‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻛﻨـﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨـﺪﺳﻲ ﻋﻤـﺮان‬

‫‪ 14‬ﺗﺎ ‪ 16‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1389‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ‪ ،‬اﻳﺮان‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻲ از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺧﺎك ﻣﺎﺳﻪ اي‬

‫‪3‬‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻣﺤﻤﺪي اﻛﺒﺮآﺑﺎدي‪ ،1‬ﺳﻴﺪ ﺷﻬﺎب اﻟﺪﻳﻦ ﻳﺜﺮﺑﻲ‪ ،2‬ﻣﻴﻼد ﺧﻮشﻧﺸﻴﻦ ﻟﻨﮕﺮودي‬
‫‪ -1‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺧﺎك و ﭘﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻓﻨﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‬
‫‪ -2‬داﻧﺸﻴﺎر ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺧﺎك و ﭘﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻓﻨﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‬
‫‪ -3‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺧﺎك و ﭘﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻓﻨﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‬
‫‪mofa_mohammadi@modares.ac.ir‬‬
‫‪yasrobi@modares.ac.ir‬‬
‫‪khoshneshin@modares.ac.ir‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﻧﺸﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﺎك ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻜﻲ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺤﺪودي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬
‫ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺧﺎكﻫﺎي آﻟﻮده اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ از ﻣﻴﺎن وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ در ‪ 4 ،2 ،0‬و ‪ 6‬درﺻﺪ آﻟﻮدﮔﻲ و‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي ﺗﺤﺖ دو ﺳﻄﺢ اﻧﺮژي ﺗﺮاﻛﻢ ﺗﻮﺳﻂ آب و ﻧﻔﺖ ﺧﺎم روي ﺧﺎك ﻣﺎﺳﻪاي رس دار ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه آن‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان آﻟﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺎك اﻓﺰاﻳﺶ و ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي آن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﻧﻔﺖ ﺧﺎم‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺬﻳﺮي‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫‪.1‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ آﺳﻴﺐ ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬در اﺛﺮﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺑﺸﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻮا و آب ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺎك ﻧﻴﺰ آﻟﻮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻟﻮده‬
‫ﺷﺪن زﻣﻴﻦ ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻟﻮدﮔﻲ ﺳﻔﺮه آبﻫﺎي زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم از‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺪدي ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ‪ :‬ﻧﺸﺖ از ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل آﺳﻴﺐ دﻳﺪه ‪ ،‬ﺗﺼﺎدف ﺗﺎﻧﻜﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴﻪ از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت داﺧﻞ درﻳﺎ و‬
‫ﺧﺸﻜﻲ و ﻧﺸﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺸﺖ ﻧﻔﺖ در ﻛﻮﻳﺖ در ﻃﻮل ﺟﻨﮓ ﺧﻠﻴﺞ‪ ،‬واﻟﺪز آﻻﺳﻜﺎ در اﺛﺮ ﺗﺼﺎدف ﺗﺎﻧﻜﺮﻫﺎ و ﻧﺸﺖ از ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل در ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن‬
‫ﺳﻌﻮدي را ﻣﻲﺗﻮان از ﺟﻤﻠﻪ آﻟﻮدﮔﻲﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻧﺸﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺧﺎك ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮي‬
‫در ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻻﻳﻪ ﺧﺎك ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي و اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺸﺴﺖ ﻛﻠﻲ و ﻧﺴﺒﻲ ﭘﻲ ﺳﺎزه ﻫﺎ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺤﺪودي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﻮاص ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺎﻛﻬﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ ﻧﻔﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺪادي از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺧﺎكﻫﺎي آﻟﻮده ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ Meegoda and Ratnaweera (1994) .‬ﺗﺮاﻛﻢﭘﺬﻳﺮي دو ﻧﻮع رس آﻟﻮده ﺑﺎ ﭘﻼﺳﺘﻴﺴﺘﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫و ﺑﺎﻻ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهي اﻓﺰاﻳﺶ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪ Alsanad et al (1995) .‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢﭘﺬﻳﺮي‬
‫ﻣﺎﺳﻪ آﻟﻮده ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ آﻟﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ و ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻛﺎﻫﺶ و ﺗﺮاﻛﻢﭘﺬﻳﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ Shin et al (1999‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﻲ ﻣﺎﺳﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ ﻧﻔﺖ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺎﻟﻮده واﻗﻊ ﺑﺮ آن اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫آﻧﻬﺎ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮي ﻣﻲﮔﺮدد‪ Puri (2000) .‬ﻧﻴﺰ آزﻣﺎﻳﺸﺎﺗﻲ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻢ‪-‬‬
‫ﭘﺬﻳﺮي و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﻲ ﻣﺎﺳﻪ ﺻﻮرت داد ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻛﺎﻫﺶ زاوﻳﻪ اﺻﻄﻜﺎك داﺧﻠﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺮاﻛﻢﭘﺬﻳﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﺧﻴﺮا‬
‫)‪ Khamehchiyan et al (2007‬ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ و ﺗﺮاﻛﻤﻲ ﺳﻪ ﻧﻮع ﺧﺎك ‪ CL,SM‬و ‪ SP‬آﻟﻮده ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺧﺸﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ وﻛﺎﻣﻠﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺧﺎكﻫﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻻزم‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻫﺪف از اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ و ﺗﺮاﻛﻢﭘﺬﻳﺮي ﺧﺎك ﻣﺎﺳﻪاي رسدار آﻟﻮده ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻛﻨـﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨـﺪﺳﻲ ﻋﻤـﺮان‬
‫‪ 14‬ﺗﺎ ‪ 16‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1389‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ‪ ،‬اﻳﺮان‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺎﺳﻪ و ﻧﻔﺖ ﺧﺎم اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ‬ ‫‪.2‬‬

