N QÆ ∞~° ∞ =¸iÎ

#$tOÇ¨Ï ã¨~ã° fi¨ u K«i`«=Ú

HÀ@O~åA Nxîî"åã¨~å=Ù
www.granthanidhi.blogspot.in
 2

N~å=∞~å=∞~å=∞
N QÆ∞~°∞=¸iÎ #$tOÇ¨Ï ã¨~ã° fi¨ u K«i`«=Ú
J^蕺ܫ∞=Ú – 1
(QÆ~^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú – q=~°})
QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#‰õΩ =∞~˘Hõ ¿Ñ~°∞ QÍ}ÏæÑÓ¨ ~ü. Wk =∞Ǩ~å¢+Öì̈ ’x QÆ∞Ń~åæ J<Õ T~°∞ ^ŒQ~æÆ Ö° ’
L#flk. Wk =∞ǨѨÙ}ºˆH„∆ `«=Ú. N ^Œ`å΄`ÕÜÚ« x kfifÜ«∞ J=`å~°"∞≥ #ÿ N #$ã≤OǨÏã¨~ã° fi¨ u ™êfiq∞"å~°∞
(NQÆ∞~°∞=¸iÎ) `«=∞ k=ºáê^Œ=ÚÅ#∞ "≥∂Ñ≤ `«=∞ =∞Ç≤Ï=∞KÕ Ñ¨Ù}ºÉè∂í q∞QÍ =∂iÛ ZO^Œ~À Éè‰í Ωõ ÅÎ #∞
ѨÙh`«∞Å#∞ KÕã<≤ å~°∞. D QÍ}ÏæÑÙ¨ ~°=Ú #O^Œ∞ ã¨OQÆ=∞=Ú HõÅ^Œ∞. cè=∞ =∞iÜ«Ú J=∞~°* #^Œ∞Å∞ Hõeã≤#
ã¨OQÆ=∞=Ú. D ã¨OQÆ=∞=Ú N QÆ∞~°∞=¸iÎ J~Ú# N#$ã≤OǨÏã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"åi ^Õ"åÅÜ«∞=Ú#‰õΩ
^ŒQ~æÆ Ö° ’ =Ù#flk. P #kÖ’ ZO^Œ~À Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞ =zÛ ™êfl#=Ú KÕÜÚ« @KÕ "åi áêѨH~õ ‡° Å #∞O_ç q=Ú‰õΩÖÎ ·ˇ
ѨÙ}∞ºÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. D #nã¨OQÆ=∞=Ú á⁄_»=Ù# J+ì̈f~å÷Å∞ HõÅ=Ù. Jq
1. =∞<À~°^Œä f~°O÷ 2. =∞Ǩf~°O÷ 3.HÍjf~°O÷ 4. áêѨq<åâ◊# f~°O÷ 5. HÀ\˜f~°O÷ 6. ~°∞„^Œáê^Œf~°O÷
7. K«„Hõf~°O÷ 8. =∞#‡^èŒ f~°O÷ .
D J+¨fì ~°=÷ ÚÅ X_»∞#¤ ã¨OQÆ"∞Õ â◊fi~åÅÜ«∞=Ú =∞iÜ«Ú B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ ÚÅ∞#flq. Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞ J+¨fì ~å÷Å
™êfl#O KÕã≤ N ^Œ`∞« xÎ PÅÜ«∞=Ú# ^Œ`ÉΫ Qíè "Æ å#∞x ^Œi≈OK«∞‰õΩO\Ï~°∞. JHõ¯_» N ^Œ`∞« _Î ∞» z„`«~∂° Ѩ=Ú`À
HõxÑ≤™êÎ~°∞. ^Õ"åÅÜ«∞ „Ѩ"Õâ◊ ^•fi~åxH˜ ã¨iQÍæ Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl QÀ_» =∞^茺# z#fl QÆ"åHõ∆=Ú QÆ∞O_®
Ö’#∞#fl „u=¸iÎãfi¨ ~°∂ѨÙ_≥#· P ^Œ`Ϋ ÉèQí "Æ å#∞x ^Œ~≈° #=Ú Åaèã∞¨ OÎ k. N ^Œ`∞« xÎ QÆ~åƒùÅÜ«∞=Ú ‰õΩ_ç
„ѨH¯õ QÍ („Ѩ"âÕ ^◊ •fi~åxH˜) N #$ã≤OǨÏã¨~ã° fi¨ u "åi x~°∞}
æ áê^Œ∞HõÅ∞ HõÅ=Ù. Jq J#∞x`«ºO Éè‰í Ωõ ÅÎ KÕ
ѨÓlOѨ|_»∞#∞. D PÖÜ«∞=Ú# „Ѩu~ÀA ~å„uѨÓ@ N"åi ѨÅH¡ ¿© ã= [~°∞Ѩ|_»∞#∞. D QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#
Hõà§ı â◊fi~°™êfiq∞ (t=Ù_»∞) "åi PÅÜ«∞=Ú ‰õÄ_® HõÅ^Œ∞. =∞iÜ«Ú N#$ã≤OǨÏã¨~ã° fi¨ u „Ѩu+≤Oª z# zO`å=∞}˜
QÆ}Ѩu ‰õÄ_®HõÅ^Œ∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 3

J^蕺ܫ∞=Ú – 2
(QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú – =∞ǨÏ`«‡ºO)
1= J^蕺ܫ∞=Ú# cè=∞ J=∞~°[ #^Œ∞Å ã¨OQÆ=∞=Ú HõÅ^Œx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. P ã¨OQÆ=∞ =∞Ç≤Ï=∞
Jáê~°=∞x ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ú. =∞i P ã¨OQÆ=∞ =∞Ç≤Ï=∞ Uq∞\˜? ѨÓ~°fi=Ú ^Õ=^•#=ÙʼnõΩ
Ѷ∞¨ ’~°ÜÚ« ^Œ=ú Ú [iy#k. P Ü«Ú^Œ=ú Ú# ^•#=ÙÅ KÕuÖ’ ^Õ=`«Å∞ ÉÏQÍ ^≥|ƒuxi. ^Õ=`«Å ~åA J~Ú#
WO„^Œ∞_»∞ ^•xH˜ ÉèÜ
í ∞« Ѩ_ç t=Ù_çx â◊~}
° ∞`À P„â◊~ÚOz [iy# =$`åÎO`«=Ú#∞ K≥ÑÊ≤ P Ü«Ú^Œ=ú ÚÖ’
ZHõ¯_≥`· Õ ^•#=ÙÅ∞ ^≥|ƒ`«ye ~°HaÎõ O^Œ∞=ÙÅ#∞ Éè∂í q∞ÃÑ· ~åeÛ<å~À P Éè∂í q∞ÃÑ· Ѩ_#ç aO^Œ∞=ÙÅ ã¨OYºQÍ
^•#=ÙÅ∞ uiy [x‡OK«∞K«∞<åfl~°x t=ÙxH˜ K≥Ñʨ QÍ, P Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞_»∞ XHõ J=∞$`«Ñ∞¨¶ @=Ú#∞ WzÛ =∞~°}O˜ z#
^Õ=`«ÅÃÑ· J=∞$`«=Ú#∞ K«Å=¡ ∞x P*Ï˝ÑO≤ K≥#∞. WO„^Œ∞_»∞ t"å[˝#∞ áê\˜Oz ^Õ=`«Å#∞ „|uH˜OK≥#∞.
ã¨~ˆ fiâ◊fi~°∞_»∞ q∞ye# J=∞$`«=Ú`À L#fl Ѷ∞¨ @=Ú#∞ fã¨∞H˘#∞K«∞#fl ã¨O^Œ~ƒ° =ù Ú# P ‰õΩOÉè=í Ú #∞O_ç
J=∞$`«=Ú *Ïi Éè∂í q∞ÃÑ· Ѩ_#≥ ∞. J^Õ =∞Ǩ„Ѩ"åǨÏ"≥∞ÿ ã¨OrqxQÍ =∂i J=∞~°*Ï#kQÍ „Ѩãk≤ ú JÜ≥∞º#∞.
D J=∞~°*Ï#k cè=∂#k J#∞ #k`À ã¨OQÆ=∞=ÚK≥O^Œ∞@KÕ „ѨÜ∂« QÆQÍ =∂i XHõ Q˘Ñ¨ÊѨÙ}ºã¨Å÷ =∞Ü≥∞º#∞.
W\ì̃ ѨÙ}º#kÖ’ ™êfl#=Ú KÕã#≤ "åiH˜ U ~ÀQÆ=ÚÅ∞ ~åHõ z~°OrqÜ≥∞ÿ =iúÖ^¡ˇ ~Œ ∞° . =∞iÜ«Ú "åi‰õΩ#fl
„|ǨχǨÏ`åºkáêѨ=ÚÅ∞ ‰õÄ_® P ™êfl#=∞Ç≤Ï=∞KÕ Ñ¨\ÏѨOK«ÅQÆ∞#∞. D ã¨OQÆ=∞=Ú# ÔH^Œ∞@ XHõ
Jâ◊fi^ä=÷Œ $Hõ=∆ Ú HõÅ^Œ∞. Jk HÀiHõÅ#∞ f~°∞Û HõÅÊ=$Hõ=∆ Ú. =∞iH˘O`« ^Œ∂~°=Ú# t"åÅÜ«∞=Ú =∞iÜ«Ú
'<åˆQ+¨—=∞#∞ „QÍ=∞=Ú HõÅ^Œ∞. Jk ™êH∆Í`«∞Î "å~°}Ït`À ã¨=∂#=Ú. P „QÍ=∞=Ú# XHõ ‰õΩ@∞Oc‰õΩʼnõΩ
™êH∆Í`«∞Î t=Ù_»∞ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿ *Ï˝#‰õΩO_»=Ú =∞iÜ«Ú =∞}˜Hõi‚Hõ, HÍt JK«@<Õ HõÅ=x |∞∞A=ÙKÕÃã#∞.
Jâ◊fi`«=÷ Hõ∆ ã¨xflkèÜ∞« O^Œ∞ =∞<À~°^fŒä ~°=÷ Ú HõÅ^Œ∞. Jk ™êH∆Í`«∞Î NQÆ∞~°∞=¸iÎ =K«#=Ú =O\˜k. JHõ¯_»
NQÆ∞~°∞=¸iÎ x`«º=Ú QÆ∞ÑÎ̈~∂° Ѩ=Ú# WѨÊ\˜H˜ HõÅ~°∞. <åˆQ+¨=∞#∞ „QÍ=∞=Ú#‰õΩ ^ŒQ~æÆ Ö° ’ =∞Ǩf~°=÷ Ú
HõÅ^Œ∞. Jk "å~°}Ït`À ã¨=∂#=Ú. cè=∞ J=∞~°*Ï#^Œ∞Å ã¨OQÆ=∞=∞O^Œ∞ HÍjf~°÷"Õ∞~°Ê_≥#∞.
'áêѨq<åâ◊#—=∞<≥_ç =∞iÜ≥ÚHõ f~°=÷ Ú JK«Û@HõÅ^Œ∞. JO^Œ∞ ™êfl#=Ú KÕã#≤ "åiH˜ ã¨Ñ[Î̈ #‡Å áêѨ=ÚÅ∞
#tOK«∞#∞. HÀ\˜ f~°=÷ ∞<Õ =∞iÜ≥ÚHõ f~°=÷ Ú HõÅ^Œ∞. [O|∂nfiѨ=∞O^Œ∞ L#fl ã¨HÅõ f~°=÷ ÚÅ∞ JO^Œ∞
HõeÜ«Ú#∞. ~°∞„^Œáê^Œ=∞<≥_ç =∞iÜ≥ÚHõ f~°=÷ Ú HõÅ^Œ∞. Wk QÆÜ∞« `À ã¨=∂#=Ú. nxÃÑ#· K«„Hõf~°=÷ Ú
HõÅ^Œ∞. WK«Û@ Hõeã≤# Jã≤H÷ Åõ ∞ U"≥`· Õ L#fl"À Jq ^•fi~°H‰õ Ωõ <åÅ∞QÆ∞ ~Ô @∞¡ JkèHÑõ Ù¨ }º=Ú Åaèú á⁄OkÜ«Ú#flq.
=∞#‡^äŒ f~°=÷ ∞x Hõà§ı â◊fi~°∞x`À ‰õÄ_ç Ü«Ú#flk. Wk JÃ+âÂì fi◊ ~°º=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkOK«∞#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ
www.granthanidhi.blogspot.in
 4

J^蕺ܫ∞=Ú – 3
(N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆ∞ÑÎ̈~°∂Ѩ=Ú# QÍ}ÏæѨÙ~°=Ú# D<å\˜H˜ HõÅ~°∞)

HõÅ_»O^Œ∞~°∞ n#∞Å Ü≥∞_»

QÆÅ_»O^Œ∞~°∞ Ѩ~=° ∞Ü≥∂y QÆ}=ÚÅ áêÅO
QÆÅ _»O^Œ∞ ~°xfl kâ◊Å#∞
QÆÅ_»∞ QÆÅO_»<≥_»∞ "å_»∞ QÆÅ_À ÖË_À (ÉèÏQÆ=`«=Ú)
ÃÑ· â’¡H=õ Ú QÆ*OË „^Œ"∂≥ Hõ=∆ Ú Ö’xk. ''n#∞Öˇ#· "åiH˜ ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ~°HQ∆õ Í L<åfl_»x, Ѩ~=° ∞Ü≥∂y
QÆ}=ÚŠѨH=∆õ Ú# ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ HõÅ_»x =∞iÜ«Ú ã¨~fi° k‰õΩ¯Å P Ѩ~=° ∂`«‡ LO_»∞#x JO^Œ∞~°∞. HÍx
L<åfl_»∞ Jx J#∞@Ö’ ^Õ=Ù_»∞ Jã¨Å∞ L<åfl_À ÖË_À?—— W@∞=O\˜ ã¨Oâ◊Ü∞« =ÚÅ`À QÆ*OË „^Œ∞_»∞ HõeyÜ«ÚO_ç
`«#HÍÅ∞ "≥Úã¨e <À\˜Ö’ z‰õΩ¯‰õΩ#flѨÊ\˜H˜ JǨÏ=Ú#∞ q_»∞=Hõ áÈ=Ù@KÕ =∞iÜ«Ú ã¨Oâ◊Ü∞« |∞kú LO_»∞@KÕ
N ǨÏi QÆ*OË „^Œ∞x ~°HO∆˜ K«∞@‰õΩ ~åÖË^∞Œ . W@∞¡ H˘xfl ~ÀAÅ∞ Ѷ∞¨ ’~°áÈ~å@O [iy# Ñ≤^ÑŒ ¨ QÆ*OË „^Œ∞x
„áê}=Ú#‰õΩ Ǩx HõeQˆ ã≤u÷ Ö’, `«# â◊s~°=Ú JÅã≤áÈ~Ú, â◊HÎ̃ ã¨#flyÅ∞¡@KÕ JǨÏOg_ç P QÆ*OË „^Œ∞_»∞
h=Ù `«Ñʨ =∞iÜ≥ÚHõ k‰õΩ¯ÖË^xŒ , <å PѨ~å^è=Œ Ú#∞ =∞xflOK«=∞x ''h=Ù `«Ñʨ x`«óѨ~O° ɡé∞QÆ =∞xflOѨ^QŒ ∞Æ <£
n#∞x<£—... Jx =∞#™ê "åKå ÉèQí =Æ O`«∞x "Õ_∞» H˘#QÍ NǨÏi QÆ*OË „^Œ∞x ~°HK∆˜ ∞« @‰õΩ Ѩ~Q° ∞Æ Ñ¨~∞° QÆ∞#
=K≥Û#∞.
#$ã≤OǨÏã¨~ã° fi¨ u (WHõ #∞O_ç NQÆ∞~°∞=¸iÎ Jx ã¨OÉè’kOK«|_»∞#∞). QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# J#QÍ
QÍ}ÏæÑÓ¨ ~°=Ú# QÆ∞ÑÎ̈ãfi¨ ~°∂Ѩ=ÚQÍ D<å\˜H˜ ‰õÄ_® HõÅ~°∞. nxH˜ ™êHõº∆ O N QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
"å~°∞ ã¨r==ÚQÍ L#flѨC_»∞ `«=∞ Éè‰í Ωõ ÅÎ `À W@¡x<å~°∞. ''D QÍ}ÏæÑÙ¨ ~°=Ú# QÆ∞ÑÎ̈ãfi¨ ~°∂Ѩ=Ú# <Õ#∞ ã¨^•
LO_≥^Œ#∞. Éèí‰õΩÎÅ∞ WK«Û@<Õ ##∞fl ™êH∆Í`«¯iOK«∞H˘#=K«∞Û#∞. D QÍ}ÏæѨÙ~°=Ú <å‰õΩ q∞H˜¯e W+ì̈"≥∞ÿ#k.
##∞fl HÀi =zÛ#"åiH˜ <å w`«=ÚÅ#∞ QÍ#~°∂Ѩ=Ú# ÉèílOK«∞ Éèí‰õΩÎʼnõΩ, <å x~°∞æ}áê^Œ∞HõÅ#∞
P„â◊~ÚOK«∞"åiH˜ <Õ#∞ `«Ñ¨ÊHõ ™êH∆Í`«¯iOK≥^Œ#∞. ã¨^Œƒù‰õΩÎʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ W\˜ì J=HÍâ◊=Ú ÅaèOK«∞#∞.
WK«Û\˜ ã¨OQÆ=∞=∞O^Õ <å Ü≥ÚHõ¯ x`«ºHõ$`«º=ÚÅ∞ [~°∞QÆ∞#∞. =∞^蕺ǨÏflO ѨÓ@ <Õ#∞ =∞~î=° Ú#O^Œ∞ QÆ∞ѨÙ_Î <» ·≥
LO_≥^#Œ ∞. L+¨óHÍÅ=Ú# Hõ$ëê‚#k Ü«∞O^Œ∞ ™êfl#=Ú KÕã≤ HõÅÊ`«~∞° ã¨g∞Ѩ=Ú# Hõ~‡° Å<åK«iOK« u~°y
=∞^蕺ǨÏfl=Ú# cè=∂#kH˜ <Õ#∞ KÕ~∞° @ <å x["≥∞#ÿ Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞ ##∞fl QÆ=∞xOѨQÅÆ ~°∞. â◊OHõ~∞° x J~°Û##∞
<Õ<Õ ã‘fiHõiOK≥^#Œ ∞. ##∞fl #q∞‡ =∞#ã¨∂Êùi`Î À WHõ¯_»‰Ωõ =zÛ# Éè‰í Ωõ ÅÎ Ü≥ÚHõ¯ Ü≥∂QÆ̂H=∆ ∞=ÚÅ#∞ <Õ<Õ
www.granthanidhi.blogspot.in
 5

