Sie sind auf Seite 1von 236

Rhythm · Advanced Studies

ERIK HØJSGAARD

Rhythm
ADVANCED
STUDIES

AARHUS UNIVERSITY PRESS


Rhythm · Advanced Studies The excerpts of the following works are quoted
©Erik Højsgaard and Aarhus University Press 2016 with permission from the publishers:
Translated by Siri Brown
Boosey & Hawkes Ltd.
Cover: Carl-H.K. Zakrisson
Béla Bartók’s Concerto for Orchestra · Benjamin Britten’s Cantata
Cover illustration: Igor Stravinsky’s Symphonies Misericordium · Richard Strauss’ Salome · Richard Strauss’
Graphic Design and Typesetting: Erik Højsgaard Sonatine für Bläser · Igor Stravinsky’s Perséphone · Igor Stravinsky’s
The book is typeset in Minion and Petrouchka · Igor Stravinsky’s Le Sacre du Printemps ·
printed on 120g Munken Lynx Rough Igor Stravinsky’s Symphonies · Igor Stravinsky’s Threni
Printed by Narayana Press, Denmark
J. & W. Chester Ltd.
Printed in Denmark 2016
Igor Stravinsky’s Les Noces
ISBN 978 8 7718 4116 9 Universal Edition
Alban Berg’s Lulu · Alban Berg’s Wozzeck · Pierre Boulez’
Published with support from: Improvisation sur Mallarmé · Arnold Schoenberg’s Gurre-Lieder ·
Vera and Carl Johan Michaelsen Foundation Arnold Schoenberg’s Kammersymphonie op. 9
Danish Arts Foundation
Associated Music Publishers, Inc.
The Augustinus Foundation
Elliott Carter’s Concerto for Piano and Orchestra ·
Koda Charles Ives’ Symphony No. 4

Heugel & Cie


Aarhus University Press André Jolivet’s Concerto for Ondes Martenot and Orchestra
Langelandsgade 177
Alphonse Leduc
DK-8200 Aarhus N
Olivier Messiaen’s La Nativité du Seigneur
Denmark
www.unipress.dk Edition Wilhelm Hansen
Per Nørgård’s Trepartita
International distributors:

Gazelle Book Services Ltd. I SD


White Cross Mills 70 Enterprise Drive, Suite 2
Hightown, Lancaster, LA1 4XS Bristol, CT 06010
United Kingdom USA
www.gazellebookservices.co.uk www.isdistribution.com

/ In accordance with ministry requirements, the certification means that a PhD level peer
has made a written assessment which justifies this book’s scientific quality.
Contents

Foreword · Reading recommendations


EXERCISE PAGE
UNISON RHYTHM EXERCISES
1 Quarter note as beat-unit I 1–7 15
Time signatures in 2, 3 and 4

2 Half note as beat-unit I 8–14 17


Time signatures in 2, 3 and 4

3 Eighth note as beat-unit I 15–22 19


Time signatures in 2, 3 and 4

4 Compound time signatures I 23–26 21


Fast time signatures in 6

5 Quarter note as beat-unit II 27–34 22


Time signatures in 2, 3 and 4

6 Half note as beat-unit II 35–40 24


Time signatures in 2, 3 and 4

7 Compound time signatures II 41–44 26


Fast time signatures in 9 and 12

8 Triplets I 45–54 27
Polyrhythm 3 against 2

9 Hemiola 55–58 29
10 Mixed time signatures I 59–68 30
11 Compound time signatures III 69–72 32
Slow time signatures in 6

12 Eighth note as beat-unit II 73–76 33


13 Triplets II 77–83 34
Polyrhythm 3 against 4

14 Irregular time signatures I 84–98 36


Fast time signatures in 5 and 7

15 Duplets and quadruplets I 99–108 39


Polyrhythm 2 against 3 and 3 against 4

16 Irregular time signatures II 109–117 41


EXERCISE PAGE
17 Metric modulation I 118–128 43
Doppio movimento, Temps = temps

18 Irregular time signatures III 129–131 46


Slow time signatures in 5 and 7

19 Mixed time signatures II 132–138 47


20 Quintuplets I 139–152 49
Polyrhythm 5 against 3 and 5 against 2

21 Irregular time signatures IV 153–154 53


Fast time signature in 8

22 Mixed time signatures III 155–159 54


23 Triplets III 160–163 57
Polyrhythm 3 against 2 with subdivisions

24 Compound time signatures IV 164–167 59


Slow time signatures in 9 and 12

25 Eighth note as beat-unit III 168–170 60


26 Irregular time signatures V 171–176 61
Fast time signatures in 9 with 4 beats

27 Compound time signatures V 177–180 63


28 Mixed time signatures IV 181–188 65
29 Irregular time signatures VI 189–190 68
Slow time signatures in 8

30 Duplets and quadruplets II 191–197 69


Polyrhythm 4 against 3 with subdivisions,
polyrhythm 4 against 5

31 Compound time signatures VI 198–199 71


32 Triplets IV 200–205 72
Polyrhythm 3 against 2 with subdivisions,
polyrhythm 3 against 5

33 In uno 206–212 74
34 Septuplets I 213–220 76
Polyrhythm 7 against 4 and 7 against 2

35 Metric modulation II 221–228 79


Change in beat-unit

36 Sixteenth note as beat-unit 229–231 83


37 Irregular time signatures VII 232–239 84
Fast time signatures in 10 and 11

38 Quintuplets II 240–249 87
Polyrhythm 5 against 4

39 Mixed Time Signatures V 250–258 90


EXERCISE PAGE
40 Septuplets II 259–263 93
Polyrhythm 7 against 3

41 Metric modulation III 264–274 95


Change in tempo and pulse
in relation to 3:2 and 4:3

42 Mixed time signatures VI 275–279 99


43 Irregular time signatures VIII 280–283 101
Slow time signatures in 9 with 4 beats,
slow time signatures in 10 and 11

44 Duplets and quadruplets III 284–288 103


45 Mixed time signatures VII 289–291 105
46 Polymeter 292–295 106
47 Irrational time signatures I 296–304 108
48 Quintuplets III 305–309 111
Polyrhythm 5 against 3 and 5 against 2
with subdivisions

49 Septuplets III 310–312 113


50 Irregular time signatures IX 313–318 114
51 Metric modulation IV 319–320 116
Change in tempo and pulse
in relation to 5:3, 5:2, 7:4 and 7:3

52 Irrational time signatures II 321–326 117


53 Mixed time signatures VIII 327–330 119
54 Polyrhythm on unstressed beats 331–336 121
55 Polyrhythm in irregular time signatures 337–338 123
56 Other polyrhythmic figures 339–346 125
57 Nested polyrhythm 347–350 128

T WO-PART RHYTHM EXERCISES


58 Combination exercises I 351–389 133
59 Combination exercises II 390–435 144

CONDUCTING EXERCISES
60 Changing time signatures without
irregular time signatures 436–441 165
61 Irregular time signatures 442–443 168
62 Changing time signatures with
irregular time signatures 444–451 169
PAGE
CONDUCTING PAT TERNS 173
NOTES 181
APPENDIX
I Metronome markings and other common tempo
and musical indications 221
II Explanation of polyrhythmic figures 222

Bibliography 225
General index 226
Index of symbols 235
Foreword

Rhythm · Advanced Studies is a textbook focusing on advanced rhythm


reading; it has been written mainly for teaching aural training at music
academies or other musical colleges, and on higher education courses.
Some of the exercises found at the beginning of the book can also be
used to prepare for studying music at higher education level. The book
is aimed at anyone involved with music at a professional level: music
students, instrumentalists, singers, composers, conductors, Tonmeister
and music teachers. As a result, a general familiarity with elementary
rhythm reading is necessary in order to be able to use this book
effectively.
The primary aim of this book is to further develop the student’s
technical and practical ability in reading rhythm, in order to ensure that
they will be able to meet the demanding requirements of the musical
world, which in this particular area are only becoming more demanding.

By working through the exercises and their corresponding notes, a wider


knowledge and understanding of the use of rhythm in classical music
will be acquired. The book can also be used as a reference book or
an additional self-study book for those who are already familiar with
the more complex uses of rhythm.
After many years of teaching aural training at the Royal Danish
Academy of Music, I have learnt to value the importance of variation
in the teaching materials that are used. This can be seen in the layout
of the book, specifically in its short chapters, each on their own subject.
Together, the individual chapters form an overall progression, which
is described in more detail in the Reading recommendations. Each
chapter has one or a few specific focuses, but the exercises in each chapter
are as varied as possible. For example, triplets do not only appear in the
chapters Triplets 1–4, but also in many other exercises found under
other sub-headings.
If a teacher wishes to focus on specific areas, it is of course acceptable
to deviate from the defined progression of the book. Should this be the case,
it may be helpful to use the index found at the back of the book.
Many of the following exercises are likely to seem challenging. Admittedly,
some of them can cause difficulties even for the author. But the main aim
of these exercises is to represent the complex notation in sheet music that
professional musicians and music teachers have to work with, whether
in music from the fourteenth century or from the twenty-first.

I wish to thank my aural training colleagues and students at the Royal


Danish Academy of Music, who over the years have provided inspiration
and constructive criticism. A special thank you to Per Bundgård, lecturer
of aural training at the Royal Danish Academy of Music, and Klara Rylander,
masters of aural training, for proofreading and also providing inspiration
and critique.

Copenhagen, Spring 2016

Erik Højsgaard
Professor of aural training at the Royal Danish Academy of Music
Reading recommendations

It is recommended to follow the progression of the exercises in the book


from chapters 1 to 57.
The two-part exercises in chapters 58–59 follow the same progression
and can therefore easily be practised simultaneously with the unison
exercises (see more information on page 131).
Chapters 60–62 contain conducting exercises that can likewise be
practised simultaneously.

Each exercise has a given tempo indication. The metronome markings


are to be understood as a guide and the exercises can of course be
practised both faster and slower than the given marking.
You can download an app from the publisher’s website, www.unipress.dk,
which can be used to aid practice. The symbol in front of the metronome
mark indicates that there is a metronome for the specific exercise
on the app.

* An asterisk after the given exercise number indicates that there is an


extra explanation for the specific exercise in the Notes on page 181ff.

Many references to different pieces can be found in the Notes on page 181ff.
In some cases an excerpt of a piece is shown; however, due to lack of space,
others are not quoted, but may be recommended for further individual study.
Unison rhythm exercises

The exercises are to be said out loud and practised with appropriate
conducting.

Exercises with melody can be sung or played on an instrument as well


as practised without the melody. Exercises without melody can also
be completed with self-composed or improvised melodies.

The two-part exercises in this section are to be completed in groups.


However, each part can, of course, be practised individually.
1 Quarter note as beat-unit I

3 ! œ œ œ œ . œ œ . œ œ œj ‰ ‰ œj ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ r
q = ca. 72

1* 4 Œ ‰. œ

j j j j j j
œ œ œ œœœœœ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ Œ œ ‰
5

j 3
j 3

œ œœœœœœœ ! œ œ ! œœ œ ‰ ! œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰
9

j
q = ca. 80

24 ‰ œ œ œ œ œ œ .
3 3 3 3

2 œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œœ œœ œ Œ œ œ œ ‰ œ œ

j r r
œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ ‰. œ œ ! œ œ ! œ œ ˙ œ œ œ œœœœœœœœ œ ‰ œ !
7

j 3 3

‰ œ. œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ. œ œ Œ
13

q = ca. 63

& 44 . . r
œ œ œ œ œ. œ œ.
œ œ Œ œ œœœœ
œ.. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ
œ
3

& œj ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ ! ! œ œ ! œ ! œ ! œ ! ! œ œ ! ! œ !
4 3
œ
3

œœœœœ œ œ

& r! ‰ ‰ œ œ œ œ. ‰ œ ! œ ® œ œ ® œ œJ ‰ Œ
7

œœœœ œ j
3

œ . œ œ œ œ œ œ

#
q = ca. 56

& 34 Œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ #œ
3

Œ œ. œ œ œ Œ
3

œ œ
3
4 œ œ. œ œ œ 3

# j‰ Œ3 j 3 j‰ ‰ œœ
3

œ œ œj ‰ Œ
5

& œ œ œ œ œ œ.. œ
nœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

# œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ
Œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ
9 3
&
3

# œ œ œ 3 ‰ ‰ ‰ œ œ œœœœœ œ œ œ œ œ ‰ œœœ œ j
œ ‰ Œ
13

& œ œ œ œ œ
3 3 3

15
q = ca. 63

5
24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ ! œr ‰ ! œr ‰ ‰ œr ! ! œ œ œ œr ! ‰ Œ

r3 3
r 3 3 3 3
j 3 3

œ ! œ œ œœœœ ! œ œ ! œ œ ! œœœœ ! !œœœœœ œ œ ! Œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ


7

.. œ œ ! ! œ œ œ œ œ œj ‰ Œ r r r r
3 3

!œœ!!œœ! !œ‰ !œ‰ ‰ œ ! ‰ ®œ œ œ œ ! ‰ Œ ..


13

j
‰ œj œ
Lento q = ca. 58

&b c . œ œ . ! œ . ‰. œ œ œ. œ œ œ œj œ j‰ Œ
3
6*
œ œ œ œ œ œ nœ œ

&b . . .
œ ® œ œ ® n œ œj ‰ ! . . œ œ œ œ ®œ œ ! œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
4

.
3

œ. œ œ. œ œ œœœ œ

j j
œ œ œ œ œ œ.
3 3

& b œ ‰ ‰ œ œ œ. œ œ. œ. œ œ. œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ
7

& b œ œœœ œ œ ‰ ! . Kr œœœ œœœ ‰ œ œ œ œj ‰ ! ..


10

œ
3

œ . œ œj œ ® œ œ ® œ œœ
œ œ ®œ

Exercise 7 contains a number of rhythmic notation errors; write the correct version in the stave below.

4 œ œ œ. j j 3
j j
4 œ œ œ œ ˙ Œ. œ œ œ œ œ œ œ Œ œ
7*
44

34 œ . œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ œ
3 3
j
œ œ œ œ œ œœœœœ œ Œ Œ œ œ œ œ œ
4

34

j 3 3
j j j
œœœœœ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ Œ. œ œœ œ œ œ œ œ Ó
7

16
2 Half note as beat-unit, alla breve I

2 œj œ œ œ œ œ .
h = ca. 72

8 2 œ œ œ. œ œ. œ œ Œ ‰ œ œ œ Œ œ œ Œ œ œ ‰ œ œ ‰

j j 3 3 3

œ œ ‰ œ œ ‰ Œ Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ. œœ
5

œ œ Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ Œ Œ œ œ œ œ Œ
9

h = ca. 56
## 4
& 2 . J œ œ œ œ œ ‰œœœ ˙ œ œ œ œœœœœœ
3
œ Ó Ó
3 3
œ œ
3
9 ˙. œœ˙

# Œ . œj œ œ œ œ œ œ œ œ
& # œ .œ˙ œ œ . œ œ #œ œ œ œ œ ˙ Ó
4

œ œ. œ œ ˙.. œ #œ
7
## Œ Ó ‰ œ Œ œ œ ˙
3
Ó ∑
œ œ œ œ
3 3 3
& œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ nœ œ œ œ 3

j 3 j
h = ca. 69

3
3 3

10* 2 œ œœ œ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ ˙ Ó œ œ œ œ œ ˙.. œ

j r 3 3 j
œ. œ œ.. œ œ œ œ œ. œ
3
œ œ !œ œ !œ ˙ Œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ ˙
4 3

j j j 3 3

œ Œ œ ‰ œ ‰ ‰ œ Œ ‰ œ œ œ œ Œ Œ œ ‰ Œ œ œ œ œ Œ ˙ œ w Ó
7 3

3 3 3

‰. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ œ œ Œ œ œ Œ œ œ Œ œ œ Œ œ œ ˙ Ó
11

h = ca. 63

11* 24 ˙ ‰ œœœ œœœ ˙ œ ˙ Ó œ œœœ œ œœœœœœ œ ˙ œ œ œ Œ Ó


3 3
r j j j
œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ Œ œ œ œ ˙ ˙ ‰. œ œ ! œ œ ! œ œ œ ! œ œ œ ‰ Œ œ œ. œ œ.
4

œ œ œ. Œ. œœ w ˙. œ Œ œ œ Œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ Œ
7

17
b ‰. œ œ. œ œ. œ œ œ. œ œ ..
h = ca. 76

12 & b 23 œ ˙ ˙. œ ˙ œ . œ
j˙. œ ˙ n˙ œœ

b
& b œ Œ Œ . . œr œ . œ œ œ œ œ ‰ œj œ . n œ ˙ Œ Œ
5

œ bœ ˙ ˙. œœœœ˙

b
&b ˙ œ œ œ œ ˙ ‰ œœœ œ œ œœœœ Œ
9 3 3

˙ œ œ œ.. r j
œ ˙.. œ ˙

### C
h = ca. 66

‰ Œ ‰ Œ Œ Œ
3 3 3 3 3 3
& œ œ œ œj œ œ œ œj œ œ œ œ œ
œœœœ œ œœ œ œ œœœ
13*

5
### jœ 3 Œ Ó
3
.. .. Œ Œ Ó
& œ œ œ #œ œ œ œ œ œ œ œ nœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ #œ #œ œ

### .
1. 2.

œ œ œ œj ‰ Œ œj œ œ œ j ‰ ‰ œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ ‰ œ œ . œ œ œ œ œ ‰ Œ ! œ œ œ
10
3 3 3 3
&
œ œ
### j
œ œ œ œj ‰ Œ œ œ j ‰ ‰ j‰ Œ Œ j‰ ‰ œ ˙ œ ‰ Œ
13 3
˙
3 3
& œœ œ œœœœ œ
œ œ œ

h = ca. 48
j
23 ˙ ˙ Œ œ œ Œ ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ ‰ œ

j j j
14*
3
2 Œ œ œ œ œ Œ ˙ œœœœœœœœœ ‰ ‰ œ œœœœœ ‰ œœœ œœœ Œ œ ‰

j j j j
œ ‰ Œ Œ. œ Ó œ ‰ ‰ œ Œ œ œ ‰ œ œœœœ œ ‰ Œ œœœ œœœ Œ œ œœ
4

j j j j
œ ‰ Œ Œ œ ‰ œ ‰ Œ ‰ œ œ ‰ œ œ Œ œœœœœ œ œ ‰ Œ œ œœœ œœŒ œœœ

3 3
j
3
j
œ Œ œ œ œ œ œ Œ œ œœœœ Œ œœœ œ ‰ Œ œ ‰ œ ‰ Œ œ ‰ w.
7

3 3 3
j j
œ œ œ œ œ Œ œ œ œ ‰ œ Œ œœœœœœœ œ ‰ Œ ‰ œ Œ ‰ œ ‰ œ w.

18
3 Eighth note as beat-unit I

Andante e = ca. 72

b 4 j ® œ œ œ œ œ œ œ œ nœ œ œ
& b b 8 œœœ œœœœœ. œœ œœ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j ‰
3 3
15
œ œ nœ œ œ

b
& b b œj ‰ ® b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œœœ. œ œ œ Œ
5

38 œj œ j r 3 r r r rr
e = ca. 54 3 3 3

16 œ. œ œ. œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ® œ œ ! ! œ ! œ ! œ œ ! œ œ

j r j j
7
3 3

! œ œ œ œ œ œ ® œ œ œ œ œ . œ œ . œœ œ œ œ ! ‰ ‰ œ œ œ. œ œ œ. œ œ ! œ. œœ. œœœœœ œ ‰

K
44 œ . œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ œ ! œj ‰ ! . œr œ . œ œ œ œ œ œ
e = ca. 60

17

r r r r j
œ.. œ œ ! ‰ œ ! ! œ ‰ œ ! ! œ ‰ œ. œ œ. œœ œ ‰ Œ œ œ œ œ œœœœ
4

j 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œœœœœ ! œ œ ‰ œ œœœœœ œ œœœœœ œ œœ !œ œ


7

3 3
j j r j r
œ œ œ œ œ ‰ œœœœœ ‰ Œ œ ‰ ‰ œ œ ! œ œ ! œ œ ! œ ! œ œ ! œ œ œ œ œ œ ‰ ‰. œ œ œ ! ‰
9

Allegretto e = ca. 112

34 œ œ œ .. œ œ œ œ œ œ ! œ œ ! ! œ œ ! ‰ œj œ œ œ œ œ œ ! œ œ ! ! œ œ œr ! ‰ œ œ . . ‰ œ œ .
3 3 3 3

18

3
r r
3
r r
3 3
r r r
œ œœœœ œ œœœœœœœœ œ ! ‰ œ ! ! œ ! œ ‰ ! œ ‰ œ ! œ ! ®œ œ œ œ œ œ œ
4

j 3 3 3
r
œ œ ‰ œ œ œ ! œ œ .. œ . œ œ œ œ œ œ œœœœ œ ! ! œœœœœœœœœ œœœ œ œœ
7

1. . 2
.. œr ! œr ! ! œ œ ! œ œ ! œr Œ j j
3 3 3

œ œ œ œ œ ! œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. œ ‰ Œ Œ
10

19
e = ca. 63
3 3
24 œ œ œ œ œ œ œœœ œ . œœœ œœœ ! . œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! . œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ . . œ œ
3

19

r r j 3 j r r Kr r KKr
œ . . . .
®œ ® œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ®œ ! œ ! œ ‰ œ ! ‰ ®. œ œ Ùœ œ Ùœ œ œ œ œ œ œ
5

e = ca. 96

b
& b 44 œ œ œ œ œ j ‰ œ œœœ
3 3 3 3
20 œœœœœ œ œ œ œ œ. œ. œ œ œ œ œ œ œœœœ œœœœ

b
& b œJ ‰ œ œ œ œ œ ! œ œ œ ‰ ‰ rj
3

œ œ œ œ œ œ œj
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ

bb
3

œ!œœœœ!!œœ!œœœ ! ! j ‰
5 3 3
3 3 3 3 3
& œœœœœ œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ ®œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ

K
e = ca. 100

34 œr œ ® œ œ . . œ œ œ œ ®œ œ œ ®‰ . œr œj ‰ œ œ ! ! œ œ ‰ œr œr ! ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ®œ œ ®! œ œ œj
3 3 3

21

j Kr j 3 3
r 3r 3r3
j
œ. œ ®œ œ ‰ ‰ œ œ œ.. œ ‰
. . œ œ. ! œ œ ! œ œ ! œ ! ! œ ! ! œ ! œ.. œœœ ‰
4

3
j 3 j 3 3 j
! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ.. œ œ. œ. œ œ Œ !.
8

In bars 1 and 2 of the following exercise, the beams are inappropriately notated and in some cases are incorrect.
Write out the rhythm with the correct use of beams in the empty stave below. In bar 3, write out the rhythm using beams.

44 œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ
22*
44

œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ
2

r r Kr Kr j KKr KKr KKr KKr Kr KKr KKr r 3r r r Kr 3Kr Kr Kr 3Kr Kr Kr 3Kr Kr r Kr KKr
! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ
3

20
4 Compound time signatures I

6 œ œ œ œ œ ‰ Œ œj Œ œj œj ‰ ‰ ‰ œ œ œ .
Allegro ma non troppo q . = ca. 92

8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
23
68 Π. j j j j
Œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ Œ. ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

j j j j
œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ ‰ ‰ ‰ œ ‰ >œ ‰ œ ‰ œ
6

j j j j j
Œ œ œ. œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ ‰ ‰ >œ ‰ œ ‰ œ ‰ >œ ‰

j j j j j j j j
Œ œ ‰ >œ ‰ Œ œ œ œ œ Œ œ œ. œ >œ œ >œ œ ‰ ‰ Œ œ>
11

j j j j j j
‰ >œ ‰ œ ‰ œ Œ œ œ œ œ ‰ œ œ. œ œ> œ œ> œ ‰ ‰ Œ œ>

j j j
h . = ca. 63

6 œ ˙. œ œ œ Ó Œ ˙ œ ˙. œ ˙ Œ œ œ œ. œ œ Œ. œ œ Œ. œ œ
24* 4
2 2 4

˙ ˙ œ œ œ œ ˙. œ ˙.
Più mosso
Œ œ œ Ó ˙ ˙ Ó Œ Ó Œ Œ œ Œ œ Œ œ ˙ Œ
6

2 2 4

˙ œ œ œ œ Œ œ Œ Œ œ Œ ˙ ˙ ˙ ˙ Ó œ Ó œ œ œ Œ œ œ œ œ Œ œ œ ˙
12

j j
q . = ca. 56

6 œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ ‰ œ œ œ œ œ
4

25 8 ‰ Œ œ œ œœœ œœœ œ œ œ œœ ‰ œ œ œ œ œ

rj j j
œ ‰ ‰. œ œ œ œ. œ œ œ œ œ. œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ.
6

Exercise 26 contains a number of rhythmic notation errors; write the correct version in the stave below.

6 œj ˙ j
œ œ œ
j j
œ œ ‰ œ œ
j
œ Ó ‰ œœ œœ œ œ œ œ œ
8
68
26*

j rrj rrrj j j j j j j j j rj rj r
œ œ œ œ . œ œ œ œ ‰ œ œ œ . œ . ‰. œ . œ . œ . œ . œ œ . œ œ . œ ˙ Œ
6

21
5 Quarter note as beat-unit II

r j j
q = ca. 72

27 c œœœœœ !‰ œœ œœœ œ !œœœœ !œœ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ ! œœœ ‰

j r r
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ ®œ œ ‰ ‰ . œ œ œ œ œ œ œ ! ‰ ! œ œ œ
4

r j 3
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
7 3

j j
!œœœœ ‰ !œ œ œ œ !œ œ!œ œ!œ œ œ œ ˙ œ œ œ ‰. œœ œ ‰ Œ Ó
10

q = ca. 58

28
34 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œj ‰ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ 24 œj ‰ Œ 44

44 œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ œ œj ‰ j
œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 34 ˙ œ œ œ 24
4

24 œr ! ‰ Œ 44 Œ ˙ œ 34 ‰ œ œ œj œj œ œj Œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ Œ Œ
7

q = ca. 100

4 œœ!œ!œ!œ!œ!œ!œ!œ 3 Œ œ ! œ ! ! œ ! œ 44 ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ 34
29* 4 4

34 ! œ ! œ ! œr ‰ ! œ ! œ Œ 44 ! œ œ œ ‰ œr ! ! œ œ œ ! œ ! œ 34 ! œ œ ! Œ
3

>œ œ œ Œ !œ!œ
4

j
Meno mosso

œ ‰ Œ Œ 44 Œ !œ!œ!œ!œ!œ!œ !œœœ‰ œœŒ 3


>œ œ œ 4 Œ !œ!œ!œ!œ
8

j j j j j
! œ ! œ ‰ œ ‰ œ 44 ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 34 Œ ‰ >œ œ œ ‰ 44 ‰ œ œ œ ‰ œ ‰
12

44 ‰ œ œ œr ! ‰ ! œ œ œ œr ! ‰ 34 œ œ œ œ œ œ œ 24 œr ! ‰ ‰ œ œ 34 œ . j
q = ca. 120

30 œ œ . œ 24

24 œj ‰ ! œ œ 34 œ Œ œ
j
œ œ ‰ œ
j j
œ 24 œ œ
j
œ ‰ 34 ! œ œ œ œ œ œ ˙ .
5

22
j j j j j
Tempo giusto

31*
34 44 ‰ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œœœ ‰ ! œ œ

j Kr r j 3
.
œ œ œ œ ! œ œ œ œ ‰ ‰ ! œ œ ®œ œ ! œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ
5

j j 3
œ ‰ ‰ œ œ œœœœ œœœœœ œ œœ œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ Œ Ó
8

%
2 r œ !
q = ca. 50
3 ! ! ! ! ! œ 2 œ ! ‰ ‰ . œ œ 4
&4 œ œ œœœ!œ 4 œ!œ œœ œ œ 4 œ. œ œ. œœœ œœ
3
32* 4 R .. œ
3

‰. œ 34 œ . . œ œ œJ ‰ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ
3

j!
5
3 3
& œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ
œ œœœ œœ Fine 3 3

& j j‰ Œ 24 3 œ œ œ 44 œ ! 34 j‰ ! !
8 3
3 3 3

œ œ œ œœœ œœœœ œœœ. œœ œ œ œ œœœ œ œ œ œ œ


Dal Segno al Fine

# # q3 = ca. 50 4 œ œ œœœ ! œœ 3 4
33 & 4 œ œ. œ œ. ‰. œœ œ œœœ. œœœ. 4 Œ œ 4 œ œœœ ‰ ! œœœ ®œ 4

# 4 3 j 2
& # 4 œj ‰ ! œ œ œj ‰ ! œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ 4 œ œ œ œ ! œ œ œ œ
5

## œ ‰ œ ! œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ 34 œj ‰ Œ ! œœœœ œ ˙
3

! r! ‰ Œ
9 3
& J œ œ œ œ . .
œ œœ œ
3 3

# 34 œj ‰ œ œ œ œ œ 44
q = ca. 60

& 44 œ ‰ !
3 3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œj œ œ
œ œ œ œ œ œ œœ
34

# 4
œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 3 j‰ œ œ
4

& 4 œ œœœœ
3 3 3

œœ œœœ œ œ œ 4 œ
œ œ

#
œ œ œ œ œ . 44 j ‰ Œ œ œ œ œœœ œ ‰ 34
7

œœœ
3 3 3
& œ œ œ œ œ œ œ œ œ J
œ œ œœœœ œ
# 3 œ œœ ‰ 3 j‰ Œ
œ œ œ œ œ ‰ 24 ∑ 34 ‰ ‰ 44
10

œ
3 3 3
& 4 œ
3

œ œœœ œ œ
3
œ œœœœ œ œœœ œœ

23
6 Half note as beat-unit, alla breve II

‰œœœœœœ‰œœœ‰
h = ca. 48

&C œ œ œœœ œ œ œ œ œœ œœœ œ ˙ Ó


3 3

œ œœ˙
35
3 3

j ‰ œœœ œ œœœ˙. œ œ œ œ œj
3

& œ œ œj j ‰ Œ
Œ Œ ‰ Œ ‰
6
3 3 3 3 3 3

œ œ œœœ J œ œœœœœ

& ‰ . œr œ . œ ˙ ‰ Œ
11

œ œœœœ œ ˙ œ œœœ œ œ œ
3

œ œ œ j
œ œ ˙ œ

j œ œj œj œ
h = ca. 58

& 24 › 32 Œ œ œ œ œ œj œj C ‰ Œ Œ .
3
36*
œ œ œ œ œ œœ
2
3 3
& œj œ œ
j ‰ ‰ œj œ œ œ œ œ C œ œ œ œ œ J ‰ Œ „
5

œœœœœ j 2 ˙ œ 2
œ

& 23 ! œ œ œ œ œ œ œ ˙ 4 23 ˙ Œ . œ œ . œ œ œ œ 24 œj œ œ œ œj
10

œ œœœœ œ 2 ˙ œ
œ ˙ w
jj j j
& œj œ œj œj œ ‰ 23 ‰ œ . œ œ œ œ œ œ œj œj ‰ ‰ œj œj œ j C
14

œ. j
œ ˙.. œ w
h = ca. 96

24 œ œ œ œ œ œ œ ˙
3 3 3 3

37* œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œœœœœœ œœœ˙ œ œ œ œ ˙ œœœ

2
œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ 23 œ œ Œ Œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ 24
3 3 3

˙
3

1 2
j
24 œ œ œ œ œ œ ˙ œ ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ œ 23 ‰ œ ‰ œ œ ‰ Œ œ ‰ œ ‰ C ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ
8 3 3

3 4 5 6

‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ ‰ 23
12

2 3
23 Ó œ œ œ ˙ œ 24 ˙ 23 ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ Œ œ œ
3 3 3 3

œ œ œ ˙ Ó C
17

‘ ‘
2 3
24 œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ Œ œ œ w
3

C œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰
22

‘ ‘

24
h = ca. 60

j j
&b 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ œ œ œ. œ 3
3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ
œœ œ
38*
œœ

&b 3
œ. œœœœ œ œ œ œ œ œ œ 4 ˙ Œ ‰ œ œ œj œ œœœœœ œœ 2
3 3 3

œ
3

&b 2 ˙ œ œ œ œ œ œ œ œJ ‰ œ
3 3
3 œ œ Œ œ œ œ œ œ Œ ‰
5 3 3

œ œ œ œ œ œ œ
œ œ
3

&b ˙
. œ . œ œj œ œ œ 4 œ Œ Ó œ œ. œ 3 œ œ œ œ ˙
3
! Ó
8 3

œ œ œ œ œ œ œ .
œœ

j j
h = ca. 80

C œ œ œ œ Ó ‰ œ. ˙ œ œ œ ‰ Œ. œ œ ‰ ‰ œ Œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ ‰ Œ
39* j j j j
C Ó ‰ œ œ œ Œ. œ œ ‰ ‰ œ œ ‰ Œ ‰ œ. œ œ œ ‰ Œ. œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ Œ

3
3
3
j 3
j 3 3

Œ œ œ œ >œ ‰ œ ‰ 2 >œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ ‰ Œ œœœ C œ ‰ Œ ‰ œ ‰ œ >œ Œ œ œ œ Œ


6

3
j 3 3
j 3 3 j 3 3

œ œ œ œ ‰ >œ œ œ œ œ œ >œ ‰ ‰ œ œ ‰ œ œ œ 2 œ ‰ Œ ‰ œ ‰ œ œ ‰ œ ‰ C >œ œ Œ Œ œ œ

j j j j j j
œ 23 œ Œ
3

œ œ œ œ. Œ œ ‰œ œ œ œ œ œ Œ Œ œœœ w.
10


G.P.

3 j j
Œ œ œ œ 23 w .
3

∑ 2 Œ œ œœœ ‰œœœ œ œ œ œ œ œ œ C Ó
G.P.

#
h = ca. 54

40* & # 23 œR œ . . œ œ . œ œ . œ œ œ . ˙ Ó ‰ œ œJ C œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ œ œ . œ œ .
œ œ
## 3
2 œ œ
œ œ Œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ˙! œ! œ! C Œ œ@ Œ œ@ Œ ‰ œ!j ˙@
5

& «

##
23 Œ Ó !
!˙ œ! œ! œ! œ! œ œ! œ! œ! œ œ œ
œ
11

œ œ ˙
3 3 3 3 3
& œœœ œ ˙
3

œœœ œ
# ˙!. j ‰ Œ Œ !3 C 3 3 3 3
& # ˙ Œ œ œ œ w! . ˙!.
6 6
Ó œ!. œ!. œ!. œ!. œ œj œ Œ
15

œ œ.
12

3
.

25
7 Compound time signatures II

# 9
q . = ca. 58

& # 8 œœœ œ œ œœœ œ œ œœ œ ‰ ! œ œ œ œ œ . œ œ œ 68 œ œ œ œ # œ œ ‰


41
œ
# ‰ 98 ‰ œ 68 œ .
& # œ . œ . ! . œ . œ . œ . ! .#œ . . œ . œ œ ‰
4

œ œ œ œ
œ œœœ œ œœ œ

j j
q = ca. 66

42
128 œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 68 œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ 128

128 œ j
‰ ! œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ ‰. œ œ œ Œ œ œ œ œ. œ œ ‰ Œ œ 98 œ œ œ œ . œ . œ . œ .
4

j j 128 œ œ œ œ ‰ . œj. œ .
‰ œ œ œ œ œ œ. œ. œœœœœ œœœœœ œ œœœ ‰
7

Larghetto e. = ca. 48
6 9 6
43 & 16 œ œ œ . œ œ œ œ . œj ! ® œ œ œ œ œ 16 œ ®œ œ œ ® œ œ œ œ ® œ œ œj ! ‰ . œ œ œ œ 16
œ
r
& 166 œ œ œ œ ® œ œ œ œ # œ 169 œ ! ! œ œ n œ œ œ œ œ # œ 12 169
5

16 œ œ œ œ . œ œ œ œ œ
œ #œ œ bœ . œ
9 r ! ! 12 ® œ œ 166 œJ . r ®
& 16 œj. ‰ .
8

œ œ œ œ œ œ œ 16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ nœ œ nœ œ
q . = ca. 66

128 œj œ œj œj œ œj œ œ œ Œ j 4 jj 4 j 4 j 4 j6
‰ 128
4 4 4

44* ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ ‰ Œ

128 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œj ‰ ‰ ! œ ! œ ! œ œj ‰ ! œr ! œ ! œ ! œ œj ‰ ‰ Œ œ œ 128
4

> > > > >

128 œ . j % j j
œ. œ. œ œ œ œ ‰ ‰ ! œ œ œ œ œ ‰ ! œ œ œ œ œ !œœœœœœ ‰ Œ ‰ ‰ œ ‰
7

D.C. al Segno

j j j j j j j j j j
Œ œ> ‰ >œ ‰ >œ ‰ ‰ ‰ œ ‰ 98 ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ Œ œ 128 œ ‰ ‰ Œ ‰ œ ‰ ‰ ‰ œ ‰ 98
10

98 œj ‰ ‰ Œ ‰ ‰ œ œ 128 ‰ œ œ œ Œ
j
‰ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰
13

26
8 Triplets I

6 œ œj œ œ œ œ œj œj œ jj j jj
q . = ca. 72 æ ca. 108 ä ca. 48

œ œ œ œ œ. Œ. Œ œ œœœ Œ œ œ œ œ. Œ. 2
45* 8 4
q. = q

24 œ
3
j 3 3
j j3 3 3
j 3 3

œ œœœ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ œ œœœ Œ œ œ œ Œ
8

q = ca. 72 æ ca. 108 ä ca. 48

& 24 ΠΠ..
3

œœ œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3 3
œ œ œ
œœœœ œ œ œ œ œ
46

e = ca. 72 æ ca. 108 ä ca. 48

& 48 œ œ œ œ œ œ œ j ‰ j ‰ Œ ..
3

œœ œ œ œ œ œ œ
3 3 3 3

œ œ œœœ œ
47

h = ca. 72 æ ca. 108 ä ca. 48

&C œ ˙ œ ˙ Ó œ Ó ..
3 3 3 3 3
48 ˙ ˙ ˙ ˙ œœœœœœœ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

& .. œ œ œ Œ œ œ ˙ ˙ ˙ Ó Ó ..
8

œ
3 3 3 3 3 3

˙ ˙ ˙ ˙ œœœ œœ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

q . = ca. 92

& 128 œ. œ. œ œ œ œœ œœ ‰œœœ œ j j j


œ œj œ
œ œ œ œ. J J J œ œ œ œ
49*

L'istesso tempo

jj jj jj 4
& œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ. 4 œ œ œ j‰ Œ
4
3

œ œ

j3 j‰ 4 œœœ œ œ j‰
8 3 3

œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œœœœœœ
3 3
& œ œ œ œ
œ œ œ œ. œ

œ œœœœœ 34 Œ 98
13 3
œ œ
3 3 3 3 3 3
&œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œœ œ œ œ œ

9 jj œ ‰ Œ ‰ œ œ 128 œ œ œ œj œj 6
L'istesso tempo

&8 œœœœ œ œ œ j
œ œ œ œœœœœ œœ ‰Œ ‰ 8
17

J J œ
jj jj
& 68 Œ . 128 j jœ Œ j jœ œ œj œj œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ ‰
21

œœœ œ œ œ œ œ

27
h = ca. 72 æ ca. 108 ä ca. 48

## 4 jœ œ ˙ 3 j Ó ..
˙ ˙ ˙ ˙ Ó œ . œ œ . œJ w
3

& 2 œ. œ . J ˙ ˙
3 3
50 ˙ w ˙ ˙

e = ca. 72 æ ca. 108 ä ca. 48


## 4 œ j3 j3 j ‰ ..
œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ
œœ œœœ œ œ
3 3
51 & 4 œœ œœ œ œ œ
q = ca. 72 æ ca. 108 ä ca. 48

## 4 . ..
& 4 œ œ. œ œ œ œ œ Œ œ œ. œ œ. Œ œ œ Œ œ Œ
3 3 3 3
52 œ œ œ œ œ œ
5
## . ! !
3
Œ ! œœ!œœœ˙
3
Π..
. œ
3 3
& œœœ œœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ œ
Andantino q = ca. 69
3 j 3
& c ‰
3
œ j j
3
j‰ Œ
3
. œ œ . œ œ . œ œ œ œ œj ‰ Œ
3
53 œ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

jœ j
& œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ ‰ Œ j Œ
5 3
j œ œ
3 3
j œ œ œœ œœœ œ
œ œ œ œ œ œ

! !œ!œ!œœ œ œ œ
3
Œ Œ ! ! Ó
10
3 3
& œœ œ œ œœ œ œ
œ œ œ œ œ
!
œ œ œ ! œ œ œ
e = ca. 60

4 œ ® œ œ ® œ œ . . œ œ œ œ œj r r r
3 3 3 3 3

54* 8 œ œœœ œœœ œ œ ! ! œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ

r Kr j
3 ! œ œ ®œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 48
3 3 3 3 3 3 3 3
.
œ œ ! œ œ ! œ œ œ 8 œ ! ! œ œ ®œ œ
5

%
4 œj œr ! ‰ j
3 3 3 3 3 3

œœ œ œœ œ œ œœ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰
11

8
Kr 3 fi
r r j
3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ! œ œ œ 38 œ ‰
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ !. œ œ ® œ œ ! ‰ !œœ
16

3 3
r Kr r r
œ ! ! œ œ œ œ 48 œ œ œ œ œ œ ! ! œ
3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ .
20

Coda
3
r fi 3 3 3 3
r
3

œ œ œ ! œ œ œ œ œœœœœœœ œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ ! œ œ ‰ œ œ œœœœ ®œ œ ! ‰
24

D.S. al Coda

28
9 Hemiola

b 3
Vivace h . = ca. 88

55* &b 4 œ œ œ œ ˙ œ œ ˙ ˙
Œ Œ
œ œ ˙ œ œ ˙ œ Œ Œ

b . j j
&b Œ Œ œ œ œ. œ Œ Œ œ œ œ. œ œ Œ
9

œ œ œ œ œ œ ˙ œ. œ œ
œ œ

# 3 . œj œ . œj œ . œ œ Œ Œ
h . = ca. 72

56* & # 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ Œ Œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ J
## 1 œ œ
∑ œ œ œ œ œ œ œ ˙ Œ œ . œj œ ˙ j j j Œ
9

& ˙ ˙ œ
œ. œ. œ œ. œ ˙

38 ‰ œj ‰ Œ j j j j j j
q . = ca. 60

œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ
57
38 Πj j j j j j
œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ >œ œ œ œ

>œ œ œ œ ‰ ‰ >œ œ œ œ Œ >œ œ œ œ ‰ ‰ œ. œ œ œ œ œ. œ


8


Œ >œ œ œ œ ‰ ‰ >œ œ œ œ ‰ ∑ œ. œ œ œ œ œ. œ œ ‰ œ

j j j j j j j j
œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ. œ œ œ œ œ. œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ Œ œ ‰ œ ‰
15

j j j j j j j j
‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ. œ œ œ œ œ. œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ Œ œ

j
Œ >œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ ‰ œ œ Œ >œ œ œ œ ‰ ‰ " œ " œ " œ œ ‰ ‰
23

j
∑ ‰ >œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ >œ œ œ œ ‰ ‰ œ> œ œ œ " œ " œ " œ œ ‰ ‰

q . = ca. 72 (q = ca. 108)

b
& b 38 œ œ œ œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ Œ œ œ 38 œ œ œ œ . œ 34 Œ ‰ j 38
e=e

58* jœ
œ œ. œ œ œ
b
& b 38 j œ . œ œ 34 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ 38 34 œ œ œ œ Œ ‰
9

œ œ œ œ œ œ œœ œ œœ œ œ

29
10 Mixed time signatures I

# # 3 q. = ca. 88 (q = ca. 132)


j j œ 3
(e = e)
3 ‰ ‰ ‰
& 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ 4 œ œ 8 j
œ œ
59
œ œ
# 4 3 œ œ œ œ 4 Œ
& # œ œ œ 4 œ œœœœ 8 œ œ œ œ œj œ Œ Ó
10

œ œ œ 4 j
œ œ

? 6 œœœœœœ œ ‰œœœ 3 œ œ œ
q . = ca. 80

œ œ œ œ œ œ ‰ œj œ œ 6 œ œ œ œ œJ 3
60 b 8 4 J J 8 4

? 3 œ œ œ œ œ œ 6 œ ‰ ‰ ‰ œ œ 2 œ œ œ œ œ 3 œ œ œ œ œ œ œ 6 œ.
œ œ œ œ ‰ Œ.
7

b 4 8 J 4 4 8
3 3 3

& 166 " œ œ œ œ " œ œ œ œ œ 38 œ . œ œ œ œJ ‰ œ . œ 166 œ œ œ œ . œ œ œ œ . œj " 38 " œ œ œ œ œ


e. = ca. 66

61
œ

& " œ " œ " œ œ . œ œ . œ œ œ . 28 œj ‰ 166 " . œ œ œ œ œ œ . œ œ œ . œ œ 38 œ . œ œ œ œ œ œ j ‰ ‰


8

#
q = ca. 108

62 & 24 œ œ œ œ 38 œ # œ œ œ ‰ œ œ œ 44 œ œ œ . œ œ œ 38 ‰
œ œ #œ œ ‰
8
# ‰ ‰ œj œ œ ‰ ‰ œ œ 44 œ œ j j 3 2 j‰
& œ œ œ J œ œ œ œ #œ 8 œ œ œ 4 œ œ

# # # 3 q = ca. 100 j
63* & 4 œ œ œ œ œ 68 œ œ œ œ œ œ œ 34 œ Œ œ œ 128 œ . œ œ œ œ Œ ‰ 34 j 68
œ œ œ. œ œ
### 6 j
8 œ œ œ œ œ œ 34 œ ‰ Œ Œ œ œ œ œ œ œ 128 œ œ j ‰ ‰ œœ ‰Œ ‰ 34
6

& œ . œ œ œ œ œ
œœ œ.
# # 3 Œ Œ 68 3 œœœœ œ 6 3
& # 4 œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ ‰‰œœ
11

œ
3

œ œ œ œ œ 4 4
œ œ œ
# # 3 j
& # 4 œ . œ œ œ œ œj ‰ Œ 8
6 j œ 34 œ œ œ œ œ 128 œj ‰ ‰ Œ ‰ œ œ œ œ œ œ 3
17

4
œ. œ œ
22
### 3 ΠΠΠ12 j j
j œ œ 8 œ œ œ œ œ œj œj œ
3
& 4 œœ
œœ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ w.

30
b
& b b 23 œ . œj œ Œ œ œ 64 œ . œj œ Œ œ œ 23 ‰ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ 64 œ œ œ œ œ Œ Œ 23
h = ca. 80

64
œ œ
b
& b b 23 ˙ œ œ œ œ œ œ 64 œ Œ Œ œ . œj œ Œ . œj œ Œ . œj œ 23 Œ . œj œ Œ ‰ œ œ œ ˙ Ó Ó
5

& 64 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ ˙ Œ ˙ œ œ œ œ 22 Œ œ œ œ ˙ ˙ ˙
Allegro moderato 3

65 ˙ Ó

6 2 Œ 6 2 Ó
7

& œ œ œ œ 4 œ œ œ ˙ œ 2 œœœ œ 4 œ œ œ ˙ œ ˙ œœ˙


3
2 ˙
œ ˙ œœœ

b j ‰ œj j 3
& b 48 œ œ œ œ œ œj ‰ " r œ œ 163 œ œ œ 38 œ œ œ
e = ca. 126

66
œ œ œ œœœœ œ

b 2 œ ‰ 3 3 j 3 3 2
&b ∑
7

œ . œ œ . œ 8 J 16 œ . œ œ 8 œ œ œ œ 16 œ œ œ œ . œ 8
œ. œ œ œ œ œ œ œ. œ
b 2 3 3 4
& b 8 œJ ‰ 8 " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16 œ j" œœœ 8 œ œ œ œ œ œ Œ
15

œœ œ 3

#
q = ca. 108

67 & 34 œ œ œ œ œ œ 38 œ œ œ 24 œ œ œ 34 œ Œ œ œ 98 œ . œ œ œ œ . œ œ œ œ 44

# 24 ‰ œ œj ‰ 34 œ œ œ œ œ œ œ 44
& 44 ‰ œ œ œ œ Œ 38 ‰
œ œ œ.œœ.œœ Œ
6

œœ œ œ

œ. œ œ œ .
h . = ca. 56 (h = ca. 84)
3 6 œ
68* & b 2 ( 4) œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ ˙ œ ˙.
Œ ‰ j
œ œ
j
& b œ œ œ . œj œ œ Œ Œ. jœ
5

j œ . œ
œ nœ œ œ œ œ œ œ . œ œ ˙ œ œ œ . œ œ

&b œ ˙ Œ œ œ œ . œj œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ Œ Œ
9

œ ˙ #œ #˙ œ œ œ œ

& b œ œ œ œ . œj œ . œ œ ˙ Ó ‰œœ œ œ . œ œ . œj œ . œj ˙
13

j
œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ J

31
11 Compound time signatures III

e = ca. 92

6 " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ " œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ " œ " œ œ r


" œ œ. œœ.. œ
69 8

j 3 3

œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ " œ œ " œ œ " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ


5

Kr j Kr j
3
j
3 3 3 3
rj 3r
œ " œ œ " . œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ
. " œœœ œ " œœœœ œœœ œ œ œ œ œ œ œ " œ œ ‰ œ œ.
8

j j
q = ca. 84

64 Œ œ .
3 3

70 œ œ. .
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ Œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ

j j j r
œ œ œ œ œ Œ "œ œ œœ œœœ œœœ œœ Œ ‰ œ œ œ œ œ. œ œ œ. œ œ.. œ
4

rr 3 3 3
j r
œ œ ‰ ‰. œ œ " ‰ " œ œ " œ œ ‰ " œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ ‰ ‰. œ
7

j 3 3

œœ œ œ œ œ œœœ œ œ œ œ œ œœ œ œ œœ œœœœœ ‰ Œ œœœœ œ ‰ œœœœ Œ Œ


9

e = ca. 63

68 œ œ œ œ œ œ œ œ œ j
71 œ œ œœœœœ œ œ " œ " œ œ. œ œ œ. " œ œ œ œ. œ ‰ ‰ œ. œœœœœ. œœ

j
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ . œ œ œ ‰ œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ. œ " œ " œ " œ ‰ " œ " œ


4

j 3 3 j
œ.. œ œ.. œœ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œœœœœ œ œœœœœ œ œ. œœ œ œ. œœ. œ œ œ " ‰
7

e = ca. 72

r
& 68 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ " œ œ . œ œ . œ œ œJ
3

" œR œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3

72
œ

3 j
3 3 3
6
& œj ‰ œr œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ 8 œ " œ œ œ œ œ 8 œ
3

œ " œ œ œ œ œ œr " ‰ ® œœ
3
3 3

œ
r j K
& ® œ œ œ œ œ œ ®® œ œ œ œ œ ® œ œ ® œ œ ® œ œ ® œr " " œ œ œ œ œ œ œr ® œ œ œ œ œ ® 38 œ œ œ œ œKr ® œr œr "
6

32
12 Eighth note as beat-unit II

# 3
e = ca. 72

& 4 œ. œ œ œ. j ‰ ! œ œœ œœ
73
œ .
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ
4
# r ! ! . K
r j r ! ‰ r ! ! r ‰ œr !
3

œœœœœœœ œ œ
3
& ® œ œ œ œ
3

#œ œ œ œ œ œ œ œ œ #œ #œ œ œ #œ œ

# ! r ‰ ® œ œ. œ j‰ Œ
œ œœœœœœœ œ Œ
7

& œ œœ œœœœœ. œœœœœœ œ œœœœ œ


e = ca. 60

Kr 3 3 3
34 ! œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ ! œ œ ! ! œj. ! œ œ
j
3 3 3 3 3 3
3

74

r Kr Kr Kr Kr Kr
œ ! ‰ œ œ ! œ œ ®œ. œ ‰ œ ® ! ‰ ® œ ! ! œ ® !. œ ‰ œ ®! ‰ Œ ®œœœœœœœ
4

Kr 3 3 3
3
j
œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ ‰ ! œ œ œ œ œ ® œ œ ® œ 68 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ œ œ œœ œ. œ ‰ ‰
7

Modéré e = 80 env.
3 3 3

75* c œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ . œ œ . œœ œ œ œ œ œ
3
r
3
Kr Kr Kr Kr
œ œ ‰ ! œ . œœ . œ œ . .
œ œœœœ œ œœœ œ ! ® œ œ ® ! œ œ ® ! ® œ ! ® œ ! œ œ œ ® ® œ œ œ
3

3
j 3 3

œ œ œ. œ œ œ œœœœ œœ ‰ œ œ œ œ œ œ. œœ œœœœœœœ œ œ œ œ œ œ œ œœ
5

j
3 3

œ ‰ œ ! œ ! ! œ ! œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰. œœœœ œ œ
7

j j
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ !œ œ œ œ œ œ œœœœœ œ œœœœœœ œœ ®
9

Allant e = 76 env.

b 3 ! ® ®! œ 38 œ œ œ œ œ œ œ œ œr ! 48
œ r! !
3 3
& 4 œœ œœ œœœ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ œ . œ œ
œœœ
76
œ œ

& b 48 ! œ œ . œ œ œ œ œ ! œ œ 163 œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ 48 œj ‰ ! œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œj ‰
4 3

33
13 Triplets II

h . = ca. 52

6 3 6
77* & 4 œ . œJ œ œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 œ œ œ œ Œ Œ œ œ œ œ œ Œ Ó 4
œ œ œ

& 64 Œ œ œ œ œ œ . œj œ Ó 22 Œ Ó
5 3
˙
3

œ œ ˙ œ œ œ œ œœœœ ˙ ˙

Ó Ó Ó
10 3
3 3 3 3
&˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ
œ œ œ œ œ œœœ ˙ ˙ ˙ w
Langsam e = ca. 56

r r j
3 3
48 ® œ œ œ Ùœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3 3 3

78 œ ! ! . œœœœ œ œ œ œ œ œœ œ œœ ! ®œ œ œ œ œ œ œ

r 3 3 3
j j 3 3
j 3 3
œ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ ® œ œ œ œ œ œ œ ® œ œ ! œ œ ‰ œ œ œœœ œœœ œ œ œ . œ œ ‰ >œ œ >œ œ
5

r j r r r r r r r r j
œ œ œ œ œ œ œ ! >œ œ . >œ œ . œ œ œ 38 œ ‰ œ ! œ ! ‰ œ ! œ ! ! œ ! ‰ œ ! >œ ! œ ! 48 ‰ œ œ ‰
10 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

24 œr œ œ œ œ œ œj œ j j j j3
Mäßig q = ca. 76 3 3 3
3

79 œ œ œ œ œ ‰ ‰. œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

j 3
! œ œ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ
3 3 3 3 3 3

Œ œ œœœ œ œ œ œ œ œœœ œ Œ
8

3 3
24 œ r 3
j j3 3
j j3 j 3

œœœ˙ œ ! œ œ. œ œœ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ ˙ œ Œ
15

? b b 24 œ . œJ œ . œ œ ˙ Ó3 ˙ œ . œJ œ œ . œJ œ œ
h = ca. 66

œ . œj œ œ œ Œ Ó ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ Œ
3 3
80

? bb ˙ Ó
œ œ œ œ œ œ3 œ œ œ3
œ ˙ w Ó ˙ ˙ Ó ‰ œ . œ œ œj œ . ˙ ˙ ˙ œ . œj œ œ 23
5
3

3 3

? b b 23 œ œ œ ˙ ˙ ˙ 4 ˙ ˙ ˙ ˙
˙ Ó ˙ ˙ Œ œ œœœœœ œ 2 Ó Ó Ó Ó ∑
9 3
3 3 3 3

34
128 œ œ œ ‰ œ œj ‰ œj œ œ œ œ . œj œ œ œj œ . j j
q . = ca. 66

81* œ. œ œ œ œ œ. 68 œ ‰ Œ. 44

(q . = q )

44 œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œj œ œ œj œ j3 j
3 3 3 3 3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ œ Œ Œ œ
5

j 3
j 3 3 3 3

œ œ ‰ œœœ ‰ œœœ ˙ ˙ ˙ œ. œ œ œ Ó ˙ ˙ Œ œ œ ‰ œ œ œœœœ œ


10

34 ‰ œ œ Œ œ œ
3 3 3 3

œ Œ !œœœ‰œ œ œ œ œ œ !œœœ!œ ˙ ˙ ˙ ˙ Œ
15

j j
h = ca. 76

24 Π23
3 3 3 3

Œ œ ‰œ ‰Œ œœŒ Œ œœ ˙ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

4 œ œ œ œj ‰ Œ j j
82
3
3 3 3

Œ œ ‰Œ œœœœŒ œ œ œœ œ œœ ‰Œ Ó w w w
3
2 2

32 ‰ œ œ œ Œ . œj œ Œ 24 œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ Œ 22 Ó ‰ œ œ œ 23
3 3 3

w w w
4
3

32 ‰ œ œ œ Œ . œj œ Œ 24 ˙
j
œ Œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 22 Œ œ œ œ ‰ Œ 23
3 3 3 3

˙ ˙

3 œj ‰ Œ Œ œ œ œ œj ‰ Œ 4 j
3

2 w w w ‰ œ œ œ Œ. œ œœŒ ‰ œœœ
8

2
3

32 œj ‰ Œ Ó j 4 3 j j
3 3 3 3

œœœœ ‰ 2 œ œ œ œ Œ œ œ œ Œ œ œ œ œ ‰Œ œœœ‰ Œ œœœ ‰Œ


11

œ œ œ œ Œ œ œ œ Œ œ œ œ 23 œ Œ œ œ Œ Œ œ œ 24 œ œ Œ
3 3 3 3 3 3 3

œ Œ œ œ Œ Ó

23 Œ œ œ Ó 24 Œ
3 3 3

w w w œ œ Œ œ œ Œ œ Œ œ Œ Ó
3

e. = ca. 72
r j j 4 r j j 12 j
(sempre x = x)

83
12
16 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ . œ œ œ œ œ . 8 œ ! œ œ œ œ 16 œ . œ ! œ œ œ œ œ 48

K
48 œj œ œ œ œ œr ! ! . œr 12 j j 48 œ r
3

16 . œ œ
œ œ œœ. œ œ œœ œ œ œœ ! ‰
5

35
14 Irregular time signatures I

q = ca. 96
2 6 2 6 ∑ .. 58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
84 & 4 œ œ œ œ 8 œ œœœœœ œ œ 4 œ Œ 8 œœœ œ
Œ ‰
œ

& .. œœœ œ œ œœœ œœœ œ œ .


œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ ‰ .
8

œ œ œœ

q . = ca. 72

85 & 58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œœ œ ‰Œ ..
œ œ œ œ œ œ. œ œ œ
œ
œ

‰Œ .. .. ‰ . œ œ œJ ‰ ‰ . œ œ œ œ ‰ . œ œ œ œ œ œ œ j ‰ ..
8

& œ. œ œ œ œ œ œœ œœ œ œœœ

q = ca. 88

86 & 58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . Œ ‰
œœ
..
œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ œ

Œ. œ. œ œ. œ j
œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ Œ
8

& œ. œ œ. œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ. œ
œ
1. 2.
& j‰ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ Œ. Œ ‰ .. ‰
15

œ œ œ œ œ. œ œ. œœœœœ

j r
e. = ca. 60

87 165 ! œ œ œ œ œ . œ œ œœœ œ !‰ œ œ œœœ œœ œ. œœœœœœœ œ œ. œœ ! ‰. œœœœ

r r r j
œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ ! ‰. œ. œ œ. œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ. œ œ. œ œ ! ‰
9

Rewrite the rhythm in exercise 88 so that the notation of the first line is sub-grouped 3+2, and the second line is sub-grouped 2+3.

58 œ œ œ j j rrj j rr j j j j
œ œ œ œ œ œ œ œ Ó œ œ Œ œœœœ Œ œ ‰ œ
88*
58

j rj rj
˙ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ. ‰ ‰. œ œ ! œ œ ‰ œ œ œ œ œ
6

36
34 œ œ œ œ œ 98 Œ . Œ . œ œ œ 78 .. œ . œ œ œ œ œ œj Œ œ œ œ œ ‰ œj œ œ
q . = ca. 72 (q = ca. 108)

89
98 ‰ œ œ œ œ œ œ .

j j j j
‰ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ ‰ Œ œ ‰ œ œ œ Œ œ .. œ œ Œ œ œ œ Œ ‰ œ œ. Œ Œ
7

78 ‰ œj œ œ œ œ œ œ Œ ‰ œ œ ‰ œj œ œ œ œ j j j
q = ca. 92 (2+3+2) sempre simile

90* ‰œ ‰œœœ Œ Œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ ..

j j j j j j
œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ. œ œ œ. œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰‰œ Œ œ Œ œ Œ œ Œ ‰Œ
7

78 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ . j j j j
q = ca. 116 2+2+3

91* ‰œ œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ. œœ. œ œ. œ œ œ œ œ ‰ œ œ. œ

1. 2.
j j j j j j j
come sopra

‰ œ œ œ œ œ ‰ Œ Œ. œ . œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ Œ Œ œ .. œ œ œ œ . ˙..
7

j j j j j j j
q . = ca. 66

92*
78 œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ ‰ œ. œ ‰ œ œ ‰ œ ‰ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰

j j j j jj
œ ‰Œ Œ œ œ ‰ œ œ . œ œ. œ œ ‰ œ œ ‰ Œ Œ Œ Œ œ œœ œ Œ œ œ ‰ Œ œœ‰Œ
7

j j j j j j
œ œ Œ. ‰ œ œ ‰ Œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ Œ Œ. œ ‰ Œ œ ‰ ‰ œ œ ˙..
14

Write the correct notation for the rhythms in exercise 93 in the stave below.

7 ‰ œj œ œ Œ j
‰ œœœœ!œœœœ!œœœœ œœœœœ Ó
j j
œ ‰ ‰ ‰ œ ‰ ‰ Œ
j
œ ‰
8
78
93*

j 6 j j j j
‰œ ‰ œ ‰‰‰œ Œ œ ˙ Œ ∑ œ. œ œ. œ œ. œœœœœ˙ ˙..

37
58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ ‰ œ ‰ œj Œ œ ‰ œ ‰ œj œ œ œ œ œ œ . j
q = ca. 96

94 œ œœœ ‰ ‰ œ œ œœœ

j j r j r j
‰ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ ! œ œ œ œ ‰. œ œ œ ‰. œ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ.
9

h . = ca. 56

95 & 45 Œ œ œ œ Œ Œ œ œ œ Œ Œ œ . œj œ œ œ œ . œJ œ ˙ œ. œ œ œ ˙ Ó Œ
œ œ œ œ ˙ œ

Ó j œ Œ . œj ˙ œ Œ Œ Œ . œ œ œ Œ Œ . j
œ œ œ œ œ. œ œ œ Œ
8

&œ œ œ œ œ œ. œ J
œœ ˙ œ

j j j j
q . = ca. 56 (q = ca. 84)

96
78 ‰ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ . œ Œ. Œ œ Œ Œ Ó œ ‰ ‰ Œ. ‰ œ œ œ œ œ œ œœ.

j j j j
‰ œ ‰ œ Œ œ œœœ œ œœœ œ Œ Œ œ œ Œ œ œ œ Œ Œ œ œ Œ. ‰ œ œ œ ‰ Œ.
7

j j
! œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ. œ œ Œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ œ Œ. œ ‰ œ œ œ œœ œœœ œ
13

j j j
œ œ. œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ! œ œ. Œ. œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œ. œ œ Œ
18

& 167 ! œ œ œ œ ‰ ! œj œ
e. = ca. 60

‰ ‰ j ‰ œ ! œ œ œ ! œœœœœ œœ ! r !
œ œ œœ œ œ œœœ œ œ
97

& ! r! ‰ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ. œ œ œ # œ œ œj ‰ ‰ .
7

œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ #œ œ œ
œ

& œj ‰ œr œ œ œ œ . œ œ œ ! . œ œ ! œr ! r ! r ! ® j j ‰.
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œr œ
13

# 7
h = ca. 80

& # 4 Œ œ ˙ œœ Œ œ œ œ œ ˙ Ó Œ Ó Œ œœœ
3
˙ œ œ œ ˙
œ œ
98

##
œ œœœ œ œœ˙ Ó Œ œ œ Œ œ œ Œ œ œ ˙. Ó.
5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3
& w

38
15 Duplets and quadruplets I

q = ca. 63 æ ca. 84 æ ca. 112

3 œ œ œ œ .. œ . œ œ œ œ œ . œ . œ œ œ œ œ . œ œ œ œ
4

99* 4 œ Œ ! œ œ œ .. œ Œ

Mathematically correct notation


German notation French notation with precise note-values

j 2 2

3 œ. œ œ ˙ ˙ œ œ œ. œ.
4 = 4
= 4
=
œ. œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ. œ. œ.

#
Vivo q = ca. 112

& # 34 œ . j
2
j‰ Œ ˙ Ó
2 2 4
100 œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ

##
Œ Œ Œ
7 4
˙
4 2 4 4
& œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ ˙ ˙
œ ˙ ˙
e = ca. 100

& b 68 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j ‰ 3œ œ. œœ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ j ! œœœ


2 3
101 œ œœ œ œ
2

b ‰ ‰ ‰ œ ‰ j 2œ œ œ œ œ ‰ ‰. œ œ œ œ. œ œ œœ j‰ j ®
5 2
œ œ
2
& œœœ œœ œ œ œ. œ œ œ œ œ
2

q = ca. 84

34 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
3 3 3
r j j j j
102 œ. ‰. œ. œ. œ. œ ‰. œ œ œ œ œ . ‰. ‰. œ . œ . ‰. ‰. œ .

j j
‰ . œ . œ . œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44
3 3

œ . œ. œ . ‰. œ. œ. œ. ˙ Œ ‰œœœ œ œ
7

4 ‰ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ œ Œ œ œ Œ œj œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ 3 ‰ . œ . œ . œ . ˙
3 3 3 33 3 3 3 3

Œ
13

4 4

? b 3 œ œ œ œ œ œ œ
q = ca. 63

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ
103 bb 4
4
3 4 4 4

? b œ œ œ œœœ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
2
œ Œ Œ
4
œ
7

bb J J œ nœ œ ˙ œ
3 4

39
r K K
e = ca. 80
b ! . œr œj
& b 38 œ . œ . œ œ # œ œr ® !
3

œ œ œ nœ . r! ! r j
104 œ œ œ. œ œ œ
Kr
bb r ! ® œr . œ . œ œ œ œ œ . œj ‰ ‰ .
! œ œ œ œ œ. ! œr œ n œ œ
5

& nœ . # œ œ œ
b œ œ j
& b nœ #œ œ œ œ ‰ œ ! œ œ ‰ #œ nœ œ œ ‰ ®
10

œ
4
œ œ nœ
4

4
h = ca. 72

3 4 3 j j
˙ ˙ 2 ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ˙ 23 œ Œ Ó œ œ œ
4
4 3 4 4 3 3

105 2 ˙ ˙ ˙ ˙ 2 ˙ Ó ˙ ˙ ˙ 2 ˙ ˙ ˙ ˙ ∑

j j4 3 3 3 3 3 3
3
4

œ œ œ œ œ œ œ 2 Ó ˙ ˙ ˙ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 Ó ˙ w ˙ Ó Ó
7

Adagio q = ca. 54

3 4
&4 œ œ ˙ œ œ Œ
3
œ œ œ œ œ 44 œ Œ ‰ œ œ œ œ
4
34 4
106
œ œœ œœœœ œ œ œ œ

Œ !. œ œ ‰ œœœœ œ
œ Œ œœœœœœ œ ˙
6 3 3
4 4 4
& œ œ. œ ˙ œ œ œ ˙ œ ˙
œ
Calculate the metronome marking in the following exercise for q in bar 12.

### 4 . r
q = ca. 80

‰ œ
3
j‰ ! 6 3 4
& 4 œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œœ 8 œ œ 4 œ œ œ
œ. œ œœœ œ
107*

### 3 3 2 6 œ j
‰ ‰ j‰ Œ
5
4 3 3
& j 8 œ 4 œ œ œ 4 œ œ 8 œ œ œ
œ œœœ œœ œ œ œ œ œœœ œœ œ œ
# # 44 34 38 œ œ 44
& # œ œj œj Œ
11
4 3

œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ œœœ
œ œ œ œ œ œ ˙
e = ca. 120

38 œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 166 œj ! ! œ œ œ œ œ œ œ 169 œ œ œ œ
4 4 4

108*

j r r j
œ ! ‰ ! ! œ œ œ 166 œ œ œ œ œ œ œ œ 38 œ ! ‰ ® œ . œ . œ . œ . œ . 8 œ ‰ ‰ œ œ 38 œ . œ .
4
7 3

j r j j j
œ ‰ ! œ œ œ œ œ œ œ ! œ 169 œ . œ ! ! œ œ œ 38 ‰
4 4 2 2

œ. œ. œ œ œ.
13

40
16 Irregular time signatures II
q = ca. 96

5 ‰ œj œ œ œ œ j j
(2+3)

109* 8 œ. œ ‰œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ. œ œ œ ‰ ‰œ

j j j j j
œ ‰ ‰ ‰ œ œ œ œ œ 2ˆ3
3+2

‰œ ‰œœ Œ œœœ œœ œ ‰ œ 8 ‰ œœœ ‰ ‰ Œ œœœ ‰ œ Œ.


8

q = ca. 108

78 ‰ œj œ œ œ œ . j j j j j
(3+2+2)

110 œ œ ‰ œ Œ œ ‰ œ œ Ó Œ œ œœœ œ œœ ‰ œ œœœ œœ ‰ œ

j j j j j j j j j
2+2+3

œ ‰ ‰ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ œ Œ œ 2ˆ3ˆ2
8 œ œ. œ œœœœœœ œ œœ ‰
6

K
e. = ca. 63

6 ‰ . œ œ œ œ œ 2 œ œ œ œ œ œ 6 œ œ œ œ ®œ œ œ œ 2 œ œ œ ! . œr 6 œ ®œ œ œr ! ! 5 œ œ œ œ œ œ
111 16 8 16 8 16 16
Kr r j r j r
œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ ! . œ œ ® œ œ œ ! ‰ . œ œ œ œ œ ! ! œ œ œ. œ. œ œ !!œ
7

j r r r j
œ œ. œ œ œ ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ œ œ œ œ ! œ œ ! œ œ œ œ ®œ œ œ ! œ œ œ œ ®œ œ œ ! ‰
16

j j
q . = ca. 60
5 j
&8 œœœœœ ∑ œ œ Œ œ œ œ œ Œ Œ œ ‰ œ ‰ œj ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ Œ
112
5
&8 ∑ œ œ œ œ œ Œ œ œ ‰ Œ . œ œ œ ‰ œj ‰ œj ‰ œ ‰ œ ∑ ‰ œœœ
œ
œ

& Œ œ œ œ Œ œ. Œ. Œ ‰ œœœŒ œœœœœœŒ œ. œ œ Œ ‰Œ


9

œ œœ œ
& œ œ Œ. œ Œ. œ.
Œ Œ
œœœ
Œ. œœœœ Œ. œ œ œ œ Œ. œœ œ œ ∑

28 ! œr œ œ 165 œ œ œj œ œ œj 167 œj ! ! œr œ œ œ œ œj œ œ ! œ ! œ ‰ .
e = ca. 72

113 œ œœœ œ ‰.

r j r r j 2
(2+2+3)
j
‰. œ œ ! œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œœ œœ œ ‰ œ œ . œ œœ œ œ œœœ œ œ œ œ. œ !
8

41
78 œj œ j j j j j j
q = ca. 92 3

114 œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ Œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

Œ 34 Œ œ œ œ
4

œ œ Œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ Œ. œ Œ Œ
6

Rewrite exercise 115 so that the notation follows the indicated sub-groupings and correct any notation errors.

2ˆ2ˆ3 j r
16 œ . œ œ ! œ . œ œ 38 œ œ ‰ œ œ œ 2ˆ2ˆ3 œ œ 2ˆ3ˆ2
3

16 œ 16 œ œ ! œ œ
115*
2ˆ2ˆ3
16 38 2ˆ2ˆ3
16 2ˆ3ˆ2
16

r r r r
3
3ˆ2ˆ2 3 2ˆ2ˆ3
4

! œ œ œ œ œ ! œ œ 16 œ ! ! œ ! œ œ œ 8 œ œ œ œ 16 œ œ œ œ ! ‰
5

3ˆ2ˆ2
16 38 2ˆ2ˆ3
16

q = ca. 72 (q . = ca. 48)

58 œ œ œ œ œ . œ œ œ ‰ Œ
2+3 2+3

116 Œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ! œ œ œ œ œ.

j j j j j j
(2+3)

œ Œ œ œ ‰ ‰ œ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ ‰ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ 58
8

58 œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ 2 1 j 3
2+3 3+2 2+3
3
œœœœ‰ œœœœ ‰ œœœœ‰ œœ œœ‰ œœœœ‰ 4 œ ‰ œ ˙ 24 ˙
14

78 ‰ œj ‰ œ œ ‰ œj œ œ œ ‰ œ j j
q = ca. 84 (q . = ca. 56)

œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ Œ œ œ œ œ
78 œj ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ Œ j
117
œ œ œ Œ. œ œ œœœ Œ œ œ ‰

j j 3 j 3 j 7 œ œ œ . œ œj ‰ ‰
Œ ‰ œ Œ ‰ œ œ œ ‰ ‰ 4 ‰ œ œ œ œ œ ‰
5

8
j j 3 j 3
j 78 Œ
œ œ œ œ œ. œ œ ‰ œ ‰ œ œ 4 œ ‰ œ œ œ œ ‰ Œ ‰ œœœœ

j j j r j j
!œœœœœ œ ‰ Œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ ‰. œ œ. œ ‰ œ ‰
9

j j j j
œ ‰ ‰ !œœœ œ ‰ Œ œ œ ‰ ! œ œ œ œ œ œ ‰ ! œ œ œ œ ! œ œ. œ ‰ œ ‰

42
17 Metric modulation I
Doppio movimento

44 œ œ œj ‰ ! œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ ®œ 34 œ œ œ ‰ ! œr œ œ œ œ œ ®œ ®œ ®œ œ œ
e = ca. 69

! œ œ œ œ 44
3

118* Œ
Doppio movimento q = ca. 69

44 œ œ ®œ œ œj œ œ œ œ œ œ œ . ‰ œ œ œ œj 24 œ ! œ ! œ ! œ 44 œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œj ‰ Ó
4 3 3 3 3 3

j j
q = ca. 88

34 œ ! œ œ .
3 4

119* œ ®œ œ ®œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œœœœ ‰ Œ ˙ œ œ ‰ œœœ œ !œ


;q=h:

j 3
3
j j 3 3
j j
œ ‰ Œ ! œ œ œ 2 œ œ œ ˙. œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ Œ Ó œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ ˙.. œ w.
6

h = ca. 66

& 23 œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ ‰ œ œ œ œ œ 24 œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3 3 3

˙ œœœœ œ œ ˙
120

Kr r
q = ca. 66

Œ ‰ ‰ 4
5

œ œ œ ® œ œ ! ! . ! ! . Kr r ! 3 ! . Kr ‰ 68
j œ œ j
3
&œœœ œ œ œ 4 œ R œ œ œ 4 œ œ ®œ œ œ
œ ˙ ˙ ˙ ˙

6 j 2 . j‰ 4 3 3 3 6
(e = e)
œ œ . œ j j ‰
8

&8 œ œ œ œœ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ 4 œ œ œ 4 œ œ œ œœœœœœœ œ œ 8
3

e = ca. 66

K K
& 68 œ œ œ œ œ œ œ œJ ‰ œ œ œ œ œ œ œ r ! ® œ œ œr ®®. œKr Kr ®®. KKr Kr ®® œ
3 3

13 2 2
œ œ œ œœ œÙ œ œ œ ®œ œ œ œ œ

Allegro molto q = ca. 126

3 ‰ œ œ œ
4
3 2 j 3
1 3 œ œ œ Œ
121* 4 œœœœœ œ œ 8 œ !œœ 4 œ ‰ ‰ œœ œ œ œ ∑ 4
Doppio lento q = ca. 63

j j r r
Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ 44 œ ‰ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ! œ ‰ . œ ! œ ! œ ! œ ‰ 34
8 3 3 3

34 œj ‰ Œ Œ r r j
Tempo I°

44 œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ œ . . œ ˙ . . . œ 34 œ ‰ œ œ œ . 38 œ œ œ 34 œ œ œ Œ
13

43
e = ca. 60

r r r 3 r 3 3
3

122
48 œ œ œ œ 2
œœœœœ ! ! œ œ œœœœœ œ œ œ œ œ ! 8 œ œ ®œ œ ®œ œ ®œ œ ® 8 œ ! ! œ œ 8

K
38 œ œ œ œ œ œ œr ! ‰ 68 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr ! ! œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ 34 œ . . œ œr œ . . .
3 3 e = ca. 120 3 3 3
5

Tempo primo
r 3
j 4 3
r 3 3
r 3
! œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ 4 œ . . . œ œ œ ! ‰ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Ùœ œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ œ Œ Ó
9

Work out the metronome markings for bars 9 and 23 in the following exercise.
h = ca. 108

j j
h=q

œ . œ œ œ œ œ Œ ‰ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ Œ œ
3 3

123* C œ œ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ˙

j j
q. = h.

œ . œ œ . œ œ ‰ œ œ œ œ 34 ˙
2 2

œ œ œ. œ ˙ Œ Œ ‰ œ œ œ œ œ Œ œ C
7

15

j
h. = h h=q

œ Œ œ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ
3

C œ œ œ œ. œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙ ˙

j j j
q. = h.

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ 34 ˙
3 3 3

œ œ œ. œ œ Œ œœœ œ œœœœ œ Œ Œ
21

Temps = Temps

9 œ œ œ Œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œj œj ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ 3
q . = ca. 56

8 4
9 Œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œj ‰ ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ 3 ‰ œj œ œ ‰ œ œ œ . œ œ . œ œj ‰
124*
8 4

34 ‰ œ œ œ ! œ œ œ
3
j j3 j 68
!œ!œœ œ œ !œœœ œ œœ œœ ‰ œ œ œ œ œ œ ‰
5

j 98 œ œ œ œ . j j
œ œ ‰ ‰ 24
3

‰ œœœ œ !œ!œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ. œ. œ

6 œ jj 9 œ jj j j jj
‰ Œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙. Œ ‰
9

8 ∑ 8
24 œ . œ œ œ j 34 œ . œ .
œ ‰ Œ ∑ œ. œ. œ. œ. œ. œ. ˙ Œ

44
? # # # 128 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4
q . = ca. 72

œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œœ. œ œ œ œœ œ œ œ ‰ ‰ œ œ
125 J

? # # # œj œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œJ ‰ ‰ œJ œ œ ‰ œ œ ‰ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ 128 ‰ œ œ ‰
(q . = q ) (q = q .)

‰ ‰
4

œœœ
4

JJ J J œœœ
3

? ### œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ ‰ ‰ ‰ œ œ œœœœœœ 4 œœœœ œ œ œ œ Œ Ó


8 (q . = q )

JJ J 4 œ
2 2 3

e = ca. 80

28 œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ ®œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ 166 œj ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ . œ œ ! œ
3 3 3 3 e = e.

126

e. = e (x = x)
j 2 2 r
3 3

œ . œ œ 8 œ. œ œ œœœ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 166 œ œ œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ ! 28
7

28 œ œ ! œr œr ! ‰ r r
3 3 3 3

‰ œ œ œ œ ‰ œ œ ®œ œ ®œ œ ®œ œ ®®œ œ ® œ ! ! œ œœ œ œ œ œ . œ !‰
14

1 3
q = ca. 63 4– = 8–
& 41 œ œ œ œ œ œ œ œ . œ . j ‰ 38 ‰ œ œ œ œ œ œ
3
127*
œ œ œ œ. œ œ œ œ œ. œ. œœ œ œ
3 1
–8 = 4–
j 1 3 1

sempre simile
œ œ œ œ . #œ . œ . œ . œ . #œ . œ ‰ ‰ 4 œ œ œ œ . œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ #œ œ 4
11

J J œ
1 j‰ œ 3 œœœ j ‰ ‰ ! 1 !
21

œ . œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œr
3 3 3
&4 œ œœœœ œ œ 8 œœœ œ
œ

12 ‰ œ œ Œ œj Œ œj œ . j j r r
q . = ca. 104 (q . = q )

128 8 œ œ œ œ. œ . œ . œ . œ . 44 ! œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ ! œ œ . ! œ œ . ! œ

j j
5 Doppio movimento q = h (h = h .)

œ œ œ œ Œ 23 ˙ . œ œ œ œ œ Œ œ œ Œ œ 94 Œ œ œ ˙ œ œ ˙ ˙ Œ Œ œ œ œ . œ . 23
3

10 Doppio meno vivo q = ca. 104

j j
(h . = h )

23 œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ w 64 œ
3 3 3

Ó œœ œœ œ œ œ œ ‰ œ œ Œ œ œ œ Œ œ œ Œ œ œ œ ‰

45
18 Irregular time signatures III
q = ca. 116

j j j
(2+3)
5 ‰ œ œ œ. œ œ œ œ œ. œ œ
129 4 œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ˙ Ó Œ
3 3 3
j j
œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ Œ Ó œœœ œ œœœ˙ œœœ ˙ ˙ œ œ. œ œ. œ œ
6

j j j j j
(3+2)

Œ. œ ˙. Œ . œ Œ . œ œ œ 34 œ Œ Œ 45 œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ ‰ œ œ œ
11

j 3 3 3

˙ Œ Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ. œ œ. œ Œ Œ Œ œ œ œ ˙ œœœœ œœœ
17

j j j 64 œj œ œ œj œ œ œ œ œ œ œ ˙ .
˙ œ œ ! œ œ œ. œ œ œ. œ Œ. œ œ ˙ Ó Œ
22

Moderato q = ca. 84

# j j j
130 & # 74 ˙ œ ˙ ˙ œ. œ œ ˙ œ œ ˙
Œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ œ . œj

## 5 œ œ œ œ 74
Œ œœ œ Œ œ #œ #œ 4 ˙
5
3 3 3 3

& ˙ œ œ œ œ œ œ #œ ˙ œ ˙ œ œ œ ˙
9
## 7 4
(in 8)
Œ Œ ∑
& 4 œœœ œ œœœ œœœ 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙.
3 3 3
œœœ w
œ
Andante con moto

7 œœœœœ œ ˙ j j j j
131 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ ‰ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ. œ

j 3 j j j j j j j j j
œ œ œ œ Œ ‰ œ œ œ œ 23 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 74 œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ ‰ 44
4 3

Lento q = e

44 œ j r r
œ ‰ ! œ œ œ œ . œ 8 œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ ! ! œ œ ! œ œ ‰ œ œ œ 58
7
7 3 3 3 4

58 œ œ œ œ r r 3 7 3 r 3 3 3
! œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! Œ ‰ œ œ ! œ 8 œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 34
10 3 3

3 œ œ ‰ j j j j
‰ ! œ œ œ œ œ œ œ œ 58 œ œ œ 24 œ œ œ 165 œ œ œ œ œ œ œ 28 œ ‰
13

46
19 Mixed time signatures II

# ## 5 j j
q = ca. 112

132 & # 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ 24 ‰ œj œ œ œ œ œ

#### j 58 j 24
œ ‰Œ ‰‰
7

& œœœœ ˙ œ œ œ œ. œ œ œ. œ œ œj œ œ
œ.
#### 5 œ œ œ. œ œ 24 œ ‰ œj 58 œ 2 Œ
15

& œ œ œ œ 8 œ. œ œ œ œ. œ œœ 4 œ

b
q = ca. 92

& b b 58 œ œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ œ 24 ‰ 58
œ
24
nœ œ œ œ œ œ œ œ
133
œ
b
& b b 24 œ . œ œ œ œ œ 58 œ ‰ Œ 24 œ 5 j 3 5
6

œœ œœœ 8 œ œ œ œœ 4 œœœ œ œœœœœ 8

b
& b b 58 œ œ œ œ ‰ 24 ‰ œ œ œ œ œ 58 œ œ ! œ œ œ 34 œ œ œ œ 58 ‰
11
3 3 3

œ œ œ œœ œ œœœœœ

j‰ œ
e. = ca. 66
5 j œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ 165 œ œ . j
& 16 œ œ œ . œ œ j œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œœœ
3
134
œ
3 j
œ . œ ! ‰ œ œ œ œ œ œ 16 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ 165 œj ‰ ! j œ œ œ œ œ
j ! 5 2
7 3
œ œ
3
&J R 4
>œ > > > >
j 48 165 ® œ œ œ œ
œ !‰ ! œ j !
14

& >œ . >œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ. œœ œ


> > >
Presto q = ca. 138
7 3 7 j œ œ œ 34
135 &8 œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ
Œ Œ 8 œ œ œ œ œ
œ Œ
J

& 34 œ œ œ œ œ 78 œ œ œ œ œ œ œ œ Œ . Œ 34 j œ Œ . j 78 Œ
3
j
6 2+3+2

œ œ
œœ . œ œ œ œ œ œ

Œ j œ œ 34 œ œ œ œ 7 Œ 3 Œ Œ 7
12 3 3
& œ. 8 œ œ œ 4 8
3

œ œ œ œ œ œ œ. œ. œ.
> . œ.

& 78 œ œ œ Œ œ œ œ . Œ 3 œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ Œ
17

œ œ œ 4 œ.
3

œ œ œ œ ˙
> . .
47
# # 7 q‰= ca. 88 j
136 & 8 œ œ œ. œ 34 œ . œ œ
J
œ œ œ. œ 78 ‰ œ œ œj œ
J
j
œ œ Œ œ œœ

# ‰ œ . 34 ‰ j 78 œ ‰ œ œ 24 œ
& # œ. œ œ Œ œ œ œ 78 ˙ œ ‰ ‰
6

œ œ œ œ J
3

# œ 2 3 7 ‰ ‰
& # ‰ J œ œ œ œ œ 4 œ
11
3 4

œ œ œ 4 œ œ œ œ 8 j j
œ œ œ œ œ ˙..
# 3 7 ‰ œj 38 œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 78
& # œj ‰ œj œ œ œ œ 4 œ œ Œ œ . œ 8 œj ‰ Œ .
16
3

3 3

# j j
& # 78 Πj
œ œ œ œ œ ‰ œj œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ .
64 œ . œ œ œ œ œ ‰ œJ ‰ œ 78
21

# 7 4 7 ‰ j œ ‰. œ œ ‰
& # 8 Œ ‰
25

œœœœ œ œ
3 3
œ œ œœ œ 4 œ 8 œ œ œœœ œ œ
œ œ

e. = ca. 66
7 4 ®œ œ œ 167 œ .
137* & 16 œ œ œ œ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ . œ œJ J
œœ œœ

38 ® ! 7 ‰. œ œ œ œ 38 7 38
5

r
4
&œ œ œ 16 œ 16 j
œ œ œœœœ œ œœœœœ R œ œ œ œ. œ œ.

& 38 ‰ 7 œ œ œ œ 58 œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ 167 œ 6
10

œ
3

œ œ œ 16 J œ œ œ œ œ œ œ 16
œœ

6 7 r
& 16 œr ! ! œ ! œ 16 œ œ œ œ ! ! œ œ œ œr ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œJ .
3
‰ ‰
14

? 38 œ . œ œJ ! œ œ œJ œ œ œ œ œ œ ‰ ! 4 œ œ œ œ œ œ 5 œJ . œ œ
165 ! œ œ J
e = ca. 88

138
J 8 J J 16

œ
? # œ œ œ œ œ 38 œJ ‰ ‰ 165 œ œ ! œ ! œ ! œ œ 78 œ ® œ œ œ ® œ œ œ ® œ œ œ ® œ œ œ ® œ œ œ œ 38
8

R R J

? 38 œJ ! œ œ œ œ œ 165 œ œ ! œ œ œ ! œ œ 34 œ ® œ œ œ œ œ œ œ ® œ œ œ œ 5 œJ . r
œ® ® ® ® 16 œ!
13

R R J

48
20 Quintuplets I

34 œ
5

œ œ œ œ
34
5 against 3 5 5 5

œœ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ

q = ca. 60 æ ca. 80 æ ca. 108 ä ca. 46

3 3 5
ΠΠ. .
. . Œ
3 5
ΠΠ..
&4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ
139*
34 œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ œ œ ..
clap
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

. ΠΠ. . ΠΠ..
7

. . .
3 5 5 5
& œ œ œ œ œ œ œ œ
5

œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
.. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ..

q = ca. 60 æ ca. 80 æ ca. 108 ä ca. 46

3 3 Π.. .. Π..
3
œ
5 5
&4 œ œ œ œœ œ œ œ œ œœœœœ œ œ œ œ œœœœœ ˙
5

œ ˙
140
34 œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ ..
clap
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

# # q3 = ca. 96
œœœ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œœ œ Œ Œ
3 3 3 3
141 & 4 œ œ œ œ œ œ œœœ œ œ

##
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ j‰ Œ Œ
8 5 5 5 5 3
& œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ

j 3 œ œ œ œ œ j‰ œ
e = ca. 84
2 2
5

b ! ‰ œ
3
œ œ
3 3 5 3
142 & 4 œœœ œœœœœœ œ 8 œ œ œœœœœ œœœœœ 4

2 j . Kr 3 œ œ
5
2 68 j !
b ‰ ! ®œ œ œ
7

œ œ œ œ
3 5
& 4 œ œ 8 J œ œ 4 œœœ
œ œœœ œ œ
3
œ œœœœ œ œ œ œ
j j j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰
5
œ .
3 5
b ‰ œ œ œ ‰ ‰ ! ‰ ‰ œ
12

& œ œœ œ œ œ œ. œ. œ. œ œ œ œ œ œ
5 3 5

49
98 ‰ œ œ ‰ œ œ Œ œj œj ‰ ‰ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œj ‰ ‰ ‰ . œ . œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ œ œ œ œj œ
Non troppo lento q . = ca. 58

143*

7 œ j 3 9
5 5 5

œ œ œ œ œ 8 ‰ ‰ œ œœœ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ 4
attacca
h . = ca. 58

94 Œ œ œ Œ œ œ Ó œ . œ . Œ . œ . Œ . œ . 64
5

œ œ Œ Œ œ œ Œ Œ œ œœ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
10

3+2+2
64 œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 74 œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ œ Œ Ó Ó . 94 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
5

w. Ó.
14

q = ca. 100

& 34 œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ œ
4 œ œ œ œ œ 4
4 3 3 5

144* œ 4

4 3 œ œ 3 4
‰ œ Œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4
6 5
œ œ œ
3 3
&4 œ œ œ œ œ œ œœœ
3

4 3 j‰ Œ Œ œ Œ œ œ 44
10 4

œ œ œ
3 3 4
&4 œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ. œ.
œ œ

4 œ Œ œ œ Œ 3 3 3 3 ‰ 3 j! r
5
!! j‰
16 3

&4 œ œ
4 œ œ œ œ 8 œ œ œ 4 œœœ œœœ œ œ
œ œ œœ œ œ
3

b
& b 23 œ œ œ œ œ œ 5 . j œ 23
h = ca. 72

Ó Œ
5 5
145 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 4 ˙ œ
˙ ˙

b b 3 74 Ó 3 Ó
6
5
& 2 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 2
5 5 5

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œœœœ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

bb ˙ Ó ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ˙ C œ . œj ˙ 32 œ œ œ 3 3 Ó Œ
11 3
5 5
& ˙ œ œ ˙ ˙ œ

bb Œ œ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ w ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 6
16
3 5 5
& ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 4
˙
b
& b 64 ˙ Œ Ó 5 3 jœ œ œ ˙ Ó
21

w w ˙
5
4 œ œ œ œ œ œ 2 ˙ œ .
œ œ œ ˙

50
24 œ
5

œ œ œ œ
5 against 2
24 œœ
5 5

œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ

q = ca. 60 æ ca. 80 æ ca. 108 ä ca. 46

& 24 œ œ œ œ œ Œ .. .. ‰ j Œ ..
3 5 5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
146
2 œ .. .. Œ ..
clap

4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

& .. ΠΠ.. .. Π..
7
5 5 5 5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
.. œ œ œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ Œ œ œ œ œ ..

q = ca. 60 æ ca. 80 æ ca. 108 ä ca. 46

& 24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ .. .. Œ ..
3
œ
3 5 5 5

œ œ œœœœœ œ œ œ œ œœœœœ œ
147
24 œ œ œ .. .. œ ..
clap
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

# # cq = ca. 58 5
œœ œ Œ Œ œ œ œ œ. œœœ œ Œ
œ
5 5
148 & œ œ œ œ œ œ œœœ œœœœœœ
3

## ˙
œœœœœœœœœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 5
Œ
5 5 3
œ
5 5 5 5
& œœœœœœœœœœœ œ œ œ œ
e = ca. 63-66

bb 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ j œr œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ
3 5
b !
5 3 3
149 & 8 œ
5
œ

bbb 3 j j 4 j œ
5 3 5
‰ ‰ ‰ œœœ œœœœ‰ !œœ
5 3
œ
3 3 5 3
& œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ 8 œ œ nœ nœ œ œ œ œ œ œ œ

bb œ œ
b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 38 j ‰ ®
‰ r 48 j ! œ
10 5
œ
3 3 5 3
& œ nœ œ œ œ œ œ œ œ
nœ nœ œ nœ œ
bb œ œ œ œ œ 3 œ
5

b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj œj ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰
14 5
5 3 3
& œ
œ
51
j jœ ! œ œ j
Largo q = ca. 54
2
5

œ œœœœœœœœœœ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ
3 5
b !
3 5
150* & 4 œœœ œœœœœ œ œ
5

&b œœœœœœ œ œ œœ œ ! œ œ Œ œœ œ Œ œœœœœ


6
5 5 5 5 5 5

œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ nœ #œ œ œ
j j
! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ.
3 3

&b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ Œ
13 5 5 5 5

œ nœ œ œœ
j 5 3
b ‰ ! œ ‰
20

œ œ œ œ œ
5 5 5 5
& œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

j j j j
h = ca. 60

23 œ œ . œ œ œ œ œ œ
5 5 3 4

151 œ œ œ œ œ œ œ. œ ‰ Œ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ˙ ˙

j j j j
5
(e = e) q . = ca. 80

œ œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ
5

‰ ‰ œ œ œœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ. œ. œ.

j j j5
; q. = q :

‰ ! . œ . œ . œ . 34 œ œ œ ! Œ
5 5 3

œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ
9

j rr j 5
13

4
4 3 5 5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰. œ œ ! œ œ ‰ œ œ ! œ œ ! ‰ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ

j r
18
5 5 5 5
.
œ œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œœ œ ‰ !œ œ œ œ œ œ œœœ œœ œ œ œ œ œ ˙

# # # 12q = ca. 84 98 128


.

