Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Samar Jurn 2013 1 PDF
Samar Jurn 2013 1 PDF
samarTlis Jurnali
#1, 2013
UDC (uak) 34(051.2)
s-216
mTavari redaqtori
saredaqcio kolegia:
ISSN 1987-7668
Sinaarsi
vaxtang baCiaSvili
xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis principebis
mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis
mizanSewoniloba................................................................................................................................. 5
mixeil biWia
samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato saidumloebis
xelyofisTvis .................................................................................................................................... 23
ilona gagua
samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas ........... 47
ekaterine lafaCi
uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis principebi qarTuli da
germanuli kanonmdeblobis mixedviT ........................................................................................ 61
TamTa mamaiaSvili
morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli ....................... 77
sofio maWavariani
pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis samarTlis mixedviT
da misi principebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi ....................................... 107
giorgi maxarobliSvili
samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi............................................................... 139
roin migriauli
gakotrebis mmarTvelis samarTlebrivi statusi 1996 wlis gakotrebis kanonisa
da 2007 wlis gadaxdisuunarobis kanonis SedarebiTi analizis safuZvelze .............. 178
levan mosaxliSvili
informaciis Tavisuflebis principebi................................................................................... 185
giorgi rusiaSvili
vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili ormxrivi
xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas ................................................................................... 192
lika sajaia
avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali
da Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi ........................................................................ 229
laSa cercvaZe
direqtoratis (direqtoris) movaleobebi kompaniis marTvisas
(SedarebiTsamarTlebrivi analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis,
da qarTuli samarTlis magaliTze) .......................................................................................... 248
nino xunaSvili
xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis principis safuZvelze .......................................................................... 270
maia kopaleiSvili
iwvevs Tu ara saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis
me-51 nawilis moqmedeba mSoblis sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas ................. 295
irakli kobaxiZe
samarTlebrivi saxelmwifos principi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali ......................................................................................................................... 307
dimitri gegenava
undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli:
gordias kvanZi saqarTvelos konstituciaSi ........................................................................ 328
hans kelzeni
ZiriTadi normis Sesaxeb............................................................................................................... 345
I. Sesavali
5
samarTlis Jurnali #1, 2013
6
v. baCiaSvili, xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis princi-
pebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis mizanSewoniloba
7
samarTlis Jurnali #1, 2013
8
v. baCiaSvili, xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis princi-
pebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis mizanSewoniloba
9
samarTlis Jurnali #1, 2013
10
v. baCiaSvili, xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis princi-
pebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis mizanSewoniloba
11
samarTlis Jurnali #1, 2013
12
v. baCiaSvili, xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis princi-
pebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis mizanSewoniloba
2.6. Cveulebani
42
Sead. PECL, Art: 5:105.
43
Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-
tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 247.
44
iqve.
45
Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-
don/Boston, 2000, 104.
13
samarTlis Jurnali #1, 2013
46
Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-
don/Boston, 2000, 104.
47
iqve.
48
von Bar C., Zimmermann R., Grundregeln des Europischen Vertragsrechts, Teile I und II (Studienaufgabe),
München, 2002, 348.
49
Good Faith and Fair Dealing.
50
ioseliani a., keTilsindisierebis principi saxelSekrulebo samarTalSi (SedarebiT-
samarTlebrivi gamokvleva), qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema,
2007, 16.
51
Antoniolli L., Veneziano A., Principles of European Contract Law and Italian Law, A Commentary, Kluwer
Law International, Hague, 2005, 258.
14
v. baCiaSvili, xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis princi-
pebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis mizanSewoniloba
63
Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-
don/Boston, 2000, 294.
64
iqve, 295.
65
Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-
tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 253.
66
Antoniolli L., Veneziano A., Principles of European Contract Law and Italian Law, A Commentary, Kluwer
Law International, Hague, 2005, 265.
67
Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-
don/Boston, 2000, 294.
16
v. baCiaSvili, xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis princi-
pebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis mizanSewoniloba
17
samarTlis Jurnali #1, 2013
1. gonivruli gansja
ssk-is 52-e muxlis Sesabamisad, nebis gamovlenis ganmartebisas neba unda dadgin-
des gonivruli gansjis Sedegad, da ara martooden gamoTqmis sityvasityviTi mniSvne-
lobidan. aRniSnuli formulireba arsebiTad gsk-is76 formulirebas eyrdnoba.77 nor-
mis sityvasityviTi analizis Sedegad mniSvnelovania nebis gamomvlenis neba dadgindes
da am nebis dadgenisas gonivruli kriteriumebiT iqnes msjeloba warmarTuli. aqedan
gamomdinare, igi morgebulia aramiRebasavaldebulo nebis gamovlenas, romelSic ar
dgas adresatis ndobis sakiTxi.78 amis yvelaze saukeTeso magaliTia anderZi, romelic
73
Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-
don/Boston, 2000, 298.
74
Canaris C-W., Grigoleit H.C., Interpretation of contracts, Towards a European Civil Code, 3rd edition, 2004,
463.
75
Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-
tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 256.
76
Bürgerliches Gesetzbuch nebst Einführungsgesetz vom 18. 08. 1896, RGBl. № 21, 195; &133 - Bei der Aus-
legung einer Willenserklärung ist der wirkliche Wille zu erforschen und nicht an dem buchstäblichen Sinne
des Ausdrucks zu haften.
77
kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 252.
78
iqve.
18
v. baCiaSvili, xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis princi-
pebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis mizanSewoniloba
79
BGHZ 80, 249; 86, 45 citirebulia: Pruetting H., Wegen G., Weinreich G., BGB Kommentar, Luchter-
hand, 2006, 136.
80
ganmartebis miznebTan dakavSirebiT ix. Koehler H., BGB, Allgemeiner Teil, 31. Auflage, München,
2007, 115 da Semdgomni.
81
Kereselidze D., AT des ZGB, 2005, 185 citirebulia: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzoga-
desi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 252.
82
zoiZe b., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni I, Tb., 2002, 174.
19
samarTlis Jurnali #1, 2013
20
v. baCiaSvili, xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis princi-
pebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis mizanSewoniloba
21
samarTlis Jurnali #1, 2013
IV. daskvna
22
mixeil biWia*
1. Sesavali
23
samarTlis Jurnali #1, 2013
24
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
25
samarTlis Jurnali #1, 2013
26
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
bis safuZvelze, ix. Бойков А., Этические нормы деятельности советского адвоката, «Советская
юстиция», №10, 1966, 16.
20
Лапач В., Система объектов гражданских прав: теория и судебная практика, «Юридический центр
Пресс», Санкт- Петербург, 2002, 115, 106.
21
Иоффе О., Советское гражданское право, общая часть. право собственности. общее учение об обяза-
тельствах, Изд. Ленинградского Ун-та, Л., 1958, 75.
22
Малеин Н., Гражданский закон и права личности в СССР, «Юрид. лит-ра», М., 1981, 105.
23
Prediger E. J., Die Grundlagen des Eigentumsrechts, <http://doctorate.ulbsibiu.ro/obj/documents/REZ-
GERM-PREDIGER.pdf>, [07.05.10].
24
Beschluss der Aufsichtskommission über die Rechtsanwälte vom 2. September 2004, 4.
25
xelSekrulebis Tavisuflebis principis Sesaxeb ix. Chanturia L., Das neue Privatrecht, In: Geor-
gien – Postsowjetische Umbrüche und Hoffnungen auf Europa. Arbeits- und Diskussionspapier (Alexander
von Humboldt Stiftung), 6/2006, 28.
26
niSnebis Sesaxeb, romlebic urTierTobis obieqts unda hqondes, ix. Осакве К., Сравнитель-
ное правоведение, схематический комментарий, «Юристь», М., 2008, 93, 543-544, 82.
27
samarTlis Jurnali #1, 2013
28
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
32
Meiss R. Von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessuallen Verfahren, Diesenhofen,
Rüegger Verlag, 1975, 110-111.
33
ssip `saqarTvelos advokatTa asociaciis~ eTikis komisiis 2010 wlis 15 dekembris ga-
dawyvetileba (№086/10).
34
ssip `saqarTvelos advokatTa asociaciis~ eTikis komisiis 2011 wlis 3 ivnisis gadawyve-
tileba (№022/11); saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom am sakiTxis samarTlebrivad swo-
rad gadawyvetis gamo ZalaSi datova disciplinuri pasuxismgeblobis formad gafrTxi-
lebis gamoyenebis Sesaxeb eTikis komisiis gadawyvetileba. ix. saqarTvelos uzenaesi
sasamarTlos sadisciplino palatis 2011 wlis 22 ivlisis gadawyvetileba (№ds-S/7-11).
35
ssip `saqarTvelos advokatTa asociaciis~ eTikis komisiis 2011 wlis 14 ivnisis gadaw-
yvetileba (№092/10).
36
Dorjee-Good A., Das Anwaltsgeheimnis ist auch gegenueber den Erben des Klienten zu wahren (BGE 135 III
597), Successio Heft Nr. 4/2010, 301.
29
samarTlis Jurnali #1, 2013
30
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
31
samarTlis Jurnali #1, 2013
32
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
33
samarTlis Jurnali #1, 2013
34
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
35
samarTlis Jurnali #1, 2013
36
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
kanonis 32-e muxli 1-li nawilis `a~ da `b~ punqtebi). advokatis mimarT gamosayenebe-
li disciplinuri saxdelis saxeebia: gafrTxileba, saadvokato saqmianobis uflebis
CamorTmeva 6 Tvidan 3 wlamde; saqarTvelos advokatTa asociaciis wevrobis Sewyveta
(`advokatTa Sesaxeb~ kanonis 34-e muxli 1-li da me-2 nawilebi). amasTan, advokatTa aso-
ciaciis wevrobis Sewyvetis erT-erTi safuZvelia advokatis mimarT kanonier ZalaSi
Sesuli sasamarTlos gamamtyunebeli ganaCeni ganzraxi danaSaulis CadenisTvis (`ad-
vokatTa Sesaxeb~ kanonis 213-e muxlis 1-li nawilis `d~ punqti). advokats samarTal-
darRvevis CadenisTvis ekisreba pasuxismgebloba saqarTvelos kanonmdeblobiT dad-
genili saerTo wesiT (`advokatTa Sesaxeb~ kanonis 36-e muxli), Tu Cadenili qmedeba
danaSaulis niSnebs Seicavs. amasTan, wesebis darRvevis gamo sisxlissamarTlebrivi da
disciplinaruli sanqciebi SeiZleba kumulatiurad iyos gamoyenebuli.70 Sesabamisad,
advokatis mier profesiuli saidumloebis darRveva iwvevs am kanoniT da advokatTa
profesiuli eTikis kodeqsiT dadgenil pasuxismgeblobas (`advokatTa Sesaxeb~ saqar-
Tvelos kanonis me-7 muxlis me-2 nawili). Tumca aRniSnuli ar gamoricxavs piris sa-
moqalaqo pasuxismgeblobas. aseve Tu saadvokato saidumloebis xelyofa ar Seicavs
danaSaulis niSnebs, SeiZleba iyos deliqti.
kvlevis miznebidan gamomdinare, gansakuTrebiT mniSvnelovania saadvokato sai-
dumloebis xelyofisTvis advokatis mimarT samoqalaqo pasuxismgeblobis dakisreba,
rac disciplinuri pasuxismgeblobisgan gansxvavdeba. saqme isaa, rom saadvokato sai-
dumloebis dacvis uflebis, rogorc absoluturi uflebis, xelyofiT axali samarTleb-
rivi (deliqturi) urTierToba warmoiSoba (ssk-is 317-e muxlis 1-li nawili da 992-1008-e
muxlebi). Sesabamisad, am urTierTobis subieqtebad gvevlineba dazaralebuli – kredi-
tori (rogorc fizikuri, ise iuridiuli piri) da zianis mimyenebeli – movale, romelic
SeiZleba iyos mxolod deliqtunariani piri. Tumca ssk-is 992-e muxliT zianis anazRau-
rebis moTxovna gulisxmobs garkveul garemoebaTa struqturas, saxeldobr, unda arse-
bobdes pasuxismgeblobis ramdenime winapiroba. maT ganekuTvneba qmedebis Semadgenloba,
marTlwinaaRmdegoba, samarTaldarRvevisTvis pasuxisgebis movaleoba/braleuloba, zi-
ani, pasuxismgeblobis gamomwvevi mizezobrioba, samarTlebrivi Sedegebi: zianis anazRau-
reba, pasuxismgeblobis gamoricxva da Semcireba.71
37
samarTlis Jurnali #1, 2013
72
Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl., Grasberg bei Bremen,
Rolf Schmidt GmbH, 2003, 190, 193; ix. Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuld-
verhältnisse, 4. Aufl., Grasberg bei Bremen, Rolf Schmidt GmbH, 2006, 203.
73
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari (red. Wanturia l.), w. I, Tb., 2002, 70-71.
74
Sengelia r., deliqturi valdebulebebi samoqalaqo samarTalSi, Tsu-is iuridiuli
fakultetis 80 wlisTavisadmi miZRvnil saiubileo krebulSi: `saxelmwifosa da samar-
Tlis aqtualuri problemebi~ (red. Sengelia r.), Tb., 2003, 184.
75
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari (red. Wanturia l.), w. IV, t. II, Tb., 2001, 378-
381.
76
Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Auflage, Grasberg bei Bre-
men, Rolf Schmidt GmbH, 2003, 192; ix. Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuld-
verhältnisse, 4. Auflage, Grasberg bei Bremen, Rolf Schmidt GmbH, 2006, 205.
77
Sengelia r., qonebrivi ziani da misi anazRaurebis valdebuleba, Tb., 1991, 3; samoqala-
qosamarTlebrivi pasuxismgeblobis niSnebze ix. zoiZe b., samoqalaqo samarTlebrivi
pasuxismgeblobis cnebisTvis, saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis `macne~, ekono-
mikisa da samarTlis seria, №3, 1985, 85-95.
78
niniZe T., moraluri ziani samoqalaqo samarTalSi, `sabWoTa samarTali~, №2, Tb., 1978,
45, 54-55.
38
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
7. 2. marTlwinaaRmdegoba
39
samarTlis Jurnali #1, 2013
40
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
7. 4. brali
90
z. axvlediani, valdebulebiTi samarTali, Tb., 1999, 68-69.
91
naWyebia g., sisxlis samarTali, zogadi nawili, Tb., 2011, 264-265.
92
Sengelia r., qonebrivi ziani da misi anazRaurebis valdebuleba, Tb., 1991, 5.
93
barabaZe n., moraluri zianis anazRaurebis uflebis warmoSobis safuZvlebi, `adamiani
da konstitucia~, №3, 2005, 69-71.
94
Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl., Grasberg bei Bremen,
Rolf Schmidt GmbH, 2003, 192; bralis formebis (ganzraxva da gaufrTxilebloba) Sesaxeb
ix. Schlechtriem P., Schuldrecht Allgemeiner Teil, 5., neubearbeitete Aufl., Tübingen, Mohr Siebeck, 2003,
169-173. gaufrTxileblobasTan dakavSirebiT ix. Hütte F., Helborn M., Schuldrecht Allgemeiner
Teil, 3. Aufl., Bremsen, Verlag Rolf Schmidt GmbH, 2005, 204, 206-207.
95
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari (red. Wanturia l.), w. IV, t. II, Tb., 2001, 378-
387.
41
samarTlis Jurnali #1, 2013
42
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
kvlevidan Cans, rom aucilebelia garkveuli wesebis dacva, raTa ar Seilaxos sa-
advokato saidumloeba. Tumca am zogadi wesidan kanonmdeblobiT daSvebulia gamo-
naklisic, kerZod, saidumlos mflobelis (klientis) an saadvokato saqmianobaze sa-
meTvalyureo organos werilobiTi Tanxmobis arsebobisas saidumloebis gamJRavneba
araa dasjadi.102 amasTan, Tu advokatTa profesiuli eTikis kodeqsiT advokatis mier
informaciis gamJRavneba aucilebelia mis mimarT wayenebuli braldebisagan Tavis da-
sacavad103 an kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi. Tumca klientis interesebis pri-
oritetulobis principis mixedviT, advokatma yovelTvis unda imoqmedos klientis
interesebidan gamomdinare da daayenos isini pirad da sxva pirebis interesebze maRla
(advokatTa profesiuli eTikis kodeqsis me-3, me-4 da me-5 muxlebi).104 advokatTa pro-
fesiuli eTikis kodeqsSi gaziarebulia swored saqarTvelos konstituciiT dadgeni-
li wesi, rom pirs SeuZlia uari Tqvas Cvenebis micemaze sakuTari Tavis winaaRmdeg.
43
samarTlis Jurnali #1, 2013
bodes saxelSekrulebo moTxovnis winapirobad. Tumca sakiTxi unda dadges TviT Se-
fardebiTi urTierTobis specifikis gaTvaliswinebiT da xelSekrulebis pirobebis
mixedviT. amasTan, saxelSekrulebo moTxovna unda ukavSirdebodes ara absoluturi
uflebis, aramed SefardebiTi uflebis Selaxvas. Tumca vinaidan TviTon saadvokato
saidumloebis dacvis ufleba absoluturi uflebaa, misi xelyofiT warmoiSoba de-
liqturi valdebuleba. Sesabamisad, dgeba sakiTxi imis Sesaxeb, Tu romeli samarTleb-
rivi moTxovnis safuZvlis dayenebiT daicvas pirma sakuTari ufleba.
samarTlebrivi moTxovnebis dros gasaTvaliswinebelia mtkicebis tvirTis sa-
kiTxi. saqme isaa, rom saxelSekrulebo moTxovnis dros movalem unda amtkicos, rom
valdebulebis Seusrulebloba gare faqtorebiTaa gamowveuli da brali mas am zianis
dadgomaSi ar miuZRvis. rac Seexeba arasaxelSekrulebo moTxovnas, aq dazaralebuls
ekisreba mopasuxis braleulobis mtkicebis tvirTi.105
amasTan, aq gasarkvevia moTxovnaTa xandazmulobis sakiTxic. saxelSekrulebo
moTxovna SeiZleba xandazmuli iyos, vinaidan ssk-is 130-e muxlis Tanaxmad, saxelSek-
rulebo xandazmulobis vadis aTvla iwyeba im droidan, roca pirma Seityo an unda Se-
etyo uflebis xelyofis Sesaxeb. mocemul SemTxvevaSi SeiZleba deliqturi moTxovna
iyos namdvili, radgan zianis anazRaurebis moTxovnis uflebis samwliani vada aiTvle-
ba im momentidan, roca dazaralebulma Seityo zianis an zianis anazRaurebaze valde-
buli piris Sesaxeb (ssk-is 1008-e muxli). Tumca mxedvelobaSia misaRebi aseve zogadi
da specialuri normis miznebi. amasTan, erTi mxare ar unda aRmoCndes gacilebiT cud
mdgomareobaSi, vidre meore mxare. aseve mxedvelobaSi unda iyos miRebuli samarTal-
Sefardebis gamartivebis sakiTxi.106 aqve unda aRiniSnos, rom samarTalSefardebis
dros mosamarTle rodia SeboWili sarCelSi warmodgenili samarTlebrivi safuZvliT;
aq, cxadia, amosavali unda iyos moTxovnis is safuZveli, romlis winapirobebis garkve-
vac yvelaze swrafad da iolad SeiZleba. amave dros, unda dadgindes, romeli moTxov-
nis safuZvlis gamoyeneba ukavSirdeba yvelaze mcire saproceso xarjebs.107 amdenad, am
kriteriumebis mixedviT unda Semowmdes moTxovnis is samarTlebrivi safuZveli, rom-
lis Sedegic ekonomikuri da samarTlebrivi TvalsazrisiT yvelaze ufro Seesabameba
moTxovnis mizans.108
105
dundua m., deliqturi pasuxismgeblobisa da saxelSekrulebo pasuxismgeblobis
Tanafardoba, `samarTlis Jurnali~, №1, 2009, 56.
106
CaCava s., moTxovnebisa da moTxovnis safuZvlebis konkurencia, Tb., 2011, 187; ix. Thost P.,
Die Anwendungs des § 477 BGB auf Mangelfogeschäden (Dissertation), Hamburg, 2000, 131-133.
107
boelingi h., Wanturia l., samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis
meTodika, Tb., 2004, 44.
108
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa
palatis 2005 wlis 4 martis ganCineba (№as-973-1208-04).
44
mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato
saidumloebis xelyofisTvis
10. daskvna
45
samarTlis Jurnali #1, 2013
46
ilona gagua*
1. Sesavali
47
samarTlis Jurnali #1, 2013
48
ilona gagua, samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas
49
samarTlis Jurnali #1, 2013
Ton an rogor daasrulon igi. mxareebi TviTon wyveten sakiTxs imis Sesaxeb, Tu saqmis
romeli faqtobrivi garemoebebi moaxsenon da romeli mtkicebulebebi warudginon sa-
samarTlos. mxareTa mier miTiTebuli faqtebi Seadgenen sasamarTlos silogizms.7 ese-
ni konkretuli, drosa da sivrceSi gansazRvruli movlenebia, romlebic samarTlebri-
vi qmedebis safuZvlad qmnian obieqtur samarTls.8
amdenad, SegviZlia davaskvnaT, rom swored SejibrebiTobisa da dispoziciuro-
bis principebia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebis saprocesosamarTleb-
rivi safuZvlebi.
eWvgareSea, rom saqarTvelos samoqalaqo saproceso samarTali ganicdis konti-
nenturi evropis qveynebis samoqalaqo saproceso samarTlis gavlenas. amitom, sain-
teresoa kontinenturi evropis qveynebis samarTlis ojaxebis (germania, safrangeTi)
saproceso samarTlis calkeuli sakiTxebis ganxilva sakvlev sakiTxTan mimarTebiT.
saqarTvelos samoqalaqo saprocesi samarTali yvelaze axlos dgas germanul
samoqalaqo saproceso samarTalTan. orive samarTals axasiaTebs dispoziciuro-
bis principidan daSvebuli gamonaklisebi, saubaria sasamarTlos Carevaze kerZosa-
marTlebriv urTierTobebSi. germaniis samoqalaqo saproceso samarTalSi mtkicebis
procesi Sedgeba ori stadiisagan: 1. mtkicebulebebis warmodgena mtkicebis kanoniT
gansazRvruli saSualebebiT; 2. mtkicebulebebis Segroveba, gamokvleva da Sefase-
ba. mtkicebis procesSi germaneli mosamarTle uflebamosilia Tavisi iniciativiT
dakiTxos mxareebi, daniSnos eqspertiza, daavalos mxareebs warmoadginon maT xelT
arsebuli dokumentebi. sasamarTlos ufleba aqvs mxareTa Suamdgomlobis gareSe da
mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebis gareSe konkretuli faqtis irgvliv da-
kiTxos procesis monawile erT-erTi an orive mxare.9 aRniSnuli uflebamosilebiT sa-
samarTlo sargeblobs im SemTxvevaSi, Tu mtkicebulebis Segroveba, gamokvleva da Se-
faseba (Tuki aseT saproceso moqmedebas hqonda adgili) ar qmnis sakmaris safuZvels,
rom samarTlis Semfardebeli organo darwmundes dasadgeni faqtobrivi garemoebis
namdvilobaSi.10
qarTuli saproceso samarTlis msgavsad, dispoziciurobidan daSvebul garkve-
ul gamonaklisebs vxvdebiT frangul saproceso samarTalSic. mxareTa Soris mtki-
cebis tvirTis gadanawilebis wesi ganmtkicebulia safrangeTis ssk-is me-9 muxlSi,
romlis danawesiT, yoveli mxare valdebulia kanoniT gaTvaliswinebuli wesiT daam-
tkicos faqtebi misi moTxovnis dasakmayofileblad.11 marTalia frangul saproceso
samarTalSi procesualuri iniciativa miniWebuli aqvT mxareebs, Tumca, safrangeTSi
moqmedi kanonmdeblobiT mosamarTle uflebamosilia mxareTa mier miTiTebuli ga-
7
silogizmi (berZ. syllogismos) – deduqciuri daskvna, romelSic ori mocemuli msjelobi-
dan (wanamZRvridan) gamodis mesame (daskvna). ix. ucxo sityvaTa leqsikoni, Semdgeneli
WabaSvili m., Tb., 1964, 350.
8
Rosenbeg L., Schwab K., Gottwald P., Zivilprozessrecht, München, 2009, 638.
9
Michalski L., Bayreuth, “Beweisvereitelung” durch beweisbelastete Partei und Nachholbarkeit in der Beru-
fungsinstanz, NJW 1991, 2069, <http://beckonline.beck.de/?vpath=bibdata%5Czeits%5Cnjw%5C1991%5C
cont%5Cnjw.1991.2069.1.htm&pos=5&hlwords=beweislastumkehr#xhlhit> [17.10.2010].
10
Гражданское процессуальное уложение Германии, первод с немецкого, M., 2006, 94.
11
Vincent J., Gulnchard S., Proceеdure Civile, 27е ed, Paris, Dalloz, 2003, 57.
50
ilona gagua, samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas
51
samarTlis Jurnali #1, 2013
52
ilona gagua, samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas
53
samarTlis Jurnali #1, 2013
54
ilona gagua, samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas
28
Baicker-Mckee S., Janssen W. M., Corr J. B., A Student’s Guide to the Federal Rules of Civil Procedura, St.
Paul, Minn, 1997, 149-151.
29
Wanturia l., Sesavali samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 1997, 160.
30
xubua g., samarTlis Teoria, Tb., 2004, 132.
55
samarTlis Jurnali #1, 2013
nebi xSir SemTxvevaSi Seicavs varaudebs (e.w. prezumfciebs) faqtebis arsebobis Taoba-
ze. Tu arsebobs kanoniT gaTvaliswinebuli saqmis garemoebebisaTvis damaxasiaTebeli
niSnebi faqtis prezumfciisaTvis, maSin navaraudevi faqti mtkicebas ar saWiroebs.
magaliTad, procentebis gadaxdis valdebuleba SeiZleba warmoiSvas iseTi safuZvle-
bidan, romlebic saerTod ar warmoSobs zianis anazRaurebis valdebulebas. germaniis
samoqalaqo sjuldebis §288-es Tanaxmad, movalis mier fuladi valdebulebis Sesru-
lebis vadis gadacilebis SemTxvevaSi kreditors yovelgvari damatebiTi mtkicebule-
bebis warmodgenis gareSe SeuZlia moiTxovos procentebis gadaxda.31 mtkicebas saWi-
roebs is faqti, romelic varauds asabuTebs da aseve normis Semadgenloba, romelic
prezumfcias Seicavs. amis sapirispirod, mowinaaRmdege mxarem kanonmdeblobiT daSve-
bul farglebSi unda amtkicos sawinaaRmdego, kerZod, man unda amtkicos, rom ar arse-
bobs navaraudevi faqti. normas, romelic prezumfcias Seicavs, xSirad materialuri
samarTali iTvaliswinebs da Sesabamisi procesisaTvisaa gankuTvnili. prezumfciebis
materialursamarTlebrivi Tviseba gulisxmobs garkveuli materialursamarTlebri-
vi Sedegis dadgomas materialur samarTalurTierTobis subieqtebisaTvis.
amdenad, davis SemTxvevaSi, moqmedebs materialursamarTlebrivi prezumfcie-
bis procesualursamarTlebrivi funqciebi. yovel konkretul SemTxvevaSi mowmdeba
samoqalaqosamarTlebriv normaSi arsebuli prezumfcia ganekuTvneba Tu ara inte-
resis sferos da aris Tu ara SesaZlebeli misi gamoyenebiT mxareTa Soris mtkicebis
tvirTis gadanawileba.
56
ilona gagua, samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas
57
samarTlis Jurnali #1, 2013
58
ilona gagua, samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas
36
Tbilisis saapelacio sasamarTlos 2009 wlis 25 ivnisis gadawyvetileba, samoqalaqo sa-
qme №2b/932-09. xelmisawvdomia sasamarTlos arqivSi.
37
Palandt O., Bürgerliches Gesetzbuch, Verlag C.H.Beck, München, 2002, 61-62.
38
Cherednychenko O., Fundamental Rights, Contract Law and the Protection of the Weaker Party, A Compara-
tive Analysis of the Constutionalisation of the Contract Law, with Emphasis on Risky Financial Transactions,
Vol. 5, European Law Publishers, München, 2007, 4-5.
59
samarTlis Jurnali #1, 2013
4. daskvna
60
ekaterine lafaCi*
1. Sesavali
61
samarTlis Jurnali #1, 2013
3. gancxadebis principi
5
Schöner H., Stübe K., Grundbuchrecht, B.4, Handbuch der Rechtspraxis Verlag- C-H, Beck-Mün., 15. Aufl.,
2012, 14.
6
ssk-is 289-e, 247-e, 243-e, 237-e muxlebi.
7
ssk-is 255-e, 257-e, 258-e I muxlebi.
8
`sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-8 I da me-9 II muxlebi.
