Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
______________________________________________________________________
Владо Петрушевски
______________________________________________________________________
Комисија за одбрана:
ii
СОДРЖИНА:
АПСТРАКТ vii
ПОПИС НА СЛИКИ viii
ПОПИС НА ТАБЕЛИ ix
НОМЕНКЛАТУРА xi
ВОВЕД 2
iii
сјајот
1.4.3.2. Односи помеѓу релативното 20
глобално сончево зрачење и
релативното траење на сјајот
1.4.4. Дифузно сончево зрачење 20
1.4.5. Влијание на надворешната температура на 22
потрошувачката на топлинска енергија за
греење
1.4.6. Надворешна проектна температура во 23
текот на грејната сезона
1.5. Должина на траење на грејната сезона 25
1.5.1. Просечна температура на надворешниот воздух во 26
периодот на грејната сезона и просечно топлинско
оптоварување
1.5.2. Начин на одредување на графикот за топлинските 27
потреби за греење на Охрид
1.5.3. Степен денови како податок за одредување на 27
потребната количина на топлина за греење
48
IV ДЕЛ - ПРЕДЛОГ, ПРЕСМЕТКА И РЕШЕНИЕ НА ЕНЕРГАНА
iv
49
4. Предлог, пресметка и решение на енергетска постројка
комбинирана (соларен систем, топловодна топлана) за
греење и производство на санитарна топла вода за
една стамбена локација со 60 индивидуални куќи
4.1. Предлог решение на постројката 49
4.1.1. Енергетски биланс 52
4.1.2. Опис на подсистемот 54
4.1.2.1. Соларни колекторски подситеми 54
4.1.2.2. Подсистем за топлинска акумулација 56
4.1.2.3. Подсистем за дистрибуција на топлина 56
4.1.2.4. Додатен извор 57
4.1.2.5. Подсистем за контрола, управување и 57
мерење
4.2. Техничка пресметка и оцена на системот 57
4.2.1. Одредување на интензитетот на Сончевото 58
зрачење на хоризонтална површина
4.2.1.1. Одредување на интензитетот на на 58
Сончевото зрачење на произволно
наклонета површина
4.2.1.2. Одредување на просечни дневни 59
перформанси на рамните и концентирачки
приемници
4.2.1.3. Соларен колекторски подсистем 60
4.2.2. Подсистем на акумулаторскиот круг 63
4.2.3. Подсистем на дистрибутивен круг 66
4.3. Систем во целост 67
v
Заклучок 82
Користена Китература 83
84
vi
АПСТРАКТ
vii
ПОПИС НА СЛИКИ
viii
ПОПИС НА ТЕБЕЛИ:
[MJ m 2 h ]
Табела 1.4.2.2 Процентуална вредност на односот на средно-часовната и
средно-дневната радијација по месеци за период од 1993 до 2005 година за
Охрид
Табела 1.4.4.1 Средно-часовни месечни вредности на дифузното зрачење
во Охрид за период од 1993 до 2005 година
ix
Табела 1.5.3. Степен денови за грејна сезона
Табела 2.1.1 Месечна измерена средна вредност на сончевиот
потенцијал на хоризонтална површина за Република Македонија
(средна вредност од анализирани 10 места) во KWh/m 2 месец
Табела 2.1.2 Месечен измерен сончев потенцијал на хоризонтална
површина во Охрид (KWh/m2месец)
Табела 3.1 Флуид за топлински трансфер кај концентраторите
Табела 4.1.1 Вкупна годишна топлина за објекти 2550 MWh/месец
Табела 2.1.2 Месечен измерен сончев потенцијал на хоризонтална
површина (kWh) во Охрид по м2
Табела 4.2.1.2.1 Пресметани среднодневни вредности на сончевиот
потенцијал на концентраторска површина, правец север-југ за различни
вредности на агол [MJ/m2ден]
Табела 4.2.1.2.2 Среднодневни, средномесечни и средногодишни
вредности на сончевиот потенцијал на концентраторската површина за
инклинација од 36о и 45о
Табела 4.2.1.2.3 Средно-месечен и годишен сончев потенцијал на
концентраторот со С=12 и β=36о (0.628 RAD)
Табела 4.2.1.2.4 Средно-месечен и годишен сончев потенцијал на рамен
колектор со β=36о (0.628 RAD)
Табела 4.2.1.2.5 Вкупна средномесечна и средногодишна корисна енергија
од соларниот колекторски подсистем
Табела 6.1.1 Концентратори
Табела 6.1.2 Рамни колектори
Табела 6.2.1 Споредбени анализи со користење на алтернативи на гориво
во конвенционалниот систем
Табела 6.2.2 Споредбена анализа со употреба на нафта
x
НОМЕНКЛАТУРА
xi
ρs (kg/m3) – густина на земјата
cs (J/kgK) – специфична топлина на земјата
αs (m2/s) , (m2/den) – топлинска дифузност на земјата
cw (J/kgK) – специфична топлина на водата
w (%) - содржина на влага во земјата
Econv (W/m2) – конвективен премин на топлина за единица површина
hs (W/m2K) – коефициент на конвективен премин на топлина на површина на
земјата
u (m/s) – брзина на ветер (годишна просечна вердност)
Esolrad (W/m2) – апсорбција на сочево зрачење на единица површина
β – коефициент на апсорбција на сончево зрачење на земјата
S(t) (W/m2) – хоризонтално сончево зрачење
Elongrad (W/m2) – радијација од долги бранови
∆R (W/m2) – константа на радијација
Elatent (W/m2) – загуби на латентна топлина
f (-) – стапка на фракција на испарување
Tmeansurf (oC) – годишна средна температура на површина на земјата
Sm (W/m2) – просечна сончева радијација
Tmeanair (oC) – средна просечна температура на воздухот
TZ,t (oC) – температура на земјата во зависност од длабината и времето
Tamp (oC) – амплитуда на промената на температурата на површината на
земјата
Z (m) – длабочина од површината на земјата
tyear (ден) - поминато време од почетокот на календарската година
tshift (ден) – ден од почеток во годината со минимална просечна температура на
површината на земјата
Ta (oC) – температура на воздухот во цевката
gv (kg/m2s) – годишна кондензација или испарување на водена пареа
l (Ј/kg) – латентна топлина на кондензација
ca (J/kgK) – специфичен топлотен капацитет на воздухот
ro (m) – внатрешен радиус на цевката
Nu (-) – Нуселтов број
Re (-) – Рејнолдсов број
Pr (-) – Прандтлов број
va (m/s) – просечна брзина на воздухот во цевката
xii
νa (m2/s) – кинематска вискозност на воздух
ql (W/m2) – латентна топлина
l (J/kg) – латентна топлина на кондензација
Tsoil (oC) – температура на земјата
Tin (oC) – температура на воздухот на влез
Тout (oC) – температура на воздухот на излез
hm – коефициент на конвективен пренос на влага
L (m) – должина на цевката
D (m) – дијаметар на цевката
N (-) – број на цевки
ηTIZV (-) – коефициент на топлинска ефикасност на топлински изменувач
воздух-земја
Tair,out (oC) – температура на излез од изменувачот
Tair,in (oC) – температура на влез од изменувачот
Tsoil (oC) – температура на земјата
COP (-) – коефициент на перформанси
Pvent (W) – снага на вентилатор
∆pfric (Pa) – загуби на притисок заради триење во цевката
ξ (-) – коефициент на линиски загуби
ζ (-) – коефициент на локални загуби
QTIZV (W) – проток на толлина во изменувачот воздух-земја
Tvn (oC) – температура на внатрешниот воздух во објектот
Tisp (oC) – температура на испорачаниот воздух во објектот
Tsvez (oC) – температура на свежиот воздух на влез
Tizv (oC) – температура на извлечениот воздух од објектот
ηTR (-) – коефициент на топлинска ефикасност на рекуператор на толина
ηTR+TIZV (-) – заеднички коефициент на топлинска ефикасност на рекуператор
на топлина и топлински изменувач воздух-земја
Ctot (evra/kWha-1) – ефикасност на вкупно инвестирање
Ainv – фактор на ануитет
n (години) – работен век на објектот
p (%) – годишна каматна стапка
Cinv (evra/kWh) – ефикасност на инвестиционите трошоци
CPE (evra/kWh) – трошоци на примарна енергија
nmech (h-1) – механички измени на воздух
xiii
nx (h-1) – измени на воздух со ненамерна природна инфилтрација на воздух
n50 (h-1) – измени на воздух со разлика на притисок од 50 Ра
e (-) – коефициент на девијација на ветер
f (-) – коефициент на број на површини изложени на ветер
nd (h-1) – размена на инфилтриран воздух предизвикан од нерамнотежа
nv – енергетска ефикасност на измената на воздух
xiv
ВОВЕД
2
Вкупното зрачење кое доаѓа од директното и дифузното зрачење се нарекува
глобално Сончево зрачење.
Флуксови на зрачењето се: Сончево зрачење (непосредно од Сонцето) и
терестричко (од земјата и од атмосферата). Збирот од овие две зрачења се вика
вкупно зрачење или биланс на зрачење.
Мерење на зрачењето на флуксот кое доаѓа до површината на Земјата се дели
на пет главни категории:
• Директно зрачење на Сонцето кое паѓа на рамнина нормална на
правецот на простирање на сончевите зраци
• Глобално зрачење кое паѓа на хоризонтална површина, а
претставува збир од директно и дифузно зрачење
• Дифузно зрачење - зрачење распространето во атмосферата
• Одбиено зрачење од површината на Земјата
• Директно, дифузно и глобално зрачење во одредено спектрално
подрачје - случај на мерење на днавна осветленсост.