‰ ‰ ‰ Œ. ‰ jj
5
& 8 œ œ j œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
152
œ œ œ œ œ œ
### j œ . œ . œ œ 5œ œ œ œ œ j
œ œ . ‰ ‰ . œ œ œ 98 œ ‰ Œ. œ œ 68
5 4

& œ œ œ œ œ.œ.œ œ. œ

# #
& # 68 œ . œ œ 128 œ œ œ œ 78 ‰Œ 44 34
7 5 5 3

J œ
œ œ œ œ œœ œ œ œ œ
œ œ œ œœ œ
### 3
4 œ œ œ œ œ 78 œ Œ ‰ œ œ 128 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ. ‰
11 5 5
& œ œœ œ

52
21 Irregular time signatures IV

7 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œj œ œ . œ œj ‰ 4 œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œj ‰
q . = ca. 58 3
3

153* 8 4 8

j j
œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ 88 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ . Œ. 44
5

44 ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ 88 ‰ œj ‰ œ ‰ œ ‰ œj 78 œ œ œ Œ j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 88
9 3 3 3 3

88 œj ‰ ‰ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ ! œ œ œ œ ! ! œ œ œ œ ! œj ‰ Œ . Œ. 44
13

44 Œ 88 œ œ œ j j j j j j j
‰ œ œ ‰ œ . œ œ ‰ . œ . 98
3

œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ
17

98 œj ‰ ‰ Œ . j j
q=

œ . œ . œ . ! . œ . œ . œ . ‰ . œ . ! . œ . ! . œ . 88 œ . œ . œ . œ . ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ ‰ Œ . œ œ œ œ 78
21

78 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œr ! œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ 168 œr ! ‰ œ œ œ œ œ œ œ
=e 3 5 3
25

r
3 3 3

œ œ œ œ œ . œ œ ®œ 48 œ œ ! ‰ œ œ œ 168 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ ˙
28

j j
q . = ca. 66

& 88 œ œ œ œ Œ. Œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ Œ. ‰œ œ‰ j ‰ œj ‰ œ œ œ œ œ
œ >œ >
154
8 j
& 8 Œ. Œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ Œ Œ œ œ œ œ ‰ œj ‰ œj ‰ >œ ‰ œ Œ
. Œ
>
j j
& œ ‰ ‰ Œ Œ œ 78 œ œ Œ œ . Œ. 88 Œ . Œ œœœœœœŒ
5

œ œœ œœœ œ. œ œ
7 Œ Œ 88 œ œ Œ . œ œ œ œ Œ .
&‰ œœœœœœ‰ 8 Œ œ Œ. œ. œ œ œ œ œ Œ.

j j‰ ‰ œ œ ‰ ‰ œ >œ 44 3 Œ Œ 3
&Œ Œ ‰ ‰ œ œ ‰ ‰ œ œ Œ ∑
10

œ œ > J J > œ œ œ œ
‰ ‰ Œ j œj ‰ ‰ œ œ Œ œj œj ‰ ‰ œ 4 Œ 3Œ Œ
3
Œ Œ ‰
& œœœ œ œ œ œ œ > 4
œ > > œ œ œ œ

53
22 Mixed time signatures III

3 j j
q = ca. 120
j 6 jj ‰ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ 24 œ
& b 4 œ œ. œ œ œœœ
3

155 œ. œ œ 8 œ œ œ œ œ

3 5 j 3 j 4 78
3
b j ‰ Œ ‰ ‰ ‰ Œ œ j‰ Œ Œ
7

œ œ œ
3 3 3 3
& œœœœœ 4 œ #œ œ 8 œ œ œ 4 œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ #œ œ

7 j j 4 78 j ‰ Œ ‰ 58 j ‰ ‰ j‰ ‰ 44
3
b ‰ ‰ Œ ‰ ‰ Œ œ
13

œ œ
3 3
& 8 œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ #œ œ œ œ œ œ œ œ

4 6 2 j 6 j 4
3 3
b œ j ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ œ
19

& 4 œ œ œœœœœœ 8 œ œ œ 4 œ œ œœœœœœ w


3 3 3 3
4 8
#œ œ œ œ œ œ

b 6 j j
& b 8 œj œ œ œj œ 5
q . = ca. 60

œ œ. Œ 8 œ j ‰ jœ ‰Œ
156
œ œ œ œ. œ œ œ. œ

b 68 58 Π34 78
&b j ‰ ‰ œœ
7
4

œ œ œ œ œœœ œ œ. œœœ ˙ œ œ œ œœ œ œ œ
œ.
b 6 ‰ 5 j 9 6
&b œ ‰Œ Œ ‰œ ‰Œ j
13

8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œœ œœ 8 œ 8
œœ œ œ. œ. œ. œ.
1
b
& b 68 œ . œ . œ . œ . 58 œ œ œ œ œ 34 œ Œ Œ 88 œ œ œ œ 58
œ œ œ. œ œ œ œ Œ ‰ ∑
44
18

attacca

b 4 3
b
& 4 œ œ œ œ œj j 34 Œ ‰ j 58 œ œ œ œ 24 œ Œ
24
3 3
œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ œ

b ‰œœ 3j5
œ œ 8 œ œ œj 24 œ j 58 34 58 44
3

b ‰ j
29

œ
3
& œ œ j œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ

b 4 œ Œ œ œ œ 3 œ. j 7 5 24
5

b Œ ‰ . Œ
35

œ œ 4 œ œœ œ œ
5 3 3
& 4 œ œ œ 8 œ 4
œœœ œ œœœ œ œ œ

b 2 6 jj 3 7 . 3 5
& 4 œœœœœ 8 œ œ œ œ
b 4 œ œ œ œ 8 œ ‰Œ Œ œ œ œ. œ œ œ œ 4 ˙
40 5 5 2

˙ 8
œ
b
& b 58 œ œ œ ‰ Œ 2 œ œ œ Œ
46 3
œ . œ
3
œ 4 œ œ œ œ. œœ œ
œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ. œ 3
œ
54
e. = ca. 54
# 6 3 5 r" " ® 48 œ œ œ . œ 165
157 & # 16 œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ 8 œ 16 œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œœœ œ œœ
## 5 œ " ‰ œ œ 4 œ . j
œ œ œ œ œ 163 œ . 48 œ œ œ œ œr " ‰ 166 " œ œ œ œ œ 165 œ . œ
5

œ
3
& 16 R 8

## 2 r" 3 5 2 5 6 5 6
8 œ œ œ œ œ 16 œr " ‰ " 16 ∑ 16 œj œ œ œ 8
11

& œ . œ œ 8 œ œ œ œ 16 œ œ œ .

## 6 " 3 œ 3 ‰ 3 r 7 48 œ œ ®œ œ œ " ‰
" 163
18

œ œ
3 3
& 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16 j œ œ œ œ œ œ R
œ œ œ œ œ
## 3 " œ œ 3 œ 4 5 4 5 6
8 œ œ œ 16 œj " ‰
5

16 œ œ œ œ œ 16 œj. œr " "


22

& 16 8 œœœœœœ

128 œj œ . œ œ œ œ " œ œ Œ . j 78 ‰ œj œ œ œ œ ‰ œ œ œ 44
q . = ca. 58

5
3 3

158* ‰ œœœ 4 œ œ œ œ œ "œœœœ ‰ Œ

4 œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 9 œj ‰ ‰ Œ œ Œ œ 6 œ œ œ œ œ Œ Œ 6
3 3 3 2 2

w
4

4 8 ∑ 4 8
2

6 œ œ œ œ œ œ œ 3 œj ‰ Œ œ œ œ 128 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 24 œ œ œ œ œ 78
8 5

8 4

7 œj ‰ Œ Œ . 6 œ œ œ Œ œ œ œ œ œ 9 œj ‰ ‰ Œ . j
‰ œ œ œ 45 œ œ ‰ Œ Ó 3
12 3 5

8 4 8 4

34 Œ ˙ 58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 74 œ œ œ œ œ œ œ œ 128 œj ‰ ‰ " œ œ œ œ œ
16 3

64 œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ 78 œ œ ‰ œ œ œ œ " œ œ œ 45 œj ‰ ‰ œj œj ‰ ‰ œj œj ‰ 68
3

œ œ œ
22

68 œ ‰ Œ . 45 Œ œ œ œ œ Œ œ 128 œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ 34 œ œ Œ œ œ œ 38 œ ‰ 44
25

44 ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ 78 ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ œj 24 œ œ œj ‰ 68 œ œ œ 78 œ jj
œ œ œ œ
j 1
30

74 œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ 78 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œj ‰ ‰ Œ Œ
j
3 3 3 3

œœœ œœ˙
36

55
Molto moderato q . = ca. 56 (q = ca. 84)

68 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 58 œj ‰ ‰ œ œ œ œ Œ j j
‰ œ œ œ œ 34 œ ‰ ‰ œ œ œ ‰ 58 œ œ œ ‰ œ œ œ
4

159*

j jj
œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ Œ ‰ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ ‰ 98 ‰ œ œ œ œ œ 58
3 3

Œ œ œ œ
6

j j
q. = h.

58 œ ‰ "œœœ œ ‰ " œ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ. œ
11

Œ œ œ 24 ˙ 34 œ œ œ œ œ Œ œ 24 œ œ œ œ 34 ˙ œ œ œ œ 166
4

˙ Œ Œ
17

616 œ œ œ œ œ œ 165 œ " œ œ œ 58 œ œ œ œj ‰ ‰


r
h. = e.

165 œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ 12
26 3

16

12 œ . œ œ œj " ‰ . r r r r r
œ " œ 165 " œ " œ " " œ " œ " 78 " œ " œ œ " œ " œ " ‰ œ " 165
31

16

Kr
e=q

r
165 ‰ œ œ œ ‰ " œ ®œ 44 œ " ‰ ‰ . . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 78
3 3 5

œ œ œ ®œ œ œ ®œ œ œ œ
35

7 Œ 6 œ‰œœ j j j j j
‰ ‰ œ. œ 78 ‰ œ œ œ œ 34 œ ‰ ‰ œ œ 78 Œ œ œ œ œ œ 98
39

8 8

9 œœœ œ œ j j
‰ 78 œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ 44 œ ‰ Œ ‰ œ œ œ œ œ 78
3 3 3

‰ Œ œ
44

78 œj ‰ ‰ Œ Œ Œ " œ œ œ œ œ œ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ œ 78 œ œ œ œ œ ‰ . œ œ 128
48

12 ˙ . j
œ œ œ œ œ ‰ 78 Œ ‰ Œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ 88 " œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ 78
52 4

78 œ œ œ œ " œ œ œ œj ‰ 45 Œ j j j
q. = h.

‰ œ œ œ œ œ 38 œ œ œ œ 45 œ œ œ œ œ œ œ 74
56

74 œ œ œ . œj œ . œj œ . œ œ 94 .. œ Œ Œ Œ œ Œ Ó œ 48 œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ 94
60

1. 2.

9 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ .. ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
5 5 2

˙ Œ Ó œ œ œ ‰ œ œ œ w. Ó Œ
63

56
23 Triplets III

# 12 j
Andante sostenuto q . = ca. 69
7 12 6
160* & # 8 œ œ œœœœ jj
œ œ œ 8 œ Œ œœ
œœœœ 8 œ j j
œ œ œ œ
jj
œ œ œ 8
q. = q
# 6 9 ‰ œ œ œ 4 œ n œj œ œ œ œ œ
4 3 3
& # 8 œ œ œ œ œœœ 8 œ ‰Œ Œ ‰
4 3 3 3

œ 4 œ œœ 8
8
## 3 j ‰ 4 œ
3 3
Œ ‰ œ
& 8 œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3

œœœœœœ œ œ

##
3

Œ œ œ œ Œ
12

œ
3 3 3
& #œ nœ œ œ œ œ œ
3 3

œ œœœ œ œ œ œ #œ œ nœ œ œ œ œ
## ‰ œj 78
3
24 ‰ œj 44
3

œ œ œ œ œ œ œ
16

#œ œ œ œ œ œ
3
& œ œ œ œ œ œ #œ
20
## Œ Œ Œ œœ ‰ j œ œ œœœ
3 3
Œ
q=
128
œ
3 3 3
& œ œ œ œœœ œ
œ œœœ œ œ œ œ œ œ œ

# # 12 œ œ œ
= q.

œ œ 9 ‰ Œ ‰
24

œ œ œ
4 4
& 8 œ œœ œœ 8 œ œœœœœœœ œ
JJ
œ . œ. œ œ œ œ œ. œ ˙.
e = ca. 60

r r r
3
34 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ® œ œ œ
3 3 3 3 3 3 3

161

j r
3 3

œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ! œ œ 68 œ œ œ œ œ œ ® œ œ œ ! œ œ œ œ œ
3 3

œœœœ
4

j r j j
3 3

œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ ‰ œ œ œ ®®œ œ œ ! œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 165
3
7 3 3 3

5 œ œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ 3 œ . œ œ œ œ ! ‰ œr œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4
r 3 33 3 3
10

16 4 4

r j j
3 3
44 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ œ ‰ œ œ Œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ 163
13 3 3 3 3 3 3 5

316 œ œ œ œ 34 œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ
3

œ œ œ œ 78 œ œ œ œ œ œ ˙
3 3 3 3 3

œ
16

57
4 jœ ‰ j
h = ca. 69
j
& 2 œ œ œ œ œ œ. œ . œ œ œ œj œ œ œ œ Œ ˙ œ œ ‰ Œ
3 3 3 3

œ œ œœ ˙ œ
162
˙

32 œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ3 24 3 23
3

& Œ œ œ œ œ ˙ œ œ ˙ ˙. œ ˙
4 3 3 3
3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙ ˙
3

& 23 Œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ 22 œ œ œ œ œ œ œ 23
3

Ó
7
3 3

œ œ œ œ œ œ œ œœ˙

& 23 ˙ Ó œ œ œ œ œ œ 24 œ œ ˙ œ œ œ Ó ‰ 32 24
12 3
˙
3 4

˙ œ˙ œ œ ˙ œ œ œœ ˙ ˙ ˙

& 24 Ó œ œ œ œ ˙ . œ ˙ 23 œJ œ œ œ œ œ œj 25 w 24 w 74
3
Ó w
16 3 3
w w
˙ 2

7 3 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 4 .
5
Œ Œ œ˙ Œ œ œœœ w
20 3 3 3
&4 ˙ œ œ œ œ 2 2 ˙ w w ›

e = ca. 100

3 28 j ! 5 2 38
3
!
&8 œœœœœœœœ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œj ‰
3 3 4 3

œ 16 œ
œœ
163
œ
e. = e

& 38 œ œ œ œ 48 œ œ 165 œR ! ‰ œ œ 163 œ . œ œ 38 œ œ œ œ . œ œ œ ‰


7 3
œ
4 3

œ œ . œj

& œ œ œ œ œ . 8 œ œ œ 163 œ œ œ 48 œ
! . K 2 38 j ‰ ‰ 48 œ œ œ
13

r
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ
œ 3
3

& ! œ œ œœœœœ œœœœ œ r! ® j


œ ‰ œœœœ œ œœœ œ
19

j
3 3 3 3

œ œ
œ œœœ œ œœœœ œ œ œ œ œœ œ œ œ

& œ œ œ œ œ œ œ œ 163 œr ! ! 34 ‰ 3 œ ! Ùœ œ œ 28
3 3

! œœœ.. œ œ œ œ œ œœœ 8 R ! ‰
23
3 3

œ œ

2 œ œœ 3 2 !œ 9 r ! ! œ œ œ œ œ 48
3 3 e = e.

œ œ œ œ 16 œj ! ‰ ! ® œ œ œœ
27
3
&8 œ œ 16 œ œ œ 8 œ œ œœ

4 œ . j j j ! œ 165 œj œ œ œ 48 j ‰ ‰
3
œ Œ
32 3 3
œ œ œ œ
3 3
&8 œ œœ œ œœœœ œ œ œ œœœœ œ

58
24 Compound time signatures IV

# 9
e = ca. 72

& # 8 œ œ œ œ œ œ œ. œ ‰ ! œ œ œ œœœœœœœ ‰ Œ
3 3

œ œ œ . œ œ œ œœ
œœœ
164
œ œ
##
œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œj ! œ œ œ œ œ œ œ .
3
.
3

œœœœœœœ
4 3 3 3
& œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œj œ œ œ

# j r
& # j‰ j œ œ œ œ œœœ œ œ œ œ œ œ ‰ ! œ œœ œ œ œ œ œœœ œ œ œ œ j‰ ‰
6

œ. œ œ œ œ œ
œ œ œœ

b
& b 128 œ ‰ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ
e = ca. 96
j j
3
œ
165 œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ

b j r r r r! rœ. œ
3 3 3
b ‰ ! ! r ! ! ! !
3

œ œ œ œ œœœœœœœ
3 3
& œ. œ. œ œ œ œ œ œ œ œ
œœ œœœ œ œ
b
&b œ ‰ ! œ œ œœœ œœœœœ œ œœœœœ œœœ ‰ Œ.
5

œ œ œ œ œ œœœœœ

68 ! œ œ œ ! œ œ œ ‰ œ œ œ 98 ! œ œ œ ! œ œ œ ! œ œ œ ‰ œ œ œ ! œr œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ ! œr œ œ ‰ œ œ œ 128
e = ca. 80
3 3 3 3 3

166

128 ! œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œj ‰ . œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ . . œ œ . œ œ œ œ 98
3 3
4

98 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œj ‰ ®œ œ œ 68 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ ‰ ! œr ‰ œr ! œr ! ! œr ! œr 128
6

> >

128 ! œ œ œ œ œœœœ œ œ œœœœ œ œ œ œj ! œr ‰ œr ! œr ! ! œr œ œ œ œ ! œ œ ! œr ! œ œ ‰ œ ! œ œ œ ‰


3 3 3 3 3
9

> >

94 œ œ œ œ œ œ œ œj œ œj œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ . . œr 124 œ œ Œ Œ œ Œ œ Œ ‰ œj ‰ œ ‰ œ œ 94
q = ca. 76 3 3

167 > >

94 œ œ œ œj ‰ ‰ œj ‰ œj œ œ œ œj ‰ œ œ . œr œ . . 64 ! œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ ! œ œ ! œ ! œ œ œ ! œ œ œ 94
3

> > > >

94 œ j 3j r j
! œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ >œ ‰ >œ ‰ ‰ œ œ 64 œ œ œ œ œ ‰ . œ œ ! œ œ ‰
3 3 3 5

Œ
5

59
25 Eighth note as beat-unit III

e = ca. 60
r r j
3 3 3 3
3 œ œ œ œ œœœœœ
3

168 4 œœœœœ œ œ œ œ ! ! œ œ œ ®œ œ œ œ œ ®œ œ œœ œ œ ‰

r
3 3
3 3

‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Ùœ œ œ œ Ùœ œ œ œ œ ! ! œ œ œ

r r r
3 3

œ ! ‰ œ œ œœœ œœœ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ ‰ ‰. œ œ.. œ œ. œ œ


5

j j
3 3 3 3 3

œ œ œ œ œœœœœ œœœ ‰ œ œ œ œœ œœœœ œœœœ. œœœœ œœœœœ œ ! ! œ œ œ. œœ ‰ !


8

r r
Grave e = ca. 42 3 3

169 c œ œ œ œ œ œœœ œœœœœ œ . œœ œ ® œ œœœœœ œ œ œ œ . œ œ ! ‰ œœœœœœœ œ œ

r r
3

œ œ 34 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! c ® œ œ œ œ œ . œ œ œ
3 3

œ. œ œ ! Œ ! œœ œ œ... œœ
3

j Kr 3 3 3
r
œ ‰ ! . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ ! œ ! œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ 34
5

34 œ œ ! œr œ œ œ ! . œ œ œ œ œ œ œ œ c œ . œ œ ‰
3
3 5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ
7

e = ca. 54

r
3 3
j Kr 3
44 œ œ œ œ ® œ œ œ ! Ùœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 34 œ ! . œ œ Ùœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44
3 3

170

4 ‰ œ œ œ œ œ œr ! ‰
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ ® œ œ ® œ œ œ 68 œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ 34
3 3

4
KKr Kr
34 œ œ ‰ ® œ œ œ œ œ œ Ùœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œj ‰ ®.
3 3 3 3

œ œ ®œœ®®œœœ œ œ œ
5

r 34 œ . œ œ œ œ œr ! ‰ . œ œ œ œ . œ œ œ œ 44
3 3 3 3

œ œ œ œ œ. œœœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œœœ œœœ


7

4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œj ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ œ œ !
3 3
9 3 3 3

4 Ù Ù

60
26 Irregular time signatures V

4 œ œ œ ‰ œ œ œ 9 œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ 4 œ . j
Lebhaft q = ca. 120

œ œ œ œ œ 98 œ ‰ Œ œ œ œ œ œ 44
in 4 3

171* 4 8 4

44 œ œ œ ‰ Ó 98 œ œ œ œj œ ‰ œj 44 ‰ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ 98 œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ 44
5 3

44 œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ . œ œ Œ œ œ œ . œ œ œj ‰ œ . j
œ œ œ 44 œ œ .
j
3

œ ‰ Œ
9

j j
Langsam 3 3

172 166 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ œ ! ‰ !

Kr r j
œ œ œ . œ œ œ . œ œ œ œ œ œ ® œ œ ! ! 167 œ œ œ œ œ œ 168 œ œ œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 167
7

K
716 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ 168 œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ® œr 169 œr ! ! ‰ ! œ œ
3 3 2
12

r j j j 716 ! œr œj œj. 38 ! œr œj ‰
œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ œ œ 168 œ œ œ . œ .
16 3

34 œj œ œj œ œ 38 ‰ œj ‰ 44 œj ‰ Œ œj œ œj 38 ‰ œj ‰ 34 œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ
q = ca. 112

98
3

173

98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j j j
œ œ œ ‰ œ œ œ œœœ œœœ ‰ Œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ 44
7

44 œ j 98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ j j
œ œ œ œ ‰ œ œ . œ œ 44
3 3 3 3

œœœœ ‰ Œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ
11

44 œ . œ œ œ œ œ œ œ . œ 98 œj ‰ ‰ Œ . 24 œ œ œ 78 Œ . j
Œ ‰ œ 98
3

Œ. ‰œœœ œ œ œ œ œ
15

9 ˙ j j j j j j j
œ œ œ 78 œ ‰ ‰ œ ‰ ‰ œ 98 ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ 74
3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ
20

j j
2+3+2
7 ˙ 7 7 œ 44 ˙
3 3 4 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ ‰ Œ œ œ œ 4 œ œ œ œ ˙.. œ œ Œ
24

61
b
e = ca. 96

& b 58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3

j‰ œ œJ ‰ œ œ
3

œ œ œ œ œ œ œ
œœœ œ œœ œ
174
œ œœœ œ
b ! . Kr œ ® œ œ 167 œ œ œ œ œ œ œ 58 œ ‰ ‰ œ œ œ 168
& b œ. œ œ. œ œ œ œ œ. œ œ œœœœœœ œ
5 3
3

œ œ J

b b 8 œ 3 6 ‰ 5 ‰ Œ
10 3
3 3
& 16 œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ ® œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œœœ œ
œ

54 œj œ . j 98 ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œj ‰ 45 œ ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ œ ‰ œ
q = ca. 104

œ œœœ œœœ œœœ


175
j j
2+3 in 4

45 ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ 45 ‰ œ ‰ œ ‰ œ Œ œ ‰
3
j 3
j r rj 4

œ Œ Œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ ‰ ! œ œ œ œ ‰ ‰. œ œœœ ‰. œ œ ‰ Œ œ œ œ
4

jj j j
2+3
3 3 4

œ Œ ‰ œ œ Œ œ œ ‰ œœœœœ ‰ !œœœœœœ!‰ œœ œ ‰ œ Œ œ œ œ

j j 5 5

œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ Œ œ Œ œ œ œ œ œ ˙ Œ Œ ‰
7

r
3+2
5 5

Ó œ œ œ œ œ ‰. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ œ ˙ Œ Œ ‰

q = ca. 66

2ˆ2ˆ3 œ œ œ ˙
3
j 3 3 3 3
j 3j
176 4 œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœ ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ Œ Œ œ œ œ

j 3 j j r j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 38 œ œ 2ˆ2ˆ3
3 3

œ ‰ Œ Œ.. œ œ. œ œ. œ
3

j j
œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ! œ œ ! œ œ ‰ Œ œ œ œ Œ œ 38 œ œ œ 2ˆ2ˆ3
6 5 3 3

2ˆ2ˆ3 r r
œ . . œ œ Œ œ œ œ œ œ 2ˆ3ˆ3
5 5

4 œ Œ œœœœœ˙ œœ œ ˙ Œ œ œ. œ œ œ..
9

2ˆ3ˆ3 j jj
œ œ œ œ œ œ œ 3ˆ2ˆ2 œ œ œ œ œ 68 œ
3

8 œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ˙.
12

62
27 Compound time signatures V

j j
q = ca. 66 3
6 œœœ œ 4 !œ!œ!œ!œ
3 3 3

177 4 œ œ œ œ œœœœ ‰ œœœœ. œœœ œ œ œ œ œ œ œ Œ 4

j 43 j j j
! œ ! œ ! œ . 4 œ . œ ! œ œ œ . œ 64 œ ‰ ! œ ! œ ! œ ! œ œ œ œ œ ‰ ! œ ! œ 24 œ ‰ œ œ . œ 34
3

j j 3 j j j
3

34 œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ ‰ œ œ Œ œ ! œ œ œ ! œ œ ! ‰ œ œ 4 œ ‰ ‰ œ œ œ ‰ œ ‰ 64
6 3
7 3 3 3 3

64 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ j
‰ œ œ . . œ 24 œ . œ . œ 34 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ 64
10 3 3

64 ˙ j j
œ œ œ. œ œ ‰ ‰. œ œ œ œ ‰ œ œ. œ œ œ. œ. œ. œ œ œ. œ ˙ œ. œ œ Œ !
13

Sehr langsam e = ca. 48

& 34 œ œ œ œ œ œ . œ œ œ.
38
œ ® Kr 48 j ‰ ! 68
178* œœœ œ œ ®œ œ œ œ Ùœ œ œœœ œœ

& 68 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . 4 ‰ œ œ 38
4 3
œ
3

œ. œ œ œ œ œ œ 4 j ® œ œ . œ œ œ œ
œœ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ
3
3 4 6
3

œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j ‰ Ù œ œ Ùœ œ œ œ œ œ œ 8
6 3 3

œ œ
3
&8 R 4 œ
3

R
œœ œœ

r ! ! œr ! œ œ . œ œ œ œ œ œ œ
3
6 .. 3 j ‰ ‰ œœœ ®œ ! 48
8

& 8 œ œ œ. œ œ R œ œ œ œ œ . œ . œ 4
œœ. œœ œ œ œ œ œ
3

4 r! !. œ 3 ® 6 44
3 3 3 3

‰ ‰ !
11

œ
3 3
& 8 œœœœ œ œ œ œ œœ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 j œ œ
œ œ... œ œ œ œœœœœœœœ
3
3 3 3

j
& 44 œj œ œ œ œ œ œ ‰ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 68 j ‰ ® 48
14 3 3 3 3 3 3

œ œ œ œ œ
œ œœ œ œœœœ œ œ

4 6 r KKr œ œ
! ® .
œ œ Ùœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr ! ‰ ‰
16

œ
& 8 .. œœœ. œœœ œ œ 8 œ

63
K
e = ca. 66

24 œr œ œ œ ® ‰ 98 œj r
3

œ œ ! œ ! œ ! œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ ! ! œ ! œ 34
3 3 3 3

œ œ ®œ ®œ œ œ
K
24 ® ! . œr œ œ œ œ ! œ œ ! r r r r
179 3 3
98 ! œ œ ‰ œ ! œ ! œ ! ! œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ ! 34
3 3 3 3

34 œ ! ! œ ! œ œ ! ‰ œj 38 j
œ ‰. œ
r 44 ‰ . r
œ ‰.
r
œ ‰. œ œ ‰. œ œ 68
3

34 ! œ œ ! œ ! ! œ œj ‰ 38 j
œ ‰ ‰ 44 ! œr ‰ ! œr ‰ ! œ œ ‰ ! œœ‰ 68

Kr Kr
68 ‰ ®œ œ ‰ 2
œ œ ! ®œ œ ®œ œ 4 ® œ œ ® ! œ œ ! . œ œ ®! 128
6

Kr
6 ®œ œ ‰ œ œ ! œ œ œ ® œ œ ® œ 4 œ ® œ œ ® ! œ œ ! ® œ œ ® 128
. 2
8
K K
128 œ œ ! ® œ œ œ ! œ œ ! . œr œ œ ! œ œ ! ® œ œ œ œ ! ! . œr œ œ ! ‰ ®œ œ 34
8

K K K K Kr
12 ! œ œ œr ® ! œ œ ! œ œ œ ® ! œ œ ! œ œ œr ® ! ! . œr œ œ ! ! . œr œ œ œ œ ®! 3
8 4

r r rr
3
34 Œ œ œ ! ! œ œ 68 ! œ ! œ ! œ ! œ ! ‰ ‰ œ œ ! 28 œ œ œ œ œ ‰ 98
3 3 3 3 3
3 3

œœœ‰
9

K
34 œr ® ! ‰ ‰ œ œ œ ‰ œr œr ! 68 œ ! œ ! œr ! œ ! œ ‰ œ œ ! ! œ œ 28 ‰
3

œ œ œ œ œ 98
3 3 3 3 3 3 3

Kr
98 œ œ œ œ œ œr ! rj r
3 3 3 3 3

! œ œ œ ! œ œ ! œ œ ! œ œ ! ® œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ 24 ‰ . œ œ ‰ 38 œ œ ®
12

r j r
3 3 3 3
9 ‰ ! œ œ œ œ œ ! œ œ ! œ œ ! œ œ ! œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ 24 ! œ . Œ 3 œ œ ®
8 8

e = ca. 126 ; e. = e :

180*
916 ! œr œ œ œ . œ œ œ œ 12
16 œ ! œ ! œ
r
! œ ! œ œ œ ! 4
8 ! œ
r
! œ œ œ ® œ œ œ œ 166

(x = x) ; e. = e : Adagissimo (x = x)
r
166 œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ 28 œ œ œ œ 169 œ
3

œ œ œœœ ! œœœœœœœœœœœœœ
4

Kr
3 ; e. = e :

œ œ ® œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! . œ œ 38 œ ® ! œ ® œ ® œ œ œ œ œ œ œ œ ® œ ® ! . œœœœœ. œœœ. œ œ ‰
7

64
28 Mixed time signatures IV

7 ‰ j Œ j6 7 j ‰ œj ‰ œ . œ œ 6 ‰ œ œ ‰ œ 7 ‰ j j ‰ ‰ j ‰ 4
q = ca. 92 (2+3+2)

181 &8 œ œœ œ 8 œ œ œ œ œœ 8 œ 8 œ 8 œ œ œ 4

& 44 œ ‰ œ ‰ 78 œ . œ œ . œ œ œ 58 œ œ . œ œ 78 ‰ œj œj ‰ ‰ 3 78
(2+2+3)

Œ œ œ 4 ‰ œj Œ
6
3

œ J œœ œ
Doppio movimento q = h

& 78 ‰ œj Œ œ œ . œ ˙ Œ. 74 ˙ œ œ œ œ œ 64
(in 3, 2+3+2)
Œ
11

œ œœœ ˙ ˙ œ œ œœœ œœ

Œ 7 Ó Œ 23 Œ 64 Ó Œ 74
16 sempre 2+3+2

&œ œœ œœœ œ 4 œ œœ œœœ ˙ œ œ œ œ œ. œ œ œ

& 74 œ Œ œ . œ œ œ œ 23 ˙ Ó 34 7
œ œ . œj 4 œ œ œ œ œ œ œ œ Œ . œJ
˙ Œ Ó
20
3

œ ˙ ˙ ˙
e = ca. 76

7 œ œ œ . œ ! œ œ œ œ 9 œ œ œ œ . œ œ œj . 7 œj œ œ œ œr ! ! 6 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 163
3 3 3

182 16 16 16 8

316 œ œ œ œ 168 œr ! ! œ œ œ œ ! . œ œ œ 169 œ . œ . œ œ œ œ 38 ! œ œ œ œ œ œ 167 œr ! ! œ œ œ œ 169


5 3

r r
169 œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ œ œ œ œ 48 ! œ œ ! œ œ ! œ 167 ®œ œ œ œ . œ œ ! ! ‰ ! œœœœœ ! œ ‰
10

j j j
q = ca. 80
78 œ œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ . œ 8 œ œ ‰ ‰ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 38 œ ‰ ‰ 64
5 4
5

183

6 œ j
œ œ œ œ œ ‰ œ œ 8 œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44
7
3 3

Œ œ
6

44 œ œ œ œ
3
6 j 4
58 œ œ œ . œ œ ‰ . œ œ ‰ . œr 44
œœ œ 4 œœ œ œ œœ ‰ œ œ œ œ
9

44 œ j 44 œ œ œ œ œ œ œ œ 78 œj ‰ ‰ œj œ
œ œ œ œ œ œ 64 ˙
2 3 3

œ ˙ œ ‰ Œ Œ œœ
13

œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ 24 œ œ œ œ ‰ œ œ 68 œ œ œ œ œ œ .
5

œ œ œ œ œ œ ‰ Œ.
17

65
h . = ca. 60

# j j
184 & # 74 Œ œ œ œJ œ . œ œ . ˙ 5 j
œ œ œ. œ œ œ 4 œ œ œ œ œ. œ œ ˙ Œ Œ
œ œ
74

# j j j œ œj 74
& # 74 œ œ œJ œJ œ œ ˙ . Œ œ œ 5
5

œ œ œ ˙ œ œ 4 œ œ œ . œj œ œ œ. œ .
# 7 Œ ‰ œ œ œ œ œ œ 45 œ œ œ 7 ‰ j 5
& # 4 ˙ Œ Ó.
3

4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj 4
9

œ˙ œœ œ
# œ œ ˙.
& # 45 œ œ ˙ 7 Ó œ . œj œ . œj œ 45 œ œ ˙ œ œ 74
13

œ œœ 4 ˙ œ œ œ ˙

#
& # 74 ˙ œ œ œ œ 23 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 74 Ó Œ œ œ œ œ 45 œ œ œ 74
3
Ó
18 5

˙ ˙

# 7 j
& # 4 Œ œ ˙ j 2 œ Œ œ œ œ œ œ œ 45 œj œ œ œj œ œ j ˙
3 Œ Œ
22 3 3

œ œ œ. œ œ œ

jj j j j
q = ca. 92

4 œ ‰ œ œ œ œ 88 œ ‰ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ 88 œ œ œ œ œ ‰ œ œ 44
185 4

44 œ r 78 œ j
‰ œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ Œ œ œ 98 œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 88
3 3

‰. œ œ œ œ Œ
5

88 œj œ œ œj œ j j
œ œ œ œ œ 58 ‰ œj ‰ œj ‰ 98 ‰ œj ‰ œ ‰ œ ‰ œj ‰ 88 ! œ œ œ œ œ . œ œj ‰ ‰
9

q = ca. 108
j % j j j
186
78 œ œ œ œ œ œ 8 ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ 78 œ .
8 ‰ œ ‰ œ œ 88 œ œ œ œ œ œ 78

78 Œ 88 œ œ œ Œ œ œ œ œ œ 34 .. œ 78 ‰ œ œ œ . ‰ œ œ 34
3 3 3

œ œ œ Œ ‰œœœ
5

34 œ .. 88 Œ j r j
œ œ œ œ œ œ 34 ‰ . œ œ œ œ œ . 58 œ ‰ 24 .. ‰ œ œ œ ‰ 58
3 3

‰œœœ œ
9

Fine

j
58 ‰ œ œ œ ‰ ‰ .. 78 ‰ œ œ œ . j j
‰ œ œ 34 œ 58 Œ . ‰ œ 88 ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ
3 3 3 3

‰œœœ
14

Dal Segno al Fine

66
j j
e = ca. 88

187 168 œ œ. œ. 169 œ ! œ œ œ œ œ 168 œ œ œ œ œ œ œ 48 œ ‰ ‰ ! œ œ 169

9 j % 8 2+3+3
œ œ 8 œ œ ! œ œ œ 16 ‰ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! 169
3
3

16 œ œ œ œ ! œ œ œ œ
5

K
169 ! . œ œ œ . 816 œr ! ! . œ œ ! . œ œ 68 ! . œr œj œ œ œ œ . œ œj ‰ 165 œ œ . 166 œ . œ ! 28
9 3

28 œ œ . 316 œ œ œ 165 œ œ œ œ œ 58 œ œ œj ‰ ‰ ! œ œ 163 œ œ œ œ 28 ! œ œ œ œ


14

j
165 ‰ ! œ œ œ 163 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 81 œ œ œ œ 163 œ œ !
3

œ œœœ œ !œ œ œ
20


G.P.

D.C. al Segno

j r Kr j j
! . œ œ 28 œ 3 2
3

œ . . .
œ ! 16 ! œ œ ! œ œ 8 ! œ œ œ œ œ œ. œ œ ‰
28

9 œ ‰ œ ‰ œj ‰ œ j j
q . = ca. 58

‰ 58 ‰ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ 58 œ ‰ ‰ ‰ œ 68
3

8 4
188
9 ‰ œj ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ 5 œ . œ œ 44 œ 5 œj ‰ ‰ œ 6
3

8 8 œ œ œ œ 8 8

68 œ ! œ œ œ œ ! œ 78 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 24 ‰ œ œ œ 58 ‰ œj ‰ œj ‰ 38 ‰ œj ‰ 44
5

>
%
68 œ j 58 œ œ œ œ œ œ œ œ 38 ‰ œj ‰ 44
œ œ œ œ œ œ ! 78 ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ 24 œ œ œ
3

>

44 Œ j j j 2 34 ‰ ! œr œ œ ‰ ! œ œ œ
œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ 128 Œ 5 78
2

œ Œ >œ ‰ œ œ œ . œ œ 8 œ œ œ œ
10

fi
44 Œ 128 ‰ œj ‰ Œ œ ‰ œ œ œ . œ œ 58 œ œ œ œ 34 œ œ œ ‰ œ œ œr ! ‰ 78
2 2

œ œ ‰ œ ‰ œ >

7 œ œ œ œj ‰ ‰ ‰ œj œ œ œ œ œj ‰ ‰ œj 4 ‰ . œr œj ‰ Œ ! œ œ œ 5 œ œ Œ œ 2 œj ‰ Œ
14 Coda 2

8 4 8 > 4 >
D.S. al Coda
fi
78 œ j j 24 œj ‰ Œ
œ œ œ ‰ œ 44 œ œ œ Œ Œ ! œ œ œ 58 œ œ Œ œ
2

œ œ œ œ ‰ œ Œ. > >
D.S. al Coda

67
29 Irregular time signatures VI
q = ca. 60

2 œ œ œ œ œ 3 œ. œ œ. j
œ œ 4 œ œ œ œ ‰ ! œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 64
4 5
5 3 5

189 4 4

64 œ r 3
Œ ‰ . œ œ œ œ ! œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ 4 œ ! œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ . œ œ œ œ . œ . œ . œ . 48
7
5

j
48 œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 94 œ . œ œ . œ œ œ Œ ‰ œ ‰ . œ . œ . œ . 58
7 3 3

58 œ œ œ œ ‰ œ œ 48 œj ‰ œj ‰ ‰ œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œj 68 ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ 48
9 3

84 œj ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ 128 œj œ œ œj ‰ œ œ œj 48
3 3 3 3

œœœœœœœ œ œ œ
12

84 œj ‰ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 88 œ œj œ œj œ 48
14 3 3

84 ‰ œj œ œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . 38 1∑ 54 œ œ œ œ œ œ œ 78 œj œ œj œ œj 34 œj ‰ Œ Œ
16 3 3

r r
e. = ca. 48

166 ‰ œ ! œ ! 48 œ œ œ œ ‰ 68 œ œ ‰ œ œ œ œ
4

‰ œœœ œ œ œ
190 Kr j
6 ! œr ! ‰ r
œ 48 ‰
j
œ 68 œ ‰ œ œ œ œ
3 3 4

16 œ œ œ œ œ œ !. œ œ œ œ

5 œr ! œ ! œ œ 8 œj ‰ œj ‰ ! œr! œ œ œ ! œ 8 œr ! œ ! œ ! œr ! 7
3

! œ œ œ œ ! œœœœ
5

16 8 16 16
r 8 ! œr ! œr ! œ ! œ 7
3 2+3+3 2+3+3

‰. œ œ œ œ œ œ 165 œ œ ®œ œ œ œ 88 ‰ . œ ! œ œ œ œ œ ‰ œ 16 16

r r
167 œ ! œ ! œ ! œ 168 ! œ ! œ ! œ ! œ 88 ®œ œ ®œ œ ®œ œ ®œ œ œ œ ‰ œ. œ œ. œ œ 166 œ .
8

3+2+2 3+2+3 3+2+3

7 r 8 r r 8 r
œ œ ®œ œ ®®œ œ ®! œ 166 œ .
4

16 ! œ ! œ ! œ ! 16 œ ! œ ! œ ! œ ! 8 œ œ œ œ œ

68
30 Duplets and quadruplets II

# 9 j j
e. = ca. 66
12 j ! ! œ œ œ œ 9
& # 16 #œ . œ œ œ ! ‰ .
4 2

191
œ œ œ œ œœœœ œ œ œ œ 16 œ œœ 16
œ
# # 9 ‰ œj œ 2 2 Œ 4 12 ‰ j 2 9 12
5 2 2

& 16 œ œ œ œ œ œ 16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16 œ œ œ œ œ œ œ 16
4

œ
9
# # 12 j ! ‰ . ‰ . ‰ 4 9 2 2 2 Œ 4 Œ œ œ œ
4
j ‰.
& 16 œ 16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ.
œ œ

q = ca. 72 æ ca. 96

b 3 Œ .. .. œ œ œ œ œ
&b b 4 œ œ œ œ œ œ œ œœ
4 4
œ œ œ œœ ˙
4 4 4
192
œ œ œ œ
1. 2.
b
&b b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ Œ .. œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ
7 4 4 4
4 4

œœ

b Œ .. œ œ œ œ œ Œ ..
&b b Œ œœœ œ Œ œ œœ
12 4 4 4 4

˙ ˙ œ ˙ œ œ œ œ œœœ ˙

# j
q . = ca. 52

& 68 œ œ œ œ. œ œ œ ‰ 34 . j # œ 68 œ
4

œ œ œ œ
2 2
œ œ #œ œ œ
œ #œ
193

5
# ‰ ‰ . œ œ 34 œ œ œ œ 68 œ œ œ ‰ 34 Œ œ œ œ
4 4
68
œ œ œ œ œ œ œ . œj œ
4 4
& œ #œ

# j j
& 68 ! 34 Œ œ œ œœ 6 ‰. ‰
11

œ œ œ
2 4

œ œ œ œ #œ 8 #œ #œ œ
œœœœœœ œ
q = ca. 80
bb 3 ˙ œ œ ˙ œ 24 ˙ Ó ˙ œ œ œ œ ˙ . œ ˙ ˙ Ó 32 ˙
3
b
4 4 3

2 ˙ ˙ ˙ ˙
4
194 & œ ˙ œœœœ

bbb 4 j j œ . n œj 23 ˙ Ó Ó
3
Ó
6

.
4 3 3
& ˙ ˙ œ . n œj n œ . œj 2 ˙ œ
œ œ ˙ œ œ œ œ. œ
b˙ œ œ ˙
b
& b b œ œ œ œ œ œ œ 22 ˙
œ 23 œ œ œ œ ˙ .
4
Ó
10 4 4 2

œ œ œ œ œ œ ˙ œ w w

69
r
q = ca. 76

195* 45 œ œ œ œ œ ˙ œ œ ˙ œ œ œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ œ œ Œ !œ œ!œ œœœœœ

j3 j3 4 j
‰ œ œ œ œ œ œ 4 œ ‰ œ œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ 45 w
3 3

œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ Œ w
4
2

j3 j j 3
œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ! œ œ 44
3 3

! œ œ œ œ œ œ. œ ! œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œœœ ‰ œ ˙ ˙ ˙ ˙
8 4

44 œ Œ œ œ œ 45 w
3 3 3 3 3

w œ œ Œ ‰œœœœ‰œœ‰ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ Œ ‰!
12 4
2

r
e = ca. 63
Kr (3+2)

3 ‰ ! œ œ œ . 3 ! . œ œ ®œ œ œ œ ®œ œ œ ! œ œ 5 œ œ œ . œ œ œ . œ œ 2 œ œ œ ‰ ‰ ®œ œ œ 3
3:2

196* 8 4 8 4 8

3 œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ ! œ ! ‰ œj ‰ œ ‰ œ 6 œ œ œ œ œj ! œ œ œ œ œ ‰ 5 œ œ œ œ
3
2
5 5:3 3:2 3:2 4:3 4:5

8 4 8 8 4
3+2+3

r r Kr j
3
2 œ ! ®œ œ œ ! ®œ ! 8 œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ® œ œ 88
9 4:5 4:3 3

4 8 4

88 œr ! ®œ œ ! œr œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ . 24 œ œ œ œ œ œr ! ‰
3
88 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 24 ˙
12 4:3 3:2 4:3

### 4
h = ca. 84
3
j œ . œj ˙ Œ Ó ˙
3 4
œ ˙
4 4
197* & 2 ˙ ˙ ˙ ˙ œœœ œœ 2 ˙ ˙ œœœ
˙ œ œ. œ
5
### Ó œ œ œ 45 ˙
5
Ó Œ 23 Œ œ Œ œ Œ œ 24
œ
3 5 3 3
& œ œ œ œ œ œœœ œœ œ œ
˙ ˙ ˙

### 4 3 52 w w 4 w w 23 ˙ ˙ ˙ ˙
3+2 4

2 œœœœœœœœ œ 2 œœ œœœœœ ˙ Ó Ó
10 5 8
5
&
œ œ
###
œ œ œ œ œ œ œ œ 74 ˙ Ó Ó Œ 22 32
8
Ó
15 5 8
& œ œ œ œ œ œ œ œ w
œ œ œ œ œ

70
31 Compound time signatures VI

e. = ca. 58

6 œ œ œ œ ! ! œr ! 9 œ œ œ œr ! ! ! ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 5 œr ! œ ®œ œ œ . . œ ®œ
5

198 16 16 8

r
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! 12
16 ‰ 15 œ œ œ ! œ œ œ Œ .
! ! œ œ ! œ œ ! . œ œ œ 16 œ œ œ œ 58
5

58 œ œ œ ‰ œ œ œ 44 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ œ œ 16
15 ! œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œj ! œ . œ . œ . œ .
8 3 3 3 3

r r j
11

œ œ œ œ œ œ . œ . ! . œ . œ ! ! 44 œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 38 ‰ œ œ œ œ œ ‰ !
5 3 3 3 3 5

44 œ ‰ œj Œ œ 58 œj ‰ ‰ Œ j
Allegro vivace

68 œ œ œ Œ . 34 ‰ . œ . œ . œ . 128 Œ . œ œ œ Œ . Œ œ 64
199
68 Π. j j j jj
œ œ œ 44 ‰ œ œ œ œ ‰ œ 58 œ ‰ ‰ œ œ 34 œ œ Œ 128 ˙ . œ œ œ œ 64

64 œ . j j
œœœ˙ œ 128 œ œ œ œ ‰ ‰ Œ . œ œ ‰ 24 œ ‰ Œ 158 œ œ œ œ . œ . œ œ œ œ œ œ 44
6

64 œ œ œ Œ ‰ . œ . œ . œ . 128 œj ‰ ‰ ‰ œ œ œj ‰ ‰ œ œ ‰ 24 œj ‰ Œ 158 œ . œ œ œ ˙. œ œ œ 44

j j
4 œ ‰‰ œ œ œ œœœ œœœœ œ œ œ
3 3
18 œ œ œ ˙ . j j jj
œ .œ. œ. œ . œœœœ œ œ œ
10

4 8
j
4 Œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3
18 ˙ . j j j j
4 8 œ œ œ œ .œ. œ. œ . œ. œ œ œ œ

œ ‰ Œ. ‰ œ œ 74 œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ ˙ . 218 œ œ ‰ œ œ œ Œ . œ œ œ ˙. œ. 34
14

74 ˙ j j
œ œ œ œ ‰ Œ. œ œ œ œ œ œ 218 œ œ œ Œ . œ œ œ Œ. ˙. œ œ œ 34

34 Œ Œ œ œ 78 ˙ 44 œ œ œ œ œ œ 158 ˙ . jj
œ œ œ 24 œ Œ
3 3

œ. œ œ œ œ
16

3 ˙ 7 Œ. j j4 3 jj
œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ 158 œ ‰ Œ . 2 œ Œ
3

4 Œ 8 œ œœ œ œ œ œ 4

71
32 Triplets IV
q . = ca. 80

15 œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œj ‰ ‰ Œ œj ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ Œ ‰ œ . œ œj œ . œj œ œ . 4
200* 8 4

j (q . = q )
4 œ Œ Œ œ œ œ 7 Œ œ œ œ œ œ œ 15 œ . œ œ œ . œ ‰ Œ ‰ 5 œ
3 3
j
3
j3 5
œ œ œ œ œ œ
4

4 8 8 4 8

5 œj ‰ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ 5 ˙ 2 œj ‰ ‰ œ œ 6 œj ‰ œ œ œj ‰ ‰ 15
3

˙ ˙ ˙ Œ Ó
8

8 4 4 8 8

j j
(e = e )

158 ˙ ˙ ˙ ˙ œ ‰ œ œ œ œ 45 ˙ 44 ‰ œ œ Œ œ œ 78 œ .
4:3 3 3

˙ ˙ œ œ ‰
14

e = ca. 76

b b 4 3 3 j j r 7 4
j ‰ ® ! œ
3

œ œ œ
3 3
& 8 œœœœœœœ œœ œ œ œ œ œ œ 16 œ œ œ 8
œœœœœœ
201
œœ œ
b 4 2 3 j‰ 4
&b 8 œ j‰ j j ‰
5
3 3 3 3

œ œ œ œ. œ œ œ j 8 8 œ œ 8
3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

b 4 5 j 3 j 3 j ‰ r 4
&b 8 œ j ‰
11 3
œ
3 3 3 3

œ œ 8 œ œ œœ œœ œ œ œœœœœ œœ œ œ œ 8

b 4 œ ‰ ‰. œœœ 6 œ œ œ 3 r 4 58
3
b ! j‰
15
3 3 2
& 8 J 8 œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3

q = ca. 92
2+3
2+2+2+3
5 9 œ œ ‰ œ œ œ œ œœœ
3 5 3 2 3 3

202 4 œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ œ Œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 8

j jj j
(in 3)

68 ‰ œ œ œ œ Œ . 78
5

œ œ œ œ œ Œ. ‰. œ . œ œ œ œ ‰. œ . ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ Œ œ œ œ. œ œ œ Œ.
6

(2+3)

78 œ œ œ œ j j
œ œ œ ‰ 45 Œ œ œ œ œ œ Œ
3 3 3 3 3 3

w ˙ œ ‰ Œ œœœœŒ œœœœœœ
11

j j
15
4 3 3 3 3 3

˙ ˙ ˙ ˙ ‰œ œœœ œœ ‰ Œ Œ w ˙ ˙ Ó œœœœ œœœœ ‰ Œ Œ


2

72
? # # # 64 œ œ œ ˙ œ œ ˙ w w 6
Animé h . = 108 env.

203 ˙. œ˙ ˙ œ ˙. ˙ Œ Ó œ œ 94 w w 4
4

? ### 6 ˙ œœ˙ ˙ œ œ œœœ ˙ ŒÓ Œ œ. œ. œ. œ. ˙. œ ˙ ˙ œ ˙. œ Œ Œ


7 4

4
3 2 4

? ### Ó ŒÓ œ œ 154 w w w w Ó œœ˙ 64 ˙ . œ˙ ˙ ŒÓ Œ


13

˙ œ ˙.
4

Lent q . = 48 env., q = 72 env. ; q. = q :

88 ‰ œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 34 œj ‰ Œ œj œ œ œ œ œ œ œ
3
3 3 3 3 3 3 3 3

204*

r 3 j
3 3 3 3 ;x:

œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ 24 œ ‰ ! œ œ œ 166 œ œ œ œ œ 34
3 3 3 3

œ œ Œ œœœœœœœ œœœ œ œ œ ! Œ
4

; q = q. :

3 œr ! ‰ Œ j j
3 3 3+2

œ œ œ œ ‰ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 45 œ ‰ Œ
8 ‰ œ œ œ œ œ œ 44
8 3 3 3 3 3 3 3

j
11 3 3 3 3

4 Œ œ œ œ œ Œ œ œ œœœ Œ œœœœœœœœœœœœœœœ 3 œ Œ Œ 4 Œ œœœœœœœ


3 3 3 3 3 3 3 3 3

4 4 4 œ ‰

e = ca. 72 3

2 œ 1 r! 2 6
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3
205* &8 œœœ œœ œœœœ œœœœœ œ œ œœœ 8 œ 8 œ œ œ 16
œ œ œ
6 ! ‰ ! ‰ ! 2
8 œœœ‰ ∑ 2ˆ3 r ! ‰ ! 3
8 œ œ œ œ œ 28
7

& 16 j œ . œ œ œ . œ œ œ 16 œ
3 3 3 5

œ œ œ œ
3
; x=x:
2 j 3 j j 4 r ! ‰ ! 6 œœ œ 28 j ‰ ‰ œ 3
15 3

œ œ œ. œ 8
3 3 3 3 3
& 8 œ œ œ 8 œ œœ œ 8 œ œ œ œ œ œ 16 œ œ œ œ

3 3ˆ2ˆ2 j 2
œ ! œ ! ‰ ‰ ‰ . œ œ 38 ‰ . œ œ 166 œj ! ‰ œ œ œj. œ œ 169
22 3
œ 8 œ. œ œ
3
&8 16 œ
; e. = e : ; e. = e :

& 169 œj. œ œ œj. 166 œj ! ‰ ! 28 ! œ œ œ œ œ ‰ 169 œ œ œ ‰ ! ‰ ! 28 œ œ œ œ . œ œ œ


29
3 3

3 œr ! ‰ ® œ œ œ œ œ œ œ œ 28 œ .
& œr ! ‰ !‰
35 5

œœœœœ œ œœœœœ 8
œ œ œ œ œr
3

73
33 In uno

Presto w = ca. 60

1 œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ ‰ œj œ Œ Ó
3

206 1 œ Œ Œ œ Ó œ Œ Œ œ Ó
3 5

˙.
3
Œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ ˙ œ œ œ ˙ Œ œ ˙ w ˙ ˙ w ˙
8

16
5 5 3 3 3

œ ˙. œ ˙ ˙. Œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ ˙ Œ œ œ ˙ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ Ó

r r
q . = ca. 52

38 œ ! œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
3 33 3

œ œ œ œœœœ ! œœœ œ ! œœœœ œ


207*
38 œ . j 3
j r 3
r 3
r 3

œ œ œ ‰ œ œœœœ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ! œœœœ ! œœœœ ! œœœ

j j j
Ritmo di 4 misure

Œ œ œœœœœ œ œœœœœ œ œœœœ œ. œ. œ. Œ œ œ œ


8

j j j 3 3

œ ‰ ‰ œ. œ. œ œ œ œ œ œ œ œœœœ œ œœœ œ œ œ

r r r r j 5 j j r
Ritmo di 3 misure
5 5

œ ! ‰ ‰ œ ! ‰ ‰ œ ! ‰ œ ! œ. œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ ‰ ‰ œ .œ .œ .œ .œ . ! .
17


j j j
œ. œ.œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ ‰ œ ‰ œ œ œ ‰‰ ∑ ‰. œ .œ .œ .œ . œ ‰ ‰

h . = ca. 54 34 = C C=
3 Œ œœœœœœ œ œ œ
3 3
j j 3
208 4 ˙. C œ Œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ. œ œ œ 4
3 6= 5
=4 8 8
68 œ œj œ œ œ œ œ œ œ . j
(e = e)
34 Œ œ œ œ œ œ œ œ œ 58 œ ‰ œ œ œ
5

œ Œ Œ œ. œ.
7

5=3
8 4
j
sempre simile

œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ œ Œ Œ C Ó œœœ œ œ Œ œ œ Œ œ œ 34
14

34 Œ œ œ œ œ œ œ œ 68 œ œ œ œ .
3 5 2 2 2

Œ œœœœ œ œ œ. œœœœœ œ œ ‰ Œ.
21

74
e. = ca. 63
3
r r j Kr
209 163 œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ ! ! œ ! ® œ œ œ œ œ œ ! œ . œ œ œ œ œ . œ 162 ! . œ 163

316 œ œ . œ œr ! œ œ œ œ . œ . ! . œr . œj ! ! œj j r
3

œ ! 162 ! œ 163 ! œ œ 162 œ œ 163


10

3 ! œ œ œ . œ . 2 œ œ 3 œr ! ! ® . œ . œ . œ . œ œ œ œ œ œ œ œr ! ! 2
3 3

œ œ œ œ œ 162
20

16 16 16

216 œ œ œ 163 œ œ œ œ 38 ! œ œ œ œ œ ! œ œ 163 œj. j j


3

œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ !
30 (in 3)

q . = ca. 56

j
& 38 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 1 j‰ Œ 3
3 3 3 q. = h

.
4 3
210 œ
œ œœœœ 2 œ œœœœœœœœ œ œœ œ œ œ 8
q. = h
h = q.
3 ‰ ‰ œ œ œ œ 21 ˙
3

& 8 œj ‰ ‰ j œ œœœœ
3
j œ ˙
8

œ
4 2 4

œ. œ œ œ œ œ. œ œ
h = ee. ee. = h

Œ 165 1 œœœœœ œ œœœœ œ Œ


17

& œ. œ œ œ œ. œ œ 2
œ œ œœœœœ œ œœœ œ œ
œ

6 œ œ œ œj œ œ œ œj œ œj œ
h . = ca. 56

5
4

œ. œ œ œ œ œ œ Œ œ ‰ Œ.
2 2 2 2

211 8 œ Œ œ œ œ 8
; h. = q q. :

58 œ œ œ œ œ ˙ j j j j j 3
j
œ ˙ œ >œ >œ >œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
7


; q. q = h. :
j j
œ œ œ œ œ >œ >œ >œ 34 œ œ œ œ œ œ œ œ . œ ˙
4 3

œ œ œ >œ >œ >œ >œ >œ ‰ Œ Œ


16

j j
(e = e) (e = e)

Œ ‰ œ œ œ 24 ‰ œ œ œ 34 œ œ œ Œ Œ Œ ‰ œ œ œ œ œ 38 œ œ œ 34 œ œ œ œ ˙.
25

Alla una ( e. e e = ca. 48)


4
7
& 16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj. ‰ ‰ „„ œ
212 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ.
2
‰ ‰ . „ œ œ œ œ œ . œ œj ‰ . ‰ œ œ . œ œ . œ œ œJ . ‰ ‰
11

& œ œ œ . œj œœœ œ œ œ œ œ œ

75
34 Septuplets I

44 œ
7

œ œ œ œ œ œ
44 œœ
7 against 4 7 7 7 7

œ œ œ œ œ œ
œ œ
œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ

q = ca. 72 æ ca. 108


## 3 44 34
& 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ œ œœ œ Œ Œ
5 5 5 5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ
213*
3 œ 4 œ 3 œ
clap

4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ 4 œ œ œ œ

## 44 2 44 œ œ œ œ œ 24 44 œ 3
œœœœœœœ 4 œ Œ œ Œ
7 7 7
5 7
& œ œœ œœ œ œ œœœœœœ 4

œ œ œ 44 œ œ œ œ 24 œ œ œ 44 œ œ œ œ 24 œ œ œ 44 œ œ œ œ 34

#
& # 34 œ 44 œ œ œ œ œ 3 Œ ‰ œj 44 œ œ
5
Œ Œ Œ Ó
13
7

œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ
34 œ œ œ œ œ œ 44 œ 34 œ œ œ œ œ œ 44 œ
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙

e = ca. 69

2 œœœ 3 2 3 4 3
8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œR ! ‰ œ œ œ œ 8
7

œ 8 œ œ œ œ 8 œr ! ‰
5 5
&8
œ
214
28 œ 38 œ 28 œ œ œ 38 œ 48 œ 38
clap
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

& 38 œ œ œ œ 28 œr ! ‰ 48 68 r ! ! œr œ œ ! œr œ œ 48 œ œ œ œ œ œ œ 38
7 7
5 7

œ œ
œ œ œ œ œ œ œœœ
38 œ œ œ 28 œ œ œ 48 œ œ œ œ 68 œ œ œ œ ‰ œ œ 48 œ œ œ œ 38

3 r ! ‰ ‰ 4 2 r ! ‰ 3 3 r ! ! 4 28 r ! ‰
12

œ
7 5 7
&8 œ 8 œœ œœœœ 8 œ 8 œ œ œ œ œ 16 œ 8 œœœ
œœœœ œ
38 œj ‰ ‰ 48 œ œ œ œ 28 œj ‰ 38 œ œ œ 163 œ
j
! 48 œ œ œ œ 28 œj ‰

76
h = ca. 60

b
& b 24 œ œ Œ Ó ˙ ˙ ˙ œ œ ˙ œ œ Ó
3 3 3 3 5

˙ œ œ œ ˙ œ œ ˙
˙ ˙ œ œ œ œ œ
215

bb ˙ Ó ∑ ˙ ˙ ˙ ˙
5 3

œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ œ œ
3 7
&
˙ ˙ ˙ œ œ ˙ ˙ ˙

bb ˙ Ó œ œ œ œ œ
5
Ó œ œ ˙ œ œ
9 3 7

œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
3
& ˙ ˙ œ œ

b 22 3
&b œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ Ó ∑
13 7

˙ ˙
3 3 3
2
˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

b
& b 2 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 2 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 22 ˙ Ó
3 4 23 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 4
18 7 5 5
5

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 2

b 4
7
b Ó Ó Ó ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ˙ ˙ ˙ Ó ∑
23 3

˙ ˙ ˙ ˙
7 3 3
& 2 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

e = ca. 96
6 œ œ 4 j ‰ ! œ 38
7
œœ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ
3 5 3 3
&8 œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ
216
3

3 j
œ ‰ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 167 j ‰ ! ‰
4 3 68 ! œ œ œ 4
5 3 5
3 5
&8 J œ œ œ œ œ 8
œ 3
3

& 8 œ œ œ œ œ œ 38 œj ‰ ‰
4 48 7 ‰ ! ‰ 48
10

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16 œj
7 3 3 5

4 6 ‰ œ 4 œ œ œ7 Œ
15

œ œ
7
&8 œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ
3 3

œ œ œ œ œ œ

b 4 ‰ 9 44 ‰ j 78
q = ca. 76 7
b ‰Œ œ œ œ œ œ œ œ
3 5
217 & 4 œ nœ œ œ œ bœ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ n œ

b
& b 78 œ ‰ Œ Œ 34 5 ‰ Œ 44
5 3 3 7

œ nœ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ

bb 7 4
3
! œ ‰ Œ ! j‰ Œ
10

œ œ
7
& œ œ œœœœ 8 œ œ nœ œ 4 œ œ œ œ œ œ
˙ œ œœœœ œ ˙ œ

77
24 œ
7

œ œ œ œ œ œ
7 against 2
2 œœ
7

4
7

œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ

q = ca. 56

4
&4 œœœœœ œœœœœœœ œ ‰ œJ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ ‰
3 3 7 3 7 5
218
œ œ œœœœ œœ œœœœœœ
Π3
œœœœœœœ œœœœœœœœœœœœœœ œ œ œ œ œ œ œ 4
5 7

& œœœœœœœœœœœœœ œ
3 3 7 7 7 7

& 34 œ ‰ ®œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 45
3

Π!
9 3 7
3

œ œ œ œ œ œ œ œ

5 Œ ! Œ Ó
12

œ œœœœœœ
7 3 3 7 7
&4 œ œœœ œœœœ œ œ œ œœœœ œœœ œœœ
œ œ œ œ œ œ ˙.
q = ca. 84 (q . = ca. 56)

9 ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ Œ
j j
œ œ œ 34 œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ 98
3 33 7 3

219 8 œœœœœœœœ

98 œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ Œ 44 ˙ 38 œ œ œ 34 œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ 38 œ ‰ 44
7 3 5 7

˙ ˙
5

4 ˙ j
œ œ œ 38 œ ‰ 4 œ œ œ œ œ œ œ 38 œ œ œ 44 œ ‰ Œ
4 œ œ œ œ 38 œ œ œ œ 34
3 7

Œ
11

3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ 3 œ œœœ 3 œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ 3 œ ‰
17 3 3 3 7 5 7

4 4 8 4 4 8

j
h = ca. 100

3 œ Œ œ œ œ œ œ 24 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 23 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
3 3 7 5

220 2 œ œ œ ‰œœœ˙ ˙ ˙

j j j j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ 24 œ œ œ œ œ œ œ ˙ Œ ‰ œ œ œ 22
7

˙ Ó Ó œ œ œ œ Œ Ó
5

h. = h
j j j j
22 œ œ œ œ œ 64 œ ‰ Œ Œ œ ‰ Œ Œ 24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 23 ˙ Ó ˙
5:2 7:2 4

˙ ˙ ˙ Ó
9

14 h. = h

˙ ˙ œ œ œ œ 45 œ Œ Ó œ œ 64 œ œ œ œ Œ œ œ œ 24 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
4 7

w Œ ‰

78
35 Metric modulation II
Change in beat-unit

9 œ . œ . ‰ . œj. œ œ œ 5 œ œ ‰ œ œ œ œ 9 œ . œ œ œ œ œ . œ œ . œ œ œ œ œ . œ œj ‰ ‰ œ . œ œ œ 3
q . = ca. 72

221 8 8 8 4

34 œ . œ œ œ œ œj ‰ œ ! œ œ . j
œ 98 œ
j j
4 4

œ Œ. œœœœ Ó ˙ ˙ ˙ œœœœœ œœœ ‰ œ ‰ ‰


5

j j j
10
q. = h. h. =

Œ œ 34 ˙ . Œ œ . œ 68
4 4 2

˙ w ˙ œ ‰ Œ. œ œ œ œ œ. œ œ Ó ˙
=e

6 œj ‰ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ . jj j j jj
3 e = q.
9 œ ‰ Œ. œ. œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ
17

8 8
q. = q

j 5 j j j
q. = h

4 1
4 4 3 3

œ ‰ Œ œ œ œ œ œ 4 œœœ œ œœœ œœœ ‰ 8 œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ 2 Œ œ Œ


22

j j
27

3
3
3 3 3

œ Œ œ Œ œ œ œ Œ œœœœ „∑ Œ. œ œ œ œ œ. ˙ œ Œ

q . = ca. 72

## 9
(e = e)
3 9
& 8 œ œ œ œ ‰ œ œ œ ! œ œ œ œ œ ‰ œ œj ‰ ! œr œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ ! ! œ œ œ 8
4 4

222*
œ.
## 9 œ ‰ ‰ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ 98 j ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 44
4 ; q. = q :

& 8 J œ œ œ œ . œ
œ . œ.. œ œ
3
4
; x = x : (e. = ca. 72)
## 4 j
3 3
j‰ ‰ j! œ 9
j ‰ ‰ œ œ œ œ 16 œ œ œ œj ! œ œ œ œ
7

œ œ
4
& 4 œ œœœœœ œ œ œœ œ œ œ
œ
3

#
; e = e : (e . = ca. 108)
4 œ œ œ œ 9 4 9
& # œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ 8 ‰. 16 œ œ œ œ ! œ œ 8 œ œ œj ‰ œ œ 16
10

R
3

## 9 2
r 4 169 Œ . œ œ œ 166 48
; e. = e :
r
3 3

& 16 œ œ œ œ ! ! œ ! ! 8 Œ ‰ œœœ ‰ œœœŒ „


14

## 4 r! r! r! r! 9 ! r!
& 8 œ œ œ œ 16 œ œ ! œ ! œr ! 38 œr ! ‰ ! œ œ 166 œ œ œ œ œ œ ® œ œ œ œ œ œr ! ! ‰ .
20 ; e. = e :

79
Calculate the metronome markings in the following exercise for q . in bar 10 and q . in bar 23.
3
;e=e :

j j 24 œj ‰ Œ
q . = ca. 108

38 œ œ œ œ œ œ œ 38 28 ‰ œ œ œ œ œ œ œ 38
3 3

223* œ œ œ ∑
3
; e=x:
j j j
38 œ œ œ œ œ ‰ ‰ ‰ œ œ 24 ‰ œ œ ‰ œ œ œ œ 169 œ œ œ œ œ œ œ œ 3ˆ2ˆ3 j
! ‰ œ œ œ 169
3

œ
10

16
3
;x=x :

j j
169 œ œ œ œ 3 œ 169 œ œ 12
4 3

œ ! ‰ ! ‰ ! 8 œœœœ œ œ œ. ! ! œœœœœ
17

16
2
; e =e:

12 2ˆ3
2 3 3 3 3

16 œ œ œ œ œ ‰ !œ œ 8 œœœœ ‰ œœœœ œ œœœœ œ œ œœœ œ Œ ‰


22

Write a more appropriate version of the following exercise, which is easier to read and does not use metric modulation.

Poco adagio e = ca. 56


; e = e. :

38 œ œ œ œ œ 48 ! œ œ œ œ œ ‰ œ œ 169 ! . œr . œ œ œ œ 48 œj ‰ ‰ œj 34 œ . œ œ .
(x = x) Doppio movimento
3 3 3 3

224* œ.œ

j j j j j j j 24 œj ‰ U
; q = q. : ; q. = q :

œ . œ œ œ 68 œ . œ ‰ 98 ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ 44 œ ‰ œ ‰ Œ ‰ œ 78 œ œ œ œ Œ
6

attacca
Moderato q = ca. 72

58 ‰ œj ‰ œ œ 98 œ œj œj œ œ œ œ œj ‰ ‰ ! . œ . œ . œ . œ . œ . 58 œ 68 œj ‰ ‰ œ . œ . 34
; q = q. : ; e. = e :

œ œ œ.
12

18 5
; q q. = h :

3 œ . œ œ œ œ œ . œj ‰ Œ œ œ œ œ œ 5 œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ 2 Ó
; e. = e : ; x =e: 5
5

4 8 2 œ œ œ œ œ ˙. œ w

Poco adagio e. = ca. 56


9
16 œ . œ . œ œ œ œ

24
6

attacca
Moderato q = ca. 72
24 œ œ
12

18

80
j j j 3 j
q = ca. 56 q = q.
64 œ 68 œ œ œ œ œ œ 24
3 3

225 ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ œŒ œœœ œ œ œœœ ˙

j j j j jq = q9 jj
.
24 œ œ œ 68 œ 23 œ 64
3

œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ 8 œ ‰ œ œ œ œ
4

j j j j j j
q = q. h. =

64 œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ 68 œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ . œ . œ ‰ ‰ ‰ œ œ œ . œ . ‰ . œ . 24
8

13

r
= q (= ca. 63) q = q. (e =
24 ˙ 34 œ œ œ œ ! œ œ œ ‰ Œ 18
16 œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ 98
3 3 3

œ œ œ Œ
17

j j 24 œj ‰ Œ
= e) q = q.
98 œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ 24 Œ œ œ 68 œ 68 ˙ .
3

œ œ œ

5
58 2 78 œ œ œ œ œ œ œ 24 œ œ œ
3
68
œ. œ. !.œ.œ.œ. œ œ œ œ œ œ ‰ Œ.
22


q. = q

68 œ œ œ œ ‰ 58 œ œ œ œ œ 34 œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œj 98 ˙ . j
3 3

œ œ œ ‰ Œ. Œ.
29

Calculate the metronome markings in the following exercise for q q . in bar 7 and q . q in bar 23.

j j
q = ca. 108 ; q. = e :

78 œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ ! œ œ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ
3 3

226*

; q . = q q . : (in uno)
j j j j j
;e=q:

œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ 98 œ ‰ Œ ‰ Œ ‰ 58 œ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰
5

; q q . = h .. : (in uno)
1 78 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œj ‰ œj ‰ œj ‰ œ œ œ œj ‰ œj ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ Œ Œ ‰ 48
11

∑ > > > >


; h .. = e :
Kr
4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ! ® œ œ . œ œ œ œ œ . œ ‰ œ ! œ ! 9 œj ‰ ‰ ‰ œj ‰ œ ‰ œ 5 ‰ œj ‰ œj ‰ 7
r r
3 ; e = q. :
17 3 3

8 8 > > > 8 > > 8


; q = q . q : (in uno)
j
78 œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ 98
3
1 516 œ œ œ œ œ œ ! œ ! œr ! œr ! œr ! ‰ œ œ
3
j
œ !‰
21

> > > >> ∑ > > > > >

81
Calculate the metronome marking in the following exercise for q in bar 12.
q = ca. 48

4 9
; q = q. :

&b 4 Œ Œ œ œ œ œ œœœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3
Œ
3 3 3

8 œ œ œ
œ œ œ œ œ œ
227*

;q=

& b œ. j ‰ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œ Œ Œ 9
œœœœ 8
4 4 4

œ œ œ

j
= q. :

& b 98 œ œ œ ‰ œ . œ œ œ . œ œ œ œ ‰ œ ‰ œj ‰ œj ‰ œj ‰ œj ‰ j ‰ j ‰ 44 Œ .
8

j
œ œ œ œ œ œ œ
Doppio movimento ; h = q : ; q = e. :

Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ 9
3

&b œ Œ Œ
12 3 3 3 3 3 4
16 œ œ
œ œ œœœ œ œ œ œœœœœ
; e. = e :
3
r
œ œ œ œj œ œ œ 34 r ! ! r œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ Œ
3 3 3

& b œ œœœ œ ! œ œ œ
16 3 3 3 3

œ œ

Notate the change in tempo and beat-unit in bars 5–6, 9–10, 15–16, 21–22, 25–26 and 32–33, without using metronome markings.

h . = ca. 56
j
34 œ œ œ œ . œ œ 22 œ œ œ ˙
3
34 œ . œ œ œ œ Œ œ œ œ 22 œ Œ œ œ œ 34
3 3

228*

Più mosso (Tempo II°) h . = ca. 84 Tempo I°


3 œ œ œ 2 Œ œ œ œ 3 3 Œ œ œ 2 Œ
2 œ Œ œ Œ œ œ œ Œ œ œ
6

4 2 4 2

j 34 Œ . œj œ j
œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ Œ 45 œ Œ œ . œ œ 45 Œ œ . œ œ Œ 34
11

3 ˙.
Più mosso (Tempo II°)
5 3 œ œ œ j 5 j j 6
œ Œ Œ 4 œ œ œ Œ œ œ. œ œ 4 œ. œ œ œ ‰ Œ
16

4 4 4
Ancora più mosso h . = ca. 126 Meno mosso (Tempo II°)
64 Ó Œ œ œ œ 24 œ œ Œ œ Œ œ Œ œ
2

˙ œ œ ˙ Ó œ œ ˙ œ Œ Œ Œ œ
22

22 1 64 1
24 › 64 ˙ Œ ˙ . 45
5

w w w ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
27

∑ ∑
3

j j j
Ancora meno mosso (Tempo I°)

45 œ œ œ . œ œ 23 œ Œ Ó 94 ∑ 45 œ œ . œ ˙
2

Œ œ ˙ ˙ w œ œ. œ œ Œ
33
2

82
36 Sixteenth note as beat-unit

x = ca. 56

12 œ . œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 9 œj ! ® œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 38
229 16 16
K Kr KKr Kr
3 œ œ ® œ œr ® ! j
3 3

® œ ®. œ 166 œ ® ® œ œ œ œ ® œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 28 œ ! . . œ œ 12
3

8 16

j
3
12 œ . œœœ. œœœœ œœ œ œ œ ! œœœœœœœ œ œ 9 œ œ œ 166
16 œ œ œ œ ! œ ‰
6

16
Kr 3 3

166 œ ® ® œ œ ® œ œ Ùœ œ œ Ùœ œ œ Ùœ œ 48 œ . œ . œ œ œ œ œ œ . œ œ . ! Ùœ œ œ 163 œ œ . . !
8

x = ca. 84
K
48 œr œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr ! œ œ œ r
163 ®. œ . œ . œ . 38
3 3

230 œ Ùœ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰

Kr
38 œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ 48 œ . œ œ ® ! œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œr ! ! . œ œ œ . œ œ œ œ œ œ 38
3 3 3
4 3

K K K
3 œr ® ! œ . . œ œ œ œ 4 œ . œ œr ®œ œ œ œ œ œ œ 9 ! œj œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ 6 œr ®! ! œ œ œ œ œ 4
7 3 5

8 8 16 16 8

r r
3 3 3 3 3
4 œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ ! œ œ œ œ œ 166 œ œ œ œ œ œ œ ! ! 48
11 3

8
Kr
4 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ® œ œ œ 3 œ œ œ 6 ® œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3 œ œ œ œ œ . œ œ œ œr !
3 3 3 3 3
14 3

8 32 16 8
Très lent (x)

Kr
3

r r
3 33 3
3 œ œ œ œ ® œ œ œ œ ® œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ ® ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ .œ
231 8 Â 8

Kr Kr
3 3 3

r r
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ ® ® œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ® œ œ œ œ ! œ œ œ Ùœ œ œ œ œ œ œ œ .. œ .. œ œ ® œ œ 38
3

K
3

38 œr ®œ œ ® œ œ ® œ œ œ œ œ œ œ œ œr ! Ùœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr œ œ œ œ œ œ œr ® ! Ùœ œ Ù 48
3 3 3 3 3 3 3
5

KKK KK KK
48 Ù œ œ Ù® œ Ù® œ œ œ œ œ œ ® ! œ œ 38 œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ! ®
r r r r
3 3
8 3 3

83
37 Irregular time signatures VII

h . = ca. 66

12 ˙ . œ Œœ ˙ œ œ˙ ˙ Œ Œ œœœœ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ Œ œ œ Œ Œ Œ œ Œ 94
232* 4

j j
(in 4)
94 œ œ ˙ . Ó œ œ œ œ œ ˙. ˙ œ œ œ œ 124 œ œ œ œ œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 94
4

9 œ Œ Œ ˙ ˙ œœœ œ Œ Ó ˙ œ œ œ 104 ˙ . ˙ ˙. ˙ 12 œ Œ Œ œ œ œ œ œ
7

4 4
Poco più mosso h . = ca. 72
j j j
œ œ œ œ œ Œ Œ œ. œ œ ˙ œ œœœœœœ˙ Œ 94 Ó . Ó. œ œ . œ 24 ˙ Ó Ó Œ . œ 94
11

94 ˙ ˙ œ œ œ . œj œ . œj œ 104 œ œ œ ˙ . j j
Œ . œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ Œ œ . œ œ œ 24
3

Ó
14

4 œ . œj ˙ œ œ œ œ œ Œ 23 ˙ ˙ ˙ ˙ 9 œ Œ œ . œj ˙ . j
‰ œ œ 24 ˙
4

œœœœœœœœœ Œ
17

2 4

# 9
e. = ca. 69

10 ! ‰ 9
4 2
œ
& 16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
2
œœœœ œ œ œ œ 16 œr
œ r œ œ 16
œ œ œ
233

# 9 œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ 38 j œ œ œ œ œ 169
4

& 16 œ . œ œ œ œ . œ œ
4

œ
3 3

R œ #œ œ œ œ œ œ

# r
& 169 œr ! ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ 10
16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! 169 ‰ . œ.
8

#
œ. œ œ œ 169 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ 168 j ! œ œ œ œ œ 169 œ œ œ œ œ œ œj ‰
3
œ œ
11 4
& œ
3

108 œ ‰ œ ‰ Œ œj œ ‰ œ 64 Œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œj ‰ Œ 108 ‰ œj œ ‰ œ Œ œ œ œj ‰
q = ca. 88 3

234

j j j j j j j j j j
œ 128 ‰ œ ‰ ‰ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ 108 ‰ œ ‰ œ ‰ Œ ‰ 44 œ œ ‰ œ
3

‰ œ œ œ ‰ œ ‰ œ Œ
4

3
j 810 j j 5
j j 4 3j 3 j
‰œ œ ‰ 8 Œ ‰ ‰ œ Œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ ‰ œ ‰ 4 ‰œ ‰‰œ œ ‰ Œ

84
128 œj œ œ œ ‰ œ œ œ . œ . œ ‰ ‰ œ œ 118 œ œ œ œ œ œ œ . œ œ 64 œ Œ œ œ œ œ Œ œ œ 118
q . = ca. 76 4

235*

11 œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ 12 œj ‰ ‰ ‰ œj ‰ œ ‰ œ ‰ œj ‰ 11 œ ‰ œ œj ‰ œ ‰ œ ‰ œj ‰ 12
4

8 8 8 8

128 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ 118 ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ . œ 44 œ œ œ ! ! œ œ œ œj ‰ Œ
7 2 4

e. = ca. 63

15 j j 5:3
3 j 10
236 16 œ ®œ œ œ . œ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ ! œ œ 8 ! œ œ œ . œ œ 16

10 r r 2
j r 2
j 2
j r 12 j j 11
! œ œ . œ œ ! œ ‰ œ ! œ ‰ œ ‰ œ ! œ 16 œ . œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16
4

16

11 œ œ œ œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ 9 œr ! ! œ œ œ œ œ 7 12
4 5:2 3:2

16 œ œ ! œ œ œ
7

16 16 16

12
2
j 11
2
j 2 j r j
4
j
16 œ œ œ œ œœœœœ œ. ‰ œ ‰ œ ! œ ‰ ! œœœœœ œ œ œ œ !
10

16

h . = ca. 54
9 10 ‰ 12 j
237 &4 Œ ˙ ˙ ˙ ˙ 4 œœœœœœœœœœ Œ Œ ˙ 4 œ œ œj œ Œ œ
œ
94 œ Œ œ . j j 11
& Œ œ œ œ ˙. œ œ. œ œ Ó œ. œ. œ. œ. œ. 4
4

œ. œ. œ. œ. ˙.

