Sie sind auf Seite 1von 64

g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 1

;+;f/sf >dhLjL Ps xf]cf}+ Û

g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf]

cGtl/d ljwfg– @)&%


-@)&% h]7 # ut] ;DkGg s]Gb|Lo sld6Lsf] k|yd a}7saf6 kfl/t_
k':tssf] gfd M g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg– @)&%
k|sfzs M g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_, s]Gb|Lo sfof{no
;+:s/0f M klxnf]
d'lb|t k|lt M !) xhf/
k|sfzg ldlt M @)&% ;fpg $
d"No M ?= %)÷–
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 3

ljifo–;"rL

k|:tfjgf $
cWofo Ps k|f/lDes ^
cWofo b'O{ ;b:otf &
cWofo tLg s]Gb|Lo lgsfo !#
cWofo rf/ k|b]z / ;Dks{ ;dGjo sld6L @$
cWofo kfFr :yfgLo sld6L @*
cWofo 5 ljefu, ;+oGq / sfo{bn #$
cWofo ;ft kbflwsf/L tyf ;b:osf]] of]Uotf #%
cWofo cf7 lgjf{rg, dgf]gog, ;kyu|x0f, sfo{sfn,
kbl/Qmtf / kbk"lt{ #*
cWofo gf} sfo{ljefhg, lhDd]jf/Lkfngf, cg'udg
tyf d"Nofª\sg $@
cWofo bz hgjuL{o ;ª\u7g, ;Dks{ d~r / k|jf; If]qsf] sfd $#
cWofo P3f/ ;ª\3Lo ;++;b\, k|b];;ef / :yfgLo tx $$
cWofo afx| ;ª\u7gfTds l;4fGt, k4lt / cg'zf;g $*
cWofo t]x| ljz]if dxflwj]zg, clwj]zg / a}7s %@
cWofo rf}w kf6L{ sf]if / ;DklQ;DaGwL Joj:yf %$
cWofo kGw| d:of}bf ljwfg tyf cGtl/d ljwfg ;+zf]wg %^
cWofo ;f]x| ljljw %^
cg';"rLx¿ %(–^$
4 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

k|:tfjgf
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ g]kfnL ;j{xf/f >dhLjL ju{sf hgtfsf]
/fhgLlts k|ltlglw ;+:yf xf] . o;n] dhb'/, ls;fg, lgDg k'FhLklt, /fli6«o
k'FhLklt / ;Dk"0f{ hflt, efiff Pjd\ ;+:s[ltsf hg;d'bfosf] lxtnfO{
k|ltlglwTj ub{5 . o;sf] :yfkgf @@ clk|n, !($( tbg';f/ !) a}zfv,
@))^ df ePsf] xf]  . laqmd\ ;Dat\ @)!& kl5 g]kfnL /fhgLlt / cGt/f{li6«o
sDo'lgi6 cfGbf]ngdf b]vfk/]sf ;}4flGts Pjd\ /fhgLlts dte]bx¿sf
sf/0f o; kf6L{df ljefhg eO{ cg]sf}F ;d"x ag]sf lyP . tL;sf] bzsaf6
;'? ePsf] k'gu{7g / PsLs/0fsf qmddf lgld{t g]kfn sDo'lgi6 kf6L{
-PsLs[t dfS;{jfbL–n]lggjfbL_ / g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -dfcf]jfbL s]Gb|_
aLr # h]7, @)&% tbg';f/ !& d], @)!* df Pstf eO{ g]kfn sDo'lgi6
kf6L{ -g]skf_ lgdf{0f ePsf] 5 .
o; kf6L{sf] /0fgLlts nIo cyf{t clwstd sfo{qmd j}1flgs ;dfhjfb
xf], Go"gtd sfo{qmd hgtfsf] hgjfb xf] / of] ;dfhjfb pGd'v 5 . of]
kf6L{ ;dfhdf /x]sf ;a}vfn] zf]if0f, pTkL8g / lje]bx¿sf] cGTo ub}{
dfgj hfltsf] ;a}eGbf ljsl;t ;fdflhs–cfly{s Joj:yf ;fDojfb;Dd
k'Ug ;lsG5 eGg] ljZjf; ub{5 . o; kf6L{n] :yfkgf sfnb]lv g} /fli6«otf,
nf]stGq, hghLljsf / ;fdflhs–cfly{s ¿kfGt/0fsf nflu ePsf zflGtk"0f{
/ ;z:q ;ª\3if{x¿df g]t[TjbfoL e"ldsf lgjf{x ub}{ cfPsf] 5 . o;} qmddf
zflGtk"0f{ hgcfGbf]ng / ;+;bLo ;ª\3if{sf] af6f]af6 cl3 a9]sf] g]skf
-Pdfn]_ / hgo'4sf] af6f]af6 cl3 a9]sf] g]skf -dfcf]jfbL_ sf] kxnsbdL
/ g]t[Tjdf ;DkGg @)^@÷^# sf] hgqmflGtaf6 /fhtGqsf] cGTo u/L
;ª\3Lotf, wd{lg/k]Iftf, ;dfj]lztf, ;dfg'kfltstf h:tf ljz]iftf;lxtsf]
nf]stflGqs u0ftGq :yfkgf ug{ ;Dej ePsf] 5 .
hgqmflGtsf pknlAwx¿sf] /Iff ub}{ zflGtk"0f{, ;Da}wflgs / nf]stflGqs
af6f]af6 d'n'ssf] ;fdflhs–cfly{s ¿kfGt/0f ug'{ / /fli6«o k'FhLsf] ljsf;
ub}{ ;fdflhs Gofo Pjd\ nf]stflGqs d"No;lxtsf] ;dfhjfbsf] cfwf/
lgdf{0f ug'{ o; kf6L{sf] tfTsflns nIo xf] . bnfn gf]s/zfxL k'FhLjfbL
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 5

zf]if0f, pTkL8g / ;fd|fHojfbL x:tIf]knfO{ k/f:t ug'{, cfly{s, ;fdflhs


tyf ;fF:s[lts If]qdf ljBdfg ;fdGtjfbsf ;a} cjz]ifx¿nfO{ ;dfKt ug'{
/ :jfwLg /fli6«o cy{tGqsf] hudf ;d[4 g]kfn lgdf{0f ug'{ o; kf6L{sf
tfTsflns sfo{ef/ x'g\ .
hgtfsf] ax'bnLo hgjfb cjnDag ub}{ cfPsf] g]skf -Pdfn]_ / dfcf]jfb
Pjd\ @! cf}F ztfAbLsf] hgjfb cjnDag ub}{ cfPsf] g]skf -dfcf]jfbL s]Gb|_
aLrsf] Pstfaf6 lgld{t of] kf6L{ ;+ljwfgsf] ;jf]{Rrtf, ljlwsf] zf;g,
dfgjclwsf/ Pjd\ df}lns xssf] k|Tofe"lt, zlQm k[ysLs/0fsf] l;4fGt,
ax'ntfo'Qm v'nf ;dfh, ax'bnLo k|lt:kwf{, cfjlws lgjf{rg, hglgjf{lrt
k|ltlglwx¿åf/f ;/sf/ ;~rfng, k|ltkIfsf] ;+j}wflgs Joj:yf, :jtGq
Gofokflnsfnufot cfw'lgs nf]stGqsf ljZjJofkL d"No–dfGotfdf k|lta4
5 .
o; kf6L{sf] dfu{bz{s l;4fGt dfS;{jfb–n]lggjfb xf] . hgtfsf] ax'bnLo
hgjfb, PSsfO;f}F ztfAbLsf] hgjfb / dfcf]jfbsf ;DaGwdf cfufdL
dxflwj]zg;Dd ljlw;Ddt 5nkmn u/L lgisif{df k'lug]5 .
of] hgcfwfl/t sfo{stf{ kf6L{ xf] . kf6L{sf ;a} ;b:ox? ;dfg x'g]5g\ .
kf6L{sf] ;fj{ef}d clwsf/ ;b:ox?df lglxt /xg]5 . kf6L{sf l;4fGt,
sfo{qmd / gLltx¿sf] lgdf{0f tyf ;a} txsf sld6L / ;b:ox¿sf] ;~rfng
hgjfbL s]Gb|Lotfsf] ;ª\u7gfTds l;4fGtsf cfwf/df ul/g]5 . kf6L{n]
;fd"lxs g]t[Tj / JolQmut lhDd]jf/L tyf s]Gb|Ls[t g]t[Tj / ljs]lGb|t Pjd\
z[ª\vnfa4 sld6L k|0ffnL cjnDag ug]{5 . dxflwj]zg kf6L{sf] ;jf]{Rr
;+:yf x'g]5 / b'O{ dxflwj]zgsf] aLrdf s]Gb|Lo sld6L ;jf]{Rr ;+:yf
x'g]5 . of] kf6L{ ;a}vfn] k|ltlqmofjfb, cj;/jfb / ;ª\sL0f{tfsf lj?4 tyf
;fdflhs ;b\efj / /fli6«o Pstfsf] kIfdf /xg]5 . cfd hg;d'bfo;Fu
3lgi6 ;DaGw /fVb} ;a} k|sf/sf zf]if0f, pTkL8g, cGofo, c;dfgtf /
lje]bsf] ;dflKtsf nflu ;ª\3if{ ug'{ / lgM:jfy{ ¿kdf b]z, hgtf /
qmflGtsf] ;]jfdf ;dlk{t x'g' o; kf6L{sf ;b:ox¿sf] st{Jo x'g]5 .
kf6L{ ;b:ox¿n] ;fdflhs, cfly{s tyf ;f+:s[lts ¿kfGt/0fsf nflu
ljrf/, ;ª\u7g / ;ª\3if{sf If]qdf cu|0fL e"ldsf lgjf{x ug]{5g\ . pgLx¿
6 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

hg;/f]sf/sf pTkfbgzLn sfo{df lqmofzLn x'Fb} kf6L{sf] Pstf / cu|ultsf


nflu ;dlk{t /xg]5g\ . kf6L{sf ;b:ox¿ d'n'ssf] sDo'lgi6 cfGbf]ngnfO{
nf]stflGqs / qmflGtsf/L ;f/tTjsf ;fy cl3 a9fpg nflukg]{5g\ .
pgLx¿ g]kfnL qmflGtsf lglb{i6 nIo / p2]Zox¿ xfl;n ug{ hgcfwfl/t,
;';Ël7t, Pstfa4, cg'zfl;t, ultzLn, h'emf?, cu|ufdL / pRr g}lts
cfr/0fo'Qm /fhgLlts e"ldsf lgjf{x ub}{ cl3 a9\g b[9 ;ª\slNkt /xg]5g\  .
of] ljwfg g]skf -Pdfn]_ / g]skf -dfcf]jfbL s]Gb|_ aLrsf] PstfkZrft
u7g ePsf] g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_, s]Gb|Lo sld6Lsf] # h]7 @)&%
df cfof]lht klxnf] a}7saf6 kfl/t u/L nfu" ul/Psf] 5 . cfufdL
dxflwj]zg;Dd kf6L{sf ;Dk"0f{ sfdsf/jfxL o;} ljwfgcg'¿k ;~rfng
x'g]5g\ . kf6L{sf ;Dk"0f{ ;b:ox¿n] o; ljwfgnfO{ kfngf ug]{5g\ .

cWofo Ps
k|f/lDes
wf/f– != ljwfgsf] gfd
o; ljwfgsf] gfd g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg–
@)&% /x]sf] 5 . of] ljwfg kf6L{ ;ª\u7g lgdf{0f / ;~rfngsf]
d"n cfwf/ x'g]5 .
wf/f– @= kf6L{sf] gfd
kf6L{sf] gfd g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ /xg]5 . ;+lIfKtdf
o;nfO{ g]skf elgg]5 . cª\u]|hLdf Nepal Communist Party
(NCP) / ;+lIfKtdf NCP elgg]5 .

wf/f– #= kf6L{sf] em08f


kf6L{sf] ´08f cg';"rL– ! df pNn]v ePadf]lhd x'g]5 .
wf/f– $= kf6L{sf] 5fk
kf6L{sf] 5fk cg';"rL– @ df pNn]v ePadf]lhd x'g]5 .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 7

wf/f– %= kf6L{sf] r'gfj lrx\g


kf6L{sf] r'gfj lrx\g cg';"rL– # df pNn]v ePadf]lhd x'g]5 .
wf/f– ^= kf6L{sf] k|tLs lrx\g
kf6L{sf] k|tLs lrx\g cg';"rL– $ df pNn]v ePadf]lhd x'g]5 .
wf/f– &= k|f/De
of] ljwfg t'?Gt k|f/De x'g]5 .

cWofo b'O{
;b:otf
wf/f– *= ;b:osf k|sf/
-s_ kf6L{df b]xfoadf]lhdsf ;b:o /xg]5g\M
!= ;b:o,
@= ;ª\ul7t ;b:o .
-v_ wf/f– ( -s_ sf] of]Uotf / -v_ sf] k|lqmof k"/f u/]sf JolQm ;b:o
x'g]5g\ . wf/f– !) -s_ sf] of]Uotf / -v_ sf] k|lqmof k"/f u/]sf
JolQm ;ª\ul7t ;b:o x'g]5g\ .
wf/f– (= ;b:o
-s_ ;b:osf] of]Uotf b]xfoadf]lhd x'g]5M
!= !* jif{ pd]/ k"/f ePsf] g]kfnL gful/s,
@= g}ltsjfg / :jR5 rl/q ePsf],
#= dfgl;s ;Gt'ng gu'd]sf],
$= g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L s;'/df ;hfo gef]lu/x]sf],
%= k|rlnt sfg'gn] cof]Uo g7xl/Psf],
^= kf6L{af6 ;~rflnt cfGbf]ng / sfo{qmdx¿df ;xof]uL,
&= kf6L{sf] l;4fGt, sfo{qmd, gLlt / ljwfg dfGg tTk/,
*= pTkfbgd"ns >ddf ;+nUg x'g / ;fdflhs–cfly{s
¿kfGt/0fdf lqmofzLn x'g tTk/ .
8 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

-v_ ;b:otf k|fKt ug]{ k|lqmof b]xfoadf]lhd x'g]5M


!= wf/f– ( -s_ sf] of]Uotf k'u]sf] JolQmn] cfkm" /x]sf] j8f jf
zfvf sld6Ldf cfj]bg lbg],
@= j8f jf zfvf sld6Ln] cfjZos 5fgljg u/L tf]lsP
adf]lhdsf] z'Ns lnP/ ;b:otf k|bfg ug]{, ;b:osf] JolQmut
ljj/0f;lxtsf] clen]v /fVg] / dflyNnf] sld6Ldfkm{t\ lhNnf
sld6Ldf k7fpg],
#= lhNnf sld6Ln] JolQmut ljj/0f;lxtsf] clen]v /fVg] /
;ª\VofTds ljj/0f k|b]z sld6Ldf / k|b]z sld6Ldfkm{t\
s]Gb|Lo ;ª\u7g ljefudf k7fpg],
$= ;b:otfsf ;DaGwdf ljjfb pTkGg ePdf ;DalGwt :yfgsf]
;b:otf k|bfg ug]{ clwsf/ k|fKt sld6Ln] lg0f{o ug]{5 .
-u_ ;b:osf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= kf6L{sf] ;fwf/0f;ef jf hgjuL{o, k]zfut tyf ;fd'bflos
;ª\u7g jf ;Dks{ d~r jf ;+oGqdf ;ª\ul7t eO{ sfd ug{],
@= kf6L{sf b:tfj]hx¿ k|fKt u/L cWoog ug]{,
#= :yfgLo sld6Låf/f cfof]lht e]nf tyf a}7sx¿df ;xefuL
x'g],
$= kf6L{åf/f cfof]lht ljleGg sfo{qmdx¿df ;xefuL x'g],
%= tf]lsPsf] ;dodf ;b:otf gjLs/0f ug]{,
^= wf/f– !) -s_ sf] of]Uotf k"/f u/L ;ª\ul7t ;b:otfsf nflu
cfj]bg ug{ ;Sg] .
wf/f– !)= ;ª\ul7t ;b:o
-s_ ;ª\ul7t ;b:osf] of]Uotf b]xfoadf]lhd x'g]5M
!= wf/f– ( -s_ sf] of]Uotf k'u]sf],
@= kf6L{sf] l;4fGt, sfo{qmd / gLltk|lt k|lta4 tyf ljwfgnfO{
lgMzt{ :jLsf/ u/L sfof{Gjog ug{ tTk/,
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 9

#= sDo'lgi6 cfr/0f / g}ltstfsf] kfngf ug{, ;fj{hlgs


hjfkmb]lxtf axg ug{ / kf/bzL{ hLjgz}nL ckgfpg k|lta4,
$= wf/f– ( adf]lhd ;b:otf k|fKt u/L ;fwf/0f;ef jf hgjuL{o
;ª\u7g jf ;Dks{ d~r jf ;+oGqdf ;ª\ul7t eO{ sDtLdf
Ps jif{ sfd u/]sf] .
-v_ ;ª\ul7t ;b:otf k|fKt ug]{ k|lqmof b]xfoadf]lhd x'g]5M
!= ;ª\ul7t ;b:o x'g of]Uotf k'u]sf] JolQmn] cg';"rL– % sf]
9fFrfdf b'O{hgf ;ª\ul7t ;b:osf] l;kmfl/;;lxt cfkm" /x]sf]
j8f jf zfvf sld6Ldf cfj]bg lbg],
@= j8f jf zfvf sld6Ln] cfjZos 5fgljg u/L wf/f– !) -s_
sf] of]Uotf k'u]sf] eP ;ª\ul7t ;b:otf k|bfg ug{ /fo;lxt
pQm cfj]bg ufpF jf gu/ sld6Ldf k7fpg],
#= ufpF jf gu/ sld6Ln] l;kmfl/;;lxt pQm cfj]bg lhNnf
sld6Ldf k7fpg],
$= lhNnf sld6Ln] cfjZos 5fgljg u/L of]Uotf k'u]sf]
cfj]bsnfO{ tf]lsP adf]lhdsf] z'Ns lnP/ ;ª\ul7t ;b:otf
k|bfg ug]{ lg0f{o u/L cg'df]bgsf nflu k|b]z sld6Ldf
k7fpg],
%= k|b]z sld6Ln] cfjZos 5fgljg u/L of]Uotf / k|lqmof k'u]sf]
eP cg'df]bg u/L ;b:otf gDa/ k|bfg ug{ / clen]v /fVg
s]Gb|Lo ;ª\u7g ljefudf k7fpg],
^= s]Gb|Lo ;ª\u7g ljefun] clen]vdf ;dfj]z u/L ;b:otf
gDa/ k|bfg ug]{ / k|b]z sld6Ldfk{mt dftxt sld6Ldf
k7fpg],
&= ljleGg kf6L{ jf ;d"xaf6 ;d"xut jf JolQmut ¿kdf kf6L{
k|j]z u/]sf b]zeQm, k|ultzLn, nf]stflGqs cfGbf]ngsf
;xof]uL / ;fdflhs ¿kdf k|ltli7t JolQmnfO{ lhNnf
sld6Lsf] l;kmfl/;df k|b]z sld6L jf s]Gb|Lo sld6Ln]
;ª\ul7t ;b:otf k|bfg ug{ ;Sg]5,
10 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