3
променливото оддалечување на Земјата од Сонцето. Во време кога кај нас е зима,
Земјата е на најмало оддалечување од Сонцето, тогаш и екстратеристричкото
зрачење е најголемо (четвртиот ден од Јануари E e = 1399 W m ).
2
во овој труд.
4
Овој систем е заеднички за положбите на Сонцето и за колекторот.
5
I.5.4. Нападен агол на сончевиот зрак
Тоа е агол помеѓу директниот сончев зрак во одредено време и нормалата на
површината врз која паѓа зракот. На сликата се претставува геометриската
интерпретација на овој агол каде е:
γ - азимут
h - висина на Сонцето
θс - агол помеѓу нормалата на површината на колекторот и сончевиот зрак
β - агол помеѓу хоризонталата и колекторот
s - вектор на нападниот сончев зрак
n - вектор на нормалата на колекторот
6
I.6. Примена на сончевата енергија
7
слика 1. Шематски приказ на загревање на вода преку соларен колектор и разменувач на
топлина
греач).
8
слика 2. Шематски приказ за загревање на вода преку соларен колектор
9
I ДЕЛ
Климатски карактеристики
10
1.4.5. Влијание на надворешната температура на
потрошувачката на топлинска енергија за
греење
1.4.6. Надворешна проектна температура во текот на
грејната сезона
1.5. Должина на траење на грејната сезона
1.5.1. Процечна температура на надворешниот воздух
во периодот на грејната сезона и просечно
топлинско оптоварување
1.5.2. Начин на одредување на графикот за
топлинските потреби за греење на Охрид
1.5.3. Степен денови како податок за одредување на
потребната количина на топлина за греење
11
1. Климатски карактеристики во Охрид со посебен осврт
на природата и интензитетот на сончевото зрачење
12
Реден Просечна
Година 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
број темп.
1 1980 0.3 -0.2 2.2 11.7 15.5 19 22.9 24.6 18.7 11 6.5 0.9 10.94
2 1981 -0.8 6.3 6.5 11.3 14.3 21.1 23 21.4 16.9 11.9 7.4 0.8 11.68
3 1982 1.6 5.5 4.4 9.4 17.9 20.5 22.9 23.4 16.3 11.2 8.4 4.6 12.18
4 1983 0.2 -0.2 8.2 10.4 15.4 17.9 21.1 19.9 14.4 8.4 6.4 6 10.68
5 1984 1.9 3.7 5.8 10.7 15 19.6 21.2 23.6 16.3 14.1 9.5 5.5 12.24
6 1985 0.2 1.4 7.2 13.4 15.1 19.8 21.8 22 18.1 12.3 9 1.9 11.85
7 1986 2.1 -1.8 5.9 11.4 17.7 18.6 23.2 23.9 19 11.9 9 -1.4 11.41
8 1987 -1.3 2.5 4 11.2 14.8 19.7 22.1 22.7 18.3 11.5 9.1 3.5 11.43
9 1988 -2.1 -0.2 7 11.3 14.4 19.8 21 20.4 16.4 13 7.3 2.1 10.87
10 1989 1.6 -2.5 5.5 9.4 14.8 19.8 24.1 19.9 18.7 10.4 7.8 2.5 10.85
11 1990 -0.8 6.6 5.6 12.1 14.7 19.2 21.3 23.2 17.4 15.7 7.2 -1 11.77
12 1991 -2.6 -0.6 7.1 10.1 15.8 17.8 20.1 21.9 17.4 13 6.1 1.6 10.43
13 1992 -2.4 1.8 6.2 13.4 18.8 18.6 21.8 20.1 17 11 7.9 1.8 11.22
14 1993 -1.5 3.9 5.6 9.6 18.8 19.6 20.1 20.8 17.9 10.2 8.4 2.4 11.32
15 1994 3.1 3.7 6.7 11.6 13.4 19.2 20.7 10.2 17.3 10.3 6.5 1.9 10.38
16 1995 4.1 1.8 3.4 10.9 16.9 20.1 20 21.8 14.5 8.6 6 -2.1 10.34
17 1996 2 3.7 7.9 11.7 15.8 20.8 20.9 20.1 15.2 7.5 6.4 0.2 11.02
18 1997 -1.4 2.3 3 9.8 17.2 19.8 22.2 20.2 17.4 11.2 3.8 -0.2 10.44
19 1998 1.6 4.1 7.1 8.8 13.6 18.5 21.4 21.4 17.4 12.1 5.6 -1.6 10.83
20 1999 -3.1 -2 7.2 11.4 15.8 19.2 20.7 20.3 18.8 10.9 5.6 -1.3 9.91
21 2000 1.9 2 5 10.6 14.8 17.2 19.6 17.2 15.3 12.8 6 -1 10.12
22 2001 1.8 7.4 8.2 11 16.8 20.1 23.4 21.4 15.9 10.5 9 0.5 12.17
23 2002 -0.3 4.9 7.4 9.9 14.4 20 22.2 21.4 14.9 9.6 1 3.7 10.76
24 2003 -1.3 4.6 8.8 9.5 15.7 20.7 21.2 20 16.5 11.2 7.4 3.5 11.48
25 2004 -2.1 1.9 5.7 9.4 13.4 19 22.3 21.8 17.5 12.3 8.4 1.8 10.76
26 2005 -1.8 -2.1 9.1 10.9 14.8 21.4 20.3 20.6 17 12.9 -0.3 3.4 10.40
Просечн
0.04 2.25 6.18 10.80 15.60 19.50 21.60 20.93 16.94 11.37 6.75 1.43 11.06
а темп.
Табела 1.1.1. Просечни месечни температури во периодот од 1980 до 2005 год. за Охрид
Реден број 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Годишно
1 1.69 0.2 2.48 9.63 13.01 18.15 20.11 22.17 18.89 15.22 8.49 3.78 Охрид
2 0.95 0.15 3.15 9.33 12.83 17.33 20.13 21.94 18.44 14.65 8.48 4.02 Hс=595 м
ψ=41 7’
o
3 -1.15 -0.08 3.98 9.37 13.93 16.89 20.55 21.75 18.46 14.8 8.13 2.94
4 0.58 0.3 4.1 9.51 14.52 17.23 20.93 22.25 18.95 13.95 8.45 2.47
5 -0.49 0.51 4.1 10.28 14.28 16.78 20.94 21.62 18.83 13.16 9.22 1.54
6 0.03 0.93 4.45 9.93 14.52 16.94 21.07 21.57 19.04 12.79 9.56 0.88
7 -0.07 -0.01 4.92 9.81 14.11 17.63 21.27 21.48 18.44 12.67 9.21 1.47
8 1.44 -0.31 4.93 10.13 14.46 18.37 20.99 22.27 17.9 12.98 8.48 1.27
9 -2.55 0.02 5.41 10.69 14.91 18.67 20.97 22.18 17.84 13.23 7.85 1.69
10 -1.4 1.18 5.42 10.48 14.68 19.63 21.18 21.28 17.79 12.55 8.45 1.75
11 -0.25 2.23 5.37 10.02 14.07 19.32 21.05 21.64 18.37 12.79 7.92 2.14
12 0.36 2.4 5.2 9.86 14.2 19.32 21.11 21.29 17.6 11.94 7.69 2.42
13 0.38 3.15 4.85 10.42 14.2 19.53 21.5 22.04 17.1 12.71 8.34 1.88
14 1.07 3.28 5.18 10.86 15.17 19.77 22.43 20.91 17.34 12.66 8.4 1.77
15 -0.6 3.87 5.57 10.33 14.99 20.1 22.94 21.54 17.25 12.19 7.78 1.29
16 0.72 3.36 5.54 10.41 15.36 20.3 23.36 21.56 17.01 12.41 7.77 1.21
17 -1.89 3.1 5.67 10.6 16.15 19.83 23.32 21.33 17 11.19 7.12 1.3
18 -1.88 3.38 6.74 10.67 15.76 20.07 21.17 20.96 16.37 10.81 6.9 1.75
19 2.06 3.33 6.84 10.47 16.57 19.41 22.89 21.01 16.52 9.77 6.67 1.38
20 -2.2 3.08 6.76 10.46 17.28 19.93 22.47 20.12 16.78 10.59 5.49 0.78
21 1.62 2.95 7.29 10.92 17.11 19.8 22.12 19.77 16.49 10.2 4.32 0.73
22 1.31 2.95 7.23 11.36 17.26 20.78 21.23 20.46 15.66 9.87 4.25 0.84
23 -0.21 2.93 7.78 11.84 17.06 21.02 21.78 20.6 15.38 9.24 4.1 0.22
24 0.77 2.62 7.59 12.2 16.91 21.1 21.53 19.96 15.54 9.06 3.38 1.36
25 0.86 2.98 7.66 11.9 16.74 21.43 21.78 19.85 14.73 8.58 4.2 1.18
26 0.25 3.18 7.82 11.48 17.27 21.44 21.74 19.94 15.03 9.23 3.9 1.44
27 0.14 3.06 8.76 12.36 17.47 21.18 21.58 19.54 15.43 8.86 3.25 0.63
28 -0.41 2.02 7.47 13.05 17.03 20.66 21.65 19.51 15.32 8.76 3.7 1.04
29 0.43 3.99 8.97 13.22 16.85 21.29 21.42 19.44 14.43 9.06 4.78 1.71
30 -0.49 9.05 12.81 16.94 20.98 22.11 19.42 14.59 8.64 4.9 3
31 -0.9 10.4 17.89 22.22 19.32 9.18 2.79
Просечна
0.06 2.13 6.15 10.81 15.60 19.50 21.60 20.93 16.95 11.41 6.71 1.70 11.07
темп.
