Ημερήσιο Γυμνάσιο Σκιάθου

Θ. Αναγνώστου, Σ. Αρμαμέντου, Μ. Μιτζέλος, Δ. Κόγκου, Μ. Τάσσου

Επιβλέποντες καθηγητές: Γ. Δρακόπουλος-Φυσικός, Θ. Καρακαστανιάς-Μαθηµατικός

Ανάλογα ποσά
Δύο φυσικά μεγέθη μεταβάλλονται ανάλογα όταν:
1. αυξάνεται το ένα, αυξάνεται και το άλλο
2. αυξάνεται το ένα, μειώνεται το άλλο
3. το πηλίκο τους διατηρείται σταθερό
4. το γινόμενό τους διατηρείται σταθερό
5. και τα δύο μεταβάλλονται κατά το ίδιο ποσοστό
6. δε γνωρίζω
Δύο φυσικά μεγέθη μεταβάλλονται ανάλογα όταν:
Αποτελέσµατα ερωτηµατολογίου
1. αυξάνεται το ένα, αυξάνεται 12%
και το άλλο

2. αυξάνεται το ένα, μειώνεται 11%

το άλλο

3. το πηλίκο τους διατηρείται

σταθερό 8%

60%
4. το γινόμενό τους διατηρείται 4%
σταθερό
5%

5. και τα δύο μεταβάλλονται

κατά το ίδιο ποσοστό

6. δε γνωρίζω
Ο Νόμος του Ohm
Η ένταση (Ι) του ηλεκτρικού ρεύματος που διαρρέει ένα μεταλλικό
αγωγό είναι ανάλογη της διαφοράς δυναμικού (V) που εφαρμόζεται
στις άκρες του.

Ο Νόμος του Ohm, ήταν το «εργαλείο» που μας βοήθησε να

καταλάβουμε:
• την έννοια των ανάλογων ποσών
• να σχεδιάσουμε τη γραφική παράσταση της τάσης με την
ένταση του ρεύματος και
• να κατανοήσουμε τις έννοιες της ευθείας και της κλίσης από
τα μαθηματικά μας.
Οργάνωση της δραστηριότητας
Δημιουργία του φύλλου καταγραφής των μετρήσεων
Το εργαστηριακό πείραμα έγινε με δυο διαφορετικούς αντιστάτες αντίστασης (R1=100Ω και
R2=220Ω). Το φύλλο που σχεδιάσαμε, προέβλεπε τρείς γραμμές για κάθε αντιστάτη.
Στις δυο πρώτες καταγράψαμε τις τιμές της τάσης στις άκρες του αντιστάτη (V σε volt) και της
έντασης του ρεύματος που τον διαρρέει (I σε mA) και στην τρίτη κάναμε τον υπολογισμό του
πηλίκου τάσης - έντασης (V/I), δηλαδή της αντίστασης R του αντιστάτη.

V (volt)

R1
I (mA)

R=V/I (Ω)

V (volt)

R2 I (mA)

R=V/I (Ω)
Προετοιμασία του εργαστηρίου
Τα υλικά που χρειάστηκαν ήταν:

• Δύο αντιστάτες αντίστασης R1=100Ω και R2=220Ω.

• Ένας διακόπτης.

• Δύο ψηφιακά πολύμετρα, τα οποία συνδέθηκαν κατάλληλα, ένα

για τη μέτρηση της έντασης (Ι) του ρεύματος και ένα για τη
μέτρηση της τάσης (V) στα άκρα του αντιστάτη.

• Τροφοδοτικό συνεχούς ρεύματος.

• Καλώδια σύνδεσης.

• Αριθμομηχανή για αριθμητικές πράξεις.

Ρόλοι μαθητών και καθηγητών
Στο εργαστήριο της Φυσικής, κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του
πειράματος:
•δυο συμμαθητές μας εκτελούσαν το πείραμα
•ένας παρακολουθούσε για την ακρίβεια των μετρήσεων
•ένας άλλος κατέγραφε τα αποτελέσματα στο φύλλο εργασίας και
•ένας συμμαθητής μας έκανε τους υπολογισμούς.
Κατά την επανάληψη του πειράματος, με τον δεύτερο αντιστάτη,
άλλαζαν οι ρόλοι των συμμαθητών μας μέσα στην ομάδα.
Οι δυο καθηγητές συντόνιζαν την όλη δραστηριότητα και
καθοδηγούσαν κυρίως ως προς την επιστημονική ορθότητα.
 Χρονική διάρκεια υλοποίησης

