IZBOR PARAMETARA ZA PROJEKTOVANJE NOVE SERIJE

TIPSKIH DALEKOVODNIH STUBOVA 110 kV TIPA „Y“

Ivan Milanov, Dragoslav Lelić

Elektroistok Projektni biro d.o.o.
Nada Curović
Elektromreža Srbije AD

Beograd

Srbija

Kratak sadržaj – Svrha rada je da prikaže izbor parametara za projektovanje nove serije „Y“
stubova 110 kV koji, zbog horizontalnog rasporeda provodnika, mogu u potpunosti da budu
adekvatna zamena postojećim stubovima tipa „portal“. Postojeća serija tipskih „Jela“ 110 kV
stubova zbog svoje konfiguracije provodnika u „trouglu“ ne može da ispuni velike električne
raspone koji su glavna prednost portalnih stubova. Konfiguracija stubova tipa „Y“ je
pogodna i kod slučajeva podvlačenja dalekovoda 110 kV ispod dalekovoda višeg napona, koji
se često javljaju.

Stubovi ovog tipa su prihvatljivi u pogledu zaštite životne sredine, jer zauzimaju manje
prostora pri tlu, a prema mnogobrojnim studijama sam horizontalni raspored provodnika u
jednoj, i zaštitne užadi u drugoj ravni je znatno povoljniji u pogledu zaštite ptica od uticaja
dalekovoda usled elektrokucije.

U okviru rada razmatrani su svi faktori koji utiču na izbor projektnih parametara nove serije
stubova. Prikazani su podaci o postojećim DV 110 kV sa portalnim stubovima, podaci o
projektnim opterećenjima i dispozicijama postojećih portalnih stubova, kao i drugih tipskih
projekata stubova 110 kV. Na osnovu kompletne analize definisani su projektni parametri
nove serije „Y“ stubova 110 kV koji će biti osnova za izradu projektnih zadataka za stubove, a
kasnije i za projektovanje samih stubova.

Ključne reči – dalekovod, stubovi tipa „portal“ i tipa „Y“ 110 kV


Rovinjska br.14, 11000 Beograd; ivan.milanov@eipb.rs
1 UVOD

Veliki broj postojećih dalekovoda 110 kV u mreži EMS-a je izgrađen na portalnim stubovima.
Kako je najveći broj dalekovoda sa ovim tipom stuba izgrađen 50-tih i 60-tih godina prošlog veka,
povremeno se javlja potreba za zamenom pojedinačnih postojećih stubova ovog tipa. Stubovi tipa
„Jela“ 110 kV zbog svoje konfiguracije provodnika u „trouglu“ ne mogu da ispune velike električne
raspone koji su glavna prednost portalnih stubova, pa je zbog toga je bilo neophodno odrediti
projektne parametre novih stubova koji bi mogli u potpunosti biti upotrebljeni umesto portalnih
stubova. Primena konstrukcija sa zategama na stubovima visokonaponskih dalekovoda u većini
evropskih zemalja je redukovana. Portalni stub je znatno zahtevniji u procesu održavanja i
eksploatacije, a problem kontrole sila u zategama ga čini i nezadovoljavajuće stabilnom
konstrukcijom. Svojim nacionalnim dodatkom standardu EN 50341 Nemačka je ograničila primenu
konstrukcija sa zategama na naponski nivo do 45 kV, a na višim naponima se dozvoljava samo
primena privremenih konstrukcija, takozvanih havarijskih ili servisnih stubova. Kao adekvatna
zamena ovim postojećim stubovima odlučeno je da se primene stubovi sa horizontalnim
rasporedom tipa „Y“.

Kako bi se odredili osnovni parametri za projektovanje novih stubova 110 kV tipa „Y“ urađena je
detaljna analiza postojećih DV 110 kV u mreži EMS-a kojom je obuhvaćeno sledeće:

 Prikupljanje podataka o projektnim parametrima postojećih DV 110 kV izgrađenih sa

portalnim stubovima (klimatski parametri, primenjeni provodnici i zaštitna užad i njihova
naprezanja i dr.)
 Prikupljanje podataka o tipovima primenjenih portalnih stubova DV 110 kV
 Analiza podataka o projektovanim parametrima portalnih stubova DV 110 kV
 Razmatranje mogućnosti primene nove serije „Y“ stubova i za druge slučajeve, a ne samo
kao zamena za postojeće portalne stubove
 Analiza projektnih parametara tipskih stubova 110 kV tipa „Jela“ i „Bure“

2 ANALIZA PODATAKA POSTOJEĆIH DV 110 kV SA PORTALNIM STUBOVIMA

Ova analiza je obuhvatila prikupljanje svih neophodnih podataka o postojećim DV 110 kV u

prenosnoj mreži EES i to:
 Godina izgradnje i Pogon prenosa kome pripadaju
 Ukupan broj stubova na svakom od razmatranih DV 110 kV
 Broj primenjenih portalnih stubova na pojedinačnim DV, kao i dužina trase na kojoj su
primenjeni
 Projektovani klimatski parametri na deonicama DV na kojima su ugrađeni portalni stubovi
 Primenjeni tip provodnika, zaštitnog užeta i primenjena serija portalnih stubova

Prema podacima iz Osnovne tehničke dokumentacije vodova EMS A.D. iz 31.12.2017.god. u

vlasništvu EMS postoji ukupno 393 dalekovoda 110 kV. Od ovog broja, 74 dalekovoda 110 kV je
izgrađeno prvenstveno na portalnim stubovima, što je oko 19% ukupnog broja DV 110 kV. Ukupan
broj stubova na svim DV 110 kV je 23.358, od čega portalni stubovi čine 18%, odnosno 4.182 kom.
Na 74 analizirana DV, portalni stubovi predstavljaju 78% ukupnog broja stubova i izgrađenu su na
ukupnoj dužini trasa od 1360 km.

Prilikom predmetne analize nisu uzeti u obzir DV na kojima postoji mali broj portalnih stubova (do
3 stubna mesta).

2
 Broj DV po godini izgradnji
12
10 10
9
8
7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2 2 2 2
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
0

Broj DV po Pogonima (%)

35%
30% 32%
25%
20% 24%

15%
16%
10% 14%
5% 9%
4%
0%
1
Beograd Novi Sad Kruševac Valjevo Bor Obilić

Sa priloženih grafika može se videti da je najveći broj DV sa portalnim stubovima izgrađen u

periodu od 1958. do 1968. godine, gde zatim trend izgradnje DV 110 kV sa ovim tipom stuba
znatno počinje da opada. Tako je u periodu od 1975. do 1978. godine izgrađen samo po jedan
dalekovod 110 kV sa ovim stubovima. Poslednji dalekovod sa portalnim stubovima je DV 110 kV
br.1201 TS Sip - granica/TS Gura Vai i izgrađen je 1987.godine, dužine je svega 2.66 km sa 8
stubova ovog tipa.

Najveći broj DV sa portalnim stubovima je na području koji održava Pogon Novi Sad i iznosi 24
dalekovoda 110 kV, dok je u Pogonu Kruševac taj broj DV nešto manji i ukupno ih ima18.

Iz priložene analize je zaključeno da je čak 84% analiziranih DV izgrađeno sa provodnikom tipa

Al/Č-150/25 mm2, a 64% sa zaštitnim užetom Č 35 mm2, dok je ostatak DV izgrađen provodnikom
tipa Al/Č-240/40 mm2 i zaštitnim užetom Č 50 mm2. Na 22% obrađenih DV je primenjeno jedno ili
dva OPGW užeta. Ovo je i prikazano na sledećem dijagramu:

3
 Primenjena užad na DV
90%
80% 84%
70%
60%
64%
50%
40%
30%
20%
10% 16% 17%
14% 4% 1%
0%
1
Al/Č-150/25 mm2 Al/Č-240/40 mm2 2xČ 35 mm2 2xČ 50 mm2 OPGW tip G OPGW tip D OPGW tip B

Na 81% trasa DV je primenjen koeficijent dodatnog opterećenja sa ledom 1.0, dok je pritisak vetra
od 60 daN/m2 primenjen na 61% ukupnog broja dalekovoda sa portalnim stubovima. Dalekovodi sa
klimatskim parametrima koeficijent leda 1.6 i pritisak vetra 75 daN/m2 čine 14% ukupnog broja
analiziranih DV. Pritisak vetra od 90 daN/m2 primenjen je na 20% dalekovoda od čega je najveći
broj u Vojvodini. Dalekovodi izgrađeni sa strožim klimatskim parametrima (koeficijent leda 2.5 i
4.0 i pritisak vetra 110 daN/m2 i 130 daN/m2) čine svega 3% ukupnog broja DV 110 kV sa
portalnim stubovima.

Od svih familija primenjenih portalnih stubova, serije stubova 61300, 67300 i 68300 predstavljaju
čak 59% primenjenih tipova stubova na analiziranim dalekovodima. Ove serije stubova su
projektovane za provodnik tipa Al/Č-150/25 mm2 i zaštitno uže Č 35 mm2.

Na 12% analiziranih DV primenjene su serije portalnih stubova 60300 i 70300 koje su projektovane za
provodnik tipa Al/Č-240/40 mm2 i zaštitno uže Č 50 mm2. Svi ostali tipovi portalnih stubova koji su
primenjeni na obrađenim dalekovodima su projektovani za „slabiju“ užad.

Projekat stuba
25%

20% 22% 21%

15%
16%
10%
10%
5% 8%
6%
3% 2% 3% 5% 2% 1% 1%
0%
7300 9300 60300 61300 61500 64300/1 66300 67300 68300 69500 70300 77300 81300

4
3 ANALIZA PODATAKA POSTOJEĆIH FAMILIJA PORTALNIH STUBOVA

Za potrebe ovog rada prikupljeni su i podaci o projektnim parametrima svih serija portalnih stubova
koji su primenjeni na analiziranim DV 110 kV, a koji su obuhvatili sledeće:
 podaci o srednjim i gravitacionim rasponima,
 podaci o tipu provodnika i zaštitnog užeta kao i njihovim projektovanim naprezanjima
 podaci o dispoziciji „glave“ stubova (međusobni razmaci između faza i zaštitne užadi).

Kao što je u prethodnom delu naznačeno na najvećem broju obrađenih DV primenjene su familije
portalnih stubova 61300, 67300 i 68300 projektovane za provodnik tipa Al/Č-150/25 mm2 i zaštitno
uže Č 35 mm2, kao i serije stubova 60300 i 70300 koji su projektovane za provodnik tipa Al/Č-
240/40 mm2 i zaštitno uže Č 50 mm2.
Na određenim dalekovodima 110 kV primenjeni su i portalni stubovi 220 kV iz familije 61500 i
69500. Kako se ovde radi samo o pojedinačnim stubnim mestima (gde su zbog velikih raspona i
uslova trase primenjeni „jači“ stubovi), ove serije stubova nisu uzete kao merodavne za dalju
analizu.

Prosečan projektovani srednji raspon za sve prikazane noseće stubove iznosi blizu 400m, a,
gravitacioni raspon 550m. Za stubove tipa UZ20° i UZ30° prosečan srednji raspon je takođe oko
400m, a gravitacioni 570m. Stubovi tipa UZ40°, UZ50° i UZ60° su projektovani za prosečan
srednji raspon 400 m i gravitacioni 570m.

Prosečan razmak između faza za noseće stubove iznosi oko 6.1m, za zatezne stubove UZ20° i
UZ30° 5.2m, a za ostale tipove zateznih stubova oko 6.0m. Prilikom ovog dela analize nisu uzeti u
obzir stubovi familije 9300 koji imaju jako velike razmake između faza i zaštitne užad.

U narednoj tabeli prikazane su prosečne vrednosti srednjih i gravitacionih raspona, kao i prosečne
vrednosti razmaka između faza za razmatrane tipove portalnih stubova.

Tip stuba asr (m) agr (m) Razmak između faza (m)
N 360 490 5.7
Nj 450 690 6.0
Np 480 650 6.7
UZ20° 415 570 4.8
UZ30° 360 570 5.5
UZ40° 370 490 5.8
UZ50° 475 690 6.1
UZ60° 390 570 5.5
UK60° 400 580 6.2

Kao što je već rečeno najveći broj primenjenih serija portalnih stubova je projektovan za provodnik
tipa Al/Č-150/25 mm2 i zaštitno uže Č 35 mm2.

4 ANALIZA PODATAKA ZA NOVU FAMILIJU „Y“ STUBOVA 110 KV

Da bi se odredili parametri za projektovanje nove serije „Y“ stubova 110 kV, pored analize
portalnih stubova, obrađeni su i projektni parametri tipskih 110 kV stubova konfiguracije „Jela“ i
„Bure“. Ovi podaci su dati kako bi se moglo napraviti poređenje sa projektnim parametrima
portalnih stubova.

Prema kataloškim podacima iz projekata stubova, serija „Jela“ stubova projektovana je za srednji
raspon 350m, gravitacioni 500m i naprezanje provodnika Al/Č-240/40mm2 od 9.0daN/mm2.

Familija tipskih „Bure“ stubova je takođe projektovana za isti tip provodnika i isto naprezanje, dok

5
vrednost projektovanog srednjeg raspona iznosi 300m, a gravitacionog 450m. Izuzetak kod ove dve
familije stubova su noseći jači i ugaono noseći stub koji su projektovani za nešto veće srednje i
gravitacione raspone. Sve navedene vrednosti su date za klimatske parametre pritisak vetra
75daN/m2 i koeficijent dodatnog opterećenja 1.6xODO.

Takođe, napominje se da su tipski projekti „Bure“ 110 kV stubova sa 2 vrha provereni i

isprojektovani za primenu „jačih“ zaštitnih užadi tipa OPGW 140.2mm 2 (tip A) i AWg 126.1mm2.

Za određivanje dispozicije „glave“ novih „Y“ stubova, odnosno međusobnih razmaka između faza i
zaštitne užadi nove serije stubova, pored podataka o razmacima postojećih portalnih stubova, uzeto
je u obzir i sledeće:

 ispunjenje propisanih sigurnosnih razmaka u sredini raspona

 mogućnost da novi „Y“ stub može da bude adekvatna zamena portalnom stubu u pogledu
električnih raspona
 zauzimanje što manje ukupne širine koridora dalekovoda,
 proračun vrednosti električnog polja ispod DV koje direktno zavisi od rastojanja između
faza
 uvažavanje standardnog zahteva Zavoda za zaštitu prirode koji zbog sprečavanja
elektrokucije ptica usled dodira provodnika uslovljava što veći razmak između faza

Iz gore navedenog se može videti da postoje međusobno oprečni zahtevi u pogledu izbora razmaka
između faza. Sa aspekta vrednosti elektromagnetnog polja povoljnije je da ti razmaci budu manji,
dok sa stanovišta zaštite ptica i postizanja većih električnih raspona je povoljnije da razmaci budu
veći. Definisanje što manjih razmaka izmedju faza provodnika je uvek i zahtev urbanističkih
institucija, obzirom da direktno utiče na veličine koridora, zaštitnih pojasa koje vodovi zauzimaju.

Kao što je ranije rečeno, glavna prednost portalnih stubova je što su, zbog horizontalnog rasporeda
provodnika u jednoj i zaštitne užadi u drugoj ravni, pogodni za postizanje velikih električnih
raspona. Zbog toga je uzeto u obzir da se međusobni razmak faza odredi tako da projektovani
rasponi bude srazmerni i električnom rasponu. Ujedno, za određivanje dimenzija same glave stuba,
predviđeno je da razmak između krajnje faze i zaštitnog užeta bude takav da nema međusobnog
vertikalnog rasporeda, kao i da ugao zaštite zaštitnog užeta bude u skladu sa Pravilnikom, odnosno:

 da zaštitna zona obuhvati prostor u granicama ugla od najviše 30° sa jedne strane zaštitnog
užeta i
 da zaštitna zona između dva zaštitna užeta obuhvati prostor ispod luka koji dodiruje oba
zaštitna užeta, čije je središte iznad užeta, a poluprečnik luka iznosi 0,58d, gde je d
međusobna udaljenost zaštitne užadi

Da bi se odredio i optimalni razmak između faza sa stanovišta vrednosti elektromagnetnog polja,

urađen je i proračun polja za različite vrednosti razmaka između faza u opsegu od 5.0 do 7.0m.
Kompletan proračun je dat u numeričkoj dokumentaciji, a vrednosti su prikazane u narednoj tabeli:

Razmak između faza

E (kV/m) B (μT)
(m)
5.0 1.618 26.49
6.0 1.753 28.13
7.0 1.885 29.12

Proračun je urađen za sigurnosnu visinu provodnika iznad tla od 8.0 m, na visini 1.8m iznad tla, za
najviši napon opreme 123 kV i za najveću struju provodnika tipa Al/Č-240/40 mm2 od 880 A
(prema Tehničkom uputstvu EMS-a o dozvoljenim strujama faznih provodnika na dalekovodima
TU-DV-04).

6
Iz gornje tabele se može videti da se sa povećanjem razmaka između faza povećava i vrednost
elektromagnetnog polja, pa je zbog toga potrebno i nešto povećati visinu stuba kako bi vrednost
električnog polja bila ispod referentnog graničnog nivoa koje propisuje Pravilnik o granicama
izlaganja nejonizujućim zračenjima („Sl. Glasnik RS“, br.104/2009) = 2 kV/m.

Na osnovu urađene analize je zaključeno da za svako povećanje razmaka faza za po 1.0m, potrebno
povećati visine stubova za oko 0.5 m, da bi se zadržala ista vrednost električnog polja.

5 ZAKLJUČAK

Kako je sada uobičajena praksa da se DV 110 kV projektuju isključivo za provodnik tipa Al/Č-
240/40 mm2, kao i za „jaču“ zaštitnu užad (uzimajući u obzir velike struje kratkih spojeva), kao
merodavna za određivanje parametara novih „Y“ stubova uzeta je, između ostalog, familija
portalnih stubova 70300.

Ova serija portalnih stubova je projektovana za srednje raspone 360 i 400m, gravitacione 540 i
600m i za klimatske parametre 75 daN/m2 i 1.6xODO. Naprezanje provodnika Al/Č-240/40 mm2 je
i kod ove serije stubova 8.826 daN/mm2, a zaštitnog užeta Č 50 mm2 28.439 daN/mm2.

Pored ovoga, treba napomenuti da su i tipski projekti dvosistemskih stubova sa 2 vrha provereni i
isprojektovani za primenu „jačih“ zaštitnih užadi OPGW 140.2mm 2 (tip A) i AWG 126.1mm2

Dosadašnja praksa je pokazala da je na terenima sa težim uslovima trase (veliki pritisak vetra, prelaz
preko većih jaruga i dubodolina i sl.), gde je inače pogodna primena stubova sa horizontalnim
rasporedom provodnika i zaštitne užadi, ekonomski potpuno opravdano primeniti stubove sa „jačim“
projektnim parametrima.

Na osnovu prethodno opisane analize predlog projektnih parametara nove familije „Y“ stubova bi
bio sledeći:

 Provodnik: Al/Č-240/40mm2
 Naprezanje provodnika: 8.0 daN/mm2
 Zaštitno uže I: OPGW tip A – 140.2mm2
 Naprezanje z.užeta I: 15.0 daN/mm2
 Zaštitno uže II: AWG 126.1mm2
 Naprezanje z.užeta II: 18.0 daN/mm2
 Srednji raspon: 450 m
 Gravitacioni raspon: 600 m
 Pritisak vetra: 75 daN/m2
 Dodatno opterećenje usled leda: 1.6 x 0.18√d daN/m
 Električni raspon N stuba: 714 m
 Električni raspon UZ30 stuba: 698 m
 Električni raspon UZ60 stuba: 616 m
 Dodatno opterećenje usled leda usvojeno za provodnike (u daN/m) primeniće se i na
zaštitnim užadima (D.O. ZU = D.O. PROV.)
 Slučaj istovremenog dejstva leda i 25% maksimalnog pritiska vetra na zaleđeni provodnik i
zaštitno uže (A1). U ovom slučaju uzeće se u obzir da se naprezanje provodnika i zaštitnog
užeta poveća usled istovremenog dejstva leda i vetra.

Kako se ne bi dodatno povećavale težine stubova, izabrano je da projektovano naprezanje provodnika

stuba bude 8.0 daN/mm2, jer se prilikom projektovanja dalekovoda 110kV više ne koriste veća
naprezanja. Uzimanjem u obzir slučaja A1 sa povećanim naprezanjem usled istovremenog dejstva
vetra na zaleđen provodnik i zaštitnu užad, kao i primenom većih projektovanih srednjih i
gravitacionih raspona biće „pokriveni“ i delovi trasa postojećih i novih DV 110 kV koji su predviđeni
za strože klimatske parametre.

7
Za nove „Y“ stubove usvojen je za noseći stub kao optimalni razmak između faza 6.0m (čime je
ujedno obuhvaćen i noseći i noseći jači portalni stub), dok je za ugaono-zatezne stubove usvojen
razmak 6.1m zbog ugla skretanja.

Na ovaj način je izborom navedenih razmaka, uz projektovanu sigurnosnu visinu provodnika iznad tla
od 8.0m, postignuto da vrednost električnog polja ne prelazi referentni granični nivo koji propisuje
Pravilnik o granicama izlaganja nejonizujućim zračenjima („Sl. Glasnik RS“, br.104/2009) za zone
povećane osetljivosti. Ovim je uračunat i standardni zahtev Zavoda za zaštitu prirode koji zbog
sprečavanja elektrokucije ptica usled dodira provodnika uslovljava što veći razmak između faza.

Postojeće serije portalnih stubova su projektovane za visine do rigle od 15.0m do 30.0m. Predlog za
novu familiju „Y“ stubova 110 kV je da se donja granica projektovanih visina spusti kako bi se ovi
stubovi mogli iskoristiti i za slučajeve podvlačenja. Iz tog razloga je za noseće „Y“ stubove
predloženo da visine do rigle bude u opsegu od 12.0m do 30.0m, a zateznih stubova od 10.0m do
30.0m, što je i u skladu sa tipskim projektima stubova 110 kV konfiguracije „Jela“ i „Bure“.

Skaliranje visina stubova će se utvrditi nakon razrade građevinskih dispozicija stubova.

Takođe, tek nakon definisanja tačnih dimenzija glave „Y“ stuba, odnosno same raklje, što zavisi od
građevinske dispozicije i projektnih opterećenja samog stuba, uradiće se i provera sigurnosnih
razmaka izolatorskih lanaca i strujnih mostova u glavi stuba.

Izborom gore navedenih parametra omogućeno je da novi „Y“ 110 kV stubovi budu adekvatna
zamena postojećim portalnim stubovima u pogledu postizanja veliki električnih raspona, da omoguće
jednostavnije rešavanje podvlačenja ispod DV višeg napona, a ujedno i da zbog svojih dispozicionih
karakteristika zauzimaju manju površinu pri tlu za istu širinu koridora.

Predloženi projektni parametri nove serije „Y“ stubova 110 kV koji su ovde definisan će biti
osnova za izradu projektnih zadataka za stubove, a kasnije i za projektovanje samih stubova.

6 PRILOG – predložene siluete „Y“ stubova 110 kV

8
7 LITERATURA

[1] Pravilnik o tehničkim normativima o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih

elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV („Službeni list SFRJ“, br. 65/88
i („Službeni list SRJ“, br. 18/92)
[2] Pravilnik o granicama izlaganja nejonizujućim zračenjima („Službeni glasnik RS“, br.
104/2009)
[3] Elaborat izbora parametara za novu seriju tipskih dalekovodnih stubova 110 kV tipa „Y“
(Elektroistok Projektni biro ELS 2912)
[4] TU-DV-04, Tehničko uputstvo – Dozvoljene struje faznih provodnika na dalekovodima EMS

9
 Ivan Milanov, Dragoslav Lelić
Elektroistok design bureau
Nada Curović
TSO „Elektromreža Srbije“ Joint stock company

_______

Belgrade

Serbia

Abstract – The purpose of this paper is to present a selection of parameters for the designing the
new series of 110 kV “Y” towers, which, due to the horizontal arrangement of the conductors,
can be completely used for replacing existing “Portal” towers. The current series of typical
"Delta" 110 kV towers, due to its “triangle” configuration of the conductors, cannot fulfill the
large electrical spans that are the main advantage of “Portal” towers. The configuration of “Y”
type towers is also suitable for cases of crossing of 110 kV transmission line under the
transmission lines of higher voltage, which often occur.

Towers of this type are acceptable from the aspect of environmental protection because they
occupy a less space in the ground level, and according to numerous studies, horizontal layouts
of conductors at first, and the earth wires at the second level is much more favorable for
protecting birds from electrocution.

The paper considered all factors affecting the selection of project parameters for the new series
of this type of towers. It presented data of existing overhead 110 kV lines with “Portal” towers,
data of design loads and dispositions of existing “Portal” towers, as well as other types of 110
kV towers. Design parameters for the new "Y" series of towers are defined according to the
described analysis, and they will be used for the terms of references of the tower projects, and
later for the designing of the towers themselves.

Key words – overhead line, 110 kV “Portal” and “Y” towers


Rovinjska br.14, 11000 Beograd; ivan.milanov@eipb.rs

10