K«∂K≥^#Œ ∞. WK«Û@ QÆÅ Jâ◊fi`«÷ =$Hõ=∆ Ú #O^Œ∞ <Õ#∞ LO_≥^#Œ ∞. ã¨`∞« Ê~°∞+¨µÅ‰õΩ <å ^Œ~≈° #=Ú `«Ñʨ Hõ
ÅaèOK«∞#∞—— Jx NQÆ∞~°∞=¸iΠѨeHÔ #∞.
Z=Ô~`· Õ ã¨~fi° â◊ºâ◊~}
° ÏQÆu`À „¿Ñ=∞`À JǨÏ=Ú#∞ q_çz QÍ}ÏæÑÙ¨ ~°=Ú#‰õΩ "≥o§#KÀ N QÆ∞~°∞=¸iÎ
Ü≥ÚHõ¯ ^Œ~≈° #=Ú `«Ñʨ Hõ ÅaèOK«∞#∞. J\ì̃ ^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ #=∞‡Hõ=Ú =∞iÜ«Ú qâßfiã¨=Ú J<Õq HõeyÜ«Ú#fl
"åiH˜ QÆ∞~°∞^Œ~≈° #=Ú ÅÉèºí =∞QÆ∞#∞. QÆ*OË „^Œ"∂≥ Hõ=∆ Ú# QÆ*OË „^Œ∞xH˜ Hõey#@∞=O\˜ ^Õ=Ù_»∞ L<åfl_À ÖË_À
J<Õ ã¨Oâ◊Ü∞« =Ú =∞#=Ú g_»=Öˇ#∞. Ѩ~=° ∂`«‡ =∂#=[#‡‰õΩ *Ï˝#=Ú „Ѩ™êkOK≥#∞. J\ì̃ *Ï˝#=Ú =∞ˆ~
W`«~° Ѩâ√◊ ѨHÍ∆ º^Œ∞Å =O\˜"åxH˜ ÖË^∞Œ . HÍ=Ù# =∞#H˜zÛ# P *Ï˝#=Ú ã¨kfixÜ≥∂QÆ=Ú KÕã∞¨ H˘x#KÀ
^≥·=™êH∆Í`å¯~°=Ú ÅaèOK«∞#∞.=∞# x`«º rq`«=ÚÖ’ Z<Àfl ã¨=∞㨺Å`À, ÉÏ^èŒÅ`À J<å~ÀQƺ=Ú`À
H˘@∞ìq∞\Ϥ_Õ =∞#‰õΩ J=hfl XHõ "≥Úã¨e Ѩ@∞ìÖÏO\˜q. =∞# ã¨O™ê~°=Ú W\ì̃ ÉèíÜ«∞„ÉèÏO`«∞Å =Å#
|ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ J^è~·≥ º° =Ú`À QÆ*OË „^Œ∞x áê^Œ=Ú =O\˜ =∞# ã¨O™ê~°=Ú "≥Úã¨e <À\˜Ö’ J#QÍ ã¨=∞㨺Å∞,
ÉÏ^èÅŒ ∞, J<å~ÀQƺz‰õΩ¯Ö’ z‰õΩ¯‰õΩ#flq. J\ì̃ z‰õΩ¯=Ú_ç q_»"åÅO>Ë QÍ}ÏæÑÙ¨ ~°O#‰õΩ "≥o§ N QÆ∞~°∞=¸iÎx
PiÎ`À Ñ≤ez F QÆ∞~°∞=¸sÎ ! <å ^è~·≥ º° =Ú ã¨#flQÆe#¡ k. <å „áê}=ÚÅ QÆ∂_»∞ `«ÑÊ≤ #k. <å â◊s~°=Ú
JÅã≤áÈ=Ù@KÕ h"Õ `«Ñʨ =∂‰õΩ k‰õΩ¯ÖË^xŒ PiÎ`À "Õ_∞» H˘x#KÀ QÆ∞ÑÎ̈ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú# L#fl N QÆ∞~°∞=¸iÎ
`«Ñʨ Hõ HõxÑ≤OK≥^~Œ ∞° . XHõ¯ ÉÏ^èÅŒ ∞ L#fl"åiˆH HÍHõ U HÀiHÍ ÖËx x[Éè‰í Ωõ ÅÎ #∞ ‰õÄ_® N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«=∞
^Œ~≈° #O WK≥Û^Œ~∞° . U *Ï˝#=Ú ÖËx QÆ*OË „^Œ∞xˆH P NǨÏi =zÛ ~°HO∆˜ K«QÍ *Ï˝#=Ú#fl D =∂#=[#‡‰õΩ
^≥=· =Ú =zÛ ~°HO∆˜ K≥^#Œ ∞@Ö’ ã¨O^ÕÇϨ =Ú ÖË^∞Œ .
HÍ=Ù# =∞#=Ú =∂~°∞^•O. „¿Ñ=∞`À, ÉèHí `Î̃ À, PiÎ`À, x™êfi~°=÷ Ú`À LO_Õ rq`åxXH˜ JÅ"å@∞
KÕã∞¨ ‰õΩO^•O. Jk JÅ"å>ÿ̌`Õ P Dâ◊fi~°∞x ^Œ~≈° #=Ú `«Ñʨ Hõ J=Ù`«∞Ok.

N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}

° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 6

J^蕺ܫ∞=Ú – 4
(NQÆ∞~°∞=¸iÎ [##=Ú =∞iÜ«Ú JO`«~å÷#=Ú)
qâ◊fiHõ~∞° , qâ◊fi^Œ∂~°∞x
qâßfi`«‡‰õΩ, qâ◊fi"Õ^∞Œ º, qâ◊fi, #qâ◊√fi<£
âßâ◊fi`«∞, #A, „|Ǩχ„ѨÉèí∞,
hâ◊fi~°∞xO |~°=∞ ѨÙ~°∞+¨µ<Õ Éèlí ~ÚO`«∞<£
–(N=∞^•ƒùQÆ=`«O)
ÃÑ· â’¡H=õ Ú#‰õΩ J~°O÷ HõxÑ≤OKÕ [QÆ`∞« #Î ∞ `å#∞ ã¨$+≤Oì z `å<Õ P [QÆ`∞« Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
LO_ç Ü«∂=`ü [QÆ`∞« #Î O^Œ∞ P`«‡„Ѩ[Q˝ Í LO_ç J~Ú##∞ P ã¨$+≤Hì ˜ Jf`«OQÍ L#fl"å_»∞ HÍ=Ù# D
qâ◊fi=∞O`«\x˜ J`«_∞» Z~°∞OQÆ∞#∞. D qâ◊fi=ÚQÍ L<åfl_»∞ =∞iÜ«Ú qâ◊fi=ÚQÍ ÖËx "å_»∞ ‰õÄ_® J`«_·≥
ã¨$+≤ì b#"≥∞ÿ#ѨC_»∞ P b#=∞QÆ∞@QÍ J`«_»∞ L<åfl_»∞ HÍ=Ù# J`«_»∞ "Õ~°∞QÍ Ñ¨Ù@∞ì@ÖËx âßâ◊fi`«"≥∞ÿ#"å_»∞
J`«_Õ Ñ¨~=° ∂`«‡.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞Î P Ѩ~°=∂`«‡ ^Œ`å΄`ÕÜ«Ú_»∞. „u=¸iÎ ã¨$+≤ìã≤÷u ÅÜ«∞HÍ~°∞_»∞. [QÆ^Œ∞æ~°∞=Ù.
J\ì̃ Ѩ~=° ∂`«‡‰õΩ [##O J#∞#k XHõ z„`«"∞Õ . J@∞=O\˜ =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ‰õΩ [## =∞~°}ÏÅ∞O_»=Ù. "å~°∞
Ö’HõHàõ Ϻ}=Ú#ÔH· J=`å~°=Ú ^•eÛ "åi HÍ~°º=Ú =Úyã≤# Ñ≤^ÑŒ ¨ JO`«~å÷#=∞Ü≥∞º^Œ~∞° . HÍ=Ù# N
QÆ∞~°∞=¸iÎ [x‡OK«∞@ J#∞#k ÖË^∞Œ . „uQÆ∞}=ÚÅ`À ‰õÄ_»∞‰õΩx L#fl =∂#=ÙʼnõΩ =∂Ü«∞ P „uQÆ∞}=ÚÅKÕ
HõѨÊ|_çÜ«ÚO_»∞@KÕ J@∞=O\˜ =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ#∞ XHõ ™ê=∂#º =∂#=ÙxQÍ `«ÅOz =∞iÜ«Ú "åi
[##=Ú#‰õΩ ã¨O`«ãO≤ z J@∞=O\˜ =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ x~åº}=Ú#‰õΩ ^Œ∞ódOK≥^~Œ ∞° . N QÆ∞~°∞=¸iÎ [##=Ú
™ê=∂#º =∂#=Ùx =Öˇ HõxÑ≤Oz#ѨÊ\˜H˜ ^•xH˜ QÆÅ HÍ~°}=Ú =ÚYº"≥∞#ÿ ~Ô O_»∞ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ HõÅ=Ù.
^Œ`å΄`ÕÜÚ« x „Ѩ^=Œè ∂=`å~°"∞≥ #ÿ Náê^ŒN=Å¡É∞íè _»∞ `«# J=`å~°=ÚÖ’ W^ŒiÌ Éè‰í Ωõ ÅÎ ‰õΩ =~°=Ú ÖÁãÔ̈Q#∞.
P =~°=Ú f~°∞Û@ÔH· N ^Œ`∞« _Î ∞» =∞~°Å `«# kfifÜ«∞ J=`å~°=Ú#∞ ^•ÅÛ=Åã≤ =K≥Û#∞. P J=`å~°"∞Õ N
QÆ∞~°∞=¸iÎÜ∞ÿ≥ # #$ã≤OÇ¨Ï ã¨~ã° fi¨ u. HÍ=Ù#<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ™ê=∂#º=∂#=Ùx =Öˇ `«# [##=Ú K«∂Ñ≤OK≥#∞.
HÍx "å~°∞ ™ê=∂#∞ºx =Öˇ =∞~°}O˜ K«∞@ [~°∞QÆÖ^Ë ∞Œ . "å~°∞ Nâ‹Å· =Ú#‰õΩ áÈ~Ú N Ѩ~fi° `«=Ú# QÆÅ
áê`åà◊QOÆ QÆÖ’ ™êfl#=Ú KÕã≤ L`«~Î åÜ«∞}O =∂Ѷ∞¨ =∂㨠Hõ$+¨Ñ‚ H¨ =∆õ ∞O^Œ∞ áê_»ºq∞<å_»∞ ѨÙ+¨ºq∞#Hõ„∆ `«=Ú#
=∞iÜ«Ú |Ǩï^•#º ã¨OIIÖ’ #n „Ѩ"åǨÏ=Ú =∞^躌 # JO`«~å÷# =∞Ü≥∞º#∞. nxx |\ì̃ Jã¨Å∞ "å~°∞
[x‡¿ãÎ QÆ^• =∞~°}O˜ K«∞@ J#∞#k LO_»∞#∞. "åi J=`å~°=Ú#∞ KåeOz JO`«~å÷#=∞Ü≥∞º#∞.
"åi [##=Ú#‰õΩ QÆÅ =ÚYº"≥∞#ÿ ~Ô O_»∞ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ Uq∞\’ =KÕÛ J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ QÆ=∞xOK≥^=Œ Ú.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 7

J^蕺ܫ∞=Ú – 5
(NQÆ∞~°∞=¸iΠѨÓ~åfi=`å~°=ÚÅ∞ Éèí‰õΩÎʼnõΩ JÉèíÜ«∞q∞K«∞Û@)
=∞Ǩq+¨µ‚=Ù <åaè#∞O_ç „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ "≥Å∞=_ç Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ã¨$+≤ìOK≥#∞. =∞Ǩq+¨µ‚=Ù
P[˝#∞áêeOK«∞@ÔH· „|Ǩχ `«# `«Ñ㨠∞¨ ûKÕ ã¨$+≤xì ÃÑOá⁄OkOK«∞@‰õΩ #Å∞QÆ∞~°∞ Ѩل`«∞Å#∞ ã¨$+≤Oì zi. "åˆ~
ã¨#HÍ^Œ∞Å∞ J~Úi. =∞iÜ«Ú „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ ã¨Ñ|Ψ ∞∞+¨µÖˇ#· =∞sz, J„u, JOw~°ã∞¨ _»∞, ѨÙÅã¨∞ºÎ _»∞, ѨÙÅǨï_»∞,
„Hõ`«∞=Ù, =ã≤+¨µì_»∞ J#∞ ã¨Ñ¨Î|∞∞+¨µÅ#∞ ‰õÄ_® ã¨$+≤ìOK≥#∞. ã¨Ñ¨Î|∞∞+¨µÅÖ’ XHõÔ~·# J„uH˜ J#ã¨∂Ü«∞
^è~Œ ‡° ѨuflQÍ JÜ≥∞º#∞. P"≥∞ =∞Ǩ Ѩu„=`«. P"≥∞ áêu„=`«º=Ú Ñ¨sH˜O∆ K«∞@ÔH· ™êH∆Í`«∞Î „u=¸~°∞ÖÎ Ë Jukä
~°∂Ѩ=ÚQÍ =zÛ Éè’[#=Ú `«=∞‰õΩ kQÆO|~°=ÚQÍ =_çO¤ K«=∞x P Ѩu„=`«#∞ HÀ~°QÍ J#ã¨∂Ü«∞ `«=∞
Éè~í ΰ áê^Œ=ÚÅ#∞ ^蕺xOK«QÍ P „u=¸~°∞ÅÎ ∞ ÉÏÅ∞~°∞QÍ =∂iáÈ~Úi. „u=¸~°∞ÅÎ ∞ „Ѩã#¨ ∞flÖˇ· u~°y
ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ`À „Ѩ`H« º∆õ "≥∞ÿ J#ã¨∂Ü«∞ áêu„=`«º=Ú#‰õΩ "≥∞zÛ =~°=Ú HÀ~°∞HÀ=∞#QÍ J#ã¨∂Ü«∞ P
„u=¸~°∞ÎÅ∞ JOâ◊`À ÉÏÅ∞~°x „Ѩ™êkOK«=∞x HÀÔ~#∞. „u=¸~°∞ÎÅ∞ `«^ä•ã¨∞Î Jx ѨeH˜ J^Œ$â◊√ºÖˇ·i.
„u=¸~°∞ÅÎ Pj≈ã¨∞Å`À J„u, J#ã¨∂Ü«∞ʼnõΩ N^Œ`∞« _Î ∞» , K«O„^Œ∞_»∞ =∞iÜ«Ú ^Œ∞~åfiã¨∞_»∞ J#∞ ‰õΩ=∂~°∞Å∞
[x‡Ozi.
N ^Œ`«∞Îx J=`å~°=Ú =∞iÜ≥ÚHõ\˜ HõÅ^Œ∞. Ñ≤~îåѨÙ~°=Ú# ‰õΩb#∞_»∞ =∞iÜ«Ú ã¨∞=∞u J<Õ
„ÉÏǨχ}^ŒOѨ`∞« Å∞ HõÅ~°∞. XHõ™êi N ^Œ`∞« _Î ∞» Jukä~∂° Ѩ=Ú# P ^ŒOѨ`∞« Å WO\˜H˜ =K≥Û#∞. P<å_»∞
"åi ~ÚO@ „âß^ŒHú ~õ ‡° [~°∞QÆ∞K«∞O_≥#∞. „ÉÏǨχ}∞Å Éè’[#=Ú HÍHõ=Ú#∞¿Ñ N^Œ`∞« _Î ∞» aèHH∆õ ÀÔ~#∞. JO`«
ã¨∞=∞u JukäQÍ =zÛ# N^Œ`«∞Îx HÀiHõ <≥~°"ÕÔ~Û#∞. N^Œ`«∞Î_»∞ „Ѩã¨#∞fl_≥· `«# x[~°∂Ѩ=Ú#∞ K«∂Ñ≤
=~°=Ú HÀ~°∞HÀ=∞#QÍ, ã¨∞=∞u `«#‰õΩ ÃщõΩ¯ ‰õΩ=∂~°∞Å∞ [x‡Oz#ѨÊ\˜H˜ Hˆ =ÅO JO^Œ∞ W^Œ~Ì ∞° =∂„`«"∞Õ
rqOzÜ«Ú<åfl~°x, "å~°∞ ‰õÄ_® JOQÆqÇ‘Ï#∞Öˇ· „|`«∞‰õΩ`«∞<åfl~°x HÍ=Ù# XHõ Ü≥∂QÆ∞º_≥·# Ѩل`«∞x
„Ѩ™êkOK«=∞x P Ѩل`«∞_»∞ N ^Œ`«∞Î_»∞ =O\˜"å_≥· LO_»=Öˇ#x HÀ~°QÍ N^Œ`«∞Î_»∞ J#∞„QÆÇ≤ÏOK≥#∞.
ã¨fiÅÊHÍÅ=ÚÖ’<Õ P ^ŒOѨ`∞« ʼnõΩ XHõ Ѩل`«∞_»∞ [x‡OK≥#∞. P Ѩل`«∞x áê^Œ=ÚÅÜ«∞O^Œ∞ N zǨÏfl=ÚÅ∞O_»∞@
=Å# ''Náê^Œ∞_»——x ¿Ñ~°∞ ÃÑ>ì̌#∞. P ÉÏÅ∞_»∞ ™ê=∂#ºÉÏÅ∞x =Öˇ HÍHõ q^ŒºÖ’ |∞kúÖ’ QÆ∞}=ÚÅÖ’
JxflO\˜Ö’#∞ „ѨâO◊ ã¨hÜ«Ú_≥· Ü«ÚO_≥#∞. J`«xx K«∂z ™êH∆Í`«∞ΠѨ~=° ∂`«‡ÜÕ∞#x [#∞Å∞ ѨeHÔ _ç"å~°∞.
Náê^Œ∞_»∞ q"åǨÏ=Ú KÕãH≤ ˘#Hõ `«#‰õΩ "≥~· åQƺ"Õ∞ `«# ÉèÏ~°ºÜ«∞x "Õ~˘Hõ ¢ã`Α À ã¨O|O^è=Œ Ú ÖË^xŒ K≥ÃÑÊ_ç"å~°∞.
Náê^Œ∞_»∞ `«e¡`«O„_»∞Å HÀiHõ "Õ∞~°‰õΩ `«# J#flÖˇ·# ‰õΩO\˜"åxx =∞iÜ≥ÚHõ QÆ∞_ç¤"åxx Pj~°fikOz
"åiH˜~∞° =ÙiH˜ `«# k=º^Œ$+≤`ì À =∂=¸Å∞ ã≤u÷ H˜ `≥KÛ≥ #∞. `«~∞° "å`« `«# `«e^¡ OŒ „_»∞Å J#∞=∞u fã¨∞‰õΩx
www.granthanidhi.blogspot.in
 8

