos ad iudicandū. in ºf Nefileås tuam:quia pro uita populi mortuus, non es in tarta- * * *
domine) Ne taceas. Taget modo,& nótacet, ideft, n6 ro dereliâus. Tota die fàudem tuam: quia deui&atriâ
tacet mandatü,tacetiudiciü, £e inteftimóniü aduocô, pharis forte in cælis £sfùfceptus apatre: cum quo
cũ iudicauero mundum. m <|Ne difccdasamé.)Quia tibi & fpitita fan&o eft honor & gloria, Amen. In
* - -
-

-
 *.‫«ج‬
- \
I N p s A L M v. M xxxv. - - 63
'A a • TIn finem puero dominipfàlmusDauid.) Imepfal euágelii portant & irrigitcordaarentia. Etueritas tua C
mus perfonam pcccatoris defignat, fuperbiam notat, uſqiad nubes.Qui ſpitualiter ſcripturasnolitintellige
fontem æterni luminis monftrat, Pfalmus XXXV. མྰ་ག་ཧཱ་སཏྭ་ཨཱཿཧྰུཾ་ cft ab eis, quomodo ueritas dei fit ufq;äd
Ixit iniuftus,ut delinquat fibi)Ideft,fibimetipfi. nubes. n MIIuftitiatua ficut mótes dei.)M6s dei fàpie
D. hoc eft diabolus cum fuis fatellitibus,
ideft , populis Iu
tia,mons dei iudiciü,mons dei fanäificatio eft. Sunt&
huiufĉemodi montes plu
- mébris,
dæorum,fibiuel reliquisNec
deliquit. fuis ,* In finé feruo dñi pfalmus Dauid. XXXV. rimi, in quibus `ಗ್ಲಿ
turarcana dei: que diffici
Ixit iniuftus,ut delinquat fibi:" nő le
- alius quifquàm per iniufti c humanitas póteft inue
tiá ficloquitur ut peccet: eft timor dei ante oculos eius. ftigare, iuxtà Apoftolü:
Eſa.146 ficut ille qui dixit:Ponam Quoniã dolofe egit in confpe&u Quân inforutabilia funt Rom. .id
folium micum fuper fide- ° eius: ut inüeniatur iniquitas eius ad odiü. iudicia eius, & inueftigabi
£à,&erofimilis altißimo. 5 Verba oris eius iniquitas & dolus: * noluit les uiae eius. Velaliter.Iu
ftitia tua,mandata tua.M8.
S" È intelligere ut beneageret"Iniquitate medi tes dei,fanéti maioris meri
P#*#*#*#*#*#*#*: i tatus cit in cubilifuồ: aftititomniuiẹnố
Pr0w, 9, c 3:ta illud: Fili, fimalus eua \c ‫۔‬:
‫ ۔ ۔‬1:: : = ‫ دے ۔ بے‬: ‫ ۔۔‬. l r\ ‫ ہے کہ‬: ti: ficut fanstus Ioánes, uel
δει,7 Oе ÉÉÉÉÉÉÉÉ; bon£ malitiâ autem nó odiuit.' Dfie in cg caeteri apoftoli. Montes ,
Velaliter: Dixit iniquus m lo miſericordia tua: " & ueritas tua uſq; ad prius a ſole illuminantur,
ut delinqueret fibi, ideft, n nubes."Iuftitia tua ficut mótes dei:°iudicia & poftea ualles. Sed mon
decreuit ® peccare dcbe- § tua abyffus multa.* Homines & iuméta fal tes,ideft,fančti,nő a femet
re. c M Non eft timor dei ipfis nifia fole,ideft,aChri :
q uabis dñe:* quemadmodú multiplicafti mi o. Vnde dixit: Orietur
antcoculos eius.) Si enim F f¤i·Îam tuâ deus. ' Filii autem hominü Malac. 4.a
timorem dei ante oculos , uobisfoliuftitię.
haberet,nunquàm execra in tegmine alarú tuarúÍperabunt.' Inebria o «ſ Et iudicia tua uclut
-

bilia & abominanda com £ bütur* ab ubertate domus tug : "& torrëte abyffus multa.) Abyffus
mitteret.Nôeftimordei ; uoluptatis tug potabis eos.* Quoniá apud multa,iudicia dei occulta:
ante oculos eius,ideft,ante y te cft fonsuit;3& 1 lumine tuo uidebimus quia unum reprobat, &a
populum Iudaicum: quia -
-
lumen. lium affumit: ficut dixit : Ibid.1.4
fitimorem dominihabuif ºf . "r
Iacob dilexi, Eſau odio ha
fentante oculos cordis, nunquàm tanta malafecifTent. bui.Vel iudicia funt, quibus uel iuftis beatitudo,im
d •TQuoniam dolofe egit in confpeétu eius.) Diabo- ' piis poena infertur. Quae ideo abyfTo comparantur: Ꭰ
lus & Iudgiante confpe&um dei. ီနွို dolofe egit in ' quia ih noui ueterisque teftamenti profufiditatibus
confpe&u eius, iniquæ concupifcentiae flamma ເtimu contemplantur. p J Homines & iumenta fàluos
latu$. e TVt inueniatur iniquitas gius ad odium.) facies domine.) Rationabiles irrationabilesque pcr
Dum concupifceret contra iuftitiam iniquitatem,dum fonas: iuxta illüd Apoftoli: Sapientibus&iiifipiénti. Rom. 1.4
auferre nonpoteft, odium poffedit. Seâ & ad Iudam bus debitor fum. q •I Quemadmodum mùltipli
cafti mifericordiam tuam deus.) Ab initio quidem
froditorem haec pertinere fequentia docent.
•TVerba oris eius iniquitas & dolus.) Dixit autem : proflua fuit mifericordia tua: fedtunc multipliçata e(t,
1'att. a6.e Auerabbi: & ofculo magiftrum tradidit inimicis.Ecce cumnos cruore proprio redemiſti. -

uerba oris plena dolo atque iniquitate.Verba oris eius r •TFilii autem hominum integimine alarum tuarum
iniquitas & dolus & indiabolo &inpopulo Iudaeorű. fperabunt.) Non progenies uiperarum : fedilli qui
g $;Noluit intelligereutbene ageret) Ideft,diabolus ad imaginem deimente perfeétifunt, fperant fub cfu
8<fui fatellites: quia aliud eft noiipoffe, aliudeft mol cis tuae defenfione muniri. Vel filii hoininum, ideft,
Sºp. 1.4 le. Et Iudasuidebat quotidiecumapoſtolis Chriſtum filii Chrifti: quia ipfe hominis filius eft, & fan&i filii
multa mirabilia operantem, fednonintelligebat. In hominum. Ijproteótione alarum tuarum, melinteg
maliuolam enim animam non ingreditur fàpientia. mine. Duæ alæ, duo teftamenta: quia inde teguntiir
h •T Iniquitatem meditatus eft ificubilifuo.) In cor fanáti a Chriſto. f. TEt inebriabuntur.) İdeſt,
disfecreto, in 觀 compungi debuit, iniquitatem me ipfi filii : inebriabuntur quidem ab ubertatc domus
ditatuseft, unde iam fuperius mentionem fecimus.In tuæ, a pinguedinegratiae fpiritus fàn&i. Domus tuae,
cubili, ideft,incorde eorum. i • TAftitit omniuiae nö fànâz ecclefiae. Vél inebiiabuntur, ut oblitis flagi
bonae.) Quia ibiaftitit, ideo ad nullum iuftitiae fru tiis, uirtutibus copulentur.
&um p6tuit peruenire. x •JMalitiam autem nonodi t T Ad ubertate domus tuae,) Ab intelle&u dogma
uit.)Sed diléxit: quia non folum non oderunt, fedam tum ecclefiafticorum. u JEttorrente uoluptatistug
lexati ſunt. 1 ſDomine in calo miſericordia tua.) pQtabis eos.)Torrens uoluptatis dei, fpiritis fangus
deft, infanáis angelis, qui ibidem firmatifuerunt, & eft: qui irrigat omnem animiam fpirituálibus fluefitis,
ກorºcciderint Vinciómitricordia raid it in utfru&um exhibeatfan&itatis. x s|Quoniamapud
fanéta ecclefia. Domine in caelo mifericordia tua.Chri ' te domine etfonsuita.) Et tu es, &apudte et ori.
{bus dominus quihumanos miferatus labores defcédit go omnium bonorum : & tu praeftas baptifmum ,
decelo,utalligaretuulnera noſtra. m Etueritas tua per quod ablutis facinoribus, uitam largiaris aeter
Ioan.14 a ufque ad nubes)Veritas,Chriftus eft,ut illud:Egofum nam, Vel fonsuitae: quia doârina dei, animae uita
uia &ueritas. Nubes, fan&iprzdicatores. Vnde dici eft. y •I In lumine tuo uidcbimus lumen. ) Lu
Eſa. 3.} tur: Mandabo nubibus meis ut non pluant imbrem fu men patris Chriftus eft. In Chrifto patris lumine:
per eam.Quia ficut nubes pluuiam portant, & irrigät _lumen fpiritum fan&um uidebimus . Lumen tu-- .
terram: fic fanétipr£dicatores pluuiâ, idcf&do&rinam um patcr cft: cuius uoluntatcmfaciens, uenifti illu
- 2. 1111
 64 -
C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M I.
E minare occulta tenebrarum, ut in te, qui es lux mundi, 1 qT Quoniam tanquàm fœnum uelociter arefcent:&G
mereremur illudlumencernere ingratiamentispuræ. quemadmodum holera herbarü cito decident.) Re&e
Ioan.i4.b Sic enim ait ad Philippum: Qui uidet me, uidet & pa haec carnalis gloria &mundanapotentia,foeno, iuxta
trem meum. In lumiifie eius, ideft, in Chrifto: uide Efaiam, comparatur. Omnis,inquit, caro fœnum, & Efa.4o.b
bimus lumen, ideſt, ſpiritum ſanctum, qui ſuper apo omnis gloriâ eius ficut flos fœni. Aruit enim fœnum, Sec.zo.
ftolos in fpecie ignis il & flos eius decidit. Huic
fententiae addidit Iacobus
•45 *•4 luminantis `appafüit. Et * lumen. * Prætende mifericordiam tuam
apoftolus? Ita & diues in taco.u.b
Ę j fcientibus te:* & iuftitiam tuam his qui itineribus fuis marcefcet. Rom. 14.4
តែគ្ងៃក់ º% funt corde.* Non ueniat mihi pcs Similiratione & de holeri
Ioan.i.a gehöÄEraçiïêïíôùí ïfuperbig : .& manus peccatoris non mo bus fentiendum eft: quia
nó omnia holera infirmis
quod illuminat omné ho * ueat me.* Ibi ceciderunt omnes qui ope
minem uenientem in hűc funt opportuna.m4 Spe
rantur iniquitatem : expulfi funt, * nec ra
mundum. a q| Praeten in domino, & fac boni
deC 11111C1:1COrdía
mifericordiâ tuam ICIC- :
fcië potuerun ſtare: ..
tatem) Tanquàm egro ti
tibus te.) Qui tetuain -

uenturü i Pfalmus" Dauid. XXX VI.

in mundum nouerunt,illis Oli aemulari : in malignantibus : biloquitur ſermo diuinus, º
neque zglaueris
ut inter reliquas
facientes iniqui- ' quae funt fruétus fpiritus,
器 -

prætende, & oſtende. De k I - * -

quibus poftmodum in e- tatem. ' Quoniam tanquàm fœ exhibeas bonitatem. Spe

Matt. 1*.b gangeliö dicis: Multi iu- m num uelociter arefcent : & quemadmo- * ra in domino: ſpé habeas
fti$ Prophet;cupisrunt n dum holera herbarum cito decident. Spe femper in domino. Et fac
bonitatem, hoc eft, adim
uidere quę uidgtis, &noa « rain domino,& fac bonitatem,& "inhabi mahdata. n •I Inha ; 醬
ੇ မျုုိ့ဖ္ရစ္သီး p ta terram : ° & pafceris in diuitiis eius. bitaterrâ.)Sančtá ecclefīā,
3€Véíôåëïãïí, q Dele&are in domino : & dabit tibi peti- uel corpus tuü. Tu dfiare
diam tuam fcientibus te,, tiones cordis tui. * Reuela domino uiam carni,non caro tibi. n q Et
idcit,qui tefciunt&tc in- f tuam,' & fpera in eo :' & ipfe faciet.' Et pafceris in diuitiis eius.)In
facris uoluminibus.Si haec
£lligit; ipfis oft;ndemi i educet quäfi lumen iuftitiäm tuam, * & terra fru&tú exhibeat fan
§ ស្រែ រ៉ែ Σ iudicium tuum tanquàm meridiem : * fub ĉtitatis, tũc & tu iocunda
£5'%j*'£*
uire&to funt corde.) Iu- gż ditusefto domino,'& ora eum.* Noli -
- - * ---> - --
beris in diuitiis dei.
ម្ល៉េះ ìåíïíïìÜôù. i mulari in co* qui profperatur in uia fua : o "Dele&are in domino,
Qui recto ſunt corde,ideſt in ho & dabittibi petitiones cor ”
qui non habent duplicita - dis tui.) Cor femper fa
tém cordis. c qjNonueniat mihipes fuperbig.) Ne pientiam petit. Ergo fi admifsishis iocunditatibus in
F elatus uanitate, ihcidam inlaqueum diabóli, & euadc domino delečteris, dabit tibithefaurosfapientię fuę, H
re non pofsim. d J Et manus pcccatorum non mo uel quicquid petieris per fidem. Vnde dixit : Quia fi
ueat me.) Ideft, opera malorum menon moueant dc duo exuiobis ស្រែerint fuper terram, de omnire Matt. 1 ;.
bono in malum. Non me moueat, utate diuellar. quampetierint a patre meo, fiet eis. f • Reuela do
e M Ibi ceciderunt omnes qui operantur iniquitat£.) mino uiam tuá.) Quomodo dicit,reuela: numquid ali
In hac fuperbia atque uanitáte, contra quam ftare de 醬 nefcit deus? Nö,fedtu quodhabes in corde, pate
buerant,ceciderunt. f φExpulfi funt.) A regno dei. acere debes deo infermone per confesioné tuá. Con
•[Nec potuerütflare)Expulfifuntdxmones decę fitere eia&ioncs tuas, & fpera in eü femper:& ipfe tibi
o: nec potuerunt ftare. Cęlum eos non potuit tenere: dimittet peccatatua. q •jEtfperain eü) Quôdpoßit
quia inpedcsfuperbiae iam corruerant. Nos uero ore remittere 醬 r©TEt ipfefaciet)Et quid ifiquis,
mus dominum,üt nobis nominis fuitimorem infinuet, facietà ſºſ Et educet 盟 lume iuſtitiãtuá.) Adclari
mifericordiam de calo folitelargiatur:fuperbiamano taté qua eü credidifti.Iuftitiâ tuâ,ideft, in claritate ope
bis bonis fuis inimicam auferat, atque omnem dolum ratua. t •[Et iudiciütuum.)Quo eaque bona funt ele
auertat: nosque facro fan&tiluminis fui cognitione illu giti, u º Tanquam meridié.) In pleno pledore gra
minatos, regno ſuo dignos efficiat, Amen: tiae fug,cum reuelat corã angelis (uis.Vel meridies,ope
-

h ºf Pſalmus Dauid.) Trigeſimuſſextus pſalmus per rafančtorú intelligütur x TSubditus eto domino.)
fonamiuftiglorificat, iniuftinotatmoresinftruit,boni Nópeccato, ſed humiliseſto cora domino. Y IEtora Tim, 2.சி
tate dei docet: prauitatë euellit. PfalmusXXXVI. cü)Pro deliétis praefentibus&antiquis.Vnde Paulus *•
Oli emulariimalignätibus)Multashabetamu dixit:Primo omniú fieri orationes, obfecrationes, po
N latio intcrpretatioiies, quae loco fuo debent uel
intelligi,uel exponi. Nám hic dicit: noli parti
ftulationes, gratiarüaétiones, pro regibus&omnibus.
qui in fublimitate sűt. z TNoli æmulariin eo.)Ne in
ceps cfTe malignis : néqucadzelum, nequcadinuidiâ uidus ei ſis:ſicutſuperius.Etiudiciütuumtanquamme
* quia zelus iraeft, fecüdum illud quodper prophetam ridies. Tüc enim iùfti fulgebitſicurſolin regno atris Matt, 13 f
Zach.t.a. juiཀ་ནས།། ait: In indignatione magna zelatus fumSiö, eorú:& crunt clara oia quae nüc abfcódita fufit. Vclno
Gen.4.d Inuidia autem liuor eft: iuxta 器 Occidradolefcen liæmulari in eo q proſpere agitinuia fua.Nõteterreat
tulum inliuore meu, x [Nequezelaueris facientes impii felicitas breuis Quiefccabira,& derelinquefuro
iniquitatem.) Non imiteris eos qui per iniquas frau rë.Noli çmulariut imalefacias.Depone iram,ne iniqua
des diuitias congregant, honoremque requirunt: fed patiens, uicem reddere compellaris, a M]Qui profpe
deum attendens, boaitatcmapoftolicam quaerc. ratur inuia fua.) Qgifeliçiter agitin hoc fæculo:
 I N P S A. L. M. V. M. • * ΧΧΧVΙ. * 65

A a •IIahomine facienteiniuftitiam.) Ipfe enim fepec mç fanguis funditur, cum quisblande feducitur, & ca- С
cando prgcipitat, necum illo effe defideres,qui iniqui dit in pcccatum. Sed hæc adhæreticos referenda süt,
Iac.i.f . tatem facit. b MT Define ab ira.) Quæ dei iuftitiam contrà quos debemus fortes [lare, ut eis quodprophe
Preu 19.b non operatur. c T Et derelinque furorem.Quifecü taadiecit, adueniat. r •j Gladius eorum intret corda ,
dum Salomonem etiam fapientésperdit. Vel define, ipforum: &arcus corum confringatur) Vnufquifque
ill. -
cefa abira animi, &furo - - cnim qui contra deum lo
re córporis. d •|Noli æ- a in homine faciéte iniuftitiä* Define ab ira, quitur, aut cuius mcns im
inulari ut maligneris.) Ne b ítulta arrogantię uanitate
alios promocado ad nequi % &* derelinque furorem : * noli gmulari ut , ſuperfluit, nec ſcripturis
tiam, ipfe ncquam efficia : malignetis. Qyoniáquimalignantur,ex fpiritualiter intendens, ui
ris. e Ogoniã quima ; terminabuntur: 'fuftinentes autem dominú tìofa cas interpretatione
lignantur, extermiiabun- g ipfi hæreditabunt terrâ.*Et adhuc pufillum corrumpit,ipſe ſc 器
tii*) Quia nó habét ratio- í& nó erit peccator: * & quæres locü eius,& interimit pugione.Etficut Matt. Io. b
£pictatis Vel extermina : non inuenies.' Manfueti autê hæreditabát ad apoftolos pax eorum ,
bütur dcterra uiuentium. k
& dcle&tabütur in multitudine pa | fiíndigna fit domus, reucr
-

FºSត្ត º titur : ita & in corda ifto

ipfi hæreditabütterram.), §°* Obferuabit peccatoriuftum: "& ftride rum gladius fi cótra infon
ldcft,terram rcpromißio " bit fuper eum dentibus fuis." Dominus au tem cuaginetur, infigitur.
nis, quęfluitmel&lac. "tem irridebit eum : quoniã profpicit quòd Vel eorum intrct. ម្ល៉េះ
g.�TAdhuc pufillü,& nó ° ueniet dies eius."Gfadium euaginauérunt r in corda ipforum, hoc efl,
eritpeccator,)Modice cx P peccatores: intenderunt arcum fuum.? Vt uindiéta in animas ipforü,
peéta,&nó crit peccator, 3 decipiát pauperem & inopem,* ut trucidét '. Et arcus eorum confringa.
q tolletur hinc:.qa diuina ' reétos corde.' Gladius eorü intret in corda tur, tendicula īpforum.
opprimet ultione.h "TEt * f. 4] Melius eft modicum.
quaeres locü eius, & nó in * ipforum: & arcus eorum confringatur.'Me ' iufto fuper diuitias pecca
uenies.)In futurü non erit: lius eft modicum iufto,fuper diuitias pecca. ^. rum multas.) Metuit enim
ncqj locü quietis accipiet. * torum multas.* Quóniâ brachia peccato „ illud quod dominus ait in
Et quaeres loci eius& non " rum conterentur:' confirmat autem, iuftos. euangelio : Quid prodeft Matt. 16. d
inuenies.Si locus diaboli * dominus.*Nouit dominus uiasimmacula hominifi müdum uniuer- *
peccatum eft, erit tempus 3 torum:* & hgreditas eorum in gternü erit. :? fum lucretur:
- C**."
- - lucrctur: animæ
anii autē D
quando peccatü non erit. fuae detrimétumpatiatur?
Hoc aũttũc crit, cũ exulta * Non confundentur in tempore malo : &in Modicum autem quod di
uerimus multitudinepa : diebus famis faturabuntur:'quia peccato xit,fides e(t. Quae quam
cis, i q] Manfueti aüt here #res pctibunt*Inimici ucro dổimỏx utho quàm grano ſinapiscom
雌 ditabunt terrâ) Qgos nul änorificati fuerút & exaltatiºdeficiétes qué ♭aretur, magnátamen ha
lusturbo furoris exagitat: - admo et uirtuté. Melius eftmo Luc. 17. a
nequc cócupifcentigignis - dicum iuflo,fuper diuitias -

inflammat. Haereditabunt terram illãuiuentium: quia peccatorum multas. Quàmuis parua fint,meliora funt, -

mites&humiles pofsidcbunt terram, hoc cft, uitam quia dixitSalomó:Melior cß exigua portio cü ཨཱ་qui་ Ecclef.4-5
aeternam. k • T Et dele&abütur in multitudine pacis.) quàm plena manus cum iniquitate. t JQgoniãbra- -

Deleëtabuntur,idef&lætabuntur: immultitudine pacis, chia peccatorum conterentur)Brachia,ideſt,fortitudo

: idcft,in Chrifto:cum in regno Chriflicöiun&tifuerint, illorum cótcretur in uindiéla, ne innocentibus noceát,
quieftpaxnoftra..l •J öbເຕnbi: peccator iuftü.) u •■ Confirmatautcm iuftos dominus.) In fide cöuer i. Tim.^.. &
-- Vt inuentokoconoceat ei: quia per illa opera fan&o- ` fantiüinfirma corroborat. x. •[ Nouit dominus uias, * • • • • **
rum ipfi cruciantur & torquentur in ifta præfentiuita, immaculatorum.) Ideft, conuerfationem illorum.No *. . . . .
ideft,inmcnte intusmalitia & inuidia quam habent. uit dominus quifunt eius: immundos autcm & eos qui
m "TEt ſtridebit ſupereum dentibus fuis.) Nequitię eüignoramt,iiefcit.Omnis enim ignorans ignorabitür. i.cor. i4:g
& malitiae dentibus,quibus eum nititur deuorare. Per y άjEthaereditas eorum in gterìum erit.) In Chrifto,
motum corporis, ut diximus, oftendit motum amimae; quieftperpetuus & gternus.Vcl in æternum erit, hoc
n •[ Dominus autem irridebit eum: quiaprofpicit eft; inuitaæterna z ºffNõ confundēturintēporema - - : v : -

uòduenient dies eius.) Dies ultionisirae dei. Nüqüid le;&ifi diebus famiis faturabütur.) Tépüs malum, iudi …. , , .
វ៉ែ aliquem irridet? Non,fed quia dignifunt ipfi ciitěpusoftendít:in quocűiuitinő patiantur famě, de … , . ,::§
ut irrideantürinuindiäa. Qgoniain profpicit quòd peccátoribus dicitur: Vae uobis qui faturaticflis: quo- l*6.&
ueniant dies eius, hoc eft, dominus fcitquabdo ueniet niâ efurietis. Nom confundétur in tempore malo.Inté¬ !-- - - С.г.
perditio eius. .o •JGladium euaginauerufitpeccato pore difcufsionis,quod impiis malum crit.Et in diebus
res:iiitenderüt arcumfuum.) Gladius fiuefagittae pec famisſaturabuntur.&ſideſinant eſſeminiſtratoresucr
catorum, uerba fedu&ionis funt. Arcus uero ueluagi bidei, hi in Chrifto qui panis eftuiuus, reficiétur.Vcl
na, mens eft eorum,de quibusproferuntur.Vclஆ in diebus famis faturabuntur, hoc eft, quando illi pec
euaginaueruntpeccatores,idcft, gladiunu perfecuto catores erunt uacui, tunc fanâifaturabuntur de gratia
rum in perſecutione. Intenderuntarcum,ideſt tendicu dei a TQuia peccatores per bunt) Qpia non cuſto
la ipforum contra fan&os, p sI Vtdecipiantpaupe diuntmádata dei, fino emendauerint. b Inimici
.rem & inopem.) Non diuitem mundi, fedpauperem uero dominimoxuthonorificatifiïcrint.)[npoteftate！
Chrifti. q T Vttrucident re&oscorde.) Vt eos,qui terrena. c |Etexaltati.) Inuana gloria. d. ºf Defi
bcnccrcdunt, fcduccndoiìtcrimant. Qgiaruncani
&
cientcs quemadmodum fumus d
-
cཉྫat་བི་ལི་﹙durnia:
* ՇC dԱ
 66 C Ö M M EN T. D. H. IER O'N-YM I.
E te autem morte, omnis gloria eorum tanquàm fumus cramundana, fedad caleftia conquirenda. Tota die,G
aut ncbula tabefket; quia cito omnia tranfeunt. omnitempore. Miferetur adeo, ideft, qui aliis mini
a MT Mutuabitur peccator, & non retribuet.) Quia ftrat do&riham dei. m • T Et femé eius in benedi&io
Див. 9,4 nonreftituet pecuniam domini cum ufuris. Mutuum ne erit.) Opera quae gefsit, uel doéìrinamquam do
accepita domino, idcft, quinque fenfus corporis, uel cuit, a dominobenedicentur.Sed ſemëad Chriſtianü
diuitias: & non gratias á refertur populum: qui in
gitdeo. b. IIuftus aute * admodum fumus deficiét.* Mutuabitur pcc eccleſia រ៉ូមុំា
miferetur & commodat.) * cator,& non foluet:* iuftus autem mifere ne ditatur. Et femé eius in
Ideft, & in fe facit miferi : benedi&ione erit, in abum
cordiam & inaliis,hoceft, jtur,& retribuet.* Quia benedicentes ei hg * íîã gloria.”
a reditabunt terram : “maledicétes autem ei *; n 4 Declina amalo.) Ope
diſcernit ipſosquinq;ſen
ſus corports.Veliuſtusmi difperibunt.* Apud dominum greffus ho- * re.'o TEr fácbonum.)
º minis dirigentur: '& uiam eius üolet.* Cù : Quod deus 鷺 De
! º
' feretur &commodat. Ac
clina a malo, &facbonum.
$pi$$erbum;&f}iritua- g ceciderit,fion collidetur:" quia dominus fir - Declinaa malo,a diabolo,
libus fpiritualia fùbmini- 5 mat manum fuam.': Iunior fui,& fenui : &
ftrat, úr nonſolum ſe, ſed * ; uela peccato: & facboni,
alios lucrifaciat. In hocue* non uidi iuftüdereli&um: * necfemen eius hoc eft, imple mandáta.
rouerficulo, etiam mifera qugrens panem.' Tota die miferetur & c6 pºſſ Et inbabita in ſecu
tio pauperüm intelligen- " modat : " & femen illius in benediétione lum farculi.) In écclefia in
da eft. c MT Quiabcfiedi n erit." Declina a malo,&fac° bonum : '& unitate fidei, efto cum eo
centes ei haereditabuntter perpetuus., q. • T Quia do
醬 .) In qua bona dei re- £§ amat
inhabita in fgculüf;culi.* Q gia dominus
iudicium , * & non derelinquet fan minus amat iudicium.) Re
poſita ſunt, Qui ſemper r ¿os fuos: 'in xternum cóferuabuñtur.'In &tum iudicium, quo iuftos
deum laudant, & ipfi pofi t impiosque difcernit.
fidebunt terram, ideft, & u iuſti punientur: " & femen impiorum peri r • T Et non derelinquet
iílam terram folentpoßi-; bit.* Iufti autem hæreditabunt terram,* & fanótos fuos.) Qui in eum
dere: &poſteaterramui. 3 inhabitabunt in ſeculā ſeculi ſupercam. ' totam fpem locauerunt.
: uentium poßidebunt. '
F d sit Maìedicentes autem: a Os iufti mcditabitùr fapiêtiâ,
tur lapietia, ° &lingua
g e f si In eternum conferua H
buntur.) Hoc eft, inperpe
ſieidiſperibunt.) Promittä : ius loquetur iudicit: Lex dei eius in corde tuum: quia aeterna concu
Exod. 23 e te domino: Inimicus ero á ipfius;'&non fupplätabfìtur* greffus eius. , pierunt. t></TIniuftipu
inimicis tuis: & affligam"Cőfiderat peccatoriuftű,& querit mortifi nientur.) Inuindiôta.
affligenteste. e • [Apud fcare eü.' Dfis autem nòn derelinquet eum * u qiEt femen impiorum
dominum grcffus hómi; & in manibus eius: * nec damnabit cũ cũiưdi
-
ណ្ណ .):Semen impiorii,
nis dirigentur.)Quibusad ... • * *
* - - - -
--
- - - - i-º-º-º: :::: ‫ عن أ ن ا ل ن ن د‬abitur oceft; opera illorum cũ
' eum tranfire conatur. Sic ....' ;. ipfis punientur in tormen
6.14 & Rebecca abiit interrogare, non dcloco adlocum, tis, & omne opus eorum difperdetur: quia iniquü eft.
JExod.3.6. fedde uitaaduitam:& Moyſes fölutis uinculispedum, x 4| Iufti autem haereditate poßidebuiitterramh.) Ter
*
-

* tranfiuit uidere rubum. Ettufiapponas animum ut trá ramuiuentium. y ºf Et inhabitabunt inſeculum ſac
-----

feasa morté aduitam: non pedumgrefsibus, fedanimi culi 蠶 cam,) Super illam quæ eft fine fine, de qua
| uirtutes diriguntura domino greífus tui: Addominú fugit dolor&gemitus: z MTOs iuftimeditabitur fa
greffus hominum dirigentur,fenfusuniufcuiufque, ut picntiam.) Ideft, Chriftum: unde dicit: Etin lege eius Pfal, 1.4
Pro- s6 bet äit Salomon: Hominiíefí praeparare uiam fuaih,fed meditabitur dieacno&e. Cum ait, meditabitur, futu
Jiiere.io.d dominus diriget greffüs füos.' f •| Etuiam eius uo rum fignificat têpus quodin regno deiintelligitur age
| Joan. 144 data
let) Vtad ſemeniarquieſtua, ueritas&uita. Velmä
eius defiderat.'g«if Cum ceciderit,non collide
dum: in quo non uino luxuriae, nequc cibis uoluptuo
ſis, ſed ſapientia dei,iuſtorum ora replebuntur.
w

} · · · · tur.) Quare? h «T ဂ္ယီ႕ါ firmatmanü eius.) a •J Et lingua eius Ý iudicium:) Cum omnia
Ideft, operâ eius. Cum cecideritpropterinfirmitafem ponderate ငိမ္းပ်ိဳ fraudulenter, neque curh ira,fed iu
carnis: 'quiafepties cadit iuftus&rcfurgit. non colli fto iudicio,quæ de dcofentit, enarrat.In quo enim abü
a. Reg.i^.c detur: quia dominusfupponit manumfuam: Agenti datgratiafpiritualis, omnia perfcrutatur etiã alta dei.
§§ಧಿ pænitentiamßatim mifèretur.Sic& Dauid & Petrus; b 4 Lex deicius imicordeipfiüs.) Hoceftin méte iufti.
Marc, x4.g gauerunt deliétum, &a domi
çòghituñfiacrymis XT Non folum ih ore ac lingua, fedetiâ inalto cordis eius
** * § ກⓞງກfrmatiºftInt” Iuniorfui, & fenùit & non
fructificabunt per legem dei, opera ſanctitatis. :
a.Cor.14 uidi iußum dereliâam) Nólite,inquit Apoftolus púe c qEtnôfupplantabütur.) Abadudríario. d + Gref.
riefficiſenfibus ueſtris, ſedmalitiaparuulieſtote: Er fus eius.)Qgibus ad deum peruenire nititur.Vel non
goifieab initio aetatisfuae paruulus inmalitiayfedfe fupplâtabuntur gre{fus eiu$.Scnfus eiusa diabolo, uel
nexin uirtute diuina,íntellexit nunquàm poffe iuftum a peccato. c. <JConfideratpeccatóriuftum:& quaerit
a domino derelinqui: nccfemen eius quaerens panem mortificare eum.) Intuebatùr enim populus Iudaeorü
46&rinæ cæleftis:dequauerbúinfipientibus præbuit. iuftum filiüdci,& ftridebat ineum: quiagrauis ci crat
x 4 Necfemch eius quaerens panem.) Semcn eius,ope ctiamad uidcndü.Sic &núc inimicus confideratunü
ra eius.Quærens panem,ideft, uerbum dei. quemq; noflrumutperdat.Sedfiuigiláterrefiftatseue
..)

1 TT Tota die miſeretur & commodat) Dieseſtcum niet quodſequitur. feif Dominus aüte nöderelinquet
unufquifque bonum exercet, Ifte ergoomnibus die eum inmanibus eius.)In poteftateutiq; ilhus. g M Ncc
º bus uitæ fuæ fœncrat dominifuipccúniam, nonadlu damnabiteun cumiudicabiturilli) Dat iudicium im
-
- - - i.
pius
 * T N P S A. L. M.V M. * · –xxxvII. 6ァ

'Α piusutpereatiuflus,&dominus non damnat eii:quia utinaeternum uiuant:fedut inpoenam gehennæ ignis C
<uftodiuitlegem eius.Sed illum iuftum non condem intereant. i • TSalus autem iuftorum à domino.) per
ກatiºdiciudic．cum impium iudicat. a q[Expe&a
dominum, & cuftodi uias eius.) Pcr fpem firmam &
ႏိုင္ဆိုႏိုင္တူမျိုး" uitam capiunt, & adipifci 器
olanturæternam.Salus autem iuftorüà domino. pſe
-

indeficientem mandatorum cuſtodiã expestatur deus: cft noftra falus. x •| Et prote&or eorum eft in tém
ideo non debemus cófumi pore tribulationis. Adiu
di in diuerfismunditenta uabit eos & liberabit eos
* cabitur illi.* Expeéta dominum, & cuftodi
tionibus. Expeâa domi-.°b uiam eius : &" exaltabit te ut hæreditate à peccatoribus.Saluosfa
num:Quicquid tibiacci ciet eos, quoniam fperaue
datin profperis & in ad ° capias terram : * cum perierint peccatores , runt in eum) Própterea
merfis, patienter expe&ta, “uidebis. “Vidi im ium fuperexaltatum, & faluos faciet eos, & prote
ideſt,ſuſtine. b （ſ Exalta eleuatum ficut cedros Libani. Ettranfiui,& , &qr eorum eft in tempore
rabit te, ut hæreditate ca * ecce non erat : &* quæfiui eum, & non eft tribulationis: cum per ar- Matth. 7. b
pias terram.) Illam utique * inuentus locus eius.' Cuftodi innocentiâ, tam uiam, quæ ad uitam
2eternae beatiwudinis tellu
- - -- - $& uide aequitatem: $ quoniam funt reli ducit, incedunt, plcnam ! --

rem: in qua iufti poft tcr- h quiæ homini pacifico. "Iniufti autem difpe doloribus & ærumnis. Et
minatos labores exalta adiuuabiteos dominus,&
ribuntautem
buntur, c J Cum perie ' Salus fimul:iuftorum
reliquiæ impiorum
à domino interibüt.
-
, &" pro- : liberabit eos à рpeccatori
N -- - - -
-

rint peccatores uidebis) bus: fàluos faciet eos quia

Tüciufti peccatores peri k te£tor eorum cft in tempore tribulationis. fperauerunt iti eum, cum
re uidebunt, cum fru&um Et adiuuabit eos dominus & liberabit eos, adperfećtionëpuræ men
mercedis domino tribuen & eruet eos à peccatoribus,& ſaluabit eos: tis perducit. Ad eum uehi
te percipient d . Vidi im remeruerunt: quoniäſpe
piüm exaltatum, & eleua- I quia fperauerunt in eo. • ' -
rauerunt in eum.In omni
tum fuper cedros Libani: Pfalmus Dauid in rememoratione diei bus enim anguftijs in eum
Et tráfiui, & ecce nö erat) · - fabbathi. … xxxvII.*.* · ſpen, locauerunt, qui di
Cum mundihuius pelagü Omine ne in furore tuo arguas xit : Ego fum deus,& abf. Deut. 32.f
vanfierimus, tunc uidebi ine: neque in ira tua corripias me. qucmc non eft ahus, Ego
mus non eſſe diabolum:& occidam,& uiuere fáciam: .
2 Q uoniam fagittæ tuæ infixæ funt
locü eius nequaquàm ap ° mihi , & ° confirmafti fuper me marium percutiam,& ego fanabo.
:ccatum.Cedrüs , “* `, Qui fanet omnes infirmi
В ម្ល៉ោះក្បំ P tuam. P Non eft*fanitas in carne mea à facie
- - - * * * * *

tates mentium noftrarum:

nes, fed in hoc loco eius $ iræ--tuæ, 5 non eft pax ofsibus meis àpecca
". . .” --- ū . . .”
-
facie
- * *
nobifque praeftet toto cor D
explanatio haec eft.Sicut de erigere fpem noftram,
ehim cedrus fuper excel- • • • ; & in ſe tribuat collocari,
fos montes apparet exaltata, & impulfuuentorum fae ut àpeccatisliberati, mereamur ipfo diftribuente etiá
pe delabitur: ita & impius, qui relicto deo in diuitijs æternitarispræmium adipiſci: -

7nundi confidit, quamlibat floreat, quamlibet extolla-' 1 • T In finem pfalmusDauid in rememoratione diei -

tur, & eleuetur, non inuenietur cum ab hoc mun fabbathi.)Sabbathü,requies interpretatur:hoc eft,quá
| domigrauerit: Sed kad Iudan traditorem ifta refe do requiefcunt fanéti, ideft, quando requiefcit eccle
` rumtu: Vel cedri Libani, (anâipropter altitudinem fia in illa requieparadifi, quam perdidit in Adam. Ifte
* meritorumipforum,&facros odóres boni operis. Im pfalmus oftendit, ut fiaccidat infirmitas corporeæ fra
fuper ipfo$ fiiit: quia calcant & opprimunt illos.; gilitati, non defiftat requirimedicina caeleftis. '
*Tranfiui, & ecce fion'erat. Dicat 蠶 · · · · · · · P{almús XXXVII,
tụs: quiatranfiutprocellam paſsionis Îefu: & illore „—JOmine ne in furore tuo arguas me: neque in ira
ma..….à fürgénte, hic Iudas nouerat? quia abijt,& laqiieofe D
tua corripias me.)Totus pfàlmus experfonape
fufjendit. e M Quaefiui eurii,&non eft inuerituslo i-^ nitentis eft, fed ad Chriftum referri poteft, fi
, cu§eius.) Quòdautemi non fit inuentus locus eius;& cut & ſexageſimuſočtauus. Domine nein tuO

Ad 1. d* habitatióeítis: defolata remanferit, Petrus in a&ibus arguas me: neque in iratua corripias me.Ira eft,ut fae-
ap6ftolicisprgdidit, cum Matthiami'im eius ordinem pe diximus, commotio animi. Furoruero uindiéta ir
fùbrogauit;Vel, tranfiui & ecce non erat: quæfiuieü, rationabilis cum fellis amaritudine. Ideo ifte qui fe
, &noiieß inuentuslocus eius,ideft;ipfius impij. Non. peccatorem ſcit, non ira, ſed per miſericordiam: nec
•* &ftinuentus locus eius: pro tanta uelöcitate qua defi in furore, ſed per patientiam ſe argui poſtulat.
ciunt. f 'I'Cuftodi innocentiam,&uidezquitatem.) n MF Quoniam fagittae tuae infixae fünt mihi.) Ver
Sinullinoceas:ſicumnullo litigioſusſisuidebis Chri ba doétrinæ quæ ut iaculum tranfuerberarüt cor meü,
flum: quia ficut uia, ueritas &üita : ita & aequitas in utagerem pænitentiam, o TEt confirmaſti fuper
telligitiir. g • •] Quoniam funtreliquiæ homini pa me manum tuam)Vttanquàm bonus magifteruerbe
ເfiⓛ)ⓛific ဗူႏိုု့ uixerit, ut filius deiuocetur, ribus caftigationis affliótüm redderes emehdatum. -
huius reliquiæ, hoc eft, corpus mortale referuatur ad p I Non eſt ſanitas incarne mea à facie iræ tux)Vi
1Cor.ig.g gloriam réfurréétionis: iuxtà illud Apoftoli:Oportet difaciem iræ tuæ, & non ipfam iram: hoc eft, intelle
mortale hoc induere immortalitatem Reliquia imipio xiper fcripturas fanétas, quantaminabaris peccatori
rumperibunt. Pro reliquijsin Hebræo, riouißimaha bus:& extabuipetens neípfafupermeira defcêderet.
bet. •[ Iniuftiautem&c. reliquiæ impiorumpe q '•T Non eftpax oßibus meis a facie peccatorum
ribunt) Nönrefcruantur eorumreliquiæ èx fupcrbia meorun) Nullam quieté indulfi,uel കു TIS
 68 , со м м в ы т р н ц е к о м у м 1. -- - -

\
..'
- - E bris meis donec eapænitendopurgarem. a • •I Quo huius pfalmi ex peccatoris perfona profecutum fuiffe, G
niam iniquitates meae fupergrefTae funt caput meum) anteriores noftri docuerunt. Sentiant illi quod libet. "
Inualucrunt enimmihi, ut fequitur. b •I Sicut onus Ego uero ab illo loco, ubi ait: Amici mci & proximi
grauc grauatc funt fupcr mc.) Non eft cnim mihi lcue mei, ufque ad finem pfalmi, uideo dominum meum Ie
Pcccatum mcum, fed recognofco quia grauc mihiiufum Chriſtumà Iudæis circundari, incruce fufpendi,
dicijpondus impofuit: & &exinferno reſurgere. :
fuper uerticé capitis mci f peccatorum meorum.* Quoniam iniquita Ait ergo ipfe dfis de pa£
excreuit.Sicut pódus gran b tes mea fupergreff: funt caput incú :°& fi fione fua. n [ Amici mei
«de, fic peccata mea fuper & proximi mei aduerfus
me. c ºf Putrucrunt & jd cut onus graue grauatæ funt fuper me. Pu me appro) Amici dicun
corruptx funt cicatrices truerät & corrupta funt cicatrices mex, a tur Iudaei propter Abra
meæ.) Porcorum mos eſt * facie infipientiæ meæ. Mifer fastus fum & ham.Proximi, eo quòdab.
coeno, aut ftercoribus pro * curuatusfum ufq; in finem:' tota die contri eorū generatione afIump
bonis odoribus uti: ncc in š ſtatus ingrediebar. * Quoniä lumbi mei im ferit carnem: qui appro
telligűt fe in his fordidif pleti funt illufionibus : & non eft fànitas in 1auerunt ei, ut compre
f$ime uolutari. Nam mihi h ಶ್ಗ Amici mei &
fetent & computreſcunt carne mea." Afiliétus fum & humiliatus fum noti mei contra me ftete
uulnera pcccatorum, dc ' nimis:' rugiebam à gemitu cordis mei. Do runt. Poteft & dc difcipu Matt. 16.f
fideranterque expeto me k mine ante te omne defideriü meú:& gemi lis accipi: qui in paſsione
dicun Et curinquis,com tus meus à te nó eſt abſconditus.'Cor meü metu territi, a domino re
putruerunt? d iſ A facie conturbatum eft,dereliquit me uirtus mea: cefTerunt inta£tum ut etiâ
infipiétiae mcae.)Quia no " & lumen oculorum meorum, & ipfum non eü Petrus denegaret.Vcl
lcbam agere paenitentiâ, " eft mecum." Amici mei & proximi mei, ad {leterunt,caufañtes contra
A facie inſipientia: meat. cum. o •IIEt qui iuxta me,
Per hoc putruerunt, ſcili uerſum me appropinquauerút & ſteterunt. erant,de longé flete.)Apo.
cet per inſipientiam mea: ° Et qui iuxta me erant,de longe fteterunt:& ftoli uel reliqui difcipu!i,
'1, Cor. r. 4 ut Paulus dicit:Quod in * uim faciebant qui quaerebät animâ meam. de quibus ait euangelifta:,
firmú eſt dei fortius eſt ho
* Et qui inquirebant mala mihi,loquuti funt Cum autem apprehendi£, Luc. 23.f
minibus, e º Mifer fastus uanitates, & dolos tota die meditabantur. fent cum,ftabât omnes n5
fum & curuatus fum ufq; tieiuşà longe... p. ºf Et.
' Ego
infinẽ.) Vfquc dũ cõfiten & ſicutautem tanquàm furdus non audiebam, uim faciebant qui &c.) Fa
do purgarerquia fine con mutus non aperiens os ſui. Et fa ciebantuim, non noti, ſed
F fuſione & moeſtitianò di &us fum ficut homo non audiens:& nó ha Iudaei :uel Petro, cum di H
mittütur peccata. f WITo bensin ore ſuo redargutiones. Quonià in cercnt: Nam & tu ex illis l** 1. f
ta diccötriftatus ingredie te do- es.Vcl Iacobo , qui cum,
bar.) Indignum mé effciu, . . . . ,. . * : 、文な . . .. . .. . traheretur relista fyndo
dicans, qui ueloculos ad calum leuare auderem: ſed ne, nudus aufügit ab eis.Etuim faciebant qui quaere-, Mar. *4 *
նit, s3. f pcrcutieiispeçtus meum,aicbam: Deus propitius efto. bant animam meam:fcilicet Iudaei, quafi illorum forti
mihi peccatori. g •I露 lumbi mei impleti funt tudo eflet, &à deo ipfàm poteftateiii non acccpifTent.
illufiónibus,& non eftfanitas in carnc mea.) Illis illu q •.] Et qui quærebant mala mihi locuti funt uanita
fionibusfeprofitetur cffciifirinatum,atque repletum, tes, & dolos tota die meditabantur.) Multos quidem. Mat*** &
quibus diabolus humanum genus allicit ut dclinquat. dolos meditat ſunt: cum interrogarent, ſi deberent 9" *-*
器 tu cognouiſti infipientiam meam:quia lumbi. dare cenfum Caefariam non :aut fi mulier deprehenfa,
mei impleti 體 illufionibus. Se unufquique confide lapidaretur. Sed tunc aperte dolum ingerunt , cum fal
ret, & titillantem corporis intelligat uoluptatem:& fó$tcftes adducunt.Vcl qui inquircbãt malamihi,lo
R.m・ア・d tunc diccre poteftcumi Pauloapoftolo: Miíer egó ho
catifuhtuanitaterii, quaiido dixerunt: In Beelzebub I*. **• b
mo, quis me liberabit de corpore mortis huius? Et il* eijcit daemoiiia. r ATEgo autem tanquàm furdus non ` ' ' * ;
lud: Ncque enim quod uolo hoc fácio, fed quod nolo, audiebam, & ficut mutus non aperiens os fuum.) Sem
h * Inçuruatus fum & humiliatus fum nimis) Ad er quæ exprobrabant, ſuſtuli, S:iugiter ſilui. Hoc & Ios".">" k
panitentiam. i "I Rugicbam age.cord. mei) Pe. ilatus manifeſtatº cum dicit Mihi non reſpondes:
tens cum luctu remiſsion.cm. 蠶 eft gemitus cor An nefcis quiapotcftatem habeo &imittere te$Ego au
poris, &aliud gemitus cordis. Gemitus corporis, eft tcmtanquäm miutusnon apcricjsns fuum.Etapüd Pi-.
propter resterrenas: uel propter mortcm gemcre. Gc larum dóminus non eſt locutes. Er Eſaias de codem lo- Eſa. 33-4
imitus cordis propter fuapcccata,uclaliorü.Sed Chri quitur: Tanquàm agnusad uiétinam du&us,non aper
ftus non habuit quod gemeret: quia non fecitpeccatü. riens os fuum. f A Fastus fum ficut homo non au
E º Etgemitus meus non et abfcõditus à te.) Idet, dicns, & nonhabens in ore fuo redargutioncs.) Nain
បicប៉ុណ្វៃយ៍, cum me (putis linirent, arundine uerberarent, illudc*
quicquid maligeßi, omnia tibi cum gemitu referaui; rentquc gent, flexo,nihil eis motus refpondi. Et nóha;
့ရွှံ့နှ့ံ
fcicns quia tibi non occultantur ဝင္ငေ္ဝန္ေသာ္ i q Cor meú bens in ore ſuoredargutiones Sic tacui
conturbatü eft in me: dereliquit me uirtus mca.) Quia non habens quidpróme refpondcre debcrcm. Chri* , , . , ,
iram quam fuperius memoraui, incurrere expaucfco. ftus in omnibus exemplum dedit, ut homo flagella $
m. JEtlumen oculorum meorum non cft mecum.) correétionem patientèr portare debeat. t € Qgo
Qgia poftpofitoueritatis lumine, in tencbras decidc niã inte domine ſperaui, tu exaudies me domine deus
iam pcccatorum.Sic cnim prophctam omncm ordinë mcus.) Vtmc rcfüfcitcs.Vcltu cxaudics mc, hoc ;
* ,
盟
illCIC
 I N P S A. L. M. V. M. XxxVIII. 69

A uide illorum fuperbiam,& meam humilitatem. tuitatem uerborum,incidatiri peccatum : quia fcit pro C
a MI Quia dixi nequandofupergaudeant mihi inimi heta etiam de uerbis otiofis ràtioné efTe réddendäm. Matt. 12. c
cimei, & dum commouentur pedes mei.) Pedes Chri ocet etiam ut ea thefaurizemus in faeculo, quæ ad
fti in pafsione :Vel fan&i apoftoli, qui pedes Chrifti 'profe$tum pertineant animarum.
eſſe debuerant, commotiſunt de fide ad infidelitatem. Pfalmus ΧΧΧVΙΙΙ.
Commoueri poffunt pe- Ixicuftodiam uias
des meià ſtabilitate fua, & te domine fperaui, tU1 exaudies me domine D. ut non delin
inimiciinme inſultare, fi á quâ in lingua meâ.)
in hac crucis morte humi * deus meus.* Quia dixi nequando fuper Nonaliter ſcio uitæ meæ
liatus, non reſurrexero. gaudeant mihi inimici mei,&dum comino ... cuftodire uias : nifiut non
b JIn me magna locuti * ìentur pedes mei* fuper me magna locuti loquarfatua,ac diuerſa, ſi
Matt. 27.6 funt.) Dicentes: Si filius funt | Quoniáego inflagella paratusfum, ueotioſa.Ex ់
dei es, decende de cruce. *& dolof* meus ifi confpíau iheo femper. dominus, tuis iuftificabe
ris, & exuerbis ruiscon
c •[Egoautem inflagel jQ_uoniam iniquitatem meam annuntiábo, demnaberis. Dixi cufto
la paratus fum.) Præparo '& cogitabo prò peccato meo. 'Inimici au
mead ſuſtinendam crucé, diam uiasmeas, ideft, di
lanceam, fel, acetum, ut º tem mei uiuunt, &#confirmatifunt fuper fpofui cutodire opa mea,
: perhanc mortê meo fan ' me :" multiplicáti funt qui oderunt meini fcilicetquinq; fenfus cor
guine redimam populum ' que.' Quiretribuunt mala pro bonis,* de poris. Vt non delinquam
pereuntem:quia Chriſtus k trahebant mihi: 'quoniam fequebar boni in lingua mea. Non delin Troſſ. 18, d
adhoc uenit, ut paßionè quam, non peccem ; quia
' tatem. " Ne derelinquas me domine deus qui
futineret. d Etdolor ne difcefferis à me." Intende in adiu cuftoditlinguam fuá,
meus in confpe&u meo n"meus,
T; - - cutoditanimã fuamaquia
femper) 筑器 eijciã ui- jtonum geum > domine deus ſalutis "***• mors & uita in 蠶
ÅT ". . In finem pr9 idithun canticum Da- linguae. Et item:Cultus iu
е Т Quoniam iniquita- . . . … uid. ...' XXXVIII. ftitiae, filentium & pax.
tem meam annuntiabo,& P Éxi cuftodiam uias meas, ut: non q ºf Pofuiorimeo cufto Efa. 34. d
cogitabo,ppeccato meo.) º D delinquam in ligua mea. % Pofui diam.)iuxta illud:Pecuniâ Eccl. a8. d
aurütuum alligabefie:
Sicut enim malediétioni
ſubiacuit, ut nos à maledi-r ' ori meo cuftodiam , cum confiá , &
& facito orituo o[bium &
&tolegis erueret:ita & pec r ſteret
r
r ក្ញុំ ប្ដ ཀཿ -ſ
feram. Beatum enim ho
- ಖ್ಖ
catorem ſe profitetur, qui t &humiliatus um, & filai à bonis; & do- minem, oris cuñodia fã- D
3 វ៉ែ portauit,ut '! lor meus* renouatus eft. ? Concaluit cor cit, cum non profertina
pio cogitatuac mifericor- ïу meum intra me, & in * meditatione mea nia: fed quae deo funtdi- '
diae confilio, nos ab eifdé Z exardeſcet ignis * Locutus fum in lingua gna. r *T Cũ confifterct
-

crueret.. Et folicitus ero ;p a mća 3

peccator aduerfus me . )
pcccato meo. Peccatum Ideft, diabolus, qui iuftis
Chrifti,humani deli&a funt generis:propterque &pa maledicit ac detrahit: & inftigator eorum eft,'qui fàn
tridicitur nunc e(Icfubie&us. f . •I Inimici autem &tis infidiantur. T. MI Obmutui.) Ne obiurgäntibus
meiuiuunt.)Quia non funt flatim ultione diuina pu me obftreperem. Obmutui, & non aperui os meum : Eſa. 53. e
niti, g I Etconfirmati funtfuperme) Confirma quia tufecifti. Ideopatientcr fero:quia te fcio adpro
tifunt in legislitera,inquafpiritualiter nuntiatumnó bationem metentationibus reliquiífe. t •| Et hümi
intellexeruiit. h Et multiplicatifunt, quioderunt : liatus fum) Adfuftinenda çorum improperia.
''[Et filuiābonis) Debona confcientia procedebat
me inique) Certe inique,& non rationabiliter: quia in umihi
hac1itera, femen fuum, ceuaftra caelimultiplicaricre fecuritas:ideo me non iuftificaui coram homini
debant. i •J Qui retribucbant mihi mala pro bonis) bus: nequebona 蠶 inme erant,diuulgaui:quia fcio '
Dulcedinem aeternae uitae afferentem, aceto potaue 蠶 pater qui uidet in abfconfo,reddet mihi. x J Et Matth. w. 4
runt, ac felle. . x 4| Detrahebant mihi) Dicentes. olor meus renouatus eft.) Nondum enim ueneram ad
Alios faluos fecit: femetipfum nonpoteft fàluüfacere: perfcôìumuirum, Nam & fifuftinebam cũ dolore im Colof. 1. d
ise. 23.4 M Quoniam properia, nontamen fciebam maledicentibus benedi
1 fequebar bonitatem) Vtimplcnsuo
luntatem patris, pro uita populifufciperem mortem. cere.Vel dolor meus renouatus eft.Inhoc dicitur do
m . •| Non derélinquasime domine deus meus: ne di lorChrifti:quia illi non fuerunt digni audire uerbamy Eſa, 6. b
fcefferisàme) Cum profunda inferni penetrauero. , , fterij,utaitpropheta: Vae mihi quia tacui.Vel illud: Execb. 3-g
n •II Iutende inadiutorium meum, domine deusfa Adhaerere fagiámlinguam tuápálato tuo, quia domus
luris meae.) Manifeftum eft domine Iefu, quia inten exafperans eft. y TConcaluitcor meum intra me.)
dit in te pater, fufcitans te amortuistertia die &col Dicit ecclefia: A recordatione deli&orum priorum.
locansad dexteram fuam in caeleftibus fuper omnem z •| Et in meditationemcaexardefcet ignis.) Quid in
principatum & poteftatem: dans tibi nomen, quod quis meditabaris? Illud ncmpe, qualiter ignem illum
eftfupra omne nomen, Ergo, quia graucsfuntpugnae reperire ម្ល៉េះ peccataconfumeret, mentem illu
carni$, tu domine intendein adiutórium noftrum, & minaret: quicft fpiritusfan&us, de quo Cleophas, & Luc. 24°
efto nobis {alus in tempore tribulationis. quicum eó erat,dicebant: Nónne cor noflrumiardens
-

o •[ In finem pro idithun canticum Dauid)Idithun, erat in nobis,cumloqueretur inuia, & apcriret nobis
r.
tranfiliens eos interpretatu Ifte pfalmus paticntian fcripturas ? a ភំ ſuminlinguamea.) Hoc
Si non Fzech. 3e
docct, ut refrenansfiomo os fuumi, obferuetncPcrfa* cft,przdicauiomnibus hominibus,ut illud:
annun;
*
 7o C O M M E N T. D. H. I. E R O N Y. M. I.
E annuntiaueris iniquo iniquitatem fuam, fanguinem infipicnti dediflime) Dum peccator fui, opprobrium G
eius de manutua rcquiram. a •| Notum fac mihi faétus fum infipienti diabolo, qui cft omnium crimi
domine fincm mcum. Et numerum dierum meorum num & incentor, & accufator. Ideo purgari cupio in
quis eft:) Non iftius uitae finem quaerit fibi notum ficri hoc faeculo, ne ille me accufet in iudicio tuo.
propheta:fed illum in quo euacuatis poteftatibus, ac • l •I Obmutui, & non apcrui os meum : quoniam tu
deftru&a morte, Chrifto fecifti.) Cũ me conuitijs,
iungatur, qui eſt finis le * mea,notum fac mihi * dfie finem meum. Et iracundijs, ac diuerfis im
gis. Neque iftorum dierü b numerum dierum meorum properijs lacefferet, cogir
quis eft, ut*fciâ tans
numerum uult fcire, fed meåte faðtum:
illorü de quibus dicit do $ quid defit mihi.*Ecce menfurabiles pofui
adea que inferebantur,re
- minus:Apud patrem meü *fii dies meos : & fubftantia* mea tariquàm ſpondi. m T Amoue - -

1®*. i4* « manfionés miiltae funt.Et ° nihilum ante te: *Veruntamen uniuerfa ua à me plagas tuas.) Quia ^ ; ' ‫ د‬.‫ﺗه د م‬

numerum dierum meorü ' nitas,omnis homo uiuens.' Veruntamen in meſentioemendatum.

quis eft? Hoc eft, nume imagine pertranfit homo: fed fruftra cótur n II Afortitudine manus
rus finc numero, dies fine
º batur.º Theſaurizat,8 ignorat cui congre tuæ
die, tempora fine tempo- h
ego defeci.) Incüben
te manu uindi&tæ, uirtus
re.Quis eft? Qui femper gabit ea. "Et nunc quæ èft expe&atio miea, delićti defecit, ficut Pau
eft. b •TVt fciam quid nonne dfis? & fubftantia mea apud te eft. lus apoftolus ait: Cum au- 2.Cor. 1*.s
defit mihi.) Hoc cft,utme ' Ab omnibus iniquitatibus meis erue me: tem infirmor, tuncpotens
facias intelligere omnia k opprobriú inſipienti dediſtime. Obmutui, fum. o ºf Ab increpa
bona : ut cü Îxe nota ha tionibuspropter iniquita
' &fion aperui ds meum,quoniam tu fecifti;
buero, fciam quid adhuc "amoue à me plagas tuas. A "fortitudine tem corripuiti hominê) ,
inſacculo degenti deſitad Increpat omnem hominé
palmam beatitudinis con "manus tuæ ego defeci:in° increpationibus proptcr iniquitatem, qué ;
fequendâ. Perfe&us enim ° propter iniquitatem corripuifti hominem. perdere nouult diuinama
f" " -º erat Paulus qui dicebat: P Et tabefcere fecifti ficut araneam animam ieftas, Flagellat autem om Heir.ww, %
3. Tim4 b Ccrtamen bönum certa % eius:* ueruntamen uane conturbatur omnis nem filium quem recipit.
* . ui, curfum confummaui. ' homo. 'Exaudi orationem meam domine: p TTabeſcere feciſti ſi
Nunc autem deeft mihi cut araneâ animam eius.) .
& deprecationem meam auribus percipe : Tabeſcit anima, cum caro
corona iuftitiae, quam do s Ꮭ -

minus retribuet mihi. lacrymas measºne fileas. Q_uoniam adue- à luxurijs & concupifcen
.Quòd autem non defuis na ego fumapudre & pereginus: ficut om tijs refrenatur. Hoceftta
diebus haec loquatur, fe ' nes patres miei.' Remiitte mihi ut refrige befcere, obſtupefcere de
quentia docent. rer priuſquàm abeam, & amplius non ero. anterioribns deliétis. Ille
у
c •] Ecce menfurabilcs In fincm pſalmus Dauid. uero qui ea agit quae rnum
pofuifti dies meos.) Sccü Pfalmus danae uanitati funt apta ,
dum ucterem hominë uß telas texit araneç , iuxta
que nunc fuerunt: nunc nouum defidero, illum quem Efaiam prophetam , hoc eft, die no&uque in opere Ej4.39.4
<Ioan. 8•& Abraham uidit,& gauifus e(t. In quo alibihortamiurle uanouacat: & nõutilia, feddiffolubilia & corruptibi
tari, in quo deus dominus illuxit nobis. Qui non à fo lia operatur.Sed quia prophetaanimam ceuaraneam
le, nequeà luna illuminabitur:fedab ipfo domino per tabefcere dicit: h6c intelligendum eft, ut ad tantam
pctualuce refulget. d •I Et fubftantia mea tanquàm fubtilitatem per abftinentiam decoquatur,ut ad inftar
nihilum antete) Sufcipiens altiori mente claritátem filorum illorüm deducatur: fcilicet ut nihil craffum, ,
tuam, pro nihilo iudicauifubftantiam meam. durimue peccati contineat.
e alſ Veruntamen uniuerſauanitas, omnis homoui q •TVéruntamen uane conturbatur omnis homo)
uens.) Si peccator eft,& in delitijs fluxerit,uanitati fub Viuens inuanitatibus huius faeculi.Sed& qui in deo
fifbit. Si iuftus, & defiderat diffolui,& cum Chriflo ef uiuit, uana eft ei & inutilis haec mundana conturbatio.
fe: uana cft ei nihilominus uitapraefens. f M Verunta r •| Exaudi orationem meam domine,& deprecatio
menin imagine dei pertranſit homo, ſed fruſtra con nem meam: auribus percipe lacrymas meas.) Pro co ·
turbatur.) Omnis hómo ad imaginem dei fa&us eft.Si quùdà te ಕ್ಹಳ್ಯ° & defiderium habeo difTolui,&
crgo in caambulare uideatur, & in rapinis uerfetur at adte tranfire. T f T Nefileas, quoniam aduena fum
." que concupifcentijs, conturbatur in actione. apudte, & pcregrinus ficut omnes patres mei.) Inco
g Theſaurizat, &ignorat cui congregabitea) Sae lam atque peregrinum fe dicit, ficut omnes fan&i:quia
pe cnim plerique thefaurizant, & congregant multa, ficut.&illidumerantin corpore, peregrinatur à dão.
uæaut äeidh filiorum euertiíïìïíôùs occupat;aut t •T Remitte mihi ut refrigerer prius quàm abeá,&am
iMatth.6. d diripiunt alieni. Beatus autem mlle eft, quiibitheſau plius nó ero.) Hic remitté domine fiquid deliqui: quia
rizat, ubifures non effodiunt,necfurantür: ubi audire in inferno nulla eft rcmifsio: quia nec confeßio ualet.
àMatt.23. d mereatur. Quàm diu feciftis uni exminimis iftis, mihi Qginos ab huius faeculi ereptosperegrinatione,facere
feciftis. h I M Et nunc quae eft expeétatio mea, n6n dignerisciues ſanctori & domeſticos dei patris.uta di
'ne dominus?& fubftantia mea apudteeft.)Reli&isom ficatifuper firmifsimüfundamentűintemplű fančtű,
nibus,te domine præftolabor:quia fubftãtia uitae iflius efficimereamur conformes corpori gloriæ tuæ, Amé.
non comparaturadillani beatitudinem ſempiternam. u •] In finem pfalmus Dauid)THic pfalmus in
i W Ab omnibus iniquitatibus meis erueTme.) Præ exordio uocem habet populi ex ੰ
in hæ
tcritis, praefentibus, &futuris. w •JOpprobrium reditatem uocari, inde ipfius mcditatoris adpatrem.
ੰ
 1 N p s A LM v M XxxIx.* yy

*A. Pfalmus ΧΧΧΙΧ. Paenitentiam agite, appropinquauit enim regnum ce- Mattb.3.a
" *
… Xpe&ans expe&aui dominum.) In promißio lorum, q ºf Multiplicati 器 fuper numerum.)Iu C
-
E.quiapraeuidebat
usprophetarum, in quibus me illuminauit:
propheta Chriftum per fpiri
daei in malitiafua. Vel,fuper numerùm, hoc eft, pet
catores ſu cr numerum, & foris numerum funt: quia
tum fan&tum uenturum efTe incarne. non ſunt digni numerari in numero iuſtorum.
b qT Et intendit mihi) r TSacrificiü&oblatio
Per ſplendorem euange- Pfälmus ··:· XXXIX. · · · ' nes'noluifti:aures autem *******
1iorum, in
In1mault. C
ཤཱསbམྦྷ་器
illu- - .
t cx- _ 1
"º . . .
•
.. . . :
- -
* *. 觀 mihi. Holocau
i&pro peccato non po
audiuit preces meas) § Xpedಷ್ಠnsee#aui dominum & > ိုီ \ញុំ 蠶
Quia 醬 & patri- c intendit mihi. E exaudiuitpreces fos declarat:quêd ad
archis fe abdidit,ficut ipfe d - meas:& eduxit* me de lacu miferię, uenienredominoceſfue-
tat. 1o. d poftmodum dixit : Quia ; & de luto fecis.*Et ftatuit fupra petram pé- rint facrificia Iudaeorum.
multipropheta &iuſticu g des meos: & ‘direxit greſſus meós. 8 Etim- Impoßibile eft,inquit fan Hebr. 1 e.a
pierunt uidere quae uide- # mifit in os meum canticum nouum: * car guine hircorum, aut tau
- - - - - - -

! . . 驚 i men deo notrovidebunt multi, čtime- “ခ္ယုိ့ဖ္ရင့္ႏိုင္ရန္ရွိႏိုင္လို႕ႏိုင္ရ

refulget d TEredu. " bunt: '8: fperabunt in domino." Beatus ម្ល៉េះ ់
xit mºdelacumicriz & º uir cuius eft nomen domini fpes eius , "& noluifticorpus autem ар
deluto fecis.)In qbus im- " non refpexitin uanitates & infanias falfas. tafti mihi 'វ្នំ
merfus eram, cum fingula ° Multa fecifti tu domine deus meus mirabi- & propeccato nó tibipla
,, , º,
rangrenºleſiderijs. ្ង
fimilis fit tibi. * Annütiaui & locutus fum, វឿ
crificium exhiberem.'**
e •I Statuit fupra petram ° multiplicati funt fuper numerum.' Sacrifi f [Tunc dixi ecce.ue
鷺 meos.) Supra petrá, ' cium & oblationem noluifti, aures autem nio.In capite libri fcriptü
oceft,fuper Chriftum. perfecifti mihi. Holocaufta & pro pecca eft de me.) Quia facrificia
Pedes meos, fenfus meos, tonon poftulafti*' tunc dixi e&ce üenio. & ceremonias Iudzorum,
t.Cor.ro,a ut illud: Petra autem erat * In capite libri fcriptum eß de me,* ut face & fabbatha , & [uperfłi
3. Chriftus.In fe, qui eft fta rem uoluntatem tuam deus meus uoluis tiones legis ueteris, fpiri
bilis petra cófirmauitme: tualis euangelij religione
ne ab huius faeculi nuta '& legem tuam in mcdio cordis Inei:
, * nuntiaui iuftitiám tuám in ecclefia 蠶
:
An- , íú
p rem impulfibus. iti mundüm üenio,'& de
f qI Et direxit greffus * ecce labia mea non prohibebo, domifietu ' me fcribitur: Inprincipio
meos.) Nead eum ueniés, erat uerbum: & uerbum
fcifti.Iuftitiam tuam non abfcondi iri cor
} oſt tergum reſpicerem: de meo: ueritatem tuam &'falutare tuum . erat apud deum, & deus
direxit greffus meos, dixi , Non abf&ondi mifericordiam tuam , erat uerbum. Tunc dixi ----- " - * - - - --

ideft,
- fenfus bonorű
rum. Ecclefiae ope …, …
dirigit:quia
******* ، ‫المتن‬
* ecce uenio, ut affumâ car
& ueri- ` qua patiar : In ca
unufquiſque per fe tor- . . . . . . . . . . . pite libri fcriptum eft de
.

tuofu§ eft.g fEtimmifitinos meum canticum noui) me. Caputlibriteftamentiueteristale fumit exordiü:
Laudem ütiqùefuain:quia nouushorno uehitinmun Inpriticipio fecit deus caelum&terrain, ideft,iri Chri
, dum, nouarii legem dedit mundo. h • T Carmen fìo domino.Hoc myfterium & Ioannes cerneris, fic
deo noftro) Laudem deo noftro,ut iam non fonos tur euangelium inchoauit :fii principio, inquit, eratuer- toas, i,
pes&theatrales concinam , fed in dei uiuentis hym bum, & uerbum erat deus. Narfi & ipfe interrogan
nis perharmoniam nouiteftamentidele&er.'' ' r~*~ tibus Iudaeis quis effet, refpondit: Prificipium. Câput Ioan.s.4
i φVidebunt multi.) Annuntiatum ueniffe. xç Ệttị ergo libri, intellige principium: quod eft ChriftusIe
. mebunt) Qui ſe intelligitpeccatores. 1 TEt ſpera fus, qui in hoc libricapitériuiitiatus eft.* * ***' ' '-'; -

buntin domino) Vteis pritinaremittantur deliöta, º t- •jVt faciam ubluntatem tuam deus fheus uolui), _ _ , .
• m •fHcatus uir cuius eft nomen domini fpes ipfius) Defcendi enim de cxigj non ut faciam uoluntateiii i}j;«'a*
Inqüabonis omnibus impleatur. Felixilla ánimia,quæ meam,fedtuam pater. Non uoluntas eft carnis;fed pâ
habetfidem firmam,&fpem direâam in Chrifto 3 tris, urpro uita hominum moriar. u : •f. Et legem tuā
...n : qfErnonrefpexitinuariitate & infaniasfalfas). inmedio cordis mei.) Quam nonueni föluere, fedad* mas , ,.,
Acskf *• d Omiiiaquae ihmiundo fùnt;iuxta Salomonem, uaiii irnplere. x • I Annuntiauiiuftitiam tuam in eccle
nitas eß Ihfaniae autem falfae funt, ifae, rixæ, direp fia ༈ས་ཀཿཧྰུཾ་ཧྰུཾ་ཌི Gratias tibiago Saluatormundi, quòdma
tiones, & reliqua:in quibu$homines infaniuntutpéc iam fecifti ecclefiam tuám, à quatuor inunâi parti
Gal. f. t. cent: quæ Apóftolus opera tarnis effe dicit. , * *** ‫(م‬
ius euangelica praedicatione uocatam , tua pafsione
o , Multaféciftitudofìitié deus rheus mirabiliatua, collegtam, tua reſurrectionemundatam. In eccleſia
& cogitatibnibus tuis nó eft qui fimilis fit tibi.) Often magna, intoto mundo difufa. "Eccelabia mea
difti 5atribus noftris mirabilia tua multa, quænöcre , non prophibebo: domine tu ſciſti &c.) Non ſilui.
diderunt. Reuelaftieiste uenturuiii in lege;& non ih nihil clamlocutusfum,{ed omnem uirtutem tuâ quòd
vellexefurit: nos uero credidimus, Vfquëhuc creden iuftus,quòduerax, quôd mifericors, quôd fàlus omniâ
tjum populus »hinc ipfè doimiiius adpâtrem ita exor esnonfolum in ecclefijspopulorum federlam in fy
ఈit. ' p iii<|{ Annuntiàuì-&löcutus {ùm) Daః nagogis Iudæorû iâceffábiliterpraidicaui: Eccelabis
*… ΏC8

‫أي‬ -
 ア｡ C O M M E N T. D. H. I E R O N Y. M. I.
E mea non prohibcbo.LabiaChrifti, fàn&i funt. Non mihi euge, cuge. Duos hoftes habet ecclefia, adulatio- G
nes, & blaſphemationes, ºf ºf Exultent & lzten
rohibet illos praedicare, ficut fanétus Paulus dicit:
岛器 dei non eſt alligatum. Tu cognouiſti: tu ſcis
tur qui uolunt iuftitiâ meam.) Hoc eft, fidem & opera.
quòd non feci, ideft, non prohibui.Iuftitiam tuam g …] Et dicant femper magnificetur dominus.) Ma
non abfcondi in corde meo, hoc eft, mandata tua. Ve gnificetur populus fanâorum .Vpde dixit:Videant Matth.f. §
ritatem tuă & falutaretuă ueftrabona opera, &glo
a, rim.2.b dixi. Veritas & falutare, * & ueritatem tuam, à confilio multo. * Tu rificent patrem ueftium
Chriftus eft : hoc prædi autem domine ne longe facias miferatio qui in caelis eft.
cant fan&i.Non caelauimi h * Qui diligunt falu
nes tuas à me:, hifericordia tua &ueritas - tare tuum.) Ideft, Chriflü
fericordiam tuam, & uc
ritatem tuáfynagogę muł tua femper fufceperunt me. Quoniain cir- . tuum. Haec propheta di•
tae, idcft, intota plebe an cundederunt me mala, quorum non eft niu- , cit de his, quibus ipfe do
nuntiaui. a., ºſ Tu au nierus : comprehender;int me iniquitates ; Iniuus pcr euangeliü ait: , : . :
. të domine ne longefacias meae, & non potui ut uiderem. Multi- ' mea Si dilexeritis me,& uerba roan. 1 g. s
miterationes tuas à memi plicatæ funt fup£r. capillps capitis mei s & à in uobis manferint:
ſericordia tua & ueritas omnia quæcunquc petie
tua ſemper ſuſceperit me. ¢or meum dereliqùit me, Complaceat ti- ! ritis, ficñtuobis... - `` ,
Qgoniam circuiidederunt bi dgmine ut eruâsime , domine ad adiu- , i . A Eg9 ucro egenus &
ine mala, quorum non eſt uandum me refpice. * Confundantur & pauperfum, deus adiuua
pumerus: comprehende; ' reuereantur fimül qui quærunt animam ne)Egenus&paup Chri
runt me 1niquitates meæ, “meam, ut auferant eam.'* Auertantur re-* ftus: cum diues effet, eger
& non potui, ut uiderem, nus factus eſt. Egemus di
trorfum & reuereantur, qui uolunt mihi citur,
Multiplicatr funt fuper quialiquid habet,&
capillós capitis mei,&cor ' mala. * Ferant confeßim cónfufionem fuá,
meum dereliquit me &c.) ' qui dicunt mihi euge,euge. 'Exultent & ig-* aliquo indiget. Etpauper
dicitur, qui nihil habét.,
Quòd nifericordiam pa ítentur fuper te omnes qu£rentes. te & Inops , ideft, fine ope.. ;
tris poſtulat, quôd à 監 " cant femiper magnificetur dominus'qui di K. •| Adiutor & liberator
dais.ſccircundatum & ini ' liguntfalütare tuum.' Ego autem mefidicus meus efto domine, deus
quitates fuperfe multipli fum & pauper, dominus folicitus eft mci.' meus ne tardaueris) ºf Et :. .::.::.*.*
catas dicit : quôd à corde Adiutor meus & pfotećtor meus tu es:deus
k
hæc ad trepidationem cor
dereliétus, rurfum patris a
poralem funt referenda.
pręfidium deprecaturom meus ne tardaueris.….….… ….… t! . . . ." ｡* . * .- ;
Nam diuinitas quae füit in
* nia ad infirmitatem carnis : ;, Iafinem pfalmus Dauid. ::XL.i--r: rı -: a{fumptohomific,nulli eft н
ſuntreferendaºutſicutue-º
rus dcus, ita uerus homo, ,
In Bញុំ liberabit' cum
I} Eatus qui intelligit fuper egenùm & * obnoxia-paſsóniº, ſed in
- - - •. Π ,

eadem potentia qua fuit,

credatur.Tu autem doini- í -*-*Jominus.”
. & permanet, & permane
Dũs conferuẹt cũ, & ui bit:
-- - -

nenelonge facias miferi- q uificet,eum,&* beatü & nuric,& tunc in fae

cordias tuasäme. Nõlon “ fáciat eum in ' terra, cula feculorum, Annen. :
「 (: : ､「ノ & non
ge, fedprope. Mifericor 1.4] In finem pfalmius Da
dia tua &ueritas tua fem- … * - - ujd.) Ißum p{almum pro
pcr fußepcrunt me. Mifericordiafacitpeccata dimit hetaperfpiritum fanstumin perſona Ehrifti canta
tere. Veritasredditunicuigue quodfecit. Comprehen 驚 ់ uocem continetprophetæ de Ghriíio pro
deruntme iniquitatesmea, & non potui utuiderem, nuntiantis in initio: deinde ipfius mediatóris loquentis
•* * ~ * Idet, genus humanum circundatur originalibus pec. ad patrem, quae maximcfunt in £uapgelijs impleta.
$atis , & non potui ut uidêrem: quia abftraâa fiierat. ·﹑1° Pſalmus;, tº . XL, , ... ." . .”
illaluxucritafis.Vnde dictum eß: Deterra excæcaba
ris, & de terra illuminaberis, Multiplicatae funt fu
B: gitfuper egenum & pauperari)
Qui cogaofcit ChriftüiafTumpta carricuediffè ,
per capillos capitis mei; ideſt ipfę iniquitates ſuper *-^ in quapro nobis pauper faâus eft& egenus, hic
enus humanum, Cor meum derelíquitiine. Quando beatitudinuiacaeleftium opes capit, Ipfe autetn domi
Reg 7.'、1d omopeccat, cor fuum non habet, Vnde Dauid dixit; nusfa&useftpauper,cum non haberet,ubi caput recli Luc. 9. b
's,こ.*下
Inuenit feruuguuussor fuum,£rgo antea quandopec naret.Egenusicum feinegentibus refici demonftrauit.
¢auit, aon habwitillud. Cainplaceat ííbi dómine,libe Beatus qui intelligit, Beatus&felix qui intelligitſu
- -

* . . . . .';...". ramegomihc Ecclefiarogat ad Chriftum : Hoc tibi cr egetium &páíperem, Chriftus egénus & páuper º * --
coryplaceat, ut melibcres;I$auxalium meum;refpi* º nobis, ut illius inopia nos diuitesfaccret.
Quintelligitideſbøui ಶ್ಗ illum uerum deum,&
-- -
-
- X's.".
ce,Infirmitas¤aluntatem habet impetrandi, non pó
reftatem habct., ub., AICəafuađajitur.) In cogita: uerum homiliera effen9fIn die mala liberabit eum - -
-

£ionibus prauis, ut ea quæ funt re&as percipiaat; Aiit dominus.) In die judicijingua Iudaos non intelligen • ? . . . . .
hicemendent, aut in futuro. c…"J'Etreuereaptur.) _fes,damnabit Chriftus.Aderit tibi dies mâla, fi noii in
Hoc efts ut, reuerentiam habeant. d. &M] Aucrtantur tcllexgris fuper egenum & pauperé.r.«. 4 Dominus
retrorfum.) Qgi malum curfum habuefunt..,.,.j,a £onferuet cum), Neabhoc intelle&tu recedat iu pra
:e, $J F;rantçpwfcftim confufionem fwaym, qui dicunt {enti., : p. •I Ec uiuificctgum.) In hac fapientia per
3mihi cug* gggg).MW£rigorditer co&depreçatur con {sustantein, transferatămorteinuitam. gº Erbatú
fundutcºnstim cºgno captuitiam Porrent con fáciat eum.) Gùm fànâis fuis in regno cælorum...;..;
fufioacmfùam,qui£ noti&iiiendauerint, Qgidicunt r. E interra) Inſanita eccleſias uclin dieaternitatis,Et
町
 * : * I N. P. S-A. E. M. V. M-- . . . . x L. - - “, 73
. A 4, STEtnontradat $um in manus inimicorum eius) mci: aduerfum me cogitabantmalamihi) Adhibcn- C
Idelbimpotetatem diaboliquicredulitatinotra-fem- testetes iniquos,& querentes me interficere. Aduer
ឆែ្ក b SJ Dominus opem ferat il-
fupcrlectum doloris eius.) Opem ferat illi, hoc eft,
fummefufurrabant, ideft, murmurabant. Omiiesini.
micimeicogitabant mala mihi: fupradicti Iudæi, ucl
adiutorium præftet illi. Inleátó doloris, in infirmitate modo contra ecclefiam haeretici. « , qT Verbum ini
carnis.Velde illo paraly quum conftituerút aduer
tico poteft intelligi, quan í & non tradat* eü in manus inimicorü eius. fusme.) Aicntes: Nobis Ioan. 18. f
Aath.9.4 do dominus dixit:Sürge, * Dominus opé ferat illi fuper le&á doloris non licet occidere qucm
ճնք. g.d tpllele&um tuü: quia cor quàm: fedtu accipe,& cru
pus quod corrüpitur, ag $ eius:uniuerfum* ftratü eius uerfàfti in infir cifige cum . Vcf quando
rauat animam, & inha * mitate eius.“Ego dixi, domine mifèrere dixerunt : In Beelzebub Luc. 1 1.υ
itatio terrena deprimit mei: fanaanimam meam quia peccaui tibi. eiicit demonia, 8 non ſo
£n(ummulta cogitátem. * Inimici mei dixerunt malâ mihi : quando lum fuper uiuum, fcdetiä
£ahuiu$c9iP9i5*g9ta-' morietur& peribit nomen cius.' Etfi ingre ſuper mortuum falfos te
tione, in quo anima tan
quàmīlestulo requiefeit, diebantur ut uiderent,uana loquebatür cor ftes miferunt. l ºj] Nun.
quid qui dormit,nón adij
qpe dominici praefidijcö ខ្ញុំ： * congregauerunt iniquitaté fibi. ciet ut refurgat?) Sic me in
foletur. 8°'# V¡¡¡¡¡&#." Bgfedicþ3ntut foras : et!ogueþantur in id terſicere feſtinabant,quaſi
fum ftratum eius uerfa£ti ' ipfum.' Aduerfum me fufürrabant omnes poſt morte reſurgere non
in infirinitate eius.) Cor-
- - , inimici mei : aduerfum me çogitabant ma haberem. Hoc 聲 dicere:
့ ့rato
့ ့၊ accipitur,
diximus, quo{pro
in diuer
; la mihi. Verbum iniquum* άnftituerunt Qui ab iniqs iniufte foni
n0 inortis oppr¡initur, nó
fistribulationibus inquie aduerfum me: "nűquid qui dormit nő adii refurget? Sicut alius pro
tafti, ut probatumatq;ab " ciet ut refurgat." Etenim homo pacis meæ pheta dixit:Nunquid qui Hiere.s.}
illecebris expurgatum,aſ. in quo fperaui:quiedebat panes meos, ma cadit, non refurget? Cçci
funeres.Hicpröpheta im. " gnificauit fuperime fupplantationem. "Tu dit enim granumi frumen
mutatordinein,&profert, autem domine miferere mei,& refufcita me ti, & meſsis copiofa furre
uocem dominici hominis xit. m M Etenim homo
- - is *& retribuam eis.° In hoc cognoui quoniă -
º" pacis meæ in quo fperaui:
xi, domineºmiferere
lºgº"mei: ºuoluiſti me: 'quoniam non gaudebitini q cdebat panes meôs, ma
fana animam meam, quia,** micus meus fuper me." Me autem propter gnificauit ſuper me ſup
* peccauitibi.) Quae mjefta, innocentiam ſuſcepiſti, & confirmaſti me. Plantationē.) Manifefti{
Buſque admortem, non ab ' in confpe&u tuo in æternum. ' Benedióìus fime hic Iudam denuntiat D
originali facinore,fed pro dominus proditoreni, ficut ipfe dfis
delictis populi contrifta-. . . . . . . . ~ : - -' - ' in euangelio ait: Cui eg9
tur.Vel miferere mei, ecclefia dicit : quia multi fuit panem intinétum dedero,ipfe eft. Etalibi: Leuabit àd- toam. . g. ,
qui peccata committunt, fed uerba excufationis præ üerfum me calcaneum. Qjod autem ait: qui cdebat,
tendunt.Vnde ecclefia dicit: Ego me 'accufo pro meis hoc eft, 蠶 cæleftem cibum, uitam huic mundo dan- . * * *
peccatis, quia ego pcccaui. e 4 Inimici mei dixe tem ſumebat, & alijs diſtribuebat, cum efſet apoſto- . '
runt mala mihi: qüando morietur & peribit nomen lus : ipfe hanc uitam morti, propter cupiditatis pretiá , . …...
faam. 12. c
eius) Quando uidebát cæcos illuminari, leprofosmum deftinauit. n •ITTuautcm domine mifcrerc mei, &
dari, fabbatha difTolui, Lazarum refufcitari, quando refufcita me, & rctribuam eis.) Refufcitatus eft doini
dicebant:Ecce mundus totuspoft eum abijt:quidaliud nus nofter uirtute paterna, ad cuius dexteram fedet.
poterant cogitare, nifi ut morte eius haec uirtus eripe Antequàm refurgeret , anticipauit ultio Iudam, cum
retur? Nam & unus ex illis Caiphas nomine, licet nc eum interitus dcbitusfígillauit.Qgodautcm ait: rctri;
-fciens quæ diceret, aiebat: Expedit ut unus moriatur buam illi,futurü ei iudicium comminatur. o •J In ho¢
propopulo, ut non tota gens pereat. Quando morie cognoui quoniam uoluifti me.) Refufcitans me.
Μar. x ». a tur? Hoc eft quod in euangelijparabola fcribitur, co p î Quoniam non gaudebit inimicus meus fupcr me)
lonis dicentibus: Ifte eft haeres, uenite interficiamus bäöÜis, cuiusiiûîciudeifunt opcrati, nou
eum, & noftra erit hæreditas, & non memoretur no eft gauifus cum retinendo in inferis. q sI Me autem
men eius amplius. f •I Etfi ingrediebantur utui pròpter innocentiam fufcepifti, & confirmafti me in
derent, uana loquebatur cor eorum.) Introeuntes prae confpeótu tuo in æternum) Maxima eft haec innocen
Ioan. sg. e torium, logucbantur de corde malo, dicentes Omnis tia, cum iuftus pro impijs moritur: qui non fuam, fed
qui fe facit regem,contradicit Caefari.Vclad hoc in nofbra peccata portauit. Propter quàm innocentiam.
grediebantur, ut extinguerent ecclefiam , & explora & à patre deuićta morte, cum aflumpta carne fufce
Cal. 2.4, Íent, ficut Paulus dicit: Falfi fratres, quifubintroierüt ptuseft in caeleftibus. r • T Benediétus dominus deus
cxplorare libertatem noftram.Vana locutum eftcor Ifraelà faeculo,& ufque infæculum fiat, fiat) Pro fiat,
Matt.zz.b eorum: linguafiëta in dileótione, ut illud: Magifter, fiat, in Hebraeo fcribitur ip$i 138 , amen,amen: quod
... - ' , ' {cimus quia ueraxcs, & uiam dei in ueritate doces. Aquila, ae*ricquira*, ideftüere, fiue fideliter traiiftu
Hocuanum eſt. . g º Congregaueruntiniquitatem lit.Et fciendum primum librum pfaltcrij hic efTe fini
* * * *= *-* fibi.) Clamantcs,quidad nos?Tu uideris.Sanguis eius tum.Secundum uero efIeâ quadragefimc primo, uf
. fuper nos, &fupér filios noftros. h M Egrediebant ue adfeptuagefimumprimum. Tertium à feptuage
ruř foras) Foraş, cum Pilato... i .*[[Et löquebantur imoſecundo, uſque in octogeſimumoctauum. Quar
in idipfum.Aducrfum mefufurrabant Qmiicsinimici , Kumabočtogeſimonono, uſquein “ལྡུསhinཨྰཿཧྰུཾ།།ད།:
-- uintum
# . . . .”
 74 с о М. М Е N Т. D. H. I E R O N Y. M. I.
· E Quintum uero à centeſimoſexto, uſque ad finem. dequo loquor. h q[Quoniam tranfiboin locumta- G
aT In finem intelleâus filiis Core,pfalmus.)In finé, bernaculi admirabilis uſque addomum dei.) Taber
in Chrifto;intelle&us,hoc eft, intelleétus fpiritualis. Fi naculum dei,ecclefia eft, quæ adhuc peregrinatura do
1iis Core, ideft, filiis Chrifti, qui funt credentes. Pfal mino: per quam ad gternâ tabernacula, ideft, adcæle
mus uocem continet ecclefiae, fiue fidelis uiri deum dc ſtem Hieruſalem (quæeſtmater omnium noſtrum)u:
fiderantis. Pfalmus XLI. nitur In qua funt multiad
Oś deratceru” adfon
defi dominus deusiffael
lum fiat fiat. afæculo, & in faecu mirabiles, &uirtutibusſa
cris pollentes : quia aedifi
tes aquarum : ita cati fuper fundamentum
- defiderat ಸಿ mea ad te * In finem intellečłus fil iis Core, pfalmus.
- - - - - -- - -

apetolorum, tácuâm una

*- deus.) Primum enim intel - Pfalmus XLI. domus habentur.In quam
b A Vemadmodű
ligendű eft,quare uel qua defiderat ceruus ad iſtemente ingrediens, qui
liter deſiderat ceruus ad fontes aquarum : ita defiderat ani reli&ta idololatria, 1am co
fontes aquarum. Mos eft c mamca ad te gnouerat baptifmi facra
d, ea aà'deum fontem deus: Sitiuitanima
-

enim eius,utinuentum fer menta admirās harmoniä

entem naribus hauriat: • uiuum:"quando ue cantici ſpiritualis, per ſua
& pofthęcexardefcès,ex- f niam & apparebo ante faciem dei.* Fuerút uitatemęternę dulcedinis,
tinguat fitim, Ergo homo mihi
ßiß lacrymæ meæ panes die ac no&e: * dü acceßit ad domum dei ,
ecclefiae, qui diu in actu ue dicitur mihi quotidie , ubi eft deus tuus? quodeft fan&afanétorum.
nenofo degebatubife per $ Haec recordatus fum, & effudi in me animā . Et quaſi dicereturei:Quis
ſpicit cœnofornicationis, meam:" quoniam tranfibo in locum taber te huc adduxit : uel quali
idololatriæ fætore reple naculi admirabilis ufq ue ad dómum dei. ter huc uenifti,uel quo de
tum , defiderat ueniré ad 1 lectatus es, uthuc accede
Chriftum, in quo eft fons .'In uoce exultationis
:- k
& confefsionis, fonus
- res?Refp6dit : i • TInuoce
ïiïíåôïíçìåíïí Ý epulantis." Quaretri ftis es anima mea, & t exultationis & confefsio
mo,accipiat donum remif ' quare c onturbas me? Spera in deo, quonia nis, fonus epulantis.) Exul
104* 3•4 fionis.Sçit enim quia nifi " adhuc" cöfitebor illi:falutare uultus mei, tatio, cófeſsio, &epulatio
quis renatus fuerit ex a- "& deus meus." Ad me ipsü anima mea có haec, non muficis artibus
Sua & ſpirituffando, non ºturbata eſt: º propterea memor ero tui de adimplentur,neque incho
habebituitam acterrá.Sed
P terra Iordanis,& Hermoniim a monte mo antur, &praeteréunt : fed
-

F
& fi quis hodie noftrü ex iugiter afigelicis uocibus }H
tinétis uitijs ignefcat in de % dico. ? Abyffusabyffum inuocat:* in uoce & fanétorüm concentibus
fiderium dominicę conté Cat3 celebrantur . Quod dum
º
plationis, poteft & ipfe di º
- ifte adhuc in f;culo pofi
cere: quia defiderat ånima mea adte deus, hoc eft,reli tus, mente fufpiceret:irgemifcens curab eo haec differ
cto ſeculo, ad te deſiderotranſire. c TSitiuit anima tur habitatio, moeftae aìinae ait: x •TQuaretriflis es
mea ad deum fontem uiuum.)Non ad mortua fimula anima mea, & quare &c.) Quia inquit, fuauitatem hâc
TNum, 14, d cra, fedad illum qui dixit: Viuo ego dicit dominus, prçfens nondum accepi,& infidiatòr meus adhuc con
Thilip...h uiamihi fleétetur omne genu. Vitius, quia ipfe dicit: tra me uigilat, adhucinihilaqueos intendit. Et ille in
Joат, б.] 憑 mifit me uiuenspater, & egouiuo propter patré, quit: l TSpera in domino) Per patientiam ſuſtine.
& qui credit in me, & ipfe uiuet propter me. . . Vel fpera in deo. Anima femetipfàm hortatur: uel in -
-
-
- -
-
-

d IQuandouenia & appareboante faciem deimei) terior homohortatur exteriorem. m ºf Quoniãad

Ac fi diceret: Quádo erit tempus,ut illa gloria qua e£ huc confitebor illi, falutare uultus mei & deus meus.)
ficiuntur fanâi conformes gloriatue, ego in claritate Confeffus fum iam deliéta: confitebor deinde laudem
cum illis appaream? Velquandoueniam,ideft,quádo eius, per quam me faluauit amorteperituram: uel illi
erit illud témpus, quo ecclefia uult diffolui a corpore citad aeterna. n •TAdmeipfum animamca cóturba
& e(Ie cum Chrift6>Et appareboante faci§ deimei,id ta eft.) Qb recordationem deli&orum priorum.
eft, ante confpeétum diuinitatis, & tunc uidebimus eü o MFPropterea memor. &c.) Iordanis pro baptifmo
ficuti eft. c "•| Fueruntmihi lacrymæ meæ panes die accipitur : Hermö, amathema interpretatur.Igitur ifte
acno&e.) Quómodopoteft de lacrymispanis fieri? qui erat peccator: quificut ceruus defiderabat fontes
Poteft: quia ficut corpus fatiatur de pane,ita anima de aquarũ,memor fuitĩhumilitate pęnitētię, & baptiſmi
lacrymis: quia exinde fperat remißionem peccatorü ablutioneabluitueteradeličta: anathematizauit pecca
habere. Fietusac gemitus erant mihiaclamétatio, ob ta fua,& nõ fe extulit magnű gloriando,fedeffecit par
defiderium tui. fTMTDum dicitur mihi quotidie, ubi uulum parnitendo. p j Abyffusiabyfluminuocat.)
eftdeus tuus?) Siquidem pagani deos fuos digito often Multe funt de abyff6opiniones, que opportunis locis
dunt,&obhocingerunt fciát, 蠶
Nam hic abyfusabyfluminuocat, cii
quia ego mente deum meum reconditumteneo:&per ueluetus teſtamentum nouum annūtiatuel nouum, ue
interiörëhominem cum ipfo habito. g MHgcrecor tus inteftimoniü uocat. Vetus annuntiat nouum, cum
datus fum, & effudi in meanimam meam.) Dum hoc dicit Moyfes: Prophetam uobis fufcitabit deus de fra- Deut. 18.*
improperium quotidie ſuſtinens memorarem,liquefa tribus ueftris. Nouum uero uetus in teftimonium uo
&a eft in me anima mea, & tabui intra&tatu: cum ne cat, cum dicitPaulus: Bibebant de fequentipetra: pe- i-Cor. i°*
* que in caelo, neque interra deum meücernere poßim traautem erat Chriftus. Propter profunditatem enim
uiifibiliter: fed inueniens eum inmente mea guberná intelligentię,dicüturabyfTus, q •JInuoce catara&a
tem me,ac dirigenteminillo tabernaculofempiternos rumtiiarum.) Inuoce prophctarum, quaeaduentum
domioi
 - I N p. 5 A È M V M ~ :. XLII.- - , -75
A domini annuntiauit. Ideo enim cataraétae dicuntur, fidcrantis. Pfalmus XLII. . c
uia obfcurus in eorum prophetia aduentus domini Vdica mca deus,& difcerne caufàm meam,de gen
器 nega Iudeis cft intclleétüs.Annuntiauit enimhgc I.
non fanéta.) Expeto iudicium tuum, quia niife
uox iudicium futurum, uel debcatorum meritis, uel * ricors cs.Tuautem difcerne mea paleis, inter quas
gc fuppliciis impiorum. a AI Omnia cxcelfa tua, & inhocfgculo ingemifco, {uperueftiricupiens, ut ab
.- flu&tüs tui fuper metran forbeatur quod mortale
fierunt) Excelfae funt atq; a cataraétarum tuarum.* Omnia excelfa tua, efta uita. Sed & domini
potëteshae minae perquäs , & flu&us tui ſuper me tranſierunt.“ In die uoxeft, quibus prius dixe
mortis iudicium minâba- £ mandauit dominus mifèricordiâ fuam,* & rat:Sanäi eitofe, quoniâ Leuit. zo.b
ris:
duntquia non ftatim
propter deci- .d no&e canticú eius. d Apud me oratio * deo
immenfàm ego fanétus fum,& nó im
pleuerunt. q .I Ab ho
patieiiiaiitiam fiüäí í üit: meg:' dicam dedfufceptor meus es, minciniquo & dolofoer
autemfunt, dum caadue- g Quare oblitus es mei, "& quare contrifta ue me.) Nemo magis ini
niunt, gg fi£ruptcornni ; tùSincedo,dumaffligit me inimicus.' Dum quus atque dolofus, quàm
nata. Ideo ifte dicit ea (u- x
confiinguntur qffa mea, * exprobrauerunt ille qui iniquitatis inuen
perſe ingreſſa cum in deſi
deriis mortalibus degens, ' mihi qui tribulant me inimici mei.' Dum tor,atque cmulator e(t fan
ĉtitatis, ideft;diabolus:qui
uerberatus plagis, érudi dicitur mihi per fingulos dies, ubi eft deus introiuitin cor Iudguttra
tuseft, ut dèfidëret domi." tuus: " quare triftis es anima mea,& quare deret Chriftum.Sed & ho
num uiuum. b MJIn die " conturbas me ? " Spera in deo, quoniam mo ille fidelis, quem prius
mandauit dominus mife adhuc confitebor illi : falutare uultus mei diximus, hæc ait, *

ficordiam fui.) Quiaper & deus meus * , ". r JQuia tu es deus forti
Jucem eampromifit.
fanótarum fcripturarum, рo'f);
Pfalmųs Dauid , . XLII.
- tudo mea.) Scio me infir
mum & fragilem: necſen
c TEt noĉte canticum e q
ius.) In tribulationibus po
Y IVdica
I.
me deus, & difcerne caufam me£.
gente non ſanéta: º ab homine ini tio mea!iquam habere for
titudincm in qua eruar, ni
fito eam oftendit: d MfA- ' _\ quo & dolofo erue me.'Qgia tu es deus : fitu ſaluaucris. ſ MJQua
Pudine oratio.) Meâ;& £ fortitudo mea:' quare me repülifti,'& qua reme repuliſtiž) Fortitu
!'?º*¡¡¡'¡.º, do noftra,Chriftus eft: qui
uita mea.) Vtei 5I9º?
merear 'u re triftis incedo,'dum afiîigițmeiñimicüs, tunc nos rcpellit, cum pec D
B liberab hoc feculo quan- * Emitte lucem tuam & ucritatem tuam:`ipfa cauerimus. t •j Quare !
doqigoniungi. f Dică y me deduxerunt,? & adduxeruntin monté triftis incedo dum affligir
deo,fùfceptάmeu{€)ii i fan&umtuum.* & in tabernacula tua.* Et me inimicus.) Triftis fuim * * . v

cet intribulationibus exer ; introibo ad altare dei *ad dcum qui laeti propter pcccata mea , &
ccar, femper tamen atepc d: .ficat iuugntutem meam.“ dConfitebor tibi
- - *- -
* ideo affligor in tentatio
foprotegi ac defendi. g * in cithara dcus deas meus:'quare triftis es.
-
nibus uariis ab ipfo iaimi
co : qui ſuperius hom9
################# “animalmch &quare.gonturbasms* “Sp2- 2
quare me repulifti?Cur £ s iniquus distus eft. Vnde
tam diu differ§,utnoa in ra in,deo quoniam adhuc confitebor illi : quia me conturbant tcnc
•ducas me in illum locüta- falutare uultus mei & deus meus. bræ peccatorum,ad te qui
bernaculi admirabilis? : º, ºr ; , ; ; “t * . . . . . . . . . . In fi- lux es mundi, cõfugio fup
h. sJ&gare cjtrißatus in-... 2 : ' ' ', " : º, …;1 ºf . ºf , ; ; ; ; -, * is , , , , , , , , , , , , , , .…....plex, u ºl| Emitt:lucem
<¢do, dùm affligitmeinimicus:)Diabolus,quimultas tuam &ueritatemtuain,)Tücs lux, jui dixifii: Ego Ioan.s,b«*
mihitcfendit infidias: uel perfecutores eccleíiam,.,.-. fum lux mundi. Tu es ueritas qui dixisti: Ego fum uia, 14-a
i ºj[Dum confringunturôßämea.) Dumfortioresec ueritas,& uita qui nos illuminare digneris,utrelinquë
clefiae, £andalis aç diucrfis iurgiis cedere uideo. Vel tes mendacium diaboli, fequamur ueritatcm tuain. .
.9íla suirtutes ecclefiæ : quafi confringuntur per illas ix IIpſame deduxerunt.) Ab errore peccati y Et
-tribulationes,quasfù(lia€ntfan&i. . xTJExprobraue : adduxerunt in monté fanétum tuü.) In ecclefiam tuâ.
runt me inimicimai) Vclirimartyribus, uél in aliis z φ} In tabernaculum tuum.) In illam caeleftem Hieru
*confefforibus. 1 <| Dum dicitur mihi per fingulos {àlem, de qua alius pfalmus ait: Quàm dileétafuntta-?{al;$#ι
*dies:ubieft dcustuus? Cum ego te perp£nitentiâm & ibernaculatua domine.va : Et introibo adaltare dei)
afflictionem 蠶 placare defiderarem, Mei, ubi non iam uitulos & arictes, fedmeipfum ex
inimiçi mei quafi inçąflum hæc facerem, dicebãt:Vbi hibeamhoftiam uiuamplacenteui illi. b M Ad deum
eft deus fuus? ncfcientes illa occulta, quæ præparauit :quilgtificatiuuentutémicam) Cum expurgato fermé
: t: deus diligētibus.fe.im:AÏQuare tristis es animamea, -toueteriin nouomehominetanquàm iuuengulum gös.: . :
& quare conturhas mc?)Qgiameum defiderium pro {òlatur. c%ICöfitcbortibi in cithara deus deus mcus) ,.,...… .
.lgngatur. n ATSpcrajndco,quoniam confitcbofilli . Per mortificationé garnis: quia crucifixus eft mihimü
1£àlutare uultus mej& deus meüs.Inipfonoftrafitfpes dus,& ego mundo. de Quare tritis es anima See)
º
fcmpcr attenta; ipf3omnes fluâus imitiget* ipfefigs Quia င္တူ
uidere,in quo fpëpofui. e MSpera idgo
,intcntationibusvönferuct: ipfe fitim noItramfuacó i quoniã adhuc confit.&c,) Ipfum cöfitetur,ab ipfopeg
templatiyne fatict,n9sq;uulfisfuifàlutariuiùificet. catafua dimittipoftulat, Ipsü{alutaro uultus fui dicit,
Dºſ Pſalmus Dauid.):Iſtepſalmus,licetinjaliquibus Aipsúinuocat &ådorat.Quê & nosçöfitentes expofgi
•• ; :\! acriiculispaßioné dominicâ fignet:tamcnwog£ habet Araus,utmereamur eius luce illuminari;uia dirigiuerita
*
aningfidelis, lugciuhwigsmgidi,ideß, Chriííum d* , te corrigiuita balavālಣ್ಣ
uultusmeideus
3. JT1CllS,
 プ6 со м м в м т. I). H I E R O NY M I.
E meus.Saluatio animæ meæ deus meus eft: & uultus, mandatum fàlutis per do&rinam propheticam atque G
hoc eft, afpe&us animae meae deus meus eft. apoftolicam fufcepit. n MI In te enim inimicos no
a M[Infinem pro filiis Core,intelleétus.) Core inter- ftros uentilabimus cornu:& in nomine tuo fpernemus
pretatur, decaluatio, & dominus in monte Caluariae infurgentes in nobis.) Acornibus aliquid uentilatur,
fuit crucifixus. Filii Core, filii Chrifti: fan&i apofto- ut §§ : quifa&is duobusferreis cornibus dice
li, uel martyres funt. Vn- bat: Sic uentilabis totam 3.Reg. xa.}
ūſatt,9.8 dedictum eſt. Non poßüt * In finem pro filiis Core, intelleâus. Syriam. Cornu uero no- - - -

filii fponfi lugere, quàm- . · Palmus · X LI I I. ！- , ftrum, Chriftus eft. Idem

diu cum illis eft fponfus. , Ε iribus noftris au ;..:..... c. - & nomê patris, in quo ad
Intelleétus, hoc eft, ut in- . us auri no ris audiuimus, pa uerfarii noftri ueluentilă
telligamus illum quiiniti- , tres noftrij annuntiauerüt nobis. tur,ueifpernuntur.
um fumpfit fecundum car º Opus quod operatus es in diebus , o T Non enim m arcu.
nem extépore, & ante fæ- * eorum,&
cula eſt ཧྥུ་uttiམ་ V:lintel
in diébus
tes difperdidit, antiquis.eos
& plantafti Mânus tuagé ' &c.)Sed
: affixiiti ಕ್ಡuirtus tua.
cnimgosatri
* \

, ut intelligamus ' populos, '8: expuliſtieos. * Non enim in ulantibusgos .) Quia in

e proſperitate præſenti g ladio fi ſéde am," & brachid ''''''". ſperare non de
peccatorum,& de tribula- j, gladio tuo poffederunt terram, 'racniu beam, hæc éaufa eft;quòd
tioneprçfèrtifììáôï. " eorum non faluauit eos ; Sed dextera tua faluaftinos femper aper
Pfalmius non anteriora fa- & brachium tuü & illuminatio uultus tui : . fequentibus, & abfque no
&ta docet, fed ecclefiam in i quoniam complacuiſti in eis.“ Tu es ipſe ftrauirtute, noftroque gla
Chrifto renaſci pronütiat: x rex meus, "& deus meus:" qui mandas fa- dio cuſtodiſti. Şalüafli e
ac fideles in ea prouocat 1 lutes Iacob." In te inimicos noftros uen- ""'''°* de affligentibus
-

- minem pofTeoftendens
adagonem: ne-*. tila
nifi qui legi- ilabi1mus cornu, & 1I]
i ល្ហុស្កូ
ine tuo : nos,&
tuo ſiperne- odientes nos confii
difh:auerfefuntpotefta
$imi€ceíüìéìïíôïí. * mus infurgentes in nobis.* Non enim Jn tes, quibuscófufis, a Chri
in quo etiam plerumque arcu meo fperabo, & gladius meus non fil , fto dominoliberati fumus.
uoces martyrum proferun ? uabit me. P Saluafti enim nos de affligen- | q < In deo laudabirnut
tur. „ Pfalmus XLIII. $ tibus nos, & odientes nos confudifti. In ' tota dig.) Quiá ipfe eftl£
- Ëauribus, Joffris •' â€0 laudábimur
audiuimus. Perfpi- fitebimur tota
tibi die, '& in nomiiie.
in faeculum.' Nunc r Vs&g'griang!ti. £*£*
in nomine tuo confitebí- --
- -

F tuo confitebimur tibi gn cu um, unc, mur &c.) Quodate Chri-':

ritualem ſenſum co t
Luc.8.4. gnouimus
mini: Qui habet autcre repuliti
iuxta illuddo- ` egredieris
aureS all- u & confuditinos
deusiri 5 & non £:ito,eiiiiiiiiii
uirtutibus noftris."Auer uocamay.
qΕ Nuiic autem repuli- H º

diendi audiat. c • T Et pa tifti nos retrorfum poft inimicos noftros : „ fti, & confud. &c.) Cum
tres Roftri.) Apoftoli$
ម៉្លេះ ម្ល៉ោះ }, finos
& qui oderunt
tanquâmnosjdiripiebant
oues efcarum fibi.8 Dedi-. taitendit.
::&ingen- nuncyraefenst£pyso
ဂြို့ ို့ 醬
1C TCT13U1iUllT1U1S ad U11 Z „: 1. „ „ Z 1: ( : ‫ احات خاص‬- 3 : al-. - CITIDOTC ACI : CXCTC1IAU1O11C ,

tam. d T Annuntiaue- * tibus difpcitidine. Venditip， វ៉ែ eternuni

-
runt nobis.
peratus es inOpus quodo-
diebuseorü, ' . །. ་་ཏ་ལ་པ།
. .” - -། - '' , `
* - sº
tuum glòrificemur.
- - 點
Sæpe enim
rres in tempore
- di
) 8: in diebus antiquis.) Annuntiauerunt prophetae que cunt. t • T Et non egredieris deus&c.)Vt nos inipofte- ‘.

funt gefta illorumìtempore, Annuntiaüerüntapofto- rum perpetua uirtüte corroborares: u M Auiertifti

li, quæ teuderunt operantem. e MT Manus tuagen- nos retrórfumi poft inimicos noftros.)Sic & Pétrü do
tes difperdidit, & plantafti eos.) Diperdidiftiabec- minus retrorfum conuertitutin melius repararet. Ee- * *

clefia gnerauitiorum, & plantafti ornamenta uirtutü, go &nos debemus retrorfum c6uerti, né in uiispra.
ideft, homines iuftos, quífruàum exhibeant fan&ita- üis perduret iter noftrum. Debémus & inimico§rio
tis. f MI Afflixifti populos& expulifti eos.)Illos,qui * ftrös aptenos habere, utfciamus quid cauere debea
te reliéto ad idololatriam declinàbant: g : •■ Non mus. Quòd& fipoft Chriftum cóüertimur ut Petrus:
, 'enim in gladio fuo poflederunt terram.) Sed iri man- habétes eum antè nos,nihifulfra metuemus. x M Et qui
AMatth. 5. a fuetudiiïementis: quiabeati manfueti, ipfihaeredita- oderät nos;diripiebant fibi.) Propter nomé eiiim tüü.
'bunt uiuentium terram. h :• TEtbrachiüm eórum nó : diripiebât nos: cum incarceribùs,in plagis, in reliquis
faluabit eos:fed dexteratua,& brachium tuum,&il -nosuexarenttormentis. Sednon nós feparauira cha
* luminatio faciei tuæ.) Dextera patris, Chriftuseft, ut ritate tuailla tribulatio, y (Ded{tinoståguâm oues
-illud: Dextera enim fua exaltauit nos, ideft,brachijì: efcarumh)Sicut enim doininus táquàm ouis âd occifio
Efa. 33. a ficut alibi : Etbrachium dotiiinicuireuelatum eft* Ip nem duétus, datus eft efca populis,cum dicit: Nifi má- Ioan. 6.f
?fal.31.c fe & illuminatio, ut ibi : Inlumine tuo uidebirhus lu ' ducaueritis càrnem filiihoimihis,n6habebitis uitam in
' men. Hic eftigitur miffusa patre, ut \iberaret fuos, ' uobis: ita &fan&i (ficut fuperius diximus) in multis
Et cur eos liberauerit, adiecit: i s|Quoniam compla tribulationibus dati,facti ſunt pabulù getibus,uel cum
' cuiftiin eis.) Vult enim deus, utficut éibeneplacitüm ' alimerita æternae uitae minifträht:uel dùm rapacitatem
”eſtinfilio, ita &nos beneplacentes ſinusin ipſo.fi - eorum defuis grumnis exatiant. z q[Et in fiationibus
uoluinusliberari. «'«Tuesipferexmeus.) Qui in difperfifti nos.) Vt ad tempus domiharentur noftri.
'meregnas, &nonpeccatura, 1 J Efdeus meus)A # TVëdidiſtipopulätuum fineprerio)Vſquenüc de
quofumacquifitus. m Quimădăsfălutes Iacob) *fe locutifuntmiartyres:núc de Iudgorum populo dici-Eß.y e.a
• Hocef, populoChriſtianosquiſupplantatoſeniore, tur,quibus di&uñeft:Inpeccatisueftrisueñditi eftis.
*, *-* * * * * -
Et idco.
 · in p sa l M v M . XLIII, * クフ
A Et ideaſinºpratio: quia nbn eß effìfus agni fanguis r ST Nonne deus requiret ifla? ipfe enim nouitabf- C
- procis.) a TEtnonifuit multitudo in conînutatióni cödita cordis.)Quòdcognofca déus cogitationes ho
t
bus gofliis.)Vilior enim eratjmerces, quæ fuit uendi. minum ipfe in euangelio prodit ad pharifaeos dicens:
* * *-* *
ta:ideo non eít commutario faâa, Nafia dominus po Quid cogitatis nequam incordibus üeftris?Sic & mar- Luc. 5.e
. . .‫ة قي‬7. Pu}gia quem emit, non auro neque argento, fcdgre tyres dicunt: Si alicubi excefsimus à uijs dei: ipfe qui • • •*»ut
tioſo ac proprio cum ſan arcana cordis nouit, inqui
guiae comparaur : ficut a

§. Pet. 1. c áit.Pcrrus Apoßolus., … b tuum fine pretio $&* non fuit multitudo in rat. f W Qgguiam pro
b ºf Pofuií inos oppro commutationibus noftris. * Pofuifti nos * 醬 វ៉ែ
brium uiciais noftri$fub íü'
approbriüm íiciis hofiiis : fiibfiiiiiatió- nibus $*?
opprimimur prop
ſannationäS. deriſum his nem &:derifum:his qui in circuitu noßro terte:ſed ſponte praebe
器 circuitu noſtro ſunt.) ſunt. Poſuiſti nosim ſimilitudinem genti mus colla cædentibus. »
icini diâi perfecutores, tibus: 'commotionem capitis in populis. t •J Aeftimati funus ut Matt.1o. b
propter-cohábitationem ° Tota die uerecundia mea contra me eft , & oues occifionis.) Dixeras
mundanan, qui ſape ex enim, quòd miffurus nos
Probrant irridendo, dicen ' confufio faciei meg cooperuit me.' Auo effes tanquam ouesin me
2.Par.32.d tes: Veniat deus ueſter, & * ce exprobrantis & obloquentis,à"facieini ', dio luporum : Nunc antë * -

eruatuos de manibus no 5 miciâ' perfequentis,'£ìaec omnia uene · quia ab his tentationibus

ſtris.: c; Poſuiſtinos runt ſupernos,nec obliti ſumus te :",& ini elongatus es, & tanquàm Matth. 8. e
in fimilitudiné gentibus.) i que non egimus in teſtamento tuo. "Et nő ſiinnauidormiés, nönos
Intuam utiquc fimilitudi "fecefsit retro cor noftrú," & declinaftife à tempeftate defendis, ex
nem, ut ficutte mundus citamuste die, confeſsio
odio habuit prius , ita & " mitas noftras.à uia tua. "Quoniam humi ne fupplicideprecantes.…
nos deincepsodirct. . ° liafti nos in loco affii&ionisT& * cooperuit J u JExurge quare obdor.
d ºf Commotionem ca ?$ nos dei
umbra mortis.* Si obliti fumus fiomcn
noftri,& -
fi ° expandimus manus noftras ' &c)Vt qui mortuuses Pp,
- -
l
pitis1populis.)Sicut enim - i º nobis & refùrrexifti, ex
in paſsione tug-tranſeun “ad deum alienum. 'Nonne deus requiret, citeris in cordibus ecrt;m,
tes mouebant capita fua,
-- - - - ύας , ifta? ipfè enim nouit abfcoridita cordis.'*«; qui temQrtuum gonfitci* ^*
-
" a---*

ita& inmartyribus tuis 稳步 Quoniã proptefte mortificamur tota die:'' tur,&refutrexíífe non cre
-

giunt.Sed&,fi quis nunc *aeftimatifümüs ficut bues öccifionis Ex ::.. dunt; uttandcim definen- . . . :. :
inte p1e uol 醛1 iu£re,
pie uoluerif;u1u &ºu ºut
"iirge quáre . . º. domine;e
tº obdormis º.º. xurge,& .° ne - - - - - -

, tes nos perfequi, non ufq;

protihus, iniqui blafphc ' (in finem aetcrnaeniortis in _
* ,: • … e mantcúmitrifione, uclca :* repelfas fincm.itQuarefaciem tuá auer- tereant : « Quarefacië
in finem:
repellasin
…” pitis commotion.c. : : Xtis,% obliuifceris inopiæ noftræ & tribulatio , , ruam &c.) Auertit enmr p
e ...ºf Tota; die uerecun- * nis noſtræ.“ Quoniam humiliata eft in pul- deu§ faciem ad tempus, ut
diapsac9ntra me eft: &* uere anima ïößra;* conglutinatus eſt in probet electos filos." #.:.
confufio faciei micae coo- £
peruit m¢) Dominushaec , ,
2 'terra genfer nofter. *Exurge domine áditi y ºfObliuiſceris &c.)Pa-,
timur inopiain, pronihi
inafilmPalಣ್ಣgit Ca: ááfficຖr
... 'ne, fios;& regim£ fios proptcr nomen tuí. ilo habentes huius mundi -

qui prò nobis uerecum. *In ό his qui commiütabuntur filiis. diuitias, reghum caelefte
• *.*.*.-…
'diàiìpátitur,malcdicitur, , , Coreadintelle&üm, canticum pro dileéto.-; defideramu$. Tribulantur.
& uecoafunditur,ufq;adarti ci i: :i, o
.:…... ? * Pfalmus* cnim, cum elongatur dc
ipſuinetiam patibulūcru..., :g, : , :, es -**. t. rr .', 3 :..:…;.....fideriuminoftrum.', ., . .
- 1 -, -º- ºr tº:

cis. f{MT Aiioct exprobrantis&obloquentis) Cum z^F Quoniamhumiliata eft inpulucrcanima noftra)
• Matt• 27. e ei diceretur :Si filias deics, defcende de crucc. : …,,, Vtâb illis inclinaremur, quos uentus utpulueremâ£a
g “I Afacie inimici) Iude..hiq Ft.perfequentis.) cieterrae proijcit.:;::a:, j Conglutinatus:cft interra
Populi Iudaici., i. MTHæc omnia uenerunt fupernos : uenter noſter) Acſidiccret:Caroinfirmatur, ſedfen
nec obliti;fumus rg.) Martyres ifla dicunt: quia omi fusihcæleftibus cftattentus... b . •] Exúrge dominc
nia quae tu domiuc, Icfu pcrtulißi, &nos cadem per adiuuanos, & redimenos propter nomcntuum.) Iam
tuliiius:fedte {emper confeßi, fumus. k M Et inique tuum in tribulationibus auxilium mercamur, ut libc
non egimus inteſtamento tuo) Sedueraciter te 鬣 remur ab his preffuris:non propter meritum noftrum,
«licauimus.….1.... AT Ethon recefsit, retro cor noftrü.) fed propter nomcn tuum. ' .' * -- " - - -- -- -- - - - -

Vterroresphanaticos unde digrefsi fuimus, fequere c M Infiné pro his q cómutabuntur filijs Core,adiptel
mur. : m ºf Et declinasti feinitas noſtras à uia tua) leäücanticü ;; dilé&to. Pro qu® in Hcbraepita hab§t:
Aâio noftraiion cftàtuis iuftificationibus feparata.» :‫ למנצח על ששנים לבני קרח משביל"שיר ידידות‬:
4. n. • T Quoniam humiliaftrnos in loco affliäionis.In Lamnaxeahalfofannim libne corah mafkilfir Ididoth:
- corpóre itto,in quo uerfamur &afHigimurpropterte. quod nos in Latinum ucrtimus.Vi&ori profilijs lilio:
o ἀ| Et operuit hos umbra mortis.) Beneumbra mor rum Corc,eruditionis canticum amantißimum. Qgod
tis in hoc faeculo opprimity &pon ipfa mors:quia mar autem ait, pro dileâo, totuspfalmus rcfertur ad Chri;
tyres ucl reliqui{äïêti,& fi affiiguntur, & fi morti de
flum: de qüopatcrloquitur in euangelio: Hic filius eft ,att, 17.4
ftinantur, uiüuwttamen deo: & hæc mors,umbraeis meusdile&us, in quo mihi complັນ. Vel p(almus**?
eft, & non ueritas mortis. p,, MISì obliti fumusno fpiritualium nuptiarum continct facramentum, idefb,
men deinofbri.) Idcft, Chriítum. q ,-A] Et fi expan T coniun&ionem Chrifti cum ccclcfia. Initiatur ergoà . . . . .
º dimus manus noftras ad deum alicnum) Ad idolüna.. uoce paterna. -

"… G 3 Pfalmus
 “t.

プ8 со м м вм т. о н і е к о м у м 1
E Pfalmus: : 52 KLIIII.
_. டி.
άaeft. f. •TPropterea benedixit te deus in eter G
Ru&auit cor meum uerbum bonum) Non deco num.) Ob hanc gratiam. Nam cum femper Chriftus
E. corporca,fed de corde protulitæqua dominusinpatrëfiuerit benediétus, in affumpta bene
dicitur carné, cum defcendentefpiritufanéto fupercii
le fibi uerbum,per quod faétafunt omnia. Bonú
tem. ...a eſteninho.uerbum:quiâ quodfa&tüeftineo, uita eft. inbaptifmo, dicit pater: Hic ef&filius meus dile&us;it; ‫د‬tad‫ ف‬.‫ه‬
b I Dico ego operamea quo mihi complacui.Vel
-

regi.) Loquor ipfi uerbo, : "." Pfalmus rio - XLIIII; º º rº::::: beriedixit patér deus fi* * -

regi filio,
ciuntur. . c
C్మ Lingua b ' F.
* > r*\ Ru&auit cor meum uerbum bonum : *
‫*م۔‬
& Chriſtus
† : ...
器 :,
ſuam eccleſiant,
- . . . . .;

mea caiamus 憑獸 c
-

dico ego opera mea reg1. Lin ua g • Actingere gladio

citer fcribitis) Sicut enim ,;… m3 calamus feribæ, uºiociter cºi tuo ſuper foemurtuumpo
quæ £EibUitę “bentis. “Speciofisf9rma præ filiis hominüs tentißime) Gladiam Cir
&.-. . . ; kuia neque facilia,feduti- * diffufa eft gratia in labiis tuis,'propterea £aftmur. Per gladiü,uer
lia atq; falubria:fic & dei "benedixit te deus in æternum.“ Áccingerе bum: per foemur, incar
eloquium tanquâmfcriba g gladio tuo fuper fœmur tuü, potentifsime. natio. Accingithomogla
tur, ita perficitur. De ue- , dium adpugnandum.Sed -º
locitate uero: hoc eft, qά ; Specie tua & pulchritudine tua s'intende
-

accingere gladium poten ...: “ . .

-
ភក្ដ្រ pº cede & regna,! Propferuerita , tißime : Ac fi dicat pro
* :
-
a ritſeduelociteradimplen i té & manſuetudinem & iuſtitiá;&"deducet * pheta:Tu Chriſte indue
*

tur : ideo calamus dicit. Et "te: mirabilitcr dextera tua. " Sagittæ tuæ i &arnem, pugnâ côtraûi*
ad quidpertinet calamus? " acutæ : " populi fub te cadent in çorda ini- bolum,&li5gra genushu
Aut quómo$ $mgara- ,• micorû régis.*Sedes tua deus in f;culüf;cu
$urcalamus
matuTjfiij*£*j;
ficut ptinet Chrifto:Qgia
petra ad Chri q |li: º uirga directionis uirga regnituig Dile- 8° gladio,
catioiiis, quiuerbo prædi*
diuifitfilium
ſtum, leo, ੰ - . . . . . . - - xifti à patre: filiam à matre, nu
uelalia hisſimilia: ſicper- ** - - *> ..
- --
. . . . ', º rumàfocru. Circafoemur
tinct & calamus, fcilicet quia menfùrator & fcriptor, tuum, fuper carnem affumptam. Potentißime , nom
Fzech. 4o. eft.Vnde dixit in propheta:Surge & accipe calamium, fegniterfiequeleuiter,feduiriliter. h •TSpecie tua 3c
&metire templurì&ciuitatem CalamuSfcribæ:Scri- , pùlchritudihe tua)Sanâitate atque iuftitiâ:uel ad di*.
41art. 13. g ba ipfe eftChriftus.Vnde dixit in euangelio :Omnis , üinitátem pertinet. i •I Intefide profpere,procede
fcriba do&us in regno cælorum, fimilis eft patrifami- & regna.) Si tibi intendis,femper 盟 profpera erunt.
lias. Velociter 醬 Quia nullus tam cito fcribit, ' Proêéde, ideft, de caelo ueni. Et regnâ: qüia regnum
F ficut ipfe dominus incordibüs fan&orü fcribit :Quid * &iaboliantea erat.Vnde dicimus in'öratióne domini- tue. **• •
• fcribit, nififidem, fpem, & charitatem fuam, uerbum ca:Veniat regnum tuum in nobis,& difcedatregnum H
prædicationis tribuit? d •I Speciofus forma prae diaboli. Intende proſpere,uide feliciter Procede, de
filijs hominum.) Vt non ex aequo ut alius homo,fed thalamo uteriuirginalis:8:regna.oppreſſo mortisim
cum homine dei filius intelligatur:& ideo pulchrior perio. E Propterueritarem, & manfuerudinem,
dicitur praealijs filijs hominum. Forma autéin de qua &iuftitiam) Veritas, ipfe Chriftus: quia ipfe eft ueri
1nquitur, non magnitudini deputanda eft , fcd decori. ' tas Vnde deillamuliere dixitadIudæos.Qui fine pec Ioan. 8-«
EJà.*$• a Vél quomodofpèciofus,cum£fäiäs dicit: Vidimus eâ ' cato eftucftrumi,盟 in illam lapidem mittat. Man
non habentem fpeciem neque decorem, fedquafi de /{uetudo,quandó dixit: Nec ego técondemnabo.Iufti
ſpectum, & humiliatum, & percuſſum, & flagella tia, quando dixit:Vademulier, &aiiiplius fiolipre
tùm à deo? Propheta Efaias ex perfona Iudaeorum di care. Propter ueritatem: quailla quae pcr prophetas
cit hoc: quia illi humanitatem carnis, quafipurum ho promiferäs,adimplefti. Et imanfuetüdinem : quia ficut . . ..
mincm effe crediderunt, Sed hic propheta fccundum òuis prouita populi immolaris. Et iuftitiam, cum non ********
diuinitatem loquitur. Item Efaias prophctaင္ဆိုႏိုင္ငံခါး Pº! fedhumilitate eripuiftihominerh._ ?
per (piritumfariàum illam humanitatem à foris quam ' • TEt deducet temirabiliíer dextera tua) Potentia
uiderunt Iudaei: ſed intrinſecus diuinitatem non po fiue uirtus.Vel poteftas deducette, fcilicet in caelum.
ruerunt intelligere. e •| Diffufa eft gratia in labijs m ( Sagittae tuaeacutae.) Praedicationes,corda hominú
tuis.) Cum morbosuerbo curas, cum mare quiefcere transfigentes, Acutae:quia ufqueadinteriora cordispe
facis, cum uentis filentium indicis, cum febrem difce netrant n q[ Populifubte cadentin corda inimicorü
dere iubes: cum Lazarum uocas, & uenit: patremin regis) Acompüâione praedicationis,incordecoruüt,
terpellas, & audit: &cnon folum audit, fed etiam re ut nö fuperbiant,{ed humiliter credant.Quifuerant nó
fpóndet:& omnia quae loqueris, gratialabiorum tuo* credendo inimiciregis,fiant credendo amici. Quia qui
v 器perficiuntur.Diffufio
rům fpirituffànéti eft, uel gratiae infcripturisfänátis
Chrifti.Diffufà eft gratia Chriftiinimici erät,poftea amici effe&ifunt. o M Sedes
tua deus in faeculüfæculi.) Non temporalis,fed aeterna.
pirituſſanéti in baptiſmo, inſpecie columbae: cum de Vel fedes dei,fan&a ecclefiaeft, aut anima:quia anima
fcendit in capite, uenit in barbam: deinde in oram ue iufti; eftfedes {apientiae: p TVirga dire&ionis, uirga
ftimenti eius. Caput noftrum, Chriftus eft:barba,fan regnitui.) Per uirgâ,correptlo difciplinæ: quia per ip
x, ., ., &i apoftoli: oraucftimentieius, fan&i prædicatores; famad regulăueritatis cordailloră diriguntur,quetor
Pfàl. i32. a ficufait propheta:Sicut unguentum iii capite, quod tuofa erant. q sJ Dilexifti iuftitiâ,&:odiftiiniquitatô.)
deſcendit រ៉ែ Aaron: &quod deſcenditinorá Ideß,mádatâ deipatris impleuifti. Erodifti iniquitatë,
Ioan, I. b ueftimenticius.Gratia inlabijstuisquialexper Moy nõ quòd odiữcadatin deũ:fedodire deus diciturideſt,
{en data cft: gratia & ueritas per Icfum Chriftumfà repúdiáre Iniquitas,ip{εdiabolu»intclligitur. Vclu.
ga , Cli
 * 11 N p S A LiM VM ºf * * XLIIII. * “79
* >
*Â ga,difciplina taeleftisaccipitur: perquam iniquam tor tium, uelgratiarumačtione. h Audifilia &uide) C
<!-- 3 tuofitatem noftramquam odiuit, adfuam direxitiu credeutmtinderis. Filia, quia ab eo renata. Sponfa,
- - -

ßitiam. a •|Proprerea unxit te deus deustuus.)Deú, quia ipfi es fociata. Vel Chriftus uocat ecclefiä fuam
&ebr. 1.e inquit Apoftolus, & Chriftum: deus illumfecit. : : per fidéfiliâ. Filia dicit,ut cafta fit mente & corpore.
b * Oleo lætitiæ præ cónfortibus tuis.) Alii reges i • T Et inclina aurem tuam.) Humiliter ac fapienter
quitypum illius praetule aufculta,uel defidera.Et au
runt, &regnådo conforé txifti iuftitiam,& odifti iniqüitatem : * pro *º Qui
di, aure cordis, ut illud:
tes dióti funt, oleo corru- b habet aures audiédi, Luc.8.a.
ptibili funtinunsti: hiсuе pterea unxit te deus deus tuus, ºoleö lg audiat. Et uide, hoc eft, o
rofilius deia deopatre, o $titiæ præ confortibus tuis. * Mirrha & güt … culis cordis unde deus ui
leo exultatiohis, hoceft,re * ta & cafia a ueftimentis tuis, “a domi5iis detur, ut ait: Beati mundo Matt. ;.a
~ furre&ionis,af¢ēfionis, do * eburneis : ex quibüs dele&auerunt te fi corde, quoniam ipfi deum
- * * ** *
minationisqueeſt delibu uidebunt. K TEt obliui
tus: quia Chriftus narura
' liae regum in honore tuo. * Aftitit regi
§na a dextris tuis ih' uefìitu deaurato, 8 cir ſortia dæmoniorum;uelui fcere populum tuum.) C6
un&us,nos per gratiã:quia "cundata
h uarietate. "Audi filia & uide, &
nilo pienterfi: d．ກ． tia, & peccata, & domum
' inclina aurem tuam , k & obliuifcere po patris tui diaboli, qui te
tas nam in ſanctis per par
tes datur. c T ឆែ puuuumé domum patris tui.' Et çon prius genuerat: quia totus
& gutta & cafiaaueftimé cupifcet rex decorem tüum :" quoniam mundus in maligno pofi
tis tuis.) Mirrha pro fepul "ipfe eft dominus" deus tuus. ° Et adora tus erat: ideo inclina auré
turaponitur: gutta cótra " bunt eum filiæ Tyri* in muneribus: uul tuam. 1 •] Quoniam cöi
uenena accipitur Incafia, cupiuit rex decorem tuü.)
homo qui fæpe arbor dici: ° tum tuum deprecabuntur omnes diuites CfiriftusIefus a quo rege
tur, demöftratur.Ergode ? plebis. 3 Omfiis gloria eius filiae regis ' ab ris, quia nigra eras iiido
ກິນແrunt hzcaucຕິm $ intus : in- fimbriis -aureis circumami&a mo pâtris: nunc autem a
tis eius, ideft, ab affumpta ' uarietatibus.** Adducentur regi uirgines fcendis poft baptifinum;
carne, qua uelut ueſtimé * poft eam : proximæ eius afferéntur tibi. uel uitiis abluta, uel gratia
}
tum (e iuinitas circunde-i
‘Afferenturin laetitia & exultatione : "ad fidei candida. m qfQgia +
dit. Stillauit odormirrha, ipfe eft dominus.)* A quo
cum eft traditus fepultu-, " ducentuf in temipfum regis. * '
- .
- t - -

3, 2 . . . . . . . t ‘. . . . . . . . . Pro redempta es. n Iſ Deus D

B re. Fluxitgutta, cum com . ‫ م‬.‫أ‬ º - ° ; tuus.) Quem nunc reli&is
- - - -

- 器 ferpentis ueneno, tartareareftrinxirincendia. ' fimulacris excolis, & adoras.Quomodo dicit fpecierri
gdiuit & cafia: cum in eo homiine,per'quem eüicit ' &pulchritudinem tuami: cum non tam pulchra , ncc
*
inferos, afcédit incclos. d •T A doiiibu$ eburneis,* ' fpeciofà, quàm antea fœtida& deformis erat ecclefia?
ex quibus deleâauerütte filiae regum in honóre tuo,) : Sed poftea pulchra & fpeciofa per lauacrübaptifini:
Domus eburneas, propter magnitudinem elephantq-. quia iußus pro impiis niortuus éft, ideft, Chriftus: mü
Aatt.z.£ rum , domus amplas accipimus, Ampla eft enimuia dans eam per lauacrum faiiguinis fui,ut ait Apoftolus:
ducitadperditionem.Sedeburnifiradaturlimis, 'Non habentem maculam aut rugum. o •I 搭 adora Eph. yºf
l
iuidaturferris,ac fubulis perforetur,obſcurum & hor bunt eum filiæ Tyri.) Tyrus interpretatur, anguftia :
ribile eft:fic&apoftoli erät antequàm uocarétur & in Filiæ Tyri, filię anguftiae.Ipfi adórant Chriftum, qui
habitarètur.Sed poſtduànuocati ſunt ſerrisſeſti,un fünt inánguftiâ: Vel ânimie credentes ex gentibus." *
- --> * 器
rafi, fcalpelfisfcalpti, flammisigniti, acdiuerfis p • TÌnmiuneribus uultum tuü deprecabúntur oirines
' 7. `' * fuppliciis elimati, fa&i funt domus dei: in qua ipfe άiuites plebis.) Irite recondentes thefauros fuos, de
Chriflus dignaretur inhabitare.Horum exéplâ fequé corderémundo requirunt: quia ubi funt thefàuri eoi Matt.6.c
tesmartyres,effeâifuntfuorum corporum reges.Ifto rùm, ibi erit&cor eorum. Fecerunt hoc magi, qui cú
rum regum funtfiliae,animae fanétg: 蠶 Chriftum de thure, & mirrha, &auro uenerunt : quia non tántuih Ibidem 6.
leâatgfunt,honorandonomen maieftatis eius, & prg uerbis, fed etiam muneribus adorauerunt Chriftum:*
«onando mifericordiam eius. A domibus eburneis, de q TOmnis gloria eius filiae regis.) Animae fidelis.'*
•quibus laetificaueruntte. Multipererrorem pro domi r • T Ab intus in fimbriis aureis circumami&a uarie
bus,graues dicunt: quia apud Graecos, uerbümiga}*•* tatibus.)Superius diximus, uarietate gentiumi:hic, gra
utrunque fignificati e T J Aflitit regina a dextris tiarum. Omnis gloria eius filiae regis ab intus;ideft, fe
suis.) Quia nihileftinregno tuo finiftrum. ' ' * ; niores ecclefiae,uelreges & potentes: qui habentmö
f •I Inuefhtu deaurato.) Spiritualis credulitatis or do fpem, fidem,& charitatem: ipfi obtulerunt ab in
namento. -g ºf Circundata uarietate.) Gentium ac 蠶 , in confcientia ecclefiae. In fimbriis aureis
. Ipfi nunc ecclefiae prophetaloquitur. circumami&a uarietate. Non folum litera;{ed etiam* * * ... i.
egina,ecclefiaeft:Vnde dicit inCanticocanticorum: fenfùfpirituali, illi qui intrant,obtulerunt: ueluarieta
Cant.8.5 QLæeſt iſta quæ aſcendicdealbata, innixa ſuper fra te uirtutum repletifunt. f Adducentur regi uirgi
£j. sruelemfquii? Regina digitur: quiaregit fuauitia& ſtolica nes pofteam proximae eius) Per unam ecclefiam;apo
peccata. Adextristuis.Vtillud: Statuet quidé oues inſtitutione fundatam, multi conuertuntur ad
μμε. .;., adextrisfuis, quando diâurus erit: Venitebenediâi Chriftum. t •{Afferentur tibiinlaetitia & exultatio
Π Τ** patris mei, percipite regnum quod uobis paratum eft ne.) Non intriftitiapeccati, neque in lacrymis paeni- \.
àb originemundi. Inueßitù, ide(l,nonnuda,{εdue tentiæ:fedinlætitia uirtutum,&exultatione gratiarũ. -

-- : stira feafufpirituali. Circumamistauarietate. Defe u qI Adducentur intemplum regis.)Vidit efiim Ioá «Арос.214
ptuaginca & duabus linguis , ideft, de diuerfitate gen ues#Hieruſalem ciuitatem fanstan deſcendentem :
C3:10,
 - 8o с о м М Е N Т. D. H.I.E. R O N Y M. I.
E caelo, habentem claritatem dei: fed templum in ea tio baptißniuclirrigatio {piritus fanĉtiłactificatahimú G
monuidit: dominus inquit, eft templum eius. Inducé ciuitatem dei, fiue ecclefiam, qug cft ciuitas dei, quae Matt,5.b
tur ergo in hoc templum uirgines iftae, hoc eft, animæ fuper montem pofita, nonabfconditur. n. •'{Sanâi - -

fanétörü,ut conformes efficiántur corpori gloriæ cius. ficauit tabernaculum fuum altißimus.) Congregatio ૧. .૧ :
a MT Pro patribus tuis nari funt 醬
.) Fueruntò nemfidelium,in qua perfidem habitat. o •|Deus iä
-

cccleſia apoſtolipatrestuſ: -
medio eius non commoue
- -

quia ipfite genuerüt. Nüc a Pro patribus tuis natifunt tibi filii: * con bitur.) Sed firmatur,ut ait:
• **
- - -- , âutem quia illi rccefferunt b Ne timeas Maria: uel ec* Luc. f. e
a mundo, habes pro his e ßitues eos principes fuper qmnem terram.'- cleſia in tribulatione.
pifcopos filios, quia te crg * Memores erunt noministui domine, in o- ; p •J Adiuuabit eam deus
-
--
-
-
*
, atifunt. Süt enim & hi pa “mni generations& generatione."Propte-' aſsiºnſ:
tres tui: quia ab ipfis rege rea populi confitebuntur tibi in æternum , nej
fanäa,quamBeati
unâüpro
ris. b ſ Conſtitues eos & in fæculum fæculi • * * : ::: ': ': ' enim. Matt. f.4
principes ſuper omnëter * In finé pro filiis Core pro arcanis, pfàlmus. mundo corde:quoniam
ram.) Conftituit Chriftus Pfalmus, ;', .XL V., ozi i : ,
fi dcum uidebunt. * ' p
fanétos fuos fuper omncs f – , q 4I Conturbatę funtgė
populos. In nomine enim - Eusnoftgr refugium & uirtus:adiu tes. Vitiorum ac crimis
sdei dilatatum eft euange. .g . . . tor innos,
M runt tribulatiobibgs quæ inuene
nimis;«, § Propterea: non :
ni. r. sſ Et inclinataſunt
lium in omnibus finibus regna:) Potcftatcs daemo
mundi: in quibus princi- h timebimus* dum turbabitur teira:'et tráf niörü, fub poteftates Chri
pes ccclefiae, ideft, epifco- k! fercntur montcs in cor maris.* Sonuerunt 3 fli, f AfDederuntuocem
pi conftitutifunt.
c M Memores erunt no• i & turbatæ funt aquæ eorum :' qonturbati … t,fuá.) In praedicationibus.
4| Mota eft terra.) Ob-;
ministui, in omni genera. " (unt montes in fortitudine eius, " Flumi ftupuerunt gentesim incre
tione & generatione. ), " nis impetus lætificat ciujtatem dei:" fan dulitate fua, hoc eft,genti
Ideo memores erunt: quia &ificauit tabernaculum fuum alti{$imas. ; litas de infidclitate äfidè
nunquàm obliuifcuntur y : Deus in medio eius non commouebitur : Chrißi, u M Dominus uir
£dfeingcr£gpraedicabüt, q adiuuabit eam deus mane,diluculo3 Con ı tutum nobifcum.) Peraf:
fue edificabüt in genera- # turbatæ funt gentes,'&;inclinata,funt re- * fumptionem carnis, parti* *
p tionibus fanétorum. ceps faéìus eft nobis.Ideo» ***
d qT Propterea populică i gna :'dedit u6cem fuam;' mota
- - . X
eft tcrra. -
&Emanuel,hoceſt,nobiſz tº:
fiteánti: tibiiíáíôïí, * Dominus uirtutum nobifcum: * fufceptor
** * cum deus.Dominus uirtu-;
&íÉÉÉÉóÉ} hoftcr deus Iacob.* Venite & uidete òpe • tum, angelorum &homi
eorum prae{icationé fem-? ra domini*, qug pofuit prodigia fapcr ter num, x, º Sufceptoriio! H
pcr,tibi deliâapoPalicö- $ ram: * auferefisbelIa ufque ad fines terræ. i:fter deus Iacob.) Ipfe uir-, ... --
-

-, -4

fitebufftuftuin $*jum : Arcum* conteret* & confrihget arma: *& tutum dominus, quiuicit!
*--" "
enarrabunt, tuam laudem d , diabolum. Ipfe fufceptor, *.*.*.*.*.*.
annuntiabunt. ; fcuta comburet igni. "Vacate & uidete * nofter , ut nos in çternum.
e • TIn finem pro filiis Co. - * * *, . . .
", i. L！ - quo • conferuet. Adiutor dcus,
re pro arcamis, pfalmus.) . . : . . . .. .. .
• -
-
r s =
-
"
- -
. . . . . ; ; , , , , ;; ; ; , . Iacob. Per Iacob, fupplan,
"

Pro arcanis, ideft, pro occultis deuocatione gentium, tatio uitiorum. y •|Venite &uidete opcrâ domiii-:
& de reprobatione Iudgorum. Pfalmus docet nos fpé ni.) Chriftus uocat fuam ecclefiam ad fidem,uel adcre
nofbram in iì debere poncre,qui {olus poteft de tribu dulitatem, Videreideſt, intelligite: opera dominiuir. Dan, 2*g
, • lationibusliberare. „ Pfalmus XLV. .',.. , tutes doinini: Vel opera domiiii; quia iuxtà Daniel&
Eus noſterrefugium & uirtus: adiutor intribu lapis excifus de monte fine manibus, comminutis re*
Dಣ್ಣೆನ್ದಿ quæ inuencrunt nos nimis.) Plenus
eft enim mündus erumnis atque preffuris: ideo
gnis mundi occupauit latitudinem omnisterre: i
z JQuae pofuit prodigiafuper terram.) Multa enim
que quia funtalia adiutoria regum', uirtutes potentiü, figna uel anteaduentum c eum,uel poft illü oftë
refugia ciuitatum: noftra munitio Chriflus eft,quinos ditin populis. a JAuferehs bella ufquieadfinester
ab his potentcr cripcre poteft. g • T Propterea non rae.) Omnia bclla in aduentu dominiquieuifIe,multo
timebimus.) Qyiàin ipfo credulitatem habemus.; rum narranthiftoriae.Sed & nuncin ecclefiafua quo
h .•] Dum turbábitur terra.) Generatio Iudaeorum, tidie bella cocrcetsut non fæuiantucl hæretici, uelIu
quiterrcna fapiunt., i, •| Et transferentur montes in daei. Vel auferens, tollcnsbclla, hoc eft, pugnas: quia
cor maris.) Prgdicationes apoftolicg in corda geritiliü {emper eftpugnauitiorum & peccatorum.TVfquead
Matt. 17.e huius mundi, ficut in euangclio: Sihabueritis, ioqait, ກົງ．Xque ad finem fæculorum. Dominus au- ,
fidem ficut granum finapis, dicctis huic monti:tranfi, fert a nobis iftam pugnâ: nam per nos non poffumus.
' & faciet.Iii corde mari§, ideft, ingentilitate. , ,. b 4TArcum, conteret.) Occultas malorum infidias. * *... ' -

.x •TSonuerunt & turbatæ funt aquæ eorum) Aquæ, c MErconfringetarma.) Præſentes pugnas. d fEr
populi:motus,dcmones intelliguntur. Quirücturbati fcuta comburet igni.) Infaras diabolicæ protc&ionis
fonum dederunt: cum cuerforibus fimulacrorum, uel Phantafias:quæ ómnia illo igni fpirituali confumit, de
reftiterunt, uel mortem parare uolueruot. 1; MTCon uoait:Ignem ueni mittere in terram, hoc eft,in eccle Luc. af
turbati funt montes in. ಗ್ದಿ eius.) Excelfiorcs am. c: IVacate &uidete quoniam ego fum domi
-
-

-: z. , * ſrculipoteſtates . m ºſFluminis impetus lætificat ci nus.) Egof&ci, & ego feram : ego creaui, & ego fufti Eſa. 46.8
---

nitatemdci) Poſteuerſoscultus damoniorum ablu neam: redimam uos,& dimittam peccata

*
le , air
Oill
 1 N p s A LM v M XLVI. 3r
A dominus. Vacate ergo ut me cognofcatis: &'non in : ab eius ftirpe defcendentes, haec dicunt.Quòdautem C
aliud conturbemini. a • T Exaltabor in gentibus.) eum diligat, audi prophetam: Iacob dilexi,Efau auté Malac. t.4
Quae fuerint adcredulitatem conuerf;. b TEt exal odio habui. 1 j Afcendit deus in iubilo.) Claruit
tabor interra.) Si ex Iudeorum gente ad me reueri enim afcenfio eius: in quamultitudo angelorum cum
fuerint: quos non terrenafaperemanifeftum eft. magna iubilatione ម្ល៉េះ Tollite portas principes Pfalz3.b
c •[Dominus uirtutü no aueflras : iam redit uiétor
biſcum ſuſceptor nofter * quoniam ego fum deus: * exaltabor ingen expreliis, m, TErdomi
«deus Iacob.)Semper enim tibus , & exaltabor in terra. * Domifius nus in uoce tuba.) In qua
cum credentibus dignan-e uirtutum nobifcum : duo angelitanquam §
ver inhabitat:ficutapofto
lispofł refurrečtion č po!- 3 deus Iacob.
fufceptor nofter .illo afcendente apoflolis
clamauerunt : Hic Iefus 45.1.4
Matt. ult.
licêri dignatus eft,dicéns: `In finem pro filiis Core, pfalmus. XLVI. ui receptus eft a uobis,
Ecce egó uobifcum fum o- ° . Mnes gentes plaudite manibus: * ic uenietquemadmodum
mnibus diebus ufque ad g
conſummationem ſaculi.
O iubilate deo inuoce exultationis. uidiftis eum euntem in cae
Quoniam dominus excelfus, ter lum.Vel poſtuiótoriam,
d •JIn finem pro filiis Co 5, uicitdiabolum, fica
re,pfalmus.) Filii Core, fi- ; ribilis : " rex magnus fuper omnem terram. qua
fcendit. Vnde dicit in alio
lii calui. Vox deridentis ' Subiecit populos nobis, & gentes fub pc pfalmo : Tollite portas Pfal.x3.b
eft.Hoc de illis quadragin K dibus noftris. Elegit nobis haereditatem principes ueftras, &cleua
taduobuspueríáici, íuií fuam : * fpeciem Iaëôb quem dilexi.'Afçã mini portæ æternales: &
Heliſeum deriferunt, & dim dit deus in iubilo : " & dominus in uoce 醬 rex gloriae. Vel
4 Reg.º.d xerunt: Afcende calue, a- n
{cende calue: & maledixit º tubae. " Pfallite deo noftro pfàllire : pfäi. £$!;£'
potolorum,*£$££;
quando afcê - \
eos in nomine domini. Et ? lite regi noftro , pfàllite.* Quoniami rex dit demonte Oliueti: Vi- Matt. 1.b
a---

egreſsid:rst:de : omnisterræ deus," pfallite fapienter"Re riGalilæi quid ftatisafpi

ränt eos. Helifeus figurâ r gnabit deus fuper gentes :' deus fedet fu cientes in cælum ? Hic Ie
Chriftitenet: illipueiifi- t perfed& fanétá fuam.* Principes populorú ſus qui aſſumptus eſt auo
guram Iudeorum, quidi- . congregati' funt" cũ deo Abraha: quonia bis in caelü: ſicuenietqué
xerunt: Aue rex Iudæorú.
Tä# , adm9dumı uidiſtis eüeun-
-

- - -
-----
- - - - -

s.Cer. 14. d Vnde Paulus dicit: Noli- , , , -º . . .

- n tem in caelum. n <IPfal " "
- º "
- - te pueriefficifenfibus, fedmalitia paruuli eftote. Ve lite deonoſtro, pſallite; pſallitereginoſtro, pſallite,).
nit medicus fanare aegrotos,fed £grotiocciderunt mie QuiopprefTo miortis dominaru, carnem cum qua ía
dicum.Vrfipropri£daemonesiitelliguntur: quia de cùíriííumulo, euexit adcglum. o M[Quoniam rex D
uorauerunt cordâ illorum. Pfalmus ììocem cöntinet' Tömnis terre deus.) Quia iam non folum in Iudæa &
B apoftolicam, admonentem, ut in ipfo folo lætemur, Hierufalem notus, fed in omni terra fidei lumine de
cuius fumus fanguine liberati. Pfalmus XLVI. claratus. p •TPfallite fapienter.)Vt quae canitis per
Mnes gentes plaudite manibus.) Spiritus fan literam,intelligatisſpiritualiter dicta. q Regnabit
Οtesuenire. Omnes gentes, ideft,totus mundus,
£tus per prophetam uocatad fidem omnes gen dominus fuper omnes gentes.)Quas inhaereditatem ,
accepitapâtre. Vnde&inalio pfàlmo dicit+Dabo Pfal.^.b
fimulplaudite manibus. Ëlaudere, laudare. Plaufus tibi gentéshæreditatemtuam, & poffefsionem tuam
nanque laus dicitur , Gaudete, in bonis operibus. , , steriiiinos terræ. Vel excelfus dominus:fiuper omnes ibid. 1 12.4
:
fºſIubilate deoinuoce exultationis.) Voce ſublimi :geiites,&fuper cælos gloria eius. r •■ Deusfedetfi;
domirium c5fifitemini in ipfo corde:& omni mem jjerfedem fàn&am fuäm.) Ad dexteram patris, Vg
brorum officio exultate. Propter magnitudinem laeti ángeli, pro innocentia eorum dicunturfedes: quianó
tie dicit. Vox exultationis eft, quòdfiecuerbis;nec lit spéccauerunt.Inde dixit: Cælum mihi fedcs eft, Deus Efa.66.4
teris,nec fyllabis potefthomó comprehendere, quan íedet fuperfedem fan&am fuam, hoc efk in ecclefia.
: tum deum haudare debeat. g • JQuoniam deus excel -Vndedićtumeſt: Animaiuſti, ſedeseſtſapientiæ. Sap74
fusterribilis.) Ille qui quofidam irritabatura Iudæis, *{ •T Principes popülorumi.) Apoftoli. .;-. » 3.
obtentis gentibus excelfus cælosafcendens, terribilis tº ºf Congregatiſant.) Adiudicandum. Welprinci
'fa&useft,refidens ad dexteram patris. h • Etrexma ipespopulórum,ideft, feniores Chriftianorum:quo
gnus fuper omnem terram.) Nöri foluitmfùper Itidgo íunífiguramtenebatcenturio: Vel modo illi quit*
• rum gentem ,fedfuper omnes nationes terræ.Velfu i nent ipfàm fidem, quamhabuit Abraham. Vnde di
sper omnem terram, ideft,fùper omnem ecclefiá: quia -&uméft: Multiuenientab oriente &occidente & re- Matt. 8.b
ęcclefia terra dicitur. Chriftus fupeream : quia 蠶 cumbent cum Abraham,Ifaac, & Iacob inregno cæ
eſteiಶ್ಗ terra & in cælo.Vel de quofiunc apo lorum. u •|Cum deo Abraham.) Deus A：,
ftoli dicunt: • i •■ Subiecit populos nobis, & gentes deusuerus eft, quieft deus uiuentium, cum quo iußi
fubpedibushoftris. Elegít nobishereditatemiuam.) iudiciumfacient. Sic enim & dominus in euangelio --

Subieétasfibia Chriftogentes,&populos dicunt:quo , ait: Cum fœderit filius hominis infedemaicftatisfuae: Matt, iºd
rum malitia conculcara, dignosin hereditaten Chri : fedebitis&uos fùperfedes duodecim iudigantes duo- ****
- ftifecerunt.Vel hæreditas Chrifli,{ànélaecclefia eft. decimtribusIfraef... x - «T.Qgoniam dii fortesterrac
!! P[al. 15.b Vnde dixit in alio loco: Dominus pars hæreditatis • uehementer eleuatifunt.) Diifan&ifunt: ficut ait idé * * **, *, *,
-

|
lbid. 1 18.4 mee. Et no${ua, & ille noßra, fecundumiillud:Por . propheta: Ego dixidii eftis, & filii excclfi omnes. El: Pfal.18.b
t
tio inea ddmimus. x Speciem Iacob quam dilexit.) uatiſuntuehementer. Eleuati ſuntperfidem &prædi
iDe pulchritudi
‫نمی‬
, 12 * 1 * * *
nc enim Iacob elegit apoftolos: qui cationcm.Vcl illi qui clcuatifunt infupcrbia • & 醬
1S
 $: C O M M E N T. D. H. I ER O N Y M I.
E&tis caelcftibus,terrena concupierunt, quibus dicitur: Cognofcitur autem in gradibus eius, ideftinapoftolis “G
» * .. .... Sicut homines moriemini: iitia deo Abrahae, uel apo uel reliquis praedicatoribus, per quos ccclefie fides an
ftolis eius funt iudicandi. Nos uero oremus dominum, nuntiata eft. Gratia enim fumus faluati per fidem: &
ut depofito omni tumore fuperbiae , ita illi coniuga hoc non ex nobis. Dei donum cft, ut nemo defe glo
& I. mur in hoc faeculo,ut in iudicio a finiftra parte difiun rictur.Vel in domibus,idef} in fancta ecclefia.Cuififu
άi, nó inueniatur in nobis -

fcipiet eam in fide:quiaan

uod damnet in pœnam: dii fortes terrxe uehementer eleuati funt., tea inter malos erat.
fed quod pietatc multipli- a Pfalmus,uel laus cantici filiis Core, fecun h •[Quoniam ecce reges
ci Prouchat ad coronam.
* Pfalmus ' XLVII. . .:.; * terre cogregati ſunt.)Prin
a • Pfalmus cantici filiis , da fabbathi. cipes fæculi, quorüm re- '
:... Core ſecunda ſabbathi.),
Per Pfalmü, opus uelprç- à
dicatio intelligitur. Percă .
M: Agnus dominus & laudabilis ni gnum in cultu idølorum
in ciuitate dei noſtri, in mé atque dæmoniorum erat.
te fanéto eius.* Fundatur exulta Ex lateribus aquilonis, id
ticum,fcientiâ & laus. Filii ? tione uniuerſe terre" mons Sion, latera A eft diaboli accedêtes. Vel -

Core, fanéti apoftoli uel congregatifunt, & conue

nartyres.Prima fabbathi, g quilonis: ciuitas regis magni.3 Deus indo nerunt in unum,ideft in u
fecit lucem:fccunda fabba mibus eius cognofcetur, cum fufcipiet eâ. nitatem ccclefiae. i* •JC6
* . " Quoniam ecce reges terrg cógregati funt:
thi, fecit firmamátum Lu uenerunt in unum.) Lapi
` ' £cm,angelos: firmamentì, i conuenerunt in, unum. * Ipfi uidentes fic den ſummuin angularem
hominés. Habet inde ali- x admiratifunt, conturbati fünt, commo infundamentofundatům,
uidin nouo teftamento. 1 ti
ti funt :
rima fabbathi , refurre-" tremor apprehendit eos." Ibi do x •[Ipfiuidentcs fic adini
-

rati funt.) Gloriam ac po

xit lux Chriflus.Vnde di lores ut parturientis : in fpiritu uehemen-' tentiam redemptoris. 齿
Тост, 7,4 n ti" conteres naues Tharfis.° Sicut audiui-.
xit in cuangelio : Erat lu uirtutes apoftolorum ad
mcn uerum quod illumi ° mus,? fic uidimus in ciuitate domini uirtu miratifunt & cômotifunt
natomnem hominemue tum, in ciuitate dei noftri : deus fundauit, de infidelitate ad fidem.
nientem in hunc müdum. % eam in æternum.° Sufcepimus deus mife- ; 1 *ITConturbati funt & cố
Secunda fabbathifirmata ' ricordiam tuam, in medió tépli tui. Secun- i moti funt,tremorapprehë …

efteccleſia infide, quädo r dű nomê tuum deus,fic & laus tua in fines dit eos) A confcientia deli
Matt. y6. e dixit dominus: Et ſuper t terrę :' iuftitia plena eft dextera tua.' La:- &torum : quia diétum eft : Εβικές . .
hanc pctrain aedificab6ec - : ‫حسیح‬ ‫دا‬ * * A timore tuo concepimus
/ F clefiain meaîpîâîçô : tetur mons Sion,* & exultent filiæ Iudae ° &peperimus ស្រែ fa
' tus circa fàn&amplebeiii, 5 propter iudigia tua domine.' Circundate íí'íqjibjöïíôït
£gtuscirca ecclcfiäflicamy % Sion,*& cöple&iminicâ: * narrate in turri- parturientis:infpirituue.
fteria commoratur. . . * ' .. - - - - - -, bus , hcmcnti.) Cum corpora ;
: Pfalmus. XLVII... , coerceripcr abftinentiam
*n ar- Agnus dominus&laudabilis nimis) Vox ec cœperint, infpiritu fortißimo,ideft,fan&o. n MCóte
clefic. Magnus dicitur, non pro comparatió terëns naues Tharfis.)Humilians fuperbiam geftium:
& c. ' s *-"- -ne, fed pro magnitudine gloriæ fuæ: Quafi in quiaTharfis in principio fuo a nauigatione negotiato
terrogarctur,ubi magnus, ubi laudabilis?.Refpondet: „rum fuperba ac præcellensfa&a eft?Ideo hic comparâ
* *: C. តំ ciuitate deinoftri.) Animafanáta, cuius ciues turhuic nauigiö, qui in huius faeculifluítibus çirçüfe
atque domeftici, boni aâus intclliguntur. d •I In :runtur omniüento luxuriae atq;uanitatis; Ipfi nunc in
mönte fanéto eius.)In affumpto dominici homiiiis cor ea credentes dicunt. o •|Siquit audiuimus.) Per pro
pore. e º Füdaturexultationeuniuerfe terra.) Ter phetas. p JSic uidimus in ciuitate domini uirtutü, in
ram qug prius peccatis & maledićtionibus ſubiacebat, - ciuitate i. noftri deus fundauitea in eternum.) Vidi
afcenfione fua occupauit: atque in ea credulitatis'fuae mus in euágelio,quae cft ciuitas uirtutü.Vidimus in ec
- exultationem ac laetitiam dilatauit.Velfundata fuit & * clefia,quæ éft ciuitas deiin illo regno magno fundata.
cft ecclefia, iútoto mundo in fide. f •JMonsSion, la .q [[Sufcepimus deus mitrico㎜iກ ກcdoté
tera aquikmis, ciuitas regis magni.)Ad hunc monti, • £litui.)Iw ecclefia tua fùfcepimus fanétum fpiritum,fi
-ideft, ád Chriftum domiiiumi, ácceiIerunt duopopuli fcut,& illi prius fùper quos in A&ibus apoftolorum eft .4£f.z.&
-exSion: ahus delateribusaquilonis,qui efhcxpræpú effifùs. £• Se£ìduin nomentuü deus:fic&laus tua
- tio: altér excircumcifiorie. Chriftus crgò domiaus qui - infinesterra) Cũ accepto{piritu fanôto cun&#arũ gã
pax noftra, abftulit maceriam inimicitiç de medio, rtiſilocutiſuntlinguis. Sed&in amplitudinefidelispo
-& fecit utraq;unum:& collocauit in ecclefiafua, quæ pulifempertualaudatio cómoratur, fºlutitia plena
eft ciüitas regis magni, hos populos per fidcm. Vel eft dexteratua) In his qui in iudicio, in dextera parte
imons Sion,hoceftfančta ಸಿ. Delateribus aquilo .{unt collocãdi. t • TLctetur mós Sion)Ecclefia iu Chri
tijs; quia de malis eß congregata. Vnde distum eft: ſto u Etexultent filie Iude)Anime confeſlorum:
* Hierere
Cam.4-d
, quia Iudas cöfeßio interpretatur. x •JProptefáudi
: Ab aquilone exorientur ifialâ quae funtfuperterram.
~Hic aóìuìlo diabolus, cui dicitür:, Veniaquilo perfia -«iia tua domine.) Qgia cuftodierüt ea ut paenitentiam
, hortuii*meiim,hoceft; ecclefiam tenrationibus.Vnde .agcrent.Vel iudiciatua,iudicia deiocculta: quia repro
*S'*'*•* Apoficiusiicit: opórtet hæreres effe, ut quiprobati bâtifiint Iudaei, &cle$iæ funtgentes in fidg. : : ; º
ºutmanifetifiantinuobis. Velcuitas regis magni, yⓞGirⓛ: Slor)il．cºnditⓞcicharn incre-.
"höteſtfanáacceleſia: g-ſſ SÏ: ; ÂùJitate ueftra, z •[;Etcöplcčtimini eà)Iū,charitate.
gnofcctùs capnfufcipictamjSufcepit eam pcrgratiâ. tia, £| Narrate in turribus eius.) Laudcm &.
•* > * -
ஆMr11Úl.
 I N p s A L M v. M . xlvi.II 83

' ' ' A Chrifti. Narrate, hoc eftpraedicate.Turres, hi funt mundum, qui in fimilitudine loquatur: ideo fe adau- C
* principes ecclefiaetuæ : quia turris fortis eft,&undiq; diendum præparat, ideft, fpirituáliter intelligendum.
' fpeculatur.Sic&fan&i & fortes & fpeculatores debét Vel inclinabo aurem cordis ad humilitaté. Ifiparabo
eſſe ingete humana a Iſponite cordaueſtra in uirtu- la, ideſt, in ſimilitudine intelligam. 1 TAperiam in
te eius) Nefepareminia charitate quam docuit.Poni-' pfalterio propofitionemmeâ.) Hoc propono, ut quod
te,hoc eft,intelligite.Inuir ille decálogus praedixit,fi
tute eius, in charitate eius: a bus eius.* Ponite corda ueftra in uirtute cuftodiatur,cçleftia regna
quianófolum docere, fed b eius,*& diftribuite domos eius,* utenarre largiuntur.Vel quodpro
etiam quodprgdicãt, ope- c pofui in corde, prædicabo
re debēr implere. b 醬 tis in progenie altera. * Quoniam hic eft
d
in ſermone, 8 intelligam.
Jiftribuiteáomos eiu$}o deus nofter in æternum,& in fgculum fæcu m T Cur timebo in die
uos doétores ecclefiarum, li : & ipfe reget nos in fæcula. : mala?) In die iudicii.
diftribuite gradus Qrdina- * In finem pro filiis Core,pfalmus. XLVIII. nºȚIniquitas calcanei mei
ionicanonice&ſanāei Vdite hgc omnes gentes : auribus circundabit me) Quia in
äင္တူ percipite qui habitatis orbem. calcaneo quifquis peccauc
adulationem decepti. g Quiq; terrigeng & filii hominum: rit,labitur. Sed & iniqui
tascalcanei;originalepec
c TVtenarretis in proge "fimul in ufiumi diues & pauper." Os meum catum accipitur exAdam,
nieâltera) Non folüm fiis ' loquetur fapientiam,' & meditatio cordis ut di&um eft ad mulieré:
quicredunt, ſed&hisqui º mei prudentiam.“Inclinabo in parabolam Inimicitias ponam interte Gen. 3.s
crediturifunt. Sed qdin- 1 aureim meam'aperiam in pfàlterio propofi & ferpentem, & femé tuü
quis enarremus? d 4 Quo m tionem meam." Cur timebo in die mala : * & femien illius. Tu obfer
niam hic eft deus nofter in uabis, ideftconteres caput
æternum &in ſæculum ſæ n iniquitas calcanei mei circũdabit me.“Qui fuű:&ipfe calcaneum tuű.
ΖΚῆ , c9nfidunt in uirtutefua, & in multitudine o Iſ Qui confidunt in uir !
cula) Dëus, qüia per ipsii P diuitiarum fuarum gloriantur.P Frater non tute fua: & in multitudine -
fa&ifumus. Rex, quiâab q redemit, redimet homo?' n6 dabit deo pla `diuitiarum fuarum gloriá
ipfo regimur. Ipfe enim * cationem fuam.' Et pretium redemptiohisii tur) Iltilabuííit calc$ ;
lubricos& tortuoſos greſ r neo: quia per illum non in
fus noſtros direxit in fe: t anima fue: " & laborauitin aeternum, º & cedüt,qui eſtuiaueritas &
uiuet adhuc in finem. * Non uidebit in
體 eftuiapacis,&paxno u uita: uel qui confidunt in .
R ræ ſalutis. * teritum* cum uiderit fapientes morientes: uirtute fua, quiq; in abun
e qJInfincm pro filiis Co Y fimul infipiens & ftultus peribunt. Et re dantia diuitiarum fuarum
- re,pfalmus.)Filii Core, sá * linquentalienis diuitias fuas : " & fepul gloriátur. p. «[[Fraternő
&i apoftoli uel martyres redemit, redimet homo?)
cra eorum domus illorum in æternum. Si Chriftus non redemit Matt. i2.d
funtiftumpfalmum fpiri Tabernacula eorum in progenie & proge ui fe fratrem dixit apo
tus fanctus per prophetá -
-

ಸಿÌ & refurgêdo fa

Ո1C :
in perfona praedicatorum
cãtauit. Velideo iſtepfalmus, eo quòd doceat mundi &us eft primogenitus refurgentium, non redinet A
diuitias cü uanis honoribus fpernendas: cauendas etiâ dam,quia primus homo mortuus non refurrexit.Nam
ferpentisaffutias,& omnem orbem ad audiendum dei frater nofter Chriftus eft deus& homo, quinos rede
inftanter admonet,dicês: Pfalmus XLVIII. mit.Velquodnóredemit Moyfes, redemiit Chriftus. »
A Vdite haec omnes gentes: auribus percipit: qui q •T Non dabit deoplacationem fuam.) Quinöagit
Aತ್ಗ orbem.) Sapienter intelligite in fpiri
A-tualibus auribus, quäs dominus adaudiendum
paenitentiam, per quam placatur deus. r •[Et pretiü
redemptionis animae ſue) Nöfeciteleemoſynam, per
elegit. In euágelio aurem cordis requirit,unde deus au peccata delentur. f •JLaborauit in çternum.) ,
ditur.Qui ម៉្លេះ orbem, ideft,corpora ueftra. 蠶 pofitus. t • JEtuiuetinfinem.)
tormétis
g •[Quiq;terrigenæ & filii hominum, in unum diues, uia non interficitur, fed femper reparatur adpoenâ.
§«pauper) Intelligédum eft quòd omneshabitatores n INonuidebitinteritä.)Nöintelligit imminereſi
terræ adaudiendum dei uerbum uocat:fcilicet,ut nulli. bimortem. x •|Cum uideritfapientes morientes.) ,
hominum occultentur diuina uel iudicia,uelmandata. Siuidcrithominem fapientem in deo ab hoc mundo
Vel fimul in unum diues&pauper, hoceft, feruus & li migrare, dicit: Quidhuic ieiunia?Quid caftitas?Quid.
Matt. f.8 ber.Velpauper,unde dixit: Beati tat་[བ་རྒྱུ་ fpiritu: eleemofyne profuerunt? Nonne&ipfe mortuus eft?
quoniam ipförü eft regnum caelorum. h MTOs meü Tale quiddam &redemptorinoftro Iudeiinfultantes, Ioар,89
1δquetur fàpientiâ) Lóquetur illam fapiêtiam quaeoc dicebânt: Nunquidtumiaior es patre noftro Abrahâ
cuftaeftabhuius faeculi fàpientibus,&reuelata eftpar qui mortus 蠶 prophetae mortui funt* y •JSimul
uulis, hoc eft,utcognofcafitparuuli ecclefi£,quia Chri infipiens & stultusperibunt: & relinquent alienis di
flus eftfapientia pätris:de quo omnes propheteloquú uitiasfuas.)Infipiens eft, qui deinotitiam habere con
tur.Vel6s meumloquetur fapientiâ,ideft, Chriftum temnit, dé quo Apoftolu$ait: Omnis ignoransigno- ••C*•'48
quem praedicat ecclefia. i jEtmeditatio cordismei rabitur, Stultus uero eft qui in diuitiis&nonindeum
prudentiam)Semperincorde meditabar,ut relinqué fperat. Perdunt ergo ambo diuitias: quia ibicongre
tes hominesftolidamuanitatem, Chriftiprudentiáfe gant,ubifures effodiunt& furantur. z ºf Sepulcra
uerentur. r sfInclinabo in parabolam auremmei) eorum domus illorum in æternum.Tabernacula eorü
fcitprophetaChriftum dominum uenturumin inprogeaie&progenic.) Hzc illiserit PPణ్ణ ha 1(at103
 , 34: с о м м в N т. р, н Ев o N у м н.
I£. bitatio:quia non refurgent ut habeant aetcrnam uitam,. rauit,ficut parentes cius: ideoque de eo dicitur: Eiici- Matt.25.6
fed ut damnentur in pœna. a QJVocauerunt nomina te cum in tcncbras exteriores, ibi crit fletus & flridor G
fua interris fuis.) Scpe enim pagani fuper defunétorü dentium. p # Homo cum in honore eſſet,non intelle
epulantes fepulcra,atque in nomine corum quimortui xits comparatus eftiumentis infipiètibus, & fimilis fa
fünt bibentes, inania cum quodam modulaminc can &us cft illis.) Non cognouit, quia haec omnia eiadco
tant: fednihil prodefł in fucrant attributa: idcirco.
inferno damnatis. •* nie :* uocauerunt nomina fua in terris fuis. infipientia eius iumentis
b. ಡ್ಗಿ ម៉្យា ့ ့ ့ ့ " Et homo cum in honore eſſet, non intelle infenfibilibus cöparatur.,
£e efIet,non intellexit) Ef- § xit:comparatus eft iumentis infipientibus, Nos uero deprecemur do,
fefe ad imagincm deifor- 4 - - - : 11 - - d - -
minum , ut ipfe nobis tri-,
matum. c. Compara-k fimilis faétus eft illis. * Hæc uia illorum buat intelleéîum, ut dum,
- - - - е - -

tuscftiumentis infipienti- jfcandalum ផែ្ល & poſtea in ore ſuo com ea quæ uidetur abiicimus,.
bus,& fimilis fàâu$ efti-' placebunt.' Sicut oues in inferno pofi illa quae non uidcntur adi-,
lįš)Depofitaformacxls-fii funt : mors depafcet eos. 8 Et domina pifci mercamur. . . .
fti, ನ್ದಿ eſtinſimilitudi-h buntur eorum iufti in matutino : " & auxi q. •| Pfalmus Afaph.) , ,
Afaph interpretatur con
í'"j'%'%'î*
torum, lium eorum
d •JHgc uia illo- 'keo: *V ueterafcetdin inferno
di * a gloria • - gregatio. Pfalmus difcer
rumfa&alii, i5fi,)Qua k eorum.; verumtamen deus rcdimct animâ, nit iuſtos ab impiis, cæle
-
de iudicio ad pœnam Eos , meam de manu inferi cum acceperit me. ſtes a terrenis, ſančtos a.
* . -
*deducit. e * Et pofteain 'Ne timueris cum diues fa&us fuefit homo; pcccatoribus proteſtatur.
g$£u3 $9mPlacebunt). , & cum multipticata fucrit gloria domus In quo non propheta fclo,
Sed nihil proficit $9?fe£- cius. Quoniam cum interierit non ſumet cutum, ſed 蠶 domină,
fio in inferno. £ • ISicut , pronuntiat icens: r

oues in infernopofiti sit: 'n omnia

"t : neque defcendet cum eo gloria , Pfalmus XLIX.
- - - - - -

πόκάέλί; " eius." Quia agima eius in uita ipfiusbene Eus deorum domi-,
to a morte depaſcitur,qui " dicetur: confitebitur tibi cum bene fece
-

D. locutus eft.) ,
Chriftum noluerunt habe ° ris cis. Introibit ufque in progenies patrum, – Deus ítrinitate, Pa.
{ re Paſtorem g TErdo: ſuorum: uſque in aternum non uidebit lu ter, & Filius, & Spiritus
fanétus,unus deus: leorű.
ºr ºrum.iuſti P men.FHomo cumin honore eſſet,non in
deus: quia credentes deos
É"';';,',!''?'*
άione. h •II Et auxilium £iiexif} Compäraíüs eííiümentisinfipiéì uoluit nuncupari . Dedit, Ioan..b
eorum ueterafcet in infer tibus, & fimilis fa&us eft illis. *enim eis poteftatcm filios ;
f no.) Habuerunt diuitię, * Pfalmus Afaph. Pfalmus XLIX. dci fieri,his qui credunt in.
ſcd cum deſcenderent in r Eus deorum dominus locutus eft : : nomine eius. Dominus au. H
infernum euanuerunt . & ' uocauit terram. ' A folis ortu tem eft, eo quòd omnium,
*******'i : "I Agloria fua) Quia : 'uſquead occaſum : " ex Sion ſpe dominantium dominetur.
-

non quaſierunt $°'*" x cresdecoris eius.* Deus manifefte ueniet: Et utique ipfe, qui dudum.
-

Chrifti, qui nuncíe felo in Patriarchis loquebatur.

quitur. x •}Verumtamé£y, deus nofter & non filebit. * Ignis in con atque prophctis,ipfenunc.
deus rcdimet animãç à fpc£tu cius exardefcet, * & in circuitu eius loquitur. Et quid inquis lo.
*
am de manu inferi cum ac tCIIl quitur? ſ Etuocauitter.
ceperit me.) Homo deus ram.) Non partem aliquâ:,
-

Philip. 2. a nö rapinam arbitratus eft effe fe aequalem deo:fed fe ſed audi guidadiecit: t TA ſolis ortuuſquead occa
metipfum exinaniuit formam fufcipiens ferui. Sufce fum.) Nihil reliquit, quod non fua uocatione faceret
pta etiam morte, refufcitatus pateria uirtute, hominé dignum. u •] ExSiofi fpecics dccoris eius.) Quae eft.
ui corruerat,reparauit. 1 TNetimueris cum diues fides atque credulitas,qug ex Sion igcipit. Vnde domi,
åêtus fuerit hoino: & cum multiplicata fuerit gloria. nus in eüangeliis: Opórtebat enim hæc Chriftum pa-, Luc.14.g
domus eius. Quoniã cum interierit,non fumet oihnia: ti, & refurgere a mortuistertia die: & prędicari in no.
neque defcendet cum cogloria eius.) Diues effeâus mine eius pcnitentiam & rcmifsioncm pcccatorum in
eft Iudasproditoruendendo magiflrum : fed nihil pre omnes gentes:incipientibus ab Hierufalé, quae eft Siö.,
tii quod affumpferat, fecum cumi moritur deportaüit. x JDeus manifefte ueniet.) Non occultus.Vel dcus
Sic ergo munc unufquifque oppreffo paupere diues manifefle ueniet, hoc eft in die iudicii: quia omnis ho- -

efficitur & multiplicatur. Nolitimere, cito praterit, moeum uidebit, utinApocalypfiait: Ét uidebit eum 4?**• £,
, , , & nihil fecum de his quae rapuerat, tollit: dómino in omnis oculus, y 4|Deus nofter & non filebit.) Quia,
Zud. 12.c * euangeliis fic dicente: Stulte hac nocte animam tuam. adiudicandum ueniet,iuxra illud: Tacui,nunquidfem Eſa.42.8
repetentate : quæ autemparafti,cuius erunt? per tacebo? Modo tacet. Tamen & fi tacet iudicio,,
•* >

m SI Qgia anima eius in ùita ipfius benedicetur.) Be non tacet mandato. In primo aduentu tacuit: quiahu
* * * - "
: -ºv J. %
ve" w
nedicitur aſtultis propterpotentiam:ſeduiétus affluê. milisapparuit. z º|Ignis in eius ardebit.). 蠶 -

tia ac potus, proferunt nó de bene uiucnte,fed debcne; Dupliccm hic ignis intelligitur habere uirtutem.Illu; ;
pafcente feutentiam.Scd non hgc excufanta poena. ; minat enim,& exurit. Gaudcant iufti: quia illuminan
n •TConfitçbitur tibicum bencfeceris ei.) Tüc gra tur ex eo.Timeanrpeccatores: quia exurendi funt ab
tiasagit,qüádo aliquid lucri conquirit. o • JEtintroi co. a •|Et in circúitu eius tempcftas ualida.) Qgae
bitufjue ad progénies patrum fuorum: iii aeternum flagellat & corrigit pcccatores, triticgmque fecernit
non uidebitiunen.) Magis in diuitiis quàm in dco fpe a palcis ,,Et quos ignis cxurit» tcmpcftas. Nಯ್ಕtlil
‫ "ة‬: ....‫له ه‬
'...} ** ºr
º: - - - - * - I N P S A. L. M. V. M. XLIX. 8f
- -

14c. $• 3. Exin alio loco dicit: Purgabitareamfuam,& congre peccatis 蠶

mei. Vel non accipiam de domo tua C
A gabit triticumin horreum, paleas autem comburet üitulos, ideft, incontinentcs & fuperbos. Neque de
igniííextinguibili. a MEtüocauit cælü defurfum.) gregibus tuishircos: Hircos, quifœtidifunt in Ресса
Apoftolos, üel reliquos fan£tos, qui defpe&isterrenis
íó.`n MT Quoniam meae funt omnes ferae fyluárum:
ua fürfuin funtfapiunt... b TEtterram difcernere iumentainmontibus &boues.) Irrationabiles &di
populum fuum.)Difcernit uerfis motibus uacátes ho
mincs , quos oportct uoca
:： îj$' ;;£mpeftasualida, 'Aduocauit cælum defur tione filii dei faluos fieri.
醬Éí *fum,*& terram difcernere populum fuum.
tcram,
o M Cognoui omnia uola
iάγὰ, j Cgngregate illifanâos eius, $qui ordinant tilia caeli.) Siue hæreticos,
pulum fuum, infuturoju- E teftamentum eius fuper facrificia.*Et an fiue diuites huius mundi:
$icioquádo diâurus erit f nuntiabunt cæli iuftitiam eius : ' quoniam qui per mundanam ſuper
Matthaya te malediain ignemir- É deus iudex gft. §Audi populus meus,& lo biam & irrationabilē fciē
-

ႏို ಂ: Ite ; . tibi : Ifrael" & teftificabor tibi: * deus tiam extolluntur.

