Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
APRESENTASAUN
Projetu Edukasaun Ensino Infantil Pre-Eskolar Salomau (EEIPELS) ne'e privadu harí
husi iniciativa grupo membro Igreja Evangélica Assembleia de Deus (IEAD), Lokal Laga,
Samaguia. Atu hahu projetu ne'e, liu husi socialisaun, ba komunidade no halao mos enkontro
entre kolaborador sira projetu nian no hamutuk ho komunidade balun. Projetu ne'e iha
reokñesimento husi autoridade lokal, Administrador do Posto no Administrador Municipiu
Baucau. No rekoñesido husi diretor geral eduksaun ensino infatil municpiu Baucau.
Razaun ne'ebe obrigado grupo refere harí projetu ne'e, tamba iha komunidade suku
Tequinomata, Posto Administrativo Laga, Municipiu Baucau; Labarik barak tebes ho tinan 6
ba kraik la acesu ba edukasaun. Hatene katak labarik sira precisa acesu ba edukasaun hodi
hadia qualidade ensino no lori transformasaun ba komunidade rasik.
Timor Lorosa'e mesmu sei nasaun foun iha Mundo, maibe precisa kuidado no eduka
nasaun ninia fini ba loron aban bainrua; Labarik sira hotu iha zona urbana/cidade no zona
rural/foho hotu iha direito hanesan atu acesu ba eduksaun; labarik sira mak fini lolos ba
nasaun doben Timor Lorosa'e.
Nasaun Timor Lorosa'e, ukun-an tinan 17 ona, maibe labarik sira ho tinan 0-6 iha área
rural seidauk hetan oportunidade atu acesu ba edukasaun infantil. Iha komunidade ne'ebe
instala Projeto EEIPELS, observa katak labarik barak tebes ho idade tinan 0 - 6 la acesu ba
edukasaun. Problemas mak wainhira sira ba eskola Alfabetizasaun hahu ensino Básiku atu
tama 1º siklu sira sei hetan difikuldade barak kona ba le no hakerek.
Edukasaun ensino infantil ne'e parte ida importante tebes iha Nasaun Timor Lorosa'e.
Tamba, ho etapa dahuluk ba ensino básiku alfabetizasaun, ho aspektu ida ne'e husi projetu
ne'e atu facilita komunidade, oferese ensino espesifiku ba labarik sira atu nune'e, hasae nivel
koñesimento labarik sira nian no hadiak ba sociedade.
Iha ita nia Konstituisaun Republika Demokratika Timor Lorosa'e (RDTL) mos fó
dalan no apoio ba direito labarik sira nian no hatudu katak sidadaun hotu iha direito ba acesu
eduksaun. Tuir Artigo 59 relata katak estadu rekoñese no garante sidadaun hotu nia direitu
hanesan ba oportunidade edukasaun no ba formsaun/professional no estado rekoñese, fiskaliza
eskola partikular no koperativa sira atu hari valor social ás liu tan. Artgo 18 relata labarik sira
iha direito hanesan ba protesaun social no Estado rekoñese fó protesaun especial ba sira.
PERFIL PROJETO
MISAUN
VISAUN
HISTORIA BADAK
KAPITAL
Projetu harí ho rekursu financeiro zero (0). Oras ne'e dadaun, kolaborador sira nia
apoio no kontribuisaun maximu atu harí. Ba Futuru, ho esforsu sei buka rekursu rasik, buka
parceria ho organizasaun governamnetal no non-governamental ka patrociniu atu hadia no
halo diak qualidade edukasaun no sei oferese fatin edukasaun ida ho dignu ba labarik sira iha
komunidade.
Funsaun:
1. Kolaborador: ema ne'ebe inklui participa no dedika tempu maximu no motivador hodi
desenvolvimento projetu atinji objetivu.
2. Diretor: Gestor e responsabilidade de organizar ba projetu no konsidera hanesan ema
ne'ebe figura central estabelece relacionamentu diak internu no eksternu, akompanha
procesu desenvolvimento projetu, kapas mobilizar membros projetu no komunidade.
3. Vice: Liman sorin diretor nian no ajuda diretor exekuta serviso ka atividade projetu
nian iha parte saida ida deit mak atu bele desenvolve diak liu tan projetu ne'e.
4. Tekniku administrativo: Realiza serviso administrativo, área rekursus humanus,
finanças, akademikas, lojitikas, atende publiku, fornese informasaun, prepara relatóriu
no administrasaun jeral.
5. Lojistika: Responsavel ba sirkulo ba serviso fisiku nian (Hadia fatin, manutensaun
Nsst).
6. Kurikulu: Responsavel ba organizasaun procesu hanorin-aprende.
7. Professor: Desperta interese aluno, kuida no hanoirn, elabora atividade valoriza
potencial aluno, sempre posivel dialogar, fahe koñesimentu no habelar ciencia.
8. Aluno: ema ne'ebe simu formasaun no instrusaun ho responsabilidade husi professor.
ESPASO FISIKU
Projetu instala iha uma privadu. Escola iha área total ..... m2, Haris ftin: ... m2, uma
ida:... m2 uma ne'e halo sala ida deit no área livre atu labarik sira halimar: ...m2.
I. Atual:
1. Uma tradicional (Atual): Hari husi grupo koloaborador sira, uma nee halo husi tali tahan
ho Medida naruk (comprimento): .... metro no luan (Largura): ... metro.