Náê^Œ∞_»∞ J^Œ$â◊√º_≥· HÍj KÕÔ~#∞.

Z\ì̃ `«Ñ¨O|∞ ¿ãÜ«∞|_≥, <≥\ì̃ K«i„`«=Ú Å|Ì=∞Ü≥∞º<À,
Z\ì̃ ^èŒ#O|∞ Å~°∞›Å‰õΩ h|_≥<À `˘Å∞ÉÏ=Ú#O^Œ∞,<å
Ü«∞\ì̃ q"ÕHõÇ‘Ï#∞#‰õΩ <å~°^Œ=ÚhO„^Œ∞Å∞ Ü≥∂QÆ^Œ$+¨µìÅ<£
|@ìOQÆÖxË ~¸â◊fi~°∞x „|Ǩχ=∞Ü«Ú<£ ǨÏiE_» QÆÖ_æ̌ <ç £
(N=∞^•ƒùQÆ=`«O)
J~°Oú II Z\ì̃ `«Ñ㨠∞¨ û#∞ ѨÓ~°fi[#‡Ö’ KÕãu≤ <À, ZO`«\˜ Q˘Ñ¨Ê ã¨O™ê¯~°=ÚÅ`À rqOz ^•# ^è~Œ ‡° =ÚÅ∞
KÕÜÚ« @=Å# WO`«\˜ J^Œ$+ì̈=Ú Z^Œ∞~Ô · Ѩ~=° ∂`«‡ J~Ú# NǨÏi ^Œ~≈° #ÉèÏQƺ=Ú <å=O\˜ q"ÕHÇõ Ï‘ #∞xH˜
HõeQÔ #∞ Hõ^•! (J„‰õÄ~°∞_»∞ HõOã¨∞x P[˝KÕ NHõ$+¨µx‚ fã¨∞H˘x ~å=Ù@‰õΩ |$O^•=#=Ú KÕi Hõ$+¨É‚ Qíè "Æ å#∞x
^Œ~≈° #ÉèÏQƺ=Ú Hõey#ѨC_»∞ J#fl =∂@eq.)
J>Ë¡ <Õ#∞ ZO`« ѨÙ}º=Ú Ñ¨Ó~°fi[#‡=Ú# Pi˚Ozu<À Hõ^•! Zxfl `«Ñ㨠∞¨ ûÅ∞ KÕ¿ãÎ QÍx <åÖÏO\˜
q"ÕHõÇ‘Ï#∞xH˜ J„‰õÄ~°∞_»∞=O\˜ "åˆ~ <å=O\˜ q"ÕHõÇ‘Ï#∞x Jxi. WHõ <Õ<≥O`« "åi`À ã¨i`«∂QÆ#∞
Hõ^•!.N^Œ`«∞Îx K«i„`«=Ú#∞ ѨiîOKÕ J=HÍâ◊=Ú =K≥Û<À Hõ^•! PǨ! NQÆ∞~°∞=¸iÎ Pjã¨∞ûÅKÕ <åH©
ÉèÏQƺ=Ú Hõey#k.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 9

J^蕺ܫ∞=Ú – 6
(Náê^Œ∞_»∞ `«# Éèí‰õΩÎÅ HÀiHõKÕ NQÆ∞~°∞=¸iÎQÍ J=`«iOK«∞@ – "≥Ú^Œ\˜ HÍ~°}O)
N^Œ`∞« xÎ „Ѩ^=Œè ∂=`å~°=Ú Náê^Œ=Å¡É∞íè _»x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. Náê^Œ∞_»∞ `«# `«e`¡ O« „_»∞Å J#∞=∞u
fã¨∞H˘x HÍj#QÆ~=° Ú KÕ~Ô ~°x ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. "å~°∞ ÃщõΩ¯ ѨÙ}ºˆH„∆ `«=ÚÅ∞ QÀHõ~=‚° Ú, NѨ~fi° `«=Ú,
‰õΩ~°∞ѨÙ~°=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Z<Àfl ѨÙ}ºˆH„∆ `«=ÚÅ∞ ã¨OK«iOz `«=∞ bÅÅ#∞ Z<Àfl K«∂Ñ≤<å~°∞. "åi bÅÅxfl
K≥ÑC¨ @ J™ê^躌 "≥∞#ÿ Ѩx. N ^Œ`∞« xÎ kfifÜ«∂=`å~°"∞≥ #ÿ #$ã≤OǨÏã¨~ã° fi¨ u ™êfiq∞"åi QÆ∞iOz „Ѩã∞¨ `Î =« Ú
K≥ÑC¨ @ KÕ`« „Ѩ^=Œè ∂=`å~°"∞≥ #ÿ Náê^Œ∞x QÆ∞iOz "åi bÅÅ#∞ QÆ∞iOz Jhfl WHõ¯_» „Ѩ™êÎqOK«∞@ÖË^∞Œ .
NQÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=Ú ZO^Œ∞‰õΩ =zÛ#^À K≥ѨC@ H˘~°‰õΩ Náê^ŒN=Å¡Éèí∞x bÅÅÖ’ Ô~O_»∞
=ÚMϺOâ◊=ÚÅ∞ WHõ¯_» K≥Ñʨ |_»∞K«∞#flq.
Náê^ŒN=Å¡Éèí∞_»∞ ‰õΩ~°∞OQÆ_»¤Ö’ LO@∂ `«=∞ J=`å~°=Ú#∞ =∞iÜ≥ÚHõ\˜ K«∂Ñ≤<å~°∞. J#QÍ
"å~°∞ ‰õΩ~°∞QÆ_Ö¤» ’ QÆ∞ÑÎ̈~∂° Ѩ=Ú# L<åfl~°x J~°=ú Ú. `«=∞ =∞iÜ≥ÚHõ J=`å~°"∞≥ `«∞@
Î ‰õΩ "≥Ú^Œ\˜ HÍ~°}=Ú
‰õΩ~°∞QÆ_»¤Ö’ „ÉÏǨχ}^ŒOѨ`«∞Å∞ HõÅ~°∞. P „ÉÏǨχ}∞_»∞ "Õ^ŒâߢãÎ̈Ѩ~åÜ«∞}∞_»∞. PÜ«∞# ÉèÏ~°º JOaHõ.
P"≥∞‰õΩ ÃщõΩ¯Ñ¨Ù„`«∞Å∞ [x‡Oz#ѨÊ\˜H˜ "å~°O^Œ~∞° =∞~°}O˜ K«∞K«∞O_çi. P"≥∞ J<ÕHõ ѨÙ}ºˆH„∆ `«=ÚÅ∞ ^Œi≈Oz
z=~°‰õΩ XHõ Ѩل`«∞x Hõ<≥#∞. HÍx J`«#∞ =∞O^Œ|∞kÌ HõÅ"å_»∞. P ‰õΩ„~°"å_ç Ѩiã≤÷ux K«∂z `«# `«O„_ç
qKå~°„QÆã∞¨ _Î ·≥ H˘<åflà◊§‰õΩ =∞~°}O˜ K≥#∞. `«e¡ JOaHõ `«# Ѩu áÈ~Ú# ^Œ∞óY=Ú =∞iÜ≥ÚHõ "≥Ñ· Ù¨ =∞O^Œ|∞kúQÅÆ
‰õΩ=∂~°∞x ^Œ∞óY=Ú K«∂z `«@∞ìHÀÖËHõ `«# ‰õΩ=∂~°∞x`À Hõ$ëꂄѨ"åǨÏ=Ú# P`«‡Ç¨Ï`«º „ѨÜ∞« `«fl=Ú KÕÃã#∞.
J^Õ ã¨=∞Ü«∞=Ú# Náê^ŒN=Å¡É∞íè _»∞ P Hõ$ëꂄѨ"åǨÏ=Ú# =zÛ P `«e¡ Hõ+=ì̈ Ú#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x JOaHõ#∞
Dâ◊fi~å~å^è#Œ =Ú KÕÜ∞« =∞x J@∞¡ KÕã#≤ KÀ NǨÏi =O\˜ Ѩل`«∞_»∞ [x‡OK«∞#x =∞iÜ«Ú JOaHõ Ü≥ÚHõ¯
`«~∞° "å`« [#‡=Ú #O^Œ∞ `å#∞ KÕã#≤ t"å~å^è#Œ =Å# „áêA˝_#·≥ Ѩل`«∞_»∞ [x‡OK«∞#x Pj~°fikOK≥#∞. P
Hõ}
∆ =Ú #∞O_ç Náê^Œ∞x P[˝"∞Õ ~°‰Ωõ t=Ù_çx ѨÓlOK≥#∞. `«`Ê« eù `«=ÚQÍ P"≥∞ ã¨∞`«∞_»∞ *Ï˝x JÜ≥∞º#∞.
Zé∞QÆ∞^Œ∞ `≥é"å ! Ü≥∞ѨC_»∞
=∞é=#∞ ã¨HÅõ O|∞ ##∞fl =∞éz# Ü≥∞_»Å<£
=∞é`«∞#x Ü≥∞é˜y "≥Ú éQÆHõ
=∞é=Hõ "≥Úé ~Ú_çi ÜÕ∞x =∞é˜ Ü«∞#º=ÚÅ<£
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°÷O : ##∞fl r=ÙÅ∞ =∞~°z##∞ <Õ#∞ P r=ÙÅ#∞ Z#fl\˜H˜x =∞~°∞=#∞. <Õ#∞ P r=ÙÅ#∞
www.granthanidhi.blogspot.in
 10

=∞~°záÈ~Úu#x"å~°∞ ÉèÏqOz#@¡~Ú`Õ J@∞=O\˜ r=ÙÅ∞ =∂Ü«∞Ö’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl>Ë.¡ J\ì̃ =∂Ü«∞Ö’ LO_ç

|Ü«∞@Ѩ_ç P r=ÙÅ∞ ##∞fl =∞~°∞=‰õΩO_® <å HÀã¨O "≥Ú~°ÃÑ@∞ì‰Ωõ #flKÀ <å‰õΩ P r=ÙÅ Ü≥ÚHõ¯ Hˆ =∆ ∞"Õ∞
QÍx =∞ˆ~ W`«~=° Ú QÆ∞~°∞OÎ _»^∞Œ .
Náê^ŒN=Å¡É∞íè _»∞ JOaHõ‰Ωõ =∂@ ~ÚzÛ<å~°∞. P JOaHõ `«#‰õΩ Hõe#æ Éè~í âΰ ’Hõ=Ú =∞iÜ«Ú
Ѩل`«â’Hõ=Ú QÆ∂iÛ Náê^Œ∞xH˜ q#flqOK«∞H˘<≥#∞. "≥Ú~°ÃÑ@∞ìH˘#QÍ =∞iÜ«Ú Náê^Œ∞_Õ â◊~}° =∞x â◊~}° ∞"Õ_Q» Í
Náê^Œ∞_»∞ JOaHõ `«~∞° "å`« [#‡Ö’ t=„Ѩ™ê^Œ=Ú# „áêA˝_#·≥ Ѩل`«∞_»∞ ÅaèOK«∞#x J#∞ x`«º=Ú t"å~å^è#Œ
KÕÜ∞« =∞x ÃãÅqK≥Û#∞. P Hõ}
∆ =Ú #∞O_ç JOaHõ â◊OHõ~∞° x ѨÓlOK«∞@KÕ `«# ã¨∞`«∞_»∞ *Ï˝x JÜ≥∞º#∞.
JOaHõ t"å~å^èŒ# J#∞ x`«º=Ú KÕÜ«Ú@=Å# =∞iÜ«Ú Náê^Œ∞x Pjã¨∞ûÅ∞ `«# `«^Œ∞Ѩi [#‡Ö’
„áêA˝_#·≥ Ѩل`«∞_»∞ ÅaèOK«∞#<Õ =~°=Ú =Å# JOaHõ `«~∞° "å`« [#‡Ü«∞O^Œ∞ Hõ~O° *ÏÖ’ „ÉÏǨχ}∞x WO\˜
JO| J#∞ <å=∞=Ú`À [x‡Oz P [#‡Ö’ ‰õÄ_® ѨÓ~°fi[#‡ã¨∞Hõ$`«=ÚKÕ J#∞ x`«º=Ú t"å~å^è#Œ KÕã∂¨ Î
=∂^è=Œ Ù_»<Õ „ÉÏǨχ}∞x q"åǨÏ=Ú KÕã∞¨ ‰õΩx `«# 16= ã¨OII# Náê^Œ∞_»∞ =∞m§ [x‡OK≥#∞. J`«<Õ N
QÆ∞~°∞=¸iÎ J~Ú# #$ã≤OÇ¨Ï ã¨~ã° fi¨ u. r=~åã¨∞Å∞ J\ì̃ Ѩ~=° ∂`«‡#∞ U HÍ~°}=Ú KÕ`<« #·≥ #∞ =∞iz##∞
P Hõ~∞° }Ï=¸iΠѨ~=° ∂`«‡ `«##∞ #=Ú‡‰õΩ#fl Éè‰í Ωõ xÎ H˜ WzÛ# =∂@ xÅɡ@∞ìH˘#∞>‰õΩ uiy J=`«iOK≥^~Œ x°
x~°∂Ñ≤OK≥#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 11

