Andres Bonifacio

Andres Bonifacio
Andres Bonifacio, (born Nov. 30, 1863, Manila—died May 10, 1897,
Mt. Buntis, Phil.), Philippine patriot, founder and leader of the
nationalist Katipunan society, who instigated the revolt
of August 1896 against the Spanish.

Bonifacio was born of poor parents in Manila and had little formal
education, working as a messenger and warehouse keeper before
becoming involved in revolutionary activity. He was, however, well-
read. Unlike the nationalist poet and novelist José Rizal, who wanted
to reform Spanish rule in the Philippines, Bonifacio advocated
complete independence from Spain. In 1892 he founded the
Katipunan in Manila, modelling its organization and ceremony on
that of the Masonic order. The Katipunan at first grew slowly, but by
1896 it had an estimated 100,000 members and branches not only in
Manila but also in central Luzon and on the islands of Panay,
Mindoro, and Mindanao. Its members were mostly workers and
peasants; the urban middle class supported reform rather than
revolution.

In August 1896 Bonifacio led the long-planned insurrection on Luzon;

but his forces were defeated by Spanish troops, and he was forced
to retreat to Montalban in the north, while Emilio Aguinaldo, one of
his lieutenants, carried on resistance. As the Spanish systematically
routed the insurrectos, it became increasingly clear that Bonifacio
was an ineffective military leader. In March 1897 a convention at
Tejeros named Aguinaldo, rather than Bonifacio, president of a new
Philippine republic. Refusing to recognize the convention, Bonifacio
tried to establish his own rebel government. In April 1897 Aguinaldo
had Bonifacio arrested and tried for treason; he was executed by a
firing squad.
Si Andres Bonifacio ay ipinanganak noong ika-30 ng Nobyembre,
1863. Sina Santiago Bonifacio at Catalina de Castro ang kanyang
mga magulang. Siya ay nag-aral ng Elementarya sa mababang
paaralan ni Guillermo Osmenia ng Cebu, ngunit siya ay nahinto sa
pag-aaral ng mamatay sa sakit na tuberkolosis ang kanyng mga
magulang.Sa edad na 14, ay siya na ang nag-alaga sa kayang
mga nakababatang kapatid na sina Ciriaco, Procopio, Petrona, at
Iroadio. Pagtitinda ng baston at pamaypay ang tanging
ikinabubuhay nila.

Kahit salat sa pinag aralan, marunong siyang magbasa at sumulat.

Dalubhasa din siya sa pagsasalita ng salitang Kastila. Kaya't
nakapagtrabaho siya bilang ahente at klerk. Dito ay ipinakita niya
ang kanyang determinasiyon at sipag sa kanyang trabaho. Dahil
dito, naging matatag siya sa kanyang trabaho.

Bagama't mahirap, mahilig siyang magbasa ng mga libro tulad ng

nobela ni Rizal na Noli Me Tangere at El Filibusterismo, Ang mga
buhay ng Pangulo, Ang "Les Miserables" ni Victor Hugo na kanyang
isinalin sa Tagalog, Ang pagkasira ng Palmyra at Himagsikang
Pranses. Sumulat din siya ng mga artikulo at mga tula na tungkol sa
pagmamahal sa bayan, karapatang-pantao at kasarinlan ng ating
bayan, Isa sa pinakasikat na tulang kanyang sinulat ay ang 'Pag-ibig
sa Tinubuang Lupa'.

Dahil sa kanyang mga nabasang aklat nagsiklab sa kanyang

kalooban na gumawa ng Himagsikan at kaya itinatag niya ang
Katipunan o KKK (Kataastaasang Kagalang-galang na Katipunan ng
mga Anak ng Bayan) noong ika-7 ng Hulyo, 1892, matapos dakipin
at ipatapon si Dr. Jose Rizal sa Dapitan. Itinatag niya ang Katipunan
kasama sina Ladislao Diwa, Teodoro Plata at Deodato Arellano.
Dahil dito kinilala siya bilang "Ama ng Rebulusyon." At tinawag
siyang "Supremo" ng ibang mga kasapi ng katipunan. Ang kanyang
asawa na si Gregoria de Jesus ang siayng lakambini ng Katipunan.
Mabilis na dumami ang kasapi ng Katipunan maging iba't ibang
panig ng Pilipinas. At noong Mayo 1986 nagplano na sila na
maghimagsik laban sa mga kastila, nguhit hindi ito natuloy sapagkat
natuklasan ito ng mga Kastila. Noong ika-23 ng Agosto, 1896,
mahigit sa 1,000 Katipunero ang sumama sa kanya sa Pugad
Lawin,Caloocanat doon ay sabay sabay nilang pinunit ang kanilang
mga sedula.

Sa gitna ng rebulusyon, isang pulong ang ginanap sa Tejeros,

Cavite sa kahilingan ng mga Katipunerong Magdalo na ang
lumahok ay mula sa Cavite lamang. Si Bonifacio ang namuno ng
pagpupulong upang itatag ang Republika ng Pilipinas. Sa halalan si
Aguinaldo ang nahalal na Pangulo, si Mariano Trias naman ang
Pangalawang Pangulo at si Bonifacio ang Taga-Liham. Dahil sa
tagasunod ni Aguinaldo ang mga nasa ilalim ng kapangyarihan ni
Bonifacio, minaliit nila ang kakayahan ni Bonifacio dahil sa siya ay
mahirap lamang. Nainsulto si Bonifacio kaya't ginamit niya ang
kanyang karapatan bilang Pinakamataas na Pinuno ng Katipunan,
upang mapawalang bisa ang halalan dahil sa pandaraya ng mga
Magdalo sa nasabing bothan. Dahil dito kinasuhan siya ni Aguinaldo
ng sedisyon at pagtataksil sa mga Magdalo.

Habang hindi pa nakalalabas ng Cavitesi Bonifacio at ang kanyang

pamilya, inaresto at ipinapatay siya ni Aguinaldo sa kanyang mga
tauhan dahil daw sa kanyang mga gawain na paglaban sa
bagong pamahalaan. Pinatay siya sa kabundukan ng
Maragondon, Cavite noong ika-10 ng Mayo, 1897 kasama ang
kanyang kapatid na si Procopio Bonifacio.