9
ssk-is 184-e muxli.
10
Grundbuchordnung[1], In der Fassung der Bekanntmachung vom 26., Mai 1994[2], §204. <http://beck-on-
line.beck.de/>.
11
`sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-8 muxli.
62
ekaterine lafaCi, uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis princi pebi qarTuli
da germanuli kanonmdeblobis mixedviT
63
samarTlis Jurnali #1, 2013
64
ekaterine lafaCi, uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis princi pebi qarTuli
da germanuli kanonmdeblobis mixedviT
65
samarTlis Jurnali #1, 2013
66
ekaterine lafaCi, uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis princi pebi qarTuli
da germanuli kanonmdeblobis mixedviT
38
Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 167.
39
Staudiger A.,Seiler Ch., Einladung zum Sachenrecht, Rdnr.38; Schwab K.H., Prütting H., Sachenrecht, 32.
Aufl., 2005. Rdnr. 17, miTiTebulia naSromSi: Vieweg K., Werner A., Sachenrecht, 2. Aufl., Köln-Berlin-
Bonn-Mün., 2005, 4.
40
Bauer J.F., Stürner R., Sachenrecht, 17. aufl., 1999, §1, Rdnr.7, miTiTebulia naSromSi: Vieweg K., Wer-
ner A., Sachenrecht, 2. Aufl., Köln-Berlin-Bonn-Mün., 2005, 4.
41
Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, B. 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, Mün., 15. Aufl.,
2012, 19.
42
`sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniis me-11 muxli.
43
Erp S.V., Comparative Property Law, in: Reimann M., Zimmermann R., (eds), The Oxford Handbook of Com-
parative Law, 2006, 1053, miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzoga-
desi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 219.
44
Vieweg K.,Werner A., Sachenrecht, 2. Aufl., Köln-Berlin-Bonn-Mün., 2005, 4.
45
Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, Band 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, Mün., 15.
Aufl., 2012, 18.
67
samarTlis Jurnali #1, 2013
68
ekaterine lafaCi, uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis princi pebi qarTuli
da germanuli kanonmdeblobis mixedviT
7. abstraqciis principi
69
samarTlis Jurnali #1, 2013
60
niderlandebis samoqalaqo kodeqsis 3:84-e I muxli: `Voor overdracht van een goed wordt vereist
een levering krachtens geldige titel, verricht door hem die bevoegd is over het goed te beschikken.~ miTiTe-
bulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009,
217.
61
avstriis zogadi samoqalaqo kodeqsis 380-e paragrafi (`Ohne Titel und ohne rechtliche Erwer-
bungsakt kann kein Eigentum erlangt werden~), aseve: Eccher in: Koziol/Bydlinski/Bollenberger, ABGB-Kom-
mentar, 2007, § 380, RdNr. 1 ff; Koziol/Welser/Kletečka, Bürgerliches Recht I, 2006, 310f. miTiTebulia
naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 217.
62
Drobnig, Transfer of Property, wignSi: Hartkamp A.S., Hesselink M., Hondius E.H., du Perron E., Joustra
C., Veldman M.(eds.), Towards a European Civil Code, 2004, 734 et seq., miTiTebulia naSromSi: kere-
seliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 218.
63
qarTuli samarTlis arCevanTan dakavSirebiT ix. danelia e., gamijvnis principi Cuqe-
bis xelSekrulebis magaliTze, `qarTuli samarTlis mimoxilva~ (specialuri gamocema),
2008, 42 da Semdgomni, miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogade-
si sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 218.
64
Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 185.
65
BGHZ 21, 52 (56)=NJW 1956,1356; Wolf M., Sachenrecht, 21. Aufl. 2005, Rdnr. 26ff, miTiTebulia naS-
romSi: Vieweg/Werner, Sachenrecht, 2. Aufl., Köln-Berlin-Bonn-Mün., 2005, 4.
66
Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, Band 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, Mün., 15
Aufl., 2012, Rdnr. 20.
70
ekaterine lafaCi, uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis princi pebi qarTuli
da germanuli kanonmdeblobis mixedviT
71
samarTlis Jurnali #1, 2013
72
ekaterine lafaCi, uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis princi pebi qarTuli
da germanuli kanonmdeblobis mixedviT
73
samarTlis Jurnali #1, 2013
esaa miwis Sesaxeb Canawerebis erToblioba, romelic Sedgeba ori nawilisagan: ru-
kebisa da gegmebisagan, romlebic aCvenebs zomebs, da miwis nakveTebis adgilmdebareo-
bisagan, Tavisi teqsturi CanawerebiT, romlebic aRweren miwis nakveTebis Tvisebebs.90
arsebobs sakmaod farTod gavrcelebuli Sexeduleba imis Taobaze, rom obieq-
tis formireba mWidrod aris dakavSirebuli masze arsebul oficialurad aRiarebul
uflebebze, da manamde, sanam vinme ar ganacxadebs Tavisi uflebebis Sesaxeb am obieq-
tebze, aravis aqvs ufleba es sazRvrebi daadginos. magram es Sexeduleba arasworia.
nebismieri uZravi obieqti warmoadgens ganuyofel molekulas, romelic qalaqis mmar-
Tvelobis doneze danaxul unda iqnes calke nivTad, miuxedavad masTan dakavSirebuli
samarTlebrivi koliziisa. SesaZlebelia obieqtze uflebebi saerTod ar iyos, mag., ad-
rindeli mesakuTre gardaicvala da memkvidreebs jer kidev ar gauformebiaT, magram
uZravi nivTis arsebobis uaryofa araswori iqneba. sxva sityvebiT, obieqtis mdgomare-
oba ar aris damokidebuli uflebebis xasiaTze, raime samarTlebriv pretenziebze an
sxva subieqtur valdebulebebze.91
miwis marTvis kargi sistema garantias iZleva kerZo sakuTrebis dacvisaTvis, ase-
ve xels uwyobs miwis dabegvris gamarTuli sistemis arsebobas da a. S.
86
zoiZe b., kerZo samarTlis recepcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 261.
87
lazaraSvili l., uZravi nivTebis registraciis Sveduri sistema, Jurn. `adamiani da kon-
stitucia~, №2, 2001, 44.
88
Лазаревский А. (ред.), Системы регистрации прав на недвижимое имущество. Опыт зарубежных стран,
М., 2000, 16.
89
iqve, 9.
90
Управление земельными ресурсами в Европе, Организация Объеденных Нации, Нью-Йорк-Женева,
2005, 30.
91
Никонов П., Журавский Н., Недвижимость, кадастр и мировые системы регистрации прав на недвижи-
мое имущество, Аналитический обзор, Санкт- Петербург, 2006,3.
74
ekaterine lafaCi, uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis princi pebi qarTuli
da germanuli kanonmdeblobis mixedviT
75
samarTlis Jurnali #1, 2013
17. daskvna
Legal Studies, 2002 (31), 373, 374 et seq., miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarT-
lis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 219.
103
Sead., SedarebiTsamarTlebrivi mimoxilvisTvis, mag. Erp S.V.,, Comparative Property Law, in:
Reimann M., Zimmerman R., (eds.), The Oxford Handbook of Comparative Law, 2006, 1053, miTiTebu-
lia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009,
219.
76
TamTa mamaiaSvili*
1. Sesavali
77
samarTlis Jurnali #1, 2013
2
daviTaSvili g., sasamarTlo organizacia da procesi qarTul CveulebiT samarTalSi,
Tb., 2004, 36.
3
xoferia m., mediatoris roli ojaxis gayraSi qarTuli CveulebiTi samarTlis mixedviT,
`samarTlis Jurnali~, №1, Tb., 2011, 46.
4
daviTaSvili g., samediatoro sasamarTlo svaneTSi, Tb., 2002, 3.
5
daviTaSvili g., samediatoro sasamarTlo anu `rjuli~ xevsureTSi, Tb., 2000, 5.
6
grigalaSvili n., Tanamdevi suli, gazeTi `24 saaTi~, 2010, <http://24saati.ge/index.php/catego-
ry/culture/2010-03-01/4013.html>, [05.02.2012]
7
gogiSvili m., sulxaniSvili m., mesxiSvili q., jinoria x., gelaSvili r., urTierTobebi
sasamarTlo sxdomis darbazSi, sxdomis marTvis, mxareTa morigebis komunikaciuri da
samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 63.
78
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
8
ssk-is 360-e muxli.
9
sssk-Si morigebasTan dakavSirebul urTierTobebs aregulirebs Semdegi muxlebi: me-3,
49-e, 54-e, 83-e, 91-e, 98-e, 186-e, 187-e, 199-e, 205-e, 208-e, 217-e, 218-e, 272-e.
10
xubua g., samarTlis Teoria, Tb., 2004, 49.
11
iqve, 47.
12
Garner B. A., Black’s Law Dictionary, USA, 2004, 505.
13
cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 32.
79
samarTlis Jurnali #1, 2013
fliqtis mogvarebis garanti, aseT SemTxvevaSi swored morigebam unda ikisros misi
umTavresi – davis mogvarebis funqcia. yovelive zemoaRniSnuli uzrunvelyofs samar-
Tlebriv urTierTobaTa stabilur da Tanmimdevrul ganviTarebas, romelic logikur
dasasrulamde ufro martivad midis morigebis saSualebiT.
morigebis socialuri da samarTlebrivi dacvis funqcia swori samarTlebrivi
mimarTulebiT warmarTavs urTierTobaSi monawile subieqtebis qcevas da amiT axor-
cielebs samarTlebriv da socialur kontrols. morigebis kontrolis funqcia saq-
miswarmoebis sistemis mowesrigebiT vlindeba. morigebis gziT, erTi mxriv, samar-
Tlebriv CarCoSi eqceva sasamarTlo sistemis funqcionireba, xolo meore mxriv – mar-
tivdeba samarTlebrivi garemos socialuri marTva. morigeba samarTlebrivi wesrigi-
sa da usafrTxoebis uzrunvelyofis saSualebaa, „ramdenadac sazogadoebis wevrebs
uyalibebs erTianobisa da socialuri solidarobis gancdas“.14 „wesrigi warmoadgens
wesebisa da kanonebis Sesabamisad struqturul mTels, romelic Sedgeba urTierTda-
mokidebuli elementebisagan“.15 „wesrigis ZiriTadi elementia adamiani. wesrigi aris
mxolod iq, sadac adamiani moqmedebs individualuri pasuxismgeblobiT. wesrigi unda
emsaxurebodes adamianisaTvis Rirsebuli yofis Camoyalibebas“.16
Tavisufleba morigebis umniSvnelovanesi funqciaa. absoluturi Tavisufle-
ba ar arsebobs, magram morigeba swored kanonis farglebSi miniWebuli Tavisuflebis
gamovlenis umniSvnelovanesi saSualebaa. SeiZleba Tamamad iTqvas, rom kanonmdebeli
humanuri iyo maSin, roca morigebas samarTlis sistemaSi ganusazRvra adgili. amiT man
SesaZlebloba misca mxareebs, samarTlisa da sasamarTlo SeboWvis miuxedavad, gamo-
evlinaT Tavisufali neba, riTad daadastura, rom kanonic ki SesaZloa uZluri iyos
adamianTa nebis winaSe.
saqarTveloSi nebismieri fizikuri da iuridiuli pirisaTvis uflebebis reali-
zeba garantirebulia imiT, rom am uflebebis nebayoflobiTi ganxorcielebis SeuZ-
leblobis SemTxvevaSi, misi iZulebiTi formiT ganxorcieleba da dacva uzrunvelyo-
filia sasamarTlo xelisuflebis meSveobiT. piris uflebis realizebis garants sasa-
marTlo warmoadgens.17 Tanamedrove saxelmwifoSi individebs ekrZalebaT samarTleb-
rivi davebis gadawyveta da dasruleba TviTneburad e.w. TviTgasamarTlebis gziT,
vinaidan marTlmsajulebis ganxorcielebis monopolia miniWebuli aqvs saxelmwifo
xelisuflebas,18 morigeba ki is samarTlebrivi movlenaa, romelic „TviTgasamarTle-
baSi“ avlens Tavis samarTlebriv srulyofilebas.
80
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
81
samarTlis Jurnali #1, 2013
82
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
83
samarTlis Jurnali #1, 2013
84
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
85
samarTlis Jurnali #1, 2013
3. morigebis procesi
morigeba gansakuTrebiT aqtualuri 2007 wlis Semdeg gaxda, mas Semdeg, rodesac
sssk-Si Sevida cvlilebebi aRniSnuli institutis praqtikaSi efeqturad gamoyenebis
mizniT. mxareebs SeuZliaT saqmiswarmoeba morigebiT daamTavron.66 yoveli sasamar-
Tlo sxdomisa da ganxilvis win sasamarTlo axsenebs mxareebs maT saproceso uflebas
saqmiswarmoebis morigebiT dasrulebis Taobaze da ekiTxeba, xom ar surT saqme mori-
gebiT dasruldes.67 morigebis iniciativiT mxareebi erTmaneTTan awarmoeben mola-
parakebebs da SeimuSaveben samomrigeblo winadadebebs. morigebis aqti dgeba mxareTa
raodenobisa da sasamarTlosTvis gankuTvnili damatebiTi egzamplaris odenobiT da
gadaecema sasamarTlos Semdgomi ganxilvisaTvis da, Sesabamisad, daerTvis saqmis ma-
salebs. aRniSnulis safuZvelze, sasamarTlo gadis saTaTbirod da gamoaqvs ganCineba
morigebis aqtis damtkicebis an misi uaryofis Sesaxeb. Tu sasamarTlo daadgens, rom
morigebis aqtis pirobebi ewinaaRmdegeba an arRvevs kanonmdeblobas an sxva pirTa uf-
lebebsa da interesebs, maSin is uars ambobs morigebis aqtis damtkicebaze, xolo Tu
sasamarTlo daadgens, rom morigebis pirobebi kanonieria da ar arRvevs sxva pirTa uf-
lebebs, maSin igi gamoitans ganCinebas, morigebis aqtis damtkicebisa da saqmiswarmo-
ebis Sewyvetis Sesaxeb. aRniSnuli dadgenilebis erTi asli rCeba da daerTvis saqmis
masalebs, xolo ori gadaecema mxareebs. ganCineba, SesaZloa gasaCivrebul iqnes kerZo
saCivriT.68 Tu dadgenil vadaSi arcerTi mxare ar gaasaCivrebs ganCinebas, igi Sedis ka-
63
ssk-is 153-e muxli, 1-li nawili.
64
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, me-2 wigni, Tb., 1999, 34-35.
65
aRsaniSnavia, rom saqarTvelos saproceso kanonmdebloba mxolod sasamarTlos mier
morigebas aRiarebs, rac kidev erTxel adasturebs morigebisa da saqmiswarmoebis urT-
ierTkavSiris ganuyoflobas.
66
sssk-is me-3 muxli.
67
sssk-is 217-e muxli, 1-li nawili; 218-e muxli, 1-li nawili; 373-e muxli, me-2 nawili.
68
sssk-is 274-e muxli.
86
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
87
samarTlis Jurnali #1, 2013
88
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
89
samarTlis Jurnali #1, 2013
90
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
91
samarTlis Jurnali #1, 2013
92
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
93
samarTlis Jurnali #1, 2013
94
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
95
samarTlis Jurnali #1, 2013
96
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
97
samarTlis Jurnali #1, 2013
98
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
99
samarTlis Jurnali #1, 2013
100
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
149
samoqalaqo saqmeTa palatis ganCineba saqmeze: №as-1003-1278-09, 2010, <http://prg.suprem-
ecourt.ge/DetailViewCivil.aspx>, [05.02.2014].
150
samoqalaqo saqmeTa palatis ganCineba saqmeze: №as-1269-1527-09, 2010, <http://prg.suprem-
ecourt.ge/DetailViewCivil.aspx>, [05.02.2014].
151
samoqalaqo saqmeTa palatis ganCineba saqmeze: №as-901-1187-09; 2010, <http://prg.suprem-
ecourt.ge/DetailViewCivil.aspx>, [05.02.2014].
152
Wanturia l., boelingi h., samoqalaqo saqmeze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis
meTodika, Tb., 2003, 89.
153
lazaraSvili l., sazogadoebas unda swamdes, rom sasamarTlos SeuZlia Seasrulos Ta-
visi namdvili funqcia – aRasrulos marTlmsajuleba, saqarTvelos uzenaesi sasamarT-
lo, marTlmsajuleba, №1, Tb., 2006, 56.
101
samarTlis Jurnali #1, 2013
102
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
6. morigebis aqti
103
samarTlis Jurnali #1, 2013
7. daskvna
104
TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli
aqvs morigebis cnebis arapirdapir ganmartebas iq, sadac saubaria Secdomaze morige-
bis safuZvlebSi. ssk-Si gamoiyeneba morigebis igiveobrivi termini „urTierTdaTmo-
ba“. Tavad termini „morigeba“ universaluri cnebaa misi realuri Sinaarsobrivi mniS-
vnelobis gamosaxatavad. igi yovelTvis farTo gagebiT unda gamoviyenoT. faqtobri-
vad, „urTierTdaTmoba“, sxva samarTlebriv komponentebTan erTad, morigebis cnebis
Semadgeneli nawili da morigebis miRwevis aucilebeli saSualebaa. sayuradReboa is
faqti, rom ssk-Si gamoyenebuli termini „urTierTdaTmoba“ ukavSirdeba sazogadoeb-
rivi urTierTobis monawileTa qcevis mowesrigebis im etaps, roca urTierToba jer
kidev araa saqmiswarmoebad Camoyalibebuli, xolo termini „morigeba“, romelsac sssk
mimarTavs, mimarTulia uSualod sasamarTloSi saqmiswarmoebad qceuli davis gada-
sawyvetad.
saqmiswarmoebis morigebiT dasrulebis procesTan dakavSirebuli normebi sssk-
is sxvadasxva TavSia gaSlili, rac SeuZlebels xdis morigebis, rogorc damoukidebeli
procesis sistemur erTianobas. amasTan, samoqalaqo saproceso samarTalSi morigebis,
rogorc saqmiswarmoebis Semadgeneli nawilis, cneba ganmartebuli ar aris. mizanSe-
wonilia sssk-Si calke Tavi daeTmos „morigebis process“, moxdes arsebuli normebis
sistemuri gaerTianeba da srulyofa morigebis zogadi da specialuri normebis saxiT,
rac uzrunvelyofs sakanonmdeblo sistemurobas da normaTa praqtikul efeqturobas.
morigeba, rogorc damoukidebeli procesi, fuZemdeblur da damxmare princi-
pebs efuZneba. araformalur sawyisad mxareTa Soris arsebuli konfliqti gvevlineba,
roca aucilebelia samomrigeblo mcdelobebi, mxareTa Soris komunikacia, molapara-
kebebis procesis intensiuri warmoeba. umniSvnelovanesia, Tavidan iqnes acilebuli
e.w. „molaparakeba molaparakebisaTvis.“ mosamarTle uflebamosilia „mesame pasiuri
mxaris“ statusiT CaerTos samomrigeblo mcdelobebSi da masze kanoniT dakisrebuli
valdebulebis SesrulebiT xeli Seuwyos mxareTa morigebas. morigeba, rogorc damo-
ukidebeli procesi, saqmiswarmoebis procesis Semadgeneli nawilia. es morigebis aq-
cesorul xasiaTze miuTiTebs, saidanac Cans, rom morigeba ver asrulebs Tavis daniS-
nulebas samoqalaqo saqmiswarmoebis gareSe. amdenad, „Tu ar iqneba dava, mosarigebeli
araferia“.
gansakuTrebiT sayuradReboa mxareTa da mosamarTlis statusi morigebis pro-
cesSi. saqmiswarmoebis dros mxareebi urTierTdapirispirebuli subieqtebi arian, xo-
lo morigebisas maT saerTo miznisken mimarTli iuridiuli interesebi amoZravebT.
morigebaSi SesaZlebelia gamovyoT morigebis iniciatori mxare, romelmac gamoTqva
survili saqme morigebiT dasrulebuliyo. saqmiswarmoebas hyavs ori mxare – mosar-
Cele da mopasuxe. isini saqmiswarmoebis arsebiTad ganxilvisa da dasrulebis Semdgom
icvlian statuss da mogebul da wagebul mxared gvevlinebian. morigebaSi ki mxareebs
eniWebaT statusi, romelsac SesaZloa „mxareTa Sualeduri statusi vuwodoT“.
mosamarTles gansakuTrebuli roli ekisreba morigebis procesSi. mosamar-
Tlem yovel Rones unda mimarTos mxareTa morigebisaTvis. „yoveli Ronis mimarTva“
gulisxmobs mosamarTlis mcdelobas, daarwmunos mxareebi morigebis upiratesobaSi
da imoqmedos kanoniT moniWebuli uflebamosilebis farglebSi, ra drosac aucile-
belia imTaviTve erTmaneTisagan gaimijnos mosamarTlis mxridan morigebis procesSi
„CarTva“ da „Careva“. CarTva mxareTa nebayoflobiTobisa da kanonis nebadarTulobis
105
samarTlis Jurnali #1, 2013
106
sofio maWavariani*
1. Sesavali
107
samarTlis Jurnali #1, 2013
108
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
7
Baums Th., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States
ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 4.
8
juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 178.
9
Dine J., The Governance of Corporate Groups, Cambridge University Press, 2003, 190.
10
The Sarbanes-Oxley Act (SOX), Congress of USA, 2002.
11
Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act (Dodd-Frank Act), Congress of USA, 5/01/2010.
12
Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States
ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 10.
13
Sheikh S., Rees W., Corporate Governance & Corporate Control, Routledge, 1995, 25.
14
Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio
samarTalSi, Tb., 2006, 65.
15
iqve, 66.
109
samarTlis Jurnali #1, 2013
110
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
111
samarTlis Jurnali #1, 2013
112
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
40
Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States
ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 4-5; Gillooly
M., The Law Relating to Corporate Groups, Centre for Commercial and Resources Law, The Federation Press,
1993, 21-22; Emmerich V.,/Habersack M.,, Konzernrecht, Verlag C.H. Beck, 2005, München, 418-419; Mai-
sto G., International and EC Tax Aspects of Groups of Companies, IBFD, 2008, 7.
41
Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio
samarTalSi, Tb., 2006, 320-359; Balotti J., Finkelstein A., The Delaware Law of Corporations & Bu-
siness Organizations Statutory Deskbook 2011, Aspen Publishers, 2010, 8-3-98; Baums T., Scott K.E., Ta-
king Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European
Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 5. Baums T., Scott K.E., Taking Sha-
reholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European Corporate
Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 4-5; Gillooly M., The Law Relating to Corporate
Groups, Centre for Commercial and Resources Law, The Federation Press, 1993, 21-22; Emmerich V., Haber-
sack M.,, Konzernrecht, Verlag C.H. Beck, 2005, München, 418-419; Maisto G., International and EC Tax
Aspects of Groups of Companies, IBFD, 2008, 7.
42
Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Ma-
terials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 626, case: Sinclair Oil Corp. v. Levien (Supreme Court of Delawa-
re, 280 A. a. 2d 717 (1971); Cahn A., Donald D.C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws
Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010,
360 – case: Robert F. Broz and RFB Cellular, Inc. v. Cellular Information Systems, Inc., Delaware Supreme
Court, 673 A 2d 148 (1996); O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Ca-
ses and Materials, 3rd ed., Aspen Law&Business, New York, 1999, 342-345.
43
Schuk-Amend A., Liability of Holding Companies, 2004, 35; Zumbansen P., Liability Within Corporate Groups
(Bremer Vulkan), Federal Court of Justice Attampts the Overhaul 3 German Law Journal, 2002, 42.
113
samarTlis Jurnali #1, 2013
44
Emanuel S., Emanuel L.,Corporations, Aspen Publishers Online,New York, 2009, 29.
45
Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio
samarTalSi, Tb., 2006, 314.
46
Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, 2009, 455,
Schmidt K., Lutter M. (Hrsg.), Aktiengesetz Kommentar (AKtG), II. Band, Verlag, Dr. O. Schmidt, Köln,
2008, 2867-2877.
47
iqve, 333-334.
48
Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States
ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 56;
114
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
49
Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio
samarTalSi, Tb., 2006, 353, case: Brophy v. Cities Co., 70 A2d 5 (Del. Ch. 1949).
50
Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases,
Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 578, cases: Lewis v. S.L. & E., Inc.,United States Court of
Appeals, second Circuit 629 F. 2d 764 (1980); In re The Walt Disney Co., Delaware Court of Chancery, 825
A. 2d 275 (2003).
51
Principles of Corporate Governance, May 13, 1992, wignSi: Soderquist L. D., Smiddy L.O., Cunningham
L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005,
621.
52
O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd edition –
Aspen Law&Business, New York, 1999, 360-373.
53
Emanuel S., Emanuel L., Corporations, Aspen Publishers Online, New York, 2009, 25-31.
54
Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio
samarTalSi, Tb., 2006, 319.
115
samarTlis Jurnali #1, 2013
116
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
117
samarTlis Jurnali #1, 2013
radgan Business judgement rule samosamarTleo samarTlis qmnilebaa, misi erTiani defini-
cia ar arsebobs.69
es instituti, romlis safuZvlad 1829 wels70 luizianas Statis umaRlesi sasa-
marTlos gadawyvetilebas miiCneven, XIX saukunis dasawyisidan warmoiSva. man dasabami
misca sakorporacio samarTalSi damkvidrebul princips imis Sesaxeb, rom direqtors
ar SeiZleba daekisros pasuxismgebloba im zianisaTvis, romelic iseTma Secdomam ga-
moiwvia, romelic nebismier gulmodgine direqtorsac SeiZleboda mosvloda. pasuxis-
mgebloba dgeba iseTi uxeSi SecdomisaTvis, romelic jansaRi gonebis mqone da Cveu-
lebriv gulmodgine adamians ar unda mosvloda. pasuxismgebloba dgeba mxolod bra-
leuli mcdari gadawyvetilebisaTvis.71
marTalia, sakanonmdeblo normebisa Tu mecnieruli daskvnebis safuZveli Tavis-
Tavad ukve arsebobda, Tumca mainc iTvleba, rom germaniaSi aSS-is e.w. Business Judgement
Rule72 SemoiRes 2005 wlis `sawarmos Seuvalobisa da gasaCivrebis uflebis modernize-
bis Taobaze kanoniT”.73
Business Judgemens Rule aisaxa saaqcio kanonis 93-e muxlSic,74 Tumca igi iTvleba aSS-
is sistemis garkveul modificirebul variantad. aSS-is principis germanulSi pirda-
pir gadmoReba SeuZlebelia, radgan germanuli sistemisaTvis ucxoa e.w sasamarTlo
kontrolisagan Tavisufali sivrce, romelsac aSS-Si `usafrTxo navsadgurs~ uwode-
ben. amdenad, am or sistemas Soris mainc arsebobs garkveuli sxvaoba, rac gamoixateba
sasamarTlos mier biznesgadawyvetilebaTa Sinaarsis gadamowmebis farglebiT.
fiduciuri valdebulebebis darRvevis gamo inicirebul sarCelze sasamarTlos
mier mowmdeba samiZiriTadi elementi: direqtoris piradi dauinteresebloba/miuker-
Zoebloba, sakmarisi informaciis arseboba da keTilsindisieri qmedeba korporaciis
saukeTeso interesebisaTvis.75Tu e.w formaluri ganxilvis Sedegad damtkicda, rom
ikveTeba xsenebuli winapirobebis arseboba, sasamarTlos kontroli mkacrdeba da Se-
mowmeba Seexeba Sinaarssac, Sesabamisad, am momentidan mtkicebis tvirTi xelmZRvane-
lebze gadadis.76
118
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
119
samarTlis Jurnali #1, 2013
v. Household International Inc., 500 A2d 1346 (1985); Scattered Corporation v. Chicago Stock Exchange,
Inc., Delaware Supreme Court, 1997 701 A.2d 70.
84
Шиткина И.С., Правовое регулирование и корпоративное управление: научно-практ. Издание, Вол-
терс Клувер, М., 2008, 303.
85
Осипенко О.В., Управляющая компания в системе корпоративного руководства акционерным обще-
ством//журнал для акционеров, 2003#6(7); Dine J., The Governance of Corporate Groups, Cambridge
University Press, Cambridge, 2003, 190.
86
Schuk-Amend A., Liability of Holding Companies, A CMS Corporate Publication, 2004, 35; Zumbansen P.,
Liability Within Corporate Groups (Bremer Vulkan), Federal Court of Justice Attampts the Overhaul 3 Ger-
man Law Journal, 2002, 42; Dine J., The Governance of Corporate Groups, Cambridge University Press,
Cambridge, 2003, 190.
120
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
121
samarTlis Jurnali #1, 2013
122
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
123
samarTlis Jurnali #1, 2013
109
Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases,
Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 753.
110
juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 175-179.
111
Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L. A., Corporations and other Business Organizations: Cases,
Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 755-756.
112
iqve, 753.
113
iqve.