ÉÉ'''''„,.,._ x deus tuus cgo fum.* Non in facrificiis tuis p ºf Er ſpecies agrime
c •| Congregate illi fan- i - - cum cft.) Quia ubiuolue
ào'eííóáìíïí, árguam te:' holgcaufta autem tua in con ro, rerum omnium copia
biliter hçc euägiöáí. " fpc&u meo funt femper." Non accipiam uel difunditur,uel nega
&oconuêniunt. f)ominus , de domo tua uitulos : neque de gregibus rur. Velfpecies agrimccü
snim pqft difpqfitiQpem " tuis hircos." Quoniam meæ funí omnes eft, uirtus fanótæ ecclefiae.
Matt. •4.* fijitidíquiddicit:Mit- ferae fyluarum : ìmentain montibu§&55 Volatilia cæli, quae mihi
器üosfilius hóminis angelos o u. $. Cognoui omnia uolatilia cçli:ʼ8; pul
cum tuba, & uirtute P hritud º Si eſuri
offers, turtures & colum
-
bas, cgotibi dedi, & om:
gna, &
magna, 3 congregabunt
congregabili $a chritudo
. -
agrimecum
г.
eſt. "Si eſuriero non - -
nia antequàin fiant apud
Eleâos eiûâÄÈÉÊ dicam tibi; meus eft enim orbis terræ, & deum uiuunt: & quali lo
tis, afummo cęlorum. Et 'plenitudo eius.* Nunquid manducabo car co eſſent, 8 quali tempo
hic dicit: Congregate illi nes taurorum, aut fànguinem hircorum po
re uenerint, & in pondere
ម៉្យាង្ន “ tabo." Immola deo អ៊ឺរ៉ែក់កៃយ៉ៃ, & & in méfura omnia apud
deum funt, ut ait in euan
'8'°°*3°P°***$; unum “redde altißimo uotatua." Et inuoca méin gelio:Nam
ueteris nouiquete - - - - - - & capilli capi- Дис.1 в. а
ti effe ಕ್ಗH , die tribulationistue, & eruam te & hono tisueftri omnes numerati
àTjçìáíôïííefla- * rificabis me.*Peccatori autem dixit deus : funt. Vcl uolatilia cæli,
mentum eius fuperfacrifi quare tu enarras iuftitias meas , & affumis ſančti angeli. q Si eſu
B cia)Inquorum miferatio- teftamentum meum per os tuum? ricro,noii dicam tibi.)Efu
nibus deus fuper omni- -
Tu uero
rire de1 eſt nöin eſciscor
bus ſacrificiis dele&atur. ruptibilibus, fed ut faciat
-

Vel ordinant, praedicant & implentteftamentum no quis uolütatem eius: ficut ipfe ait in cuangelio: Meus Ioan.4.e
a.der-5.d uum fuperuetus: quia tranfcuht uetera, & ecce fa&a cibus eftut faciam uoluntatcm patris mei. Ergo tacet
funt omnia noua. è MEt annuntiabunt cæli iuftitiam Chriftus fuam efuriem: quia cxpc£tat peccatores ad
eius.) Euangeliftae,uel lexMoyfi. f T Quoniâ deus pænitentiam. r • TMeus eft cnira orbis terræ, &
iudexeft) Qgi feparare facit bonos a malis.Vcl cgli, plenitudo eius.) Totus mundus. Vcl orbis terræ,
Pfal.13.4 fanéti: annuntiabunt, praedicabunt,utillud: Caeli enar fanâa ecclefia. Ac fi diceret, fuo eam effè fànguine
rant gloriam dei. Iuftitiam eius, mandata eius. Quo redemptam. f T Nunquid manducabo carnes
niam deus iudexeft: quia ipfe eft iudex uiuorum & taurorum, aut fanguinenhircorum potabo.) Vete
mortuorum. Etaduocatus nofter eft, & iudex eft, & rahic ſacrificia euacuanda eſſe declarat: Ideoque in
deus nofter eft. g Mf Audi populus meus, & loquar moribus bonis facrificium requirit, dicens:
tibi,Ifrael.) Vox Hei patris, adpopulum Iudaicum lo t •|Immola deo facrificium laudis, & redde altifsi
quitur: Audi populus meus. Aurem cordis requirit. mouota tua.) Hoc eft facrificium acceptabile, hoc eft
Pfal.34.b Vnde ait propheta: Audiam quid loquatur in me do holocauftum pingue, ut laudetur deus ab homine .
Best-ösa minus deus : Et alibi: Audiffrael dominus deus tuus, quem creauit, quem redemit: cui & regnum cglefte
dcus unus eft. Velaccipc aures audiendi, ut intelligas promittit. Veluoxprophetae ammonet ſančtos im
Ifrael. h •TEtteftificábor tibi.) Simente fpirituali molare fpiritualiter, & uota redderc, ut ait: In me
perſpexeris. Velteſtificabortibi, ideſt, per Patriar funt deus uotatua: quae reddam laudationestibi.
Pxod,3.d chas, & Prophetas, ficut dixit: Egofum quifum. u TInuocame in die tribulationis tua, & eruam
i •{ Quoniam deus deus tuus ego fum.) Deus fum te, & honorificabis me.) Tentamur ut probemur:
omnipotentia: tuus fum autem deus per gratiam,non perfeueremus in fide , inuccemus in tribulatio—
fimulacra muta,& furda,quæ haétenus ueneratus es. ne , magnificemus eum cum fuerimusa periculis li
Vel ego fum quifemperfüm ipfe. x M Non in facri berati.T x • T Peccatori autem dixit deus : qua
ficiis tuis arguàm te.) Quia corde contrito delcctor. re tu enarras iuftitias meas , & afTumis teftamen
1 •|Holocáúfta autem tua in confpe&umeo funtfem tum meum per os tuum?) Audiant haec do&tores,
per) Si odorem reſta orationistiquam ſuauitatis in uel Epifcopi ecclcfiarum : qui peccata populo
cenfum ad me ufque direxeris. m •I Non accipiam rum refecant pracdicando . Vnde fanatus Pau
de domo tua uitufos, neque de gregibus tuis hircos.) lus, dicit : Manifefti funt qui praeceptum Chrifti 1.Tim.{.?
Ifta enim fpreui; quiafaiiguisuêriãgni cffufus eftpro non ſuſtinuerunt, ideſt, non PPIಚ್ಛ opere quod
prædi
 86 C O M M E N T. D. H. I E R O N Y. M. I.
Matt. 23.a prædicant. Vnde dominus dixitapoftolis : Quae dixe , mortem prxcipitat obliuifceptesfe, & nemo eripere G
- E£intuobis,facite: fecundum operâuero illorum nolite Poteft. ! “ISacrificiülaudis honorificabitme.) Qgia
facere, a qTTuuero odifti difciplinam, & proiecifti de 9mnibono quod fanóti faciút,deus honoratur.Vn
{ermones mieos retrorfum.) Quæ prædicabas in eccle- de dixit Paulus: Omnia quæcunque facitis in uerbo i.Cor.1•g
fia, non cuftodiebas inuita. 5 J Siuidebas furcm, aut in opere: omnia in gloriâ dei facite,ut& in euange -

currebas cum eo, & cum lio: Vt udcantueſtra 6- Matth.s.i

& proieciftifer Pera bona, & glorificent
adulterisp9rtionem tuam *Tu ucro odifti difciplinam, uidebas
ဇူ့ Cucurriſti ஆ ° mones meosretrorfùm.* Si furem, စ္တပ္ပုံႏွင့္ႏိုင္ရန္သူ 體 eſtin ,
;, , CaeliS. OC me hOIìOTAC
Χ uel in adu . currebas cum eo : & çum adulteris P9{"'°* '
re, participatuS eS adul- - -

illecoram angelis: quia e

latoriislaudibus,uelincő- nem tu" ponebas. abundauit ãðäñäöüöäääääöä
Os tuum
fentaneis uoluptatibus es , malitia , & lingua tua concinnabat dolos. វ្យែ facrificiis lau
adiunâus. Quòd dixitfu- * Sedens aduerfum fratrem tuum loqueba- dis, impleuitq;quodine- * ..
perius , portionem tuam ris, & aduerfus filium matris tuæ ponebas uangeliis eft locutus: Qui Luc.12.4
ponebas,ideft, portionem me confe(fus fuerit coram
quam cum deo & angelis ; fcandalum: haec fecifti,& tacui.'Exiftima ' hominibus, ego eum con
habere debueras, poriis il fti inique quòd erotui fimilis: arguam te, fitebor coram patre meo
lam in inferno. c ºf Os f & ftatüam contra faciem tuam.' Intelligite & angelis eius.Tm JEt il
tuum abüdauit malitia, & , hæc qui obliuifcimini deum * nequando licitereſt)Chriſti iter per
lingua tua concinnabat do i rapiat,8 non ſit qui eripiat. Sacrificium opera fan&orum eft. :
los.) Illo male agente, tu m laüdis honorificabit me," & illiciter" quo n •|In quo oftendam illi
nequiter ac dolofe bene a " oftendam illi falutare dei. falutare dei.) Salutaris dei
gere collaudabas. Vellin patris, filius eft. In hoc fa
gua tua concinnabat dolü, ° Pfalmus in finem Dauid, quando uenit ad crificio 1ndicat uiam quæ
ideft, Iudas contra Chri eum Nathan propheta, quando intrauit ad ducit aduitam, ideft, ad
ſtum. Osſuum abundauit Bethfabee . Pfalmus L.
р Iferere mei deus,fecundum magnã Chriftum.Qui nobis præ
nequitia, quando confiliń. ftare dignetur, ut difcreti
fecit cum Iudgis, ut eum q mifericordiam tuam. * Et fecundü
a paleisimpleti frustufan
crucifigerent. d JScd&s ‫ل‬- -multitudinem
miferationum tua čtificationis, offeramus ei
aduerfum fratrem tuum facrificium laudis, utipfo
loquebaris, &aduerſusfi ' rum dele iniquitatem meam.'Amplius laua illumináre intelligereme
1ium matris tuæ ponebas me ab iniquitate mea:& a peccato meo mü reamur uiamuoftra falu
fcandalum.) Filius dicitur 'da me.' Quoniam iniquitatem meam ego tis, Amen.
F Chriftus: quia defynago ' cognofco,*& peccatum meü contra 喘 eſt o «Infinem pfalmus Da
gaproceſsit.Vel Iudas fra -
CIIl uid cum uenit ad eum Na
ter domini dicitur, ut ait, than prophcta, quádo in
Pſal. 21.c prophcta: Narrabo nomê íuum fratribus meis.Vclali trauit ad Bethfabee.) Ifle quinquagefimus pfalmus
ter. Fratres fortiores fan&i: filii, fimpliciores. Vnde uocefii continet paenitentis perfonae: oftendcns,ut qui
Rom.15.4 fanëtus Paulus dixit: Nos qui firmiores fumus, debe ceciderit in crimine, confitendo mala ſua redeatad ſa
mus infirmiores fratres fuftihere. Sedens aduerfusfra lutem. Pfalmus L.
trem tuum loquebaris: qui tibi in baptifmoeftrena Iferere mei deus fecundum magnam miferi
tus. Et aduerfùs filium matris tuae pofiebas fcandalü:
༈ ཡབ་ཨཱ eccleſia dei ſicutteipſum perfide exhibuit Chri
M. tuam.)Confiteor immenfam miferiâ,
idcopeto magnam mifericordiam. Quia qui
o. c •fHgc fecifti,& tacui.) Quia examinanda ea in femiferum putat efTè de fuis peccatis, cum illo facit
futuro iudicio referuaui. Et tacui: quia non ftatimuin deus mifericordiam magnam. Qgia minor mifericor
dicaui, fed fuftinui. f TExiftimaftiinique quòdero dia efthicin praefenti, hóceft, quia homo cum non ef
tui fimilis) Dum non uindico in prgfentiàrbitratus es fet, exnihilocreauit illum deus ut effet, & regit & gu
ea mihi placere, ficut tibi placenftua mala & aliorum. bernat. Maior mifericordia dicitur: quando ipfum ho
g *JArguam te.) Cum in ſiniſtraparte ſedisfueriscol minem quë creauit infuturo remunerat. q Et ſecun
9catus, infuturo iudicio. h q]Etftatuamilla contra dum multitudinë miferationůtuarü &c.) Confugio ad
faciein tuam.)Vt his confufus damneris in morte per miferationestuas, ut grauibus uulneribus theriacâ re
petua,hoceft,per illa mandata quæ non cuftodifti? ucl Inition infunda Nitration dicit: quia multa funt
£ua pcccata & aliorum, qug poft te reliquifti,ut illud: peccata mea,& miferationes tuae multg. Vnde dicit Ap
Ezech. 3.6 Quiafi non annuntiaueris iiiquo iniquitatem fuam, heta in alio loco: Miferationes tuae multae funt dfie. Pſal,68.d
fanguinem eius de manu tua requirami. Vtinam nos r • Amplius laua me ab iniquitate mea, & a peccato
in hoc fæculo poneremus ante nos peccata noftra, & meo mundame.) Expetoutmiea peccata abluas fonte
non deus ea in iudicio ftatueret antè faciem noftram: miſericordie:quinò uisin eterni peccatiuulnera reſer
ubi iam non caftigatio, fediudicium mortis accedit. uare. Ac fi dicat: Tu potes plus mihi remittcrc quàm ,
i •[Intelligite nunc haec qui obliuifcimini deü.) Vox cgo intelligă rogare. f IQuoniă iniquitate mcă ego
prophetae ammonet unuinquéque ut non ponat do cógnofco.) Ante facié enim meâ caspono.Situ pronú
minum inobliuioue, necfua mandata. k fNequan tias inconfeßione tua peccata, deus 蠶
tibi.
dorapiati & non fitoui eripiat) Ne quando rapiat ad t •TEt peccatum meum contra mc eft femper.) Quia
Iob.l.o.b. mortem uelad diem iudicii: unde dixit: Etnonieftqui mea peccataatuae bonitatis diuitiis feparât. Quia non
demanumca poßit crucre. Vel rapit ille, hoc eft'in tradoillud in obliuionem, propono illud fempcr 蠶
- QCulloS
 I N P S A L M V. M . . L. -- gz

A oculos meos.Qgia fitu ponis illudantete, deus illud leftiquis refperfus hyfTopo,idefthumilitate cordis,ab C . :
non ponit ante fe. a M Tibi foli peccaui,& malum co omnifuper6ig malignitáte purgatur. g Mf Lauabis ,
ramtcfeci.) Tibi enim delinquit quifque cum pecca- me,& füper niuem dealbabor.) Vt quiâ peccata mea
| • uerit: quia tu folus fine peccato es,dicente Apoftolo: funt phœniceo fimilia, quafi nix dealbentur. Tu, in-
Rym. 3. • Eft deus uerax: omnis autem homo mendax. Vcl di-, quam,domine potens espcccatum piceum in laéteum
! cit Dauid: Egopeccaui, & candorem transfcrre: fuli
tu ſolusſime peccato
- - :‫• ج ہ‬
es, ſi- a femper.*:Tibi foli peccaui, & malum
iner- b - - - - - - -
corä
- -
hebenă in cry - º

E%33* catum
cutdicitnon££*£* QgjP*$*
fecit, nec inué- c* uincas
reféci,° iitiufìifìceiisinferímóìibus
iudicaris.* E tui$,& fttjfi'59$'
!''°"°''''°*°* $9'*;'
re.Vel,läuabisme, hoceft
tus eft in ore eius dolus. 1. cum iudicafjs. tcge enim in iniqui- pe, paiitentiam&baptir
Ioan.8, f Vel illud: Quis arguet me tatibus conceptus fum: & in peccatis çon- mum.Et fuper niuem de
depcccato? Et item dicit: “ Cepit me matcr mea. * Ecce enim ueritaté albabor, ficùt dixit Efaias:
* loan. 14.4 Vénit
ſ ius, &princeps
in ménonmundihu
inuenit jf dilexifti,
manifeßaßi * incerta
mihi.'& Afperges
occulta fàpientiæ
me dominetuæ ficut
Si fuerint pcccatauelut
phoeniceum, ueltra
ni Efa.i.e
quicquàm. b “IVtiufhfi g hyſſopo,&müdabor:s lauabis me,& ſuper " dealbabor. -

ceris in fermonibus tuis, I, I? h - - - h •II Auditui meo dabis

& uincas cum iudicaris.) ; niuem dealbabor." Auditui meo dabis gau gaudium & latitiam.) Cũ
1 1- • : {
öÄÈÉäùíåíciüií , íium & lætitiam :& exultab unt offa humi ÉÉÉ ಶ್ಗ
- - - - - - - - -

iùíicas. Propter nostráf- k liata.* Auerte facié tuam à peccatis meis : ti;audiremeruero: Homo Matt.s.ass
ಛಿ pcccatores il- 1 & omnes iniquitates meas dele." Cor mú-
èfuit iudicatus $ damna- 5 dum crea in me deus : * & fpiritum re&um
dimiffa funt tibi peccata Енс. f. е
tua. Vel auditui dicit,quá
-
-

- - - - - - - - - - - - - - T i ſ<ír - -

;us: Yude di$u$$ilij à innoua in uifceribus meis.'° Ne proiicias cftpeccatum

{tus ab iniquis iudicatus
d;dixit Nathái dimißü
tuum.
<ęsed illei, futuro iudi- P °°* facie tua : P 3. fpiritum fanátum '°°'°* i jEt exultabunt o(Tahu
cio, erit alios iudicaturus ? !'° ೩ufcrasame * . Redde mihi lætitiam £¤- miⓛiticituirtutes quę
&€ondemnaturus.Iuftifi ' lutaris tui: ' & fpiritu principali confirma. prius fuerant peccatis hu
catus es dominc Icfu infer £ me.* Docebo iniquos uias tuas : & impii* imiliarc.Vclatcrnitas fpci ,
monibus tuis, cum ductus * ad te conuertentur.' Libera me de fangui- meæ, quae pcccante ine hu
Appopuli peccatis admor nibus miliata fucrat, te indulgem ; * * :
tem, non eft inuentus do - - te perfultat. x 4 Auerte
- lus inore tuo.Viciftiiudicatus, cum in te nihil dignü faciem tuam a peccatis meis.) Ncc ea fic afpicias utre- P
morte princeps tenebrarum inuenit. Confuetudo pro- uertantur in commemorationcm tuam.Auerte facicm ,
phete éft,ut açta pro agédis loquatur. c JEcce enim tuam.Acfi dicat: ne uideas, nec rccorderis illa.
p in iniquitatibus conceptus fum:& in peccatis concepit 1 TEtomaes iniquitatcsmcas dele.) Prgteritas,prç
me mäter mea.) Hic üerficulus totius generis humáni fentes,atq5futuras. m MI Cor mundü crea in me deus)
lol.14b cafum exponit, ficutin íob: Nec fiunius dicifitfuper Qgotç uideam. Sicut regabat Dauid: ita &unufquif- - * *

§ÃŽ terram, poteft effemundus aforde peccati.Cócipitur que dcbet facere. Cor mundum crca in me dcus. Pro
Σ, ό, autem & pafcitur in originalipeccatQ, quod ex Adam gterearogabatut mundus ficreta peccato. n •] Et
trahitur:fedbaptifmo per gratiam Chrifti purificatur. fpiritum rectum innoua inuifccribus meis.)Quo te re
Vel, ut iuftificêris in férmónibus tuis,& uincas cum iu &te confitear.Vcl fpiritum re&um ad uidendum & di
dicaris. Hunc locum diligentius in epiftola ad Rpma- fcernendü:ficut antca rcäus fuit in me. o 4 Ne proii
Rom. ;., nos Paulus edifferit: quòd deus cum pof$it dcnobis iu cias mea fácietua.)Sicut Cain ut exulate cfficia* Afa Gen 4
dicis au&oritate difcernere, non hoc facit: fcd nobifcü cietua, ideft, a praefentia tua. p MJSpiritü fanäütuü
uultiudicari, ut magis iuftitia appareat iudicantis. In ne auferasa me.) Sed ab eo cófumptis deliáis, tuo ne
pcccatis concepitmie matcr mcâ Obfcurus locus,&al ftatuas coafpeétuiSpiritum fànótüm tuum ne auferas
ìius retraâandus. d q[Ecce enimueritatem dilexi(ti) a me: Ideft,fpiritum prophetiæ q •| Redde mihi læ
Cum per prophetam peccantem famulum increpafti, titiâ falutaris tui.) Chriftitui, illam exultationem quâ
ucritatem diléxifti.Vêritas Chriftus eft: quia pater di- in cohabui prius quàm peccauerim. Salutaris deipa
ligit filium flum, uel diligit confefsionem exore pcc- tris,Chriftus eft.Acfi dicat:ficutantea pręuidebápcr
cätoris. e qM Incerta & ócculta fapientiæ tuæ manife- fpiritum,Chriítüin carneu£turum:& miodo fic faciã.
pgl.i 18.g ßafti mihi) Hoc eft,quodinaliolocg ait: Reuela ocu- r “J Е. fpiritu principalicöfirDame)Vtipfeinmc,&:
los meos, & conſiderabo mirabilia delegetua. Incer- non uitia principetur. Tu uero qui legis ſancta ſcriptu
tum & abditum mihi erit, fi remittis talefacinus. Sed ram,fan&á hictrinitatem intellige.Vel cófirmamé, in
manifeftum eft, cum ignofcerc dignatus es delinquen regno, Spiritum re&lü,hoc eftinnouádo fpiritum fan
ti.Sapientie enim tuae e[tut prius increpes, fic remit- &um,hoceft, fpiritum prophetiæ: fpiritüin principa
tas. Nam & Niniuitis occulta erat fapientia pietatis lem, patrem: fpiritumireétum, filiüm: fpiritum fàn- - ... "

fone.3.d tuç, cum dicerent; Quis fcit ficonuertatur deusa furo : &um, ipfum fpiritum fanctum. f<IDocebo iniquos … . . .
*& fuo,& non pcribimins? Vcl deus per Nathan pro- uias tuas,&impii adteconuertentur.) Vt declinaiites
phetam incerta & occulta manifeftaùit, ideft, narrauit a uiis prauis , paenitentiam agentes mifericordiam
2.Reg. vx.c 1)auid, quando dixit: Dimiffum eftpcccatum tuum: confequantur: ficut & ego a te mifericordiam con
icut Niiiiuitae conuerfifunt de malo in bonü, per pr£- fecutus fum. Docebo iniquos uias tuas: & impii ad
dicationem Ionę. f sf 驚
me domine hyffopo te conucrtentur, hocefb, ponam meipfum, ut mc
& mundabor.) Sicut enim hyffopus terrenus, curan- um exemplum alii imitentur. t i Libera
dispulmonibus aptus c(kutauertatinflationem: itacg mc dc{ai)guinibus deus ;) Dc Pssqre multis: Dc
. - ti 2 qui:
 C O M M E N T. D. H. I. E R O N Y M I.
s.cor.1 r.fquibus & Paulus ait: quia caro & fànguis regnum dei Idumaeus,&annuntiauitSauli& dixitVenit Dauidin G
E non pofsidebunt. a JDeus fàlutis meae.) Aquopoft domum Achimelech.) In regnorum libro, & in ipfo
peccatum uiuificor. Quia alius nullus potcft hoc face Hebraico pfalterio Abimelch, fcriptum eft: fed quo
fe. b MIEt exultabit Iingua mea iuftitias tuas.) Per niambeth:o & caph 5 apudHebrcos literae, modico
需 punito in me peccato, miſericordiam praebuiſti. apice diftinguuntur: ideo error facilius obrepfit. Abi
el pracdicabit mea lin melech interpretatur re
gua mandata tua. ; nibus deus, deus falutismeę:" & exultabit gnű patris mei. Dauidin
c •|Dominelabia meaa terpretatur fortis manu.
peries: & os meum annun lingua mea iuftitiam tuam.* Domine labia Venit in domum Abime
tiabit laudem tuam.) Sia mea aperies, & os meum annuntiabit laudé lech: & Chriſtus uenit in
periasos mcůficut Moyfi ° tuam: “ Quoniam fi uoluiffes fàcrificium regnum Iudgorü.Per Saul
quédam,ego praconabo: dediffem utique, holocauftis non dele£ta intelligitur mors: per Da-,
quia fanétus, quia pius, * beris.* Sacrificium deo, fpiritus contribu-, uid uita. Quid .# quòd
quia mifericors es. Vel latus : cor contritum & humiliatum deus morsperfequituruiranili
claufa erät per peccatum, ; non defpicit.' Benigne fac domine* in bo quódab initiofrculi fem
ncc locus erat,nec tempus, g permors perſequituruità
nec perſona, nec exemplũ h na uoluntate tua Siðn;" & ædificentur muri noftrâ? Quia qui ifta prae
poterant dare: quia n6eft ' Hierufalem.' Tunc acceptabis facrificium fentia amant, perfequun
pulchralaus inore pecca * iuftitiæ oblationes & holocaufta* tunc im tur fančtam ecclefiā, deft,
eccli. 1 r. c toris. d MQuoniam fiuo , ponent fuper altare tuum uitulos. illos qui caeleftia diligunt.
luifTes facrificium dedißê In finem intelleétus Dauid, cum uenit ad eú Pfalmus uocem continet
utique,holocauftis non de prophete peccata Iudaici
Doec Idumgus, & nuntiauit Sauli : & dixit populi exprobrantis:ad ip
lečtaberis.)Audiant Iudęi ei, uenit Dauid in domum Abimelech.
facrificia fua cefaffe intel fum cnim haec loquitur, di
Pfalmus L ľ. cens : Pfalmus L I. --
ligant etiã per alium pro
phetam deum loquenté : Vid gloriarisin malitia:"qui potés - Vid gloriarisima
Sabbatha, holocauſta,ne litia.) Curmonitis

Eſa. 1.d
omeniasqueueſtrasodiuit : es in iniquitate? ” Tota die iniusti
tiâ ? cogitauit lingua tua:' ficut no diuinis obuiás,pro
anima mea. Qgid ergo tu $ uaculi'acuta fecifti dolum.' Dilexifti mali phetas interficis? n 4Qgi
homo offeres? Audíquid potês es in iniquitatc.)Ná
ſubiecit : e IT Sacrificiü tiá fuper benignitatem : iniquitatem magis ciope dei creſcens, inter
deo, fpirituscótribulatus: -
quàm ficis prophetas eius, hoc
cor contritum & humilia- - ad cumulum auxittimali
tum deus non fpernit.) Meritointer reliquasbeatitudi tis, ut ipfum dominum traderes neci.Velquidgloria
nes euangelicas, beatitudo haec continct principatum. ris in malitia, hoc eft Adá & diabolus: quia' quod deus
μatth. f. a Beati,inquit, pauperes fpiritu: quoniá ipforum eftre ædificauit, illi deftruxcrunt in femetipfis: imaginem
P gnum caelorü.Qji non inuanitátibus fæculi inflantur: dci & angelorum. Qgi potens es in iniquitate. Non in
feda deo accipiunt fpiraculum uitae, atque contritionë bonitate, {cdininiquitäte. o •TTota die.) Qmne té * -

anxiicordis in eum refundüt, qui pro nobis humilis fa pus uitae tuae, in quò hæc malitia ufque adeffufionem
&us cft. Vel multi habent corcoritritü, fed non habét dominici fanguifiis propagata eft. p' •] Iniuftitiam :
humiliatum:quia plägunt quod fecerunt, & poftea ad cogitauit linguatua) Cogitatio fapientium, corde có
ipfum reuertidefiderant,quod anteafecerüt:& deprg cipitur, & ore profertur. Nam inore ftultorum, cor
terito nolüt pænitere. f • JBenigne fac domine.) Hoc eorum. Ac fi diceret: Nótra&auit corde, quod uomit Eccli. s 1. d
eft,placitam fac fpem noftram. g M In bona uolunta ex ore: ideo haec ad cogitationem detulit linguæ. Vel
tetua Sion) Quate contemplamur. g TEt ædificen hic lingua pro cordepónitur, fecundum illud:Tu qui Eft.14. d
tur muri Hierufalem.) Munitiones fidei charitatisque dixiſti in corde tuo, in calum aſcendam,ſuperaſtra ce
illius,quas in ecclefiapofiti in te collocauimus. liponam fedem meam, in monteteftamenti, in lateri
i •Tunc acceptabis facrificium iuftitig,oblationes &: bus Aquilonis:aſcédam ſuperaltitudiuem nubium, fi
holocaufta.) Cùm uel tepro nobis offers patri:uelano milis ero altifsimo. • q •jSicut nouacula acuta fccifti
bis laudes & gratiarum accipis aĉtiones.Velmuri Hie golum.) Dolus eftcúm aliud agitur, aliud fimulatur.
rufalem, uirtutes animae uel ecclefiae.Tunc acceptabis Et nouacula fiaßimulet agere uültus nitorem,& genas
facrificium,ideft,confeßionem exorepeccatoris. Ob uulnere fuo fauciet, dolum faciet. Quia cum ait acutâ,
lationem,hoc eft,laudationem, & holocaufla. -

indicauit dolo uerfutam.Sic& Iudaei dominum,qucm

r ITuncimponentſuperaltare tuumuitulos) Alta colere debuerant, non {olum non coluerunt: fed diuer
re, fides: quia quicquid offers, perfidem offerre debes. fis dolis fuperarenitentes, interfecerunt.Velaliter: No
Nom.13.4et Vitulum, laudes, uel cogitationes,uelui&timas,fcilicet uacula perfecutores intelliguntur: quia nouacula capil
Philip, 4. d utmeipfum offeram hoſtiam uiuam, fanstam, placen lum incidit , fedpercapillüm fuperfluitas diuitiarum
centem tibi. Nos quoque famuliruifupplices depreca intelligitur. Sicut nouâcula acutâ fecifti dolum.Illefa
mur domine Iefu Chrifte, utpietatis còhfilio, màgnis cit dolum, qui iffnegotio circumuenit fratrem fuum.
facinoribus noftris, immenfàm mifèricordiam largia Vnde Paulüs ait: Nemo circumueniat aut 蠶 . /The ‫همهی‬
ris : nosq;per contritionem cordis humiliati, ma&tädo diatur in negotiofratré fuum: quia de his omnibus uin
uitia,iugulãdo dcliéta,dignum tibi acceptabileq; prae dexeft dominus. r •II ម្ល៉េះ malitiamfuper beni
" holocauſtum. . . -

gnitatem,iniquitatem magis quam loquiacquitaté.) Di

•[Infincmintcllcâus Dauid,cumuenit adcüDoec lcxitpopulus illemalitiâ, cum cüquibenignitatepro
pria
 I N P S A. L. M. V. M. LI, ET LII. | 89

A pria adliberandumuenerat,interemit.Sed&nuncipfi f ႔ႏို့ autem ficut oliua fru&ifera in domo dei.) C6 C

udaei falfa de eo in qué non crediderunt,proloquütür. paratfe propheta oliuae fruétifere per pinguedinem fa
a MTDilexifti omniá uerba præcipitationis lingua do pientiae,ut in ecclefia dei collocatus, uiuetis in legis al
iofa.) In excelfum enim iniquitatem loquentes, ipfife legoria, euangelica proferat poma. Vmus eft enim
praecipitant in laqueum damnationis. 器 præcipi deus ueteris nóuiq; tcftamcnti prolator. Oliua fruéli
tationis dicit,quiá femetip fera, fanéta ecclefia eft, ut
illud:Promptuaria eorum .
Gen, 3 » 盤j$j;!*$
့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ ့ *[quàm loqui æquitatem.* Dilexifti 9mnia
üerba præcipitationis lingua dolofa.° Pro plena,eruĉţătia.Hicinbo
Adam de Paradißo. In lin - nam partem.Ité oliua non -

a dolofa: quiaaliudha- E:º:º: deus deftruet te in finem: euellet º fructifera,ficutait prophe .., ..
觀點 infïç, aiììá & emigrabit te de tabernaculo tuo: & radi- äÄÄÈÉÊË Pfal. 143.c.
incorde. b •| Propterea ° cem tuam de terra uiuentium.* Videbunt mentuum auoce loquelae
deus deſtruette in 蠶 * iufti& timebunt : * & fuper eum ridebunt, grádis, exarfit ignis in ea,
&euellette, & emigrabit '& dicent: ecce homo qui non pofuit deum & combufła funt fruteta __.
te de tabernaculo tuo: & eius. Et illud: Oliuamube Hiere. i *• £
radicem tuam de terra ui adiutorem fuum. Sed fperauit in multitu
rem,pulchram, fruétiferâ,
uentium.) Omnia haec in dine diuitiarum fuarum, & præualuit in ua fpecioamed conuera es •*
Iudaico impleta funt po nitate fua. 8 Ego autem ficüt olius fru&i
§ in oleaftrum. Item inbo
pulo: quia & a legis litera "fera in domo déi :"fberaui in miferiçordia nam partem dicit: Tuau- Rom.11.e
deftructus,& euulfus deci dei in eternum,8 in ſaeculum ſeculi.'Con tem cum oleafter effes, in
uitate,migratusq;eít deta k fitebor tibi in fæculum quia fecifti, * & ex fertuscsinbonam oliuam,
bernaculo dei. 鬣 & de
peétabo nomen tuum: quoniam bonum eft idefbin finē Patriarcharū.
his haec intelliguntur, qui g •|Speraui in mifericor
non credunt dominici cor in confpe&u fan&orum tuorum. ឱaញុំº:
poris tabernaculum: quia ' ln fineii intelle&us Dauid pro Mahalath. culum faeculi.) Quia non
exterminabuntura cöfor Pfalmus . LI I.
cfthunianæ fragilitatis fa
tio claritatis eius,ac debea ! Ixit inſipiens in corde ſuo : non eſt cultas,ut per fequis faluus
tae fedis habitaculo: uel de º deus." Corrupti sūt," & abominabi fiat,ſed permiſericordiam
uiucntium terra,quam fan o
&ti hæreditabunt. Velde- p.
lesfaéti funt in iniquitatibus:” nő dei. h º Confitebor tibi -

ftruette deus in finē, hoc q eft q, faciat bonü.'' Deus de cglo profpexit • precans
in faeculü quia fecifti.)De.
ut in hoc fçculo,
B eft,memoriam diaboli.Vt fuper uod uerbo creafti,confef
Pfal.9.g alibi: Vt non apponat ul }. mercarºiuddie D
tra magnificare fehomo fuper terram. Vnde fànétus mentia folita largiatur, i qfEt expectabo nomentuü :
1.cor.i ;.c Paulus apoftolus dixit: In finem fçculorum inimica ; quoniam bonum eft in confpe&u fan&torum tuorú.)
deftruetür mors, ideft diabolus: Euellette & cmigra Nomen illud ante cunëta fæcula benediétü, quod red §
' bitte de tabernaculo tuo, & radiccm tuam de terra ui- • dit fanëtis debitum praemium. Quod prophéta fitiens
uentium. Vt mors in Adam data eft: ita omnibus eius , poftulat,ut in confpeétu eius aeternæ beatitudinis acci
eெ.3.d filiis dominatur. Vnde di&um eft:Terra es,& in ter piat fortem. Qui nobis praeftare dignetur, ut ab omni
ram ibis. Diabolus & Adam eradicauerunt fe,& unuf dolo liberi,ab omni iniquitate mundati, filiü dei aequa
quifque fic facit quando peccat. c. •J Videbunt iufti lem patri ſpirituidueſančto cöfeſsi,mereamurficut oli
& tihebunt.) Ne talia appctant. d MEt fuper eum ri ua frustifera in Hieruſalem cæleſti plantari.
|le debunt.) De ultionc calamitatis eius. Videbüt,hoc eft, x 4 In finé pro Amalech,intelleétus ipfiDauid) Ama- ‫על מחלת‬
intelligent eorum poenam, & timebunt ficut fanétus lech interpretaturdolens, fiueparturiens, corpus Chri `
l
€al. 6. 4• Paulus dicit: Vide ne ctiam tu tenteris. Vel timebüt, fti intelligitur. Et dominus doluit pro peccatis noftris:
Ecclef.9• c ideft,nefcicnt exitum illorum. Vnde diétum eft: Ne quiauerum corpus fuit & parturiuit filios. Et ecclefia
Ibid. 3. • fcit homo finem fuum. Adhuc. Et fuper eum ridebüt. corpus Chrifti, dolct pro peccatis fuis & aliorum, &
Duo tempora funt: Tempus flendi,& tempus ridendi. parturiuit filios peruérbüpraedicationis,ut illud: per *£*4*
Hic habent fanétitempus flendi, & in futuro tempus ęuangelium egóuos genui. Etitem: Fiiioiiiiiei qùô Gal.4*
ridendi. e «TEt dicent: ecce homo qui non poſtuit iterū parturio ហ៊Chអំព៍ធំ 蠶
deum adiutorem fuum:fcd fperauit in multitudine di pfalmus uocem continet prophetae, pcccatores atque
uitiarum fuarum, & præualuit in uanitate fua) Ideo impios increpantis. Pfalmus L I I. • *
ILис, I 6, г fuper eum haec uindicta defcëdit.Vel de illo diuite di Ixit infipiens in corde fuo: non eft deus.) Dixit
it,qui in inferno torquebatur: quiabgna receperat in
Luc. 12. e uitafua,& de illo alio,cui dicit: Stultehac no&teanimâ
D
infipienspopulus Iudaicus fiue diabolus, nó eft
deus. Ac fi dicat, non eft Chriftus filius dei.
-

- tuam repetunt a te: quae autem parafticuius erunt?Sic m ©[[Corrupti funt.) De lege bonae naturae. n qAbo
eft qui fibi thcfaurizat, & pon eft in deum diues.Non minabiles faéti funt.)Hoceft,odibiles fa&ti funt. o 4 In
quod malumfit diuitias habere, tantum ut de iuftoha iniquitatibus fuis.)Hoc eft,in defideriis fuis.Deum (tu!
beantur: & deo gratiae referantur qui eas dedit. Non, ticum ore negare aufi non fint,corde tamen dicüt eum
fedmalum eft fpem in diuitiis ponere:cum in alio pfal nó effcjquo malo horribiles &abominabiles deo fiüt.
Pſal.61.c mo dicat: Diuitiaefi affluant,nolite cor apponere. Di "Noneftquifaciat bonum, nő eftufqueadunű)
uitias licet habere ad ncceßitatem, & nó licet poßide Nö de omnibus, fed de his omnibus tantü qui deum
re ex amore.Nam & Abraham & reliquiboni diuitias negãt,propheta dicit: quia aliquoticns bona loquütur: *

habuerunt: fcd fpem in diuitias nonmiferunt. . . ;. . nunq tamëfàciunt. q 4Dominus de cælo profpc
-

- * H 3 xit fu
 C O M M E N T. D., H I E R O N Y M I.
E xit fuper filioshominum,utuidcat fi eftintelligens aut dicit: Infelix ego homo, quis meliberabit decorpo G.
requirens dominum.) Ideft, ut inueniret quos eligeret: remortis huius? Gratia deiper Icfum Chriflum domi
ficüt quondam in Prophetis Patriarchisq;fecit:inuen num noftrum. Sed in die iudicii quando inimica de M.Cor. 1 y.e
tumqjtanquàm proprium manciparctalumnum. Pro flruetur mors, tunc erit ueraredemptio. i • MJExulta
picere &uidereignorantis & querentis et. Nunquid bit.Iacob, &latabitur Ifrael) Vtrunque Chriftianus
deus aliquid ignorat? Nö, populus audit: qui eft Ia Ges. 27.d
ſed ម៉្លេះ fui funt, ut cob, diifupplantat Iudai
?[al.18.4 ait propheta: Caelienarrât a fuper filios hominum, ut uideat fi eft intel cum populū, benedičtio
ligens aut requirens deum..* Omnes decli
b nemq;eius accipit, & Ifr
քեմբ: 3. 6 glóriam dei. Etalibi iuxta
Apoftolum: Noftra autë. nauerunt, ſimul inutilesfacti ſunt: º non eſt ael, dùm deum fideioculis
qui faciat bonum, non eft ufque ad unum. intuetur. Igitur & nos fup
cöuerfatio in c¢lis eft:quia
Nonne fcient omnes qui operantur iniqui plices deprecemur deum,
fpiritus fanétus facit fan
άes amare& diligere deü, tatem : qui deuorant plebem meam ut,ci ut declinantes aloquacita.
&ipfefpiritus fanćtus de “bum panis. Deum nofiinuocauerunt : * il te ſuperflua,ipfo inſtruen
us cft. Profpicit deus per lic trepidauerunt timore ubi nó erat timor. te intelligamus omnia in
eius dominatione cófifte
fuos fan&os: quia ille prg * Quoniam deus diffipauit offa eorum qui
dicat & loquitur per illos, re: qui digneturablata ca
Matt, 1°•f ut dominus ait: Non enim ' hóminibus placent :" confufi funt quofiiâ ptiuitate uitiorum,erigere.
uos eftis qui loquimini : $ deus fpreuit eos.8 Quis dabit ex Sion fa inos in libertatem uirtutü.
fedfpiritu$ patri§ ueflriq 'lutare Iſrael :" cum auerterit deus captiui k 4 Infinem in carmini
bus intellećtus Dauid,cum
loquitur inuobis, a MO; ' tatem plebis fuae,' exultabit Iacob,& laeta
mries declinauerunt fimul ueniunt Ziphari, & dicüt
bitur Iſrael. Saul: Dauid abfconditus
inutilesfaćtifunt) Hi infi
ientes, quia non require k In finem in carminibus uel hymnis intel eft apud nos in fpelunca
器 deum, omnes declina le&us Dauid,cum ueniffent Ziphaei,& nun Ziph)Ziph uicus eft,& in
úeruit in paßiones,fimul tiaffent Sauli : nonne Dauid abfcondi de Ziphçi dicûtur. Ziphçi
inutiles faäi funt. Inutilis tus eft apud nos ? interpretantur florétes, id
dicitur quinô operaturali Pfalmus . L 1 II. eft, peccatores, qui quafi
uid boni.Vndedicitine-l florentes&uirides ſuntin
Eusin nomine tuo faluum me fac,
Jhid.ºſ.e úgelio Tollitetalentü ab m
& in uirtute tua iudica me." Deus præsétiuita,
ta:Omnis
ut ait prophe
caro foenum, & Eſº.49. &
eo, & inutilem feruű proii " exaudi
citeí tenebras exteriores, omnis gloria eius ficut flos
ibi erit fletus & flridor dé agri:quia quod ficcum eft,
tium.Sibimetipfis funt inutiles,qui mandata deiadim igni referuatur. Ifti deputantur in poenam: fanâi ad
plere nonuolunt. b SJ Non cft quifaciatbgnum: nö regnum.Sicut herba hodie quafi uiridis uidetur efTe,
&ftufque ad unum) Nullus enim cxhis impletuolun ufquequo fueritaeftus:fic peccatores qui uidentur flo
tatem patris caeleftis. c MI Nonnccognofcerit omnes rere, in dic iudiciiarefcent: & fanâiquihic uidentur
uioperantur iniquitatem: qui deuorant plebem meâ 盤 aridi& ficci,tunc erunt florétes & uirides.Vnde
醬 &fcampanis. Deum non inuocauerunt.) Cogno iaieſt:Iuſtusutpalmafiorebit. Dauidfuitabſcădi-Pºl. 31.”
fcunt enim fe impie agere, & non folum nqn emen tus in inferiori parteterrae: & dominus inutero fancte.
dant, fed etiam déi populum deuorant dentibus mali Mariae, &in una gente Iudeorú, & diuinitas in carne
tiae fug : deumq;inüocare contemnunt. d •Illic tre Chrifti. Ifte pfalmus orationem dominici hominis có
' pidauerunt timore ubi non erat timor) Idola ac fimu tinere dinofcitur, formă feruiaccipientis, accedentisqi
醬 mortuatimuerunt, qui deum timere debuerant. adpaßionem informaferui. Pfalmus LIII.
e IQuoniam deus diſsipauit ofla eorum quihomini .… Eus in nominctuo faluum me fac.)Poftulat hgc
bus placent.) Conteret cnim fpem aeternitatis eorum D ne tuo, hoc eft,in illo nomine humilitatis quod
a patre,ut oftendat carnis infirmitatem.In nomi
'deus,quiineius contumcliam jmagis fibi quàm illipla
cueruht.Sibiplacentes confufifunt,ideft, quihomini eftfaluatio. m •[Et in uirtute tua iudica me.) Vultfe iu
bus placent & non deo. f •T Confufi funt, quoniam dicari, ut illudhonorabile maieftatis nomcn diuinitate
deuSfpreuit eos.)Merito fpernitur adeo qui reliquerit cöfcendat.Humilitas fuit, quando uenit dec¢lo in ute
deum: & qui eum relinquit, digne tanquàm ignotus ab rü,de utero in praefepe, & füftinuit multa,ideft,alapas,
t, Cor. i4£ eo confunditur,dicenteâpoftolo: Omnis ignorâs igno fputa & reliqua,Virtus fuit,quandorcfurrexit& afcé
rabitur. g • JQus dabit exSion falutare Ifrael.) De 盤 in caelos quadragefimo die, & quinquagefimo die
*/4*4 Sion ut aitpropheta,exibit lex, & uerbum domini de uenit fpirituffan&us fuper apoftolós, & prxdicauerüt
Hierufalciii.Quis dabit? Deus pater dedit filium fuum doétrinâ euangelii in töto miundo.Vnde di&tum eft:Et Thilip. s.l.
in Sion,hoc eft in fan&am ecclefiam.Salutare Ifrael.Sa dedit illi nomë quod efl fuper omne nomen, ut inno
lutaris nofter Chriftus eft. Quis dabit nifi dominus in mine Iefu omne genufleéìatur, cçleftium,terreftrium
aduentu ſuo per qué gloriamaternitatis ſpeculamur? & infernorü:& omnis lingua cöfiteatur,quia dominus
h 4Cum auérterit dóminus captiuitatem plcbis fuae) IcfusChriftus in gloriaefideipatris. Et qui mortuus
. . . I fe quoque auerfa captiuitatc uitiorum, erexignos in. eft adtépus ex រ៉ែ carnis, uiuit exuirtute dei.
s.tor, f.h醬 uirtutum. De quacaptiuitate dicit: Iam re Etitem dicit Apoftolus: Nihil exiftimauime fcire in 1.Cor.t.a.
Rom.7.4 dempti fumus de peccato Adg: fed tamen adhuc in ca teruos nifi ChriftumIefum,&hunc crucifixü.Vel iu
º
ptiuitate detinemur, quia non cftintegra libertas:quia dicame.Vox ecclefi£,difcretionem rogat. n M Deus
äumfumus in corpore.Pcregrinamura domino.Etitô cxaudi orationcm mcam, ) Ethoc rógat, ut mcrea
tult
 I N p S A. L. M. V. M. LIII. ET. LIIII. 9凰,

А tur à deo exaudiri. Nouerat enim ille folus orare con
ftanter, nec ignorabat ut homo quid peteret: iuxta il
Row. 8. e ludApoftoli: Nam quidoremus, ficut oportet, nefci
mus. 7 a MT Auribüs percipe uerba oris mei)Vox
ecclefiae. Aures domini dicuntur, quando exaudire di
&orremeauitadatra. Quem nos fupplices depreca-C
mur, ut eius adiutorio ab inimicis falüáti, átribulatio
nibus mundanis erepti, ipfum caput noftrum domi%
num Iefum Chriftum,quem in cęlis fufpicimus,mcntei
& opere proſequamur. -

gnatur. b T Quoniam -
1 ©T In finem in carmini
alieni inſurrexerútaduer
fus me.) Hoc eft Iudaei, b
: exaudi orationga meam :* auribus percipe bus ನ್ದಿ। º
cum peculiares dei eſ uerba orismei.* Quoniam alieni infùrrexe- £*"* ''S}%$,
Pinis enim legis Chriftus Rom. io. 4
- 醬 fe per É jrunt aduerfum më , & fortes* quæfierunt
greſsionem ab eo fecerūt: animam meam iº & non prop ofuerunt deſi
adiuftitiam omni creden
ti. Infinëſemper de Chri
iion cognitione, fed uita ante confpeétú fuum. * Ecce enim deus ad- î, intelligitur. Vnde &
?fal. 17.g & 9p£fibus.Vnde dicit: ' iuuat me, &' dominus fufceptor eft animg fanai apöftoli dixerunt: ,
Filijalienimentitifuntmi $ meæ.8 Auerte mala inimicis ineis, & in uel Dominé oftéde nqbisgae Ioan. i4* *
hi. Et fi filij,quomodoalie b'ritate tua difperde illos." Voluntafiefacrifi- trem,&fufficitn£bis N?
ni? Deunatribucrant:fed
s2-21
‫بوب مہﺩﯾم دب‬، |
alienicrant, quia eiusui- , cab o tibi, &
- - o- 1
qqn tuo do_ potes
င္ရန္မာႏိုင္ဆိုႏို့၊ legem implere, nifi
- -

àb ipfo impleatur.Omnis
tam, quiillos'ueneratui- * mines quopiam bonum $it. Quoniam ex fcriptura fànâa de illo cß
uificare, uolebanttollere. omni tribulatione eripuiſti me, 8 ſuperini In carminibus , ideft , in
c M Etfortes quæfierunt , micos meos defpexit oculus meus. laudibus:Sicut carmina f:
animam meam.) Herodes In finem in carminibus intelle&us Dauid. culi funt,fic & carmina ec
principcfque facerdotum Pfalmus L IIII. clefiae :unde laus deican
mundanam habentes for- m
titudinem. Et dominus di-
cit: Non haberesinmeul
E;
ក្ញុំតែ
-

-
-

deus orationem meam, & ne -

-

-
tatur, & cóſolatio ſancto
: quia di&um eft:
ម៉្យាង្រៀ
Tunc iufti fulgebüt ficut Ioan. 14.4
...T.
- in
lam poteftatem , nifi tibi " __ttende mihi, & exaudi, me." Contri folin regno patris eorum: Matt. 13.f
loan. 19. b defùper datum füiffet.Sic ° ftatus fum in exercitatione mea , & ° con aequales angelis. Pfalmus
& hæretici pfecutores fu- º turbatus fum à uoce inimici, P & à tribula- uocem continet mediato
per ſanctam eccleſiam. $ tione peccatoris.“ Quoniã declinauerütin ris, quiferuilem
cum deus
d QT Nonpropofuerunt
deumante cõfpestü fuű) r - - - : 2.3...,:h:
Ге- 2 - 2 mam
meiniquitates ,'& in ira molefti erät mihi. proeffet;for
р noftra
c., libertatefufcepit.
Nonintellexerút fübper - Pfalmus LIIII.
B ſonacorporea latere drui
nitatem. Diapfalma interpofitum, orationem immu- . Xaudi deus orationem meam, & ne defpexeris *
tat, ut eum qui prius precabatur quafi homo, often deprecationem meam: intende mihi, & exaudi
dat effectumorationis obtinuiſſe. Ideoque ſubiecit: *—’me.) 蠶 haec deprecatio, ideo oftenditur:
e M Ecce enim deus adiuuatme.) Quià dominus de quod primam homo deus ih ftatuferuili manens,à con
fcendit in mortem. f •T Et dorainus fufceptor eft fcientiafanäitatis emittit. Secundam,quia fe fcitiuftü,
animae meae.)Cito eam reddirurus.Veldeus paterfu obedientiam non deſpici poſtulatTertiam propter in
fkepit filiumfuum, & Chriflusfuam ecclefiam in fide. firmitatem carnis,ut fibi intendatur,exorat.Qua ratio
# •T Auerte mala inimicis meis, &in ueritate tua di
ne intellige ô homo: quia nifipura confcientia deprc
pcrdeillos.) Qui me non intellexerunt per malitiam ceris, à deoprorſus non exaudieris. n q Contriſtatus
fuam, difperganturin ueritate tua: ficut nunc cerni fum in exercitatione mea.) Quam pro mundi uita fu
musfaâum. Ďiperá funteniminregionibus.Verita fcepi; quia femper exercitatio adres utiles ac neccffa
tem dicit: quia uerus cft, ideft, reddet unicuique fe rias agitur. o •II Conturbatus fumà uoce inimici.) Qui
cüdum opera fua. Difperde illos in die iudicij&intua me Samaritanum & dæmonium habentem, cum deus
iufta uindiéta : hoc eft, diabolum & membra fua. effem ante faecula,increpabát.Vel uox ecclefiae. Duos
h Voluntarie facrificabo tibi.) Beneuoluntarie:quia inimicos habet ecclefia.Vnum aperte, & unum occul
propria uoluntate ipfe facerdos & hoftia pro deliétis te. Vnum debet diligere,& alium odire. Diligere pro
populife obtulit patri, uthoc facrificiumuitátribue ximü,ut illud: Diligite inimicos ueros : benèfacite his L*c. 6, d
retmundo.Voluntariefacrificabo tibi.Vox ecclefiae. ui oderuntuos. Eralium contemnere & odire: ideft,
Voluntarie dicit, ideft, non neceßitate aut coaéte,fed ឆែ qui occulteuenit per ſuggeſtiones & dele
3.

1. fet. y. 4 uoluntarie,fecundum illud: Prouidentes gregem non ctationes, p Iſ Età tribulatione peccatoris)Quimi- -

coaâte,fed (pontance i ! Etconfitebornominituo hi femper tribulationum infidias intendebat. Propter * *

uoniam bónum g(t.) ConfefTus fum in mundo:quia hoc tribulat deus peccatores: aut ut emendcntur ;aut
蠶 de caelo? non ut faciam uoluntatem meám, utper illos corrigátbonos. q sTQuoniam declina; -

fedtuam quia bona eft. Confitcbor, hoceft, laudabo uerunt in me inijuitates)Populüs utique declinat ad \
nomen tuum :hoc bonum eft. x •| Quoniamex iniquitatem, quimcndacium profert fuper នុ៎ះ -

omnitribulatione eripuiftime,& fuper inimicos meos VeIIudæi fuper dominum, ficut dixerunt: In Beelze- Matt. m^b
defpexit oculus meus.) Quia orationqm mundam fu bub principe daemoniorum eijcit darmonia.
r inira molefti erant mihi) Perfequentes mein
ditin principiopfalmi: ideo ut deus omniaprxuidens, inuidiafua.Etin iramoleftierat.Moleftus,ideftfaeuus. v «， +
ereptüm fcätribulationibus, & inimicos défpe&tos in
fpeäione paterna pronuntiat:fcilicet,ut illa eum in Įnira, feſtuca, trabs, odium. Iraconturbat :trabs ex
telligas regnarepotentia, quapoft refurrc&ionem ui. czcat, ut illud:Turbatuscftprzira oculus Pfal. 6.b *ic
- Oßr
 p? C O M M E. N. T. D. H. I E R O N Y M-1.
- E a 4T Cör meum conturbatum eft.) Secundùm homi data repletaque cft corum ciuitas, ideft, Hierofolyma, G
**f***e nem, feduirtute diuina confortatum eft. Nam & an ut fupra muros redundaret iniquitas eius. m •J Et nó
闇 , inquit euangelifta, accedens confortabat eum. defecit de plateis eius ufura & dolus.) Omnia enim
b •I Et formido miortis cecidit fuper me:) Timorani quæ in lege prohibita funt, adaugendi peccati cumu Deut. 23. d
me,& tremor corporis. c Timor&tremorucnit &c.) lum excreucrunt.Inlege enim ufurae accipi prohiben
*Matt, 36. d Siquidem ipfe dixit.Tri tur.Vſura eſt plus accipe- .
' ftis eft anima mea ufq;ad * cor meum conturbatum eft in me, &" for requäm dare Vnde pro- Hier. 16.e
mortem. d •IT Contéxe ° mido mortis cecidit fuper me.* Timor & pheta dicit: Non foenera
rűt me tenebrar.)Tenebre º tremoruencrunt fuper me º & contexerút ui neque foenerauit mihi '
dicuntur mali homines,q quiſguäm. Et ſi uis quöd Matth. 6. b
perfequuntur ecclefià, & “ me tenebrae. Et dixi:* quis mihi dabit pen tibi dimittatur, dimitte.
qui tegunt ipfam in odio : º nas ficut columba, & uolabo & requief n •| Quoniam fi inimi
3, I04*,*.b quia qui odit fratrem fuú, f cam ?'Ecce elongaui fugiens, &* manfi in cus meus maledixifTetmi
in tenebris eſt. Et contexe
§ folitudine," Ex5e&abam eum qui faluum hi, fuftinuif[em utique:8e
runt me tenebrae: fed quia ſiis qui oderat me, ſuper
luxeram, nõ me compre
* me fccit à pufiIlahimitatc fpiritus & tempe me magna locutus fuifTet:
Io4n, 1. h henderunt. e •| Et dixi: ' ftate. ' Præcipita domine, diuide linguas abfcondifTem me forfitan
quis dabit mihi pennas fi * eorum :' quoniam'uidi iniquitatem & con ab eo) Non hic tátum de
cut columbae &uolabo & " tradictionem in ciuitate.' Die ac nocte cir paßione dominus queri
*:quiefcam*) Non ab a!io cundabit eam fuper muros eius iniquitas, tur : fed & de difcipulo;
fumam euolationem eua "& labor in mediö eius& iniuftitia." Et nó proditore. Nam legimus?
dendæ mortis , nifi à me in euangelijs: quia abfcon
defecit de plateis eius ufura & dolus. derit fe â Iudais. AIuda Ioan 8 g
ipfo. Poteftatë habeo po
fººt, te, d nendi animam mcam, & " Quoniam fiinimicus meus maledixiffet mi autem non fe abfcondit,
teftatem habeo iterum hi, fuftinuiffem utique. Et fiis oui oderat fed eum etiâ conuiuiofam
umendi eam: ut de tene me,fupcr me magna Iocutus fuiffct: abfcon cto a ciuit, ficut fequitur:
bris ad celeftia reucrtar. º diffem me forfitan ab eo. º Tu uero homo o Tu uero homo una
Incolumba auté fpiritua P unanimis:? dux meus & $ notus meus. Q ui nimis)Quicum alijscon
lem naturam defignat, fi iunétus eras apoſtolis.
cut in baptiſmo à %' domo'dei fimul mecum * dulces capiebas cibos : in
ambulauimus cum confenfu. , p •JDux mcus.)Ad pre
eft; Columba fimplexani dicandum cũ caterismif.
F mal eß abſque felle, & à ' Veniat' mors fuper illos,& dcfcendant in fus. q •I Et notus meus.)
malitia fellis alienü : quia * infernum uiuentes." Quoniam nequitia in Quia me per legis myfte- H :
ofculum charitatis animæ “habitaculis eorum, in medio eorum.* Ego rium cognoueras effe uen
fignificat: qa ecclefia duas * autem ad deum clamaui, & dominus falua turü. Dux meus & notus
pennas habet, hoc eft duo meus. Vox Chrifti de Iu
praecepta charitatis, dile
} uit me. Veſpere & mane,& meridie? narra da.Vnanimis dicit: qaui
bo & annuntiabo,& exaudict uocem meâ.
&tionë dci uidelicet,& pro Redimct debatur ab alijs quafi bo
ximi. f MT Ecce elon nus. Dux dicit , propter
- 獸 fugiens.) A Iudæis. - - quod Chriftum tradidit,
?fali 18. u Lorgečítenimàpcccatoribus falus. g Ermanßin dux mortis fuit. Notus,quando mifit eos binos ante fa Luc. 1o. •
folitudine.) Cum gentibus incredulis: quas aduentu ciem fuá in prgdicatione. r •J Qui fimul mecü dulces
Eß. 31, 4 mcoflorcrefcci. Dé quibus alius ait prophéta: Laete capiebas cibos.) Cum mandatis uitae & uolütate patris
tur & floreat defertum.Ecce elongauifugiens,& man plerunq;refe&us es. Cibus enim dulcis eft,patrisface
fi in folitudine. Columba fugit à conuerſatione huma reuolufitatem,ut illud:Qgiintingit mccumimanum in Matt. a6. b
na , & fanéti fugiunt à confórtio hominum, non cor aropfide,leuabit contra me calcaneum fuum.Velci
poraliter fed fpirirualiter, hoc eft,in confcientia: quia 體 ulcis, ideft, corpus & fànguis Chrifti, quod ipfe
cogitant quomodo fe contra fuggeftioncs diaboli,uel accepit indignus. f •] In domö dei ambulauimus cüm
hæreticorum defendere debeaní h' T Expe&abam confenfu.) Saepe enim cum ipfo dfio in têplo Salomo
cum qui faluum me fecit à pufillanimitate fpiritus & nis cum praedicationis cófenfu abijt. t •|Veniat mors
tempeftate.) Expeétat in corpore pofitus, nófolum fal fuper illos, & defcendât ad infernum uiuentes) Vt ma
uationem patris, ut à diuerfis tempeftatibus eruatur ; iorem fui cordis dolorë fecundum hominé oftenderet:
fed etiam ut ultionem de inimicis accipiat. Sequitur : ideo quafi in malediäione quæ eis erant uentura prae
i •I Praecipita domine & diuide linguas eorum.)In dixit.Veniat mors fupcr illos, & defcendant ad infer
aqua aliquis fæpe praecipitatur. Ergo hi ita demergan num uiuentes. Faétum fuit hoc de Dayhan,& Core,& 'Num.16.c
gen. z. $ufficut iu diluüig: & difpergantur diuifislinguis, ceu Abiron,& fimul uenit ignis & mortui fuerunt,& terra
Ibidem, 1 1. faëtum eft in ędificatione turíis. Sed cur ifla fiänt adie abforbuit eos uiuos. u J Quoniã nequitia in habita
cit. x T Quofiiam uidi iniquitatem & contradi culis eorum in medio ipforü. Etenim tam opere quàm
&ionem in ciuitate.) Iniquitatem, cum non credide cogitatione, nequitia pleni funt. x • I Ego autem ad
runt. Contradićtion.cm cum exprobrant, contradi dfim clamaui,& dfis faluabit me.Vefperè & mane,&
&M4rc. 6. a centes: Nonne hic cft filius Iofeph fabri? Et alia mul meridie.) Vefpere, cum paßionem fufcepit: mane,cü
ta. 1 AT Dic ac nocte.) Ideft, omni tempore. Die, refurrexit: meridie , cum omni claritate uirtutis fug
cum doceret turbas, & illi non crediderunt. No&e, cü adimpleta, caelos afcendit, fedet ad dexteram patris.
Patcrctur, &illi blafphcmarent. Ergo taliter circun y % Narrabo & annuntiabo : & exaudiet uocem
111C3IIl.
 * I N ps. A L MV Mº LV. . . . . . . . ‫وو‬.
A meam. Redimet in pace animam meam ab his qui ap cijquandoaccipicnt fententiam damnationis : Ite má- C
-- -

propinquant mihi.) Narrat fcilicet, quòd eum ueloci lediäi in ignem aeternum. x • T Et appropinquauit Matt.35. d
terpaterexaudiuit, quòd eum detribulationibus mor. cor iilius. Voluntas cius: quia quod intélligiint dé fcri
tis eripuit, quòdin pace animam eius ab inimicis, qui pturis,in malum uertunt, quia de fide trinitatis non re
eiob inferendam mortem propinquauerant, liberauit. ête credunt. Vnde diâum eft:Oportet effe haerefes, i.cor.s i. d
Vel narrabo, quafi mino ut qui probati funt, mani
ra: & annuntiabo, quafi Redimet in pace animam meam ab his qui fefti fiant in uobis.
maiora. Liberauit in pace a 1 | Molliti ſunt ſermo
animam meam: In pace, appropinquant mihi: * quoniam inter mül nes eius fuper oleum, &
t hoc efi, in femetipfo, ut £:9%$*$* (Cug Exaudiet du &: humi ipfi funt iacula.) Cum ait - -

e,\.;... ÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉ â liábit illos: * qui eft ante freula. Nő enim .molliti funt, de pluribus
noflra, qui fecit utraque g eft illis commutatio,& non' timuerüt deü: dicit,cum prius de uno lo
unum. Ab his qui appro- j extédit* manum fuá in retribuendo." Con cutus fuiffet. Ergo intelli
pinquant mihi. Appro- § taminauerunt teftamcnta eius: 'diuifi funt ge diabolumnúcupatum,
pinquantc0rpore, nonui ' ab ira uultus eius, &* appropinquauit cor & Iudam, q leniores oleo
fecit fermones fuos cum
"ម៉ែរ៏nne,„„,.; illius : Molliti funt fefifioties eius fuper ait : Aue rabbi, & oſcula- Matt. 26. c
3." §ííííííííííííé, .oleum , & ipfi funtiacula. "Iacta fuper do tus efteü. Tale oleum re
multos, fednon in paucis. ' minum curam tuam,& ipfete enutriet:*on nuentes, ut in tribulatio
In multis uero, ideft, in " dabit in " æternum flu&uation& iufto. ° Tu' nibus poſiti, dei petamus
baptifmo & in fiden5fi- ° uero deus deduces eos in puteti interitus. auxilium , ipfe nos deus
fuo exëplo docuit dicens.
- 盤點 ಘೀ º Viri ſanguinum & doloſiºnon dimidiabút m
curam•IItuâ,
Ia&ta&inipfe
dominum
te enu- ,
ម៉្យាងៃ º fuos:ego autem in tefgeraui domine. •
*
**

ÅŸ ' . fn finem pro populo qui à fan&is longe triet.) Vtab eo educatus
non credebant. fa&us eft,ipfi Dauid in tituli infcriptionem, inimicis fortis refiftas. *
b •I Exaudiet deus) Me . cum tenuerunt eum Allophyli in Geth. n «T Non dabit in aeter
benedicentem , non illos * Pfalmus
- LV. num flu&uationé iufto.)
maledicétes.Exaudiet de”, Iferere mei deus,quoniam concul Si enim iuftus fueris, non
fanctos fuos: c T eft,
Ethu- cauit me homo :$ tota
tota die impu te patitur ab iniquis fluéti
- miliábit eos.) Hoc fu- - - - - die impu bus fatigari, Qui fluctuat, ;
-- perbos, d AI Qui eftan- '' . gnans in marieft.Permare,mun , ,
te fgcula.) Pater utique, * ? . . . . dus ifte intelligitur,in quo D * * * *
quem in me manere non cognouerunt, quieftante fae fan&i flu&uant. o •TTu uero deus deduces illos
cula & manet in aeternum. Ille qui initium fumpfit ex in puteum interitus.)Vtqui noluerunt bibere de fonte
Maria, ante faecula genitus eft. e •| Non eft enim, aquae uiuae, in puteum interitus demergantur. In pu
illis commutatio. De malo in bonum, non commutan tⓞtmກເcritis hoc．ct in infⓞrmum, ແຕິaundiⓞ -
tur, non transferuntur fecundum euangelium de mor per illos. p •|Viri fanguinum & dolofi.) Qui funt ef
tein uita. f • T Et non timuerunt déum.) Ideo cau fufores fanguinis redemptoris noftri. q sT Non dimi- .
fa adultionem defcendit, ficut fequitur: g II Expan diabunt dies fuos.) Nonfolum non impleuerunt aeter
dit manum fuam in retribuendo.) Quia cum eis adau nitatis dies, fed nec ad dimidium temporis eius uenire
xilium porre&ta fuiffet, non eam receperunt. Nonti meruerunt. In modico enimfpatio inultione domini
muerunt deum: propterea non declinauerunt de malo. caabhoftibus trucidati fünt. r •J Ego autem fpe
inbonum, quia non cognouerunt. Et extendit manum: rabo inte domine.)Vt pleniinueniantiir dies mei.Et
famiin retribueriô iiiis.Extendit maiiumfiam, ut nos fupplices ཀཿཧྰ་མྰ་ཡྰ་མ་ཧཱ་ས་ཏྭ་ས་
à te domine exauditi,nec
aitpropheta: Tota die expandimanus measadpopu peccatioleo delibuti, àte enutriti, à te ab huius faeculi
lum, non credentem, & contradicentê mihi:ideo quia flu&ibus liberati, àtemereamurlongitudincm dierum
non credit opera mea &potentiam meâ. In retribuen pro bonis a&ibus adipifci, Amen. T -: : : : :
do illis,hoc eft,in uindiéta in die iudicij:pr£fertim cum Í <| In finem pro populoquià fan&is longe fa&us eft:
Abrahae dixit:In femine tuo benedicentur omnesgen Dauidintituli infcriptionem, quando tenuerunt eum
testerræ, ideft, in Chrifto. & in alio loco: Et dabo tibi alienigenæ in Geth.) In hebræó ita habct. Pro colum
gentes haereditatem tuam, & poffefsionem tuam ter bamùta longitudinum Dauid humilis atque perfeéti,
minos terræ. Chriſtus pernouum teſtamentum acqui cum tenuiffent eum Philiftijm in Geth.Columba mu
fiuit hæreditatemfuam. h . •| Contaminaueruntte ta,& Dauidhumilis atque perfe&us, Chriftus in paf
flamentum eius.) Quia non intellexerunt dominum Ie ſione monſtratur. Pfalmus - LV.
fum fan&torum uirorum pręconio repromiſſum. Iferere mei deus, quoniam conculcauit me ho
i •IfEt diuififunt ab ira uultus eius.) Ab fpirituiali promo:tota die impugnans tribulauit me) Inho
uidentia, diuifà eftcontemplatio eorum:ideo pars eo mine atque bellante,'diaboli uel reliquarum
rum cum infidelibus poſita eſt. Poſteorum exprobra nequitiarum fpiritualium oftcndit immißionem, quo
tionem ad Iudam fermorefertur dicens: Etappropin ruminftin&uáominus paffuseft.In die autem corpo
quauit cor illius, ut impletus à diabolotraderet Chri ralem aetatemmonſtrat. Miſerere mei domine. Acſi
m. Contaminauerunt teftamentum eius , & diuifi dicat: Facin memifericordiam. Quoniam conculca
funt ab ira uultus eius, ideft, haeretici, qui uoluerunt uitmehomo, idet, Chritus à Iudaeis in pasione con
contaminare teſtamentum dei, diuiſieruntin diciudi culcatuseft, & ecclcfiaà pcrfccutoribus. Homo unus
-- / pro
 9 3. C O M M E N T. D. H. I E R O N Y"M I.
E promultis dicitur, & plures pro uno dicuntur.Vnus o T Inira populos confringes.)Quia impa&i funt G
農 eft:pro unitatemalitiæ. Duæ ciuitates funt in mun inpetram offenfionis,& lapidem fcandali. Poft hanc
do:Babylon, & Hierufalem. Per Babyloniam intelli ultioncm propheta gaudens, præuidens futura decan
guntur maliquiperfequuntur fanátos:Sic & Hieruſa tat. p T Deus uitam mcam annuntiaui tibi.) Tu es
... . . . . Icm, ideft, animâ eleéîâ, nonccffat orare pro inimicis. cnim uita mca, omnifque populi, quiadredemptionë
Tota die impugnans tri ucnturus es mundi. Vnuf
bulauit me.Tota dic,toto
5 gnans tribulauit me.* Conculcauerunt me quifque debet nuntiare p
confefsionem : ficut Pau
tempore pugnae. ? inimici mei" tota die:* quoniam multi bel
a º lantes aduerfum me." Ab altitudine diei ti lus
«II Conculcaueruntme fecit, quando dicebat:
inimici mei.) Iudaei uti Qui prius fuiblaſphemus 1.Tim.1.c
que b *T Tota die) A e mebo : “ ego uero in te ſperabo. In deo lau & perſecutor & contume . .
tempore carnis affumptg. f dabo fermones meos : * in deo fperabo, lioſus:ſed miſericordiam
c 4 Ab altitudine diciti g non timebo quid faciat mihi caro.*Tota confccutus fum,quia igno;
mebo.)Duos fenfushabct h die uerba mea execrabantur: aduerfum me ransfeci in incredulitate.
hic.Vnum quafi dicat cc i omnes cogitationes eorum in malum.' In Et item dicebat: Viuo au Са, г. е
cleſia in rogando: non ti tem iam non ego:uiuitue
mebo altitudinem fuper k habitabunt, & * abfcondent : ipfi calca ro in me Chriftus. *:

borum. Alium affirmiian n neum' meú obferuabunt." Sicut fuftinue q T Pofuiſti lacrymas
do:timcbo altitudinè, hoc r runt animam meam, " pro nihilo faluos fà mcas in conſpečtu tuo, ſi
eſt altitudinë diuinitatis: . cies illos, in ira populos° confringes.Deus cut & in promißione tua.
器 qui non timet, pra P uitam meam annuntiaui tibi : pofuifti * la Tunc conucrtétur inimici
umptuoſe agit.
d. •j Quoniám multibel
$ chrymas meas in confpe&tu tuo, ficut & in mei retrorfum.) Promiſ.
fionestug erant,ut ueteres
lantes aducrfum me.) Ab promiffione tua: tunc conuertentur inimici lacrymas, conuerfis pot
altitudine diei timebunt: mei retrorfum.In quacund; die inuocaue tcrgum inimicis, in gau
quia nö in deum,fed in rc ro te : ecce cognoui quoniã deus meus es. dia nouellatrãsferres: me-.
bustranſitorijs poſuerunt * In deo laudabouсrba, in dio laudabo fer que cú fan&is caeteris tua
fpes fuas. c •] Ego uero, monem,in deo fperaui: nô timebo quid fa gloriamunerares.Poſuiſti
in te fpcrabo: in deo lau * ciat mihi homo.In me' funt deus uóta tua: lacrymas meas in conſpe
P dabo fermones meos) &utuo: hoc eft, audifti &.
Quia 1 eius ope praefidio " quae reddam laudationes tibi.Quoniá * eri uidiftisicutinpromiisio t:434
que confido, ficut dñs di * puifti animam meam de morte, * oculos netua Deuspromifitfan-f*********
Ioan.75 :xit: Mea doótrina non eft ? meos à lachrymis, & pedes? meos à lapfu: ĉtis ßuis bona: [ed tamen *** *
mea, fed eius quimc mi Ult dicit : Confiteretu prius
fit patris. Quanto magis iniquitatestuas, ut iuftifi-,
nos qui omnia ab illo accepimus,& illum accepimus, ceris. Tunc conuertenturinimicimeiretrorſum. Op
ipfum femper laudare dcbemus. f •I In deo fíerabo, tando dicit ecclefia,ut qui currunt ad infernum,conuer
iiontimebo quid faciat mihi homo.) In ipfo cónfirma tantur ad deum. r T In quacunque die inuocaue
tus, nötimebo bclla quae mihi aduerfarius mouet:quia ro te: ccce cognoui quoniam deus meus es.) In omni
Mattb.i o.d diâum eft:Si corpus occidunt: animam autem hon enim ncceßitáte tu deus afsiftis, mifericordiam prae
offunt occidere. Ig TTota die uerba mea execra
體 aduerfum me.) Cum dicerent: non eft hic pro inftans tuis. In quacunque die inuocauero te, ideft, aut
Ioan.7.b profperis,aut in aduerfis.Ego cognoui quoniã deus
pheta, fedfeducit turbam. h T'Omnia confilia eo meus estu.Vox ecclefiae. Aliqui cognofcunt per crea
rum in malum.) In malum enim eis conuerfa funt:cum turã cæli & terræ:ficut fanâus Paulüs dicit: Perea que RQm. *•*
cos diuina ultio poft dominicae pafsionis fcelera uerbe faóta funt intelleéta cófpiciuntur.Et alijpcr deum, qui
rauit. Omnia confilia eorum in malum. Iudaei contra infpirat in animas illorum:ficut Thomiæ dixit: Infer Ioan. 3°.& ,
Chriibum, &pcccatores contra fanétos... i J Inha digitum tuü huc, & mitte manum tuam in latus meü,
bitabunt)Vnanimiter. x M Et abfcondent.) Laqueos & cognofce loca clauorum, & noli effe incrcdulus,fcd
nequitiae fuae. 1 M Ipfi calcaneum meum obferua fidelis.Et ipfe rccordatus dicit:Dominus meus,& deus
ДLис. 2O, C bufit.)Vt me fupplantare poßint, ficutuoluerunt:ucl meus f qj In deo laudabo uerbum,& in domino lau- *

Лоат, 8.4 imnumifmatc cenfus:uel in muliere deprehenfa. Ipfi dabo fermonem:in deofpcrabo,nótimcbp quidfaciat -

calcaneum mcum obferuabunt.Iudæi finem Chrifti, mihi homo.) Laudatiterüm propheta uerbum illud,fi
& peccatores finem ecclefiae: quia fepties in die cadit uc fermonem qui erat in principio apud patrem : quia .
Proмer.14 с 證 & refurgit.Vcl,calcaneum meum obferuabunt: fpcrans in eum non metuit aduerfarij minas, dicens:
Gen. 3. ficut dictum efideillamiliere & ferpente, Per caput, r •I In me funt deus uota tua: quae reddam laudatio
initium fuggeftionis malæ: & per calcaneum, finem nes tibi.)Hæc funt uotaprophetae,ut laudem domini
uitae.Vel hæretici in qualicunque ferinone, fincm ob çàm géïô€ÉÉalibídicit: immola deo fàcrificium Pfal.4*
{eruare quærunt. m •] Sicut fuftinuerunt animam laudis. Et cur hæc faciatadiecit: u •| Quoniam cri
meam.) Vt captü in ucrbisaccufarent apud principes. puiftianimam meam de morte.) Secunda utique.
m q| Pro nihilo faluos facies illos.) Saluantur enim X • T Oculos meos àlacrymiis.) Ne iam ncccfTe efTet
pronihilo, cum non commutantur ad gloriam:ſed ad peccáta defiere, ut illud: Abftérget deus omnem fa- 4poc. 74
ad fuppliciatransferuntur. Pro nihilo faluos facies il crymam ab oculis corum in die iudicij: quia diâü e(t :
los: quia non fecit Chriftus propter quod fuftinuit, Beati qui lugent, quoniam ipfi confolabuntur. . . Matth.5
1. Pet.^.■ fcd cxpctiuerunt Iudaeiut illum interficcrcnt... . . y ºf Pedes meosàlapfu.) Ne ultra laberentur inpec
Cat3.
 I N P S A. L. M. V. M. LV I. : 95
A cata. Pcdesmeos, hoc eft,fenfus:à lapfu,quia non erit cis orat.Etaddeum quibencfccit mihi, idcft, fecit me C
tunc fuggeftio mala,nectribulatio. a •TVt placeam ex nihilo ad fuam imaginem, & dedit mihi cmnia bo
co㎜iⓛ &c.) Lumen uiuentium Chriftus eft:fecun na prgfentis uit£,& poftca in futuro uitam æternâ pro
1oam. 8. b : dum illud: Ego fum luxmundi. Et item : Erat lumen mifit. g •T Mifit de cælo,& liberauit me.) Mifit filium
ibidem. 1. a uerum quod illuminat omncm hominem uenientem fuum de cælis, ut hominemà peccato erueret: uel ge
.4poc.21.g id hunc mundum.Sicut in nus humanum de potefta
• * *
.T Apocalypfi de illa fan&ta * ut placeam coram deo in lumine uiuentiú. $e diabQli;uel de ififerto. *
ciuitate:Lucerna non erat
ibi : quia dominus deus
omnipotés illuminauiteá:
'វ្នំ• . - -

infcriptions cum fugeret àfacie Saul regis

w - -
ថ្ពា-

:::::::::: ſจีน;
- o

& lucerna eius eft agnus, Iſrael in ſpelun.cam. uerbum propheticum ne

蠶 fanéti ab huius mun Pfalmus L VI. gligebafit.Velut alibi:De
itenebris eruti clarifican
ferere mei deus,miferere mei:quo dit apoftolis poteftatêcal
tur. Hacc prophetanöpro niam in te confidit anima mea.*Et gandi fupcr fcrpcntes &
^ fe tantum, fed & pro no
bis orat. Vnde nos depre C
în umbra alarum tuarum fperabo:
- - - - じ
វ៉ែ - л.

CCIIlur , llt រ៉ែ jdoncc tranſeat iniquitas. Clamabo ad deus &c.) Mifericordia &
lis corporcis, fuperatis fx g
geum altißimum, deum qui bencfesitmi-
hi. 8 Mifit de cælo, & liberauit me: dedit
ueritas Chriſtº eſt. In uno
continentur: nec una ſine
culi tentamentis, merea
mur Iefu Chrifto in ipfo in opprobriū conculcantes me. Mifit deus altera Sifola mifericordia tur, nee
lumine complacere,Amé. : mifèricordiam fuam & ueritatem fuam : & fuifTegligitiafuilTetpcc- |
b TInfinem ne diſper- k eripuit animam meam de medio catulorü វ៉ែ 11On វ៉ែ 獻
das,ipſi Dauidin tituliin 'leonum,' dormiui conturbatus. Filii homi- § ethomofultingre:
ſcriptione, cum fugeret à "num dentes eorum"arma &fagitte, & lin **I Animá meá
facie Saul regis ‫ון‬ -Siagttæz - ,senoeL principes Iudgo
蠶
ſpeluncam)IpſiDauidin gua eorum gladius acutus." Exaltare fuper fîcatûïpiebs'fubiçãáq
tituli infcriptione ne di cælos deus, & fuper omnem terram gloria clamabant.crucifige cum
fperdas:hoc eft,ne corrü ° tua.° Laqueum parauerüt pedibus meis, & Lco diabolus,iuxta epifto ibidem.
pas tituli infcriptionem: P incuruauêrunt ahimam méam.% Foderunt , }am Pe$ti Aduerfàriusue 1. Pet.5. b
quando ſcripſit Pilatus ſu $ante faciem meam foueam , & inciderunt
d
circuitouaſi
ara- "co, queres quem Heuorer.
ಕ್ಡ
| per domini crucé linguis r 2 г
II.
-
-

* *-*. -** tribus:Iefus rex Iudaeorü. in eam.' Paratum cor meum deus, para- ÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉ;
1os. r9. d Et illi : Noli (cribere rex tum cor meum : cantabo & pfalmum di- çóriáäçìïëïiûsîéíigí p " ** *
Iudæorum: fed quia ipfe . .. , cam tur, qui miſſus à patre,ani
dixit,rex fum Iudaeorum. - - - mas notras eripuit de da *

d. Reg. 24. Et Pilatus dixit:Quod fcripfi,fcripfiDauid in fpelun- monum poteftate: quinos ceu fœuileones deuorare
ca abſconditus, hoc eſt in inferiore parte terrae: prafi nitebantur. Qui & nunc loquitur,dicens: 1 • T Dormiui
rabat corpus humanü, ubi illa maieftasfuit abfcon conturbatus.) Dormiuit enim in fomno paßionis,cum
?/al. $7.b dita in corpore Chrifti, ut illud: Traditus fum,& non diceret: Nunc anima mea turbata eft: quia diétum eft: Pfal. 3. ,
1. Cor- 2... b egrediebar. Et Paulus dicit:Si enim intellexifTent,nun Ego dormiui&foporatus fum & exurrexi: quoniam Ioan. . e. e
qùàm dominum gloriae crucifixiffent. dóminus fufcitauit me, fecundum illud: Potcftatem
- Pfalmus LVI. habeo ponendianimam meam, & potcftatem iterum
fumendi eam. m •I Filij hominum dentes eorü &c.)
M; mei deus, miferere mei: quoniam inte Inimicorum dentes quaſi arma impugnantium eſſe di
confiditanima mea.) Geminata poftulatione cit,quos dominus fua refurreétionc confregit.
mifericordiae, confidentiam fuam, quam inpa n •| Exaltare &c.) Nullus eft modus exáltationis di
trehabet,adiungit, ut facilius audiatur. Quoniam inte uinae. Nos uero nihil aliud dc cglis quàm quae uidimus
confidit anima mea.Quafi unushomo dicit: fed unus nouimus. Nam cum ait, fuper caelós, notitiam excc
?/al. 6.a pro multis, quia diâum eft: Afinibus terræ ad te cla dit humanam. De gloria autem quae fuper terram eft,
Aá.4-f maui domine. Etalibi: Erat iilis anima una & cor unü. illud intelligitur quod alibi ipfe dominüs ait: Ecce ego Matth. ulti.
d T Et in umbra alarum tuarum fperabo.)Ideft, in uobifⓛum ⓛimombudiⓞus ufquead confuInma
protectione paterna. A calore umbra quarituriſed per tionem faeculi. Hinc iterum dominüs. o • T Laqueum
calorem perfecutio uel tribulatio intelligitur,&per parauerunt pedibus meis.) Cum mihi interrogationes
umbram proteétio diuinitatis: ubi femper confugere inferebant dolofàs. f •| Et incuruaueruntánimam
debemus.Sed duæ alæ, duo teftamenta, uel duo prae meam.)Inmorte, fed non fuit perpetualiter fubdita
cepta charitatis. e T Donectranſeatiniquitas. In morti. Sic uoluerunt Iudaei Chriftum incuruare, ut
fuîtatio iniquorum. Docet enim per haec infpiritua non nominaretur nomen cius.
iium alarum fperare protc&tionem. Hinc prophcta lo q sI Foderunt ante faciem meam foueam, & ipfi
quitur. , f T Clafìabo ad deum altißimum : deum incidcrunt in eam.) Cum poft refurre&ionem inimi
quibencfecit mihi) Haec funt quae poft dinumerata cis traditi , capti, interfecti, atque difperfi funt.
* bona fequuntur. Donec tranfeatiniquitas: hoc eft,dia r •| Paratum cormeum deus, paratum cor meum:
boluscuim fuis membris,uel fuis fatellitibus. Clamabo cantabo &pfalmum dicam domino.) Exultat & con
ad deum altißimum. Clamauit Chriftus ad deum pa cinit detriumpho mortis illius liber. Cantabo, prae
trem,&orauit profalfis fratribus.Etccclefia Proinimi dicabo: Pfalmum dicam, operecomplcbo.
-- ‘Exurge
 $6 со мм выт р н I в кому м .
E a T Exurge gloriamea, exurgepfàlterium & cithara: fermonum mufcipulam deceptionis, per quam pccu!- G
exúrgamììiùculo.) Diluculô ehim refurrexit, mane te interiuatinnoçentes.Siuefeutiquéiuftitiamloqui
cumädhuc tenebræ effent fuper terram.Sic enim pfal mini, iufta iudicate filijhominum.Iudaei iuftatoque
terium & cithara:haec enim diâio Dauidicacecinêrat: bantur ad Chriftum, quando dicebant : Magifterfci- Matt. 2a.b
exurge pfalterium & cithara. Quid fignificant ifta or- mus, quiaucraxes, & inueritate uiam dei doces. Non - -

na? Vnum de fupernis, iudicabant iuta, quando

aliud de terrenis.Quid in * cam domino. * Exurge gloria mea : exur petierűt Barrabbam filiä Л94и, ‫عدة‬،
Matt. ii.4 telligiturpfalterium:Chri ge pfalterium & cithara,exurgam diluculo. mortis , & interfecerunt
ஆ: i º Çonfitebor tibi in populis dñe,& pſalmum ఘ్రా
ftis & audiftis : Ad lumen dicam tibi in gentibus.* Q uoniam magni- û qui iudicatis iuftitiam
redeüt cæci, mortui refur ° ficata eft ufq$ad cae!os mifèricordia tuâ,*& bonâ eſſe, rectaiudicate,
gunt, pauperes euangeli * ufque ad nubes ueritas tua.* Exaltare fuper hoc eft,quod tibi non uis,
alteri nefacias.
zantur: & beatus qui in ' caelos deus,&' fuper omné terrâ gloria tua.
me non fuerit fcandaliza i qf Etenim in corde
tus: hoceft,diuinitas ope-
£ In finem ne difperdas,Dauid in tituli infcri iniquitates operamini in
rata per carnem. Cithara ,臀
-

-: ម្ល៉េះ | Ly II. - terra) In hac terra quam

3e terrenis shoceſt, laſſe uere utique juftitiam 99g;gun!**$* habitatis, cogitatiofiema
ſcere, dormire, egere,eſu- άa iudicate filii hominum.'Etenim in la, dum boiia uidemini
rire, fitire uel cætera. Ali corde iniquitates operamini in terra : 1oqui. « T Iniqui
ter Pfalterium ad nos per kiniuflitiá" manus ueftræcócinnant." Alie tatem manus uetrae con
tinet : fpes, fides, chari 1 nati funt peccatores à uulua :" errauerunt cinnant) Opera enimue
tas, longanimitas, boni fra quæ fecundum alle
tas,uel alia his fimilia. Per % ab utero, locuti funt falfa." Furor illis goriam manus accipiun
«citharam, fex opera mife o fecundum fimilitudinem ferpentis, “ficut tur,iniquitate repleta funt,
ricordiae intelligütur, que afpidis furdae,& obturantis aures fuas.Quae 1 | Alienati funt pecca
debemus implére, idéft, non exaudiet uocem incantantium, S. ue torcs.) Quidam de defcen
efuriui, fitiui, hofpeserá, Pnefici incantantis fapienter." Deus conte ſu anima in corpus:alijue
nudus, infirmus, in carce
ret dentes eorú in ore ipforú: molas leonú ro de Iudaeis intelligunt,
re. Item p(alterium, ideß, % confinget dominus.“ Ad nihilü deuenient qđabalienati funta deo:
in tribulátione gratias age ex quo Maria genuitSal- .
re deo, de fupernisuenit, ' tanquàm aqua decurrés:' intendit arcü fuü uatórem. m <[ Erraue- :
F per quem futines. Citha donec runt abutero, löcutifunt H. 2
ra, perfecutio & tribulatio, quam in corpore fuftines. falfa.) Praefcius futurorum deus, iniquitatem ipfam,
Exurgam diluculo. RefponditChriflus âd patré.Vn prius quâm naſceretur exterminat. Ideo peccatores fal
de fuperius dixit: exurge gloriamea.b qTÖonfitebor faloqüi dicit, eofque errare atque alienariprophetat: :
tibi in populis dominé, & pfalmum dicain tibi in gen ficut quondam de Efau,quipriùs quàm gigneretur,ab Malash.14
tibus.) Quas per prophetas,uel pcr apoftolos uocaui. haereditate dei eft repulfüs. n • T Furor illis fecundum & Rgm.9. *
Confitebor tibi in populis domine:hoceft, poftquàm fimilitudinem ferpefitis) Illis qui obiter per iram dc
refurrexero. Pfalmium dicam tibi inter gentes, ideft, uorareueneficismorfibus dei famulos uolunt, & per
praedicare, opere implere. c MT Quóniam magni paenitentiam negligunt. o Sicut afpidis furdae,&
ficata eft ufque ad cælos mifericordia tua.) Mea eiiim obturantis auresfuas &c.) Diabolum,uel fatellites eius
refurre&tione pacificatafunt omnia tibi, quæ in caelo dicit:qui cum quotidie noceant, §< eis utique qui can
& quæ in terrâ funt. d T Etufque ad nubcs ucri ticum per inuocationé dominici nominis indicamus: il
tas tua) Complens per prophetas quae nobisprgdixe liobturato auriumaditu, facuire non definunt. Afpis
ras. Califunt fancti quando de fupernis contemplan genus ferpentis. Ille homo qui incantat, Marfus dici
tur; nubes, quando irrigant corda Ñ de prædica tur,& trahitillas de tenebrisadlumen, p sI Dcus con
tione. e • T Exaltare fuper cælos deus.) Propheta teret dentes eorum in ore ipforum:molas leonum con
£hæc dicit de gloriofà ိုိ aſcenſione. fringet dominus) In dentibus,aperta perfecutio:inmo
f sT Et fuper omnem terram gloria tua) Cum effi laribus fignificatur abfcondita. Deus conteret dentes
deris donum fpiritus fanéti in oinnem carnem.Quod eorum in ore ipforum,nelacerareualeant iniquis mor
& nunc nobis praeftare digneris, ut in cun&is preffu fibus feruos eius. Molas leonum confringet dominus.
ris actribulationibus uniücrfis mittas fpiritum tuum Malarum nequitiarum infidias: qui molares leo
fanétum: cuius ope ac praefidiofiuc munitione prote num dentes adualidiorem morfum habentur. *

&ti, ad æterna gaudia praeparari,& ad caeleftiatransfer q T Ad nihilum deuenient tanquàm aqua decurrens)
ri praemia mereamur, Amen. Sicut enim aqua decurrês,aut abforbetur àterra,aut in
• Infinem ne difperdas,Dauid,intituli infcriptio mari deficit: ita & ifti ad hoc deducütur ut pereant.Si
ne)Vos ſuggeritis falſitatem, ego non corrumpam cut aqua qug ab initio faeculi in gyro uadit:ita ipforum
Ioan. 19. d ucritatem ; jiiodfcripfi, fcripfi. Pfalmus uocem &on eft doétrifia. Aqua decurrens,qüod eft torrens:hoc eft,
tinet prophetae de iudicio atque iuftitia commonentis. aqua quae demötibus decurritimualles.Velficut aqug
Pfalmus LVII. hyemales cum ueniiit,fatim ficcanturificifticito tran
Iuere utique iuftitiam loquinini &c.) Edocet ut ſeunt.Vnde distum eſt:Detorrente inuiabibit. Do- Pſal rossº
Sloquitur,
quifque mortalium iudicio utatur publico, fi uerü
& uerum iudicet: nec ponat blanditijs
minus detorrente ih uiabibit:quia de noflro accepit.
r • I Intenditarcum fuum dönec infirmentur.) Per
*ICulilº
 1 N P S A. L. M. V. M LVII. ET CV III. 97.

A arcum, iræ & comminationes deiintelliguntur.Vnde &usiufto.) Tunc enim erit eius fruâus, cum ei Chri- C
£*• i8.« dixit: Nifi conuerfifueritis, ideft, de füperbia adhu- ftus dominus cælorum regna participaucrit.
J Ffal.7. c militatem: arcumfuum uibrauit, ficut Pàulus audiuit: i •TVtique eft deus iudicans eos interra.)Illi ante iu
48• 9•• Saule, Saulequidmeperfequeris? Intenditarcumfuü, dicium fihis inhacterra iudicantur,de quibus fuperius
£uturum iudicium: dönec infirmentur, hoceft, ufque diximus: Quinoncrediderit, iam iudicatus efl.Etnos
| -dum euancßâtinfidiç eo- fi in praeceptis dei, aures
££ a *] Sicut***$uæ : donec infirmentur. * Sicut cera quæ fiuit non óbturamus: fifanao
fuit , auferentur} Sicut ° a]i£ÉÉÉÉÉÉupercecidit ignis,' & non uide-i tia
enim cera igne difTolui- e б Г.: v, 7
'gingonia,cujan$ea
- exequamur: ſi noſtro
-

::::::::::::: frunt folem. “Priuſquàm intelligerent ſpi-

cijigne perdètur. b. Su- "πα ueſtrærhamnum; : “ ficut uiuentes, fic in
rumfpinis facinorum nö
affligamur : fi manus ab
percecidit ignis) Iudiciü 1ra abforbet eos.' Lætabitur iuftus cum ui- omii fanguine immunes
mortis. c j Etfion uide- fderit uindi&am : * manus fuas lauabit in cum innoçentibus ablua
2 …. " runt folem.) Non intelle- & fanguine peccatoris. h Et dicet homo, fi mus : honorabit nos Ic
ក្ញុំ ತ್ಗ * utiq; eft ffu&usiufto: 'utiq; eft deus iudi- fu$ domihus $ig;: præ
Sapi f.b §§§Î§§
pij:Etfol finem difperdas Dauid, in tituli in- 蠶
ancoine
iuftitiz non lu- In Île
-
tantuř, Amen.
- -

xit nobis.Cecidit ignis, fcriptione: quando mifit Saul & cutodiuit X q Infinemne difper
&non uiderunt folém. domum eius, ut intcrficeret eum. das Dauid infcriptione ti
Peccatores Chriftü igné .. Pfalmus L VIII. tuli:quando mifitSaul cu
- * uident,iuftifolem iuftitig. 1 ; Ripe me de inimicis meis deus meus: £gdir£$onum ciu$ &c.)
Aliter: Quicomminatio- & ab inſurgentibus in me liberame. Ifte pfalmus, quia Dauid - -

mibus fcripturarum terri- Eri d ibus iniquitaté ; docet pertitulum cuftodi

º tus agit pænitentiâ: huic „ irpe mede operantibus !§!'!!** re, doihinicæ paßionis de
ÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉ, "&
ſolucrus oſtenditur.
de uirisfanguinum falua me." Quia e£- íåôïýôïíçí
ce ceperunt animam meam : Irruerunt in Pfalmus LVIII.
*d MI Antcquàm intelli- " me fortes." Neq; iniquitas mea,neq; pecca Ripe me de inimicis
gant ſpinæ ueſtræ rham: tum meũ domine: finė iniquitate cucurri,&
num) Quafi uiuos, quafi o direxi..º Exurge in occurſum meü,&º uide.
E. &c.) Per hos
_gradus
11111111C1t 13 rul

in ira abforbet eos. Ante- P - & tu ufque ad effufioné afcen

quàm peccata ueftra ad fi- ditur fanguinis , Inimici
B nem ufqueperueniant, & etenim fuêrunt Iudæi Iefu D
cogitationum fping in arborem ebulliant peccatorum, Chrifto domino noftro, cum ei inuidebant occultc.
•deus uoscorripiet non iratus, fedquafiirätus. Non eft Infurrexerunt contra eum, cum praeceptis eius obuia
;j - quippe dei irâ, fedemendatio,& éorripiet uos non ut uerunt.Operarij iniquitatis effe£tifunt,cum manus ar
# ùiuos,fedquafiuiuos.Qgi enim fpinashabent deliâo- maueruntadinterfeétionem.Viri funt faóti cruoris,
rum, uiuifionmerenturüocari. Priufquàm intellige- cum fànguinem iuftifuperfefuofque filios futurücffe Matt. ^z.c
rentfpinae ueftrae rhamnum. Haec ad pópulum peccan dixerunt. m •| Quia eccc ceperunt animam meâ &c.)
-tem loquitur. Rhamnus, fentium geiius eft afperrimü Vt me tradcrent morti. n 4 Neq;iniquitas mea &c.)
aculeis, & flore gratißimum. Vnde intelligitür duplâ Non haec Dauid de fe dicerc potuit,quife in alio pfal
habere uirtutem, ultionis, & bonorum retributioriis, moplcnum peccatis effe cognouit:fed de eo qui pcc
ideft, iuftis floret ad ornatum, peccatoribus praebet cata noftra portans,fine ullo iniquitatispondere ufque
fpinas ad confiingendum. e JSicut uiuentes, fic ad exitum corporeae mortis cucurrit. Sine iniquitate
in ira abforbet eos.) Velociter eos abforbet poena: cucurri, & direxi. Et ifle pfalmus ex perfona domi
loa* 3•b quia quinoncredidérit, iam iudicatus eft.Viüentes, niintelligipotcft. Ait ಳ್ಗ :Venit princepsmundi Ioan. t4. d
ideft,fapientes mundi: quiper illorum fapientiam pu iftius , & inuenit in me nihil. Vel certe cucurrit, id
*• Cor• ■• * tant fe quafi uiuentes fint. Séd fapientia huius 盟 , eft, de caelo uenit in uterum, deutero in praefepe, de
flultitia eft apud dcum.Sed iraâei quam dicit, iufta praefepiin crucem , de cruce in fepulcrum , de fepu!
uindi&a eft.^ f •JLætabitur iu(luscum uiderituin- croadinferos, de inferis ui&or remeauit ad cclos. Et
diótam.) Impiorum : quia quando illi damnantur in direxit , non fenfus fuos, fed noftros : quia praui
poenis, ifti lætificantuf in praemijs. g _T Manus erant&tortuofi.Vnde propheta dixit: Et erunt pra- Efa. 4••«
iauabit infanguinepeccatorum.)Quia
uerficulus adintelligendum : ipfa uerbadifficilis efthic
quae anterio- ua, indire&a;&afperajinùias
in occurfum meum.) Ad patremiplanas. o •] Exurge
haec loquitur, à quo •- - - -
-

restračtauerunt, çíàïíïìÜôùí antiſtes, & ſein euangelijs clarificari precatur. Qui & tanquàm
•ut ita dicam, inter procellas mundi magnus fuftenta- occurrens, manumque porrigens, refpondit dicens:
tor ecclefiae, ita dé eo dicit :Iuftus mafius fuas, non Et clarificaui, & iterum clarificabo. Quem occurfum Ioan. 12• c
pcccatorum fanguine abluit , fed cum pcccatores in ufque aduifitationem gentium extendi p9ftulat, di
fanguine fint, qùia rei funt{anguinum: manus fuas il- cens:Sedexurgein occurfum mihi, ideft, facillos in-
le 器 omni reatú fanguinis continebitablutas.Tuncla
- -

telligere de illo curfu quem habui, quòd ego aequalis ", º

: uar iuftus manus infánguine peccatorum, cum uindi- fumtibi. Vnde ait:Afummo cglo egrefsiocius, & oc- Tfal. 18. b
&tam de ipfis uiderit non procurantibusfan&is;&tunc curfus eius ufq;adfummüeius,hoceft,deus pater fupcr
£xtabitur, cumpoft exitüm eorum, eiusopera glorio- oescreaturas fpirituales. p •T Etuide) Acfigicat;ut
"
{;rcfulgent, fi • •] Et dicct homo, fiutique eftfiu- facias tucosuidcrc,idcft,utcrcdantmc ཆགཱ་མlan
. ... .
器 U.
* . .*
 93 со м м в ы т р н т в ко м у м 1.
E a 7 Et tu domine deus uirtutum deus Iſrael: inten dei noftri. Et non occidas illos, ne forte obliuifcantur ←Ᏻ
de aduifitandas omnes gentes: non miferearis Qmnis noministui. m •J Difperge eos in uirtute tua.) Noli
bus qui operantur iniquitatem) Vt cüiuſtos uiſitatio penitus delere Iudæos : quia populus tuus femper eft
diuifia refpicit, illos peccati pœna conftringat. Et tu appellatus, fed in toto eos órbe difperge, ut faltem
domine deus uirtutum,ideft, angelorum &hominum, fic emendati, fuperbire defiftant, ut uel in hac difper
Deus Iſrael, hoceft, deus ſione ſcelus ſuum pani
animarum uidëtium deü, * & tu domine deus uirtutű deus Iffael.Inten tendo deplorent n TEt
Chriftus ad patrem : In de ad uifitandas oës gentes:non miferearis depone eos prestormeus
tende ad uifitádas omnes b domine. Delićtumoris eo
entes: non folum in Iu omnibus qui operanturiniquitatem. Con rü fermones labiorum'ip
aea, fed etiam & in gen uertanturad uefperam, & famem parientur forum) Deftruâtur inma
tibus. b T Conuertan ಲ! canes: * & circuibunt ciuitatem. Ecce lo
litia fua, propter uerba,
tur aduefperum,&famē qucntur in “ore fuo: & gladius in Iabiis eo quibus Chriftü tuum ne
patientur ut canes.) Vfq; * rum , * quoniam quis audiuit.' Et tu domi gauerunt, & tamen filios Ioan,8.c
ad exitum uitæ fuae, famé f ne deridebis eos: * & ad nihilum deduces Abrahae ſeeſſe iactitant.
uerbi dei patienrur:nec ar
guuntur in diuerfis malis; í omnes gentcs. " Fortitudinem meam ad oin fuperbia
T Comprehendantur
fua.) Hoc eft
ut pænitentiam agérerit. i te cuftodiam:' quia deus fufceptor meus es: humiles fiant. p TEt
c • Et circuibunt ciui deus meus,miféricordia eius prguenictme. de execratione & menda
tatem.)Sed nullam folen Deus oftendit mihi fuper inimicos meos tio annuntiabuntur incő
nitatum iocunditatem ac fummatione.) Execraban
ne occidas eos : nequando obliuifcantur tur enim dominum: cum Mar. 6. &
facrificiorum in ea repe " populi mei." Difperge illos in uirtute tua :
rient.Vel dc his loquitur, eum filium Iofeph fabri
qui in fine ex Iudaeis cre " & depone eos prote&or meus domine. dicebant.Inne&ebãt men
Deli&tum oris eorum fermonem labiorum
Agm. 11. c diturisiit.Cum enim fub dacium: cum eum daemo Matth. 9. b
introierit plenitudo gen ° ipforum:° & comprehendantur in fuperbia nium habere aiebant.
tium,tunc omnis Ifrael fa º fua. P Et de execratione & mendacio an q | In ira conſumma
luus erit. d •I Ecceloquen º nuntiabuntur in conſummatione: º in ira tionis & non erunt.) Vt
tur in ore fuo, & gladius * confummationis, & non erunt.' Et fcient non pofsint perfeuerare
inlabijs eorum.) Blafphe quia deus dominabitur Iacob, & finium in malitia fua, ſed in ea
miæ & infidelitates eorú, í confummantur. r «IT Et
gladio comparatae funt. terræ.*Conuertentur ad uefperam, & famé fcient quia deus domina
F c 4TQuoniam quis audi patientur ut canes : & circuibunt ciuitaré. bitur Iäcob,& finium ter- H
uit.) Nemo enim hominü Ipfi difperguntur ad manducandum : fi ue-! rx) Nam ſunt nănulli qui
audit, cum hi à domino ro non fuerint faturati, & murmurabunt. {e defcendere ab Iacob ge
irridentur, ficut fequitur; ' Ego autem cantabo fortitudinem tuam : nere gloriátur. Et finiûter
f I Et tu domine deri *
rae,ideft, omnium gentiü.
debis eos.) Quite in riſu * & exultabo mane mifèricordiam tuam. ſ | Conuertentur adue
& defpe&u habent. * Quia fa&us es fufceptor meus & refu fperam,& famem patien
g MT Pro nihilo deduces 9 gium meum:in die tribulationismeae.9 Ad turut canes, & circuibunt
omnes gentes.) Illas quæ iutor meus tibi pfallam : quia deus fufce ciuitatem. Ipfi difpergen
te refurrexifle nõ credűt. - ptor tur ad រ៉ែ :ſiuc
Namſunt in his multicre ro non fuerint faturati , &
gcntes, qui non irridenturà deo.Vel omnes gentes, murmurabunt) Po(£diapfalma,iteratfententiam,qua .
蠶 ligna & lapides adorabant:nullis meritis`przce inimici famem patienturut canes:dum legisliteram cũ
entibus, adducit illos deüs ad cognofcendam uerita circuncifione càrnali, & facrificia de nece pccudi pro
tem. h T Fortitudinem meamí ad te cuftodiam.) fequuntur.Sed quia in peregrinatione hæc celebrant,
Ideft, omnes uirtutes meas ad te cuftodiam: non ad nec ab his reficiuntur fpiritualiter murmurant contra
me, fedad te: quiafemper in ipfis tibi iaudes refero, deum. Hinc propheta dominicae myfteriü refurre&io- -
1.Cor.4.b non meis uiribus.VndéPaulu$ dicit: Si enim accepi nis contuens, exúltat & dicit: t • T Ego autem cantabo
fti, quidgloriaris quafi nonacceperis? i •T Fortitudi fortitudinem tuam domine.) Quia uicifti morté.Vel ,
nem meam adtecuftodiam, quia deus fufceptor meus fortitudiné diuinitatis: quomodouicit diabolum, hoc
es) Fortitudinem illam ម៉្យា dicit: quia animam predicabo.. u q[ Etexultabo mane mifericordia tuá) |
Ioan. 1c,d
eius nemo auferre potuit, ipfo dicente: Nemo eam (Quia diluculo furrexifti. Mane,hoceft,quando conuer
auferctâme: fed ego poteftátem habeo ponendi, re tit in iuuentute. Vel mane,initium fidei catholicae:uel :
º fumendique cam. & TDeus meus, mifericordia : mane,ut dixi, refurreâionem. x«T Quiafaétus es fu- '
- ciuspraueniet mc) Præuenit illum mi[ericordiapa
* . ខ្ញុំ
meus & refugitimeü in die tribulationis mer)
º tris:cum prius ccnturio eum deum confeffus eft,quàm ulicepiſtime protectione preſidiitui:ne cum his con
- uiderit ab inferis refurrexiffe. Sed& multi percutien : iungeretur cofifcientia meâ. y MI Adiutor meus tibi
Mar. 15.d tes pc&tora fua , reuertebantur dicentes: Vere filius pfailam: quia deus fufceptor meus es: deus meus mi
deieratifte. 1 . MT Deus oftendit mihi fuper inimi fericordia mea.) Ipfife domino prophetapollicetur iu- ;
cosmeos: ne occidascos, nequando #Ï po ម៉្យាង្នope adiutiis atque fùfceptus eft.
puli mei.)Vt & finon credant, tamen intelligant éum ui & nobis praeftare dignetur,ut adiutorio eius mu- •
lac. 3. b cffc deum, iuxta illud: Etuidcbit omnis caröfalutare niti, mifericordia adiuti, refurrestione glorificati, me
LTcalllllUf
 I N P S A. L. M. V. M. LIX. 99
'A' reamur in ecclefia fanéta, laudes eius immaculatisfen cilians fibi. n •| Laetabor & diuidam Sicemam,& c
fibus exaltare, Amen. conuallem tabcrnaculorum metibor.) Quidam Sice
a φ In finem prohis qui commutabuntur in tituliin mam Samariam putant :conuallem uero tabernaculo
ſcriptioneipſi Dauidin dočtrinam,cum ſuccédit Me rum, hanc habitationem terrenam. Ergo cum uene- a
{opotamiam Syrig,& SyriamSobal,& conuertit Ioab, rit dominus inlaetitia fplendoris æterni iudicaremun
&percußit Edom in ual - dum , diuidet Samariam,
!e Salinarü duodecim mil ac conuallem tabernaculo
ptor meus es:deus meus mifericordia mea.
lia.) Quaeriturubi hæc hi In finem pro his qui commutabuntur in ti rum dimetietur.Tuncallå
º Reg º d ſtoria ſcriptaſit In Regno * tuli partem ad beatitudinem
inſcriptione,ipſi Dauid in dočtrinam, transferet:
rum libris;que hic manife aliam uero quâ
ftifsime legitur. Sed ibi ;p cum fuccendit Mefopotamiam Syria,& Sy iniuſtam reperiet,cumin
ualle Salinarum, Lxx. in riam Sobal : & conuertit Ioab, & percufsit fidelibus puniet.
terpretes ipſa Hebrçauer Edom in ualle Salinarum duodecim millia. o q| Meus eft Galaad,
ba 蠶 ‫ גיא מלח‬ge Pfalmus L IX. & meus eft ManafTes, &
melah. Sed quia interpre- b Ephraim fortitudo capitis
Eus repulifti nos,& deftruxiſtinos: mei.)
vatum non eft, ab his qui d£ iratus es,& mifertus es nobis.*C6 nafTe,Intotum
Galaadatq; Ma
Hebraei ſermonis non ha

cet, ignoratur. Pſal.LIX.

e Dº;
bent notitiam,quidfignifi ' fana ' contritiones
terram & * conturbafti eá:
fibi fubie&\ü
indicat mundü. In Ephra
eius quia commota eft. im uero populi futuri, id

| );Eus,deftruxifti
repulifti nos, g Oftendifti populo tuo dura:" potafti nos ui
nos.)'; no compurétionis.' Dediſti metuentibus
eft , ccclefiae congregan
dæ fpeciem fignât, pro
Pertinet adpopulä ' te fignificationem,ut fugiant à facie arcus. pter benedi&lignè Iacob , Gen. 48.c.
Iudaicã. Quando lúper r Vt liberentur dilc&i tui:* faluum fac dcx:e quam iii cum effudit. For
mittebat deus tribulari: titudinem autem ipfam,
quafitücuidebatur repel 1 ra tua,& ' exaudi me. "Deus locutus eft in ccclefiam dicit, cuius fa
íre íåôçìåííî fan&o fuo: * lætabor & partibor Sicemã: & άus eft caput. Meus eft .
deturrepellere,quando il- º conuallé tabernaculorümetibor." Meus eft Galaad, meus eft Manaf.
iaip Permittit tentari per Galaad, & meus eft Manaffes : & Ephraim fes. Vniuerfa haec de gen
tium uocatione dicuntur :
tíbulatíºnem.Namaliter p fortitudo capitis mei. f Iuda rex méus , &
##"# quarum diuerfae uirtutes,
Rom. 11.4 蠶 Paulus: Non repellit #; Moabſolla ſpeimea." In Idum:ä extendä
: calciamentü meum : 'mihi alienigenæ fub ſub fingulorun nominü
eus plebē fuam,quã prę interpretatione referendz
- Bfciuiť. Vnde . ஃ diti erun:. -

Hiere. H. b Hieremiäprophetam ait: Vade,& deftrue, & di(sipa, p QT Iuda rex meus) Quia ex tribu Iuda ortus eft
& euelle,& ædifica. Ac fi dixiffet: Deftrueuitia & pec Chriftus.Quia non deficiet princeps deftirpe eius, do
cata,& aedifica uirtutes. Repellit nos ac deftruit, cùm nec ueniat dominus, ut dixit Iacob: Iuda télaudabunt Gen. 49. b
peccamus. Miferetur & ædificat,cum ad eum pæniten fratres tui: manustuae in ceruicibus inimicorum tuo
«do reuertimur. c T Iratus es&mifertus es nóbis.)Ira rum.Tu dominaberis fuper fratres tuos. Chriftus in
«dei, iufta uindiéta dicitur. d •I Commouiftiterram) telligitur per Iudam,ut iilud: Vicitico de tribu Iuda. .4poc. 5. b
Corporis utique noftri. e q| Et conturbafticâ.) Cum T Moab olla ſpeimex) Moab in Geneſimaledi- Gen. 19. g
tribulosproduceret & ſpinas. f | Sana cötritiones &tionisfufcepit opprobrium: qui poft dccem genera- Deut. 23. a
eius quia commota eft.)Mota eft enim àmalitijs,ut fru tiones recipitur in ecclefia dei.Ideoque & o!la fpei,
&um exhibeat fanétitatis. g TOftendifti populo uaſi poſt conuerſionem urens crudelitate peccati.
Heb. 12. b tuo dura)Vtte attentius quęreret. Caftigas enim om- enim dei de peccatoribus haec eft, ut dcco&tis pec __
- nem filium quem recipis. Oftendifti popülo tuo dura, catis, conuertantur & uiuant. Inde dicit Hieremias Hiere, 1. c
* Tim*3* hoc eft,tribulationem.Vnde fanâus Pàulus dicit:Qui propheta: Vidi ollam fuccenfàm, & facies eius à fa
uolunt pieuiuere in Chrifto,perfecutionem patiuntur. cie áquilonis.Etalibi dicit: Ab aquilone exardcfcent Ibidem.
h ºf Potaſtinosuino compunětionis) Vt confuſi in mala, quae funt fuper terram, នុ៎ះ UIC
facinoribus, compunctio ſit ad te reuertendi. Per ui niunt à diabolo fiiper terram, quæ eft ecclefia, ficut .
num, lex populi dei intelligitur, & ipfa compunétio Paulus dicit: Tribùlatiopatientiam opcratur: patien- Rgm. y.a.
gratia deieft. i •| Dediftimietuentibus te fignificatio tia autem probationem? probatio uero fpem : fpes
uero non confunditur : qüia charitas dei diffufa eft
nem, utfugiant à facie arcus, ut liberentur dileőtitui)
ក្ញុំ quo abluti,fugeremusàfutura in cordibus noftris, per fpiritum fanétum, qui da
ira: per រ៉ូnon ſolum peccatores, ſed etiam dilecti tus et nobis. º
tuiliberantur. x •| Saluum fac dextera tua.) Chri r •I In Idumaeam extendam calciamentum meum) - -

fto tuo, qui eft falus noftra. 1 • | Et exaudi me.) Vfque in regionem Efau , apoftolorum pedes diri
Gum te ifiuocauero. Dextera patris, filius eft. Saluum gendos effe pronuntiat: quiâ in calciamentis, pedes:
fac. De illis dicit qui faluandi erunt: quando filius tuus in pedibus uero greffus apoftolici intelliguntur, iu
mittet me in dexteram tuam in die iudicij.Vnde in xta illud : Quàm fpeciofi pedes euangelizantium, TNaum.1.d
£il. * * 7«c alio loco dicit : Dextera domini fecit uirtutem. pacem , euangelizantium bona , Idumaea interpre- Rgm. te.&
m •II Deuslocutus eft in fanéto fuo.) Pater in deo tatur, fanguinea, fiue terrena. Ac fi dicat : In iftos -

tuc. x. d homine, de quo Gabrielad Mariam ait: Quod nafce tales oftendam calciamentum meum , ideft , mea
tur exte fanétum, uocabitur filius dei.Velut fan&us exempla. f •T Mihi alienigenae fubditi funt)
--Cor- 4. d Paulus dicit: Deus erat in Chriflo, mundum rccon Alicmgcnae , idcft , gentes , fubພິເສ ecclefiae..ಲ್ಟ! wº

2. -
.
 C O M M E N T. D. H. I ER O N Y M I.
E In Allophylis,alienarum ஆ prauitates oftendit, fa&us es fpes mea.) In Chrifto fe exaltatum dicit, qui G
quae ufque adaduentum Chrifti, in ignorantiae tene fecundum Apoftolum , & petra ftabilis, & credén
bris refidebant. Nunc autem fubditae, ideft, humiliter tium fpes nominatur. In petra exaltafti me, hoceft,
F[a.9.4 aufcultantes prophetiam, quae Chriftum annuntiat: in temetipfo, ut illud: Petra autem erat Chriftus. Pe- 1. Cor.io.a
per fidemfuam,lucem uident magnam. a T Quis trus de petra.Vnde dominus dixit: Tu es Petrus, & Matt. 16.c
deducet me in ciuitatem fuper hanc petram ædifi
munitá.) Chriftus domi cabo ecclefiam meam. Et
* diti funt.* Quis deducet me in ciuitaté mu alibi: Venerunt flumina, Ibid.z. d
nus,qui auertit impietatë nitam: * aut quis deducet me ufque in Idu
ab Iacob,ipfe deducet nos * maeam? * Nonne tu deus qui repulifti nos : & flauerunt uenti, & ir
in ciuitatem Hierufalem, ruerunt in domum illam,
in qua fanéti diuinam cir * & non egredieris deus in uirtutibus noftris. & non cecidit : fundata
cunftant maieftatem. Vel * Da nobis auxilium de tribulatione, & ua enim erat fupra firmâ pe
in ciuitatem munită, hoc * na falus hominis.'In deo faciemus uirtuté, tram, quae eft Chriftus.
eft , in ecclefiam: quae mu & ipfe ad nihilum deducet tribulantes nos. Deduxiſtime, ideſt,inte
nita eft per fidê.b QT Aut * In finem in hymnis, pfalmus Dauid. metipfo : quia tu es dux
quis deducet me ufque in : meus , tu es uiator meus .
Pfalmus LX.
Idumaeam?) Ille qui fe fu h Xaudi deus deprecationem meam: Quia faétus es fpes mea.
perius calciamenta exten- ; Vox ecclefiæ ad Chriftü.'
dere repromiit Ipfe enim 1. intende orationi meae. 'A finibus ter Ac fi dicat: Quomodo tu
prophetam, ideft, praedi rae ad" te clamaui, dü anxiaretur cor reſurrexiſti immortalis,&
cationem propheticam di meum, in 'petra exaltafti me. Deduxifti nos fic credimus refurge
rigi iubetỉn cã. c *I Nón " me,quia faétus es fpes mea: "turris fortitu re. m • T Turris forti
netu deus qrepuliftinos) "dinis a facie inimici." Inhabitabo in taber tudinis à facie inimici)
Vrprobatos agnofceres. Hæc enim fpes, Chriftus.
Repuliſti „ppter tráſgreſ º naculo tuo in ſacula: º protegar in uela dominus: turris nobis fa
fionem nóftram: uel pec mento alarum tuarum. Q_uoniam tu deus &tus eftà facie diaboli, uel
catum Adae, hoc eft, de P meus exaudifti orationem meam : ? dedifti nequitiarum eius, ut nos
ftruxit idololatriam : uel % hæreditatem timentibus nomen tuü.° Dies ab eius infidijs muniatac
noftra uitia & pcccata. * fuper dies regis: 'adiicies annos eius uf defendat..Sed& deuspa
d sſ Et non egredieris que in diem generationis & generationis. ter fa&us'eft nobis turris
deus in uirtutibus noftris.) fortitudinis: exaltans nos
Permanet inpetra, ideft, in Chrifto
Quia pcccatis infirmi fu
mus. e T Danobis au fuỏ. Tu Chriſteturris for H
xilium detribulatione: quia uana falus hominis) Au titudinis: qui uicifti diabolum,& dignatus es pati pro
giant haec qui fpes fuas ifi potentatibus hominum, uel pter nos.Sunt ergo turres infirmitatis, ideft, illi qui
* intcrrenarum diuitiarum fplendoribus ponunt: quia çonfidunt in uirtute fua, ficut in euangelio dicitur:Si Luc. 14. f
uana eft falus hominis;& deus folus, opportunum tri quis uult turrem aedificare, & nó prius computat fum
: bulationibus noftris praeflat auxilium.^^f • T In deo ptus eius, & reliqua: poftea qui uiderint, illudent ei
faciemus uirtutem , & ipfe adnihilum deducet tribu áicentes: Hic homo coepit aedificare, & non potuit
lantes nos.) In ipfo fit uirtus noftra: in ipfo omnis glo conſummare. n º Inhabitabo in tabernaculo tuo.
ria, & ipfe ad nihilum rcdiget tam uitiâ, quæ no$tri in faecula.) In illo utique , ubi fine fine manfuri deum
bulant :quàm inimicos, qui nos impugnänt,&àfpe iugiter contemplabimur o sſ Protegar in uelamen
a^tern1tat1S reuocare conantur. to alarum tuarum &c.) Dum adhuc commoror in hoc
g •I In finem in hymnis pfalmus Dauid.) Vocem con corpore, tua muniarproteétione. Protegar, ideft,
tinet gratulantisprophetæ de æternitatis beatitudine. defendar. Inuelamento alarum. Alae dua, duo teſta
Pfalmus LX. menta funt: quibus protegitur ecclefia. Vel fub pro
Xaudi deus deprccationem meam.) Fiducialiter testione diuinitatis. p ~[[Dediſti hæreditatem ti
*
E颜tendc orationi mcae.) Ac fi diceret: Vide eam fi
audiri poftulat: quia fcit fe fan&um. i • In mentibus nomentuum.)Ideft, in regno caelorum prae
{titiflieis, ut uitam æternam hæreditent. q •J Dies
iufta uel pura fit, ubi tu folus audis & uides in corde,
fuper dies regis.) Regi aeterno, ideft, Chrifto domino,
Fx0. i4 d ficut ad Moyfen diàum eft:Quid clamas adme? Nun dies aeterni fünt, quiquotidiefuper dies augentur: eo
quid uoce clamoris dicit? Non: fed uoce cordis cla quòd claritatem eius nulla difcriminet nox. r •T Adij
mat. x •| A finibus terræ ad te clamaui: dum an cies annos eius ufque in diem generationis & genera
.
xiaretur cor meum.) Non de extremis terræ terminis, tionis.) Generatió igitur huius regis prima eft, qua de
fed de huius corporis habitaculo quod fuperindui cu deopatre ineffabiliter nafcitur. Sécufida, quafaëìus eft :
pit:& exintimicordis dolore clamauit, üt abforbea primogenitus mortuorum,quae extenditur ufque ad il
tur hoc quod mortale eftà uita. A finibus, ideft, à qua lam generationem futuri វ្យែ , de qua dominus ait:
tuor partibus mundi, quafi unus homo clamet. Vel Voŝ`qui fecuti eftis me in regeneratione, cum federit Matt-19- d
unus homo, eft una ecclefia. Propter unitatem dici filius hominis in fede maieftâtis fuae, fedebitis & uos
cent. 6.6 tur una. Vnde & in Canticocanticorum dicitur : Vna fuper fedes duodecim, iudicantes duodecim tribus If
eft columba mea, ideft, ecclefia in toto mundo diffu raelErgo adijcientur interiſtas generationes regis hu•
fa. Dum anxiaretur, ideft, propter tranfgrefsionem ius, & dies & anni : cum congregatis cleétis, fupplan
aliorum.Vel finem meum, dum nefcit homo exitum tatifque inimicis fubpedibus, trádiderit regnum deo
fuum. 1 T Inpetra cxalta[time: deduxiftime quia patri, ipfis fimul congregatis fanétis, ficut fequitur:
q[Permanet
 * fN PSÁ LMVM •
LX. ÉT LX r
• * * - - • * * . - --
*_*.*.
* I o'I
w --

£a a TPcrmanetinaeternum in confpeau dei.) Mane. irruitis in hominem, interficitisuniuerfuo§:tanquàm C

bit enim aeternus in his, quos tradiäit deopatri in re paricti inclinato, & maceriæ depulfæ?) Non uult ac ..
' gnum cælorü,& fecit cohaeredes & conformes ac par quicfcere iniquis,qui tenucs hominum ac uitiofas men
ticipes fibi nullo iam in his mortis dominio domifian tes in noua facinora inclinare compellunt. Interfi
* te. In confpeétu dei, ideft, ubinon erit mutabilitas. citis uos omnes. Qui uoluntatem habet occidendi,
· b qJMifericordiam & ue etiam fi non percutiat, oc
' ritatem eius quis requi Permanet in aeternum in conſpectu dei : cidit. Quafi parieti incli
ret)Miſericordia eſt:quia
indulget noftra peccáta. mifericordiâ & ueritaté eius quis requiret? nato & maceriæ depulſæ.
Cum ego pafsionem pati
Veritás, ut amplius non “Sic pfalmum dico nomini tuò in fæculum aduenerim, uos quafi in
peccemus , ut peccatum "ſæculi: "utreddam uota mea dedicindië.
е uitum mori cogitis.Aliter
ſuper peccatum non indu In finem pro ldithun, pfalmus Dauid. (iuxtaSymmachi tamë in
camus. Quis, propter Pfalmus LXI. terpretationem) Naturalis
quid hic dicit? Qjiapau- f Onne deo fubieéta erita1a mea : in uobis inuerſus eſt ſen
ci funt, qui aliquid boni g ab ipfo enim falutare meü.s Nam fus, ut cum recti fitis crea
habeant, & deüm requi ti, proniad ruinam ferami
rant:fedplus dicunt eörü & ipfe deus meus& falutaris meus: ni. k J Veruntamen pre
uirtute uel fuis uiribus, "fufceptor meus, non mouebor amplius. tium meum cogitauerumt
quàm dei donum. Miferi ' Quoufque irruitis in hominem, interfici repellere: cucurri in fiti)
cordiam & ueritaté quis tis uniuerfi uos: tanquàm parieti inclinato, Declinatâ talibus, quinö
requiret eius ? Non eius * & maceriæ depulfae. * Verúntamen pretium folūpcccatores impugnāt,
requiritur mifericordia ac fed etiam iuftis hönörem
ueritas ab eis,qui in pleni meum
ſiti:
cogitauerunt repellere , cucurri in
ore ſuo benedicebant, & corde ſuo auferre pitútur.Ideo cur
tudine dei conſiſtunt: Sed
rit in fanéta fiti: quia bea- Mattb.5. a
nec his quicquàm deeſt, “ maledicebant. "Veruntamen deo fubieća tiſunt qui eſuriüt & fitiüt
iuxta illud oraculum Sal erit anima mea : quoniam ab ipfo patientia iuftitiam. Cucurri in fiti.
feam. t 6. e uatoris : In die illa nihil mea. Quia ipfe deus meus & Saluator Cucurrit Chrifº de celo,
rogabitis patrem. In hac meus: adiutor meus non emigrabo. In deo uenit in uterum : de utcro
«rgo plenitudine prophe falutare meum & gloria mea? deus auxilii im praefepium, uel cætera
tafpein ponens, fublecit: his ſimilia.Cucurrit fitiés,
c •TSic pfallam nomini " mei , & fpes mea in deo eft. "Sperate in uenit ad fontem : efuriens
tuo deus in fæculum fecu * eo omnis congregatio populi : “effundite uenit adarborem. Velf- .
corâ illo corda ueftra : deus adiutor nofter
B li.) Vox ecclcfiae. Pfallâ, tiuit, ideft, in cruce falu- D
praedicabo, &opere com P in æternum. P Veruntamen uani filii homi të humani generis fitiuit.
plebo. d | Vt reddam num : mendaces filii hominum in ftateris Vndedictumeft:Detor- Pfal. 1 S2・4
· uota mea de die in diem.) Ult:
rente inuiabibit. Et fančti
- - -

Vt reddá uotamea, ideft, currunt & fitiunt. Currűt,

quicquid fpopondimus deo cuftodire. De die in diem, ut Paulus dicit: Curfum confummaui, fidem feruaui. a.rim, 4. ե
hoc eft, &hic te femper laudare, & in futuro fine fine. Sitiunt, ut diótum eft : Beati qui efuriunt & fitiunt iu- Matth. S. &
Pſallet aßidue, &uótaiugiter reddet, cum corruptio ftitiam: quoniam ipfi faturabúntur. l •II Ore fuo be v

*• cor. 1$. fcorporis huius induerit incorruptionem, 8 mortale nedicebant, & corde ſuo maledicebant.) Proſerebant
hoc induerit immortalitaté, & refulferit. Quod & no adfeducendum ore ucnefico bona,cum mala cordibus
bis præſtare dignetur, ut conformes faćti gloriæ fuæ : retinerent. m •| Veruntamen deo fubieéta erit ani
crutiâ corruptione mortis fecundae , pfallere merea ma mea:ab ipfo enim falutare meü. Nam & ipfe deus
mur nomini eius in fpiritualium oblatione uotorum. meus, &falutaris meus, adiutor meus non cmigrabo.
e •T In finem pro Idithun pfalmus Dauid.) Iftepfal In deo falutare meum, gloria mea deus auxilijimei,*&
mus plenum in deo affe&um prophetae edocet,diccns: fpes mea in deo eft.) Poft interieétionem diapfalmatis
Pfalmus LXI. rofitetur fe fiue adiutorium, fiue gloriam ab ipfo ha
Onne deo fubie&a erit anima mea : ab ipfo 體 : qui nobis de his omnibus àpafsionis fuæ contu
N. falutare meum.) Poteft hoc & homo ille melia reliquit exempla. n •I Sperate in eo omnis con
dicere, qui reliáis uanae delyramentis philofo gregatio populi.) Ipfe eft & auxilium & fpes: in quo
phiae, acerroris idololatria: coeno,mundo fe corde do omnis coetus ecclefiafticus fperare debet ad deprecári,
mino fubdidit. g • T Nam & ipfe deus meus & falu ficut fequitur: o T Effundite coram illo cordâ ueftra:
taris meus) Scit énim falutare mundi,Iefum Chriftum deus adiutor nofter in æternum.) Si cum fletu ei occul
hominis formam fufcepiffe, qui fe transferat à morte ta cordium referamus, ut omnes faciunt fanéti, adiu
in uitam. Ab ipfo enim deo fàlutare meum: ficut dixit toria eius adipifcemur. Nam quia hgc peccatores omit
Litt. 2- t
Simeon: Quiâ uiderunt oculi mci falutaretuum. Et in tunt, adiecit: p •| Veruntamen uani filij hominum :
Pſal 41.b alio loco dicit:Salutare uultus mei deus meus. mendaces filii hominü in flateris ut decipiant, ipfi in
h • f Adiutor meus non mouebor amplius.) Firmiter uanitate in idipſum.) Qui ſub iuſtitiae ponderatione
enim fe in eo ftaturum confidit. Adiutor meus in prae atque eloquentiae uanitate, decipiunt innocentes. Filij
fcnti, fufceptor in æternitate. Ipfe poftea non timet hominis,filij Adam,filijtranfgrefforis.Vnde dicit Filij Pfal.4.4
cadere. Non habet ubi currat amplius, nifi ufque ad hominiiuſquequo graui corde. Mendaces fiiiihomi
Ioan. 14. a deum. Apoftoli dixerunt ad Chriftum: Domine,often nü inflateris.Sáloiiion dicit:Pondus & pondus, men- Pro.ae. b
de nobis patrem, & fufficitnobis. i TQgoufque fura & menfura, utrunque
: -
bombತ್ಗ apuddeum.
3 Et
 to: Co M M E N T. D. H. H. E. R O N Y M I.
E Et alio loco dicit:Stathera dolofa abominabilis domi te animamea, quàm multipliciter tibi caro mea. Ani- G
ubi.s r.aT no,&pondusaequumuoluntas eius. a T Nolite{pe ma quidem defiderat deumi: fedad defideratum finem
- rare ininiquitate, & rapinas nolite concupifcere: diui carnis laboribus peruenitur. Ideo multipliciter caro
tiæ fiaffluánt, nolite c6r apponere.) Quia qui in his deum quaerit:quia multisafficitur iniurijs.Defcribitiu
fperauerit, regnum caperé caelcfte non poteft.Vndc ftiuiriegetatem,tormenta uigilias agrotationem. Siti
g.Tiw. 6, d dicit Apoftolus adTimo ໃກ້ Firm ecclchz &
- theum: Præcipe diuitibus efuriuit faluté humani ge
ut decipiant ipfi de uanitate in idipfum . neris. & ecclefia quoti
huius faeculi non fperare
inincerto diuitiarum, fed * Nolitefperare 1
iniquitate, & rapinas noli die fititSicChriftü. Vnde di Matth. f.s
in deo uiuo, qui praeftat te cócupiſcere: diuitiae ſi affluát, nolite cor citur:Beatiquieſuriunt &
nobis omnia abundanter apponere.* Semel loquutus eft deus duo: fitiunt iuftitiâ: quoniá ipfi
ad fruendum. b •| Semel * hæc audiui, quia potéftas dei eft,*& tibi ſaturabütur.Multipliciter
loquutus eft deus duo) * domine mifericordia : quia tu reddes uni caro.quia plus ſuſtinetca
Qjodait femel, firmitaté cuique iuxta opera fua. ro quàm anima. Quàmuis
dičłorum oftendit: quòd e Pſalmus Dauid cum eſſet in deſerto Idu anima per cogitatione cru
duo, nouiucteriſque teſta Pfalmus LXII. cietur in corpore: corpus
1113°32,
menti unum demonftrat , tamë fuftinetâ foris tribu
auðtorem.Semelloquutus g Eus deus meus, ad te de luce uigi lationé. Vult liberari, id
eft deus duo, hæc audiui. lo. Sitiuit in te anima mea: į mul eſt, deponere mortalitat5.
Semel non ad numerum h tipliciter tibi caro mea, In terra de In terra deferta,in inuio&
referendum eſt, ſedadſen "ferta, inuia & inaquoſa: fic in "fancto ap inaquofo. In deferto, ubi
tentiae firmitatem. Quae i parui tibi, 'ut uiderem uirtutem tuam & nõ eſtuia neq; aqua,mun
funt autem qug duo pari- k dus intelligitur.Deſertü,
ter audiuit? Et poſſe t gloriam tuam.* Quoniam melior eft mife 群 peccatores dicitur.
omnia, & infui iudicijue íicordia tua fuperüitas : 'labia mea lauda 4 Sic in fanéto apparui
ritate mifereri. Quidã ita "bunt te. Sic benedicam te in uita mea: " & tibi.) In hac fiti degens,
dicunt:Semel deus loquu " in {nomine tuo leuabo manus meas." Si fanátus apparebo tibi.Hic 3
tus eft in lege, & cadem cut adipe & pinguedine repleatur anima propheta propter fpé fuá,
rurfus in euangelio praeci mea , & labiis exultationis laudabit os futurű ppreterito pofuit.
pit. c •I Haec audiui, quia ° meum.*Sic memor fui tui fuper ftratü meü: i TVtuideremuirtutem
poteftas dei eft) Per haec in tuam & gloriátuâ) Chri
duo teſtamenta, poteſta ftüutiquìé:qui(iuxta Apo £ Cor. *• d
tem, mifericordiam, iuti ftolum) patris & uirtus& H
tiamoue dei cognouit: ſicutſequitur: d qſ Ettibido claritas eft.Virtutem:quiauicit diabolum,& liberauit
- mine miſericordia:Quiatu ណ្ណ unicuique iuxta ope genus humanum.Virtütem dicit:quia quod infirmum
Ioan. 5. d ra fua.) Ipfe enim ómne iudicium accepit àpatre, ut Éft dei,fortius eft hominibus.Sic jnifanéto apparuitibi,
negligentibus damnationem, paenitentibus miifericor idet,infanôto defiderio. Et gloriá tuã, idet, gloriáre
diam, iuftis praemia praeparet:quinosà iudicio mortis furgétisàmortuis,fedétis ad dexterâ patris, x • I Quia
eripiat, nofque fibiquai alumnos proprios fubdat: melior eftmifericordia tua fuper uitas) Mifericordia
tua uitam praeftataeternam.Vita praefens faepe mortë `
conformeſque corporiſuofactos, atternitatiperpetua:
dignanterafcifcat.Quia poteftas deieft. Poteftäsfuit:
operatur.Miſericordia tua,qua liberaſtinos de ម្ល៉េះ
tê diaboli. 1 M Labia mea laúdabunt te dfie.Sicbenedi
Gen.7.et 8. quia omnes creaturas exnihilo creauit. Mifericordia,
cätte inuitamea) Bene in uitafualabijs deum laudat,
in regendo & gubernando.Poteftas fuit in diluuio:mi
fericórdialiberauit Noe.Quiatureddes unicuiq;iuxta uiin eo uiuit:quiafcitalibi diétum: Non mortuilau- Tfal. 1 1 3.4
operafua: bona bonis, mala malis. Damnas péccato bunt te domine.Poft mifericordiam,laus: hic oran
res, remuneras iuftos. do,illiclaudando. m •ITEt in nomine tuo leuabo ma
e II Pſalmus Dauid cum eſſet in deſerto Idumaeae) nus meas. Perfe&ioperis bonoà te fublimabor, Chri
Dauid figuramtenet Chriſti Dauid interpretaturfor fustota die expanditmanus incruce adpopulumnő E/***-*
tis manu, fiue defiderabilis. Idumara interpretaturfan credentem, & çontradicenté fibi.Velut Paulus in per- 1. Tim. 2. e
guinea, fue terrena. Defertum, hoc et, derelictum, {ona fan&orum leuans manus puras fine ira & difcep
ideft, ipfe populus Iudaicus: uel gentilis, qui in fan tatione. Permanus, opera intelliguntur. n •I Sicut
guineuel terrenis uidentur commorari. Pfalmus ad adipe & pinguedine repleatur anima mea,& labijs ex
ùentus dominici declarat myfterium : de quo fe pro ultâtionis laudabitos meum.) Non in adipeac pingue
pheta quafi illuminatum cernens exultat,& dicit; dine hircorumuel agnorum: ficutprifoorum holocau
Pfalmus LXII. ftomatum mos eft: 嚮 corde puro, & oremundo con
D:besfanóti
geus meus, adte de luce uigilo.) Licet om
in deo die noôtuqueuigilent: hicta
cinam nomini tuo.Sicut illudholocauftum inanterio
ribus acceptum tibi fuit: fic repleatur anima mea de
men in oratione fua, pleno diuinâ: lucis fplen pinguediniegratiae fpiritus fanài. Labijs exultationi* •
dorerefulget. , g TSitiuit in te anima mea, quàm iììáíôïíôáíô€,&iificiaudationes, .
multipliciter tibi caro mea. In terra deferta &inuiia& &lætitia ſempiterna. o ºſ Sic memor fuituifuper
inaquofa.) Sitit in deo,& animae & cordisaffe&u,nihil ftratum meum.) Inle&ulo pudicitiae atque fanâitatis
dubium,nihil aduerfum inferetinens:fedinter aridita memor fum tui : quia imimemor fumi dele&tationis
tes acfolitudinesiftius frculi, eü tota mente defiderat: mundanae. Sicmemior fui tui. Dicit haec ecclefia, &
illum habensardorem,quo iuftitiadci fititur.Sitiuitin in requic, & in tribulationc non tui fui oblitus.
-
ȚIn
 - 1 N p s Al M v M LXII ET LXIII. 103
£Â a ΦΤnmatutinis meditabor inte: quiafuiftiadiutor &acuunt linguasfuas utblafphement:fedfan&ushicC -

meus.) Merito confitetur adiutorem:quia per integri non conturbatur, quiaa deoprotegitur. A conuentu
tatem fidei, matutina eius deleótatur refurre&ione. malignantium, idcft, Iudaeorum, uel perfecutorum.
Vtinam & nos per fplendorem puri pe&oris merca Exacuerunt ut gladium linguas fuas. Alio loco dicit:
murin eo in ſpirituali lætitia delestari, b [Et in ue Lingua corum gladiusacuüs. p M Intenderunt arcü Pfal.56. ---
lamento alarum tuarum e fuum.) Doćtrinam fuam.
xultab9.) C£leftisauxilii * in matutinis meditabor in te : quia fuifli Ф (Remamaram.) Vrdo
proteĉtione fe tutandum adiutor meus: * Et in uelamento alarü tua čtrinis dolofis decipiant
putat: ideo in eo exultat.
* rum exultabo: * adhaefit anima mea poft te, paruulos
c •| Adhgfit anima mea phytum
Chrifti,fiue neo
inbaptifmo:fiue
poſtte,me ſuſ§ # me ſuſcepit dextera ುತ್ತಿ! uero in uanii illum qui adhuc ignorat
ratua.) Relićto ſaeculo dei ; quaefierunt animâ meam: introibuntin in
* -- myſterium dočtrinæ cele
; feriora terr£,*tradétur in manus gladii," par ſtis. r ISubito ſagitta
dextera, ideft, ab eiusfalu
tarifefufceptum teflatur. ! tes uulpiü erunt.Rex uero lgtabitur in deo, bunteü,&non timebunt)
d IIpſiuero.)Hoceſt,ini , Cum eum dolofe ueneno
mici. c [In uanum que § laudabúntur omnes qui iurant in eo:' quia ſi ſagittant. Subito, quaſi
fierunt animam meami.) ' obftru&um eft os loquentium iniqua. eximprouiſe, ideſt, in ex
Quia incaffum ei nocere “In finem pfalmus Dauid. LXIII. ceſſu. Et non timebüt, hoc
woluerunt. f ºl Introi Xaudi deus orationem meam cum eft,deum & iudicium eius.
bunt in inferioraterre)In deprecor : a timore inimici eripe a f II Firmauerunt fibi fer
inferno damnabuntur. * L/nimam meam.” Protexifti mea con monem nequam. Narra
g JTradentur in manus ueruntut abfconderent la
uentu malignantium, a multitudine operá
gladii.) In perpetuitatem queos: dixerüt, quis uide
t8rmentorum, quibus de tium iniquitatem. Quia exacuerunt ut gla bit eos?)Cum fe in hac ma
truncandifunt. P dium linguas fuas : *' intenderunt arcùm litia firmant, uthos dece.
h IIPartesuulpiüerunt) $ fuum rem amaram, ut fàgittent in occultis ptionis laqueos huic rudi
&c., 34: Sortem Herodis, quia do ' immaculatum.' Subito fagittabunt eum, intendant,non putanthoc
mino uulpes diélus eft, fu & non timebunt: firmauerunt ſibi ſermo deum pofTe cognofcere,
fcepturi. i •I Rex uero quem nihil occultum la- D
lerabitur in domino)Chri
nem nequam. Narrauerunt ut abfconde tet: qui & noftras quoque
E ftus in patre, poftrefurre rent laqueos : dixerunt, quis uidebit eos? animas potens eft a fagit
li
&ionem. k <j Et lauda * Scrutatifuntiniquitates, defecerunt fcru tis eorülargis pietatisfua: "
ibunturomnes quifperamt "tantes fcrutinio . " Accedet homo ad cor armis defendere. -

in eo.) Qui fuſcepta facra *altum: & exaltabitur deus.* Sagittæ paruu t •TScrutati funt iniquita
menta eius inuiolabiliter 3 lorum fa&ae funt plagæ eorum:* & infirma tes: defecerunt fcrutantes
{eruauerunt. 1 •II Quia * tæ funt contra eos linguæ eorum. * Con fcrutinio.) Hgretici quo
obftruĉtum eftosloquen 醬 ſcrutantur ſcripturas
tium iniqua) Iudaeorum, ° turbati
* funt omnes qui uidebant eos : * &
timuit omnis homo.* Et annuntiauerunt anctas: & non ſpirituali
č: principum facerdotum ter tračtantes, wanas exin
osreſurgente domino op opera dei, & fa&a eius intellexerunt. de prof-runt queftiones ,
f nos per iniquitaté
pilatum eft, crefcenteteiti * Lætabitur iuftus in domino, & fperabit quibus
monioueritatis. Etnos de 1П СО : & dolú cupiuntillaquea
precemur dominum, ut in . . -
re: ſed nil praeualentes,
z. <ius lucem uigilantes, ipfum iugiter fitientes, merea ipfi potius adeo fcrutati atque exanimati, reliéti funt
mur eo largiénte, bonis operibus adimpleri. uiacüi. u • [Accedet homó ad cor altum,& exaltabi
m ſInfinem Pſalmus Dauid.) Pſalmusuocem con tur deus.) Sicum fapientia deiadalticordis intelleétü
tinet prophetae deum iugiter deprecantis, ut non fo quis accedens ifta difcriminet,ideft, ueritatem afalfi
lum fua peccata, fed & alia malorum uenena ipfo pro tate difcernat, tunc deus exaltabitur. Qui cum fit altif
regente pofsit euadere. Sed & nos intelligere debe fimus, tamē de eo quando reſte fentimus, fublimatur
müs idqüodin eo canitur,incredëtibus ဉါင့် impleri. in nobis. x •jSagittae paruulorum faétgfuntplagae
Pfalmus LXIII. eorum.) Intelligentes enim iufti cum uiderint hunc
Xaudi deus orationem meam cum deprecor:ati paruulum,quem fùperius expofuimus, ab hoc perfua
Eº inimici eripe animam meam.) Credenti
'deum, multafunttentamenta, fecundum Apo
fionis uenefio infici: cum eleuauerint uocem fuam ut
eum corrigant,protinus erunt iniquis uerba eorü qua
s.Tim'.3.6. ftolum : Omnes, inquit, quiuoluntpie uiuere in Chri fiplagae. y <}Et infirmata eft cótra eos linguaeorü.)
{to Iefu, perfecutionem patiuntur. Vnde intente nos Nullam capit ftabilitatem elocutio eorum: fèd dolus
in orationibus uigilare oportet, ut repugnare poßi eorum reddet eos infirmos. z φ{Conturbatifunto
mus uitiis. Atimóre inimici, ideft, diaboli perfecuto mnesquiuidebanteos.) Confufi 8t conturbati funt.
Matt. Io.6 ris, ut illud: Nolite timere eos qui occidunt corpus: qui fe fimili errore implicitos recognofcunt,
animamautem non poffunt occidere: fed potiuseum a q[Ettimuitomnis homo.) Iudicium fibi imminere
timete, quipoteft corpus & animam perdere in ge diuinum. b qſ Etannuntiauerunt opera dei & facta
hennam. o el Protexifti me a conuentu malignan eius intellexerunt.) Compun&i cnim corde, intelli
tium, amultitudine operantium iniquitatem: quiaexa gunt, annuntiantque mirabilia dei. c MJLaetabitur
cucruntutgladium liñguas fuas) Malignantufiniqui, iuftusindomino,&fpcrabitin co)Sicut impius 畿
C
 C O M M E N T. D. H I E. R O YN Y M I.
E infidelitate fua formidat: ita iuftus pcr fpem çternita annuntiauit. Qgòdautem feabeo exaudiripoftulat, G
tis fug exultat in diio. a •if Et laudabuntur omnes re fic intelligitur, ac fi diceret: Iam ueni,ut perte faluari
àMattb. r. a &ticorde.) Quia deum uifüri funt. Beati enim mundo merear. o •II Praeparans montes in uirtute tua,accin
corde : quoniam ipfi deum uidebunt. Qui nobis prae ಸಿÝ dominusVerbum caro fa&um eft Ioan.I.b
in a umptohomine. Accin&us potentia,
{tare dignetur, ut a fagittis inimicorum liberi, ab arcu celfitudinë -

falfitatiserepti, mereamur montium diabolicae domi

ab eo protegi: qui fanétis * in eo:* & laudabuntur omnes re&i corde. nationis oppreßit,&fem
omnibus pro fpe falutis, piternis ignibus praepara
loriam tribuit immorta ° In finem pfalmus Dauid,canticum Hiere uit. Accinctus dei contra
itatis. miæ, & Ezechielis,& populi peregrinatio hitueſtimentum. Non e.
b s|In finem pfalmus Da nis : uel tranfmigrationis cum inciperet nim poflumus expanfäm
proficifci . Pfalmus LXIIII.
uid;canticum Hieremie & E decet hymnus deus in Sion : & ti fortitudinis fuae ueftem co
C
Ezechiel, & populideca gnoſcere. p TQui con
ptiuitate) Iſtepſalmus in bi reddetur uotum in Hierufalem. turbas profundum maris.)
perona Chriti cantatur, d Exaudi orationem meam : * ad te . Saeculi huius profundam
& de reuerfione Babylo iačtantiam, prædicatione
niae in Hierufalem, & de % omnis caro ueniet.' Verba iniquorü* pr£ apoftolica commouens.
noftra ad celeftcm Hieru gualuerunt fuper nos: "&impietatibus no q MSonum fluétuü eius.)
falem. Pfalmus LXIIII. # tris tu propitiaberis." Beatus quem ele Quis fuftinebit: In euerfio
E decet hymnus de giſti, & aſſumpfiſti : inhabitabit in atriis ne enim fimulacrorü dant
Т us in Siö, & tibi red
.*- dcturuotum in Hie
k tuis.* Replebimur in bonis domus tuæ : dæmonia {onum, illicien
tes paganosut interimant
ruſalé.) Non theatralibus
' fan&um eft templum tuum, " mirabile in
ſanatos, Sedhicſonus, dei
neque fimulacrorum tem "arquitate." Exaudinos deus falutaris no potentia oppilatur.
plis, fed tibi omnipotens, " fter : fpes omnium finium terræ, & in mari r Turbabuntur gentes)
laus ac uotü iugiter eft red ° longe. ° Præparans montes in uirtute tua Cum fančtis preualere nő
dendum in Sidii, ideß, in Paccinétus potentia : * qui conturbas pro potuerint. f "I Ettime
ecclefia, tuam gloriam fpe q fundum maris% fonum flu&uum eius.' Tur bunt terminiterre a ſignis
culante,uel in cælesti Hie tuis.) Auirtute crucis,que
rufalcm dignus cömemo
# babunturgentes,'& timebunt qui habitant eis prius ftultitia erat: ue!
raris inhabitator'. Redde â terminos à fignis tuis : * exitus matutini, ab his mirabilibus compü
tur ergo tibi laus, quia de u & uefpere dele&abis." Vifitafti terram, guntur. t TExitus matu
F us es: uotum, quiafedem ; &* inebriafti eam : * multiplicafti locu tini &uefpere dele) Ma
ptor es. d [ Exaudi ora 2 pletare eam.* Flumen dei repletum eft a tutinis ueſpertinisq; hym
tioné meam.) Per fpiritü * quis : ' parafticibumillorum, quoniam ita nis ecclefiae dele&tatur de
ſanctü, qui gemitibus ine * éft præparatio eius.* Riuos eius inebria, us,per ahimâ fidelem: quae
narrabilibusinterpellat p multiplica genimina eius , in ftillicidiis relićto inanić ſuperſtitio
nobis. e MT Ad te omiís num ritu, eum deuote lau
caro ueniet.) Ac fi diceret: °º° dauerit Permane,latitia:
Ad te conuertetur omnis -
_peruefperum,triftitia.
homo. f 4 Verbainiquorum) Dogmata philofopho u Vitafiterram) Viitauirutigterrånofricor
rum,fatuitatesq;gentilium g TPræualueruntfuper poris, affumendo materiam carnis. * •TEt inebriafti
nos.) Cumteneciremus, quomodo Hieremias dixit: eam.) Non uino luxuriæ, fed infufione fpiritus fan&i.
Hiere. 16.d Vere mendacium & uanitátem locuti funt patres no y •[Multiphicafti locup. eam.) Diuerfàrum opibus
ſ ftri,& non profuit eis. h q[Et impietatibus noftris tu gratiarum, z WFlumen dei repletú eft aquis) Deni
propitiaberis.) Vßque in fiiiem nós fuifíemus in erro $que dicit dominus in euangelio: Qui crediderit in me, Ioan.7.f
re,tiifitu propitius fuiffes noftri: quinos fanguine pro រ៉ែ deuentre eius fluéht aquaeuiug. Attende euá
3.Cor.j.d prio merçatiis es.Sic & Paulus apoftolus ait:Quinos geliftam:hoc enim dicebat de fpiritu fànâo, quem ac
reconciliauit deo patri per crucem. i •[Beatus quemcepturierant credentes in eum. Nos ergo qui credidi
mus, iam flumen dei fumus. Replemuráquia, cum ba
elegifti & affumpfifti,ifihabitabit in atriis tuis.)Vocat
deüs omnes: nec ullum fpernit, fed paucifequuntur. ptifmo abluimur, & fi digni fuimus, ut fpiritu fan&o
impleamur. Locupletamur ab eodem fpiritualis infu
Ergo qui fe dignü eius efe&ioni præbuerit, cohabitat
eicum apoſtolisſanétisintabernaculis ſempiternis: fionis imbre,cum ûitç perennis fonte répleti,donis{pi
» •TReplebimur inbonis domus tuae.) Ideft,ecclefiç, ritualibus irrigamur. a •J Parafticibum illorü,quo
quae diuerfismunerum fpiritualium exuberat bonis. niam ita eft preparatio eius.) Præparafti, inquam, do
1 4 Sanétum eft templumituum.)Homo ille in quo ple mine cibum noftrum in communione beati corporis
nitudo diuinitatis inhabitat, de quo dicitur ad Mariâ: ac fanguinis tui: quod fi digne hauriamus, iudicium
ZMc, 2.4
Et quodnafcetur cxtefanâum, uocabitur filius dei : mortis effugimus.Tu es enim panis uitę defcendens
cum in ea dominus carnem affumpturus inhabitabit. de caelo, & uitam tribuens mundo. b •J Riuos eius
m • Mirabile inaequitate.) Quiâ non credentibus Iu inebrians, multiplicans genimina eius, in ftillicidiis
daeis, mirabiliter ipfè dominus ueritatem aperuit. cius) Riui enim in nobis à flumine illo, ideft, a fpiritu
n •I Exaudi nos deus falutaris nofter: fpes omnium fanĉto emanant, quinos diuerfis gratiarum donis ine
finium terræ, & in mari longe.) Prouidens propheta, briant, ut alii detur fermo fapientiae,alii prophetia,alii
terræ, maris, ac finium omiiium, fpcm Chriftum cffc curatio, aliiinterpretatio,uel reliquæ donationcs,quas
- - -
* ope
 I N P S A. L. M. V. M. LXIII. ET LXV. по у

A operatur unus atque idem fpiritus, diuidens unicuiq; funtoperatua domine.) Scilicet ut non creaturâ colât, C. -

º
prout uult. Per quae donationum genera, multiplicá fed creatoris uirtutem in hisxquae contemplantur, intel
tur ecclefiae. Qgae primum quidem quafi ftillicidia inligant. Quàm terribilia ſunt opera tua. Terribile eſt
nobis defluunt, dehinc riui fiünt.Poßhaec multiplicá quod poteftis admirari,& non poteftis cóprehendere,
Matt. 13.b tur in generationibus, ut afferantfru&um,aliud cente ideft, depopulo Iudaico eleéto, & pofteá reprobato:
fimum, aliud fexagefimü, & gentes primitus condé
aliud tricefimum.
; eius* lætabitur germinans. "Benedices co natas, & poftea eleâas.
a M Lætabiturgerminãs) Vel qui uidêtur quafi fan- .
Terrafcilicet laetabitur,cũ à ronæ anni benignitatis tuæ:*& campi tui re &tí & reprobati: & de pec
in ea hic fruétus fpiritualis d plebuntur ubertate." Pinguefcent ſpecioſa catoribüs qui uidétur qua
exorietur. b qf Benedi ; deferti, & exultatione colles accingentur. fireprobati & elečti. Oc
ces corona anni benigni • Indutifunt arietes ouium,* & ualles abun culta funt iudicia dei:terri
tatistuz)Qua fanctos prẹ ប៉ារ៉ៃប៉ោះabត្រីក់ bilia, ideft, timenda.
miis, & temetipfum eorü hymnum dicent. -
n In multitudine uirtu
agminibus coronabis. An ' In finem canticum pfalmi refurre&ionis. tis tuae mentiêtur tibiini
num uero acceptabilem, Pfalmus LX V. micitui) Quando uiderút
ipfum effe dominum alius in Aegypto uirtutes, & fi
醬 -
COIn Inct Ilorat .
.. I
k \ IVbilate deo omnisterra, pfalmum dici gna,& in mari rubro. Mé
enedices coronam anni re nomini eius:' date gloriam laudi e titifunt, quando dixerút:
Aſa.58. b m
eius. Circulum & femper ius." Dicite deo, quàm terribilia funt Omnia qüaeciiq; prccepe- Exod. s4.&
in ſecurrétia anni tempo " opera tua domine:" in multitudine uirtu rit nobisdňs,faciemus.Vn Pfal, *6.4
ra, coronam uocauit. Aut de dicit: Iniquitas mentita
'° tis tuæ mentientur tibi inimici tui. ° Omnis
certe quia in pafsione do eft fibi: & iijimici domini
miniuiëtoria de toto orbe terra adoret te, & pfallat tibi : pfalmum métiti ſunt ei o [Omnis
fufcepta eft. c TEt cam P dicat nomini tuo. * Venite & uidete ope terra adorette deus,&pfal
pituireplebuntur uberta ra dei : terribilis in conſiliis ſuperfilios ho lat tibi: pfalmum dicatno
te.) Campi, legis: qui nul º minum. º Qui conuertit mare in aridam, mini tuo.) Te adoret,te ue
lum iocunditatis fruétum
' in fiumine pertranfibunt pede , ibi ' laeta neretur: tibi concinat non.
in litera protulerunt,nunc
fpiritualiter intellečti, fru
bimur in ipfo. Q ui dominatur in uirtute creaturc,quam eiusufibus ,
fubiecifli. Hic interponit,
&us euangelici dogmatis * fua in æternum:' oculi eius fuper gentes re diapfalma,ut adnos üerba
ubertate complentür. ſpiciunt: comuerta, dicasi p TVe. D
d TPinguefcent ſpecioſa - nite & uidete opera domi
deferti.) 醬 fcilicet, quae diuina dei gratia fluit. ni: terribilis in confiliis fuper filios hominum.) GÉtes
e •JEt exultatione colles áccingentur.) Martyres,fiue quæ diu in errore phanatico uixerunt, ficut quondam :
rcliqui fanëli: qui immenfis a deo praemiis honorati, patres noftri ad deum agnofcendum inuitat. Qui ter
perpetuis gaudiis accingentur. f •[Induti funt arie ribilibus conſiliis humano generi conſuluit ut cogno
tes ouium.) Patriarcha, Prophetae, fiue Apoftoli qui fcentes crcatoris opera,fcirént operum conditoré Ve
ducesfueruntouiŭ gregis ecclefiaſtici translatia mor nite &uidete opera domini.Venite,credite,uidetein
te in uitam, induuntur immortalitate perpetua. telligite.Vox prædicatorü. Quàm terribilis in cófiliis
g •TEt ualles abundabunt frumento.) Clamabunt fan fupèr filios hominü.Terribilis,hoc eft,quomodo unus :
cti minoris meriti, 8 coronam non capient: frustibus reprobatur,&
gíturgétes: ficut alterdixiîin
eligitur. ReprobanturIudgi,&
euágelio: eli Maff. 24 d
Duo in agro, unus
tamen æternae uitae alentur. h •TClamabunt, etenim
hymnum dicent.) Omnes promifcue ele&i pro diuer àffumetur,& unus relinquetur. Duae molentes,una af Luc. 17. g
forum munerum donis, deo perpetuas concinuntlau fumctur,&alia relinqueíur. Duo in lecto,unus affume
des. Quorü ut congregemur meritis, deprecantes ora tur,& unus relinquetür. Terribile eft,dü de una mafla
mus, ut iungamur pręmiis, ut finon meremur hono fuerunt creati, &alii eliguntur,& alii reprobantur.
rari praemiis,uel ornari coronis: faltem ueniam confe-. •[Qui conuertit mare in aridam: in pertrá
cuti, poena careamus aeterni iudicii, Amen. th pede.) Ipfum adorare docet,qui adtráfitü Ifrae
i •| In finem canticum pfalmirefurreétionis.) Per cá lis,&mare ficcauit,& Iordanis undâs appcndit. Sed &
ticum,intelligentia ſpiritualisintelligitur.Per pſalmü, ipfe diis dux, hgc quafi pede praeteriit, populo profe
opus refurreótionis: quia iftepfalmius adrefurre&tio quëte.Ergo ficut tüchæ aqugipfo duce diuifae,popul9 .
nem Chrifti pertinet. Pfalmus LXV. uiã interram repromifsionis aperueruntita núcnos fi
Vbilate deo oministerra: pfalmum dicite nomini baptifmũnon polluamus peripfumabluti pręcủte eo,
I nus terrenum eſſe demonſtrat. Cui iugiteriubila
eius.) Quodait, omnis terra: omne humanum ge inquo renatifümus, in regionem uiuorü ingrcdimur.
Vel pertráfibuntpede,fafi&ipraedicatores fortiteram^
tionem ad deum oportet emittere, ut a nequitiis露 bulauerunt prędicando:quia deus præparatillis uiam.
tualibus eruatur. Pfalmum dicite nomini eius. Vnde distũeft:Calciate pedes ueſtros in pręparatione E ‫عه‬h‫م‬
ulti
laudant, ſed non implent 蠶 . 1. •I Date gloriam euágelii pacis. f •' Ibi Iaetabimur in idipfum: qui do
laudi eius.)Vt ficut ei uocibus iubilatis,ita in eum pro mináturin uirtute fua inatternü.)In idipfum»hoccfbin:
bonis aáibus gloriemini, ut uidenteshomines opera Chrifto:quia qui hic fuit humiliatus,ipfe dominatur in
ueftrabona, glorificent patrem ueftrum qui eft in cæ cternitatè.Sicüt enim eius uirtutis dfiatio nullo claudi
Tºfal. 1 13.bli. Vcl illud: Non nobis domine non nobis, fed nomi turfine:itanoftralạtitia,qua ci conformes cfficicmur,
nituo dagloriam. m JDicite deo , quàm tcrribilia. perpctuopermancbit. t •|Oculi ciusfupergêtes re
fpiciunt)
 yed C O M M E. N. T. D. H. I E R O N Y M L
E fpiciunt)Vt reprobcntur Iudaei,& cliganturస్ర్తీ lum creatorem. i «J Locutum efłos meum intribula G
Pſal 93.5 ut illud: Qui fifixit oculum, non confiderat. Conteni tione mea.) Locuti funt enim,ut nunquàm eos fepara
reta charitate Chriftiulla perfecutio. k sfHolocau
lationefàtiàa, infpicit populos crcdituros: nam nul fla
is penitus diftinguitur ihefibris. a STQui exafperät, medullata offeram tibi.) Fidcm animae,uel corporis
non exaltenturinſemetipſis) Iudaeiſcilicet, dumPer affeétü,uel corpus Chrifli.Offa, inferiora carni: & me- '
fellis amaritudinem in A dulla, inferior oſsibus. Me
brahæ natiuitate carnali, dullata, hoc eft, uifcerata
dei gloriam collocant,fem
ºſpiciunt: º qui exaſperant, non exaltentur cum corpore & anima.
perhumiliantur. Interie
* ih femetipfis.“ Benédicite gentes deum no l “Cü incenfo.) Cú acce
ftrum : & auditam facite uocé laudis e!!! ptabili orationis odore.
&tio diapfalmatis ordinem
diétorü immutat, ut a pro $ Qui pofuit animam meam ad uitam : * & m «TEt arietes) Apoſto
phetica uaticinatione, ad * nön dedit in commotionem pedes meos. li, uel dočtores ecclefiarii.
apoftolică tranfeat exhor * Quoniam probafti nos dcus: igne nqs £xa n •yOfferam tibi boues.)
tationē. b Benedicite mihafti ficut examinatur argentum. !ndu Qui reiecta contumaciale Matt. I 1. b
entes dominú deuin no gis, iugo domini ceruices
體 &auditä facite uo xifti nos in laqueum, pofüifti tribulatio fuas, quod fuaue eft,fubdi
cem laudis eius.) Apoftoli p nes in dorfo noftro : impofuifti homines derüt. o MICum hircis.)
hgc praedicât, ut ipfum be fuper capita noftra.“Tranfiuimus per igné Qui poſt peccatü conuer
nedicát gentes deü: quem &aquam : & eduxiti nos in refrigerium. fi, fideliterſ martyrioper
'iidem apoftoli dicunt fuü, £ Intróibo in domum tuam in holocauftis : ftiterunt. Hic auté omnes
obaudiántq; ipfum in qué ' reddam tibi uota mea,qu£ diftinxerunt la domino per holocauftum
funt renatiperbaptifmü. ' bia mea. i Et locutum eft os meum, in tri pacificum offeruntur, ad
Hinc itcrum propheta lo k bulatione mea. * Holocaufta medullata quos nunc propheta poft
quitur: c ºſ Quipoſuit t offeram tibi :' cum incenfo," & diapſalma couertitſermo
animam meâ ad uitä.) Ne arietibus: nem,dicēs: p TVenite &
Cain Fº confumeret % offeram tibi boues ° cum hircis.? Venite & audite, & narrabo omnes
mors. Mors occidit mor o audite, & narrabo omnes qui timetis deü, quitimetis deum, quâta fe
tem,idelbmors Chriftioc P quanta fecit animæ meæ. Ad ipfum ore cit animę meę. Adipfum
cidit mortem noftram. ore meo clamaui, & exu1
meo clamaui : & exaltaui fub lingua mea.
d <|Et non dedit in cómo taui fub lingua mea.) Vos
tioné pedes meos.)Sedfla $ Iniquitatem fi afpexi in corde meo , non qui dominümetuitis, acce
biliuit me in predicationi exaüdiet dominüs. Propterea exaudiuit dite & c6fiderate, qualiter
bus quas gentibus intuli. me dcus : & attendit uoci deprecationis animâ meam in beatitudi
Hinc fuccedit uox marty * meæ. % Benedi&us deus qui non amouit nem cőftituerit fempiter w -

rú. e •[[Quoniam proba orationem meam : & mifericordiam fu nam: pro eo quòd non fo
ftinos deus: ignc nos exa am a mc. lũ ore poftulo, fedetỉã in
minafti, ficut examinatur r arcanis cordis puri clama
argentū, 5¿ induxifti nos In finem in hymnis pfàlmus cantici Dauid. ui ad dominum. Ad ipfiim'
iດໃຈດຸurpofift tribula Pfalmus LXVI. ore meo clamaui.Manife
t Eusmifereatur noftri,& benedicat no ſłiſsime declaratur in hoc
tiones in dorſo noſtro, im
pofuitihomines fuperca bis !oco clamorem in fcriptu
pita noflra.)Ideft,diábolü, ris non uocis accipičdum
ut fupernos crigeretur adprobandü.Vclaliter: Non efTe, fed cordis. q T Iniquitatem fi afpexi in corde;
dixit de angelis 蠶 fànétis, fed depeccatoribus, id meo,non exaudiet dominus. Propterea exaudiuit me
eft,peccatores fecifti effe fuper nos,ufnes fuflineamus deus meus, & intendit uoci deprecationis meae.) Vidi
:48.14..! perpatientiâ. Vt illud: Permultastribulationes opor enim puritatem mentis mee : ideo petere praefumpfi.
tet nos introire in regnum dei. f Tranfiuimus per r • JBenediétus dominus: qui non amouit oratiofiem
ignem & aquá,& eduxiftinos in refrigeriü.) Martyrü meam, & mifericordiam fuá a me.) Plenus mifericor
hic oftendituiëtorias, quas in diuerfispafsionibus me dia non amouit deprecationé meam a fe : quia quae iu
ruerunt, & ad unum eos dicit refrigerium,ideft, Chri fta erant, poftulabam. Nam femper piae aures eius iu
ſtum domini, per laqueos,per cruces, peruerbera per ftorum precibus patent.Sed nos fuppliciter dominum
ignes, eſtusq;, &alia diuerſa ſupplicia (per qua & ho deprecemur, utaperiat aures fuas ad preces noftras:&
locauftum င္ဆိုႏိုင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏို"; effećtifunt) perueniſſe. Ignisuo ipfe nos data peccatorum remißione, de praefentibus
rat, aqua abforbet. Ignis, tentatió: aqua, ိို critas. a rumniseripiat: fibiq;holocauſtumpurum effe&tos,
Vel ignem fpiritus fàn&i. Induxiftinios ih ‘ဟုု 2. ma&atis uitiis, fanĉtorŭagminibus iungat, Amen.
hoceft,inbeatitudinem aeternam. g • JIntroib6in do f • TIn finem in hymnis pfalmus cantici Dauid.) Ifte
mum tuam in holocauftis.) Hic pröpheta non de fe tá pfalmus licet paruus fit, tamen apoftolorum prophe
tum loquitur, fed & dehis quos fuperius memorauit: tarumq;continet uocem:quiaut ueniffe,autuenturum
qui introierunt in domü dei, ut non folum fe exhibe dominum gentibus nuntiauerunt. Pfalm. LXVI.
rsnt deo hoftiam uiuam, fed & illos qui eorum exem Eusñnifereatur noftri,&benedicat nobis.) Pri
體 pro nomine domini pafsi funt. hi qjVt reddáti D. deprecatio eft, ut mifericordiam praebeat
deus: deinde benedi&ionem. Benediétio ergo
i uota mea, quae diftinxerunt labia mea.) Quae uota
diftinxerunt, nifi ut alios fibi in martyrium copularét? quae fucceditmifericordiae, talis fit, ut cópreffà domi
Vel promiffum,ut dcumlaudcmus,& confiteámur il nationc carnali, fpiritüfaciat triumphare. Non noftri.
iudex
 I N P S A. L. M. V. M. Ι.ΧVΙ. 107
A iudex fit, fed mifericors. Deus mifcreatur noftri.Vox catafua:ucl certe confiteantur imaginem tuam efTe in C
apòftolorum cft, loqucntium ad plebem de gentibus te. In filiote confiteantur: in illo te uideant, in illote
congregatam. Credidiftis quidem aduocem noftram. adorent. d •TLætentur & exultent gentes.) Quoniã -. .
Ecce hgc ecclefia congregata eft in nomine domini, de captiuitate diaboli liberatæ funt: quoniam quæ an
propterea nos dicimus: Deus mifercatur noftri & be te incuruabanturadadoranda idola, ligna, & lapides,
hcdicat nobis. Maledi- -
nüc ere&to uultu caelos re
4: Pri:i:i ; bis ; 'illuminet uultum fuum fuper nos, & fpiciunt. e •IQuonlam
nºſtiabºlitions diſſol "miſèreaturnofriº V. cognoſcamus in ter iudicas populos in gquita
uat. a. JIlluminet uultü - .2 - -
te.) Vbicũque æquitas eft
áú ôïí , ra uiam tuam : in 9mnibus gentibus falu a atque iudicium: 盟 nölæ
iùm triíiem uiäeäiïî, îre tuum.*Confiteátur tibi populi deus: có titia, ſed formido eſt nec
peccatis noftris, fed gau- ° fiteantur tibi populi omnës.'* Letentur & catorum. Et quomodò di
-:
dentem in uirtutibus. Nő * exultent gentes: * quoniam iudicas popu xit: Deus mifereatur no
eum fentiamus iudicé, fed los in æquitate, & gentes in terra dirigis. ftri,& benedicat nobis;&
- 이 8 8
patrem. Illuminetuultum nunc dicit : Lætentur &
fuum fupernos. Dei faci * Confiteántur tibi pópuli deus, cófiteaíur
\
tibi , iudicas
exultentpopulos
gentes: quoniam
in aequita.
es quae eft? Vtique imago
&gm.g.f eius Dicit enim & Apoftolus, imaginem patris effe fi- te? Videtur fibi effe contrarius. Si énim mifericórdia
lium, Erg> imagine fua nos illuminet, hóc eft, imagi- indigent,quomodo lætantur & exultant: quoniam iu
nem fuam filium, illuminet fuper nos, ut ipfe nos ilIu- dica$ popülos in aequitate. Vbicunque efiim miferi- ^, * * - **

minet. Luxenim patris, lux filii cft. Qui uidet patré, cordiâ eft, ibi non éft iudicium : ubi autem iudicium.
uidet & filium. Vbi nulla eft diftantia inter gloriam eft & æquitas iudicii, ibi procul eft mifericordia. Sed
& gloriam, uterque eft gloria. Prccantur haec apofto ifte fenfüs eft: Lætentur & exultent gentes. Quare lae
li & prophetg , ut uultu dei illuminati, fiat predicatio tentur? Quoniam iudicas populos in æquitate: quo
eorum lumen omnium gentium. b €JVtcognofca- niam nequaquam accipis ੰ uniusgentis, fed
mus in terrauiam tuam, & in omnibus gentibus falu- omniü deus es. Non tibi foli Iudæi placent: fedomnis ':.: .
tare tuum.) Sic enim inualefcat prædicátio noftra, ut mundustuus eft. Dicat aliquis: Vim facis fcripturae,
uiafiue falutare tuum, ideft, Chriltus dominus in his non hoc fenfu dixit. Interpretetur feipfa fcriptura,
qui nüc terrena fapiunt, & in gentilitatis uerfantur er- quae loquitur: Quoniam iudicas populos inaequitate.
rore, cernatur.Vtcognofcamius in terrauiam tuam. Quos pópulos&gentes in terra dirigis? Gentes quae
Hoc autem petimus, üt illumines uultum tuum, hoc- ante nönre&o pede gradiebantur , feciflieasut ambu
eft, imaginem tuam fupernos:quae apud te femper ab- larent in uiam tuam Vt cognofceremus in terra uiam D
B fcondita fuit, & quafiinfecret6 & ténebris erat myfte tuam, ut ambularemus inuiâ, non in inuiis, & per unâ
riorumruorum, fecundum illud quod fcriptum eft: uiam ueniremus ad te, de quo nafcitur uia. Non enim .
?fal. 17. b Pofuit tenebras latibulum fuum. Hoc petiiìus, ut illu imus ad patrem,nifi per filium.Dicat aliquis: Ariano-.
mines fuper nos, ut myfteriü quodà generationibus rum dogma eft.Erg6 per filiüuenitur ad patrem. Ego
abfconditumfuit, iuxta Apoftolum, reueletur in no hoc dico: quoniam per imaginem imus adfacié, & in
1.Cor.^.b bis. Hoc autem totum quare pofcimus, quare defide- lumine uidemus lumiens in ກິoຕidcmus patrem. My.
ramus? Nifi illuminaueris imaginem tuain fuper nos, fterium & difpenfatio eft quae loquitur. Caeterum fi
uiam tuam, & fcientiam tuam nofTe non poflümus, ut quis putat effeblafphemumi: quoniam uiam diximus
maieftatem tuam, qug in c¢lis nota eft, notam habea- efTe filium,& peruiam imus quafi ad deum, uideamus
mus & interra. Vt cognofcamus interra uiam tuam. haec ipfa uia quid dicat: Nemo uenit ad me, nifi pater Ioan.6.e
Ioan. 14.4 Egofum, inquit, uia, uita, & ueritas. Vt cognofca- meusadduxerit eum ad me. Quomodo ergo filius du
mius in terra uiam tuam. In terra cognofcamüs: Fiat , citad patrem:fic & pater ducit ad filium.Haec huma
Matt. 6.b uoluntas tua ficut in caelo & in terra, ut quem angeli nauerbafunt. Ceterum & filius ducit ad patrem, &
adorant in cælis,homines quoque adorentin 醬 pater ducit ad filium:& unanatura, & una fubftantia
Pfal. 75. a dicet aliquis: quia nota erátuià dei: Notus enim in Iu. eft. f •JConfiteantur tibi populi deus:)Iam fupra di
dca deus, in Ifrael magnum nomen eius. Notus erat xerat, & in iftoparuulopfalmo, hos duos uerficulos,
deus: fed dei uia non erat nota in Iudæa. Quoniam er- iterum repetit. ម្ល៉ោះ enim ſupra: Confiteantur ti- :
gouia deipatris non erat nota in Iudaeis, propterea bipopuli deus: confiteantur tibi populi omnes: Læté
iiunc dicit: In omnibus gentibus falutaretuüm. Non tur & exultent gentes, & cætera: & nunc rurfus repe
inuno populo,fed incutiétis gentibus. In omnibus gé tithos uerficulös, quafi apoftQli praecinantcun&isgé
tlbusfailutarefuum Vbinoshabemus in Latino, fa- tibus. Sςpe expugnauerunt me a iuuentutemea, dicat
lutare: in Hebraeo, Icfus dicitur. Denique & angelus nüc Ifrael: Saepe expugnauerüt mea iuuentute mea. Pfal, uz8.
Lue. *•* hoc loquitur: Et uocabis nomen eius Icfum.Hic£nim Vidcte quomgdo illipraecinüt,& omnium gétium tur . * -º is
faluabit populum fuum. In omnibus gentibus faluta barefpódet. Sic & nunc dicétibus illis in principio: -

retuum Ecce completum eft, quod apoßoli depreca Confiteátur tibipopuli omnes, & praecipiétibus apo
tifunt: In omnibus gentibus notum eftfalutare eius. ftolis, & dicétibüs: Confiteanturtibi populi deus, c6
Quocunque huunanus fermo effe poteft, ibi Iefusre fiteátur tibi populi pmnes: quoniam illos uident reti-
fonat. c •JConfiteantur tibiម្ល៉េះ deus: confitean cefcere, proptérea idipfum iterát & dicunt: Cofifiteá
tur tibi populi omnes.) Confiteantur tibi populi, Iu tur tibipopüli deus: cófiteantur tibi populi omnes.Sc
daeorum? Non: fed populi omnes confiteantur. Quo mel diximus, nóaudiftis: iterum dicimus, ut canatis. --

modo omnes gentes, fic & omnes populi , Confitean Hoc autem totum, quare diximus, & femel, & fecun- .
tur tibi populi deus. Qgid¢onfiteantur?Vtiquepcg do,utconfiteantur populidco? Qgare hoc dicimus:
 • re? C O M M E N T. D. H I E R O N Y.M. I.
E quarehocprzcipimus? Quoniam iudicas populos in Iam linguam integram ei referuauit, ut pofTet dominü G
aequitate. Iudaeos, 蠶 nimietate malitiae, populi fuumb}afphemare. In omnibus his non peccauit Iob
labiis fuis. Videte magnitudinem tentationis: uidc Iob. 1. d
Pfal. *.* accipiuntur, iuxta illud: Populi mcditati funt inania.
te magnitudinemuirtutis. Videte & conſiderate ſen
Et gentes in terra dirigis. Diriget eas in uiauitae, data
peccatorum remifsiohe. Cumdicit, omnes: non folü tentiam Apoſtoli eſſe completam: Diligentibusauté Rom.8.c
pro gentium populo, fed dominum, omnia coope
rantur in bonum. Eo tem
etiamp;9 Iudçorum orat, * tibi popüli omnes : * terra dedit fru&um pore quo perdebat res fu
-

ut & ipfi ನಿಧಿ 器 ° fuum. " Benedicat nos deus deus nofter ,
*#9"º"#*#* *benedicar nos deus; &metuant eumo as, quo filios amittebat, ui
debantur quidem ei eſſe
a T Terra dedit fru&um mnes fines terrae .
fuű.) Terra, fansta Maria: cótraria quae accidiffent:
de noftra terra,denoftrofe In finem pfalmus cantici Dauid. fed quoniam diligebat do
mine:de hocluto,dehocli Pfalmus LX V 1 I. minum , illa mala quae ei
Gen.3.d mo, de Adam . Terra es, * Xurgat dcus,& diffip&turinimici eius: infert, cooperätur
uermes
illibo
corpo
& interrá ibis. Terra ifta f na.Illiuero
& fügiât qui oderüt eüa facie, eius. ris, praeparabät ei calico
dedit fruétü fuum. Quod ; Sicut deficit fumus,deficiant; " ficut ronam; Antequâm tenta
perdidit in paradifo, inue fluit retur, deus einunquàm lo
nit in filio. Terra dedit fru
&tum fuum. Primum de- . cutus fuerat: poftquàm au
dit florem. Dicit & in Canticocant icorum: tem tentatus eft, uenit ad eum
Ego flos quitur, quafi amicus cum amico deus, & fämiliariterlo
Can۶۰ ‫صهه‬ fuo. Veniant plagæ,
campi, & lilium conualium. Ifte igitur flos, fru&us fa
&tus eft, ut nos illum comedercmus, ut nos manduca ueniant omnia poenarum genera: dum poft plagas,
remus carnes eius. Vultis fcire quis fit ifte fru&tus? Vir Chriftusadueniat. Egreßifumus de pfàlmo, fedn6
o de uirgine, dominus de ancílla,dcus exhomine,fi inutiliter, quia dixeramus: Et metuât eum omnes fi
艦 exmatre, fruétus exterra. Videte quid dicat ipfe nes terrae;& dixeramus: quoniam metuere paruulorũ
loan.12-d fruétus: Nifi granum frumenti ceciderit interram & eft: caeterum diligere, perfectorum; & dixeramus ad
mortuum fuerit, non poteftfacere fru&us multos.Ter hoc comprobandum de Apoftolo: Diligentibus autë
ra dcditfru&um fuumi: dedit granum frumenti. Qgod dominum, omnia cooperátur inbonum. Et timeát eiì
granum frumenti cecidit intérram & mortuum eft, & omncs finesterrae. Nequaquàm fola Iudga,fed omnes
ideo multosfruétus affert. Multiplicatum eft infpica: fines terræ.Secüdum 蠶 autem, omnes fi
quod unum ceciderat, in multis refurrexit. Cecidit nesterra, nömediętas terrr: Nöilliqui interrafunt
enim granum tritici interram, &feges copiofafurre media, ſed qui infine terraeſunt: qui relinquunt ter
xit. Terra dedit fruâum fuum. Propterea confitean ram,&adcae los ire feftinant.H oc igitur quodapoflo
н tur tibi populi deus : confiteantur tibi麗 uli omnes. li dixerunt in principio, nos dicamus in fine. Deus mi
ſereatur moſtri, 8 benedicatnobis: illuminetuultum
Terra 蠶 fru&um fuum. Quis eft ifte fruélus?
„b •IT Benedicat nos deus deus nofter, bencdicat nos fuum fupernos, & mifereatur noftri, & notam faciet
ne
deus.) Deus, pater: deus nofter,filius. Ipfe enim deus interrauiam fuam. Cum manifeftus in claritateue nta car
nofter.Et uocabis, inquit, nomen cius cmanuel, ideft, rit Chriftus, tunc omnibus notum faciet,curta
nobifcum deus. Deus nofter benedicat nos, deus ſpi nis humilitate deſcenderit.Terra deditfrustum fuum :
ritus fanâus.Videte myfterium trinitatis in uno uerfi Maria genuit Saluatorem. -

culo comprehenfum . Terra dedit fru&um fuum. In d •I Infinem pfalmus canticiDauid.) Pfalmus, ope
ifto firuétu, trinitatis myfterium continetur. Bcncdicat ra : canticum, intelligentia mentis fpiritualis. Sexa
nos deus deus nofter. Qui deus cftoninium pernatu gefimufleptimus pfalmus, fiintelligatur ſpiritualiter,
râ, nofter proprie faâus eft deus. Benedicat nos deus. refertus legis euangeliorumque reperitur facramen
Expellatuetercm malediàionem. Maledi&tionos eie tis, quificinchoatexuoce 器 hetica: -

cit de paradifo, reducat benediétio. Pfalmus VII.

c •[Et metuant eum omnes fines terræ.) Non dixit:
Piligant eum omnes fines terrae. Perfeâa quippe dile
E; deus,& difsipentur inimici eius.) Etfpe
cialiter intelligiturifte pfalmus, & generaliter.
3•I0«*•4•d &ioýforasmittittimorem. Timereincipiēntiüm cfł: Specialiter de ipfo domino, ut refurgat a mor
diligere, perfeétorum. Qui adhuc timet, in initio eft tuis: & difperdatihiriiicos fuos,hoceft, diábolum&
pofitus,nonhabet perfe&am & plenam fidem.Quiau exercitum eius, aut Iudaeos. Generaliter autein, quan
tem diligit deum, ómnia ei proiienientinbonum Vi doin tribulatione fumus & anguftia, & dicimus: Exur
detur breuis & ſimplex eſſeſentëtiola. Seduentilemus ge, ut quid dormitas domineíExurge & adiuuanos. *®1.434
: eam , & in iftis fimplicibus uerbis, ingentia myfteria Quomodo &apoftoliin nauicula excitant dominum
dormientem, dicentes : Magiſter, falua nos, perimus. Matt.8-c.
reperiemus. Inueniemus intrinfecus, quodforinfecus
Rom. 3.e • latet. Diligentibus autem dominum, ómnia cooperá f •[Et fugiant qui oderüt eùm afacie eius.) Non di
tur in bonüm . Iob uir fan&ustentatus eft, perdiditfi xit, pereant,fedfugiant: quia peccatores in cófpeâu
lios & filias : domus ipfius corruit, uniuerfâ perdidit: deinon pofTunt ftare. Praeuidens propheta orat,uteo
9mnia repente perdidit, nec pater, nec dominus: ni exurgente, diabolice dominationes effugiât: quia&
hil cnim illi remanfit in corpore fànitatis, nififolalin nuncindubitäter credendum eft, quòdàdinu6catio
g“ali:་ quã blaíphemare poffet. Videte tentatorã dia nem eius nominisftarenópofsint. g • TSicut deficit
Iob.2,b olum. Aplanta,inquit, pedis ufque aduerticem per fumus, deficiant.) Non ut in nihilumjredigãtur, fedut
*cußit eum uulnere peßimo, hoc efl, elephantia. fnde quicfcanta peccatis fuis, • h •{ Sicut fluit ceraafacie
-toto corporeuermes fluebant, & fanies,&putredo. So ignis.) Sicut ccra {oluitur ,-& non perdit-nat uram
fuam,
 - I N P S A. L. M. V. M. LXVII. ‫ﺗوم‬r
A fuam, fedmollefcit: fic & iftinonpereant,feddepo ritudinem eum adducunt, peccatores funt, & faciunt C
nant malitiam ſuam: & fic conuertantur ad pęniten fibi amarum deum. Non naturam fuam mutant, fed'
tiam,&faluentur. a SITSicpereantpeccatores afacie ipfi fibi peccatores faciunt amarum deum. Qgi ha
' dei.) Quia peccatores non fünt digni uidere deum. bitant in fepulcris. Alligatum habens infra domum
b TEtiuſti epulentur)Qui permanentin ſua iuſtitia, fuamfortem, ideft, diabolum: eos qui peccatis uinài
quiuitia non habêt, dele tenebantur, abfoluit, & il
&tenturin domino Velali “fluitceraa facie ignis,' fic pereant peccato los qui idolis dediti, deum
ter: Poena eosiudicii pro-b iritauerant, & tanquim in
:{equatur, ut quafifumite res a facie dei.° Et iufti epulentur,* & exul fepulcris iacebant mor
nuitas deficiant, &ut cera tentin conſpectu dei: & dele tenturin la tui,liberauit: ficut illud in
ante ignis facié diffoluan "titia.* Cantate deo, pfalmü dicite nomini euangelio: Vę uobis fcri Matt. aga
tur, epulantibus fančtis in *eius:* iter facite ei quiafcendit fuper occa bæ, & phariſæi: quonian
caeleftibusbonis. ffum, dominus nomen illi.'Exultate in con- . fimiles'eftis fepulcris de
c T Exúltentinconfpe gh fpe&u eius: $ turbabütur a facie eius patris albatis.Sicut fanítus, tem
étu dei) Grandis fiducia plum dei eft : fic fepul
e(t, exultare in confpe&u ; orphanorum, & iudiçis uiduarum." Deus crum fibi efficitur pëcca
domini-Sicut diſpenſator * in loco fan&o fuo :' deus qui inhabitare tor. m. Iſ Deus cum e
creditäſibia domino ſub k facit unius moris in domo. k Qui educit gredereris iu confpe&u
ſtantiam, ſimaletra&aue uin&os in fortitudine :' fimiliter eos qui populi tui.) Hoc fecun
rit & perdiderit,timet do * exafperant,qui habitãt in fepulcris." Déus dum hißoriam , quando
miniprgfentiam:ita& qui " cum egredereris in cófpe&u populi tui:" cú deus antecedebat popu
bene difpëfàuerit, exultat
in dominiprae(entia.Exul º pertranfiresindeferro, º terra mo:a eft:ete lu:n fuum egredienterri de
him cæli di(tillauerunt a facie dei Sinai, a pertranſires inndeſerto.)
tentin câſpectudei, & de Pfacie dei Iſrael. º Pluuiam uoluntariam ſe
Aegypto. iſ Cum
lectenturin lactitia, non ſo Deus non i:mmoratur in '
lum de uindiéta,fedctiam $ gregabis deus hæreditati tur ,* & infirma deſerto, ſed pertranſit.
de beatitudine fempiter * ta eft : ' tu uero perfecifti eam. Animalia ocaeli
s paraſti in dulcedi-
M Terra mota eft,eteimim .
diftillauerunt a fácie '
na. d.*ICätate deo, pfa! fcua habitabunt in ca :
mum dicite nomini eius.) -
- -

TlC tuä dei Sinai) Celi diſtillaue -

Cätare in theoria femper - - **. runt, hoc eft, manna. Si

ſignificat ſcriptura, hoceſt, conſideraremyſteria, & . nai interpretatur, tentatio. Ergo deus in eis habitat,
B féífum diuinâè fcripturae. Pfallereautem inbono ope , quitentaatur, & fuperant. Ineis autem qui in deli-- * ' *
refignificatfcriptura: uerbi gratia,utauditus fuü opus tiis funt, non inhabitat. Etenim cae!i di$tillauerunt a
raettet.Similiter & os,& oculi,& manus,& omnia mé ' facie deiSinai, a facie dei [(ra:l. Vnuin noui ueteris- D
蠶 ſi conſentiant, &1tapercutiantpſalteriüiuuirtu quc tcfta m:nri hic d:fignat aut orem. Nam qui co- ;
tibus.Largitorilaetitis fempiternae canite: eumq;uoci ram Ifraelitico populoin d:fcrt , præceßit , ipfe in *
bus honorate. e ºfIter facite ei qui afcēdit ſuper oc euangeliis d:ferta gcntium uifitaüit. Et per qucm
cafum: dominus nömen eft illi.) Docetut compreßis , tunc in Sina huic generationi manna dcflüxit : ipſe
peccatitumoribus, planameiin cordibus noſtrisuiä Chriftianz genticorporis fanguinisque fui manna in
per iußitiam prçpařemus, quifuper occafumi mortis ecclefia fubminiftrat : p T Pluuia'm uoluntariam fe- :
áfcedens,ui&ör remeauit exinferis. Si non nobis occi gregabis deus hæreditati tuæ . Prædicationem fan
;44lae. 4. 4 darfoliniquitatis, non poteft nobis oriri fol iuftitiae, ctam, que per apoſtolos in corda hominum proflua
cuius fanitas in alis eft. f •[Exultate inconfpe£tu , irrigationc defcendit. Vcl de leg: dicit, quae ûata e(t
eius.) In eius enim nos confpcčtibus gaudere oportet, per Moyfen. . q q[Eteuim infirmata eft. ) Vel
& non inhuius faeculi នុ៎ះ delectari . cum Paulus iudicium mortis in fe habuit : uel cum ,
g qTurbabunturafacie eius patres orphanorum, & Petrus dyminum ter negauit: fiue cum reliqui apo
iúdices uiduarum.) Illi quife fiuncturorcs, & iudices ftoli, relièt » in pafsioné domino fugerunt. infirina
dicunt, & hac occafione decipiunt res inopum, con- ; taeftlex: quoniam nem » potuit iinplers eam, nifi ,
fundentur, cumrefpicere coeperitaltißimus. dominus qui dixit: No;i u$ui folucrêlegem, fed ad- uattk. ;.$
-

h WDeus inloco fanátofuojInanima fideli.Semper implere. Et fecundum Apɔtɔlum: inpostibilitatem ca.44

deu$infanàis fuishabitat.Vbicunq;fan&itas eft, ibi enim legis in quo infirmaba:ur, deus filiú fuum mifit:
habitaculú deiefl. i MDcusquiinhábitare facitunius fa£tü ex muliere, fa&umfublcgc,uteos qui fub lege
moris in domo.) In ecclefia, in qua fideliter confiften crât;r£dimeret. r TTuucro pcrfccifti eain:animaîis
scelef.*z.b tibus fpiritücharitatis infundit, quiunius moris funt• $uã habitabütinga.) Refurgráio enim tua quodtitu
& nonimutantur.Siquidem iuftus non mutarur: quia babat aucrtés,ita hanc przdicationem adpetfeaada
femeliudicauit in iuftitia permanere. Peccator autem *it;ut in ea gentes quae prius táquám irrationabiliahs
mutatur.Infipiens enim ficut luna mutatur.In Hcbrgo bebitur animalia, commorarentur.Animalia tuahabi
autë habet: 器 inhabitare facit monachosin domo, tabütin ea, hoc$ft, inhaercditate. Animalia autem di
ideß, inquibusnonhabitatpeccatum. « qQui educis xit eos, qui in deo uiuunt, hoc eft, fànâos. Velaliter*
fuc. 1 3. b uin&kos1 fortitudiae.) Ipfe deus fuauirtute educit eos , Pluuiam uolūtariam fegregabis. Pluuiamuoluntariá
qui ligati ſunta diaboló inpeccatis: ficut illa mulicr in aut præcepta, autmanna dcbemus accipere. Erinfir
èuangelio,quaeligata fuerat decé & oâoannis adiabo piata${b{uuer9perfecißi eam.Lexquépertranfgre£.
. . . .“: ' lo. 1 (Similitereos qui exaſperát; qui habitát infe foné Iudgori fueratinfirmata euágeliigratiaueniéte
pulcris, Dcus naturi dulcissú.Qjiautaadatus. «öpleta cft. fM Parafiindulcedinétuap: deus:
domi
 -