*= ;ª\ul7t ;b:otfsf ;DaGwdf ljjfb pTkGg ePdf ;DalGwt


:yfgsf] ;ª\ul7t ;b:otf k|bfg ug]{ clwsf/ k|fKt sld6Ln]
lg0f{o ug]{5 . t/, pQm sld6LeGbf dflyNnf] txdf ;ª\ul7t
JolQmsf] xsdf eg] lgh ;ª\ul7t /x]sf] sld6Ln] lg0f{o
ug]{5 .
-u_ ;ª\ul7t ;b:osf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= kf6L{ sld6L jf cfof]u jf ljefu jf ;+oGq jf kf6L{ ;]n jf
tf]lsPsf] ;ª\u7gdf ;ª\ul7t eO{ sfd ug{],
@= kf6L{sf] a}7s, clwj]zg / dxflwj]zgdf r'Gg], r'lgg], gLlt
tyf lg0f{odf dtbfg ug]{ / ;DalGwt sld6Ldf cfˆgf] dt
hfx]/ ug]{,
#= kf6L{af6 ;ª\ul7t ;b:osf lglDt hf/L ul/Psf lgb]{zg,
lg0f{o / b:tfj]hx¿ k|fKt ug]{, cWoog ug]{ / ltgsf] kfngf
Pjd\ sfof{Gjog ug]{],
$= kf6L{sf] l;4fGt, sfo{qmd / gLltsf] b[9tfk"j{s cg'z/0f ub}{
cfˆgf] lhDd]jf/L k"/f ug]{,
%= kf6L{åf/f cfof]lht sfo{qmd, pTkfbgzLn sfd, ljsf;
lgdf{0fnufot hg;/f]sf/sf lqmofsnfkdf ;lqmo /xg],
^= tf]lsPsf] ;b:otf z'Ns Pjd\ n]aL lgoldt ¿kdf ;DalGwt
sld6Ldf a'´fpg] / ;ª\ul7t ;b:otf gjLs/0f ug]{,
&= ?9Ljfb, cGwljZjf;, ;fdflhs ljs[lt, pTkL8g / lje]bsf
lj?4 ;ª\3if{ ug]{,
*= cfjZostf cg';f/ dflyNnf] sld6Ldf ;'´fj k7fpg],
(= kf6L{ cg'zf;g kfngf ub}{ kf6L{sf] Pstf, uf]kgLotf, lxt /
k|lti7fnfO{ hf]ufO/fVg lqmofzLn /xg],
!)= cfkm"dfly ePsf] s'g} klg sf/afxL lrQ ga'em]df sf/0f;lxt
sf/afxL ug]{ sld6LeGbf dflyNnf] sld6Ldf / s]Gb|Lo
sld6Lsf] sf/afxL lrQ ga'em]df s]Gb|Lo cg'zf;g cfof]udf
k'g/fj]bg ug{ ;Sg] .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 11

wf/f– !!= ;b:otf jf ;ª\ul7t ;b:otfsf] ;dflKt


-s_ b]xfosf] cj:yfdf kf6L{sf] ;b:otf jf ;ª\ul7t ;b:otf ;dfKt
x'g]5M
!= :j]R5fn] ;b:otf jf ;ª\ul7t ;b:otf kl/Tofu u/]df,
@= ;ª\ul7t ;b:o cg'dltlagf nuftf/ Ps jif{eGbf a9L kf6L{
sfddf ;+nUg g/x]df,
#= kf6L{n] cg'zf;gsf] sf/afxL u/L ;b:o jf ;ª\ul7t
;b:oaf6 lgisfzg u/]df,
$= tf]lsPsf] ;dodf ;b:otf jf ;ª\ul7t ;b:otf gjLs/0f
gu/]df .
wf/f– !@= ;b:otf jf ;ª\ul7t ;b:otf k'gM k|flKt
-s_ wf/f– !! -s_ adf]lhd ;b:otf u'dfPsf] JolQmn] wf/f– ( -s_ sf]
of]Uotf / -v_ sf] k|lqmof k'/f u/]/ ;b:otf k'gM k|fKt ug{ ;Sg]5 .
-v_ wf/f– !! -s_ sf] !, @ / $ adf]lhd ;ª\ul7t ;b:otf u'dfPsf]
JolQmn] ;ª\ul7t ;b:otf k'gM k|fKt ug{ rfx]df sDtLdf 5
dlxgf;Dd ;DalGwt sld6Ln] tf]s]sf] sfd u/]kl5 wf/f– !) -v_
sf] k|lqmof k"/f u/L ;ª\ul7t ;b:otf k'gM k|fKt ug{ ;Sg]5 .
-u_ cg'zf;gsf] sf/jfxLdf k/L ;ª\ul7t ;b:otfaf6 lgisflzt
JolQmn] uNtL dx;'; u/L sDtLdf Ps aif{ tf]lsPsf] sfd u/]kl5
wf/f– !) -v_ sf] k|lqmof k"/f u/]/ ;ª\ul7t ;b:otf k'gM k|fKt
ug{ ;Sg]5 .
wf/f– !#= ;b:otf sfod
-s_
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf] s'g} ;d"xdf ;b:otf jf ;ª\ul7t
;b:otf sfod /x]sf] JolQmn] k|df0f;lxt kf6L{ k|j]z u/]df tf]lsP
adf]lhdsf] k|lqmof k"/f u/]kl5 lghsf] ;b:otf jf ;ª\ul7t
;b:otf sfod x'g ;Sg]5 .
12 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

-v_ pkwf/f -s_ adf]lhd ;b:otf jf ;ª\ul7t ;b:otf sfod


ug'{cl3 ;DalGwt sld6Ln] 5fgljg u/L lg0f{o ug'{kg]{5 .
-u_ zf/Ll/s cj:yf sdhf]/ ePsf jf /fhgLlts jf em'¶f d'2fdf
h]n k/]sf ;ª\ul7t ;b:o ;ª\ul7t g/x] klg kf6L{k|lt lgi7fjfg
/xFbf;Dd lghsf] ;ª\ul7t ;b:otf sfod /xg]5 .
-3_ kf6L{af6 ljz]if sfddf v6fOPsf] ;ª\ul7t ;b:o s'g} sld6L jf
lgsfodf ;ª\ul7t g/x] klg lghsf] ;ª\ul7t ;b:otf sfod
/xg]5 .
wf/f– !$= ;b:otfsf] clen]v / gjLs/0f
-s_ ;ª\ul7t ;b:osf] JolQmut ljj/0f;lxtsf] clen]v / ;b:osf]
;ª\VofTds clen]v s]Gb|Lo ;ª\u7g ljefudf /xg]5 .
-v_ ;a} txsf sld6Lx¿df cf–cfˆgf] sfo{If]qleqsf ;ª\ul7t
;b:osf] JolQmut ljj/0f;lxtsf] clen]v / ;b:osf] ;ª\VofTds
clen]v /xg]5 .
-u_ ;b:osf] JolQmut ljj/0f;lxtsf] clen]v ;b:otf k|bfg ug]{
sld6L / lhNnf sld6Ldf /xg]5 .
-3_ kf6L{ Pstf 3f]if0ff ePsf] 5 dlxgfleq ;ª\ul7t ;b:osf] clen]v
PsLs[t u/L ;b:otf gDa/ lgwf{/0f ul/g]5 .
-ª_ k|To]s jif{ ;DalGwt lhNnf sld6Ldf tf]lsPadf]lhdsf] z'Ns /
n]aL a'emfO{ ;ª\ul7t ;b:otf gjLs/0f ug'{kg]{5 .
-r_ ;b:on] tf]lsPadf]lhd ;b:otf gjLs/0f ug'{kg]{5 .
wf/f– !%= ;b:otf–kq
-s_ ;b:onfO{ cg';"rL– ^ adf]lhdsf] ;b:otf–kq k|bfg ul/g]5 .
-v_ ;ª\ul7t ;b:onfO{ cg';"rL– & adf]lhdsf] ;ª\ul7t ;b:otf–
kq k|bfg ul/g]5 .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 13

cWofo tLg
s]Gb|Lo lgsfo
wf/f– !^= s]Gb|Lo lgsfox¿
-s_ kf6L{sf s]Gb|Lo lgsfox¿ b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg,
@= s]Gb|Lo sld6L,
#= s]Gb|Lo cg'zf;g cfof]u,
$= s]Gb|Lo n]vfk/LIf0f cfof]u,
%= s]Gb|Lo lgjf{rg cfof]u,
^= /fli6«o kl/ifb\,
&= s]Gb|Lo ;Nnfxsf/ kl/ifb\,
*= s]Gb|Lo Ho]i7 sDo'lgi6 d~r .
wf/f– !&= Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg
-s_ /fli6«o dxflwj]zg kf6L{sf] ;jf]{Rr ;+:yf x'g]5 .
-v_ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg cfufdL b'O{ jif{leq ;DkGg ul/g]5 .
dxflwj]zgsf] :yfg, ldlt / k|ltlglwTj s]Gb|Lo sld6Ln]
tf]s]adf]lhd x'g]5 .
-u_ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg ;xdlt / ;dembf/Lsf ;fy ;~rfng
ug{ dxflwj]zg cfkm}Fn] cfjZos ljlw, k|lqmof / ;+/rgf to
ug]{5 .
-3_ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgn] kf6L{sf] ljwfg, /fhgLlts k|ltj]bg
/ cfjZos cGo b:tfjh]x¿ kfl/t ug]{5 .
-ª_ s]Gb|Lo sld6L, s]Gb|Lo lgsfo / ltgsf kbflwsf/L tyf ;b:ox¿sf]
lgjf{rg Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgaf6 kfl/t ljwfg jdf]lhd
x'g]5 .
14 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

wf/f– !*= s]Gb|Lo sld6L


-s_ s]Gb|Lo sld6L cfufdL Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg;Ddsf nflu
kf6L{sf] ;jf]{Rr ;+:yf x'g]5 .
-v_ s]Gb|Lo sld6L] Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgk|lt pQ/bfoL x'g]5 .
-u_ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgaf6 gofF s]Gb|Lo sld6L lgjf{lrt
ePkl5 k'/fgf] s]Gb|Lo sld6L :jtM lj36g x'g]5 .
-3_ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg;Ddsf nflu s]Gb|Lo sld6L,
kf]ln6\Ao'/f], :yfoL sld6L / s]Gb|Lo ;lrjfnodf b]xfoadf]lhd
kbflwsf/L / ;b:ox¿ /xg]5g\M
!= b'O{ cWoIf, b'O{ al/i7 g]tf, Ps k|jQmf / Ps dxf;lrj;lxt
$$! ;b:oLo s]Gb|Lo sld6L,
@= :yfoL sld6L;lxt s]Gb|Lo sld6Lsf] s"n ;b:o ;ª\Vofsf]
a9Ldf PsltxfO{ ;b:o /x]sf] kf]ln6\Ao'/f],
#= s]Gb|Lo ;lrjfno;lxt a9Ldf $% ;b:oLo :yfoL sld6L,
$= s]Gb|Lo sld6Lsf kbflwsf/L / tLg ;b:o;lxt gf} ;b:oLo
s]Gb|Lo ;lrjfno .
-ª_ s]Gb|Lo sld6Lsf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= cfk"mdWo]af6 cWoIf;lxt kbflwsf/L, ;lrjfno, :yfoL
sld6L / kf]ln6\Ao'/f]sf] lgjf{rg ug]{,
@= cfjZos ljifodf kf6L{sf] b[li6sf]0f tyf gLlt to ug]{ /
kf6L{sf gLlt tyf lg0f{ox¿ sfof{Gjog ug{] / u/fpg],
#= s]Gb|Lo kf6L{ :s'n ;~rfng ug]{,
$= kf6L{sf b:tfj]h, s]Gb|Lo d'vkq / cGo cfjZos ;fdu|L
;Dkfbg tyf k|sfzg ug]{,
%= ;b:o, ;ª\ul7t ;b:o, dftxt sld6L / kf6L{af6 ;/sf/,
;+;b\ tyf /fhgLlts lgo'lQmdf uPsf JolQmx¿nfO{ n]aL
Pjd\ z'Ns tf]Sg] / cfly{s sf]if lgdf{0f Pjd\ kl/rfng ug]{,
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 15

^= s]Gb|Lo sld6Lsf kbflwsf/L / ;b:ox¿sf] al/otfqmd


lgwf{/0f / sfo{ljefhg ug]{,
&= ;}4flGts, sfo{qmlds jf gLltut ljifodf ax; ug'{kg]{
cfjZostf dxz'; ePdf 5'§} a}7s jf sfo{zfnf cfof]hgf ug{],
*= kf6L{sf dftxt sld6L, ;ª\ul7t ;b:o / ;b:onfO{ cfjZos
lgb]{zg lbg] / ltgsf sfo{sf] cg'udg tyf d"Nofª\sg ug]{,
(= kf6L{;Da4 hgjuL{o, k]zfut tyf ;fd'bflos ;ª\u7gx¿nfO{
gLltut g]t[Tj lbg],
!)= dftxt sld6Laf6 cg'zf;gsf] sf/afxLdf k/]sf JolQm tyf
sld6Lsf] ph'/Ldfly cfjZos 5fgljg u/L lg0f{o lbg],
!!= kf6L{sf] Pstf, lxt / ;'/Iffdf vnn kfg]{ dftxtsf s'g} klg
sld6Lsf lg0f{onfO{ ab/ ug]{, cfˆgf] lhDd]jf/L k"/f gug]{
tyf kf6L{ lgb]{zg kfngf gug]{ sld6LnfO{ lj36g ug{] /
;ª\ul7t ;b:o tyf ;b:onfO{ cfjZos sf/jfxL ug]{,
!@= ;ª\3Lo ;+;b\, g]kfn ;/sf/, k|b]z;ef, k|b]z ;/sf/ /
:yfgLo tx ;~rfngsf nflu cfjZos gLlt lgdf{0f / g]t[Tj
k|bfg ug]{,
!#= cGt/f{li6«o If]qdf kf6L{sf] ;DaGw :yfkgf, lj:tf/ / ;~rfng
ug]{,
!$= dfkb08 k"/f u/]sf JolQmnfO{ ;b:otf jf ;ª\ul7t ;b:otf
k|bfg ug{ ;Sg],
!%= hgtf / /fi6«sf] kIfdf ljlzi6 of]ubfg u/]sf JolQmTjx¿nfO{
;Ddfg :j¿k dfgfy{ ;b:otf k|bfg ug{ ;Sg],
!^= Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgk|lt pQ/bfoL eP/ s]Gb|Lo
cg'zf;g cfof]u, s]Gb|Lo lgjf{rg cfof]u / s]Gb|Lo n]vfk/LIf0f
cfof]u u7g ug]{,
!&= kf6L{df Pstfj4 x'g] jf k|j]z ug]{ ;d"x jf JolQmx? dWo]af6
s]Gb|Lo sld6Ldf a9Ldf !) k|ltzt ;b:o dgf]gLt ug]{,
!*= kf6L{ Pstf / PsLs/0fnfO{ cufl8 a9fpg cfjZos lg0f{o
ug]{,
16 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

