Υπόθεση Πολκ

Τζωρτζ Πολκ

Του Πάνου Ζέρβα

Ο Μάιος του 1948 μπήκε στραβά, όπως όλοι οι μήνες εκείνη την εποχή: την πρωτομαγιά
δολοφονήθηκε στην Αθήνα ο υπουργός της κυβέρνησης Σοφούλη Χρήστος Λαδάς, από τη «στενή
αυτοάμυνα» (ΟΠΛΑ). Τις επόμενες τρεις μέρες δολοφονήθηκαν σε αντίποινα (ή εκτελέστηκαν, αν
προτιμάτε) μέσα στις φυλακές εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι, θανατοποινίτες. Ο Εμφύλιος
βρισκόταν στην κορύφωσή του – αλλά το τέλος ήταν ακόμα μακριά…

Στις 16 Μαΐου αποκαλύπτεται στη Θεσσαλονίκη μια άλλη δολοφονία (είχε γίνει στις 8 του μηνός) η
οποία συγκλονίζει όχι μόνο την ελληνική, αλλά και τη διεθνή κοινή γνώμη: ψαράδες βρίσκουν να
επιπλέει κοντά στο Λευκό Πύργο το πτώμα ενός νεαρού άντρα. Ήταν δεμένος χειροπόδαρα και τον
είχαν πυροβολήσει με περίστροφο στη βάση του κρανίου. Ήταν αμερικάνος, το επάγγελμά του ήταν
δημοσιογράφος και το όνομά του Τζώρτζ Πολκ.
Το πτώμα του Πολκ

Ερχόταν από Αθήνα, αλλά δεν ήταν η Θεσσαλονίκη προορισμός του: πήγαινε στην Καβάλα, αλλά δεν
έφτασε ως εκεί, γιατί το αεροδρόμιο είχε πλημμυρίσει. Ένας από τους στόχους του ήταν να
συναντήσει τον Μάρκο Βαφειάδη στα βουνά και να του πάρει συνέντευξη. Στη Θεσσαλονίκη έμεινε
ζωντανός μόλις 34 ώρες, από το πρωί της Παρασκευής μέχρι τα μεσάνυχτα του Σαββάτου, 8 Μαΐου.
Γεγονός που υποδηλώνει ότι το «συμβόλαιό του» ήταν ήδη έτοιμο και απλά τον περίμενε.
 Στις δεκαετίες που
πέρασαν η υπόθεση Πολκ (πιο συγκεκριμένα: ποιοί και γιατί σκότωσαν τον Πολκ) ποτέ δεν έπαψε να
προκαλεί το ενδιαφέρον. Κι αυτό γιατί ο μόνος εκ των καταδικασθέντων για τη δολοφονία που ήταν
ζωντανός, ο δημοσιογράφος Γρηγόρης Στακτόπουλος, δε σταμάτησε να διακηρύσσει την αθωότητά
του. Αλλά και μετά το θάνατό του (1998) την προσπάθεια δικαίωσής του συνεχίζει η χήρα του.
Ωστόσο, παρά τα νέα στοιχεία που έχουν προκύψει εν τω μεταξύ, ο Άρειος Πάγος εξακολουθεί μέχρι
σήμερα να υποστηρίζει την απόφαση του Κακουργιοδικείου Θεσσαλονίκης (Απρίλιος 1949).

Η δίκη του Στακτόπουλου

Σύμφωνα με αυτήν, φυσικός αυτουργός της δολοφονίας ήταν το μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ Αδάμ
Μουζενίδης, συνοδευόμενος από το στέλεχος του ΚΚΕ Βαγγέλη Βασβανά και ένα τρίτο άτομο που
δεν ταυτοποιήθηκε. Ο Στακτόπουλος, διαγραμμένο μέλος του ΚΚΕ, είχε χρησιμεύσει ως σύνδεσμος
μεταξύ της ομάδας των εκτελεστών και του Πολκ, χωρίς να γνωρίζει τις προθέσεις των εκτελεστών:
πίστευε (δέχτηκε το δικαστήριο) ότι αυτοί θα οδηγούσαν τον αμερικανό δημοσιογράφο στον Μάρκο
Βαφειάδη.

Στις δεκαετίες που πέρασαν και με δεδομένη την αμφισβήτηση των στοιχείων της δίκης, δεξιά και
αριστερά δεν έπαψαν να κατηγορούν η μία την άλλη για ηθική και φυσική αυτουργία στη δολοφονία
του Πολκ. Το περίεργο όμως είναι ότι ούτε η αριστερά ούτε η δεξιά είχαν πραγματικό κίνητρο ή
δυνατότητα αντίστοιχα να «βγάλουν από τη μέση» τον αμερικάνο δημοσιογράφο.
Το δελτίο ταυτότητας του Πολκ

Το ΚΚΕ κατηγορείται ότι έκανε τη δολοφονία για να τη φορτώσει στους κυβερνητικούς και να την
εκμεταλλευτεί σε επίπεδο προπαγάνδας. Το κίνητρο φαίνεται ανύπαρκτο: ο Πολκ είχε διακηρυγμένο
στόχο μια συνέντευξη με τον Βαφειάδη, ηγέτη του ΔΣΕ, πάνω στα βουνά, γεγονός που θα προωθούσε
την υπόθεσή του. Εκτός αν ένα απροσπέλαστο κύκλωμα μέσα στο ΚΚΕ, το οποίο ήθελε να
ξεφορτωθεί το Μάρκο (δηλ. οι Ζαχαριάδης – Ιωαννίδης) έκαναν διαφορετικούς υπολογισμούς. Αλλά
περί αυτού δεν υπάρχει η παραμικρή απόδειξη.

Από την άλλη πλευρά, το επίσημο ελληνικό κράτος και οι υπηρεσίες του βρισκόταν τότε σε τέτοιο
βαθμό εξάρτησης και κηδεμονίας από τις ΗΠΑ, που μοιάζει εντελώς απίθανο να προχώρησαν
ανεξάρτητα και με δική τους πρωτοβουλία στη δολοφονία ενός αμερικάνου πολίτη.

Δε πρέπει να ξεχνάμε ότι στη Θεσσαλονίκη υπήρχαν κλιμάκια υπηρεσιών των ΗΠΑ (μεταξύ των
οποίων και της νεοσύστατης CIA) και της Αγγλίας. Αναζητώντας το «κίνητρο» των δολοφόνων
αποκλειστικά σε πολιτικό επίπεδο (δεν υπάρχει και άλλο…) αλλά και την πραγματική πολιτική και
επιχειρησιακή δυνατότητα των παρευρισκομένων τρίτων στη Θεσσαλονίκη, οδηγούμαστε στην
υπόθεση ότι υπεύθυνοι για τη δολοφονία του Πολκ ενδέχεται να ήταν κάποιοι “πρωτοπόροι” του
αντικομμουνιστικού αγώνα στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου, ο οποίος μόλις ξεκινούσε και για τους
οποίους ο Πολκ ήταν τόσο ενοχλητικός, ώστε έπρεπε να βγει από τη μέση.

Αν είναι έτσι, τότε μπορεί μεν να δικαιωθεί κάποτε ο Στακτόπουλος, αλλά είναι μάλλον απίθανο να
μάθουμε ποιος πράγματι διέταξε και ποιοι εκτέλεσαν τη δολοφονία του Τζώρτζ Πολκ.

Τζωρτζ Πολκ

Επιλεγμένες δικτυακές πηγές

Για ποιους ήταν ενοχλητικός ο Τζώρτζ Πολκ

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=249093&ct=32&dt=04/01/2009

Τι λένε τα Αστυνομικά Χρονικά του 1957

http://www.scribd.com/doc/13437225/-2

Μια εγκληματολογική αναψηλάφηση

http://sup.kathimerini.gr/xtra/media/files/kathimerini/pdf/meletigiapolk.pdf

Ο αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Αθανάσιος Καφίρης

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=1407053&ct=1

Η άποψη του ΚΚΕ

http://politikokafeneio.com/dse/dse52.htm