1 to C O. M. M. E. N. T. Р, «H I E R Ө N ү-М І.
E dominus dabituerbum euangelizantibus uirtutemul fone. Cæleftis dominus, feparatos hos ab idolola-G
ta.) In Hebraeo habet: Quæ Euangelizantur, hoc efl, triis, quos fupcrius diximus, conftituit in illius domus
-Matt. a8.e mulieribus, quæ euangelizabant àpoftolis,ubi dicitur: ulchritudimereges. Sed prius niue dealbabuntur in
Euntes dicite fratribus meis, &caetera. Aut animas fi elmon. Hoc 鷺quod dicit, licet fan&i fint: fedta
gnificat,qu£ crediderunt in Chrifto. Sccüdumfeptua. meniniſtoſaeculo ſunt quaſiumbra, ex parte cogno
ginta auté interpretes, ad. fccntcs. Selmon , umbra,
apoftolos dicitur: quia do · interpretarur . "Cum igi-,
minus dedit eis uirtutem ne tua pauperi deus. Dominus dabit uer
--

tur rex caelcftis Chriftus : *

prędicādieuangeliü. Hęc bf bum euangelizantibus, uirtute multa.*Rex in ecclefia fua cæperita
dulcedo pluuiæ, quae mcl uirtutum dile&i dile&i : * & fpeciei domus potolos &principes con
lis ac faui faporem uincit: º diuidere polia. Si dormiatis inter medios ftituere atque diuidere >
inpauperibus,ideft, in fan cleros pennae columba deargentate, & po non habcbünt plcnam lu
ctis dei defluxit:qua abo “ftcriorâ dorfi cius in pallore auri.° Dum cem, ſedpartem aliquama.
reapoftolorüiubete deo, difcernit cæleftis reges fuper eam , niue de fcientiae: quia nunc expar.
cum multa uirtute procef
fit. a T Rexuirtutum di
* albabuntur in Selmon : * mons dei, mons te uidemus , & ex parte,
prophetamus.
lećti dilećti.) Virtutes dile .pinguis. Mons coagulatus, mons pinguis: e •J Mons dei,mons pin
cti dei, ideſt, Chriſti, apo 'ut quid fufpicamini montes coagülatós? guis , mons coagulatus , .
ftoli funt, Dominus ergo § Mons in quo beneplacitum eft deo habi mons pinguis. ) Ifte eft
qui eft rex uirtutum 蠶 * tare in eo: * etenim dominus habitabit in monsad quem, & in Efa- Efâ.2. a
čti, dabit euangelizátibus * finem.' Currus dei decem millibus mul ia, & in Michea, ut aſcen-Mich.44
uirtutem multam, in prae dëtespergant, fe inuiccm
dicando, ut ecclefiæ deui * tiplex* millia lætantium : dominus in eis cohortantur.Quod autem
&tis hoftibus, Iudaeis, fiue 'in '. Sinai in ſanāo. -

ait, coagulatus : apoſtoli

da-monibus, polia partiã - - - Aſcendiſti congruit uerbis, qui ait:
tur. Pulchritudo domus, * - Lac uobis potum dedi, 1.cor.3.a
ecclefiaeft, cuius diuerfa referuntur fpolia, ideft, cum non eſeam Velmons, qui in Ezechieleuulneratprin Ezech. 26.
credentes diuifi ab idolis, diuerfos minifteriorum gra cipemTyri. Monteni autem dicit ipfum dominüm. :
dus in eaſortiti ſunt, diſtribuente ipſo dilecto patris, f JVt quid fufpicaminimontes coagulatos) Hoc ad
& cooperanteparacleto.Rex uirtutum dile&i. Rex, Iudaeos dicit,quiexiftimant Moyfen, &prophetasfi- *
F pater: uirtutum, hoc eft,fànâorum. Dile&i, filii: Ec miles effe Salüatori. g •I Mons inqu6 complacuit
ÀMatt. 17.4 ccfilius meus dileétus, ipfum audite. Dile&i. Siquis deo habitare in eo.) Senfus ifte eft: Non debetis exi- *
T aliquem diligit, femper in ore eumhabet. Ergo fpiri ftimare plures effe ecclefias, quaehabeät ubera do&ri- H
tu§ fan&tus propter amorcm,quem habet in filium,fre narum,&poßintcredentes [cientiç laĉtenutrire.Vna
quenter eius meminit. b. JEt fpeciei domus diuide eft ecclefia, & unus Chriftus fponfus ecclefiae.In nul
refpolia.) Ipfiapo(toli diuidunt in ecclefiis fpolia,qug lo enimalio inhabitabit iugiter fpiritus fanétus,nifi in ,
acccpcrunt de idolis. c. •J Si dormiatis inter 蠶 Saluatore, Ioanne dicente: In quem uideris fpiritum Ioan. 1.c
cleros, pennę colūbae deargentata, &pofteriorador defcendenté, & manentem in eo: ipfe eft qui excifus ,
fi eius in pallore auri.) Cùin duobus çredideris tefta 'finemanibus,impleuitlatitudinem omnis terrae, ideft,
ymcntis, inuenies in utroque fpiritum fanâum. Et licet , dominicum hominem. h M Etenim dominus habita- .
fit pulchritudo etiam iuxtaliteram fcire quae legas: ta bitinfinem.)Incorpore, quodaccepit de fanëìaMa- ;
mcnuis decoris omnis infenfu eft. Exterior itaq;uer ria: quia cum eoeft eueétusin cęlum. i JCurrus dein :.. .
borum ornatus in argentinomine demótratur, occul decemmillibus multiplex.) Hyperbolice dicit admi
tiorauero myſteria in reconditisauri muneribus con niftratorias poteftates &fanétas, quia innumerabiles.
tinentur.Si dormiatis inter medios cleros, hoc eft , fifunt, ficut dixit in Daniele: Mille millia miniftra- Dan.7*
quiefcatis inter nouum & uetus teftamentü;inuenietis bant illi, & décies centena millia aßiftebant ei.Etin
in duobus teftamentis gratiam fpiritus fanéti.Cleri di Ezechiele defcribitur, Cherubim quatuor pennarum, Ezech. *•
cuntur finguli libri,hoçeft,Genéfis,Exodus,Iudicum, inquatuor angulis haberequatuorpcrfonas,cuius au- & ro
• Euangelia,Apoftolus. Pennae columbae deargentatæ. rigâ deus eft.TCherubim aütem intcrprctatur, fkicn-.
Deargentat;clarum uerbum fignificatdiuinâfcriptu tiæ multitudo. Significat autem perfonaleonis, re-* .
rae.Etpofteriora dorfieius in pâllore auri,hoceft; in galem,hoceft, regnare pafsionibus: pcrfona homi
interioribus, ſpiritualiter myſteria intelliguntur Siuſ. fiis, rationabilem: perfonauituli, inopere: perfona; ,
que ad confummationéuita praefentis, que farpe fom aquilae, in contemplatione, hoc eft, in theoria: quae.
Ilus ម្ល៉ោះ , inter duo teſtamenta, ideſt, nouum ue nós exaltat in uirtútibus. Simul autem ut dicamus,
tusq;teftamentum quiefcatis, inuenietis in his fpiritü Thronus dei in fan&iseft. Decem millibus multi
fan&um: cuiuspenfiae in praedicatoribus deargehtate, plex. Multa enim millia curruum faecularium, deui
pro eloquii pulchritudincrefplendent. Inpöfteriora cerunt euangelizantes Chriftum in uniuerfo mundo. ,
uero, quae fcapulae dicuntur, eò quòdpe&usoperiant, x , q| Milliä laetantium dominusin illis.) Miniftcria.
bonae confcientiae fruâus នុ៎ះ
န္တြင္ရင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏိုင္ရ
euágcliù inauri
poſtperaćtú diuina hic effe indicat. 1 •T In Sinai in fan&o.)_.
Hoc eft, in fan&is eft deus quando tentantur, & poft . . :
honore regio cömutan
tur. d. TDum difcernit caeleftis reges ಸಿ. eå niuetentationcm fequitur {an£titas. Impoßibile eft enim.
dealbabuntur inSelmon.) Reges dixit fančtos,quire aliquem (licet?anâus fit) fine tentatione tranfire
gnantfuis pasionibus. Ifti ergo fanaidiuiduntur in in hoc faeculo, fccundum Iob: Tcntatio cft uitaho- team. z. e.
ccclcfiis:ficut Paulus ingcntibús, Pctrusificircunct minis fuper tcrram. ......
♦IAfcen
 I N P S A. L. M. V. M. ILXVII. it t it
A • Afcendiftiin altum, cepifti captiuitatem.) Afcen lantium in deli&is fuis.)Summitatem extollentiæ eo- C
- --
, di(liin caelos: captiuaftinos, qui captiui tenebamurà rumquipænitentiam negligentes, perdurant inpec
diabolo.Qgi quóndam in Sinai defcendens,populo le catis.Intantum enim confringitur câput eius,ut nöre
em diftribuit: ipfe nunc in fan&o, ideft, in affumpto maneat in eo aliqua uirtus quáftimuletpeccantes.Sum
§ (de quo angelusad Mariam :Qgod nafcetur
mum capitis, capillus cft: & capilli, uertex. Ergo hoc.
exte, fan&um uocabitur)
cælorum excelſa confcen dicit quòd nec minimum
lat. I.d
«dens, eos qui in captiuita f
Afcendifti in altum, cepifti captiuitatem : remaneat 1 diabolo, quod
te diaboli tenebantur, ab accepifti dona in hominibus.* Etenim non domin non frangatur. x T Dixit
usexBafan conuer
foluit;acpoftfe tanquâm $credéntes inhabitare dominum deum. tam, conuertam in profun
captiuos dedu&os aetern Benedi&u domi
æ s nus die quotidie : * profpe dum maris. Vt intingatur
uitae reftituit. Sic & carné* rum iter faciet nobis deus falutarium no
aſſumptam, quaſi captiuà trorum. Deus noterº deus faluos facien pes tuus in fanguine, lin
gua canum tuorum ex ini
euexit adfydèra.b •II Ac $ di, & domini domini exitus mortis." Ve micis ab ipſo) Baſan, con
ccpifti dona in homini- h fuſio interpretatur.Decó
bus).Bene dixit, accepiſti. º runtamen deus confringet capita inimico fufione igitur nos conuer
A patre accepit : accepit. ' rumfuorum : 'uerticem capilli perambulan tit deus. 蠶 autem ideo,
ut homo dat, ut deus: & k tium in deliáis fuis.* Dixit dominus ex Ba
quodaccepit, hominibus ſan, conuertam: conuertam in profundum quia crucem fuftinuit,&
pes eius proprio cruore
accepitut det. Ipfe enim: maris. Vtintingatur pes tuus in fanguine : perfufus éft,clamantibus
plenus eft , & nihil in ' lingua canum tuorum ex inimicis ab
diget. Dedit donafpiritua Vider ipfo. contra eum Iudaeis atque
!ium, gratiarum homini '" unt ingref fus tuos deus: ingre ffus dei dicentibus: Crucifige,cru toan.19.
"mei, regis mei quief t in fan&o." Præue cifige
nerüt mulatieum. Qui iudrit
bus, qui pertfidem ad cü fuerun t ab inimicis
deinceps accefTerunt. » principes Chriſti : hoc eſt, à daemo
器
c., sif tenim non creden nibus.Vt autem hoc totú
tes inhabitare dominum deum.) Exhis hominibus, id-, fieret, ipfiusSaluatorisuoluntas fuit,quihæc paffus eft
eft,exgentibus populo largitus eft Chriftus: quinon fieri.Vel de confufione huius faeculi conuertâ huma
credebant deum inhabitarë poffe mortalibus:& hos num genus : hoc eft,per pafsioncm meam & crucem ,
faluafti, qui noh credebant, quòd pofsibile eft deum quam iftiputant ftultitiam &_confi fionem.Conucf
habitare in hominibus, hoc eft, Saluatorem accipere. tàm Bafari populum meum. Conuertam in profundü
carnem.Vel etiam eis miniftrauitbona, qui cranffime maris,ideftjdeprofundis uitijs & peccatis faeculi iftius:
*
B
. .
黔
in ccclefia eius inhabitare poßint.
> --
decommotione & fluétibus conuertam populà mei. D
- “T Benediâus dominus die quotidie.)Quiproficit,, Vt intingatur pestuus infanguine.Quoniâ pes ipfius
y -: • • quotidie poteftbenedicere deü.Quid enim nìihi pro
intinétu$eft infanguinc fuo.Torcular calcauifolus,& Efa. 63. a
deſt fiheribenedixi,&hodienonpoſſum.benedice de gentibus uir nóíi fuit mecum. Et iterum: Quis eft ibi. yy. a
re? Et pro fuperioribus beneficijs:& quod nunc nobis iiiiquiafcendit ex Edom : fuluida ueftimenta eius ex
* . adfe ueniendi planum praeparatiter, â€sidue eftbene Bofor. Edom interpretaturfanguis: Boforcaro. Ipfum * * * * *
dicendus. e •| Profperunh iter faciet nobis deus fa dominum noftrum fignificat crucifixum.
lutarium noftrorum.)Quiaab ipfo fàluamur. Profpe 1. qT Lingua canum tuorum exiniinicis ab ipfo) Ca
- rum iter faciet nobis deus falurarium noftrorum. Sécu
nes dicit ipfos Iudæos, ut fuperiu
Qui clamauerunt:
rus cfto peccator: noli dubitare quòd quotidie poßis crucifige, crucifige talem: non s. Ioan. 19.
habemus regem nifi'
bencdicere deum. Ecce enim dicit: Proíperum iterfa Caefàrëm.Ex inimîcis autem fubmißià daemonibus nc'
iet nobis deus. Ergo deus adiiuuat nos, & cooperatur gareSaluatorem,&blafphemare cum.Alitcr.Quoniã
Βobis.Salutariumfioftrorum,Bene dixit pluraliter, fa ipſetuauoluntateueniſti &paſſus es &tuauoluntate
lutarium: quòdquanta peccata commifimus, tqt & fa crucifixus es à Iudæis. Tinĉtus eftenim pes dominiın
lutes habeiius. Diapfâima in Hebræo habet nyp fe fanguine, cum caroafIumptainquadiuinita: latebat, º ..
la: hoc eft, femper & iugiter. Ergo deus femper nos lanάcauerberatur. Ab ipfò igitur fanguinc & e9rum Matt. a*.e
adiuuat. f J Dcus nofter.) Quia praetef ipfum linguatinâa eft, qui dixeruiit: Enfanguis eiu$ fuper
. .. . alium nefcimus. . g , «I Deus {aluos faciendi, & do no§,&fuper filios fiof}ros.Sedpoft gloriofum domini
mini domini exitus mortis.) Praefto eft cnim ut faluos Cat င္တူ triumphum, ultione dominica, &ho
faciatpereuntes: quia pro redemptione noftra natus flium pes in eorumi fanguine tinâus cft, & canina
&paffuseft.Et dominidomini eft exitus mortis: quia fcilicet inimicorum rabies ab eo eft fatiata. º
Col. *. • . prior mortis exitum patefecit, dicente Apoftolo: Fa m MTViderunt ingreflus tugs deus, ingreffi;d;imei,
•4poc. s. b àus eft, inquit, primogenitus mortuorum: quoniam regi§mei,quiefìiìfànào) O quàm admirabiliter in
ipfere furrexitâ mortuis, &nosfimul fecit réfurgere. hocpſalmouetusteſtamentum cum euangeliorum di
Aliter. Diabolus introitus eft mortis :dominusúero åíçôncordat.vifa funt enim itinera Chrifti in in
educit, h _qI Veruntamen deus confringer capita grefTamaris rubri: uifà fùnt &in euangelijs ipfiusre
inimicorum (uorum) Ab exitibus mortis egreffuscon ģisnotri : cum infančtohomine eleuatus calisinn
fregit capita diaboli, & omnes uirtutes eius.Tuconäus eft. n • T Praeuenerüt principes coniun&i pfal
fregifti capita draconis in aqua. Qgotpeccata funt,tot
1entibus: in iiiedio iuuencularum tympaniftriarum)
capitahabet diabolus: Principatus &poteftates, quae.
Et quidem inillo maris tranfitu grævenerunt pringi
tahquàm caput cunâis eminebant, hóc eft, diaboli pes, ideß,prius egreßifunt uel Moy€¢uci reliqífe
cas dominationes i 4W Verticem capilli perambu niorcs &#oniunāiſuntiuuéculiscæleſtiitinere. Præ
--tº " : ) r
-
-

K 2. · uen¢runt
 § Fº C (5 M MTE N T. Б. Yt l’E Rºo N Ү. м-I.
F ueneruntprincipesangetörümfäñäorumanimas,q* Hierufàlem, quae eft primitiuorum ec&lefia, ηάnera G
laudes domini ກໍ່ortificato corpore concinebant, di: regi æterno: fcilicet (eipfos offerenteshoftiamfuiuam) Ro* ra, a
?fal 23. centes : Tollite portas principes ueftras : quia iam re pfäcentem deo in confpe&u omnium angelorum.**
dit triumphatof inferni.Ideo autem tympaniftriarumt I "ſſ Increpabeſtias calami) Beſtiæ calami, dæmo
quoniam mortuù eſtcorpus ipſorum peccato. Et Ma hes fuit, fragilis infirmaeque uirtutis. Vel hæretici,
ría foror Moyfi & Aaron ſunt, qui traćtant & ſeri«
Exo, af, a tenès tympanum in Exo principes coniunétipſallentibus, in medio bunt contra teut decipiãtº *.*.*.*
- đo , anteccdcbat pfallen a iuuencularü tympaniftriarum. * In eccle nos. Oportet enim &hae
tes, & dicebat : Cantemus b fiis benedicitc deo “domino defontibus. reſes eſſe in nobis. Feraes
domino,gloriofe enim ho $ enim dicütur ab eo quòd:
norįficatus eft. Aliter.Prę à Iſrael: Ibi “ Beniamin "adoleſcentulus“ in capiunt animas,&interfi-»
ueneruntprincip€ijîâj ; mentis exceffu.Principes Iuda duces' egrü: ciüt.Vel increpaferas arü*
pfallentibus in medio iu t principes Zabulon, & principes Neptalim. dinis, Iudaeorum beluinãº
uécularum tympaniftria º Manda deus uirtuti tu e : confirma hoc fuperbiam. m º Con-s
rum. Apoſtolicum eccle gregatiotaurorum inuac*
fijs, iunéto pariter praecef ' deus quod operatus es in nobis. A templo cispopulorum.)Ipfos hae-* . .
ferunt gradu. Bene eos * tuo iníHierufalem, tibi offerunt reges mu . reticos fignificat: quia ne,
Praeueniffe teftatur : quià nera. Increpa ferasarundinis" congrega minem poffunt decipere* . *.
principes fidei de Iudaeis "tiotaurorum in uaccis populorü:" ut ex mifi fimpliciores, & parº
funt a T In eccleſijsbe " cludanteos qui probatifunt argéto. “Dife uos: hoceft, uaccas mino-“
- -

nedicite dominū.) Manife ° fipa gentes qüae bella uolunt : uenient lega gcs,Tauros enim nípof-!
ftius cft loquutus,quas fu P ti ex Aegypto, Aethiopia praeueniet ma funtdecipere,hocefbma
f* dixerit tympaniftrias. gnos. n TVt excludant,
s|[ Dominum de fon $ nus eius deo.“ Regna terræ cantate deo,. cos qui probati funt ar
tibus Ifrael.) Quia (alus pſallite dio. Pſallite deo qui aſcenditſu gento) Et propterca fim-º
ex Iudaeis efi, & inde pri 'per caelum caeli ad orientem.“Ecce dabit uo pliciores decipiunt: hbc-*
ma eccleſia. Exadumbra * cifuae uocem uirtutis, “date gloriam deo : eft, multitudinem, ut ue-*
tione enim legis, ecclefiae. fuper niantufque ad fan&os, &* .
doctrinaproccfsit:in qua , excludateos deregno ce
' nunc doininus, qui ex If. : -
* . lorum. Velin tauris, du-
raeliticae ßirpis propagine carnemfufcepit, benedici ces Iudaeorum, qui perſecutionem in dominum,uelin ! --

tur. c M Ibi Behiamifi.) Paulus apoftoliis qui extribu fanâos eius intúlerunt, indicat, ut illud : Tauri pin- ?[al. **•*
£ Beniamin defcendit. Ibi,in 醬 d ºff Adoleſcen gues obfederunt me. Inuaccis uero ftultas populife
tulus) Nouißimus omnium apoftolorumi. º quentis animas demonftrat. Qgod ibi oftenditur,cum •
• ** : e <| Inmentis exceffu.) Queimpertulit in Damafcum uaccas aureas in Samaria ſub Hieroboam adorauit Er-3.Reg.”f
» ; . . . . £um iret. f •I Principes Iuda duces eorum.) Apo o confilium eorum, quod habentut fan&os de uia iu-*
ftoli funt principes Iuda: hoc ef} domini, quemadmo
Gen. 49. b dum dicifIacob: Iuda te laudabunt fratres tui.
ನಿ retrahant, in eorum animabus requiefcat, iuxta :
illud: Gladius eorum intret in cor ipfofum;ut hi non*Pfal. 36. *
É “I PrincipesZabulon&principes Neptalim.)Za excludanturà regno dei, qui per multas tribulationes:
ulon interpretatur fluxus nö&is. Neptalim latitudo. tanquàm argentüm probati, inuenti funt iufti. Tales
. . Quando liberati fuerimus de paſsione libidinis, hoc confilium praeuidebat Iacob cum diceret: In confilio Gen. 49. 4
' s!t illiusfluxus: tunc incipimus latitudines uirtuturâ. eorum non introeat anima mea. * .* * :
Velaliter. PrincipesZabulon&principes Neptalim. o • T Difsipa gentes quae bella uolunt) Haereticos uefi
Petrum & Andream apoftolorum prinçipes miöftrat; Iudaeos, qui plerunquc contra ecclefiam certaminapy
qui in craßitudine tenebrarum illius hucem magnam rant. p. •j Venient legati ex Aegypto: Aethiopia*
annuntiantes, do&ores funt euangelijconftituti, iux praeuejiet manus eius deó.) In tribulationibus mundi;
■{• 9• • xta illud : Terra Zabulom&terra Neptalim: ulama àc erroribus idololatriae pofiti: uel qui peccatis nigri;
•. • :... ris trans Iordanem Galilaeae gentium, populus qui fe fiue tenebroßfunt, credentesquèd Chriftus dominusi
debat in tenebris, uidit lucemi magnami. ` , ` ` : ipfe eft deus filius dei: offerunt ei muiiera, ideft, men
h ºf Manda deus uirtutitue) Chriftotuo. - tespuras, auro argentoque lucidiores: Quiaübi abun- Rom. y.d
i. •f Confirma hoc deus quodoperatus es in nobis.) daüit peccatum, fuperabundauit gratia. q φ Regna*
Vt donum baptifmi quod'contuiit, fpiritus fan&iin terræ cantate deo, pſallite domino) Vos utique qui
fufione confirinet. Confirma hoc deüs quod operatus. prius terremum regnum diligentes ignorabatis'deum:
*. .
es ia nobis : hoc eft, fàlutare quod donâfti nóbis per nunc euiéto carnali liuore, caelcftia regnapenetratis. * .
$uam pafsionem confirma, & daauxilium: quoniam r • • T Pfàliite deo qui afcendit fupèr c*los caeli ad 4. • •
homifiesfumus, & non poffumus incedere iii uirtuti orientem.) Illiutique qui quödammortis occafuafcen: -

bus, fi non adepti fuerihus auxilium tuum. derat in crucem, inue&tus eft nunc fuper fydera: ui-.
->

* •T A templo tuo quod eft in Hierufalem, tibi of &orque mortis refidet gloriofus: Ad orientem autem.
ferent reges munera.) Reges dicit qui regnant fibi ufqué: fiue quia ipfe oriens fit diâus:fiue quia per
*• 12. a metipfis,fecundum quod fcriptum éft: Cör regis in. eum omnes óriantur ad uitam. ' . ' … ::
manu dei. Ipfi offereiit deo munera. Virtutes fän&o ſ sſ Ecce dabituoci ſua uocem uirtutis ſuae) Voci
rum,tnunera fùnt dei. Velà templo illo corporali, domini tunc dabitur uox uirtutis, cum quod præcipit.
quodbenc uidendo fan&um fecerunt. Regesim qui efficitur : quam mortui cum audierint, refurgent.
5us peccatum ultra noa regaat, offerenrìa częùi *- AJDats gloriam deo fuper Ifrael.) Magis deum
‫ فه‬. . . . . . . ‫ف‬ ‫خ‬ . ‫ه‬r‫ق‬ -

- - quam
 I N P S A. L. M. V. M. ILXVIII. αξ3 και
A quàm carnalem Ifrael honorate. Aliter. Non labijsut erat debitor mortis atque peccati, fed in paßione ho- C.
fracl, fedcordehonorate deum. a . M Magnificen fiam utranque compleult. •Iſ Deus tu fcis infi
tia eius&uirtus eius innubibus.) In apoftolis & pro pientiam meam, & deliéta mea &c.) Scit pater quòd . * -
->
E[a. {.b phetis.Vnde dicit: Mandauinubibus meis, nepluant non ea de cælis attulit, fed de nobis affumpfit, üt ait
fuper Ifraelimbrem. - b • •II Mirabilis deus in fan propheta: Ipfc iniquitatcsnoflras accepit, & ægritu- Efa. 53. b
&is fuis.) In hoc mirabilis dines nofiras portault. Et 1. Cor.I. d
eftdeus:quoniam ita dıle f fuper Ifrael * magnificentia eius, & uirtus - Paulus dicit: Quia quod ,
xit humanum genus,ut fi '* eiüs in nubibus *Mirabilis deus in fànâis ſtultum eſt dei, ſapientius
na faciat in fanátis fuis.
efthominibus: & quod in
器 iftis magis mirabilis eft * fuis , deus Ifrael ipfe dabit * uirtutem , & firmum eft dei, fortius eft ,
deus quàm incçteris crea “fortitudinem plebi fuæ : “benedi&us deus. hominibus. Deliéta meaà
turis,quödeos poft mul * In finem pro his qui commutabuntur pfal te non funt abfcondita, ut .
vastribulationes euexit in musipfi Dauid. Pfalmus L XVIII.. illud: Deli&um meum co Pfal. 31. b
ſublimitatemcælorum. f
Aluum me fac, deus : quoniam intra gnitum tibi feci. q M Nö
c AT Deus Ifrael ipfe da erubefcät in me qui expe- .
uerunt aquæ ufque ad animam meam. ćtant
*' bit uirtutem & fortitudi te dñe, diñe uirtutű.
nem plebi fuze) Ad tole § infixus íuin in limo profundi, " & non Nonconfundantur &c.).
rádas paſsiones miidanas ; eft fubftantia .' Veni in, altitudinem ma Non euacuetur fpes cre-.
uel fpirituales nequitias. x ris , * & tempeftas demerfit me .' Labora dentium de paßione mea:
d - ºf Benedićtus deus.) | ui clamans, raucæ faćtæ funt fauces meæ : fed cognofcát quia uolun
Quinos à morte in uitam, " defecerunt oculi mei dum fpero in deum tatem tuam facere ueni,fi
à corruptione in incorru " meum. "Multiplicati funt fuper capillos, cut {equitur: r •| Quoniã
ptionem demutare digne 體 te fuſtinui oppro.
tur, ut fan&is eius partici capitis mei: qui oderunt me gratis. Con rium : operuit &c.) Pro
pes faċli , fempiternis in; fortati funt qui perfecuti funt me inimici pter uolütatem patris,ma
eum gaudijs exultemus, ° mei iniufte : * quæ non.rapui tunc exolue lorum improperia fuppor ,
Amen. P bam. : Deus tu fcis infipientiam meam, & tauit, & uerecundia te&tus .•
e q| Infinem prohis qui dclićta mea à te non funt abfcondita. eft, cum in affumpta car-`
commutabütpfalmus Da º Non erubeſcant in me qui expectant te ne colliditur: quia una uo
uid) Iíłepßlmus de paf domine , domine uirtutum. Non confun lütas fuit patris & filij qđ º
fione Chriſti ſomat, & ex
dantur fuper me : qui quærunt te deus fuftinuit
-
$ pafsionem .Vel'.
р
perfona membrorum fuo ; operuit confuſio, quando
rum : licet quidam in eo ' Ifrael. ' Quoniam propter te fuftinui op negauerunt apoſtoli.
putent ei minimecôueni probrium, operuit confufio faciem meam. f : Extraneus faćtus fum
ire. Pro his qui commuta Extraneus fa&us fum fratribus meis, & pe fratribus meis, & peregri
bútur. Cómutauit fe Chri
* regrinus filiis matris meæ.' Quoniam ze nus &c.) Filius enim erat ,
{lus, düæqualis patri erat, “lus domus tuæ comedit me: * & oppro fynagogæ ficut & illi,fecü
formâ feruiaccipiés. Vel dū ordinē corporationis --

nos commutamur de infi bria exprobantium tibi ceciderunt fuper terrenæ, à quibus exter &
* -º

delitate ad fidem ;quia ut * me.* Et operui in ieiunio animam meam : hofpes habitus cft:quia il-;
diximus, iftepfalmus uo & fa&um eft in opprobrium mihi. li fceleribus crát pleni:hicº
cë cötinet dominici homi
Et pofui uero expers 濫
-* -
misuenietis ad paſsionem. neus factus fum fratribus
Pfalmus LXVIII.
meis. Fratres domini,apoftoli.Vnde dixit: Nuntiab9 Pfal. 21. *
Aluum me fac deus: quoniam intrauerunt aquae nomentuum fratribus meis. Peregrinus filijs matris.
S; ad animam meam.) Saluaria patre fecüdum meae. Chriftus peregrinus , ut ait C leophas: Tu folus Luc, 24- e *
infirmitatis conditionem poflulat: quoniam qui peregrinus es iìHiërufàlem? Solus, quiafolus &pri ... . . . i* * -

•dem motus populi fæuientis irruerunt ineum. mus íefurrexit immortalis. Et mater fynagoga. -

g ^J Infixus fum in limo profundi.) In ueteribus pec t T Quoniamzelus domus tuae comedit me.) Quia
catis huius populi. h. T Et non eftfubftantia.) Per fecerunt eamfpeluncam latronum, u M Et gpprobria.
quaim exinde euadam, nifitu falues. i •TVeniinal exprobrantium tibi ceciderunt fuper me.) Exprobra:
titudinem maris.) In profundum faeculiiftius. -
tionum enim iurgium fuper eum proiccerunt, curi $u
r. 4 Et tempeftas demerfitme.) Procella Iudaeorum. &Samaritanum;& daemoniühabentemuocarent Vn
1 "ſſ Laborauiclamans: raucæfačtæfunrfaucesmeæ.) de Iudgi contra Chriftum dicebant; Si filius dei es,de- Matt,*7• e
Licetâpeccatoribus urgeatur:clamare tamen {alutaria fcende decruce,& credimustibi. Alios faluosfecit; ઃિ
præcepta non definit. m ºf Defecerunt oculi mei ipfum non poteftfaluum facere.Qui exprobrant filiű,
«dum fpcroin deum mcum.) Secundum imbecillitaté & patrem exprobrant : quia qui non credit filium r
carnis fpcrauit, ut ab eo calix ifte tranfiret, fed fecun nec patremhabet. x Operui inieiunio agimant mea;
dum diuinitatem impleuituoluntatem patris. &fà&um eft in opprobrium mihi. &c.) Opprobrium
n . •| Multiplicati funtfuper capillos capitis mei,qui enim eiinferre cóftabatur: cum tentâs eum fatanas ait;
odșruntmegratis. Confortatifuñt&c) Ídeo fuperca Dic ut lapides ifti panes fiant. Vel uando dixerűt di- Matth. 4.4
pillos capitismei, multiplicanturatque confortanturt ſcipuli: *abbi máduca. Ille dixit: Ego cibum habeo 104*4- d
• • •

quiafemper màior cft iniquorum numerus quàm iufto mänducare,quem uos; ncfcitis. Et in alio loco: Opera
*um. o %T Quænörapuitüc exoluebam) Non enim mini cibum IlQIM qui pcrit ſed > ཤཱ་ཨཱPབཀྭnanet
in uitam Ioan, 6,6
* , 3 2&ternaim.
 144 co, M M E N T. D. H. Tº Rºot Nºy M. I.
£ aeternam.Scd efuriebat Chriftus fàlutem humaliigea profundum*) Iiiquo dum permiörterii defcendit, nori G
neris. Vel efuriebat fidem ecclefiae: quia nullum cibú deuoretur ab eo : 1 I Nequeurgeatfuper me pu
à Iudaeis inueniebat. a- IT Poſui ueſtimentum meum teus os fuum.) Aditus inferni,fiue diabolus. .
*
R *
cilicium,& faélus fum illis in parabolam.) In facco hu m •| Exaudi me domine,quoniam benigna eftmife *

..” &tus oftenditur uel fletus: quo inmorte Lazariufus, in ricordia tua, ſecundum multitudinem miſerationum
º: - --
. parabolam fa&us eft Iu- -
tuarum refpice me.) Haec
fecundum infirmitate hu
dæis:gum eo flent; dice • Et poſui uestimentum meum ciliciű, & fa manam poftulat dicens:
І04жы, е fººdºº º Gusſumillis in parabolam.° Aduerſum me
atºum, Ali) nero: Non cijaur Qui alios mea pafsionere,
poterathic qaperuitocu- d.: ſalleb qui ifedebant
bibeb
in porta : *&
d
in - dimis : me præcurrente
體 Å? Ë& ° mc pfallebant qui bibebant uinum." Ego mifericordia cõtemplare ?
hic non moreretur? ° uerò orationem meam ad te domine: * tem m qT Non auertas faciem;
... b & Aduerfus me exer pus beneplaciti deus. In multitudine miferi tuam à puero tuo.) Vox •
ccbantur qui fcdcbant in f'cordiæ tuæ, * exaudi me in ueritate falutis Chriftiad patrem,quifor*
器 !l;$i$$ili* mam ferui accepit, ut ait*
ntes claucm fcientiæ ne $ tuæ.* Eripe me de luto ut non infigat:libe
'ra' me ab his qui oderunt me,& de profuri prophcta: Magnum eſt ti Eſa. 49.b
- - f
ម្ល៉ោះ ncq;alios biuocari puerum meum.*
introire permittebaneſcri ' dis 'aquarum. Non me 'demergat tempe- * o •
tº •II Quoniam tribulor
ba & phariſai qui diſcer- ， ſtas aqua :neque abforbeat me profundű: uclociter exaudi me.) Vt
nebant caufas, cum fedc- ' neque urgeat fuper me puteus os fuü." Ex refumamfpiritum, qtem
tuis manibus cómendaui."
rcnt inpublico iudici9. " audi me domine,quoniam benigna eft mi
C. 認 tin lusi་།al titli་ ſericordia tua:ſecundum multitudinem mi p • Intède anime mcę,
& libera eam, propter ini
; ហ្គ្រា tuatúrepice n Non auertas micos meos eripe me)Vr
£îçãçôïìåííûé ' faciem tuam à puerg tuo:" quoniam tribu me refurgente ab inferis;
rent concincbant. Sulte º loruelociter exaudi me." Intende anima confundantur,unde Chri
enim pfallit qui in deum meæ & libera eam, propter inimicos meos ' ftus dixit: Poteflatem ha
molitur inſidia Sciens º eripe me." Tu ſcis improperiti meſi & con beo ponēdianimam meá.”.
器 器 ಶ್ಗ ' fufionem meam,& reuerentiam meam.' In q II Tu fcis imprope-Ioan. 19. d
rium meum & confufio
di'§j'j£j'*j: _confpe&u tuo funt omnes qui tribulát me :
qualiter doceat quof- r': - - - nem meam &c.) Quam in '
dami: Pfallite, inquit,fa- ;mProg$£iugi expcétauit cor meum & mi aflumpta fuftineo carne. __
p pienter. Veiebrijärät de- 'feriam.' Et fuftinui qui fimul cótriftarctur, r T In côſpectutuo ſunt Hi
uino, quando operiebant & non fuit:qui conſolaretur,8 non inueni. omnes qui tribulant me.)
caput cius,$ dicebãt:Pro ' Et dederunt in efcam meâ fel, & in fiti mea Tu uides quales mihi tri
Lwc. 21·g phctiza nobis, Chrifte , bulationes inferant , &
蠶 eſt qui te percuſsit ? X*potauerunt me aceto.* Fiat menfa eorü co
ram ipſis in laqueti, & in retributiones &
oſtendant illuſiones.
φ Ego uero örationcm , : ſ ºf Improperium expe
meam äd te domine) Nö ,!! fcandalum. * Obfcurentur oculi cörä ne &auit cor meum & mife
enim uincor his paßioni- * uideant ; * & dorfum eorů femper incuruã. riam.) Improperium paf
bus: quia tccü fuüm in ora- " Effunde fuper eos iram tuam , & furor irae fionis : & miferiam, id
tione. Egouero orationë eft, contumeliam crucis.*
ກcan afted sud． tuæ comprehendat eos. Fiat habitatio eorú deſerta: t T Suſtinui qui ſimulº
s -- ' mihi malediccntibus atq; * cötriflaretur &c.) Nullus.
£uc. 23. dicentibus: Crucifige, crucifige eum: ego pro eis orás de taata multitudine iniquorum,aut compaffus eft do
\1atth. 3. d loquebar : Patcr igiiofcc eis: iion enim fciünt quidfa loribus meis,aut extitit confolator. u •] Dcderuntin
ciunt. e •ITempus placendi deus) Tempus pla efcam meam fel, & in fitimca potauerunt me aceto.)
cendi, tempus eft paßionis, in quo pater aicbat: Hic Hoc iam completum e{Ie,in euangelijs legimus: cum
eft filius meus dile&tus, in quo miihi complacui. Tcm fitiente diio in cruce,acetum cum felle mixtum bibere Matt. »7. f
pus beneplaciti deus in multitudine mifericordiæ tuæ. porrexerunt. Et ex hoc & exalio teftimonio intelligi* & Ioa. 19.f
Omnia enim tempora tua beneplacita funt:fed præ tur,quòd ad Chriftüpfalmus referri debeat. x 4] Fiat
fertim hoc tempus,quo mea pafsione gcnushumanum menfa eorü coram ipfis.) Di&ta legis & prophetarum :
redimis, quodammodo plus beneplacitum facis. adqua 蠶 conuenićtes reficiebantur. y TIn laqueit
f. •IT Exáudi me domine in ueritatc falutis tuae.) Vt & in retributiones & infcandalum.) Vtnő intelligant
poft ueram mortcm,rcfurrcétionisucritas approbetur. inibi dominum nuntiatum. Nam & diis in euangelijs
g •] Eripc me de luto ut non infigar.) Quære iuxta dixit: Moyfes uos accufat inqué fperatis. De me enim, raa, $•ᏭᏨ
quofdam ncforfitan lutum carnis qüam fufcepit,figni ille fcripfit. z • T Obfcurentur oculi eorum ne uideãt)
#. uilitatem. Orat ut non in luto & puluere ficutoin Diuinitatem ſub fragilitate latentem. Vt non uideant,
ne humanum gcnus difToluitur , corrumpatur. Hoc erat quod precabatur, menfam eorum fieri in
h e Liberameab his qui oderunt me.) Aperte haec laqueum : ne legis fcilicet facramenta cognofcerent.
- dc Iudæis,qui eum nunquàm dilexerunt,dicit. i <| Et a I • T Et dorfum eorum {empcr incurua.) Vt Ro
deprofundisaquarű. Nőmedemergattěpeftasaque) nianis feruiant femper.Vcl fub onere legis, quod fe
Haec pafsionistempeftas non cüin profunditate abyf cundum literam ferre potuit nemo. b T T Effunde
ti retineat infernalis.. k | I Negue abſorbeat me fupcr cos iram tuam, & furor irztuae comprehcndat
*.
- *** - -
- ©COS•
- - - ---
 ! I. N p $ A. f. M. V. M. -7 37 LXIX. ” ” it;
‫ " ۔۔‬. ․ . :.’ ----- ...." :
- - - ---

A eos. Fiat habitatio eorum defertà &c.) Hæc omnia in crilegia conculcet gcntium ac diuellat. n TVideantG
euerfione Hierofblyme, fubTito & Vetpatiano c®. pauperes,& lætentur.) Quòd humiliata fuperftitione
Matt. 23.d pleta funt Velhoceſtjuodait: Dimittetur uobis do: gentilium,ccclefie domini extollitur regnum.
musueftra deferta. Recedente de Hudaea Chriftoom o •JQugrite dominum, & uiuet animâ ueftra.) Quae
aespariter cum illo recefferunt uirtutes: a qI Quo nunc mortua eft peccatis. p •M Quoniam exaudiuit
niam quem tu percufsiti * ~ * :" - ". . . ‫ یہ‬.... • ' '"
pauperes dfis.)Vt eos refui • •
ម៉ឹ 蠶 ஆ
-

2CC
-

uS a
*

defèrta : & in tabernaculis eorum non fit

3.TfC lO- a -...: : - a -
--.
fcitaret q | Etuinétos
fuos non defpcxit.) Quia' `
quitur, ficut in 醬 prò- 5%;' inhabitet. 9 gorjam quem tu percuf diſruptis diabolinexibus,’
pheta ex perfona patris fe fifti ipfi perfecuti funt: ° & fuper dolorem eos regno ſuo aſciuit. ”
*53. * gimus diái Properpe: uulnerum meorum addiderüt. Арроре ini r ♥JLaudentillum cçli &
.ខ្ល， ប្ដ fuper iniquitatem eorüm:"& nó terra: mare & omnia rcpti,
*** "3•* Eritêrúin: Èercutiampa- *iñtrent iniuffitiam tüam.° Deleanturdeli lia 1 eis.) Ipfi omnia genu-*
flectant, cæleſtium, terre-*
蠶 º brouiuentium: & cum iuſtis non ſcriban flrium, & infernorum. -*
驚 Έ'j'j tyr.'Ego fum pauper&dolens: *falus tua
y o : g - }; - • -, * --
f qfQuoniam deus faluâ*
ita, 19f :::::::::::::::
ret.Sed,&ſanguis &aqua É deus fuſcepit me.
cum cantico: Laudabo' eum
magnificabo noméindei mei
laude.
- rúfalẽ, in qua elcétos fuos*
faciet Siõ.) Cæleſłem Hie'
quę de uulnere lateris cius ; Etplacebit deo “fuperuitulum nouellum: promeritis adunabit inu
éxiit, martyrii baptifiniq; f cornua producentem," & ungulas." Videát iocorpore illius matris cs * .* : *~ *
* prætulittypum,pcrqggg in pauperés,& lætentur: ° quærite deum,& ui- leftis t °TE;£lifigabnn
蠶 uet anima
អ៊ីរ៉ូមុំា pauperes dominus :'& uintos
р
ueftra. * Qyoniam exaudiuit
fuos "9" , fefsionem
༑་།r auttat་མ་ ನ್ದಿ।
ੰ‫ن‬
‫أ تصة‬
‫ف ة‬.
‫"ا‬
ecclefiá,uelapoftolos per-? defpexit.' Laudent illum cæli, & terra, ma- Ä táquám uiiii lapides.
fecutifunt. & TAppone t re & omnia reptilia in eis." Quoniam deus deſeruntur, u if inha
iniquitatem fuper iiiqui-' faluam faciet Sion :' & ædificábuntur ciui bitabunt ibi, & hæredita
-
~ :
tatein eorum) Sicut enim “tates Iudæ.* Et inhabitabunt ibi,& hæredi te acquirent eam , & fem6*
quëd menon crediderit,' tate acquirent eam. Et femen feruorum feruorum eius poßidebit?
ad iniquitatem eis eſtre cam &c.) Sáêti utique qui* **

putatum:ita quòd me per eius poffidebit eam : & qui diligunt nomen
eius inhabitabunt in ea. -
in eam transferuntur. Vel*
fecuti funt, iniquitati huic ; ſemé eorum.ideſ, qui per Di
adiiciatur. p º Etnon * In finem pfalmus Dauid in rememoratio , eos cóuerfi funt. Sed quia $
intrent iniuftitiatua) Cae - ne, eo quòd faluum fecit eum dominus. titulus pfalmi pro his qui '
commutabuntur 蠶 t
lorum cum iuſtis non ca Pfalmus LXIX.
* В piant regna. e TDelcan y Eus in adiutorium meum intende : tur: oremus dominum ut?
tur delibro uiuentium, & nos agêtilitate conuerfos,'
domine ad adiuuandum me fefti
cum iuftis nőfcribantur.) z in Iudae ciuitates aedificet, '
Duos hic libros indicat na." Confundantur & reuereantur, & a iugo diaboli abfolu
** : * , fcriptos, uiuentium,aciu-: qui quærunt animam meam. * Aucrtantur tos,utfoboles diligat pro
florum.Vnde animaduer*, rctrorfum & erubefcant , qui uolunt mihi prias Vt quosredemitperº
° mala. * Auertantur ftatimi erubefcentcs, fellis amaritudinē, perace
tendum eft,quòd ille fit ui
uentium,in quoante aduê . -
qui ti aſperitatem, per crucis,
tum dei Prophetae ac Pa- _ _ º ſupplicia, per clauorum
triarchς fcripti funt. de quo Moyfes peccantepopu uulnera, per mortis contumeliam, per gloriam refur
Exod. 32.g lò ait: Si n6n dimittis ei$ noxamî, déle me de libro re&ionis: fic cuftodire dignetur in faeculo, ut faciat ' "
quem fcripfifti.Iultorum uero dicit illum, de quo do participes fanĉtis fuis in regno, Amen. :

las, 1o.d minus ad eos qui per fidem fecuti funt,ait: Gaudete & x «TÍnfinempfälmus Pauid in rememoratione, eo ?
| - exultate:quia nomina ueſtra ſcripta ſunt in calo. Per uòd faluum fecit eum dominus.)Ifte pfalmus exper-*
| fecutores ergo ifti,& aprimo libro deleti funt, & in §. domini incorporati canitur, deprecantis praefi- *
dium patris. ` Pfalmus LXIX. r

fecundo nofifunt fcripti. f JEgofum pauper & do*

lens.) In pafsione. gT«|Et falus tua deus fufcepit me). Eus in adiutorium meum intende: domine &c.) :
s.Cor.8.b Refurgefitem. Hinëiam propheta loquitur: Egofum. Noftrü adiutorium Chriftus eft,qui nunc patris *
pauper, & doleris. Cum enim effet diues, pro nobis auxiliú potulatad cófutádos eos quifibiaduer
pauper fa£tus eft, & compeditos fuos non defpexit. ſantur. z qCöfundantur,& reuereátur,quiquçrütani . :
s. . . . . ;umus hoc uerficulo uti: fiquando in laudes mar mã meãut auferant eã.) In hoc enim côfunduntur, cũ •
tyrum peroramus. Qgidam & de animabus hoc intel eü,cuius animá auferre uoluerunt, refurrexiffe cogno-.
ligi putant, quòd claufae corporibus non defpe&tg fint. ſcunt. a q[Auertätur retrorsü, & erubeſcât qui uolût
a deo, h ក្ញុំ nomen deimeicum cantico,ma mihi mala.) Nöimmutétur in refurreétione cü fanétis,
gpificabo eum in laude.) Quòd uel dc diabolo trium fed retrorfum conuerfi erubefcant: quia quę ut homi
phauerit, uel uicerit mundum. i M Placebit deo.)Id nē iudicauerunt, iudicareut deūcernunt. b Auertā
'.- ■ * .* eft, patri. κ φSuperuitulum nouellum)Qgifeipfum tur ftatim erubefcentes, qui dicunt mihi, euge euge.).
obtulit genitori. l Cornua producente) Fortitu Irridentium haec uox eft,quae adeos refertur,qui dice-*
dinem ècclefiæ dantem, m-4 Etuiagulas}Qgibus£a bant:Sifilius dcics, dcfccfide de cruce.Etiterü: ಕ್ಡ
-Matt. 27, c.
- AQ Çı€uïîl :
 sić
* C O M M E N T. D. H. H. E. R O N Y. M. I.
E in deum: liberet eum fi uult. Poft impiorum uero poc eo confiftitfubftantia. Refugium, iuxta imbecillitatë G
nam,ad gloriam conuertitur beatorum, a MTExultēt, corpoream. f •[Deus meus eripe me de manu pecca
- -- * *
& lætentur in te omnes qui quaerunt te.) Quipcr lacry toris, & de manu &c.) De poteftare populi Iudaici,
mas pænitentiærte qui mifericorses, requirunt: quimeuenturum in lege non intellexit. -

b ^j Et dicant fempcr magnificctur dominus) Accc m •[Et iniqui)Semper malignantis. Non omnes pec
ptaindulgetiapeccatorű. catores etiam iniqui. Pec
c ºſſQui diligunt ſalutare catores funtträfgreffores,
tuum.) Diligentes te , eo * qui dicunt mihi euge euge.* Exultent & ideft, Iudaei & mali Chri
uòd fisomnium uita.
" fætentur in te omnes qui quærunt te : * & ſtiani, quiuetus & nouum
4 Ego uero egenus fum ° dicant femper magnificetufdominus, * qui teftamentum tranfgrediū
&paupcr, doniinus &c.) " diligunt fàlutare tuum. ' Ego uero ege tur. Iniqui qui non credit, .
Chriftus dominus fe cre º nus & pauper fum : deus adiuua me. Ad ut Paulus ait: Qui fine le- Rgm. 2. M
bro egenum & paupcrcm iutor meus, & liberator meus es tu : domi gepeccauerunr, fine lege : :-
uocat, cuius cura in pater ne ne moreris, &peribunt. n, •I Qgo
næ pietatis amore cófiftit.
©
Pfalmus Dauid filiorum Ionadab, & prio niam
#Adiutor meus,& pro ' rum
tu cs patientia mea
domine.) Quia pro tua pa..
tector meus estu, deus me
captiuorum : L. X X.
g tior uoluntate. o •|Spes.
us ne tardaueris.) Hinc e N té domine fperaui, non confundar in mea a iuuentute mea.) Ab -* ~ *
nim paſsionistempore di-. aeternum: " & in iuſtitia tua libera me, 8. initio attatis corporeae. ,
10am, 13, c fcipulo dixit: Quòd facis, . eripe me. lnclina ad me aurem tuam, & Ideo fpes non cöfunditur:
fac celerius: fcilicet ut paf ' falua me.' Efto mihi in dcum prote&orem, quia charitas dci diffufa.Ibid y.a
fionem corporis uelox re & in locum munitum,ut faluum me facias, eft in cordibus noflris,per.
ſurreétionis adiutoriúpræ fpiritum fanétü qui datus
d.‫ه‬.Rems ueniret.Quiuulneratus eſt k Quoniam fi，mentum meum, & refugiü etnobis, p Inte con
propter peccata noftra, & ' meum es tu.' Deus meus eripe me de ma firmatus fum exutero.) Le
ircfurrexit propter iuftifi nu peccatoris: & de manu cótra legem agé gis utique, ex quo initiaui
cationem noſtram:ipſe no m tis, " & iniqui. "Quoniam tu es patientia credere. q TDe uentre
bis nunc auxilium in tem matris meę.)Synagoge,de
£ mea dominesdomifie* fpes mea a iuuentu
pore tribulationis miſera p te mea. "In te cőfirmatus fum ex utero,"de qua proccfsi. r , *TTu cs
tionefolita largiaturut cũ prote&tormeus domine.
fanétis eius exultantes, eü uentre matris meg, tu esprotector meus. fq Inte&c.)A te protegar H
magnificare atquc cxtol f$ In te cantatio mea femper, * tanquàm pro
digiù fa&us fum multis :'& tu adiutor for in pafsione, & tuü ingen
Flere ualeamus, Amen. tibus nomen conciuam.
f •TPfalmus Dauid filio £ tis.* Rcpleatur os meum laudc, ut cantem t qỊ Tanquàm prodigium ,
rum Ionadab & priorum gloriam tuá:& tota die magnitudinem tuâ. fa&us fum multis.) Dice
captiuorum) Ifte pfalmus ? Ne proiicias me in tempore feneéïutis ; bát enim illi: Samaritanus Ioan.s.f
estu,& dșmonium habes.
uocem cötinet prophetae, cum defecerit uirtus mea, ne derelinquas u
*de illa redemptoris humi 7 Ettu domine adiutor
litate corporea conqueren me.* Q uia dixerunt inimici mei mihi: '& fortis.) Dixifti mihi: Hic
tis, ac de eius refurre&tio * qui cuftodiebant animam meam , confiliú eft filius meus dile&tus in Matt. 17.«
nc gloriofa canentis. fecerunt in unum. Dicentes , deus dereli- . quo mihi bcnc cóplacui,;
ភ្នំភ្លៃ LXX.
quit eum : perfequimini, & comprehendi ipſum audite. x [Replea.
N te domine ſperaui,
I nonconfundar in ater te eum; quia non eft qui eripiat eü.“ Deus tur os meum laude tua, ut,
nü.) Orat ergo media ne elongaueris a me : deus meus in auxi cantem gloriátuã, tota die
magnitudinētuam. Vnus
for nofter,ut haec confufio * lium meum refpice. * Confundantur & de dies eft fanótis tuis in hoc · · ·· · *
mortis non fit,ut caeterorü ficiant detrahentes animæ meæ : operian mundo, quem nulla obfcu.
omniãdiuturna. h "Et in tur confufione, & pudore qui quaerüt 驚 ' rat nox, in quo & cü qui- - - - -;
tua iuſtitia libera me, 8 e IIllll1• bus,laudem, gloriam,ma
ripeme.Inclina &c.) Iuſti nificentiamue concino
tiâ enim tua eft,ut qui fecerit uoluntatem tuam , tran tuam: quia ego in his fum. Ego cano tibi.Sed & nunc
feata morte in uitam:per quam & ego nüc eripi depre ipfe dominusaperit os noftrùm, utpoßimus eius glo
cor.Velaliter. Inclinaadme aurem tuam,& falua me. riam nuntiare, atque laudem eius differere. y MfNe
Aures domini dicütur quãdo exaudire dignatur: quia ; me in tempore feneâutis, cum deficiet &c.)
formam feruiaccipiens, faétus eft obcdiés patriufque n confummationeutique aetatis iflius, z φ{Quia di
Philip, a,b admortem: mortem autem crucis. Propter quod & xerunt inimici mei mihi.) Dicentes, hic non eft de Ioan.9.c
deus illum exaltauit, & dedit illi nomcniquod eft fu deo, qui fabbathum non cuftodit. a •[Et qui cufto
per omne nomcn. i MJEfto mihi in deum proteétoré diebant animam meam, confilium fecerunt in unum
& in locum munitum, ut faluum me facias. Quia abf dicentes: Deus dereliquit eum &c.) Hæc dixerunt im
que teneque refugiú,neque munitio, neque protectio pii,& errauerunt: obcæcatum enim efl malitia cor eo
a quoquàm praeftári poteft. Nunquid dcüs localis eft? rum.Sed&in ipſa paſsione quaſi derelicto a deo dice
Licet localis fit ad fe uenientibus; fed non eft localis: bant: Sineueniat Elias & liberet eü. b *[Deus ne elő Matt. 17.f
quia ubique elt. x •JQgia firmamentum meum, & gauerisa me deus meus. &c.) Vtalligato forteui&or
refugium meum estu.) Firmamentum , cŭacqualis in' redeã exinferno. c *[C6fundantur & de ತಣ್ಣ
trancil
 --
* * I 'N* prsTATL M v M ** Lxx. ET LxxI. ..? I ? ..
A traherites animę meze, operiantur &c.) Cum 蠶 refu cum confufi & reueritifierint qui qüaerunr&c} siue c.
'i
fcitatusfüero a "TEgo autem femperíperabo inte uitia,fiuepoteftates aereae, quae mihi iniquas infèrunt
<domine, & agiiciam &c).Vtque tibilex offerre prae- immißiories. Nos uero depreccmur domiiimiiii, û
cepit in facrificiis fuis uifibilibüs, redemptus populus Plcto laudibus eius orehumano,ea femper meditcmur
deportet in moribus. b •TOs meum afinuntiaöit iu -in cordibus, quae eiplacitis uocibus próferamus. . §
ftitiam tuam,tota die falu
- - - - - - - q In Salomonem)Ethic
*taretùum.) Refurgens e- a mihi.* Ego autem femperfperabo in te: & : ££litus proprie ad Chri
mim congregabo ecclefiã, "adiciá fuper omnem lăuda tuam.* Os meii : ftürefertur.Salomon quip *
in quatuas concinam lau Pe pacificus, & pacificus
des c TQuia nöcogno annuntiabit iuftitiam tuam:tota die fàluta
‫مرة‬
eſt Chriſtus, & permanet
jre tuum.* Q uoniam non cognoui literatu- * cum fole,&ante lunamge
uiliteraturam, introiBo in
* -
* potentias domini)Cogno *ram,introibo in potentias dómini: * domi generationum 11tration.IS -，

uit ille negotiationem,qui * nememorabor iuſtitię tuę folius.‘Deus do Si ſuper Salomone iſte
Isa. 17. a magiftrum uendidit.Nam cuifti- me a iuuentute mea : & ufque nunc pſalmus intelligitur; hoc
egote clarificaui(uperter
pronuntiabo mirabilia tua. Et ufq; in fene-. alomon quippe nec cum ` .
ram : opus confummaui "čtam
器 ftare non potcft.
& feniű deus ne derelinquas me. "Do
quod dediftimihi ut face fole, neccum luna permã-
fem. d 4 Dómine memo nec annuntié brachium tuum generationi ! -
ſit. Si uero uolumus intel
rabor iuftitiæ tuæ folius.) emni quæ u&tura eft.Potentiâ tuam& iufti !
hgere de Chrifto: qu;ercm
Paternae eum iuftitiæ me ftiam tiiam deus ufque in altiffima:* quæ fe dum quomodo Chriflus
morem propheta dicit, fi cifti magnalia,deus quis fimilis tibi.'Quá - nóhabeat finem, cum fol.
cut & ipfe in euágelio ait: . tas oftendifti mihi tribulationes multas & .*
& luna,& colā &omnia .
iwas.d ង៉ុន្ម័* “ េ ែ ៃ ប្ដ
meo, haec loquor.
e q Deus * -" #Ä , mus
docuiſti me a iủ k abyſſis terę iterů reduxifti me. Multiplica-
- cåtur. Sed iftepfalmus,qué
feptuagefia
' ‫ د‬:---- ‫ د م‬--- - k
primus *
uentutemea,&ufquenúe fti magnificentiâ tuam,&conuerfus cóſola- propheta cecinit: filiü dei
, , progätiabo mirabiliatig, ' tus es me.'Nã & ego confitebor tibi in ua- inniundum uepturioften
& ufq;c infcn:&tam &£ " fis pfalmi "ueritatë tuam deus : pfallátibi dit, cümq; poft afíumptæ `
༡ས་སn ಕ್ಲಿಕ್ಡ
.) TNUIIlcual Il C111111 eit oºk..... .
"in cithara fanétus Ifrael."
، ‫به‬:1- : )(
Exultabúnflabia ੋಕ್ಲಿಕ್ಗಿ
"
، ‫ ڈ ۔اے‬- 5 ^ ilul DOtCil
derelistus ºpatre,ſed ſem- р 器 វ៉ែ ႏိုင္ရန္သူႏွစ္တi. bi," & anima mea qua : tis, ca-lis រ៉ូមុំាpâtre
a’ -

§
per teſtimoni
quia uerax eft. f MDonec
黜 redemifti.* Sed & lingua mea tota
ditabitur iuftitiam tuam: cum
die me-
confufi K .- „ fumpfiffe iudicium. D
Taleigituifumir exordiú:
ánnuntiem brachium tuü reueritifuerint qui qugrunt mala mihi. ! ! ! Pfàlinus LXXI._: .
generationi omniqueuen º Inº Salomonem. LXXI. Eus iudicium tuum.
醬獻 1Ultlt 12UT TUAII UllCUE II1 ſ
altifsima.) Haec ே
tuam #
t
-
Eus iudiciữ tuű regi da: & iuſtitiã
- - :– t - ‫ו‬:
盤 !་ཤཱuitu་
crgo,ut diximus, p.
suam filigr£giș." Iudicare pop ul ll phetaaďpatrem, lt 蠶
-
D; *

Chrifianę generationian ;* ಲ್ಲ! juftitia, & pauperes t°9°:!n êium filió donet, n6quòd
nuntiauit: ijuam fuo fàn- judicio. Suſcipiant mQntcs pacem popu- eum in una deitate fübfi
guine acquifiuit , & pro ' Io , & colles iuftitiam. 3 Iudicabit paupe- fenté nóhabeat, fed utin
<juapaffos eft quae feqüun * res populi, * & faluos faciet filios pauperü, corpore ugnturgim often-
tur. gsQuaefeciftima- . .. . . . . . . & hu; dat f "TEt iuſtitiamtu
alia deus quis fimilisti- ;.: . , . T* _am filio regis.) Populo.
i.) Qui me mifericordi confilio ad redemptionem qui in adoptionem filii affumptus, per baptiffimum ,
humanam mififti. h •|Quantas oftédifti mihi tribu- iii eorenatus eft. Nam congrue conuenit, ut popu
fationes multas & malas, & conuerfus uiuificafti me.) lus iuftitia uiuat: rex autem iudicium quod a pâtre
Multae quidem ei tribulationes in carnis infirmitate fufcepit,exerceat;quod fequens confirmât uerficulus:
oftenfæ fünt ob falutem humani generis, fedomnia t • •II Iudicare pópulum tuum in iuftitia.) Qucm
uiuaciter tolerauit. i <| Et de abyfsis terrae iterum per paßionem ac refurreétionem illius acquififti. •••;
reduxiftime.) Hoc eft, deprofunditate inferni, Di- ü JEtpauperestuosin iudicio.) Vtpoft praefen*
, cant nunc Iudaei, quihunc pfalmü infolum Dauid ca- tes aerumpas, confolationem capiant{effigitcrnam.
* nere uolunt: quafido de profundo abyßi eftedu&us. x . MTSufcipiant montcs pacem populo, & collesiu. $.3
» {Multiplicäftimagnificentiam tuam deus,& cjucr ftitiam tuam.) Montes collesque duplam habere
- fus confolátus es me.)Cum hi qui in inferno teneban- intelligentiam, 豎 monuimus; ideft, partis deifi.
} *. *
? tur mecum redierunt. -l • fNaim & ego cófitebor tibi cæ, & aduerfae. Ergo hi 器 feducente aduerfario,
in uafispfalmi. ) Qui de illo uino nouo euangelicæ & fauentibus diuitiis, in mo um collium montiumque
-

eleuati funt: fubditi nunc deo, illam pacem iufti--

apoftolicae prgdicationis repleti, in pfalmis me intelli
gunt præcónatum.: m • JVeritatem tuam deas pfal tiamq;fufcipiant, quam populus quem fuperius ad *:
fam tibi in cithara deus fanétus Ifrael.)Inhis quite mê ptiuum diximus, tenet,ideft Chriftum, qui eft pax
te retinent. n II Exultabunt labia mea &c.) Hęcad noftra,&iuftitia. y T Iudicabit pauperes popiiii ;
* ….. cfaufulam pfalmi propheta dicit. o. •[Et anima mea Vt pro copauperesfa&i, caeleftibüs regnis loëupie;
&****** quam redeinifti.) Neëimors fecunda dominaretur. , tentur. z T Et fàluos facict filios pauperum,) C. y.
p * ISed & linguamea ineditabitur iußitiam tuam #rcęsconuçrfi funt. . . . . . . . . . ， . . . - - q}, nu
 118 , со м м в ы т оrùmн твко му м ъ
faluas faciet.) Quiabie&is mundi diuitiis pænité- Ꮐ
£ a q[Et humiliabit calumniatorem) Largito iuftis prc
mio, humiliat diabolum, quinunc eis calumniator exi tiam egerint.parceturhis,&faluabuntur... o_（Exufu
ftit. b s| Etpermanebit cum fole.) Cum claritate ris & ijiquitatibus redimet animas eorum.) Ne depe
paterna. Nam huic foli aptari ifta nonpoffunt: quia reuntibus ufuris in terra conftituant thefauros: fed in
cum hoc mundo diffoluetür. c •jEtante lunam ge caelo collocent facculos,quinöueterafcant.Sed& ufu
nerationis generationű.) rae pcccata funt,cum mali
Prior enim ftabit ante o
: & humiliabit calumniatorem." Etperma tia a fatana accepta multi
Fliཏྲ་ཐu་ p &JEt honora
mnem cőgregationem ec : nebit cum fole , * & ante lunam generatio
cleſiæ, manebita; inſem ile nomen eorum coram
piternum. d • JEt defcen ä nis generationum.“ Defçendeïficut plu illo.) Coram deopatre..
det ficut pluuia in uellus.) * uia in uellus, * & ficut ftillicidia ftillantia q [Etuiuet) Infanátis
ludis.6 g Sicut enim in uellus Ge fuper terram.* Orietur in diebus eius iufti fuis, ficut & Paulus dice- Gal. 1. d
deouis pluuia defcendens 5 tiâ,& abundantia pacis : $ donec auferatur* bat: Iam non uiuo ego,ui
cum terra arida defecit:ita
"luna.“ Et dominabitura mariufqueadma uit autem in me Chriſtus, ..
r TEt dabitureideauro
• ** **
& hic illapfus eftin uterü re, & a flumine ufque ad terminos orbis
uirginalem per infuſione h Arabiae.) Offerent ei men
fpiritus fanài. e •[Et fi ' terrarum." Coram illo procident Aethio tis puritatem, tanquâmau
cut ſtillicidia ſtillantia fu ' pes:' & inimici eius terram lingent.* Re rum Arabicumn fplendore
per terram:) Arida enim kges Tharfis & infulæmunera offerent: re pulcherriumo rutilans. . .,
erat terra humani corpo
ris cum aduenit,necullum
ges Arabum, & Saba dona adducent. Et f • I Et adorabunt de ipfo
adorabunt eum omnes reges terræ : omnes femper.) Eo quòd ab ini
fruétum exhibere poterat quitatibus liberatifunt.
ſančtitaris ſedipſe eápræ " gentes feruient ei." Quia liberabit paupe t •TTota die benedicent * *.*. --
dicationis fuae ftillicidiis "rema potente: " & pauperem cui non erat ei) In uno eccleſiae corpo
foecundatam,fru&ibus re adiutor. Parcet pauperi & inopi , & ani- . re congregati, u ºſſEte
pleuit æternis. f qJOrie ° mas pauperum faluas faciet." Ex ufuris & ritfirmamétum in terra,)
tur in diebus eius iuftitia P iniqüitate redimet animas eorum : * & ho Magnnm enim terrae labê H
& abüdantiapacis.)Quod ${norabile nomen eorum coram illo.* Et ui ti attulit eiusaducntus,paf
in diebus Augufti Cgfaris ”uet, & dabitur ei de auro Arabia, & ado fio acrefurrectio firmamé
eft impletum, eum domi tum. x •I In fummis mó
F nus de thalamo uirginali £ rabunt de ipfo femper:' tota die benedicét tium ſuperextolletur fu-
鷺 Namitahs die i ei.“Erit firimamentum in terra in* fummis per Libanü fru&us cius.)
us omnia bella quieue * montium : fuperextolletur fuper Libanum Super omnes enim altitu
runt, ut etiam illud imple ' fru&us eius,Y& áorebüt de ciuitate* ficut dines fęculi eleuata eſt gra
retur,quodalius propheta foenum terræ.* Erit nomen eius benedi&ü tiabaptifmi,per quampcc
Eſa.1.4 cecinit, dicens: 器 catatollätur, y ||Et flo
runt gladios fuosinuome in f;cula : ° ante folem permanet nomen , rebūt de ciuitate.) Ideftde
res, & láceas fúas infalces. ° eius.* Et benedicétur in ipfo omnes tribus caelefti Hierufalem.
I)ies autem eius funt cum errae,omnes gétes magnificabunt eum, Bc z φSicut fœnum tcrrz.) ,
concipitur, cum nafcitur, nedi&us dominus deus Ifrael : qui facit mi Foenum duplam habet ra
cü nutritur.Dies eius funt: * rabilia folus.* Et benediäum nomen maie tionem. Eft focnum quod
cum opera patris opera arefcēs decidit, & eft foe
* ftatis eius in æternum,'& replebitur maie *
num floridum uiridico
tur , cum patitur y cum a ftate eius omnis terra, fiat fiat.
inferna defcendit, cum re ma perdurans, de quo or
furgit, cũfe difcipulis præ
Defe- coronę ကျွိႏိုင္ဆိုႏိုင္တြ
bet, cum cęlos 蠶 g •| Donec auferatur luna.) ĉti ergo per baptifmum renatiflorebūt de cæleſti Hie
Eleuetur ecclefia. h q[Eí dominabitura mariufque rufalem ម្ល៉េះ operum ornamento fplcndidi.Sicut
admare, &afinminibus ufque ad terminos orbis ter fœnum terre. Non illius terrae malediétioni fubditz:
rarum.) Totum huncmundum fuapafsione acquifitü fed illius melle ac la&e manantis. a •[Et erit nomen
atquefubieâum Chriflo domino propheta \; - eius benediäum in faecula.) Ab his quos inibitranftu
i •I Coram illoprocident Aethiopes.) Peccatis tene litperpetualiter benedicetur. b •j Ante folem per
|brofi. x •] Et ifiimici eius terramîlingent.) Iuxta il mânet nomê eius.)Poreftas fcilicet nominis eius:Iuxta
Εί4.49.g lud: Teadorabunt, &puluerem pedúm tuorum lin illud: Ante luciferum genuite. c M Et benedicentur ?fal. *•»•4,
gent. 1 •JReges Tharfis, &infüle munera offerent: in ipfo omnes tribus terrae: omnes gentes magnifica
fcges Arabum & Sabadona adducent. Et Adorabüt buiit eum.)Hoc enim euangelifta commemorat, domi
CUIIIl OIIlllCS 鶯 terr£ : omnesgentes feruient ei.) O no fic dicente:PrgdicabituFhoceuangelium in uniuer Matt. 244
mne hic mundialeimperium, honores & ordines, ad fomundo.Sed&omnes gentes ueniët, & adorabunt
Chriftum dominum accedcre,eiq;collafubmittere,bo corá te domine. d ® Benedi&us dominus deus Ifrael
norumq;morum dona deferre, propheta pronuntiat, quifacitmirabiliafolus.) Fecit enim inuctcritcftamé
uodex magorum muneribus intelligimus inchoatü. to, facit & in nouo: cum dignáter uocat ea qug non
pfi enim gentium regüq; typum tenüiffe möftrantur. funt,tanquàm ea quae funt. è M Et benediäum nomé
m •[Quialiberauit pauperemapotente.)Populum fi maieftatis eius in æternum.) Iuxta illud: Et crit credé- Ioan.7. f
«dclem apoteftate diaboli. n •JEtpauperem,cui non tibus in me nomë nouum, 醬
benedicetur interris, Ioan 2,2
eratadiutor. Parcctpaupcri&inopi,&animaspaupe idcft, Chriftianum. £ q[Et replcbitur maicftate eius
omnis
 1 N p s A LM v. M. ' : LxxII. 119. -

A m terra, fiatfiat.) Cum effuderit (piritum fuum dominus defuis loquitur,dicens: x «|Ideo conuerte C
jJu71.4.6 fanâum fùper omnem carnem: quod iàm in A&ibus - tur器 meus hic,& diesplcniinuenientur in eis)
.43.1 ‫ * ء‬Apoftolici$legimus fuiffe complétum. Qui & nunc Vidétes haec iuftiquiprius in pcccatoribus zelatifue
in nobis paracletum, ideft, confolatorem dignetur in rant, cernentes pacé eorum,reuertuntur addeü,ut ple
fundere,ut intelligere poßimus cum pro rcdemptione nitudincm dierum capiantæternorum, fcientes, quia
noftra corpus affümpfiffe iniqui, nec ad dimidium
terrenum, fufcepifTe mor accedunt. 1 M Et dixerüt:
tém , penetraíľe inferos,
* Defecerunt hymni Dauid filiiIeffe pfàlmüs. Quomodo fcit deus, &fi
rediſſeuićtoremad carlos. b
Afaph. Vàm ^bonus
Pfalmus L XXII.
Ifrael deus, his qui re eſt ſciëtia in excelſo. Igno
a DefecerüthymniDa с &o funt corde. * Mei autem penè rant enim peccatores deü
. . uidfilii Ieſſe. Pſalmus A omnia pofIe cognofcere:
faph.)Sciendum quôdf¢ moti ſunt pedes : penè effuſi ſunt ncfciétes miferi quia nihil
ptuagefimus primuspfal ab oculis eius abfcóditur.
musfecundilibri finis fit:
grefus mei.Quia zelaui fuperiniquis,pacé
unde &in extremo habet, peccatorum uidens.“ Quiá nó eftfefpè&us , m •|Ecce jpfipeccatores,
& abundantes in ſaeculo
fiat fiat, pro quo nos infu morti eorum, & firmamentum in plaga eo obtinuerūt diuitias.)Abū
perioribus Ì rum. In labore hominum non funt, & cum ; dantes diuitiis faeculi, per
mus,amen amé in Hebrgo * hominibus non flagellabuntur.*Ideo tenuit diderunt dona paradifi . "
dici.Etiam hoc diligentius eos ſuperbia, opertiſuntiniquitate, &im n •[Et dixi: ergo fine cau
obferuandum, quòd defe pietate fua."Prodiit quafi ex adipe iniqui ' faiuftificaui cor meum,&c .
cerunt hymni Dauid filii $tas eorum: * tranfierunt in affeétum cordis. laui inter innocentes ma-
IefIe,ad finem feptuagefi "Cogitauerüt,& locutifunt nequitiâ:iniqui nus meas.) Nunquid haec--
miprimipſalmipertineat: * taté in excelſolocuti ſunt. Poſuerunt in uidens iuftus fruftra feiu- • .
id uero quodfequitur;pfal ftificauit: aut in contrario
mus Afaph, initiumfitfe cælum osfuum, & lingua eorum tranfiuit in . innocens opus fecit? Sed
cntis. * terra.* Ideo cóuertetür populus meus hic, haec experfonaiufti domi
Pfalmus LXXII. ' & dies pleniinuenientur ifi eis.' Et dixerút, nus ipfe dicit,ficutfequen
Vâmbonus Iſrael
-

quomodo fcit deus:& fi eft fciétia in excel tia docent. o TEtfui fla.
O deus his qui re&o. ‫ תמי‬fo." Ecce ipfi peccatores,&abundantes in gellatus tota die.) Flagel
funt corde.)Bonus labatur enim dominus fae-'
enim eft his quieumuifu "faeculo, obtinuerunt diuitias." Et dixi,ergo. pe dolis eorum : fed in die
ri funt; ficut dominus, in fine caufaiuftificaui cor meum,& laui inter . pafsionis certis cótumeliis D
Matt.f.a. quit: Beati mundo corde, ° innocentes manus meas.° Etfui flagellatus , & ueris iêtibus uerberatus
quoniam ipfi deum uide P tota die,*& caftigatio mea in matutinis.*Si' eft. p qEt caftigatio mea
bunt. c ºf Mei autempe 3 dicebam, narrabo fic, ecce generationë fi in matutino)Iudas utique
nè motifunt pedes, penè ' liorum tuorum reprobaui.' Exiftimabá ut. qui dixit: Quid uultis mi Matt. 26.l.
effufi funt greffus mei. hi dare, & ego indicabo
Quia &c.) Stabilitasⓞ £ cognofceré,hoc labor eft ante me.' Donec eum uobis, ut apprehéda
&titatis eius atque incefsio intrem in ſanctuarium dei, & intelliga in no tur? Ipfe autem in matuti:
addeũlabebatur, eo quòd * uiffimis eorú.' Verumtamen propter dolos nofuit flagellatus: cum {e
æmulus impiorum pacis, . * pofuiſti eis:" deiecifti eos dű alleuiarentur. quêti die ãe traditionedo
felicitatisq;fuiffet. Qաo minica abiit, & laqueo fe
d •TQgia non eft refpe *
fu(pendit. q Sidicebă
&tus morti eorum,& firmamentum inplaga eorum.Et narrabo fic, ecce generatioionem filiorum tuorum prae
inlaborehominum non &c.) Ab infirmitate,&plagis - uaricatus fum.) Ordo le&tionis, & fenfusifteeft. Dum
蠶 ipfeme accufo in orationibus matutinis,hoc reperi ut
uelociter conualefcüt, nec ficut homines iufti,
tionum quatiuntur flagellis. e '•ITIdco tenuit eos fu iceré, Ego fific fuero locutus: ego fiuoluero deioc
perbia,opertifuntiniquitate & impietate fua) Perar , culta rimari, incipio a filiis tuis aliénus fieri, uelut non :
rogantiâ enim felicitatis multiplicata iniquitate prae iuftificetur默 neque iuftum faciat opus. Hi qui me
mätur. f SI Prodiit quafiexadipe iniquitas eorum.) praedicant, & per me tui effe&ifuntfilii,in me cónfur
In pinguedine quoque diuitiarü, oblitaiüftitia iniqui gunt. Hinc propheta loquitur. r JExiftinabam ut!
tas proceſsitab eis 懿 hac enimpinguedine,& Moy cognofceré, hoc labor e(tanteme.) Perfcrutatus fum*
'but... b fes ait: Impinguatus eftIacob,&recalcitrauit. cunâa & filaboriofe:exiftimauitamen cum apoftolo,'
4 Tranfierút in affeétü cordis.) Vt fuam,& n5 dei
ಓÂ uoluntatem. h q Cogitauerút &locuti ſunt
器 non funt condignae paßiones huius temporis ad Rom.º.d
turam gloriam, quę reuelabitur infanëtis.' --- -- -

nequitiam:iniquitatem in excelfo &c.) Siue Iudaei,qui
deum in carnepofitüblafphcmantes,nequitig laqueos
tendebâtin cogitationibus peruerfis, fiuéhgretici, qui
per interpretationesiniquasdeo detrahunt. - -
i «J Pofueruntin cælumos fuum: &lin eorum :
tranſuit interra) Per ſuperbiam ſcientiae locuti ſunt
contra habitatorem caeli:fedhumiliatum«ft ufquein
terram imiquum eloquium eorum, &pertranfiit:quia
firmam nohhabuitftationcm.' Idcircohisprophétiis;
f* •TDonec intreminfan&uarium dei, & intelligam
innouifsimis eorum.)Intellexi etiam dehis fan&is in
grediensmente incorum coetum : quia&fi inprima
uita inpaucis uexati, in nouif$imatamenbene difpo
nentur inmultis. Hincadillos qui in diuitiarum dolo
confitebant,uerbauertuntur. t* • JVeruntamenpro
ter dolos pofuißi eos.) Quia tribulauerunt iniquis.
dibus iuftos, -u` <[[Deiccißi eos dum allcuiaren
tur.) Indiuitiis alleuiatiate funt dcieöti. -

… • IQgo
 1ze
ºf . С о М. М. Е N Т. р. Н. І Е R o N Y М Ї.
-E a TOuomodofači ſint in deſolationemº Interro reperibunt, perdidifti omnes qui fornicantur abstr.) G
ಗ್ಯ uocis hic modus eft, & fequitur refpondentis: Omnes qui fornicantur, fine deo peccant.Qui autcm
•TSubito defecerunt perierunt propter iniquitá peccat, lönge eftà deo: ideoque perditioni cft proxi
temfuam.) Expofuit enim ordiné rei, iuxta illud quod inus. q T Mihiautem adhzrere deobonum eft)
?.ref. f-a Apoftolus ait:Cum dixerintpax&fecuritas:turicre Cuius fahguine fum redemptus. r. M. Ponere in
pentinus illis apparebit in domino deo fpem meâ.)
teritus. c •| Velut fom : Quomodo fai funtin defolationem?°fi Quia uanum eft infrcu
nium exurgentium.)Sicut li confidere bonis.
quis dormiens uidetinui * bito defecerunt, perierunt propter iniqui ſ TV annuntiem on.
fu theſauros magnosauri c tatem fuam.* Velut fomniü furgentiü: do nes praedicationes tuas in
- ႏိုင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏိုင္ငံ & ſurgès om d minein ciuitate tua"imaginem ipforum ad
portis filia: Sion) Per con
' nia pcrdit: ira & ĥi diui e nihilum rediges.* Quis inflammatum eft templationem enim fpei,
tias fuas poft huius faeculi f cor meum, & renes mei' commutatiſunt, quam in deum habet,fpe
rat ſe induci in caleſtis
itaminga uektinfom f & ego ad nihilum redačtus fum & nefciui.
: nouerſatiſſunt d [[Do Hierufalem portis, adca
* Vt iumentum fa&us fum apud te : ' & ego pe(cendam
T mine in ciuitate.) In caelc futuram bea
fti utique Hierufalé.Ima ; feper tecum.Tenuifti manium * dexterám titudinem cü ele&tis eius.
.ginem ipforum ad nihilü ' meam,'& in uoluntate tua deduxifti me : In quorum nos confor
rediges: Cum pulfantibus "& cú gloria fufcepifti me." Quid enim mi tium, non meritorum in•
his caeleſtem regiam, di "hi eſt in calo,& à te quid uolui ſuperterrá? fpe&o, fedueniae largitor
ces : Diſcedite à me ope ° Defecit caro mea & cor meum deus cordis admittat Chriftus domi- .
rarijiniquitatis: quia non ? mei,& pars mea deus in æternfi.° Q uia ec nus, Amen.
tut. 1 3. e nouiuos. • •I Quia in t •I Intelle&us Afaph) :
flammatum eft cor meü.) ce qui elongant ſe à te peribunt, perdidiſti Ideo intelle£tus in titulo
° omines qui
Vt patris faciam uolunta Σadhaereré deofornicantur
bonum eft:abs te.* Mihi
'ponere auté
in domi : praenotatur : quia
р quia duplex
duplex
Toan, ế, d té. Chriftus dominus haec captiuitas fequitur, carna
loquitur.fsf Etrenes mei * no deo fpem meam.*vt annuntiem omnes lis uidelicet, & fpiritualis.
commutati funt) Nemi praedicationes tuas, in portis filiæ Sion. Pfàlmus. LXXIII.
hi pracualeret luxuria co r- •Tquid deus repu
gitationishumanae.
* T Intelle&us
tl
Afaph.
T quid T LXXIII.
deus repulifti in finem, ira V) liftiin finem : ira
tus eft furor tuus
“TErego ad nihilum
redaćtus fum, & neſciui.) R
tus eft
cua furor
tuar. tuus fuper
“Memor oues paf. fuper oues pafcuae tur.)
eto congrega
• F Ethumiliatum & ignori Immenfum dominicae pie H
* ..., tem fe dicit, ut uerum ho * tionis tuæ, quam poffedifti ab initio.* Re tatis donum eft: qui fié re .
- minem monſtret. Nulla * demifti uirgâ hæreditatis tuæ : * Mons Sion pellit,ut reuocet:irafcitur,
* * enim deus ignoratione fal in quo habitafti in eo.* Leua manus tuas in ut emendet. x •H Memor
eſto congregationis tuæ
litur; fedtafitum peccato
resneſcit.h TVtiumen *fuperbias eorum in finem :" quanta mali uá ဉ့်ိ ab initio.) '
rum faétus fum apud te. * gnatus eft inimicus in fan&o.* Et gloriati ဂ္ယီီဒီး" utique con
Portans in carne peccata iunt qui oderunt te, in medio folennitatis gregationis, quam patriar
populi tui. i •IfEt ego tuæ. Pofuerunt figna fua figna, & non co charum fue prophetarú,
femper tecum.) Ego inte, gnouerunt, ficut in exitu fuper fummum. uel រ៉ែ , uel fa
& tuin me. k TTenui crificijs figuraſti. y T Re
Quaſi in ſylualignorum ſecuribus excide demiltiuirgam
ftimanü dexterâ meam.) hæredita
Deſcendente me in infer runtianuas eius inidipfum,in fecuri & afcia tis tuae) Virga harredita
num : quia finiftra diaboli ° deiecerunt eam.' Inéêderunt ignifàn&ua tis dei,Chriííus eft, ficut
aduerfàbatur mihi, 14| Et rium tuum , in terra polluerunt tabernacu Hieremia uidenti uigilan
in uoluntate tua deduxi lum nominis tui. Dixerunt in corde fuo tem uirgam dictur Bene Hiere. 1."
İtime) Refurgentem. - cognatio uides: quia uigilo ego fu- * • '
m ºf Et cum gloria ſuſce er populum meum. Et
piftimc) Caelis redeuntem. m •TQuid enim mihi iterum : Egreditur 盟 de radice fèffe, & flos deradi pf&. 1 1.*
eft in caelo, &àte quiduolui fuper terram) Cum em ce eius afcendet,& ipfum gentes deprecabuntur. Haec - w. "

º
phafi legendum :tám grandiamihi in caelis praepara ergouirga liberata eftà perfequentibus inimicis.
ſti, & ego infelix in terris à te parua quarrebam? Ali 2” mºon, Sioninºmaliaſtin cºsturinaſ.
- -
- -

tcr. Neque in czlo neque interra alium praeter te quae fumpto corpore , fiue in ecclefia. Vtrunque enim ad
Rom. i4. • fiui. Atę enim impletâ;eft uoluntas mea: ut mihi fle montem pertinet {an&um. a qI Leua manus tuas in
ZPbilip. z.b &tatur omne genui, czleftium , terreftrium & inferno fupcrbias eorum in finem.) Qui ecclefiam tuam impu
rum.Vox fùccedit ecclcfiae dicentis: o •II Defe giiare conantur. b •J Quanta malignatus eft inimi
cit cor meum, & caro mca: dcus cordis mei, & pars cus in fan&o.) Vt hos malis confilijs fiomines perfecu
!.
mea deus in aeternum.) Poft deum cordis fui, ideß, tores eorum efficeret. c. •| Et gloriati funt qui ode
Chriftum dominum, cuius pars faâa eft: tam corde, runt te.) Inftin&u enim diáboli gloriantur, cùin odiü
蠶
corpore toto defidcraí. Nam defe&io quam fe. dci,fanétos martyres poenis affignt. d • f Incende
* dicit habêre: non pro diminutione,fedpro dcfidcrio runt ingni fan&usrium tuum in terra:polluerunt taber
accipienda cft. p . •J Quia cccc qui clongant fe à náculum nominis tui.) Fa&a funt ီ|ိ haec {ecun
* dum
- sº -
 --
- --

1 N p s A LM v M -
Ι.ΧΧΙΙΙ. a2r
A dum hiftoriam: uel cum Nabuchodonofor eos abdu obfcuritas legis: quia te utraque pronuntiát. i M Tu C
4.Reg. : r.c xit in Babyloniam : uel cum Titus Vefpafianus fccifti folem.) Hominem illum,per quem fedentes in
UlC

fuccena ciuitate cum templo, multitudine ម្ល៉េះ

tenebris,lucem uiderunt magnam. κΥ Et lunam.) Ec
proftrata, reliquum uulgus captiuum abduxit. Sed& clefiam,qug in obfcuritatibus f;culi lucet. l M Tu fe
rnodo cauendüm cft: néquod tunc contigit Hierofo cifti omnes terminos terrg.) IufTu enim tuo cü&a crca
lymae, Chriftianae nüc eué ta funt. rn W Aefłatë &uer
niat plebi : ficut fuperius cognatio eorum fimul : quiefcere faciamus tu plafnafti ea) Quãquàm
ito uerficulo quem pre & tepora anni & oia ele
teriuimus quomodo dixit: omnes dies feftos dei à terra. Signa noftra méta müdi deus fcccrit,ta
Tofueruntſignafua, & ſi non uidimus: iam non eft propheta, & nos men fecundum Allegoriä
gna non cognouerunt, fi non cognofcet amplius. Vfqucquo deus uer dicimus,cũ iufhi in hoc
. cut in exitu defuper. Sic improperabit inimicus : irritat aduerfarius feculo bonis opcribus flo
Babylonij in arrögantiam * nomen tuum in finem?* Vt quid auertis ma rent.Aeftaté cum fru&tum
uićtoria tumore ſublati,in num tuam & dexteram tuam: de medio finu laboris fui percipiunt.
templo tuo figna fua po tuo in finem.“ Deus autem rex nofter ante n M Mcmor eflo huius,ini
fuerunt, quomodo fofent micus improperauit dño:
ſuper portară fornices de faecula : operatus eft falutem in medio ter & populus infipiés incita
hoftibus trophaea confti “ra. “Tu confirmaſti in uirtute tua mare: tu uit nomê tuum.) Stant tui
tui. Quod Symmachus j contribulafti* capita draconum in aquis. martyres in agone,impro
planius interpretatus eft, “Tu confregifti capita draconis : 'dedifii eü pcrat diabolus, exacerbat
sicens : Pofüerunt figna $ efcâ populis Aethiopü.8 Tu dirupifti fontes gentilis populus. Tu dñe
ſua manifeſte in edito in mcmor efto corum quiob
º & torrétes: tu ficcati fuuios Ethan."Tuus
introitu portarum. Ergo ' eft dies,& tua eft nox : 'tu fabricatus es au amorern noministui talia
habeat unufquifque nó * roram &* folem.' Tu fccißi omnes termi atiuntur. o 4 Ne tradas
ftrum in corde fuo uexil ម្ល៉េះ animas confitentes
器 crucis: non aduerfarij ' nos terræ : aeftatem &" uertu plafmafti ea. tibi.)O diabole,ò miniftri
ignum,ne eius fecuri fuc " Memor" efto huius: inimicus impropera diaboli,qui nó uultis cor
cidaturâ gratia: fed falce "uit domino, & populus inſipiens incitauit ora deuorare,fed animas.
euägelica purgetur ad glo ° nomen tuú.° Ne tradas beftiis animas con 醬 enim aniina deuora
riam . Non ſuccendatur tur ore beftiae,cum conni
in concupifcentijs, fedac ? fitentes tibi, & animas? pauperum tuorum uentiam prębet diabolicę
cendatura ſpiritualibusſa 3 ne obliuifcaris in finem.3 Réfpice in tefta uolütati. p4 Animas pau D
eramentis. Non polluatur mentum tuum : quia repleti funt qui obfcu erum tuorü nc obliuifca
B uitiis,fed uirtutibus replea ' rati funt terre domibus iniquitatum.'Ne ris in finé.) Et fi ad horam
tur. Nec exiftimet deum ſubdútur tribulationibus,
auertatur humilis fa&us confufus: 'pauper
aliquid non poffe cogno nő percát: fed probatima
fceře, fed cônfiteatur ni * & inops laudabunt nomen tuum.' Exurge nifefti fiant. q MI Refpice
hil oculis eius abfcondi.
“deus iudica caufam tuam:' memor efto im
in teftamentütuü: quia re
Poftremo nó prxbeat có properiorum tuorum : eorum quæ ab infi pletifunt, q obfcuratifunt
fenfum in improperijs dia*piente funt tota die.*Ne obliuifcaris uoces terræ dumis iniquitatum.)
boli, fedglorificetnomen ? inimicorum tuorü : 3 fuperbia eorum qui
dei ſui.
Dumi interpretantur ſpi
te oderunt,afcendit femper. nae. Hi ergo qui obfcura
a J Vt quidauertis ma In uerűt ÉÉÉÉcúióniô fuis
num tuam , & dexteram terram tuam: repleti funt
tuam de medio finu tuoin finem.) Sinus dei eft fan ſentibus iniquitatis.Tuuero domine,qui per teſtame
&tuariü eius,ficut per alium ait prophetam.Sicut enim tum tuum,fiue uetus, fiuc nouum (quia utrunque à te
paftor gregen fuum fouet,& foetus in finu portat : fic proceßit,& quafi unum habetur)promififti prótegcre
! ‫عهه‬.aE dominüs piebem fuam uegetat. Tunc ergo ab hoc fi tuos,fuccifis nunc fpinis erue nos. r •| Ne auertatur
nu uel infpe&ionem,uelpötentiam fuamauertit, cum humilisfaétus cöfufus.)Nó obliuifcatura te,quiintri
peccauerimus in eum. ; •II Deus autem rex nofter bulationibus multis atteritur. f •II Pauper & inops
ante faecula) Sicut per Salomonem ex fapientia,quae laudabunt nométuum) Căpromiflatua perceperint.
ittli, 24. b eft Chriftus,dicit: Condidit me in initiouiarum fuärü,
t • JExurge deus,iudica caufam tuam.) Prohis impro
ante f;cula fundauit me. c •|Operatus eft fàlutem in periis qugueltu fuftinuiftipro nobis,uel nunc ccclefia
medio terrae.)Siue in Iudaeaque mcdium terrg dicitur, ſuſtinet, u TMemoreſto improperiorum tuorii:eo
fiue inutero uirginali, d Tu confirmati inuir rum qüae ab infipientcfunt totâ die.) Vt in iudicio có
„tute tuamare.) Sacculum,uelquç in co funt. fundántur. x •JNe obliuifcaris &c.)Quiteutique in
e J Tu confregifti capita draconis inaquis.) Po pracentibus prefuris inuocant, cófolètura te y Su
tentiá darmoniorum in baptimo fubieciti. Tu con င္ဆိုႏိုင္ရန္
corum &c.)Nifi enim corum fuperbia afcédat,
fregifti capita draconis inaquis,ideft, diaboli. f J Et inon humiliátur.Sic enim & dominusinApocalypfi lapoc. aa.e
icⓞn &．) Vt uerfa uice ab his deuoraretur,fiue dicit: Impius impieagat,& iniquus amplius faciat ini
comminueretur per fignumcrucis,quos prius deuora 4uitaté.Ecce ego uenio cito, & merccs mcamccü.Nos
uerat inperfuaſionibus uanis. g . Tu dirupiftifon uoquc fupplices deprecamur domine,ut ereptos nos
tes &c.) Apoftolos,ucl reliquos praedicatores. 點 ſpinis iniquitatum, aſuperbiæ ruinoſæ coturno,
h M Tuus cft dics,&tua cftuox.)Claritas cuangclij,ucl poſtmundicontemptum attollcre in caelum. క్రాః
"TInfi
 τα 2 C O M M E N T. D. H 1 E R O N Y M I.
E a q[Infinem ne corrumpas &c.) Aſaph interpretarur uideretur dominus interra,notus erat in Iudea deus:in G
fynàgoga. In Hebræo nôn habet in finem, fcd habet Ifrael autem magnum nomen eius.Quando autem ue-.
viiàóriám. Et Lxx. interpretes non ualde errauerunt , nit Saluator, in omnem terram exiit fonus eius,& in fi
fiquidem uiétoria perfeâa eft. Benedixit in finem ne nes orbis terræ uerba eius. g •TEt faétus eft in pace Pfal. 13.
corrumpas. Hoc uerbum multis modis intrepretatur, locus eius.) Qgod Hcbraice dicitur in falem e%t . Vi
Dicit & Dauid ad aliqué detur ergo ſecundum lite
de amicis fuis: ne corrum
* In finem ne corrüpas,pfalmus cátici Afaph. ram dicere Hierufala, quæ
ante uocabatur falem , &
pas eü,hoceſt, Saul.Vide Pfalmus L ΧΧ Ι Ι Ι Ι. , 2.
te quid dicat. Et in alio lo 5 Onfitebimur tibi deus : confitebi poftea Iebus,& deinde di
colegimus:quonjäbenedi . &ta eft Hierufalem, in qua
xit Dauid dominum: quia d mur,*& inuocabimus nomen tuum. fuit rex Melchifedech. Le
cuftoditg funt manus eius, Narrabimus mirabilia tua:* cum ac gimus: Tu es facerdos in Tfal. 199.
idcft,ne interficiat Saul. Et aeternum,fecundum ordi
* cepero tempus, ego iuftitias iudicabo. Li nem Melchifedech. Non
nos ergo, quando non in quiefa&a eft terra,& omnes qui habitantin
terficimus aliquem,cuto dixit fecundum ordinem
diútur manus noftrae. A ea : ego confirmaui columnas cius.Dixi ini Aaró: ſed Melchiſedech.
lii dicunt quot;iâ ifte Pfal
quis,nolite inique agere:& delinquétibus , Quid uoluit dicere:tu es fa
no!itc exaltare cornu. Nolite extollerein al cerdos in æternum, fecun
mus a Dauid compofitus
eft, & ab Afaph cantatus tum cornu ueftrum : nolite loqui aduerfus dum ordinem Melchife
eft. Alii autem quoniam deum iniquitatem. Quia neque ab orien dech? Manifestű cſt quòd
in illo loco de Chrifto di
ipfe Afaph, & compofuit te, neque ab occidente, neque a defertis
& cantauit. Ergo
‫ס‬
fccundü moiitibus : quoniam deus iudex .tfe Hunc citur. Sed quid ait : fecun
Lxx. hoc dicit. O domi dũ ordinẽ Mclchifedech ?
ne, qui ine cuftodifti , ut humiliat , & hunc exaltat : quia calix in Aaron ui&timas obtulit,
nO 1111ttCreill 1113thllll 111C manu domini uini meri plenus mixto. Et Aaron hoſtiarum ſangui --

am fuper Chriftum tuum inclinauit ex hoc in hoc : ueruntamen fex nem fudit. Melchifedech Gen. 14. c
Saul,ufque ad finem cufto eius non eft exinanita : bibent omnes pec nihil horum fecit, fed tan
dime. Pſal. LXXIIII. tummodo panem, & uinü
Onfitebimur tibi
catores terræ. Ego autem annuntiabo in fae *
culum : cantabo deo Iacob. Et omnia cor * obtulit. Hoc ergo fecit
-

F deus.) Hic confite Melchifedech, & propte

bimur non paenité nua peccatorum confringam: & exaltabun rea dicitur,fecundum ordi*
tur cornua iufti. nem Melchifedech In He
tiam fignificat, fêd glo
rian. c TEtinuocabimus In finem in carminibus pfàlmus Afaph, can braico habet : Et faétú eft
Pfalmus LXXV. . in falem umbraculú eius. H °
nomê tuü.)Nomen dei,pa ticum ad Affyrios.
ter eft: Antea enim ignora Otus in Iudæa deus : in Iſrael ma Videte quid dicat fecun
I04??, 17.4 batur. Dicit enim diis: Pa dum Tropologiâ, non eft
ter,reuelaui nomen tuüho
gnum nomen eius. § Et fa&us eft umbraculum domini, nifi.
minibus.Omnis enim fili in pace locus eius :" & habitatio ubi paxeft.Vbi zelus atq;
us nomë eftpatris. dgNar eius in Sion.' Ibi confregit potentias ar difcordia, ibi non eftpro
rabimus mirabilia tua. ) cuum : * fcutum , gladium & bcllum. te&tor deus. Dicamus 8& fe
Hoc dicit ecclefia, hoc di Illu cundum Lxx. Locus dei
citmultitudo credérium. -
non eft, nifi in anima quae
Narrabimus mirabilia tua. Ifteuerfus cfi prioribus iú pacem habet. Quae ergo anima non habet pacé, fciat
gitur:ifte auté qui fequitur,experfona dfii dicitur. Sic fe non efTe locum dei. Pacem meam do uobis, pacem Ioan.14-d -

enim interpretati ſuntueteres. e º Cumaccepero meam relinquo uobis. Haec eft Saluatoris hæreditas.
tempus,ego iuftitias iudicabo.) Nunc enim non eft h •[Et habitatio eius in Sion. Sccundum literam pof
iudex, federit. Si enim cfTet nunc iudex, peccatores fumus dicere Hierufalem &Sion: quoniam ibi füit té
non erigerentur, & in faeculo non obtinerent diuitias. plum. Secundum Tropologiam uero, & Anagogen
Hocuos fcandalizat: quoniam iuftifugiunt,& pecca dicimus: quia in Sion habitatio deifit. Sion interpre
tores perfequuntur? Hocuos fcandalizat: quoniāini tatur fpecula. In quacunque ergo anima notitia fcri
uitas regnat inmundo? Audite dominum dicentem: pturarum eft atque doótrina, ibi inhabitat deus.
醬 accepero tépus,ego iuftitias iudicabo. Tempus i IIIbi confregit fortitudines arcuum. Vbi ? In Hie
enim iudiciireferuatü eft. In praefenti non eft iudiciü, rufalem & Sion. Hierufalem interpretatur pax: Sion
fed certamé.Nó enim iudicat pater quëquàm:fedom fpecula.Videamus ego quae fit pax,& quid fit fpccu
ne iudiciü dedit filio. Audiés aüt hoc, ne fcandalizeris, la. Dupliciter interpretemur: Aut humana anima, in
& dicas: quia minor eft ifte qui accipit ab eo qui dat: qua fit pax dei, & contemplatio, aut certe ecclefia,aut
Ioan.5.d fed uide quid dicat in euangelio: Neque enim iudicat certc fcriptura fan&a. Ibi enim pax eft, & ibi habita
pater quemquàm,fed omne iudicium dcdit filio: quo tio,& fpecula dei. Ibi cófregit fortitudines arcuü: Il
niam filius hominis eft.Reddit caufam quare accepit las fagittas ardentes quas mittebat diabolus. k MIScu
iudiciü:quoniã filius hominis eft.Audis filiühominis: tum,gladium, & bellum.) Bellum illud,de quo dicitur
& dubitas quare accepit? In finé in carminibus pfal. in alio loco:Dißipa gentes, quae bella uolunt. Et quid
mus Afaph,canticũad Afſyrios. Pfal.LXXV. fequitur ? Sea, qüod interpretantur Lxx. diapfalma, Tſal.67.4
- Otus in Iudaea deus: in Ifraelmag.&c.) Ante & Hebraice dicitur,femper.Videte ergo quia femper
quàm illuminarct cruxmundum, &antequàm confringit dominus fcutum, & gladium, &bellum.'
"a -- -i.
TIllu
 I N P S A. L. M. V. M. LxxIIII. ET Lxxv. . . 123
A a «f Ifluminanstumirabiliterà montibus aeternis) muit nec quieuit. h •TQgoniam cogitatio hominis C
Dupliciter interpretamur montes. In ueteri teftamen confitebitùr tibi.) Hoc eft quod dicitarii alio loco:Ab Pfal. 18. d
to 蠶 : iunouo teftamento apoftolos. De iftis occultismeismundame, Scabalienis parce ſeruo tuo.
montibus dicit: Leuaui oculos meos in montes :unde Alienis àte quos fubmittit diabolus. 盟 quid fequitur?
Pfal. 12o. 4 uenict auxilium meum.In iftis montibus & ciuitas dci Simeinonfucrint dominati, tunc immaculatus ero.Si
Mattb. r.b pofita efl. Nöpoteftciui - me non uicerintmala co
łasabfcondi fuper montë * Illuminans tu mirabiliter à montibus æter gitationes, tunc ero mun
pofita. Nos omnes fedeba b dus in conſpectu tuo. Et
mus in tenebris, & inum nis: * turbati funt omnes infipientes corde'. quod ftatim fequitur? Et
bra mortis: & illuxitno * Dormierunt fomnum fuum,& nihil inuene emundaborà delićło ma
bis dominus de montibus runt omnes uiri diuitiarü in manibus fuis.
ximo.Vide quid dicat. Si
æternis, hoceft , de pro “Ab increpatione tua deus Iacob : * dormi me cogitatio non uicerit,
phetis & apoſtolis. tauerunt qui afcenderunt equos.Tu terri & ad opus nöperduxerit,
f *[[Conturbati funtom * bilis es,& quis refiftet tibi, * extunc ira tua. à magno peccato libera
nes infipiétes corde.) Hüc * De cglo auditum fecifti iudicium : * terra tus fumQuoníá cogitatio
nerſum de infidelib° poſ. hominis confitebitur tibi.
fumus dicere. c •| à: 8 tremuit & quieuit. Cum exurgeret in iudi Nullus eft enim mundus
mierät ſomnum ſuum, & cium deus,ut faluos faceret omnes manfue incóſpečtudcineſiunius lob. 14. c
nihil inuenerát.)Verehgc * tos terrae." Quoniã cogitatio hominis con quidë dieifuerituita eius. Sec. 7©.
uita fomnus eft & diuitiae.fitebitur tibi, & reliquiæ cogitationis diem Aſtra non ſunt munda in 3 2 r. b.
Quádo enim uidemur eas feftú agent tibi. Vouete & reddite domino conſpeſtu dei, Staduerſus
tenere , ftatim amittimus: angelos ſuos peruerſum
Gcut illud quod fcriptum , deo ueftrg , oës qui in circuitu eiusaffertis quid excogitauit.Hoc to
Да. »», с eſtin propheta.Sicut cum I. munera.'Terribili& ci* qui aufert fpiritü tum quare ? Quoniam fi
aliquis dormit fitiés, fiin princi aſtra non ſunt munda, ſi
uenerit aquam, bibit: po in angelis peruerſum inue
ftca cum uigilauerit, ipfa ßtis manet: ita funt & diui mitur:quanto magis in cogitatione hominü? Vbi funt
tiæ in hoc mundo: dum tenemus, amittimus. illi quidicunt: recede à me,quia mundus fum? Quoti
d °J Dormitauerunt qui afcenderunt equos) Secun die quid patimur:quid fit in cogitationibus noflris no
dum Tropologiam dicámus.Denique Phara6 afcen uimüs, & erubefcimus dicere. Multi funt qui opera
ditequo5& dormitauit & perijt. Aegyptijhabcbant mala non fecerunt:alijfunt qui nec locutifunt: caeterü
Deut. 17. d equos. £dpericrunt. Inde & praeceptüfim eft in lege, qui in cogitatione non peccauerit,nullus hominum re
ut non Hebraeushabeat equos. Denique Salomon non pcritur. Propterea nunc dicit: Qgoniam cogitatio ho- D
3.Re. 1 o' d
habebat equü de Hierufalem aut de Iüdaea:fed emebat inimis confitébitar tibi. i A| Terribili.) Cui? Deo.
?jal. 19. b
fibide Acgypto. Semper equi in Aegypto uenduntur. x . •T Et ei qui aufert fpiritum principum.) Quando
Hi in curribus,& hi iii equis: nos autem in nomine dfii uidemus aliquos potentes, uerbi caufa, imperatorcs,
deinoftriinuocabimus.Illi ergo qui afcenderüt equos, præfectos, & in fèculo ifto nimium potentes, dicamus
gormitauerütac perierunt. Hàbet& diis nofter equos, & nos ad deum: Qui aufert {piritum principum.Spi
habet & montes lucidos. Econtrario & diabolus habet rirum poffumus & de anima diccre:p6ffumüs & de fu
montes tenebrofos. Sicut ergo funt montes lucidi & perbia dicere. Intelligamus & aliter:qui aufert fpiritü
mötes tenebrofi:ita funt& equiboni,& equimali.Di principum. Principes hic intelligimus fanétos. Ac fi
i.
ximus de equis malis: dicamus& de equis bonis. Illo dicat: Princeps fuitSalomon, principes fuerunt caeteri
4, Re.
tempore quando ad Elifeum uenerunt üt eü compre {an&i, princeps fuit etiá & apoftolus Iudas:& quoniã
6. * henderent: exijt puer & uidit exercitüincircuitu Af. peccauerüt,deus tulit ab cis fpiritü fanétü. Nemo ergo
fyriorum,& dixit Elifeus:Nolitimere,quoniam plures áicat:ego epifcopus fum,egopresbyter fum,aut diaco
nobifcum funt quàm cum illis.Et ibi fcriptum eft.Die nus,autmonachus:ego princeps fum in ifbofaeculo: po
aperioculos pncrituiut uideat. Et apertis oculis uidit tens cft deus tollerefpiritü principü. Deniq;ut fciatis
puercurrus& equos. Hicrant auxiliatores.Videte er quia tollit deus fpiritüm:recefsit fpiritus deiäSaulbo 1. Re. 16. c
go quid dicat, currus & cquos. Nemo hominum erat mius,& fuffocabat cüfpiritus malignus.Sequitur:Et fuf
fpr ipfos,fed crantfolicürrus & equi.Hoceft, quod focabat eum fpiritus deimalus. ergo malum habet fpi
uult dicere.Multitudo angelorum,ipfi & currus erant, ritü deus? Nequaquàm:fed ideo recefferat {piritus dei,
ipfi & equi:afcenfor autem erat diis. Propterea dicit in utpofleafufföcarét eum fpiritus malus: Propterea fpi
‫و دیدگاه‬. ‫ و‬cantico ម្ល៉េះ Et equitatio tua falus.Hocad deum ritüs dei dicitur malus.Denique fanétus Dauid fciens
dicitur. O fi nos effcmtis equi dei, & fuper nos digna quia fpiritus tolleret principum, rogat deum & dicit:
retur deus afcendere. Illi ergo contrarijequi dormiita Spiritum fanäum tuü ne aiferasàme.Terribiliapud Pfa. ;.
uerunt,& afcenfores eorum. e qI Extunc iratua) Ex reges terrae.Et fecundum literam intelligitur.Cæte
quo tempore ira dei? Quando populus clamabat ad rum praeftet deus nobis, ut reges terrae fimus. Reges
Εχο. 34. a Aaróinëremo diccns: Fac nobis déos quos fequamur. terrae,ut imperemus carni noftrae.Vnde dicit & Аро
Hic enim Moyfes:quicduxit nos deterra Aegypti,ne ßolus : Non regnet pcccatum in mortaliueſtro cor- Rom. 6. b .
fcinus quid ei acciderit.Eduxifti eos deterraÄegypti, re. Et in aiio loco fcriptum eft : Cor regis;in Pro* ai. 4
& continuo te negauerunt. f •I De caelo auditüiiife manu dei, Iuliani perfecutoris cor in manus deifiiit.
cifti iudicium.) Locutus es de'caelo,audiuit omnis po Saul cor in manu dei fuit . Manaſſe COr Im nhânu -

pulus, & contremuit, & tamen inte noncredideruiit. dei fuit. Achab cor in manu dei fuit, & omnium
g Terra&emuit & quieuit) Ifrael autcm nccti impiorumregum Iudacordainmagadominiferunt.
2.
Videtis
 雷霉4 C O M M E N T. D. : H I E R O N Y M. I. . .

E Videtis quoniam fecundum literam ftare non poteft. ad deum.Manibus meis noéte contra deíí:Ideftquod G
Reges ergo fan&i funt, & iftorum cor in manu do dicitur: In no$tibus extollite manus ueftras in fariaa, P/al. *33••
miniefk. Et nos ergo petamus deum, ut reges fimus, & benedicite dominum. In no&e iftius faeculi,& in te
nebris cum alijad uitia properarcnt,ego opera mea ad
ut imperemus carninóftrae , ut fubie&a fit nobis.Vn
v, cor, y, d dc dicit & Apoftolus: Ideo caftigo corpus mcum,& in te folum lcuabam. Et non furn deceptus:Quoniam fic
ſeruitutem redigo, ne for clamaui, 8 opere clama
te alijs praedicans, ipfe re principum, terribili apud reges terræ. ui. Non fum dcceptus.
probus efficiar. Imperct * In finem pro Idithun, pfalmüs Afaph. Dupliciter intelligitur.
anima noftra, feruiat cor Aut confecutus fum quod
Pfalmus LXXV I. uolebam:aut certe nöfum
us,& ftatim ueniet Chri
us,& habitabit in nobis. Oce mea ad dominum clamaui : deceptus ab infidijs diabo
4poc. s. d Deniquc quid dicit ipfe , uoce mea ad deum,& intendit mi li qui me circumuenire cu
in euangelio? Veniam,in hi. In die tribulationis meae deum piebat. In Hebraeo autem
quit,& ឆៃយុំា ante oftium, $ exquifiui: * manibus meis no&te contra eü, fcriptum eft: Manus mea
& pulfabo, & fi quis mihi d & nő fum deceptus.' Renuit confolariani in noste extenditur, & nỡ
aperuerit, intrabo & coe * ma mea: * memor fui dei,& deleétatus fum: quiefcit. Semper extendi
nabo cü eo. Quotidie ſtat & exercitatus fum,& defecit fpiritus ՈCԱՏ tur manusuirtutibus,non
ante oftium pe&oris no nunquàm peccatis contra
§ Anticipauerunt uigilias oculi mei: "turba
ftri Chriftus, intrare defi hitur. d q7 Renuit con
-*.
derat. Aperiamus ei, in * tus fuih,& non fum locutus.' Cogitaui dies folari anima mea.) Quan
redietur in nos, & ho * antiquos,& annos gternos in mente habui. tum in peccatis meis eft,
pes nofter erit & conui * Et mieditatus fum no&e cum corde meo : ſpeme nulla poteram co
ua,hoc eft,& nobifcum co folari. e Iſ Memor fui
medet:cui cft gloriain ſæ exercitabar , & fcopebam fpiritum meum , dei, & delećtatus fum.)
cula faeculorum, Amen. Nunquid Quãtum in peccatis meis
a ST In finem pro Idithun fuit , nullam inuenire po
pfalmus Afaph.) In Hebraeoper Idithum, ut fignificet tui confolationem.Rurfum cogitaui de deo, & inmi
non pro eo, fed per eum pfalmum fuiffe caritatum. fericordia ipfius dele&arus fum.In Hebraico aliter ha
Quod autem fequitur, Afaph pfalmus, in ueteribus bet: Memor fui dei, & conturbatus fum. Confideraui.
cxemplaribus non habetur. T Pfalmus LXXVI. manfuetudinem ipfius, confideraui pietatem, confide
Oce mea ad dominum clamaui: uoce mea ad rauimunditiam;& uidens meipfum immundum,uehe- .
deum,& intenditmihi Indietribulationismeae menter
fpiritus conturbabar. f ! Exercitatus fum,& defecit ,,
meus.) In Hebraeo melius habet. Loquebar in H
deum exquifiui.) Videte quomodo in tribula
tioue eft,& dominum & deum déprecatur, & tamen memetipfo,& defecit fpiritus meus:fiue defperatione, * *
unus deus eft.Voce mea ad dominum clamaui. Cla fue deiderio dei.gº Anticipaueruntuigilias oculi
moreo tempore neceffarius eft, quando longe eft ille mei.) In Hebræoaliterhabet: Prohibebam fufpe&tum
qui clamat. Ergo ifte quod dicit,hoceft, quoiiiam pro oculorümeorum: conftupebá,& nonloquebar.Quod
pter peccata mea longe fumâte: propterca clamo ut dicit hoc eft:Confiderans peccatamea, oculos ad cæ
me exaudias.Voce mea ad dominüm & intendit mihi. lum erigere non audebam: Peccatori enim dicit deus, Tjal. 49. •
P{al, 1 19, Ipfum eft quod dicit & in alio loco: Ad dominum cum ut quidtu enarras iuftitias meas? Propterea ftupebam,
tribularer clamaui, & exaudruit me. In die tribulatio timcbam,loquinópoteram. Hoc iuxtaHebraeos. An
nis meae deum exquifiui. Difficilem rem dicit: Nos ticipauerunt 醬 oculi mei: Antequàm aliquis ui
quando tribulamur,interram deijcimur: nihilaliud ni gilaret,ego uigilabam.Legimus & in Daniele:Et ecce, Dan.то. «
fi de tribulatione cogitamus. Ifte ueroin tribulatione inquit,Hir,ideft,uigil.Non dormitauit neque dormiet, T/al. ; 26.4
commonetur, ut deum deprecetur. Ac fi aperte dicat: qui cuftodit Ifrael. Ergo monachus qui non uigilat,
Filium perdidi, incenfa eft domus mea, ad mendicita hunc uerfum non poteft dicere. h •TTurbatus fum,
temueni;non quaero illud quod perdidi, fed dominum & non fum locutus.) Hoc eft, quod dicit Apoftolus :
uaero. Si enim iftum inuenero,in ifto inuenio Qmnia. Solnon occidat ſuperiracundiam ueſtram.Turbatus Eph. 4-f
AMatth. 6. d uaeriteprimum regnum dei, & haec omniaapponen (um, quafi homo: non fum locutus, quafi Chriftia
tur uobis. c • T Manibus meis no&te contra euim, & nus. Iracundia cœpit in corde meo: fed iracundiam
non fum deceptus.) In Hebraeo aliter habet. Manus in uerba non protuli. i MT Cogitaui dies antiquos,
mea noéte extenditur, & non quiefcit. Manibus meis & annos aeternos in memtehabui.) Quantum pr6pec
noéte contra eum.Subauditur clamaui. Videte ergo catis meis eft, defperabam; & renuerat confolariani
- quòd & opera noftra nobis tacentibus clamant ad do ma mea. Cocpicogitare ab initio mundi, quando ho
•4£gei, i•d minum pfopterea dicitur: Faâum eft uerbum domini minem fecit deus ufque ad annum meum, ab Adam
in manu Aggei prophetae. Non eifit in ore, hoceft,in ufque ad tempus meum. x . •| Meditatus fum no
fermonc:fed in manu, hoceft, in opere. Manibus meis &e cum corde meo, & fcopebam fpiritum meum)
no&e,hoceft,clamaui,manibus claimaui: Propterea di Non cogitaban deiracundia: non cogitabam deini
Erod. 14 d citur & ad Moyſen: Quidclamas ad me? Etcerte non mico meo : fed tota mea cogitatio de deo erat. Nox
* .. ; cft fcriptü ibi quia clamaret Moyfes ad deum:fed quo quae folet efle uel ad quietem, uel ad libidinein, mi
- niam cor ipfius clamabat: Abba pater. Inde eft quod hi erat cogitatio de uirtutibus. Meditatus fum no
thren. »• f dicitur in Hieremia : N6 filuitpupilla oculi mei.Vide &e cum corde meo, & fcopebam fpiritum meum »
te ergo quòd & pupilla oculinoftri m6tacet, fed quo hoceft, fodiebam quafi agrum', ut ibi mittercm fe
uencunque lacrymas proferimus, totiens clamamus nen doârinarum domini.
I Nunquid
 I N p S A. L. M. V. M. Ι. ΧΧVΙ. 25
'A a & Nunquidinzternum proijcietdeus) Hæc erat Redemifti in brachio tuo populütuum,ideft, in Chri С
tota cogitatio mea: Deus hominem fecit de terra, & fto. Filios Iacob & Iofeph.) Vtrunque populum, &
promⓥt ei uitamæternam : quomodo ergo de paradi Iudaeorum,& Chriflianorum.Iacob in populo Iudaeo
ſo eiectuseſtº b qſ Etnonadijcieteiutplaceatad rum, & Iofeph in populo gentium. Denique Iofeph
huc. Aut in finem mifericor&iamfuam abfcidctà gene -interpretatur lingua Hebræa augmentü. Illi ergo præ
ratione ingenerationem?) cefIerunt, & nos adiunóli
Hoceft, utranque genera- º Nunquid in æternum proiiciet deus* & n6 fumus: propterea dicit,fi
tionem proijciet, & prioapponet ut complacitior fit adhuc ? Aut o TViderunt te aquæ lios Iacob & Iofeph.
rispopuli,& 醬 Et
in finem mifericordiam fuam abfcidet : à
fiproiecerat Iudaeoräpo deus:uiderunt te aquae &
pulum, nunquid & gen generatione in generationem : Aut obliui timuerunt.) Interim dica
rium proijciet? c TAut * fcetur mifereri deus : * aut continebit in ira mus fecundü literam: hae
cötinebit in ira miſericor $ fua mifericordias fuas? Et dixi nunc coepi: reamus terre propter fim
dias fuas.)Non potuit pul *haec mutatio dexterae excelfi. 'Memor fui ប៉ុន្តែ . Quando popu
chrius dicere: quàmuis fe f operum domini :* quia memor ero ab ini ustranfiuit per mare ru
teneat ut non mifereatur : brum , & per Iordanem,
tamen uincit illum miferi * tio mirabilium tuorum. Et meditabor in creatorem fuum intellexe
cordiafua. d [Et dixi b omnibus operibus tuis, & in adinuentioni runt aquæ, & populusnö
nunc coepi) In Hebraeo bus tuis exércebor." Deus in fanâo uia tua: intellexit. p •| Et turba
aliter habet: Et dixi, im- i uis deus magnus ficut deus nofter, * tu es te funt abyf$i) Mare ui
becillitas mea, ideft, hoc º 體 qui faci§ mirabilia.' Notam fecifti in dit & fugit: Iordanis con
uerſus eſt retrorſum.
quod patior , non eft dc ia populis uirtutem tuam :" redemfti in bra Tel. 13. 4
crudelitate dei ſedde pec chiotuº populum tuum :" filios Iacob & «II Multitudo fonitus
catis meis. e 4| Haecmu aquarum difcufferunt nu
tatio dexterae excelfi.) Vt Iofeph.* Viderunt te aquæ deus : uiderunt bes.) Pro nubibus aquas
dominus mifereatur , ut "te aquæ, & timuerűt: ? & turbatæ funtabyſ habet î Hebrço.Quodait: *

det gratiam fuam uniuer 3 fi.° Multitudo fonitus aquarum: ' uocè de
- r - -
r •T Vocem dederunt nu-,
bes) Hoc interpretantur,
fomund» utngnretinea: * derunt nubes.' Etenim fagittæ tuæ tranfie ; ui(us eft deus iii
* **.***dia" " runt, uoxtonitrultui in rota." Illuxerunt
fuas. Haec mutatio dexte
coruſca- ina monte.
fagittę f «I Etenim
tuęperambulabāt,
rae excelfi : Nifi dextera • *.*

eius, hoceß, filius eius mutatus fuerit,&hominis cor uoxtonitruitui in rota.) Et hoc interpretantur de ful
» pusacceperit:nos mifericordiam accipere non poffu goribus,& dicunt: Quando tonitruat deus,fimilemuo
mus. Et dixi nunc coepi,haec mutatio dexterae excelfi. cem facit rotae.Videtis quomodo adhuc in tcrra hae
Philip. a. a Quicum informa deieſſet conſtitutus, non rapinam ream, & loquar fecundă literam occidentem. t || Illu
arbitratus eß effe fe gqualé deo, fed exinaniuitfemet xerunt corüfcatiónis tuae orbi terrae) Hic quid facis tu
ipfum formam feruiäccipicns. £ MI Memor fiui ope Iudaee? In mari uia rua,& femitg tug in aquis multis.Et
rum domini.) Quæfecerat Moyfi, quae fecerat fanctis. hoc fac,aut de mari dici,aut de Iordane. Et ueftigia tua
g TQjiamcinorero ab initio mirabilium tuorum, non cognofcentur. Hoc fecundum literam, quomodo
& meditaborin omnibus operibus & in adinuentiqni intelligis?Propter fimpliciores fecundum literam dixi
bus tuis exercebor.)Totamea cogitatio dc uirtutibus mus: reuertamur crgo ad intelligentiam fpiritualem.
tuis eß. Confidero quomodo illis mifertus es,& de me Vidcrunt te aquae déus. Loquamiur de reuèlatione Io- •4poc. 17•d
-
non defpero. h T Deus in fan&o uia tua) Qgi annis. Aquae,inquit,multae,populi multifunt.Viderüt
| cunque ergo fan&usiion eft, uia dei in eo non eft. Via teaque deus. Qůç aquç? Eraque qugfuper celosfunt, Pfal.14* *
, Isa. 14. • deiquae 露 ? Ego ſumuia & ueritas. Hoc Saluator di laudent nomen domini. Viderüt te aquae deus. Men
cit.Via ergo dei filijus eft: uia autem dei non eft nifi tes & anima pura.Viderunt te aquae & timuerunt.Ti
ififììáôÜôïöhriftus habitetinnobis;fimus mor non fuit de odio,fed de fide. Et turbatae funt abyf
fanài. Dei enim uia infanëto eft. i •J Quis deus ma fi.Dicamus aliquid fecundum intelligentiam fpiritüa
gnus ficut deus nofter.) Sicut enim funt dij muki, & lem. Inಛಿ। Genefeos fcriptű ផ្ទៃដី fupcr aquas,
1.co. s. biominimum. Ho: loquitur Apoftolus: Deus ftetit in inquit,ferebatur fpiritus. Et deindc fcriptum eft:Süper
Pfal 81.a fynagoga ម្ល៉េះ dixi dijeſtis,& filij excelſiom-. abyfTos, inquit, ferebantur tenebrae.Videte ergo quid
Exod. 7. a nes. E Moyfen: Dedi te deum Pharaonis.San&i dicitur in principio Genefeos,hoc eft fecundum intel
dijdicuntur. Illi fecundum gratiam dij: tu autem natu ligentiâ fpiritualem:Super aquas,inquit, fercbatur fpi
radeuses. « Tſ Tu es deus qui facis mirabilia) Non ritus, Iam eo tempore baptifmum fignificabatur.'Non
dixit qui fecifti,fcdquifacis iiiirabilia, Quotidiefacit cnim poterat effébaptifìììùfinefpiritu.Super abyfTos
deusmirabilia, & opératur & filius & fpiritusfan£tus. uero tenebrar Ita etabylus adquam darmones potu
Tu es deus qui faci§mirabilia. Herilatro, h9die Chri lant,ne mittanturà Icfu.Supcr abyfTos ergo tenebrae.
ßianus, Herifornicator, hodie continens. Heri rapi* In aquis erat munditia : in abyßis, tencbrae. Qùae fint Luc. 3. c
basaliena, nunc tua porrigis. 1 $ J Notam fccifti abyſsi metacente intelligitis: quoniá dæmones formi
inpopulis uirtutem tüam) Chriflus dei uirtus & dei fa dantire inabyfum.Você dederútnubes.Nubes, pro
piéntia,myfterium quodà f«culis fuerat abfconditum, hetae:quae Iudaeistacuerüt,nobis locutifunt.Vocem
hunc notüm fecit iri populis._ m •I Redemitti in 蠶 nubcs,etenim fagittæ tuæ tranfierunt. Praedi
Εά, 3.« brachio tuo populumì tìum) [Domine quis credidit catio {ermonis Chriftiinùniuerfum orbem cucurrit.
audiruinoflrò,& brachium dominicui rcuclatum cß* Voxtonitruituiīrota. Tonitruusproprie, grādisuo:
*~ ſi 3
 * 16 C O M M E N T. D. H 1 E R O N Y M I.
E eft. Denique eo tempore quando deuslocutus eft:Hic pulum fuum. d * • T In manu Moyfi & Aaron.) Hoc G
mattb. 3. d eft filius rheus dile&us, in'quo mihi complacui: faâa fecit fecundum literam: Caeterum quotidie facit in no
?fal. 41. b eft uoxtonitrui rotae fimilis.Denique propterea fcri bis. In manu Moyfi, ideft, in lege.Scimus auteni quo- Rom.7.* '
bitur: Abyflus abyfluminuocatinuoce cataraćiarum niamlexfpiritualis eft. In lege tua fpirituali & Aaron,
tuarum: Hoceft,duo teftamenta,nouum &uctus.Vox hoc eft, in facerdotio.Inlegetua (pirituali & in facer
tonitruitui in rota. Vox dotio tuo fpirituali,nos de
praedicationis tuae in rota. ' corufcationes tuæ orbi terrae : * commota duxifti populum tuum.
Propterea grandis uox di ° eft, & contremuit terra." In mari uia tua& ' Hocfecunäum literam in
gitur: quâ grãdis eftPræ: * femitæ tuæ in * aquis multis, & ueftigia tua tçlligami;: de Moyf;& •
dicatio. Vox tonitruitui
in rota: in toto orbe per d non cognofcentur. Deduxifti ficut oucs po Aaron. Edu&us quidem
eft Moyfes & Aarón, fed
circuitum. Non folum au f ulum íuum,"in manu Moyfi & Aaron. non introductus in terra
ditur in Iudaea quod tulo- “Intelle£tus Afaph. repromiſsionis. Succeſsit
queris, fed & auditur in f; - ' - Pfalmus ei Iefus.Videte quodfcri
çulo. Hoc diximus generaliter. Dicamus autem fpe ptum eft: Moyfes in deferto mortuus eft : Aâron mor
cialiter de interiorihomine. Rota modico quodam ue tuus eft : Maria mortua eft, & hoc eft quod fcriptum
ſtigio ſtat in terra, 8 non ſolum ſtat, ſed quaſi percur eft in propheta: Et percutiam, inquit, tres paftores in
rit:non ſtat,ſedtangit & practerit:Denique cumuolui menfe uno. Illi mortui funt:neque enim potuerunt in-2ach. 11.5
tur adaliora trančendītas fanātusuir, quoniam trarc in terram repromißionis. Viderunt tantummo
in corpore eft, neceßitatem habet aliqua de tcrrenis do econtra terram repromißionis, & intrare non po
cogitâre, & quando uenerit aduiétum & ueftitum, & tuerunt. Iudaei uiderunt terram repromißionis, &in
s.Tim. ;.b caetera huiufinodi:habens uiëtum & ucftitum,his con trare non potuerunt. Mortui enim in deferto funt,&
tentus cft, & tangens terram, ad altiora feftinat. Ille cadauera eorum funt in folitudine : eorum qui mor
uicurrit, & ad altiora feflinat, in illo eft fermo tuus. tui funt in deferto. Nos filij fub Iefu duce üenimus
醬 & in propheta: Sancti lapides uoluunturſu ad Iordanem , & intrauimus terram repromifsio
zacb. 9. d per terraim.Videte quid dixit: fanéti lapides uoluun nis, & uenimus ad Galgala : & fecundo circuncifi
tur fuper terram. Quoniam enim rotæ funt, propterea fumus fpirituali ိိ , & ablatum eſt à no-,
uoluuntur fuperterram, & ad altiora feftinant.Vultis bis opprobrium Aegypti. Nunc ipfe Iefus dux no
zzecb. 1. {cire rotas plüres? Legimus & rotam in rota. Legimus fter gladium tenet, & femper nos praecedit, & pu
& in Ezechiel: Inuicéſibihaerentrota. Dua: rotae,funt gnat pro nobis,& uincit aduerfarios, & feptem diebus
nouü & uetus teftamentü. Ifta rota in illa haeret, & illa circuimus Iericho, hoceft, iftum mundum, Canimus
in ifta.Tamë uidete quid dicitur & in Ezechiel:Et quo facerdotalibus tubis,& circuimusIericho,hoce{t,ilhum.
F cunque, inquit, ducébat fpiritus, illuc fequebantur & mundü, & cadunt muri eius, & nos ingredimur, & ui
rccl. 1 a. c rotae. Hoc & in Ecclefiaftè dicitur :quòd in confum ĉtores exiſtimus. Deinde uincimus ciuitatem Ahi: ue
matione mundi reuoluetur rota fupcj lacum. Multa nimus poftea ad Iebus : uenimus ad Azor : ueni- ...
funt quae dicantur de rotis: fedadreliquafeftinat ora mus ad alias ciuitates: uincimus aduerfarios, quos fub.
tio. Illuxerunt corufcationestuaeorbiterræ; Apoftoli Moyfe uincere non potuimus. Gratias ergo agamás
ca praedicatio. a •] Commota eft & contremuit duci noftro Iefu: Illo enim duce, illo pugnante, nos,
terra.) Nifi terra noftra commota effet & coturbata, uincimus. Ille imperauit foliut ftaret,& ftetit;& iftius
Eſa 6é a nos Chriſtianinon eſſemus. Commota eſt & contre typo ille magnus erat: ille imperabat, fed diis efficie
muit terra.Super nullum enim rcquiefcit fpiritus do bat. Ille ui&tór extitit: ille,qu6d frequenter dixi,in fpe Ioan. sc. d
mini, nifi fuper humilem, & quietum, & trementem lunca quinque reges interfecit: ille nos induxit in ter
uerba eius. Tb T In mariuiâ tua.) Vbi flu&us, ubi ram repromißionis. Illi agamus gratias: ille eft filius
amara aqua, ubi draco habitat, ubi pifciculi minuti Nun, quod nos legimus Naue. Ille eft qui dicebatur
haerent. In mariuia tua. Qui erasin cælo,defcendifti in Ofee, quod nos Aufe legimus. Non enim dicitur fe- . . . .
terram. Secundum literam poffumus dicere : Eo tem cundum Hebraicam ueritatem Aufe, fed Ofee, ideft, • -; . I ,
ore quo eduxit Moyfes Ifrael, tu eras qui educebas. faluator. Vere faluator:faluauit enim nos, & eduxit -

Exo. 14. n mari uia tua.Deinde poffumus & fecundum hifto de deferto, & induxit interram repromißionis: cui fit.
riam aliter dicere :mariatibi fuerunt uia.Sed illud fe 醬
infæcula faeculorum, Amen. Septuagefimu£
mel fecit. Caeterum quotidie loquitur admare: Tace, eptimus pfalmus. Praecipitfcriptura diuina, quando
obmutcfce. Dominus te mitigat, ut nos per iftud fae ad diuitis prandium inuitati fuerimus, cum intelligen- . . . .
culum tráfire poßimus. In máíiuiatua.Iile uenitfons tia mittamus manum noftram ad epulas.Igitur & no- . . ...
uitæ» ut dulcoraret mare. Mare amarum, mare mor bis diues prandium præpofitum ſcripturarum eft:Ve- s;
*«*db. 47. tuum. Propterea iuxtaEzechielem : egreditur de tem nimus in prarum, ubiherbæ florent? hincrofa rubet, .
lo dominifons aquęuiuę,& uaditadmare mortuum, inde candent lilia, diuerfi flores funt. Anima noftra
quod nihil habebat uiuens. Nulli enim pifciculi e(Te huc illucquetrahitur, unde flores pulchriores capiat.
- 器 in mati mortuo: nihil uiuebat in mari mortuo. Sirofam colligimus, lilium relinquimus: fililium tu
c templo domini, hoceft, de finu eius egrefTus eft lerimus,uiolae nobis fuperfunt.Ita&infeptuagefimo
* Saluator, & dulcorauit mare mortuü & amâras aquas. feptimopíalmo, quimyfticus eft, & facramentis plu
In mari uia tua,& femitæ tuæ in aquis multis. Propte ximis imuolutus: quamcunque afpexeris literam, flores
rea in mariuiatua, uttufaceres uiam, & ſequerentur ſunt Flores diuerſi, & non poſſumus totos colligere,
te apoftoli tui. c J Et femitæ tuæ in aquis multis, Eligamus autem omne quod poffumus è paucis, po
& ueftigia tua non cognofcentur: deduxiftificut oues τeft & cætera florum dignitas contemplari. ' tº #5 - .
Populuia tuum.) Boaùs paftor deduxitquaß owes pò * • •] Intellc&us Afaph.) Hoc titulo prænotatur.Ipfe
« ΔΟβ
 * - I N. P.S. A. L. M. V. M , , LxxvIl. -117
A nostitulus ad intelligentiâ prouocat. Afaph unus fuit fcientes fcripturas. Quoniam autem nefcitis fcriptu- C
de choro didafcalis: ficut fuerunt & filij Core, & Idi ras , propterea ncfcitis Chriftum, qui cft dci uirtus,
* .. thun, &c£teri, Ergo de caeteris ex choro didafcalis,& & dei fàpientia. Dicitur ergo in Mätthaeo: Hæc, in
v(tc unus c(k propheta. Quia ergo intelleétus cft fim- quit, faéta funt , ut implerétur quod fcriptum eft in
plex, & in pfalmo narratur hiftoria: ncceßitatc cona- Afaph prophcta. Sig inucnitur in omnibùs ucteribus
pellimur omne quod fcri- - codicibus: fed homincs i
tum eß,fecundum intcl- , Pfalmus · LXXVII. gnorantes tulerunt illud.
့့ီါို့ Scri a Ttendite popule meus legem meãs င္ဆိုႏိုင္ငံႏို 盟༈་ཧྥ་ཝུ་གliརྨ་
器tumin campo
eft: In terra Aegy-
ïåñëós:řá.
terrupit mare, & cduxit
A:. • a •

mei. Aperiáin parabolis

- TTI ufque hodie ita habent:'
-

aure ueftrã in uerba 9T1S

-

9s meü,& ptum èft perEfàiam pro

#
quod fcri- .

eos iii nube diei,&tota no 19quar propofitiones ab initio.* Quâta au- phetam. Aperiam iiipa
&c in illuminatione ignis, * diuimus,& cognouimus ea:* & patres noftri rabolis os meum , & lo
& cætera. Videmus quia narra- quar propoſitiones ab ini
-

fimplex narratur hiftoria. * . tio. Hoc Efaias non loqui. .

Si crgo fic intellexerimus» ut fcriptum eft, fine caufa tur, fed Afaph. Denique & impius ille Porphyrius -

titulus praenotatus eft: Intelle&us Afaph. Sin autem proponit adùerfum nos hoc ipfum, & dicit : Euan
intcllexerimus ut titulus praenotatur,'ncceßitate có- geliitauefter Matthaeus tam imperitus fuit, ut diceret,
Pellimur,aliud in litera habere,aliud1 fpirirureperire. quod fcriptum eft per Efaiam prophctam: Aperiam
Pfalmus LXXVII. ih parabolis os meùm, & loquar propofitiones ab ini
Trendite opulus meus legem meam: inclinate tio: ergo fimpliciter dicamus, quomodo illud in euan.
w A ueftram in uerba óris mei. Aperiam in
.*parabolis os meum, & loquar propofitiones ab
gelio fcriptum eft, fic fcriptum eft in Matthço,& Ioã
iie, quòd dominus nofter hora fexta crucifixus ſit. -

initio.) Videtis quiabene រ៉ែ eft: Intelle- Ãಸಿ fcriptum eft in Marco: quia hora tcrtia cruci
&us Afaph. Deniquc & ipfâprophetia fic incipit: At- fixus fit. Hoc uidetur efTe diuerfüm, fcd nop eft diucr-. p

tendite populus mieus legem meam: Non Moyfile- fuma. Error fcriptorum fuit: Et in Marco hora fexta i*i*w*p • _
lºt.8.s
cm,
orisfedlegem
mei. Hocmeam. Iiiclinate
eft, quod dicit inauremueftramin
euangelio: Qui uer
ha- fuit : fed&
y, ficut multièpifcmum Graecum *, ut
ibi error fuit fcriptorum, putauerunt cffe
pro Afaph,
bet aures audiendi, audiat. Aperiain ifi parabolis os E(aiam fcriberent. Scimus enim quia prima ecclefia .
meum. Aperiam uobis quod Iudaeis cläufum eß. . de imperitis congregata fuit gentibus. Ergo cum lé
5 Aperiam íparabolis osmieum. Et fineparabolis, in rent in euangelio: Vt impleretur quod fcriptum cft
Mars.4.4. 器
aon loquebatur eis: difcipulis autem fuis fecreto άAfaphpropheta: ille quiprimus fcribcbat suange P
luebat parabolas. Aperiam in parabolis os meum. lium,&cepit dicere: Quis eft 1fte Afaph prophcta?
Quod illis in parabolis loquor foris, uobis intrinfecus Non erat notus inpopulo: Et quid fecit? Dum erro
aperiam. Et loquar ab initio. Propro rem emendaret, fecit errorem ម្ល៉ោះ aliquid fimi
င္ရန္ဟုန္သုိ့မ္ဟုဖ္ရစ္
pofitionibus, in Hebraeo habet, ænigmata. Ergo om le, & in alio loco in euangelio fecundum Matthæum : Matt. 27.4
ac quod dicitur, ænigma eft. Aenigma non Éft hoc quando Iudas retulit triginta argenteos, & nolucrunt
Quod dicitur: fedaliud quid fignificatur. Dicat mi accipere facerdotes, nec mittere in corbonam, quo
hialiquis: Vim facis fcripturae.'Cum enim titulus ha niam erat pretium fanguinis: & emcrunt inde agrura
bet: Intelle&us Afaph, fumihi experfonaChriftiin figuli in fepulturam peregrinorum: Pretium Chrifti,
terpretaris hoc diétum. Ex perfonâ Chrifti interpre fepultura iioftra eft,& uocatur ager illcAchcldemach,
temur hoc diëtum, fi Chrißiani fumus. Sumus autem qüod eft ager fanguinis. Sanguinis agcr non Iudgo
Chriftiani, quiChrifti baptifmumaccepimus, & non rum, ſcdnoſtra ſepultura eſt. Nostenim peregrini
folum confitemur: fed & profitemur, quia Chrißiani fuimus & adueng , & non habebamus ubi rcquiefcc
fumus. Debemus ergo credere euangeliftis.Scriptum remus.Ille crucifixus cft,& mortuus eft, & nos cú illo
Matt. 13. £ eft in euangelio fecundum Matthaeum: Cum, ifiquit, confepulti fumus : Vt impleretur, inquit, quodfcri
iόεξsíiííí parabolis dominus nofteratklueSal ptum eft in Hieremiapropheta: Rctulit, inquit, tri
uatory&illinon intelligerent, & cætera, quaefcripta ginta argenteos, pretium quod apprctiatum cft,& c£
funt in euangelio. Et poßea euangelifta qüid intulit? tera. Sicüt fcriptü eft, inquit, in Hieremia propheta;
Haec omnia, inquit, faâa funt , üt impleretur illud hoc in Matthgo fcriptum eft. Rcquifiuimus in Hicre
§uodfcriptum cft: Aperiam inparabolis os meum,& miapropheta, & hoc penitus inuenire non potuimu$, Zach.11.*
loquarpropofitioncsab initio.Vides ergo quòd euá fed inuenimus illud inZacharia. Videtis crgo, quia
gelifta Matthæus hoc ex perfona Chrißiintellexit. & hic error fuit, ficut ibi. - - -

©um enim induxifTet domiinum dicentem in parabo b •[Quanta audiuimus, & cognouimus ea.) Hiuer
lis,8c illinonintelligerent: hoc, inquit, faâum eft, ut ficuli ab, Attendite populus meus lcgem meam , u£
impleretur quodfcriptum eft: Aperiam in parabolis que in រៃរ៉ែ , Loquar propofitiones ab
os mcum, &cloquar propofitiones ab initio. Videtur ihitio, ex perfona Chrifti dicütür:&ipfe Saluator lo
- nobisnihilremànfiffeqùçftionis: fed diligenter atten quitur.Iam ceteros uerficules ufquc ad finem pfalmi,
*''* -* dire: Studiicnim mei cft hon declamarc ifiorc,rheto- éx perfona apoftolorum dcbemus accipcre. Dicëte
‫ جي موهجة‬rico;fedfcripturarum fenfusaperire.Denique,
atqueSaluator quid
,?inihus -utpircfiiiimaturcS&:tido-
xid ergo
mei .domino?
O ,ilotfoInclinate
pa ,douqaurcmueftram
,tiuqni audiftisaduerba
in »oteroris.
cef 'Maf. *_
•,

M iras, &ibiinucaietis quomodo de me {criptum eft. Et praedicate fuper te&ta. Quiddicüt apoftoli? Quanta
***• e alibi dixit Iudæis: Eriatis, nefcicntes fcripturas;ùeque áudiuimus, & cognouimus ea , & Patriarch£ , &
•rtassi dciVidere quiddicas;Ewatis, Qgarc* No Prophctglocutifùnt nobis. £ TEkpatres noftrinarra
*** - - - - * ücrunt :

/
 is: C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M I.
E ueruntnobis, non funt occultata a filiis eorum,in ge titabant in Ifrael, facerdotes,&leuitg (ficut fcriptum G
neratione altera.) Propterca illi locuti funt, ut nos ពី eſtin ម៉្លេះ reuerfi funt ad templum dei,
eorum fciremus , a ºfEt legem pofuit in Ifracl, quan hoc eft, in ierufalem.Tres ergo tribus fuerunt: hoc s. Par. trae
ta mandauit patribus noftris.) Illis carnaliter locuti eft, Iuda, Iuda ipfà regalis tribus, & Beniamin, &
funt: fed nos ea fpiritualiter intelligimus. poftea Leuitae, quiueiierant de diuerfis tribubus ad
b •II Vt nota facerent c& templum.Qui erant ergo
filiis fuis) H?c eft, nobis. narrauerunt nobis.Non funt occultata a fi in Samaria,de tribu Ephra
Propterea illis locutus eft, im habebant regem.Quo
ut nobis proderent. liis eorum, in generatione altera. Narran modo enim qui regnabát
tes laudes domini , & uirtutes eius : & imi in Iudaea , habcbant re
ç ©JFiliiquinafcentur,&
exurgent Stnarrabuntfi rabilia eius qug fecit. Et ſuſcitauitteſtimo gem de tribu Iuda, & ge
Tſal.44d liis fùis.) Pro patribus,in- * nium in Iacob : * & legem pofuit in Ifrael. nere Dauid: ſic qui regna
quit,tuis natifunt tibi filii. * Quanta mandauit paííibus noftris,* nota bant in Samaria,habcbant
Nos filii fumus illorum.
Illi nobis narrauerunt, & c
facere ea filiis fuis : ut cognofcat generatio regem de tribu Ephraim:
& reges ipforum uocabá
nos narrauimus filiis no- d altera.* Filii qui nafcentur & exurgent, & Éphຕໍ່im . Legamus
tulr

ftris, filii eorü nos fumus. narrabunt filiis fuis. “Vt ponant in deo fpé Ofeeprophetam, & om
3 qvepomariíïìáêôÉÉ ` fuam , * & non obliuifcantur operum dei: nem prophetiam eiusc6
fuam.) Vt iam non ಕ್ಲಿ £ & mandata cius exquirant. 8 Ne fiant ficut tra Ephraim reperiemus.
in idolis,fed in deo credit. f patres eorum :" gefieratio praua, & exafpe Et dicitur ibi: Ephraim , OJée.z.e
e I Vt non obliuiſcantur i rans. ' Seneratio quae non direxit cor fuú: inquit, fa&us eftquafico
opera dei DVtuideant or g & non eft creditus cum deo fpiritus eius. Fi lurhba infipiens : Vide
dinem creatura, & excrea l quid dicat . Columba e
tura intelligant creatorē. lii Ephraim intendentes, & mittentes arcti: nim infipiês relinquit temu
f M Et mádata eius exqui * conuerfi funt in die belli. " Non cuftodie plum, & habitatinſyluis.
rant.)Non contemnant,ſi runtteftamêtum dei,& in lege cius nolue Columba femper in do
cutſudgi, fedexquirantſi IllIlt mbus habitat. Ephraim
cut Chriſtiani. g. T Nec uero columba mea reli
1.Cor.to.b fiant ficut patre§eorum.) Nemurmurent ficut murmu quit templum, reliquit domum, & habitat in fyluis :
rauerunt quidam in deferto, & perierunt. habitat in defertis.THoc interim fecundum literam,
i •|Generatio praua,& exafperans.)Non ego hoc lo debemus enim &hiftoriam ponere. Nunc uero poft H - -
- --
-- -

quor,prophetatuus hoc loquitur dete. Generatiopra hiteram, quafi per quofdam gradus dcbemus ad maio -

Matt. 16.4 ua & exafperans. Generatio adultera, & pefsimìfi ra confcendere. Dicamus ergo, filios Ephraim,omnes
蠶 uaerit : & fignum non dabitur ei, nifi fignum e(fe haereticos. Et ifti enim recefferunt de domo dei,
onae. Quarc dixit, praua? Quia faéti funt in arcum &ifti dimiferunt Dauid, S;habitant in defertis. Et
peruerfum. Arcus enim nunquàm extenditur in eum dicuntur quidem columbae: quia legunt ipfi fcriptu
qui femittit, fcdcontra aduerfarios. Ifta autem gene ras, ſed infipienter intelligunt. Multi ſunt qui dicun
ratio cum eſſet recta à deo condita, & habereturinma tur filii Ephraim, intendentes & mittentcs arcum.
nu dei quafi arcus, ut mitteret per cam fagittas, uerfa Vide omines hæreticos, qui dereliquerunt Hicrufâ
eft quafi arcus peruerfus, blafphemans in crcatórem lem, qui dereliquerunt templum dei, qui habitantin
ſuum. i Generatio qua non direxitcorſum.) Vſ. Samaria.Vbi feceruntuitulosaureos? In Bethel & in
que hodie peruerfus eft Ifrael. x •| Et non eft credi Dan. Et uide quid dicat: Fecerunt uitulos aureos im
tus cum deofpiritus eius.) Quoniam non recepit filiü, Bethel, in domio dei, idololatrae fa&ifunt. Et fecerüt
propterea nom rccepit fpiritum fanélum . Denique illud in Dan,hoceft, in iudicium fuum, & in condcm
fpiritus fan&us, quando defcenditin fpecie columbae, nationem. Dcreliquerunt domum domini, &nihil
rion defcendit fupertarbas Iudaeorumi, fedfuper unü aliud nifi de auro cogitant. Dicat aliquis: Qgare fe s

Iefum. Si uis ergo Iudaeae fpiritum accipere, crede in ceruntuitulos aureo§? Noßer thefaurüs rcpofitus cft
Icfum: quoniam fpiritus fafi&us fedet in Iefu. in uaſis fićtilibus. Eccleſiaſtici enim ruſtici ſunt &
1 I Filii Ephraimiintendentes, & mittentes arcum.) fimplices: omnes uero haeretici Ariftotelici & Pla
O quanta myſteria, o quanti flores. Non dico dies, tonici funt. Denique ut fciatis quoniam omnis eloqué
fed & totus menfis ad ifitelligcntiam iftius pfalmi non viafgcularis, aurum dicitur, hóc eft, quoniam lingua
poteſtſufficere. Inſingulis üerbisſenſus ſünt. Habe eorum quafipropter fplcndorcm cloquii aurum dici
mus, & thefaurum in uafis iftis fi&ilibus. Multi hoc tur : Calixaüreis Babylon inmanu domini. Videte Hie*y 14
interpretantur de corpore, & de fpiritu fanâo, hoc quid dicat: Babylon cönfufio eft. Ergo mundus ifte»
eft,habemus thefaurtim inuafis fiäilibus.Eft quidem calixaureus eſt. Dehoccalice aureo omnibus gétibus
'&:ifta intelligentia : fed ifta multo melior eft: quoniã propinatur. Filii Ephraim intendentes & mittentesar
habemas thefàurum pretiofißimum inuafis fiailibus, cum. Quamcunque uideris fcripturam haereticorum,
hoc eft, in uerbis rufticis fcripturarum. FiliiEphraim omnesíüperftitiónes habent. Reuerfifunt in diebclli.
intendentes, & mittentes arcum,conuerſi ſunt indie 'Nefciunt eum qui dixit: Paccm meam douobis,pacê Ioa* 14.4
$.Reg.i* fbelli; & caetera, Legimus in Regum libris: quoniam meam relinquo uobis: fed aduerba funt praeparati.Ha
fub Roboam filio Sálomonis, Ieroboam filius Nabath beneuerba, fedaudientillud quodfcriptumieft : Dif- Pfal. ***
ºfcidit populúa reliquo populo,& decé tribus duxit in fipa gentes quae bella uolunt. Dicat aliquis, nofbram :
- --
*****
Samariâ. Iudæ uero tribus,& Benjamin remanferunt eſſe ſententiam: Videamus conſequentia. -
-

- ຄົbimperio Roboam , & multi de tribu Leui, quiha fn AfNoncußodieruntteflamentüdci,&inlcge eius

uolue-
 1 N p S A L M. V. M. .. . . LXXVII. . 129
A nolueruntambulare:& obliti funtberiefa&orü eius.) perfundamentum Chrifti aedificauerunt, lignum, fœ- C
* Confurrexerunt contra eum , quicos regenerauit in num, ftipulam, dominus illis ignis confumës eft.Ignis
baptifmate, a q[Et mirabiliumicius quæ oftêdit eis.) duplicem habet naturam, & lucct & urit. Si peccato
Videte fenfü fcripturarü, quomodo de filiis Ephraim res fumus, incendit: fi jufti,lucet nobis. d •] Interru
ucnit adhiftoriaspraeteritas, ut illud quodfcriptü eft: pit petram in deferto.) Interrupta nobis eft petra in
Aperiam in parabolis os - - º , erefiio. PcrcufTa eftpetra,
ಶ್ಗ runt ambulare. Et obliti funt benefačtorü & fluxeruntaquæ Illaps
£?$'%;. Pi'%%%* tra que dicit: Qui ſititue- Ioan.7.c
dićtüoſtendat. b ‘ſſ Co- *b Coram
eius: * &patribus
mirabilium eius, quæ
eorum quæ oßendit eis.
fecit mirabi- $$$$ - - - -- - -
niat &bibat : de cuius ué
ram patribus eorum quae Nº. -- -- - tre fluxerunt flumina.
#C##tirabiiiaiiierraXº lia in terra Aegyptis in campo Taneos. & TT Et adaquauit eos ue-'
gypti in campo Taneos: Interrupit mare, & perduxit eos : & ftatuit lut in abyffoimulta)In de
ififerrupitmare & perdu- aquas quafi in utre. Et deduxit eos in nu- ferto,ubi aquâ non erat, a
xit eos: ftatuit aquas quafi c bédiei? * & tota no&e in illuminatione* bundantiafiobi$ aquarû fè
i£gj; $$$$$$$
nube dici.) Dicataliquis: 4ignis.“ Interrüpitpetramineremo;&ada-
eji auit eos %$ {3j$j$.
uelut ifi abvffo multa. 'Et edu- depetra,&cduxittāquam
Vim facis 蠶 Sim , quauit eo in aoy !ººⓞºd! ັ fluminanquas,&appofue
x1t aquã de petra,& eduxit tanquàm flumi- tuilt adhuc peccare ei: in *
pliciter enim icitur depo
- pulo Ifrael, quando edu na aquas. Et appofuerüt adhuc peccare ei:' ira excitauerunt excelfum *
&useft de terra Aegypti : in ira concitauerunt excelſum ininaquofo. in inaquofo, &c.) Oper
&proptereafecundum hi Et tentauerunt deum in cordibus fuis,ut pe uerſitas cordispraui, í deü
ftoriâ dicitur. Et legimus terent efcas animabus fuis. Et male locuti male loquitur,& qui iuſti-)
decem tribus quoniam de tiam efurire debuérat,car-`
.* reliquerunt deum, & ido-; funt de deo, & dixerunt: nunquid poterit nes requirit &holera. Ná TNum. 2 ‫ظہ‬
latrae effecti ſuut, & quaſi deus parare menfam in deferto? Quoniam ficut Moyfes percußit in
fecutifuntuitulosaureos. percuffit petram,& fiuxerunt aquæ: & torré eremo petram, & produ
Videamus Afaph prophe 8tes inundauerunt.* Nunquid & panem po- xit populo aquas:ita& do. *

ma quo tempore fuerit. V terit dare, aut parare menfàm populo fü o 2 minus, quem Paulus per- Rom.4.d
tique illo tempore, quádo 'H Ideo audiuit dominus, & diftulit :' & ignis cufTum ait propter pecca
fuit Dauid quadraginta i ta noftrâ, immenfos nobis
annis. Rurfum Salomóa. accenfuseftin
* el.* Qgia non Iacob,&ira
credideruntafcendit in fpe-
in deo:nec fra- ! }.;, apoitolo
E liis quadraginta annis. cilicet, quos pctra mon
Poft oétoginta annos fub - rauc- flrauit, & per quos fluxe
Roboam, poftea fcifTae funt decem tribus. Vides ergo runt torrentes. Torrentes autem doétóres áccipimus,
quod dicitur, non dicitur de decem tribubus, fedde ' per quos torrentes, ideſt, ſubſequentes eccleſiarum
haereticis prophetatur. Coram patribus eorum fecit doćtores.repletifunt. Exquorum nos predicatione, D
mirabilia . Obliti ergo funt haeretici patris fui, qui fitim uerbi dei reftinguimus.Sed & fontem baptifmi
fecit mirabilia in terrâ Aegypti, in tenebris iftius fae nobis atque martyrii, eadem petra oftcndit. De late- Ioan. 19f
culi, quomodo illos liberáüit. In ecclefiarenatifunt: re cnim éius cum percufTus eft, fanguis, & aqua pro
& poftea ubi nati funt, difplicet eis ecclefia. In ter cefsit: quodbaptifmum, & martyrium ದ್ಮಿ -

ra Aegypti in campo Taneos : ubi idololatria , ubi rentes autem do&tores dicti: quia priufjuàm crede
rex Aegypti , ubi cquitatus Aegypti , ubi Iamnes, rent, ab imbribus, & uolutabrishuius faeculi crant re
& Mamibres aduerfariiMoyfi, ubi idololatria. Nos pleti. Nunc autem baptifmo abluti, a fonte uitae per
omnes eramus in Aegypto, $ a domino liberatifu ennis inundauerunt. Addit murmuratio Iudaica, di
mus. Interrupit mare, & eduxit eos. Ambulabat cens: g <T Numquid & panem poterit dare, aut pa
dominus fuper mare, & fluétus maris mitigauit, & rare menfàm populo fuo?) Difficilem putat uirtu
nos perduxit. Interrupit mare, & eduxit eos. Vf tem dei, ut qui eduxerit aquam de faxo, quafi non
quehodie, o monache fidelis, quando educeris de Ae pofsit manna dare de cæló. h •| Ideo audiùit domi
gypto, interrüpitur mare,& fic educeris.Statuit aquas nus; & diſtulit. ) Vtique feab eis, ne interram repro
άuàfi in utre: in Hebraeo non habet,utrem: fed, ficut mißionis intrarent. i •| Et ignis accenfus eft iíi ía
aceruum. Et deduxit eos in nube diei. Ecce dominus cob, & iraafcendit in Ifrael.) Iacob non femper fup
uenit in Aegyptum in nube leui. Nubem leuem, aut plantatoruitiorum intelligitur: neciſrael in omnibus
proprie Salüatoris corpus debemus accipere :quiale uidens deum, accipitur. Apoftolus autem docet effe
ùe fuit, & nullo peccato prægrauatum eft. Aut certe Ifraelem fecundum carnem, de quo dicitur : Et forni 1.Cor. 1 c.d
nubem leuem Ì. fànéìá Mariam accipere, nul catus eft Ifrael. Si enim uidiffet mente deum, fornica Iudicñ. 8.f
lo femine humano praegrauatam. Ecce dominusuenit tus utiquenqnfuiffet.Sic de Iacob, cum Efàupollu
*
º
in Aegyptum, faeculi ເິius fuper nubem leuem,uirgi tum idolis adorabat, dicens: Video faciem tuam tan Gen.33.b e
nem. Et deduxit eos in nube diei. Pulchre dixit, diei: ' quam faciem angeli dei: Vel cum impinguatusrecal
* - ANubes enim illa nö fuit in tenebris,fedfemper in luce. citrauit, non erat fupplantatoruitiorum. Ideo & hic
z
e •II Et tota noâe in illuminatione ignis.)Et tenebræ ita intelligendum eft,quia accenfuseft in Iacob, terre
nus ignis ႏိုင္သူဖ္ရင္ဆိုႏိုင္ရန္
; &ira in ultione diuina, ſu
9ા. 4.d non fuot abfconf; atc. Sicut lux tibi, & nox tibi. Et per íaeíèåñïíåíçíáíŸ qiTQuia non credi
tota noéte in illuminatione ignis. Dominus nofter ,
1.Cor, 'ignis confumetis eft. Ignis coiifurtiens.Non dixitquid derunt in deum, nec fperauerunt in falutari eius.)
3** cónfumcas, nobis intelligentiam dcrcliquit. Qgi{ù Nccpatrem, nccfilium, qui falus mundi eft, credi
dcrunt.
 x 30 с о м м в N т. р н I в к O N Y M I.
E derunt. a Φ Et mandauit nubibus defuper,& ianuas iniqui, quoadufque deficiant, & cum feftinatione de- G
gæli apcruit Etpluit illis manna ad manducandum) ficiünt: quia facerdotibus dei obaudire contemnunt:
IPraeftita haec funt Hebræis : fcd & modo in ecclefia ficut & populus ille qui contra famulum dci Moyfen
prophetis & apoftolis praecipitur, ut nobis uerbüprae murmurabat. x •TCum occideret eos quærebanr
dicationis, quo anima fpiritualitcr pafcatur,annütucnt. eum & rcucrtcbantur, & diluculo ueniebant ad eum}
b M Pancm caeli dedit eis: Flagellati in peccatis re
panem angelorum man * uerunt in falutari eius.* Et mandauit nubi uertebantur : excufoque
ducauit homo) Ipſe ho bus defuper, & ianuas cæli aperuit. Et pluit infidelitatis fomno , ma
mini cibum praebuit, qui turabantutaudiret uerbü
14.6. dixit: Ego (um panis uitg, illis manna ad manducandum : * & panem dei. l º Et rememo
qui de cælo deſccndi : qui cæli dedit eis. Panem angelorum manduca rabant,quia deus adiutor
manducauerit ex eo, uiuet ‘ uit homo: cibaria militeis in abundantia. eft eorum, & deus excel
in aeternum. Exhoc enim “Tranftulit auftrü de cælo, & induxit in uir fus redemptor corum eft.)
pane cali, fanaireficiun Nullum pofTe intellexe
tute fua aphricum. Et pluit fuper eos ficut runt
tur & angeli. c M Cibaria adiutorium ferre, ni
puluerem carnes, & ficut arcnam maris uo
mifit eis in abũdantia.) Vt
iam nóliter:chordeo, fed * latilia pennata." Et ceciderunt in medio ca fiteillum quieos deferuitu
Aegyptiliberauit.
fpiritualis tritici dogmate ſ
ftrorum eorum, circa tabernacula eorü. Et
manducauerüt & faturatifunt nimis:'& de m •J'Et dilexerunt eum.
fatientur. d ©J Ertráníłu. in ore ſuo.)Cum dicerent:
lit auftrum de cælo, & in-. fiderium eorum attulit eis, non funt frauda Omnia qugcunque prae
duxit in uirtutc fua Aphri 8 ti à defiderio fuo. § Adhuc efcae eorü erant ceperit Moyfes,faciemus.
cũ, & pluit [uper cos &c) in ore ipſorum,& ira dei aſcendit ſupereos. n ºf Etlingua fua men
In uentis, flatum fpiritus titiſunt ei) Dicêtes Moy--
* fančti demonftrat. Colla Et occidit pingues eorum:" & ele&os Ifrael ſi: Omnia quacundue di- Ero. 24. a
- tio aüt multitudinis, quae "impediuit. In omnibus his peccauerunt ad xerit dominus, faciemus. *.

pulueri, uel arenae maris huc, & nó crediderunt in mirabilibus eius. o •T Cor autem ipforum.
aſsimilatur, terrenü & du Et defecerunt in uanitate dies eorum,& an non erat re&um cum eo :
- rum eorú arguit fenfum. * ni eorum cum feftinatione.* Cum occide nec fideles habiti funt in
e TEt ccciderunt in me ca quaerebant eum & reuertebantur , & teftamento eius.) Nam &c
dio caftrorum eorum: cir dominus teftimonio utës
diluculó ueniebant ad eum.' Et rememora
ca tabernaculacorum , & Efaiae prophetae, dicebat:
manducauerunt & fatu bant:quia deus adiutor eft eorum , & deus Populus hic labijs meho. Ef;. 29. &
F tifunt nimis) Catra, fy " excelfus redemptor eorum eft." Et dilexe norat: cor autem eius lon- H
nagogas dicit . Taberna " runt eü in ore fuo :"& lingua fua mentiti ge eftàme, p *TIpfe au- …
cula uero, corda eorum in ° funt ei.° Cor aüt eorü non erat re&um cü tem eft mifericors,& pro--
, quibus haec defluxerunt. eo, nec fideles habiti funt in teſtamento pitius fiet peccatis eorum,
ီ|ိ autem eos nimis in & non diſperdeteos: &
P eius.* Ipfe auté eft mifericors, & propitius abundauitut
- dicat faturatos,ingluuiem auerteretirá
eorum carnalem increpat: fiet peccatis eorum,& non difperdet eos.Et ſuam, &non accenditom -
quòdhiquide dei prace abundauit ut auerteret iram fuam , & non nem iram fuam.) Multi
ptis refici debuerant , de accendit omnem irá fuam.“ Et recordatus
° tudo enim mifericordia
pulueris fe carnibus fen Σeft, quia caro funt : ' fpiritus uadens & non rum continet eum,ut dum
tiuntfatiatos. f || Et de ' rediëns.* Quotiens exaccrbauerunt eum expectat paenitentiam, nó
fiderium corü attulit eis, in deferto, iniram concitauerunt eüin ina puniat delinquenté : quia
non ſunt fraudati a deſide in6 uult mortém peccáto- Execb. ■••
rio fuo.) Immcnfa pietas " quofo."
& fanátú
Etconuerfi funt,& tcntauerütded,
Ifrael exacerbauerunt. 'Non funt
ris, fed ut conucrtatur &
domini, ut terreno uiétu uiuat.
eſurientes paſcit:ſic & qui recordati manus eius, die qua redemit cos q •JEt rememorarus eft,
eum defiderauerit , caele dema quia caro funt.) Scit enim
fti(qué fuperius diximus) quia caro femper refiftit
pane replet. Ergo hi qui carnes tantum &'non deum legi dei. r •T Spiritus uadens & non rediens.) No
defideráuerunt;quid in fequenti pertulerint,uideamus. uiíenim quiahonio amiffo fpiritu, inpulueremrcuet
g Adhuc efcacorum crâtin ore ipſorum, &ira dei titur. Naim & fpiritus fan&uscum receditàpcccatori
afcendit fuper eos, & occidit pingués eorum.) Haec de bus: quàmdiuinuolutabris peccaminum ſunt, non re
his qui deum poft acceptum matiha dercliquerunt.Ná uertitùr ad eos. f • Quotiens exacerbaucrunt cum
&nuncin ecclefia fiquis carne &fanguine Chriftire in deferto, iniiram concitauerunt eum in inaquofo.)
ficitur, & dcclinat ad uitia, nouerit fibi dei iudicium In incredulitate utique atque ariditate cordis fui.
3.cor. i *f imminere, ficut Paulus apoftolus ait:Qui acceperit t •| Et conuerfi funt & tehtauerunt deum, & fan&um
corpus & fànguinem Chrifti indigne, iudiciumi fibi Ifràcl exacerbauerunt) Erat tunc Moyfes fan&us If*
fumit & bibit h I Et elcátas Ifrael impediuit.) rael: qui deum & mente uidcbat'& oculis, qucm fae
Impediuntur & nunc elcóti ecclefiae:fi non & ipfi quo pius exacerbabant. Scd & nunc exacerbant, cum au
que facerdotes innoccnter haec facramenta percipiant. äiunt, quòd Chriftum dominum in carne nafciturum
i •I In omnibus his peccauerunt adhuc, & non cre annuntiat. u T Non funt recordati manus eius : die
diderunt in mirabilibus eius &c.) Pcccant quotidic quarcdemit eos demanu tribulátis.)Pharaonis utique.
- º qui
 1 N p s A LM v M . .. LXXVII. . 131
.A qui figuraliter diabolus dicitur. a •TSicut pofuit in eorum, & iumenta eorum in morte conclufit.) Habet C
Aegypto fignafua,& prodigiafua in campo Taneos) uiam diuina ira, cum in peccati ultione quistraditus,
Sicut enim tunc in decem fignis, ideft, plagis, Moy non liberat animam fuam à fupplicio géhennae.Vel
fes populum ex Aegypto liberauit: ita & Paulus apó cum infipientia,quae iumentis éíífimiliSjinmorte femi
ftolus, decem epiftolis praefentis mundi tenebras op piterna concluditur. k • JEtpcrcuf$it omne primo
presit b º Conuer genitum in'terra eorum :
itit in fanguine fluminaco º de manu tribulantis.*Sicut pofuit in Aegy- priniitias omnis laboris
ºញុំ 蠶့့့့့့့့့့့
pt9 ſigna ſua, è prodigia ſua in campo fa-
ជីវ្នំ co នុ៎ះ
- - - C ‫نام ماه‬ - - - c - fºr.
nis Platonicis ecclefiae pa- rú,& imbres eorú nebiberent.° Mifitin eos , minus, principatus & po
- - - v

ruulos interimebant,inul "cynomyiá & comediteos:*& raná & difper teſtates, fiue dæmoníorit,
tionem diuinam illis con * didit eos. * Et dedit erugini fruétus eorum : fiueuitiorum in hoc mun
uerfa eft &in cruorem, ut ' & labores eorü locuftr3 Et occidit in gran do facro fanćto aduentu
qui ſanguinem fuderant,
* dine uineas eori, & moros corüin pruina. fuo deleuit: ac triumpha
ideft, animas iugulauerät uit inligno crucis fue, &
feducendo, fanguine de Et tradidit grandini iumenta eorum,& pof ab eorum corde depu-·
incepspotarentur. " feffiones eórum igni." Mifit eos irariiin
in lit, quicalliditati diaboli
c. . [I Miſit in eos cyno dignationis fuae , indignati onem & iram & cae dediti fuerant : quia
myiam,& comediteos) - tribulationem:immifionéperangelos ma Cham, calliditas interpre
In cynomyia Cynicorum ' los. 'Viam fecit femitæ iræ fuae,& n6 peper tatur. 1 TEt abſtulit.fi
feétam indicauit: quae li cità morte animarũ eorũ: & iumenta eorű cut oues populum fuum ,
bidinem atque luxuriam, &perduxit eos tanqu m
fummum praedicat bonü. * in morte conclufit.* Et percuffit.omne pri gregem in deferto.) His
2. d. T Etranam & diſper mogenitum in terra Aegypti: primitiasom plagis uerberata dominus
diditeos.) In ranarum uo nis laboris eorum in tabernaculis Cham. ' ' Aegypto, eduxit populü
cibus, poetarum carmina Etabítulit ficu: oues populum fuü; & per fuum de fuprafcripta fer
defignantur: quæ per in " duxit eos tanquàm gregé in deferto.'° Et uitute,quem fanguine fuor
flatiónem uerbofitatis,ex redemerat, & collocauit
terminationum fabulas in n deduxit eos in ſpe, & non timuerunt: &ini:
eum in ecclefia, quae prius
micos eorü operuit:mare." Et induxit eos. {terilis
tulerunt. e • T Et dedit fuerat ac de{erta;
Ᏼ erugini fruétus eorum.)In in montem fan&ificationis fuæ, montéqué,
o - - - -
de qua ait: Multi filijde- Eſa. 5 4• 4
- - \. - º

erugine fiue canicula, for acquifiuit dextera eius.*Et eiecit à facie eo fertæ magis jeius quae ha
nicationis forma montra rum gentes,& forte diuifit eis terram,in fu betuirum. mi / Et edu
tur. Nam ſicut haec lento niculo diftributionis. Et habitare fecit in ta. xiteos in fpe,& nótimue
repens conamine, crude P bernaculis eorum tribus Ifrael. ? Et tenta runt, & inimicos eorum
lißime arborum fruétibus.
infidiatur: ita &haec blan uerunt & exacerbauerunt deum excelfum,:
operuit mare.) Collocatist
de illiciens homines, ini & teftimonia eius non cuftodierunt. Et
• his infpe æternitatis,ope
ruit mare inimicos eorii, *
quis eos atq; occultis mor auerterunt fe,& non feruauerunt paétum; fcilicetut cũ hỉ ablucban
fibusfæuifsime uorat. guemadmodum patres, eorum: * conuerfi turbaptifmo, diabolus cũ
f«Et labores corum lo funt in arcum prauum.' In iram concitaue fuis exercitibus mergere
cuftae.) In locufta,humani - , runt: tur. n AT Et induxit eos
generis difcordiae confu in montem fanétificatio
tantur. Quæ cum fine rege ordinatum ducat exerci ' riisfuae in montem quem acquifiuit dextera eius.) In
tum , humanum tamen genus femper disidet ac dif ipfam ecclefiam, quâm uirtute gloriofæ refurre&tionis
cordat. g • J Occidit in grandihe uineas eorum,& 器 acquiſiuit o’ſ Eteiecit 鷺 eorum gentes, &
moros eorű inpruina. Tradidit grandini iumenta eo forte diuifit eisterram in funiculo diſtributionis, & ha
rum, & poffeßiones eorum ignij In grandine caftiga bitare fecit in tabernaculis eorum tribusIfrael.) Eie&tis '
tio diuina monftratur: in qua uel uihcae, uel arbores peccati gentibusà cordibus humanis , data eft eis pof
flagellantur: hae fcilicet quae pro bonis fru&ibus, tri fefsio terraeuiuentium:faätumque eft,ut ubi quondam
bulos protulerunt. Ab hâc enim grandine & iumenta fortilegus hariolufquehabitauerat, numcmente uidés.
occiduntur , ut eorum infipientia arguatur:qui diuinü deum inhabitet. p *Iſ Ettentauerunt & exacerba
nomen beftijs indiderunt.Ignis quóque ad depafcen uerunt deum excelfum,&teftimonia eius non cufto
dauitia &illuminanda credentium corda mittitur, ſi dierunt. Etauerterunt fe & non feruauerunt pa&tum:
luc. 12*f cut dominus ait: Ignem
- ‫ס‬
uenimittere in terram,& quid; quemadmodum patres corum.) Ad Iudæos nüc fermo
- - -

uolo, nifiut accendatur? h . •T Mifit in cos iram conuertitur: quos nec uirtus, nec beneficia mollierunt
indignationis fuae: indignationem & iram & tribula diuina:fed ficut patres eorum occiderunt prophetas:
tionem,immiſsionemperangelosmalos)Vt qui diui ita & ifti ipfum dominum perfequuntur.
nis plagis non arguebantur, diabolicis infidijs tunde-, q •| Conuerfi funt in arcum prauum) Arcus enim
M rentur. Quiautem fint angeli, ipfe dominus in euan* * peruerfus eft : dum contra inimicos fagittam
o putatur
*t. *5.d gelio declarauit: Ite,inqüit, in ignem: quem praepa- jacere, fauciat tenentem.Sic & Iudaei, qui in deum li
rauit pater meus diabolo & angelis eius. i 4 Viam fe beratorem fuum, iniquas iaculantur uerborű fagittas.
citôiiiitxiraefuae,&non pepércitâ morte animabus r J Iniram concitauerunt cum in collibus fuis, & in
-
- -
- -

ſculpti.
 co M M E N T. D. H. I E R O NY M I.
E fculptilibus fuis ad aemulationem eum prouocauerit) ' uitin faecula) Ipfàm ecclefiam fuam fingulariuirtute G
Reliŝto enim eo, feruierunt idolis ac fimulacris, ado firmauit, ut immobilis í ſæcula ſempiterna perfiſberet.
rantes etiam in montibus. a qTAudiuit dominus & g • T Elegit Dauid feruü fuum,& fuftulit eum de gre
fpreuit, & ad nihilum redegit
50 ualde Ifrael.) Illum qui ' gibus ouiü, & depoft foctantes accepit eum. Pafce
tantum nomine, & non uifiöne Ifraelerat. b Et repu re &c.J Omnia haec ad Chriftum dominum referenda
lit tabernaculum Silo ta funt: quia paterno confi
bernaculum fuum: in quo runt cum in collibus fuis, &infculptilibus lio, ad redemptionem no
habitauit inter homines.) ftram ele&us eft de grege
Vel in tabernaculis Silo fuis ad æmulationem eum prouocauerunt. mortalium: carnem affu
ſub Eli: uel in Hieruſalem * Audiuit deus &fpreuit,& ad nihilum rede mens, paſcens Chriſtianā
ſub Salomone. Scd his re “git ualde Ifracl."Et repulit tabernaculum populum : fiuef醬
pulfis, elegit potius tcm Silo : tabernaculum fuum ubi habitauit in torem u1t1orum, IIue men

plum regis uirginis incor * hominibus.“ Et tradidit in captiuitatem uir teuidenté deum. Qui nüc
rupta, fue eccleiae fanctae ecclefiam fuam fuis uolum
tutem eorum , & pulchritudinem eorum in tatibusinhaèrentem, in bo
cxgentibus cuocata...
c •TTradidit in captiuit manus inimici. Et conclufit in gladio po nitate cordis fui pafcere,
tem uirtutem eorü, &pul pulum fuum , & hæreditatem fuam fpreuit. & in caleſti Hieruſale col
chritudinem eorum inma Iuuenes eorű comedit ignis, & uirgines eo locare dignetur. Ipfi glo
nus inimici,& conclufit in rum non funt lamentatæ.Sacerdotes eorum ria cũ aeterno patre & fpi
gladio populum fuum, & in gladio ceciderunt , & uiduae eorum non ritu fanéto, in faecula faecu
អ៊ីវ៉ាំ fuaim &c.) lorum, Amen.
Manifefte hic excidium * plörabuntur.* Et excitatus eft tãquàm dor
miens dominus : tanquàm potens crapula h •TPfàlmus Afaph.)Ifte
illud, quod in Hierofoly pfalmus uocem continet
mis fub Tito,Vepaiano tus à uino. Et percuſſit inimicos ſuos in po prophetç, captiuitatê ter
器 actum eft,prgconauit. fteriora : opprobrium fempiternum deditil rena Hierualem deplorá
t quia tanquàm aéta agé * lis.* Et repulit tabernaculum Iofeph, & tri tis: quae captiuitas non tá
da predixit,'nouerit qui bum Ephraim non elegit. Sed elegit tribum tüad illá ciuitatem, quåtü
legit: quia apud ម្ល៉ោះ 'Iuda: rfiontem Sion qùem dilexit: 'Et ædi ad animam, quae faepe ci
tura iam faéta funt.Sed uti uitas ſcribitur, referêda eſt.
nam,& in nobis hgc domi
ficauit ficut unicornium fanćtificium fuum P{almus LXXVIII.
no cooperante fiant,ut cö $ in terra : quam fundauit in faecula. 8 Et ele Eus uenerunt gētes
cupifcentia decidat,erecta git Dauid feruum fuum, & fuftulit eum de D. |ိ H
poteftate uirtutum. For gregibus ouium : depoft fœtantes accepit polluerunt templü
ma iniqui amoris corruat, eum. Pafcere Iacobferuum fuum, & Ifrael fanâum tuü.) Apoftolus
cre&la ecclefiae pulchritu haereditatem ſuam. Et pauit eosin inno dicit: Vos eftis témplum i.Cor.3*
dine.Interimatur populus centia cordis fui , & in intelle&ibus manuú dei, & fpiritus deihabitat
uitiorum, uiuificata nume in uobis.Si quis templum
fuarum deduxit eos.
rofitateuirtutum.Repua ' Pfålmus Afàph. Ι.ΧΧVΙΙΙ. deiuiolauerit, diſperdetil
tur terrena harreditas, ac- i lum deus.Ergo fi increfcé
quiratur regnum dei. Iu Eus uenerunt gentes in hæredita tibus uitiis fuccumbit ani
Menculus, ideſ, incipiens tem tuam, polluerunt templã fan ma Chriftiana, tunc haerc
peccatum, a uirtute fanài k &um tuum': * pofuerunt Hierufa ditas que dei eſſe debue
fpiritus exuratur,&uirgo ' lem in pomorum cuftodiam. ' Pofuerunt rat, aduerſario ſubditur:Sc
anima collætetur. Incen tunc templum fpiritui fan
tores uitiorum, gladio, id morticina ſeruorum tuorum eſcas uola - &to dedicatum,coinquina
eſt, uerbo dei trucidentur, tilibus cali: carnes fanátorum tuorum be tum a gétium criminibus
ut exultent mentes ab his ftiis terræ. Effuderunt fanguinem ipforum diⓞcritur . . TPoſue
uiduatae cum Chrifto. - taIl runt Hierufalem in pomo
f •] Et excitatus eft tan rum cuftodiâ.) Sicut enima*
quàm dgrinicns dominus,tanquàm potens crapulatus pomacú maturefcere coeperint, afuis cuftodiuntur ,
a uino, & percußit inimicos fuos in pofteriora, oppro imaturaq; facilius deuorantur: ita & aduerfarius no
brium fempiternum dedit eis.) Vt ក្រៃ & quaſi fler irruéntibus uitiis cuftodit fibi confentientem ani
ebrius,habetur dominus in cordibus iniquorum.Cum mam, donec eam ad plenum uoluntatis fuae confen
autem pænitentiam agere coeperint,excitatur.Et per fum adducens, ualeat deuorare. Quâmdiu enim in ea
caßisuitiis ufque in pofteriora temporum, traditisq;. fcintilla lucet fidei, acerba eft dentibus inimici.
in ណ្ណ feinpiternum, uigilatin eis._ 1. *TPoſuerunt morticinia ſeruorum tuorum eſcasuo
e “Et repulit tabernaculă Iofeph, & tribum Ephraim latilibus caeli, carnes fanctorum tuorumbeftiis terre.
non elegit: fed elcgit tribum Iüda, montem Sion qué Effuderunt fanguinem ipforum tanquàm aquam in
dilexit) Nő ad hoc repulit tribű Iofephuel Ephraim, circuituHierufàlé,& non erat qui fepeliret.) Haec qui
ut in æternum fpernerct:fcd noluit de cafufcipere car dem in Heruſalem ante aduentum ačta ſunt Saluato
nein, eligens tribuni Iuda, de qua beata Maria pro ris: fed pafsionem infantum figurauerunt: ubi carnesi
cederet, ex qua nafceretur ipfe, ut dile&ionis fuae mö eorumbeftiis atque uolucribus,ideft, pcrfecutoribus
tem, idet, ecclefiam eleuaret. f TEta-dificauit ficut expofite funt, & tanta multitudo fanguinis eteffufa,
unicornium fanâificium fuum intcrra, quam funda-; utüixoimniumfepeliri corpufculapófTcnt. Circuitus
- 2utCIIl
 I N P S A. L. M. V. M. LXXVIII. ET LXXIX. 1 33
A autem in Hierofolymis, plorantis ecclefiae intelligitur foluant. Sinus autcm faepepeâus hominis intelligi- C
Hier.31. et luâus,iuxta illud: Rachelplorans filios fuos, & nóluit tur, in quo anima rcquiefcit. n • [Improperium ip
Mattk. 2, c confolari 體 non funt. a •II Faéti fumus opprobriü forum quod exprobrauerunt tibi domine.) Tibi enim
ſ
uicinis noftris &c.) Opprobrium fiunt fanétihis qui exprobrtnt:quia martyres tuos in quibus habitas, có-,
prius fratres fuerant,&tuncfeparatiab ecclefia,timen tumeliis affligunt. m •IJNos autem populus tuus, &
tes deum perfequuntur : oues pafcuæ tuæ.)Propter.
Quod ad hæreticos refer tanquām aquă in circuitu Hierufalé, & nő 1nnocentiam autem quam
tur. b Vfquequo do gerunt oues uocantur:uel
mine iraſceris in fine &c.) * erat qui fepeliret.* Fa&i fumus opprobriü quia Chriftum paftorem
INe nobis irafcaris quaefu uicinis noftris:fubfannatio & illufio his qui habent. n •| Confitebi
mus domine, qui te noui ° in circuitu noftro funt.“Vfquequo dfie ifa murtibi in faecula, in ge-.
mus: fed in illos potius re fceris in finé : accendetur uelut ignis zelus neratione &generatione)
torque furorem tuum, qui Hoceſt, a prophetis uſque
tuus. Effunde iram tuâ in gentes, quæ te nö
Chriftum tuum ignoraiit. in euágelia. p •| Annun
c •II Quia çóôïìÜíá nouerunt:& in regna qug nomen tuum non
tiabimus laudem tuam.)
cob, & locum eius defola * inuocauerunt.* Quia comederunt Iacob, Quia tibi eft cum æterno
“& locum eius defölauerunt.“ Ne memine
uerunt.) Illum carnalen, patre,& fpiritu fanéto, ho
qui ſeductus eſt aſtu inimi ris iniquitatü noftrarum antiquarum : cito nor & gloria,in ſæcula ſæ
ci. d ſ[Ne memineris ini anticipent nos mifericordiæ tuæ: quia pau culorum, Amen. * -

quitatum noftrarum anti * peres fa&i fumus nimis.* Adiuua fios deus p •I In finem prohis qui
quaru, cito anticipent nosfalutaris nofter,& propter gloriam nominis commutabuntur, tetimo
mifericordiae tug domine:
quia pauperes facti fumus
tui dñe libera nos,& propitius efto peccatis niú Afàph.) Ifbe P{alimus
uocem continet prophe
nimis.)Prgueniat nos qug ' noftris propter nomén tüum.'Ne forte di tę deprecantis, narrantis
fumus domine miferiçor cant in gentibus ubi eft deus eorü, & inno que magnalia dei.
dia,quæ eft unigenitus tu tefcat in nationibus coram oculis noftris. Pfàlîius LXXIX.
us, ut ueniens propitietur #Vltio ſanguinis ſeruorum tuorû qui effuſus Viregis Iſrael, in
iniquitatibus noftris, & e " cft : intröcat"in cốÍpcétu tuo gemitus cố tendc. A deo regi
ruat nosa peccatis.Paupe ' peditorum.' Secundum magnitudiné bra det deum. Ergo húc pro -é-tur, qui mente u1
res enim fa&i fumus inmü
do propter illum. . . k'chii tui : poffide filios mortificatorum.* Et pheta intendere fibi depo
e [Adiuua nos deus falu redde uicinis noftris feptuplü in finu eorü: ſcit r q| Qui educis tan- D
taris nofter: propter glo improperiü ipforum quod exprobrauerunt quàm oues Iofeph. Non
riam noministui domine " tibi dómine." Nos áutem pópulus tuus& iilum Iofcph,cuius typum
p libcranos, & propitius c " oues pafcuæ tuæ : confitebimur" tibi in fae in alio pfalmo repulit: fcd
{to peccatis noftris &c.) illum qui triginta argen
cula. In generatione & generationem, an teis
Tunc nobis uel adiuuas, à diſcipulouēditus, pa
° nuntiabimus° laudem tuam. terna uirtute ex inferno
uel propitiaris, fi claritas
* In finé pro his qui cómutabütur teftimoniü deduétus eft cü grege iu
nomınıs tui, quę in genti
bus benedicitur, ņos mor Afaph, pfalmus pro Affyriis. LXXIX. ſtorum. ſ «Qui ſedes ſu
te fua a morte eripiat. : Vi regis Iſrael intende: qui dedu per Cherubim.) SuperPle
f II ရွံ့ႏို့ dicant gé
tesubieſ deus eorum, & ,
í cis uélut ouem Iofeph. Qui 'fedes initudinem omnis fciëtiæ.

innotefcat in nationibus u
coram oculis noftris.) Gé
ſuper Cherubim: ‘manifeſtare co tdote
| Appare.) Huic mun
uidéndum praebc.
x rá Ephraim," & Beniamin,& Ma iu qI Coram Ephraim , &
- - - * V * … -

tes, fue nationes, poteta y nafe. Excita"potentiamtuá& ueni, ut fal Beniamin & ManafTe.) Il
*
tesaduerfæ funt: quæ inua 2. uos facias nos.* Deus cóuerte nos,& ofté lum Ephraim Manaffenq;
a - b - - -

lefcuntaduerfumnos, dicè 5 de * faciem tuam, & falui erimus.° Domine commiemorat: quos alibi
tes: Vbi eſt deus ueraxue fortitudinem fuicapitis di •
deus uirtutũ: quouſque irafceris fuper ora cit,
{ter? Sicut 蠶 marty
C - - - • f" - -

tionem ferui tui.º Cibabis nos pane lacry ផ្ច ideft, ecclefiam,uel A
ribus faepe dicebant. . Quòd autem
marum,
g TVltio fanguinis fer eniamin in medio po
ìiorümtuorum qui effufus eft) Iudicium hicinuocat: fuit: fignificat Paulum apoftolum, quide tribu Benia Philip.sa
quo fanguis martyrum exquiratur a domino , qui in min deſcendit,cateris apoſtolis ſociandum. x TEx
Apocalypfiait: Quiefcite modicum, donec implea cita potentiam.) QuamiAegyptijs ac filijs Ifrael ofté
‫امه‬c.6.seg tur numerus conferuorum ueftrorum. h •II Introeat difti. y T Et ueni ut faluoSfäcias nos.) Vt ficut illos
in confpeétutuo gemitus compeditorum) Qui te per eruifti de Aegypto: ita nos falues à poteftate daemo
1ongas lacrymas requirentes, abfolui,& tecum effe de num. z || Deus conucrte nos.) Adte cognofcendú
fiderant. i •|Secúndum magnitudinembrachiitui, a qT Et oftende faciem tuam,&falui erimüs.) Often
poßide filios ກໍ່ແificatorum)． ſcilicet qui per mar defilium tuum, ut faluemur. b •T Domine deus uir
tyrum exemplacurrentes, crucifixerunt feuitiis, & cö tutum quoufque irafceris fuper orationem feruitui?)
supifccntijs. x •|Reddeuicinis noftris feptuplum in Non eriim irafcitur, fiiuftitiam petamus,fedconfciem
finu eorum.) Vthoniudicii pœna damnehtuf, fed in tiadeliâi, putat etiam ab orationeirafci. c .°I Ci
hoc frculo feptuplam compolitionem panitendo di babis nos pane lacrymarum , & Pం: dabis ##
---
 r 34 C O M M E N T. D. H. I E R O N Y. M. I.
£ bis in lacrymis in menfura.)Saepe ob defiderium dei, uultus tui peribunt.) Synagoga utique eum Iudaeis G
fiue recordationem peccati, lacrymae nobis panes,po non credeiitibus. r •| Fiat manus tua fuperuirum
tusque fiunt. Quod autem ait: in menfura, illud indi dextcrae tuae.) Super populum, 蠶 gextera,idcft,
cat, ut in hac oratione, in qua peccatis abfolui cupi Chriftus tuus falüauit. "f •J Et fuper filium hominis
mus, ucl deum uidere defideramus, uiâus tenuis acei quem con &c) Ipfummediatorem faluatoremjnº
iatur, fi in precatione nö ftrum. t «II Non difeedi
in multiloduioproferatur. musate, uiuificabis nos.)
marum, & potum dabis nobis in lacrymis
a «II Pofuifti nos in con * in menfura,* Pofuifti nos in contradi&ion& Si tibi fide adhaereamus:
tradiétionem uicinis no tunc pane illo uitae,quem
uicinis noftris, & inimici noftri fubfannaue decçlò mifi[ti, reficimur,
ftris &c.) Iudaeis atque hae * runt nos.“ Domine deus uirtutum conuer u •T Et nomen tuum in
reticis, qui in circuitu ec
clcfiae obitrepunt, nosque te nos: & oftende faciem tuam, & falui eri uocabimus. ) Ipfum cui
impugnant. b •|Domi * mus.* Vineam de Aegypto trâftulifti:eieci dediftinomen fuper om»
ne deus uirtutum çõuerte
nos adte &c.) Illum qui di
fti gentes,& plantafti eam. Dux itinerisfui ne nomen. x •I Domi•
ne deus uirtutum conuer
Jean, 14,b xit: Qgime uidet, uidet &
fti in cófpeétu eius, & plantafti radices eius tenos, & oftende faciem
patremi. c •jVineam de *& impleuit terram. “Öperuit montes um tuam, & faluierimus) Ip
Aegypto tranftulifti: eic * bra eius,& arbufta eius cedros dei.* Exten fum qui cft imago tua, ip
cifti gcntcs , & plantafti * dit plamites fuos ufque ad'mare, & ufque fum qui eft facics tua, qui
eam &c.) Licet haec fyna 3 ad fiumen 8 propagines eius. Vt quid de cítilluminatio uultus tui,
gogam figurauerint,ad cc inquo manes, & qui ma
' ftruxifti" miaccfiam eius,& uindefmiant eâ net
çlefiam referéda funt: quæ inte. Qui purificatis
a tenebris faeculi ad caele ' omnes' qui prætergrediuntur uiam, Exter mentibus no[bris dignetur
ítem dignitatem, eiectis ui k minauit* eaim aper de fylua,&fingularis fe illabi :fequc nobis mundi
tiorum gentibus, fidc fauê 'rus depaftus eft eam.'íeus uirtutum con Saluatorê oftendere, nos
to, tran$lata eft. Cui etiam"uertere : "reſpice de caelo & uide, & uiſita que inpectione fancta al
uia, ideft, mádata per quae "uineam iftam."Et perfice eam quam plan uare, Ipfi gloria & impe
graderetur, largita funt : ° tauit dextera tua, & fuper° filium hominis rium tecum, & cum fpiri
plantatis in ca do&oribus, tu fan&o, & nunc, & in fg
per quos in omnem terrâ P quem P confirmafti tibi. * Incenfa igni & cula faeculorum, Amcn.
Feuangeliorum fonus nun § füffoffa: ab increpatione uultus tui peribfit. y q[In finem pro torcula H
tiaretur. Ipfa quoque a do ' Fiat manus tua fuper uirum dexteræ tuæ, & íibüs pfalmus ipfiAfaph.)
mino fuper C ម្ល៉ោះ rc
*fuper*filium hominis quem confirmafti ti In lege fcriptum eft, tres
fidente cuftoditur, dirigi * bi." Et non diſcedimus à te:uiuificabis nos, eleⓥicmntatcs Pafchę,
tur, ac nutritur, -

* & nomen " tuum inuocabimus. Domine Pentecoſtes, & Scenope

d TOperuit montes um * deus º uirtutum conuerte nos: & oftende giae. Ante Scenopcgias,
bra eius, &arbufta eius ce ante dies decem ieiunium
dros dei.) Cü Patriarchis faciem tuam & falui erimus. erat, & ieiunium eratuf
atque apoftolis claritatis Y In finem pro torcularibus pfalmus ipfi que adue perum. Eo tem
fu£. e W Extendit palmi Afaph, pore tubis canebant, hoc
tesfuos.) Nöfumus uites,qui exuincailla fröduimus. eft, ieiunabát & in ieiunio tübis canebant:&poft dies
f IVflueadmare.)Idefbufqueadbaptifimum accef decem,Scenopegiae erant. Diligenterattendite: Tres
fimus,qui prius inuanitate fgculihuiusflu&uabamur. ſolemnitates inlege ſcriptæ íáöçitur. Primum pi
мрое, 4.b Mare enim Apocalypfisbaptifmum fignat. fcha, deinde Pentecoftes, deinde Scenopegiae. Ante
g MEt adflumen propagincs eius.) 器 qui in ea re Scenopegias, ieiunium: in ieiunio autem tubis cane
iìafccbantur,baptifmoabìuerentur.Hincadfynagogá bant. Animaduertite fcriptura quidfignificet. Tolli
reuertitur. h •|Vt quid deftruxiftimaceriam eius.) te uelamen, quodpofitum eft ante oculos Moyfi: &:
Tunc enim munitio fynagogæ depofita eft,cum eicae uidete quoniämtabernacula non poffumus fieri, nifi
W9m* * *• £ citas contigit, donec plehitúdo gentium fubintraret. ante ieiúnemus.Ipfumautem ieiúnium nifihabuerit
1 •[Et uindemiant eam omncs träfeuntes uiam.) Spo fignum uiëtoriae, quodnoftros aduerfarios deterreat,
!iatur ab his, qui per huius faeculiuiam, ad deum tran nonuincitur Amalech. Quoniam ergo tres funt folem
feunt: dum Iudæos conuertifaciunt prædicando. nitates: Pacha, Pentecote, Scenopegiae: ideo & tres
x •[Exterminauit eam aper de fylua,&fingularisfe p(almi habent titulos protorcularibus: O&auus pfal
rus dcpaftus eft eam.) Inapro atquc fingulärifero im mus, & o&ogefimus, & o&ogefimustertius. Vide
manitas diaboli intelligitur , a quo exterminata eft tis ergo quomodo trespfalmi ໃຕpt fint inpſalterio,
propter incredulitatemi. 1 MTDómine dcus uirtutum qui pro torcularibus praenotantur. Videte quid di
conuerte nos.) Synagogamadecelefiam. cato&auus pfalmus, & o&ogefimus, & o&ogefimus
m ſNeſpice de carlo,&uide, &uiſita uincamiſtam) tertius:& antequàm de numero difputemus, ficamus
3De qua füperius fum locutus. n •| Et perfice eam quidfibi fignificare uelint torcularia. Protorculari
quam plantauit dextera tua.) Quam uirtus,ideft, filius bus. Torcularia non funtalibi, nifiubi uineae & in
tuus refurre&ione fua fundauit. o M; Et fuper filium finita uindemia. Pro torcularibus. Propterea dicit Efa.63.e
hominis.) Filium uirginis. p •TQuem cónfirmafti dominus atque Saluator: Torcular calcaui folus, &
tibi.) Quem deuicta morte, adtuam dexteram collo de gentibus üir non erat mecum. Propterea uineam Pfal.z9.&
&afti. q J Incenfa igni&fuffofTa, ab incrcpatione do Aegypto tranßulit, &plantauit. 器 dicit in Hie
fºLI113:
 * I N :p S Α L M V M ' ' * ' ? * * * LXXX. ‘ ‘i 35
hię remiia : Ego teplantauiuineam ueram totam, ele&â: : hoc eft, in oaogefimo Afâph.^ Afaph autem inter- C
'A quomodo conüerfà es mihi in amaritudinem uitis alie pretatur, fynagóga. In octauo ergo uincimus, & in
6*9. d næ? Et Noe uinum bibit, & inebriatus eft. Dicitur o&ogefimo cùin domino congregámur. In o$toge
Scà Solomone, dicitur etiam in myfterio: Bibite ami- fimo üero tertio filiorum Coré. Core interpretatür,
Canf.f.4 -ci, & inebriamini . Legimus & in alio loco: quo- caluaria. Afcende calue, a(cende calue. Haec dice- 4Beg.2,8
Gen.43. g -niam Iofeph ille uir fari- .bant etiam pueri Elifeo:
3$ $uiintyP9præc$f$it -Afaph, quinta fabbathi. . LXXX. quoniam paffus fueratifi
Saluatoris , qui uenditus a
eftà fratribus fuis : quem b
xultate
b
deoadiutori nofro:
ite* pfal
iubilate *
uæ dicantur: quomodo
Auendiderunt fratres füi, & s deo" Iacob. Sumite pla mum,& da
-

醬 in Bethel irriſus fit Ibid.1.b

regnault in Aegypto. Sic d te tympanum : pfalterium iocundum àquadraginta duobus pue
dóminus & Saiüätor no- * cum cithära.“Buccinate in neomenia tu- ri$. Iflàfunt torcularia;
·fteruenditus eftà Iudaeis, º ba: in infigni die folennitatis noftrg.* Quia de quibus dicit & Salua
*%£££iaui; i;,,AegyEto * præceptuih in Ifraeleft,&iudicium deòia- de t9r§[Facite uobis amicos Luc.i6. b
ºl.Icºlo ºfត្ឍ Iofeph *, pofuit il iniquo mammona, -ur
feph uir fànéìus, illè præ uos recipiant in çterna ta
--cipuus, qui crudelitatem 'lud: cum exiret de terra Aegypti: "linguam bernacula. Pfal.LXXX,
pictate fuperauit:qui 1deo ' quãnon nouerataudiuit. Diuertit ab one
$enditus efiiii Aêgyptii, *fibus dorfum eius : * manus eius in cophi
iut Aegyptum pafceret,& . 11 Ο
E.Хultate deo adiuto
noſtro.) Qui nos
de tenebris Aegypti
fratresfuos qui eum uen- • .. . liberauit. b ! Iubilate
2diderunt. Ifle igitur Iofeph inuitauit fratresfuos.Sed deo Iacob.) Supplantatoriuitiorü. c •TSumite pfal
uidete: Etinebriatus effe in meridie dicitur. Hoc ue mum $ date tympanum &c.) Hymnum de cordépu
rofecundum literam ftare non poteft, ut uir fanétus ro, uel mente,acattenuatione peccatorum mundi. :
inebriatus fuerit. Inebriatus eft & Noe,fed uere fuerat d •I Buccinate in neomenia tuba &c.) Illi canebant
inebriatus. Iofeph inebriatus fuit & Noe, & inebria tubainPaſcha Pentecoſte,Sc Scenopegia.Nos modo
tus eft in domo fua.Videte myfterium: Videamusan in ecclefialicet omni tempore deo canere dcbeamus:
te quid fignificet in myfterio, & poftea difputemus . ſcd precipue in reſurrectione, in remiſsione,& in do:
Gen, 9. f quid fignificet in fenfu. Poft diluuium mundi iftius , mus innouatione, hoceft,cum refurgimus in Chrifto;
bibit Noe,& inebriatus eft in domo fua, & denudata cum remißionem accipimus: cum pectoris no
I. funt foemora eius,& eius apparuit turpitudo, & uenit ftri innouata fuerit poft ruinam. e MT Quia praece
° frater maior & irrifit: fratèr autem minor texit. Hoé ptum in Ifraeleft,&iudicium dco Iacob.) Ipfius emmm
totum dicitur de Saluatore, quoniam dicebat in cruce praeceptum eft atque iudicium, ut gratia fàluernur,&
Matt. 26 d pafsionis:Pater,fi poßibile eft,tranfeatà me calixiftc, non exnobis. f •jTeftimonium ij Iofeph.) In Chri
Bibit & inebriatus eft,& denudata funt foemora eius; fto,qui pro nobis üenditus eft. g s.TPofüit illud cum P
B & apparuit ignominia
‫ס‬ crucis. Venit frater maior,po
բ exiret de terra Aegypti) Vel in rubo, uelin igne, ucl Exo4-3. 4
ulus Iudrorum & ırrifit & minor populus de genti in alijs myfterijs. h •T Linguam quam non noue
us texit ignominiam. ង៉ុណ្ណ malediótus Cha rat,audiuit.) Populus ille geritium, in ecclefia man
naan, feruus erit fratris fui. Ecce maledi&tio illa u£ data que prius ignorabât, àccepit.
quehodie pcrfeuerat, Nos minor populus, impera i • T Diüértitaböneribus dorfüm eius.) Quando in ibid.i.et 13.
mus maiori populo Iudæorum . Sicut ergo doriginus Aegypto eramus,extruebamus ciuitates Pharaonis,
in pafsione inebriatus eft, fic & fanéti in ardore fidei, lutü & lateres portabamus, & tota anima noftra quæ
;ႏိုင္သူ့ in ſpirituſancto. Tu qui diehe rebatpaleas. Non habcbamusfrumentum: nöhabe
erna aurum colligebas, hodie proijcis: nónne apud bamus caeleftem pafiem,qui de cælo uenit: nec dum Ioan. 6. de
ignotos uideris infanus? Denique & apoftoli quahdo acceperamus mafina de cælo: necdum nobis ferpens Exod. 1 6. d
fpiritus fanôtus defcenderat fupereos, & impleuerat fuerãtineremo fufpenfus: nccdum petra aquam no- Num. • i.b
Ağ. z.b. eos,& loquebantur linguis uarijs, propterea diceban bis miferat: nec dúm extendebamus manus, & cade- Exod. 17«;c
tur muftopleni. Multa funt quae dicantur deuini my bat Amalech. Sedebamus in luto, & faciebamus ope
ſterio, & deebrietate. Infiné protorcularibus Aſaph: ra Aegypti , ciuitates Pharaonis extruebamus. Di
Oétauus pfalmus, & oétogefimus & o&ogefimuster uertitáboneribus dorfum eius. Quàm grandia ante
tius. Nullus alius habere poterat torcularis numeros, habebamus onera: Propterea Mgyfes îiofter dicit : Matt. 1 i«?
nifi o&auus & o&ogefimus & oĉtogefimustertius. Veniteadme omnes qui onerati e[tis peccatis, & ego
Oâauus dies refurrectionis in fingulari numero, Rur reficiam uos. k Manus eius in cophino feruie
fum inoóto decadibus, o&togefimus alius maior nu runt) Cuius? Ifraelis, Alijfunt cophini Acgypti, & , -

merus . Videtis ergo quoniam haec torcularia non alij Iefu. Habet & Iefus cophinosfuos, & düodecim Luc.9. c. '
praefcribütur, hifiindie refurreétionis, o&aua & o&o cophinos defragmentis impleuit Saluator noßer. O
gefima. Dicataliquis: Quare poftea diciturin o&to reiììmiram,& ifigétiamyfteria fignificantem, Quin- Matt.14.e
gefimotertio, torcularia. Haec torcularia ad trinita que millia populiuefcebantur in eremo, fine paruu
çis myfterium pertinent. Propterea & tresfunt cho 1is & muliéribus : in loco deferto, non inueniuntur
ri didaßali.- In o&tauo pfalmo, Dauid: in oßtogefi nifi tantum quinque panes: Locus enim defertus erat.
rno, Afaph: inoĉtogefiñıotertio, filij Gore. Oĉtauus Requirote qui täntüm literam fequcris, In deferto
èft Dauid : qui interpretatur , fortis manu . Prima loc6non inueniuntur nifi quinquepanes: $ duode
enim noftra üiäoria, pugnam habet atque luétam. cim cophini, quomodo inueniuntur? Si defertus erat:
Propterca dicitur fortûniânu Dauid..Secunda ueroi locus, utiquc duodccim cophinoshabere non potc
*
--
* * - - -- - - - - - - -- - M. 2 rat,
 • ?:36 'C O M M E N T. D. : H I E R O N Y M. I.
' E rat.Sedhoc totam fignificatur, quòd populum fuum
Ego (loante oflium&pulfo.Volo ut aperias & ingre%*3 .d
dominus in deferto 懸 faeculi éduxit de Aegypto:
diar,& n6uis aperire. 1 • T Et Ifracl nö intendit mihi,
pauit panibus fuis, & quodcunque fupererat, in duo & dimifi eos fecundum defideria cordis eorum &c.) --

decim cophinis condidit, hoc eft, in duodecim apo Infelix eft quià deo nö corripitur. Si quis peccans nó -

3. ". ftolis, ut quod perierat in duodecim tribubus, faluare percutitur, iftemifer e(t. Ideo dicit: Diinifi eos fecun- ; *

tur in duodecim apoftolis. dum defidcria cordis eo- . . ~~

a TIntribulatione inuo º no ſeruieriit. In tribulatione inuocaſtime, rum.Ideo eos dimifi: quo

caſti me, & liberaui te.)* & liberauite : " exaudiuite in abfcondito niam faepe percuſsi, 8 di
Prophetæ & pfalmi ideo fciplinam nő receperunt.
obſcuri ſunt: quoniam ſu ° tempeftatis: probaui* te apud aquam con Rogaui,nő audierűt: per
bito cum nefcis, perfona tradi&ionis.“ Audi populus meüs, & con cuſsi non ſenſerunt doio
mutatur. រ៉ែ * teftabor te: Ifrael fi* audieris me,non erit in rem.Dimitto eos inuolum
tatibus fuis, ut faturati ui
Jocutus eft propheta:nunc * te' deus recés : neque adorabis* deum alie
ſubito inducitur perſona £ num." Ego enim füm dominus deus tuus, tijs fuis, uel fic agát paeni
deiloquétis ad populum. 1" qui eduxite de terra Aegypti:dilata os tuü, tcntiam. m •I Si popu
In ឆែ្ក inuocaſti lus meus audiffet me.) O
me, & liberauitc.Quicun ' &'implebo illud.* Et fión exaudiuit po clementißime pater,òmi
que in tribulatione es, e * pulus meus uocem meam,& Ifrael non in fericors deus. Rogauit, &
curus eſto, inuoca me, & ' tendit mihi. Et dimifi eos fecundum defi non eſtauditus: quaſi ira
exaudieris. deria cordis eorum : ibunt in adinuentio tus dimittit filium lafciuiè
b T Exaudiui te in ab " nibus fuis. "Si populus meus audiffet me tem. Iterum uidet perire,
fcondito tcmpeftatis.) °Ifrael fi in uiis mcis ambulaffet," pro nihilo &dolet,quia perit.Et quid
Tempeflas illâ quando te forfitan inimicos eorum humiliaffem , & dicit? n •I Si populus
驚 & quaſi flucti
fuper tribulantes eos mififfem manum me
meus audiflet me: Ifrael G
us huc illucq; trahebat: íuijs meis ambula{Ier&c.)
ego cram in media tempe ° am. Inimici ° domini mentiti funt ei , & Nunquid gråde mihi erat
flate, c I Probauite P crit ? tempus eorum in faecula. Et cibauit liberare te de tribulatio
apud aquam cótradiétio 5 illos* ex ádipe frumenti, & de petra melle me ? Nunquid non pote
nis.) Secundum literam dc ' ſaturauit eos. rammaieſtatem meå mit- . . . .