Η χρονική διάρκεια υλοποίησης του σεναρίου ήταν:

• μια (1) διδακτική ώρα για το εργαστηριακό πείραμα
• μία (1) ώρα για το πείραμα προσομοίωσης
• δύο (2) διδακτικές ώρες για την επεξεργασία των αποτελεσμάτων με το λογισμικό και
τη μελέτη της ευθείας
• δύο (2) διδακτικές ώρες για την κατασκευή της φόρμας αυτοαξιολόγησης και του
τυπολογίου (Κύκλος του Ohm)
• Αρκετές ώρες στο σπίτι και με ανταλλαγή ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και μηνυμάτων
για τη συγγραφή της εργασίας και της παρουσίασης.
• Η πρόβλεψη για τη συνολική χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης του σεναρίου ήταν δυο
εβδομάδες.
Το εργαστηριακό πείραμα
• Συναρμολογούμε το κύκλωμα που φαίνεται στο σχήμα.
• Διατηρούμε το διακόπτη του τροφοδοτικού στη θέση off και
το κουμπί που δείχνει την τάση τροφοδοσίας στο μηδέν.
• Το διακόπτη ανοικτό.
• Προσέχουμε να συνδέσουμε το αμπερόμετρο σε σειρά και
το βολτόμετρο παράλληλα με τον αντιστάτη.
• Τα καλώδια σύνδεσης να βρίσκονται στις κατάλληλες
υποδοχές.
• Τα αντίστοιχα κουμπιά στα δύο πολύμετρα να έχουν στραφεί
στις κατάλληλες κλίμακες, όπως δείχνουν τα βέλη.
• Κάνουμε έναν απαραίτητο έλεγχο, θέτουμε το κουμπί
λειτουργίας του τροφοδοτικού στη θέση on και κλείνουμε το
διακόπτη του κυκλώματος. Περιστρέφουμε αργά το κουμπί
αυξάνοντας την τάση τροφοδοσίας. Θα πρέπει να αυξάνεται
η τάση στην ένδειξη βολτομέτρου και η ένταση του ρεύματος
στη ένδειξη του αμπερομέτρου. Επαναφέρουμε την τάση
τροφοδοσίας στο μηδέν, και αρχίζουμε τις μετρήσεις.
ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ

1o πείραμα (R1=120Ω)

1. Αυξάνουμε προοδευτικά την τάση τροφοδοσίας ανά 1V μέχρι να φτάσουμε στα 10V και
συμπληρώνουμε τον πίνακα που ακολουθεί, με τις τιμές της τάσης V (σε volt) και τις αντίστοιχες
τιμές της έντασης I του ρεύματος (σε mA).

V 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

(volt)
I 0 8,5 17,0 25,4 33,7 42,0 50,0 58,3 66,0 74,0 82,0

(mA)
2. Με βάση τον πίνακα (1) συμπληρώνουμε τον επόμενο πίνακα (2) που ακολουθεί με τον λόγο
V/I για κάθε ζεύγος τιμών της τάσης V και της έντασης I του ρεύματος.

R=V/Ι - 117 117,4 118 118,5 119 119,6 120 120,8 121 121,6

(Ω)

Μέση τιμή: R=119,3Ω

 2o πείραμα (R1=220Ω)

1. Αυξάνουμε προοδευτικά την τάση τροφοδοσίας ανά 1V μέχρι να φτάσουμε στα 10V και
συμπληρώνουμε τον πίνακα που ακολουθεί, με τις τιμές της τάσης V (σε volt) και τις
αντίστοιχες τιμές της έντασης I του ρεύματος (σε mA).

V 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

(volt)
I 0 4,5 9,0 13,6 18 22,6 27 31,5 36,3 40,4 44,8

(mA)
Με βάση τον πίνακα (1) συμπληρώνουμε τον επόμενο πίνακα (2) που ακολουθεί με τον λόγο
V/I για κάθε ζεύγος τιμών της τάσης V και της έντασης Ι του ρεύματος.