11 5 11
&4 œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ Ó Œ Œ œ
6 3
œ œ
3
j 2 œ œ œ 4
œ œ œ œ œ œ œœ ˙ œœ

11 œ Œ . j œ œ œ œ 22 ˙ ˙ ˙ 10
&4 œ Œ Œ œœ œœœ œœœ œœœ œ œœœœœ Ó
8 3

œ œ 4

& 104 œj œ œj œj œ œ j Œ Œ Œ œ Œ œ Œ Œ œ Œ œ Ó œ œ 114


11

œ œ œœ ˙ ˙ œ ˙ ˙

11 9 4 3 œœ ›
& 4 œ. œ. Œ. œ. œ. œ. œ 4 ˙ Œ Ó
14

œ 2 ˙ œ œ œ œ ˙.
3

œ œœœ œœ

85
q = ca. 84, q . = ca. 56

54 œj ‰ Œ j j
‰ œ 108 Œ œ œ 24 Œ
j j
œ œ ‰ 88 œ ‰ ‰ ‰ œ Œ . 108
3

œ ‰Œ ‰ œ œ Œ.
238*
j jj 88 œj ‰ ‰ Œ
45 Œ ‰ œ œ ‰ 108 œ œ Œ . 24 ‰ œ œ Œ ‰ œ œ 108
3

œ ‰Œ ‰œœŒ

j
q=

108 Ó 58 Œ 45 œ œ Œ 118
4

‰ œ œ Œ. œ Œ Œ œ œ œ
5


j j
VUOTA

108 Œ 58 Œ 45 œ œ Œ 118
4

‰ œ Ó. œ Œ œ œ Œ œ ∑
= q . (q . = ca. 84, q = ca. 126)

88 œ œ œ Œ j j j
>œ œ œ Œ
.
>œ œ Œ
. œ> œ œ 108 >œ ‰ >œ ‰ œ ‰ œ ‰ >œ ‰ 78 >œ œ œ >œ œ Œ 98
9

>
8 . . 10 ‰ œj ‰ œj ‰ œ ‰ œ ‰ œj 7 œ œ œ Œ 9
>œ œ œ >œ œ œ Œ >œ œ œ 8 Œ >œ œ Œ 8 > 8 > >œ œ 8

98 ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œj ‰ 68 œ . œ . ‰ . œj. 88 œ ‰ œ œj ‰ ‰ œ œ 58 Œ jj
œ œ ‰ 78 ‰ œ œ ‰ ‰ œ œ 24
13

> >
98 œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ 68 œ . œ . ‰ . œj. 88 œj ‰ ‰ ‰ œ œ Œ 58 œ œ Œ j j jj
œ 78 œ ‰ ‰ œ œ ‰ ‰ 24
> > > >

24 Πj j j j
œ œ 68 Œ . œ 78 Œ . 44 Œ
3

‰ œ ‰ Œ. Œ >œ Œ >œ ‰ œ œ ‰ Œ
18

24 œ œ Œ 68 Œ . j j j j
‰ œ ‰ 78 Œ . 44 Œ
3

Œ œ Œ. Œ >œ Œ œ ‰ œ ‰ Œ

x . = ca. 60
Kr r
239
12
32 œ œ œ œ œ œ œ . œ œ ® œ œ œ œ œ œ ® ® 2ˆ3ˆ2ˆ2
32 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 164 œ œ œ ! Ùœ œ œ 32
12

r r Kr
3

12 œ . œ œ œ œ ® œ œ œ œ œ œ œ 3ˆ3ˆ2ˆ3 œ ® œ œ œ œ œ ® œ œ œ œ œ 164 œ œ œ ! . œ œ œ 3ˆ2ˆ3ˆ3


4

32 32 32

Kr
3ˆ2ˆ3ˆ3 œ œ œ ® œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ 3ˆ3ˆ2ˆ2 œ ® œ œ œ œr . œr œ œ œ œ 12 œr ® ®.
3 3 3

œ . œ . œ . œ œ œ 38
7

32 32 32

38 œ ® ® œ œ œ œ œ œ œ œ œr ! 2ˆ2ˆ3ˆ2 ! œ œ œ œ
r
. œ œ 2ˆ3ˆ3ˆ2 œ
r
œ œ œ œ œ œ œ œ œ 12
32 .
œ
j
!.
10

32 Ù 32

86
38 Quintuplets II
e = ca. 76

5 œ œ œ œ œ œ . œ œ œ . ‰ œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ . œ œj ‰ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2
5 5 5 5

240 8 4

24 œj ‰ ! œ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œr ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 5 3 5 5

‰ Œ
6

h = ca. 60
4
5

&2 Œ ˙ œ œ œ œ œ ˙ Ó
3 5 5:3 5
241* œ œ œ ˙ œœœ œ œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ. œ

j j Ó j j ˙ Ó ∑
œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œJ
5 5

& œ œ. œ œ œ. ˙ œ. œ œ. œ
5 5 3 5

˙ ˙ ˙ ˙

q = ca. 108

& b 24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ 68 3
5

‰ ‰
5
242* œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ nœ 4

& b 34 œ Œ œ œ œ 78 œ Œ œ œ œ 88 œ œ œ œ œ œ œ 98 œ ‰‰œœœœœ
7 5

œœ œ œ
3

2 12 œ œ œ œ ‰ 158
;e=e : 3

&b œ œ œ œ œ œ ‰ Œ. ‰ œ ‰
12

œ œ œ œœœœ œœ
5 3 3

œ 4 œœœœ œ 8 œ

b 15 œ œ œ 18 ‰ ‰ Ó. Œ.
16 5:3 5:2
œ œ œ
4 2
& 8 œ œ œ œ 8 œ
4
œœœœœ œ œ œ ˙ œ ˙ ˙

r j
e. = ca. 66

169 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 166 œ œ 9 2ˆ2ˆ3


4

243 œ ! ! 16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . 16

2ˆ2ˆ3 ‰ r 9
5 5 :2 . 5 e e

6 œr ! ‰ r 5

œ œ œ œ œ ! ! 16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ !œ œ œ œ œ œ
5

16 8

j r r r
5 5 5 5 5
4 œ 3ˆ2ˆ2
3 5 5

œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ ! ‰ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ. ‰.
9

16

3ˆ2ˆ2 j 12 r 5
9 j 4 5 5 5
j
œ . œ œ ! œ œ.. œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ . œ œ œ . œ œ œ . œ !
13

16 16 16

87
q = 63 env.
## 4 ! œ œ œ 3
pour 6

œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 58 œj ‰ ‰ œ œ 34 œ œ œ œ
5 6 5
pour 4 pour 6

j ‰
5 5 5
244* & 4 œ 4

## 5
pour 2q pour 2q pour 6

. 5 5 3
4 œ œ œ œ œ 78 œJ ‰ Œ œj œ œ 44
5

& 4 œ œ œ ‰ œ. œ. . 8 œ Œ ‰ 4 .
6
3 3

œ œ œ. œ. œ. œ œ œ
3

## 4
; e = e : , q. = ca. 63
j 6 9 œ 3
4 œ œ œ œ œ œ œ 58
pour 4

œ œ
5 (pour 4)
‰ Œ œ œ
11

œœœ 8 œ œ œ œ œ œ 8 œ œ
5 3
& 4 œ œ œ œ œ œ
3

#
& # 58 œ œ œ œ œ œ 78 œ Œ ‰ œ 68 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 108 œ ‰ Œ Œ ‰ œ 44
15 7 (pour 6)

œ œ

# # 4 5 (pour 4) 3 3 10
7 (pour 8)

œ œ œ ‰ Œ ‰ 6 œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ ‰Œ ‰
20

& 4 œ œœ œœ œœœœœœ 8 œœœœœ œ


5 (pour 6) 5 (pour 6)
8

44 œ
5

œ œ œ œ
44
5 against 4 5 5 5 5

œœ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ

q = ca. 60 æ ca. 80 æ ca. 108 ä ca. 46

5 3 4
4 5
Π5 3 4
4 œ 5 5
&4 œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ 4 œ œœ ˙ œ œ 4 œ œ œ œ 4
œ œ
245*
j
45 œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 45 œ 44 œ œ œ œ 45
3

œ.
clap
œ œ œ œ œ œ œ œ

& 45 Ó .. .. ˙ 34 44 24 Œ 44 24 Œ ..
6
4 5 5

˙ ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œœ œ œœ œ
5 3 j 4 œ œ œ œ 2 œ œ œœ 4 œ œ œ œ 2 œ . œ œ ..
4 Œ œ œ . œ œ œ . œ œ .. .. œ œ œ œ œ 4 œ . œ œ 4 4 4 4

h = ca. 88

24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
5 5 5 5 5

246 ˙ Ó Ó œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ œ œ ˙ ˙ œ Œ Ó

3 3 5 3 3 3 3 5 5

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ˙ w ˙ ˙ w ˙ Ó ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ ˙ ˙ ˙ Ó
6

88
q = ca. 80

44 œ œ œ œ œ œ œ œ . 23 œ Œ œ œ œ Œ Œ œ œ œ 44
5 5 5 5 5 3 5

247 œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ

4 ˙ 3 œ 9 ‰œœœ jj j
œ œ œ œ œ 78 œ ! œ . 34
5 5

œ œ. Œ Œ œ œ œ ‰Œ
5

4 4 8

34 œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ 78 œ j 4
23
4 5 4 5 5

‰ Œ ‰ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ.
10

23 œ œ . œ œ . Ó
5 5 5 5:4 5 5:4 5

œœœœœœ œ œ œ œ Œ œœœœ œ œ œ œ Œ œ. ˙ Ó
15

e = ca. 72
3
78 ®œ œ œ ! œ œ ®œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ
3 3 5:4

248

j j j
5:3 3 3 3 5 5

œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ! œœœœ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œœœ œœŒ ‰ œœœ œœ


4

3
j r 4 5:4

‰ œ œ œ œ œ œ œ ®œ ®œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ ! œ œ ! œ œ ‰ ‰ œ œ œ
7

Doppio movimento (e = q )
j j
‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ 78 œ ‰ Œ
3 œ . œ œ 58
5:4 5

œ œ ‰ œ œ œœœ œ
10

58 œ œ œ œ œ œ 78 œ œ ‰ œj œ ‰ œ 24 œ œ œ œ œ 78 œj ‰ Œ ‰ 38 ‰ . œ œ 78
3 5

Œ
15

7 ‰ œj ‰ ! œ œ œ œ œ œ œ j
Tempo I°
4:3 4:5

œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ ! œœœ œ œ œ
20

r j
3 3 3 3 3 5:4 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œœœ ‰
23

e = ca. 63

48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 28 œj ‰ 38 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr ! ‰ ‰ 28 œ œ œ œ œ 48
5 5 5 4 5 8

249

48 œ œ œ œ œ 38 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr ! ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ 28 œ œ œ œ œ 48 œ œ œ œ œ 28 œj ‰
5 4 8 5 5 8
8

89
39 Mixed time signatures V

4 œ∑∑ œ " ‰ ‰ œ ‰ Œ œ Œ
q = ca. 96

7 œ "œ‰ œœœ œœœœ 9 Œ œ ‰ œ ‰ ‰ œ œ œ 78


3 3

250* 4 8 8

78 œ ‰ œ œ œ ‰ ‰ œ œ 34 œ " œ ‰ œ " œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ " " œ œ " ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ 44


4 3 3

44 ˙ 108 ‰ œ ‰ œ Œ ‰ ‰ œ ‰ 98 ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ ‰ œ œ œ 58 ‰ œ ‰ œ ‰ 45
3

˙ ˙
8

; q. = q :

45 œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ 98 œ ‰ ‰ " . œ . œ . œ . ‰ . œ . 58 œ œ œ " œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ 64
12 3 3 in 2 3 3

64 œ ‰ Œ ∑
‰ . œ œ œ œ œ . œ " ‰ 58 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰ 44 Œ 58
3 3

‰œ ‰Œ œ Œ
16

3+2

5 œœ"œœ ‰ 44 ‰ œ œ œ œ œ œ " œ œ " ‰ œ œ ‰ œ œ " 45 œ œ " ‰ œ œ ‰ ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ " œ œ œ œ 38


20 3 3 3 3 3

38 œ ‰ ‰ 34 Œ œ œ œ œ œ 98 œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ 44 ˙ ‰ œ œ œ œ 38 œ ‰ ‰
23 3 3 5

e = ca. 92

165 œ œ œ ®œ œ 167 " œ œ œ œ " " œ œ 165 œ œ " œ . œ 167 œ " ‰ " œ œ œ 165 œ œ " œ œ œ 167
3

251

167 " œ " œ " œ " 165 œ " ‰ " 48 " œ œ œ œ œ ‰ œ œ 167 œ " œ œ œ œ œ œ " œ œ 166 œ ®œ œ œ " " 28 167
6 3 3 3


G.P.

7 ®œ œ œ œ ®®œ œ œ œ œ œ 4 " œ œ " œ " " œ œ œ " œ œ œ œ œ œ œ 3 œ∑ ‰ ‰ 3 G.P. 3 " œ œ " " œ œ 7
12 3 3 3 7 3

16 8 8 16 ∑ 8 16

716 œ œ œ " œ œ œ œ œ 68 œ ‰ œ œ œ∑ ‰ " œ œ 167 œ ®œ œ " " œ œ œ 48 ®œ ®œ ®œ ®œ ®œ œ ®" œ œ 165


18 4

516 œ . œ œ 38 œ œ œ œ œ 166 œ " " œ œ œ 165 œ œ œ œ œ œ 48 œ " ‰ ®œ ®œ ®œ ®œ 38 œ∑ ‰ ®œ œ œ 167



22 5 4 3

716 œ∑ œ œ œ " œ œ œ 166 œ ®œ œ œ " 58 œ∑ ‰ œ œ " " œ ‰ ∑


3 3

163 œ œ œ œ 38 œ " œ œ œ œ œ œ œ
3 3


28

90
# #
& # 38 24 ‰ 38 ‰ ‰ Œ 34 58
Tranquillo q . = ca. 46

œ œ œ
œ œ œ œ ‰œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ
252*

# # 5 3 7 2 3
& # 8 œ ‰ ‰ œ œœ 4 œ œ œœœ ‰ œ 8 œ ‰ 4 ‰ Œ
8

4
œœ ˙ œ œ. œ œ œ œ œ.
13
### ‰ ‰ ‰ . œ œ 58 œ œ œ œ . 34 œ ‰ œ œ ‰ œ 88
& œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

### 8 24 58 34 œ œ œ 24 œ
8 œ ‰ Œ œ œ ‰
17

& œ ‰ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ
# #
& # Œ ! œ œ œ œ œ œ œ 38 œ œ œ 78 24 ‰ Œ
22
3

œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰

& 24 œ œ œ œ 78 œ œ œ œ œ œ 34 ‰ Œ 78 œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ 38
q = ca. 104

œ œœ œ œ
253
œ
Doppio lento (q = e)

3 4 7 3 4 3
4 œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ ‰ Œ.
3
‰ Œ 8 œ œ œ ‰ œœœ 8
6
3 3
&8 œ œ

3 7 ‰ œ 38 œ œ œ ! œ œ 165 œ œ ! œ ! ! œ œ œ 38
11 3 2+3
3
& 8 œ œ œ ! œ ! 16 ! œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ
œ œœ œ œ

3 4 9 4
17

& 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ 16 œ ! ! œ œ . œ œ œ 8 œ œ œ œ œ. œœ œ ‰
œ. œ œ œ.
x = ca. 80

5 6 7 œ ! 162 ® œ œ œ . œ œ 32
7 6
3 3

254 & 32 œ œ œ œ œ œ 32 œ œ œ œ œ œ 32 œ œ œ œ . œ Ùœ œ œ œ œ 32
3

6 5 316 3 7 œ œœœ !.
6

& 32 ®! ®. œ œ œ 32 œ œœœœ ! 32 œ œ œ ®
œ œœ œœœœ œ œœœ ® œ

& œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ 162 œ ! 9 ® œ œ œ œ ® œ œ 38
œ œœœ œ œ œ ®!
12
œ 32
11

32 œ
® ® Ùœ œ œ œ œ

12 œ !® œ œ œ 7 8 2
15 5x : 3x . 3x : 2x

& 32 œ œ 32 œ !® ! œ œ 32 œ ® œ ® œ ®. œ œ œ 8 œ∑ œ !

91
j j j j
q = ca. 96

8E œ œ œ Œ . œ 9E œ œ 3 7E œ
3 3+2+2

255* œ œ œ œ œœœœ Q œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ. œ

‰ œ . œ œ . œ 3Q œ œ œ œ œ œ œ 9E œ ‰ ‰ . œ œ œ œ . œ . 8E ! . œ . œ . œ . œ œ ‰ œ œ 3Q
4

œ
5

3Q œ Œ ! œ œ œ 8E ‰ . œ œ œ ! œ œ œ ‰ . œ œ œ 9E œ j
‰ Œ. ! œ œ œ œ œ 7E œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰
9

h . = ca. 54

3 11Q ˙ Œ Ó ˙ ‰ œ œ œ œ 3H œ œ Œ œ œ ˙ 5Q œ œ Œ œ œ œ 7Q
2 3 3

Hk w w w w Ó
4
256

7Q œ ˙ 3H œ Œ Ó j 9 j5
œ œ œ Q œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 7Q œ Œ œ œ œ œ Œ œ œ 3H
3 5 5

˙ ˙ ˙
5

3H œ œ œ œ Ó ‰ . œr œ ! œ 10Q œ œ œ œ œ œ Œ œ œ Œ œ . œj 8Q ˙ r
Œ ‰ . œ œ ! œ 3H w
3

œœ˙ w
9
2

e = ca. 72

b
& b 3Q r ! ‰ r 2ˆ2ˆ3 ! œ œ œ œ œ œ 2ˆ3ˆ3 œ ! œ œ œ ! œ œ œ 3ˆ2ˆ2
5 3 3 3
257
! œ œ œ œ œ œ œ Q
œ œ œ œ !! œ œ Q
!! R Q
!!

j
b b 3ˆ2ˆ2 3Q 3 2ˆ2ˆ3
2

œ œ œ œœœ!œœ ‰ !‰ ‰ œ œ ! œ
5 2
3 3 3 3 3
& Q œ œ œ œœœœ œ œ œ
Qk
J R Q
!! œ œ !!

b 2ˆ2ˆ3 œ œ œ 3ˆ2ˆ3 2Q k 4Q .
3

&b ‰ œ ‰ !
8

œ
4
Q œœœœ Q œ œ œ œj œ œ œ œ
!! ! œ.. œ œ. œ œ œ. !
b 4 j 3 3ˆ2ˆ3ˆ3 6
3
b œ ! ! œ ! ‰ ! œ œ œ Q! œ œ œ ! œ œ œ ‰
11 2
œ œ œ
3
& Q! œ . œ J œ œ œœ
œ œ ! œœœ œœ
. Q . Q
!! J œ
e = ca. 96

3Q œr œ œ œ ! œ œ œ Q1. œ œ œ 3Q œr ! ‰ r j j r
! œ Q3. œ œ ! œ œ œ œ œ ! ! . œ . œ . œ . œ . 3Q .
3

258 !!
! ! ! !

3 3 j 3 j 3 ‰ ! œ œ œ œ œ œ 3Q
3

Q. œ . œ . œ . œ . Q . œ . œ . œ ! œ œ œ Q œ . œ œ ‰ ! œ œ Q k œ œ œ œ œ
6

!! !

3Q ‰ œ œ œ œ 1Q . œj ! 3Q œj œ œ œ œ œ Q1. œ ! œ 3Q k œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3

œ œ ‰
10

! ! !

92
40 Septuplets II

34 œ
7

œ œ œ œ œ œ
7 against 3
34 œœ
7 7 7

œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ
œ œ
œ œ œ œ œ œ

q = ca. 72 æ ca. 96

b 4 3 4 œ 3
&b 4 Œ ‰œœœ œœœœ œœœ
7
œ
5 5 5 5
4 œ œ œ œ 4 œœ 4
œœœœœœœœœœ œœ œ
259*
44 œ 34 œ 44 œ 34
clap
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

b 3
œ 44 œ 5 œœœœœœœ
5 7

&b 4 Œ Ó Œ Œ
5
7 5

œ œ œ œ 4 œœœœœ œœœœœœ
œœ
34 œ 44 œ
œ œ œ œ œ œ œ 45 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

bb 34 œ œ œ œ
5

œœœœœ œœœœœœ Œ Œ
7

œ œœ œœœœœœ œ Œ Œ
9
7 5
& œ œ œ
œœœœ
j 34 œ j
œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ Œ Œ ‰ œ œ œ œ

q = ca. 72 æ ca. 96

# # 3
& # 4
7

œœœœœœ œ Œ Œ œœœœœœ œœœ Œ


7

œœ œ œ œ œ œ œ œœœ œ œœ
260
34 œ
clap
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

### 2 3 3ˆ2 3
œœœœ œ Œ Œ œ œ œ œ œ 8 œœœœœ 4
7
7 7 5

& œœ œ œ œ œœ 4 œ œ œ 4 œ œ œ

œ œ œ 2 œ œ 3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3ˆ2 œ. œ 3
4 4 8 4

### 3 3ˆ2 24 34
‰Œ œ œ œ œ 24 œ Œ
13 7 5 5 7

& 4 œœœœœœœ œ œ 8 œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œœœ
34 œ œ œ œ œ œ 3ˆ2
8 œ ‰ œ 24 œ œ 34 œ œ œ 24 œ œ

93
q . = ca. 63

& 128 œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ ‰ Œ ‰ œ œ œ
7 7
261

& œ œ œ œ œ œ œ 128 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ œ 128 œ œ œ œ œ œ œ


4 7 7 7 7

9 6
7

&œ ‰ Œ ‰ œ œ œ ‰ Œ ‰
8 7

œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
8

& 68 œ œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ œ 24 œ 34
7
Œ
12 7 7

œ œ œ œ œ œ œ ˙.

### 3
e = ca. 84

œ œ œ ‰ ‰
4

8 œ œœœœœœ
4 4
262 & œœ œ œœœœœœœ œ œ œ œ
4
œ
###
4

j ‰ ! œ œ n œ œ œ œ œ
7 3 3 3 4

œœœœœœœ œ œœ œ œ œ œ œ #œ œ œ
3 3 3 7 3
&
œ œ œ œ œ œ œ œ œ #œ œ #œ œ œ œ
13
### ‰ nœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ
7

7

& œ #œ œ œ œ nœ œ œ œ
4

h = ca. 76

4 œ œ 23 œ Œ œ Œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ 24 œ Œ ˙ 3
5 7 2

2 œ œ œ œ œ ˙ ˙ 2
4 œ œ œ œ œ œ œ 23 œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ Œ œ Œ 24 Œ œ ˙ 3
5 7 2
263
2 ˙ ˙ 2

23 ˙ 24 Ó 32 ‰ œj œ Œ . œj œ ‰ ‰ œ ˙ ˙ ˙ œ œ
2 2 4

˙ ˙ ˙
5

j
23 œ œ œ œ œ œ œ 24 ˙ 23 œ ‰ Œ œ œ Œ ‰ œ œ ‰ œ Œ Ó
7 2

˙ Ó ˙

2 œ 3 œ Œ œ 4
8

œ Œ œ Œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ Œ
9

2 4 2
22 œ œ œ œ œ 34 œ Œ Œ 24
7 5

œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ Œ œ Œ

j
24 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 22 œ ‰ œ œ ‰ œ œ 23 w 24 œ œ œ œ œ œ œ w
7 7

w
13
2

24 w 22 ‰ œj œ ‰ œ œ ‰ 23 œ œ œ œ œ œ œ 24 œ Œ œ Œ w
7

w w
3

94
41 Metric modulation III
Change in tempo and pulse with a ratio of 3:2

22 œj œj œ œ œ œj ˙
h = ca. 80 3 3

264* œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ Ó Œ œ œ
6
Più mosso h = ca. 120 Tempo primo

23 w
3 3 3

œ œ Œ Ó Ó Œ œ œ ˙ œ œ œ œ Œ œ Œ œ Œ œ ∑ œ œ œ
Più mosso
22 ˙ 23 ˙ 22 Ó ˙ œ œ w
3 3 3 3

Œ œ œ Œ œœŒ Ó ˙ ˙ Ó ˙ ˙ ˙ Ó
13

3
; e = e : (q = ca. 108)
# # 3 q‰= ca. 72
& 4 œ œ œ œ œ 8 ‰ œJ œ œ œ 4 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ
5 3 ‰ œ œ œ œ œ 58
3 3

265
3
3

# œ œ œ œ œj ‰ 58 ‰ œ œ œ
; e = e : (Tempo I°)

& # 58 ‰ œj œ œ œ 34 ‰ œ œ œ œ œ 2
œ œ 4 œ Œ
34
6

3
3
; e = e : (q = ca. 108)
## 3 ‰
& 4 œ œ œ œ œ 8 ‰ œJ œ œ œ 4 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ
5 3 ‰ œ œ œ œ œ œ 98
11
3 3 2

œ
3
2

## 9
; e = e : (q . = ca. 48)

Œ. 3 3 2
œ. œ œ ‰ œ. œ œ. j‰ ‰ 4 ‰
17
2
& 8 œ. œ œ 8 œ œ œ œ œ. 4
œ œ œ œ œ œœ
3
; q = q : (q = ca. 108)
## 2 34 Œ 78 œ œ
Œ œ Œ ‰
23 3 3 3
œ
3
& 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙
œ
e = ca. 56
KKr j r
3
KKr Kr KKr Kr KKr
266*
44 œ œ œ ® œ œ œ œ ®. œ œ Ùœ œ œ " œ œ œ œ œ ® œ œ œ œ . œ ®. œ œ ® ®. œ œ ® " ®. œ œ ®œ ®
3
qqq = qqq , e = ca. 84 (3+2 sempre)

r Kr
58 " œr œ œ œ " œ œ œr " ‰ œ œ œ œ r
œ " ‰ œ ®œ ®® œ " ®œ ®œ 68
4 3

®œ ®œ œ œ " ‰ œ œ œ
3

68 œ . œ œ . œ œj ‰ ‰ j
qqq = qqq , e = ca. 126

œ œ œ œ œ " œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ " œ œ œ 34


3 3 3
. . . .
7

Doppio lento q = ca. 63


Kr r
34 œ ‰ œ œ œ œ œ 44 ‰ œ ‰ " œ œ Œ œ " . œ œ " œ œ . . œ . œ ‰ ®œ œ œ œ . œ œ œ œj ‰ Œ Ó
j j j j
3 3 3 3
11

95
& 78 ‰ " œ œ œ œ . œ œ . œ 44 œ œ . œ œ œJ ‰ Œ 78 œ œ œ œ œ œ 3 3 44 6
q . = ca. 48 h=

267 œœœœœ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ 4
h. =

6 4 6 3
= h . (q = ca. 108)

œ œj ‰ Œ Ó
4

j‰ ‰ œ œ
5

&4 œ œ œ œ . œ 2 œ œ . œ œ œ œ œ 4 œœœœœ œ 4
œœœœ œ.

j‰ Œ Œ 8 œ œ œ. œ œ œ. œ 2 œ
= h (q = ca. 72) h=
3 6 j ‰ ‰ 3 j ‰ Œ . j 4
8

4 œ . œœ 8 œ
3
&4 œ 8 œ œ. œ œ 2 œ. œ œ œ œ œ œ 4
= h . (q = ca. 108)

& 44 œ œ œ ˙ 34 œ . 3 3 j 58 34
3 2+3
œ œ ‰ ‰
13 3

œ œ œ œœ œ . œ
3

J œ 8 œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œœ œœ ˙.
3
; q=

j
h = ca. 96

22 œ œ ˙ . 34 œ œ ˙ 22 œ œ œ ˙ 34 œ œ . œ 23 Œ œ œ œ Œ Œ Œ œ 21
3 3

268 œ Œ Ó
3 3
=q: ;q=q : ; h. = h : ; q=q: ;q=

21 œ œ 45 œ œ œ œ œ œ 22 œ Œ Ó
1 34 œ œ . œj 22 œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 23
7 3 3


3 3 3
=q : ; h =h: ;h =h :

3 j j j
œ . œ œ 21 œ . œ 22 œ Œ Ó Œ œ œ œ œ 34 œ œ . œ œ Œ Œ
3 5

2 w. œ Œ Ó
14

38 œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ " œr 167
e. = ca. 48 e = e.

6 38 œ . œ œ œ œ " œ 166 œ œ œ ‰ .
3 3

269 16 œ œ œ œ œ.
3
e =qq

716 œ œ œ œ œ œ œ œ 38 œj ‰ ‰ r 716 ‰ " œr œ œ 616 œ œ œr œ œ œ 169


e = e.

œ . œ . " . œ . 166 ‰ œ œ œ
7 3 3

e. = e

916 œ ‰ œ œ œ œ œ œ " 38 œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . 169 œj " ‰ . " œ œ 48 œ œ .


j r r 3 9
in 4 (in 3) e. = e

œ " œ œ œ 16
13

3
3
qq = e

9 œ œ œ œ œ " œr œ œ œ 7 œ œ œj ‰ œ œ œ 4 œ œ œ œ œj ‰ Œ j
qq =q 2+3+2

œ œ œ œ 78 œ ‰ Œ
in 4 3

‰ œœœ"
18

16 8 4
3
qq =qq

r 58 œ œ œ œ œj ‰ œj œ . j
œ œ œ œ œ œ œ " œ œ œ " 163 œ œ œ 78 œ œ œ œ œ " ‰ Œ
3

œ ‰
22

96
Change in tempo and pulse with a ratio of 4:3

j
q . = ca. 56
6 3 12 6 œ
270* & 8 œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ " œ œ œ 16 œ œ œ œ œ œ œ . 8 œ œ œ œ œ œj ‰ ‰

& .. Œ . 34 œ 12 œ . œ . œ . 68 œ . Œ . .. 24
6 (stesso tempo)

œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ. œ . œ . 16 œ . œ. œ. œ. œ.
3 4
q. = q e=e e=e

& 24 .. 58 34 48 œ œ œ 3 24 Œ ..
12
3 3 4 5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ œ œœœœ œ œ
œœ œ œ

#
œ œj œ œ œ j
q = ca. 60 ;x:

& # 34 œ œ œ j ‰ ‰ j œ . 12 "œœœ œ
3

. œ
3
271
œ. œ
œœœœœ œ œ œ 16 œ œ œ

## œ " ‰ . œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œj " ‰ " 34 " œ œ œj ‰ " œ œ œ
;x:

œ œ ‰ ‰ œœœ
5 3 3
5
& J œ
Più mosso ; e. = q :
# 44 œ 2 œ 68
& # ‰ j ‰ ‰ j œ. œ œ œ ‰ œ œ œ œJ 4 J ‰ Œ
9

j
3 3 3

œ œ œ œ œœœœ œ œ œ
3
13
## 6 œ œ œ 9 3 Œ œ
3
Πj 3 2
3

œ œ œ
5 3
& 8 œ œ 8 œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ 2
3

#
Meno mosso ; q e = h : ;e:

& # 22 œ œ œ Œ 98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ . Œ .
17
3

œ œ œ œ œ
œ˙ œ œœœ œ œœœ œ

Notate the change in tempo and beat-unit in bars 5–6, 8–9, 11–12, 13–14 and 17–18 without using metronome markings.

44 ‰ œj œ œ œ ‰ œ œ œj ‰ œ œ œ œ 1
q = ca. 120

œ œ œ 78 Œ ‰ 44 ˙ 23
3 3

272* œ œ ˙ ˙ ∑

j 10 œ œ œ œj œj œ œ 3 " œr œ œ œ œ 9
h = ca. 90 e. = ca. 60

3
3

2 Ó œœ˙ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ Œ Œ œ ˙
6

16 8 16
e = ca. 80
j j
q . = ca. 80

169 œ . ‰ . " œ œ œ 128 ˙ . œ œ œ œ œ 38 œ œ œ œ œ


4 4 4 5 5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ Œ.
11

r
e = ca. 120

6 3 7 4
3 3

œ " ‰ ‰ 16 " . œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 16 œ œ . œ œ œ 8 œ œ œ œ Œ
15

97
Calculate the metronome markings in bars 21, 27, 37 and 39 of the following exercise.

3 œjœ j
h . = ca. 63 4
4

273* 4 Œ Œ œ œ œœœ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ Œ ‰œœ Œ Œ œ


h. = w w = q q.

11 œ œ œ œ œ 58 œ Œ ‰
3 3
œ œ œ œ Ó œ œ œ œ w ˙ ˙ w œ ˙ œ
8

q q. = q

j 3 3 j
œ œ œ œ 8 œ ‰ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ " œ œ 163
6
4 4 4

œ œ œ œ œ ˙ œ 4 œœœ˙
15

4
3
qqq = e.

316 œ œ œ 162 œ œ 163 " œ œ 38 œr " œ œ œ " œr 163 œ œ " 38 " œ œ œr " ‰
qq =qq

œ œ œ œ 28
3 3

œ œ ‰
21

28 œr " ‰ 165 ∑ 38 ‰ œ œ œ œ œ 165 ∑ 28 œ œ œ œ œ 165 ∑ 38 ∑ 163 ∑ 38 œ œ œ œ 48


28 5 4

4 3
qq =qq

48 œ œ " œ œ œ . œ œ œj ‰ j 3
qq =qq

44 œ œ ‰ œ œ œ " " œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 34
3 3

‰ œ œ
37

3 Πj j
œœœ œ 12 11 3
16 œ œ œ " œ œ œ œ œ " œ œ 16 œ œ œ " œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ " " œ œ œ œ œ œ " œ ‰ Œ Œ
41

158 ‰ œ œ œj œ œ ‰ œ œj œj œ 45 œ œ œ œ œj Œ œj œ œ œ 18 r
q . = ca. 40

16 œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 68
3 3

274

j j j
in 6 Molto meno mosso ; q . = h : (h = ca. 40)

6 œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ 5 œœœœœœœ œ œ œ 23 ˙ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ ‰ œ œ œ œ œ " œ œ œ 98


4 3 3 3 3

8 8

j
98 œ œ œ œ . œ ‰ œ œ œ " œ œ œ ‰ ‰ " . œ . œ . œ . 7Q . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . 12
16 œ . œ . ‰ . œ œ œ œ œ œ 44
8

!!
3

4 " œ œ œ " œ œ œ œ . œ œ . œ 7 œj ‰ Œ . ‰ œj 4 œ œ œ œ œ . œ œ . ˙
; h = h : (h = ca. 60)

3
3 3

˙ ˙ 2 ˙ Ó œ œ
12

4 8 4
17

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 64 ˙ Œ œ . œ . œ . œ . 23
7 5:2 3 3

Œ Œ œ œ œœœ ˙ œœœ˙ œœœœ ˙


Doppio movimento q . = h (h = ca. 80)

3
5:2 7

2 œ œ œ œ œ Œ ˙. œ. œ œ œ. œ œ. œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ w
22

98
42 Mixed time signatures VI

q = ca. 76

4 j‰ jj j j 3
œ
3

&3 œœ œ˙
3

œ œ œ œ œ œ œ 3 œ œ œ œ œ œ œ œ J ‰ ‰ œ ®œ œ ®œ œ 2
3 3 3
275*

2 j‰ ‰ 7 ‰ 5 ‰ 8
œ ‰ œ œ œ œ œ 8 œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ œ œ œ 2
5

œ ®œ 8 œ œ œ
4
& œ œ ‰ œ

j 3 3 œ œ œ œ œ œ œ œJ ‰ 98
3

&2 ‰ œ Œ 3 œœœ Œ ! 4 j‰ ‰
9

œ
œ œ œœ œœœ œ 16 œ œ œ
œœ

& 98 Œ . œ œ œ œ œ ! œ 2 œj ‰ ‰ œ œ 3 œ œ œ œ œ 7 ‰ ‰ ‰ j ‰ 3 œ 2
14

œ œ 8 œj œ œ 16 œ œ
7

œ œœ œ
3

qqq = qqq

œ j j j j 88 j ‰
œ œ œ ‰ œ œ œ 3 œJ ‰ Œ Œ
4
2 œ 3 œ œ Œ Œ
19 3
œ
3 33 3
& œ œ œ œ œ œ œœœœ œ
3

24ˆ58 ! œ œ œ œ œ œ œ œj œ j j j r
q = ca. 92

276* œ ‰ ‰ œœœœœœœ œ œ ‰ ‰ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44ˆ38

4ˆ3 œj ‰ Œ j
3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 45ˆ38
3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œœœœœ œ œ œœ œ ‰ Œ
4

48

54ˆ38 œj ‰ Œ Ó j
œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ 38ˆ34
2 2

˙ œ. Ó ˙ ˙ œ.
7

j
38ˆ34 œ ‰ ‰ œ œ œ œ
4
38ˆ44 Œ j 3
68ˆ24 œ j j 3
24ˆ38ˆ34
œ ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ œ œ
10

24ˆ38ˆ34 œ Œ Œ ‰ ‰ œ œ œj œ Œ Œ œj œj œ œ œj 5ˆ6
8 œ œ œœœ œ œ œ œœœ œœœ
13

j j j 12 j 5 j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ 68ˆ41ˆ58
16 5

68ˆ41ˆ58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 38 œj ‰ ‰ 68ˆ41ˆ58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 78
19 4 3 3 4 3 3

78 œj ‰ ‰ Œ ‰ œj 34ˆ58 œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 24 œ Œ
22

99
h = ca. 80

4 j j j œ œ3 œ ˙ ˙ ˙ 74 ˙ Ó œ œ œ . œj 64 œ ‰ j
2
74
277 & œ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ
3

& 74 Œ Œ 2 œœ˙ œœ 3 ˙ Œ . œJ œ œ œ œ 64 œ œ œ œ 3
4 2
3

˙ œ œ œ œ œ˙ œœœœ

&3 ˙ Ó Ó 64 Œ œ Œ œ œœœœœœœ œ 3 j j Œ Ó 45
8 2 2

œœœœœ œœœœ œ œ œ œ œ œ

5 7 œ w
3
j Œ Œ Œ 3 Ó
12

j œ œ œ ˙ œ œ œ
3 3
&4 œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ ˙ ˙ œ œ ˙
œ
e. = ca. 63

12
4 2 4
j 4 2
6 4
4
j
278 16 œ œ œ œ . œ œ œ œ œ . œ ! œ œ œ œ . œ œ œ 16ˆ8 œ œ . œ ! œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ

j j j
œ ! ! . œ œ œ ® œ œ œ ® œ œ ® œ œ 2ˆ3ˆ3
16 œ ‰ ! ‰ œ 38ˆ163 œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ 48ˆ163
4

48ˆ163 œ ! ‰ r
œ œ œ œ œ œ ! ! 38ˆ163 œ œ œ œ 28 œ ! ‰ 169 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ
2

œ
7

r j 12 ! œ œ œ œ œ œj ! ‰ ! 2ˆ3
œ œ œ œ œ 28ˆ2ˆ3ˆ2
5

œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ
11

16 16 16

2ˆ3
16 ®œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ 3ˆ2
16 œ œ œ 2ˆ3
16 ˆ38 œ œ œ œ ! œ ! œ œ ! œ œ 3ˆ2
16 ˆ38 œ ! œ ! œ œ
15

r r r
œ œ ! œ œ ! œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ 16ˆ8ˆ16 œ ! ! œ œ œ œ œ œ ! ! ! œ œ œ 3ˆ2
6 1 6
5 4

16 œ œ œ œ !
20

x = ca. 88 3 3
7 r 6 7 ! 5 2
3
! œ
3
œ r œ œ
3
& 32 œ œ œ œ œ œ œ œ 32 œ œ œ œ œ œ œ œ . 16 œ . 32 œ . œ œ 16
œ. œ œ œ œ œ œ œ œ
279

2 œ 7 œ œ œ 5 Kr 5 Kr 6 . 4
! ! œ œ r ‰ ® ® ®
5

& 16 R 32 œ œ
œ 16 œ œ œ œ œ 32 œ œ œ œ œ œ 32 œ œ œ œ. œ. œr Ù 16
œ. œ. œ.

10 Kr ® ! Kr œ
3 3

& 164 œ œ œ 32
3 œ ® 163 œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . 32 3 œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16 R ! ®
11
3

œœ œ. œ. œ

100
43 Irregular time signatures VIII

q = ca. 126

94 ˙ j jj j j j
Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Ó Œ 124 ‰ œ œ œ œ œ œ . œ . œ . œ . ˙ .
in 9

280 œ ˙ œ . œ. œ .

œ Œ Œ Œ œ œ Œ œ œ Œ œ œ œ Œ œ 68 2 94 œ œ œ œ œ œ . œj œ Œ . œj œ 3ˆ2ˆ2ˆ2
4 3

3ˆ2ˆ2ˆ2 œ œ œ œ œ 3ˆ2ˆ2 Œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ 124


3

œ Œ œœ˙ 4 œœœ Œ Ó
8

4
11
j j j j
12 œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ 9 œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2ˆ2ˆ3ˆ2
3 3

4 4 4

2ˆ2ˆ3ˆ2 œj ‰ Œ Ó ‰ . œ . œ . œ . œ œ œ 94 œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3ˆ2ˆ2
13 3 5 3 5

4 4

3ˆ2ˆ2 œ Œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ 2ˆ2ˆ2ˆ3 ˙ . . j 3 3 jj
œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ 98 œ . œ œ œ œ ‰
15 3

4 4

e = ca. 84

# 10
3

‰ œ . œ ‰ œ . œ œ œ œ œ œ ! ! œ œ ! œ œ œ œ 44
2+3+3+2

& # 8 œ
3
r! ‰
3
œ. œ œœ
281
œœ œ œœ œ œ. œ œ. œ R
3

#
3

& # 44 œR ! ‰ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ ® ® 108 ‰ œ ‰ œ œ ‰. œ. œ.
3 3 3 2+3+2+3

œ œ œ. œ. œ. .
3

œ œ œ œ œ œ œœ
## œ
‰ ‰ ! . Kr
‰ ! . Kr ‰ ® Kr ! ® Kr ! 3 ! œr œ œ œ ® ® r! ‰ 10
5

& J œ ® œ œ œ œ œ 4 . œ œ œ œ œ œ 8

# 10 j œ ! ‰ œ œ œœ Kr
® ® œ œ œ œ œ 45
3+2+3+2

& # 8 Œ ! œ œ j ‰ ! ® ® !
7

œ œœ œ .
œ œ. œ œ. œ œœ œœ œ
3
3

# r
3 3

& # 45 œr ! ‰ Œ œ œ œ œ œr ! ‰ œ œ œ œ œr ! ‰ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 108
9 3 3 3
3 3 3 3 3

œ œ
# # 3+2+2+3 j‰ ! r
; x. = e :
10 œ . j 6 108
3
‰ ‰ ‰ œ ! ‰ j ‰
11

œ œ œ . œ
3 3 3
& 8 J œœ œ œœœ œ . œ œ œ œœ œ œ œ.œ.œ.œ 8 œ œ. œ œ œ œ
# # 2+2+3+3 j r
& 8 œ . œ œ ‰ ‰ . œ . œ œ œ œ œ 16 œ ! ! ! œr ! œ ! œ 108 ! œ ! œ ! œ ! œ ‰ ! œ œ œR ! ‰ Œ
10 j 9 r
14 3+3+2+2

101
e = ca. 69

r
3 3 3
88 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ . œ œ . œ 8 œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ ! œ œ ! 48
7
3 3

282

K
10 ! . œr œ . . œ œr ! ‰ r
3 3 3
4 œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ ! ! œ œ œ 78
6
3 3 3 3 4

8 8
(x = x)

78 œr ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ . œ ! œr œ . œ ! œr œ œ ! œ . œ ! œr œ œ œ 166 œ œ œ œ œr ! ! 128
3 3 3 3
6

128 ‰ œ œ œ œ ‰ . œr œ . œ œ . œ . œj ‰ ‰ 108 œ œ œ œ œ œj ‰ œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 166


9 5 7:2 3 3

; e = e. : (e = ca. 108)

616 œ œ œ œr ! ! 88 œj ‰ œ œ œ œ œ œ œ r
œ œ œ œ 8 œ ! ! œ ! œ ‰ œ ! œ ! ! œ ! œ ‰ œ œ œ œ œ 169
11
11 3 3 3

r r
169 œ ! ! œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ 163 œ œ œ œ œ 48
14

4 œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ 7 ‰. j j r
œ 98 œ œ
j
3 5

œ. œ ‰ ‰. œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰
17

8 8

q = ca. 88

114 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ ˙
3
10 j j j j j3 j3 9
283 Œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ 4

94 Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ˙
j j j 3
Œ 4 œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ 114
12
3 33 3 3 3 3 3 3 3

j
q=

114 Ó Œ œ . œ œ œ œ œ . Œ ‰ œ œ œ . œ . œ œ œ 104 œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ 108


5 3

108 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr ! ‰ œ œ œ œ œ . r 3 r 3 r 11
=e

98 œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3 3

œœœ œ œ‰ œ ‰ œ ‰ œ 8
7

118 œ . œ œ œ œ œ . œ . œ œ œ œ . œ œ œ œ œ . ‰ œ . œ œ œ 108 œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 118


in 5 5:3 e
9 5 3 3

118 œ j r
œ œ ‰ ®œ œ œ œ ®œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ 98 ! œ œ œ œ œ ®! œ œ œ ®œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰
11

102
44 Duplets and quadruplets III

q = ca. 66 æ ca. 84

3 Œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ
4 4 4 4
&4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ
284*

œ œ œ œ œœœœœœ œ Œ œ œ 4 34
œœœœœœœœ 4 œ Œ Ó
7 3 4
œ ˙
4 3 4 4
&œ œ œ œ œ

& 34 ˙ 44 34 œ
4
Ó
13

œ
4 3 3 3 3 4 4
œ œ œ
4

œ œ œœœ œ œ œ œ œœœ œ œ œ
œ œœ œ œ œ œœœœœœœ
4
Œ Œ Œ Œ
18

œ œ œ œ œ œ œ œœœœœœœœœœœœ œœœœœœœœœœœœ œ
4 3 3 3 3
& œ

e = ca. 63 3 3 3

4 œ 167 œ ! ‰ ‰ 38
3 3

œœ œ œœœœ œ j ‰ œ œ
3 3 3 3 3 3
&8 œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œœ œ
œœ œ œ œ œ œ œ J
285

4 4

& 38 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 167 œj ‰ . ® œr. 38 œ 7


5 4 3 3 4 3 3 3

œ
œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ 16
œ œ œ
4

& 167 œj ! ‰ ‰ 38
4

j ‰ ‰
10

œœœœœœœœ
3 3 3 3
œ
œœœœœœœœ œœœ œœœœœœ œœ œ
3
4 38 œ œ 48 œ œ œ œ œ j ‰
4

& œ œ œ œ 8 œ œ œ œj ‰ ‰
14 3

œœœœœœ œ œ œ œ œ œ œ œj
4 3 3

œœ

r r
e. = ca. 60

9 4 9 6
286 16 ! . œ . œ . œ . œ . œ . 8 ! œ œ ! œ œ 16 ! . œ . œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ œ ! . œ . œ . ! œ œ ®. œ . œ . 16

j 38 ! . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . ! œr œ œ œ œ œ œ ®. œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . 163 œj.
; e. = e :

166 œ ! ‰ . 38
5

3 œr ! ‰ ‰ 9 œ . œ . œ . œ . 4 œ ‰ ‰ ! œ œ 10 œ œ œ œj . œ . œ 9
j j j
; e = e. : ; e = e. :

9 ‰. œ.œ.! œ œ 1
11 3

8 16 8 ∑ 16 8 16 16

K
9 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! . œr . œ . œ . œ . ! . œr. œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . ! . ®. œr . œ . œ . œ . œ . œ . œj ! ‰ . ‰ .
17

16

103
q = ca. 126

## 5 œ œ œ 6 Œ. ‰ 5 6
sempre 2+3

w w ∑ w
2 2 4
287 & 4 8 œ 4 ˙ ˙ œ ˙ œ œ œ œ 8

#
Lo stesso tempo (h = ca. 63)

& # 68 œ ‰ Œ . 98 5 4 ˙ ˙ ˙ 23 ˙ ˙ ˙ ˙
4

˙ ˙ ˙ ˙ 4 ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œJ 2 ˙ Ó
6
4

##
4

34 Œ ‰ 3
3

œ œ œ œ œ œœ œ œœ œœœœœœœœœœœ œœœœ œ Œ Ó Ó
11 3 4
& œ œ œ 2
œ

## 3
4

œ œ œ œœœœœœœœœ
4
‰ œ œ œœœœœœœ œ ˙ Ó Ó
15 3

& 2 œœœœœœœ œ
3 3

œ œœœ œœœ œ
3

##
4

Ó œœœœœœ Ó œ œ œ œ 34 Œ 23 ∑ ∑ Ó Ó
19 3 4 2
3 4
& ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
w

Largo e = ca. 48

3 Œ
3
j 3 j j 3
j j3 3

4 Œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ

6 œ œ œ œ œj ‰ ‰ j
288 4 4 4 4 4

8 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ œœœœœœœœ
3
3 3 3 3 3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ ! >œ ! >œ ! >œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœœœœœœ


5

4
4 3 3 3

œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœœœœœœ œ ! œ ! œ ! ‰ œ ! œ !

j r
3 3 3
3 3 3 3 3 3 3 3 3

œ ‰ ‰ œ> ! >œ ! œ ! .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
8

4
j
4 3 3
3 3 3 3 4

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. >œ >œ œ >œ œ> Œ œ œ

(e = e)
r j j 3
.. 68 œ ‰ ‰ œ œ œ œ 34 Œ
3 4 3
. œ œ œ œ œ. Œ œ œ œ œ ˙.
>œ œ> ! ‰ œ œ
10

> > >


j j
4 4

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. 34 œ ‰ Œ œ œ œ œ 68 Œ
3 3 4

‰ œ œ œ œ ˙.

104
45 Mixed time signatures VII

q = ca. 100
3
289* & 4 ‰ œ œ œ œ œ œ
2 ‰ j 3 3 j ‰ Œ ‰ j ‰
3
3. 5
œ 4 œ œœœ 4 œ œ œœœ œœ œ œ œ œ œ œ œœœ 4
œ
j 3
3  5 ‰ œ œ œ œ ‰ Œ 3 5 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œj 24 œ œ œ œ œ 24. 5
6

œ œ œ œ œ 4 œ J
3
& 4
. 4

3

& 24. 5 œ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ œ ! ‰ œ œ œ œ c œJ ‰ Œ ‰ œ œ œ 34. 5 œ œ œ œ œ œ œ œ œj 34


10
3

œ 3

3 44 1 5 3 3 5
‰ Œ œ œ œ œ œ œ 4. œ œ œ 4 œ œ œ Œ
14 3 3

œ j
5 5 3 3
&4 œ œœ œ œ œ œ ˙ œ œ œ 4.
œœ œ œ

3  5
& 4 œ œ œ Œ. 2 j‰ Œ 44. 5 ‰ œ œ
œ œ œ œ œ œœ œœœ!‰ !œœœJ ‰ Œ
19
3 3 3

œœœ 4 œ
.

K
e = ca. 92

290
68 ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ ! . œr œ œ œ ® ! œ œ 48 œ œ œ œ œ . œ œ œ ®‰ 321 œ œ ! œr œr ! œr 3
8 8
K
38 œ œ œ ! œr ! ! œr ! 2821 ! œr ! œ œ œ œ 48 œj ® œ œ œ œ . ! . œr 2821 œ œ œj œ œ œ 38 œ œ œ .
4 3 3 3 5

321 œj œ 58 œr ! ‰ j
œ œ œ 2821 œ œ œ œ œ œ œ 68 œ ! œ
4 3 3

œ œ œ œ œ. œœœœ œ
9

9
3
r r 41 r 3 4
3
r
œ œ ! œ œ œ œ œ 16 œ œ œ ! œ ! ! œ ! 82 ! œ œ œ œ œ œ œ . œ 8 œ œ œ œ œ ! ‰
14

e. = ca. 48

3E . ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3 œr ! ®œ œ œ œ ! œ 3 1 2 œ œ œ œr ! œ ! œ 3E . œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ 2
3 3

291 8 8 8

2 œr ! ! œ œ 281 2 œ ® œ œ œ œ œ œ 2E . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 œr ! ! œ œ 21 2 œ œ œ œ œ œ œ 1E .
3 3
5

8 8 8

1E . ® œ œ œ œ œ 2 1 2 œ œ ® œ œ 1E . ® œ œ œ œ œ œ 3 œr ! ‰ 3 1 2 ! œr ® œ ® œ ® œ ® œ ! œ œ 2
(in 3) 3


10

16 8 8 8

2 œ œ ! œ œ 28 + 2161 2 œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œr ! œ œ œ . œ 2E . œj. ‰ . j j j
3 2

‰ œ œ. œ ! ‰.
15

105
46 Polymeter

2 ‰ œj œ œ 3 œ œ œ 2 œ 3 œj œ j j
q = ca. 108

6
3

4 8 4 œ œ 4 œ œ œ œ œœ œ ‰ Œ 8
292*
24 œ œ ‰ œj 38 œ œ ‰ 34 œj ‰ œj ‰ 24 œj ‰ Œ 68
3

œ œ œ œ. œ. œ. œ.

68 œ œ œ ‰ œ œ 98 ˙ j j j
œ ‰ . œ . 68 Œ . ‰ 44
4

˙ ˙ ˙ ‰ œ ‰ œ œ
6

68 Πj j j j
œ . œ . 98 ! . œ . œ . œ . œ œ œ œ œ œ 34
5:2

œ œ œ ‰ œ. œ œ œ œ ‰ ‰

44 œj ‰ Œ 34 œj ‰ œ œ œ ! ! œ ! œ 68 œ . 34 œj ‰ Œ
3

œ œ œ œ œ œ. œ œ Œ
10

34 œ œ œj ‰ Œ 24 œ œ 68 œ .
j
œ œ 24 œ œ ! œ œ ! œ 34 œ ‰ Œ
3

œ œ œ œ. Œ

34 œ Œ Œ 24 1∑ 34 1∑
h . = ca. 108

34 Œ œ œ Œ œ œ 23 ˙ ˙
2

> ˙ > > > >œ œ œ ˙ ˙ >œ œ œ


> >
293*
34 œ Œ œ Œ œ Œ 1 24 1∑ 34 œ Œ Œ 23 ˙ œ œ 34 >˙ ˙
2

> > >œ Œ Œ œ œ œ > ∑ > > > ˙

r r r
A Meno mosso ; h . = qq : (e. = ca. 72)
4
>˙ Œ
> 165 >œ œ œ ! œ 163 >œ ! ! 165 >œ œ œ >œ œ œ ! ‰ ! œ œ >œ œ œ 28
>
4 516 œ œ œ œr ! 316 ! œ œ 163 œ œ œ œr ! ! r
œ œ œ œ ! ! >œ œ œ 165
>˙ Œ
> > > > > >

28 œr ! ‰ r r
œ> œ œ ! œ œ œ œ 38 >œ œ >‰ >‰ 165 > 1∑ >
B C

> > œ !‰ œœ ‰ >œ œ œ œ œ


>
516 œr ! ‰ ! œœ‰
r
! >œ œ >œ ! ! œ œ œ œ ! 38 >œ œ ‰ ‰ 167 >œ œ œ >œ œ >œ œ ‰ !
> > > >
r r 1 2 ‰ r
! œ œ >œ ! ! œ œ >œ œ œ ‰ œ œ >œ ! >œ œ œ œ œ > ∑> 8 > œ> œ œ >œ ! ‰
> >
r r r r
! œ œ >œ ! œ œ œ >œ œ œ œ ! œ œ >œ ! ‰ ! œ œ >œ œ >œ œ œ 28 ! œ œ >œ ! >œ ! >‰
> > >
106
r r
q . = ca. 60

68 œ œ œ œ ‰ Œ 3 5 œ œ œ 98 Œ
3

> ‰ 4 Œ ‰ œ ! œ œ œ œ 4 >Ó > ‰ œ !Œ ‰


> >
r r r
294
9 œœœœ‰ Œ ‰ >œ ! ‰ ‰ 88 œ œ œ œ ‰ œ> ! ‰ Œ ‰ 44 ‰ œ œ œ œ ‰ ‰ œ ! Œ 78
8 > > >
r r
œ> ! ‰ ‰ Œ œ œ 44 œ œ œ ! Œ Œ ‰ œ ! 58 ‰ œ œ œ œ Œ 44
> >
7 Πr r
œ ! 68 Œ ‰ ‰ œ œ œ œ 44 ‰
3

8 > œ œ œ Œ œ ! Œ Œ
> >

44 œr ! ‰ r
œ œ 68 œ ! ‰ ‰ Œ
r
‰ 78 œ ! ‰ œ œ œ Œ ‰ 44
3 3

> Œ Œ œ
> > > >
‰ œ œ 58 >œ œ ‰ Œ ‰ 4 œr ! ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ Œ 9 œr ! ‰ ‰ ‰ œ œ œ œ
> > 4 > 8 >

4 œr ! ‰ Œ ‰ œœœœ‰ 8 œr ! ‰ ‰ Œ Œ œ œ 98 œ œ ‰ ‰ Œ ‰ Œ ‰
4 > 8 > > > >
r 3 œr ! ‰ ‰ j
‰ 45 œ ! ‰ Œ œ œ œ œ ‰ 68 >œ ‰ ‰ Œ
3

Œ œ œ œ Ó > 4 > ‰
> >
q = ca. 84, q . = ca. 56

5 Œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ 7 œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ ‰ 3 œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰
j j
3 3 3
3

8 > > 8 > > 4 > >


295
58 ‰ œ œ Œ 7
3
j 3
j 3
4
3
2
> >œ œ œ œ œ œ 8 >œ ‰ ‰ œ œ œ >œ ‰ ‰ œ œ œ 4 >œ œ œ œ >œ œ œ œ œ œ 4

j 2 ‰ œj œ œ
A (l'istesso tempo)

œ> œ œ œ œ œ 58 >œ ‰ ‰ œ œ 3 œ œ œ œ œ 3
3

4 > > œ 4 > >œ œ œ œ 4


3
Più mosso ; q q = q : (q = ca. 126)

j
24 œ œ œ œ 58 œ ‰ ‰ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ j j j
‰ œ 78 œ œ œ œ ‰ œ œ 34 >œ ‰ ‰ œ œ œ
3

> > > > >


3

34 œ œ œ œj ‰ Œ 24 œ œ œ œ œ œ 78 œ œ œ œ œ œ œ 68 œj ‰ ‰ œ œ œ 58 œ œ ‰ œ œ 24 œj ‰ Œ
B
3 Più mosso ; q q = q : (q = ca. 126, q . = ca. 84) Tempo I°
3

> > > > > > > >


Tempo I°
3
j 24 Œ 34 œ œ œ œ œj j j 24 œj ‰ Œ
œ> œ œ >œ ‰ Œ œ œ > ‰ ‰ œ œ œ >œ ‰ > >
> >
107
47 Irrational time signatures I

6 œ 4 œ
3 3

6 œ œ œ œ œ = 4 œ œ œ œ œ

12 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3 3

12 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ =

24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœ
3 3 3 3 3 3 3 3

24 = 4

Rewrite the following exercise using traditional time signatures with q . as beat-unit.

q = ca. 76

34 œ œ œ œ j
œ œ œ 127 œ œ œ œ œ œ œ 24 œ œ œ œ ‰ 124 œ œ œ . œ 44 œ œ œ œ œ œ 46
3 3 3 3 3

296*

4 2 œ j j j j j
Œ œ 128 œ œ œ œ ‰ œ œ œ 62 œ ‰ œ 125 œ œ œ ‰ œ 24 œ
3

6 œ œ Œ œ œ ‰
6

q = ca. 66
4 5 3 3 ‰ 4
&4 œ œ œ j ‰ ‰ ‰
3 3 3
297 œ œœœœ œ œ 12 œ œ œ œ œ 4 œ œœœ œ 8 œ œ 4

4 7 4 2 2 34
12 œ œ œ œ œ # œ 4 œ
3
Œ œ œ œ Œ
5 3

œ œ œ
3
&4 œ 6 nœ œ 4 œ œ œ

& 43 Œ Œ 6 ‰ 24 œj ‰ œ œ œ 2 œ œ 4 œ œ 4 Œ
10 3 3
8 12 6 4 œ œ
#œ œ #œ œ œ œ œ œ œ œ

6 œ œ œ ! œ œ 2 œ œ œ œ œ 5 œ œ œ œ œ 124 œ ‰ œ œ 83 œ œ œ œ œ œ 169 ! œ œ œj ! ‰ .
j
e. = ca. 48
6
3 3

298* 16 8 24 16

6 ! œ œ œ œ œ 28 œ œ œ œ œ j
3 3
12 3
3
3
3 3 3
11 3
9 j
œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰.
7

16 8 4 8 16

108
3

j
q = ca. 84 ( q = ca. 126)

7 œœœœœœœ 2 ‰œœœ œ 3 2 38
3 3 3

299 12 4 œ œ œ !œ œœ ‰ 8 !œœœœœ 4 œ œ œ

3 œj ‰ ‰ œ œ œ 2 œ œ 3 7 œ œ œ œ œj ‰ ‰
65 œ Œ œ Œ œ
3 3

4 œ œ œœœ
7

8 6 8

48 œj ‰
q . = e (= ca. 84)

7 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. 4
3 3 3 3 3

Œ. œ œ œ œ œ 12 Œ !œœœœœ‰ œ
13

12

4 1 4 ! œ œ ! œ œ ‰ 4 ! œ œ œj Œ
9 œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ ! œ œ ! œ œ 12
18 3 3 3

12 ∑ 16 24 8

q = ca. 72

4 ‰œœœœ‰‰ œ œ ‰ 5 j j 8 œj ‰ ‰ œj ‰ œ ‰ œ 2
œ> œ œ >œ œ 34 œ ‰ ‰
3 3 3

œœ‰ œ
23

4 > > > > 12 > 8 > > > 4


4 ‰ œ œ ‰ ‰œœœœ‰ 3 j 8 œj ‰ œ ‰ œ ‰ œj ‰ 2
œ> œ >œ ‰ ‰ œ œ 125 œ œ >œ œ œ
300 3 3 3

4 > > > > 4 8 > > > 4

2 œj ‰ Œ j 2 j
œ> œ 24 >œ ‰ œ œ 127 œ œ >œ ‰
j 2 œ œ 68
3 3

œ 12 >œ œ œ 4 >œ œ
28

4 > >
2 œj ‰ Œ j 4
œ> œ 24 œ œ œ
j
‰ 125 >œ œ 2 6
3 3

4 > œ 12 œ> œ >œ ‰ œ 4 >œ œ œ œ 8


>

68 j 44 œ 24 ∑ 112 œj 24 œ œ Œ
64 œ œ œ œ
3

œ> ‰ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
6

> > > > > >


3 j 4 œ œ œ œ 4 œ œ 2 j2
121 >œ 4 >œ œ >Œ
3

4 œ> ‰ ‰ œ œ œ œ œ 6 > 4 œ œ œ œ 4 > ∑>


Rewrite the rhythms in the following exercise using the same form of time signature notation seen in bars 9–10 of exercise 298,
but without using metric modulation.
3

j 2 j
q . = ca. 56 ; e=e: ; q. = q :

3 œ œ 4 œ œ œ œ œ 68 œ œ œ œ . œ . œ . 85 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 24 œ œ œ
3 3

301* 8
3 3 3
; x. = x :

88 œ œ œ œj ‰ ‰ . œ . œ . 24 œ œ œ œ œ œ 28 œ œ 58 œj ‰ œj ‰ ‰ j
; q=q: ; e=e: ;e=e :
3

œ œ œ ‰ Œ ‰
7

j 2
q . = ca. 56

3 œ
3

8 œ 4 œ œ œœœ

109
# 9
q . = ca. 56, q = ca. 84
3 8 3 3 j‰ Œ 22 3
& # 8 ‰œ ‰ ‰œ 4 œ œ ‰œœœœœ 8 œœœ‰ œ ‰
3 3 3
302 œ œ œ œ 4 œ œ 4
# # 22 3 ‰3 j œj ‰ Œ
(in 6)

3 3 œ œ n œ 1 2 3 œ œ œ œ 3 15
œ #œ 2 ‰ œ œ œ œ œ #œ .
3
‰œ
5 3 3 3

& 4 œ œ œ 8 4 œ 8
3 3

# # 15 22 3 œ 3 9
Œ ‰ Œ. 4 œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ ‰ œj ‰ œ œ ‰ j 24 3
9
1
4 4 3 3
& 8 œ œ œ œ œ #œ œ œ œ œ
12
## 21 3 3
‰ Œ
3 3
224 3 3
Œ
3 3
5 241 3 œ
3
j 3 3 12
& 4 œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ nœ 8
œ œ œ
# 11 3
& # 128 ‰ Œ. Œ Œ 3 ‰ ‰ j Œ 34
16 (in 6)
j 2 œ œ œ. œ œ
3 3 3 3
j 4 œœœ
œ œ #œ ˙ œ œ œ œ œ.

q = 72, q . = 48

2+5 ‰ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ 3 œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 2+2 3 œ œ œ œ œ œ œ 3+5


de 3
3 3 2 3 3 3

303 48 4 4 2 48

j j 2j j
de 3

34+85 œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ œ 24+58 ˙ 1
‰ œ œ œ 4 ‰ œ œ ‰ œ 85 ‰ œ œ ‰ œ 24+423
3 3 3 3

œ œ
4 3
23

de 3

2+4 3 œj ‰ Œ j jj
de 3 de 3
2

5 3 3
3 2 3 3 4:3

œ œ œ œ œ œ œ 8 œ ‰ ‰ œ œ œ 4+ 4 œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ ‰
8 2
23
4 2

e = ca. 80

3 6 4 31
163 œr ! ! 8 2 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œJ . œ œ œ 38
5 4 3
304 & 8 œ œ œ œ œ 16 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ
œ
3 j ‰ œ 23 3 2 j 6 2 9 r 3
3

16 r ! ! ‰ 8 œ œ œ œ œ œ 32 œ œ œ œ . œ œ œ 8
7
3
&8 œ œœ 8 œœ 8 œ œ
œœ œ œœ œ
3 œ œ 31 3 3 3 3 3 j ‰ ‰ œ œ œ œ 163 j ! 83 œ œ 18 3 38
3
! ! œ
13 5
œ
5
&8 R œœ 8 œœœœœœœ 8 œ œ œ œ œ œ œœœ

3 2 3 3 41 2 j ! ‰ œ œ 3 12 œ œœ 3
20
43
œ œ
5 3 3 3 7
&8 œ œ œ œ 8 8 œœ œœ œ œ 4 œ 8 J œœœ 8 œœœœ œœ
œ œœ 3 3
œ

j 31 2 12 3 3 3 21 2 22 3 j3 ! ‰3 ‰3. 3
3
‰ ‰ j‰ ‰
26

œ
4
&œ 8 œ œ œœœ œ œ 8 œ œœœ 8 œ œ œ œ œ 8 œ 8 œœ œ
œ œ œ

110
48 Quintuplets III
e = ca. 60

4 œ œ œ œ œ œr ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 3 5 5 5 5 5

305 8

r j j
5 5 5 5 5

œ !‰ ‰ œ œ œœœ œœœ œœœ œœœ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ


5

j r r j
5 3 3
7 4
5 5

œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ 16 œ ‰ ‰ ! 8 œ œ œ œ œ œ. œ œ ! ! œ œ œ. œ ‰ œœœœ œœœ
10

j r 48 œ œ œ œ œ œr ! œ ! œ ! œ ! œ ! œr ! ‰
œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 167 œ ! ! ‰ ‰
15 55 5 5 5

r
5 5 5 5 5 5

œ œ œ œœœ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ œ œœœœœœ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ
20

r r j r
5 5 5 3 3

œ ! œœœœœ œ ! œœœœœœœœœœ œœœœ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 167 œ ! œ œ œ œ œ 12


24

16

12
5
j r 5
j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œœœœœ ! ! ! œ œ œ œ œ œœœœœ ! ‰ !
27

16

j
q . = ca. 72

98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 5 5

306 ‰. œ . œ. œ. œ. œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

r 5 5 5

œ ‰ ‰. !.œ . œ.œ.œ.œ. œ œ ˙. œ œ œ œ ˙. œ ‰ Œ ‰ Œ œœ œ œ œ œ œ œ œ
5

10

68 œ œ œ œ . œ . 98 œ œ œ œ œ
5 5 5 5

œ œ œœœœœœ œ œ œ Ó œœœœœœœœœœ
(h = ca. 54)

œ ‰ Œ ‰ œ œ œ 23 œ œ œ œ ˙
5 5 5

Ó ˙ ˙ ˙ œœœœ œœœœ˙ ˙ ˙ ˙ œœœœœœœœ


15

20

œ œ œ œ 68 œ œ œ Œ ‰ 98 Ó
5 5 5

œ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ Œ Ó œ œ œ œœœœœœœœœœ
25
5 5
3 3 3 3 3 5 5 3 3 3 3

œœœœœœœœœœœœœœœ Œ ‰ œœœœœœœœœœ œœœœœœœœœœœœœ œ œ ‰ ‰

111
q = ca. 66

2 ! ‰ j j
œ. œ œ œ. œ œ œ œ œ ! ‰ œ œ
3 5 5 5

&4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ
307

j ‰ 5‰ œ œ Œ œ œ œ œ œ ‰ Œ
œ œ œ Œ œ œ œ ‰ œj œ œ œ œ
7

&œ œ œ œ œ œ
5 5 5 3 3

5
œ œ
5

34 24 œ œ œ ! ! œ œ œ œ œ œ. œ œ œ ! ‰ œ œ
5

14 5 5

& œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ
j 5 j 5 2 Œ ‰ œ œ œ œ œ œœœœ
& œ œ œ. œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ ! ‰ Œ
20 5
œ .
5 3 3
4
œ 3

& œœ œ œ œ œ œ!Œ œœ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ!Œ œ œ œ ‰


26 5
œ
5 5

œ œ œ œ J
œ œ
q = ca. 80

b 6 œ œ œ Œ Œ œ œ œ œ œ Œ Œ
5 5

& 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 5
308
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

b œ œ œ œ Œ j j
4 5 5

& œ œœœœœ œœ œœœ œœœ œœœ .


5 5 5

œ œ . œ œ œ œ œ œ œ
œœœ œ œ œ

3 Œ œ j j j j j 6
3
œ œ
5 3

&b œ œ œ œ œ œ Œ Œ 2 œ œ œ œ J œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ
7 3 3 3

b 6 œ j j j j
œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ . œ œ œ œ œ . œj œ . j Œ Œ
10 5 5
œ œ . .
5 5
& 4 œ. œ
œ œ œ. œ œ. œ

&b œ œ œ œ œ ˙ œœœœœœ œ Œ
13 5 5 5

œœœœœœ œ
3
œ ˙ œœœ œœœ

Kr
x . = ca. 69
r
5 3 3
9 3 7 8 9
5

309 32 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16 œ ® œ œ œ œ œ 32 œ ® ! œ œ œ 32 œ œ œ ® œ œ œ œ œ 32
5
Kr 3
r Kr
32 œ œ œ œ œ œ œ œ 16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 32 œ ® ® ® œ œ œ œ œ œ 32 œ ® ! œ 163
9 3 7 6
5 5

Kr Kr 3
5 œr ®œ œ 32
6 œr ® ! ® 163 j
3 3 3 5
316 ® œ œ ® œ œ œ 2162 3 œ œ œ œ ®œ œ 32 œ œ œœœœœœ œ !
10

112
49 Septuplets III
x = ca. 100 2+2+3
3 2+3+2 3 3
7 œ œ œ œ œ ® œ œ œ Ùœ 167 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ 32
7 œ œ ® œ œ œ œ œ œ œ œ œ ® œ œ œ 167
3

310 32

r r
167 œ Ùœ œ œ ® ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ 169 œ . œ œ . œ œ ! œ œ œ œ œ œ
3 3 5

œ œ
5

Kr Kr
7 œ .. œ ® œ œ ® œ œ 167 ! œ œ ! œr œr !
j
7 2+2+3 Doppio movimento

œ ® ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 167 œ œ ! ! œ œ œ œ œ 32
8 5:4

j j r r
œ œ œ œ ! 16 œ œ œ œ œ œ œ 16 œ ! œ œ œ œ œ œ 167 œ ! ‰
9 8 œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ 167
3
13 3 7 3 7

7 ! œ œ œ œ œ œ ! œ œ 7 œ œ œ œj ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ 7 ! œr œ œ œ œr ! ! 6 œ œ œ œ œ œ œ œj. ‰ .
18 3 2+3+2
3 3 7

16 8 16 16

q = ca. 92

& 34 44 œ œ Œ œ œ œ œœ œœœ
7
Œ œ Œ œ œ œ
5 5 7

œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ
311*

Œ 34 58 j ‰ Œ . 128 Œ 98
5 5
7 5 5
&œœ œœœ œ œ
œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

& 98 œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œœœ œ œ œœ 4 j‰ Œ Œ Œ j
9 7 7 3 3

œ œœ 4 œ œ œœœœ œ œ œ

j j j r œj œj r j7 œ œ 9
7 7

& œj œ Œ Œ
13 3
œ. œ œ œ œ.
3 3 5 5 5 7

œ œ œ œ œ. œ œ œ. œ œ . œ œ 8

& 98 Œ . Œ. œ œ œj 68 œj œ œ œ . œ . œ œ œ œ œ œ 98 98
16 5 5 7 7 7 7

. . œ. œ œ œ œ œ œ œ

j
& 98 œ ‰ Œ Œ 34 œ œj œ 44 ‰ j‰ Œ
20 7 7 3

œ œ œ œ œ
3

œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

e = ca. 63

3 12 7 3 3 5
& 8 œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . 16 œj ! ®. œ . œ . œ . œ œ œ 16 œj ! ‰ œ œ 8 œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . 16 œJ ! 8
5 7

312

& 58 œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ œ 12
16 œj ! œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . 165 j ! ‰ 38 œ œ œR !
6 7 7
5

œ œ œ œ œ
œ
113
50 Irregular time signatures IX

q = ca. 96

5 13
3:2 3:2 3 (2+3) 3

313 4 œœœœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ 8 œ œœœ œ œ œœœœœ œ œ œ œ œœœ

j j
œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ 64 œ . œ œ ‰ ! œ œ œ œ œ œ œ œ 138
3 3 3 3 5:3

in 6

13 œ œ œ Œ
3 3:2
j 3:2
j 5:2

œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œœœœ œ ‰ Œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5

j j j
(3+2)

œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ 158 œ ‰ œ. œ.œ.œ. œ. œ. œ. œ.œ.œ.œ.œ œ œ œ 13


7

j
138 œ ‰ ‰ Œ œ œ Œ j j
45 œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ
3:2 3:2

œ œ œ œ œ œ œ !
9

916 œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ 28 œr ! ‰ r
Vivacissimo e = ca. 160 (in 5)

314
11
16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ . œ œ œ œ œ œ 28

2 œr ! ‰ 13 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ . 2 œr ! ‰ 17 œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ œr !
6 (in 5) (in 7)

8 16 8 16

j j r r 15
œ. œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ ! ‰. œ œ œ œ œ œ ! ! ‰.
11

16

15 œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ . 13 œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ 11 œr ! ‰ œ œ œ . œ 9 œ .
(in 5) (in 5, 3+2)

‰.
14

16 16 16 16

jj
q . = ca. 108
3+2+2 2+2+3 9 2 9
; q. = h :

315* & 8 ‰œœœœ‰œ 8 œœœœœœ 8 œœœœ œ œ œ 2 œ œ œ œ œj ‰ Œ 8


œ
(q . = ca. 144)
9 2 4+3
& 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ Ó
5

8 œœœœœœœ œœœœœœœ
œ

& œj ‰ Œ j 12 3+4
œ ‰ ‰ œ ‰ œ ‰ œJ ‰ ‰ 8 œJ ‰ ‰ Œ . Ó. 8 œœœœœœœ œœœœ œœœ
10

j 2 3+2+2
; h = q. :

& œj ‰ ‰ œj ‰ Œ œ ‰ ‰ œ ‰ œ ‰ 2 œj ‰ Œ Ó
œ œ
15

œ
3
8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙..

114
4 q = ca. 80 3
j j
5q : 3 q
7 7 3

316* œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ

j
2 j j 3
3
œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ ‰. œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ
5 3 3

4
3 3 3
r 3

œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ œœœœ œœœœ Ó Œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰. œ œ œ œ
10

3 3 4 5q : 2q .

œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰. œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ Œ.
3
Œ ‰œœ œ Œ œ œ œ œ œ
14

j 3

œ œ œ œ Œ. œ œ œ œ œ ‰ œœœœ!œœœœ!œœœœ!œ œœœ!œ œ œ ‰ œœœœ!œœ œ ‰ Œ Ó


18

3 5 5
q = ca. 96

j
œ œ œ œ œ œ
3

&‰ œ œ Œ ‰ j œ œ œ. œ œ œ
3 4
œ œ
œ œ œ œ œ œ œ
317*

5 4 2 4
3

j
& œ ‰œ j œ œ œ ‰ œ œ œ
4

j œœ œ œ. œ œ œ. œ œœœ j
œ œ œ œ œ œ œ
6 4 1 5
‰ œ œ œ œj œ œ œ œ œ œ ‰ Œ ‰
8 3
j œ œ
4
& œ œ œ œ œ œ œ
3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 attacca

4
e = ca. 96
3 3 4
& ‰ œ œ œ œœœœœœœ œ œ œ œœœœ r! ‰
12

œ œ. œ œ œ œ œ œ
3 3 2 4 5
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œœ œ œ œœœ. œ œ œ œj ‰
16
3
& œ œœ œ œ œ œ œ.
3

j j
e = ca. 132

318* œ œ. œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ. Œ œ œ œ œœœœ œ œ . œ. œ œœ

‰ œ œ œ œœ Œ œœœœœ œœœœ œ œ ‰ œœœœ œ œ œ œœ œ


3

j
˙ ! >œ œ œ œ . Œ ! >œ œ . œ ˙ œ œ œ œ œ. œ. œ. w
4

115
51 Metric modulation IV
Calculate the metronome markings for all the metric modulations in the following exercise.
q = ca. 60 5

j j
; q=q :

34 Œ œ œ œ œ 38 ‰ œ œ œ 163 œ œ œ 38 œ œ œ ‰ 34 œ œ œ œ Œ 45 œ . œ œ ‰ œ ‰ ‰ œ 58
5 5

319*

58 ‰ œj œ œ œ œ œ 45 œ . œ œ j j j
3+2

œ œ . 58 œ ‰ Œ . 45 œ 98
(3+2) 4

Œ œ œ ‰‰œ œ Œ ˙ ˙ ˙ ˙
7

4
; h = q. :

9 œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ 23 œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 3 œœ‰œœ‰ 3 œœ‰ 4 œœŒ œœœœœ


in 6 5

Œ
12

8 4 8 4
Doppio meno vivo (Tempo I°) 5

j j 15 œj ! ‰ . ‰ . ! œ œ ! œ œ 41
; x=x :

œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ 128 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ
5 5 3+2

œ œ œ œ œ 16
17

15 œj. œ œ œj. œ œ œj. 94 œ Œ œ œ ˙


; q. q = q :

41 œ œ œ œ 16 98 œ ‰ Œ . œ œ œ 169
(3+2)

œ ˙
20

9 œ œ œ œj ! ! œ œ 9 œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ
; q=q :

6 œ œ Œ œ ˙ œ 68 œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ 166
24 5 4

16 8 4
3

6 œ œ œ œ œ œ 6 œ œ œ œ œj ‰ ‰ 6 œ œ œ œ œj ‰ Œ œ œ œ œ œ œ 5 œ œ œ j
3 3 ; e=e :

œ œ Œ.
28

16 8 4 8

j j j
33

1
3 4

œ œ œ ∑ œ. œ œ œ. œ œ œ. Œ œœœœœ œ œ œ œ œ œ.

Calculate the metronome markings for all the metric modulations in the following exercise.
e = ca. 72
7

& 38 ! œ œ œ œ œ œ 12 2
7

16 œr ! ! ‰ . r ! ! ‰.
7

œœœœœœœœœœœœœœ 8
7

œœœœœœœ œ
320*

7
r r

& 28 œ œ œ œ œ œ œ 68 œr ! ‰ ‰ œ . œ . œ . œ . 32
12 œ . œ 15 3
; x=x :

œ œ œ . œ œ œ 32 œr ® ! . œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4
4

œ
; q. q = q : 7
; e = e:

& 34 œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ 78 j ‰ ! œ œ 34
7
j‰ œ œ œ œ œ
8 7 3 3
5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ
3 ; q .. = h :

& 34 œJ ‰ ‰ œ œ œ œ œ 23 œ œ œ œ œ Œ ! œ œ œ œ œ œ œ 24 œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ ›
12 in 3 ; e=e : 7
3 7

3
œ
116
52 Irrational time signatures II

5 4 œ
5

5 œ œ œ œ œ = 4 œ œ œ œ

10 44 œ
5 5

10 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ = œ œ œ œ œ œ œ œ œ

20 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 5 5 5

20 =

q = ca. 60

& 44 45 44 œ œ 58 œ Œ ‰ 44 Œ œ œ œ œ œ 64
5 3 3
5
321
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

4 4 2 3 2 2
&6 œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ Œ 4 œ œ œ œ 10 œ œ œ 4 œ œ œ œ œ 58 œ Œ ‰ 4
6 5
3 5

2 œ œ œ 5 œ j4 j 9 j 2
‰ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 10 œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 4 œ œ
12 (in 4)
œ 4 œ
3 5
&4 12
3 3
œ
q = ca. 76

4 2 œ œ œ 10 œ 5 3
5
b œ Œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œj ‰ ‰ ‰ œ œ 4
5 5
322 & 4 œœ œœœœœœœ œ œ 5

3 7 3 24 œ œ œ œ
&b 4 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ ‰ œ œ 4 œ œ œ Œ œ 35 œ œ œ œ œ œ 24
5 3 3 3 5

& b 24 œj ‰ Œ 44 œ œ œ 710 œ œ œ œ œ œ 78 œ 3 3 j 4
œ œ œ œ œ 8 œ ‰ ‰ 4
10 5 3

œ œ œ œ œ œ

b 4 2 œ œ œ 2 3 4 3 3
6 œ 10 œ œ 6 œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ Œ Œ
15

œ œ œ œ
5 3 3
& 4 œœ œœœ œ œ 5
œ

q = ca. 60
5e . : 3q
34 œ . œ . œ . œ . œ . 38 œ
5e . : 3q 5e . : 3q
j
323* ‰ 34 œ . œ . œ . œ . œ . 20
9 œ . œ . œ . 34 œ . œ . œ . œ . œ . 3 œ
8 œ 54

54 œ ‰ Œ Œ œ œ œ œ œ œ . œ . œ . œ . œ . œj ‰ Œ
j 12 + 3 œ . œ . œ . œ . œ œ œ 2+5 œ œ œ œ œ œj ‰ Œ ‰ 3
7 5 5 .: 3 e q 5

20 10 48 4
5e . : 3q 5e . : 3q
3 œ . œ . œ . œ œ œ œ œ œ 9+7 œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 9 œ . œ œ œ œ œ œ 5 œ . œ . œ . œ . œ . œ Œ
11

4 20 20 4

117
q = ca. 48

# 2 1 j
œ 2 œ œ œ 4 œ œ œ 24 œ œ ! œ œ 169
5 5 5 5 5

œ œ œ œ œ 35
œ œ œ œ ‰ œ œ 35 5
324* & 4 œ œœœ œ 4 œœœ 4 œ
œ
# 9 3 j 2 25 5 3 242 3
5

œ
5
‰ Œ œ œ œ ‰ Œ ‰
6 5
2
& 16 œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ 4 œœ 4 œ œ œ œ 2 œ 4 j
5 3
5
œ œ œœœ
12
# 22 3 3 3 3
3 œj ‰ Œ Œ 4 5 œ œ œ 2
5
5
2 1 3 3 Œ3 3 2
& 4 œœœœœœœ 4 4 œ 4 œœœœœ 4 œœ œœ 4 ˙
œ œ œ

77 œ 4 œ
7

œ œ œ œ œ œ = 4 œ œ œ œ œ œ

14 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
7 7

14 = 4
28 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
7 7 7 7

28 =

q = ca. 72

b 3 46 œ œ œ œ 2+38+2 4 4
3

&b b 4 œ œ œ œ œ Œ œ Œ ‰ œ œ 4 œ œ œ œ œ Œ
5

325 5

b 4 2+28+3+2 24+3 Œ 47 œ œ œ œ 2+28 +3


7

&b b 5 œ œ œ œ Œ Œ ‰
5

œ œ
3

œœœ œ
œ œ œ œ
œ
1 1
b 3
& b b 8 œ Œ Œ ‰ 4 ∑ 73 œ œ œ
2 + 2+ 3 4 28+3 3
œ Œ ‰ 4 ∑ 5 œ œ œ
2+28+3+3
9

4 3

b 2+2+3+3 Œ ‰ j œ œ œ 4 2+3+2 3 4 Ó 214+3


; e=e :

&b b 8 8 œœœœ ‰ Œ
15 7

œ œ œ œœ 4 œ œ œ œ œ œ œ
b 2
& b b 14 œ œ œ œ œ 4 ‰ œ œ œ œ œ 2+28 +3 œ ‰ œj œ œ
2 +3 œ 3+12
2+2 œ œ 24 ˙
18 7

œ œ œ œ
œœ
q . = ca. 72, q = ca. 108

& 78 Œ . 3 ‰. 15 ‰ . œ . 34 œ . œ . œ . œ . ‰ . œ . . 68
7

œ œ œ œ œ 4 œ . œ . œ . œ . œ . œ . 28 œ . œ . œ .
5 7
326 œ œ œ œ

167 ! œr œ œ œ œ œ 48 œJ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 143 œ œ œ œ œ œ 28 œ œ œ œ œ œ 168


; q. = e : 7

&‰
6 7

œœœ œ
r
7 3
& 168 œR ! œ œ œ œ . œ . œ . œ . 8 œ œ œ œ œ œj ‰ 4 œ . œ . œ . œ . œ . ‰ . œ . 28
6 œ. œ. 3 œ Œ Œ
10 ; x. = e : 7

118
53 Mixed time signatures VIII

5 ‰ œj œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ 6 œ ‰ œ œj ‰ ‰ 2 œ œ œ j
q = ca. 76

œ> ‰ 68 >œ œ ‰
3 3 3

8 > > > > 8 > 4 >

5 œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ 4 œ œ œ œj ‰ œ œ œ j
327*
œ> œ œ 58 >œ ‰ 2
3 3 3 3 3

8 > > > > 4 > >œ œ ‰ 4

j j j j 3 3 3 j
‰ 24 ‰ 38 œ ‰ œ 24
3 3

œ> œ œ œ œ œ œ œ >œ ‰ œ œ œ œ 4 >œ œ œ œ ‰ Œ >


24 œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ œj 6 j 3 j 2
3 3 3 3

> > ‰ 8 œ œ œ œ œ> œ œ œ œ œ œ >œ œ ‰ 4

24 Œ œ œ œ 38 2 j j2 j
A

5
3 3 3 3

> > >œ ‰ œ 8 >œ ‰ œ ‰ œ œ œ ‰ >œ œ œ >œ œ >œ œ œ œ 4 œ ‰ >œ œ œ


24 Œ œ œ œ
3
38 2 j 3 3
j 3
7
3
j 3
‰ œ ‰ 4 >œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ œ >œ ‰ >œ œ œ 8 >œ œ œ œ œ œ >œ œ œ
> > >

j 3 j 3 j 3 3 1 j
B

œ œ œ œ >œ œ 78 >œ œ 78 œ œ œ œ œ œ œ 68
3 3

‰> œ >œ œ œ >œ œ ‰ >œ œ œ œ œ œ œ 8 > ∑ > >


j j 3 j 3 j j 1
œ> ‰ 58 >œ ‰ œ œ ‰ 38 > ∑ 58 œ œ œ œ œ
3

>œ ‰ >œ œ œ >œ œ œ œ œ œ œ œ >œ œ > >


œ œ

68 œ œ œ œ ‰ œ œ 78 œ 38 j j
œ ‰ ‰ 68 >œ œ œ œ >œ . 58 œ œ œ ‰ 68
4 4 3 3

> > >œ œ œ œ >œ > > >œ


j j j 3 j j 6 j
œ> ‰ œ 8 œ ‰ >œ œ œ œ 58 >œ ‰ 6
4 3 4 4

œ> œ œ œ >œ ‰ œ œ >œ ‰ ‰ >œ œ œ 8 >œ œ œ œ 8


>

j j j j
C

68 ‰ œ 5 œ> œ œ œ 24 >œ ‰ Œ 58 œ . œ> ‰ œ œ œ >œ ‰ 78


4 4

>œ œ œ œ 8 >Œ > œ> ‰ >œ .


> >
6 œj œ œ œ œ . 5 œ œ œ œ. 2 œj ‰ Œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 7 œ œ œ œ œ œj ‰ 5
3 3 4 3 4

8 > > 8 > > 4 > > 8 > > > 8 > > 8

7 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ j j
œ> œ >œ ‰ ‰ 78 ‰
3 4 3 3 4
.
8 > > > 8 > >œ œ œ ‰> >œ œ œ œ >œ œ> ‰ Œ
>
58 œ j j j
œ œ >œ ‰ ‰ 78 ‰
3 4
.
> >œ ‰ >œ œ œ œ
> > >œ œ œ ‰> >œ œ œ œ >œ œ> ‰ Œ
>

119
(in 4)
h = ca. 80

7 œ ˙ ˙ ˙ œ Œ Œ œœœŒœœ Œ 5
3
Œ Œ Œ
3 3 3
œ œ
3 3
328 &4 œ œ œ œ œœœœ œ œ œ œ œ 4
œ
(in 2)
(in 3)
5 7 3 ΠΠΠ3 7
&4 œ œ œ œ œ œ œ 4 œ Œ Œ œ œ œ œ œ
5 3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ 4
œ

& 74 ˙ Œ Œ 22 Œ Ó 74
10 3 3 5:2
œ œ œ œ œ œ œ
3

œ œ œ œ
œ ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ œ

œ ˙ 3
&œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ Œ Œ œ œ ˙ ˙ ˙
14 5:2 3 3 3 3

4
3 3

3 Œ Œ Œ 3 7 ˙ Œ œ œ œ œ œ œ œ Œ
18 4:3
˙
5:2 3
&4 œ œ œ œ 4 œ ˙ ˙ œ ˙.
3
œ œ œ ˙

r r r
e = ca. 72

38+161 " œ œ œ œ œ œ œ œ 38 œ œ œ œ œ œ 161+38 " œ œ œ œ œ œ 28 œ œ œ œ 28+161 œ " œ œ œ " 38


3 3 3 3 3 3 3

329

38 œ œ œ œ œ 38+161 œr " ‰ œ œ œ " œ œ œ œ œr 28 œ œ œ œ œ 28+161 œr " ‰ " 38 œ œ œ " œr 161+28


6 4 3 4 5 3

1 +2 " œ œ œ " œ œ œ " œr 3+ 1 " œr ‰ œ œ œr 2 " œ œ œ œ 1 +3 " œ . r 2 1 j 3 r


3 3 3

œ œ " 8+16 œ œ œ œ œ
12

16 8 8 16 8 16 8

r r r r
(in 5)

œ œ œ œ œ œ " 38 œ œ œ œ œ 161+38 " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 28+161 œ œ œ " œ " ‰ œ œ 38


18 3 3 5 3 3 3 5

3 œ œ œ œ œ 3+ 1 œ œ œ œ œ œ œ œr 4+ 1 œr " ‰ œ œ œ œ œ " 2 œ œ œ œ œ 1 +2 " œ œ œ œ œ œ 2 œr " ‰


24 5 7 5 5 3 3

8 8 16 8 16 8 16 8 8

h . = ca. 56

48 ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ œ œ œ 34 œ Œ Œ 74 Ó
2 3 4

330 œ ˙ ˙ œ ˙. ˙ ˙. ˙ œ ˙

Œ œ Ó ˙ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ Œ Œ œ Œ œ œ œ ˙ ˙ œ œ œ 48
2 3 2 3

˙ ˙. ˙
6

48 œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙ 74 œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ w . .
11 4 3 2 3 4 3

120
54 Polyrhythm on unstressed beats

q = ca. 63 (in 3)

58 œ œ œ œj œ œ œ 24 œj ‰ œ œ œ 34 œ œ œ œj œ œ œ œj 24 œj ‰ Œ 68 œ œ œ œj œ œ œ œj 34
3 3 3 3 3 3 3

331*
(in 4)

3 œ œ œ œj ‰ Œ 4 œ œ œ œj œ œ œ œ œj œ œ œ 2 œj ‰ Œ 4 ‰ œ œ œ œj œ œ œ ‰ œ œ
6 3 3 3 3 3 3 3 3

4 4 4 4
10

j 58 œ œ œ œ œ œ ‰ 44 œ œ œ ‰ œ œ œ œj œj ‰ 68 Œ ‰ œ œ œ œ œ 98
3 3 3 3 3 3 5

œœ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ
5 3
; e=e :

98 œ œ œ œ œ œ œj œ œ œ œj œj ‰ ‰ œ œ œ œj œ œ œ œj œj ‰ ‰ Œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ ‰ œj ‰ œ œ
14 3 3 3 3 5 3

18

j j j j j
(sempre in 3)

‰ œ œ œ œ ‰ ‰ œ. œ. œ . œ œ œ œ . œ œ œ ‰. œ . œ.œ.œ. œ. œ.œ. œ. œ. ‰. œ œ œ œ . ˙. œ.

e = ca. 84, e . = ca. 56

7 r 6 " " œ œ œ œ œ œ 167 Œ œ œ œ œ 48


3 4 4 4

332 16 œ œ œ œ " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16 œ œ " ‰

48 " œ œ œ œ " œ œ œ œ " œ œ œ œr œ œ ‰ r r r


165 œ œ œ œ " œ œ œ œ œ " 48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
6 4 4 3 4 4 4

r 4 4 3
716 œr " œr " " œr " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj œj " ‰
3 4 3

œ " œœœœœ œ œ " œœœœœ œ œ " ‰ " œœœ" ‰


12

h = ca. 96

3 j
333 & 2 œ. œ. œ. œ. œ. .
œ œ. ˙
Ó
œ.
j
œ œ œ. œ. œ. œ œ œ. œ. ˙

Œ Œ Ó Ó ‰ œ. œ. œ. œ œ ‰ œ . œ . œ . œj
5 3
&œ œœœœœœ œ œ. œ. œ. œ. J

& œ ‰ œ. œ. œ. 4 Ó Ó
10

œ . 2 j . œœ
œ. œ . œ . œ . œ . œ. ˙ œ. œ œ œ. œ. œ. œ

& œ œ . œ . œ . œ . œ œ œ 23 ˙ Œ. œ. œ œ œ. œ. œ. œ j
œ œ. œ. œ œ œ. Œ
14

J œ

121
q = ca. 54
j 3 3
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œœœœ œ ‰ ‰ ‰ œ
5 5 5 5 5
5 5
334
œ œ œœœ œ œœœœœœ œ œœœœ œœœ œ œ œ 4
œ œ

& 4 œ œ œ œ œ œj ‰ 44 œ œ œ œ œ Œ
3
œ œ ‰ œ œ œ œ œ œœ œ Œ Ó
4 5
5 5 5

œ œ œ

q = ca. 76

j j j j j j
4 œ œ œ œ œœ œ‰ œ œ œ œ œ œœ ‰œ œ œ œ œœ 3 œ ‰‰ 4 œ œ œ Œ
3 3 3 3 3
j
335* 4 8 4 œ œ

j3 j j 3
6

œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ 38 œ ‰ ‰ 44 Œ
3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ

3
ÿ
(œ œ œ œ ) (œ
j j 3 j 3 j j 3 j j3 j j
11 3

œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ
15
3
 
œ œ œ )
j3 j j 3 j
in 3

œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ ‰ ‰ œ
3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ. Œ.

r r r
e . = ca. 50

3+2+3 œ œ œ œ œ 48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5:3 5:3 5:3

336 16 œ " " œ œ œ " " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ " " ‰

r
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3+2+3 œ œ œ œ œ 48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2+3+3
5 5:3 5:3 5:3 5:3

16 œ " "‰ 16
5:3

(œ œ œ œ œ)

r r r
5 5 5

2+3+3
16 œ " œ " " œ œ œ œ œ 48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ . œ œ œ . œ œ œ " œ œ œ 3+3+2
9 5:3 5:3 3:2

16

3+3+2 œr " " ‰ . r4 r 5:3 r r r 3+2


5:3 5:3

"œ 8 œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ ""œ œ œ œ œ œœœœ "‰


12

16 16

3+2 r 3:2 5:3 3:2


r 48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj œr " ‰
5:3 3:2 5:3 3:2

œ " " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ""‰


17

16

122
55 Polyrhythm in irregular time signatures

1
5
x = ca. 120 ; x = x : , e = ca. 100

3 œ œ. œ 5
5

œ œ. ! ∑
5 3
& 16 œ œ œ œ œ œ . 16 œ œ œ œ œ œ
5 5 3 3

œ J œ œ œ
337*
3 5
5 5

œ œ. œ œ. œ. œ. œ.
clap

16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16 œ œ œ

1. 3 2.
; e = x:
1 1
& œ œ œ j !‰ 163 ∑ .. ( 165 ) j ! ‰ ∑ œ œ œ œ j !‰
10
3 3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
163 œ œ œ .. 5
3 3

œ œ. œ œ œ ( 16 ) œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ œ œ

1
3
; e = x:

163 œ ! .. ‰ œJ
5 2
∑ œ. œ œ œ
18
5 2 5
& œ. œ œ œ
5 5

œ œ œ œ œ œ. œ J œœœœœ
2

163 œ œ œ
3 5 5 5 5 5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. .. œ œ . œ œ. œ œ. œ œ.