!(= o; ljwfgdf cGoq pNn]v ul/Psf / tf]lsPadf]lhdsf


sfo{x¿ ug]{ .
-r_ kf]ln6\Ao'/f]sf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= s]Gb|Lo sld6Lsf b'O{ a}7saLrsf] cjlwdf /fhgLlts tyf
;ª\u7gfTds lg0f{ox¿ ug]{ / cfjZos ljifodf kf6L{sf gLlt
tyf b[li6sf]0f to ug]{,
@= s]Gb|Lo sld6Lsf] a}7s;dIf cfˆgf sfdsf] k|ltj]bg k]; ug]{,
#= cfk"mn] u/]sf lg0f{ox¿ cg'df]bgsf nflu s]Gb|Lo sld6Lsf]
a}7sdf k|:t't ug]{,
$= s]Gb|Lo sld6Lk|lt pQ/bfoL /xg],
%= s]Gb|Lo sld6Ln] tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .
-5_ :yfoL sld6Lsf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= s]Gb|Lo sld6L / kf]ln6\Ao'/f]sf a}7saLrsf] cjlwdf /fhgLlts
tyf ;ª\u7gfTds lg0f{ox¿ ug]{,
@= cfkm"n] u/]sf lg0f{ox¿ cg'df]bgsf nflu kf]ln6\Ao'/f] / s]Gb|Lo
sld6Lsf] a}7sdf k|:t't ug]{,
#= kf]ln6\Ao'/f] / s]Gb|Lo sld6Lsf] a}7sdf cfkm\gf sfdsf]
k|ltj]bg k]z ug]{,
$= s]Gb|Lo sld6L / kf]ln6\Ao'/f]k|lt pQ/bfoL /xg],
%= s]Gb|Lo sld6L / kf]ln6\Ao'/f]n] tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .
-h_ s]Gb|Lo ;lrjfnosf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= s]Gb|Lo sfof{no ;~rfng ug]{,
@= s]Gb|Lo :t/sf sfo{of]hgf jf sfo{qmdsf] k|:tfj tof/ ug]{,
#= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL sld6Lsf] a}7ssf nflu
sfo{;"rL;DaGwL k|:tfj tof/ ug]{,
$= s]Gb|Lo ljefu, dftxt sld6L, ;+;bLo bn, ;+oGq,
sfo{bnnufotsf sfdsf] k|ltj]bg lgoldt ¿kdf k|fKt u/L
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 17

d"Nofª\sg k|ltj]bg tof/ ug]{ / s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f]


tyf :yfoL sld6Ldf k|:t't ug]{,
%= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL sld6Lsf a}7saLrsf]
cjlwdf /fhgLlts tyf ;ª\u7gfTds ljifodf lg0f{o ug]{,
^= cfkm"n] u/]sf lg0f{ox¿ cg'df]bgsf nflu s]Gb|Lo sld6L,
kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL sld6Ldf k|:t't ug]{,
&= ;d;fdlos ljifodf kf6L{sf] wf/0ff ;fj{hlgs ug]{,
*= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f], :yfoL sld6L / ;lrjfnosf
lg0f{ocg'¿k cGt/kf6L{ lgb]{zg hf/L ug]{,
(= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL sld6Lk|lt pQ/bfoL /xg],
!)= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL sld6Ln] tf]s]sf cGo
sfo{x¿ ug]{ .
-em_ cWoIfsf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= /fli6«o kl/ifb\, s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f], :yfoL sld6L /
s]Gb|Lo ;lrjfnosf] a}7ssf] cWoIftf ug]{,
@= kf6L{sf] k|d'v g]tfsf ¿kdf ;du| kf6L{sf] g]t[Tj ug]{,
#= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL sld6Lsf a}7sdf cfkm\‌gf]
tk{maf6, Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg / /fli6«o kl/ifb\sf] a}7sdf
s]Gb|Lo sld6Lsf tkm{af6 /fhgLlts k|ltj]bg k|:t't ug]{,
$= dxflwj]zg, /fli6«o kl/ifb\, s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f], :yfoL
sld6L / s]Gb|Lo ;lrjfnosf lg0f{ox¿ sfof{Gjog ug]{ /
u/fpg],
%= kf6L{sf] l;4fGt, sfo{qmd, gLlt / ljwfg sfof{Gjog ug]{ /
u/fpg],
^= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f], :yfoL sld6L / s]Gb|Lo ;lrjfnon]
tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{,
&= b'j} cWoIfn] /fli6«o kl/ifb\, s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f], :yfoL
sld6L / s]Gb|Lo ;lrjfnosf] a}7ssf] ;+o'Qm ¿kdf jf
cfk;L ;Nnfxdf b'O{dWo] Psn] jf a}7sdf Pshgf dfq
18 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

pkl:yt ePdf lghn] cWoIftf ug]{ . kf6L{sf cflwsfl/s


lgb]{zg / kqfrf/df b'j} cWoIfn] jf cfk;L ;Nnfxdf Ps
cWoIfn] x:tfIf/ ug]{ .
-`_ k|jQmfsf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg, /fli6«o kl/ifb, s]Gb|Lo sld6L,
kf]ln6\Ao'/f], :yfoL sld6L / s]Gb|Lo ;lrjfnonsf a}7ssf
lg0f{ox¿ ;fj{hlgs ug]{,
@= kf6L{sf cflwsfl/s lg0f{o Pjd\ wf/0ffx¿ ;fj{hlgs ug]{ .
-6_ dxf;lrjsf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= cWoIfsf] k/fdz{df /fli6«o kl/ifb\, s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f],
:yfoL sld6L / s]Gb|Lo ;lrjfnosf] a}7ssf sfo{;"rL tof/
ug]{ / a}7s af]nfpg],
@= cWoIfsf] k/fdz{df kf6L{sf gLlt Pjd\ lg0f{osf] sfof{Gjogsf
nflu sfo{of]hgf tof/ u/L s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f], :yfoL
sld6L / s]Gb|Lo ;lrjfnosf] a}7s ;dIf k|:t't ug]{,
#= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL sld6Lsf a}7sdf cfkm\g‌ f]
tk{maf6, Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg / /fli6«o kl/ifb\sf]
a}7sdf s]Gb|Lo sld6Lsf] tkm{af6 ;ª\u7gfTds k|ltj]bg
k|:t't ug]{,
$= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f], :yfoL sld6L / s]Gb|Lo ;lrjfnosf
lg0f{ox¿ sfof{Gjog ug{ cWoIfnfO{ ;xof]u ug{],
%= s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f], :yfoL sld6L / s]Gb|Lo ;lrjfnon]
tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .
wf/f– !(= s]Gb|Lo cg'zf;g cfof]u
-s_ kf6L{sf] cg'zf;g;DaGwL sfo{;Dkfbg ug{ Pstfsf] /fli6«o
dxflwj]zgaf6 lgjf{lrt s]Gb|Lo cg'zf;g cfof]u /xg]5 .
-v_ cfof]u Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgk|lt pQ/bfoL x'g]5 .
-u_ cfof]udf cWoIf / ;lrj;lxt #! ;b:o /xg]5g\  .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 19

-3_ cfof]usf cWoIfsf] dof{bf :yfoL sld6L ;b:o;/x, ;lrj /


;b:ox¿sf] dof{bf s]Gb|Lo sld6L ;b:o;/x x'g]5 .
-ª_ s]Gb|Lo cg'zf;g cfof]usf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= s'g} klg kf6L{ sld6L jf ;b:on] s]Gb|Lo sld6Laf6 cfk"mdfly
ePsf] sf/jfxLdf lrQ ga'emL lbPsf] k'g/fj]bg u|x0f ug]{,
cfjZos 5fgljg tyf k}m;nf ug]{ / To;sf] sfof{Gjogsf
nflu s]Gb|Lo sld6Ldfkm{t\ jf ;Lw} ;DalGwt sld6LnfO{
lgb]{zg lbg],
@= kf6L{sf s]Gb|Lo lgsfosf kbflwsf/L tyf ;b:ox¿n] kf6L{
cg'zf;g, lg0f{o / lgb]{zgsf] kfngf u/] jf gu/]sf] cg'udg
ug]{ / uNtL ug]{dfly cg'zf;gsf] sf/jfxL ug{ ;DalGwt
lgsfonfO{ lgb]{zg lbg],
#= tf]lsPadf]lhd kf6L{ sld6Lsf kbflwsf/L Pjd\ ;b:ox¿ /
kf6L{sf tk{maf6 hgk|ltlglwd'ns ;+:yf Pjd\ nfesf] kbdf
/x]/ sfd ug]{ kf6L{ ;b:ox¿sf] lgo'lQm x'Fbf, axfn /xFbf /
cjsfz kfpFbfsf] ;DklQ ljj/0f lng], cfjZostfcg';f/
5fgljg, cBfjlws / ;fj{hlgs ug]{,
$= cfof]usf cWoIf, ;lrj / ;b:ox¿sf] /fhLgfdf :jLs[t ug]{
/ lghx¿dfly cg'zf;gsf] sf/jfxL ug]{],
%= cfof]udf ljrf/fwLg d'2fsf] cg';Gwfg ug]{ ;Gbe{df ;DalGwt
sld6Lsf a}7sdf pkl:yt x'g ;Sg],
^= cg'zf;gsf] sf/afxL / k'g/fj]bg;Fu ;DalGwt lg0f{osf]
lnlvt hfgsf/L ;/f]sf/jfnf JolQm tyf ;DalGwt sld6LnfO{
/ ;a} lsl;dsf lg0f{ox¿sf] hfgsf/L s]Gb|Lo sld6LnfO{
lbg],
&= cfˆgf sfdsf] k|ltj]bg Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg, /fli6«o
kl/ifb\ / s]Gb|Lo sld6L;dIf k|:t't ug]{,
*= cfof]usf cWoIfn] s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL
sld6Lsf a}7sdf efu] lng],
(= o; ljwfgdf cGoq pNn]v ul/Psf sfo{x¿ ug]{ .
20 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

wf/f– @)= s]Gb|Lo n]vfk/LIf0f cfof]u


-s_ kf6L{sf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f ug{ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgaf6
lgjf{lrt s]Gb|Lo n]vfk/LIf0f cfof]u /xg]5 .
-v_ cfof]u Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgk|lt pQ/bfoL /xg]5 .
-u_ cfof]udf cWoIf / ;lrj;lxt #! ;b:o /xg]5g\ .
-3_ cfof]usf cWoIfsf] dof{bf :yfoL sld6L ;b:o;/x, ;lrj /
;b:ox¿sf] dof{bf s]Gb|Lo sld6Lsf ;b:o;/x x'g]5 .
-ª_ s]Gb|Lo n]vfk/LIf0f cfof]usf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd
x'g]5g\M
!= s]Gb|Lo sld6L, k|b]z sld6L, lhNnf sld6L / kf6L{ ;Da4
hgjuL{o, k]zfut / ;fd'bflos ;ª\u7gx¿sf] s]Gb|Lo txsf]
cfo–Joosf] n]vfk/LIf0f u/L ;'emfj;lxtsf] k|ltj]bg tof/
kfg]{ / sfof{Gjogsf nflu ;DalGwt sld6Ldf k|:t't ug]{,
@= n]vf tyf cfly{s Joj:yfkg;DaGwL cfjZos gLlt–lgod
agfO{ sfof{Gjogsf nflu s]Gb|Lo sld6Ldf k]; ug]{,
#= s]Gb|Lo ;lrjfno;Fu ;dGjo u/L n]vf tyf cfly{s
Joj:yfkg;DaGwL k|lzIf0f ;~rfng ug]{,
$= n]vfk/LIf0f;DaGwL sfdsf ;Gbe{df ;DalGwt sld6Lsf]
a}7sdf pkl:yt x'g ;Sg],
%= cfˆgf sfdsf] k|ltj]bg Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg, /fli6«o
kl/ifb\ / s]Gb|Lo sld6L ;dIf k|:t't ug]{,
^= cfof]usf cWoIf, ;lrj / ;b:ox¿sf] /fhLgfdf :jLs[t ug]{
/ lghx¿dfly cg'zf;gsf] sf/jfxL ug]{],
&= cfof]usf cWoIfn] s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL
sld6Lsf a}7sdf efu lng],
*= o; ljwfgdf cGoq pNn]v ul/Psf sfo{x¿ ug]{ .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 21

wf/f– @!= s]Gb|Lo lgjf{rg cfof]u


-s_ kf6L{sf] cfGtl/s lgjf{rg ug{ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgaf6
lgjf{lrt s]Gb|Lo lgjf{rg cfof]u /xg]5 .
-v_ cfof]u Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgk|lt pQ/bfoL x'g]5 .
-u_ cfof]udf cWoIf / ;lrj;lxt #! ;b:o /xg]5g\ .
-3_ cfof]usf cWoIfsf] dof{bf :yfoL sld6L ;b:o;/x, ;lrj /
;b:ox¿sf] dof{bf s]Gb|Lo sld6L ;b:o;/x x'g]5 .
-ª_ s]Gb|Lo lgjf{rg cfof]usf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= kf6L{sf] cfGtl/s lgjf{rg;DaGwL lgodfjnL lgdf{0f u/L
sfof{Gjog ug]{ / u/fpg],
@= k|b]z / :yfgLo txsf kf6L{ sld6Lsf kbflwsf/L Pjd\
;b:ox¿sf] lgjf{rg u/fpg],
#= kf6L{;Da4 hgjuL{o, k]zfut / ;fd'bflos ;ª\u7gsf s]Gb|Lo
lgsfox?sf] lgjf{rg u/fpg],
$= cfk"mn] u/fpg] lgjf{rgsf nflu ;DalGwt kf6L{ sld6Lsf]
;xof]udf cfjZos hgzlQm kl/rfng ug]{,
%= cfˆgf sfdsf] k|ltj]bg Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg, /fli6«o
kl/ifb\ / s]Gb|Lo sld6L ;dIf k|:t't ug]{,
^= cfof]usf cWoIf, ;lrj / ;b:ox¿sf] /fhLgfdf :jLs[t ug]{
/ lghx¿dfly cg'zf;gsf] sf/jfxL ug]{],
&= cfof]usf cWoIfn] s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL
sld6Lsf a}7sdf efu lng],
*= o; ljwfgdf cGoq pNn]v ul/Psf sfo{x¿ ug]{ .
wf/f– @@= cfof]ux¿ :jfoQ lgsfo x'g]
-s_ s]Gb|Lo cg'zf;g cfof]u, s]Gb|Lo n]vfk/LIf0f cfof]u / s]Gb|Lo
lgjf{rg cfof]u :jfoQ lgsfo x'g]5g\ . oL cfof]ux¿n] ljwfgsf]
cwLgdf /xL cfˆgf] sfo{;Dkfbg lgodfjnL cfkm}F agfO{ zlQm
k[ysLs/0fsf] l;4fGtcg'¿k :jtGq 9ª\un] sfd ug]{5g\ .
22 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

-v_ cfof]usf kbflwsf/L / ;b:ox¿ kf6L{sf cGo s'g} sld6L, lgsfo


jf hgjuL{o, k]zfut jf ;fd'bflos ;ª\u7gdf ;ª\ul7t x'g]
5}gg\ .
wf/f– @#= /fli6«o kl/ifb\
-s_ b]xfoadf]lhdsf kbflwsf/L / ;b:ox¿ /x]sf] /fli6«o kl/ifb\
/xg]5M
!= s]Gb|Lo sld6Lsf kbflwsf/L / ;b:ox¿,
@= s]Gb|Lo cg'zf;g cfof]u, s]Gb|Lo n]vfk/LIf0f cfof]u, s]Gb|Lo
lgjf{rg cfof]usf kbflwsf/L / ;b:ox¿,
#= s]Gb|Lo ;Nnfxsf/ kl/ifb\ / s]Gb|Lo Ho]i7 sDo'lgi6 d~rsf
kbflwsf/L / ;b:ox¿,
$= k|b]z sld6Lsf kbflwsf/L / ;b:ox¿,
%= lhNnf sld6Lsf cWoIfx¿,
^= s]Gb|Lo ljefusf ;lrjx¿,
&= kf6L{;Da4 hgjuL{o, k]zfut tyf ;fd'bflos ;ª\u7gsf
s]Gb|Lo cWoIf jf ;+of]hsx?,
*= pko'{Qm kb]g ;b:o ;ª\Vofsf] @% k|ltzteGbf a9L gx'g] u/L
s]Gb|Lo sld6Laf6 dgf]gLt ;b:ox¿ .
-v_ /fli6«o kl/ifb\sf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= s]Gb|Lo sld6Lsf tkm{af6 k|:t't /fhgLlts tyf ;ª\u7gfTds
k|ltj]bgdfly 5nkmn u/L ;'emfj lbg],
@= s]Gb|Lo cfof]usf tkm{af6 k|:t't k|ltj]bgx?dfly 5nkmn
u/L ;'emfj lbg],
#= s]Gb|Lo cfof]usf s'g} kbflwsf/L jf ;b:on] kf6L{sf] l;4fGt,
sfo{qmd, gLlt / ljwfgljk/Lt sfd u/]df lghnfO{ kbd'Qm
ug]{, To:tf] lg0f{o cg'df]bgsf nflu Pstfsf] /fli6«o
dxflwj]zg;dIf k|:t't ug]{,
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 23

$= /fli6«o tyf cGt/fli6«o dxTjsf ;d;fdlos laifox?df


k|:tfjx¿ kfl/t ug]{ .
wf/f– @$= s]Gb|Lo ;Nnfxsf/ kl/ifb\
-s_ s]Gb|Lo sld6Ln] cfˆgf] s"n ;b:o ;ª\Vofsf] %) k|ltzteGbf a9L
gx'g] u/L cWoIf, ;lrj / ;b:o;lxt ;Nnfxsf/ kl/ifb\ u7g ug{
;Sg]5 .
-v_ ;Nnfxsf/ kl/ifb\sf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= cWoIfn] cfk"m;Da4 sld6Lsf cWoIf;Fu k/fdz{ u/L a}7s
af]nfpg ;lrjnfO{ lgb]{zg lbg] / a}7ssf] cWoIftf ug]{,
@= ;lrjn] cWoIfsf] lgb]{zgdf kl/ifb\sf] a}7s af]nfpg] / a}7s
;~rfng ug]{,
#= s]Gb|Lo sld6LnfO{ ljleGg ljifodf ;Nnfx tyf ;'emfj lbg] .
-u_ cWoIfsf] dof{bf :yfoL sld6L ;b:o;/x, ;lrj / ;b:ox¿sf]
dof{bf s]Gb|Lo sld6L ;b:o;/x x'g]5 .
-3_ cWoIfn] s]Gb|Lo sld6L, kf]ln6\Ao'/f] / :yfoL sld6Lsf] a}7sdf
efu lng]5g\ .
wf/f– @%= s]Gb|Lo Ho]i7 sDo'lgi6 d~r
-s_ s]Gb|Lo sld6Ln] sDo'lgi6 cfGbf]ngdf dxTjk"0f{ of]ubfg u/]sf
cg'ejL JolQmx? /x]sf] Ho]i7 sDo'lgi6 d~r u7g ug{ ;Sg]5 .
-v_ h]i7 sDo'lgi6 d~rdf cWoIf, ;lrj / cfjZos ;ª\Vofdf
;b:ox? /xg]5g\ .
-u_ s]Gb|Lo Ho]i7 sDo'lgi6 d~rsf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd
x'g]5g\M
!= cWoIfn] ;DalGwt sld6Lsf cWoIf;Fu k/fdz{ u/L a}7s
af]nfpg ;lrjnfO{ lgb]{zg lbg] / a}7ssf] cWoIftf ug]{,
@= ;lrjn] cWoIfsf] lgb]{zgdf d~rsf] a}7s af]nfpg] / a}7s
;~rfng ug]{,
24 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

#= d~rsf kbflwsf/L Pjd\ ;b:on] cfˆgf cg'ejåf/f o'jf


k':tfnfO{ k|lzlIft / pTk|]l/t ug]{ .
-3_ cWoIfsf] dof{bf kf]ln6\Ao'/f] ;b:o ;/x / ;lrj tyf ;b:ox¿sf]
dof{bf s]Gb|Lo sld6L ;b:o ;/x x'g]5 .