114
juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 175-179.
115
Soderquist L. D., Smiddy L. O., Cunningham L. A., Corporations and other Business Organizations: Cases,
Materials, Problems, 6th ed, LexisNexis, 2005, 755.
116
Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases,
Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 754-784, cases: Grimes v. Donald, Delaware Supreme Court,
673 A.2d 1207 (1996); Aronson v. Lewis, Delaware Supreme Court, 473 A.2d 805 (1984); In re The Limited,
Inc., Delaware Court of Chancery, 2002 Del. Ch. Lexis 28 (March 27, 2002). O’Kelley R.T., Thompson B.,
Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd edition, Aspen Law&Business, New
York, 1999, 262, case: Shlensky v. Wrigley, Illinois Appellate Court, 95 Ill. APP. 2d 173, 237 N.E. 2d 776
(1968).
124
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
125
samarTlis Jurnali #1, 2013
126
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
127
samarTlis Jurnali #1, 2013
128
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
142
Cahn A., Donald D. C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in
Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, 2010, 732-737 – case: In Re Rave Communica-
tions, Inc. v. Entertainment Equities, Inc.- United States Bankruptcy Court, Southern District of New York,
138 BR 390 (1992); cases: In Re Oil Spill by the “Amoco Cadiz” of the Coast of France, US District Court,
Northern District of Illinois Eastern Division, 1984 US Dist, LEXIS 17480; 20 ERC (BNA) 2041 da case:
Re Polly Peck International plc (in administration), Chancery Division (Companies Court), [1996] 2 All ER
433; [1996] 1 BCLC 428; [1996] BCC 486; O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business
Associations/Cases and Materials, 3rd – Aspen Law&Business, New York, 1999, 623-639, case: Consumer’s
Co-op v. Olsen, Wiscosin Supreme Court, 1988 142 Wis. 2d 465,419 N.W. 2d 211; case: K.C. Roofing Center
v. On Top Roofing, Inc., Missouri Court of Appeals, 1991, 807 S.W. 2d 545; case: United States v. Bestfoods,
Supreme court of the United States, 1998 118 S. Ct. 1876; Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L. A.,
Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, cases:
Baatz v. Arrow Bar, Supreme Court of South Dakota, 452 N.W. 2D 138, 1990; Walkovszky v. Carlton, Court of
Appeals of New York, 233 N.E. 2d 6 (1966); Sea-Land Services, Inc. v. Pepper Source, United States Court of
Appeals, 7th Circuit, 941 F. 2d 519 (1991); Gregory W.A., Hurst T.R., Agency and Patnership and other Forms
of Business Associations/Cases and Materials, West Publishing Co., 1994, 636.
143
Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Cambridge,
2009, 457; Шиткина И.С., Холдинг и правoвые и управленческиe аспекты, М., 2003, 63.
129
samarTlis Jurnali #1, 2013
xsenebul Temaze germaniis sasamarTlos mier 2004 wels miRebul iqna gadawyveti-
leba Autohandler-is saqmeze, romelSic sasamarTlom gadawyvita, rom arapirdapiri aqci-
oneri, romelic Tavad flobda aqciebs gakotrebul kerZo kompaniaSi, SesaZloa pasu-
xismgebeli yofiliyo gakotrebis gamowvevaze, Tu man am ukanaskneli kompaniis yvela
aqtivi gadasca sakuTar Tavs an sxva kompanias, romlis aqcioneric is iyo, kompaniis-
Tvis adekvaturi anazRaurebis gareSe. garda amisa, sasamarTlom gadawyvita, rom aqci-
oners SeeZlo SeezRuda sakuTari valdebuleba, Tu SesaZlebeli iqneboda imis mtkice-
ba, rom kompaniam mxolod mcire zarali ganicada. sasamarTlom aseve daadgina, rom im
SemTxvevaSi, Tu sasamarTlo gadawyvetda, rom gakotrebis gamowvevisTvis pasuxismgeb-
lobis arsi ar efuZneboda araswor menejments, aqcioneris mimarT pasuxismgebloba ar
dadgeboda.151
131
samarTlis Jurnali #1, 2013
132
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
133
samarTlis Jurnali #1, 2013
154
Tbilisis saqalaqo sasamarTlo, saqmeebi: №2/952-10, №2/951-10.
134
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
135
samarTlis Jurnali #1, 2013
157
Tbilisis saqalaqo sasamarTlos 2009 wlis 18 dekembris №2/4877-08 gadawyvetileba.
136
sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis
samarTlis mixedviT da misi princi pebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi
5. daskvna
158
saqarTvelos bankebis umravlesoba ucxouri kapitaliT Seqmnili sazogadoebaa.
137
samarTlis Jurnali #1, 2013
138
giorgi maxarobliSvili*
I. Sesavali
139
samarTlis Jurnali #1, 2013
140
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
141
samarTlis Jurnali #1, 2013
18
Klein W.A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 199.
19
Betton S., Eckbo B., Torbun K., Corporate Takeovers, Dartmouth, 2008, 2.
20
mewarmeTa Sesaxeb kanonis 532 muxlis pirveli punqti xmis uflebis mqone aqciaTa nax-
evarze metis SeZenas savaldebulo satendero SeTavazebis gakeTebis aqtivacias iwvevs.
21
Hertig H., McCahery J., Company and Takeover Law Reforms in Europe: Misguided Harmonization Efforts
or Regulatory Competetion? in: After Enron, (edit. Armour, McCahey), USA, 2006, 564-565.
22
arsebobs am wesisgan Tavis aridebis saSualebebi. aseTi saSualebaa sakontrolo maCvene-
blis zRvars qvemoT aqciaTa pirveladi Sesyidva. am SemTxvevaSi, investori, romelsac
surs korporaciis dapatroneba, sazogadoebaSi aqciaTa im raodenobas Seisyidis, ro-
melic mas Tavidan aaridebs savaldebulo satendero SeTavazebis ganxorcielebis
samarTlebriv valdebulebas da saSualebas miscems, sazogadoebaSi monawileobis
garkveuli procenti Seisyidos mxolod sabazro Rirebulebad.
23
Brudney V., Chirelstein W., Corporate Finance, USA, 1979, 709-710.
24
Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1., 10.
25
Bradly M., Interfirm Tender Offer and Market For Corporate Control, Journal of Business, Vol. 53, no. 4,1982,
268.
26
Tumca, sapirispiro mosazreba ufro argumentirebulia.unda gaimijnos savaldebulo
satendero SeTavazeba (mandatory tender offer) da daufleba (takeover) erTmaneTisgan: Ses-
aZlebelia dauflebis procesi daiwyos sakontrolo paketis miRwevamde satendero
SeTavazebis gakeTebiT samizne sazogadoebis mniSvnelovani wilis Sesasyidad, rac Sem-
Tavazeblis nebazea damokidebuli da dapatronebis qmedebaTa saerTo jaWvis pirvel
rgols SeiZleba warmoadgendes. magaliTad, satendero SeTavazebis maregulirebeli
aqti aSS-Si aris Williams Act, romelic samizne sazogadoebis 5%-is SeZenas misi regu-
lirebis qveS aqcevs. saqarTvelos fasiani qaRaldebis kanoni satendero SeTavazebas
dispoziciuri daTqmiT awesrigebs (15.1 muxli). magram, Tu dispoziciuri daTqma iqneba
gamoyenebuli, is Seexeba xmis uflebis 10%-ze metis mopovebaze gakeTebul satende-
ro SeTavazebas. ix. Williams Act, sec. (13) (d). 5% da 10% ar aris sakorporacio samarTliT
gansazRvruli sakontrolo zRvari da savaldebulo satendero SeTavazebis valdeb-
ulebas ar warmoSobs, Tumca, SesaZloa, mtruli dauflebis winapirobas warmoadgen-
des, an mis ganxorcielebas emsaxurebodes, anu STanTqmis pirveli rgoli iyos. ix.Cox J.,
142
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 197-211;Haas J.J., Corporate Fi-
nance, New-York, 2011, 634-644; ABA Section of Antitrust Law, The Merger Review Process: A Step-By-Step
Guide To U.S. And Foreign Merger Review, 4th ed., USA, 2012, 154-157.sagulisxmoa, rom dauflebis
dawyeba sakorporacio samarTliT dadgenili sakontrolo paketis SeZenis etapze ki ar
xorcieldeba, aramed fasiani qaRaldebis samarTalSi gamwesebuli kontrolis mopo-
vebis pirveli mcdelobis etapze. sakorporacio samarTliT dadgenili sakontrolo
zRvris miRweva saSualebas aZlevs SemZens, mTlianad STanTqas samizne sazogadoeba, anu
baideri satendero winadadebas akeTebs (valdebuleba) anda iyenebs savaldebulo miy-
idvis normatiul uflebas (ufleba). Williams Act-is erT-erTi moTxovnaa, rom SemZenma
samizne sazogadoebis aqciaTa SeZenis mizani gamijnos – unda mas sazogadoebaze kon-
trolis mopoveba (takeover) Tu aqciebis Sesyidvas ubralod investirebis meqanizmad iy-
enebs. ix. Gaughan P. A., Mergers, Aqcuisitions and Corporate Restructurings, 5th ed., USA,2011, 76-78; Cox
J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 207-210. gamijvnisaTvis,
Sead. Hertig H., McCahery J., Company and Takeover Law Reforms in Europe, USA, 2006, 559-565.
27
Klein W.A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 190.
28
burduli i., savaldebulo satendero SeTavazeba, aqciaTa savaldebulo gayidva, Jurn.
`marTlmsajuleba~, 2, Tb., 2007, 11-29.
29
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 1, USA, 2010, 243,244.
30
misi samarTlebrivi regulireba sxvadasxva antimonopoliur kanonmdeblobaSia moce-
muli (Williams Act, Security Exchange Act.). samarTlis kuTxiT, is fasiani qaRaldebis samarT-
lis sagans warmoadgens. Steinberg M., Understanding Securities Law, 5thed., USA, 2009, 285. qarTul
kanonmdeblobaSi satendero SeTavazebis meSveobiT ss-is aqciaTa Sesyidva dareguli-
rebulia `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~ kanonis me-15 muxlis pirveli punqtiT.
31
miuxedavad misi samarTlebrivad regulirebadi Sinaarsisa, umetes sakanonmdeblo aqt-
Si misi pirdapiri definicia ar arsebobs. Cox J., Hazen T. H., Treatise on The Law of Corporations,
3thed., Vol. 4, USA, 2010, 211-212.
32
Oesterle D. A., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 130.
33
Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, USA, 1991, 162.
143
samarTlis Jurnali #1, 2013
144
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
145
samarTlis Jurnali #1, 2013
61
Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 816.
62
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 682.
63
Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5thed., USA, 2010, 21.
64
Wellman v. Dickinson, 475 F.Supp. 783, 823-824 (S.D.N.Y. 1979); SEC v. Carter Halwey Hale Stores, Inc.,
760 F.2d 945 (Cir. 1985).
65
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 639-640.
66
Cox J., Hazen T.L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 213-215.
67
misi mowesrigeba fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb kanonis me-15 muxlSia mocemuli,
romelsac erovnuli bankis sxvadasxva regulacia avsebs.
68
Klein W.A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., 2007, USA, 189-190.
146
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
69
e.w. “friendly takeover”. ix. Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1, 10-11.
70
arsebobs nawilobrivi satendero SeTavazeba (partially tender offer), rodesac SesaZen aqci-
aTa maqsimaluri zRvruli odenobaa dafiqsirebuli ofertSi; arsebobs `nebismieris~
an `yvelas~ SeZenis oferti (any of all tender offer), rodesac gamosasyid aqciaTa ulimito
raodenobaa gansazRvruli; dafinansebis kuTxiT satendero SeTavazeba klasificird-
eba imis mixedviT, naRdi fuliT (cash tender offer) Tu aqciebiT xdeba tranzaqciis dafi-
nanseba; arsebobs, aseve, `TviTtenderi~ (self-tender offer), rodesac sazogadoeba sakuTari
aqciebis gamosyidvis Sesaxeb akeTebs oferts. ixHaas, Corporate Finance, 2011, 637-638. Se-
Tavazebas, romelic mesame piris, araemitenti korporaciis mier keTdeba, mesame piris
mier gakeTebuli satendero SeTavazeba ewodeba (third party tender offer). ix. Oesterle D., Mergers
and Acquisitions, USA, 2006, 135-136. Tu e.w. `momparavi~ Semsyidveli (looter) samizne sazoga-
doebis aqciaTa SeZenas oretapiani RirebulebiT axorcielebs da amiT fasTa sxvaobiT
manipulirebs, maSin saxeze `koersuli satendero SeTavazebaa (coercive tender offer). `koer-
siis~ dros, `morodiori~ Semsyidveli SeZenis pirvel etapze samizne sazogadoebis 51%
aqciebis SeZenas maRal fasad axorcielebs. magaliTad, Tu aqciis sabazro Rirebule-
ba 50 dolaria, pirvel etapze Semsyidveli aqcionerebs 51%-Si sTavazobs 80 dolars
naRdi fuliT, xolo darCenili 49%-is Sesyidvas 60 dolarad Rirebuli sasesxo fasiani
qaRaldebiT axorcielebs. jamSi, gayiduli aqciis saSualo Rirebuleba 70.20 dolari
gamodis. Tu firmis namdvili Rirebuleba 75 dolaria, pirvelive etapze yvela Tanxm-
deba oferts: 80$> 75$ principiT. investori `iZulebul~ iqna gaesxvisebina 75 dolarad
Rirebuli aqcia 70 dolarad. ix. Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate
Law, USA, 1991, 179,220. aRsaniSnavia, rom msgavsi manipulaciebisgan Tavis aridebis meqa-
nizms fasiani qaRaldebis kanonmdebloba ar Seicavs (qarTul kanonmdeblobaSi `ma-
nipulaciis~ ganmartebis mcdeloba fasiani qaRaldebis kanonmdeblobaSia mocemuli,
romlis Tanaxmad, manipulaciad CaiTvleba safondo birJaze fasiani qaRaldebiT iseTi
garigebebis dadeba, romelic ar iwvevs cvlilebas registrirebul monacemebSi da xor-
cieldeba moCvenebiTi aqtivobis Seqmnis mizniT. ix. `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb
kanoni~, 44-e muxli.).es manipulacia jdeba, magaliTad, aSS-is SEC-is regulirebis far-
glebSi, romelic satendero SeTavazebis `saukeTeso fasis~ standarts mxolod saten-
dero SeTavazebis ganxorcielebis etapze moicavs da ar aregulirebs samizne sazoga-
doebis SeZenis ganxorcielebis oretapiani meqanizmis gamoyenebis dros. ix. Cox J., Hazen
T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 224-226.
71
Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5thed., USA, 2010, 21.
72
Morck R., Shleifer A., Vishny R., Characteristics of Tangets of Hostile and Friendly Takeovers, in: Corporate
Takeovers, (edit. Auerbach), USA, 1988, 101-102.
147
samarTlis Jurnali #1, 2013
148
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
80
Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, USA, 2009, 2675-2685.
81
Williamson O. E., Mergers, acquisitions, and Leveraged Buyouts: An efficiency assessment, in: Corporate
Law and Economic Analysis, (edit. Bebchuk), USA, 1990, 11.
82
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 609.
83
Klein W. A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 191.
84
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 609.
85
`fiqtiurobas~ misi samizne sazogadoebis SeZenis erTaderTi sagnobrivi mizani ganapi-
robebs.
86
Oesterle D. A., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 27.
87
igive “high-yield bond”. ix. Taggart R., The Growth of the «Junk” Bond Market and Its Role in Financing
Takeovers, in: Mergers and Acquisitions, (edit. Auerbach), 1988, 5-24.
149
samarTlis Jurnali #1, 2013
150
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
100
Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1., 25.
101
Macey J., Corporate Governance, USA, 2008, 241-244.
102
Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, USA, 2009, 2663-2675.
103
arasasurveli dauflebisgan Tavdacvis saSualebebze analizi qvemoT iqneba warmodge-
nili.
104
Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 709.
105
Haas J.J., Corporate Finance, USA, 2011, 610.
106
sasesxo dafinansebiT kapitalis struqturis formirebis saSualebaTa mimarTeba 6:1-
ze an 12:1-ze TanafardobiT xorcieldeba. ix. Shleifer A., Vishny R., Management Buyouts as a
Response to Market Pressure, USA, 1998, 87.
107
Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 913.
108
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol.I, chap. 14, USA, 2000, 3.
109
Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5th ed., USA, 2010,
498.
151
samarTlis Jurnali #1, 2013
152
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
120
Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 704-705.
121
Klein W. A., Coffee J. C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 192.
122
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, Usa, 2010, 223.
123
Clark R., Corporate Law, USA, 1986, 518.
124
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 14, USA, 2000, 40.
125
konkurenti SemTavazeblis ukeTesi winadadebis Sedegad MBO-s ganmaxorcielebelTaT-
vis xSirad CixSi Semyvani aRmoCenila. ix. Revlon, Inc. v. MacAndrews & Forbers Holdings, Inc., 506
A.2d 173 (Del. 1986); Edelmand v. Fruehauf Corp., 798 F.2d 882 (6th Cir. 1986).
126
biznestrazaqciul da komerciul samarTalSi principal-agentis urTierTmimarTebi-
sTvis ix. Bradgate R., Commercial Law, USA, 2005, 176-207.
127
Fleischer A.,Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 14, USA, 2000, 9. principal-agentis prob-
lema tranzaqciis konstruqciidan naTlad Cans: xdeba sakorporacio samarTlisa da
korporaciuli marTvis fundamenturi principidan gadaxveva – sakuTreba da kontro-
li erTmaneTisgan gamijvnis problemis winaSe aRmoCndeba, radgan direqtorati, imave
dros, aqciaTa sakontrolo paketis mflobeli SeiZleba gaxdes. ix. Cox J., Hazen T. L., Trea-
tise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 136.
128
Radin S., The Business Judgment Rule, Vol. II, USA, 2009, 2315-2319.
129
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 224.
130
Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 704.
131
rogorc es moxda klasikur MBO saqmeze: Mills Acquisition Company v. Macmillan, Inc., 559 A.2d
1261 (De. 1989).
132
Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 816.
153
samarTlis Jurnali #1, 2013
133
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137.
134
arsebobs precedentuli sasamarTlo gadawyvetileba, sadac delaveris sasamarTlom
daadgina xelSekrulebisa da fasis samarTlianobis ganmsazRvreli is kriteriumebi,
romlis mixedviTac unda ganxorcieldes menejmentis monawileobiT Sesasrulebeli
tranzaqcia. ix. Weinberger v. UOP, Inc., 457 A.2d 701, 710 (Del. 1983).
135
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137.
136
Lee R., What is An Exchange?USA, 2000, 97-117.
137
Davies P., Hopt K., Control Transactions, in: The Anatomy of Corporate Law, USA, 2009, 174.
138
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137.
139
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, USA, 2000, 9-14.
140
Hazen T. L., The Law of Securities Regulation, 6thed., USA, 2009, 406-407.
141
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, USA, 2000, 22-25. Sead.Williams Act, Sec. 13
(d).
142
Davies P., Hopt K., Control Transactions, in: The Anatomy of Corporate Law, USA, 2009, 175.
143
informaciaTa klasificireba SesaZlebelia or ZiriTad saxed. pirveli, es aris infor-
macia, romelic tranzaqciis dadebis etapisTvis mxareTa Soris SeiZleba gaicvalos,
kerZod, sazogadoebis saqmianobis retrospeqtuli da prospeqtuli xedva, Sedegebi da
a.S. meore saxe, es aris mewarme subieqtis, rogorc sue generis ufleba, daicvas infor-
macia, romelic mis Sesaxeb nebismier konteqstSi SeiZleba gamJRavndes. pirvel SemTx-
vevaSi, informaciis daculoba, ZiriTadad, saxelSekrulebo SeTanxmebis safuZvelze
xdeba da ganisazRvreba misi darRvevis Sedegebis anazRaurebis moculoba, meore SemTx-
vevas ki kanonmdebloba ex ante aregulirebs. aSS-sgan gansxvavebiT, kontinentur evro-
paSi misi maregulirebeli 1996 wlis direqtiva arsebobs, romelic sue generis uflebas
informaciuli bazis daculobaze sagarantio konteqstSi ganixilavs. ixLee R., What is An
Exchange? USA, 2000, 147-149.
144
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137. `dauinterese-
beli direqtoris~ definiciisTvis ix. Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, USA, 2009,
2314-2315.
154
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
145
msgavsi tipis rekomendaciebi erovnuli bankis mier dadgenili wesebis mixedviT unda
iqnes gakeTebuli. ix. `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~ kanonis me-15 muxlis me-3 pun-
qti.
146
Radin S., The Business Judgment Rule, Vol. II, USA, 2009, 2320-2325.
147
Radin S., The Business Judgment Rule, Vol. II, USA, 2009, 2534.
148
ekonomikuri analizis Tanaxmad, aqcionerisTvis sasesxo dafinansebis etapze premium-
Rirebulebis gadaxda `iluziuria~. ix. Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Cor-
porate Law, USA, 1991, 138,139.
149
Wright M., Renneboog L., Simons T., Scholes L., Leveraged Buyout in U.K. and Continental Europe: Retro-
spect and Prospect, Wor.P. #126, 2006, 8-10, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=934939>.
150
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 610-611.
151
Metropolitan Life Insurance Co. v. RJR Nabisco, Inc., 716 F.Supp. 1504 (S.D.N.Y. 1989).
152
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 611. Sead.Klein W. A., Coffee J. C., Business Organization and
Finance, 10th ed., USA, 2007, 192; Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol.I, chap. 14, USA, 2000,
39-4.
153
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 60-63.
154
Cox J., Hazen T. L, Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137-140.
155
United States v. Tabour Court Realty Corp., 803 F. 2d.1288 (3d Cir. 1986).
155
samarTlis Jurnali #1, 2013
156
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
162
satendero SeTavazebis teqnika mravalferovania. maT Soris aRsaniSnavia: 1. `SabaTis
Ramis gansakuTrebuli~ (Saturday night special) SeTavazeba, romlis drosac aranairi spe-
cialuri Setyobineba ar keTdeba samizne sazogadoebis menejmentis mimarT da oferti
ZalaSi Zalian mcire drois ganmavlobaSia; 2 `daTvis klasikuri Caxuteba~ (Classic bear
hug), rodesac samizne sazogadoebis menejmentis mimarT Setyobineba gagzavnilia, Se-
Tavazebulia aqciebis fiqsirebul fasad Sesyidva, magram ar atarebs sajaroobis el-
ementebs; 3. `Zlieri daTvis Caxuteba~ (Strong bear hug), rodesac samizne sazogadoebis
menejmentis informirebuloba da SeTavazebis sajarod gamocxadeba erTdroulad xde-
ba, xolo oferti moicavs korporaciasTan an menejmentTan aqciis fasze molaparakebas;
4. `gansakuTrebulad Zlieri daTvis Caxuteba~ (Super-strong bear hug), romelic identuria
`Zlieri daTvis Caxutebis~, im gansxvavebiT, rom Tu samizne kompaniisgan SeTavazebis
opozireba an uaryofa moxdeba, oferti Seicavs Tavdapirvelad SeTavazebuli aqciis
Sesyidvis fasis Semcirebis debulebas; 5. `sakontrolo paketis Sesyidvis SeTavazeba~
(Block purchase), romlis drosac aqciaTa didi nawilis Sesyidva momdevno satendero Se-
TavazebisTvis safuZvlis Sesaqmnelad xdeba. ix. Freud C., Easton S., The Three-Piece Suitor: An
Alternative Approach to Negotiated Corporate Acquisitions, 34 Bus. Law., 1979, 1679; Gilson R., The Case
Against Shark Repellent Amendments: Structural Limitations on the Enabling Concept, 34 Stan. Law. Rev.,
1982, 775; Hazen T. L., The Law of Securities Regulation, 6thed., USA, 2009, 379-380; Lipton M., Steinberger
E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1., 36.
163
ramdenimeetapiani SeZena, rogorc wesi, sam ZiriTad fazas moicavs. pirveli, es aqciaTa
msxvili paketis SeZenaa aqcionerTa jgufis an msxvili, magram arasakontrolo paketis
mqone institucionaluri investorisgan. meore etapze SemZeni samizne sazogadoebis
aqcionerebis mimarT, `megobruli~ dauflebis farglebSi, akeTebs satendero SeTava-
zebas aqciaTa gamosyidvis Sesaxeb. am etapze, tranzaqciis `megobruli~ xasiaTidan
gamomdinare, samizne sazogadoebis bordi aqcionerebs aqciaTa gayidvis Sesaxeb reko-
mendacias uwevs. mesame etapze, ekvaieri samizne sazogadoebasTan Serwymas axorcie-
lebs, romlis Sedegad samizne sazogadoebis aqcionerebi naRd fuls Rebuloben, xolo
SemZeni samizne sazogadoebis 100%-iani wilis mflobeli xdeba. ix.Gilson R., The Law and
Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 820-821.
164
rogorc es Radol Tomas-is winaaRmdeg saqmeSi iyo. ix. Radol v. Tomas, 534 F.Supp. 1302 (S.D. Ohio
1982).
165
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 146.
166
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, USA, 2000, 3.
167
Vishny R., Characteristics of Tangets of Hostile and Friendly Takeovers, USA, 1988, 101.
157
samarTlis Jurnali #1, 2013
158
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
159
samarTlis Jurnali #1, 2013
180
Easterbrook F., Fischel D., The Proper Role of Target’s Management in Responding to a Tender Offer, Harv.
L. Rev., 1981, 94-1161.
181
Radin S., The Business Judgment Rule, 6thed., Vol. III, USA, 2009, 3244-3258.
182
Betton S., Eckbo M., Torbun K., Corporate Takeovers, USA, 2008, 44-46.
183
Haddock D., Macey J., McChesney F., Property Rights in assets and Resistance to Tender Offer, in: Corporate
Law an Economic Analysis, (edit. Bebchuk), USA, 1990, 118.
184
Easterbrook F., Fischel D., The Proper Role of Target’s Management in Responding to a Tender Offer, Harv.
L. Rev., 1981, 1175.
185
Haddock D., Macey J., McChesney F., Property Rights in assets and Resistance to Tender Offer, USA, 1990,
119.
186
Sead.Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 147.
187
e.w. ~asset-based defensive strategies~.
188
e.w. ~liability-based defensive strategies~.
189
ix. Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 709-717.
190
valdebulebebze daculobis taqtikaTa Soris sazogadoebis sasesxo kapitalizaciis
(leveraged capitalization) SemTxvevaa gamosayofi, rodesac samizne sazogadoeba mniSvnelo-
van sesxs iRebs, romlis uzrunvelyofa misive qonebiT xdeba.
191
Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 977.
160
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
192
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 147.
193
iqve, 148.
194
`zvigenis mogeriebis~ taqtikas aseve `maCvzRarbsac~ (“porcupine”) uwodeben.
195
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 702.
196
Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 6., 26-28.
197
iqve, 26.
198
aq moqmedebas iwyebs “Breakthrough rule”, romelic sakorporacio samarTalSi evropis ka-
vSiris samarTlebrivi reformirebis umaRlesi donis eqspertTa jgufis novatoruli
terminia. ix. Hertig G., McCahery J., Company and Takeover Law Reforms in Europe: Misguided Harmo-
nization Efforts or Regulatory Competetion, USA, 2006, 565-568.
199
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 702-703.
200
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 6, USA, 2000, 9.
201
iqve, 4.
202
Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 633.
203
Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 6., 28-29.
161
samarTlis Jurnali #1, 2013
162
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
163
samarTlis Jurnali #1, 2013
164
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
arTul gamosaSveb aqciaTa zRvruli odenoba. misi Sesruleba ori mimarTulebiT aris
SesaZlebeli. pirveli, wesdebaSi gaTvaliswinebuli iqneba aqciaTa uflebrivi katalo-
gi. nebismieri damatebiTi aqciis gamoSvebisTvis ki dadgindeba formaluri proceduris
dacvis aucilebeli moTxovna, romelic damatebiTi aqciebis gamoSvebiT kapitalis
gazrdis Sesaxeb aqcionerTa krebis gadawyvetilebasa da wesdebaSi cvlilebis Setanas
moicavs. momdevno etapze direqtorati kompetenturi xdeba, avtorizebuli damatebi-
Ti aqciebi gasces mesame pirze. meore mimarTulebis Tanaxmad, wesdebaSi dgindeba di-
reqtoratis kompetenciis specifikuri farglebi. direqtors uflebamosileba eZleva
unilateral sawyisebze gansazRvros axali aqciebis tipi, uflebebi da klasi. ukanask-
nel SemTxvevaSi, direqtorats ar sWirdeba aqcionerTa krebis moTxovna, rac axali
aqciebis gamoSvebas moqnil meqanizmad aqcevs da korporaciis mobiluri qmedebis ama-
Rlebas uwyobs xels. amitom, is `momwamlavi abis~ Tavdacvis taqtikis ganxorcielebis
erT-erT umniSvnelovanes meTods warmoadgens. ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of
Corporations, 3thed., Vol. 3, USA, 2010, 406-408; Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corpora-
tions, rev. ed., Vol. 11, USA, 2011, 466-467. “blank stock”-is uflebamosilebas mewarmeTa Sesaxeb
kanonis 59-e muxlis me-4, me-5 da me-6 punqtebi adgens.