1
5
; x=x :

œ .. 165 œ ‰ ! œœœœ œœ
2

œ œ ! ∑ œ
28 2 4
œ
2 2 4
&œ œ œ
3

J œ œ œ œ J œœ
.. 165 œ
5 5 5 5

œ. œ œ. œ œ œ. œ œ. œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ.

1
7
œ œ œ œœœœ œœœœ œ œ œ œœœ 8
4

& œ œ œ œ œj ! ‰ ∑ Œ
38 3
2 2 4 3 4

œ œ œ œ œ
œ œ. œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ œ. œ 78

4
; e = e : , q = ca. 80

& 78 ‰ 68 88 ‰Œ ‰Œ 58 88
48
3 3
œ
3 2

œœœœ œ œ. œ . œ . œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
78 œ œ œ œ œ 68 œ œ œ œ œ œ 88 œ œ œ œ . œ 58 œ . œ œ. œ 88 œ . œ. œ

1
œ œ œ œ œ 58 œ ‰ Œ ∑ 88 Œ ‰Œ ‰
54 2 3 5

&œ œ œ œ œ
3 5

œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ. œ. œ œ. œ. œ 5 œ. œ œ œ. œ œ. 8 œ œ. œ. œ œ. œ.
8 8

123
& 58 ‰ 78 ˙
q = ca. 108

∑ Œ
3
˙
2 2 3

˙ ˙ ˙ ˙ œ ˙ ˙ ˙ ˙
338*
58 œ œ. œ œ. œ œ. œ œ. 78 œ œ. œ œ œ. œ
clap

58 78 Œ Œ ‰ ˙ 58
7

w
3 2 3 3 3
&˙ ˙ ˙ ˙ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
˙
œ œ. œ 5 œ œ. 7 œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ. 5
8 8 8

& 58 œ ‰ Œ 78 58 Œ ‰ ∑
13 3
˙
2 3 3

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ
˙ ˙
58 œ . œ œ œ. 78 œ . œ œ œ. œ œ œ. œ œ 58 œ œ. œ œ.

7 œ ‰ 58
3
˙ Œ Œ
20 4
˙
3 3 4
& œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ ˙

œ œ. œ œ. 78 œ œ. œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ œ. 58

& 58 78 œ ‰ 34
2
∑ ˙ Œ Œ
26 4 2

˙ ˙
3

œ œ œ œ œ œ œ ˙

58 œ œ. œ œ. 78 œ œ. œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ œ. 34

1.
& 34 .. Œ œ œ œ 78 œ ‰ 34 œ œ œ 78 ‰ ..
4
Œ Œ Œ Œ
32 4 5

œ œ œ œ œ œ œ
3 .. œ œ œ 7 œ œ œ. 3 œ œ œ 7 œ œ œ. œ œ œ. ..
4 8 4 8

2.
Œ ‰Œ 3 Œ 4 7 2 5 ‰Œ 7
36 5 3 5
&œ 4 œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œœ 8 œ 8

œ œ. œ 34 œ œ œ 78 œ œ. œ œ œ. œ 24 œ œ 58 œ . œ 78

7 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰Œ Œ
5

&8 œœ œ œ œ œ œœ œ Œ œ œ œ Œ
42 5
3 2

78 œ . œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ. œ œ œ. œ œ

124
56 Other polyrhythmic figures

Rewrite the rhythm in the blank stave showing each beat of the bar for the polyrhythmic figures found in bars 9–11. The notation
should resemble, for example, the rhythms used as a guide for 4 against 3 in exercise 99, bar 2.
Also calculate the metronome markings for the half note triplets in bar 9 and the half note quadruplets in bar 11.
e . = ca. 84
# 15 ‰ œj œ œ 58 ˙ 9 3 œ 10
3+2
œ
2

16 Ó
2
˙
2 2 2
339* & 16 ˙ ˙ ˙ 8 16
2

# j 58 œ œ3 ! œr 3 ‰
& 10
16 œJ !‰ œ œ œ !‰ œ œ œ 78
5 3+2+3+2 3 3+2 2

œ œ œ ˙ ˙
2

78 98 10
16
# 3+2+2
& 78 ˙ 98 10
9

Ó
3 3 4

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 16
˙ ˙
# 2+3+2+3
& 10 58 98
3+2

16 j ‰ ! ‰Œ ‰Œ ‰
12 4
2
œ
3

œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
œ
In the blank stave, notate the rhythm that can be used as a guide for the polyrhythmic figures in bar 9–11.
e = ca. 96

& 165 58 4 3 j ‰ ‰ j ‰ ‰ 58 78
4
œ
2 2 3 2 3
340*
œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ 8 œ
œ œ œ œ œ œ
78 98 44

& 78 œ œ œ Œ Œ œ 98 œ 44
9 4
œ
5
œ œ œ œ œ
4

4 j‰ Œ 5 9 œ 5
16 œj ‰ ! œ œ j ‰ !
12 3
3 5
&4 œ 8 œ œ œ 8 œ
3

œ œ œ œ œ œ œ œ
q = ca. 88

& 45 ˙ 74 2 Œ 44 ˙ 3 78 Œ Œ ‰ 74
2 5
˙ ˙ ˙ ˙ ˙
3
341* ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ

7 Œ 94 ˙ ˙ 78 œ Œ ‰ Œ 45 94
6
3 3 7 4
&4 œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

& 94 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 44 ˙ ˙ Ó 74
3
Ó ˙ ˙ Ó
10 7 5 2

˙ ˙ ˙ ˙ ˙
3
˙ ˙ ˙
125
Calculate the metronome markings for the quarter note triplets in bar 3 and the quarter note quintuplets in bar 5.
e = ca. 80

6 ‰
4 2
3 j
& 8 œ œ œ œ 16 œ 8! 5 Œ
3
œ œ œ
3
88 5
68 j ‰ ‰ ‰ 4 58
342*
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ

5 3 œ 5 œ 8 3 j 4
3
œ ! Œ œ ! j‰ Œ Ó
7 5
œ œ
5
&8 œ 16 J 8 8 œ œ œ œ 16 œ 4 œ œ œ œ œ
3
œ

q . = ca. 66

& b 58+24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 45 œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ 38+34 œ . œ œ œ œ œ œ œ 58+24


5 5 5 7

343*

52 ! œ œ œ 45 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 58+24
& b 8+4 œj ‰ ‰ Œ
9
Œ
4 5 7

& b 58+24 œj ‰ ‰ Œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 38+34


4 ‰ Œ œ œ 44 ˙
7 5 9 3 3

œ œ ˙ œ œ

j
3

5 3 œ 4 œ j
3
b œ + ‰ ‰ œ œ œ 4 œ œœœ œ‰œ œ ˙ œ ‰ Œ
11 3 7 9
œ œ œ œ œ œ
3
& œœ œœœ œ 84 œ

e = ca. 76

2 !3 3+2+2 2
3
œ
5

&4 œœ œœœœœœ œ œ 8 œ œ
œ œ œ J ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œœœœ
5 3 5 7
344
œ œœ 4

2 r! ! r! r! 3 2+3 2+3+2 ! œ ! œ œ 5 ‰ 3+2+2


9
œ
4 3
œ
7
&4 œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ 8 œœœœœœœ 8 R R œœœœ œœ 8
œ
3+2+2 ‰ œ 2+3 œ œ 2 ! ‰ ‰ ‰ ! ! r Œ j
8

œ œ r r
5 7 9 3 3
& 8 œœœœœœœœœ 8 œœœœ 4 j œ œ
œœ œ œ œ
attacca
q = ca. 76

j j‰ 3 œ 2 2+3+2 j j j 4 11 7
5
Œ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰
12 3
25
& œ œ 4 œ œ œ œ 4 œ œ œ œ 8 œ
3 5 7

œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ 4

1 2+3+2 j j j ‰ 2+3 œ œ œ 1+4 j 3


9
‰ ‰ ‰ ‰
17
17
7
œ œ
7
& 4 œ œ 8 œ œ œ 4 œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ 4

3 ‰ Œ ‰ j 4 3+2 ‰ j ‰ j œj ‰ ‰ œ Œ œ œ œ œ
9
2+3+3+2
21

j
7
&4 œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ J œ œ œ œ œ 8

2+3+3+2 ‰ j ‰ ‰ j ‰ ‰ j 3 4
œ 4 œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj Œ
‰ ‰ ‰
25

j
9 7 5 :2 e q

& 8 œ œ œ

126
b 5
q = ca. 72
11
8 œ Œ. 54 98
7 3+2
b œ
& 4 œœœ œœœœœœœ œ œ
3 in 5 4 7

œ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ
345
œ
b
(3+2)

& b 98 œ Œ . 5 7 5 118
2+3

œ œ œ Œ
4 3 7
œ 4 œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ
4 3 7
4 œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ
5
3+2+2 ; h=
b 11 œ(in 5)Œ . œ œ œ œ 74 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 68 œ ‰ Œ . 128 ˙ ˙ ˙ 25
9
b
8 4 5

& 8 ˙ ˙
= h : , h = ca. 60

b 5 9 5 6 Ó 4Ó 7
2+3 2+3

&b 2 ˙ Ó ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 4 Ó.
12 7
3 3 3 4
2 ˙ ˙ ˙ 2 ˙ ˙ 2
˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
2+2+3
b
3+2+2

& b 27 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 94 ˙ Ó Ó œ œ œ 27 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 94 ˙ Ó Ó Ó .
16 9 2+2+3+2 9

œ œ
?3 œ œ œ œ ! ! œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ J ‰ œ 167
e = ca. 88

346* 8 R R J
3 3 3 5
5
4

1.

? 7 œJ ‰ ‰ . 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 7œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ! œ œ ! 3 œr ! ‰ œ œ œ .. 2+3
7 3

16 8 œ 8 8
5 3
3
2.
? 2+3 œ œ œ œ8 œ œ œ œ œ œ œ ‰ œJ œ œ œ 3 œR ! ‰ ‰ 7 ! œj œ œ œ 3 œ œ œ œ 167
9

8 8 16 8
8 3 5

? 167 œ œ œ œ ! 38 œ œ œ œ œ 5 œ 3+2 œ œ œ œ 3 œJ
‰ œ œ
16 R œ œ 8 œ œ œ œ ‰ ‰ 28
14
8

J 8
3 4 3
3

œ
? 28 œ œ œ œ œ 38 œ œ œ5 œ œ 48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ ! œ œ œ 166 œr ! ! ‰ . 28 œ œ œ œ œ 38
20 5 3 5

7 3 3

? 38 œ œ œ œ œ œ œ œ 165 ! œR ! œR ! œR ! ! œR ! 38 œ œ œ œ œ 2+3 œ r
œ œ œ 16 ! ! ! œR 3+2
5
8
œ œ
26

8 œ œ œ 8
8 5

32
? 3+2 œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2+3 œJ ‰ Œ œ œ œ œ 3 œr ! ‰ ‰
œ œ œ 4 œ
8
8 8 8
13 8

127
57 Nested polyrhythm
q . = ca. 56

9 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj œ œ œj œj ‰ œ œ œj ! œ œ œ 4 œj ‰ Œ j j
‰ œ ‰ ‰ œ ‰ 98
2 2 5 5 3 3

347* 8 4

98 Œ œ œ œ œ œ œ œ œj œ œ œ w j
2 2 2

œ œ œ œ œ 34 Œ ‰ œ ‰ 98 Œ .
2 3 3 5 3

Œ ‰ œ œ œ œ œ
4

Più mosso e = ca. 84

j 12 r
2
5 7 3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ. ‰ œ ‰ 8 ‰ œœœ! œœœœ!œœ!‰ œ
8

r 3r j
4 4
r r Kr Kr
9
3 4 4 4 3 3 4

Œ ‰ œ ! œ ! ‰ ‰ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ ! ! œ ! ‰ ®œ ! ! œ ®‰ Œ œ œ
12

14

r r 9 œ œ œ œ œ œj œ œ œ œj œ œ œ œ œ 12
4 4 4 4 4

œ œ œ œ œ œ œ œ ! ‰ ‰ œ œ œ œ œ 24 œ ! ‰ Œ
5 3 3 3 3

8 8

r rr r
4 2

128 Œ œ œ œ Œ 9
3 3 2 5 5

! œ ! ! œ œ ! ! œ œ ! ‰ ‰ 8 œ ! ‰ ‰ Œ œ œœ œœ œœ œœ œœ œ. Œ. ‰ !
17

h = ca. 66 3 3

23 œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ 22 œ œ œ ˙ ˙ ˙ 64 ˙ œ œ 24
3 3 3 3 3 3

348 Œ Ó
3 3

24 ˙ ˙ 64 ˙ Œ 23 ∑
3 3 3 3 3 4

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ w Œ Ó ˙ ˙
5

4 3 3 3

22 ˙ œ œ œ œ œ 48
3 3 3 3 3 5 5

œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ Ó œ œ œ ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙
9

14 3

48 œj ‰ ‰ œ œ œj œ œj œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 38 œ
h=e 3 3 3

‰ 166
3 3 3 3 3 3 3 3

r j r
3 3

166 œ œ œ ! ! 167 œ œ œ ! ! 48 œ
3 3 5 3

œ œ œ œ œœœœœ œœœœœ œœœ


19

24

j j 48 ‰ œ œ œ ‰ ‰ œj ‰ ‰ ‰ œj ‰ œj ‰ Œ
3 3

Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 169 œ . œ œ ! ‰ .
5 5 3 3 3 3
.

128
r2 j j
q = ca. 84 5

58 Œ Œ ‰ ‰ . œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 78 œ ‰ ‰ ‰ œ œ œ œ
2 5 2

349 œ œ œ Œ œ œ

j 3 2 œj ‰ Œ j 3
5 5

5 ‰ œ œ œ
3 5 5 4

Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ
7

8 4

j 78 œ ‰ ‰ Œ œ œ 24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj 58 œ
j
5 5

Œ ‰ 98 Œ ‰ œ œ œ œ œ
3 3 3 5

œ ‰ Œ
14

20 5 5 5

œ œ œ œ 158 œ ‰ Œ ‰ Œ œ œ œ œ 98 œ ˙ ˙ ˙ 58 œ ‰ Œ
5 2 2 5 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ

j
5

œ œ œ œ œ .. 24 œ 34 .. œ œ œ œ œ
3 2 2 3 5 2 3
.. œ ‰ Œ ‰ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ ..
26

r
4 5

œ œ œ œ œ œ œ Œ ‰ . œ œ Œ œ œ 44 œ œ œ Œ œ
3 4 5 5 3 3

œ œ Œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ
32

38 5 5

j j
5 3 4

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ œ ‰ Œ Œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Ó
3 3 3 3 33 3 3

& 24 34 34 44
q = ca. 69

∑ j‰ Œ Œ Œ ∑
5 5

œ œ œ œ œ œ œœœœœ œ
   

350
& 24 34 j‰ Œ Œ j‰ Œ ∑ 34 44 œœ œ
5 7

œ œ œ œ œ œ
5

œœœœœ œ œœ œœ
   

& œ œ œ œ œ œ œ .. œ Œ Œ Œ œ œ œ œ œ .. .. œ Œ Œ œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ..
7 7 7 4:5

œ
7

& œ .. ‰ œ œ .. .. œ œ œ œ œ ..
3:5
Œ Ó œ Œ Ó Œ Ó
7

œ œ œ œ œ
7 7

œ œ ˙.
4:5 4:5

& .. œ Œ Œ œ .. 24 œ Œ 44
˙ ˙ œœœ
12 5:2 5:2

˙ ˙ œ œ œ œ
œ œ œ œ
7 7
3:5 3:5

& .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Ó .. 34 ∑ œ œ ˙.
5:2 5:2

œ œ œ œ
œ œ

129
Two-part rhythm exercises

The two-part exercises in chapter 58, Combination exercises I,


should be practised by tapping the upper voice with the right hand
and the lower voice with the left hand.

The two-part exercises in chapter 59, Combination exercises II,


are to be practised by singing the upper voice, whilst clapping the
lower voice.

These exercises follow, to some extent, the same progression


seen in the unison exercises.
– Exercises 351–357 and 390–400 can be used
alongside exercises 1–44.
– Exercises 358–363 and 401–407 can be used
alongside exercises 45–83.
– Exercises 364–373 and 408–412 can be used
alongside exercises 84–98.
– Exercises 374–380 and 413–423 can be used
alongside exercises 118–170.
– Exercises 381–389 and 424–435 can be used
alongside exercises 171–350.
58 Combination exercises I

j j ‰ ! œr ‰ œ œ ‰ . œr œ œ œ œj ‰ œj ‰ œ œ
q = ca. 76

2 ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ œ Œ 3
351 4 œ œ Œ œ ‰ œJ œ œ ‰ œR ! œJ ‰ ‰ œJ œ ‰ . œR ‰ œJ ‰ . œR ‰ œR ! 4

j j j j j j j j
34 œœ . œ œœ ‰ Œœ ‰ œ œ œ ‰œ œ ‰ œ ‰ œ ‰œ œ œ ‰œ œ œ ‰ œ œ 24 ‰œ œ Œ œ œ Œ
8

˙ Œ R!‰ Œ Œ ‰ ‰ Œ J ‰ ‰. R ∑
q = ca. 63

j j ‰ œj ‰ œ œ ‰ Œ. j
44 œ œ œ Œœ œ œ œ ‰ œ Œœ œ !œ œ! !œ œ !œ œ! !œ œ œŒ œ œ !œ œ
3 3

352 Œ ‰ Œ œ ‰ ‰ œ œ œ. ! !J ‰ ‰ J
J J J
3

! œ œ œ ‰ œ œ œ ! ! œ œr ! ‰ 2 Œ œj œj ‰ 4 œ ‰ œ ‰ œj ‰ Œ œj Œ œj ‰ œ œ œr ! ‰ œ
3 3 3 3 3
4

œ ‰ œ!‰ !œœ!Œ 4 œ œ ‰œœ 4 ‰œ ‰œ ‰ œ ‰œ ‰ ‰œ ‰ œ ‰ ! œœœœ


J R J J J J J
3 3 3 3 3 3

h = ca. 58
j ‰ >
3 Œ ˙ ˙ œ œ ˙ ˙ œ œ Œ Ó Œ ‰ ‰
œ œ œœœœ œœ œ
353 2 ˙ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œJ œ . œ œ ‰ œ œJ
> > > j jj
5
˙Ó ‰œœœ‰œœœ œœ œ œ ‰ Œ œœ œœ Œ ˙ œ œ ‰˙ œ œ ˙ œ œ ‰w œ œ œ œ œ˙ ‰ Œ
œ‰Œ ‰œŒ
J J J‰Œ Œ Œ ‰ J Œ
> >
q = ca. 54
j j >j
44 œ œ œ œ ‰œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ !œ œ œ œ œ œ ‰œ œ œ ‰œ œ œÓ œœ œœ Œ
3

œœœœ œ œ œ œ œ.
354 Œ . ‰ ! Œ ‰ J ‰ Œ ! Œ. J Œ
>
5
‰ œj œ ! ! œ œ œ ‰ œ œ ! ! œ œ ‰ œj j
œœ ‰ Œ ‰ . œr œ œ . œj ‰ œ ‰ . œr ‰ œj Œ œj ‰
œ œ ‰ ! œ œ ! ‰ œ œ ‰. œ œ ! ‰ œ œ ‰ œ œ œ œœœ œ œ œ œ œ. œ œ œ
R R J ‰ Œ

‰ œ œ ‰ œj ‰ œ œ ‰ œ ‰ œ œ ‰ œ œr ! ‰ œ ! œ ! œ ‰ œ œ ‰ œ œ œj ‰ œ ‰ œ Œ œj Ó
3 3 3 3 3 3 3

œ ! œ ! œ œ œ œœ
9

œ ‰ œ‰ œŒ œ‰œ‰ ‰œ‰Œ ! ‰ œœŒ ! œ œ œ ‰ œJ ‰ œ œ ‰ œ Œ


J J J J
3 3 3 3 3 3

j Œ Œ . œj ‰ œj Œ œ ‰ ‰ œ
h = ca. 63

œ Œœ œ Óœ œ œ Œœ œ Œœ œ Œœ œ ˙˙
3 3 3

22 œ œ œ œ Óœ œ Ó œ ‰ ‰ œ Œ œ ‰
355 ‰ Œ ‰ J Œ Œ Œ Œ Œ J
3 3 3 3

Œ œ œ ‰ œj Œ œ Œ ‰ œ œj œj œ œj œ Œ œj ‰ ‰ œj ‰ œj ‰ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œj ‰ œ Œ
j
3 3 3 3
6

‰ œJ Œ œ œ œ ‰ œ œJ œ Œ Ó ‰œœœ Œ œ ‰ œŒ œ ‰ œ ‰œ‰œ ‰ œÓ
J
3 3 3 3

133
34 œj Œ œ ‰ œ ‰ œ Œ Œ œ j
Allegretto h . = ca. 48 3

∑ ‰œ‰œ‰œ Œ Œ œ Œ œ ‰œ ‰ œ Œ œ
356
34 ‰ œ Œ œ ‰ œ ‰ œ Œ Œ
3
j j
Œ œ Œ œ œ œ ˙ Œ ˙ œ œ Œ ‰œ Œ

j j j 3

œ Œ Œ œ œ œ ‰œ œ œ Œ œ œ Œ Œ ‰œ Œ Œ œ œ Œ œ œ
8


j j j 3

Œ Œ œœ ‰œ œ œ Œ œ œ Œ ‰œ œ Œ Œ œ œ ‰œ Œ Œ Œ ‰œ œ Œ Œ

34 ‰ œr ! œ ! œ ! ! œ ! œ ‰ . œr ‰ œr ! ‰ . œr ! œ œ ! œ œ ! œ ! œ œ ! œj ‰ ‰ œj œ œ ‰
q = ca. 66

3 œ ! œ ! œr ‰ Œ r r r j j
357
4 œ ! ‰ œ ! ! œ Œ œ ! ! œ ‰ œ ! ‰ . œ ‰ œ Œ ‰ œ

j r j j r r r j
œ ‰ !œ ‰ ‰ œ œ ‰ œ!!œ‰ œ ! ‰ œ !!œ ‰ œ!!œ œœ‰ ‰ œ œœ‰ œ Œ Œ
5

j j
‰ œ œ œ œ œ. œ Œ ! œ œ ! œ œ ‰ œ œ ! œ œ ! œ œ ! œ œ ! ‰ œ œ œ ‰ ‰ œ œ Œ Œ

44 œ ! ! œ ‰ . œr ‰ œj ! œ œ œ jj j
q = ca. 60

œ œ œ Œ ‰ œ œ œ œ œ œ. œœœ Œ
4 ! œ œ ! ‰ œj œ œ r j
358
4 ! œ œ ‰ . œ ‰ œ œ ‰ œ. ‰ œ. œ œ œ œ œ. œ Œ

j j j j r 3

œ. œ œ ‰ œ ! œ ‰ œ œ. œ œ œ œ ‰ œ ‰. œ œ œ œ Œ œ œ œ
5

j j j r
!œ. ‰ œœ!œœ!œœ!œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ !œœœœœœ !œ ‰ œ Œ œ œ

j3
j r r j
‰œ‰œ !œ . !œ!œ ‰ œœœ œœ‰ œ !œ œ œ !œ ‰ !œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ
9

3
j j j
œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ!œ! œœ‰ Œ œœ! œ!œœ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ.

j j 3

œ œœŒ œ ‰ œ
œœœ œ ‰ œœ!œœœ œ œ œ ‰ œ œ œ Ó œ Œ
13

r r j j r 3

œ œ œ œ œ œ ‰. œ ‰. œ ‰ œ œ ‰ œ ! ‰ œ. œ Œ œ œ œ œ œ œ Œ

134
‰ œ œj œj œ œj ! œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ! ! œ
q = ca. 66

24 !œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰œ œ œœ
3

359 . ‰ J ‰ J ‰ ‰ œJ Œ ‰ œJ Œ œ œ œ œ ‰ ! œ.
J
3

!œœœ‰ œœ œ Œ j
œ œ . œ œœ œ . œ œ! œ !œ œ !œ œ! !œ œ . œ œ œ œœ œ œ œ
7

œ œ œ. ∑ ‰ J ‰. R! ‰ J J ‰ ‰ J

! œ œ ! œj ‰ ! œ œ ! ! œ œ œj ‰ Œ
13

! œ œ œ Œ œ œ
3 3

œœ œœœ œ ! œ œ œJ ‰ œJ ‰ œ ‰ œ ‰
J J
œ ! œ ‰ œ
J
œ ‰ Œ
J

! œ œ ! ! œr œr ! ! œ œ ! Œ
Andantino e = ca. 92

68 œ œ œ !œ œ! !œ œ œ œ !œ œ! œ! !œ ‰œ œ Œœ .
3

œ œ œ !! œ œ ! ! œ œ ! !œ œ œœœ
360 ! ‰ !‰ J ‰ R R ‰

! œ œ ! œ œ œj Œ r ! j ! 3r ! ! œ œ œ œj ‰ ‰ 3 œ œ ‰ ! œr 6
3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ
4

œ œ ! œ œ œ ! ‰ ‰ ! œ ‰ œ œ ! œ œ œ œ. ‰. œ œ 8 ‰ œ œ 8
R R
3 3

! œ œ ! œj œ œ ! œj œ ‰ ‰ œr ! ! œr ‰ œr ! œr ! ! œr ‰ ! œr œj ‰ ‰
3 3

6 œ œœœ
8 3 3

8 !œ œ‰ œ œ œ œ!œ œ œŒ ‰ ! œR ‰ œR ! ! œR ! œR ‰ œR ! ‰ œR ! œJ ‰ ‰
J J
3 3 3

j r j r r r j
e = ca. 69

24 !œ œ œ œ œ ‰ œ !œ œ ‰ œ œ œ œ ! ‰œ œ œ ®œ œ œ œ !œ œ œ œ !œ œ œ œ œ ®œ !œ œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ ®œ œ
J ‰ ! J !R!R‰ ! ! ! ®R ! ® ® ®
361
J Ô
3

Kr Kr Kr
Œ ® œ œ œr ! ® œ œ ® œ œ ‰ ‰ ! œj œ œ ‰ œj j
œ !œ œ ® ! œ ® œ ®œ œ !
3 3
5

œ ! œœœœ ! œ œ œ ! ‰ œ ‰ œ œœœ œ œ œ ‰ R ! ®R! R ® !


R R ® R J Ô Ô
3 3 3 3

K K
! œr ® œj ‰ r ! . œr ! œr ! œ œ œj ‰
Poco meno mosso
9
‰ œ œ œ œ ®œ . œ. œ œ œ œ œ œ ‰
‰ ! ® œR Œ ‰ ® œR . œ . œ ! œR ! . œR ® œR ! œJ ! œR ! . œR ® œR ! œJ ‰
Ô Ô Ô Ô Ô

Œ j ‰ ‰ 3 r ! 3r ! r !3 ! ! r ! Kr ® r ! 3 j
œœ 24 œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ !œ œ œ ! œ œ ®®
3

œ œ œ‰ œ œ œ 38 œœ ‰ ‰ œ œ œ! œ œ! œ ! ! œ œ œ®
13

J J R R ® ‰ ‰ J ®! RÔ ®! . RÔ ®
3 3

K Kr
! . œr ! œr œj ‰ j j ‰ r j j
œ . œ œ œ !œ œ œ œ ®œ œ !œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ Œœ
3
œœ œ ! œ ! œ! œ ! ‰
œ
18

œ ! œ ! œ ‰ ‰ ® ® ®R R ® ! ! ®R. J ‰
R R J R R R ÔÔ
3 3 3 3

135
128 ‰ œj ‰ œ ‰ œ Œ jj j jj
q . = ca. 58

œ œ ‰ ‰ ‰ œ ‰ œ œ ‰ ‰ œ œ Œ œ œ ‰ ‰ Œ ‰ Œ ‰ œ ‰ œœ‰ œœ‰
128 œ ‰ œ Œ ‰ ‰ œj ‰ ‰ œ œ ‰ œ œ œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ Œ ‰ Œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ ‰ œ
362

jj 98 œj ‰ ‰ œ ‰ Œ ‰ œj ‰ ‰ ‰ œ œ ‰ œ œ œ ! ‰ 128 Œ .
‰ œ œ œ œ œ œ. œœ œ‰
4

j j j jj j
œ ‰ ‰ ‰ œ œ . œ œ 98 ‰ œ ‰ Œ œ œ œ Œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ ! œ œ œ 12 œ ‰ Œ
8 œ

j j 4
j 4
j 2
Œ œ œ ‰ œ ! œ ! œ ! œ ‰ œ œ Œ ‰ œ œ Œ œ ‰ œ. œ Œ œ Œ œ ˙. Œ ‰
8

2 2
j 2

œ œ œ ‰ ! œ œ œ ! œ ! œ ! œ Œ ‰ Œ œ Œ œ œ ‰ œ ‰ ‰ œ. œ ‰ Œ œ ˙. Œ ‰

22 ‰ ‰ œj œ j j j
h = ca. 69

Œ
‰ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ 23
363
22 œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ Œ j j
˙ ˙ œ œ œ œ œ œ ∑ 23

j j j j j j
23 Œ . œ Œ. œ œ ‰ œ œ Œ. œ œ œ Œ ‰ œ œ œ Œ. œ Œ œ ‰‰œ Œ 22 w
5

j j
23 œ ˙ œ œ œ. œ œœ ‰ Œ œœ œ ‰Œ ˙ ˙ ˙ 22 w

j j
‰ œ Œ œ ‰ ‰ œ Œ œ Œ œ Œ œ 23 Œ . œ Œ œ œ œ Œ ˙
3 3 3

˙ ˙ Œ œ œ w.
9

j
œ ‰ Œ ‰œœ‰ w 23 œ ˙ œœœ œœ w œœŒ w.

3 ‰ œj œ œ 3 ‰ œ œ 3 œj œ . 4 œj œ . j
Allegro q = ca. 116
2 Œ œœ œ œ 38 œ œ ‰
œ. 2 œœœ 6
4 4 8 4 4 4 8
24 ‰ œj Œ 34 œ ‰ œ œj 38 œ ‰ 34 Œ ˙ 44 œ œ œ œ œ 38 œ œj 24 ˙ 68
364

68 ‰ œ œ œ . j j j j j j j j
œ ‰ ‰ ‰ œ ‰ 44 œ ‰ ‰ œ Œ œ ‰ 98 24 œ
3

œ ‰ ‰œ‰ œ‰œ ‰ ‰ œ ‰ œ Œ
8

68 œ . ‰ œ œ Œ . Œ œj 44 ‰ œj Œ œj ‰ ‰ œj 98 j j 24 Œ
3

‰ œ ‰‰œ ‰œ‰ œ œ ‰ œ Œ œ

136
! œr ‰ œ œ 2 ! r ! . Kr ! j r !3
e = ca. 76

3
365 8 œ ! œ ! ® œ ! 8 ‰
œ œ œ 166 œ œ œ œ œ œ 38 œ œ œ œ œ œ 48 Œœ
‰ !
œ œ œ ®®
œ œ œ ®œ œ ®œ œ 163
RÔ R! !. R! R ! J ! R ! J ! ® ® ® ®
Ô 3
Kr j j
3 œ œ œ 2 œ ®œ
® ® ® ! 3 ! œ œ œ 3 œ œ 4 œ ‰ œ ® œ ®® œ ® œ 3 ® œ ® œ ® œ ∑
6

16 œ ® œ ® œ ® 8 œ . œ ‰ 8 œ ‰ 16 œ œ 8 œJ ‰ ® œR ! ! œR ® 16 ! œ ® œ ® œJ !
Ô Ô

j‰ ‰ œj ‰ œ œ 2 ‰ œj ‰ œj 3 œj ‰ Œ Œ 5 œ œj œ œ Œ œj j
q = ca. 108

3 œ œ œ
366 4 ‰ œ ‰ œ œ ‰ 8
5 œ œ. 4 œ œ 4 œ œ œ œ 8 ‰ œ ‰ œ Œ œ. 44 Œœ œ ‰œ
J JJ J J J . J

‰ œj Œ 85 ‰ œj ‰ œj ‰ 6 œ ‰ ‰ œ œ 5 œ. œ ‰
j j
6 œ. œ œ 5 ‰ œ œ œ. Œ
œ œ 8 Œ œ‰œ 8 ‰ œ œ œ ‰ 8 œ. ‰ œ 8 ‰ œ ‰. œ ‰ 8 œ œ œ Œ œ. Œ
J R

Kr Kr
! œ œ ! œj ‰ œ Œ œj œ
e = ca. 54

! ! ® ! ® ® ® ® Œ
3 3 3 3

34 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ ‰ œ œ œ œ œ
367 ‰ ! ! R ! ®R! . R ! R ® J ‰ . . œR ! . œR ! œ œ
Ô Ô Ô 3 3
Ô Ô
r ! ! r r j ! Kr ® ! Kr ® ® ® ‰ r
3
! œ !œ œ ‰œ œ œ
3

œ .œ œ œ œœ œ œ œ œœ œœœ œœœœ œœœœ œœœœ œ œ œœ œœœ œœ


4

® ® ® ® ® ® RÔ ® ® ‰ ! . RÔ ® RÔ ! ® RÔ ! ‰ !R!J R

3

q = ca. 80

‰ j ‰ ‰3 Œ 3 ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ œ . j
œ œ œ œ œ œ ‰œ œ
3 3 3 3 3

44 œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œœ œœ 34
368 Œ J‰J‰ Œ ‰. R ‰ J Œ J Œ Œ œJ Œ œJ ‰ œ Œ œJ œ . J
3 3 3 3 3 3 3

r j j j j
34 ‰œ . œ ‰œ œ œ !œ œ œ œ ÓÓ 78 ‰œ œ œ ‰œ œ ‰œ œ œ ‰œ œ ‰œ œ ‰œ ‰œ 34 !œ œ! œ! !œ œ œ !œ œ œ !œ œ œ 44
2

˙˙
5

. ! ‰ J ‰ J ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ R!!R‰
2
> > > >
Œ ! ! ! ! ! ‰ œ œ ‰ . œr œr ! ‰ œ . œ œ Œ
3

44 œ œ œ! œ! œ œ‰ œ œ œ! œ! œ ‰ œ Óœ Œ œœ œ œ œ 34 œœ œ œ œ
10

! ‰ œ œ ‰ ! œ œ ! ‰ œ œ œ. œ œ Œ
R R R
> > 2 >

! œr œ œ œ œ ! œr œ œ r
5 œ ! !. œœ 3 ‰ œ. œ
2 2

3 œ œ œ œ
e = ca. 84

369 8 œ œ∑ œ ∑ œ ‰ œ ∑ ! œ œ ! œ œ 16 œR ! œR ! ! 8 œJ ‰ ‰

j ‰ j !3 ‰ ! r r r
œ œ . œ œ ‰ 5 œ ! ! œ œ ! œ ! œ ®œ ®œ
4

œ œ œ œ œ œ œœ
œ ‰ ! œ œ œ œ ‰ œ œ œ ! œ 16 ‰ œ œ œ ! œ œ ! œ œ œ ∑œ .
8

œ œ œ
J J R
3

137
j Kr
Adagio molto

166 œ . œ ! œ . œ ! . œ œ ! œ œ œ ! ‰ . ! ! . œ ®œ œ œ œ ! œ ® œ ® œ ® œ ® œ œ ® œ ®
r r j j
166 ! ! œ ! ! œ ! !
370
œœ! ! œ ! ∑ œ. œ œ œ ®œ ®œ ®œ ®®œ ®œ

j r r r r r
œ . ! . œ . œ . œ . œ ! ! ! ®œ ®œ ‰ . ! œ œ ! œ ! œœ! œ œ ! œ ! œ ! œ ! ! œ ! œœ‰.
6

r r r r r r r j
∑ ® . œ . œ . ‰ . œ œ œ œ ! ! œ ! ! œ ! œ ! œ ! ! œ ! œ ! ! ! œ ! ! œ ! œ !

r j
œ œ œ ! œ œ ! œ œ. œ œ ‰ œ œ ! ®. œ . œ . ®. œ . œ . œ œ œ œ œ . œ . ®. œ . œ .
13

j r j
! œ œ œ ! œ œ. œ. œ ! ‰. !. œ . œ . œ œ œ œ œ . œ . ®. œ . œ .

32 œ ‰ ‰ œ Œ ‰ œj Œ œj ‰ œ Œ œ œ Œ Œ œ œ Œ 22 ‰ œj Œ œj ‰ œ ‰ œj ‰ œj 24
h = ca. 80 3 3 3
3

3 ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ Œ œ ‰ ‰ œ Œ œ Œ Œ œ Œ Œ Œ œ 2 œ ‰ œ ‰ œj Œ Œ œ 4
j
371 3 3 3 3 3

2 2 2

j j
24 ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ Œ œ œ ‰ >œ œ œ ‰ >œ œ œ >œ œ œ ‰ Œ œ ‰ Œ œ ‰ œ Œ Ó 23
4

j j j
24 >œ . >œ œ >œ œ >œ . >œ . œ >˙ ‰ >œ . ‰ >œ . >œ
. ‰ ‰œ‰ œ ‰œ‰ œ∑ 23

j j j
23 Œ œ Œ ‰ œ œ œ Œ Œ œ œ 24 ‰ œ . œ œ . ‰ >˙ . . 23 œ Œ œ ‰ Œ ‰ œ œ ‰ w
7 3 3 3

32 Œ Œ œ Œ œ ‰ œ œ ‰ œj Œ
j 42 ˙ j j j
. œ 23 œ Œ ‰ œ œ ‰ œ ‰ Œ w .
3 3 3

> œ
> Œ œ ‰ Œ Œ

3 ! œr œ œ ! œ œ ® ®œ œ ® ®œ œ ® œ œ ! œ œ ! œ œ œ 4 œj ‰ ®œ œ ! œ œ 5 œ œ œ œj
e = ca. 72

4
3 3

8 8 16 8
K K K K
38 ‰ ! œr ! . œr ! . œr ! . œr ! . œr ‰ œr ‰ œj 48 œj ‰ œr ! ! œr 165 ! ®œ ®œ ‰
372
48
3

K K
48 œ œ œ ® ! œ œ œ ®®œ œ œ ! 38 œ œ œ œ 516 ! œr œr ! ! œ ! œ ! œr 38 ! œr ! œr ®® œr ! œ .
6 4

K
4 ! . œr œ œ ! ®œ œ ®! œ œ 3 œr ! œj œr ! 5 j j j 3 œj œ œ ® œ œ ® œ œ
8 8 16 œ œ œ œ ! œ œ 8 ∑

138
r r r r
q = ca. 63

c !œ œ œ œ ‰ œ œ !œ ‰ œ œ !œ !œ œ ‰œ ‰ œ œ !œ œœ œ œ Œœ œ œ œÓ
3 3

œœœ ˙œœœ˙œœœ˙œœœ
373
! ! !! ‰ ‰ ‰
3 3

Œ œj ‰ œj ‰ œ ‰ œ ‰ œj ‰ œj ‰ œj ‰ œj ‰ œ œ œ ‰ œ j j j j
3 3

œ ‰ œ Œ
3 3 3
œ œ œ œ
4

œ Œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ Ó ‰ œ. ‰ œ. Œ. œ ‰ œ Œ
J J J J J
3 3

j ‰ j ‰ ‰ 3j ‰ Œ 3 !œœ!‰ œ œ œ œ œ œœ Œ ÓÓ
3 3 4

œ˙ œ œ œ ˙ œ ˙ œ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰œ Œ œ
8

Œ œ ‰ Œ
J J J J ‰ J ‰ Œ
3

j j j j j j Œ œj 4
q = ca. 92

34 œœ . œ œ. ‰ . œ œ . 58 ‰œ œ ‰œ œ œ 24 ‰œ œ ‰œ œ 34 œœ ‰ Œœ ‰œ œ 58 œ œ œ œ œ œ œ. 4
374 ‰ ‰ ‰ . ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ J Œ
j j j j j
4 Œ œ ‰ œ œ Œ 5 ‰ œ ‰ œœ‰ 6 œ ‰ ‰ œ œ 2 œ Œ 5 ‰ œ Œ œ 6 œ. œ œ 5
3
7

4 œ. œ œ œ 8 Œ œ ‰ œ 8 ‰ œ œ œ ‰ 4 œ Œ 8 œ ‰ œ 8 ‰ œ ‰ œœ‰ 8
J
j ‰q = e 3 j Œ r ‰ r ! ® ® ! . Kr
58 Œœ . œ œ œ œ œœ . œ œ 48 œ œ œ œ ‰
163 œ œ œ 48 ! œ œ! œ ! œ œ œ ! œ œ 28 œœ . œ. œ 38
13

. Œ . ‰ J ‰ R‰ Œ R R RÔ ® R .
j r
3

3 7 œ œ œ 4 ! œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ 7 œ œ. ‰. œ ! œ ! œœ! 4
8 œ ‰∑ ‰ 16 ! œ ! ! œ œ 8 œ œ œ œ .
19

œ . œ œ œ 16 œ œ ‰ . ‰ œ ! œR ! œ œ 8
J R J R R
j Kr r r r j
48 œ œœ œ œ œ ‰œ . . œ œ 165 ‰œ œ ! !œ 38 ! œ ‰ œ ! œ 167 !œ œ œ œ œœ œœ 916 œœ œ œœ œ ! œœ œ œ œœ . ‰.
25

‰ R!!R R! ‰ R ‰ !R‰ J. . ‰.

‰ œj œj ‰ 12 œ ‰ ‰ œj ‰ œj ‰ ‰ œj 3
q = ca. 84

64 œ˙ Œ œ œ œ œ œ ‰œ œ ‰œ œ ‰œ
375 ˙ œ œœ œ ‰ œ 8 ‰ œ !R!R‰ J ‰ J ‰ J
œ œ œ 3+2+2
! R ‰ 8 œ ‰ œ Œ œJ ‰ 4
J J
j jj
2

3 ‰ œ œ ‰ ‰ œ 2+2+3 ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ 12 ‰ œ œ ‰ œ œ ! œ œ ! œ œ ! œ œ ! œ œ
8 œ ‰ ‰ œ Œ œ 8 œ ‰ ‰ œ ‰ ‰ œ ! ! œ ‰ œ ! ! œ ‰ œ . Œ . ∑Ó .
4

4 Ó ˙
J J J J J R R R R
2

j j j j j j j
q = ca. 76

44 ‰ œœ œ œ Œ . œœ œ œ ‰ œœ œ ‰ ‰ œœ 45 œœ œ œ œ œ œ‰œ ‰œ œ œ 44 ˙œ œ œ ˙ œ ˙ œ œ 58
3 3

376 ‰ . Œ. J Œ. J Œ. J Œ Œ ‰ J ‰
3

r r
58 œœ œ ‰œ !œ œ œ œ 74 ‰œ œ œ ‰œ . œ !œ œ œ œ œœ .
‰ œ œ œ 5 œœ œ œ œ œ œ Œœ œ œ œ
4 3

˙˙ . ÓÓ
5

œ œ œ 4 .
J ‰ Œ ‰J‰

139
q . = ca. 50
98 œ œ . œ œ œ œ œ œ œ Œ ‰ 68 œ œœ 98 œ œ œ . œ. œ.
377
98 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ 68 œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ . œ . œ .
Œ ‰ Œ ‰ J

j
œ ‰ œ. œ œ . œ 128 ‰ œ œ œ œœ œ. œ 44 œ œ œ œ œ ‰
4

128 œ j
œ ‰ œ œ œœ œ œ œ Œ œ œ . œ 44 œ . œ œ Œ

3 ‰ œ ‰ œ ‰ œ 4 œœ‰ œ Œ œ œj 3
6 œ œ ‰ œj ‰ œ .
Œ œ ˙ ‰
7

4 4 8
j
œ œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ 34 ‰˙ . œ ‰ œ ‰ œ 44 œ ‰ œ œ ‰ œ ‰ 68 œ ‰ œ œ œ. ‰
3

j Πj
q . = ca. 48 (q = ca. 72)

128 œ œ œ œ . œ ‰ ‰ œ œ œ 34 œ œ œ œ œ ‰ 78 œ ‰ œ œ œ . œ 24 œ . œ œ . 58
.
J
128 œ ‰ ‰ œ œ œ Œ œ œ j 78 œj ‰ œ œ œ .
œ 34 24 œ œ 58
378
œ ‰ œ

5 œ œ . 4 œj ‰ œ œ œ œ œ œ œ 5 Œ œ ‰ 12 œ j j 7
2

8 2 ‰ œ œ œ œœ œ 4
5

8 4 8
5 œ œ œ 44 ‰ œ . œ œ œ Œ 58 œ œ Œ . 12 œ œ. œ. œ œ œ 74
8 J 8

7 œ œ 7 9
2
j
œœŒ œœ œ œ 8 œ œ œ ‰. œ 8 œ. œ œ ‰ œ œ œ ˙. Œ.
9

4
7 œ œj ‰ œ œ œ j
œ œ ‰ œ 78 œ œ œ œ. œ 9 œ œ. 2 ˙. Œ.
4 8 ‰ Œ.

h = ca. 76
3 œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ 22 w
3 3

2 ∑ ˙ œ Œ œ Œœ Ó ˙ œœ Œ œ
379
23 Œ œ œ œ Œ Œ œ œ Œ œ Œ ˙ 22 Œ œ œ Œ
3 3 3

˙ ˙ œ œ œ œ œ

23 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 22 œ œ ‰ œ œ ‰ 23 Ó ˙ ˙ ˙
5 4

Ó ‰ œ. œ ˙ œ œ w.
5

‰ œ œ ‰ œ ‰ 23 ˙ 22 ˙œ 23 ˙ ˙ ˙
3

œ œ Œ œ œ ˙ ˙ Œ œ w.

140
j !! r r r !3 ! 3 ! j
e = ca. 66

28 œ œ œ œ œœ œ .œ œ 3+2 œœ œ œ 3+2+3 ®® ! ® ‰
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2+2+3 œ œ œ œœ œ! œ œ . 38
® ® ® 16 œ 16 16 ‰.
J !® ® ® ! R !
380
3 3
> > >r >
!
3
! j3

5
‰ ! j ! ! ! !
3
38 œ œ œ œ œœ œœ œœ œ 28 œœ œ œœœ œ 38 œ œ œ œ œ œ œ 169 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ 28 œœ œ œ œ 2+3+2
5

! ! ‰ ‰ ! ! ‰ ‰ ! J 16
R RJ
3 3 >
2+3+2 ! œ œ ! œ œ ! ! œ œ 2 ! œ œ ‰ 3 ®œ ®œ œ ®œ œ ‰
5

3 œ œ œ œ œ 3+2
16 œ œ ! œ œ ! œ œ œ ! 8 œ ! œ ! 8 œ ! œ ! œ ! 16 œ . ∑ œ œ 8 ! œ ®® œ ! œ !
11

R J RÔ RÔ R
> > > > >
q = ca. 63

. . r Œ3j ‰ œj ‰ œj œ œ œ
44 œ œ œ œ œ œ Œœ œ ˙ . Œ
3

œ . œ œ œ œ 2+2+2+3
381 Œ J ‰ Œ Œ.. œ œ. œ ! œ. œ ! Œ ‰ œ 8 œ Œ œ œ ‰ ! œ œ œ œ‰ œ
R R R
3

!œœœœœ!œœ Œ j ‰ Œ
3
Œ ! ! ‰
3

œ 2+3+2+2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œ œœ œ œ œœ œ œ œœ œ œœ œ œ œ
5

œ ‰ œJ Œ 8 ‰ ‰. R ‰
Œ ‰ J ‰ ! J. ! J. ‰ J

Œ œ œ œ œ Œ ‰ œ œ œ 2+3+3 ‰ œj ‰ œ ‰ œ œ ‰ œ 3+2+2+2 Œ . Œ Œ œ œ œ 4 ˙
j
3 3 3 3 3

œ œ œœ œ ˙˙
9

Œ œ œ œ œ 8 œ œ‰œ ‰œ ‰ 8 œ. Œ œ œ 4 ˙
J J
3

j jj jΠ3 jj
h = ca. 48

32 ‰œ ‰œ œ ‰œ œ ‰w œ œ œ œ ‰œ œ œ ‰œ œ˙ œ ‰ œ œÓ ‰ Œ 22 œ œ œ ˙ œ œ Œœ . œ œ˙ œ .
Π.
382
J ‰ ‰ . J Œ

j j
œœŒ œœ 9 Œ œ ‰œ ‰‰œœ 3 ‰œœ‰˙ Œ ‰œ 2
3 3

Ó œ ˙ 3 ˙ œ
5

œ œ œ Ó œ 2 Ó ˙ œ œ Œ 8 œ œ œ œ œ. 2 œ. œ Ó Œ œ œJ 2
J J J
3 3 3

j j j j
œœ œ œ œÓ ‰ Œ ‰ œ . œ œ 98 œœ œ ‰œ œ ‰œ ‰œ œ œœ œ 22 ˙˙ Œ ‰
3 (in 4)

22 ˙ œ œ œ . œ œ œ 23 œ
9

Œ ‰ ‰ Œ J Œ ‰ J ‰ J ‰ Œ ‰
3 3

j‰ j
q = ca. 84, q . = ca. 56

58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œœ 45 œœ œ œ œ œ œ œœ œ œ œœ 58 œ ‰
‰ ‰ ‰ ‰
4
œœ œ œ 45
383 Œ. Œ ‰ J . . J‰ . ‰J Œ J‰‰

Œ
3
Œ
3
j‰ 3
54 œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ 58 œœ œ œ œœ 44 ˙œ œ ˙ œ ˙ œ 45 œ˙ œ œ œœ œ œ˙ œ œ wœ 2 wÓ
7

‰ ‰ ‰ ‰ J‰‰J‰ ‰ ‰ ‰ ‰ Œ Œ

141
r
e = ca. 50 3
r r
c œ œ œ! œ œ œ ! œ œ œ œœ! œ ! ‰ œ ! œ œ œ œ œ‰
j j r r
3 3
384
c œ 3œ œ œ œœ œ ! œ œ ®œ œ œ œ œ ®œ œ ! œ 3œ œ œ !
3

j
œ œ œ œ œ ! œ œ œ œ 38 œ œ œ œ ® œ œ œ œ 11
5 5

œœ œ œœ œ œœœ œœ œœœœ
3

32
j r r j 3
3 3 3
Kr
œ œ ! œ ! œ œ. œ œ œ ! œ œ œ œ. œ
. 11
8 œ œ ! œJ œJ œœ œ 32
3

11 œ œ œ œ 38 œ ! œ œ œ œ œ
3 3 3

‰ c œ œ œ œ œ œ
6

32 ∑
3

11 r 3
r 3
r 38 œ œr ! œj œ ‰
32 œ œ œ ! c œ œ œ œ ! œ œ œ œ ! œœœœœ œ œœœœ

q = ca. 72
3
j
6 Œ œ œ ‰œ œ œ œ œ œ
5
5 œ œ œ œ . œj œ 6+3 œ œ œ œ œ œ œ . œ . œ . ‰ . œ œ œ 5
4 4 48 > 4
64 ˙ 45 w 64+38 3 œ œ œ 3 œ œ œ œ œ ‰ 45
3

œ œ œ œ w
385 2
>

r 24+38 œ œ ‰ œ œ œj ‰ ‰ 45
45 œ 12
5

Œ Œ œ. >œ 16 œ œ œ œ Œ . œ œ œ œ œ œ ! ! ‰.
4

> >
> j j
45 œ Œ !œœœ >œ Œ
12 œ
16 > >œ œ ! ‰. œ . œ . ‰ ! œ œ œ 24+38 ‰ œ œ Œ >œ ‰ ‰ 45

45 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 94 œ . œ . œ . œ . œ œ Œ œ œ œ œ œ 58+24 œj œ
3 5

œ Ó
8

45 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 94 œ ˙ œœ œœœ œ œ œ 58+24 œ . œ . œ œj ‰ Œ
> > >

r r 6 r
x = ca. 60 3
3 œ œ œ œ 38 2 2
3

16 ‰ œ œ œ œœ œœ œœ 16 ! œ œ œ 8 ! œ œ ! œ œ 32 œ . ! .
j j j 6 œr . ! .
3
386
163 œ . ! œ 38 œ 3 œ œ œ œ œ œ 162 ∑ 28 œ œ 32
KKr KKr Kr
® œ Ùœ Ùœ ® œ ! œ Ùœ ® œ 7 œ Ùœ Ùœ œ ® œ ® œ œ 163 5 ® œ Ùœ ® ®
Ùœ Ùœ ® œ ® œ 32
7

32
Kr Kr Kr Kr
.
œ œ Ùœ Ùœ ® œ ® ® œ Ù œ ® œ ® 7
32 Ùœ Ùœ ® œ œ ® œ ® 163 œ Ùœ Ùœ ® ! 32 5 Ùœ Ù œ ! ®

142
r ! ! 3 ! ! ‰ r ® Kr ® Kr ® Kr ! Kr ® j ‰ ! . Kr
e = ca. 60

! j
œœ ‰ ‰ ! œ œ œ
3

128 œ œ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ
387 ®! ‰ R ! ® R ! R RÔ ® RÔ ® RÔ ® ® RÔ ® RÔ J ‰ ® ® J ‰ ‰ Œ ‰
4
r !3 r ® Kr ® Kr j j ! 3 ! r j ® r ! ® ! . Kr ‰
œœ œ œ œ œœ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 58
4

. . ! R! ! R® J ! J ‰ ® R ! ® ®
3
Ô 3

j j Kr Kr r r Kr j 3 r 3r
5 ‰ œ Œ .
œ 12 ! œ ® œ œ ® œ œ ® œ œ ! œ ! œ ! œ ! œ œ ! œ ®® œ ! œ ® œ ‰ œ ! œ ! 5
3 3 3
5

8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ 8 œ œ. œ ! œ ! œ œ ! œ ! œ ! œ ‰ œ ®œ œ ®œ œ ® œ œ ! œ ! œ ! 8
J J R R R J R R
3 3 3 3 3

j j j j
œœ ‰ œ œ œ ®œ œ œ ®‰ œ 128 ®œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ ®œ œ œ œœ Œ ‰ ‰ ®
3

58 œœ œ œ œ œ œ œ
7

J ! . RÔ ! . RÔ ‰ !. R
Ô J ® J ® J J Œ ‰ ‰ ®

>
q = ca. 80

r j > 5

‰ ‰ . ‰
3
. . . . . . . . . .
44 œ œ œ œ œœ œ ˙ œ œ œ 34 œœ œ œ œ œ œ 163 œ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ 44 œœ œœ œ œ œ œœ
388* Π! Π45
>
> 6
> 6
r
45 œœ œœ œ œ œ œ œ œœ œœ œœ œ œ ˙ œ œ œ œ œœ œœ œ œ œ œ œ œœ 34 œ˙ ‰ . œ œœ œ
Œ ˙ œ œ œ œ Œœ
6

‰ ‰ ‰
> 3 3 > 3 3

e = ca. 69

r
38 ®œ œ ®œ œ !œ œ œ œ ®œ œ ®œ œ 163 !œ œ! !œ 38 œ ®œ œ ®œ œ œ !œ œ œ ®œ œ ®œ 32
3 œ ®œ œ 28 ®œ œ ®œ œ ‰ œ œ 163
389* ® ® ! ® ® ® ® ! ® ® ® RÔ ® ® ®!

Più mosso x . = e (e = ca. 92)

r r
316 œ œ œ œ 38 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ ! ‰
! ® ® ® ® ! ! ! ! 716 !œ œ œ !œ œ !œ œ 38
3 3 3 3
3 3
6

!R! ® ! R ®R. R ! ‰ R‰ R ‰ R‰ R ! ‰ R!!R!R!


3 3
3
Tempo primo e = x (e = ca. 69)

r
38 œ ! ‰œ ! œ œ !œ œ! 121 !œ œ 48 !œ œ! !œ ‰œ œ !œ œ! !œ œ !œ œ 38 ®œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ 167 œ ®œ œ ®œ œ œ !œ œ œ !œ œ 38
3 3 3 3 3
11

‰ ! ! R ! !R! ® !. R ® ® ! !R!
3 3 3 3 3
Ô
Kr r r Kr j
3 ®œ ®œ ! œ ! œ 5 ! œ ® œ ! œ 6 ! œ ®œ ®œ ! œ 5 œ ! œ ! œ œ 6 ‰ œ ® œ !
16

8 œ ® œ ® œ ! ‰ 16 ® œ ® œ ! œ ! 16 ® œ ® œ ® œ ! œ ! 16 ! œ œ ! œ œ ! 16 ! ® œ ® œ ‰ .
R R R

143
59 Combination exercises II

‰ œJ œ œ œ œ œ œJ ‰ ‰ œj œ œ ‰ œJ œ œ œ œ
q = ca. 76
?3 ∑ Œ Œ
4
j
390
34 ‰ œ œ œ œ œ œ œ
3
Œ Œ ‰ œ œ ‰ ‰ œ œ œœœ Œ œ œ œœœœ

? œœ œ œ œ œ œ œ œœœ œ
∑ œ œ œ œ. Œ œ Œ
6 3
œ œ
3
3
j j j j j
œœœœœ œ œ œ œ. œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ ‰ Œ

j
q = ca. 72

& 44 œj œ ‰ j˙ œœœ‰œ ‰ j‰ Œ ‰
3 3 3
œ œ
3

œ œ œ œ œ œœœœœ œ œ œ œ
391
44 œ j j 3
j j j j
œ œ œ. ‰ œ œ Œ œœœ œ ‰ œ ‰ œ ‰ Œ ‰ œ œ. œ œ Œ

j j‰ ‰ 3 œ œ œ œ œ
3

œ ‰ Ó "œœœ"œœœ œ ‰ j Œ
5

& œ. œœœ œ œ œ œ
j 3 3
j
‰ œœœ ‰ œ œ œ œ œ œœœœ œ ‰ "œœœœ Ó œ. œ œ ˙

b j
Allegretto semplice

& b b 34 œ œ œ œj œj œ j Œ ‰
œ œ œ œ œ . œj œ ˙
Π44
œ nœ ˙ œ
34 œ œ œ Œ œ œ œj œ œ œj ˙ j
392
Œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 44

b
& b b 44 ‰ œ œ œ œ œ œ Œ 3 ‰ Œ 2 Œ 34
7

œ œ œ œ œ œ 4 œj
3

œ œ œ œ œ nœ nœ œ 4 œ
44 ˙ . . j j 34 ‰ œj œ j j
œ œ ˙.. œ œ ‰ œ œ 24 ‰ œ œ 34

b
& b b 34 Œ Œ œ b œ b œ œ . j Œ j Œ Œ
12

œ œ œ œ œ œ œ œj
3

œ œ œœœ ˙

j
3

34 œ ˙ Œ œ œ ˙ Œ œ œ œ œ ˙ ‰œ œ œ

144
# j 3
h = ca. 58

& # C œ œ œ. Œ Œ j j
œ œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ. œ œ. œ ˙.. œ
j
393
j j j
C Œ œœœ œ Œ œ ‰Œ œ ‰Œ ‰œœœœ Œ œœœ œœœ Œ. œ ˙

##
3

Ó Œ œ Œ œ Ó
6 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ ˙
3
& œ. œ œ
˙ œ. œ œ œ œ ˙
j r r 3 3

œ. œ ˙ œ.. œ œ Œ œ.. œ œ Œ Ó ˙ Ó œ œ Œ œ œ œ ˙

.
? b 48 œ œ œ œ œ œ œJ œœœœ œ " "œœœ œœœ 3 œ œ œ œ œ œ œ
e = ca. 58

J 8 J " 48
R
3 3
394
4 Œ j rj j 3 " œ œ œr " ‰ r r r
" œ " œ " œ 48
3 3

8 ®œ œ œ œ "œ œ œœœœ 8

? b 48 œ œ œ œ. nœ 4 œ
œ œ ‰ œ œ œ " œ œ œR " " œR 38 " . œ œR " ‰
8 J
5

J RÔ
K
48 œr " œr " œr " " œr œ . œ œj j 38 " œr " œr " œr 48 " . œr œr " " œ œ œr "
3

œ. œ œ

j ‰ œr
e = ca. 80
b
& b 44 œ
3

œ œ œ #œ . œ œ ‰ œ œJ ‰ ‰
œ nœ #œ œ .
395
44 " œ œ
3

" œ œ " œ œ " œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ œœœœ

b
3 3 3

&b œ œ œ œ "
œ œ œ œ œ œ œ œJ ‰ " œ œ œ
3
3 3

œœœœœœœ œ œ œ œ œ
r r j r j
œ. œ œ " œ " " œœœœœ œ ‰ ‰. œ œ œ œ œ œœœ ‰

b " œ œ
&b œ œ œ " " Œ
5

œ nœ #œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ
3 3 3 3
j
œ œœœœ œ œ œœœœ " œ œ œ œ " "œœ"œœ" œ œœœ ‰

145
q = ca. 54 æ ca. 76

& 44
A B

∑ Œ Ó .. ..
3 3 3 3 3 3 3 3

œœœœœœœœœœœ œ œ œœœœœœœœœœœ œ
396*
44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ œ œ œ

Œ Ó .. ..
5

& œœœœœœœœœœœœ œ œ
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

œœœœœœœœœœœœ œœœœœ œœœœœœ


œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

Œ Ó .. .. Œ Ó ..
9

œœœœœœœœ
3 3 3 3 3 3 3 3
& œ œ œ œ œ œœœœ œ œ œ
œ œ œœ œ œ
j j j
œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ Œ ..

q = ca. 76

&b c œ œœ œ œœ œ Œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3

œ œ œ œ œ
397
j j j
c œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ

j Œ œj œ
3

&b œ Œ œœœœœœ œ œ Œ Ó
4 3 3
3 3

œ œ #œ j
œœœ œ œ ˙
3
j 3
j 3 3

œœœœ œ œ œ œ œ Œ Œ œ œ ‰œœœ ‰ œœœ ∑

e = ca. 66

## 4 " 3 j " 3 3
& 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ ® œ œj ‰ œ œ œ œ œ œœœœœ œœœœœ œ.. œ
398
48 œ j 3 3

œ œ œ œœ œ ‰ œ œ œœœœœ œœœ œ œ œ œœœœ

## j
3 3
" " " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ
5 3

œ. œ œ. œ œ œ
3 3 3
& œ œ. r œœ
œœ œ
j j
œ œ. œ œ. œ œ. œœ œ "œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ "œœ œ ‰

146
q = ca. 54 æ ca. 76

4
A B

&4 œœœœœœœœœœœ œœœœœœœœœœœœ œ Œ Ó .. ..


3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

œ œœœœœœœœœœœ œ
399
44 œ œ œ œ œ œ œ œ j j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. .. œ ‰ œ œ ‰ œ

Œ Ó .. ..
5

& œœœœœœœœœœœ œœœœœœœœ


3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
œ
œ œ œœœœœœ œœœœœ œœœœ
j j j j j jj j j j j j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ

Œ Ó .. .. Œ Ó ..
9

œ
3 3 3 3 3 3 3 3
& œ œœœœœœœœœœœœ œœœœœ œœœœœœ œ
j
‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ .. .. ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ ..

#
h = ca. 72

& 24 œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ ˙
3

œ œ œ #œ ˙ . w Œ Ó
œ œ œ
400
j j
24 ˙ œ Œ ˙ ˙ ˙ œ Œ ˙ ˙ ˙ œ Œ ˙ œ Œ œ œ œ œ

#
3

Œœœœœœ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
3 3
∑ ∑ Œ
4 3
˙ ˙ ˙
3
& œ ˙ #œ #˙ . œ w

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ∑ Ó ˙ Ó ˙ Œ˙ œ ∑

bb 3 " j œ
e = ca. 63

b j . ‰
3 3 3
& 8 rœ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ. œ œ. œ œ. œœ œ
œ
401
j
38 œ œ j 3 3 3
r r
œœ" œœ"‰ "œœ " œ œ " " œ " œ " œ œ " " œ œ " œ œ

b œ œ œ œ œ œj
2 3 5

&b b œ ‰
6

œ œ. œ.œœ œ.œ œ œ œ œ œœœœœ œ.


r r 3 j
"œœ"œœ œ œ œ " œ œ " " œ " œ œœœœ œ œ œ œ œ œ œ œ

147
& b b 24 34
b
Comodo q = ca. 54

∑ œ œ œ œ ‰ jœ œ œ œ œ œ
œ œ ˙ œ œ
2 3 œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ j
402 3 3 3 3 3 3 3 3 3

44 œœœ œœœœœœ œœœœ ‰ œœœ œœœœœœ

b
& b b œ œ ‰ œj ‰ œj ‰ j œ œ nœ œ Œ œ œ bœ ‰ œj
6

nœ œ œ œ œ
3 3 3
j 3 3 3 3 3 3

œœœœœœœœœ "œœœœ ‰ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œœœ œœœ‰œ œœœœ

b
&b b œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰
11

œ.
3

œ œ œ œ ˙
3

œ œ œ œ œ œ
3 3
j j j 3 3

œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ ‰ ‰ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œœ

œ. œ œ œ
? # # # # 34 œ œ œ ˙ ‰ œœ œœ‰ œœ‰ œœ œ
q = ca. 72
Œ Œ œ œ
j 3
3
403
34 Œ
3

‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œœœœœœ

? #### œ œ œ œ œ œœœœœ œ
Œ œ œ ˙ œœœ œ Œ
5

3
3 2
j
œœœœ "œœœ œ œœœ œœœ œ œ œ œ ‰ œœœ ‰ ‰ œœœ

œ œ œ œ œœœ
‰ ‰ œ œ œ. œ
e = ca. 126 (q . = ca. 42)

? 68 œ . œ. œ œ œ œ J œ œ ‰ Œ œœ
404
68 Π. j
œ. œ. ‰ œ œ œ. ‰ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ.

?œœœœœ œ œ œ œ. œ œ œ ‰ œ. œ. œ œ œ œ. œ. œ. j
œ ‰ ‰ Œ.
6

Œ œœœœœœœ œ œ œ œ. œ œ œ. œ. œ. œ œ œ œ. œ. œ. Œ.

148
#
q = ca. 56

& 44 œ œ œ œœœœœ 34 Œ ‰ 44
3 3 3 3 3
œœ œ œ œ œ œ œœœœœœ
œœ œ œ ˙
4 œ " œ œj ‰ ‰ . œr œj ‰ œj ‰ œ œ œ œ j j j
405
3 œ " œ œ. œ œ œ œ œ 44
4 4

# 4 œ œ œ
; q = q. :

Œ œœœ" ‰ œœœœœ" ‰ œœ œ œ œ œ œ œ œ 68 œ ‰ Œ ‰
5

œ
3
& 4 œ
3

44 œ œ œ ‰ œ œ ‰ . œr œj ‰ ‰ " œr œ œ . rj 68 œ œ œ œ œ
3 3 2

‰ "œ œ ‰ œ ˙ œ

# Œ ‰ œ ‰ 9 .
Œ ‰ ‰ j œ œ œ œ œ œ 68 œ œœœœ œ ‰Œ ‰
9

œ œ œ œ œ œ œ.
2 2
& œ œœœ 8
4

j
œ ‰ œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 68 ‰ œ œ œ
2 2 2 2 2 2 2

‰œœœ ‰

#
h = ca. 60

j
& # C ‰Œ Ó œœ œ
3
˙ ˙ ˙ œ.
3

˙ ˙ ˙ ˙ œ. œ œ #œ J
406
C œœœ ˙ ˙ ˙ ˙ Œ œ ‰œœœ ˙ œ Œ œ œ œ Œ

# ˙ n˙
& # œ œ
3
Ó Ó œ œ œ œ œ Ó
6

œ #œ œ œ ˙
3

#œ ˙
3

j 3 3

œ ‰ œ œ Œ œ œ œ œ Œ œ œ Œ œ Œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

11
## j j Ó w
3 3 3 3
& œ. œ œ œ ˙ ˙ ˙ w
œ. œ œ œ #w ˙ ˙ w
3 3

˙ œ Œ œ ˙. œ œœ œŒœ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ

18
## Œ Œ œ œ œ ˙
3
Ó
œ œ œ œ
3
& œ œœ œ œœœ œœ œ ˙
3
j j 3 3
j j
œ œ œ œ Œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ

149
œ
? b b 68 œ œ œ œ . œ œ œ œ
‰ œ œ œ œ œ
œ. œ
q . = ca. 58

œ œ œ œ œ œ ‰ J
407
2 œ j j
4 œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œœœ œœ

? b œ œ œ œ œ ‰ Œ ‰ ∑ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ
œ
6

b J J

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

? bb œ j j ‰ 98 œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ
œ ‰ Œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ
11

œ œ œ
j j
œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

œ n œ œ œ b œ œ œ œ 68 œ œ. œ œ œ œœ
? bb œ . ‰ Œ ‰ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ Œ ‰
15

4 4
j 2 œ œ ‰ œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ . j
4

œ œ œ ‰ œ 4 œ œ ‰ Œ

#### 3
q = ca. 72, q . = ca. 48

& 4 œ œ œ œ œ œ 38 œ œ œ 34 œ
j‰ ‰ j œ ‰ j œ œ 38 œ œ œ 34
#œ œ œ œ
408
34 ‰ œj ‰ œj ‰ œj 38 ‰ œj ‰ 34 j j j j j
œ ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ œ œ œ ‰ œ ‰ 38 œ ‰ 34
3

6
#### 3 j 3 Œ ‰ œj œ œ œ ‰ œj œ œ œ ‰ j 68 œ œ 24
& 4 œ. œ œœœ œ œ œ œ. œ #œ œ
34 ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ 68 œ 24
3

‰ œœœ œ "œœœœ ‰ œœœ

#### 2 Œ 3 ‰ œ 3 6 j 4 œ
œ ‰ œj 4 œ œ œ œ œ # œ # œ
11

& 4 8 œœœ 4 œ œ œ œ œ œ 8 œ. œ

24 œ œ œ 38 œ . 34 œ œ œ j
œ ‰ 68 œ œ œ œ œ œ ‰ 44 œ
3

œ œœœœ

150
& 165 38 j " r 5 " œ " œr " œ œ 38
e = ca. 100

∑ ∑ œ œ œ œ " r 16
œ œ œ œ œœ œ œ œœ œœ œ
409
5 j j
16 œ œ . œ œ œ œ œ . 38 ‰ œ œ œ œ 5
16 œ œ " œ œ "
3
8

j
& 38 œJ ‰ ‰ 165 " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj. 38 œ œ j œ j ‰ ‰ " " œ œ 28
8

œ œ œ œ œ œ
j j
3 " œ œ œ 5 œ. œ œ . œ œ œ œ œ œ 3 ‰
2
j 2 2
2
8 16 8 œ œ œ œ œ 8

j r
& 28 œ ‰ 38 œ œ œ œ œ 165 œ ‰ " 38 5 38 5
15

œ J œ œ " œ œ œ 16 œ " œ œ œ œ œ œ œ " œr 16 œj œj .

28 œ œ 38 œ . r 38 ‰ œ œ 165 ‰ œj .
165 œ œ œ " " 38 ‰ œ œ 165 " œ œ

# j
& # 34 ‰ j 24
Moderato

‰ # œj ˙
4
œ #œ œ œ Œ Œ
4
œ œ œ nœ œ œ
œ. œ
410
3 Πj j 3
2
4 œ. œ œ œ œ ‰ œ œ œ Œ œ œ œ œœœœ 4

#
& # 24 34
4
Œ #œ #œ œ œ #œ œ Œ
6
3 2

˙ ˙ œ
#œ œ œ ˙
24 œ 34 œ
3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ

? b b b 128 œ . œ. œ œ œ nœ
q . = ca. 63
œ bœ œ œ œ ‰ Œ ‰ 98 Œ ‰ œ. nœ nœ
b JJ J J
411
128 Œ œj œ œj œ ‰ œ j
2

‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ

˙ ˙ ˙ œ ‰Œ ˙ ˙ ˙ ˙ w
? bb b ˙ ‰Œ ‰ ˙ ˙ œ nœ nœ œ ‰
4

b œ.
4 4 4

j j j 2

œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ. œ œ œ œ ˙. œ. œ. ˙. œ œ œ œ œ œ ‰ ‰

151
b j 78 œj ‰ œ œ œ œ 68
q . = ca. 48

& b 58 œ œ œ œ œ œ #œ œ œ œ ‰ Œ 34 ‰ j 3
# œ #œ
œ œœœœ
412*
5 œœœ œ œ œœœ œœœ œ œ œ 34 œ œ œ œ 7 œ œ œ. œ. œ 6
8 8 8

b 6 œ j j 7 ‰ 5
&b 8 ‰ Œ œœ œ j‰ ‰ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
6

œ œ œ 8 œœœ
œ œœ
68 œ œ . œ œ ‰ œ . œ œ œ œ . œ 78 œ œ œ œ œ œ . œ 58 œ œ . œ œ œ œœœ

b 78 œ œ œ œ œ Œ.
&b j‰ ‰ Œ Œ Œ Œ
11

œ bœ œ œ œ œ nœ #œ œ #œ œ
j
‰ 78 ‰ œ œ . œ œ . œ .
2 2

˙ ˙ œ œ œ œ œ. œ. œ ˙ ˙

Tranquillo q = ca. 52
7 ‰ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ ‰
3
j ‰
3
j ‰
3
‰ ‰ Œ Œ
&4 #œ nœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj
3

413
j j j
7 œ ‰ Œ œ ‰ Œ ‰ œ Œ Œ j j j j 3

4 œ ‰ Œ œ ‰ Œ ‰ œ œ ‰ ‰ œ œ

& œœœ œ œ # œ ‰ œj n œ œ œ ‰
j œ
3 3 3
‰ œ ‰ Œ Ó Œ
3
3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œj
j j 3
j j j j j 3 3
jj 3 3

œ ‰ œ ‰ ‰ œ ‰ Œ ‰ œ Œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ œ œ Œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ

œ j
j‰ Œ œ " œ œ " œ
3 3 3

&Œ œ œ œ œ #œ ‰ œ nœ œ œ œ Œ
5
3 3 3 3

œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ
j j 3 3
j j j j j j j
œ ‰ œ ‰ œœœœœœœ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰

œ # œ œ n œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ Œ j j‰ Œ
7 3


3 3 3 3

œ œ #œ œ nœ œ œ œ. œ œ
˙ œ
j
3
r r j 3 3
j3 j 3 j
œ œ œ œ ‰ "œ ‰ "œ ‰ "œ"œœ ‰ œ œ ‰ œœ‰ œ ‰œ ‰œ œ‰ œ œ ‰ œ ‰ Œ

152
# j
e = ca. 54

& # 38 œ œ œ œ œ ‰ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj
" œr œ œ œ
œ
œ œ ®œ œ ®œ
414
9 j j
16 ‰ . œ œœœœœ œ œ œœ œ œœ œ œ œ œ œœœœ . œœœ œ . œœ œ œœ œ

# j r
& # œj œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ ® œ " ® œ œ œ œJ j
5

œ œ . œ œ . œ . œ . œ . œ
œœœ œ . œ
j j j
œ . œ œ œ œ œ œ œ . ‰. ‰. œ. œ. œ œ œ œ. œ. œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ . ‰.

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 34 œ # œ œ œ 5 œ ‰ ‰ ‰ œ 3
q = ca. 66
?# 7 Ó
8 8 J J 4
j j
4
415
78 œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ . œ œ ‰ œ ‰ œ 34 œ ‰ œ ‰ œ ‰ 58 œ œ œ œ œ œ ‰ 34

? # 34 œ œ œ œ œ 78 œ œ œ œ œ œ # œ 44 œ Œ ‰ nœ œ œ 78 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ 98
5

3 3
J
34 œ 78 ˙ j j 78 œ œ œ ‰ œj ‰ ‰ œj 98
œ œ œ œ 44 œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ

œ œ 5
? # 98 œ ‰ Œ œ 8 # œ œ œ œ œ œ œ 78 ‰ œ ‰ n œ ‰ œj ‰
‰ 58 œ œ #œ #œ œ œ.
9

J J
98 ‰ œ œ " œ œ œ œ ‰ 58 œj ‰ œ ‰ œ 78 œj ‰ œ ‰ œ ‰ œj 58 œ œ œ œj ‰ ‰ œ
4 3

œ.

q = ca. 66

œœœœ .. ..
A 3 B 3

&c œœœœœœœ œ œ Œ Ó œ œ
3 3 3 3 3 3

œœœ œ œ œ œœœœœœœ
416 3

c œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ œ œ œ

& œœœœœœœ œ œ œ Œ Ó .. .. œ œ œ œœœœœœœ œ œ ..


3
Œ Ó
5
3 3 3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ
3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ .. .. œ œ œ œœœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ ..

153
e = ca. 60 æ ca. 84

& 48
A B

∑ .. j ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ..
3 3 3 3 3 3 3 3
œ
œœ œœœ œœœœœœ œ œ œ œ
417
48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ..

C D

& .. œj ‰ Œ œ œ œ œ œ .. .. j ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ ..
7
3 3 3 3
3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ
.. œ œ œ œ œ œ œ œœœ œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ..

E F

& .. j ‰ Œ œ œ œ # œ œ n œ œ .. .. j ‰ Œ
13
3 3 3 3 3 3 3

œ œ
œœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
r r
.. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. .. œ œ œ œ " œ œ œ œ œ œ œ " œ œ œ

& œ œ œ œ œ œ .. .. j ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. j ‰ Œ
18 3 3 3 3 3
3

œ œ œ œ
r r j
" œ œ œ " œ œ œ .. .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .. œ œ œ œ ‰

h = ca. 72

? 23 Œ œ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ #˙ ˙
24 ˙ ˙
˙ ˙ ˙ ˙
4

Ó Ó
3

œ ˙
4 3 3
418
23 ˙ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ˙ ˙. œ ˙ 24 œ œ ˙ œ œ ˙

˙ ˙ ˙ ˙
?w Œœ œ ˙ ˙ ˙ ˙ #˙ #˙ ˙ ˙ ˙ 23
3
w Ó Ó
5

˙
2

3 3 3
3

23
3

œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ ˙ œ œ ˙ œ œ œ œ ˙

? 23 ˙ ˙ ˙ ˙ Ó ˙ ˙ ˙ 24 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
3 3
Ó œ Œ ∑
9

˙
3 4

23 ˙ 24 œ œ œ Ó
3 3 3 3 3

˙ Œ œ œ ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ Œ Œ œ Ó

154
#
q = ca. 80

& 24 œ . œ œ œ œ 68 œ œ 24 ‰ œj œ œ
3
‰ Œ Œ Œ
3 3

J J œ #œ #œ œ œ
419
24 œ œ œ œ œ œ 68 œ œ œ œj œ 24 œ œ œ œ œ œœœ œ œ œ ‰ œ œ œ

# 68 œ j
œ œ 45 ˙ 34
3
‰ Œ ˙ Œ
8

œ œ œ #œ œ nœ œ
3
& nœ œ œ œ #œ #œ
3

2
j
‰ œ œ œ 68 ‰ œ œ œ œ œ œ ‰ 45 ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ Œ œ œ œ œ 34

# 3 j ‰ ‰ 3 œ 5 œ œ3
œ œ . œ . œ . œ . 58 # œ œ 24
Œ Œ
12

& 4 œ œ œ 4
3

J œ œ œ œ
3 œ j 5 œ œ œ œ ‰ 2 œj œ œj œ œ œ
œ œ œ œ ‰ 45 œ œ œ œ œ œ œ
3

4 8 4

? b 68 œ œœ 58 œJ ‰ ® œ # œ œ œ œ œ œ œ œ 48 œ " œ œ 38
e = ca. 66

œ œ. ‰ ‰
J J
3 3 3
420
68 ®œ œ œ œ œ œ œ œ " œ œ " " œr 58 " œ œ " " œ " œ " œ 48 ®œ œ œ œ " œ œ œ " œr " 38
3 3 3

œ œœœœœœ œ œ œœ
? 3 œ œ œ œ 2 œJ ‰ 7 œ R " œ œ œ œ œ œ œ 6 œ " ‰ ‰ ‰ ®œ œ œ œ œ œ 5
4

b 8 8 8 8 R 8
4 3 3 3 3

j
3 3 3

38 œ " œ " œ œ 28 œ œ œ 78 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ " œ " œ 68 ‰ œ ‰ œ œ œ œ 58

? 5 œ œ " œR œ " " œ œ " œ œ 4 œ œ œ 3 # œj ‰ ‰ 4 œ œœœ œœœ " " œ œ


8

b 8 R 8 8 4 R
3 3
3 3

58 œ " œ " œ œ œ œ " œ 48 œ œ œ œ œ 3


3
r 3 3 4 3 3

œ œœœ 8 " œ œœœœœœ 4 œœœ œœœ œ œ œ

? œœœœ œ œ œ " œ n œ 78 # œ œ œ œ œ œ œJ ‰ " # œR 68 œ n œ " œR " œR œ ‰ ‰


12
3
b J J
3 3 3
3

78 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ " œ " 68 œ œ œ œ œ œ " œ œ ‰ œrœr " ‰


3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ ®œ œ

155
q = ca. 56

& b 34 œ œ œ œ œ œ œ ‰ œj œ œ
3
œ œ œ œ œ œ œ
5 3 3

œ œ œ œ
421
34 Œ
3
j 3
j
œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ

‰ œj œ œ 166 ‰ .
(x = x)

&b œ Œ Œ " "


5
5

œ œ #œ ˙ œœ œœœ œœ
j r
œ œ œ " œ œ œ " " œ œ œ 166 œ œ œ œ " " œ .
3 3

œ œœ œ ‰œœ ‰ œ œ œ œ.

j j r
& b œ œ œ " œ œ œ . œ œ 169 œ œ œ œ œ œ . ‰ . " . œ . œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ .
5

‰.
10

j j r r r
‰ . œ . œ œ œ œ 169 œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ " " œ œ œ œ " " œ . œ . œ œ œ œ œ " "

q = ca. 72
# 3 3
7 3
‰ 24 5
5
‰ œ œ 34 œ . j 5
& 4 œ œ œ œ œ 8 œœ œ 8 œ œ œ œ 8
œ œœœ œœœœ
422
3 œ 7 œ j
œ ‰ œ 4 œ ‰ œ ‰ 8 œ œ œ ‰ ‰ 4 ‰ œ œ ‰ œ œ œ 58
2 5 3
3

4 œ œœ 8 œ

# 5 j‰ Œ ‰ 3
3

4 œ œ œ œ œ 8 œ œœœ 4 œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ
3 2
55

Œ
6

& 8 œ

58 ‰ œj œj ‰ ‰ 34 œj ‰ œ œ 38 œj ‰ ‰ 24 œj ‰ œ j jj
3

œ œ ‰ Œ œ œ ‰

b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
q . = ca. 54

& b b b 98 œ n œ n œ œ œ nœ œ ‰ Œ.
5

œ œ œ œ
423
9 œ j 4 4 4 4 4 4

8 œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ Œ œœŒ œœœœœœ œœœ œ œœœœœœ

bbbb œ œ ‰ ‰. œ œ œ " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ. Œ.
5 5
‰Œ ‰
4

& n œ œ œ œ n œ œ .
œ œ n œ
j j 2 2

œ. œ œ œ œ ‰ ‰ œ ‰ ‰ œ œ œ ‰ œ ‰ œ. œ. œ. œ. œ œ w w
2

156
q = ca. 92

bbb 4 œ 9 4 œ 98 œ ‰ Œ Œ œ œ 44
(in 4)
b Œ ‰
3 3
œ
3 3
& 4 œ œ œ œ œ 8 œ œ nœ nœ 4 œ œ nœ œ
3
424
4 œ œ Œ œ 9 œœœ œœœ ‰ 44 œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ œ œ 4
3

4 8 4

bb 4 9 Œ Œ. 4 b˙ ˙ 9 œ j
&b b 4 ˙ ˙ œ ‰ Œ. Œ
5 3 3

œ œ ˙
3
8 nœ œ œ 4 8
3

44 œ 98 ‰ œ œ ‰ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ
3 3 3

œ œœœ ‰Œ

### 5 3 œ œ œ œ œ
e = ca. 63

œ œ œj ‰ œ œ j ‰ ‰ ‰ j 34
3

8 œ œ œ J #œ œ œ œ œ
3 3 3
& œ #œ #œ œ . œ œ
3
425
5 œœœ œœœ œ
3 3
j 3
3
8 œœœœœœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœ œ 4

### 3
4 œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ 48 œJ ‰ ‰ œ œ #œ œ 58 ‰ Œ
5
5 3 3 3
& #œ œ

48 œ œ œ œ œ ®œ œj ‰ j
3
34 œ œ œ œ œ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰
3

œ œ œ !œœ

### c ‰
q = ca. 76

& j
3 3
Π34 4
Œ
4

œ œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
426
j j
c œ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ 34 œ ‰ œ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ œ œ

# #
& # Πj
3
c œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ nœ œ #œ œ ‰
5
4 4 3

#œ œ œ œ
3 3

œ #œ œ œ œ
j j j j
œ ‰ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œ ‰ c œ ‰ ‰ œ ‰ œ œ ‰ œ ‰ œ ‰ ‰ œ œ ‰

9
### 3
‰ 34 œ c œ
‰ j œ œ œ œ ˙ Ó
5 5

œ œ œ œ œ
3
& œœ œ œ
#œ œ œ
j j j
œ ‰ œ œ œ œ œ ‰ 34 œ ‰ œ ‰ œ ‰ c ‰ œ œ ‰ Œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ ‰ Œ

157
Bewegt e = ca. 80
# j ‰
& # 38 œ .
5
j ‰ ‰ œ œ œ œ #œ
3 4 3

œ œœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ # œ œ
427
38 œ œ œ œ œ œ œ œ œ j r 3 3
! œ ! œœœ ‰ œ œ œ œ œ ! œ !œœœœœ

## r 3 3 44 œ3 œ
! n œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ! œ œj ‰
3
œ ‰
7
3
& #œ œ œ œ œ œ
j
! œ œ œ œ œ œ ®œ 44 œ
2 2 3 3

œ œ œ œ œ œœœœœ œœœœ œœ
Etwas langsamer
## 38 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œR ! ‰ ‰ ‰ œ œ œ œ œ 44
4

Œ
11
?
5
& œ..
œœœ œœ œœ
4
r
4

3 œ œ œ 4
3 3
œ œ œ œœœœ œ Œ 8 œ œ œ !œ œœ œ œ œ œ 4

nœ œ œ œ œ œ œ
? # # 44 œ !œœœ œ œ œ J ‰ ‰ œ œ œ # œ 34
16

J 3 3 3
3 3

4 œ ! œ œ œ œ œ 34
3 3

4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœœ œ œ œ œ œ

? # # 34 œJ ! œ œ œ œ œ œ œ œ 44 œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ Œ
18
3

#œ #œ œ œ
3 3 3 3 3
3
j j
3 3 3

34 œ œ œ œ œ ‰ œ 44 Ó œ œ œ œ œ. œ œ Œ

h = ca. 69

b
& b 23 ∑ w w Œ œ œ œ œ # œ 22 œ n œ 34 Œ Œ 24
2 2 3
w œ ˙ œ
428
23 œ œ ˙ œ 22 œ œ œ œ 34 Œ œ œ 24
3

œ œ Œ œ œ Œ œ œ œ œ ˙ ˙

3
b
& b 24 ˙ n ˙ # œ œ ˙ ˙ ˙ #˙ ˙ Ó n œ # œ œ œ œ œ œ œ œ 23 w
3 3
Ó Ó
6 3
3 3

#˙ ˙ œ œ

24 œ Œ œ œ œ Œ œ Œ œ œ œ Œ œ ˙ œ ˙ ˙ ˙ ˙ 23 ˙ w

158
### 7 3
q . = ca. 56

& 8 œ œ œ œ œ œ. 98 Œ j
3
78 3
‰ 34
œ. œ œ #œ œ œ nœ œ œ œ
429
7 œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ ‰ œ œ œ 78 œ œ œ ‰ œ œ 34
8
4
### 3 ‰ . 10 11 Œ. œ œ œ 9
œ œ œ œ œ œ œ #œ 8 œ
5
& 4 r ! œ ! #œ 8 œ. œ J J 8
œ œ œ
34 œ œ œ œ œ 108 œ œ œ œ ‰ œ œ 118 œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ 98

### 9
45 Œ 108 ‰ Œ 118
7

.
5 4
& 8 nœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. n œ œ # œ
œ #œ
9 œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ 5 œ . œ œ œ œ œ œ œ 108 œ œ œ œ œ œ œ œ 11
8 4 8
10
# # # 11 Œ. Œ
5
4 5 5
Œ Ó
& 8 œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
118 œ œ œ œ . œ œ œ œ 44 œ œ œ j
œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ. œ œ ‰

q = ca. 80

## 3
& 4 œ œ œ œ œ 3+2+2 ‰ 44 3 œ n œ œ # œ 3+2+2
7
# œ n œ
3 5
8 œ œ #œ 4 8
5

œ œ œ œ
#œ œ œ
430
3 œ œ œ 3+2+2 œ œ œ œ œ 4 œ œ œ œ 3 œ œ œ œ 3+2+2
4 8 4 4 8

#
& # 3+2+2 ‰Œ 4 œ 5 ‰ j œœœ 2+3 Œ ‰ 45
5

œœœ 4 œ œ œ œ œ œ 4 œ
3 7 3 3
8 œ œ œ œ œ œœ 8 œ
œ
3+2+2
8 œœœœ œ 44 œ œ œ œ 45 Œ œ œ Œ œ 2+3
8 Œ œ œ œ 45

9
## 5 Π5 3
4 7
5 5
Œ Œ 3+2 ‰Œ
& 4 œ œ œ œ œ œ 4 4 œ œ 8 œ
3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ #œ œ œ

45 œ œ œœœ œ œ 44 œ œ œ œ 45 œ œ œ œ œ œ 3+2
8 œœœœ

159
Calculate the metronome marking for e in bar 9 of the following exercise.
Presque vif q = ca. 108

& b 44 ‰ œ œ œ œ . j 24 œ œ œ 34 œ 78 œ œ œ 44
3
Œ
2

œ œ œ

44 ‰ œ œj œj œ j j j j
431*
œ 24 œ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ 78 œ œ œ 44
3

œ œ
Moins vite ; q . = q :

j
4 ‰ Œ œj Œ 58 ‰ œ 3 9 j 48
3
œ
3
b ‰ ‰ œ Œ !
œ. œœœœœœ
5

& 4 J œ œ ! œ œ nœ 4 œ œ œ œ 16

44 œ ‰ œ ‰ œj ‰ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ œ 34 œ œ ‰ œj œj ‰ 169 œ œ œ œj . œj ! 48
3

j
Plus animé ; x = x :

& b 48 œ œ œ œ œ œ 165 œ œ œ œ œ 38 œj ‰
5
‰ ‰
9

œ œ œ œ œ
5

œ œ œ œ œ

4 œ œ œ œr ! œ 5 j j
5

3
3

8 œ 16 œ œ ! 8 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

j
& b œ œ œ œ # œ 16 œj ! ‰ ! n œ œ œ œ œ œ ! ‰ ! œ œ œ œ œ œj ! ‰ !
6
14 5
5 5

j j j
œ œ œ œ œ œ 166 œ . œ œ œ œ . œ. œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ.

x = ca. 84 (x . = ca. 56)

b 11 5 11 r ® ® Kr œ œ œ 5
(in 5) 7:3 (in 4)

& b 32 œ œ œ œ œ œ œ r ®
5:3 5:2
16 32 œ œ œœ œ 16
œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœœ
K K
11 œ œ œ œr ® œr ® ® œ ® œ 165
432
11 œ œ œ œ œ œ ® œ
32 516 œ œ œ œ œ 32

b Kr Kr
& b 165 œ 9 r 11 10
(in 4)
7:2 .