Moyfe & Aaron dicitur : tere, & eruere te de pericu

Pfalmus lo? Scd quia ನಿ teli- –.
Exod. 17.a quòdadaquam contradi
et Nu.nc.c &tionis offenderint deum: Denique ideo non funtin bero arbitrio,& ftadium tibipropofùi, & non coro- * Tim***
F grefsi terram rcpromifsionis. Nobis autem dicit deus: natur, nifi qui pugnauerit: propterea uiëtoriam tuo
Ağ.8, c Probauite apud aquam cótradiétionis. Simon proba arbitrio derelinquo. o •| Inimici domini men- H . *

tus eft adaquam cóntradi&ionis: quia in hypocrifi ac titi funt ei.) In Hebraico melius habet: Inimici domi
· ·· cepitbaptifmum. Quicunquc ergo in hypocrifiacci ni negabunt eum, hoc eft, Iudaei. Inimici enim ipfius
- pit baptifmum,ifte probatur adaquam cótradiäionis. negauerunt cum. Scd ifbi inimici qui ncgaturi funt
<l •I Audi populus meus,& tcftificabor tibi.) Nobis euim, ergoperient? ergo reliquiæ non eruit: Et quo- Gen. **• °
1oquitur deus.Quodcunque populo dixit,etiam nobis modo iürafli Abrahae, Ifaac, & Iacob: quoniam fêmê i3* 4. ©
loquitur. e •II Ifrael fiatidieris me.) Quid quaeris ut ipforum fit quafi ftcllæ cæli & ficut arenâ maris? Qua- ?6.,* &
audiam?Videamus quidpraecipiat: f MJ Non erit in fepromififtipatribus,&nonreddisfilijs? Inimicido- 3*•*
te deus reccns.) Cui deus uenter eft, deus ei recens eft. mininegabunt eum.Scdquiddicitº p ºf Eterit tem
Quotcunque uitia habemus, quotcunquc peccata, tot pus eorum in fæculum.) Cum introierit plenitudo Кот. г. е
, ' s recétes habemus deos. Iratusfum, irâ deus eft. gentium, tunc omnis Ifrael faluus fiet. In füturo cre
- Vidimulieré & cócupiui, libido mihi deus eft.Vnuf dent, modo non crediderunt. Nunc dicam ad Iu
: -quifq; cnim quod cupit &ueneratur,hoc illi deus eft. dæos. Solent fibi applaudcre, & dicere: Et erit tem
Auarus aurü deum habct. g M Nccadorabis deü alie pus eorum in aeternum. Nos dicamus, ucrum eft:cre
num) Noftcr deus,uirtus eii: aliorum, uitia. dituri enim funt de Iudaeis. Dcnique lcgimus in A
h M Ego fum dominus deus tuus,qui eduxite de terra calypfi Ioannis duodecim millia de fingülis tribubüs,
Aegypti.) Nos fumus qui edu&i fumus de terra Ae hoceft, centum quadragintaquatuor millia creditura,
cen. 19. c gypti: fi tamen exiuimüs, fi in cremo fumus,fi terram & hoc dicitur uirginum effe. Vbi autcm uirginum
repromiſsionis cupimusuidere. Si reliquimus Sodo tantus numerus erit: non uirginum quantus erit ? Er
mam, nőrefpiciamus adSodomam.Saluati fumus in go & nos dicamus Iudaeis, & erit tempus ueftrum in
monte, non deGderemus Aegyptias carnes: non dica eternum, hoc eſt, in futuro ſa culo. Sedad te qui ho
2Num. 11.b mus : Quàm bcnc nobis erat in Aegypto, cum mandu dic non credis, quidpertinet? Et erit tempus eorum
cabamus carnes inollis, &allia,&cucuneres. Visac in faeculum.Inimicórum dei qualetempus erit?
* * :.. cipere diìi cibos? Vis comcdere ipfum dominum deú q •| Et cibauit eos de adipe frumenti.) Induxit eos
tuum &Saluatorem? Audi quid dicat. i •J Dilata os interram repromißionis: cibauit non manna ut in de- ,
tuum,& implcbo illud. Dilatate ora ueftra, ipfe eft & ferto, fed frumento quod cecidit, quod refurrexit.
diis,& panis. Ipfe hortatur nos ut comedamus, & ipfe Et cibauit illos ex adipe frumenti. Videte myfterium
nofter cibus eft. Quantumcunquc dilataucris, tantüm fcripturarum. Ex adipe frumenti. Frumentum adi
accipies. Non eft igitur inmea poteftate,fed intua eft. pcs habct: nunquid & inteftina habuit ? Scduoluit
Si uolucris,totum me accipies: fi nolueris, accipe falté largitatem & pinguedinem gratiae fpiritualis oftcndc
Partem. x TEt nö audiuit populus meus uocé incâ) rc: &ideo adipčŝ nominaúit. ·. r” （J. Et dc
- - - - -- - -
Filtilº

\
 /

I N P S A. L. M. V. M. 137
A mellefaturauiteos }Ipfefrumentum eft,ipfe petra eft, nos derelinquit tentationibus,licet fimus fan&i: tamen C
qui populum Ifraelfàtiauitaquain deferto. Spirituali relinquimur tentationibus ut probemur, eo tempore
ter mellc & nó aqua faturauit eum, ut quicunque cre nobis dormit dominus. Denique quid dicit pfalmiifta: Pfal. 43. d
diderunt & acceperunt cibum,melfentiant in óre fuo. Exurge, ut quid dormitas dominc? Et apoftoli, quan*
- Pfal.1 18. n uàm dulcia faucibus meis cloquia tua fuper mel & do erant in naui, & nauis fluétibus tundebatur, dor- Marc. 4. d
fauum ori mco. Denique - miebat eis dñs : Propte
$ dominus noftcrpofre *' Pfalmus Afàph. ' LXXXI. rea enim nauis flučtibus
Luc. 24. f ſurrectioné ppterca fauü b tundcbatur. Denique ex
Eus ſtetit in ſynagoga deorum, in citant
comedit, & de petra mel- c eum , & euigilat, &
lefaturatus eft. Ergo rem a medio aüt deos diiudicat. Vfque ftatim tempeftas quiefcit.
diconouà: Ipſa petramel quo iudicatis“iniquitaté:*& fácies Digimus de quatuor fche
comedit, ut nobis mel tri * peccatoriiſumitis. Iudicate egeno & pupil matibus dei:quia alijs ftat,
bueret:& dulcedinem, ut lo:humilá & pauperéiuftificate.Eripite pau alijs ambulat, alijs ſeder,
uiin lege biberant mir peré,& egenü de manu peccatoris liberate. &alijsquaſi dormit, alijs
រ៉ែ hoceft, amaritudi Nefcicrunt uero euigilat & conſurgit.
lCIIl» 獸 in euangelio Deus ftetit in fynagóga
comedant mel cuangelij: cui eft gloria in faecula fae deorum. Quia dij crant , propterea ftabat eis deus.
culorum, Amen. -

In qua fynagoga noftra, diuerfa deus habet fchema

a TPfalmusAfåph.) Ifte pfalmus hortatur, ut fi ta:Alijs ftat, ālijs fedet, alijs ambulat, alijs dormit.
uolumus dominum habitare nobifcun , ca femper Cum ipſefitimmutabilis, pronoſtrauarietate muta
quæ illi funt placita, faciamus. tur.Vide hominis dignitatcm.Deus ftctit in fynagoga
- Pfalmus. Ι.ΧΧΧΙ.
deorum. Largitur nobis nomen, ut largiatur & meri
tum. c •j In medio autem deos dijudicat.) Quafi
D:mata.Frequenter
ftetit in fynagoga deorü) Multa funt fche"
enim fedemus, interdum fta
imperator in medio exercitus dijudicat. Dcus deos
dijudicat. Resformidabilis, res terroris plena. Si deos
mus , interdum iacemus, interdum currimus, dijudicat, de peccatore quid facit? Duos iftos uerficu
interdum ambulamus, ita & deus defcribitur pro ua los quafi propheta dixit : hoc uero quod fequitur:
rietate hominum, & ftatus ipfius diuerfus inducitur. d •JVfquequo iudicatis iniquitatcm.) Ipfe deus lo
Si fanéti fumus,& fumus fimiles Moyfi, dicitur ad nos: quitur adiudices, hoceft, adprincipes populi. Specia
Exod. 17. Tu uero hic fta mecum.Hoc enim dixit deus ad Moy liter iftiuerficuli qui fequuntur, ad iudices dicuntur.
fen.Stabat enim Moyfes fuperpetram, propterea & Si faeculi iudices, manifeftum eft.Si uero ecclefiae iu
dominus ftabat illi.Siuero prius fan&ifuerimius & po dices,de epifcopis intelligamus atquc presbyteris.V£
B ftea peccatores: iam non nobis ftat deus, fed ambulat, quequo iudicatis iniquitatem? Qui iudicat iniquita D
hoceft, mouetur deloco fuo, qui nobis ante fteterat. tem, iudex iniquitatis eft. Ille erat iudex iniquitatis, ILис. I 8' 4:
Poftquàm nos moti fuerimus, & ipfe nobifcum pari de quo dicitur in euangelio: qui dominum non time
ter mouetur. Dcnique & Adam,quàmdiu in paradifo bat, & hominem non reuerebatur.Vfquequo iudica
fuit & mandatum feruauit, ftabat ei deus. Poftquàm tis iniquitatem? Dedi uobis poteftatem ingregé meü,
uero tranſgreſſus eſt, audiuituocem dei ambulantis in & in populum dei: debetis iúdiccs effe, non lupi.
paradifo. Vis fcire, quia ambulabat ei deus? Qgidei е 4. 醬 peccatorum ſumitis)Quandouenerit
dixit? Adam ubi es? Qui ante ftantem deum non fu aduos iudicium, non confideratis caufam : non confi
ങു. 3. b gerat, pofteaambulantem fugit. Diximus de ftante', deratis iudicium, fedperfonas eorum qui habent cau
diximus de ambulante: dicamus de fedente. Quando fas. Ac fi dicat:Si uenerit pauper, habens iuftum ne
cunque fedens inducitur deus, dupliciter inducitur. gotium, & uenerit diues, habens malum negotium, - r
• *...*.*
Autquafi rex: aut quafi iudex. Si quafi rex, uidetur üos perfonam afpicitis, non negotium. Hoc inte
Eſa. 6.a ficut Efaias: Vidi dominum fedentein fuperthronum rim fecundum unam interpretationem. Cacterum
excelſum & cleuatum. Ibiquafirex ragnans induci eft & alia interpretatio facratior: Solet in theatris
ur. Quando uero quaſi iudexinducitur:throni poſiti unus homo frequenter diuerfashabere perfonas:nunc
Дми. 7, с វ៉ែ , ut in Daniele fcriptum eft. ingreditur in mulierem, nnnc in uirum, nunc in rc
funt & libri
Quid dicitur? Throni pofitifunt, & libriaperti funt: géím: & qui in regem procefferat,rurfum in feruo pro
Hoc eft, dominus quafi iudex feffurus , & omnium cedit. Dixi exemplum , ut de carnali uenire pofsi
operarele&turus. Libri qui modo complicatifunt, tüc mus ad pirituale , Et nos diueras peronas accipi
aperiétur. Omnc quod facimus,quod loquimur, quod mus. Quando enim irafcor , perfonam leonis affì
cogitamus, ctiam de otiofo uerboreddituri fumus ra mo. Quando resalienas rapio, lupi perſonam aſſu
tionem. Scriptum^ftinlibris dei. Putat aliquis libros mo. Quando uero crudelis fum & interficio, affu
cfTe in caelo, ubi fcribantur peccata noftra? 醬
libros moperfonam crudelis. Sed quomodo qui funt pec
puto confcientias noftras, quæ tunc aperientur, &ui catóres , in peccatis habent diuerfas perfonas : fic
Дfatt. I o. e debit unufquifque quod fccit. Nil occultum, quod nó econtrario qui fanéti funt,habent & ipfi diuerfas per
Đan. 7. c reuclabitur. Propterea throni pofitifunt, &iibriaper {onas, fed in bono. Quando eleemofynam facio ,
ti funt. Quanta fcripta funt in libro meo, & ne fratri habeo perfonam quafi clementis. Quando uero be
quidem meo, neque amico meo audeo confiteri.Sciüt ne iudico , habeo perfonam boni iudicis. Qgando
angeJiquid fecerim, fciunt throni, fciunt Saraphim, uero iniuriam patior, & humilis fum, habeo per
fcit pater & filius & fpirituflànétus. Diximus de deo, fonam humilis. Infelix eft qui plures in malo ha
uod alijs ftet, alijs ambulet: alijs uero fedeat;aut qua bet perfonas. Fclix cft qui diucrfas pcrfonas habct
irex, aut quafiiudcx: alijs ucro dormiat. Si quando in bono. -

- - -
- M 3 TNefcierunt
 138 C O M M E N T.
£ a T Nefcierunt neque intellexerunt, in tenebris am
bulant.) Qui? Mali iüdices. Quos ego deus uocabam,
uitiofuo mali iudices appellatifunt. Nefcierütmc,ne
<que intellexerunt iudiciüm meum: intenebris ambu
1ânt. Quia dereliquerunt lucem, propterea in tenebis
D, · H I E R O N Y M I.
nos morimur. Diabolus uero qui princeps fuit & ceci- G
dit, non mortuus eft. Neque enim poteft angelica di
gnitas mortem recipere, fedtantum ruinam.Idcirco
ຕີ້：Sic㎜usic principibus cadetis. Quomodo ce
*
cidit lucifer qui mane oriebatur: Et ecce & hic cecidit, , -

ambulant. Ego dixi: uos &ibi cecidit.Propterea ce

eftis luxmundi,&uos de * Nefcierunt, neque intellexerüt,in tenebris cidit: quia femper in cæ - --
-

clinaſtis à luce, & facti " ambulant : mouebuntur" omnia fundamen leftibus uerfabatur. Ifte -
- * ** *

cftistencbrae. Quia ergo $ta terræ.5 Ego dixi, dii eftis, & filii excelfi eft cui dicitur in Ezechiel: Ezech.28.c
hoc fecerunt , uideamus Tu es reignaculum fimi
quid fequitur. b •| Mo
omnes. "Vös autem ficut homines morie litudinis.Videte quid di>
uebútur omnia fundamen £ mini: * & ficut unus de principibus cade cat: Refignaculum fimili
ζάγγύ ; tis. Surge deus iudica terram : quoniam tudinis. Non dixit, tu es
pes mali qualem habent * tu hẹ- fi gnaculum fimilitudinis »
retributionem. Propter malos iudices, terræ funda fedrefignaculum fimilitudinis. Signaueratte deus; &
menta quatiuntur. Hoc interim diximus primum , fe fimilemifibi fecerat.Tuuero poftea refigna[tite adfi
cundum literam : quoniam totius orbis concuf$io pro militudinem & imaginem dei, & tu conditus es.De
燃 malos principes uenit. Dicamus autem & aliter: nique dicitur in ipfaprophetia : In medio Cherubim
ouebuntur omnia fundämenta terrae. Ego malos iu nutritus es: inter lapides iafpidis & carbunculi fuifti
dices, qui fiindameuta pofuerunt in terram, & non in in paradifo dei, & cecidi(ti(inquit)& à monte deiuul
caelum, ſubuertam, qui debuerunt fundamentum ha neratus es. Ifte eft princeps Tyri ex eo tempore quo
i. Cor. 3• b bere Chriftum: quein pofuit architectus Paulus, & cecidit: fiquidé Tyrus lingua Hebraea dicitur nx Zor,
noluerunt, fed in terram pofuerunt fundamenta fua. hoceft, tribulatio. Ergo &ifte princeps qui primo erat
c •] Ego dixi, dij eftis, & filij excelfi omnes.) Au in cælo: nunc fa&tus elt princeps Tyri, hoceft, tribula
diat Eunomius, audiat Arius: qui dicunt filium deifi tionis iftius faeculi. Sicut unus de principibus cadetis.
militer effe filium, ut nos fumus. Quòd dijfumus,non Quando dicit ficut unus, oftendit effe & alios. Legite
Ioan. I. b eft naturae, fed gratiae. Quotquot enim cum receperüt, Apocalypfim Ioannis: Draco quando de caelo cccidit, J4poc. I?s&
dedit eis poteftátem filios deifieri.Propterea feciho tertiam partem ftellarum fecum duxit. Hucufque deus
AEx0, 7.4 minem, ut de hominibus dijfiant. Ego dixi dij eftis, locutus eft ad homines, & rurfum per prophetam lo
& filij excelfi omnes. Videte quanta fit hominum di quitur. f •I Surge deus iudica terram.)Surge:quia
nitas, & dijuocamur & 醬 feciuos deos, ficut nauis noftra fluétibùs tunditur. Surge deus, iudicater
獸 Moyfen Pharaonis deum, ut poftquàm dijfueri ram: quoniam mali iudices non iudicant, fed euertunt
F tis, digni efficiamini eſſeflij mei. Cöſiderate ſcriptu legem tuam, & pecora tua lacerant. Tu furgc qui uc- H
J4tt, 1o. e ram diuinam: Non eftperfonarum acceptio apuddeü. rus iudex es. Quia ergo mali iudices mortui funt, ficut
Non dixit,ego dixi dijeftis reges & principes,fed om Adam,& ceciderunt ficut unus de principibus:propte
nes,quibus æqualiter corpus dedi & animâ & fpiritü, rea tu furge, tu iudica, tu falua creaturam tuam, Mer
aequaliter donaui & deitaté & adoptioné. Aequaliter cenarius enim cum lupum uiderit, fugit ; rclinquit
oës nafcimur & imperatorcs &pauperes,æqualiter & oues: non poteft ita dolere alieno , quomodo dolet
morimur. Aequalis enim conditio eft. d •J Vos au atri & matri. Dicamus & aliter: Surge qui pro no
tem ficut homines moriemini.) Videtis ergo quoniam 觀 paffus es, pro nobis mortuus es : fürge, & fal
qui homo eft, moritur. Deus enim non moritur. Et ua nos. Dicamus aliter: Qui uenifti humilis & con
Adam quàmdiu feruabat præceptum, & deus fuit,non temptus : ueni quafi iudex, & uindica nos . Surge
mortuus eft. Poftquàm uero guflauit de arbore illici deus, iudica terram. Videte fignificantiam proprie
Gen. 2• c ta, ftatim mortuus eft. Denique dicit ei deus: In qua tatefque fermonum. Non dixit : iudica cælum, fed
cunque die guſtaueris, morte morieris. Melius ha terram. Ergo terra iudicatur, non caelum.Si ergo ter
bet in Hebræo: Vos autem ficut Adam moriemini. ra iudicatur, & non caelum: ergo in caelo peccata non
Sicut ille eieëtus eft de paradifo,fic & nos eic&i fumus, fiunt:fiautem fierent in cælo peccata, diceret:Surgo
e • T Et ficut unus de principibus cadetis.) Quoniam deus iudica terram & cælum. Et uidete clementiam
dixerat, filijexcelfi omnes: hon poteft filius effe ex prophetiæ. Non dixit: interfice terram, fed iudica &
celfi, nifi & ipfe excelfus fuerit. Ego dixi ut omnes uos falua. Non dixit,iudica per angclos, iudicaನಿ mini
excelfi fitis, ut ego excelfus fum. Vos uero ficutunus ftros tuos.Illi enim fi iudicauerint, non pofTunt mife
de principibus cadetis.Qgoniam excelfi eramus, pro reri: quia executores funt fententiæ tuæ.Tu uero fiiu
pterea cecidiffe dicimur.Vbi funt qui dicunt diabolü, dicaueris, poteris ipfe mifereri. Surge deus,iudicater
diabolum effe faétum? Vbi funt qui dicuntmalam na ram. Imperator poteft fuam mutare fententiam,prcfe
turam à deo creatam? Secundum Hebræum hic duo &tus non poteft. Propterea te iudicem deprecamur:
dicuntur: Vos autem ficut Adam moriemini.Sicut pa non contemnentes, {edprecantes. Homines etenim & - - - -
teruefter noluit audire praeceptum domini & cecidit ; angeliad comparationem tui crudeles funt. Tu folus : .
ita & uos moriemini. Ergo illud de Adam diélum eft. mitifsimus iudex es. Vultis fcire quoniam deus cle º

Hoc uero quodfequitur: Et ficut unus de principibus mens eft iudex,& omnis homo crudelis eft? Dormien- Matt. 13. b
cadetis: quis eft ifteunus de principibus qui cecidit? tepatrefamilias inimicus homo zizania fuperfemina
Si uolueris dicere Adam, iam in ੰ uerficu uit. Seruiuolunt euellere, & dicit paterfamilias : Di
lis diétum eft:Vos autem ficut Adam moriemini.Si mittite ut fimul crefcant: ne cum zizania dc frumento
mulque uidete fignificantiam uerbi. Vos autem ficut euellitis, eradicetis fimul&triticum. g 4 Quoniamtu
Adam moriemini. Quoniam Adam mortuus eft, & hæreditabis in omnibus &c.) Propterea te iudicem
deprcca
 “I N P S A. L. M. V. M . . . LXXXII.-, 139
{A deprecamur: quia omnibus gétibus mifertus es.Qua tui: nullum alium auétorem, nifi te querimus. С
re non dixit: tu poßidebis omnes gentes;fed,tu haere c •{Ne taceas,ncq;compefcaris deus.) Nos tacemus,
ditabis? Vbicunque haereditas pohitur, ibi mors ante tupro nobis loquere. Iuftiuoxeftquae dicit : Neque
蠶 . Propterea hgredes & cohgredes dicimur. compefcaris deus. De iuftitia fua fecurus eft.
gredes dixit Chrifti: quia pro nobis mortuus eft. d •|Qgoniam ecce inimicitui fonuerunt.) Poffumus
cohæredes: quia nobifcü fecundum Tropologiam
regnaturus eft: Tu hære tu hæreditabis in omnibus gentibus. * de eccleſia interpretari, &
ditabis: Mififti enim fer hærefibus. Poffumus au
uos tuos, reuertamur ada : Canticum pfalmi Afaph. T LXXXII. tem fecundum literam in
poftolos,alium in circunci C Eus
ceas,quis fimilis
neque erit tibi ?deus.
compefcaris * ne ta. terpretari de populo Iu
fionem, alium in gentes. dæorum, & de cæteris gen
Quàmdiu Moyfen mife d Quoniaih "ecceinimici tui fonue tibus, quae in circuitu ex
ras, quàmdiu Efaiá, quàm ° runt , &* qui oderunt te extulerunt caput. pugnant Iudeam. Quo
diu Hieremiam , quamdiu niam ecce inimici tui fo
alios prophetas,notus erat
' Super populum tuum malignauerunt çon nuerunt. Vocem & detra
in Iudæa deus, in Iſraelma š filiū, & cogitauerūt“aduerfus fančtos tuos. ćtionem aduerfariorű fo
um nomen eius. In mo ' Dixerunt,üenite & difperdamus eos de gen nitum uoluit appellare.
蠶 terra nominis dei no ' te:&' non memoretur nomen Ifrael ultra. Quoniam ecce inimici tui
titia ferebatur. Mififti Pe k Quoniam cogitauerunt unanimiter fimul: fonuerunt. Videte quid
trum pifcatorem,qui dimi " adderfus te teftamentum difpofuerunt: ta dicat: Sonuerunt, hoceft,
ſeratrete qui ab opere cal " bernacula Idumacorű" & Ifmaelita: Moab quafi cymbalum tinniens:
lofam habebat manum. fic fonuerunt auribus me-,
Non miſiſti oratorem, no& Agareni: Gebal,& Ammon,& Amalech: is. Sonus proprie dicitur
mififti philofophum: Mi alienigen.e cum habitantibus Tyrú.Etenim
Affur
cum auditur tantummo-,
fifti hominem rufticanü, do ſonus, &uox non intel
hominem pifcatorem.Ifte - ligitur. Ergo quod dicit
pifcator, ifte rufticanus de Hierofolyma perrexit Ro hoc eft.Illi quidê loquebátur,& quafi uólebânt me ar
mam, & rufticanus cœpit Romam, quam eloquentes guere: cæterű ego nõ quaſi uocē, ſed quafi fonű audie
Rom. 15. “ capere non potuerunt. Rurfum iuit Paulus apoftolus, bâ. e • JEt qui oderunt te,extulerunt caput.) Videte
& de Hierofolyma praedicauit ufque in Illyricum, & quid dicat: Ergo qui eleuat caput,odit deum.Superbis Iacob.4. &*
praedicauit ubi non erat prædicatum euangelium, ne gratiâ Et qui ode- 1.Pet. 5.b
íuper alienum fundamentum poneret gdificium. De runt te,extulerüt caput. Si caufam habes cótra aliqué:
inde dicit,quòd de urbe Roma iret ad Hifpaniam.Vi fitibi detrahit frater tuus,& tu es humilis pro Chrifto,
dete Paulum perfecutorem, qui in Iudea fuerat perfe & ille fuperbus propter diabolü, tu imitaris eü qui di- D
cutor, predicat gentibus. Vbi funt qui predicant Ale cit:Difcite a me, quia mitis fum, & humilis corde.Ille Matthi, .d
xãdrum Magnüm Macedonum Imperatorem, quòd autem qui erigitur,illum imitatur qui dicit: In celum. Eſa. 14-c
Ᏼ in breui fpatio uicerit tantas gentes: Habuit exercitü, afcendam, fuper fydera cæli ponam thronum meum,
habuit & ingentes turbas, & non tale aliquid potuit, ero ſimilis altiſsimo. Et qui oderuntte, extulerunt ca
a.cor. 11.b. {ed modicum quiddam. Ifte uero Paulus quondam put. f •TSuper populum tuum malignauerunt confi
perfecutor fuit, qui dicebat: Et fi imperitus fum fer lium.) Sufficit alicui, fi populus dei fit. g TCogita
mone, non tamen fcientia. Qui foloecifmos facit inlo, uerunt aduerfus fančtos tuos. ) Hoc interpretatione
quendo, crucem Chrifti portat, & quafi triumphans non indiget. LegifIe, intellexiffe eft. h •[Dixerunt:
6mnes capit. Totum orbem fubegit ab Oceano ufq; uenite, S diſperdamuseos de gente.) Etnon ſitgens:
in mare rubrum. Dicat aliquis: Hoc totum lucri cau quia populus dei eft. i M Et non memoretur nomen
fa fecerunt. Hoc enim dicit Porphyrius: Homines ru Ifrael ultra.) Non memoretur hic, qui fenfu uideat
{ticani & pauperes, quoniam nihil habebant, magicis deum. x M Quoniã cogitauerunt unanimiter fimul.)
artibus operati funt qugdam figna. Non eft autem grå Infelices nos: Infelixpópulus dei, non poteft in bono
defacere figna. Nam fecere figna in Aegypto Magi tantam habere concordiam, quantam mali habcnt in
Exod. 7.b cótra Moyfen. Fecit & Apollonius,fecit & Apuleius. malo. 19f Aduerfuste teftamentum difpofuerunt ta
Infinita figna fecerunt. Concedo tibi Porphyri,magi bernaculaIdumgorum.) Videte nominum facramen
cis artibus figna fecerunt,ut diuitias acciperenta diui ta. m •T Tabernacula Idumacorù & Ifimaclitç,Moab,
tibus mulierculis,quas induxerant: hoc enim tu dicis: Agareni, Gebal,& Amalech,alienigena cum habitan
quare mortui funt? quare crucifixi? Fecerunt & alii fi tibus Tyrii: etenim Affur uenit cü illis: faéti funt &c.)
gnamagicis artibus, fed pro homine mortuo nö funt Vndecim funt qui pugnant aduerfus fanétü. Quoniâ
iiiortui,pro homine crucifixo non funt crucifixi.Sciüt ergo pugnauerunt contra fànótos,ad perfeétum nume.
ifti hominem effe mortuum, & moriuntur fine caufa? rum,ideft, duodecim, uenire non potuerunt.Taber
Felix ergo noftra uiëtoria, quæ in fanguine apoftolo nacula Idumæorum. Non habent domus fundamen
Šcáta efi. Fides noftra non probatur, nifi per tum;fed tabernacula, quae cito pertranfeunt. Idumæa
illorum fanguinem. Benedicamus ergo deum:cuieft dupliciter interpretatur: aut fanguinea,aut terrena Vi .
gloria in faecula faeculorum, Amen. dete ergo qui pugnant aduerfus fanétos.Tabernacula
ä €[Canticum Pfalmi Afaph.) Ifte pfalmus uocem Idumaeorum terreni & Iſmaelita. Iſmaelite interpre
prophctae continet collaudantis deum. Ait crgo : tantur, obedientes fibi : Hoceft, quodcunque cor hf -

Pfalmus LXXXII. – buerit & mala cogitatio,ftatim faciunt. Própterea di º,

Ꭰ Eus quis finilis crit tibi?)Qgia nullus eft fimilis citurinEzechicle; Filihominis loquercaducrfus pro- Ezech is a
phetas,
 $46 C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M. I.
$ phetas, quifequuntur cor fuum, & quodcunque imi -mine quantam habent fupcrbiam :quoniam cum tan- G
pellit cogitatio, faciunt. Nos autem non dcbcmus fc to ueniunt exercitu: quoniam Nabuchodonofor ha
qui cogitationem noftram: nec dici Ifimaelitae, hoceft, bcnt principem Aflyriorum:quoniam fa&ti funt in ad
obcdientes fibi: fed Ifimael,hoceft, obedientes deo. iutorium filijs Lot: quoniam hoc agunt quod agunt
Moab expatre, hoceſt, recedentes à deopatre.Aga dæmones: quoniam fuperbia ipforum ufqüe adte clc-
reni, Profelyti. Qui cum uata eft; propterea te de
deberent eſſe habitatores Affur uenit cum illis: faéti funt in adiuto precor, ut ad ignominiam
dei, Proſelyti facti ſunt. * rium filiis Lot.* Fac illis ficut Madian & ſuam, non à uiro uincan- .
Gebal interpretatur, ual tur, fedämuliere. c Fa
lis uana. Gedicitur uallis. “ Sifare , ficut labin" in torrente Cifon. &ti funt ut ftcrcus terrae.)
Baal uero interpretatur, $ Difperiunt in Endor : * fa&i funt ftercus Qui ? Madian & Siſara &
uana. Ifti ergo qui contra * terræ'.° Pone principes eorum * ficut Oreb Habin. Iſti tres faćti funt
deipopulum fuht,n6funt * & Zeb & Zebee & Salmana. Omnes prin ſicut ſtercus terrae.Madiâ .
demonte, fedde ualleua interpretatur relinquês iu
' cipes eorum 'qui dixerunt, hæreditate pof dicium.Quicúque
na. Et Ammon interpre § fidcamus fan&uarium dei. * Deus meus po pugnat
tatur, populus turbidus, A contra populum meum,
hoceflT, qui confidunt in ne illos ut rotam : "ficut ftipulam ante fà non cogitat futurum cfTe
multitudine, & nö in fim ciem uenti. Sicut ignis qui comburit fyl iudicium. Sifara interpre
‫עמלקו‬ plicitate. Amalech inter ' uam, '& ficut flamma comburens montes. tatur equiuiſio.Iſti qui pu .
pretatur, lingens terran. Ita gnant contra populütuñ ,
Quicunque enim pugnât non funt de grege tuo &
aduerfus populum dei, non comedunt caeleftcm panê, dcpccoribus tuis, fed de equis qui infaniunt in femi
fed linguiit terram ficut ferpens. Alienigenae. Vbi di nas.Ifti crgo equi femper parati in prælium fùnt.Si
citur, alienigenae, in Hebraeo habet,Philiftijm. Phili cut Iabin. Iabin interpretatur intellcótus, Quiſibiin
ftijm uero interpretantur, cadcntes potione,hoceft, ſua ſapientia confidunt, & non in gloria dei. Facti ſunt
qui inebriati funt dc calice diaboli, & inebriati cecide ut ftercus terrae. Illi qui gloriabantur in excercitu:
runt.Cum habitantibus Tyrum.Tyruslingua Hebrga qui habebant principem Affur , & dicebant : in cæ
dicitur* zor : quod interpretatur, tribulatio & an lum afcendam, non folum interram ceciderunt, fedin
gutia Qui debuerante(Ieperegriniinito faculo, fa terra ftercus faéti funt. d •I Pone principes eorum.)
&ti funt habitatorcs. Ifti ergo qui expugnant populum Quorum? Qui pugnant contra populum tuum.
, dei, habitantin Zor, hocêft, inauguftia &tribulario e φ Sicut Oreb & Zeb & 眾讚 & Salmana. Om
H
ne animae fuae.Iftc ergo tantae gentes,quae pugnant ad nes principes corum.) LegifTe uos puto hifloriam in
uerfus fan&um, uideamus quem habeant 蠶 Iudicum libro: quoniam Gedeom qui uocatur alio no Iu. 6. &• 7,
Saluatorem, an diabolum. Quid fequitur? Etenim AC mine Hierobaal,pro populo dei pugnans,hos quatuor
fur uenit cum illis. Affur Nabuchodonofor aduerfa reges uicerit & interfecerit eos. Videte quaies funt
rius dei, qui populum dei duxit in captiuitatem, licet principes Madianitarum, qui reliquerunt iüdiciü dei.
uideatur gentes habere plurimas pro fe dimicantes: ta Orcb & Zcb & Zebcc & Salmanâ. Quis putar in iftis
men principem habent Affur, hoceft, diabolum. Fa uerbis cffe myfteria Saluatoris?Legüthocphilofophi,
ćti ſuntinadiutoriumfilijslot. Lot interpretatur, de & irrident. Legunt rhetores,& putant e{Ic delyramen
clinans. Daemones ante fi;erunt angeli, & poftca cum ta.Non folum autem rhetores,fèd & Iudaei rioh habent
diabolo ceciderunt, & faâi funt íàtellite§ cius, ficut clauem fcientiæ: quoniam uelamen pofitum eft ante
«Apoc.12.а fcriptum eft in Apocalypfi Ioannis:Quia draco ceci oculos eorum. Oreb interpretatur föramen , in quo
dit, & traxit fecum tertiam partem ftcllarum. Ergo coluber ingreditur. Zeb interpretatur lupus.Videte
quid dicit:Ifti qui uenerunt cum tantis gentibus,& ex nomina principum aduerfariorum Chrifti. Zebee,ho
pugnauerunt populum tuum, & uenit cum eis Affur, ftia, hoc eft, quos lupus fuffocauerit: Et Salmana,per
& principem habent diabolum, faéti funt in adiutoriü fe&ti in malitiâ. Vidéte ergo mominum facramenta.
filijs Lot, hoceft, dæmonibus.Qui à te declinauerunt, f WT Qui dixerunt: haercditate pofsideamus fanâua
hoc operantur quodSc daemones.Videtis quia diffi rium dci.) Dixerunt, fed non perfecerunt: quia domi
cillima loca funt: uidetis quia obfcura funt, & in fin nus pugnabat propopulo fuo. g •] Deus meus pone
gulisfermonibus magnafunt facramenta ; & neceßi illos ut rotam.) Videte clementiam prophetæ : Non
tate compellimurinucrbis Hebraicis, & plenis myſte precatur contra eos, fed pro 蠶 quid dicat:
rijs diutius immorari. Neque enim nunc rhetoricum Dcus meus qui deus es,omnium : mcus próprie dcus.
1ocum euentilamus,fed id quodà fpiritu fanéto diάum Deus meus pone illosuit rotam. Qgi quáfi fundamen
eft, interpretarinitimur. Nifi enim fic interpretemur, tum habent in malitia, non habeant fundamentum,
ut diximus, quid prodeft ccclefijs Chriftilegeretabcr ſed uacilent, Se non ſtent in malitia. h *T Sicut ,
riacula Idumæorum & Ifimaelitæ, & cæterâ nomina? ftipulam ante faciem uenti, ficut ignis qui comburit
Quoniam ergo uenerunt contra populum tuum, ui fyluam.) Sicut ftipulam, non ficut fruticntum. Sed
deamus quid eis imprecetur pfalmiifta. a 4 Fac illis fi ftipulam quod dicit, hoc eft, fi quis eft in eis ftipula
Iu. 7.& 8. cut Madian & Sifara,ficut Iabin.) Legiftis in Iudicum & palea, pcreat. Sicut ignis qui comburit fyluam.
libro : Ifte eft Madian, quem expugnauit Gedcon. Non dixitarbores frugiferas, 醬 ſyluam quae non ha
Iabin St Siſara iſti funt, quos expugnauit Debbora & betfruges.Si quis ergö ßipula eft, & nori habet fru
Barach. b T Intorrente Ciſon diſperieruntinEn mentum: ß quis fyluâ eft,& non habet fruges, hic pe
Ibid. 4. . dor) Debbora & Barach interfecerunt Sifaram prin rcat. i •J Sicut flamma comburens mótes.) Superbia
cipem militiae. Ergo quod dicit , uidete quid fit.Do in eis pereat. - -

M Ita
 ... I N P S.A. L. M. V. M. *, . LXXXIII. ' . 141
<A a • • f Ita perfequeris illos in tempeftate tua, & in ira tesfiierint, nö intrabunt in regna caelorum, fed dixit, c
tua.)Quid? Occides cos? Non : fed; b
.bis eos.)Vt faluentur. c •I Implefacies eorum igno
T Turba 體 difficile diuites intrabüfia regna caelorü. Quàm
ile&a tabernacula tua domine uirtutum. Alijdefide- ,
minia.) Vt confundantur.Quare hoc? d •TVt quae rant poffefsiones:alij faeculiiftius diuitias : alijparere
rant nomen tuum domine) Vidctis ergo quianó con in iftius faeculi ecclefijs, & gloriam aliquam habe
traeos, fed pro falute ip reapud homines : mihi
£ofugº deprecatur; Deni- t Ita perfequeris illos in tempeftate tua,&in hoc ſolum deſiderium eſt,
que & in fequentibus ui uidere aeterna tabernacu
dete quid dicat. e •| Eru ira tua* turbabis eos. *Implefacies eorum la. Illa mihi dile&a funt
beſcant & conturbentur $ignominia : *& quaerent homen tuum do tabernacula, ubi cögrega
in faeculum faeculi &c.) mine . * Erubeſcant & conturbentur in ſæ tio uirtutum eft,nő uitio
Pereát fecundúhoc quód ºculum feculi, & confundantur & pereant. rum. Concupìfcit & defi
mali funt, & faluetur º * Et cognofcant quia nomen tibi dóminus : cit anima mea in atria do-
bonum eft.Denique
- le ui
uide- tu ſolusaltiſsimus in omni terra. -
mini, hoc eſt ſolum deſi
derium : hic folus amor
ម៉្លេះ P*?£j 8 In finem pro torcularibus filiis corepfal
nóabolitionem ſonat, ſed meus, utuidcamatria tua.
1IlllS • Pfalmus LXXXI II. Videte ordinem.Primum.
falutem.Qgidfequitur? H, Vàm dile&a tabernacula tua domi
f • T Et cognofcant quia defiderattabernacula, ta
nomen tibi dominus : tu . neuirtutum: concupiſcit & deficit bernacula quæ nó habent
folus &c.) Erigat fe qui ' anima mea in atria dfii.' Cor fundamentùm, tabernacu
uultut erigatur.Nos dica
- - - - meum & caro mea exultaue
1a quæ cito mutátur.Ta
% bernaculum enim femper
"runt in deüuiuü.* Etenimpafferinuenit fi mutatur,
omni terra. Quantumuis & huc illucque
aliquis exaltetur, nos ha bi domum,& turtur nidum fibi ubi reponat transfertur.Ceterum atria
beainus deum quo excel pullos nö funt quidem domus,
fior nemo eſt: cui eſt gio fedtaméhabét aliqua fiun
ria in faecula (acculorum , Amen. daméta,& de atrio intramus in domum. Ifte ergo pri
*[Infinem pro torcularibus filijs Corepfalmus) mum tabernacula defiderat, & poftea deficit,& amore
Tres funt pfalmi, quipro torcularibus praefcribuntur, tabefcit ut uideat atria, &cumfuerit in atrio,tûc dicit:
octauus, & octogefimus,& oRogefimustertius. Ostau? Beati quihabitát in domo tua. i M Cor mcutn & caro
praefcribitur Dauid : o&ogefimus uero praefcribitur mea exultauerunt in deum uiuum.) Difficile eft ut cor
Afaph:o&togefimus uero tertius filijs Core. Do uobis &caro alicuius in commune confentiant.Si enim fc- D
в *ု့ regulam, ut fciatis in fcripturis quidobfcrua cundum Apoftolum fpiritus pugnat contra carnem,& Gal. 5. cị
re debeatis.Quicunque pfalmus praefcribitur filiorum caro contrà fpiritum: quomod6 hic dicit, cor meum
Core, nihil tri[te habet, fed femper læta fignificat. & caro mea exultauit? Hoc nó poteft dicere, nifi ille
Quoniam enim Core,& Dathan, & Abiron fecerunt qui inamorem dei totamente defixus eſt. Cormeum
contra Moyfen,& à domino puniti funt: filij Core qui & caro mea. Illudeft quod dicit & in alio loco: Sitiuit Pfal. 62.4
non funt fecutipatrem fuum,aeterno gaudio benediâi in te anima mea: quàm multiplicitcr tibi caro mea. -

funt. Qgoniam autem Core interpretatur caluaria, &
manifeftum eftquòdcaluaria figiiificet locum refurre
&ionis: quicunque filius Coré eft, filius e{t refurre
Čtionis. ਖ਼ੈ: autem filius refurre&ionis eft, ni
hil poteft habcre quod triftc eft.
Pſaluaus Ι.ΧΧΧΙΙΙ.
Väm dileâa tabernaculatua domineuirtutú,
Oś
-
Iftaeft caro quae defiderat dominum,de qua in aliolo
co dicitur: Efuidebit omnis caro fàlutare dei.Illa au
tem caro de qua dicitur: Omnis caro fœnum, nö defi Efa.4o.b«*•
derat dominüm. Cor meum & caro mea. Vidc mihi Eccl. i4. •
aliquem abftinentem, qui mortcm carnis fuae, lucrum
putat animae fuae. Haec âutem carnis funt ieiunia & in
iuriae. Denique & Apoflolus quiddicit? Qgem tradi- i.cor. 5.b

& deficitanima mea in atria dfii) di fatanæ iníinterituin carnis, ut fpiritus faluus fiat.
Deindc dicitur: Beati qui habitant in domo Nifi caro mortua fuerit, fpiritus uiuificari nó poteft.
tua.Videte tria effe tabernacula & atria, &ad extre Propterea dicit & Apoftólus:Quando infirmgr> tüc ,,cor., a.e
mum domum. Quàm dileótatabernacula tua domine fortior fum. Confidéret feunufquifque quando ieiu
· uirtutum. Quae funt iftatabernacula? Videamus euan niolaffus eft & defe&us, quomodo anima uigeat,quo
gelium an nobis aliquam fignificantiam praebeat. Lo modo nihil aliud mens nifi de deo confiderat, qu9mo
tuc. i6. b quitur diis & dicit: Facite uobis amicos de iniquo dofemper dicat: quàm dileóta tabernacula tua domi
mammona, ut cum defeccritis, recipiantuos in æter ne uirtútum. x ^ •■ Erenim paffer inuenit fibi do
natabernacula.Videtis ergo quòd iniquum mammo mum, &turtur nidum fibi ubi reponat pullos, fuos)
na inito faculo deficit. #. ម្ល៉េះ quòdifte Interim fimpliciter interpretemur.Videtequid dicat.
iniquus iuftitiam praeparat. Mammona in lingua He Defidero dómine aeterna tabernacula tua : concupi*
braea diuitiae nücupantur: nö aurum, ut quidam putât. fcit& deficit anima mea in atria domini. Sedem ali
Deiniquo mammona. Vera eft&philoſophi quædá quam&nidulum animæ meæ& corpori meo habc
fententia: Oinnis diues aut iniquus, aut iniqui haeres re defidero.Aues quae libere huc atque illuc uagan
Matt. 19• e eft. Propterea dicit dfis atque Saluator, quôd diuites tur: tamen poftquäm uolauerint , habent locum &c
difficile ingrediütur in regnum cglorum.Dicataliquis: nidulos ubi requiefcant: Quanto magis anima mea
QuomodoZachæus ingre(Tus eftin regnum caelorum & caro mea débet fibi locum praeparare , ubi pof
qui diues fuit?Sed dedit diuitias, & ßätim commuta fit requiefcere ? Nunc altius aliquid afcendamus.
iiit diuitias regno caelorum.Nó dixit quicunquc diui Indoiìino confido: quomodo dicitis animæ meæ.
º
4.
tranfmigra
 743. C O M M E N T. D. H. 1 E R O N Y. M. I.
3E tranfmigra in montes ficut paffer * Videte erg6 quia ciat. Sanâus afcenfiones in corde fuo ponit; pecca-G
nemo tranfmigrat in mötes,nifi qui pafTer cft. 芷 tuitur tor difTenfiones. Quomodo qui fanéìus eft, quoti
Camm. z. c nidum fibi. Iftc eftturtur, de quó dicit in Cantico can die proficit: ita qui peccator cft, quotidie decrefcit.
ticorum: Voxturturis audita e(l in terra noftra.Tur · Beatus uir qui difponit afcenfiones in corde. Vidé
tur nidum fibi, Turtur eft animal caftitatis, Turtur nó te confequentiam fcripturarum: * :
habitat in humilibus, ſed d •II Etenim benedi&io
femper facit nidos fibi in pullos fuos. Altaria tua domine uirtutum : nes dabit legiſlator) Di
cxcelfis arboribus. Sicut
crgo pafTer & turtur aues * fex meus & deus meus.* Beati qui habitant cataliquis. Inualle lacry.
in domo tua domine, in fæcula faeculorum marum in loco quem po
galtifšimę nidos fibi in fu fuit: ad agonem, hoceft,
blimioribus faciunt:fic er * laudabunt tc." Beatus uir cuius cft auxiliô ad certamen : quare po
麗 tabernacula & atria & º abste: aſcenſiones in corde ſuo diſpoſuit, fuit ad agonem,quare pu
omus non funt in humili in ualle lacrymarum in loco quem pofuit. gnare nos uoluitº Refpõ
ifta terra, fed in excelfo, * Etenim benedi&ionem dabit legiflator : dit ſibiipſipſalmiſta,& di
hoceft,in regnis cælorum. * ibunt de uirtute in uirtuté: 'uidebitur deus cit:Propterea in loco ifto
Deniq;uidéte quid dicat. * deorum in Sion. Domine deus uirtutum , pugnare nos uoluit, u£
a ºſſ Beati qui habitant pofsit tribuere coronas.
in domo tua.) In taberna exaudi orationem meam , auribus perci Etenim benedictiones da
culo nó habitamus, fed pe $ pe deus Iacob : * Protector nofter afpice bitlegiflator Ifte legiflas
regrinamur. Et in atrio * deus,& refpice in faciem Chriftitui.' Quia tor, hoceftagonithetano
quamdiu fumus, nö inha mclior eft dies una in atriis tuis, füp millia. ftcr propterea nos pugna
bitamus, ſed peregrina Elegi re uoluit, ut nos poßit be
mur.De atrijs enim tranfi - nedicere. Videte confe
unus in domum. Cum autem uenerimus in domü,quid quentiam. Quae funt autem benedi&iones iftius ago
dicitur ? Beati qui habitant in domo tua: Domus quae nithetæ ? e •| Ibunt de uirtute in uirtutem.) Hic
habct fundamciitum. Quoniam de domo nobis exire uincunt, ut ibi coronentur. Si hic uir fortis apparue
non licet, de atrijs licet. ' Inualle lacrymarum in locô. rit, ibi robuſtior fit. Ibunt de uirtute in uirtutem. Er
quem pofuit.Vbi dicitur in ualle, necefle eft ut econ gonifihic habuerimus uirtutem, ibi uirtutem maiorë
trario intelligamus & montem. Ergo quicunq; difpo habere nópoffumus. Neque enim dixit : ibunt de im
nitafcenfiones in corde fuo, ubi pofitus eft? In ualle becillitate in uirtutem, ſed bunt de uirtute in uir
Jacrymarum. Confideremus quòdin ualle fumus, non tutcm. Vis ibi efTe fortis? Antehic efto fortis.Vis:
. fumus in monte, non fumus ih paradifo: nec in para ibicoronari? Hic pugna. Ibunt deuirtute in uirtutem.
F diſialtitudine, ſed in humilitate terra, maledictieter Poffumus & aliter dicere. Chriftus dei uirtus & dei §; Cor. 1.d
ræ, malediétæ quæ nobis tribulos & fpinas gencrat, fapientia. Qgi hic habuerit uirtutem, & ibi habebit H
Gen. 3. 4 quæ cibus ferpétis eft, de qua dicitur ad Adam: Terra ipfam uirtutem. Ibunt de uirtute in uirtutem. Quid
es,& interram ibis.Quàm diu ergo fumus in uallela habebunt lucri, cum ierint de uirtute in uirtutem? *
w
: crymarum, non debemus ridere, fed plorare. Propte
- - - - - - - -
Quid habebunt praemij? f •] Videbitur deus dco
maii. 5 * à rea dicit & dominus: Beati flentes, quia ipfi ridebunt. rum inSion.) Beati mundo corde : quoniam ipfi deum: Matt. r. «
Interim ergo dum fumus in ualle lacrymarum; faecu uidebunt. Sufficituiétoribus: fufficit eis qui pugnaue º

lum hoc làcrymarum eft, non gaudij.Non debemus runt facies Chrifti. Deum uidere, infinita coróna eft.
, £ ridere, quoniam hoc fæculum & hoc tempus lacry Videbitur deus deorum in Siom. Quanta lætitia eft,
, , marum eft, illud gaudij. In ualle lacrymarum, in loco quanta felicitas ire de uirtute in uirtutem ; & hoc:
uem pofuit.Quid eft quod dicitur : in loco quem po ipfum habere præmium ut Chriftum uidere merea
uit. In loco, hoceſt, inualle lacrymarum. In locoque mur. g MT Prote&or nofter afpice deus, & refpi
pofuit. Deus nos pofuit ad certamen, ut femper in hoc ce in faciem Chriftitui.) Videte quid dicat: Et refpi
pugnemus. Locus ergo ifte,hoceft,uallis lacrymarum, ce in faciem Chrifti tui. Et deprecatur homo, ut pa- ,
hoii eft pacis, non eft fecuritatis, fed ccrtaminis atque terafpiciat infaciem filij.S&d uide quid dicat. Qüo
2,Cor. 13.4
bellorum. b •| Beatus uir cuius eft auxilium abs te.) mam dixit Apoftolus : An experimentum quaeritis
' Nos quidem defideramus tabernacula & atria & domü eius quiinmcloquitur Chriftus. Et rurfum ipfe Sal d
tuam, fed hoc ipfum ut capere po(simus, non eftuir uator dixit: Quiüos recipit, merecipit. Erg6hoc eft Matt. **•
tutis noftrae, fed auxilijtui. c •{ Afcenfiones in cor quod dicit:refpice in nos, In nobis enim refpicis fi ", -º v \
de fuo difpofuit.) Quis difpofuit afcenfiones in corde lium tuum, qui habitat in nobis, h •T Qùia me- * '
fuo ? Beatus uir cuius eft auxilium à domino: ille di lior eft dies una in atrijs tuis fuper millia) Videte quid
fpofuitafcenſiones in corde fuo. Quicunque fanátus dicat:Diesuna. Putataliquis ſicintelligendum: Me
eft, quotidie in priora extenditur,& præteritorum ob lius mihi eft in regno cælórum parum habere quàmi
1iuifcitur. Propterea dicütur & in pfaltcriopfalmigra-. “hic totum, hoceft, in ifto faeculo. Eft quidem & ifta
duum quindecim, & primus dicitur: Ad dominum intelligentia non mala.Sed nos dicamus. Si poßit fie
cum tribularer clamaui. Et in fecundo: Leuaui ocu ri, ut aliquis una die efTet in regno caelorum, & poftea
los meos in montes, unde ueniet auxilium mihi. Et in praecipitaretur, reéte diceret: Melius eß dies una in
tertio: Lætatus fum in his quæ dicta funt mihi: & fem atrijs tuis. Nunc uero quod dicit una dies, hoceft » * '
per procedit, & proficit, 8 aſcendit in ſublimiora. quod dicit in regno cælorum . Vna illa dies non
Quod dicit,hoceft, afcenfiones in corde fuo difpo habet noétem & tenebras , {ed fempcr lux eft.
fuit: Felix eft 醬 quotidie proficit : qui non conſide Qui ergo una die in regno caelorum fuerit, femper
rat quid hcri fecerit, fed quid hodic faciat, ut profi ibi eft: . . . . . . . . . . . . !

* ,, .
--
-
"I Elegs
 I N P S A. L. M. V. M. Ι.ΧΧΧΙΙΙΙ. 14.3" -

A a •f Elegi abie&us effe in domo deimei,magis quàm Bethel. Bethel domus dei. Diligenter animaduertite. C -

habitare in tabernaculis peccatorum.) Hoc eft,quod Quicunque in Hiericho eft,& uult ire ad domum dei,
mart. ■ ■.V etiam Saluator ait de Ioanne : Amen, amen dico uo neceffe e[tutafcendat. Ergo de Hiericho Core nofter,
is: ម្ល៉េះ inter natos mulierum non eft maior Io hoceft,Elifeus, afcendit in domum dei in Bethel, &
anne Baptifta. Deinde dixit, quiaipfe eft angelus. Et egrediuntur de Bethel, hoceft, de domo dei, hoceft,
deinde dixit: Qui autem de fynagoga ubiprius fue
minor eft in :g? glo- * Elegi abie&us effe in domo dei mei, magis rat domus dei, egredium
*um , maior eft illo. Sen tur pueri quadragintaduo
{us ibiifle eft. Ioannes in- B quàm habitare in tabernaculis peccatorü .
ter omnes homines maior Quia mifericordiâ & ueritaté diligit deus : & illudunt Elifcum, & 4. Reg. z. d.
Core noftrum, & dicunt:
Jíííííííííííííííá jgratiam & gloriam dabit dominus.“Non Afcende calue , afcende
eftangelus.Ifte autem qui priuabit bonis eos qui ambulant in inno calue. Ille uenit ad domü
interfâ angelus eft, incae fcentia : * domine uirtutum,*beatus homo fuam,& irrideturà paruu
lorum regno nouiſsimus f qui ſperat in te. lis Bethel. Verum Elifeus
eft,
nor hoceíí, ab angelismini-
eft.Quiautem mi- ,g In finem filiis Core Pfalmus LXXXIIII
e
illepatientißimus, qpro- .
Enedixifti domine terram tuam : pterea uenerat in Bethel
mus eft in regno cęlorum, i ut faluarct, refpexit fe ali
hoceft, angélus:maior eft r auertifti captiuitatem Iacob, * Remi 蠶 refpexit,& iußit.
ab ifto, qui in terra omni- ! fifti iniquitatem plebis tuæ:'operui e faltu exire duos urfos,
bus maior eft. Hoc eft er- " fti omnia peccata eorum." Mitigaſti omné & ႏိုင္ဆိုႏို့ quadra
驚 quod nunc prophcta -
113 IIl 蠶 蠶 , hoceft,
inta duos pueros.Sic &
icit: Elegiabiectus eſſe
in domo deimei, hoceft, minimus cffe uolui inregno nofter Core,cum ueniffet in Bethel, &uellet afcëdere,
czlorum, quàm in ifto fzculo ណ្ណ ဂြို့ abieëtus irrifusàparuulis,iubet exire duos urfos,hoceft,Vefpa
effe in domo dei mei, quàm habitare in tabernaculis fianum &Titum, & interfecerunt quadraginta dúos
peccatorum.Tabernaculanonhabent fundamentum, pueros.Qui funt ifti quadraginta & duo pueri? Ab
fedpertranfeunt.Tamen qui peccator eft, nunquàm aſcenſu Chriſti uſque ad ſubuerſionem Hieruſalem,
incólit terram, fed inhabitat & poßidet. b TQuia quadraginta & duo anni funt Diligenter afpicite,& fic
mifericordiam & ueritatem diligit deus) Duo diligit inuenietis. Dedit itaque illis locum paenitentiae quadra
deus: mifericordiam & ueritatem. Si tantum miferi ginta & duos annos poft refurreétionem fuam, cum ad
cors effet, omnes nos ad peccata prouocaret.Si tan Bethelafenderer. Sed quoniam illi irridebant: afcen
tum ueritaté diligeret, nemo fpcm haberet pænitétiae. de calue, afcendecalue;cgrefsi funt duourfi, & inter
B Propterea duoqüaerit, ut ex altero alterüteimperet.Si fecerunt illos. Pfalmus LXXXIIII. D
peccatores, audi mifericordem deum,& noli defpera Bnedixifti domine terram tuam.) Dé aduentu di
re, ſedage paenitentiam. Si uero iuſtuses, noli negli
ens effe;quia deus clemens cft: quoniam deus&iu
Ᏼ citurSaluatoris. Hoc proprie ſecundum hiſtoria:
Caeterum fecundum Tropologiam, cum dixeri
駕 eft, & aeritatem diligit. c MJ Gratiam & glo mus dehiftoria, poftea dicemus. Benedixifti domine
riam dabit dominus.) Non dixit gloriam & gratiam terram tuam. Hoc diximus de aduentu Saluatoris.Ter
dabit, fed dixit gratiam & gloriam dabit dóminus. ra quae te offenderat, quae idolatrijs fuerat inquinata,te
Primum donat peccata , & poftea coronat. ueniente faluata eft. Benedixifti domine terram tuam,
d q Non priuabitbonis eos qui ambulant in inno Loquitur peccator poftea ueniam confecutus. Benedi
centia) Meliushabet in Haebræo, in perfe&ione. In xiftidfieterrátuam. Licet tribulos & fpinas attulerit,
nocentia enim non eftperfeéta uirtus:quoniam qui in tamen creatura tua eft,& ideo faluata 黑 iſ Auertiſti
-
nocens eſt, niſi habueritprudentiam, non eſtperfectae captiuitaté Iacob.) Eorum qui in Chrifto crcdiderunt.
confummataeque uirtutis. Propterea dicit etiam in Aüertifti captiuitatem Iacob . Quicunque in peccatis
&fatt. 1 o. b euangelio : Eftote prudentes ut ferpentes, & fimpli eft,captus tenetur. x M Remififti iniquitaté ੇ tuae.)
ces ut columbae. e •I Domine uirtutum.) Videte Nonpropter opera eorum,fedpropter mifericordiam
quid dicat : Domine uirtutum. Ergo quando peccata tuam faluafti populumtuum. 1 sT Et operuifti omnia
aliquahabemus innobis, deus qui dominus uirtutum peccata eorum.)Vfque ad finé de aduehtu Saluatoris
eft, non eft dominus nofter: quia dominus non eft pfalmuseft,ficut dixit mifericordia&ueritas. Verun
peccatorum, fed iuftorum. f T Beatus uir qui fpe tamenprope timentes eum falutare ipfius,ut inhabitet
irat in te.) Ille fperat in domino , qui confcientiam gloria interranoſtra. Vere enim gloria dei habitauit
non habet peccatorum , qui oculos liberos ad caelum interranoftra,& deinde iuftitia dec¢lo profpexit.Etc
ဂ္ယီဒီးဆ်ို
leuat. Itte fcit non offendifTe (e dominum nimdfsdabit benignitatem Quambenignitate?Ter
faum: cui eftgloria in faecula faeculorum, Amen. ra noftra dedit fru&um fuum. Maria terra noftra,caro
g •I In finém filiorum Core.) Pfalmus hoc titulo noftra, dedit fru&um fuum.Iuftitia ante eum ambula
aenotatur. Frequenter dixi, ubicunquetitulus eftfi uit. Iuftumfru&um deditterra uirgo. Hoc interim di
iorum Core, nihil trifte eft, fed femper laetum. Tri ximus fecundum hiftoriam; nunc dicamus fecundum
ßitia enim patris, filiorum gaudio confolatur. Deni Tropologiam. Remififti iniquitatem plebis tuae. Nc
que diligenter 醬 relegite, & ubicunque inue mo dimittit, nifi quod debetür. Operuifti omniapcc
neritis titulum filiorum Core, nihil trifte reperietis. cata eorum.Virtútibus operuifti,&propterea pecca-
Frequenter dixi Core, quod interpretatur calüariae lo tanöparent. Acfi diceret: Iniquitatem operuiftiiufti
cus: neceffe eftut laetum aliquid fignificet. Denique tia: impudicitiam, operuiſti caſtitate: nigredinẽ,ope
quis cft ifts Core a Qgi dc Hicrⓞ aftendebatiດ ruiftigándorc. m çf Mitigafti omncm iramtuam:
auertiſti
 ‫مه‬ O M M E N T D. H. l E R O N Y M I.
.C
E auertifti ab ira indignationis tuæ.Conuerte nos deus ta, quae fcripta funt ; & quomodo leprofiis ingreditur G
falutum noftrarum.) Videte quid dicat.Tu quod in te in fynagogam: quomodo gallinatollitur & obtorque
fuit, auerfus es ab irapropter clementiam tuam. Con tur illi collum.Deinde dicitur de fanguine, quomodo
uerte nos deus.Tu auerfüs ab ira, nos auertiftià pecca afpergatur: dicitur de aqua, dicitur de hyfTopo, dici
tis. Conuertenos deus falutumnofirarum. Quarenõ tur etiam quomodo fcindantur illi ucftimenta, & fic.
dixit falutis noftrae,fedfa ingreditur in fynagogam,
lutum noſtrari ? Si ſemel ille qui leprofus fiierat. Si
iram tuam:auertifti ab ira indignationis tug.
peccaremus, una indige Conuerte nos deus falutaris nofter, & auer fecundum literă legamus,
remus falute. Multa pec quid nobis prodeft quod
cauimus,proptereamultis te iram tuam à nobis. Nünquid in æterfiü legimus? Siuero conücrfì ,
indigemusfalutibus. irafceris nobis : aut extendes iram tuam à fuerimus adcor,ſiſpiritua
a ºſ Deus tu conuerfus “generatione in generationem.° Deustu có liter intellexerimus : uide
uiuificabis nos)Quâmdiu uerfus uiuificabis nos, & plebs tua lgtabi bimus quoniam leprofus
crgo ad nos dominus non turin te.“Ofende nobis domine miféricor non poteft intrare ad po
conuertitur , mortui fu
diam tuam , & fàlutare tuü da nobis .* Au pulum dei, niſi ſcindantur
mus. b M Oftende no ueftiméta eius, nifi quod
bis domine mifericordiä diam quid loquatur in me dominus deus : cunque claufum fuerit,re
tuam , & falutare tuum da § quoniam loquetur pacem in plebem fuam. ueletur. Denique uidete,
nobis.)Quòd Saluator de Et ſuper ſanctos ſuos, & in eos qui conuer quoniam ifte leprofus nifi
ſcendit, miſericordia dei ° tuntur ad cor.* Veruntamen prope timétes per fanguinem & aquam
c{t., Non ueniffet mcdi fell ſalutare ipſius,"ut inhabitet gloria in ter & hyflopum nó ingredi
cus, nifi ægrotarent pluri § ra noftra. Mifericordia & ueritas obuiaue tur fynagogam.Ergo & tu
mi. Quoniam aegrotabát runt
qui ufqüe hodie féprofus
plurimi, propterea uenit fuiſti, nõ apparebat lepra,
inedicus.Quoniam indigcbamus mifericordia, pro tua antequàm uenires ad fàcerdotem. Sed quoniam
pterea uenit Saluator. c T Audiam quidloquatur in ueniſti ad ſacerdotem, diſſuit ſacerdosueſtiméta tua,
mediis deus.) Multi putant quando loquitur Moyfes & quod te&tum uidebatur & fanum efle,oftédit lepro-.
& dicit: haec dicit dfis, & Efaias,& caeteri,& cum dici fum. Omnia peccata tua & lepram tuam pofuit ante
tur: faétum eftuerbum domini adEfaiam, fiue ad Eze oculos tuos:& ideo te reducit in fynagogam dei per
chiel prophetam: quonia forinſecus ſermo fiat, 8 per fanguinem & aquam. Per fanguinem, per pafsionem.
iftas aures audiat propheta quod loquitur à dominio: Chrifti: & per aquam, per baptifmum. Ergo poftle-, *
F Non eftita. Deriique & doiminus nöfter quid loqui pram fanari nö poteris, nifi per paßionem Chrifti &
Luc. 8. 4 tur ad Pharifaeos & Iudæos? Quihabet aures audien per baptifmum.Et cum hoc feceris, dicitur & ilhid: ::
‫ كمهلة‬. ‫ ط‬di,audiat. Efaias ait: Dominusaddidit mihiauriculâ. Aſperges mehyſſopo & mundabor:lauabisme & ſu Tfal, 5•.
Videte quid dicat: Dominus addidit mihi auriculam. permiuem dealbabór. Vfque hodie in Aegypto es :
Quoniam non habebam illam auriculam, quæ in cor quàmdiu non ueneris ad fanguinem & ad ajuàm, fal
de cib: addiditmihi ut dei pofsium audire fermones. uari nópoteris.Vis ut exterminator qui interfecit Ae
* Et nüc ergo propheta quodçunque audit,audit in cor yptum, nöte interficiat? Tolle hyſſopum, intinge in
de. Quando enim clamamus in cordibus noflris, abba anguine aſperge poſtes tuos. Exterminator cum ui
pater, & clamor ille filentij eft, & filentium auditurà deritſanguinem infróte tua,accedere nò poterir. Hoc
domino:fic & dominus loquitur adcor noftrum,quod totum quare dixi? Quia fcriptum eft ; & in eos qui
4
clamatabba pater. Ideo ergo nunc dicit propheta: cöuertuntur adcor. Ergo nö poterit deus loqui pacé
Audiá quid loquatur in me dominus deus.Tale quid plebifuae, nifi eis qui cóuertuntur ad cor. f •] Verü
fiabac. a. a & Habácucpröpheta dicit:Stabo incontemplatióne, tamen prope timéntes eum falutare ipfius.) Oftendo
& uideam quidrefpondeat mihi dominus, & quid re uiam falutis, domifericordiam,licet necdum conuer
fpondeam ad eum. Et audiam quid loquatur in me fus es adcor:tamé expeéto:do locum pgnitëtiae.Et hoc
ominus deus. Ergo & hoc quod dicit, audiam quid totum quid eft? g •|Vt inhabitet gloria in terra no
loquatur in me dominus deus? loquitur in corde :lo flra) Proptereate ad pænitentiam uocat,ut quilepro
quitur in fenfu. Vultis fcire qualis fit clamor cordis? fus eras, habeashofpitem Chriftum.
Vultis fcire quoniam clamor apud deum nóuocis, fed h TMifericordia, &ueritas obuiauerüt fibi, iuftitia
lacrymarum eft. Dicitur & in lamentationibus Hie &paxofculatæ funt) O quàm praeclara amicitia. Mi
2"ren.”.f remiae: Non tacuit 驚 oculi mei. d II Quoniá fericordia, &veritas obuiauerunt fibi. Peccator es:au
loquetur pacem inplcbem fuam.) Proprie dicitur hoc di quid dicat, mifericordia. Sanélus es, audi quid di
ge populo Iudaeorüm,qui in Chriftum credituri funt, cat&ueritas.Necſi peccatores,deſperes:nec fiiuſtus
Hoc eft deaduentu Chrifti. Dicitur & de fidepopuli es,fuperbias. Dicamusaliter. Duo funt credentes po
Iudaici, hoc eft, de apoftolis, & quicunque apoßolis uli, unus de gentium populo, & alius de Iudaeorum.
credidcrunt. Quoniam loquetur pacem in plebem 醬 repromiffum eft qüöd ueniret Saluator: nobis
fuam . Pax non dicitur, nifiquando bellum non eft. autem qui extranei eramus a lege dei,nö eft repromif
e º Et ſuper ſanctos ſuos, & in eos qui conuertuntur fum. Mifericordia igitur eft in populo gétilium, ueri
adcor.) Hoc eft, qui primum fequebantur carnem,& tas in populo Iudaeorum: quia quòd repromiffum eft,
poftea conucrtuntur adcor. Vt fciatis quia de Iudæis uenit, hòc eft, quod reprómiffam eft patribus, hoc
dicitu: 1 te ueriiculus, hoc eft, de his qui crediderunt completur in filiis.Iuftitia & pax ofculátæ funt.Vide
in $aluatorem : uidete exempla quæ dixiumus. Fac mi te qüid dicat.Iuftitia&pax6fculatæ funt. Ipfum cft
hi iudaeum legerc Lcuiticum,& omniailla facramcn quód fupra dixit : Mifericordia & ucritas. Miferi
cordia
 1 N p s A L M v. M ' ' " Lxxxv. - f4?
A cordiaipfum eft qüod&pax: ueritas autem ipfum eft £ •IIuftitia ante cum ambulat,{e,& ponet Inuià gref ○
quod & iuftitia.Siquidènim ad pacem pertinet, hoc fus filos) Nolite negligentes efTe. Itìitia ante eiiam
& ad mifericordiami: & fi quid ad ueritatem, hoc ad bulabit, & ponet iîuîâgrefTusfuos.videre quid di
iu?titiam. Videte ergo quid dicat: Iuftitia & pax de cat. g. us fu3s, ubi noin funt lapides, ubi non funt
ofculatæ funt,hoceft,mifèricordia &ueritas amicitiam fpinæ &tribuli, ubi æqualis e(l uia, ubi ambulare por
feccrunt, hoceft, & gen teft,ubi non poteft impin'
tiliü populus & Iudaeorü £ runt fibi,iuftitia& pax ofculatae funt.* Ve gere.Et nos ergo faciamus
ſub uno paſtore Chriſto b ritas de terra orta eft : * & iuftitia de cælo in corde noſtro siam do
eß. a qTVeritas deterra mino : de qua uialabora
loan. 14.4 orta eft.) Egofum uia,ui jprofpexit.* Etenim dominus dabit benigni bat & Ioannes, & clama- M
ta & ueritas.Ille qui dixit, *tatem:"& terra noftra dabit fru&um fuüm. bat in eremo, ut facerem?'
Εά. 1 Ie 4 ego fum ueritas, de terra * Iuftitia ante eum ambulabit, & ponet in
uiam diio: ergo & nüc di
ortus eft. Quae eft ifta ue uia greffusfuos. citur: Etponēt inuia greß
v.
ritas quae de terra orta eft? * Oratio Dauid.
с»
Pfalmus LXXXV. fus fuos.Vbi inuenituiâ,
Exiet uirga dc radice Ief o
Nclina domine aurem tuam , & exaudi ambulat. Licet antehabe
fe, & flos de radice eius bamus,pinas & tribulos,
exiet. Et in alio loco: Quo me , quoniarm inops & pauper fum ego. licet & lapides: diciturno
?/l, 73. t niam deus operatus eft fa Cuftodi animam meam, quoniam fàn bis in Eſaia: Er lapides de Eſa. s7. e
lutà in medio terrae.Quid * &usfum : " fàluum fac feruum tuum deus uia proijcite. Hoc autem *
dicis Manichæe, qui ne meus fperantem in te. Miferere mei domi propterea dicit: ne cú uo
gas carnem 蠶 Sal
' ne, quoniam ad te clamaui tota die: 'laeti luerit deábulare in uia no
uatoré? Ecce ueritas,ideft,
Saluator : de terra,hoceft,
* fica ánimá íerui tui: * quoniá adte domine ftra,impingat pedem fuá.
animam meam leuaui .' Quoniam tu do Lapides qui in uia funt &
«de Maria ortus eft. proijci iubentur, peccata
mine fuauis& mitis, & multæ mifericordiae
b W Et iuftitia de cælo noſtra ſunt. Non ambulat
profpexit) Iuftum cnim " omnibusinuocantibuste." Auribus perci in corde nofbro Chriftus,
eratut Saluator miferere pe domine orationem meam,& intende uo. fipeccatü aliquodfuerit : •
tur populofuo.Videte qd "ci deprecationis, meae." In die tribulatio ftatim impingit1 lapides.
dicat.O iufta iudicia dei, * nis meæ * clamaui ad te : ° quia exaudifti Et ponet iuia grefs° fuos.
& inueftigabiles uiae eius. P me. ° Non eft fimilis tui in diis domine, & Faciamus uiã, & ponet in
Veritas de terra orta eft, uiagrefTus fuos Iefus: cui
boceft, faluator. Et rur $ non eft fecundum opera tua. 'Omnes gétes ſit gloria & honor in ſæ
B fum : Et iuftitia de caelo ' quafcunque fccifti, uenient & adorabunt cula faeculorum, Amen.
profpexit. Iuftitia ipfe fal &orä te domine:& glorificabunt nomê tuú. f •IT Oratio Dauid.) Ifte
ùator cft. Quomodo de Quoniam magnus es tu,& faciés mirabilia: pfalmus uocem continet
terra orta eft? Quomodo tԱ CՏ noſtri mediatorisuenien
decalo proſpexit? Deter - . í … ,
tis ad pafsionem.
raorta cft, quòd homo natus eft: de cælo.profpexit, In finem uero ipfius prophetæ tenet'grationem.
uoniam deus femper in cælis eft, hoceft, natús qui * Pfalimus Ι.ΧΧΧV.
體 eft de terra : fed ille qui de terra natus eft, femper Nclina dfie aurem tuam &c.)Iuxta fragilitatem af- •
in cælo eft,hoceft,ficappârebat in terris,ut cælum fion fumpti corporis ad patrem fundit orationé.Secun
derelinqueret. Deus enim ubique eft, & ubique pro dumi deitatem uero fanélum fe dicit, ficut quödam
fpexit: quoniam donec pccca6amus, auertcbat ocu dixerat ad Moyfen:Sáëticftotc: quoniam ego fanéìus Leuit.'■,.a
losfuosà nobis. Quod dicit hoc eft: Iu(lum eft ut fi fum.h Saluñfacferuum tuã deusmeus perãtem ing: 2º É
gulus mifercatur operibus fuis, ut paftor mifcreatur te. Mferere mei die quoniamad te clamaui tota die)
gregi fuo. Nos populus cius fumus, nos creatura eius Formam ferui fufcepit,quam in omni tempore praefen
ງູ. Propterea ergo de terra ortus eft, & de caelo tis uitæ faluari precatur. Scit enim quia & fi fpiritus
.
profpexit, ut impleat iuflitiam fuam, & mifereatur promptus eft,caro autem infirma cftji M Lætifica ani
operi fuo. Denique ut fciatis quoniam iuftitiam non mam feruitui.) Atribulationibus præfentibus moeſtă.
«rudelitatem foriat, fed mifericordiam : uidete quid x T Quia ad te dfie animam meain leuaui.)Ad te eam
$dicat. c M Etenim dominus dabitbenignitatém.) refuſcitari credens. 1 TQuia tu dñe fuauis & mitis, &
Propterea profpexit de cælo, ut mifereatur operibus multç mifericordię omnibus inuocantibus te.) His qui
fuis. d J Et tcrra noftra dabitfru&um fuum.) Veri te depuro corde inuocant, mitem te præbes, & copio
vas quidem de terra orta eft.Hoc depraeterito. Nüc de fammifericordiam eis indulges. m J Auribus perci
futuro dicitur: Et terra noftra dabit fru&um fuum. No pe dominc orationem ႏိုင္ရန္ကို
intende &c.)Quoniâ
lite defperare: quod femel natü eft ex Maria, quotidie iuftapeto. n IIn die tribul, meae.) Hocetin die
&in nobis nafcitur. Et terra noftra dabit fru&üm fuü. paßiönis. o • T Clamaui adte) De cruce. p M Quia
Ex nos poffumus parere Chriftum fi uolumus. Et terra. çxaudiftime.)Vt commendatum tibi reftitueres fpiri- .
noflra dabit fruéîum fuum, de quo fiat caeleftispanis: tlllll IllCUIIIl. q] Non cft fimilis tui &c.) Non re
Ioan, 6. ©
g£ quo dicitur: Ego furn panis qui de cælo defcendi. peritur in intacੇ gentium, quificpoßituttuope
Haec quidé omniä diximüs de mhifericordia domini: fari. r • T Omnes gentes quafcunquc fecifti, uenient
guoniain propterea uenir ut faluaret humanü genus. & adorabunt coraiíte dorfiine,& glorificabuntnomé
Vergitafienfcire debemus, quoniam ipfe iuäicatu tuum. Quoniam magnus es tu, & faciens mirabilia
ruscftuiuos & mortuos: ipfe uenict ad iudicium. , tu es deus,folus) Perpaßioncm cnim meam
N
cogno
CCD
 #44 с о М. М. Е N Т. р. н r в в o N у м. І.
Efcent magnitudinem uirtutistuae. Hinc prophetalo ta nó funt inuallibus,{edfunt in montibus, & m6nim G.
uitur: à M] Deduc me domine in uia tua, & ingre montibus quibufcunque, fed in montibus fânâis. Lo- ■ • Cor. 3. b
體 inueritate tua.)Si enim me ad Chriftum tuum,qui quitur Paülus:Quafi fapiens archite&us fundamen
eſtuia, deducas: nullame fallacia retinebit b ག། Læ
tum pofui, hoceft, fidem trinitatis. Denique dicit &
tetur cor meum ut timeat nomem tuum) Cumämos in alio loco: Expeäabant enim ciuitatem habentem Heb. 11.*
rore facinorum erutus fue fundamenta: cuius artifex;
ro,tüc in te laetitia ſpiritua * tu es deus {olus,* Deduc me domine in uia & conditor deus. Funda
li gaudebo. g đT Confite b menta eius in montibus
bor tibi dfie deus meus in * tua, & ingrediar in ueritate tua: º la tetur
cor meum ut timeat nomen tuum.“ Confi
fanétis.Ideo dixit,in mon
• toto corde meo,& glorifi tibus fanétis: quia funt &
ἈδῖÉÉI tebor tibi domin£ dcus meusin tot9 corde: alij montesnoii fataiD. Ef,. ,;. a
nü : quia mifericordia tua, meo , & glorificabo ngmen tuum in gtgr- nique dicitur in Efaia: Su- * . .

蠶 eft fùper m£)Cur num, Qjia mifericordia tua magna eft fu-
cófiteatur nomini dfii, aut. d per me : ° & cruifti animâ meam ex inferno
pefigátem tenebrofumle
uatę fignum: Et in alio lo-Zach. 4.)
Honoret eum , uerficulus *jfiferióii.*peusiniquiinfurrexerunt fuper corrupte?
fequens exponit , dicens:
£?$£$£j*$*££*
Dicitur & iHie
d | Eripuifti animâ meâ p me&fynagoga potentitiqurfierůtaninam remia. Date dio deo uе Hiere. 13.s |
ex inferno inferiori.)Non mcãi' ốc nổ propoſuerűt te in cőfpećtu fuo. ſtro gloriâ, antequàm of.
squðdduo inferna fint, ſed $ Et tu domine deus miferator & mifericors : fendāt pedes uestriad mố
ifte fuperiorem infernum, patiens & multæ mifericordiæ & uerax. testenebrofos.Videtiser
peccatum dixit: inferiorë h Reſpice in me & miferere mei: da imperiú go quia funt & montes te
nebrofi, & dicitur nobis à
uero,q eft uerus infernus, ' tuufh puero tuo: '& faluum fac filium ancii
in quo peccatores damná
tur. Laudat ergo ob hoc *l* tuæ.* Fac mecû fignum in bonum, ut ui Hieremia, ut demus glo
riam deo, antequäm offen
miſericordiádài, quéd fit
: deant qui oderunt me & confundantur: dant pedes noftri ad mon
erutus à fupplicio inferio quoniam tu domine adiuuifti me,& confo testenebrofos.Si enim pe
ris inferni, e ºſ Deusini latus es me, des noſtri impegerint ad
' Pfalmus cantici filiis Core. LXXXVI.
qui inſurrexerüt aduerſus
me,&fynagoga potëtium
quaefierunt animam meâ.) n
Fಳ್ಲ್ಲಿ eius in montibus fan
illos montes, glóriam do
mino dare non po{fumus.
Fundamenta eius in mon
&is : " diligit dominus portas Sion, tibus fanétis. Quos nos
Vitiorum, ſeu daemonio
rum: Nö experfona Chri * fuper omnia tabernacula Iacob. poffum* dicere fundamen
5 ftihgc propheta loquitur:
*.
Gloriofa ta? Apoftolos. In illis erát H
fed intélligitur de Iudaeis. f sTNon propofuerunt fundamenta; ibi primurn pofita eft fides ecclefiae, &
deum ante confpeétum fuum) Obcaecauerat eos mali ' ibi fundaméta funt pofita. Et quia unufquifq; fuperae
tia eorum. g || Et tu domine deus miferator & mife dificat fundamento: alius aurum, alius argentum,alius
ricors: patiens & multae mifericordiae& uerax.) Mife lapides pretiofos : diligit dominus portas Sion fuper
ricors,cum remittis: patiens, cum peccatorem ut con omnia tabernacula Iacob. Iftas portas diligit, quasui
uertatur expeétas:uerax, cum prqmifTa reftitues. demus corruiffe.Iftas portas diligit, & ißám Sion di
h MI Refpice in me & miferere mei: da imperium • ligit, quae arata eft ficut ager. Et uidete quid dicat.
tuum puero tuo.) Ad repugnundum poteflatibus ad nT • T Diligit doininus portas Sion, fuper omnia ta
uerfis.T i •T Et faluum fac filium ancillæ tuæ.) Eccle bernacula Iacob.) Videte quid dicat: Súper omnes ci
fiæ, inquafum renatus. k J Fac miccum fignum in uitates Iacob, hoceft, Iudæ : illam tantum diligit ci
bonum, utuideãt qui oderüt me & confundátur:quo uitatem. Et quomodo uidemus alias ex parte ftare, &.
niam tu domine adiuuitime,& cófolatus es me.) Mu illam penitus corruifTe ? Legamus Apocalypfim Io Арое. г. е
niar crucis tuæ figno, quod uidentes potcftates aduer- . annis: legamus & Efaiam: ubi aedificatur ciuitas Hie Eſa. 62. er
fae, fugiant confufæ, & difccdantà me. Haec enim pro, rufalem, & duodecim portae ipfius dicuntur effe de Ezech.48.d
noftrópopulo propheta rogat. Sed & nos precamur lapidibus pretiofis ಧಿÂ. , & ipfa ciuitas de cælo
dominé, ut crucis tuæ fign6tutati, atque eius praefidio fcendit, & dicuntur muri eius aurei, & dicuntur pla
cu{toditi, mereamur ab omnibus diaboli infidijs libe teæ eius ftratae efle fnaragdo , & dicuntur fingulae ;
rari :quia tibi eft honor & gloria cum aeterno patre & portae ex ಶ್ಗ lapidibüs pretiofis. Hae fuit to
fpiritü fan£to in faecula faeculorum , Amen. ' tae domini diuitiae : & hoc diligit dominus quod
1 ºf Filijs Core pſalmus cantici.) Inter pſalmum & & homines ? Prohibct nos ab auaritia , & ipfe de.
canticum quid intereft, frequenter dixi. Pfàlmus ex auaritia extruit ciuitatcm? Ergo diligit dominùs por•
醬 refertur ad manus, hoceft, ad opera : canti, tas
faltcrio dicitur ; Canticum uero ex uoce profertur, Sion : [llas portas duodécim Sion : manifeftum
cft quòd de apóßolls fcripfit, Super omnia taber
E:
cum ad theoriam.
eius in
Pfalmus
m6． ſanctis.)
LXXXVI, nacula Iacob ; fuper omnes ueteres fan&os. Hoc
Non praedi interim diximus fecundum unum tropum. Dica-.
xit cuius , & dixit : fundamenta eius in montibus , 1mus autem & aliter : Diligit dominus portas Sion.
fan&is. Quiloquitur, propheta eft.Filijfunt Co Mihi uidentur portæ Sioni cffe uirtutes. Sicut enim.
rc. Core quid interpretetur, frequenter dixi: caluaria, tae mortis funt uitia atque peccata : ita portæ
hoceft, fiiijrefurre&ionis. Fundamenta eius, fiue dei, ion uidentur mihi efTe uirtutes. Denique dicit
fiue certe ecclefiae. Quae funt autem fundamenta, nifi in alio loco : Qui exaltas me de portis miortis. Si Pfal. 9. s
pater & filius & fpiritus fanâus:Haec crgo fundamcn autem portæ mortis peccata (unt : ergo portae
Hieruſa
 I N P S A. L. M. V. M. Ι.ΧΧΧVΙ. 147
A Hierufàlem uirtutes funt.Super omnia tabernacula Ia non duo, nifi tres dies.Videte quid dicat. Expeâatc С
cob. Videte quomodo Iacob, hoceft,uctus populus, tribus diebus. Non nominat tres no&cs, fed très dies :
non habetfuidamentum, nec domum fundamétispo quia illuminatum habebat cor.Et deinde dicit pofltres
fitam, fed tabernacula quae citopertranfeunt. gies. Et quid dicit: Nolite, inquit, ire pericamjpeflria,
a º Glorioſa dicta ſunt de te ciuitas dei) Ergo hoc fcdin mótana cöfcendite. Ecclefiae enim fides ii8 eft in
quod diàum cft, funda uallibus, fed in montibus
P£ta eiu$in mótibus fan- * Gloriofà di&a funt de te ciuitas dei.° Me- conftituta, Hiericho ergo
Pಂಗ್ಡUS & dege bī Raab,& Babylonis,fcientibus me. poftea fubuertitur ab Ie
dicere. Poffumus auté & fu,& ifła fola meretrix re•
cce alienigenæ &. Ту;us, & populus Ae-
hoc dicere: Gloriofà di&a feruatur incolumis .Ergo
ſunt de te ciuitas dei. Que thiopú:hi fuerütillic.“Nunquid Sion dicet íüìéìïíïìïíô
eft ifta ciuitas, ubi diétâ homo, Raab, hoceft, quae fufce
funt glorioſa? In omnibus pit exploratores meos, &
Efa. yn. a propĥetiš di&um eft de hac ciuitate. Efaias dicit: Ex ego in die judicijmemor ero eius. Meinor ero Raab.
Efa. 27. a urge, exurge Hierufalem, induere fortitudinembra Raab quid interpretatur, diximus fecüdum hifloriam,
$et,7o. chij tui. Iterum ipfe Efaias : Ego ciuitas firma, ciuitas dicamus & fecüdum nominis interpretationem. Iuxta
Pfal.45. a quæ oppugnatur. Dicit & Dauid: Fluminis impetus Anagogen Raab dupliciter interpretatur. Aut inter
ibi. 74. s lætificat ciuitatem dei. Et in alio loco: Domine, in ci pretatur latitudo, aut certc interpretatur fuperbia. Er
uitate tua imagines eorum difsipabis. Et Saluator glo 蠶 uidete quid dicat.Illa quae quondam ambulabat in
Matt. f. b riofa loquutus eft de hac ciuitate: Non poteft abfcon ata & fpatiofauia, quae ducit ad mortem. Illa quæ fu Matth. z.&
diciuitas fuper montem pofita. b ≤ï Memor ero perba erat,& habebat impetum ad ruinam,poftea con
Raab, & Babylonis fcientium me.) Quoniam dixit: uerſa eſt in humilitatem.Menor ero Raab & Babylo
Gloriofà diéta funt de te ciuitas dei,& tamen ipfam ci nis. Babylon interpretatur cöfufio. Vjdete quid dicat:
uitatcm ccclefiam intelligimus dc gentibus congrega Nó folum Raab memor ero,fed etiam Babyîonis:qug
tam, propterea nüc de uocatione gétium dicitur: Me cüquæ anima à uitijs peccatiſque côfuſa eſt Et Babylo
mor eroRaab,& Babylonis ſcientium me. Quicunque nis fciëtium me.Videte quid dicat: Licet aliquis Råab
Ιοβιε. 2. eccator eft, fecurus fit. Dominus mcmor fuit Raab. fuerit, licet Babyl5fuerit:tamen memor ero quicüque
វ្នំ dixi, fi reuertatur ad dominum. Caeterum fe me fcierit. Ergo fi fuerimus Raab & Babyl6, étiam de
* curitas fine lacrymis nó habet remedium. Meinor ero bcmus effe fecuri & dicere : Deus dixit, Memor ero
PRaab, Raab illius meretricis, quae fufcepit cxplorato Raab & Babylonis.Sed uidete quid fequitur:Sciétium
res Iefu: quae erat in Hiericho, quò ucnierat Iefus, & me. Fuerunt Raab & Babylon, fed ម៉ៃ cöuerfi funt
mifit duos exploratores. Hiericho müdus ifte, qui in ad me. Memor ero Raab & Babylonis, fcientium me.
E feptem diebus fubuertitur,uult interficere explórato Illa quae quödam erat in latitudine peccatorum, afcen- D -

' res.Et cum ille cupiat interficere exploratores,fola me dit pofteaad memoriam dei. Hucuſq; quaſi per aenig
retrix Raab fufcepit. Et fufcepiteos nó in inferiori lo malocutus eft, nunc uero apertius lóqüitur ad uocà
co, fed in cœnaculo. Dicamus crgo primum fecüdum tionem gentium. Videte enim quid dicat. -

quod uulgo dicitur: Neque enim debemus & illam in c •] Ecce alienigenæ & Tyrus, & populus Aethio
terpretationem dimittere Et fufcepit eos nő in inferio pum,hi fuerunt illic.) Alienigenas uocat ad diftin&io
riloco, fed in coenaculo. In domate, hoceft, în fubli nem Ifrael. Nos enim fumus alienigena & Tyrus.Ty
mitate fidei fuæ: & abfcondit eos in lino,hoceft,in flu rus interpretatur tribulatio, hocc%, zor, &populus
palini. Hoc interim diximus fecundum hiftoriam3& Acthiopum niger , & in peccato.:tm fordibusinuo
úidetis quomodo de ipfa hiftoria paulatim ad myftica lutus. Et populus Acthiopum. H, « eft, quod dicitur: :
afcédimus facraméta.Iefus dux, qui populum eduxe Aethiopia præueniet manus eius- d:o. 蠶 alienige
rat de Aegypto: Ieſus, qui interpretaturSaluator,Mio nae & Tyrus & populus Aethiopum. Quod dicitùr, Pſal. 67
{e mortuo & fepulto interra Moab , in terra Arabiae, hoc eft. Illi qui ante alieni erant, illi erant in tribula
hoceft,kge iuortua,in euágelium cupit inducere popu tione:qui erant pofiti in corde niaris.Dicit enim deTy
1um fuum. Emi;tit duos exploratores Hiericho. 鬣 ro, Tyruspofita in corde maris. Illi igitur qui prius
exploratores, unum in circúcifioncm: alium in gétes, erant in mări, & fluétibus tundebantur, poflea ifiuen
1Petrum & Paulum. Hiericho quaerit eos occidere: illa tifunt in ecclcfia. Et populus Acthiopum. Nos quon
eos fufcepit meretrix: ccclefia 體 gétibus congregata. dam Acthiopes fuimus, Aethiopes uitijs atque pec
<Credit in Iefum, & quos uolebat Hiericho interficere, catis: quoniam peccata nos nigros fecerant, fed po
ipfa faluatin domate fuo. Et ponit eosin domate fuo, ftea auidiuimus : Lauamini ,'mundi cftotc. Et dixi
in excelfa fide fua, & abfcódit eos inlinicalamo. Licet mus : Lauabis me &•fuper miuem dealbabor. Nos Eſa. 1. d
mcretrix fit, taméponit eos inlino. Linum multola ergo Aethiopes uerfi fumus in candorem. Ecce alie Tſal. Јое
bore & diligetia in cadoremuenit. Scitisipſi,quoniam nigena & Tyrus & populus Aethiopum , hi fue
1inum de terra nafcitur, & cum in terram natum fue ruiit illic. Vbi fuerunt. Vbi gloriofa diâa funt
rit, nigrum eft ;nullam fpeciem habet, nullum ufum. de te ciuitas dei.
Primum ergo tollitur de terra,frágitur:deinde torque d •T NunquidSion dicet homo, & homo natus eft
tur: poftealauatur: deinde tüditür: deinde ple&itur, in ea.) Lxx. interpretes ita tranftulerunt : Nunquid
& multa cura & labore uix uenit ad candorem. Ergo Sion dicet homo. Spreuerunt ergo multi, nec intel
hoc dicitur,quòd ifta quidem meretrixfufcepit explo lexerunt μάτιοιὸν quid eft, & adddrunt p & legunt
ratores in lino fuo,ut illi exploratoreslinum ipfiusuer μfrnp quòr ipä ävSpaaeos. Et hoc prQpterea dicunt:
terent in cãdorem.Quid igitur? Dat illis confilium & quoniam fequitur;& homo natus eft in ea. Spera
fic ducit: Expcétate histribus dicbus. Nócratuna dics, iierunt etiamiita debere dici: mater Sion dicet homo:
N 2 quoniam
 148 co M M E N T. D. H 1 E R o NY M I.
lati.Sic & in ifto loco dicit:Sicut laetantium omnium G
Εquoniam filius natus dicitur : propterea errât inmatris
üocabulo. Dicamus ergo primum fecúdum quod uul habitatio in te. Hoc totum quare dixit? Quoniam in
go dicitur: Neque enim debemus & illam ipterPreta praefenti faeculo quàmuis aliquis fanétus fit, quàmuis
tionem dimittere. Dicamus ergo & ros: Mater Sion renútiet faeculo, nó habet perfectamuictoriam. Deni
dicet homo,&homo natus eftinea. Iftiqui natifuerüt que dicit in euágelio : Bcati qui lugent: quoniam ipfi Matth. y. y
cófolabuntur.Siautem di
in eccleſia,alienigenz, Ty
rus & populus Aethiopü: * homo,& homo natus eft in ea:*& ipfe fun ctum eſt: Beati qui flent,
iſtiſunt q maſcuntur in ec
cleſia, credit in eccleſiam,
* dauit eam altiffimus. * Doihinus harrabit quoniam ipfi ridebüt:ma
nifeftum eft, quoniam im
& naftüturin ecclefia. Ni in fcriptura populorum & principum : ho præſenti ſæculonö eſtcer
fi enim baptizati fuerint, * rum qui fuerunt in ca. * Sicut lætantium talætitia: ergo lætitia no
filij ecclefiae nö crunt.Ifti omnium habitatio eft in te. ſtra quafi lætitia eſt.Habi
uero qui baptizati funt in * Canticum pfalmi filiis Core, in finem pro tatio in te.Videte quid di
*ို , matrem appellât Maha- cat , utaliguis nüquam re
ecclefiam. Dicamus & fe cedat ab ecclefia.Scire de
cundum Hebraicam ueritatem: Nunquid Sion dicet bemus quoniam quod interprctati fumus de ccclcfia ,
homo, & homo natus eft in ea. Quod dicit, hoceft, potet&intelligide animanotra, Sienim Sioninter
quis poterit nuntiareSion? quis ei poterit nütiare ho pretatur fpeculâ,anima autem noftra nö aliter,nifi fem
minum:quoniam homo nafcetur in ea, & ipfe faluabit per fubliihiora cófiderat,uera ecclefia:uerum templum
eam? Hoceft, nullus hominum poteft einütiare: quia Chrifti nó eft, nifi anima humana. Ecclefia Chrifti nó ; -

Sion faluetur in homine,qui in ea nafcitur. Et homo na e(talia, nifi anima credentium in Chriftum.Vos, in- t. Cor. 3. «
tus eft in ea. Quis eft ifte homo? a •] Et ipfe funda quit, eftis templum dei,& fpiritus dei habitat in uo
uit eam altißimus.) Refpondeãt Ariani: quoniain di bis. Fundamefita eius immoritibus fan&is , hoceft, dei
cunt altißimum folum patrem effe: ccce hic de filio fundamenta non funt,nifi in montibus fanélis, in dog- - -

dicitur: Et ipfe fundauit eam altißimus. Nö dixit filius matibus animae credentis.Diligit dominus portas Siö.
dei,qui erat in principio apud patrem.Sed quid dixit. Habet Sion noftra plurimas portas, quas fiaperuirnus, -

Homo natus eít in eâ,& ipfe fündauit eam altißimus? ingredituradnos fponfus &dormit_nobifeum. Deni: *

Si autem altißimus dicitur, quanto magis uerbum dei. qüé ipfe dicit: Ecce ego fto ante oftium & pulf9;Si
b •|Dominus narrabit in fcriptura populorü,& prin quisimihi aperuerit,iiitrabo & coenabo cum ipfo.Glo- Apoc.3. 4
cipum horum qui fuerút in ea.) Non dixit, qui funt in rioſa dicta ſunt dete ciuitas dei. Ciuitas non eſt unum
ea, fedquifuerünt in ea. Dominus narrabit,& quomo ædificium, fed in multis ædificijs confiftit. Sic & Sion
donarrabit? Non uerbo, fed fcriptura. In cuiüs fcri noflra, nifi plures uirtutes habuerit, ciuitas dei ngn
ptura? Inpopulorum. Nonfufficit inpopulorum, fed erit. Memor ero Raab & Babylonis fcientium me. Il- H
ctiam principum dicit. Et quorum principum? Qui laquae quondam erat in latitudine peccatorum,afcen
funt in ea. Non dixit, hoc, fed qui füerunt in ea.Vi ditpoſtea in memoriam dei Nunquid Sion dicetho
dete ergo quomodofcriptura fancta facramentisple mo, & homo natus eft in ea. Rem uobis miram lo
nacft. Legimus apoftolum Paulum, legimus Petrum, quor, fedueram. Sion noftra,in qua aliquotiens ali$
2. Cor. 13.4 & legimus illum dicétem: An experimëtum eius quæ iiigcnae funt & Tyrus& Aethiopcs ;illa (pecula: illa
ritis qui in me loquitur Chriftus?Et quod Paulus lóqui mèretrix :illa Raab : illa Babylon: illa quæ diuarica
Matt, 1o d tur , loquitur Chriftus.Qui enim uos recipit, me reci uitpedesfuos omnitranfeuntifecunduj Ezechigl: il- Ezec. 16. ,
pit, Dfis ergo nofter atque Saluator, narrat nobis & lamheretrixfi uoluerit, uirgo repente efficitur. Virgo
loquitur in fcripturis principum fuorum.Diis narrabit fit, & concipit filium dei, & generat. Atimore tuo Efa. a6. c
in fcripturis populorum : In fcripturis fan&is. Quae domine concepimus, & parturiuimus, fpiritum falu
fcriptura populis omnibus legitur, hoccft, ut omnes tis tuae fecimus fuper terram. Videte ergo, quoniam
intelligát. Quod dicit hoc eft.Sicut fcripferunt apo illa meretrixà deó concepit & parturiuit Saluatorem.
ftolis, fic & ipfe dfis, hoceft,per euágeliafualoquutus Spiritum fàlutis tuæ fecimus fuper terram. Ergo ani
eft, nóutpauci intelligerét, fedut ómnes. Plato fcri ma noftra illa Raab, illa meretrix: poteft concipere &
醬ixinenim
fcriptura, fed nöfcripfit populis, fed paucis.
intelligüt tres homines. Ifti uero , ម្ល៉ោះ
parere Saluatoré. Et homo natus eft in ea.Si uolumus ,
quotidienaſcitur Chriſtus. Perfingulas uirtutes nafci
principes ecclefiae & principes Chrifti, nó fcripferüt tur Chriftus.Si enim Chriftus dei uirtus,& dei fapien
paucis, fcd uniuerfo populo. Et principum, hoceft, tia eft: quicunque uirtutem facit, uirtutem generat. Et
ခ္ယုပ္သို႔ျ & euágeliftarum,horum quifuerüt in ea. ipfe fundauit eam altifsimus. Ipfe qui nafcitur in te:ip
idete quid dicat: ព្រោទិ៏ qui funt;ut exceptis ſe fundamentum dat Sion tuae. Dominus narrabit in
apoftolis, quodcüque aliud poftea dicetur, abfcifida fcriptura populorum.Manifeftum cft:quoniam quod
tur, non habeat poftea auétoritatem. Quàmuis ergo dominus loquitur in fcriptura, nulli ita loquitur quo
fan&tus fit aliquis poftapoftolos: quàmuis difertus ຕິ, modo Sion. Et tamen cüm ifta omnia fuerint: cum
nó habet auctoritatem. Quoniam diis narrat in fciptu natus fuerit in ea Chriftus , non eft certa & fecura
ra populorum, & principum horum quifuerüt iii ea. ui&oria, fed femper in periculo fumus. Sicut lætan
c • TSicut lætátium omnium,habitatio eft in te.) Pro tium omnium habitatio eft in te. Qui lætus eft, ex ipfa
pheta loquitur ad ecclefiam, & dicit ei:Sicut lætátium hilaritate fecurus eft. Qui autem fecurus eft, cito de
omnium habitatio eft inte. Quare nö dixit, lætátium cipitur. Qui autem infidias reformidat , cito poteft
omnium habitatio inte, fed dixit: ficut laetätium om eüadere, praeftante domino , cui eft gloria in faecula
f/al.125. nium. Dicitur in alio pfalmo:In cóuertendo diis capti ſæculorum, Amen. d •I Caíticum pfami fi
uitatéSiö, faétifumus ficut cófolati: & nó dixit, cöfo lijs Core, infinem &c.) Ifte pfalmus paßionis domi
.* nicae
 21 Nº p.s A. L. M. v. M. ;. LXXXVII. , 449 . ..
*
A nicae continetfacramenta, eaproferens ufque ad con- fkierunt, ficut ille dileétus difcipulus. Nondum enim C . .
fummationem, quae idem dominus paffus promundi fciebat fcripturas: quia oporteret illum à mortuis re- - -

falute ad patremlocutus eft. , Pfalmus: LXXXVII. furgere. f AI Clamaui adte domine) Diccns:Elieli Mar. 11. c
Qmine deus falutis meae, in die clamaui) In illa latìmaazabthani. t MTTota dieexpandi ma. meas
claritate tecum degens,quam femper habui pæni adte) Extenfus in cruce. u T Nunquid mortuis facies
tentiam populis praedica- mirabilia) Nőillisquiui
-

វ្នំ ប្ដ
d Pfalmus 'ဂြီ' º
rum, c T Intret in con- a man. lſraelitæ.
medici ſuſcitabút & cofi - I.
fpe&u tuo oratio mea: in- , . Omine leus falutis meringles 3- tebűturtibi) Nő aromata
clina aurem tuamad pre- ; maui & " noćte corã te. Intret in medicorű,fedtu pater me
cem meam.)Quam in hoc § • ^ confpe&u tuo oratio mea, inclina refufcitas. Nequèilli, fed
corp9r9 pgfitus, profun- * aurem tuam ád precé meam.“Quia reple- egg confitgbgftibi in po
醬 eſtmalisanima mea; &uita mesinin: 醬 ရွံ့ႏိုင္သူႏိုင္ у
tis populi pereuntis. ' ferno appropinquauit. Aeftimatus fum cũ រ៉ែ 勘 uerita
e sif 器 uita mea in infer- ខ្ញុំឃ្ជា laç㺠šfaćtus fum ficut
11] tem tuam in perditione.)
no appropinquauit) Cũ "homo fine adiutorio" inter mortuos Jiber.
器ȚAeitimatus
his 溫 peieügtrador. ' Sicut uulnerati dormientes in fepulcris » in diuitijs fgculi,neque ha
Non te រ៉ែ fepultus
fum cum quorum non es memor amplius: * & ipſide bitāsin pditione peccati.
k

$£giditibus in lacum) 'mianurua repulfi funt, 'Pofüerunt me in la- z M Niijuidgogi9£tur

Sicut reliquos peccatores "cu inferiori: "in tenebroſis & in umbra '° tenebris &c.) Omnis Ioan. 3. &
me in mortem redigere ar cnim qui facit peccatum,
bitrati funt: nec " mortis." Super me confirmatus eft furor oditlucê:&à corpore ter
crediderunt. g •| Faëtus tuus,& oés fluétus tuos induxifti fuper me. renis oppreſſo uitijs,iuſti
fum ficut homo fine adiu º Longe fecifti notos mcos à me: ºpofuerút tia tua occultatur. a [ Nã
torio.) Cum non eft liber•p me abominationem fibi .° Traditus fum,& ego ad te die clamaui.) In
tati meacfocius in inferno: orationis arcano. b •| Et
nec adiutor ad liberandü. f$ non egrediebar:' oculi mei languerunt pre mane oratio mea præue
h ŢInter mor liber.) Ne inopiâ.*Clamaui ad te domine:* tota áié niet te.) Quia matutina
momein infernouinxit: # expandiadte manus meas. Nunquid mor me reſurreótione clarifica
fedegouinćtorum catená : tuis facies mirabilia:* aut medici fufcitabüt. bis, c TVt quid dfie re
propria uirtutelaxaui. * & confitebuntur tibi? ? Nunquid narabit pellis orationē meã: auer- D ·
1 •I Sicut uulnerati &c.) aliquis in fepulcro mifericordiam tuá,& ue tis faciem tuam à me.) Vt
Sicut fatiati diuitijs faecu non tranfeat calix ifte. •
* ritaté tuã in perditione. "Nunquid cogno
li, & in ftupris atque ob fcentur in tenebris mirabilia tua , & iuftitia d iſ Pauper ſum ego, & in
ſcœnitatibus ſepulti à te 1aboribusà iuuêtute mea.
nómemorátur: ita & ego * tua in terra obliuionis.* Et ego ad te dfie Atëpore carnis affumptg.
à corde raptus ſum Iudço clamaui:* & mane oratio mea præueniet te. e qJ Exaltatus autem.) In
rum. k ºf Et ipfi de manu *Vt quid dfierepellis orationem meâ,auertis cruce. f || Humiliatus
tua repulſi ſunt.) Auirtu "faciem tuâ à meè"Pauperſum ego,& in la fum in ſepulcro. g. “I Et
te tua ſeparati. l Poſue e boribus à iuuentute mea:* exaltatus autem conturbatus) In morte.
runtme in lacu inferiori.) humiliatus fum &# cốturbatus." In me tran h ºf In me tranſierüt irz
Cülatronibus ro- 8
fierárir…tuais terrores tui conturbauerät tuę)Tranfierüt&nöper
* ... • t - a

- **P*#*#
ribus obnoxijs. m JIn ftiterūt. i 4 Etterrores tui
· tenebris &in umbramor x: me. Circundederüt meficut aqua tota die conturbauerütme.) Ipfos
tis) Ad infernales angu- f circundederunt me fimul. "Elongati à me quos fuperius in gétes me
fùás¡itiquibú5ïñošòia in amicú & proximü,&"notos meos à miſeria. . effufurum pronuntiaui.
dominabitur. n 4 Super "º . -- Intelleétus x T Circundederunt me
me confirmatus eft &c.) ficut aquatota die.) Iudgi
Iram & procellâ macellationis furoris tui,quasingen- influâibus perfecutionum .1 II Circundederütme ſi
tibus ufurus eras, fuper me induxifti, qui peccata mul) Pharitzicüfacerdotibus: Pilatus cüprincipibus
Ε/α, 53. © eorum fufcepi: ficut alibi ait: Propter peccata populi & populis. m •I Elongaftiâ me amicum & proximü)
mei percußi eum. o •T,Löge 證 notosmeosà me) Proximus eft quifaciímifericordiam:quimecü nö eft
Angelos uelapoftolos, ut nullus praeberet auxiliü, Nâ inuëtus n ſ Etnotosmeosämiſeria) Præ confufio
Matt.23. c & ego poterâ te rogare pater,ut éxhiberes mihi pluf neឆែ ipfiapoftoli elógati funtàme.Hinc iâ
quàm duodecim legiones angelorum : fed filui, ut im deſcendësadinfernű,de manualligatifortis, fpoliare
plerenturfcriptura: p - Potueriitme abo, fibi) Nö portans, praeuenit matutina eius oratio patrem : cum
noti, ſedIudaei. q Traditus ſum morti & nó eg) mane refùrgés apparuit multis. Quem nos fupplices
Non fum diſiunctus àpaterna diuinitate:fed nec defe deprecamur, ut plebé fua pafsionealaqueo infernili.
*** . .. Pulcro ftatim prodij, üt dilatio refurreétionis, uerita beřá,ßuafortitudineroborâre:acdefecŭdç mortis nexi
- tem oftéderet mortis. r • T Oculi mei languerunt prae -bus dignetur abfoluere,ut expediti ac liberi, regno ci*
ibidem. f inopiâ.)Senfus utique tenuitate, cum apóftolireli&o - mereamuradiūgi, Ipfi gloria & imperiticiacterng Pa:
eo uelfugerüt,ucliiegauerunt: quia cuiircfurgereiic- trc &fpiritufàfiàóincunâa (༔ཏྣ་། ། fgculorum, Amé.
3 IIntelle
 1 yo Cio. M. M. E. N. T. D. H. I. E. R. O.N. Y. M. I.
E a T Intellestus Aethan Iſraelitæ. Iſtepfalmus in mul naris po. maris.) Huius faeculi'poteftatibus. u T Mo G
tis uocibus cótinetur. Habet enim uoccm patris adfi tum autem flu&uum eius tumi)Têtationes quas com
lium,filijadpatré:ecclefiae, ipfiufq;prophetæ,uelapo mouêtſeruistuis x Tuhumiliaſti ſicutuul.ſuper.)
ftolorü. Ex prophetica ergo uoce fic inchoatad patré. Diabolum, qui clauis crucis tuæ fauciatus, humiliatus
Pfalmus ΧΧΧVΙΙΙ. , Τ. eftin ſpolijs.y "Tu inuirtute bra tui difperfi initui)
,- a- Ifericordias domi Satellites eius, z MFTui
M nitabo.)Illas
in æternü can ' Intelleaus Aethan Ifiaclitae.
miferi- b LXXXVIII. funtceli,& tua eft ter).
Apoftoli,uel reliqui fan
Ίfericordias domini in æternú can
cordias, quibus hominem c cti : qui interris poſiti,cœ
peccato mortuum digna d
tabo. :*
itionem In afinuntiabo
generationeueritaté
& genera-
tuâ - leſtem uità agüt a TOr
rus es uilitare per filium. bem terrarü & pleni. eius
c ºf A generatione & * in ore meo.'Quoniam dixifti , in æternum tufundafti.) Haud dubiü
generatione.) Aueteri in fmiſericordia ædificabitur ; * in celis præ e(thuius müdi plenitudi
'nouoteſtamento. nem à te procreatam. Sed
5 parabiturueritas tua in eis"Diſpoſui teſta
«d •T Annuntiabo uerita
tem tuam.) Chriftum tuú.
'imentuin ele&is meis : 'iuraui Dauid feruo & illam uiuorum terram,
in qua plenitudofanôtita
e •I In ore meo.) In quo 'meo :* ufque in æternum præparabo femen tiste introducéte inhabi
confeſsio fit ad ſalutem. “tuti." Et a dificabo in generatione & gene. tabit,tu præparafti elećtis
“T Quoniam dixifli: ' rationé fedem tuam." Confitebuntur cæli tuis. b MI Aquilonem &
in aeternum mifericordia " mirabilia tua domine : etenim ueritaté tuâ mare tu cre.) Aquilo anti
ædificabitur.) Séper enim " in ecclefia fanétorú." Quoniam quis in nu chriftus intelligitur. De
miſeratio tua ſublimatur,
& nunquàm deftruitur.
ºbibus æquabitur domino: º fimilis crit dño quo ait deus ad Hieremiâ;
Ab Aquilone pãdeturma Hiere. r. s
g •I In cælis praeparabi P in filiis dci ? " Deus qui glorificatur in cófi lum fuper cüôtos habita
turueritas tua)Inapoſto ºlio ſanctorum : ºmagnus & terribilis ſuper toresterræ. c Iſ Thabor
lis praedeftinatur. `Hinc ' omnes qui in circuitu eius funt.' Dfie deus & Hermö in nominc tuo
uox patris: h •] Difpo fuirtutuà quis fimilis tibi : 'potens es dfie, •exultabüt : tuum brachiü
fuitetamétum meum ele * & ueritas tua in circuitu tuo. *Tu domina cum potétia.)Hcrmon in
&tis meis.) Dočtoribus cc quam,anathema interpre
" ris poteftati maris: 'motum aüt fiu&uíì eius
clefiarum , ut acquifitos tatur: ficut in quadragefi-,
per gratiam populos, uel * tu mitigas.*Tu humiliafti ficut uulneratum moprimo expofuim"pfal
doceant uel införment. ¥ fuperbum: * in brachio uirtutis tuæ difperfi mo.Thabor uero,ueniens
F i "Iſ Iuraui Dauid feruo * fti inimicos tuos.*Tui funt cæli, & tua eft lumen,uelueniat lux. Igi- H
meo.) Dei quippe iuratio, * terra:' orbem terræ & plenitudinem eius tu tur ifte quel optatiue, uel
promif$ionis eft confirma ºfundati º Aquilonem. & mare tu creati. prophetice aduenire pro
tio. Dauid [eruo mco, id “Thabor & Hermon in nomine tuo exulta nútiatur lumê,uetus intel
cft, Chrifto domino: qui “bunt : "tuum brachium cum potentia. ligitur teftamêtum.Ille ue
ex genere Dauid carnem ro qui anathema,ideft,per
aſſumpfit, k TVſque in :; Firmetur manus tua, &' exaltetur dextera ditionem profert, nouum
aeternum pręparabo femė g tua : jiuftitia & iudicium praeparatio fedis teflamentum oftendit: in
tuum.) In credentibus ec h tuæ." Mifericordia & ueritas præcedent fa quo peccata anathemati
cleſiae, l ºf Et aedificabo zari iubētur,dicente dūot
: ciem tuâ : 'beatus populus qui fcit iubila
in generatione & genera- k' tionem.* Dfie in luimihe uultus tui ambula Nifi pænitétiam egeritis,
tionem fed& tuam.) Ipfam bunt,& in nominetuoexultabüt tota die: omnes fimiliter peribitis.
ccclefiam, in qua ceu rex Exultét ergo ambo in no
Medcbis in aeternum. Iterú & in mine dfii: cü uel ille lumé
propheta ait: m MT Confi múdi uenire uaticinatur ;
tcbütur caeli mirabilia tua dfie:etenim ueritatem tuam uelifte eum in ipfo müdoiam lucere,fignis uirtutibu£
in ccclefia fanétorum.) Apoßoli enim praedicabüt Ie que demóftrat.Td TTuumbrachium cum potëtia)
fum Chriftum, & quæ per eum operaris in cógrega Fortitudo tua, cü ea qua uolueris efficacia præualebit.
tionem fan£torum. n^ • T Quoniam quis in núbibus e qI Firmetur manus tua.) Opera quae facis in müdo.
£quabitur diio.) Improphétis útique., à qT Aut quis £ qfEt exaltetur dextera tua) Maieftas tua,uel eccle
fimilis crit düo in filijs dei?) Multi sütfilij deiperado fia in gétibus acquifita. g M Iuftitia & iudicium pr£
ptatio;cm : fednullus unigenito filio uero déo poteft paratio fedis tuæ.) Nifijuisprius iuftitiam iudicium
a[Similari. p •I Deus qui glorificatur in cófilio fan çjuefecerit,nópoteft effici fedes tua. h M Mifericor
£torum.) Paracletus fcilicet, qui in cögregatione apo dia&ueritas præcedütfaciem tuam.) Vbi enim mife
ftolica adorádus erat, æqualis effe patriaêfilio prædi ricordia acueritas comitantur: illic &infpeëtio faciei
cagir. Nam & diis Iefus Chriftum cum patre & fpiri tuæ cóuertitur. i •| Beatus populus qui fcit iubilatio
tu ſancto una ſubſiſtitomnipotétia. q I Magnus & nem.)Spiritualem utique iubilationem,per quam mun
horrēdus &c.) Qgi ei per innocētiam uitæ appropin dinequitiae collidentur:ficut quondam ad iubilatio
quare gmeruerüt. r •J Diic deus uirtutum qüis fimilis nem lefu & facerdotum Hiericho corruit, mundi fi Поре. ! .ே
'tibi.) Potentia & uirtute. f • | Potés es diié,&ueritas -guram tenens: « MT Domine in lumine uultus tui am
foan. 17, d $ua &c.) Hi,de quibus ipfe qui es meritas,ais: Pateruo Bulabunt) In illuminatione utique fpiritus fan&i.
-
lo ut ubi egofum,& ipfifintmccum. t. • Tu domi -1. •I Etinnominc tuo exultabunt tota.dic.) In no
º º, miſle
 - º
*
• - ‫ه‬----------- .-
-

-- 1 N p s A. L. M. v. M. ·· · LXXXVIII. f; f
-- -
. . . . . *: . . .. . . . . . . * **
`A Iriheitto notio,quodbenedicitur interris,ideft, Chri u • Et influ.dex eius.) ရှို့ႏိုင္ဆိုႏိုင္ရ &potesta-
-

C
'ftrario: a •[Et in tua iuftitia exaltabuntur.)Sequen tes mundi. x • I Ipfe inuocabit me pater meus &c.)
tes atque cuftodientes eam: b *JQgoniam gloriâ uir Saepius cum inuocäffe patrcm deum, in euágeliis legi
tatis &brum tu es.)In te enim gloriantur,& nón in alio. mus;ficut illud eft: Pater, clarifica itie apuè remetip- Ioan.\z.a
it iſ Etih ို့ဖ္ရင့္ႏိုင္ဆိုႏိုင္ရ exaltabitur corrfu noftrü.)
'Sicut eiiimi eis ent
fum.Etiterü Pater,in manus tuas commendo fpirtuin Luc. a3. f
eplaci meũ Deus neus.Deum au
ta füerunt praecepta tua: ; tem uccat, cum dicit Deus
ita tibi beneplacitum eft,
&in' iuftitia tua exaltabuntur. * Quoniam deus meus, ut quid me de
utīte exaltetur uirtus eo- c gloria uirtutis eorü tu es,& 如﹑ beneplacito reliquifti, & multa alia.'
rum. d •TQgoniarn do à tuo exaltabitur cornu noftrü.° Quia dfii eft
mini eſt aſſumptio) Car; : aſſumptionoſtra, & ſanéti Iſraeli regis no ម៉ាqjEt egopriinoge.&c.)
euim diis Iefus primo-
inis utique. e PErfaniti tri. Tunc lo quurus es in uifione fanctis tu genitus cx mortuis; ficut
Ifrael régis noflri) Ipfius É is,& dixifti: * pofui adiutorium in" potếte, ait Apoſtolus Excelſus fa. col. 1. c
dornini Ììoftri Iefu Chri &tus,caelos afcêdens: regna
', & ' exal:auí cÍectum de plebe méa.° Inueni mundi cunéla fubiiciens.'
fti, qui in ecclefia regnat .
Hinc iterum propheta ad l Dauid£fuum meô: oleo fanéto meo unxi z 4 In ęternü feruabo illi
in eum." Manus enim mea auxiliabitur ei, & mifericordiã
醬 loquitur. meam, & te
• TTunc locutus es inui " brachium meum confortabit eum. “ Nihil flamentu neum fidele ip
fione fànétis tuis.) Prophe ° proficiet inimicus in eo, & filius“ iniquita ſi.) In cccleſia,quà permi
tis, reliquisq; electis. Ptis non apponetnocere ei. "Et conſcindam fericordiam,&teftamcntü •• •
TEt dixiſti, pofui ad.) § à facie ipfius inimicos eius,& ° odientes eü praeceptorum füorum re
ក្ញុំ h ºf In
fin fugam conuertam.' Et ueritas mea & mi demit,hæc in ea perpetua
otentem.) Idetfuper dia liter conferuantur. a qEt
體 qui opprimeret ſu ' fericórdia mea cü ipfo, & in'nomine meo ponam in faeculum faeculi
erbiâ eius. i I •II Et exal * exaltabitur cornu eius. ' Et ponam in mari femen eius, & thronum e
ui ele. &c.) Chriftű domi * manum eius, & in fluminibus "dexteram ius ficut dies cæ'i)Congre
nú.Qgi propterea eleétus * eius.* Ipfe inuocabit me; pafer meus es tu: gatio enim fauctorii, quae
de ಸಿಧ್ಧಿdicitur,quia car º deus meus & fufceptor falutis mea. Et ego jm ecclefia eft, in qua deus
nē afTumpfitexhomine. täquåm inthronorcFdet:
r «If Inueni Dauid feruú primogenitum ponami illum : excelfum pr;
- - - -

ſicut ſolfulgebit in regno

meum.)Inuenit eü, elegit regbusterir. In eternum feruaboilli mi • patris b4 Si aút dereiðc)
utiq;, ut ex eius genere af fericordiam meam,& teftamêtum mcum fi QJöd dereliëtores legis,
в fumieret carnem. Qgodau º dele ipf. Ftponam in faculum feculife iudiciorum oblitores,pro
tem ait feruum,Apoftolus men eius , & *hronum eius ficut dies cæli. phanatores iuftificatiónü, D
Phil. 3, a explanat:Non rapinam ar
' Si au'em dereliquerint filii eius legem meâ, mandarorumq; tranfgref
bitratus eft effe fe aequalé & in iudiciis: meis non ambulauerint. Si fores, inuirga, ideft, in dı
deo: fed formam ferui ac ſciplina dei corripiatur, &
cepit. 1 •T Oleo fànito iuftitias meas prophanauerint, & mandata mifericordia diuina nő au
meo unxi eum.) Non trifti mea non cuftodierint.Vifitabo in uirga ini feratur,illudostenditurut .
& corrupto, fed pleno la quitates eorum , & in uerberibus peccata nullus fine fpe rccupera
titia & ſauctitate. m « Ma eorum.Mifericordiâ autem meam nö difpcr tionis ab ecclefia arceatur:
mus enim meaauxiliabittir quia ficut feueritas diuina
ei, & brachium meum có
gam ab eis:neque nocebo in ueritate mea.
Neq; prophanabo teftamentü meü : & quæ , terret,arguente iutitia ita
fortabited.) In aſſumpto proccdunt de labii meis,non faciam irrita. pietas reparat, inoderante
corpore. n 4] Nihil pro clementia. c MISemel iu
ficiet inimicus in eo.) Dia " Semeliurauiin ſänčto meo,fi"Dauid men raui in fančtomeo.) In ho
bolus fcilicet. o TEt fili ; tiar: * femen eius in æternum manebit. * Et mine illo dominico.,
usini non apponet noce. g thronus eius ficut folin confpe&u meo,* & d . Si Dauidmentiar.)
ei) Iudastraditorguime b ficut luna perfeéta in æternum, & teftis "in Nullo enim mendacio cir * --> *
cunfcribitur deus, ficut ait ‘..." ***
rito filius iniquitatis,ideft, ; cxlo fidelis.'Tu uero repulifti & defpexifti;
diaboli dicitur:quia diabo î diftulifti* Chriftum tuum.' Auertifti tcfta euágelifta: Iota unum,aut Matth. j. $
lus intrauit in cor eius, ut ' unus apex non praetcribit
- - mentum *...,
• *
-

τraderet Chriftum. a lege, donec omnia fiant.

p •| Et confcindâ a facie ipfius inimicos eius) Iudeos e q[Semen eius in æternum manebit) Populus acqui
醬 ſepe a dominocéfuſi tanquim cóſciſsi gla fitus. f •|Et thronus eius ficut fol in confpe.meo.)Ip
diis, difcedebant a confpe&tu eius. q •■ Et odientes fam ecclefiâ in claritate futuræ beatitudinis permane
eum &c.) De daemonibus dicit iniquis, qui coram eo reiterum at piteriipromittit g MEt ficut luna perfe
Matth.8. d faepius fugiebant, clainantes: ੇ uenifti ante tépus &ta in æternü.) Tota lucida, tota perfeâa, nil obfcuri
torqueretios? Scimus quia tu es filius dei. r •[Erue taris continens in fe. h M Et teftis in cælo fidelis.)Ipfe
ritas &c.) Veritas,quia ea quae a me audiuit, loquitur. Chriftus diis,quifideleteftimoniü reddidit de opere
Mifericordia,quia fanat ម្ល៉ោះ in mente quàm in patris in müdo,in cælos eft eueh*dus. Hinc ad patrem
corpore. f •[Et in nomine meo exalta. cornu eius.) üoxapoftolica. i Tuuero repulifti & de.)Qjia 器
fortitudo ecclefiae fanguine
- - b fuo redemptae. t • JEt po ramura regenotro dă patitur. r IDiftulift Chrită
- - - -

nam in mari manum cius.Oibcndà opera eiusmundo. tuū.)Tradėdo eūinimicis. 1 (Auertiftitcftamčtūferui

- (iu‫ت‬
 1 ſº с о м м в N т. р. н и Е к о м у м .
* E tui.) Per quod promiferat nos fecum regnare. . . Scio quia nullus homo carncus euadit mortem, neque G
T a MT Pröphariafti in terra fan. eius.) TPromiferas animä fuam feruabit ab inferis.Sed noui quia dcus fub
enim quòd fiondares fàn&um tuum uidere corruptio uelamento carnis latebat abfconditus: qüem mors &
- nem,& nunciam infepulcrotegitur. b T Deftruxi infernus non debeant retinere, f MI Vbi funt miferi
: ' _ . , fti omnes fepes eius.)Verbalegis & prophetaruni, in cordiæ tuæ antiquae domine: ficut iurafti Dauid inue
quibus retinebatur. ritate tua.)Sihic non reſu
c | Pofuifti firmamentű “mentum ferui tui: "prophanafti in terrafan - fcitatur. tº Memoreto
eius for.)Nos qui cumau * &uariüm eius. * Dcftruxifti omnes fepes domine opprobrij feruo
dicbamus cũ doceret tur rum tuorum.) Qui eü ex
bas. d IſDiripuerunt eü $d eius: $ pofuifti firmamentum eius formidi .. pe&tant. u •| Quod con
omnes tranfeuntes uiam.) nem, "biripuerunt eum omnes tranfeuntes : tinui in finu meo multarú
Tranfeunt enim illum qui j uiam : * fa&tus eft opprobrium uicinis fuis. 'gentiü.)Quos congregaui
{••.14.4. dixit: Egofum uia & ueri Exaltafti dexteram deprimentium eum: lg tanquàm in finu: in una do
tas & uita: cum uel uefti £ tificafti$ omnes inimicos eius.Auertifti ad ' mo crcdulitatis. x M Quod
£*$£gidit, uel%* h iutorium" gladii eius, & non'es auxilia. exprobrauerūtinimici tui
器 clauis & mucronecő
*
1
--

. tusei in beiio.' Deftruxifti eum ab emun domine.)Iudæi, Pharifæi,

odiunt. e º Fačtus eſt Sadducaeiq;. y <T Quod
oppro.uifuis.) Iudaeis ac I datione, &' fedem eius in terra collififti. exprobrauerüt? Quid ex
principibus acerdotú,quí mMinorafti dies temporis eius: perfudifti eü ' probrauerunt?
р z •T Có
&Mati, 22, е dicebät : Vah qui deſtrue " confufione. Vfquequo ° domine auertis in mutationem &c.) Cum fe
bas templum déi, & po(l ° finem : exardefcet ficut ignis ira tua. Me ab his cómutans ad gentes
triduum reædificas illud :
Defcende de cruce. P morare ? quae mea fubftãtia : nunquid enim , diceret: Ecce relinquetur Luc. 13. g
uobis domus ueftra defer
-

f &IT Exaltafti dexterá de $ uane ° conftituifti omnes filios hominum. ta. a IT Benedičtus dfis
pri.eŭ.) Cum humilias eŭ ' Quis eft homo qui uiuet,& non uidebit 1n &c.) Ecce benedi&tus,
inmortem. g MI Lætifi mortem : eruet animam fuam de manu in ecce gloriofus,cü redit ex
caftioés inimicos eius.)Pi feri. Vbi ſunt miſericordiz tugantique do inferis, cum ſe prabet di
latum cũ gcntibus & Iu mine: ſicut iuraſti Dauid in ueritate tua. fcipulis,cũ ecclefiẹuota &
dzis. h qif Auertifti ad.* Memor efto domine opprobrii feruorum pia deſideria reſtituit, di
la,eius) Cum nó profuit cens fanctis: Ecce ego uo-Matt. ult.
udeis ſermo predicatio 'tuorum, quod" continui in finu meo mul bifcum fum omnibus die
F nisillius. i ºf Et non es * tarum gentium.* Quod exprobrauerút ini bus ufque ad confumma
aux.ei in bell6.) In confli X mici tui domine, quod? exprobrauerunt tionem ſa culi . Qui nos à H
, &tu utique paßionis. * commutationem * Chrifti tui. Benedi&us malis aĉtibus cõmutare di
* T Deftruxifti eum ab * dominus* in æternum, fiat fiat. gnetur in bonos,ac fua pie :. .: .
emund.) Si enim alligata Oratio Moyfi hominis dei. tate dignos efectos, fpiri
fuifTet munditia eius, hon tu fàncto repletos, in re
Pfalmus gno fuo miferatione
utique ueftimenta eius no
Eºs º ftrafacinora inquinafTent ; ficut ipfe ait : Afperfus eft conftituat. Quia ipfi eft gloria & imperium cum aeter
fanguis eorum füper ueftimenta mea, & omhia indu no patre & fpiritu fan&to in fæcula faeculorum,Amen.
menta mea inquinaui. Nam & inter iniquos deputa b J Oratio Moyfi hominis dei.) Quatuor funt pfal
tus,& cülatronibus crucifixus eft. 1 MI Et fedem eius mi,qui oratione praenotantu* fextufdecimus,& octo
in terra col.) Sanétorü animas fuper quas quiefcebat: gefimusquintus,& o&togefimusnonus, & centefimus
蠶 conturbabantur de obitu eius. m • TMinorafti primus. In centefimoprimo dicitur: Oratio paupe
ies temporis eius.) Dies illius funt diminuti, ut uelo riscum anxiatus fuerit & in confpeétu dei fuderit ora-
cius remearet ad patré. n T Perfudiſti ei con.) Con tionem fuá In ifto,oratio Mofi hominis dei. Legimus.
fufione utique mòrtis.Hæc dicebant apoftoli, ignoran canticüMoyfi, quod in Exodo eo tépore quando po- Exod. 1 *•
" tes eü à mortuis debere reſurgere. Quod auté hoc ne ' pulus mare trâfiuit rubrum , & demerfo Pharaone &
, fcirent,euangelifta cömemorat.Ná de dile&to difcipu omni eius exercitu,Maria cecinit & Moyfes. Deinde
ican a^*i： Nត្តុំ fcripturas: quia oporte legimus & in Deuteronomio,quòd canticum illud fcri Deut. 32
-- -
-- - - -
ງູເ in Deuteronomio. Siigitur pfalmi ifti & canti
ret illüà mortuis refurgere.Et Petro quafi delyrâmen -

:. -.
tauifa funt uerba refurre&ionis huius.Thomas autem '&a ifta Moyfi fünt, quare in proprijs uoluminibus nó
ibidemf ait: Nifi uidero,nó credäideò ergotalia loquebantur habentur? Diximus ergo, quomodo centefimus pri
ဒျုုိ့မ္ဟ
quafi exprobrâtes patri: quia ignorabant eü mus pfalmus infcribitur oratio pauperis, & alius eft
ab inferno rediré. His igitür fuccedés, ecclefia dicit: qui ſcripfit de ipſo;& ille 醬 qui pro nobis depre
o •TVfquequo deus irafceris in finem: exarde. &c.) catur, dñs eſt: qui cû diues eſſet, pauper factus eſt pro 2. Cor. 8.k
·Quàmdiu iraſceris,ut eü à mortenó reuoces. p q Me pter nos,& cætera.Sic& hic Moyfes, quoniã a prin
morare dfie quae fit fubftantia mea.) Nulla mihi eft ui- cipio generis humani hiftoriâ ipfe fcripfit: ipfe enim , .
tæ fubftantia;nifi in eü quem praeftolor reuerti de tar fcripfit quomodo caelum & terra faéta fint: quomodo
.taro. q<|Nunquid enim uane cóftituiftiomnes filios & homo faétus fit de conditione hominis.Et ifte pfal
hominum?)Si enim illos non uane,fed ueraciter in fpe mus de cöditionc hominis loquitur : quid fit homo, &
refurreétionis conftituifti, quanto magis filium tuum quare natus fit.Qui ergo in Genefi de homi
debes reucitareº r Quis et homo quiuiuet,& fium conditionc: ipfe & nunc inducitur à fpiritufan
;non uidcbit mortë: aut quis cructanimâ fuâ dem. in.) €to difputare quidfit homo.
Pfalmus
 I N P S A. L. M. v M LXXXIX. * 153
А - Pfalmus Ι.ΧΧΧΙΧ. eft.Quid enimpoteft grande effe quod finem habet? C
Omine refugiüfaétus eft nobis in generatione Mille anni noſtri antequam offenderemus, una diesa
| ) $ generationem.) Qui refugiü quærit: aut ab pudte erat.Quid dico una dies? Vna uigilia no&is.
aeſtumimio quarit & calore, aut beſtia illii per Neauertas hominem in humilitate. Vidé quid dicat:
£quitur, authofte§illum perfequuntur ut interficiât. Dignatus cs pro noftrafalute defcendere: fudifti pro
Et hos igitur iaeftu fumus nobis fanguiné:ne patiaris
iftius faeculi, & nos beftia Pfalmus Ι.ΧΧΧΙΧ. perire nos, & mori in hu
pcrfequitur, de qua dici Omine refugium faćtus es nobis, à militate.Ipfe dixifti: Cum П04й, п2.е
?/al, 73.a mus: Ne tradas be[bijsani exaltatus fuero, omnia tra
má cófitentem tibi. Et nos b generatione in generationem. hã ad me. Exaltatus es, &
hoftes perfequuntur: pro Priufquàm gentes fierent, aut for exaltafti nos: noli derelin
pterea fubtus alas tuas re * maretur terra & orbis : à fèculo *& ufque quere ut contrahamur.
fugimus. Ingeneratione in fæculum tu es deus. Ne auertas homi TManeſicut herbatrâ
& generationé, Et in præ nem in humilitatem: & dixifti,"conuerti 慧 mane floreat & per
terito, & in praefenti,& in
* mini filii hominum.* Quoniam mille anni tranfeat:
futuro. Aliter. In genera
uefpere decidat,
induret & areſcat.) O my
tione & generationë:Et in ,ante oculos tuos; tanquàm dies hefterna, fteria fcripturarũ,. Mane
ueteripopulo Iudaeorum, quæ præteriit. ' Et cuftodia in no&e: qug ficut herba tráfeat. Loqui Matth.6. d
& in nouo Chriftianorū. pro nihilo habentur, eorum anni erunt. tur dfis nofter atq; Salua
b “II Priufquàm montes 8 Mane ficut herba tranfeat, mane floreat & tor in euangelio 黑 foeno,
fierent, &formaretur ter tranſeat;
ueſpere decidat , induret & are quod in unâ die oritur, &
ra,& orbis.)Subrepit ihoc ' fcat." Quia áefecimus inira tua, & in fu una die arefcit. Quomodo
loco haerefis. Si réfugium herba quae uiret, & floret,
factus eft nobis antequàm ' rore tuo turbati fumus.' Pofuifti iniquita mane uidetur quafi flos ef
montes fierent,&formare k tes noftras in confpeétu tuo:fæculum * no fe & uirens: cẹterũ fol cũ
tur terra,& orbis: ergo ani ' ftrum in illuminatione uultus tui. 'Quo uenerit,&tetigeritillă, ad
mae erant antequàm fieret niam omnes dies noftri defecerunt,& in ira uefperãquafi demarcefcit
m m
orbis.Quid enim dicit fcri tua defecimus. "Anni noſtri ſicut aranea & decidit: fic & omnis ui
- - -

ptura? Diie refugiá faétus " meditabuntur : dies " annorum noftrorum ta noftra quafi flos uidetur
es nobis : in generatione, - O ~* - eſſe cü uiret S& areſcit.Vi
inquit, & generationé. A º inipfis feptuaginta an ni.“ Si autem in p o- diftis ante decé annos ado
principio müdi: ante prin tentati- lefcentulü. Nihil illo pul
cipiümüdi.Hoc illi dicūt. - chrius: huc illucque curre
Et ne putesme,inquit, dicere priufquèm mótes fier&t bat.Si eum nunc afpexeris, uidetur in feneétütc quafi D
&formaretur terrâ & orbis: tü, inqüit, refugiüfaâus mortuus.Licet uiuat fenestute,tamenadoleſcentia pe
£s nobis. Si aüt refugium noftrü fuit antequàm orbis rit. Mane ficut herba tráfeat, hoc eft,iuuentus noftra: -

fi£r£t:£rgo ante animæ fuerunt, quàm muhdus fieret. Ipfum eft enim mane.Sicut herba tráfeat:mane floreat
Male diting． haerefis.Quare càlumniâ facis fpiritui &tráfeat. Floremus inadolefcentia:arefcimus in fene
fànêgêSicfoqucre, quomódo fpiritusfanâus foquu &ute.Vefpere decidat,induret & arefcat. h M Quia
tuseſt.Sic ergolegendum eft: Dñerefugium faauses defecimus in ira tua,& in furore tuo turbati fumus.)
Robisingeneratione & generationē, Ethucufque di Nongentis triginta annis antea uiuebamus, ufque ad
ក្រៃភំ principium:Priufouäm mõtes mille fcrè ueneramus. Ecce in breuemuitá uita fioflra
fierent & formaretur térra &orbis:à faeculo & ufque cótraâa eft. i •I Pofuifti iniquitates noftras in con
infaeculum tu es deus. Tu es deus antequām montes fpe&u tuo.) Nihilte caelat,hoceft, peccata noftra, nec
fierent: tu es deus antequàm formaretur terra& orbis.
niox caelat nec inuolutü tenebrae. Omnia apudte lu
c ºf Afæculo &ufque in fæculumtues deus.) Tues cent. xq, Sacculú noftrü in illuminatione uultus tui.
femper: tu esęternus d TEt dixiſti,cõnuertimini filij Melius habetur in Hebraico: Vita noftra in illuunina
bominü.) O dfie,ut hoc audeamus petere,& dicamus: tione uultus tui. Quicquidagimus: quicquid in fecre
Ne auertas hominé in humilitatem: tu nobis dedifti to nos facere putamus,patet in oculis tuis. 1 J Quo
Ezec.i8. g fiduciâ, dicens: Reuertiminiadme filij reuertentes,& niá omnes dies noftri defecerüt.) Cucurritaetas, & dü
ει 0/ec 14-ί, ego fanabo contritiones ueflras.Et dixifti,cóuertimini ignoramus,grauiter perimus.Ethocipfum qf loqui
វាំ hominü. e •TQuoniâ mille anniante oculos tuos, mur,demorte eſt,& non intelligimus. mºlf Annino
tanquàm dies una que praeterijt.fqJ Et cuftodia inno ftrificut araneameditabuntur.) Videte quid dicat.
&te qug pro nihilo habcntur,eorü annierüt.)Debemus uomodo araneâ quae mittit fila,& huc illucq; difcur
fecüdum hiftoriâ fcire, quia nox in quatuoruigilias di rit,&texit tota die,&labor quidem grãdis eft, fed cf.
uiditur.Denique & in eüägelio dicitur: In quärta aüt fe&us nullus eft:fic&uita hóminühuc illucq; difcur
Mattb.i4.e uigilia.Vna ergo uigiliatreshorae funt. Nox ergo di rit. Poſlefsiones quærimus: diuitias apparamus: pro
* Mar. 4- f uiditur in quatüor uigilias. Deniq;milites quatuor fta creamusfilios:laboramus:inregna ſuſtollimur,&om
tiones habent,quádo uigilant & excubant & ferulunt, niafacimus,&nőintelligimusquiaaraneatelam texi
' Videte ergo qüid dicat. Obreuis noftra aeternitas, A mus. n • T Dies annorü noftrorüin ipfis feptuaginta
dam ille propágator nofter,qui uixit nongentis &tri annis.) Vbifuntmille anni? In feptuaginta annis con
Gen.f. 慧 annis.Etiá ille Matufalé, qui uixit nongentis& tra&ifumus.Siautem multüo&toginta.Siaütplusui
exagintaquinque annis.Fac,quòduixerit mileadcº xerimus, iam non eftuita,fedmors. o MJSiaüt in po
parationé aeternitatis tug , quód grande fuerit, breue tentatibus oäogintaanni)Quem enim inuenies o£to
genarium
 'if; C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M I.
£ genarium effe & fanum? Dicit & Graeca fententia:Se Pacem meam do uobis, pacem meam relinquo nobis: Ioan. i4 d *
iieétus ipfa morbus eft. a q| Et amplius eorum labor ipfe eft enim pax noftra,& pax quae exuperât omnem G
& dolor.) Quicquid plus fuerit,noneftuita,fed dolor. fenfum) ipfe aedificauit templum deo. Et uide ibi fcri
Hoc interim diximus fecundum hiftoriam. Caeterum ptura quid dicat. Et erant,inquit,latomorü 臀 3.Reg. 5.d
dicamus fecundum Anagogen. Et omnis quidem pfal tamillia, & eorum qui portabant o&toginta millia.Vi
mus recipit Tropologiã: dete numerii. Latomi, qui
&poteram nunc per fin- * tentatibus o&oginta anni: * & amplius eo lapides cædunt : quaſi 點
gulos uerficulos currere, rum labor & dolor. Quoniam fuperuenit fundamenta ædificiorum
& ſpiritualem intelligen praeparant : qui lapides ad *
tiam in fingulis dicere,ßed manfuetudo, & corripiemur.Quis nouit po ædificádum in templo dei :
hora excludimur. Vnota teftatem iræ tuæ , & præ timore tuo iram de terra tollút : in feptimo
menuerficuloquafi gufii " tuam dinumerare?* Dexteram tuam fic no numero ponuntur,in pro
uobis do ſpiritualis intelli º ti fac, & eruditos corde in ſapientia. Con phetis,in patriarchis. Illi
gentiæ, ut qui$quid hicta uertere domine ufquequo, & deprecabilis enim humanü genus quafi
cuero, putetis hic diétum de terra eiicientes, in tem
effe. Dies annorü noftro efto fuper feruos tuos. Repleti fumus ma 盟 dñi præparauerunt.
nemifericordia tua: exultauimus & dele
rum in ipfis feptuaginta &ati fumus in omnibus diebus noftris. Lae
ftiucro, hoc eft, oâogin
annis.Septuaginta anni, fe ta millia: apoftolica prædi
ptė decades fünt, & o&ło tati fumus pro diebus quibus nos humilia catio & euägelica : iſti qui
器 anni , o&to decades- fti : annis quibus uidimus mala. Refpice cum deo Saluatore & ipfо
in£Videtesrg9 quómo- * in feruos tüos, & in opera tua, & "dirige Salomone grauia gétium
do feptimus&oĉtauus nu filios peccataportabät Hucufq;
merus praedicatur.Et quo uideturfinitum eſſe myſte
modo diximus: tu refugium factus es nobisin gene fterium. Audite maiora myfteria. Et qui praeerant,in
ratione & generationem, & in ueteri & in nouo tefta quit, iftis operibus & templo, tria milha erant. Non
mento: propterea nunc & feptimum & oâauum nu poffunt efle maiores. Et qui praefunt operibus, nifi illi
£cclf. 1 1. a merum ponit. Hoc dicit in Ecclefiafte: Da partem fe qui praedicant trinitatem ? Dies annorum noftrorü in
ptem , & da parté oäo. Propterea & quindecim funt ipfis feptuaginta annis. Multa funt quæ dicantur, fed
graduum pfàlmi, hoc eft, feptcm & oéto: quindecim hora cxcludimur. b M Dexteram tuam fic notam fac,
pariter nos ducunt ad regna caelorum. Denique poft & compcditos corde in fapientia.) In quibufdam co
蠶 feptimus graduum pfàlmus expletus €ft, quid dicibus dicitur,eruditos: in alijs dicitur, compeditos.
icitur in fcriptura ipfius pfalmi? ភ្នំភ្លៃ Aliud eruditus,aliud compeditus fignificat. Quid er
monis qui extruxerat ueterem domum. Et quid dicit: go dicit: Dexterâ tuam nótam fac. Quid tamdiu dex
Tål.116.a Nifi dfisaedificauerit domum,in uanum laborauerunt teram tuam contrabis? Deus quare auertis manum tuâ
quiædificant eam. Qgid ergo dicit ipfe Salomon: 蠶 in finum tuum? in alio pfalmo dicitur. Quid dicitur?
praefcribitur in ipfo íulo? Ego aedificaui templä, ſed Hoc eft, in aegritudine pofiti fumus, in peccatis iace
nifi oétauus numerus aedificauerit, in uanü eft domus mus: mitte dexteram tuam,& eleua nos . Quare tam-^
AMattb. 3. aedificata. Legimus & in euangelio Secundum Mat diu dexteram tuam habes infinu tuo? Eru$tet cor tuti
thæum: Beati pauperes: beati mites : beati efurientes uerbum bonum : mitte dexteram tuam,& libera nos.
& fiticntes, & cgtera, & funt oéto beatitudines. Ergo Notum nobis fac myfterium, quod abfconditum fuit
dfis nofter o&tonario numero conclufit euangeliumi. à generationibus. Dexteram tuam notam fac. *Quid
IDenique nufquàm inuenimus o&to paritcr beatitudi Ari? Non dixit dexterâ tuam fac.Deus enim
nes,nifi in euangelio. Oétonario numero,hoc eft,in fine dextera fua nunquàm fuit. Sed quid dixit? Dex
die refurreétionis. Dies annorum noftrorum in ipfis teram tuam, quae femper fuit,& in finu tuo fuit, notâ
feptuaginta annis.Vultis oftendâ uobis interim quòd fac. Quoniam illum permanentem in deitate fua nofle
feptimus & oétauus numerus cótinent] plurima fàcra non poffumus: aflumat hominem, & fic intelligamus
1zecb. 4o• menta? Legamus Ezechiel,& in una porta dicitur: Et eum. Dexteram tuam fic notam fac,& cópeditós cor
ingrediatur,inquit,per portâ Orientis in templü quod de in fapicntia. Eos qui fapientiae habent compedes,
zificaturin 2 cirin extrema parte: Etaſcendet, hoc eſt,qui ဂ္ယီါိ in corde per ſapientiam tuà.
inquit,facerdos primü per feptem & o&o gradus. Et Non uobis fit moleftum, quia obfcurus eft locus.Pro
fieri poterat, ut in ea porta & feptem effent gradus & phetae habebant fapientiam : fedipfa fapientia com
o&o.Sed uidete quid dicit: Orientalis porta unde lu pediebat eos, non poterant uólare fine Chrifto.Vi
, men uenit, dfis nofter eft atque Saluator.Vna quidem dete ergo quid dicat: Mitte dexteram tuam, hoc eft,
porta eft, & nemo ingreditur in eam nifi facerdos ma filium tuum. Notum nobis illum fac, ut & prophetae
gnus. Et quid dicitur ibi? Porta haec femper claufa. qui quafi prophctauerütumbram,incipiant dominum .
Erit. Non autem aperitur nifi facerdoti. Sic igitur & manifeſtius prædicare. c ºf Conuertere domineuſ
nouum & uetus teftamentum femper claufum fuit: nö quequo.) Multum peccauimus: auertis faciem tuam :
Ibid.44. eft apertum nifi Saluatori. Ifte eft enim qui habet cla nöfunt digna peccata noftra tuis uideri oculis. Pro
uem: quiaperit,& nemo claudit: qui claudit, & nemo terea deprecamur, conuertere domine ufquequo.
aperit.Vna ergo porta habet feptem & oéto gradus. 聽 iam tanta fluxerunt faecula: femper te prophetæ
Etinueteriquidem teftamentofacramentafunt euan uenturum prædicauerunt gentibus, & adhuc non ue
gelica, & in nouo teftamento facramenta funt legis. nifti. d •] Et dirige filios hominum.) Qui praui fu
Audite maioramyfteria. Eo tēpore,quando Salomon, mus, àte dirigamur. Et dirige filios hominum. Pro
hoc eft, pacificus nofter afccndit ad caelos (qui dicit: ptcrca cos dirige, quia filijhominum funt. Si 器
cłle1]E
 I N p S A. L. M. V. M. XC. * 55

ºi º eſenthliitui diretti eſſent.Tuenim diziſti: Egodi Nemrod illegigas, magnus in conſpectu dei uenator Gene. Io. b
A xi, dijeftis,& filij excelfiomnes. Vosautem ut homi fiuit,& Efau uenator erat: quoniam peccator erat, & Gen. zz.
nes moriemini, & quafi unus deprincipibus cadetis. penitus non inuenimus in fcripturis fanétis, fàn&um Dift.86.
്l. . . Et in alio loco: Noripermanebit fpiritùs meus in ho aliquem uenatorem. Pifcatores inuenimus fan&os. Efau.
*minibus iftis: quia câro funt.Quoniam homines funt, Quoniam ipfe libcrabit me de laqueo uenantium.Ani Pfal. 123.a
propterea caro funt. Ergo manoftraficut paffer ere- C
º

盟 filij hominů, S«peřdi * filios eorú.* Et fit fplendor domini dei no pta et de laqueo uenan
imus efe filijdei, &pra ftri fuper nos, & opera manuum noftrarum tiü. Laqueus contritus eft,
ui fa&i fumus: propterea & nosliberati fum”. Quis
dirige nos, ut rurfüm tui dirige fuper nos : & opus manuum noftra eſtiſte laqueus qui contri
PfalmusXC.
efficiamur filij. a q[Et fit , rum dirige.
Vi habitat in adiutorio altiſſimi: in
tus et? Dñs inquit, conte
ſplendor di dei noſtri ſu .rat fataná fub pedibus no
per nos.) Dicit & Apofto *' protectione dei cali còmorabitur. ftrisuelociter. Et Apofto-Rom. 16.c
Meb, 1. s lus ad Hebræos: Quoniā lus dicit: Vt libereminiâ
Dicet dño fufceptor meus es
dominus atque Saluator tu , & refugium meus deus laqueo diaboli. Vides er
醬 fit gloriae patris. go quoniam ifte uenator
$t fit fplendor domini dei * fperabo in eum. Quoniám ipfe liberabit eft, qui animas noſtras ue
noftrifuper nos. Hoc eft ， me de laqueo uenantium, & à * uerbo aſpe nari cupit ad perditionê? ~\

quod dicitur & in aliolo ‘ro. 'Scapulis fuis obumbrabit tibi , & fub Multos habet diabolus la
ήal.4.5 co :Signarũ est ſupernos # pennis šeius ſperabis. "Scuto circundabit queos,& diuerfos habet la
lumen uultus tui domine. í te ueritas eius:' non timebis à timore no queos. Auaritia diaboli la
Signum crucis, uexillum &urno. $uºus eft:ira,& detračtio,
noftrum eft. Haec interim r -

&c. e TEt à uerbo afpe

de pfalmo diximus:& utaeftimo,diutius quàm debue ro.) Quámdiu in fan&itate fumus,anima noftra tràn
rarìus,immf8ratifumus. Intelligimus nos multo plura quilla eft.Quando uero de peccatis cogitare coeperit'
dixiffe, quàm debuimus dicere:fednonpoffumüs do aíïima noftra, turbatur, & quafi quibufdam fluétibus
mini noftri uerba reticere: non poffumus inchoatum concutitur. f MTScapulis füis obumbrabit tibi.) Sed
pfalmum relinquere. Non eft riiultum, quodcunque haec fecundum illud Deuteronomij: Diis quafi pul- Deut.3^.e
prodeftanimae: nihil fatis eft, quod bonüm eft: fita los fuos,alis fuis protegit nos quafi aquila. Dicitur
men bonum. Rogemus igitur dominum noftrum Sal enim ibi, quafiaquila protegere pullosfugs. Licet er
uatorem , ut fplendor eius luceat in cordibus noftris, gopofsimüs dicere hòc, qüöd deus quafi pater nos
uteijciatå nobis tenebrarum impugnationes, & fordi protegit , & quafi gallina protegit pullos fuos, ne ra
das cogitationes, & omnia pecçatăpropellat de cor piantür ab accipitfe.Tamén & áliudpoflumus dicere: D
B dibus noftris, utilluminetn6ftrasteficbías, ut fugiant Scapulis fuis obumbrabit tibi. Exaltabitur in cruce: Matt.23. d
tenebrae,&habitet fplendor lucis in cordibus nóftris. exténdet manus,&proteget nos, g M Etfub pennis
Templum domini,& tabernaculum, & fanâafan&o eius fperabis.)Afpiciés, inquit,manus eius crucifixas,
rum femperlucernamhabeant ardentem: femperfu & fitè ferpens m6morderit, fanaberis. Licet ambules N*m. * 1.k
醬 in deferto ifłius faeculi: fite percufferit fçorpio,firegu
lucerna in domo domini. Si enim extinéta
erit lucerna, dominus in tenebris non habitat. Dica
lus, fi aſpis,ficætera uenenata animalia,fecurus eſto de
?/al. 112. mus igitur & nos: Lucerna pedibus meis uerbum tuü ſanitate: Serpensin eremo ſuſpenſus eſt. t

domine: guifitgloria in faecula faeculorum, Amen. h •TScuto circundabit te ueritas eius.) Scutum no
Į(tę រ៉ែ non habet titulum, eo quòd de capite ftrum rotundum eft,hoc eft, ex omniparte nos fepit.
uel membris cantatur. Caput in cælo: fmembra inter Non folum fcutum eft,fed & murus. Domine ut fcuto Pfal t.
Mattb. 4, ra. Et proprie intelligitur de ieiunio, & illatentatione bonae uoluntatis tuae coronaftinos. Aliquos de fcuto
£remi.Praeuidebat propheta,quòd uenturus erat Chri coronat.Videte quid dicat: Domine ut fcutobonæ uo •...
O.
ftus in carne, ut teritaréturà diabolo. Pfalm.XC. luntatis tuae coroiiaftinos. Quid dicit? Proteges nos,
habitat in adiutorio alti(simi.) Adiutoriü & facies uincere, & poftuiëtoriam coronabis.Scuto
interpretatur, Ezras. Denique &w$, Ezras, circundabit te ueritas eius. Quoniam dixerat, à uerbo
„propheta dicitur. Ifte eft qui reduxit populü aſpero : & uerbum aſperum poſſumus intelligere, &
de captiuitate Babyloniae,& induxit in terramî répro hæreticorum, & philofophorum, & Iudaeorum dog
mifsionis. Qui ergo habitatim Ezras,habitat in Iefu, ma: & hoc quaſi uerbum aſperum,non eſtuerum,ſed
Interim fecundumjTropologiam:Quifibi aedificauit mendaxeft. propterea enim turbidum eft, quia men- '
Brod. 1. d domum fine manibus, iùxta Àpoftolum, illâ domum daxeft.Proptereaturbidum eft, quia conturbat ani
quam ædificauerat dominus étiam obftetricibus in masnoftraspermendacium fuum Dominus ergo qui -

Aegypto. c •If Iniproteétione dei cæli commorabi ueritas eft, & dicit:Ego fumueritas: fcuto circundat Ioan.14.
tur, Dicer domino វ៉ែ meus estu, & refugium nos ueritas eius, ne ardentibus fagittis diaboli percu
meum deus meus.) Multi enim me perfequuntur ho tiamur. Propterea Chriftus qui cft ueritas, fupponit
º proptereatu es refugium meum deus meus, . fcutum fuum, ut fcutoueritatis fuperet mendacium.
άτSperabo in domiiio : quoniam ipfe liberabit. i T Non timebisà timore no&urno.) Diabolus enim
;ne de laqueo uenantium) Nofi dixit: fpéro, fedfpera femper intenebris eft,&adhoc uacat: Vt pergutiat,
º bo.Qgìiiidiuenirnpeccámus, nonfpèramus.Sipec inqüit,in ocultisinnocentem. Vides ergo quòd qui
care defierimus,ſperamus Quoniamipſe liberabit me fimiplex eft, innocens eft,&femper in occultis percu
delaqueouenantiū. Multifuntuenatoresinisto mun titur. Non timebisà timore noäurno. Quoâ dicit Pfal.9.e.e*
doqui animas noftras uenari córiantur, Dëniquc& hoccft: licet in crrorcfucris, quae noxcft;tamen non 63. « ,
- - - timebis;
 1 fg , C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M. I.
E`timebis, quiahabes fcutum ueritatis. a • A fagitta quoniam non eft Chriftilumen, non eftmeridies, fed G
uolante in die.) Sagittauolans diaboli, uidetur mihi dæmonium meridianum. d qT Cadentà latere tuo
fermo effe haereticórum & philofophorü.Et ifti enim mille, & decem milliaà dextris tuis.) Singula uerba
. * lucem fcientiæ promittunt, & dicünt fe habere diem, fcripturarü, fingula facramenta funt. Ifta uerba, quae
* . . . . & non pofTunt áecipere, nifi lucem promiferint. Ve- ruftica putantur à faeculihominibus, plena funt facra
rum lux ifta, quam pro- métis. Habemus enim the 2.Cor.44
mittunt, de ardentibus fa faurum iftum in uafis fi&i
&turno. Afagitta uolante in die, å negotio libus.Thefaurum,fenfum
gittis e(t. Et propterea b perambulante * in tenebris : ab incurfu &
dicitur: A fagitta uolante diuinum, habemus inuer
* dæmonio* meridiano. Cadent à latere tuo bis uiliſsimis. Cadent à la
in die b • A negotio
perambulite in tenebris) “mille, * & decem millia à dextris tuis: ad te tere tuo mille, & decõ mil
Sagitta quidé uolat quafi autem non appropinquabit. Veruntamen lia à dextris tuis. Ex late
in die,fed negotiá eft per oculis tuis confiderabis, & retributionem re cuius? Ab eius cui di
ambulans in tenebris. &tum fuerat:Scuto circum
c •T Ab incurfu & dæmo
peccatorum uidebis. Quoniam tu es domi dabit teueritas eius: non
nio meridiano.) Melius ne fpcs mea: altiffimum pofuiſti refugium timebis à timore noctur
eft dicere Graece ἀπὸ ανμ tuum. Non accedat ad te malum, & flagel no. quis eft ifte? De qua
πτώματος σύμπτωμα autem lum non appropinquabit tabernaculo tuo. ſupra dictum eſt: Qui ha
dicitur eucntus , hoc eft , * Quoniam angelis fuis mandauit de te, ut bitat in adiutorio altiſsi
quando non fperamus, & cuftodiant te in omnibus uiis tuis. In ma mi, in protećtione deica
aliquid noui euenerit.Aut nibus portabunt te: ne forte offendas ad licominorabitur . Ab eo
wwflagæ dicitur, quando lapidem pedem tuum.Super afpidem & ba rioergo qui habitat inadiuto
{imul multi cadunt. Vide domini, cadent à late
filifcum ambulabis,& conculcabis leonem re eius millc, & decé mul
te ergo quid dicat: Licet
plures indoéti fuerunt: ta & draconem. liaà dextris eſºs. Dexte
mentu qui ſanctus es, non uoniam ra, fanëti dicitur : finiftra
inducaris. Do exemplum, ut fimpliciores poßint in non dicitur , fed latus. Videte enim quid dicitur : Et
telligere quod dicitur : Si ieris in ciuitatcm monachus decem milliaà dextris tuis. Et quomodo dixeras: Ca
folus,&cdeperis deambulare, &audieris clamoremin dentà latere tuo mille? Quando enim dcxtera dicitur,
circo, & aliquis tibi dixerit:ueni & fpe€ta circus eft, & finiftra non nominatur: pro finiftra, latus nomina
F & cœperis eitu dicere,non licct: non poflumire: fi il tur. Non enim poterat iuftum e{fe, ut iuftus haberet
le tibioftcnderit infinita hominum millia, & dixerit finiftram. Qui te, inquit, pcrcufTerit in dexteram ma
tibi, ducenta hominum millia ibi funt : crgo illi om xillam, praebe ei & alteraim. Non dixit, & finiftram: H
nes periturifunt,&tu folus faluus eris: tu debes intel Non enim eft finiftra 蠶 prebetur, fed dextera alte-
1igcrc : quia fymptoma diaboli eft,hoc eft, fcire debes ra. Ergo fimplicitcr dico? quoniam iuftus duas dex- '
qüia plures caduht. Et dæmonio meridiano. Dicunt teras hàbet. Denique & ille Àioth, qui fcribitur in Iu- iudic. 3.k
quidem multi: quia funt dæmones & meridiani, & dicum libro, propterea duas dexteráshabcrc dicitur:
hoc uulgo dicitur. Caeterü ego dico fimpliciter: quo quia iuftus erat, & interfecit illum pinguifsimum re
niam dæmonium eo tempore poteftatë habct in nos, gem. Cadentà latere tuo mille,& decem milliaà dex
quando peccamus. Siuc mane pcccauerimus,daemon tris tuis. Plures funt qui infidiantur dexterae noflrae,
ingrediturin nobis, fue uepere, fiue nocte: quacun & non funtplures qui infidiantur finiftrae. Propterea
que peccauerimus hora, daemon ingreditur in nobis. à latere mille cadent, & à dextris decem millia. Vbi
Videtis ergo quòd friuolum eft, quod uulgo dicitur. enim maior pugna, maioruiëtoria. Pauciinfidiantur
gid crgo dicit, à dæmonio meridiano ? Quoniam latcri: plurcs infidiantur dexterae.
Abraham angelos ſuſceperatinmcridie,&Ioſeph fra e q| Quoniam angelis fuis mandauit dete, ut cufto
tres fuos ad prandium inuitauerat in mcridie : San&i diant te in omnibus uijs tuis.) Iftum locum diabolus
enim crant & Abraham & Iofeph, & proptcrca con fupcr domino iuterpretatus eft.Eo enim tempore quo
uiuium eorum in clara luce erat,& fole perfe&lo: Pro-, tentauit dominü:Si,inquit, filius deies,mitte te deor- Matth.4.4
pterea pafcunt in meridie. Et ego fi plenam habuero fum. Scriptum cft enim dete, quoniam angelis fuis
fcientiâm fcripturarum: licethóra tertia fit,tamenpa mandauit dete, ut cuftodiant te in omnibus uijs tuis.
fco uos in meridic. Denique & fponfa in Canticocan In manibus portabunt te: neforte offendas ad lapidē
cant. 1. t, ticorum dicit : Vbi pafci$,inquit, ubicubas? In mcri pedem tuum. Diabolus nihil amplius dixit, nifi hoc:
die? Videtis quoniam fponfus non pafcitur, non re-, quoniam angelis fuis mandauit dete , ut in manibus , ,
cumbit in hora tertia, fed in meridie. Vbi pafcis, ubi, qrtent te: nc fortcadlapidem offendas pedem tuü.
cubas: ubi te inuenio? ubi delitijs frueris, ubi te po{-. ម្ល៉ោះ partem dimifit. Hic enim dicitur: Quoniã
fum inuenire ò fponfe meus: Visme inuenire ? In me angelis fuis mandauit de te, ut cuftodiantte in omni
ridie inuenies. Ideft, in fcientia perfe&a, in bonis ope bus uijs tuis. Hoc non dixit, cuftodiant te: fciebat
ribus, in clarolumine. Quoniam ergo habcmus nos enim contra fe efTe. Poterat enim dominus ei refpon
3.Cor, 11. c maeridiem: propterea etiam diabolus transformatur in, dere:Sicuftodit me dominus in omnibus uijs : ergo
angelum lucis,& ipfe fimulat habcrc fe lucem: habe &àte cuftodíor. Tacuitergo quod fcicbat contrafe
refemeridiem. Quando hacretici quafi myfteria ali effe , & pofuit quod profeerat. Vcre diabolus quafi
qua promittunt, quando regna calorum, quando con diabolus, interpretafur de faluatorc, quod non eft de.
tinentiam, quando iciunia, quando fanàitarem,quan-. faluatore.Si enim de faluatore eft totus pfalmus, ficut
cio renuntiatiqncm faeculi, promittunt meridicm.Scd ; interpretaris ò diabole,& dc ipfo cftquód dicitur. .
*
- - - - Potegam
 I N P S A. L. M.V M. ΧΟΙ. 157

‘A a sTProtegam eum,quoniam cognouit nomé meum) fed deo. Illi confitere peccata, qui fanare poteft. Etc
Hoc eft, ego pater protegam filium meum. Si fic in pfallere nomini tuo altifsime. h •T Adaìnuntian
terpretatur, diabole quomodo tu intelligis, uideamus dum mane mifericordiam tuam,& ueritatem tuam per
fi ftet fenfus: Protegam eum, quia cognouit nomcn no&tem.) Diligenter intelligite quod dicitur: Ad an
meum,hoceft, ego pater filium meum protcgam. nuntiandum mane mifericordiam tuam, & ueritatem,
b ºf Clamauit ad me,& tuam per noélem.)Singu
exaudiam eum.) Hoc eft, Quoniam in me fperauit, liberabo eum: liuerficuli ad fingulosre
in die crucis. c I Cum a feruntur. Bonum eft con
ipfo fum in tribulatione, b protegam) gum, quoniam cognouit nomen fitcri domino : ad annun
eripiam eum & glorifica meum. * Clamauit ad me,& ego exaudiam tiandum mane mifericor
bo eum.) Hoc દ;િ eum fa $ eum : * cum ipfo fum in tribulatione, eri diam tuam. Si confitcris
ciam refùrgere. d M Lon- * piam eum, & glorificabo eum. "Longitu domino, annuntias mane
gitudine dierum replebo * dine dierum replebo eum :* & oftendam mifericordias domiui. Et
!. eum.) Hoc eft, in aeternü illi falutare meum. * pſallere nomini tuo altiſº
niuet. Et hoc intelligamus f Pfalmus cantici in die fabbathi. XCI. fime.Iftum uerficulum re
de filio dei. Longitudine 8 . Onum eft confiteri domino, & pfal fer adhunc qui ſequitur,
dierum replebo eüm.Hoc , lere nomini tuo altifsime." Ad an &ueritatem tuam per no
; fequitur , quomo
o ſtat in Saluatore? nuntiandum mane mifericordiam
&tem. Quando enim con
- -
fitemur domino , fpera
e • T Et oftendam illi fa- ' tuam,& ueritatem tuam per no&em.' In de mus mifericordiá . Quan
lutare meti.) Salutare dei, cachordo pfalterio,cum cantico in cithara. do uero pfallimus, opera
filius dei eft. Si ergo defi mur uirtutes: Ad annun º, N oxº
lio dicitur, quomodo po
* Q uia dele&afti me domine in fa&ura tua : tiandum mane mifericor - -

as • ‫ هـ‬. " ‫نیا‬

teſt ſtare:quia ſalutare dei, - - - & in diam tuam. Vbi funt qui
filius dei eft ? Vides ergo quoniam male interpretatus fecundum literamfcripturas intelligût? Media die mi
esô diabole.Sed facufficihterpretetur ut tu dicis: Di ſericordiam dei annitiarenò poſſumus? Etcerte Chri
xifti,quoniam angelis fuis mãdãuit de te,ut in manibus flianorum & monachorü eft,maxime in ho&ibus pec
蠶 t£ , ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. cata fua cófiteri. Et quomodo nüc dicit:adamnuntian
ic quod (equitur.Quid taces? Superafj5idem &bafi dum mane mifericordiâ tuam?Quod dicit hoc eft:Nó
lifcum ambulabit,& conculcábit leonerii & draconem.
poffumus cófiteri diio, & mifericordiam eius cófequi:
Chriftus dominus nofter, qui uiuit & regnat infæcu hifi coeperit incorde noftro clarum lumen lucere. Nifi
la ſæculorum, Amen. . ----. -
praecefferint tenebrç,& manefactüfuerit,mifericordiá
-