237
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 5, USA, 2000, 6.
238
Sead.Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 165-167.
239
Moran v. Household International, Inc., 500 A.2d 1346 (Del. 1985). am gadawyvetilebiT, `momwamlavi
abis~ ~flip-over~ delaveris uzenaesma sasamarTlom gaufasurebis sawinaaRmdego debule-
bebis analogad ganavrco, romelic Serwymis procesSi fasian qaRaldTa mflobelebis
dasacavad gamoiyeneba. es gadawyvetileba cnobil Unicol-is gadawyvetilebaSi Camoyali-
bebul debulebebs/principebs specifikurad amyarebs. ix. Cox, Hazen T. L., Treatise on The
Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 168. Unicol-is principTa Sesaxeb ix.Fleischer A., Suss-
man A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 3, USA, 2000, 6-9.
240
yovel SemTxvevaSi, tranzaqciisTvis msvlelobis micemis pirvel stadiaze mainc.
241
Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 59.
242
Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 1002-1006.
243
Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 58.
165
samarTlis Jurnali #1, 2013
166
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
167
samarTlis Jurnali #1, 2013
168
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
169
samarTlis Jurnali #1, 2013
170
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
291
Sead.Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 3, USA, 2010, 406-407.
292
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 709.
293
aRsaniSnavia, rom samizne kompanias SeuZlia sawesdebo doneze `mwvane safosto yuTis~
taqtikis antitaqtika SeimuSaos. kerZod, SesaZlebelia, rom samizne sazogadoebis wes-
debaSi gansazRvros, rom ekvaieris sakuTrebaSi arsebul xmis uflebis mqone aqciaTa
Sesyidvis uflebamosileba direqtorats mxolod aqcionerTa krebis gadawyvetilebis
SemTxvevaSi eqneba. ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap.6, USA, 2000, 52-54.
294
`oqros paraSuti~, momwamlavi abi~ da, nawilobriv, `zvigenis mogeriebis~ taqtika,
ZiriTadad, modificirebuli aqceptia gaumjobesebuli pirobebiT.
295
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 4., USA, 2010, 175.
296
Tumca, potenciuri SemZenis aqciaTa SeZeniT, `gaZevebam~ SeiZleba sxva korporaciebSi
dauflebis cduneba warmoSos. ix. Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 708.
297
mocemuli taqtikis zogierT problemur sakiTxTan dakavSirebiT, ix. Gilson R., The Law
and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 736-738.
298
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 8, USA, 2000, 19-20.
299
Polk Good-is winaaRmdeg saqmeSi sasamarTlom direqtorTa mier ganxorcielebuli
~greenmail~-is gadaxda business judgement rule-iT dacul sferod ganixila. ix. Polk v. Good,
507, A.2d 531 (Del. 1986).
300
`mwvane safosto yuTis~ tranzaqciis Sesaxeb erT-erT yvelaze cnobil gadawyvetile-
baSi sasamarTlom korporaciis kapitaliT sakuTari aqciebis gamosyidva sazogadoebis
makontrolebel Tanamdebobaze darCenis `SiSveli survilis~Sedegad cno, rameTu is ar
emsaxureboda korporaciis saukeTeso interesebs. ix. Heckman v. Ahmanson, 214 Cal. Rptr.
177 (Ct. App. 1985).
171
samarTlis Jurnali #1, 2013
301
Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2thed.,USA, 2001, 1038-1039. saqarTvelos
sagadasaxado kodeqsi sakuTari aqciebis Sesyidvis regulaciebs ar awesebs. imisaTvis,
rom msgavsi tipis transferi dabegvris reJimSi moeqces, aucilebelia dasabegri mo-
gebis arseboba. dasabegri mogeba gamoiTvleba erTobliv Semosavalsa da sagadasaxado
gamoqviTvebs Soris sxvaobiT. erToblivi Semosavali gamoiTvleba saqarTveloSi arse-
buli wyarodan da mis farglebs gareT arsebuli Semosavlebis jamisgan. erToblivi
Semosavlis erT segments ekonomikuri saqmianobiT miRebuli Semosavali warmoadgens.
ekonomikuri saqmianobiT miRebul SemosavalTa Soris aRsaniSnavia aqtivebis reali-
zaciidan miRebuli Semosavali. vinaidan `mwvane safosto yuTis~ taqtikis dafinanseba
korporaciis Tavisufali saxsrebiT formirebuli fondidan xorcieldeba, xolo msga-
vsi fondi materialuri aqtivis kategoriaSi Sedis, logikuria, rom sakuTari aqciebis
gamosyidviT, risTvisac kompania aqtivs iyenebs, fiqsirdeba ekonomikuri Semosavali
aqciebis saxiT. miuxedavad imisa, rom sawarmos arsobrivad araferi emateba, radgan is
xdeba sakuTari Tavis movale, saxezea erToblivi Semosavlis maformirebeli segmen-
tis Sinaarsobrivi mocemuloba, anu tranzaqcia xdeba dabegvris obieqti. Sesabamisad,
qarTuli kanonmdeblobis mixedviT, Tavdacvis RonisZiebad ~greenmail~-is gamoyeneba
sagadasaxado kuTxiTac wamgebiani iqneba. ix. saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi, me-8
muxlis me-2 da me-15 nawili, 97-e muxlis pirveli nawili, me-100 muxli da 102-e muxlis
pirveli nawilis b) punqti.
302
ix. juReli g.,kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, 2010, 38-43.
303
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4., USA, 2010, 176.
172
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
173
samarTlis Jurnali #1, 2013
174
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
TiToeuli aqcia gadacvalon 8$ naRd fulze, 2$ debetze da erT axal aqciaze, romlis
dagegmili sabazro Rirebuleba 2.50$ Seadgens. Sedegad, erTi aqciis saerTo Rirebule-
baa 12.50$. menejments, romelic flobs 75 aqcias, SeuZlia, TiTo aqciaSi miiRos 5 axali
aqcia (erTi Zveli aqciis Rirebulebaa 12.50$, xolo axali aqciis – 2.50$, 12.50: 2.50=5),
im pirobiT, rom aqcionerebis anazRaurebis saxed naRdi fuli an debetia gankuTvnili,
xolo menejmenti Rebulobs mxolod axal aqciebs. Sedegad, rekapitalizebuli korpo-
raciis aqciaTa raodenoba 1300-mde aRwevs, saidanac menejmentis sakuTrebaSi 375 aq-
ciaa. aqciaTa raodenobrivi maCveneblis cvalebadoba wilobriv maCvenebelze 21.5%-is
matebiT aisaxa: rekapitalizaciamde periodSi menejmentis sakuTrebaSi 7.5% iyo, xolo
postrekapitalizaciis etapze misi wilobrivi maCvenebeli 29%-s aRwevs.
316
Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 708.
317
Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 239-245.
318
Haas J. J., Corporate Finance, Usa, 2011, 711.
319
iqve, 710.
175
samarTlis Jurnali #1, 2013
320
Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 672.
321
Sead.Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 4., USA, 2010, 178-180.
322
Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 709.
323
Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 710. Sead. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol.
I, chap. 13, USA, 2000, 23-24.
324
samizne sazogadoebis mier `raideris~ sakuTrebaSi arsebul aqciaTa gamosyidvas
racionaluri samewarmeo mizani unda gaaCndes. ix. Unocal Corp. v. Mesa Petrolium Co., 493 A.2d
946, (Del. 1985).
325
Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4., USA, 2010, 173.
326
Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 13, USA, 2000, 36-41.
327
korporaciaTa dauflebis kidev bevri saxeoba arsebobs – dawyebuli `mosamsaxureTa
sakuTrebaSi arsebuli aqciaTa gegmidan~ (Esop) damTavrebuli `Camketi ofcioniT~ (lock-
upoption), romelTa sruli amowurva SeuZlebelia da maTi Semdgomi analizi naSromis
struqturas arasolidur saxes miscemda.
176
giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –
daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi
V. daskvna
328
Pinto A., Branson D., Understanding Corporate Law, 3rd ed., USA, 2009, 368.
177
roin migriauli*
1. Sesavali
178
roin migriauli, gakotrebis mmarTvelis samarTlebrivi statusi 1996 wlis gakotrebis
kanonisa da 2007 wlis gadaxdisuunarobis kanonis SedarebiTi analizis safuZvelze
da: gakotrebis mmarTvelma ara mxolod sxva samarTlebrivi statusi SeiZina, misi fun-
qciebic gansxvavebulad Camoyalibda.
evropis qveynebis inzolvencis (valauvalobis) samarTlis mixedviT, gakotrebis
mmarTveli imdenad Zlieri da damoukidebeli personaa, rom mas gakotrebis warmoebis
`centralur figurad~ moixsenieben. aseTi figura iyo igi 1996 wlis gakotrebis qar-
Tuli samarTlis mixedviTac.7 gakotrebis mmarTvelis centralur rols mTlian war-
moebaSi isic ganapirobebda, rom gakotrebis warmoeba valauvalobis mTlian warmoeba-
Si ZiriTad warmoebad ganixileboda, vinaidan aRniSnul warmoebaSi xdeboda gakotre-
bis masis srulyofili formireba, movalis moTxovnebis ganxorcieleba, kreditorTa
moTxovnebis saboloo formireba, gakotrebis masis dacva arakeTilsindisieri xelyo-
fisagan, misi realizacia da kreditorTa moTxovnebis dakmayofileba da sxv.
2007 wels qarTulma samarTalma gadaxdisuunarobis warmoebis ZiriTadi simZi-
me sameurveo reJimze gadaitana, xolo gakotrebis warmoeba formalur warmoebad ga-
daaqcia. garda amisa, gadaxdisuunarobis kanonma valauvalobis warmoebaSi arsebuli
kompetenciebi saaRsruleblo biuroze gadaanawila, romlis aRmasruleblebic gadax-
disuunarobis warmoebaSi xan meurveebad gvevlinebian, xanac – gakotrebis mmarTvele-
bad. Tuki kanonmdebelma aseTi tendenciiT gaagrZela valauvalobis samarTlis saja-
ro elementebiT datvirTva, Sors aRar aris is dro, rodesac reabilitaciis mmarTve-
lebadac saaRsruleblo biuros aRmasruleblebi mogvevlinebian.
unda aRiniSnos, rom saxelmwifos aseTi Careva valauvalobis warmoebebSi mxo-
lod maSin aris gamarTlebuli, Tuki valauvalobis masa ar aris sakmarisi valauvalo-
bis warmoebis xarjebis dasafaravad,8 xolo warmoebis ganxorcieleba da misi dasru-
leba aucilebelia ekonomikuri miznebidan gamomdinare.
7
migriauli r., Sesavali gakotrebis samarTalSi (damxmare saxelmZRvanelo), me-2 gadamu-
Savebuli gamocema, Tb., 2006, 36.
8
Snitgeri h., migriauli r., gadaxdisuunarobis saqarTvelos kanoni, daxasiaTeba da Se-
dareba gakotrebis saqarTvelos kanonsa da saerTaSoriso standartebTan, Tb., 2011, 71.
179
samarTlis Jurnali #1, 2013
wesiT. aranakleb Sedegiani iyo qonebis pirdapiri gayidvac, rac myidvelis damouki-
deblad SerCevaSi gamoixateboda.9
gakotrebis mmarTveli damoukideblad iRebda gadawyvetilebebs movalis sawar-
mos xelmZRvanelobis farglebSi da movalis saxiT mis warmomadgenlobiT uflebamo-
silebebsac axorcielebda. gakotrebis mmarTvels SeeZlo Tavisi Sexedulebisamebr
daedo gankargviTi garigebebi an Seewyvita arsebuli xelSekrulebebi, Tuki misi aseTi
qmedebebi sasargeblo iqneboda gakotrebis masisaTvis; gakotrebis mmarTvels SeeZlo
Tavisi Sexedulebisamebr gadaewyvita movalis sawarmoSi personalis efeqturi gan-
lagebis sakiTxi, daesrulebina sawarmoSi araproduqtiuli warmoebebi; ewarmoebina
masisaTvis sasargeblo sasamarTlo procesebi. rac mTavaria, gakotrebis masis Semad-
genlobis gasadideblad gakotrebis mmarTveli aRWurvili iyo iseTi samarTlebrivi
berketiT, rogoricaa Secileba.10 kerZod, gakotrebis mmarTvels SeeZlo gakotrebis
warmoebis gaxsnidan 3 wlis ganmavlobaSi sadavod eqcia valauvali movalis mier gan-
xorcielebuli, masisaTvis da kreditorebisaTvis saziano iuridiuli qmedebebi11.
gakotrebis mmarTveli aqtiurad monawileobda winare samomrigeblo procedu-
rebSic, romelic SeiZleba movalis sawarmos gadarCeniT an, saerTod, reabilitaciiT
dasrulebuliyo. kerZod, igi waradgenda samomrigeblo gancxadebas, SeimuSavebda sa-
momrigeblo winadadebas da a.S.
sruliad gansxvavebuli viTareba Seiqmna gadaxdisuunarobis 2007 wlis kanoniT,
gansakuTrebiT, aRniSnul kanonSi 2011 wels ganxorcielebuli cvlilebebiT. gakot-
rebis mmarTvels, marTalia, SerCa es saxeli, magram, Tavisi funqciebidan gamomdinare,
mas aRar SeiZleba movalis qonebis mmarTveli ewodos. igi namdvili gakotrebis mmar-
Tvelis aCrdils TuRa warmoadgens da mas verc eqneba imis pretenzia, rom iyos `gakot-
rebis warmoebis baton-patroni~ anda `gakotrebis warmoebis centraluri figura~. am
subieqts SeiZleba mxolod “formaluri gakotrebis mmarTveli“ ewodos.
gadaxdisuunarobis kanonma formaluri gakotrebis mmarTveli gakotrebis pro-
cesSi, TiTqos, sawarmos marTvisa da warmomadgenlobis funqciebiT aRWurva, TiTqos,
movalis marTvis, xelmZRvanelobisa da warmomadgenlobis uflebamosilebac mianiWa.12
magram Tuki gavaanalizebT misi mTliani moRvaweobis periods, davrwmundebiT, rom
aseT mmarTvels aRniSnuli amocanebis gansaxorcieleblad araTu interesi ar aqvs,
aramed sakmarisi droc ar rCeba maT Sesasruleblad. magaliTad, gakotrebis mmarTve-
li arCevisTanave (an daniSvnisTanave) dauyovnebliv iwyebs pirvelive auqcionisaTvis
momzadebas, kerZod, man unda daadginos movalis qonebis sabazro Rirebuleba da daniS-
vnidan 25 dRis vadaSi gancxadebiT mimarTos aRsrulebis erovnul biuros saauqciono
momsaxurebis gasawevad.13 pirveli auqcioni savaldebulod unda Catardes gakotrebis
9
migriauli r., Sesavali gakotrebis samarTalSi (damxmare saxelmZRvanelo), me-2 gadamu-
Savebuli gamocema, Tb., 2006, 44-45.
10
iqve, 129-131.
11
saqarTvelos kanoni `gakotrebis saqmeTa warmoebis Sesaxeb~ (saqarTvelos parlamentis
uwyebani, 1996, №19-20), muxli 17.
12
saqarTvelos kanoni `gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~ (ssm, 31.03.2007, mu-
xli 87), muxli 37.1.
13
iqve, muxli 38.5.
180
roin migriauli, gakotrebis mmarTvelis samarTlebrivi statusi 1996 wlis gakotrebis
kanonisa da 2007 wlis gadaxdisuunarobis kanonis SedarebiTi analizis safuZvelze
mmarTvelis arCevidan (an daniSvnidan) aranakleb 30 dRis da ara umets 40 dRis vadaSi.14
amdenad, formaluri gakotrebis mmarTvelis mTeli yuradReba auqcionis gamarTvis-
kenaa mimarTuli, ufro sworad, mas movalis kreditorebsa da aRsrulebis erovnul
biuros Soris Suamavlis roli daekisra; gakotrebis mmarTvels kanonma saerTod wa-
arTva movalis qonebis gayidvis prerogativa da igi mTlianad aRsrulebis erovnul
biuros gadasca. xolo am ukanasknelma saerTod gariya formaluri gakotrebis mmar-
Tveli saauqciono urTierTobebidan. aq ukve zedmetia saubari gakotrebis mmarTve-
lis mier qonebis realizaciis formebis arCevaze – movalis qoneba mxolod auqcionis
gziT iyideba, da isic mxolod aRsrulebis erovnul biuros meSveobiT.15 yovelive amis
Semdeg, gasakviric ar aris, Tu ratom aRara aqvs formalur gakotrebis mmarTvels imis
interesi, rom aqtiurad CaerTos movalis mier dadebul xelSekrulebebSi an `moliv-
live sasamarTlo procesebSi~ anda izrunos imaze, rom ramenairad gaadidos movalis
qoneba. ufro uaresic, gadaxdisuunarobis kanonma pirdapir mouxsna gakotrebis mmar-
Tvels movalis qonebis moZiebis legaluri valdebuleba. aseTi valdebuleba forma-
lur gakotrebis mmarTvels mxolod kreditorebTan gaformebuli xelSekrulebiT
SeiZleba daekisros;16 Secilebis berketic ar aris Zlieri iaraRi formaluri gakot-
rebis mmarTvelis xelSi. gadaxdisuunarobis kanoniT, jer erTi, Secilebis uflebis
ganxorcilelebis vadebi 6 Tvemdea dayvanili, da meorec, kanonma saerTod Tavi aarida
Secilebis institutis detalur mowesrigebas da mxolod misi formaluri niSnebis da-
xasiaTebas dasjerda;17 axali kanoniT, formalur gakotrebis mmarTvels arc imis inte-
resi aqvs, rom daiwyos movalis sawarmoSi sareorganizacio RonisZiebebi, an dazogos
sawarmoo xarjebi da a.S.
amdenad, gadaxdisuunarobis kanonSi mxolod formalurad aris CamoTvlili vi-
Tomda gakotrebis mmarTvelis funqciebi movalis sawarmos marTvaze, xelmZRvanelo-
basa da warmomadgenlobaze.
14
saqarTvelos kanoni `gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~, muxli 38.9.
15
iqve, muxlebi 38.1 da 38.2.
16
iqve, muxli 37.41.
17
iqve, muxli 35.
181
samarTlis Jurnali #1, 2013
182
roin migriauli, gakotrebis mmarTvelis samarTlebrivi statusi 1996 wlis gakotrebis
kanonisa da 2007 wlis gadaxdisuunarobis kanonis SedarebiTi analizis safuZvelze
183
samarTlis Jurnali #1, 2013
4. daskvna
30
saqarTvelos kanoni ,,gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~, muxli 37.6.
184
levan mosaxliSvili*
1. Sesavali
185
samarTlis Jurnali #1, 2013
186
levan mosaxliSvili, informaciis Tavisuflebis princi pebi
187
samarTlis Jurnali #1, 2013
13
samoqalaqo sazogadoebis organizaciebis rekomendaciebi `partnioroba Ria mmarTv-
elobisTvis~ (Open Government Partnership) saqarTvelos samoqmedo gegmasTan dakavSire-
biT (damuSavebuli informaciis Tavisuflebis ganviTarebis institutis (IDFI) mier),
2012, 3, <http://www.csb.gov.ge/uploads/recommendtion.pdf>.
188
levan mosaxliSvili, informaciis Tavisuflebis princi pebi
14
The Public’s Right to Know Principles on Freedom of Information Legislation, Article 19, London, 1999, 6.
189
samarTlis Jurnali #1, 2013
190
levan mosaxliSvili, informaciis Tavisuflebis princi pebi
3. daskvna
amrigad, mocemuli principebi SemuSavebul iqna im mizniT, rom gazomiliyo qvey-
nis erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisoba informaciis Tavisuflebis saxelmZRva-
nelo principebTan. xeli Seewyo maTi danergvisaTvis Sida kanonmdeblobaSi. waexali-
sebina sazogadoebrivi interesi informaciis xelmisawvdomobis sakiTxebisadmi, rac
SesaZlebelia miiRwes mxolod maTi aqtiuri CarTvis gziT informaciis Tavisuflebis
institucionalur ganviTarebaSi. es ki, Tavis mxriv, xels Seuwyobs sajaro dawesebu-
lebebis gamWvirvaled saqmianobasa da, zogadad, kargi mmarTvelobis damkvidrebas.
191
giorgi rusiaSvili*
I. Sesavali
192
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
5
Savigny F.C., System des heutigen römischen rechts, V, Berlin 1841, 565; Schmitt R., Die Subsidiarität der
Bereicherungsansprüche, Bielefeld 1969, 57.
6
Savigny F.C., System des heutigen römischen rechts, Berlin V, 1841, 515; Wilburg W., Die Lehre von der un-
gerechtfertigten Bereicherung nach österreichischem und deutschem Recht, Graz 1934, 33.
7
bayr. ObLG, SeuffArch 35, 428; Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübin-
gen 1996, 224.
193
samarTlis Jurnali #1, 2013
rei) da mflobelobis kondiqcias (condictio possesionis) Soris8, Tumca amgvari gamijvna ger-
maniis imdroindel samoqalaqo samarTalSi ukve arsebobda. mocemuli mosazrebis ga-
moZaxilia wina saukunis dasawyisSi germanul literaturaSi gabatonebuli azri, rom
gsk-is 985-e paragrafi, romelic awesrigebs vindikacias, TavisTavad gamoricxavs ra
kondiqciiT sakuTrebis moTxovnas, mflobelobis kondiqcias xeluxlebels tovebs9.
dResdReobiT germanul samarTalSi am or moTxovnas Soris konkurencia Se-
saZlebelia nivTis usafuZvlo mflobelobidan gamoTxovisas. amis magaliTia Sem-
Txveva, rodesac aranamdvilia rogorc valdebulebiTi, ise sanivTo garigeba (erTi
da imave an sxvadasxva mizezis gamo), es aris egreT wodebuli ormagi aranamdvilobis
(Doppelnichtigkeit) SemTxveva. am dros mesakuTres nivTis mflobelobis ukan gamoTxova
SeuZlia rogorc vindikaciis, aseve usafuZvlo gamdidrebis meSveobiT.10 am ori moTx-
ovnis konkurencia warmoSobs sirTuleebs, radgan es sakiTxi dgeba ara mxolod Ziri-
Tad moTxovnebTan dakavSirebiT (vindikaciiT Tu kondiqciiT unda moxdes uSualod
nivTis dabruneba), aramed aseve damatebiTi moTxovnebis (Nebenansprüche) mimarTac, ro-
goric aris, magaliTad, nivTidan miRebuli sargeblis anazRaureba.
194
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
195
samarTlis Jurnali #1, 2013
196
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
197
samarTlis Jurnali #1, 2013
nivTis moxmareba xdeba ise intensiurad, rom es gamoiwvevs nivTis samomavlo nayofi-
erebis Semcirebas (MüKo/Baldus Ch., 2009, § 993 BGB Rn. 5).
31 gsk-is § 818 I: dabrunebas eqvemdebareba nivTidan an uflebidan miRebuli sargebeli,
aseve is, rac pirma miiRo nivTis dazianebis, gafuWebis an warTmevis sanacvlod.
32 RGZ 163, 348 (35)2; RGZ 137, 206; MüKo/Medicus D., 1997, §993 BGB Rn. 11 da Semdgomi.
198
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
199
samarTlis Jurnali #1, 2013
200
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
41
v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 145 da Semdgomi,
154 sq. 42; Köbl U., Das Eigentümer-Besitzer-Verhältnis im Anspruchssystem des BGB, Berlin 1971, 275;
Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 690; Koppensteiner H.G., Kramer
R. A., ungerechtfertigte Bereicherung, 1975, 207.
42
Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, 338 da Semdgomni; Koppen-
steiner H.G., Kramer R. A., ungerechtfertigte Bereicherung, Berlin 1975, 198 da Semdgomni; Reuter D.,
Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 667.
43
Bucher E., Obligationenrecht AT, Zürich 1988, § 34 I 3; Keller M./Schaufelberger P., Das Schweizerische
Schuldrecht, III, Ungerechtfertigte Bereicherung, Basel/Frankfurt a.M.1990, 7 da Semdgomi; Grawehr P.A.,
Die ungerechtfertigte Bereicherung, St. Gallen 1991, 44; Oftinger K., Eigentumsübertragung an Fahrnis, Bern
1933, 128.
44
Giger H., Rechtsfolgen norm- und sittenwidriger Verträge, Zürich 1989, 132.
201
samarTlis Jurnali #1, 2013
202
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
Semdegi magaliTis moyvana. magaliTi 3: a-m miyida b-s satvirTo avtomanqana, romelsac
b regularulad aqiravebda. SemdgomSi gairkva, rom nasyidobis xelSekruleba dadebis
momentidan aranamdvili iyo, rac b-m ar icoda da arc SeiZleba scodnoda. a-m satvirTo
manqanis dabrunebasTan erTad misi gaqiravebidan miRebuli Semosavlis anazRaurebac
moiTxova.
mocemul SemTxvevaSi kauzalur valdebulebiT garigebasTan erTad aranamdvi-
lia sanivTo garigebac. eqspluataciis mTeli periodis ganmavlobaSi satvirTo manqa-
nis mesakuTre iyo a da mas SeuZlia vindikaciis meSveobiT b-sagan gamoiTxovos sakuTa-
ri nivTi. es vindikaciuri moTxovna gamoricxavs masTan erTad usafuZvlo gamdidre-
bis normebis gamoyenebas, romlebic aseve mimarTuli iqneba mflobelobis dabrunebi-
saken.51 problemuria, Tu rogor unda moxdes manqanis gaqiravebis Sedegad miRebuli
sargeblis moTxovna. vindikacia damatebiTi moTxovnis saxiT iTvaliswinebs mxolod
arakeTilsindisieri mflobelisagan sargeblis moTxovnas (Art. 940 ZGB). swored aq iS-
veliebs sasamarTlo praqtika52 usafuZvlo gamdidrebidan warmoSobil moTxovnas,
romliTac, miuxedavad b-s keTilsindisieri mflobelobisa, a-s SeuZlia, mosTxovos
mas gaqiravebis Sedegad miRebuli Tanxa.
yvela sxva SemTxvevaSi konkurenciisas vindikacia gamoricxavs kondiqcias,53 ris
gamoc am ukanasknels sakmaod SezRuduli funqcia rCeba. misi gamoyeneba SesaZlebelia
mxolod zemomoyvanil gamonaklis SemTxvevebSi.54 mocemuli gadawyvetilebis dasabu-
Teba isev me-19 saukunis germanul literaturaSi gamoTqmuli argumentiT xdeba, rom-
lis mixedviTac nivTis martooden floba ar SeiZleba CaiTvalos gamdidrebad, maSin
rodesac sakuTreba isev gamsxvisebels rCeba.55 anu kauzalobis principis moqmedebidan
gamomdinare, tipur SemTxvevebSi saxeze ar aris usafuZvlo gamdidrebis moTxovnis Zi-
riTadi komponenti – „gamdidreba“.56 imisda miuxedavad, rom kondiqciis subsidiaru-
lobis es dogma57 gakritikebulia iuridiul literaturaSi,58 gansakuTrebiT imis gamo,
rom germanuli doqtrina ukve sxva mosazrebas emyareba, mainc ar xerxdeba erTiani gan-
sxvavebuli mosazrebis gamokveTa.59
51
Guhl Th., Merz H., Kummer M., Obligationenrecht, Zürich 1980, 203; Tuhr A., Peter H., Allgemeiner Teil des
Schweizerischen Obligationenrechts, Zürich 1974, 502.
52
BGE 110 II 228, Seadare iqve citirebuli literatura.
53
Oftinger K., Eigentumsübertragung an Fahrnis, Bern 1933, 126; BGE 110 II 234; Gauch P., Schluep W.R.,
Jäggi P., Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, I, Zürich 1995, N. 1499 da Semdgomi.
54
Bucher E., Obligationenrecht AT, Zürich 1988, §34 III 2 a sq. 29.
55
Grawehr P.A., Die ungerechtfertigte Bereicherung, St. Gallen 1991, 44.
56
Keller M., Schaufelberger P., Das Schweizerische Schuldrecht, II, Basel/Frankfurt a.M. 1991, 7; Bucher E.,
Obligationenrecht AT, Zürich 1988, §34 III 2 a; Gauch P., Schluep W.R., Jäggi P., Schweizerisches Obliga-
tionenrecht Allgemeiner Teil, I, Zürich 2003, N. 1501; Grawehr P.A., Die ungerechtfertigte Bereicherung, St.
Gallen 1991, 51; Oftinger K., Eigentumsübertragung an Fahrnis, Bern 1933, 126.