‫ﺧﺎك ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻃﺒﻖ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻮﻧﻴﻔﺎﻳﺪ ‪ SC‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ آزﻣﺎﻳﺶ ﺧﺎك ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در آون ﺧﺸﻚ ﮔﺮدﻳﺪه ﺗﺎ ﻋﺎري‬
‫از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﻲ داﻧﻪﺑﻨﺪي اﻳﻦ ﺧﺎك در ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻻﻳﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﻮده ﻛﻪ از ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه‬
‫ﺗﻬﺮان ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪاول ‪ 1‬و ‪ 2‬ﺧﻼﺻﻪاي از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺧﺎك و ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪100‬‬
‫‪90‬‬
‫‪80‬‬
‫‪70‬‬

‫‪Finer %‬‬
‫‪60‬‬
‫‪50‬‬
‫‪40‬‬
‫‪30‬‬
‫‪20‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.001‬‬ ‫‪0.01‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪1‬‬

‫) ‪Diameter ( mm‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬ﻣﻨﺤﻨﻲ داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺧﺎك ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﺑﺮﺧﻲ از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﭘﺎﻳﻪاي ﺧﺎك ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻧﻮع ﺧﺎك ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻮﻧﻴﻔﺎﻳﺪ‬ ‫‪SC‬‬
‫ﺣﺪ رواﻧﻲ )‪(%‬‬ ‫‪٢٣/٥‬‬
‫ﺣﺪ ﺧﻤﻴﺮي )‪(%‬‬ ‫‪١٤‬‬
‫وزن ﻣﺨﺼﻮص‬ ‫‪٢/٦٦‬‬
‫درﺻﺪ رس )‪(%‬‬ ‫‪٤٠‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﺑﺮﺧﻲ از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﭘﺎﻳﻪاي ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬

‫وزن ﻣﺨﺼﻮص در ‪(gr/cm3) 60° F‬‬ ‫‪0/856‬‬
‫‪ API‬در ‪60° F‬‬ ‫‪33/76‬‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ)‪(cP‬‬ ‫‪22/20‬‬
‫درﺻﺪ آب و رﺳﻮﺑﺎت )‪(lb/1000 bbl‬‬ ‫‪12‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺎﺳﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم‬ ‫‪.3‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﺧﺎك‪ ،‬از آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﺮش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد )‪ (ASTM-D3080-72‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺧﺎك ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎ ‪ 4 ،2 ،0‬و ‪ 6‬درﺻﺪ وزن ﺧﺸﻚ ﺧﺎك‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻳﻦ روز‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ذرات ﺧﺎك و ﻧﻔﺖ ﺧﺎم در ﻣﺤﻔﻈﻪي در ﺑﺴﺘﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪهاي ﻣﻜﻌﺒﻲ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ‪ 6×6×2‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ در ﺗﺮاﻛﻢ ﻧﺴﺒﻲ و‬
‫درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﻘﻂ در ﻣﻴﺰان‬
‫درﺻﺪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت اوﻟﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﺟﺪول ‪ 3‬آورد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻛﻨـﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨـﺪﺳﻲ ﻋﻤـﺮان‬
‫‪ 14‬ﺗﺎ ‪ 16‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1389‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ‪ ،‬اﻳﺮان‬