R=V/Ι - 218 219 219,5 220 220,5 221 221 221,5 222 222,4

(Ω)

Μέση τιμή: R=220,5Ω

 Παρατηρήσεις πειραμάτων
• Παρατηρούμε ότι ο λόγος της τάσης V στα άκρα του
αντιστάτη και της έντασης I του ρεύματος που τον
διαρρέει παραμένει σχεδόν σταθερός!

• Οι ενδεχόμενες αποκλίσεις δικαιολογούνται, επειδή

όπως γνωρίζουμε η αύξηση της θερμοκρασίας αφενός
έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της αντίστασης του
αντιστάτη και αφετέρου πάντα έχουμε αποκλίσεις στα
εργαστηριακά πειράματα.
Μεταφορά δεδομένων για τη γραφική παράσταση
Μεταφέρουμε τις πειραματικές τιμές και σχεδιάζουμε τις δύο γραφικές παραστάσεις (με το λογισμικό
excel).

V(volt) V(volt)
1ο πείραμα 2ο πείραμα
12 12

10 10

8
8
6
6
4
4
2
2 0
0 10 20 30 40 50
0
0 20 40 60 80 100 I(mA)
I(mA)
Συμπεράσματα
Από την μελέτη των δύο διαγραμμάτων, εξάγουμε τα εξής συμπεράσματα:
α) Από τα πειραματικά δεδομένα, προκύπτει ότι η τάση V που εφαρμόζουμε στις άκρες ενός
αντιστάτη και η ένταση I του ρεύματος που τον διαρρέει είναι ανάλογα, δηλαδή επαληθεύεται
ο Νόμος του Ohm!
β) Στα δύο διαγράμματα, η γραφική παράσταση της τάσης με την ένταση του ρεύματος είναι
ευθείες που διέρχονται από την αρχή των αξόνων.
γ) Οι δύο ευθείες στα διαγράμματα δεν έχουν την ίδια κλίση!

ΔV
κλιση = εϕϕ = = R
ΔI
H κλίση στο διάγραμμα τάσης V–έντασης I, αντιστοιχεί με την αντίσταση R του αντιστάτη,
οπότε στο πείραμα με τον αντιστάτη αντίστασης R1=120Ω, η κλίση είναι μικρότερη από αυτήν
στο πείραμα με τον αντιστάτη με αντίσταση R2=220Ω.
Φυσικά, αυτό φαίνεται πιο εύκολα όταν σχεδιάσουμε τις δύο ευθείες σε κοινό σύστημα αξόνων!
Συγκρίνοντας την κλίση στα δύο διαγράμματα, φαίνεται ότι μεγαλύτερη κλίση αντιστοιχεί στο
δεύτερο πείραμα.

δ) Με το λογισμικό www.desmos.com, κατασκευάζουμε

Ω
τα διαγράμματα που φαίνονται. Οι δύο συναρτήσεις είναι

0,5
της μορφής y=αx και ειδικότερα:

22
Ω

2=
Για το 1ο πείραμα η εξίσωση είναι: 9 ,3

R
11
=
R 1

Για το 2ο πείραμα η εξίσωση είναι:

Στο επόμενο διάγραμμα σχεδιάζουμε σε κοινό σύστημα αξόνων έντασης I – τάσης V τις γραφικές
παραστάσεις των δύο πειραμάτων. Οι δύο ευθείες ικανοποιούν τον Νόμο του Ohm, αλλά η κλίση
αντιστοιχεί με το αντίστροφο της αντίστασης R δηλαδή:

Ι(mA)
κλιση = εϕθ =
ΔΙ 1
= 90
R1
ΔV R 82
80

66 74
Οπότε: 70

•H μικρή κλίση, αντιστοιχεί στη 60 58,3

μεγάλη αντίσταση και

•H μεγάλη κλίση στη μικρή
50
42
50
R2
αντίσταση! 40
33,7 31,6 44,8

40,4
30 25,4 36,3

17
20 27
8,5 22,6
10 18
13,6
9
0 0 4,6
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