57
BGE 110 II 228 (234); Gauch P., Schluep W.R., Jäggi P., Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil,
I, Zürich 2003, N. 1500; BGE 114 II 156 (159); Keller M., Schaufelberger P., Das Schweizerische Schuld-
recht, II, Basel/Frankfurt a.M. 1991, 4; T.-B. Schwenzer I., Obligationenrecht AT, Bern 2009, 59.03.
58
Honsell H., Drei Fragen des Bereicherungsrecht, FS Schulin (Basel 2002), 33.
59
Tuhr A., Peter H., Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Zürich 1974, 519 da Semdgo-
mi.
203
samarTlis Jurnali #1, 2013
60
Koziol H., Welser R., Grundriss des bürgerlichen Rechts AT, Wien 1988, 431; OGH SZ 57/44.
61
Honsell H., Mader P.: in Schwimann ABGB, 1987, § 1431 ABGB N. 2; Grawehr P.A., Die ungerechtfertigte
Bereicherung, St. Gallen 1991, 64.
62
Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübingen 1996, 237 da iqve moyva-
nili literatura.
63
ssk-is 186-e muxlis pirveli nawili sakuTrebis mopovebis winapirobad adgens, rom mesa-
kuTrem namdvili uflebis safuZvelze gadasces SemZens nivTi.
64
kereseliZe d., qarTuli samarTlis mimoxilva, t. 6. N 4 (2003), 600; CaCava s., moTxovnebis
da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi, Tb., 2010, 145.
204
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
205
samarTlis Jurnali #1, 2013
206
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
bisa da ganadgurebis risks atarebs is piri, romelic arc misi mflobelia da arc mesa-
kuTre. am Sedegis Tavidan asacileblad germanulma sasamarTlo praqtikam69 SeimuSava
egreT wodebuli „saldos“ anu „naSTis Teoria“ (Saldotheorie).
dogmaturi TvalsazrisiT am Teoriis dasabuTeba Zalze sakamaToa. Tavdapirve-
lad, „saldos Teorias“ safuZvlad edo kondiqciis, rogorc mxareTa mier miRebuli,
yvela qonebrivi sikeTis saldirebis (dajamebis da urTierTgaqviTvis) Semdeg darCeni-
li, usafuZvlo gamdidrebis dabrunebisken mimarTuli moTxovnis gageba. urTierTda-
pirispirebuli Sesrulebebi urTierTdamoukideblad ki ar unda yofiliyvnen moTxov-
nilni, aramed unda momxdariyo maTi avtomaturi gaqviTva da usafuZvlo gamdidrebis
mxolod im mxarisagan da mxolod im odenobiT moTxovna, romelTanac darCeboda ara-
kompensirebuli naSTi. saldirebis Semdeg rCeba mxolod erTi moTxovna da miRebul
usafuZvlo gamdidrebad (erlangtes “Etwas”) iTvleba mxolod es naSTi.70 motanili mosaz-
reba dRemde rCeba umaRlesi sasamarTlos praqtikaSi msgavsi SemTxvevebis gadawyvetis
saSualebad.71 Tu orive mxaris usafuZvlo gamdidrebis moTxovna erTgvarovania (ma-
galiTad, fulSi gamoixateba), maSin uSualod xorcieldeba am Sesrulebebis urTier-
TgaqviTva da mxolod erT mxares ekisreba gaqviTvis Semdeg darCenili naSTis dabrune-
bis valdebuleba. magaliTi 5: a-m 120 larad (realuri Rirebuleba 140 lari) iyida b-sa-
gan saaTi, romelic Semdgom ganadgurda. nasyidobis xelSekruleba iyo aranamdvili.
am dros a-s unda warmoeSvas safasuris, 120 laris, xolo b-s nivTis namdvili Ri-
rebulebis 140 laris dabrunebis movaleoba. magram, radgan nivTi b-s qonebaSi natu-
riT aRar arsebobs da mas arc misi Semcvleli ram an sargebeli ar miuRia, is aRar CaiT-
vleba gamdidrebulad (§818 III gsk). Sesabamisad, miviRebdiT zemoT naxseneb usamarTlo
Sedegs, romlis drosac erTi mxare daabrunebda Sesrulebas sruli odenobiT, meore
mxare ki daabrunebda arafers. amitomac sasamarTlo praqtika §818 III gsk-s gamoyene-
bamde, jer axdens urTierTdapirispirebuli kondiqciuri moTxovnebis gaqviTvas, ris
Sedegadac mxolod im mxares awveba miRebulis dabrunebis valdebuleba, romlis sa-
sargeblodac gaqviTvis Sedegad warmoiSveba naSTi. anu mxolod b iqneboda valdebuli
daebrunebina 20 lari. gaqviTvis Sedegad warmoSobil naSTze gamoiyeneba ukve gsk-is
§818 III da radgan es oci laric aRar aris b-s qonebaSi, orive mxare Tavisufldeba Ses-
rulebis ukan dabrunebis valdebulebisagan.
SemTxveva, rodesac kondiqciuri moTxovnebi araerTgvarovan SesrulebaSi mdgo-
mareobs, isev Tavdapirvelad moyvanil magaliTze SegviZlia ganvixiloT. b-m mxolod
imitom gadaixada 30000, rom sanacvlod iRebda amave Rirebulebis manqanas. Semdeg,
usafuZvlod gamdidrebuli b-s mflobelobaSi yofnisas manqanam dakarga Tavisi Ri-
rebuleba. rodesac orive Sesruleba naturiT moipoveba usafuZvlod gamdidrebulis
69
es Teoria pirvelad meore raixis sasamarlos gadawyvetilebaSi gvxvdeba - RGZ 54,137,
141ff., xolo Tanamedrove germanuli sasamarTlos praqtikaSi odnav modificiebuli
formiT, erTxmad aris aRiarebuli: BGH, NJW 1999, 1181 da Semdgomi; BGH, NJW 1995, 454,
BGHZ 126, 105, BGH, NJW 2000, 3562. Seadare mxareTa interesebis awon-dawonisaTvis Larenz
K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, 1994, § 73 III 2 a). Teoriis detaluri dasabuTe-
bisaTvis Seadare: v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954),
385; Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallagma, Freiburg 1956.
70
Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 596.
71
BGHZ 147, 152 (157); BGHZ 145, 52 (54); BGH JZ 1995, 572 (573).
207
samarTlis Jurnali #1, 2013
qonebaSi, am SemTxvevaSi pirs mxolod maSin SeuZlia moiTxovos Tavisi nivTis dabrune-
ba, Tu is TviTonac abrunebs miRebul Sesrulebas.72 Tu erT-erTi Sesruleba mTlianad
an nawilobriv ganadgurda, maSin b-s usafuZvlo gamdidrebis moTxovnis sagans Sead-
gens ara manqanaSi gadaxdili mTliani fasi, aramed am fass unda gamoakldes im ganadgu-
rebuli Sesrulebis Rirebuleba, romelic b-m Tavdapirvelad miiRo.73
gasaTvaliswinebelia, rom dResdReobiT literaturis mniSvnelovani nawili74
„saldos Teorias“ asabuTebs ara uSualod usafuZvlo gamdidrebis samarTlis safuZ-
velSi mdebare principiT, rom kondiqcia mxolod pozitiuri naSTis ukan moTxovnisa-
kenaa mimarTuli, aramed saxelSekrulebo sinalagmis kondiqciur urTierTobaSi ga-
dataniT. sakiTxis amgvari gadawyveta emyareba Semdeg mosazrebas. saxelSekrulebo
urTierTobaSi, rogorc zemoT ukve aRiniSna, mxareTa Sesrulebebi erTmaneTTan sina-
lagmatur kavSirSia, anu erTi mxare asrulebs mxolod imitom, rom iRebs sapirispiro
Sesrulebas meore mxarisagan (do ut des). zemoT naxsenebi usamarTlo Sedegis Tavidan
asacileblad, am sinalagmaturi kavSiris gadatana unda moxdes usafuZvlo gamdidre-
bis urTierTobaSic – erTi mxare abrunebs mxolod imitom, rom abrunebs meore mxa-
re da abrunebs imdens, ramdensac abrunebs meore mxare – reddo ut reddas. amas uwodeben
faqtobriv sinalagmas. faqtobrivs, radgan, Tu fon kemereris75 ganmartebas moviSve-
liebT, miuxedavad imisa, rom xelSekruleba iyo aranamdvili da samarTlebrivi, anu
namdvili sinalagma ar warmoiSva, mainc SeuZlebelia imis uaryofa, rom xelSekruleba
faqtobrivad Sesrulda da, Sesabamisad, saxeze gvaqvs faqtobrivi sinalagma.76 es sina-
lagma, anu mxaris warmodgena, rom xelSekruleba namdvilia, Sesrulebis mTavar moti-
vacias warmodgens,77 da misi yuradRebis miRma datoveba, mxaris kanonieri interesebis
dacvaze uaris Tqmas niSnavs.
a SeiZleba mxolod davavaldebuloT daabrunos im raodenobis Tanxa, ra ode-
nobis Sesrulebasac is ukan ibrunebs. magaliTad, Cven mier moyvanil SemTxvevaSi, ara
marto b daabrunebs 15000 lariT Semcirebuli Rirebulebis manqanas, aramed, aseve a-c
daabrunebs amave odenobiT Semcirebul Tanxas, rogorc nivTis safasurs78. saxelSek-
rulebo urTierTobis CarCoebSi mxareTa Sesrulebebs Soris arsebuli simetriuli
damokidebuleba gadmotanilia aseve usafuZvlo gamdidrebidan warmoSobil urTier-
Tobazec. §818 III gsk-s mixedviT a aRar iTvleba 15000 lariT gamdidrebulad, radgan igi
72
BGH NJW 1995, 454; BGHZ 147, 152 (157); BGH, NJW 1999, 1181 da Semdgomi.; BGH, NJW 2001,
1127, am SemTxvevaSi xdeba am ori moTxovnis urTierTdakavSireba da Sesageblis wardge-
na § 273 gsk-s mixedviT zedmetia.
73
BGHZ 116, 251 (256); BGHZ 145, 52 (55); BGHZ 149, 326 (333); BGHZ 161, 241 (250); BGH JZ 1995, 572
(573); BGH, NJW 1999, 1181.
74
dasabuTeba saTaves iRebs v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübin-
gen 1954), 385; Seadare Semdeg Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallagma, Freiburg
1956, 110; Reuter D./Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 592.
75
v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 386.
76
Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 598.
77
Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallagma, Freiburg 1956, 110.
78
Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallagma, Freiburg 1956, 54: „Ist also beim Empfänger
die Leistung, zur Hälfte weggefallen, so kann er entweder nur die Hälfte der Gegenleistung herausverlangen
oder muß die Differenz ausgleichen oder die Rückabwicklung unterbleibt.“
208
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
79
SedarebisaTvis sakmarisia Larenz K.,Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994,
§ 73 III.
80
BGHZ 126, 105; BGHZ 57, 137; BGHZ 78, 216; BGH NJW 2001, 1127.
81
sakamaToa am Teoriis dogmaturi dasabuTeba da Cven mier xsenebuli „moZRvreba fa-
qtobrivi sinalagmis Sesaxeb“ Zlier opozicias awydeba. Seadare magaliTisaTvis Larenz
K./Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, 1994, § 73 I 4a, § 73 III 1 d; Medicus D., Bürgerliches
Recht, Köln-Berlin 2011, Rn. 228 da Semdgomni; Staudinger/Lorenz St., 1999, §818 BGB Rn. 44 da Semd-
gomni; Gernhuber J., Bürgerliches Recht, München 1991, §46 VI 2 c.
82
Medicus D., Schuldrecht BT, München 2004, Rn. 694 da Semdgomi.
83
SedarebisaTvis sakmarisia Larenz K.,Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994,
§ 73 111 5a da iqve moyvanili literatura; aseve Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Berei-
cherung, Tübingen 1983, 607.
84
Seadare ssk-s 979-e muxlis me-4 nawili.
85
Medicus D., Bürgerliches Recht, Köln-Berlin 2011, Rn. 230.
86
BGHZ 126, 105 ff.; Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, § 73 III 5b, II
2a.
209
samarTlis Jurnali #1, 2013
210
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
89
v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 387; Flume W., Der
Wegfall der Bereicherung in der Entwicklung vom römischen zum geltenden Recht, FS Niedermeyer (Göttin-
gen 1953), 164; Diesselhorst, Die Natur der Sache als außergesetzliche Rechtsquelle verfolgt an der Recht-
sprechung zur Saldotheorie, Tübingen 1968, 201; Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallag-
ma, Freiburg 1956, 61, 107.
90
Flume W., Die Rückabwicklung nichtiger Kaufverträge nach Bereicherungsrecht - Zur Saldotheorie und ihren
„Ausnahmen, JZ 2002, 321.
91
Medicus D., Bürgerliches Recht, Köln-Berlin 2011, Rn. 227-229, da iqve moyvanili literatura;
Wieling H. J., Bereicherungsrecht, 2004, 79, romelic am SemTxvevasac `saldos Teorias~ miaTv-
lis.
92
Larenz K.,Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, § 73 III 4.
211
samarTlis Jurnali #1, 2013
zemoT ukve aRiniSna, rom Sveicariul samarTalSi moqmedi dogmis mixedviT, vin-
dikaciasTan konkurenciisas kondiqcia ukan ixevs.93 es subsidiarulobis dogma moqme-
debs aseve aranamdvili ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas, Tumca mas sak-
maod Seusabamo Sedegebamde mivyavarT. magaliTad, nasyidobis baTilobisas gamyidve-
li yovelTvis iTxovs Tavis Sesrulebas vindikaciiT, xolo myidveli nivTis safasurs
kondiqciiT.94 aRniSnulis Sedegad ki, erTi da imave samarTlebrivi urTierTobidan
gamomdinare, Sesrulebebis ukuqceva or sruliad gansxvavebul samarTlebriv reJimSi
eqceva.95
es Seusabamoba Sveicariul iuridiul literaturaSic ar darCenila kritikis
miRma. vindikacia da misi Tanmdevi moTxovnebi (Art. 938 ZGB da Semdegni) miesadageba ara
aranamdvili xelSekrulebidan warmoSobili qonebis moZraobis ukuqcevas, aramed me-
sakuTris nebis gareSe misi mflobelobidan gasuli nivTis dabrunebas (Art. 934 ZGB).96
keTilsindisieri SemZeni ar aris daculi, radgan mesakuTres misganac SeuZlia sakuTa-
ri nivTis vindicireba, Tu igi daekarga, mopares an sxvagvarad, mesakuTris nebis gare-
Se, gavida misi mflobelobidan (ubi rem meam invenio, ibi eam vindico). amasTanave keTilsin-
disier SemZens, romelmac ar icoda misi uflebrivi naklis Sesaxeb da nivTi sakuTari
egona, ar SeiZleba Zalze mkacrad daekisros nivTidan miRebuli sargeblisa da zianis
anazRaureba. imis sakompensaciod, rom nivTis mflobeli iyo keTilsindisieri da mi-
uxedavad amisa, mainc valdebulia daabrunos igi, man ar unda aanazRauros nivTidan
miRebuli sargebeli, garda im sargeblisa, rac jer kidev moipoveba mflobelTan da ar
aris daxarjuli.97 igi aseve ar agebs pasuxs nivTis dazianebisa da braleulad miuRe-
beli mogebisaTvis,98 rogorc ar agebda pasuxs sakuTari nivTis SemTxvevaSi – quia quasi
suam rem neglexit nulla querela subiecta est.99
germaniisa da avstriis samarTalSi igive principi udevs safuZvlad vindikaci-
idan warmoSobil damatebiT moTxovnebs.100 es danawesebi miznad ar isaxaven im mxaris
93
Honsell H., Drei Fragen des Bereicherungsrecht, FS Schulin (Basel 2002), 25 ff.
94
Honsell-is (Tradition und Zession - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 360) mosazrebiT, fu-
lis kondicireba unda moxdes ara im mizezis gamo, rom misi Sereva xdeba mimRebis kuTv-
nil fulTan da amgvarad gadadis mis sakuTrebaSi, aramed fuli saerTod ver CaiTvleba
nivTad, radgan warmoadgens mxolod abstraqtuli Rirebulebis matarebels. Rirebu-
lebis ki mxolod kondicirebaa SesaZlebeli.
95
Honsell H., Tradition und Zession - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 358.
96
iqve, 357.
97
iqve.
98
iqve.
99
Ulp. D. 5.3.31.3. Art. 938 ZGB: 1. vinc nivTs keTilsindisierad flobs, imis gamo, rom is am
nivTs Tavisi savaraudo uflebis safuZvelze moixmars da iyenebs, ar aris valdebuli
aunazRauros mesakuTres es xarjebi. 2. nivTis ganadgurebisa da dazianebisaTvis is pa-
suxs ar agebs.
100
Seadare: §§ 987, 989 gsk; § 329 ABGB: „Ein redlicher Besitzer kann schon allein aus dem Grund des redli-
chen Besitzes die Sache, die er besitzt, ohne Verantwortung nach Belieben brauchen, verbrauchen, auch wohl
vertilgen.“
212
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
213
samarTlis Jurnali #1, 2013
214
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
112
Seadare BGE 55 II 302; dazu Honsell H., Obligationenrecht BT, Bern 1995, § 6 I 2 d.
113
BGE 110 II 244; Honsell H., Obligationenrecht BT, Bern 1995, § 6 I 2 d.
114
Honsell H., Tradition und Zession - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 360.
115
Koziol H., Welser R., Grundriss des bürgerlichen Rechts AT, Wien 1988, AT, 433 da iqve moyvanili li-
teratura.
116
rac, Tavis mxriv, Seesatyviseba avstrieli kanonmdeblis nebas - §1437 ABGB: „ararsebu-
li valdebulebis Sesrulebis mimRebi CaiTvleba keTilsindisierad an arakeTilsindi-
sierad imis mixedviT, icoda Tu ara, an SeeZlo Tu ara evarauda Semsruleblis Secdo-
ma~. §329 ABGB: „keTilsindisier mflobels SeuZlia, imis gamo rom is keTilsindisierad
flobs nivTs, sakuTari neba-survilis Sesabamisad gamoiyenos, moixmaros an gaanadgu-
ros nivTi, ise rom ar agebs pasuxs amisaTvis~. §1447 ABGB: „nivTis SemTxveviT daRupva-
sTan erTad aRar arsebobs masTan dakavSirebuli arc erTi valdebuleba da maT Soris
arc misi Rirebulebis anazRaurebis valdebuleba~. anu nivTis SemTxveviT daRupvis
Semdeg SeuZlebeli xdeba misi ukan moTxovna ara mxolod vindikaciis, an vindikaciuri
urTierTobidan gamomdinare zianis anazRaurebis moTxovnis meSveobiT, aramed, aseve,
keTilsindisieri mflobelisagan misi Rirebulebis moTxovna usafuZvlo gamdidrebis
wesebis Sesabamisad. sanacvlod ki mesakuTres, romelmac dakarga nivTi da misi Rirebu-
leba, ar aqvs raime Sesagebeli meore mxaris kondiqciis sapirwoned da valdebulia sru-
lad daabrunos miRebuli (Kurzkommentar zum ABGB/Apathy P., 2007, § 1051 Rn. 4). Sesabamisad,
avstriul samarTalSic, iseve rogorc SveicariulSi, zogadi danawesis mixedviT, niv-
Tis SemTxveviTi daRupvis riski awveba mesakuTres.
117
Harrer F., Rückabwicklungsprobleme beim fehlerhaften Kauf, JBl 1983, 238; aseve OGH JBl. 1984, 200.
215
samarTlis Jurnali #1, 2013
216
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
ssk-is 979-e muxlis me-4 nawili awesrigebs im SemTxvevas, Tu rodis CaiTvleba usa-
fuZvlo Sesrulebis mimRebi gamdidrebulad, miuxedavad imisa, rom miRebuli nivTi
ukve aRar moipoveba SemZenis mflobelobaSi. ssk-is es muxli Semdegnairad aris agebu-
li: 1. me-2 nawilis mixedviT, rodesac nivTis dabruneba naturiT SeuZlebelia, mimRebma
unda aanazRauros misi Rirebuleba. 2. me-3 nawili awesebs gamonakliss am danawesidan,
rodesac nivTis dabruneba SeuZlebelia naturiT da amasTanave misi Rirebuleba arc
sxva raime saxiT moipoveba mimRebis qonebaSi, anu is aRar aris gamdidrebuli. am dros
mimRebi Tavisufldeba Rirebulebis anazRaurebis movaleobisagan. 3. Tavis mxriv, me-4
nawili ki adgens gamonakliss am gamonaklisidan. miuxedavad imisa, rom Sesrulebis sa-
gani aRar moipoveba mimRebis qonebaSi da is arc SesrulebiT da arc misi RirebulebiT
ar gamdidrebula, mimRebi mainc valdebulia aanazRauros Rirebuleba, Tu kondiqci-
uri urTierToba warmoiSva aranamdvili ormxrivi xelSekrulebis safuZvelze da es
anazRaureba ar ewinaaRmdegeba im normis arss, romlis gamoc xelSekruleba baTilad
iqna cnobili.
gsk am danawesTagan Seicavs mxolod ors: 1. gsk-is §818 II awesebs, rom Tu nivTis na-
turiT dabruneba SeuZlebelia, misi ganadgurebis an sxva mizezis gamo, maSin mimRebma
unda aanazRauros misi Rirebuleba. 2. Rirebulebis anazRaurebis valdebuleba ar ar-
sebobs, Tu mimRebi aRar aris gamdidrebuli (§818 III gsk). mesame danawesi, romelmac da-
uSva gamonaklisi meore normidan, anu moawesrigebda im SemTxvevas, Tu rodis SeiZle-
123
Seadare me-8 magaliTi.
217
samarTlis Jurnali #1, 2013
218
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
nebis valdebulebisagan, miuxedavad imisa, rom is miRebuliT ukve aRar aris gamdidre-
buli. Semdeg am kondiqciur urTierTobaSi gadatanil sinalagmaze kanoni axdens ukve
normis arsis proeqcirebas.124
sinalagmis principi ar moqmedebs, Tu is ewinaaRmdegeba im normis arss, romlis
safuZvelzedac xelSekruleba baTilad iqna cnobili. kanonmdeblis mocemuli ga-
dawyvetileba warmoadgens „faqtobrivi sinalagmis Sesaxeb moZRvrebisaTvis“ xorcis
Sesxmas sakanonmdeblo doneze. misi Tanmdevi Sedegebi ki aris is, rom es Teoria da mis
Sesatyvisad konstruirebuli norma gamoyenebis winapirobad miiCnevs ara ori kondiq-
ciuri, aramed vindikaciuri da kondiqciuri moTxovnebis dapirispirebas. miuxedavad
imisa, rom SesaZlebelia vindikaciis mimarT ssk-is 979-e muxlis me-4 nawilis analogiiT
gamoyeneba, anda formulirebis – „xelSekrulebis baTilobis gamo daabrunos is, rac
maT am xelSekrulebiT miiRes“ – imgvari ganmarteba, rom man moicvas, aseve, vindikaci-
is meSveobiT ukan dabrunebis moTxovna, romelsac daupirispirdeboda meore mxaris
kondiqcia, amis aucilebloba mainc ar arsebobs. gacilebiT martivi gamosavalia imis
aRiareba, rom aranamdvili ormxrivi xelSekrulebisas mxareebma sakuTari Sesrulebe-
bi ukan unda moiTxovon usafuZvlo gamdidrebis danawesTa Sesabamisad, romlebic, ro-
gorc ukve araerTxel SevecadeT gveCvenebina, iseTi aspeqtebisa da mxareTa dasacavi
interesebis gaTvaliswinebis SesaZleblobas iZlevian, ris saSualebasac vindikaciuri
da misi Tanmdevi moTxovnebi ar iZleva.
219
samarTlis Jurnali #1, 2013
220
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
adgens ssk-is 979-e muxlis pirveli nawili,129 ris gamoc usafuZvlod gamdidrebuli,
miuxedavad misi keTilsindisiereba-arakeTilsindisierebisa, valdebulia daabrunos
nivTi sargebliTurT. aranamdvili xelSekrulebidan miRebulis ukan moTxovnisaTvis
dadgenil am gamkacrebul danawess gaaCnia Tavisi gamarTleba da dauSvebelia usafuZ-
vlod miRebuli nivTis sargeblis moTxovna (ufro sworad am moTxovnis gamoricxva)
ssk-is 163-e muxlis gamoyenebiT. ssk-is 979-e muxlis pirveli nawili emyareba Semdeg
mosazrebas – mxareebs unda daubrundeT maTi Sesrulebebi da am Sesrulebidan miRebu-
li im mizniT, rom mdgomareoba maqsimalurad dauaxlovdes pirvandels, anu mdgomare-
obas, romelic iarsebebda, mxareebs es Sesrulebebi saerTod rom ar gaeRoT. Semsru-
leblebi ibruneben ara marto maT mier gaweul Sesrulebebs, aramed im sargebelsac,
rasac miiRebdnen am Sesrulebidan. dabrunebis gamkacrebuli reJimi kompensirdeba
imiT, rom vinc abrunebs Sesrulebas da sargebels, SeuZlia, aseve meore mxarisagan mo-
iTxovos Tavisi Sesrulebisa da mis Sedegad miRebuli sargeblis dabruneba. es sina-
lagmaturoba, rogorc ukve araerTxel vaxseneT, warmoadgens ara marto Sesrulebe-
bis, aramed aseve am Sesrulebis sagnidan miRebuli sargeblis dabrunebis moculobis
gansazRvris qvakuTxeds. ra Tqma unda, es principi ar moqmedebs im piris sasargeblod,
romelmac usasyidlod an calmxrivi garigebiT miiRo nivTi, magram, usasyidlo SemZe-
nis sasyidlian SemZenTan SedarebiT, nakleb saxarbielo mdgomareobaSi Cayeneba ase-
ve warmoadgens usafuZvlo gamdidrebis institutis safuZvelSi mdebare princips da
germaneli kanonmdeblis Segnebul gadawyvetilebas. pirs, romelmac usasyidlod mii-
Ro Sesruleba, SeiZleba moeTxovos ara marto am Sesrulebis, aramed aseve, yovelgvari
kompensaciis gareSe, sargeblis dabruneba, radgan misi kanonieri ndoba (miRebulis sa-
mudamod SenarCunebis Taobaze), sasyidliani SemZenis ndobasTan SedarebiT, naklebad
angariSgasawevia.
amis sapirispirod, vindikacia da misi damatebiTi moTxovnebi miznad isaxavs ara
Sesrulebebs Soris sinalagmaturi kavSiris gaTvaliswinebas, aramed, yvela sxva danar-
Ceni aspeqtebis gauTvaliswineblad, mesakuTrisaTvis nivTis dabrunebas. vindikaciu-
ri moTxovnisaTvis ararsebiTia, arauflebamosilma mflobelma nivTi mesakuTrisagan
an mesame pirisagan miiRo SesrulebiT, Tu ubralod quCaSi ipova. gansakuTrebiT dasa-
cavia piris interesebi im SemTxvevebSi, rodesac man nivTi mesame pirisagan sasyidliT
miiRo da misi mesakuTrisaTvis dabruneba uwevs. am dros arauflebamosili mflobeli
ubrunebs nivTs mesakuTres, misgan sanacvlod ki ar iRebs arafers da awevs am nivTSi
gadaxdili sasyidlis mesame pirisagan dabrunebis riski. amrigad, viRebT im SemTxve-
vas, rodesac keTilsindisieri mflobeli abrunebs nivTs da es dabruneba arafriT ar
aris kompensirebuli, radgan vindikacia emsaxureba calmxrivad nivTis mesakuTrisaT-
vis dabrunebas da ara im mdgomareobis ormxriv rekonstruqcias, romelic iarsebebda,
mxareebs aranamdvili garigeba saerTod rom ar daedoT. Sesabamisad, vindikaciis far-
glebSi, misi am calmxrivobidan gamomdinare, SeuZlebelia imis gaTvaliswineba, mesa-
kuTrem Tavad gasca Tu ara nivTi SesrulebiT da miiRo Tu ara mis sanacvlod raime.
amitomac, keTilsindisieri mflobelis interesebis dasacavad aucilebelia Sedare-
biT msubuqi damatebiTi moTxovnebis arseboba.
129
„ukan dabrunebis valdebuleba vrceldeba SeZenilze, miRebul sargebelze, aseve sxva
yvelaferze, rac mimRebma SeiZina miRebuli sagnis ganadgurebis, dazianebis an CamorT-
mevis sanacvlo anazRaurebis saxiT~.