Bf T Pfalmus cantici in die fabbathi.) Ifte ്lml ääicófequi nó poffumus.Tunc autem annitias mane D
hoctitulo prænotatur. Non poteft dieui (àbbathi age mifericordiá dñi, cú foliutitia ortus incordetuo fue
re, nifi qui fex dies tranfierit. Sex diebus laboramüs: rit Etuerítatem tuá perno6tem.Veritas dfiinö annü
in feptima die requiefcimus. Ergo domino cantare tiatur,niſiadno tem:in dieno poteſtannuntiari. Non
non poffumus, aifi in die fabbathi. Quâmdiu opera enim pofTunt imbecilles ferre quæ magpa funt: neque
iftius mundifacimus, hoceft, fex diebus, domino can pofTuht ea fuftinere quæ pretiofa funtVndedicitur &
Ltuit, 13. d tare non poffumus. Denique dicitur in Leuitico: Non in alio loco de deo ;ញុំ tenebras latibulum ſuum, T/al. 17. b
facietis indic fabbathiomine opusferüile. Quicunque hoceft, dispofuit tenebras latibulum fuum, Et ueritas
ergo in fabbath9 eft, & in reqüie domini, opusferui ergo dfiianfiütiatur in noéte: quafi quibu{dâ uerbprü
le facere non debet, hoceft, quod ad mundüm iftum teiicbris obuoluitur. Inaenigmate dicitur & in parabo* Mar. 4 b
pertinet: fed illud debet opus facere, quod adfabba lis: utuidétes nö uideant,&audiétes nó intelligant. Ee
thum pertinet.Valtis fcire quoniam iii fabbatho ope gimus in Ofee, & dicitur adprophetam: Tú uadc & Oſte. 1. a
?\m,i5. d rantur facerdotes inteinplo âomini? Non licet in fàb accipetibiuxorem:uxorem formicariam. Iudaei & gen
batho cuicunque ligna cædere. Denique unusqui in tiles ridét.Quare ridét? Quoniam ueritas in noéte po
uentus eft in eremo, lapidatus eft & occifus.Deinde fita eft, n6indie.Vultis{cire quoniã ueritas dei inno
nó licet igné fuccendere: n61icet etiã aliquid operis fa cte eſt, & quaſi in tenebris, & in parabolis poſita eſt Exod. 24. d
cere.Videtis aütxquoniã omniahgcquc in müdo alicui Moyfes afcédit in mótem Sina,& ingrcffus eft, inquit,
faceremölicet infàbbatho,fàcerdotibus folis licet. Ná intúrbinem,& caliginem,& in tenebras, & ibi locutus
& ligna catdüt;& ignė [uppoĥút;&alia faciūtminifle eftcumdfio:Neque enim poterat Ifraelpopulus uide*
ria,& hoftias 蠶 totúquare dixi* Vt oßen remyfleria dei: quia in caliginem dei non intrauerat.
£rem {criptü effe in lege, debere hos ceflare etiã in die i: TIn decachordo pſalterio, cum cantico &cithara.)
fabbathiab opcribus mìüdi,&ea facere quæ ad deum Simpliciter dico: ိုါို leuatmus manus finc
pertitût. Pfalmus igitur canticieftim diefabbathi:quá cogitationibus & difceptationibus,in decachordo pfal
do nõoperamurtnundo, &operamurdeo.Videamus linus domino. In decachordopfalterio, cum cătico in
$yobis fit catitandum in fabbatho, quandoàrnuii citharâ. In cithara noftra, & corpus, & ánima,& fpiri*
** 1: ...?? ..., di ceſſainus operibus. . :: Pſalmns tº XCT. tus,omnibus chordiscompofitafunt. k %] Quia de•
■-, Onum eft coofiteri domino,& pfallere nomini lc&tafti me domine in fa&ura tua, & in operibus ma
E3. Non dixit: bonum eft pfallere, &
' poftea coiifiteri: fed uide ordinem: Bonum eft
nuum tuarum exultabo.) Chriftianus quodcunqueui*
derit, femperaedificatur. Monachum nihil dcftruet,
confiteri , & bonum eft pfailere. Primum age paeni. nifi peccatum.Qgodcüqucafpexeris;ædificium tuum
، ،‫ ب‬،‫ أ‬، ‫ اة‬tentiam; &lacrymis dele peccata, &poteacantado eft. Vides caelum, uides folem, uides fbellas, uides
mitio: Bonuméíígonfitefi domino.Nonhominibus, lunam: hoc ædificattc. Dcbcs cnim cogitare & di
. .... .. .
* - O cere:
 158 C O M M E N T. D. : H I E R O N Y M I.
|Е cere:Sifol, & luna, &celum, & fielle deo feruititidua multo quàm erat. Et profunda quis inuenire poteft? G
re ego non feruiam?Vides terram: uides animalia, & Ecclefiaftes quod dicit, hoc eft : Antcquàm cogitatio
omnia quae in terris funt, & hoc cöfcr cum animo tuo, nem meam in opere poneré, non uidebam magnifi
& aedificat te, & dicanimo tuo: Omnia in ſuo tempo centiam dei. Dixi, fapiens efficiar, hoceft, dixi: dc
recurrüt. Siquidem uer & aeftas, autumnus & hycms, beo, quaerere rationes fingularum caufarum , & ipfa
nunquàm mutantur haec longe facta eft à me, lon
tempora, ſed ſecudum di & in operibus manuum tuarum exultabo. gius multo quàm erat,hoc
ſpoſitionem domini om eft, fapientiam quam an
nia feruiunt. Caelum fer- *b Quàm magnificata funt opera tua domine: te non inquirens, ignorar
uit, & terra ſeruit, & in nimis profundae faétae fuht " cogitationes bam: poftea quaerere coc
felix ego homo nő feruio. tu virintipiens non cognofcet,& ftultus pi, quam 1nuggire n9P9r
Veniamus adminuta ani non intelliget haec. "Cum exorti fuerint teram: c I Vir infipiës
malia: dimitto nüc de cle- º peccatores ficut foenum : * & apparuerint non cognofcit, & ftultus
hantis: dimitto de leoni
儘 : dinnitto de diuerfis
omnes qui operantur iniquitatem. Vt inte non intelligit haec.) Qui
animalib”,uenioad minu
' reant in faecülum f;culi: tu aüt altifsimus cunque non ell Chriltia
ta animalia. Reſpice apē: in æternum domine. Quoniam ecce inimi nus, & in operibus nö in
telligit crcatorem, itte infî
refpice formică: uide cor ci tui domine , quoniã ecce inimici tui pe- " piens
j. e(t. d 4 Cum exor
蠶 & inquire fapientiă. ribunt:& difpergentur omnes qui operan ti fuerint peccatores ficut
aior fapiëtia,quàm cor- § tur iniquitaté.* Et exaltabitur ficut unicor- fœnum.) Vidifti impcra:
poris magnitudo. Apes & . . . . t nis tores: uidiſti præfectos:ui
Pro. 6. a formicae cogitant hyemé . . . . . .
difti exercitus: uidi{ti ui
C് 3 ഠം d
effeuenturam, & monachus & Chriftianus non cogi åorias & ຕ້umphos :Heri fuit, & hodie non cft.
: ,
tant iudicium effe uenturum.Illae cogitant quoniäm e <| Et apparuerint omnes qui operantur iniquita
fame perichtaripoffunt, fi non laboraueritit in æ[late tem, ut intereant in frculum faeculi.) Heri apparuit
unde uiuant in hyeme: nos nom cogitamus, quia fine quafi flos : hodie flos ipfe non comparet. Heri uirebat
opere torquebimur in gehenna. Hóc totum quare di herba: hodie ficcata eit. Vbi eft illâ pulchritudo? Ni
xi? Quoniam nunc fcriptum eß: Quia dele&iafli me hilbonum eft, nifi quod æternum eit. Nihil bonum
domine infactura tua. Quodcunque apexero, dele eft, nifiquodperpetuü eft. Quodcunque finem habet.
&tat me. Intelligo enim factorem, & beiiedico deum. nec inter bonâ numerandum eft Quid enim mihi pra;
Et in operibus manuum tuarum exultabo. Video ar defl, fihgri praefe&us fui, & hodie famemorior? Qu‫ب‬d
borem, & confidero quomodo cortex arboris eft qua enim 溫 prodeft, fianteriori die rex fui, & hodie in
Fſi tunica, qua ueftturi & quaſi germen uiret. Et de carcere morior? Omne quod præteritum efl & finem
inde uideoquomodo flos fit: quómodo flos cadat, & habet, nihil eft.Vnufquifque noftrum de fæculo ug
ipfe fos uertatur in pomum. Video paulatim per fin nit ad hanc uitam. Aííus ímatrem reliquit: alius, fi*
gulos dies, in fingula tempora mihi haturam operari, lios:alius, uxorem : alius, parentes. Rccordemur in
& in meos cibos crefcere Video quomodo deus in om fantiae notrae: recordemur adolecentiae, recordemur
nibus mihi laborat, ut mihi nihil defit. Propterea ex quòd aliquandohabuerimus diuitias, & սոսնագսs
ulto inte domine. a •] Quàm magnificatâ funtope pro uiribus fuis habuit quod potuit. Ecce traniiuimus
ratuâ domine.) In hoc loco Marción & Manichæus ad hanc uitam.Vbi funt illa omnia? Cogitata magis
erumpunt. Quid enim dicunt? Si omnia deus fecit, & dolorem faciunt, quàm uoluptatem. Nihilcftitaque
in utilitatem hominum fecit:quid neceflè fuit cirnicem bonum, nifi quod perpetuum eft. * --

facere & pulicem ? Ego tibi breuiter refpondeo,ut f •TTu autém altißimus in æternum domine, quo
oftenderetur,ờ homo,fragilitas tua . Qui enim cogita niam ccce inimicitui donine: quoniam ecce inimici
tionem tuam in caelum ponis, refpice: morderisTaci tuiperibunt,& difpergentur omnes qui operantur uni
mice, & contremifcis. Quid erigeris in cælum,& co quitatem.) Si peributit, quomodo difpergentur? Qgi
gitatio tua tranfcendit in cælurfi? Ecce à pulice uui ènim femel périerit, difpergi non pgteft.Debuit di
neraris. Quàm magnificata fuht opera tua domine.. cere: Ecce difpergentur & peribunt.Qgod ergo dicit,
Parua quidem corpora, fedmagnâ ratio. Singula ha hoc efl: inimicitù domine peribunt, cü omnia tibi (u
bent utilitates fuäs. Ego.fic mìror dominuì in ele biecta fuerint : omnisquiinimicus tuus fuerit , pQftca
phantis, quomodo & in formica : fic illum praedico efficietur amicus, hocêß, non peribit homo : fcd pc
in camelo quomodo & in culice. Vidé cuficê quos ribit inimicus: Qui inimicus fuit,amicus erit, &ficpe:
modo quafi punétum cuiufdam corpufculi eft,&ta ribit inimicus. Quoniam ecce inimicituiperibüt,& di
men uide iii ipfo pun&o corpufculi, omnia effe mcm fpergentur omnes qui operantur iniquitatem. Quo
bra, diuifa.Habet fex pedes: habet duos oculos:ha. modoſiſanäi ſimuiſuni,gratioſum eſt ſicſi Pecca
bet os: habet &uentrem: habet & tufbam uocis: ha tores fimul fuerint, quafi pefsima congregatio cft-;
bet &alas. Si confideraueris membra, corpus non Quanto enim plures fimul fuerint, tanto peiores funt,
inuenis , & tamen magnificatur:deus: quia fine cora Deniquc eo témpore quo turris aedificabatur contra Gen. 1 1. '
ore , membra: funt, omnia. * . ,, p. ?. . . ; : deum, difpergcbantur in utilitatem fuam. Confenfus
2. - • f Nimis profundæ factæ funt cogitationes tuae) eorum malus fuit: difperfio uero profuit etiam illis
Quodcunque cogitauero,inuenire nõpoffum. Abyf. ipfis qui difperfifunt.] g •] Exaltabitur ficut uni
fus iudiciatua. O profundum duutiarum ſapientiæ & cormis cornu: meum.) Semper cornu, in regno poni
Ecclef. 7. e fcientiæ dei. Dicain Sk ego cum Ecclefiaße: Dixi,{a. tur. In te inimicos noftros uentilabimus cornu.s Pfal. 4‫ژ‬.
picas cfficiar,&
--T 12 ‫فة‬
ipfà loiigius faciaeta me: longius Dchiquc aullum animal in templo immolatur dor
IIllſlo .
 "I N p S A. L. M. V. M XCII. ' I) i yº
A mino, niñquodcornuhabet.Tria immolabantur dó & nullum inuenio qui di&us eft fenex. Primus Abra- C
Imino in templo: immolabatur taurus: iminolabatur ham fenex dicitur.Et certe multo minoris ætatis fuit
aries : immolabatur hircus. Tria immolabantur, & quàm Matufalem.Sed propterea dicitur fenex: quo
uniuerfà cornuta funt. Nifi enim aliquis habuerit cor fiam feneétus ipfius inunéta fuit oleo uberi. Denique
hu,in quo inimicos uentilet, non eft dignus immolari fcriptum eft ibi: Et mortuus eft Abraham, nutritu$ in Gen. 23. a
<leo. Propterea & domi- - - fene&tute bona,plenus,in
‫ע‬-muSម្ល៉ោះ i r
his qui * mis cornu
e meüf &*: fene&us
i meam in quit, dieruni. Propterea
ក្រៃ # cordia uberi. Et defpexit oculus meus ini plenus in ſenectute boiia, quoniä,
inimicos. Ibi cönfudit dia mico S meos, & abinfurgentibus in me ma dierü. Omne enim!
tempus uitæ ipfius dies
bolum, & omnë eius exer , Jignantibus audiet auris mea. Iuftus ut pal ,
.. .b * * * ** * - --
fuerunt,&rión hox. Hoc
citum. Chriftus quidê cru * ma florebit:* ficut cedrus Libani multipli ipfum qùod diéìum eft de;
cifixus erat in çorpore: * cabitur.* Plantati in domo domini,in aëriis Âbrahám, diâum eft &'
- fed uere cgcifigebat ibi “dei noftri fiorebunt. “Adhuc multiplica- a' enim
• • • * • daemones. Non fuit crux,
de Ifaac &ge Iacob : Qui
fimul fèruierüfit do
bunturinſeneétauberi, & bene patientes * mino,recte ſimul ſenes do
fedtriumphus fuit,fed ue-
xillum fuit. Propterea có- redus domi ; mini nuncupantur: gi. *3
erunt ut annuntient.Quoniam
f::::::::::::::::: nus deus nosters & non eftiniquitas in eo. , b • • F Ve cedrus Libani:
terrain altä roíeret. Ego: “ Laus cantici Dauid in die ante fabbathuih nńúltiplicabitur.) Lignurn.
puto crucé faluatoris ម៉ៃ ſ quando fundata eft terra.-* . j. X C I I. 3 bene olcns, lignümi uinde
- effe fcalam,quam uidit Ia- Ominus regn auit, decoré indutus. . templı tečta côtećiа funt :
&n, 28. c cob. Iniſta ſcala 蠶 º eft: & indufùs eft dfis fortitudinem, * Vt cedrus £ibani multi-'
debant angeli & confcen- : plicabitur, lignum impu-*
debant. Iniſta ſcala, hoc- º “ & prgcinxit “fe.'Etenim. . firmauit
-

orbem. " tribile.º.o iſ Plantati;

.. . . " , .ºrg
eft; cruce defceiidunt Iu- - - -
- -
- - - - - - -
“ .. . or °00' , indomo dbminij'iiiatrijs:
- * * * * * - -

dæi, & confcendunt gen- dei noſtrifortbune)Ali

tiles.Et exaltabitur ficut unicornis cornu meum.Alij* biplantamur, in regno cæloruin florebimus. Ego ae-',.cor. 3. §
habebât plura cornua: ego unum folum cornu habe6.31 ro plantaui, Apollörigauit:feddominus incremëtum:
Galat. 6. d Mihi autem abfit gloriafinifi in cruce domini:perqué deâit. Plantatis in domo domini, hoceft, in ccclcfia :
mihi mundus crucifixus eft,& ego mundo. a || Et fe, non muris, fed in dogmatibus. Regnuin enim dcij in- zu. ,2. •
ne&us mea in mifericordia ubéri.)Sene&us noftra o-' quit, intra uos eft:Qjicunque plãtatus fuerit in do-*
leo dei indiget.Quomodo enim corpora noftra quan- rìo domini: fi hic radices fiifcrit , ibi fores afferet. '
£ dolaboramus;loquor fimplicius própter fimpliciores: Plantati in domo domini,in atrijs dei noßri florebunt, D
fratres, qui non p6ffunt intelligere fublimnius; quomo- Iflafunt aeterna tabernacula? Quæ funt ifla atria? Di-'
do corpóra noftra quando labórant, non reficiuntür,• uerfæ in c¢lo máfiones.Simulq; uidete quid dicat:Plan'
nifi unötione olei: quomodo lumcn quod in lucerna: tati in domio dfii,in atrijs deinoftri florébunt. Hic do-:
eft, nifi oleum miferis, extinguitur:fic & lumen fene mus eft:ibiatriü eft. Debuit utiq;primum dicere fecú
&tutis meae, oleo & mifericordia dei indigetut crefcat. dum ordinem, atrium;& fic domum. Sed uidete quid*
Denique &apoftoli afcendunt in montem Oliueti, ut dicat:Hic licet uideamur in domo efTe, cum migraue-*
quoniam lafsi erant, & indigebant lucernae ipforum. rimus adregnacclorum,ad comparationem ‫د‬angelorű,
--- " « ‫ لم‬: 1- - -
oleo domini, de oleo domini'illuminantur.Vnde di - -

&uirtuturňcxterarum:nőfumus in domo, fedinatri ° Matt. 22. e

-

Pfal. *r. b cit & iuftus: Ego autem ficut oliua fruäifera in domo fumus: in initio fumus, nö in perfe&tiotie« Non enim
?Jal.127.a domini. Et in alio loco dicitur: Filij tui ficut nouellæ ! erimus angeli, fed quafi argeli. Non tibi quafi parum.
oliuarum in circuitumenfaetug. Nullus alius mós erat,? uideaturhomo, ſificutangelus fueris. d "I Ädhuc
de quo afcendit dominus regna cælorum, nifi mons multiplicabunturin ſenecta uberi) Felixille qui cre
- Oliueti? Nunquid nö erat mons fubHmior in Galilæa; ſcit quotidie : qui ſeneſcitatate, ſeneſcit & uirtutibus.
Thabor? ម្ល៉េះneceffe fuit ut dominus de monte Oli-* Haec interim de pfalterio diximus: locuti fumus & de
ucti confcenderet in regnum caelorum? Sed uide quid' euágelio pauca,diximus quoque & de Apoftolo. Ore
tefcriptura doceat? Nifi tibi &lampadibus tuis oleum mus dominum ut omne quod diximus nos, & quae au
miferis, non poteris afcendere regna cælorum. Debes. diftis,opere comp!camus, & uerba uertamus inopera,
eſſe in monte Oliueti, &non in ualle oliuarum, ſed in ut qui hic plätati fumus in domo domini, in atrio Chri
monte Oliueti. Dicataliquis: Qua eſt iſta uallisoli ſti floreamus cui ſit gloria in ſecula ſaeculorum, Amé.
uarum? Habet diabolus oliuas fuas: habet philofo e TLaus canticiipfi Dauid in die ante fabbathum,
hos: habet hæreticos: habent & ipfi oleum. Et ipfi quando fundata efl terra.) Ifte pfalmus uocem conti
umen fcientiae promittunt, fed illa oliueta in perdi niet prophetæ, uirtutem atque magnificentiam domi
Pfal. 14. B tionem deducunt.: Oleumautem peccatoris non im nidecantantis. Pfalmus XCII.
pinguet caput meum. Nos ergo rogemus dominum, Ominus tregnauit, decorem induit) Cum re
ut {ene&usnoftra, & omnis nöfter labor, & omnes te ſurgens à mortuis, ſanctorum ſibichorum ad
nebrae noftrae, oleo domini illuminentur. Diligenter iurixit. g •I Induit dominusfortitudinem)
attendo infcripturis,ubiprimum lcgerim feneëtutem. Quia diabolumTopprefsit. . h T Et praecinxit · ·
Adam nongentis triginta annis uixit , & tamenfenex feuirtute) Quando multitudine angelica circunda
non dicitur. Matufalem nongentis fexagintanouem tus, remeauit ad patrem. i •I Écກim firmatic
annis uixit, & fenexnon dicitur. Venioùfque ad di orbem terræ , qüi non commouebitur) Inftabilis
luuium, & poftdiluuiumpcrannos fermè tria mullia, cnim & mobilis effet adhuc , nifi fua fuiffet refur*
* :
- - - - -- O 2 rectione
 в во сом м-E N T, D: H r E R o N Ү MT.
E restione firmatus. a ſ Parata fedestua) In animabus Quod enim dicit Apoftolus:Siefurieritinimicus tuus, G
{an&is. Tu enim praeelegifti eas ante conftitutioncm ciba illum: fi fitit, daillipotú: hucufqucuidetur mife
mundi, ut efTent genus eleétum. b •I Extücà fæ ricqrdia. Hoc uero quod infert : Haec enim faciens ,
culo tues.) Eta refurrectione, & ante contitutionem carbones ignis congregabis fuper caput eius: non ui
3. ì . . mundi. c
- T Eleuauerunt flumina domine; cleua* deturmifericordiæ 器, fcd crudelitatis.Videris enim
- uerüt flumina uoccm fuâ) propterea panem darc,&
Apóftoli, quorumfiucn: * orbem tcrrrae,qui non commouebitur.' Pa-* *$*££££*£ytis
taPrºdicationum,ºridita ºrata fedes tua: º extunc à feculo tu es. Ele infæculis torqueatur, Et
tes gentium irrigauerunt.' c* uauerunt flumina domine, eleuauerunt flu hoc dicit Apoftolus;& mi
d T Auocibusaquarum fericordiæ prædicator cru
multarum.) Detrahétium. mina uocem fuam. Eleuauerunt fiumina fiu delitatem docet? Non igi
opulorum, e “I Mira &us fuos: “ à uocibus aquarum multarum. tur fic accipiendum, dિ
體 elationes maris.) In * Mirabiles elationcs maris : ' mirabilis in al alio fenfu. Si te pcutit ini
faeculi huius fluétibus, * tis dominus. & Teftimonia tua credibilia micus,tu ei praebe & alte
f * Migabilis in alti$$9- £ fa&a funt nimis: " domum tuam decet fàn
minus.) Gloriofus refidés. h
ram maxillam. Si tibi ille Matth. y.f
malefacit, tu illi fac bene.
ad dexterā patris.g 7 Te-, i &itudo domine in longitudine dierum. Si enim hoc feceris, car
ftimóniatua domine cre- , Pfalmus Dauid quarta fabbathi. XCIII. bones ignis congregabis.
dibilia faéta funt nimis.); " ? Eus ultionum dominus: deus ul fuper caput eius. Quod di
Per apoßoloștuos, , , ）! tionülibere egit. Exaltare qui iudi cit, hoceft:mundabis eum
h , «j Domum tuam de-; - cas terrá, redderetributionë fuper à peccato: uincitur enim,
:e:id:da:min:in 'bis.' Vfquequo peccatores dűe, ufquequo
longitudinc dierum.) Ec- m
crudelitas illius patientia. • *
tua. Si ſagittam dirigasin
peccatores gloriabitur?"Effabitur & lo lapidem , & lapis durus.
Ephef.3. f clefiam tuam, quam exhi quentur iniquitaté: loquétur oés qui ope fuerit: non folum non in
buiflitibi non habentem "
maculam aut rugâ: in qua ° rantur iniuftitiâ. “Populum tuum dfie hu figitur, ſedreſſlit. Sicini- º
nos digneris fîundos ac , miliauerunt, & hæreditatem tuam uexaue micus tuus fi te percuffe-:
fplendidos cuftodirc: ncc P runt. P Viduam & aduenâ interfecerunt , & rit, & repercuſfus nöfue- -

polluere baptiſmi gra- : rit, patiétia tua fuperatus, *. • • -*-^ *

pupillos ad
tiam, per quod interena- * . . . meliora conucrtitur.:
tifumus aduitam;quia tibi eft cum eterno patre & fpi 1 可 Wို့ peccatores domine, ufquequo p:c
ritu ſančto,honor & gloria inſecula ſæculorii, Amen. catores gloriabuntur?) Impatientia humana, nonuult
F i • T Pfalmus Dauid quarta fàbbathi) Semper de titu deihabere patientiam. Miferi nos, qui uolumus no
lo difputamus , ut ex titulo intelligatur & pfalmus. bis deum eſſepatientem, &inimicis impatientem S
Pfalmius Dauid quarta fabbathi. Quarta fabbathi, in uando peccamus,patientem cupimus deum: Si quan
medio fabbathi eft: quafiincorde fabbathi,hoceft, in. 畿 aliquis in nos deliquerit, in ipſum nonuolumus eſ
medio hebdomadis. Dies enim quarta eft, & quarta fepatientem deum, Vfquequo peccatores gloriabun- '
dies habet exutroq;latere cquales dies.Habet eiiim ex tur? Non eis fufficit peccare,fed etiam in peccatis glo
uno latere, diem primum , fecundum, tertium:& ex riantur. Prima infelicitas eft peccare : fecunda infeli
alio latere habet diem quintum, fextum , feptimum. citas imo nouißima, non agere paenitentiam.Ifti ergo
' Videtis igitur quoniam dies quarta, hoceft, quarta peccatores non folum non fle&unt ceruicem, fedlibe
fabbathi, exutroque latere duplicitrinitate firmatur. re poftpeccatum fuum gloriantur. m •I Efábun- `
Simulque confiderandum: quia quartus numerus,uir tur & loquentur iniquitatem.) Proprieharc dehaereti- - s
tute decimus eft. Quomodo? Si enim computes,& or cis loquitur, n _I Loquentur omnes qui operan
dinem facias, unum, duo, tres, quatuor, decimus nu tur iniquitatem. Videte fignum :Quimale loquitur,
merus efficitur. Vidiftis igitur quoniam quartus nu neceffe eft ut male faciat. Ex'abundantia enim cordis Luc. 6 •£
merus efficit decimum,& cófiderate ex hoc: quia qua osloquitur. Vbicunque conſcientia uulnerata eft, ibi
tuor euangelia in decalogo computátur, ut quodcun in ore facile peccatur. o •T Populum tuum domi
' que dicebatur in decalogo,hoc compleatur inquatuor ne humiliauerunt.) Sernper dei pópulus humiliatur :
euangelijs, ut nö diffentiat lexuetu$ab euangélica di deipopulus opprimitur. Populümtuum domine hu
giiitate, Hoc interim diximus de titulo, nunc uenia miliauerunt. Semper populus dei humiliatur, & imi
mus ad pfalmum. Pfalmus . XCIII. tatur deum, quihümilis fuit & mitis corde.
Eus ultionum dñs, deus ultionum libere egit.). p. sTViduâm &aduenam interfecerunt, & pupillos
Qui tanto tempore latuit & nò apparebatin po occiderunt,& dixerunt:nöuidebit dfis.) Licethóc ma
pulo,poftea libere egit. Qui antea ignorabatur, nifeftum fit fecundum hiftoriam:femper enim quicun
oftea triumphauit in cruce:Deusultionum dominus. quepraeſidio indiget,facile opprimitur;& quanto ali- -º-, .
!Deut. 34. d § deus ultionum dominus eft, mihi uindi&am & cgo
quis humilior fuerit,tâto ille miagis qui opprimit,offen
retribuam, dicit dominus: quid te cupis uindicare ho dit deu: tamê & fecüdum Tropologiä interpretemur:
mo? Habes ultorem deum. Dicit hoc & Apoftolus: JDixeram enim dehcreticis hoc dici. Viduam & adue
Κgm. 12. d Sicfurierit inimicus tuus, ciba illum.Si fitit,da illi po nam interfecerüt.Vidua illa quę deüuirühabere defi
tum.Haec enim faciens carbones ignis congregabis fu uit,anima eft peccatoris.Aduena eft qui nó efthabita
per caput eius. Hoc non uidetur pietatis efIe,fed cru-. tor,hoceft,qui nóhabitat. Ille qui nuper crediderat,re
delitatis. Si enim bene illifàcio, utilli malefaciat deus;. pente fcandalizatus perit.Et pupillos occiderűt,& dixe
nonuenit hoc depictate, fed de crudelitatc mcntis. runt:nõuidebit disMiramurſipupillidicüturubiui
-
-
ſ dua
 I N P S A. L. M. W. M. : * XCIII. , a 61
---

• A dua eft?Sicüt enim uidua,anima peccatoris cft,ficpw- ; lioait: Quádo ftabitis anteiudices, nó cogitetis quid C
鬣 illos dicit, qui patrem amiferupthabcre dejin. refpôdeatis:quia dominus dabit uobis in illä hora quid Luc. sa.u,
Et dixcrunt. Quid dixerunt? a MI Non uidebitdiis: refpódeatis Dominus fcit cogitationes hominum,quo
nec iptelliget deus Iacob.)}Hoc dicit omnis qui9ppri- niam uanae funt. Vna cogitátio felix eft, cogitaré de\ :.. .^..
'mit famάσ5. Illis hoc dicentibus, uidetefpiritu(Iahäus domino. f * Beatus homo,quem tu erudieris do
quid refpódeat. b M Intel minc.) Felix eft, quideo
ligite qui inſipientes eſtis pupillos occiderunt. Et dixerunt nő uide magiſtroutitur. g. TEt
in populo,& ftulti aliquã 5 bit dfis: * nec intelliget deus Iacob. Intelli de Iege tua docueris eüm,
, do ſapite, &c) Qui figu , ut mitiges eià diebus ma
lus eſtignorat uas fuum? * giteinfipientesin* pópulo,&ftulti aliquan lis-) Videte quid dicat:
Qui alium facit audire,er do fapite. Qui plantauit aurem,nő audiet: Beatus homo, quê tu eru
go ipfe non audiet?.Qui ° aut qui finxit oculum,nö confiderat. * Q ui dieris domine, & de lege
mihi dedit oculos, ergo “corripit gentes, non arguet : "aut qui dó tua docueriseimi, íóéí,
ipfe non uidet? Qui autor * cet hominem fcientiam.* Dominus fcit co ſcripturistuis. Hocautem
;ိုႏိုင္ဆိုႏိုင္ၾ gitationes hominum: quoniam uanæ funt. ಶ್ಗ
$'£'j%*
aduerfus eos maxime fa ' Écatus homo,quem tu'erudieris domine : ges
%%'jíí"** Y*"';*
ei à diebus malis.Vi
cit , qui Anthropomor § & de lege tua docueris eum.Vt mitiges ei detis igitur quoniam fcien
hitae funt,qui dicunt deü à diebú$ malis :" donec fodiatur pecçatori tia,& exercitatio,& opera
獸 membra, quae etiá -fouea. Quia non repellet dominus plebem tle ſcripturis, mitight no
nos habemus. Verbi cau bis dies malos?
fa : Dicatur deus habere
fuam, & hereditatem fuam nő derelinquet.
oculos: oculi domini re Quoadufque iuftitia conuertatur in iudi h •I Donec fodiatur pec
catori fouea) Quando tu
ciüm, & qui iuxta illâ omnes qui re&o funt erudieris
fpiciunt omnia , manus
ei facit omnia : Etaudi' corde.' Quis confurget mihi aduerfus ma unum tibideinlege domini,
duplex di
Ca.3.b uit} inquit, Adam fonum lignantes, aut quis ftabit mecum aduerfus uiditur. Tibi enim dies
體 domini deambu * ojierâtes iniquitatem?* Nifi quia diis adiu mitigar malos, & pec
antis in paradifo. Hæc uit me ೩ಖ್ಯmpu habitaſſet in inferno cator, fodit foueam.
fimpliciteraudiunt,&hu- | anima mea.'Si dicebã, motus eft pes mcus: i •] Quis confurgct mi
manas imbecillitates ad hiaduerfus malignantcs,
mifericordia tua, domine adiuuabat me.
dei magnificentiam refe . , ºf , . . . . . Secun- ?'' quis ftabit,mihi aduer > *> . .
rüt.Eg6autem dico,quòd ſus eos qui operauturini
:B deus rotus ဂြို့ီ tqtus manus eft, tbtus pes eft. quitatem?) Obfcuri funt pfalmi, & femper perfonas D
<Totus oculuseft:qüia omnia uidet. Totus manus eft: miiutant: & propterea ofcuri funt, & nimiae difficulta
還 omnia operatur.Totus pes eft: quia ubique eft. tise(l fcire in fingulis uerficulis quis loquatur. Quis
confurget mihi aferⓞus malignantes:aut quis ftabit
£rgo uidete quid dicat: Qui platitauifaurem, fiomau
diet? Non dixit: qui plantauitaurem,ergo ipfe aurem mecumiaduerfus operantes iniquitatem? Hos uerficu
non habet. Non dixit: ergo ipfe oculös nön habet. los Saluator loquitur: Ego fanétus fum : in cruce fub
Sedquid dixit? Qui plantáuit aürem, non audiet? & leuatus fum:mortuus fum: refurrexi, & ad cælos ul
qui finxit oculos, nón confiderat? Membra tulit, ef. &tor afcendi. Quis eft putas de fanétis,quimccum re
cientias dedit. c •J Qui corripit gentes, nó arguet) furget? Ergo quod dicit, hoc eft: Proptérea refurrexi,
«Qgi alios docet, ergo ipfe non hoüit? d •I Qüi do ut & alijmecü refurgerent.Quis refurget mihi?Quan
cct hominemfcientiam.)Subauditur, ergo ipfe nóha 'do dicit,quis, caeteros prouocatad furgendumfi: Quo
bet fcientiam? e AT Dominus fcit cogitationes ho modo enim legimus iiEfaia: Quem mittam ad popu Ejz.'ಕ:#
minum: quoniam uanae funt.) Legimus in poeta fæ lum iftum, & quis ibit nobis? &c. Sicut Efaias ipfe fe
culari: O curashominum, δ quantùm eft in febus ina 3offert : fic & dóminus prouocat nos dicens: Qùis re
ne. Et gentiles & philofophiiilum uerficulum ad cae. furgermihiaduerſus malignanres? Quicunquereſur
lum leüant. Et quid dicunt? Nihil potuit prudentius rexerit, mihi refurget: deineo exercitu eft.Aduerfus
dici: Ecce rufticánus nofter Hebræu$ante tanta faecu malignantes, aduerfus diabolum &c exercitum 'eius.
lahoc locutus eft. Et quid dixit? Dominusfcit cogita Aut quis ftabit mecum? Videte ordinem: Non dixit
tiones homiinum , quoniam uariae funt. Vultis 醬 primùm, quis ftabis & quis refurget:fed quis refurget
quoniam cogitationeshominum uanae fiunt? Pater & & quis ftabit. Primum enim fürgimus, deinde flamus.
mater nutriúnt filium: promittunt fibi de illo felicita Aut quis ftabit mecum aduerfùs operantes iniquita
tem:mittunt ad fludia; erudiunt: uenitufque adado tem? Quafiimperator ftet, & dicat: Quis uenit in ex
~
--- lefcentiam:ôfponunt ut etiam militet. Cùm omnia ercitumeo? k Mf Nifi quia diis adiuuit me: pau- ; *

cogitauerint per annostriginta, una febricula uenit,& lominushabitaffet in inferno anima mea.) Propterea
toirom： ఫిఫి habeo,& dies iu domine refurgo: quiatufuifti ad inferos, & refürrexi
«dicijeftadtriginta dics, diebus & no&ibus nihil aliud fti. Detenta fùiffefanimameaapud inferos, fi non tua !
cogito,nifi quod illi refpódeam:Inle&ulomeofum,& anima de inferis refurrexiffet. 1 M Si dicebámotus
cogitatio mea abfenti refpódet inimico: N6 eft ibi imi eft pes meus.) Confiderans fragilitatem meam & im
vnicus & uerba refpódentinimico. Diebus:& no&ibus becillitatem humanam, non putabam pedem meum
in cogitationefumi. Cum autem dies iudicij uenerit, firmoftare gradu: ubicunque ponebam pedem, lap
Qmnia illa quæ cogitaueram, pereunt:& quodcunque fum timebam. Rurfum cogitabam nomen tuum, &
aeus dixerit, hocíóquor. Propterea&di$in euange firmo tabam pede. -

O j •II Sccun
 362 с о м м Е N т. D. : H-I E R O-N Y M I.
Ea , q| Secundum multitudinem dolorum meorum in ditiones carnis. Iuftus & peccatorae, ualiterpereunt. G
*
-
--
-
-
- w
- --- cordémeo, confolationes tuæ lætificauerunt animam .Similis exitus, fed diuerfa praemia iuftus & peccator
meam.)Hocipfum & Apoftolus loquitur:quoniam -habent. Alius ducitur ad gehennam : alius ducitur
ad regna caelorum. Et ſanguinem innocentem con
3.Cor.3.b fecundumlabóres & miferias,quas in ifto faeculo pati idemnábunt.Sufficit
mur,habemus mercedem apud deum in cælis, Magni tibiò iufte confcientia tua. Et fi
tudo tribulationum, ma condemnatus fueris, fit
gnitudo præmiorum eſt. * Securidum multitudinem dolorum meo fanguis tuus innocens,&
Quot patimur uulnera, rum in corde meo, confolationes tuæ læti clamabit ad dominum. :
ficauerunt animam meam. Nunquid adhæ e q| Et fa&us eft mihi do
- tot meremur & coronas .
Hoc eft quod dicit :Quo * ret tibi fedes iniquitatis: " qui labo
minus in refugium) Lo
.ே
tiens egipaenitentiam, to cusifle contra Arianosfa
tiens me confolatus es. jrem in præcepto.* Captabüt in animâ iufti, cit. Quoniam enim con
Vnam fudilacrymá, uná & fanguinem innocentem condemnabūt. tradicunt domino Salua
merui conſolationem. De * Et faéius eft mihi dfis in refugium , & deus tori, quod faâus dicitur:
cemfudilacrymas,decem .meus in adiutoriü fpei meae. Et reddet illis ecce nos dicimus: Faétus
meruicófolationes.Quan eft mihi dominus in refu
tumcunque fuit pódus pae iniquitatć ipforů, & in malitia eorū difper gium.Nulli dubium, quin
nitentiae , tantus fuit & f det eos : & difperdet illos dfis deus nofter. de patre hoc interprete
confolationum numerus.
g
Laus cantici ipfi Dauid. Pfal. XCIIII. mur.Siautem de patre di
Enite exultemus domino : iubile
b MT Qui fingit laborem ;h citur : Dominus faétus eft
in præcepto.) Nemo dor mus deo fàlutari noftro.' Prgoccu mihi in refugiü,hoc fenfu
miens coronatur: nemo fe intelligëdum eſt : Diis qui
- pemus faciem eius in confefsione,
curus poßidet regna cae femper erat, mihi fa&us
„lorum: nemo referto ucn '& in pfalmis iubilemus ei.* Quoniam deus eft in refugium. Sic & Sal
tre, poteft digne de ieiu magnus dominus, & rexmagnus fuper om uator qui femper erat,mi
nijs difputare.Vides ergo nes deos:" quoniam non repellet dominus hi ſaluator fa&tus eſt.
quid dicat: qui fingit la " plebé fuam." Quia in manü eius funt om f • T Laus cantici ipfi Da
borem inpræcepto. Om "nes fines terræ,*& altitudines: montium ip uid) Iſtepſalmus uocem
nia pfarcepta domini la ° fius funt.? Quoniam ipfius eft mare & ipfe continet prophete,cohor
borem habent.Sine labo tantis hómines ad deum
* fecit illud,& ficcam mianus eius $ formaue de toto corde tranfire.
re non poffumus poßide
AMatt.19, c re regna caelorum. Vultis $runt.' Venite adoremus, & procidamus,& Pfalmus. XCIIII.
F fcire quia ita eft? Si uis, fploremus ante dominum qui fecit ngs : Enite exultem* do- H
inquit, pcrfeâus effe : ua 'quia ipfe eft dominus deus nofter. * Et míno , iubilemus
deuende omnia quae pof nos populus pafcuæ eius , & oues manus &c.) Intelligamus
fides, & da pauperibus, ' eius.“ Hodic fi uocé eius audieritis, nolite quia ipfe eß dominus, &
& ueni ſequere me, Qui obdurare ipfe morte fua cótulit no
: t

uult, inquit, confequirc- . - bis falutem. h : 4 Præoc

gna'caelórum, diebüs & no&ibus oret, uigilet,ieiunet, -cupemus facië &c.) Priufquàm nobisauerfa facie ira
* iaceatin facco, nô in pluma, non in fericó. Paniten fcätur, cófitemurpeccata noflra. i •J Erinpfalmisiu
tia non amat delitias.Quia cinerem, inquit, tanquàm bilemus ei.) P{allentes in cordibus noftris, deo gratias
器 manducaui, & potum meum cum fletumiifce agentes. x T Quoniam deus magnus dominus.) Nul
am. Qui fingit laborem inpraecepto. c Mf Capta lùs enim aequatur magnitudini, ideft, potentiæ eius.
Tſuteil bunt inanimám iufti.) Videte quomodo nonuidetur 1 MI Et rex magnus fùper omnes deos.) Ipfe enim om
effe confonans. Quae enim eft confequentia: qui fin nia regit. m j Quoiiiam nö repellet dominus plebé
itlaborem inpraecepto, captabunt in animam iufti? fuam.) Quam proprio cruoreredemit. n. •TQuia iu
វ្នំ auris carnea nö intelligit, auris fpiritualis in manu eiusfuntonincs finesterræ.) Pugillo chim,ideft,
telliget.Qgid ergo dicit: Qgi fingit laboré in praeco poteftatc, concludit omnem latitudinë terræ, o W Et
pto : Prgpterea, inquit, laboramivs in praeceptis do altitudines montium ipfius funt.) Praedicationis apo
mini diebus ac, noòìbus,uigilamus, oramus ieiuna {tolicae,quasip{e infpirat. p M Quoniam ipfius cftma
mus: quohiam multô habemus aduerfarios, quicap re,&ipfe fecit illud.) Hæc & defaeculo intelligenda '
tantamimam iufti. Videte quiddicat: iufti captât ani funt,&de 1fto uero mari,adconfutationem eorum qui
mam, non iniufti. Non enim uolunt eos decipere qui dicunt,aquasà deo nö effe creatas. Nam &Salomó ex
deceptifunt, fed iuftos. Vnde dicitur in Habacüc: perfona fapiêtiae (qui eft Chriftus) ait:Priufquàmpro
Klabac. 1.d Efcae eius ele&ae. • d •I Et fanguinem innocentem duceret fontes aquárum,ego eram. q •.] Et ficcâ ma Prower. 3. c.
condemnabunt.) Solent aliquidicere: Ille qui occifus nus eius formauerüt.)Siue arua,fiue humana corpora.
<ft, non occidcretur, nififornicator effet:aut aliquod r • Venite adoremus,& procidamus,&ploremus co
eccatum habuiffet. Ruina illum non occupafTet, ni rá diio qui fecit nos: quia ipfe eft dominus deus nofter.
fuiffetpcccator. Naufragium illum non oppreßiß Coram illo profterni, &ipfipeccata cum fletu & lacry
fet, nifi peccator fuifTet. Videte ergo quiddicat {an mis confiteri,itcrum atque iterum prophetahortatur;
étaſcriptura: Et ſanguinem innocentem condemna quëſciüteſſe deü omniüſeculorum. ſ AJ Et nos po
bunt, Quâmdiuin ifto faeculofumus, omnia in com pulus &c.) Cuius fanguine uel redimimur uel alimur,
mune patimur.Iuftus & pcccator aequaliter naufra t • THodie fiuocem eius &c.) Euidentißime hgcpádit
gantur: Aequalem habent carnemi, & æquales con ApoftolusadHebrxos nec aliâ interponcrepraefumi
- - - - { } Illulº
 º

I N P, s A L M, V M. : XCIIII. ET xcv.
* #63
Heb.3.b *mus expofitionem, qui ita ait: Quidam enim exacer . tibus inftruitur. Denique non dixit: quando domus: C
... A bauerunt, fed non omnes: qui profeéti funt ex Aegy ædificata eft, ne tantumiuideretur fui(fe praeteritum:
.. pto per Moyfen. Qgibus aütem offcnfus fuit Ì. 'fed edificabatur , ut quotidie hoc fieri demonflret,
gintaannis? nempe illis qui peccauerunt: quorum & Hoc interim diximus de anima noftra.Cæterum pof
. corpora proftrata funt in deferto. Quibus autem iura :fumus & aliter dicere: quando ecclefia Chriftiinே
* ut non introire in reque, -
batur poſt ruinam. Videa . . . . . .
: nifi illis qui increduli fue obdurare corda ueftra'. Sicut'in irritatione * mus ergo poftiflum titu
„runt? Etuidimus quia nő fecundum diem tentationis in deferto.Vbi lumPfalmus.
quidfequatur.
potuerut introire propter XCV. ,
Hebr. 4.4 incredulitatem: Timea : tentauerunt me patres ueftri, probauerunt Antate domino can
mus ergo, ne forte acce
pta pollicitatione introeü
& uiderunt opera mea. Quadraginta annis
9ffenfus fui generationi illi, & dixi: femper
-

( 'ႏိုင္ၾ nouum.) Fe
lixpænitentia: licet
di in requiem eius, exifti hi errant corde. Et ifti non cognouerünt rueris, tamen fiegerispç-,
metur aliquis ex nobis de uias meas , ut iuraui in ira mea , fi introi nitétiam, noua donuus dei
effe. Etenim nobis nuntia diceris. Cantate diio canti
bunt in requiem meam.
tum eft, quemadmodum * Canticum Dauid quando domus ædificaba
-

cum nouă. Noua domus,

& illis.Igitur exhibeamus
nosfan&os, ut introire me
reamur per credulitatem
1n illam requiem , quâ fpe
ramus accipere. Per Chri
ftum dominum no(brum:
cui eß cum aeterno patre
.
е
<k fpiritu fanéto, honor& ius: annuntiate * de die in dié falutare eius.
gloria in ſaecula ſaeculo Annuntiate
rum, Amen. ** - -
nouum meretur căticum.
tur poft captiuitatem. Cantate domino cáticum
Pfalmus ΧΟ V. nouum. Cui cantate?
Antate domino cantică nouă:can c J Cantate domino om
tate* domino omnis terra. Cantate nisterra.) Si de tëplo Hie
domino,*& benedicite nomini e rofolymę dicitur ó Iudare,
quomodo omnis terra ;p.
uocatur ad laudem? Can
inter gentes gloriam eius: in tate domino omnis terra.

omnibus populis mirabilia eius. Quoniam Ifte locus & Iudaeum uin
a qM Quando domus cdi magnus dominus & laudabilis nimis : terri cit & Nouatianum. Can
ficabatur poftcaptiuitaté, bilis eft fuper omnes deos. Quoniam om tate domino omnis terra.
canticum Dauid)Ißep{àl ' nes dii gentium dæmonia: dominus autem Non Hieruſalem, ſedom
mus hoc titulo otº nis mundus. Hic Iudaeus
tur.Totum myfterium in : cglos fëcit. Confefsio & pulchritudo in occiditur. Cantate domi- D
titulo eft. Totius uitae no , • j : 1 *** * confpećtu no omnis terra. Nouatia- T .
; [trae facramentum & falus . . , ſº
2 .. . ... . . . . . . .. -

'; nus occiditur. Qgomodo? .

intitulo elt. Quando domus aedificabatur poft capti Dicit enim Nouatianus: Sunt aliquapeccata, pro qui
uitatem , canticum Dauid. Iudaei locum:i(lum fic in bus debemus agere pænitentiam. Ac fi dicat: De mé
telliguut:Qgando poftBabyloniæ captiuitatem, ſub dacio,deperiurio,defurto. Caeterum qui fornicatus.
Ezra & Zorobabel& Iefu filio Iofedech rurfum aedi fuerit, quihomicidium fecerit, ifte agere non poteß
ficatum efttemplum, Dauidinfpirituante, quingen* paenitentiam. Audi quiddicat: Cantate domino om
tosannos fciebat rurfum aedificandum eíTe téhplum. nis terra. Omnis autem terra, & adultera eft,& homi
Hocilli dicunt.Sihoc ita eft, ô Iudaee, rogo ut inter cida,& omnia peccataterrena funt. Si autem uniuer
preteris, quid fibi န္ႏွင့္
ſequitur: Cantatedo» £apeccataterrena funt: qualiacunque pcccata habue
mino canticum nouum , & deinde : Annuntiate im ris,age paenitentiam, & faluus eris. . . . . . *

tergentes gloriam eius ? „ Quod eft iflud canticum
moùum , quae funt iftae gentes ? Videtis ergo quo
niam fecunidum literam interficientem penitus ftare
nonpoteft. Ergo myftice interpretandum eft: quan
^-' do domus aedificatur po(t captiuitatem. Vtinam &
' mea domus ædificetur poft captiuitatem.Multi deno
bis capti funt: multi du&ifunt in Babyloniam: multi
iugum Nabuchodonofor fuis portauere caruicibus;
multimißifunt in caminum ignis, & arferunt: multi
d , •IfCantate domino & benedicite nomini eius.)No
men dominifaluator eft: ex eo quòd in nobis fastus
eſt. Cantate domino. e ºf Annuntiate de die in dic.
falutare eius.)* Qgid uult dicere annuntiate de die ini
diem falutare eius? Qui fimplex eft, fic intelligit:Om
nibus diebus laudate dominum, hoc cft, diei fuccedat:
dies, hoc eft,laudafti hodie, lauda & craftino. Vide
tur 蠶 fenfusefle fimplex: {ed mihi uidetur ali
ſäcramentilatere Annuntiate de die in diemſa
u1

templü domini perdiderunt,&in illis domus deifub eius. Non poteftlaudariSaluator; nifi in die. .
Ioan. 13. c uerfa eß. Ihfelix Iudas quandoapoftolus erat,domus Debuerat enim dicere: Laudate dominum die ac no- ,
deierat.Venit diabolus,&accepit buccellam, & fta &e, fideifta die diceretur.Debemus enim dicere hoc,.
tim intrauit fatanas in illum, & domus eius fubuerfà fifecundum literam intelligimus. Si ergo in diclau--
eft,& non eft inftaurata: quia non egit pænitentiam. damus dominum,iterum in noéte laudare non poffu- „
Si quis uero poftpeccatum agit pæniténtiam, iftius mus?Videte ergo quiddicat:Quandocunque lauda-.
domus poftcaptiuitatem reaedificatur, Oremus ergo tis dominum, (èmper illum in luce laudate: nö in tene.
& nos dominum, primum quidem,utnon fubuerta bris peccatorum,fed inluce uirtutum.Semper in ani- .
wur domus noflra, ueniatCaldaeus & Aßyrius, &tem; matua fol Chriſtioriatur, utfemper in te nafcaturlu :
Chrifti in nobis {ubuertat.Siautem fubuerfum men nouum. Annuntiate de die in diem falutare eius, •
erit quafi naufragio, fecundo folatio per tabulam ; Dicamus&aliter: Duo funt dies, non tres, non qua- ,
poffumius fàluari, Quando domus aedificabaturpoft tuor, non quinque, Duo funt dies, uetus teflamentü, * * -- *

captiuitatem QgotidicdoinusitaChrißiinpaeniten &nouum:Exifiillo Chriflus lucet, &niం

-- - -
---, a
. .
-
 364 co M. M. E. N. T. D. H. I. E. R O NY M. I.
E flus lucet. Nolite eum tantum laudare inueteri tefta- * ជ្ឈ margaritas,uendiditplures, utemeretunâ. G
mento, ne fitis Iudæi: Nolite eum tantum laudare in - t in Michaea dicitur: State, inquit, in uijs dominit Micb.4 4
nouo teftamento,ne fitis Manichaei. Laudate ilium de ' & inquirite, inquit,uiam domini. Nififteterimus in
die in diem, hoc efl , in ueteri & in nouo teftamento, : uijs plurimis, unam uiam inuenire non pofTumus.
quæ duo dies unam lucem faciunt. Propterea fcribi Quae fuit iftae margaritæ plures ? Qgae funt uiae plu
&exit, a sa tur & in Leuitico: Onne res? Quae funt ifta atria
`` autem animal quod findit confpe&u eius: fan&imonia & magnificen plura, ut inueniamus unâ
ungulam & ruminat,mun * tia in fan&ificatione eius. * Afferte domi margaritam, & unam uiâ,
dum efl. Hoc eft, fiduas & unum atrium? Abrahâ,
fungulas habet&ruminat, no patriae gentium : afferte domino gloriâ Ifaac,& Iacob,Moyfes,Ie ... ;
mundum eft . Si ergo & honorem : afferte domino gloriam no fus Naue, Efaias, Hiere
unamhabct ungulam, hö ° mini eius. *Tollite hoftias, & introitc in mias, Ezechiel, duodecim
eft mundum. Iudaeus ha *atria eius: * adorate dominum in atrio fan rophetae, Dauid,Salomő y

bet unâ ungulam, & pro * &o eius. “commoueaturâ facie eius uni erunt atria, hoc eft,atria
pterea immundus eſt. Ma noftra funt. Primum in il
nichaeus unam habet un * uerfà terra: dicite in gentibus, * quia domi la intratnus,&de illis atrijs
gulam , &propterea im finus regnauit. 'Etenim correxit órbem terI poftea uenimus ad atrium
mundus eft.Et quia unam - -
. fae qut euangelij , ubi inuenitur
habet ungulami, non ru- ,
** Chriſtus. - -

minat cibos fuos: nec id quodfemel inuentrem mife d Mf Commoueaturàfacie ejus uniuerfa terra.) Vi
sit, rurfum educit ad guttur: & ruminat illud &tenue dete quid dicat: Caelum non mouetur à facie dei: fed
facit,ut quod groffumi fuerat, rurfum tenue mittatur quicunque terrenus eß, ille refpicit dominum, & cö
in uentrem: hoc quidem pertinet adfacramenta diui mouetur, & tremifcit. e M Dicite in gentibus,quia
na dicere. Omne ánimal quod findit ungulam & ru dominus regnauit.)Nifi terra commota fuerit,&àfuo
minat,mundum eft. Iudaeüs unam ungulam habet: in terreno opere receſſerit, dominus non regnabitingen
unum enim tantum credit teftamentum, & non rumi tibus. f . •| Etenim correxit orbem terræ qui iiom
nat. Legit enim tantummodoliteram , & nihil confi commouebitur.) Nunquàm corrigitur, nifi qüod an
dcrat, nihilquaerit intrinfecus. Ecclefiafticus ueroun tere&tum fuit, & poftcá deprauarùm eft. Sic igitur
las findit & ruminat, hoc et, in utrunque creditte & nos,&omne humanum genus naturaliter intelligit
ನಿಧಿ , &in utroque teftamento faepe requirit. deum.Nullae enim gentes funt, quae naturaliter non
i : Et quodcunque ម្ល៉ោះ in'fpiritu profert. Hoc intelligantéreatorerífuum. Licet enim lapides & li
totüm quare dixi? Quia fcriptum eft: Annuntiate de gnaucnerentur: tamen intelligunt ႏို့ imaius e{fe
- die in diemfalutare eius. Propterea & apoftoli bini quàm ipfi funt,& in errore fuóindicät fe habere fapiâ H
mittuntur: propterea non habemus unum oculum,fed tiam, hoc eft, mulla gens eft, quae naturaliter non in
duos. Propterea duashabemus aures, propterea duas telligatdeum. Denique gentiles idola colunt,hoc eft, *
mares, propterea duo labia, propterea duas manus, läpides &lignauenerantur &ſiforterixåmfecerint,
duos pedes. Nihil in nobisuriumhabcmus, nifi quod & fi iuramentumaliquod inter illos uenerit, nö dicunt
turpe eft. Etcorporis noftri membra, duorum tefta lapidesiſtiuident, lignauiderit: fed deus uidet, & deus
mentorum facraménta teftantur. í
auidit.Videteergo quid dicat: Etenim correxit orb3
a •J Afferte domino patriae gentium : afferte domi terraequinö comimóuebitur, Ideo uenit Chriftus&
no gloriam & honorem.) Si de templo Hierofolymę eorrexit genushumanum, quodante fuerat depraua
dicitur: quid fibi nunc uult,afferte dómino patriae gé tum, utin aeternum nó moueatur. Crux enim ipfius,
tium: afferte domino gloriam & honorem? Gentiüm columna eftgenerishumani. In ipfa columna ædifica
multitudo, uocatio géntium,& ecclefiae congregatio ta eft domus eius. Ego crucem dico : non lignum,
eft. Afferte dominó gloriam & honorem. Quando fcd paßionem. Caeterum crux ifta & in Britannia
honoramus dominum in corpore noflro,gloriatur do eft, & in Indiâ eft, & imuniuerfo orbe terrarum. De
minus in nobis. Afferte domino gloriâ nomiui eius. nique quid dicit & dominus in euangelio? Nifi tule- Luc. 9. &
Matt. i.e.t Gloria (erui, gloria domini eft. Qui uos recipit, me ritis crùcem meam, & quotidie fecutifueritis me.Vi
recipit. Felix féruus, propter quem dominus gloria dete quid dicat : Nifi anima ueftra ita ad crucem
Rom. 12.4 tur. b T Tollite hoftias & introite in atria eius.)Ho. fuerit praeparata,ficut mea fuitpro uobis, mei difci
st Philip.4. fìiam fanëtam,uiuam,placenté deo. Tollite hoftias. *• pdli effenópoteftis... Felixquicrucem,&refurreāio
Vos ipfiafferte hoftias. Quas hoftias? Vos ipfi efto- ! nem,&locum natiuitatis Chrifti, & locum afcëfionis
tehoftiz. Virginitas, holocaufium ChrifticftVni portat in pectorefuo. Felix eft qui Bethlehem haber - . ::
uerfa caftitas, fiúe in uirginitate, fiue inuiduitate, fiue, incordefuo:in cuius corde Chriftus quotidie nafci*,
in continentia, hoftia Chrifli eft. Remnouam loquor, tur. Denique quid dicitur Bethlehem? Domus pa
hoftia caftitatis ipfa fe portat. Tollitehoftias, & in - nis. Simus&nos domuspanis eius, qui de caelo de
troite in atria eius. c. T. Adbrate dominum in atrio; fcendit. Quotidie nobis Chriftus cruicifigitur. Nos
fan&o eius.) Video pluraatria: uidco unum arrium.' mundo crucifigimur, & Chriftus in nobis crucifigi
Tollitehoftias,&introiteinatria eius. Ecce plura a tur. Felix e(l, in cuius corde quotidieChriftus refür
tria. Rurfum adorare dominum in atrio fànóto eius : git: fiquotidiepropeccatisfiiis etiam leuibus agit pae.
ecce unumatrium. Videte ergo quoniam non poteft nitentiam. Felix 蠶 qui demòte Oliueti aſcédit adre:
de uno atrioueniriad plura atria:ſed de plurimisiatrijs gna caelorum, ubi funt oliuae domini uberes, ubilu-*
uenitur ad unum arriuni. Vultis fcire hoc ipfum my-: mem Chriftimafcitur, ubi funt oliueta domini. Ego,
&£4tth.*3£ fleriun? Eccc in alio loco degótiator ille qui habcbat. cnim quafioliua ubcris in domo domini. Äccenda
". *- 5 ! -

TIlus
 1 N P S A. L. M. V. M. xcv I. ‫وى‬:
A- mus ergo & nos lucernam noftram de ifta oliua,& fta li,nunc fubieéti eftis fub domino creatore. m qLæt5 C
tim cum Chrifto ibimus ad regna cælorum. Etenim tur infulae multæ.)Bene dixit de animabus noftris,qug
correxit orbem terræ, qui non cömouebitur: qui prius uarijs cogitationibus, quafi uarijs hincinde tunduntur
propeccatis tortuofus erat. a M Iudicabit populos in fluétibus.Nos aüt dicamus & infulas ecclefias. Deniq;
aequitate.) Defuturo hoc iudicio dixit:in quo iterato dicitur & in alio loco: Conuertétur ad me infulæ muí.
adueniet iudicare de uiuis tæ.Vultis fcire quoniam
ºrº ºſLatenti ra qui non commouebitur: 'iudicabitpo infulæ dicantur ecclefiae?
#2.Apo:lol: :l, “pulós in æquitate." Lætentur cæli & exül Di&tü eft in propheta ex
qui ſancti. c T Exultet e perſona dñi: in
terra.)Corpora fcilicct cg- d tetº terra,commoueaturº mare, & plenitu quit)habitatoribus inſula:
letia dº Moueaturma e do eius : gaudebunt* campi,& omnia quæ huius. Lætentur infulae
re&plenitudo eius: orbis f in eis funt. "Tunc exultabunt omnia ligna multg. Quomodo enim
ferrarum & uniuerfi qui g fyluarum à facie domini , 8 quia uenit: infula inmedio maripofi
habitant in co) Sgculüüti íi quoniam" uenit iudicare terrám. ' Iudi ta funt,fic & ecclefiẹ qua
fi í medio mari ſæculiiſti
$**"£%£%$£$Tt**
tur. e | Gaudebunt că cabit orbem terræ in æquitate,& populos us pofitæ funt: & ita perfe
in ueritate fua.
pi & oia, quae in eis funt.) cutionibus, quaſi diuerſis
Animæſančtæ, Sk præſer k Pfalmus ipfi Dauid, quando terra eius re tunduntur fluétibus.Verú
tim uirgines, quae diuerfis ſtituta eſt ei. Pſalm.XCVI. iftae infule tundütur quo
florű fuauitatibus pollent. Ominus regnauit,exultet terra: læ tidie,fed nő fubruuntur.In
f MI: Tunc exultábütom ; tentur"infüle multg."Nubes & ca mariquidein funt, fedha
nia ligma {yluarum à facie . . bent fundamentum Chri
domini.)Quia nö funt ob- . . , ' ' . ligo
ftü, qui moueri nö poteft.
noxia combuftioni. . g • T Quia uenit. ) Primo n q Nubes & caligo)Ego puto'nubemiſtam eſſe, de
aduentu ad redimédum.Th MT Quoniam uenit iudi-* qua dicitur in euágélio: Et operuit, inquit, eos nubes . ti
care terram.) Iterato ad iudicãdum. i •I Iudicabit òr- g lucida : Eo tempöre quádo transformátus eft dfis, & Matt. 17.â
bem terraruminaequitate,&populos ifi ueritate fua.)! apoftoliceciderunt,operuit eos nubes lucida. Ego pu- D
Vt peccatores fubdat pœnis §iuitos præmijs muneret : tò iftas effe nubes: 獸 us mandauit dñs ne pluant fu
zternis. Qui nobistimiorem nominis fuitribuens,prç-, per Ifrael imbrem.Egoputo iftas effe nubes, de quibus Efa. W. b
B ftafc dignetur, ut in illo tremendo iudicij tempore nö in alio loco dicitur: Veritas tua ufque ad nubes. Ve- £fat. 35. b
collocemur in finiftro numero: qui nos redéptos eius ritas dfii illa,quae dicit វ្យែ Ego fum uia, ueri- Ioan. I4,a
* fanguine cöfitemur, ipfi gloria cum æterno patre & tas,&uita.Veritas dei, ChriÍtus eft.Veritas dúi ufque
fpiritu fanéto infæcula fæculoruin, Amen… adnubes. Nubesapoftolifunt & prophetac : iftis mã
r T Pſalmus 驚Dauid quádo terra eius reftituta eft,
datum eft,ne pluáffuper Ifrael imbrem, Exquo enim .
ei)Legimus in Regü$ Paralipomenon libris: quoniã (fecundum hiftoriami, quod fcriptum eft in libro Iudi Iudic.6.g
Dauid bellicofus uirfuit, & uniuerfas gétes in circuitu cum) uellus illud ficcatum eft: pluuia in uniuerfo orbe
fubiecerit,& in fuam redegerit poteftátem. Hoc inte difcurrit. Quod dicitur, hoc eft: Ifrael ficcatus eft , &
rim ſecundum literam intelligamushoc modo: Pſal pluuia fuper omnem orbem difcurrit. Nubes & cali
mus Dauid quem cecinit domino: quâdo uiétis aduer go incircuitu eius. Diis uenit in Aegyptum fuper nu Eß. 19. a
farijs reddidit terrae fuae,hoc eft, Iudææ pacem. Hoc bem leuem.Videte quid dicat,diis uenit: Dominus at
ſecundum hiſtoriam. Caeterum ſiDauid interpreta que Saluator in Aegyptum iftam, in qua nos fumus: in
tur fortis manu: Fortis autem manu nemo efl, fiifiille locumtencbrarum ubi Pharao eft,diis uenit. Non ue- .
qui uicit omnes gétes, nofter Dauid, ad quem clama nit,nifi in nube leui.Nubes iftaleuis quae eft? Videtur
Matth, 8. dbant daemones: Quidueniftitorquere nos ante tépus mihi fanéta Maria,nullo humano femine prægrauata.
fili Dauid? Iſtepſalmus ab eo compoſitus eſt: quando Illa nubes leuis uenit in mundum,& fecum portat mü
reftituta eft citerra. Et egregie dixit quidâ: quoniam dicrcatorem.Et quiddicitur ibi in Efaia? Dominusue
terra ifta quæ reftituitur, córpora ನಿನ್ನಿ funt. Vere nit in Aegyptum fuper nubemleuem,& çõfringentur -

enim eo tempore debemus câtare domino: quâdoter idola Aegypti. Venit diis,& idola Aegypti commota
ra noftra compofita eft. Dicamus autem nos & aliter: funt,&cócula atq; detructa. Nubes ita detruxit Se
Non enim nocet,fi eandem rem duobus & tribus mo rapim in Alexandria;non imperator homo mortalis:
Prou. zz. e dis intclligamus. Scriptum eft enim in Salomone: Af fed nubes ifta quæ uenit in Aegyptum. Nubes & cali
fumes, inquit, ea in tabulis cordis tui tripliciter. Non go in circuitu eius. Diximus{de iiube: dicamus dc ca
nocet diuerfum aliquid dicere, cum uno fpiritu dici iigine. Dominus in caligine cft. Diis aut in lumine eft,
tur. Quando terra eius conftituta eft. Terraifta, ante aùt incaligine , In lumine incipiétibus eft. Incipienti
quàm Dauidnofter omnes uinceret,nóhabebat pacé, bus enim fimpliciter loquitur: qui ucro perfe£tifunt,
£dubique erat difcordia. Aliagens colebat Ioué, alia. illis myftice loquitur. Deniqu€apoftolis nóloqueba
NAcrcuriü,alia Iunonem,& omiies gétes diuerfa idola tur quafi turbis,fed intrinfecus loquebatur. Et qüid di
habebant. Vexillum crucis eleuatum eft,& omnis ter cit? Quihabet aures audiendi, audiat. Ergo hocquod
* ra conftituta eft. Pfalmus XCVI. dicit:& caligo in circuitu eius, hoc eft, &myfteriain
circuitu eius Propterea dicitur & in Exodo.Et omnis, Exod. 19.c.
-- I •);Ominus
-
regnauit,exultet terra.)Vniuerfa terra
ominię, qui dæmonibus & idolis fuerat inquit,populus ftabat deorfum: Moyfes aüt folus in
- antc fubic&tus, deo noftro regnante lætetur.Do greffuseft in monté Sina in caligine. Nó enim poterat
minus regnauit, Dominus creator qui nos fecit, ipfe ôïs populus deifciremyfteria,qüae foluspoterat noffe
tegnauit.Quos qui ante fubieäicratisfub diiio ੋ NMóyfès. Dicitur dc dcô:Pofuiítcncbraslatibulü fuü, Pfal.17.b
- - Iuftitia
 163 co M M E N T. p. H 1 E R b NYM 1.
E a gJIufìitia & iudiciü corre&io fedis eius.)Quid uult citur: Caelienarrāt gloria dei Cali annuntiantiuſtitia G
dicerc: correótio fedis eius? Debuit dicere: ftabilitas'fe
eius: terra non annuntiat. Quicunque caelum eft,nóti
dis eius. Quádo ergo dicitur: correétio fedis eius,ofté -met iuftum dcum. Quicunque
-
* >-
dc caelis eft, non timet
." -

ditur quodcunque corrigitur,prauum fuifTe antequàm eius annuntiare iuflitià.Quicunque fan&us eft & caelú
corrigeretur. Judicium ergo dei antequàm ueniat ad eft,iflc iuftum dcum nó timet. Pcccator autem miferi
iudicandù, quaſi prauù ui - cordem quaerit deum.An
detur.Nunc uidetur iniu nuntiauerunt caeli iuftitiâ
fligo in circuitu eius :, * iuftitia & iudicium
ſtum, & prauum efſe Iudi-b cörre&io fedis eius.* Ignis ante ipfum prg eius, euangeliftae fcilicer.
cium. Quádo enim iniqui cedet , & inflammabit in circuitu inimicos f ~TEruiderët omnes po
- -- '°., puli
homines ditátur, & fanéti °;eius.* Alluxerút fulgura eius orbi terræ:ui-,
-"
pull g
" gloriam eius.)) Quia
-
Quia
pauperes funt: none uide etiam quibus nó eft annú
turiudiciú dei eſſe prauü? * dit& commota eft térra.*Montes ficut cera {iatü de co, intcllexerunt
Quãdo autē uenerit adiu fluxerunt à facie domini : à facie dfii om-. deum in carne ueniffe.
dicandü, ut reddat unicui * nis terra. * Annuntiauerunt cæli iuftitiam g § *• I Confundátur omnes -- - -

que fecundum opera fua 'cius, & uidcrüt' omnes populi gloriâ eius. • qui adorant ſculptilia qui
eo temporc quafi corrige gloriátur í ſimulacris ſuis)
tur fedes cius. Deniq; uul £ Confundantur
“lia : qui
-
gloriátur
* *-- . omnes
. in
.” qui adorant
fimíulacris
---
fculpti
fuis." Aĝo-
‫ےﮨ‬--
-- ‫سم‬ Vidum
- in рⒷuລກ．
Α 1: 1

tis fcire quia de die iudicij duntur, ad illam ueram ua

dicitur? b •II Ignis ante ' rate eum omnes angeli eius: 'audiuit,& fæ 1eant peruenire. h qI Ado
ipfum praecedet.) Igneum kiata eſt Sion. * Et éxultauerunt filiæ Iudæ : ' rate eum oés angeli eius.)
iftum qui fanétus eft, non propter' iudicia tua domine. Q uoniam tu, Annütiatores regni illius.
timeat: qui peccator eſt,ti " dfis " altiffimus fuper omné terram : nimis i ºf Audiuit, & lætata eft
aneat. Ignis ifte sáêtos pur Sion.) Ecclefia quæ gloriâ
gat: peccatores confumit. " fuperexaltatus es fuper omnes deos." Qui eius fpcculabatur. x • I Et
° diligitis dominum,° odite malum • cufto exultauerunt filiæ Iudæ.
Ррі. 1 o3.a Ignis
- -- -
º
ante ipfum præce
det.Qui facit angelos fuos * dit ° dominus animas fan&orum fuorum : Animae confefTorum.
fpiritus, & miniftros fuos ° de manu peccatoris liberabit eos. ' Lux 1 • T Propter iudicia tua
ignem ardentem. Egopu '' orta eft iufto,& ' re&is corde lætitia. Laeta dfie.) Quia cuftodierüt ca.
tö iftos cfTe ignes, hoc eft, f mini 'iuſti in domino, & confireminime m ºf Quoniã tu dñs altif.
angelos eius. Ifti ergo an moriæ fan&ificationis eius. fimus fuper omnem terrâ:
As
geli,hoc eft,ignis eius,pr£ t nimis fuperexaltatus es fu
F quos
éedét cöfumit:Quicunque
ante cum. Ifte ignis V Pfalmus' Dauid. Pfäl.XCVII. per oés deos.) Et non folü H
X
Antate * domino canticum no fuper deos, fed etiá fuper
eft lignum, focnü, ftipula. uum: * quia mirabilia fecit. caelos calorü. nº. Qui di
• *, *,º *
-
- -
-

gi autem aurum, argen Saluauit ligitis dñm)Qui ſolus eſt

tum eft & lapides pretiofi, -
bonus. o ºſ Odite malū.)
mittitur quidem in ignem,fed mundior inuenitur. Diabolü. p • T Cuftodit dfis animas fanétorum fuo
c •T Alluxerunt fulgura cius orbi terræ.)Dicunt phi rum: de mânu peccatoris liberabit eas.) Ne cis aliquid
lofophi, quòdfulgura exnubium collifione generen noceat. q •.] Lux orta ell iufto.) Chriftus refulget in
tur. Nifi enim prius fonitus auditus'fuerit, fülgura nö corde eius. r •| Et re&is corde lætitia.) Quia quem
profpiciuntur. Hoc dicitur & de lapide ignario : qui expe&abant,cernere meruerunt. f MI Lætamini iufti
iiifi collifus fuerit,medius ignis non egreditur.Hoc di in diio,& confitemini memoriæ famάitatis eius.) Qui
ximus fecundum hiftoriâ,&paruulis adhuc loquimur. eum in reâicordis luminc contemplamini,iugiter col
JDiximus ergo naturâ rerum,ut ex natura rerum,fpiri laudate,uei fan&titatem eius:quiaueftrum memor fuit, :
tuale liquiiApferamus. Lapis qui uulgo uocatur igna ut fanäificaret: uel pietaté,qua uos in regno fuo afci
rius: fi folus elt,ignem nópoteft mittere, fin autemicü uit. Qui nobis praeftare dignietur, ut eius lumine no
alio lapide coitⓤs furtmedius ignis excutitur. Fac ftriscordibus oriente, mereamur ab eo de præſentibus
mihi efTe nubem Hieremiâ, Efaiami,Eliam: nubem au crui: cuius fumusbaptiſmo à noxijs originalibus libe
tem & Paulum & Petrum, & caeteros apoftolos. Iftae rati.Ipfi gloriacum æterno patre & fpiritu fanéto in
ergo nubes quápo collifæ fuerint inter fe, cmittüt me ſæcula ſæculorum, Amen. -

. . . ***
diü ignem,& lucet orbi terræ.Alluxerunt fulgura eius t • I Pfalmus Dauid.) Ifle pfalmus uoc£ prophetæ có- , . * - - * * -

orbi terrae: uidit & cómota eft terra. Apoftolórü fulgu tinês,potentiâ narrat dfiicinois ac uirtutis. XCVII.
raaluxeruncintotoorbe terrară. Commotact fi Antate diocàticinouù) Cantici noui, eſt dei
loquebátur,& tonitruum uocis eorum uniuerfus mun filius crucifixus: quod nunquàm auditü fuerat.
dus audicbat. Duo habebant pariter, & grandem uo Noua res,nouă habet cantică. Cătate dio căti
-

cem, &fplendida fulgura. Haec fulgura credentes illu cünouü.Homo quidé eft,qui paffus efl: feduos cátate
minabât: non credcntes cöburebant. d qT Montes fi dfio. PafTus eft qüidem quáfi fiomo,fed faluauit quafi
cut cera fluxerunt.) Mihi uidcnrur iflimontes effe dae deus.Cátate dño cáticú nouú. Canticú nouú, mereatur
monum p9teftates.Siue certe montes, fuperbi quique nomë nouü.Propterea dicitur&alibi:Et uocabitur,in Eſa. 62. t
*... . . -
-- -
homines. Ignis ifte nó cófumit humiles, fed quicüque quit,nomé nouă. Nouă nomé, nouă mereturcáticii. Et
montuofi fünt. Denique quâdo fulgur emittitur,diffi in Apocalypfi dicitur:Qui uicerit,inquit,dabo ei calcu мрос 3-с
cile illos percutit,qui in ualle funt:fed femper illos qui lũ,&nomẽ nouũ fcribã fuper cũ.Nomẽ nouũ Chriftia
in monte funt. c ® Annuntiauerunt cæli iüftitiâ eiu§.) norü eft. Cantate dfio.Quare?Quid enim fecit?Quare
…. .-. Jttifunt cgli,dc quibus & in o&tauodccimopfaling di cnimpouümercatur cäticü?x JQgia mirabiliafecit)
---.
Signa
 ... I N P S A. L. M. V. M. XCVII. I6ク
$ A Signa fecit in Iudeis:paralyticos fanauit:leprofos pur Quoniam rota quafi paruo quodam fpatio tcrram tan C t ...
: gauit: mortuosfufcitauit. Hoc &alii fecerunt pröphe git,& tota feftitiat ad cælum: ideo diótur & in alio lo
tæ.Vertitpanes paucos in plures, & pauit infinitum co: Sanctilapides uoluuntur ſuper terrain.Et quid di Zach.9.d
populun. Hoc fecit & Elifeus. Quid ergo fecit noui, citur in Ezechiclc? Quocunqué, inquit, ibat fjjiritus,
sut mercatur nouum ganticum ? Vultis fcire quidnouü illucfequebantur &rotae. Et nos féquamur fpiritum
fecerit deus? Quafi homo -- fanétum,ut dicamür rotæ.
?mortuus eß: ut homines : Saluauit* fibi dextera eius, & “brachium Et quid dicitur ibi? Et nö,
uiuorent. Filius dei cruci
fixus eft,utnosleuaretad 3 fan&um eius.* Notum fecit dominus falu inquit, ibât retrorfum, fed
femper ibant ante fe. Si
caelum. Quoniam mirabi d tare fuum: in confpe&u* gentium reuelauit
mulq; cófiderate quid di
3.Reg.17. d liafecit. Vultis fcire qug j iuftitiam fuam.* Recordatus eft, mifericor cat: Non, inquit, reuerte
niam mirabilia fecit? Fi- . diæ fuæ,&'ueritatis fuae domui Ifrael.* Vi bantur, fedfémperantefe
lius uiduæ iacebat in coe, derunt omnes termini terræ : falutare dei ibant.Præteritorum cnim
£uig* uenit adsum £ h noftri." Iubilate deo omnis terra: cantate
lifeus & contraxit fe , & i
obliuifĉebātur,& ad prio
&'cxultate & pſallite." Pſallite dio in ci. rafe extēdebant. Et plena philip.3.r
... , os ados pofuit, & manus erant, inquit,oculis. Om
* ** ad manus, & pedes ad thara : in cithara & uoce pfalmi : in tubis nia enim rotarum i(tarum -

pedes.Si
fet enim
fe , non expandif
reuerfus i ductilibus,
eſſet m & uocetubr
confpećtu regis domini : corneęlubilatein
moueatur mar€ plena crát lumine dei. Nó
mn

eft iftius têporis, ut de ro- : . . .

filius uidug, Ideo ß cötra-
Philip.^.b *xit,ut uiuificaret. Cum eſ
* & plenitudo eius: orbis terrarum,& qui ha tis,& de Cherubim, & de
º bitant animalibus Ezechiel di
fet in forma dei:ideo acce- ; . . . . . . . . . fputemus. h + Iubilate
pit formam hominis: ideo fe contraxit, ut hos faceret deo omnis terra.) Nófolü Iudæa,fed oís terra iubilate
latiorcs. a Φ Saluauit fibi dextera eius.) Quod dicit, dfio.Signa mittite ui&toris exercitus, i. •| Cantate,&
hoc eft:Saluauit homines: nö alienum, fed fuum opus, exultate,& pfallite.) Cantate, cogitatione: pfallite uer
hoc eft, quod fecerat fibi, fibi ipfe faluauit.Feceratho bo, hoc e[l, omnibus membris ueftris. Pfallat manus
minem ififalutem,quiuitiofuoperierat. Ifte mortuus. in eleemofyna: pfallat pes uadens in opere bono.
eß,ut faluaret fibi hominem dexterafua. Dextera hic x •| Pfallite diìo in cithara.) Oés chordæ ueflrae uo-,
醬 ponitur,&bráchium pro robore. b. 4] Et cales fint. Non poteft cffe cithara,fi una chorda defuc
fachium fanétum eius.)Licet &brachium & dextera rit.Quid tibi prodeft, fi fisca[bus; fi fis largus in elee
Pfl. 1 sze Chri{tus dicatuf:Dexteradiiifecit uirtutê,&brachiü mofyna,&
das integrasinuidiofus
habueris, fis?Quid tibi prodeft,fi
&unam ruptam? Si unafex chor
chorda ^t .. - .
,, dfii cuireuclatum eft:tamé hic de Chrifto dicitur. : : ‫ס‬

* c %f Notum fecit dominus falutare fuum.)Non dixit: defuerit, perfeóìus citharæ fonus effe non poterit. D
oftendit,fed notumfecit.Quod dicit,hoc eft:quod an 1 * In tubis dućtilibus, & uocc tubae cornea.) Legi
B tenouerant deum;& fuo uitio oblitifunt. Ergo deus mus in Numerorumlibro, duo gcncra effe tubaruin , Tum. I oе
ueniens, fua gratia hoc quod perdiderant, mänifcfta Vnum genus effè tubarum duçtile ex argcnto : aliud
uit eis.Ergo hoc dicit: Ille quem noueratAdam, quë efle genustubarum corncarum.Ergo hic utrunque di
Елог. noueratSeth quë nouerat Enoch : qui inuocauit dñm cituf: In tubis ductilibus,& uoce tubæ corneae. Quod
Gen.4. d , & fperauit in cùm,& nouerat Noe,'& poftea oblitus dicitur, hoc eft:Tuba du&tilis exargento, fermo dei
$ec. 7o. ** fuerat humanum genus: uenit iterum in miundum, utcft, & eloquia domini, eloquia cafta: argcntum igne Pfal.i i. b
homines quipoflea obliti fuerát, iterum tognofcerét. examinatum, purgatum ſeptuplum, Rurſun in ucce с37" і 7. c
Notum fecit dfisfalutare fuum. In Hebraico legitur: tubae corneæ, hic regnans inducitur uir dei. In fcriptu
... .º. - Notum fecit dfis Iefum fuum.Vbicunque enim fàluta risproprie cornu, pro regno dicitur, & pro potentia:
re dicitur:in Hebraico, Iefus ponitur. d MF In confpe ficüt ibi fcriptum eft : Erexit cornu falutis nobis. Et L., 3.
&tu gentium reuelauit iuftitiamfuam.) Nequaquàm in in alio locofcriptum eft: In te inimicos noftros ucn- Pſal. 43.b
folà Iudæa,fed inconfpeäugentium. Iuftú enim erat, tilabimus cornu. Ergo uidete hic quid, dicat: Duas
utfaluator faluaret creaturam fuam. Reuelauit iuftitiâ habetote tubas,&argenteam,&corneam: Argenteã,
fuam, quae incredulitate hominumfiuerat obfcurata. ; ut habeatis fermonem: Corneam, ut habeatis uirtu º
º, t + -
- - - -

Rom. 11.d c \f Recordatus eſtmiſericordiæſuæ.) Conclufir om tem. Vultis fcire quoniam cornu femper in bonam
nia fubpcccato,utomnibusmifèreatur.if AJEtueri~ partem ponitur? Legimus in Leuitico : Nullum ani
. . . tatisfuae domui Ifrael.)Mifericordiæ recordatur: ueri* malofferatur, nifiquodcunque cornutum eft.Triage
• •* '-'. * tatéimiplet. Recordatus eftmifericordiae firae, hoc eft,; nera animalium ಸ್ಲಿÏ : bos, qui cornu habct:&
iirgentium populo. Et ueritatem (uan domui Ifrael. arids, qui cornu,habct: & hircus, qui cornu habet. Si
Hóc ópere complens, quod Patriarchis promiferat. : ne caufa putas dici,ut nullü offcratur animal,nifi quod
•|#Viderunt omnes finesterrae falutare dei noftri. cornutum eft? Et nos crgo quàmdiuhabemus cornu,
- Non folus Ifraeluidit& Iuda,fedomnes fines:fimulqs meremur uiétima e(Ie dei. Si autem cornu noftrum.
* & ****** fecundum myfticum intellectum , fines terra : Quàm ; fuerit excuffum, quafi debiles fumus,& inter facerdo
diuih medio terraefumus, deum uidere n6 poffumus. tes dei uenirenonpoffumus. . …..... , . . . .
Quádo ergo quafi relinquimus terram, & infuhmmita m • •T Moueatur mare & plcnitudo eius.) M6uea
te fùimus,tücmcvernuruidere deum.Vultis fcire quo turmare, &amaraeaquae mutentur in dulces. Deni
modo finesterræ uideant deum? Legimus in 醬 que & Mara mutata eſt, & facta eſtin dulcem ſaporë. Exod. 15.d
Ezech. Ie 1G : Errotæ, inquitille, quae uoltiuntür, dicebatur eis »; Aquam illam amaram non fecit aliud dulcem, nifi li
Geigel, quod dicitur reuolutio. Gel enim uolutio* gnùm crucis, quod miffum erat in eam. Mihi uidc
Gelgcl reuolutio.Rotæ ergo illae audiunt rcuolutio. tur amarummáre, lexefle Moyfi. Hoc cft quod di
- * ---
------- Ç1tur
 r",

163 C O M M E N T. D. H. I. E. R O N Y M I.
nib _ citur Mara hoc eft, amara.Hæc amara aqualegis uete terterra : Innonagefimoautem oâauo: Dominus re- G
. E ris,accepit lignú crucis,& effe&a eft dulcis. a •fFlumi- gnauit,irafcantur populi: uidetur quafi ordo fibi effe
*-. ' naplauílentìiianufinul)Iaterrogemus Iudæós,qui fe ötrarius. Debuit cnim primum di&cre: Dominus re
cúdum literâ intelligunt: flumina uentré habét: flumi gnauit,irafcantur populi; & poftea dicere: Dominus
na uoces habent: flümina pedes habêt:flumina manus regnauit, exultct terra; & in ultimo: Dominus regna
habêt? Dicat aliquis : Nó uit, decorem indutus eſt.
eft fcriptum de uentre, de * bitant in eo . * Flumina plaudent manu : Verum diuerfus ordo dat
pedibus. 畿 dico tibi: ex b fimulº montes exultabunt à confpcółu do- 醬 ಗ್ಲಿ క్లా
uno membro intelligimus c . . - С - - - - tiae fufpicionem. Domi
&catera. Non ci pof. 4 mini, quoniam * uenit iudicare terram. nus regnauit,decorem in- |
fumus intelligere manus, Iudicabit orbem terrarum in iuftitia, & po- , dutus eft Dominus regna- . -; . ;, .
fine pedibus fine uentre, pulos 1ſh aequitate - 5 uit, & indutus eft patriar
-

fine membris caeteris. Flu- e Pfalmus Dauid. XCVIII. ' chis,& prophetis,& popu
- mina plaudèt manu fimul, f Ominus '. regnauit, irafcantur populi : lo credenti. Decorem in
* : . ' * Flumina quae biberunt de . . . T ... °, * - qui $utus eft: quia patriarchς
fontc Icfti. Me, inquit,de- - … & prophetæ quafi Chrifti Hiere. 13.4
Hiere.^, e reliquerunt fontem aquæ uiuae.Flumina ipfà de fonte ueflimentum fuerunt . Illud eft perizonia, quod in
Hieremia fcribitur. Illud eftperizoma, quod habuit
Chrifti currunt. Ille föns eft, nos flumina fumus: fita
Luc. 8. b men meremur efTe flumina. Chriflus,fons eft: fan&ti, circa lumbos fuos Hieremias.Vultis fcire quoniá fan
fluiniiâ funt. Qgi autem inferiores fùnt, riuuli funt. &ti quafi perizoma, ueftimétum dei funt? Propterea
Alij uero torrêtes ſunt. Qui ſunt torrentes? Qui ad ipfe deus loquitur ad Hieremiam: Sicut tu,inquit, po- & :.,.. ;
horain habentaquas, & tétatione ueniente, ficcátur. fuiftilumbare iftudadlumbos tuos: ita& ego appli
Flumina plaudentimamu fimul. Non eft unum flumen, caui populum meum ad me. Quomodo ergó ueftima
plura funt flumina. Quot fànâi funt, tot $ flumina tum circa hominem, fic populus circa deum. Verum
funt. Sed ifta flumina nóhabent inter fe diffenfionem. quiahocperizoma,uerum quia hic decor, quo domi
Qgoniam funt flumina Chrifti, propterea habét inter nusfucrat indutus,trás Euphraten expofitus eft in fo
fe cócordiam. Flumina plaud&t imafiu fimul. Plaudét, ramine petræ, & ibi computruit,& ab AfTyriis du&us
quia opera fanétorum, laus dei eft. Chriftus non uoce eft in captiuitatem, dominus quid facit? Non eft nu
laudatur,fed opere. Non audit uocem, fed opera.Flu dus: nonpoteſt eſſeſine lumbari: & non poteſt eſſe
mina piaudent manu fimul. Propterea dicit & ipfe in ſineueſte: priore ‡ဏ္ဌို
perdito, facit fibi ueßem de
Ioan.7.f euange!io : Qgi fitit, ueniat & bibat;& fluent, inquit, populo gentiliumi. Et quid dicitur? Dominus regna- *• * '*^
flumina de uentre eius. - -
uit,exultet terra. Exultet terrauniuerſa, hoc eſt, crede
** b 4] Montes exultabunt in confpe&u domini.) Quid tium populus. Denique uultis fcire quoniam fecundú H
fimile flumina & montes? Sed quoniam de perfeâis lumbare, de gentium populo dicitur? Dominus, in-,
• I
F £ιηάis dicit : non dixit, riuuli pfaudent manu fimul: quit, regnauít,exultet terra: Lztcnturinfula multar. ?
fed,flumina plaudent manu fimùl. Videte ordinem: Non una inſula Iudea,ſed inſulae multa la tentur, hoc
Moueatur mare & totus orbis. Flumina plaudentma eft,totusmundus. Dicat mihi aliquis: Da mihi exem
nu Emil. Montes nihilominus,qui ad fümmam iufti plum defcripturis, ubi Iudaea fòla infula di&ta fit. • • ..• '
tia:n peruenerunt. Dicam & aliter: Moueatur mare, Omne quod loquimur, debemus affirmare de fcriptu _ ' -: :
3. * '. quod ante fuerat immotú, moueatur in aduentu Chri ris fanäis : In ore enim duorum & trium teflium, íla- De*f* *z. b
» - , _ fli. N loueatur mare, iam diximus, hoc eft, lex Moyfi. bit omneuerbum. Non habet tantam auctoritaté fer
Flumiha plaudët manu fimiul, hoc eft, prophetæ.Mon mo dicentis, quantum domini praeceptum. Legimus -

tes exultabuntà conſpectu domini,hoc eſt, apoſtoli. in pr9pheta Ezechiel: Et tu, inquit,fili hominis loque Exech. 27.
• , .sa* c *T Qunniam ueiìit iudicare terram.)Nequaquàm read habitatores infulae huius, hoc eft, Iudaeae.Qgio
«....…. uenit hu;ulis tantum in carne, fedgloriofus uehit in niam ergo una infula dimifTa eft,nunc dicitur: lgtentur
maieftate fua. Quoniam uenit iudicare terram. Non infulae multæ. Ergo lumbare dicitur in priori populo:;
dixit perdere,fed iudicare. Venit iúdicare, ut ziza Dominus regnaiiit,decorem indutus eft. In íecundo,
Matt. 1 1 g niam feparetâ frumerito. Venit, ut pifciculos malos populo degentibus congregato: Dominus regnauit,
feparetâ bonis. • e •T Iudicabit órbein terrarum. exultet terra: lætentur infulæ multae. Nunc iii tertio. b. * r .* ,
17i iuftitia, $ populos in æquitate) Juftitia ponitur & dicirur: Doinimus ម្ល៉េះpopuli.Siue de
æquitas. Primium iuftitiâ ponitur,& poßea aequitas; gentibus, fiue de Iudaeis funti quicunquénon credüt,
ενθυτης 蠶 dicitur, quæ prauum reäarii facit. Ve* irafcantur.Quarefremuerunt gentes,'& populi mc- Ffal.a. 4
nit ergo iudicare in fua iùftitia, ut quod prauum eft,in ditatifunt inania? Dominus regnauit, irafcantur po
illo réctì fiat: cui fit gloria in fæcula fæcalorú, Amen. puli. Dominus paffus eft: domiinus crucifixus eft:do
●･ * * Pfàlmus Daäid.) Ifte pfàlmus uocem continet, minus mortuus eft: dominus refurrexit: dominus ad.
prophetae facerd6tis dòtnini, cómmonentis ad dei om. caelum uiâor afcendit. Dominus regnauit, irafcantur
nipotentis gratian referendain. " XCVIII, populi: Quifunt ifti populi? Dicamius exemplum de Luc. 19. l,
{Ominus regnauit,irafcantar populi) Trcs pfal cuangelio:Quidam paterfamilias iuit acciperc fibire
D. ideinha5gtprincipiufn: iioiiage5iñuífecuti
- dus,& nonageſimuſfextus,& nonageſimusocta
gnum de longe. Quidiongins, quam celum à terra?,
creliquit terram: iuitadcaelos, ut acciperet fibi re
* ? i •*•* * uus Sed cum idem habeant principium in uérficulo, gnum. Et ciues, inquit, illi qui odcrant éum, miferüt -
in fine diuerfi fùnt. Qjando enim dicitur in 'honagefi. legationemn dicentes: Nolumus eü regnare fupcrnos. ‫ نامه‬-- -
*

mofecit idő: Dörfiinüs regnauit;decorem indutus eft: Vcruim illeaccepit regnü, & ucnit ad ciues pêfsimos.
Hi nonagefiin3 uero{extò: Dominus regnauit, exul Vcaitadillos, qui regem cum nolebant habcre. Et
*-* *
1lllíl C
 1 N p s A L’M VM T * * xCVIII. ET XCIX. º, 169
A munc dicitfpiritus fanctus adciues malos. Velitis, no- Chriſtiano, quineruit primogénitafenioris, g* Exál-C
litis, dominus regnauit, irafcantur populi.O clemeri- tate dominuiii deum noflrumjVt fit éxcelfusjiicofdicen. az.
tiafpiritus fànéìi5non dixit;pereant, fed irafcantur. bus ueßris. H • T Et adorate fcabellum pedum eius:
Vitiumuoluit ſignificare, non poetnas. Illi iráfcuritur, uoniam fanäum eß) Multae de fcabelfô opiniones
H4tt, 11.d'& dominus deprecatur, Et quid dicit* Venire ad me ünt, fed hic propheta corpus domiiiicum'dicit: in £.21.º.º.
dës quilaboratis, &omera : quò maieftäs diuiiiitátis
tiestis: Regnum accepià tanquầm fupér fcabcHurì
patre : imô homo quieri
guiſºdes ſuperCherubim;mbueaturierrai. fiat,Sančtuhmeriim'ëë dia
fùfcepi, do quafi deus, ac
*f)ominus in Sion magnus, & excelfus fui tí farpe docuimus :Quổd
cípio quafi homo.…" *per omnes populos.* Confiteantur nomini , autem vadorari debeatiir; **%$*
a Qui ſedes ſuper Che tuo fhagno, quoniam terribile &fanâum, eo afccridente,apoßölídd AĤ. m. b
rubim , moueattir terra.) * eft:*& honor regis iudiciü diligit.*Tu pa cuerunt: cumi adoratites
Quâmdiu terra immobi * raftidire&iones 'iudicium & íüftitiam in regreßifüit in Hierufal£:
lis eft ;fäfiari rion poteft: * Iacob tu fecifti.* Exaltate dominum deuiiì Sed&adcrucein doininí!
ANon de terræmotúfoqui £ noftrum'**,& adorare fcabellüm peäum , nicam, & ad animanfàri:
&tam hæc referenda£tinit;
tur , quo uidemus terras
concuti, & omne morta * eitis', 'quöfiiàiii fàn&um eft. 醬 i ºff Moyſes & Aaron in
º,

liumtimere genus: fedde i Aaron in facerdotibus eius: * & §amuel facerdotibus eius.)Qgan
nothra terra loquitur.Que * inter eos qui inuocant nomen eius. 'Inué- . quàm unus legis, altérfa
quàmdiu immólatafuerit; '¢abant dominum,'& ipfe exaudiebat ees* ; cerdotij regulain reneatºr
anari non poteft:Quan * in columna nubis loquebatur ad eos." Cu tamen uterque adueritum;
douero mota fuerit &inº dominifacerdotaliprecở
tremuerit , tunc recipiet
" ftodieban t teßimoria eius, & præceptu m, nio uelin legalibustubis,
fanitatem. Super quem; ° exaudieba
quod dedit illis.° Domine deus nofter tu uelin ueſtis tintinnabulis
s eös: deus tu propitiüs fuifti eis, ' nuntiauit. W TEt Saimuel
y

λμ. β6,4 inquit, requiéfcam , nifi

fuperhumilem& quietū, & ulcifcens in omnes adinuentiones eorú , inter eos &e)Samuel Le
& trementem fermones P Exaltate dominùm deum noftrum, & ad6- ! uitici ordinis regularhte.
meos:Quoniam terratre: net: quod Ephoáillud fi 1. Reg. 2.d
fate in monte fanäo eius : quoniam fan- | meum
mens commota eß : pro atqüe eafididurhfi
&us dominus deus nofter. I '? gurauit:9!kendens catidi r
pterea ille qui {edet fùper
Cherubin, incipit federe
interra tremente.Felix eſt
r I.
$ Pfalmus in deò
confeßio ne.'* xcix. ***;
omnis terra : feruite domi
n
um efiéºpofesquiper
paenitentiarn hòmen đó
B qui ſoliti dei eſt. Felixeſt *- | in
fioexultatio
in lætitia.ne*Introitei
; ºscitore confpe&u eius
quoniam dfis
mini inuðcans, lacrymis [3
in quo deus femperfedet.
t- . nigredinem peccati dilue- j
Diuerfa funt fchemata. * † -: ,
--
. -
-
- -
- -
- - - - - - - ----- " -
ipſe rit l ST Indocabaiit do-
minum.) Apoftoli: , ;
-

Aut enim federnus,autfta ?･?この

º, -º rr;? -
- -- :1

mus, atitambulamus, aut iacemus. Infelix eſtille cui m qſ Et ipſe exaudiebat eos:in columnà hùbfs16que
iacet deus: iacet etenim cùiacente.Quomodo plangit baturad eos.)Locutus eft dominus de nubefilijs Ifrael: Exo. ,«..
cii glängente, & ridet ciìridente: ita &iacet cü iacëì fed & deinceps affatus £ft apoflolos deuelameiitocar* &- ,;,.,
te. Qyómodò fitit cum fitiente, & efurit cum efurien nis affumptæ: in quo diuinitas obumbrata latebät. :
te,& nudus eft cum nudo:fic&iacet cum iacente. Qui n MI Cuftodiebafit teftamentum eius,& praeceptum
erg3 uulneratus eft&iacet,&ipfe quodãmodo iace quod dedit illis.)Nihil dehis ad irritùm deduxérunt.
redicitur cum eo.Qgi autemamfibulãt, & ille ambulat 6° Domirie deus nofter tu exaudiebas eos: deussu
cum eo, Quiambulat, uidetur quidem melior effe ab propitiusfuiííeis, & ulcifcensim omnes adinuenfi3.
eo qui iacet: tamen necdumi ueiìitad eius felicitatem nes eorum.) Qmnia enim quae agere ftuduerünt, aâ
qui ſtat. Denique & Adam quando feabfcõdità facie perfe&um deduxifti:quiaplácita erant tibi. p •T Ex
Gü.3.Ꮣ dei,ambulabat ei deus poft mieridiem. Dicat aliquis:Si altate dominum deuminoftrum,& adorate inrfionte
Adam offenderat deumfi,&de paradifo fuerat eie&us* fàri&o eius, quoniá fan&us dominus deus hofler.)Sari
čtos uos ီ|ိ in ecclefia eius:ficut ipfè eahi exhi Epheſ;..f
:rgo imperfesta felicitate eftcừicunque ambulat deus,
Erego dico: ſi Adam penitus occifusfuiffet', & noh ei buit fanctam, nó habentem maculam autrugam Qui
datisfuiffet locus peiiteiitiae, iacuiffet ei deus. Nunc nobis præftare dignetur, ut modum facerdotalis ordi
thero 蠶 datureiſocu spanitentiz : propterea ambu nis cum fan&itatépe rfeéta tcnerites, quæ fluderhus:
135 cideus. b *T DisiiiSi5magnus'& excelfus &c.) agere deboho, ipfèperduccre dignéturádéfèâurn.i!
Afcenderis adcglos,excelfior efiómnibusfa&us:unde q i Pfalmus pro confèfsione)Iße pálmis uocem'
prophetae cofiinét, qui fidelesprouocatinlaudibus do'
hos a£tufqtie noftrosper fingulos dies fpecúlatür. '* minicis
£$T9onfiteatitur nóminitüo magno&c.} Præpar£* inceffabiliter exercere. _ ' _ . *••• ;i2:ra -

ßfân&iadconfitendum nomìnìtúð, quod eßfah&ü, Pfalmus : * i XCIX.:,… * -º

inity. 4. fiquid£tu dixifti: Sàiiaieftote? 器 egofanaus fum.
tia) Qui
Iº
deo omnis terra:feruite domino in læti.
excuſſo à ceruicibus ueſtris legis iugo,
€ 30.6 d •TEthonor regis iudiciüm difigit) Debet fe prius.
homo diiudicare & proprio iudicio codemiare mala non in morroreuete ris ſeruitutis: ſed in libertate
fua:&fichonoret ætérnum regem deum. e • fTupa nouihominis exultatis, ſ ºf Introite inconſpeºu,
raſti directiones in populis)Sed propriouitio depra eiusin exultatione) Noniocis turpibus diffoluiiiiini*
u;ifunt f Iudiciun 8 iufitian în Iacob tufe fed omnia quæcunquefácitis, in #: dei facite,
t4Scitote quoniâ dominusipfsc af fecitnosy
ഷ്ണു foluti in patriarchis: fed etiam in populo; & non
--
 * у уо ... --> - ºr co, M M E N T. D. H.I.E R O NY M I.
' E&nonipfi nps.) Ab eo enim fumus non folum corpQ- .fed totus ad deum eram. n •I Facientes prguaricatio- G
.- s. s ralitcrfääi,fcdctiaiu innouumhomincm recreati Et ncm odiui.) Siue pater meus erat, fiue mater, fiuefra
hoc non noſtro merito, ſed ſuo dono. a I Nos po ter, aut foror,fiue amicus:tamcn fi declinafTctà timo
pulus eius,& quespafcuae eius.) Ipfe eft paftor bonus, re domini, hunc odio habebam ; & omnino ad cuin
Ioan.re,b pro ouibus fuis pofuit.Nosautcm , non acccdebam. Non anteponebam propinquitatem,.,. . . .
iumus oues: qui eum fe autamicitiam pietati dñi,
£quiraur,& uocem eius au ipfe eft deus: ipfe fecit nos}& non ipfi nQs, * p •II Non adhgfit mihi
imus.b AjIntroite porr * Éopulus eius& oues pafcüæ eius:' infróite ; gor prauum.) Non eratia
tas eius in confeßione) Si b portas,cius in cófeffione:' atria eius in hym : me aliquid difficile,aut p
Ibidem. cut cnim ipfe porta eft pa uerfum aliquid: fedaequi
A. A.I. tris,çãqicit:Perme fiquis $ his, confitemini illi. ' Laudate nomen eius tas & iuftitia. p. ♥J Decli
intrqšgriţ,faluabiţur:ità &; quoniam,fuauis eft dominus, * inæternum * nantem à me malignum
apofkali:portæ funt eius, * áifèricordia eius;{& uſhue in generatione non cognofcebam.) Hoc
per quas ad cü acceditur : ' & generationem ueritas éius., I :. . ; ' eft, fi crat mihi amicus aut
quas, ncmopoteftiggredi Pſalmus ipſ Dauid, ... ... , C... - , proximus, fiue epifcopus
nilife, peçcatacoaficêdo, aut presbyter, fiue in qua
Purgauerit. . c. . . Atria "%\ /ftfericordiam & iudicium cantábó -
1. cunque dignitate conftir
ciusinhymnis cpnfitemi* k ibi domine:pfallam & intelligá tuţuš; tamen fi perucrtcł
...W. A-in-uia immaculata,: quando ue- ' batuias fuas, fic eum fue
niilli)Dilatatascimentes l
cum hymnis, ſpiritualibus ‫תח‬
nies ad me..' Perambulabamin innocentia gicbam , ut pcnitus eius
canticifquc deferte. gordis mei : in medio domus meæ. "Non memoriam non facerem.
d MJ Laúdate nomen cius proponebam ante oculos meos rem iniu* ; q •| Detrahentcm pro
quoniam fuauis cft domi ximo fuo, hunc perfcque
sius.) Nuhul enim acerbum " ſtam : "facientes preuaricationes odiui. bar.) Intantum non oporr
habct.^ c. •I In æternum ° Non adhgfit mihi cor prauum : " declinan tet confentire detrahenti,
mifcricordia eius.) Qgia º tem à me malignum non cognofcebam. ut etiam quantum in no
nos redemit& iugiter fal $ Detrahentem fecreto proximo fuo : hunc bis eft;perfequamur talē,
%.r.º. . . uat, f •I Et ufqüe in ge perfequebar. prouidentes in utroq; uti
Superbo oculo & infatiabili
nerationem & generation litatem,ut nec libenter au
corde , cum hoc non edebam. * Oculi nei
nem ucritas)Qüa popu * ad fideles terræ ut fcdeant mecum: “ambu- , diamus: nec illum pcrmit
los, iudicabit. Qui nobis tamus peccare.Tāta enimi
præſtare 4.ཧྥུ་ཥ་།།:;
ut ab lás in uia immaculata,hic mibi miniftrabat. diftãtia eft interfornican
F ipfo fačti
-
3, ipfo redem Non habitabit in medio domus meę quifa tem & detrahentem, util-H
primercamur & ſalactitia X cit:fuperbiam:" qui loquitur iniqua,nó di le qui fornicatur, ſe tātum
fempiterna iubilum exul * rexit in confpe&ü oculórü meorü.* In ma occidat: ille aüt qui detra
tationiscŭ gratiarŭ aĉtio~ tutino interficiebam oés peccatores terræ : hit,&fe & illum qui audit
•UE ?:
ne concinere. Ipſ, gloria. -
---- -r - -

demergat in infcrnum.…..
--- - - --

‘. . . * .” ... cum æterno patre; fpi . . . . .

* *
r J.Süperbo oculo & in
*

* . .. ., ritu,{àp$o infæcula faeculorum, Amcn. fatiabili corde cũ hoc

- nõ c debam.) Si quis crat fiipei
g Mf Pfalmus ipfiDauid.) Ille pfalmus uocem con bus aut auarus:cü hoc paenitus nó cdebam. f M Oculi
tinetpropheta, dei miſericordiasenarrantis, * : mci fuper fideles terræ ut {edeant mecum.) Non dixit
. . . . . . .'; Pfalmus . .C. .. !. diuites,aut imperatorcs,aut epifcopos, autpresbyteros
* :-

M I{ericordiam & iudicium cantabo tibi domi

IV| ne.) Mifericordiam audiant peccatores, qui de
ºt. - -

aut diaconos:fed fidelcs,cum ißis fedcbam.Potefl hoc

dicere & cpifcopusfan&us uir;quoniam non ordinabâ
^- '* fperant de fua falute,qui funt in pænitentia.Iu presbyterum illum,quimihi obfequcbatur;aut propin
dicium audiant contemptores, qui dicurit :Mifericor& quümeum: fed eum quem fciebá fidelem. Et iterü idé
eft dominus 5 pecccmus , indulgebit nobis. .-_' poteft dicere. Quoniam omnes clericos meos&laicos º
i sJ, Pfallam & intelligam in uja immaculata.) Vt fidelcshabebam. Poteft ex perfona diii diciifteuerfi
* * * * intelligat quis quodpfallit, & fenfusipfius contemple culus: t MT Ambulans inuia immaculata:hic mihimi
tur pfalaiura, ut aah uageturmens, eius foras, & cor* niftrabat) Quoniam nó ordinabam eos qui mihi pro
pore quideIn utdeatur គ្រឹះ autem finefruétu; pinquicrant,fed iuftos & fideles. u (f Qgiloquitur,
fit. Inuiaimmaculata,utambulans in hoc mundoiu iììiqua,nó direxit in confpe&u oculorum meorum.)In
ſteagam & maculam non habeam. K - Quando tantum enim declinabam ab eo qui detrahebat proxi*
uenics,ad me.)Qgando autem intelle&um recepero,& mo fuo,ut nec illicrederem, necaudiré talcm. x • T In
iuſte sgero:tune cum fiducia dico addominum: Quan matutinointerficiebam omnes peccatores tcrrae.) Bc
douenies ad me? Venies autem, de fecundo eius ad ne dixit» peccatores terrae. Peccatores enim terreni
uentuaccipiendum eſt, 1 , || Perambulabam in in funt, Hoc uult dicere, quòd immißiones diaboli, quas
nocentia cordismei, in medio domus meae.) Nihi} fi mihi fuggerebat,eijciebam de corde meo,&nonfufci
placet;deo, ut fimplicitas & innocentia. Denique 盤
piebam. Cogitationibus cnim malis eie&is, dgrbones
ritu$ fanétusih alijsuolatilibus non complacuit nifi occiduntur, Iudaeihunc uerfum audicntcs,& fequêtes
-
º
º

columbapropter fimplicitatem, & in quadrupedibus, literam occidentem, & deſiderantes ſanguinen fun
in9u&propter maafuetudinea,^ m.4J. Non propo-, dere , fi quis praeuaricatus fuerit delege, interficiunt
ante ogulos meos rem iniuflaim.) Nó antepone. cum. Siquidem non funt contentioccifione prophc
ង៉ கே9:newகலaல்க inįąųišatis: tºſºlſ|] ; 醬 & ipfum dominum crucifixerunt “I V:
*:* ノイ * - - .* t
 í I N P S A L M V Ni C. ET C I, , º : v 17 t
, A a*t* fVt difperderem de ciuitate domini omnes qui « dinis.) Duo genera dicuntur effe horurh molatilium, C
zoperanturiniquitatem). Vtinam & nos difperdamus : Vnum in aqüis e(t, & efca eius pifccs fùnt : & unum
: de ciuitate dñi operantes iniquitatem. Ciuitas dfii , eft * in folitudinem, & efca eius uenehara animalia,hoceft,
: ecclefia fànótorüm :congregatio iuftorum. Difperdâ, ferpentes,& cocodrili,& lacertae.Dicuntur autem ißa
: hoceft,arguâ &increpeih euim qui pcccatjutpænitcri- uolatilia latine onocrotali. Illi ergº fimilis fastus fum,
（tiam'agaš, &šdifpèrdat qui`éfè in folitudine: qui
iniquitatem decorde fuo. * Vt difperderem;de &tuitate domini omnes comedit uefiefiata animia \-2 tº:
Non enim dixit,ut abijcia lia, hocefb, efta mea quaſi----

tur 3 fed, utfaluetur. ~2 toperantesiniquitatem: ... . . . uenenum erat mihi.

· b 4ſ Oratio pauperis cü * Oratio pauperis 'cum anxiaretur,& coram m "I Fastus fum ficutny
auxiaretur, & in confpè domino effunderet precem fuam. ' ' ' , ' &ticorax în domicilio.)Sci
º

1&tudomihi&c) Iftepfal 14:2 º' ::: Pfalmus · · - C I. : mus quia coruus niger eft,
. ... '"

:mus inprincipio uocé pro *^ T^\Omine exaudi orationem meam, & nihil habet in {e alb{i.
phetæ continet ex perfò & clamor meus ad te ueniat.“Non Hyperbolice uoluit dice
-napeccatoris: dein faus in 'auertasfáciem tuam à me:* in qua - nyéticorax.
re: 'quia faéìus fumi ficut
'ea dominici nominis con Si ergo in die
tinetur. * - Pfalmus CI. -cunque die tribulot, inclina ad me aurem niger eſt: quanto magis
----- Omineexaudi ora ituami. In quacunque die inuocauero te,ue in noste? Sic crgo fastus
-
DQuia
tionem meam &c.) “lociter exáudi mé.' Quia defecerunt ficut
de tbto corde §fumus dies mei: 8 & offa mea ficut cremiú
fum propter peccata mea,
memetipfum confiderãs.
profertur. d ºf Nõ auer 'aruerunt.' Percuffus fum ut fœnum,& aruit. n •T Quia cinerem tan
tas faciem tuamà me.) Si 'cor meû: 'quia oblitus fum comedere pané , quàm panem máducaui:)
quis incorde mundo orat, k
& non arguitura ſua con meü. * Augce gemitus mei adhefir osmeü In cinerem intingebam
panem meum, & fic co
º carni mee.' Similis factus fum pellicano fo
fcientia ;hoc poteft dice medebam. Si ergo pro
re. Peccator enim nonau "litudinis: “ factus fum ficut nyéticorax in pheta hoc dicit : nos quid
* det dicere: non auertas fa-domicilio. Vigilaui,&fa&usfum ficut paf :facimus 3 : o :d Et po
ciem tuam à me, ſedma fer folitarius in te&o.Tota die exprobra culum timeum ; cum fetu
gis dicit : Auerte facien ibant mihi inimici mei: & qui laudabát me, miſcebá) Nihil mihi erat
: tuam à peccatis meis. ', "aduerfum meiurabant." Quia cinerem tan fuaue neque panis, neque
e; 4. In quacunque die oculum: fed tantum cæ
tribulor,inclina admeau ° quàm paném manducabam : * & poculum ' leftem panem defiderabâ
Piñeum cum fletu miſcebam.” A facie irae in
:B rem tuam. In quacumque ideft,Chriftum.* **
die inuocauerote,ueloci $ dignationis tuæ: * quia eleuans állififtime. pºſſ A faciejrie indigna
ter exaudime) Pro prae ' Dies thei ficut umbra declinauerunt,& ego tionis tuæ.) Et hec omnia
ſentibus preſſuris orat, * ficut foerium árui.Tu autem domine in gter faciebam, confiderans ad
utab his contemplatione num permanes,& memoriale tuum ingene Auentum tuum,& füturum h. . . .
diuina eripiatur.T; iudicium: q •JQgia ele
f •| Quia defecerunt fi ' ratione & generationem.*Tu exurgens mi uansallifiſti me) Hoc di
* ~ *
* -- - -
r
- -

cut fumus dics mei.) Ac fi * fereberis Sion:' quia tempus miferédi eius, cant quialiquando fuerút
dicat:Infantulus fui, & * quia uenit tempus.* Quoniá placuerüt fer fan&i, & ceciderunt. Ex
<dum nefcio, ueniin iuue § üis tuis lapides eius:* & terr£ eius miferebü altati enim in uirtutibus,
nilem aetatem: & iterum poftea ceciderunt.Siqui
in pcrfe&am aetatem, &
* tur."Et timebunt
-- - - - - - º gentcs nomen tuüomnes
- ºf .
dfie,& dem fanéti dicunt : quia
dum nefcio,{enui. Et defe - eleuans tenuiſti me.
cerunt ficut fumus dies mei.Quidam autem putant {e r,; , • T Dies mei ficut umbra declinauerunt.) Si dies:
eſſe ſempiternos, & perſeueranr in ſuo peccato. quanto magisnoctes? hoceſt, ſi lumen: quanto ma
g : •] Et offa mea ficut cremiuniaruerùnt.) Offa dicit gis tenebræ: * f . •f Et ego ficut fœnum arui)
ipsâ fortitudiné.Siergo quod eß in me forte h6c aru Öquoniam ficmtfoenum: fic pertranfit homo,& ficca
it, & infirmum fääum éít: quanto magis quae per na tur. t q[Tuexurgens inifereberis Sion) Exhoc
turam infirma eft caro? ' h '•| Percuífus fumîutfœ uerſiculo manifeſtum eſt, quòd ex perſona Sion di
num,& aruit cor meum.) Sicut & alibi fcriptum eft ; ctuseſtiſte pſalmus, & non ex perſona
%al izo. e Homo ficutfœnum dies eius. Sic enim uita hominum Sion autem eft quæ in fpccula pofita eft:& ea quæ ue
". . . .nº
/
黜 - -

uiret, & cito arcfcit. ; i ; 4 Quia oblitus fum mandu niunt de longe profpiciens. Haec ergo Sion, quæ in
care panem meum.) Non dixit, non defideraui man alto pofita eft, in fublime cecidit. Ergo qui ftat,uidear 1. Cor.i ம.ே
ducare, aut cötempfi máducare.In tantum mihi uenit ne cădat. u T Quia tempus miferendi eius : quia ue
memoria peccatorü meorum,& talem pænitentiâ egi, nit tempus.) Aut propter pænitentiam tempus eft mi
ut etiam obliuifcar manducare : defiderium dei habés, ferendi: aut fecundum adüentum Saluatoris fignificat.
& ipfum folum confiderans. • x • T A uoce gemitus Confidat ergo qui agit paenitentiam : quoniam uenit
mei, adheſitos meum carni mee.) Diſcant quiagunt tempus faluandi Miñfièôr$éñenindiÉ. xTsfojuo- Pfal. 77. d
Ⱦnitentiain,quomodo dcbeantagere paenitentiam. niaihplacuerunt feruistuis lapides eius.) Lapides fan- e* Eccl.z.b.
ta enim exiccauimemetipfum ut fine carne effem,&: &ifunt. Terra aüt, hoceft, peccatores :mifericordia --

醬 meæ cohærerent oßibus meis. Carnem propel dofinini indigent. y • T Et terrę eius miferebuntur.)
* gen ** * *
edixit.‫ ر*اه‬1 • •] Similis faétus fum pellicanó folitu Vtfiućtum exhibeatſanétitatis. z. T
:‫هنر ت‬ - - -- - - - - - -- - 2 tČ$
 і *t 71 C O: M M E N T. D. H.I E R O N Y. M. I.
t>E tes nornen domini, & omnes regesterræ glóriam tuâ) terra tranfibunt:uerba uero mea,non præteribunt.^ * G
--

„Quae prius idola metuebant, & dæmoniorutn nomi .,n.4] Et omnes ficut ueftiilientum ueteiafcent. Et ficut -

inainüocabant: nunc nomen tuüuenerentur & timeát. . opertorium mutabis eos,& mutabuntur: tu autem idé
a J Quia ædificabit dominus Sion.) Ecclefiam fuam . ipfe es,&anni tui non deficient.) Hoc eft,qui eras incae
fuperfuiidamcntum apoftolorum &prophetarum, ; lis : ipfum te oftendis in terris. Idem in utero Virginis:
sb ºf Et uidebitur in glo - - - - pſe in infernum deſcen
Rom.8.f ria fua.).Cum omne cor * omnes reges terræ gloriam tuam.* Qjia , dens:Idem refurgēs à mor
;pus eius, glorificauerit ad ° aedificabiïdominus§ion : *&. uidebiturin , tuis : ipfe regreflus es in
fimilitudinë imaginis glo caelum.o &j Filij feruo
riæ fuae. c : M] Et refpexit $; gloria fua, Reſpexit in orationęmhumiliű, frum tuorum habitabunt)
in orationem humilium, & non fpreuit precem eorum .* Scribantur Quia tibi per apoftolos
}& non fpreuit preces eo * haec in generatione altera; * & populus qui -funtrenati p [Et femen
rum.) Sed aduentu fuo ui ' creabitür laudabit dominum.'Quia pfo , eorum in faeculum dirigc
fitauit mundum, qui olim ſpexit de excelfo fancto fuo; dorhinus de -tur.) Vel prædicatio »ugl
: defiderabatur... d qi Scri _cælo in terram afpexit.Vt audiret gemitus , uirtus eorum in omnigen
bätur hºc in generatione te diftenditur, Nos uero
altera.) In nouo reftamen compeditorum , ut folueret filios interem dcprccemur dominum,ut
, to. e. , • T Et populus qui $ ptorüm.* Vt annuntient in Sion n9men do rexàudiat orationes fuppli
.creabituir laudabit domi 'imini,& laudé eius in Hierufàlem." In coa (cum,& mentibus fioiíis
.num.)Chriftianus utique, ueniendo populos in unum,& reges ut fer inferat lumen fuum , ut
-qui prius peccatis mor eius magnificentiam enar
uiant domino. Reſpondit ei in uſa uirtutis rantes,
tuus, in eo eft recreatus. mereamur fanátis
*fuae,paucitatem dierum meorum nuntia mi eius confortes effici in cæ
f. • T Quia profpexit de * hi.“Ne reuoces me in dimidio dierü ineo leſtibus regnis: cui gloria
excelfo {anéto fuo: domi
nus de ca:lo in terrá afpe rum, in generatione & generationem anni & imperium in faecula fae
:xit. Vt audiret gemitus tui.' Iniúo tu domine íerram fundafti,& culorum , Amen. * T *
compeditorum , ut foluat " opera manuü tuarum,funt cæli, * Ipfi peri q : Pfalmus Dauid)Ifte
filios, uateréptorum.) Re " bunt, tu autem permanes: '& omnes ficut pfalmus maxime circa pic
fpexit ut mifereretur. De ueſtimentũueterafcét. Et ficut opertoriű mu tatem atq; mifericordiam
fcendit ut uincula quibus tabis eos & mutabütur: tu autem idem ipfe deicommoratur;ait enim:
ncxi eramus abfolueret.r Pfalmus. CI I.
g TV tannuntićt in Sió ° es,& anni tuinö deficient.“ Filii {eruorum Enedic anima mea
* F nomen doinini,& laudem P tuorum habitabunt : &* femen eorum. in domino , & omnia PI
-
*- -
eius in Hierufalem.) Sem ſæculum dirigetur. -
quae intra me funt
per bonus nuntius, noua “, Pfalmus ipfi Dauid. сп… nomini fanéto eius.) Dici
exhibet gaudia: ficut ani C .Enedic anima; mea dfio , & omnia tur & in alioloco Et fci- Pfāl. 99.a
Luc. I. d gelus ad Maríã:Spiritus,
inquit , fan&us, fuperue- !
qug inträ me süt nomini fan&o eius. , tote
ipfe
, quoniam dominus
eft deus.Et nunc dici
'Benedic anima mea dfio,& noli obli
Ibid. n. b nict in te. Et iterumpaflo tur: Et omnia quae intra
ribus: Ecce ego annuntio ' uifci oês retributiones eius.' Qui ppitiatur me funt, nomini, fanéto
uobis hodie gaudium ma ' omnibus iniquitatibus tuis:" qui fanat oés eius. Si dixerimus: Bene
gnum : quia natus eftuo _ í ^ ;: * :: • : 'infirmi- * dic anima mea domino,&
.ே Saluator. Sic.& nunc . " . .. . . . -
, , ,,,;.,, ; , , . , , • dominus, diis cft:quod ng
in Sion uel in Hicrufalem nuntiatur: quia natus eft in men hic quaerit dominus? Si dominus, dominus appel
terris is qui mundo peccatis mortuo, uitam afferret. latur, quid dicit: Et omnia quæ intra me funt nomini
h .. •I In conueniendo populos in unum, & reges ut fànéìoèius? Aduentüs filij, homen patris eft. Ante ad
ſeruiant domino) Conuenientin una credulitate, ut uentum Chrifti fciebatur deus: pater ignorabatur. Dc
feruiant redemptori. i, •I Refpondit ei in uia uir niquc ipfe dicit in euangelio: Pater, reuelaui nomen Ioan. *7•*
tutis fuae; paucitatcm dierum meorum nuntia mihi.) tuümhominibus. Non poffumus in fingulis uerficulis
Refpondit dominus Hierufalem in, die uirtutis, ideft, immorari;quoniam longus eft pfalmus:fedbreues fen
cuni ad paſsionem accederet; & annuntiauit paucita tentiolas debemus fingùlis uerficulis coaptare: magis
Luc. 19. g tem dierum fuorum, dicens: Qgia uenient dies cum {enfum exponétes, qùàm uerba texentes. f •) Bene- -

- circundaberis ab imunicis, & eradicaberis, & reliqua. «lic anima mea domino, & noli obliuifci omnes retri- * * * * *
i;:;-* I Er ne reuoces me in dimidio dierum meorum:. butiones eius.) Multas retributiones nobis praeftitit
Pſal 54' di ingeneratione & generationem anni tui) Iniqui nec. dominus, grandia nobis beneficia praeflitit: quia cae
diiimidiant dies. Ifte uero orat ut non reuoceturà dimi lum,quia terram,quia elementa omnia pro nobis fecit.
dio dierum, fcilicet ut ad perfectum ueniens uirum, t. J Qui propitiátur omnibus iniquitátibus tuis) Vt
perennitate temporum cum dominò perfruatur. , easquafiniubém deleat. u M Quifànat omnes infirmi
1. M] Initio tu domine terram funda[bi, & opera ma tate§tuas.) Peccata quibus infirmaris. Multas infirmi
* * * '* nuum tuarum funt cæli.) Sicut cnim in principio 1[la tateshabet anima noflra. Quot peccata,tot infirmita- Luc. i3b
3. w. , creafii:ita & nunc uel terram corporis noftri in nouum. tes. Deniq;& illamulierin cuagelio,quz decê 3: ošto
reparas hominem: uel mentes noftras caelorum digniannis habebat
erigere fpiritum
nópoterat. infirmitatis,
Videte quid dicat:&Qgando
caput furfumi
aliquis Luc. i 3• b
Matt. 24. c tate componis. Sed de prioribus caelisait: m, TI Ipſi
et Mar.14.d peribunt,tu autcm pcrmancs.) Iuxta illud : Cælum:& habct fpiritum infirmitatis, contraétus eft :deorfum -

* , - confpicit:
 I 1 N. p. s. A. L. M. v. M T : " : icry. Y fºr 73

$A cönfpicit;ferrämrintuetur, caelum uidere nô poteß. conteras :fedrecördaris quòd uafà figuli fumus: quæ c
1. Cor. 6. i a : άΓκυύredimit de iiiterituuitam tuam.) Pretio,in- &feihel cófraéta, reparari nópofTunt:{èó prótinüs déci
& 7.4 : quit, redempti eßis:nolite fieri ferui hominum.Qgod -dunt & arefcüt. o •TTìqùàm flosagrificeiHor€5i£)
et maius pretium quàm creatorem pro creaturafua Adtempus. p ME Quoniaiii fpiritus perträfijtin !!స్తఁ
fiiaiiguineim fundered by:Ogic.ordnartein.miferi- n6 fabfifits?&nicognofritainpluslocituum.) Tran
‘cordia;&miſtrationibus) feüteautem fpiritu,omnis
-Pręturrēte, mifericordia, * infirmitates tuas.* Qui redimit de interitu t iocunditas uiriditatiseius
dat : gitamtuam :' qui coronat te in mifericor *traditur obliuioni'q$ Mi
· palmam. c # Qui replet ర fericordia aüt diii ab aeter
. bonis ခါးျမိဳိ႕ i ಶಿ miferationibus • ‫نو‬G replet
*
d
:no, &ufque in æternū fu
Cońiungens te fanółis in nis defiderium tuum: “Trenóuabjtur;ut , per timétes cum.)Quia cú
caelefti Hisrufaiem; r.
*aquilæ iuuentus tua.' Faciens mifericòr peccatorcs:arguit , iuftis
d M Renouabitur ut aqui dias'dominus , & iudicium omnibus iniu-* miſericordiam præber.:
iae iuuentus tua) Vtàue * riam patientibus.' Notas fecit uias fuas' r M Et iuflitiaciusia filios
teri in nouum hominem liorum his quiferuátte
£ Moyfi, filiis Ifrael uoluntates fuas.*Mifera-: ftamétum
muteris. e . •| Faciens eius, & memo
mifericordias dominus,& tori& miifericors dominus, longanimis & ; res{unt mâdatorum ipfius
iudicium omnibus iniuriâ * multum mifericors,'* Non in perp£tuutn , âåäçìáíôïíï.
parientibus) Vt oppref: irafcetur, neque in aeterrium cómminabi-' bus utiq, bonis.quibusmã
fisimpijs, erigat paúperes. tur. Non fecufidum peccata noftrafecit no-" data deiiugiter memoran
fuos. f. { Notas fecituias bis, neque fecundum iniquitatcs noftras tur,ut cuflodifiturabipfis.
fuas Moyfi:filijs Ifraeluo ' retribuit nobis. ' Quoniam fecundum al f MI Diìs in caelo parauit
luntates ſuas) Eis qui le titudinem caºli à terra, corroborauit mife-º fedem fiiâ, & regnú ipfius
------
gem ſpiritualiter intelli omnibus diniinabitur.):
* : 7.:
gunt:uel eis, quieum men “ricordiam ſuam ſuper timentesſe. “ క్లి; Afcefione dominica prę
†IS oculis contemplantur:tum diftat ortus ab óccidente, longefecit? ^ dicit, quae poft reparàtiò
ºf "Miſericórs &mi ' nobis iniquitates nóftras.' Quomodo mi- j nem hómifiis faää efl:per a.* 1 ** **
#ferator dominus: patiens fèretur pater filioruin, mifertus eft 'domi- 3 uam Chrißus diis umuer
: :-.-.: : & multum mi(ericors.) “nustimentibusfe." Quoniam ipfe cogno : ὐs müdi fines fuae domi
Quia cito fleâitur, admi nationiſubegit. tº Be
fericordiá h T Nóin per
" uit figmentum noftrum." Recordatus eft .*
ー → - ** - - nedicite diimi angeli eius. a - z :-: .
_ petuum irafcetur, neq;in quoniam pulüis fùmus: homo ficutfœnum , §§ཁཱ་ཤrna"ཧཱ་ 河 認 º
B aeternicòminabitur. Non ° dies eius,* tanquàm flos agri fic effiorebit. ,` tentes uirtute,faciëtes uer- D
fecundü peccata noftra fe ? Quoniam fpiritus pertranfiuit inilIo,& nó . bum illius) Ilico quae fùe
cit nóbis:nec fecundūiniu fùbfiftit : & non coghofcit amplius locum ? rit locutus explenres.
ftitias noftras retribuit no $ fuuin. 5 Mifericordiâ autem domini ab æter ; x "T Adaudièdam uocem
bis) Meliora enimą me fermonum eius.) Hoc eft,
no & ufque in æternum, fuper tinentes
rebamur indulfit. i M'Quo ' euth.*Et , intelligere quæ præcepe
niam fecüdum altitudinë ituftitia illius in filios filiorum ,
, rit... y 47 Bencdicite dño º

caeli à terra corroborauit his qui feruant teftamentum eius. Et me- * omnes uirtutcs eius, mini
mifericordiam fuã fuper mores funt mandatorum ipfius ad facicn ftri eius quifacitis uolüta
timétesfe.)D1flat multum ' dum ea.' Dominus in cglo parauit fedemtein cius.) Qui uirtuteil
caelüà terra:fed diuinami
•fuam,& regnum ipfius omnibus dominabi lius roboratia uerbum ec
•
ſericordia iugiter ſuos & * tur.* Benedicite domino oës angeli eius : clefijs miniftratis. z siĮ Be
protegit, & confirmat. ncdicite diio omnia opera --

Quantum diſtator * potentes uirtute, facientes uerbüm illius : eius.) Vos atiq; qui ih co
:
tuIS a
occidenterlongeſe *âd audiendam uocem fermonum eius.* Be uiuitis. Quia omne opus Поан. 1. 4
- --

citâ nobis iiiquitatcsno X nedicite domino omnes uirtutes. eius : mi quodfàétum efl in eo,üita
-

• * * **
-
:
ftras.) Vbi deüsappropin % niftri eius,qui facitis uoluntatem eius.* Be- éft. a * Inomni loco d3: . -

. -- - - -

quat, elonganturdelicta : * nedicite dómino omnia opera *eius: * in enim

minationis ipfiu$ ) Nihil
Κρm. g. d ut iuxta Apoftolum: Vbi benedic
omni loco dominationis eius,, e r \, ,,
ម៉្លេះ ubinódo
abundat peccati, fupera IIlliletur. Ufiln14 COntlfnct»
c. *

büder & gratia. 1 •] Quo * ánima mea domino. Pfalmus Dauid. , &f.fe ubique diffundit.
modo miſereturpater fi- - - -
* Pfalmus , q| Benedic:anima mea
*

1igrum,mifertus eft dfis timétibus (e) Miferetur pater dfim.) Haec aiit propheta nö adfuá tantü animam:fcd
filio,cü eum iterbcrarut emédet.Ita&dfis corripit nos &adnoflras quòque animas loquitur, ut eü iugiter be ... tº

intcrdum ut faluosfaciat:nötamen in perpetuum dere nedicát quibóna ಶ್ಗ

peccatis propitiatur:qui
linquit ut perdat. m •J Quoniam ipfe çognouit fig de interitu redimit: quiinbonis omne defidcriü com
mentum noftrum.)Scit enim prophéta gemiishumanü let:quinüc nobis mifereri dignetur ut pater filijs, de
tanquàm tcftam figuli de luto formataiî, inhonorcm ii&orü molibus hic remißis: cui eft cü aeterno patre &
filtorum affcitum:ideoqueconfiderâs ei iudicium mor ſpirituſanéto honor & gloria inſeculaſ:culoru,Amé.
tispro deli&is appropifiquare, ait mifericordiâdepre cE. • I Pfalmus Dauid.) Ifte pfalmus ipfius creaturae
cans. n •] Recordatus eft,quoniam puluisfumus:ho uocem continet, laudantem ac bencdicentem deum.
--
mo ficutfœnù dies eius.) Acfi diceret: Nöirafceris ut Sed hoc ipfum fpiritualitcr dcbcmus aduertere.
- P 3 Pfalmus
wº--

*
 rz4 C O M M E N T. D. “H:I E. R. O NI Y!”M 'I.
...ΣΕ . . Pfalmus = -* CIII. : ' ^. **, *; it -->
.Sed&fuperfan&orutnanimas, qugadcgleftiaténdüt,*G
Enedicanima mea domino) Vt dum benedicis -&inambulat& quiefcit, x 4 Qui facis angelos tuos .^ .«^^ •
--> -- .

.* p)iillum, tu benedicaris ab ilfb : Próuocat femcti '£piritus.)Vt in(pirëthominibus ciusfacere uoluntatë: ‫ ط‬.۲
.jDpfum propheta inbenedicendo8co. Beneditefc quia carnalis homo non capit ea quæ fiunt;dei.
T àutemidoinino, boc eft: quilaudat dominuh,fo l` AJ Erminiârostuoxigêmdureñtem.) Vťinalijslu
netipſum benedicit. men ueritatis infundant:
b գI ម្ល៉េះ deus meus) inalijspçcçata confümát.
Qmmbus quide es & de”
:::* ai : Pſalmus : * CIII. :::: :: m •] Quifundaftiterram
& dominusjfedmihi prò #B:
- . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. .. . . . . . . . ...... .
; ::

anima mea domino: * domi fcordare

prie: quia non futn feruus :: H-Khe deus meus magnificatus es ue
fuper ſtabilitatē &c.) Di
uidétur haec cum
illo,ubi ait: Caelum & ter
peccati c ºſ Magnifica d
nementer." Confeſsionem & deco ra tranfibunt. Sed hæcui
tus es uehementer)Velin
me:uelin reliquis fanâis *rem induifti : * ami&us lumine ficut uefti fibilisterra practerit: cor
tuis. Qgi omniúm dcus, * mento.f Extendens* cælum figut pellem: ' poris uero terra quæ fru
meus fpecialiter deus: qa # quitegis aquis fuperioratius : " Quiponis čtum exhibet fančitatiss
non ſum ſeruus peccati: £ fiubemi afcénfum:tuum: 'qui, ambulas fù myſteriorumcarleſtiãpal
quia merui uocari feruus lio circundatur, nº Super
tuus. Magnificatus es ue r perpénas uentorſi, Qui facis angelos tuos montes tabuntaqux.) Su
hementer Cumuideocę: ' ípiritus:!& miniftros túosignemîurentem, per excelfam ſuperbiáine
lum.terram, uolatilia, qua " Quifundaſtitcrram ſuper ſtabilitatem ſuât fipientes populi commo
drupedia,ferpètes, & uni non inclinabitur in ſaeculum ſeculi, Abyſ rantur. o ºf Ab increpar
uerfam creaturam tuam, "{us ficüt ueftimentum ami&us eius : " fuper tione tua fugient:à uoce
mirqr, & magnifico crea tonitrui tui formidabūt.)
torem." dºſ Confeſsio
° montesftabüt aquæ.* Ab increpatione tua Vox enim tua eft,cum di Matth.3.4
nem & decoreminduifti) fugient : à uoce tonitrui tui formidabunt. cis : Panitentiä agite, ap
Induiſti confeſsionem di P Afcendunt montes, * & defcendunt campi; propiriquabit regnum cg
Matt.ui.d cęfiíôïíïíáò. $ in locum quem fundafticis.' Terminüm lorum.Tãouàm tonitruü
minePatcr cæli & terræ, f pofuiftiqucm non tranfgredientur;' neque uero, ut hitimeát cum mi
Induifbi decorem, illo de t conuertentur operire terram. ' Qui emittis. naris, cum ais: Nifipacni Luc. 13. &
nubefplendida refpóden- ¥' fontes in conuallibus: * inter medium mon tentiam egeritis,ofnmes fi
Ibidè, 17. 4 te: Hic eft filius mieus di mulperibitis. p. &T Afcen
F le&us in quo bene com- #% *
tium? pertranfibuntaquæ, "Potabunt om dunt mõtes) Sanĉtiin ſpi
placui, pum audite. Con a º beftia agri: expectabunt onagri in fiti ritualem proficiunt intcl
feíšio dupliciter intelligi fua.* Super ea uolucres cæli babitabunt : ligentiami. q 4 Et defcen
tur. Aut in paenitentia,aut de medio petrarum * dabunt uocem.“Rigâs dunt campi.) Populi eo
in gloria d£i: Hoc eftglo- á mötes de*fuperioribus fuis:' de fru&u ope rum dočtrigis fubditi, ut
***du*quemadmo 5 rum tuorum fatiabitur terra. #Producens uirtutum floribusreplean
dum in euangelio ipfe Sal f foenü iumentis , & herbâ feruituti hominü. tur. r •I Inlocum quem
uator dicit:Confiteborti- f fundafti eis.) In conuentű
bipater, hoceft, glorifico Vt educas panem de terra : & uinum lætifi ecclefiafticum. f<ITer
te:aut quia cöfitemur pec :Cat cor minum pofuiti, quem nó
cata noftra domino. In eo - · · tranſgrediëtur) ់
enim quòd confitemur deo 器 noftra: glorifica • cam utiquefidem,quam ufque adterminü prgfentisui
museum. Et decorem indui i. Videte ordinem. Pri tae cuftodiüt. t •I Neque cónuertentur operireterrâ,)
mum aliquis confitetur,& fic accipit pulchritudinem . In flagitijs quibus prius uixerät. u •TQgiemittis fon
& decorem,& poftea lumen. Hoc enim fequitur. tes in conuallibus)Inter deferta gétium,baptifmigra
* * ' c •If Amiétus lumine ficut ueftimento.) Contrarius ' tiam tribuit, x •I Intermedium montium.) Ideft ec
Pſal, 17, b uidetur hic uerficulus illi ಶ್ಗ
: Poſuit tenebra lati clefiaruin. • y •I Pertranfibunt aquæ.) Ipfiuslauacri
Pjal, 96, a bulum ſuum: Velilli qui icit: Nubes & caligo incir · fiue doĉtoris : irrigando donis cačleftibus populum.
cuitu eius.Scd fciendum,quia dc occultis myfterijsifta z. •TEt potabüt ominesbeftiae agri,expe&abütonagri
dicuntur. Nam de iftius lucis plenitudinetqta terrare-.. in fitifuâ) Vt omnibushaec gratia aequaliter miniftrc Renº. 1. &
fulget. f MJExtendens caelüm ficutpellem) Inmo tur;ficut ait Paulus:Sapiëtibüs & infipiétibus debitor
duin cnim libri cuiufdam, fiue uolüminis cælum (cum fum. a T Superea uolucres cæli habitabūt.)Qui ex
maieftas deiubluerit) uel extenditur uel plicatur: ficut celfiorem ad intelligedum meruerűt fenfum. b * De
euangelica teftatur fidcs. g •| Quitegis aquis fu medio petrarum.) íáêïëçóôïìåíïíTc slI Dabūtuo
Gen, !e periora eius.)Superiora caeli, iuxta 盘 ; ab aquís cem fuam.) Adcollaudandum deum. d QT Rigâsmon
teguntur: quiaaquas fuperfirmamentumpofitas dicit; tes.) Hoceftapoftolos. e4 Defuperioribusfuis.) De
quas multitudinem angelorum intelligimus: iuxta il carleſtibus effundés ſuper eos ſpiritāſanātum. f*I De
Pfàl. 148. a lud: Aquae quae fuper cælos funt, laudent nomen do fruâuoperum tuoruihfatiabitur terra) De beneficijs
„4äf, i, mini. h Wf Qjiponis nubëafcenfumtuum.) Domi largitionistuar, g TF Producensfoenum iumentis,
nus enim Iefus benedictis difcipulis eleuatus eft,& nu &herbam feruitutihominum.) Vnicuique fecundum
besfufcepit illum , &intuebantur eum euntem in cae. propriam tribuens nece{sitatem. h: «TVteducas
lum i I Qui ambulas ſuper pennasuentorum.) Su panem deterra : & uinum laetificat cor hominis.) A
Pcr omncmalacritatem uentorum dominus inccdit. tcrreni corporis agro, qucmànobisaffumpfit, myfte*
-
* → w .* rılı[īū
 ... I N p S A. E. M. V. M. .” - CIII. tº X ` ᎓ግዖ
←❍ A． &xleftispanisac poculifàlutaris, quo « Oritur illi fóliußitit;&fugiunt ab ea omnesbemie & c
-fwsfitiaturęcclefia, a jVt exhilaret faciem eiu$ in ( peccata,& efficitur tälis,qüális &amteafuit.Iterüeiiim
*9leo.}£xhilaiatur enim oleo mifericordiæ, fuflorum òrtus eßfoliußitiae. p •j Exibit homo ad opus fuú,
ï facies&orä deg. b sTEtpanisgor hominisεόfirmat) i'& adoperationem fuámúfque aduefperä.)Póftquàm
s ipß ßanis,ipfe cordánoftratöfirmat: quidéfèendens 'autemhòrtùs fuerit{ύliuftitiae,iterú eximus adopera
2 de txio, uixã tribuit mun - tionetn noftram ufque ad
>aloi, t: sif Saturabuntur li * uefperurn, hoc eft,ufq;ad
:gna cāpi.) Siuerationabi tçât cqfiotaitiis: 'Vt cxhilaret faciem in cöfümimationa « Oportet
-lesſiue irrationabiles ho *oleo, *& pänis cot hominis confirmat. ' ergo
:inines t;fiour füperius de ខ្ញុំឃ្ជា ligna¢ampi &"cedri Liba- operarinosiuftitiam:
omni tempore
*:
fbeftijs atque 蠶 3 ni,*quas plantaüit: illic pafferes* nidifica- Tº Quâm magnificata
ofiiimus: d qf £t cedri £ bunt.8Herodii domus dux eft eorum:mon unt operatua dāe)In ex
量醬i) Excelfiores
-
-

fheri
ទំព៍ tds"excelficeruis: petra'refugium herina çeffum mentis uenit pro
3§t$i $ $ Qgs;piam § ciis.*Fecit lutiatnjfi tempora $ol cogno- Pheta Non inuenigsquo
.taúit.)'In-unitate ºccièfia # uit 'occaſüm ſuum."Poſuiſtitenebras & fa modo laudaret dfimh,dixit:
-£ticae fidei. f •T. Iliopat Quàm magnificata sũto
蠶蟲* ណ្ណប៉្រៃ omnes be "pera tua dñe Excedunt hu
çãïíïíí ftiae fyluae. Catutuli "leonum rugientes ut ra 'manum fenfum tuaopera.
rdijdomus duxeft dorum.) *'piant,& quærántià deo efcâ fiöi.° Ortus eß * • I Omnia ih fàpientia
*Herodius maioreſtomni *fol3x c6ngregatifunt,& in cubilibusfüis feciſti.) In domino noſtro
busuolatilibus, quiaquilă º collocabuhturº Exibithomo adopus fuli, Iefu Chrifto.Ipfe enim eft
+uincit& comedit. Igitur :& ád opérationem fùam ufque ad üefpefâ. i ſapientia dei ſecundi A
.talis:homo, qui in domò
ideihabitat,diicatum præ § Quàm
: magtiificata*funt opera tua domi ស្វ៊ែ
r ಲ್ಟಿ in fapieritia feciíti, impleta eft in ipfo creata funt ominia.
ស្d
器ឳ diabo fa Impleta eft terra poffef
3. ό terra'poffeffione tua: Hoc mare magnum ſione tua.) Etre uera om
*-&'fpatiofumvttianibus: illic reptilia,çjuorú `nia opera dňi plena funt D
h Montes exceli cer :non eß numerüs. Animalia pufilla cum ma 'fapientiâ. Quando enim
-uis.)Hocamimalferpentes uidemus forrfiicam fcire
В occidit, & ipfos coinedit.
jgnis: illig* naues pertranfibünt. Draco ifte
quando hyems uenit, &
* I Ergo bene irt montibus * quem*ferimafti aäilludendum ei : omnia reponit fibi efcam, & ite
%äte? expe&ant,ut des illis efcam in tempò rumculicem tam minutü, -

telligibilemferpêtemxquí re. Dante te illis colligent: aperiére te mia habere oculos,uentrem,&

Gen, 2. {apientior erat in paradi(o num tuam, omniaimplebuntur bonitate. uniuerfa mcmbra ficut &
prœ omnibus bèſtijs : qui Auertente autėm te faciem, turbabuntur : noshabemus, & pulicem
decepit Euam i ºſſ Pe * auferes* fpiritum eorum,& deficient : & in &alia. Videmus autê Ele
tra refugium herinacijs. phantem tam magnam be
Quitimidus eft, refugium * puluerem fuum reuertentur.* Emitte fpiritü ftiâ habcre oculos, nares,
-

habet petram : petra au- " ' • tuum pedes, uentrem ficut &
: ,
tem Chriftus e{\. º nosin ipfis locis:Similiter
x T Fecitlunam intempore)Aiunt,quaiidocrefcitlü' autetn Stapem: quomodo faciat mel & ceram : Non
na,crefcere fru&usomnes:& quádominuitur, iterum*.* ne funt hæè miratione digna,&fapientia plena?
fruétus minui.Ergo bene dixit :fecit lunam in tempo-j. t •I Hoc mare magnum & fpatiofum manibus) Nö
re. Autaliterintelligamus,lună eccleſiam.In proficien ne eft hoc mirae fapientiæ, quomodo in mari funt re
do enim ecclefia,pröficimus & cum ipfa: & cum per ptilia, quorum non eft numerus? Et pifces tam maio
fecutionem patitur & minuitur, & nos cum illa minui res quàm miriores:quomodo fint in profundo,& inde
mur & perſecutionē patimur. 1 ºf Sol cognouit oc refumunt uitam, ubi fi homo ceciderit, moritur;& ip
cafumfuum.)Si folo&cidit, nos putamus nofnetipfos ſiſiuenerint in terra, moriturº u ºf Illic naues per
fempiternos cffe? Inhoc auteminirandúeft: quomo tráfibüt.)Quis exnobis eftnauisfortis,quipoßit iîlud
dotantum lumen & tanta claritas, quæóperituniuer fæculum fugere,& non fubmergatur aut offendat in
fummundum luminefuo,in momêto occidit.Oremus pctra'mⓥihabcat fenfum quieüm gubernet, utpof
autem ut non nobis occidatfo! iuftitiae. m •I Pofui fitfaluus fieri? x M Draco ifte quem forma(tiadillu
ftitenebras,&faéta eft nox) Et fecundum literam or dendüei) Iudgi dicunt:draconémagnü fecit deus,qui
dinemh habet: quonian ideo fa&a eft nox, ut homines dicitur Leuiathan,& eft in mari:& quádo, aiunt, rece
requiefcerent ab operibus fuis, &beftiae egrederentur! dit Oceanus,dracouertitur.Nos autem dicamus: Ifte
adpaftionem.Secúndum Tropologiam autem: quan' eft draco,qui deparadifo eieétuseft: qui decepit Euá ,
do nobis occubuerit fol iuftitiæ, omnia nobis tenebro & datus 蠶 in 體 mundo ad illudendum nobis.
{afunt:& tunc in nospertrâfeunt beftiae,& leorugiés, Quantos enim monachos & clericos praecipitauit.
uolens rapere & deuorare nos... n • I Catuli leonum y T Omniaàte expe&ant, ut des illis efcam in tem
rugientes,ut rapiant& quaerantà deo eßam fibi.) Be pore)Quiaomnia deinutuuiuunt. z T Auferes fpi
me dixit;ädco: quoniamfanâos cupit dccipere:acfidi fitum ipforum & deficient.) Confummationem mun
cat, Iudam, Dauid, Salomonem, Petrum:ſicutſcriptù di ſignificat: quando pracepto dei omnia extermina
Habac. 1.d eft:Eftae eius ele&ae. o •T Ortus eftfol,& cógregati tur; ficut fcriptum eft: Terra es,& in terram ibis. Gen.3, d.
fant} NewißewiVcqui cecidit, fedpænitentiâ agat. a MT Emitîe fpiritumtuum) Indic confummatio
* - . .. ‫ه‬$‫ل‬Ma
 3174 c o м М. Е N т. р. н. І в А о N Y М. І.
j E nis:Si fpiritus creat : ergo deas eft.Ita enim creat,quo-. o MI Narrate omniamirabilia eius.)Hn&entefimdfesº G
modo a • I S gloria dotniììi in 醬 )n to pfàlmo dicit; Qgi defcendunt mareinnaiibiis*fa
, Ergo & nos qui វ្នំ * , r, cicntes operationë in aquis multis» Jpfiuiderupt dpe
, b • F Laetabitur dominus iu opcri us fuis.) Lxtitia cft ( ra domini, & mirabilia eius in prbfiwndo.Siin1iäui
enim domini, quando nos creatura ipfius, bencdici- » no(lra corporali tranfierimus illaefì:, & nufquàni nbs
: museë in die refurre&tio
- -tcmpcflas opprin** iirc
t mis,: c ºſſQui reſpicitter §ುತ್ತಿಃbಿತಿಲ್ಗಿಳ್ಗು in petrá offenderimus, &
;ram,&fàcut cam tremere) frangamusnauemnolră:
Treümgr gnim terra noftra gloria domini in fæculum: * lætabitur: d9- poßumus narrare mirabi
in die iudicij, Significat $fiimus in operibus fuis.* Quiréfpicit terrâ :lia dei. Er reuera grande
auté peccatores terrenos. *8 faci cam tremere ‫ ل‬qui tangit montes;& miraculữeft, tranfire mun
.«i & Qqi taagit montes, fumigant, Cantabo dominpinuita mea :i duwitum finemacula.
j
.& fumigant.) Si montes ' pfalläta deo meo quàmdiu fuii. ' Iocundú -po$T Laudamini innomi
fumigant, quanto magis # ſit ei gloquium meum:#ego uefo delečta :n* fanâocius.)Prophetar
, terra?, Sanëti fumigañt: *borin dómino " Deficient peccatores à eninde populo gentiliü.
quoniaA omncs per igné Hoc eft,ut fimus & uocé
ſaluabuntur. Non enin '.terra,&! iniqui ita ut, non fint ; benedic', imur Chriftiani, exnomi
habcrät fumum, nifi ignis anima mea dominoo £t ' !;. i;». :.i.' J;* ? , nc díínoftri Iefu Chrifti.
eſſet c q| Cantabo do k, Halleluja. . . oob Pfalmus, ·сни. · q ºf Lácteturcor quxren
mino inuita mea: pfallam m* Arºonfir
|
eminidomino,&inuocate no .tium dominum.) Gaudeát
deo mco quàindiu fum. -

' men eius:" annuntiate inter gentes *monachi:quoniam, quxi.

QuemadiTiodum & alibi 1) N 4 opera eius." £eptiundominum lætan
Cantate.ei & pfallite
R.38.: dixit: Dimitte me ut refri °6 ei : narrate ° omnia mirabilia
- -

eius : lăuda &urcorda, $i quaereritiiim.

gerer-priuſquàm abeam, quanto magis eorum qiui
& amplius non cro. Di Pmipi? in nomine fan&o eius, Lætentur cor iaueniunt cun? Quieninia
mitte me paululum tem $ qugrentium* dominum:qu£rite dominum,
* ; pøris, ug agam p:ęnitcntíá * &' cófirmamini: quærite `faciem eius femi-* les ſunt, r ºſ Quærite
pro peccatis meis; quoniá f per.! Mementote mirabiliú eius quæ fecit: dominum & confirmi*mi
in inferno nó eft qui pof * prodigia eius, & iudicia oris eius. Semcn' ai)-Antequàm quærere
fit confiteri peccata fua. mus dominum,infirmiera^ -

f GT Iocundum ſit ei elo u Abraham 'ferai cius : filii Iacob ele&i eius.
-

mus. Nunc autem quaeren H

F quium meum.)Iocundum Ipfe dominus deus nofter: in uniuerfa terra. tes, firmi & fortes fumus.
fit ei, ut merito aliquis pof judicia eius, Memor fuit in fæculum tefta Si autem •& inuenerimus:
fit laudare' & benedicere
menti fui, uerbi quod mádauit in mille ge quanto magis perfectieri, - - -
-------

deum. Optatiuo modo di nerationcs.Q uod difpofuit ad Abrahã, & mus? f ºf Quærite faci5
3.it, non imperatiuo. iuramenti fui ad Ifaac. Et ftatuit illud Iacob eias femper.)Hebreis qui Exod. 2 3.b
g •I Ego ücro deleάabor in praceptum,& Iſrael in teſtamentum aeter dem fcriptum eft, ut ter in
in domino.)Beati quipoft
iudicium hoc dicunt. Anum. Dicens,tibi dabo terram Chanaan:fu anno appareant coram do
mino. Et quae iuftitia haec
h q| Deficiant peccatores niculum hæreditatis ueſtræ. Cum eſſent nu erat? quid autem grande
à terra) Non dixitut pec * mero breui: pauciffimi & incolæ eius.* Et aliquid, faciebant , ter in
catorespereant,ſedipſum pertranficrunt de gente in gentem, º & de anno apparere in confpc
ಶ್ಗ nő appareat. * regno ad populü alterum.* Non reliquit ctu dei? Ibiad paruulos lo
eccato aut non apparen . . . . oºr. - . . . . : -- - - - homi .quebatur: hic autem pro
te, utique iá non funt pec pheta dicit;credentibus in
catore ſedomnesiaſtiinueniuntur i 4 Et iniqui ita deum, fempereum uærere;que
- -madmodũ & in cuan Luc. I 8.a
-

ut non fint.)Scilicet iniqui,fcdiu[ti. ' ' ... geliofcriptum et:fine intermifsione nos orare opor 1.Theſy.c
x M. Halleluia.) Ifle pfalmus maxime patrum replicat tere. t MI Mementote mirabiliü eius quæ fecit. ) In
hiftoriâ: {ed fpiritualiter debet intelligi. Omnia enim. Aegypto,& in mari rubro,& in deferto. u • T Semen
quae contingebantantiquitus,in figura contingebant,
1.Cor.1 c.c. ut Abraham ferui*ius.)Siquis eft femen, non iam filius:
nos erudiremur. , Îfimus CIIII.,
". , fecundum quod in euangelio fcriptü eft:Si filij Abra Ioan. 8.
Onfitemini domino, & inuocate nomcn eius.) hanneſſetis: opcra patris ueftri faceretis. Ergo quod.
Confitemini, & dicite: quoniam peccatores ſu glorianturnöſunt, &ſiſemä ſuntSeruiſuntſubtimo 1. Ioan-4-4
mus.Tu autem mifericórs&mifereris nobis. re cöfłituti: nöhabētes Perfećtá charitatem, quae foras.
Et inuocate nomcn cius. Vt non fingamus idola in cor mittittimQrem. Nos filij fumus Iacob, eius qui fup
dibus noflris, fed dominum noftrum inuocemus, & plantauitfratrem fuum,& retulit primitiua eius. Mül
ipfe erit redemptio noftra. m •J Annuatiate intcr gen tiautuocati: pauci uero cle&i, x •' Et pertranfierüt
tes opera eius.)IErubefcant Iudaei qui dicunt in Ifrael de gente &c)|Multiputant quòd de captiuitate dicat
tantùm fa&a e(Te mirabilia& opera eius. n •II Can Iudæorum, Non eftita. De Abraham eĥindiĉit:Éxijë
tate ei &pfallite ei. Qui intelligit fanstas fcripturas, & de terra Chaldaeorum & uenit in Mcfopotamiam, &
in lege dómini meditatur iugiter,Sk mens eius contem ge Mcfopotamia interram repromißionis, & iterum
platùr caeleftia: hic canit de6. Qgi autcm habet in fe in Aegyptum : y J Et de regno ad populum al
... omnes uirtutes, hoc eft, operarius cft boni opcris: hic tcrum.) Multa regna tranfimus,utpcrueniamusadter
quaſi citharam componensuirtutum, Pſallit domino. ram repromißionis. z M Non pcrmifit hominem
in OCCIG
 f : I N APCS A L MV Mº ; ; ; ; ; CIITI, 5 - r ‫לל‬
GA-nocere eis.) Pharaonem ut noceret Abraham in Sara, iiuerit eum, non poteft effugere peccatum. 1 • T Mißt C
(**; u*&**nec Abimelech Ifaacia Rebecca... a AI Et corripuit £x&foluit cum:princeps populorum & dimifit eü.) * * ••^•*
13, 4 , pro eis reges.) Et idipfurn dicit, Pharaoncm & Åbi : Rexac princeps,pater accipitur,ut illud: Rex magnus Pſal.46.ctº:
melech, b ! Nolitetăgere Chriftosmeos,&in pro cfuper omnem terram, & i}lud: Dominus princeps no
- phetis meis nolitemalignar£i) De ipfis patriarchis di * ftcr: dominus iudex nofter. Ipfe ergo mifit angelum Mar. 13.d -

.cit. Erubcfcát ergo Iudei, * fuii, qui reuoluit lapidem

- quiälicunt: quoniamfi fiö ocere eis s&* corripuit pro eis 'ab
chinಳ್ಲ! oftio fmóriumenti , &
saliquis ungatur regaliun *reges.*Nolite tangere Chriftos meós,&in diffoluit fudaria fùneris
c 蠶 poteſt Chri fprophetisiméis nolite malignari.{ Et: goca_！ cius. Ipfe qaoque pater
: flusuocari. Hoe enim di na uirtute, deuičta nîörte,
: cuntquoniam dfis nofter uit famem fuper terram,& ómne firmamen-' ab inferno remiffus eft. :
-nó eft Chriftus: quia non itá panis contriuit.*Mifit ante eos uirum: in, Nihil hic ncgligenter fen
！efkunćtus uhguento rega j feruum* uemundatus eft Iofeph. Humiliaue. tiendum ; aut putandum*
ili:Ecce ante legem parriar quia ab angelis fufcitatus
"runt in compedibus pedcs eius: ferrú per
chae non un ti regali un £ tranfiit* animam eius: donec'ueriiretùer. eft. -Miaófatus:eft enimi Tfal.8.b
guento, Chriſti dicuntur: í-bum eius.'Eloquium domini infiainmauit paulominus ab angelis, cú
Chriſtiautë ſunt qui ſpiri k eü: mifit* rex &foIuit eü,' princeps popu ut homo fufcepitìmorté.
{ufanéto unguntur. Ergo Nam in refurreéìione, ut
& dominus nofter iufte 1: lorum & dimifit eum." Conftituit eüm do deus uerus, angelico ufus
uocatur Chriftus. Quod ' minum domus fug, & principem " omnis eft miniſterio . Regnum
illinegant, euntes contra o poſſeſſionis ſuç.°Vt erudiret principes eiüs bocacprincipatus, ñecad
iſcripturas. c ºſſ Etuoca Pharaoné pertinebit, qui
ficut femetipfum, & fenes eius prudentiam exterminato
uit famë ſuperterrá.) Sae r eſt, necad
* doceret. 'Erintrauit Ifrael in Aegyprum,&
pius euenit,ut quae putar “Iacob accola fuit in terra Cham.TEt auxit , illum qui tátuin priticeps
oquorum eft.****** * *
tur cótraria effe, haec pro populü füum
uidentia dei pro utilitate uehementer , & firmauit eum : mh . •■ Conftituit eum do
fiant. Nifi enim fratres Io ' fuper inimicos eius.'Conuertit cor eorii üt minum domus fuae:) Eccle
{eph zelati fuiffent eum,fi «odirent populüoius, & dolum facerentinº fie eius'fanguine acquifi
nóuendidiffent eutn: quo 'feruis eius* MifitMoyfen feruû fuumi, Aa. tę. n s Et principëom
modo defcenderet in Ae
' ron qué elegit ipfum'. ' Pofuit in eis uer nis à
poffeſsionis fuæ ) Quã
diaboli abſtraxit poteſta
-
-----
; , " ... . .*
gyptum?Si non fames fa
ba ſignorum
άa fuiffet, quomodo pa º terra Cham. fuorum, 8 prodigior um in te...o.º. Vt erudiretprin. 零
" Mifit. . .tcnebras，& obfcura- cipes fuos ficar femetip
triarchae defcenderent in
Aegyptü, & cognofcerer i ... : :"… : . . ----
- uit, fum,& fencs eius pruden
º ‘. . . .
r - -
:: - / ;* - .. . . . .. ." ）, tiam doceret.) Principes D
turà fratre fuo? Quomo- . . . . . . ::
do Pharao percuteretur decé plagis? Quomodo схі ; ac feniores erantpopulorum apoſtoli & ſuià proprie
-

rent de Aegypto? Quomodo in cremo depetra cxirēt tate diäinönäpiinçipatu quos ipfe fàcris erúdiuitielo
aquae? Quomodo myfteria, quæ in deferto faćła funt" quijs.Nam & ipfos facerdotum firincipes, ac populo
- - - -

in figura, nos ea fpiritualiter intelligeremus? Si non rum fenioresfepius docens, erudiuitin templo: cum
diuinas aperuitfcripturas. p. ºf Et intrauit Iſrael
Iudäs dominum prodidifTet : quómodo nos fàluare-- eisAegyptum,
mur? Si non Iudaei crucifixiſent&incredulifuiſſent: in & Iacob incola fùit interra Cham.Om
quomodo nos crederemus: Iofeph ergo iuit in Acgy - nis qui cœperit deum uideremnerite, uel uitiafupplanâ
ptum praepararehofpitium & alimenta fratribus fuis. tare in tribulationem defcendit, & inter gentes aduer
à qT Mifit ante ebs üirum.) Ipfum dicit Io(eph. * * fas inhabitat. q. 4 Et auxit populum fiíümuchemcri Deut. 1 О, ե
e qf In feruumuenundatus eft Iofeph.) Benenatus & ter,& firmauit eum fuperiniimi&os eius.) Quoniam iri
fànâus uiruenditur. £ T Humiliauerunt in compe feptuaginta quinqueanimabus defcenderunt in Aegy
dibus pedes eius.)Quia noluit confentire dgminæ Ac: ptum, & fexcenta millia exierunt de Aegypto. Vide
gyptiâ. Humiliauerünt incompedibus pedes eius,fed myfterium. Qui quondam erant numeróbreui: nunc.
iion potuerunt juftitiam humiliare: Scdccim eniman auéti & firmati dicuntur. Augentur autem & confir
norum cum effet,adamatus eftà domina,&intali çta mantur iuftià domino, nc cis aduerfæ præualeant po
te conftitus,quae magis uoluptati dedita eft,noluit cô teftates. r • T Conuertit cor eorum, ut odirent popu
lum eius,& dolum facerent in feruis eius. Scilicet ut
fentire iniquitati:fedmagistimuit periculum ánimæ.
g sT Ferrumpertranfijränimam eius.) Ferrumjpfum contemplarenturiniquitates eorii. ſ I Miſit Moy
fenferuum
dicitpcccaturâ quod occidit animam.Aliter:Quia in fuum: Aaron quem elegit ipfum.) Legem;
‫مثان‬.
‘... ‫ريةة‬
periculo erat, accufatusà domina intali crimine. Ar utique& facerdotium. r MI Pofuit in eis uerba figno
0/te. 7.a debat enim domina in eum,ficutfcriptum eft: Omnes rumfuorum, &prodigiorum interra Cham) Atten
adulterantes, ficutclibanus corda ipforum: h * Do de ôIudaee.quifecundüm literá di&a intelligis: Nun
uid Moyfes & Aaron interra Cham acceperunt má
nec ueniret uerbum eius.)Verbumiipfius diiidicit: qui 醬
eum liberauit. i* JEloquium diiiinflammauit eü.)Ni de fignis,& non potius in terra ; ? Aut
fi efiim inflammatuseffet fpiritufan&o,nópoterat hbi interra Cham feceruntprodigia, & non in Aegypto?
dinem uincere.Spiritus enim dfii inflammauit cum, & Sed ut intelligas haec per legem & facerdotiumiüfque
extinxit ignem libidinis. x • I Mifit rex * foluit eü.) hodie inter gemtes incredulas agi: idco propheta ter
$ecundum literam Pharaomifit & foluit cum.-Aliter: rampofuit Cham. u Iſ Mifittenebras,& obſcurauit
Si aliquistentaturalibidine,nifidiisapparuerit &fol. cos.)Cocpcrunt eis cxponcrcarcana ாஜ் 醬 Clarl

-
 178 C O. M. M. E. N. T. D. H. l E R O N Y M'L
r- E & claritas mundanae fapientiae obfcurata eft.Sic enim . per eos.)Cohabitante enim luce, non p6terant oper*G
a.Cor. m. d alibi: Comprehendami fapientes in aftutia eorum.* * tenebrarum exercere: quia omnis qui male agit, odit 1•**#•*
n.>,., , a φEt exacerbauit fermónes eius.)Quia duricis crát: -lucem. o •T Expandit nubem inprote&tionem eorü, * -

Iaam.6.f. ficüt quofdam euágelium dixiffe refert. Durus cft hic , & ignem ut luceret eis per noétem.) Nubem & igné,
1, s,.….. fermo: quis cum aüdire po(sit? b •I Conuertir aquas -fpiritum fanâum dicit: quinös:&ab aeftu diei defen
coruum in fanguinem.) Vt dit, & in noôturnistene
: qui [educendo fanguinem * uit,& non exacerbauit: * fermones fuos. • bris illuminat. P ° Pe
cifuderant paruulorum,ip º Conuerit aquas corum, in fánguinem , & - tierunt carnem , & uenit
fi deinceps pro aquis cruo ; occidit: pifces corum. Edidit terga "eorű icoturnix.)Ex hac enim co
rem haurirent. Sed maxi turnice fatiatus Ifrael nau
me hic uerficulus, hæreti , ranas : in penetralibus.regum ipforum . . ſeat. Vnde cauendum eft:
Cos refpícít. . · · · Dixit, & uenit cynomyia, & cinifes in om ne qui fe fentit liberum ex
c ºf Et occidit piſces eo nibus finibus' eorum . Pofuit pluuias* go Aegypto, illuminatum à
rum.)Qui inter flu&uofas * rum grandinem, ignem comburentem'in …fpiritufan&o: rurfum defi
&.3.'\* huius mundi felicitates re deret ollas Aegypti, ideß,
gnuin eſſe putabant. . ' -&
terra ipforum. Et percuffit 'uineas eorum, ; cócupifcentias
ficulneas eorum: &: contriùit. omne li-' carnis,quae
ă 4] Et dedir terra eorum ei generant fatuitatem nel
ranas in 黜 rc gnum finium eorum. Dixit,& uenit locu-' uitia. Quia nemo pongis Luc.og.
gum ipſorum.) In ranis, * ita* & bruchus: cuius non erat numerus. manum in aratro,& refpi
poetarú carumina defignam Et comedit omne foenum in terrra eorum, fciens retro, aptus eft re
tur: qui à catholica regula & comedit omnem fru&um terrae eorum., gno dei. q º Panecali
difcrepantes,regum terre ' Et percußit omnc primogenitum in terra faturauit eos.) Sicut enim
norum corda , deceptionü illi de cælis fluente man
fabulis replent. : t
-
eorum: primitias omnis laboris eorum. '
- - - na refeśli funt:ita nos ho
e •T Dixit,& uenit cyno, "Et eduxit eos cum argento & auro, & non die in ecclefia corpore a
myia.) In cynomyia, ideft, " erat in tribubus eorum infirmus.Lætata" eft gni accepto reficimur.
canina mufca, quæ in coe Aegyptus in profe&ione eorum : quia in r "I Diſrupit petram, &
mo ac ftercore uolutatur, ° cubuit timoreorü ſuper eos. Expandit ° nu fluxerunt aquæ: & abie
luxuriam indicat, quæ ple bem in prote&ionem eorum, & ignem ut rüt in ficco flumiina.) Per
runque comprefFa pullu cu(fus eft enim ille lapis
s. Pet. 2-4 lat. Sicut Petrus, inquit, Pluceret eis per noĉté.Petierűt, " & uenit co pretioſus,angularis, & im
apoftolus: Canis reuerfus $ turnix:& pane$cæli faturauit eos. Dirupit imenfos nobis protulit fora H
F ad uomitum, & ſus lota à ' petram,'& fluxerüt aquæ: abicrunt in ficco" tes,qui noflros errores ab- I
fqualore coeni. . . . . 'fiumina. Q uoniã meimor fuit'uerbi fàn&i luunt , S ariditates irri
{f'sſ Etcinifes in omnibus fui: quod habuit ad Abraham puerum fuü. gant. fºſſ Quoniam me
finibus eorum.) In cinife, * Et eduxit populum fuum in exultatione , mor fuit uerbi fan&i fui
dialeëticæ artis :ftimulus
intclligitur: quae licet par “& ele&osfuos in lætitia. Et dedit" illis rc :, quod habuit ad Abraham
puerum fuum.) Impleuit
uum uideatur habere fedu giones gentiú, & labores populorú poede enim non de feminibtis:
&ionis aculeum, grauißi füt.Vt cuftodiant iuftificationes eiüs:& le- , Éäåéíüìïëåíïí,
me tamen fauciat mentes }gé eius requirant. Halleluia ? hallel. , de Chrifto promißionem
humanas. g. T. Pofuit ' Pfal.: s fuaim .' Nam deus natus
· ex Virgine:fua morte de
划luuias eorum grandiné.) -

diuinis argúercntur uerberibus. . uicit mortem :per quam nunc quod Abrahae promif;
& • , .** h M Ignem urcntem interra eorum.) Non illuminan fum erat in fpe, ecclefia fufcepit in fpecie. t • I Et
tem, fed urentem: quia fanótus ignis iuftos illuminat, eduxit populum fuum in exultatione, & eleétos fuos * *
peccatores exurit. i •] Et percu(sit uineas eorum & in lætitia.) Semper enim uiótores ac liberi, canticum
ficul.&c.) In uineis ficulneisquc ac reliquis lignis,om in lætitia & exultatione concelebrant: ficut Moyfes,
ne humanum genus oftendit plagis caeleftibus uerbe Maria, uel Debbora. u 4| Et dedit eis regiones &c.)
ratum, ob emendationis caufàm. x. G Dixit,& uenit Animas fanétas & corpora,in quibus prius peccatum.
!ocufta & bruchus: cuius non erat numerus. Et come regnabat.. x , •T Vícuftodiànt iuftificationes eius.
dit &c.) In foenofruôtuque reliquoterre,catigatio &c.) Vt cum iuftitia uiuant, & myfteria legis di
nem humanam docet. Datur enim potcftas aduerfæ. ligenter intelligant. Et nos dominum deprecemur, ut
parti, ut noceat hominibus,quinolunt agere paeniten deletis gentibüs noxiis coram facie noftra, ipfe duxt
Apoe.9.d tiam, ficut Apocalypfis docet i TEtpercußit om nofłri 蠶 itineris, ut in eo iugiter exultantes, in ter
aeprimogenitü interra Aegypti: primitias omnis la ram repromißionis mereamur induci:& in regno eius.
boris eorum.) Principalia uitia, quæ hómines ceu pri afciti,ualeamus cum fanétis eius lætitia {empiterna
mogenitos diligebant, m º Eteduxit eos in argen gaudere: quia ipfi eft cum æterno patre & {piritufan
to & auro, & nó erat intribubus eorü infirmus.) His Čto honor & gloria in ſaccula ſæculorum, Amen.
plagis Aegyptü,ideft, uel hoc faeculum,uel humanam y q]Halleluiahallel.&c.)Ifte pfalmus patnitentesro
carne uerberat Sed educunturanimae in argento con borat, negligentes arguit, miſericordiárepromittit.
feſsionislucida, 8 auro puritatis ſplendida: ſublata Hanc regulã debemus tenere: Vbicunque duo halle
omni infirmitate peccati.'n • Laeiata eft Aegyptus luiapręfčribuntur inpfalmo, utunum define ftiamua
in profcctionc eorum: quia incubuittimorcorutn fu cffcpriorispfalmi,&altcrum cius qui fcquitur.
* 1:… --
 - * I N. P. S. A. L. M. v. M- - - - - CV... : • 179

... :A , . . . Pfalmus CV. pulitui.) Quod dicit beatus Dauid, hoc eft:Scio do- C
J. , „ -s Onfitemini domino quoniam bonus.) O uos, imine uetcreim legem: Beatitudo perfecta non eftin
,,(,,, . qui grauiter pcccatis,& defperatis de ueftra fa- ueteri lege: fediiieuangelio. Scio quoniam prior po
_>-/lute, & putatis quoniam 盟 magnitudinë pulus offendit te, & noiiuspopulus creatur qui ferüiat
peccatorum non potcftisueniam adipifki; ego uobis tibi.Scio quia ucnict filiustuüs,& faluabit ómne ge- , , wtf
:Ꭾræcipio hoc eft, орne nushumanum, & credent
to: confitemini dominp. ... ſºlº *: Pſalmus::: … CV.,,,,:,.,.,.…. ig cum qui elccti erunt.
: ;ു. Grandia 4 - Proptereaergo rogo,quo
ünt peccata,ueftra : fed £ ; ~១ឍណ្ណោin quotābon， niam ego prius natus fum
· magnus eſt dominus,qui .º a quoniamº in ſeculum miſericordia " lege, ut imputes
mifereturueſtri. Confite- ;2N —4 gius.' Quis loquetur potentias do- mihimcrccdem, cum no
iiijergo dómino Peji. * minis auditas fáciet“omnes laudcs cius? ííôïýìåíïíô
$entiam agit£ 3 nolite, de; e Beati*,qui cuft0diunt iudicium, & faciunt flrâ effe fentcntia hæc Le
醬蠶點籃
beni „dominus., $ ſtri dñe in beneplacito populitui : šuifita
դաs c ipſum fcnſum 1nueniemus
Confitemini domino qui "នែ៎"Ad់ º，
habetis grapdia peccata, ; g | Vifita nos infalutari
Nolitecidere inueſtra i fitate
mirate ele&t9rum
elect, tuorum:' ad lætandum in íè ííííííííííí;
k

uirtúte: fed in mifericor. k lætitia gentis tuæ, ut lauderis cum heredi quando uenerir.
- - - - - -

dia domini, b * 蠶 'tate tua. 'Peccauimus cú patribus noßris; hi MEAduidcndum inbq

niam ineius.)Videte
cordia
-
fæculum milic:ti: " iniufte egimus,
quid T) gimus, iniquit
1niq atem fecimus. Patres nitate electorum tuorum)
-,_
noftri' in Aegypto non intellexerunt mira - - -- - - - Hoc eft, da nobis partem
fºlék dicatinſeculum. In inter- a bilia tua : * non fuerunt memores, multitu cum apoftolis. Quoniam
oautem quis cöfitebitur, „ ? nos quidem antecef$imus
§§ eft enim "dinis mifericordis tar." E irritauerunt #
quipoſitin inferno age- afcendentesin mare rubrum.Et ſaluauireos antecedentmos in,ſpiritua
repžnitentiâ. Dum eftis propter nomcn. fuum s. ut notam faceret libus, hoc eft,ut uideamus
inhoc ſeculo: hortoruos . . ; . . . . .,,, , , : poten- bonitatem tuam, quam fa
ಘೀ _. _ ' ' ' • . . . . . .,..:., T . . . . . &urus escum ele&tis tuis,
fitemini crgQ dpmino: quoniam in ift6 tantum faeculo i M Ad lætafidum in lætitia gentis tuae) Gcns domi
*
*
mifericors eft. Hic mifefeti poteftpænitenti : quia ibi ni hos fiiifius:fitamen gens i5fius fumus. Populo, in- D
• -• B iudex eft, non cftmifericors. Hic mifericors eft:ibiiu nquit, qui nafceturquerì feci£ dominus, x.AjVt lau- T;
dex eft. Hic porrigitmaaum cadenti: ubifedet iudex, ! dcmur cum haereditaretua. Hoc eft, ut cum euangelio loan. 8. §
Hqc autem totum dixi adeos qui dicunt, quoniam in, -& nos habgamus ဗူ့ , qui in ueteri, lege facti fu
inferno cft paenitentia. c MT Quis loquctur potemtias , mus participes, Abraham enim patcr nofter uidit dié
doinini)Nemo dignus eftprædicarcpotcnfias patris, , tuum,& gaüifus cft. Vidcamus ergo & nos,& gau
nifi filius. Nerao pótcß potentiam patrisloqui, hifi i!-' deamus cum hæreditate tua. 1 •] Peccauimus cum
1g qui & ipfe poteus eft. Potentias potenti$ ipfe qui patribüs noftris.) Filijfecuti fumus patrcs., Hoc feci
potens eft, poteftpraedicare & loquí.'i;:; ' ' " ? . • mus quod & patres noftri fecerunt.Omncs cnim fubro.l. 3.4
d •T Auduras faciet omnes laudes eius.)Antequàm do peccato concluſit, utomnibus miſereretur,
minus nofter in cuangelio prædicaret, laudés patris. • m M Iniultc egimus: iniquitatcm fccimus.)Diligentcr.
non erant auditæ in mundρ. Omne quod in lege uete-. animaduertite quiddica£: Peccauimus cum pátribus,
ri fcribitur, fi fpiritualiter intelligatür, hóc pöteß de noftris, iniufte égimus, iniquitatem fecimus. Nun
atreintelligi. ;e MI Beati ဒိုရိွႏိုင္ရ &c.)
- 還 Dauid id dicere poterat; & ipfe iudicium fece-. 3.uid dixit impiè egimus? Aliudeft peccatorem efle,
iniuftum: áliud eft effe impium. Pcccator frequen:
rat & iuftitiam :fcd quóniá nó fecit ingmni tempore, i teruin&itur infirmitate corporis: impius autem negati
propterea cecidit. Quid cnim dicità Beatiqui cufto- . ' deum. Propterea ergo quoniam ego nonfum impius,'
,., . . . diuìt iudiciü,& faciiiiit iiiftitiawìn ómni témpore?.. ſed peccator-propterea audeo rogare ºp peccatis meis,
Quid cnim prodeít alicuiuiginti annis effe in conti n •II Patres noftri in Aegypto &c.) Viderunt, & nó.
Exec. 33. c nentia,&poftea cadere? Secu醬 quod fcriptü eft uiderunt. Viderunt carnalibus oçulis, & ſpiritualibus,
ia propheta: non proderit iuíìitiaiuß: Iiyquacunque oculis nonuiderunt.Non dixit, non uiderunt: (ed,nó.
diesgrauerit, non eum liberabitnec fàluabit, Et pec- , intellexerunt. Illi enim uiderunt mirabilia,& non in-,
catum pcccatoris non ei nocebit: in quacunque die tellexerunt. Nam enim ea fpirituali contemplabantur
conuertatur & agat paenitqntiam, Neqüe iuftus debet intuitu. o MI Et non fuerunt memores mültitudinis.
e{Te fecurusjncquc peccator dcfpcrare dcbet de fuafa mifericordiæ tuæ.) Qualiter eos demanibus inimico-t
lutc. In utroqu€¢nim eorumy&timor eft,& fpes. Qui , rum eripuifti.Sedhodie quoque mirabilia, facis domi
facic juftitiâ. Iultitia dominus nofter eft.Iuftitia enim ne, cum nosà tenebrismundiereptos dignaris illumi
domini: dominus nofter dicitur, &Saluator. Beatus nare. p “IEtirritaueruntafcendentes in marę rubrū, .
crgo qui facitiuftitiam, hoc eft, qui facit Chriftum. & fal.&c.) Faétafunt enim haec in Ifrael.Scdanimad
Qgaraodo ergofacimus Chri(tum, hoc eft,iuftitiam? uertendum e(t; quia quod ibi fuit umbra, in ecclefia*
S11ufte agamùs,concipitur in aobis iuftiria,& paritur ueritaseftcompleta. Igitur baptifmum,ue1 cruxChri
.** • ;:£x nobisiuftitia,&fuimus matcr iuftitiae. Felix c(£&. fti,pereuntibus ftultitia cft.Irritatur ergo ab his deus, º º: - º º,
beatus qui omni tempore,&pater & mater s£ iufti cum non intelligunt. Eruditi autem tunc cognofcent.
tis f ALMemento noſtri domine in beneplacito po potentiamdci. Mare autem duashabct intelligentias:,
.‫في اطات عدة‬ baptifmum
 18e c o M M E N T. B. H i'E'R o N Y M! 1.
E baptifntimfcilicet & faeculum. a Increpauit ma- milispecudi fit:ficut quondam Nabuchodonofor. * Daniel* :
re rubriim,& exiccatum eft.) coraih populo * b ' TObliti funt deuim qui faluauit eos: quifeitma- G
dei procellofum fæculum, cum cognouerit fontem 'gnalia in Aegypto.) Vt ea plagis uerberatapopultim
guitae. b MI Et eduxit eos in abyßis ſºutin deſerto ) liberaret p TEtmirabilia in terra Cham) Cum de
- --

Exod. 14. Tanquàmfiperficca deferti grádiantur:itariuilisfunt : rcliaisgentibüs, ipfos in eorum terra pläiitauit.''*?
fluétibus occupati. " " -
c ºf Et ſaluault eos dema ，ញុំ otentiam faam: Et increpuitmare rubrű, bro). Vt Pharaone extin
nuodientium, & redemit
eos de manu inmici) Li s器鬣 ម៉្លេះ ‫بها مع جميع فنانين التي تبلغ‬
beratioac redemptio ho “ficut in deferto. “Et faluauit eos de maiu r “နိုီ ಗ್ಧdifberde
odientium;& redemit eos de manu\ni ίci. ταιនុ៎ះ Moyfes ele
蠶
£ifaóìa eft. d T Et ope * Et operuit aqua tribulantes eos': unus ex étus eius ftetiffet inconfrá
ruit aqua tribulantes eos: º eis n onferraſiſt." Et crediderunt in uerbis * étione in confpeétu eius.
unus ex eis non reinari.
fit) Sic& nunc iri h6(tr6
* eius,& faudauerutit laudem eius.' Citofe- $£) Attende ို့ဖ္ရင္ဆိုႏိုင္ငံ
dos. Perierat emim} op
baptiſino fit. Abluitur ho $ cerunt,obliti funt operum eius:&$ non fu-, lus, nifi Moyſes ੇ
móaquis, & perit diabo; ' ftiriuerunt confiliuiii eius.“Et concupierüt, fⓞrⓤm ompoເs？
luscuiiifatellitibus fuis. ' 'concupifcentiam in deferto, &'tentauerüt. & tu cum uideris popuñ
e •I Et crediderüt in uer k deum in inaquofj.* Et dediteis petitioné dei delinquentem, canetti
bis eius&laudauerütlau-, ipſorum, &miſit ſatariratem in animaseo ba:annuntia eis delista eo
dem eius.) Qgia üi&ores ! rüm. 'Et irritauerunt Moyfen in caftris : rũ, & fta in confrastione
erant. f • | Cito fecerüt, ni
ad deum, ut auertatur fu
obliti funt operum eius.) 'Aatori fàn&ú- dfii." Aperíá eft terra,& de ror eius ab eis.* * * * *****
Multi euim in ecclefia ma glutiuit Dathan: & operuit fuper congrega f Etpro nihilo habue
leuiuendo &nd reëte ſen tionê Abiron. Etexarfir ignis in fynagoga
- -
-
- - - - - - runt terram defiderabilé.)
tiendo de deo, perdunt "eorü: fiamma cobuſſit peccatores. "Etfece Quia iftam' tranfitorianâ
baptifmi gratiam. runt uitulum in Horeb, & adorauerunt fcul diligebant.
g Iſ Non ſuſtinuerunt ptibile. Et mutauerunt gloriâ fuam in fimi t T Et non crcdidcrunt
confilium eius.) Vtcufto in uerbis eius.) Quibus
dirent uitam quam prius ”litudiná uituli comedentis fænum.°Obli promifit regna caelorum.
r, elegerant. -
tifunt deum qui faluauit eos: qui fecit ma u TEt murmurauerunt in
' F h TEt concupierunt cõ ? gnalia in Aegypto: ? mirabilia in terra Chá: tabernaculis fuis &c. De i:Cor. Ioa d

cupiſcentias in deſerto.) $ terribilia“ in inari rubro. Et dixit ut difperº; murmuratione enim apo
In folitudine iftius fæculi. ' deret' eos : fi non Moyfes ele&us eius fte ftolus docet dicens: Noli
i •| Et tentauerunt deum tiffet in confra&ione in confpe&u eius. Vt *te murmurare ficut quidà H
in inaquofo.)Siccitas enim ex ipſis murmuraucrunt;
eis erat,quia nócognofce *{auerteret
nihilo
irâ eius ne difperderet eos,&'pro & à ſerpentibus perierüt.
habuerunt terrâ defiderabilé.* Non. Non ergo murmurerhus .
bantfanài fpiritus irriga
* : ". - tionem,in columna nubis, " crediderunt uerbo eius, &" murmurauerüt: - nenos daemones uenerio
quae praecedebat eos. in tabernaculis fuis: nó exaudierunt uocé ííoríbus áudieri:*ae
* •If Et dedit eis petitio * dfii.* Et eleuauit manum fuam fuper eos,ut , depafcant. xsiT Eleuauit.
nes eorum,& mifit faturi profterneret eos in deferto. Et ut deiiceret? mánum fuam fuper eos,ut
tatem in animas eorum.)
Vt ſpirituali cibo pocu
femé eorú in nationibus,& difpergeret cos tó.
profisfner$ $9$in $£*
Et ut deiiceret &c.) ;
loque reficerentur. 3 inrcgionibus.? Et initiati funt Beélphegor, Diſperſi ſunt enim Iudei
1 <ifEt irritauerunt Moy *& cómederunt facrificia mortuorüm.* Et, in diuerfis partibus. Sed'
fenin caſtris, St Aaron ſan * irritauerunt eum in adinuétionibus fuis,*&, i&ille diſpergitur per di
&um dei.) Legem utique * multiplicata eft in eis ruina." Et ftetit Phi-* uerfa, qui cirêùnfertur om' Ephe.4.e
& facerdotium flulti irri
...::
-

. ...
r
ºn ees niuõto doćtrinae,& indeü'
-

tant: cũ dei præcepta per . * * * ' - - ' ' • • - ' firma non confiftit ftatio-' ..• . • º

cos nuntiata non audiunt. m ºſ Aperta eſtterra,8e ney ºf Etinitiati fug:Beelphegor & comed&c.)
deglutiuit Dathan & operuit ſuper congregationem Qui deo fe confecrare'debuerant , idolo confecrati*
Abiron, &exarfit ignis in fynagoga eorü, &fiam funt. Et qui panem ùiùum efurire debuerant, mor-*
ma combußit peccatóres) Faäåíùíit haec fecundum" tuorum facrificia cómederurit. . . . . . . .. )

literà.Sed & fùnc eos deuorat terra,& exardet ignis, * z •■ Et irritauerunt eurri in adinuentionibus fuis.)?
qui terrenafapiunt&recedunt à mandatis dei: quos * Quia peruerfierant.' a '•■ Et multiplicata eft in eis'
rion illuminafgratia fpirituffan&i: fed accefidit flam ruina.) Ruina eft cum parietes domorum ruurit: quæ'
ma peccati. nT • F Et fecerunt uitulum in Horcb, &c tunc multiplicatureum fuerintà fundamentis euerſi
adoraueruntfculptile, & mutauerunt gloriamfuamii, Ergo ifti cùm fundamerito, ideft, cum ipfa legis litera?
{imilitudinem uitulicomedentis foetium.)In deo enim in qua feputabant {tare,diruti funt: quia flabiliti nofi'
debuerat effe gloria eorum: fed rcliâto eo, fimulacro fuerunt fùperpetram. b *T'Stetit Phinees & placa-*
Fxod. 32.4 muto&furd6dantesgloriam, dicebant : Hi funt dij. uit &e) Superius dixit Moyſen in confractione ſte ?Nm. 2f.
tui Ifraet. Sic & nunc fi quis relióla ecclcfia fortes • tiffe:hicautè Phineen exoraffe dicit.Quod diligenteri
phytonesque confùlit : mutatur gloria èius,-& fi-, auſculta ſacerdos cui anima comendata ſuntenagina
gladium
 ºf I.N. p. S. A. L. M. v. M ºr ; ; ; ; ' ' Cº. º. *#81
3Agladiiim;inte rimef oriii cator es;ho cefyp ofrue r- catores criminibus inclinantus; & deusta nta pietat eC
+*bºn; inſta'importune opportuñe, argué, increpa, : praeditts eßyut femper dignetur impartiri præfidisqm,
t obfccra cum ofnnipatientiâ & doéîrinâ, at tibirepu- iiieum fequitur: k sif.Szpejiberauite.os.) Semperillefi
***adiustitiá-QBiaquireddiderit pretiơfilm exui--berat.&tunoncorrigeris? AdhucplágaitiatAirấ
difcutos meumrefí;aiedominus deus, si A.***• ' • nuisaftat,&tunoneiiiendaris* 1 * TÌÉfi autem exa
-asfEtititiuerunt eusm -cerbauerät &e.)Qgodha
-

..., *adag
uastõtradiaioms & nees & plakaüſt,‫ مال&مد‬::ceſſa uitrquaſſatio. Et #re llaovo Ido
uexatus &c.)Aque contra
• ****** -di&ionis; aquæ báptifui ಶ್ಗ È£eiad:
- -
င္ဆိုႏ ိုင္ဆိ ုႏိုင္
‫ هن‬: ‫ةدم مساء منه‬، ، ‫ م‬2
မ္ဟုမ္
-

ယုိး
fla fequerentur: 21:2::::t e -

-ni :: T*Ethiihiiliatitutit
ក្ តុំ ºgne nuuញុំ
-bglócontradicitu? & ope *Et irritâuerunt eum adaquas coritrd Ο ,
ićtfö- ：
i.am hi nonà deó 3 fedà
£bu$ eius:Poftquasfiqs, nis;& vexatus eß Moy$e$ propter eos:quia* £uis deliais humiííaíiir:
Accoinquinauerituitiisu: “exáéetbauerünt fpiritùm éius.'° Et difiixi: Sedprecuritfolit;itiitä
:: º in labis fulsi non diſperdiderunt gentes sºnº centº prºpheta"
蠶* 懋醬
itiferigentes $& didicerunt opera eorùm & Ä, pü#ುಳ್ದ
- -

1Cor. 1 ig xut
ಕ್ Paulus
ಷ್dkeba ì is
ಕಿrsiQg 9ಿಳbಲ್ಲ!!ಆಲ್ವಿಗ್ಗಿ &&& j#éì#
Dé hóteriai: ſpiritưteſtá estillis infianđalum: ‘Et ininiolauerunt fi- : ginⓞristorint apprd
Ethiſ as baiuridicens Nolte con- ‘liosſuos, zófilias ſaasdaemoniis. "Eteffa-" Iqâceltibutiణ్ణి
::::::::::::tum derunt fanguinem innocentem: ſanguinem b. Prºm ilitatistia.
$• fMefiior fuit te£
င္ဆိုႏိုင္တူ" rfuppl
bºbºſ-Etidiſtinkit. labijs eriñိုႏို
ficäuိုင္ဆ
ſäcri္ဆိုႏ
့ဖြိုဖ္ရင့္ႏိုင gjilpt ႏိုင္ë, ဆိုႏိုင္ရ 醬
င္ဆိုilibij 驚
it ham initiu
la邸an﹑ m5fideiiiößrie
retproVt
fuis.) iugite
eis. c < ica-
Nôndi- „mininteä
º: a eff in*tcrra
ata eft operi ibus,&góata-,
guinum» & fópnica-ii : ‫نب‬iS
busan:eor
,in,if ep yin:{}
‫ت‬tgpEr!pae .titi
nítuit 'eu : r

fpefdiderunt geiites, quas *ti fütit in gáìtìefitionibus fùisi. "ឃ្លុំភ្លៃ

$$er* dotnitius illis}{dg ' tus eß furore dómiííus í optiliitrifu dih; sianifericordiæ fuệ; & dédit
l
lolatriam,uc diùerfafäcii *: 11. 1.1 - 11: , riப்பா ###* rii eosin mife?icordias incõi
ស្ ទុhe di:*:*: aº *fpęółu &cjeSuperpanii
... nora: di sientes,
funt interg nmixtie | 8
Ericor&didic :'''' ;;;;:
„Et tradi éós :::::
dit::::: in mánu g£nt*::*:
s :::::
::::: ium,& doij- attentes etiin paeniter deus D
ruiit operâ
tº- uierun eoru m;&f
:- £atifunt eorum qui odcrunt e9s; Et tri- , ííáíÜãêîìåôïí
er bulauerunt eos inimici eorum , & humilia-* fueratur fac&rer,&î5 fe~
t fculpt ilibus eórü,
E & faâum efèillis in fcan- ktifunt fùb máaibus* cordiiì: fæpe * libera-; $ig;confìituens te in finu.
dalum.)Sicut enim. ‫اسط‬reeaf uit e6s.'''Ipfi aütetii exaceំ
ម្ ល៉េះ វ្ន rbaueruñt - elim- * Abrahæ patri&tuj, cuius;
ಘೀ Kdeo•&
iuftitiam reputátür: ita n . „:ki, s tie in E; „:: -,im ...:.tgren i Propheta exu nsäiti"
his qui in deßderjspha: ណ្ណប៉្រៃ füis.] 驻 ឬខ្ចោះ ង៉ោ
q • ISaluos nos fäc do
naticis cohuerſabaatar, inº tIAಣ.& auguit orationem gorum.; ER mº= ເກາined． notter.).Neno—
fcandalume e TEtim: º morfuittetamentifui>"S: pænituit .* eum, bis uitia dohtinentur.''
yolauerunt filios fuos & -fecundum maltitudinem tjifericórdiæ fug. B r ***E*gongrega nos de
*... . º: filia;ftas dationis) Seh Et dedite&sifi ihifèricor&iasi, in confpé- $tionibüs)j Gragens
† †ctu
*TEt effuderunt ſangui-º-r º
fìós
ouni
domi
um
ne
qui
deus
cepet
nqfte
ant
ra
eos°°°° uosnog
"Sal°°°°fac †
"buse 醬
tt dilperí
-

°°2 cºnfiteajrjuj
a. {*f Vt
,
‫ס‬
inem innocêntêm & s': (?:?!***!
&
វ្ន ំ filiorum fuo- de nationibus. Vt confiteamur 9ណ្ណ 3:fanão, & gloriemur &c.)
s'
'.
- - --

ruií& filiarii fiât, ôûs: * fanâo tuo,&gloricmur in laude tua-: B£-. infiiiojtiöüeíqüíôé
',.:.•-* facrificauerüt fcúlptilibus. 2 fìedi&us dominùs deus'Ifrael : à fæculo &r filijlau$tui eft.* t: •I Be
Chanaan.)Tunc eiiim ani : ufqùe in f£culum , & dicet omnis populus • mediâas dfis*deus Ifraclà,
mae, fànguis effünditur, |ိုး" . *អំងៃ s pop a ſec &c.). Merito benedi
andof．mod． de- . " --. ºf Pfalmus ićtus in facula, per quem
器 dei cultura receſſe- : : * 2: g" "* faåafunt frcula, & non
rit. * ' gis FInfe&a eft terra infanguinibus,&conta- folum fa&a funt, fed etiam redempta.Qgi& núchos;
nnirata?ftinoperibus eorum,&foiiiicatifuntinadin- recreare dignetur in falutari,ideft;iaChriftoIefu do
ùétionibusfùi5.) Tabe ehiiiiiniquitatis inficitur terra, mino noftfö:&ui eftcurh ipfo & fpiritufanào honor
<um diuerfisföíhi&ationibus córpushorninis inquina- & gloria inſeculaſzculorum, Amen.”.” -

tur. Idey&ira deiit;impios faeuit;undefequitur: * * u T Halleluia) Iftepfalmus omnem caufàm condi

h • •] Et iratus eft furore dominus ih popülam fuum, tiofiis humanae,quamiuel deliquendofumpfit,fiuepae * - .***
º
. . .
* * & abomiiiatuseß haereditaté fuam.) Qgia reliquit eü. nitendo fufcepit : fiue multitudinem miferationum, -

£t quae qugndam fùeratplebs deifaâa eftcateruadia- dei(ut in præfenti ait: quis fàpiens & cuftodiet haec,
boli. **Ettradidit eosfirinanus gentium, & domi-' &tünc intelliget*mifericordiâs domihi) narrare dino
nati£nt eórüfh qui óderüt eos&cjSed dices tuδho- ßitur:fed&fepulfionem Iudaeorum & üocationem !
1mp;Non eft reââuia diiiijuiiiq*iiitantis malis incli-- gentiumΤΕ
euidcfitißim epandit. *** * * *
diripetmittir.sedquzfo fierfpice:qu
-

iaa profiispce *7 Τ' • * *

---.” cc:qui
quzfo perfpi s
profùi pcc- . . . Q_ Pfalmus
 t? a
i. c oM M E N T. :D. H. h B R Q N Y M I.
TE ::::::: ** :-: ; Pſalmusiºn-º-, C.V.I. cafu& ab aquilone:Aufter & Notustatituseſt. A fo G
;> をう2ぐ*ſ ]

„*qQofitemini domino quoniam bonus: quoniam #sortu&o&afu.Amen,amendico uobis:quiamul- Matth. 3.