cWofo rf/
k|b]z / ;Dks{ ;dGjo sld6L
wf/f – @^= k|b]z sld6L
-s_ k|b]zdf clwj]zgaf6 lgjf{lrt k|b]z sld6L /xg]5 .
-v_ k|b]z sld6Ldf cWoIf / ;lrj;lxt !%! ;b:o -s]Gb|Lo sld6Lsf
;b:oafx]s_ /xg]5g\ . cfjZostf cg';f/ Ps k|ltlglw;ef
lgjf{rg If]q a/fa/ b'O{sf b/n] ;b:o yKg ;lsg]5 .
-u_ k|b]z sld6Lsf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= cfkm\gf] sld6Lsf] s"n ;b:o ;ª\Vofsf] a9Ldf Ps ltxfO{
;b:o /x]sf] ;lrjfno / a9Ldf gf} ;b:o /x]sf] sfof{no
u7g ug]{,
@= lgoldt ?kdf a}7s a;L cfkm\gf] k|b]zsf] kf6L{ sfdsf] of]hgf
lgdf{0f ug]{, sfof{Gjog ug]{ / u/fpg],
#= s]Gb|Lo sld6Lsf lgb]{zg / cfˆgf] sld6Lsf lg0f{ox¿
sfof{Gjog ug]{ / u/fpg],
$= k|b]zsf] ;du| ljsf; / cfly{s–;fdflhs ¿kfGt/0fsf] of]hgf
lgdf{0f, sfof{Gjog, cg'udg / d"Nofª\sg ug]{,
%= kf6L{ b:tfj]h tyf cGo k|rf/ ;fdu|Lx¿ ;Dkfbg, k|sfzg /
laqmL–ljt/0f ug]{,
^= cfˆgf] sld6L / dftxtsf g]tf–sfo{stf{x¿sf] Ifdtf a[l4sf
nflu kf6L{ :s'n / k|lzIf0f ;~rfng ug]{,
&= k|b]z;ef, k|b]z ;/sf/ / :yfgLo txdf sfo{/t kf6L{ g]tf
tyf sfo{stf{nfO{ /fhgLlts g]t[Tj k|bfg ug]{, pgLx¿nfO{
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 25

kf6L{sf] gLlt lgb]{zg Pjd\ k|lzIf0f lbg] / hgtfsf] lxtdf


kl/rfng ug]{,
*= k|b]z sld6Lsf ;b:ox¿, dftxtsf] sld6L / k|b]z sld6Lsf]
l;kmfl/zdf /fhgLlts lgo'lQm k|fKt JolQmx¿nfO{ n]aL tf]Sg]
/ cfly{s sf]if lgdf{0f Pjd\ kl/rfng ug]{,
(= ;ª\ul7t ;b:otf k|bfg ug]{ lhNnf sld6Lsf] lg0f{odfly
cfjZos 5fglag u/L cg'df]bg ug]{ / ;b:otf gDa/ k|bfg
ug{ tyf clen]v /fVg s]Gb|Lo ;ª\u7g ljefudf k7fpg],
!)= cg'zf;gfTds sf/afxLdf k/L sld6L lj36g ePsf] jf
ljwfgn] lgwf{/0f u/]]sf] cjlw ;dfKt ePsf] cj:yfdf lhNnf
;ª\u7g sld6L lgdf{0f ug{sf nflu s]Gb|Lo sld6L;dIf
l;kmfl/z ug]{ / s]Gb|Lo sld6Laf6 :jLs[t ePkZrft\
sfof{Gjog ug]{,
!!= cfˆgf] txsf] clwj]zg cfof]hgf ug]{,
!@= cfˆgf] sld6Lsf ;b:ox¿sf] al/otfqmd tf]Sg] / sfo{ljefhg
ug]{,
!#= cfˆgf] sld6Lsf] s"n ;ª\Vofsf] %) k|ltzteGbf a9L gx'g]
u/L ;Nnfxsf/ kl/ifb\ / cfjZostf cg';f/ Ho]i7 sDo'lgi6
d~r u7g u/L clwsf/ / st{Jo tf]Sg] .
!$= cfkm\gf] txsf hgjuL{o, k]zfut / ;fd'bflos ;ª\u7gx¿nfO{
/fhgLlts g]t[Tj k|bfg ug]{,
!%= cfˆgf sfdx¿sf] k|ltj]bg / cfly{s bfloTj lgoldt ¿kdf
s]Gb|Lo sld6Ldf k7fpg],
!^= o; ljwfgdf cGoq pNn]v ul/Psf / tf]lsPadf]lhdsf
sfo{x¿ ug]{ .
-3_ k|b]z ;lrjfnosf clwsf/ / st{Jo b]xfo adf]lhd x'g]5g\M
!= k|b]z sld6Lsf] sfof{no ;~rfng ug]{,
@= k|b]z:t/af6 tof/ ul/g'kg]{ sfo{of]hgf / sfo{qmdsf] k|:tfj
tof/ ug]{,
26 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

#= k|b]z kl/ifb\ / k|b]z sld6Lsf] a}7ssf nflu sfo{;"rL;DaGwL


k|:tfj tof/ ug]{,
$= k|b]z txsf ljefu, dftxt sld6L, k|b]z;ef bn, ;+oGq,
sfo{bnnufotsf sfdsf] k|ltj]bg lgoldt ¿kdf k|fKt u/L
d"Nofª\sg k|ltj]bg tof/ ug]{ / k|b]z sld6Ldf k|:t't ug]{,
%= k|b]z sld6Lsf b'O{ a}7saLrsf] cjlwdf /fhgLlts tyf
;ª\u7gfTds lg0f{ox¿ ug]{ / cfkm"n] u/]sf lg0f{ox¿
cg'df]bgsf nflu k|b]z sld6Ldf k|:t't ug]{,
^= ;d;fdlos ljifodf kf6L{sf wf/0ff ;fj{hlgs ug]{,
&= k|b]z sld6L / ;lrjfnosf lg0f{ocg'¿k dftxt sld6L /
;b:ox¿nfO{ lgb]{zg hf/L ug]{,
*= k|b]z sld6Ln] tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .
-ª_ k|b]z sfof{noM
!= k|b]z sld6Ln] cfkm\gf] sld6Lsf cWoIf / ;lrj;lxt k|b]z
sfof{no u7g ug]{5,
@= k|b]z sfof{nosf clwsf/ / st{Jo k|b]z sld6Ln] tf]s]adf]lhd
x'g]5g\ .
-r_ k|b]z sld6L cWoIfsf clwsf/ / st{JoM
!= k|b]z kl/ifb\, k|b]z sld6L, ;lrjfno / k|b]z sfof{nosf
a}7ssf] cWoIftf ug]{,
@= sld6LnfO{ ;du| sfddf g]t[Tj ug]{,
#= sld6Lsf] a}7sdf cfkm\gf] / k|b]z kl/ifb\ tyf clwj]zgdf
sld6Lsf] tkm{af6 /fhgLlts k|ltj]bg k|:t't ug]{,
$= k|b]z clwj]zg, kl/ifb\ / sld6Lsf lg0f{o sfof{Gjog ug]{ /
u/fpg],
%= sld6Lsf ;du| sfdsf] cg'udg ug]{,
^= sld6Lsf] cfo–Joosf] n]vf /fVg nufpg],
&= sld6Ln] tf]s]sf cGo sfdx¿ ug]{ .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 27

-5_ k|b]z sld6L ;lrjsf clwsf/ / st{JoM


!= cWoIfsf] k/fdz{df cfˆgf] sld6Lsf] a}7s af]nfpg],
@= cWoIfsf] k/fdz{df sfo{;"rL tyf sfo{of]hgf agfO{ a}7sdf
k|:t't ug]{,
#= sfof{no ;~rfng ug]{ tyf ;ª\u7gfTds clen]v /fVg],
$= ;ª\u7gfTds sfdsf] cg'udg ug]{,
%= sld6Lsf] a}7sdf cfkm\gf] tkm{af6 / kl/ifb\ tyf clwj]zgdf
sld6Lsf] tkm{af6 ;ª\u7gfTds k|ltj]bg k|:t't ug]{,
^= sld6Ln] tf]s]sf cGo sfdx¿ ug]{ .
wf/f– @&= k|b]z kl/ifb\
-s_ k|b]z kl/ifb\df b]xfoadf]lhdsf kbflwsf/L / ;b:ox¿ /xg]5g\M
!= k|b]z sld6Lsf kbflwsf/L / ;b:ox¿,
@= k|b]z ;Nnfxsf/ kl/ifb\ / Ho]i7 sDo'lgi6 d~rsf kbflwsf/L
/ ;b:ox¿,
#= lhNnf sld6Lsf kbflwsf/L / ;b:ox¿,
$= k|b]z ljefusf ;lrj / ;b:ox¿,
%= kf6L{ ;Da4 hgjuL{o, k]zfut tyf ;fd'bflos ;ª\u7gsf
k|b]z cWoIfx¿,
^= pko'{Qm kb]g ;b:o ;ª\Vofsf] @% k|ltzteGbf a9L gx'g] u/L
k|b]z sld6Laf6 dgf]gLt ;b:ox¿ .
-v_ k|b]z kl/ifb\sf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= k|b]z sld6Lsf tkm{af6 k|:t't /fhgLlts tyf ;ª\u7gfTds
k|ltj]bgdfly 5nkmn u/L ;'emfj lbg],
@= k|b]z:t/Lo dxTjsf ;d;fdlos laifodf k|:tfjx¿ kfl/t
ug]{ .
28 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

wf/f– @*= ;Dks{ ;dGjo sld6L


-s_ ljleGg lhNnfaf6 sf7df8f}F pkTosfdf cfO{ c:yfoL a;f]af; ug]{
;ª\ul7t ;b:ox¿dWo]af6 k|b]z sld6L :t/sf] ;Dks{ ;dGjo
sld6L u7g ul/g]5 .
-v_ ;Dks{ ;dGjo sld6Ldf b]xfoadf]lhdsf kbflwsf/L tyf
;b:ox¿ /xg]5g\M
!= s]Gb|Lo sld6Laf6 dgf]gLt ;+of]hs / ;lrj,
@= ;Dks{ ;dGjo sld6L cGtu{t sfo{If]q ePsf s]Gb|Lo
sld6Lsf ;b:ox¿,
#= k|b]z ;Dks{ sld6Lsf cWoIf / ;lrjx¿,
$= ;Dks{ ;dGjo sld6L cGtu{tsf /fli6«o kl/ifb\ ;b:ox¿,
%= pko'{Qm ;ª\Vofsf] a9Ldf %) k|ltzt s]Gb|Lo sld6Laf6
dgf]gLt ;b:ox¿ .
-u_ ;Dks{ ;dGjo sld6Lsf] clwsf/, st{Jo / kbflwsf/L tyf
;b:ox?sf] of]Uotf k|b]z sld6L ;/x x'g]5g\ .

cWofo kf“r
:yfgLo sld6L
wf/f– @(= :yfgLo sld6Lx¿
-s_ kf6L{sf :yfgLo sld6Lx¿ b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= lhNnf sld6L,
@= k|ltlglw;ef lgjf{rg If]q ;dGjo sld6L,
#= k|b]z;ef lgjf{rg If]q ;dGjo sld6L,
$= dxfgu/ jf pkdxfgu/ jf gu/ jf ufpF sld6L
%= j8f jf zfvf sld6L
^= 6f]n jf k|f/lDes sld6L
&= kf6L{ ;]n
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 29

-v_ sf7df8f}F pkTosfdf b]xfojdf]lhdsf ljz]if lhNnf sld6L


/xg]5g\M
!= dhb'/ ljz]if lhNnf sld6L,
@= o'jf–ljBfyL{ ljz]if lhNnf sld6L,
#= k]zfut ljz]if lhNnf sld6L,
$= pBdL–Joj;foL ljz]if lhNnf sld6L,
%= k|b]z ;Dks{ sld6L .
-u_ ;Dks{ ;dGjo sld6Lsf] dftxtdf lhNnf sld6L;/xsf k|b]z
;Dks{ sld6L /xg]5g\ .
-3_ k|b]z ;Dks{ sld6L nufot ljz]if lhNnf sld6Lsf clwsf/,
st{Jo / kbflwsf/L tyf ;b:ox?sf] of]Uotf lhNnf sld6L;/x
x'g]5g\ .
-ª_
;dGjo sld6L afx]ssf :yfgLo sld6Lsf] ;b:o ;ª\Vof
b]xfoadf]lhd x'g]5M
!= e"uf]nsf lhNnf sld6L– !@% -k|b]z sld6Lsf ;b:oafx]s_
cfjZos ePdf Ps k|ltlglw;ef lgjf{rg If]q a/fa/ !) sf
b/n] ;b:o yKg ;lsg] 5 .
@= ljz]if lhNnf sld6L– &%,
#= dxfgu/ sld6L– !@%,
$= pkdxfgu/ sld6L– !)!,
$= gu/ sld6L– *!,
%= ufpF sld6L– &%,
^= dxfgu/sf j8f sld6L– $%,
&= pkdxfgu/sf j8f sld6L– #%,
*= gu/ / ufpFsf j8f / zfvf sld6L– @(,
(= gu/ / ufpFsf 6f]n / k|f/lDes sld6L– !(,
!)= kf6L{ ;]n– !% 
30 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

!!= ;b:ox¿ 6f]n txdf u7g x'g] ;fwf/0f;efdf ;ª\ul7t


x'g]5g\ .
-r_ ;dGjo sld6Lafx]s ;a} :yfgLo sld6Lx?df cfˆgf] txsf]
clwj]zgaf6 lgjf{lrt cWoIf, ;lrj / ;b:ox¿ /xg]5g\ .
-5_ PseGbf a9L k|ltlglw;ef lgjf{rg If]q ePsf] lhNnfdf
b]xfojdf]lhdsf kbflwsf/L / ;b:ox¿ /x]sf] k|ltlglw;ef
lgjf{rg If]q ;dGjo sld6L /xg]5M
!= lhNnf sld6Ln] cfkm\gf] sld6Lsf ;b:odWo]af6 tf]s]sf]
;+of]hs / ;lrj,
@= ;DalGwt lgjf{rg If]qcGtu{t sfo{If]q ePsf lhNnf sld6L
;b:ox¿,
#= ;DalGwt lgjf{rg If]qcGtu{tsf dxfgu/, pkdxfgu/, gu/
/ ufpF sld6Lsf kbflwsf/Lx¿,
$= kb]g ;ª\Vofsf] @% k|ltzteGbf a9L gx'g] u/L ;DalGwt
lhNnf sld6Laf6 dgf]gLt ;b:ox¿,
%= kf6L{sf] tkm{af6 lgjf{lrt ;DalGwt lgjf{rg If]qsf
k|ltlglw;ef tyf k|b]z;efsf ;b:o / dxfgu/kflnsf,
pkdxfgu/kflnsf, gu/kflnsf / ufpFkflnsfsf k|d'v,
pkk|d'v / cWoIf, pkfWoIf cfdlGqt x'g]5g\ .
-h_ k|b]z;ef lgjf{rg If]qdf b]xfojdf]lhdsf kbflwsf/L / ;b:ox?
/x]sf] k|b]z;ef lgjf{rg If]q ;dGjo sld6L /xg]5M
!= lhNnf sld6Ln] cfkm\gf] sld6Lsf ;b:odWo]af6 tf]s]sf
;+of]hs / ;lrj,
@= ;DalGwt lgjf{rg If]qcGtu{t sfo{If]q ePsf lhNnf sld6L
;b:ox¿,
#= ;DalGwt lgjf{rg If]qcGtu{tsf dxfgu/, pkdxfgu/, gu/
/ ufpF sld6Lsf kbflwsf/Lx¿,
$= kb]g ;ª\Vofsf] @% k|ltzteGbf a9L gx'g] u/L ;DalGwt
lhNnf sld6Laf6 dgf]gLt ;b:ox¿,
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 31

%= kf6L{sf] tkm{af6 lgjf{lrt ;DalGwt lgjf{rg If]qsf


k|ltlglw;ef tyf k|b]z;efsf ;b:o / dxfgu/kflnsf,
pkdxfgu/kflnsf, gu/kflnsf / ufpFkflnsfsf k|d'v,
pkk|d'v / cWoIf, pkfWoIf cfdlGqt x'g]5g\ .
-em_ dxfgu/ sld6Lsf] dof{bf lhNnf sld6L;/x / pkdxfgu/
sld6Lsf] dof{bf k|ltlglw;ef lgjf{rg If]q ;dGjo sld6L;/x
x'g]5 .
-`_ :yfgLo sld6Lsf clwsf/ / st{Jo b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= cfˆgf] txdf sld6Lsf] s"n ;b:o ;ª\Vofsf] Ps ltxfO{eGbf
a9L gx'g] u/L] ;lrjfno u7g ug]{,
@= lhNnf / dxfgu/ sld6Ln] a9Ldf ;ft, k|ltlglw;ef lgjf{rg
If]q ;dGjo sld6L, k|b]z;ef lgjf{rg If]q ;dGjo sld6L,
pkdxfgu/, gu/ / ufpF sld6Ln] a9Ldf kfFr / ;f] dftxtsf
sld6Ln] a9Ldf tLg ;b:oLo sfof{no u7g ug{],
#= lgoldt ¿kdf a}7s a;L cfˆgf] sfo{If]qsf] ;du| kf6L{
sfdsf] of]hgf lgdf{0f ug]{, sfof{Gjog ug]{ / u/fpg],
$= cfˆgf] sld6Lsf ;b:ox¿sf] al/otfqmd tf]Sg] / sfo{ljefhg
ug]{,
%= cfˆgf] sfo{If]qsf] ;du| ljsf; / cfly{s–;fdflhs
¿kfGt/0fsf] of]hgf lgdf{0f, sfof{Gjog, cg'udg / d"Nofª\sg
ug]{,
^= kf6L{ b:tfj]h tyf cGo ;fdu|Lx¿sf] k|sfzg / laqmL–ljt/0f
ug]{,
&= cfˆgf] sld6L / dftxtsf g]tf–sfo{stf{x¿sf] Ifdtf a[l4sf
nflu kf6L{ :s'n / k|lzIf0f ;~rfng ug]{,
*= cfkm\gf] txdf kf6L{sf tkm{af6 lgjf{lrt hgk|ltlglwx¿nfO{
/fhgLlts g]t[Tj k|bfg ug]{, pgLx¿nfO{ kf6L{sf] gLlt /
lgb]{zg cg'?k k|lzIf0f lbg] / hgtfsf] lxtdf kl/rfng ug]{,
32 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

(= cfˆgf] sld6Lsf ;b:o, dftxt sld6L / cfkm\gf] l;kmfl/zdf


/fhgLlts lgo'lQm k|fKt JolQmx¿nfO{ n]aL tf]Sg] / cfly{s
sf]if lgdf{0f Pjd\ kl/rfng ug]{,
!)= cg'zf;gfTds sf/afxLdf k/L s'g} sld6L lj36g ePsf]
jf ljwfgn] lgwf{/0f u/]]sf] cjlw ;dfKt ePsf] cj:yfdf
;ª\u7g sld6L lgdf{0f ug{sf nflu dflyNnf] sld6L;dIf
l;kmfl/z ug]{ / :jLs[t ePkZrft\ sfof{Gjog ug]{,
!!= cfˆgf] txsf] clwj]zg cfof]hgf ug]{,
!@= cfˆgf] sld6Lsf s"n ;b:o ;ª\Vofsf] %) k|ltzteGbf a9L
gx'g] u/L ;Nnfxsf/ kl/ifb\ / cfjZostf cg';f/ Ho]i7
sDo'lgi6 d~r u7g ug]{ / clwsf/ tyf st{Jo tf]Sg],
!#= cfkm\gf] txsf hgjuL{o, k]zfut tyf ;fd'bflos
;ª\u7gx¿nfO{ /fhgLlts g]t[Tj k|bfg ug]{,
!$= dflyNnf] sld6Lsf lgb]{zg / lg0f{ox¿sf] sfof{Gjog ug]{ /
u/fpg],
!%= cfˆgf sfdsf] k|ltj]bg / cfly{s bfloTj lgoldt ¿kdf
dflyNnf] sld6Ldf k7fpg],
!^= o; ljwfgdf cGoq pNn]v ul/Psf / tf]lsP adf]lhdsf
cGo sfo{x¿ ug]{ .
-6_ :yfgLo sld6Lsf ;lrjfnosf] clwsf/ / st{JoM
!= cfkm\gf] sld6Lsf] sfof{no ;~rfng ug]{,
@= sld6Lsf] a}7ssf nflu sfo{;"rL;DaGwL k|:tfj tof/ ug]{,
#= sfo{of]hgf / sfo{qmdsf] k|:tfj tof/ ug]{ / sld6Lsf]
a}7sdf k|:t't ug]{,
$= cfkm\gf] txsf ljefu, dftxt sld6L, :yfgLo tx bn, ;+oGq,
sfo{bnnufotsf sfdsf] k|ltj]bg lgoldt ¿kdf k|fKt u/L
d"Nofª\sg k|ltj]bg tof/ ug]{ / sld6Ldf k|:t't ug]{,
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 33

%= sld6Lsf b'O{ a}7saLrsf] cjlwdf /fhgLlts tyf


;ª\u7gfTds lg0f{ox¿ ug]{ / cfkm"n] u/]sf lg0f{ox¿
cg'df]bgsf nflu sld6Ldf k|:t't ug]{,
^= ;d;fdlos ljifodf kf6L{sf wf/0ff ;fj{hlgs ug]{,
&= sld6L / ;lrjfnosf lg0f{ocg'¿k dftxt sld6L /
;b:ox¿nfO{ lgb]{zg hf/L ug]{,
*= cfkm\gf] sld6Ln] tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .
-7_ :yfgLo sld6Lsf sfof{noM
!= :yfgLo sld6Lx¿n] cfkm\gf] sld6Lsf cWoIf / ;lrj;lxt
sfof{no u7g ug]{5g\,
@= sfof{nosf clwsf/ / st{Jo ;DalGwt :yfgLo sld6Ln]
tf]s] jdf]lhd x'g]5g\ .
-8_ :yfgLo sld6Lsf] cWoIfsf clwsf/ / st{JoM
!= sld6Lsf a}7ssf] cWoIftf ug]{,
@= sld6LnfO{ ;du| sfddf g]t[Tj ug]{,
#= sld6Lsf a}7s / clwj]zgdf k|ltj]bg k|:t't ug]{,
$= cfˆgf] clwj]zg / sld6Lsf lg0f{o sfof{Gjog ug]{ / u/fpg],
%= sld6Lsf ;du| sfdsf] cg'udg ug]{,
^= sld6Lsf] cfo–Joosf] n]vf /fVg nufpg],
&= cfˆgf] sld6Ln] tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .
-9_ :yfgLo sld6Lsf] ;lrjsf clwsf/ / st{JoM
!= cWoIfsf] k/fdz{df cfˆgf] sld6Lsf] a}7s af]nfpg],
@= cWoIfsf] k/fdz{df sfo{;"rL / sfo{of]hgf agfO{ a}7sdf
k|:t't ug]{,
#= sfof{no ;~rfng ug]{ / ;ª\u7gfTds clen]v /fVg],
$= ;ª\u7gfTds sfdsf] cg'udg ug]{,
34 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

%= sld6Lsf] a}7s / clwj]zgdf ;ª\u7gfTds k|ltj]bg k|:t't


ug]{,
^= cfˆgf] sld6Ln] tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .
wf/f– #)= ;ª\u7g sld6L
-s_ kf6L{ Pstf k|lqmofdf dflyNnf] sld6Lsf] dgf]gogåf/f u7g ul/g]
;a} sld6Lx¿ cf–cfkm\gf] txdf ;ª\u7g sld6L x'g]5g\ .
-v_ lgjf{lrt sld6L gePsf] 7fpFdf / lgjf{lrt sld6Lsf] cjlw
;dfKt ePsf] cj:yfdf dflyNnf] sld6Lsf] dgf]gogåf/f u7g
ul/g] ;a} sld6Lx¿ cf–cfkm\gf] txdf ;ª\u7g sld6L x'g]5g\ .
;ª\u7g sld6L u7g ug]{ lg0f{o Ps tx dflyNnf] sld6Laf6
cg'df]bg ePkl5 sfof{Gjog x'g]5 .
-u_ ljz]if cj:yfdf s]Gb|Lo sld6Ln] cfkm\gf] dftxtsf] s'g} klg txdf
;ª\u7g sld6L lgdf{0f ug{ ;Sg]5 .
-3_ ;ª\u7g sld6Lsf] clwsf/ / st{Jo cfkm\gf] txsf] lgjf{lrt
sld6Lsf] ;/x x'g]5 .
-ª_ ;ª\u7g sld6Lsf] d'Vo sfd tf]lsPsf] ;doleq cfˆgf] txsf]
clwj]zg ;DkGg u/fpg' x'g]5 .
-r_ k|b]z tyf :yfgLo txsf ;+u7g sld6LnfO{ …sld6LÚ elgg]5 /
ltgsf kbflwsf/Ldf cWoIf / ;lrj /xg]5g\ .

cWofo 5
ljefu, ;+oGq / sfo{bn
wf/f – #!= ljefu
-s_ kf6L{sf s]Gb|Lo sld6L, k|b]z sld6L / lhNnf sld6L cGtu{t
tf]lsP adf]lhdsf ljefux¿ /xg]5g\ .
-v_ ;DalGwt sld6Ln] cfˆgf] txdf k|d'v, pkk|d'v, ;lrj / ;b:ox¿
/x]sf ljefux¿ u7g ug]{5g\ .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 35

-u_ ljefucGtu{t cfjZostf cg';f/ ljleGg ljifout 8]:s u7g


ug{ ;lsg]5 .
-3_ ljefusf clwsf/ / st{Jo tf]lsPadf]lhd x'g]5g\ .
wf/f– #@= kf6L{ ;+oGq
kf6L{n] k|ToIf ¿kdf g]t[Tj ug{ gldNg] ljleGg k]zfut, ;fd'bflos
tyf ;/f]sf/jfnf ;ª\3, ;ª\u7g tyf ;+:yfx¿nfO{ b]z / hgtfsf]
kIfdf lqmofzLn agfpg ;DalGwt txsf] kf6L{ sld6Ln] To:tf
;ª\u7gx¿df sfo{/t ;ª\ul7t ;b:o, ;b:o jf ;dy{sx¿aLr
kf6L{ ;+oGq u7g ug{]5 .
wf/f– ##= sfo{bn
-s_ s'g} klg kf6L{ sld6Ln] ljz]if k|of]hgsf lglDt cfˆgf] txdf
sfo{bn u7g ug{ ;Sg]5 .
-v_ sfo{bndf cfjZostf cg';f/ ;+of]hs, pk;+of]hs / ;b:ox¿
/xg]5g\ .
-u_ sfo{bnsf] clwsf/, st{Jo / sfo{sfn sfo{bn u7g ug]{ sld6Ln]
tf]s]adf]lhd x'g]5 .

cWofo ;ft
kbflwsf/L tyf ;b:osf]] of]Uotf
wf/f– #$= s]Gb|Lo lgsfo tyf ljefusf kbflwsf/L / ;b:osf]] of]Uotf
-s_ /fli6«o dxflwj]zgsf] k|ltlglw r'lggsf nflu ;ª\ul7t ;b:o eO{
sDtLdf !) jif{ sfd u/]sf] x'g'kg]{5 . dlxnf, blnt, ;LdfGts[t
hghflt / ckfËtf ePsf JolQmsf] xsdf eg] ;ª\ul7t ;b:o
eO{ & jif{ sfd u/]sf] eP k'Ug]5 .
-v_ s]Gb|Lo sld6Lsf] kbflwsf/L / :yfoL sld6L ;b:o x'g sDtLdf
Ps sfo{sfn kf]ln6\Ao'/f] ;b:o / kf]ln6\Ao'/f] ;b:o x'g sDtLdf
Ps sfo{sfn s]Gb|Lo sld6Lsf] ;b:o ePsf] x'g'kg]{5 .
36 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

-u_ s]Gb|Lo sld6Lsf] ;b:o x'g b]xfosf] of]Uotf x'g'kg]{5M


!= s]Gb|Lo sld6L jf s]Gb|Lo lgsfosf] ;b:o eO{ sfd u/]sf] jf,
@= ;ª\ul7t ;b:o eO{ sDtLdf !@ aif{ sfd u/]sf] / k|b]z
sld6Lsf] ;b:o eO{ Ps sfo{sfn jf lhNnf sld6Lsf] ;b:o
eO{ b'O{ sfo{sfn sfd u/]sf],
#= dlxnf, blnt, ;LdfGts[t hghflt / ckfËtf ePsf JolQmsf]
xsdf eg] ;ª\ul7t ;b:o eO{ gf} jif{ sfd u/]sf] / sDtLdf
b'O{ sfo{sfn lhNnf sld6Lsf] ;b:o eO{ sfd u/]sf],
-3_ s]Gb|Lo cg'zf;g cfof]usf] cWoIf, ;lrj / ;b:o x'g b]xfosf]
of]Uotf x'g'kg]{5M
!= wf/f #$ -u_ sf] of]Uotf ePsf] / kf6L{ hLjgdf cfly{s tyf
g}lts cfr/0fsf sf/0f cg'zf;gsf] sf/afxLdf gk/]sf],
@= cWoIf x'g :yfoL sld6L ;b:osf] of]Uotf k'u]sf]] .
-ª_ s]Gb||Lo n]vfk/LIf0f cfof]usf] cWoIf, ;lrj / ;b:o x'g b]xfosf]
of]Uotf x'g'kg]{5M
!= wf/f #$ -u_ sf] of]Uotf ePsf] / n]vf;DaGwL ljz]if1tf
xfl;n u/]sf],
@= cWoIf x'g :yfoL sld6L ;b:osf] of]Uotf k'u]sf]] .
-r_ s]Gb|Lo lgjf{rg cfof]usf] cWoIf, ;lrj / ;b:o x'g b]xfosf]
of]Uotf x'g'kg]{5M
!= wf/f #$ -u_ sf] of]Uotf ePsf] / lgjf{rg;DaGwL sfg'gL
tyf Jofjxfl/s 1fg ePsf],
@= cWoIf x'g :yfoL sld6L ;b:osf] of]Uotf k'u]sf] .
-5_ s]Gb|Lo ;Nnfxsf/ kl/ifb\sf] cWoIf, ;lrj / ;b:o x'g b]xfosf]
of]Uotf x'g'kg]{5M
!= s]Gb|Lo sld6L jf s]Gb|Lo lgsfosf] kbflwsf/L jf ;b:o eO{
sfd u/]sf] jf,
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 37

@= ;ª\ul7t ;b:o eO{ sDtLdf bz jif{ sfd u/]sf] jf bz{gzf:q,


/fhgLltzf:q, cy{zf:q, ;dfhzf:q, k//fi6« dfldnf, sfg'g,
lj1fg k|ljlw cflb ljifosf] lj1,
#= cWoIf x'g :yfoL sld6L ;b:osf] of]Uotf k'u]sf]] .
-h_ /fli6«o kl/ifb\sf] ;b:o x'g lhNnf sld6Lsf cWoIf ;/xsf] of]Uotf
x'g'kg]{5 .
-em_ ljefusf] k|d'v, pkk|d'v, ;lrj / ;b:o x'g b]xfoadf]lhdsf]
of]Uotf x'g'kg]{5M
!= k|d'v / pk|d'v x'g ;DalGwt sld6Lsf] ;b:o ePsf] x'g'kg]{5,
@= ;lrj / ;b:o x'g Ps tx tNnf] sfo{sf/L sld6Lsf] ;b:o
eO{ sfd u/]sf] jf ;DalGwt ljifosf] lj1 ;ª\ul7t ;b:o
x'g'kg]{5 .
-`_ dflysf] of]Uotf k"/f ug'{kg]{ s'g} JolQm /fhgLlts sf/0fn] h]n
k/]df h]n a;fOsf] cjlwnfO{ klg u0fgf ul/g]5 .
wf/f– #%= k|b]z sld6Lsf kbflwsf/L / ;b:osf] of]Uotf
-s_ k|b]z clwj]zgsf] k|ltlglw x'g ;ª\ul7t ;b:o eO{ sDtLdf 5 aif{
sfd u/]sf] x'g'kg]{5 .
-v_ k|b]z sld6Lsf] kbflwsf/L / ;b:o x'g b]xfosf] of]Uotf x'g'kg]{5M
!= k|b]z sld6L jf ;Dks{ ;dGjo sld6L jf ;fljssf ;f];/‌xsf
sld6Ldf ;b:o eO{ sfd u/]sf] jf,
@= ;ª\ul7t ;b:o eO{ cf7 aif{ sfd u/]sf] jf lhNnf sld6Ldf
/xL sDtLdf b'O{ sfo{sfn sfd u/]]sf] jf,
#= dlxnf, blnt / ;LdfGts[t hghflt jf ckfËtf ePsf
JolQmsf] xsdf eg] ;ª\ul7t ;b:o eO{ 5 aif{ sfd u/]sf]
jf sDtLdf Ps sfo{sfn lhNnf sld6Ldf /xL sfd u/]sf] .
38 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

wf/f– #^= :yfgLo sld6Lsf kbflwsf/L tyf ;b:osf] of]Uotf


-s_ lhNnf clwj]zgsf] k|ltlglw x'g ;ª\ul7t ;b:o eO{ rf/ aif{ sfd
u/]sf] x'g'kg]{5 . dlxnf, blnt, ;LdfGts[t hghflt / ckfËtf
ePsf JolQmsf] xsdf ;ª\ul7t ;b:o eO{ tLg aif{ sfd u/]sf]
eP x'g]5 .
-v_ lhNnf sld6Lsf] ;b:o x'g b]xfosf] of]Uotf x'g'kg]{5M
!= lhNnf sld6Lsf] kbflwsf/L jf ;b:o eO{ sfd u/]sf] jf,
@= ;ª\ul7t ;b:o eO{ 5 jif{ sfd u/]sf] jf k|ltlglw;ef
lgjf{rg If]q ;dGjo sld6L jf ;fljs Onfsf:t/Lo sld6Ldf
sDtLdf tLg jif{ sfd u/]sf],
#= dlxnf, blnt, ;LdfGts[t hghflt / ckfËtf ePsf JolQmsf]
xsdf ;ª\ul7t ;b:o eO{ rf/ aif{ sfd u/]sf] jf dftxt
sld6Ldf Ps sfo{sfn sfd u/]sf],
$= lhNnf sld6Lsf] kbflwsf/L / ;lrjfno ;b:o x'g Ps
sfo{sfn lhNnf sld6Ldf sfd u/]sf] .
-u_ cGo:t/sf sld6Lsf kbflwsf/L / ;b:osf] of]Uotf tf]lsPadf]lhd
x'g]5 .

cWofo cf7
lgjf{rg, dgf]gog, ;kyu|x0f, sfo{sfn, kbl/Qmtf / kbk"lt{
wf/f– #&= lgjf{rg
-s_ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg / ;a} txsf clwj]zgsf k|ltlglwx?
;DalGwt sld6Ln] tf]s]adf]lhd ;ª\ul7t ;b:ox?af6 lgjf{lrt
x'g]5g\ . Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg jf clwj]zg cfof]hgf ug]{
sld6Lsf kbflwsf/L jf ;b:ox? k|ltlglwdf lgjf{lrt x'g g;s]df
cfof]hssf] x}l;otdf dxflwj]zg jf clwj]zgdf ;xefuL x'g
;Sg]5g\ . t/, pgLx?nfO{ r'Gg], r'lgg]nufot s'g} klg k|sf/sf]
dtflwsf/ x'g]5}g .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 39

-v_ s]Gb|Lo sld6L / s]Gb|Lo cfof]usf kbflwsf/L Pjd\ ;b:ox¿sf]


lgjf{rg /fli6«o dxflwj]zgn] lg0f{o u/]adf]lhd x'g]5 .
-u_ k|b]z tyf :yfgLo txsf sld6Lsf kbflwsf/L tyf ;b:ox¿
/ kf6L{ ;Da4 hgjuL{o ;ª\u7gsf s]Gb|Lo kbflwsf/L tyf
;b:ox¿sf] lgjf{rg s]Gb|Lo lgjf{rg cfof]un] u/fpg]5 .
wf/f– #*= lgjf{rg ljlw
-s_ ;a} txsf kf6L{ sld6L / clwj]zgsf k|ltlglwx¿sf] lgjf{rgsf
nflu cfd¿kdf e"uf]n, v'Nnf / ;dfj]zL u/L tLg If]q tf]lsg]5g\  .
-v_ ;a} txsf kf6L{ sld6Lsf kbflwsf/L / ;b:ox¿ cfkm\gf] txsf]
dxflwj]zg jf clwj]zgaf6 lgjf{lrt x'g]5g\ .
-u_ kf6L{ Pstfsf qmddf ;xdltsf cfwf/df sld6Lx¿ lgdf{0f
ul/‌g]5g\  .
-3_ ;a} txsf lgjf{lrt sld6Lx¿ :yfgLo ljz]iftfcg'¿k ;dfj]zL
rl/qsf x'g]5g\ / ltgdf ## k|ltzt dlxnf ;b:o /xg]5g\ .
-ª_ dlxnf k|ltlglwTjsf] :j¿k ;dfj]zL rl/qsf] x'g]5 . Go\"gtd
of]Uotf / dfkb08 gk'u]sf] cj:yfdf dlxnf ;b:ox¿sf] :yfg
vfnL /xg]5 .
-r_ kf6L{ sld6Lx¿df :yfgLo ljz]iftfcg'¿k >lds, blnt, cflbjf;L
hghflt, dw];L, d'l:nd, cNk;ª\Vos ;d'bfo / ckfª\utf ePsf
JolQmx¿sf] oyf;Dej ;dfj]zL k|ltlgwTj x'g]5 .
-5_ ;dfj]zLtfsf] cfwf/ ;fdfGotof ;DalGwt ju{ jf ;d'bfosf]
;ª\ul7t ;b:o ;ª\VofnfO{ agfOg]5 .
wf/f– #(= dgf]gog
-s_ dxflwj]zg / ;a} txsf clwj]zgsf nflu lgjf{lrt k|ltlglwx¿sf]
kfFr k|ltztdf ga9\g] u/L ;DalGwt sld6Ln] k|ltlglwx¿
dgf]gog ug{ ;Sg]5 .
40 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

-v_ lgjf{lrt sld6Ln] cfkm\gf] sld6Lsf lgjf{lrt ;b:o ;ª\Vofsf] !)


k|ltztdf ga9fO{ ;b:ox¿ dgf]gog ug{ ;Sg]5 .
-u_ s]Gb|Lo sld6Ln] Pstf / PsLs/0f k|lqmofnfO{ cl3 a9fpg s"n
;b:o ;ª\Vofsf] !) k|ltztdf ga9fO{ ;b:ox¿ dgf]gog ug{
;Sg]5 .
-3_ k|b]z tyf :yfgLo txsf sld6Lx?df ;b:o dgf]gog;DaGwL
lg0f{osf] sfof{Gjog Ps tx dflyNnf] sld6Ln] cg'df]bg u/]kl5
x'g]5 .
wf/f– $)= zky u|x0f
-s_ b]xfosf JolQmx¿n] cg';"rL– ( adf]lhdsf] zkyu|x0f ug'{kg]{5M
!= ;b:o / ;ª\ul7t ;b:o,
@= kf6L{ sld6L, cfof]u, kl/ifb\, ;+oGq, ljefu, sfo{bn / d~rdf
lgjf{lrt jf dgf]gLt kbflwsf/L / ;b:o .
-v_ ;ky u|x0f ug{] JolQmn] zkykqdf x:tfIf/ u/L ;DalGwt sld6L
jf lgsfodf a'emfpg'kg]{5 .
wf/f– $!= j}slNks ;b:osf clwsf/, st{Jo / al/otfqmd
-s_ x/]s lgjf{lrt sld6Ldf s"n ;b:o ;ª\Vofsf] a9Ldf @% k|ltzt
j}slNks ;b:o /xg]5g\ .
-v_ j}slNks ;b:onfO{ sld6Lsf] lg0f{o k|lqmofdf dtbfg ug]{, r'Gg] /
r'lgg]afx]s cGo ;Dk"0f{ clwsf/ / st{Jo k"0f{ ;b:o;/x x'g]5 .
-u_ sld6Lsf s'g} k"0f{ ;b:osf] cg'kl:yltdf j}slNks ;b:on]
al/otfqmdfg';f/ dtflwsf/ k|of]u ug{ ;Sg]5g\ .
-3_ j}slNks ;b:osf] al/otfqmd ;DalGwt sld6Ln] tf]s]adf]lhd
x'g]5 .
wf/f– $@= sfo{sfn
s]Gb|Lo sld6Lsf] sfo{sfn Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgaf6 csf]{
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 41

s]Gb|Lo sld6L lgjf{lrt gx'Fbf;Dd /xg]5 . k|b]z sld6Lsf] sfo{sfn


a9Ldf 8]9 aif{ / ;f] dftxtsf sld6Lx¿sf] sfo{sfn a9Ldf Ps
jif{sf] x'g]5 .
wf/f– $#= /fhLgfdf
-s_ lgjf{lrt sld6L / cfof]usf kbflwsf/L jf ;b:on] kbaf6
/fhLgfdf lbg rfx]df cWoIfafx]s cGo kbflwsf/L / ;b:on]
cWoIf;dIf / cWoIfn] ;lrj;dIf /fhLgfdf k]z ug]{5g\ .
-v_ s]Gb|Lo sld6Lsf b'O{ cWoIfdWo] s'g}n] kbaf6 /fhLgfdf lbg
rfx]df csf]{ cWoIf;dIf k]z ug]{5g\ .
-u_ pkwf/f -s_ / -v_ adf]lhd cfPsf] /fhLgfdf :jLs[t ug]{ jf gug]{
lg0f{o ;DalGwt sld6L jf cfof]usf] a}7sn] ug]{5 .
-3_ s'g} klg txsf] ;Nnfxsf/ kl/ifb\ / Ho]i7 sDo'lgi6 d~rsf
kbflwsf/L jf ;b:on] kbaf6 /fhLgfdf lbg rfx]df cfkm\gf]
cWoIfdfkm{t\ cfkm"nfO{ dgf]gog ug]{ sld6Lsf] cWoIf;dIf k]z
ug]{5g\  . ;DalGwt sld6Ln] To:tf] /fhLgfdf :jLs[t ug]{ jf gug]{
lg0f{o ug]{5 .
-ª_ ljefusf k|d'v, pkk|d'v / ;b:on] kbaf6 /fhLgfdf lbg rfx]df
cfk"mnfO{ dgf]gLt ug]{ sld6Lsf cWoIf;dIf /fhLgfdf k]z ug]{5g\
/ ;DalGwt sld6Ln] /fhLgfdf :jLs[t ug]{ jf gug]{ lg0f{o ug]{5 .
-r_ ;+oGq / sfo{bnsf kbflwsf/L tyf ;b:on] kbaf6 /fhLgfdf lbg
rfx]df cfk"mnfO{ dgf]gLt jf lgo'Qm ug]{ sld6Lsf cWoIf;dIf k]z
ug]{5g\ / ;DalGwt sld6Ln] /fhLgfdf :jLs[t ug]{ jf gug]{ lg0f{o
ug]{5 .
wf/f– $$= kbl/Qmtf
-s_ b]xfosf] cj:yfdf kf6L{sf s'g} klg kbflwsf/L jf ;b:osf] kb
l/Qm x'g]5M
!= kbaf6 lbPsf] /fhLgfdf :jLs[t ePdf,
@= kf6L{ kl/Tofu u/]df,
42 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

#= cg'zf;gfTds sf/afxLdf k/L kbaf6 lgisflzt ePdf,


$= csf]{ sld6L jf lgsfosf] kbflwsf/L jf ;b:odf lgjf{lrt
x'g pDd]bjf/ ePdf,
%= ljefu, sfo{bn, ;+oGq cflbdf /x]sf JolQmnfO{ ;DalGwt
sld6Ln] lhDd]jf/Laf6 x6fPdf,
^= lagf plrt sf/0f / lagf ;"rgf nuftf/ tLg k6s;Dd
sld6Lsf] a}7sdf cg'kl:yt ePdf,
&= s'g} sld6Lsf] kbflwsf/L jf ;b:odf lgjf{lrt JolQmsf]
tf]lsPsf] of]Uotf gk'u]sf] k|dfl0ft ePdf,
*= d[To' ePdf .
wf/f– $%= kbk"lt{
-s_ wf/f $$ -s_ adf]lhd kf6L{sf] s'g} klg sld6Lsf kbflwsf/L
jf ;b:osf] kb l/Qm ePdf ;DalGwt sld6Lsf] a}7saf6 k"lt{
ug{ ;lsg]5 . k|b]z / :yfgLo txsf sld6Lsf lg0f{o Pstx
dflyNnf] sld6Laf6 cg'df]bg ePkl5 sfof{Gjog x'g]5 . cfof]usf
kbflwsf/L jf ;b:osf] kb l/Qm ePdf ;DalGwt cfof]usf]
a}7saf6 k"lt{ ug{ ;lsg]5 .
-v_ s'g} klg dgf]gLt ;b:o, ;Nnfxsf/ kl/ifb\sf kbflwsf/L Pjd\
;b:o / ljefu, ;+oGq tyf sfo{bnsf ;b:osf] kb l/Qm ePdf
dgf]gog ug]{ sld6Lsf] ;fdfGo ax'dtn] k"lt{ ug]{5 .

cWofo gf}
sfo{ljefhg, lhDd]jf/Lkfngf, cg'udg tyf d"Nofª\sg
wf/f– $^= sfo{ljefhg
-s_ ;a} txsf sld6Ln] cfˆgf] sld6Lsf kbflwsf/L tyf ;b:ox¿nfO{
;fdfGotof Pp6f d'Vo / cfjZostfg';f/ ;xfos lhDd]jf/L
tf]Sg]5g\ .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 43

-v_ ;a} txsf sld6Ln] sfo{ljefhg ubf{ sld6Lsf] d'Vo lx:;fnfO{


e"uf]nsf] kf6L{ sfddf ljGof; ug'{kg]{5 .
-u_ s]Gb|Lo sld6Lsf kbflwsf/L tyf ;b:ox?sf] sfo{ljefhg
ubf{ s]Gb|Lo sfof{no, s]Gb|Lo ljefu, hgjuL{o, k]zfut tyf
;fd'bflos ;ª\u7g, dftxt sld6L / k|jf; If]qsf] sfddf k|d'v
tyf pkk|d'v jf O{~rfh{ tyf ;xO~rfh{sf] lhDd]jf/L tf]Sg'kg]{5 .
-3_ ;DalGwt k|b]z cGtu{t sfo{If]q ePsf s]Gb|Lo sld6Lsf] ;b:o
k|b]z sld6Ldf / ;DalGwt lhNnf cGtu{t sfo{If]q ePsf k|b]z
sld6Lsf] ;b:o lhNnf sld6Ldf kbflwsf/L jf ;b:o /xg
;Sg]5g\ . s'g} klg JolQm b'O{eGbf a9L sld6Ldf /xg] 5}gg\ . t/,
;dGjo sld6Ldf eg] of] Joj:yf cfslif{t x'g]5}g .
wf/f– $&= cg'udg tyf d"Nofª\sg
-s_ k|To]s sld6Ln] cfˆgf] / dftxt sld6Lsf kbflwsf/L Pjd\
;b:ox¿sf] sfdsf] cg'udg / d"Nofª\sg ug]{5g\ .
-v_ k|To]s sld6Ln] cfˆgf] sld6L / dftxtsf sld6Laf6 ;/sf/,
;ª\3Lo ;+;b\, k|b]z;ef / :yfgLo txdf lgjf{lrt jf dgf]gLt
/ /fhgLlts lgo'lQm k|fKt kbflwsf/L Pjd\ ;b:ox¿sf] sfdsf]
cg'udg / d"Nofª\sg ug]{5g\ .

cWofo bz
hgjuL{o ;ª\u7g, ;Dks{ d~r / k|jf; If]qsf] sfd
wf/f– $*= hgjuL{o, k]zfut tyf ;fd'bflos ;ª\u7g
-s_ kf6L{;Da4 hgjuL{o, k]zfut / ;fd'bflos ;ª\u7gx¿ tf]lsP
adf]lhd x'g]5g\ .
-v_ pkwf/f -s_ jdf]lhdsf ;ª\u7gx¿ kf6L{sf] /fhgLlts g]t[Tj /
cfˆgf] ljwfgcg'¿k ;~rflnt x'g]5g\ .
44 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

wf/f– $(= ;Dks{ d~r


-s_ sf7df8f}F pkTosfdf ;Dks{ ;dGjo sld6L / k|b]z ;Dks{
sld6Lsf] dftxtdf lhNnf / k|ltlglw;ef lgjf{rg If]q :t/df
;Dks{ d~rx¿ u7g x'g]5g\ .
-v_ ;Dks{ d~rdf kf6L{sf ;ª\ul7t ;b:o, ;b:o / ;dy{sx¿ /xg
;Sg]5g\ .
-u_ ;Dks{ d~r;DaGwL cGo Joj:yf …;Dks{ d~r ;~rfng lgb]{lzsfÚ
df tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
wf/f– %)= k|jf; If]qsf] sfd
ljleGg d'n'sdf /x]sf k|jf;L g]kfnLx¿ / pgLx?n] cfkm\gf
;fd'bflos lxtsf nflu u7g u/]sf ;ª\u7gx¿k|lt kf6L{sf] ;b\efj
/ ;xof]u /xg]]5 .

cWofo P3f/
;ª\3Lo ;++;b\, k|b];;ef / :yfgLo tx
wf/f– %!= ;ª\3Lo ;+;b\, k|b]z;ef / :yfgLo tx sfdsf If]q x'g]
-s_ ;3Lo ;+;b\, k|b]z;ef / :yfgLo tx kf6L{ sfdsf dxTjk"0f{ If]q
x'g]5g\ .
-v_ kf6L{n] ;ª\3Lo ;+;b\, k|b]z;efdf / :yfgLo txdf bn, ljefu /
af]8{dfk{mt\ cfˆgf] gLlt, g]t[Tj / lg0f{o nfu" ug]{5 .
wf/f– %@= ;ª\3Lo ;+;bLo bn
-s_ ;ª\3Lo ;+;bLo bnsf] u7gM
!= Pstfa4 ePsf ;fljs b'a} kf6L{sf r'gfj lrx\gdf ljhoL
;f+;bx¿ / kl5 bnsf] ;b:otf u|x0f u/]sf ;f+;bx¿ /xg]
u/L] kf6L{sf] ;3Lo ;+;bLo bn u7g x'g]5,
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 45

@= ;ª\3Lo ;+;bLo bnn] cfkm\gf] ljwfg / lgodfjnL lgdf{0f


u/L kf6L{ s]Gb|Lo sld6Laf6 cg'df]bg u/fpg]5 / To;}sf
cfwf/df sfo{ ug]{5,
#= s]Gb|Lo sld6Ln] kf6L{sf] sfo{qmd / gLltcg'¿k ;ª\3Lo
;+;bLo bnnfO{ g]t[Tj k|bfg ug]{5,
$= ;ª\3Lo ;+;bLo bnsf ;b:ox¿n] kf6L{ s]Gb|Lo sld6Ln]
tf]s]sf] lhDd]jf/L k"/f ug'{kg]{5 / cfkm";Da4 kf6L{ sld6Ln]
tf]s]sf] sfo{If]q Pjd\ cfkm" lgjf{lrt ePsf] lgjf{rg If]qdf
sfo{/t /xg'kg]{5,
%= ;ª\3Lo ;+;bLo bn / ;f+;bx¿ b]z, hgtf / kf6L{k|lt
pQ/bfoL x'g]5g\ . kf6L{sf] gLlt, 3f]if0ffkq / lg0f{ox¿sf]
kfngf ug'{ pgLx¿sf] st{Jo x'g]5,
^= ;ª\3Lo ;+;bLo bnsf clwsf/ / st{Ao bnsf] ljwfg /
lgodfjnL adf]lhd x'g]5g\ .
-v_ ;ª\3Lo ;+;bLo bnsf kbflwsf/Lx¿sf] rog
!= ;ª\3Lo ;+;bLo bnn] cfˆgf] ljwfg / lgodfjnLcg'¿k
bnsf] g]tfsf] rog ug]{5,
@= bnsf] g]tfn] pkg]tf, d'Vo jf k|d'v ;r]ts / ;r]ts lgo'Qm
ug]{5g\ .
-u_ ;ª\3Lo ;+;bLo af]8{sf] u7g
!= ;ª\3Lo ;+;b\df kf6L{sf] e"ldsfnfO{ k|efjsf/L agfpg s]Gb|Lo
sld6Ln] bnsf] g]tf, pkg]tf, d'Vo jf k|d'v ;r]ts, ;r]ts
/ ;b:ox¿ /x]sf] ;ª\3Lo ;+;bLo af]8{ u7g ug]{5,
@= bnsf] g]tf / pkg]tf af]8{sf] k|d'v / pkk|d'v x'g]5g\,
#= ;ª\3Lo ;+;bLo af]8{sf clwsf/ / st{Ao bnsf] ljwfg /
lgodfjnLadf]lhd x'g]5g\ .
wf/f– %#= k|b]z;ef bn
-s_ k|b]z;ef bnsf] u7gM
46 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

!= Pstfa4 ePsf ;fljs b'a} kf6L{sf r'gfj lrx\gdf ljhoL


/ kl5 bnsf] ;b:otf u|x0f u/]sf k|b]z;ef ;b:ox¿ /xg]
u/L] kf6L{sf] k|b]z;ef bn u7g x'g]5,
@= k|b]z;ef bnn] cfkm\gf] lgodfjnL lgdf{0f u/L kf6L{sf] k|b]z
sld6Laf6 cg'df]bg u/fpg]5 / To;}sf cfwf/df sfo{ ug]{5,
#= k|b]z sld6Ln] kf6L{sf] sfo{qmd / gLltcg'¿k k|b]z;ef
bnnfO{ g]t[Tj k|bfg ug]{5,
$= k|b]z;ef bnsf ;b:o¿n] kf6L{sf] k|b]z sld6Ln] tf]s]sf]
lhDd]jf/L k"/f ug'{kg]{5 / cfkm";Da4 kf6L{ sld6Ln] tf]s]sf]
sfo{If]q Pjd\ cfkm" lgjf{lrt ePsf] lgjf{rg If]qdf sfo{/t
/xg'kg]{5,
%= k|b]z;ef bn / bnsf ;b:ox¿ b]z, hgtf / kf6L{k|lt
pQ/bfoL x'g]5g\ . kf6L{sf gLlt / lg0f{ox¿ kfngf ug'{
pgLx¿sf] st{Jo x'g]5,
^= k|b]z;ef bnsf clwsf/ / st{Ao bnsf] lgodfjnLadf]lhd
x'g]5g\ .
-v_ k|b]z;ef bnsf kbflwsf/Lx¿sf] rog
!= k|b]z;ef bnn] cfˆgf] lgodfjnLcg'¿k bnsf] g]tf rog
ug]{5 .
@= bnsf] g]tfn] pkg]tf, k|d'v ;r]ts / ;r]ts lgo'Qm ug]{5g\  .
-u_ k|b]z;ef af]8{sf] u7g
!= kf6L{sf] tkm{af6 k|b]z;efdf ul/g] sfdnfO{ k|efjsf/L agfpg
bnsf] g]tf, pkg]tf, k|d'v ;r]ts, ;r]ts / ;b:ox¿ /x]sf]
k|b]z;ef af]8{sf] u7g ul/g]5 . bnsf] g]tf / pkg]tf qmdzM
af]8{sf] k|d'v / pkk|d'v x'g]5g\,
@= k|b]z;ef af]8{sf clwsf/ / st{Ao k|b]z;ef bnsf]
lgodfjnLadf]lhd x'g]5g\,
#= k|b]z;ef bnsf] lgodfjnL ;ª\3Lo ;+;bLo bnsf] ljwfg /
lgodfjnL;Fu aflemg' x'Fb}g .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 47

wf/f– %$= :yfgLo tx bn


-s_ :yfgLo tx bnsf] u7gM
!= dxfgu/kflnsf, pk–dxfgu/kflnsf, gu/kflnsf /
ufpFkflnsfdf kf6L{sf] tkm{af6 lgjf{lrt / dgf]gLt ;Dk"0f{
kbflwsf/L tyf ;b:ox¿ /x]sf] :yfgLo tx bn u7g ul/g]5,
@= :yfgLo tx bnn] cfkm\gf] lgodfjnL lgdf{0f u/L kf6L{sf]
lhNnf sld6Laf6 cg'df]bg u/fpg]5 / To;}sf cfwf/df sfo{
ug]{5,
#= lhNnf sld6L tyf ;DalGwt sld6Ln] kf6L{sf] sfo{qmd /
gLltcg'¿k :yfgLo tx bnnfO{ g]t[Tj k|bfg ug]{5g\,
$= :yfgLo tx bnsf ;b:o¿n] kf6L{ lhNnf sld6L / ;DalGwt
sld6Ln] tf]s]sf] lhDd]jf/L k"/f ug'{kg]{5 / cfkm";Da4 kf6L{
sld6Ln] tf]s]sf] sfo{If]q Pjd\ cfkm" lgjf{lrt ePsf] lgjf{rg
If]qdf sfo{/t /xg'kg]{5,
%= :yfgLo tx bn / bnsf ;b:ox¿ b]z, hgtf / kf6L{k|lt
pQ/bfoL x'g]5g\ . kf6L{sf gLlt / lg0f{ox¿ kfngf /
sfof{Gjog ug'{ pgLx¿sf] st{Jo x'g]5,
^= :yfgLo tx bnsf clwsf/ / st{Ao bnsf] lgodfjnLadf]lhd
x'g]5g\ .
-v_ :yfgLo tx bnsf kbflwsf/Lx¿M
!= ;DalGwt kf6L{ sld6Lsf] l;kmfl/zdf lhNnf sld6Ln] :yfgLo
txsf] k|d'v jf cWoIf geP pkk|d'v jf pkfWoIf / ;f] klg
geP al/i7 ;b:onfO{ bnsf] g]tf lgo'Qm ug]{5,
@= bnsf] g]tfn] pkg]tf, k|d'v ;r]ts / ;r]ts lgo'Qm ug]{5g\  .
-u_ :yfgLo tx af]8{sf] u7gM
!= kf6L{sf] tkm{af6 :yfgLo txdf ul/g] sfdnfO{ k|efjsf/L
agfpg bnsf] g]tf, pkg]tf, k|d'v ;r]ts, ;r]ts /
;b:ox¿ /x]sf] :yfgLo tx af]8{sf] u7g ul/g]5 . bnsf]
g]tf / pkg]tf qmdzM af]8{sf] k|d'v / pkk|d'v x'g]5g\ .
48 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

@= :yfgLo tx af]8{sf clwsf/ / st{Ao :yfgLo tx bnsf]


lgodfjnLadf]lhd x'g]5g\ .
#= :yfgLo tx bnsf] lgodfjnL k|b]z;ef bnsf] lgodfjnL
/ ;ª\3Lo ;+;bLo bnsf] ljwfg tyf lgodfjnL;Fu aflemg'
x'Fb}g .

cWofo afx|
;ª\u7gfTds l;4fGt, k4lt / cg'zf;g
wf/f– %%= ;ª\u7gfTds l;4fGt / k4lt
-s_ kf6L{sf] ;ª\u7gfTds l;4fGt / k4lt b]xfoadf]lhd x'g]5M
!= hgjfbL s]Gb|Lotf kf6L{sf] ;ª\u7gfTds l;4fGt xf] . kf6L{sf]
;ª\u7gfTds hLjgdf JolQm sld6Lsf] dftxt, cNkdt
ax'dtsf] dftxt, tNnf] sld6L dflyNnf] sld6Lsf] dftxt, ;a}
;b:o tyf sld6Lx¿ s]Gb|Lo sld6Lsf] dftxt, s]Gb|Lo sld6L
/fli6«o dxflwj]zgsf] dftxt / dxflwj]zg k|ltlglwdfk{mt
;ª\ul7t ;b:ox¿sf] dftxt x'g]5 . kf6L{sf] ;Dk"0f{ clwsf/
;ª\ul7t ;b:odf lgxLt /xg]5 . lg0f{o k|lqmofdf hgjfb /
lg0f{o sfof{Gjogdf s]Gb|Lotf k|efjL x'g]5 . lg0f{o k|lqmofdf
dt /fVg] :jtGqtf / lg0f{o sfof{Gjogdf Ps¿ktf x'g]5 .
@= s'g} klg dftxt sld6Ln] dflyNnf] sld6Lsf] jf ;b:on]
cfkm\gf] sld6Lsf] lg0f{o / ljrf/k|lt cfˆgf] sld6Ldf df}lvs
jf lnlvt c;xdlt k|s6 ug{ kfpg]5g\ . t/, x/]s ;b:o
jf sld6Ln] ;DalGwt sld6Lsf] ax'dt / dflyNnf] sld6Ln]
u/]sf] lg0f{o kfngf ug'{kg]{5 / ax'dtn] cNkdtsf] sb/
ug'{kg]{5 .
#= laifosf] uDeL/tf / cfjZostfnfO{ b[li6ut u/L s]Gb|Lo
sld6Ln] Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg cufj} klg ;}4flGts,
sfo{qmlds jf gLltut laifodf 5nkmn tyf ax; v'nf ug{
;Sg]5 . ;ª\ul7t ;b:on] ljwfgsf] cwLgdf /xL Pstfsf]
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 49

/fli6«o dxflwj]zg jf clwj]zg jf cfk\mgf] sld6Lsf] a}7sdf


dt /fVg kfpg]5g\ . km/s dtsf sf/0fn] s;}k|lt e]befj
ul/g] 5}g . km/s dt /fVg]n] cfˆgf] kbLo jf ;ª\u7gfTds
bfloTj lgjf{x / cg'zf;gsf] kfngf ul//xg'kg]{5 .
$= sld6Lsf] lg0f{o k'l:tsfdf cf}krfl/s ¿kn] pNn]v ul/Psf]
jf lnlvt ¿kdf ;DalGwt sld6Ldf k|:t't ul/Psf] dtnfO{
dfq km/s dt dflgg]5 . o:tf] dtsf ;DaGwdf 5nkmnsf]
dfu ePdf tf]lsPsf] k|lqmofcg'¿k 5nkmndf nfg ;lsg]5 .
%= Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zgsf] lg0f{o;Fu c;xdltsf
ljifonfO{ csf]{ /fli6«o dxflwj]zg jf s]Gb|Lo sld6Ln] ax;
v'nf u/]sf] cj:yfdf tf]lsPsf] k|lqmofåf/f p7fpg / csf]{
/fli6«o dxflwj]zgdf k|:t't ug{ ;lsg]5 .
wf/f– %^= cg'zf;gsf] sf/afxL
-s_ b]xfosf] cj:yf k|dfl0ft ePdf s'g} klg sld6L jf lgsfo /
ltgsf kbflwsf/L tyf ;b:ox¿dfly cg'zf;gfTds sf/afxL
x'g]5M
!= kf6L{sf] l;4fGt, sfo{qmd, gLlt / j}wflgs Joj:yfsf] ljkIfdf
;fj{hlgs lqmofsnfk u/]sf],
@= kf6L{leq u'6aGbL tyf if8\oGq u/]sf],
#= kf6L{ lg0f{o pNnª\3g u/]sf],
$= kf6L{k|lt lgi7f / ljZjf; g/x]sf],
%= kf6L{sf] k|lti7f / dof{bfdf cfFr cfpg] sfd u/]sf],
^= kf6L{ sld6Lsf] uf]kgLotf eª\u u/]sf],
&= kf6L{åf/f ;~rflnt cfGbf]ng / cleofgsf] ljkIfdf /x]sf] jf
lj/f]wL;Fu ;fF7ufF7 u/]sf],
*= s'g} klg hgk|ltlglwd'ns ;+:yfsf] lgjf{rgdf kf6L{sf]
lg0f{oljk/Lt pDd]bjf/ ag]sf], kf6L{sf] pDd]bjf/lj?4 k|rf/
u/]sf] jf kf6L{sf] pDd]bjf/sf lj?4df p7\g] cGo s'g}
50 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

pDd]bjf/sf] k|:tfjs jf ;dy{s ag]sf] jf To:tf] pDd]bjf/sf]


kIfdf s'g} sfd u/]sf],
(= s]Gb| tyf k|b]z ;/sf/, :yfgLo tx / hgk|ltlglw
;+:yfnufot kf6L{n] k7fPsf] s'g} klg lhDd]jf/Ldf /xFbf kf6L{
lg0f{o / lgb]{zgljk/Lt sfo{ u/]sf],
!)= g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L s;'/ u/]sf], e|i6 tyf cg}lts
cfr/0f u/]sf] / e|i6 jf cjfl~5t tTj;Fu ;fF7ufF7 u/]sf]
tyf /fi6«sf] lxtljk/Lt sfd u/]sf],
!!= kf6L{n] dfu u/]sf] cj:yfdf ;DklQsf] oyfy{ ljj/0f glbO{
n'sfP/ /fv]sf], em'¶f ljj/0f k]; u/]sf] jf ;|f]t v'nfpg
grfx]sf],
!@= kbLo cfr/0f jf kf6L{ lxtljk/Lt cfly{s cg'zf;gxLgtf jf
kf6L{ ;DklQsf] lxgfldgfdf ;+nUg ePsf],
!#= 5'jf5"t, hftLo e]befj, ax'ljjfx / n}lËs lx+;fsf lqmofsnfk
u/]sf],
!$= kf6L{sf] ljwfg / lgodfjnLdf kf6L{ ;b:o jf kf6L{ sld6Lx¿n]
kfng ug{'kg]{ egL plNnlvt st{Josf] pNnª\3g u/]sf] .
-v_ cg'zf;gfTds sf/afxL / sf/afxLsf] k|lqmof b]xfoadf]lhd x'g]5M
!= wf/f %& -s_ df pNn]lvt lqmofsnfk u/]jfkt To;sf] k|s[lt
/ kl/0ffd x]/L ;b:osf] xsdf ;DalGwt sld6Ln] cfnf]rgf
ug]{ jf lnlvt¿kdf cfTdfnf]rgf u/fpg]] jf r]tfjgL lbg]
jf kb jf ;b:otfaf6 lgnDag jf lgisfzg ug]{ jf kf6L{
;b:otf jf ;ª\ul7t ;b:otfaf6 lgisfZfg ug]{;Ddsf]
sf/afxL ug{ ;Sg]5 .
@= s'g} klg sld6L jf ;b:on] cfkm"nfO{ tf]lsPsf] bfloTj /
lhDd]jf/L kfngf gu/]df sld6Lsf] xsdf dflyNnf] sld6Ln]
lj36g ug{ ;Sg]5 / ;b:osf] xsdf ;DalGwt sld6Ln] 7f];
cfwf/ tyf sf/0f v'nfO{ Ps kb 36'jf ug{ ;Sg]5 . t/,
To:tf] lg0f{o Ps tx dflyNnf] sld6Laf6 cg'df]bg ePkl5
nfu" x'g]5 .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 51

#= k|f/lDes sld6Lb]lv k|ltlglw;ef lgjf{rg If]q ;dGjo


sld6L;DdnfO{ cg'zf;gsf] sf/afxL ug]{ clwsf/ lhNnf
sld6LnfO{ x'g]5 . t/, To;sf] cg'df]bg Ps tx dflyNnf]
sld6Laf6 u/fpg'kg]{5 .
$= lhNnf sld6LnfO{ k|b]z sld6Ln] / k|b]z ;Dks{ sld6LnfO{
;Dks{ ;dGjo sld6Ln] sf/afxL ug]{5 / To:tf] sf/afxL
s]Gb|Lo sld6Laf6 cg'df]bg ePkl5 nfu" x'g]5 . ;f]eGbf
dflysf] sld6LnfO{ sf/afxL ug]{ clwsf/ s]Gb|Lo sld6LnfO{
x'g]5 .
%= cg'zf;gsf] sf/afxL:j¿k lgnDagdf k/L km's'jf ePsf] 5
dlxgf Joltt ul/g;s]sf kf6L{ ;b:o jf ;ª\ul7t ;b:on]
kf6L{sf] s'g} klg tx / hgk|ltlglwd'ns lgsfosf] lgjf{rgdf
pDd]b\jf/ x'g kfpg] 5}gg\ .
^= ;ª\ul7t ;b:otfaf6 lgnDag ug]{ clwstd cjlw b'O{
aif{;Dd x'g]5 .
&= ;ª\3Lo ;+;bLo bnsf] ;b:on] kf6L{ cg'zf;g pNnª\3g jf
kf6L{ lg0f{o cj1f jf kf6L{sf] lxt / k|lti7fdf cfFr k'¥ofpg]
sfd u/]df ;+;bLo sfd;Fu ;DalGwt ljifodf s]Gb|Lo
sld6Ln] / kf6L{ sfd;Fu ;DalGwt ljifodf lgh ;ª\ul7t
/x]sf] sld6Ln] sf/afxL ug]{5 .
*= k|b]z;ef bnsf] ;b:on] kf6L{ cg'zf;g pNnª\3g jf kf6L{
lg0f{o cj1f jf kf6L{sf] lxt / k|lti7fdf cfFr k'¥ofpg] sfd
u/]df k|b]z;efsf] sfd;Fu ;DalGwt ljifodf k|b]z sld6Ln]
/ kf6L{ sfd;Fu ;DalGwt ljifodf lgh ;ª\ul7t /x]sf]
sld6Ln] sf/afxL ug]{5 .
(= :yfgLo txdf sfo{/t hgk|ltlglwn] kf6L{ cg'zf;g pNnª\3g
jf kf6L{ lg0f{o cj1f jf kf6L{sf] lxt / k|lti7fdf cfFr
k'¥ofpg] sfd u/]df lgh ;ª\ul7t ePsf] sld6Ln] sf/afxL
ug{]5 . To:tf] sf/afxL]] Ps tx dflyNnf] sld6Laf6 cg'df]bg
ePkl5 sfof{Gjog x'g]5 .
52 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

!)= kf6L{sf lj?4 zq'tfk"0f{ ultljlw u/]sf] jf wf/f– !! -s_


adf]lhd :jtM kf6L{ ;b:otf jf ;ª\ul7t ;b:otf ;dfKt
x'g] cj:yfdf afx]s s'g} klg ;b:o jf ;ª\ul7t ;b:o jf
sld6Ldfly sf/afxL ug'{cl3 :ki6Ls/0fsf] df}sf lbOg]5 .
!!= cfk"mdfly ePsf] sf/afxL lrQ ga'´] dflyNnf] sld6Ldf
/ s]Gb|Lo sld6Lsf] lg0f{o lrQ ga'e]m s]Gb|Lo cg'zf;g
cfof]udf k'g/fj]bg ug{ ;lsg]5 . s]Gb|Lo cg'zf;g cfof]usf]
lg0f{o lrQ ga'e]mdf /fli6«o dxflwj]zg;dIf k'g/fj]bg ug{
;lsg]5 .

cWofo t]x|
ljz]if dxflwj]zg, clwj]zg / a}7s
wf/f– %&= ljz]if dxflwj]zg
-s_ :ki6 sfo{;"rL / plrt sf/0f pNn]v u/L b'O{ ltxfO lhNnf sld6L
jf %! k|ltzt ;ª\ul7t ;b:on] lnlvt dfu u/]sf] v08df
dfukq btf{ u/]sf] ldltn] 5 dlxgfleq s]Gb|Lo sld6Ln] ljz]if
dxflwj]zg cfof]hgf ug'{kg]{5 .
-v_ wf/f %* -s_ adf]lhd dxflwj]zg cfof]hgf gul/Pdf dxflwj]zgsf]
dfu ug]{ sld6L jf ;b:ox¿n] dxflwj]zg cfof]hs sld6L agfO{
ljz]if dxflwj]zg cfof]hgf ug{ ;Sg]5g\ .
-u_ ljz]if kl/l:ylt pTkGg eO{ s]Gb|Lo sld6Ln] cfjZos 7fg]sf]
cj:yfdf ljz]if dxflwj]zg x'g ;Sg]5 .
wf/f– %*= clwj]zg
-s_ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg k"j{ cfof]hgf x'g] k|b]z tyf
:yfgLo txsf sld6Lx¿sf] clwj]zgdf k|ltlglwTjsf] Joj:yf
b]xfoadf]lhd x'g]5M
!= clwj]zg cfof]hgf ug]{ sld6Ln] tf]s]adf]lhd ;ª\ul7t
;b:oaf6 lgjf{lrt k|ltlglwx¿,
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 53