Табела 1.1.2. Многугодишни просечни дневни и месечни температури во период од 1980-2005 година
14
1.1.1. Влажност на воздухот
1.2. Облачност
Облачноста се дефинира со покриеноста на небото со облачни
маси, се одредува визуелно и се обележува со бројките од нула до
десет (10). Ако небото е наполно покриено со облаци, облачноста
изнесува 1.0, наполно ведро време има облачност нула(0),а
вредноста 2 значи дека една петтина од небото е покриена со
облачност итн. Од повеќе термински одредувања на облачноста во
текот на деноноќието, се израчунува средната дневна облачност, од
која се прорачунува средната месечна вредност, средна сезонска и
средна годишна вредност. Облачноста е метеоролошки елемент кој во
исто време е и климатски фактор.
Деновите во кои средната дневна облачност изнесува помалку
од две десетини, се означуваат како ведри денови, односно денови со
осунчување. Деновите во кои средната дневна облачност изнесува
осум и повеќе десетинки се означуваат како облачни денови.
Средната годишна облачност во Охрид изнесува 5,8 десетинки,
односно податок кој допринесува Охрид да е доста сончов град.
Во Охрид, просечниот годишен број на ведрите денови изнесува 75,7, а
на облачните 99,5. Август има просечно најголем број на ведри денови и тоа
14,7 јули 11,9, септември 10,7. Во зимските месеци, бројот на ведри денови е
осетно смален (Табела 1.2.1).
Деновите со слојаста облачност во зимските месеци се карактеризира
со мирно и стабилно време, слаби струења во атмосферата, пониски
температури кои се измерени во појавените инверзии, а нарочито во
утринските часови.
Во јануари во просек има 15,1 облачни денови, во декемември 13,8 и
фебруари 11,2, а во август и јули само по 1,9 денови (Табела 1,2,2).
Вкупно
Години 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 години
1993 123.8 128.0 191.3 161.9 288.7 296.5 293.5 343.4 242.3 225.2 148.6 77.80 2521
1994 116.9 88.10 209.9 234.7 250.9 233.4 389.6 284.9 240.0 185.0 82.30 37.40 2353
1995 71.90 100.3 83.00 220.0 304.3 287.6 311.0 300.8 208.4 211.1 140.5 35.10 2274
1996 44.40 103.3 166.6 196.0 211.2 301.5 312.2 321.3 255.3 201.2 167.6 115.0 2396
1997 63.10 92.10 145.4 200.6 279.3 315.1 307.5 321.8 197.8 187.9 119.8 72.70 2303
1998 20.00 44.30 222.1 145.8 297.4 325.5 282.9 268.6 188.1 118.8 176.2 32.10 2122
1999 43.90 91.50 116.3 180.9 282.4 285.5 298.4 310.4 230.3 189.3 145.4 76.50 2251
2000 90.50 82.40 139.0 158.5 233.7 288.0 369.3 318.5 245.2 166.0 101.6 98.70 2291
2001 71.50 141.7 159.7 223.6 254.7 287.8 321.2 280.6 261.9 170.9 77.70 100.6 2352
2002 127.2 132.0 150.6 179.8 217.0 251.2 299.7 279.9 240.3 149.0 91.30 67.30 2185
2003 95.30 142.4 204.9 252.8 265.1 308.7 355.9 322.7 209.6 232.9 115.8 104.9 2611
2004 78.80 96.50 172.9 175.1 247.5 332.7 363.3 339.2 191.7 163.3 78.70 86.60 2326
2005 51.00 104.7 175.3 187.3 251.0 257.2 233.8 232.1 187.3 187.9 136.0 86.10 2090
Средна
вредност 76.80 103.6 164.4 193.6 260.2 290.1 318.3 301.9 222.9 183.7 121.7 76.20 2314
Просек по
ден 2.5 3.6 5.3 6.5 8.4 9.7 10.3 9.7 7.4 5.9 4.1 2.5 6.3
Табела 1.3 Месечна, годишна и многугодишна вредност на сончевиот сјај за Охрид во часови
16
1.4.1. Тотално глобално зрачење во Охрид
1.4.1.1. Масечно и годишно тотално глобално зрачење
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Вкупно
1993 271.5 317.8 441.7 473.8 718.7 733.1 707.3 738.6 522.7 419.2 264.1 169.7 5778
1994 259.2 264.6 505.8 619.6 735.4 700.9 900 698.9 567.9 402.5 218.4 133.7 6007
1995 212.9 253.2 335.6 582.5 765.1 724.3 746.5 690.2 482.6 404.6 241.7 122.8 5562
1996 144.2 247.6 423.7 534.3 639.5 745.8 745.5 702.4 566.9 386.2 280.2 199.1 5615
1997 180.2 260.5 444.8 530.2 688.9 770.6 741.2 709.9 470.9 379.2 237.3 202.9 5617
1998 153.5 199.4 513.2 450.5 733.5 764.6 707.2 636 459.7 284.2 271.6 132.7 5306
1999 184.9 256.1 371 506.9 718.7 741.5 752.4 681.6 511.2 386.5 251.4 198.3 5561
2000 228.6 230.1 421.5 501.4 637.9 740.1 850.4 728.4 558.6 357.4 224.2 201.4 5680
2001 241.7 338.2 461.4 565.9 679.8 731.3 770.4 650 543.3 541.8 192.2 185.9 5902
2002 235.9 288.8 437.7 516.5 612.4 686 752.5 665.3 520.2 338.5 198.7 173.8 5426
2003 208.9 291.9 464.6 611.3 686 740 809 693.9 477.9 418.7 214.1 192.8 5809
2004 183.3 252.1 444.8 502.6 655.6 796.6 835.3 718.3 472.3 361.7 190.5 189.2 5602
2005 247.7 272.8 465 521.2 673.7 768.9 782.4 641.6 604.4 307.2 174.5 192.4 5652
Σ 211.7 267.2 440.8 532.1 688.1 741.8 776.9 688.9 519.9 383.7 227.6 176.5 5655
Σ/12 471
5.69 MJ m 2 во декември.
Среднодневната годишна вредност изнесува 15.41 MJ m 2 или 4288Wh m 2
на ден, која бројка покажува дека регионот има многу поволни условиза
користење на сончева енергија. Варијацијата во резгледуваните годините се
движи од 94% од средната вредност.
17
Вкупно
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Заб.