221
samarTlis Jurnali #1, 2013
222
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
223
samarTlis Jurnali #1, 2013
IV. Sejameba
1. vindikacia da kondiqcia
Cven SevecadeT gveCvenebina, rom yvela ganxiluli ucxo samarTlis sistema, ma-
Ti konkurenciis gamo, awydeba vindikaciisa da kondiqciis urTierTmimarTebis prob-
lemas da sirTules, Tu rogor unda moxdes saxelSekrulebo sinalagmis kondiqciur
urTierTobaSi gadmotana. vindikaciisaTvis upiratesobis miniWebas mivyavarT Sveica-
riul samarTlisaTvis damaxasiaTebel problemebTan, romlis gadaWrac qarTul samo-
qalaqo kodeqsSi arsebuli instrumentebiT SeuZlebelia. dogmaturad yvelaze gamo-
ukveTavia avstriuli sasamarTlo praqtika da iuridiul literaturaSi gamoTqmuli
mosazrebani.
rogorc erTxmadaa aRiarebuli,132 abstraqciis principi emsaxureba samoqalaqo
brunvis dacvasa da mesame pirebis interesebs, magram mis mizans ar warmoadgens xel-
Sekrulebis farglebSi erT-erTi mxaris privilegireba. Sesabamisad, am principis ar-
seboba germanul da ararseboba qarTul samarTalSi ver iqneba ganxeTqilebis vaSli am
or samarTlis sistemas Soris da imis mtkicebis safuZveli, rom germanuli iuridiuli
mecnierebis mier SemuSavebeli daskvnebis gadmotana qarTul doqtrinaSi SeuZlebe-
lia. piriqiT, am Sedegebis gadmotanis aucilebloba gamomdinareobs rogorc kanonis
calsaxa danawesidan (ssk-is 979-e muxlis me-4 nawili), aseve im samarTlebrivi intere-
sebis Sewonasworebidan, romlebic udevs safuZvlad am danawesebs. miuxedavad imisa,
132
v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 387 da Semdgomi;
Flessner A., Wegfall der Bereicherung, 1970, 148.
224
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
225
samarTlis Jurnali #1, 2013
bul iqnes mxolod calmxrivad, mxolod erTi piris kondiqciis gasabaTileblad, rasac
ormxriv aranamdvil xelSekrulebebSi Sesrulebebs Soris faqtobrivi sinalagmaturi
kavSiris moSlamde mivyavarT. am sinalagmaturi kavSiris SenarCunebisaTvis germanul-
ma doqtrinam zemoT xsenebuli ori Teoria ganaviTara, rac qarTvelma kanonmdebel-
ma gamokveTilad daafiqsira kidec kanonSi. Sesabamisad, miuxedavad imisa, rom saldos
Teoria warmoadgens koncefcias, romelic davaxasiaTeT germanul doqtrinaSi, sadac
moqmedebs abstraqciis principi, am Teoriis gamotana SeiZleba da aucilebelic ki aris
qarTul samarTalSi, radgan sakanonmdeblo doneze is ukve gadmotanilia da axla jeri
sasamarTlo praqtikasa da iuridiul literaturazea, Tu ramdenad sworad moaxerxebs
mis gagebasa da ganmartebas.
3. daskvna
226
giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili
ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas
227
samarTlis Jurnali #1, 2013
141
Honsell H., Tradition und Zession - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 356.
228
lika sajaia*
1. Sesavali
229
samarTlis Jurnali #1, 2013
230
lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da
Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi
2. avtorobis ufleba
231
samarTlis Jurnali #1, 2013
232
lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da
Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi
18
Lipszyc D., Copyright and Neigbouring Rights, France, 1999, 172.
19
Jeremy Ph., Introduction to Intellectual Property Law, Butterworth, London 1986; Howell R.G., The Common
Law Appropriation of Personality Tort , 2 I.P.J.1986, 149, 151.
20
Dworkin G.,The Moral Rights and English Copyright Law, in IIC NO04/1981, 481.
233
samarTlis Jurnali #1, 2013
234
lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da
Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi
235
samarTlis Jurnali #1, 2013
3. saxelis ufleba
236
lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da
Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi
237
samarTlis Jurnali #1, 2013
ssk-iT daculi saxelis ufleba yovelTvis aris piradi araqonebrivi, romlis gas-
xviseba da sxva pirebze gadacema dauSvebelia. amiT igi saavtoro uflebiT daculi sa-
xelis uflebis msgavsia.
ssk-is me-18 muxlis 1 nawilis Tanaxmad, visac saxelis tarebis uflebas Seecile-
bian, an visi interesebic ilaxeba misi saxelis unebarTvo sargeblobiT, ufleba aqvs
xelmyofs mosTxovos moqmedebis Sewyveta an uaris Tqma masze. es muxli avtoris saxe-
lis uflebis dasacavadac gamoiyeneba.
saerTo samarTlis qveynebSi, sadac avtoris piradi araqonebrivi uflebebi saav-
toro uflebaTa dacvis specialuri aqtebiT ar aris mowesrigebuli, avtoris saxelis
uflebis dasacavad saerTo samarTlis normebs gamoiyeneben. saerTo samarTlis Tanax-
mad, nebismier pirs, maT Soris xelovnebis, literaturis Tu mecnierebis nawarmoebis
avtorsa da Semsrulebel.s ufleba aqvs aukrZalos sxvas Tavisi saxelis gamoyeneba.
ramdenad marTebulia saqarTvelos saavtoro samarTlis midgoma da saxelis uflebis
regulireba calke samoqalaqo kodeqsiTa da calke saavtoro samarTlis normebiT?
mecnierTa nawils marTebulad miaCnia kontinenturi evropis samarTlis da maT
Soris saqarTvelos saavtoro samarTalSi damkvidrebuli midgoma, romelic saSuale-
bas iZleva, gaZlierdes saxelis uflebis dacva da sruliad ar ikrZaleba saavtoro sa-
marTlis normebTan erTad an mis paralelurad samoqalaqo samarTlis sxva Sesabamisi
normebis gamoyeneba.39
Tumca saavtoro samarTliT dacul saxelis uflebasa da ssk-is me-17, me-18 mux-
lebiT dacul saxelis uflebas Soris arsebobs ramdenime mniSvnelovani gansxvaveba.
umTavresi gansxvaveba SeZenis safuZvlebia. samoqalaqo saxelis SeZenis safuZ-
vlebs ssk amomwuravad gansazRvravs. maT ganekuTvneba: dabadeba, daqorwineba da sa-
xelis Secvla nebayoflobiT. dabadebiT saxelis mopoveba yvelaze ufro xSir safuZ-
vels warmoadgens. ssk-is 1194-e muxlis Tanaxmad, bavSvis saxels mSoblebi urTierTSe-
TanxmebiT gansazRvraven. Svilis gvari mSoblebis gvaris mixedviT ganisazRvreba. Tu
mSoblebs saerTo gvari ara aqvT, Svils miekuTvneba dedis an mamis gvari mSoblebis Se-
TanxmebiT (1995-e muxli). saxelis SeZenis meore mniSvnelovan safuZvels warmoadgens
daqorwineba. saxelis SeZenis erT-erTi safuZvelia aseve saxelis nebayoflobiT Sec-
vla. saxelis Secvla SeiZleba ganapirobos araerTma mizezma, magaliTad, arakeTil-
xmovanebam, moqalaqeobis Secvlam da sxva.40
samoqalaqo kodeqsi am SemTxvevaSi Semoifargleba mxolod dadgenil wesze mi-
TiTebiT, romelmac unda moawesrigos saxelis Secvlis sakiTxebi (me-17 muxlis me-2
punqti). saxelis Secvlis safuZvlianoba, Tuki saxelis Secvlis safuZveli pirdapir
kanonidan ar gamomdinareobs, dadasturebuli unda iqnes kompetenturi saxelmwifo
organos – iusticiis saministros mier.41 saxelis Secvlis ufleba aqvT rogorc srul-
wlovan, aseve arasrulwlovan pirebs. arasrulwlovnebi am uflebiT sargebloben mxo-
lod mSoblebis an meurvis TanxmobiT.42
39
ZamukaSvili d., inteleqtualuri sakuTrebis samarTali, Tb., 2003, 53.
40
Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 204.
41
jorbenaZe s., axvlediani z., zoiZe b., niniZe T., Wanturia l., niniZe T., saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis komentari, w. I, Tb., 2002, 55.
42
iqve.
238
lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da
Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi
239
samarTlis Jurnali #1, 2013
nebrivi uflebebis. magaliTad, germaniis 1870 wlis kanonSi aucilebeli iyo saxelis
aRniSvna literaturuli nawarmoebis citirebisas an musikaluri nawarmoebis nawilis
gamoyenebisas. am uflebis dacvas hqonda ori mizani: Tavidan aeridebina sazogadoebis
SecdomaSi Seyvana da daecva avtorTa uflebebi.43 mogvianebiT, 1976 wels, saxviTi xe-
lovnebis nawarmoebebzec gavrcelda igive sakanonmdeblo dacva.44
saerTo samarTlis qveynebSi saavtoro samarTlis specialuri aqtebiT ar aris da-
culi avtoris saxelis ufleba. Tumca es ar niSnavs, rom avtoris saxelis ufleba ara-
saTanado doneze aris daculi. avtoris saxelis uflebis dacva inglisSi XIX saukunis
dasawyisSi daiwyo. 1816 wels saqmeze lordi baironi jonsinis winaaRmdeg sasamarTlom
akrZala lordi baironis saxelis gamoyeneba im leqsebze, romelic mas ar Seuqmnia.45
inglisSi, iseve rogorc saerTo samarTlis sxva qveynebSi, saxelis uflebis dacva
xorcieldeba difamaciisa da deliqturi samarTlis im normebis meSveobiT, romelsac
inglisurenovan qveynebSi ewodeba passing-off. Passing-off aris saerTo samarTlis deliq-
ti, romelic inglisur-qarTul iuridiul leqsikonSi Semdegnairadaa ganmartebuli:
Sarlatanoba, gasayidi saqonlis gasasaReblad mis patronad sxva piris dasaxeleba da
am piris reputaciis gamoyeneba.46
Passing-off ZiriTadad gamoiyeneba sasaqonlo niSnebze uflebis dasacavad. igi
icavs sasaqonlo niSnis mflobelis gudvils, reputacias xelyofisagan da aseve krZa-
lavs misi saxeliT im saqonliT vaWrobas an momsaxurebis gawevas, romelic mas ar ekuT-
vnis. Passing-off-is principebi gamoiyeneba maSin, rodesac xdeba piris biznesis, produq-
tis an personaluri atributebis damaxasiaTebeli Taviseburebebis SeuTanxmebeli
gamoyeneba, rac iwvevs sazogadoebaSi aRrevas da aSkara asocirebas mosarCelisa da
mopasuxis da sabolood iwvevs piris gudvilis Selaxvas.47
saxelis uflebis dacva zogierT SemTxvevaSi ara avtoris, aramed sazogadoebis
interesebis dacvisTvisac xdeba. amasTan dakavSirebiT sainteresoa saqme, romelic
Seexeboda mweral stefan kingis saxelis gamoyenebas filmis saTaurSi. kinokompaniam,
romelsac aranairi kavSiri ar hqonda mweral stefan kingTan, daamzada filmi saTa-
uriT „stefan kingis gazonis mkreWavi kaci~. sasamarTlom gadawyvetilebaSi aRniSna,
rom filmis amgvari saTauri momxmarebels Seiyvanda SecdomaSi, rom stefan kings ra-
ime kavSiri hqonda filmTan, an iwonebda mas. sasamarTlom aRniSna, rom kinokompanias
mxolod Semdegi miTiTebis ufleba hqonda – filmi dafuZnebulia stefan kingis nawar-
moebze.48
43
Adeney E., The Moral Rights of Authors and Performers, an International and Comparative Analysis, Oxford,
New York, 2006, 50.
44
Gezetz betreffend das Urheberrecht an Werken der Bildenden Künste. 9.01.1876 § 6. Line 4 ix.
<http://de.wikisource.org/wiki/Gesetz,–betreffend–das–Urheberrecht–an–Werken–der–bildenden–
K%C3%BCnste>, [20.04.2013].
45
Lord Byron v. Johnson (1816) 2 Mer.29; 35E.R.851. International Encyclopedia of Comparative Law, Vol. 11,
Part 1, 1983, 59.
46
qolini p., inglisur-qarTuli iuridiuli ganmartebiTi leqsikoni, Tb., 2004, 410.
47
Jeremy Ph., Introduction to Intellectual Property Law, Butterworth, London 1986; Howell R.G., The Common
Law Appropriation of Personality Tort , 2 I.P.J., 1986, 149, 151.
48
Nemschoff L., United States of America, A rose by any other Name the US. And Moral Rights. Moral Rights
Reports Presented at the Meeting of the Internationla Assiciation of Entertainment Lawyers MIDEM 1995,
Cannes, Netherland-Belgium , 1995, 169.
240
lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da
Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi
241
samarTlis Jurnali #1, 2013
53
Samuel L. Clemens vs. Belford, Clarce & Company, ix. <http://www.twainquotes.com/CourtDecision.html>,
[20.04.2013].
54
ZamukaSvili d., inteleqtualuri sakuTrebis samarTali, Tb., 2003, 53.
55
Соловьев Р.В., Авторское право, М., 2001, 23.
242
lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da
Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi
243
samarTlis Jurnali #1, 2013
anis anazRaurebac~. saavtoro da momijnave uflebaTa Sesaxeb kanonis 59-e muxlSi aseve
miTiTebulia, Tu ra SeiZleba pirma moiTxovos saavtoro uflebaTa darRvevisaTvis. es
saSualebebi aseve SeiZleba gamoyenebul iqnes saxelis dacvis uflebis darRvevis dro-
sac, kerZod: uflebis aRiareba; uflebis darRvevamde arsebuli mdgomareobis aRdgena
da im moqmedebis aRkveTa, romelic arRvevs uflebas, an qmnis misi darRvevis safrTxes;
zianis anazRaureba, miuRebeli Semosavlis CaTvliT; zianis anazRaurebis nacvlad im
Semosavlis CamorTmeva, romelic damrRvevma miiRo maTi uflebebis darRvevis Sede-
gad; zianis anazRaurebisa da Semosavlis CamorTmevis nacvlad kompensaciis gadaxda,
romlis odenobasac gansazRvravs sasamarTlo; uflebis dacvasTan dakavSirebuli
sxva zomebis miReba, romlebic gaTvaliswinebulia saqarTvelos kanonmdeblobiT.
244
lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da
Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi
riqiT, avtorobis ufleba iyos darRveuli, maSin rodesac saxeli sworadaa miTiTebu-
li. aRniSnulis sailustraciod moviyvanT ramdenime magaliTs: SesaZloa avtoroba sa-
davo ar iyos, magram saxelis aRniSvnis garkveuli wesis gamoyenebaze ver Tanxmdebian
nawarmoebze qonebrivi uflebis mflobeli an misi mesakuTre da avtori. am sakiTxTan
dakavSirebiT sainteresoa saqme, romelic 1969 wels ganixila miunxenis sasamarTlom.
mosarCele iyo arqiteqtori, romelmac municipaluri biblioTekisaTvis aaSena Seno-
ba. misi moTxovna iyo, rom Senobaze yofiliyo stendi (35smX70sm), sadac ewereboda misi
saxeli. qalaqis municipaliteti am moTxovnas ar akmayofilebda Semdegi argumentiT:
jer erTi, Senoba ar akmayofilebs xelovnebis nimuSis im kriteriums, rom masze auci-
leblad miTiTebuli iyos avtoris vinaoba da meorec, industriul praqtikaSi ar aris
miRebuli arqiteqtoris saxeli miTiTebuli iyos Senobaze. maTi pirveli argumenti
moqandakis sasargeblod gadawyda, radgan miCneul iqna, rom sasamarTlo am SemTxve-
vaSi ver gadawyvets, aris Tu ara Senoba xelovnebis nimuSi, vinaidan igi akmayofilebs
kanonis mier saavtoro samarTliT daculi obieqtis kriteriumebs. rac Seexeba me-
ore arguments, sasamarTlom miiCnia, rom saindustrio praqtikiT ver SeizRudeboda
saavtoro ufleba, nawarmoebze aRiniSnos avtoris saxeli. es ufleba SeiZleba mxo-
lod SeizRudos da daTmobil iqnes kontraqtis safuZvelze. Tumca sasamarTlom isic
aRniSna, rom avtoris ufleba, gansazRvros misi saxelis mikuTvnebis forma, ar aris
SeuzRudavi. amitom sasamarTlom mxedvelobaSi miiRo municipalitetis interesic,
rom SesaZlebeli iyo avtoris saxeli dafiqsirebuli ufro Tanamedrove da naklebad
TvalSi sacemi saxiT.59
saxelis ufleba SeiZleba davides iqamde, Tu avtori ra saxiT gamosaxavs nawarmoe-
bis misdami kuTvnilebas. avtorma SeiZleba nawarmoebze miuTiTos saxeli da gvari sru-
lad, mxolod saxeli an inicialebi. Tumca Tuki mxolod inicialebia miTiTebuli, am
SemTxvevaSi aRniSnaven, rom es nawarmoebi anonimur nawarmoebTa ricxvs miekuTvneba.60
ras moicavs avtorobis ufleba saxelis uflebis garda da ra SemTxvevaSi SeiZle-
ba dairRves avtorobis ufleba, rodesac saxeli sworadaa miTiTebuli?
amis magaliTia kanadis sasamarTlos erT-erTi gadawyvetileba, romelic Seexe-
boda avtorobis uflebis pativiscemas. 2003 wels kanadis sasamarTlom ganixala saqme
dolmagi erskinis winaaRmdeg, romelSic mosarCele iyo universitetis leqtori, ro-
melmac moamzada Tavisi studentebisaTvis praqtikuli swavlebis saxelmZRvanelo da
gamosca wignad. gamomcemelma wignze daawera, rom wigni momzadebulia avtoris mier.
sasamarTlom miiCnia, rom sityvebi „momzadebulia avtoris mier“ da „avtoria“ ar aris
Tanabari mniSvnelobisa. fraza, rom naSromi momzadebulia ama da am pirovnebis mier ar
moicavs mis avtorobas da SesaZloa igi misi Rvawlis damcirebasac niSnavdes. adamians
aqvs ufleba, swored rom avtorad dafiqsirdes. es saqme moigo mosarCelem da aseve
mas mieca kompensacia, 3000 dolari, imisaTvs, rom damcirebul iqna mis mier Setanili
wvlili nawarmoebSi.61
59
Namensnennungsrecht des Architekten, (OLG Munich, 1969) GRUR 146– Signum auf Werkexemplaren . ix.
Adeney E., The Moral Rights of Authors and Performers, an International and Comparative Analysis, Oxford,
New York, 2006, 50.
60
Соловьев Р.В., Авторское право, М., 2001, 21.
61
Adeney E., The Moral Rights of Authors and Performers, an International and Comparative Analysis, Oxford,
New York, 2006, 323.
245
samarTlis Jurnali #1, 2013
62
Diets A., Das Droit Moral des arhebert im neuen französichen und deutsch urheberrecht, Munich, 1968, 117.
63
Leaffer M., Understanding Copyright Law, 4th ed., LexisNexis Group, 2005, 382.
64
ZamukaSvili d., Sengelia r., gabunia d., xrustali v., jorbenaZe s., saavtoro da momij-
nave uflebebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2003, 113.
246
lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da
Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi
4. daskvna
247
laSa cercvaZe*
1. Sesavali
248
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
249
samarTlis Jurnali #1, 2013
250
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
9
The UK Corporate Governance Code (britaneTis korporaciuli marTvis kodeqsi), ix.<www.frc.
org.uk.-The UK Corporate Governance Code>.
10
juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 164.
11
qoqraSvili q., samewarmeo samarTali, Tb., 2005, 103.
12
iqve.
13
iqve, 101-102.
14
Srami h.i., sazogadoebis organoTa kontroli saxelmwifos mier, keTilsindisieri xe-
lmZRvanelobis valdebuleba da pasuxismgebloba saaqcio sazogadoebaSi qarTuli da
germanuli samarTlis mixedviT, simpoziumis masalebi, II germanul-qarTuli simpoziu-
mi sakorporacio samarTalSi, Tb., 2003, 167.
251
samarTlis Jurnali #1, 2013
252
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
253
samarTlis Jurnali #1, 2013
254
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
255
samarTlis Jurnali #1, 2013
3. direqtorTa uflebebi
33
Hanks J. Jr., Evaluating Recent State Legislation on Director and Officer Liability Limitation and Indenifica-
tion in: Reprinted from the Business Lawyer, a Publication of the Section of Business Law (Formerly section
Section of Corporation, Banking and Business Law) American Bar Association. Copyright 1988 American
Bar Association, Vol. 43, No.4, August 1988, 1232.
34
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, 9.6 muxli.
35
Welch E.P.,Turezyn A.J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen Publishers”,
,New York, 2005, 94.
36
165
256
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
37
juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 166.
38
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelo kanoni, me-9 muxli.
39
iqve.
40
Wanturia l., niniZe T., mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2002, 119.
41
iqve.
257
samarTlis Jurnali #1, 2013
mos marTvis valdebuleba. is, rom swored maT (da ara aqcionerebs) aqvT Zalaufleba
kompaniis marTvisa, warmoSobs direqtorTa mzrunvelobiT (Fiduciary) valdebulebas
rogorc aqcionerebis, aseve Tavad sawarmos mimarT.42
direqtorTa valdebuleba SesaZloa or farTo kategoriad daiyos, kerZod,
zrunvis valdebulebad (Duty of Care) da erTgulebis valdebulebad (Duty of Loyalty), xo-
lo, zogadad, maT direqtorTa mzrunvelobiTi valdebuleba SeiZleba vuwodoT. swo-
red amitom, xSirad direqtorebs moixsenieben rogorc sawarmoze mzrunvel pirebs (Fi-
duciaries).43
miuxedavad kanonis normaTa msgavsebisa, qarTuli sakorporacio samarTali ar
gamoirCeva direqtorTa movaleobebis zusti formulirebiT. magaliTad, erT-erT
cnobil saqmeze Smith vs Van Gorkom44 delaveris umaRlesma sasamarTlom ganmarta, rom
direqtorTa mzrunvelobiTi (Fiduciary) movaleoba sawarmos mimarT moicavs zrunvis
(Duty of Care) da erTgulebis (Duty of Loyalty) valdebulebas,45 maSin rodesac msgavsi cal-
saxa miTiTeba qarTul samarTalSi ar aris.
delaveris StatSi zrunvisa da erTgulebis valdebuleba direqtorebs gaaCniaT
Tavad sawarmos (kompaniis) da ara misi kreditorebis mimarT. isini valdebuli arian,
marTon sawarmo keTilsindisierad (act in good faith) da gulwrfeli rwmeniT imisa, rom
maT mier miRebuli gadawyvetileba, upirvelesad, kompaniis interesebs emsaxureba da
mimarTulia imisken, rom gazardos aqcionerTa Semosavlebi.46
delaveris sakorporacio samarTlisa da samewarmeo korporaciebis Sesaxeb mo-
deluri aqtis (Model Business Corporation Act, (MBCA) Tanaxmad, direqtorTa valdebulebe-
bi sawarmos mimarT ganxilulia individualurad TiToeul direqtorTan mimarTebaSi
da ara direqtoratis, rogorc organos, mimarT. gansxvavebul viTarebaSi direqtors
SesaZloa sxvadasxva movaleoba gaaCndes. direqtoris valdebuleba sawarmos mimarT
arsebobs ucvlelad, mudmivad, magram Tu ra saxis valdebuleba gaaCnda direqtors
konkretuli saqmidan gamomdinare, swored am konkretuli sakiTxis ganxilvis Sedegad
unda gairkves. magaliTad, direqtoris valdebuleba sawarmosTan mimarTebaSi, rome-
lic finansuri problemebis winaSe dgas da direqtoris valdebuleba iseTi sawarmos
mimarT, romlis gayidvac aris gansazRvruli, gansxvavebuli iqneba da TiToeuli gare-
moebis damoukideblad ganxilvis Sedegad unda dadgindes.
direqtoris movaleobebze saubrisas saqarTvelos sakorporacio samarTali aR-
niSnavs, rom direqtori unda moqmedebdes keTilsindisierad da maqsimaluri infor-
maciis flobis safuZvelze im rwmeniT, rom misi es qmedeba yvelaze xelsayrelia sa-
warmosaTvis. aRniSnuli valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi direqtori valdebuli
iqneba aunazRauros kompanias ziani (aseTis arsebobis SemTxvevaSi). zianis SemTxvevaSi
42
Smith J.A., Morreale M., Global Climate Change and U.S. Law, Chicago, “Illinois“, American Bar Associa-
tion, 2007, 498.
43
Hamilto R. W., TheLaw of Corporations, 5th, St. Paul , MINN 2000, 444-445.
44
Supreme Court of Delaware, Smith v Van Gorkom, 488A. 2d 858 Delaware1985, <http://international.west-
law.com/find/default.wl?sp=intbucrs-000&rp=%2ffind%2fdefault.wl&sv=Split&rs=WLIN11.04&cite=488A
.2d+858+&fn=_top&mt=314&vr=2.0&findjuris=00001>.
45
Welch E. P., Turezyn A. J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen publishers,
New York,2005, 82.
46
Hamilton R. W.,The Law of Corporations, 5th ed., West Group, St. Paul, 2000, 497.
258
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
direqtori pasuxs agebs solidarulad mTeli Tavisi qonebiT.47 Tuki ziani dadga, di-
reqtorma unda daadasturos, rom is moqmedebda mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos ka-
nonis moTxovnebis Sesabamisad. sawarmos, Tavis mxriv, ufleba ar aqvs, uari Tqvas di-
reqtoris mxridan zianis anazRaurebis miRebaze. aseve zianis anazRaurebis moTxovnis
ufleba aqvT kompaniis kreditorebs, Tuki kompania maTi kanonieri moTxovnis dakmayo-
filebas ver axorcielebs.48
sainteresoa `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis danawesi, romelic adgens,
rom direqtorebi sawarmosaTvis miyenebuli zianisaTvis pasuxs ageben solidarulad
mTeli Tavisi qonebiT pirdapir da uSualod.49 yuradRebas iqcevs da ganmartebas sa-
Wiroebs direqtorebis solidarulad pasuxismgeblobis sakiTxi, kerZod, gamoricxavs
Tu ara kanonis normis msgavsi formulireba individualurad TiToeuli direqtoris
pasuxismgeblobas? am normas farTo ganmarteba unda mieces da imgvarad unda iqnes
gagebuli, rogorc es aSS-sa da inglisSi xdeba. qarTuli samewarmeo kanonmdeblobac
iZleva imis saSualebas, rom individualurad dadges TiToeuli direqtoris pasuxis-
mgeblobis sakiTxi. sxvagvarad mewarmeTa Sesaxeb kanonis es danawesi Tavis mniSvnelo-
bas dakargavda.
sayovelTaod damkvidrebuli mosazrebis Tanaxmad, direqtori valdebulia
imoqmedos sawarmos interesebisa da ara romelime aqcioneris interesebis sasikeTod.
ufro metic, sawarmos da aqcionerTa jgufs Soris interesTa gadakveTisas direqtori
valdebulia daikavos pozicia, romelic, misi rwmeniT, sawarmosTvis iqneba xelsayre-
li. am SemTxvevaSi umoqmedobac ki direqtoris mxridan sawarmos mimarT erTgulebis
da zrunvis valdebulebis darRvevad CaiTvleba.50
am mxriv, saqarTveloSi gansxvavebuli mdgomareobaa. praqtika gviCvenebs, rom
qarTul kompaniaSi direqtorebad iniSnebian pirebi, romlebic aqcionerTan daaxlo-
ebulni arian piradi nacnobobisa da megobrobis da ara profesionalizmis gaTvalis-
winebiT (es ar exeba saqarTveloSi moqmed kompaniaTa 100%-s, Tumca, samwuxarod, Ziri-
Tadi tendencia aseTia). aqcionerebi cdiloben uSualo gavlena hqondeT direqtorze
da, Sesabamisad, im gadawyvetilebebze, romlebsac direqtorati iRebs. cxadia, msgav-
si praqtika dadebiT zegavlenas ver moaxdens korporaciuli marTvis sistemis ganvi-
Tarebaze. ufro metic, igi damabrkolebel garemoebad SeiZleba CaiTvalos, vinaidan
aseT SemTxvevaSi gadawyvetilebis miRebisas ar aris daculi is mTavari principebi,
romlebsac efuZneba iseTi ganviTarebuli qveynebis korporaciuli marTvis sisteme-
bi, rogorebicaa amerika, inglisi da germania. xolo sadavo faqts ar warmoadgens is ga-
remoeba, rom dasaxelebuli qveynebis sakorporacio kanonmdebloba samagaliTo gaxda
araerTi saxelmwifosaTvis.
konkretul garemoebaTa gaTvaliswinebiT, kerZod, Tu ra viTarebaSi moxda di-
reqtoris arCeva, zogierTi maTgani miiCnevs, rom warmoadgens e.w. `sapatio direq-
tors~ raime realuri valdebulebis gareSe sawarmos winaSe. zog maTgans, mcdari mo-
sazrebis safuZvelze, sjera, rom vinaidan bordSi warmoadgens umciresobas, mas ar
47
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, me-9 muxli, me-6 punqti.