@= pkwf/f -s_ ! sf] s"n ;ª\Vofsf] a9Ldf kfFr k|ltzt


;DalGwt sld6Laf6 dgf]gLt k|ltlglwx¿,
-v_ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg k"j{ cfof]hgf x'g] k|b]z tyf :yfgLo
txsf sld6Lx¿sf] clwj]zgaf6 lgjf{lrt x'g] kbflwsf/Lx? /
;b:o ;ª\Vof s]Gb|Lo sld6Ln] tf]s]adf]lhd x'g]5 .
-u_ ;dGjo sld6Lafx]s ;a} txsf kf6L{ sld6Lsf kbflwsf/L /
;b:ox¿ cfkm\gf] txsf] clwj]zgaf6 lgjf{lrt x'g]5g\ .
-3_ ;a} txsf clwj]zgx¿n] ljwfgsf] dftxt /xL k|ltj]bg /
k|:tfjx¿ kfl/t ug]{, cfˆgf] sfo{If]qsf ;du| sfdsf] d"Nofª\sg
ug]{, cfufdL sfdsf] of]hgf agfpg] / gofF g]t[Tjsf] rog ug]{5g\  .
wf/f– %(= a}7s
-s_
kf6L{ sld6L, cfof]u, kl/ifb\, ;lrjfno / ljefusf a}7s
b]xfoadf]lhd x'g]5g\M
!= ;fdfGotof /fli6«o kl/ifb\sf] a}7s Ps jif{, s]Gb|Lo sld6Lsf]
a}7s 5 dlxgf, kf]ln6\Ao'/f]sf] a}7s rf/ dlxgf, :yfoL
sld6Lsf] a}7s tLg dlxgf, k|b]z sld6Lsf] a}7s tLg
dlxgf, lhNnf sld6L, k|ltlglw;ef tyf k|b]z;ef lgjf{rg
If]q ;dGjo sld6L / dxfgu/ sld6Lsf] a}7s b'O{ dlxgf /
;f]eGbf tNnf] txsf sld6Lsf] a}7s x/]s dlxgf cfof]hgf
ug'{kg]{5 . ljz]if sf/0fn] a}7ssf] cjlw cl3 jf kl5 x'g
;Sg]5 .
@= s]Gb|Lo ljefusf] a}7s tLg dlxgfdf / ;lrjfno, sfof{no
/ dftxtsf ljefux?sf a}7s cfjZostfg';f/ x'g]5g\ .
#= ;a} txsf ;Nnfxsf/ kl/ifb\ / h]i7 sDo'lgi6 d~rsf
a}7sx¿ cfjZostfg';f/ cfof]hgf ul/g]5 .
$= sld6Lsf @% k|ltzt ;b:ox¿n] lnlvt dfu u/]sf] v08df
s]Gb|Lo sld6Lsf] a}7s Ps dlxgfleq / dftxt sld6Lsf]
a}7s kGw| lbgleq af]nfpg'kg]{5 .
54 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

%= s]Gb|Lo cfof]usf a}7s cf–cfˆgf] sfo{–;Dkfbg lgodfjnLdf


tf]lsPadf]lhd x'g]5g\ .
wf/f– ^)= ax'dtsf] lg0f{o– kf6L{ lg0f{o
-s_ Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg, clwj]zg / a}7sx¿df ;a} ljifodfly
5nkmn ubf{ hgjfbL k|lqmof ckgfOg]5 . lg0f{o k|lqmofdf dt
ljefhg ePdf ax'dtsf] lg0f{o kf6L{ lg0f{o x'g]5 .
-v_ lg0f{odf c;xdt x'g] ;b:on] cfˆgf] c;xdlt ;DalGwt Pstfsf]
/fli6«o dxflwj]zg, clwj]zg jf a}7s;dIf lnlvt¿kdf k|:t't
ug'{kg]{5 .
-u_ km/s dt k|:t't ug]{ ;b:on] cfˆgf] dt 5nkmndf n}hfg dfu
u/]df / ;DalGwt sld6Ln] cfjZos 7fg]df lg0f{o sfof{Gjog ug]{
u/L s]Gb|Lo sld6Lsf] :jLs[ltdf ljlw / k|lqmof v'nfO{ 5nkmnsf]
cg'dlt lbg ;Sg]5 .

cWofo rf}w
kf6L{ sf]if / ;DklQ;DaGwL Joj:yf
wf/f– ^!= kf6L{ sf]if
-s_ s]Gb|Lo sld6Ln] kf6L{sf] s]Gb|Lo sf]ifsf] lgdf{0f Pjd\ ;~rfng
ug]{5 . To;sf] ;|f]t b]xfoadf]lhd x'g]5M
!= tf]lsPsf] ;b:otf z'Ns tyf n]aL,
@= rGbf ;xof]u,
#= k|sfzg laqmL–ljt/0f,
$= kf6L{ ;DklQsf] kl/rfng,
%= ;|f]t j[l4sf nflu ;~rfng ul/g] ljz]if sfo{qmd jf cleofg,
^= kf6L{ Pstfaf6 k|fKt x'g] /sd .
-v_ kf6L{sf k|b]z tyf :yfgLo sld6Lx¿n] cfˆgf] sld6Lsf ;b:ox¿
tyf dftxtsf] sld6Laf6 ;b:otf z'Ns Pjd\ n]jL / ;dy{s–
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 55

z'elrGtsx¿af6 ;xof]u ;ª\sng u/L cfˆgf] txsf] sf]if lgdf{0f


Pjd\ ;~rfng ug{]5g\ .
-u_ kf6L{ sf]if tyf ;DklQsf] Joj:yfkg / ;~rfng kf6L{sf] cfly{s
ljlgodcg';f/ x'g]5 .
wf/f– ^@= sfo{stf{ ;+/If0f sf]if
-s_ kf6L{ sfo{stf{ ;+/If0fsf nflu Pp6f sf]if x'g]5 .
-v_ o;sf] ;~rfng sfo{stf{ ;+/If0f sf]if ljlgod cg';f/ ul/g]5 .
-u_ s]Gb|Lo sld6Lsf] cg'dlt lnP/ o:tf] sf]if k|b]z / lhNnf sld6L
tx;Dd :yfkgf ug{ ;lsg]5 .
wf/f– ^#= kf6L{sf] crn / lhG;L ;DklQ
-s_ kf6L{sf] gfddf ePsf crn / lhG;Lnufot ;Dk"0f{ ;DklQdf
kf6L{ s]Gb|Lo sld6Lsf] k"0f{ :jfldTj /xg]5 . To;sf] nut cfly{s
ljlgoddf tf]lsPadf]lhd /fVg'kg]{5 .
-v_ s]Gb|Lo sld6Lsf] lnlvt cg'dltlagf lnOPsf] C0f tyf bfloTjk|lt
kf6L{ hjfkmb]xL /xg] 5}g .
wf/f– ^$= kfl/>lds / vr{ Joj:yf
-s_ kl/eflift lhDd]jf/L;lxt k"0f{ ;do kf6L{ sfddf nufpg] JolQmnfO{
;DalGwt kf6L{ sld6Ln] kfl/>lds jf vr{sf] Joj:yf ug]{5 .
-v_ kf6L{sf s'g} ljz]if sfddf kf6L{ g]tf jf sfo{stf{nfO{ v6fpFbf x'g]
vr{sf] Joj:yf kf6L{n] ug]{5 .
wf/f– ^%= n]vf / n]vfk/LIf0f
-s_ kf6L{sf] ;a} txdf cfo–Joosf] n]vf s]Gb|Lo n]vfk/LIf0f cfof]un]
tf]s]adf]lhd /flvg]5 .
-v_ ;a} sld6Lx¿n] kf6L{sf] cfly{s ljlgod cg';f/ cfˆgf] cfo–
Joosf] n]vf /fVg]5g\ .
56 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

-u_ k|To]s kf6L{ sld6Ln] x/]s cfly{s jif{leq n]vfk/LIf0f u/fO{


dflyNnf] sld6Ldf k]z ug'{kg]{5 / cfˆgf] txsf] clwj]zgdf
l;ª\uf] cjlwsf] n]vfk/LIf0f k|ltj]bg k|:t't ug'{kg]{5 .
-3_ n]vf / n]vfk/LIf0f;DaGwL cGo sfo{ cfly{s ljlgoddf
tf]lsPadf]lhd x'g]5 .

cWofo kGw|
d:of}bf ljwfg tyf cGtl/d ljwfg ;+zf]wg
wf/f– ^^= d:of}bf ljwfg tyf cGtl/d ljwfg ;+zf]wg
-s_ s]Gb|Lo sld6Ln] Pstfsf] /fli6«o dxflwj]zg;dIf d:of}bf ljwfg
k|:t't ug]{5 .
-v_ wf/f ^^ -s_ adf]lhdsf] lnlvt k|:tfj Pstfsf] /fli6«o
dxflwj]zg ;'? x'g'eGbf b'O{ dlxgf cufj} :yfgLo sld6L;dIf
k'¥ofO;Sg'kg]{5 .
-u_ /fli6«o dxflwj]zgdf k|:t't ul/g] d:of}bf ljwfgdf cfkm\gf
;'emfjx¿ ;dfj]z ug{ rfxg] sld6L jf ;ª\ul7t ;b:on] cfˆgf]
lnlvt k|:tfj s]Gb|Lo sld6Ln] tf]s]adf]lhd k|:t't ug'{kg]{5 .
o:tf] k|:tfjsf] ;DaGwdf s]Gb|Lo sld6Ln] cfjZos lg0f{o ug]{]5 .
-3_ o; ljwfgdf ;+zf]wg ug'{k/]df s]Gb|Lo sld6Lsf] ax'dtn]
ug{;Sg]5 .

cWofo ;f]x|
ljljw
wf/f– ^&= sfof{no ;~rfng
-s_ kf6L{sf] s]Gb|Lo sfof{no sf7df8f}+ pkTosfdf /xg]5 . o;sf]
;~rfng s]Gb|Lo sld6Ln] ug]{5 .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 57

-v_ k|b]z sld6L, ;Dks{ ;dGjo sld6L tyf :yfgLo sld6Lx¿n]


cf–cfˆgf] txsf sfof{no ;~rfng ug]{5g\ .
wf/f– ^*= ;DklQ ljj/0f
-s_ wf/f !( -ª_ # ;Fu ;DalGwt JolQmn] b]xfoadf]lhd ;DklQ ljj/0f
a'emfpg'kg]{5M
!= cfkm" lgjf{lrt jf dgf]gLt jf lgo'Qm ePsf] b'O{ dlxgfleq
cg'zf;g cfof]un] tf]s]sf] 9fFrfdf cfˆgf] ;Dk"0f{ rn–crn
;DklQsf] ljj/0f,
@= cfkm" ;f] kbdf /x'~h]n cfly{s jif{ k"/f ePsf] ^) lbgleq
cg'zf;g cfof]un] tf]s]sf] 9fFrfdf cfˆgf] ;Dk"0f{ rn–crn
;DklQsf] cBfjlws ljj/0f .
wf/f– ^(= b'O{ ltxfO{ ax'dt rflxg]
-s_ g]kfnsf] ;+ljwfgn] Joj:yf u/]sf] ;+;b\sf] b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6
cg'df]bg x'g'kg]{ ljifodf lg0f{o lnFbf kf6L{ s]Gb|Lo sld6Lsf] b'O{
ltxfO{ ax'dt cfjZos x'g]5 .
wf/f– &) k|lti7fg
-s_ kf6L{;Da4 k|lti7fgx¿ b'O{ k|sf/sf x'g]5g\M
!= :d[lt k|lti7fg,
@= cWoog–cg';Gwfg k|lti7fg .
-v_ kf6L{sf lbjª\ut g]tfx¿sf gfddf :yflkt :d[lt k|lti7fgx¿n]
kf6L{sf] d"n gLlt / ljwfgljk/Lt gx'g] u/L j}rfl/s Pjd\
;fdflhs sfd ug]{5g\ .
-u_ cWoog–cg';Gwfg k|lti7fgn] ;dfh lj1fgsf ljleGg ljwfx¿df
cWoog–cg';Gwfg u/]/ ljljw ;fdu|Lx¿ tof/ kf/L kf6L{ gLltnfO{
;d[4 kfg{ ;xof]u ug]{5g\ .
58 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

-3_ kf6L{ ;Da4 k|lti7fgx¿sf] gfdfjnL, ;~rfng ljlw, clwsf/ /


st{Jo …k|lti7fg ;~rfng lgb]{lzsfÚ adf]lhd x'g]5 .
wf/f– &!= lgod agfpg] clwsf/
s]Gb|Lo sld6Ln] ljwfg;Fu gaflemg] u/L lgodfjnL, ljlgod,
lgb]{lzsf / cfrf/;+lxtf lgdf{0f u/L nfu" ug{ ;Sg]5 .
wf/f– &@= afwf–c8\sfp km'sfpg]
o; ljwfgsf] sfof{Gjogdf s'g} afwf–c8\sfp kg{ cfPdf s]Gb|Lo
sld6Ln] pQm afwf–c8\sfpnfO{ km'sfpg] 5 . To;sf] cg'df]bg
/fli6«o dxflwj]zgaf6 u/fpg'kg]{5 .
wf/f– &#= vf/]hL]
kf6L{ Pstf 3f]if0ff eO{ of] ljwfg nfu" ePkl5 ;fljs g]skf
-Pdfn]_ tyf g]skf -dfcf]jfbL s]Gb|_sf ljwfgx¿ vf/]h ePsf
5g\ .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 59

cg';"rL– !
em08f
-ljwfgsf] wf/f– # ;Fu ;DalGwt_
kf6L{sf] ´08f #M@ cg'kftsf] /ftf] e"O{+df afofF efusf] dflyNnf] s'gfdf ;]tf]
/Ësf] xFl;of / xyf}8f vlK6Psf] lrx\g x'g]5 .

cg';"rL– @
5fk
-ljwfgsf] wf/f– $ ;Fu ;DalGwt_
kf6L{sf] 5fk uf]nfsf/df kf6L{sf] gfd n]lvPsf] / ;"o{ leq s]Gb| efudf
xFl;of xyf}8f vlK6Psf] lrx\g x'g]5 .
60 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

cg';"rL– #
r'gfj lrx\g
-ljwfgsf] wf/f– % ;Fu ;DalGwt_
kf6L{sf] r'gfj lrx\g ;"o{ x'g]5 .

cg';"rL– $
k|tLs lrx\g
-ljwfgsf] wf/f– ^ ;Fu ;DalGwt_
kf6L{sf] k|tLs lrx\g ;"o{leqsf] /ftf] k[i7e"ldsf] uf]nfsf/df xFl;of xyf}8f
lrx\g vlK6Psf] x'g]5 .
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 61

cg';"rL– %
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf]
;ª\ul7t ;b:otf cfj]bg–kq
-ljwfgsf] wf/f– !) -v_ ;Fu ;DalGwt_
ldlt M ==================
sd/]8 cWoIf,
==========================================sld6L
================================================
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{
dfkm{t ================================== sld6L .
d}n] kf6L{ ljwfgdf plNnlvt of]Uotf / dfkb08 k"/f u/]sf]n] kf6L{sf] ;ª\ul7t ;b:otf
k|bfg ul/of];\ egL cg'/f]w ub{5' . d]/f] JolQmut ljj/0f lgDgfg';f/ 5 M
!= gfd, y/ M ====================================================================== @= hGd ldlt M ===================================================
#= :yfoL 7]ufgf M ============================================================ $= c:yfoL 7]ufgf M ==========================================
%= cfdfsf] gfdM =============================================================== ^= afa'sf] gfd M ================================================
&= hflt÷;d'bfo M =========================================================== *= ju{ M ===================================================================
(= lnª\u M ============================================================================= (= lzIff M ===============================================================
!)= k]zfM ================================================================================== !!= ;b:otf k|fKt ldlt M ==============================
!@= ;+lIfKt /fhgLlts k[i7e"ld M ========================================================================================================================
=====================================================================================================================================================================================================
===============================================================================================================================================================================

kf6L{ ;b:otf–kqsf] k|dfl0ft k|ltlnlk o;} ;fy ;+nUg u/]sf] 5' .


==========================================
cfj]bssf] x:tfIf/
l;kmfl/; M
d cfj]bsnfO{ /fd|/L lrGb5' . lghsf] /fhgLlts hLjgsf] cWoog ubf{ kf6L{sf] ;ª\ul7t
;b:otf k|bfg ug{ pko'Qm x'g] b]lvPsfn] l;kmfl/; ub{5' .
!= gfdy/ M======================================= 7]ufgf M ===================== sld6L / kb M ================== x:tfIf/==================
@= gfdy/ M======================================= 7]ufgf M ===================== sld6L / kb M ================== x:tfIf/==================
l;kmfl/z ug]{ sld6L M================== a}7s ldlt M================== cWoIfsf] gfd M================== x:tfIf/==================
lg0f{o ug]{ sld6L M========================= a}7s ldlt M================== cWoIfsf] gfd M================== x:tfIf/==================
cg'df]bg ug]{ sld6L M================== a}7s ldlt M================== cWoIfsf] gfd M================== x:tfIf/==================
62 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

cg';"rL– ^
;b:otf–kq
-ljwfgsf wf/f– !% -s_ ;Fu ;DalGwt_

cg';"rL– &
;ª\ul7t ;b:otf–kq
ljwfgsf] wf/f– !% -v_ ;Fu ;DalGwt_
g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&% 63

cg';"rL– *
dfgfy{ ;b:otf–kq
-ljwfgsf wf/f– !* -ª_ !% ;Fu ;DalGwt_
64 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf] cGtl/d ljwfg – @)&%

cg';"rL– (
zkysf] Joxf]/f
-ljwfgsf wf/f– $! ;+Fu ;DalGwt_

d ============================================= g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ sf]


=========================== lhDd]jf/L lnO/x]sf] o; dxTjk"0f{ 38Ldf kf6L{sf]
´08f;fd' pleP/ k|lt1f ub{5' M

d kf6L{sf] dfu{bz{s l;4fGt, sfo{qmd / gLltnfO{ b[9tfsf ;fy


cg'z/0f ug]{5'  . kf6L{ ljwfgnfO{ Odfgbf/Lsf ;fy kfng ug]{5' .
kf6L{sf] uf]kgLotf tyf Pstf hf]ufpFb} :jR5 Pjd\ g}lts cfr/0fo'Qm
hLjg latfpg]5'  . ;a}vfn] k|ltlqmofjfbL zlQm, unt ljrf/ / unt
Jojxf/sf lj?4 b[9tfk"j{s h'lem/xg]5' .

l g]kfnL qmflGt – lhGbfjfb Û


l dfS;{jfb–n]lggjfb – lhGbfjfb Û
l cfb/0fLo cd/–zxLbx¿ – nfn;nfd Û
l g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -g]skf_ – lhGbfjfb Û lhGbfjfb ÛÛ

x:tfIf/=======================================
gfd============================================
7]ufgf=========================================
ldlt===========================================

Das könnte Ihnen auch gefallen