ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციის რუსეთ საქართველოს შეთანხმება და

მისი გავლენა ორი ქვეყნის ურთიერთობებზე

2011 წელს რუსეთმა და საქართველომ ხელი მოაწერეს საბაჟო ადმინისტრირებისა და სასაქონლო

ვაჭრობის მონიტორინგის მექანიზმთან დაკავშირებული ძირითადი პრინციპების შესახებ
შეთანხმებას. შეთანხმებამ რუსეთს ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციაში გაწევრიანებისკენ გზა
გაუხსნა. შეთანხმების მიხედვით, საქართველომ და რუსეთმა, 2017 და 2018 წლებში, ხელი
მოაწერეს კონტრაქტებს ნეიტრალურ კერძო კომპანია Société Générale de Surveillance SA- SGS-თან.
ხელმოწერილმა კონტრაქტებმა შეთანხმების პრაქტიკული იმპლემენტაციისთვის შექმნა
საფუძველი.

საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის თხოვნით, ექსპერტებმა გაერთიანებული სამეფოდან,

სომხეთიდან, აზერბაიჯანიდან და საქართველოდან მიმოიხილეს შეთანხმების განხორციელების
გავლენა რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობებზე და ფართო რეგიონზე. უფრო კონკრეტულად კი,
ექსპერტებმა პასუხი გასცეს შემდეგ კითხვებს:

 რა გავლენა აქვს [შეთანხმების იმპლემენტაციას] საქართველო-რუსეთის ურთიერთობებზე?

 რა გავლენა ექნება შეთანხმების განხორციელებას ფართო რეგიონზე?
 რა არის შეთანხმების იმპლემენტაციის ხელისშემშლელი ფაქტორები?
 შეთანხმების განხორციელების შემთხვევაში, რა სარგებელს ნახავენ დაინტერესებული
მხარეები?

WWW.GIP.GE
პროფ. სტეფან ვოლფი, პოლიტიკური ჩინეთის „სარტყელისა და გზის
მეცნიერებისა და საერთაშორისო კვლევების ინიციატივასთან“ დაკავშირების შესაძლებლობას
დეპარტამენტი, ბირმინგემის უნივერსიტეტი, შექმნიდა. ამგვარი სავაჭრო კავშირის
გაერთიანებული სამეფო ეკონომიკური და სოციალური უპირატესობები,
ისევე როგორც სატრანსპორტო კორიდორების
შვიდ წელზე მეტი გავიდა მას შემდეგ, რაც 2011
არარსებობით ან მათი სეზონური უფუნქციობით
წლის 9 ნოემბერს საქართველომ და რუსეთმა
გამოწვეული ეკონომიკური იზოლაციის საზიანო
ხელი მოაწერეს საბაჟო ადმინისტრირებისა და
შედეგები, კარგად არის ცნობილი.
სასაქონლო ვაჭრობის მონიტორინგის
მექანიზმთან დაკავშირებული ძირითადი შეთანხმების იმპლემენტაციის შედეგად
პრინციპების შესახებ შეთანხმებას. შეთანხმებამ მიღწეული დადებითი ეკონომიკური და
რუსეთს ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციაში სოციალური ასპექტების გარდა, სათანადოდ
წევრობის გზა გაუხსნა, თუმცა, შეთანხმების უნდა შეფასდეს იმპლემენტაციისა და მისი
სრული, პრაქტიკული იმპლემენტაცია ჯერ განუხორციელებლობის შემთხვევაში
კიდევ მისაღწევია. შეთანხმების თანახმად, წარმოშობილი პოლიტიკური წინააღმდეგობები.
შეირჩა ნეიტრალური კერძო კომპანია (Société მიუხედავად იმისა, რომ არასწორი იქნება
Générale de Surveillance SA - SGS) შეთანხმებულ სამ საქართველოსა და რუსეთს შორის
სავაჭრო კორიდორში შემავალი და გამავალი ურთიერთბების ნორმალიზაციის მოლოდინის
ტვირთის მონიტორინგის მიზნით და შექმნა, შეთანხმების იმპლემენტაცია
საქართველომ და რუსეთმა ინდივიდუალურად მნიშვნელოვანი მიღწევა იქნებოდა იმ
მოაწერეს ხელი კონტრაქტებს ამ კომპანიასთან. დამაზიანებელი პროცესის სამართავად,
თუმცა, რადგან ორი სავაჭრო კორიდორი რომელიც 2008 წლის ომსა და აფხაზეთისა და
სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის რეგიონებზე სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობის
გადის, ოფიციალური პირები სავარაუდოდ აღიარებასთან დაკავშირებით რუსეთის შემდგომ
აჭიანურებენ შეთანხმების სრულ გადაწყვეტილებას მოჰყვა. იმის
იმპლემენტაციას. ეს კი კავკასიისა და უფრო გათვალისწინებით, რომ არცერთი რეგიონი
ფართო რეგიონის ეკონომიკური შეთანხმების მხარეს არ წარმოადგენს, შეთანხმება
დაკავშირებისთვის მნიშვნელოვან წინაღობას არ არის მხოლოდ სტატუსნეიტრალური
წარმოადგენს. სამივე სავაჭრო კორიდორის დოკუმენტი, რადგან იგი ერთ მხრივ ადასტურებს
გახსნა რეგიონის შიგნით და რეგიონებს შორის საქართველოს უფლებამოსილებას გააფორმოს
ვაჭრობას მნიშვნელოვნად შეუწყობდა ხელს, ისეთი შეთანხმებები, რომლებიც მის
განსაკუთრებით სომხეთს, საქართველოსა და საერთაშორისოდ აღიარებულ მთელ
რუსეთს შორის უფრო საიმედო სახმელეთო ტერიტორიაზე გავრცელდება და მეორე მხრივ,
კავშირის შექმნით და ამ შესაძლებლობის ირანსა მიანიშნებს რუსეთის მხრიდან ამ ფაქტის სულ
და სპარსეთის ყურეზე გავრცელებით. ამასთან, მცირე არაპირდაპირ აღიარებაზე. ამასთან,
კორიდორების გახსნა რუსეთს, საქართველოსა შეთანხმების იმპლემენტაციასთან
და თურქეთს შორის მდგრადი სახმელეთო დაკავშირებული პრაქტიკული სირთულეები
კავშირისა და რუსეთისთვის კავკასიის გავლით ხაზს უსვამს იმას, რომ აფხაზეთსა და სამხრეთ

WWW.GIP.GE
ოსეთში არსებულ სიტუაციას ამ პროცესზე გულისხმობს არამხოლოდ ვაჭრობას სამხრეთ
ზემოქმედების მნიშვნელოვანი და კავკასიის ქვეყნებსა და რუსეთს შორის, არამედ
გაუმართლებელი ბერკეტი აქვს, რაც ვაჭრობას თურქეთისა და ირანის მსგავს უფრო
არაღიარებული სტატუსის შეცვლის მიზნით მათ დიდ ბაზრებთან.

მოლაპარაკებების ინსტრუმენტად შეიძლება საქართველოსა და რუსეთის წინააღმდეგობრივი

გამოიყენონ. პოზიციები ადგილზე ლოგისტიკურ
პრობლემებში გადაიზრდება. რადგან რუსეთი
საერთაშორისო საზოგადოებისთვის, მათ შორის
აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის
საქართველოსა და რუსეთისთვის,
დამოუკიდებლობას აღიარებს, ის საქართველოსა
ფუნდამენტური გამოწვევად რჩება ის, თუ
და აღნიშნულ ტერიტორიებს შორის საზღვარზე
როგორ შეიძლება შეიცვალოს ამ ორ
საბაჟო პუნქტების გახნას შეთანხმების ბუნებრივ
ტერიტორიულ ერთეულში ლიდერების
შემადგენელ ნაწილად აღიქვამს.
სტიმულირების სისტემა ისე, რომ ხელი არ
საქართველოსთვის ეს ოკუპირებული
შეეშალოს შეთანხმების იმპლემენტაციას, რაც
ტერიტორიების დე-იურე აღიარების ტოლფასი
მნიშვნელოვანი შესაძლებლობაა კავკასიის
იქნებოდა. ამასთან, აფხაზეთი და სამხრეთ
რეგიონში ეკონომიკური ურთიერთკავშირის
ოსეთი ეწინააღმდეგებიან ნებისმიერ
მაღალი ხარისხის მიღწევისა და მასთან
შეთანხმებას, რომელშიც ისინი ჩართულები არ
დაკავშირებული სოციალური, ეკონომიკური და
იქნებიან. თუმცა, რუსეთზე მათი ცალმხრივი
პოლიტიკური სარგებლის მიღებისთვის.
დამოკიდებულება ნიშნავს იმას, რომ ეს ორი
რეგიონი პროცესს ხელს ვეღარ შეუშლის იმ
შემთხვევაში, თუ რუსეთმა საქართველოსთან
დოქტ. ვუგარ ბაირამოვი, საბჭოს თავმჯდომარე,
არსებული განსხვავებების აღმოფხვრა
ეკონომიკური და სოციალური განვითარების
საბოლოოდ შეძლო.
ცენტრი (CESD), ბაქო, აზერბაიჯანი
იმის გათვალისწინებით, რომ ამჟამად
იმის ალბათობა, რომ ეს შეთანხმება
საქართველოს რუსეთთან ინტენსიური ვაჭრობა
საქართველოსა და რუსეთს შორის
აკავშირებს, შეთანხმება კიდევ უფრო მეტად
ურთიერთობების გაუმჯობესებას შეუწყობს
შეუწყობს ხელს ორ ქვეყანას შორის ვაჭრობას და
ხელს, მინიმალურია. მიუხედავად იმისა, რომ
ქვეყნისთვის დამატებითი შემოსავლის წყაროს
შეთანხმებას ამ ორ ქვეყანას შორის ვაჭრობაზე
გააჩენს. რუსეთისთვის, საქართველოსთან
დადებითი გავლენა ექნება, უსაფრთხოებისა და
გაზრდილი ვაჭრობა, რომელიც პოტენციურად
რეგიონში არსებული გეოპოლიტიკური
საქართველოს ევროკავშირთან ვაჭრობის ხარჯზე
ინტერესების გათვალისწინებით, რუსეთი
მოხდება, მეზობელზე პოლიტიკური და
საქართველოს ორ ოკუპირებულ
ეკონომიკური ბერკეტის გაძლიერების
ტერიტორიასთან მიმართებაში პოზიციას არ
საშუალება იქნება. სომხეთი უმთავრეს სავაჭრო
შეიცვლის.
პარტნიორთან ორი დამატებითი სატრანზიტო
უფრო ფართო რეგიონზე შეთანხმების ძირითადი კორიდორის არსებობით ისარგებლებს.
გავლენა ვაჭრობის ზრდა იქნება. ორი
დამატებითი სატრანზიტო კორიდორი ხელს
შეუწყობს და გაზრდის ვაჭრობას
ჩრთილოეთიდან სამხრეთით და პირიქით. ეს

WWW.GIP.GE
რიჩარდ გირაგოსიანი, დირექტორი, რეგიონული მიუხედავად ამისა, უფრო ფართო კონტექსტში,
სწავლების ცენტრი (RSC), ერევანი, სომხეთი შეთანხმება აჩვენებს საქართველოს მზადყოფნას
რუსეთთან ურთიერთობების
2011 წლის შეთანხმება, რომელმაც რუსეთის
გაუმჯობესებისათვის ეკონომიკური სტიმულის
ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციაში
გასაზრდელად, და ქმნის უფრო სერიოზულ
გაწევრიანებას შეუწყო ხელი, მნიშვნელოვანია
სტიმულს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთისთვის,
ორი ძირითადი მიზეზით. პირველი, ეს იყო იმ
რომლებიც იმედგაცრუებულები არიან რუსეთის
იშვიათ შემთხვევათაგანი, როდესაც რუსეთს
მხრიდან დაპირებული ინვესტიციებისა და
საქართველოს დახმარება უნდოდა და
განვითარების არარსებობით.
სჭირდებოდა, რადგან საქართველოს თანხმობა
რუსეთის ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციაში
გაწევრიანების წინაპირობა იყო.
დოქტორი თორნიკე თურმანიძე, პროფესორი,
მეორე, შეთანხმების იმპლემენტაცია, რომელიც საერთაშორისო ურთიერთობების
ნეიტრალურ კერძო კომპანიასთან (SGS) დეპარტამენტი, თბილისის ივანე ჯავახიშვილის
ხელმოწერილ შეთანხმებებს ეფუძნება, სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი,
მნიშვნელოვანი საშუალებაა იმის გასაზომად, თუ თბილისი, საქართველო
რამდენადაა რუსეთი მის მიმართ არსებულ
რუსეთ-საქართველოს შორის 2011 წელს
მოლოდინებთან თანხვედრაში. ცხადია, რომ
გაფორმებული შეთანხმება საბაჟო
რუსეთის მიერ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის
ადმინისტრირებისა და სასაქონლო ვაჭრობის
ოკუპაცია და მასთან დაკავშირებული აგრესია
მონიტორინგის მექანიზმთან დაკავშირებული
საქართველოს წინააღმდეგ არღვევს როგორც
ძირითადი პრინციპების შესახებ
შეთანხმებისა და იმპლემენტაციის კონტრაქტის
საქართველოსთვის მნიშვნელოვანი
პირობებს, ისე, რაც კიდევ უფრო მეტად
დიპლომატიური წარმატება იყო აშშ-სა და
მნიშვნელოვანია, ვაჭრობის მსოფლიო
რუსეთს შორის არსებული მცირე ხნიანი
ორგანიზაციის წესებს.
“გადატვირთვის” პოლიტიკის ერაში - როდესაც
რუსეთის მხრიდან ვაჭრობის მსოფლიო ობამას ადმინისტრაცია რუსეთის ვაჭრობის
ორგანიზაციის პირობის დარღვევის ფაქტი მსოფლიო ორგანიზაციაში გაწევრიანებას
ვრცელდება უფრო ფართო რეგიონზეც. უჭერდა მხარს და ამისათვის საქართველო
მაგალითად, თურქეთის გადაწყვეტილება ერთადერთი ხელისშემშლელი ფაქტორი იყო.
სომხეთთან საზღვრის დაკეტვასთან
ჩემი აზრით, საქართველოსთვის 2011 წლის
დაკავშირებით, ასევე არღვევს ვაჭრობის
შეთანხმების ყველაზე დიდი მიღწევა იყო ის, რომ
მსოფლიო ორგანიზაციის წესებს.
შეთანხმების პირობებით, რუსეთი იღებდა
თუმცა, საქართველოზე უფრო კონკრეტული ვალდებულებას ნეიტრალური მესამე
გავლენის თვალსაზრისით, შეთანხმებით მხარისათვის (ამ შემთხვევაში შვეიცარული
წარმოდგენილი ძირითადი პრინციპები კომპანია SGS-სთვის, რომელთანაც ორივე მხარემ
რუსეთისთვის მნიშვნელოვან სტიმულს მოაწერა კონტრაქტს ხელი 2017-2018 წლებში)
წარმოადგენს მის მიმართ არსებული გადაეცა ინფორმაცია ორ ქვეყანას შორის
მოლოდინების გასამართლებლად. თუმცა, ეს განთავსებული სამი სავაჭრო კორიდორის, მათ
პუტინის მთავრობის პირობებში ნაკლებად შორის რუსეთის მიერ ოკუპირებული
სავარაუდო სცენარია. აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის/სამხრეთ

WWW.GIP.GE
ოსეთის გავლით შემავალი და გამავალი რეგიონში/„სამხრეთ ოსეთში“ - განსაკუთრებით
ყველანაირი ტვირთის შესახებ. შედეგად, ამ ტერიტორიებზე უკანონოდ არსებულ
საქართველომ მოიპოვა უფლება წვდომა ქონდეს რუსეთის სამხედრო ბაზებზე - გატარებული
რუსეთთან ქვეყნის საზღვრის ყველა მონაკვეთზე ტვირთის შესახებ მონაცემების გაცემაზე იმ
გამავალი ტვირთის შესახებ მონაცემებზე. მიზეზით, რომ ეს ან “სავაჭრო საქონელი” არაა, ან
ამ საქონლის ტრანსპორტირება ხდება არა
როგორც ჩანს, სწორედ ეს არის ერთ-ერთი
საქართველოში, არამედ სხვა „დამოუკიდებელ
მთავარი მიზეზი იმისა, თუ რატომ აჭიანურებს
სახელმწიფოებში“ და შესაბამისად, ეს
რუსეთი შეთანხმების იმპლემენტაციას ბოლო 6
შეთანხმების პირობებით არ იფარება.
წლის მანძილზე, და სამწუხაროდ, საქართველოს
ამჟამინდელი ხელისუფლება საკმარისად თუკი ეს მოლოდინი გამართლდა, საქართველოს
აქტიურად არ ითხოვს რუსეთის მხრიდან ჟენევის მთავრობისთვის საჭირო გახდება რუსეთის
საერთაშორისო მოლაპარაკების ფორმატში მთავრობასთან ახალ დიპლომატიურ ჭიდილში
ვალდებულებების დროულ შესრულებას. ამის ჩართვა ყველა შესაძლო ფორმატში, მათ შორის
ნაცვლად, ქვეყანამ თანხმობა განაცხადა 2011 წლის შეთანხმებით განსაზღვრული საერთო
საკითხის ორმხრივ - აბაშიძე-კარასინის კომიტეტის ფარგლებში.
ფორმატში განხილვაზე, სადაც არ არის ჩართული
რადგან შეთანხმებაში არ არის აღნიშნული, რომ
ნეიტრალური მესამე მხარე და საქართველო
სამი სავაჭრო კორიდორი ავტომატურად იქნება
რუსეთის წნეხის პირისპირ დაუცველი რჩება.
გამოყენებული მესამე ქვეყანაში სატრანზიტო
ახლა, როდესაც ორივე მხარემ დაასრულა 2011 გზად (მაგალითად, რუსეთიდან საქართველოს
წლის შეთანხმების პრაქტიკაში გავლით სომხეთში მოძრავი ტვირთი), თუმცა
განხორციელებისათვის საჭირო ყველა არსებული სავაჭრო რეჟიმი შესაძლოა ასეთი
პროცედურა, მიმაჩნია, რომ რუსეთი გამოიყენებს შეთანხმების მოლაპარაკების საფუძველი გახდეს,
ტრადიციულ, საუკუნეების მანძილზე დაცდილ მიმაჩნია, რომ თბილისმა მოსკოვთან ამ ახალი
დიპლომატიურ ფანდს შეთანხმების პირობების შესაძლებლობის განხილვა მხოლოდ მას მერე
არასწორი ინტერპრეტაციით წარმოსადგენად და უნდა დაიწყოს, თუ კი, და როდესაც, რუსეთი
იმის საჩვენებლად, რომ რუსეთი დოკუმენტის 2011 წლის შეთანხმების ვალდებულებებს
პირობების დარღვევის ნაცვლად, ამ პირობებს სრულად შეასრულებს.
სრულად ასრულებს. უფრო კონკრეტულად,
რუსეთი სავარაუდოდ უარს იტყვის შვეიცარული
კომპანიისთვის (და შესაბამისად
საქართველოსთვის) აფხაზეთისა და ცხინვალის

WWW.GIP.GE
საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტი (GIP) არის არაკომერციული, არაპარტიული, კვლევითი და
ანალიტიკური ორგანიზაცია. საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტი ცდილობს საქართველოში დემოკრატიული
ინსტიტუტების ორგანიზაციული საფუძვლების გაძლიერებას და ეფექტური მმართველობის პრინციპების
განვითარებას პოლიტიკური კვლევისა და ადვოკატირების გზით.

აქ გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორებს და შესაძლოა, არ ემთხვეოდეს საქართველოს პოლიტიკის

ინსტიტუტის შეხედულებებს.

დოკუმენტის ციტირების წესი:

„ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციის რუსეთ-საქართველოს შეთანხმება და მისი გავლენა ორი ქვეყნის
ურთიერთობებზე“. ექსპერტთა კომენტარი #6, საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტი, აპრილი 2019.

© Georgian Institute of Politics, 2019

Tel: +995 599 99 02 12 WWW.GIP.GE
Email: info@gip.ge
www.gip.ge