годишно
1993 8.75 11.25 14.25 15.79 23.18 24.44 22.82 23.83 17.42 13.52 8.81 5.47 189.53 15.79
1994 8.36 9.37 16.32 20.65 23.72 23.36 29.05 22.55 18.93 12.98 7.28 4.32 196.89 16.41
1995 6.87 8.97 10.83 19.42 24.68 24.14 24.08 22.26 16.09 13.05 8.06 3.96 182.41 15.20
1996 4.65 8.77 13.67 17.81 20.63 24.86 23.05 22.66 18.9 12.46 9.34 6.42 183.22 15.27
1997 5.81 9.23 14.35 17.67 22.22 25.69 23.91 22.9 15.7 12.23 7.91 6.55 184.17 15.35
1998 4.95 7.06 16.55 15.02 23.66 25.49 22.81 20.52 15.32 9.17 9.05 4.28 173.88 14.49
1999 5.96 9.1 11.97 16.9 23.18 24.72 24.27 21.99 17.04 12.47 8.38 6.4 182.38 15.20
2000 7.37 8.15 13.6 16.71 20.58 24.67 27.43 23.5 18.62 11.53 7.47 6.5 186.13 15.51
2001 7.8 11.98 14.88 18.86 21.93 24.38 24.85 20.97 18.11 11.03 6.41 6 187.20 15.60
2002 7.61 10.23 14.15 17.21 19.75 22.87 24.17 21.46 17.34 10.92 6.62 5.61 177.94 14.83
2003 6.74 10.34 14.99 20.38 22.13 24.67 26.1 22.38 15.93 13.51 7.14 6.22 190.53 15.88
2004 5.91 8.93 14.35 16.75 21.15 26.55 26.95 23.17 15.74 11.67 6.35 6.1 183.62 15.30
2005 8 9.66 15 17.37 21.73 25.63 25.24 20.7 20.15 9.91 5.82 6.21 185.42 15.45
Σ 6.83 9.46 14.22 17.73 22.20 24.73 24.98 22.22 17.33 11.88 7.59 5.70 184.87 15.41
Табела 1.4.1.2 Среднодневни месечни и годишни вредности на глобалното сончево зрачење
на хоризонтална површина [MJ m2 ]
% 0.44 5.94 13.8 11.21 6.43 6.1 8.03 8.34 4.71 8.34 12.25 10.93 2.74 0.74
18
1.4.2. Часовно тотално глобално соларно зрачење
1.4.2.1. Часовни варијации
Часови во денот
Месец 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18 18-19 19-20 20-21
1 0.10 0.40 0.73 1.02 1.17 1.18 1.02 0.74 0.39 0.08 6.83
2 0.02 0.25 0.66 1.04 1.33 1.44 1.47 1.32 1.01 0.65 0.25 0.02 9.47
3 0.01 0.16 0.6 1.12 1.53 1.84 1.94 1.97 1.78 1.49 1.09 0.60 0.14 0.04 14.22
4 0.07 0.42 0.94 1.45 1.85 2.16 2.27 2.20 1.97 1.70 1.33 0.93 0.38 0.06 17.73
5 0.02 0.25 0.72 1.32 1.85 2.30 2.60 2.69 2.60 1.97 2.00 1.57 1.09 0.62 0.21 0.01 22.2
6 0.04 0.37 0.95 1.48 2.02 2.44 2.73 2.85 2.77 2.59 2.22 1.78 1.32 0.80 0.33 0.04 24.73
7 0.03 0.33 0.87 1.49 2.06 2.52 2.83 2.92 2.85 2.61 2.27 1.84 1.33 0.78 0.32 0.03 25.08
8 0.01 0.16 0.61 1.22 1.83 2.31 2.61 2.72 2.70 2.41 2.10 1.61 1.11 0.67 0.14 0.01 22.22
9 0.02 0.26 0.80 1.33 1.80 2.15 2.30 2.40 2.10 1.72 1.25 0.72 0.23 0.20 17.33
10 0.05 0.38 0.88 1.28 1.60 1.86 1.73 1.57 1.25 0.84 0.40 0.04 11.88
11 0.15 0.51 0.83 1.12 1.26 1.22 1.09 0.82 0.46 0.11 0.02 7.59
12 0.06 0.34 0.62 0.76 1.01 0.99 0.88 0.64 0.32 0.07 5.69
Σ 0.008 0.101 0.338 0.733 1.204 1.604 1.896 2.036 2.007 1.776 1.497 1.094 0.668 0.308 0.083 0.008 15.41
Табела 1.4.2.1 Месечни средно-часовни вредности на глобалното зрачење на хоризонтална
Часови во денот
Месец 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18 18-19 19-20 21
1 1.4 5.9 10.7 14.9 17.1 17.3 14.9 10.8 5.8 1.2 100%
2 0.2 2.73 6.96 11 14.04 15.2 15.51 13.92 10.76 6.86 2.63 0.2 100%
3 0.1 1.12 4.2 7.86 10.75 12.92 13.64 13.85 12.51 10.46 7.65 4.2 1 0.3 100%
4 0.4 2.36 5.31 8.18 10.44 12.18 12.8 12.4 11.11 9.58 7.51 5.25 2.15 0.33 100%
5 0.1 1.12 3.24 5.94 8.33 10.36 11.71 12.11 11.71 10.58 9 7.07 4.9 2.7 0.94 0 100%
6 0.18 1.49 3.85 5.98 8.16 9.86 11.04 11.53 11.2 10.48 8.97 7.19 5.33 3.23 1.33 0.18 100%
7 0.12 0.13 3.56 5.94 8.31 10.14 11.38 11.74 11.46 10.5 9.15 7.43 5.4 3.21 1.37 0.11 100%
8 0 0.73 2.75 5.49 8.23 10.39 11.74 12.24 12.15 10.84 9.45 7.24 4.99 3.02 0.64 0 100%
9 0.11 1.5 4.66 7.67 10.38 12.24 13.27 13.89 12.11 9.98 7.26 4.2 1.37 1.2 100%
10 0.42 3.19 7.41 10.78 13.46 15.66 14.56 13.22 10.53 7.07 3.37 0.33 100%
11 1.97 6.72 10.94 14.75 16.6 16.07 14.37 10.8 6.07 1.45 0.26 100%
12 1.06 5.98 10.89 13.35 17.76 17.39 15.46 11.24 5.63 1.24 100%
Табела 1.4.2.2 роцентуална вредност на односот на средно-часовната и средно-дневната
радијација по месеци за период од 1993 до 2005 година за Охрид
19
Вкупната вредност на измерениот Сончев сјај изнесува 53% од
теоретската вредност на траењето на сјајот помеѓу изгрејсонце и сајдисонце
(4391.7 часа).
а б р
0.24 0.53 0.88
20
Односот помеѓу дифузното и глобалното зрачење на хоризонтална
површина, одреден е на повеќе автор во функционална врска со индексот на
облачноста K t .
Математичка интерпретација на ЛИУ АНД ЈОРДАН ,а која ја проследува
и КЛЕИН, гласи:
2 3
RDH = H d H h = 1.39 − 4.02 K t + 5.53K t − 3.108 K t
W
RDH = H d H h = 1.0 − 1.13K t - за I o = 1390 (соларна константа)
m2
W
RDH = H d H h = 0.84 − 0.62 ⋅ K t - за I o = 1353
m2
[
RDH = H d H h = 0.775 + 0.347 ⋅ (ω s − π 2 ) − 0.505 + 0.261(ω s − π 2 ) ⋅ cos 2 ⋅ K t − 0.9 ( ( ))]
Регионалната корелација за φ=41-43о северна географска ширина према
ГАУССИАН-НЕЊТОН, дадена е следнаца релација:
Часови во денот
Месец 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18 18-19 19-20 20-21
1 0.08 0.26 0.43 0.55 0.63 0.64 0.58 0.44 0.26 0.08
2 0.02 0.17 0.39 0.56 0.65 0.72 0.72 0.66 0.55 0.37 0.17 0.20
3 0.01 0.10 0.32 0.52 0.70 0.81 0.86 0.83 0.79 0.67 0.52 0.31 0.10 0.10
4 0.05 0.20 0.43 0.62 0.77 0.86 0.91 0.89 0.85 0.74 0.61 0.44 0.23 0.04
5 0.01 0.16 0.36 0.57 0.73 0.83 0.96 0.99 0.99 0.93 0.84 0.70 0.53 0.34 0.13 0.01
6 0.01 0.23 0.44 0.59 0.74 0.84 0.91 0.96 0.99 0.96 0.88 0.74 0.64 0.40 0.19 0.01
7 0.01 0.21 0.42 0.60 0.72 0.81 0.91 0.95 0.92 0.87 0.84 0.70 0.55 0.38 0.17 0.01
8 0.01 0.10 0.32 0.51 0.67 0.80 0.86 0.91 0.95 0.89 0.78 0.68 0.50 0.32 0.07 0.01
9 0.02 0.16 0.36 0.54 0.68 0.74 0.78 0.79 0.75 0.66 0.52 0.33 0.27 0.01
10 0.01 0.04 0.21 0.38 0.52 0.61 0.67 0.67 0.61 0.51 0.36 0.18 0.02 0.01
11 0.01 0.08 0.25 0.39 0.53 0.61 0.58 0.51 0.38 0.18 0.05
21
12 0.04 0.23 0.32 0.46 0.51 0.50 0.43 0.32 0.17 0.03
Табела 1.4.4.1 Средно-часовни месечни вредности на дифузното зрачење во Охрид за период
од 1993 до 2005 година
MJ MJ MJ MJ MJ MJ MJ
/ / / / /
2 2 2 2 2 2 2
m den m den m den m den m den m den m den
Јан. 17.01 17 14.615 6.83 0.4 2.73 0.47 3.21 0.55 3.76 0.58 3.49 0.5 3.41
Феб. 16.02 47 20.032 9.5 0.39 3.71 0.46 4.37 0.55 5.23 0.49 4.98 0.48 4.56
Мар. 16.03 75 27.121 14.22 0.35 4.98 0.41 5.83 0.51 7.25 0.46 6.53 0.44 6.26
Апр. 15.04 105 34.465 17.73 0.36 6.38 0.42 7.45 0.52 9.22 0.43 7.64 0.45 7.98
Мај 15.05 135 39.759 22.2 0.33 7.33 0.37 8.21 0.49 10.88 0.41 9.08 0.4 8.88
Јун. 11.06 162 41.969 24.73 0.3 7.42 0.33 8.16 0.47 11.62 0.39 9.59 0.37 9.15
Јул. 17.07 198 40.679 25.06 0.28 7.02 0.31 7.77 0.46 11.53 0.36 9.05 0.35 8.77
Авг. 16.08 228 36.48 22.22 0.29 6.44 0.31 6.89 0.46 10.22 0.38 8.36 0.35 7.77
Сеп. 15.09 258 29.751 17.33 0.31 5.37 0.34 5.89 0.48 8.32 0.38 6.59 0.38 6.58
Окт. 15.1 288 22.029 11.88 0.34 4.04 0.39 4.63 0.51 6.06 0.4 4.79 0.43 5.11
Ное. 14.11 318 15.841 7.59 0.39 2.96 0.46 3.49 0.54 4.1 0.47 3.57 0.49 3.72
Дек. 10.12 344 13.154 5.69 0.43 2.45 0.51 2.9 0.57 3.24 0.53 3.02 0.53 3.02
Табела 1.4.4.2 Екстратеристичка, глобална, дифузна вредност на сончевото зрачење
22
топлинското оптоварување зa одредено подрачје или зграда посматрано од
аспектот на климатските услови.
Вредноста на температурита на надворешниот воздух периодично се
менува во текот на денот, недела, месец и година. Пресметаната просечна
вредност на измерени температури на секој саат на денот (24 часа) наречена е
средна дневна темперетура.