V(volt)
Πείραμα με τη χρήση προσομοίωσης
Η επαλήθευση του Νόμου του Ohm, μπορεί να γίνει και με αρκετές προσομοιώσεις που
βρίσκονται στο διαδίκτυο, οι οποίες δεν αντικαθιστούν σε καμία περίπτωση το εργαστηριακό
πείραμα, απλά έχουν τη δυνατότητα να γίνονται κυρίως υπό μορφή εργασιών για το σπίτι ή στην
τάξη, όταν οι συνθήκες το απαιτούν.
Πληκτρολογούμε τη διεύθυνση www.phet.colorado.edu/el/ και κάνουμε κλικ στο εικονίδιο που
ακολουθεί:
Ακολουθεί η παρακάτω εικόνα:
1ο Πείραμα:
Σχεδιάζουμε ένα κύκλωμα του σχήματος
που περιλαμβάνει:
•έναν αντιστάτη αντίστασης R1=10Ω
•μια μπαταρία
•έναν ανοικτό διακόπτη και
•ένα αμπερόμετρο σε σειρά.
•Συνδέουμε το βολτόμετρο παράλληλα
στον αντιστάτη, όπως φαίνεται στην
επόμενη εικόνα:
 V 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

(volt)
I 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 1,8 2

(A)

R=V/Ι - 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10

(Ω)
2ο Πείραμα:
Σχεδιάζουμε ένα κύκλωμα του
σχήματος που περιλαμβάνει:
•έναν αντιστάτη αντίστασης R2=20Ω
•μια μπαταρία
•έναν ανοικτό διακόπτη και
•ένα αμπερόμετρο σε σειρά.
•Συνδέουμε ένα βολτόμετρο
παράλληλα στον αντιστάτη, όπως
φαίνεται στην επόμενη εικόνα
 V 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

(volt)
I 0 0,25 0,50 0,75 1 1,25 1,50 1,75 2,0 2,25 2,50

(A)

R=V/Ι - 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

(Ω)
 V(volt) 1ο πείραμα
12

10

0 I(A)
0 0,5 1 1,5 2 2,5
 V(volt)
2ο πείραμα
60

50

40

30

20

10

0
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

I(A)
Ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης
Δημιουργήσαμε, ένα σύνολο από ερωτήσεις που είχαν σκοπό την αυτοαξιολόγησή μας,
χρησιμοποιώντας τα google forms. Οι ερωτήσεις εστάλησαν με ηλεκτρονική αλληλογραφία
στους συμμαθητές μας και το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό!
Ο κύκλος του Ohm
Σχεδιάσαμε τον κύκλο του Ohm, δηλαδή
ένα χρήσιμο τυπολόγιο για το κεφάλαιο
του συνεχούς ηλεκτρικού ρεύματος.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Πρέπει να αναφέρουμε ότι οι συνθήκες εργασίας ήταν ιδανικές αφού είχαμε όλη την
υλικοτεχνική και θεωρητική υποστήριξη που χρειαστήκαμε, τόσο για την πραγματοποίηση των
πειραμάτων, όσο και για την επεξεργασία των αποτελεσμάτων που προέκυψαν. Για τη
συγγραφή της εργασίας συναντηθήκαμε αρκετές φορές, ανταλλάσσαμε απόψεις στο σχολείο και
αρκετές φορές επικοινωνούσαμε και ηλεκτρονικά μέσω email και μηνυμάτων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από τη δραστηριότητα αυτή:
• αποκτήσαμε μια πρωτόγνωρη εμπειρία αφού γνωρίσαμε την επιστημονική
μεθοδολογία με την εκτέλεση εργαστηριακού πειράματος, την επεξεργασία
αποτελεσμάτων και τη συγγραφή της εργασίας.
• Επίσης, μας δόθηκε η ευκαιρία να κατανοήσουμε καλύτερα το Νόμο του Ohm, τη
γραφική παράσταση της ευθείας και να κατανοήσουμε την έννοια των ανάλογων
ποσών.
• Το πιο σημαντικό όμως, είναι το κλίμα συνεργασίας που δημιουργήθηκε, τόσο
μεταξύ μας, όσο και με τους καθηγητές μας.
• Γι’ αυτό, ευχόμαστε να συνεχιστούν αυτές οι πρωτοβουλίες, ώστε να δημιουργηθούν
ευνοϊκότερες συνθήκες μάθησης!
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τους καθηγητές μας:

•κ. Γρηγόρη Δρακόπουλο, Φυσικό και

•κ. Θανάση Καρακαστανιά, Μαθηματικό

αρχικά για το ότι μας εμπιστεύτηκαν και μας επέλεξαν για τη δραστηριότητα αυτή και στη
συνέχεια για τη βοήθεια, την καθοδήγηση και την αμέριστη συμπαράσταση που μας
παρείχαν σε όλη τη διάρκειά της!
Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας