Antionius van Egypte

Antionus van Egypte (251-356), soms ook St-Antonius-abt genoemd, wordt de vader van
alle monniken genoemd. Het is trouwens niet de dezelfde als de St-antonius die hier in
deze streken de patroon van verloren voorwerpen is, dat is Antonius van Padua, een
minderbroeder die een kleine duizend jaar later leefde.

veranderende tijden
Antonius leefde in een veranderende wereld. Het christendom had zich sterk verspreid
over het romeinse rijk en begon al meer geaccepteerd te worden en door te dringen tot
meer gegoede kringen. De ouders van Antonius waren rijke christenen, en toen die beide
stierven bleef op zijn 18e na de dood alleen achter met een erfenis, als rijke in een stad
vol arme mensen. Iets wat in de vroegchristelijke kerk niet zo evident was, de meeste
Christenen waren armen en slaven.

Op een bepaald moment kiest Antonius er voor om de woorden van Jezus 'verkoop alles
wat je hebt, en geef het weg aan de armen' dus nogal heel letterlijk te volbrengen: Hij
geeft effectief alles weg en zorgt ervoor dat het de armen ten goede komt. Zonder
bezittingen begint hij aan een nieuw leven op zoek naar wat God wil dat hij met zijn
leven doet.

in de woestijn
In die tijd waren er kluizenaars in de woestijn, en Antonius gaat bij verschillende van hen
in de leer, en begint aan een leven van gebed en ascese. Geliefd onder het volk, vindt hij
op een bepaald moment dat hij teveel afgeleid wordt door de mensen die hem bezoeken,
dus uiteindelijk besluit hij om zijn leven volledig aan gebed te wijden, en en gaat een oud
verlaten romeins fort wonen, zonder contact te hebben met de buitenwereld. Daar zou hij
vechten met de duivel en zijn demonen. Iets wat door zijn biograaf Athanasius (een
bekende kerkvader) uitvoerig beschreven wordt. Maar wat er ook gebeurt en wat hij ook
probeert, de duivel kan hem niet overwinnen.

terug in de bewoonde wereld

20 jaar leeft Antonius zo in afzondering, en word amper door mensen gezien. De meesten
denken dan ook dat hij dood is, of gek. Maar op een dag wordt de deur geforceerd door
mensen die zijn voorbeeld willen volgen, en die kunnen hem overhalen om mee terug
naar de stad te gaan als leraar. Dus gaat hij mee om mensen de liefde van Christus te
brengen. Een enorme opwekking begint, waarbij velen zijn voorbeeld volgen en monnik
worden, en de woestijn wordt als een stad bevolkt door monniken die, met de woorden
van Athanassius “van hun eigen bezittingen en volk zijn weggetrokken en zich
ingeschreven hebben voor het burgerschap in de hemelen."

verder leven en dood

tijdens de laatste grote Romeinse Christenvervolging in 305 door keizer Maximus gaat hij
de lijdende Christelijke gevangenen in Alexandië bemoedigen, om zelf ook als martelaar
Christus tot in de dood te kunnen navolgen, maar zelf wordt hij niet geëxecuteerd,
ondanks een proces tegen hem. Nietv zoveel later komt het Edict van Nicomedia (311),
waarmee een begin wordt gemaakt aan het einde van van alle Christenvervolgingen in het
grote Romeinse rijk. Martelaar is Antonius dus nooit geworden: hij stierf van ouderdom
op 105-jarige leeftijd, en werd door zijn volgelingen begraven op een geheime plaats.
Want hij wilde niet dat zijn graf vereerd zou worden, of dat men relikwiën van zijn
lichaam zou maken.

Zijn nalatenschap is groot geweest: Antonius was niet de eerste Christelijke monnik,
want voor die tijd waren er al woestijnvaders en –moeders die als christelijke kluizenaars
leefden. Een echte kloosterorde zoals later ontstonden heeft hij ook nog niet gesticht,
maar hij was wel de eerste die monniken samenbracht. Het kloosterleven was een manier
van leven in radicaal discipelschap en navolgen van Jezus aangepast aan de veranderende
tijden, waarin het Christendom meer en meer de maatschappelijke norm werd en
naamchristendom mogelijk werd... Dat ook dit later zou misvormd worden tot het circus
dat het ten tijde van Luther werd daar kon antonius natuurlijk niet veel aan doen.

Bronnen:
* een deel van het verhaal komt uit het boek ‘new monasticism’ van Jonathan Wilson-
Hartgrove
de hele biografie van Anthonius door Athanassius is hier te lezen:
http://www.adolphus.nl/xus/antonius.html