Овој начин на мерење е доста поскап но со голема точност. Средната
дневна температура е пресметана на основа н мерени температури во 7,00,
14,00 и 21,00 часот по следната формула:
t + t + 2t 21
t e = 7 14
4
Со пратење на средната днава температура на надворешниот воздух во
текот на грејната сезона и подолг временски период, може да се добие
карактеристични климатски елементи за секое подрачје како:
23
( )
_
Вредноста t e o C претставува аритметичка средина на низа на апсолутни
минимуми во подолг временски период.
Професорот ФОКИН, предлага за зимска проектна температурасе усвои
вредноста на просечна температура во интервалот од:
− Еден ден - лесна градба
− Три дена - средно тешка градба
− Пет дена - тешка градба
ЗПТ=-13 (˚С).
24
32 17oC ÷ 17.5oC 2 1 4 3 1 1 2 3 3 1 4 3 2 2 3 3 1 5 2 46
33 18oC ÷ 18.5oC 1 3 1 1 1 7 2 1 1 1 1 1 1 1 1 24
34 19oC ÷ 19.5oC 1 1 1 1 4
35 20oC ÷ 20.5oC 1 2
36 21oC ÷ 21.5oC
37 22oC ÷ 22.5oC
5519
Табела 1.5.1 Средните дневни температури во Охрид
Бр те ‘80 ‘81 ‘82 ‘83 ‘84 ‘85 ‘86 ‘87 ‘88 ‘89 ‘90 ‘91 ‘92 ‘93 ‘94 ‘95 ‘96 ‘97 ‘98 ‘99 ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 Н
Веројатна
Ред. Бр. на О Должина на траење на
Сред. Надвор. Темп. На воздухот должина на С / ден
Бр. појави грејната сезона
траење
τ ( oC ) t −n t /ден t ⋅τ tq
e e te te ex te
1 2 3 4 5 6
1 (-13.5 C) -14oC ÷ -13oC
o
6 0.2308 -3.1158 Просечна вероватна должина на траење на грејната
2 (-12.5oC) -13oC ÷ -12oC 11 0.4231 -5.2887
Максимална просечна должина на траење на
Минимална просечна должина на траење на
35 1.3462 -11.4427
7 (-7.5oC) -8oC ÷ -7oC 34 1.3077 -9.8077
8 (-6.5oC) -7oC ÷ -6oC
сезона τг=186
49 1.8846 -12.2499
9 (-5.5oC) -6oC ÷ -5oC 75 2.8849 -15.8653
10 (-4.5oC) -5oC ÷ -4oC 84 3.2308 -14.5386
11 (-3.5oC) -4oC ÷ -3oC 104 4.000 -14.000
12 (-2.5oC) -3oC ÷ -2oC 151 5.8077 -14.5192
13 (-1.5oC) -2oC ÷ -1oC 184 7.0769 -10.6153
14 (-0.5oC) -1oC ÷ 0oC 217 8.3462 -4.1731
15 (0.5oC) 0oC ÷ 1oC 280 10.7693 5.3846
16 (1.5oC) 1oC ÷ 2oC 252 9.6932 14.5398
17 (2.5oC) 2oC ÷ 3oC 270 10.3846 26.7115
18 (3.5oC) 3oC ÷ 4oC 276 10.6154 37.1539
25
19 (4.5oC) 4oC ÷ 5oC 320 12.3077 55.3846
20 (5.5oC) 5oC ÷ 6oC 309 11.8846 65.3653
21 (6.5oC) 6oC ÷ 7oC 369 14.1923 92.2499
22 (7.5oC) 7oC ÷ 8oC 361 13.8859 104.1442
23 (8.5oC) 8oC ÷ 9oC 325 12.5000 106.250
24 (9.5oC) 9oC ÷ 10oC 325 12.5000 118.750
25 (10.5oC) 10oC ÷ 11oC 317 12.1923 128.0191
26 (11.5oC) 11oC ÷ 12oC 278 10.6923 122.9614
27 (12.5oC) 12oC ÷ 13oC 230 8.8462 110.5775 181.6 186
28 (13.5oC) 13oC ÷ 14oC 196 7.5385 101.7697 190.42
29 (14.5oC) 14oC ÷ 15oC 141 5.4231 78.6349
30 (15.5oC) 15oC ÷ 16oC 80 3.0769 47.6919
31 (16.5oC) 16oC ÷ 17oC 74 2.8462 46.9623
32 (17.5oC) 17oC ÷ 18oC 46 1.7692 30.9610
33 (18.5oC) 18oC ÷ 19oC 24 0.9232 17.0792
34 (19.5oC) 19oC ÷ 20oC 4 0.1538 2.9991
35 (20.5oC) 20oC ÷ 21oC 2 0.0769 1.5764
Σ1472.16
Σ
5519 67[oC/ден
212.27д.
]
N
t e ⋅ τ te
t pr . g . = ∑ ( o c)
1 τg
N
Каде: ∑t 1
e ⋅τ te - вредност на производот на средните температуре на
26
t prg − min = 719.914 182 = 3.96 o C
t prg − max = 830.49 190 = 4.37 o C
t prg − min + t prg − max 3.96 + 4.37
t pr . g .sr . = = = 4.16 o C
2 2
K g = Q pr Qmax = q ⋅ (t v − t pr . g ) q ⋅ (t v − t p )
За внатрешна температура t v = 20 o C
Kg =
(20 + 4.16) = 0.4875
(20 + 13)
K g = 48%
t v − t nt
Q = Qmax = [MW ] ..................... 1.1
tv − t p
Qmax - проектно едине;но оптеретување за греење за t p = −13o C
tv - внатрешна проектна температура
t nt - надворешна температура
tp - надворешна зимсак проектна температура
27
За да се определи просечната годишна потрошувачка на топлина за
греење, за прв пат во САД, а подоцна и во Европа, се воведува поимот
СТЕПЕН-ДЕНОВИ. Степен-деновите означуваат специфични влијанија на
надворешната температура, а се пресметува врз основа на статички анализи
за температурните промени во дадено место преку формулата:
SD = Z ⋅ (t v − t g ) + ∑ (t g − t sn ) [ C ⋅ den]
Z
o
n =1
Z - број на денови во текот на грејната сезона
t v - внатрешна проектна температура = 20оС
t g - гранична темп. за период на греење = 12 оС
t sn - средна темп. за секој поединечен ден за грејната сезона
(табела1.1.2)
SD = Z ⋅ (tv − t pr . g .sr )
28
II ДЕЛ
Примена на сончева енергија
29
2. Сончева енергија за топлификација, климатизациски
постројки и санитарноа топла вода за стамбени и други
општествени објекти
2.1. Годишен потенцијал на сончевата енергија во
Македонија
( ) ( )
25713 ⋅ 10 6 m 2 ⋅ 1515 KWh m 2 god = 39 ⋅ 10 6 (GWh )
30
Јануари Февруари Март Април Мај Јуни
58.8 74.2 122.5 147.8 191.1 206.0
Јули Август Септември Октомври Ноември Декември
215.8 191.3 144.4 102.3 63.2 49.0
Табела 2.1.2 Месечен измерен сончев потенцијал на хоризонтална површина во
Охрид (KWh/m месец)
2
SONCE
Primena: Primena:
- sanitarna voda - industriski procesi
- vodno greewe (parea i vrela voda)
- toplotni pumpi - irigacioni sistemi
- zagrevawe na bazeni - desolinizacija
- ladewe - pravewe na mraz
- termi~ka elektro-
centrala
31
компоненти и тоа: колектори со добра апсорпциона површина, сад за
акумулација и спојни цевки.
Соларната енергија е апсорбирана од црната површина на колекторот и
пренесена на флуидот. Повисоката температура во апсорберот ја намалува
неговата густина и побудува движечка сила кон страната на апсорберот
(топлата страна) и страната на акумулаторот (ладната страна) на основа на
предизвиканата диференција на густината на флуидот во системот слика 2.2.2.
∫ ρ ⋅ g ⋅d ⋅l − ∫ ρ ⋅ g ⋅d ⋅l
HT = ABC CDA
ρ ⋅g
ρ - густина на водата во зависност од температурата
Математичката интерпретација е:
ρ = 1000 − 0.039 ⋅ T ⋅ ω − 0.00405 ⋅ T ⋅ ω 2
ρ - средна вредност на густината во сите секции на цевките
g - вредност на земјиното забрзување
32
l - должина на кругот низ кој циркулира водата
Односот на термичката развиена должина L и внатрешниот дијаметар
на цевката d би изнесувал:
L d = 0.05 ⋅ Reu ⋅ Pr
Reu - Рејнолцов број базиран на дијаметарот на цевките за успон на
флуидот
Pr - Прантлов број
33
Слика 2.2.3 Сончева инсталација во спрег со топли пумпи
34
III ДЕЛ
Анализа и оптимално решение
35
3. Анализа со оптимално решение на елементите на
соларниот систем
3.1. Сончеви колектори
Основна задача на истражувањето и конструирањето на елементите на
соларниот систем пред се е пронаоѓање на најприкладни материјали,
конструкции, технологии и решенија за економично и долготрајно користене на
сончевата енергија. Спроведувањето на сите тие анализи во областа на
примената на сончевата енергија, неминовно се базира на одредени
ходрометеоролошки елементи за дадено подрачје , кои се меродавни за
примена на оваа енергија.
Во зависност од методите на проектирање,анализа и истражување на
истите, нивната намена и користење се врши со математичко испитување,
моделирање и симулација на елементите на самиот систем.
Приемниците на енергија на сончевото зрачење претставуваат една
својствена компонента на соларните системи. Во тие рамки колекторите се
истражуваат, анализираат и развиваат во областа на пропустливоста на
топлина, апсорптивноста и рефлексијата на зрачењето на брановите должини
на Сончевото зрачење. Исто се анализираат проблемите на струење и
простирење на топлината на флуидот и физичките модели на конвекција меѓу
апсорберите и стаклените покривки и меѓу прекривката на колекторите и
околината.
- технологија на концентратотрите
36
Влезната (апертурната) површина на колекторот (А), е површината низ
која поминува соларна енергија. Кај рамните колектори, влезната површина е
еднаква на површината на апсорберот.
Во системот на термалната конверзија, абсорберот всушност е
топлински разменувач, каде енергијата собрана од сончевиот флукс се предава
на работниот флуид.
Геометриската концентрација (С), е однос помеѓу апертурната површина
и надворешната површина на апсорберот. Таа е една од најважните параметри
на соларните концентратори.
Суштинска врска со геометриската концентрација има приемниот агол на
радијација Θс.
Односто R е однос помеѓу површината на колекторот и апертурната
A
површина R = R и е битен параметар во економските аналзи на различни
A
типови на концентратори. Повеќето имаат подвижен елемент ( за апертурната
површина или за апсорберот), за следење на Сонцето на небото. Колекторите
со поголем приемен агол имаат потреба од сезонско позиционирање, додека
тие со мал приемен агол потребно е контиуално насочување на истиот.
Топлинските загуби во колекторот се пропорционални со површината на
апсорпција Aabs и обратно пропорционални на геометриската концентрација
(С).
Термчките перформанси на концетраторите се карактеизираат со
термичка ефикасност, које се дефинира како однос на корисната приемна
енергија и енергијата на Сончевиот флукс кој паѓа врз апертурната површина.
Енталпијата на работниот флуид е мерило за корисната енергија. Од
соларната радијација која е составена од директна H b и дифузна H d
радијација кај концентраторите, во предност е директната радијација, а многу
помалку дифузната компонента.
- фамилии на концентратори
37
Слика 3.1 Генерални типови на концентраторски колектори
- работен флуид
Изборот на работниот флуид за работа на системот со концентартори
бара задоволување на одредени параметри. Поважни параметри за флуиди
кои се одбираат за работа се:
цена на флуидот и негово време на користење. За квалитетна
верификација, потребно е одсуство на штетни продукти и материи,
токсичност, запаливост и др.
прикладност со другите материјали во системот (цевководот,
вентилите, омотачот, опремата, материјали за акумулација) каки и
материјали во кој може да истече (изолација, кровови и сл.)
физички својства, точка на мрзнење, вискозност при ниски и високи
температури, притисок на пареа, специфична топлина, термичка
проводливост, ширење, густина и др.
хемиски стабилини при работна температура
38
Производител Флуид - име Темпер. опсег Точка на палење
[oC] [oC]
Anderson CO Q-Term “B” -34 ÷ 443 260
Bray Oil CO Brayco 888 82 ÷ 288 163
Davis-Howlandoil Svetlo masli -18 ÷ 218 191
CO Te{ko maslo 4 ÷ 315 315
Dow Corning Q2-1132 -45 ÷ 204 204
Sylterm 800 -40 ÷ 247 154
Exxon Caloria HT-43 -10 ÷ 315 304
Humbleterm 50 -10 ÷ 315 304
Mark Enterprises H-30-C -34 ÷ 327 182
Monsanto Therminol 44 -45 ÷ 218 207
Therminol 55 -18 ÷ 315 179
Therminol 60 -51 ÷ 315 160
Therminol 66 -9 ÷ 343 178
Therminol 88 149 ÷ 399 191
Ore-Lube Corp. Ore-Therm 600 -10 ÷ 315 218
Resource Teh. CO Sun-Term -40 ÷ 355 193
Sunoco Oil-21 -18 ÷ 315 226
Oil-25 -15 ÷ 315 229
Табела 3.1 Флуид за топлински трансфер кај концентраторите
C=A/Aabs
39
Проблемот како е поставен, не го покрива само директното сончево
зрачење кое униформно се дистрибуира од сончевиот диск со половичн агол
Θ=4.7 MRAD=1/4o, туку и нормалната радијација на подвижен точкаст извор врз
стационарен отвор.
Овој заклучок е доста важен за конструкција на сончевите концентратори
кои не бараат покретливост за време на дневниот период.
Статичните колектори мораат да имаат релативно голем агол на
прифаќање, да би имале можност да абсорбираат поголема количина на
дифузно зрачење.
40
τ
Qti = ∫ N ti ⋅ dτ
τo
41
Топлинските акумулатори со цврст материјал често се конструирани од
чврсти тела во директен контакт со медиумот за пренос на толина. Материјалот
обично е камен и може да се зборува за акумулација во пакети од камен.
Акумулаторот е конструиран така да медиумот струи низ просторот.
Влезот на топлата вода е од горната страна да би се постигнало похомогено
струење и поголем температурен градиент. Шуплините измеѓу пакетите треба
да бидат добро одбрани за да не доведат поголема потрошувачка на моќноста
на пумпите.
Од друга страна, камените пакети треба да бидат доста мали, за да
температурниот градиент во деловите не расте прекумерно. Не смее да се
занемари и порозноста на блокот. Конструкциски е многу важно да се постави
граница помеѓу топлиот и ладниот медиум да во акумулацијата каде што е
можно да се направи пакети со ситен камен
Топлинските акумулатори со течен медиум - вода, се најпрактични за
средни температури од било кој материјал. Водата има доволно предности
(ефтина, лесно се добива, се регенерира, има висок топлински капацитет) па
нејзината примена е доста прифатлива.
Меѓутоа, постојат и одредени негативности кои ја ограничуваат
примената на водата во акумулаторот како идеален медиум. Тоа е пред се
ограничениот температурен опсег, висок оритисик на паре при високи
температури и тенденција на појава на корозивност при допир на метални
конструкции со присуство на кислород или раствори од соли.
Има многу различен начин за конструкција на резервоари на вода за
акумулација. Воопшто, цената по единица запремнина опаѓа со големината на
резервоарот.
Од друга страна, цената на чинење на фундаментот расте со
зголемување на резервоарот.
Воопштено постојат три типови на резервоари:
- армирани бетонски
- армирано пластични
- заварена метална конструкција
Додека првите два типови се попривлечни за изградба, заварените
метални конструкции имаат преднос бидеќи можат да се произведат во облик
во зависност од потребите.
Пластичните садови се најосетливи на температура и воопшто, можат да
толерираат максимум 95оС.
42
3.3. Изменувачи на топлина во соларните системи
- за добивање на топла вода како топлоносител
- за добивање на потрошена санитарна топла вода
- режим на работа и ефективност на топлинските изменувачи
Q ∆T1m = K ⋅ F
K − k oeficient na toplinska proodnos
F - grejna povr{ina
43
пониски температури на грејниот флуид. Исто така работат и при помали
температурни разлики на грејниот флуид и флуидот што се загрева како што е
случај во останатите термотехнички инсталации.
- Плочести изменувачи
Плочестите толински изменувачи се понова конструкција кој на почетокот
се пласирале како бронзени одливци, како пресовани тенки лимови кои до
денес тие се усовршуваат добивајќи поголема ефикасност со помали
хидраулички отпори.
Со зголемување на наборите се зголемува површината на сегментите и
можноста за комплетирање на големи компактни изменувачи.
Во основа, плочестите изменувачи по свијата конструкција се делат на:
- стандардни плочести изменувачи
- спирални плочести изменувачи
- ламелни плочести изменувачи
Се разликуваат неколку начини на флуидниот тек (слика 3.3), и тоа:
- сериско-паралелно
- сериско
- паралелно
44
Слика 3.4 а) истомерн, б) противструјно
45
Слика 3.5
- влијание на изменувачите
Изменувачот на топлина помеѓу акумулаторот и колекторското поле, ја
повишува работната температура на колекторите смалувајќи го со тоа и
годишниот степен на ефикасност на системот.
Обединувајќи ги ефикасноста на колекторското поле и ефикасноста на
изменувачот, можно е да се дефинира топлината која ја предава изменувачот и
тоа:
46
⋅
Qti = m⋅ c p min⋅ ε (Tc.o − Ti )
47
IV ДЕЛ
Предлог, пресметка и решение на енергана
48
4.3. Систем во целост
4. Предлог, пресметка и решение на енергана комбинирана
(соларен систем топловодна топлана) за греење и
производство на санитарна топла вода за една
стамбена локација со 60 индивидуални куќи
Микроклимата во Охрид овозможува искорисување на поголема
количина на Сончевата енергија во текот на целата година. Охрид се наоѓа на
географска ширина од 41.1о и географска должина од 21.8о, со просечна
надморска висина од 695 м и располага со околу 2314 сончеви саати.
Климатските карактеристики овозможуваат да се добијат следниве
врености и тоа:
49
- комплетен подсистем за автоматска регулација и контрола со
регистрација и мерење на произведената и потрошена топлина
Шематски, системот прикажан на слика 4.1.2 со прикажување на
насоката на циркулација на водата.
50
Слика 4.1.2 Проточен дијаграм и контролна опрема
51
Степен Санитарна
Месец Денови Греење Вкупно
Денови вода
SD J / mesec J / mesec J / mesec MWh/mese
c
Јануари 31 635 1698.6 х 109 123 х 109 1821.6 х 109 506
Февруари 28 503 1345.5 х 109 111 х 109 1456.5 х 109 404.7
Март 31 429 1147.5 х 109 123 х 109 1270.5 х 109 353
Април 30 197 527.1 х 109 120 х 109 647.1 х 109 179.8
Мај 31 / / 123 х 109 123 х 109 34.2
Јуни 30 / / 120 х 109 120 х 109 33.4
Јули 31 / / 123 х 109 123 х 109 34.2
Август 31 / / 123 х 109 123 х 109 34.2
Септември 30 / / 120 х 109 120 х 109 33.4
Октомври 31 157 420.0 х 109 123 х 109 543.0 х 109 150.9
Ноември 30 399 1067.4 х 109 120 х 109 1187.4 х 109 330
Декември 31 568 1519.5 х 109 123 х 109 1642.5 х 109 456.2
ВКУПНО Годишно 2888 7725.6 х 109 1452 х 109 9177.6 х 109 2550
Табела 4.1.1 Вкупна годишна топлина за објекти 2550 MWh/месец
52
Qω=ND.NS.80.(tW-tL).ρv.cp [J/месец] .........(4.2)
ND - број на денови во месецот
NS - број на луѓе кои живеат во одредената локација = 6 . 60 = 360
tW=45oC - температура на топла вода
tL=12oC - температура на ладна вода
80 - потребна дневна количина вода на човек [kg/den] = [dm3/den]
ρv=1 [kg/dm3], cp=4.19 [kJ/kgK]
За Јануари Qω=31.360.80.(45-12).1000.4.19=123.109 [J/месец]
Вкупните потреби се збир на вредности од секој месец поединечно.
53
прикажува потребната месечна енергија за греење од една страна и
колектираната сончева енергија добиена од топлана од друга страна.
Дијаграмот на енергентскиот тек е преставен на слика 4.1.1.2 со
процентуално изразени ефикасности на секој елемент од системот.
54
Рефлекторите на колекторите се огледала, а абсорберите се бакарни цевки
премачкани со селективен слој од црн хром, поставени во стаклени цевки.
Тефлонските лежишта дозволуваат движење на рефлекторот околу
абсорберот. Група на колектори се претставени на слика 4.1.2.1.1 со следниве
карактеристики:
- фронтална површина 12 х 3 = 36 m2
- фактор на концентрација С=12
- топлински медиум: вода или гликоли
- излезна температура максимум 105оС
- пад на притисок (12 елем. во серија и проток од 0,9 m3/h) = 0.95 mWs
- брзина на флуидот низ абсорберската цевка = 0.49 m/s
- работен притисок = 3 bar
3190
3477
36˚
55
На слика 4.1.2.1.2 претставена е шема на колекторски систем од 56 групи
поврзани со цевна мрежа со погонски објект и акумулатор на топлина.
Дијаметарот на цевките се движи од NO 150 до NO 25 како номинален
дијаметар за поврзување на секоја група. Цевките се фабрички изолирани со
висококвалитетен изолационен материјал. Во принцип флуидот се движи во
системот со две различни пумпи со униформни брзини од 0.25 m/s, односно 0.5
m/s.
Системот работи во температурен интервал до 120 oC, а во спротивно од
било каква опасност од прегревање или зголемување на притисокот, се
вклучува контролната опрема и системот се враќа во почетна положба.
Дополнителна заштита претставува и вргадување на заштитни вентили во
системот.
Медиумот за пренос на топлина е пропилен гликол, како најпоолен
поради нетоксичност со раствор на вода во сооднос 60÷40.
Да би се добило минимално засенување на површините на колекторите
и со тоа минимално намалување на корисноста, потребно е групите да се
поставени на 7 м помеѓу редиците и 1.44 м помеѓу абсорберите. За таков
распоред потребни се 5850 м2 слободна површина, односно 130 м во должина
и 45 м во ширина.
56
Водата за потреби има температура од 45оС и се добива со
топлоизменување од примарната вода (50оС).
57
Техничките пресметки на виталните делови на системот, набљудувани
во целина, даваат комплексно согледување на проектот на системот.
Преку повеќе методи на калкулации се пресметани перформансите на
термалната страна на колекторскиот систем, базирани на повеќе типови на
сончеви колектори, со вклучување на акумулаторскиот и дистрибутивниот
систем, може да се добие целосна слика на системот. Во понатамошните
пресметки, дискутиран е проблемот на вредноста на корисната топлина од
инсталацијата земајќи повеќе типови на колектори.
Hh S
= 0.24 + 0.53 ⋅
Ho So
58
Да би се искористил потенцијалот на сончевата енергија преку соларни
инсталации, сите податоци треба да се сведат на произволно ориентирана
наклонета површина. Сведувањето се врши преку корелациони односи на
зрачењето на произволно наклонета и хоризонтална површина.
ЛИУ АНД ЈОРДАН го даваат следниот зираз за одредување на
глобалното зрачење на наклонета површина:
1 + cos β 1 − cos β W
H c = H h ⋅ RI + H d ⋅ +ρ⋅ m 2
2 2
RI - однос помеѓу директното зрачење на наклонета - хоризонтална
површина
1 + cos β 1 − cos β
i - фактори за дифузно и рефлективно сончево зрачење
2 2
ρ - коефициент на рефлексија (0.2÷0.7)
H d - дифузно зрачење на хоризонтална повшина
H h = Hb + H d
H W
H b = H h − H d = 1 + d ⋅ H h 2 (за еден саат)
Hh m
W
Ih = Ib + Id 2
m
Просечните саатни вредности за период од N денови, ќе бидат во
функција од времето на денот t, или временскот агол ω.
t
ϖ = 2 ⋅π ⋅
t0
Каде t 0 е 24 саати (должина на денот).
59
Моменталните тестови на термичка ефикасност обезбедуваат податок за
карактеристика на приемниците на сончева енергија во едни стандардни
услови. Овие податоци, комбинирани со податоците за просечните средно-
дневни количини на радијација за градското подрачје, ќе ги одредат просечните
дневни перформански врз основа на едногодишен период.
Резултатите се во зависност од просечната годишна примена енергија
од приемникот т.е. од работната тмпература.
Пресметките за просечните дневни вредности на зрачење на
површината на колекторот, се првите чекори во одредувањето на просечната
годишна примена енергија од приемникот:
R ⋅H
H c = RH − D D ⋅ H H
HH
Вредностите на коефициентите RH и RD се функции од типот на
колекторот, подвижноста, геогравската ширина, времето во годината и
периодот на дневната рабоа на приемникот.
60
Искуството за изборот на најоптимален тип на топлински изменувач е во
големо значење во добивањето на најекономична врска помеѓу соларнот
колекторски круг и кругот на акумулаторот.
Во предлог решението ќе бидат употребени специфицирани вертикални
противструјни топлиснки изменувачи.
Во продолжение, користени се перфрмансите на два типа колектори и
тоа: рамен високотемпературен колектор и цилиндричен концентратор. Во
предлог решението употребувани се: цилиндрични концентратори со положба
на осовината во насока север-југ
Пресметаните средни вредности на сончевиот потенцијал на
концентраторска површина во правец север-југ се дадени во табела 4.2.1.2.1 и
табела 4.2.1.2.2 каде се даваат средомесечни и годишните вредности за
инклинација за 36о, 45о. Табелата потврдува дека најоптимален агол на
инклинација, односно агол на поставување на колекторската површина од
хоризонталната површина е аголот 36о.
За агол β=36о (0.628 RAD) и претходно дадени податоци за колекторите,
за средни месечни температури на амбиентот и усвоената температура Tin” =
338 K (65oC) одредени се среднодневните, месечните и годишните вредности
на корисната енергија на сончевиот колекторски подсистем (табела 4.2.1.2.3 и
табела 4.2.1.2.4)
Од табелата може да се види дека годишната вредност на корисната
енергија за овој тип на колектори изнесува:
MWh
Q god = 0.710 2
m god
kWh
Односно 44% од енергијата H cgod = 1611.6 2
m god
kWh
За рамен високотемпературен колектор за β=36о, Q god = 517 2
m god
Во предлог решението на проектот усвоена е површина од 2016
квадратни метри соларни концентратори кои математички пресметано, средно-
годишно треба да дадат 1431.4 MWh корисна енергија.