J^蕺ܫ∞=Ú – 7
(Náê^Œ∞_»∞ `«# Éè‰í Ωõ ÅÎ HÀiHõKÕ NQÆ∞~°∞=¸iÎQÍ J=`«iOK«∞@ – ~Ô O_»= HÍ~°}O)
6= J^蕺ܫ∞=Ú# NQÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=Ú =K«∞Û@‰õΩ QÆÅ "≥Ú^Œ\˜ HÍ~°}=Ú `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞.
WHõ N QÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=Ú#‰õΩ QÆÅ ~Ô O_»= HÍ~°}=Ú `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•=Ú. Náê^Œ∞_»∞ ‰õΩ~°∞ѨÙ~°=Ú#
L#fl~ÀAÅÖ’ ™êfiq∞ „Ѩu~ÀA Hõ$ëê‚#kÖ’ ™êfl#=Ú KÕÜÚ« K«∞ "≥à¥◊ Î LO_Õ"å~°∞. J^Õ #k X_»∞#¤ XHõ
~°[‰õΩ_»∞ J#∞ k#=Ú =zÛ áÈ=ÙK«∞#fl Náê^Œ∞x K«∂z ÉèHí `Î̃ À #=∞㨯iOK«∞K«∞O_≥_"ç å_»∞.
™êfiq∞ XHõ~ÀA P ~°[‰õΩ_çx „Ѩuk#=Ú `«#‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ #=∞㨯iOK«∞K«∞<åfl=x P ~°[‰õΩxQÆÅ
HÀiHõ U=∞x? „ѨtflOK«QÍ P ~°[‰õΩ_»∞ P ™êfiq∞x ™êH∆Í`«∞Î Dâ◊fi~°∞xQÍ ÉèÏqOK≥#x HÍ=Ù# QÆ∞~°∞¿ã=ÔH·
J#∞=∞`«x HÀ~°QÍ, Náê^Œ∞_»∞ J#∞„QÆÇÏ≤ OK≥#∞. JѨÊ\˜#∞O_ç P ~°[‰õΩ_»∞ Náê^Œ∞x x"åã¨=Ú #O^Œ∞
LO@∂ P ~ÚO\˜ „áêOQÆ}=Ú#∞ â◊√„Éè=í ÚQÍ `«∞_çz hà◊√§ K«Å∞¡`∂« QÆ∞~°∞¿ã"å Ѩ~åÜ«∞}∞_≥· HÍÅ=Ú
QÆ_Ãç Ñ#∞. XHõ™êi P ~°[‰õΩ_»∞ #n f~°=Ú# XHõ Ü«Ú=~åA ¢ãÅΑ `À [Å„H©_Ö» Ï_»∞`«∞#fl ^Œ$â◊º=Ú#∞
K«∂z, =ÚQÆ∞_÷ ,·≥ QÆ∞~°∞zO`«# `«ÃÑÊ#∞. P ~°[‰õΩ_»∞ `«# Ѩiã≤u÷ x P Ü«Ú=~åA Ü≥ÚHõ¯ "≥É· =íè =Ú`À
á⁄Å∞Û‰õΩx, `«# [#‡ =º~°=÷ ÚQÍ ÉèÏqOz, P ~åA ZO`« ѨÙ}º=Ú KÕãH≤ ˘##KÀ J\ì̃ Éè’QÆÉÏè Qƺ=ÚÖˇ#·
[#‡ ÅaèOK≥<À Jx ÉèÏqOz P ~åA Ü≥ÚHõ¯ QÆ∞~°∞=Ù Z=~À? Jx `«ÅK≥#∞. Náê^Œ∞_»∞ ~°[‰õΩx
=∞#ã¨∞Ö’#∞#fl "åOKè#« ∞ „QÆÇÏ≤ Oz, ''ѨÓ~°fi[#‡ =â◊=Ú =Å# h=Ù Hõ+=ì̈ ÚÅ∞ HõeyÜ«Ú<åfl=Ù. D [#‡Ö’
h‰õΩ ~å[ºÉè’QÆ=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ HÀiHõ Ü«ÚO_≥#∞. Hõ#∞Hõ h=Ù `«fi~°Ö’ WO„kÜ«∞ `«$Ñ≤ÎÔH· „"Õ∞K«Ûù[#‡ Z`≥Î^Œ=x——
Náê^Œ∞_»∞ K≥Ñʨ QÍ P ~°[‰õΩ_»∞ ã¨O`«ãO≤ z W@¡<#≥ ∞. ''™êfig∞ g∞ qÜ≥∂QÆ=Ú ZѨÊ\˜HH˜ ˜ =Å^Œ∞. ZÅ¡ÑC¨ _»∞
q∞=Ú‡Å#∞ ^Œi≈OK«=Öˇ#∞. HÍ=Ù# ~åÉ’=Ù [#‡Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® g∞ ѨÙ#ó^Œ~≈° #=Ú#∞ J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=∞x
„áêi÷OѨQÍ, N áê^Œ∞_»∞ ''h=Ù uiy "≥_· ∂» ~°º#QÆ~=° Ú# [x‡O`«∞=Ù. h JO`«ºHÍÅ=Ú# <å ^Œ~≈° #=Ú
ÅaOK«∞#∞. <Õ#∞ N#$ã≤OÇ¨Ï ã¨~ã° fi¨ u J#∞ Ü«∞uQÍ J=`«iOK≥^#Œ ∞. h=Ù "Õ∞K¡ ∞« Ûù_"» ·≥ [x‡O`«∞=Ù. h
"åOKè#« ∞ D [#‡Ö’<Õ f~°∞Û‰õΩO^Œ∞"å ? ÖËxÜ≥∞_»Å =∞~°∞[#‡Ü«∞O^Œ∞ f~°∞ÛH˘O^Œ∞"å? Jx ™êfiq∞ „ѨtflOK«QÍ
~°[‰õΩ_»∞ `«# =$^•ÌѺ¨ =Ú =Å# â◊s~°=Ú Hõ$ã≤Oz#k HÍ=Ù# `«# HÀiHõ#∞ =∞~°∞[#‡Ü«∞O^Õf~°∞Û‰õΩO^Œ∞^Œ∞#x
ÖË^• Ü≥∞_»Å =∞~°∞[#‡ Ü«∞O^Œ∞ f~°∞Û‰õΩO^Œ∞"å?'' Jx ™êfiq∞ „ѨtflOѨQÍ [#‰õΩ_»∞ `«# =$^•úÑ=¨ Ú =Å#
â◊s~°=Ú Hõ$ã≤OK«∞#k HÍ=Ù# `«# HÀiHõ#∞ =∞~°*#‡Ü«∞O^Õ f~°∞Û‰õΩO^Œ∞#x ™êfiq∞H˜ K≥ѨÊQÍ ™êfiq∞
J#∞„QÆÇ≤ÏOK«∞#∞.
^Õ"å! hK«~}
° „Ѩ™ê^Œ Hõ}ÅaúOQÍHõ ÖˉΩõ #fl <˘Å
www.granthanidhi.blogspot.in
 12

_Õ "≥O@O[#∞ h =∞ǨÏ=∞Ç≤Ï=∞ #∂Ç≤ÏOѨOQÆ <≥"åfixH˜<£

h "åÔ~· K«#∞"åiÖ’ <˘Hõ_<» x·≥ <£ Q˘Å∞Û ÉèÏQƺO|∞ <å
H©"Õ ~ÚѨÊ\˜ [#‡ =∞O^Œ~Ú# <˘O_≥O^≥#· <À ~¸â◊fi~å!
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : F Ѩ~=° ∂`å‡! h áê^Œ̂~}∞=ÙÅ∞ t~°ã∞¨ ûÃÑ#· Éèií OK«QeÆ y# ѨÙ}Ϻ`«∞‡ÅˆH h =∞Ç≤Ï=∂xfi`«=Ú
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ ™ê^茺=∞QÆ∞<Õ `«Ñ¨Ê ~Ú`«~°∞ʼnõΩ Jk J™ê^茺O. h P„t`«∞_»<≥· h J#∞„QÆǨÏ=Ú#‰õΩ
áê„`«∞Öˇ#· "åi JO^ŒiÖ’ XHõ_Qç Í LO_»=Öˇ#x <å "åOKè.« Jk D [#‡Ö’<≥<· å ÖË^• ~åÉ’=Ù [#‡Ö’
<≥<· å J\ì̃ J#∞„QÆÇϨ =Ú „Ѩ™êkOѨÙ=Ú. (™êH∆Í`«∞Î „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ NǨÏix L^ÕtÌ Oz ѨeH˜# ѨÅ∞‰õΩeq.)
J>Ë¡ ~°[‰õΩ_»∞, Náê^Œ∞_»∞ `«# "åOKè#« ∞ f~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ „Ѩã∞¨ `Î « [#‡ HÍ=Öˇ<å ÖË^• =∞~°∞ [#‡
HÍ=Öˇ<å Jx „ѨtflOK≥#∞. ^•xH˜ P ~°[‰õΩ_»∞ ''g∞ áê^Œ=ÚÖË <å‰õΩ ã¨∞Y=Ú x=fiQÆÅ=Ù. g∞ K«~}
° =ÚÅ
qÜ≥∂QÆ=Ú =Å^Œx h ^Œ~≈° #=Ú HÍ=Öˇ#x ѨÙ#ó^Œ~≈° #=∞#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=∞x D [#‡Ö’ <Õ#∞ =$^Œ∞_ú <» u·≥ x
HÍ=Ù# =∞~°∞ã¨\˜ [#‡Ü«∞O^Œ∞ <å "åOKè« f~°∞Û=∞x'' q#flqOK«∞H˘<≥#∞. Náê^Œ∞x Pjã¨∞ûÅKÕ ~°[‰õΩ_»∞
`«~∞° "å`« `«# „áê}=ÚÅ#∞ q_çz "≥_· ∂» ~°º#QÆ~=° Ú# "Õ∞K¡ Û« ‰ù Ωõ Å=Ú#O^Œ∞ [x‡OK≥#∞. `«# Éè‰í Ωõ xÎ "åOKè#« ∞
f~°∞Û@ÔH· Náê^Œ∞_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎQÍ J=`«iOK«=Åã≤=zÛ#k. NQÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=Ú#‰õΩ W^Õ ~Ô O_»=
HÍ~°}=Ú.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 13

J^蕺ܫ∞=Ú – 8
(NQÆ∞~°∞=¸iÎ [##O – Hõ~O° [)
ǨÏiQÆx K«#∞flÅ∞ QÆ∞_çÃÑ_»∞
`«~∞° }∞Å∞ „áêÑ≤OK«∞ Ѩ^=Œ Ú `«ÅѨ<£ =â◊"∞Õ
ǨÏi Ü«∂~°yOK«∞@‰õΩ ÉÏ
Å∞æiã≤# ^è#Õ ∞=ÙÅ∞ =ÚHÎ̃ H˘ã¨Å [iOK«∞<£
(N=∞^蕃ùQÆ=`«=Ú)
N=∞Ǩq+¨µ=‚ Ù Z<Àfl J=`å~°=ÚÅ∞ ^•ÖˇÛ#∞. `«# J=`å~°=ÚÅxfl\˜Ö’#∞ `«##∞ Hõx áêezÛÃÑOz#
`«Å∞¡Å∞ ZO`«\˜ L#fl`«"∞≥ #ÿ ã≤u÷ Ö’ L<åfl~À =∞#=Ú K≥ÑC¨ @‰õΩ gÅ∞Ѩ_^» ∞Œ . `«##∞ ÃÑOz# P `«Å∞¡ÖË HÍHõ
P =∞Ǩq+¨µ=‚ Ù‰õΩ „`åQÆ∞@‰õΩ áêezÛ# UÜÕ∞ P=ÙÅ∞ L#fl"À Jq ‰õÄ_® "≥∂H∆ÍxH˜ J~°∞›Ö#·ˇ q.
ѨÓ~°fiѨ٠J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ K≥¿ÑÊsuQÍ Náê^Œ∞Å∞ `«# Éè‰í Ωõ ~Î åÖˇ#· JOaHõ‰Ωõ =~°=Ú W=Ùfi@=Å#
`«# =∂@ <≥~∞° "Õ~∞° Û@‰õΩ JOaHõ#∞ =∞~°∞[#‡Ö’ XHõ „ÉÏǨχ}∞x ~ÚO@ JO| J#∞ ¿Ñ~°∞`À, P JO|#∞
=∂^èŒ=Ù_»∞ J<Õ „ÉÏǨχ}∞x`À [`« HõeÑ≤ P [#‡Ö’ ‰õÄ_® x~°O`«~°=Ú Ñ¨Ó~°fi[#‡Ö’ KÕã≤# suQÍ
t=ѨÓ[ HÍqOK«∞@KÕ Náê^Œ∞_»∞ P ^ŒOѨ`∞« e~°∞=ÙiH˜ ‰õΩ=∂~°∞_≥· [x‡OK≥#∞. J`«xx #~°ÇϨ i J<Õ
<å=∞^èÜÕ ∞« =Ú`À Ñ≤Å∞K«∞K«∞O_≥_"ç å~°∞. #~°ÇϨ i ѨÙ\˜#ì "≥O@<Õ FOHÍ~°=Ú LK«Ûiù OK≥#∞. `«#‰õΩ LѨ#Ü«∞#=Ú
=~°‰Ωõ ‰õÄ_® XHõ¯ FOHÍ~°=Ú `«Ñʨ =∞ˆ~ W`«~° =∂@Å∞ ѨÅ∞HõÖ^Ë ∞Œ . LѨ#Ü«∞# ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚQÍ `«# `«e¡
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ\˜ aèHõ∆ #~°Ç¨ÏiH˜ ã¨=∞iÊOz#ѨC_»∞ P #~°Ç¨Ïi <À\˜ "≥O@ ''h aèHõ∆=Å# <Õ#∞ aè‰õ∆Ω_»<≥·
aèHÍ∆ #fl=Ú<Õ ã‘fiHõiOK«∞K«∞ ^è~Œ ‡° ~°H}
∆õ KÕÜÚ« @‰õΩ <Õ#∞ J=`«iOz<å#=∂‡—— Jx ѨeH˜ JHõ¯_»∞#fl "åix
Pâ◊Û~°ºÑ¨~°z `«# `«e¡`À, ''J=∂‡! h‰õΩ WOHÍ #Å∞QÆ∞~°∞ Ѩل`«∞Å∞ [x‡O`«∞~°x K≥Ñ≤Ê `«# `«e¡
ѨÓ~°fi[#‡=$`åÎO`«=∞O`«ÜÚ« QÆ∞~°∞KÎ ÃÕ ã#∞. `«# =$`åÎO`«=Ú q#fl `«e¡ ã¨O`«ãO≤ z NQÆ∞~°∞=¸iÎx ¿ãqOQÍ
N QÆ∞~°∞=¸iÎ P ~°ÇϨ 㨺=Ú#∞ |Ü«∞@‰õΩ ÃÑ@ì=Å^Œx P*Ï˝ÑO≤ K≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ ÉÏʼnõΩ_»∞QÍ L#fl
~ÀAÅÖË<Õ XHõ bÅ#∞ „Ѩ^iŒ ≈OK≥#∞. XHõ ֒ǨÏYO_»=Ú#∞ `åHõQÍ<Õ Jk ã¨fi~°=‚ ÚQÍ =∂iáÈ=Ù@ `«e¡
K«∂z Pâ◊Û~°ºáÈÜ≥∞#∞. `«# Ѩل`«∞_»∞ ™ê=∂#º tâ◊√=Ù HÍ^Œx ™êH∆Í`ü Ѩ~=° ∂`«‡ÜÕ∞ #x HÍ=Ù#<Õ Ñ¨Ù\ì̃#
"≥O@<Õ „Ѩ}=<å^Œ=Ú#∞ ѨeHÔ #x „QÆÇÏ≤ OK≥#∞. W@∞¡ N QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ~O° *Ï J<Õ T~°∞Ö’ [x‡OK≥#∞. D
Hõ~O° *Ï =∞Ǩ~å¢+Öì̈ ’xk. ѨÓ<å‰õΩ ^ŒQ~æÆ Q° Í L#flk. JHõ¯_» =∞Ok~°=Ú "≥#∞Hõ "≥∞@¡ÃÑ· ÉèÏQÆ=Ú# QÆkÖ’
NQÆ∞~°∞=¸iÎ [x‡Oz<å~°∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ
www.granthanidhi.blogspot.in
 14

J^蕺ܫ∞=Ú – 9
(`«e¡^ŒO„_»∞Å P[˝#∞ HÀ~°∞@ – NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# `«e¡H˜ `«`«fi=Ú É’kèOK«∞@)
XO\˜ xeÛ Ñ¨Ù~å} Ü≥∂QÆ∞Å∞ Ü≥∂QÆ=∂~°xæ ~°∂_è∞» Öˇ·
HõO\˜ =∞O^Œ∞~°∞ QÍx xHõ¯=Ú HÍ# s Éè=í ^•Hõ$u<£
QÆO\˜ Éè„í ^Œ=Ú QÆO\˜ =∂Oã¨ÑÙ¨ QÆ#∞flÅO QÆ#É’Å^Õ
`˘O\˜~∂° ѨÙ^•ÅOQÆ Éˇ@∞ì=Ú `ÀÜ«∞*ËH}
∆õ ! „"≥ÚHÔ ¯^Œ<£
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°Oú : k=º`Õ*’=∞Ü«∞"≥∞#ÿ @∞=O\˜ h=Ù „Ѩ^iŒ ≈Oz# ~°∂áêxfl <å‰õΩ#fl Hõ#∞flÅ`À K«∂K«∞@ Jã¨OÉè=í =Ú
HÍ=Ù# D ~°∂Ѩ=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞H˘#∞=Ú. ™ê=∂#º"≥∞#ÿ tâ◊√=ÙQÍ <å‰õΩ „Ѩ^iŒ ≈Oz J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=Ú.
(^Õ=H©^qÕ `«# Ѩل`«∞_≥#· NHõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«∞‡x ÉÏź=ÚÖ’QÆÅ `Õ[ã¨∞û#∞, „Ѩ=~°#Î #∞, bÅÅ#∞ K«∂z#ѨC_»∞
ѨeH˜# ѨÅ∞‰õΩeq).
ÃÑ· J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ Náê^Œ∞_Õ JO| =∞iÜ«Ú =∂^è=Œ Ù_»∞ J<Õ ^ŒOѨ`∞« ʼnõΩ [x‡OK≥#x "åiH˜
#~°ÇϨ i J<Õ <å=∞^èÜ
Õ ∞« =Ú KÕã~≤ x° [x‡Oz# "≥O@<Õ FOHÍ~°=Ú LK«Ûiù OK≥#x XHõ¯ „Ѩ}==Ú `«Ñʨ
`«#‰õΩ LѨ#Ü«∞#=Ú JÜÕ∞º =~°‰Ωõ U XHõ¯ =∂@ =∂@ÖÏ_»Hõ `«# LѨ#Ü«∞#=∞~Ú# =∞~°∞Hõ}
∆ "Õ∞ `«e`¡ À
=∂\Ï¡_#≥ x `«eH¡ ˜ `«# ѨÓ~°fi[#‡=$`åÎO`«=Ú [˝ÑHÎ≤ ˜ KÕã~≤ x° `«# ã¨Ê~°≈KÕ Ö’Ç¨ÏѨ٠YO_»=Ú ã¨fi~°=‚ ÚQÍ
=∂Ô~Û#x =∞iÜ«Ú `«# `«ex¡ nqOK≥#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. JO| k=º `Õ[ã¨∞û`À "≥Å∞QÆ∞K«∞#fl `«#
Ѩل`«∞_≥#· NQÆ∞~°∞=¸iÎx `«# Hõ#∞flÅ`À ã¨O^Œi≈OK«∞@ Hõ+"ì̈ ∞≥ #ÿ kQÍ ÉèÏqOK≥#∞. `«# Ѩل`«∞x bÅÅ#∞
K«∂ã≤ JO| ^Õ=H˜=Öˇ `«##∞ ÃÑ· â’¡H=õ ÚÖ’ `≥eÑ≤# J~°=÷ Ú „ѨHÍ~°=Ú ÉèÏqOK≥<"Õ ∂≥ !
N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# LѨ#Ü«∞#=Ú ~ÀA# QÍÜ«∞„u =∞O„`«=Ú LѨ^âÕ =◊ Ú ã‘fiHõiOz `«# `«e¡
JO| aèH#∆õ ∞ `≥zÛ NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ WzÛ# "≥#∞"≥O@<Õ NQÆ∞~°∞=¸iÎ |∞∞ˆQfi^Œ=Ú, Ü«∞Aˆ~fi^Œ=Ú, ™ê=∞"Õ^=Œ Ú,
J^è~Œ fi° }"Õ^=Œ Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "Õ^=Œ ÚÅ∞ JxflÜ«Ú Ñ¨eHÔ #∞. `«e^¡ OŒ „_»∞Å`À áê@∞ JHõ¯_»∞#fl [#∞ÅO^Œ~∂°
Pâ◊Û~°ºÑ¨_iç . NQÆ∞~°∞=¸iÎx Ѩ~=° ∂`«‡QÍ JO^Œ~∂° ÉèÏqOzi. `«# `«e¡ LѨ#Ü«∞#=Ú#, aèH∆õ WK«∞Û@KÕ
aèH‰∆õ Ωõ _≥· aèHÍ∆ #fl=Ú<Õ ã‘fiHõiOK«∞K«∞ f~å÷@#=Ú#ÔH· J#∞=∞ux W=fi=∞x `«# `«ex¡ HÀÔ~#∞. `«# `«e¡
QÆ∞~°∞=¸iÎx ''h=Ù f~å÷@#=Ú KÕã#≤ KÀ =∞=Ú‡ ~°HO∆˜ K«∞"å~°∞ Z=~°∞?—— Jx „ѨtflOѨQÍ, NQÆ∞~°∞=¸iÎ
`«# `«e¡`À ''h‰õΩ #Å∞QÆ∞~°∞ Ѩل`«∞Å∞ [x‡OK≥^Œ~°∞. q∞=Ú‡Å#∞ K«∂K«∞H˘<≥^Œ~°∞—— Jx K≥Ñ≤Ê `«# `«e¡x
F^•Ô~Û#∞. `«# `«eH¡ ˜ `«`fi« *Ï˝#=Ú D q^è=Œ ÚQÍ É’kèOK≥#∞. ''J=∂‡ !rq`«=Ú Éè∫uHõ"∞≥ #ÿ k. HÍ=Ù#
www.granthanidhi.blogspot.in
 15

Hõ}
∆ H˜ "õ ∞≥ #ÿ k. ^ÕÇϨ =∞#∞#k Jx`«º=Ú. xº`«"∞≥ #ÿ k =∂„`«=Ú =∞$`«∞º=Ù. HÍ=Ù# "≥É· =íè =ÚÅ∞ âßâ◊fi`«"∞≥ #ÿ =x
„Éèíq∞OK«∞@ÜÕ∞. Hõ∆}˜Hõ"≥∞ÿ# ^ÕǨÏ=Ú |Å=ÚQÍ L#flѨC_Õ Ñ¨Ù}ºHÍ~°º=ÚÅ∞ KÕÜ«∞=Öˇ#∞. =∞~°}=Ú U
Hõ∆}=Ú<≥·<å ~å=K«∞Û#∞. HÍ=Ù# ^èŒ~°‡=Ú#∞ PK«iã¨∂Î =∞Oz Ѩ#∞Å∞ KÕÜ«∞=Öˇ#∞. ^èŒ#=Ú, Ѩل`«∞Å∞,
ÉèÏ~°º, |O^è∞Œ =ÙÅ∞, â◊s~°=Ú, QÆ$ǨÏ=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q Jâßâ◊fi`«"∞≥ #ÿ q. "å\˜ "≥O@Ѩ_#ç "å~°∞ =¸~°∞Öö —Ë —.
K≥e"≥· K«∞@ì=∞"≥· =∞#ã≤÷`«∞_»"≥· z#∂‡iÎ"≥· Ü«∂`«‡"≥·
=Å<≥· HÀÔ~¯Å ѨO@"≥· qÉèí∞_»"≥· =iÎÅ∞¡ x<˘flÅ¡ˆH
|Å∞ "≥O@O|_ç Ö’Hõ=∞Hõ¯@! =$^• |^•Ìâ"◊ ∞≥ ÿ áÈÜ≥∞_ç<£
xÅ∞=<Õfl~°∞Û<Õ ¿ÇÏ=∞~åtQÆxÜ«Ú<£ x~åƒùQ∞Æ º_»O Éèâí ≈◊ Ü«∂ !
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : h=Ù =∂#=ÙʼnõΩ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_çQÍ, |O^è∞Œ =ÙQÍ =Ù<åfl=Ù. =∞#ã¨∞QÍ JO^Œ∞Ö’x ÉèÏ=#QÍ L#flk h"Õ.
<Õ#∞ J<Õ „Ѩ[˝QÍ h"Õ L<åfl=Ù. =∞Oz =∂~°æ=Ú#∞ K«∂ÃÑ_ç"å_»=Ù h"Õ. W@∞=O\˜ x#∞fl ¿ãqOѨQÆ
q∞ye# "å\ỖH· ѨiQÔ `«∞KÎ ∞« <åfl=Ú. Pâ◊ J#∞ „`å\˜`À "Õ∞"Õ∞ |OkèOK«∞H˘x L<åfl=Ú.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# `«e¡H˜ `«`«fi=Ú#∞ É’kèOz# Ñ≤^ŒÑ¨ `«# `«e¡ ã¨O`«ã≤Oz `«#‰õΩ Ѩل`«∞Å∞
[x‡Oz# Ñ≤^ÑŒ ¨ J#∞=∞u# WK≥Û^Œ#x K≥Ñʨ QÍ NQÆ∞~°∞=¸iÎ `å#∞ XHõ¯ ã¨O=`«û~°=Ú =∂„`«"∞Õ "åi`À
LO_≥^#Œ x DÖ’QÍ W^Œ~Ì ∞° Ѩل`«∞Å∞ [x‡OK≥^~Œ x° `«H¯˜ # W^Œ~Ì ∞° `«~∞° "å`« [x‡OK≥^~Œ x° `«# `«ex¡ HÀi
Pj~°fikOK≥#∞. JO| NQÆ∞~°∞=¸iÎ Pjã¨∞ûÅKÕ Hõ=ÅÅ#∞ Hõ<#≥ ∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# `«e¡ Hõ_» ã¨O=`«û~°=Ú
=∂„`«"∞Õ LO_ç `«# =∂@ „ѨHÍ~°=Ú f~å÷@#‰õΩ |Ü«∞Å∞^Õ~∞° @‰õΩ ã≤^=úŒ ∞Ü≥∞º#∞. `«# `«e`¡ O« „_»∞Å#∞
XÑ≤ÊOz =∞~°Å `«=∞ ^Œ~≈° #=∞QÆ∞#x K≥ÃÑÊ#∞. `«# `«e`¡ O« „_»∞Å∞ P[˝ W=fiQÍ NQÆ∞~°∞=¸iÎ f~åú@#ÔH·
|Ü«∞Å∞^Õii.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 16

J^蕺ܫ∞=Ú – 10
(HÍjÜ«∂„`« – NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ QÆ∞~°∞=Ù – N^Œ`«∞Îx QÆ∞~°∞=ÙÅ∞)
NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# `«e^¡ OŒ „_»∞ʼnõΩ "åi ^Œ~≈° #=Ú uiy L`«~Î À`«~Î ° ÅaèOK«∞#x J#∞„QÆÇÏ≤ Oz "åi
J#∞=∞ux fã¨∞‰õΩ#fl Ñ≤^ŒÑ¨ NQÆ∞~°∞=¸iÎ HÍjˆH∆„`«=Ú#‰õΩ KÕÔ~#∞. HÍj =∞ǨˆH∆„`«=Ú# ZO^Œ~À
=∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅ∞, ã¨<åºã¨∞Å∞, =Ú#∞Å∞ P ã¨=∞Ü«∞=Ú# HõÅ~°∞. HÍjÖ’ J_»∞QÆ∞ÃÑ\ì̃# NQÆ∞~°∞=¸iÎx
"å~°∞ K«∂z Pâ◊Û~°ºÑ¨_iç . "å~°O^Œ~∞° Ü≥∂QÍÉèϺã¨=Ú# k@ìÖ#·ˇ ѨÊ\˜H˜ P k=º=¸iÎ J~Ú# NQÆ∞~°∞=¸iÎx
(NQÆ∞~°∞=¸iÎ J#QÍ #$ã≤OǨÏã¨~ã° fi¨ u) K«∂z "å~°O^Œ~∞° P „|ǨχKåi "åi HõO>ˇ Q˘Ñ¨Ê"å~°x „QÆÇÏ≤ Ozi.
"å~°O^ŒiÖ’ Hõ$+¨ã‚ ~¨ ã° fi¨ u J<Õ =∞Ǩ#∞ÉèÏ=Ù_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎx `«^HÕ =õ ÚQÍ K«∂z `«H¯˜ #"åi`À NQÆ∞~°∞=¸iÎ
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ "åiO^Œi HõO>Ë z#fl"å_≥#· #∞ J`«x `Õ[ã¨∞û‰õΩ =ÚQÆ∞Öú i·ˇ HÍ=Ù# Hõ$+¨ã‚ ~¨ ã° fi¨ u "å~°O^Œix
NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ #=∞㨯iOK«=∞x K≥ÃÑÊ#∞.
Z#fl_»∞O |~°∞"Õ_É» ’_»@ ÜÕ∞HõÅO|@ Hõ#fl"å
~°#fl^Œ=Ú‡Å∞ <≥#· ÖË~@
° Ü«∞xfl q^ŒºÅ =¸ÅQÀ
+≤<ª fl≥ é˜Oy# „É’_» QÆ∞[˚@ KÕ`∞« ÖÁyæ =ã≤OѨ h
z#fl áêѨx „^Àã≤ ѨÙK«ÛQÆl`«Î "≥ÚÅ¡^Œ∞ ã¨`«Î=∂!
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°úO : =zÛ#"å_»∞ =∂~°∞"Õ+¨^è•iÜ≥ÿ∞ HÍ=K«∞Û. J~Ú##∞ D ÉÏÅ∞_»∞ ZO`« =ÚK«Û@QÍ L<åfl_»∞.
Hõ#fl"å~°∞ QÍx, J#fl^Œ=Ú‡Å∞ QÍx Z=fi~°∞ ÖËx XO@i J~Ú##∞ ã¨~°fiq^ŒºÅ™ê~°=Ú `≥eã≤# *Ï˝x
(=∞Ǩq+¨µ=‚ Ù "å=∞# J=`å~°O ^•eÛ |e K«„Hõ=iÎ =^Œ‰Ì Ωõ =zÛ#ѨC_»∞ P k=º`Õ*’=∞~Ú J~Ú# ÉÏÅ∞x
K«∂z#ѨC_»∞ |e K«„Hõ=iÎ `«# =∞#ã¨∞ûÖ’ J#∞H˘x# =∂@eq.)
N ^Œ`«∞Î_»∞ „|Ǩχq+¨µ‚ =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å∞ Hõeã≤# J=`å~°=¸iÎ. "åi [##O N^Œ`«∞ÎxQÍ Z@∞¡
Pq~°ƒùqOz#^À "≥Ú^Œ@<Õ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ú. N^Œ`«∞Î_»∞ `«# Éèí‰õΩÎÖˇ·# ‰õΩb#∞_»∞ =∞iÜ«Ú ã¨∞=∞u HÀiHõÃÑ·
^Œ`∞« _Î ∞» "≥Ú^Œ\˜ J=`å~°"∞≥ #ÿ Náê^ŒN=Å¡É∞íè xQÍ J=`«iOK≥#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ú. uiy N ^Œ`JΫ =`å~°"∞≥ #ÿ
Náê^ŒN=Å¡É∞íè _»∞ `«# Éè‰í Ωõ ~Î åÖˇ#· JOaHõ HÀiHõÃÑ· uiy ^Œ`∞« _Î ∞» `«# ~Ô O_»= J=`å~°"∞≥ #ÿ NQÆ∞~°∞=¸iÎ
(#$ã≤OǨÏã¨~ã° fi¨ u) JO| Hõ_∞» ѨÙ# Hõ~O° *ÏÖ’ [x‡Oz<å~°x `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ú. NQÆ∞~°∞=¸iÎ HÍjÖ’x
Q˘Ñ¨fl ã¨<åºã¨∞Å∞ HõO@Ѩ_ç#ѨC_»∞ Hõ$+¨‚ã¨~°ã¨fiu J#∞ =∞Ǩ#∞ÉèÏ=Ù_»∞ `«# `«^ÕHõ ^Œ$+≤ì`À NQÆ∞~°∞=¸iÎ
Ü≥ÚHõ¯ `Õ[ã¨∞û#∞ K«∂z P =zÛ# =∞ǨѨÙ~°∞+¨µ_»∞ ™ê=∂#º"≥∞#ÿ "å~°∞ HÍ^Œx =∂~°∞"Õ+=¨ ÚÖ’ =zÛ#
www.granthanidhi.blogspot.in
 17

Ѩ~=° ∂`«‡ U"≥∂ Jx K«∂_»=ÚK«Û@QÍ L<åfl~°x `«ÅOz ã¨~fi° q^ŒºÅ ™ê~°=Ú Ziy# *Ï˝x J~Ú LO_»=Öˇ#x
ѨÓ~°fi=Ú |eK«„Hõ=iÎ "å=∞#∞x K«∂z#ѨC_»∞ U q^è=Œ ÚQÍ `«eK≥<À J^Õ q^è=Œ ÚQÍ Hõ$+¨ã‚ ~¨ ã° fi¨ u `«Åz<å~°∞.
Hõ$+¨ã‚ ~¨ ã° fi¨ u NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ ã¨<åºã¨=Ú W=fi=Öˇ#x `«ÅOz NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ âߢãÜ
Α ∞« =ÚQÍ Hõ$+¨ã‚ ~¨ ã° fi¨ u
ã¨<庙ê„â◊=∞nHõ∆ <˘ã¨Oy<å~°∞. J~Ú`Õ NQÆ∞~°∞=¸iÎ J#QÍ N ^Œ`∞« xÎ J=`å~°=∞x J<åfl=Ú Hõ^• =∞i
JO`«\˜ [QÆ^∞Œ ~æ ∞° =Ù‰õΩ "Õ~˘Hõ QÆ∞~°∞=Ù (Hõ$+¨‚ ã¨~ã° fi¨ u) ZÖÏ LO_»QÅÆ ~°∞? ã¨<åºã¨ nHõ#∆ ∞ "åizÛ#KÀ
QÆ∞~°∞=¸iÎ ZO^Œ∞‰õΩ ã‘fiHõiOzi? nxH˜ ["å|∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ N^Œ`∞« xÎ J=`å~°"∞Õ HÍ=Ù# ^Œ`å΄`ÕÜÚ« Å"å~°∞
[QÆ^∞Œ ~æ ∞° =Ù J~Ú#ѨÊ\˜H˜ "å~°∞ 24 =∞Ok QÆ∞~°=ÙÅ#∞ ã‘fiHõiOz<å~°∞. P 24QÆ∞iÖ’ „Ѩu XHõ¯iÖ’#∂
qÅHõ}
∆ "≥∞#ÿ @∞=O\˜ q*Ï˝#`«`åÎfixfl J=QÍǨÏ# KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. P [QÆ^∞Œ ~æ ∞° =Ù ^Œ`å΄`ÕÜÚ« Å"å~°∞ P 24
=∞Ok QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ 1. Éè∂í q∞ 2. "åÜ«Ú=Ù 3. PHÍâ◊=Ú 4. [Å=Ú 5. Jyfl 6. ã¨∂~°∞º_»∞ 7. K«O„^Œ∞_»∞
8. Ñ≤K∞« ÛHõ 9. J[QÆ~=° Ú 10. ã¨=Ú„^Œ=Ú 11. q∞}∞QÆ∞~°∞ ѨÙ~°∞QÆ∞ 12. `Õ<\≥ Q© Æ 13. U#∞QÆ∞ 14.
`Õ<á≥ ÈQÆ∞ KÕ¿ã"å_»∞ 15. ÖË_ç 16. KÕѨ 17. Ñ≤OQÆà◊ 18. ѨH∆˜ 19. Ñ≤Å"¡ å_»∞ 20. Hõ#º 21. qÅ∞HÍ_»∞ 22.
ã¨~Ê° =Ú 23. ™êb_»∞ 24. H©@Hõ=Ú.
N^Œ`∞« xÎ J=`å~°"∞≥ #ÿ NQÆ∞~°∞=¸iÎ JO`«=∞Ok QÆ∞~°∞=ÙÅ∞QÍ z=iH˜ H©@Hõ=Ú`À ã¨Ç¨ `«#‰õΩ
QÆ∞~°∞=ÙQÍ JOwHõiOz#ѨC_»∞ Hõ$+¨ã‚ ~¨ ã° fi¨ u HÀiHõÃÑ· ã¨<åºã¨=Ú fã¨∞H˘#∞@‰õΩ Z@∞|O\˜ JÉèºí O`«~=° Ú
K«∂ѨÖ^Ë ∞Œ . ~å=∂Ü«∞}=ÚÖ’ N~å=ÚxH˜ =t+ì̈=∞ǨÏi¬ QÆ∞~°∞=ÙQÍ LO_»∞@ =∞#O^ŒiH˜ `≥Å∞ã¨∞. J^Õ
q^è=Œ ÚQÍ NHõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«‡‰õΩ ™êOnѨÙ_»∞ J<Õ =Úx ‰õÄ_® QÆ∞~°∞=ÙQÍ L<åfl~°x `≥Å∞ã¨∞. JÖψQ NQÆ∞~°∞=¸iÎ
Hõ$+¨ã‚ ~¨ ã° fi¨ ux QÆ∞~°∞=ÙQÍ fã¨∞‰õΩx "åi#∞O_ç ã¨<åºã¨nHõ#∆ ∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. JѨÊ\˜ #∞Oz N QÆ∞~°∞=¸iÎ
HÍjˆH„∆ `«=ÚÖ’ "Õ^=Œ ÚÅ#∞ LѨ^tÕ ã¨∂Î ZO^Œ~À NQÆ∞~°∞=¸iÎx P~åkèã∂¨ Î HÍjÖ’ "åiH˜ t+¨µºÅ∞QÍ KÕi
NQÆ∞~°∞=¸iÎ`À J<ÕHõ f~°Ü
÷ ∂« „`«Å∞ KÕÜÚ« @ "≥Ú^ŒÖ\ˇ <ì̃ å~°∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 18