48
iqve, 56-e muxli, me-4 punqti.
49
iqve, me-9 muxli, me-6 punqti, 56-e muxli, me-4 punqti.
50
Welch E. P., Turezyn A. J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen Publishers,
New York, 2005, 88.
259
samarTlis Jurnali #1, 2013
260
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
55
Smith J.A., Morreale M., Global Climate Change and U.S. Law, Chicago, “Illinois”, American Bar Associa-
tion, 2007, 498.
56
Hamilton R. W., The Law of Corporations, 5th ed., West Group, St. Paul, 2000, 451-452.
57
iqve, 453.
58
<http://courts.delaware.gov/chancery/>.
59
Welch E. P., Turezyn A. J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen Publishers,
New York2005, 119.
60
Drexler D.A., Black L.S.,Gilchrist Sparks A., Delaware Corporation Law and Practice, ‘’bender,’’ New York,
2010, 15-40
61
Smith J. A., Morreale M., Global Climate Change and U.S. Law, qalaqi, 2007, 500.-Smith J.A., Morreale M.,
Global Climate Change and U.S. Law, Chicago, “ Illinois “, American Bar Association 2007, 500
261
samarTlis Jurnali #1, 2013
262
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
263
samarTlis Jurnali #1, 2013
miReba cocxali procesia, sadac SeuZlebelia yvela niuansi winaswar iyos dagegmili
da samarTlebrivi gziT daregulirebuli, Sesabamisad, direqtoris SezRudva gadawy-
vetilebebSi da nebismier yoveldRiur saqmianobaSi sxva zemdgomi organoebisgan Tan-
xmobis miRebis aucilebloba SeiZleba damRupveli aRmoCndes sawarmosaTvis. gadawy-
vetilebis miRebis siswrafe erT-erTi mTavari faqtoria warmatebisa. `dro fulia~
– Sesabamisad, Tu gadawyvetileba droulad ar iqna miRebuli, sawarmo Semosavals da-
kargavs, rac pirdapir aisaxeba aqcionerTa, mesakuTreTa mdgomareobaze. Tavis mxriv,
direqtorisaTvis absoluturi damoukideblobis miniWeba risks Seicavs.
swored amitom damkvidrebuli praqtikis Tanaxmad, iseTi korporaciuli marTvis
tradiciis mqone qveyanaSi, rogoricaa amerikis SeerTebuli Statebi, direqtors ara-
sodes sTxoven pasuxs mxolod imitom, rom misma gadawyvetilebam mogeba ar moutana sa-
warmos. igi, pirvel rigSi, pasuxs agebs imitom, rom arasruli informaciis safuZvelze
miiRo araswori gadawyvetileba.
aseve mniSvnelovani adgili eTmoba, sawarmos direqtoris saxeliT sakuTar Tav-
Tan dadebul garigebebs. direqtors aseTi garigebis dadeba ar ekrZaleba, Tumca mas
nebismier SemTxvevaSi unda SeeZlos damtkiceba imisa, rom es garigeba sawarmosaTvis
absoluturad momgebiani da samarTliani iyo,73 rom msgavs viTarebaSi sxva pirTanac
imave pirobebiT daideboda garigeba.
msgavs danawess mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonic Seicavs:direqtorati-
sa da sameTvalyureo sabWos wevrebs, aseTis arsebobisas, partniorTa krebis winaswa-
ri Tanxmobis gareSe ufleba ar aqvT, piradi sargeblobis miRebis mizniT, gamoiyenon
sazogadoebis saqmianobasTan dakavSirebuli informacia, romelic maTTvis cnobili
gaxda TavianTi movaleobebis Sesrulebisas an Tanamdebobrivi mdgomareobis gamo.74
direqtori, romelsac garigebisadmi piradi finansuri interesi aqvs, SeiZleba
mikerZoebuli aRmoCndes. Sesabamisad, SesaZloa xelmZRvanelebis interesTa konfliq-
ti korporaciisaTvis zianis momtanad iqces. meore mxriv, sawarmosTvis aseTi garige-
bebi xSirad ufro xelsayrelia, vidre mesame pirTan samarTlebrivi urTierToba, ga-
momdinare mxareTa urTierTobidan.75
delaveris Statis samewarmeo samarTlis Tanaxmad, sawarmos xelmZRvaneli val-
debulia misTvis cnobili samewarmeo Sansebi Tavdapirvelad korporacias acnobos.
maTze sawarmos mxridan uaris Tqmis SemTxvevaSi, direqtors SeuZlia samewarmeo SesaZ-
leblobiT Tavad isargeblos.76
korporaciuli SesaZleblobebis gamoyenebasTan dakavSirebiT, direqtors SeuZ-
lia winaswar gamoiTxovos Tanxmoba maT gamoyenebaze, riTac Tavidan aiSorebs pasu-
xismgeblobas. direqtoris pasuxismgebloba aseve ar dadgeba, Tuki ganxorcielebul
tranzaqciasTan dakavSirebiT igi daasabuTebs, rom, pirvel rigSi, sawarmos interese-
bis Sesabamisad moqmedebda.
73
Kraakman R., Davies P., Hansmann H., Hertig G., Hopt K., Kanda H., Rock E.,The Anatomy of Corporate
Law, Oxford University Press, New York, 2003, 24.
74
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, 9.6 muxli.
75
Enriques L., Hertig G., Kanda H., Related-Party Transactions, The Anatomy of Corporate Law, ed. by Kraak-
man R., Klaus H., J. et al.,2nd ed., 2009, 154-155 ,miTiTebulia: juReli g., kapitalis dacva saaq-
cio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 169.
76
juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, 2010, Tb., 171.
264
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
265
samarTlis Jurnali #1, 2013
266
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
bebSi myofi Cveulebrivi, saRad moazrovne piri, da moqmedebdnen im rwmeniT, rom maTi
es moqmedeba yvelaze xelsayrelia sazogadoebisaTvis.85
Tu isini ar Seasruleben am movaleobas, sazogadoebis winaSe warmoSobili ziani-
saTvis pasuxs ageben solidarulad, mTeli Tavisi qonebiT, pirdapir da uSualod.
Tu anazRaureba aucilebelia, sazogadoebis xelmZRvanelebis valdebuleba ar
wydeba imis gamo, isini moqmedebdnen partniorTa gadawyvetilebebis Sesasruleblad.86
qarTuli kanonmdebloba da sasamarTlo praqtika ar icnobs Business Judgment Rule-
is msgavs danawess, Tumca, miTiTebuli normebis analizis safuZvelze, cxadi xdeba,
rom saqarTvelos kanoni mewarmeTa Sesaxeb gadawyvetilebis miRebisas garkveul stan-
darts adgens da direqtors ar sTxovs absoluturad Seumcdari gadawyvetilebebis
miRebas. mTavaria am ukanasknelis mier keTilsindisierad, gonierebis farglebSi iyos
gadawyvetileba miRebuli. am institutis kritikas iwvevs is, rom ar aris dadgenili,
sad gadis gonierebis zRvari, ar arsebobs konkretuli principebi, romlebic unda da-
icvas direqtorma gadawyvetilebis miRebisas, rom am wesis dacvis qveS aRmoCndes. sasa-
marTlom yoveli konkretuli SemTxveva damoukideblad unda ganixilos da Seafasos,
am kuTxiT delaveris sasamarTlo praqtika Zalze mdidari da moqnilia. iTvleba, rom
aq yvelaze metad aris garantirebuli direqtorTa uflebebis dacva.87
imis gaTvaliswinebiT, rom saqarTveloSi ganxorcielebuli cvlilebis Sede-
gad direqtoris roli gazrdilia sawarmos marTvaSi, aucilebeli xdeba, igi daculad
grZnobdes Tavs da hqondes gancda imisa, rom mas aravin dasjis araSemosavliani ga-
dawyvetilebis gamo, Tuki es gadawyvetileba keTilsindisierad, faqtebis Sefasebisa
da sawarmosaTvis saukeTeso gadawyvetilebis rwmenis safuZvelze iqneba miRebuli. am
SemTxvevaSi davis arsebobisas qarTulma sasamarTlom unda gaiTvaliswinos delave-
ris StatSi arsebuli gamocdileba da praqtika da mosarCeles daakisros Business Jud-
gment Rule-is gadalaxvis tvirTi. vinaidan direqtori saqmes uZRveba sakuTari pasuxis-
mgeblobisa da samewarmeo gadawyvetilebebis miRebis Tavisuflebis principis safuZ-
velze,88 xolo am wesis darRveva Seamcirebs direqtoris survils Tavis Tavze aiRos
garkveuli riski sawarmosaTvis warmatebis mosatanad.
6. daskvna
85
mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanoni, 9.6 muxli.
86
iqve.
87
Hamilton R. W., The Law of Corporations, 5th ed., St. Paul , 2000, 461.
88
lazaraSvili l., Tanamedrove sakorporacio samarTlis Teoriuli da praqtikuli
sakiTxebi, sasamsaxuro xelSekruleba sawarmos direqtorTan, partniori da direqto-
ri Sidasazogadoebriv urTierTobebSi, Tb., 2009, 339.
267
samarTlis Jurnali #1, 2013
89
Wanturia l., niniZe T., mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2002, 115.
90
KleinbergerD. S., Agency, Partnerships and LLCs,2nd ed., Aspen Publishers, New York, 2002,123.
91
PalmiterA. R.,Corporations, 5th ed., Aspen Publishers, New York, 2006, 193.
268
laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi
analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)
92
Wanturia l., evropis kerZo sazogadoeba – siaxle evropis sakorporacio samarTalSi,
`samarTlis Jurnali~, №1, 2009, 41.
269
nino xunaSvili*
1. Sesavali
270
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
271
samarTlis Jurnali #1, 2013
SesaZloa dokumentis erT mxareze xeliT iyos dawerili an daibeWdos manqanaze is, ra-
zec individualurad SeTanxmdnen mxareebi, xolo dokumentis meore mxareze stamburi
wesiT daibeWdos standartuli pirobebi, ra pirobebiTac Cveulebriv erT-erTi mxare
debs xelSekrulebebs, Camoyalibdes iseTi saTauriT, rogoric aris `garigebis zoga-
di (anu standartuli) pirobebi~, `nasyidobis zogadi pirobebi~, `miwodebisa da gadax-
dis zogadi pirobebi~ da a.S. Zalze gavrcelebulia kompiuteris mexsierebaSi Senaxuli
teqstebis gamoyeneba. es saSualebas iZleva zogierT SemTxvevaSi moxdes standartuli
pirobebis Setana, CarTva uSualod xelSekrulebis teqstSi. zogjer xelSekrulebis
individualur nawilSi, romelSic ganisazRvreba arsebiTi pirobebi, mieTiTeba erT-
erTi kontrahentis mier SemoTavazebul standartul pirobebze, romlebic SeiZleba
daerTos xelSekrulebas calke furcelze. standartul pirobebs xSirad iyeneben ban-
kebi, sadazRvevo organizaciebi, satransporto sawarmoebi, eqspeditorebi, komuna-
luri sawarmoebi, saavadmyofoebi, aviakompaniebi. standartuli pirobebi gamoiyeneba
sacalo vaWrobaSic. saqarTveloSi xSiria bankebis Tu bazarze monopoliuri mdgoma-
reobis mqone sxva subieqtebis mier standartuli pirobebis gamoyenebis SemTxvevebi.9
germaniaSi sabanko da sakredito, turistuli momsaxurebis, avtomobilebiT vaWrobis,
nasyidobis komerciuli xelSekrulebebis sferoebSi standartuli pirobebiT xelSek-
rulebaTa TiTqmis 100% ideba. samSeneblo, samaklero momsaxurebis da avejiT vaWro-
bis sferoebSi standartuli xelSekrulebebis odenoba 90%-s Seadgens, xolo avtomom-
saxurebis, qimwmendis da sayofacxovrebo remontis momsaxurebis sferoebSi – 50%-s.10
xelSekrulebis standartuli pirobebis farTod gavrcelebis mizezia xelSekrulebis
dadebisa da Sesrulebis gaadvilebis aucilebloba. vaWroba, gansakuTrebiT masobri-
vi moxmarebis saqonliT vaWroba, standartuli pirobebis gareSe garTuldeboda. yve-
la momxmarebelsa da mewarmes yovelTvis specialuri molaparakeba rom gaemarTaT
xelSekrulebis TiToeuli punqtis Taobaze, SeejerebinaT erTmaneTis pirobebi, aseT
SemTxvevaSi, Semxvedri winadadebebis Camoyalibebisas da molaparakebaTa warmoebisas
uzarmazari xarjebi warmoiSoboda (saubaria zedmet xarjebze). magaliTad, aseTia iu-
ridiuli momsaxurebis xarji, radgan araspecialists gauWirdeba gaerkves rTuli da
didi moculobis standartul pirobebSi specialuri iuridiuli ganaTlebis gareSe
da sxva. SemTavazeblisaTvis11 standartuli pirobebis gamoyeneba amartivebs xelSek-
rulebebis gaformebas, aRricxvasa da Sesrulebas. xelSekrulebis teqstis udidesi
nawilis winaswari momzadeba saSualebas iZleva daizogos xelSekrulebis momzadebis
dro. amiT TanamSromlebis gamoTavisuflebac xdeba. aRar aris aucilebeli saxelSek-
rulebo pirobebis CamoyalibebaSi maTi monawileoba,12 radgan xSir SemTxvevaSi xelSek-
9
Todua m., vilemsi h., valdebulebiTi samarTali, saqarTvelos axalgazrda iuristTa
asociacia, Tb., 2006, 43-44.
10
Müller H., Allgemeine Geschäftsbedingungen im internationalen Wirtschaftsverkehr, Verlag Luchterhand,
Neuwied, Kriftel, Berlin, 1994, 1.
11
es aris piri, romelic kontrahentTan xelSekrulebis dadebis dros iyenebs standar-
tul pirobebs. es termini gamoiyeneba niderlandebis samoqalaqo kodeqsSi (,,gebruiker”),
romelSic 6:331 b muxlSi mocemulia misi gansazRvreba. es termini, „Verwänder” gamoyene-
bulia „garigebaTa zogadi pirobebis samarTlis mowesrigebis Sesaxeb“ germaniis 1976
wlis kanonSi da sxva kanonebSi.
12
Yates D., Standard Business Contracts: Exclusions and Related Devices, Publisher Sweet & Maxwell, Lon-
don, 1986, 3.
272
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
13
Yates D., Standard Business Contracts: Exclusions and Related Devices, Publisher Sweet & Maxwell, Lon-
don, 1986, 3.
14
Richardson, Spence&Co.v. Rowntree (1994) AC 217; Parker v. South Eastern Railway Co. (1877)2C.P.D.
416; Thompson v. London, Midland &Scottish Railway Co. (1930) 1.K.B.41.
273
samarTlis Jurnali #1, 2013
274
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
21
Sengelia i., saxelSekrulebo Tavisufleba, disertacia samarTlis doqtoris akademi-
uri xarisxis mosapoveblad, Tb., 2010, 106-126.
22
Bunte H. J., Zehn Jahre Gesetz zur Regelung des rechts der Allgemeine Geschäftsbedingungen- Rückblick
und Ausblick, NJW, 1987, 921ff.
275
samarTlis Jurnali #1, 2013
23
Eckl Ch., Treu und Glauben im spanischen Vertragsrecht,Studien zum ausländischen und internationalen Pri-
vatrecht 183. Herausgegeben vom Max-Plank-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht, Mohr
Siebeck, Tübingen, 2007, 284.
24
Lasarte C., Clausulas abusivas y nulidad parcial del contrato en el ordenamiento juridico espanöl contempor-
aneo, Revista de Derecho Comparado, 2001, 139 ff., 159.
25
Lasarte C, Clausulas abusivas y nulidad parcial del contrato en el ordenamiento juridico espanöl contempor-
aneo, Revista de Derecho Comparado, 2001, 144.
26
Lasarte C., Clausulas abusivas y nulidad parcial del contrato en el ordenamiento juridico espanöl
contemporaneo,Revisa de Derecho Comparado, 2001, 145.
27
Eckl Ch., Treu und Glauben im spanischen Vertragsrecht, Studien zum ausländischen und internationalen Pri-
vatrecht 183. Herausgegeben vom Max-Plank-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht, Mohr
Siebeck, Tübingen, 2007, 287.
276
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
ssk-is 345-e muxlSi mocemulia bundovani pirobebis Sesaxeb wesi. imis gamo, rom
SemTavazebeli winaswar ayalibebs standartul pirobebs calmxrivad, xelSekrulebis
standartuli pirobebis bundovani teqsti ganimarteba klientis sasargeblod. amas-
Tan, standartuli pirobebi unda ganimartos obieqturad, mxareTa nebisa da miznebis
miuxedavad. sadavo SemTxvevebSi (mewarmeTa Sorisac) sakiTxi wydeba klientis sasar-
geblod.29 es wesi aixsneba imiT, rom xelSekrulebis Sinaarsis calmxrivad gansazRvris
SesaZleblobas Seesabameba gansazRvruli valdebuleba. SemTavazebelma unda izru-
nos, rom xelSekrulebis pirobebi gasagebi da mkafio, naTeli iyos.30 standartuli do-
kumentis SemmuSavebel mxares gaaCnia yvela SesaZlebloba samarTlebriv urTierToba-
Ta erTmniSvnelovnad da mkafiod mosawesrigeblad. Tu is am SesaZleblobas ar iyenebs,
maSin elementaruli samarTlianoba moiTxovs, rom formulirebaTa bundovanebis nega-
tiurma Sedegebma, pirvel yovlisa, SemTavazebelze moaxdinos gavlena. praqtikulad,
es imas niSnavs, rom sasamarTlo ganxilvis dros bundovani debuleba (piroba) yovel-
Tvis unda ganimartos SemTavazeblis kontrahentis sasargeblod. magram martooden
345-e muxli ar aris sakmarisi mxareTa nebis dasadgenad da kontrahentis interesebis
dasacavad.
ssk germaniis samoqalaqo kodeqsis (SemdgomSi – gsk) 157-e muxlis analogiur spe-
cialur normas, romelic keTilsindisierebis principis safuZvelze xelSekrulebis
ganmartebis wess daadgenda, ar Seicavs. amasTan, sadavo ar unda iyos qarTul samar-
TalSi amgvari wesis arsebobis aucilebloba. SesaZloa samomavlod ssk-Si amgvari wesi
arc aisaxos specialuri normis saxiT. amitom mizanSewonilia da aucilebelia sasamar-
Tlo praqtikaSi farTod ganimartos ssk-is 52-e muxli da sxva faqtorebTan erTad zo-
gadad, nebismieri xelSekrulebis ganmartebisas keTilsindisierebis principis safuZ-
velze dadgindes mxareTa realuri neba. amasTan, gadawyvetilebis mimRebi mosamarTle
ar unda iyos valdebuli, mxareTa neba daadginos xelSekrulebis sityvasityviTi mniS-
vnelobidan da azridan gamomdinare. amgvari wesi mosamarTles saSualebas miscems iq,
sadac mxareebs aSkarad gamoxatuli formiT ar mouwesrigebiaT gansazRvruli piro-
bebi (radgan maT ubralod amis Sesaxeb ar ufiqriaT), xelSekrulebis ganmartebis meS-
veobiT gamoitanos daskvna mxareTa realuri nebis arsebobis Sesaxeb, iqidan gamomdi-
28
Garcià A.M., Consideraciones a la Buena fe contractual, Actualidad Civil 2000, 3 miTiTebulia naSromi-
dan Eckl Ch., Treu und Glauben im spanischen Vertragsrechts, Studien zum ausländischen und internationa-
len Privatrecht 183. Herausgeben vom Max Plank Institut für ausländisches und internationales Provatrecht.
Mohr Siebeck, Tübingen, 2007, 288.
29
Жалинский А., Рёрихт А., Введение в немецкое право, М., 2001, 393.
30
Lindacher W.F., Gesetz zur Regelung des rechts der Allgemeinen Geschäftsbedingungen; Kommentar (VWolf
M., Horn N., Lindacher W.F.), 3. Aufl., Beck, München,1994, §5 Rn. 24.
277
samarTlis Jurnali #1, 2013
nare, rom mxareebi SeTanxmdnen sxva analogiuri pirobebis Taobaze. amiT sasamarTlos
gadawyvetileba erTgvarad Seavsebs mxareTa Soris dadebul xelSekrulebas. Sesabami-
sad, xelSekrulebis standartuli pirobebis ganmartebis mimarT mizanSewonilia gamo-
yenebul iqnes samoqalaqo samarTlis zogadi normebi (ssk-is me-8 da 52-e muxlebi).
278
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
279
samarTlis Jurnali #1, 2013
280
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
281
samarTlis Jurnali #1, 2013
282
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
283
samarTlis Jurnali #1, 2013
284
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
285
samarTlis Jurnali #1, 2013
amisa, xelSekruleba naTeli, mkafio unda iyos, e.i. xelSekrulebis debulebebi naTlad
unda iyos gansazRvruli. keTilsindisierebis sawinaaRmdego xelSekrulebis standar-
tuli pirobebisagan daculi unda iqnen rogorc mewarmeebi, ise momxmareblebic. dauS-
vebelia, SemTavazebeli standartuli pirobebis calmxrivad gansazRvrisas iyenebdes
saxelSekrulebo pirobebis `SeumCnevlad Tavs moxvevis“ meTods. aseT SemTxvevaSi ke-
Tilsindisierebis principi zRudavs xelSekrulebis Tavisuflebis princips da amiT
icavs xelSekrulebis susti mxaris interesebs. sayuradReboa ssk-is 346-e muxlis me-2
winadadebac, romlis Sesabamisadac, mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is garemoebebi,
romelTa arsebobisas iqna es pirobebi xelSekrulebaSi Setanili, mxareTa ormxrivi in-
teresebi da sxva. magaliTad, baTili iqneba xelSekrulebis standartuli piroba, ro-
melic, saqmis yvela garemoebis gaTvaliswinebiT, uxeSad arRvevs kontrahentis inte-
resebs. amasTan, radgan standartuli pirobebiT dgindeba dispoziciuri normebisgan
gansxvavebuli wesebi, erTi mxriv, unda Sefasdes dispoziciuri normebiT dadgenili
wesebisagan gansxvavebuli xelSekrulebis standartuli pirobebis gansazRvris (dis-
poziciuri normebisagan gadaxvevis) mizanSewonileba, maSin roca dispoziciuri nor-
mebi Tanabrad iTvaliswineben orive mxaris interesebs. meore mxriv, unda Semowmdes,
ramdenad SeizRuda kontrahentis nebis Tavisufleba. gaTvaliswinebuli unda iqnes ag-
reTve kontrahentebis samarTlebriv mdgomareobaSi disproporcia. gadamwyvetia kon-
trahentis interesebis Selaxva xelSekrulebis dadebis momentSi. Tu xelSekrulebis
erT-erTi piroba uxeSad arRvevs kontrahentis interesebs, is unda Sefasdes erTob-
liobaSi da xelSekrulebis sxva pirobebis gaTvaliswinebiT.
rogorc aRiniSna, xelSekrulebis standartuli pirobebi winaswar aris Camoya-
libebuli mravali xelSekrulebisTvis da maT SemTavazebeli sTavazobs (udgens) kli-
ents calmxrivad. es niSnavs, rom SemTavazebeli sargeblobs xelSekrulebis Sinaarsis
calmxrivad gansazRvris uflebiT51 da cdilobs SeboWos klienti xelSekrulebis am
pirobebiT. Tu saxelSekrulebo pirobebi ar yofila SeTavazebuli romelime mxaris
mier (magaliTad, Tu xelSekrulebis pirobebi mxareebs SesTavaza notariusma), maSin
iTvleba, rom isini ar yofila gansazRvruli calmxrivad da aseTi pirobebi ar eqce-
vian standartuli pirobebis momwesrigebeli normebis moqmedebis sferoSi. magram am
SemTxvevaSi SesaZlebelia keTilsindisierebis principTan xelSekrulebis pirobebis
Sinaarsis Sesabamisobis Semowmeba.52
saxelSekrulebo piroba ar SeiZleba CaiTvalos standartul pirobad, Tu igi mxa-
reebma erToblivad gansazRvres. xelSekrulebis piroba maSin iTvleba mxareTa Soris
SeTanxmebulad, roca SemTavazebelma kontrahents misca xelSekrulebis pirobebis
gansazRvraSi monawileobis realuri SesaZlebloba da, Tavis mxriv, kontrahentma ga-
naxorciela Tavisi ufleba. meore mxares unda hqondes xelSekrulebis pirobis Sina-
arsis an xelSekrulebis mTeli standartuli nawilis Semowmebis da maTSi cvlilebe-
bis Setanis SesaZlebloba. SemTavazebelma kontrahents seriozuli ganzraxviT unda
SesTavazos gansaxilvelad xelSekrulebis standartul pirobebSi asaxuli debule-
bebi da mianiWos kontrahents Tavisufleba, Camoayalibos xelSekrulebis pirobebi,
raTa dacul iqnes kontrahentis interesebi. pirvel yovlisa, kontrahents unda hqon-
51
Brox H., Allgemeines Schuldrecht/von Hans Brox. 24 Aufl., Beck, München, 1997, 29 Rn., 46.
52
germaniis federaluri sasamarTlo, NJW 1988, 1972.
286
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
53
germaniis federaluri sasamarTlo, NJW-RR 1996, 783.
54
germaniis federaluri sasamarTlo, NJN 1984, 171.
55
germaniis federaluri sasamarTlo, NJW 1987, 2011.
287
samarTlis Jurnali #1, 2013
marT, maSin ram ganapiroba sk-Si am normebis cal-calke muxlebis saxiT arseboba? unda
iTqvas, rom es ar momxdara SemTxveviTobis an sakanonmdeblo teqnikis xarvezis gamo.
saqme isaa, rom ssk-is 347-e muxlSi gansazRvrulia pirobiTad akrZaluli daTqmebi, xo-
lo 348-e muxlSi – absoluturad akrZaluli daTqmebi.
ssk-is 347-e muxlis mocemuli pirobebis CamonaTvalSi mudmivad gvxvdeba iseTi
cnebebi, romlebsac sWirdebaT sasamarTlos mier Sefaseba. saubaria iseT cnebebze,
rogorebicaa `Seusabamod xangrZlivi“ an `aSkarad mcire vadebi“, `arasakmarisad gan-
sazRvruli vadebi“ da a.S. ssk-is 347-e muxlSi gansazRvruli pirobebi SeiZleba baTi-
lad CaiTvalos saqmis konkretuli garemoebebis Seswavlis dros. baTilobis faqtis
dasadgenad saWiroa sasamarTlom ganmartos mocemuli cnebebi.
pirobiTad akrZaluli daTqmebi, romlebic CamoTvlilia ssk-is 347-e muxlSi, nam-
dvilia gansazRvruli winapirobebis arsebobisas. kerZod, mosamarTlem xelSekrule-
bis standartuli pirobebis analizisas, 347-e muxlis Sinaarsidan gamomdinare, unda
gamoiyenos Semdegi kriteriumebi:
a) Tanazomiereba (igulisxmeba vadis Tanazomiereba xelSekrulebis Sesrulebi-
sas, aqceptirebisas, Sesrulebis vadis gadadebis, vadis gagrZelebisas; ganxorciele-
buli SesrulebisaTvis gasamrjelos Tanazomiereba; gaweuli xarjebis anazRaurebis
Tanazomiereba);
b) gansazRvruloba (igulisxmeba Sesrulebis, aqceptirebis, vadis gadadebis, va-
dis gagrZelebis gansazRvruloba);
g) obieqturad gamarTlebuloba da specialuri miTiTebis arseboba (xelSekru-
lebaze uaris Tqma gamarTlebuli unda iyos da ar unda ganxorcieldes xelSekruleba-
Si miTiTebuli safuZvlis gareSe; xelSekrulebaze uaris Tqmis safuZveli specialu-
rad unda iyos miTiTebuli xelSekrulebaSi);
d) yuradsaRebi interesis arseboba;
e) misaReboba meore mxarisaTvis (igulisxmeba Sepirebuli Sesrulebis Secvlis,
xelSekrulebaSi cvlilebis Setanis misaReboba);
288
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
289
samarTlis Jurnali #1, 2013
290
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
291
samarTlis Jurnali #1, 2013
63
naTelia, rom es norma ar aris srulyofili da detalurad ar awesrigebs garigebis ba-
Tilobis samarTlebriv Sedegebs. saWiroa standartuli pirobebis baTilobis samarT-
lebrivi Sedegebis ganmsazRvreli specialuri normis SemoReba, an ssk-is 62-e muxlis
daxvewa, magaliTad, mizanSewonili iqneba, Tu gamonaklis SemTxvevebSi baTilad CaiTv-
leba mTliani xelSekruleba, Tu xelSekrulebis Sesruleba metismetad mZime tvirTi
iqneba, metismetad samZimo iqneba erT-erTi mxarisaTvis mas Semdegac ki, rac xelSekru-
lebis standartuli pirobebis nacvlad gamoyenebuli iqneba kanonis normebi.