61
Табела 4.2.1.2.1 Пресметани среднодневни вредности на сончевиот потенцијал на
концентраторска површина, правец север-југ за различни вредности на агол [MJ/m ден]
2
β = 36о β = 45о
Месец Ден
дневно месечно дневно месечно
Јануари 31 8.935 277.01 9.210 285.53
Февруари 28 10.876 304.55 11.078 310.18
Март 31 14.933 462.92 15.008 465.25
Април 30 15.807 474.22 15.687 470.63
Мај 31 19.902 616.99 19.586 607.17
Јуни 30 22.509 675.28 22.077 662.32
Јули 31 24.006 744.22 23.582 731.04
Август 31 22.943 711.26 22.685 703.24
Септември 30 19.228 576.87 19.222 576.67
Октомври 31 14.212 440.59 14.406 446.59
Ноември 30 9.656 289.69 9.919 297.59
Декември 31 7.355 228.04 7.610 235.91
Вкупно МЈ/м2год 5801.63 5792.19
Вкупно МЈ/м2год 1611.6 1609
MJ
Q god = 2555.53 2
m ⋅ god
MW ⋅ h
Q god = 0.710 2
m ⋅ god
62
1431.36[MWh god ]
Потребна површина за Q = [ ]
= 2016 m 2 ж
MW ⋅ h
0.710 2
m ⋅ god
MJ
Q god = 1860.70 2
m ⋅ god
MWh
Q god = 0.517 2
m ⋅ god
1431.36[MWh god ]
Потребна површина за Q = [ ]
= 2770 m 2
MWh
0.517 2
m ⋅ god
63
4.2.2. Подсистем на акумулаторскиот круг
Посебен интерес и внимание во проектот предизвикува изведбата и
употребата на акумулаторот за топлинска енергија. Во предлок проектот
потребно е да се акумулира 512 MWh топлинска енергија годишно, со разлика
на температура од 50oC. Во систем со соларни колектори чија корисна енергија
е одредена во претходните поглавија, можно е да се одреди средната месечна
температура на водата во акумулаторот. Ако се знае минималната
температура во акумулаторот и температурната разлика ΔT=Tmax-Tmin, тогаш
средната месечна температура во акумулаторот би изнесувало:
1 180 ⋅ (n − 1)
T = Tmin + ⋅ ∆T ⋅ 1 − sin
2 6
Овде е:
n=1 - за први јануари
T=Tmin - за први април n=4
T=Tmin+ΔT - за први октомври n=10
64
Слика 4.2.2.2 Пресек на акумулатор
65
Брзината на водата во прстенестиот дел помеѓу конусните површини е
многу мала со вредност од 2 cm/sec.
Кога се одведува водата од резервоарот, потребно е да се постигне оној
минимум кој обезбедува темперетура адекватна на онаа што се бара за
потрошувачка во тој временски интервал. Констриураниот хидрауличн
надпритисок за акумулаторот изнесува 150 mm воден столб.
66
Слика 4.2.3.1 Шема на канален развод на топлинска мрежа
67
V ДЕЛ
Предлог решение за автоматска регулација
на соларниот систем
68
5. Автоматска регулација на соларниот систем
За автоматската работа и ревизија на постројката предвиден е
микропроцесорски систем за автоматско управување, сигнализација на грешки
и автоматски алармни пренесувачи. Кофигурацијата на микросметачот е
составена со користење на микропроцесори.
На слика 4.1.2 е прокажана е сруктурна шема на динамичкиот модел на
комплетниот технолошки процес на системот, кој е поделен на повеќе
подсистеми. Секој процес е посебен, така што се врши индетификација на
неговата внатрешна структура и интеракции со останатите подпроцеси.
Тоа во стварност е предуслов за да се појасни технолошкиот процес во
секој подсистем во комплетниот систем редоследно.
Во предлог проектот, употребена е варијанта со сончеви концетратори
чии огледала (апературни површини) можат да ротиратт околу осовина со
помош на ротор следејќи го Сонцето.
69
Слика 5.1.1 Блок дијаграм за проток на колекторскиот подсистем
70
5.2. Акумулаторски подсистем
Кругот на акумулаторот е исто прикажан на слика 4.1.2 во комплетниот
систем, каде е прикажана контролната опрема која служи за контрола на
топлината во акумулаторот.
Слика 5.3.1
71
5.5. Регистрирање и мерење на искористената топлинска
енергија од страна на потрошувачот
Во целост, микросметачкиот систем мери големини на 71 позиција, од
кои 51 претставува мерење, а потоа регистрација на температура на флуидот,
7 позиции мерат проток, 7 позоции мерење и регистарција на произведена
топлинска енергија од различни топлински кругови, 4 позиции претставуваат
мерење на сончевата радијција и 2 мерење на оперативното време на
пумпитеб Р1 и Р2. Во оваа бројка не се земени во предвид локалните мерачи
во сите 60 стамбени објекти.
Благодареќи на можноста на самоконтрола, потрошувачот е стимулиран
да ја троши енергијата во време и мера кога одговара на намената и режимот
на користење на објектите, па и сопствените економски можности. Така
интересот на потрошувачот на најдобар можен начин се поклопува со општо
смалување на потрошувачката на енергија.
Од сите овие големини само потрошувачката на електрична енергија се
мери локално и мануелно.
72
VI ДЕЛ
Економска анализа
73
6. Економска анализа, цена и степен на исплатливост на
системот
6.1. Економска анализа
74
Годишните трошоци за одржување и поправка се земени како константни
и како такви треба да се внесат во вистинската вредност.
Р - годишна цена на енергија
е - годишно покачување на цената на енергијата
B;G - инвестициски трошоци за адаптација на зградите за поставување
на сончев систем и цена за зафатеност на просторот со инсталации
Ј0 - инвестиција во опрема со подолг период на амортизација
N - должина на амортизациониот период за Ј0
Ј1 - инвестиција во опрема со пократок период на амортизација
n - должина на амортизациониот период за Ј1
Q - одишна вредност на произведена енергија kWh
NPV=(Pc-Ps) - (Cs-cC)
75
J
K = K1 + K 2 + K 3 + K 4 + ........Kn = ∑ KJ
L =1
во конкретново излагање земени се ориентациони пазарни цени кои не
се разработени во детали. Определени се врз основа на проспектни податоци
од литература и слижат само за споредба.
Цената на акумулаторот е добиена со комплетен проект за бетонски
склад од 10400 м3 со комплетна термо изолација и со обвивка од алумински
лим. Цената на дистрибутивниот систем е пресметана врз основа на проект за
монтажа на изолирани цевки поставени канално врз основа на проспектни
податоци.
Топлоизменувачката, пумпната станица и контролниот систем се идејно
проектирани а ценат е оформена со податоци од каталози на поединечни
фирми.
Додатната котлара е проектирана како комплете топлински извор со
моќност еднаква на потребната моќност во дистрибутивниот круг вклучуваќи ги
загубита на истиот.
Експлоатационите трошоци представуваат збир на сите константни и
променливи трошоци како: трошоци за лични доходи, одржување, општи
трошоци и друг погонски материјал. Сите овие трошоци кај сончевите системи
генерално може да се опфатат со коефициентот α=1% од фкупната
инвестициона вредност (М=0.01 х Ј).
Трошоците на електрична енергија за работа на сите пумпи е една од
главните стапки. Трошоци за електрична енергија за пумпите зависат од
количината на транспортниот флуид, специфичниот пад на притисок на цевкит,
должината на цевководот и коефициентот на месни отпори.
Цената на електричната енергија која е потребна за работа на
горенаведените потрошувачи се зема ориентационо од 3-4% од потребната
годишна топлина.
Понатамошните табели се илустрација на спореба на соларниот систе во
споредба со конвенционален систем (табела 6.1.1 и 6.1.2)
76
a) Генрални податоци
Средно-годишна тотална потреба од топлина Q=2873 MWh
Соларен систем
Сончева енергија 45% - 1305 MWh
Додаток од конвеционален систем 55% - 1568 MWh
Σ = 2873 MWh
ЕКСПЛОАТАЦИОНИ ТРОШОЦИ
- Инвестиционо одржување
R=0.02x86.770.000=1.735.400 ден
- редовно одржување
M=0.01x128.790.00=1.287.900 ден
- трошоци за електрична енергија во сончевиот систем
Ps=1.207.500 ден
- трошоци за електрична енергија во конвенционалниот систем
Pc=905.100ден
табела 6.1.2 (рамни колектори)
a) Генерални податоци
Средно-годишна тотална потреба од топлина Q=2873 MWh
77
Соларен систем
Сончева енергија 45% - 1305 MWh
Додаток од конвеционален систем 55% - 1568 MWh
Σ = 2873 MWh
ЕКСПЛОАТАЦИОНИ ТРОШОЦИ
- Инвестиционо одржување
R=0.02x62.862.000=1.257.240 ден
- редовно одржување
M=0.01x104.882.000=1.048.820 ден
- трошоци за електрична енергија во сончевиот систем
Ps=1.207.500 ден
- трошоци за електрична енергија во конвенционалниот систем
Pc=905.100ден
78
79
Споредбени анализи со користење на алтернативи на гориво
во конвенционалниот систем
СОЛАРЕН СИСТЕМ Ps
КОНВЕНЦИОНАЛЕН СИСТЕМ Рс
Pc − Ps = [C j 1 + D1] − [C j + D]
Pc − Ps = [14.814.000 + 905.100] − [8.805.000 + 1.207.500] =
= 5.706.500 ден/годишно
СОЛАРЕН СИСТЕМ Ps
80
- Потрошена електрична енергија
КОНВЕНЦИОНАЛЕН СИСТЕМ Рс
Pc − Ps = [C j 1 + D1] − [C j + D]
Pc − Ps = [22.164.000 + 905.100] − [12.096.000 + 1.207.500] =
= 9.766.000 ден/годишно
81
Заклучок
82
Користена литература
83
18. Веб страна на Управа за хидрометеоролошки работи на РМ,
www.meteo.gov.mk
19. Веб страна на АД “Електрани на Македонија“, www.elem.com.mk
20. Веб страна на АД “МЕПСО“, www. mepso.com.mk
21. Интернет страни
- www.elsol.co.yu
- www.eternasolar.cjb.net
- www.solarni-sistemi.com
- www.centrometal.hr
- www.ekokonsalting.cjb.net
84