„''in fæculum mifericordia cius.) Ideo confitemini tiuenient ab oriente & occidente , & recumbent in
_`~?«ipeccata pellra: quiabonus efk, & peccata di finu Abrahæ : Filij autem generationis huius longe
*aittit. Si autem borius moi\iefTct, non uobis diceret, erunt. A folis ortu &occafiìutiquc alienigenae.Etâb
confitemini Et confitemi - aquilone. Aquilo durifi
"#ffuoniam infaculum 33 . oi. Pſalmus, f , * .CW mus uentus eft : nomine
tcisH 9 233 :‫ז‬
mifericordia eius, Hic cft a -autem, dexter uocatur.
ºNOnfitemini diio quoniá bonus: gá Ab aquilones inquit, ex- hiers.i.c
mifericordia cæterum fu- b
pra suftitiacli. Qgoniam urrt'in frquium mifericordia eius." Di : ardetent mala fuper ter
in, fæculum mifericordia -^> cant qui redempti ſunt à domino : ram. Marelegiturin Nu
siuș.@gåmdiu efŁis in ía"- ºjsquo mit d manu inimici: $ de regio- meris &;in Ecodo,& in
$ule. £gofitemini..… "£ìbus congregaùit eos.* Afolis ortu & oc- o;nni fcriptura fan&a: *
i.
蠶º醬 ༔ “ཏཱ་ཨཱ་ “calu: ab Aquilone & mari. Erauerunt in ႏိုင္ရီఫి
de manu inimici.) folii།།.ji་༔ 醬ಶ್ಗ bi- intelligitùr occidens. Afi*
Proprie deuocatione gen tºº linominuenerunt. Ë urientes& "$" nu enim Hieruſalemmare ... i .x°.:
ក្ញុំ tess'anima Qºmiaips ºfºla ក្ញុំ
pfalmus' eorum habet â. § mauerunt*ad dfimgü tribularétur,&;de ne- tur, in óçcidente eß. Vi
§aincatum, qüiredempti * ceffitatibus eoráeripuit eos.* Et edúxiteos dete igitur ny£le£iü ßri* .,.,..;
funt in dái paſsione Didat : a,, . , , . . . ; , , , , , in pturarum. Iniſto locobis
qui redépti funt. Ipfe eft ..., , ., ._ * T-, .'. . . ,'.'.T occidens nominatur , &
enim falúator;& rcdemptor,&pretiuiii.Dicant qui re# nectºrietnotus.Hoc 醬 dicitur? Quoniam រ៉ែ
demptifunt. Ipfe redemitipfe dat pretium fanguinem lus Iudaeórüm iniftöpfàlmonon fcribitur uocändus,
£uum. Quare âutem dedit pretiüìï fanguinemîfüüm? : {edtantum gentfüíi. Deniquequid dicit? . . . • . !
Vtredineretnos demanu inimuti Gaptiuienim tene le IErrauerunt in ſolitudine in traquoſo:uiam ci
bamur in manu diaboli. Propterea autemiiieuenit&. uitatis habitaculinominuenerunt. Efurientes &fitien
redemit nos , ut liberaret de diaboli manu.Quos rede- . tcs.) Et ut fciatis, quiaproprie de uocatione gentium
mit demanu inimici, ut deftrüatinimicum & defenfo .fcribitur, & ီါ
ione Iudacorum: infequentibus
Frem Inimicus homo fuperfeminauit zizania. Inimicus 'ipfiüs pfalmi fcriptümi eß: Pofuit flumina in defer
-

: autem diabolus eft.Inimicus eft ipfe & poffeffor.Pro tùm,uidelicet,Iudaeorurn. Errauerunt in folitudine in
Pterea manu fua nos tenet :noh quia diligit, fed quia ? inaquofo. Diximus quae efTent aquæ, diximus quae H
odit. Quos redemit de manu inihici. Grandis maie- , effefit flumina. Viamiciüitatis habitaculinon inuenc
--
fías, & grandispotentia fanguinis domini, qui foluit , runt , efurientes & fitientes, Exponanus, quomodo
- - - - -
<*

manum diaboli. Quomodo enim funt aliqua anima entium populus fuerit in deferto,ubi nó erant aquæ,
lia, qux ftringunt aliquid intra fé inclufumi, quod di- ; oceft, ii ihaquofo: & quomodo uiam ciuitatis habi
cunr & medici & phyfici, ut fiifi fra&um fuérit à fe taculi nöinuenerunt, eſurientes & ſitientes. De qui
non diuiditur, nec dimittit illud quod intrinfecus clau-' bus dicitur; n6inueneruht, manifeflurn eft quòd quae
fum tenet ; fi autem miffum fuerit oleum,ftatim diftb fīeruntuian ciuitatis habitaculi, fed nö inuenerunt.
luitur, & quod flriétam fuerat difsipatur,& diuidi- Qgaefierunt ergo uiam per quam uenirent, ad ciuita
tur in partes: fic & manum durißimâin diaboli (oluit tem : efurientes quarfieriint & fitientes, , …; -

fanguis Chrifti. Nolebat nos dimittere diabolus:San- ; f MI Animaeorum in ipfis defecit.) Defeceruntfcru- Pfl.63.5
guiiiemfuum fudit dominus quafi oleum mifericor tantes fcrutinio.Defecerunt, quaefierunt, & nóinue• ' '
diæ, & per ipſum nos liberauit. - - - -- - nerunt; &in cfuriefua & fiti,uiam ciuitatis habitacu
c • •] De regionibus congregauit eos.) Vide quàm ljnoninuenerunt. Efurientes & fitientes.Multifuerüt
grandis fit mianus diaboli. Qgos redemit de manu'* qui repromittéreritiftam uiam, quae deduceret ad ci
ihiinici. Hos autem quos redcmiiit de manu ininiici, :{ ditatem. Promifit Socrates, proùifit Plato, promifit
in cunétis regionibus tenebantur in manu inimici, De ;; Arißoteles, Harmorroufaquz fluebat fanguine, mul Lus. 3. f
regionibus congregauit cos. In toto orbe manus dia-;. tos quaefiuit medicos, &à nullo fanari potuit, Viam
boli pofidebatoos. d. Afoli ortu & occaíi ciuitatis habitaculinoninuenerunt. Dóàrina illorum
ab Aquilone & mari) Videtur quidê quatüór dixiffe magis famem faciebãt ueritatis,quàm {aturitatcm. Hg
clinata: orientem,occidentem, fiieridiem,& Boream: morroufa totam fubftantiam fuam impendit in medi
hæc fiunt guaruorclimata mundi.Sed non ita pfalmus, cos. Efuriens fuit, & {itiens fanitatem, & anima eius in
coxitwet. Hic enim habet; Afolis ortu & occàfii: Ec ipfâ defecit.Sed quoniam醬 fuamuniuerfam.
ce duo climata. Abaquilone, hoceſt, à ſeptentrione ; ubftantiam,hoceft, ecclefia de gentibus congregata:
Ecce tria climata. Et nìari. Mare utique in occidente, quia anima eius in ipfâ defecit, clamauit ad dominum
eft. Ergo uidete quoniam occidentcm bis nominauit,, cum tribularetur.Taétus fimbriae domini, clamor cre
& sncridiem necfeibcl.Quare igitur tria climata no dentis fuit. g • J Et clamauerüt ad dominum cum tri
Habar, 3« mináuit» & unum noluit huncuparc? Legimus in Ha-, balarcntur.)Addomihum, inquit, cum tribularer cla- pfal.1 19.s
bacuc: Deus ab auftro ueniet. De Saluatore dicitur :, maui & exaudiuitme-Tuncexaudimurà diio, quado
quoniam deus natus eft in außro. A fitu cùim Hie non fimplexuox, fedtribulario clamat ad dominum.
rufalem: Bethlehcm.ia auftro pofita e(k. Propterea, h, WI Et deduxit eos in uiâ re&am.) Quia uiá ciuitatis
dicitur, deus ab auftro ueniet, Si autem dcusabau habitaculi non inuenerunt : propterea deduxit cos in
ftro uenict: quomodo nunc dicitur;à folis ortu & oc uiárcàam. Ergo oftëdit quiaafitcinucncrunt quidem
- - uias
* …??? ‫لگی۔‬ - - - -
 * Nº ps'ALM w M -: -: CV I. º º • * - 183

* uàsłfedțráuas&nöň re&as. Erdeduxiteosºiñ uiam miliatifunt)Vtexaltarenturineo n i Omne eftå C

Pélam.Via dedúxit eos in uiam. Ipfe dominus atque abórninata eft ánima eorü, & appropinquauerút &c.)
Saluatordeduxit eos in uiam re&aiii*fecit cosutiiífé Sed uide qualiter eos liberauerit:quia omne uerbum ui
ambularent: Ipfe& du&or,&uia, Et deduxit eos in tae,quodprophetæ prænútiauerunt,abominatifunt, &c. •
*• •**-*-* wiaih re&arh , ut per hanc uiam, hoceft, per domi appropinquauerunt morti. o •TTuticmifit aerbum:
•;* nüin Salüatorem ireiitiri ' fuü,& fanauit eos.) Ipfum
ciuitatem habitatibiiis;in in uiaifi fe&ani, ut irent in ciuitateih-habic* ' filiì, qui in Principiò erat
ecclefiam eiüs,quæ funda: a tationis. º Confiteantur dño miericordiae uerbum: qui in euangelio
ta füerat fùper ipfum &' eius,& mirabilia cius filiishominú.Q uia fa: fanatomnem languorem,
Petramj&uiam atque du tiauit animã inané,& animá efurientem fa & omnem infirmitatem.
étorem. Simulque confi in plebe. p ºf Eterpuit.
derandüm y quia in ißo- ' tiauit bonis.* Sedétes in tenebris & umbra eos de interitionibuseorii.
pfalmotertio äicitur: $ mortis:uinétos í médicitate & ferro. Q uia. In quibus fe ipfi demerfè
à • • T Cofifiteantur domi- d exacerbauerunt eloquiadei, 8 conſilial rant q T Confiteantur
nô mifericordiæ eius, & e tiſſimi irritaucrunt. Et humiliatileſt in la ' dfio mifericordiæ eius);**
mirabilia eius filijs homi-' * boribus cor eorú,&'infirmati fùnt:necfuit ' Quibus excelfus fehtmi
num. Quia &c.) Eos qui , liauit, quibus deus-homo
inanes erantâ gratia fiia, # qui adiuuaret.* Et clamaueruntad dominü ' faâus eft, quibus immor
&funemperipatiban ºuntribularentur & de neceſſitatibus eorú ta'talis pro mortaliüuita fub -

tur , bonis cæléftibus fà- " liberauit eos." Et eduxit eos de tenebris& ditur morti. r sfEt mira-*
tiauit. . b T Sedentes in ' umbra mortis, & uincula eorum dirupit. '*• ºbilia eius filijs hominum)*
-

$$$$ufìb$porti;i confiteantur domino mifericordiæ eiús, & ,, ouecteſque

ºt- ‫دد‬: -
Qgjjgfç $ea$portis,
confrcgit:quia. : - k ! ‫ = سر‬:- ‫گ گا‬---
uinétos in mendicitate & -

*
--

redijt uiaor ad Řperos:

ferro.)Vin&um enim erat k mirabília eius filiis hominum. Quia ºº:
genus humanum catenis l as,&
uit portasare eosconfregit. uectesferr quia remeauit ad cælos. '
criminum, & carceri dia Sufcepit eos de uia iniquitatis eorum:pro- f TEt facrificent facrifi-':
bolimancipatum. Et cur "pter" iniuſtitias enim ſuas humiliati ſunt. cium laudis.) Ceſenthir
hoc accidit? Vide quid fc- " Ömnern efcam abominata eft anima eo- ' ci&uituli:quia deus facri
guitur : c TQuia exacer rum,& appropinquauerunt ufque ad portas ficiü de puro corde requi
bauerunt eloquiuih domi mortis. Et clamaueruht ad dominutn cumi% a rit. t . Et annuntiēt ope-D
--
-
-- B ni.) Quae mandauerat, n6 : ra eius in cxultatione.jCü
cutodientes, dº Etôïëï. tribularen tur,& ibus
de neceffitat eorua, li gaudio cunstischorisan- {
filium altißimi'i con * berauit eos.*Mifit uerbum fuum & fanauit , nuntient: qualiter eos fua
runt)Guoddederatureli Peos,&Peripuiteos de-interitiohibuse orii. uiſitationeiałuaritº it:
gerentuitam. :: * : *
--- ' 3 Confiteántur domino mifericordiæ eius;& , u $ Qgid¢Éciduntma
$ .*J £humiliatum eft * mirabilia' eius filiis hominum.Et facrifiçat, “ rc.) Idcit, fæculum.» . . .
in labóribus cor eorum.) ; facrifici® ; , x^J In nauibus) in eccle
Quia non exaltabantur in : in 'läudis,&a
exultation
---
e.* Quifinuntient
-defcédunt* opera
mare
* T.Y eius
inna !,', fijs,quae
;iijs, q Chriflum portât,tº
‫ ۔۔ ۔‬۲ ‫ ۔‬v_‫_م_ےس‬s" -

operibus dei , Ή u , &àfiuâibus munäi fun

£* jfufirmati funt, nec * uibus : * facientes? opgrationem in aquis duntury: Faciētes ope
fuit qui adiuuaret)Eoqά Σ multis.* Ipfi uiderunt opera domini,& mi- rationerìiiaquis multis)
in deum firmi non effent : à rabilia eius in profundo. ' DixitAu&üs
& ftetit fpi. In ಟ್ಗ Sed&adapo
'ëxaltati * fùnt eiu$:'. ftołoś haccreferendafunt:
nec eum requirerent, qui b;irus procellæ,
uerus élt medicus.
sli Et clamaueruntad d3 Afceh dunt°
d' - L.
驚器 ເlⓛ & dckenduht ່ ູ້ င္ရုိးမ္ဟုပ္ရည္အခ္ယိန္တြ
* * - - - е - * * * ** •' ' ' ' ' mirabilia: eius ita, pro
ಸಿನಿ uſque ad ೩|| វ៉ែ ឍ ណ្វៃយុំ
dum tribularen e
tur, & de neceſsitatibus * tabeſcebat,'Tuiឯa funºmotifutcutត្រៃ
«orumliberauit eos ) De- … a , el * C4 , fruit vos d -ºº º ebrius, ilicationē lumē ueritatis illu
Ý: pccca- o i • 3rº, ºr ºf frºxit: &uiderunt, operante
tum huinanùm gefius: iterata uicenori obferuaris leb domino,intenebris denffsimis clarere lumėuėrifšimę
ឆ្អម៉េ្លះ Moyfen, fèd & dehâc neceßitateii tihitatis, aj4Bíxit&ßetit fpiritusprocellae.) Ceffa
deripuit..¡¡hº,'s¡ Ereduxiteos de tenebris &c.) Be. uit mundanatentatio. Sic & in nauidormiens dñs,cum Matt. 8.6
9b id: íi •fConfiteaatur domino mifericordiæ eiusy όxcitatüsâ difcipulis fuiffet, imperauituofito,&rnare
& mirabilia eius filijs hominüm.}Et cureius, uel mifea filuit. b. •jf Et éxaltatifuatfluótus eius.) Sufpéfi{unt,
vicordiae &gnifiténdæ fint : uel mirabika prædicentur, ne nocerent, ideft,huius diabolicaetentationis riiotus,
fequéntia doceht. x.£TQgia contriuirpórtas æreas,& quos fhiquicommouewt fuper iuftos, c sj Afcendant.
ufque ad
celos.) Eleuañturin
fuis, adfan&o-.
**.i.g ncάesferreos cbtfregit.)Vifitauit eoinii hóserieris ex
alto, & illuniinauiceřrorumrenebras, dirupitque caº ruminiuriam: d: "TEt deftenduntufqueadabyffos)
wenaslcgis, at liberbarbitrioßêruiremus.. *lº နိႏိုင္ဆိုႏိုင္တို႕ Humiliantur inconfeſsione. Etutintelligas figuraliter
pit cos demia;iniquitatis eöfùm.) Obferauerat igitur: hoc de malis hominibus dici, fequitur: Te- •jfA*ima,
diabolusiualidifsiinis ferisfuarum aedium greasuâluas: dorum in-malis tabefcebat.) Fluâus enim aquárum,
et genushuma
ne ab eius iure sgrediualerusìifitatioi e
hü.Qgae oiim animam non habent&eátabefcit anima:cumi.uerbe
niaautdixisiids;fúdoniin constiuit,fufci* rata plagis carletibus, fe peccafe & fanátis iniu
piens ខ្ញុំ in {c. m •| Proptcr iniuftitias cnimfuashw. riamiatìiíTecogno(ci&£ MI Turbatifunt,&amo
3.- .:: irri
 r

184 c o м м в м. т. р. н і Еко м у м. t.
E tifunt ficut ebrius) Nihil enim laetum,nihil ftabile, ni & fecerunt fruâuminatiuitatis.) Ad apoftolos iftare- G
hilfobrium corum fenfus habebat. a MJ Et omnis feruntur, qui iecerunt ſemen in corda credentium, da
fapientia eorum deuorata eft) Afapientia ueri dci:fi quibus fru æternitatis accipiant,hoceft, centefi.
Exod.7. b cüt quondain draco Moyfi deglutiuit dracones Aegy mum, fexagefimum,& tricefimum, r, φΙ Et bene
ptiofum. b •I Et clamaucrunt ad dominum cum. dixit sis.&inultiplicati funt nimis) Quia quæ crant Gen.41. &•
tribularentur, & de necef- - - -

fitatibus eorum liberauit * ebrius, & omnis* fapientia eorű deu Obata
Placita ci, facicbapt. Sic feq.
-

&inmanu Iofeph benedi

cos) Vr ပ္ရု့ i. * cít. "Et clamauerunt addấm cum tribula xit omnia deus, quia fe à
ಧಿಸಿ ཙྰ་བ་རྨད།།:“བ། rcntur,& de neceſſitatibus eorii eduxit eos. prauis cogitationibus, &
с
concupiſcëtijs cuſtodiuit.
c' • Statuit procellam Et flatuit procellam eius in auram, & filue f, •| Et iumenta eorum
eius inauram.) Vt iam nó # runt 'fiuäus eius.*Et lætati funt quia filue. non minorauit.) Irratio
cum igne & grandine,fed;i; runt,& deduxit.' eos in portű uolūtatis eo nabiles inter eos homines.
cum fuaui fanéti fpiritus g rum. 8 Confiteantur dfio mifericordiæ eius, non ſunt minorati in infe.
flamineadueniret. h
d;-4] Et filuerunt flu&us. i'&
mirabilia" eius filiis hominü.Et exaltent. rius, fed in melius repa-.
rati. Igitur explicita uo
eius.) Paenitentiam agen- k eum'in ecclefia plebis,& in cathedrafenio catione ac redemptionc
tes in tranquillitatem con i rum * laudent eum. Pofuit flumina in defer. gentium, redit ad expul
• . - - - -

ucrfi funt. : ,' tum, '& exitus aquarum in fitim. Terrâ fru fionem Iudæorum , di
e., •J Laetati funt quia fil-, &feram in falfuginem: à malitia inhabitan cens : , t , q[, Pauci fa
verunt) Illis quiefcenti-* tium in ea." Pofuit defertü in ftagna aqua ĉtifunt.)Eo quòd nõ fuiſ
bus, hilactantur. .. ..". Π.
rum, &" terram fine aquain exitus aqua-. fent in his multiplicata
£*££*** **** PR rum.SECóllocauit illic efürientes,&3On
tum uolütatis eorum) De::•
opera dei :
u sſ Etuexati ſuntà
§ ſtituerunt ciuitaté habitationis.Et ſemina tribulatione malorum &
app3fqerunt integram pó.?uerunt * agros & plantauerunt gineas&fe dolore.) Quia infonté ini
1üfitatem ad eum áeduci:,' cerunt fru&um natiuitatis. ' Et benedixit qui ſunt perſecuti. -

quimitigásfluâus, usrus,' eis & multiplicati funt nimis,'& iumenta x •| Effufa eft contem
eftPortus.Et de necefsita: * eorum non'minorauit. * Et pauci fa&i funt, ptio fuper principes eo
: tibus eorum liberauit eos. u uexati ſunt tribulatio rum.) Vt qui dominum .
Ne ab his æſtibus quate & à ne" malorû & do
contempferant, ipfi con- H
Frentur, g { Confiteantu
diio mifericordi
* lore.* Effufa eft contemptio fuper princi
æ eius.).r у pes eorum, & Y errafe fecit eos in inuio & temnerentur. Et feduxit"
eos, uana ipforum fimula
Quibus: protegit gerius * hô in uia.* Et adiuuit pauperem de inopia, cra, utique quae adorabát.
humanum. h. % Etmiira: : & pofuit ficut oues familias. Videbunt re y •I Et errare fecit eos
Quia
eiusfilii;h
£lia mirabiliter hos
ofihum)
com. * &i&*
C
lætabuntur,& omnis iniquitas opila
bit.' osſuum Qyis fapiens & cußodiet•. "
in inuio, &nò inuia.) Se
ducentcs eosàuia domini
pcfcuitfiuäus. : ; - - d d - - * ... • * – - - - -
deduxerunt eos in inuio
iΟÎî., „;„...
AT Exaltenteu m in ec- e: hæc, *& intelliget
• Canticum mifèricord
p(àlmiipfi ias, domini.
Dauidi- * -
fatanae. Denique deduétis
clefiaplebis.) In congre- - -
:
iftis in inuio , uudeamus
gatione fidelium; .. ‫ي و‬ ‫ه ن ةم ن ا لمر‬ - º i ! Pfalmus qdfecerit deus plebi fuae.
z '4 Etadiuuit 蠶
** - - -
i& 4| Et iii cathcdrafenio- _ j.. -;;;; ;
:7-5, sº
.
- .
-

• * * ** * * *
-

- - - -
- -

rumělaudent illum.)Nonin ಕ್ಲಿಳ್ಗು fcribae., dc ijiopia.) Populum, Chriftiauu

-

m dapibüs fatiauit
-

& phariſæiſederunt: qui legentesis legem, non intelle- eternis. a. Etpofuit:ficut oues familias) Vtau
xerunt in ca doininumìiunëiatuiii;fèé in illa in qua éü ' dieiites uocem ueri paftoris, fide fequerentur. • • :
uel propheta,uel patriarcha, fpirítualíotulo contem-> b ºf Videbumtreĉři &ł;rtabuntur)Qgorüßuntpræ
plahtcs, cognoucrunt in miráulis,uel oraculisceditii dicatiörie conperfi. 2 c. , •I Et omnis iniquitas opila
merunt, 1, ºf Qgia pofuitflumina'in dcfcrtum, & exi bit os fuum.) Diabolus, uel Iudaei, fiue haereticis qui
tusaquarum infitium: terram fruétiferam in falfuginé, in excelfum iniquitatem loqui praefumpferant. • T •
à malitia in habitantium in ea.) Merito exaltandus » d.: AFQgis fapiens & cußódiet eâ, & tunc intelliget
merito laudandus: qui in ecclefia quæ prius fuerat de mifericordias domini?) Si enim fapicnter confideres
,.;.….. ferta,& odio habitâ, po(uitapoflolos:qui eam & con, & ſpiritualiter intelligas, uidebis in hoc pſalmo quar
{olarerituralloquio, &alluuio foecuudarenr.Dedit& to mifericordiaspetitas & clementer indultas: quas &:
inanimasfitientium fuumiuerbum, exituspraedicatio nobis pietate proflua, dignetur quaefitas indulgere.
nums & terram corporis, quæ priuisfpinas amaritudin pulſatasaperire, petitas non negare. Ipſi gloria cum
nisprotulerar, fruitibusrepleuntxternis. m A Poſuit. æterno patre&fpiritu{anéto in f;cula {æculorü,Amë.
defertimâ inflagiaàquarum) Praebetis in ecclcfiabat. c., •I Cauticumpfalmiipfi Dauid.) Canticum fem # •f. *, *
tifiiiuin. n- •jBt tcrram fine aqua ià exitus aquarü) Per refertur in fenfum : pfalmusuerorefertur incor
radicatores inharionumariditate conſtituens ºf poralia.* Vt autem manifeflius dicamus, canticum
o;;;47 Eteokocauit illic efürienteä.)Vtbonis caeleßiri in theoriam refertur ; pfalmus autem in praäicen.
busrcfiqerentur, ...p ...!] Et conftituerunt.ciuitatem. hoceft, in opera. Quoniam crgo in titul6 fcriptum
habitatiouis) Animas fuas exhibueruht ab incentiuis eſt : Ganticum pſalmi : recte & conſequenter in
uitiorui*utas, in quibusfru&usfpiritushabitaret.21 fekundo.uericulo aiti Cantabot& pallam in glo
qisfitícminauerun agos & plantaueruntuintas wamºa •.º. º. º.º.º.º. . . .” ſº -º- - -
º,
--
‫ة‬:‫ثمة انقة‬ ‫مصر عام‬
Pfalmus
 * I N p S.A. L. M. W. M. CVII. – –; 185
A Pfalmus CVII. Primum laudat deum in populis, & poftea laudat do- C
r-> Aratú cor meum deus, paratú cor meum.) Para minum in nationibus. Primum enim ex Iudaeis credi
- " - -
" . --
-
P. ſumi non ſolum opere, ſedetiamcorde & ſen derunt , & poftea crediderunt ex gentibus.
* fu.Paratum cor meum in fenfu:paratum cor meü § “TQgia magna eft mifericordia tua fuper caelos.)
. . .

im opere,hoceft,inpra&ice. Qgoniamnonfolum cor• oneftcreatura, quae non indigeat mifericordia dei.

-
de & ſenſu: ſed&inope Vniuerſi miſericordia dei
i £e paratus fum.Propterea ... .::: , , , Pfalmus :: : CVII. - * * : * : - - indigemus. Gabriel, Mi.
- - -

& ſecido dico. b Cata- a - Aratum cor;;eugigeus;aratum cor &aì, Seraphim, Cheru
bb & Pſallá í gloria mea.) b bim, poteftates, domina
Cantabo,hoceft, in corde . -Ameum: cantabo" & pfallam in glo tiones, funt quidem fari.
meo, & pfallä. Sicut pfal ria mea.“ Exurge pfalterium & citha ctae, ſed indigent miſeri
ίέίίύ 'ra : 'exurgam dilucuIo.Confitebor tibi in ęNô
pofitü eft,& fiuna chorda ' populis* âomine, & pfallam tibi in'natio detraho angelis, ſed crea
fuerit rupta , extermina £ nibus.* Quia magnâ eft fuper cælos mife torem praedico: Siquidem
tur pfàlterium : ita & in § ipfi angeli libenter áudiüt
a&ibus noftris , fi unum '; ricordia tua, & uſo; ad nubes"ueritas tua.
mandatúpretergresifue Exaltare fuper cælos deus,& fuper omnem : praedicari eorum creató
rem. Et aliter poffumus
rimus, pfalteriữ noftrum k terram gloria tua,* ut liberentur dile&i tui. dicere: Quoniam miferi
rumpitür.Ideo dixit:Can ' Saluü fäc dextera tua,& exaudi me : 'deus cordia tua de terra leuar
tabó& pfallam in gloria " locutus eft in fan&o fuo." Exaltabor & di adcarlos. h qf Et ufque
mea. Inalijs codicibus le - : “ uidam ad nubes ueritas tua.)Vbi
ituringloriatua Sedme - -
ſunt Iudei, ubi ſunt ſimi
體 eft fecundü Hebraicâ legere,ingloria mea.Quod les Iudaeorum: quifecundum literam tantum funtin
dicit,hoceft: Cantabo & pfàllam in gloria mea : Hoc telligentes? Quómodo ufque ad nubes eft ueritas dei*
die quodtibi pfallo,quodtibicanto:íion tibi gratiam Filiùs dei dicit: Ego fum üia, ueritas,& uita: & de- Ioan. 14.4
Р/al. 15.а facio, fedmihi. In alio enim pfalmo dicit: Quoniam fcendit interris, & cùm homnibus conuerfatus eft:Et Baruch. 3.4
bonorum meorum non eges. Qupd ergo facioy pro ufque ad nubes ueritas tua? Manifeflus eß
me facio.Quod ergo feruio tibi, gloria mea e(t. Ieiu infus, quòd de apoftolis loquitur & de fanétis, ut im- .,.-- '}**
nainus: Numquidaliquid deo donámus? Propeccatis brem fuüm non pluant fuper Iudaeos, fed fupergen- , . .: -> •*

noflris hoc fäcimus.Tacemus in facco. Qgid ex hoc tes, ficut fcriptüm eft : andabo nubibus mei$, ne Efa. y. b
- -

praeftamus domino? Hoc tantum illi praeftamus, ut pluant (uper Ifraclimbrems Iniftisergonubibus, uc4
faluemus animas noftras: Ipfe enim hoc defiderat. Si ritas dei eft.Si autem in i(tis nubibus ueritas deieft,
cutbonus & miferigorsmedicus:fi aliquem fanauerit, quomodo Montanus dicit , & 蠶
Ᏼ gaudet quidem & ipfe,& ille quifanatüs eft: ita & do Quod non eft retielatum apoftolis,nobis reuelatü eft? .
minus nofter. c •} Exurgepfàlterium &cithara) i, slT Exaltare fuper caelos deus.) Deus non exaltatur, .
O pfalteriü, ô cithara, faéta es , & creata es, utpfallas nififuper cælos: aon exaltatur fuper terram. Qgan- D
de5: exurge & pfàlle, quare iaces? O monache, 蠶 do terreni fumus, non exaltamus deum :Siautem de
ftas corpore , quare iacet anima tua, & non pfallis do terrenis fa&ifiierimus caelefbos, tunc exaltamus deum,
Hiere. 18.b mino? Maledictushomo qui facitopus dei negligen & dominus nofter quando erat in terra, non nos exal
ter.Sipfalterium es, ficitfiara es: quare furdus es,& tauit. Dicat aliquis: Temeraric loqueris. Siquidem
non glorificas deum? d •I Exurgám diluculo.) Deus ipfe dicit in euangelio:Quando exaktatus fuero, om- Ioan. 11.c -

inteiiebrisbenedici&laudarinon poteft: fed in luce niatraham ad mé.Vidc quid dicat, Quando exalta- ..::.:::.** ** - - -- -l.

benedicitur.Rem dico miram: Etfi noâe furgimus, tus fuero in cælis,tunc%mriia trahami ad me. Pius
deum inlucebenedicimus. Nunquàm Chriftiano nox ஆ
eftifte fenfus , fedego aliud intelligo : Quan
eft: femper Chriftiano fol iuftitiæ oritur. Et haecqui o exaltatus fiuero , quaddo: crucifixus fuero , tutic
dem fecundum Iudæos dicimus. Cæterum fecundum omnes traham ad me J. r,.,.«T Vt liberentur dile&i
altiorem fenfum, dominus eft qui canit: Paratum cor tui.) Omnira intelligentia. Propterea crucifigitur do
meum deys, paratum cor meum. Paratusfumhic:pa -minus & exaltatur, ut liberemitur dile&ieius. Vt libe
ratus fum in futuro.Saluo & in terris : (aluo & in cae
rentur, inquit, dile&itui. Exaltare fupercaelos deus.
lis, hoceft, &angelos faluo &homines. Exurge p(al Eaëtum eft quod petiuimus'. Ille exaltatus eft , &
terium & cithara.T.oquitur dominusfuocorpori:Pfal nosliberatifümus.£1. 1. • •II Deus locutus eft in {an
terium &cithara, quidefcendi(ti in infernum, & ia &to fuo.) Siue in, templo, fiue in ႏွစ္ဦးခ္ယုပ္အင္ fan
cuifti: exurge, & läuda dominum. Etuides quid di &torum , fiue in propheta. Auditur in Moyfe ::aut
<it: Nomipfe qui noüet citharam & pfalterium lau ditur in apoftolo. Etuerius dico : Locutus cft in fi•
dat, ſedipſa cithara & pſalterium , ipſa benedicunt lio fuo. Quid ergo locutus eft deus? Haec quae fe
-patré. Ille enim deus eft;& ab alijsbeiedicitur & lau quuntur. Tm j'Exaltabor & diuidam Sicinam.j
- latur. Corpus autem eius & homo quem fufcepit, ip Propterea, inquit, crucifigor, ut diuidam Sicimari.
:{elaudat dóminum. Vt autem fciatis quoniam pro Sicima interpretatur in nóftra lingua, humeri. Hu
pheta ex perſona domini loquitur, 8 non ex meme meri autem interpretantur, opera. Senfus ergo ifte
i tipfo hoć ಸಿಬಿ
uidete quid fequitur. eft. Proptereacrücifigor, ut operamea diuidam fan-'....*.*
• •■ Confitebor tibi in populis phine) Populos άismei§: Propterea çrucifigor, utjugum meum fuá
t

* autem hic intelligeíudaeos. I£. •I Etpfallam tibi in sue, & onus méum leue{imponam fuper ceruices ho
- marionibus.) De iiobis dicit. Iudaeos enim illos dicit, -minum. Feciftidominéqúod pollicitus es. Exaltatus, ºº
2
qui primiexIudaeis credidcrunt. Et uidete ordincm ; es, & diuifiſti Sicimam. :*:::::: - * - - -- -
- - - - - Q- 3 Et
 C O M M E N T. р н т в к о м у м и.
E a , «W Erconuallem taberriaculorum dimetiar) Vere ri fuper iuftos & peccatores, & phuit fuper peccatores.G
dominus & Saluator noßer in hanc conuallem lacry & iuftos? Quod dicit , hoc eft: Tradidi, inquit, pec
marum, in locum humilitatis noftrae fubintrauit, hoc catores diabolo, ut ab ipfo cruciati, conuertantur ad
eft, in iftum mundum: in quo quantumuisquiuisfam: me. Dicitur & in Hieremia: Quid uides tu Hieremia? Hiere.i.c
&tus fuerit , necdum cognofcit (ecundum quod opor Ollâ fucccnfam,inquit,Videte ergo quoniã in ifla oliâ
*-Cor. 13.c tet noſſe. Ex parte cnim - mittütur carnes. Hocfcri
cognpfcimus, & exparte * uidâ Sicimâ, &* conuallem tabernaculorú ptum eft in Ezechiel: Et Ezec. 24.a
P##"
eft Galaad, & M" "Äeria Meuseſ Galaad,&meus cf. Mä
meus eft "" "
ollam, ut molles fiant.Vt
Manaffes.) Gaudet dómi pafes: & Ephraim န္က ႏိုင္ဆိုႏိုင္ရ 蠶 pg dura conuertanturad deú,
- .
nus nofter'atque Salúô “ Iuda ' rex meus : M9ab* ie £s1Pergica* ut ex corde ]apideo fiat
habës plures diuitias. Ga- : In 'fdumæam extendam calci amentü meü : cor carneum. Et ubiprius
laad interpretatur, tranſ. g mihi alienigenae* amici facti funt.Quis de- nópoterat fcribi própter
migratio: Gaudet ergo $ ducet' me in ciuitat€ munitam: quiSdedu- duritiam:pGfteafçribatur
quando populus ex gén- i cerº me uſa; in Idumæam?* Noniietu deus Propter mollitie.Succen
tibus
eum.migrauit,
ManafTes&uenitad
interpre- 1k qui repulifti nos; & non exibis deus iniuir , dam, inquit, hanc ollam, -
3: - & excoquã carnes & oíla,
Лис. 15. с tatur, ex obliuionc. Vide
-

- η οι: tutibus ufaue dum amittant om

te igitur quid dicit : Filius c:: :.':* * * * : ; ; , " . . . . . . . nem humorem & illuuië.
ille quiaccepit fubftantiam, & comedit eam, & obh-. , Etuidetc poß ಗ್ದಣ್ಣ: Et difcant, inquit, quia
tus mei erat, nunc memoratt:s eft mei. Et dicitur Ma ego dominus : Magna mifcricordia,& magnum fa
nafies , hoceft , ex obliuione : quia non eft oblitus, fed cramentum. Mittuntur carnes in ollam, ut excoquan
remeauitadfuum. c • Et Ephraim fufceptio capitis tur, & difcant quia dominus eft.Multa funt quae di
mei) Ephraim interpretatur, frustifer. Ephraim, in cantur de Moab & olla, fed nunc longum eft. ---

quit, ſuſceptio ရွှံ့နှှံ့ mei.Sufceptionem pofuit nunc f •] In Idumæam extendam calciamcntum meum.)
: procQrona. Quod enim in capitëponitur, corona eft, Idumaea interpretatur, terrena & fanguinea. Miferi- ··. · · '' **
&infcripturisdiuerfis nominibusuocatur. In aliolo cors deus non folum cęleſtia uult poſsidere, fed & ter:
Pſal.90.a cohabct:Scuto circundabit teueritas eius. Et in alio reftria. g , •I Mihi alienigen£ amici fa&i funt.) De
Ibid. 1 oz. 4 Pfalmo: Qui coronat te in mifericordia & miferatio nobis dicit, qui exgentibus crcdidimus. h • • T Quis
* * *
* .. .
nibus.Sicut enim ibi pofuit fcutum pro corona, ita & dcducet me in ciuitatëmunitam?) Nemo domine.Tu
hicfufceptionem pofuit pro coronãVidete ergo quid es cnim qui dicis.Torcular calcaui folus, & de genti- Efa. 63.4
dicit: Faétus es Galaad, faâus es ManafTes,hoceft, bus uir non fuit mecum. Oinnes enim declinauêrunt, Pfal.13.4
migrafti addominum,& poft obliuionem remcaſti ad fimul inutiles faéli funt: non efl qui faciat bonum,non
F patrem tuum . Efto Ephraim, efto fru&ifer. Habcto eft ufque ad unum.Quis ergo dedúcet ne in ciuitatem {
operabona, & pofteà eris corona domini. d •T Iuda munitam?Nemo doinine.Siquidé & Petrus qui pro
rex ineus) Videte in quanta
- - - gloria
5 ef}, qui agitpaerii miferat pro te mori, poftea te hegauit. Quae နိူ iftaci- Н
tentiam.Iudas enim cönfeßiö interpretatur. -- uitas munita? Infernus, ubi includuntur impij: unde
e （ºï Moab lebcs （pei nie:ę.) Grände myfterium in cxire non licet. Et uere ex ifla ciuitate, nifi dominus
paucis uerbisagnofcitur.Rogo uos,diligeniter animad aigtoy non exijtalter.Etuere ciuitas munita eft illa. ;.;... :
uertite:Siquidem & mihi qüil;quor,& uobis qui au Moyfcs dc ifta ciuitate exire non potuit. Iacob fimili
ditis, prodeſt Moab interpreta ur, ex patre. Ab, di ter intrauit in hanc ciuitatem, & non eft reuerfus. De
JDe1tt. 33» 4 citur pater: Mo, ex. Quis eft ifte ex pâtre? Quiper nique dicit ad filios fuos: Lugens defcendam ad infe- cem.37£
«lidit patrem fuum, qui reliquit fuum patrem: qui non ros.Adinferos autem defcendit: quia nccdum erat pa
remcauit ad patrem propriüm : ncc eft dignus uocari .radifusâ latrone apertus. Munita eft ifta ciuitas ad
NAamaffcs. Quis eft ifte Moab : Inimicus domini, de egrediendum: aperta eſtautem ad introeundum.
cuius genere ufque ad quartam generationcm & deci i ºſ Quis deducet me ufque in Idumæam?) Vbi lo
mam, & ufquc in fæculum non intrabit in eccleſiam do cus eft poenarum & fanguinis. Idumaea cnim interpre
mini.Qgis cft ifte Moab 3 Qui ex immunda commix statur, fanguinea. Locus occifionis animarurp,ubi mul
Gen. 19, e tione nafcitur in fpelunca tenebrofa. Ex Lot enim & tae interficiuntur animae. Nemo enim uiétor defcendit
filiabus illius nati funt duo: Moab,& Aman,& Moab .in infernum, nifitufolus dominc. x • I Deus qui re
maior eft fikius.Videte crgo quomodo inlitera myfle puliflinos) Nõ dixitiquirepellisnos, fedquialiquan-",
rium abfconditur.In tenêbri$, in fpelunca: non inſo do repuliftinos. 1. •II Et non exibis deus in uirtutibus
le* non in lucc. Moab ergo diabolùs interpretatur,qui noftris?) Haec interrogatiue legenda fùnt.Et non exibis
• 9blitus cft patris fui, Deiiique & Abeffalón, quipér «deus in uirtutibus nóflris? Qui pafTus es pro nobis,
fccutu$ cft patrem fuum, & ipfe interpretatur diábo quare nõ adiuuas nos: fedpateris conculcarinos à dia
Jus; Ifte ergo Moab, quomioâoiebes fjei dominie(&* bolo crudclifsimo?. Et non exibis deus:in uirtutibus
Lebss interpretatur, 6iia. Quomodo δlla fpei domniiii noftris. Videte quid dicat: Non dixit : non exifti,
<ft? Ergo nëcredibile eft, ut Moab qui intcrpretatur ſed; non exibis 蠶 in uirtutibus noftris. Hoc uult
diabolus, lebesfpei dominifit? Quorûodo fpes domi dicere: Quando laboramus, tunc adiuuat nos deus.
1. Tim...a nieft? Dicat Apoftolus:Qjos tradidi fatafiae, ut di Non eft enim uolentis neque currentis, fed miferen- Rorn. v. £
{cant non blafphemarc. Diabolus quafi quaeftionarius ;tis eft dei.Videte quid dicãt: Non ait: non eft iaccn
domini eft.Qjinô recte ambuläräd deüm,traduntur tis neque dormieritis, fed miferentis cft dei. Sed uide
.diabolo.Qgare? Vt pereantina ternü.Et ubi clemëtia .quid dicit:Non eftuolentis neque currentis, fèd mife
AMatth. $.g dci:ubimifericors
- rº
pateraubi cftquifacit fol£fuum ori : rentis dei.Sinon crgo winx&aurai y

.** { …”
- ԳԱՏ
 1 N PsA LMvM cviri o 187

* *** A deus nobis nihil proderit. Noftrum eft uelle & curre tacet. g : MIQuia os peccatoris, & os dolof fuperC
- rc,& poftea deus miferetur. Athleta cnim dormi meapertum eft) Videamus quomodo os Iudae pro- .: : .***
ens perditui&toriam. a AT Da nobis auxilium de tri ditoris apertum eft in dominuin. Verit ad dominim,
bulátione.) Non dixit: da nobis auxilium de delitijs, ut cum tradat, & dicit: Rabbi, hoc eft. magifter. Fcce Mar.14.e
Pfal, 119.4 fed detribulatione,ficut alius pfalmus dicit. Ad domi ospcccatoris & os dolofi. Ego eurh mea clémentia uo º

- num cum tribularer cla- - --

1o faluare, & ofculum illi ` ``
maui,S. exaudiuitme.
- - - - -- * * tutibus noftris?* Da nobis auxilium de tri porrigo, &uolo uincere
Non dixit: cum effem in b bulatione : ° quia uana falus hominis. In malitiâ eius, & ille perma
delitiis clamaui, aut dor • net ad malefaci&dú, ut me -
-
-
--

miens clamaui.Vis exau * deo faciemus uirtutem , & ipfe ad nihilum tradat. Specialiter intelli
dirià dño? Eto in tribula * deducetinimicos noftros, T. ; -

gitur de Iuda: generaliter

tione:clama,& exaudieris. *f y= In finem
Euspfalmus Dauid.ne .tacueris:
laudemmeã . , , CVIII.
quia
º
autē de Iudæis, in eo tem
Siquis ergonö eftin tribu
latione, auxiliũ dñi inuo- 8
care n6poteft. b 4 Qgia, h
Ꭰ pore quo dicebant: Cruci Ioan.19.c
osº peccatoris & os doloſi ſuper fige crucifige.Tale os pec
^ me apertum eft. 'Loquuti funt ad catoris in dfim apertû eft.
hiere.*z.a üana falus hominis) Ma ' uerfum me lingua dolofa ,'& fermonibus Vt auté uideatis quëd de
ledictus homo qui ſpem omnibus Iudæis dixit, ex
habet in homine. Non લી k odii circundefunt me, * & expugnauerunt confequentibus cognofce
nece(fe hoc interpretari. me gratis. Pro eo ut me diligerent, de tis. Qjid enim dicit? ' -i
Hæc fentëtia omiiibuspa- " trahebant mihi * ego autem orabam. " Et h qi Loquutifuntaduer
tet. Aliquis ſperauitin im : pofuerunt aduerfum me mala pro bonis : fum me lingua dolofà.).
tuit inim
perato$ $eruitjggjg '& odium" pro dile&ione mea. * Conßi Fgo p ipſis crucifigebar,
- cipe, in patre, aut matre, o -
tu C & illiimfultabant mihi.. -
uél in aliquo negotio:fubi t - • ‫ ﻭر‬، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ، ‫و‬... . : , Vulnera mea medicina eo §.*.... v
tofubtraàus eft fpiritus eius in quem ille fperauit, & rum erant,&uidebar illis in derifum. i • T Et fermo
euanuit (àlus eius. Non dixit: uäna falus höninis, fed nibus odij circumdederunt me.) Non ut crcdant, fed ut ,.: .:.„s
fàlus eius quifperat in homine. • c - •J In deo facie- expugnent. x • f Et expugnauerunt me gratis.) Du
mus uirtutem.) Non habeamus fpem, nifi in domino! pliciter intelligitur gratis,hoc eft,fine caufa. Nec enim
tantum: Non dicamus:fi illud mihi eueniat aut illud, peccaueram,& nofiihcrebar ut debcHarent me. Quae º
unde habeo uiuere? Refpondeo tibi quodmaius eft. autem digna caufa erat, ut expugharent me? Quia fa
- Si perfecutio fiat, unde habes uiueré? Semper Chri naueram ægrotos corum: quia mortuos refufcitauerá:
ftiàno perfecutio eftyfemper nuditas propofita eft.. ,• quiaaliafigna feceram.Videte ergo quoniam gratis D
P Nemo ergo debet de uita ifta defperare, ncmo timeat, expugnaucrunt euin.Etaliter intelligitur.Voluerunt
nemo debet dicere:Si fenuero, ufide habeo uiuere? fi extinguere & delere nomen meum,& tamen'non po- t
infirmus fa&us fuero, unde uiuo? Chriftum habes,& tuerunt. Quando aliquis aliquem perfequitur, & nihil
times? Siuolatilia calipaſcit, dubitas quòd poſsitte pa proficit &non implet deſiderium ſuum, gratis perſe
fcere: Diabolus pafcit fuos homines,& Chriftus nun quitur. 1 . • T Pro eourme diligerent, detrahebart
pafcetfuosferüós?Diabolus facit iudices huius mun mihi: ego auté orabam.) Probeneficiis,quae eis contu
di diuites, & Chriſtus non poteſtfacereutnon mendi leram, ipfi côtumelias mihi fàciebant. Ego auté quid
ces? Diabolus dat aurum,& gemmas : & Chriflus pa faciebam? Orabam. Haec funt arma dfii;haec fint & nb
nem non poteft dare? Nos omnem fölicitudiiiempro ftra arma, oratio. Si quando ergo nos pcrfequitur ali
iiciamus decordibus noftris, & dicamus:In deo fàcic quis, & odit nos, dicámus: Pro eo utmie diligerent,de
* -** ***** mus uirtuteim/Ipfeerit uirtus noftra: ipfe panis nofter. trahebant mihi. Ego autem quid faciebam ? Orabámi:
ipfe eritreâor hofter. d •I Et ipfeadnihilum de Vt eos uincerem? Abfit.Doiiiinus h6 orabarut uince
ucet inimicos fioftros.) Ipfe nos coronat, ipfe pugnat ret.Sedquid dixit: Ego autem orabá.Quid dicebam?
nobifcum : magis autcm ipfe uincct in nobis វ្នំ Pater, ignofcc eis: qüod enim faciunt, nefciunt. . vt Luc. 23. c
* + * *c enim dicimus? Ivdeo facieinus uirtuté.Quando enim m ‘j ತ್ಗ aduerſummemala probohis.) In
_ fortesfuerimus, ipfe adnihilum deducet inimicosn6> crucepofitus, rogabam procracifigentibus nie;&tilli
s.: -*-***' ßros. Non dixir; ႏို့aut occidet; fèd,adnihilum diccbant Vah quifolui$ templumi;& in tribus diebus Matt. 27. c
deducet. Ideo eo$aάnihilum deducet, ut fi uoluerint illudreedificas Saluatemetipſum. Si diligitte pater, et Mar.15 e
fbrtes eos faciat,& glorificet eos: Benedicamus ergo ueniat nunc,&liberet te: Egó pro ipfis ex mortuis re
deum: cui ſit gloria in faccula ſaeculorum, Amen furrexi;&illidièuat: Diſcipui illiusueuerunt noćte, Matt. 28.c
ſt ** 'In fineiis pfàlmusDauid.) Quod dicit, in finem: ' &furatiſanteum. ºn ºf Etodium pro dileåiotie
intelligamus non depreſenti dici fedde futuro. Siau mea) Confidera ò Chriſtiane: confidera ò monache,fi
*téin défuturb dicitufy prophetia de Chrifto eft.i. r, dominus perfecutorem fuum & proditoréim ofculo fu Luc.2*• c
:Pf\\mus , ．.． rG VIⓥ[f.f，ⓤ;:： :： :
-º-, * > . * 1 fcepit, &pro crucifigentibus éá oratinos profratribus Ibid. 23, e
-,- Eustafidem meam metacueris.) Hoceft, fudas noflrisquidfacere dèbemus: * o^ • T Conftituefuper
D inctradìdit, Iudæi perfecutifuat, & crucifixe
-*~" runt;&butaueruntmeinfinemperdere Tuau
eum peccatoré.) Quoniam rogaui pro ipfis in cruce,&
<uideruntuulnera mea: Dedicis locum pænitentiæ, &
-kém deuslaüdemrneannetatueris. Vniuerſacccleſia >non agunt pænitentiam, &me nolunt habere regem,
per ſingulos dieslaudat dominumi, & completa eſtora -habeant regem diabolum: nolunt habere regem Kc
{iibdótìini dicemiis: Deuskaudem meam de tacueris? ifum,habeant regem Barrabbam, qui inrerpretatur,
*Vide cuiusdigiiitatis fu* facerdotes:Sacerdotes:16 -filius patris , hóc eft , diaboli . Barrabbas ifte:quis
.rur& £àcprdxibusgicus laudem filijfuipon :fiuita Seditiofus & latro, Ex ucrc Barrabbam habent
;x.ſ!
regem,
 188 C O M M E N T. D. H. l E R O N Y M. I.
E regem , & ufque in hodiernum diem feditiofum &la ei multiplicatæ funt. d T Et epifcopatü eius accipi. •4tf.i. d
Joan. 18g trónem, qui occidit ipfos Iudæos. Barrabbas latro, at alter.) Hoc & in A&ibus apoftolorümanifeftius in G
qui fanguine delectatur, autequàm dominus crucifi terpretatü eft. Non folü autéin illo tempore de Iuda
* „:.;..... geretur: antcquàm eum crucifigerent Iudaei , inclufus diétü eft: fed ufq;hodie dicitur,& ufq; in diem iudicij.
erat. Negauerunt dominum, & Barrabbas dimiffus Si ipfe Iudasapóftolatü perdidit, cuftodiât fe facerdo
eft. Ex eo enim tempore tes & epifcopi, ut non &
Barrabbas coepitin eos ha tue fuper eum peccatorem, & diabohus ßer * ipfi fuiífacerdotiü perdât.
bere poteftateim: & ille de a à dextris eius.*Cum iudicatur, exeat con Siapoſtolus cecidit, faci
Дис. і 1, с. mon qui eieétus fuerat de b lius monachus poteft cads
homine, & de illa gehera demnatus:* & oratio eius fiat in peccatum. re. Virtus nonperit, licet
tione, & perambulabat in * Fiant dies eius pauci , & epifcopatum eius ' homo cadat &pereat.Ta
-

deferto, & locum inùenire d accipia?" alter. Fiant filii eius*or hani, & men dñs denarios fuoş
,…:', nOn
poterat adduxitfecü , uxor eius uidua. 'Nutantes tram、ﾘferantir
filii
dat fub foenore. Si ille nõ
duplicauerit,accipitur pe
alios feptem dæmones pe , , , ,

iores fe, &intrauit in fy -_ ... .*,.. * I. cunia eius, & dabitur h3>
nagogam: & fačta funt nouifßima hominis illius peio ..benti. Pecunia domini qtiofa e(Ie nópoteft. e M Fíåt. *** *...* . . .
ra prioribus. Deniquc & fyiiagoga Iudaeorum ante filij eius ಗ್ಲಿ
uxor eius uidua.)Videte quia fa-;
露 crucifigeret dóminum, erat quidcm pc£catrix, ' cramenta funt quae dicuntur: Filios Iudae quosputas?
èd unum tantum habebat dæmonciii : Criicifixit do ' Iudæos: Et Iudái dicuntur non ab illo Iudàfànëîo,fcd
minum, & oétofimutin cam daemoties ingrefsifunt. ab ifto proditore. Ex illo fan&o nosfumus Iudæi fpi¬
Impletum eft ergo quod dixit : Conftituefuper eum .rituales; ex illo autein proditore,ifti funt Iudæi carna
»eccatorem, & άiabolus ftet à dextris eius.Quoniam, les , Deniqi duo ſuntapoſtoli, qui uocantur Iuda uo
à dextris eius ftetit, propterea fynagoga ficcam habe cabulo.Vhdecimus apoftolus éft, qui dicitur Iudas,
IMt.6. b bat manum dexteram, 體 fcriptum eft in euangelio Iacobi. Duodecimus autem eft, & nouißimus: quiuo,
Nos autem oremus,ut dominusftetà dextris noftris: catur Iudas Ifcariotes. Ex illo ergo Iuda Iacobi, nos di
Zach. 3.4 diabolus autemàfiniftris.Scriptum eft in Zacharia: Et cimur Iudaei (pirituales: exifto àutem Ifcariote,illi di
oftendit mihi dominus Iefumfacerdotem magnü,ftan cuntur Iudaei carnales. Ille Iudas pater nofter, dicitur
tem coram angelo domini:& fatà ftabatà dextris eius, Iacobi, hoc eft, Iudas filius fupplántatoris. Nos enim,
ut pugnaret cùm eo: Si ergo à dextris diabolus ftat, fupplantauimuspopulum Iudæorŭ, & accepimus pri
quomodo nunc de Iuda dicit: & diabolus ftet à dex mitiua illorum. Illi âutem ex Ifcariote dicuntur: quod
tris eius? Sed uidete quid dicit: Stabat diabolusà dex dubium efl, an patré fignificet, an uillam eius. Cætcrü H
; tris Iefu, ut aduerfaretur ei, hoceft, dexterae eius ad quoinodocunq; interpretatus fueris, merces interprc
uerfariuolebat. Hic autem non dicit, quia pugnare tatur & pretium.Igitur Iudas quiproditurus erat diìmx g
uult:fed quia iam uicerat Iudam. Diabolus ibi contra & pretium accepturus, de pretio fiomen accepit.Licet
dexteram defiderat pugnare: hic autem dorninatus eft reddideritpretium facerdótibus Iudaeorü:fed tamë illi
dexterae Judæ.Sed & hoc confiderandum.In illo tem condemnant eum, quoniam nolüt recipere pretiü fan
pore ftabatà dextris domini, ut aduerfaretur ei, quâ guinis.V1dete diffehfioncm pharifaeorum, & infclici
doIefus habebat ueftimenta fordida.Sic enim & ibi tatem Iudae,Sibene emiftis [anguinem Hefu, quare nő
fcriptum eft: Et Iefus habebat ueftimentafordida. recepiftis pecuniam ue[bram?Siauté nón uultis recipé
Quámdiu habet dominus Iefus ueftimeata fordidas re, quoniã pretiü fanguinis eß:oftenditis uofmetipfos
tamdiu ftat diabolus à dextris eius. quàmdiu portat iniufte & iniq;cffudifTe fànguinë.Seduide quid faciüt;
鬣獸 noftra: in peccatis noftris adüerfatur illi dia Ipfam, inquit, pecuniam fiömirtütiatorbonam , fcd
bolus. Quando autem dicitur inZacharia: Tollite ue emunt ex ipfa agrum: & appellant & Acheldemach, Matt. •7. a
{timenta eius fordida, & induite eum mutatoriis: con quod interpretatur, pretiuin fanguinis * Qgare illum
itinuo dicit Iefus ad diabolum : Increpet dominus in te Emüt?In fepulturamperegrinoriión. Nosbeatiquibus
‫ د‬.٤ ‫ د د ه‬،‫ته‬
fatanas: increpet te qui elegit Hierufalem; Hocto *de pretio fanguinis domini ager emitur. Etuxor eius
tum ideo dixiinus: quia fcriptum eft:Et diabolus ftet uidua. Synagoga,quae prima faóta eft uxor dei, de qua Deut. s4- 4
à dextris eius. . a , qfCum iudicatur, exeat condem dixit: Etdedit illi libeilum repudiii.Et iterutm:. R«* _.
* * * ***, natus.). Non ueniat in iudicium, fed in condemna cepi earh, & dixiiHi: Conuertere ad mc. Illa erg® Hiere. 3*
s.**.***«, sv tionem. Vbi enim iudicium eft; ibi condemnatiö:ubi fynagoga repudium accepitå Saluatore;& fačta ett
-autem condemnatio, iam manifefla eft fententia. uxor Iudae proditoris. Denique quid fecit? Non a&
- - -
* -- - - - ?
as, b *T Et oratio eius fiat in peccataih.) Paeiiitentia cepit dotem, fed dotemmarito fuo dedit. Iterum at
'Iudae, peius peccatum fa&una eft, Quomodo peius tem illemiferrimus Iudas,quiprodidit dominum, non
:peccatum faétum elt paenitentiâ Iudae? Iuit,&fufpé uult accipere malam dotem: fed redditrneretriciuxo
• . :.* 5 , dioperiit. Et quiproditor domibi faétus eß, hic & in ri malami dotem, quam accepitabila;. Et quid dicit?
:: …º teremptor fui extitit. Pro clementia dominihoc dico: Diſplicuiſti priori tuo marito, repudiauit te & pro
7
體
magis ex hgc offendit domihun, quia {e{ufpen iecit: & dedit tibilibellum repudij r. £go nóloycha
> dit, quàm quod dominüprodidit,®portebat orationé bere in uxórem. Dedifti mihi pretiwî, & dc£epifti
xipfius effeinprnitentiā,&uera eitin peccatā. Vides me. Et quaerinterfecifti dominum deam tuurn-, fm
, hæreticüoranté, uides Iudaeü, uides Mìanichaeü:licct terficies.& me. Non poffum enim in fcriptura ia
- ieiunent, licet orét;tamé oratioipfòrüuertitur in pe& uenire, quòd Iudas habüerit aut uxórem,aut filiés.. ;
:catü. c. •J Fiant dies eius pauci.) Dics ciuspaiicifaài £:«I Nutántes transferantur filij eius,& mendicent)
z funt: noctes uero treuerunt. Réceptus esteminin di Diligehter confiderate :fiquidem diffigilia £unt quæ
: midiò dieiüfuorü.Salabrip{arcccfsitj&:cdcc£cacbrc £equuntur. Ex illo tempore ex quâ dominus ?
-í- - C»
-
- XU15
 I N P S A L M. V. M . - -
--

v | CVIII., 189
łl,l Afixus ef&&xtunc fempcr mouentur Iudaei, nonftant :quadragintaduos annos dedit eis adpaenitentiam.,, C .
άm4**. in fuo loco. Deniqueâicitur &deCain. Et exijt, in 6 fimplicitcr dico : Propterea interfecit eos poß
quit, Cainàfacie dei, & habitauit in terra Nod. Nod င္ဆိုႏိုင္တူ annos: quia exillis qui crucifixerunt;
autem interpretatur commotio. Quia egreffusfuerat lominum, nemo remanferat ex eis.Tudas maledici
à facie deiiGaint recte non ſtetit, ſed habitauit in ter tur, ut in IudaIudaeimalcdicantur. :
raNod, hoc eſts in com- - ヘ g., ºf Inmemoriš redeat;
-

醬
motione. filii eius,&mendicent: &eiisiantur de ha * iniquitas Patrii eius in con,
, ſpeċtu dāi), Peccauerunt :
ś Biagis§Hಳ್ಲGELOಂ.
"N" "nem íubftantiam eius» & diripiant alieni in deſerto, dimiſiſti eis
- -- - С -- - С - - -
Nunc reputat illis quod,
ïÉÉÉÉÉÉä.° labores eius.* Nonfit illi,adiut9r: nec fit ! tunc peccauerunt : quor · ·
intoto orbe diuifiſunt # qui mifereatur gupillis eius. Fiât nati eius, niám dominum crucifixe ,
Mendiciatemhiºdici di ininteritum in generatione una deleatur runt,Siuealiter interprete ;
mur: Et reputat illis crude,
ម៉្យាង្គៈ ; litaten homicidiorum eo:
ཧྥuས། httau,P:ཧྲཱིཿhra:ཟླ་ ' tas patrum eius in confpe&u domini, *&. rum, & mihileis dimittit.;
ÉÉÉÉÉ
habent facerdotium, non pecçatum matris eius nön deleatur. Fiant,
- - - a 1 - f.: MI Et peccatum matris.
íáíôáôïíïäï. contra dominum femper,&cdifpereat deter eius non deleatur.) Qgae:
remendicifadi funt, fra meifioriagqrum, ŝpro eo quòd non eſt i ef} mater Iudæ?. Hierufa; ,
a. MI Scrutetur fœnera- " recordatus facere mifericordiâ." Et perfe- lem, quæ in fanguine gau,
£grqgnífubflantiâ eiu$) , cutus eft hominem inopem & mendicü, & det: quæ occidit prophe-:
P# * compunctum'corde mortificare.Et dile- ºs #iºmdom#ſu#:
j*j$*#£#£ §•; júíôáíåíònéí,&
alijs.Ille autem quidfecit? Üêïíôïéïéíóúiííe
di&ioné,& elongabitur ab eö: Et ihdui : £, *I P;? £$*n???
eft recordatus facere mife,
նջ.4 Non ligauit in ſudario, St. neqict!9r e onga tur ೩ುಲಿ: ºººººº ricordiam) Videtis quá
º non infoditterrae, 8 ne ...maledičtionė figutueftimentum, & intrauit, ííôïëïãåäïêïvï•
******gligés füit: fedübi hábuit , ficut aqua in interiora eius:& ficut oleù in eum cum miniftris uenich.
talentum & ; offibus eius. Fiat;ei ficut ueßimentum quo ! ಧಿಸಿ: ಣ್ಣucnientē,
mini, acgePi££retiumafatri operitur;&:ficut zona qua fémper precifigi. * £ufafuffibu$, $Porrigit;
dit domimum ſuum, Pro- " ៤ពំ um, & | 畿 uumturmalá ad- , prodendum, & dominus;
- ptereatibi dicot;Domine „apu ! đọm լոսո, • ?: *. oq unturm a :7i, i,ofculum dat: ut qui magi- D
‫"ﮑتی‬

*** ■ &igeabiiiofjìspecu- juerfus animamm£4). Et tu domine domi- Åýóntimû, uelę,

niæ tuæ.-b MT Et diripiát, ne fac, mecum propter nomen tuum: quia, I mftiauiaceretur. h M Et,
i alieni labores eius) Foepe k fuauis e(t mifericordia tua.* Libera me,qa perfequutus eft hominem,
ratlli: dominus, manife- 'egenus& pauper fum ego 1.8.''cor meum. inopy & médicum) Գլյia. Cor. 8.
fle exigit, & quid faâum conturbatum eft intra iiie. Sicut umbra &ti ;;cü eßet diucs,propter nos,
º
res eius.Siue de omnibus ធាតុំ
, ខ្លº
“...! jewiß dicit & m£dicum,,
Iudzis generaliter. intel- , , . . . . . ;;.,.; ; ;. .;.', . - Sut , & quis in diuitiis fuis glo-;
ligimus:quiauaftati funtàRomanis. Siue fpecialiter, riatur? Habetis confolationem pauperes, & dominus:
quòdà dæmonibus direptus eft;Iudas, & ipfe popu- , uobifcum pauper eft. i 4| Etgópunétum corde mor-;
lùs. c . MI Nodfit illi adiutor: nec fit qui mi(erea- tificare)Qgid efl, quod dixit, compunäücorde mor, , . , .*;
tur pupillis eius.) Inillo tempore non habuit populus tificare?Quod in cuangelio dixit;Triftis cft anima mca, Matt.26. d
Iudaeorum adiutorem. Refpondete mihiò Iúdæi. ufque ad mortem, Et iterum quando dixit; Pater, fi.
' ' . ',' Fuiílis in Babylonia, habuiftis ibi prophetas, Daniel, ម៉្លេះ
me calixifte.Aliter: Hoc dole-,
4. Ezechiel, &reuera idololatraeeratis. Septuagintaan at mihi, & contrißabar properfequeotibus me;quia.
nis fuiftis in captiuitate , &po(tea uenißis in propria. nolebantpænitentiam agere. Ego ingruce pendebam: «
Ecce nunc quadrihgentiatini{unt, quare non;eftmif & fanguine mco lauabam fordes eorum, &:ipfinole-,
fusaduosprophetâ?Ia illo tempore idola colebatis, , bant agere paenitentiam. : Hæc grant, lacrymae, haec,
& miferebaturueftridcus.Nunc autem non colitis idoi compun&io: quoniamperfequentes me non potuifal-,
la, qüare dereliquit uos dominus? Ecce quadraginta uare. x EsT Libera me: quia egenus.&pauper fum.
anriifünt. Sed tunc dereliquftis dominum & idola., ego.) Dominus fe pauperem dicit, utpauperes confo+, -
-- * } ... "
colebatis: nuncaäter domihum crucifixißis,& inter-. laretur.Cumhominibus paup£r£&£u$ eft, ut faltem,
feciftis:& ideonori:crit uobis adiutor. v, .', . ºn
nemopauperem defpiceret; I, 1 : AT Et corfmgum cöri
d.-;•IE In generatione una deleatur nonié eius) O pro turbatum eft intra mie.)Videte quid dicat: Et cor meâ. ra -

phetia, ö facramentum prophetiae In generatione una conturbatum eft intra me. Ipfùiì ef&quodalibi dicit: ; ,, . .
deleatur nomen eius. Poft paßionem domini, quadra Turbatus fum, & non fum UUTUS.
hominiseft:uincere autemt
god turbor, Pſal,76.4
intaduoannitranfierunt,&populus ille deletus eft. ationem Skiram, hoc "
iquidem perfeéìaaetas, qüadragefimo anno uenit. , magnæ uirtutiseft. Propterea dicit & propheta: Ira- Pßl..,.«.,
Poftpafsiónem ergo dorfiimi» quadragefimo fecun fcimini, & nolite peccare. Irafci, hominum eft : non,
dodano deletaieft Hierofolyma. Videte ergo quo remanereinira, Chriſtianielt, m, ºfExcuſſus fum,
niam in generatiohé úna deletum eft.nomen eius, : ficut locuftae.) Ego quidem ueneram»:ut protegerem.
Scd &inhocclcmcntiacftdomini. Crucifixeruntcüs populum nóui, & dixi: Hicrufàlem.?Hicrìlem, Matt. *y4
- ~riºi, quae
 நீக் со м м в м т. D. : H E E R 6 N'Y M. H.
esf*TSalúum
£ qute occiáis prophétas; & lapidas eos qui ad tetiiißi Dicit ihegie fecuhdura mifericordiamtuami) G
& in euaiigeho: Poteftatem habeó pomendi ani
t: quotiens uolui congregare filios tuos, fictit gal loas & ‫ه‬d‫ه‬
huacongregatpullosſuosſäbalasſias. Egoueneran mam meań, &#erurn refumendi cam, Eriterum: Ne
ntgallina adprotegendum eos: illi auteriiiiiiinicißi motolliteam à mé? Et quomodo nifericordiam.
ma mente fufceperunt ine. Ego ueneram ut mater ,& rit?Ipſemiſericördiampetit;&ipſetribnit. Ipſeut
ili duafi homicidam futi mo rogat,& ut deus tri*
£ae fitcrfeseruit. £x£u£ * cut loçufta.*iGènüa : mea infirmata ſunt à • buit.
-

manus
f •] Etfciant quia
tua hæc, & tudo•
füs fuiii. Quid eft hoc at b ieiunio,& cafo* mea imimutata eft propter
Perſecuti ſunt me, proie-: c … minefecifticâ.) Qgid eft,
cłrüdtime. Perſecutifunt oleum. “Et ege faċtus fum opprobrium il - ಸಿ.husdicit} Etfciant quia
mede Nazareth, Veni in lis : "uiderutit me,& móuerunt capita fua.l tua haec,& tu domi:
Capharnaum , erfecütii * Adiuüa ine domine deus meüs:* faluù me nc fecifti eam? Intelligant
fantme. SéÑ ' fac pròptér fiiifericordiam tuara. ! Et fèient Iudaei quoniá ipfifiäprae
iui in Beth ſaidan, & indet
quiå thårfüseüå hæe, & tu domine fecißi ' ualuerunt inmc:fed niea
:-es, ...: , & tua uoluntas fasta eftur
me perfecuti (ùnt : Venif g eám. i$ Malédi&eatifti, & tu benedices: qui patiar, & ego uolui patir:
in Hieruſalem, no!ebam (h
"; " infarăunt in me,confundantur:feruusauté
5. ！ Il · … - .
recedere à populo ine8,& * i infar un: -
: - ‫حتف ص‬- - - - - ‫عمه‬
i ، ‫ کہ = * ﭧی ی‬---- ‫مه ے‬ terea dico ſecundum
ifderhe #funt,&e. tuus ทั้ptabitutzºduantu, * qui detrahunt 蠶 homoſum:deus me
fic mehâbebaiìt quafilö- k phihi pudorcs & “operiahturficut diploi- usutfacerem uoluntatem
cuftas.Et quid fècû Ératusl - •*** ** .i.;.'.o-. . . . ::….* * * '° de tuam,uolui: &tua uolütas
fam,defendimenetipfùmi : .…..…* * * * * * ***• o •! *** - : , erat & mea ut patiar, non*
nialedixi eos, & dereliqui illos? Neciinumhorum fe- illorum.Ergo non infidiae &fortitudofccit:fedego&
ci ſedeuidfeci Oraui pro ipſis, a T Gennanca 蠶盟 cnim percußifti paßörem:
iafirináta funtà ieiunio.) Habêto confolationcmö ino. tuiiiii, & oues difperfæ funt.Hocfcriptü eftimZacha-;
mache, ieiunando: fiqüidem & dominüs hòc fecit. ' riae Percutiam paftorem, & difpergentur oues.Quod.}.και αξε
Ego dico quòd វ៉ែ
ieiunat monächus, förtiör fit utpåtiar, mea uoluntas fuit&rua Qgodtu uoluiti, ::::::::
ieiunio. Et quâdò infirmátur génua cius ieiunio, tunc & egouolui Oportebaruenire ſcandalum ſedua per Matt. 18.4
maxime roöoratur. b • T 部 caro méa immutataleft: -quém ueüit. gg 2* E Maledicent illi& tubenedices.}1
propter bleum.) Rem uideor difficilem dicere, &fecü ; Wfquc hodichoc fit: Illi maledicunt in *ynagoga, &t
• • • • F áurii literam interpretor, ut aedificcm audientes: Acdi dorfiinusbencdicit in ccclcfia. h ' MT
* ' ficat enim me litera.Bonüeft ieiunare, bonü eft fiuger* innae, confundantur:fcryus autem tuus laetabitur.5 : •
-
3ས། །irgའི་ -
º

#delitias. Antequàmụcniã adfpiritualẽ intelligentram, Illi infurgunt in me, ego autem feruustuus lætabor.
miroriniiiera'quòd diéïôéìïëïãäåéíógę Cybare aüterfi fèruus tuiis? Quoniam quicum in forma, Ph. 1.4
à cæteris defiderijs. Hoc totü dixi, quia dixit: Et car6 dei elfet,fibn rapinain arbitratus eft efTe*fe æqualem*
mea immutata eft propter olcü. Hâc ahter ihterpreta ; deo: fed exinàfiiuit femetipfum, formam ferüiacci-;
-* .**.* tusfum. Caeterum quód dicit, hoc efk ©icum $imago , piens. i qIInduätur qui detrahüt mihipudore)Val-H
claritatis eft:oleum qüafiefca cftluminis. Ita igitur &. áenobisprodcftintelligere quod dicimüs. Clementia
Iudæi acceperuntà mc oleum: acceperüt uitam, acce iin hocapParct, in dicédo induantur.Non dicit, pe-•
perunt lumen. exitimet, quðdoleń dicat pró reát: nö dicit, deleantur in aeternü.Sed quod dicit? 蕊
ಘೀ
inifericordia: in Hebraeofignificat intelligibile oleùm. fundátur, hoc eft, intelligát erroré fuü & cófundantur:!
Immutatus eft, non in gaudium, fed intriítitiam: nö ut & deficiatin p㎜ittaⓛ induitur pudore,prope eft!
pulchrioriiiueniat,fedütfœâior appareat. Propterea; faluti.Si quis enim uere confunditur;incipit paenitere.
rfa. *3. a Hicit: Vidimus eum, & non habebat pulchritúdiucm. Cõfiderateò monachi: fi aliquãdo habueritis aliqd cő
* * * *.** Quare? Quia caroipfius iinmutata eß propter oleum. tra fratrčueftrú, femper proipförogate debetis `dñm.;
Non habebat delitias corporis, fed deifpiritus, Et nos, Dñs crucifigitur, & p crucifigētibus rogat.Vos autếfi
ergo quahdo ieiuhamus, quando facies hoftrae pallidae, audieritisuërbimaſů, netenčatis irãSŠinõoccidatfu Epheſ 5 f
fùfit: quando feedi uidetnur, cognofcamus fofmet per iracurídiáuetrá. x Et operianificut diploide con
ip(os túnc pulchrióres apparere Chriflo.Tales diligit: fufione fua) Diplois,genus eftpalii. Deniq; & in He
rriilites Chriftu$, qui ieiuiiiis uacent. i Afinoria no(fta briaco hyè hiaitdiöitur. Diploisideo, quia duplex
&efta, ieiütiiiiimêå:Qgare? Qgia in ieiuniouiäoria ; eft palliü.Pröpterea ego dico tibi diie:Inimicimeifunt*
1. Cor. 4. b non
t cft,&ininſaturitate,
üiάoriâ, ſed
triui*phus. Denique
in infimitate Quan Iudaei perfecüti funtme,crucifixerüt me, fecerüt mihi.
& Apoftolus:»
gloriarur.
omnia jnala,blafphemauerüt me. Indulge illis:quoniái
...cor. , ,.c d6 efiìnitifii'mor,tunc fórtior fuffi.T-& *• Et egofa ; ego quipaffus füim, rogopro ipfis.Etquid rogo?Erubes
&ùs fum,8pprobriùrh ifhis, Wocabant enim meSama fcāt cófundátur,& fic faluétur. Nudauerüt me tuni->
ritanium, & dicèbafit: Én Beelzebub principe demo camea,& fuá pdiderüt.Da illis côfùfioné, da illis igno-\
Ioan. 8.f #íörgiñ gijb# daºix***a:Nþniiehic e t filiusIofeph fa. miniấ,& habeāt duplexpalliū:hocelt; nefimplicē ha',
7 u.. , ,. b l$£i? Nöriefratres eius &foiores ornnes apudnosfunt? beant confufioné,fèd duplicem, ut magis agant peni
*1.*sa“,\{Efiteriim: Qjifolüísº&plum;& intribüs dicbusadi tentiam. Nofi dicit contra Iudæos, fed pro ipfis dicit.*
ficas istid. Efterum:Videamus fiuenit Helias falua Creator enirh eft&illorü,&11oßer:nó enim eos omni-;
Atur... £ re auth: Itlëùócabat*Eii, eli: quod eft, deus meus,” no eradicauit.Vultis fcive* Petrus ex ipfis erat, & om^
deus fiieusj & íiii Heliam putabant. Videte inierudi-l nesapoßoli exipfis crant. Nos in radiccm ipforum!
têsêiêábs Filiàs dei Heliae auxilium petebat * * * infertifiìmus. Nös ramifuinus, ihiradix. Noii dcbe-,
d : <iTVideraatque,&mouerunt capita fua.) Quare mus maledicere radicibus: fed debemus orare pro-i
$. &* it»** iiioaèruxit capita füar:£\gia & pedes iam nouerapt; radicibus.noflris... Qgi inferti:fumus in radiccm,2
+: dcpre•
 ... 11 N pºs A. L. M. V.M. .. . . . cIx. . . . er 91
ⒷApr． dominam, that himiⓛitiⓥatຕົກ， erfe&os & fàlues nos.Tu enim es creator, tuies magi С
! fic &*adixfaluetur.Forte aliquis dicat:Tupro Iudaeis. er,tues dominus, tu cs & qui pro nobis paffus es: qüi
... si oras blatphenis: Oradominin pro ipfis.Sicnim ipfe , uiuis & regnas in faecula faeculorum, Amen. .*

: perſecutorum ſuorimiſereur, quanto magismeimiſe er ſf PſalmusipfiDauid) Iſtepſalmus uocem uatis

1stturºra Ali Confireborldominónimis'in öreme98), continet dc Chrißoloquentis. Ait ergo propheta. ?
: Hat Poſt reſurrectionem ; ; , Pfalmus CIX.“
º :::**$":::::-:b de confufione fua." confitebor domino ni , Ixitdñs diño micór n.1.r: sí
ſia cantatur, b ºf Erin $imis in ore meo,&in° medio multorum lau : | ))ſede à dextrismeis)
medio multorum laudabo f dabo eum.* Q uiaſtitit à dextris pauperis, , tur,propheta,
- • ºn • - - - -- - -
uirían&iis,
Dauideftqui loqui-

*um.)Nonenih in Iudga
3ÉÉÉÉÉÉÉ * ut faluam*facëret à: pcrfequentibus ani- ÉÉÉÉÉÉ;
-be, in ccclcfialaudabo te. gmam meam..…… * ** *
-- - - - : Rex&prophcta quid di
icg • JQgia aftitità dex- * . Pfalmus Dauid.*: . .
... . . . . . . . CIX. . cit?Dixit dominus domi
:tris pauperis ) : Diabo-f: Ixit dominus domino meo : fede à no meo.IſtillocãSaluator
：dexteram Iudæßé- dextris meis. Donec ponam inimi 1 euấgelio expofuit, dicës:
tic. Cæterum mihi domi- º, Si Chriftus cft, inquit, fi
Anus ftctit ad dexteram. r. g需v 'cos tuos', fcabellum pedum tuo lius Dauid, quomodo in _
s. .\\\\ d MI Vt faluam, faceret à î tum• Virgam uirtutis tug emitter dominus fpiritutiocâtádimi? Vi.
perfequentibus, animam " ex Sion: dominare in' medio inimicorum ... 嵩 quid dicat:Si fi
yisaim) Apiiiarn;inquit, ' tuorum. 'Tecum principium in die uirtutis lius eft Dauid, quomodo
Matt, 26.d ſaluabit. Etalibidicit; Triº. . . . . tuae: uos dicitis: quomodo in
stis estauima mea uſq; ad º 2.gt. . . . . . ſpirituuocateidimº Di S : “
.
mortem. Qgi trißis &ß, fenfum habuit.Infenfibilis cataliquis. Ειερ non eß filiû Dauid? Hoc dicebat de Matt. 22.4
* :enimanima, fènfum non haber. Infenfibilis anima non 'pharifèis, quifimplicem filium Dauid confitebantur
habet fenfumncque dolorem. Vbi enimi dolor cft & IChriftum. Ego ad Iudaeum & Fotinum hoc ipfum di
-griftitia, ibif;nfus eß. Siergo habuitjtri(titiam, fiha co:Sifiliuseſ:Dauid, quomodo uocat filium fuum do
º -
-buit dolorem: crgohabuitj&fenfum doloris.Si ergo minum? Qui autem dominum deum confitetur,& dei
Auolucrintjnobis dicere: propterea non dicimus cùm filiutn (uerbigratia, Manichæus qui negat illum fi
v..-.* > habuifIe{enfum, ut non ìideatur habere pcccatum. b l1ü Dauid) apud illä probo quòd filius Däüid cft. No.
INos illis refpondcamus, Habuit corpüs ficut & nos: bis ergo qui filius deieft, ipfe eft & filiusDauid. Non
aut nonhabüit? Si dixerint, habuit: re(pondeamus il alius ก็ไius del &aliusfilius Dauid No facio duas per
: I lis: ergo habuit & paßiones corporis äoflri.. Intelli fonas in deo & homine: fed ipfe qui filius dei, jpfè eft
| 醫 unufquifquc qüod dico.Si aútem riegaucrint cum & filius Dauid.Dixit dominus diio meo:{&dcà dextris :
meis. In Hebraeo primum nomen domiai, his literis ‫יהזה‬
\ . B habuiffe paßiones corporis: ergo dicimús illis, quòd
nec corpus habuit. Et nos dicamus illis:Sicut corpus fcribitur: quibus de deo tantum fcribitur, $ccundüue. ‫אדני‬
habuit uerum, ficut & nos, & non habuit peccatum ro nomen dominihis literis fcribitur, qui.-s folentho D
corporis; ita &animam ueram habuit, & pcccata ani mines dominum uocare: quomodo &à qu'>u(dam uo
mae non habuit. Nos ergo confiteamur uerum corpus catur dominusà feruo, & reges uocantur domini.Vi
eum habuifTe & ueram animam.Si enim non fufcépit de ergo quid dicat:Dixit dominus dominomeo.Huic
dominus cunéta quaehominis:funt, non faluauit ho domino, cui 驚 ut fedeat. Dcus non fedet: af
£minem.Siautem'fufcepit corpus, animam autem non fumptio corporis fcdct. Huic ergo praecipitur ut fede
fufcepit: ergo Χ animam autem non fal at qui homo eft , qui affumptus cft. Hoc aduerfus
vauit. Nosautem uolumus magis ßluari animam no Ariânos dicimus, &aduerfus cos quidicunt: maior e(&
ftram,quàm corpus.Sufcepit érgo Iefus & corpus & pater,qui iubet ut fedeat, quàm ille cui iubetur. Om
animam, ut utrunq;faluet: ütperfe&um hominem fal nia euangelia perfonant de pcrfonahominis, & nunc
vct,ficut & eum cóndidit. Si ergo dicunt illi: quia idco non neceffe eft approbatio:quia omnia quaecunq;ui
dominus non accepit (enfum,ut nöpeccaret:&hocpu lia uidentur, referuntur ad hominem, referütur ad car
tant quòdquicunq; fenfum habuerit humanum, uince nem. Nunc depfalmo dicamus, g TVirgamuir
re cum non poteft.Dicant nobis: Ioannes Baptifta ha tutis tuae emittet dominus ex Sioni) Virgami in He
** buit fenfum;an non habuit? Iilo tempore quo erat in braeo nontam habet, quàm fceptrum, hoc eft, infigne.
άeferto, peccauit? Vtique dicunt quiá ပ္ရင္ဆိုႏို •; ; regiae poteftatis.Virgámuirtutisruae emittet domifius
Matt. rr. b Dcniquè & dominus noßer dicit :"Amen dico uobis: exSion: ExSion enim egreditur lex: & ucrbum domi
nonfüit inter natos mulierum maior Ioanne Baptifta. niex.Hieru[alem. h ♥JDominare inmedio inimico ‫'هم‬.E/a ‫ﺑه‬
Petrus habuit fenfum, annon habuit, & caeterifan&i rum tuorum.) Non dixit, interficc inimicos tuos, fed
ႏိုင္တူ Si ergo apoftoli uicerunt fenfum humanum: quid: Dominare in medioinimicorumtuorum.Inimi
dominus timuit accipcrefcnfum, ne uinceretur ab illo? cistuis fac,utqui;alienifucrant, tui cffe incipiant.Do
- - ** Et dum uolunt glorificare dominum, dctrahunt illi. minare in medioinimicorum tuorum. Inimicitui, de
Quomodo illi detrahunt? Vt uideatur timere domi quibus ßcriptūeftinfexagefimofeptimopfälmo: Lin
nus, quodapoftoli;non timuerunt. Nos ergo gratias gua canum tuorum exinimicis ab ipfo.Iftifunt ini
agamus omnipotenti deo,'& dicamus: In fenfu tuo mici, qui in aliena erant poteftate. Nunc ergo hoc
‫ويو‬d .mutacce
‫ مهمة‬n‫م‬14 Et p
uenit
it princeps
fiuhuius bamunh- precatür pfalmifta: Inimicis tuis dominare: dignare
di, $inuenit inténihil. Ita ergo praeftes nobis. Sicut èffe dominus inimicorum tuorum. i •T Tecum
iuruofeufuuicitidiabolumita&infeníu notrouin principium in die uirtutis tuae,infplendoribus fan&o
cc diabolum: ut qucmadmodumpcrfc&osnos creafti, ium)Verficulus obfcurus cft. Videamus dicmuit-,
Gutt$
- . A
 r

z = 92 C O M M E N T. р. н і е к о м у м 1.
:: E tutis di utcumſtierimus diem, tunc ſciamus quid ſit creaturani Excutero anteluciferum genuite Anteluºg
- စ္သစ္တံ့ႏိုင္သူဖ္ရစ္ : & hoc 驚 quomodo cumico fit, : ciferum. Arite iftum luciferum;quiuiidetur inmundo, º

cum eo fuerit : quomodo hoc ipfum principium in ucraluxgenitaeft.Vnde dicitimaliolocopfalmus:In Pfal3**

‫ס‬ º

dieuirtutis ciusinfplendoribus fähâorûm eft}Ioc er- lumine£ìouidebimus lumem, Sermo eft ad patrera:
gopriticipium quod eft cum diio in dic uirtutis eius: Opater in lumine filii, uidebimius lumien fpiritum fan
râum.Exuteroante lucife
ideo eft. cum domino, ut
leam.ra :fplendean* fariĝi .2'eqm *tuæ, infplendotibus fanétorum="ex ute zum genuité. - - -
(principium in die flirtutis ro ante lüciferüm genuite. °Iurauit: domi fib ' ἀτ Iurauit dominus,
* tuae. Iiipriticipió erat der « &'non paenitebit eum.}
,bum,&uerbuin crat apud $ nus,&n5 paenitebit eum: tu es facerdos in i Iurauit ក្ '.' t Hec
' deum : & dcus erat uerbü. " xternűfecundű ordiné Melchifedech."
- - "- е
Do quoddicityiurauit:nonei
Suscn: 19o
hoc era£iprincipio apud ' minus à dextris tuis : ' confregit in die irae qui ante luciferum gefi
-deum. Pater principium, *fuae» reges • * Iudicabit* in£nariohibus, -rus eft :fedciiurauit, qui
fed&filius principium . . . . . . . . . . . . . . . zi împle- Poft luciferum natus ei:
* Principium enim non ha- . . . . . ..., .-,. ... [_-, .,, .;.-;-;, f
firgine eft: e • Tu is
betprincipium Stenimhabueritaliud principium,ià ſacerdosinatº numfecundi ordine Melchiſedech)
ipfüm definit e(Teprincipium .Quicquidergö dederi- Superfiquitię hos feito uerficulo uele interpretarí,
-mus patri, hoc damus&filio. Si enimi pateriiifilio;& &ufii£hêtus Aßoßölus ad Hebraeos plenißimè difpu- Heb.7.4
filius in patre:& omnia patris, .filijfuit: &omiiia filij, tauit.Ipfe eiuifì ait: Ifte eft Melchifedech, finepafre,
patrisfunt:& primcipiufh patris, principium filij eft. i ſinematre, fine generatione Erinterpretatar ibidili - - - - --

go quod dicit, hoc eft:eo tcmporc quo paticbaris,& gentifsime: quaréfinepatre, fine matre; fine genera-1-. - --- +

twº.23. b <dicebas: Pater in manus tuas commendo fpiritümeü: tione. Et ab ómnibus ecclefiafticis diâum eft: quoniã
# 1 < *.*. quafi dehominis loqucbarisaffeâu, non quafi imbecil -fine patre'dicitur fècundum carnem :fine matré'dici
lis rogabas. Tecumi énim erat principium: tecum enim tur fecunduin deum : Hot{òlum ergo interpreteinür:
erat diuinitas: fedpropterea deprecabarisauxilium, ut Tu es acerdos in acternum fecundum ordinem Mel
accepto auxilio, dare§ fanétis tuis: & illi fplenderent. chifedech. Hoc fòlum dicamus, quare dixerit fecuri
Hoc quod dicitur: accipiés dares, nulli fcandalü faciat: dum ordinerh b Secunduin ordiiiein, nequaquàm fa
{ecundum hominé loqüitur.Si enim hominis corpus af cerdos eris fecundumui&imas Iudaicas, federis facer
fumpfit, neceffe eft ut & hominis uerbafufcipiat. Ho dosfecundum ordinem Melchifedtch : Quomodo Gen. 14. d
mo eft Chriflus, & uere homo eft: fecundum afTum enim Melchifedech rex Salem obtulit pancm & ui
ptionem carnis dicimus. Si ergohomo cft fecundum num: fic & tu offeres corpus tuum & anguincm, ue
corpus, uides corpus & non ſcandalizaris & miraris,ſi rüm panem,& uerum uinum. Ifte |ိedeh ifta H
R horiiinis uerbis loquitur?Siautem tcfcandalizatuilitas myfteria quae habemus, dedit nobis.Ipfe eft qui dixit:
* corporis, & crux, & iniuriae, & alapae, & flagella, & 'Qui manducauerit carnem meam, & biberit fargui- ibam. 6.f
* omnis iniuria crucis: fitehoc fcandalizat, reuertere ad .nem meum.Secundum ordinem Melchifedech tradi
' principium, & non fcandalizaberis. Dicit enim pater dit nobis facramentum fuum. d •I Dominus à dex
àd filiüm. a 4J Exutero ante luciferum genui te.) tristuis.) Rem nouam uideo. Dicitur in principio: Di
Miraris fi dominus nofter atque Saluator qui uere ho xit dominus domino meo, fedeâ dextris meis:& nunc
minem aflumpfit, loquitur fecundum hominem : cum dicitur ad eum, dominus à dextris tuis. Si ipfe ad dex
ipfe deus pater qui nön affumpfit hominem, loquitur teram patris fedet, quomodo rurfum pater fedet ad
quafi homo: Exutero ante luciferum genuite? Non 'dexteram filij?Quando enim dicitur: Dixit dominus
habeo uterum: fednonpofTum me aliter indicare pa domino meo, ſede à dextris meis: manifeſtiſsime di
trem, nifi hominis uerbis locutus fuero. Exutero ahte citur, quod ad dexteram patris fedet filius. Quando
luciferum gcnuite. Exutero, de mea fubftantia. Ex autem dicitur: Dominus à dextris tuis: hoc dicitur,
utero. Audi Eunomni: aadi Ari. Si creatura eft domi quod ad dexteram filii fedeat pater. Hoc totum pro
nus, fi faétura, nunquid artifex generat opus fuum ? pterea dicitur, ut aequalis fit filius patri. Multa funt
Nunquid artifex filium uocat opus fuum? Artifex car uae dicantur. Peccatoriautem diabolus ftatà dextris. -

pentarius feciefcamnum: Nunquid de utero illius ge æterum illa difputatio alia eft.Quicunquepeccator !,
nerauit? Nunquid dicit ei: de utero meo gcnuiteò દ્વૈિ eft, diabolüs eiitat ad dexteram. Sed dicét aliquis.
num? Non utique hoc dicit. Sed quid dicit? Ego te Qjomodo &Iefu filio iofedech in Zacharia'dicitur zacb. 3. d
104п, 1.b feci manu mea._ Quando autem uterus dicitur, ñ¡us ftare diabolusà dextris eius: & diabolus ftetitâ dex
* - -
fignificatur: & filius non adoptatus. Vocantur enim trisSaluatoris?Videtis quia quaeftio eft. Sedeotempo
s : …, .& filij adoptati. Quotquot enim receperunt eum, de re quando ftabat diabölus ad dexteram Saluatoris:
dit eis poteftatem filios dei ficri. ក្ញុំ eis poteſta Iefus, inquit, habebatueftimenta fordida. Noftrapec
tem. Hic uero deutero generauit: de fua natura, de cata portabat, noftris uitiis inuolutus:propterea dia
fuis uiſceribus, de fua ភំ Ex utero, hoc eft, bolus flabatà dextris eius. • e - •I Confregit in die
de medullis diuinitatis fuae. Totum quicquid pater iræ fuæ reges) Haec omnia tradita funt mihi. Inmo- Matth. 4•
eft in diuinitate dedit filio, quem generauit. Exute mento , inquit , horae monftrauit ei uniuerfa regna
ro ante luciferum genuite. Ante luciferum . Hoc terrae. Regna mundi, diabolus monftrat. Et quid
fchema, Graece dicitur ovvsx%x*, quod dicunt Gram dicit* Hæc ómnia mihi tradita funt.Si cadens adóra
maticià parte totti. Quando ergo diciturante luciferù, ueris coram me, erunt tua omnia. In die'ergo bclli, *
unam creaturam nominat,& omnes indicat creaturas. in die certaminis, confringet reges irae fuae. -

Quando dicit, ante luciferum: nos fic intelligamus, fºſſ Iudicabit in ກationbus) idet differentias: Re
quafi dixerit, ante lunam, ante folcm, ante ómncm' ges confringuntur: iudicabitnationes. -

** *
wlin
 ... ITN p S. A. L. M. V. M. .. . . . CIX, ,: 41.93

{A a* MfImplébit ruinas) Dominus nofter afcendit in rexitineremum : Erat, inquit, in deferto, & bibebat £C
Дис, 1, с : Crucemi,
- multae ruinae faétae funt.Ifte pofitus eft in de torrente Chobar.Verum audientes torrentes iftius
'Nym, 1 1.g- ruinam, & refurreétionem multorum, & in fignum -faeculi, uolite defperare. Frequenter hic torrens défi
vp, b cui contradicetur. Implebit ruinas. Non credentium, «it. Videtur quidem tumefcere, uidetur habere aquas
蠶 nöcrediderunt exploratoribus apoſtolis, Et Moy multas:fedcito deficit, fi (uftineas. Et Elias bibit qui ibidem.
ès enim mifit explorato dem in deferto aquam: eo
¿ºda Esquianó implebitruinas conquafabítº capita inter itempore quo erat in trifli
credidit populus explora- %
C amultoು: torrente in uia bibit: tia, quo erat in anguftia.
Dimiſerat Iudeam,&per
ႏိုင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏိုင္ရ
runtin deſerto. Vſque ho 3 propterea exaltabit caput. * Halleluia. -rexerat in montem Sina:
Pfalmus
die corpora nö credentiü *> . perfequebatur enim eum
eaduntin deſertoiſtius fæ : zabel, &propterea bi
#uli b JConquaſabitcapitainterramultorum) : bebat de torrente Chobar. Verum quiâ pérfeuerauit
Implebit ruinas non credentiſm: conquaſſabit capita ufque in finem, propterea defecit aqua tórrentis. Et
:: funt, coram qui nö º dicitur ad eumà domino: quoniam defecerat aqua tot
rentis: Vade, inquit, ad uiduam in Sarepta Sydonio
fidem. Conqùaffabit capita interramultorüm,nóom
mium.Si enim dixiffet, orhnium: nullus de nobisfpem rum &c. Ecce bibit & Elias detorrente. Sed ipfe do : * s '.*:.i
haberet. Multorum dicitur, ut alij relinquantur. minus atque Saluator bibit & calicem de torrente Ce
¢ MT Detorrente in uiabibit.) Quis bibit detorrente * dron. Sic enim fcriptura refert, quando uenerunt &
inuiâ? Ifte, cui diâum eft: Dixi? dominus diio meo,' comprehenderunt eum. Veneruiit, inquit, & com- Ioan.is.
fede à dextris meis.Ifte, qui audiuit:Tu es facerdos prehenderunt eum in torrente &c. Vidétis quàm hu
inæternum fecüdum ordiiiem Melchifedech. Ifte,qui milis fitlocus torrentis, quam confragofus. Cedron
¢onfringit in die iræ fuæ reges: qui,iudicat nationes, lingua Hebraea interpretãtur,tenebrae. Videtis igitur , ' :;.:::. º
implebit ruinas: ခ္ယုပ္ရင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏို
interra multorü. quóniam torrentes iftius faeculi in tenebris funt Do
Hftè quid facit aliud? Detorrentéin üia bibit.Videa minus ergo cuiñ traditur,nontraditur ſurfum in mon
mus anteuiam, utpoſteauideamus in uia torrentem. * te pliueti, non tradituriiitemplo: fed traditur in tor
Via, fæculum iftuddicitur, per quam ambulauit. De
- De rente,& torrentetenebrarum, hoc eft, Cedron. Om
| Matth, f. d nique fcriptum eft in euangelio: Eflo confentiens ad- , nes enim qui odio habent lucem, amant tenebras.;
uerfario tuo: dum es in uiã, hoceft, dum ambulas in , De torrente in uiabibit.'Quia ergo bibit dominus
ifto fæculo, & peruiam uadis ad eum, qui uera e[t uia.; * detorrente, &gallauit mortem: propterea exaltauit
-
- -
- - -- -

Vnde dicitur& in centefimo decimooftaua pfalmo: : cum pater, & dedit ei nomen, quiod ef&fuper qmne
蠶
Beati immaculatiin uia. Beati funt, in iftius faecu-' nomen.Deinde nunc dicitur: Détorrehteinuia bibit, ºr *

li uia immaculati funt,&in iftomun o. Ergo facerdos, Et quia bibit de torrente inuia: d • f Propterea exal- D
fecuridum ordinem Melchifedech : quoniàm uenit in * tauit caput.) Et quid dicit? Cum exaltátus fuero, om- toan. 12.*
una fæculi, &ambulauitinuianoftra:bibit & ipfe de *niatraham admie, Illé eft exaltatus, & nos exaltauit,
torrente, qui erat in faeculo.Torrens nö habet aquas "Iftius 器 exaltatum eft: cęterum draconis capita
maturales: hóhabet aquas quæ femper perfluunt: fed. conquaflauit,& confra&afunt in mari: Propterea ex
habet aquas de tempeftatibus, depfuuijs, dg turbine, altauit caput. Non dixit: propterea exáltatum eft
de procellis.Torrefis nunquàm éft in montibus: fed caput eius, hoceft,ab alio exaltátus:fedquifehumi
femper inuallibus,in praecipitibus locis.Alienasaquas liauerat, ip(e exaltauit. Ipfe enim dicit in euangelio:
concipit & parturit, & tumens uadit. De torrente in --Poteftatem habeo animam meam ponendi,&pote ibid. Io, d
uia bibit.Torrens nunquàm habet mundam aquam, ftatcm habeorefumédi eam. Propterea exaltaüitca
fedfemper turbidam.Hoc dicitur: quoniá faeculiiftius put.Seipfum exaltauit, qui caput eft omnium , Aut,
uae (emperturbidæ funt, femper plenae tempeftati certe quod dicit: exaltauit caput, non feipfum exalta
büs.Vultis fcire quomodo detorrétè turbidobiberit?' uit. Propterea exaltauit caput. Semper cnim ille al
Matt. 16.d Et 醬 dicit: Triftis eft animamea ufquead mortem. tus fuit.Sed quando dicit $exaltauit caput, noftrum
ibidem. Et dicitur in euágelio: Et coepit, inquit, contriftari& exaltauit caput : quideorfum iacebamu§in terra, qui
conturbari. Bibit ergo etiam dominùs nofter detorré curui non poteramus afpicere ad caelumiyfed-adr¢r*
te iftius faeculiaquas turbidas,aquastriftés, aquas quae ram. Vultis fcire quoniàm ipfe exaltauit caput? Et Luc, 13.b
non habent lætitiam. Tulit calicem, & impleuit dc illam mulierem quam ligauerat diabolus, ipfe libe-*
torrente mundi; &quoniam turbidae erantaquae, di rauit. Exaltauit caput eius , quæ femper incuruata
cit: Pater,fipoßibile eft, tranfeatcalix ifteáníe. Bi fuit, & adorauit eüm : cui fit gloria in faeculafaecu
bitergo detorrentemundiiſtius: fednõbibit quafi in lorum, Amen. • • ... . . .. . . .
' domofua, fed in uia adaliaire feftinans. Bibit detor e •I Halleluia.)P(almusifte, primus fecundum or
rente inuia. Proptereabibit detorrente: quia inuia dinem fcribitur literarum: licet multiuigefimum quo
|
erat. De torrente bibit.Si dorfiinusbibit de torrente que quartum palmum, & ឆៃយុំ fcriptü
mundi1ftius, quantomagis fànâi? Vultisfcire quo putefit in Hebraeo fecundum ordinem literarum:fcd
?hl 123.a niam fanćti de torrente Éibúfiííicii&inâûïcos in illisueldefunt aliquae literc, uel fuperfunt: nonnun
h Torrentempertranſiuitanimanoſtra. Detorrente in quàm quia cumunu$uerfus breuisfit,alius infinitalon
' uia bibit. Diximus de torrente, dicamus etiam & te ម្ល៉េះ
maior eft, Ex quo puto magis ob(eruatione
ſtimonium. Torrentempertranſuit animanoſtra. oclegentium quàm ftüdio fcriptoris effe&um, Deni
Vultis fcire & alium torrentem ? Elias fan&us pro que & feptuaginta interpretes:quia aliquis in eis fcru
}&g. 19.b pheta quando perfequebatur cuin Iezabel ; quando pulusnafcebatur, intranflatione Hebrxas literasPo
àccepit cibüm,'& quâdraginta diebus tranfictis, per nere nolucrunt, ~

R Pfalmus
 194 со м м вм т р н т в ко м у м 1.
LE: . . . . . . : Pfalimus. . . . . . GX. culos, ueftris orationibus differamus.Beattis uirquiti- G
“...ºt
* Onfitcbor tibi domine in toto corde mco.)Si , mctdominum: principium pfalmi eft, nondum dicit: , :
( - 'ို့
fuifTet fimplex Dauid,& habuifTet dolum, „Beatus uir qui diligit dominum. Virorum enim inci--., , ,
• :.\-4 non dixifIet:Confitebor tibi domine in tofo cor Picntium, cit tinere perfectorumuero diligere.Siqui- I. Ioan,44
.*.'. \i de meo. Nonlabijs tantum» fed toto corde, : …, dempcrfeâa dile&io,foras mittit timorcmi. Ergó de
• b •] In confilio iuftorum principio dicit,hoceft,in
-& congregatione: magma …, ºf Pſalmus, na CX. -
: . "...'
. . . . …,
. . . . . . 1. cipiente uiro ſancto.Vi
. ©pcra ຕິດນິຕາ) ໂcⓞm a. dcamus ergo ordinëpfal
NQnfitebor tibi domine in toto cor:
-digit eorum,qui antc pec- t,' ...: : mi : Beatus uir qui timet
: catores erant; nüc uero iu- * de meo:' in confilió iuftorum & có
domiaum , Qgitimet do
ÀÉNÉÉÉÉÉåì. «*…4 gregatione. Magna opera domini : minum, quid facit? Audit
Videtis elephantcm& ca exquifita in omnes uoluntates eius : Con uerba dei, do&us in lege
*mclum,fimilitcr & mufçã .feffio:& magnificentia opus eius: &iuftitia eft? Non hoc dicit. Quid
§ culicem candem mobi- , eius manet in feculum fçculi. Memoriam dicit? i •I In mandatis
*e, & 蠶 fecit mirabilium fuorum mifericors & mife eius cupiet minis.) Qgiti•
met diim, qui beatus eſt,
ÉÊ
Exod. 16.g me
dcdittimentibus fe.) Infa »*rator dominus:* efcam dedit tinentibus fe. mandataipfus libenterfa
pauit Eham: in deſer- „Meaior erit in ſæculum teftamenti fui:uir cit. In mádatis eiuscupiet
Šopiioiììáôïí- tutem opcrum fuorüm annuntiabit populo nimis.Vidcte quiddicat;
, : : : … na plüit, & completú eft f fuo. Vt det illis hæreditatem gentium: ope Non dixit, mandata eius
fàcit. Multi enim extimo.
quod dicitur: E$am dedit ra manuum eius ucritas& iudicium. Fide- . re
timentibus fe Hoc fecun faciunt, &c mercedem;
- I lia omnia mandatâ eius, confirinata in £-;
1oan.&. d. e dutn literam. Efcąm ''** culum faeculi : faéta in ueritate & aequira non habent.Qgi enim ge,
dedit panem,qui de caelo hennam timet, & propte
defcendit: quo fi digni fu te. Redemptionem mifit dominus pópulo rea non fermicatur: nò ha
mus , pafcimur. Quanti : fuo : mandauit in æternum teſtamentű fuű. bettantam mercedé, quan
cnim rhartyrcs fame cor- "San&um & terribile, nomen eius : initium , tam ille qui, propter: dile
ruptifunt,&num&funt cú $ fapientiæ * timor domini. Intelle&us bonus … &ioncm dci facit. In man *: * . ***'.
datis eius uolet., hoceft,,
$ony'* d * San£t%$ * omnibus facientibus eum: * laudatio eius
terribile nomen ejus.)San 'manetin fæculum faeculi. * -- . uult nimis, hoccft,man-.
- -

&łum fanółis:terribile,pęc g data eius facere defiderat.

F catoribus. : e. •J Initium Halleluia,reuerfionis Aggei & zacharia. Quomodo aliqs fi in aefti-,
• • fapientiæ timor domini.) , Pfalmus : ' CXI.', ' ,' , biSfit,fitit: ita ille dcfidc- H
2 *r e ui nó timent dominum, Eatus uir qui timet dominum in ratmandata di Inman
nó eft in eis fapientia.Aut i amandatis' eius uolet nimis. Potens. datis dominiuolct nimis.
qui non habent fapientiâ, ,. . in* terra erit femen eius : generatio. Anxie mandata eius non
non habent timorem. facit, {ed uult;& uult nö !
1 reétorű" benedicetur." Gloria & diuitiae
f •F Laudatio eius manet m * * - - - - * ---n - A * ... li. ". . . .
- - ** ... tranſitorie, ſed nimis. Ter
ವîî5ä) .ರು.1೦ು ಕಿಲ್ಲti2 ಲಕ್ಷ್ಮೀ tius uerficulus eft.
niâ in titulo halleluia prae • faeculum faeculi. " Exortuni eft in tenebris Κ . q Potens interra erit
notatumeſt,iuſte in lauda Plumen rectis : miſericors & miferator & feinen. eius.) Qui manda
tione finit pſalmus.Siqui- . iuſtus. ta dei fecituoluntarie, di
dcm halleluia interpreta , , _ . . . …. gnus cft, ut fiat pater fan
tur , laudate dominum. . . . . . .. . . - - - - . &torum. Breuiter dicimus, ne longiustrahatur oratio.
g , •J Halleluia.) Iftc pfalmus prouocatnospcrtimo-, 1 | Generatiorećtorum benedicetur.) Præſtet do
rem dei in aeternæ domus habitatione fundari. ; , minus,ut & uos qui me auditis, generatio rectorü fitis.
Pfalmus CXI. ~ . . . :, , , m. •II Gloria & diuitiae in domo eius.) Gloria & di
Bº: uir quitimet dominum.) Frequenter dixi, uitiae. Putamus gloriam & diuitias faeculi dici? Ideo,
quoniam ornnia qug in perfona iufti interprctan-, quis facituoluntatem dci,& mandata eius, ut diuitias,
tur,rcferuntur ad Chriftum. Si enim fan&i, ty mundi iftius confcquatur? Et ccrte non facit mandata,
pus & figura Saluatoris funt : fi quis uere {anélus eft, dei, nifi diuitias mándi contcmpferit. Gloria Sk diui- Pfal. 1 114
uerbi caufa; Ifaactypus domini Saluatoris eft: Iofeph, tiæ in domo eius. Gloria credentium eft , ficut dicit
Salomon, Dauid, & caeteri fan&li. Ergo & ifte beatus Apoftoluș:Nónne uos gloriamea eftis & diuitia? Di
uir,quinunc dcfcribitur, refertur ຕຸນເຕກ aduirum iu uiíiae, de quibus dicit ipfc Apoftolus: quòd diuites fa- 1.Cor. *•*
flumi, Et uere de uiro iufto dicitur:fedifle uir iuftus,ty &ifitis in ómni fcientiâ & iuftitia. n • TEt iuftitia eius ,
pus efkuiri iufti.Beatus uir qui timct dominum. Inte manet in faeculum faeculi.) Non dixit: iuftitia manet
rim diuifimuspfalmum,núc dicamus deuiro iufto:Bea in faeculum, & fincm habet: fed manet in faeculum fae
tus uir qui tinet dfitn. Pfalmus centefimus undccimus culi. o. M Exortum eft in tenebris lumen rectis corde.) , . ., •
alphabcticus eft.Siquidem & centefimus decimus, & Nos quódam errabamus in tcncbris: fedcbamus in te- ,
ipfe fub alphabeto cft. Primus ucrficulus ex Aleph nebri§,& umbra mortis: fcd luxorta eft nobis, fecun- Efa. 3**
fcribitur: Beatus uir qui timet dotninum. Secundus ex dum Efaiam. p •J Mifericors & miferator & iuftus)
Bet : In mandatis cius, cupict nimis.Tcrtius, cx Gi Mifericors & iuftus. Si pcccator es, noli defperare
anel: Pofcns 1n terra erit femen eius, & ufque ad ui ueniam: nifericors eft.Si uero fupcrbus es, & confi-. . . ... -
cefimamfecundam literam Tau. Singulos igitur ucrfi distibide clementia dci, noli eſſe negligés:quia &##
º i . * -- ilS
 ... I N P S A. L. M. V. M. CX.7 CXI.ZET CXII. ¥ ፱9ያ

A ftus eft. Mifericors&miferator&iuftus.Viderequid nuntiahdam mifericordiam,ideft, ut tradas in obli- C

fecerit prudentia pfalmiftae: Iuftitia fimplex eft, mife * uionem, qui tibi male;fecit,hoceft, ut indulgeas qui
ricordia duplex eſt. Miſericors, & miſerator,8 iuſtus. intepeccauit. Difponit fermones fuos in iudicio, hoc
• - Quia mifericors eft dominus:& miferator, & uir iu eft, iudex fuimetipfius ef}. Dicitapud femetipfum.
ftus imitetur dominum fuum, fit&ipfemifericors. * Dominus dixit: fidimittis, dimittétur tibi: fi das, da- Matth. 6.b
a ºf Iocundus homo qui biturtibi. Quia ille qui fic -

fe iudicat hic in
{§f*$$ $at) tiuftus.*Iocündus homo qui miferetur &
Putat aliquis quòd de au- b ºcommodat ·ºdifponit fermones fuosin iu deus illum coronat in fu
ro dicat & argento, 8 de e turo. c • T Quia in aeter
pecunia ? Iufti intantum 3 dicio: * quia in æternum non commouebi num nõ commouebitur)
ñon habuerunt quodalijs tur.*In ihemoria æterna erit iuftus : ab au Ifte talis non commouebi
gofimpdarcnt, iit ipfi ci- ;: ditione * mala non, timebit. ' Paratum cor ' turquia fupra petram fun
bum ab alijs acciperent.' £ius fpefarein dömino, $ confirmatum eft datus eft. d •| In memo
Ergo fi nó habuéro quod É cor eius: noa* commebitur, donec'defpi ria aeterna erit iuftus.) Ille
dem, iam non furniuibus? i ciat inimicosfuos. * 'Difperfit dedit pau iuftusfemper]in memoria
Si non fecero eleemoſy- k dei eft. e q Ab auditu ma
tiam, in iuftorum nume peribus' : iuftitia eius manet in * faeculum lo non timebit.) Ab illo, Matt.{2f.d
ro non habebor? Quanti ' íæculi : cornu 'eius exaltabitur in gloria. diſcedite à me maledicti. .
fanétorum fecerunt elee "Peccator" uidebit:& irafcetur , dentibus f •I Paratum cor eius fpe
moſynam, ſed in ſančti "ſuis" fremet & tabeſcet: deſiderium pecca rare in domino.) Hoc eſt;
tate ruerunt. Perfectinon otorum º peribit. " ". : fua fpes femper in deopa
fecerüt eleemofynas: quia p I
non habebant unde fàce- q L Aud
? Halleluia.
id: • . laudateCX II. rata eſt g T Confirma
ζ tum eft cör eius. Anima i!
ren Elemoſina non fa º audate puerººminumºnº
* * * *
: 3: . . . • 3
* *
ºn. i commouebitur)-De
domin line in fide h . Non
--
*... . . . . . ~ * ipſa
cere, crimen habentis eft.
Caeterum qui non habet - - - _ fide ad infidelitatem: quia
- -

unde faciateleemofynam, libereft. Cuantumcurique fuper petram fundatus eft , ideft, fuper Chriflüm.
dare uoluerit, tantum dedit: quia uoto dedit.Taiig i I •T Donec defpiciat inimicos fuos.j Ideft;uitia &
adº. 4. habciit & fan&iunde faciant éleemofynas. Dicit &
-
peccata, òmnes haerefes, uel poteflatem ifiimicorura
ſ
* : *-*. ... trus: Argentum & aurum non habeo: quod autem ha áefpiciat. x MI Difperfit dedirpauperibus,iuftitia
p beg, hoc do tibi. In nomine domini Iefu;ifurge& eiu$ manet in faeculum faeculi.) Difperfit, hoceft, par
7 ambula.Quid eftmaius, pecuniam dare, an debilem titus eft. Non dixit, totum da uni homini;{ed dicit: D . ' -
** fanum facere?Iocundushomo qui miferétur & com Vade & uende omnia quæ habes, & da pauperibus: Mar.io.b
modât. Quae funt iftae eleemo{ybæ: quidfithocquod {Quia permultos illa partitus eft,uel difperfit:ómia plus et Luc. ig.d
commodat uir iuftus, fccundus uerficulus oftendit. ; eft oratio mültorum,quàm unius hominis: Iuftitia eius
b • • T Difponit fermones fuos in iudicio.) Non dixit: manet in faeculum fæculi, hoceft, opera filias ipfa per- • * : -
*

aurum fuum, & argentum, & pecuniam difponit in manent.* 1. MT Cornu eius exaltabitur in gloria.)
iudicio, fed fermones fuos difponit in iudicio. ffta e(t Hoc eß, regnum ipfius exaltabitùr in gloriâ, ïoçefû
mifericordia: fiuir fan&us doceat alios qui non funt cum deo erit. m •TPeccator uidebit.) Quomodo
{ànài. Difponit fermones fuos in iudicio.Intellexi uidebit, quia propheta dicit: Tollatur impius ne ui
* * * *° mus ergo quae ប្ដ commodentur. Ve deat gloriam dei. Tamen fübfequitur: Videant &
rum hóc qüod dicit,difponit fermones fuos in iudicio, confúndantur. Et alibi :Videbunt in quern compun- zach.1a.e
VMatth.7. a hoc eft, qüod dicitur in euangelio: ne mittamus mar xerunt, ideft, uifuri értifit illam foriiiàim ferüi&ho
garitas noftras ante porcos: Ho eſt ut fciatunufquif minis, qué dignatuseſt ſuſciperé de moſtra humanita
z
que cui tribuit, quidpo(sit accipere, quid nonpofsit. te, ſedillam gloräquam ſancti habeburt, nec habe
Vnde uir fan&tus dicit: In corde meo abfcondi elo bunt, necuidebunt &quantumuidebunt;adillorum
#8.6 quia tua, ut nöpeccem tibi.Non ea dedi quibuslibuit. nam uidebunt.', 'n '': «¡Erirafcetur.) Hogeft;con
Nonfânâun tuummifi canibus, & margaritas dedi tra ſeipſos, eo quòd non fecerunt bona. Serapaeniten
tiaerit illis, Diâurierunt : Iftifunt, quos in defpe&io- Şap. 6.4
p6rcis. Grande igitur periculum eft do&oris, uerba
d6miaiporcis quæ dicantur de nem habuimus: ecce interipfos deiferuosfuntreputa- "" "" #:
pfàlino. Scd quoniam excludimur hora , benedica ti. Nihil profuerunt nobisàbundantiæ diuitiarum:Sol
imus omnipoteiìtem dominum , & qui habet talespe non ortüs eft nobis. o. *f Dentibüs fuis fremhet & ta
cunias, tribuathö* habentibus. Qui uero non habet, befcet) Perflridorem dentium, frigus intelligitur, ut
- fibefiteraccipiat. Præftetautem dominus & mihi, ut -illud: Ibi erigfletus&ftridor dentiüiu.Qgia&frigus „„,.,.
* ***** & ego iflashabeam diuitias, ut&non habentibusdë, 8 calor eritibi&nulla requies. p º Deſideriumpec-, : f
& habentibus diuitiaseumulem, utbeatitudinemiftá, catorü peribit.) Hoc eft,ómnia bona quæ hic inpre- **** **"
-&di£ens habeami& audiens. Beatus eft enim quiin fenti habuerunt. Diligenter igitur atidiamus uerba
aures loquitur audientis.Quid enim mihi prodeftlo dei: cui ſit gloria in ſaecula ſaeculorum, Amen.
, , , qui, fi alius uerba mea non fufcipiat? Quid prodeft q i •T Halleluia) Iftepfalmus docet nos, ut depofita
¥ere uinum : fi ftatim quod mittitur, effundatur? ueteri malitia, tanquam modo geniti infantes in dei
Ioa.^.a *Vides quòd in euangelio aqua illa in hydriam mitti 1audibus gloriemur. Ait enim : .
f i f Pfalmus Ο ΧΙΙ.
,,,, ಕಠಿngmuctiಣ್ಣಶಿ!utudga:34
* *°°* -£eta*,ideft, in eorde: & credit, in operè. Bonum eft - Audatepueri dominum:laudate nomen do)Hic
*tibu«re fubflantiam terrenam:fed melius eß in an - M-4 pueriprouocanturadlaudem de quibusin Efaia
- * -
-- * 4 -‫ﭘه ناﻢه‬ R 2 Saluator
l
 * ~ *
* 198 c o M M EN T. D. * HII E: R: o N Y M L
E Saluator ait :Ecce ego & pueri, quos mihi dedit domi- s clefia,quae ante flerilis fuerat, in uno die uel duobus, G
$upra.8. nus. Ex ore quippe infántium & laάentium, laus in 驚 partus fudit,quando generauito&to millia crc- •4tf.23'
deum plena pérficitur. a • TSit nomcn domini bened.)
-

dentium. Et in 蠶 dicit : Qui funt ifti, aut quis &/eq.

Cui omnis creatura benedicit. Forfitan non fuit antea genuit illos mihi? Fac mihi fpatium & urbes ubi hábi- ibid. 49. f
ό છે. ::: * , bcnedi&um? Fuit femper,fed tamen antea in unagen tem. Et dominus dixit: Ego faciam. In omnem ter
te Iudæorum tantummo ram exiuit fonus eorum,
hoceft, in totum mun
႔ႏွစ္ႏိုင္ရန္ဟစ္တို $ ; domini.* Sit ngmen domini benediáti, ex
ម្ល៉ោះ' $* ;
hoc"ad
nunc & ufq;f dum. Qui habitare facit
‫לא‬ occafum
q :in* laudabile
faeculum.*
u A folis
nomen. ortu
dfii {łerilem in domo, hocefb,
& benedicitur. -
in ecclefia. Et ipfa eftfte
b ម៉្លេះ hune &uf, : Exêclfus* fupcr omnes gentes dfis,& fuper rilis, & ip{a eft mater,&
que iiifrculum) Exhoc, f caelos* gloriâ eius.' Quis ficut dfis deus no : ipfi funt filij, & in femet
ideft, quo inceperunt ho- 8 fter,5 qui in altis habitat: & humilia refpicit : ipfa habitat, Hoc eft uni*
mi: & credere šlauda h in cælo & in terra." Suſcitás à terra inopé, tas eccleſiæ, una res eft;&
multa membra: fed unum
re. Et punchoceſtinpræ- i & de '{tercore erigens pauperé.Vt collocet
fenti,&ufque in feculum, corpus multifunt,ut Pau- Ren.tab.
hoceſt, ſine fine. Nam & k cũ” cum principibus : cum principibus po lus dicit, & ibi lgtabitur
antea femper fuit benedi ' puli fui."Qui habitare facit ßerilèm in äo in femetipfa, hoccft, in
&tum. c "•T A folis ortu mo : matrem filiorum lætantem. - - - unitate,
ufquc ad occafum) Ideft, "... Halleluia, ... , , , , ‫ لات‬- ‫ب‬ ‫اف‬ .C
ΧΙΙΙ n I Halleluia) Ifte pfal
ab initio natiuitatis noflre o N exitu Ifrac! de Aegypto:domus Iacob mus uocem continet pro
ufque ad mortem. р
d Mf. Laudabile nomen %
domini.) Vt fupra dixi. r
I.&ificatio eius : “ Ifrael poteftas eius. !
phetae, oftendentis,ut que
populo barbaro.* Fa&a eft Iudæa fan in eo hiſtorice narran
tur, fpiritualiter dičtain
e ºf Excelfus រ៉ែ fu f Mare 'uidit & fugit : Iordanis'conuerfùs telligantur. .*

per omnes gentes.) Nun eſt ... Pſalmus CXIIL

<quid antea iiö erat excelfus? Erat tantum in Iudga,mo Nexitu Ifrael de Aegypto:domus Iacob depopu
dofuper omnes gentes. Dicit pcr prophetam: Qgoniâ lobarbaro.) Ifte pfalíüs fecundum hifloriam com
uoluit reprobare Iudaeos,& eligere gentes. f •] Et fu memorat,quando filij Ifracl exierunt dc Aegypto. *.*.*.*.
per caelos gloria eius.)Hoc eft,fuper fanâos fua gloria. Sedplus pertinet ad fenfum, quando nos liberati fui
g •I Qgis ficut dominus deus nofter?) Ac fi dicat:Nul musde Aegypto, hoceft, de tenebris ignoratitiae pec Exod. t.;.
de l
*fal.83. b iustalis.Vt illud; Qgis fimilis inter filios dci? Et alibi catorum noftrorum per baptifmum: Domus Iac
& > ・・ F dicit: Non eft fimilis tibi in dijs domine. h , <| Qui in populobarbaro. Liberatifieruntill Iſraeliticide po- H
* *,
* . . . . . altis habitat,&humilia rcfpicit.) In altis,hoceft,in fan pulobarbaro, hoceft, de illis geiitibus, quæ in Aegy
(tis. Nűquid & in humilibus nő habitat? Habitat:quia ptohabitabant. Et ad fenfum: Domus Iacob,fupplan
Eſt. 66, a & in humilibus refpicit,ut illud: Super quem refpiciâ, tatores uitiorum intelligurtur. Liberati funt iſti, Št
nifi fuper humilem &trementé fcrmones meos?Quan nos fpiritualis domus Iäcob liberati fumus ab illis in
do ſunt alti ſanéti? Quando contemplantur decaleſti fidelibus, qui in infidelitatc permanferunt. Domus
bus. Et tunc funthumiles in terra:quando fe humiliant Iacob.Priiiitus fuit uocatus Iácob, poftea Ifrael.Vn
in aâiua, eleuantur in contemplatiua. Et illi qui hic in de dixit: Vidi dominum facie ad faciem, & faluafa
terra funt humiles,apud deum funtalti. Qgarc non du &a eft anima mea. Et dominus dixit ad illum: Iam nó Gen.33, g
q : 1...." • xit,in humilibus habitat:fed dixit,refpicit? Ideo, quia uocabcris Iacob,fed Ifracl erit nomen tuum. Et nos
ubi refpicit, ibihabitat: & ubi habitat, ibi refpicit. grimitus debemus e{fe Iacob, hoceft, fupplantatores :. . ".
.” -
i «JSüfcitansäterra inopem.) Et decapite,& de mem uitiorum, ut poftea poßimus effe Ifrael, ideft, animae
bris intclligitur.Suftitans, hoceft,fufcitauit deus pater uidentes dcum,Sc oculis cordis contemplari deum;£
©hriftum, qui inops & pauper pro nobis fa&us eft.Er <undum illud: Deati mundo corde,quoniain ipfi deum *AMattb.
- - -
J. &
nos inopes,ideß, fine patre diabolo,fine matregenti uidebunt... p'. •| Fa&a eft Iudæa fan&tificatio eius.) *******
litate, fuſcitamurà Chriſto. x TEt deftercore erigēs In Iudaea primitus fuit fan&ificatio dei.Sed Iudæa,
, pauperem.) Quod dixit, terra, hoc cft: & ftcrcus & cónfeßio interpretatur, ideft, in illis qui confitentur
Eầi'ie. b quod dixit inopem, hoc eft &pauperem.Quia dcter £idcm trinitatis, & ueniunt adbaptifmum, ubi eft {an
ra & putredine peccatorum noílrorum erexit nos, ut &ificatio dei. q AT Ifrael poteilas eius.) Et potefla#
illud: Qgid fuperbis puluis& terra? 1. •ITVt collo dei eft, ut. ੋ eſſe mereamur, ideſt, animae uiden
cet eum cum principibus:cum priucipibus 蠶 .tcs dcum, uocemur. Ifrael regnauit in ea. “. . )

_,. „ . , Collocauit deus pater filium füá in caelefb sin dex

-
r , AI Mareuidit & fugit ) Mare uidit & fugit, quan
-

込・こ* ・) IÃ
--
- - ---
tera fua. Et dominatur fuperprincipes» idc{!, füper do Moyfes cum populó fuo uenit. Etquomodo uidit? Exod,14.s
nouem ordines angëlorum,fecundum illud: Princcps Ideſt, intellexituoluntatem creatoris, & donauit lor
militiz,ruel princeps uirtutum ego fum , Et infuper cum illupopulo ut tranfiret. Aliter fecundum fenfum:
fanétos, & fua membra collocauit cum ipfis iioueni or - Maré intelligiturgentilitas : uidit, fanótos praedicator
rdinibus angelorum.}. m., q| Quihabitare fäcit ftcri rcs, fupplaiitatores uitiorum,& animæ uidcntes deumj:
j lem in domo : 1natrcm filiorum laetantcm.) Sterilis , :fugerùnt,ideft,non potuerunt refiftercapoftolis; quia
Eſa.f4.4 hoceft, fan&a ecclefia. Vnde ih propheta dicit: Laeta -dêùs in illis erat. I{ • •II Iordanis conucrfus eft re ... !
re {lerilis &g Primitus fterilis fuit,fàn&a ecclefia: quia -trorſum ) Iordanem conuerſum eſſe retrorſum non
2lidngguerabatfilips,nifipaucoś, Synagogahabuitäi £legitur ifihi£koria, nifi quapdo cum arca in ipfum in Iofie. 3.6
■ rum dcunj»fgdtamcn paücosgencraiii;;: Pqfieavc - trauerunts quafi retrorfum ambulaflet illa 4ಣ್ಣCtit
*- ---
: *, *, *
fic
- - * 2:
 * I N p S A L MV.M. XCXIII. :} ( 197
*A ԳԱíd
ftetit quafi
-
murus,&illa aliaaquaperäbulauitinmare. * in&illius glorificetur,&laudeturperipfum. h qTSu- c '
ergo intelligitur per hoc?Iordanis interpretatur, permiſericordia tua &ueritate tua) Tua miſericordia
' defcenfio eorum.Illi intelliguntur, qui ueniunt adba & tuaueritas hoc facit. i • T Ne quando dicant gentes,
***' ptifinurh. Quando uiderunt martyres patiperfecutio ubi eft deus eorum?) Propter hocfacit deus iftâ mira
ines multas, conuerfifunt in mare, hoccft,in gentili bilia, ut nö dicant gentes,quòd non potuiffet deus illos
tate negauerunt. Poftea faluare. Vel modo in no
i dominus per ſuos praedi eſt retrorſum. "Montesexultaueruntut arie uoteſtamento, fimiliter fa
zach, Is & catores uocauitillos:Con cit in {an&is fuis.*** ***
.uertimini ad me, & ego "tes,& colles ſicut agni ouium.° Quid eſt ti x •[ Dcus autem nofler in
reuertar aduos. Etcomuer bi mare quod fugifti,& tu Iordanis quia c5 cælo : omnia quæcunque
fi fuerunt poftca multiad *uerus es retrorum?" Montes exultatis fi uoluit, fecit.) Deus in cae
deum. Illaaqua perambu cut arietes,& colles ficut agni ouiű.“ Afa lo furfum. Dicũt fan&tiad
lauitinmare:ijfunt infi cie domini mota eft terra:à facie dei Iacob. illos infideles,q idola ado
deles;quiperambulauerút * Q ui conuertit petram in ftagna aquarum, rant: Vos ueſtros deos ma
in mare,ideſt in mare per ' &rupem' in fontes aquaruì. Non nobis nutangitis,& oculis carna
ditionis. a «II MonteSex libus cernitis : fed nofter
ultauerütutarietes,& col §h domine, non nobis: fed nomini tuo da glo ' deus in cælo eft furfum.In
les ficut agni ouium.)Ex : riam. "Super mifericordia tua & ueritate cglo & in terra omnia quę
ultauerunt fanátiprędica ' tua : ne'quando dicãt gentes, ubi eft deus cumque uoluit,fecit. In his
rores, quandouideruntil k eorum? * Deus autem fiofter in cælo : om qui caeleſtem uitamagüt,
los conuerfos, qui antea ' nia quæcunque uoluit,fecit.'Simulacra gé & adhuc terrena carne
: blafphemifueruiit. Exul tiuom argentum, & aurum : opera manuum caluduntur, innpleuituo
taueruntut arietes, ideft, luntates fuas.: 1 •Î Simu
f111C1pe$ gregum: qul Q:e hominum . Os habent, & non loquentur :
' lacra gentium argentum
點ឥន្រ្តៃ |ໄກຕິ
":oculos habent,& non uidebunt. Aures ha & aurum:opera manuunn
apoftoli.Vndeutius de il- bent,& non audtént:nares habét,& nő odori hominum.)Ideo diciturfi
t.Cor. 4. d lë dixit: Per euangelium rabunt. Manus habént,& non palpabunt : mulacrum, quia ad fimili
• catores,
ego uos genui.Velprgdi-
altioris meriti in
i .- . . . . . . 3. •...' .
* * pedes tudinem alicuius hominis
- - * - -
t
‫ م‬. ‫ م‬. . . . . . . . . . . . . . . ‫ م‬. ‫بـ " س‬ * - ". . . . . mortui,fa&ü fit. Argentü
-

- - .--
‫ ני‬- ‫ וזז‬1
-
* telliguntur, qui modo generant filios per prædicatio- & aurü. Qgare n5 dixit,lapidea, aut aerea, aut fiäilia,
-
\+ "‫ن‬
Gal. 4-c nem eorum.Vnde Paülus dixit 驚 méi, quos ite-' aut lignea,fed argêtea & aurea? Quia prguidebat fpiri
rum parturio: donec Chriftusfofmetur in uobis. tus ſanctus:quonià ci exinde increpati eſſent, quale re
b TQgid eft tibi mare quod fugifti,& tu fofdanis. . fp6füm darét. Ideo pofüit aurum & argétum:quia di g
quare conuerfus es retrorfum?) Pröpheta perfemetip-, cerét illi:N6 adoro fiecligneum deum, nec iapideum,
fum interrogat , & ipfe refpondet:ácfi dicat: Qgidti-.: nccæreum,fed deum aureum & argëteum.Dicis illi:Si
B bifuitgentilitasquódfugiiti? Ettu Iordanis, hoceft, aurum aut argétum adoraffes,nö effettalis error. Et di
$uos Chriftiani: quidfiiit quòd cóuerfifuiftis rctror- cüt 1lli: Nóadoramus aurum;nec argétum.Iile refpon
fum* QgareVម៉្លេះ praedicatores,ideft,mon-* dit:N6aurum & argétum,fed deumïmeum adoro;qui
tcs:uidiitisarietes,hoceft, fupplantatores uitiorum, eft in illa imagine, & illam poteftatem quæ in ipfa cft?
&animas uidentium deum patrem, ideo fugiftis? ÉÉÉíiíïìÜôïíôïefîiiefiicit:Abfit.Nônuòiò
c * •JMontes exultatis utarietcs,& colle$ficut agni diabolum adorare.Quomodo nóadoras diabolü: quia
ouium) Repetitio eft. d_ •T A fàcie domini móta in alio pfàlmo legimus: Omnes dijgétium dæmonia?
£ft terraiâfâcie dei Iacob.) Expofuithocprophetaalio Dicitiile: Nech5c adyto Quid ergô adoras? Ego {215,
Pſal.93.4 loco cum dixit : Vidit, & commota eft terrà.Etpoft lunam, ftellas adoro. Iftifuntmci dij:illinae falüât. Di
4,
paululum ait: Afacie domini,& reliqua. Mota efíter-
2." . .
cis illi: Si folefttuus deus,quare nó femper tibilucet*
* ra, hoceft,à praefentia dei:quia dcus in fuispraedica- Dicis ad alterum, qui lunâ adorat:Siifte,quifolé ado
toribus erat.Mota fuit gentilitas, àfacie dei Iacob, rat,approbat quòd integer eftfuus deus.Tülunâ quare
*
: *-Yº,-ideft, àpraefentia illius,quemadorauit Iacob. adoras? quare crefcit & decrefcittuus deus,& denoâe
- - - - -

e IOui conuertitpetram in ſtagna Pe- *ျံ့နှ့ံ lucet.Ouare nåſemptibilucet:Et in mare quádomer

, tra, Chriftus: & fecündum hiftoriam, depetra exie- geris,tua luna& tuæ ftellae,curte nóliberát, &femper
Exod. 17.b runtflumina. Antequàm Chriftus ueniret in carnem, uper telucē dant Quare additoperamanuā hominū,
non eruperant adhuic tantae aquæ, hoceft,tanta doäri- argétum & aurum?Deterra fodiüt illudhomines;& co
?\*m. 3o.b na. Poßea exierunt deChriftöquatuor flumina, qua- güíillud,& colorât, & fic euenitpulchrü. Ergo detuis
tuor euangelia ,&irrigauerunt totum mundum. 7: … mariibus facis deütuü quéadoras. Iftaadreuincêdum
f •I Etrüpem infontés aquarum.) Repetitio eft. Ru- malos diâa funt. m •j Oculoshabét,& nóuidebunt.
pes funt qüi&petra. Petrâ dicitur rupis. Et rupem inAureshabét,& nóaudiét:nares habét,& nó odorabüt.
fontes aquarumi Doârina multadeChriflo. Mare ru- Manus habét,& nópalpabüt-pedes habét,& nô ambù
brü, quodidco dicitur, quia ficutfanguis erat illa ಟ್ಗ
labūtinó clamabūtingutturefuo.) enim e{\fpi
maris, quæ figurabatbaptifmum. g J Non nobis do- ritus in ore ipforum.Dicis illi:Vel fibeftiam adoraffes,
mine,nö nobis:fednomini tuo da gloriam.) Dicuntilli licet malüerat:fedtamë uel oculoshabct,ucl pedes:fed
boni Iudaei: Non noftrum meritum nos liberauit, fed iftud quod adoras nec uidet,nec audit.Quare addit:nó
tua p9teftas, ut nomen tuum glorificetur in omnibus clamabunt in gutture fuo ? Qgiabeftiae clamantuoce,
gentibus.Velprædicatores noüiteftamétifimiliter di* fedcöfufuseftclamor eorum. Nöintelligis, ncqucp9
cunt Quando faciútuirtutes,deusPerillos facitutuosº tesPerliterasuclp {yllabas சை
, quomodo.
3 llOCCITA
 • 198 C O M M E N T. D.'. H I E R O'N Y M I.
E uocem hominis comprehendis. a T Similes fiant illis • funt illi fimpliciores,qui tätum incarnationem credát ; G:
qui faciunt ea, & omnes qui confidunt in eis.)Similes , qui lac eduiit,& nutriúntur perpraedicationem, & ipfi
qui terreni erant;caeli efficiuntur. .. x /• T Non mortui
hoceft,fi oculosnő emendat:quia uidit illudaurum,illá laudabunt
imaginem.Sed & in anima fimilis efficitur,dum non te domine.) Hoc eft, peccatores. Peccator Prous 18,4
emendat:quia necuidet,nec intelligit, nec diſcernit, di enim cum uenerit in profundum malorum,contemnit.
plus errori credit. Ideo fi .1 • T Neque omnes qui de
milis dicitur. Et omnesq pedes habent, & non ambulabunt: non cla ſcendunt in infernü.) Hoc
confidunt in eis. Non folü eft, habitatores inferni. : : - - - --

qui faciunt, fed etiam qui ,

* mabunt in gutture fuo.* Similes illis fiant
m M Sed nos qui uiuimus,
confidunt. b 4] Domius qui faciunt ea, & omnes qui confidunt in benedicimus dominum.)
Iſrael ſperauit in dio.)Do * €is. * Domus Ifrael fperäuit in domino : Nos fideles: qui uiuimus,
mus Ifrael, duodecim tri ° adiutor eorum & proteétor eorum eft. Do ideft, qui fidem & opera
bus Iſrael.Aaró,tribus Le mus * Aaron fperáuit in dominor: adiutor habent, ipfi laudát deum.
uinőfperauit?Non (pera eorum & protector eorum eft. Qui timeht n ºf Exhocnunc &uſ;
uitintales deos mortuos, in ſzculü.) Exhoc, ideſt;
fed in diio. Domus Ifrael, dominum fperauerunt in domino : adiutor quo
* eorum & prote&or eorum eft. * Dominus incipimus intellige
animarum domus uiden re. Nunc,modo. Vfque in
tium deum in domino fpe memor fuit noftri, & benedixit nobis. Be ſaeculum , ſine fine.
rant. Et Aaron, mons för nedixit' domui Iſrael:benedixit domui Aa o “T Halleluia.) Iſtepſal.
titudinis,ideft, q fortes & ron. Benedixit omnibus qui timent domi mus uocem continet fide.
alti ſunt in mcrito, in diio § num: pufillis cum maioribus.8 Adiiciat do lis animæ à deo peregri:

ಘೀ 蠶 minus ſuper uosi ſuperugs & ſuperfilios ... 醬 longos

ÊÊ'j%%
dij nő profunt, fecundum 'ueftros.* Benedi&i iiosâ domino?quifecit *j*°£;;'
Pfàlmus CXIIII. i
Hieremie dićtum: homi ' caelum & terram. ' Cælum cæli domino:
nem nő liberant de bello: k terram autem dedit filiis hominum.* Non Dsº tionis
Ilexi, quoniã exau
dietdisuocem ora
meae)Nő di- * * *
---
7. * -
regem nóconftituunt:fed mortui laudabunt te domine: 'neq; omnes
ifte illos defendit & prote " qui defcendunt in infernum." Sed nos qui xit diligam,fed dilexi.N6
Dan. 3 g it,ſecundum Danielis di promifit fe facere, fed te
& 4-f tü:uere ipfe eft deus deo
" uiuimus, benedicimus domino : ex" hoc
ºr ílatur fe fecifIe. Dilexi. H
rum;& ipfe mutat tem nunc & ufque in fæculum.' -
Quare dilexi? Quoniam * -º- - .-----
-

º Halleluia. '.' CXIIII. * exaudiet dominus uocem

pora, & amouet reges,& р
conftituit. d •J Domus q llexi,quoniam exaudiet dominus orationis meae.' Dilexi,
Aaron fperauit in domi uocem orationis meæ.3 Quia incli tranfa&i temporis eft, ex
no: adiuutor eorű & pte. s / nauit aurem fuá mihi,' & in diebus audiet autem futuri. Non
eorum eft.Qui timent do meis inuocabo. "Circundederunt me dolo enim dixit: quoniam dile- •
minum fpe.in diio.)Exce ºt xi quod exaudiuit me do
ptis iftis, domus Ifrael& ' res mortis , & pericula ' inferni inuenerunt minus,ſed;dilexiquod ex
Aaron,omnes qui illum ti : P°* audiet me dominüs. ' .
ment & amant,protegit il - - q •If Quia inclinauitauré
1os & defendit. e q| Dominus memor fuit noftri, & fuam mihi.) Quoniam nos paruifuinus&humiles, &c
benedixitnobis.) Memorfuit,quando liberauit filios non pofTumus nos extendere & exaltare:propterea do
Ifrael. Etnos,quando quodpromifit, impleuit opere. minus inclinauit aurem fuam, Sc dignatur exaudire
Mifit filium füum, quicarnem fufcepit, & nos libera nos. Denique,quia nos homines fumiis,& dijnon pof * :
ùit. Hoc dico deum,memorare. Et benedixit nos, hoc fumus fieri: deus homo fa&us eft & inclinauit fe, fe
eft,omnibenediétione fpirituali. f. •I Benedixitdo cundum illud quod fcriptum eft: Et inclinauit caelos,& 2. Reg-22.
mui Iſrael, benedixit domui Aaron. Benedixit omnes defccndit.: -r- •| Et in diebus meis inuocabo te.) Hic
timentes dominum &c.)Ideft, altiores merito,& infe quæritur,quomodo in diebus inuocet, 8c mion inubcet
riores. g •T Adijciat dominusfuper uos.) Alios pre ih noctibus. Etquomodo dicitinalio loco: Media no Pfal. I 13. b
dicatores.Primitus paucifiuerunt, poftea multi effeéti &efurgebam ad confitendum tibi : cum fanéti in no
funtim mundo praedicatores. h TBenediátiuos à do &eplusfoleant orare? Et in alio loco dicitur: In no ‫وؤمه‬PMal.ir "
mino:quifecitcglum &terram.) Benediéti,hoceft,uos: čtbusextollitemanusueſtras in ſančta, & benedicite -

fanĉtibenediĉtieftisà dominó, i （I Caelum caelido dominum. Quomodo dicit, & indiebus meis inuoca છે. - .:
mino:terram aüt dedit fi. ho.) Cælum caeli, ficut dicit: bo? Non dixit inuocaui,fedinuocabo in fiuturo. Dum
canticum pfalmi,& pfalmus cãtici. Iftud caelum fubic enim in hoc múdófumus,in no&teinuocamus. Infutu
&tum eft illicaeio fuperiori,ubi eft firmamentum,&in ro: in die inuocamus diim: propterea dixit,in diebus
dehabet lumen. Et terraiterumfubieétá eftád illudcg meis. Peccatoribus enim noxeft, mihi autem dies.
luin aereum:exinde habet pluuiam & omnem neceßi f.AJ Circumdederütme dolores mortis.) Vidétur mihi.
tatern. Secundam fenfum,cglum altius,fanétiapoftoli: dolores mortis,cogitationes efle fœdæ, quando anima
quiab ipfo Chriftoaudierunt praedicationem,&ciilu cögitat,& peccare defiderat: quando parturit peccata,
minatioaem fpiritus (anéti acceperunt, & exindefue uicinaeftmorti. t %J Pericula inferniinuenerüt me.)
runt edo&i.Cxlum iterum fucceflores apoftolorum:) O nios infelices,& miferos,& lugendos:quia femper
quibus illi pr;dicauerunt,& diis illosinanima illorum; nos peccatum querit. Siautem fempcrnos quaerüt pcc
illumtinauit, Terram autem dcdit filijs hominum. Hii cata,crgo nosfeilincmus,ut nö nosirueniänt. Ha:cau-.
, -. 1 * As tein
 ... I N P S A. L. M. V. M. . . Ο ΧΙΙΙΙ. c 1399
--- --

* A tem diftantia eftinter dolores mortis,&periculainfer- inrequiem tuam.) Qgando dicitur, conuertere inre- C3, ...: -
-
*. -

n1.Dolores mortis,malæ cogitationes funt:pericula in- . quiem tuam: ergo habuit antea requiem, quamperdi- *
ferni, opera malafunt. Et utita dicam, illudin theoria: dit. Nemo enim conuertitur, nifi qui pergit illuc ubi :
-iftudin opere, hoceft, in praética. Ibi enim dolor & rius erat. Deus:enim nos bonos creauit, & noftro ar
-parturitio:hic autempericulum ef&uicinum morti.;; 醬 nosreliquit, & omnes cum Adam in paradifo
a … «¡T: Tribulationem & ofuit.Sed quia noftro ar
‫مثﻩ‬
* * ` s dolorem inueni). Nouam a me. *Tribulationé & dolorem inueni, &
-

體 à beatitudine illa
rem dicit. Non dicit re- b cecidimus , & uenimus in
nomen dfii inuocaui." O domine libera ani -

quiem inueni, non dicit{a mam meâ: mifericors* dfis&iuftus, & deus uallem lacrymarum: pro
С

turitatem inueni.Si autem 'pterea iu(tusanimam fuá

.dixiffet: inuenit metribu “nofter miferetur.* Cuftodiens paruulos do hortatur, ut conuertatur
:latio, inuenit me dolor, *minus
f
humiliatus º fum , & liberauit me . illucunde defcendit Con
non erat quaeftio . Nunc Conuertere anima mea in requiem tuam: * ueri anima mea in re.
suertere - - -

-
autem quid dicit* Tribu £ quias dominus benefecit tibi .“ Quia eri- * ifte,tribulationis
quientiam.Loguseiiiia
* , : … lationem & dolorem inue ; locus eß,
ni:Quafi quacrens fic in puit animã meã de morte, "oculos meos à terra pugnatorum eft.Ifte
uenit. Non enim inueni klacrymis:" pedes meos à lapſu.Placebo co ' locus lacrymarum eft,ubi
turnifi quod quæritur.Sá I ram domino in regione uiuorum. non licet fecurum ambula • .* ..
. . . . . . . Halleluia. º re. Vbicunque enim ali
ctus non quaritrequiem, ". .

m.. a fedtribulationem. Nouiteniim quoniam tribulatiopa quis fuerit, periculum eft. Si in deferto, fcorpiones
tientiam operatür:patientia autem probationem:pro funt:fiin ciuitatibus, oculus mcretricis pernicies eft
batio uero fpem: fpes autem non confundit.Tale quid • hominis: fiinmari,latrones&pirat;e.Hæc omniamy
Hiere.6.& &in Hieremia dicitur: Tribulationem, inquit, & mi ftice loquor. Nec enim nuncpericulum eft fanâo ui.
14, feriam inuocaui: Quoniam, inquit,amaro tuo uerbo roàlatrónibus interfici: fiquidem martyres fanguine
ridebo,hoceft, in hoc faeculo quid aliuduolo, nifi tri fuo uicerüt. Conuertere anima mea in requiem tuam:
bulationem, utin futurumrequiem habeam.&felici g Mf Qgia dominus benefecit tibi.) Quò, inquit,c6
tatem? Et propterea, inquit, nunc amaritudinemfufti uerteris ò anima? In paradifum : Non quia digna es,
Exod.15. d neo, utpöfteá dulciora promerear. Et populusdomini ſed miſericordia dominieſt. Vt exires deparadiſo,
<de Aegypto egrediens uenitin Mara, quod interpreta tuo uitiofaétum eft: ut autem redeas, mifericordiae do
turamaritudo,& de MarainSina, quod interpretatur mini fuit.Et nos dicamus animae noftrae : Cönuertere ,
Hime. *.d tentatio Etiterum Hieremias Solusfedeban: quonia in វ្យែ
Requies noßra Chriftuseft deusno- D
amaritudincreplétus erâ, b •IO domine libera ani fter. Si quando fuerimus in anguftia,& coeperitnosco
mam meam.) Proprietatem Hebraicae linguae Graecus gitatio captiuare in peccatum; dicamüs : Conuertere ;
& Latinus exprimierenonpoffunt. Pro δ in Hebræó anima mea in requiem tuam. ' h: * Quia eripuit
habet ri* ana. Anaautem interpretatur rogo & de animammeam de morte.) Necdum redijt in paradi
- tº ,
p precor.Etquod dicit,hoc eft;Deprecor domiiielibera fum, &iam fe in fecuritatem rediffe dicit. Dixit:coni
' T animam meam. Non e(t enim uocantis,{ed deprecan uertereanima mea inrequiem tuam ;&quafi fecurus
tisaffeétus. Iningenti enim pericúlo conftitutus eft. : dicit: quia eripuit animam meam demorte. Qupmo
c ' •■ Mifericors dominus&iuflus, & deus nofter mi do eripuit animám meam de morte? Promepaffus cft
ferebitur.) Erige aures peccator. Mifericors eft domi deusmeus: pro me crucifixus eft deus meusj& dico :
mus:fednoli effe negligens,fequitur enim, & iu[bus. Vbi eft mors uiétoria tua : ubi eft inferrieftimulus Ofee. 13. d
Simultum peccator es: audi, miericorset dominusi tuus? i •I Oculos meos álacrymis:) Plorauiutri i.cor.'1 yg
negligens es: audi,& iuftus eft.Sed uidetur ཤྭuali་རྨཤས་ཞུ
deam, luxiutin fempiternum gaudeam.
ſentinonplorat, 5 - ੰ
Qui in:prae
præ.
*
le effé mifericors dominus&iuftus.Verbigratia: de olacrymabitúr: Beati énimâ Matth. r.a
l
cem partibus eftmifericors,& decem partibus eftiu-; qui lugent: quia ipfi confolabuntur. Econtrariò at.
* * * * * (lus,& hoc propter fimpliciores italoquor. Dicatali tem dicitur: Vae uobis qui ridetis: quoniam lugebitis;
* is. Sipéféntur peccata mea, nonnepóflumtantaha x. •JPedesmeosàlapfu)Qgia nonfteterunt pedes.
-
- - - - - -

|
^t 3.''* bere bona,quäntähabeo mala? Nunc autcm dicitur: meifuper petram: propterea periè moti funt pedes>
quòd miſericorseſt&iuſtus. Eſtmiſericorsin peccato, mei, penèeffufifuntgreflus mei. Liberatifuntpedes
ribus: iuftus inbonis. Incipiunt me grauare peccata; meiàlapfu. Quare?quia conuerfa eft anima mea in
mea, & uincitin{ua mifericordia. Propterea femeliu-. requiem ſuam. lºsſ. Placebo-coram domino int
***%£tuspofuit,&fecundorfiifericors.Poierat&deprae. regione uiuorum.}: Videor, inquit; hominibus e£*
terito dicere. Btdeiisnoßer, inquit, miferétur,utfem-, fe iuftüs, quare opera bona non habco? Video*»
per eum mifèricordem oßehdat. rjricº- .:;::.: : : ... ; hominibus effe fanétus, quare uerba: bona:non ha-p
dºsſ Cuftodiensparuulos domimus)Siquis magnus, beo? HaecDauid dicit : hoc fanétidicunt;hoc apo-r
eſt, 8 ſe exaltat,8 ſuperbuseſt:hunc non cuſtodit do ftoli !oquuntur: Peccator enim haec non loquitur.**
niimus. Siquis fcriiagnum putat,huiusnonmhiferetur, Quid lóquitur iuflus? Qgia uerba & operat bo-*
dominus:fcdfiquisfehumiliat , huius miferetur,&i na non habeo , & fanótus uideor:, &:laudor:ab ho-*
cùftodit cum domimus.Siquidem dicit :Ecce ego.&. minibus. Ego autem noui confcientiam meam : fcio*
pueri, quos mihi deditdomihus.Etiterum::::.& . i. **^^ qualibus cogitationibus cor meum flu&uat : fcio :
es * Humiliatus fun,& faluauitme ) Dupliciterin-ii quantæ mihílibidines ueniunt, & uideo aliam le- Rom.7. d
telłigiinus:hurnibatus{am,&faluauitme.'Simeºpecs , gentrepugnantem menti meae, & captiuantem meg
cani, Scfaluauiemerfiue cumelem.fuperbus,humilia-º in lege peccati: propterea dico: Mifer ego homo', *
uutrne,& faluauit;w..- £*J Conueversaniraa:aca» quis me liberabit de corpore mortis huiùs? Et pro- • •
1 - 2. -- i
* Pterea
 * ఒoo C O M M E N T. D. H. 1 E RO N Y, M, I.
Pfal. 18-d_ pterea dico? Ab occultis meis munda me, & ab alienis - tionern corporis nihil effe. Nó eft enimueritas infub-'G
E parce feruo tuo. Ab alienis. Non eft meum quod par - ftantia noftra, fedumbra eft & quafi mendacium. In
turio. Nolo cogitare mala, & cogito. Nolo cogitare fubftantia corporali dico, non inanima. Et quod dicit
malum, & quafi inuitus & captiuus in malam cogita : hoc eſt Placebo dominoinregioneuiuorum.Sedco
tionem trahor.Sed quoniam in mea poteftate non cft, gitans humanamuitam, &confiderans diuerfos erro
aut cogitare,aut non cogi res,non inuenioueritatem
tare quae funt mala; pro- a Halleluia. :) ' •*, 3. • ' .' . * CXV. ; -
in hoc mundo. Siquidem 1 Cor. 13 r
pterea dico: aliena quidé b
funt quae ueniunt iii'cor d.-с. ~\ Rredidi,propter quod locutus fum: exparte cognofcimus, &
ex parte prophetamus.
meü.Sed quoniam quafi ego * autem humiliatus fum nimis. Propterea dico : Omne
-necefsitas mihi imponit, T 4 Ego * autem dixi in exceffu meo: quod uidem', omne quod
propterea dico : ab oc- • ' - - - - ' ' * ' ' omnis , iiitclligimus, mendacium
- cultis meis mundame. Aliena quidem film perata :
eft. Quomodo igitur mendacium eft* Mendacium hic
£ed quiafufcipio ea, dico in alieiiis peccatis, parcemi-, dixit quafi umbram, quafi imaginem: quemadmodum -

£iiferuo tuo. Hoc autem quare dixi? Quoniam dixit , dicitur in alio loco: Vcruntamienin imagine pertran- Pfal.38.b
propheta: Placebo domino. Non dixit placeo, fed pla fict homo. Eadem intelligentia & nunc તેicitur: omnis
cebo. Hic cnim quod facio, non pofTuifi cffe perfeâus homo mendax,hoc eft, 6tmnis homo umbra. Hocau
§.cor.if. e juftus. Propterea dicit & Apoftolus: Exparte c5gno-' tein dicimus fecundum Hebraicam ueritatem.Loqua
fcimus, & ex parte prophetanus, & nunc per fpecu mur autem & fecundum Lxx. interpretes.Dicatenim
lum uidemus in ænigmate.Propterea nunc longo fer ಶ್ಗ ad me quod habetur in Hebraico? ego : *.
monc ufifumus:quóniam in præfenti faeculo perfe&us ecclefiam fequor. Egò dixi in excefTumco: omnis ho
iuftus nemo cfTe potcft, neq; Dauid,neq; apoftoli, ne 'mo mendax.Verum dicit Dauid,an mentitur? Siuerü
Job,13. * que aliquis fànótorum.Nemo enim mundusâ peccato, eft omnis homo mendax, & hoc quoddicit, omnis J -, *

ncc fiunius diei fuerituita eius. Siquidem apòftoli & homo mendax,uerü eft;ergo& ipfementitur: quia &c
fanéti non aufi funt dicere;fanétifümus: nec aufi funt ipfe homo eft. Siautcm & ipfe mentitur: ergo hoc
dicere,placeo, fed placebo. Qui in futurum folicitus quod dixit:omnis homo mendax, non eft ucrum. *.
eft, de praeterito quod non fecit, confitetur. Placebo Quocunqueuerteris, in contrarium uenit.Et quoniam
domino. Vbi placebo? In regione uiuorum.Haec enim ipfe homo eft: ergo ipfementitur, quod omnis homo ',. * ... ºf
regio mortuorum eft:alia eft terra uiuorum.Siquidem mendax eft: Ergo alio genere mentitur. Videtis er
& Dauid in hacterra erat, & uere in terra repromif go quia {yllogifimifuntphilofophorum. Denique fe -

t: fionis, dicens: Placebo domino in regione uiuorum: cundum haiic fententiam texitur fyllogifmus Ari- ! * * …....'.
confitetur hanc regionem non cffe uiüorum, fedmor ftotclis. Deniquetu dicis:loquere ad alterum :fimcn
F tuorum.Vultis fcire quae cftilla regio uiuorum? Do tiris, & uerum dicis quod mentiris: ergo mentiris.
Luc. 24• f minus dicit in euangelio: Deus Abraham, deus Ifaac, Videte quomodo in contrariünertiturfcntétia. Quid
deus Iacob, & erant mortui. Et quid fequitur ; Deus, enim dicit. O tu qui mecum loqueris: fimétiris, & ue
inquit, non eft mortuorü,feduiuórum. Igitur & iuftus rum dicis hoc ipfùm quod mentiris: ergomentiris, &c :
uid dicit? Placebo domino in regione uiuorum. In in eodem ferm6ne fit,ütucrum dicat & métratur. Pro- Coloff. 1.4
Luc. 16. e regione Abraham,Jfaac,& Iacob. Hocef,guandoue pterea leétum eft in Apoftolo: Videte ne quis uos de
refuero infinu Abraham,tunc placebo domino. cipiat per philoſophiam & uanam deceptionem ho
a •IT Halleluia.) Hunc pfalmuin quinta & fexta edi minum,fecundum clcrncnta mundi. Inuenerunt enim
, •* . $• tio cum fuperioribus copulant:. Symmachus uero &
retes diuidunt. Pfalmus : CXV. 器hiloſophiſuas deceptiones ex propria arte: quomo
in eodem fermone & uera quis dicat,&mentiatur:
Redidi,propter quod locutus fum.) In Hebrai Nosautem dicamus Dauiducraidixiffe, quòd omnis
( co centefimus decimus quartus pfalmus, & cen homo mendax. Quâmdiu homines fumus, menti*
- tcfimus decimus quintus, unus eft pfalmus. Igi mur quando autê fuerimus dij, definimus mentiri. "
tur dixit: credidi,propter quod locutusfüm.Quid cre Vbi enim funtarmulationes:&contemtiones in uobis, 1.Cor.3.4
didifti, quod locutus es? រ៉ែ priorita finiuit: Pla notinehomines eftis & fecundü homincm ambulatis?
cebo coram dfio in regione uiuorüm. Dicit ergo pro Ego dixi,dijeftis& filijexcelfiomnes. Vosauté ficur Pfal.81.6
pheta: Credidipropter quodlocutus fum. Quid credi homines moriemini, & ſicutumus de principibus cade
di? Quoniam § domino in regione.uiuo tis Siquisigiturfanatus et deus efficitur : & quando
rum. Hoccredidi,&hoclocutus fubm. Quid autem lo-. fa&usfuerit deus, definireffe homo, & iam non men
cutusfum? c ;i •f Ego autem huimiliatus fum nimis.); titur.Quid enim dicit & Apoftolus: Eft autem omnis: Rem-3•4
O magna intelligétia diuini fermonis.Credidi,iriquit, homomendax:deusautcmruerax-Interpretemur ali
quoniam placebo domino: quoniauneroangelus:quo ter. Credidi,propter quod locutusfum.Magifter quã-;
niamero in cælis, & non fuifuperbus:noli fum ela dodocct difçipalum , nifiprior, ipfe crediderit quod,
tus, fed humiliatusfum nimis. Quoniam ero in regio docet, non potcft,alterum docere. Dicit ergo fe pri
ne uiuorum: nifericordiae domini eft. Ego autem'hos , mum crcdidifTe,&ficalium docere.Egoautem humi-t
uimernetipfuui: quia terra fum & cinis. Propterea di liatus fum nimis. Qgando áurem adeptus fum gratiam
co: cgo autein humiliatus fum nimis. Qgid áutem eft ; dei, non ſum elatus in ſuperbiam, non me inflauit
terra & cinis? Id %] Ego autom dixiin exccffumco, notitia. Scd quid feci? Humiliatus fum nimis. Ta-,
% .t.ive}omnis homo mendax.). In Hebraeo.aliter habet:. : , men quod dócui fermone, potui:& humilitate^do
Ego dixi in exccflu mco : omnishomo mendacium: : 蠶 meo , omnis, homo merì
quod, dicitur 572. Placebo domino in regionc ui- ! dax. Doccbâ, inquit, difcipulum meumy&confiderás,
uorum:fed ego fcio memctipfum fecundum condi contemplationem caeleftem, &. cogitans diuiniorat.
" ... . . ; ;
-
intellexi
 ! I N P S A. L. M. V. M. ~ ; ' ' Cxv. r, -) ‫ ع‬.‫ مه‬7
<A intellexionitie quodhomo nouit,efTemendaciü.Qgid quis eum tetigerit ctiam facerdos, ùfque aduefperam;C - -

enim ucritatis poteft effe in hoc mundo, cü umbra fit immundus cft. Hoc fecundum literă in lege fcriptum Leuit. 9.
uita noftrafuper terram?Si ergo qui docet difcipulum, eft. Dicamus illis : Si mortui corpus immundum eft, &• ai.
<onfitetur, qüöd omnis homömendax eft: quanto ma quomodo nunc dicitur: pretiofa in confpeétu domini
gis diſcipulus non debetſe extollere, &aſtimare ſe ali • mors fan&orum eius? Si pretiofum eſt corpus famóti
quid effe? a Φ Quid re morientis, quomodo im
* tribuá dfio pro omnibus, * omnis homo mendax.* Quid retribuá do munduin eft? Ergo hic de
qug retribuit mihi.) Quo euangelifla dicitur,demar
niam dixit: placebo domi B mino pro omnibus, quæ retribuit mihi.' .tyre pradicatur. .
no in regione uuorum, Calicem falutaris accipiam, & nom& domi d •| O domine quia fer
& hoc ipfum,credidi pro ni inuocabo. Vota mea domino reddam .uus tuus)Et iã dixi in céte
艦 quòd locutus fuiii, &
umiliatus fum uimis: &
coram omni populo eius : * pretiofà in có fimo quartodecimo pfal
• mo,ubi habet: O dfislibe
dixi,omnis homo menda
* fpeâudfii,mörsfan&orú eius. "O dorhine
raanimam meâ, quod in
quia ego feruus tuus:ego feruus tuus, & fi Hebraico
cium , omnis homo um habet fú8 ana,
bra, omnis homo imago: * bi
lius ancillæ tuæ. “Diruþifti uincula mea: ti quod interpretatur rogo,
體 tantis beneficijs qui facrificabo hoftiam laudis,& nomen dfii aut deprecor.Et hic ităha
bus placebo diño in regio 'inuocabo. Vota mea domino reddam in bet in Hebraico.Rogo do
ne uiuorum , quid 畿 confpe&u omnis populi eius : in atriis do mine: quia ego feru* tuus,
dignum ੇਖੋ illi retri
$ mus domini in * mcdio tui Hierufalem. * * ego feruus tuus. Videtur
buam*Egoterra fum, ego : " * . . . . . Halleluia. humilitatis cffe quod dici.
cinis fum : promifit mihi . ‘. . . . ... -
tur. Grandis dignitatis eft ;
quia placebo illi in regione uiuorum, fecit me magi & meriti effe feruum dfii, & nó feruum peccari. Quia
uin.Crcdidi,propter quodlocutus fum.Qgid háb$o non habeo, inquit, dfim'hominem; quianóhabeo do
dignü, quod illipr6tantisbeheficijs retribuá? Qgod minúpeccatú , Nöenim regnat peccatum in mortali Rom.6.b
cunq; illi dedcro, ipfius eft, & magis illi reddo uàm meo corpore, proptereaferüus tuus fum, Grande mea
$onó. Nihil aliud habeo quod ipfi retribuâ, nifí pro - ritum. Denique dicitur de Moyfe : Sed nö ficut feruus
ipfo {anguinëfundá,nifipro ipfomartyr exiftam.Hgcr, Moyfes. Et Abraham,& Ifaac,& Iacob dicuntur ferui
sit folaretributio digna,proíanguine (anguinê retri doniini. Propterea & Apoftolus ita incipit : Paulus
bucre, ut liberatiàSäluatóre,pr3 Saluatorëhbēterfan feruus Iefu Chrifti. e ' •TDirupuifbi uincula meam
* : * *
'5 guinë profundamus. . b. &fCaliccin falutaris acci- ' tibi facrificabo hoftiam laudis.)Vere magnae felicita
• * * *piâ, &nomendfiiinuocabo) In Hebraico ita habet. trs eft, ire ad diim, ut nö habeat confcientiam inquina.
Calicem Iefu accipiá.Hocipfum & angelus htorpre វ្នំfan&us moritur fua morte,licct fit fàn
£ar. 1. 4 tatur. Etuocabis nomê eius Iefum: ipfe emmfaluabit * &usquimiſericordias operatus ſit , fcc.crit'ſigna, dz.
populü fuü. Calicé ergo Iefuacqipià. Quis eft iibe ca- . mones eiecerit, nõuaditąd dominun fecurus: horre
Հաc, **, s lix Ic(u? Pater,fi poૉિઝાદ eft, tranfeat 11tc calixâ mc.;,,fcit eius confcientia, quãJouidet dån. Martyrautem
a Matt. ^•. c Et potcítis, inquit, calicem meü 醬 Etcôtinuoſe- fi&poltbaptiſinumpeccauerittamenfecüdobaptiſ:
§ಸಿ Calicê quidé meum bibetis.Hocautem quare * mate martyrij ablutus, fècurus uadit ad dominuni.
ixi: Vt intelligamus calicè paßiöriis martyrium effe.' Dirupit: uincula mea. Çatenis autĒ fuorű peccatorã Pfl.tes.3
Grandis rese{timartyriü.Quomodo grandis fes?Quo • unufquifq; cöftringitur, fed in martyrio meo dirupifli
niâ retribuit dfio quodaccepità dfio.Chrifbis proipfb . uincula peccatorum meorum , & de uinculis plicafli
paffuseß, & ille pro nomine ipfius patitur.Qgoaiâ di-: mihi coronam uictoriae. Vbi cnim abundauit pccca Romy.du I
ximus quòd martyr nihil aliud, habet quod retribuat tum, fuperabundauit & gratia.Tibi fàcrificabo ho
dominó, & dominus computat illi pro qualitate:quò ftiam laúdis. Poft mártyrium ubi fàcrificat? In regio
niã uidet{eruum fuünihil aliud habcre quod retribu ne uiuorü.Sacrificabo,inquit; tibi facrificiü. Qgafé fà
at ei.Quid enim fimile eft? Deus ;p hominibus pafTus crificiü?Nüquid hircü autuitulum? Illa Iudaica erät,&
£(t, diis proferuo, iuflus propeccatore. Quae aequa tranfierüt.Sacrificabo tibihoftiâ laudis. : Hæc eftlaus
litas? Sed quoniã nihilaliüd habet feruus quod retri martyrü, Sicut enim martyres laudät dfimpure in re
buat domino, deusquafi clemens pro æquali accipit gione uiuorum: ita&monachi, qui die & noste pfal
martyrium.Quafifiquis diues paueritaliquem paupe* funt dfio,debent eandem puritatem habere martyrum;
rem: euenerit autem eundem 醬 uenire cũfua fami fiquidem ipfimartyrcs {unt. Qgod enim faciunt ange
‫י‬.‫יז‬.‫יא‬.2 3
lia, &ucniatcafu iu domŭpauperis, &nőhabeatpau liin cęlis, hoc monachifaciunt in tcrris, f. q; Vo
per quodilli apponat,&familigipfius,&folü illi dicat: tameadiio reddam in confpe&u omnis populi eius),
initra in domum clientis tui,&oftendatuoluntaté: quo Qgae funt orationes martyrü? Qgae funt orationes{an
niam nihil aliudhabet quod dct; &plus faciatpauper, άorum?Tencbo, inquit,&non dimittà te. Adorabo,
twc. xx. a {icut illa uidua,quæ duo minuta contulit. Calicemfalu inquit, dominum: quem in euangelio legens &:inue
uaris,autIefuacçipiam. Echoc ipfum martyrium, in niéns crucifixum, in caelis uideo regnantem cum ani
quit, non eft meae uirtutis,fed gratiae dei. Propterea gelis, Inconfpeétu omnis populi cius. Coram omni
:riöpoffumi cum bibere, nifi nomë domini inuocauero.coetufanátorum. - g : Inmedio tui Hieruſalem)
3e6ìsìintit, infuo martyre coronatur. c. 4f Pre Ipfius czleftis ciuitatis, cft mater noftra: cuius
itiofáiaconfpe&u domini: morsfanétorü eius.)Refpö iam ciues & domeflici fa&i fumus. Pcr ipfum do
deát nunc Iudæi: quomodooºrinb corpus:humanüdi minum nofkrum IefumChriftum,qui eftpaxnoftra.
fcüt efTeimmundùin lege.Deniq; fi quis moriatur apud Qui nobis praeflare dignetur , ùt compre{Tö bcl
r Judæos, fiueptaplwtaifiwe quâli(inque fanäus; fi lo carnali , ac charitati$ fuae nobis: pace largitis
i*ia. .Ca» - filijque
 ie? C O M M E N T. D. H.I.E. R O N Y M. I.
E filijqueeffe&i in Hierufalem caelefti, fàn&isfuis merea : net deitatis. hºTDicat nunc domus Ifrael, quoniam G
sº : mur'adiungi pro meritis. Ipfi gloria cum aeterno patrc : bonus, quoniã in faeculum &c.) Illa dqmu$, quaeprius
ſæculorum, Amen. caecata erat deliétis, nüc mente ferena dei gloriâ conté
a& <jHalleluia.)
fpiritu fanéto in faecula
Iftepfalmus paruus habetur numero platur. i • T Dicat nüc gomus Aaron quoniã bonus:
uerfuü,fedmagn?efëin fpiritialis myfterijfacraméto. quoniã infæculum &c.)Quae anteidolis immolauerat:
Você tamen TApoftoliĉă nücautem altißimi ille&ta
tenet : qui iuxta normam 3. *
Halleluia. ' . \ .: ... .: . . CXV I. . bonitate, facerdotiugerit"
euangelicam in quatuor animæ ſuæ. :: K: , º Di
* ■ Audate dominum omnes gentest lau
uerſuù numero cotinetur. e
- Pſalmus Ꮯ XᎳ I. Cl
Audate dfim omnes
- I
date ° eum omnes populi. Quoniam
confirmata º eft fuper nos mifericor
cant nuncqui timent diim
quoniábonus; quoniá in
faeculümifericordia eius.)