‫آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮش ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ زهﻛﺸﻲ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ 0,5‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺑﺮ دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ ‪ 100 ،50‬و ‪ 200‬ﻛﻴﻠﻮ ﭘﺎﺳﻜﺎل‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از زﻫﻜﺸﻲ ﻧﻔﺖ در ﻃﻮل ﻣﺪت زﻣﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺤﻜﻴﻢ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت در ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺸﻚ و ﭘﺲ از ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ از اﻋﻤﺎل ﺗﻨﺶ‬
‫ﺗﺤﻜﻴﻤﻲ آﻏﺎز ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در اﺷﻜﺎل ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 5‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد وﺟﻮد ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ‬
‫ﺑﺮﺷﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎك ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺟﺪاول ‪ 4‬و ‪ 5‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد دراﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻴﺰان زاوﻳﻪ‬
‫اﺻﻄﻜﺎك داﺧﻠﻲ ﺗﺎ ‪ 13‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ و ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﻇﺎﻫﺮي ﺗﺎ ‪ 225‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪي ﻧﻔﺖ ﺧﺎم و ﻧﻘﺶ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻫﻤﭽﻮن ﻳﻚ ﻣﺎده‬
‫ﻟﻐﺰان ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺧﺎﻛﻬﺎي رﺳﻲ آﻟﻮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ دي اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﺳﻴﺎل ﻣﻨﻔﺬي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﺪرﻛﻨﺶ ﻓﻴﺰﻳﻮﺷﻴﻤﺎﻳﻲ‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ آن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﻲ ﻣﻲﮔﺮدد ‪(Moore and Mitchell 1974, Sridharan and‬‬
‫)‪ . Rao 1979‬اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﻇﺎﻫﺮي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫)‪ Rehman et al. (2007‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺧﺎﻛﻬﺎي رﺳﻲ آﻟﻮده ﺗﻮﺳﻂ آب اﺷﺒﺎع ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آب ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺗﻮدهي ﺧﺎك‪-‬ﻧﻔﺖ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﺷﺪه و‬
‫اﻃﺮاف ذرات ﺧﺎك را اﺣﺎﻃﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻴﺎل آﻻﻳﻨﺪه ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺣﺠﻢ ﻓﻀﺎي ﻣﻨﻔﺬي را اﺷﻐﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ در ﺷﻜﻞ ‪ 6‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺟﺪول ‪ 2‬ﻟﺰﺟﺖ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﺣﺪود ‪ 20‬ﺑﺮاﺑﺮ آب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم در ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺮﺷﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮش ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺟﺪا از‬
‫ذرات ﺧﺎك ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺷﻲ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮده و ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺧﺎك ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ زاوﻳﻪ اﺻﻄﻜﺎك داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ‬
‫ﺧﺎم ﺳﻄﺢ ذرات ﺧﺎك را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه و ﻫﻤﭽﻮن ﻳﻚ ﻟﻐﺰان ﻛﻨﻨﺪه ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻔﻞ و ﺑﺴﺖ ﺑﻴﻦ داﻧﻪاي ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪140‬‬

‫‪120‬‬

‫‪100‬‬
‫)‪Shear stress (kPa‬‬

‫‪80‬‬ ‫‪CD0-50kPa‬‬
‫‪CD0-100kPa‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪CD0-200kPa‬‬

‫‪40‬‬

‫‪20‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬
‫)‪Horizontal displacement (mm‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﻣﻴﺰان درﺻﺪ ﻧﻔﺖ ‪%0‬‬

‫‪140‬‬

‫‪120‬‬

‫‪100‬‬
‫)‪Shear stress (kPa‬‬

‫‪80‬‬ ‫‪CD2-50kPa‬‬
‫‪CD2-100kPa‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪CD2-200kPa‬‬

‫‪40‬‬

‫‪20‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬
‫)‪Horizontal displacement (mm‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﻣﻴﺰان درﺻﺪ ﻧﻔﺖ ‪%2‬‬
 ‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻛﻨـﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨـﺪﺳﻲ ﻋﻤـﺮان‬
‫‪ 14‬ﺗﺎ ‪ 16‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1389‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ‪ ،‬اﻳﺮان‬

‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﻣﺸﺨﺼﺎت اوﻟﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫)‪γd (gr/cm3‬‬ ‫‪١/٧٥‬‬
‫)‪ww(%‬‬ ‫‪9/6‬‬
‫)‪γ w(gr/cm3‬‬ ‫‪1/98‬‬
‫)‪Sr(%‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪0/51‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -4‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻴﺰان زاوﻳﻪ اﺻﻄﻜﺎك داﺧﻠﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺗﻮﺳﻂ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫درﺻﺪ ﻧﻔﺖ‬ ‫زاوﻳﻪ اﺻﻄﻜﺎك داﺧﻠﻲ )درﺟﻪ(‬
‫‪%0‬‬ ‫‪26/22‬‬
‫‪%2‬‬ ‫‪25/47‬‬
‫‪%4‬‬ ‫‪23/56‬‬
‫‪%6‬‬ ‫‪22/70‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -5‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻴﺰان ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺗﻮﺳﻂ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫درﺻﺪ ﻧﻔﺖ‬ ‫ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ)ﻛﻴﻠﻮ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ(‬
‫‪%0‬‬ ‫‪18/75‬‬
‫‪%2‬‬ ‫‪22/88‬‬
‫‪%4‬‬ ‫‪36/20‬‬
‫‪%6‬‬ ‫‪42/34‬‬

‫‪140‬‬

‫‪120‬‬

‫‪100‬‬
‫)‪Shear stress (kPa‬‬

‫‪80‬‬ ‫‪CD4-50kPa‬‬
‫‪CD4-100kPa‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪CD4-200kPa‬‬

‫‪40‬‬

‫‪20‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬
‫)‪Horizontal displacement (mm‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﻣﻴﺰان درﺻﺪ ﻧﻔﺖ ‪%4‬‬
 ‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻛﻨـﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨـﺪﺳﻲ ﻋﻤـﺮان‬
‫‪ 14‬ﺗﺎ ‪ 16‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1389‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ‪ ،‬اﻳﺮان‬

‫‪140‬‬

‫‪120‬‬

‫‪100‬‬

‫)‪Shear stress (kPa‬‬

‫‪CD6-50kPa‬‬
‫‪80‬‬
‫‪CD6-100kPa‬‬
‫‪CD6-200kPa‬‬
‫‪60‬‬

‫‪40‬‬

‫‪20‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫)‪Horizontal displacement (mm‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 5‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ در ﻣﻴﺰان درﺻﺪ ﻧﻔﺖ ‪%6‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﺟﺪا ﺷﺪن ﺗﻮدهﻫﺎي ﻧﻔﺖ‪-‬ﺧﺎك ﺗﻮﺳﻂ آب )‪Rehman et al. (2007‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﺮاﻛﻢﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺮاﻛﻢ‬ ‫‪.4‬‬

‫آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺮاﻛﺘﻮر اﺳﺘﺎﻧﺪارد و اﻧﺮژي ﺗﺮاﻛﻢ ‪ 1/3‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺮاﻛﺘﻮر روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎك ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻂ آب و ﻧﻔﺖ ﺧﺎم اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه و درﺻﺪ واﻗﻌﻲ ﻣﻴﺰان ﻧﻔﺖ ﺧﺎم در آﺧﺮ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﻮﻧﻪي ﺷﺎﻫﺪ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﺼﻮرت ﻧﻤﻮدار در اﺷﻜﺎل ‪ 7‬و ‪ 8‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ‬
‫اﻧﺮژي ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ داﻧﺴﻴﺘﻪي ﺧﺸﻚ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮاﻛﻢ ‪ 1/3‬اﻧﺮژي‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ آﻟﻮدﮔﻲ درﺧﺎك‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ ذرات را ﭘﺮ ﻛﺮده وﺧﺎك‬
‫ﻛﻤﺘﺮي در درون ﻗﺎﻟﺐ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
 ‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻛﻨـﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨـﺪﺳﻲ ﻋﻤـﺮان‬
‫‪ 14‬ﺗﺎ ‪ 16‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1389‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ‪ ،‬اﻳﺮان‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺮاﻛﻢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫‪1.8‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آب‬

‫داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺧﺸﻚ )‪(t/m^3‬‬

‫‪1.6‬‬ ‫‪100%‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺮاﻛﻢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻔﺖ ﺧﺎم‬
‫‪90%‬‬
‫‪1.4‬‬ ‫‪80%‬‬
‫‪70%‬‬
‫‪60%‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺣﺠﻢ ﻫﻮاي ﺻﻔﺮ‬
‫‪50%‬‬
‫‪1.2‬‬ ‫‪40%‬‬
‫‪30%‬‬
‫‪Sr=10%‬‬ ‫‪20%‬‬

‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬
‫درﺻﺪ آب و ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺮژي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺮوﻛﺘﻮر ﺗﻮﺳﻂ آب و ﻧﻔﺖ‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺮژي ‪1/3‬‬

‫‪1.8‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آب‬
‫داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺧﺸﻚ )‪(t/m^3‬‬

‫‪1.6‬‬ ‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺮاﻛﻢ اﻧﺮژي ‪1/3‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻔﺖ ﺧﺎم‬
‫‪100%‬‬
‫‪90%‬‬
‫‪1.4‬‬ ‫‪80%‬‬
‫‪70%‬‬ ‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺣﺠﻢ ﻫﻮاي ﺻﻔﺮ‬
‫‪60%‬‬
‫‪50%‬‬
‫‪1.2‬‬ ‫‪40%‬‬
‫‪30%‬‬
‫‪Sr=10%‬‬ ‫‪20%‬‬

‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪35‬‬
‫درﺻﺪ آب و ﻧﻔﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 8‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺮاﻛﻢ ‪ 1/3‬اﻧﺮژي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺮوﻛﺘﻮر ﺗﻮﺳﻂ آب و ﻧﻔﺖ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬ ‫‪.5‬‬

‫از ﻣﺠﻤﻮع آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ وﺑﺮرﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻳﺮ را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫وﺟﻮد ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎك ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫•‬
‫دراﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻴﺰان زاوﻳﻪ اﺻﻄﻜﺎك داﺧﻠﻲ ﺗﺎ ‪ 13‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ و ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﻇﺎﻫﺮي ﺗﺎ ‪225‬‬ ‫•‬
‫درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻛﻢﭘﺬﻳﺮي ﺧﺎك ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در اﺛﺮ آﻟﻮده ﺷﺪن ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ در‬ ‫•‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮاﻛﻢ ‪ 1/3‬اﻧﺮژي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫‪.6‬‬

‫‪1.‬‬ ‫”‪Meegoda, N.J., Ratnaweera, P., (1994), “Compressibility of contaminated fine grained soils,‬‬
‫‪Geotechnical Testing Journal, 17 (1), 101–112.‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪Alsanad, H.A., Eid, w.k., Ismael, N.F.,(1995), “ Geotechnical properties of oil contaminated‬‬
‫‪Kuwaiti sand,” Journal of Geotechnical Engineering, ASCE 121 (5), 407–412.‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪Shin, E.C., Lee, J.B., Das, B.M., (1999), “Bearing capacity of a model scale footing on crude oil-‬‬
‫‪contaminated sand,” Journal of Geotechnical and Geological Engineering, Kluwer Academic‬‬
‫‪Publishers (17), 123–132,‬‬
 ‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻛﻨـﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻣﻬﻨـﺪﺳﻲ ﻋﻤـﺮان‬
‫ اﻳﺮان‬، ‫ ﻣﺸﻬﺪ‬،‫ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﻲ ﻣﺸﻬﺪ‬،1389 ‫ اردﻳﺒﻬﺸﺖ‬16 ‫ ﺗﺎ‬14

4. Shin E.C., Das, B. M., (2000), “Some physical properties of unsaturated oil- contaminated sand,”
Proceedings of sessions of Geo-Denver, Denver, Colorado, Geotechnical Special Publication No.
99, 142-152.
5. Puri, Vijay K.,(2000), “Geotechnical aspects of oil-contaminated sands,”. Journal of Soil and
Sediment Contamination 9(4):359-374.
6. Khamehchiyan, M., Charkhabi A.H., Tajik, M.,(2007), “ Effects of crude oil contamination on
geotechnical properties of clayey and sandy soils,” Journal of Engineering Geology, (89), 220–229.
7. ASTM (American Society for Testing and Materials),(1999), “ Annual book of ASTM standards,”
Section 4, Construction. Soil and Rock, vol. 4.08. ASTM, Philadelphia, PA.
8. Moore, C.A., Mitchell, J.K., (1974). “Electromagnetic forces and soil strength,”. Geotechnique 24
(4), 627–640.
9. Sridharan, A., Rao, V.G., (1979). “Shear strength behavior of saturated clays and the role of the
effective stress concept,”. Geotechnique 2, 177–193.
10. Rehman, H.U, Abduljauwad, S.N, Akram, T., (2007). “Geotechnical behavior of oil-contaminated
fine-grained soils,”, Electronic Journal of Geotechnical Engineering Vol. 12, No. A, 2007, pp 1-12.