œ ® !
4 x

œ œ b œ 32 œ œ œ œ œ n œ œ œ
4:5
œ œ nœ 32 œ 32
nœ œ œ œ
KK Kr Kr Kr
9 ® . œr œ
516 œ ® œ ® œ ® œ ® œ ® 32 Ù œ œ
r
® œ ® 11
32 ® œ ® ® œ
œ
r
® œ
r 10
® 32

b 10 Kr 2 7
& b 32 œr ® ! Kr ® ®
7

œ # œ œ n œ œ 16 œ œ œ 32 œ œ œ œ œ œ œj œ œ
3
Kr 3
Kr Kr Kr
10 œ œ œ œ œ ® œ 2 7
3:2

32 ® œ 16 œ œ œ œ ® 32 ® œ œ ® œ ® œ ® œ œ œ œ ®®

160
q = ca. 69

b
& b b b b 64 ˙ ‰ œ œ œ œ œ Œ Œ œ œ œ 58+34
2 4
˙ œ œ œ œ ˙ œ .
4

œ œ n œ J
j 3 j
433
64 œ œ œ œ . 58+34
3 3 2

œ œœœœ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙

b j
& b b b b 58+34 œ œ œ œ n œ œ 74 Œ Œ 64 œ œ œ œ Œ 58+34
4 4 4

œ œ œ b œ œ œ œ œ n˙
bœ œ .
58+34 œ œ œ œ ‰ œ . œ œ œ œ 74 œ œ œ œ œ œ œ . œj œ . œ œ 64 œ œ œ 58+34
3 2

˙ ˙

b
& b b b b 58+34 ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 64 œ
7
Œ nœ œ bœ nœ œ Œ Ó Œ
7 5

œ ˙
5 +3 œ 6 œ œ œ œ œ ‰ œ œj ‰ œ j jj
3

84 ‰œ œ œ œ 4 œ ‰ œ œ. œ œ œ. Œ

h = ca. 48

b 3 12 j j 3
&b b 2 ‰ Ó œ œ œ œ ˙. œ œ Œ
4

˙ ˙ 8 œ. œ œ œ œ œ. 2

3 œj œ . œj ˙ j
434
2 ˙ ˙ œ œ œ œ Œ œ œ œ 128 œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 23

b 3 12 . œ. œ œ œ nœ œ ‰ 23
2

&b b 2 ˙ Ó œ œ œ nœ œ œ œ ‰Œ
4 2

œ œ 8 œ
4

3 j
œ 128 œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 23
3 4

2 œ œ œ œ œ œ œ œ. ‰ œœœ‰œœ ‰œœœ

b 3 Œ œ œ b œ œ œ 128 œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ 3 ‰ œ œ œ 128
&b b 2 Ó Ó
7
4 4

œ œ nœ 2 ˙
3

32 œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ 128 œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ œ œ œ
3

23 œ œ œ œ œ œ œ ˙ 128
3

b b 12 œ œ œ œ œ œj œj
œ œ œ œ œ œ œ œ 23 ˙
7
b Œ œ Ó
10 2 7
2
& 8 œ œ œ ˙

128 œ j j
‰ œ œ œ œ œ œ œ ‰ 23 œ œ ‰ œ œ ‰ Œ ˙ ˙ œ. œ œ Œ

161
Is the tempo marking Tempo primo in bar 23 correct?
e = 54
j j
& b 48 ‰ œ ! œ œ ‰ 38 ! œ œ œ 28 œ œ œ 38
3 3 3
œ
5

#œ œ œ œœœœœ œ
435* 4

48 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ 38 œ œ œ œ 28 œ œ œ œ 38
3 3 3

& b 38 ! # œ œ œ n œ œ 48 œ œ ! ! œ œ œ 166 œ 9 169


6 4 5 ; e= e:

bœ #œ œ œ œ œ œ nœ œ . œ . œ . 32
nœ . œ . œ .
38 œ œ œ j r j
œ œ œ 48 œ œ œ ‰ 166 œ ! ! œ . œ . œ . œ . œ ! 9 œ.
32 œ . œ . 169

‰ œj œ œ 3+2+3
; x. = e :

& b 169 œj ! ‰ ! ‰ ! œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ œj ‰ ‰ 44
5
j ‰ ‰
12
3
8 œ

9 j 3 j 3+2+3 œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ 4
16 œ . œ . œ ! ‰ ! œ . œ . œ . œ . 4 œ œ œ ‰ œ œ 8 4
4

r
& b 44 œ œ œ 2+3 48 j ‰
3 ; e=e:

Œ Ó 16 ! n œ œ œ
16

#œ œ
3 3 5

nœ œ œ œ œ œ œ œ #œ #œ œ œœœœœ
44 œ 2+3 48 œ œ œ œ
4

œ œ œ œ œœœœœ œ œ œ 16 œ œ. œ

j j ‰3 j
169 œ n œ 3
; e . = e : , Tempo primo

b ‰ œ ‰ ‰
20 5 3

& œ œœœœœ œ œ bœ œ œ œ œ œ 8 # œj

œ œ œ ! 169 ! œ ! œ ! œ œ ! œ 38 œ œ œ œ œ ® œ œ œ
3

œ œ œ œ œ œ œ œ

&b ® r ! ® 3+2+3 r ®! 6 œ œ œ 12 3+2+3


24

32 œ œ œ 32 œ œ œ œ œ
5

œ œ œ 32 œ œ œœ 32
œ n œ # œ n œ
r r Kr
œ ! ® œ œ œ ! 3+2+3 32 œ œ œ œ œ œ ®® 6 œ. œ.
32 12 œ . œ . œ . œ .
32 3+2+3
32

3+2+3 r ®! œ œ.
b œ œ 32 œ œ œ œ œ # œ œ 3+2+2
9 32 œr ® ! ! œ œ œ œ œ nœ #œ R
œ !
28
7
& 32 œ R

3+2+3 œ œ œ œ œr . 9 œ . œ . œ . 3+2+2 œ œ œ œ œ œ. œ œ
r
œœœœ !
32 32 32

162
Conducting Exercises
60 Mixed time signatures without irregular signatures

q = ca. 60 æ ca. 120

3 œ œ œ 4 œ œ œ œœ 3 œ œ œ 2 œ œ 3 Œ œœœ 2 œ œ 4 œ Œ Ó 3 Œ Œ œ 2
436 4 4 4 4 4 4 4 4 4

24 œ œ œ 34 œ œ œ 44 Ó œ œ œ œ œ Œ œ 34 œ œ œ 24 œ Œ 34 ˙ œ œ 44 ˙ œ Œ 34
9

17
34 œ œ œ .. .. 1 44 œ œ œ œ Œ 24 œ œ 44 œ Œ Œ œ 24 œ œ œ 34 œ œ œ 44 œ ˙ . 24

1. 2.
25
2 œœœ 3 œ œ Œ 4 1 3 œ œ œ 4 Œ œ œ œ œ 3 œ œ œ .. œ Œ Œ 2 œ œ 3
4 4 4 ∑ 4 4 4 4 4

34 .. œ œ œ œ 44 Œ œ Ó 24 œ œ 44 Ó Œ œ 34 œ œ œ œ 44 ˙ œ œ 24 Œ œ œ 34 œ œ œ 24
32

2 œ œ 4 Œ œ œ œœ 3 œ œ œ 4 Ó 1
˙ Œ œ œ Œ 34 Œ œ œ Œ 24 3 œ Œ Œ ..
40

4 4 4 4 ∑ 4

q . = ca. 60 æ ca. 120

98 œ . œ . œ . 68 œ œ œ œ . 98 Œ . œ . œ . 128 œ . œ . ˙ . 98 œ œ œ œ . œ œj 128 œ . Œ . œ . œ .
437

œ. Œ. Ó. 68 œ œ œ œ . 98 œ . ‰ œ œ œ . 68 œ . Œ . 128 œ . Œ . Œ . œ œ œ 98 œ . œ œj œ . .. 68
7

68 œ . œ . 128 .. œ . œ . œ œ œ Œ . 98 ˙ . œ . 128 œ . œ . œ . œ . 98 ˙ . œ œ œ 128 Œ . œ . ˙ . 68


13

68 œj œ œ . 98 œ . œ . œ . 128 œ . œ œ œ Œ . œ . .. ˙ . ˙. 98 œ . œ . œ œj 68 Œ œj œ œ œ 128
19

128 Ó . ˙. 98 œ œ œ œ . Œ . 68 Œ . œ . 128 .. ˙ . œ . œ . 98 œ . œ . œ œ œ 128 Œ . ‰ œ œ œ . œ . 98


25

9 Œ . Œ . œ . 6 œ œj œ . 12 Œ . œ . ˙ . 6 œ œ œ œ . 9 œ . œ . œ . 12 Ó . œ . Œ . 68
31

8 8 8 8 8 8

68 œ . œ œ œ 98 œ . œ . œ œj 128 œ . œ . ˙ . 98 œ . œj œ œ œ œ 128 Ó . Œ . œ . 98 œ . œ . œ . 68
37

1. 2.
68 œ . œ . 98 Œ . ˙ . 68 œ œj œ . 128 Œ . œ œ œ Œ . œ . .. 98 œ . œ . œ . œ. Œ. Œ.
43

165
q = ca. 60 æ ca. 120

438
64 œ œ œ œ œ œ ˙ œ ˙ œ Œ œ œ Œ œ œ œ Œ Œ Ó Œ œ ˙ œ ˙ ˙. ˙.

œ Œ Œ Ó Œ w. Œ œ Œ Œ œ Œ w. Œ œ Œ œ Œ œ œ Œ Œ Œ œœœœ ˙ œ œœœ œœ
7

œ œœœ œœœœœœ œ Œ Œ Ó œ œ ˙. Ó œ œ ˙. Ó. .. 24 œ œ œ œ 64 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44
14

4 .. œ œ œ œ œ œ 6 Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3 Œ œ œ œ œ 6 œ œ œ œ œ Œ œ œ œ 2 œ œ œ 6
20

4 4 4 4 4 4

64 œ œ œ œ œ œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ œj œ œ ‰ œ œ œ ˙ œ œ ˙ 44 ˙ Ó .. 64
25

6 œ Œ Œ Ó œœ Ó Œ Œ œ Œ Ó Œ œœŒ Œ Ó œ Ó Œ Œ œœŒ Ó Œ œ Œ Œ Ó Œ
30

q = ca. 72 æ ca. 108

44 ˙ 34 œ Œ œ œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 128 œ . Œ . œ œ œ œ œ œ 34 œ œ œ œ œ œ 44
simile

439 ˙ >.>.>. >. .>. .>. .

4 œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ 128 œ œ œ œ œ œ œ . œ . Ó. œ œ œ œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ œ œ 128
7

128 œ œ œ œ œ œ Ó . .. Ó . Œ . œ . 98 œ . œ . œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ . œ . 128
12

128 Ó . Œ . œ œ œ 44 œ œ œ œ Œ 34 œ œ œ œ 98 œ œ œ Œ . œ œ œ 44 œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ . Œ .
18

1. 2.
Œ . Œ . œ œ œ 44 œ œ œ œ 34 œ œ œ œ 128 œ . œ . œ . œ . .. Ó . Œ . œ œ œ 44
24

44 œ œ œ œ 34 œ œ œ œ 98 œ . œ . œ . 44 œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ . œ . 34 œ œ œ œ 44
29

44 .. Ó œ œ 128 œ . œ . œ . œ . 34 œ œ œ 128 Œ . œ . œ . œ . Œ . œ . œ . œ . 34 œ œ œ ˙. 98
36


44
98 ˙ . œ. ˙. œ . 34 ˙ . 44 œ Œ Ó .. 128 œ . Œ . Ó . 34 2 98 ˙ . œ . 128

128 w . 98 ˙ . œ . 34 ˙ . 44 34 Œ Œ œ 128 œ . Œ . Ó . 44 œ Œ Ó œ Œ Ó
53

166
q = ca. 72 æ ca. 108

24 œ œ œ œ 38 œ œ œ 24 œ œ œ œ 38 œ ‰ ‰ œ œ 24 œ œ œ œ 34 œ Œ œ œ 38 œ œ œ
sim.

440 > . > . > . .

œ ‰ œ œ œ 34 œ œ œ Œ .. œ œ œ œ 68 œ œ œ œ . 38 œ œ œ 24 œ œ œ œ 38 œ œ œ 24
9

24 œ œ œ Œ œ œ 68 œ œ œ œ . 24 œ œ 68 œ . œ œ œ 34 œ Œ Œ .. Œ Œ œ 68 œ . œ . Œ . œ . 24
17

2 œ œ 6 œ. Œ. Œ. œ. 3 œ Œ Œ 2 œ œ 3 œ œ œ 2 .. œ œ 3 Œ Œ œ 3 œ . 3
26

4 8 4 4 8 4 4 8 4

34 œ œ œ 24 œ œ 34 œ Œ Œ 68 œ . œ . 24 œ Œ 38 1∑ 24 œ œ 68 1∑ 34 œ œ œ 38 ∑1 34
35

3 1 3 œ œ œ 6 Œ. œ. 3 Œ œ Œ 6 1 2 1 3 ‰œœ 3 Œ œ Œ 6 1 2 œ Œ ..
45

4 ∑ 8 8 4 8 ∑ 4 ∑ 8 4 8 ∑ 4

q . = ca. 48 æ ca. 72

441
128 œ . œ œ œ œ . œ . 64 œ œ œ œ œ œ œ Œ œ 98 œ œ œ œ . œ . 34 œ œ œ œ 68 Œ . œ œ œ 24 Œ œ œ 38

3 œ œ œ 4 œ œ œ œ œ Œ 12 œ œ œ œ . œ . œ œ œ 4 œ œ œ Œ œ œ 9 œ œ œ œ . œ œ œ 2 œ Œ 6 1 6
7

8 4 8 4 8 4 8 ∑ 4

64 ˙ j
œ œ œ œ œ œ œ 38 œ œ 34 œ œ œ œ 128 œ œ œ Œ . œ œ œ Œ . .. 24 œ œ œ 98 .. œ . œ œ œ œ . 44
14

44 œ œ œ œ œ œ 68 Œ . œ . 34 œ œ œ œ 38 ‰ œ œ 64 ˙ œ œ œ œ œ œ 128 œ . Œ . œ . œ œ œ 34 ˙ œ œ 98
20

9 œ œ œ ˙. 6 Œ œ œ œ œ œ œ œ œ 6 ˙. 4 œ Œ Œ œ œ 3 œ œ ‰ 2 œ œ Œ 9 ˙. œ œ œ .. 64
27

8 4 8 4 8 4 8

64 ˙ œœ˙ œ œ 68 œ œ ‰ ‰ œ œ 34 .. œ œ ˙ 38 œ . 24 Œ ‰ œj 128 œ . œ . œ . œ . 44 Ó œ œ œ œ 68
34

68 œ œj œ œj 44 ∑1 38 ∑1 24 1∑ 128 œ . œ . ˙ . 64 ˙ . ˙. 98 ˙ . œ . 34 ˙ . .. 38 1∑ 24
41

24 .. ˙ 128 ˙ . œ . œ . 44 œ Œ Œ œ 98 œ œ œ ˙ . 34 Œ œ œ œ œ 68 Œ . œ œj 64 w . 128
50

128 œ . ˙ . œ . 34 œ œ œ œ Œ 98 1∑ 64 1∑ 68 œ œj œ . 44 Œ œ œ Œ 38 1∑ 24 œ œ œ ..
57

167
61 Irregular time signatures

a. Fast in 5 – divided into two beats: q = ca. 72 æ ca. 144 | b. Slow in 5 – divided into five beats: e = ca. 96 æ ca. 144

5 œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰
442* 8

j j .. Œ œ œ œ œ œ Œ .
œœœœœ œœœœ‰ œœœœœ œœœœœ œ‰‰Œ Œ. œ œ œ œ œ Œ
9

j j j
œ œ Œ. Œ. œ œ œ ‰ ‰ Œ œ œ œ œ œ.
18

∑ Œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ
1. 2.
œ. Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ. œ œ. Œ. œ œ œ. œ œ . œ .. Œ œ œ œ
27

j j j j
œ œ. œ œ. œ. œ œ. œ œœœ‰œ œ œ œ œ ‰ Œ. œ œ œ œœœœ‰
32

j j j
œ. œ œ œ ‰ œ œ. œ. œ ‰ œ ‰ Œ ‰ .. œ œ œ Œ ‰œœœ Œ œ œ œ œ œ Œ.
42

j j 2 2 ..
‰ œ œ. Œ œ œ Œ ‰ œ œ œ œ. œœ‰œœ œ œ ‰ œ œ œ. œ œ Œ.
51

a. Fast in 7 – divided into three beats: q = ca. 72 æ ca. 144 | b. Slow in 7 – divided into seven beats: e = ca. 96 æ ca. 144

7 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ œœœœœœœ
443 8

j j j j
œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ ‰ .. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œœœœœœœ
7

j j j j j j ..
œ ‰œ ‰œœœ œœœœœœ ‰ œœœœœ‰œ œœœœœœœ œœœ ‰‰œœ œœœœœœœ œ ‰‰Ó
13

j j j j
Œ œœœœœ œœœ ‰‰Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ Œ . œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ .. œ œ œ œ
20

j j
œ œ œ œ. œ œ œ œ. œ œ œ œ œ. œ œ œ œ. œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ. œ
27

Œ Œ. œ œ œ. œ œ œ œ œ œ œ Œ .. œ œ œ . œ œ Œ œ œ œ œ œ. œ Œ œ œ œ œ œ .. ˙ . .
34

42
1. 2.
∑ ˙.. Ó œ œ œ Œ Œ . œ œ Œ . Œ œ œ .. œ œ Œ . Œ œœœÓ œ œ Œ Œ.

168
62 Mixed time signatures with irregular time signatures

q . = ca. 48 æ ca. 72 | b. e = ca. 80 æ ca. 120


j j
a.
6 œ œ œ œ. œ . œ ‰ œ 58 œ œ œ . œ . œ œ 24 ‰ œ œ Œ œ œ 58 œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 68
444 8

6 œ. œ. 2 Œ œ 5 œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ 2 œj ‰ œj ‰ 5 œ . œ œ œ œ œ . 6 œ . Œ . .. 5
9

8 4 8 4 8 8 8

58 .. œ œ . œ œ. 24 Œ œ 68 œ . œ œ œ 24 œ œ œj ‰ 68 œ . œ . 58 œ . œ œ. Œ 68
17

1. 2.
68 œ . œ . 58 œ œ . œ. œ 24 Œ œ 58 œ . œ .. œ œ . 68 œ . œ œ œ 24 œ Œ
25 3+2

j
a. q = ca. 72 æ ca. 108 | b. e = ca. 80 æ ca. 120

445
34 œ œ œ Œ Œ œ œ œ 78 œ œ œ œ ‰ ‰ .. œ . œ œ œ œ 98 œ œ œ œ . Œ . Œ . Œ . œ œ œ 78

78 œ œ œ œ œ œj ‰ .. .. œ œ œ œ œ 34 œ œ Œ œ 78 œ . œ œj ‰ œ œ œ . œ 98 œ . Œ . œ . 78
7

78 œ œ œ ‰ œ .. .. Œ œ œ œ œ œ 98 œ . œ . Œ . 34 Œ Œ œ 98 œ . Œ . œ œ œ 34 Œ œ œ œ 78
13

7 œ. Œ Œ Œ œ œ œ œ œ 34 9 7 œ œ œ . œ œ .. .. œ ‰ œ œ œ œ 9 œ . œ œ œ œ . 7
19

8 ∑ 8 ∑ 8 8 8

7 Œ. œ œ œ 3 Œ œœœ 7 .. Œ . œ œ œ 3 Œ œœœ 9 Œ. œ œ œ œ.
26

8 ∑ 4 8 ∑ 4 8
2+2+3 2+3+2

5 œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ 7 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œj œ œ œ œ œ œ œ œ 5 œj ‰ ‰ œ œ .. œj ‰ œ œ œ 7
a. q = ca. 72 æ ca. 108 | b. e = ca. 80 æ ca. 120

446 8 8 8 8

78 œj ‰ ‰ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ 58 œ Œ . œ. œ œ ‰ œ œ .. œ . Œ 78 Œ œ œ œ Œ
8

Œ œ œ Œ. Œ . œ œ Œ 58 Œ œ . œ Œ. 78 œ œ œ . .. œ œ œ . 58 œ œ œ œ œ 78
16

78 œ . j j 58 œ œ . j 78 œ œ . œ 58
œ ‰ œ ‰ œ. œ œ œ ‰ ‰ Œ œ œ. œ
24

58 œ œ œ Œ 78 Œ œ œ œ Œ 58 Œ œ œ œ 78 Ó œ œ œ .. œ œ œ Œ Œ 58 Œ . œ 78 œ . Ó
31

169
q = ca. 80 æ ca. 120

447
24 œ œ œ 38 œ œ œ 58 œ œ œ œ œ 44 œ Œ Œ œ œ 78 œ œ œ œ œ œ œ 68 œ . Œ . 58 œ œ œ œ œ 98

98 œ . œ . œ œ œ 34 œ œ œ Œ 78 œ œ œ œ œ 45 œ Œ Œ œ œ œ 128 œ œ œ œ œ œ œ . Œ . 68
8

6 Œ. œ œ œ 7 œ œ œ œ œ œ œ Œ Ó 5 œ œ œ œ œ 9 œ œ œ œ. Œ. 7 œœœœœœœ 6
13

8 4 8 8 8 4

6 œ Œ Œ Œ œ œ œ œ 3 ˙. 6 œ œ œ œ œ œ 5 œ. Œ 5 œ œ œ œ œ œ œ œ 7 œ Œ Œ. 3
18

4 4 8 8 4 8 8

38 œ œ œ 58 œ œ œ . 64 œ œ œ Œ Ó œ œ 128 œ œ œ œ . Ó . 78 œ œ œ œ œ 98 œ . œ . œ . 44
24

44 œ Œ Ó 38 œ œ œ 58 œ . œ 74 ˙ œ œ œ œ ˙. 128 ˙ . Œ . œ œ œ 24 œ œ œ œ 78
30

7 œ œ. œ 9 œ. œ. Œ. 5 œ œ. 5 6 Œ. œ œ œ 6 œ œ Œ Œ Œ œ œ œ œ 7
4 ˙. ˙
36

8 8 8 8 4 8

7 œ œ Œ Œ. 5 œ. œ 4 œ Œ Ó 3 œ œ œ 3 œ Œ Œ 7 Œ Œ . œ œ 12 œ . Œ . œ œ œ œ œ œ 7
42

8 8 4 8 4 8 8 4

7 œ œ œœœœœœœœœœ 6 5 œ œ œ œ 7 œ. ˙ 9 ˙. œ . 24 œ Œ 128 w . 4
49

4 8 ∑ 8 8 8 4

44 œ Œ Ó 58 45 Ó œ œ œ œ œ 38 œ . 78 ˙ . . 58 œ œ . 98 64 ˙ . ˙. 78
56

∑ ∑

78 œ . ˙ 74 ˙ Ó ˙. 128 24 ˙ 58 œ . œ 38 œ . 68 ˙ . 78 ˙ . . 34
64

34 œ Œ Œ 38 œ œ œ 45 œ Œ Œ Ó 58 œ œ œ œ œ 64 Ó . ˙. 78 98 œ . ˙ . 68 Œ . œ . 58
72

58 œ . œ 44 78 Œ . œ œ 128 Œ . œ . Œ . œ . 74 Œ œ œ Œ œ Œ œ 58 Œ œ . 34
80

3 Œ ˙ 3 œ œ œ 6 Œ œ œ Œ œ œ 6 Œ. œ. 7 ˙.. 5 œ. Œ 2 3 œ. 7
86

4 8 4 8 8 8 4 ∑ 8 8

78 œ œ œ œ œ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 45 ∑ 128 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 34 ∑ 58 œ œ œ œ œ 44 ∑ 68
94

68 œ œ œ œ œ œ 78 74 ∑ ˙. 58 œj ‰ ‰ Œ 98 128 w . 78 ˙ . . 24 œ Œ
101

∑ ∑

170
j j j
e = ca. 80 æ ca. 120

448
48 œ œ œ œ œ 12
16 œ œ œ œ . œ . œ . 165 œ œ œ œ œ 38 œ ‰ ‰ 167 œ . œ œ œ œ 169 œ . ‰ . œ . 28

28 œ œ 616 œj . ‰ . 165 œ œ œ œ 68 œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ 167 œ œ . œ 163 œ œ œ 58


7

5 œ œ œ œ œ œ œ 12 œj . ‰ . ‰ . œj . 5 œ œ œ œ œ 7 œ œ Œ œ œ œ 167 œ œ œ œ œ œ 166
13

8 16 16 8

6 j 9 j 5 j 4 œ. œ œ. œ 3 œ œ œ 6 œ. 7
16 œ . œ œ œ 16 œ . ‰ . ‰ . 16 œ " ‰ œ œ œ
18

8 16 8 16
j
167 œ . ‰ ‰ 12
16 Œ . œ . œ . 165 œ . œ œ 78 œ . Œ Œ 166 œ . œ . 38 œ œ œ 167
24

1
167 œ œ . œ 169 ‰ . œ . œ . 28 œ œ 165 œ œ . 163 ∑ 167 œ œ œ œ œ œ œ 58 œ œ œ Œ œ œ 165
30

5 2 œ 12 œ . j
16 œ . œ œ . œ . 167 œ . Œ 6
16 œ .
5 œ œ. 5 7
16 ‰ œ œ œ 8
37

8 16 8

7 ˙.. 9 1 7 j j
œ œ œ 163 œ œ œ 38 œ œ œ 165 œ . ‰ 48 Œ œ 9 œ . 167
2+2+3

16 Œ 16 œ .
44

8 16 ∑

7 j j j 5
16 œ œ . 12
16 ˙ .
6 œ. Œ. 9
16 œ . œ œ œ 167 œ . œ 2 œ 6
16 ‰ . œ . 8
52

8 8

58 œ 1 j j. 3
Œ. 165 12 œ œ œ œ œ œ œ . œ œ œ 7 œ ‰ œ 8 œ œ ‰ 169 œ . œ . ‰ . 68
59 3+2

∑ 16 16

68 œ œ œ œ œ œ œ œ 165 œ œ . 163 œ œ œ 48 Œ œ 167 œ œ . œ 166 œ . 516 œj . ‰ 78


65

78 ˙ . . 716 ∑1 38 ‰ œ œ 166 ‰ . œj . 165 1∑ 12 1 48 Œ 1 j


œ œ 16 ∑ 28 ‰ œ 169
7
72 3+2+2 3+2+2 2+3 2+3+2

16 ∑

916 ‰ . œj . œ œ œ 165 1∑ 58 Œ . œ œ œ œ 163 1


165
1
163 œ œ œ 28 ‰ œ œ 167
1 28
81 3+2 2+3 2+2+3

∑ ∑ ∑

2 ‰ œ œ 6 œ. 7 œj . œj œ œ 9 œj . œ œ œ œ œ œ 7 2 12 œ . œ . œ œ œ œ œ œ 5
89 2+3+2

8 16 16 16 8 16 16

165
2 316 œj . 68 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ . œ œ œ œ œ 169 œ . œ . œ œ œ 167 2 58
96 3+2 3+2+2

58 œ œ œ œ œ œ œ œ 166 œ œ œ œ œ œ 38 ‰ œ œ œ œ 12 j
16 ‰ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ 165 œ ‰ .
104

171
q = ca. 80 æ ca. 120

449
74 œ œ œ œ œ œ œ 48 œ œ œ œ œ œ œ œ 94 œ Œ œ œ œ œ œ œ œ 48 œ œ œ œ œ œ ˙ 94

94 œ œ ˙ Œ œ œ œ œ 74 ˙ œ œ œ œ œ 94 œ œ ˙ Œ œ œ ˙ 74 ˙ ˙ œ œ œ 48
5

8 7 ˙ œ ˙ Ó .. 94 .. w . 8 9 œ œ ˙ 48
4 œ œ Œ œ œ ˙. Ó. 4 ˙ œ ˙ œ ˙ 4 ˙. Ó
9

48 ˙ Œ Ó Œ˙ 74 ˙ ˙ œ œ œ 48 Ó œ˙ Ó Œ 74 Ó Ó œ ˙ 94 w . Ó. ..
14

q = ca. 80 æ ca. 120

450
94 ˙ . ˙. ˙. 104 ˙ . ˙. ˙ ˙ 114 ˙ . Ó Œ ˙ ˙. 104 .. œ œ œ œ ˙ . ˙. 114

114 ˙ . Ó ˙. ˙. œ œ œ œ œ œ ˙. œ œ ˙ Ó Œ œ œ œ œ œ œ Ó œ œ œ ˙ ˙ ˙ 104
5

104 ˙ œ œ œ Ó œ œ œ .. 114 ˙ . ˙. ˙. œ œ 104 ˙ . Ó œ œ œ œ œ 124 .. ˙ . œ œ œ


9

Ó Œ ˙. 104 Ó Œ œ œ Ó œ œ œ 114 Ó œ œ œ œ œ Ó œ œ œ œ Ó œ œ Ó œ œ œ 124

124 Ó Œ Ó Œ ˙. œ œ œ œ .. 114 œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 104 œ œ œ ˙ . œ Œ Œ Ó


16

88 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 68 œj ‰ ‰ œ œ œ œ 118 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ 108 œ œ œ œ œj ‰ Œ œ œ œ œ 98
e = ca. 80 æ ca. 120

451

98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 128 œj ‰ ‰ Œ ‰ œ œj œ œ œ 58 œ œj œ œ 98 œj ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 78
5

78 œ œ œj ‰ œ œ œ œ œ œ 68 œ œ œ œ œ œ œj ‰ œj 118 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ œ œ 98
9

98 œj ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ œj ‰ 88 œj ‰ ‰ œj ‰ œj ‰ ‰ 98 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 78 œ œ œ œ œ œj ‰ Œ 128
13

128 Œ ‰ œ œ œ Œ ‰ œ œ œ 108 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ 44 ‰ œ œ œ œ œ œj ‰ œ œ œ œ 58 œ œ œ œj ‰ ‰
17

172
Conducting patterns
1 beat 2 beats 2 beats
43 5 24 or fast    68 5
E.g. in fast or 8 in uno (seen, e.g., E.g. in (seen, E.g. in 8
in exercises 55, 127 and 206-212) for example, in exercises 2 and 23) (seen, for example, in exercise 84)

left right left right left right

2 2 345 345

1 1 12 12

45 45

123 123

3 beats 3 main beats 3 main beats


34 or fast    98 (seen, 3 9
E.g. in E.g. in 4 with subdivisions     E.g. in slow 8
for example, in exercises 1 and 41) (seen, for example, in exercise 18) (seen, for example, in exercise 164)

left right left right left right

3 3 3 3 1 1
1 1 3 3
1 1

2 2 2 2 2 2

3 beats 3 beats
7 8
E.g. in fast 8 E.g. in fast 8
(seen, for example, in exercise 89) (seen, for example, in exercise 153)

venstre højre venstre højre

567 567 678 678


12 12 12 12

34 34 345 345

67 67 678 678
12 12 123 123

345 345 45 45

67 67 78 78
123 123 123 123

45 45 456 456

175
4 beats
44 128 24
E.g. in , or with subdivisions
(seen, for example, in exercises 3, 19 and 42)

left right

4 4
1 1
2 2

3 3

4 main beats 4 main beats


4 12
E.g. in 4 with subdivisions E.g. in 8 with subdivisions
(seen, for example, in exercise 17) (seen, for example, in exercise 165)

left right left right

1 1
4 1 1 4 4 4

2 2 2 2

3 3 3 3

4 beats 4 beats
98 as an irregular time signature, shown here 10
E.g. in fast E.g. in fast 8 , shown here sub-grouped 2+2+3+3
sub-grouped 2+2+2+3 (seen, for example, in exercise 171) (seen, for example, in exercise 232)

left right left right

789 789 8 9 10 8 9 10
12 12 12 12
34 34 34 34

56 56 567 567

4 beats
118 , shown here sub-grouped 2+3+3+3
E.g. in fast
(seen, for example, in exercise 235)

left right

9 10 11 9 10 11
12 12
345 345

678 678

176
5 beats 6 beats
45 6
E.g. in slow     E.g. in slow 8
(seen, for example, in exercise 129) (seen, for example, in exercise 69)

left right left right

The following diagram is the preferred German form:


5 5
1 1 6 6
2 2 1 1
23 32
43 34
54 45
5 5 This variation of the conducting pattern can be used in
1 1 order to shorten the distance between the 3rd and 4th beat:
23 32
6 6
4 4
1 1
2 2
5 main beats
5 54 3 3 45
E.g. in 4 with subdivisions
(seen, for example, in exercise 281) The French and Italian forms are rarely used:

left right 6 6
5 5
1 1
4 4
9 10 12 12 10 9
32 23
34 43 56 65

65 56 1 1
87 78 4 4

32 23

177
7 beats 8 beats
7 8
E.g. in slow    4 E.g. in slow    4
(seen, for example, in exercise 130) (seen, for example, in exercise 189)

left right left right

567 12 12 765 678 12 12 876

43 34 543 345

67 123 123 76 78 123 123 87

54 45 654 456

67 123 123
12 12 76
678 876

543 345 54 45

9 beats 10 beats
9 108 , shown here sub-grouped 2+2+3+3
E.g. in 8 as an irregular time signature, shown here E.g. in
sub-grouped 2+2+2+3 (seen, for example, in exercise 280) (seen, for example, in exercise 281)

left right left right

789 12 12 987 8 9 10 12 12 10 9 8
34 43 34 43

65 56 765 567

11 beats 11 beats
118 118 in 4, shown here sub-grouped 2+2+2+2+3
E.g. in in 4, shown here sub-grouped 2+3+3+3 E.g. in
(seen, for example, in exercise 282) (seen, for example, in exercise 283)

left right left right

12 12
9 10 11 12 12 11 10 9 9 10 11 11 10 9
34 43
345 543

65 56
876 678 87 78

178
4 4A.5 8eœ=∑ca. ∑œ œ
œ n 144
œœ n œ ∑œ œ ∑œn œ œ8 œ∑ œ n œ8œ œ œ nœ 7
8 ∑ 165 n œ
Vlc.

F
B. q. = ca. 48 12 12
2 œi stedet 4 slag: .. 3 œ œ œ .. 45 .. ˙ ˙ ˙ ˙ .. 24 .. œ œ œ œ œ .. 34 .. œ œ œ œ œ .. 44 .. œ œ œ œ œ .. 20
3 3 4 4 5 5

œ œ for.. tre .. ˙ øvelse


˙5:4˙ 315 34 = ca.shown 4jœ .. œœ5:4
3
4 j 8
œ œœ œœœ œœ œœ œœ œœj œ 68œThe œ 3œ œ œj œ
cresc.

œ 54A.98e∑eœ=Rose œ7 144 œ cover the time signaturesjmost commonly∑used.


7-delt3taktart3 takteres i3to slag
24œ Roseœœ œis‰ œŒa patterns
œœ conducting
q
œ œ 8 œ œ œ œ œ œ
Ro -œse œer œ en œ œ œRo -œse ‰ Œ Œ
108
Ro-se7ist ei-ne
above 34 34
.. 8B.441a. œ.. 6/8
œ œca. œœ-œskæveœ.. 3 œ taktarter
œ œ are œhøjre
. 5œeks. . 1œ takt œœ8œtherefore
.œ 24 œ .. œare
œ not œœ ell. 3∑ in 16œ conducting
= ca.
2 œ 313 œ 13.. 44 .. œpatterns.
œ œ œ .. 20
4 .. œ that
i .understemme .. takt
3œ . 4 . œ œ œ r 4 .. œthese
is a er en Ro-se ist ei-ne Ro-se ist ei-ne
œ Eks. œtime
ca. 96
i venstre
4 8
Exercises and 314 use 448 signatures VIII
rarely found and covered 6 i overstemmen:
7 20 7
q.
. . . .
=
2 œcases 4På œ œ œ toœ build
œ œ
3kan œ œ œ œ
5existing œ œ œ œ
2 œ.. œœseen œ œ œ 3Forat.. example, 4 ..afœ kvartolen:
3 3 4 4 5 5
8
5

œ 3
itœ is ..recommended .
œ ∑œ œ 4in416∑5∑œor 64œ78irregular
. ˙ ˙ ˙ .
. .
. œ œ œ œ .
. .
. ˙ ˙ ˙ ˙ .
. œ œ œ œ .
. 4 ∑ œ œ œ œ œ .
∑ 4 ∑
. œ œ œ œ .
. ∑8 8 ∑
œ ∑œ œ œ ∑œ œ œ ∑ 68could ∑ 44 beats
56œ 4œ œ œ17 œ 4 54 6œ7 œ œ
œ 4∑œbeœconducted 4
In these on the already time signatures above. (exercise 313)
∑ in 7 irregular
Eks. 2. samme måde takt 2 i det næste eksempel takteres i fire slag for lette udførelsen
∑ and 16∑ (exercise ∑ 314) could ∑ be ∑conducted
7
beats.
5:4 20 . 5 . œ œ œ œ œ . 2 . œ .. 34 44.. with
j 3 In224Igorœj Stravinsky’s œ .. q44e=Threni =. ca. 5:4
œ œ is..1jone3 3 bar
4 .. œ ofœ1 82œ33, which . j be conducted œ .. 44 .. œ œ œ œ .. 20
Rose is a Rose is a Ro - se er en Ro - se er en Ro-se ist ei-ne Ro-se ist ei-ne Ro-se ist ei-ne
. œ 108 œ96there . 4 could . 4 . as anœirregular œ œ subdivisions: 8
9 r 6
3 3 2

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ ‰ Œ 857 œœœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œ œœ œ. œœ. œœ .œ œœ . j‰œ Œ ,œŒ œ œ8 œ œ œ œ 78 ∑


ca.

16
8 œ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ ∑ ∑ œ
7 ∑
16 ∑ ∑
∑ 3 i tre
3
∑ 3slag, ∑men3i en∑ utraditionel ∑ ?fordeling: ∑8q. =Nca.œ ∑132
20 œ 4 œ œ∑ œ5:4œ ∑ œ œ ∑œ œ œ ∑b œ n œ ∑ œ n œ œ œ 7 #œ œ Œ Œ
œ œ œ œ œ b œ 8
j j ∑ fremgår afjfølgende eksempler. 3 - fe - ce -j runt mi - se - ra - tio - nes
taktart

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 24 œ ‰ Œ 5689 œ œ œœ left œœ œœ œ78 œœœ œœ œright 68Œ œ Œœ œ œ œ œ ∑ 78 e - jus.


5:4

œœ œvenstre œœ œœ œœ jœœ ‰højre


n fraviges, hvis nodebilledet taler herfor, qhvilket = ca. 108

œ ca.œ96 œ 7 œ œ œ œ œ œ œ , œ 7œœ œ œœ œ ∑ 7 œ #16 7


qui - a non de

stedet for to slag:


∑ ? 820 nœ œ clear8 by the œnotation.
œ
b6œ 7 œ œ œ œ œ œ œ 5œ 6œ7 œ rb œ n œ Œ Œ
e=
It can be necessary to deviate
8=N œ132 from traditional conducting patterns and this is usually made
7 78 ∑
3
j œ œ53left 2 œ . likely
œandœ 54,œ itœwillœ1 most œ . be œ . necessary
œ . 1 œ2 toœ useœ uncommon œ œ œ œ œconducting
œœ. œœ . œ œ œ . œœ . œ 68practising œ œ œ 616q =easier. ∑ ∑ ∑ ∑
5
œ . œ . ∑polyrhythm
q. ca.
In the exercises in chapters patterns in order to make
27
8e =œ∑ca. œ 96œThere œ œareœ1some œ3 24œ3 œ œbelow: œ 3œ 4œ 68 œ œ œ œ œ œ ∑ 78
qui - a non de - fe - ce - runt mi - se - ra - tio - nes e - jus.

83 examples
3 1 right

j ∑
ca. 72
5 j6 j j j r 6 j j j
7
3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ 16778 ∑œ œ 4œœ16œ œ œ4œ1œ œ2œ œ1œ 2œ œ . œ œ . œ œœ. œ4œœ. œ œ œ œœ œ œ 24œ œ ‰œ Œœ œ 98 œ∑ œ œ œ œ∑ œ œ œ ∑œ œ œ œ∑ œ œ 78œ ‰ ∑Œ Œ


3 3 3 3 5:4 5:4
5
q . = ca. 56 (q = ca. 84)
5 5
3∑ ∑ ∑ ∑ 5 œ∑ œ œ œ∑ œ œ 3 ∑œ œ œ4œj 5∑ œ œ ∑œ œj ∑7 œ œ ∑ œ œj œ∑ œ œ œ œ œ œ œ . œ . œ . œ . œj œ . œ .
3 3 3 3 3

8 ∑ qq.==ca. 8132 8 ∑8 takteres i to slag i stedet for tre slag: øvelse


œ 3œ œ œjrightœ ∑ 4 6
ca.72
j j j j j j 5:4 j
Eks. 3. I hurtigt tempo kan en 7-delt33 taktart 315
7 œ œ
3
œ 7 œ œ œ 7 œ œ œ œ œ œ œ 6 œ 2
œ œ œ œ œ 9 7
3 4 3 4 3 3 5:4
ter œVIII ∑œeks. 1œ takt∑œ8 iInunderstemmeœ thisœ∑example, œ œ4 bar ell.82takt∑ is∑œconducted
œ 16 ∑
6 iœoverstemmen:
œ œ ∑
inœ 2 œbeats:
œ8 œ œ œ ∑œ œ œ œ ∑
œ œ 8œ œ ∑ œ ‰ Œ ∑ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰Œ Œ
r 67 8 4 8
œ2œ.i detœœ . næste
3
œœ. œeksempel
. œ œtakteres œ œ œi fire œ∑ œslagœ q.for= ca. at∑left ∑ ∑ ∑ 78 ∑ 68 venstre højre
œ œ ∑
132 udførelsen af kvartolen:
lette ∑
68 œ∑ œ œ ∑œ œ œ ∑ 78 œ ∑œ œ œ ∑œ œ œ ∑ 68 œ ∑œ œ œ ∑œ œ ∑ ∑ 4785∑ 6 7 44 ∑
right
12
∑ ∑ ∑ ∑
4567
3 34 œ ∑ ∑ q =∑ ca.3 72∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 5:4 ∑ ∑ 5:4∑ ∑
œj œr œ œ5 œ œtaler J
3
œ.fraviges,
œœ. œœ.hvis
3
œ œ .nodebilledet œ ∑ œ œ œ 7 j2 jafjfølgende eksempler. 7j 6 j j j
7 2 9
3 3 3 3 3 123 123
œ œ œ œ ∑ œ ∑ 8 ∑∑œ∑œ œ∑16œ œ ∑∑œ œ œ∑ œ∑ œ∑ œ œ œ∑∑ œ œ œ∑8 œ œ ∑∑œ 4 ∑8œ 7‰ ∑Œ ∑8 œ œ∑ œ œ ∑œ œ œ∑ œ œ ∑œ œ ∑œ œ œ œ ‰ Œ Œ
herfor, hvilket fremgår
1 1

∑5:4 44 ∑ 5:4 ∑
2
tedet for to slag: ∑ 4.qHer
RYTME © Erik Højsgaard 2012
=∑ca.takteres72 ∑ den ∑ ∑ 3 i tre ∑∑ 3slag, ∑men3i en∑ utraditionel ∑ fordeling: ∑ ∑ ∑ ∑
œœ œœ œ œœ œ œœ jœ œhøjre 68 œ œ œ œ œ œ ∑ 78 j j j
And bar 3 in Eks. 3 beats:
j j j j
3 3 7-delte taktart

œ œ œ œ œ 7 œ ∑ œ œ 78 ∑œ œ œleft167œ œ œ œ œ œ œright œ œ œ œ œ œ œ œ œ 24 œ ‰ Œ 98 œ œ œ left


3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ right œœœœ‰Œ Œ
r ∑
œ . œ . œ . œ . j1 œ2 œ œ œ œ œ ∑œ œ q = ca.∑ 695 7 ∑ 5 ∑ 78 ∑ 68
RYTME © Erik Højsgaard 2012 114 7
∑ ∑
3 RYTME © Erik Højsgaard 2012

4œ œœ œ œœ 3 œ œ4œ 68œ œœ œ œœ œœ œ œœ 6∑ ∑œ œ78 œ16 œ . 1œ 2. 172 œ . œ . œj œ . œ . 6 œ . œ . œ œ œ


567 567

j r 3 ∑ 526 j 8 j 8 5:4 j 8 ∑
∑ ∑
123 123
œ . œ3œœ . œ œœœ. œ œœœj. œ œ œ œœ œ œ 4œ œ∑ ‰œ Œœ œ 98 œ∑ œ3 4œ œ œ∑ œ œ œ ∑œ œ œ3 4 œ∑ œ œ 78œ ‰ ∑Œ Œ 68 ∑
3 3 3 5:4

er œVIII œeks. 1œ taktœ8 i understemme œ œ œ œ ell. takt ∑


7
7
16
4
4 4
r i3toThe 8∑ areøvelse ∑ 315 differently.
∑ 5:4 ∑ Bar 4 ∑is conducted ∑ in 4∑beats: ∑ ∑ ∑ 4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
6 i overstemmen: 7
.i det . næste
.3takteres
. ∑ 7 6 ∑ ∑
RYTME © Erik Højsgaard 2012

3œtaktart
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œœœj œœ68œ œœtakteres
24œ œœj∑œ‰ œŒ œ 98 ∑ œ ∑œ 78œ œ left ∑ j af ∑kvartolen:∑ 8j ∑ 8
3
delt slag last three bars
i stedet for tre in slag: conducted
œœœ œœœœ œœ œœœ œœeksempel
5:4

œ œ œ œ œ œ œhøjreœ œ œ œright ‰Œ Œ
i fire slag for at lette udførelsen

∑ venstre ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 7 44 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
jr
RYTME © Erik Højsgaard 2012

œ∑œ œ. œœ. ∑œ œœœ. œœ ∑œ68œ œœ ∑œœœ œœ œœœ ∑œœ œœ ∑ ∑ ∑ 4785∑1676 7 ∑ 44 1 2∑∑ ∑ ∑ 4∑5 6∑71 278 ∑ ∑ ∑68
6 6
∑ ∑
3 7 7
left right

j højre j j j
34 34

œœ œ œœ œ œ œœœjœœ œ8 œ œ 4œ œœ ‰œ Œœ œ 8 ∑œ œ œ85œ7 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ 5Œ 68
2 9
1 2 3 5:4 1 2 3
6 7
3 3 3 5:4 3 3
3

œ œ œ œ œ 7œ œ œ ∑ ∑ 16 44 ∑
∑aktart ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ (uncommon):
∑ ∑ ∑
12 12
r 3 Bar 6 is jconducted in 3 beats,5:4sub-grouped ∑ ∑ ∑
œœ. œ œœ. œ œœ. 1œ œ2œ œœ œœ 2œ œœ ‰œ Œœ œ 9 œ∑ œ œ œ œ∑ œ œ œ ∑œ œ œ œ∑ œ œ 8œ ‰ ∑Œ Œ 68
j j 7 j
3
i tre3
slag, men i en utraditionel fordeling: 3+1+3
5:4
RYTME © Erik Højsgaard 2012

œ
œ œ œ œ 3œ 4œ 68 œ œ 4œ œ œ ∑œ 8∑ 78 left right
jr 6 j j j
œ œ . œ œœj. œ œœ. œ œ œ œ6œ œ œ524œ œ ‰œ Œœ œ 98 œ∑ œ5 6œ 7œ œ∑ œ œ∑ œ ∑œ œ œ œ∑ 5œ 6 œ7 78œ ‰ ∑Œ Œ 68
3 3 3 5:4 5:4

∑ ∑ 114
RYTME © Erik Højsgaard 2012

. œ. œ œ. œ. 8 œ. œ. œ œ œ ∑
RYTME © Erik Højsgaard 2012

#
123 123
elt3taktart3 takteres i3to slag i stedet∑for tre slag: 34 øvelse ∑ 5:4 ∑ ∑ ∑
œ œœœ œœ œœ œœ œœ œ 8œ œœ 24œ œœ œ‰ œŒ œ 98 ∑ œ œ 8œ œ œ 4œj œ œ œ œ œ œ œ 4œ œj ‰ Œ Œ
j j
315
6 7
5:4
4
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑venstre4 ∑ ∑højre ∑ ∑ ∑
∑ ∑ RYTME © Erik Højsgaard 2012

∑œ œ œ ∑∑œ œ œright ∑∑68 œ ∑œ ∑œ œ ∑œ 44œ ∑∑∑ 78∑ ∑ 44 ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑


4567 4567

j 3 6 72 j ∑ 9 left j j
œ œ œ œ ∑œ œ ‰ Œ Œ 68
3 3 5:4 1 2 3 5:4 1 2 3
œ œ œ œ œ1 œ2 œ œ œ 4 œ ‰ Œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ right
RYTME © Erik Højsgaard 2012
179
44 ∑

3 4slag, ∑men i en∑ utraditionel
∑ ∑ ∑ 3∑ ∑3 ∑ ∑ ∑
j j j j
ktart
3
i tre3 3
fordeling: 5:4 5:4
Notes
U #### 6
2 ∑
& ∑ 4 4 ∑
Exercise 1 U 2 # ## 6
∑ 4 ∑ ∑ # 4
The tempo is given at the start of each exercise, most often shown by a beat-unit and a metronome marking, as seen in this
exercise. A few exercises have tempo indications insteadU(e.g. exercise
2 # # # 6others have both a tempo indication and a
∑ 4 ∑ ∑ # 4
65), whilst
metronome marking (e.g. exercise 6).
U and
? tempi # # 6 can be found in Appendix I.
2 musical indications
∑ 4 ∑ ∑ # # 4
A more detailed description of metronome markings,

U 2 6
Exercise 6 ∑ 4 ∑ ∑ 4
U
Two different types of notation can be used to write an upbeat. In music from the baroque and classical periods, where each
section often follows a conventional and regular form using ∑ repeat∑ signs,
∑ the note value of the upbeat together with the note value
of the last bar will give the value of a whole bar. This form of notation can be seen in the following example, taken from
Johann Sebastian Bach’s Partita No. 3 for violin, BWV 1006. Notice how a repeat sign is not necessarily placed together with
a bar line, but can in fact be placed at any point in a bar.

#### 6 œ œ. œ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ . .. .. œJ
œ œ. œ œ œ œ œ œ
~~~~~~ œ œ œ œ œ . ..
Loure.

J J
4 œJ ‰
3

& J ~~~~~~ œ # œ
3

The other form of upbeat notation has recently become more widely used. In this form of notation, the note value of the last bar
is equal to the value of a whole bar regardless of the note value of the upbeat (see exercise 8). Composers seem to use the
œ
œ No. 2 and
j œ. œ
rit.
> œ
e dolce Lyrical Pieces Op. 43,
two different types of notation at random. Both types
-
are- found, -for example, in Allegretto
Edvard Grieg’s
# > # œ œ
e = 116
œ . œ
Allegretto semplice,

& 12, # 68No.œ 7: œ . œ œ ~~~~~ > #œ œ œ œ œ > œ ‰


e
& 4 œ
2 ~~~~~
j
œ
œ J ‰
œ œ # œ . 6 œj .
Allegretto semplice, = 116 rit.
J j J j
- - -
Op.
pJ J
& # Allegretto
8 œœ œœ .. semplice,
œ œ œœ eœœ = 116 œ.
œ œJ
œ . # œœ -œp œ
œ -œ œ ‰-
œ œ œ
# # 6p >Jj >Jj ~~~~~ œ. #œ . Jj
rit.

œœ œj œ Jj
& 8 >œœ œœœœ.. .. œœ œ œ >œœœ
œ œ. œ . # œœ œ œ œ œ
œj ‰
? # # 6p JJ œ œ JJ œ. # œ . Jœ œJ ‰
8 ~~~~~ Œ œ œ .. j œ
? ## 6 J
>œ œœ . œ œ >œ
. œ œ J J œ. œ œ œ œJ œœj
8 œ. œ œ J ‰
Œ œ œ.
J J œ
J
œ œ
# 2 œ œ œ j.
œ . œ œ œ œ J ‰
Allegretto e dolce

& 4 œJ œ
œ
# 2 p œ . œ œ œ # œœœœ ~~~~~~ œj œ. # œœœ œ œ œ J
œ
Allegretto e dolce

& # 24 œ‰J œ œ œ
? œ
œ œ œ
œ œ
œ ‰

4 p œ # œœ ~~~~~~ # œœ œ œ œ. j
œ œ
?# 2 ‰ œ œ œ œ
œ
œ
œ
œ
œ
j‰
4 4
c
The time signature in this exercise is , which is the same as 4 but derives from the medieval œ. Mensural notation. In this form of
2
notation, the time signature was clearly specified by using four different symbols. , which is the equivalent of c or 4 , indicates
two beats in a bar, with each beatnsubdivided
œ # œ n œ # œ
3 3
#œ œ œ œ œ œ #œ œ #œ
Moderato con anima (q = 100)
? ## 4 Ó
3
into two. indicates two 3 beats3in a bar, with each beat subdivided into three;
6 Œ # œ œ œ œ œ #œ
3

4 # œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ
8 3 # œ œ3 indicates
œ with each beat subdividedœinto # œ two;

in other Moderato
words, a con fastanima
(see
(q =exercise 23). The symbol
nœ #œ nœ #œ #œ œ œ
three beats in a bar
? ## # 44as ÓJ34 . Finally Œindicates œ 98œ (see

100)
œ œsame
œ # as
3 3
# œ œ œ œ #œ
3 3

?same œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ # œ œ 41).
3 3
the
# 4 ‰ Œ Ó three beats in a
#
bar
œ œ
with
œ #œ œ œ
each beat subdivided into three; the exercise
# œ today, although not as widely as before.
c is still used œ œ œ œ œ œ œ œ ˙ #˙ ˙
It is rarely seen in music with mixed3 time signatures (compare exercise 63
? # 4 J
3

## 4 œ 289).
? #exercise ‰œ Œœ42 time
œ Óœsignatures
œ œ can œ sometimes
œ œ be œ found
œ œ –œ especially
œ œ œ˙ inœvocal œ œmusic œ œ as# œ˙c .œForœ example
œ –œ notated œ œ˙ œin œ œ
with 4
? # Sebastian
Johann 4 Bach’s Loben den Herrn, alle Heiden, BWV 230:
? # ## 4 œ œ œ œ œ∑ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ∑ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ∑œ œ œ œ
4 œ œœœ œœ œ œ œœœœœ œ œ œ œ
c Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ˙
? ## 4 B œ∑ ∑ ∑
4
?# œ cn œ ˙# œ n œÓ œ Œ œœ œn œœ œ# œœ ˙ œ #œ ˙ œ œ œ 6n œ
Lo - - - - bet den Herrn, al - le, al - le Hei -

œœ œ #œ œ j ˙ Œ œ
? ## nœ #œ œ
#œ œ ‰ n œ œ œ œ œ œ˙ œ œ ˙ ˙
42? # n œ # œ œ # œ n œ # œ n œ œ œ nCœ # œ œ œ # œ j
œ # œ 13). œ ‰ n œ œ œ œ œ œ œ
# ## signatures can also be notated as (see comments to exercise
?time
6

#˙ ˙ #˙ ˙ nœ œ œ œ œ œ œ œ ˙ œ ˙˙ ˙˙
?
? ## ## # œ˙ œ œ œ œ˙ œ œ œ # œ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ˙ œ œ œ œ œ œ œ n œ œ œ œ œ œ œ œ œ˙ œ œ œ œ˙ œ œ œ˙ œ 183
œ
?
? ## ## œ œ œ œ ∑ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ∑ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ∑ œ œ œ œ œ œ œ ∑œ œ œ
Facit
Facit til
til notationsopgaver
notationsopgaver
Facit til notationsopgaver
Facit til notationsopgaver
Exercise 7
Opgave 7.

3 Œ .œ . œ œœjjœ œœ œ œ333œ . œ œ œœ . œ œ œœjj Œ


Opgave 7. 3

œ œ44 œœœ œœœ œœœ .. œ œ œ œœœjjœ œœ œ Œ˙˙ Œ œ œ œ œ


The solution
4 to the notation exercise:
jj
4 Œ.
Opgave 7.

j œœ œœ Opgave 7.
œj œ œ œ œ œ œj Œ œ
œj
4 œ œ œ. jœ œ œ œ ˙ Œ . j œ œ 3 œ œ œ œ j œ Œ3) jœ
44 œ4 œ œ. œ1) œ œ
1)
œ ˙ Œ. œ j œ œ 33œ œ œ œ jŒ 3) œ j
4 œ œ œ 1) œœ œœ œ œœ œœ ˙ .
ŒŒ . œœjj œœ œœ3 œœ œœ œœ œœjj3) ‰‰3) ‰‰ œœjj
3

Œ . 2) j œjœ œœ 3œ œœ . œ œ œœ . œ œ j œœ ‰ ‰ jŒœ
.
44
œ œ œœœ œœœ œœœ œ œ œœ œœ œ œœ œ Œ˙˙ œ œ œ œ œ œ œ
1)

œ œ
œ44 .
Correct
Correct
Notation œ œ œ 4)œ œ œ œ ˙ ˙ Œ Œ 2) ‰ œ œj œ œ œ œ 6)œ œ ‰ ‰ œ
Correct
Notation
44 ˙ Œ2) 2) ‰ œj
œ œœœœœ Œ œ‰. œœ œ œ œ œ œ . œ œ . œ
˙ Œ ‰ jœ
Notation
Korrekt
notation
Korrekt 4 ˙
notation
j
5)
3 œ.
3 3

œ4 œ œœ œœœ œ œœœœœ œ œœ œ Œ 43 œ . œ œ œ œ œ œ .. œ œ ..
œœ Œ œ œ œ œ œjj
3 3

œ œœœœœ œ œ œ Œ 43 œ . œœœœœœ œœ
œœ Œ œ 3 œ œ œ3 œ 3 3

œ œ œ œœœœœ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ. œ œ.
œœ Œ œ œ œ œ jœ
œ œ œ œœœœœ œ œ œ Œ 34 4œ . œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ
œ Œ œ œ 33œ œ œ33 j
œ œ œ œœœœœ œ œ œ Œ 34 œ . œ œ œ œ œ œ .. œ œ ..
œœ Œ œ œ3 œ œ 3 œjj
œ œ œ
œ œ œ4)œ œ œ œ œ Œ 3 œ. œ œ œ œ œ œ . œ6)œ .
œœ Œ œ 3 œ œ œ3 7) œ
œ œ œ
œ œ œ4)œ œ œ œ œ Œ 43 œ . œ œ œ œ œ œ œ6)œ
œœ Œ œ œ œ œ 7)j œ
3 3œ . œ.
4
œ œ œ œ
œœ œ œœ œœœœœ œœœ Œ œœ3œœ œœ œœ œœ. œœ. œœ.6)œœ.
œœ Œ œ œ œ œ 7)œ
Correct
Correctœ œ œ œ5) œ
œ œ œ
4)
œ œ œ j 43 œœ . œ œ œ œ œ œj.. 6)œ .œ ..
œ j j
œ œ ‰ ‰ œ œ434 œœ. œœ œ œœ œ œ œœ Œœ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ Ó
7
Correct
œ œ œ œ œ œ œ
Notation 4) 7)
Notation
œ œ 5)œ œ œ œ œ œ œ 34œ . œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ
Facit til notationsopgaver
Notation 5)
34
Korrekt
œ 5)œ œ œ
œ œ œj œ 3 34j
notation Opgave 7.

j j j j
8) 10) 12)
j 3j

œœ œœ œ œœ œ œ œœ œœ ˙œ œ œ ˙
44 œ œ œ .
3

œ œ œ œ ˙ Œ. œ œ œ œ œ œ œ Œ
œ
1)
œ j ‰ ‰ œ œ j œ œ j œ 3)
œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ
j j j j
3

Œ. œ œ 3œ œ œ œ 3 œ ‰ ‰ œ
œ œ œ œ œ ˙œ œj ‰ j ‰ œ3 œ œ œ3 œ œjj9)Œ .. œ œ œ œjj œ œ œjj œ Ó 11)
3 3

œ j £œ œ œœ œ Ó 12)œ œ œ ¶
Korrekt
œ œ œ œ œ œ Œ œj‰ ‰ œ ‰ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ Ó
Korrekt 2)
notation

notation
œ œ œ œ œ œ j œ ‰ ‰3 œ œ œ3 œ œ j œ Œ10) . œ œ œ jœ œ
œ 8)8)3 . œ ‰j . ‰ .œ œ3 œ œ œ33 œ Œj. j 10)
8)
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj œ œ jœ Ó 12)
7
3

œ œ œ œ œœ œ œœœ œœœ œœ ˙ Œ œ j ‰ ‰ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ œ œ œ œj œ œ œ j œ Œ 12)Œ


3 3
10)
j j j j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ
4

œ œ œ œ ˙ 4
œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ
3 3

œ œ œ œ ˙ 8) œ ‰
œ . œ œjœ œ œ œ . œ œ . œ œ

3 œ œ œ3 œ 9) œ
œ œ œj œ œ
œ 10)‰ Œ œ œ œ j œ œ œ
11)
j œ œ Œ Œ
12)
£ ¶
Correct j 3 3

œ œ œ œ œ œœœœœ œ Œ Œ 9) 11)
Correct œ œ œ œ ˙ œ ‰ . ‰ .œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ £ œœœ œœ œœœ œœ œœœ œœ ¶œ Œ Œ
Correct
Notation
44 œ-takt 9)
£
11)

7)
Notation 4) 6)

Notation
1) œ œ œ œ œ slag
Tredje œ i en . œ œ œ œ œmå œ œ œikke œ skjules. En undtagelse ses ved synkoper, der udfylder hele takten. I helt særli
œ œ 11)œ œ œ œ
Korrekt
9)
£œ œ œ œ œ œ ¶
Korrektnotation

4
5)
notation tilfælde kan reglen undviges, se kapitel xx (polyrytmik på ubetonet).
1) Œ.Thekan Œ
œ œ œ œ
2) beat in 4 cannot
thirderstattes 4 af ‰
be hidden. The only exceptions are found in simple notation such as h. q ,
1) Tredje slag i en 44 -takt må ikke skjules. En undtagelse ses ved synkoper, der udfylder hele takten. I helt særlige
og
œ œ œ œŒœ1)
and
1) Tredje
4kan
in syncopation
slag 44 -takt
throughout
i en undviges, må ikke the whole
j xx bar
skjules. Enj(see exercise
undtagelse 27),ved
ses and also Jeander
synkoper, Sibelius’
udfylderSymphony No. I1,helt
hele takten. Mvt.særlige
4.
4
tilfælde j slagreglen
4œ -takt j måse kapitel (polyrytmik på ubetonet).
Œ. Œ . ‰noteres
3 3

œ œ ‰ ‰ œ iœ en
œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ Enœ undtagelse
œ Ó
7
Tredje ikke skjules. ses ved synkoper, der udfylder hele takten. I helt særlige
3) i en
tilfælde kan-taktreglen kan kun
undviges, se kapitel på
xx betonet.
(polyrytmik på ubetonet).
2)
Other
tilfældeŒ. exceptions
kankan erstattes
reglen 4canafbemå
undviges, Œ found ‰ inskjules.
af og se kapitel xx (polyrytmik på ubetonet).
certain polyrhythmic passages (see exercises in chapter 53 and 54).
1) 2)
Œ. ŒŒ. ikan i en 4 -takt
j 4erstattes
erstattes
ŒŒj ‰og ‰ œ‰ œ œ påœj betonet. j
8) 10) 12)
Tredje slag
4 ikke En undtagelse ses ved synkoper, der udfylder hele takten. I helt særlige
3 3

4)œ œ œ œ
3) ŒŒkan
˙
2)
3)
2) tilfælde
Figuren kan
en œ
can bereglen ‰
på4 andet
‰ œ
-takt
replaced œ
i4 en 4 -taktundviges,
œ
kanœ œ
af
kan kun se
kun
byslag œ og Œ
noteres
andbliver .
kapitel påxx
œ (polyrytmik
œ
tydeligere, œ œ hvis Œ Œubetonet).
på den opdeles i to med primærbjælken som eneste gennemgående b
ŒŒ. in 4ecan Œ ‰
noteres betonet.
4
9)
£ ¶
Korrekt 11)

3) Hvis
notation
2) 3)
4) kan i en
Figuren -takt

er only
erstattes kan
andet
be usedkan
af
tælletid, kun
slag
og noteres
bliver
on a stressedfiguren på
tydeligere,betonet.
œ œ beat.œ også
hvis den opdeles i to med primærbjælken som eneste gennemgående bjælke.
œ œ œ noteres uden gennemgående primærbjælke.
Hvis4 e er
Πi Figuren
4) Figuren på andet slag bliver tydeligere, hvis den opdeles i to med primærbjælken som eneste gennemgående bjælke.
4 -takt
tælletid, kan figuren også noteres udenopdelesgennemgående primærbjælke. som eneste gennemgående bjælke.
4) 3)Hvis
5) The
4) figure
en
Hvise eon
er
påthe
er kan
tælletid,second
andet kunslag
tælletid, beat
bliver
noteres
kan
kan becomes
de
figuren ogsåmore
påtydeligere,
betonet.
fire
hvis
1/16-noder
noteres distinct
uden when
den divided
i to medinto
ligeledes
gennemgående two, ithe
opdeles toprimary
primærbjælken
primærbjælke. dele. beam therefore becoming
1) Tredje slag
4
4 -takt måe
5)i en Hvis
Hvis eikkeer
er tælletid,
tælletid,
skjules. kan
kan
En undtagelse de fire 1/16-noder
figuren
ses ved synkoper, også
der noteres
udfylder ligeledes
uden
hele takten. opdeles i to dele.
gennemgående
I helt særlige primærbjælke.
Œ.
4) the only
Figuren
Œ ‰
consistent
tilfælde kan reglen undviges, e
5) Hvis beam
er tælletid,
på andet slag throughout
kan thehvis
detydeligere,
bliver figure.
fire 1/16-noder Ifopdeles
the beat-unit
ligeledes
den
se kapitel xx (polyrytmik på ubetonet). opdeles isprimærbjælken
i to
i to med an eighth note, som
dele. the figure
enestecan be written bjælke.
gennemgående
6) af og e er
5) Figuren
Hvis tælletid,
påandet
andet slagkan de
kan firehave
have1/16-noder ligeledes
gennemgående opdelesbjælke,
sekundær i to dele.
hvis debjælke,
to dele erhvis
identiske.
6) kanFiguren
2) erstattes
4 -takt
3) Πi en without
Hvis erpå
e consistent slag
på betonet. beams.
tælletid, kan kan
figuren gennemgående
også noteres uden gennemgåendesekundær
primærbjælke. de to dele er identiske.
4 6) Figuren på andet slag kan have gennemgående sekundær bjælke, hvis de to dele er identiske.
kan kun noteres

5) 6)
7)
Hvis Figuren
Triolen påpåtredje
er tælletid, andetkan slag
slag de kan
bør fire have
noteres gennemgående
1/16-noder med klamme.ligeledessekundær
ebliver tydeligere, hvis den opdeles i to med primærbjælken som eneste gennemgående bjælke.
opdeles bjælke,
i to hvis de to dele er identiske.
bedele.
4) Figuren på andet slag
5) Triolen
7) If7)theTriolen
beat-unit
påpåtredje is an eighth
tredje slagbørbør
slag note, the four
noteres
noteres
Hvis e er tælletid, kan figuren også noteres uden gennemgående primærbjælke. med sixteenth
med klamme.
klamme. notes can divided into two.
7)
8) Triolen
q kan
q de på
erstattes tredjeaf hslag
.kan
Denbør tonoteres
ioprindelige med klamme.
have anotation kan dog forsvares, hvisdeeksempelvis dynamik skal tydeliggøres:
5) Hvis e er tælletid,
6) 6) The Figurenfigure påfire
on
1/16-noder
andet ligeledes
slag
the second
opdeles
have
beat
dele.
can gennemgående consistent sekundær bjælke,
secondary beamhvis
if theto dele consists
figure er identiske.
of identical elements.
8)andetqslagq kan
6) Figuren på erstattes af hsekundær
have gennemgående . Denbjælke,oprindelige notation
hvis de to dele er identiske. kan dog forsvares, hvis eksempelvis dynamik skal tydeliggøres:
8) q 8) q erstattes
qslagqbørerstattes
q afaf hh . . Den
Den oprindelige
oprindelige notation notation
kan dog kan dog
forsvares, forsvares,
hvis eksempelvis hvis eksempelvis
dynamik dynamik
skal tydeliggøres: skal tydeliggøres:
7) 7) Brackets
f should
7) Triolen Triolen på
på tredje tredjebe
noteres med slagused
klamme. børon the third
noteres medbeat klamme.to clearly identify the triplet.
8) q q erstattes af q q
f
h . Den oprindelige notation kan dog forsvares, hvis eksempelvis dynamik skal tydeliggøres:

8) 8) qqq qq qis q
qreplaced h .h
f på af by . The original version
notationcould be used e.g. if hvis
the dynamics needed emphasising:
f
q q erstattes Den oprindelige kan dog forsvares, eksempelvis dynamik skal tydeliggøres:
f 9) Triolen tredje slag noteres uden klamme, idet bjælken erstatter klammen.
9) Triolen på tredje slag noteres uden klamme, idet bjælken erstatter klammen.
9) Triolen påqtredje slag
q noteres uden klamme, idet bjælken erstatter klammen.
f
9) Triolen
10) Pauserpå med tredje slag noteres
punkteringer
10) Pauser med punkteringer kun på betonet.
kun uden klamme, idet bjælken erstatter klammen.
på betonet.
10) Pauser med punkteringer kun på betonet.
9)Notation
11) Triolen
11) triplet påermed
med overbindinger
10) Pauser
Notation tredje
ikke nødvendig.slag noteres uden klamme, idet bjælken erstatter klammen.
med punkteringer
overbindinger kun erpå betonet.
ikke nødvendig.
9) ∑9)bruges
The 3
ikke i 4 -takt. on the third
Πanvendes beat ishould
38 -takt. be notated without brackets, as klammen.
the beam replaces their function.
3 38 -takt.
Triolen på tredje slag noteres uden klamme, idet bjælken erstatter
Œ ‰.
12) Bemærk: (på betonet)


11) Notation med overbindinger er ikke nødvendig.
4
3 be kun 3 composers use on unstressed beats instead of
12) ∑ bruges ikke i 43 -takt. Bemærk: ŒŒ anvendes (på betonet) i 83 -takt.
10) 11)
10)10)Dotted
12)
Pauser Notation
rests
bruges
med med
should
ikke overbindinger
only
i
punkteringer -takt. usedpå
Bemærk: er ikke
onkun nødvendig.
stressed beats. However, some
anvendes (på
på betonet. betonet) i
!‰
Pauser med punkteringer betonet.
the
12) ∑
more correctoverbindinger
bruges notation:
ikke i 4 -takt. .
Bemærk:
RYTME © Erik Højsgaard 2012 anvendes (på betonet)
1** i 8 -takt.
11)11) Notation
Notation med med overbindinger er ikke nødvendig.
er ikke nødvendig.
11) Unnecessary use of3 ties. 3
Bemærk: Œ anvendes (på betonet) i 8 -takt. 3
34 -takt. 38 -takt.
12)
12)
12) ∑

bruges ikke i 43-takt.
bruges ikke 4 i Œ
Bemærk:
is not used in . Notice that can be used
Πanvendes
RYTMEon stressed
© Erik (på 8.
betonet)
beats in
Højsgaard 2012 i 1**
RYTME © Erik Højsgaard 2012 1**
RYTME © Erik Højsgaard 2012 1**
184
RYTME © Erik Højsgaard 2012 1**

RYTME © Erik Højsgaard 2012


˙ œœ œ œ ∑ œ b bbbb C
?6 ∑ #
4 3 ∑
& b C œ ˙.
? œ ˙ œ ˙ ˙ œ˙ œ & 2 ˙ œ œ œ œ∑ œ . œ . œ . œ . w ˙ n # ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ C ˙ ˙ b ˙b b b˙ C
bb
Exercise 10 6 ? ∑
?
&4 ∑
∑ ways, as seen in this exercise. In the first two blines b b btheC triplets
Triplets and other irregular subdivisions can be notated in different bb
& &4
6 ∑ ∑
bbbbbb
are notated using brackets, the version that is most often preferred:
& ∑
? 6 Œ ∑‰ œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ ‰ œj ‰ Œ
3 3 3 3

? 4
˙ œ œ ˙ ˙ w

˙ w. w. w b bwbb bbb bb˙
w ∑ 3 3
c
& in the last two lines should
B

6 be avoided:6 ∑ Ó 2 „ c 2bbb C
& 4
The notation
4 ∑ ∑ b bctab b b bMaC-
& San - cta Ma - ri - a O - ra pro no - bis. San -

j? 6 j ∑j j bbbbbb C
?
& ›. 6
3 3 3 3

w. Œ ‰ œ ‰ ‰ œ ‰ ‰
w. œ ‰ ‰ œ ‰
w. ∑ w. Œ w w . › .
c 4 ∑ 23 ∑ .4 ∑ c 3
2 bbbbbb C
B b
B note O ∑ - bis. b b b b C
See also the ri for -exercisea 29. 6 6
ra pro no - - -
b
4 4 ∑ ∑ b b
An example of a mixture of these different notation forms can∑ be found in Gustav Mahler’s Symphony No. 5, Mvt.b 5,b Reh.
b b b C21–22
B in Edition Peters’ Kritische Gesamtausgabe, first ∑ edition). b b bb Cb
Corno(most
Ingleseapparent
?6 ∑
4 ∑ ∑ bbbbbb C
&
?
6
∑ bbbbbb C
Exercise 11 4 ∑ C
∑ b
∑ ∑ over two lines. Only time signatures in two or four, b b
b &b including
&of formatting, bar 6 in this exercise is divided equally
As a result
12 B bb CC

e.g. 8 , can be divided over two lines in this way. This should not occur in irregular time signatures or time signatures in three.

? note
See also the for exercise 93. ∑ ˙ . #œ nœ œ bbbbbb C
#˙ ˙ Ó #
Andante moderato

& b C ˙ œ œ Andante Œ Ó ∑ . Œ Ó . ? 23 n #
3

? bbb œ œ œ &
∑ bb C
Exercise 13 & b b b C C w‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙‰ œ œ œ œ œ ˙‰ œ œ œ œ œ w‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ w‰ œ œ œ œ œ œ œ b b b b #
& b C œ 2˙ . ! œ ˙ œ ˙ ˙ œ ˙ œ 23 ˙ œ œ œ œ œ . œœ . œ . œœ . œ w œ ˙ 4 n #
The time ? ? 2b can also be notated as C and is referred∑ to as alla breve. w It is also common
C
w for to refer tob b b2b b b C
b b b b b C C ww ˙ ˙
signature
(the ‘great’ alla breve), which can be found in Johannes ˙ Brahms’˙ Ein deutsches w Requiem, Mvt. w3:
## w j
&
˙ ˙ ˙
˙ C œ Œ∑ œ œ . œ œ œ n 23 ∑ ∑ b b∑b b b&b 22
## 3 w ˙ ˙ ˙ œ B n œœœœ œ œ
œ œ œ œ œ œ C œ Œ œ œ . œj œ œ œ. œ œ œ
3

& 2 œ ˙ J
? ## œ nn 3 2
& ˙ hof ˙ - ˙ fe, ˙ich hof ˙ - fe˙ C auf˙
∑ ˙ dich. Der ˙ Ge-rech-sten 2 in Got - tes Hand undb b∑bkeib b-bne2
˙ See-len sind ∑ ∑

& not appear to be a systematic approach to when composers choose to use ∑ 22 . Theb1bstb bmovement
c and C , or 44 bb C
There does and
22 c
, while the 4th movement, Allegro molto, bisb marked
of Jean Sibelius’ Symphony No. 6, Allegro molto moderato, is in
22 and C ∑ bbbb C .
Notice the use of both in this extract of Arnold Schoenberg’s Kammersymphonie Op. 9:

∑ bbbbbb C
sehr heftig
Ÿb
& 22 ‰ œj œ Ó j 3 j C 34 b bŒb b b Œb C
h = ca. 160 (h = h aber etwas rascher) q=q q=q

Ó j ∑ j
zu 2

œ . bœ 4 œ . œ œ œ bœ œ . œ œ . bœ b˙
ƒ hervor b˙ œ œ ˙ œ
© Mit freundlicher Genehmigung der Universal Edition A.G., Wien/UE 17013
∑ C
42 ; Robert Schumann and Johannes Brahms use c c , while Franz Schubert uses
There are other less common ways of notating
the alla breve symbol, seen here in Impromptu Op. 90, No. 3:

. .
b b b
& b b b C C w‰ œ œ œ œ œ œ œ ˙‰ œ œ œ ˙‰ œ œ œ w œ
Andante

‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ w‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
! œ œ œ œ œ œ œ œ
? b b b CC w ˙ ˙ w w
bbb w ˙ ˙ w w

# 3 w œ œœ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ ˙ ˙ ˙ j
œ œ œ
& # 2 œ C œ Œ œ. œ œ œ
3
˙
œ œ œ. J
hof - fe, ich hof - fe auf dich. Der Ge - rech - sten See - len sind in Got - tes Hand und kei - ne
185
Exercise 14
All two-part exercises in the main chapter of the book (exercises 1–350) should be practised in two groups, the first singing the
upper voice, and the second the lower voice. Each voice can of course be practised individually.

Exercise 22
Opgave 22.
The solution to the notation exercise:

44 œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ
1) 2)

44 œ r
œ ! œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ
3)

Correct 44 œ œ œ œ œ œ ! œ
Notation
r
4)
44 œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ! œ

œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ

œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ
j
Correct

œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ
Notation

r r Kr Kr j KKr KKr KKr KKr Kr KKr KKr r 3r r r Kr 3Kr Kr Kr 3Kr Kr Kr 3Kr Kr r Kr KKr
! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ
3 3 3 3

! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ
r j
Correct 3
3 3 3

! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ
Notation

1) As a main rule, a beam cannot be used to join notes through a main beat. Some of the exercises in chapter 39 show
1) Ingen bjælker kan forbinde noder på tværs af et hovedslag.
examples of exceptions to this rule.
2) Fjerde slag opdeles i to dele, hvorved sidste x isoleres. Første del opdeles igen i to dele: Da disse to nye dele tilsvarer
2) The fourth beat is divided into two eighth notes, where the last eighth note is isolated. The first eighth note is then
to sekstendedele i varighed, forbindes de med både primær- og sekundærbjælke.
3) Hvis sidste x ønskes forbundet med resten af slagets noder, kan sekundærbjælken afkortes (til ! ) for at tydeligegøre
divided into two, each part representing a sixteenth note, which are then joined by two beams.
3) If itopdelingen
is preferredafthat thei last sixteenth note is joined to the other notes in the beat, the secondary beam can be
! ). In this way, the division of the beat into two is clearly shown. Other examples of this can be found in
slaget to dele.
shortened (toløsning,
4) En mulig hvis e er tælletid.
exercises 250 and 251.
4) Another possible solution, in which all eighth note beats are shown.
Opgave 26.

Exercise 24
Regarding notation of duplets and triplets, see page 39.
Più mosso (Fr. ‘plus animé’, Ger. ‘bewegter’) = more movement, faster.

186
Opgave 88.
Exercise 26 Opgave 88.

j
The solution to the notation exercise:
6 j j j j
8 œ ˙ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ Ó ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
68 j j j j j
œ ˙ 1) œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ Ó ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
68 j j j j
œ œ œ
1) œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ Œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œœœ œ œ
68 j j j j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ Œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ3)œ œ œ œ
Correct
6
2)
Œ. Œ œ œ œ œ œ œ3) œ œ œ
Notation
Correct 8
6
2)
Œ. Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
Notation
8

j
r r j r r r j j j j j j j j j r j r j r
œ œ œ . œ œ œ œ ‰ œ œ œ . œ . ‰. œ . œ . œ . œ . œ œ . œ œ . œ ˙
œ Œ
j
r r j r r r j j j j j j j j j r j r j r
œ œ œ . œ œ œ œ ‰ œ œ œ . œ . ‰. œ . œ . œ . œ . œ œ . œ œ . œ ˙
œ 6) Œ
j j
œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ. œ. ‰. œ . œ. œ. œ. œ œ œœ œ. œ œ.
œ œ ‰ ‰
6)
j j
Correct
œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ . œ . £ ‰ . 4) œ . œ . œ . ¶ £ œ . œ œ 5)œ œ œ . œ ¶ œ .
œ œ ‰ ‰
œ
œ œ œ œœ œ œ œ ‰ . 4) œ . œ . œ . œ . œ œ .5) œ œ . œ
Notation
Correct ∑ ∑
Notation
œ
œ œ œ œ œ œ œ 6œ £ ¶ £
‰. œ. œ. œ. œ. œ œ. œ œ. œ ¶
∑ ∑
1) The second main beat in 8 cannot be hidden. An exception to this is a hemiola written using quarter notes:
6
(see also 8the note to exercise 158). Chapter 9 concentrates on hemiola.
1) Andet slag i en -takt må ikke skjules. En undtagelse herfra ses ofte ved gentagne hemioler noteret med fjerdedele:
q q q
q q q
i en 8 -takt Πskjules.
6 ‰ or as En
Œ. .undtagelse herfra ses ofte ved gentagne hemioler noteret med fjerdedele:
2) The
1) rest
Andet
2) q
canslag
Pausen
be notated either
må as
ikke
Œ ‰ Œ.
q q kan noteres enten som eller som
3) If a whole bar is syncopated then the primary beam can continue into the second beat.
Œ ‰ kan primærbjælken
3) Ved synkoper, der fylder hele takten, Œ. fortsætte hen over andet slag.
2) last
The Pausen e. are
two kan noteres enten
joined by asom
beam. It iseller seen that all three e. are joined, but this should be avoided and only
som
often
3
4)
in 4synkoper,
4) De to sidste e. forbindes med bjælke. En almindelig notation er at forbinde alle tre e. , men det bør undgås og kun
used
3) Ved . 3 der fylder hele takten, kan primærbjælken fortsætte hen over andet slag.
anvendes i 4 -takt.
The
4) hemiola should be tied over into the second beat. notation er at forbinde alle tre e. , men det bør undgås og kun
68
5) De to sidste e. forbindes med bjælke. En almindelig
4
5) Hemiolfiguren3 -takt.
bør noteres med overbinding til andet slag.
h is not used in . 6
6) anvendes i
h anvendes ikke
6) Hemiolfiguren
5) 8 -takt. med overbinding til andet slag.
børi noteres
6
6) h anvendes ikke i 8 -takt.
Exercise 29
Triplets (and other irregular subdivisions) can be found notated without numbers. This is most often seen when there are
repeating triplets or when the written music is relatively simple, e.g. in the last movement of Ludwig van Beethoven’s
String Quartet Op. 74:

œœ œœ œœ œœ œœ œœ
b 2 œ
& bb b bb 244 œ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ
Violino I.
Violino I.

&

B bb bb bViola224 œœ œœ œœ
œ œ œ
œœ œœ œœ œ œ œœ œ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ
Viola

B b 4
RYTME © Erik Højsgaard 2012 3**

The specific form of triplet notation in exercise 29 can also


RYTMEbe© Erik
found Benjamin Britten’s Cantata Misericordium, Reh. 28:
in 2012
Højsgaard 3**

œ- - œ œ œ
legato

? # # 2 Œ œ &œ 34œJ œ œ œ Œ ∑ œ œj Œ œ- -∑ œ œ œ œ œ œ -
œ ∑ œ- œ
q = 96

4 J J J J J J Œ œ œ
-
3
Un-de es gen - ti - um?

Quis es?

Sal - vus quo - mo - do ti - bi

gra - ti - as re - fe - ram di - gnas?
&4
© Copyright 1964 by Boosey & Hawkes Ltd.

3 vite’, Ger. ‘weniger


B‘moins ∑ ∑ slower. ∑
Meno mosso (Fr.
4 bewegt’) = less movement,
#
& # ?3

4 ∑ ∑ ∑
#
& # ∑ 187
3 ∑ ∑ ∑
4

&4
B ## 4 ∑
F 3 3
j
œ œ œ œ œ œœœœœ œ Œ œ. œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ Œ œ œ œ œ œ
4) 6) 7)

œ œœœœœ œ. œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ
œ œœ œ œœœœœœ œ
Korrekt
notation

Exercise 31
œ œ œ œ œ œ
5)

b 2 b œ 2 œ œ œ œ œ
&b& b 4b b 4œ œ œœ œœ œ œœ œœ œœ œœb œœ 2œœ œœœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œ œ
Violino Violino
I. I.

Tempo giusto = an&appropriate b b 4 œtempo. œœœœ œœœœœœ œœœœœœ œœœœœœ œœœ


3 4
notation 4 4 suggests that both time signatures
j j j j
3 3

œ œ œ œare œ used. œ œ ‰ ‰ œ œ œthis œ œ does œ Œ . notœ necessarily


œ œ œ œ œ mean œ œ thatÓ the change between
7

The Viola However


b œ œcanœbe œseenœ
B b bB 2b b two 2 œ œ œ œfor&œexample
4 bœ 4 isœ regular, œ bœ bœ œ24œeveryœ œsecond
œŒœ œ œ œbar.œ Anœ œexample ∑ œ œ œ œ ofœj regular ∑œ œchangeœœ œ œjœ œbetweenœœ ∑œœ œœ œtwo œ j œ timeŒœ signatures jœ
Viola

b the œ ‰ œ‰œœ œ œœ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ
8) 3
10) 12)
3

in exercise 402. Examples can beœ found in Sergey Prokofiev’s Sonata for violin and piano £No. 1, Mvt. ¶1 and 4.
œ œ œ œ ˙ œ œ œ Œ Œ

B b b b 24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ œœœœœœ
Korrekt 9) 11)
notation
œ œ œ œ œ œ

? b 2 ˙ 44
˙ ˙
Exercise 32 bb 4 Œ œ
1) Tredje slag i en -takt må ikke skjules. En undtagelse ses ved synkoper, der udfylder hele takten. I helt særlige

- - œ œ œ œ œ- -˙
tilfælde kan reglen undviges, se kapitel xx (polyrytmik på ubetonet).
legato legato
œ
Œ. Œ ‰
œ œ -
œ -
œ œ -œ - œ œ
œ œ œ œ - -
rit. -
j j 4 > > œ œ
2) kan erstattes af og

œ Segno œ al Fine means œ œ ‘from the sign % to Fine’ - #.-In this œ - bars - -2–6 - are- repeated.
e
?2# #Œ 2 œŒ œ œJ œ Dal œœ exercise
œ œ. semplice, ~~~~~ œ . œ .œ# œ œœœœ œœJ œ œœ œ œ‰
Π4
Allegretto semplice, = 116

4 4 J J J J JJ œJ J œJ œJ Œ œJ Œ J œ J Œ œ ŒŒ œ-Œ œ- œ& # #œ 68Allegretto œ œ œ e>œJ= 116


3) i en
it means that after bars
-takt kan kun noteres på betonet.
rit.1–11,
>J
6p œ œ . semplice, eœ= 116 rit. -œ œ œ -œ Jœ -‰
# Allegretto
4) Figuren på andet slag bliver tydeligere, hvis den opdeles i to med primærbjælken som eneste gennemgående bjælke.

& - quo mo8-- do œ ~~~~~ #re-œram


Hvis e er tælletid, kan figuren også noteres uden gennemgående primærbjælke.

œ œ œ . œ . J
# # 6p >J >J Jgnas?
5) Hvis e er tælletid, kan de fire 1/16-noder ligeledes opdeles i to dele.

œ
Un - deUnes- de gen
es - tigen
- um?
- ti - um? Quis es? Quis es? Sal - Sal vus - quo
vus mo - do ti - ti bi - bi
gra - tigra
- as
- ti - re
as - fe - fe - ram
di - gnas?
di -
œ
& 8 J œ . œ œ œ J ~~~~~ œ . œ . # œ œ œ œ œ œ ‰
6) Figuren på andet slag kan have gennemgående sekundær bjælke, hvis de to dele er identiske.

Exercise 36 J J
4ight
by Boosey
1964 by&Boosey
Hawkes,
& Hawkes,
Inc. UsedInc.
by permission.
Used by permission.

p 2 2
7) Triolen på tredje slag bør noteres med klamme.

A breve is also known as a double whole note: › = f w w „


8) q q erstattes af h . Den oprindelige notation kan dog forsvares, hvis eksempelvis dynamik skal tydeliggøres:

&
q q
œ
2 2 2 2 J œ œ
# œ œ œ j .
2 œ . œ œ œ œ Jœ ‰
Allegretto e dolce
9) Triolen på tredje slag noteres uden klamme, idet bjælken erstatter klammen.

& &„ „ ∑or && ∑ 4Allegretto œ


# 2& J 3œ(see œ œ 37).
œexercise ~~~~~~ j œ. œ œ œ
œ
10) Pauser med punkteringer kun på betonet.

.
œJ ‰
2 bars of rest can be notated e dolce

4p œJ 4 e dolce Œ ~~~~~~ j 8.
& ∑ Allegretto œ
œ 3
11) Notation med overbindinger er ikke nødvendig.

œ œ
# 2p used œfor œ
. between 2~~~~~~ œ œ œ
but can also œbe used
12) bruges ikke i -takt. Bemærk: anvendes (på betonet) i -takt.

J for
& 4 œJ œ ‰ up to 12 bars:
A precise notation of more than one bar rest is mostly and 8 bars, œ

2 3 4 5 p6 7 8 9 10 11 12 13 1**j
„„ „ „„ „3∑ „„3„„ „„ „„ ∑ „„ „„ „ „„ „„ „ ∑ „„ „„ „„
RYTME © Erik Højsgaard 2012

& „ „∑ „„ „„ ∑ œ
nœ #œ nœ #œ
Ó con anima (Œq = 100)n œ # œ n œ # œ # œ œ3 œ 3 # œ œ3 œ œ œ3 œ # œ œ3 œ œ œ3 œ # œ œ œ œ œ œ # œ œ # œ œ # œ œ
Moderato con anima (q = 100)
? # # 4Moderato
3 3

œ #œ
3 3

4
? # # 4 # œÓ # œ œ3 œ # œ œ3 œ œ #œ
4 Œ
# œ œ œ # œ œ œ œ œ3 œ # œ œ3 œ œ œ3 œ # œ 3œ œ œ 3œ œ # œ œ #œ œ œ #œ
? # 4 # œ
J
Moderato con anima (q = 100)
nœ #œ nœ #œ #œ œ œ œ # œ
Exercise 37 # 4 Ó ‰ Œ ŒÓ œ œ œ # œ
œ œ # œ œ œœ # œ œ œœ œ œ œœ # œ˙ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ #œ
3

? # # M.4 h#=œJ76 ‰ Œ #˙ œ # œ˙ œ
3 3

The symbol ‘ indicates 4 n œ Ó


that the. previous bar is repeated. œ # œ n œ œ œ
œ # œ Ifœtheœ identical œ œ œbarœnisœ repeated œ œ ˙ more # œ than once, it can be #helpful ˙ ˙
C ∑? # # ‰ 4œ Jœb œJ ‰œ Œœ b œœ Ó34œ b œœ b œJœ ‰ Jœ J J œ Cœ Jœ n œJœ œ œŒ œ œ œ œŒ œ œ ‰œ J œ Jœ J œ 34œ # œ œœJ n œœ œ ‰œ œJ œ Cœ
sehr bewegt Viertel stets gleich.
3 3
& 4 J and J bars 19–24. J œ œ
? # # 4gebt œ mirœSchnee œ zuœ œ esœ - sen,œ machtœ mir den œœ œœ Manœœ - telœœ los.œœ Schnell, œœ œœ œœ ˙œ schnell, # ˙œ los!œ œ œDoch˙œ œ
to number the bars as seen in bars 10–15
4 œ œ œmachtœ mirœdenœ œ Man-tel œ œ
? C ‰ #3œ? # 4 œ 3 œ ˙œ œ œ3∑ œ œ œ 3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ b œ œ n œœœ œ œ œ œ 4œ œ œb œ bœœ œ ∑ œ Cœ
C ∑ ˙ 3 œ œ
3
œ œ
3
4
3
œ # ## œ 44 œ œ b œ œnœ
Exercise 38 ?
f # 4 ∑ œ ˙. œ bœ bœ ∑ bœ ∑
? can
# # 4sometimes be written ∑ using only one number, which shows the number ∑ ∑
A time signature 4 = hn œdes œC
of beats in a bar. As a result
? # œ # œ n œ # œ œ n œ # œ œ j
the beat-unitœbecomes
œ # njœimplicit.
#œ 3 ˙ . œ 275
See also#exercise
œ # œn œ # œ# œ œ œ Œ # œ œ 24 # œœJ # œJ œ#jœ ‰ n œœJ œ œœJ6œ #œœJ œ œ œJ œ 34 # ˙˙
h. sempre accelerando 6

& C ? J# # œn œ Œ# œ œJœ # œJœ n œ 4# œ n œ


and 277.
œ #œ œ #œ œ ˙
œ ‰ nœ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙
? # # n œ # œ Dieœ -#serœ n œ # œ Kranz n œ œ œdrückt n œ # œmich.œ œ Die - se j
# œ ‰
# œ # œ œ # œ˙ . n œœ œ œ œ nbœ˙ œœœ œ œœœ œœ˙ œ œ œœ b ˙ œ ˙
nein! Lasst ihn! Ro - - sen6 sind wie Feu - er.

Exercise 39? # # ˙ ˙ #˙ 3 # œ ˙# œ ˙
?C # #˙ ˙43 #˙ #œ œ #œ # œ ˙ nœ œ œ œ œ œ œ œ ˙ ˙ ˙
G.P. = general b w ?pause;
# # œthisœ means œ œ that n ˙œ. œis a whole
œ œ there œ œ œbar’s œ œ œ rest œ œ3forœ all œ œinstruments
3œ œ œ œ œ (see œ also œ exercise œ œ 238). œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
Simple polymeter # # ˙œ œcorresponding
? #without œ œ ˙œ œ œbarlines
Copyright 1943 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission. œ # ˙œis œseen œ œinœbars œ œ 7–8 œ ˙œand œ œ11–13.œ œ œ See œ œalson œœAnton œ œœ œWebern’sœœ œ œœ Cantata œ ˙œ œ No. œ œ2, Mvt. ˙œ œ6. œ ˙œ œ œ
? # # œ œ œ œ ∑ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ∑ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ∑ œ œ œ œ œ œ œ ∑œ œ œ
? ## ∑ ∑ ∑ ∑
Exercise 40
? ## ∑ ∑ ∑ ∑
The sign « indicates that the two previous bars are repeated. Bar 5 is therefore identical to bar 3 and bar 6 to bar 4.
All tremolos in# this exercise should be understood as tremolo misurato. This means that all the specified notes should be
# 3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ C Œ œœœœŒ
&clearly
# # 23 defined regular note values. Bars 8–10, 13–14 œand œ Œ are
œ œ 16–18 ‰
subdivided into
& 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ C Œ œœœœ œœœœ Œ Œ ‰ œtoœ œbeœ practised:
œœœœœœ
œœœœœœœœœœ
# 3
& # 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ C Œ œœœœŒ œœœœ Œ ‰ œœœœœœœœœœ
# 3
& # # 23 Œ Ó 3œ œ
œ
3 3 3 3

œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ
& 2 œ # Œ Ó œ œ œ œ œ œ œ œ
œ3 œ œ œ œ œ œ3 œ œ œ œ œ œ3 œ
3 3 3

# 3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # 2 3 Œ Ó3 3 œ œ œ 3œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3
3

3 œ œ 3 œ œ œ3 œ œ œ 3
## 3 œ œœœœ j
& # 23 œ œ3 œ œ œ3 œ œ œ3 œ œ œ3 œ œ œ3 œ œ œ3 œ œ œ3 œ œ œ3 œ œj ‰ Œ Œ œ œ3 œ C œ œ3 œ œ œ3 œ œ œ3 œ 3
3 3 3 3

& # 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ3 œ œ œ3 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ Œ œ œ œ C œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
## 3 3 œ œ3 œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ Œ Œ œ œ œ C œ œ œ
3 3 3 3 3
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3
& 2
3 3

188 œœœœœœœœœ
œ œ œ œ œ œ
b œ
Exercise 44 & b b 24 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
b b b 24 the
& ‘from
œœœœœœ œœœœœœ œœœœœœ œœœœœœ œœœ
to the sign % ’. This exercise then continues after the sign; the form is therefore bar 1–9,
D.C. al Segno means
b b 2 beginning Œ ∑ ∑ ∑ Œ œ œ œ œ œ œ
& and b 4
followed by bar 1–7
b 2
finally bar 10–15.
œ œ œ œ œ œ
&bb 4 œ Œ ∑ ∑ ∑ Œ
B b b b 24 œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ œœœœœœ
Exercise 45 B b b b 24 œ œ œ œ œ œ œ œ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
? 2 Œ 108 ä˙ ca. 48 indicates that the exercise
The tempo marking bqb .b =4 ca. 72 æ ca.
˙ should be practised
œ œ at different
? b 2 œ ˙ ˙ ˙ ˙ tempi, starting with
b 4 Œ œ
MM = ca.72, increasingb to MM = ca. 108 and then down to MM = ca. 48 [MM = Maelzel’s metronome œ =˙ beats per minute].
œ
Notice the double barline between bars 7 and 8, and q . = q above bar 8. This indicates that the beat-unit seen in the previous
bars ( q .) is identical in length to the following bar’s beat-unit q . In other words, bar 6 is the same length as bar 7.
More detailed information can be found in the chapter Temps = Temps, exercises 124–128. Notice also that bars 1–7 sound
2 2
identical to bars 8–14. Bars 1–3 and bars 6–8 can & 2„ used as2guidance
also be œ when practising the polyrhythm 3 against 2.
J
& „ œ
J
Exercise 49
The double barlines between bars 6–7 and between bars 16–17 are used in the same way in this exercise as in exercise 45.
13 alsoj be written
„„ „„ 13 œ
2 means3 ‘the 4same tempo’
5 is6written
7 above8bars 79and 17.
10L’istesso
11 tempo 12
„2 „3∑ „4„ „„5∑ „„6„ „„ 7„ ∑ „„8„„ „„ 9„„ ∑ „„10
„„ „ „„ 11
„„ „ ∑ „„12
L’istesso tempo, which can
&
Lo stesso tempo or just Stesso tempo. Alternatively can q . = q be notated above bar 7 and q = q . bejnotated above bar 17.
& „ „∑ „„ „„ ∑ „„ „ „„ „ ∑ „„ „„ „„ „„ ∑ „„ „„ „ „„ „„ „ ∑ „„ „„ „„ œ
A double barline should only be used when there is a change in beat-unit or tempo (apart from its most common use:
defining sections in a piece of music). Double barlines in mixed time signatures can cause chaotic notation, which can be difficult
to read, e.g. Richard Strauss’ Salome, Reh. 237:
bœ nœ . œ #œ œ #œ nœ #œ nœ œ œ
sehr bewegt M. h = 76

b œ b œJ ‰ Jœ # Jœ Jœ C # Jœ n œJ œ Œ n œ #œ œ nœ
Viertel stets gleich.

œ 3 3 ‰ œJ
&C ‰ œ b Jœ n œ .
bœ 43 Œ #œ ‰ n Jœ Jœ Jœ 43 Jœ Jœ n œ
C
sehr bewegt M. h = 76

bzuJœ Jœ b œ ‰ J J J n œ
Viertel stets gleich.

& C ‰ gebt J Schnee 4 bes-sen, C Man-tel


J J los.
œ Œ Schnell, Œ schnell, ‰ J J J #Man-tel ‰ œJ C
mir
J J J macht mir den macht mir den 4 J J los! 3 Doch
? C gebt 3 C Man-tel los. Schnell,3 b œ schnell, ˙ 3 œ œ b œ3 Doch C
œ3b œ ˙ œ œ œ3
3 3 3
43 43
3
œ n œ
mir Schnee zu es-sen, macht mir den macht mir den Man-tel los!

? Cf # œ œ œ œ œ nœ œ C ˙. œ bœ bœ bœ œ nœ œ ˙ œ œ bœ bœ bœ C
œ bœ ˙ 4 4
3

bœ bœ
f #œ œ nœ œ ˙. œ bœ bœ œ
C
œ . C
3h. = #h˙des # œsempre#accelerando œ #œ #œ œ œ #œ œ 3 #˙
h. = h des sempre accelerando
œ jŒ œ œ œ 2
&C œ Jœ œj Jœ Jœ 43 # ˙ . #œ Œ
24 Jœ # Jœ # œ Jœ Jœ # Jœ Jœ 43 # ˙ œ
& C nein! #œ
œ Œ
J ihn! J - serJ 4 Kranz Π4 J - seJ Ro -J J
J sind J 4 Feu œ
bFeu
˙
Lasst Die drückt mich. Die - sen wie - er.
nein! Lasst ihn! Die - ser Kranz drückt mich. #œ #œ
#œ #œ #œ #œ
˙ . - se Ro
Die - b- ˙ œœœœ
sen sind wie

- œ
er.
?C 3 # œ
# œ œ3 œ # œ # œ # œ # œ ˙. b˙ œœœœ œ
3

? C bw 43 .
4 n˙ . #œ œ œ #œ 3
© Copyrightb 1943
w by Boosey & Hawkes Ltd. n˙
3

3 3
© Copyright 1943 by Boosey & Hawkes Ltd.

Not using a double barline at a change in tempo or beat-unit can also cause the same problem, e.g. Igor Stravinsky’s
Les Noces, deuxième tableau:
F
q = q. Più mosso

F j I°
q = ca. 80 q. = q Tempo I° q=
3 4 3 ‰ œJ œJ œJ œœ œ œ 4 œ œ œJœ œ 343 œj ‰ Œ Œ 224 3
q = q. Più mosso

& 43 ∑
q = ca. 80
∑ 4 ∑ 83 48
q. = q Tempo
∑ q=
83
&4 ∑ ∑ 4 ∑ 8 ‰ œJ œJ œJ œ Jœ 8 œ œ J Jœ 4 œ ‰ Œ Œ 4 ∑ 8
pœ œ œ œ J J - tis.
4 œ œœ œœ œ œjj œ œ œ. œ œœ
? 3 pœ œ œ œ œ œ œjj œJœ œœ œ 3 4 œ œ ‰ 43 œJœ œJœ œ . œJœ 224 œœ
le seig-neur Fé 3- tis. 3
Là où se trou - ve le seig-neur Fé

? 43 œ 4 Jœ J Jœ œ Jœ Jœ 83 œ .Là où seœ .trou - ve 48 œ 83


4 qui s'ap pro Jœ œ J JJ œ 4 tou-te
J J mu-raille J J 8- œ. œ. 8 œ Jœ ‰ 4 J J J 4 sa 8
- J che fiè-re-ment J ren-ver sant J Pour ra-vir pro -
qui s'ap pro - che fiè-re-ment tou-te mu-raille ren-ver - sant Pour ra-vir sa pro -

œ œœ œ œ œjj j 4 j I° œ œœ œ œ œjj
= q. Più mosso q. = q Tempo I° q = q. Più mosso
3 ‰ œœ œœ 4 3 3 ‰œœ 4
& 83 48 œj œœ œJœ 4 œœj ‰‰ ŒŒ Ó 43 ∑ ∑ 83 ‰ Jœ Jœ 48
= q. Più mosso q. = q Tempo q = q. Più mosso

&8 ‰J J 8- Jœ œ Jœ œ œ Ó ∑ ∑ Jœ œ Jœ œ
J ausJ J les cier-ges,
J J 4brillent. 4 8 etJ làJ 8 J Da-me
J
œ .La aus ˙ les cier-ges, œ . cier - ges‰ 4brillent. œ œ œ 3 œ œ œ œ œœ œœ œ œjj œ œ 3 œ . et là 4
La si les cier - ges Not-re
?3 œ. 4- ˙ œ. œ œœ ˙
? 83 48 ‰ 44 œ œ œ œ œ œ 43 Jœ œJ œ Jœ J Jœ œ JœJ JœJ 838 œ . 48
si les Not-re Da-me

8 8 4 J J J 8 ˙
mise Qu'il en - tre dans J J la croix d'ar - gent.
l'eg-lise et qu'il bai - se
mise
© Copyright 1922 by J. W. Chester Ltd. Qu'il en - tre dans l'eg-lise et qu'il bai - se la croix d'ar - gent.
© Copyright 1922 by J. W. Chester Ltd.

189

4 œjj ‰ œ œ œ 3 œ . œ . œ . œ . 5 œrr " œ . œ . œ . œ . œ œ œ œrr " "


3 3

48 œ ‰ œ œ œ 83 œ . œ . œ . œ . 165 œ " œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ " "


3 3

8 8 16
Exercise 54
D.S. al Coda means ‘from the sign % to fi , which is then followed by the Coda’. This exercise is therefore bar 1–24,
followed by bar 11–18 and then finally bar 25–27.

& 34 œ œ œ
Exercise 55 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
Hemiola can be briefly defined as two bars in three, perceived as one:

34 ∑ ∑ ∑ ∑
18

˙ œ œ ˙
23 ˙ ∑ ∑ ∑ ∑
18

˙ ˙
The two excerpts from works by Johannes Brahms and Arnold Schoenberg found in the note for exercise 13 contain examples of
hemiola.

Exercise 56
Notice that the hemiola in bars 6–7 and bars 15–16 are notated without a change in time signature. This is also seen
3 3
in the last movement of Arcangelo Corelli’s Concerto grosso Op. 6 No. 7. Each bar can be seen as two bars in 4 or one bar in 2 ,
and this is left for the musician to decide, depending on the context.
A hemiola is a rhythmic phenomenon that can be perceived either as a polyrhythm, or as a mixed time signature with
34 RYTME © Erik Højsgaard 2012
a changing pulse. If the bars mentioned above are practised in , they will be perceived as polyrhythmic (see exercise 160).
32
However, if the bars are practised in , they will be perceived in a mixed time signature (see exercise 58).
It is recommended to compare the piano version with the orchestral version of Maurice Ravel’s Valses nobles et sentimentales,
Mvt. 6.

Exercise 58
Different time signatures that are separated by a single barline show that one note value in one time signature has the same
note value in the other. This is sometimes notated e = e or (e = e) .
A metronome marking on a score is most often only shown for one pulse and therefore it can be good to get used to doing
quick calculations. In this exercise q . = 72, which means that e = 3›‹ 72 = 216, and therefore q = 216 = 108.
2

Exercise 63
This exercise is divided into two parts, bars 1–11 and bars 12–22. The rhythm in these two parts is the same but the
time signatures are different. This exercise can be practised in two groups, where the first starts at bar 1 and the second at bar 12.

Exercise 68
64 3
In the following exercise, choose which bars are to be practised in and which are to be practised in 2 , taking the notation
and musical development into account. This ambiguity is especially prominent in the style of the French courante, e.g. in
Johann Sebastian Bach’s Partita No. 4 for keyboard, BWV 828:
j œ œ˙ m
# # 3 œ œœ .. œ œ œ œ œ j . œj ˙œ. j œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œ
œœœœ .
#˙ œ œ œ nœ nœ œ
& 2 œ œœ ‰ ˙ œ. ‰J˙
Œ ‰̇
? ## 3 ‰
Œ œœœœœœ œ . œ œ œ œ œ jn œ . j œ œ œ œ œ œ œ œ œ
nœ œ œ . œ œ œ œ œ Œ˙ œ # œœ
2 ˙. œ œ œœ œ œ

190

#
& # ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
j r r j r r r j j j j j j j j j r j r j r
œ œ œ œ . œ œ œ œ ‰ œ œ œ . œ . ‰. œ . œ . œ . œ . œ œ . œ œ . œ ˙ Œ
6)
Exercise 75 j j
œ œ œ œ œ 30œ2 œ œ œ œ œ ‰œ œ30œ2 œ œ œœ .œ œ œ . œœ ‰œ.œ œ œ. 5œœ+. 1 +œ5. œ œ œ . œ∑5 +œ 1 +œ5œ œ . œ ∑ œ . ∑ œ ‰ ‰ ∑
Notice 4 4 16 4 16 16 4 16
Korrektthe French notation of the beams, which can make reading4)more difficult. Exercises 76,5)122, 164 and 231 are also notated

œ œ œ œ œ 30œ œ œ œ
in the French style.
notation £ ‰ . 33œ . œ . œ . ¶ £ œ3. œ œ . œ œ . œ ¶
24 24
30 3
∑ 516+41+165 r 165+41+165 r ∑ ∑
Compare the prevalent notation œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œwith œ œœœœthe
œœœœFrench
œ œœœœœœœ œ œ œ œ œ œœ œ œ . Compare .œ . œalso œthe original
.œ . edition ∑
of Claude Debussy’s Préludes, 26e livre, from Durand & Cie 1913 with the later editions, e.g. Edition Peters from 1969.
1) Andet slag i en 8 -takt må ikke skjules. En undtagelse herfra ses ofte ved gentagne hemioler noteret med fjerdedele:
q q q

77 Pausen kan noteres enten som Œ ‰


Exercise 2) eller som Œ.
3) Ved
A double barline as synkoper, der6–7
seen in bars fylder
canhele takten,
indicate kan primærbjælken
a change fortsætte
in beat-unit, even henadditional
without over andetinstructions.
slag. See notes for
exercises 454)
andDe
49.to sidste e. forbindes med bjælke. En almindelig notation er at forbinde alle tre e. , men det bør undgås og kun
anvendes i 43 -takt.
5) Hemiolfiguren bør noteres med overbinding til andet slag.
Exercise 6)
81 h 6
anvendes ikke i 8 -takt.
The rhythm in bars 2–3 can be used as a guide to aid understanding of the polyrhythm 3 against 4. Bars 6–7 can also be helpful
in the same way, as they sound identical.
Facit til notationsopgaver
Facit til notationsopgaver

Opgave 7. Opgave 7. Opgave 88.


Exercise œ 88
44 œ 4** œ . 44 œ
j
œ œ œ . œ œ 4**
j
œ œ ˙œ œ œ ˙Œ .
j j 3
j 3
jj
œ Œ . œ œ œœ œ œ œ œ œ œ Œœ RYTME
j
œ œœ © ŒErik Højsgaard
œ 2012
RYTME © Erik Højsgaard 2012
1) 1)
The solution to the notation exercise: j 3
j 3
j jj j
3) 3)

œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œœ œ ˙ œ œ œ ˙Œ . œ Œ . œ œ œœ œ œ œ œ œ œ ‰œ ‰œ œœ ‰ ‰ œ

j j ‰ rœj rŒ j‰ jœj r r j j j j
Korrekt Korrekt 2) 2)

58 œ œ œ
˙ ˙Œ
œ ‰ œ
notation notation

œ œ œ œ œ œ œ œ Ó œ œ Œ œ œ œ œ Œ
j3 j
œ œ œ œ œ œœ œ œœœ œ œ œ œ œŒœ œ œ 34 œ .Œ œ œ œ œ34œ œ . œ œ .œ œœ œœ œ . œ œ .Œ œ œ œ œ Œœ œ œ œ œ œ œ
j j j j
3 3 3

œ
4 4

58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ . 3 3
j3 ‰ œj œ 3
œ ‰ ‰ œ œ œ œ Œ œ ‰ œ
œ œ œ œ œ œœ œ œœœ œ œ œ œ œŒœ œ œ œ .Œ œ œ œ œ œ œ . œ œ .œ œœ œœ œ . œ œ .Œ œ œ œ œ Œœ œ œœ œ œ œ
j j j j
Correct 7) 7)

58
4) 4) 6) 6)
1)
œ . œ œ œ œ œ œ . œ œ .œ œœ œ œ . œ œ . œ
Œ ‰ ‰ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ Œ œ ‰ œ
Notation
Korrekt Korrekt œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
notation notation
5) 5)
œ œ œ œ œ œ œ œ

j j j j j jj j
j r j r j
3 3 3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ ‰ œ‰ œ œ œœ ‰œ œ‰ œ œ œ Œœ. œ œ œ œ œŒ . œ œœ œ œ œ œœ œ œ Ó œ œ Ó
7 7

j ˙ 8) 8) 3
j œ 3 3
j œ œ œj œj
10)
3œ œj j ‰ œj. 10) 12) 12)
‰ ‰. œ œ ! œ œ ‰ œ œ œ œ œ
œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ ˙œ ‰ ‰ œ œ œœ ‰œ œ‰ œ œ œ ‰œ Œ œ œ œ œ œ‰ Œœ œœ œ œ œ œœ œ œ Œ œ Œ œ Œ Œ
2) 3)
j r j r j
9) 9)
£ œ œ œ œ £œ œ œ œ¶ œ œ œ œ ¶
Korrekt Korrekt 11) 11)
notation notation

œ œ. œ œ œœœ œ œ ‰ œ œ ‰ ‰. œ œ ! œ œ ‰ œ œ œ œ œ
44 -taktslag 4 -takt må
r
Correct
1) Tredje slag 1)
i enTredje i en 4skjules.
må ikke Enikke
undtagelse
skjules. ses
En ved
undtagelse
synkoper,
sesder
vedudfylder
synkoper,
hele
dertakten.
udfylder
I helt
helesærlige
takten. I helt særlige

‰. œ œ ! œ œ ‰ œ œ œ œ œ
tilfælde kan reglen
tilfælde
undviges,
kan reglen
se kapitel
undviges,
xx (polyrytmik
se kapitel på
xx (polyrytmik
ubetonet). på ubetonet).
Notation
2) Œ. kan erstattes
Notation 2) Œ.afkanŒ ogerstattes
‰ af Œ og ‰
Π4 -takt Πikun 4 -takt kan
3) i en 4 3) kan en 4noteres på kun
betonet.
noteres på betonet.
4) Figuren på 4)
andet
Figuren
slag bliver
på andet
tydeligere,
slag bliver
hvistydeligere,
den opdeleshvis
i toden
medopdeles
primærbjælken
i to med primærbjælken
som eneste gennemgående
som eneste gennemgående
bjælke. bjælke.

Œ. Œ ‰ . However, in irregular time signatures the first solution is preferred.


Hvis e er tælletid, e er
Hviskan figuren
tælletid,
ogsåkan
noteres
figuren
uden
ogsågennemgående
noteres uden gennemgående
primærbjælke. primærbjælke.
5) Hvis e er tælletid, e er
5) Hviskan detælletid,
fire 1/16-noder
kan de ligeledes
fire 1/16-noder
opdeles
ligeledes
i to dele.
opdeles i to dele.
1) The rest can be notated or
Œ. Œ ‰
6) Figuren på 6)
andet
Figuren
slag kan
på andet
have gennemgående
slag kan have gennemgående
sekundær bjælke,
sekundær
hvis de bjælke,
to dele er
hvis
identiske.
de to dele er identiske.

1) Pausen
Pausen kan
kan noteres
noteres enten
enten som
som eller som
som ,, men
men for
for at
at tydeliggøre
tydeliggøre fordelingen
fordelingen ii en
en skæv
skæv taktart,
taktart, bør
bør den
den
2)
7) Triolen på tredje
A1)
7) Triolen
different
slag bør
form
på noteres
of notation
tredje slag
medbør
klamme.
that eller
highlights
noteres med klamme.
førstnævnte foretrækkes.
the sub-groupings in an irregular time signature is advised instead of
8) q q erstattes
8) afqhq. Den
erstattes førstnævnte foretrækkes.
af h . Den
oprindelige notation
oprindelige
kan dog
notation
forsvares,
kanhvis
dog eksempelvis
forsvares, hvis
dynamik
eksempelvis
skal tydeliggøres:
dynamik skal tydeliggøres:
q q h eq . q h e should only be used in a circumstance where the sub-grouping of a time signature in 5 is not necessary.
f f
2) h
2) h e
e bør
bør så
så vidt
vidt muligt
muligt undgås.
undgås. II stedet
stedet tilrådes
tilrådes en
en notation,
notation, der
der fremhæver
fremhæver fordelingen
fordelingen ii den
den skæve
skæve taktart.
taktart.
9) Triolen på tredje
9) Triolen
slag noteres
på tredje
uden
slag
klamme,
noteres idet
3 Janáček’s
See exercises 211 and 273, and Leoš
udenbjælken
4 Concertino, Mvt. 4, Reh.
klamme,
erstatter
idet bjælken
klammen.
5 11.
34 or in 4443,-takt
erstatter klammen.

og 44 -takt, 5 en synkope ii 58 -takt


syncopation in 8 must be divided to show the sub-groupings clearly.
10) Pauser med 3) II modsætning
3)
10)punkteringer modsætning til
Pauser medkun
punkteringertil synkoper
synkoper ii
på betonet.kun på betonet. -takt og -takt, skal
skal en synkope -takt opdeles
opdeles for
for at
at vise
vise fordelingen.
fordelingen.
3)
11) Notation med Unlike syncopation in
11) overbindinger
Notation meder
overbindinger
ikke nødvendig.
er ikke nødvendig.
3 3
Œ anvendes (på Œbetonet)
3 38 -takt.
12) ∑ 12) i ∑4 bruges
bruges ikke ikke i 4 -takt.
-takt. Bemærk: Bemærk: anvendesi 8(på
-takt.
betonet) i

Exercise 90 RYTME © Erik Højsgaard


RYTME
2012 © Erik Højsgaard 2012 1** 1**

sempre = all the time; simile or sim. = in the same way.


3**
3**
The expression (sempre) simile is used when a style of playing
RYTME ©
RYTME (articulation
© Erik
Erik Højsgaard
Højsgaard 2012
2012
etc.) or, as in this case, a sub-grouping, is to be
continued in the same way as in the previous bar.

191
Korrekt œ œœœœœ œ. œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ
œ œ œ œ œ œœœœœ œ Œ œ. œ œ œ
notation
5)
œ œ œ œ
Exercise 91
4)

œ œœœœœ œ. œ œ œ
come sopra = as above. The expression is used in the same way as simile, but come sopra can also refer to passages which occurred
many bars beforehand or even earlier.
Korrekt
notation
5)
Exercise 92 œ œ œj œ 3 3
j j
œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ Œ. œ œ œ œ œ
7

Sub-grouping in an irregular time signature can be written, for example, as 2+2+3, as in exercise 91. A graphic form of notation,
House – Triangle, has become more popular in twentieth-century music:
58 78 , is notated as
j j 3 j
8) 3
10)
Triangle, which represents q. in a bar of or . 3
58 œ7 œ œ œ ˙
different ways,œe.g.‰ ‰or œ .œIt canœ sometimes
œ jœ œbe found ‰ Œ œ œ œ jœ œ
3
House, which represents q in a bar of or 8 , can be notated
œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ Œ.
7
Opgave in
123.
5
be used carefully as it often can be read as the note value e in a bar of 8 9)
£ œ 10œ
notated , but this symbol should Korrekt . See exercise 327.
notation

j et piano and j
An early example of the use of graphic symbols can be seen in Alban Berg’s opera Wozzeck, Act8) 2, Scenes 4 and 5
3 3

œ œ œ œ ˙ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ ‰Œ
(see the excerpt in the note for exercise 389). Pierre Boulez has often used these symbols, e.g. in Sonatine pour flûte
in sur Incises (see also the excerpt in the note for exercise 327).
Korrekt 9)
notation
1) TredjeOpgave
slag i202.
4
en 4 -takt må ikke skjules. En undtagelse ses ved synkoper, der u
Exercise 93 tilfælde kan reglen undviges, se kapitel xx (polyrytmik på ubetonet).
The solution to the notation exercise: 2) Œ. kan erstattes af Œ og ‰
Œ i en 44 -takt kan kun noteres på betonet.
7 ‰ œj œ œ Œ j j i en 4 -takt
4 œj ‰ ‰ måŒ ikke
j skjules.
j En undtagelse ses
3)
8 ‰ œ œ œ œ !4)œ œFiguren
œ œ ! œ œ på
œ œ andet
œ œ œ1)œslag
œ Tredje
Ó bliverslag
œ ‰ ‰ ‰ œ ‰ ‰ œ ‰
tydeligere, hvis den opdeles i to med primærbjælk
tilfælde kan reglen undviges, se kapitel xx (polyrytmik på ube
Œ. kan Œ og uden
‰ gennemgående
78 ‰ œ œ œj ‰ Œ j j j j
Hvis e er tælletid, 2)
2) kan figuren også af
erstattes noteres primærbjæl
œ œ œ œ !5)œ œHvis
œ œ ! œeœ er
œ œtælletid,
œ œ œ œ œkan Œ de Œ fire
4 œ ‰ ‰ ‰ œ Œ Œ œ ‰ ‰ œ ‰ i to dele.
3) Œ i en 4 -takt kan kun noteres på betonet.
1/16-noder ligeledes opdeles
Correct
7
1)
œ œ œ4)œslag
œ Figuren
Ó kan have
Notation 6) Figuren på andet gennemgående sekundær bjælke, hvis de to de
8 på andet slag bliver tydeligere, hvis den opdeles i
7) Triolen på tredje slagHvis e er tælletid,
bør noteres med klamme.
kan figuren også noteres uden gennem
8) q q erstattes af 5)
h . Den e er tælletid,
Hvisoprindelige kan de
notation fire
kan 1/16-noder
dog forsvares,ligeledes opdele
hvis eksempel
j j j j
œ ‰‰‰œ Œ œ˙ Œ q ∑q œ . 6) œ Figuren
œ . œ œ . på œandet
œ œ œ œ slag . . gennemgående sekundær
˙ kan ˙have
f
j j j
4) 5)
1 7) Triolen på tredje slag bør noteres med klamme.
œ ‰Œ œ Œ œ œ œ. Œ 9) ∑
Triolen på œ .
tredje œ
slag œ . œ œ
noteres œ œ
uden œ œ œ œ ˙
klamme, œ
idet. œ
bjælkenœ erstatter klammen.
Correct
8) q q erstattes af h . Den oprindelige notation kan dog fors
3)
Œ Œ. Œ
Notation 10) Pauser med punkteringer kun på betonet.
q q
f er ikke nødvendig.
11) Notation med overbindinger
3 Triolen Œ slag 3 idet bjælken
1) ŒŒ can sometimes be seen replaced
12)by ∑ .
bruges ikke i9)4 -takt. Bemærk:
RYTME
på tredje © Erik Højsgaard 2012
noteres
anvendes (påuden i 8 -takt.
klamme,
betonet)
2) Only time signatures in 2 or 4, e.g.
44 , 68 and
128 , can be divided into two equal parts over two lines. Time signatures
10) Pauser med punkteringer kun på betonet.
in 3 and other irregular time signatures cannot be divided. An exception can be necessary when using polyrhythm
(see exercises 293–295).
11) Notation med overbindinger er ikke nødvendig.
3) A bar of rest in
78
is notated12)
with
∑ bruges
. Œ Œ. Œikke i 4 seen
3 -takt.
is rarely . is notŒused.
∑ .bruges
andBemærk:
12)
3 (på Bemærk:
i 4 -takt.
anvendes
ikke betonet) i Œ8 -takt.
RYTME © Erik Højsgaard32012
anvendes (på betone
316 18 ‰
A whole note rest is used for11)
emptyNotation
bars in all time
medsignatures down to er; an
overbindinger empty
ikke bar in is shown by .
nødvendig.
1
In an orchestral part, a may be written above a bar of rest.
10) Pauser med punkteringer kun på betonet.
4) The first beat in a bar should always be shown; this also applies for polyrhythmic figures. For a more detailed
explanation, see the notes for9)exercises
Triolen150 på
andtredje
241. slag noteres uden klamme, idet bjælken erstatterRYTME
klammen.
© Erik Højsgaard 2
5) f ∑
h.. should be avoided. Instead use a form of notation that underlines the sub-groupings in the irregular time 2+2+3
16
signature. q q

8) q q erstattes af h . Den oprindelige notation kan dog forsvares, hvis eksempelvis dy


192 ∑
7) Triolen på tredje slag bør noteres med klamme.
Exercise 99
In bars 1 and 2, the rhythmic figure can be used as a guide to aid understanding of the polyrhythm 4 against 3.
Of the four different forms of duplet and quadruplet notation shown below, the German version is the form that is most
commonly seen and, as a result, most easily read. This form of notation keeps to the general rule that an irregularly subdivided
note loses part of its rhythmic value.
In some cases, it can be an advantage to use the French notation:
Agitato ma tempo de rigore q . = 100

6 #œ #œ œ œ. œj œ. ‰ ‰
& 8 #œ #œ œ ‰
2
j

Corno Inglese
J J
2 ‰ # œj œ. Œ ‰ # œj œ. œj œ. ‰
Corno I in Fa & 4
Agitato ma tempo de J rigore q . = 100 J J
6 #œ #œ # œ œ ‰ # œj œ. œj œ. ‰ ‰
#œ œ
© Copyright 2 Ltd.
1948 by Boosey & Hawkes

Corno Inglese & 8


J J
In this example, from Igor Stravinsky’s Petrouchka, Reh. 157 (1947 version), there are two different time signatures, both the same
# œ œ. this,
6
length and the same number of beats.& In 24a case ‰ like j
Œ it would often ‰ # œjbe œ. preferred
œ œ.
j
‰ to combine the compound time signature 8
2 4 Corno I in Fa
J and quadruplet notation J Jthat is the obvious choice. More information about
with 4 rather than 4 . Here, it is the French duplet " 2
6 r r j j
Très lent
∑ especially exercise Œ œ œ œ407.œ œj œ
© Copyright 1948 by Boosey & Hawkes Ltd.
très tendre 2
this can be found in the chapter Temps=Temps & 8 on page 44, œ
124. See also exercise
œ œ
It is also worth comparing the above example from Petrouchkaj with the Tes
œœ . œ œ œ
following
yeux sontexcerpt doux from L’Indifférent,
ceux d'u - ne from
œ œ œ
comme
2 œ
œ
Maurice Ravel’s Shéhérazade: 6 24) ? œ œ œ œ œ œ œ. Œ ‰ Œ ‰ Œ œ
& 8( " &
œ . "
6 ! j ‰ œ œ œ r r œj j œ œ
Très lent
∑ Œ j
très tendre

œœ œœ œœ .. œ œœ . œœ œœ œ œ œœ œ œ œœœ œ œœœ œ œ œœ œ
2 2
&8
?6 œ . sont doux comme ceux d'u - ne
œœ8. œ œ ˙ . œ œj œ. Œ ‰ 2 œ
œ
œ œ œ˙ . œ
Tes yeux

6 24) ? œ Jœ œ œ œ œ œ. Œ ‰ Œ ‰ Œ œ
& 8( &
œ. "
! j ‰ œ œ œ œ œ
œœ œœ œœ .. 3 Fœ . œ œœ œ œ œœ œ 4 œœ œ œœ
q = q. Più mosso
œ œœ I°
œ Tempo
? 6 œ j
q = ca. 80 q. q q=
3 4 3 2 3
=

&4 ∑ ∑ 84 œ ˙. ∑
œ
8 ‰œ œJ.. œJ œJŒ œ œJ‰ 8 œ œ œJ œJ 4 œ ‰ Œ Œ 4 ∑ 8
œ ˙.
pœ FLà où se trou - ve le seig-neur Fé - tis.j œ .
q = q. Più mosso

œ œ j œ 3
& 34 œ œ∑ œ œ œj œJ∑ œ œ 44 œJ œJ ∑œ œ œJ œ 38 ‰œ . œJ œJ œœJ . œ œ œJ 48 œ œ œœJ œ‰J 34 œœJ ‰œJ Œ Œ œJ 24 œ œ∑
q = ca. 80 J q. = q Tempo I° q =
? 8
J J J J J
pquiœ œ s'ap œ pro
œ - chej fiè-re-ment œ œ œ j œ œ 3 œ. œ œ. œ 2 œ œ œ 3
? 3Exercise œ 107 œ 4 œ 4 3 œ
ren-ver - santLà où se trou - ve le seig-neur Fé - Pour tis. ra-vir
œ .
tou-te mu-raille sa pro -
œ œ œ 4 J J J œ J J 8 œ œ œ ‰
4 J JJ 8 J 4 J J J 4 8
œ œ œ œjin bar j œ12 isœ q4 = œj3›‹‰280Œ = 120. 3 ‰ œ œ 4 œ œ œ œ œj
= q. Più q. q q q.
3The‰metronome 4 œ marking ( q. = 380 in bar 10.)
mosso = Tempo I° = Più mosso
œ œ
qui s'ap pro - che fiè-re-ment tou-te mu-raille ren-ver - sant Pour ra-vir sa pro -

&8 J J 8 J J œ Ó ∑ ∑
Jq. = 4q Tempo I° 4 8 JJ 8 J J
3 œ‰ . œ œ 44 ˙œ œ œ œ œj œj. œ œ 44 œj ‰œ Œœ Óœ œ œ 33 œ œ ∑ œ œ œ j
= q. Più mosso q = q. Più mosso

j 3 4 œ
œ ∑œ œJ œ 388 ‰œ . œJ œJ 488 œ˙J œ œJ œ
La aus - si les cier-ges, les cier - ges brillent. et là Not-re Da-me
?
& 388ExerciseJ J 88108 J J œ ‰J 4 44 J œ J J
J J J
? 3 œ.
miseLatypes
4 ˙ œ. œ œ j œ œ 3 If .there is4 a quadruplet
aus - si les cier-ges, les cier - ges brillent. et là Not-re Da-me
Three of quadruplet notation are
4 œ
represented
œ œ œ 3 œ œ
Qu'il en - in tre the
danssame exercise,
l'eg-lise and this complicates
bai - se la croixreading.
œ œ œ
et qu'il d'ar - gent.

8at the same time 8 as another form of ‰irregular


Copyright for all countries J. W. Chester Ltd., London
4 subdivision, the German 4 J J œor the J
J French œ œ J is preferred.
J
notation J 8
œ See 8exercise
˙ 198.
mise Qu'il en - tre dans l'eg-lise et qu'il bai - se la croix d'ar - gent.
The following example uses the mathematically correct form of notation and this implies visually that the quadruplet in bar 2
Copyright for all countries J. W. Chester Ltd., London

is faster than the triplet in bar 1, and the triplet in bar 4 is slower than the quadruplet in bar33, even though the opposite is
4 œj ‰ r r
œ œ œ 38 œ . œ . œ . œ . 165 œ " œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ " "
3
in fact the case: 8
4 œj ‰ r r
œ œ œ 38 œ . œ . œ . œ . 165 œ " œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ " "
3 3

8
Here is a clear version of the German notation:

4 œj ‰ œ œ œ 3 œ œ œ œ 5 œr " œ œ œ œ œ œ œ œr " "


3 4 4 3

8 8 16
4 œj ‰ œ œ 4 œ 3 3 œ 4 œ4 3 œ3 œ 5 4 œr 3" œ œ œ œ œ œ œ œr " "
3 4 4 3

qq
4 4
qq = qq
4 8 8 16
q qe
If q q60q, q
calculate the metronome speed for e , e , x and x in the above example.
j 434 j j j 4 47 Corni.# œj 4j
== q==qqq=q144 qq = qq

4 4 5 j5 5
25∑ ∑∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑∑ ∑ ∑∑ ∑
33 3 3 33 Vivo 3 e=q

œœ"œœœ
"œœœ
œ & œ‰œ8œ8œœœœœ"œœœ
œ œ‰œ‰œ œœœ8œ4œœœœœœ œ ‰œ&4œ4Vivo 5 3
8œ‰œ œœ‹qœ#œ=œœ144
‰ œœœœœ œœ‰"‰4œœ"œœ œœ #œœœ œ"œ "‰#œ"œ"‰œ œœ16
‰ # œ ‰ 8 œœ œ‰‹ #œ‰∑ "œ16
‰ # œœ"16œ #∑œœ∑ œœ∑ #‰œ ∑∑16
‰ ∑∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑ ∑193 ∑ ∑
ƒ # # œ sÏ
j j 5 ‰ # œj ‰ ∑p
e=q
7 ‰Corni.
Vlc. e #Cb. œ ‰ # œ ‰ 3 ∑ ∑
2

& 78 ‹ # œ‰œ œ‰œ j# œŒ œ # œ 58 j‹ # œ‰œ j # œŒ œ # œ 23


G.P.
?
434∑ ∑ ∑44 4 48∑ ƒœ # œ∑ œ 4œ œ∑ ∑ 85 œ ∑ ∑# œ5 5œ ∑∑ ∑ ∑∑25∑ ∑∑ ∑ ∑sÏ
e :48)
a.e :(q.(q.
=;=ca.ca.
e48) e : (q. = ca. 48)

=48)

#∑œ ∑ œ ∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑
3

G.P.
1) Œ Œ kan undertiden erstattes af ∑
1) ΠΠkan undertiden
7 erstattes af ∑ 3 1
2) En tom takt i 8 -takt noteres med ∑ . Helnodespausen anvendes ved alle tomme takter ned til 16 ; en tom 8 -takt
78 3 1
1
2) En tom takt i ‰ -takt noteres med ∑ . Helnodespausen anvendes ved alle tomme takter ned til 16 ; en tom 8 -takt
1
noteres med . I en orkesterstemme kan tilføjes over pausen.
Exercise 109
Œ Œ Œ. sesmed
noteres ‰ . I en . .
sjældent. ∑ anvendes ikke.
orkesterstemme kan tilføjes over pausen.
Sub-grouping in Œ ŒanŒ.irregular
ses sjældent. ∑ . . anvendes
time signature is most often notated in one of four ways. Two of these have already been seen
ikke.
3) h.. bør så vidt muligt undgås. I stedet tilrådes en notation, der fremhæver fordelingen i den skæve taktart.
in exercises3)
90 and
h.. bør så vidt muligt undgås. I stedet1–3
92 and can be seen again in bars and bars
tilrådes 4–6 of this
en notation, der exercise.
fremhæver The grouping can
fordelingen i denalso been
skæve shown using
taktart.
a dashed or dotted barline (bars 7–9), or shown directly in the notation of the time signature (bars 13–15).

Exercise 115 Opgave 115.


Opgave 115.
The solution to the notation exercise:
2+2+3 3 j r
œ œ3 œ 2+2+3 œr 2+3+2
3

16 œ. œ œ ! œ. œ œ 83 œ œ ‰ 16 œ œj 16 œ œ ! œ œ
2+2+3 œ. œ œ ! œ. œ œ œ œ ‰ œ œ œ 2+2+3 œ 2+3+2
16 8 1) 16 œ œ 2) 16 œ 3) œ ! œ œ
2+2+3 r 38 j 3) j
œ œ3 œ 2+2+3 œ 2+3+2
3

œ . œ œr ! œ. œ œ œ œ ‰ 16 œ œ œj œj ! œ œ
1) 2)
Correct
16
2+2+3 38 16
Notation
Correct
16 œ. œ œ ! œ. œ œ œ œ ‰ œ œ œ 2+2+3
16 œ œ œ 2+3+2
16 œ œ ! œ œ
Notation

r r r r
3

œ œ œr ! œ œ 3+2+2 38 2+2+3
4

! œr œ 16 œr ! ! œr ! œ œ œ 3
œ œ œ œ 16 œ œ œ œ ! ‰
œ œ œ ! œ œ 3+2+2 38 2+2+3
4

! œ œ 16 œ ! ! œ ! œ œ œ
4)
œ5) œ œ œ 16 œ œ œ œ ! ‰
r r r
œ œ œ ! œ œ 3+2+2 38 2+2+3
3 4

! œr œ œr ! ! œr ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ !
4) 5)
16 16
œ œ œ ! œ œ 3+2+2 38 2+2+3
3 4

Correct ! œ œ 16 œ ! ! œ ! œ œ œ œ œ œ œ 16 œ œ œ œ ‰ !
3+2+2 3 2+2+3
4

œ œ 4 œ œ œ œ œ œ ‰ !
Notation
16 83 16
Correct
Notation
3+2+2 œ œ œ œ 2+2+3 œ œ œ œ ‰ !
16 8 16
1) The triplet on the third beat should not be notated with a bracket, as the beam replaces its function.
3 j b œ . beat œof. the bar, even
œ though
&8 ‰
2) n œbeam should join
A ‰ ‰ the
j together Œ twoœ notes
‰ on the third ‰ the∑ties show‰ that the‰ two notes
j ∑
œ.
are separated. œ œ œ #œ
j ‰ by a beam. Joining them could
3 It is worth. considering whether the first b œ . or œshould
. notœbe joined
&8 ‰ œ œ ‰ ‰ Œ œ ‰two œnotes should ∑ ‰ j ‰ ∑
3)
J œ b œ . onœthe . œ ‰ # œ

visually suggest that the third beat of the bar falls directly rest.
3 ‰ AIVtriplet œsubdivision j h =q . j
B 4)
8 . œ of e is notated using IVsixteenth notes.
‰ ‰ Œ œ ‰ œ j ‰ ‰ nœ ‰ œ ‰ ∑
5) A J
#b œœquadruplet subdivision of q. isbnotated
œ n œ . eighth
either using n œ notes
œ (German
œ # œ
notation) ornsixteenth
œ œ
notes (French
4** S
œ bœ . œ. œ j
? 3 ‰
RYTME © Erik Højsgaard 2012

4**
8
notation).
bœ . œ ‰ ‰ Œ b œ ‰ b RYTMEœ © Erik Højsgaard 2012 ‰ nœ ‰ #œ ‰ #œ ‰ ∑
J J
S nœ nœ
Exercise 118
Metric modulation is an overall description for a change in tempo or beat-unit.
A simple form of metric
!
modulation
Allegro assai
! !
is Doppio movimento (Italian for ‘double tempo’),
! !
which
!
L'istesso most
tempo ( q =often
h)
!
means twice as fast.
? C isœ indicated,
œ œ ‰ either
œ œ the
œ ‰beat-unit j 2 118–120, or
j ‰ in exercises j speed
When Doppio movimento
b J # œ œ nchanges,
œ. ‰ # œ. as
œ. #seen
œ n œ # œ 4 œ œ j ‰ the metronome bœ ‰
J . . . œ
. . . œ. b œ œ œ
ƒ
changes, as seen in exercises 121 and 122.
Doppio movimento can sometimes be used to mean twice as slow, so it is advised to take " leggiero
into account the context before
making a judgement. Here is an excerpt of Igor Stravinsky’s Petrouchka, Reh. 126 (1947 version):
Doppio movimento

3 4
Sostenuto e = 96 x=e
∑ ∑ ‰
espress.
&4 œ œ 4
3

œ ˙ œ œ bœ œ . ˙ nœ œ bœ b˙
3 p 4 F . . >
4 " œ "
œ œ œ
"
œ
"
œ œ 4 ∑ ∑ ∑
Œ
3 œ œ œ 4
4 4 ∑ ∑ ∑
p œ b bœ œ
p
? 3 bœ œ bœ œ œ œ
∑ 4
4 bœ œ œ 4
œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ.
© Copyright 1948 by Boosey & Hawkes Ltd.
œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ.

b œ-
194
œ œ b œ œ. # œ n œ .
au Mouvt, assez animé
même Mouvt q = e même Mouvt e = q

2 œ b œ œ # œ. n œ œ b œ 3 j . . 2 ^
&4 Œ . œ b œ œ. # œ n œ 8 b œ œ b œ œ œ ‰ ® œ. # œ n œ 4 œJ ‰ Œ
p doux cresc. f
2 œ b œ œ # œ. n œ œ b œ 3 j . . 2
&4 Œ . œ b œ œ. # œ n œ 8 b œ œ b œ œ œ ‰ ® œ. # œ n œ 4 œJ ‰ Œ
p doux cresc. f p f
And3now Igor Stravinsky’s Perséphone, Mvt. 3,jReh. 204 (1949b œversion): . œ. œ ‰
& 8 ‰ nœ .
j ‰ ‰ Œ œ ‰
œ œ
∑ ‰ j ‰ ∑
œ œ # œ
j ‰ p
Doppio movimento e = 72

3 Sempre
‰ œ . œ ‰ ‰ Œ œ ‰ œ b œ . œ . œ ∑ ‰ œ b œj ‰b œ œj ∑
lo stesso tempo q = 72
& 83 Ó 2 3 2 3 œ
& 2 # œ œ- œ- Ó J 2 œ- œ- œ- Óœ 2 œ œb œ . w œ. 2 œ ‰∑ 4 Œ bœ #bœœ b œ œ ‰ Œ
3

j b œ œ œ j
B 38 ‰
h q .
œ. œ ‰ ‰des nym-phes - j
=
Œ œ ‰ œ les suit. ‰ ‰ >˙ n œVe - ‰nez œà ‰nous, ∑
IV IV

J œ ˙ w
Le chœur
bœ Ó n œ . Œ œ n œ˙ œ œw # œ 3 ˙˙ n œ b œœœ œ œœœ
3 ˙#b˙œœ ww 2 ww Sœ 3 ˙˙ b œ . ww œ œ˙. 2 œwww Œ Œ
?&3 2 ‰ ˙-̇ wb œ .
w œ ‰
2 w
‰w Œ b œ ‰
2b œ ˙ w
w
2 w
w ‰ n œ
4
‰ # œ ‰ # œ
j
‰ ∑
8 - J - SJ - sfz p
p -̇ nœ nœ
?3 2 3 2 3
2 b ˙- n˙ 2 b˙ ˙ 2 ˙ 2 & 4 b ˙˙˙ bœ
b œœ
œ Œ Œ
œ˙ .
-̇ w w >
˙- -̇ w- w
3 ‰ nœ j bœ . œ. œ L'istesso
© Copyright 1950 by Boosey & Hawkes Ltd.

&See8 exercise j ‰assai‰ Œ! œ ‰ !


! ! !

!
∑ (q = h) ‰ j ‰
!

227.œ . œ œ œ # œ
Allegro tempo

? C œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ #œ œ j 2 j
b meno vivo and J Metà jJ all mean ntwice œ. ‰ #asœ.Fslow. œ. # œj ‰ n œ # œ 4‰ œ œ q.j =‰q Tempo bœ ‰ 2
q = q. Più mosso

. . œ j
q = ca. 80 q=
3 3‰ lento,∑Doppio 4 b œ 3 œ . œ. .
œ 4 3 b œ œ 3

Doppio
& &8 4 œ . œ
ƒJ ∑
‰ ‰ Œ
4 œ
tempo
œ ‰ ∑ œ ‰ œ œ œ œ œ . . œ
. œ œ∑ œ ‰œ Œ Œ
j 4 ‰ ∑∑
b œ . 8 Jœ .J J œJ 8 ‰" œleggiero J .J 4 #œ
8
p # œ
?3 34‰ œ IVœ 119 œ œ œœ. œ œ j œ‰ œ ‰œ 4Œ œ œœj œ ‰ œ IVœœj œ œ 3 œ . j œ . 4 ‰œ œ ‰‰ 3n œ œ ‰œJ œ .œj œJ‰ 2 œ ∑œ œ 3
h =q . Là où se trou - ve le seig-neur Fé - tis.
BExercise 4 Jb œJ J J Jn œ . 8 n œ œ
8
# œ JJ J J œ 8 # œJ 4 J
n œ œ
4 8
b œ ofemetric
At the point
qui s'ap pro - modulation, the change
che fiè-re-ment Sœ in beat-unit
tou-te mu-raille ren-verbisœ often
.
Doppio movimento
- sant œ.
notated. œ espress.45 and 81, the note forj exercise 45
See exercise Pour ra-vir sa pro -
?and3 Sostenuto
‰ b œ . œ ‰ ‰ Œ b œ ‰ b œ
3 4 ‰ ‰ nœ ‰ #œ ‰ #œ ‰ ∑
x=e

&8= 4q. Più


= 96

J J∑ 4 ∑
3
the excerpt from Igor Stravinsky’s Petrouchka on the previous page.
œ œ ˙ S n œ n œ
The change inœ beat-unit can bej notated in different œ. œ. b >œfromœ . Gustav
˙ œ b œ b ˙ No. 9, j
n œ Symphony
j œ œ 4 œj ‰ ways.
q. q q q.
In the following excerpt, taken Mahler’s
3 4 œ 3 3 œ 48 œ œ œ œ œ
mosso = Tempo I° = Più mosso

p‰ œ
& 383, theJœnew œ œ œ
8 œJ œ Jis notatedœ œ œ toœ theJ left Œ
4œ ofœ the equals Ó
4 sign, and ∑ F
4 the previous beat-unit is notated to8 the right; ∑ ‰ œ
Mvt. J beat-unit
œ J J ∑J J
new 4beat-unit
" La aus= previous
-" si les cier-ges,
beat-unit: " - ges " brillent.Œ 4 ∑ ∑
? 343 œ . œ 4 ˙ œ . œ‰ 4 œ œ œ 44 œ œ œ 3∑ œ œ œ œ œ œ œ∑ j œ œ 3 œ .
les cier et là Not-re Da-me
œ œ J( q =Jh ) 8 4∑ ˙
8 b œ 8 œ 4 4 JJ J JL'istesso tempo J 8
p b œ !
Allegro assai
! ! en - trep dans! ! ! !
bœ ? œ bb œC œœ œ œ œ œ ‰ œ œ œ ‰ # œ œ 4n œj ‰ œ j ‰ 2 ‰ j
©? 3 1922
œ J J∑ 4 . # œ. . # œ. n œ. # œ. 4 œ. œ. œ. œj bœ ‰
mise Qu'il l'eg-lise et qu'il bai - se la croix d'ar - gent.
4 b œ by J. W.œChester
œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ." œ œœ. . œ œœ. œb œ œœ. œ œœ œœ. œ œœ. œ œœ. œ œœ.
Copyright Ltd.

ƒ
© Copyright 1948 by Boosey & Hawkes Ltd.
œ. œ. œ. œ. œ. œ.
leggiero œ. œ. œ. œ. œ. œ.

4 œj ‰ œ œ œ r r
The opposite notation, previous beat-unit = new
3 beat-unit, is used just as often. An example is Claude Debussy’s Jeux, Reh. 34:
3Doppio œ . œ . 165 œ " œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ " "
3

8 8 œ . œ .movimento
b œ- œ œ b œ œ. # œ n œ . ∑
au Mouvt, assez animé

32 4
Sostenuto e = 96 x=e Mouvt q = e même Mouvt e = q
j ‰ ® œ. # œ. n œ. 2 ^œ ‰ Œ
même espress.

&&4 4 œŒ œ œ b œ œ # œ. n œ œ4 b œ. œ b œ ∑œ # œ n œ 38 b‰œ œ b œ œ
3

œ ˙ . œ œ bœ œ . ˙ œ n œ œ 4b œ Jb ˙
p p F f . . > p f
3 4
4 " œ œ œ œ œ œ œ
doux cresc.

" " " 4 ∑ ∑ ∑


Œ
3 transition œ between bars œ 6 and4 7 injœ exercise 119 can 4 therefore be notatedr either as q = h or h r= q . To avoid any confusion
4 43 œ œ ∑œ 5 œ " œ œ œ œ ∑œ œ œ œ " " ∑
3 4 4 3
The
b
; q p= h : can be œ œ
b œ used. Another 8 alternative is that8theœ equals
œ ‰ œ œ œ 16 be placed above the double p
p
Doppio movimento e = 72
sign can barline, as seen in
?Igor b œ loœstessob œ œ
3 3Stravinsky’s Le Sacre du Printemps, œ = 72œ
4 version): j
∑ b œ b œ œ
q
2 3 2 3
Sempre tempo
4
&2 Ó b œ œ
œ- œ- Ó œ 2 œ- œ- œ- Ó 4
2 œœ œœœ œ wœœ œ œœ œ œœ 2œ œœ ∑œ œœ œ 4œœ œŒ œœb œ œ œ b œ œœ b œœ œœœ œ‰ œœŒ œ œ
3
Reh. 120 (1947
. œ . œe =. qœ . œ . œ . œ . œ .b œ œœ œ. œ . œ . œ .
œ. suit.
Corni. j . -. . . . . .> Ve -. nez à. nous, . .
Vivo q = 144

7 j 5 j 3
& 8 ‰ ‹ # # œœœ ‰ # œœœ ‰ # œ œ # œ 8 ‰ ‹ # # œœœÓ ‰ # œ Œœ # œœœ ˙˙˙2 ∑ www ∑ ˙
Le chœur des nym-phes les
œœ ∑ œœ
Copyright 1948 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission.

3 ˙ w #œ 2œ ww 3# œ˙ ww 2 ww sÏ 3 ˙˙ bœ œ Œ Œ
& 2 ˙˙ t ww ƒ 2 w 2 ˙˙ w 2 w 4p
au Mouv , assezwanimé
-̇ b œ- ?- 7œ Vlc. e Cb.‰ w- w w t q=e 3 sfz p même Mouvt e = q
œ b œ œ. œ# œ‰n œ œj œ.Œ b œ . 58 œj ‰-̇ œj Œ -
G.P.

p 3 même∑ Mouv
8 œ 2
2
&?4 23Œ b ˙ 2 œ #œ nœ œ 3 bœ œ bœ œ
# œ n œ
3
8 b œ2 œ b œ œ # œ œ œ# œ3 ‰ wb ˙˙ ® œ. # œ n bœwœ. 24 ^œ œ‰ ŒŒ Œ
j . .
œ n˙ œ 2 b˙ œ 2 .˙ 2 #œ & 4 ˙ bœ J œ
- p doux -̇ ˙ w. f w > >œ # >œ w> p wœ. f ˙ .
© Copyright 1947˙- by Boosey & Hawkescresc.
Ltd.
-̇ w- w
© Copyright 1950 by Boosey & Hawkes Ltd.

N.B. All exercises in this book are notated previous beat-unit = new beat-unit.

p ritenuto
Doppio movimento e = 72
j
œ . œ . œ ? #œ œb œœ œ œb œb œ n œœ œ‰œ Œœ # œ œ
più q
B3 # 12 2 3 2 3
Sempre lo stesso tempo = 72
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
Un poco animato (80)
Ó Ó Ó ∑ Œ b œ
Fag. 3
& 2 # 8 œ- œ-
Exercise 121 2J œ- œ- œ- J J 2 œ œ J Jw J J2 J J 4 Jb œ œ œ b œ b œ œ
ƒ
# # Vla.
Whilst single # œLe. and œ double-dotted
œchœurœ œ œ œ œ # œ œdesrhythmic
œ nym-phes
œŒ 12 œ . œ ‰ ‰ œŒ . œœ- œ ˙˙‰ ‰ œ . ww œ ‰ ‰ œ . œJ ‰>˙ ‰
figures are often
les suit.used, a triple-dotted figure, seen in bar 16Veof- this nez exercise,
nous, is rarely
B c
à

8 ÓJ œ œb œ n œ œ
w œ J˙ 2 www J 3 ˙˙ œ b #œœœ œ œ œ œœ Œ œ œ Œœ # œ
found. In Symphony No. 7, Mvt. 1, bar 355ff, Anton
3 ˙˙ ƒww 2 ww 3 ˙˙
Bruckner uses not only triple-dotted figures, but also quadruple-dotted
&figures.
2 ˙ w 2 w 2 ˙ w
w 2 w 4
-̇ w- w- w- w
p nœ œ œ œ œ Andante mosso (q. = q =-̇ 66) œ œ animando œ sfz p
3œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3 œ œ œ œ œ riten. -
??3 # œ
2 b #˙- J Jn ˙J œ2
2 bœJ˙ c œ ˙
œ œ œ œ œ œ œ œ3
2 ˙ J
œ 2
J2 ‰ & 4 b ˙˙˙ bœ œ œ3 œŒ œ 3 œJŒ n1955
-̇ w w > b œœ œ˙ . n 8
ƒ
œ . -̇ œÏœ . œ œ œw-2 œ œ 2 œ œ . œ w œ 2 œ œ 2 œ œ . œ 2 œ œ . œ 2œ œ- œ œ
˙-
œ n œ # œ œœ
B ##
œ œ œ #œ œ
œ
Copyright 1950 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission. œ J J J‰‰ œœ J nn
J J J
mise Qu'il en - tre dans l'eg - lise et qu'il bai - se la croix d'ar - gent.

4 œj ‰ œ œ œ 3 œ œ œ œ 5 œr " œ œ œ œ œ œ œ œr " "


Copyright 1922 by J. & W. Chester Ltd. 3 4 4 3

8 8 16
Exercise 123
in bar 94 is jh. = 72. ( q = 108 3 œand q. = 2›‹ 108 = r in bar 5.) r
. œ . e3165= qœ 72
3 3
The metronome marking
8 œ ‰ œ œ œ 8 . œ . œ " œ . œ. œ. œ. œ œ œ œ " "
j
Vivo q = 144

7 Corni. j j 15; q = 723 and q. = 2›‹ 72 = 48 in bar 19.)


# œœœ23‰ is# œh. = 48. (58 h ‰=‹ 72
& 8 ‰ ‹ # # œœœin‰bar # #in
œœœ bar
‰ #œ ∑ ∑ ∑
œ #œ 2
The metronome marking
# œ œ œ #œ # œ 3
ƒ sÏ
G.P.
p
? 7 ‰ ‰ j Œ 5 j ‰ j Œ 3 ∑
Vlc. e Cb.

Exercise 1248 œ 8 œ 2
3
œ œ œ #œ œ #œ w
œ œ œ w. 4 12
Temps = temps (French for ‘time, bar,j tempo’) indicates that the bars have ther # œ
> œ # œ w r w . e.g. 4 - 8
4 œ ‰ œ œ œ 3 œ œ œ œ 5 œ " œ œ œ œ œ œ>œ œ " "
same length >
but3a different beat-unit,
6
3 4 4

or 4 - C . The bars in question can 8 either come after 8each other, as in 16


exercise 49, or at the same time, as seen in this exercise.
There are many examples of this type of notation, e.g. Pyotr Tchaikovsky’s Symphony No. 5, Mvt. 2:
Copyright 1947 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission.

œ .# œj
q = 144 ( q . = q = 80)
j
5 œ‰ œ # œj ‰œ œ œ œ 3œ œ œ ∑ œ œ œ œ œ∑ œ bœ nœ œ #œ œ
Vivoanimato
Un poco più

œ . 7 ‰Corni. ‰ #œJœœœœ ‰ # œœ œ œ ? # œ œ œ∑ œ
e=q
B # 12 & œœ
Fag. ritenuto

# 8 8 ‹ # œœ 8 J ‹ # œœ J# Jœ œ # œ 2J J
œ # œJ JJ J
ƒ ƒ #œ œ # œ sÏ
125 œ j. ‰œ ‰ j‰ œŒ . œ ‰ 3‰ œ . ∑ œ ‰ ‰ œ . 3 œJ ‰p‰
.
# œ œ œ Vlc.
œ e Cb.œ
B # # c ? 78 œ œ‰ œ # œ œ œj œ Œ
G.P.

œ ‰ œ Œ œ bœ nœ œ œ œ #œ œ
Vla.

88 œ J œ J 2 J #œ œ
ƒ
œ
#œ w œ # œw .œ œ
œ œ œ # >œ œ # œ w
> w.
nœ œ œ œ œ œ animando > œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ riten. - œ 3œ
JJœ œ œ œ 3 œ
Andante mosso ( q . = q = 66)

? # # œJ œ œ c œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œJ 3
J ‰ œœ J
J
Ï œ. œ ƒœ .
Copyright 1947 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission.

œ œ œ. œ œ 2 œ œ 2œ œ 2 œ œ 2œ œ 2 œ œ . œ 2œ -
œ n œ # œ œ . œ œ œœœ œ
B # # Fag. œ œ # œ œœ œ œ J J J‰‰ œ
b œ n œ œ # œ Jœ
B # 12# œ œœ .
Un poco più animato ( q . = q = 80)

. œ œ œ œ œœ œ œœœ œ œ œœ œ œœœ œ œ œ ? #œ œ œ œ œœ
ritenuto

# 8 J Ï con
J animaJ JJ J J JJ J
ƒ.
#œ œ œ œ œ œ œ œ #œ œ œ œ 12 œ . œ ‰ ‰ œ . œ ‰ ‰ œ . œ ‰ ‰ œ . œJ ‰ ‰
B ## c Œ bœ nœ
Vla.

8 J œ œ
Exerciseƒ127 5 ‰ œj ‰ œj ‰ 5 Œ œ œ œ J œ œ œ J5 œ #œ œ œ œ œ œ #œ
8 4 8 œ œ ‰ œ œ
n œ beat
There is one œ in each bar. See exercises
œœœ 206–212
( q . =in 66)chapter In uno. œ
the
œ œ œ œ œ œ œ œ œ riten. - œ 3œ
œ œ c œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3 œJ œ œ œ J ‰ œ œ œ
3 œ
q=

? # # œJ
Andante mosso animando

JJ œœ J
J
Ï œ. œ ƒœ . œ 2
Exercise 137 œœ œ. œ œ . œ œ œ 2 œ œ 2œ œ 2 œ œ 2œ œ œ . œ 2œ -
# œ # œ œ œ œ n œ # œ œ J J œ œœœ œ
B # #œ œ œ J ‰‰ J
Ï con anima
The House and Triangle can be further developed into , which can be used, for example, in time signatures
with 5 beats in a bar where the length of the bar changes:

5 r r 5 5
16 " œ " œ " 8 œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ 16 œ œ " œ œ

6 œ œ œ œ œ œ œ6 œœ œœ œœ œ œ œ œ œ œ œ
5
An example of this can5be seen5in Olivier Messiaen’s
5
Poèmes pour Mi, for voice and orchestra.
4 4
6 6
5 5 5 5

œ œ 3 œ œ œ œ œ œ4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 œ œ œ œ œ œ 3 œ œ œ œ œ œ œ œ 4œ œ œ œ
Exercise
3 139
3 3 3 3

2 When studying the2polyrhythm 5 against 3, it can be3helpful to start


3 3
3 with 3 against
3 32: 3 3

2 œ œ œ3 œ œ 3 œ œ 23œœ œœ œ œ œ œ œ œ œ
3
2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
6 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 5

4
6 ∑ & 68 ∑
&8 The example above shows clearly that the quintuplet is just slightly faster than the triplet, shown by the fact that in the bar there
6 ∑ 6 ∑
&8 &8
3 4 5 3 4 5

6 are ten
∑ & 68
q , but only nine

q .
&8 3 œ qœ isœ 0.67
5 5 5 3 4 5 3 4 5

62 œ œ œ œ œ œ œ œ6 œ œ œofœ
q q is 0.6 of a q .
∑ &8 ∑
This can also be explained as follows: the length of of a , and the length
&8
B 68 ∑ B8 6 ∑ 6 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8œ œ œ œ
8

4
6 ∑ B 68
196
B8 ∑
?6 ∑ ? 68 ∑
8
3 œ œ œ œ œœœœœœœœœœ œœœœœœ œ œ œ œœœœœ œœœœœœ œ œ œ œ œ œ œ
4
Exercise 143 5 5 5 5 5

If one section of a piece continues into another section without a rest or5 a pause5(with or
3 Œ
5 5 5

œ. œ œ œ. œ œ œ. Œ
without a change in tempo),
4 also exercise 156. œ œ œ œœ œ Œ Œ
it is notated using a double barline and the word attacca. See
3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œœœ œ œœœ œœœ œ œ œœœ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ
4
3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ34œ œœœœœœœ œœ œœœœœœœœœœœœœœœ œœœœ œœœœœœœœ œœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 5 mod 2
4
Exercise 144 5 5 5 55 mod 3 5
5 5 5 5 5
Be especially aware
5
of the
5
written
5
accelerandi
5 in5 bars
5 1–65 and
5 13–20 and similarly the5 written ritardando in bars 7–12.
35 Œ
5

43 œ . 5 œ 5œ 3œ . 5 œ 35œ 5 œ . Œ3 œ œ53 œ œ œ 5 œ Œ Œ
3 Œ Œ œ . œ œ œ . œ œ œ œ œ œ . œ œ
Œ œ œ œœ œœ œ œ œ Œ 3 Œ
œ
5 5

4 œ . œ œ œ . œ œ 4 œ . Œ œ œ 2 œ œ œ œ Œ Œ
Exercise 150 œ œ œ œ 5œ œ 52œ œ œ œ
œ a œ 4œ Œ œ œ œ œ Œ
œ œ œ œ œ œ œ 6œ œ œœ œœ œ œ œ œ œ 5œmodœ 2 œ œ
œ œ œ œ
When a polyrhythmic figure is found across a barline, 4 3 it is important that, as mentioned earlier (in the note for exercise 93),
5 mod
2
3
j j3
4 Œ couldœbe notated
œ œ asœa quarter
Πnote triplet (a),
5 mod 2
the first beat of the5bar
modis3 shown. The polyrhythm in3bars 1 and 2 in this
5 mod 2
5 mod
b exercise
but is notated as an eighth note triplet with ties to show the first beat in bar 2 (b):

2
3

a 4 Œ œ œ3 5 œ Œ 5
2 Œ œ a œ 24 Œ3Œ œ œ œ œ œ 3œ œœ œ œc3 œœ 24œ ŒœŒ œ œ œ œ œ
3 3 3

œ œ œ œ Œ
5

a 4 2 j j
2 Œ œ 83 œj œj3 œ Œ8
2 Πj jb3 24
Œ64Œ œ œ œ œœ œ œœ œ œœ dœœ œ24 œ ŒŒœ œ œ œœ œ
3 3

b 4 œ œ œb œ 4 œ œ œ Œ
An alternative to (b) would be to join the two eighth notes with a beam (c).
(d) can be used to emphasise the polyrhythm 3 against 2 whilst3 maintaining clarity by showing the first beat of the bar:
2
3

Œ c3 œ 3 œ œ 3œ
4 Œ
2 Π2 2
3 5

c 4 œ œ œc œ Œ Œ œ 4 œ œ œ
a 4 Œ Œ œ œ œ œ œ Œ
^ 2
3
^Œ œ œ b œ . œ Œ
œœ^ .. œœ^ 3.. dœ œœœ ... Œ ‰ Œ 3 œœ .. n œœœ ... b b œœ œ . 5 Œ ‰ 5 Œ
4
sim.

3+3+2
&
2 Œ8 # œœ. œœ. œ#dœœ œ ŒŒ œ 2 œ œ b œ 24 ŒŒ œ œ œ .œ œ œ œ œ Œ
4 4
f œœ œœ œ œœ œœ œ
d
œœ œœ œ œœ œœ œ
? 3+3+2 œ œ œ œ œ œ œ œ following
œ œ the œsame principals:œ
The polyrhythm 5 against 8 2 in bars 6–7 can be notated in a similar5 way as above,
2
a 4 Œ œ œ œ5 œ œ Œ
Copyright 1950 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission.

2 2 2
5 5 5

a 4 Œ œ œ œ aœ 4œ ŒŒ œ œ5 œ c œ5 4œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ Œ
2
b 5 4œ Œ9 œ œ œ œ œ œ Œ
? b 7 œ œ œ 16 r " ‰ 5‰ ‰ . " 5 2r œ œ œ œ œ œ 5B 16 11 " œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
Fag.

b b 16 œ 2 Œ œ œ œ 2 œ œ
5
œ
bœ 4œ œ œ œ œ œ œ œ bœ 4œ ŒŒ œ œ œ œ œ dœ 4œ Œ Œ œ œ œ œ œ Rœ Œ
7 9 11
16 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
Examples of (c) and (d) can be found in exercise 316 and exercise
∑ 16 ∑ ∑ 5∑ 421 ∑ respectively.
∑5 ∑ ∑ ∑ 16 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
2
c 5 4andŒ 336. Theœ polyrhythmic
œ5 œ œ œ5 notation œ Œ in (a) is quite rare; an early example of this
Examples of (a) can be found in exercises 334
2 Œin the 2ndœmovement 2œ ŒŒ Messiaen’s
5

4 œ œ œ cofœ Olivier
4 œ œ Sept
œ5 Haïkaï.
œ œ œ Œ
2
notation can bec seen
The use of beams across barlines is5explained
Œ œ œ
d 4 further in the notes œ œ œ œ Œ
5 for exercises 252–254.

d 4 Œ
2 œ œ œ œ dœ 24œ ŒŒ œ œ œ œ œ œ Œ
œ
œ œœœ 3
Tempo giusto e = 152
? 3 3 9 2 9 5
x=x x=x
b œ nnn 8
battre à 4 battre à 4

b b 4 153
Exercise œ 8 16 œ 8 œ œ œ œ 16 œ œ œ 8
œ. œ. . œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 œ œ œ8œ 4 œ
8 8 œ œ
œ œ
Notice that there is anon f , sempre. between
difference the time signatures 4 and 8 (similarly 8 and 16 etc.). 8 is normally seen as œ
8
marc. ma stacc.

an irregular time signature, sub-grouped 2+3+3, 3+2+3 or 3+3+2. In Béla Bartók’s Concerto for Orchestra, Mvt. 4, 8 is seen
Copyright 1966 by B. Schott's Soehne, Mainz. Used by permission.

sub-grouped 3+2+3 at the same time as C :

œ bœ Œ bœ œ œ
Allegretto, q = ca. 114
5 8 œ
accelerando
œ bœ
- - -

&8 ∑ ∑ 8 ∑ C Ó Œ b œ. œ.

‰ œœ œœ ‰ œj ‰ b œ œ ‰ œœ œœ ‰ œj ‰ b b œœ œœ ‰ œ œ ‰ j
3
5 8
& 8 # # œœ œœ œœ Œ ∑ 8 œœ ‰ œœ œœ C Œ b œ œ œ œ
œ. œ. œ. . b œ. œ. b œœ. œ. œ œœ. b œ. œ. b œœ. œ. œ. b b œœ. œœ. œ. œ. œ. b œœ œœ œœ œ.œ
p ‰ j ‰ . . ‰ . F . . .
? 5 # œ . œ œ # œ . œ œ # œ œj 8 bw
#œ ‰ ‰ bœ
w
bœ ‰bœ
w
bœ ‰ bœ œ œ Œ
8 #œ . 8 J œ œJ œ J œ œ C bœ Œ
J
© Copyright 1946 by Boosey & Hawkes Ltd.

197
U 2 3
∑ 4 ∑ ∑ 4
Exercise 158 U
∑ ∑ ∑
As seen earlier (exercise 26) the second main beat in 8
6 should be shown, and therefore it is obvious that the notation used in
the first line of the following example is preferred to the notation in the second line:

3 j 6 œ j j
4 œ. œ œ 8 œ œ œ
3 œ. œ. 6 œ œ œ
4 8
See exercises 63 and 155.
However, in some cases this form of notation in
68 is not appropriate, most often in connection with hemiola, as seen in
3 6 œ for violin
the following two examples. The 4firstœ .is Mauriceœ .Ravel’s Sonata
3 2:
œ andœpiano No.
8 4
œ .
Allegretto (q. = ca. 76)
œ œ œ - n œ- œ-
œ œ- œ-
3
Allegretto (q. = œca. 76) œ œ œ œ œ# œ 6 œ #œœ œ œ œ n -
œ 3 - -
œ -
œ. 4 # 6 #œ œ8 J œ œ œ- J 4œ œ
# 6 & #8œ J J
& 8
œ #œ #œ #œ
# 6 (q.œ =n œca.œ76) # œ # œ # œ # œ œ #œ - œ -œ - œ œ# œœ #œ œ
œ œ Allegretto #œ # œ# œœ œ - n œ œ œ œœ œ
#œ œ -
œ
# 6 n œ œ& œ . 8 # œ # œ# œ #œ œ œœ œ œ œ œ
& 8 # 6 J J
& 8 # 6 #œ
# 6 & 8 (q. = ca. 76)œ œ œ # œ # œ - n œœ-
œ œ -
œ œ# œ œœ- # œ -œ
œ œ . #œ
Allegretto
œ # œ # œ # œ# œœœ# œ œ œ œ œ œœœ œ œ # œ œœ œ œ œ #œ
& 8 # 6 œœ œœ n œ œ # œ # œ # œ
J œ # œ J œ œ œ œ #œ œ
& 8
6
The next is in 4 and is from Johannes ## 6 œ Brahms’ œ n œ œSonata #forœ piano # œ # œ No. 1:
# œ # œand violin œ œ #œ
& 68 œ # œ œ #œ #œ œ œ œ œ œ œ œ œ #œ œ #œ #œ
& 8 œ œ œ œ œ
œ œ
# 6 j œ . # œj #. 6 j . n œj n œ . j j œ . # œ œj .
Vivace ma non troppo

jœ j
# 6 & 4 j œ # œ œ œ # œ j œ # œ œ œ œ j œ œ œ œ
Vivace ma non troppo

j œ . p m.v. & 8 # ˙ j # œ n ˙ #
j œ œ # œ
& 4 œ # œœ .# œ . œj œ.
œ œ œ œ . n œ n œ . œ n ˙n œ
j œ œ
œ œ . œ œœ œ œ . œ œ
. œ. j
œ . œ #œ˙
# # œ œ . œ # œ œ
p m.v.
œ œ nonœ troppo
# #6ma œœ œ
œ
œ #œ œ œ #œ
œ œ œ nœ #œ nœ œ œ œ
œ œ œ nœ œ œ œ
œ œn œ œ # œ œ # œ œ
œœœ œ
œ
œ œœœ
œ
# 6 œ œ# œ6&œ 4 œ #jœ œ œ j # œ n œ
œ œ# œ œ œ œ n œ œ œ œ
j n œ
#œ œ œœœ œ œ œœœ
j
Vivace

œ p e tranquillo œ œ j œ j œ. n œ n œ . œ j # œ œ j œ j
& 4 & 4 sempre œ œ . # œœ # œ . # œ œ # œ# ˙œœ # œ œ œ œ œ n ˙œ # œ œ œ . œœ œ . œ œ
sempre p e tranquillo
p Vivace
? œ .
m.v.# 6ma non #troppo œœœ œ .
#œ #œ œ œ #œ œ œ œœœ #œ #œ œ œ .
# œ 4 œ œœ œ
# œœ œ œ œ œ n œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œœœ
?# 6 # œ j œ œ # œ # œ j œ œ # œ n œ jœ
4 & œ # œ œ64 œ œ œjœœ œ. œ # œœ # œ . œœ #œœ œœj# œ## œ˙ œ n#œœ œ œ œ œ œœœj œœœ œ œ . n œœ n œœ.#œœ œ œœj# œn œ˙ n œ # œ œœ œ œ œ œ œœj œœ . œ œœ œ . œ œ œj
# œ & # p 64m.v. œ . œ œ œ œ œ #œ œ #œœ# œ # œ œ . œ œ #œ œ nœ # œ # œ œ . œ œ œ
œ
notice #the
pœe tranquillo
In addition, œ dotted rhythmic figure in bars œ 2–3 of this example, nœ notated in the same wayœas in the original œ edition
#
sempre
œ œ œ œ œ œ #œ œ œ œ #œ œ œœ œœ œ nœ œ œ œ œ # œ œœœ œœ œ œœœœ
? from6 1880. This form of notation, in which
& # 644 œ # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ # œ nthe
œ dotted
## œœ œœ œrhythm #œ œ œ œ
is notated acrossœ the nbarline,
œ œœœ œ # œ became
œ
œ
#œ #œ œœ œœ œ œœœœ
less and less
œ
common
between the Baroqueœ period and the# Romantic
sempre #pœe tranquillo
œ œ period. # œ An exampleœof this can be# œfound inœ Robertn Schumann’s œ œ
? #Schneeglöckchen,
6 œ 79 No. 26. œ œ œ œ œ
#œ #œ œ œ #œ œ œ œ œ œ 12 œ # œ # œ œ
Op.
4A similarœ # œ informal
œ œ œuse œofœnotation
œ œ œ in 8 #. œCompare œ œ œ œ œ œœœ
#œ œ # œcan beœfound# œwhere there is hemiola œ œ the notation
nœ in the excerptœ from
Alban Berg’s Lulu, which uses ties –

œ #œ #œ #œ . b˙ .
Sostenuto (q . = 44-54)

12 Alwa j j n œ nœ . œ ‰ nœ nœ œ nœ œ nœ œ
& 8 nœ nœ œ J J nœ J J J J bœ
b˙ .
nœ œ nœ œ #œ #œ #œ .
. = 44-54)
Durch (q die
j jnœ nœ . œ nœ œ nœ œ
Sostenuto - ses Kleid emp - fin - de ich Dei-nen Wuchs wie Mu - sik.
12 Alwa
& 8 nœ nœ œ J ‰ J nœ J J J J bœ
© Copyright 1936 by Universal Edition A.G., Wien/UE 13640A

[q . = ca. 50]
#
– with the notation # #Durch ¥excerpt
12 by Universal
in thisSprecher
¥ ¥ A.G.,Arnold
- sesfrom
¥ Schoenberg’s
¥ ¥ . ich
j Gurre-Lieder:
# Wien/UE 13640A¥ ¥ ¥ ¥ ¥. j‰ ‰
die Kleid emp - fin - de Dei-nen Wuchs wie Mu - sik.

& 8 J J ‰ ¥ J ¥ Œ ‰ ¥.
J ¥. ¥
© Copyright 1936 Edition

.
#
[q = ca. 50]
# # ¥ ‰ ¥Edition
12 by Universal ¥ ¥ ¥ j ¥.
Tanz, in blei - cher Ster - ne Wi - der - glanz wiegt er sich fried - lich ein.
# ¥ A.G.,¥Wien/UE 30440 Œ ‰ ¥ ¥ ¥ ¥. ¥. j‰ ‰
Sprecher

& 8 J J J ¥ ¥. ¥
J
© Copyright 1920

Tanz, in blei - cher Ster - ne Wi - der - glanz wiegt er sich fried - lich ein.
© Copyright 1920 by Universal Edition A.G., Wien/UE 30440

198
&bb ∑ ∑ bb∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3
3 3 3

b b∑ 2 œ œ ∑œ œ œ œ œ ∑ œ œ ∑ ∑ ∑
&bb ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ nbbb
4
Exercise 159
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
b b bpolyrhythm
&the
Notice that b ∑ 3 in bar 63 prima volta
5 against ∑ and that∑the polyrhythm
∑ ∑ 5 against
∑ ∑2 in bar ∑ voltan b bare
∑ 63 seconda
∑ b both
notated using half notes, following the rule that the note values found in a polyrhythm lose some of their original value.
b b b b 243 and 423. ∑
See also exercise
& & ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ nbbb ∑ ∑ ∑
6 ∑ ∑
? 44
Exercise ? 160
b bb
b & 8∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ nbbb
∑ 3∑ 4 5 ∑ ∑ ∑ ∑
b 6
In the exampleb below, the length of e is the same despite the two different forms of notation, which are used to emphasise
& inb bthe musical phrasing. ∑ lower∑ voice is an∑ extension ∑ nbbb
a difference & 8∑ The figure in the ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
of the triplet quarter notes. In this example,

bb nb
the musical phrasing does not coincide with the stressed beats of the bar, as seen in bars 1 and 2 where there is an unstressed
triplet eighthb note
b on a stressed beat. ∑ bb

B 68 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
∑ ∑ ∑ ∑

bbbb Œ j j3 Œ œœœœœ nbbb


∑œ œ ∑Œ
3 3 3 3

&
∑ œœœœœœœ œ
∑ œ œ œ ∑œ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
? 6 ∑
bb 8 3
nbbb
&bb ∑& Œ ∑œ œ œ ∑ Œ ∑ œ œ ∑œ œ ∑œ œ ∑Œ ∑ ∑ ∑
3
3 3

œœœœœœœ œ œ
6 ∑
9

& 8∑ ∑ 56 bars∑ 6–7 and


∑ bars∑ 10–11,
∑ and∑exercise
∑ 66. ∑ ∑
Compare the triplet subdivisions in this exercise with exercise

? 6∑ ∑
9

Exercise 171 8 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
9
The time signature 8 is most often in 3, but can sometimes be seen as an irregular time signature in 4, as shown in the following
?6
excerpt from Jehan Alain’s Aria, sub-grouped 3+2+2+2:8 ∑

b œ. œ. B 6 ˙. b œ b œJ b œ .
Librement, sans lenteur e = 192
œ ∑ œ. b˙ œ. œ ˙ œ.
&b b 8 J
b j j j j cresc. j bœ j bœ
& b b œœœ œœ b œœœ b b œœœ 6 œœ b œœ b œ
œœ b œ œ œ n œ b œœ
œ œ ∑ b œœ b œœ œœ œ œœœ b b œœœ b n œœ n œœ b b œœœ œœœ b b œœœ n œœ n œœ b b œœœ
œ & 8b œ œ œ œ
Notice that this excerpt does not have a given time signature. For more information, see exercise 318.
B ∑
Other examples of this can be found in the 1st movement of Igor Stravinsky’s Dumbarton Oaks, in the 3rd movement of
György Ligeti’s Hamburgisches Konzert and in the excerpt found in the note for exercise 276.

6 ∑
Exercise 178
&8
6
The triplet subdivisions of the triplet seen in bars 7 and 14 is a simple form of nested polyrhythm. The polyrhythmic figure in
8
bar 14 can be simplified by changing the time signature and the beat-unit: ∑

4 j 6
3
3 3 3

j
e = ca. 48

& 4 œ 8œ œ œ œ œ œ ‰∑
3

" œ œ œ œœœœœ œœ œ
3 3 3 3 3

œ œœœœœœœœœœ
œ
24 j 68
œ . œ œ œ œ œ œ . ‰∑.
j
e. = ca. 48

& 16 & " œ œ œ œœœœœ œœ œ


3 3 3 3 3

œ œœœœœœœœœœ
œ
6 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 5

8
Nested polyrhythm describes one or more polyrhythmic figures within a polyrhythm, most often found in a complex form in
which a polyrhythm is distributed over more than one beat (see for example exercises 204, 205 and 281, and the exercises in

3
chapters 44 and 57). 3 3 3

. >œ œ.4 >œ œœ. œ.œ œ. œœ. œ œ. œœ. œ.œœ. œ.œ œ. œœ. œ. œ œ. >œ œ. œ. œ >œœœœ. œ. œ. œ.
8 .
. >œ œ. œ. œ.
œ œ >œ œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ.
b 3 ‰J J 2 ‰J J 3 .
. ‰ J J 2 . 3
. 4
& Exercise
4 180 4 4 4
ƒ 7 5 5 8 7 3 5 8
The metronome marking in bar 6 is e. = 37.33. The metronome marking can be written as a decimal, but it is most common to
Copyright 1948 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission.

find the number rounded, e.g. to e. = 38. An alternative can be to describe the tempo precisely by changing the beat-unit:

199
2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3
5:2 5:4

4 2
3
3 3 3

j
e = ca. 48
4 j
3

& 4 œ 435.œ œ œ œ œ œ ‰ " œ œ œ œœœœœ œœ œ


3 3 3 3 3
x = 112. See the note to exercise
œ œœœœœœœœœœ
œ
24 j j
e. = ca. 48

& 16 œ . œ œ œ œ œ œ . ‰ . " œ œ œ œœœœœ œœ œ


3 3 3 3 3
Exercise 195
œ œœœœœœœœœœ
The rhythm in bar 1, which sounds identical to bar 7, can be used as guidance for the polyrhythm 2 against 5. œ
Bars 4 and 10 also sound identical, and the rhythm in bar 4 can be used as guidance for the polyrhythm 4 against 5.
# nn 2
& # ∑ 8
Exercise8 196
. >œœœœ. œ. . œ.
& 3
# # œ. >œ canœ. sometimes
œ. œ. 2 œ.be>œ notated
œ. >œ œ.byœ. ratios, œ. œ. The
œ. œ. 3e.g.œ. 3:2. œ. œ. first œ∑.
œ. œ. number >œ œ. œ. œthe
œ. indicates 2
>œ œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. n n 2
of œsubdivisions,
3 8
& b 4the‰ second
A polyrhythm
J J ‰J J
4 refers 4 .
.‰J J 4
number
.
. 4
ƒ
whilst number to either:
the#number nn 2
7 5 5 8 7 3 5 8
–B # ∑
of beats (the preferred choice) or
8
– the number of the subdivisions covered by the polyrhythm.
## nn 2
Copyright 1948 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission.

&
In the following ∑ a quintuplet against 2 beats, and then as a quintuplet
example, two identical quintuplets are notated, first as
8
against 4 eighth notes:
# nn 2
& # 2 œ œ œ œ œ œ∑ œ œ œ œ 8
5:2 5:4

4 œ œ œ œ œ œ
? ## ∑ 3 nn 2
8
3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3

2
? # # 197 ∑5 nn 2
Exercise 8
6
5

4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
##
The octuplet in bar 11 is identical to the subdivided quadruplet in exercise 192, bars 7, 9 and 11. Octuplets can most often be
n 2
& 3 œalso ∑œ œ the 5 against 2, which is just a little slower. n 8
5 5 5
understood as subdivided quadruplets, but they can
28 œ œ
beœderived
œ œ œ from œ œ œ œ œ
polyrhythm œ
3The length 3
& 4 & # # of∑ e is 0.4 & ofea=4ca. ∑ length
∑ of3 e is 0.375 7of∑ a∑ q . This can3 be7 seen ∑ in3 the∑ diagram
∑ below,3 which ∑ ∑ shows that 15∑ n n ∑ ∑ ∑
5 8 5

q ;48

the
4 j 6 œj œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3

& 4 theœ same length 4œ octuplet-eighth


œ œ asœ œ16 œ ‰ notes:" œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ œœœœœœœœ œœ
quintuplet-eighth notes have
3 ? ## ∑ 3 ∑ ∑ 3 œ
&4 &4j ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 3 3 3 ∑3n n ∑ ∑ ∑
5 5 5 3 3

2 œ œ œœ œj œ œ œ œ ‰œ . œ œ œ œ "œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3
e. = ca. 48 3

& œ. œ œ œ œ œ8. œ œ œœœœœœ œœœ


œ œ œ œ œ œn 2
## 6 n
3 3
8

œ œ œ œ œ œ œ œ œ ∑œ œ œ œ œ œ œ
B &
4 ∑ B ∑ ∑ 4 4 ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑8 ∑ ∑
#
The flute #part in Igor Stravinsky’s Petrouchka, Reh. 4 (1947 version) is∑ a written accelerando using 5 against 3 and 8 against 3:
nn 2
8
?3 ∑ ?3 ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑
4 ## 8
Vivace M.M. q = 138 4 . n
œ. >œ œ. œ. œ. 2 œ. >œ œ. ^ >œ œ. œ. œ. œ. 3 œ. œ. œ. œ. œ. b œœ.sim. .
œ. ∑œ . œ. >œ œ. œ. œ 2 >œ œ œ œ. œ. œ. œ. >œ œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. n 28
3 ^ . .. 34
3& b 4 ‰ J 3+3+2 J
∑& 7 8 # œœœ&
^4. ‰3J œ^ . J œ œ. . œ. . ‰
.. œœ5.. ∑ # œœ ∑ 5œœ .. Œ4 ‰ Œ ∑8 ∑œœ . n œœ ..
Jb œ J
b œœ 7 ∑ œœ .. 4∑Œ 3‰∑ Œ5 ∑ ∑ 8 ∑ n ∑2 ∑ ∑
& 4 ?ƒ# # 4 ∑ n 8
f Ltd.œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œœ œœ œ
? 3+3+2 œ
© Copyright 1948 by Boosey & Hawkes

? For
3 more about ∑ ? 3 œ7 ∑against
the8 polyrhythm
œ œ œ œ
∑3, see exercises 259–263.
∑∑ ∑
œ œ œ œ

œ œ
∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑28 ∑ ∑
4 4
Copyright 1950 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission.

? Exercise
3 ∑
200 ? 3 ∑ ∑ 2 œ œ œ œ∑ œ ∑ œ ∑œ œ œ œ 3 ∑ ∑ 11 ∑ ∑∑ œ ∑ ∑ ∑ ∑
? 4b 7 4
5:2 5:4

œ œ œ 9 4r " ‰ ‰ ‰ . " r 2
œ œ œ œ B " œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ beœ œused as guidance œ œ 5. Bar 7 sounds
Fag.

b b rhythm
The 16 œ in bars 3 andœ 7œcan 16 œ for the polyrhythm
œ 3œagainst 16 identical
R
to bar 10.
œ œœ œœ
3 7 ∑ 3
4 16 ∑ 204∑ ∑ & ∑4 ∑∑ ∑2∑ œ 169 ∑ œ ∑ ∑œ ∑ ∑∑ œ∑ œ œ∑ œ ∑œ œ∑ œ ∑ œ ∑œ 1611 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑
& Exercise ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3
3 3 3 3

8
;3 x : in bar∑ 7 is a modern way
3 of∑ writing
2∑ œ x = x orœ ; x∑ =∑x :œ . œ œ œ œ ∑ œ œ œ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑
& 4 A nested polyrhythm & 4 8
3
5 5 5
can be found in bars 10–12 and 14 of the exercise where the overall polyrhythm is distributed over more
2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
?3 ?3 ∑
than one beat. The nested polyrhythm on the third and fourth beats of bar 12 is in fact identical to the polyrhythm 9 against 2:
4 ∑ 4 ∑
6 œ 3 œ 3 œ xœ∑3=œx∑ œ œ œ œ 9œ œ battre ∑ à 4 ∑ x∑ = x
7
∑∑ ∑ 7
∑ ∑ ∑
4 œ œ œ œ œ œ
29 œ œ
Tempo giusto e = 152
? b 3 3 2 9 3 5
battre 3à 4

b b 4 œ œ. œ. œ. œ œ œ œ. œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 416 œœœœœ œœ œœ œ œœ œœ œœ œœœ œ 8œ œœ œœ œœ œœ 16œ œœ œ œ œ œ 8 œ œ nnn 8


.
3 marc. . . . . . .3œ œ œ œ
&4 ∑ non. f , sempre
ma stacc. ∑ ∑ &4 ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ œ ∑ ∑ ∑ ∑
Copyright 1966 by B. Schott's Soehne, Mainz. Used by permission.
200

3 3
4
Allegretto, q = ca. 114
∑ 4 ∑ ∑ ∑∑ ∑
accelerando
∑ ∑- -
∑∑ -
∑ ∑ ∑ ∑
3
&?4# ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ b b n24 2
# ∑ n 8
3 3
Exercise
&4 ∑
205 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ? bb 4 2

Nested polyrhythm can sometimes create complications for the reader, in a similar way to the examples found in the notes
8
?3 3
4
for exercises ∑ and 204. ∑
108 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ bb 4

3 b b 24
In this exercise, the sixteenth notes in bar 3 are visually perceived as being slower than the notes in bar 4, but they are in fact
&4
faster:
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑

3 b b 34
3

4 ∑ ∑ 2 œ œ∑ œ∑ œ œ œ ∑œ œ œ œ ∑œ ∑ ∑
3 3 3 3

8 œ
3
4 ∑ ∑ 2 œ
8 ∑ œ œ∑ œ œ œ ∑ œ œ œ œ∑ ∑ ∑ b b 34

&4
3 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ b b 34
Exercise 207
3 3
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 4
Ritmo di 4 misure describes the phrasing and the conducting pattern of 4 bars together throughout a piece. An example can be
found3 in Ludwig van Beethoven’s Symphony No. 9, Mvt. 2, bar 228ff. 3
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 4
The phrasing of 3 bars together is instructed in the movement entitled La fontana di Trevi al meriggio from Ottorino Respighi’s
Fontane di Roma:
[q = 168] Più vivace (Ritmo di 3 misure)

œ œ bœ œ œ nœ bœ œ bœ œ
nœ bœ œ œ nœ bœ œ bœ œ bœ nœ bœ nœ bœ œ
b œ bœ œ œ nœ bœ œ bœ œ nœ bœ œ œ nœ bœ
2 œ bœ œ bœ nœ bœ nœ bœ
&b 4
Ï œœ ..
? b 3 ˙˙˙ œœ œ. œœ ˙˙ ... ˙˙ ..
b 4 œ & œœ œœ œœ ˙˙˙ ˙˙ . ˙.
œ ˙ œ
œ ˙ . ˙˙ .. ˙˙ ..
ƒ
œœ > > >˙ .
œ ˙ œ
? b
b
3
4 . ˙ œ œ. œ œ
˙ ˙. ˙. ˙. ˙. ˙.

Exercise 213
The polyrhythm 7 against 4 can be practised on the same basis as the polyrhythm 5 against 3, which is just a little slower.
3 length of∑ 3∑ the length
∑ of ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑
&The
4 is 0.6 of a&q ,4while
5 8 7 5 8 7

q q is 0.57 of a q ; 20 quintuplet-eighth notes have the same length as


21 septuplet-eighth notes:
3 ∑ 3
&4 & 4∑ 12 œ ∑œ œ œ œ œ œ ∑œ œ œ∑ œ œ œ œ œ œ ∑œ œ œ œ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑
5 5 5 5

8
B 34 ∑ B 34∑ 23 œ ∑œ œ œ œ œ œ œ∑ œ œ ∑œ œ œ œ œ œ œ∑ œ œ œ œ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑
7 7 7

?3 ∑ ? 3∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑
4 4
Exercise 222
38 ∑ 3
3 ∑ &&;4 x = x ∑ & 4∑ ∑
∑ ∑

∑ 3 ∑3 ∑8 ∑7 ∑∑ ∑ ∑b 3 ∑
&4 & 4∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ b∑ 4
3 5 7 4 3 5 4 3
: in bar 9 can also be notated as ; q = e. : . In∑the same way, ; e = e : in bar 12 can be notated as

?;3 e = e. :∑ . ? 3∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 8∑ ∑ ∑ ∑
4 4
3 ∑ &Whilst these 4 ∑metric modulations are useful
∑ and easy to understand,
∑ ∑ &rewriting ∑ ∑ & 34in bars 15 and
3∑ the notation ∑∑∑ 22 to ∑ ∑ b∑b 34
3 5 7 4 3

&4 4 ;x=x :

?Bwould
3 be inappropriate.

It is ? 3∑ a good rule
always
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑
to keep the note value to the right of the equals sign identical to the pulse in the

4 4
new bar. The following excerpt from Elliott Carter’s Concerto for∑Piano and Orchestra, bar 328,
3 shows an especially complicated
B 34 ∑ ∑ ∑ ∑ B 34∑ ∑ ∑& 4 ∑∑∑ ∑ ∑ b∑b 34
?3 3
transition:
&4 ∑ & 4∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑
?3
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ? 3∑
4 ∑ ∑ B 34 ∑∑∑ ∑ ∑201 b∑b 34
3 3 ∑ ∑∑
&&4 ∑ & 4∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑
3 3 ?3 b 3
# 2 n œœ . 2 2
# 3 2 3
& # 2 ∑ 2 ∑ ∑ ∑ ∑ 2
-j
3 3 7
>. >.
## - ∑ ˘ œ
q = 147
b œ œ
; e = x : , q = 126

∑œ œ ∑ ∑ ∑
3
&
4 bœ
jœ œ ‰ œ b œœ œœ b œœ œ # œ Œ
& 4 nœ œ   b œœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ "  # œ
? ## . 3. .∑ . 3. f ∑ f‰ ∑ ∑ p espr. ∑
. .3 2 . >- >f!
# 3 ‰ #œ >. b n œœ. ∑
5 5 5

b n œœ∑..
3
œ 3
& # 2 4 Œ
& 4 ‰ ‰ nœ œ
∑ œ œ
˙ œ # œ 2œ J " #œ n œ Ó ∑ ∑ 2
J sfz nœ
## 3 Fp∑ 2 3
2 2 ∑ ∑ ∑ ∑ 2
3

© Copyright 1967 by Associated Music Publishers, Inc.

#
# 23 modulation includes∑ a septuplet-sixteenth note,
2 despite the fact that no septuplet can be referred to in the written 3
This metric 2 ∑ ∑ ∑ ∑ 2
œ œ œ
sheet music. b C Ó
Allegro non troppo
œ #œ œ #œ œ œ #œ œ œ œ œ
b Œ ‰ Œ Œ Œ Œ Œ Ó∑
3
?In# #addition,
3 & a specific notation ∑ is used for the septuplet. 2 ∑ in mind the rule ∑ that the note value ∑ # œin anœ irregular 3
2 p 2 Bearing 2
œ œ œshould
# œ œ septuplets
3 dim. 3
# œ œ be notated œ44 œœ œ œœ œ œ œ œ , butŒ the metronome
7
b œ into ∑∑ marking3 ∑
Klar. in A

3 & b C some Œ ‰ its value, a œq subdivided ‰ 2 Œ Œ &


3
œ œ
3
subdivision loses of
2 œ #œ ∑ œ 2 3 ∑ ∑ #œ œ ∑ ∑ 2
44 œ œ œ œ œ œ œ should p
7

shows& actually∑be a subdivided h . This ∑ intentional


3 dim.
that incorrect notation, which is not uncommon in
4 ∑
∑& 4 & 4 œnote4 œ œ œ∑ ∑œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ∑ œ œ œ Ó
7

modern music, is without a doubt ∑ justified by the fact that the speed ∑ of the septuplet-sixteenth œ œ ∑œresembles
œœœ
œ œ œ œ œ œ œ œmore &œ44 œsoœrasch
œ œ œthan œ œ ∑.Ó See exercises 242 and ∑ 320. ∑
als möglich [z.B. q = 132]
443 ∑ Mahler’s ∑ 3 Symphony∑ No. 3,∑ ∑ ∑
4

Both a similar
? 4 Vlc. intentional incorrect notation
j
and the correct notation can be &3 in&Gustav
found
j
Ó ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ Ó
3
# œ
col legno gestr. 3 3 3
4 bœ nœ bœ j nœ nœ #œ #œ
∑ Mvt. 4:
∑∑ ∑p nœ b∑œ n œ n œ b œ b œ œ n œ
4

& #œ
- 3 ∑ ˙ 3 .∑ ∑ ∑, U ∑ ∑
4

! & -& œ-
kurz
Sehr langsam. Misterioso. Durchauscol
n .
œ ≤ b œ. - - -
œ œ œ .
legno
. gestr. Sehr breit und zurückhaltend. (Rhytmus dirigiren.)

∑ ? # # 3 ? 44 n œ ∑∑ n œ n œ ‰ j J ‰ 2‰ Œ 1. Viol. ˙ œ
‰ nœ œ Œ - œ œ ‰ ‰ n œj J ‰ ‰ Œ n œ ˙ ˙
(rit.)
Ó
Kb. 3 3 3 breit

&2 œ œ œ >œ œn œœ œ> œb œ œn >œœ nœ>œœ œJ œ ∑œ F œb œ œ œ3 2 Ó ∑&


Vcl. 7 7 7

Ï > > œ œ p3 ! !
! & sempre ∑ ∑ 3 ∑ ∑ ∑ ∑
7

Ø &
7

∑ ∑
∑ ∑ ∑
7

&
∑ ∑ ∑
7

& & ∑ ∑ ∑
∑ Exercise 223 ∑
& ∑ ∑ ∑
& ∑ ∑ ∑ ∑
The metronome marking in bar 10 is q. = 72. ( q = 108 in bar 7.)
∑ ∑
10

∑ The metronome ∑ &


marking in bar 23 is q. = 48. ( e. = 108 in bar 15, e = 108.)
∑ ∑ ∑
10

& ∑ ∑ ∑
10

& ∑ ∑ ∑
∑ Exercise 224 ∑ &
& ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
&
∑ ∑ ∑
13
Notation without metric modulation:
∑ ∑
Andante con moto e = ca. 56 &
r j j 3
; e = e. : (x = x) Doppio movimento

3 œ ∑œ œ œ œ 4 9e = e. : œ œ&œ (48x =œjx∑)‰


3 3 3 3

∑! œ3 œ œ œ3 œ ‰ œ3 ∑ œ 16 ! . œr . œ 4 œ. œ œ.∑ œ.œ
‰ œj Doppio
13
Andante con moto e = ca. 56
8 & ∑
3 œ œ œ œ œ 48
13
; movimento

9 œ œ œ ∑ 48 œ ‰ 3
3

∑ 8
Andante∑con moto e. = ca. 56
8 ! œ œ œ œ œ ‰ œ œ 16 ! . œ . œ& ‰ œ 4 œ∑. œ œ . œ . œ ∑
9 con moto e. = ca. 56 12
r 9 r j j
Notation& 16 œ . ∑œ . œ œ œ œ 16
Andante
∑! œ œ œ œ œ ‰ œr ∑œ œ 16 ! . œr . œ œ œ&œ 48 œj ∑‰ ‰ œj 38 œ . œ œ ∑œ œ . œ ∑
9 12 9 œ œ œ 48 œ ‰ ‰ œ 38 œ . œ œ œ œ . œ
∑ Notation
without
16 œ . ∑œ . œ œ œ œ 16 ! œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ 16 ! . œ . œ
metric
9 12 9 4 3 œ. œ œ. œ.œ
without
16 16 16 8 8
9 12 9 4 3 œ. œ œ. œ.œ
modulation
metric
modulation
16 16 16 8 8

j j j j j j j j U
; q = q. : ; q. = q :

œ. œj œ œ 6 œ. œ ‰ 9 ‰ œj ‰ œ ‰ œ ‰ œj ‰ 4 œj ‰ œj ‰ Œ ‰ œj 78 œ œ œj œ 2 œj ‰ U
Œ
6

8
; q = q. :
8 4
; q. = q :
4
œ. œœ œ 6 œ. œ 1)‰ 9 ‰ œ3 ‰ œ ‰3 œ ‰ œ3 ‰ 4 œ ‰ œ ‰ Œ ‰ œ 78 œ œ œ œ 2 œ ‰ Œ
6

8 j r 8 r r 4 r j j 4 r
œ. œœ œ 2
8 œj œr 1)! 3
8 ! œ3r ! œ !3 œ ! œ3r ! 4
8 œ ! œ ! ‰. œr 167 œj œ œ œj 2
8 œr ! U
‰ 2
4
œ. 2 3 4 ‰. œ 167 œ 2 œ !U 2
Notation
œœ œ œ œ ! ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ ! œ œ œ ‰
28 83 48 28 24
without
Notation
œ. œœ œ 7
8 8 8 16 8 4
metric
without

œ. 2 3 4 7 2 2
modulation
metric
modulation œœ œ 8 8 8 16 8 4
attacca

attacca
Moderato q = ca. 72

5 ‰ œj ‰ œ œ 9; q œ= q. :œjœjœ œ œ œ œj ‰ ‰ ! . œ . œ . œ . œ . œ . 5; e.œ = e :œ . j
202 ; q = q. : ; e. = e :

œ œ 6 œj ‰ ‰ œ . œ . 34
12
Moderato q = ca. 72
8 j 8 jj j 8 8
œ q =58ca.‰72 œ ‰ œ œ 98 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ ! . œ . œ . œ . œ . œ . 58 œ œ .
œModerato 6 œ ‰ ‰ œ . œ . 34
12

3 3
8
& b bœ .b 8 "œ œ œ œ 28œ "83 Ô œ n œ ‰ 48 167 28 24
œœ 8 8 8 16 8 4
metric

p expressif
modulation attacca

bb 3 œ j
& b b b Moderato œ
attacca

8 q = ca.œ 72 n n œœœ;. q = q. : nœ
Moderato q = ca. 72 j
; q = q. : j j j 6 œjj ‰ ‰ œ . œ . 3
; e. = e :

œ œ 5 ‰ œj ‰ œ œ 98 œ œjœjœ œ œ œ œj ‰ ‰ ! œ œ œ œ œ 585 œ œ .
9 . . . . . .
12

85 ‰ œ ‰ œ 68 œ ‰ ‰ œ . œ . 43
; e. = e :

œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ !.œ. œ. œ.œ. œ. 8 œ œ.
12

8 8 4 4

=5ca. 72 j j j j
3 73 3 54 8

1
Moderato q = ca. 72
2 œModerato œ 343 œ b œ œ3 &œ 4 œ œ3∑ œ œj ∑ ‰ ! œ∑ œ œ œ œ ∑ 585 œ ∑ œ . j∑ ! 668 ∑œj ‰ ‰ ∑ œ . œ .∑ 998
3 3

2 œ etqléger
4 œ Rapide 58 ‰‰ œœj ‰‰ œœœ
4 œ 8 œ œ 4 œ œœ œ œn œ œ œ œ œ 2)‰ ! œ œ œ œ œ 8 œ œ . 8 œ ‰ ‰ œ. œ. 8
Notation
without
b 2b 3 " 5 œœ 3 R œ œ r 2) 5 6
. ∑ 998
Notation

& b b b 8 "4 Ô & 4 œ ∑n œ ‰ œœr !!∑ ‰‰


1 ∑ ∑ 85 ∑ ∑ 68 ∑ ∑
24 8œ
3
metric
without

œ œ œ 58 p4
3
modulation
4 8 8 8
metric
modulation

bb 3
n œœœ B 41 ∑ n œj ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3

& b ;b e.b =8e : œœ


expressif

n œ
5

.
4
; x =e: ; q q. = h :
j j j
3 73 3 54 8

œ œ41 585 œ&∑ œ 41œ œ œ∑∑ œ œ œ∑∑j ‰ ‰ 222∑ Ó∑ œ œ∑∑ œ5 œ œ∑∑ ˙ . j∑∑ ! œ ∑∑ w ∑∑
5

183 œ .
5

5

43 œ . œœ œœ œœ œœ œœ .. œœj ‰‰ ŒŒ œœ œœ œœ ?
18
; e. = e : ; x =e: ; q q. = h : 3
5

4 3) œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ 2 Ó œ œ œ œ œ ˙. œ w 4

j
3 73 3 54 8

-& 1
j 4 5 œ ∑œ41 3 ;œ&∑eœ∑41=œ5x œ: ,œ∑∑q∑= œ126œ >. œ∑∑5j ‰>. ‰∑ 6∑ Œ∑∑. œ jœ∑∑∑ œ!5 œ œ∑∑∑ œ . ∑∑œ . œ .∑∑ ˙ . ∑∑ ∑
3

9 œ œ 4 œ q = 147
4 5 3 7 5 5 3
3) 5

89 œ œ œ œœ j3 - œœ ‰‰ ŒŒ .. b œ œœ œœœœ œœ &
3

œ œ 83 œ œ œ œ œ œ œ œœj ‰ ‰ 68 Œ . œ œ œ œ œ œ . œ . œ . ˙ .
8 œ œœ œ 1 ?b∑œœ1 83 B∑ 1 œœ ∑ b∑˘œœ œ∑ # œ ∑ 68∑ ∑ Œ ∑∑
9 œ . œ . œ . œ& 4. œ b. œœ . œn œ. œœj ‰4)‰ ‰& ∑b œœœ œ œ68 œ œ∑ œ œ œ œ∑ œ œ œ ∑∑œ∑ œ œ œ∑∑ "  # œ ∑∑
3

∑∑ ∑
4)
.
3

œ 4 j   4 4 38 ∑ 4 ∑
Notation 3

98 œ . œ . œ . œ . œ . œ . œ. . œ .. œ. ‰ ‰. . ‰
without
Notation
8 f 8 f 8 p espr.
metric
without

9 ˙ ˙ 4˙ ˙ 1 3 ? 1 6
4 3

∑∑ >f! 568∑ ∑ 5 ∑∑
modulation
B ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑
3

4 ? .41 38.3 ∑. 4 >- ∑∑ ∑5∑ ∑∑ ∑


metric 3 3

98 ˙ ˙ ˙ ˙ ∑
3

.
modulation

8 ‰ 8 n œ . n œ 8
3

4 Œ œ # œ œ
œ b œ . > b œ
& 4 ‰2 ‰ n œ œ ? ˙1 ∑œ1 # œ j œ ∑j13 J ∑ " #jœ. nj3œ ∑ ∑ Ó ∑
∑∑∑ 6 ∑∑ ∑∑
3

∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑
3

4 & 4" " ∑


3

1) The rhythm in the 8 bar should be notated J & as4 œ œ ,sfz an exactœnrepetition
œ œ of the rhythm in the 8 bar. However,
3
Fp
often such a note value is notated only1approximately,
& 4 &∑41 œj ? ‰ ∑‰41 ∑ ∑ œj ‰∑ ‰ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑∑ ∑∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑
3
3 therefore losing some of its value for practicality. The following
Copyright 1967 by Associated Music Publishers, Inc. Used by permission.
3 3

example is from Johannes Brahms’ Symphony No. 4, Mvt. 1, bar 202ff:


? 41 ?∑41 ? ‰∑41 ∑ ∑ œ ∑œ ‰ œ ∑ œ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑3 ∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑
3 3 3

œ œ œ œ
3

b # #œ œ #œ œ
Œ ‰ œ œ œ œ
Allegro non troppo

& b C Ó Œ Œ Œ Œ #œ œ Œ Ó
p ? 41 & 4 œj œ&‰∑41 œj ∑œ∑jœ " œj ∑‰ dim.œ∑ j3 œj "∑
3 ∑1 ∑∑ ∑∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑
3 3 3
2 3 2 3

b # œ œ # œ
‰ œ œ Œ Œ œ œ œ
Klar. in A

&b C Œ ‰ #œ œ œ œ # œ œ ∑∑∑ Œ ∑∑ ∑
3


3

œ j 41j3" ∑ ∑3 j j‰3∑ ‰ j3"3 ∑ ∑ j ‰ ‰ ∑


4

∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑
3 3 3 3 73

p j
3 54 8

&4 œ œ && 41 œ œ ∑ œ ∑ dim.œ ∑ ∑ ∑ j∑ ! ∑ ∑ ∑


33
j ?∑ ∑ j3∑ ‰ ‰ ∑ ∑ 23 ‰ ∑
as œ ‰ 4‰ and ∑∑ ∑∑ 154 and ∑∑ ∑ 250). ∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑
3 3 3

Nevertheless, triplet notation such & 1 œ œ œ ∑ (see exercises ∑ j j∑


3 73 3

& 4 ∑ is not∑uncommon 1 ∑ ∑
3

4
&4 ∑ ∑ ∑ ∑
j
3 73 3 54 8

1 ∑ ? ∑ & j41‰3∑ ! ∑ ∑∑1 j3 ∑‰ ‰ ∑3∑ ∑ j ‰3 ∑∑


& 4 ∑ Vlc. ∑ ∑
In the following
so rasch alsexamplemöglich from [z.B. q Alban
= 132] Berg’s 3Wozzeck, Act 3, Scene 4, the structure is very

clear
∑∑∑ 3 ∑∑
(notice the polyrhythm
∑∑ ∑∑ j ∑
3

3∑∑
3 3 4

&B41 œ œ ∑
2 2 3 73 3 54 8

? 4 4):Ó j œ ∑ œ 1 ∑ 1 ∑ ∑ ∑ j ∑ ∑∑ ∑j∑∑ !
3

‰ ‰ b œ n œ # œ b 4œ ‰ ∑ ‰&‰4 j ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑
#œ ‰ Ó
3

b œ &b œ 4 œ
col legno gestr. 3
4
3 against
b œ n œ n œ n œ # œ
& 41 ∑ q = 80 ∑ ∑ 3 ∑3 p 1∑ j 2n‰43œ∑ 3∑ ∑∑1 j∑∑2 ‰3 n∑œ∑ 3∑ 12 nœ
81∑ ∑ 3 ∑1∑# œ ∑∑∑
3 3

∑∑ r ∑∑j 3 ∑∑ ∑
3 3

col& 4 gestr.
œ ?441j œ j∑
œ 3 ‰ ‰ b œ3œ n œ. ‰ ‰ b œœ œœ ‰ ‰ œbœœ. & 4‰ ‰∑ Bb3œ4œ ∑∑ ∑ .∑‰ ∑ "∑ ∑ œœ œœ∑∑∑ ‰ ‰∑∑ ∑ ∑∑
∑ ∑
3

∑∑ ∑
3

? 3 Kb.
3

Œ b œ
Fiati legno

? 44 n œ∑n œœ‰ ∑j J ‰1∑ ‰ #∑nŒœœ œœ ∑ ‰ n∑œn œœ Œ ‰b # n‰œœœ∑œ n œj ∑n œJ ‰ ∑‰ n œœœŒœ ∑œœœœ Ó ∑


B 41 ∑ 4 n œ ∑ #nbœ# n ∑œœœœ n œ
3

J œ 1 # 3 œ œ œ 3
#
3

b œ
3

œ ∑ 4 b
∑ ∑ œ œ ∑ ∑ ∑ œ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3 3

> > b >œ > n >œ poco F4a poco3 dim.&441 - ∑∑ p 3∑∑ B 41∑-∑ ∑2 ? 1∑!
Ï n >œ F 4 ∑∑ ∑ -∑ ∑3 ∑ ∑
3

∑ - ∑ ∑∑ ∑∑ ∑
3 3

j j j j j j
-
? 41 ? ∑3 ∑b n œœ ∑ œ œœ∑ ‰ ‰43∑ ∑b œ∑œ &?∑∑411‰ ‰∑∑ ∑ œœ ∑23∑ ‰ ? .
3

œ œ œ œ
3 3 3 3 2
œ œ
∑ œ ∑ ∑ œ . ∑ ∑ b œ ∑ ∑
3 3 3 3

‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ " ‰
3
Ottoni

4 # œ # n43œœ ∑ 4 ∑∑n œœ ∑∑ ∑ 38n41œœ ∑ ∑∑ œœ∑ & ∑∑41 ∑∑ ∑∑∑n ∑œœ ∑... ∑∑∑ ∑ ∑∑∑∑ # n œœ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑
Copyright 1955 by Universal Edition A.G., Vienna. Used by permission.
3

œœ œœ ∑∑ ∑
3 3

n œ n
3

b # œœ œœ œœ &
# b œœ œœ œœ œœ œœ . # b œœ
& 41 ∑ ∑ sfz ∑ P ∑ ∑ poco ∑ a ∑poco ∑ ∑
3

1 3 12
&4 ∑ ?∑441 ∑∑∑ ∑∑ ∑ 1∑ ∑ ∑ ∑ 8 ? ∑1∑ ∑∑ ∑∑∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑∑ - ∑∑∑ ∑∑∑∑
3 3

∑∑
3


dim. - - 3 3 -

1 &4 4
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3

& 4
© Copyright 1926 by Universal Edition A.G., Wien/UE 12100

? 41 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ notes ∑1 are ∑preferred ∑12 rather than


3

2) A similar example as that in 1. In this 43case, eighth


3 3

4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑∑ ∑∑∑∑
∑ &∑ 41 œj ∑œj " 8∑ ?∑œj41 œj∑"∑ ? ∑41 ∑∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑∑ ∑∑
sixteenth notes.
3


3 3
3 3

∑œ # œ # œ œ # œ∑ 118 1∑ # œ b œ ∑œ œ œ∑ œ œ œ∑3 œ # œ ∑ 88 # œ œ n œ b œ b œ b œ œ b œ 3118 # œ b œ œ œ œ 3 œ b œ œ œ # œ


q. = q préc.

? 41 &∑ 3
3) All three forms of quadruplet notation

can be found here, and it can be difficult to know or decide which form is the 5
3

œ j ‰∑ ‰ tooœ ∑slowly, œ ∑8
3

#œ œ #œ 4 will∑ often be ∑ completed ?∑ j41a‰ result ‰∑ ∑3 & ∑41 ∑∑ use j ∑ofj∑"half


∑ ∑∑notes, ∑ œj∑unless
∑∑œj " the ∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑
3 3 3
most appropriate. The German notation of the
sempre ! e& 3 œ œ œ œ
! ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3

& 4 8
& 41 duplet
j j ∑ œj œj " j
legato

œ œ3in" #the ∑ 11 ∑ ∑ ∑ ∑3 ∑ 8
duplet 3in the bar before 3 is rewritten. The mathematically correct notation is the most logical in continuation of the
3
nasillard
11 5
& # œœœœ previous œœœ bar,œbut
# œœœ the use 8 #ofn # ties
˙˙˙˙ ... overcomplicates
? œœœœ ... ‰theœœœœreading ∑ 8 &œ(see ˙˙˙41˙ ... exercises
‰j œj & " 207 ∑∑œœœœœj and
‰ œ‰j∑8286). j œœœ"∑œ∑‰ ‰ jŒ∑‰∑ ‰ ‰ ∑∑Œ ∑ ‰∑∑ Œ ∑ ∑8 ∑
3 3 3

œ. . . .
3 3
œ œ œ
3

.
! ∑ the French . 3 ∑ in∑∑1this instance.∑ 3 ∑ morendo ∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ œ ∑∑
3

It jis‰3therefore
‰ j ‰ ‰ ∑ & 4∑is preferred ∑ ∑ ∑8∑ ∑ # œœ .. ∑n œ . ∑ bœ
3 3

œ&. 41 j 2 b œ b œj .2 j 3n œœ ..
notation that
& œ? j œ 3 11 8 11 .
3 ‰ Œ Œ
# œ in the 4 bar should be8 notated as a# œduplet Œ ‰ Œ ‰
. & 4 œ ‰ #, œbut ∑is 8more œ œ . ‰ ‰
‰œ n œnotated ? ∑ Œ j
∑ œas œ‰ ∑8 b œ∑or‰ ‰ .∑ œ ∑ ‰ . #∑∑œœ . ∑ ∑∑ œœ
Œ∑ ‰ ∑ ∑ 58 ∑
3 3 3

&bœœ . often .
3
4) The rhythm œ .
? © Copyright ‰ of1952 ∑ by Heugel ∑ & 41∑ that∑is∑ most ∑commonly
œ & ‰Cie is the notation ∑∑ ∑ ∑ ∑ create ∑ a2musical ∑ ∑phrasing ∑2 effect
3 3
3
œ last
The these
14 ∑ seen,∑ presumably ? ∑ 3 to 1 j j
‰ ∑∑ ‰ ∑ ‰ ∑ ∑ œ ∑∑‰ ∑∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑
3 3 3

œ &4 œ œ
& 41 œj ‰ ∑ œj ‰
that2 ensures the phrase does not end abruptly.
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3
2

34 ∑ 1 j2 1 j2
∑ & 4 ∑œ ‰ 23 4 ∑∑ ∑ œ ∑ ‰ ∑ ∑ ∑∑∑ ∑∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑
3 3 3

41 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3
203
1 3 3
& 41 4∑ ∑ 4 ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑∑ 2∑∑ ∑ ∑∑ ∑∑
3

∑ ∑
3 3


43 ∑ 23 ∑
3

∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 3 3 3
3) 1)ΠTredje
4 slag kan
i en 4 -takt 4 -takt
i en kun må ikke
noteres skjules. En undtagelse ses ved synkoper, der udfylder hele takten. I helt særlige
på betonet.
tilfælde kan reglen undviges, se kapitel xx (polyrytmik på ubetonet).
Œ. kanpåerstattes
4) 2)Figuren af Œbliver
andet slag og ‰ tydeligere, hvis den opdeles i to med primærbjælken som eneste gennemgående bjælke.
Hvis e er4 tælletid, kan figuren også noteres uden gennemgående primærbjælke.
3) Œ i en 4 -takt kan kun noteres på betonet.
5) Hvis e er tælletid, kan de fire 1/16-noder ligeledes opdeles i to dele.
4) Figuren på andet slag bliver tydeligere, hvis den opdeles i to med primærbjælken som eneste gennemgående bjælke.

Exercise 226 6) Figuren på andet slag kan have gennemgående sekundær bjælke, hvis de to dele er identiske.
Hvis e er tælletid, kan figuren også noteres uden gennemgående primærbjælke.
7) 5)Triolen
Hvis på tredje
e er slag bør
tælletid, kannoteres med klamme.
de fire 1/16-noder ligeledes opdeles i to dele.
8) 6)q Figuren
q erstattes af h . Den
på andet slag oprindelige notation kan dog
kan have gennemgående forsvares,
sekundær hvis hvis
bjælke, eksempelvis dynamik
de to dele skal tydeliggøres:
er identiske.
isq qpå q.
The metronome marking in bar7)7q Triolen =slag48. ( e =med72 in bar 3, q = 72 in bar 5.)
f
tredje bør noteres klamme.

8) q q erstattes af h . Den oprindelige notation kan dog forsvares, hvis eksempelvis dynamik skal tydeliggøres:
The metronome marking in bar 23q isq q. q = 72. ( h.. = 48 in bar 12, e = 48 in bar 17 and q. = 48 in bar 19.)
9) Triolen på tredje slag noteres uden klamme, idet bjælken erstatter klammen.

f
10) Pauser med punkteringer kun på betonet.

11)9) Notation med


Triolen på overbindinger
tredje er uden
slag noteres ikke nødvendig.
klamme, idet bjælken erstatter klammen.
12)10) ∑ Pauser
bruges med
3
i 4 -takt. Bemærk:
ikke punkteringer Œ anvendes (på betonet) i 38 -takt.
kun på betonet.

Exercise 227 11) Notation med overbindinger er ikke nødvendig.


12) ∑ bruges ikke i
34 -takt. Bemærk: Œ anvendes (på betonet) i 38 -takt.
RYTME © Erik Højsgaard 2012 1**
The metronome marking in bar 12 is q = 54. ( q. = 48 in bar 3, q. = 72 in bar 8 and q = 108 in bar 11.)
RYTME © Erik Højsgaard 2012 1**

Exercise 228
Bars 5–6: ; h = h. : . Bars 9–10: ; h. = h : . Bars 15–16: ; h = h. : . Bars 21–22: ; h = h. : .
Bars 25–26: ; h. = h : . Bars 32–33: ; h. = h : .

Ancora più mosso = even more movement, even faster.

Ancora meno mosso = even less movement, even slower.

Exercise 232
108 is an irregular time signature with no less than six different sub-grouping possibilities, all of which can be found in bars 15–16
of this exercise, bars 3 and 9 of exercise 233 and bars 1 and 9 of exercise 234. This time signature is not commonly seen,
but can be found in the 3rd movement of Igor Stravinsky’s Threni:

F
q. = ca. 90

10 œ œ #œ j j j
& 8 # œ # œj œ œ œ œ n œ n œ œ nœ #œ œ # œj # œ œ œ œ #œ œ #œ nœ nœ nœ nœ #œ #œ #œ .

j j 3 r j 3
Ju - di - cas - ti, Do - mi - ne, cau - sam a - ni - mae me - ae, re - dem - tor vi - tae me - ae.
q = 80

?3 Œ b œœ ‰ ‰ b œœ ‰ ‰ b œœ œœ ‰ ‰ œœ b œœ " œœ œœ ‰ ‰
3 Ltd. 3 3 3 3
‰ ‰ ‰
© Copyright 1958 by Boosey
Fiati & Hawkes

4 # n œœ œœ #œ œœ
# b œœ n œœ # b n œœœ œœ n œœœœ # n œœ
# b œœ n œœœœ œœ
œœ
F
j j 3 j j 3 j j
poco a poco dim. - - - - -
Exercise 3 235
? 3 ‰ b n œœ œ œœ ‰ ‰ œ œ œ œ ‰ ‰ œœ .. œ 4
3 3 2
œ b œ œ œ œ b œ
3 3
‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ " ‰
Ottoni

4 11 œ ∑n œœ all the barsn œœ in 118œœ should be completed


A&bar in b8# #should
n œœœ be completed n œœœœ œœœœin either 4 #orb # 5n œœœbeats.
œ œœ
In this exercise, œœ œœ n œœœœ .... in 4 beats# band
# n œœ all 4
œœ
sfz areP
possible sub-groupings represented.
∑ 4
poco a poco dim. - - - -
&Copyright 1926 by Universal Edition A.G., Wien/UE 12100
©
The sub-grouping 3+3+3+2 can be seen in André Jolivet’s Concerto for Ondes Martenot, Mvt. 2: 4

B ∑ 4
q. = q préc.
œ bœ 4
11 #œ bœ œ œ œ œ œ œ œ # œ 88 # œ n œ b œ b œ œ b œ 11 # œ b œ œ œ œ œ b œ œ œ 5
&3 œ #œ #œ œ #œ 8 8 #œ œ 8
? #œ œ #œ œ sempre ! e legato
œ
∑ 4
! nasillard 4
11 j
& 3 # # œœœœ œœœ œœ 8 # n # ˙˙˙˙ ... œœœ .. œœœ 88 ˙˙˙ .. œœœ 118 œœœ ‰ ‰ Œ ‰ Œ ‰ Œ 58
œ # œœ . œ .. œ∑ ˙ .. œ œ 4
& !. . . 4
j œ. b œ 8 b œ . n œœ ..
morendo
# œœ .. n œ .. b œ
? 11 ‰ œ 8 b œœ .. n œ . Œ 118 b œ . Œ ‰ # œœ . œ 58
? 3 #œ ‰ Œ Œ 8 Œ ‰ #œ .
œ.
Œ
#œ ∑ œ 4
© Copyright 1952 by Heugel & Cie
4
? 118 4
In exercise 237, bars 8 and 9 in are to be percieved in 5 beats. ∑See also Ottorino Respighi’s Un Sogno from Quattro Liriche. 4
4
& ˙ 4
Exercise 238
& (Italian for ‘empty’) = the same as G.P.
Vuota ∑

? ∑
204

∑ 4
& 4
Exercise 241
3 œ œ œ œ œœœœœœœœœœ œœœœœœ œ œ œ œœœœœ œœœœœœ œ œ œ œ œ œ œ
In bars 4–5, the polyrhythm 54 against 3 must be divided into smaller sections, because the first beat of the bar cannot be hidden.
The polyrhythm 5 against 2 in bar 7 must 5be divided
5 similarly,
5 to show the5 third beat
5 of the bar (see the note for exercise 150).

3 Œ
5 5 5 5 5

4 œ. œ œ œ. œ œ œ. Œ œ œ œ œœ œ Œ Œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 against 2
5 against 3

A similar form of notation can be found in exercises 243 and 311.

3 œ
5 7
Exercise 242 notation of the polyrhythm
a. The traditionel 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
In this exercise, a form of quintuplet notation is found
5 which resembles5the French form
7 of quadruplet notation.
7 In bar 5 there is
b. A notation of6the same polyrhythm using 3
3 œ . 3 in œ4 . These
5 7

a 5 against 8 and
2 inshow
ties, which in bar
all three 8 there
beats in the is 4
a 5 against
bar œ œ . twoœ quintuplets
œ œ. . theœ . same
œare œ . andœ areœ œnormally
œ œspeed . œ . notated
using quarter note quintuplets.
3note
5 7
c. The untraditional notation of the same
In this example they are
polyrhythm based on b
notated using eighth4 œ . œ . œ .
quintuplets, andœ .
this œ
is .
a œ
logical. œ .
solutionœ .
as œ
the .speed
œ . of aœ . œ.
quintuplet-eighth note resembles six eighth notes more 4than three quarter 5 notes:
q = 60 e = 80 e = 100 e = 120
4 5

3 œ œ œ
4 5
q = 60 e = 80 e = 100 e = 120

43 œ œ 4œ œ œ œ œ5 œ œ œ œ œ œ œ œ
4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœœœ
2 5
q . = 40 e = 80 e = 100 e = 120
2 5

6 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœœœœœ
q . = 40 e = 80 5
2 e = 100
2e = 120
5
4

68
q = 60 e = 80 2 e2 = 100 5 e = 120

3 œ 8œ œ œ œ œœ œ œœ œœ œœ œœ œ œœ œœ œ œœ œœ œ œœ œœ œœ œ œ œ
4 5

This follows the same principle as4 the intentional incorrect notation of a septuplet, mentioned in the note for exercise 222.
pour 2q

2 œ 3 (pour
3 (pour 2) 3 2q

œ e2)= 100
œ œe = 120œ3 œ
2 5 pour

24 œ 2 œ
q . = 40
Exercise 244 e = 80

œ œ œ œ
6 œ œ earlier œ 4the
5 2

8
Polyrhythmic figures can, as mentioned œ (in œ œnote
œ forœ exercise
œ œ œ œ 196),
œ œ beœ œdescribed
œœ using ratios. Ratios are used most often
in modern French music, e.g. where the polyrhythm 3 against 2 (3:2) is notated:

& ∑ ∑ ∑pour 2 ∑ ∑ 64 q

6
2 œ & œ ∑ œ ∑ œ ∑ œ ∑œ ∑ 4
3 (pour 2) 3

4
& ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 64
& ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 64
Exercise 245 B ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 64
B ∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ 6 ∑ 64
& ∑ when∑ learning 54 against 4 because the quintuplet is slightly
6
The polyrhythm 4 against 3 can be used as guidance the polyrhythm
slower than the quadruplet. In bars 1–3, the quintuplet is part of a written ritardando,∑and 4in bars 7–10 the quintuplet is part of
& ∑ ∑ ∑ ∑
∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ 6 ∑ 64
a written accelerando. & ∑& ∑ 4
& ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 64
B ∑& ∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ 6 ∑ 64
4
Exercise 250 ? ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 64
? ∑∑notation
∑∑ is seen,
∑∑ in which ∑ 64 replace flags and are written through
∑∑ 64beams

In this exercise, as well as in exercise 251, a newer form of
&
the rests. This form of notation clearly shows where?the stress
∑ lies ∑ in the∑ bar, and
∑ in music 6
∑ dominated by mixed time signatures,
4
? are
instructions such as house-triangle and dotted bar lines ∑∑ therefore
∑∑ unnecessary.
∑∑ ∑∑ 64 ∑ 64
& ∑
& ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 64
Exercise 252 ? ∑& ∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ 64 ∑ 64
Beams can also be notated across barlines. This can&clarify ∑ the phrasing
∑ ∑ of the ∑music, ∑but can sometimes compromise its
readability. An example of this can be found ? ∑∑ String
∑&Bartók’s
in Béla ∑∑ No.∑∑4 and64 ∑György Ligeti’s Études pour piano.
∑∑ Quartet
? ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
? ∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ 64 ∑
& ∑ 6
205
& ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 4
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 6
& ∑& ∑ ∑ ∑ ∑ 4
8 .
3 œ. >œ œ. œ. œ. 2 œ. >œ œ. >œ œ. œ. œ. œ. 3 œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ. >œ œ. œ. œ 2 >œœœœ. œ. œ. œ. 3 >œ œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ.
b 4 ‰J
& Exercise J 4 ‰J J 4 .
.‰J J 4 .. 4
255
ƒ 7 5 5 8 7 3 5 8
8
Composers sometimes notate time signatures by replacing the lower numeral with the corresponding beat-unit, e.g. E
8 9 3
Copyright 1948 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission.

in bar 1, which is the same as 8 . This is mostly an advantage in compound time signatures; a bar in 16 can be notated as E . ,
where the lowest numeral is replaced by the actual beat-unit (see the following exercises 256–258).

2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3
5:2 5:4

4 2
Exercise 259
As mentioned earlier (exercise 213), the polyrhythm 7 against 4 is best learnt on the basis of the polyrhythm 5 against 3.
Similarly, a quintuplet in 5 against 2 can be used as guidance for learning 7 against 3. Notice that 7 against 3 is slightly slower than
5 against 2, as 15 quintuplet-eighth notes are the same length as 14 septuplet-eighth notes:

3
5 5 5

2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
j j
œ b œ 6 œ œœ
7 7

œ b œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ œ œ œ
œœ b œ n œ
œ bœ œœ
3 3 b b b œœœ 2 b b œœ 3
& 4 b œœœœ 5 8 7 8 b œœ b n œœœœ 8 b œœœ b œœœœ 8
3 lengthœJ of∑ e is 0.4 of a q ,3whilst
∑ the length
∑ of e is∑0.43∑ofJ a q .
œ
∑ ∑ ∑ ∑∑
œ
∑ ∑ ∑ ∑
& The
4? 3 & 4
5 8 7

3 2 3
4 j 8 j 8 8
bœ bœ œ œ
3 ∑ 3
4? 34 b œœ 264
& Exercise 3&b œœ4∑ ∑ œ ∑ ∑ œœ ∑ 2 ∑œœ ∑ œ∑ ∑ ∑ 3∑ ∑ ∑
J 8 J J J 8 J J3 8
3 ∑ ∑ ∑
& 4∑
3 5 8 7 4

B 34 B 34∑
The tempo transition from bar 6 to bar 7 can also be described as a metric modulation: ; h = h : . The primary tempo is
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3 b œ ∑ 3 ∑
h = 480 , then q = 240 and ∑h = 120 , and as a result ∑
∑ the new tempo in bar 7∑ is reached. ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑
& œ
3 5 8 7 43 35

b œœ & 4
8 7 4 3

n œœ
?Più
3& mosso
b
3 b b œœin bar 16 is not explained
? 3∑ but it ∑is implied that the 3 basn œœœœPiù∑ mosso in bar 7. ∑ 4 ∑∑
4 8 b œœ∑ 4 ∑ tempo ∑ here is&the4same ∑ œ∑ ∑ ∑∑ ∑ 8∑ ∑
3 ∑& 34 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ J- ∑ ∑ ∑∑
&?438 ∑ 4∑ ∑ ∑∑
3 ∑ 3∑ ∑ ∑ ∑ B 3∑ b œ ∑∑ ∑ j
∑ ∑ ∑ ∑
8
∑ ∑∑ ∑
&4Exercise œ
266
œ &4 4 b œ
338 inœj the∑Bnotation
B?variation 3 style ∑of the∑ metric modulation j
œ ∑ can be ∑ found in this ∑exercise: ∑ the -j ∑ ∑bar’s sixteenth∑∑ note triplet is48∑ ∑ ∑∑
A
4 4 œ previous
?equivalent
3
4 to∑three sixteenth? 3∑in the new∑ bar. See also exercises
4
notes ∑ ∑ 269, 273?and34∑275. ∑∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑
?3 ∑? 34 ∑ ∑ ∑ ∑
This notation form is prevalent in Igor Stravinsky’s Symphonies (1947 version), Reh. 41–45:
∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑
?3 4 ∑ ? 3U ∑ ∑ ∑ ∑ 3∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
4 j -
[(Tempo II°) q = 108]

b œ œ .
4 .
˙ œ
j & 4 ∑ ∑ Più mosso
∑∑ ∑
b œ b ˙. œ
3 b b œœ n ∑œœœ b œœœ3 œœœ
qqq = qq (Tempo II°) q = 108

b ˙ .∑ œ -
œœœ∑ ‰ 3 ∑˙˙-̇ ... ∑ ∑b œœ∑ ˙˙
, -̇ ∑ ∑
∑ ˙˙ ... ∑ 2 œ ∑œ ∑ 3∑ œ∑ œœ œ ∑ 4∑∑∑‰ b œ . 3∑∑ ∑ ∑∑
&3&448 b b œœ∑b n œ& -
œ 4 œœ 4 b b3b∑˙˙˙ ...
Meno mosso (Tempo I°) q = 72 qq = qqq

&4 œ
œ
œ
œ n œœ b œœ &
4 4 ˙ œ 4 œ ˙ ? 3 4 # œ
œ- œœ-∑ 4 # œ œ œœ ∑ œ b b œœ œ 4
8 œ œ ∑
œ ∑ ∑
bœ œ œ œ b˙ .
u
. œ
J 4 œ-
- ∑
?3 3 p ∑? 3 - p p --
∑3 ∑ ∑ , ∑ , ˙˙ .. ∑ 2 œ ∑œ ∑ 3 œ œ œ ∑ 4∑ b œœ œ œ∑œ 3∑∑ ∑
∑ , ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑∑ ?
& 4?448 ∑j 4 & 4 4∑U ∑j ‰ 3 ˙˙ .. ∑ ˙˙ ∑..
b ˙? 3 4 œ b œ∑ 4 œ b œ œ 8∑ ‰ b œ

bœ œ .
4
˙. œ
4 b˙ .
˙- .
b˙ .
˙- . ˙- .. 4 - - - - - .
4 ∑
?? 3 34 b œ∑ ∑? œ- . 3
4 ? ∑3∑˙ .∑ œ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑∑
bœ .
∑ ∑∑ ∑ ∑∑∑
4 4 -
3 ∑ ∑ ∑
&4 ,
3 3 3∑ ∑ ∑ ∑
Ancora più mosso (Tempo III°) q = 144 (h = 72) Meno mosso (Tempo II°) q = 108
U ∑ ∑ 3
& &4 43 b b ˙˙ .. & 42 Œ . &b œ 43 b œ b œ œ 2 ∑b œ
j
qqq = qqqq
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
j ∑
qqqq = qqq
œ
,
∑ Œ 2 ‰ œ 3 b∑b b œœœ œ 4 ∑b b œœœ œ b œœœœ∑ œ ∑∑ ∑

j ∑∑ ∑ ∑∑∑
œœ 34
& 4 b b ˙˙ . 4 b œ 8 œ b œ œ 4 b b œœ b œœœ b ˙˙ œ 8 b œœœ 8 b œ b n œœœ 8 œ œ
u. bœ bœ œ œ - - ˙- & ∑ œ ∑ œ b, œœ b œœ n œœ ∑
3 3 U̇ f j3 p pj , j∑ ∑
4
&?434 ∑. ∑ 3 ∑4 ∑ ∑
b b œœ ∑ œœ ∑ b œ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ Œ 8 ‰ b œ 8 œ b œœ 48∑∑ œœ b œœ œ ∑ œœ ∑∑ ∑
∑ ∑ œ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑∑
& 44 Œ œ 8 œ œ œ 4 œ œ
2 œ 3 œ 2 œ œ ˙ œ 2 3
sub.

. b œ
b˙ . œ œ œ œ œ- œ-
˙ ?œ 3œ
∑œ bœ œ ∑ bœ œ œ œ ∑
3 u 3 -̇ 4
?4 3 ∑ ∑? 3 ∑4∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑∑∑
4 4
3 ∑ ; ∑e&= 34e∑ 3: or ;∑∑ ∑∑q∑= q : . ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑
Copyright 1952 by Boosey & Hawkes, Inc. Used by permission.

3 metric modulation 3∑ of Symphonies can also &


∑ ∑∑
4 &4
3 5 8 7 4 33 5 8 7 4 3

&4 3
The ∑ &4
in bars 7–8 ∑ ∑
be written ∑ ∑
&4 ∑& 4 3 ∑ ∑ ∑ . ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑
3 3 b œœU..
b b œœ . ‰ 3 2 ∑ ∑ ∑ 48 3 36
∑ & b œœ ..&∑ 4 ∑4 ∑∑ ∑∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑
206
4 ∑ 4∑ &∑ 4
3
4 ∑ 34 ∑ ∑ ? ∑ œU . ‰∑ 24 ∑ ∑ ∑ 68 ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑
Clar.
4
&4 ∑ b b b b 48+58

4
& 270
Exercise
Sax. 4 ∑ b b b b 48+58

? above, from Symphonies, includes both a change in tempo with the ratio 3:2 (the relationship betweenbTempo I°
∑ b bb
The excerpt
Fag.
and Tempo II°) as well as a change in tempo with the ratio 4:3 (the relationship between Tempo II° and Tempo III°).
Therefore the
∑7 bb 4
4 ratio between Tempo I° and Tempo III° is 2:1, the same as Doppio movimento. The metric modulation b b 8+58
&4
in bars 14–15 in Symphonies can also &
3 ∑q =&e34: ∑∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑
4
3 5 8 4 33 5 8 7 4 3

be written ; or ; h = q : .
4
& 4tempo ratio can be found in exercise 270. The primary
The same ∑ tempo is q. = 56 , and then comes q = 84 , therefore b b b b 48+583:2.
3 ratio 4:3,∑ as e.3 =5+112 2 . ∑∑
4 16 are conducted in∑2. ∑ ∑
9 1 & 4 & 4 3 ∑ ∑ ∑ ∑
& 16+8 ∑
The transition from bar 3 to 4 uses the tempo
4
Notice&that
4 bars 4, 9 and 15 are conducted in 4, and bars 5, 10
8
∑ and b4b b b 48+58
9 1 3 3 ∑58+24 ∑ ∑ 3b
& 16+8 4 ∑
B ∑ B ∑
∑ ∑ 4 b b 4∑+5∑ ∑ ∑
&
Exercise 272 4 4 4 4
b 88
B 169+81 3 5 +2 4 3b
7
∑4 3 j ∑ 4
3 5 8


h = h : . Bars18–9: ∑;? ∑ 8 4 ∑ ∑ ∑ 4 bb ∑ ∑ ∑
3

h. 3 e. : . Bars ? 3 ∑ b
&4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑
3 5 8 7

& & 4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
j
; ; : ; :
3

!
q q q q. q. e
4 4
Bars 5–6: = 11–12: = . Bars 13–14: = .

? 9 +1 3 ? 4; q ∑q = e :∑ . ∑ 5+∑2 ∑∑ ∑ 3∑ ∑
& 4
3 5 8 7 4 3

16 8 ∑84 4b b 4+5
3
Bars 17–18:
4 ∑ 1 ∑ ∑ 3 ∑ ∑ ∑ 3∑ ∑ ∑ ∑ b b 88 ∑ ∑ ∑
&4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 3b ∑ ∑ ∑
3

9 1 &∑ 4 & 4 & 4 5 +2 ∑ ∑ ∑ ∑


& 16+8 3 & 273
4 ∑ ∑ 8
∑ ∑ 4 ∑

∑ b4 ∑b b 48+58 ∑
& 4
Exercise 4
BThe34 metronome∑ markingBin∑ bar 1 21 ∑is∑? e. 3 ∑ in?∑bar34∑17.)
= 56. (∑q = 63 ∑∑marking ∑ ∑bar ∑27∑ is e =∑ 126.
∑ 3 ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑
8 4 ∑∑ ∑ ∑ ∑ in
3

? 9 +1 4 5+2The metronome
16 8
3
4
4 4 ∑ b4b b b 48+58
Bmetronome marking∑ in bar 37 is e∑ = 84. The metronome marking ∑ in bar 39 is3 q∑= 63. ∑ ∑ ∑
?3 4 4∑
The
9 1 ? 1 ∑ ∑? 3 ∑ ∑ ?∑ 3∑ 8 4 ∑∑ ∑ ∑∑ 5 2 3
& 16+8 4 4

4 4 4 ∑
+ ∑
∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ b4b b b∑ 48∑+58∑ ∑ ∑ ∑
? 3 275 ∑ ∑ 5+∑2 ∑∑ ∑ 3∑ ∑
9 1
& 16+8 3 4 4
Exercise ∑ 8 4
& 4 ∑ can sometimes, 1 as ∑mentioned exercise ∑38,3∑be
∑ notated using the ∑upper numeral ∑ ∑ b4bcan
b b∑ 48be
+58found ∑ ∑ ∑
&Time
4 signatures ∑ 3 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ The∑same
3

& 4
in this3exercise, but it is necessary

& 4 with mixed time
in
∑ ∑ ∑ ∑
& 4signatures to notate some of ∑the time signatures using both the
alone.
∑ ∑
& & ∑ ∑ ∑
in music
∑ ∑ ∑ ∑ 45 ∑
3 4and lower
4 numerals.
?upper 4 ∑ and in the example3 given in the note for exercise 235. 8+8
∑ ? 1 ∑ ∑ 3 ∑ ∑ ∑ 3∑ 5 2 ∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ 3 ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑
This can also be seen in exercise 277
? 9 +1 4 ∑4 & 4 & 4 +4 ∑ ∑
16 8 ? 3 276 ∑ 8 4
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
?3 4 ∑
Exercise
9 1 ? 1
4 or more time signatures∑ 4gathered ∑ ∑?into3 one ∑time signature
∑ ?∑ 34∑ can
5 2 ∑∑ way∑∑ throughout
∑∑ ∑in the same ∑ ∑ ∑∑ a longer ∑ ∑ passage,
4 ∑∑ ∑
3 ∑ ∑ ∑
3

& 16+8 Two


4 8+4be used
as ?
seen3in the 2 movement
∑ ∑ Respighi’s Belkis: 5 ∑2 ∑ ∑
4 3∑ ∑
nd of Ottorino
9 1 3
16+8 1 j j "3 ∑ 3 8+4
∑ & 4 œ ∑& ∑œj&œ34j∑" œ . ∑∑ ∑œ ∑∑ œ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑
∑ ∑ 4
&4
3
3
Moderato, q = 84
œ 4 œ
9 1 3 & b b b b 48∑+58 œ œ œ∑ œ œ œ œ œ∑œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œJ58+∑24 œ œ . œ œ œ œ ∑ ∑œ œ œ œ œ∑ œ œ œ œ œ œ34∑œ J ∑
16+8 &
3 4 ∑ p
& œj∑‰ ‰ 34 ∑ ∑œj ‰ 34‰∑ 5 2 ∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑
Fl.

&4
3
3

9 1
& 16+8 3 also be ∑found as part

8+∑4time signatures (see ∑the∑ 2 movement
∑ 3 ∑ ∑ ∑ ∑
∑ ∑ ∑ 4 ∑ Adès’ Asyla). ∑
?& 3 4 ∑
This technique may of a passage with mixed nd of Thomas
? ∑3 ‰ 3 ∑ ‰3∑ 58+24 ∑ ∑∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 34 ∑ ∑
3

9 1
16+8 4 ∑ œ 4 ∑œ 4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
? 3 284 ∑
Exercise
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
4
The3 triplet subdivisions of the1quarter
9 1
16+8 ∑ j∑2 ‰note3 quadruplet
∑ j 2bar
‰ 3∑2058+are
2 identical to the∑ sixteenth notes
4 ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑in ∑ ∑ 34significant
∑ ∑ ∑ ∑
3

&difference
4 between & ∑ 4 œ & 4 ∑œ lies.4Bar 21 can be used as guidance to control the subdivisions∑in∑bar 20.
in
the stress & ∑
bar 21. The

3 of nested∑ polyrhythm can be found


the two figures is in
∑ in exercises 285, 287∑ and 288. The following
where
∑ example ∑is from Gustav ∑Mahler’s ∑
&
3 4
∑ Erde, Mvt. 6:41 ∑ ∑ 34 ∑ ∑ ∑ 34∑
This type
∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑
3

Das4 Lied von der ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑


3
3 4 ∑
3 3
∑œ œ œ ∑
3 œ
∑ œ
œœ œœœ
∑ ∑ ∑
4 œ ∑œ∑ 34 ∑ œ ∑œ ∑ 34∑ 2 ∑∑ ∑ œ œ œ∑∑
3

4 ∑ &4 œ œ
∑ ∑ ∑ œ∑∑œ œ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
Fließend

3
4
œ
3 4 ∑ ?∑ 34 œ œ1 œ ∑ ∑ ∑ œ ∑œ ∑ œ œ œ ∑ ∑ œœ ∑ ∑
4 4 3
2. Harfe
œ œ 3

∑ ∑ ∑ ∑
3

∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3

&4 œ œ œ
œ& 4 œ
3 ∑ [q = ∑168] Più vivace ∑di 3vivace
misure)(Ritmo di ∑3 misure) ∑ ∑ ∑
3

&
3 4 3 12
[q = (Ritmo
168] Più

∑ œ œ b œ ∑œ œ∑ n œ 8b œœ œœ ∑b bœœ œœ œn∑nœ∑œbbœœ œœ∑œ nbœœ∑bœœ ∑n œœbbœœ œ∑œ∑n œn œb œb∑œ œ b œ 207∑ n œ b œ


3

4 ∑ 4 ∑∑
3 œ bœ n œ b œ œ bœœ œ b œ œn œ bn œœ b
4 ∑ ∑ b 2 b 2∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3 1 &b 4 &b 4
3
Exercise 289

35
Notating time signatures with decimal numbers as the upper numeral is normally just another way of writing an irregular
. rit.the same 78 , andund281wieder 5
= etwa 4 as 16 -. A similar
2
time signature.q E.g. 69 is - as - is the same
(accel.) zurück - form of- notation
- can ins
be seen
- in Toru- Takemitsu’s
3 ∑ ∑ ¿ ¿ ¿
‰ b¿œ b œ b œ n œ œ
¿ ∑ ∑
Lulu

&
Rain Coming. 4 J
3 ¿ j ‰
Der wird sich hü - ten!

Exercise&292
4 ∑ ∑ ∑ ∑ Œ
Alwa

b œ¿ n œ n œ¿
n œ theb œsame pulse. # œ
Gott sei Dank!
Traditional notation usually includes corresponding
nœ n œ # œ
barlines together with the same beat-units and
? more
2 of these parameters
∑ ‰ n¿œJ it creates
‰ ¿J different forms ‰ ¿J ¿ ¿
∑ of polymeter: ¿J ‰ ‰ ¿J
Schigolch

When one or 4 is omitted,


1) Notationb œwith corresponding
bœ barlines and same pulse, temps = temps. Denn sind wir los!
Lauf! the Lauf!
b œ œ
Und
? 6 n œ b œ
8 example‰ in the¿note ∑ ∑ ∑ ∑
¿ ¿
Athlet
See the ¿ for
¿ exercise
¿ 124.
2) Notation with a continual
- zei! pulse
Glück - li - che Rei - and
se! partially corresponding barlines, as seen in exercise 39.
A variation of this can be found in the
© Copyright 1936 by Universal Edition A.G., Wien/UE minuet of Wolfgang Amadeus Mozart’s Don Giovanni, Act 1, in which there
13640A

are three different time signatures and two different beat-units:

œ
# 3 œœœœœ œ œ œ œ œ œ œ œJ œœœœ
Orchestra III

œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ - ‰
& 8 q = etwa 69 rit. - - und œ œ œ œ Luluœ -
wieder (accel.) zurück - - - ins -
3 ∑ . . ∑ ‰ bœ bœ bœ nœ œ ¿ ¿ ¿
∑ œ. œ. ∑œ œ
¿
& 4# œ
2 œ œ œ œ œ œ œ. ¿J œ
Orchestra II

& 4 œœ œ
œ. wird. sich œhü - ten!
3Orchestra I Œ ¿ n œ¿ ¿j ‰
Der

& 4# ∑ ∑ ∑ ∑
Alwa

3 œ. œ œ bœ nœ
& 4 Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Gott r
Œ
n œ # œ n¿œ b¿œ #œ
sei Dank!

?2 n œ nœ J
∑ ‰ ¿J ‰ ¿J ∑ ‰ J ‰ ‰ ¿J
Schigolch
¿ ¿
3)
4
Notation with corresponding barlines but in different time signatures. This type of polymeter has clear similarities with
Athlet b œ bœ
¿ n œ b¿œ ¿œfrom
Lauf! Lauf! Denn sind wir los! Und
? 6 ¿ See‰ Melodrama
polyrhythm. b œ Alban Berg’s ∑
Lulu, Act 2, bar 980ff:
∑ ∑ ∑
8 ¿ ¿

j œ j
q =- etwa
j j j
zei! 69 rit.Glück -- li - che Rei- - se! und wieder (accel.) zurück ins

3 œ 1936œ by Universal
- - - - - -
©& œ
œ œ∑ œ œ ∑ œ ‰ bœ¿œ bœ b œœ n œ œ œ œ œ∑
¿ ¿ ¿ ¿ œ œ∑ œ
Lulu

&4
Copyright Edition A.G., Wien/UE 13640A

Le ray au so - leyl quiJ dret som kar - mey - ne

3œ j œj∑ œ Œ ¿ œn œ¿ ¿j ‰
Der wird sich hü - ten!
& Orchestra
4 œœIIIœ œ œ ∑ œ œ ∑ j j ∑
Alwa

œ œ
œœ œ œ œ œ œ bœœ œn œneœ œ œ
# Le3 œ œ ray œ
œ œ œ œ œ œ quiœœ dret J- meysei
& 8 œ œ ‰au œ so - leyl
œ œ œ œ œ ‰ #œ
n œ # œ n¿œ b¿œ
som kar Gott -Dank!

? 2 œ . n œ n œ
& #4 œ ‰ J œ. J œœ..‰ œ‰ œJ
∑ .œ . . ‰ ‰ ¿
˙. ∑
Schigolch
¿ ¿
2 œ œ œ œ œ¿J œ . œ ¿J œ.
Orchestra II

&Athlet 4b œ bœ œ. œ. œ œ œ Denn œ sind wir los!


b œ œ
Lauf! Lauf! Und
6 ¿ I ‰ ¿ œ n¿œ ¿ ¿ b¿œ
? Orchestra ∑ ∑ ∑ ∑
#8 3 œ . œ œ œ œ œ œ œ œ œ
Œ œ œ Œ
r
& -4zei! Glück - li - che Rei - se!
© Copyright 1936 by Universal Edition A.G., Wien/UE 13640A

Similarly, Le ray au soleil, a mensuration canon by Johannes Ciconia, can be perceived as both polymetric and
polyrhythmic:
# 2
& 4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
j j ‰ œ j
& œ œ œ œ œj œ œ œ œj œj œ œ œ œ œ j œ
# 2 œ œ œ œ. œ œ œ
ray ∑ au so - leyl ∑ qui dret som∑ kar - mey - ne∑ ∑ ∑ soy bra çant ∑ la
& Le4 j
En
j
dou -

& œ œ œ œ j œ j j œ œ œ
# Le2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ.
& 4 ∑
ray au so - ∑
leyl ∑ qui dret ∑
som kar ∑ ne
mey ∑ ∑
En

& œ. œ. ˙. œ. Œ . Œ.
œ. œ.
?# 2 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
4
4) Notation using different time signatures but without corresponding barlines.
#
the 224nd movement
In& ∑ of Maurice Ravel’s
∑ ∑ a real polymeter
Piano Trio, ∑ can∑ be seen through
∑ two independent

metrical passages, in which the only corresponding factor is the beat-unit:
?# 2 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
4
208
# 2
& 4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
œ œ œ
Orchestra III
Assez vif, q = 192
œ
3
4 0

& b Assez
4 vif, q∑= 192 ∑ Œ ∑ ∑
1

œ œœ œ
pizz.

F œ œ1 œ
3 >œ
4 0

? b 43 pizz.# œ ∑ œ #œ #œ ∑ œ Œ œ œœ œ ∑ ∑# œ œ
pizz. 3
& ∑ ∑ Œ #œ #œ Œ
b 4 F œ œ
#œ >œ 3 # œ
? 3 pizz.#fœ
3

œ #œ #œ ∑ ∑ Œ # œ #b ˙œ Œ #œ œ
b 4 b w>
∫ w # œ b b ˙œ˙ œ
#
b ˙˙
˙˙ b w> b b ˙˙˙ n b ˙˙˙ b ˙-
? 4 b b ww f b ˙˙ b ∫ b www b˙ b˙ # n b ˙˙˙
b 2 b ˙˙
3

b w> b b ˙˙˙ b w> b b ˙˙˙ n b ˙˙˙ b ˙-


? 4 b ∫ bfwww b˙ ˙˙ b ∫ b www b˙ # n b ˙˙˙
? b 24 b˙ ˙
b 2 f bw b˙ b˙ ˙
? 4 b˙ b˙ ˙ b˙
b 2
bw b˙ b˙ ˙
b˙ b˙
w>
˙
4 w> ˙
˙
&b Œ œ w>
arco 3

b œ b œ !arcob œ3 expressif 2
œ ˙
4 w> ˙
˙
&b Œ 3 œ w>
? b ∑œ b œ ! b œ b œ ˙expressif
arco
œ œ
2
4 w> ˙
˙
b 2 w>
? b˙ ∑ b ˙˙
!
arcoœ 3 ˙
b œ expressif 4 w> ˙
˙
? b # b ˙˙˙ ˙ ! œ œ expressif 23 œ œ œœ Œ
b b˙ & n œœ 4 œ œ œ œ œ œœ
b ˙˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
? # b ˙˙˙ ˙ ! œ.. œ. œ. œ. 3 œœ œœ œ œ
œ œ œ œ
œœ Œ
? b bw & nœœœ 43
œœ œ Œœ œ œœ œ œ Œœ œ œœœ œ
œ
b Œ
! œœ.. œ. œ. œ. 4 œ œœ œ œ
? œ 3 œ œ œ œ œ œ
b bw œ Œ 4 œ Œ œ Œ œœ œ
œ
œ
œ œ
5) Four independent metric passages can be found in En skjøn Plads I Ispahan from Carl Nielsen’s Aladdin:

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
Andantino q = 80
. œ œ œ ˙.
Orch. I & 34 œ J .. .. œ . œ œ œ œ œ . œ
3 3 3 3 3 3

# . . j . . >œ >œ
Allegretto q = 104

U Orch. II
. j
& 24 œ œ œ œ. œ. œ œ œ œ œ œ œ œ. ‰ œ œ œ œ. œ. œ œ œ. œ œ œ œ œ. ‰ .. œ œ œ œ œ œ # œ #
Adagio q = ca. 66
U
U & 34 b œ .. œ œ œ nœ œ bœ œ #œ ˙ bœ œ œ nœ œ
3
Orch. III

3 3

. > -
œ œ œ œ œ. œ. œ. œ. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. œ. œ. œ. œ. >œ œ œ
Allegretto moderato q = 96
œ
U Orch. IV
2
&4 # # ..

In this excerpt, the coordination between the instrumental groups is clearly limited. A similar example can be found in
both Pierre Boulez’ Rituel, Reh. 4, 6 and 8 etc., and in the 3rd movement of György Ligeti’s Magyar Etüdök.
The absence of both a common pulse and a common beat-unit, written without corresponding barlines, is reminiscent
& J œ
of an improvisatory style, e.g. Movement a of Luciano Berio’s Epifanie. This category of polymeter can include precisely

œ
notated complicated rhythms and at the same time limited reference points, adding to its extreme complexity.
& JThomas Adès’ Piano Quintet.
See especially

& œJ
Exercise 293
The accents in this exercise, as well as exercises 294, 295, 300 and 327, underline the simultaneous stressed beats in the two voices
and can be used as reference points. This also explains the use of false accents as a reference point in empty bars and on rests.
The app plays only ?
œ
the accented beats.
J
209
Exercise 296
The term irrational time signature is a common description for a time signature in which the lower numeral is not given in
26 or 125 ) or using
the more traditional form, using 2, 4, 8, etc. Instead, the lower numeral is shown using 3, 6, 12, etc. (e.g.
5, 10, 20 etc. (e.g.
45 or 103 ). Just as a 58 bar is the equivalent to 5/8 ths of the value of a whole note, a bar in 26 or in 103 is the
equivalent to 2/6 ths or 3/10 ths of the value of a whole note:

4
3 3 5 5

4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œÿ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

85 œ œ œ œ œ 26 œ œ 103 œ œ œ
In qthe solution
= ca. 76 to the notation exercise, a triplet-eighth note would be the equivalent to an eighth note:
3 œ œ œ
3 3
7 2
3
j 4 4
3 3
4
4 3
q = ca. 76 œ œ œ3 œ 12 œ œ œ œ œ œœ œ 4 œ3 œ œ ‰ 12 œ œ œ. œ 4 œ œ3 œ œ œ3 œ 6
3. = œca.œ76œ 7 2 j 4 4 4
4 œ œ œ œ 12 œ œ œ œ œ œœ œ 4 œ œ œ ‰ 12 œ œ œ. œ 4 œ œ œ œ œ œ 6
&9. œ œ∑ œ œ ∑. ∑
œ∑ œ∑ œ ∑œ ∑ ∑6
œ∑ œ∑ ‰ ∑4
œ ∑œ ∑ ∑
œ∑ œ∑ œ ∑ œ ∑œ ∑4
q

q8 = ca. 76 œ œ 78 œ œ œœ œ 8 œ 8 œ. œ 64 œ 4
98 œ œ œ œ ∑. 78 68 48 œ. 64 44
& ∑ ∑œ œ œ∑ œ∑ œ œ ∑œ œ ∑œœ ∑ œ
œ
Ϸ
œ
œ
œ
œj∑ ‰
œ ‰ ‰ ∑2 œ ∑œ
œ œ œ. ∑œœ ∑œ œ∑ œ∑ œ ∑ œ ∑œ ∑
4
j 2
B ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ œ œ∑ œ œ∑‰ ‰ ∑4 œ ∑œ œ. ∑œ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑

?4 œ ∑ œ ∑ Œ ∑2 œ ∑ j j j j ∑œj ‰ ∑
Œ 3 œ ∑128 œ ∑œ œ œ∑ ‰ œ ∑ œ œ ∑ 26 œ ∑ ‰ œ∑ 125 ∑œ œ œ∑ ‰ œ ∑ 24 œ ∑
3
∑œ ∑
6 4
4 œ œ Œ 2 œ j j j j j
œ Œ œ 128 œ œ œ œ ‰ œ œ œ 26 œ ‰ œ 125 œ œ œ ‰ œ 24 œ œ ‰
6 ∑
&4 ∑ ∑ ∑4 ∑ ∑ j∑ ∑ ∑j ∑ ∑ ∑ ∑j ∑ ∑ j∑ ∑ ∑ ∑
4 œ œ Œ œ 68 œ . Œ œ 88 œ œ œ œ ‰ œ œ œ 24 œ ‰ œ 58 œ œ œ ‰ œ 68 œ . œ ‰
4 j j j j
&4 œ ∑ œ ∑ Œ ∑œ ∑68 œ . ∑ Œ ∑ œ ∑ 88 œ ∑œ œ œ∑ ‰ œ ∑ œ œ ∑ 24 œ ∑
4 œ
‰ œ∑j 58 ∑œ œ œ∑ ‰ œ ∑ 68 œ ∑. ∑œj ‰∑
8 ‰ œ œ. œ ‰ ‰
4 j j
& ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑8 œ ∑ ‰ œ∑ ∑ ∑ ∑ œ ∑. ∑œ ‰ ‰∑

? ∑ 298∑
Exercise ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑

4 œj∑be‰ notated
Notice that bars 3 and
3 4 are identical to bars 9 and 10. If the lower numeral in a time signature is to be notated using 2,3 4, 8, etc.
245∑ œcanœ3 be
34 ∑ œ aœbar 1 2 3 ∑ œ œa bar 11 3 4 3
127 ∑ œ œin∑œ 8œ ,œand ∑ 2 inœ ∑12
124∑ œ in∑œ œ4. œ∑or44 4 œ∑. Barœ3 10∑ œcan œalso
∑ œ ∑ œ ∑4
3 3 3

for ∑example,
& 296.
then, œ∑ œin ∑œ notated
4 œ3 œcan 6
3 7 2 j 4 4 œ œ œ of 46
3 3
23
? 296.∑ be
theoretically œ œ œ œin 2 œ. An
4 ∑notated œ œexample
12 ∑ œ ofœ this
œ œformœ œofœtime œ œ œ œ notation
4 signature ‰ 12 can œ œbeœseen. œ in œ 3 œ andœ 9 movements
4 the rd th
∑ ∑
Pierre Boulez’3Le marteau sans maître. 7
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
2 4 4 48
4 ∑ 16 ∑ 4 ∑ 16 ∑ 4 ∑
notation∑
34 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 16 7∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 24 ∑ ∑ ∑ ∑4
16 ∑ ∑ ∑ 44 ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑48
&
Korrekt

Exercise
Korrekt 301 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
notation
The solution ∑ ∑ ∑exercise:
∑ to ∑the notation ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑
3
3

j j
3
q. = ca. 56 ; e = e: ; q. = q :

33 œœ ∑ œœj ∑ 22 œ∑ œ ∑œ ∑œ 66 ∑œ œ ∑œ ∑ œ . œ . ∑ 55 œœ∑ œœ∑ œœ∑ œœ∑j ∑œ œœ ∑ œœ ∑22 ∑ œ3 œœ∑ ∑


q. = ca. 56 3 ; e = e: ; q. = q : 3

œœ œœ .. œœ œœ ‰‰ œœ
3
88 44 œ œ œ œ 88 œ œ œ œ . œ . 88 œ 44 œ
&33 ∑ j∑ 22 œ∑ œ ∑œ ∑ ∑ 33 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑j ∑ ∑ ∑2 ∑ 33 ∑ 22 3∑
œœj œœ œœ 11224 33 55 œœj
3 3 3
œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ œœ ‰‰ œœ œœ œœ 24 œœ œœ œœ
3 3 3
88 44 œ œ œ 4 88 4 2 23
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3 3 3
3 3

j ∑œœjj j j
3
; q = q: ; x. = x : ; e = e: ;e = e :

œœ∑j ‰‰ ‰‰ ∑ œœj ‰‰∑ ‰‰ ∑ œœj ‰‰ ∑


; x. = x : ; e = e: ;e = e :
22∑ œ ∑œ 55
; q = q:

œœ ∑ œœ ∑ 88∑ œ ∑œ œ ‰‰∑.. œœ .. ∑œœ .. 224 ∑œœ œœ œœ ∑ œœ œœ∑ œœ ŒŒ ∑ ‰‰ ∑


3
3

8 œ œ œ 4 88 œ œ 88
jj 33 j j j
2222 33 œ œ3 œ ‰‰ œœ œœ 422 œœ œœ œœ œœ œœ œœ 55 œœj ‰‰ œœj ‰‰ ‰‰ œœj ‰‰
3 3 3 3

œ
22 3
œœ œœ ‰‰ 22 3
œ œ ŒŒ ‰‰
3 3 3
23
2 œ∑ 4 œ œ œ 434∑ œ ∑œ 88
& ∑ ∑4 ∑ ∑ ∑ ∑ 4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑

210
? ∑ Omskriv
∑ rytmen∑ uden brug
∑ af metriske
∑ modulationer
∑ ∑ og med∑ samme∑ type taktartsnotation
∑ ∑ ∑ i forrige
som ∑ opgaves
∑ takt∑3-4. ∑ ∑ ∑ ∑
Omskriv rytmen uden brug af metriske modulationer og med samme type taktartsnotation som i forrige opgaves takt 3-4.
3

j j
3
q. = ca. 56 ; e = e: ; q. = q : 3
q. = ca. 56 3 ; e = e: ; q. = q : 3
3
6 œ œ œ œ œ œ 5 œ œ œ œ œ 6 œ œ œ œ œ œ 9 œ. œ. œ.
8 8 8 16

In such a passage, mixed time signatures are used on two levels:

6 œ œ œ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ 68 œ œ œ œ œ œ
8
2 œ œ3 œ œ œ3 œ 3 œ œ œ
3 3

2 œ œ3 œ œ œ3 œ 5 œ œ œ œ œ 24 œ œ3 œ œ œ3 œ 83 œ œ œ
3 3

4 12 4 8
2 ways 5 œ œ œ andœ œall 24fourœ ofœ3 them 3 œdifficulties
42 œ œ3 ofœ notating
There are in fact four different œ œ3 œ this
125 passage œ œ can
œ3 œcause
2 œ œ œ œ œ œ 83 œ œ œ
œ œ for the reader in different
4 œ œ œ œ œ œ 12 œ œ œ œ œ
ways: ∑ ; e = e:
3
∑4; e = e : 8 3

2 œ œ3 œ œ œ3 œ ;5 eœ = eœ :œ œ œ 2; eœ= eœ3 :œ œ œ3 œ 3 œ œ œ
3 3 3 33 3

4 8 3
4 3
8
2 œ œ3 œ œ œ3 œ ;5 eœ = eœ :œ œ œ 2; eœ= eœ3 :œ œ œ3 œ 3 œ œ œ
#424 œ œ œ œ œ œ 858 œ œ œ œ œ 424 œ œ œ œ œ œ 838 œ œ œ
∑ 3 ∑ ∑ ∑3 ∑3 ∑ ∑
2 œ œ3 œ œ œ3 œ 5 œ œ 3œ œ œ 3 2 œ œ 3œ œ œ 3 œ 3 œ œ œ
3

24 œ œ3 œ œ œ3 œ 1122 3 œ œ œ œ œ3 4 2 œ œ3 œ œ œ3 œ 83 œ œ œ
4 4 4 8
2 œ œ3 œ œ œ3 œ 1 2 3 œ œ3 œ œ œ3 2 œ œ3 œ œ œ3 œ 3 œ œ œ
3

42 1 42 42 83
4 œ œ3 œ œ œ3 œ ;4 3e œ= eœ: œ œ œ ;4e =œ e3œ: œ œ œ3 œ 8 œ œ œ
3 3

2 5 2 3
64 œœ œœ œœ œœ œœ œœ 5∑8 œœ œœ œœ œœ œœ 64 œ œ œœ œœ œœ œœ œœ 98∑ œœ . œœ . œœ .
8 8 8 16
6 œ œ œ œ œ œ 5 œ œ œ œ œ 6 œ œ œ œ œ œ 9 œ. œ. œ.
68 œ œ œ œ œ œ 58 œ œ œ œ œ 86 œ œ œ œ œ œ 169 œ . œ . œ .
8 3 8 8 16
2 3 œ œ œ œ œ œ œ œ 1œ œ3 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ2œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ3œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3 3 3 3 3

64 œœ 4œœ œœ œœ œœ œœ 584 œ œœ œœ œ œ œ œ œ 684 œ œ œ œ œœ œœ œœ œœ 8 œ œ œ


Exercise 311 2
8
6 œ œ œ œ œ œ 583 isœ notated
In exercises 241 and 243, an example of 5 against through
628 aœ barline. 311, both 7 against 3 and 7 against 4
5 In exercise
œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5 5 5 5