-
I-醬 reliétis * dua eius,& ueritas* dfii manet ita æternum.
1mulacris,accefsiftis * Halleluia. . .. .… ., CX V II. ;
Vos qui prius ſimulacra
muta&ſurdametuebatis:
adeum per fidē. Quòdau g Onfitemini domino quoniá bonus; núcomnipotétis dňicum
tem omnes gétes laudatu h \\ timoris reuerentiamiferi
quoniã in faetulü mifericordia eius. cordiam decantate.
rae atque adoraturae effent
dominü, hoc Magi ab o ' \_4 Dicat nunc Ifrael quoniam bonus : 1 ºf Intribulatione inuo
‫ا‬-------- ‫گ‬-‫حس‬ • "r - T -- - - - 1 TA -

riente uenientes inchoaue quoniam in faeculü mifèricordia eius.' Di caui diim,& exaudiuit me
runt, offerentes munera càt nunc domus Aaron : quoniam in faecu in &c.) In anguſtijstribu
nato homitii regiq; ac do * lum mifericordia eius.* I)icät nunc omnes lationum exaudiuit me
mino, ſicut Matthaeus ait qui timent dominum: quoniam in fæculum in latitudine gaudiorum.
AMatth. 2. 4 euangelifta. c ºf Et m ®J Diis mihi adiutor
fmifericordia eius.' Dé tribulatione inuo-.
collaudate eum omnes po caui dominum, & exaudiuit me in latitudi eft, nó timebo quidfaciat
puli)Qui ex Iudeisfuerſit ." nc dominus." Dominus mihi adiutor: non mihi homo.) Diabolus
f conuerfi, quod titulus ille urique &homo,&uir,ſæ
pranuntiauit, quem fuper "timebo quid faciat mihi homo." Dominus, pe infcripturis ponitur.?
crucem dominicâ Pilatus mihi adiutor , & ego defpiciam inimicos n •|Dfis mihiadiutor eß,
pofuit, fcriptü Hebraice,
Graece & latine , rex Iu
o meos. ° Bonum eft Confidere in dio: quàm & ego deſpician &c.) .
P confidere in homine. * Bonum eÁ fperare" 'Vel hæreticos,uelIudcos.
daeorü, ficut Ioannes euá
gelifta teftatur. -
º in dfio: quàm º ſperare in principibus. Om oin, dfo:
$f Bonum eft fperare
quàm ſperare in H
ă •J Quoniam confirma * nes' gêtes circuierunt me:& in homine do.
homine)In folodeo debe Pfal. î9.e
ta eft fuper nos mifericor * mini, quia ultusfum in eos.' Circundantes, mus ſperare, 8 rioninho
dia eius.) Apud deum fu ' circundederunt me : & in nomine domini.' mine: cuiusfalus uäna eft. * * ** t
tura iáfacta eſſe ſepe te * quia ultus fum in eos.' Circundederunt me Nam altus propheta ait: •
.4tt. 2.4 ftati fumus. Ergo túnc mi * ficut apes,&' exarferüt ficut ignis in fpinis. Maledist? homo qui po- Hiere. 17*
{ericordia dominiconfir nit in homine fpemfuâm. •.• t • **•'•*.
mata eft; cũ effudit fuper * Et in nomine domini: qa ultus fum in eos. р •т Bonum eft cófidere
i.e.: ". credêtes fpiritum fanőtű, » Impulfus euerfus fum ut caderé,& dominus in dio.) Quiuită largitur
iuxta promißionem quâ * fufcepit me.* Fortitudo mea & laus mea do' aeterná, q Quâm con
Lucas euangelifta com * minus, & fa&us eft mihi in falutem.* Vox fiderein principibus.) º
Lut, 24-3 memorat , dicens: Ecce exultationis&falutis,in tabernaculisiufto Quorüpóteftas curn hoe
ego mitto promißionem b rü. Dextera* dfii fecit uirtutem : * dextera , mūdo dilabitur, f Oēs
patris mei inuos: uos au- e domini . - - - -- 蠶 circundederunt me,
të federe in ciuitate quo- :： ...: -
* . . .. . in nomine &c.) Gentes
adufque induamini uirtute ex alto. . e ... qfEt ueri fcilicet tribulationum uallabant me, fedin nómine do
tas dominimanet inacternum.) Permanet ueritas do. miniretitieis. f. 1Circundantes circundederuntme,
mini, cum iufti in caelefti Hierufalem tanquàm lapides & in nomine diii &c.) Cuius eram uexillo munitus. *
uiuiaedificantur: Vel impijaeterno igni & uermibus, t W Circumdederuntmeficut apes) Sicut apes fauß,
qui nunquàm moriuntur,his traduntur.Sicut Marcus ut auferrent didcedinem quam iòrne Chrifìùs infúde
Mar.9.g euangelifla ait: Ignis eorum non extinguetur, & uer rar u * Et exarferuntficut ignis infpinis)Ipfi exar
mis eórum non morietur. Nos uero doininum fuppli feruntininuidia fua,dumme exurerenon ualuerunt.
ces deprecemur, ut ſe laudanditribuat efficaciam, & x • •Tft in nómine diii,quia ultus fum in eos.) Cùea
confirmet.{upernos mifericordiam fuam: mittens ín quæ mihi intulcrantineos refufafunt. y . * Impulfus
nobis fpiritum fanétum, qui exurens nóxia, illuminet £uerfusfum ut caderé &c.) Quic6fidensih'eä, ipfùm
*profutura. Ipfi gloria cum æterno patre &fpiritufan* folüadiutorë quaefiui. z M Fortitudo meâ & lau§ mea •. t * *-*
&o in cun&ta fæcula fæculoruin, Amen. . . . .. 1
<diis, &factus &c.) Ipfi concinâ : ipfum uirtutê meâ di
if*] Halleluia.) Ifte pfalinus interdtim uocemicoiiti. $am: in ipfo omnis laudátio meaçonfißit, quimihi in
net ecclefiae Chriftiuocatione fundatæ:uel populi in hac tribulationis mortefaâus eß in falutè, a at Vox:
*eremptipro Chrifti nomine,deum magnificahtis. ! exultationis&falutis in tabernaculis iuftorú)Ìm cof
--b :: , " Pfalmus ;Cx VFLI. . ºr tº:
dibus utiq;martyruin reliquorumq;fan&orä, quifaai
μQ,6)nfitémini domiuo quoniam,bonus, quoniam íunr taberiiaculum deipefinhabitánteinfpiritumfan
•* * in faeculum mifericordia eiüs.) Gonfeísio h£c £tum in eis. vb TDextera domini fecit uirtutem.)
*hoaa¢peccatocúrennifsion&£edadlaudêperii :Vtmihiuiâoriáin paßionetribueret, cęT Dextera
-
domini
 I N , p S A. L. M. V. M. . . . . . CXVII, , 203
A domini exaltauitme.) Ab humilitate diuerfarumpa£ nus,uel eius ange!:frcqueritantur. t • TVfque ad cor- C
fionum uirtute eius eleuatus fum. a •' Non mo nualtaris)Vſque adipſum dim,qui eſt fortitudo ani
riár, feduiuatim &cnarrabo &c.) Populus haec marty mæ, quam eius altare fecifti... u!'• JDeus meus estu,
sumloquitur, quorum uiétoriae in omnibus ecclefijs ' & confitebor tibi.) Accepta remifsione per confefsio
concinuntur.) b : •■ Caftigans cafligauit me domi- ` inem peccaminum, nunc confitebor laudes tuas. * * *
£ius,&morti non tradidit x <TDeus meus estu &c).
me.) Caftigat nos domi domini exaltauit me : dextera domini fecit Quia à te ab humilitate,
nus ad emendationem in: : funi fubleuatus. y: *ị Cỡ
ymultus uerberibus,ut pro-, "uirtutem.
b "Non moriar ſeduiuam,& narra fitebortibi, quonlá exau
bet & feruet à perpetua, bo opera domini. Caftigans* caftigauit me
- - diftimc &c.) Vt mc cum
morte. c 4F Aperite mi- gominus , & morti non tradidit me.*. fan&tis tuis in cæleſti. Hie
hi portas iußitiæ,& ingref j Aperite mihi portas iuftitiæ, ingreffus in rufalem fociares.zz T Cő
fusin eas confitebor dómi eâs confitebof domino: “haec porta domi-* fitemini dñoʻquqniá bo
no) Beatus eftiile ecclefig * ni, iufli intrabunt in eam. * Cónfiteborti- ' nus: quoniã in &c.) In his ‫ م‬...r.1****w
醬 -
; , biquoniã $xaudißime,& faâus es mihi in minum,de
p9rtae aperiuntur 1u1 - 1, f
uerbis ឆែ
- quibus
器
ptı
tiæ idcft, uitæ æternæ, in;, ఫి ឆែ្ក quem reprobaucrunt exordiü:uidelicet utabini
醬 ប្តេជៈរោcon- ædi cantes hic* factus eft in caput ang uli. ' , tio crcdulitatis noftrçufq;· R . i.' I
… £ A domino fa&um eft'iftud , & eft mirabi- adfine in deum noíìrurìs
Featur &laudet. .
q sI Haec porta dominis , le in oculis* noftris. Haec eft dies quam : fiduciâ habétes, eius lau-!
iuftiintrabunt persam) £ fecit': dominus: exultemus & lætemúr in · des perſeueräter confitea-.
Dominus Ie(ùs Chriftus, in mur, iuxta iilud domini:t
porta cftparris, per quam ,
ea. O domine" faluum me fac, ό domine.
... , introitur ad eum, ipfo do- § bene"
: profperare : benediéìus ° qui uenit Qui perſeuerauerituſque Matt. 1o. c
-

Ινιο 1οί minoſic dicente Ego ſum p º nomine domini. .*' Benediximus uobis infine.hic ſaluus erit.Quiz, 24. b
nobis fiduciâ in fé fperädi ,
oftium: per mefijuisin-3 de domo domini:* deus dominus &. illu ' largiridiguetur: ipli glo-t
troiecit fàluabitur: Et ite-* xit nobis.*' Conftituite diem {olennem in ria cum aeternopatre &fi:
*....
rum: Nemo uenit,3d pa- { condenfis': ufque ad cornu' altaris. Deus lio & ſpiritu ſancto in fæ
tremfifiPerme, Perhäg ä meus" estu;& άonfitebor tibi: deus meus cula fςculorum. Amen. :ii
ergo portam uenitur adºx a : "I Halleluia.)Iſtepſal,
spatrem, fednifi
…. Bingreditur nemo in eam a estu,&
iuftus.; "，
exaltabote. Confitebor tibi quo-, mus magnű in fe myfte i.
3 cxaudifti Tºl & fastuses mihi in fa rium ...t." |

{}!
e W. Configbortibiqu9-1, lutem...? i Confitemini domino,quoniam piam cötinct De quo quip D
in prologo prolocu- E -

niaih exaudiflime, & fa-. bonus: quoniam in feculum mifericordia ; ti fumus: fed quoniã cõti- i
&us es mihi in falutem.).* eius. _ J. * Halleluia. : ‘. . . . ,." , ; ; ; , nētur in eo lex, mandata,
- -

In qua ucluulnera pecca- : , ; 21, , , -

Pfalmus iuftificationcs,
ultification teftimonia, )
- - - -
- - -

ti fanaſti, uel aducrfus ini- }

- * - -
. .. -- - - -

iudiciaac uiae: quid inter

-

quum hoftem, faâus es infàlutem. d • T Lapidem ea diftet,difcerni ncccfTe eft. Lex ergo quæ per Moy
-

quem reprobauerunt ædificantcs) Dominus hofter'* * fën data cft,in Chriftofpiritualitcr dcbetintclligi:quia ;
Icfjs Chriftuslapis uerusinuentus in legis litera: fe-* 'Apoftoltis cum illá fanëtam uocet: umbrâ tamë eâ fu Hebr. 10.«
probatus cft ab aedificantibus Iudaeis,hoceft,literae haec turorü effe defcribit,Mandata funt in quibus praecepto
rentibus. g - MIHic faäus eft in caput anguli) In , rüdominicorücußodiâ deputatur,iuxta illud: Nööcci sº
caput connc&ens duos parietes:Vnum de circuncifio des: nómœchaberis,& reliqua.Iuſtificationes ſunt qui
ne:alium depraeputio in uno nouo homine, hoceft, bus deus per fuam dileétioné,& proximi, zizaniâ odij,
in femetipfo. fi •I A domino) patre. ' ' . ; _^ ab hominü corde iubet auclli.Teftimonia funt,in quo ,
i, 4] Faétus eß.) Mediator nofter & eius. r ' • JEt. rum praefentia nobis obferuationum fanétarum ordo,
eft mirabilis in oculis noftris.)Non in illorum quieum. committitur.Sicut Moyfes caelum & £gam inuocat ,„„. 4. a
reprobauerunt, fed in noßris qui eum credendo fufce teftes. Et Paulus ad Timotheum: Teftificor tibi, in-.2.Tim-4-4
pimus, 1_J Haec eft dies quâ fecit dominus: exul quit, in conſpectu deiuiuentis, &in conſpectuelecto
temus &c.) Hic lapis angularis ipfe eft dies falutis, in. rum angelorum eius,& reliqua.Iudiciaautem funt, cü :
quo uclämortefurreximius, uel moerore peccati de aut iuftos fplendidis honorabit meritis: aut æternis;
pofito, in nouitate uitae lætamur. m MfO domine, damnabit fupplicijs tranfgreffores.Viae enim funtapo ;
faluum me fac.) Ad te uenientem. n • T O domine, ftoliac prophetae, per quos uenitur aduerâ uiâ,qui eft.
bcne profperare.) Profperumfacito iter illud: quo ad Chriftus.Sic ergo inchoat pfàlmus. Bcati immaculati,
te poft multos.labores reuertar. o •| Benedi&us, quem proprolixitate dictorum intribus homilijs ex
lºan.º.d
體 uenit in &c.) Chriílus dominus in nomine patris, planare dómino annuête decreuimus. Totus hic pfal
icut ipfe ait: Ego ueni in nomine patris mei &c. g, mus eft fcriptus fecundum ordiné literarum, ita ut ab
p * 4j Bencdiximus uobis de &c.) San&i de caelefti una litera osto uerfus incipiant, & rurſum à ſequcnti
Hicrufalem paruulos ecclefiae benedicunt. -: o&to alij compleantur. Ethoc fimiliter ufquc adfincm
q •{■ Deus dominus & illuxit nobis) Rcfurre&ione texitur. Iofephus auté refert in libris ápxouoAoyias hüc
<inim fua illuminauit tenebras noflras., r., •{.Confti pſalmü & Deuteronomijcàticum uno metro eſſe co
tuite diem folenné.) Exhibete uos tépla & aras deo: in pofitum,& putat elegiacü metrum in utroq; de 蠶
ရွှံ့နှှံ့ & facras celebrctis folemnitates... [ CITIn con prehendi, quòd cilicet prioruerus expedibus con
dcnfis.) In uirtutibus multis: in quibus ucl ipfe domi ftet: inferioruno minusinpentametrum finiatur. :
Pfalmus
 *94 С о М. М. Е N Т.: D. Н 1 Е R o N Y М. І.
(P. P{aÍmüs. CXVIII, v Aleph, relinquimur,nontantumuſquequaquerelinquimur út
eth.,
'Eatiimmaculatiinuia) Ifta utique in faeculiuia, pcreamus, ?
Ᏼ per quam gradimur, Beati immaculati. Con* , N quo corrigitadolcfccntioruiamfuam :incufto
tra beatitudinemmiteria opponitur. Beatus im : dierido fermoncs tuos.) Hic prophcta non niodo
mortalis dicitur in noftra linguà; fiue laudabilis, ucl longaeuam aetatcm corrigit: uerufaetiam adolcfcea
gloriofus. Illi funt beati, tiam edocet erudiri ,;&
qui in ujtam æternam mc Pſalmus ; i CXVIII. · · * Aleph, ita cuftodire diuinos fer
rentur intrare: & illi fùnt d
E Eati immaculati. in uia : qui ambu+ * mones, ut etiam fi uetus
miferi , qui in infernum b ' culpa defleta fit: nunc ne
defcendunt. Qgomodo . JD lant in* lege domini. Beáti quifcru cogitatio ad delinquen
dicit immaculati, quia fi tanturjteftimonia eius: in toto cor. dum ulla confentiat. ** ***
neminutis peccatishomo * de exquirunt* eum. Non enim qui öperam, n qT In toto corde meo
effe non poteft: ficutfan exquifiui te: ne repellas
ftur* ifiiquitatem : in uiis;eius ambulaue-, meâ
1,104M,1,6 άusIoanncs dixit:Si dixe * runt.' Tü mandafti : mandata tua cuftodi mandatis tuis.) Non.
rimus quia peccatum non exparte, fedex toto cor
habcmus ; ipfi nos fedu * ឬ ពណ្ណោutu，adcu
ftodiendas iuftificatiónes tuas." Tunc non tur:deum
de ſerequiſiſe fate
cimus,& ueritas in nobis : ne ab eius mandatis;
1/a, 4, а non eft.Etpropheta dicit: , cốfundar:
$9T9*' cum perfpexero in omnibus mã proijciatur: quia neminê,
Qui ingreditur ſine macu datis tuis. ' Confitebor tibi in dire&ione, proijcit qui péccatoresfal*
la & offeratur
pe iuftitiam. k cordis: in eo quòd didici iudicia* iuftitiæ júosfacere uênit, o MI In*
>

Sinemiacula, hoc eft, fine | tuae.' Iuftificationes tuas cuftodiam: non; 'corde meo abfcondi elo
mortalibus criminibus: * > .* * quia tua,ut non peccemti ;
-
-
*
,· ~~, ~; Sed tamen difcretionem ' me derelinquas ufquequaque.
Beth. . .
**
. .. bi.) Jn cordis abdito dei :
. . ; facramenta
t

い･豊･ふ facit inter maculam & mam recondit: cum Tit.3-f

culam, ideft,quia &fifine N quo corrigit adolefcentior uiam fuá: haereticum pot duas cor-***** - *
minutis efTc nópofTumus: in cuftodiendo fermonestuos."In toto. #rectiones deuitat, cum fan
tamen in maiora incidere corde meo exquifiui te : ne repellas me: ctum dei canibus non ex
non debemus. b •I In ° à mandatis tuis.° In corde meo abfcondio ponit: Vel cum margari-*Matt.7.4
uia qui ambulant in lege P eloquia tua, ut non peccemtibi. * Benedi tas eius'non proijcit co-*
domini.) In uia, in Chri ctus es domine: doce me iutificationes tu-º ram porcis. Nihil negli-º
Џ04*, 144 ftout ipfe ait:Ego fumuia 蠶 inhis que funt H
c & ueritas, Qui ambulant $as.'' In labiis meis pronuntiaui omnia iudi ; ei:quiaſcit malediètum Hiere. 48.8
F inlege domini, hoc eft,in ' cia oris tui.' In uiateftimoniorum dele&a- ; eße qüifecerit opus domi*
mandatis illius.Qui ambu * tus fum: ficut in omnibus diuitiis.* In man ' ninegligenter. p *I Be
lant, ideft, perfeuerant. datis tuis exercebor , & confiderabo uias nedictus es domine, doce º
Qui ambulát in lege domi * tuas.' In iuftificationibus tuis meditabor: meiuftificationes tuas) '
ni. Qui carnis concupi non obliuifcar fermones tuos. Quia fcio uanae gloriae iu- !
{centijs edomatis : etiam
- Gimel. stificationestuas quaspha Luc. 18. b
terrenorum honorum glo Ul rifeus proferebatin tem
3. rià calcat. c ºſ Beati qui x
Etribueſeruo tuo, uiuifica me, & plo,àte nõproceſsiſſe . . .
fcrutátur teftimonia eius.) - cuftodiá fermones tuos. * Reuela a q7Inlabijs meis pronú:
Vtintelligant cum pecca \xoculos meos, & confiderabo mi tiaui &c.) Incomprehen-Rom, 11.d
uerint, fe coram teftibus rabilia fibilia dicit Apoftolus iu-»
deliquiffe. d J In toto • * º • dicia dei. Ergo ifte quaet
corde exquirunt cum.) & non leuiter neque fegniter. audiuit $ didicitâprophetis, ea täntülabijs nuntiauit:
e T Non enim qui operantur iniquitaté: in uijs eius fedcredentibus,& honiindignis. r •I Inuia teftimo
ambulauerunt.)Viae enim ſunt apoſtoli Štpropheta, niorü &c.) Sicut enim terrenushomo in agris uineif
perquos uenitur aduiá illam,quae dixit: Ego fumuia, quc deleâatur: ita ifte inteftimonijs dei iocüdatur de
$ueritas,& uita, ficuti iam diximus. In hac enim uia im conſciëtia pura,qui contëptomundo à deo ditatus eſt . º

pijnóincedāt:9uia (atanaeuiam feguuntur, f "ITu f • f In mandatis tuis exercebor,& confiderabo uias

imandaftimandata tua domine cuftodiri nimis) Non tuas.)Exercitatio afsiduitas operis eft.Et ifte nifi exer
tepido corde,nec diffoluto animo,fed fortiter & atten citatus in mandatis deifuiffet , non poterat confidera-'
tenos ſuamandata edocet cuſtodire. . g . TVrinam re uias eius,ideft, apoftolicas propheticafq; do&trinas. |

dirigantur uiæ meæ &c.) Nifi enim abipfo dfio dirigá t • • T In iuftificationibus tuis méditabor: non obliui
turüiae noftrae: ad eius cuftodiédas iuftificationes 盎 fcar fermonestuos.) Ea meditor, in his exerceor, ut il
miores erimus propter fi-agilitatem carnis. h •jTüc laobliuioni non tradens, pofsim ea integre pcrfe&eq;
non confundar, cum perſpexero in omnibus mandatis implere. Gimel. * - - ... ;
tuis.) Non alia prætermittere, & alia obferuare eft con Etribue feruotuo: uiuificame,& cuftodiam fer
uum: fed omnia aequaliter cuftodire oportet: ne in monestuos) Conftäter fibiretribui ob id quod
驚 iudicio confundamur. i •] Confitebor tibi do '\- deoferuiat,deprecatur. Et quia nefcit feruum fe
mine in dire&tione cordis mei.Quia non eftperuerfum eſſe peccati in ipſouiuere, quiauita eſt, optat: ſermo
inparte hæretiçorum. x Aſ In eo quòddidici &c.) nesque eius dumiuitapraefensuoluitur,cuftodire. . .
Vite directo corde laudarem.. 1 sf Iuftificationes x •j Reuela oculos mieos, & confiderabo mirabilia de
tuascuftodiam:non me derelinquas&c.) Etfiadtëpus <lege tua.) Abfterge ab oculis cordis uelamen
வே _
iterº 3.C.
 I N P S A. L. M. V. M. CXVIII. 4 of
A fàcmefpirituali fenfu legis tuae mirabilia contempla enuntiauitibi, hoc eft,acfi dicat: Tu dic prius iniqui- C
Pfil.3 y. e. ri. In lumine enim tuo uidebimus lumen. tates tuas,hoceft, tua opera: quod contrâ mandatüm Eß4*4 *.
a •J Incola egofum in terra, non abfcondas meâmâ deiegifti, enuntia per confefsionem,ucl pænitentiam,
.cor.y.b datis tuis.) Sic & Apoftolus Äit:Dum fimu$icor- riiííifiéeíiífeííôïöÜíçí
pore,pcregrinamurâ domino.Pcregrinum feincor• n . TViasmcas enuntiaui, & exaudiftime : doceme
pore pofitum propheta iutificationes tuas.)Vias
£iici££*lefti frequ£ntia: * rabilia delege tua.* Incola ego fum in terra: Pcccati £sicöfeflu;£m.
º "ឃ្លុំ ficationibustisedocear.
ញ្ញ៉ា
bus contineri: quae fibine . anıma mea defidsrarc 1 uflificationes ***
9ccultentur,implorat.
- -
-
- d omni tempore.*
di - d li
re
Increpafti
dx dfuperbos,male
A f - - o •II Viam iuftificatio
-

•| Concupiuit anima * di&i qui declinant“â mandatis tuis. Aufer num tuarum inflrue me.
mea defiderare iuftifica-: à* me opprobrium &'contemptum : quia Iuftificationes, quas legis
tiones tuas omni tempo- , teftimonia 8 tua exquifiui. Etenim federunt litera protulit, fpirituali- -

re.) Wr ſiue mandu- h principes, "&aduetſum me loquebantur : ter capiam, p sII Et exerce
• cem,fiue bibam,fiuealiud bor in miralibus tuis.) In
蠶 faciam, eas femper ; feruus autë tuus exercebatur in iuftificatio-
- - - - - -

apoftolicis caeterifque do
efiderem, mediter , ap- ' nibus tuis; 'Nam & teſtimonia tua medita- rins eccleſiaſtici, quae
prehendam. k tio mea eft,& confilium meum iuftificatio- ineafunt figuratae.
c. * Increpaſtiſuperbos), nestue. "i Daleth. . QI Dormitauit anima
Vteosad unilitatë fan- l Ddha:[it pauimento animameasui mea) In huius habitaculi
&am , quam docuifti , re-
duceres. Increpaſtiſuper-n
A: mé fecundum uerbum tuti. mortalisftation£. r$ Pr£
Vias meas enuntiaui , & exaudifti taedio) Imbecillitatis cor
bos.Sic fecit diabolo, & oreae. f&T Côfirma me
- - - - - .
ម្ល៉េះ fe eleuaueruntº # º me:
º
"doce me iutificationes tuas.*Viam íuerb.
-
º &c.)Vt ablatopec
- * D
- -

in ſuperbia.Vel modo per p iuftificationum tuaru infrue me, & exer: catiſomno, inſtäter in his
tuos do&ores increpas ad â cebor in mirabilibus tuis.“ Dormitauit ani uigilé. t •I Viâ iniquit.
verfarias poteftates,mem- f ma mea præ : tedio,confirma 'me in uerbis &c.)Defiderium illudper
bra diaboli,haereticos, uel : quis. t Viam iniquitatis amoue à me, & de quod ad peccandü ueni
malos homines,
mandata quiIncre-
dei agunt. cótra xù lege 器 ‫ حساس لا‬-
- 點 黑 *
e
x * r* - - tur. u W Etin
&c.) Apud lege lex
te enim tua

pafti illos per tuos fan- y gi: iudicia” tua non ium oblitus.
- • - - - - º
*11 hæc inftituta eft, ut fem
äos. Ta * qj Malediäi * teftimoniis tuis domine: noli me cófunde- per miſerearis. x qſ Via
qui declinant à mandatis * re.* Viâ mandatorü tuorum cucurri : cum ùeritatis elegi) Chriftum
B tuis.) Maledi&i funt illi ° dilatafticor meum. fi He. dei filium,quem praeuidés
qui à mandatis dei decli- C Egem pone mihi domine uiam iufti-u£turum in mundum, au- D
nant:fed túcpleniter ma- d
lediétionë accepturierunt e
mali, idcft,haeretici ucl re-
|
fiátiónum tuarum, &*exquiram çã
femper.* Da mihi intelle&um,& fciu
$£$££3°££;j;;
ueritas & uita. y | Iudi
cia tua nö fum oblitus.) Il
'*'*
liqui: quando dicturus e ftabor legém tuam :' & cuftodiam illam in la iudicia,quae in euange
Matt. 25.d rit: Itemalediétiinignem 8 toto corde meo. 8 Deduc me:in<{emita lijs proferés ait:Hoc eft iu
aeternum, qui paratus eſt manda diciü, ut omnis qui credit
diabolo &angelis eius. í filiú hominis,hábeatuitá loan-3-4
e qſ Auferà me opprobrium.) Peccati. f qſ Et aeternam. z T Adhaefi teftimonijs &c.) Et quia
contéptum.) Iudicijmortalis. q| Quia teftimo his adhaerens,anteriorum facinorú indulgentiá merui:
nia tua exquifiui.) Nöotiofe & fomnolenter, fedßrê quaefone me patiaris de iteratione peccati confundi.
nue uigilanterque. h T Etenim ſederunt principes a, •TViam mâdatorum tuorücucurri.) Quando mul
&c.)Quod inhócuerficulopropheta infeloquitur,fu ta patiebar propter uerbum,ob fpem futuraebeatitudi
Matt.io.& turü in apoftolis reliquifq;martyribus uidet,quimulta nis. b J Cü dilatares cor meum.) Cum in amplitu
Mar. 13.b corá regibus ម្ល៉ោះ dfio etiamhocprgnuntiáte, dine fanétarum foripturarummyfteriu mihibeatæ tri
et Luc.21.e perpeßiſunt.Quilicetſintdiuerſispocnisaffećti: uſq; nitatis infinuares.Vel dilatares cor meum, ideß, inla
ad ſectione tamé ceruici ſemper ſe in dei exercuerunt titudine charitatis, in ſpe, infide. Hę.
iuſtificationibus. i ºf Nä & teſtimoniatuameditatio Egem pone mihi domine &c.)Propheta inper
mea.) In his utiq; presturis. x TEt çõfiliű meũiuſtifi fona ecclefiae digit. Legé pone mihi,ideft, temet
cationestuae.)Quiauitâ pollicenturaeternâ. Daleth. ipfum: quia lexChriftuseft.Acfi dicat: Temet
Dhaefitpauimento anima mea: uiuifica mefe ipfum mihi póne,hoceß,dona. d JEt exquiram eam
- A cundum uerbum tuum.)
-

ီ|ိ
mam coniunótam
Corpori mortali ani
ne delićtú in
fcmper.) Ipfam legé,hoceft, mandata uel temetipfum.
e Damihi intellectù &c.)Ideſt,tuamãdata. Intelle
ualefcat,àte peto uiuificari: fciens quiaconcupi(centia άü, ut n5fim ficut equus & mulus: quibus nö eftiptel- Pfal. 31.
carnis mortem operatur. m .•' Vias meas enun le&us. Ecclefiarogat,ut intelligat difcretionem inter
viauitibi.)Quomodo dicit; enuntiaui tibi , cum alibi bonum&malum, interuitam & morté, inter literam
dicit; enuntia mihi. Nunquid deus aliquidnefcit, aut &fenfum.Vt & opere im វ្នំ
-ignorat quia ipfe ubiquc éft praefens, &omnia prae- pleam. f •] Et cui Οdiam illam intotocordemeo)
ndct, &intrihfccu* éíl ? Sed quod dicit; uias incas Ideft, extota dile&ione. g , <| Deduc mein femi
S taman
 206 со м м в N т. D. H. I E R O N Y. M. I.
E tamandatorum rmoram) Semitaminor eft quàm uia: uertatur&uiuat. Hoceft, ut uenias nos redimere: fe- G
34atth. 7.b hoceft, arra, & angufta ua, hoceft, altior* mandata cundü quod Abrahae promififti, ficut diâü eft.In femi Gen.aa-?
` quae dicunt aduitäím: quialata & fpaciofa eft$uæ du ne tuobencdicentur omnes tribus terrae. o •II Et re
&:admortem. a «f Quia ipfam uolui.) Vox cc fpondeboexprob.&c.)Ecclcfia dicit.Acfi dicat:Siue
Jefi;.Acfidicat ecclefia:Non&oncupiualiud,ncc de neris redimcre nos,refpödebo ad illos qui mea expro
k&latus fum, nifi tua man brât de meâ fide quomo
do credo, 8 dicit: Vbi eſt
åäïíåéòrógôùíme 3: a mandatorí tuorú: * quia ipfam uolui.* In deus uefter? Ecce deus no
ducas in tua mandata, id. t clina cor meum in teftimonia tua,& nó * in
eft, intelligere facias. â auaritiam. * Auerte oculos meos ne uideãt fteruel idola illorü qug co
b qI Inclina cor meum lunt. p •I Quia fperaui
&c.) Vox ecclefiae:fuper ; uanitate: in uia tua uiuifica me. Statue in (ermonibus tuis) Con
binon inclinant cor in te É feruo tuos eloquium tuum in* timqre tuo. ftanter his refpödebo, qui
ftimonijs dei, quia fperät 5 Amputa opprQbriü' meü quqd fufpicatus uanam dicunt fpem meâ,
fe altiores cffe, & melius k fum: quia iudicia tua iocunda. Ecce cócu quam in te habeo: quiail
intelligere de graeceptis f piui' mandata tua: in aequitate tua uiuifica lorum fpes inanis eft.
dci
c ºſ, quàm ecclefia.
Et non . _, " Hie
in auaritiâ.) e 1 Vau q TEt ne auferas de &c.) Pfal.49.e
Non conſentiam peccati
Hoceft, uanitatem : quia „ - bus,ne audiam : Quaretu
illi fuperbi non inclinant Tueniat ſuper me miſericordia tua enarras iuftitias meas?
cor in teſtimoniis dei, ſed " domine : " falutare tuum fecundum r •II Quia in iudicijs tuis
in uanitate.ucl.auaritia. . " eloquium tuum.* Et refpondebo ex {uperfperawi.) In his fpe
Inclina co* geum , digit P probrantibus mihi uerbum : * quia fperaui rans, femperea protuliin
): ‫ص‬ : ‫ الہ‬- Il : --- - -

ecclefia : ideft, in humili- ''n fermonibus tuis. % Et ne auféras de ore ecclefijs populorum.
matt. iv.d tate, ut illud: Difcitcàme r meo uerbum ueritatis ufquequaque:' quia ſ T. Et cuſtodiam legé
quia mitis fum & humi tuam femper : in faeculum
lis corde. d T Auerte finiudiciis tuis fuperfperaiii. 'Et cuftodiam faeculi) In femper, omne
oculos meos &c.) Auerte lcgem tuam femper : in faeculum & in faecu tëpusuitæpræſentis oſtā
oculos meos, ideft, fcn lum ſeculi. “ Et ambulabam in latitudine: dit. In frculum frculiue
fus meos: ne uideant ua ro, futurum faeculum mö
nitatem, ideft, defe&ioné.
* quia mandata tua exquifiui. Et loquebar ſtrat. t ºf Et ambula H
Ac fi dicat:Vt in ifta ua
* de* teftimoniis tuis in confpe&u regum,& bam in latitudine) Dila
Y non confundebar. ? Et meditabar in man tatus enim fum in cufto
nitate, quae eft defeâio,
F non habeam oculos me * datis tuis, quæ dilexi. * Et leuaui manus dia 鸞 tug. u T Quia
os, ideſt, ſenſus mcos de * meas ad mandata tua, * quæ dilexi:& exer mandata tua exquifiui.)
fixos. Sed quid inquit? * cebar* in iuftificationibüs tuis. Diligéter ea perfcrutans.
e T In uia tua uiuifica
t Zain.
Adhoc exquifiui, ut cre
mc.)Hoc eft in temetipfo. derem Stintelligerem.
Vel in tuis mandatis ui . Emor efto uerbi tui feruo tuo : in x II Et loquebar de te
uifica me, inanima. ftimonijs tuis in confpe
f «ſ Statue ſeruo tuo.)Po quo mihi fpé dedifti.* Haec me có ĉu regum, &nőcőf&c.)
pulo Chriftiano g 4Elo (olata eft in humilitate mea : quia. Scienčquia quite confité- Mºff-gº-º:
uium tuum.) Tua man * eloquiü tuü uiuificauit me.*Superbi inique tur infrculo, confitebe-** M* 3-4
ཤྭས་ས་ h qf In timore agebant ris eum coram patre &am ,
tuo.) Ideſt, timore ſancto. gelis eius. No$uero fi an
i. MT Amputa opprobrium meum, quod fufpicatus te reges & praefides propter dominú,ficut martyresfe
fum.) Ecclefia dicit.Amputa, ideft, tolle, capula, feca, cerunt, temus,fiue uerbum ueritatis annuntiemus,fiue
quod fufpicatus fumab älijs opprobrium. Opprobriü pro iuftitia decertemus,non confufi, fed conftantes ef
iilud quod dicebant gentiles: Cultores crucifixi: ado fe debemus. y <| Et meditabar in mandatis &c.) Vt
rator es male mortui:ueneratores occifi, & dicebant: opus meditationis dile&tionis perficeretfru&um.
Ecce deus nofter, quem uos dicitis manufaàilem.Vbi z I Etleuauimanus meas.) Ideft, eleuaui. a T Ad
eft deus uefter: Veniat.Quod fufpicatus fum.Quid fu mandata tua quae dilexi.) A peccato mundas, & ab ef- •
[picabantur illi? Qgòdfallacianºobfcruaret ccclefia, fufione innocentis fanguinisalienas. b q Et exerce
- quando Chriftum adorabat. « • Qgia iudiciatua io bar in iuftificationibus tuis.)Vt quae inhis per literam
* * * cunda.) Ideft clara: læta ad illos qui amant & defide indicabantur: fpiritualiterpoßimiaduerterè. Zain.
- . rant, ideſt, non nolentibus,ſeduolentibus clara & io - Emor eflo uerbitui feruo tuo domine: in quo .
cunda funt. 1 •■ Ecce concupiui mandata tua: in
acquitate tua uiuifica me.) Vnum c(t domine tue mife
M mihi fpem dedifti ) Talá me digneris efficere,
utidoneus habear,quiuerbitui memor, inter
rationis donum, ut eloquia fan&a cuftodientes, in tua
prcffuras huius faeculi, perfpem aeternorum bonorum
merear confolari, ficut fequitur d el Haec me con
aequitate uiuificemur, hoceft, cum aequalem te patri
ſpirituique fandtofatemur. =ု့ folata eft in humilitate mea : quia eloquium tuum
Tueniat {uper me mi(ericordia tua domine.)
uiuificauit me.) Cum in his ariguftijs pófito , aeter
Vt deli&ła rêmittas. n w[Et [alutaretuŭ &c.) nzuitzpabulum ſubminiſtrat. e ºf Superbi ini
Hoc eft falutare, eloquiü quod per aliü promifi que agebant uſquequaque.) Qui relicta humilitate
Ezecb.334 (tiprophetá,dicens: Nolomortëpcccatoris, ed utcó : przceptionis diuinae, in huiusfaeculi uanitatibus ex
- -
-
tolleban

*
 I N, P S A. L. M. V. M . cxvIII. 207

A tollebantur... a MT Alege autem tua non decli- paralytico: Argentum&aurinon eftmihi, fedquod c
, • • naui.) Quia illis dampationiâppropinquantibus, eri- habeo hoc tibido. In nomine ChriftiIefu : fiirge & luâ.3.a
gebar in ea. b •I Memor fuiiudiciorum tuorum) ambula. O magnus thefaurus, ò felicium diuitärum
Nihil in hac uitaindignum gsfsi, metuens ns his con- egregiuscumulus, ut quilegem dei cuftodit, & cuius
demnarer. c TA faeculo domine.) Ab initio dcuseft portio, morbidacurct infirmitatum.
huiusuitae. x + Deprecatus fum fa
d. TE: conſolatusſum) a agebant ufquequaque : à lege” autem tual ciem tuam in toto corde
၌ရ္ဟယ္အဖ္ရစ္insੰ º non declinaui." Memoſ fui iudiciorü tuo- စ္တပ္ပಘೀ ಶ್ಗ to
- c rum à°ſaeculo domine,"& conſolatus ſum. ººººPº º
fum ; dicit ipfa ecclefia:
-

Defe&io.* - - dei: qui mundum cor fe

quòd deusuéhirfiamem. $ D£fc&io* £enuit me pro pcccatoribgs de- ÉÉÉÉÉÉÉÉÉìììì Matth. ;. 4.
bra redimere. Quaſi di- ; relinquentibus legem tuam. Cantabiles mi mundo corde : quoniam
cat: Ab initio cognoui e- ' hi erãt iuftificationes tuæ, in loco peregri- jpfideum uidebuit.
鷲 & intellexi perfpiritü § nationis meæ. Memor$ fui no&e hominis T MI Miferere mei fecü
ရွှံ့မှိုု့
fe&io tenuit mc prò pec-
க ை -
“ཡཱ་སམྦྷ་ལ་ "tui
-

監domine,&cuftodiui legemtuam."Hec 黜
:H : . ‫ • • یی‬: ‫م‬ Per ಶ್ಗ
eſt mihi: quia iuftificationes tuas ex_ peccatorem
: un {} :
ម៉ៃ ut
quod promiliiti - -

in morte non
catoribus dereliíqueíti-_ qui11u1·· -
obrueres, ſed miſericor
bus legem tuá.) Vox ec- i n Heth. . . . . . dia cófolareris. m | Co
clefiae. Affe&tum mifera Ortio meâ domine: dixi cuftodire le gitauiuias meas.) Quòd.
tionis oftcndit , ut doleat k gé tuam. "Deprecatus fum facić tuã re&tae erant. n •] Et có
ſuperpræuaricationesini in toto corde meo :' miferere mei fe uerti pedes meos in teſti
ugrum:
t.Cor. 1*.d ftoli : Obiuxta illudApo-
unius memibri mi, cundű -
clogu ម្ល៉េះ
: ‫ ه اگ‬- ‫گاگ‬
င္ဆိုႏို uias meas,
‫ یه حتی‬: ‫ م به‬. . . ..: monia tua.) Senſus meos
in tua præcepta, ut obfer
*Tim,2-a dolorécompatiunturom- e & conuerti "pedes meos in teftimonia tua. uare debeam, 8 opere cô
nia membra. Idcoque nö Paratus fum,& non fumturbatus: ut cufto pleam. oºſ Paratus fum,
uult quemquam peccare, diam " mandata tua. Funes peccatorum cir- & non fuiiîturbatus.) Pa
£d omnes cupit üiam ue- $ cumplexi* funt me,& legem tuam non fum ratusfum ad ့ ့ ့ ့
ritatis agnofcere. ့ ့။
non ſum turbatus ad tri
f •| Cantabiles mihi c.
'' obliius." Media no&e fùrgebam ad confité
• B rant iuftificationes tuæ, in ,r'dum tibi: fuper iudicia iuftificationis tuæ. bulatiogem fuftinendan D
propter Chriflum.
loco &c.) Docet nos pro Particeps ego fum omnium timentium te, p ºf Vt cuſtodiam man
phcta in huius müdi pere * & cuftodientium mandata tua.*Mifericor datatua.) Nó me contur
grinatione fpiritualia cá- " dia tua domine plena eft terra : " iuftifica bauerútiniqua exprobrá
tica femel aure fufcepta tiones tuas doce me. *
- tium iacula. q ©| Funcs
inceflabiliter decantare : - -
* . Teth. peccatorum circumplexi
*Cor. 5. b quia cum fumus in corpo - funt me, & legem tuâ non
resperegrinamur à domino. g || Memor fui no fum oblitus.) Ab improperijs pccwantium fe confe
&te nominis tui domine, & cufôdiui legem tuam.) ptum propheta dicit: hectamen legis diuinae fe ait im .45. 14.d
OPortgt enim fragilitatem humanam, ut cü femper, memoremi, fcicns oportere nos per multas tribulatio
inpenfius tamë nöéturno tempore memoriam fàciat nes introire in rcgium dei. . . r •I Media no&tc
dominici nominis : cuin aut rècordatione diuitiarum furgebam ad confitendum tibi fuper iudicia iuftitiae
ស្ណុ cóςupifcëtiæ ignetorquetur:& praecipue tuæ.)Scit enim medio noétis temporc uel pericula pa
oc cxorare,ut filegem dei cuftodire coepit, ne ab ea. ti, uel praemia fe affequi pofTc: quia ficut media no&te
percufsitangelus Acgyptum: ita media noéte fapien- Exod. 1 t.4
gcm in aliquo diuellatur. h •J Haec faâa eft mi
bi: quia iuftificationcs tuas exquifiui.) Faâa eft mi tesuirginesintroducunturadfponfum.
‫ס‬ Et multa funt Matt 5*
- - - - -

hi h£clexconfolatio,& nonfcándalum, ut diligentius alia de media noéte teftimoniâ. Ideo hic eo tempo
iuflificationestuas fcrutariualerem. Nos quoqüe fup refurgit cum iudicio ac iuftitia, ut quodpofceret, con
pliciter exoranius dominum, ut nobis iuftificationes fequatur. f . •| Particeps egofum omnium timcn
fuas infinuet, uias referet, mirabilia declaret;& fiquid tium te,& cuftodientium mandata tua.) Dauid par
1egis umbraculum occultet, paracleto illuminanté re ticeps erat in regno ad omnes homincs, qui fuftine:
g£let, ut, fi beatitudinis pálmam non adipifcimur: banttribulationem: & modo eccleſia particeps eſt ad
fàltem uel pro deliáis ueniam confequamur. Per do illos quideum timenttimore fanéto, & fua mandata
minum noftrum Iefum Chri(lum, cüi eft cum æterno implënt. Particeps cft cum illis in fide, fpe, charitate.
Patr£ & fpiritufànóto honor & poteftas & gloriain t TeTMifericordia dominiplena eft terra.) Cum fo- AMatth. ¥.g
ſæcula ſæculorum, Amen. - lemfuum oriri facit fuper bonos & malos, & pluit fu
- Homilia ſecunda Iuſtificationum, mandatorum,le periutos &iniuftos.
ĝun） > uiarumque difcretionemi iam infuperiori homi ù •JIuftificationes tuas doceme.) Ne fimilis fiam Luc. * *•£
lia defcripfimiis; nunc ad o&auae literæ èapitulum re his,quihabentes fcientiae clauem:ncque ipfi introeunt,
- AlCITAIIlur. - , . Heth. neqüe alios introire permittunt. Mifericordiam fe
Qrtio mea domine,dixicuftodireleg.&c.)Qgire cit: quando uenit nos redimere. Inde eft plena ter
- linquit mundi fupcrbiam, honoruiii faftigia di- . ra,ideft, fanâa ecclefia. Iuflificationestuas doceme.
… uitiarumque iactántiam, & in caelo collocãt thc- . Hoceft, tua mandata, ut illaintclligam & prædicem,
, fauros» huius portio cfficitur deus: ficut Petrus ait & opere impleam. S Teh
------
------
 2.63 C O M M E N T. D. H. I. E. R. O. N. Y. M. I.
* E Teth. in humilitate difcuntur. l •T Bonü mihi lex oris tui: G
-

Onitatem fecifti cum feruo tuo domine.) Vox ſupermil. &c.) Lexoris dei Chriſtus eſt: qui non ue- Matth. 5.b
prophetæ in perfona ecclefiae. Bonitatem fecifti, nit legem foluere, fedjadimplere. Quem præuidens
quando incarneueniti, &nos redemiti: quan propheta fuper omnesthefauros concupifcit: quia nö
do quod promififti ad Abraham & reliquos patres, folüamicos diligi, fcd etiaminimicis praecipit ignofci.
Gen. 22. d adimplefti, ut illud : Et in Ioth.
ſemine tuo benedicentur b Teth. - Anus tuæ fecerüt
omnes gentes. Cum feruo
-

Onitatem fecifti cum feruo tuo dfie: M me, & plaſmaue

tuo populo Chriftiano. al
a. •J Secundum uerbú §.
tuum) Verbum patris fi
lius eft.Secundum uerbü
tuum: utpecantem me nô “humiliarer* ego deliqui : propterea'elo
in irapunires,ſed miſeri
éordia conſolareris.
b ITBonitatem,& diſci
plinata,& fcientíam doce
me.) Vox ecclefiae. Ante
debuerat docere fcientiâ,
&poftea difciplinâ: quia
non poteft homo bonus
eſſe,niſiſcientiam habeat.
Qualem bonitatem fe dı
cit facere ? Quia dat plu
runt me: da mihi
fecundum ' uerbum tuum." Bonita
intelle6tum ut difcam mã
tem,& difciplinam,& íciétiam doce datatua)Magnü eſtenim
* me: quia mandatis tuis credidi. Priufquàm ut fe homo intelligat ma
nu dei facti ធ្ឫស្ណ
º quium tuum cutodiui. "Bonus es tu, & in & ad eius imaginem efle
cópofitü. Quodfi cogno
"bonitate "tua doce me iutificationes tuas.
uerit, fcientiã pofcere de
8 Multiplicata eft fuper me iniquitas fuper bet, ut mandata eius in
borum: ego autem in toto corde meo fcru telligat atque cuftodiat:ne
' tabor mahdata tua." Coagulatum eft ficut recedens ab eis qui fuit
' lac cor eorum: ego' uero legem tuam me imago dei, incipiat ima
k ditatus fum. * Bónum mihi quia humiliafti go eiſe diaboli.
n ſ Quitiment te,uide
me, ut difcá iuftificationes tuas.' Bonum
būt me,& laetabunt.)Vox
mihi lex oris tui: fuper millia auri & argéti. ecclefiae, hoceft, ut illi qui '
‫מם‬ ' . .Ioth -

deü timent,uideant ſuunn

uiam fuper terram, & fa
Mattb. y.g cit ſolem ſuum oririſuper Anus tu£ fecerüt me,& plafmaue intellestum, & lætitiã ha
bonos & malos, & pluit fu rüt me:da mihi intelIeétü , ut difcá
beants quia ecclefia quan
per iuſtos & iniuſtos. Et
n mandata tua." Qui timétte uide do uidet alios mandata
difciplinam, hoceft, ut pri dei obſeruare, magnà la
mitus in fe debeat.menfu * büt me,& lætabuntur :° quia in uerba tua, titiam habet. Poftea inui
rare & facere difciplinâ , ? fuperfperaui. ? Cognoui dfie quia æquitas cem ficlaetabuntur, & hic
& poftea in alijs. Et fcien iudicia tua,8 in ueritate tua humiliaſti me. & in futuro. o •| Quia H
tiam, hoceft, ut difcretio % Fiat mifericordia tua,ut cófoletur me:fecú inuerbo tuo ſuperſpera
nem habeat,& fciat difcer j ferationes'tuę,&
dü' eloquiü tuü feruo tuo.Veniát ui.) Ideft, in Chriſto ha
nere inter bonum & ma ſ uiuâ:quia lex tua mihi mi
medita beo fpcm. p ❤] Cogno
lum, inter uitam & mor uidfie,quia aequitas iudi
tem, inter corpus & ani
' tio mea eft.' Cófundantur fuperbi: quia in ciatua, & inueritate tua.)
mã. Doce me, utintelligã Yiuſte iniquitaté fecerút in me:' ego aiit ex Aequitas tua eft, ut pec
tua mandata opere imple *ercebor in mádatis tuis.* Conuertantur mi catores arguas pro deli
re. c •T Quia mandatis hi ais.Verită, ut fuperbos
tuis credidi.) Propterea humilies à profperitati
doceme:quia in tuis praeceptis credidi, ideft, opere bus fuis. Ergo qa me humiliafti ut corrigeres: q M Fiat
impleui d ºlfPriufquàm humiliarer ego deliqui ; nücmifericórdiatua,utcófoletur me.)Vox Apphere in
Propterea eloquiütuum &c.) Praecedentedeli&o hu perfona ecclefiae. Praeuidebat propheta per fpiritü fan
' miliamur;& per hoc erudimur, ut eloquia diuinacufto äüChriftüuéturü effe incarne,q erat mifericordia, ut
diamus. e •|Bonus estu domine.)Quianemobonus nos redimeret fecundü quod promiferat,& me côfola
niſi tu ſolus. f IT Et in bonitate tua doce me iuſtifi retur.Adimpleuit quodpromifit: quia dicit in alio lo
cationestuas) Eo quòd bonæ fint,ficut & tubonus es. co: Miferationes multæ funt apud deü, & noftra pec
gºſ Multiplicata eſt ſupermeiniquit. &c.) Cúenim cata multa funt.Inde dicit:Miferationestuae multae süt.
üerbera diuina me arguerent:&fuperbi faeculi laceffe r • TSecundum eloquium tuum feruo tuo) Secundü
rent,dicétes: Vbiauxiliü, ubi fpestua, ubi eß bonitas qu6d promififti, ueiiiredimereferuütuü,populü Chfi
deitui: ego mádatatuauehemetius ſcrutabar, coſola fiianum, quitibiferuit fpecialiter. Fiat nuncmifericor
' tioné requirés in eis. h . •TCoagulatum eftficut lac dia tua ut çonfoletur mé:fecundü eloquiü tuum feruo
cor eorü.) Lac cü naturâ fuaue fit: corruptütamë uitio tuo. Promififti enim, ut poft humilitatem affliâio
coagulatur & acefcit. Ita & fuperbi,ideft,haeretici dul nis,tribueres praſidium conſolationis. ſ IVe
* ce cor de fan&is fcripturispriushabuerunt: fedperuer niant mihimifèrationestuc &c.) Iam legétuam medi
tentes easin ebrietate fenfus fui coagulatiatque acer tor,fedinxternam uitam uenirenópofum,nifiàtein
rimifaćtifunt. i TEgouero legem tuá meditatus ibi fuero commutatus. • t •TCöfundantur fuperbi,
fum.) Per quã fuperbos humilias, per quá humilibus quia &c.) Confundátur inpeccatis fuis , & cognofcât
gratiam praeftas. x •I Bonum mihi quòd humiliafti feiniquegeßiffeaduerfusiuftü. u • Ego autě exer
me, ut difc.&c.) Vox ecclefiaedicit: Bonum mihi fuit cebor in &c.) Oftendens eis quae oporteat agere. Ego
: quòd me humiliafti : quia per hoc didicitua mandata autem vôxecciefiz. Exercéboriämandatis tuis. 5ú
implere in operatione.Bonü mihi quòd humiliaftime, iſtiſupradićtific fecerüt: egointuis præceptisibime
ut difcam iuftificationestuas.Quia nö in fuperbia, fed : excrceo. x •| Conuertantur mihi timentes &c.)
Hoc
 I N p S A. L. M. V. M. '* ; . . CXVIII. ‘‘එං9
A Hocet, utme docente cognocentes ea ad te conuer · qui mandata tua.) Valde me &orporalia uitia in tcrra Č
ifi fiant. a •ITFiat cormeü immaculatü in iuftif. &c.) humiliafTent: nificuftodiffem mandata diuina.
Et quia de corde procedit numerofitas uitiorum, ficut 1 • T Secundum mifericordiam tuam uiuifica me.)
fjal. 1 1$.x dominus ait in etiangelio : ideo propheta immacula In aeternam uitam: quia ego iam non mihi uiuo, ui
tum fe fieri pofcit in dei iuftificationibus, ut eum in uit autem in me Chriſtus. m slf Vt cuſtodiam te
iudicio damnationis fen ftimonia oris tui.) Vel ca
tentia nonconfundat. Sic quae in lege mandafti: uel
- & nos opprimere debe
hi timentes te, & qui nouérunt teſtimonia
illa quæ in euangelijspro
* tua.* Fiat cor meum immaculatum in iufti tulilti.
'mus uarias cogitationes, Lamed.
ne nobis confiifioné præ ficationibus tuis, ut non confundar. N aeternum dific uer
parent, cum eas defidera b P Caph. -
bum tuum permanct
uerimus implere. Fiat cor . Efecit in falutari tuo anima mea,& in caelo.) In homine 11
meum immaculatum.Hic
. in*uerbum tuum fuperfperaui.De lo cæleſti: qui relićta ima
cor pro anima ponitur.
Ac fi dicat : Fiat anima feceruntº oculi mei in eloquiű tuữ: 'gine
lum.
terrena,factus eft cæ
o ºff In generatio
mea fine peccato mortali. * dicentes,quando cófolaberis me. T* Quia nem & generationemueri
In iuftificationibus tuis,ut fa&us fumficut uter in pruina : iuftificatio tas tua)Vna generatio eft
anon confundar.Hoc eft,ut ' nes tuas non fum oblitus. ' Quot funt legis & prophetarum, al
non habeam confuſionem dies ferui tui: quando facies de perfequen tera euangeliorum. In his
<3tC1'[121T1. Caph. $ tibus me iudicium? * Narrauerunt mihi ini generationib*ueritas per
Efecití ſalutari tuo h qui fabulationes : fed non ut lex tua. "Om manet dei: quia nihil ma
D anima mea.) In Ie
nia mädata tua ueritas:'iniqui pſecuti ſunt pdacij•jprotulerunt.
Fundafli terram,&
- ſu, qui uenit ſaluum kme,adiuua me." Paulominis döfummaue permanet. ) Non illam
facere populum fuüà pec
catis eórü. c •| Et in uer runt me in terra : ego autem non dereliqui quæ cum cælo praeterit:
• bum tuum fuperfperaui.) ' mandata tua.' Sécundum mifericordiäm fcdillam , in qua uerbum
Quòd in principió deus e " tuam uiuifica me,&" cuftodiam teftimonia dei multiplicatur.
ratapud deum, ut ueniat -oris tui. Lamed. -
} “I Ordinatione tua per
ad redemptionē humanã. ‫ח‬ N æternum domine, uerbum tuum per cucrat dies: quoniamiom
d •I Defecerunt oculi nia feruiunt tibi.) Qui re
mei in eloquium tuum di * manet in calo.” In generatione & gene lićtis müdı tenebris, inlu g
-
centes: quando confola P. J \rationem ueritas tua : P fundafti terram minc dei uiuit: ille in deú
beris nie.) Attende. Hanc º & permanet. º Ordinatione tua perſeuerat qui dies uerus eft, perſeue
B fuſcipio confolationem te dies : quoniam omnia feruiunt tibi. Nifi rât. Et omnia quæ ex or
aduenire de cælis: in defe D
' quòd 'lex tua meditatio mea eft : tunc for dinatione eius perficit, e;
ćtione (piritualium ocu
lorum. T e •| Qgiafa
* te periffem in humilitate mea. 'In æternum deputat
fi quòd
feruieńdū. r qNi
lex tua meditatio
&usfum ficut uter in prui non obliuifcar iuftificationes tuas: quia in mea eft: tunc forte pcriſ
na: iutificationes tuas nó ' ipfis uiuificafti me. *Tuus fum ego,faluum fem in humilitate mica.)
fum oblitus.) Dominus me fac : quoniam iuftificationes tuas ex Dat exemplum, ut ctiá fi
Mars. 2. d in euangelio dixit : Ne " quifiui. " Me cxpeétauerunt peccatores, ut in diucrſis perſecutionib'
mo ponit uinum nouum * perderét me: teftimonia tua intellexi.* Om humiliemur, legem ncdi
in utres ueteres : fignifi Yinis confummationis uidi finem : * latum temur, ncpcreamus.
cans, pećtus humanum mandatum tuum nimis. ſ . In eterni non obli
diuturnis repletum uitijs, uifcar iuflificationes tuas:
non poffe continere man -- Mem. quia in ipfis uiuificafti
data dei. Ergo & nos,fi me.) Transferensme poſt
incalefcamus naturaliardore ut peccemus, cum máda certamina multa in uitam æternam. t •] Tuus fum
ta dei accipimus, repentinus extinguitur hic calor, & ego, fàluum me fac domine:quoniá iuftificationes tuas
erimus quafiuter in pruina,refrigerato in nobis ardore exquifiui) Ego tuus famulus , & tu deus meus. A te
peccati. f | Quotſunt dies frui tui;quando facies pofco faluari,quia uenter non cft mihi deus; nec fum
de perfequentibus me iudicium.)Paucifunt dies huius inani gloriae deditus: fed iuftificationibus tuis.
• uitæ.Tu dominc contere in iudicio tuo {atanam cum u •|Me expe&auerunt peccatores ut perderent me,
fatellitibus fuis:fub pedibus noflris uelociter qui nos teftimonia tuâ intellexi.) Longo mc certamine aduer
perfequuntur. g •| Narrauerunt mihi iniqui fabula fae poteftates impugnaht: fed ego intelligens teftimo
tiones: fed non ut lextua.) Audiuit multa ab hæreticis nia tua, confolationem recepi ex eis. ..

ac gentibus,quae non conueniunt mádatis dei. Ideo ad x q| Omnis confummationis uidi finem)Chriftum
iungit: h •| Omnia mádata eius ueritas.) Nulla enim utique quifinis eft legis, & prophetarum confumma
falfitate comprehendütur; i <[Iniqui perfecutifunt tio.Propheta pręuidit in fpiritu cöfummaffe eü omnia
mc,adiuua me.) Grauia aduerfus principatus 8; pote quae fcripta fünt de eo inlege,&prophctis,& pfalmis.
{tates fuftineo bella:& ideo nöpeto ut amoueatur hoc Siquidã ipfe in paßione ait: Cófummatü eft. y M Latü Ioan, 19f
ccrtamen, fed ut adiuuer: fciens neminem pofIe coro mândatü tuünimis.) Spatiofum enim przuidit tem
nari,niſi qui legitime certauerit. x T Paulominus pusillud ab eo quofemádauitperlegem &prophetas
confamiiiaacrünr mc intcrra: cgo autcm non dcrcli uenturum, ufquequo procedat per
* , .
-
-

e
ಜ್ಯರು Mem.
3
-
 2. Но C O M M E N T. р. н. І Е R o N у М 1.
Mem. Primum iurauit,ut ab hac cuftodia non difToluatur. G
Vomodo dilexi legem tuam domine : tota Deinde ftatuit, ut quæ iurauerat,firmet:fciens nihil in
die meditatio mea efl.) In hoc apparet eum le dei iudicijs nifi per iuftitiam propalari.
O gem dei diligere; quia omne tëpus uitæ fuæ eâ m THumiliatus fum ufquequaque domine : uiui
cognofcit iiieditariîiçãêåíçí, proco quòdàfplé fica me fecundum uerbum tuum.) Didicit humilita
dore diuinae lucis eluceat. tem, quam Chriftus do--
b M Super inimicos meos º Mem. cuit:quinitis eft & humi
prudentē mefeciftimāda lis corde. Ideo nüc depre
to tuo: qua in aeternumi.
Vuomodo dilexi legem tuam dfie: catur, ut ficut ille poft hu
hi e(t.) Iuimici prophetg, tota die meditatio mea eft.° Super militatem formæ ſeruilis
Iudgi funt, qui fpirituali inimicos meos prudentem me exaltatus eft in gloriâ dei
ter nő intelligunt.Quibus fecifti mádato tuo : quia in gter patris, ita & iftcabhachu
prudêtioré propheta fe di * nü mihi eft.* Super omnes docentes me in militate corporea in uită
cit: quia ihis mãdatis,quae tellexi : quia teftimonia tua meditatio mea transferatur æternam.
in aeternum ſeruauit, uen n M Voluntaria oris mei
turü dominum præuidit.
"eft.*Super fenes intellexi: quia mádata tua beneplacita fac dfie.(Vox
c M Super omnes docétes * quæfiui. * Ab omni uia mala Phibui pedes ecclefiae. Ac fi dicat: Vo
me intellexi:quia teftimo ' meos,ut cuftodiâ uerba tua.' A iudiciis tuis ta mea quae tibi offero,
nia tua meditatio mea eft.) non declinaui : quia tu legé pofuifti mihi. beneplacitatibi ſint, ideſt,
Docebant tunc fcribæ & ÉQuàm dulcias faucibus meis eloquia tua: acceptabilia & delectabi
pharifæi habentes fciétiae lia.
clauê:ſed iſte ſuper his in
" fùp mel ori meo." A mádatis tuis ifitellexi: o •IT Et iudiciatua do
telligit,qui myſterium un
própterea odiui omnem uiam iniquitatis. ce me.) Hoc eft tua man
entorũ & feſtiuitatum.
:） Nun.
data, ut intelligam & im
atq; holocauftomatü , in Vcerna pedibus meis uerbum tuum, pleam. p M Anima
cuangelijs uidit eſſe com & lumeñº femitis meis. luraui & fta mea in manibus tuis.)Hoc
plendú. d [Super ſenes tui,'cuſtodire iudicia iustitiæ tuæ. cft, fenfibus tuis: quia pa
intellexi: quia mádata tua " Humiliatus fum ufquequaqi domine· uiui raQus fum ut operer. Et in
quaefiui.)Super facerdotes " fica me fecundü uerbum tuń. "Voluntaria alio loco dicit : Anima Pfal. 1 18.a '
& principes cunëta legis mea in manib? meis.Quo
F mandata requiro: quia in ° oris mei beneplacita fac domine, ° & iudi modo dicit in manibus
nouo teſtamentoag præ ° cia tua doce me. ? A.nima mea in manibus meis ? eo quòd paratus H
ftolor quod cerno in ucte meis femper, & legem tuam non fum obli fum martyrium fuſtıncre
ri figuratum. e •] Ab $ tus.* Pofuerunt peccatores laqueos mihi, propter Chriftum.
omni uia mala prohibui ' & de' mandatis tuis non erraui.Haereditate q | Poſuerunt pecca
pedes meos, ut cuftodiam f acquifiui'teftimonia tua in æternum : quia tores laqucos mihi.) Vi
uerba tua.) A praecipitio t
exültatio' cordis mei funt. Inclinauicor de quòd laqueus fecus
cocni ಸಿÅ me ſem uiamponitur, &ſiegreſ
er inhibui, ut faciliusuer $ meum "ad faciendas* iuftificationes tuas fus fueris de uia, cades in
រ៉ែ mandatorum cufto ; in æternum, * propter retributionem. laqueum. Quid funt ifti
dire ualerem.
f •IT A iudicijs tuis nó de
Z INiquos odioohabui,
Samech.
& legem tuâ dilexi. laquei, nifitendiculæ dia
boli,uel fuggeftiones dz
clinaui: qa tu legê pofui Adiutor monis? Vitia etiam & pcc
fti mihi.) Legé mádatorü cata poffunt intclligi.
à te fuſcepi: quòd fi ab his declinarem iudicijs,in aeter- r •T Et in mandatis tuis non erraui.) Vox eccle
no iudicio cödemnarer. g •J Quàm dulcia faucibus fiae. Non errauià tuis mandatis , fcdconftans fui in
meis eloquia tua: fuper mel & fauum ori meo.) Tran operatione. ſ iſ Hæreditate acquiſiui teſtimonia
fito melle,uel alio 蠶 palato, nullum ultra faporem tua.) Tua teftimonia & tua praecepta, hoceft, mea
habct: fed eloquia tua domine fiue in ore,fiue in faucihgreditas in aeternum & hic,& in futurum.
bus, uel in arcano abditi pe&toris, femper dulcia funt t •T Quia exultatio cordis mei funt.) Tua teftimo
meditantibus ea.Nam ficut meluifibilé amaritudinem nia, hoceft, mea exultatio: quia ecclefia in mandatis
arcet noftrarum faucium: ita eloquijs dominicis, ama dei dele&tatur & exultat. u •I Inclinaui cor meü.)
ritudines noftrorum criminũmitigantur. h *TA mã Non fui fuperbus,fed humilis: & ideo inclinaui cor
datis tuis intellexi: propterca odiüiomnem uiá iniqui meum,utte intelligerem: quia fuperbi non inclinant
tatis) Supradictam mandatorá dulcedimem hauriens, cor ad humilitatem. Adquid inclinauicor meum, di
iniqua amaritudinis ulam odiui. Nun. cit ecclefia: x MT Ad faciendas iuftificationes
Vcerna pedibus meis uerbum tuum domine.) Si tuas.) Hoc eft,mandata tua. y •I Inæternum pro
L in huius faeculi noétibus,in nobis uerbi dei luceat pter retributionem.) Vitae aeternae, ut illam mcrear
lumen: non incidunt pedcs noftri in laqueos fu percipere. Samech.
nium ac praecipitiafoucarü, quæ manus artis វ៉ែ Niquos'odio habui,& legem tuam dilexi.) Vox
in noftris offendiculis praeparant. x •| Et lumenfemi prophetæ in perfona ecclefiae.Quomodo dicit,ini
tis meis.)Vt hoc lumine praeeunte, dum uitae iftius fe
mitas 蠶 in eam quaeuia uera eft,perducamur.
I: odio habui, dum dominus dicit : Diligite ini- Luc.6. d
micos ueftros, benefacite his qui uos oderüt? Et alibi:
1 町 uraui &fatui cuftodire iudicia iuftitia tua) Orate Apperfequëtibus & calumniantib'uobis.Et hic Mattb. 5.&
quomodo
 ..I N P S A. L. M. V. M. CXVIII. 21 I

'A quomodo dicit,odio habui?Sedfecundü legem ueteris do qui non funt baptizati, ad infernum defcendunt. c
teftamenti poteft fe defendere, ficut diàuiii eft: Dili Praeuaricantes reputaui. Quia non omnes peccatorcs
Lenit, 19.d gesamicum tuum, & odio habebis inimicum tuum. praeuaricatores:fed omnes præuaricatores peccatores.
Sed modo intelligendum et: Odio habui,uitia &pec p •I Ideo dilexiteftimonia tua.) Ne in his præuari
cata. Et dilexi ,hoceft, illam naturam: quia non iicet cator appaream. q MI Confige timore tuo carnes
odiſſe creaturam dei, ſed meas: à iudicijs enim tuis
al peccatum .Sicut alibi di- º Adiutor & prote5tor meuS eS tu » & in ԱՇի- timui.)Metuo futurum iu
Pfal. 1 18.d
-
ಕ್ಲೆನ್ಗಿཨྰ་སྦྲོལ་ཧྥ་ "bum tuü ſuperſperaui. Declinate à me ma-
- с 1: * C - - - S
ನಿម្ល៉េះ In

4.04.36 odit fratrem

Quarfuum,
Qua qui ligi, នុ៎ះ mandata dei msi. Sufti tias carnis, tibi conuiuere,
homiii- : PeTS ecundum eloquium tuum,& uiuá: úbiôïíôïí cõfepe
cida eft.Et legem tuam di- í & nó ' confundas me ab expeétatione mea. liri paratus fum, ut in futu
tu ஆ $ Adiuua" me, & ſaluus" ero: & meditabor
lexi, ideft, tuam legê quâ
- - - - - -- -

in'iuftificationibus tuis* femper. Spreuifti rotibi cáſurgere merear.

Sed & nos diñe depreca
mur,ut in timore tuo con
j££'j.*
& 1%
fufceptor meus es tu.) i. omnes' difcedentes à iudiciis tuis: quia fixi, lucerna facriluminis
Adiutor in praſenti, ſu 1 iniufta" cogitatio eorum eft. Præuaricátes præcunte, à peccati funi
ſceptor in futuro. Í reputaui ° omnes peccatores terræ : ideo di bus abfoluti, & tua portio
b TEtinuerbotuo ſpe- o lexiº teſtimonia tua. Confige timore tuo fa&ti: illam uiam incedere
ro.) Hoc eft, in Chrifto : P carnes $ meas: à iudiciis enim tuis timui. ualeamus, qua nos à ma
quia uerbum patris filius q
- y Ain. - lorum liberatos ſupplicijs
eft. c •II Declinate à me r Eci iudiciú & iuſtitià: non tradas me angelis faciat cohæredes.
maligni,& fcrutabor man f Per ipfum dfim noflrum
data dei mei.) Vox pro- , calumniátibus me. Sufcipe feruú tuú Iefum Chrilhum : cui eft
phetae in perfona ccclefig: in bonữ:nő calumniétur “me ſuperbi. cum gterno patre & fpiri
öptando'dicit. Declinate * Oculi mei defecerunt in falutare tuü, & in tufancto honor & gloria
äine maligni. Si uolueris * eloquium iuftitiæ tuæ. Fac cum feruo tuo infrcula frculorū , Amē.
Perfecte Panitentiam age } fecundúº mifericordiã tuã, & iutificatio Homilia tertia. Salubri *
***#*#******** nes” tuas doce me.Seruus tuus fum egoda nos femper confilio & fa
confortio peccatorum,uel a mihi intellectum ut fciam teftimonia tua. cro eloquio beatus horta- D
omnium malorum homi- , tur propheta, ut iuflitiam "
num , & fugere in alium Tempus faciendi domino: diffipauerunt le quâ ille cuftodiuit in ope
B locum , ut perfe£te eam *gem tuam.* Ideo dilexi mandata tua, fuper re,nos dcbeamus fideliter
agere ualeas. Declinate à 3!llfulTIn exequi, & indiflolubiliter
me maligni: Hi funt dae retinere. Qui ut fegnes &
mones , uitia & peccata: uel'aduerfariae poteftates. inertes animos ad haec cuftodienda facilius éxcitet:
Quia dum ipfi tendiculas tibi praeparant,&fuggeftio quid meriti pro ipfius 1ultitiae cuftodia adipi(camur,
nespeßimas,non potes fcrutari mandata dei,ut illabe edocet, dicens: Ain.
ne intelligas.Sed fi uolueris paenitentiam agere: fegre
gare te debes ab illorum conifortio. d TSufcipéme
fecunduui eloquium tuum.) Dauid dicit. Sufcipe meâ
H-, tiorum
Eci iudicium & iuftitiam:nötradas me calumniam
tibus me.) Iugiter nos in hoc mortali corpore ui
caterua perfequitur:fed fi menfura iudicio
carne,fecundü quod promififti, ut de mea carne carné rum ac iuftificationum dei in nobis maneat,ut pruden
acciperes, & me redimeres. e q| Et uiuam.) Hoc eft ti confilio ca que his conueniunt faciamus,horum per
in anima,fime redemeris & hic,& in futurü. f T Et nó fecutorum manibus nôtradcmur. f ❤T Sufcipe fčruú
confundas me ab expeétatione mea.) De hoc quod ex tuum in bono.) Quia feruire me peccato iam hefcio.
peélaui tuam faluationem cum ueneris,nóconfundar, t M Vt non calumnientur me fuperb1) Diabolus & mi
ut nóhabeam confufionem neque hic,neque in futurü. niftri eius. u •] Oculi mei defecerunt in falutare tuü.)
g •TAdiuuame.) Auxilium rógat. h M Et faluus ero.) In Iefum qui Hebraice faluator dicitur. x M Et in elo
ń. anima, fi ueneris ut me adiuues. i •| Et meditabor quium iuftitiæ tuæ.) In uerbum illud quod erat in prin
in iuftificationibus tuis.) Ideft, in tuis mandatis. cipio apud deum: qui iuftitias legis non uenit folüere,
x •J Semper.)Sine fine. 1 •| Spreuifti omnes di ſedimplere, y II Faccum ſeruo tuo ſecundum miſe
fccndentes.) Ideft,defpexifti. m , qT Aiuftitijs tuis.) ricordiam tuam.) Vt ipfcuota mea perficias. z T Et
Quare? n •| Quia iniufta eft cogitatio eorum.) Ideo iuftificationestuas doceme.)Vteas,ficut fapius opta
fpreuifti: quia difcedunt à tuis mandatis, & cogita ui,pofsimaduertere, a MIScruus tuus fum ego:damihi
tio eorum iniufta eft : haereticorum,,Iudaeorum,uel intelle&um ut fciam teftimonia tua.) A te ea difcam,&
omnium malorum, & contra Chriftum,& contra ec non ab haereticis uel Iudæis: quia mihi nullum tempus
clefiam. o •T Praeuaricantes reputauiomnes pec etab exercitatione tua feruitutis otiofum.b º Tem
catores terrae.) Optando dicit propheta in perfona ec pus faciędidño:dißipaueruntiniquilegê tuam.) Iudaei
clcfiae : quia ante aduentum Chrifti praeuaricatores utique quieam fpiritualiter nö intellexerüt.Sed ueniet
erant: quifub debito tenebantur propter ಧಿ
tempus quando occulta illius, diis faciet praedicatione
tionem primi hominis Adae, & omnes ad infernum euâgelicäreferari. c M Ideo dilexi mádata tua,fuperau
defcendebant, etiam ipfi infantes ad infernum defcen rum & topazion.)Sicut enim aurücüétorum metallo
debant: quia propter illud debitum praeuaricatores re rum praecellit pretiü: ita topazius omniügemmarüin
putabantur, iiifipcrbaptifmum ablutifuiffent.Etmo fecontinêşpulchritudinë, omniûuincithonorcs. Ideo
prophcta
* * * *

2r?, ", со м м в ы т р н i Е к о м у м ъ
*

E ့ပ္ရင္ဆိုႏို fuper haeé omnia dei mandata diligit:quia in tia, iugiter fletibus commiſſa diluere, &abluta non
iterare. Zade.
G
is âduétum dfii,qui múdum redépturus eft, nütiatum - -

inrelligit. a • I Propterea ad omnia mádata tua dirige Vftus es dñe, & rectum iudicium tuum:mádati iu
bar:omnem uiam iniquâ odio habui)Nihil de uijs ini ftitiam teftimonia tua,& ueritatem tuâ nimis.) Om
outatis accefsit:fed ficut perambulaui integre:ita om nia quz mandantete patimur , iufta, recta, acuera
nia quae in uijs iniquitatis funt:quiaaut pro pcccatis
uinorabantur, odiui. Phe.
- Irabilia teftimo
aurum & topazion. * Propterea ad omnia notris ingruit;autut,pba
ti manifeſtemur, eueniūt.
M. tua diie &c.) mandata tua dirigebar : omnem uiam ini n •TTabefcere mefecit
quam odio habui. Phe.
zelus domus tuae.) Cum
Vidi in his alud i Irabilia teftimonia tua: ideo fcru
agi , aliud figurari. Ideoq; domus dei,fpelunca latro
quia mirum mihi eft: dili tata eft ea anima mea.* Declaratio num efficiturà malis habi
gentius perfcrutatus, cun ſermonil tuorii illuminat, & intel. tatoribus: uel cum uidero
čła te declaráte cognoſco, "lectü dat paruulis. "Os meü aperui,& attra corpora deo dicata, uolu*
ficut fequitur : c •|Decla tabris facinorum inquina*
ratio fcrmonum tuorum xi fpiritum : quia maridata tua defiderabâ. ri. o MI Quia oblitifunt
illuminat,& intellectü dat * Aſpice in me,& miferere mei : fecundű iudi uerba tua inimici mei.) .
aruulis.) Sermones dci ciü diligentiŭ nomé tuű.'Greffus meos dí Obliuifcentes enim prae
蠶 fcripta prophetarum * rige fecundű eloquiű tuű,&* nő domine cepta legis, fecerunt do
S« legis, quæ in euangelijs “tur mei omnis iniüftitia." Redime me à ca mum tuam fpeluncam la
declarátur: dum Verbum txonum. p | Ignitum
caro fa&um habitat in no
lumniis hominü, ut cuftodiâ mandata tua.
' Faciem tuam illumina fuper feruum tuum, eloquium tuum uehemen
bis, & multis uirtutibus fe ter, & feruus tuus dilexit
deű oftëdit . Sed horű in k & doce me * iuftificationes tuas. Exitus
illud.) Quia ficut pcccarú
telle&us paruitati noftrae, ' aquarü deduxerüt oculi mei : quia n6 cu confumit : ita & peccanté
qui in innocetia renati ſu ftodierunt legem tuam. * Zade. fi conuertatur, illuminat.
mus, tribuitur: dño fic di Vftus es domine, & reótum iudiciú tuú. q W Adoleſcentior fum
i.fatt. 1 o d céte: Cöfiteor tibi dfie pa Mandaſti iuſtitiam teſtimonia tua,S. ue ego,& contemptus: iuflifi
ter cæli & terræ: quia abf mn cationes tuas non fum ob
ritatem tuam nimis." Tabefcere mc fe
condiſtihæc à ſapientibus litus.) Quanquàm haec Da
F & prudétibus,& reuelafti " cit zelus meus:" quia obliti funt uerba tua uid ex perfona (ua dicat :
ea paruulis. d •I Os meü º inimici mei. º Ignitum eloquium tuű uehe ui adolefçentior carteris
aperui & attraxi ſpiritũ : P menter,& feruus tuus dilexit illud. P Ado ឆែ quafi cõtemptus |
quia mandata tua defide lefcétior fum ego, & contemptus:iuftifica ad ouespafcêdas dire&tus:
rabam.) Cor mundum re $ tiones tuas non fum oblitus.* Iuftitia tua dehinc in regnum ele&us
ſeraui & dignum me effe utta in æternum, &' lex tua ueritas. Tri eft:tamé hæc ad populum
ci deſiderio mandatorum Chriftianú referêdafunt:
tuorum , in quem fpiritus bulatio & angutia inuenerunt me: manda ui prius contemptus, &
ſanctus diffunderetur. * ta tua meditatio mea eft.' Aequitas teftimo 颐 domo patris eieétus,re
e ‘’ſ Aſpice in me,&miſe nia tua in aternum: intellectum da mihi,& colens iuſtificationes dei:
rere mei: fecundū iudiciű uiuam. P Coph.
v Lamaui in toto corde meo, exaudi acceptis prioris primoge
diligentium nomen tuü.) nitis, prior effe&us cft.
Vt illo me iudicio mune me domine: iuftificationes tuas re r •] Iuftitia tua iuftitia
res,quo reliquos qui dili in aeternum.) Quam non
gunt InOIIle11 tuUIII1. quiram. Clamaui ad te: faluum me cognouit: ille prior
溶T *T Greflus meos diri * fac, ut cuftodiam mandata tua.* Praeueni in femper effe perpetuam.
e fecăduin eloquiă tuü.) maturitate & clamaui: quia in uerba tua fu ſ º Etlextua ueritas) Il
器 nő fecűdum corporeas ' perſperaui. ? Praeuenerunt oculi mei ad te lis fuit umbra:nunc cftec
uoluntates. g qſ Et non diluculo, clefiae populo ueritas.Sed
dominetur mei omnis ini propheta prohacucritate
quitas.) Quia tuo fum famulatui mancipatus. multa perferens,ait. t s] Tri§§ & anguftia in
h •II Redime meâ calumnijs hominum,ut cuftodiam uenerunt me: mádatatuameditatio mea eft) Quàmli
mandata tua.) Calumniæ funt, cum iuftis hominibus bet tribuleturin poenis, coarteturinunculis:uoxſem
crimen impietatis obijcitur.Et ex quibus fe redimi de per libera dei madatameditaturaſsidue. u sſ Aequi
pofcità deo, ut eius mandata cuflodiat. i T Facié tuâ tas teftimonia &c.)Vt pro eorum intclligentia, uitam
illumina fuper feruütuum.)Confirma me effigie ima poßim capere fempiternam. Coph.
gipis gloriz tuz, x J Et doce me iuftificationes Lamaui in töto corde meo, exaudi me diìc &c.
tuas.) Vί quod in illis cerno per
fpeculum, certa con
templatione confpiciam. 1 •] Exitus aquarum de
Cº. tua.) Hunc clamorem nö corporeae uo
cis,ſed mëtis ſpiritualis eſſe,ſaepe monuimus per
duxerunt oculi mei: quia non cuftodierunt legê tuâ.) quem iuftià deo exaudiütur:uel ille precibus eorüpiü
Veram femper agit pænitentiam hic famάus, & non pandit audită.y I Prxueni in maturitate & clamaui:
ceffat fluentis lacrymarü antiqua deliéta diluere, ut in quia inuerbo tuo fperaui.)Vetera uitia pudicitia iuue
telligas : nifi ueram pænitentiam egeris , tibi facile nili praeuenit:qui permaturitaté uiuacis animi, fpé fuá
non dimitti quæ gefleris. Vera
---, - .
Pæniten nunquàmàuerbis deircmouit. z • Praeucncrüt oculi
Kılçı
 !
-

I N P S.A. L. M. v. M. , _ CXVIII. 113

A mei ad te diluculo,ut meditarer eloquia tua)Non eum go huius pa&i propheta tabefcebat, ficut & Paulus 2.Cor.1 i.g
lux ſoporati reperit,ſeduigilantem ſtrenue & circa di qui dicebat: Qgis uritur, & ego non uror? С
uina eloquia oculorü fpiritualiü, intëtione meditantë. n •I Vide quia mandata tuâ dilexi domine: in tua
a ❤| Vocē meá exaudidñe fecundümifericordiá &c.) miſericordia uiuificame) Dilexitea: non permetum,
Inceffabiliter uocis fpiritualis emittit gemitum, ut ab fedpcr bonae uolütatis effeétum. Ideo fe ifi his uiuifi
hac mortalitate in üitam cari depofcit. o 4 Prin.
transferatur aeternam. cipium uerborum tuorü
* diluculo, ut meditarer eloquia tua.* Você
b ſ Appropiauerit per meam audi domine fecundüm mifericordiâ ueritas.) Vt nouus homo
ſequentes me iniquitati : à renatus in Chrifto uiuat.
legeaüttualõge 醬 sūt.) tuam,& fecundum iudiciü tuü uiuifica me. p W Etinæternum om
Qmnis cnim qui inique "Appropinquauerűt perfequêtes me iniqui nia iudicia iuftitiae tuae.)
fanëtis appropinquat ut * tati: à lege auté tua longe fa&i funt.* Própe Vt deinceps cognofcens
Anoceat, elongat alege dei. es tu domine,& omnes uiæ tuæ ueritas. {e ad imaginem fimilitudi
c' •■ Prope estu dómine,“Initio “cognoui de teftimoniis tuis : quia nemque dei creatum; ni
& omnia mádata tua gqui * in æternum * fundafti ea. e
hil iudicijs ac iuftitijs eius
tas.) Nö teneris locis, fed •.' * Res. - gerat indignum. Sin.
perueritate mandatorum f Rincipes pfecuti sūt
cordıb” fan&torü illaberis.
d •I Ab initio cognoui
Ide humilitatem meâ, & eripe me :
quia legem tuam non fum oblitus.
P. gratis, & à uerbis
tuis formidauit cor
de teflimonijs tuis.) Ab 8 . Iudica iudicium meum, & redime meum.) Formidauiä uer*
Adam in omnibus patriar me : propter eloquium tuum uiuifica me. bo illo quo ait: Qui me Matt. no'a
chis ac prophetis. negauerit coram homi
e M Quiain aeternum fun, 'Longe à peccatoribus fàlus: quia iuftifica nibus,negabo & ego eum
gaftica.) Euágelijs,in qui ' tionestuas non exquifierunt.' Mifericordig coram patre meo, qui eft
bus & nos fufidati fumus k tuæ multæ dominé : fecundum* iudicium in cælis. Idco perftitit for
ſupra fundamentum me tuum uiuifica me.' Multi qui perfequuntur tis in paſsione. r . La
moratü: ficut dixifTe Pau me & tribulant me : à teftimoniis tuis non
tabor ego ſuper eloquia
ʻʻ lum apoftolum farpe me " declinaui."Vidi preuaricantes, & tabefce tua: ficut qui inuenit fpo
mimimus. Res. lia multa.) Alligato forti » Luc. 1 1.c.
Ᏼ 4 Idehumilitatë meá " bâ: quia eloquia tua non cuftodierüt." Vi & uafis eius direptis, lae
& eripe me:quia le de quoniâ mandata tua dilexi 'dfie: in mife tor in illud eloquiü euan- .
gem tuam nó fum ° ricordia tua uiuifica me. Principium * uer gelicum quod dicit: Cum Matth. r.«
oblitus.) Tibihumilior : à P borum tuorum ueritas:' in æternum omnia uos perſequentur & male
te eripi me deprecor, ut iudicia iuftitiæ tuæ. v Sin. * * dicent , & dicent omne D
cxalter: quia memor fum р Rincipes perſecuti ſunt me gratis, & malü aduerfum uos pro
kgis tuae qua dixifti : Qui à uerbis tuis formidauit cor meum : pter iuftitiam; gaudete &
fe humiliauerit, exaltabi r Laetabor ego ſuper eloquia tua: ſicut ' exultate, quia merces ue
lus. * 4.c tur. g M Iudica iudicium ftra multa eft in caelis.
meum & redime me: pro qui inuenitſpoliamulta. Iniquitate odio ſºſ Iniquitatem odio ha
pter eloquium tuŭ uiuifi habui, & abominatus fum : legem autem bui, & abominatus fum:
ca, me.) Iudicauime ego * tuam dilexi.'Septies in die laudem dixi ti legem autem tuâ dilexi.)'
nihil fcire,nifi Iefum Chri Dum iniquitatem odit, &
"bi: fuper iudicia iußitiæ tuæ.“ Pax multa
ſtum: qui ad redemptionë dei iuftitiam diligit,in ma
diligentibus legem tuam,& nó eft illis fcan iorife
müdiuenire pmiſſus eſt. officio extendit,di
Iuxta ergo hoc iudicium, *3 mine,
dalum. * Expe&abam falutare tuum do
& mandata tua dilexi. ? Cuftodi
cens: t TSepties in die
ego à te uiuificer in elo laudem dixi tibi: fuper iu
quijs tuis. h M Longe cft uit anima mea teftimonia tua, & dilexifea diciaiuftitiae tuae.) Septies
àpeccatoribus falus: quia * uehementer. Seruaui * mandata tua & te • dum p diem laudat: quia
iuftificationes tuas nó ex ftimonia mens eius in pleno fplen
uifierunt.) Salus noftra, dore perdurans, adillum
hriftus eſt: quià negligentibus Iudæisielongatur: eo ஆ diem, ideft, fabbathorumfabbathum, qui
quðd in iutification）： legis nő intelliguntfiguratű. C requies aeterna, feftinat. -

i M Miferationestuae multae funt domine.) Quia de u •J Paxmulta diligentibus legem tuam domine,
multis periculis crunt. x .4 Secundum iudiciü tuü & non eft illis fcandalum.)Qui deum amat, pacem
uiuificame.)Ne inueniatur in me quod iudicium mor cum fratribus neceffe eft, habeat. Nam deü falfo amo
tis abfumat: 1 TMultiperfequunturme, & tribu re diligit, qui ſcandalizaturinfratre. x TExpecta
lant me : à teflimonijs tuis non declinaui.) Saeuiant bam falutare tuum domine, & mandata tua feci.) Ie
•dijs,impugnent iniurijs: egoà teftimonijs tuis erigor, fum dominum omniumfalutare '!
: ea quae in
поu inclinor. m JVidi nonferuantespaćtum, & lege&prophetis mandatafuerant,feci. y MI Cuftodi
tabefcebam: quia eloquia tua non cuftodiebant.) Pa uitanimamea teftimonia tua,& dilexit eauehemëter.)
&tum fuit Ifraèlicum deo, quando dixit ad Moyfen: Cum ſtrenuitate cuſtodia,ualidam dilectionem appo
Exod. x4b Omnia quæcunque dixerit dominus, faciemus.Sed fuit. z •I Seruaui prgcepta tua & teftimonia tua:
& nunc nos pacifcimur in baptifmo, ut abrenuntie quiaomnes uiaemeg coram te domine.)Seruatprzce
mus diabolo&operibus eius.Pro tranfgrcfforibus cr ptateſtimoniaque,quiuias dci inceditincc quicquam
Aſh
 214 со м м в N т. D. H. I. E R O NY M. I.
in a&u, di&o uel cogitatu agit, quod diuinae contcm reportati,fànéìorum angelorum mereamur confortijs Q
plationi habeatur indignum. Tau. gloriari : ipfi gloria cumiaeterno patrc &fpiritu fànóto ,
, Ppropinquet oratio mea in confpeäu tuo dg in cunéta faeculafaeculorum, Amen. -

а: £fecúndum eloquium tuum da mihi intcl

le&tum.) Proximam tibifieri orationem meam
i •J Canticum graduum.) Quindecim graduum pfal
mipcr quofdam profc&us nos adfummam perdúcüt,
deprecor dominc, ut àte ut in atrijs domini poßi
intelleétum capiés, nihil. ftimonia tua: quia omnes uiæ meæ in con mus dicere: Ecce nuncbe- Pßlu;3.4
aliudnifi qd oportet exo ſpectu tuo. ‫ת‬ Tau. ncdicite diim, omnes fer
rem. b «j Introeatpoítu d uidomini: inatrijs domus
latio mea in cófpe&tutuo Ppropinquet deprecatio mea in cö qci eius. Et quiaàplerifq;
diie: fecüdum eloquiü tuü fpe&u tuo domine : iuxta eloquiü fuperhislatifsime diputa
eripc.) Vt eam per odoré tuum da mihi intelle&um. Intret 醬 cſt, ſtultum cſt parua
innocentis uitæ dignanter * poftulatio mca in confpe&u tuo : fecundâ icere uelle pro magnis.
affumës,ab hac corruptio * eloquium tuum eripe me. * Eru&abunt la Pfa Hell:P CX
ne cócupifcentiæ carnalis bia fmea hymnum: cum docueris me iuftifi D dñm cum tribu
eripiar. c. "I Eruótabunt d cationes fuas.* larer clamaui , &
1abia mea hyinnum: cum Pronuntiabit lingua mea exaudiuitme)Tres .
docucris me iuftificatio eloquia tua: quia omnia mandata tuâ aequi res in uno uerſiculo uelo- ,
nestuas.) Si per pura con * tas. * Fiat manus tua ut faluet me: quoniam citer explicătur, anguſtia,
fcientiam referata fuerint * mandata tua elegi.' Concupiui falutare tuü ម្ល៉េះ inc

's c ãte labia mea,tüc dignum $ dfie , & lex tua meditatio mea eft. § Viuet motribulatur, nifiquiui
laudationis proferă hym anima mea, & laudabit te : & iudicia tua uere in Chriflo pie defide
num:quemàtuis iuflifica " adiuuabunt me." Erraui ficut ouis quæ pe rat. Oportet ergo, ut non
tionibus imbut” cqoceor. uocum elatione, fed cor- .
d •| Pronuntiabit lin riit : quære feruum tuum, quia mandata tua dis humilitate proclame
guamea eloquia tua: quia non fum oblitus. musad difim, fi cupimus
mandata tua gquitas.) Ni ' Canticum graduum. Ο ΧΙ Χ. exaudiri. l «J Dominc li
hilcítaliud í cloquijstuis k D dominum * cum tribulater cla bera animam meam à la
domine nifi pax, nifi gqui l maui, & exaudiuit me. ' Domine bijs iniquis.) A Iudais, H
tas*, nifi uita. Hoc corde qui Chriftum dfim nonfo
libera animam meam à labiis ini
- credă,hoclabijseloquar, lum nö credunt, fed etiam
, , , hoc lingua pronuntiem. " quis, & à " lingua dolofa. Quid detur ti immundis labijs blaſphe
- e . qj Fiat manus tua ut "bi," aut quid apponatur tibi ad linguam 1Ilarc11OT1 II1ctulu Ilt.
{aiuet me: quoniam man ° dolofam ? ° Sagittæ potentis acutae, cum m M Età lingua doloſa.)
data tua elegi) Cum di P carbonibus defolatoriis. ° Heu mihi quia Ab haereticorü do&rina,
cit: Fiat manus tua, defi nosà recta fidei linea
º incolatus meus prolongatus eft: º habita qui
exturbarenituntur.
gnat dominum Saluatoré: 'ui cum habitantibus Cedar: "multú incola -

qui ſactus eſt e1 ex ſemine n M Quid detur tibi: aut '

1)auid fecundum carnem: 'fuit anima mca.'Cum his qui oderunt pa quidapponatur tibiadlin
per quem facta funt uni CCms guamdölofam.) Adfe fi
üerfa, & reguntur. Manum hic debemus dexteram deliter proclamantë animá,diis interrogare pietatis af
accipere. Pottulatautem uenire Saluatorem,per quem fe&u dignatus el},ut quid ei detur,aut quid apponatur *
fe nóuerat faluandum. Qgodautem dicit: clegimianda adlinguâ dolofam. Dicüt multi hoc in loco cömutata
ta, omnia fe pericula amore domini poftpofùiffetefta pra pófitione:Quiddeturtibiaduerfus linguá dolosá:
tur. f •] Concupiui falutare tuum domine, & lextua dicere uolüt,ut quafi ex dei doétrina anima illa audiat.
mcditatio mea eft.)Ipfum uidere concupiueram,quem o MJSagittæ potëtis acutae,cücarbonibus dcfolatorijs)
de utero uirgináli illis adhuc temporibüs credebä efTe Pro défolatórijs carbonibus,in Hebraeo ipxwsirous ha- b'bnT
uenturum. Et ut fibihanc fcientiam de fcripturis diui bct.Defolatoré puto & inEfaiä effe carboné,quiad la- EJà. 6. k
nis prouenifTemonftraret, fequitur: Et lextua medita bia eius defertur,utpurget uitia,quae loquédo fiue op
tio mea etb. In prophctis enim concupiuerat Chriftum tima quarquetacédocótraхerat. Ethic itaqi carbonem
dominum nafciturum: dc quo lex&prophetae loque fimilé deprecatur,ut detur ei carbo dc altario dei,qin
bantur. g. 4 Viuetanimamca & laudabit te, & iůdi eius labijs,peccatorü folitudinë faciat, ideft, à uitijs eü
ciatua adiuuabuntmc.) Abſorptaterrenae corruptio praeftet alienü. p •J Heu mihi qaincolatus meuspro
nis infirmitate, uiuere fe confitetur deo, per adiutoriü longatus eft.) Cuius cóucrfatio in caelis eft, peregrina
iudiciorü eius. h JErrauificut ouis quæ perierat:rc tur in hoc corpore, & hgc peregrinatio longa ciuide
quire feruum tuum, quia mandata tua non fum obli tur: quia quod fufcepitperfpem, nócontemplatur in
• tiis.)Fuiffe & iam non effeoucm errabundam dicit: re fpecie.Ideòque quafi triticum inter paleas gemensait:
portari fé paftoris humeris deprecatur,ut nunc angelis q ºlf Habitauicú habitantibus Cedar.) Cedar tene
de fua inuentione gaudia tribuantur. Dominusautem brg interpretátur; Habitat ergoiſte cühabitätibus te
Afatt. 15. c ηδ eft miffus, nifiádoucs,quae pcrierunt domus Ifrael. nebras, fèd nó obfcuraturàteiiebris: ficut lux lucet in I°*• *• b
Quem fupplices deprecamur, ut iudiciorum eius fa- ' tenebris,& tenebrae eam nöcöprehenderüt. r MI Mul- _. ,.
&tores,mandatorum cuftodcs,tcftimoniorumque fcru tum incola &c.) Defiderabam enim diffolui & efíecü Philip-*•
Luc. 13.a tatores effecti: reperta perdita oue, induſtria benigni Chrifto. f •|Cum his qui oderüt pacé,erâ pacificus)
, paftoris reftituta ccclefiaftico ouili,facris cius humeris Implcns illudApoftoli:Sipofsibile cft, cum 0ಣ್ಣ
-

* Ojmlı•
 I N P S A. L. M. V. M. CXX. ET XXI. air
R西,r2。 d hominibusgucemhabentes.Eftergo cum odientibws fionis gradus, uocem hominis continens,cuiusconue, c
A pacem pacificus : idcirco ut eis pacem liberius praedi fatio habetur in cælis. Pfalmus Ο ΧΧΙ
caret. Ta •■ Et cum loquebar illis , impugnabant Aetatus fum in his quae diâa funt mihi.) Da,
me gratis.) Ille annuntiabat pacem: fed pàcis inimici ymihifuerantperlegem,&prophetas,atque apo
non folumeam non recipiebant, uerum etiam ipfum Liº Sed&ego 蠶 eaque per fpeculüm
templaucram,& nŭcfacie
prxdicatorcm pacis, füis
nequitijs impugnabant. º cem,eram pacificus: cum loquebarillis,im ad faciem uideo. Et quae
nam, inquis? ſ T Indo
b T Canticü graduum.) t me gratis.
Ifte pfalmus fecundă afcă b pugnaban
Canticum graduum. Ο ΧΧ.
mum drii ambulabimus.)
fionem continet, cuiusti- . Ideft, in cęleftem Hierufa 1.Cor. 13.4
Euaui gculo: $mcos in montes : unde
- -

tulus eft : Canticum gra- Ęáìíî

duum. Plures enim fùnt, d ueniet * auxilium mihi. * Auxilium âorum & áôïéíííííí.
fignificátes (ut iam inpri- * meum à domino: qui fecit cælum & t • Stantes erantpcdcs
盟 蠶 ಶ್ಗ * terram.'Non det in comihotionem pedem វ្នំ atrijstuis Hieru
dead ម្ល៉ោះ plo : tuum : ಶ್ಗ e8 ဗျို့ 1tet င္ရန္လို႕ itte... :: 器
em) Firmiinamplitudi
LlfI1 I1Oltrui : Cull flt 1m Cor- - -

器 - -

Ilc

rationis, ideft, abhumili- ; Ecce non dormitabit neque Sº 'º' namputares audi quidfu
tate contribulationis. cuftodit Iſrael . Dominus cuftodit te, dfis É` •I Hierufalem
Pfàlmus CXX. kprote&io * tua: fuper manum dexterâ tuâ. • ®äificatú
Egaui oculos meos ' Perdicm fol n6 uret te : neque luna per no Adhuc,inquit,non eft ex
L;les mótes) Spiritua- " &&. Dominus" cuftodit te àb omni'malo: pletum edificium ciuitatis
utique 9gulos ** " cuftodiat " animam tuam dominus. Dfis 體 : ſed quotidie ardifi
ఫిషి g introitum tuum,& exitum tuum : ಧಿ'ಛಿನ್ನಿ
o

gis. d «TVnde ueniet ex hoc nunc & ufque in fæculum. 監 & prophetarü áb ip
auxilium mihi.) Vnde do Canticum grad uum. Ο ΧΧΙ. fo fummo angulari lapi -

minum auxiliatorem om- ' Aetatus fum in his,quæ di&a funt mi- de Chrifto Iéîu:ficut'ait Epb.2.4
nium uenire fufpicio. s hi:"in doműdfiiibimus.Sta ntes erát Apoftolus. x T Cuius
e qT Auxilium meüà dfio t pedes* noftri: in atriistuis Hierufalé. participatio eius ip idip
fum.) In uno ecclefiae cor
qui fecit caelü & terram.) " Hierufalem quæ gdificatur ut ciuitas: cuius pore per Chriftú. y T Il
Ab ipfo auxilium praefto x participatio* eius in idipfum.3 Illuc enim luc enim afccnderüt trib°, D
lor: per quem paterszlü ; afcenderunt tribus, tri bus di’ teſtimonii tribus dii) Non peccato
terrámque locauit. Hinc ? Ifrael: ad* confitendum nomini dfii." Quia
iarn pr6fide fuauir ifteà : obnoxie,ſed tribºdfigue
ſpiritu ſancto reſponſum £ illic federunt fedes in iudicio: * fedes fùper cognofcentes diim, fequi
accepit confolationis. Ait à domum Dauid. ' Rogate quae ad pacé fùnt nõdiſtulerũr:quodad gen
enim: f •T Non det in e tes eft referédum. z -TTe
Hierualem,& "abundantia diligentibus te. ſtimonium Iſrael.) Vt ed
commotioné pedë tuum.) f Fiat' pax in uirtute tua, &* abundantia in cödemnet: quia ille cü in
Non patitur remouere fta 5 -

turribus multis óìerìmìiìçí

bilitatem,qua in eo firma- -

tus es. g* «JNeque dormitet quicuftodit te.) Deus lis nö cognouit.Tribus uero gétium flatim cognitum Lue. 1 1. d
enim in íe mánentem peruigili cuflodia protegit acreceperüt.Sic& reginaAuftri,uel Niniuitae, iii huius
tuetur. h T Ecce nön dormitabit neque dormiet: teftimonij iudicio furgét,& condemnabüt eü. a T Ad
qui cußodit Ifrael.) Sine ulla autem intermißione à confitédum nomini tuo diie.) Confitetur enim:quia in
deo cuftoditur, qui eum fpiritualium oculorum inter nomine tuo omne genufle&etur caeleftium, terreflriü,
tionecælumi
perfpexerit . i •j Dominus cuftodit te.) Ipfe & infernorum: & quiatu dfie íefuChrifle in gloria es
qui fecit& terram: quia dijqui dei patris. b •I Quiaillic(ederunt fedes in iüdicio.)
eam non fece
Sedes dei,apoftoli funt:fuperquos diis requiefcit. Hae
runt, pereunt ex ea. x . •TDominus prote&tiotua: ſedesſedebü t ſuperſedes ម្ល៉ោះក្បំ duode
fupermanum dexteratur) Ille te 蠶 neopus
tuùm dextrum, ideft, bonum, pars impediat inimica. cim tribusIfraeíficutipfe ait in euangelio. c AT Sedes Matt. 194
1 ' qj Per diem fol nonuret te: neque luna per no&ê) fuper domum Dauid.)Super ecclefiaî Chrifti guber
Iuftüs nec in profperis elcuari poteft, nec in triftibus nantesat luemonetes că praceptionibus fuis. di Ro
deijci. Qgodin die & no&c,hoc & infolefignificaturgatequę adpacem funtHierufalem.)Interrogatequę
& luna. Tm q Dominus cuftodit te ab ominimalo.) âdpacem pertineant ciuitatishuius,& fequimini eam,
Ab omnibus infidijs inimici. n •TCuftodiatani ut per dileétionem pacis, fru&um confequaminiztcr
mamruam dominus.) Ne ci pars dominetur poteftatis næ beatitudinis, e ºſ Etabundantia diligentibus te.)
aduerfae. o •II Dominus cuftodiat introitum tuum.) quireliáis caducis, deum fupcr omnia diligit:ipfe
Per quem ingrcffus es ad cognofcendum patrem. abundantiabonorum cæleftium perfruetur. £ •| Fiat
p άτEx exitum tuum exhóc nunc &ufque in faecu paxinuirtute tua.) Dominus Chriflus eftpaxnoftra,
ium.) Vt cum à corpore recefTeris, fua cuflodiaprote quinosin uno uinculo charitatis aftringit : cuius uir
garis: ne in chaos illud przcipiteris, ubi diues confPi tus,ficonualefcat in nobis, & ipfe quoque pe&oribus
Mur. 16. f -číturardens:fedin fiuu Abrähz cum Lazaro fempi noßris illabitur. g • {Etabundantia initurribustuis.)
terna requie perfruaris. In his abundantiam bonorum czleflium fieri pro
q<JCanticui graduum.)Iftepfàlmustertius eft afká pheta depoſcit: qui ſupereminentes merito, tanquàn
-

turrºº
 *14 - с о м м в ы т р н т в к о м у м 1.
JE turres fortifsime hanc ciuitatem &uirtutem muniunt, brium abundantibus & dcfpeélio fuperbis.) Nontan- G
&proceritate décorant. a •I Propter fratres mcos & tum in diuitijs dicit, fed cosquiabundantinmalitia, .
pròximos meos, loquebar 體 etc.) Vt (cilicet & illi dcfpiciüt pauperes Chrifti Diuites defpiciunt pau
ipfi ad confummationem huius aedificij fe perfe&os peres, & 蠶 defpiciunt humiles: & ipfi dicunt
exhibeant. b MT Propter domum domini dci mci, multa opprobria contra {an£tam ccclefiam.
ရွှံ့မြုံ့ bona: tibi.) Prae h •TCanticum graduú.)
icando pacem proximis * turribus tuis. * Propter fratres meos& pro Iftepfalmus quintusafes
t
fratribus , qui efficit cos - -
fionis eft gradus, edocens
ciuitatem regisaterni, cui
° ximos meos,loqucbar pacé de te." Propter uirum illum fidelem pro
haec bona quaefiuit, ut ab domum
с
dfii deinoftri , quæfiui bona tibi. ficere qui per eleuatione
uniuerfitate ciuitatis , in Canticum graduum. C ΧΧΙΙ.
fpiritualium oculorum ad
D té leuaui oculos meos,qui habi
unam cius tranfiret habi
Joan, 174 -tationem, qui ait: Pater,
rogoutubi ego ſum, Scil
d
e A. in cælis. * Ecce ficut oculi fer
uorum : in manibus dfiorum fuo
caelorum habitatorë,cuin
ccps omnes diabolicae im
mißionis infidias,ita exor
]i 溫 mecum.Ego in illis, rum. Sicut oculi ancillæ in manibus domi ditur,dicens:
&tuinme, ut uidcant glo nae (uæ : ita oculi noßri ad dfim deum no Pfalmus CXXIII.
riam meam : quia dilexi TIfi quia dfis erat in
fti me ante conflitutio
nem mundi. ~
fftrfi,donec mifereatur noftri.' Miferere no
ftri domine,miferere noftri : quia multü re
N. : dicat nunc
Iſrael.) Bene inno
c . MT Canticum graduú.). $pleti fumus defpe&ione.* Quia multum re bis dominus habitat, fi că
Ifte pfalmus quartum can pleta eft anima noftra: opprobriú abundan fan8tae mētis contempla
ricorum រ៉ែ pandit.
tibus,& defpe&io fuperbis. tione ſuſpicimus.
afcenfum: in quo uir ille H Canticum graduum. Ο ΧΧΙΙΙ. x • I Nifi quia dominus
-fidclis,qui dudum admon i Ifi quia dfis erat1 nobis, dicat nüc erat in nobis, cum exur
tesfuflollebat oculos, nüc
gerent homines in nos:
proficiensiam inafkenfu, 1. VY\I1frael:nifi * qa dfis erat 1 nobis.Cü forfitã uiuos deglutiffent
ádipfum caelorum habita exurgerent homines in nos : forte nos.) Non carnès noftras
torem.eos erigit, dicens:
Pfalmus XXII.
' uiuos deglutiííentnos.'Cúirafceretur furor deuorare conati ſunt im
eorum in nos: forfitan aqua abforbuiffet
D te leuaui oculos
pij: ſed animas per inſti
gationem ſcelerum deglu
虾 meos : qui habitas "nos. "Torrentem perträſiuit anima noſtra: tire:fed erepti fumus ab
in caelo.) Notádum "forfitan " pertranfiflet anima noftra aquam his per eum qui erat inno -

quòd per fingulos pfal-" intolerabilé. “ Benedičius dominus,qui nö

bis. Cuiobhoc gratiaere
mos, quidam graduífunt dedit nos in captionem dentibus eorü. Ani ferendae funt : qüia gratia
Profectus;Qg in prim9 P ma? noftra ficut paffer erepta eft,de laqueo 'eius faluati fumius.
$i$t: ^3d9iiifiuggú $ uenantium.% Laqucus cohtritus eft,& nos
tribularer clamaui, & in
1 ·J Cum irafcereturani
liberati mus eorum aduerfus nos:
fecundo oculos ad montes
- - forfitä ut aqua abforbuif
fe eleuafTe narrauerat: laetatus quoque fuerat, quia fi ſentnos.) Commotiones malarum mentium, quiſan
bi ingreffus in domo dei fuerat repromiffus: nunc ad ctos dei abſorbere quarunt, aquis comparantur:fed
maius proficit, ut ad ipfum deum oculos leuet. Qui habitanteinfanâis domino, de5rfiñ?¡¡¡¡¡¡¡¿¿.
habitas in celo. Aſcendens, quò leuaturus eratoculos, º" ,º. Torrentem pertranſuit animano
nifi illuc quò tendebat, afcēdere defiderabatae ºſ Ec ftra) Melius in Hebræo habet:Tôïí. pertranfuit
ce ficut oculi feruorum, in manibus dominorum fuo fuperanimam noftram: quòd fciííéêïíôïûíô
rum,& ficut oculiancillæ in manibus dominae fuae : fic
num turbines fuper animam eius tranfierunt: nec po
oculinoftri ad dfim deum noftrum,quoadufque mife vusT£$£n£are , iufto dicente: Nifi quia domihus
ancille
reatur noftri.) Et feruifumus, & fumus: ille do erat ignobis, dicat nunc Ifrael.TiiTçfî per
mjnus,& domina eft. Attendat charitas ueftra. Nómi ເanifet animan9ftra aquam intolerabilem) vérba
rum fi ferui fumus, & ille dominus eft: fed mirum fi ανυποτατον apud Graecos,ambiguum eft, & poteftfo
... ancillæ fumus, & ille domina eft.Scd ncque hoc mi nare; quodfubfiftat,& quodiítolerabiîefî,fîcet,
rum, quia ancillae fumus, ecclefia cnim fumus : ncc il ‘lu9ánsneferre gueat.Proquo & Aquila, & Sym.
1ud mirum, quia & 蠶 domina eſt:quia uirtus & ſa
s.ſor, 1.க் pientia deieft. Audi ergo Apoftolum dicétem: Nos СС
Au
machu$,&Theodotio,&omiies
conſentiunt : fuperbas aquas interpretes pariuo
& arrogantes pro
§.

àutem praedicamus Chriílum crucifixum: Iudaeis qui ****transferentes, o'TBenediatº dominus,

«dem fcandalum, gentibus autem ftultitiam:ipfis uero quinon deditnosin capturam dentibus eorum.) Ho
uocatis Iudæis & Graecis, Chriftum dei uirtutem,& fuf' forrcntium dentes, numerofitas eß uitiorum:à
dei fapientiam.Cum multis perfecutionum generibus quibus Recapiamur, gratia deierî
fubijcimur, oportet nos femper in dei auxilio oculo P. $IAniTa noftraficut pafTerereptae(t, delaqueo
rum intentioiiem fine ullo uitio continere defixam, uenantium.)Tenduntur nöbis laquei in concupifcen
uoadufque nobis mifericordiam largiatur. .t1jS » ac duerⓞs diabolicae aftutiae dolis: fed contritò
-

? •I Miferere noftri domine, miferere noftri:quia ºfºbPedibus noſtris, ſicurpaſſerà capiente cuo.
multum repleti fumus contcmptu) Ideft; deſpectio lamus ab illis. Sic enim fequitür: Tq TîAqueus
ne:quia {an&i defpiciunturámális hominibus. contritus ના • & nos liberati fumus.)Si enim domi
*

g V Multumque repleta cß anima no(lrai qppro byshabitatinnobis :ipfe (ur diximus) hos difrumpet
laqueos,
\
 I N P S A. L. M. V. M. cxxIIII. ET cxxv. 2Iグ
A laqueos, nenos impediant, a q7 Adiutorium no rat enim uniuerfum mundum uetus captiuitas uitio- C
ftrum in nomine domini, quifecit cælum & terram.) rum:fed lucefcente nobisfole iuftitiæ,effugata eft. Sic
Hoceft, nomen quod eft fuper omne nomen. Huius & ecclefia,quae fpccialiter Sion nuncupatur, apparuit.
nominis adiutorio, mortis uincuntur laquei, fi in illo p •I Faéti fumus ficut confolati.) Pro confolati, om
maneamus affixi. b. T Canticum graduum.) nes pariter editiones fomniantes tranftulerunt. Et
Iſtepſalmus, ſextus habe pulchrefomniantes. Nő- -
tur in canticis graduum : * liberati fumus. Adiutoriü* noftrum in no dum eft enim plena laeti
qui ex uoce prophetae nos tia, in captiuitate reliquis
hortatur,ut reliétis fgcula- B mine domini: qui fecit cælum & terram. · conſtitutis. q «TTūc
ribus caufis, in deum tan Canticum ° graduum. CXXIIII. repletum eft gaudio os
tum omncm confidentiâ Vi confidunt in domino ſicut mós
noftrum, &lingua noftra
habeamus, dicens: Sion: non cômouebitur in aeterni exultatione.) A ſpirituali
Pfalmus CXXIIII. d & infinita laetitia. Vel os
qui habitat in Hieruſalem. Mó
Vi confidunt in е tes* in circuitu eius, &' domi noftrum, uellingua reple
domino ficutmós f
O Sion: nőcőmoue
bitur inæternum.) Sion,
nus in circuitu populi fui: ex hoc nunc &
* ufque in faeculum. Quia*nö relinquet do tas
tur: quia non fufficit tan
explicare laudes pro
gratia qua faluamur.
ecclefia: mons autem iu-- minus uirgam pęccatorum fuperfortem iu r Tūc dicēt inter gē
Dam.2.e xta Danielem » Chri- " ftorum, ut nofi"extendantiufti ad iniqui
- tes: magnificault diis fa
ftus dominus. Ergo qui in * tatem manus fuas. Benefac' domine, bo- cere cum illis.) Si enim re
eum t9tam fpem Ponunt, * nis & re&is corde. Declinantes* autem in lictis,tanfitorijs,fpem col
ឆែ្កខ្មុំ
ficiuntur : corpori gloriae : rantibus iniquitatem; pax fuper Ifrael. º
nos fecit doniinus င္ဍါ်it့်
eius. d • T Qui habi- Canticum" graduum. • , CXXV. tate depulſa: & ficut quon
tatin HierufàlemjInipfa ° \ IN conuertendo* dfis captiuitatem Siö: dam gentes timore ferri.
al. 4a ſurſum
£cclefiargat;c noftr3quæ р
eſt,libera e IMó q
faéti fumus' ficut cófolati. Tunc “reple tae dé Ifraelitico populo raf,. ,. ,
tes1 circuitu eius.) Cufto
tum eft gaudio os noftrü, & lingua no loquebantur, dicentes:Sic
' noftra exultatione.Tunc' dicent inter gé cauit deus aquas maris &
B diae ိုင္ရန္ဟုိင္ရန္လို႕ Iordanis ad ingrefTum fi
D:
prophetarum,apoftolorü .tes: magnificauit dominus facere cum eis. liorum Ifrael. In hoc er
que, quae in modú porceri 'Magnificauit'dominus facere nobifcum : o gaudio confitemur:
tatis montanæ ſuperemi * fa&i fumus lætantes. Conuerte domine ca #dominus
•T Qgia magnificauit
nent cunčtis in ſančtitate. " ptiuitatem noftram, ficut "torrés in auftro. facere nobifcü:
f s Et dominus í circui *Qui feminant in lacrymis , in exultatione facti furnus laetantes.) Ser
tu populi fui: ex hoc núc metent.Euntes ibant & flebant: mittentes uiebamus prius Pharao
& ufque in faeculü.) Sicut femina fua.Veniếtes autế uenient cũ exul ni, ideft, exterminatori iu
ipfe polliceri dignatus eft, duris operibus: nunc au
dicés:Ecce ego uobifcum taione: portantes manipulos ſuos. tem feruimus regi cale
fum uſq; in cõfummatio Canti fti: cuius iugum fuaue eft , Matt. 1 i.d
nem faeculi. g TQgia non relinquet dominus uir & onus leue. t ' •TConuerte domine captiuitatem
gam pcccatoriim fuper fortem iuftorum.) Pro uirga in noflram.) Communem fe captiuitatem habere cum
Hebraeo,fceptrum habet.Hoc eft ergo quod petimus: reliquo populo, propheta fatetur : quia compatitur
Matth. 6.b nenos inducasin ម៉្លេះ fufferrenon po[ unum membrum caeteris membris. u •] Sicut tor
* - .
fumus. h •II Vt non extendant iufti ad iniquitaté rens in auftro.)Sicut enim flante auftro, foluuntur gla- '
-
manus fuas.Vt non cogitent: quidmihi prodeft quod cies; & impletis torrentibus, omnis horror cum im
iuflus fum , fi femper perfequantur me iniqui? Vt petu fuo defluit:fic flante ſpiritu fan&to, foluuntur
non extendant, hoceft, ut fuftineant malos, & non ឆែ្ក noftra, fcilicet,ut accepta remifsione, fiat no
faciantmala. • i •] Benefac domine bonis & reétis is illud quod fcriptum eft:Sicut glacies in fereno,fol- p.i;. 3.ե
corde.) Qui uel boni funt in opere, uel re&ti haben uütur peccata tua?• x •| Qui feminant in lacry
tur infide. k T Declinantes autem in obligatio mis; in gaudio metent: euntes ibant & flebant, mittē
ncs adducet dominus.) Pro obligationibus, Aquila tes feminafua.) San&i igitur dei feminauerunt in la
interpretatus eft:Symmachus quinta edi crymis confeſsionis, & indiuerfis cruciatibus, ingé
tio. l º Cum operantibus iniquitatem.)Hi qui tibus uerbum dei: euntes & flentes fuper duritiam cór
à præceptis dei declinant adducuntur cum his qui deü gis eorum, quod in futuro cum manipulorum fru&i
ignoraiit, utfimili {ententia feriantur. m _ •II Pax bus portabunt, dicente ad eos dominó: Amê dico uo
füper Ifrael.) Chriftus dominus eft 證 noftra: qui bis, quia flebitisuos & lamentabitis: mundus autem Ioan.i6.a
auferens maceriamiinimicitiae dc mcdio Iudaeorum ac gaudebit,fedtriftitiaueftra in gaudium conuertetur.
Ερbεβ 2.ε gentium, fecit utraque unum,quod erat ante diuifum. Igitur & nos intribulatione clamantes, eleuemus mé
• ii •I Canticü graduum.) Ifte pfalmius feptimus gra tis oculos adauxiliatorem deum, ut eruat nos à fæuis
duü,profert cáticum uelafcéfum: in quo fidelis anima dentibus inuidorum: auferatà nobis fcepturum domi
t aduerfus criminücaptiuitatem in diim exultat,& dicit: nationis iniquæ, ut folita miferatione largita, dumà
- I - Pfalmus Ο ΧΧV. captiuitateuitiorum abfoluimur, caelcftis Hierufalem
N conuertédo dominus captiuitatéSion) Peruafe já tanquàm uiuilapides connectamur .
•I , - - - - T "I Can
 2.13 C O M M E N T. D. H 1 E R O N Y M. I.
Ea •f Canticum graduum Salomonis.) Ideo pfal lium uocat: quod uerbum & in Ezdrae libris, feptua- G
1nus iiteSalomoniStitulo prænotatur, ut ipfc fabrica ginta interprctes tranftulerunt.
tor templi,doceat fe non ualere aedificationcm eius có Í •T Beátus uir qui impleuit defiderium fuum ex
fummare finc domini auxilio. illis.) Pro dcfideriô in Hebræo, pharetram habct.
Pfalmus CXXVI. Vt quia fagittas praemiferat in cómparationem fan
Ili dominus edifi &orum , confequenter
N: domū:in ua- a
Canticum* graduum Salomonis.
-

pharetram fagittis inferac

nü laborant qui ædi Ο ΧΧV Ι. explendam.
ficant eam.) Nos fumus b x II Non cõfundetur cũ
If dominus rdificauerit" domů :
fecüdum Apoftolum , dei loquetur inimicis fuis in
templum: qui nifi per do in uanum laborauerunt qui ædifi porta.) Porta, ianua fiue
minů noítrů Icfum Chri-“ cant eam. Nifi dominus * cufto oftium, ipfe eft qui ait:
Ędificemur fuperfun- dierit ciuitatem: fruftra uigilat qui cufto- £gofum oftium: Per ine Ioan.*•.#
fi quis introierit, faluabi
a. cor, s,d damguta gp9fi9l5rum $ * dit eam. Vanum ' eft uobis ante lucem fur
rophetarü,inanis erit phi tur. Ergo qui de filijs ex
ម៉្លេះ & reliquorû i gere: ſurgite poſtguàm ſederitis, qui man cu(Tordm fixus in Chri
fæcularium doctorũ ædi ducatis panem doloris. Çum' dederit dile fto eft, non confundetur
ficatio. c •II Nifi diis cu $ &is fuisfomnum: ecce $ hæreditas domini in die iudicij: cü exprobra
ſtodierit çiuitatem: in ua " filii merces fru&us uentris. Sicut" fagittæ uerit inimicis legis deiin
numlaborauerunt qui cu in manu potentis : ita filii excufforum. obedientiam, 8 peruerſi
flodiunt eam.) Fidelis a tatem,uel omné malitiam
nima, ciuitasaccipiturae
" Beatus uir qui impleuit deſidcrium ſuum ex
*ipfis: non* 'confündctur cum loquetur ini ipforum. 1 SI Caiyticum
terni regis : quae ciuibus graduum ) Ifte pfalmus
bonis, ideft, honeftis mo micis fuis in porta. ih nono afcenfionis gradu
'Canticum
ribus frequentatur: quam „ graduum. C XXVII· uelcático, timorem dile
nulliusႏိုင္ဆိုႏို့ cuto- Eati omnes" qui timent dominum: aionemque dominicam
dia, nifi illius qui nö dor- " qui ambulantin uiis eius." Labores infinuat, dic$n$. . .
mitans protegit Iſrael. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaiidicabis Sa Palmus CXXV!!! t

d •T Vanum eft uobis o tus cs,& bene tibi erit. Vxor ° tua ficut Eati omnes qui ti
ante lucem furgere.) ui ment dnin : qui am°
F Qui ante lucem furgit, no P tis abundans, in lateribus domus tuae. Filii bulant in uijs cius.)
čturnas tenebras palpat. tui ficut P nouellæ oliuarum , in circuitu uicum timore iungêtcs
Sic & qui reli&to cuangc ° mcnfæ tuæ. Ecce $ fic benedicetur homo : ſe dei dilectioni,exercetur
lij luminc ad fupcrius`di- ' qui timet dominum. Benedica: 'tibi do inhis quae propheta, apo
&tum dogma tranficrit , * minus ex Sion,& uideas'bona Hierufalem ftoli,etägeliftçpratdiçauç
rút. n Labores fructuú
in tenebri$ $ommoratur: * omnibus dicbüs uitæ tuæ. Et uideas* filios tuorü
nec poteft dominicae re ul manducabis: bcatus
furreélionis perfrui clari filiorum tuorum: pacem fupcr Ifrael. es,&bene tibi crit.) Labo
rate. e ºſ Surgite poſt - resfrućtuu funt, cum ho
quàm ſederitis, qui mâdu Canticum mo exercetur in müdo, ut
catis panem doloris.) Qui in humiliatione quicfci ad aeternitatis fruàum poßit accedere. Nam laborio
tis, elcuamini: uos qui in peccatis uel natos effe,uel fe per has dei uias incéditur, ficut ipfe ait: Arta & ae- Mattb.7. b
uiuere meminiflis, &ad deum tranfirc defideratis. rumnofauia eft,quae ducit ad uitam.Sed hic labor aet£r
Velqui máducatis panem doloris. Pro dolore, Theo nis fruétibus adimpletur, cum homo pane illo carleftı
dotió,& quinta editio, idola interpretati funtt Sexta locupletatur.Hoc enim defidcrio & illc compungcba
uero, errórem. Scnfus itaque iuxtá fimplicem intclli . tur qui diccbat: Beatus qui máducauerit pancri inr* Luc. 14. s
gétiam ifte efi:Sinc caufa diluculoadtemplum curri gno dei o ſ Vxor tua ſicut uitis abundans in
iis, & deum adorare uos creditis,qui idola pariter ado iàteribus domus túæ.) VxoriuxtaSalomoncm,fapië- Prouer**
ratis, & immundo uefeiminipane, f I Cum dederit tia 蠶 quæ in animæ emundatae domo tanquàm
dileôtisfuisfomnum.) Quafialiquể ĩterrogaflet, quã fpeciofa uitis âddu&a, in lateribus operum noftrorum
dohoc fit fa$tum, ei dicitur: Cum dederit dile&tis fuis extcnditur. p •J Filijtuificut noucllæ oliuarum •
fomnum. Dileéti,fan&i funt : quipoft fomnum prae in circuitumefifae tüae) A&us bonorum in circuitu do
fentisuitar, hiç dormitare uidentur, ut in refurreótio &rinae caeleftis afsiftentcs, cum pinguedine pacis, &
neaduitam acternam mereantur 點 . g. sIEc obumbratione uirtutis. q •j Ecce ficbencdicetur
cc hæreditas domini filijmerces fruélusuentris.) Cum homo: qui timet dominum.) His utique locupleta
sáéti ab hoc fçculo accepto quietis fomno difceffcrint, tur diuitijs. r I Bencdicatte dominus cx Sion.)
tunc fient haereditas domini, quia iam non fubiacent Qui in ecclefia regnat. f *II Et uideas 置 bona
tétationibus. Sed & ipfe dominus natus ex Virgine, funt Hierufalem oifinibus diebüs uitæ tuæ.) In illa cae
faétus eft fruéìus uentris: cuius afTumpta humanitas, leftimatre: de qua in alijs expofuimus pfalmis : in qua
hanc accepit mercedem, ut gentcs uocatæ in filijs, fint uitae perpetuae bona 醬 fanãi t * Et ui
I04??, I J, haereditas eius. Dedit eis, inquit, poteftatcm filios dei deas filios filiorum tuorum.) Retributionem captam*
fieri,qui credunt in nomine eius. tes operum bonorum. u * «I Pacem fuper Ifrael)
h •] Sicut fagittæ in manu potentis: ita filij excuf Pax noftra,Iefus Chriflus iugiter fupcr mentem fe ui
forum) Exculos, expeditos, Scaccinctoş ad pra dentemaſpiciar, -

--
q Canti
 I N p sA L M v M i licxxvIII cxxIX ET cxxx. 219
A a':•T Cánticum graduum.) Ht&pfalmus'decimü ho fierunt ad cæleftia & æterna. 1 • TBenediximus uobis С
bis proferruelcarìticum,uel afcenfum,qui ex uoce pro in nomine diii) Vt reliäis infruâuofis aridifque ope
phetica inthaat: »doćetinccijanter refifterencquitijs ribus.ea feratis, quæ & mefforum manü, & colligeritiü
impugnantibus, nenos,expugnent-3_º · · · manipulos, repleant fimum.: m. •I Canticum gradui.)
- --
*.*¤ … --
~ ಳ್ಗ:
ſº ਾਂ CXXVIII.: ....…
* -

Iteptalinusundecimum nobis afectionis gradipan;

S; expugnauerűt
N meàiuuentute mica .) a
dit, & canticum : qui fide¬
*Dicitfe impugnariab b iCariticum*graduum:
- b * ,
se, cxxvIII.: •i iisaniae
v vº -
cohatię
ra tendentem proferens,

fedà
པཱ་ལ་ཝ།
initio ætatis fu ប៊្រុe aſſuuentute វ៉ែ
C

ੰ `ುಖgicaಿಲ್ಲ!!೩!!S Xug೩ ÏåíÑ'

filet, ùt intelligatür quia d –z ueruntmera uuentuteರ 3:£tcnitia , ad intelligenda, cæleftia
hae pugnæ à diâbolo im- " n9b potuerunt mihi. Supra * dorfum meü prouocat,öiccns : I.
mittuntur: Pgtoris iRlde; fabricaüerunt peccatores;: prolongauerunt, Pfalmus CXXIX.
ឆែ្ក j iniquitatem füam. Dominùs iußùs * c6ci- . r~\ EP?fuf;isclaman
:", fdet geruicespcccatorum confundantur &
ciliushocaducrtere.*.:. ಘೀ
conuertahtur retrorfüm omnes quijoderüt * meam)De profundis cla-,
ct s|FDicat nüc Ifrael : f;-.
peexpugnauerűtmeàiu: :>:: Fiánt$ficutfœnum te&orum $ quod mat, qui ſcit altitudinem,
§ Sion. va * -

ùentúteiíiea: etenim non- " priufquàm euellatur, :exaruit, De quo"nő diuitiarù ſapiétia dei, qui,
P9tuerüt mihi)'Ergo qui inpleuit manum fuam quiomètet :&finum, perfecutioiies patitur, qui
Ifrael eft, ille potefîdicêre i fuum qui'manipulos colliget. Et non Idi. cum mifericordi fufpirio,
uia impugnatur omnib" k xerſit qui preteribant: benedictio dii ſuper deprecatur. ; o •| Fiant,
ebus uitæ fuae.Sedhon- 1 aures tuae intendentes, in
ei præualet hæc pugna:
uos: befiediäibus' uobis in nomine dfii. orationem ferui tui.): Nô.
蠶 εσοζί "Canticü°
3*ji Supra dorfutn meū.
η graduum.',. PfalmusJ, CXXIX. , hic carnalem auré prophe
E profundisºclamauiiadtq dáe;do, tapoftulat, feičs deú incor
-- • * t

fabricaueruntpeccatóres: i ° :
pyolongauerât iniquitatë.
2

D mine exaudiuöcëmeâ.Fiant? au- ' póreum clfe: fcduirtutem

ម្ល៉ោះ obſerua ” quitätes
qua fuos cxaudire dignan Г9
%ręstuae inténdentessifizuocem de
B íibi) Iúgiter ad deüm caf, 이p. precationisme e- tur expofcit. p | Si ini º

rėti,&adamplioratend5-i ueris dotnine; dfie quis fu(tinebit.$, Quia jjj"'§: obſeruaucris düe,
ti fabricantur à tergo ne ' apud
quitiarum machirièsquia,
te ఫి
eft $ & propter' m . dómine quis fuftincbit.)Sí 器 -->

enim tranfgrgdicns lcges

ÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉ'tüam fufìnuite domine. Siiftiiuit.* afiima * tuas generis:humani fra
fùnt:Sedciibiadeffèâumy mea:in üerboieius:fperauit anima mea in * gilits ultione tua proti
non peruenitºri filºſºfº domino. A cuſtodia matutina uſque ad no º ntisferiatur, quis euadere.
prolongante ob idinuidé-ºt &em:fperet $lfiaci in domino.Quia fapud poterit? q: $Qgia,apud
do,peccatugrultionernqyu
sinarr in ſer ?'. dominuum mifericordia , & copiofa* apud te propitiatio eft.) Tu cniin nbs recôciliabis pâ
វ្នំ ក្ញុំ
Sequitur enim:et afDo triper:crucem,.,. r • JEt
miiiius iuftus coricidet cer omnibus iniquitatibus eius. propter legem tuam fufli
dices péccaforuih : Pr6 * Canticum* graduum. Ο ΧΧΧ.
nuite dñe.} L¢xfprritua
ceruicibus in Hebræo ha (*** | Ornirie: non º eft exaltatum: cor '. lis eft, & cótitús uerba ui
bet, uincula, tfel catenas, b. . » te:quá fufliaere debcmus,
utfitfenfus: Illig mefuis*T * meum;heq;" clatifunt ocuimei ; ne peccantes in cam per s.
infidijs hincindeïualtaué- {… ^ * ~ 8 © trow, 3* * tº …? I ºf Neque ... legem dijudicemur. I, :
ränt, etiamnuinàum tehebant: fed auxiliante domiiho, f sf Sufkinuit añimamea diim &c.. A cuftodiamatu
omnes nexus folutifunt ºf Confundantur & con: tina uſq; adnoſtem.) Ab illa matutinahorasqua inui
uertantur retrorfum 8mnes qui oderunt Sioii.) Eccle-i. héâ domiiinicameftidcatus, fpemfuam in illam defixit
fiairijquæ eft corpus Chrift£;£uius nosfnembra fumus, horam, qua deharium tmercedisaccipiat.A uigilia ma
#. 醬 imùm ædificiorum: quod priufquàm tutinál : Speret Ifrael 1n diim.)Ab eo quod ei lu
ieílatur, arcfcit.) Non haec de ædificijs inpetraloca méuevitatis illuxit, indeficiëter caeleftia cötémpletur,
tis dicuntur,fed ဂြို့ိ့ ruitura fuperare u • PQgia apüd diìih mifericordia.) Cum pro nobis
narn ponuntur: quo រ៉ែ refpicit, in qui homofieridiĝnatus'eft. x · Mİ Etcopiofa apuddeŭeß
bus nő modo nullűgranűbonitatis inuenit:uerűetiam redemptio)Cumanonauronegue argeto, ſed pretioſo 1.Te. 1 &
anteặadincremētüāliquod ueniāt,exiccãtur. h. 4 De nos{añguineredemit... y J Efipfe redimet Ifrael ex
quonöimpleuit manûſuā qui metet)Qui retributio omnib*ìhiquitatibusieorü.) Ipfc cnim filius introeüte
Edignäoperisſuimercedénérecept. i TNee plenitudinegentii,reliqui Ifrael.remiflåiniquitate fal
finufî fuum វ្នំே confciē= uabit. 2 ºf Canticii graduá.) Iſte pſalmus duodeci
* 1Yงส์จุ% tiæ paritaterä,-& fi fîiiîus habét, uoluitátem taiiieri mus inhacafcéfione,uelcätici,uel gradus habetur:qui
boriam adhibuit: Ideoquè à deo tanquàm fi miultùm; Hos experſonaprophetæhumilitat5 puå Chriſtusin
wysig រ៉ែ duobusmirru. carnegéftaturuserat;édocet dic£s : Pfalmus CXXX.
tis. r qſ Et non dixerunt qui preteribant: benedi „-JOthine non eft exaltatum cormeum)Sed in cö
-
&io dominiſuperuös:) Nön eos benedixerunt fanéti
:‫ "ייל‬mundumi; pertran
D:
humiliatione eiusiobtulitibi facrifi
4. cium acceptabile. i b.-4] Neque elati funt
- :‫'لم‬ . -

- -- T T 2* oculi
 21 o со м м в м т. р н I в кому м 1
E oculi mei.)Vt tranfit5ria concupifccrcht&caduca. in Ephrata.) *့ီဲ့
ufque hodie appel- G
a J Ncque ambulaui in magìis : ncque in mirabili- iatur Ephrata. Huius rei& aliaefcripturae tcftesfünt.
bus tuis fùper me.) Quae ກ． mirabilia uideam- Ephrata ipfà eft Bethlehem. Vbi primum: ecclefia
i. in his non incefsi,ne
tur hominibus, 器 me opprimerent. eft audita, ideft, in qua Chriflus dominus carncm af ‫حسیم‬

b •TSi non humiliter fentiebam : fed éxaltauiatii- fumpfit. In hac & Rachel Ifrael dilcéta quiefcit, ces. 33.e
mâ meam.) Humilis qui qug typumgeßit ccclefie,
dem eſt corde, ſed excel- a Neque ambulaui* im magnis: meque in mi ' 1. rºſſ Inuenimus camin -
fus eſt fenfu . Humiliter b rabilibus campis fyluae.) In gentiâ
fentiebam in ſzculo: ſed c
ſuperine. Si non humiliterº ſen bus, quae prius diaboli e
animam meâ exaltaui in tiebam:fed exaltauianimam meam.* Sicut rant cubilia; nuncautem!
caelo. • c • •I Sicut qui abla&atas eft:fupermatrem{uam'::itaretri campis dominum colen
ablaĉtatus eſtà matre fua: butio in anima ùea. Speret * Ifrael in do tes frudiferi, , , , , , :
ita retribues in animam mino, ex hoc nunc & ufque in fæculum... m', •T.Intrabimus inta-:
meam.) Nihil in fe pueri- e Canticum* graduum. CXXXI. ; * i bernaculum dei.) Nos qui;
lefentit: quia cibum laâis f Ementó "domine Dauid, &om in una domo eccleſiae, per,
excedens, ad perfe&turri # | “nis manfuetudinis* eius. Sicut' iu. ., dominum.aggregamur.»
n** . •II Adorabimus in,
peruenit uirum : illo nunc
pane,qui de cælis aduenit;' JV L \-rauit domino,uotumiuouit deofa loco ubi fteterunt pedes;
utalatur exorat. ...', &ob. Si introiero'in tabernaculum domus ' eius) In quo praedicatio-i
d I Speret Iſraelin do meae: ſi aſcendero in lectum ſtrati mei. Si nesapoßolicæ audiunrur, i.
mino: cx hoc nunc & ufq; dedero fomnum oculis meis, & palpebris quae ut pedes' fuftinent;
iiì faeculum.) Docct ut nul
meis dormitationcm. Et requiem tempori totum
lo fine temporis, fpes no bus meis donec inueniam o •]
corpus ccclcfiae. ,,
Exúrge domine in,
locum domiino:
noftra claudatur , ut per , rcquiem tuam ) Iam ex-,
fpcm præfentis uitaº,bona tabernaculü deo Iacob. Ecce* audiuimus , plefu iuramentum , red-,
futuri ſaculi capiamus. eam in Ephrata : inueniinus'eam in campis didiftiuotum , iam inue¬
e • I Canticüm gradu- " fyluae. Introibimus in tabernaculumi" eiüs: nifti locum deo, iam pro
um.) Iſte pſalmus habe-" adorabimus" in loco ubi fteterunt* pedes duxifli ex latere tuo cc
tur in canticis tredecimus: o
eius. Exurge dfie in requiem tuâ, ° tü & ar clefiam: exurge nunc ab, 3
inferisreuertere in taber- H
graduum, qui per aſcen- р ca fanớtificationis” tua.Sacerdotes 3 tui in naculum , abiens in re
fionem profeétuum , de 3 duantur iuftitia, & fanétitui' exultent.
aduentu filij dei ex uoce fr Pro quiem:dc quibus fuperius,
prophctica nos cdocet, pter'Dauid feruum tuü, non auertas faci& ô locutus. Et non {olum
dicens : : : ' : * Chriftitui.Iurauit dominus' Dauid uerita tu ed, p Tu &ar
Pfalmus : CXXXI. "tem, & non fruftrabitur eum: de* fru&u u& ca fan&ificationis tuae.) — ,
NM Eincnto domine
* tris tui ponam fuper fedem tuá.Si* cufto "Corpus fcilicetallumptű *
Dauid.) Filius om dierint filii tui teftamentum meum, & tefti *u quo diuinitas tegebatur. ;
A quo uerba uitae ,à quo,
nipotentis dei, aſ
fumptúrus carnem pro re monia mea hæc qu£ docebo eos.Etfilii eo. * cxleftis panis, à quouiaz
- *** - -
-

. demptione populi, Dauid … .

*•*** ***** rum ueritas , & uita nobis on
* - - - -------

fe uóluit núnêupari : eius . .'* I * ^ ;.:.: : \ . * T * flenfa eft.*, q • •I Saccr

fcilicet nomine uiocitatus, de cuius genere afTumptu dotestuiinduantur iuftitia.) Vt iußitiæ lotica induti .
rus erat & corpus. g -i •] Et omnis manſuetudinis non ſaucienturàiaculis inimici. r i TEt ſanctitui
Efa.33.c eius.) Non contendit, fieque clamauit: fed ficut agnus exultent.)In caeleftibüs bonis... f. 4T Propter
manſuetus deductus eſt ိုင္ရို့" ' h
醬
II Sicutiu feruütuum nóauertas &c.) Propter illum qui exfcini
rauit domino, uotum uouit deo Iacob.) Iuramentum ne Dauid,formam feruilem fufcépit; nóauertatur cla
ac uotum propter firmitatem diâionis pofuit , ne nos ritas imaginis tuaeà fanáis, in quibusipfe Chriftusin ,
dubitaremus in aliquo: Sed quid interim nouerit, di habitat, fedilluminet eos, - t q Iurauit dñs Dauid,
gnum eft contueri. Memento domine Dauid, $om uerirate, &nófruit &c.) Deo homini pateriurat ucri
iiis manfuetudinis eius. Sicut iurauit domino. Pro eo tạtẽ,quãnon cuacuat, fedadimplet dicens: , u * Da
quod eft,ficut: in Hebraeohabet, qui: ut fit fenfus; Mc fruétu uentris tui, ponam fuperfedétuâ,) Nos fumus,
fhento dfie Dauid,& onnis manfuetudinis cius,qui iu fruótus uentris eius, quos fpiritualiter tanquàm exutc^
rauit dfio,& uotum fecit deo Iacob. i MTSiintroiero regenerauit Quififequentia cuſtodiamus, ſedebimus
a '...' ...? in tabernáculum domus meæ: fi afcendcro im le&um £perfedem eius:&nófolumnos,uerum etiá & filijna
ftratiméi:fi dcderofomnum oculismeis:aut palpcbris £ri. Ait enim: - x .• Sicuflodierintfilijtuiteflamâ.
meis dormitationem,&requiemternporibus meis, do tiimcü, & teflimoniamea haec quæ docebo eos,&filij
nec inueniam locum dfio: tabernaculum deo Iacob.) ; eorum ufque infæculum f*culi, fedebuntfuperfedem
Tabernaculurii domus, caeleftem fed3 indicat:in ßrato ineam) Si tellamentum eius cuftodiamus , 醬 nos
uerolečki, in oculorum ſomno, in dormitatione pal faciet in caeleftibus: ficut ait Apoſtolus:Sedebunt fu
pebrarü, uel intéporum requi&aeternâ quietem (quæ Pcrfedem eius. Sed $ ipfi fedébunt fuperfedem cius,
iiuuquàm abrumpitur) demioiißrauit. In quibus fion, quibus dictum eft : Sedebitis fùper dúodecim fedes, A4att• ‫ت‬9‫بد‬
{e reditürum pollicetur: nifipriùs in homine dignum iudicaritcs duodecim tribus Ifràel.Scdebunt & fi,
deo patrilocum, uel ccclefiae congregatioaem (ùa?* lijnoftri, ho$ft, rememorabuntur operabona (quæ
ſurrectione conſtrueret. « ចំៈ obamorcmillius opsratifwanus)in confpeâu eijs. £
}} }…,) ’s ?. - -
Պ] Quo
 I N p S.A. L. M. V. M. CXXXI. ET CXXXII. αα τ
$A* *• fQgoniâm elegit dominusSion: praeelegit &c.) ; enim ibi fraternitas? Vtique alius ad domum ire fe С
Concordantem fibi cateruam ecclefiafticam, üel fàm ftinat, alius ad circum, alius in ecclefia deufuris cogi
' &tificatas facramentis caeleftibus tibi animas. tat. In monafterijs autem , ficut unum propofitum,
• b • F Haec requies mca in faeculum faeculi: Hic habi unus & animus eft. Ecce quàm bonum & qüàm iocü
tabo &c.) Animiam quae ei per reſurrectionis gloriam, dum habitare fratres in unüm. Vere bonum, uere io
«& emūdationem peccati, cũdum. Vnum fratrem di
*domus ac requieseius
c - •J Viduam fa&a eft.
bene- , rum ufque in feculum , fedebunt fuper fe mifinus, & ecce quantos
inuenimus.Frater meus f;
~dicens benedic. &c.) Pro 5 dem tuam.Quoniam* elegit dominus,Siö: cularis (quod de meo lo
uidua,ideft, χιλα, & He elegit eam inhabitationeíí fibi. Haec° re quor, de fingulis loquor)
- uolumina , & ipfi quies mea in fæculum faeculi: hic habitabo notatum me amat, quam
:Septuaginta,&pa, habeht: * quoniam elegi eam. Viduam ° eius bene ſubſtátiam meá.Cæterum
£dpropter mouitatê uer- , dicehs benedicam: pauperes eius fàturabo fratres fpirituales: qui fua
bi & unius literae demu panibus. *Sacerdotés cius induam fàlutari, utique negligüt , alia nö
tatiouem , paulatim ob & fànéti eius exultatione exultabunt. quaerüt. Sicut & legimus
tinuit, ut pro Si)a legere-, in a&tibus apoftolorum :
'tur xv}&: maxime quia in ? Illuc producam cornu daaid: paraui ' lucer Quoniá multitudinis cre 4ä.4ſ
fequentiuerficulo paupe-g nam Chrifto meo. Inimicos eius 8 induam détium erat cor unü,& ani
resfequebátur.sj.Syn-* confufione: fuper ipfum autem" effiorebit mauna. Et erât, inquit, il
-machus & Aquila cibaria fan&ificatio mea. lis omnia cómunia. Reéte
Ş interpretatifunt. erát eis omnia communia,
d •I Sacerdotes eius in Canticum graduum. CXXXVI. qui unum Chriftum poſ
duâ falutari, & fanóti eius ; 醬 . Multa diximus ,
exultatione exultabunt.) , Cce quàm bonú, & quàm iocúdum fed ad reliqua feftinemus.
:* Ipfe enim nos uel iuftitiâ, habitáre fratrcs in unüm. Sicut * un- ; •J Sicut unguentum
uel falutare induit : cum guen in capite, quod defcendit
nos conformes corpori -
in barbam, barbam A
fuo cfficit, qui eft iuftitia falufque noftra,præparás no aron.) O fi effet tempus, ut de fingulis difputaremus,
I* bis tabernacula fempiterna. e •I Illuc prodiicam cor dies nobis fufficere nópoterat.Legimus in Exodo,quo
nuDauid.) Regnum Chrifti, quod in illis oftenditur, modo cöficiatur unguéntum facerdotale. Deinde légi Exo. б" 3 о.
2 f. g
с
ùlattb. $.4 quibus diétum eft: Beatipaupéres fpiritu: quoniã ipfo mus quomodo aliud unguentum quo ungebantur re
rum eftregnum cælorum. f II Paraui lucernå Chri
{to meo.) Baptifta fiue praecurfor dñi & Salua
醬
aliud unguétum,quo ungebantur prophetæ.
t quid plura loquar? Omfiia unguenta habebant di
toris noftri, à deo patre dicitur praeparata lucerna: qui uerlitates & myſteria fua. Miramur de fanctis: Lepro
eum in huius müdi tenebras uenturum annütiauit. Sic fus potquam müdatus fuerit: potquan hylopo fue
ioan.5.f enim & ipfe dfis uocitat eum, dicés Illc erat lucerna ar ritaſperſus & ſanguine gallina, Sc dimittitur una gal
dés, & reliqua. g • T Inimicos eius induá cófufione.) lina ineremum, & ipfe habet unguentü proprium.Nó
Iudæos nõ credentes cũuiderint dñm in mateſtate fua. fan&tificatur aliquid, nifi per unguétum.Propterea di
h Mf Super ipfum autem florebit fanétificatio mea.) cűt&adolefcentula in Cătico cáticorum: Vngtientű Cant. 1,a
Profanótificatione, ni* nefer in Hebræo habet : quod exinanitum nomê tuum. Poft te in odorem unguen
Aquila confecratum interpretatur, & fignificat lami torum tuorum curremus. Sicut unguentum in capite,
nam exauro, quæ infronte pontificis ligabatur, fcul quod defcendit in barbam,barbam Aaron. Pulchre di
ptum habens nomen domini. xit,in capite quod defcendit in barbam Aaron. Barbâ
Canticum graduum. GXXXII. - uirilitatis indiciü eft. Mulierem enim & uirum hoc fi
Cce quàm bonü,& quàm iocüdühabitare fratres gno natura diftinguit. barba igitur uirilitatis indicium
E. in unü.) Duo dicit: bonü & idcüdum. Bonü cft
L_?nartyrium, fed nó eft iocüdü: habet enim fuppli
eft.Caput ergo diuinitas dicitür, hoceft, deitas. Barba
uero uirü indicat:Vt,inquit, ម្ល៉េះ
in uirüper
cia & pœnas;& femper in cruciatibus dolor eft, & uti fe&um,qui eft Chriflus.Vi e ergo quid dicat : Sicut
que in dolore nó eftiocüditas. Ecce quàm bonum, & unguétum,ficut bencdiétio unguénti de capite,hoceft,
oſuåm iocüdum. Rurſum uoluptas iocunda eſt: Acſi dediuinitatis ſermone, deſcenditin barbam, deſcendit
dicat: Cibum dulcé comedere uidetur iocüdü efIe,có inuirum perfeétum, qui eft Chriftus,& poßea defcen
pellit enim ad libidinem. Hic ergo duopofuit & quod dit pfum unguentum in oramueftiment, eius :fic be
fibi uidebatur e(Te cótrariü, bonü fcilicet & iocüdum, nediótio & ros montis Hermon defcendit in mon
uno ſermone coiunxit. Ecce quàmboni & quàmioci tem Sion. Vnguentum uero hic pro benediéìione
dum,habitare fratres in unü.Fratres méte, nö corpore. ponitur. Dilexifti iuftitiam, inquit, & odifti iniqui Pfal 44. b
Efau & Iacob fratres fuerunt, & quiafimulhabitäbät, tatem: propterea unxit te deus, deus tuus oleo exul
fuit eis caufa difcordiae. Ergo quod dixit hic,fratres:n6 tationis præparticipibus tuis. Videte quid dicat: Di
fratres dicit corpore, fed fratres fpiritualcs. Fratresde lexifti, inquit, iuftitiam, &odifti iniquitamem. Non
quibus loquebatur &Saluator, & dicebatadmulieres: fufficit diligere iuftitiam , fed econtrario odifTe ini
Matt. 28. c lte, nuntiate fratribus meis. Ecce quàm bonum & quitatem. Videte quid dicat: Et odifti iniquitatem.
equàm iocundum, habitare fratres in unum. Proprie Pro his uirtutibus quid accepit? Propterea unxit te
pfalmus 1Íte coenobijs & monafterijs conuenit. Licet deus , deus tuus oleo exultationis præ participibus
enim & de ecclefijs intelligatur : fed ibi propofiti tuis. Hocad Chriflum dicitur: Ideo tu unôtus es,ut
•diuerfitate non uidetur cfTe tanta concordia.TQgae eft cztcros ungeres.…Vnĉtus cs olco
* * *
3
`ರಂ॥
præ
parti
 2.2% c o м м в N т. р. н і Е R o N Y М. І.
E participibus tuis, hoceft, plufquàm 'apoßoli tui. Tu , eft, ut quodcunque mente conceperit, prgferat, & G º

enim ungenti habuifti fontem: illi ftillas habuerunt. omncs doceat, Et hæc omnia fruftra funt, fi caftitas
Sicut unguentum in capite. Praeftet & nobis dominus auâa & ornata non fuerit. Ideo zona cft,& cing;
hoc unguétum diuinitatis: quod uenit in barbam,hoc lumbos: stringit, & mortificat. Deindedicitur, quòd
eft, inuirum pcrfeétum Aaron: in Aaron facerdotem. habeatfœmorâlia, ut quodcunque in nobis ign9mi
Aaron autem interpreta niofùm eft & fordidum •
TUI » II1O1htaIUS . \ញុំ guentum in capite : quod defcendit in bar uaſi hoc cingulo mun
quoniam ifte facerdos nó bam, barbam Aaron.
蠶 & mortificetur.
eſt de uallibus, ſed de mö Deinde dicitur, quòd de
tibus cft . Barba, inquit , Q uod defcendit in oram ueftimenti eius : bcamus habcre podcrcm,
Aaron. Quod unguentü * ficut ros” Hermon, qui defcendit in mon quod orpct quafi pcdcs
in capite,uenit in barbam: tem iio(lros.Inipfopodere di
à uerbo deo uenit ad hominem, quem eft dig
gnatus af uerfiflores funt: funt ibi malagranata:funt ibi etiam
fumere. Et quid nobis prodeft barba ifta unóta, 8c uir fimbriae. Ego puto quòdilla niulicr fanguin£ fusns» Mattb. 9. 1

ifte perfeétiis?Videamus quos profeélus habeat.Quod iflam fimbîiafi tctigerit, & fànataeft. Deinde & haec
defcendit in oram ueftimenti eius.Nos fiucftimentum confiderate: quoniäm ad extremos pcdcs, inter, ma
Chrifti fumus, nuditatem eius noflraueftimus fide. lagranata erafit & tintinnulæ, & iion ingr£di£batur
r.Cor. 1.d 'Ecce nudus pependit in cruce, fcandalum Iudæis, gen pòntifex infanâafanatorum, nifi illatintinnabula Per
tibus ftultitia:& tamen noftra fide,& fermone, & có ionarent. Tintiunabula & illa malagranata, diuerfi
G ету. 9.6 fefšioneue{titur. Noe iu domo fua nudus iacuit, & ap tatcs uirtutum funt, quæ habent fingulae uoces fuas, &
paruit ignominia eius: maior filius irrifit, & minor egre{fus ipfe fag&i fàn&orum uocalis eft. Siue cnim 1.cor. 1og
texit. Et hoc totum quare dieo? Vt oftendam uefti nìanduceinus, fiuc bibamus, omnia in nominc domi
mentum nos effe Chrilti. Rem dico uobis nouam: nifacimus. Minora promifimus, & maiora diximus.
imò non nouam, fed de fcripturis. Nos ueftimen a q[Sicut ros Hermion,qui defcédit in montem Siö)
tum Chrifti fumus, & cum illum noftra confe(Sio Ros Hermon. Legimus id quodamlibro Apocrypho, cen. «.4
* neueftierimus , rurfum ipfum Chriflum induimus. eo tempore quo defcendebànt filijdciad filias homi
cal 3.4 .Dicit enim & Apoftolus, quòd ueftimentum no num, defcenàiffe illos inmontem Hcrmon , & ibi in
F ftrum, Chriftus fit. Quando ciiim baptizamur, Chri iffepaâum, quomodo uenirentadfilias ho[minum, &
ito induimur & ueftimur. Vultis feife quomodoue fibi eas fociarént. Manifeftifsimus libcr eft, & inter H
Hier. 13.a {tiamus dominum? Legimus in Hieremia: Accipe, Apocryphos computatur , & ucteres interpretes de
inquit, tibi lumbare, & uade, inquit, ad Euphra ipfo loçùti funt : nonnulla autem nos diximus , non
tefi, & pone illud in foramine petræ. Et feci, ifiquit, in autoritatem, ſed in commemorationem. Sicut ros
quod præceperat mihi dominus. Etpoft dies aliquos Hermon, qui defcendit in montem Sion: Leg; in
reuerfus fum ad Euphraten: & ecce, inquit, putrue cuiufdam libro de ifto libro apocrypho , fuam hae
rat lumbare , quodnulli ufui effet utile. Et locutus refim confirmantis. Quid cniii dicit? Filij: inquit,
eft , inquit, dominus ad me : diligenter animaduer dei qui decelis deſcendebant, ueneruntin Hermon,
tite. Sicut , inquit, tu lumbare habuifti circa lum & cöncupierunt filias hominum : Angeli » inquit •
bostuos: ita & ego habui populum iftum circa me, funt de cæleftibus defcendentes , & animæ quæ de
ក្ឍ quare dixi? Vt often fiderauerunt corpora. Siquidem corpora filiæ ho
derem credentes ueftimentum efIc Chrifti. Quod minum funt. Vidiftis quómodo Manichaei dogma
defcendit in oram ueftimenti eius : quod defcendit confurgit : Sicut enim Manichæi dicunt animas de:
in barbam, barbam Aaron. Non eft huius tempo 醬 orpora humana, 8:fociatas cíle,uoluptati
ris de facerdotalibus diccre ueftimentis. Siquidem :`fic & ifli qui dicunt angelos delidcralfe
pontifex o&to habet fpecies ueftimentorum. Lon corpora \hoceft.filiâs hominum : nonne gobis u*
*gum eft nunc diccre de ephod, de tunica. Longum deritur idipfum dicerc quod & Manichæi? Longum
e[t dicere de rationali, de manifeftationibus, de cate eft nunc contra illos dicere : fcd tantummodo un
nulis, de zona, defoemoralibus, defimbrijs, derefti, dicare uolui, de quo uolumine quaſi per occaſiº
detintinnabulis, quibus uirtutibus facerdos debeat. nem iftius, fuum dogma confirmant , Hermon in
ingredi templum domini, & infanóta fànótorum. Et lingua noftra interpretatur ira Swa , hoccft : cgn
nos ergo fi uolumus de ueftimento ifto effe facerdodeifinatio. Ros ergô domini ante fuit inpopulo lu^
tali, aut fuperhumerale fumus, quod interpretatur, dæorum, qui pofíca arathcmatizatus eftj & bcRe
ephod, ut habeamus bona opera, & in humeris no diâio illa, quæ ante defcendcbat in populo anathe
{tris Chrilli mandata porteinus: aut certe tunica de matizato, poftea defccndit in montemi Sion , hoc
bemus cffe interior : quae tunica ftriäa eft, & adhae eft, in eccléfiam. Nos fi tamen de ccclefia fumus*
ret corpori: non eft laxa, non funditur , fed haeret ecclefiam autem dico dogmatum ueritatcm : Chrifti
tota ad corpus. Vides ergo quoniam quicunque in confeßionem ; nos in ędificium fumus. Et quanti
terior eft,& interior tunica, uicinius iungitur corpori. ſancti in deſerto ſunt, quanti de nobis non ſunt in
Si quis uero rationale eft, quod dicitur Aoy&ov : ifte nó ecclefia , & illi qui nofi funt dc ecclefia , ucrfantur
eft , nifi in pe&ore conftitutus. Animaduerte fcri in ecclefiaChrifti. Si crgo fumus in ccclcfia: fi ha- -

pturæ ordinem: Quicunque rationale efb, Aoy&or & bemus fidem ecclefiae , fidem apoftolorum , fidem - -

ratio eft, & in peétore conftitutus eft. Caeterum ficri Chrifti , dogmatum ueritates, montes fumusSion
poteft ut aliquis habcatprudentiam, ut habeat A&yor : Noiiiiiüs eßâ€Siôïûiies,'fed montes Sion. -

ut habeat fermoncm. Qgicumque ergo uere facerdos Habet cnim Sion ualles fuas, habet &campum.Qui
cft,dcbct habere Jaxareis, ಥ್ರೀ cunqucpcccator cft, uallis cftSion: nöstt inཝ་ཛཱ་ཤྲཱི་ཨཱཿ
- * 1C
-
 I N P S A L MV M. Ο ΧΧΧΙΙΙ. ， ii3 -

. ' A Picataliquis : De tuo fenfu loqueris. Vocemus te- feruus domini fum : Summa uirtus ef hoc mere. c →

Eʼa. 1 3. ftem Efaiam: eo tempore quo peccauerat Sion, poft ri. Quomodo ? Quafi dignitatem uendicat, qui di- • ' º
gſa * mgltasuifiopes, ubi dicitur: uifio contra Idumaeâm: cit: Egóferuus imperatori$fum, & nemo audet acce- -
Ibid. 22.4 uifocontra Moab.uiocontraEdom & filios Amon, dere adferuumimperatoris:ficinfinita dignitas fedi- * :
* - in ultimo ponitur tilio uallis Sion. Quoniam enim cere effe feruum dómini. Vnde & Apofölus defer- ... : u
* ** de fidei fublimitate defcë- uitute domini gloriatur,
蠶 蠶 de "§;.tem Siqi, Qggniamillic mandadauit go- ನಿಧಿ #.蠶ே
- UC II) llalICIT1 COrruglt. INOS a L.:. - - - a -- : Olarum fuarum : Paulus
ergo primum fugiamus ស្ត្រും്നേ , & * uitam ufque ſeruus Chriſti. Et de Moy Exod. 33.b
uallem Sion, uemiamus ad • . fe dicitur : Et non ficut Heb.3. b
campum: de cápo uenia- ы Canticum graduum. Ο ΧΧΧΙΙΙ. Moyfes famulus meus:
mus ad mõtes, de collibus Cce nunc benedicite domino, om- cui locutus fum facie ad
ueniamus ad mótes.Chri- º nes ferui domini.* Qui ftatis 1 domo faciem. Videte quid di
tant. z.b ſtā ប៊្រុ in motibus. domini
cat : Cætcris kocutus fum
'Siquidé fratruelis nofter inuiſione, Scin enigmate:
quafi caprea, & hinnulus ceruorum tranfilit colles, & fed non ficut Moyfifamulo meo, cui locutus 盟 fa
falit per montes. V*de & fecundum afcenfusuerita- cie adfaciem. Ponamus exemplum: Dicamus efTe ali
tern non afcédit in caelum poft refurre&ionem de ual- quem dominum ditißimum.Ifte habet famliam,ha
le, fed de monte. Nos nifi in uirtutibus montes fueri- bet & feruos, qui fibi miniftrent. Nunquid tantam
mus, ad caelum non poffumus afcendere. Illic enim, habent fiduciam ferui,quiin uillis funt : quantam illi,
* .. hoceft, in montibusSion, in uirtutibus, in fide, in qui quotidie miniftrant? Illis magna dignitas eft, qui
confeßione, in dogmatum ueritate, illic eft benedi- 點 uident domini,& miniftrant ei. T)enique cæ
&io. a •|Et uitam ufque in æternum) Vita noftra, teriferui,qui faciem non uident domini fui: fiuolue- ' *.
Chriftus eft.Qui confitetur Chriftum , uitam accipiet rint aliquid impetrare,conferuos petunt. Hoc totum .
in faecula faeculorum, Amen. quare dixi? Dominus nofter Iefushabet & ipfe mul- . . . .,
Pfalmus Ο ΧΧΧΙΙΙ. . . tam familiam:habet quafi ad facicm fuam,quii fibimi- -

Cce nunc benedicite domino, omnes ferui do- niftrant: habet alios in agris. Monachos & uirgines
Eញុំ Extremus pfalmus cantici graduum. Pri-
mus graduum pfalmus fuerat: 醬 dominum cü
ego puto illos effe, qui ad fⓤciⓤm mi㎜ do㎜o
füo: faeculares autem quifunt quafi in agro, de familia
. .
,
-

' tribularer clamaui, & exaudiuit me. In fecundo con- fua Deniquc illi,quifunt in agris,iftos poflulant utro- -

fcenderat: Leuaui oculos meos in montes. In tertio: gent dominum,fiquid neccflarium habent. Quan
ILaetatus fum in his, quæ dicta funt mihi. In quarto: tam habcnt ergo dignitatem, qui quotidie uidciit fa
Adte leuaui oculos meos: quihabitas in caelo \，: ciem domini: tantam habent pœnám, qui negligunt D
quomodo paulatim afcendit per gradus, & ad fubli- minifterium domini. Solent enim maliferui, quàmdo -*

B riuora perüenit. Longum eft, fi üelimus fingulorum funt in agris,magistimcre dominum: quia notìuidét. * ' • • *
pfalmorum horum graduum principia dicere. Venit Si autcm quotidie coeperint uidere, contemnunt, &
ad tertiumdecimum pfalmum, imòuenit ad duodeci- familiaritas fuperbiam facit. Et nos igitur non dcbe
mum, & poft omnem uirtutem, humilitatem pofuit. mus de confuetudine contemnerc boijitatem dci no- . . .
Fruftra enim habemus uirtutes, fi non ipfae uirtutes ftri. Benedicite ergo dominum omnes fcrui domini:
humilitate domini coronentur.Quid enim dixit? Do- qui non eftis ferui peccati, fed ferui domini. Omnes. -

mine non eft exaltatum cor meum : ncque clati funt ferui domini,qui folum dominum habctis deum. Om
oculi mei. Quoniam ergo humilem femonftrauerat, nes ferui domini, quibus ira non impcrat:in quibus li
Chriſtiaduentum portut. Et quid dicit ? Memen- bido non regnat: in quibus alia peccata non regnauit :
to domine Dauid,& omnis rfiafifuetudinis eius. . Et quibus non dominanitur uitia, illi dominanturà do
?fal.131. b rurfum in alio loco: Propter Dauid feruum tuum, nö mino. Omnes ferui domini. Videtur hucufque fte
auertas faciem Chrifti fui. Quoniam accepit Chri- tiffe.Sed uidete augmentum. Non fufficit folum fer
{tum , poft fidem Chrifti ecclefiam congregat. Et uos effe domini, nifi & ipfi feruiftent. Alijenim funt
quid dicit ? Ecce quàm bonum & quàm iocundum, quiftant: alijquicadüt : alij qui fedet: alij qui iacent.
habitare fratres in unum. Ecclefia domini congrega- 醬 qui caduìt,qui fedent, qui iacent, illinópoffuns
ta eft. Nouifsimus pfalmus quid dicit? Ecce nunc 5e- laüdare dominum. Vos laudate qui ftatis.Scd dicat
nedicite dominum, omnes ferui domini. Quoniam aliquis: Stant & alij. Multae funt ccclcfiae: multæ ;
bonum eft & iocundumhabitarc fratres in unùim, & funt congregationes. Qgi ergo flant? Ariani ftant * * * * • • • .
eftis pariter congregati: ecce nunc benedicitc domi- Nomina fit Chriftum & Eunomiani, & cæteræ hære
num. Nuncbefiedicite dominum poft aduentü Chri- {es: ergo ftant? Ne uideretur ergò illis dare licentiam
fti: quia congregati eftis in eo. Nunc bcnedicite in laudaridi dominum, uidete quid dicat : . e

ultifio graduúmpfalmo: quia in fummitate uirtutum c qT Qui ftatis in domo domini.) Vtfecundum i-7ia. 34
cögregati eftis. Antequàmi ergo perueniretis ad quin- quod ait Apoftolus: Donec,inquit,uenio,ut fcias quo
tuídécimum gradum , hocefí, ad excelfum, nofipo- ihodo difp6nas domum dei, quae eft ccclcfia. Ecclefia
teratis benedicere domino. Ergo nunc dico uobis: n6 ម៉្យា cöſiſtit, ſedin dogmatum ueritate. Ec
Ecce nunc benedicite domino. Quando dicitur, ec- នុ៎ះ ibi eft, ubi fides uera eft. Caeterum ante annos
* •* ce : quodammodo res digito demonftratur.Ecce nunc quindecim, aut uiginti , parietcs omncs hic ecclefia
benedicite domino. QBibenedicite domino? Om rum, hæreticipofsidebant. Anteuigintienimannos»
nes ſerui domini: qui non eſtisſerui peccati, ſed ſer oês ecclefiashāshaereticipoßidcbát: Ecclefiaautêue
uidomini. Putamius parum e(Ie quod dicitur: Ego raillic erat,ubiucra fidés crat. Ergo uos benedicite Eccli. i£.&
* :
~
domino,
 • 224 - сомм Е N т. р. н. r E Rо му м I.
, E domino,qui eftis ferui domini. Non eftpulchra lauda- dederit eleemofynam : nonne tibi uidetur leuare ma- G
Exod. 33. d tio in orepeccatoris, Ergo uos laudate, qui eftiš ferui num? Leuat quidem manum, fed non leuat in fanâa:
Ibid•34. 4 domini: & qui eftis ferui, & ftatis. Qui [tatis?Statuit, , quia Chriftum non confitetur. Vos autem qui eflis
Pfal.39. b inquit, fuprá petram pedes meos. Et ad Moyfen: Tu in domo domini, qui ftatis in domo domini , in atrijs
«*8i. 4 ucro hic fta miecum. Dcus ftetit in fynagoga deorum. domus deinoflri: quieftis ferui domini, quibus dixe
Et qui ſtatis non ubicun rat : Ecce quàm bonum & Pfal.132.*
que, fed in domo dei: in * domini : in atriis domus dei noftri. * In quàm iocundum, habita
atrijs domus dei noftri, in no&ibus extollite manus ueftras in fan re fratres in unum: fic le
4. -- . -- . Hebraicis uoluminib nő b uate manus, ut in fan&o
... ;. .. habetur , fed in fequenti
ćta , & “benedicite domino. leuetis, hoc eft, ut confi
Benedicat teamini Chriſtű; & quic
pfalmo eft . Quomodo
enim fequitur in ipfo pfal I- . , quid facitis, 監 Chrifto
mo? Laudate nomen domini, laudate ferui dominum. faciatis. Virtutes pro qualitate facientis, diuerfae funt.
Qui ftatis in domo domini, in atrijs domus dei noftri. Ac fi dicat: Facit eleemofynam Chriftianus, facit &
Quoniam ergo ifte pfalmus habet : Qui ftatis in do gentilis, facit & Iudaeus, facit & alius Chriftianus uir
mo domini,ifiatrijs domus dei noflri : Propterea qui fanétus.Inuenies aliquos de Chriftianis ideo dare elee
dam putauit & in ipfo pfalmo qui præceßit: Quifta mofynam, ut laudeiiturà popuks. Siquando pauper
tis in domo domini, débere addere : in atrijs domus rogatbuccellam, huc illucque circunfpiciunt, & nifi
deinoftri. Quid autem fignificet, inatrijs domus dei teftem uiderint, pecuniam non dant . Si folus fuerit,
noftri, & quæ fit differentia domus & atriorum, in fe manus contrahit: non dat libenter. O tu Chriftiane,
quenti pfalmo cum leétus fuerit, differetur. rogat te pauper ut dcs ei pecuniam: quare non das in
a J In no&ibus extollite manus ueftras in fanéta.) occulto, {ed das in publico? Si teftem deum quaeris,
a. Ioan. 3.d Mundus ifte in maligno pofitus e[t, & non eft nobis humanos oculos quid requiris? Eleemofyna tua apud
Ephe. 6.b pugna aduerfus carnem & fanguinem , fed aduerfus imperitos uidetur effe eleemofyna: caeterum apud deü
rom.13. d rectores tenebrarum iftarum. Vndedicit& Apofto iniuria eft. Iniuriam enim facis fratri tuo. Vis enim
lus: Nox præceßit, dies autem appropinquauit. Er uidentibus alijs mendicum oftendere. Quando ergo
go hoc faeculum , nox eft. Sæculum uero futurum, damus, non demus quaſi denoſtro, ſed de dono Chri
Ibidem. dies cft. Vnde dicit & Apoftolus: Sicut in die, in fti. Non debemus dare quafi mendico, fed quafifira
quit, honefte ambulemus. Quomodo uiëturi fumus tri. Nos damus carnalia, ille dat fpiritualia: plus dat
in die, hoc eft, in futuro faeculo: fic nunc uiuamus. pauper, quàm accipit. Nos damuspanem , qui in ip*
Innočtibus extollite manus ueftras in fančta. Veli
fà die confumitur: ille pro pane reddet nobis regna
mus, nolimus, in no&tibus fumus. Quâmdiu in ifto cælorum. Ergo hoc dico, ut quod facimus , facia
: faeculo fumus, in noétibus fumus. Nox tenebrasha mus in fanéto:aut quod facimus, Chrifti caufa facia
F bet. No&tes autem iftarum tenebrarum, peccata funt mus. Caeterum multi funt gentiles, quiifaciunt elee
4
Pfal. 133.a hominum. Videte ergo quid dicat : In fio&tibus ex mofynam. Si uiderint aliquem praecifam manum ha -

tollite manus ucftras in fanéta. Dum, inquit, eftis in bere: fi uiderint pedem habere cãcrofum &putridum,
ifto faculo, & in iftis no&tibus, leuate mañus ueftras. ftatim animus illis dolet. Vincitur humana anima na
Exod. 17.d Nolite demittere, fed leuate. Leuate cum Moyfe. turali mifericordia. Et quid dicit? Ecce ego fi talis ef
Si leuaueritis manus ueftras , uincitur Amalech. Si {em, quid mifer faceremi? Et fieri poteft, ut talisfim ,
autem demiferitis, fuperatur Iefus. Simulque confi quis mihi dabit? Et ego debeo ergo huic dare, ut &
derate myfterium:Si nos leuamus manus, uincit Ie mihi det aliquis, fitalis fuero. Ifte quidem dat pau
fus. Sileuauerimus manus noftras in bonis operibus, peripanem: fed in pauperefuimiferetur, nő illius.Ifta
per bona opera noftra Chriftus fuperat diabolum. mifericordia, nő 醬 mifericordia: fed fui miferi
Manus autem interpretantur inoperibus. Vnde fcri cordia eft.Omne ergo §uodfacimus, Chrifti caufafa
bitur: Faétus eft fermo domini in manu Aggei. Ser ciamus. Faciamus ififaii&to. Siuemáducamus, fiuebi r.Cor. It•☾
mo fastus eftin manu Hieremiæ prophetæ. Vtique bimus, omnia in nomine Chrifli faciamus. Scriptu
ſermo dei non fit in manu, ſed in orefit. Sed uidete
ras legimus , pfalmos edifcimus , euágelia tenemus,
ſcriptura myſteria:Deus non uenitad ſermonem ſine prophetas edifferimus. Non debemus, hoc ita facerc
opere bono. Caeterum & homicida Chriftum confite ut gloriemur apud fratres, fedut Chrifto placeamus,
tur, & non uenit ad illum dominus: quia manus ip ut fermo ipfiusin ore noftro refonet.Solét & uiri ,fo
w ſius: domini aduentum non merentur. Vnde ſcripti lēt & monachi, folent & mulierculæ hoc interfe ha
Prou. 18. d eft in alio loco: In manu linguae, mors & uita. Ergo berc certamen, utplures edifcant fcripturas, &in ea
lingua manushabet? Dicite, quare dicitur: in manu fe putant effe meliores, fiplures edidicerint. Ille plus
linguae, mors & uita? Videte quid dicat: Deus non edidicit, qui plus facit. Caeterum , fi quodtu edifcis,
audit linguam, non uerba, fcd opera, ut quicunque ego facio : miagis mea opera fcripturas tenét, quàm
* : . • * •* aliquid lóquitur, & faciat. Praecipitur ergo nobis in tuus fermo quiüanerefonat. In noctibus extollite ma
nouißimo pfalmo graduum:Innoĉtibus extollite ma nus ueftras in fanéta. Leuate manus in crucem , leuate
nus ueftras in fanSta. Leuate, inquit, manus ueftras: uexillum. In no&ibus leuate manus ueftras in fanéta.
quia Icfus eas leuauit in cruce. In no&tibus, extollite Et cum leuaueritis in fanéta, & feceritis quæ fan&a
manus ueftras 1n fanéta. Quare uoluit;addere & di funt, quafi medicamentum bonorum operum ueftro
cere,in fanéta? Et hæretici uidentur leuare manus, & rum Chriftus fit, b •| Et benedicite domino.) Vn Ie Tins.2. ºr
gentiles uidenturleuare manus, & Iudaei uidentur. le de & apoftolus dicit : In oinni loco leuantes manus
uare manus: Faciunt enim & ipfi cleemofynas, fi uide immacülatas,&benedicite domino. Quodcunque fà
' … rint paupcrem, manum porrigunt. Quando Iudaeus citis,rcferte ad dominum. Manus leucntur: os
** * * * * * *
監 Ullll
 1 N p s A L M. v. M . " . Ο ΧΧΧΙΙΙΙ. 225
A ſtum refonet. Et innostibus leuatemanus uestras. Da autem caelos fecit. Ad diftin&ionem,hocdicit idolo- C.
pauperibus eleemofynam,&bencdic domino: gratias rum. Hocinterimfecundum literam : Cæterum fe
age domino, quia tibi dederit, unde desfratri. 蠶 cundum intelligentiam fpiritualem, quomodo dici
tuagito gratias Chrifko quando dederis: quàm frater; tur peccatori:Terracs & interram ibis: fic & fančto
qui ex co quodà te accepcrit,tibiagat grafias.Grande. dicitur; caelum es, & in cælum ibis. Hoc totum qua * -
nobis beneficium praefät re dixi? Vt fan&tos cæ- .
Pauperes. Pcccata quae iâ * Benedicat te: dominus ex Sion : qui fecit. lum probarem.Caeli enar- ?fal. 18.4
ºliterlauarenópolimus, calum & terram. . . . rantgloriam dei, & ope-;
º 、し* い"Y -
extinguit eleemoſyna. , a Halleluia. . .….
ra manuum eius annun
Eccli, 3. d Quid fcriptum eflè Sicut , _, CXXXIIII. tiat firmamentum. Et a- Ibid. 148.a
aqua extinguitignem: fic
• Audate nomé dñi:laudate“ ferui do
quae qug fuper cælos funt, ibid. 1 13.d
cleemoſyna extinguitpec: ; : ri*minum.* Q ui ftatis in domo dfii: in laudent nomen domini: ',
cata Hocpræſtat elecmo-, -ratriis domus deinoftri.* Laudate do Caeli cælorum domino:o
fyna, quòd & baptifma.: f minü,quia bonus dominus:'pfallite nomi qui fecit cælum & ter
Quomodo baptifma no- I υίνο: Η : . . . . . . 111. ram. Licet terreni fimus, n
bis peccata diihittit: ita & - , licet ambulemus in terra:.
t t .

elcemofyna nobispcccatadimitti t. Sicut aqua 'extin-*. tamen conuerfatio noftra in caelis eft. Ibi habemus ;
guit ignem: fic eleemoſyna extinguit peccata:Peccatis municipationes noftras. Qui fecit cælum & terram. •
enim gehcnnae ignes praeparatifünt. Hosautem extin Licetpeccatores, noli defperare,dominus omnia po
guit eleemofyna. a Φ Beaedicat te dominus exSion:. teft. Multi de terra, cæli fiunt : & multi de cælo,*
蠶 fecit caelum & terram.)Tubenedicis dominum,& terra. Infelix Iudas caelum fuit, & faétus eft terra. *
ominustcbenedicit.ExSion,defpecula, de £cclefia,,. Paulus apoftolus co tempore quo perfequebatur ec
de ueris dogmatibus,de fide វ្នំdominus
cxSion.' 器 uerficulum fpirituffaii&us loquitur:fi * iclefiam, terra erat. Coiifeffu§ eft , & cælum faétus lua. g.
eft. Nec qui caelum eft, dcbet efle fecurus: nec qui
ue certe prophcta infpiritu fòqnitur. Et quid âicit? O' - terra cft, debct dcfpcrare de uita. Iacob co tempóre cen. 3;. a
tu qui për quindecimi gradus ädultifá êonfcendifti,-. quandofugiebat ifiMefopotamiam fratrem fuumfi,ue
quifcciftihaec,& haec, quibenédicii dominum, quiin rriit ad Luzam, & ibi, inquit, pofuit lapidcm ad ca-,
noêtibus extollis manuistuas &c.& benedicis dpyai- . put. 醬 ipfius lapis, crat Chriftus. Nun-;
no,recipe & tu mercedem. Benedi: te: ម្ល៉េះ ex: quàm fibi pofuit lapidem àd caput, nifi eo tempore, ;
Sion. Qgod dedifti,recipe. Tü dedı :diftii cleemofynâ: ' quandopèrfccutofem fugit. Quâmdiu erat inäomo:
f
* tufecifti uirtutes:à deo praemiufii & befrediétionem; 鬣
fiii,& habebat refrigeria carnis, lapidem nóha-;
B confequeris. Benedicat te doniinùs ex Sidri. Sibn dc' ebat ådcaput. Recefsit dc domo nudäs, receßit im –3.
caelefti Hicrufalem in matre primitiuorum, ubi fuht uirga; & ftatim inipfa noéte inuenit lapidem , & po-;
futura gaudia, ubi funt archaiigeli, ubi uirtutes caete- ' fuifadcaput fuum.] Qui talem habebat puluillum,in:
rae, ubi apóftoli,ubiprophetæ ibi{ànâi martyres,ubi,. quo refrigerabat : uidetc uifionem eius? Vidit , in
.4poc. » 1.a fequütufangclorumimultitudincs,& fan£torum , quo-., quit, fcaläm dctcrrapertingentem ad cælum: & ui- D
cuiique agnis uadit. Denique uidit & Ioannes ciui- dit ពquit anಳ್ಲbints& afccndcntes.Vi y

taterii fanötamidecælo depofitam, gemmis extruäam ditångelos de&lo uenire adterram, & alios deterra;
duodecim habere portas. Tota aurcâ crat, miuros ha ad caeIos afcendere. Vultis fcire, quia lapis ille, qui
bebat aureos: habëbat &plateas de diuerfis gerrimis, erat ad caput Iacob, Chriftus erat lapis angularis? fa-; Pſal. 117.c
In hac ciuitateChriftus régnat: in hac ciuitate habitá-, pis qùem íeprobauerunt ædificante$, hic faâus eft in;
tes ipfifunt & habitatorcs & portç,ipfi & domuis funt, ! ༈།:༥:༡ཎྜི་སlt༔
Lapis ille qui fcriptus eft in Regnorum.
&habitatores.Vultis fcire quoniâ domus funt? hri- ; libro » A czcr. Lapis iftc, Chriftus eft, Abcnc-, i.Reg.7.c
- - - - - -- - - - - - - - - - -

flus habitatin cis: Chriftus'deambulát in cis. nha- " zeraütem interpretatúr, lapis adiutorij.* Confurrc-:
-

| leuit. 26. b bitabo;inquit, in eis & deambulábo.Vide anima fan- xit, inquit, Iacob mane. r quid dixit? Haec, in
2.ſor.6. d da quam grandisſit: Chriſtuni capit, quem calum ' quit, dómus dei cft .*Et quid fecit? Tulit, inquit,
non çapit Vidcquiddicat: Inhabitabo j iiiquit.Sed ' 61eum, & unxit lapidem. ifi myfteria intellexeri-, •
fieripöteft,ut aliquis angufteinhabitet. Inhabitabo, ; musfcripturarurh; cujus rationis erat, ut ungeret lapi
& deambulaboineise Vbicunque deambulat , utique ., dem oleo ? Benedicatte dorninus ex Sion : qui fecit.
lata domus eft. Vbi deambulát?'Vos cftis}, inquit, , caelum & tcrram : Decens finis cantico graduum,
teinplüm dei,&fpirituffanâus habitat in uobis. Prç pfalmumi in benediétigne concludens: ex uoce pro
paréinusrcmplumino{lrum, ut Chriftus ueniat & ha pheticanos admonet,diccns: . ^ ' * * * * * ,
- --- - - - - - ºr -- • *- : * > --
biret innobis; ut anima noftraSiorifityfitfpecula, tit * cº, - -
Pfalmus Ö XXXIIII. 'l. ºf
fit infimìtmitatibus conftituta, ut fit furfum » non de* -- - - - - - - 2J

Zach. r. • orfumi: Legimus iúZachariaprbpheta: Etangelus, … Audate nomé domini.)Quod pcr fidem cogno-
inquit, quilóqucbatur in mc, dixit ad me: Si ang* J: luiftis efTe fuper omnc nomen.'c qI Laudate fer
lus loquebaturin 器" , quanto magis habitat in J_^ui dominum.)Quipeccati famuli cffe defiifbis.}
nobis3. Ipfe nos habet & domos, & confabulatores. d <|Qgi ftatis in domo domini: in atrijs domus dci
Benedicafte domiiius ex Sion,qui fccit caelum;& ter noſtri.) Qui immobiliter ineoplantati eſtis. º
ram. Sifanótus es,audi quod dicit, qui fecit , caelum. e MT. Laudate dominum, quia benignus eft domi
Si peccatores, quifecit terram. Et caelum fecit,&ter nus.) Cito enim pænitentibus ueniam praeftat : fpem
rafim. Interim dicamus fecundum literam. Hoc dicit etiam noftram, fua adimplcns benignitate, . . ... . . . . . .

addiftinâionem idolorum. Dij, inquit, qui nonfé £ •T P(allite nomini cius quia fuaue eft.) Non enim
cerunt cxlum&tcrram,pcragt dg tsrra, Ppmiwus proceſsit ab eo aſperahæreticorű peruerſitas
tºll.iii. º
ಟ್ಗ
АР
 226 C O. M. M. E. N. T. D. : H L E R O N Y M I.
E. ipfam fuauitatem à fqualore gentilitatis eruti fumus : : afflixerant dominaremur, indulfit. r . Domineno-º
a • • T Qjoniam Iacôb elegit fibi dominus.) Eum fci mentuum in æternum.) Illo imperpetuum permanen#
licct,qui fupplantato populo arripuit benediétionem te, hoc nobis fit hæreditas fempitcrna. f • T Domine
eius. 7 b T�TIfraelii poffeßionem fibi.) Quipo(t. memoriale tuum infæculum fæculi.Vt quod legisue.
multas luêtas, deum mentemeruit uidere. - -
teris umbra vraefigurauit,in altero faecul6,ideft,ineuá
- - -->

-
t -
e I Quia ego çognoui gelijs agnoſcatur. --
-- ;, ---
quòd magnuseftdñs.) Rei a ni eius
uelante filio cognofcimus: b
quoniam fuaueiefi.*'Quoniam Ia t • T Quia iudicauit dfis
Luc. I Oe d
patrem, ipfo dicente: Ne- c cob
elegitſibidominus"Iſraelinpoſieſſio populum fuum.) Iudaeos
non credentes: qui nunc
né fibi.* Q uiâ ego cognoui quòd magnus
*. . . \… mo nouit patrem, nificui iam iudicatifunt , cum riö
*
--
-
. uoluerit filius reuelare. * * eft dominùs, & “deus hofter firæ fornnibüs crediderint u *TEt in fer«
d *J Et deus nofter præ ; * diis.* Omnia quæcunque uoluit dominu$, （ uis fuisconfolabitur.) In»
omfiibus dijs.) Super om- fecit in cælo & in terra,& in mari, & in-orii credentibus utique. : »
nes (ančtos angelosque, * nibus abyffis.'Educens nubes ab cxtrémo , x T Simulacra gentium
qui dijdigni ſunt uocari. g argentum & aurüm : opé
e:< T Omnia quæcunque ih terre:fulgura * in pluuiá fecit.Qui producit ra manuum hominū. Os
uoluit dfis;fecit in caelo & ; uenĝos `de thefaūris fuis: qui perçufät pri habent, & nonloquentur:
in terrarin mari, & inom :mogenita, Aegypti ab hqùine ufqjadpe oculos habent &c.) Gen
nibusabyfsis.)Prouolun k cus. Et miſt ſigna & prodigia in medio tui tilium cxecräda comme--
tate bonitatis placuit deo: "Aegy re:in'Pháraoném & ia omnes feruos morat irridens: quiácum,
in excelfis animabus,1 ari
dis inentibus,in faculiflu
"eius.“ Qui percuffit gentes multas;& occi- nem
nuilius mêbri uegetatio
habeant, auri argens
... étibus,in profunditate ma " dit reges fortes." Seón regem £morrigor
ü, tique metallo,illos nobili
litig facere mirabilia,ficut ° & Og° regem Bafan,& omnia? 蠶 Cha
tare uoluerint. Ideoque
- ម្ល៉េះ f. ej Educens 5 naafi. % Et dedit terram eorum hæredita adiecit. y •J;Similes illiv
nubes extremo terræ.)
ab “tem : hæreditatem Ifrael populo fuo. , fiant qui faciunt ea, &om
Ab humilitate terrena ele * Domine nomen tuum in æternum : dorni nes qui cófidunt in eis.)Il
uansapo{tolos ac prophe "ne"memorialetuſ in generatione & gene li confundántur in his qui
tas.ºg •İ Fulgure in plu credunt:nosuero confole
uiam fecit.)Vt primü 1u * rationem.* Quia iudicabit domirius popu mur, quiad imaginem deł
men cognitionis dei,dein * lum füum,&‘in feruis fuis deprccabitür.Si · faĉti ipfum.adoramus.*:
P de imbrem doćirinarum *mulacra gentium argentum & aurum: opc z ¢| DomusIfrael bene {{
infunderent. h qT Qui ra manuum hominum. Os habent».& non dicite dominum.) Cögre
producituentos dethcfau loquentur:oculos habent;& non uidebunt. gationes fanctorum, deû
ris fuis) Angelos fanatos · Aures habent,& nó audient: neq; enim eft : óculis mentis infpiciÉtes.
, dearcanis caeleftibus diri a M Domus Aaron bene*
fpiritus in ore ipfórum.* Similes illis fiant
器 qui his nubibus im, Y qui dicite dominum.)- Mini»
ribusque, robur atq; in faciunt ea,& omnes qui cófiduntjfi eis.' ftrorum ordo perfećtus. ;
crementum inferrent. c. * Domus Ifrael benedicite domino: domus b 4. Qui timhetis domi.
●.ｰ ::.､ i TQuipercuſsi primo *, Aaron benedicit domino. Domus
e Leui nun benedicite dominü.)
genita Aegypti: ab homi benedicite domino:* qui timietis dominum :Vt fiċut maieftatem me.
neuſquead pecus.) Prin * benedicite domino.* Benedi&tus dominus tuitis, ita cũ charitate lau•
•.«,.. ' 1 cipalia uitia atq; crimina ' detis. ib. w Bcnedi&us do*
mundi. K IT Et miſit ſi- d ex Sion : qui habitat in Hieruſalem.
Halleluia. --（ CX XXV. sº :minus* deus.ex Sion: qui
-
gna & prodigiain medio habitatitı. Hierufal ctTT. )
tui Aegypte)Terrensmű | TN Önfitemini dſio qſhbonus:
- 器
fe Ipfe dominus nofterIefus
.',, ' ' culü mifericordia eius. Con temini Chriſtus:cuieſt cum eter
-

düin paßione,uel in téne

bris,uelincõmotione ter deo“ deorii; qia infeculi mifericor no patre&fpiritu fansto
ræ, 1 MI In Pharaoné,& f dia eius.' Confitemirii dfio âáórum: qiìin honor&glória infecula
i/i omnes feruos eius.) Af ſæculorúm, Amen. ..::i
figens diabolam, uel prin ○ *£culáthi
一 : * : 2 〜!!｣｡ ' fericordi a eius.*Qui
<。 i:; ii .•***..;; facitmiii
* : -се: abi def Halleluia)Iftepfal,
* , .. ''lia
cipatus eius cruci fuae. : º' ºr 1. !. … ºff ‘...tº'º. i: , ºf . . ."º,
! . . .
. . . . º. X--
*** mus, dñimifericordiasin
m • T Qui percufsitreges magnos,& occidit reges for diuerſis neceſsitatibus humano generi praſtitas panº
tes.) Innumierâ uitia,qüæ mundum opprcfferant. ' dit, diceus: ; ; :::in Pfalmus :: CXXXV,
n * Seon regem Amiorrgorum)Arborem infruâ - Onfitemifiidfio quoiiiatmbomus: quoniã infæ
fam habentem fecũexecratores dei: qui fimülpercuſ
fi, iti ignen proijciunturæternum, to "EtOgr
(, .culum mifericordia eius.) Confiteninipeccata
**-* ueftra,& laudate eum quiper mifericordiâ in{è
Eafan) Maceriâ confufionis,quæ nobis nè déü agnó nancnti indulget. e Mf Confitehnini deo deorú:quo
fceremus,obftabat: p <|Et ómiiiaregna Chanaan.) niâ in faeculü mifericprdia eius.) Illi qui credëtibus in
{)ccidit regna commotionis,quae nos cómmouebantà fe,dedit poteftatem filiós deifieri. £4|f Cónfitemini
ideo,&doiiiinabantur nobis. q. •] Et dedit terram eo dfid dominorum: quoniam in faeculum mifericordia
rum hæreditatem:haercditáté Ifrael populo fuo)Hæc eius.)Hoc referturadfilium,& deo deorum, ad patré.
omnia déleüit deus atque fabuertit;nosque per cógni -Patri erg®&filio confitemur.Pater enim in fili6,&fi
*ioheim (uaminhæreditatctmafciuit,&utipfis quin«* âiusia patre.*g*•Ij, Quifacit mirabiliamagna:folus:
:::::: quoniam
 1 N. p.s A. L. M. V. M. CXXXV. 217
A ណ្ណ in faeculü mifericordia eius.) Prius dixit,c5 fternit diabolum cum fatellitibus fuis: ne nobis noce- C
temini deo deorum,& iterum, domino dominorum:
'r£ ualeant. h MT Qui tranfduxit populum fuum pcr
Et quoniam dixit duas perfonas: nunc dicit, qui facit defertum: quoniam in fæculum mifèricordia eius.)
mirabilia magna folus,üt non dicat duos deos.Scriptü Semper វ្នំ dei per deferta huius mundi tranfdu
s-Cor. 8,b eft enim:Vnùs eft deus ex quo omnia, & unus domi citurguoadufquc interram repromifsionis introduca
nus Iefus, per quem om tur. Qui eduxit aquam
nia,&nos per ipfum. lia magna folus : qíň in fșculů mifèricordia depetra rupis: quonià in
a <|Qui fecit cælos in in faeculü mifericordia eius.
telle&u: quoniam in &c.) eius. * Q ui fecit cglos 1 intelle&u : qifi &c. A Chrifto domino, q eft
Iſtiſunt cæli qui enarrant * Qui firmauit terrá ſup aquas:quoniâ. Qui ftabilis petra, uel baptif
gloria dei, qui ueſtiti ſunt ° fecit luminaria magnâ:qüoniâ. Solé in pò mum proceßit: uel pocu
imagine calefti. Et funt * teftaté diei: quoniá.“ Lunâ & ftellas in po lum acternç uitar mañauit.
cali, qui non ſunt ueſtiti * teſtaté noctis quoniâ.º Qui percuſſit Aegy i •] Qui percußit reges
imagine terreni, in intelle ptum cum primogenitis eorüm : quoniáfi. magnos quoniam &c.) Et
&u,in fapientia. Chriftus occidit reges fortes: Seon
enim dei uirtus & dei fa Qgi eduxit Ifrael de medio eorum : quo regem Amorræorum, &
pientia. Sicut & in Pro niã.In manu potéti &brachio excelfo:quo Og regem Baſan, & om
Proy. 3, e uerbijs dicit ipfa fapiëtia: ' niam. Qui diuifit mare rubrum in diuifio niaregna Chanaan occi
Quando faciebat &aelos, nes: quoniam. Et eduxit Iſrael per medium dit: quoniam in frculum
cum ipfo eram, & caetera. * eius: quoniam. $ Et excuffit Pharaonem & mifericordia eius.) Om
b •II Qui firmauit terram uirtutem eius in mari rubro : quoniâ. Qui nia regna pcccatià Chri
fuperaquas: quoniá &c) traduxit "populiſuum per deſertum: quo fto percuffa dicit.
Licet dicatur terra fuper niã." Qui percußit reges ma
aquas penderc , hoc eft, ui percuffit reges magnos: quoniâ. gnos. Primum percufsit
inani pondere: tamen ter Et occidit reges fortes: quoniam. Seon re Pharⓛoⓥemງ． intelligi
ram noflramfundauit, & . gem Amorræorum : quóniam. Et Og re tur diabolus,&fic exerci
firmauit in baptifmate. • kgem Bafan: quoniam.* Et dedit terramieo tum eius;ficut in fuperio
Non dixit, fuftollit , aut
rum hgreditatem : quoniam. Hæreditatem ripfàlmo expofuimus.
exaltauit, aut in caelos fe x •| Et dedit tcrram eorú
cit aſcendere. Baptiſma Ifrael feruo fuo: quoniam.'Quia in humi hæreditaten: hæreditaté
enim peccata dimittit, & litate noftra memor fuit noftri : quoniã in Ifiael populo fuo:quoniã
"f;culum mifericordia eius." Et redémit nos
quaſi de carcere liberat: in facculum mifericordia
regna autem cælorum nö ab inimicis noftris: quoniam in faeculü mi eius) Chriftiano utique.
p6teft donare. Si nö enim " fericordia eius." Q üi dat efcâ omni carni - 1. MT Quia in humilitate
aliquis per opera & fidem quoniam inf;culü mifericordia eius. Con noftra mcmor fuit noflri:
intrauerit, non poteft fe ° fitemini° deo cgli:quoniam in f;culum mi quoniam in faeculum mi
curus effe. c •|Qui fecit * fericordia eius.? Cónfitemini domino do fericordia eius.) Vt nos
luminaria magna :quoniã uifitaret aducntu fuo.
in fxculum mifericordia minorum: quoniam in æternum mifericor Non dixit , in fapicntia;
eius.)Secundum literâ de dia eius. non dixit, in diuitijs; non
ftellis dicit. Licet paruas * Pfalmus Dauid propter Hicremiam. dixit, in do&rina: fcd in
eas cófpiciamus, fedtamé Pfalmus humilitate memor fuit no
magnae funt. Sicut enim ftri.Licet enim & iftguir
nos fiafcendamus in montem excelfum, & uideamus tutes fint,tamen nifi aliquis habuerit humilitatemi,non
in fubie&a ualle hominé, uidetur nobis quafi paruum recipietura deo. វ្នំ
enim refiftit deus: humili
quiddamita & ſtellæ magnæ funt: ex altitudine autế bus autem dat gratiam. m •] Et redcmit nos dema
paruæ nobis uidentur.Stella enim, quae uidetur in Bri nuinimicorum noftrorum: quoniam in faeculum mi
tannia,ubique & ipfa apparct. Hocautem dicit ad eos fericordia eius.) Fundens in pretio noftro fanguinem
Matth, y,b quibus dixit:Voseftis luxmundi. d J Lunâ & ftel ſuum. n I Qui dateſcam omni carni: quoniam in
1âs in poteftatem noétis: quoniam in faeculümifericor faeculum mifericordia eius. ) Præbens fe panem uiuü,
dia eiüs.) Ecclefiam,uel do&ores eius,fub no&teueteris & uitam dantem huic mundo. o •jConfitemini deo
legis pofuit: fcilicct,ut quod illa nuntiauit in litera:fpi cæli: quoniã in faeculum mifericordia eius.)Laudem ei
ritüafiter adimpleant &obferuent. e •J Qui percufsit dcbitam reddite, quiuosâ terrenis in æternacömutat.
Aegyptum cum primogenitis eorum, & eduxit Ifrael p M Confiteminidfio dominorum: quoniam in fzcu
de medio eius, in manuforti &brachio extento: quo lum mifericordia eius.) Quiuos uel iudices, uel domi
niam in faec. &c.) In uirtute potentiæ fuae uerberato nos mundi conftituit.Ipfe dominus nofter Iefus Chri
mundo, eduxit nos ab operibus eius. f • f Qgi diuifit ftus: cui eft cum aeterno patrc & fpiritu fanéto honor
mare rubrum in diuifiones,& tranfiecit Ifrael per me &c gloria in faecula fæculórum, Amen.
dium eius: quoniam in faeculum mifericordia eius.) In q T Pfalmus Dauid propter Hieremiam) Iftepfal
multis enimigradibus fcanditur per huius faeculi flu mus exuoce prophetica prolatus,docet mentes homi
ctus.utadeipoſsit quamente tuetur accedere, -
num à peccatis capi: in exemplum illius terrcnae Hie
g TEt excufsit Pharaoné & exercitum eius in mari rufalem, quæ àgentibus abdüéta in captiuitatem dc
*ubro: quoniã in faeculum mifericordia eius.)Si Ifrael flebat. Dicant ergo animae, quæ poßmultos errores
fimus:deus pugnatpro nobis,& nostaccbimus,&pro conucrtuntur ad dominum. -

- - Pfalmus
 \

22.8 C o M M E N T. D. H. I E R O N Y M I.
Pfalmus CXXXVI. bisuerbum de fideueftra: quemadmodú quando era-G
flumina Babylonis illicfedimus& fleuimus: tis in Hierufalem hymnum dicebatis dco.Refpondent
SVper
düm recordaremur Sion.) Sinon aliquis ægrotat,
nefcit quãtum ualet fanitas. Et iterum: claudus ne
quipeccauerunt,& deceptifunt,& dicunt. d TQgo
modo cantabimus canticum domini interra aliena ?)
fcit quantum ualet qui fanus eftpedibus. Similiter & In peccatis conftituti,qui cecidimus de Hierufalemin
carcus uidentem. Hoc to Babylonem? Ergo nó po
tum quare diétum eft? Pfalmus Ο ΧΧΧV Ι. teft aliquis, fi nón fit 監
Quoniam pfalmus dicit: a &tus, laudare dominum.
Super flumina Babylonis, Vperflumina Babylonis illicfedimus& Peccator enim non debet
fleuimus : dú recordaremur tui Sion.
illic {edimus & fleuimus, cantare domino, ſedluge
dum recordaremur Sion. In falicibus, in medio eius fufpédimus re peccata fua.
Babylon cófuſio interpre * organa ngftra. * Quia illic interrogauerüt e qT Si oblitusfuero tui
Hieruſalem:obliuionide
tatur. Ergo Babyloni hic nos qui câptiuos duxerunt nos, uerba can
mundus. Peccator ergo tionum. Et qui abduxerunt nos,hymnü cá tur dextera mea.) Ergo
qui cecidit de paradifo, ue tate nobis de canticis Sion.* Quomodo quia peccauit & cecidit,
nit in uallem lacrymarü, cantabimus canticü domini in terra aliena? reminicitur prioris con
hoc eſt, in Babylonem, in ucrfationis & Hierufalē:
iftum mundum. Magis ° Si oblitus fuero tui Hierufalem : obliuioni proponito; fibiquòd nifi
autem propheta ex perfo ' detur dextera mea. 'Adhæreat lingua mea fempertui memor ero,&
na eius qui cecidit, dicit: faucibus meis,fi non meminero tui. Si non femper inmente habeam,
Super flumina Babylonis. propofuero Hierufalem, in principio laeti obliuioni detur dextera
Flumé autcm Babylonis, $tiæ meæ. 8 Memor efto domine filiorum mea,hoc eft, opera mea.
quandouiderisaliqué pul Non dixit finiftra,fed dex
chrum adhoram, & ægro Edom, in die Hierufàlem. Q ui dicunt exi tera.Siniftra enim femper
tans perdiderit pulchritu nanite exinanite, uſque ad fundamentü in in obliuione eft.Vis ergo
dinem, & marcefcat flos ' ea." Filia Babylonis mifera : beatus qui re
femper 1 memoria domi
ipfius: hic ficut flumen trá ' tribuet' tibi retributionem tuam,quam re •ni eſſe ? Dexterae opera
fit,&aquac fuccedentes fi k tribuifti nobis.* Beatus qui tenebit, & alli fac. f «J Adhaereatlin
biuenientes & recedëtes guamea faucibus meis, fi
pereunt,&iterü aliae oriü det paruulostuos ad petram. non meminero tui.) Hoc
Pfalmus tibi
ipfi dfiein ΧΧΧVΙΙ.
Dauid.totoΟcorde
tur & ipfae pereunt : ita & I Confitebor meo : cft,nonhabeã neque ope- H
in hoc müdo quo ad mo - - ra,neque fermonem : fi nó
mentum aut aliquod tem quoniam . iugiter memoria tui uerfe
pus,aut ditamur, aut fortes fumus, aut pulchrifumus, tur in corde meo. g •T Memiór efto domine filiorum
& poft modicum tráfit ficut 蠶 perit. Ibi ergo fe Edom: in die Hierufalem.) Edom interpretatur terre-"
dimus& fleuimus,dum recordaremur Sion. Licet qui na & fanguinea. Quis ergo eft nifi diàbolus ? Vide
dcm uirio noftro cecidimus de paradifo: tamen remi ergo quid dicat.Hoc expérfona Adam dicitur Domi
Luc. r Ор nifcimur prioris felicitatis,& non obliuifcimur. Et ille ne memêto quemadmodum me decepit, & traxit me
qui de Hierofolymis defcendit in Hiericho, quae inter ferpens diabolus,qui intelligitur Nabuchodonofor, &
pretatur luna,hoc eft,quae femper mutatur;haec autem eiecitme deparadiſo: Memento & retribue ei, & pa
intelligitur præfens mündus; in latrones incidit, & Sa tiatur poenam,quam ipfe fuamalitia mihi induxit: tra
maritánus tulit eum,& oleo & uino curat, mifcens au hens me adduxit in Babylonem, & in Aſſyrios.
ſteritatem cum miſericordia, b ºſſ Inſalicibus in me h •T Filia Babylonis mi. &c. ) Filia Babylonis anima
dio eius fufpendimus organa noftra.) Salixtalem na eft,quæ femper in motione eft,& in confufione,& non
turam habet: Eft quideih lignum infruétuofum, & di habens ftatüm : fedeft in uitijs & peccatis, quae uere
citur quòd fi quis ex illa accipiat potionem,aut man mifera eft. i •I Beatus qui retribùet tibi retributio
ducctjfilios aöfacit.Ibi ergo fufpendimus organano nem &c.) Beatus eft qui retribuet ei quod ipfa fecit.
ftra. Organum autem homiinis corpus cft. Sicut enim Verbigratia. £iecit me deparadifo: ego illam per ab
organum exmultis fiftulis compofitum eft,una autem ftinentiam reduco ibidem. Decepit mëper fornicatio
mödulatione melosmittit:ita & organum noflrumha nem: egopercaftitatem reduco illam in Hierufalem,
bemusta&tum: per ipfum, hoc eft,per ora,melos, can & exuitijs in uirtutem. Ergo non ut inimicus facio,{ed
ticum & hymnum referimus deo, Similiter & per audi ut amicus. x •I Beatus qui tenebit & allidet paruu
tum, & per odoratum, & perguſtum, & peruifum, & 19stuosadpctram.) Paruuli dicuntur cogitationes.Ac
per has omnes uirtutes quafi äeuno orgänohymnum fi dicat:Vidimulierem, concupiuieam:ftatim fi non
& canticum referimus domino. Dicitur iterü falix ra abfcidero concupifcentiam illám, & ficut pedem te
dicem non habere.Sed firamus abfcinditur &planta nuero,& alliferoàdpetram donec parua eft concupi
tur fecus aquam,ftatim uirefcit. Itaautem & peccator, fcentia, non poteft pofteaabfcindi quando creuerit.
licet peccaüerit,licet ceciderit: tamen fi fit fecus aquas, Beatus ergo eft qui ftatim abfcidit,& allidit ad petrâ.
hoc éft, fi legit fan&as fcripturas, &audituerbum di Petra autem eft Chriflus.
uinumà fanóto uiro, uiret eius anima, & in pænitcntiâ Pfalmus CXXXV II.
conuertitur. c MI Quia illic intcrrogauerunt nos, qui Onfitebor tibi domineitoto corde meo.) Qua
captiuos duxerunt nos uerba canticórum.) Dæmones lia funtuulnera, tale & emplaftrum. Quemad
蠶 decepcrunt nos & captiuos duxerunt, nunc quafi modum enim corpus habét diuerfa uulnera, ita
eridentes nos & gloriantes dicunt nobis: Rcddite no & animahabet ſuas paſsiones & ſuauulnera: &aduer
fus pec
 " I N P S A. L. M. V. M. cxxxvII. ET CXXXVIII. 'zzy
' *Afiis peccatum stalem & pænitentiam debemus agere, cato: quia ifti quiuincunt uitia & paßiones animae, c
Si quis pro omnibus peccatis fuis confitetur, ifle inito & regnant peccato:cor eorum in manu dei eft.
to corde confitetur domino. Ac fi dixiffet. Fornicatus QI Quia audierunt omnia uerba oris tui.) Quia cu
*fl aliquis, confitetur pro fornicatione.Sedquoniam odierunt mandata tua. h •I Et cantent in uijs domi
*ft aut auarus, aut iracundus, aut detra&or,áut blaf ni) Philotophihuius feculinácantaueruntinuijs do
mini, fednos cantamus in
hemtis ,& plurima uitia in uijs domini, hoceft, in
abet: 1ſte ná confiterur in a quoniam audifti omnia uerba oris mei.*In Moyſe, & in Eſaia, & in
toto corde.Siquis autem b confpe&u angelorum pfallam tibi : * adora Hieremia, & de uijs iftis
Pro Qmnibus uitijs & paf- • bo ad templum fanétum tuum,& confitebor uenimus ad illam uiä,quae
ſionibus animae ſux agit d nomini tuo. “Supermiſericordia tua & ue dicit: ego fum uia. Je4п, 14. 4
paenitentiam,ifte poteft di Pfalmus CXXXVIII. '
cere:Confitebor tibi domi ritate tua : quoniam magnificafti fuper om
ne nomen fàn&um tuum. In quacunque die Omine Apbafti me
ne in toto corde meo.
a •II Quoniam audiftiuer c inuocauero te exaudi me: ' multiplicabis in
D; Mirabilis fa&a
eſt ſcientia tua ex
ba oris mei.) Ifle uerficu- ! anima mea uirtutem. 'Confiteantur tibi do me.) Manifefti" hoc Sym
lus in Hebraiconon habe- g
mine omnes reges terræ : 8 quia audierunt machus interpretatus eft:
tur. Caetcrum quod dicit, " omnia uerba oris tui." Et cafitent in uiis do Prætergreditur me ſcien
hoc eſt: Propterca confite
bor tibi itoto corde meo, mini : quoniam magna eft gloria domini. tia tua, ideft, non pofTum
fcire fecreta, & in pro
hoceft, pro omnibus uitijs Qyoniam excelfus dominus, & humilia re tua
fundu m fapiêtiç tuç mês
meis & peccatis: quoniam fpicit: & alta à longe cognofcit. Si ambu mea non poteft introire.
nò prounouitio confeſſus lauero in medio tribulationis uiuificabis x 4 Quò iboàfpiritu ruo:
- fum tibi,& exaudiftime. me : & fuper iram inimicorum meorum ex à facie tua quò fugiâ)
b In conſpectu angelo tendifti manum tuam, & faluum me fecit aut Quomodo autem tuá pof
rum pfallam tibi.) Vide fum comprehendere noti
Proucétionem pænitentis: dextera tua. Dominus retribuet pro me. do
tiam,cum inte fint omnia,
quia poft confeßionem mine mifericordia tua in fæculum, & opera
nihilq; fit quod te fugiat,
&pænitentiam cumange manuum tuarum ne defpicias. -