2. Usa Kadeira balun husi igreja nian (Hamutuk:.....).
3. Fatin mamuk (área) atu labrik sira halimar ho media Naruk: .... metro no luan:.....
metro..
4. Fatin mamuk naton atu labarik sira atu halo horta eskola ho medida naruk:.... metro no
luan:.... metro.
5. Haris fatin (Pastoral nian) distancia husi pre-eskola ho medida .... metro.
6. Be'e poso pastoral nian, utiliza haris fatin, fase liman no bele halo tan ba necessidade
eskola nian seluk tan.
II. Futuru:
1. Halimar
2. Jogo
3. Deseño e arte
4. Vídeo
5. Musika
6. Letra/Númeru
7. Leitura
8. Narasaun/kontar história da Bíblia
9. Matemátika
10. Horta eskolar: Atividade horta (Hanorin labarik hadomi meio-ambiente/rekurusus
naturais)
11. Saúde
12. Tetúm
13. Português
1. Labarik hahu tinan tinan 3 no fulan 11 ba leten iha tinan ne'e to'o tinan 5.
2. Hatais roupa adekuadu no higene.
PRE-ESKOLAR (ALFABETIZASAUN)
PERIODU BA HANORIN-APRENDE
Plano ba hanorin no aprende, usa tuir sistema kalendario mnisterio eduksaun nian,
utiliza 1º Periodu husi fulan janeiro too fulan Abril, 2º Periodu husi fulan Maio too fulan
Agosto no 3º Periodo husi fulan Setembru too fulan Dezembru. Procesu hanorin-aprende lao
durante fulan hat ba kada periodu.
OBRIGASAUN RESPONSAVEL AMAN-INAN KA FAMILIA REPRESENTANTE
1. Antes lori oan mai fatin projetu prepara oan sira nia hahan, hare'e roupa neebe mos fó
hatais no material eskolar (kaderno, lapis, boraxa, régua, lapis kor etc.).
2. Obrigasaun lori oan mai projetu pre-eskolar no hein simu fila fali ba uma ho horas
ne'ebe determinadu tiha ona.
3. Se bele akompanha oan iha fatin projetu too horas hotu.
4. Kolabora professor sira husi projetu hodi hanorin oan iha uma.
5. Hamutuk ho projetu hodi lori eduksaun ne'ebe qualidade ba labarik sira no lori
transformasaun ba sociedade.
6. Servisu hamutuk ho porjetu, liu husi dalan edukasaun atu bele lori estabilidade no
desenvolvimento sustentável ba komunidade.
1. Horas 7:45 AM - iha ona fatin Projetu no horas 8:00 AM hahu atividade no remata iha
horas 12:00 meio dia.
2. Proibe labarik sira kolia lia-fuan foer (tolok ka liafuan sira ne'ebe la ho moral etika atu
repseita ba dignidade ema seluk nian).
3. Informa ba Aman-Inan ka familia Representante sira ne'ebe mak hakarak akompaña
labarik durante aula iha projetu, keta kolia liafuan foer ka tolok no liafuan sira ne'ebe la
serve atu dirije ba ema seluk.
4. Amana-Inan ka familia Representante, iha área projetu proibe atu fuma ka mama malus.
5. Aman-Inan ka familia Representante sira akompaña oan iha projetu labele kolia konta
historia ho lain makas no hamanas haehaek ka qualquer ato ne'ebe interompe atividade
projetu nian ba labarik sira.
6. Aman-Inan ka familia Representante ne'ebe mak lori labarik mai fatin Projetu,
obrigasaun komunika ho lian Tetun (karik avo sira ne'ebe lahatene Tetun bele komunika
lian lokal).
7. Labarik sira ne'ebe frekuente projetu ne'e hotu-hotu iha obrigasaun kolia lian Tetun no
Portugues.
8. La permite labarik falta hela deit (labele liu dala tolu), karik nune'e informa Aman-Inan
atu tau atensaun.
9. La permite ba ato deskriminasaun ba qualquer cidadaun (ema hotu iha direito hanesan
iha nasaun Demokratiku).
10. Aman-Inan ka familia Representante precisa professor durante atividade iha projetu,
hein horas htou mak kolia, labele interompe atividade.
11. Qualquer reklamasaun ka sugestaun, projetu só bele aceita dalan dialogo ka dada lia
ho objetivu diak no kolabora hamutuk projetu atu konstrui buat diak ruma ba
komunidade.
12. Ema hotu iha diretiu goza estabilidade no iha mos dever kria paz no estabilidade iha
fatin ne'ebe deit.
1. Labele tur, hamrik ka lao hamutuk dadalia la iha objetivu iha horas atividade.
2. Labele kolia lian lokal, maibe hotu-hotu iha obrigasaun kolia lian Tetun no Portugues.
3. Labele fo eskandalo ba labarik no komunidade.
4.
Loron
Horas 2ª 3ª 4ª 5ª 6ª OBS.
Sábado Domingo
Feira Feira Feira Feira Feira
15 minuto labarik sira iha
7:45 AM X
fatin ona.
8:00 AM X Hahu atividade
LISTA REKURSUS HUMANUS HUSI PROJETO EDUKSAUN ENSINO INFANTIL PRE-
ESKOLAR SALOMAUN