8 3
3 3
can be found notated through6 a barline. 5 5 6∑ œ œ œ œ5 œ œ 5 œ œ œ
8 œ 3œ Œœ œ œœ . œ œ 8 œœœ . œ œœ œœ œœ . 248Œ œ œ3 œœ œœ œœ3 œœ œ 83 œ Œ
5 5

6 œ 4œ œ œ œ œ7 against
In bars 17–18 of exercise 311 the polyrhythm
5 œ œ3 isœ notated
œ œ 6through
4 œ
œ œœ3 œœa barline
œ
œ œœ3 œœ using
8
9 œ
œŒ. the exact same
œ7. e.œœ . , whilst
œ
7 against 3 in bar 19 is notated 8 using 7 q . Bothœ forms
œ 8 œ follow œ theœ rules 824 of 1638 œ œ œ œ
œ œœ œ œœ œ œnotation.
œ polyrhythmic
This inaccuracy in notation may have resulted ∑ in quintuplets
5 against 3

and septuplets sometimes
5 against 2 being notated ∑ using dotted note values.
An advantage of this can be that this notation ∑ is closer to the precise ∑ length of the rhythm, however ∑ it can cause further
complications with reading: 6 œ œ œ ∑ œ œ œ 5 œ œ ∑ œ œ œ ∑6 œ œ œ œ œ œ ∑∑
8 8 8
#
∑ ∑ ∑ 2 œ∑ œ œ œ ∑ œ œ 3 ∑ œ œ œ ∑
3 3
3
5 7

a. The traditional notation# of the polyrhythm 4 œ œ œ 4 œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ


# ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
b. A notation of the same polyrhythm ∑using 3 ∑œ . œ ∑œ œ . œ∑ œ œ . ∑ œ . ∑œ . œ œ œ ∑. œ œ œ . œ .
5 5 5 7 7 7

4
∑ ∑ ∑ 7
ties, which shows all three beats in the bar

3 œ. œ. œ. œ. œ.
5
c. The untraditional notation of the same
4 œ. œ. œ. œ. œ. œ. œ.
∑5 3∑
polyrhythm based on (b)
2 2
4 16 4 8
# ∑ ∑∑
∑ (c) in irrational
∑ time∑ signatures ∑ in 3 (see ∑ exercises ∑
It can be an advantage to use the notation
∑ ∑ 323 and 326).

2 5 2 3
Exercise 315 4 8 4 8

In a fast tempo, a time signature in 7 can be perceived and conducted in 2 beats, sub-grouped 3+4 or 4+3. This can be compared
9 3
to the change in time signature in e.g. 8 to 2 and vice versa (see exercise
∑ 151, bars 5–6, exercise
∑ ∑ 306, bars 15–16 and bars 21–22,
2 100 ∑2 3
4 8 4 8
as well as exercises 382 and 434).

Exercise 316 ∑ ∑
6 mentioned earlier,5a form of time signature
6 9 only the number of beats is shown;
44 or 48 is notated 48. This form of notation
8 8 16
Exercises 275 and 277 show, as notation in which
∑ ∑
can, albeit rarely,∑ be seen in instances where the length of the beats is varied;
4∑ ∑
a bar in
2 2+3
bar 1 in this exercise consists of 8 eighth notes and is in 4 , while bar 2 consists of 9 eighth notes and is in 4 + 8 .

6 5 6 9
8 8 8 16 211

62 55 224 3
48 8
16 ∑ 4 8 ∑
Exercise 317
The time signature notation in this exercise is in the same form as in the previous exercise, but the length of the beats is shown
using house and triangle. This form of notation is meant to help, but can unfortunately make it more challenging for the reader.
Notice the special notation of the ties, which has sometimes been used in newer French music, for example in Pierre Boulez’
Notations and Olivier Messiaen’s Quatuor pour la Fin du Temps. See also the example below.

Exercise 318
A consequence of the two previous forms of notation is that the time signature becomes undetermined and the distribution of
the beats in the bars is therefore left to the musician. The absence of a clearly marked time signature is widely used in many of
Olivier Messiaen’s solo pieces and further study of these is strongly recommended.
Messiaen himself has expressed his fascination for the seventeenth-century composer Claude le Jeune. Compare the following
excerpt from Claude le Jeune’s La bel’ Aronde –

&b c œ œ œ ˙ ˙ œ œ ˙ ˙ ˙ œ œ. œ œ œ ˙ ˙
œ œ œ ˙ œ œ œ J
& b c Laœ bel'œ Aœ - ron˙ - deœ meœ - saœ - ge˙ - reœ deœ laœ gay˙ eœ
œ sai˙ ˙ ˙ œ - nû',
œ. œ ieœ œ l'ay˙ veû',
˙
J
- - zon. Est ve

œ œ œ œ œve - œnû', œ
˙ ie l'ay
& b La bel' œA - ron œ- deœ me œ - œsa - œge œ- œre œde œla ˙gay - œe œ sai˙ - zon. œ œ Est˙ œ ˙ veû',˙
œ œ œ œ œ reœ - coœ - gnoy
˙ le dos˙ - soir,
& b El - le vo - leœ mou-cheœ - léœ - tes,œ elœ - leœ voœ - leœ mou-che-rons.
œ œ ˙ œ œ - la,˙
La ve
œ œ voy,
ie la ˙ ie
œ ˙
Facit til notationsopgaver
– with thisElexcerpt
- le vofrom
- lent Lesolennel
Verbe
le mou-che - lé from
- tes, Olivier Messiaen’s
el - le vo La NativitéLaduveSeigneur:
- le mou-che-rons. - la, ie la voy, ie re - co - gnoy le dos - soir,
r j bœ nœ œ #œ œ
Extrêmement et

nœ #œ œ bœ nœ . œ œOpgaveœ7. b œ b œ œ œ œ . n œ b œ . œ œ "
œ œ œlentb œet solennel
& œExtrêmement
F legato nœœ . œ œœ œ ˙ œr œ Œ . b œ œ b œ œ œœ œ œœ œœ. œ Œ b œ . œ œ j bœ nœ œ #œ œ
j j j j
& œ œ œ œ b œ n œ # œ Facitœ btilœ notationsopgaver
44 œ œ œ .
3

n œ œ "
n œ Œ . œ œ œnjœ œœ œ n œœ b œœ œ œj ‰ ‰b œ œnj œ œ b œ .
& F n œ n œ . œ b œ n œ b œ n œ b œ . n œ Opgave 7.œ b œ n œ # œ
œ legato œ œ œ rœ œ ˙ j
1) 3)

œ "
3

œ œ œ
j
œ nœ . œ œ œ
Œ ‰ œ œn œj
Korrekt

œ r nœ œ j
2)
˙j
œ
& n œ n œ . 44 œœ b œœ n œœ . b œ n œœ œb œœ. œ n œ˙ œ Œ . b œ œn œ œ œ #œœ œ œ œ Œ n œ bœœ œ n œ . œ b œ n œ œ œ b œ . œ "
notation
j j
œ
3

1)
j j j
3 3)

Œ. Œ j
Copyright 1936 by Alphonse Leduc. Used by permission.
œ œ Leduc.
œ œ 4 œœ œ œ œ œœ œœ œ ˙œ œ œ œ œ
œ 3 œœ. œ œœ œœ œ œœ œ . œ œ œ œ. œ ‰œ ‰ œŒ
3 3
© Copyright 1936 by Alphonse
4 œ œ œ œ œ
& ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
j ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
Korrekt 2)
˙ Œ ‰ œ
notation
3 3
j
The barlines have lost their original
œ œ function, œ œ canŒ insteadœ . be
œ œ œ œ œ œ œ but œ œ œ œ . to
œ œ used . œ œ structure
œ œshow Œ œ œand
œ œphrasing.
œ
∑ ∑ Piano-Rag-Music
& Stravinsky’s ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ . Sonata∑ 4)
∑ ∑No. 2. ∑ 6)
∑ 7)
∑ ∑ ∑ ∑
See also Igor
& ∑ ∑ ∑
œ œ œ œ œ œœœœœ œ
4
∑ Œ
œ∑ œ œand
œ œ ∑œ Pierre∑ Boulez’
Korrekt
∑œ œ œ œ ∑œ œ œ .for
34 œ . œ œ œ œ œ œ . œ œ . œ œ
notation
5) Œ
œ œ∑.Piano
œ
œ œ œ œ œ
∑ j ∑ 3 3
∑ ∑ ∑ ∑ ∑
& ∑ œ ∑œ œ œ œ ∑œ œ œ œ œ ∑œ Œ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ Œ œ∑ œ œ œ ∑ œj ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
œ œ œ œ 3 3

œ. œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ
Exercise 319 4) 6) 7)

œ œ œ œ œ7 œœ œ œ œ œ .j . . j j j
œ60›‹ œ5œ œ‰ œ œ‰ œœ œ œœ œ œœ œ œ œ œ Œ .
3 3

œ œ œ œ œ œ œ œ Ó
Korrekt

∑ marking
&∑ 5) in∑ bar 6∑is q =∑ ∑ ∑ as 3the
∑ metronome
10) ∑ ∑ marking
∑ for∑ the whole
∑ of∑ bar 5 ∑is h. =∑ 60
3 =∑20. The
notation
The metronome = 100,
3
3
œ œ œ œ

∑for∑ ∑q ∑ 20›‹∑5∑ = 100.∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑∑ ∑


j j j j
8) 3
12)

&& 4marking
5 8 7
œ œ œ œ ˙ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ ‰Œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ
metronome ∑ ∑
is therefore ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
& ∑ ∑ ∑ ∑j ∑ ∑j ∑ ∑j ∑ ∑ œ ∑œ œ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
9)
£œ ¶
Korrekt 11)
notation
3 3
j œ œ
œ œ œ œ œ in œbar 12
œ ‰is ‰ q.
œ œ=œ 80 Œ . 120
œ œ ( qœ = œ in
œ œ bar
œ œ13).œ œ œ Ó
7

3
The metronome marking
&& 4 ∑ 1) j
∑ ∑ ∑ 8)
∑ 3 ∑ 4
Tredje slag i en 4 -takt må jikke skjules. En undtagelse
∑∑
j ses ved synkoper,
3 ∑ ∑
j der udfylder hele takten. I helt særlige
10)
∑ ∑∑ 12)
∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑∑ ∑
The metronome marking
œ œ œ œ ˙ in bartilfælde
17 ‰q
œ ‰iskan œ œ= œundviges,
reglen 60.œ œ œse kapitel
‰ Œ xxœ (polyrytmik
œ œ œ på œ ubetonet).
œ œ œ Œ Œ
Œ. kan erstattes af9)Œ og ‰

2)
£œ œ œ œ œ œ
Korrekt 11)

B 34
bar3)18Πiisen 44q. e. =
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
The metronome marking in -takt=
kan50
kun (noteres 100 in bar 19).
notation
på betonet.
4) Figuren på andet slag bliver tydeligere, hvis den opdeles i to med primærbjælken som eneste gennemgående bjælke.

q = 60 ( q. = 40 in bar 23).
Hvis e er tælletid, kan figuren også noteres uden gennemgående primærbjælke.
The metronome marking in bar 22 is 4
1) Tredje slag i en 4 -takt5)måHvis
ikkeeskjules.
er tælletid, kan de fireses
En undtagelse 1/16-noder ligeledes
ved synkoper, opdeles i hele
der udfylder to dele.
takten. I helt særlige

? 3 marking in bar 26 is q = 100.


tilfælde kan reglen undviges, se kapitel xx (polyrytmik på ubetonet).

∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
Œ. Œ ‰
6) Figuren på andet slag kan have gennemgående sekundær bjælke, hvis de to dele er identiske.
The metronome
4
2) kan erstattes af og
4
3) Œ i en 4 -takt kan kun noteres på betonet.
7) Triolen på tredje slag bør noteres med klamme.

The metronome marking in bar 18 is q q. = 100 6


8) q q erstattes af h . Den oprindelige notation kan dog forsvares, hvis eksempelvis dynamik skal tydeliggøres:

2 ›‹ 5 = 60, as the metronome marking in bar 30 is q = 100, and therefore


4) Figuren på andet slag bliver tydeligere, hvis den opdeles i to med primærbjælken som eneste gennemgående bjælke.
q qogså noteres uden gennemgående primærbjælke.
f
Hvis e er tælletid, kan figuren

3 ∑marking ∑8 6 =7 300,4 which ∑ with e in∑bar 31.∑ Bars 31-40∑are∑ in uno and∑∑the
h = 50. &
The 4metronome& 3 for 3∑e is5 50›‹ ∑ ∑
5) Hvis e er tælletid, kan de fire 1/16-noder ligeledes opdeles i to dele.

4 ∑ corresponds
3 9) Triolen på tredje slag noteres uden klamme, idet bjælken erstatter klammen.
6) Figuren på andet slag kan have gennemgående sekundær bjælke, hvis de to dele er identiske.
10) Pauser med punkteringer kun på betonet.
7) Triolen på tredje slag bør noteres med klamme.
11) Notation med overbindinger er ikke nødvendig.
8) q q erstattes af h . Den oprindelige notation3 kan dog forsvares, hvis eksempelvis dynamik
3 skal tydeliggøres:
12) ∑ bruges ikke i 4 -takt. Bemærk: Œ anvendes (på betonet) i 8 -takt.

? 3markingq isqf q q. = 5 = 60.


300
∑ 3 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
metronome
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
&4
9) Triolen på tredje slag noteres uden klamme, idet bjælken erstatter klammen.
10) Pauser med punkteringer kun på betonet. 1**

?3
RYTME © Erik Højsgaard 2012

4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
11) Notation med overbindinger er ikke nødvendig.
34 -takt. Bemærk: Œ anvendes (på betonet) i 38 -takt.

B 34
212 ∑

∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
12) bruges ikke i

3 ∑ ∑
RYTME © Erik Højsgaard 2012


1**
∑ ∑ ∑ ∑
?3 ∑ ∑
3 ∑ ∑
&
3 ∑ ∑
Exercise 320 &
5? 83
3 ∑ Kr ∑ 3 ∑4 ∑
4

The metronome marking in bar 4 is e = 72›‹ 2 ›‹ 74 = 84. (The metronome marking in bar 3 is&
3 7

x. = 48, and therefore3 œ = 336. ∑


3
3 ∑ ∑
&
Four of these note values are equal to the eighth note pulse in bar 4: e = 336 = 84.) 3 ∑ 3
∑ ∑
4 & K
r ∑
The metronome marking in bar 8 is q = 84›‹ 4 ›‹ 3 = 48. (The metronome marking in bar 7 is x. = 112, and therefore 3 œ = 336. ∑
∑ ∑3 3 ∑ 44 ∑
3 7
& ∑ & ∑
336
Seven of these note values are equal to the eighth note pulse in bar 8: q = 7 = 48.) & 3
∑ ∑
∑ ∑ 3 4
&
The metronome marking in bar 11 is e = 112.
3 ∑4 ∑
& ∑ &3 ∑ ∑
Corno Inglese

The metronome marking in bar 13 is q = 84. ∑


& metronome marking in bar 15∑ is h = 48. ∑ 3
The ∑ ∑
3 3
Corno I in Fa

& ∑ ∑ ∑ ∑
? ∑ ∑ 4
4
Exercise 323 33 ∑
?3 ∑ & ∑ ∑ ∑∑
9 ∑ ∑ 4
& time signature 20 in bar 4 should be understood as part of the 5 against 3 polyrhythmic figures in bars 3 and 5.
The 4
4
The figure at the top of page 111 shows the quintuplet subdivisions in 4 : the polyrhythmic figures 5 against 4, 5? 3 2 ∑
?∑ 3 ∑
against
? ∑ ∑ & 296). ∑ 4 ∑
and the quintuplet on the first beat of the bar notated using 5, 10, 20 in the lower numeral (see the note for exercise
3 4 ∑
34 must first be rewritten in 20
15 :
In order to notate the polyrhythm 5 against 3 in a similar way, a bar in
? ∑
&
∑ 35 ∑5 ? 3 5 ∑ 44 ∑ ∑
15œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 3œ œ œ œ œ œ œ œ=œ œ 3œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
15 œ œ œ œ œ œ œ œ œ20
5 5 5

20 = 4 4 4
& ∑ ∑3 4∑
15 bar should be grouped in three instead of in five: ∑ &
The notes in the 20
& ∑ ∑
9 9 ?3 ∑ ∑
? 20 œ . œ . œ . 20 œ . œ . œ .
∑ ∑ 4
15œ œœ œœ œœ œœ œœ œ œ œ œ œ
1205 œ œ œ œ œ œ œ œ œ20 œ œ œ œ œ
3 ∑ ∑
∑ &∑ 4 4
& 4
4
3
Exercise 324
∑ ∑ ∑ 4 4∑
4
Irrational time signatures with quintuplet subdivisions can, in the same way as the triplet subdivisions in exercise 298, 4
13 5 8
∑ 3be written∑20 , and4the
be written with the lower numeral∑shown by 2, 4, 8, etc. The time signature in bar 2, 4 , can also
4
4∑
25 2 1 4
time signature in bar 8, 4 , can also be written 20 or 10 . Notice that bars 10 and 14 are the same length.
? ∑ ∑3 4 4
∑ 4∑
& 4
Exercise 327 4 4
∑ ∑3 4
The well-known conducting patterns can sometimes be set aside in order to help the completion of a polyrhythm. ∑ 4 ∑
6 7 4
In Pierre Boulez’ Improvisation sur∑ Mallarmé I, 8 and 8 are found divided into 4 beats: ∑
3 4
∑ 4 ∑
F
Pas trop lent (58 q ↗ 66)

più f
-. p P 43
4 j‰ Œ nœ 7 nœ 3 b œ nœ
n œ n œ j 8 ‰ n œ b œ n œ b œ n œj4n œj J 68
7
j j

3

& 4 nœ bœ 8 4 b œ
bœ bœ

nœ J nœ nœ 3
au - jour - d'hui &
∑ 4 ∑
4
Le vier - ge, le vi - va - ce et le bel - - il nous dé - chi - rer
Va  t

p3 F n œ- nœ œ Nœ
f
nœ 4Fnœ . j
b œ b œ ? 3
3
6 ‰ bœ 3 ‰ 4 ‰ J 7 # œ n œ n œ j
n œ
3
j
∑n œ 4 ‰ ∑
&8 n œ œ œ œ œ œj 4 J b œ
j
nœ 8 nœ nœ
j
# œ n œ

a - vec un coup d'aile i - vre Ce lac dur ou - bli - é que han - te sous le -
4 gi - vre
© Copyright 1958 by Universal Edition (London) Ltd., London/UE 12855 4
4
4
4 213
4
4
Exercise 331
Whilst the exercises in the previous chapter use conducting patterns which allow for irregular subdivisions, the exercises in this
chapter are supposed to be practised using the traditional conducting patterns and, as a result, some of the irregular subdivisions
begin on unstressed beats. In exercise 331, bars 3 and 7 are to be practised using the normal conducting patterns in this way.
The following example is from the 2nd movement of Charles Ives’ Symphony No. 4. Notice the use of a mixture of polyrhythmic
notation forms across barlines (see the note to exercise 150). In the flute and the tenor saxophone parts, the first beat in bar 2
is hidden. The first beat is however shown in the clarinet part:

q = 66-72 œ œ œ œ œ œ œ
4 ! œ œ J œ œ
&4 Ó ‰
Flute
Fl.

4 #œ œ #œ œ œ œ œ œ #œ œ . #œ . #œ œ #œ œ œ œ œ œ
Clarinet

& 4 ! #œ . œ œ. a. œ. œ ®
37 ˙
Clar. 3
3˙ ˙
3
8 3 3
b œ
3 3 3

?4 ‰ œ 5 ˙ #œ œ ˙ œ bœ #œ #œ nœ nœ
Tenor Saxophone

œ œ œ J bœ œ
3

4 œ 8 J J J
Sax.
J J 3 3
3 3 3 3
2 3

?4 j j j j
3 3
bœ œ
3 3
œ œ œ œ
Bassoon 3 3 3
4 j œ #œ œ bœ nœ bœ œ
œ. œ œ œ. œ œ œ
Fag.

b.

7 œ
© Copyright 2011 by Associated Music Publishers. 4

8 œ œ œ
Notér rytmen i nedenstående opgave således at første og tredje5 slag i takterne ikke er skjult.
Exercise 335 3:2 4:3
8 œ œ
3:2
œ
7:4 2˙ :5œ
j

Fl. Œ
& notation
337* The ‰ ofœ polyrhythm
œ œ across œ barlines
œ can œ beœ seen
œ in bars
œ 12–13‰of this œ exercise:
œ œ the œ polyrhythm
œ œ is notated ‰ ˙œin such ˙a way
3

that the first beat of bar 13 is shown, but in brackets above the stave, the same polyrhythm is notated without showing the first
Clar. & of
beat œ the
œ bar.
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ c.œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
7 œ
5

? 8 œ œ œ œ
∑ ∑ ∑ ∑
Exercise 337 3 œ œ œ œ
4
Sax.

?
As mentioned earlier, the polyrhythm 4 against 3 can be used to help the understanding and completion of the polyrhythm
∑ 8 ∑ ∑ 4 ∑
5 against 4. The quintuplet in 8 seen in bars 55 and 59 is identical to a quintuplet in 4 , but can be practised using a
4
Fag.

combination ofjthe polyrhythms 2 against 3 and 3 against 5, as the difference isj insignificant:
r 7 j j 7 r j7 j
3 3 3 7

& Œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ . œ œ œ œ œ ‰ œ œ . œ œ œ œ œ œ œ .œ ‰ œ œ. œ œ
8
5

∑8 œ œ œ œ œ a.
? ∑ ∑ ∑
7 ˙
3

3+5 œ œ œ œ œ 8 ˙ ˙
88
? 5 ˙ ˙
∑ ∑ 2 3 ∑ 8 ∑
2

&
Exercise 338
∑ ∑ ∑ ∑
When learning the polyrhythm 3 against 7 it is aa.good idea to start with the polyrhythm 2b.against 5, as the4 note value of
& ∑ ∑7 3
∑ 7 œ (a). œ ∑
8 ˙ this is clearly
˙ shown ˙ in the diagram below œ œ
a.
the triplet is just slightly faster than that of the duplet; 8
∑ ∑ 5 can be5 ∑ ∑ 5 œ ∑ 7. In∑ this
∑8 ˙ ˙
In?the same way, the polyrhythm 3 against used as a starting point when learning the œ
polyrhythm 4œagainst
8 ∑ ∑ 8 ∑
8 note value
instance, the ∑ of the quadruplet∑ is slightly slower2 than
∑ that of the triplet∑ (b). ∑3 ∑
8 learning the polyrhythm 5 against 7, the polyrhythm 4 against 3 should be used rather than the polyrhythm
8 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑∑ ∑ ∑ ∑
However, when
4&

against 5. The note value of the quintuplet is slightly faster than that of the quadruplet (c).
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
a. b. c.
7 ˙ ∑ 3
∑7 4
∑ 7 œ
5

8 ˙ ˙ 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ
5 ˙ 5 3 œ
8 ∑ ˙ ∑8 œ œ œ ∑ 4 œ œ œ∑
2 3 4

& g. ∑ ∑ ∑ ∑
214
b. c. ∑
∑ ∑ ∑ ∑
7 œ 7 œ ∑œ 8
4 5 5

8 œ œ œ 8 œ œ œ 8 œ œ œ œ œ
5 œ œ œ œ
8
c. 5 œ
3

83 œ 45œ
74 œœ œœ œœ œ œ œ
Exercise 339 8
37 œ
48 œ for œœthe polyrhythmic
œ œ œfigure found in bars 9–11:
5
The following written rhythm can be used as guidance
a.
œ œ
# 7 7 ˙ 3 4˙
43
˙ 9
˙ 858 œ Ó œ œ œ ˙
3 4
& 8 ˙ ˙ ˙ 8 ˙ ˙
5 ˙ ˙ 3 ˙ ˙
# 7 8
j 3 œ œr "2 œ" ‰ œ5‰ œrœ œ 9 j
4
j
3 3 3 4 4 4
& 8 œ œ œ œ œ œ œ œ 84 œ œ œ œ œ 8 œ. œ œ
8 œ œ œ.
# 7 3+5 œ œ œ œ œ 9
& 8 88 8 œ œ œ. œ.
b. œ. œ. œ œ
# 7 7
4
9
23 3

˙ 8 œ Ó œ œ ˙ œ
3 bb
3 4
& 58 8 87 ˙ 7 34 443˙ ˙ 8 ˙
&
34 ∑
h = 54 in bar 9. h ∑ ∑ ∑ ∑ ˙∑ the polyrhythm
˙ ∑ ˙3 against∑7: ∑b b 3
3

∑ # ∑3 ∑ 5 ∑ ∑ ∑ ∑
4

œ œ œ
= 56 in bar 11. The polyrhythm 4 against 9 is in other words slightly faster than
&4 4
3 5

7 8 r" " ‰4 ‰ r 9
j j j
3 3 3 4 4 4
& 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ. œ œ
bb
œ œ œ.
33 ∑ ∑ ∑9 ˙ ˙ ˙ ∑ ˙ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑b b 34
3

8
&&4 4 ∑ # 7 ∑ ∑
7 ˙
∑ ∑ 9 ∑ ∑
& 8 8 ˙ ˙ 8 œ œ œ . œ .5 œ . œ . œ œ
7 œ 9
&B4 34 bb
3 œ Œ Œ œ ∑ œ ∑ œ ∑ B ∑b b 34
4

œ ∑ ∑ œ ∑ 8∑œ
c.
∑ ∑& 8 œ ∑ ∑7 ∑ ∑œ ∑ œ
œ ∑œ
5

8 œ 4œ œ
3

7 j j j j 3 9 j 5
œ . œ œ œ œ
œ ®Œ œ ‰
œ ® œ . œ j
5

b b 34
3 œ œ œ œ .
5
& 8 œ
∑ Exercise 340 ∑œ . œ œ œ ∑J 4 ∑7 R J ∑ 8 ∑ œ œ œ . ∑œ œ œ. ∑
&?4 3
4 ∑
7

. . œ

9 œ˙ ®Œfor˙ the˙ polyrhythmic
œ
4
˙ ˙

. ˙
. ˙ 9
∑j 5 ∑ 5
j 9–11: j 5 j 5 j
∑ ∑ bb
& 8 œ.. œ œ. œ . œ œ 4 ‰ ® œ œ œ œ œ œ. œ œ œ œ. œ œ œ œ
3 ∑J 4 J ∑ 8 b b 34
The following written rhythm can be used as guidance figure found in bars
&43 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
bb
3

&4 ∑ 7 4
∑œ œ œ ∑4 Œ
˙ ˙ ˙ Œ Ó∑ Ó 9 ∑
5Œ 5 œ ∑ 5 ∑ ∑
&8 œ œ 8 œ œ œ œ œ
?3 ∑ ∑ ∑ 7488 ˙ œ ˙ 4 œ ˙ ∑œ˙ ˙œ Œ∑œ ∑ ∑ ∑ b 34
4 j j b
?3 ∑& 78 œj œ . œ œj ∑œ œ œ œ œ . œ œJ ∑œ383+58œ˙ ®Œœ ˙ œ4 ˙ œ‰ ˙ ∑®œœRŒ. œJÓœ 98 ∑ œ[quasi j
∑ œlento]
œ . q = 54 œ œ ∑ œ . ∑ bb
j
5

4 . doppio
5 5
œ più
?3 ∑ Ancora∑più mosso q = 100 ∑ 2 ∑ 3 ∑;[ q... = qj]: 5∑ j 5 3 ∑5 r œ œ 5 ∑ b 34
4 b
5

7 # ˙ œ œ
6 œ˙ œ . œœ . œ œœ .. œ˙˙œ.. . . œ n œ œ. œ œ b˙
®Œ - - 9
‰Œ ®® bœœ.œœ. ... ... ... 8 œ1 œ œ œ 4 œ . œ œ œ #œ ˙ . j œ # œ j j
J b œœ∑.. œœ œœ b ˙
2

?3 &8
∑ œ . &. 4 ˙ ∑ œ œ n œ . ˙ . ∑J ∑ 4 b b œœ n œ 4∑ n œœ œœ J œ œ ∑ œ œ œ ∑ b
34 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ b
b 42 b
&4 6 1 4
& 4 œ œ #œ œ n œ . œj b œ9 j
œ œ 4 b œœ 4 n œ n œœ œ # # œœœ ‹ # œœœ
b
3 34
œ . b œ œ . . œ n œ
4

& ∑
∑ Exercise 341 ∑ ∑
Ó ‰ ® b œ
R
. ˙ .
∑ n œ∑78.
b œ
˙ œ ˙
∑ ∑
˙ œ .
˙ .
∑ ∑
œ œ
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ?∑b 3 b
&4 ? 6 ˙ ˙ ˙ ˙ 1 #˙ b 4
‰ ® œ . ˙ . 8 Œ Œdoppio 4più lento] q = 54 ‹ ˙
The diagram 4below shows that the polyrhythmic figures 7 against 9, 3 against 4, 5 against 4 7 and 44against 3 all share
Ancora più mosso qR= 100 b ˙- ˙
?&3 34
5 a similar
[quasi

3n œ # ˙r œ œ 3 bb
4 ∑ To© Copyright
∑ length. # ˙˙1994∑ by ∑Wilhelm
6 complete
help œœ∑.. œœbeœœthought

œ .. ˙˙ .. bars ∑1–7ncan
œœthisœœHansen.
œexercise, - of∑ as a∑gentle
b b ˙˙
- - accelerando,
Œ ® b œœœ ... ... ...∑
∑ 1 whilst
;[ q... = q ]:
∑ bars4∑ 9–14 can
3
œœ #∑#be ∑ of ∑
œ˙ thought ∑b b ?
4
& 4 ˙
as a gentle ritardando. œ œ n œ . ˙ . b œ . œ œ 4 b œ
b œ nœ 4 n œ
œ œ œ J
3 b
&?4 34 ∑ ∑5 & 4 œ ∑ œ 5∑# œ
6 ∑
œ n œ . œj b œ∑ œ . b œ
j∑7
œ ∑œ ∑ ∑1
œ . . œ nœ 4

b œœœ 4 n œ n œœ œ #∑# œœœ ‹ #∑œœœ
4∑ ∑ ∑b 24 b b
6 œ œ œ bœ . ˙ . n œ94. b œ˙ œ ˙ ˙ ˙ ˙ œ˙ . . œ˙
œ œ œ Ó œ œ ‰œ ® œR
3 4 b 3b
43 ∑ 3∑ ? 6 ˙ ∑ ‰ ® œ. ˙.
∑3 R ∑ ∑4 ˙ ˙ n ˙œ ∑ŒŒ
4 Ó∑ Ó∑ ∑ 41 Œ∑ 4 #˙
4∑ ∑‹ ˙ ∑ ∑ ∑ 4 bb
3

&4 34
b ˙- ˙ #˙
3 -̇ -5
3 2 œ œ œ œ© Copyright
œ œ1994 œby Wilhelm
œ Hansen.
œ 7 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ Œ∑ b b 34
43 ∑ ∑ ∑ 4 2 ∑ ∑ ∑ ∑
4 ∑ ∑ ∑34 ˙ ˙ Œ Ó ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ bb
3
&4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ b b 34
3 b
3
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 3 b
4 ∑ Exercise 342 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 4
3
&3 4 & 68 As∑ in exercise 337,
∑ the∑polyrhythm 5 against 8 can∑ be understood on the
∑ basis of the∑ polyrhythm 3∑against 5. ∑ ∑ bb 3
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 4
3 5
q =448 in bar 3.∑
3 4
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
&
5 8 7

3& 86 ∑
q = 50 in bar 5.
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
3
&4 ∑ & 34 ∑∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ b b 34
3 B 68 ∑
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
215

?3 B 34 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ b 3
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
Exercise 343
In this exercise, and in exercises 344, 345 and 346, there is a polyrhythmic figure in which the note values of the polyrhythm are
faster than the beat-unit. The diagram below shows the link between the individual polyrhythmic figures (which, as mentioned
above, involves slight accelerandi and ritardandi, most often perceived as a nuance):

accel. 9 against 5
accel. 7 against 4
accel. 5 against 3
3 against 2 rit. 8 against 5

accel. 7 against 5
4 against 3
rit. 9 against 7
rit. 5 against 4

accel. 7 against 2
accel. (9 against 3)
accel. 8 against 3
5 against 2
rit. 7 against 3
rit. 9 against 4

See Appendix II for a broader explanation of polyrhythmic figures.

Exercise 346
The polyrhythm 13 against 8 has much in common with 8 against 5, 5 against 3 and 3 against 2. The reason for this is simple,
as all the numbers are part of the Fibonacci number sequence.
In the following example, the four polyrhythmic figures are notated so that they create a written accelerando:

(e)
3 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 5 œ œ œ œ œ œ œ œ 2 œ œ œ
5 13 8 3

8 8 8 8
The next polyrhythm in the sequence is 21 against 13. Imagining that this polyrhythm can also be used to create the
written accelerando above, should it be placed before or after the polyrhythm 13 against 8?

Exercise 347
As mentioned in the note for exercise 178, nested polyrhythm is a description for one or more polyrhythmic figures inside a
polyrhythm. It can be found used in a simple form in Richard Strauss’ Sonatine für Bläser, in which bars 3–4 can be better
6 3
4understood∑ as a phrase
&4 ∑ ∑ ∑in 8 rather
∑ than ∑ ∑ in∑ 4 : ∑
∑ a polyrhythm ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
œ
2

4 Œ∑ œ ∑ œ ∑ œ∑
[h . = ca. 54]

&4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ b∑ ˙ ∑ œ ∑œ n ˙ ∑ ∑ ∑ ∑
2

3 œ
& b 4 ˙˙ . œ ˙˙ ..
n ˙˙ .. œ ˙˙ ..
4
&4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 2 ∑ ∑ 2∑3 ∑ ∑ ∑
˙˙ n œœ œœ b ˙˙ Œ œ 3œ œ œ œ œ œ œ
3

? 3 ˙. ˙. ˙. œ ˙
?4 ∑
4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ b b ∑4 ˙ . ∑ ∑˙ . ∑ ˙∑. ∑ ˙ ∑.. ∑ ∑ ∑ ∑

4
© Copyright 1964 by Boosey & Hawkes Ltd.

&4 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
Notice that in this example, the French duplet notation is used instead of the German, and as a result the triplet-eighth notes
6
visually identical to normal eighth notes in 8 .
4are. =∑ca. 88 ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
& 4bh

&b œ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
? 4216 ∑
Fl.
55*
4b ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
Clar. &b ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
?
3
∑ ∑ ∑ 4
More complicated forms of nested polyrhythm are often found in modern music, for example in the 2nd movement of
Charles Ives’ Symphony No. 4:

Con fuoco q = up to 138 or faster

^
4 b œj ‰ œ . ^ b œ b œJ ‰ œ^ . œ œ œ^ . œ #œ œ bœ œ nœ bœ
3

bœ œ ‰ œ . œ. ‰ Œ
3

&4 J J J J J J
f P
3 3 5
3 3 3

© Copyright 2011 by Associated Music Publishers.

Exercise 388
The polyrhythm 5 against 4 can be used as guidance when learning the polyrhythm 6 against 5 because the sextuplet is slightly
slower than the quintuplet. In bars 4–6, the sextuplet is part of a written ritardando.

Exercise 389
A beam that stretches across a barline, as seen in exercise 252, can sometimes be used in connection with irregular subdivisions,
as seen in bars 11–13.
An example of this can be found in Alban Berg’s Wozzeck, Act 2, Scene 5:

Rondo marziale (e = 108)

nœ nœ nœ nœ nœ œ
col legno geschl.

& 24 ! nœ œ œ ! nœ ! nœ ! œ !
1. Vl. f
& 24 Œ bœ œ œ bœ bœ bœ bœ bœ bœ bœ
col legno geschl.

! ! !
get.

f
B 24 # œ. nœ œ œ nœ œ nœ nœ nœ
col legno geschl.

! ‰ Œ !
R
Vla.
f
B 24 œr bœ œ œ bœ œ
col legno geschl.

! ‰ Œ ‰ !
get.
œ
. f
? 24 # œ. n œ # œ. œ. œ. n œ # œ. œ. œ. n œ # œ. œ. # œ. n œ # œ. œ. œ. n œ # œ. œ. œ. n œ # œ. œ.
spicc. 3 3 3 3 3 3 3 3
Vlc. nœ nœ nœ nœ nœ nœ
F cresc.
© Copyright 1926 by Universal Edition A.G., Wien/UE 12100

24 œ 396
œ œ .. 44 .. ˙ ˙ ˙ .. 34 .. œ œ œ œ .. 45 .. ˙ ˙ ˙ ˙ .. 24 .. œ œ œ œ œ .. 34 .. œ œ œ œ œ .. 44 .. œ œ œ œ œ .. 20
3 3 4 4 5 5 5

Exercise 8
Each section
Rose of
is this
a exerciseRose
(A, isB, C,
a etc.) together with
en exercises 399,er416
en and 417Ro-se
canistbeei-ne
repeated ad libitum
ist ei-ne and the Ro-se
sections
2 . 4 . . 3 . . 5 . . 2 . . 3 . . 4 . œ œ .. 20
Ro-se er Ro-se Ro-se ist ei-ne

4 œ to beœ repeated
do not have . 4 .inœthe
œ order
œ œ . they . œ œ For
4 appear. œ example,
. 4 . œafter
œ œ having
œ œ . 4repeated
. œ bars
œ 7–9 . œ œ 396,
. 4in exercise œ . go4 back
. œ toœ 8
bars 1–3 or bars 4–6 ensuring that the completion is precise, and then return to bars 7–9.

Exercise 412
,
?guidance
20
8 N œ for œ polyrhythm nœ œ nœ œ œ œ 78 œ # œ œ Œ Œ
Bar 14 can be used as b œ the œ œ œ œ2 against
œ œ 7œ inœ barœ 15.

qui - a non de - fe - ce - runt mi - se - ra - tio - nes e - jus.

Exercise 431
.
q = ca. 56 (q = ca. 84)
The metronome marking3in bar 11 is3 e = 96.
58 œ œ œ œ œ œ 38 œ œ œ œj 58 œ œ œ œj 78 œ œ œ œj œ œ œ œ œ œ œ œ . œ . j
3 3 3

œ. œ. œ œ. œ.
217
Exercise 435
The metronome marking in bar 23 is e = 53 1/3. (The metronome marking in bar 8 is e = 90, q = 60 in bar 14,
bar78 18.) Mathematically œ
œ thereœ is no Tempo Œ 9 œ marking in bar 1 is e = 54.
,Œas the œmetronome
4 5
e = 80 in& œ 8 œ
œ primo
œ œ œ
7 j j j j
It makes sense, however, to use Tempo primo in bar 23. This
4 is because the ear is normally able to register the difference
9 j
œ œ . œ œJ The
œ œdifference
®Œ ® œ . œ between
‰in tempo j
5

œ . œ œ œ œ 16
œ milliseconds. 8 œ . barsœ1 and
5 5
& 8 to
in speed down œ approximately œ 23
œ . in this
R J œ œexercise is under this œ.
limit and therefore when practised, the pulse will be perceived as remaining the same.
When complicated metric modulation takes place, the composer often focuses on the completion aspect and for this reason
will notate a rounded metronome marking without using fractions:

[quasi doppio più lento] q = 54

œœ # # œ˙r œ œ
5

n œ . œœ œœ b ˙- - . . . ;[ q... = q1 ]:
Ancora più mosso q = 100

6 #˙ œœ œœ œœ .. ˙˙ .. œ 4
3

& 4 ˙˙ œ œ n œ. ˙. b œœ .. œ œ b ˙ b œ .
Œ ® œ .... . 4 b b œœ n œ 4 n œœ œœ J
6 1 4
& 4 œ œ #œ œ n œ . œj b œ j
œ . b œ œ œ œœ .. .. œœ n œ 4 b œœœ 4 n œ n œœ œ # # œœœ ‹ # œœœ
Ó ‰ ®bœ . ˙. nœ . b œ œ
R
?6 ˙ ‰ ® œ. ˙. Œ 1 4 #˙ ‹˙
4 R 4 Π4
n œ- b ˙- ˙ #˙
© Copyright 1994 by Wilhelm Hansen.

In this example from Per Nørgård’s Tripartita written for organ, the metronome marking in bar 3 is rounded up from
q = 53 1/3 to q = 54, and the composer has used the marking quasi doppio più lento, which despite the precise instruction given
by this metric modulation, suggests a certain amount of flexibility regarding tempo.
In the following excerpt from Alban Berg’s Wozzeck, Act 2, Scene 4, the tempo is marked using fractions:

Marschtempo (q = 112 1/2)

Klar.
& c # œ œ # œ " œ œ œ " œ œ œ œ œ œ œ " œ œ # œ œ œ œ œ " œ œ œ œ œj ‰
ƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . fl fl fl
in C

,- #œ bœ
a tempo (q = 75)
U
subito largo (q = 62 1/2) rit. -

j (‰) b œ bœ œ œ œ nœ nœ œ œ nœ nœ
6
& #œ nœ
#œ nœ nœ bœ nœ bœ nœ < < < < <
#œ nœ ! (Echoton) p dolce
fl
sffz
poco

© Copyright 1926 by Universal Edition A.G., Wien/UE 12100

Exercise 442
This exercise, as well as exercises 443–446, can be completed in two different tempi.
The app can be used when these exercises are practised in a fast tempo.

218
Appendix
Appendix I
Metronome markings and other common tempo and musical indications

Italian French German


fast M.M. (e.g. q ) = 168 Presto
Vite Lebhaft
Vivace

Vivo Vif Schnell

Allegro Animé
Bewegt
Allegretto

Moderato Modéré Mäßig

Andantino
Mäßig langsam
Andante Allant

Adagio
Lent Langsam
Lento

Larghetto

Largo Très lent Sehr langsam

Grave

slow M.M. (e.g. q .) = 40 Adagissimo

It is traditional to link tempo indications to certain metronome markings. As this is not specified in the tempo overview above, it
should most often not be taken literally. The list of tempo indications should also be treated cautiously as it is not abnormal
to find that composers and musicians can have different opinions.
For example, an Adagio can be perceived as slower than a Lento, whilst an Allegretto can be perceived as faster than an
Allegro. One reason for this may be that tempo indications can be just as much understood as musical indications.

Allegretto, for example, is in fact most often used as a musical indication rather than a tempo indication. There is no doubt that
composers have very different opinions of Allegretto as a tempo indication: Igor Stravinsky writes Allegretto h . = 60 in
Petrouchka, whilst Leoš Janáček writes Allegretto q = 152 in Sinfonietta.
The famous Allegretto from Ludwig van Beethoven’s Symphony No. 7 has no metronome marking, neither in the manuscript
nor in the first printed edition. In later editions the marking q = 76 has been added, but in performances the tempo of this
movement can famously vary drastically from this.

Tempo and musical indications should always be understood in relation to the context in which they are found, taking both
the beat-unit and the time signature into account as important factors. The composer can also use tempo or musical indications
to describe not only the tempo, but also the expression, the emotional content, the timbre, the character etc. of a piece.

The use of musical indications is rare in the baroque period, and the metronome we know today was developed in the
beginning of the nineteenth century. There are neither tempo nor musical indications in Johann Sebastian Bach’s manuscript for
Prelude in D major, BWV 850, from The Well-Tempered Clavier, whilst Ferruccio Busoni in his edition of the same piece clearly
indicates his own opinion of the piece’s tempo and character:

221
& 16 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ J œ #œ œ & 16 œ f , non œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ #œ œ > œ œ œ œ #œ
œ
? 12 # œ #œ ? œ œ œlegato
12f ,#non
Jœ # œ œ
b 16 ∑ ∑ b 16 legato ∑ ∑
œ #œ œ œ œ
? 12
b 16 ∑ ∑ ?
b
12
16 ∑ ∑ f #œ
Johann Sebastian Bach’s manuscript (1722) Ferruccio Busoni’s edition (1894) f
œ
œœœœœœœ œœœœœœœ œœœœœœœœœœœœœœœœ œ œ œ eœ.molto œ œ œ œ. œ(Quasi
Allegro con spirito e molto scorrevole (Quasi „alla breve”)

# #Allegro œcon
œ œspirito œ œ œ œscorrevole œ œ . œ„alla œœ œœ
# c "œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ c " . . . œ œ œ œ. œ œ œ.œ œ
B# # # œœ œœ &# œ .
breve”)
œ
œ œ œ œ œ œ œœœœœœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
" œ œ œ. œ œ œ œ œ. œ œ œ œ œ. œœ œ œ œ. œ œ. œ œ
œ œ
B?## c " œ œ œ œ œ & # c leggiero,
granulato œ œ
## c œ ‰œ J ‰ œJ ‰œ J ‰ œ ‰œ J ‰ J ‰œ J ‰ ? # # leggiero,
c œ ‰ œ J ‰ œJ ‰ œ J ‰ œ ‰ œ J ‰ J ‰ œ J ‰
? # # #c J J œ ? # # c pœ J ‰ J ‰ œ ‰ J ‰ œ ‰ J ‰ œJ ‰ J ‰ J
œ ‰ J ‰ œJ ‰ J ‰ œ ‰ J ‰ J ‰ J ‰
granulato

J J J J
# pJ
As seen in the example above, tempo and musical indications can be combined in many different ways. A peculiar example
of this is the Kyrie from Ludwig van Beethoven’s Mass in C major, Op. 86:

p
Andante con moto assai vivace quasi Allegretto ma non troppo.
j
2 ∑ œœ .. œœ œœ œœ œœ j
&4 œœ œœ œœ œœ .. œœ
J J
Ky - ri - e e - lei - son, e -

p
Coro.

˙ ˙ œ ›œ œ. ‰
Ky - - - - ri - e,

2:9

? 2 œ. ∑ œ ˙
4.5
œ. ˙ œ œ. œ
4 J J J
w e - lei w œe -
2
Ky - ri - e 4 - son,

&4 ∑ œ
œœ 2:7 œœ œ œ œ œ
œ œœ
œœ œ œœ œœ œœ œœ
œœ œ
œœ œœ œœ
! 3.5œ w j w
œ. ‰
?2 œ˙ œ. œ œ œ
4 ∑ œ œ œ w œ. œ
2.67 w ˙ w œ
3:8
œJ

2.5 w 2:5
w œ œ œ œ

2.33 w w
3:7
w œ œ

2.25 w w 4:9
w w
Appendix II ˙ ˙ œ œ œ œ œ
2

A further explanation of polyrhythmic figures 5:9

1.8 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
4:7

1.75
The polyrhythmic figures in the diagram on the next
˙ ˙
page are ordered from the slowest note value to the fastest.
˙ ˙ œ œ
3:5

1.67 ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ
As a starting point, q has been chosen as beat-unit. The left column shows the polyrhythmic figures where the note values are
5:8

˙ ˙
slower than q , and the column on the right shows the polyrhythmic figures where the note values are faster than q .
1.6 ˙ ˙ ˙ œ
2:3
Polyrhythmic figures are notated as ratios, in which1.5 ˙ number
the first ˙ indicates
œ the œ number
œ œ of subdivisions,
œ œ whilst the second
5:7 polyrhythm 3 against 4, 3 triplet-half notes against
number indicates the number of quarter notes the polyrhythm covers. The
4 quarter notes, is therefore notated: 1.4 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ
3:4

1.33 ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ œ
7:9

The decimal numbers beside the polyrhythmic figures ˙


1.29 indicate ˙ length
the ˙ of each
˙ individual
˙ ˙note value
˙ in relation to the starting
point, which is the beat unit q with a value of 1. For example, 0.434:5
is written beside the polyrhythm 7 against 3. The number
1.25
indicates that a septuplet-eighth note is equal to 0.43
˙
of the length of a quarter note.
˙ ˙ ˙ œ œ œ œ

1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
The polyrhythmic figures 7 against 6 and 6 against 7, 8 against 7 and 7 against 8 and 9 against 8 and 8 against 9 are not included in

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
the overview, as they are so close to each other that it can often be difficult to tell the difference.

222
3.5 w 2:7
w œ œ

w w
3:8
w œ

slower
slower
2.67

2.5 w 2:5
w œ œ œ œ 1 œ œ œ œ œ œ œ œ
6:5

2.33 w w
3:7
w œ œ 0.83 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5:4

2.25 w w 4:9
w w 0.8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
9:7

2 ˙ ˙ œ œ œ œ œ 0.78 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5:9 4:3

1.8 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 0.75 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
4:7 7:5

1.75 ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ 0.71 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3:5 3:2

1.67 ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ 0.67 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5:8 8:5

1.6 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ 0.63 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
2:3 5:3

1.5 ˙ ˙ œ œ œ œ œ œ 0.6 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5:7 7:4

1.4 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ 0.57 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
3:4 9:5

1.33 ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ œ 0.56 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
7:9

1.29 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 0.5 œ œ œ œ œ œ œ œ œ
4:5 9:4

1.25 ˙ ˙ ˙ ˙ œ œ œ œ 0.44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5:6 7:3

1.2 ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ 0.43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
5:2

1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ 0.4 œœœœœ œ œ œ œ œ œ
8:3
faster

œ œ œœ œ œ œœ œ œ œ œœ œ œ œœ œ 0.38 œœœœœœœœ œ œ œ œ œ
3

0.33 œœœ œ œ œ œ œ œ œ
7:2

0.29 œœœœœœœ œ œ œ œ œ œ

0.25 œœœœ œ œ œ œ œ œ œ
9:2

0.22 œœœœœœœœœ œ œ œ œ œ œ
faster

œœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœœ

223
Bibliography
A selection of recommended litterature for further study

Apel, Willi. The Notation of Polyphonic Music, 900-1600.


Cambridge, Massachusetts: The Mediaeval Academy of America, 1942.
Cole, Hugo. Sounds and Signs: Aspects of Musical Notation.
London: Oxford University Press, 1974.
Cooke, Deryck. The Language of Music.
Oxford: Oxford University Press, 1959.
Creston, Paul. Principles of Rhythm.
New York: Belvin Mills Publishing Corp., 1961.
Gould, Elaine. Behind Bars.
London: Faber Music Ltd, 2011.
Hambræus, Bengt. Om notskrifter: Paleografi · tradition · förnyelse.
Stockholm: Nordiska Musikförlaget, 1970.
Hindemith, Paul. Elementary Training for Musicians.
London: Schott & Co. Ltd., 1946.
Houle, George. Meter in Music, 1600-1800.
Bloomington: Indiana University Press, 1987.
Jersild, Jørgen. Polyrytmik.
København: Edition Wilhelm Hansen, 1975.
Messiaen, Olivier. Technique de mon langage musical (2 volumes).
Paris: Éditions Musicales Alphonse Leduc, 1944.
Messiaen, Olivier. Traité de Rythme, de Couleur et d’Ornithologie (7 volumes).
Paris: Éditions Musicales Alphonse Leduc, 1994.
Naumann, Siegfried. Opus 37.
Stockholm: Kungl. Musikaliska akademiens skriftserie nr. 67, 1991.
Read, Gardner. Music Notation: A Manual of Modern Practice.
London: Victor Gollancz Ltd, 1974.
Ross, Ted. The Art of Music Engraving and Processing.
Miami: Hansen Books, 1970.
Scherchen, Hermann. Lehrbuch des Dirigierens.
Mainz: B. Schott’s Söhne, 1929.

225
General index
Both the appropriate exercise number and page number are given respectively. Exercise numbers
are in bold, whilst page numbers are written as normal.
Common topics that appear throughout the book (e.g. 4/4, half note, ties) are either not included
in the index at all, or are included followed by ‘➛’ after the number of the exercise in which the topic
first appears, e.g. 4/4, Exerc. 3 ➛ .
Titles of quoted works are written in italics, as are polyrhythmic figures.

A beams
accelerando – across a barline 252–254, 267, 280, 335, 383, 388; 197,
– in the further explanation of polyrhythmic figures 216 205
– written 144, 244, 341; 197, 200, 205, 215–216 – dashed or dotted barlines 275
Adès, Thomas – in cases of polyrhythm 316, 326, 334, 389; 217
– Asyla 207 – French 75–76, 122, 164, 204, 231, 431; 191
– Piano Quintet 209 – notation 22; 184, 186–187, 194
Alain, Jehan – primary and secondary 184, 186–187
– Aria 199 – through a rest 250–251; 205
alla breve 8 ➛ ; 185 beat-unit 183, 189–191, 194–195, 199, 206, 208–209,
– ‘great’ alla breve 185 221–222
attacca 143, 156, 224, 317, 344; 197 – 5 eighth notes 208, 211, 224, 226, 273
– 5 sixteenth notes 210, 226
B – 7 eighth notes 226
Bach, Johann Sebastian – 7 sixteenth notes 212
– Lobet den Herrn, alle Heiden, BWV 320 183 – eighth note 15 ➛
– Partita No. 3 for violin, BWV 1006 183 – dotted eighth note 43 ➛
– Partita No. 4 for piano, BWV 828 190 – half notes 8 ➛
– Prelude in D major, BWV 850, from The Well-Tempered – dotted halfnotes 24 ➛
Clavier 221–222 – quarter notes 1 ➛
bar – dotted quarter note 23 ➛
– divided equally over two lines 11 ➛ ; 185, 192 – sixteenth note 229–231, 254, 279, 310, 386, 432
– numbering 37; 188 – dotted sixteenth note 239, 309, 432
– where the first beat of the bar is hidden 214 [in a music – triplet-quarter note 299
excerpt] – whole note 206, 208, 273
– without a shown time signature 318; 199, 212 Beethoven, Ludwig van
barline 183, 211 – Mass in C major Op. 86 222
– dashed 109–110, 117, 159, 161, 198, 221, 233, 278, 282, – String Quartet Op. 74 187
289, 343–344, 374, 385, 433, 449; 194, 205 – Symphony No. 7 221
– to show structure and/or phrasing 212 – Symphony No. 9 201
– where there is use of polymeter 188, 208–209
Bartók, Béla
– Concerto for Orchestra 197
– String Quartet No. 4 205

226
Berg, Alban dotted rhythmic figures
– Lulu 198 – double-dotted rhythmic figures 3 ➛ ; 195
– Melodrama 208 – earlier notation 198
– Wozzeck 192, 203, 217–218 – in quadruplets 194
Berio, Luciano – in quintuplets 307–308
– Epifanie 209 – in triplets 162, 194, 205, 302, 328
bewegter 186 – quadruple-dotted rhythmic figures 195
Boulez, Pierre – reversed dotted rhythmic figures (Lombard rhythm)
– Improvisation sur Mallarmé I 213 – double-dotted rhythmic figures 18 ➛
– Le marteau sans maître 210 – single-dotted rhythmic figures 6 ➛
– Notations 212 – triple-dotted rhythmic figures 122 ➛
– Rituel 209 – single-dotted rhythmic figures 1 ➛ ; 195
– Sonata for piano No. 2 212 – triple-dotted rhythmic figures 121 ➛ ; 195
– Sonatine pour flûte et piano 192 double barline
– sur Incises 192 – to form sections 24, 29, 129, 224, 232, 361, 427; 197
Brahms, Johannes 185, 190 – together with D.C. and D.S. 32, 44, 54, 186
– Ein deutsches Requiem 185 – where there is a repeat sign 5 ➛
– Sonata for piano and violin No. 1 198 – where there is metric modulation 45, 49, 77, 81, 107,
– Symphony No. 4 203 118 ➛ ; 189, 191
Britten, Benjamin D.S. al Coda [Dal Segno al Coda] 54, 188; 190
– Cantata Misericordium 187 duplet 186, 193, 203
Bruckner, Anton – 2 against 3 100 ➛ ; 214–216, 223
– Symphony No. 7 195 – in beat-unit subdivided into three 108, 158, 228, 339
Busoni, Ferruccio 221–222 – in fast irregular time signature 188
– notation
C – French 103 ➛ ; 39, 216
Carter, Elliott – German 100 ➛ ; 39, 216
– Concerto for Piano and Orchestra 201 – in general 39
Ciconia, Johannes – mathematically correct form of notation 102 ➛ ; 39
– Le ray au soleyl 208 – subdivided (identical to quadruplet) 101, 120
Coda 54, 188 – 2 against 5 195, 287, 339, 383, 385; 200
come sopra 91; 192 – in fast irregular time signature 337–338, 340, 412; 214
compound time signatures 23 ➛ ; 206 – 2 against 7 in fast irregular time signature 412; 217
– notation 187 – over one beat 24, 44 ➛
conducting patterns – subdivided 277
– diagrams 175–179
– uncommon 177, 179, 211 F
Corelli, Arcangelo Fibonacci sequence 216
– Concerto grosso Op. 6 No. 7 190 Fine 32, 186; 188
courante 190
G
D G.P. 39, 187, 251; 188, 204
Dal Segno al Fine 32, 186; 188 Grieg, Edvard
D.C. al Segno [Da Capo al Segno] 44, 187; 189 – Lyric Pieces Op. 12 No. 7 183
Debussy, Claude – Lyric Pieces Op. 43 No. 2 183
– Jeux 195
– Préludes, 2e livre 191 H
Doppio movimento 194, 195 [in a music excerpt], 207 hemiola 49, 55 ➛ ; 190, 198
– change in beat-unit 118–120, 123, 128, 181, 224, 248, – notation 26, 56, 158; 187
344 – subdivided with dotted rhythmic figures 55 ➛
– change in tempo 121–122, 227, 274, 310 house 92 ➛ ; 192, 196, 205, 212
– Doppio lento 121, 253, 266; 195 – extended version 137–138, 237–238, 294, 302, 317, 340;
– Doppio meno vivo 128, 319; 195 196
– Metà tempo 195
– quasi doppio più lento 218

227
I M
in uno 127, 206–212, 224, 226, 273; 196, 212 Mahler, Gustav
– alla una 212 – Das Lied von der Erde 207
irrational time signatures 210–211 – Symphony No. 3 202
– lower numeral shown using 3, 6, 12 or 24 (e.g. 5/12) – Symphony No. 5 185
296–300, 321–322, 325, 389; 210 – Symphony No. 9 195
– diagram 108 même Mouvt 195 [in a music excerpt]
– lower numeral shown using 5, 10 or 20 (e.g. 3/10) Meno mosso 29, 228, 271, 293; 187, 206 [in music
321–323, 325; 210, 213 example]
– diagram 117 – Ancora meno mosso 228; 204
– lower numeral shown using 7, 14 or 28 (e.g. 4/7) 325–326 – Molto meno mosso 274
– diagram 118 – Poco meno mosso 361
– upper numeral shown using fractions, with 3 as the lower mensural notation 183
number (e.g. 1 2/3 /8) 298, 302–304, 309, 324; 210 Messiaen, Olivier 212
– upper numeral shown using fractions, with 5 as the lower – Le Verbe fra La Nativité du Seigneur 212
– Poèmes pour Mi 196
number (e.g. 2/5 /4) 324, 344; 213
– Quatuor pour la Fin du Temps 212
– upper numeral shown using fractions, with 7 as the lower
– Sept Haïkaï 197
number (e.g. 1 1/7 /4) 344 metric modulation 194–195, 207
irregular time signatures 84 ➛ ; 192, 208 – see also Doppio movimento
– notation 90–92, 109–110; 191–192, 194 – see also Temps = temps
– sub-grouping shown in the upper numeral 109–110, 115, – change in beat-unit 81, 131, 143, 151, 153, 159–160, 163,
176, 205, 223, 239, 243, 260, 276, 278, 323, 325, 336, 344, 204–205, 208, 210–211, 220–228, 238, 242, 244, 250, 273,
346, 375, 380–381, 430, 435; 194, 211 283, 286, 299, 301, 315, 317, 326, 337, 348, 374, 405, 431,
– sub-grouping shown using dashed barlines 109–110, 117, 435
159, 161, 198, 221, 233, 278, 282, 289, 343–344, 374, 385, – changes in tempo and pulse
433, 449; 194, 205 – with the ratio 3:2 264–269, 293, 295, 301, 320, 347,
– upper numeral shown using decimal numbers or 388; 207
fractions 289–291; 208 – with the ratio 4:3 270–274, 325–326, 389, 435; 207
– without a shown time signature 318; 199 – with the ratio 5:2 319
– bars which vary in length 212 – with the ratio 5:3 319, 331, 435
Ives, Charles – with the ratio 5:4 319, 337, 345
– Symphony No. 4 214, 217 – with the ratio 6:5 319, 337
– with the ratio 7:3 320
J – with the ratio 7:4 320
Janáček, Leoš – notation 195, 201, 204, 206–207
– Concertino 191 – previous beat-unit = new beat-unit 195
– Sinfonietta 221 metronome 221
Jolivet, André metronome markings 183, 190, 194, 221
– Concerto for Ondes Martenot 204 – as a fraction or a decimal number 199, 218
– calculate the 107, 123, 223, 226–227, 273, 319–320, 342,
L 431, 435; 193, 196, 199, 202, 204, 207, 212–213, 215,
Le Jeune, Claude 217–218
– La bel’ Aronde 212 – rounded 218
Ligeti, György mixed time signatures 189, 205
– Études pour piano 205 – 1 beat in a bar, see in uno
– Hamburgisches Konzert 199 – beat-unit ratio 3:2 (e.g. 6/8 - 3/4) 58 ➛
– Magyar Etüdök 209 – beat-unit ratio 4:3 (e.g. 9/8 - 3/2) 151, 204, 271, 274, 306,
L’istesso tempo 49, 295; 189, 195 [in music example] 315, 382, 421, 431, 434; 211
– Lo stesso tempo 287; 189, 195 [in music example] – similar to hemiola 190
– Stesso tempo 270; 189 – with irregular time signatures 84, 89, 132 ➛
– without irregular time signatures 58 ➛
– without irregular time signatures, with the same beat-unit,
28 ➛

228
MM (Maelzel’s metronome) 189, 221 – as a ratio where the note values are shown 243–244, 254,
moins vite 187 283, 316, 323, 344, 432
Mozart, Wolfgang Amadeus – in irregular time signatures 159–160, 171, 173, 238, 253,
– Don Giovanni 208 265, 295, 299, 322, 337–338, 340, 348–349, 415
– nested 199–201, 207, 216–217
N – subdivision of duplet 347; 216 [in music example]
nested polyrhythm, see polyrhythm – subdivision of quadruplet 284–285, 287–288, 347–349
Nielsen, Carl – subdivision of quintuplet 306, 349
– En skjøn Plads i Ispahan from Aladdin 209 – subdivision of septuplet 350
nonuplet – subdivision of triplet 178, 204–205, 227, 230, 267, 276,
– see also triplet with triplet subdivision 281, 285, 288, 343, 348, 427–428, 435; 199
– 9 against 2 200, 223 – triple 348–350
– 9 against 4 343–344; 223 – notation 10, 29–30, 196; 193–194, 199, 211
– 9 against 5 344; 223 – across a barline 197, 205, 211
– 9 against 7 345; 223 – where the first beat of the bar is hidden 197, 214 [in
– 9 against 8 in two-part exercise 124 music example], 214
notation exercises – French quadruplet notation 99 ➛ ; 193
– in general 7, 26 – French quintuplet notation [unofficial expression] 242,
– in irregular time signatures 88, 93, 115 244, 431
– irrational time signatures 296, 301 – French septuplet notation [unofficial expression] 244
– metric modulation 224, 228, 272 – on an unstressed beat 331–336, 346; 214
– notation of beams 22 – similar to hemiola 190
– polyrhythm 339–340 – similar to polymeter 208
– solutions 184, 186–187, 191–192, 194, 202, 210 – untraditional polyrhythmic figures
note values – 13 against 8 346; 216
– approximate 203 – 21 against 13 216
– breve 36, 228, 237, 320; 188 Prokofiev, Sergej
Nørgård, Per – Sonata for violin and piano No. 1 188
– Trepartita 218 pulse 208–209, 218

O Q
octuplet quadruplet 186, 200
– see also 4 against 3 with subdivisions – 4 against 3 99 ➛ ; 193, 203, 205, 207, 214, 223
– 8 against 3 197, 249, 346; 200, 223 – in beat-unit subdivided in three 108, 191, 203, 221,
– in connection with 5 against 2 249, 346 223, 256, 286–287, 292, 339
– in connection with 5 against 2 and 7 against 3 263; 200 – notation
[in a music excerpt] – French 103 ➛ ; 39, 193–194, 203, 205
– 8 against 5 346; 216, 223 – German 99 ➛ ; 39, 193–194, 203
– over one beat 207 – in general 39, 193
– mathematically correct form of notation 102 ➛ ; 39,
P 193, 203
Più mosso 24, 228, 264, 271, 295, 347, 389; 186, 206 – across a barline 127, 150, 163, 203, 206–207, 210,
– Ancora più mosso 228; 204, 206 [in music example] 221, 252, 319, 333
– Poco più mosso 232 – on an unstressed beat 331, 333
Plus animé 186 – together with 3 against 2 105 ➛
polymeter 39, 124, 288, 292–295, 327, 350; 188, 192–193, – together with syncopation 104
208–209 – with dotted rhythmic figures 194
polyrhythm – with subdivisions 192–194, 197, 220, 227, 233, 249,
– see also duplet, triplet, quadruplet, quintuplet, septuplet, 255, 262–263, 269, 279, 284–288, 319, 333, 427,
octuplet and nonuplet 433–434; 207
– a further explanation 216, 222–223 – 4 against 5 195–197, 202, 245, 248, 266, 319, 340–341,
– as a ratio 196, 200, 236, 241–242, 244, 247–248, 274, 432; 200, 223
282, 292, 310, 313, 328, 336, 350, 432; 200, 222–223 – in irregular time signatures 337; 214
– notation 200, 205 – 4 against 7 340; 215 [in a music excerpt], 223
– in irregular time signatures 338, 340; 214

229
quadruplet (cont.) – over one beat 148, 150, 210, 324, 334, 425; 213
– 4 against 9 339; 215, 223 – on an unstressed beat 334, 336
– over one beat 24, 41 ➛ – with dotted rhythmic figures 312
– in irregular time signature 319
– on an unstressed beat 332 R
– with subdivisions 208, 237, 313 Ravel, Maurice
quintuplet – Piano Trio 208
– 5 against 2 146 ➛ ; 199–200, 206, 213, 223 – L’indifférent from Shéhérazade 193
– across a barline 134, 150–151, 211, 241, 246, 256, 276, – Sonata for violin and piano No. 2 198
305, 311; 205 – Valses nobles et sentimentales 190
– in beat-unit subdivided into three 347 repetition signs 5–6, 13, 18 ➛
– where the first beat of the bar is hidden 334 – notation 183
– diagram 51 – repetition of a single bar 37; 188
– in beat-unit subdivided into three 151, 158–159, 183, – repetition of two bars 40; 188
198, 225, 228, 272, 295, 305, 311, 319, 324, 349 – where the is metric modulation 270
– in beat-unit subdivided into three, with further – with Dal Segno al Fine 186
subdivisions 305, 311 – with volte [prima volta, secunda volta] 13 ➛
– notated as 5:4 200 Respighi, Ottorino
– on an unstressed beat 344 – Belkis 207
– with dotted rhythmic figures 307 – La fontana di Trevi al meriggio from Fontane di Roma 201
– with subdivisions 152, 305, 307, 311 – Un Sogno from Quattro Liriche 204
– 5 against 3 139 ➛ ; 196, 199, 201, 206, 213, 216, 223 rests
– across a barline 134, 206–207, 241, 243, 311; 205, 211 – an empty bar 34 ➛ ; 192
– where the first beat of the bar is hidden 336 – G.P. 39 ➛ ; 188, 204
– diagram 49 – vuota 238; 204
– in beat-unit subdivided into three 143, 159, 242, 247, – multiple bars 36 ➛ ; 188
271, 340, 349, 421, 423, 429, 435 – notation 184, 187, 191–192
– in beat-unit subdivided into three with subdivisions ritardando
(= 10 against 3) 306, 309 – in the further explanation of polyrhythmic figures 216
– in beat-unit subdivided into three with triplet- – written 144, 244, 340–341; 197, 205, 215, 217
subdivisions 306 ritmo di 3 misure 207; 201 [in a music excerpt]
– in connection with 3 against 2 139 ➛ ritmo di 4 misure 207; 201
– on an unstressed beat 336
– with dotted rhythmic figures 308 S
– with subdivisions 307–309, 311–312 Schoenberg, Arnold 190
– with triplet subdivisions 323 – Gurre-Lieder 198
– 5 against 4 245–249, 305, 310, 321, 349; 205, 213–214, – Kammersymphonie Op. 9 185
217, 223 Schubert, Franz
– diagram 88 – Impromptu Op. 90 No. 3 185
– in beat-unit subdivided into three 345, 435 Schumann, Robert 185
– in connection with 4 against 3 245, 247 – Schneeglöckchen Op. 79 No. 26 198
– over 2 beats in a two-part exercise 429, 435 septuplet
– with subdivisions 305 – 7 against 2 218–220, 244, 263, 311, 312, 325–326; 223
– 5 against 6 over 2 and 3 beats in a two-part exercise 431; – across a barline 434
223 – diagram 78
– 5 against 7 341; 215, 223 – in beat-unit subdivided into three 261, 310, 312, 320,
– in irregular time signature 338; 214 347, 432
– 5 against 8 342; 215, 223 – 7 against 3 259–263, 274–275, 304, 310–311, 320, 326,
– in irregular time signature 337; 214 329, 343–345, 350, 432–433; 200, 206, 222–223
– 5 against 9 340; 215 [in a music excerpt], 223 – across a barline 311; 211
– notation – diagram 93
– dotted rhythmic figures 312, 323; 211 – in beat-unit subdivided into three 261, 311–312, 435
– French [unofficial expression] 242, 244, 431; 205 – in beat-unit subdivided into three with subdivisions
310–311

230
– in connection with 5 against 2 259–260, 263, 274, 311, Tempo giusto 31; 188
343 tempo indications and musical indications 183, 221–222
– in connection with 8 against 3 262–263 – French 75–76, 203–204, 231, 431; 221
– notation 211 – German 78–79, 171–172, 178, 427; 221
– 7 against 4 213–220, 251, 263, 311, 325, 344, 346, 350, – Italian 6, 15, 18, 23, 43, 53, 55, 65, 100, 106, 121,
430; 201, 206, 223 130–131, 135, 143, 150, 159–160, 169, 180, 199, 206, 224,
– across a barline 311, 316; 211 252, 283, 288, 314, 356, 360, 364, 370, 392, 402, 410, 413;
– diagram 76 221
– in beat-unit subdivided into three 261 – Adagio 221
– in connection with 5 against 3 213–215, 219–220, 311, – Allegretto 221
344, 430 – Allegro 221
– with subdivisions 311, 346 – Allegro molto moderato, Allegro molto 185
– 7 against 5 345; 223 – Lento 221
– 7 against 9 341; 215, 223 temps = temps 45, 49, 77, 124–128, 160, 180, 200,
– notation 204–205, 210–211, 225, 270, 273, 286, 288, 407, 414; 189,
– French [unofficial expression] 244, 320; 202, 205 193, 196, 208
– with dotted rhythmic figures 312, 326; 211 ties, French 317–318; 212
– over one beat 320 time signatures
sextuplets – see also in uno
– see also triplet with subdivisions – see also irrational time signatures
– 6 against 5 388; 217, 223 – see also irregular time signatures
Sibelius, Jean – see also mixed time signatures
– Symphony No. 1 184 – 1/1 206, 273
– Symphony No. 6 185 – 1/2 210, 221, 268
simile [sempre simile] 90, 127, 208; 191–192 – 1/4 127, 319
Strauss, Richard – together with other time signatures 276, 344
– Salome 189 – /8 187, 205, 286, 304; 192
1
– Sonatine für Bläser 216 – together with other time signatures 278
Stravinsky, Igor – /16 , together with other time signatures 329
1
– Dumbarton Oaks 199 – 2/2 8 ➛ ; 185
– Le Sacre du Printemps 195 – 2/4 2 ➛ ; 183, 193
– Les Noces 189 – 1 beat in a bar 159, 211, 293
– Perséphone 195 – subdivided (4 beats in a bar) 19 ➛
– Petrouchka 193–195, 200, 221 – 2/8 203
– Piano-Rag-Music 212 – 1 beat in a bar 223
– Symphonies 206–207 – 2 beats in a bar 61 ➛
– Threni 179, 204
– 4 beats in a bar 229, 254, 386
syncopations 2
– /16
– in irregular time signatures 113, 116 ➛
– 1 beat in a bar 209, 273
– in quadruplets 44
– 2 beats in a bar 254, 279, 386, 432
– in quintuplets 305–307
– 3/2 10 ➛ ; 190, 211
– in triplets 308
– subdivided (6 beats in a bar) 131, 225, 247, 302, 308,
– notation 184, 187, 191
319–320
– over a beat-unit subdivided into 2 27 ➛
– 3/4 183, 187–188, 190–191, 203, 205, 213, 216
– over a beat-unit subdivided into 3 43 ➛
– 1 beat in a bar 55 ➛
– with beams across a barline 252–253
– 3 beats in a bar 1 ➛
– irregular in 2 beats 328
T
– subdivided (6 beats in a bar) 18 ➛
Takemitsu, Toru
3
– /8
– Rain Coming 208
– 1 beat in a bar 57 ➛
Tchaikovsky, Pyotr
– 3 beats in a bar 16 ➛
– Symphony No. 5 196
– irregular in 4 beats 329
tempo 183, 189, 194
– subdivided (6 beats in a bar) 229–231, 239, 254, 386
Tempo I° [Tempo primo] 121–122, 228, 248, 264–265,
295, 319, 389, 435; 218

231
time signatures (cont.) – 7/8 179, 192, 208
– 3/16 192 – 1 beat in a bar 226
– 1 beat in a bar 66 ➛ – 2 beats in a bar (3+4, 4+3) 315; 211
– 3 beats in a bar 229–230, 254, 279, 291, 309, 337, 386 – 3 beats in a bar 89 ➛
– 3/32 , 1 beat in a bar 230, 279, 389 – 7 beats in a bar 131 ➛
– 4/2 9 ➛ ; 183, 185 – alternating with 3/4 135
– subdivided (8 beats in a bar) 130, 267 – irregular in 4 beats 327; 213
– /4 3 ➛ ; 179, 188, 191–193, 196–197, 211, 213–214
4 7
– /16
– subdivided (8 beats in a bar) 17 ➛ – 1 beat in a bar 212
– /8 15 ➛ ; 197, 211
4 – 3 beats in a bar 92 ➛
– subdivided (8 beats in a bar) 229–231 – 7 beats in a bar 279, 310
– /16 239, 279
4 – 7/32 , 3 beats in a bar 254, 279, 309–310, 386, 432, 435
– 5/2 162, 197, 237, 345 – 8/4
– 5/4 – 3 beats in a bar 159, 256, 330
– 2 beats in a bar 95, 159, 184, 197, 220, 228, 256, 268, – 8 beats in a bar 176, 189, 449
277 – 8/8 197, 206, 214
– 5 beats in a bar 129 ➛ – 3 beats in a bar 153 ➛
– irregular in 3 beats 328 – 8 beats in a bar 190, 196, 204, 282, 342, 451
– subdivided (10 beats in a bar) 281 – 8/16 197
– 5/8 191–192, 210 – 3 beats in a bar 153 ➛
– 1 beat in a bar 208, 211, 224, 226, 273, 319 – 8/32 , 3 beats in a bar 254, 309, 435
– 2 beats in a bar 84 ➛ – 9/4
– 5 beats in a bar 131 ➛ – 3 beats in a bar 128, 143, 203, 221, 232, 237, 256, 345
– alternating with 2/4 132 – 4 beats in a bar 232, 237, 345
– irregular in 3 beats 327, 331 – 4 beats in a bar and subdivided 280, 283, 449
5
– /16 208 – 9 beats in a bar 166, 189, 280, 319, 341, 449–450
– 1 beat in a bar 210, 226 9
– /8 183, 199, 211
– 2 beats in a bar 87 ➛ – 3 beats in a bar 41 ➛
– 5 beats in a bar 279, 432 – 4 beats in a bar 171 ➛
– irregular in 3 beats 346 – 4 beats in a bar alternating with 4/4 171
– /32 , 2 beats in a bar 254, 279, 309, 386
5 – 4 beats in a bar and subdivided 282, 451
– 6/2 345 – 9 beats in a bar 164 ➛
– 6/4 196, 198 – alternating between 3 and 4 beats in a bar 173, 227
– 2 beats in a bar 24 ➛ – irregular in 5 beats 331
– 6 beats in a bar 70 ➛ – 9/16 206
– alternating with 3/2 64, 68 – 3 beats in a bar 43 ➛
6
– /8 183, 187, 192–193, 198, 203, 205, 216 – 4 beats in a bar 172, 180, 227, 233, 269, 286, 317
– 1 beat in a bar 208, 211 – 9 beats in a bar 229–230, 310
– 2 beats in a bar 23 ➛ – alternating between 3 and 4 beats in a bar 172, 227,
– 6 beats in a bar 69 ➛ 233
9
– /32
– irregular 327, 331; 213
6
– /16 – 1 beat in a bar 435
– 2 beats in a bar 43 ➛ – 3 beats in a bar 254, 258, 304, 309, 432, 435
– 6 beats in a bar 229–230 – 4 beats in a bar 239
– alternating with 3/8 126 – 10/4
– /32 , 2 beats in a bar 254, 279, 309, 386, 435
6 – 4 beats in a bar 232, 237, 256
– 7/2 345 – 4 beats in a bar and subdivided 283, 450
10
– /8 204
– 7/4
– 3 beats in a bar 98 ➛ – 4 beats in a bar 234, 238, 244, 250, 317, 322, 325, 344,
– 7 beats in a bar 130 ➛ 429
– 4 beats in a bar and subdivided 281–283, 451
– irregular in 4 beats 328, 341
– alternating with 5/4 234
– /16 , 4 beats in a bar 233, 236, 272, 286, 339
10

– 10/32 , 4 beats in a bar 239, 279, 432

232
– 11/4 – polymeter in two-part exercises (e.g. 3/4 and 9/8) 39,
– 4 beats in a bar 237, 256 124, 288, 350, 407, 414
– 4 beats in a bar and subdivided 283, 450 – in connection with tempo indications and musical
– 5 beats in a bar 237, 450 indications 221
– 11/8 204 – in Mensural notation 183
– 4 beats in a bar 235, 238, 317, 429 – notation
– 4 beats in a bar and subdivided 282–283, 451 – lower numeral shown using beat-unit 255–258, 274,
– 5 beats in a bar 317, 345 291; 206
– 5 beats in a bar and subdivided 283 – without lower numeral 38, 316; 188, 207, 211
– 11/16 – without lower numeral but with changing pulse 275,
– 4 beats in a bar 236, 257, 273 277, 317; 211
– 5 beats in a bar 314 – upper numeral shown using decimal numbers (e.g. 3.5/4)
11
– /32 289; 208
– 3 beats in a bar 317 – upper numeral shown using fractions (e.g. 2 1/2 /4)
– 4 beats in a bar 239, 384, 432 290–291, 304; 208
– 5 beats in a bar 432 – see also irrational time signatures
– 12/4 – where there is use of polymeter 208
– 4 beats in a bar 232, 237 tremolo misurato 40; 188
– 12 beats in a bar 167, 280, 283, 450 triangle 92 ➛ ; 192, 196, 205, 212
– 12/8 185, 192, 196, 198 – extended version 137–138, 237–238, 294, 302, 317, 340;
– 4 beats in a bar 42 ➛ 196
– 12 beats in a bar 165–166, 179, 387, 451 triplet
– irregular in 5 beats 317 – 3 against 2 45 ➛ ; 189, 196–197, 216, 223
– 12/16 – across a barline 54 ➛
– 4 beats in a bar 43 ➛ – in fast irregular time signature 159–160, 171, 173, 238,
– 4 beats in a bar in connection with 6/8 in 2 beats 270 253, 265, 295, 299, 322, 348–349, 415
– 12 beats in a bar 229 – with subdivisions 299
– alternating with 4/8 83 – on an unstressed beat 335, 346, 349
– /32 , 4 beats in a bar 239, 254, 320, 435
12 – with dotted rhythmic figures 162, 194, 205, 302
– 13/8 , 5 and 6 beats in a bar 313; 179 – with subdivisions 160 ➛ ; 199
– 13/16 , 5 beats in a bar 314 – with triplet subdivision (9 against 2) 204–205, 227,
– 13/32 , 3 beats in a bar 317 230, 267, 276, 281, 285, 288, 427–428, 435
– 14/8 , 6 beats in a bar 317 – 3 against 4 52, 80, 81 ➛ ; 191, 203, 215, 222–223
– 15/4 , 5 beats in a bar 203 – across a barline 203
– in beat-unit subdivided in three 83
– 15/8 , 5 beats in a bar 199–200, 242, 274, 302, 313, 349
– over 2 beats in a two-part exercise 416–417
– 15/16 , 5 beats in a bar 198, 236, 314, 319, 339
– with subdivisions 343
– 15/32
– with triplet subdivisions 343
– 5 beats in a bar 320
– 3 against 5 200–202, 205, 266, 319, 340–342, 387; 200,
– irregular in 3 beats 317
215, 223
– 17/16 , 7 beats in a bar 314; 179
– across a barline 205
– 17/32 , 4 beats in a bar 317
– in irregular time signatures 337–338; 214
– 18/8 , 6 beats in a bar 199, 242 – 3 against 7 339; 215, 223
– 18/16 , 6 beats in a bar 225, 274 – in irregular time signatures 338; 214
– 20/8 179 – notation 10, 29–30; 184–185, 187
– 21/8 , 7 beats in a bar 199 – over one beat 1 ➛ ; 223
– 21/32 , 3 beats in a bar 274 – 3 against 2 in two-part exercise 396, 399, 402 ➛
– 24/16 199 – on an unstressed beat 331–332, 335–336, 346
– combinations – where the first beat of the bar is hidden 214 [in a music
– alternating (e.g. 3/4 - 4/4) 31, 350, 402; 188 excerpt]
– ambiguous (alternating between 3/2 and 6/4) 68; 190 – with subdivisions 34 ➛
– gathered into one (e.g. 2/4 + 5/8) 276, 278, 291, – notated as tremolo misurato 40
303, 323, 329, 343, 385, 433; 207 – with triplet subdivisions 178, 204
– sub-grouping shown in upper numeral 211 two-part exercises

233
triplet (cont.) V
– in groups 14, 23, 39, 57, 82, 112, 117, 124, 154, 175, 179, volte [prima volta, secunda volta] 13 ➛ ; 199
188, 190, 199, 207, 238, 263, 288, 292–295, 300, 327, 350 vuota 238; 204
– singing/clapping 139–140, 146–147, 213–214, 245,
259–260, 337–338, 390–435 W
– tapping 351–389 Webern, Anton
– Cantata No. 2 188
U weniger bewegt 187
upbeat 6 ➛ ; 183

234
5 5
j5
32œ œ œ Œœ5 œ œœ œœœ œŒ œ5 Œ2 œœj œ ‰œ 44Œ
5
44
œ œ œ . œ œ œœ . œ5œ. œ œ œ œ5œ œ œ ‰œ 3œ .
3

r 4
œ œ œ 58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ ‰ Œ
j j j
Œ œ œŒ œ œ œ98 œ‰ œjœ œ‰ œ œ œœ œœ œœ œ œjœ ‰ œ œ œœ œœ œ œœ œ œ78 œœ œ œ‰ Œ3 ˙ ! œ .œ 34œ œ 2
5

4 4
h = ca. 60
4
5

2 œ Œ œ˙ 3œ œœ œ ˙œ œ Index of symbols
œj78œ œœj œ ‰œ Œj˙ ‰œ œœj œ 44 œœ œœ œœ œœ œœ ˙œ œ Óœ . ˙23 ˙ ˙ ˙ ˙ œ . œ
3 5 5:3 5
4 5 5

˙ œ 434 ‰ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œ Œ Œ
jœ œ œ5 œœ. œ˙ œ œ . œœ œ Œ œ Óœ œ œ œ 3œ œ œ Œ œœ . œ ˙œj œj 5Óœ œ . œ ˙ Ó ∑
5 5:4 5 5:4 5 5

œœ œ. œ ˙ ˙ ˙ ˙ Both œ appropriateœexercise number


œ the J and page number are given respectively.
3 8 3 2
4œ !œ œœ !‰œœ !œ œœ !œ œœ 348 Œœ œ œ œ‰ !œ œ ! œ! œœ œ! œ4 44œjExercise
!‰ œŒ ! œ‰numbers 34 numbers are written as normal.
3
2
3
!œ œ ! 4œ3are
! œin!bold,
œ ! œwhilst
! œ page
3 3

3
q = ca.3108 3 5:4

bœœ24œœ œœ œœœœ# œœ.œœ œœ j œœ œœ œœj‰ ‰œ4‰ Œœœ œœ 38œ58 œœ œ6 œ œ œ ®œ œ œ œ œ œ. œœœ 34


5
œ rn œ œ œ1œ2 !3 Irregular timeœ3 signatures
œœ ! ! œ4œœ œœ8 !œœœ œ! ‰œœ ‰œ3œ œ!158 œ œœ œ! Œœ œ !œ œ œ! œ œ œ
5
33

! œ Œ >œ œ œ Œ 4 ! œ œ œ ‰ 4 205, 212


92 ➛ ; 192, 196, œ nœ
j
3 3 3
3 3 5 137-138, 237-238, 294, 302,
5 317, 340; 196

œ ‰ ! 2œ 2œ 3œ œ œ3 œ ! 3œœ œ œ73 œœ 9œ œ œœ œ œ œ8 œ Œ
Œ. œ Œ œ jœ ‰ 8 œ œ‰ œ 3jœ ‰241 œ3œ œœ œœ 98œ œœ ‰ ‰ œ œ œ œ œ
5

!‰ œŒ ! œ !œ 4œ œ! œœœ œ! œœœ œ! œœ œ !œ8 œœ œ 8œ ‰œ ‰


mosso

œœ œ Œœ Metric
>œœ œœ modulation
œ œ4 Œ and! other œ ! beat-unit
œ ! œ ! transitions
œ
5:4
j er 3= e etc. 58 ➛ ; 190 4

œ3 œ 5œ !j3 œ œ 3 œ œ5 œ œ œ œ ; e! (e =œe œ:œ œ œ ! œ j œ !3 œ œ3 ‰ ‰ œ œ œ


2 1 33etc. 59j➛ ; 190 12
j 3j j
Œ
3

44 œ‰ œ œœ œœ œœ ‰ 8‰ œ œŒœ. œ œ‰œ œœ œ 34 œŒ24 4‰ œœ œ œœ œ‰128œ 44œ n œ‰‰ œ8 œ œ œœ œ œ‰ œœ œ œ‰ œ œ œ ‰ 158


3
= e)
œ œ œ œ œ œ > œ œ œ 204, œ 271; 200
; x : etc. œœ œ
œ
j 195
œ Œ‰3 œ œ œ 341 1 3qœ = œq 3. œetc.3œ 345,
œ 123784 ➛œ ; 189,
‰ Œ 4 œ . œ œ 258
5:4 5

32œ ‰œ 5:3œ œ ‰ ‰ œ œ 3œj 5:2


(in 6)

4 4
œ œ œœ œœ r œœ . œ œœ œœ œ ˙œ 188; qœ = ‰hœ:‰œ œœetc.œœ r œ45,œœ119 . ➛œ; œ189,œ 195, 201, 204,j206-207 Ó .
˙ ˙ Œ.
! œ jœ œ œ ! ‰ 34 œ œ 5œ œ œ œ œj 24 œ œ ! ‰ ‰œ œœ œœ ˙34 œ .œ œ œ . œ 24
‰ œ œ ‰ œ 24 œ3 œ œ œ3 œ 78 œ ‰ 3Œ Polyrhythm Œ de 3 ‰ 38 ‰ . œ œ 78
j
. = ca. 66 3
œ œ œ 4Tempo œ ‰j I°‰ œ œ œ œ œ œ œ j24+2223 jœ œ œj œ œ3 r œ œ 34+58
2

j282, 292,
29-30; 187
Œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ 6 œ ‰ ! œ œ 9 œ œ œ œ ˙ . . 2ˆ2ˆ3
4

œ œ 4œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4œpour 6œ 16etc. œ j196,


œ œ pour 4:3 œ 4200, œ !236, ! 241-242,
16 œ œ
4:5 œ œ
244, œ œ œ œ
247-248, œ œ œ
274,
16310, 313, 328, 336, 350, 432; 200,
œ œ œ œ œ5 œ œ ® œ œ 6œ œ œ œ de 3œ œ 5œœ 222-223 ! œ œ œ 3 œ œœ œ 5œ œ
pour 6

œc œŒ œ œœ œœ3 œœ œ8 œ œj œ‰ œ œœ3 œ œ 82 œœ œ œœ3œœ œ. œ 2œjœB c 8Œ œœœjœœj‰œœ œ‰œ œœœ œœœ œ4œ4œœ œœ œ œœœœœ ˙œœœ œœ œ 4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙
5 5 5

24+58 ˙ rœ œ ‰ œ œ 5œ 1 4 3 5‰eœ: 2œe ‰ œ etc.85 ‰243-244, œ3 -œ5 ‰ 254, 24+ 23316, 323,
œ le, 283,
al - le Hei r œ - # œ r
9 6
344, 432 5

œ œ œ œ rœ ! !œ œ œ œ œ œ œ œœ œpourœ 2œ ˙ œ ˙ œœ244Ó œœ5 Œ œœ n œ œœ œ œ 8˙˙ œ !jŒ‰ ! œ œ œ œ œ œ˙ ˙ Œ œ


3? alc œ œ ˙ œ œ œ nœ
Lo - - - - bet den Herrn, al - le, al - le Hei -

œc œ˙œ 5œ œÓœ !Œ ‰ œ16œœ5 œ œœ œœ ˙œ œ œ # œ 3 œ œ etc.


œ
3 3
Lo - - - 5:4 - bet den Herrn,

œ3 œ œ œ œ œœ !7˙œ œœ œ œ œ ‰ œ 4
q pour 6

8 Œ ‰ 4 œ 4 œ œ œ œ3 8 J ‰ Œ œj œ œ 4
.
5œ j 5 œ .
œ œ. œ. œ. œ œ
3r œ œ œ œ œj œj ‰5
de 3
etc. 303
œ ‰ ‰ œ œ œ 34+243 œ œ 3r œ 33œ œ3 œ 8etc.
4:3
r
2 3
5 5 5
4 œ œ4)5œ . œ œ œ . ‰ . œ 3ˆ2ˆ2
3 5

œ œ œ5 œ œ œ œ; eœ =16e8 : œ, qœ. = œca.4 !63 ‰ œ œ œ ! œ œ œ œ œ œ œ .5 (pour


3
178 ; 199-201, 207, 216-217
16
j 34 œ œ œ œ œ œ œ œ œ r

3 2
‰œ œ œ œ 868 œ ‰ œ84 œ œ œ œ œ 98œ œ œ œ œŒ œ œ œœ œœ œRepetition œ œœ !œ ‰ 34signs 2 4
‰ œ 8œ œœ∑œœ œœ œ œ œ 8 58
3

œœœ œ œ œ œ œ 2.
12 r . 5.
. . ∑ J 18j ➛
œ
5-6, 913,
∑ 4
∑ 5 1. .. 5 .. 5 j ∑
. 4œ œ ! œ œ . .r 3 164r ! !œ 3 œ1 2œ !! ! œ7 (pour œ œ œ5œ œ.
6) œ œ
16 œ œ 8 ∑ 2 j ! 5œ œ3œ œ œ . œ œ œ . œ œ œ . œ !
1.œ œ 2œ œ2.œ œ 13J➛4
3
8 16 8 ∑ ∑
16

œ
8 8

œ & œ4
œ œ œ∑ œŒ œ œ∑ œ‰ œœ œ !6 ‰ ‰ œ œ œ∑ œ œœ œ œœ œœ 8 .. œ œ œ œ.. œ 108 œ œ ‰œ Œœ∑ œ Œ 8 œ‰ ‰ 4
œœ 8 œœœœœ œœœœœ 8 œ
% 32, 44, 54, 186-188; 188-190 œ œ
4
J
œ
6 7! (pour 2 ∑ 9 6)54, r190 œ 3 ∑
! ‰8) 5 fi œ œ188; œ œ 6) 8
.5 (pour ∑
3

œ œ œ 10 œ16 r 8 œ œ œ œ œ œ 32 œ œ 87
œ œ
89

œ œ œ 8 œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ 68 œ œ ‘œ œ 37;œ 188Œ œ œ
(pour

‰Œ ‰
3

5 4
œ œ
3 j ‰ ‰ œ œ œ 4 3 ∑j ! 3 œ « 5 40; 188 1 3 3 ∑ ∑
8 œ œ œ 16 œ 8 œ œ œ œ 8 œœœ 8
19 235

j ! ‰
3
43
4 œ
3
œ œ œ
5
381 2 œ œ œ œ œ ∑ 38 7

œœ œ
œ œ œ J œ œœ œœœ œ
es
- um? gen - ti - um?
Quis es? Quis es? Sal - vus Sal
quo - - vus
mo -quo
do - mo
ti - do
- bi ti gra- - tibi - as gra -reti - - feas- ram re -dife- -gnas?
ram di - gnas?
ssion.
nc. Used by permission.

q = ca. 76

j j j j 3 j3
œ œ œ œ œ œ œ œ œJ ‰ ‰ ® œ œ ® œ œ
3 3
3 4 ‰ œ3 œ œ 2
3 3 3

Π&2 Rests
j
œ œ ˙ j Œ œ œ œ œ
. œ
œ œ
2 2 275*
2 œ
3 3 3

œ œœœœœ& œ œ „ œ &œ œ œ„ ∑œ & œ∑ œ & œetc. œ 36 œ œ➛œ; 188œ œ œ

2 œj ‰ ‰ œ ®œ 78 ‰ 5 ‰ 88 j ‰ ‰ j ‰ ‰ 2
5
4
& j œ œ œ œ ‰ œ œ ‰ œ œ œœœ
œœ œ œ œ œ œ œ œ œ 4 ˙ Œ ‰ Temps œœœ œœ 2 œ œ
3 3

œ œ œ œ
= temps œ œ œ œ œ
1 3
–49 = 8– etc.
jΠ127, 208
3 98
16 œ œ œ œ œ œ œ œ œJ ‰
3

œ œ 3 œ œ Œ 2
&Œ ‰œ ‰ 3 œœœ Œ ! 4 œœ œ œ œ œ œ œ j ‰ ‰ 3 œ œ
œ œ œ
3 3

œ œ œ ‰ œ
3 3
œ œ œ œ œ œ œ œ œœœ œ J
œ œsignatures
œTime
9 Œc. 6œ ➛œ œ; 183, 185!3 j‰ ‰ œ œ 3 œ œ œ 7
3

2 7 3
œ œ œ œ 8 j ‰ ‰ ‰ œj ‰ œ œ 16 œ œ œ 2
14

j 3
œ œ œ œœœ 4 œ Œ Ó ! & 8 œ œ . œ œ3 œ œœ œ œ œ œ Ó
C œ . œ
œ œ œ œ œ œ œ 13 ➛ ; 183, 185, œ œ196-197
œ˙
3

qqq = qqq 13 beat in a bar 208


œ j j j j 8 j‰ œ
4
2 œ 3 Œ Œ œ œ œ ‰œœœ 3 J ‰ Œ Œ
19

œ
3 3 3 3
& ccj 185 œ œ œ œ œ œ jœ œ œœœœ 8 œ
Ó ‰ œ. ˙ œ œ œ ‰ Œ . CC
œ 3œ ‰ ‰ œ Œ œ œ ‰ œ ‰ œ œ ‰ Œ
185 [in a music excerpt]
j j j j
‰ œ œ œ Œ. œ œ ‰ ‰ œ œ ‰ Œ ‰ œ . q œ= ca.
œ 92œ ‰ Œ . œ j œ ‰ œ j‰ œ ‰ Œ
24ˆ58 ! œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œj œj ‰ ‰ . œr œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 44ˆ38
183
2+3
276*
8 etc. 109-110, 115, 176, 205,3223, 239, 243, 260, 276, 278, 323, 325, 336, 344, 346, 375, 380-381,
j j 435; 194, 211
‰ 23 >œ œ œ œ ‰ ‰ œ œ ‰
3 3 3

Œ œ4 œ œ Cj œ 430,
‰ Œ ‰3 œ ‰ œ >œ Œ œ 3œ œ Œ 3 j
3

44ˆ38 œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 45ˆ38
3

j 3 3 j
3 etc. 276, 278, 291, 303, 323,3329, 343,
3 385, 433; 207

œ œ >œ ‰ ‰ œ4 (without
œ ‰ œ œ œlower
2 œnumeral)
‰ Œ etc. ‰ 38, œ ‰ 316;
œ œ 188,
‰ œ 207,
‰ C211>œ œ Œ Œ œ œ
54ˆ38. œj ‰ Œ Ó ˙ œ . j
œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ 38ˆ34
2 2

Ó ˙ ˙ œ.
7

E etc. 255-258, 274, 291; 206


j j j j j
œ . œ 23 œ Œ Œ œ ‰ œ œ3. 5 œ œ œ
3

œ Œ Œ œ œ œ w.
10 4 etc.
3 3 j 289; 208 4
33 4 j 6 j j
8ˆ4 œ œ œ œ œ œ œ 24ˆ38ˆ34
2
3 3

j j ˆ1 œ ‰ ‰ œ œ œ œ 8ˆ4 3 Œ œ ˙ ˙ ˙
œœœ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ 288 42 œetc.œ 290-291, C Ó 304;Œ 208œ œ œ 2 w .
5
13 12 etc.
241 ˆ1 38ˆ34 œ Œ Œ ‰ ‰ œ œ œj œ Œ Œ œj œj œ œ œj 5ˆ6
296-300, 321-323, 325-326, 389; 108, 117-118, 210, 213

4 3 etc. 298, 302-304, 309, 324, 344; 210, 213 8 œ œ œœœ œ œ œ œœœ œœœ
œ œ. œ œ. œ œ œ. Ó ‰ œ œJ16 C œ œ œ œ œ œ œ œj ‰ ‰ œ œ œ œ . œ œ .
˙ œ œ j j j 12 j 5 j
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ ‰ Œ œ œ œ œ 68ˆ41ˆ58
5
Tremolo

3 œ œ œ œ Œ ‰ œ œ œ 4 ˙! œ! œ@ œ!j ˙!. œ!. 40; 188 C œ@ Œ œ@ 3 Œ3 ‰ œ!j ˙@


6 3

2 2
68ˆ41ˆ58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 38 œj ‰ ‰ 68ˆ41ˆ58 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 78
19 4 4 3 3

23 Œ 22Ó ! ! ! !
œ! jœ! 3 œ5 œ œ œ! œ œj œ
œœ
3 3 3 3 3
œœœ œ ˙
3

œœœ ! !
œ 78 œj ‰˙ ‰ Œœ j
‰ œ 4ˆ8 œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 24 œ Œ
j
Œ œ œ œ w! . ˙!. ˙!. œ ‰ Œ Œ œ!.
6 6
C œ!. œ!. ! ! Œ
3

œ . œ . œ . œj œ
12 3 3 3 3

99
3

25

236

Das könnte Ihnen auch gefallen