& ubique fit fpiritus tüus?

lis meretur pfallere. Qui In finem pfalmus Dauid. CXXXVIII. Ex quò intelligimus deü
autem pfallit,iam non agit effe qui totus ubique fit. – :

paenitentiam , fed gratias Omine,probafti me, &.cognouifti l •] Siafcendcro in cælú,

agit,& benedicit. me:tu cognouifti fefsionem meä,& tu lbies:fi defcēdero adin D
B c T Adorabo adtemplű refurre&ionem meam. Intellexifti ferni,ades&c.)Nulla alti
fanétum tuum.) Sihoccß
templum,quod nunc uide cogitationes meas de longe:femitam meam tudo te altior: nullü ;pfun
dum te profundius: Oriens
tur defertum,in quo opor & funiculum meum inueftigafti. Et ommes & ಥ್ರೀ in tua continen
tetadorare: ergo non de uias meas præuidifti : quia non eft fermo in tur manu. m s Et dixier
bent Iudaei 蠶 quo lingua mea.Ecce domine tu cognouifti om gotenebrae conculcabunt:
niam euerfum eft templü. nia nouifsima & antiqua :'tu formatti me, me, & nox lux mea in de
Templü aüt dicit fanäam , & pofuifti fuper me manum tuâ. ' Mirabilis litijs meis.) In Hebraeo fen'
& cęleſtem Hieruſalem. fa&a eft fcientia tua ex me : confortata eft, fusiftc eft. Et dixi forfitan
d J Super mifericordia tenebrae conculcabūt me:
tua &ueritate tua.)Pecca k & non potero ad eam. * Quo ibo à fpiritu
ror audiat mifericordiam: tuo, &quò à facie tua fugiamè"Si aſcende ècontrario autem noxip
faapudtelumëfuit: qa nii
iuftus autem, & fuperbus ro în celum,tu illic es: fi defcendero ad in hilczlare te poteft.Quod
audiat ueritatem. fernü,ades. Si fumpfero pênas meas dilucu Symmachus melius inter
e MT Multiplicabisinani lo, & habitauero in extremis maris. Etenim retatus eft,dicens:Et nox
ma mea uirtutem.) Mul illuc manus tua deducet me , & tenebit me 慧 circum me fedet.Sed: -

's. * - tiplicabis, hoceft,Tmultis " dextera tua." Et dixi forfitâ tenebrae cöcul & fequentes uerficuli, hoc
folicitudinibus fubiacentē idem fignificant.
animam. f •II Confitean cabüt me,& nox illuminatio mea in delitiis n . M; Quia tenebrae non:
tur tibi domine omnes re- n meis." tenebrœ non obſcurabuntur à obfcurabunturà te,& nox:
ges terrae.) Reges terrae süt te,& nox ficut dies illuminabitur : ficut te quaſi diesilluminabitur: fi
1ßiqui regnät pcccato. Er nebræ eius,ita & lumen eius. Quia tu pof curtenebrę eius, ita &lu
goipfi confiteantur,quire °fedifti renes meos :ºfufcepißi më de utero men eius.) Ideft, tam clara
nt peccato. Nec enim funt omnia, quæ à te pu
e regibushuius müdifcri matris meae . Confitebor tibi quoniam ter tantur occulta, ut manife
21. a ptum eft: Corregis in ma ribiliter magnificatus es: mirabilia opera fiorafint luce. o Su
nu dei. Putas cör Iuliani tua, & anima mea cognofcet nimis. Non
manu
fcepitime de uentre ma
impijßimii dei fuit? eft occultatum os meú à te, quod fecifti in tris meg.) Quinta editio
Abfit. Aut Neronis, aut occulto:& fubftãtia mea in inferioribus ter ita tranftulit.Conflaftime
NMaxiiniani & Decijper- P
rg. * Imperfe&um meum uiderunt oculiੇ 3 de uentre matris meae.
fecutorum? Abfit.Sed de
1I] p •I Imperfeétum meum
illis dicit,qui regnant pcc- . V qiderunt
 º
236 C O M M E N T. D. H. l E R O N Y M. I.
в uiderunt oculitui.) Imperfe&um hic pro incompofito Ergo dicit propheta: Ne de concupifcentia mea tradas G
pofuií`quòd ctiam elementa hominis antequàm for médiabolo, fedbene mihi habet in opere iudicare, &
mentur in utero, cognofcat deus, a qT Et in libro tuo non in cogitatione. i J Caput circuitus eorum:la
omnes fcribentur.) Et quòd nullus abfque uolütate na borlabiorum ipforum operiet eos.) Quemadmodum
{catur dei: nec quifquäm eius notitiamifubterfugiat. ferpens quando uiderit aliquem uenicntem ad percu
b M Dies formabuntur,& tiendum , . circulum facit
nemo in eis.) Hunc locum * mabuntur,&
& in libro tuonemo
omnes fcribentur' dies for totius corporis fui, & in
Symmachus ita tranftulit: b in eis. Mihi autem nimis medio caelat caput,ubi fcit
dies,quibus formati funt, habere fe uitam: ita & ifti
honorati funt amici tui deus : nimis con
ne una quidē ex eis deeft. haereticiper ſermonéphi
Et eft fénfus: Omne tem fortatus eft principatus eorum. Dinumera lofophorum, & Ariftote
pus aetatis,cui iam ab exor bo eos,& ſuper arenam multiplicabuntur: lis,& cacterorum uidentur
dio uitac iftius funtcurricu
exurrexi, & adhuc fum tecum. Si occideris fe abfcödere,& quafi pro
la deputata, certo fine de deus peccatores : uiri fànguinum declinate tegere & defendere.Sed
-
currit:nec una dies aut pl? à me. Quia dicitis in, cogitatione:accipiant eccleſiaſticus uir quaſi in
* aut minus eft, quàm tu c6 uirga, hoceft, incruce fol
ditor eſſe uoluiſti. Secun in uanitate ciuitates fuas. Nonne qui ode uit circulum , & inuenit
dum Lxx. autem interpre runt te domine oderam, & ſuper inimicos caput latens , & ibi eum
tes,&altiorem intelligen tuos tabefcebam? Perfe&o odio oderam il percutit, hoceft, teftimo
tiam,ßenfus eft.Tu omincs los : inimici fa&i funt mihi.Proba me deus, niū profert de fcripturis . |
in die formas,tu cüctos uis x *THabitabunt rcôìi cũ
& fcito cor meum : interroga me,& cogno
effe filios dei:fed nullus eft
ſce ſemitas meas. Et uide ſiuia iniquitatis in uultutuo) Vultus dei gd
in hominibus,qui non pec me eft : & deduc me in uia aeterna. eft,nifi Chriftus? Qui n6n Philip. z. a]
cato obnoxius fiat, 8 per rapinam arbitratus eſteſſe
hoc filius noötis efIe inci In finem pfalmus Dauid. C XXXIX. feaequalem deo.
piat: nec quifquàm eorum Ripe me domine ab homine malo: à Pfalmus CXL.
luce ipfius diei toto uitae
fuae tempore digna perfi
uifo iniquo eripe me.* Qui cogita
uerunt iniquitates in corde : tota die , exaudi me.)D.Omine clamaui ad
ciat. Vnde & Apoítolus conftituebant prælia. Acuerüt linguas fuas Moyfes flabat cum
ad eos qui filij noctis eſſe opulo, & Pharao fcque
1.Teſt.4.4 ceffaucrant,loquitur:Nos * ſicut ſerpentes:* uenenum aſpidum ſub la 醬 pofttergum eius, &
autem fratres non fumus biis eorum. Cuftodi me domine de manu undiquc anguftia illi erat,
в filijno&tis, ſed fili dei. peccatoris, & ab hominibus iniquis eripe In illo tempore lacryma
Pfalmus CXXXIX. me. Q ui cogitauerunt ſupplantare greſſus tus etad deum. Et conti
Ripe me domine ab meos: abſconderunt ſuperbi laqueum mi nuo deus ad eum: Quid
E. malo.) Non 'hi. Et funes extenderurït in laqueü,'iuxta
intantum poteft nos
clamasad me ? Dum cum
filentio orabat,auditus eft.
decipere diabolus, quan $ inter fcandalü pofuerunt mihi. 5 Dixi domi Scriptura autem non me
tumper organü hominis: no,deus meus es tu: exaudi domine uocem minit quôdlocutus fit, fed
ab hoc deprecatur pro deprecationis meæ. Domine domine uirtus tantum quòd lacrymatus
pheta liberari. d •J Qui falutis meæ :,obumbrafti fuper caput meum fit. Et fanguis martyrum
cogitauerut iniquitates in * in die belli." Non tradas mie doihine à de femper clamat ad domi
corde.) Dehæreticis dicit. num, & exauditur. Et do
e , M Venenum aſpidum
ſiderio meo peccatori: cogitauerunt con minus locutus eft ad Cain: Gen. 4. b
fub labijs eorum.)Quoniã tra me: ne derelinquas me,ne forte exalten Sanguis fratris tui clamat
uidentur amicitiae uerba ' tur.' Caput circuitus eorum: labor labiorü ad me. Et in Apocalypſi
habere, fed plena funtue ipſorum operiet eos. Cadent ſuper eos car Ioannis, animae iuftorum
neno mortifero. bones,in ignem deiicics eosi in miferiis nő fub altari dicebant ad do
f •II Iuxta iter fcandalum fubfiftent.Vir linguofus non dirigeturin ter minum: Vfquequo domi »Apoc- 6, s ,
pofuerunt mihi.) Hoc eft, ne non nos defendis? Si
ra : uiruminiuftum mala capientin interitu. mulautem confideremus ,
de ſcripturis proferentes
teftimonia, quae quafi ui Cognoui quia faciet dominus iudicium ino quia animae iuftorum, al
gebantur rationem aliquâ pis, & uindiétam pauperum. Veruntamen tariafuntdomini.
habere, tentabant me de kiufti confitebuntuf nómini tuo : &* habi m Iſ Intende uoci meae
cipere. . g • I Dixi do tabunt recticum uultutuo. cum clamauero ad te)
mino , deus meus es tu.) Pfalmus Dauid. CX L. Hoc eft, uide & confidera
I
Sinon es fanstus, non po Omine clamaui ad te,exaudi me:" in ò domine quid peto:quo
tes hunc uerficulum dice
tếde uoci meg cũ clamaueroad te." Di niam nö peto corporali de
‫מח‬

re. Cui non regnat pec fiderio,autaurum,aut tale

Pfal. 15.b catum,hic dicit: Parsmea " rigatur oratio mea ficut incéfum 1 cófpe&u aliquid huiufmodi: {ed ut
dominus. -
tU!O : mifericordiam tuam con
h •II Non tradas me domine à defiderio meo peccato- fequar. Propterea dicit,intende, hoceft, diligenter au
ri.)Dicit fcriptura, quòdfi quis uiderit mulierem ad di? quia nihil alicnum pcto. n •J Dirigatur oratio
matth. f. d concupifcendum, iamhmocchatus eft eam in cordefuo. mcaficut inccnfum in confpcäu tuo.) Hóc cft rećtà
ad te
 * I N P S A L M. V. M. CXXXIX. ET CXL. 231
A adteperueniat oratio mea, nonhabens aliquasfordes, ceptor deus.Vis ergo fcire quòd æquale habcmus& C
aut uitia,aut cogitationes diabolicas. Incerifum autem
nos & fanéti corpus? Paulus apoft6lus dicit: Video Rom. 7. d
orationes fanétorum funt. Hoc autem cognofcimus de
autem aliam legem repugnantein legimentis meæ, &
.#9, 8.4 Apocalypfi:quando uiginti quatuor fenióres tenebant. captiuantem me in legepeccati. Et iterum po(l haec:
thuribula, & dicebant: Hae funt orationes fan&orum. Proptercacaftigo corpus meum, & in feruitutem fu 1. Cor. 9. d
a º Eleuatio manuum bijcio, ne alijs praedicans,
mearum facrificiữ ueſper ' tuo:* eleuatio manuum mearum fàcrificium ipfe rcprobus ihucniar. Et
tinum.)Eleuatiomanuum, iterum. Mifer ego homo, Rom. 7.d
dominum demonftrat. Et uefpertinum.“Pone domine cuftodiam ori quis me liberabit de cor
in eleuationemanuă crea * meo: * & oftium circunftantiæ labiis meis. pore mortis huius? Diuer
torem uidemus. Vide au “Non declines cor meü in uerba malitig, ad fos ergo labores habemus.
tem quia non dixit exten ' £xcufandas excufationes in peccatis. Cum Et quantum quis laborat,
f - - - - - - i º

fio manuum mearum. Ex hominibus operantibus iniquitatem: & nő tantun & præmium acci
tenfio enim non eft eleua piet. e | Et cum homi
* communicabo cum elečtis eorű." Corripiet nibus ម្ល៉ោះ iniqui
tio Sedextendit aliquis & me iuftus in mifericordia,& increpabit me :
體 tergum,& in latus, oleum tatem) Ex communi ſub
oc£ft, in uitia: quemad auditur: non declines cor
Hiere. 1 3. b modum dicit dominus: Et quando extenderitis adme meum cum hominibusoperantibus iniquitatem.
manus ueſtras, non exaudiamuos. Sacrificium uefper f •| Et non communicabo cum ele&tis eorum.)Sicut
tinum, undecima hora, ideft, in euangelio , leuo ma dominus habet eleétos fanétos , ita & diabolus habet
• • i.Tim.z. b nus meas. Et iterum Apoftolus: Leuaté manus ueflras cle&tos fuos. Intellige mihi principes haereticorum, &c
adorationes. Et Moyfes quando leuabat manus, uin nö dubitabis de ele&tis eorum.Si enim dixiffet,ele&tos,
Exo. 17. c cebat Icfus: quando autem deponebat, uincebatur.Si & non cum fubdiftinétione eorum, exclufiffet ele&os
intelligofcripturas fecundum hiftoriam, & fecundum dei. Communicabo dupliciter intelligitur: aut confen
literaiii:Moyfes deorfum habet manus.Siautem fpiri tiam, aut fecundus fiam,hoceft,immundus. Scitis enim
tualiter,eleuat manus fuas in altum. b T Pone dómi fcripturam, duo immunda uocare. Dicit Apoftolus :
?rou. 18. d ne cuftodiam ori meo.) Mors & uita in manibus lin Vt confundat utrunque, hoceft, duos homines in unü Ephe. 2. r
Matt. 12. e guae. Et iterum : Amen dico uobis, quoniam de omni nouum hominem. Duos, interiorem & exteriorem ,
otiofo uerbo,quodlocuti fueritis, rcddetis rationem in hoceft,immundum faciam fanétum. Et iterum: Noe in Geme. 7. d
gic iudicij. Hoc ergo poftulat propheta,ut omne quod arca,munda feptena introduxit fecum: immüda autem
loquitur, non fit otiofum, fedfanétum & dignum deo. duo & duo. g M Corripiet mc iuftus in mifericordia,&
c T Et oftium circunftantiae labijs meis.) Oftium cir increpabit me.) Quem diligit discorripit:catigataút Heb.12.b
B cunftantiae quafi murum in circuitu totiüs domus ро omnem filium quem recipit. Beatus eft qui corripitur: Ꭰ
Hiere. 9. f ftulat,ut in niullo uincatur.Dicit enim Hieremias:Mors nöretribuet dñs bis in dipſum.Magna eſtiradei quan
d) nö nobis irafcitur. Referuat enim nos ficut uitulum
TNaum, r. c
intrauit perfeneftras ueftras.Feneftras autem habemus
quinque, hoceft, uifum,auditum, guftum, odoratum, in occifionem. Ad Hierufalem enim dicit: Multa funt Hiere. 3. d
iMattb. y. d & ta&um.Si ergo uidero mulierem ad concupifcédum peccata tua, & multa iniquitates: propterea nőirafcor
eam, iam mœchatus fum eam in corde meo, & intra Ezech. 16.e
tibi,hoceft,quádo adultera crastátum,zelabam te qua
uit mors per feneftram meam, hoceft, peruifum.Siti fi diligéste: quando autem multos habuifti amatorcs,
bia aut organum, aut calamus quafi diffoluat me,mors contempfite, & nőirafcortibiQuemadmodüuirzelat
intrauit per auditum meum.Si autem aliquid molletan uxorem fuam quádo eam diligit:fiautem nözelat,odit
gam , & foluar corporis mollitie, mors intrauit per ta eam,& nóconfequitur illius fermones qui dicit:Vifita Pfal. 88. a
&tum meum, & caetera fimiliter. Ergo deprecatür pro bo in uirga iniquitates eorum.Et iterum:Et nö uifitabo ОJee, 4. е
pheta oftium circunftantiae, hoceft, ut muniatur tota filias eorum quando fornicatæ fuerint. Corripiet me
eius domus, ut non habeat aduerfarius unde ingredia iuftus inmifericordia,& increpabit me. Ponc 體 nila
tur,& domifietur hominibus. Dicitur enim in epiftola giftrum aliquem, aut patrem, aut medicum.Si uide
1.?et. £.b fan&i Petri: Aduerfarius nofter diabolus ficut leo ru fit medicus in corpore carnes putridas, & dicat quid
giens circuit quaerens qucm deuoret.Diabolus non pu ad me pertinent: fcias quia crudelis eft.Si autem prae
gnat cito contra aliquem per grandiauitia , fed per par cidat,& cauterium imponat, mifericors eft: quia fanat
ua, ut pof$it quomodocunque intrare,& dominariho hominem.Similiter & magifter fi dimittit pucrum,&
mini, & poftea eum in maiora uitia impellat. Non per non in eo exigit difciplinam,odit eum.Siautem exigat
fornicationem, non perauaritiam: fed per minora u1 & medicus curet, quæ putatur efTe afpcritas,clementia
tia ingreditur. d . •I Non declines cor meum inuer eſt. Achab arguiturà domino de Naboth quando occi
ba malitiz,adexcutandas excutationes in peccatis.) O dit eum,& acçepituineam cius,& effudit fanguinem iu
infelicifsimum humanum genus, qui peccata excufa ftum. Elias propheta miffus eft ad eum qui 點 : Oc 3• Ref.21.8
mus, dicentes: uiëtus fum à natura, cum in poteftate cidifti,& póffedifti: ftatim confcientia percuffus fub
noſtra ſit&peccare, & domino adiuuante, non pecca mifit ceruicé & oculos, & hoc impius& rex & indutus
re.Semper excufamus nofmetipfos, & dicimus: Ego purpura. Et poftea dicit fcriptura, quòd audiens induit
nolebam peccare: caro me uicit. Illa mulier uenit ad cilicium fubtus purpuram. Et uidens dcus dixit:Quia
me, ipfa mifit, ipfa me tetigit , ipfa mihi illud dixit, reueritus eft me Achab, non inducam mala in eum.
ipfa me uocauit : & pro quo debueramus pænitentiam Vide ergo quantum ualuit cilicium & ieiunium, &
agcre,& dicere: Dominc pcccaui: excufamus, & iun modica 1်ငံ႕ႏia quantum fanguinem lauit. Ita ergo
gimus peccatapeccatis. Acquale corpus habemus om oportet ueftiricilicio,&ieiunare, ut nemo uideat. Cor
•4ti. 1 e. c hes, diüerfos aütem laborcs. Non c(t pcrfonarum ac ripict,dupliciter intclligitur: aut arguet, aut docebit.
2, •TOlcum
 232. со м м в ы т р н т в к о м у м ъ
E a MT Oleum peccatoris non impinguet caput meum.) interficit ferpentes. Propterea dicit alibi: Qui perfecit G
քթ, 3.ի Populus meus,qui uos beatificant, feducuntuos. Laus pedes meos táquàm cerüorum.Talis enim dicitur cfTe Tjal.17.e
haereticorum & oleum ipforum,quo ungüt capita ho üirtutis, ut fpiritunarium fuarü protrahere ferpétes dc
minum, & repromittunt eis regna cælorum, impin cauernis, & fic comedere ualeat.Ipfi ergo{erpétes po
ingue reprehendit
guat eis caput. Qmnc aüt Pingue rep fcriptu
Р nunt nobis fcandala, hoceft, dæmónes in ipfisucftigijs
peut,32, b fa, ficut dicit: Et mandu noftris ubi gradimur: In
cauit Iacob,& faturat? eft, * oleum autem peccatoris non impinguet ca uirtutibus, in eleemoſyna,
& calcitrauit: dile&tus in- B ut coram hominibus facia
crafIatus eft:impinguatus, put meum.* Quoniam adhuc &orätio mea mus propter uanam glo
& Hie.5-g dilatatus eſt. Manna au * in beneplacitis eorum : * abforpti funt iun riam. In ieiunio,in oratio
tem angelorum tenue eft. * &i petrâ iudices eorum.* Audiétuerba mea ne, in ueſtiendocilicium,
b T óuoniam adhuc & ' quoniam potuerunt : * ficut crafsitudo ter & oftendere hominibus,
oratio mea in beneplacitis fræ erupta éft fuper terram,' Difsipata funt Qui enim ueftitur cilicio,
eorü.) Hoc dicit. Ipfiqui offa noftra fecus infernum, quia ad te do debetlugere fua peccata:
dem ſapiebant:ego autcIIl
mine die oculi mei:in te fperaui, nó auferas non gloriari & oſtendere
hominibus. h 4 Etàfcan
pro ipfis orabam ut con º animã meã.° Cutodi me à laqueo quem ta
uertantur. c iſ Abſorpti dalis operantium inicuita
funt iunéti petrae iudices ' tuerunt mihi: "& à ſcandalis operantiüini tem.) Hoc eft, ut non of
eorum.) Sicut alibi dicit: ' quitaté.' Cadent in retiaculo eius peccato fendam. i Cadent in re
Pſal, 136.b Beatus qui tenebit, & alli : res : * fingulariter fum ego donec tranfeam, tiaculo eius peccatores.)
det paruulos fuos ad pe- 1 Intellectus Dauid cum eſſet in ſpclunca Superius dixit,cuftodi me
F.Cor:19,4 tram. Petra aüt erat Chri- m . oratio. CXL I. à laqueo quem flatuerunt
ftus. Paruuli aut funtmi Oce mea ad dominum clamaui:uo tem dede
mihi, multis: nunc au
nores, & paruae cogitatio uno: Cadentin re
nes antequàm crefcant. Et ce mea ad dfim deprecatus fum. tiaculo eius peccatores.
nuncipſi heretici licet per Effundo ប៉ារ៉ែ dñsmit
} Ariftotelem & Platonem uideantur fimplicitatem ec titrete, & comprehendit multitudinempicium,& ha
clefiæ contemnere: tamen quando uenerint ad fcriptu betapotolos picatores colligentes,& afferentes ad eü
ras, ftatim abforbentur à petra, hoceft, à Chrifto , & hos ipfos qui per eos credunf;ita& diabolus habet dg
conuertentur ad eum. Abforptio enim proui&toria di mones,quieifubieéti funt: qui & decipiunt homines
citur: ficut Apoftolus dicit: Abforpta eft mors inuiéto $ afferunt illi. x MI Singulariter fum égo donec tran
1. Cor.15.g ria. Vbi eft mors uiétoria tua? Vbi inferne ftimulus feam.) Dicit Hieremias:Solus fedebani, amaritudine Hiere, 1 5.4
F tuus?Viétoriam autcm dicit ipfam abforptionem,quâ enim repletus eram. Hoc eft, in pænitentia, folus ego H
uiétoriam habcbat in abforbendo. d •| Audiunt uer hos dolos caueo. Et Moyfes diçit: Tranfiens uidebo Exo.3.a
ba mea quoniam potuerunt.) Ipfe dominus dicit: Quia . hanc uifionem magnam.Si non tranfierit, hoceft, om
ad me uénerunt,uiâi funt & dele&tati funt meis uerbis, nia uitia, nőpoteftuidere magnam uifionem. Magna
& cóuerfi funt ad me,& funt in ecclefia mea. e • f Sicut autem uifio: quia rubus ardebat, & non inccndebatur: . -

'craßitudo terrae.) Omne craffum uicinum eft terrae. Et Ardebant fpinae, hoceft, peccata. Hoc igne mundatur
anima quæ peccat, terræ hæret. Dominus enim ex ini & Efaias : iîte eft enim à qui tetigit labia eius, qui Efa. 6. b
tio omnia tenuia fecit. Suo ergo uitio unufquifque in erat fuper altare. Huius carbofiis meminit & prophéta
crafTatur,& deducitur interrâ Demus exemplum:ficut Dauid:Sagittæ potentis acutae, cum carbonibus defo- Pfal. 1 19.b
uulnus in corpore tumens plenü cft & crafIum,& quan l4forijs. Ifte carbo defolator eft, folitudinem facit, &
do uenerit médicus fecat ipfum & fanat & tenue facit, 鷺 purgat.
& tunc rcdigitur infuam naturam quomodo & crcatü 1 M Intellectus Dauid cú effet in fpelunca oratio.) Prg
eft.Ideo dicit: Sicut craßitudo terræ erupta cft fuper ſcribituriſte titulus ſecundù hiſtoria quidé quando fu 1. Rog. 24.4
terram,&faluatur. f •] Difsipata funt ofTa noftra giebat Dauid a facie Saul in deſerto Engaddi in ſpelun
fecus infernum.) In uigefimoprimo palmo dicit: Dif= ca abfcöfus.Et ingreffus eft ignorás Saul,quafifua cau- - . "
fipata funtuniuerfa 蠶 mea. Si fecundum literam in fa.Sed quoniã habet in praefcriptione : Intelleétus Da
télligimus,non ftat. Siquidem crucifixus eft tantum. uid,debemus fpiritualiter intelíigere pfalmü. Accipi
Quando uideris Arium, Eunomium extra eccleſiam : tur quide in diio uerus Dauid, & intelligif Saulin dia
intellige difsipata effe offa domini fecus infernü, Offa bolo.Spelunga autê in hoc mundo, & quód diabolus
quae förtia funt,ipfi maiores funt, qui uidentur aliquid nó immittit in hunc mundü aliquidboni:fed ftercus,&
cfTe: Difsipataaütem funt fecus infernum,quando per fi quid putridü eft.Spelunca auté intelligitur ifte mun
multiloquium ipſorum, & per philoſophiam, & con dus: quia perfeétü lumcn non habet quantum ad cöpa
tentionem alij inducuntur inha reſim. g ºf Cuſtodi rationem futuri, fed quafilumen aliquod illuxit domi
me à laqueo, quem ftatuerunt mihi) Semper nobisla nus ueniens in hunc mundum. Propterea dicit Apofto
queos téndüt aut hæretici,aut dæmones.Vitia enim ui lus:Qui eft lumen gloriae eius. Ergó ficut Dauid introi- Heb. 1.*
cina funtuirtutibus. Laqueti mihi pofuerūt in eleemo: uit in 溫 feà Saul: ita & dominus
fyna,ſiextéderomanümeä utuideäthomines,& quaſi ingreffuseft in hunc mundum, & perfecutionem paf
bonum faciés,uenero in uitiü,& in peccatü.Si aüt dede fus eſt. Pfalmus CXLI.
rotunicâ fratri ut alter uideat, laqueü mihipofucrunt.
Semper ceruis tendütur retia,& láquei eis ponütur,ubi
VÉ mea ad dominum clamaui: uoce mea ad do
minü deprccatus fum. Effundo in cófpe&tu eius
ueftigia eorü deprehèderit uenator. Ceruus aüt accipi V . orationem meam.) Omnia haec in humilitate
tur ifi fanéto:quia altus cft, & cornua grãdiahabct,& corporea loquitur, ut fe ucrum hominem, ficut faepe
diximus,
|
 1 N p s A L M v. M. CXLI. ET CXLII. 233
* A diximus, manifeftet. a TTribulationem meam ante in Chriftotuo.Hoc eft,n5 confido deme,fed ego ueri C
jpfum pronuntio:in deficiendo in mefpiritum meum) tatem & iuftitiarh tuam peto, ut ipfa mei miféreatur.
' Nequétribulatiopraefens, neque defeäio fpiritus im ſ Iſ Etnon intresiniu cum ſer.tuo.) Ecce manifeſtiſ
pedit : fediügiter fpiritualisuocis oratione έlamare nö 'fime demöftrauit, quia mifericordiam deiprgftolatur,
definit. b iſ Et fu cognouitifemitas meas.) Doctri 'dicens: Et nóintresin iudicium cüferuotuò. Hic quafi
has quas doceo. c •f In aliquis iudicet inter déum
uia hac qua ambulabam, 'Effuhdo in confpe&u eius orationem meâ: & prophetam, ficut &in
<abfconderunt fuperbi la * & * tribulationem meam ante ipfum pro 'qnquagefimo pfalmo feri
ueos mihi.) Sæpius ei à ptum eft:Vtiüftificeris in
daris abfconditos tenta nuntio. In deficiendo ex mefpiritum mieii : fermonibus tuis, & uincas
tionum laqueosinuia pra & tu cognouifti femitas meas.* In uia hac cüiudicaris. Et propterea
ſentis uitze, & in alijs de # qua ambulabam, abfconderuntfuperbi la intrat in iudicium deus, ut
clarauimus pfalmis. queum mihi. * C6fiderabam ad déxteram, iufte puniat. Tale quidfe
dºſ Conſiderabam à dex * & uidebam : & non erat qui cognofceret cit & Cyrus rex Perfarum
tris.)Wt deſiniſtra addex
teram adducerentur. # me.'Periit fuga à me : & non eſt qui re- . & Medorum regi Arme
niorum, quãqo tráfgrefus
e •■ Et uidebam quia non f quirat animam meam." Clamaui ad te do eft amicitias eius.Vicit eü,
erat qui cognofceret me) * miine, dixi 'tu es fpes mea: * portio mea in & captiuü accepit, & pro
Deum carne conteétum. * terra uiuentium.'fntende ad deprecationé. prios illiºcognáros,&uxo
fº Perijtfuga à me) Pe meâ : quia humiliatus fum nimis . Libera rem,& filios fecit iudicare
rijt fuga eius, cum delatus me à perſequentibus me : quia confortati inter illos,ut iufte aut mife
à Iudaeis, ſaepius ultroite funt fuper me. Educ de cuftodia animam reat, aut puniat. t M Quia
rum 0btulit, nec eft agni “ meam,ad confitendum nomini tuo : " me n61uft in confpetuoom
tus ab eis. g • J Et non eft nisui.) Deus Abrahã, de?
uiquxratanimam meá.) " expe&ant iufti " donec retribuas mihi. Ifaac,deus Iacob: deus ui
Torpus accipiüt ad cruci º Pfalmus Dauid, quando perfequebatur uentiü,& nő mortuorum.
figendum: ajiimam autem eum filius fuus Abfalon. ' CX L I I. Ergo nec ipfi Patriarchæ
\ Omine exaudi orationem meam. iufficabⓛ ⓞfpečtu
mö requirunt,ideſt non at р
tingunt. h & Clamaui ad
蠶mine.) De cruce.
q
r
|) inauribus percipe obfecrationë meâ
ueritate tua: exaudi me in tua
dei .Stellæ enim non funt Iob. ag.,
mundae in confpe&u eius.
i ºf Dixitu es fpes mea.) u MT Quia perfequutus el}
' Commendans in manibus * iuftitia.*Et non intres in iudicium cum fer inimicus, animam meam.)
tuis fpiritum meum. * uo tuo : * quia non iuftificabitur in confpe Hoc interpretatione nô in D
• j Portio mea interra * &u tuò ominis uiuens.“ Quia perfequutus diget. Nulli dubium quin
uiuentium.) In fan&is,qui * e(t inimicus animam meam: * humiliauit in diabolus, x •| Humilia
in eam transferuntur,ficut uit interra uitam meam.)
t**•**•f & latroni ait: Amen dico X terra uitam meam.* Collocauit me in ob Hoc eft quod dicit. Ante
tibi: quia hodie mecü eris * fcuris ficut mortuos fgculi, & * anxiatus eft; alas habebä & uolabam,
in paradiſo. l «ſ Intende * fuper me fpiritus meus:' in me turbatum eft nunc autem pcrfecutus eft
mn deprecationem meam: cor meum.* Memor fui dierum antiquo 1111In1CuS an1IIlam Illeam »
qa humiliatus fum nimis. rum, meditatus fum in omnibus operibus & apprehendit & ligault
醬 me à perſequenti ° tuis:in fa&is manuű tuarŭ meditabar.º Ex mihipedes & manus,qué
bus me:guia confor. &c.) “ anima mea, admodum uolatil* ab ho
A 蠶 educi de infer “pandi manus meas ad te : ficut mine comprehenditur, ut
ni clauftris poftulat, ut re quafi uideatur mortuum
.
furreétio eius, paterni nominis honorfit. Quae confef effe: quia non habetlicentiam alarum fuarum ut uolet.
' fioà quibus fit confitendaoftendit, dicens: m •II Me Ita &me, inquit,inimicus ligauit confcientia peccato
expeâât iufti.) Apoftoli,uel reliqui fan&i,quorü expe rummeorum. y I Collocauit meinobfcuris ficut
******* dationicúrefurrexerofatisfacionº/Donecretribuas mortuos faeculi.)Si ficut mortuos faeculi, adhuc necdù
mihi.) Claritatë illá,quá habui priufquàm müdus fieret. mortuus:quiainpænitentiaftat. Si quis autem peccans
apudte.Et nos humiliter depr£camur,ac petimus,utfu non agit paenitentiam, hic mortuus eft faeculi, & non .
ſceptauoce clamoris noſtri, cductosex inferni carcere, ficut niortuus, fedperfe&e mortuus. Hoc ergo puta
illuc nos iubeas transferri de morte: ubipendétilatro uit inimicus:quia non ago paenitentiam propcccatis;
nipraeparaftilocü lucidü,acquieté:qa tibi eft honor & quae ipfe mihi íuggeßitùtfáciam. z •II Et anxiatus eft
glória cüpatre & fpiritufanéto1 fecula f;culorü,Amé. fùper me fpiritusmeus.) Tu dic prius peccata tua, & Efa.43.d
o TPfalmus Dauidquando perfequebatur &c)|Ite faluus eris.Et iterum:Si folü fufpiraueris propeccatis Ezech. 18.f
pfalmus uocem continet illius,qui pro humana redem tuis, faluus eris. a q| Inme turbatum eft cor meum,)
Philip. a. aptione feipfum exinaniuit,accipiënsformamferui, ut Propter confcientiam meam, quia peccaui. b J Me
nos erueret à feruitute. CXLII. morfui dierum antiquorum.) Dierum meorum prio
Omine exaudi ora. meam.) Humilia uerba, & rum memor fui,quandohabebam confidentiam: nunc
D bus percipe obfe. meam inue. tua.) ಶಿ)Ï
plena humilitatis & mifericordiae. q M Auri autem mihi nox éft. c MT Expandi manus meas ad
te.) Ligatus ab inimico, nihil aliud poffum facereni
uerba funt. In ueritate tua, hoceft, in Chrifto tuo. 器 fi paenitentiam agere, & manus meas lcuare ad te.
foa. 4. a fumuia, uita,&ucritas. r . Exaudimcintua iu)
* ..
C
dT T Anima mica ficut terra finc aqua tibi) Sicut
3 CIrā
 r

434 - с.о м м в м. т. р. н і в к о м у м І.
E terra fine aqua fitit,& quæritimbrem:ita&animamca . f. MTMifcricordiamea&refúgium meum:fùfceptor G
defidcrat,&fititte deüm fuum, a MTVclociter exau meus & liberator meus. Proteãorme. &c) In tantis
di me domine, defecit fpiritus meus.) Anima meads nominibus appellatur deus. Quot beneficia, tot nomi
fecit, & caro mea dcfecit: fpiritus tantum remanfitin . Па, g MT. Quifubdis populum meum fub me.)Hoc
me,& ipfe dcfccit. Seduclocitcr cxaudime domine, poteftexpcrfona Chrifti dici,hoceft,exaffumptoho
&miferere mei . b M No f mine. Poteſtauté exper-
-

tâ fac mihi uiá, in qua am * ficut terra fine aqua tibi.* Velociter exaudi fpnaapg{tolgtiidici, quia
bulê.)Chriftü tuü notü fac meifie; defecitfpiritus meus. Non auertas $itu$9gifùbfè pgpu
Л04ж.14.4 mihi, qui dixit : ego fum 1ümeüfub me. Dicit hoc
uia. c M Spiritus tuus bò faciem tuam à mé, & fimilis ero defcéden & fanauspaterin mona
nus deducetme interrá rę tibus in lacü. Auditam fac mihi maņs mi fterio, & gratias referens
ća) Hic impijišimi Aria *fèricordiamtuam: quia in te fpcraui. Notã deo dicit: Benedi&us do
ni proponuít nobis,& di fac mihi uiam,in qua ambulem : quia ad te minus deus meus,quifub
cüf: Magifter bone, quid leuaui animâ meam. Eripe me de inimicis dispopulum meü fub me.
faciam bóni ut fàluus fiâ? Nó enim mihi fubiicitur,
Qui dicit: Quid me dicis meis domine,ad te confugi:doce me facere > fedtibifubijcitur.Ideo mi
Іж. 18. d uoluntatem
bonum ? Ncmo eft bonus * ritus' tuá: quia
tuus bonus deus mς
deducet meusinestu, Spi-
terram re *j §§
i feruit, ut {eruiat tibi. .
nifi unus dc'.Ergo fi filius h •J Domine quideftho
non eft bonus, fed pater: &am : propter nomen tuum domine uiuifi mo quia innotuifti ei: aut
maior eft pater filio. Ergo cabis iheih æquitate tua.Educes de tribula filius hominis quia repu
ſecüdum tuü ſenſum im tione animam meam, & in mifericordia tua tas eum.) Hoc ipfum & in
pijßime Ariane, quis ma difperdes omnes inimicos meos. Et perdes oëtauo pfalmo dicitur: . .
ior,fili? an fpiritus fan&i* ? Quid eft homo,quòd me
Vtiq; dicis filius. Hic er omnes qui tribulát animâ meam: quoniam. mores eius: aut filius ho
go dicit: Spiritus tuus bo ego feruus tuus fum. minis,quoniam uifitas eü?
nus deducet me interrá re * Pſalmus Dauid aduerſus Goliath. Domine quid eft homo
&â.Ergo fi fpüsbonus eft,
qui minor eſt, ſicuttu di е
CXLIII. .
Enedi&us dominus ੰ . . . . quia innotuiftiei? Defra
gilitate corporis, & huma.
* - " - cis:multo magis filiusbo - docet manus meas ad prglium,& di-. na conditione loquitur. :
nus eft, quem tu maiorem f
'. dicis. In euágelio auté ita _/gitos meos ad bellum. 'Mifèricor-* Et quiddicit?Si carné afpi,
cias, quidefthomo? Sifpi
Matt. 19.b habet: Et accédés unus dc dia meâ, & refugium meú : fufceptor meus, ritum , grande quiddam H
fcribis tentâs eüait: magi & liberator meus. Prote&or meus,& in ip eſthomo. Non deſpicia
{tcr bone, & ait: Quid me $fo fperauisquis fubdis populű meũ fub me. mus carnem, fed carnis o
dicis bonú,& nó cófiteris? “ Domine quid eft homo quia innotuifti ei :
pera conteninamus. Non.
P Sicut fi aliquis tentäs epif aut filius hominis quia reputas eum.Homo defpiciamus carnem, quae
copũfuű, quē cõtẽnit, di * uanitati' fimilis fa&us eft : dies eius ficut cum Chrifto regnat in cae * .. * - |
cat illi:epifcope;& ille re umbra lo.Caro
dei non &poßidebunt.
fanguis regnű
fpődeat:tibi nősű epifco - l. Cor- = $•f
Ioan. Io.b pus,recedeàme.Alıbıaūtnőlegiftis: Bonus paſtorpo Non caro & fanguis, fed carnis opera.Caro & fànguis
hit animâ fuâ pro ouibus fuis? Quid aüt melius filio, q regnum deinonpoßidebunt : & quomodo in Chrifto
carné induit „ppter nos,& pafTuseft:& defcédés de fuâ regnant, & quomodo fedemus cüm Chrifto in cæle
maieftate,noué méfes íuteroVirginis 1 fànguine fuit, 驚 Domine quid eft homo, quia innotuifti ei: aut
in cunabulis fuit ; paffus eft pmoihéta creféére,& uer filius hominis,quia reputas eum 'Gratias agit deo, &c
berari,& collaphizari,& crücifigi?Quid hoc melius? quod dicit, hoc eft:Quantum adhumanam conditio
d MT, Propter eos qui ignorant latinam linguam, nitas, nem,homonihileft. Vanitas uanitatum,S: omniaua- -

licet multa de euágelio dixerimus: tamé debeiiius& dixit Ecclefiaftes.Siomnia uanitas, ergo & cae- Ecºli.la
de pfalterio quaedam dicere,ut alijs faturatis, alijieiuni lum,ergo & angeli.Si cælum & angeli uanitas: homo .
nöredeát.Quoniam auté lögus eftpfalmus,& fi uolue uantauanitas? Etſiuanitas angeli, ſi calum uanitas: -
rimus in fingulis uerficulis immorari, dies pręterit: de 蠶 ergo quare uanitatem operatus eft? Vanitas ad
bemus breuiter ad fingula quæque fenfus magis quàm comparationem dei: caterum per ſe non uanitas. Do
uerba replicare. päl C#LTIL mine quidcfthomo quia innotuiftiei: Grandishomi
Encdiâus diis deus meus,qui docet manus meas nis felicitas, fcire creatorem fuum.Hocàbeftijs difta
*:
]Ᏼ ad prælium.) Qui breuiter interpretatur, hoc mus, quia nos intelligimus creatorem noftrum: illa
cófequií,ut ipfe laudé nó habeat: & tamë quod non intelligunt.Sed&ipfe ftatus corporis fuü quaerit
cüque in interpretatione eft, retineant illi qui audie artificem. Caetera animalia terram refpiciunt, & ubi ,
runt: Benedičtus dominus deus meus,qui docet manus ucnter,ibi & oculi. Caeterum oculi noftri ad caelum -

meas ad prælium , & digitos meos ad bellum. Leue ere&tifunt, ut & fi mens fuerit obcaecata, tamen inui- • • . . .
mus manus in fauóta fine cogitationibus, & difcepta &is oculis caelü uideamus. i •I Homo uanitati fimi
1.Tim.1.b tionibus, Leuemus in omni loco.Et cum leuauerimus lis faétus eft: dies eius ficut umbra praetereunt.)Vere
manus noftras, orationes noftræ ad deum, arma funt dies noftri quafiumbra. Fui infantulus: fui puer: fui
contra diabolum. Qui docet manus meas adprælium, adolefcétulus: fui iuuenis:fiuiuir,hoc eft,fuiaetatispcr
& digitos mcos ad bellum, Hæc eft lyra noílra, haec feάæ:fui mediae.Dünefcio,fenex fum.Sene&uti mors
cithara. In hac cantamus domino...
~* -
*
*
-
-
... fubrcpit.Mutor quotidie,&nihil mccfJe non ੋ. .
c ԱIlO
. . . --
 ... I N p s A. L. M. V. M. • CLXIII. - : ጔ3ም

* Negno quidcmmomêto horaeftamus inflatu noftro: tis, Ille enim aquae multænögenerant filios tuos, fed c
.fcdfemper aut crefcimus, aut decrefcimus.Ergohomo filios alienos. Vade fequitur T • Libera me de aquis
pcrmgméta mutatur;3« dum nefcit,interit.Ego fenex, multis,& dc manu filiorü alienorü.)Non funt enimirui
• -'- : recordor infantulus quid fuerim, quidfecerim, quo- filij,qui nafcuntur in multis aquis: fed alieni filij funt.
modo luferim, quomódo huc illucq; difcurrerim inüc g MfQuorüosloquutü cftuänitaté.) Scientiâ fibire
meuidco nimiô pondere : promittunt, & eriguntos- . . . . . .
ស្មោឃៈ Dics eius * umbra prgtereunt.* Domine inclina celos cótra creatoré uú Poue
ficut umbra praetereunt. b tuos,& dėfcende:“ tan gemontes,8 fumi- " cçlo os fuŭ.Quorū
Vita noftra uinbra effe ui . .. .97"
‫ﮨے‬
c os ioquu
loquutum eft uanitaté
nitate.
.………3..> detur, & fubftantiam nő gabunt.* Fulgura corrufcationem & diffipa Scientia
- -

illorum, uanitatis
- -

habet. Quod autem fub- bis eos : emitte fagittas tuas,& cóturbabis äÄjíí, TEt dexte
{lantiam non habet, cito ° eos. * Emitte manum tuâ de alto: eripe me ra eorú dexterâ iniquita
-s.i,* miſerabilis
pctit. Qgiacft:quia
crgohoinotâ
fic eſt f* & * libera
liorum me de aquis multis,& de mânu fi-
ſ alienorum. Quorum 8 OS loquutű
tis.)Vtrunque códeinna
tur & os & manus, &fcié

* * * * mur:
infirmu$;uidindePrecá; seftuanitare,&*dextéïeórum dexteráí
quidrogamus : quid f § i :
tia&opera.Quorü o;lo
quutum eft uanitaté, hoc
- -

hic dicit propheta : quid ; ပ္ရည္တို ႏိုင္ငံမ္ဟုဖ္ရစ္တံ့ႏိုင္ဆိုႏွစ္တပ္အဖ္ရစ္ 溫醬

- -

eft, ad fcientiâ. Et dextera

* ---- eft quod precatur? k93: *n Plajferi9 * d£cachordo, pla|anu tibi; eorú dextera iniquitatis.
а
-

M Domine inclina cęlos

-

l Ջսվ: ſaluté regibus

- ‫محصی‬ -

: Ģļ redemi{ti Dauid
- - - - -

Dextera in opere. Dexte

tuos,& defcende.)Nöpo- ' feruü'tuü de gladio maligno. Eripe me,& rá fe habere dicút, fedtoti
terisſeruare iſlam homi- "libera" me de manu filiori alienori: quo- finiftrifunt. Dextera ini
vi$uilitateum,nifi ipfe eam n rum n os 1oquutü eft uanitatem , & dextera $u$ eft,& nő eft edui
inducris. Dominc inclina tatis. Vnde & tali finiſtræ -
... • * * * sº " T * *

caelos tuos,& dcfcende. , °°"°'' dextera iniquitatis.Quorű filii ficut dicitur Stet diabolus à de- Pſal. 1es.a
luc. 15.a Ouis tua erronea ſanari gul plantationes,in iuuentute fua Filig ni sim. Qui talé habet
nonpotcrit, mifi tuis hu- *eorum* compofitae : circumornatæ,ut fimi- dextera,& iniquitatis dex
meris reportetur. litudo templi. Promptuaria eorum plena : terã: ftat diabölus à dex
- b *TTänge montes,&fu eru&antia éx hoc in illud. Oues eorüm foe- tris eius. i MTDeus canti
Matt. 17-e migabunt). Amenamen toſæ abundantes in egreffibus fuis : boues § nouum cantabo tibi. )
dico uobis: fi habueritis fi
- - - fu e
• .
-
-
实: -
Noulis homo,y nouă can
- - - -

dem utgranú finapis, po- eorum craffi. Non eft,ruina maceriae: neq; ticum. Deus canticũnouű
teritis dicere monti huic, tranfitus neque clamor in plateis °9'!'"'• cantabo tibi. Cantate dfio Pfal.9;.a
tranfi,& transferetur. Ibi Beatum dixerunt populú cui hgc funt: bea- canticûnouú.quàm pul
* * *. de lunatico dicebatur : dc * tus"populus cuius dominus deus eius. chre nő dixit canto, fedcă
illo móte, qui ab illis tráf-, . . Lauda- tabo. In futuro repromi
B ferri nó póterat. Scriptü fit: in praefenti enim fcit D
hiere. 134 eft in Hiercmia: Date diio deo noftro gloriá,antequã certamen effe,nó canticü. Nunquàm cantat exercitus,
offendant pedes ueftri ad mötes tenebrófos. Hoc tótü nifi quádouicerit. Ergo quoniã in praefenti pugno, nó
quare diximus? Quoniam & nunc fequitur: Tange mihi uacat cantare. Cum uicero, tunc cantabo. x«| In
montes,& fumigabunt. Montes qui regnant: montes pfalterio decachordo pfallâ tibi.)Tunc extendâ utran
qui creáti funt per fuperbiâ: qui dicüt, mea (unt flumi que manü,& in talibus tibi chordis canâ. Oratio mea,
Ezec. 29. a na & ego feci ea Tangemôtes & fumigabit. Non di falteriütuü eft. 1 •] Quidas falutem regibus.)Qui
xit inflammabuntur,fcdfumigabunt.Habeant montes gibus ? Cor regis inmanu dei, qui regnát in cor-
us reg Prou. 2 1. a
poenae indicium: nó fulgoris,fiófplendoris. c •| Ful pore ſuo, qui ſubijciüt corpus ſuü,& ſeruituti redigüt 1. Cor. 9.
gura corrufcationes,& dißipabis eos. ) Vide quid di ne alijspraedicantes, ipfi reprobi inueniãtur. Iftifunt
cat.Non dixit,delebis eos, fed dißipabis eos. Legimus reges,de quibus dicit fapientia in Prouerbijs: Dat re- Eccli. 1o. a
in Gcnefi: eo tempore quo fabricabant turrim, dixit giiüm regibus, m sjEripe me,& libera me de manu fi
Gew. 1 1-a ' deus:Venite defcédamus & cófundamus linguas co liorüalienorum.)Verficuliqui ſupra dićti ſunt, iterú
rй,ne ម៉្លេះ
in fe cófenfum habeant,fed difpergan repetuntur. n °|| Quorum osloquutum eftuanitatë,
tur. Prodeftillis. d •II Emitte manum tuam de alto.) & dextera eorü dextera iniquitatis. Quorum filij ficut
Diie quis credidit auditui noftro,& brachiüdfiicuire nouellæ plantationes in iuuētute fua.) De manu filio
Ffe. y3. a uelatüetº Emitte manútuá de alto. Dñe inclina caelos rüalienorum. Hæreticorü filij, uideamus quales fint.
tuos,& defcende. Hoc ad filium dicitur: Inclina caelos Quorű filij ficut nouellę plantationes in iuuentute fua.
tuos,& defcéde.Et quomodo dixit: emitte manütuam. Demanu filiorum alienorum. Diligenter animaduer v
de alto? Si decendit, quomodo manümittit dealto? tite quid dicitur de haereticis. o •] Filiæ eorü cöpo
, .,-..., Sed licet in terra fit,tamé de caelo mittit manü:nó enim fitae: circumornatae, ut fimilitudo templi. Cellaria eo
recedit de calo. e IT Eripe me & liberame de aquis rü plena: eruãätia exhoc in illud. Oues eorü foetofae
multis.)Quoniã defcëdifti, quoniã inclinafticælos, & abundantes in egreſsibus ſuis:boues eorü craſsi. Non
mififtimanütuam de alto, & humanâ carné dignatus eft ruinamaceriae,neque tranfitus:neque clamor in pla
es aſſumere.&multi crediderūtinte: pro una aquaplu teis eorum. Beatum dixerunt populü cui haec funt.)Illi
res aquae effe coeperunt: Videas difperfas in toto orbe hoc dixerunt. Ego quid dico? p •] Beatus populus
cſe ha reſes diuerſas. Eripe me,8 liberame de aquis cuius dfis deus eiüs.)Singula igitur ueftris orationibus
apbef.4. a multis,& prae(lamihifonté uiuentem. Vnus eft enim breuiter diſſeremus. ö¡örum ſicut nouellz plan
deus, una fides,uni baptiſma Liberame de aquismul tationesiniuuentute ſua Plantatiocorum non eſt ue
‫ه‬R '' ‫'د‬.،. ‫ۀ‬ tuS2
 t

136 C O M M E N T. " D. : H L E R O N Y M. I.
E tus,fed nouella eft. Non eft enim deueteri1ege, n6 eft nos deieiunio,ut fàluemur. Oues eorumfoetofae. Mul'G .
de prophetis, non cſl de apoſtolis: ſed denouis magi ' tos habêt filios.Multus enim numerus hæreticorü eft.
‘ſtris eſt. Filiae eorå ficut nouellae plantationes in iuuen Oues eorü foetofae.Vnde dicitur & in Ofcepropheta:
tute fua. In iuuentute fua: femper iuuenes funt. Licet Dfie da illis. Quid dabis illis? Vuluá fterilë, & ubera Oſte.p. c.
multae fint haerefes ueteres, tamen quotidie mutantur, arentia. Hoc de quibus dicitur? De haereticorümagi
& noua quotidie inueniuntur. Noux ſunt ipſx haere ſtris,qui fibi in numero diſcipulori applaudunt Oues
fes,licet ueteres fint: tamen cü quotidie do&rinas fuas eorü foetofaeabundátcs in egreßibus fuis.Non dixit,ia
'innouât, nouae funt. Non enim funt ueterü magiflro ingrefsibus fuis,fedin egre．bu. Non enim ingrediú
ră errorecötenti,fedquotidie ipfi noua reperiunt:quo tur in eccleſiá,ſed egrediuntur de eccleſia, ideſt, exno
rum filij ficut nouellæ plãtationes in iuuëtute fua. De bis exierunt, fednöfuerunt ex nobis.Si enim fuiffent a, to*, 4.*
Pfal, 127.4 ccclefia quid dicitur : dctimêtibus dfim: Beatio&s qui ex nobis,máfiffent utiq;nobifcü. Abundãtes in egref
tim£t diim:qui ambulát in uijs eius. Quid dicitur de il ſibus ſuis.Quotidie egrediuntur de eccleſia : abundan
lis? Filij 醬 nouellae oliuarü in circuitu méfae tug. tes in នុ៎ះ ecclefia quid dicitur? Omnis ?fal.44*
Circa méfam Chriftifunt illi filij:nó longe funtàmé loria eius filiae regis ab intus. Boues eorum craßi.Vi
fa Chrifti. Ibi nö dicitur filiae, fedtantümödo filij. Cae it& Pharao in fómnioboues craffos. Ifraelitici popu Gen. 41••
terü haeretici habét & filias, habent & fragilioré fexü, litenues funt, Aegyptijcraßi. Videtis enim magiftros
uoluptates, delitias. Filiæ eorü côpofitae.Sermo cöpo haereticorum nihil aliud facere,nifi ftudere diuitijs.Di
fitus eft;&fenfusfordidus Infcripturis fanstis cogita uitijs ſtudent,& pauperem Chriſtü côtemnunt. Boues
tiones femper filij dicütur: uerba;filiae.Vide ergo quid eorű craſsi. Pulchredixit.boues craſsi: quorű deus uē- Thilip. 3. d
dicit: Cogitationes eorü,hoceft, filij noui funt.Vcrba ter eft, & gloria incôfiufione eorú.Non eftruina ma
uero eorü, hoc eft,haereticorü, quae habent de fàpiëtia cerix,neqjträſitus. Nónne uobis uidetur obſcurü eſſe
faeculari, cópofita fùnt:habët enim uerba cópofita,lau quod dicitur: Non eft ruina maceriae,neq;tráfitus,neq;
tü fermonë. Filiæ eorü cópofitae. Videntur'qurdé effe clamor in plateis eorü? Difficile haereticos inueniesim
, • cöpofitz:fed quia filiae funt & nó filij, uires nö habcnt. peritos. Omnes enim magiftri inftru&i funt fcientia
Circumornatæ,ut fimilitudo tépli. Pulchre dixit,fimi frculari. Non habent reteapoftolicū,fedcatenulas dia
litudotépli. Non habétuerà eccleſia, ſed ſimilitudine le&icas. Non eft ruina maceriae, neq; tráfitus. Si quan
ccclcfiae Cellaria eorüplena: eruãátia ex hoc in illud. do funt in difputationibus,quádotécü cœperint difpu
Parati funt ad cötendendü.Si illos tenueris in uno te tare,ficuerba corăbreuia funt, fic artifici fermone cö
ftimonio, adaliudtråfeunt. Siin fcripturistenueris,ad clufa,ut euadere inde difficile fit. Cum enim te ligaue- •
Ariftotelé fugiüt. Si Ariftotelê tenueris, in Platoncm rint fyllogıſmis fuis,& te clauferint, & quafimaceriem
tráfeunt.Cellaria eorü plena: eruêátia exhoc in illud. ſyllogiſmütibitexuerint,&ædificauerint, nöpotesc5
F Ccllariü proprie dicitur,quod diuitias cöpofitas habet. uerti: nópotestrâfire: tcneris inclufus.Nó eftruina ma
Haeretici cellaria habét.Habent enim pręparata uerba ceriae,neq;tráfitus.Cumquc ibite tenuerint quafi quo
quibus cótendant. Caeterü ecclefiafticifiiiiplices funt: dägyroificlufum, tunc rió eris in anguftauiâ, quæ du- Matth.7. &
nihil habët praeparatü. Aperiunt qs & repletur à dfio: citaduitá: fed in lata,quæ ducit ad mortem. Neq;cla
Pfàl. 1 o. b . fecundü quòd dicitur: Aperios,tuü, & ifiplcbo illud. mor in plateis eorü. Clämor Iefu reuocat ad fe,& áicit: H
Matt. 1 o. b Et,nolite 蠶 uid refpödeatis illis:dabit enim uo Qgi fitit, ueniat & bibat. Clamor Iefu in uia angufta Ioan.7.f
bispaterueſter in 體 hora quid dicatis.Videtis quo eft: in plateishaereticorü nö eft. Beatü dixerunt popu
niam nóhabemus cellaria præparata: fed diuitiae nobis lù, cui 體 funt Multinefciêtes,bcatostalesputát.Cę
fubditæ funt. Dicit aliquis : Da tellimoniü quomodo terü nobis fimplicitas Chriftiana eft: nolumus eloqué
iMatth. 6. d fanóti cellaria non habent. Refpicite,inquit,àues caeli, tiam Platonică,ßeduolumus fimplicitatê apoftolicam.
quoniänö habent cellaria ne & pater uefter Pifcator ifte rete tenet, lutatos habet pedes, & manus
ੰ
cæleſtis pafcirillas. Aues ifti monachi funt: ex opere callofas habet. Bcatus popülus cuius eft diis
nő habent cellaria,nő habét apothecas:fedhabët apo deus eius. Beatus eft populus,qui pro omnibus diuitijs
thecarü & cellariorüdfim,ipfüm Chriftü. Non habët Chriflü habet. Illi habét filios & filias,& cellaria, & o
horrea,fed horreorum dfim. Non habent diuitias diaues foetofas,boues craflos & nitidos atq; formofos.Cę
boli,fed habêt paupertaté Chrifti. Diabolus quid di terü nos nóhabemus multitudiné: fed fcimus illud di
Matth. 4. 4 cit? Hæc omnia mea funt:fi procidés adoraueris me, &üin euágelio :Vbicunque fuerint duo,auttres cögre Matt. 18. •
Ibid. 13. f dabo tibi ea. Chriftus quid dicit ad fuos? Qui nö uen gati in nomine meo: ibi in medio eorü fum. Ne timeas
et Luc.12.6 diderit omnia fuaquæ habet,& dederit pauperibus,n6 grexparuule: quia cóplacuit deo habitare in te.Ne di
poteft effe meus difcipulus.Ille regna & diuitias polli cât monachi: Ecce tantae multitudines, ciuitates plenae
cetur,ut occidat: hicpaupertaté pollicetur, ut faluet. funt, omnis orbis: nemo ergo faluatur, nifiqui in mo
Nihil grande facimus, fi noftra relinquamus. Chriftus nafterijs eft? Ecce tante multitudines: nos ergo folifal
patré reliquit,& regna caelorü propter nos. Nemo pu uamur? Quádo ergo haec cogitaueris,audi : Ne timeas
tetmcblafphemare: quia dixi,patré reliquit. Secundú grex paruule,quia cöplacuit patrihabitare inte.Et nüc
diſpenſationé humanitatis វ្យែ quod mitti leäüeftin euágelio: quòd uha anima faluatur, ut duo Mart.ſ.l.
foan. io.f tur: fecundü quod dicitur: Pater qinc mifit, maior me millia porcorüpereant.Hoctotü quare dico? Quoniã
cớ” 14. d cft. Deus nõ mittitur , dcus nõ fubijcitur feruituti :fed pretiofior eft ufiiusfan&i anima,qüàm infinitae multi
difpenfatio mittitur.Si deus ubiq; eft, & omnia in deo tudincs pcccatorü.De toto müdo duodecim elegit .
funt,quomodo deus ad aliquid mittitur,cü deus fit om ftolos: de duodecim unus recefsit, remanferunt unde
*.Cor.8.b nia? Chriftus igitur pro nóbis pauper fa&us eft. Hoc cim.Venit crux, decé fugerüt: remanfit unus Petrus:
totü quare dixiinus? Quia nunc leétü eft: Ccllaria eorü unus cü uno.Etipfe unusfugit,atq;utinâ fugiffet,& nó -

'? . plena: eruätia exhoci illud.Pulchre dixit,eruêátia: negaffet.Ergo dicamus,uniuerfum genus humanű pe- , : ,
defaturitate nimia.Illi cru&át defaturitate,&pereunt: rijt. Quoniampcricrat, proptcrcadiis crucifixus ait:
Torcular
 I N P S A L M. V. M. ' CXLIIII. 237

Efa.63-a , Torcular calcauifolus, & de gentibus nó eftuir mecü, cent,& magnitudiné tuam loquentur.)Virtus eft terri. C
Pſal. 11. a Eo tëporecõpletuseſtpfalmus:Salụūmefac dñe, quo bilis,cum in impios ulcifcitur, ut in Pharaonem: ma- .
A niá defecit fanétus. Non eft qui faciat bonü, nó eft uf gnitudo eft,cum iufti eruuntur,ut Ifrael. 1 • T Memo
Amar. r4.d quead unü. Illc qui promiferat,dicés:Sime neceffe eft riâ abundantiae fuauitatis tuae eru&tabunt.) Quia eosfo
mori,aut ire in carceré,nó te negabonegault Hoc totű uere dignaris. m ^JEtiuftitia tua exultabunt.)Quia
' quare dico? Qgia mona in impios ulcifceris.
chus nő debet afpiceread * Laudatio ipſ Dauid, ' CX L IIII. n đT Mifericors & mi[e
multitudinë peccatorum, * * r^ Xaltábo te deus meus rex: & benedi rator dñs: patiens & mul
fedadcöuerfationē &pau
citatē fanótorū. Vniuerfa E. tũ mifericors.) Et fanátus
nomini tuo in fèculú, & in feculü in omnibus operibus fuis:
Iudga ducebatur in capti “ A – ſeculi, “ Per ſingulos dies benedica ti quia quod faétü eft in eo,
uitaté. Venerat Nabucho bi:& laudabo nomé tuü in faeculü,& in f;cu uita蠶 o CIT Suauis dñs
donofor, tāta hominūmil *lâ faeculi.“Magnus dfis &laudabilis nimiis, uniuerfis, & miferationes
• lia ducebantur captiua in eius fuper oia opera eius.)
* & magnitudinis eius nó eft finis.* Genera Miferatione
Hiere, 1 f.d Babylonë, fol”Hieremias
erat qui confitebatur deü, * tio &generatio'laudabüt opera tua,& po ne opus quodenim fua om
facit,&pro
& ipfe mittebatur in lacü *tentiam“tuá pronuntiabunt.Magnificentiá tegit, p "I Confiteantur
luti,&tamé prctiofior erat " gloriae" fan&itatis tuæ loquétur,& mirabi tibi die omnia opera tua,
unius illius anima quàm lia" tua narrabunt. Etuirtuté terribilii tuo & fan&titui benedicāt ti
omnis populi.Vultis fcire krumº dicent, & magnitudiné tuã narrabüt. bi) Vt per ſanctos, quite
quid faciat unus homo? Memoriam abundantiæ ſuauitatis tuæ eru iugiter benedicunt, intel
:Iefus filius Naue cum uni ligaris omniù eſſe creator
" &abunt,& iuftitia" tua exultabunt.Mifera
uerfa terra habitaretur,fo & cöditor. q MT Gloriam
lus erat. Vtiq; crät infini "tor" & mifericors dispatiens & multü mi regni tui dicét.)Vt ab om
tae multitudines, & ille fo º fericors,"Suauis dñs uniuerfis,& miferatio ម៉្លេះ defideretur.
lofisë, i9, f luserat Solusimperat foli P nes eius fuper omnia opera eius. º Confi- r ‘I Et potentiam tuálo
& lune,&ftat:homo iubet teantur tibi dfie omnia opera tua , & fanéti quentur.)Vt ab omnibus
& caelum audit,Audit illü % tui benedicant tibi.* Glóriam regni tui di- fimeatur, f.* Vt notam
င္ရန္ဟုန္ဟုိ့ခ္ရင္ဆိုႏို | cent, & ទ្វ ' tuâ loquentur, Vt notam ប៊្រុ 盤
* CIMIII). е - - - - aw • * 13 tula » Orla In39,111tl
ptiuitate:erãtautē & mul: ,faciant filiis hominű potentia tuam,& glo centiae Fº့် tui Neềxcu Ꭰ
iæ multitudines. Et quid , fiat, magnifigentiae ប្រែៈ Regnum tuű : per ignorantiam ad
] Hiere, 1 r.d dicit: Solus fedebam,quia ` regnum omniu fæculorũ,& domínatio tua hibeatur. t « Regnü tuü
* ... amaritudine replet” fum. ”in omni generatione & generatione. * Fide dfie regnü omniuÍ faecu
gomodo folus in ciuita- Y lis dfis in'omnibus uerbis fuis, Y & fan&us lorü.) Omnia enim faecu
tę eraS? Sedideo folus: g" in omnibus operibus fuis. Alleuat dis om la 溫 tul ಸಿಧ್ಧಿ
Ᏼ ஐய
abgbam. . . -
* nes qui corruunt, & * erigit omnes elifos. uoluuntur. u TEt dňatio
- • *- - ſperät dfie, & tu das eſcä tua in omni generatigne
a T Laudatioipfi Dauid.) ಗ್ಲಿಲ್ಲ! omniu inte pera: dne, & .S'S* & progenie.) Ecclefiaftica
Ifte pfalmus ex uoce pro-. illorii in tempore opportuno, Aperis tu generatione in progenie
phetica
ficutipfedei
adcótinet láudé: ,d manü
eum eloqués &ione.tuam,&
* Iuftusimples
dfis in omne animal
omnibus uiisbenedi-
fuis, & xfuturi faeculi dilatatâ
• J Fidelis diis in omni
ait: £fàlmus CXLIIII. • fan&us in omnibus operibus fuis. * Prope bus uerbis fuisyCüoinnia
E.Xaltabo $e$eus}£ eftdiis omnibus
rex, & benedicâ g
nomini tuo in æter-
ib
inuoçantibus eum'Vol
: omiii- tus
qu*eft,adimpleuit.
bus Inuocanti us eum in ueritate.
- -
RST,Pr9?hst* locu
-

o un- у Т Etſančtus in omnibus

• num &ïíôùíáíèçí) tatem timentium fe faciet: & deprccationé ôpériísívíficitii.
Exaltat deti: qafcit çqua- eorum le fanétus eft,ita&nos qui
1em patri: regé, quia no- opera eius fumus , fanéti
uit iúdicem miiundi. c •JPer fingulos dies benedicam efficiemur in eo. z •TAlleuat diis omnes qui corruüt.)
te,&laudabo nomê tuü in faeculü,& in faeculü faeculi.) Ne in aeterna ruina mergantur. a •| Et erigit omnes
Et ob hoc maxime laudat: quia cóformé fperat fe ficri elifos.) Quoscorporeae uoluptatis praecipitauit ftimu
nomini illius, ideft, Chriftö dfio,in fæculó futuro. lus, fi paenitentiam agant. b J Oculi omnium in te
d M] Magnus diis & laudabilis nimis, & magnitudi- fperant diie,& tu das eis efcâ in tempore opportuno.)
nis eiusnón eft finis.) Quia fine fine magnus, fine Sanétorum interiorafpeétus in illo futuro retributio
laudabilis. e MT Generatio.)Quam fides protulit. nis fufcipitur tcmpore. c •T Aperis tumanü tuam,&
f •I Et progenies.)Quam Chrifti paßio procurauit. imples omne animalbenediétione.)Quod malediétio
É •jLaudabunt opera tua, & poténtiâ tuâ pronuntia- ncs & improperia mundi pro nomine tuo fuftinuit.
unt.)Cum uelà te faéta funt,uelàte proteguntur. d•II Iuftus diis in omnibusuijs fuis,& fanétus in omni
h T Magnificentiâ maieftatis ಘೀ tuâ bus operibus fuis.)Sicutiam fuperius diétum eft.
Leuit. 19, a loquentur)Tu nos fanctos eſſe uis,dicens: San&i efto- c T Prope eft dňs omnibus inuocantibus eü in ueri- -

&,. ,., 5 " te,quoniam ego fan&us fum.Hoc&noscaeteris loqui- tate.) Ipfe ait: Ego fum deus de prope.&nã deus Hiere. 23.
mur. i $ Etjmirabilia tua narrabunt.) Quae quotidie de longe. f •IVoluntaté timentium fe facict, & pre
in ccclcfia operaris, « TVirtutcmtcrribiliütuorüdi cescořúcxaudict;&faluosfacictcos.) Dum cos êruit
uel
 238 - ... C. O M M E N T. D. H. I E R O N Y M I.
E uel ab inftigatione diaboli,uel ab ardore peccati. dit exercitus, & fero in fepulcro iacet.Poft tantâ ma- G
a MI Cuft6dit dfis diligétes fe,& oës peccatores difper gnitudiné,tantam claritaté,nulla intercedunt tempora:
det.)Illos diligit, qui dile&ionem eius mundanis dile in code mométo Chriſtieſt operatio.In filijs hominii,
&tionibus prætulerunt. Illos uero difperdit, qui amori in quibus nó cft falus.Qgi funt principes? Filij homi- ..
eius amoré faeculi praepofuerunt. b. T Laudem diii , nü.Siipfihomines nihil funt,quidfunt filij eorü? Exi
loqueturos meū.) Nūc & bit fpiritus. Cuius? Homi
in futuro retributionisté * eorum exaudiet,& fàluos faciet.* Cuftodit nis.Exibitfpiritus.Hicfpi
pore) c ºſ Et benedicat
omnis caro nomini fanéto dfis oés diligentesſe, 8 oés peccatores di ritüpro anima ponit. Pa
ter, 1n manuS tuaS COmen•
eius in æternum, & in fae ºfperdet."Läüdationé dñi loãuetur os metî: dofpiritimcii.Exibit [pi
culum faeculi.) Quod ait : * & benedicat omnis caro nomini sáéto eius ritus eius,& reuertetur in
Omnis caro, nö ad infen in f;culum,& in fæculum faeculi. terram fuam. Non fpiri
ſibilia referendum eſt: ſed Halleluia £.ggæi & Zacharig. CXLV. tus reuertetur interrá fuá:
d Auda anima mea dfim : laudabo do
ad omne corpus ecclefiae, nő enim eftfpiritus deter
quod nos fuimus: qui deü
laudare,benediceré,extol Բ
minü* in uita mca : pfallam deo meo ra, fedegreditur ſpiritus,
& homo reuertetur in ter
lere,ac praedıcare debem”: quämdiu' fuero. Nólite confidcre in ram fuam. In illa die peri
pcr quẽ uiuimus , per quẽ $ principibus:* neq; in filiis hominü, in qui bunt omnes cogitationes
alimur ac, fumus. Cui eft ' bus nön eft fàlus.Exibit" fpiritus eius,& re eorum. Nos ipfiqui nunc
cú æterno patre & fpiritu ' ucrtetur in terram fuam : in illa' die peribüt nó fumus principes, quâ
ſančto honor & gloria in ta quotidie cogitamus &
k omnes cogitationes eorum.* Beatus cuius dicimus: die craftina illud
ſæcula ſæculorum,Amen.
‘/J I[tepfalmus cxnomi
' deus Iacob adiutor eius:' fpes eius in dfio faciã,deftruã horrea mea;
ne duorū prophetarū prę " deo ipfius, qui " fecit cælum & terram,ma & rurfum:diecraftina çdi
fcriptus,ex unius uoce lo 're'& omnia,qug in cisfunt.*Qui cuftodit ficabo illa. Dicitur mihi:
quitur,dicens: CXLV. - ueritatem Stulte, hac no&e rapietur L*, 1?» e“
Auda anima mea dfim.)Pfalmus ifte titulumha anima tua: quae autem praeparafti,cuius erunt? Hoc de

-
L.bemus,quòd in Hebraico non habetur, fed infe
Aggaei & Zacharia.Sedhoc primi ſcire de illis dicit,qui cófidunt in principibus. Caeterum defan
&to quid dicitur? x « Beatus cuius deus Iacob adiutor
Ptuaginta interpretibus. Dicamus auté & de editione eius.)Hiincurribus,& hi in equis: nosauté in nomine Pſal. 19.8
uulgata Aggæi & Zachariae. Quia inftauratio hic dici dfiiinuocabimus.Illi plures habent adiutores:fedprin
tur Hierufalé: Regnauit dfis in faecula deus tuus Sion cipesfunt,fed homines funt,fedcorruunt. Nosunum H
30 generatione & generationé: quafi de inftauratione hàbemus,qui faluare poteft. 1 •|Spes eius in dfio deo
Hierufale dici putât, quæ faäa eft fub Aggæo & Za ipfius.)Videamus tres pueri quid dicant infornace Ba Danie. 3.b
F charia. Laudaánima mea dfim. Non dixiílauda cor bylonia, quâdo uocat eos Nabuchodonofor rex. Nö
pus: fcdlauda anima;nö quo corpus damnauerit, fed necefIe eft nos de hoc uerbo refpódere tibi.Poteft qui
carnis opera វ៉ែ anima mea diim.Ani dem nos deus liberare de fornace ardenti. Sedfi non li
ma ipfa fe hortatur: Quomodo fi dicat Dauid: Lauda berauerit: fcito rex.quia imaginé quâ conftituifti, non
Dauid dfim :fic & ipfa anima dicit ad fe: Lauda anima adoramus.Videte fidé. Credimus,inquit,quòdlibera
mea diim: laudabo dfim in uita mea. Vide quid dicat: re poteft.Sedfiforte peccata noftra prohibuerint: ta
Ipfa fe hortatur,& ipfa refpódet. Quid dicit? Dicit mi men credimus & in eti, quindi uult modo liberare. Non
hi,lauda anima mea dfim. Ego ipfa refpódeo: e qI Lau enim credimus in hac uita,fed in futura. Non propte
dabo dfim in uita mea.)Modo faudaré nó poffumi, pec rea credimus in illum,ne hic ardeamus: fed ne per ifta
catis premor. Quoticnfcunque labia in laudes dei ape incendia ad alia tranfeamus. Incende igitur, praepara
rio, totiens illa cöglutinat cófcientia peccatorum. Lau caminü: ifte ardor,ifta combuftio noftra purgatio eft.
dabo dfim in uita mea. Pulchre dixit,laudabo : nö,lau
Beatus cuius deus Iacob adiutor eius. Videte fignifi
do. Quãdo cũ dũo meo fucro,tunclaudabo dũm inui cantiam uerborum. Adiutor eius,& nó poterat 監 ul Matt, 13.g
ta mea. Nunc in mortefum,laudare non poffum.Lau lum fignum facere propter incredulitatem eorü. Deus
dabo diim in uita mea. Vita noftra Chriftus eft. Dfim adiutor nofter eft.Volëtes & laborantes liberat,& col
laudemus in uita. f • T Pfallam deo meo quàmdiu fue laborat: dormientes,& tacentes,& nolentes non libe
ro.) Vide quid dicat: Quando iufte aliquidagimus,fu rat.Spes eius in domino deo ipfius. Egregie dixit fpcs:
mus: quâdouero peccamus,eſſe ស្វ៊ែ funt Et fi in praefenti non liberat,tamen fpes de futuro eft.
quae dicantur: fed ad finé feftinat oratio. g • T Nolite m •J Qui fecit caelü & terram.)Ifte deus qui fecit cglü
cófidere in principibus: nec in filijs hominü, in quibus & terram. n •| Mare & omnia,quae in eis funt.) Ad
nó eft falus.)Hoc generaliter ad oés dicit: Nolite cófi cóparationem cgli,& terrae,& maris nos homines fecü
dere in principibus. Nö in imperatore,nó in praefe&tis, dum cöditioné carnis fic fumus quafi formicae,& puli
nó in iudicibus faeculi. Nolite cöfidere in principibus. ces. Qui ergo cglüfecit & terrâ, hominem nópotcftli
Qui funt principes? Filijhominum. Qui funt filijho berare quem fecit? o M Qui cuftodit ueritatë in faecu
minum ? Quibus nó eft falus. h •[Exibit fpiritus eius, lũ.)Si nos opprimitmendaciũ,non cõtriftcmur.Cufto
& reuertetur in terram fuam.)Cum auté regreflusfue dit diis ueritaté in faeculü.Nefcio quis cótra nos menti
rit in terrâ fuâ,quid fiet? i •] In illa die peribunt oés tus eft,& niagis illi creditur métienti,quàm nobis uerü
cogitationes eorü.)Omnis principücöfidentia periet, dicentibus. Non debemus defperare. Cuftodit dfis ue
& peribunt oés cogitationes eorum.Nolite cöfidere in ritatem in faeculum. Pulchre dixit, cuftodit. Cuftodit
principibus. Hodie fuit, cras nó eft. Hodie illüpraece illam,& habct in thcfauro fuo: reddct nobis quod fer
Ա2ԱIt,
 "I N P S A. L. M. V. M. CXLV. * 23.9
A uauit.Quicuftoditueritatéinfæculü. Chriftus eftue- tum nóhaberetis. Cornoflri obcaecatiime^ tenebris c
rițas.Veritatêloquamur,&ueritasnobis feruatuerita- peccatorů. Infipientia & flultitia, tenebrænőoculorů,
té. a J Facit iudiciü iniuriâ patientibus.)Etiá fi tarda fedmorum funt.Cum ergo efuriétes refe&i fuerimus,
uerit,nő defperes.Veniësueniet,& faluabit Facit iudi &pedes noftriliberati fuerint: tunc incipient & oculi
citiiniuriápatientibus. Hoc ſolumſitin noſtracöſcien cordis noftriuidere lumen, quod aliquándo perdide
tia: quia iufte patimur. rit & habere ſapientia. Si
Hoc abeamus incóſcien ; ueritatem inßeculi: facit'iudiciuminiuriâ
effeâus fuerit fàpiës, quid
tia: quia nos propter pec# # patientibus," dat eſcãeſurientibus.“ Domi , fequitur ? e MTDñs erigit
£ata noftra patimiur, &n6 clifos.) Et fiiacebas, fecu
facimus illüd pro quo ar- d: hus foluit cöpeditos : * dfis illuminat cecos. rus eto, dñs porrigit ma
guimur, b j Dateſcam f Dominus* erigit elifos: “dominus diligit iu num_f I Diis diligitiu
efuriétibus)Etfecundüli-gftos.Dis: cuftodit aduenas:pupillum& ui ftos.)Res duas uideo: dili
terä edificat,&ſi ſimplici- duă fufcipiet,&"uiaspeccatoră diperdet. git,& cuftodit. Qui dili
ter intelligatur,çdificatau i. Regnabit' dominus ifi fæcula, * deus tuus git,quaſi ſuü diligit. Qui
dientem.Reſpiciteuolati aüt cultodit, eü cuftodit q
lia cali:quiañőferunt,ne Sion: in generatione & generationem, in periculo cóftitutus eft.
•

Halleluia. Dñs diligit iuſtos. Quicũ

-

que metüt, & paterueter

| caleftis pafcitilla. Datefcá efurientibus.Efurientibus queiuftus eft&perfe&us,ab illo diligitur.Qgicunque
dagnó eruétuantibus. Qgi ergo nö habet monachus, aütperegrinus eft,& uenit adferuitutë diii, ille ferua-
cófidenter accipiat.Quihabet,& eru&uans eft,non ac tur. g JDās cuftoditaduenas: 器 & uiduam
cipiat;Scis quia efuris, fcis quia nóhabes : fi efurieris, fufcipiet.)Et fecundü literâ prodeft,pupillü & uiduam
& nó habes: magis das beneficium,fiaccipias quodtri fufcipiet.O martyr,quiteneris,ut pro me fundas fan
buitur tibi.Si aüt habes & nó efuris, nö 蠶 cibú efu guinë: noli de filljs 醬 folicitus, noli de uxore: me ha
rientium tollere,&acciperefaturatus. Accipe quodin bent prote. Dicamus & fecundum fpiritum : Pupillü
ucntrémittas,nó quod in fàcculü:accipetufiicam, quæ &uiduâ fufcipiet. Pupillü fufcipiet,qui patrem deum
corpus tegat nóquae arcas impleat. Dat eſcãeſurienti perdiderat per peccata. Etuiduam fufcipiet. Viduam,
bus. Hocfecundúliterà.Dicainus & aliter.Efuriamus hoc eft,eamianimam,quae Chriftü uirü perdidcrat.Sed
Matt. 6. b Chriftü,& ipfe nobis dat caelefté pané. Panem noßrü uide quid dicat,pupillum & uiduam. Non dixit,cufto
uotidianü da nobis hodie. Hoc qui dicunt,efuriunt. diet: non dixit,ſaluabit; ſed ſuſcipiet: ſi reuertaturad
ို့ရှိ panem defiderant,efuriunt.Qui dicit,pané noftrü patrem, fi redeat ad maritum. h M Et uiam peccato
蠶 da nobishodieutique efuriens loquitur. rum difperdet.)Nó dixit, peccatorcs difperdet, fedfe
at efcãefurientibus. Putat aliquis quòd panem caele cundum primü pfalmum: & iter impiorum peribit.;Si
ftem de myfterijs dicat.Et hoc quidé accipimus: quia iuftorumiuia Chriftus eft,peccatorum uia diabolus eft.
uera caro Chrifti eft. Caeterü dicamus & àliter. Pänis Et uiam peccatorum difperdet. Omnium ergo pecca
B Chrifti & caro eius fermo diuinus eft,& do&rina cæle torum uia diabolus eft, illum perdit:caeterum nos fal
ftis. Quicunque pané itum acceperit,& faturatus fue uabit,qui ambulabamus per eam, & ambulare defiui
rit,quid fiet? Qgid? c •J Diis foluit compeditos.) Si mus. i •I Regnabit dfisinfæcula.) Quando uia pec
animâ noftram ifte panis refecerit,hoceft, fermo diui catorum perierit,tunc regnabit diis in faecula. Non di
nus,& do&rina caeleftis: ftatim pedes noftri,qui colli xit,in fæċulum,fedin fxcula.Quàmdiu uia nonperit,
Ioan. * I.f gati fuerât,foluuntur.Dis foluifcompeditos, Ët Laza Chriftus nöregnat 1 nobis. Quâmdiu uia peccatorü nö
‫ مولدة‬.13 4 rusligatus erat,&dixit: foluite eü. Dfis foluit cöpedi perit,Chrift* nö regnat 1 nobis. Quâmdiu pedes noftri
tos. Et filia Abraham decem & o&o annos incuruata ámbulát in uia diaboli,Chriftus nóregnati nobis. Ira
fuerat & uinéta: foluitur,& in cælum refpicit. Videte fcor fine caufa fratrimeo:in uia diaboli ambulo, Chri
quid ibi dicitur in euangelio: Ecce, inquit, quaedâ erat ftus nó regnatime. Detraho fratrimeo: inuia diaboli
mulier,quae fpiritüinfirmitatis habebat décem & o&o regnatime.In quocique peccato
annis,& nó poterat,inquit, eleuare ceruicé. Quoniam ambulauero,iuia diabóli ambulo:Chriftus nó regnati
fpiritü infirmitatis habebat,ceruicem furfum leuare nö me.Més mea uana eft,& in diuerfa diftrahitur. In uno
poterat Dfis foluit cöpeditos.Ipfi funt cöpedes,quæ & loco fum,& mens mea per totum orbë uagatur.Ange
opera: fiquidem eadem peccata, quae ceruices noftras los mundus capit, reges capit, exercitus capit, mona
excipiunt, & ligant pedes. Quicunque cöpeditus eft, chum unum nön capit. Hoc totü quare dico? Propter
currere nópoteit. Quicunque cöpeditus éft, in ftadio
eosqui intoto orbe uagantur,& ihuno loco federenö
Chrifti currere nópoteft. Praegrâuantur enim pedes poffünt. x • JDeus tuüsSion in gcneratione, & gene
compedibus,& premuntur in terra, & configunturin rationem) Deus tuus Sion. Frequenter diximus, Sion
terra. Diis foluit compeditos. Videte ordiné.T)at efcâ fpeculam aut ecclefiam interpretari, aut animä cötem
efurientibus. Primü efurimus, deinde accipimus cibü. planté deum. Deustuus Sion in generatione & gene
Cum aüt faturatifuerimus,foluuntur pede$ noftri, qui rationé. Inprima generatione,Iudaeorum: infecunda;
cöpeditifuerant.Cum autem ambulare coeperint libe ex gentibus. In ominibus fcripturis, & in omnibus pfal
re,quid fequitur: d T Diis illuminat cæcos.)Videte mi$generatio & generatio dicitur, ut duos populos fi
uid dicat:Si de caecis iftis loqueretur, debuit dicere: ificet Dicere aút & aliter poffumus:Regnauit diis in
fis illuminat caecos. Sed nö dixit hoc : fed fecundum នុ៎ះ tuus Sion: in giiatione ifta, & ingfiatione
Hebraicâ & Graecáueritaté quid dixit? Dominus fa uétura.Regnet Chriftus in nobis,n5 regnet peccatü in
pientes facit caecos.Si de iftis oculis loqueretur carnis, corpore nöftro. Cor regis1 manu dei.Simus reges, im- Prou. 21. a
debuit dicere: Diis illuminat cgcos.Nunc uero dicitur, eremus corpori noftró,& fubijciamus illud,&corno
19ண.9.2 diis fapicntcsfacit cæcos.Siczci,inquit, cffctis, pccca វ្នំ ímanu dei:cuiſit gloria í ſecula ſeculorö-AmE.
Pfalmus
 -

§246 CC Mi M E N. T." D. H. I ER O'N Y （M 1.

E qT Pfàlmus ifte,ut caeleftis ciuitatis laudcmus aedifica {tcllarü. Multi enim fuerät,quipeccauerüt: multifunt, G
rórem,nos admonet, dicens: „ Pfal. CXLVI. qui curatifunt. Qui numerat multitudiné ftellarü.Nö
ır. Audate dñm,quoniâ bonus eftpfalmus Ifte Pfal numeratuulneratos,fed eos numerat,qui iam in ftellas
L braeã
mus halleluiatitulo prgnotatur.Solét hi,quu He
ignorantlinguã,quãdouiderintin Pfalmo
uerfifunt. Non numerat deus,nifi quinumero eius di
gnifunt. g MfEt omnibus eis nomina uocâs)Quia de
rü titulo efle praepofitum Lucifero dicit,&de Orio
halleluia, quaerere quid fi Halleluia. CXLV I. ne, quëuidemusícglo. Et
gnificet.Pſalm’igituriſte a Audate dominum,quoniâ bonus eft hoc quidé poteftintelligi:
non folü in titulo,fed & in b Mirabilis deus , qui fecit
exordio pfalmi habethal- pfalmus: º deo noſtro ſit jocunda, cçlü& terrá,&omnia,quç
1eluia. Vbi autem dicitur: c decoraque laudatio. “Aedificãs Hie in eis funt. Cęterű fic intel
Laudate diim : in Hebrgo rufaleg, dominus: difperfiones Ifrael cögre ligamus , ut nobis:
dicitur halleluia. Deus e- d gabit. “Qui fanat contritos corde,& * alli quodquotidie fit. Et om
£ in apud Hebræos decë ; gat cótritiónes eorum.' Qui numerat mul nibus eis nomina uocans.
habet nomina: dicitur Sa g titudinem ftellarum,&8 omnibus eis nomi Vultis fcire,quomodo de
baoth nix?x: dicitur Sad contritis ftellæ fiant? Scri Gen. 13.5
dai,'i£ : dicitur, Eloim h na uocãs." Magnus dominus nofter,& ma ptű eftin Genefi:quia edu
onh#: dicitur Eihä Ä gna uirtus eius:& fàpientiæ eius non eft nu xerit deus Abrahã, & otê
merus.'Sufcipiens máfuetos dominus : hu
citur etiam Ia n? : dicitur ! derit ei ſtellas, & dixerit
Aeheieh n ſi". Inter car milians* autem peccatores ufq; ad terram.
-
ei:Sic erit femen tuum. Et
tstaautem hominaunum , Prgcinite' dfio ifi cófeffione : 5fallite “deo omnibus eis nomina yo Ibid. 174
sftnomé, quod dicitur Ia, § noßro in cithara. "Q_ui operit caelum nubi cás. De Abram uocat A
h; Jaaüt interpretaturin E\,* brahá.Abram dicebatur
uiíibilis.Vbi ergo dicitur in Chaldaea,& in carlouo
Jaudate,inHebrço diciturhallelu*%r.Sic diciturhic catur Abraham. Eo tépore quando faétus ftella eft,uo
hallelu ia quomodofi dicereturhallelu Sabaoth, hal catur Abrahá.Qui antea erat Saulus,poftea uocatur in .45, 9.
leluSaddai,halleluEloim:fic& nunc diciturhalleluia. caelo Paulus.Ioannes & Iacobus filijtonitrui. Toni Marc. 3.0
Gen 8. d Penique Thcodotio,qui unus eft de interpretibus,uo truüutique in caelo eft.Numerantur itaq; ftellae:nume .#
lens intcrpretationis cdifcere ueritaté, ait: έrársstor. rantur infiniti fanéti,& Chriftus unus nópoteft nume
Hoc totü quare diximus? Vt fciamus in ilto pfalmo rari. h T Magnus diis noftcr,St magna uirtus eius:&
halleluia eſle præpoſitü: laudate dfim. Hxc interpre fapiëtiae eius nó eft numerus.) Magna uirtus,Chriftus
tatio eft. Cum egrefsi fiuerimus cófiderabitur in cordi deiuirtus,& deifapiëtia.Et fapientiæ eius nó eft nume 1.Cor. 14
bus noftris. Caeterü fermo dilatabitur: Laudate diim, rus. Chriftus fapiëtia cft.Et una fapiëtianö poteft nu
- 器 bonü pfalmus. Non dixit bonus pfalmus, fed merari. i •I Sufcipiês manfuetos dfis.)Quae funt iftae
a
folute bonü pfalmus, hoc eft, bona res eft pfallere. ftellae? Sufcipiésmáfuetos diis. Manfueti uertuntur in H
Pſallereautnòuoce,ſed corde. Quanti bonà uocé ha ftcllas.Iufti autë fulgebüt quafi ftellæ cæli: Daniello Dan, 1* 4
bét,& quoniã peccatores funt,malepfallunt.Bene pfal quitur. K J Humiliás autépcc.catores uſq;ad terrá.)
lit quicátat in corde,qui cantat Chrifto in confcientia. Videte differentiam rerü.Angeli interrâ corruunt:ho
b •j Deo noftro fit iocunda decoraq;laudatio.)Iocüda mines adcælosuadüt. Suſciplensmanſuetos dås. Man
fit laudatio nóuoce,fedcófcientia, Deniq; & Noe ob fuetudo ad caelü uocat: fuperbia in terrâ detrahit. Hu
tulit hoftias,& odoratus eft dfis odoré fuauitatis. Mul milians auté peccatores ufq; adterrâ. 1 T Præcinite
ta funt,quae dicantur:fednosbreuiter debemus fumma diio in cófefsione.) Hoc impleuit Dauid: qui nobis iu
quæq;perftringere, ut fenfum magis indicemus quàm ftitiae exemplüpraebuerat, praebuit & pænitétiae. Do
uerbâ lautiora. c J Aedificás Hierufalé diis, difper •cuit enim nos,quomodo dcbeamus agere paenitentiâ,
fiones Ifrael cógregabit.)Quomodo aedificetur Hieru ipfe agés.Videte fanétüprophetá:quia nö folü iuftitia
falé:quomodo cögregetur,iam di$tüeft.Quoniã igitur eius nobisprofuit, fed & pcccatü. m •I Pfallite deo
de iftis duobus uerficülis difIertü eft,& fup alienüfun noftroin cithara.) Nulla uirtutü chorda rupta fit. To
damentü nödebemus aedificare, ad reliqua tráfeamus. ta uirtutü chorda cócinat: Pfallite deo noftro in citha
Videamus igitur quomodo ædificetur Hierufalé.In re ra. Cithara multas chordas habet:fiunaruptafuerit,fo
liquis enim propheticus fermo dcfcripfit. d qQuifa nusreddinöpoteft.Sic & fanćtusuir,quâmuis fanötus
Pfil.հ օ.d nat cótritos corde.) Cor cötritum,&humiliatü deus nó fit:fi una uirt* defuerit, uocalé fonüredderenó poteft.
fpernit e T.Et alligans cõtritiones eorű.) Tu cortuű n ՊTOui 蠶
caelü nubibus.)Caelum hoc quodcer
Luc. xo-f cóteres&diis colligtcõtritiones tuas.Samaritanus ille, mimus, nubibus operiri nõ poteft.Sedaliud eftcælũ, &
qui defcëdebat deTHierufalé in Hiericho, quâdo uidit aliae funtnubes. 盘 ueritas tuaufq;ad nubes. Ergo ue- pfal.s*.»
uulneratum iacentë in itinere, colligauit uulnera eius. ritas deiufqi aditas nubes, quaeuento flante cito dif
I(le eft de 蠶 & nunc dicitur:Etalligás cötritiones il ភំ eritas dei Chriftus eftEgo fumuia, &ui- Ioan.14-s
lorü. Hoc dicitur de his, qui agunt pænitentiâ. Caeterü ta & ueritas: ergoueritas Chriftiihisnubibus e(t,quae
Eſa. 1. b dehis,qui nöagunt paenitcntiâ dicitur: Nó eft malag nóhabent infefubftãtiae ueritaté* Fieri ergo ဂြို
ma imponere,ncq; oleü,neq;alligaturas. f •TQginü ipifitueritas,ubiuẽtus difsipādipoteftatẽ habet ? Mã Efa. 3.®
merat multitudiné ftellarü.jQuæ cófequcntia iuxtali dabo, inquit, nubibus nepluantfuper eos imbré,hoc
terá,&alligat cótritiones eorü:qui numeratmultitudi cfl,fuperpopulú Hudgorii. Nubespropheta {unt.Má
né ftellarum? Sed quando fanat cötritos corde, & alli dauit illis diis ne pluerent fuper Ifrael imbrë. Adnos.
鷺 cótritioncs eorü:illos qui ante cótriti fuerãt, &po rophetia ſermo c5uerſus eſt.Nubesiſta,ſi ſibi colliſe
tbeafanati, ucrtit in ftcllas. Qui numcrat multitudinê §Ä , tonitruüfaciunt & fulgura: Qui operit caelü
- nubibus.
 *

I N' p s A. L. M. V. M. CXLV I. 24?

• A nubibus. Qgare dixit,qui operit caelum nubibus, fihu pullis coruorum inuocaritibus eum.Si inuocas eum, C
-bes prophetae funt & apoftoli? Quomodo autem apò pullus es : fi taces , coruus es. Et puliis coruorum
ftolis & prophetis celum tegitur:Caelü myfteria funt di inuocantibus eum. Legimus in propheta : Et om- Iobel. 2.g
uina. Qjoniam igitur myfteria ឆែ្ក diuinafunt, nis qui inuocauerit nomen domini , faluus erit. Igi
caelum appellantür: quicunque dignusfuerit,iftum nu tur fi de coruis fiinpliciter accipimus : ergo & cör
'bes protegunt. Si quis in ui falui erunt? Refponde
digius sit fac£mefita ac- 'bus:*& parat terre pluuiam.* Qui prodü Iudaee, refponde qui Iu
ប្លុ poteft tegià nu- b -cit in móntibus föetium, & herbam feruitu daicam literam tantüm fe
bibus. a qT Qui parat ter * ti hominum.* queris : dicis iftos coruos
ræ pluuiâ.) Indiget pluuia ui dat iumétis eſcam ipſo uere ceruos eſſe? Nöïnter
terra noftra, & nifipluuiâ "rum"& pullis Coruorum inuocantibuseä. pretaris ſpiritualiter, ſed
acceperit,ide{\,dočtrinarú `Non in fortitudine equi uoluntatem habe carnaliter: dicis eriim fcri
fontem, fru&tum non affe
ret. Terra cü humecta fue-
' bit:
,
'neque in tibiis üiribencplacitü erit ei.
…- *. . . .
ptü effe dc coruis. Si ergo
-
. . .
Benepla- de pullis coruorű fcriptű
- - -

rit iftiuſmodi do&trinarü -

eft,& hic diétü eft: & pul
fonte, quid fequitur: b • f Quiproducit in monti 'lis coruorum inuocãtibus eum. Et fcriptum eft: ominis,
bus fœnum.) Si de folo fœno loqüeretur: utique fœ qui inuocauerit nomen domini,faluus erit: ergo & pul
num magis in conuallibus nafcitur,quàm in mötuofis. licoruorum falui erunt in refurre&ione. Nos ergo pul
Vbicunjue enim pluuia amplior fuerit, ibi magis foe licoruorum inuocamus, atque faluamur. Denique &
num nafcitur. De montibus defluunt aquae in conualli Paulus apoflolus fcripfit ad fanâorum ecclefiam, fcri- *• Соr. a. d
bus, & magis herba nafcitur. c T Et dat iumentis ef. pfit ad e6s,qui inuocant nomen domini. c •] Non in
cam ipforum.)Scriptura ifta,quam legimus, quam tra fortitudine équiuolütatem habcbit.) Breuitatem pro
&tamus, quam habemus in mánibus, montes fanéti di mifinaus, & necefsitate compulfi fumuslatius difuta
cuutur in fcripturis. Mons uocatur Abraham, mons re:mentiti fumus,{ed mendacium utilifsjmuni eft.Vti
uocatur Ifaac,mons Hieremias, montes fan&i prophc nam Herodes mentitus eſſet, & peieraſſet. Et nos igi- Mar. 6. d
tæ.Montes ifti habent & frumenta, habent &foefium. tur minora promifimus,& orátibus uobis maiora pfg *
Si homo es, accipis ab ipfis frumentum:fi pecus es,foe buimus. Höra compellit,ut taceam:magnitudo myfte
num accipis. Homines & iumenta faluos facies domi riorum compellit,utloquar. Non in fortitudine equi
Pfal. 33. b ne. Sccundum fidem tuâ faluaris. Quiproducit in mon uoluntatem habebit. Audio equum hinnicntcm , &
tibusfoenum,& dat iumentis efcam ipforum. Si homo non poffumus praeterire. Scriptum eft in pfalterio:Fal
esin fcripturis fan&tis accipis ſpiritualem intelligentiã: laxequus ad falutem. Et alio loco: Equumi & afcenfb- Pfal. 3 a. d
fi iumentum es, fecundum literam more Iudaicö. Rem rem deiecit in mare. Praecipitur & Ifrael, ne equos. Exo. 1 y. a
magnam uideo. Deus qui tantis praeconijs collaudatus nutriant. Denique Salomon, quia quadrigas adduce- Deut. 17. d
eft, deducitur aduiliora, & dicitur: d T Et pullis cor bat ex Aegypto, uoluptate fuperatus eft. Non in for- 3. Reg.to.c
uorum inuocantibus cum.) Si de auibus cæli diceret,' titudine equi uoluntatem habcbit. Equum, & afcen- D
magis aquilas nominaffet,aut uultures. Et pullis coruo forem deiécit in mare. Equi infanientes in feminas
rumiinuocantibus eum. Nulla aliaauis nuhcupatur, ni fa&i funt mihi: unufquifque in uxorem proximi fui
fi pullus coruorum, & non ipfi corui, fed pulli coruo hinniebat,loquitur Hieremias: Ergo fuper tales cqüos Hiere. y. c
rum. Non faluatur coruus, fed pullus,qui de eo natus deus non habet uoluntatem. Diximus de equo: equü Exo. 1 §. 4
eft:Nos pullicoruorü fumus. Deparentibus enim ido & afcenforem deiecit in mare. Diximus,qui funt equi:
Тroи.3е. е lolatris nafcimur. Legimus in Salomone: quonia ocu dicamus, qui funt equites. Ego puto equos homines
lusqui irridet patrem, & fermonem matri§, effodiant effe peccatóres, & equites dæmones, qui equitant in
cum corui de conuallibus. Non dixit pulli coruorum, eis. Si quando ergo uiderimus aliquem fratrem perfe
fed ipficorui. Qui enim coruus eft, faluarinö poteft. quentein,& inimiicum effe: fciamus quia ille equus eft.
Сел. 8. а Coruus de arca dimittitur,& non reuertitur. In diluuio Caeterum cques diabolus eft,qui fua lancea nos percu
cũ cẹteris cft:poft diluuiũ in infelicitatẽ proijcitur, hoc, tit. Ifte currit, & ille percutit.Sed& ipfe equus calca
cft, eo tempore quando tranquillitas eft,noiipoteft ef ribus ducitur,confoditur,& inuitus infanit. f • | Nec v

ſe inarca dei. Si quando diluuium eſt, coruus in medio ihtibijs uiribeneplacitum erit ei.) Videte quid dicat.
eft.Tranquillitas redit, & coruus fugit. Qui funt ifti Non dixit in capite uiri, non dixit in manibus uiri:fed
corui? Qui funt pulli coruorum? Eg6puto coruos ni in tibijs, quæ déorfum funt. Ncc in tibijs uiri bene
gricoloris, qui femper perfequuntur cadauera mor placitum érit ei. Tibiae hic ficut & fœmora, femper in
tuorum, quifemperuocerâucifsimarixas comparant, iibidine accipiuntur. Deniq;& in Ezechiel deus uide
daemones eſſe, & quicunque daemonibus ſeruierint: * turálübis ufquefurfum,ele&reus:àlumbis ufque deor- ΕΧec. ii.g
iuxta coruos & ipfi colorê coruorü accipiunt.Igiturno fum,igneus.Siquisfurfum eft,huic aureus eft:fiqs de
ftriparëtes, ficutiam diximus, quiidofis {eruiebant & orfumi,huic gehénapraeparata eft.Nec in tibijs uiribe
dgmonibus,coruicrât.Non enim inueniütur nifi ubi il neplacitum ëft ei Dicamus fecüdum literam.Qugniam
luuies, & fpurcitia, & cadauera mortuorü fuerint. Nos dixerat non infortitudine equi uoluntatem habebit, &
uero qd* coruis nati fumus, nó cadauera expe&amus, quafi bellatorem uirum defcripferat: uidetur mihi hic
fedrorem. Pulli enim coruorum dicütur derore uiue *
ubi dixit,n6in tibijs, nóuocare tibias:fedae-ptxywtubar.
re.Sic enim philofophidicunt,quòd de roreuruât pul Videmus ergo quodcunque tibias texerit, non placere
hi coruorum.Vultis & aliud fciré myfterium de coruis? deo, fed រ៉ែquòd furfum eft. Non placet deo inforti
' Eiias interpretatur deus dominus. Elias,hoce(t, domi tudine, non placet in tibijs uiri, placet autem in timo
nus noſter atque Saluator à Iudeis perſecutionem pa refuo,Virtu§nóplacet,timor placet. Bellanté deftruit,
titur , &à coruis, ideft, gentium populo pafcitur.Et rogantem eleuat, humiles exaltat: fuperbos deiccit.
X T •I Bcnepla
 $4& со м м в ы т р н т в к о м у м и
Ea qT Beneplaeitä eft deo ຕ໌per timentes eum.) Vnus ſcripturiscaleſtibus eruditum:ſi uiderituenire Euno G
timor plurestimores proijcit.Melius cft unum timere, . mium , uenire Arium, uelle tollere aliquid deprophe
ut plures non timca$: quàm plures timere, ut unum tis contra nos: nonneftat quafifera, nonneuincit qua
noii timeas. b •| Et ih eis qui fperant fuper mifc ſi ſera? Quoniam confortauitſeras portarumtuarum.
ricordia eius.) Sperant non in óperibus fuis , fcd in mi Pulchre dixit, confortauit, ut'quando uideris uirum
fericordia iudicis. Lauda eccleſiaſticum diſputanté:
te dominum,quoniambo * Beneplacitum eft dfio fuper timentes eum : nóputes illum efTe qui di
aum eft pfalmus: quoniã * & in éis qui fperant fupefmifericordia eius. ſputat, ſed qui confortat
qui ſperant ſuper miferi -ecclefiafticum. Et adipe
<ordia eius, fola faluatio С
Halleluia Agggi & Zachariae. CXLVII. frumenti fatiat te. Nifi, in Поми. из. е
nefanantur: cui eft gloria Auda Hierufalem dominum : lauda quit, granum tritici ceci
infrcula frculorū, Amē, deum tuum Sion.* Quoniam confor derit, ipſum ſolum ſaluum
, Pfalmus CXLVII. - * Li-rauit feras portarum tuarum :* bene erit. Si autem ipfum ceci
Auda Hierufalē do derit, multos faluos facit.
BLಳ್ಗ ;£ dixit filiis tuis in te.'Qui pofuit fines tuos
: lauda deum
tuum Sion.) Modo pacem : 8& adipe frumenti fatiat te." Qui
Dominus nofter granum
tritici in terram cecidit,
emittit & nos multiplicauit.Sed
audiuimus fan&um pro
phetam prgdicátem pro- iftud granum frumétipin
pterpræuaricationcm ಶ್ಗ -

Iudaicum eſſe de
-

guifsimum eft, medullam habet,adipem habet.Etâdi.

fertum, & quomodo nuiic dicitur: Lauda Hierufalem pefrumenti fatuat te. Felix eft qui in frumento iflo adi
dominum:lâuda deum tuum Sion? Deinde quid fequi pem intclligit. Legimus fanétas fcripturas. Ego corpus
tur? d q| Quoniam confortauit ſerasportarum tua Iefu, euangelium puto : fanétas fcripturas, puto do
rum) Ergo deifta Hierufalem loquitur , de ifta Sion: &rinam eius. Et quando dicit : qui non comederit car Iean. 6.f
lauda deüm tuum Sion, Quare? Quoniam confortauit nem meam , & biberit fanguinem meum: licet & in
feras portarum tuarum.Non funt portae, & quomodo myfterio poßit intelligi, tamen ucrius corpus Chri
ferae faluae funt: e •{Benedixit filios tuos inte.)Quo fti , & fanguis eius, fermo fcripturarum eft, doéìrina
modo benedixit, qui dixit: relinquetur uobis domus diuina eft.Si quando imus ad myfterium: qui fidelis
ueftra deferta. f MfQgi pofuit fiiicstuos pacem.) Vbi eft, intelligit: fi in maculam ceciderit, periclitatur.Si
axpofita eft, quæ bellö fubuerfa cft? g •I Et adipc quando audimus ſermonem dei, 8 ſermo dei, & caro
ಛಿ: fatiat te.) Frumentum adipes habet:OIudæe Chrifti,&fanguis eius in auribus noftris funditur,&
refponde. Frumentum adipem habet? Si ergo frumen nos aliud cogitamus , in quantum periculum incurri
tum adipes non habet, & compelleris nccefsitatc fpi mus? Et adipefrumentiſatiatte. Pinguiſsimus ſermo
f ritualiter intelligere, fecundum iftum uerficulum & diuinus eft. Omnes habct in fe delitias. Quicquid uo
cztera intelligenda ſunt. Lauda Hieruſalem dominii. lueris, ex fermone diuino nafcitur, ficut tradunt Iudaei: Sap. 16.*
Hierufalem uifio pacis. Lauda deum tuum Sion.Sion quoniam manna quando comedebant, ſecundum uo
fpecula interpretatur. Videtis ergo quid dicat. Lauda luntatem uniufcuiufque fic fapiebat in ore. Ac fi dixif
Hierufalem dominum.Vbicunque uifio pacis eft,ubi fet : Quimanna comedebat , fi defiderabat mala, fipi-:
cunque contemplatio dei: ibi laus deifit. Laudat ergo rum, fiuuam , fi panem, fi carnes, fecundum qualita-,
. . . . . ecclefia dominuih, quando coeperit in illum credere, tem &uoluntatem comedentis, ita&faporin manna
& habere pacé, & cœperit uidere pacem,hoc eft, Hie erat.Sic & in carne Chriſti, qui eſt ſermo doctrinae,hoc
rufalemuifionem pacis.Qui prius cras feruus idolorü, eft, fcripturarum fanétarum interpretatio, ficut uolu
faétuses feruus dei. Lauda ergo deum tuum. Quando mus, ita & cibum accipimus. Si (anétus es, inuenis re
uero coeperis iam habere fcientiam,& effe fpccula,hoc frigerium: fi peccator cs, inuenis tormétum, Et adipe
eft, Sion:lauda dominum,hoceft,tu lauda Hierufalem, fruméti fatiat te. Nödimittit aliquas reliquias. Bcnedi
tulauda Sion:tu eccleſiaſtica,tu anima,tu eccleſia. Non xit filios tuos in te.Quotquot auté receperüt eum,dc Ioan. 1. |
1audent haeretici,nonlaudentfynagogae: fedtu lauda. dit eis poteftatem filios deifieri. Qui pófuit finestuos Tal. 75. 4 ſ
Quare? Quoniam confortauit feras portarum tuarum. pacem. In alio pfalmo legimus:Et faéìus eft in pace lo
Pfal.86.* Diligit dominus portasSion:fuper ómnia tabernacula cus eius. Pacê mcam douobis, pacem meam relinquo
Iacob. PortasSion diximus prophetas.Quoniam ergo uobis: nó ficut müdus habet pacem. Siquidem mundi
portasSiönouimus prophetas dici: uideamus quae fint ax,noftrum bellum eft.Meam pacem douobis. Bellü Ioan. 14.8
ferae portarum.Vere enim ccclefiae portæ prophetae ម្ល៉ោះ cum müdo, & meam pacem habebitis. Qui
funt.Sineprophetis ecclefiamingredinon poflumus. ofuit finestuos paccm.Qgi ergo nö eft in pace cum
· ..., Manichaeüs iñtrare uoluit fine portis, & nó intrauit. 醬 nó eft in finibus Hierufalem. Dicät aliquis s.
Marcion nőrecipituetus teftamentum, & fine portis Quid facio ? Nóuult mihi recôciliari frater:ergo extra.
ueteris teftamenti in euangelium intrare non potuit. fincs fum Hierufalem?Quátum,inquit, exuobis eft,cü Rom. 11, d
Nos ergorccipimus portas prophetas,& per portas omnibus hominibus pacem habêtes.Cum his qui ode
ingredimur. Scduideamus quæ fint ſcræ portarum. rüt pacé,erâ pacificus.Tu habeto pacé,fialius irafcitur.
Multi latrones, multifures cupiunt intrare per portas, Iile bellühabct,&per bellü illius íibipax nafcitur.Vul
Ioan. io. b Qmnes quiante me uenerunt, fures fuerunt & latro tis fcire quomodo & bellü pax fit? Infelix Iudas uenie T/al.: 19.5
nes. O fi & mihi concederet dominus,ut fera cfTcm dc bat ad Proditioné,& diis eipacis ofculum porrigit: ille Luc. 22. 4
portis Sion.Siquis haereticorum per illas in cuangc ofculo bellü creat. h M Qui emittit eloquiüm fuüm ter
iijdifpofitionem uellet intrare: ego ftarem in portis, rae.) Refpóde Iudaee:Si defruméto dicébat,& adipefiu
Sk próhiberqm illum. Quoniam confortauit feraspor* métifatiat te:quomodo nüc dicit: Qui emittit eloquiü
*
varum tuarum,Damihialiqucm ccclefiafticum uirum, {uumterrae? Inprincipio erat uerbum.Hoc uerbum in Гоал, 1.4
-- - - GATING
-
 1 N p s A. L. M. v. M CXLVÎL 243
A carne mittitur. Et uerbum caro fàâum eft,& habitauit rum mutatio. De cinere nixfit.De pænitentia,mundus C;
Ibił 6. in nobis.Qgi emittit eloquium fuum terrae. Eo tempo cfficitur. Mittit cryftallum fuum fiçut buccellas. Quo
Pjal, 66. a re completüm eft:Terra dcditfru&üfuum.Quicmiit modo panes franguntur,& buccellæ fiunt:fic& cryftaf
tit cloquium fuüterrae. Depraedicatione loquitür euan lus frangitur, & inbucellasuertitur. Cryflallus naturä
gelica, & de do&rina apoßolorum. Deniquie fequitur: hanchabⓞut aquae quando congelantur: quod nos:
a q| Velociter currit fer glaciem dicinus.Inter cry.
mo eius.)In omni enim ter a emittit eloquium fùù terræ: * uelociter cur ftallum ergo & aquâ hoc.
ra auditus eft fermo eius, b intereſt,hoceſt, interaquä
& in orbe terrarum, apo rit fermo eius. * Q ui dat niuem ficut la & glaciem:quoniam aqua
. ſtolica doctrina.Vnus ho nam : nebulam ficut cinerem fpargit.Mit latifsime funditur : caeterü
- mo pauper,&iâ fenex pre * tit cryſtallum ſuum ſicut buccellas: “ an cryſtallus quaſi compingi
dicauit ab Hierufalemuf. te faciem frigoris eius quis fuftinebit? .. tur in fe,& in unam formâ.
que ad Illyricü, &ueloci Emittet uerbum fuum , & liquefaciet ea : redigitur. Si quando aqua.
ter currit fermo eius.Quo * flauit fpiritus eius,& fluent aquæ. Qui an congelaſcit, cryſtallum ef.
niam ergo uenerat de Hie
rufalem ufque Illyricum, nuntiat uerbum fuum Iacob : iuftitias & iu ficit. Quoniam ergo nos:
initotum uerbi carnes ca
& uelociter cucurrit fer dicia fua Ifrael. Non fecit taliter omni na
! '° T pcre non poffumus: fran
mo eius: deinde fequitur, t10n1: guntur, utper partes illas:
& dicit ipfe fermo qui praedixerat, de Hierufalemuf. capiamus Resfunt obfcurę, & interpretationis diffi
Rºň. 1 ſo 6 que ad Illyricum:Voloautem ire & ad Hifpanias. Hoc cultas non nobis concedit latius loqui. Ante faciem fiti.
loquitur apoftolus Paulus:Videte uelocitátem fermo goris eius quis fuftinebit? Cuius? Alij dicunt cryftalli,.
nis: Non eft contentus adoriétem,ad occidentem cur alij domini. Mihi autem uidetur de dco dici. Ante fa
rere deſiderat. b ºf Qui dat niuem ſicut lanaminebu ciem frigoris eius quis fuftinebit: Quæ torméta dicun
lam ficut ci. &c.) Videtis quanta fit difficultas, quàm turin ſcripturis ſanctis peccatori preparata? Nihil ge
obfcura funt 驚 dicuntur. henna calidius eſt,& tamëipſafrigida eſt. Gehenna ex
-

e • T Ante facicm frigoris eius quis fuftinebit?) Cu igne eft.Scd fi quis à charitáte refrixcrit,mittitur in ge- Matt. a4.&
ius? Nihil dicitur. Déinde dicitur : d • T Emit hennæ ignem.Scriptum eft:Quoniã in nouißimis die
tit eloquium fuum & liquefaciet ea.) De illo de quo bus refrigefcet charitas multorum.Quicunque ergo fic:
dixerat : Emittit eloquium fuum terrae. Emittit üer refrixerit,ifte mittitur in ignem. Dominus nobi$ præ
bum fuuni. Quis emittit? Deus pater. Et uerbum erat flet,ne quando frigus ingrédiatur corda noftra,n5pcc
apud deum, & deus erat uerbumi. Diximus patrem,di camus,nifiante r． charitas.Dcnique quid lóqui
ximus filium: non poffumus in duplo numero credere, tur Apoftolus:Spiritu feruëtes.Et deus noftefigois e(\. Rom. 1 a. c
nifi compleatur trinitas. e M Flauit fpiritus eius,&fluët Si ergo deus nofter ignis eft: propterea ignis eft, ut fri- Deut. 4. d
aquae) Videtis quoniam ubi pater & uerbum dei, fta gus diaboli eijciat. Aquilouentus frigidiſsimus, nomi-D
tiim & fpiritus fanétus eft. Videamus ergo ab initio nc auté dextcr uocatur. Pulchre dixit,uocatur.A{fum-,
quoddicitur : Et adipe frumenti fatiat te: emittit elo pfit cnim fibi nomcn,cum finißer fit.Si cuius ergo ani
quium fuum terrae, uelociter currit fermo eius. Repen ma refrixerit,ut aquilo uentus frigidifsinus eft.Quan
te quid fequitur? Qui dat niuem ficut lanam. Sermo do autem calor charitatis in corde noftro rcfrigefcit?'
domini,qui uelociter currit, fic datur quafi nix, & ipfa Si peccauerit,fi refrixerit, fi mortuus fuerit: diligcntcr
nixeftqüafi lana.Videte mifericordiam domini.Cibus attcndite quae dico:fi refrixerit,fi mortuus fuerit. Refri
domini, nobis in ueftimentum uertitur. Dixerat Ioan gefcere autem,mortuorum eft : calere,uiuentiü. Si quis
lom, 1. d nes de domino Saluatore: Ecce agnus dei,qui tollit pec ergo refrixerit, & mortuus fucrit, mittet deus uerbum •
εί. 3. c catamundi. Et in alioloco Efaias: Quafi ouis aduiéti fuüm,& liquefaciet eum.Dominus prçftet,ut & noftrü ;
Eja. 1. e mam dustus eft. Deifto igitur agno; & de ifta oue, la-- frigus liquefiat, ut cryftallü illud foluatur,& molle fiat.
na ifta eft quafi nix. Dictiⓥias Sifucrint pcccata ue Emittet uerbü fuü,&liquefaciet ea.Da mihi peccatoré,
?/al. 5 օ. ե ftra quafi coccinum, quafi niuem dealbabo. Afperges 體 dűsnő refpicit,nőhabere calorë:fedtotű effefrigi
me domine hyffopo & mundabor: lauabis me & fuper um & mortuü.Siad fermoné dei cöpunétus fuerit, &
niuem dealbabor. Ouidatniuem ficutlanam.Tolledo coeperit agere pgnitentiá,& durifsimü cor illius emolli
mine fordes meas: tolle quodcunque uitij eft. Niuem tűfuerit, eo tēpore cõpletur: Emittet uerbū fuű,& lique
tuam &puritatem tuam tribue mentibus Chriftianis. faciet ea.Emittit pater,uerbümittitur:ungit fpiritusfan
Niti tu nobis niuem dederis munditiarum tuarum, ue &us. Flauitfpiritus eius, fpiritu feruëtes.Frigus nö ex
{hmentum tuum habere non poffumus.Chriftus uefti pellitur,nificalorefpiritusfanćtiVbifunt Eunomiani,
mentum noftrum eft. Si uolumus Chrißi habere ucfti ubi Ariani,ubi Macedoniani,qui dicüt fpiritumfanêü
nhentum, mundi fimus quafi nix. Nebulam quafi cine non numerari cum patre & filio? Deus pater mittit:uer
rem fpargit. Male interpretatus eft Latinus nebulam. bum mittitur, &tamen plena fanitas non eft, nifi fpiri
Quod enim άμίχλη dicitür in Grgco:in Hebraico habet tus fan&us flauerit. Flauit fpiritus eius,& fluent aquæ.
*ma?,ideft, pruiniam. Denique ita fequitur. Pruinâ fi Aquæ,quæ ante durae erant,molles fient. Qui ante iufti
cut cinerem fpargit. Docet nos,& facit nobis ueftimen tiam audire,uel dare non poterat, ifte nunc difcipulus
'..., tùnc tum quafi niuem,& cum nos ueftierit ueftimento fuo, eft. Quoniã autem multa locuti fumus, & quæ fequun
f

iiobis tribuit alimenta. Pruinam ficut cineré fpar tur,manifefta funt:oremus dominum, ut nöftra duritia
git. Vide quid dicat:ficut cineré. Vis effe mundus,age mollefcat , & noftra, peccata purgentur, ut cfficiamur
faenitentiam. Panem meum ficut cinerem manducaui, quafi nix,ut & frigus diaboliquödcunq; eft, incordi
& potum meum cüfletu mifcebam. Nonne uides quo bus noftris expelläïur, & caleainus fpiritufan&o. Eß 0£t. 7. «
snodo
*. . . .. ;
*
pruinam fuam ficut cincrem fpargit? Grádisro quippc & malus calor.Omncs adulterantes quafi cli
-X 2, 7 banus
 344 C O M M E N T. D. H 1 E. R O N Y M. I.
1E banus corda eorum:fed ille calor,calore fpiritus fan&i & Apoftolus,quòdipfa creatura congemifcit&partu- G
expellitur: cui ſit gloria in ſacula ſaeculorum, Amen. ritin liberatione ſeruorum dei. Quando auté 盟 dei Rems. 3.4 |
a T Ifle pfalmus áuo halleluiahabet in titulo;& hoc affumpti fuerint , & ipfa creatura dehoc feruitio libe
multiputant, quoniam intituloſint pſalmiP9fita. Sci ratur. Dicat aliquis: Quomodo fol feruit, & liberatur?
reautém debemus,quoniam unum halleluia defincfu Quomodo luna? Quomodo ftellae liberantur? Solli
erioris pfalmi eft: aliud beraturne Iudaeos uideat:
រ៉ែ initium fequëtis tioni , &iudicia fua non manifeftauit eis. nec gentiles, necblaſphe
falmi eft. Et hanc regu- a Halleluia Agggi & Zachariæ, CXLVIII. mantes dominum ſuum.
am debemus accipere & b Audate dominum de cælis: laudate Videt parricidas, uidetho
micidas , & tamen feruit
fcire:quoniam omnes pfal - eum in excelfis. * Laudate eü omnes
miguiin prinçipig habět 3 imperio eius qui iußit.So- Mattb. £.g
halléluia,& infine habeāt. angeli eius:* laudate eum Qmnes uir lem cnim fuum oriri facit
Multi autem putant, quo * tutes eius. * Laudate eum fol & luna : lau fuperiutos & impios,
niam alterius pfalmi prin ' date eum “omnes ftellæ & lumen.* Laudate f •| Laudate eum omnes
cipium fit. Non eft ita,fed $ eum cæli cælorum: & aquæ quæ fuper cælos ftellæ & lumen.)Dicatali
ille pſalmus qui in princi- h funt, quis: Quod eft lumen fi
piohabcthalleluia,ipfe & laudent nomen domini." Q uia ipfe ne fole , fine ftellis, fine
in fine habet. Hoc totum dixit,& fa&a funt : ipfe mandauit , & creata luna? Dicere poffumus in
quare dixi: Vt fciatis qua ' funt. 'Statuit ea in f;culum, & in fæculum ter noctem & diem , uel
re in iftopfalmo,duo hal fæculi: inter diem & nostē, quòd
leluia prapofita funt. abfque fole lucet:licet mul
Pfal. CXLVIII. ti putent ipfum ſplendo
Audate dominum de cælis:laudate eum in excel rem folis efTe. Dicit igitur: Laudate eum omncs ftellae
fis.) Ad laudem dei fola hominum natura nö fuf & lumen.Vt quomodo de inuifibilibus dixerat, lau
■—*ficit,iungantur & cæli. Laudate dominum de cg date eum omnes uirtutes eius: fic & de uifibilibus di
lis.Non dixit: laudate caeli, feduos laudate qui eftis in cat, laudate eum omnc quod lucet. g • J Laudate
caelis, hoceft, qui habitatis in cælis, throni, domina eum cæli cælorum.) Plures cælos dicimus. Dcnique
tioncs,principatus,poteftates, feraphim, cherubim, & Apoftolus ufque adtertium cælum raptum fe effe di- 3.Cor.12.4
omne nomen quod nominatur: non folum in præfenti cit. Videte igitur quantus fulgor eft, ut cglum cæli fit.
ſacculo, ſedin ಸ್ಥಿ . Laudate dominum de cælis. Qui Et cgtera quâ fequüntur, dixit de uifibilibus.
eftis in cælis,quieftis in excelfis, laudate eum in excel h TQjia ip(e dixit, & faéìa funt) Dei iußiffe, fe
fis. Excelfilauidate excelfum. Non dixit : humilibus & cifTe eft: eius imperium fabrica eft. Quia 醬 dixit, &
F. deorfum pofitis, laudate : feduos qui in fublimieftis. fa&afunt,fccundum illudquod in Genefi fcriptum efl: H
c •T Laudate eum omnes angeli eius.) Vides in quo Et dixit deus,& fecit deus. Hoc eft, dixit deus pater:fe- Gen. 1.4
體 funt angeli? Primum throni dicuntur. Throni, cit filius. Dicat aliquis: Ergo maior cft illc qui iubet,&
edes. Non putemus cathedras efTe, in quibus deus fe minor eft ifte cui iübetur.Dicunt hoc Ariani, dicunt
deat:feduirtutes aliquas in cgleftibus,inquibus deus fe hoc Eunomiani, & dicunt Macedoniani. Refpondeo
deat femper, quafi in quadriga fua. Laudate eum om tibifecundum fenfum tuum: O hgretice dicis: maior
nes angeli eius. Qui angelus eft, laudat:qui dæmon eft, eft pater qui iubeat,& minor eft filius in co quòd iubca
laudare non poteft. d J Laudate eum omnes uirtutes turab illo.Si hoc fecundum fenfum humanum accipis,
eius.)Quia adlaudes dei angelos prouocauimus,& ho refponde mihi: quid eft maius, iubere, an facere? Di
mo cun&tarum uirtutum nomen fcire non poteft,gene co: fiat domus,&alius facit domum.Dicere nihil gran
raliter dico: Laudate eü omnes uirtutes eius. Hucüfque de eft, facere difficile. Maior ergo ille qui facit, quàm -

de inuifibilibus:laudate eum qui eftis inuifibiles. Inui qui praecipit. Sed & hoc impium eft: Non enim filius l

fibilia humanus oculus non poteft intueri. Nunc uenit maior eft patre.Sicut enim hoc impium eft de filio con
ad creaturas,quas oculis cernimus. e •TLaudate eum tra patrem credere,fic & illud impium eft de監 COm
fol&luna.) Videte gentiles,uidete Manichæi:Sollau trafilium credere.Quia ipfe dixit, & faéta funt: ipfe
dat, nólaudatur.Laudate eüſol & luna. Vos ſolem deü mandauit, & creata funt.Vna natura iubet & facit.
dicitis:Ecce poft quanta laudat. Laudate dfim de cælis: Deus iubet, & deus facit.Iubet piétor, ut pingat pi
laudate eum in excelfis. Laudate cü omnes angeli eius: &tor: & piétor pingit, quod pingi praeceperat.
laudate cum omnes uirtutes eius.Deus uefter in quinto i • {Statuit ea in fæculum,& in fgculum fgculi:praece
gradulaudansponitur Laudate ei ſol & luna. Non di ptum pofuit &c.) Grandis eft hominis honor, & gram
xit: luna & fol,fedfol & luna: Quod maius in lumine áis infelicitas. Sol tibi currit, elementatibiferuiunt;&
eft, prius laudat.Videte ordinem uifibilium. Laudate tu ignoras creatorem tuum. Praeceptum pofuit, & non
eum fol:poft folem,luna: poft lunam,omnes ftellae. N6 præteribit. Praeceptum folipofuit.Eccepertantos an
tantum lucifer:nótantümaiores ftellae,fed minores pa nospraeceptum dei nunquam praeterijt. Intantum non
riter laudent dfim. Dicataliquis: Quomodo fol&lüna praeterijt, ut curfus eius exhumana obferuatione com
& ftellae laudant deum? In eo quòd à fuo officio & fer prehenfus fit.Praeccptüpofuit,& nó præteribit.Lunae
uitio non recedunt.Seruitiü ipforum,laus dei eft.Gran praeceptüpofuit, ut per triginta dies crefcat atq; decre
dem honoré habeshumana anima.Sol, & luna,& ftel fcat. Nunquid curfus fuos aliquádo mutat? In caelo pre
lae pro te currunt,pro te feruiunt. Angeli,throni,domi ceptum dei ſeruatur, Scinterranò ſeruatur Maripra
nationes nóhabent folé neceffarium,nölunam,n6 ftel ceptum pofuit,ut littora fua nő egrediatur.Venit Ocea
las,Superſoléenim &luná ſuntin celeſtibus.Solenim, nus tumės flučtibus,& inferedit,& przceptum deime
& luna,&ftellæ propter nos funt,nobis fcruiunt.Dicit minit.Totus müdus deoferuit,& praeceptum eius me
minit,
 I N P S A. L. M. V. M. CXLVIII. 24;
A minit, &homo folus non meminit. Ideo dicimus&in mus.Grando,nix,glacics,& fpiritus procellarum.Om- C
Autb. 6.b oratione dominica: Fiat uoluntas tua ficut in caelo & in niaquae uidemus in mundo,nobis feruiunt, Serpentes,
terra. Sicut in caelo angel1tibi feruiunt, & creaturafer abyßi, ignis, grando, nix,
uit:itafcruiat & homo. O infelix hominum genus.De
ម្ល៉េះ procellarum uiden
tur ſine ratione eſſe, ſed nobis ſeruiunt. Die heſterna
fccnditadte deus: quoniam tuadcaelum nofiuisafcen tempeftas fuit, uidcbatur nobis efTe contrarium: erat
dere. Nó tibi fufficit qu6d frigus, erat humor, erant
nő fufcipis,fed occidiscru ſeculi: praceptum poſtuit,8 non preteribit. pluuiae, Hoc quodadho
cifigis,blafphemas, flagel * Laudatè dominum de terra :" drăcones,& ram nobis uidetur effe có
ias: Non tibi fufficit quòd trarium,pro nobis efl: fru
dccidisſednccpænitentiä * omnes abyffi. Ignis,grando,nix, glacies,fpi &tum enim nobis parit.Vi
agis quòd occideris. Dixit ritus procellarum, quæ faciunt uerbü eius. de enim quid dicit: Illa &
de inuifibilibus : dixit & Montes & omnes colles: ligna fru&ifera, & illa quae faciunt uerbum
deuiſibilibus,ſed deuiſibi omnes cedri. Beftiae,& uniuerfa pecora:fer eius. Erubefce homo.Scr
libus caeleftibus:nunc etiá
de terra. Videte ordinem *pentes, & uolucres pennatg.* Reges terrae,& P¢ntes » abyßi, nix, plu
omnes populi : principes, & omnes iudices uiae, tempcftas, uerbum
haudantis.Primum laudât a terræ."fuuenes& dci faciunt, & tu nó facis.
inuifibilia, deinde uifibi uirgines,fenes cum iunio Montes & omnes colles.
lia.Er ipfa uifibilia diui ribus laudent nomen domini : quia exalta Nec montcs mutantur in
duntur in duo, in celeſtia, * tum eft nomen eius folius.* Confeffio eius colles, nec ualles in mon
& terreftria. Dixit de cae tes:fcruant naturam fuam.
* fuper cglum, & terram: '& exaltauit cornu
leftibus, nunc dicit de ter
reftribus. a •II Lauda
£ populi fui.* Hymnus omnibus fan&is eius : 醬 fruótifera & oinnes
te dominüde terra.) Quo filiis Ifrael populo appropinquanti fibi. cedri.
Halleluia.
Lignum uidos quafi
ficcum amºis fojs æſtas
niam laudauerunt angeli, -
cum uenerit , tibi mittit
laudauit caelum:laudet & terra. Videamus deterra qui germen,tibi fru&us parturit. Lignum tibifruâum pa
prius laudent. b •| Dracones,& omnes abyfsi, igniis, rit,& tu deo fruétus non paris. Et oinnes cedri. Iinitare
grando,nix,glacies, fpiritusprocellarum, quae faciunt cedrum, Cedrinituntur adalta: quafi ad caelum ire fe
uerbum eius:mótes & omnes colles:ligna fru&tifera, & ftinant.Et tuimitare ligna irrationabilia.Beftiar & uni
omnes cedriibeßiae,& uniuerfapccora:ferpentes,&uo ucrfa pecora.Non mutant naturam fuam. Omnia flant
lucres pennatae.) Poft tanta quid dicitur? Poft draco in ordinc fuo, abfque folo homine, cui omnia fubic&ta
nespottferpentespottignem,polit grandinem, pottbe funt.Serpcntes & uolucrespennatae, Neque ea quæ in
ftias,& uniuerfapecora:ò homo, qui tibi grandis uidc caelo funt, ad terrani ueniunt: fcd ibi deoferuiuiit. Di
ris,de tc dicitur, &non dc fimplici homine: fed de his cataliquis,fecundum hiftoriam loqucris: non dicis Al- .
B hominibus,quiinter homines maiores funt. c 4 Rc legorice. Si fecundum hiftoriam dicis: quare primum D
gesterræ & ómnes populi: principes & omnes iudices abyßi,& nix,& grando: deindc ligna früëtifcrâ, & cæ
terrae.Deinde quid fequitur? d W Iuuenes & uirgines, tcra irrationabiha laudant deum, & ad extrcmum, ho
fenes cum iunióribus laudent nomen domini.) Et caete mo? Legamus Gencfim, & fecundum ordinem natiui
ra quae fequuntur. O quanta in iftis myfteria continen tatis & creaturarum, ita uidebimus cun&ta laudare.Ibi
tur.Laudauerunt cęlellia, laudauerütinuifibilia: nunc enim fcriptum efhprimü eas animantes faäas effe,quæ
adterrema defcendit,& adlaudationem dei,primü dra in aqua funt:deinde cafaëta quae itcrrafunt:dcindéfà
Rom.5.d cones & abyfsi concitantur.Vbiabundauit peccatum, &auolatilia, & poftca hominé unum fecit, Igitur ficut
fuperabundauit gratia.Quiprimum draco cras,quiha riinum faétum eft:fclaudat dominum.Sed aiius fcn
bebasuenenaferpentis.O tu qui primum abyffus eras, 器 eft : O homo, uniuerfa illa quæ dixi, cuius caufa fa
Сел. г. в ' & tenebae fuper äbyffo ferebantur. Videte quid dicat: ĉťa [unt? Beftiae, ferpcntes, ligi;a [ruĉt:fera, uolucrcs
Vbi dracones,ubiuenena,ubi abyffus,ubi tenebrae?Ne pénatae : haec uniucrfà in eo laudant deum: quianó mu
dcfpcrcs igitur. O tu qui draco eras : qui tenebrofus tant naturam fuam, Regcsterræ & omnes populi,prin
eras,& dcumlaudare non audebas:age pænitentiam,& cipcs & omnes iudices terrae.Iuuencs &uirgines,fenes
flatim conuerteris.Licet in Hebraeo non habeat dracos cumiunioribus laudentnomen dñiquia exaltatum et
nes, fedhabet E??/) Thanninim,quodinterpretatur, nomen eiusfolius.Omnis aetas, omiùis fexus, omni£
cete. Dicitur autem ceteinfinitae 醬 magnitudinis.De que poteftas illum laudet : cui pater cuacuatisPotefta
niq;ipfe ceteinabyfsis effe dicitur. Dicamus ergo pri tibus, deditnomen excelfum:necquifquàm fibi quo
mumfecundum literam:Vidcte quid dicat: Laudate ea utitur, reuocet, fedei de quo& fequitur: e, MT Conr
uae in mari funt; &laudate caquę extra marcfunt £ßio eius fuper caelum & terram.) Quia iuxta Apo- Pbilip.z.&
$Ì & omnesabyßi Aparte totumfynecdochi flolum : dmnia ei confitentur: nófolum caelefliaactcr
cos, Deindefequitur: Ignis Videte concordantë difcor ;"ཧྥུ་ཥས་བria།། &inferna. . . . ri
diamaquæ & ignis:fimullaudant deü.Dracones &omi f •| Et exaltauit cornu 驚 fui.) Ecclefiaftici utir
ncs aby$$i.Vniuerfa quae nafcuntur exaqua, nafcuntur que. g •J Hymnus omnibusfan&is cius,filijs Ifrael ... ,;;;:.s,
exignc,hoccf&exhumore & calore:nec ignisfolus ge 醬 appropinquanti fibi) His deputatur caeleflis `
nerarc poteftfinehumore : nec humor fine igne. Nihil ymnus:'quiiì eo fan&i effe&i funt, qui eum mcntc
ettam contrarium, quām humor calori,&calor humo confpiciunt : qui eius fidei appropinquant, quos ab
ri.Tamen uoluntáté deihaecquæ interfe diuerfa funt, co peruerfitas iniqua non ſeparat; qui nos dignetur
innoſtranatiuitate.concordant.Grandonixglacies,& ఫి in regnum deopatri,&conformes efficerccla
fpiritus procellarum, quae faciunt uerbum eiüs. Multa ritati corporis fui, ut iam non eilocali& tranfitorig.
funt quae dicantur,&infingulis immorarinon poffu cantu , fèd pcrpetuo & immobili caeleftis ftationis
N: « "" í - - - - X 3 hymno,
 246 C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M I.
G
E hymno, iugimodulatione canamus; quiaipficf} cum g ! Exultabunt fanâiingloria.) Inquagloria ex
aeterno patre & fpiritu fanäo honor & gloria in faecu ürge gloria mea, exurgepfäiterium &'cithara: exur- Pfal.16.5
lafgculorum, Amen. gain diluculo.In qua gloria? Necdum enim erat fpiri- Ioan. 7.f
Pfalmus CXLIX, íüs datus: quia Iefus nec dum erat glorificatus,hoceft,
Iftepfalmus le&us eft, quihabct in principio: ;
non erat crucifixus. Exultabunt fan&i in loria. Hoc Galat. 6, d.
Antate domino can ergo dico: exultabunt fan
( 驚 nouü.) Quia &
- Halleluia. CXLIX. &i in cruce. Mihi autem
Antate domino canticum nouum : abfit gloriari, nifi in cru
ម្ល៉េះ
pfalmus,& nonagefimuf- B ( 3.
'laus eius in ecclefia (an&orum." Lg
ce dñinoſtri ſeſu Chriſti.
feptimus, eadem habent . Ecce uoce Apoftoli •pro*
principia. ಳ್ಗ tetur Ifrael in eo qui fecit eum;:*& hetia completa eft.
luintus pfalmus hoc titu “filii Sion exultent in rege fuo.* Laudent ; SI Exultent fan&i in
lo prenotatur:Pſalmus Da nomen eius in choro : * in tympano & pfal 醬 : laetcntur in cubili.
е

醬, quando domus aedifi terio pfàllant ei.' Q uia béneplacitum eft

f
us fuis. Lauabo per fin Pfal. 6.b
cabatür poft captiuitaté, gulasnoćkes lećium meti":
ideſt, poſtpaenitentiá, do
dfio ih populo fuo , & exaltauit manfuetos lacrymis mcis {tratii meú
mus Chrifti aedificatur. $ in falutemi.8 Exultabunt fan&i in gloria ; rigabo.) Illud peccatoris
Quoniam igitur dixit pri !'!ætabuntur in cubilibus fuis.' Exultationes eft : illud paenitentis eft.E
mo: Cantate domino can ' dei in gutture eorum : ' & gladii ancipites Hoc uero quod dicitur: 1æ
íicum nouum, & nouus k in mafiibus eorum.' Ad faëiëdam uindiáá tabuntur in cubilibus fuis,
populus cantat canticum 1 in nationibus: " increpationes in populis, ad fan&tos pertinet, adiu
nouum,& benedixit: nos º -

Ad ftos pertinet. Qgis de no

ad reliqua curramus. bis in cubili ſuolartatur?
b •J Lætetur Ifrael in eo qui fecit ipfum.) Ille laete Quis non pugnatcù carne ſua? Ego cum è leitulomeo
ſur , 醬 fenfuuidet dcum. Ifrael enim hic interpreta uigilauero , non laetor, fed pugn6: non regnum cælo.
tur, fenfu uidens deum. c •] EtfilijSion exultent rum ſuſpiro, ſedcum carne pugno. Incendium carni,
in rege fuo.) Filij ecclefiae, filij noui populi, exultent rigo lacrymis, & extinguo. Propterea dicitur : Laua
in rege fuo, in Chrifto, qui regnat in cis. Videtis quo bo per fingulas no£tes leäum meum: lacrymis meis
modólcuiter fumma quæq;perftringimus. d •I Lau ftratum meum rigabo. Lcàulus meus,qui ardet libidi
dent nomen eius in choro.) Vbicunquc chorus cft, ibi ne, extinguitur lacrymis. Fclices ifti, de quibus dici
diuerfæ uoces in unum canticum congeruntur. Quo tur irºbunur in cubilibus fuis. i- •j Exultatio
modo enim diuerfae chordae,unam uocem cfficiunt can nes dei in gutture eorum.) V（Je qui clamat, non in
tici: fic & diuerfae uoces, hoceft, cum fimul fuerint con gutture clamat, fed in labijs. Et'quomodo dicit: Exul
နိူင္ဆိုႏိုင္ငံ chorum domini efficiunt.Laudent nomê eius
tationes dei in gutture eorum? Clamantes in cordibus Re* 8. c.
in choro.Vbi diffenfio eft, ubi inuidia:ibi chorus non
noftris, abba pater: Vox quae clamat ad deum : non Exod. 14. d
eft. e •{ Laudent nomen eius in choro:in tympano &c eft labiorum, fed cordis eft.Denique dicit dominus ad
pfalteriöpfàllant ei.)Chorus ifte canticum habet,& Moyfen: Quid clamas ad me? Certe Moyfes nihil di
tympanum & ဗူဖ္ရစ္တံ့ႏို
habet. Crucifigamus corpo xerat. * •II Et gladijancipites in manibus eorum.)
ranóftraChrifto,& talitympano canamus deo.Intym Iftud,q exultant in cubilibus fuis: de fanStis dicitur,de
pano & pfalteriopfallant ei. Tympanum nö habetcar pcrfectis uiris dicitur: quid habcnt aliud? Et gladios
hem,fed pellem: Et nos quàmdiu carnei fumus,non fu àncipites inmanibus fuis. Gladij fanétorum aficipitcs
mus tympanum.Tympanum non eft, nifi quod non funt. Legimus in Apocalypfi Ioannis, quæ in ecclefijs
habet carhes, nifi quodtenditur.Tympanum non po legitur & recipitur.Neque euim interapocryphasfcri
tefteffe contractum, fedextenfum.Etnospecccata nő pturashabetur,fed inter ecclefiafticas. Dicitiir ergo ibi
contrahant, fed iuftitia dilatet. Ad reliqua percurra de domino Saluatore: Et gladius, inquit, ex utraque
mus. In tympano &pfalterio pfallantei. Quod in cho parte acutus egrediebatur de ore eiüs. Vides ergo
ro dicimus, hoc dicamus in pfalterio. Pfalteriumpro quòdiftifanéti gladios iftos ancipites, quos habentin
prie genus organi eft mufici,quod eftquafi cithara. Si manibus, de ore dgmini fufceperunt? Dominus ergo
ກ້າiⓥidine hbet citiar．cdh6cຕິເihara, Inter pſal gladios de ore fuo donat fanâis fuis, Gladium ancipi
terium & citharam,hoc intereft.Cithara deorfum per tem, hocet, fermonem doctrina: fuz. Gladium anci
eutitur : caeterum pfaltcrium furfum percutitur, quod pitem , & fccundum hiftoriam,&{ecundum allegoriâ,
uerbo ಶ್ಗ polyphtongũ. Học cft ergopfal & fecundum literam,& fecundum fpiritum. Gladius
terium. Hic ergo praecipitur nobis, utin cantico nouo ifte anceps, duo capitahabet, & dcprzfenti faeculolo
canamus deorfioii deorfum de cithara, {ed defurfumi, quitur, & defuturo. Et hic occidit àduerfarios, Sc in
hoceft, in pfalterio. f •] Quia beneplacitum eft caelo aperit regna caelorum. Gladios ißos quare ha
domino inpopulofuo, & exaltauit manfuetosin£alu bent ſanctie l TI Adfaciendam uindictam, inquit, in
ύ{aith. f. 4 'tem.) Beati mites : quoniam ipfi poßidcbunt terram, nationibus) O fi & ego gladium iflum ancipitém ha
8i ergo ibi dicitur:bcati mitcs,hoceft, manfueti:quo bere pofTem, ut uindictam facere poffem ifi nationi
Amiam poßidebunt terram.Et hic dicitur exaltauit man bus: gentes poffcm interficcre: AriumpofIem: Euno
'fuetos in fàlutcm,& iftimanfueti haereditate pofsidc mumpoſſen: Manichæum poſſem: uniuerſas hære
bunt terram: ergo ifta terra non cft deorfum,fed de fespofTem.Etuidete quid dicat* Ad faciendam uindi
furfum eft.Quid enim dicit? Exaltauit manfuetos in £tam in nationibus. Vt occidantur,& pereant? Non
-falutem.Si enim manfuetiiftam terram poßidcrent, hoc dicit. • m •I Increpationes in popúlis.) Increpat
quae deorfum eft , non diceret , cxaltauit. , ….. - vt falucntur populi. Saluentur , qui induâi funt à
- -- malis
 I N p S. A. L. M. V. M. - CXLIX. ET CL. 2.47 -

A malismagiſtris. Non autem poſſunt populiliberari, cabit. f 4 Laudate cum infirmamento uirtutis eius.) C.
nifi magiílri obligati fuerint.} Vnde fequitur; Eo quòdomni infirmitate fublara, firmamentúm ĥiá
a qΓ Adalligatidos reges eorum in compedibus) £tcrnae uirtutis inuexerit, g qTLaudate eti in uirtuti
Vis populum liberare ?magiftros liga. Ad alligandos bus eius. ) Pro eo quòd morteih immortalitate poten
reges. Non uocauit ## reges. Regnant taliterconfumes, incómutabilis uitreis tribuerit glo
enim inpeccatis, 8< mife riam,quâ nec oculusuidit, 1.eெr.2.ே
rijs eorum. Ad alligädos : Ad alligidos reges eorum in compedibus, nec auris audiuit, nec in
regeseorii in cópedibus: * & nobiies* eoiüm in manicis ferreis,Vt fa cor hominis afcendit.
Bène dixit, in cöpedibus:
ne magiftri multum curre ciant in eis* iudicium confcriptum &gloria hdumT multitudiné
Laudate eum fecun
magni
rent: ne multos deciperét, hæc eft omnibus ° fan&is eius. tudinis eius.) Quia mulri
fed colligentur, & ftent. Halleluia, CL. fario honore diftinčtas cae
b •II Et nobiles eorum in : Audate dominum in fànétis eius: lau leftium corporum depu
manicisferreis.) Nobiles ' H ' date eum in firmaméto' uirtutis eius. tat manfiones, ficut domi
eorum uideas inter haereti nus ait: Apud patrê meü Ioan.14 a
cos dicere: Ifte uir doétus 5 Ai… Laudatc* £um in uirtutibus eius:lau multę manfiones funt. -
eft, ille fignafacit, ifte dc ' date eum"fecüdum multitudinem magni i •[TLaudate eum in fono
mones eijcit. Sančki dñi: ' tudinis eius, ' Laudate eum in fono tubæ: tubae.) In quo bello occifi
quiahabent gladios anci k laudate eum in pfalterio* & cithara. Lau uicerunt: conterente do
pites, hoc eft, duorum ca date'eum in tympano & choro : laudate mino fataná fub pedibus
pitum,&de ueteri,&do "eum" in chordis & organo. Laudate eum eorum. k • T Laudate eü:
nouoteítamento, ligátil "in cymbalis" bene fonáribus : laudate eum. in pfalterio & cithara.) Eo
los magiftros, Š: praepc quòd eis, ucl decalogum
diunt pedes ipforum , ne in cymbalis iubilationis : omnis fpiritus lau legisimplere praeßiterit;
poßint currcre.Et nobiles "detº dominum. ; ' uel poß mortificatam car
èorum in manicis ferreis. ' ' --
- - Pfalmus neri, quae cithara accipi
Ligant,non occidunt:nő interficiunt, fcdligant.Vin tur, in fe uiuificauerit. 1 • T Laudate eum in tympano
ciüfit manus, & captiuos ducunt ad ecclefiam uinculis & choro.) In tympano, quód mortificatum corpus fit
ferreis.Catenae iftaenöfiunt, nifi de teftimonijsfcriptu immortalitate donatum. Inchoro, quòd choris fitan«
rarum, dum teftimonium iungé teftimonio. Siuis, ut gelicis fociatum, m T Laudate eum in chordis &
nörumpanturiſtæcatenæ:nöſint ſimplices, ſed hinc organo.) Qgòdper ciborum abftinentiam retortisui
Eccle 4 e inde contextæ: Funiculus enim triplex nó rumpitur. ſceribus,cócupiſcentijsque euictis carnalibus digniin
Pſal. 138.a Hocautem totum quare fit? c MTVtfaciant in eis iu uenti ſunt regno dei, ad concinendas diuinas laudes.
dicium confcriptum.) Quideft iudicium confcriptü? n •J Laudate eum in cymbalisbene fonantibus: lau
Vt quiprimum negauerät deum, reuertãtur pofteaad date cum in cymbalisbene tinnientibus.)Impletur hcc -
Ε paenitciitiam. Iudicium confcriptum, ut captiuos fuos laus in cymbalis bene fonantibus exultantibusque, eo
íoluant,ut quos ligauerant,& quos ab ecclcfia duxcrât, quòd corruptione carnis fanguinisque depulfa, confor D
in ecclefia poftea diffoluant.Vt faciant in eis iudicium matiadimaginein creatoris,omniplenitudine (pei c6.
confcriptiim. Verbis fimplicioribus loquor,hoc eft,ut plcta, ficut fol refplendeant in regno dei patris omni
fic eos iudicent, quomodo in fcripturis fan&is dige otentis. o •T Omnis fpiritus láudet dominum.) In
ftum eft. d. T Gloria haec eft omnibus fanétis eius.) 體 ergo regno non caro, hon fànguis, non corruptio,
Vere non gloria eft,ubieftaurum, ubicft argentum, fedhomo iam fpiritualis totus effeétus, deum in fpi*
ubi gemmæ, ubi ueftimenta funt:ferica, Qjicunque ritu (qui fpiritus eft) laudare non dcfinat. Qgi fio
habétiflos gladios,quidhabetaliud neceffarium? Vi bis praeftare dignetur, ut in hoc faeculo faótores legis
de quiddicit: Gloriâ hzceftomnibusfanâis cius Rq effe&ti: in huius uitae agone probati, & fideles inueiiti; -

emius deum,uthanchabeamusgloriam, ut gladtus de ſpiritualibus ditati frućtibus, his mereamur adiungi s

öre noftriSaluatoris cgrcdiens, armet noftras manus, concentibus.Ipfi gloria& imperium cü aeterno patrc,
Quihanc rompheam habet, fæculi gladium nó timet, & fpiritu fan&o,& in cunéta faecula faeculorü,Amcn.
Remuobis dicò nouam: Frequentcr gladius i(tius fae
culi conciditillum gladium. Frequenter euenit, ut fae •T Secunda expofirio fuperpfalmum CCIl
culi gladius donetnobis illum gladium.Si enim iftum :… tefimum dccimumnonum,
timúerimus,illum non accipiemus. Gratias igitur aga
musei, quihabetiſtum gladium, 3cbenedicamuseum
in faeculafaeculorum,Amen. * -
V ad pfilmum, quiport ceutefmum ds.
cimumo&auumip{àlmü lcàus eft. Centcfimus
qT. Ifte pfalmus tertij quinquagenarij continet facra decimuso&auus pfalmus (ut frequenter dixi
nientumi,ideß, quòdprimus pefbaptifmum & paeni mus) literatus eft, hoc ီ|ိ eft: Ab aleph
ventiamadinnoçentiæ nos regenerat bonum: fecun enim incipitufqueadextremam literam Hebraeâ, quae
dus,poßiudiciumfiuâuminiiocentiae comprehendit: Hebraice dicitur,Tau. Et finguliuerfus, à fingulis lite
vertiùs,expleta diuinae ciuitatis aedificatione,& cófum risincipiit.Vigintiduafunt litera Hebraica, & oóło
mata omniumfan&orum fpc, ad aeternam gratulatio niuerfusà fingülis literis incipiunt. Verbicaufa: abà
nemlaudationemque nos exhortatur.Aitcnim: . . litera,quae dicituralcph,o£toücrfus incipiunt.Rurfum
-. . .'…i. ii. £i Pfalmus.. '. CI. ' .* . , . , cüulli finitifuerint,àfecüdalitera,quae dicitur, bcth,alij
L^celcbratwm iudicium, inaetcrnitatisgloriacollo uocaturgimel, älijo&o uerfus incipiunt.Ergo సి
Audatedbrtiinumiafànâis eius), Qgigosp3ft oétouerfus incipiüt.Et itertio illis finitis,ab altera,qug
bº: -
1.Illus
 248 C O M M E N T. D. H. I E R O N Y M. I.
E fimus decimuso&auus pfalmus alphabetites eft.Siuo. re in ultimum. Ego puto illud eſſe quod fignificat G
humus legere epiftolam,nö poffumus legere, nifiprius etiam Iacob fcala: quândo fugit Iacob Efau fratrem Ges. 28. s
fciamus fiteras. Sic igitur & nos non poffumus fcri fuum. Et uenit, inqüit, in B． H. & dormut biⓛ:
pturas cognofcere, nifi primum alphabetum noueri ofuit lapidem adcaput fuum. Videte &axwriw noftrü,
mus. Cefitefimus ego decimus o&auus pfalmus alpha
betites moralis eft, & in.
ီ|ိါီ fugiebat fratrem;
& auxilium inuenit in la
ßruit uitam noftram. Et - Pfalmus Ο Χ Ι Χ. pide. Lapis ille Chriflus
quia nunc non eft tempo- a D dominum * Cum tribularer cla eft:lapishic his qui per
ris de uniuerfopfalmo di maui , & exaudiuit me. fecutionem patiuntur, au
cere, dicamus nunc de pri xilium cft . Caeterum Iu
º
Domine daeis incredulis, lapis of. r. Pet.2.b
mo graduum pfalmo, qui
ſic incipit: - fenfionis, & petrafcanda
Pfalmus Ο ΧΙΧ. li. Etuidit, inquit, ibi Iacob fcalam ereétam de terra
- -

. ! D dominum cum tribularcr clamaui,& exaudi ufque ad caelum, & incaelo', inquit, dominum. Et ui
uit me.) Propterea autem uocantur graduum dit;inquit, angelosafcendentes & defcendentes.Vidc
pſalmi, utfrequenter diximus: quoniam gradi te quiddicat:Vidit angelos cófcendentes:Vidit Pau
bus quibufdam ad niaiora cöfcendinus. Nunc fi6eft lum confcendentem. Viditangelos defcendentes:Iu
temporis de omnibus pfalmis graduum difputare,& das proditor corruebat.Viditaõgelos afcendentes: fan
dicere: quomodo pcr fingulos pfalmos grádus fiant, &\o§ homines deterra ad cælum pergentcs. Vidit an
* * * * ut adfumma ueniamus. Interim dicamus nunc de pri gelos defcendentes: diabolum & daemones, cum exer
mo gradu,relinquentes myftcriü, quare dccimusquin citu fuo de caelo præcipitatos. Grandis eft difficultas
tus gradds dicatur: eandem enim rcm frequenter áice de terris ad ： cófcendere. Facilius ruimus, quàm
Gal. 1. d re,taedium cft audientibus, Vnde & Ap6ftolus quin confcendimus: facile ruimus in afcendendo: grandis
decim dies feteftatur feciffe apud Petrüm in Hierofo. labor eft, grandis fudor eft.Si fuero in primo gradu,
lyma, ut conferret utrunque teftamentum, & feptena uátum 監 retatufque ad calum? Si fuero in fecú
rium,& oétonarium. Multafunt,quae dicátur. Âd do o, fi intertio,fi in quarto, fi in decimo,quid mihi pro
minum cum tribularer clamaui,& exaudiuit me. Qui deft,nifiadfummum peruenero? Fac mihi iftam fca
cunque adhuc in imo gradu cft, rcfpicit altißimü gra lam quindecim habere gradus , ueni ufquc ad quar
dum decimumquintum. Quicunquein quintodecimo tumdecimum : nifi quintumdecimum teiiuero, quid
fuerit, iam iuxtatemplum elt:Sc រ៉ែ templum, cuius mihi prodeft, quòd ad quartumdecimum ueni ? Et fi
nüc ruinas uidemus, offendit dominum füum. Et quid ad quintumdecimum uefiero & corruero,maior afcen
Ioan. 14.d dixit dominus? Surgite,abeamus hinc. Et quid dicit in fus,maiorruina eft.Simulque confidera facramentum:
Luc. 1 3.3 alio loco? Relinquetur uobis domus ueftrâ deferta. quia graudis labor eft,& grandis fudor,de terrisadcae
Dominus egreffuseft,& templum corruit. Hoc igitur lùm confcendere. Vultis fcire, qui funt ifti gradus?
F templum incircuitu quindecim gradus habet. Sigma
Qui eft primus gradus? Egoputo primum gradum ef
aliqua uidemus:numerate,& uidebitis ita efTe, ut 蠶 fe ieiunium : adhuc enim iuxta terram eft: recedimus
mus. Leuitæ igitur,& facerdotes,unufquifque fecundú de terra, confcendimus: tamen adhuc de terrenis, &c
ordincm ftabat in gradibus. Verbi caüfa : Quiponti corporalibus cogitamus. Dicataliquis:quid mihipro
fex erat,ftabat in primo gradu,hoceft, in quintodeci ိieiunium: ego quaero,ut animâ meâ pura fit apud
mo gradufurfum. Infecundo uero gradu (tábant facer dominum: quanti non ieiunant, Sc ſancti ſunt? Ego
dotes; & in ipfis facerdotibus erat diuerfitas. In tertio non hoc dico . Si Paulus apoftolus caftigabat cor 1.Cor.9.4
rurfum minores ftabant.In quarto rurfum ftabant le pus fuum, & feruituti fubijciebat, ne alijs prædi
uitæ;& inter leuitas erat multa diuerfitas :quicunque cans,ip(e reprobus inucniretur. Si dicit: uideo autem
erat extremus,illc in nouifsimo gradu erat. Confidera aliamlegem refiftentem legimentis meae,& ducentem
te quoniam terrenum hoc templum, caeleftis templifi mé incaptiuitatem. Etpoftea dicit: Infelix ego hono,
%.cor. 15. e gura eß: Stella enim àftella differt in claritate : ita & quis meliberabit de corpore mortis huius? Si illc infi
refurrectio mortuorú.Felix qui in quintodecimo gra dias corporis timet,nos fecuri fumus? Si ille dicit:Quá
duincaeleſti Hieruſalem;& intemplo eſſe meruerit. do infirmor, tunc fortior fum : infirmitas corporis, fa
Tamcn quia illud grande eft,& illiid puto effe apofto nitas animae eft.Hoctotum quare dico? Quiaabftiné
lorum,martyrumque fanétorum: nos oremus, üt falté tia primus gradus eft, & nó ftatim putemus, quòdfi
in ultimo gradu templi domini eſſe mereamur. In di ieiünauerimus,cófcendamus ad regniacaelorum. Ieiu
uerfis quidem ftát gradibus:fedunum pfalmum in¡lau nia nos nő ducuhtad regna carlorüm:fed fineiciunijs
dés doininicanunt.Diuer(a loca fuiit:fed una laus do nőconfcendimus adregnacalorum.Solanő profunt:
mini. Hoc quod dixiirius de &aelefti Hierufalem, nunc cum alijs profunt. Hoc totum quare dixi?Quia quafi
interim in 慧 faeculo conftituti, puto diebus omnibus fundamétum eft , afcendentibus ad maiora. Secun
exerceti. Alius noftrum in priifio gradu eft, non de dus uero gradus eft, faeculo renuntiáre, nihil de {aecu
fperet fecundum: qui in fecundo grădu eft,non de pe lo quaerere, terrena côtemnere. Aliquis dicat:Ethoc
ret tertium.Felices martyres,quorüm multi de nouißi facere fecundus eft? Ego dico fecüduis. Nihil eft tcr
mo gradus, in primum graduni afcendere meruerunt. rena dimittere: uitia animae dimittere, grade eſt: Si
Quiuiuitin ifto frculô,non poteftftatim de prino ad enim ieiunauero,hoc eft,fifuero inprimögradu:fidi
fummumconfcendere. Non debemus igitur conten-' mifero poffeßiones mcas,hoc eft,fifuerpiïfecüdo gra
tieffe primo gradu, femper debemus adifiaiora coria-, du, quid mihi prodeftfirixofusfum, fiiracüdus fuin,
ri. Nec qui in nouißiiiio eft, defperet primùm: nec. fidetra&lor fumi,fiinnidus fume-Nihiligraride efttec.
qui in priino cft, dcbct cffe fccurus: poteíl enim cade- . rcna dimittcre: maiorafunt uitia, quae dimittêdafunt,
"* ---- - -
ſed
 --
I N P S A. L. M. V. M. ΟΧΙ.Χ. 249
A ſed dicataliquis, difficile eſt, grande eſt,durum eſt.Et fim9. Non ergoputét monachife debere effe fecuros, C
ideo grandeeft:quia difficile eft. Athleta non corona & dicant interimi: Grandia crimina n6facimus in mo
tur, nifilegitime certauerit. Nulli faciat defperatio nafterio: non adulteror: nö furtü facio: nó homicidiú
nem: arduus afcentus eft, difficilis eft: defperationa facio: non parricidium facio, & caetera, quæ grandia
{citur. Noli defperareč homo: in ੰ gra utia funt Grande fcelus eft,quãdo detraho fratrimeo: 1.Ioan, a.k.
du dominus fupra eft : in lingua mea fratrem inter
tuetur te, dat auxilium. a Domine libera animam meam à labiis ini ficio.Qui enim odit fratré
Siinprimo gradu es,& ui b fuum,homicida eft.Vide- Prou. 1 s. d
detur tibi grande effe fpa quis,& à lingua dolofa. * Quid detur tibi, tc quid dicatSalomon: In
tium interprimũ & quin aut quid apponatur tibi, ad linguâ dolosã è manu linguae, mors & ui
tumdecimum, noli refpi Sagittæ ta. Videte quid dicat : In
cere gradum, fed caelum manu linguae. Vides quā
afpice. Et uide quid dicat; nö dixit: Vidi dfim ftan tum malum fit lingua,& manum habét.Quid enimi di
tem inquintodecimo gradu: nos enim ad ftanté & ere cit ?In manulinguae. Grande uitiü eft detrahere fratri
Gen, 28. f &tum diim peruenire nópoteramus.Sed uidc quid di bus, tacere non poſſe, circuire cellas, alijs detrahere.
cat:Vidi diim innitétem fuper fcalam.Vide quid dicat Egopeccator ſum, iſte peccator eſt: quidadte? Te
de eo, qui ftabat:incuruauit fe, & humiliauitfe, ut nos
ipfum confidera necadas. Quid inalterius ruina exul
ofsimus afcëdere. Diis incuruus eft propter te, humi tas? Nunquid fiegocecidero, tu ftabis? Licet ruina
藍 fe:fecurus afcende.Ifte igitur, quinüc in primo mea fit: ruinafratris,timortuus effe debet, non exulta
gradu eft, non eft in tribulatione : iam enim receßit de tio. Ille cecidit : laetaris, an triftis es? Refponde mihi:
tribulatione, iam in primo gradu pofuit pedem. Non Frater cecidit :aut laetus es, aut triftis ? Si laetus es, ut
enim dicit: nunc tribulor, nunc clamo: fed quia in pri quid in alterius ruina laetus es? Siautem triftis es, quid
mo gradu eft, refert quid pafIusfit. Et quid dicit? Ad circuis, quid alijs narras? triftitiam tuam deus uideat,
diim cum tribularer clamaui, & exaudiuit me. Ante & ipfe frater fentiat,nófratrum aures audiant.Domine
quàm in primo gradu pedem poneré, tribulabar: quia libera animammea àlabijsiniquis, &à lingua doloſa.
nő poteram terrena dimittere. Addfim cum tribularer b •T Quid detur tibi, aut quidapponatur tibi ad lin
clamaui,& exaudiuit me. Videtur ifte uerficulus nihil guam dolofam ?) Spirituffanétus refpondet prophetae
habere intrinfecus.Verficulus paruus eft: fed tres fen dicenti Domine libera animammea à labijsiniquis, &
fus habet in fe pariter conglutinatos.Quid enim dicit? à lingua dolofa: quid detur tibi,aut quidapponatur ti
Cum tribularer,ecce unum: clamaui, & poft clamoré មិះlingua doloſam? Reſpondet ei & dicit, tu qui di
qd? & audiuit me.In unouerſuprior tribulatio,clama cis: dfie Iibera animam meâàlabijs iniquis, & à lingua
tio,exauditio. Non dixit: Quando fecurus erâ, quádo dolofa: quid tibiuis dari? Et poftquàm datum tibifue
latus eram,clamaui: fedquãqo tribulabar,clamaui Pe rit, quidtibi rurfum apponi uis adlinguam dolofam?
titis,inquit,& nó exaudimini: quia negligéter petitis. Vidéte quid dicat: Non dixit, contra linguâ dolofam,
E Ad dfim cum tribularer,clamaui,& exⓥiiit me.quid fedadliiiguam dolofam.Si dixiffet,cótra linguâ dolo
me exaudiuit? Fecit me ftare in primo gradu: uerü ad fam: uideretur de aducrfario dicere.Videte quid fit fa Ꭰ .
cöparationem quintidecimigradus, quidefteffe in pri cramentü prophetæ:imò fanéti in primo gradu confti
mogradu: Dimiti terrena,necdiadalta confréditergo tuti. Dico fimplicius propter fimpliciores.Quid dicit?
nó debeo effe fecurus: in czteris gradibus debeo auxi Dfie liberaanimam meâålabijs iniquis,&à lingua do
liüdei poftulare. a •I Dfie libera &c. ) Dicit hoc de loſa.Verbi cauſa, à labijs aduerſarijmei, qui mihide
omnibus haerefibus, dicit de Iudaeis, dicit de Arianis, trahit. Sed diis aliud rcfpondet: Et quid dixit? Non
dicit de Manichaeis, dicit de cæteris haerefibus.Quádo dixit,quid detur tibi,aut quidapponatur tibicótra lin
dicit Arianus, pater maior, filius minor: quid dicemus uam dolofam, hoc eft, non dixit quid defideras tibi
nos? Dñelibera animámeáălabijs iniquis, &ålingua 獸 contra aduerfarium tuum.Sed quid dixit? Quid
dolofa.Quâdo dicit Manichaeus,& fimilis Manichgo detur tibi, aut quidapponatur tibi adlinguâ dolofam.
rü,dfis nörefurrexit in corporis ueritate, & ut fcias nö Non dixit contra linguam,fedadlinguâ.Videtc quid
Ioan, a of fuiffe uerü corpus, claufis ingreffus eft oftijs: nos quid dicat,adlinguam dolofam: ad tuam linguam, non ad
dicemus? Dñelibera animã meam à labijs iniquis, & à uerfarij.Si enim aduerfarius tibi detrahit,nihil tibi no
lingua dolofa. Maiora uulnera funt linguae, quàm gla cet,tute interficis fi alij detrahas. Verbi gratia:Si de
dij Gladius interficitcorpus,animá nőinterficit. Lin trahat mihi frater, mihi quid nocuit?Si 鷺 me ho
gua animâ interficit: lingua mala res eft, malü magnü: micidã, fidicat me adulterum, fi fceleratum, fi menda
modicűquidő membrű, fed magna exulcerat. Quanta cem,mihi quid nocuit? E duobus enim unum eft:aut
lacob.3. mala habeat lingua, legite cpiftolâ fan&i Iacobi. Lin uerum dicit;aut métitur.Siuerum dicit, non mihi illud
ua nihil medium habet:aut grádemalü cft,aut gran nocet quod ille dixit: fed quia uere ego feci.Siautem
bonú. Grandebonú,fi Chriftú deú cófitetur. Gran mentitur,mendacium ipfius nömihi nocet: fed inter
de malü,fi Chriftüdeünegat. Ergo ne putet aliquis,& ficitanimam loquentis.Infelices fumus, miferi fumus.
dicat interim;opere nöpeccaui:fipeccaui, lingua pec Quando aliquem habemus inimicum, dum putamus
caui. Quod eft maius peccatum , quàm blafphemia in quod contra ipfum facimus,contra nos facimus. Detra
deum? & tamë lingua peccat. t. cur de caclo ce himus illi, huc illucque circuimus, omnibus dicimus
cidit : quia 蠶 ? quia homicidium fecit? quia de eo: putamus 醬
illi noceamus? Illinon noccmus,
adulterium cómifit? Et haec quidem malafunt:fed dia fed noftras interficimus animas quòd mentimur. Os Sap, fe €
bolus nó propterhoccecidit, fedpropter linguâ fuam enim quodmcntitur,occidit animiam.Quid detur tibi,
Eſa.144 cecidit.Qgid enim dixit? In caelum afcendam , fuper aut quidapponatur tibiad linguâ dolofam? Quafibo
fydcra caeliponam thronummcum,& cro fimilis altif nusjmedicù, quidicit: ad hanc infirmitatem, ad hoc
-
uulnus,
 -

2yo C O M M E N T. D. H. I E R O N Y. M. I.
E uulnus, quid tibi uis imponi, quod tibi uis emplaftrü agrotamus: quãqo febricitamus: quando fufpicamur G
imponi? Quomodo fi dicataliquis ad uulneratum ali nos mori: quão o iaôtamus brachia: quãqo timemus,
quem : quid detur tibi,aut quid apponatur tibi ad uul Фuádo comcatum petimus, iftüuerficulum nonpolu
1ius quo doles? Interrogat dfis: nón quòd ignoret, fcd mus dicere: Ifte fanus erat, nöægrotabat,& quiddi
' quòd ifte,qui rogabat, fciat quomodo rogarc dcbcat. cebat?Hcu mihi,quiaincolatus meus prolongatus eft.
a ❤T Sagittae potentis acu Quâmdiu enim ໃmus in αιζor.β.k
ta: cum carbonibus deſo
* Sagittæ potétis acutae,cum carbonibus de tabernaculo
ius,
corporis hu
peregrinamurà
- - - -
' latorijs) Sagittae potentis diio.
* foíátoriis." Heu mihi,quia incolatus meus Heu mihi, quia incolatus
acutae. Nunc rcfpódet ad
diim,quid petat.Quia di *“âar:
prolốgatus cít:habitạui cũ habitấtibus* Ce meus prolofigatus eft.In
niultum incola* fuit anima mca. Cum
xerat diis: quid detur tibi, colatus meus: Non dixit,
aut quid apponatur tibi? * his qui* oderunt pacé,eram pacificus: cum habitatio mea, fed incola
Nücifte dicit, quid petat: tus meus: in faeculo enim
loquebar illis, impugnabant megratis. raefcnti nóhabemus ha
Dne hoc peto: ſagittas po .
tentis acutas,cum carboni 儘 , fed peregri- : : ,
bus defolatorijs. Videte quid dicat.Venenum linguae nationem.Vnde & Apoßolus dicit:Quafi aduenae,&
meae,& detraétion& meamfi,nullares poteft foras proij peregrini. Aduena egofum,& peregrinus. Heu mihi, i.fet,a.\
cere, nifi fagittæ tuæ, quae folitudinem faciunt linguae quia incolatus meus prolongatús eft.Quod dicit,hoc
meæ. Lingua meatumet, uenenum habet intrinfecus: etInfelix ego,quamdiu fuminito corpore? Quis no
nifi fagittis tuis compunéta fuerit,& percuffa, uenenü ftrum hoc poteft diccre?Si o&ogenarijfuerimus,time
nó egreditur. Dcbcmus exemplum dare: fiquando in mus mori :& ficentenarijfumus,& ægrotamus, tamë
corpore uulnus eft,& in ipfo uulnere iam putridae car commcatum, & fpatium poftulamus. Hoc totü quare
nesfunt, & căcer efb& fuerit pus intrinfecus:nifiaper facimus? Quia peccatorum nos confcientia remordet.;
tum fucrit,nó egreditur pus: Et fi egrcffum fuerit pus: Scimus enim: quia fi recedamus de corpore, nó imus*
nificauteriatum fuerit,rurfum renáfcitur pus.Vide igi ad Chriftü, fcdad gehennam. Apoftolus quid dicit? Tbilip.r.s
tur quid dicat: Quia tumet lingua mea, & pus habet, Cupio diſſolui &eſſe ci Chriſto Da ម៉្លេះ :
& uenenum habet:primum fagittis tuis uulnera,utpus quiapoft mortem futurus fum cum Chrifto,etiam nüc
pof$it exirc : deinde carbonestuos & ignem pone, ut mori ម៉្លេះ Ergo ifte quiafan&us eft, propterea dicit:
quicquid malum fuerit, excoquat,& defertum faciat. Heumihi, quia incolatus meus prolongatús efl.
Vide igitur quid dicat:Sagittæ potentis acutae cü car c. *[Habitauicum habitätibus Cedar) Cedar inlin
bonibus dcfòlatorijs. Vtiiiam detur nobis ifte carbo gua noftra interpretatur,tenebrae.Vide ergo quid di
¿uc. 24. c dcfolatorius.Vtinam & nos dicamus: Nónne corno. cat: In quo loco fumus, in quali mundo fuimus? Habi
F ftrum erat ardens in uia, cum aperiret nobis Iefus fcri tauicum habitantibus Cedar. Diu fui intenebris, diu:
Eſa.47.b pturas? Dicit & Efaias ad Babylonem : Habes carbo uixi intenebris, diu fui in corpore mortis huius.
nes ignis,fedcbis fuper eos:hierunt tibi in adiutorium. d •{Multum incolafuit aniiia mea) Videfanâus qd :
•45.2.4 Et apoltoliantequàm acciperent fpiritumfan&um,ha dicat: Et fideccm annos uixi, multü incola fuit animia
bcbāt in lingua fua adhucaliguostumores humanos: mca. Qgae enim beatitudo eft,adcóparationem cæle
propterca fpirituffanâus រ៉ូមុំា in fpecie ignis in ftium effe interrenis? Multa funt,quiae dicátur: fed iam
linguas corü, ut quicquid puris habebant, fpirituffan adfinem feftinat oratio. e MTCumfihis,qui oderüt pa
&us ီ|ိရိိ & aliud exemplüm: Efaias cem,eratn pacificus:cüloqucbar illis impugnabât me
cum uidiffet dām fedentem fuper thronű excelfum & 監
)Infelices nos,linguam nofträcőtinere nő pof:
Pſa. 6. b cleuatum, quid dicit? Vae mihi mifero, quia compun ümus:nópoffumus pódetrahere,finos aliquis §
&tus fum: quia labia immunda habeo, & in medio po gerit,quafiuultum oftendimus pacatum, caeterum cor
puli immunda labiahabentis,ego fedeo.Vide,quid di habet uenenum. Monachi dicimur,& licet n5 fimus,
cit? Væ mihi mifero: quia immunda labiahabeo. Et quales cffe debemus, tamë dicimur. Horatertia ora
poftea quid dicitur? Qgoniam labia habebat immun mus: hora fexta oramus:nona,lucernariü facimus: me
da,propterea mittitur unus deSeraphim, & tollit car dia noéte confurgimus: dcinde gallicinio oramus. Vi-
boncm ignis de altari,& tangit labia ipfius & linguâ, dete quibus horis femper ad obfequiü dei fufcitamur.
& purgat eam. Et quid dicit? Ecce hoc tetigilabia tua, Videte quid dicat: horatertia,fexta, nona, lucernariü,
& mundaui linguam tuam.Et flatim quid dicit? Quem medio no&tis, gallicinio,mane primo. Hoc totum fa
mittam ad populum iftü,& quis ibit? O myfteria fcri cimus,& nó cófideramus: quia fi inimicitias habet ani- -

turarum, quàmdiuhabcbat linguam dolofam & la ma noftra cötra fratrem, fihe caufa oramus. In euan- Matth. £•£
獸 រ៉ែ : nó ei dicitur,quem mittam,& quis ibit? gelio cnim quid dicitur? Si offers munus tuumadalta- . * *
mundantur labia ipfius, & ftatim mittitur ad loquen fe,& rccordatus fueris ibi,quòd aliquid frater tuus ha
dum . Ergo,quilabia immunda habet, nö poteftpro bct aduerfus te.Vidcte quid dicat: `Non dixit: fi ha
hetare, non poteft mitti in obfequium dei.Cum car bes aliquid cötra fratré tüum, fed fi aliquid frater tuus
ឆែ defolatorijs.Vtinam praeftetur nobis, & ifta habct cótra te. Rem quafi iniuftam ម្ល៉េះ nobis im
{olitudo,ut quodcunque malú eft, tollat de lingua no ponere: fi enim dixiffet, fihabes aliquid cótrafratrem
ftra,ut ubi fpinae funt, ubi uepresfunt,ubi urticae funt, tuum,in noftra erat poteftate quod habebamus.Nune
* :
mittatur ignis domini, & uniuerfa cxurat, & fiat foli vero quid dicit?Si recordatusfueris, quòd aliquid ha
, ' tudo Chrifti. b MI Heu mihi, quia incolatus meus bet frater tuus aduerfus te.Refp6deo ei:Diie nó eft hoc
prolongatus eft.)Hoc fanétus dicit, qui corpus nó de inmea poteftate,fifrater meus habet aliquidcótra me,
fiderat, qui terram non quaerit, qui cælum cupit. Heu ego nihil habeo cötra eum. Si ille habet çontra me, ad : *
mihi, quia incolatusmctis prolongatus eft. Quando me quid Pertinet * Et quare non uis fufcipere munus
- ...]
fncum,
 -

I N P S A. L. M. V. M CXIX. 251
A mieum,& dicis:fi offers munus tuum adaltare,& ibi re fumus, & nutriti, & dimifimus feruulos,cum quibus C
cordatus fueris, quòd frater tuus aliquidhabet contra nutriti fumus, uenimus in monafterium: & propterea
te: dimitte munus tuum,&uade prius reconciliare fra haec dimifimus omnia, ut propter rem friuolam rixam
trituo,& fic offeras munus tuum. Ecce ego nihil ha cüfratribus faciamus in monafterio? Dimifimus pof
beo:fi ille habet,ad me quid pertinet? Refpondet tibi feßionem, dimifimus patriam, dimifimus faeculum:&
| dominus: Et quid dicit? Maleferue,intelligo animum propter calamum, rixam facimus in monafterio? Si
tuum: Nihilhabes contra fratrem tuum? nihil habes? uerbum amarü audiero,ferre nópoffum,aeftuat in cor
anias illum? Quare ergo faluari cum non uis? Si amas de meo: fcribitur in medullis méis diebus decem, aut
illum,uaderogaeum,ne ille conttat* habeat,ut faluari quindecim, n5potefttolli de corde meo :loquor fra
poßit.Sed ဖွိုင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏို quia non diligis*eum: qufà faluafi trimèo,qui mihi iniuriam fecerat,& pacem labijs pro
*um nóuis;uaderoga eum: mitte te eiadpedes eius, mitto,& cordeuenenü teneo. Frequénter, & oculi, &
diebus & no&ibus deprecare. dicito:munus meum di uultus mentis indicium funt.Quafido cor noftrü uul
mifiadaltare,propterte uiétinias of&rre non po(fam. Incrátum άtcótra aliquem, non poßumus eum afpice
Ille compungitur;& quid dicit? Si ifte quime rogat,nó re re&tis oculis, uultus ipfe, & oculi quafi fpeculü ani
offert münusfuum: ego qui rogatus fum , & nó igno mæ noftræfunt. Quiddicitfcriptura:Etnõpoterất lo 37.4
fco,quidfa&urus fumi? Propterea dicit & Apoft6lus, quiei quicquàm pacificum, nópoterat lingua mentiri,
‫الم‬ ut inimicis noftris máducare demus & bibere. Et quid 'quòd cor intus nócóntinebat.Hocigitur dico & uobis
Rgm. 12. d dicit? Haec enim,inquit,faciens,carbonesignis congre-. ipfis,& mihi: neque enim ad hoc prædico, ut quafime
gas fuper caput eius. Dicat aliquis: bocinimicifaciūti fecurü facjâ: occafioiftius uerficuli cöpulit no§ita dice
ideo bene fáciunt aduerfario, ut carbones ignis con re. Grande mali eſtlingua. Dfie libera anima mea è la
gregentfuper caput eius.Sed aliud dicitur: fitibi ille bijs iniquis,&à lingua dolofa. Non ab alterius lingua,
iîaîêfecerit, & tüeibene feceris, carbones ignis com fedà mea lingua libera. Nihil mihi nocet lingua ålte
gregas fuper caput eius, hoc eft, mundas uitia eius, & rius: mea lingua mihi inimica eft. Dfie libera animam
èxcöquis malitiam eius,utad pænitentiam cöuertatur. meam: Melibera âlingua mea:lingua mea gladius eft,
州 Videte ergo quiddicat hic fan£tusprQpheta: Cumhis interficitanimámeam Puto quòdinimicomeo noceâ,
qui oderunt pacem,eram ក្ញុំ dixit :quiuo & nefcio quòd meipfum occido. Pugnant aduerfarij,
1ébant pacem, fed qui odérunt pacem.Illi oderant pa quãdo loquor illis,& ego pacifica loquor. Illi habeant
cem, & ego amabam cos,' qui oderant paccm. Ideo di inimicalē animūnos uērohabeamus pacificalē animū: 1. Par. 12.d
Nem, 12, d cit,& Apoftolus: Quantum ex uobis cft,cú omnibus fiquid8fcriptüefb&iParalipomenon:Etegreßifunt,
hominibus pacem habentes. Rogemus fratrem:Si ini inquit,filij 醬 adpugnädüm méte pacifica. Aliquis
micus nofter eft,rogemus,& bis,& ter,&fepties.Diie, uaditadpugnam,&iméntem pacificáhabet:fedChri
Phil. 4.b
B &fipeccauerit frater meus,quotiës dimittä illi,fepties? ftianorüarmapax eft:pax Chriftiquæ exuperat om Ꭰ º

Matt. 18. c Dic6tibi: non fepties, fed feptuagiesfepties, hoc eft, nem fenfum. Beatipacifici: non folum qui pacê faciűt
quadringenties nonagies. Si uoluerimus cóputare de inter rixantes,fed qui in feipfis pacem faciüt. Beati pa
rhane ufque aduefperam, tanta peccatafacere nö po( cifici.Si alij rixam faciunt,& ego medius intercedam,
fumus, quadringéta nonaginta.Tam* quid dicit dfis? & faciam inter eos pacem, & ipfe non habeam pacem
Sifeptuagies feptiespeccauerit in die &cöuerfusro in mente mea: quid mihi prodeft,quòd illi pacem fece
gauerit té,dimitte ei.Sed dicis: nó extoto corde cöuer ' runt? Beati pacifici: quoniam filijdei uocabütur.Bea Matth. 5. a
titur, mentitur. Nos dimittamus deo iudicium, rogat tipacifici, qui loquuntur his,qui oderant pacem, paci
me,deprecatur: nő dicit hocuere, deus nouit: Ego uo fica. Beati pacifici. Chriftuspaxeft:Si enim Salomon
cem aüdio: Chriftus cor intelligit : ego fufcipio quod interpretatur,Chriftus: Salomon autem interpretatur,
audio: fufcipiat Chriftus quod nouit. Deindcbide pacificus: ergo Chriftus deus nofter, pax eft.Vadens :
mercedemtüam:mentitur ille, tuuerum fufcipis:illius àd cælum, nóbis uexillum dimifit,dicens: Pacem meâ Гоан. 14, d
interfe&ioeft,tuafalus eft. Hoc totum quare locutus do uobis,pacem meâ relinquo uobis. Scruemus quod
fum? Ouoniă in monafterijs & maxime in coenobis, Chriftus donauit, habeamus pacem .Seruemus pacé,
ſoleteſſe iſtauitia. Non erubeſcimus, no dolemus, di & illanos feruatin ChriftoIcfu: cui fit gloria in faecu
mifimus matres, dimifimus patres, dimifimus fiatres, laſzculºrum, Amen. -

dimifimus forores,dimifimiis uxores,dimifimus filios,

dimifimus patrias noftras, dimifimus domos, dimifi Commentariorum in Pfalterium, finis.
** --

mus celluläs noftras, dimiifimus ccllas, in quibus nati

‫سه ماه‬ . . ․ .‫سه‬ -- - - - -
 . ..
-

R E G is T R V M.

A b c D B F G H 1 K LM. No p q Rs 1 v x
Omnes funt terniones, præter A, qui eft quaternio.
Sequitur Pfalterium D. Hieron. iuxta Hebr.
a b c d. omnes funt terniones.

R o M AE,
In Aedibus Populi Romani.
M. D L XX II.