64
Жалинский А., Рёрихт А., Введение в немецкое право, М., 2001, 393.
65
iqve.
292
nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva
keTilsindisierebis princi pis safuZvelze
6. daskvna
293
samarTlis Jurnali #1, 2013
294
maia kopaleiSvili*
1. Sesavali
295
samarTlis Jurnali #1, 2013
2. saqmis garemoebani
296
maia kopaleiSvili, iwvevs Tu ara saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis
me-51 nawilis moqmedeba mSoblis sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas
297
samarTlis Jurnali #1, 2013
2.2.3. saqmeze mowveulma specialistma ganmarta, rom sadavo norma srul Sesabami-
sobaSia saqarTvelos konstituciiT dadgenil moTxovnebTan. man xazi gausva mSoblisa
da Svilis gansakuTrebul urTierTobebs. misi azriT, mSobelsa da Svils Soris urTi-
erToba ar amoiwureba mxolod sisxlismieri, biologiuri kavSiriT. srulwlovanebis
miRwevamde Svili intensiur samarTlebriv kavSirSia mSobelTan da am or subieqts ka-
nonmdebloba mkveTrad ar mijnavs erTmaneTisagan. es aris unikaluri socialur-sa-
marTlebrivi urTierToba ufleba-movaleobaTa gansakuTrebuli jaWviT. mSobeli ar
aris „sxva piri“, aramed igi gvevlineba rogorc Svilis interesebis damcveli, masze
mzrunveli, mis aRzrdasa da sxvadasxva valdebulebebze pasuxismgebeli adamiani. spe-
cialisti aRniSnavs, rom arasrulwlovnis aramarTlzomieri qmedebis gamo warmoSo-
bil finansur valdebulebebs asrulebs mSobeli. rac universaluri principia da igi
asaxulia saqarTvelos kanonmdeblobaSic. specialisti sadavo normiT mSoblisaTvis
jarimis dakisrebis meqanizmis SemoRebas ukavSirebs rogorc mSobelsa da Svils Soris
arsebul unikalur socialur-samarTlebriv urTierTobas, agreTve arasrulwlovnis
pirovnebis formirebis sakiTxSi mSoblis gansakuTrebul pasuxismgeblobas.
3. sasamarTlos motivacia
298
maia kopaleiSvili, iwvevs Tu ara saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis
me-51 nawilis moqmedeba mSoblis sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas
299
samarTlis Jurnali #1, 2013
300
maia kopaleiSvili, iwvevs Tu ara saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis
me-51 nawilis moqmedeba mSoblis sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas
301
samarTlis Jurnali #1, 2013
302
maia kopaleiSvili, iwvevs Tu ara saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis
me-51 nawilis moqmedeba mSoblis sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas
ris mier Cadenil qmedebaze saxelmwifos mxridan sakmaris da adekvatur pasuxad miiC-
neva. jarimas ganmartaven, rogorc liberaluri TvalsazrisiT idealur sisxlissamar-
Tlebriv sanqcias. mas upiratesoba eniWeba sanqciis sxva formebs Soris, vinaidan misi
aRsruleba SesaZlebelia saxelmwifo resursebis ekonomiiT da samarTaldamrRvevis-
Tvis SedarebiT naklebi tkivilis miyenebiT. Tumca es ar aqcevs mas arasrulfasovan
sisxlissamarTlebriv sanqciad. sisxlis samarTlis miznebisTvis gamoyenebuli jarima
inarCunebs damsjel xasiaTs da individualizebulia, orientirebulia individualur
braleulobaze. jarima gamoiyeneba individualurad samarTaldamrRvevis winaaRmdeg
sakuTrebis uflebis SezRudvis, sakuTrebis (fulis) amoRebis gziT.
aq sasamarTlom saWirod miiCnia ganemarta fulis buneba: fuli, misi istoriulad
Camoyalibebuli bunebidan gamomdinare, gansakuTrebuli TaviseburebiT xasiaTdeba.
is, Tavisuflebisagan gansxvavebiT, ar aris iseTi Seucvleli sikeTe, romelic erTi
piridan meoreze gadasvlisas kargavs Tavis mniSvnelobas. jarimis sxva sisxlissamar-
Tlebrivi sanqciebisagan gamorCeuli xasiaTi vlindeba swored imaSi, rom SesaZlebe-
lia, misi gadaxda ganaxorcielos damnaSavis nacvlad sxva pirma ise, rom miRweulad
CaiTvalos sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dakisrebis miznebi da, amasTan,
es ukanaskneli ar iqnes ganxiluli pasuxismgeblobis matarebel pirad. jarimas aqvs
unikaluri xasiaTi, rac mas imgvar sisxlissamarTlebriv sanqciad xdis, romlis samar-
Tlebrivi gziT Sesruleba damnaSavis magivrad sxva pirsac SeuZlia.
Sesabamisad, sasamarTlo miuTiTebs, rom gadaxdisuunaro arasrulwlovan msjav-
rdebulze dakisrebuli jarimis mSoblis (meurvis, mzrunvelis) mier gadaxdis dakis-
rebis valdebuleba ar SeiZleba gagebuli iqnes jarimis (sasjelis) dakisrebad, ami-
saTvis aucilebelia, saxelmwifos qmedeba Seicavdes pirze sisxlissamarTlebrivi
pasuxismgeblobis dakisrebis elementebsa da miznebs. aRsaniSnavia, rom gadaxdisuuna-
ro arasrulwlovan msjavrdebulze dakisrebuli jarimis mSobelze (meurveze, mzrun-
velze) gadaxdis dakisrebisas saxelmwifos qmedebaSi ar ikveTeba mSoblis (meurvis,
mzrunvelis) mimarT sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis _ sasjelis dakisrebis
miznebi: samarTlianobis aRdgena, axali danaSaulis Tavidan acileba (prevencia), dam-
naSavis resocializaciis elementebi, mas ar ukavSirdeba zemoT aRniSnuli damatebiTi
samarTlebrivi Sedegebi.
yovelive zemoaRniSnulidan gamomdinare, saqarTvelos sakonstitucio sasamar-
Tlom miuTiTa, rom, saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis 5¹ nawilis
safuZvelze, gadaxdisuunaro arasrulwlovani msjavrdebulisaTvis dakisrebuli ja-
rimis mSoblisTvis, meurvisTvis an mzrunvelisTvis gadaxdis dakisreba, ver iqneba gan-
xiluli maTTvis sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dakisrebad da, Sesabamisad,
sadavo normiT ar irRveva piradi pasuxismgeblobis principi.
303
samarTlis Jurnali #1, 2013
304
maia kopaleiSvili, iwvevs Tu ara saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis
me-51 nawilis moqmedeba mSoblis sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas
305
samarTlis Jurnali #1, 2013
4. daskvna
306
irakli kobaxiZe*
307
samarTlis Jurnali #1, 2013
308
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
6
am TvalsazrisiT, paralelebi SeiZleba iqnes gavlebuli andraS Saios msjelobasTan,
romelic konstituciur samarTals SiSis Sedegad ganixilavs. ix. Saio a., xelisuflebis
TviTSezRudva – konstitucionalizmis Sesavali, Tb., 1999, 1-59.
7
ix. Sommermann K.-P., Art. 20, in: v. Mangoldt H., Klein F., Starck Ch. (Hrsg.), Kommentar zum Grundg-
esetz, München 2010, 232.
8
ix. Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva – konstitucionalizmis Sesavali, Tb., 1999,
1-59; Maurer H., Staatsrecht I: Grundlagen, Verfassungsorgane, Staatsfunktionen, 2. Aufl., München 2001,
216 ff.; Sachs M., Art. 20, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 103 ff.
9
garda am instrumentebisa, formaluri samarTlebrivi saxelmwifos cneba, agreTve,
moiazrebda subieqturi Tavisuflebebisa da sakuTrebis SezRudvisas kanonis upi-
ratesobis principis dacvas da biujetisa da gadasaxadebis damtkicebis saparlamento
uflebamosilebas. ix. Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl., Hei-
delberg 2002, 235.
309
samarTlis Jurnali #1, 2013
310
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
311
samarTlis Jurnali #1, 2013
312
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
19
ix. mag. germaniis, safrangeTis, espaneTis, italiis, saberZneTis, avstriis, SvedeTis,
daniis, fineTis, belgiis, estoneTis, litvis, ungreTis, rumineTis, bulgareTis, slo-
vakeTis, sloveniis, iaponiis konstituciebi.
20
ix. Vogelgesang K., Lübking U., Ulbrich I.-M., Kommunale Selbstverwaltung: Rechtsgrundlagen, Organisa-
tion, Aufgaben, neue Steuerungsmodelle, 3., neubearb. Aufl., Berlin 2005, 22.
21
ix. saqarTveloSi adgilobrivi demokratiis ganviTarebis wliuri angariSi: 2009-2010,
fondi Ria sazogadoeba saqarTvelo <http://www.osgf.ge/files/publications/2011/Report_web.pdf>.
313
samarTlis Jurnali #1, 2013
22
„sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanoni xels ar uwyobs sajaro samsaxurSi adamianuri
resursebis marTvis Tanamedrove sistemis danergvas, ar adgens moxelis profesiuli
karieris dagegmvis, Tanamdebobrivi dawinaurebis da samsaxuridan gaTavisuflebis
mkafio wesebs da a.S.
23
ix. mag. germaniis konstituciis 33-e muxli, romelic adamianis ZiriTadi uflebis
analogiuri dacvis privilegiiT sargeblobs.
314
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
24
konstituciis gadasinjvisas, kanonmdeblebma Riad ganacxades, rom sakonstitucio
cvlileba konkretuli politikosisTvis arCevnebSi monawileobis uflebis miniWebas
isaxavda miznad.
25
ix. espaneTis, saberZneTis, niderlandebis, belgiis, luqsemburgis, SvedeTis, daniis,
islandiis, fineTis, estoneTis konstituciebi. konstituciis gadasinjvis proce-
durebis Sesaxeb ix. agreTve European Commission for Democracy Through Law (Venice Commis-
sion), Report on Constitutional Amendment, CDL-AD(2010)001.
26
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlom ukve orjer Tqva uari imgvari konstituci-
uri sarCelebis warmoebaSi miRebaze, romlebic sakonstitucio cvlilebebis konsti-
tuciurobis dadgenas isaxavda miznad. ix. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos
2013 wlis 5 Tebervlis N549 da 2012 wlis 24 oqtombris N523 ganCinebebi.
315
samarTlis Jurnali #1, 2013
316
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
sebobas mxolod im SemTxvevaSi, Tu amgvari aqtebi ama Tu im formiT zRudavs kerZo su-
bieqtebis Tanasworobas da, Sesabamisad, CareviT aqtebs uTanabrdeba. sxva SemTxvevaSi,
aRmasrulebeli xelisufleba mkacrad ar izRudeba kanonis daTqmis principiT, raTa
uzrunvelyofili iyos misi saTanado moqniloba da operatiuloba. neitraluri map-
rivilegirebeli administraciuli aqtebis gamocemis legitimurobisaTvis sakmarisia
Sesabamisi aqtis gamocemaze administraciuli organos an Tanamdebobis piris zogadi
kanonismieri uflebamosilebis arseboba.29 kanonis daTqmis principis gamovlinebaa is
moTxovnac, rom Tu xelisuflebis gansazRvruli organos uflebamosilebebi an am uf-
lebamosilebaTa ganxorcielebis wesi kanoniT amomwuravi saxiT aris mowesrigebuli,
organos yovelgvari gadacdoma uflebamosilebaTa sferodan an uflebamosilebis
ganxorcielebis wesidan, upirobod, kanonsawinaaRmdego aqtad unda iqnes ganxiluli.
kanonis upiratesobisa da kanonis daTqmis principebis darRvevis sailustraci-
od, qarTuli samarTlebrivi praqtikidan ramdenime magaliTi SeiZleba iqnes moyvani-
li: saqarTvelos prezidentis brZanebulebiT ganisazRvreba adgilobrivi TviTmmar-
Tvelobis organoebis moxeleTa Tanamdebobrivi sargos zeda zRvari Tanamdebobebis
mixedviT, rodesac kanoni prezidents amgvari zeda zRvris mxolod samoxeleo range-
bis mixedviT dadgenis uflebas aniWebs;30 gasul wlebSi, policiam saprotesto aqcie-
bis daSlis dros ramdenjerme gamoiyena araletaluri cecxlsasroli iaraRi, rode-
sac kanoni „policiis Sesaxeb“ Seicavda policiis mier Sekrebis daSlisas gamosayenebe-
li iaraRis amomwurav CamonaTvals da am nusxaSi araletaluri cecxlsasroli iaraRi
moxseniebuli ar iyo31 da sxv. kanonis upiratesobisa da kanonis daTqmis principebis
esoden uxeSi darRveva, bunebrivia, Tvisebrivad SeuTavsebelia samarTlebrivi saxel-
mwifos koncefciasTan.
kanonis daTqmis princips ewinaaRmdegeba „normatiuli aqtebis Sesaxeb“ kanonis
me-11 muxlis me-2 punqtic, romelic saqarTvelos prezidents aniWebs normatiuli aq-
tiT imgvari urTierTobis daregulirebis uflebas, romelic ar aris mowesrigebuli
saqarTvelos sakanonmdeblo aqtiT. kanonmdeblobiT miniWebuli Tavisufali sivrciT
sargeblobis amgvari ufleba sruliad SeuTavsebelia ara mxolod kanonis upirate-
sobisa da kanonis daTqmis, aramed xelisuflebis danawilebisa da saparlamento su-
verenitetis principebTanac. aRsaniSnavia, rom 90-ian wlebSi swored amgvari normis
safuZvelze damkvidrda saqarTveloSi saxelmwifo rwmunebulis – gubernatoris in-
stituti, romelic wlebis manZilze konstituciuri da kanonismieri safuZvlis gareSe
moqmedebda. normis gamoyenebis mankieri praqtika kidev erTxel adasturebs, rom ara-
sakanonmdeblo organosTvis samarTlebriv urTierTobaTa regulirebis esoden far-
To uflebamosilebis miniWeba yovlad dauSvebelia.
kanonis upiratesobisa da kanonis daTqmis principebis analogiurad, samarTleb-
riv saxelmwifoSi ganuxrelad unda iyos daculi konstituciis upiratesobisa da kon-
29
ix. iqve, 319 ff.; Maurer H., Staatsrecht I: Grundlagen, Verfassungsorgane, Staatsfunktionen, 2. Aufl.,
München 2001, 219 ff.
30
ix. „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonis me-9 muxlis me-2 punqti da saqarTvelos prezi-
dentis 2005 wlis 29 agvistos N726 brZanebuleba „avtonomiuri respublikebis xelisu-
flebis, adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebis sajaro mosam-
saxureTa Sromis anazRaurebis mowesrigebis Sesaxeb“.
31
ix. „policiis Sesaxeb“ kanoni 2009 wlis 17 ivlisamde mdgomareobiT.
317
samarTlis Jurnali #1, 2013
318
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
33
Sommermann K.-P., Art. 20, in: v. Mangoldt H., Klein F., Starck Ch. (Hrsg.), Kommentar zum Grundgesetz,
München 2010, 308 ff.; Pieroth B., Schlink B., Grundrechte: Staatsrecht II, 18., neubearb. Aufl., Heidelberg
2002, 361; Tanazomierebis principis safuZvliani analizisTvis ix. a. barakis monogra-
fia: Barak A., Proportionality: Constitutional Rights and Their Limitations, Cambridge University Press
2012.
34
ix. Barak A., Proportionality: Constitutional Rights and Their Limitations, Cambridge University Press 2012,
175-210.
35
ix. adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos precedentuli samarTali, Tb., 2004.
36
ix. izoria l., korkelia k., kublaSvili k., xubua g., saqarTvelos konstituciis komen-
tarebi, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuflebani, Tb., 2005; kublaSvili k., ada-
mianis uflebebi, Tb., 2003; demetraSvili a., kobaxiZe i., konstituciuri samarTali, Tb.,
2010.
37
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlo 2011-2012 wlebSi gamoqveynebuli eqvsi
gadawyvetilebidan oTxSi daeyrdno Tanazomierebis princips.
319
samarTlis Jurnali #1, 2013
38
sakanonmdeblo cvlilebebis detaluri analizisTvis ix. izoria l., kobaxiZe i., turava
p., „moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis Sesaxeb“ saqarTvelos organul kanonSi Se-
tanili cvlilebebis (29.12.2011) analizi, Tb., 2012.
39
ix. Tundac „adamianis uflebebi saqarTveloSi: saqarTvelos saxalxo damcvelis saan-
gariSo moxseneba – 2007 wlis meore naxevari“, 21-58; „saqarTvelos saxalxo damcvelis
angariSi saqarTveloSi adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa dacvis mdgomareobis
Sesaxeb – 2011“, 72-80.
40
ix. UN rights boss rebukes Georgia for use of force, reuters.com, Stephanie Nebehay, 8 Nov., 2007; Closure
of Media Outlets Not in Line with NATO Values – Scheffer, The Georgian Times, Civil Georgia 8 Nov. 2007.
41
ix. Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl., Heidelberg 2002, 347 ff.;
Sachs M., Art. 20, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 122 ff.; Sommermann K.-
P., Art. 20, in: v. Mangoldt H., Klein F., Starck Ch. (Hrsg.), Kommentar zum Grundgesetz, München 2010,
288 ff.; Maurer H., Staatsrecht I: Grundlagen, Verfassungsorgane, Staatsfunktionen, 2. Aufl., München 2001,
231 ff.
320
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
321
samarTlis Jurnali #1, 2013
322
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
323
samarTlis Jurnali #1, 2013
324
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
325
samarTlis Jurnali #1, 2013
326
irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos princi pi, rogorc uSualod
moqmedi samarTali
55
ix. Pieroth B., Schlink B., Grundrechte: Staatsrecht II, 18., neubearb. Aufl., Heidelberg 2002, 361.
327
dimitri gegenava*
I. Sesavali
328
dimitri gegenava, undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli: gordias kvanZi
saqarTvelos konstituciaSi
7
xmalaZe v., jibRaSvili z., saqarTvelos konstituciaSi cvlilebebisa da damatebebis
Setanis Taobaze konstituciuri kanonis proeqtis (2010 w.) komentari, Tb., 2010, 21.
8
kandelaki k., losaberiZe d., ruxaZe z., tabucaZe i., xmalaZe v., jibRaSvili z., konsti-
tuciuri sistemebi da konstituciuri procesi saqarTveloSi (1995-2009 ww.), misi ganvi-
Tarebis perspeqtiva, Tb., 2009, 15.
9
naSromis miznebisaTvis, teqstSi saubaria 81-e muxlis asamoqmedebel redaqciaze.
10
xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili
z., saqarTvelos saxelmwifo xelisufleba centraluri doneze: balansi mis ganStoeba-
Ta Soris, sakonstitucio-politikuri reformis procesi saqarTveloSi: politikuri
elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 12.
11
Svarci h., konstituciis mSeneblobis safexurebi, Jurn. `sakonstitucio samarTlis mi-
moxilva~, 1, 2009, 7.
12
Steinack K., The Impact of Multi-Party Government on Parliament-Executive Relations - Examples from
Abroad, Paper Presented at the Australasian Study of Parliament Group, Annual Conference 2011, The Execu-
tive Versus the Parliament - Who Wins?, Melbourne, Parliament House, 6-8 October, 2011, 3.
329
samarTlis Jurnali #1, 2013
330
dimitri gegenava, undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli: gordias kvanZi
saqarTvelos konstituciaSi
331
samarTlis Jurnali #1, 2013
2.2.1. inicireba
332
dimitri gegenava, undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli: gordias kvanZi
saqarTvelos konstituciaSi
2.2.2. procedura
333
samarTlis Jurnali #1, 2013
49
saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis me-3 punqti.
50
iqve, me-4 punqti.
51
iqve.
52
iqve, me-6 punqti.
53
iqve, me-5 punqti.
54
verni d. v., saparlamento mmarTveloba da saprezidento mmarTveloba, respublika: sa-
parlamento Tu saprezidento, o. melqaZis redaqtorobiT, Tb., 1996, 122.
55
saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis me-6 punqti.
334
dimitri gegenava, undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli: gordias kvanZi
saqarTvelos konstituciaSi
56
xmalaZe v., jibRaSvili z., saqarTvelos konstituciaSi cvlilebebisa da damatebebis
Setanis Taobaze konstituciuri kanonis proeqtis (2010 w.) komentari, Tb., 2010, 21.
57
daviTuri g., saxelmwifo mmarTvelobis modelebi da 2010 wlis sakonstitucio refor-
ma saqarTveloSi; asaTiani T., undoblobis konstruqciuli votumi 2010 wlis sakonsti-
tucio reformis WrilSi; krebulSi: Tanamedrove sakonstitucio samarTali, wigni I, g.
kverenCxilaZisa da d. gegenavas redaqtorobiT, Tb., 2012.
58
saqarTvelos konstituciuri reformis Sesaxeb berlinis konferenciis Semajamebeli
angariSi, momzadebulia v. babekis mier, berlini, 14-16 ivlisi, 2010, 10.
59
Szilagyi I. M., Presidential Versus Parliamentary Systems, Academic and Applied Research in Military Sci-
ence, Vol. 8, No. 2, 2009, 307.
60
musxeliSvili m., konstituciis cvlileba saqarTveloSi, sakonstitucio-politikuri
reformis procesi saqarTveloSi: politikuri elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 106.
61
saqarTvelos konstituciuri reformis Sesaxeb berlinis konferenciis Semajamebeli
angariSi, momzadebulia v. babekis mier, berlini, 14-16 ivlisi, 2010, 9-10.
62
Sir Parlmet G., What is Parliament for?, New Zealand Law Journal, December 2011, 379.
63
saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis pirveli punqti.
335
samarTlis Jurnali #1, 2013
64
kobaxiZe i., sakonstitucio cvlilebebis mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis kritikuli
analizi, Tb., 2010, 7.
65
mag., Basic law of the Federal Republic of Germany, Art. 67.
66
Final opinion CDL-AD(2010)028 on the Draft Constitutional Law on Amendments and Changes to the Con-
stitution of Georgia, Adopted by the Venice Commission at its 84th Plenary Session, Venice, 15-16 October,
2010, 12.
67
saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis me-2 punqti.
68
Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, m. maisuraZis
Targmani, T. niniZis redaqtorobiT, Tb., 2003, 236.
69
Müller G., Evolution of the Government System after the Political Change in Hungary (1990-2009), Curentul
Juridic, 40, 2010, 33.
70
mag., ungreTSi es instituti opoziciisTvis sakmaod rTul meqanizmad miiCneva da mas
xandaxan Tavad mmarTveli politikuri Zala ukeTebs provocirebas, raTa premier-min-
istri Seicvalos, ix., Müller G., Evolution of the Government System after the Political Change in
Hungary (1990-2009), Curentul Juridic, 40, 2010, 33.
71
mag., germaniaSi undoblobis proceduras orjer mimarTes: 1972 wels vili brandtis
winaaRmdeg bundestagis mcdeloba uSedegod dasrulda, Tumca, 1982 wels federaluri
kancleri Smidti kolma Caanacvla. ix., melqaZe o., ramiSvili n., germaniis konstituci-
uri samarTali, Tb., 1999, 117; Ebke W. F., Finkin M. W. (eds.), Introduction to German Law, Kluwer
Law International, 1996, 61.
336
dimitri gegenava, undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli: gordias kvanZi
saqarTvelos konstituciaSi
2. vadebi
3. kenWisyris kvorumi
337
samarTlis Jurnali #1, 2013
4. prezidentis veto
339
samarTlis Jurnali #1, 2013
99
germaniis bundestagis reglamenti pirdapir miuTiTebs, Tuki undoblobis aRmZRvrel
parlamentis wevrTa aranakleb 1/4-s ukve ara hyavT axali kandidati SerCeuli premier-
ministris postze, sakiTxi ar Seitaneba dRis wesrigSi (ar ganixileba). ix., Rules of Proce-
dure of the German Bundestag, Art. 97(1).
100
Tanchev E., Parliamentarism Rationalized, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993, 34.
340
dimitri gegenava, undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli: gordias kvanZi
saqarTvelos konstituciaSi
V. daskvna
341
samarTlis Jurnali #1, 2013
105
1993-1995, 2004 da 2010 wlebis sakonstitucio reformebi.
106
xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili
z., saqarTvelos saxelmwifo xelisufleba centraluri doneze: balansi mis ganStoeba-
Ta Soris, sakonstitucio-politikuri reformis procesi saqarTveloSi: politikuri
elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 29.
107
saqarTvelos konstitucia da 2010 wlis konstituciuri reforma, Tb., 2010, 60.
108
lausoni k., adamianTa sazogadoebis saxelmwifoebrivi mowyoba, respublika: saparla-
mento Tu saprezidento, o. melqaZis redaqtorobiT, Tb., 1996, 150.
109
Tumca, calsaxad SeuZlebelia iTqvas, rom naxevrad saparlamento an naxevrad saprezi-
dento mmarTveloba damkvidrda. upriani iqneba, Tuki 2013 wlis bolodan asamoqmedebel
sistemas Sereuls vuwodebT, yovelgvari dakonkretebis gareSe. amasTan dakavSirebiT
ix. kaxiani g,. mosazrebebi konstituciuri kanonis proeqtTan dakavSirebul zogierT
sakiTxze, samarTlis Jurnali `sarCevi~, 1-2(3-4), 2012; daviTuri g., saxelmwifo mmarT-
velobis modelebi da 2010 wlis sakonstitucio reforma saqarTveloSi, Tanamedrove
sakonstitucio samarTali, wigni I, g. kverenCxilaZisa da d. gegenavas redaqtorobiT,
Tb., 2012, 170-188; Final opinion CDL-AD(2010)028 on the Draft Constitutional Law on Amendmentsand
Changes to the Constitution of Georgia, Adopted by the Venice Commissionat its 84th Plenary Session, Venice,
15-16 October, 2010, 59.
110
Basic Law of the Federal Republic of Germany, Art.67; Constitution of the Italian Republic, Art.94; Constitu-
tion of Greece, Art.84; Fundamental Law of Hungary, Art.21; Constitution of the Slovak Republic, Art.88 da
sxv.
342
dimitri gegenava, undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli: gordias kvanZi
saqarTvelos konstituciaSi
343
samarTlis Jurnali #1, 2013
115
saqarTvelos konstitucia da 2010 wlis konstituciuri reforma, Tb., 2010.
116
saqarTvelos prezidentis № 348 brZanebuleba `saxelmwifo sakonstitucio komisiis
debulebis damtkicebis Sesaxeb~.
344
hans kelzeni*
* winamdebare naSromi Targmnilia Semdegi gamocemidan: Hans Kelsen: “On the Basic Norm”, in:
California Law Review, 1959, Volume 47,107-110. naSromi warmoadgens 1958 wlis 11 dekembers
kaliforniis universitetis samarTlis skolaSi wakiTxuli sajaro leqciis teqsts.
345
samarTlis Jurnali #1, 2013
346
hans kelzeni, ZiriTadi normis Sesaxeb
347
samarTlis Jurnali #1, 2013
inglisuridan Targmna
laSa bregvaZem*
348
saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis
moTxovnebi statiis avtorTa mimarT
1. avtorTa wre
2. statiis moculoba
3. Sinaarsobrivi moTxovnebi
349
samarTlis Jurnali #1, 2013
qonebi unda daSordes erTi intervaliT, abzaci gamoiyos erTi Enter-iT da ara Tab-kla-
viSiT, stilebi unda iyos maqsimalurad erTgvarovani da teqstSi ar Caisvas gadatanis
niSnebi; marjvena mxares unda darCes 4 sm siganis mindori. TiToeuli gverdi unda dai-
nomros gverdis bolos, marjvena mxares.
naSromis struqturulad Camoyalibeba unda moxdes ara marto Sesabamisi Tavebi-
saTvis numeraciis miniWebiT, aramed gansaxilveli sakiTxebis dasaTaurebiT. stati-
is Tavebad, qveTavebad da qveqveTavebad dayofisas gamoyenebul unda iqnes arabuli
ricxvebi. mag.: 1.; 1.1.; 1.1.1. da a.S., calke unda gamoiyos Sesavali da daskvna.
teqsti, ZiriTadad, unda gadmoices III pirSi, avtori sakuTari poziciis dasafiqsi-
reblad maqsimalurad unda moeridos I pirSi Txrobas.
statias ar daerTvis gamoyenebuli literaturis sia (wyaroebi ganTavsebulia
sqolioebSi).
350
saxelmZRvanelo princi pebi avtorTaTvis
351
samarTlis Jurnali #1, 2013
352
pasuxismgebeli gamocemaze: naTia CitaSvili,
lela janaSvili