J^蕺ܫ∞=Ú – 11
(NQÆ∞~°∞=¸iÎ =ÚYº t+¨µº_»∞ – NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# [#h [#‰õΩÅ#∞^Œiú OK«∞@ –
`«# K≥Öˇ¡e Ü≥ÚHõ¯ ѨÓ~°fi^À+¨=Ú `≥Å∞ѨÙ@)
HÍj#∞O_ç NQÆ∞~°∞=¸iÎ „ѨÜ∂« QÆ KÕii. NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ =ÚYº"≥∞#ÿ U_»∞QÆ∞~°∞ t+¨µºÅ∞ HõÅ~°∞. 1.
ÉÏÅ ã¨~ã° fi¨ u 2. Hõ$+¨ã‚ ~¨ ã° fi¨ u 3. L¿ÑO„^Œ∞_»∞ 4. =∂^è=Œ ã¨~ã° fi¨ u 5. ã¨^•#O^Œ∞_»∞ 6. *Ï˝#*’ºu ã¨~ã° fi¨ u
7. ã≤^Œ∞ú_»∞. D ã≤^Œ∞ú_Õ 'QÆ∞~°∞K«i„`«— qâ◊nHõ~°=ÚQÍ ^Œ`«ÎÉèí‰õΩÎ_≥·# <å=∞^è•~°‰õΩxH˜ K≥ÃÑÊ#∞. ÃÑ· U_»∞QÆ∞~°∞
t+¨µºÅÖ’ N QÆ∞~°∞=¸iÎ „ѨÜ∂« QÆÖ’ L#flѨC_»∞ =∂^è=Œ Ù#‰õΩ nHõ∆ WzÛ<å~°∞. g~°O^Œi`À NQÆ∞~°∞=¸iÎ
Hõ~O° *Ï #QÆ~=° Ú#‰õΩ KÕ~Ô #∞. "å~°∞ Hõ~O° *Ï #QÆ~=° ÚÖ’ „Ѩu QÆ$ǨÏ=Ú# aèHÍ∆ @# KÕã∂¨ Î LO_Õ"å~°∞.
XH˘¯Hõ¯™êi "å~°∞ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# bÅÅ#∞ „Ѩ^Œi≈OKÕ"å~°∞. J^Õ=∞#QÍ "å~°∞ |Ǩï~°∂Ѩ^èŒ~°∞Öˇ· Hõ~°O*Ï
#QÆ~=° Ú# JO^Œi WO@ XˆH™êi aèH∆õ QÔ H· ˘x<å~°∞. ѨÓ~°fi=Ú `«# `«e`¡ O« „_»∞ʼnõΩ WzÛ#=∂@ „ѨHÍ~°=Ú
NQÆ∞~°∞=¸iÎ "åi [#h [#‰õΩʼnõΩ `«=∞ ^Œ~≈° #=Ú WzÛ Náê^Œ=Å¡É∞íè x~°∂Ѩ=Ú ‰õÄ_® K«∂Ñ≤Oz `«=∞
`«e`¡ O« „_»∞ŠѨÓ~°fi =$`åÎO`«=Ú ‰õÄ_® QÆ∞iÎOѨKãÕ ≤ "åi HÀiHõ#∞ ‰õÄ_® <≥~"° iÕ Û<å~°∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«#
=Oâ◊=Ú# 42 `«~=° ÚÅ L^Œiú OK«∞#x "åi =Oâ◊=Ú"å~°∞ „|Ǩχ֒Hõ „áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞#x "åi ã¨O`«uH˜
=∞$`«∞ºÉèÜ
í ∞« =Ú LO_»^xŒ "åi `«e^¡ OŒ „_»∞ʼnõΩ „|ǨχѨ^=Œ Ú ÅaèOK«∞#x "åi =Oâ◊=Ú JÃ+âÂì fi◊ ~°º=ÚÅ`À
`«∞Å`«∂y JO`«º^ŒâÜ
◊ ∞« O^Œ∞ "åi `«e`¡ O« „_»∞ʼnõΩ HÍjˆH„∆ `« x"åã¨=Ú ÅaèOK«∞#x Pj~°fikOzi. JO`«
"åi K≥ÖÖ¡ˇ #·ˇ ~°`fl« `«##∞ ‰õÄ_® `«iOѨKÜ
Õ ∞« =∞x HÀ~°QÍ NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# K≥ÖÖ¡ˇ #·ˇ ~°`fl« ѨÓ~°fi[#‡Ö’
XHõ P=Ù#∞ H˘@ì_=» Ú KÕ`« =∞iÜ«Ú XHõ ^ŒOѨ`∞« ʼnõΩ HõÅǨÏ=Ú ÃÑ@∞ì@ KÕ`« D [#‡Ü«∞O^Œ∞ ~åÉ’=Ù
HÍÅ=Ú# ‰õΩ+¨µ"ì åºkè`À ÉÏ^èÑŒ _¨ =» Öˇ#x =∞iÜ«Ú Ñ¨Ó~°fi[#‡=Ú# ^ŒOѨ`∞« Å∞ #_»∞=∞ HõÅǨÏ=Ú ÃÑ@∞ì@KÕ
D [#‡Ö’ `«fi~°Ö’ `«# Éè~í ΰ P"≥∞#∞ q_çz ÃÑ>ì̌^_Œ x» , NQÆ∞~°∞=¸iÎ =ÚO^Œ∞ [~°∞QÆÉ’=Ù#k ~°`fl« ‰õΩ
`≥eÜ«∞ѨiK≥#∞. JO`« NQÆ∞~°∞=¸iÎ K≥ÖÖ¡ˇ #·ˇ ~°`fl« PÜ«∞# K«~}
° =ÚÅÃÑ· Ѩ_ç ~°HO∆˜ ѨÙ=∞x "Õ_∞» H˘<≥#∞.
JO`« NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# K≥Öe¡ˇ x H˘O`«HÍÅ=Ú PQÆ=∞x `«# áêѨÑŨ¶ =Ú J#∞Éèqí OK«=Öˇ#x, `«#‰õΩ
‰õΩ+¨µ"ì åºkè =zÛ# Ñ≤^ÑŒ ¨ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~≈° #=Ú ÅaèOK«∞#x `«# áêѨÑi¨ Ǩ~°=Ú#‰õΩ áêѨq<åâ◊#=∞#∞
f~°"÷ ∞Õ x"å~°}=∞x P "åºkè =zÛ#ѨC_»∞ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú KÕi P f~°=÷ Ú# =Úxy# áêѨ=ÚÅ∞ áÈ=Ù#x
<å ^Œ~≈° #=Ú JѨC_»∞ HõÅ∞QÆ∞#x ~°`fl« ‰õΩ NQÆ∞~°∞=¸iÎ É’kèOK≥#∞.
^Õ"å ! ^Õ=~°Ü«∞_»∞QÆ∞Å∞
ÉèÏ=O|∞# xeÑ≤ H˘Å∞K«∞Ѩx <å ѨxQÍ
www.granthanidhi.blogspot.in
 19

HÀ =Å¡Éèí ! ÜÕ∞=∞x Ü≥∞^Œ∞?

h "≥O@<Õ =K«∞ÛK«∞O\˜ xdÖÏkèÑu¨
(N =∞^•ƒùQ=Æ `«=Ú)
J~°O÷ : ^Õ"å! h áê^Œ=ÚÅ#∞ ^蕺xOz ¿ãqOK«∞@ÜÕ∞ <å HÍ~°º=Ú. h "≥#∞"≥O@<Õ ~å‰õ <Õ#∞ KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞#
^Õ=Ú#flk? n#[#∞Å P~°<Î å^Œ=ÚÅ∞ q#∞@Ö’#∞ "åix ~°HO∆˜ z "åi n"≥#Å#∞ á⁄O^Œ∞@Ö’#∞ h‰õΩ
™ê\˜ =∞iÜ≥∞=~°∞? h=Ù n#∞Å Jnè#=ÚÖ’x "å_»=Ù HÍ"å? (N=∞Ǩq+¨µ‚=Ùx ÅH©∆‡^Õq „ѨtflOz#
ѨÅ∞‰õΩeq.)
™êH∆Í`«∞Î NÅH©‡∆ ^ÕqÜÕ∞ N=∞Ǩq+¨µ=‚ Ùx â◊~}
° ∞"Õ_#ç k. WHõ ™ê=∂#∞ºÅ∞ ZO`«\"˜ å~°∞! ~°`fl« `«#
ѨÓ~°fi[#‡Ö’ XHõ ™ê=∂#º ¢ã.Α `å#∞ KÕã#≤ ~Ô O_»∞ áêѨ=ÚÅKÕ „Ѩã∞¨ `Î [« #‡Ö’ áêѨ=Ú J#∞Éèqí OK«=Åã≤
=zÛ#k. HÍi ~°`fl« U [#‡ ã¨∞Hõ$`«"∂≥ `å#∞ ™êH∆Í`«∞Î „u=¸iÎ J=`å~°"∞≥ #ÿ NQÆ∞~°∞=¸iÎ Ü≥ÚHõ¯ K≥ÖÅ¡ˇ ∞QÍ
[x‡Oz#k. `«# áêѨ=Ú N QÆ∞~°∞=¸iÎ ^•fi~å Ziy# Ñ≤=∞‡@ `«# áêѨ ѨiǨ~°=Ú#‰õΩ NQÆ∞~°∞=¸iÎ
Ü≥ÚHõ¯ áê^Œ=ÚÅ#∞ ^蕺xOK«∞@ =∞iÜ«Ú ¿ãqOK«∞@ÜÕ∞ =∂~°=æ ∞x NQÆ∞~°∞=¸iÎ<Õ #q∞‡ "åi J_»∞QÆ∞*Ï_»Å∞
J#∞ã¨iOK«∞@ÜÕ∞ =∂~°=æ ∞x `«# P~°<Î å^Œ=ÚÅ#∞ `«Ñʨ Hõ NQÆ∞~°∞=¸iÎ qx `«#‰õΩ Hõey# ‰õΩ+¨µ"ì åºkè
=∞iÜ«Ú Éè~í ΰ qÜ≥∂QÆ=Ú #∞O_ç `«Ñʨ Hõ ~°HO∆˜ K≥^~Œ x° Pâ◊KO≥ k ^è~·≥ º° =Ú`À ~åÉ’=Ù P ~Ô O_»∞ áêѨÑŨ¶ =ÚÅÔH·
HõxÃÑ@∞ì‰õΩx Ü«ÚO_≥#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 20

J^蕺ܫ∞=Ú – 12
("≥·^Œº<å^ä£# NQÆ∞~°∞=¸iÎ XHõ „ÉÏǨχ}∞xH˜ Hõ#∞qѨC HõeyOK«∞@ –
Hõ~°g~°=∞#∞ #QÆ~°=Ú# XHõ q„ѨÙx ‰õΩ=∂~°∞x *Ï˝x KÕÜ«Ú@)
NQÆ∞~°∞=¸iÎ P[˝#∞ t~°™ê=Ç≤ÏOz "åi t+¨µºÅ∞ f~å÷@#=Ú#‰õΩ "≥o§i. ã≤^Œ∞ú_»∞ =∞@∞‰õΩ
NQÆ∞~°∞¿ã=ÔH· "≥^· ºŒ <å^ä=Œ Ú# NQÆ∞~°∞=Ù`À LO_çi. XHõ „ÉÏǨχ}∞_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ =^Œ‰Ì Ωõ =zÛ #=∞㨯iOz
ÉèHí `Î̃ À `«# q#flѨ=Ú#∞ "≥Å_¡ Kç ÃÕ ã#∞. P „ÉÏǨχ}∞_»∞ KåÖÏHÍÅ=Ú#∞O_ç `«Ñ㨠∞¨ û KÕã#≤ #∞ `«# =∞#ã¨∞û
ã≤~÷ =° ÚQÍ LO_»Hõ ã¨`=« ∞`«=∞=Ù`«∞#fl@∞¡ NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ "≥Å_¡ ç KÕã≤ U^≥<· å LѨ^âÕ =◊ Ú#∞ „Ѩ™êkOK«=∞x
QÆ∞~°∞=¸iÎx HÀÔ~#∞. JO`« N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«Ñ㨠∞¨ û KÕÜÚ« @‰õΩ XHõ QÆ∞~°∞=Ù J=â◊ºHõ=Ú Hõ#∞Hõ P „ÉÏǨχ}∞x
QÆ∞~°∞=Ù ÖˉΩõ O_® `«Ñ㨠∞¨ û ZÖÏ ™êÔQ<À Jx „ѨtflOѨQÍ P „ÉÏǨχ}∞_»∞ `«#H˘Hõ QÆ∞~°∞=Ù HõÅ_»x P QÆ∞~°∞=
`«#‰õΩ ¿ã= KÕÜ∞« =∞x Z@∞=O\˜ Éè’^Œ#Å∞ `«#‰õΩ K≥Ñʨ ÖË^xŒ XHõ¯ ¿ã= =∂„`«"∞Õ KÕÜ∞« =∞#∞@ KÕ`« P
„ÉÏǨχ}∞_»∞ `«# QÆ∞~°∞=ÙÃÑ· HÀÑ≤OK«∞H˘x `«# QÆ∞~°∞=Ù HÀѨ=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® `«@∞ìH˘#ÖËHõ QÆ∞~°∞=Ùx q_çz
=K≥Û#x „ÉÏǨχ}∞_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ`À q#flqOK«∞H˘<≥#∞.
Lifi<£ =∂#=ÙÖˇ=fiÔ~·# QÆ∞~°∞"åHÀº^Œ∞º‰õΩÎÖˇ· QÍx`«
`«∂~åfi~°OÉè=í Ú ¿ãÜ«∞É’Å =#∞K«∞<£ É’kèOK«∞ K«O^Œ|∞#<£
ã¨~°fi[˝`«fi=Ú`À [QÆ^Œ∞æ~°∞=ÙÖˇ· ã¨OѨÓ~°∞‚Öˇ· Ü«ÚO_ç#<£
QÆ∞~°fiOwHõ~}
° O|∞ ¿ãÜ«∞[x~åQÀqO^Œ∞_»<£ ~å=Úñ_»<£
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°Oú : ã¨~fi° A˝Ö#·ˇ |Å~å=∞Hõ$+¨µÅ‚ ∞ *Ï˝#∞Öˇ#· ѨÊ\˜H˜ QÆ∞~°∞=Ùx ¿ãqOz q^•ºÉèϺã¨=Ú KÕãi≤ . HÍ=Ù#
Ö’Hõ=ÚÖ’ ZO`«\"˜ åÔ~#· #∞ QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ LѨ^âÕ =◊ Ú ÖËx^Õ q^Œº#∞ JÉèºí ã≤OK«∞@ J™ê^躌 =Ú. Wk
|∞∞A=ÙKÕÜÚ« @ˆH |Å~å=∞Hõ$+¨µÅ‚ =O\˜"åˆ~ QÆ∞~°∞=Ù <≥#∞flH˘x q^•ºÉèϺã¨=Ú KÕãi≤ .
P „ÉÏǨχ}∞_»∞ =∂@Å∞ q#fl NQÆ∞~°∞=¸iÎ P „ÉÏǨχ}∞x HÀѨyOK≥#∞. P „ÉÏǨχ}∞_»∞
QÆ∞~°∞„^ÀǨÏ=Ú KÕÃã#x QÆ∞~°∞=Ùx =ke ~å=@"Õ∞ HÍHõ QÆ∞~°∞=ÙÃÑ· xO^Œ#∞ "≥∂Ñ≤, QÆ∞~°∞^À+¨=ÚÅ#∞
ѨÅ∞‰õΩK«∞<åfl_»x QÆ∞~°∞„^ÀÇ≤ÏH˜ =∞#ã¨∞û ã≤÷~°"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H˜ HõÅ∞QÆ^Œx *Ï˝#=Ú ÅaèOK«^Œx ZšѨC_»∞ ^Œ∞ó
Y=Ú`À<Õ =∞#â◊ÛOK«Å=Ú`À ã¨∞Y=Ú HõÅ∞QÆHõ J*Ï˝xQÍ LO_≥^Œ~°x NQÆ∞~°∞=¸iÎ P „ÉÏǨχ}∞xH˜
LѨ^tÕ OK≥#∞. JO`« P „ÉÏǨχ}∞_»∞ `å#∞ KÕã#≤ `«ÑC¨ #∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞‰õΩx `«# `«ÑC¨ #∞
ã¨ik^Œ∞HÌ ˘#∞@‰õΩ QÆÅ LáêÜ«∞=Ú#∞ =∞iÜ«Ú QÆ∞~°∞=Ù#∞ Z@∞¡ `≥Å∞ã¨∞H˘#=Öˇ<À, QÆ∞~°∞¿ã"åq^è•<åxfl P
www.granthanidhi.blogspot.in
 21

„ÉÏǨχ}∞_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_ç ã¨~fi° â◊ºâ◊~}

° ÏQÆu "Õ_ç É’kèOѨ=∞x HÀ~°QÍ NQÆ∞~°∞=¸iÎ P
„ÉÏǨχ}∞xH˜ QÆ∞~°∞¿ã"å q^èŒx ‰õΩ¡ÑÎ̈=ÚQÍ =i‚OK«@"Õ∞ QÍHõ QÆ∞~°∞=Ù#∞ Z@∞¡ `≥Å∞ã¨∞H˘#=Öˇ<À Éè’kOK≥#∞.
QÆ∞~°∞=Ù ã¨O`«ãO≤ z#KÀ J™ê^躌 =∞O@∞ LO_»^xŒ "Õ^⌠ߢ™êÎ^∞Œ Å∞ QÆ∞~°∞=Ù ^•fi~å ÅaèOK«∞#x HÍ=Ù# P
„ÉÏǨχ}∞_»∞ =ke =zÛ# QÆ∞~°∞=Ù =^Œ‰Ì Ωõ "≥o§ „Ѩ}Ï=∞=Ú KÕã≤ `«# `«ÑC¨ #∞ =∞xflOѨÙ=∞x "Õ_∞» H˘#∞=∞x
NQÆ∞~°∞=¸iÎ „ÉÏǨχ}∞xH˜ x"å~°}ÀáêÜ«∞=Ú#∞ K≥Ñʨ QÍ JO`« P „ÉÏǨχ}∞_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅÃÑ·
Ѩ_ç ѨâßÛ`åÎÑ=¨ Ú K≥Ok `«#‰õΩ "≥~· åQƺ=Ú Hõe#æ ^Œx NQÆ∞~°∞=¸iÎ<Õ ã¨HÅõ ^Õ=`«ÅQÆ#∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞QÆ#∞
`«ÅOz P kfiA_»∞ â◊~}° ∞HÀ~°QÍ N QÆ∞~°∞=¸iÎ Pjã¨∞ûÅKÕ P „ÉÏǨχ}∞_»∞ ã¨HÅõ "Õ^⌠ߢ™êÎÅÖ’ „áêg}º=Ú
ã¨OáêkOz *Ï˝xQÍ =∂Ô~#∞.
|Å~å=∞Hõ$+¨µ‚Å=O\˜ "åˆ~ QÆ∞~°∞=Ù#∞ Z#∞fl‰õΩx q^•ºÉèϺã¨=Ú KÕã≤~°x nxx|\˜ì ZO`«\˜
=∞ǨÏhÜ«ÚÅÔH#· #∞ QÆ∞~°∂Ѩ^âÕ =◊ Ú ÖËx^Õ q^Œº#Éèºí ã≤OK«∞@ ™ê^躌 =Ú HÍ^Œ∞ J#fl q+¨Ü∞« =Ú#∞ ÃÑ· ã¨OѶ∞¨ @#
^•fi~å |∞∞A"≥#· k.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ Éè∞í =<Õâfi◊ iÖ’ (Hõ$ëê‚#k ã¨g∞Ѩ=Ú#) H˘O`« HÍÅ=ÚO_≥#∞. Hõ~g° ~°=∞#∞ #QÆ~=° Ú#
q„ѨÙ_»∞ XHõ_∞» HõÅ_»∞. J`«x ‰õΩ=∂~°∞_»∞ =∞O^Œ|∞kúÜ∞ÿ≥ [x‡OK≥#∞. LѨ#Ü«∞#=Ú KÕã#≤ ѨÊ\˜Hx˜ P
ÉÏÅ∞_ç KÕ+Åì̈ Ö’ =∂~°∞Ê~åÖË^∞Œ . `«# `«O„_ç Q˘Ñ¨Ê q^•fiOã¨∞_≥#· ѨÊ\˜H˜ `«# ‰õΩ=∂~°∞_ç =∞O^Œ|∞kúãu÷≤ x
K«∂ã≤# P #QÆ~"° åã¨∞Å∞ ¿ÇÏà◊# KÕã≤ `«# `«O„_ç ¿Ñ~°∞#∞ <åâ◊#=Ú KÕÜÚ« K«∞<åfl_»x HÍ=Ù# `å#∞ rqOK«∞@
HõO>ˇ =∞~°}O˜ K«∞@ÜÕ∞ "Õ∞Åx P [#∞Å∞ ¿ÇÏà◊# KÕãi≤ . P =∞O^Œ|∞kúQÅÆ "å_»∞ [#∞Å =∂@ʼnõΩ ÉÏ^èÑŒ _¨ ç
`å#∞ rqOK«∞@ HõO>ˇ =∞~°}˜OK«∞>Ë "Õ∞Åx `«Åz 'aèÅ¡"å\˜Hõ— J#∞ „QÍ=∞=Ú#‰õΩ KÕi LѨ"åã¨nHõ∆
„áê~°OaèOK≥#∞. P „QÍ=∞^Õ=`« 'Éè∞í =<Õâfi◊ i— J`«x nHõ∆ ã¨Ñb¨¶ Hõ$`«=Ú HÍ#O^Œ∞# x~åâ◊KO≥ k `«# „áê}=ÚÅ#∞
#iÊOK«∞H˘#∞@‰õΩ ã≤^=úŒ ∞Ü≥∞º#∞. JO`«@ [QÆ<å‡`« Éè∞í =<Õâfi◊ i J`«x ã¨fiѨfl=Ú# ^Œ~≈° #q∞zÛ Hõ$ëê‚#k
ã¨g∞Ѩ=Ú# B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ Ú „H˜O^Œ XHõ Ü«∞u `«Ñ㨠∞¨ û KÕÜÚ« K«∞<åfl_»x ™êH∆Í`«∞Î J`«#∞ t= J=`å~°=∞x
J`«xx â◊~}° ∞"Õ_∞» =∞x [QÆ<å‡`« P =∞O^Œ|∞kú"åxH˜ LѨ^tÕ OK≥#∞. P kfiA_»∞ ã¨fiáêfl^Õâ=◊ Ú J#∞ã¨iOK«∞@ÔH·
Hõ$ëê‚#n f~°=Ú KÕi B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ Ú =^ŒÌ NQÆ∞~°∞=¸iÎx ^Œi≈Oz "åi K«~}
° =ÚÅÃÑ· Ѩ_ç â◊~}
° ∞"Õ_#≥ ∞.
JO`« N QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨O`«ãO≤ z P q„ѨÙx `«ÅÃÑ· N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# KÕux LOz fã≤# "≥O@<Õ P
=¸_è»ÉèíHÎ̃QÆÅ q„ѨÙ_»∞ =∞ǨѨO_ç`«∞_çQÍ =∂Ô~#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 22

J^蕺ܫ∞=Ú – 13
(B^Œ∞O|~° =$Hõ∆=Ú J#fl N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ „Ñ‘u HõÅ∞æ@‰õΩ HÍ~°}O)
NQÆ∞~°∞=¸iÎ =¸ÖÏ=`å~°=Ú N^Œ`∞« _Î x» `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. ^Œ`∞« _Î ∞» „u=¸iÎ J=`å~°=Ú J#QÍ
„|Ǩχq+¨µ‚=∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å HõÅ~ÚHõ. ^Œ`«∞ÎxH˜ B^Œ∞O|~°=Ú J#QÍ ZO`À „Ñ‘u. ^•xH˜ QÆÅ HÍ~°}=Ú
`≥eã≤H˘#∞@‰õΩ =∞Ǩq+¨µ=‚ Ù J=`å~°"∞≥ #ÿ #~°ãO≤ Ǩϙêfiq∞ J=`å~°=Ú QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@ =ÚYºO.
„|ǨχѨل`«∞Öˇ·# ã¨#Hõã¨#O^Œ<å^Œ∞Å∞ XHõ™êi "≥·‰õΩO~î°=Ú#‰õΩ =zÛ#ѨC_»∞ JHõ¯_ç ^•fi~°áêʼnõΩÅ∞ W^ŒÌ~°∞
"åix Ö’xH˜ áÈhÜ«∞Hõ J_»y¤ OK«QÍ ã¨#Hõã#¨ O^Œ<å^Œ∞Å∞ ^•fi~°áêʼnõΩÅ K«~º° ‰õΩ ã¨ÇÏ≤ OѨHõ "åix ~åHõã∆ ∞¨ Öˇ·
[x‡OK≥^Œ~°x â◊Ñ≤Ozi. JO`« ^•fi~°áêʼnõΩÅ∞ P =Ú#∞Å#∞ Hõ~°∞}˜OѨ=∞x HÀ~°QÍ "≥·~°ÉèÏ==Ú#
=∞Ǩq+¨µ=‚ Ù#∞ 㨇iOK«∞@KÕ uiy =¸_»∞ [#‡ÅÖ’ "≥‰· Ωõ O~î=° Ú#‰õΩ KÕ~Ô ^Œ~x° P =Ú#∞Å∞ K≥ÑÊ≤ i. JO`«
âßѨ=âß`«∞Î ^•fi~°áêʼnõΩÅ∞ kuH˜ Ç≤Ï~°}ºHõâº◊ Ѩ =∞iÜ«Ú Ç≤Ï~°}Ϻ‰õΩ∆ Å∞QÍ [x‡Ozi. z#fl"å_≥#· ǨÏi}Ϻ‰õΩ∆ x
NǨÏi =~åǨÏ~°∂Ѩ=Ú# ã¨OǨÏiOK≥#x `«# `«=Ú‡x =∞~°}=ÚKÕ HÀáÈ„k‰õΩ_Î ·≥ Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ NǨÏi`À
"≥~· =° Ú ÃÑ@∞ìH˘<≥#∞. Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ `«#‰õΩ =Úã¨e`«#=Ú, Kå=Ù LO_»~å^Œx `«# HÀiHõ ã≤kOú K«∞@ÔH·
Ѷ∞¨ ’~°`Ñ« 㨠∞¨ û KÕÃã#∞. P `«Ñ㨠∞¨ û‰õΩ "≥∞zÛ „|Ǩχ=~°=Ú HÀ~°∞H˘#=∞#QÍ JO`« Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ ѨOK«É∂íè `«=ÚÅ
Ü«∞O^Œ∞ HÍx, k‰õΩ¯Å Ü«∞O^Œ∞ HÍx, ˆ~~ÚOѨQÆÅ∞ HÍx `«#‰õΩ =∞~°}=Ú ÖˉõΩO_® "≥Úã¨à◊√§, ~åHõ∆ã¨∞Å∞,
„‰õÄ~°=∞$QÆ=ÚÅ∞, ã¨~Ê° =ÚÅ∞, ^Õ=`«Å∞, #~°∞Å∞ "åi`À Ü«Ú^Œ=ú Ú ã¨OÉèqí Oz#ѨÊ\˜H˜ =∞$`«∞º=Ù ~å‰õÄ_»^xŒ
ã¨=∞ãÎ̈ â◊¢™ê΢ã=Î̈ ÚÅ =Å# =∞$`«∞º=Ù ÖË#@∞=O\˜ =~°=Ú#∞ P „|Ǩχ^Õ=Ùx HÀ~°QÍ „|Ǩχ J#∞„QÆÇÏ≤ Oz
"≥_Ö» #ˇ ∞. JO`« Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ `«# `«=Ú‡x ã¨OǨÏiOz# NǨÏix K«OѨÙ@‰õΩ `«# =~°„ѨÉÏè ==Ú`À
ã≤^Œú=∞Ü≥∞º#∞. Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ#‰õΩ „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ [x‡OK≥#∞. `«O„_ç NǨÏiH˜ â◊`«$=Ù J~Ú`Õ ‰õΩ=∂~°∞_≥·#
„ѨǨ¡^Œ∞_»∞ =∞@∞‰õΩ NǨÏiH˜ J##ºÉèí‰õΩÎ_»∞. z#fl`«#=Ú #∞O_ç „Ñ¨Ç¨¡^Œ∞_»∞ NǨÏi <å=∞=Ú `«Ñ¨Ê Ug∞
ѨeHˆ "å_»∞ HÍ^Œ∞. Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ `«# â◊„`«∞"≥#· NǨÏix ѨÓlOKÕ `«# Ѩل`«∞_≥#· „ѨÇ¨ ^¡ ∞Œ x J<ÕHõ q^è=Œ ÚÅ∞QÍ
tH˜∆Oz##∞ „ѨǨ¡^Œ∞_»∞ NǨÏi ÉèíH˜Îx q_»∞=ÖË^Œ∞. `«O„_ç z=~°‰õΩ `«# ‰õΩ=∂~°∞x K«OѨÙ@‰õΩ ‰õÄ_®
ã≤^Œú=∞Ü≥∞º#∞. NǨÏi „ѨǨ¡^Œ∞x ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ~°H˜∆OK«∞`«∂ =K«∞ÛK«∞O_≥#∞. `«# =¸_è»ÉèíH˜Îx K«∂z
Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_»∞ XHõ™êi NǨÏi ã¨~°fi"åºÑ≤ J#fl „ѨǨ¡^Œ∞x =∂@ʼnõΩ HÀÑ≤Oz `«# Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl
ãÎ̈OÉè=í Ú #O^Œ∞ K«∂Ѩ=∞x `«# QÆ^`Œ À ãÎ̈OÉè=í Ú#∞ H˘@ìQÍ, =∞Ǩq+¨µ=‚ Ù ãÎ̈OÉè=í Ú #∞O_ç #~°ãO≤ Ǩϙêfiq∞
J=`å~°∞_≥· |Ü«∞@‰õΩ =K≥Û#∞. #~°∞_»∞QÍ#∞, ã≤OǨÏ=ÚQÍ#∞ L#fl PHÍ~°=Ú ^•eÛ `«#KÕu QÀà◊√§ *ÏfiÅÅ`À
L„QÆ~∂° ѨÙ_≥· HõxÑ≤Oz [_»Å∞ qkeOz Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙx X_çã≤ Ѩ\ì̃ `«# `˘_»ÃÑ· Ѩ_=Õ ã≤ P ~åHõã∆ ∞¨ x peÛ
www.granthanidhi.blogspot.in
 23

#~°=ÚÅ#∞ „`≥Oz, Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙx „¿ÑQÆ∞Å#∞ ™êfiq∞ "≥∞_»Ö’ Ǩ~°=ÚQÍ ^èiŒ OK≥#∞. Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙx =~°=Ú#‰õΩ
Jf`«=ÚQÍ q+¨µ‚=Ù J`«xx ã¨OǨÏiOK≥#∞. ™êfiq∞ ~°∂Ѩ=Ú J@∞ #~°∞_»∞ W@∞ =∞$QÆ=Ú QÍHõ
ã¨O^蕺ã¨=∞Ü«∞=Ú# `˘_»ÃÑ· ÃÑ@∞ìH˘x J#QÍ ã¨ÉèíÖ’#∞ ÖË^• |Ü«∞@ QÍHõ Z@∞=O\˜ PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ∞
LѨÜ≥∂yOK«Hõ ™êfiq∞QÀà◊§`À peÛ ã¨OǨÏiOK≥#∞. N=∞Ǩq+¨µ‚=Ù #~°ã≤OǨϙêfiq∞ J=`å~°=ÚQÍ
B^Œ∞O|~°ãOÎ̈ Éè=í Ú #∞O_ç L^Œƒqù OK≥#∞. Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙx L^Œ~=° Ú pÅ∞Û@KÕ ™êfiq∞"åi KÕuQÀà◊§Ö’ q+¨=Ú
„áêÔH#∞. ^•x HÍ~°}=ÚKÕ ™êfiq∞ J<ÕHõ ~ÀAÅ∞ P q+¨ÉÏ^èKŒ Õ "Õ^#Œ Ѩ_Q» Í =∞Ǩq+¨µ=‚ ٠Ѩufl J~Ú#
N=∞ǨÅH˜‡∆ `«# Éè~í ΰ ÉÏ^è#Œ ∞ âßOuOѨKÜ
Õ Ú« @‰õΩ B^Œ∞O|~°ÑŨ¶ =ÚÅ#∞ ™êfiq∞ KÕu „QÀà◊§‰õΩ <˘ãÔ̈Q#∞. P
ѶŨ =ÚÅ=Å¡ qëêyfl j`«Å"≥∞ÿ ™êfiq∞ âßOuOK≥#∞.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ǩq+¨µ‚ J=`å~°"∞Õ HÍ=Ù# `«#‰õΩ #~°ãO≤ Ǩϙêfiq∞ J=`å~°=Ú# B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ Ú
`«#‰õΩ ÉÏ^èŒ x"å~°}=Ú HõÖ#æˇ x P qâßfiã¨=Ú`À QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ B^Œ∞O|~°=∞#fl „Ñ‘u. JO^Œ∞=Å# NQÆ∞~°∞=¸iÎ
ZÅ¡ÑC¨ _»∞ B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ Ú „H˜O^Œ<Õ ^蕺#=Ú KÕã∞¨ H˘#∞K«∞O_≥_"ç å~°∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 24

J^蕺ܫ∞=Ú – 14
(B^Œ∞O|~° =$Hõ∆=Ú#‰õΩ ÅH©∆‡#~°ã≤OǨϙêfiq∞ =~°=ÚÅ <˘ã¨QÆ∞@ – 64 =∞Ok Ü≥∂y#∞Å∞ NQÆ∞~°∞=Ù#∞
ѨÓlOK«∞@)
ÃÑ· J^蕺ܫ∞=Ú# N=∞Ǩq+¨µ‚ J=`å~°"≥∞ÿ# #~°ã≤OǨϙêfiq∞ `«# Éèí‰õΩÎ_≥·# „ѨǨ¡^Œ∞x ~°H˜∆OK«∞@‰õΩ
B^Œ∞O|~° ãÎ̈O|=Ú #∞O_ç =zÛ Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙx L^Œ~=° Ú peÛ K«OÃÑ#x NǨÏi KÕu"Õà√◊ § QÀà◊§‰õΩ q+¨O
ã¨Ç≤ÏOѨ~åx "Õ^Œ# ÃÑ@∞ìK«∞O_»QÍ ÅH©∆‡^Õq B^Œ∞O|~°Ñ¶¨Å=ÚÅ#∞ P "Õà◊§‰õΩ „QÆ∞zÛ ™êfiq∞ "Õ^Œ##∞
x"åiOѨKÃÕ ã#∞ Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. ÅH©‡∆ #~°ãO≤ Ǩϙêfiq∞H˜ q+¨âßOu HõÅ∞QÆKãÕ #≤ P B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ Ú#‰õΩ
„H˜Ok q^è=Œ ÚQÍ =~°=ÚÅ <˘ãÔ̈Q#∞.
1. ÉèHí `Î̃ À B^Œ∞O|~°=Ú#∞ ¿ãqOz# "åiH˜ `«=∞ HÀiHõÅ∞ <≥~"° ~Õ ∞° #∞.
2. B^Œ∞O|~° ^Œ~≈° #=ÚKÕ L„QÆq+¨âßOu HõÅ∞QÆ∞#∞.
3. B^Œ∞O|~°=Ú#∞ ¿ãqOz# ã¨~fi° áêѨHÜ
∆õ ∞« =∞QÆ∞#∞.
4. B^Œ∞O|~° ^Œ~≈° #=Ú=Å¡ âßOu ÅÉèºí O
5. B^Œ∞O|~°=Ú#∞ ¿ãqOz# Ѩل`«áœ„`å^Œ∞Å∞ HõÅ∞æ#∞.
6. B^Œ∞O|~°=Ú#∞ ѨÓlOz# N=∞O`«∞ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
7. B^Œ∞O|~° KèåÜ«∞ [Å =∞^茺=Ú# L#fl ã¨ÎOÉèí=Ú# ™êfl#=Ú KÕÜ«Ú"åiH˜ ÉèÏw~°nè ™êfl#ѨÙ}ºÅ∞
ÅÉèíº=∞QÆ∞#∞.
8. B^Œ∞O|~° h_» Z<Àfl ѶŨ =ÚÅ<˘ã¨Q∞Æ #∞.
9. B^Œ∞O|~° ^Œ~≈° #=Ú =∞iÜ«Ú ¿ãqOK«∞@KÕ "åºkè Ç‘Ï#∞ÅQÆ∞#∞.
10. „|ǨχǨÏ`åºk ^À+¨=ÚÅ∞ B^Œ∞O|~°=Ú#∞ ѨÓ[ KÕã#≤ `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
11. ã¨HÅõ ^Õ=`«Å∞ B^Œ∞O|~°=Ú#∞ P„â◊~ÚOK≥^~Œ ∞° .
12. <Õ#∞ (NǨÏi), <å ÉèÏ~°º (ÅH©‡∆ ^Õq)`À ‰õÄ_ç hÜ«∞O^Õ (B^Œ∞O|~°=Ú#O^Õ) x=ã≤OK≥^#Œ ∞.
HÍ=Ù#<Õ N^Œ`∞« xÎ J=`å~°=∞QÆ∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ B^Œ∞O|~° =$HõK∆ åè Ü«∞ #O^Õ x=ã≤OK≥^~Œ ∞° .
ѨOK«#^Œ∞Å∞ Hõ$+¨Ö‚ ’ ã¨OQÆq∞Oz# „Ѩ^âÕ =◊ Ú #O^Œ∞ `«∂~°∞Ê# J=∞~åѨÙ~°O HõÅ^Œ∞. „Ѩãk≤ ú J~Ú#
J=∞ˆ~â◊fi~° ^Õ=Ùx`À áê@∞ B^Œ∞O|~° =$Hõ∆=Ú#fl „Ѩ^Õâ◊=Ú# NQÆ∞~°∞=¸iÎ x=ã≤OK«∞K«∞O_≥#∞. D
J=∞ˆ~â◊fi~°∞x ã¨xflkèÜ∞« O^Œ∞ áêѨq<åâ◊#=Ú, HÍ=∞ºf~°=÷ Ú =~°^=Œ Ú J#∞ „ѨMϺ`« f~°Å÷ ∞=Ú P B^Œ∞O|~°
=$Hõã∆ g¨ ∞Ѩ=Ú# HõÅ^Œ∞. WK«Û@ NQÆ∞~°∞=Ù 12 ã¨OIIÅ∞ LO_≥#∞.„Ѩu k#=Ú aèHÍ∆ ~°=÷ Ú#ÔH· J=∞~åѨÙ~°=Ú#‰õΩ
www.granthanidhi.blogspot.in
 25

áÈ=ÙK«∞O_≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ QÆ∞Ѩ~Î ∂° Ѩ=Ú# =$Hõ=∆ ¸Å=Ú# x=ã≤OK«∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú# „Ѩu ~ÀA =∞^蕺ǨÏfl=Ú
64=∞Ok Ü≥∂y#∞Å∞ J=∞ˆ~â◊fi~°=Ú#∞O_ç =zÛ NQÆ∞~°∞=¸iÎx ÉèíH˜Î`À ѨÓlOK«∞K«∞O_≥#∞. "å~°∞ N
QÆ∞~°∞=¸iÎx P„â◊=∞=Ú#‰õΩ fã¨∞‰õΩxáÈ~Ú Ñ¨Ó[Å∞ KÕ¿ã"å~°∞. ѨÓ*Ï#O`«~=° Ú N QÆ∞~°∞=¸iÎ uiy
B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ ¸Å=Ú#‰õΩ KÕ̂~"å~°∞. XHõ™êi N QÆ∞~°∞=¸iÎx ѨsH˜O∆ K«∞@‰õΩ XHõ =ºHÎ̃ QÆ∞~°∞=¸iÎx
J#∞ã¨iOz =∂~°=æ ∞^躌 =Ú# uiy P =ºHÎ̃ ÉèÜ
í ∂« O^Àà◊#Å`À NQÆ∞~°∞=¸iÎx J#∞ã¨iOK«∞@ =∂x `«#
„QÍ=∞=Ú#‰õΩ "≥#∞Hõ‰Ωõ uiy áêiáÈÜ≥∞#∞. J^Õ „QÍ=∞=ÚÖ’ x=ã≤OK«∞ QÆOQÍ#∞A_»#∞ "å_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎx
^Œi≈OK«∞@ÔH· =K«∞ÛK«∞#fl Ü≥∂y#∞Å#∞ QÆOQÆ =∞^躌 #∞O_ç =K«∞Û@ QÆ=∞xOK≥#∞. ÃÑQ· Í P Ü≥∂y#∞Å∞
[Å=∞^躌 =Ú# XHõ =∂~°=æ Ú KÕãH≤ ˘x =K«∞Û@ K«∂z Pâ◊Û~°ºáÈÜ≥∞#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞Î t=Ù_»x
`«Åz HÍ=Ù#<Õ Ü≥∂y#∞Å∞ =zÛ Ñ¨ÓlOK«∞K«∞<åfl~°x P „QÍ=∞ã¨∞_÷ ∞» `«ÅK≥#∞. P „QÍ=∞ã¨∞_Î #·≥ QÆOQÍ#∞A_»∞
NQÆ∞~°∞=¸iÎx "≥O@ ~°ÇϨ 㨺=ÚQÍ J#∞ã¨iOK≥#∞. P Ü≥∂y#∞Å∞ QÆ∞~°∞=¸iÎx [Å=∂~°=æ Ú# fã¨∞‰õΩxáÈ~Ú
#=~°`«fl Yz`«=ÚÖˇ·# ѨÙ~°=Ú# ~°`«flYz`«"≥∞ÿ# ã≤OǨã¨#=ÚÃÑ· NQÆ∞~°∞=¸iÎx ‰õÄ~°∞ÛO_»ÃÑ\˜ì ã¨HõÅ
ѨÓ[Å∞ PK«iOK«∞@ P QÆOQÍ#∞A_»∞ QÆ=∞xOK≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ =zÛ# P QÆOQÍ#∞Ax K«∂K≥#∞. JO`«
P =∞x+≤ NQÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_ç â◊~°}∞HÀ~°QÍ QÆ∞~°∞=¸iÎ J`«xx Pj~°fikOz [iy# D
q+¨Ü∞« =Ú Z=fii`À#∞ K≥Ñʨ =^ŒxÌ J`«xH˜ ã¨^uæŒ HõÅ∞QÆ∞#x NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# k=º Pjã¨∞ûÅ#∞ WK≥Û#∞.
H˘O`«HÍÅ=Ú#‰õΩ QÆOQÍ#∞A#‰õΩ N QÆ∞~°∞=¸iÎ Pjã¨∞ûÅKÕ J`«x á⁄Å=ÚÖ’ xkè ^˘iÔH#∞.
JѨÊ\˜#∞O_ç J#∞ x`«º=Ú NQÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ =zÛ P ^ŒOѨ`∞« Å∞ ÉèHí `Î̃ À ѨÓlOK«∞K«∞O_≥_"ç å~°∞.
XHõ™êi QÆOQÍ#∞A_»∞ „ѨÜ∂« QÆ HÍj "≥à§◊ =Öˇ#x `«ÅOz#ѨC_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# HÀiHõ <≥~"° ~Õ ∞° Û@‰õΩ
QÆOQÍ#∞AxH˜ QÆ∞~°∞áê^Œ∞HõÅ#∞ ^èiŒ OѨKãÕ ≤ „ѨÜ∂« QƉΩõ J`«xx NQÆ∞~°∞=¸iÎ fã¨∞‰õΩx "≥o§ ™êfl#=Ú
KÕ~ÚOz =∞^蕺ǨÏfl=Ú# HÍjH˜ ‰õÄ_® fã¨∞‰õΩx "≥o§ ™êÜ«∞OHÍÅ=Ú#‰õΩ uiy P„â◊=∞=Ú#‰õΩ fã¨∞H˘x
=K≥Û#∞.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 26

J^蕺ܫ∞=Ú – 15
(J=∞~åѨÙ~°=Ú#O^Œ∞ XHõ „ÉÏǨχ}^ŒOѨ`«∞ʼnõΩ NQÆ∞~°∞=¸iÎ "åiÃÑ· Hõ~°∞} K«∂ѨÙ@ – NQÆ∞~°∞=¸iÎ
J=∞ˆ~â◊fi~°™êfiq∞x g_»∞H˘eÑ≤ JK«\#˜ ∞O_ç QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú KÕ~∞° @‰õΩ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘#∞@)
NQÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ$ëê‚#n f~° f~°=÷ ÚÅ#∞ ѨÙh`«=Ú KÕÜÚ« K«∞ Hõ$+¨Ñ‚ O¨ K«#n ã¨OQÆ=∞=Ú #O^Œ∞ 12
ã¨OIIÅ∞ LO_≥#∞. „ѨÜ∂« QÆ`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ ã¨OQÆ=∞™ê÷#=Ú JHõ¯_» ѨOK«#n „Ѩ"åǨÏ=Ú P Hõ$ëê‚#kÖ’
ã¨OQÆq∞OK≥#∞. `«∂~°∞Ê# J=∞~åѨÙ~°=Ú HõÅ^Œ∞. P ѨOK«#n „Ѩ^âÕ =◊ Ú# B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ Ú J=∞ˆ~â◊fi~°^=Õ Ù_»∞
HõÅ=Ù. P B^Œ∞O|~° =$Hõã∆ g¨ ∞Ѩ=Ú# ѨÙ}ºf~°=÷ ÚÅ∞ HõÅ=Ù. N QÆ∞~°∞=¸iÎ „Ѩu ~ÀA J=∞~åѨÙ~°=Ú#‰õΩ
aèHHÔ∆õ · áÈ=ÙK«∞O_≥_"ç å~°∞. P „QÍ=∞=Ú #O^Œ∞ x~°∞¿Ñ^Œ ‰õΩ@∞Oc‰õΩÖˇ#· „ÉÏǨχ}∞_ç WO@ NQÆ∞~°∞=¸iÎ
aèH∆Í~°÷"≥∞ÿ =K≥Û#∞.
P „ÉÏǨχ}∞_»∞ ~ÚO\˜ „áêOQÆ}=Ú# z‰õΩ¯_»∞ áê^Œ∞ HõÅ^Œ∞. P z‰õΩ¯_»∞HÍÜ«∞Å∞ P ^ŒOѨ`«∞ʼnõΩ
r=<å^è•~°=Ú. J\ì̃ Hõ\H˜ õ ^Œi„^Œ=ÚÖ’ L#fl P ^ŒOѨ`∞« Å WO@ NQÆ∞~°∞=¸iÎ aèHÍ∆ ~°=÷ Ú#ÔH· =K≥Û#∞.
U qÉè∞í áê^Œ Ѩ^‡Œ O`«∞ Öˇ#fl_»∞ <≥=fi~°∞ ÉÁO^ŒÖxË ÃÑO
„^À= [iO`«∞ ~°\ì̃ |∞^è`Œ À+¨Hõ h =~°∞^≥OK«∞@O „ÉÜ≥∂
^•=$`« =∞Ü≥∞º l`«Î=Ú Hõ$`å~°Ì`« <˘O^≥ =∞<À~°^èŒO|∞, h
¿ã= |q„`«ÉÏè ==Ú#∞ *ˇO^≥âs◊ ~°=Ú <Õ_∞» =∂^è"Œ å !
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : F ^Õ"å! D<å\˜H˜ <å ~ÚO\˜H˜ =zÛu"å? <Õ<O≥ `« ^è#Œ ∞º_»#∞. N áê^Œ Ѩ^•‡ÅÜ«∞O^Œ∞ rq`«=Ú#∞
ã¨=∞~°Ê} KÕÃã#O`« ã¨O`À+¨=Ú WOH˘Hõ\˜ ÖË^∞Œ . x<≥fliy# "åxH˜ P#O^Œ=Ú „Ѩ™êkOK≥^=Œ Ù. J@∞=O\˜
h=Ù ^ŒÜ∞« KÕÜÚ« @KÕ <å HÀiHõ`À áê@∞ <å =∞#ã¨∞û ã¨O`À+≤Ozxk. WѨC_»∞ x#∞fl ѨÓlOK«∞@ =∞iÜ«Ú
¿ãqOK«∞@ =Å# <Õ#∞ ѨÙh`«∞_»∞ #Ü≥∞º^Œ#∞. (NHõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«‡_»∞ `«# Ö’Hõ=ÚÖ’ J_»∞QÆ∞ÃÑ\ì̃# Hõ$+¨µx‚
K«∂z ÉèHí `Î̃ À =~°∞}∞_»∞ J#fl =∂@eq.)
=~°∞}∞_≥<· å, x~°∞¿Ñ^Œ J~Ú<å ÉèHí =Θ ∞@∞‰õΩ JO^ŒiH˜ ã¨=∂#"Õ∞. JÅ<å_»∞ =~°∞}∞_»∞ Hõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«‡
~åHõ#∞ K«∂z P#O^Œ=Ú`À ѨeH˜# ѨÅ∞‰õΩeq. J~Ú`Õ NQÆ∞~°∞=¸iÎx K«∂z# P#O^Œ=Ú`À P c^Œ
q„ѨÙ_»∞ `«# =∞#ã¨∞û# =~°∞}∞x=Öˇ D<å\˜H˜ `«# WO\˜H˜ NQÆ∞~°∞=¸iÎ =K≥Û#x `å<≥O`À ^è#Œ ∞º_»x
NQÆ∞~°∞=¸iÎ áê^ŒÑ^¨ ‡Œ =ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ `«# rq`«=Ú#∞ ã¨=∞~°Ê} KÕãH≤ ˘#=Öˇ#x J@∞¡ ã¨=∞iÊOz#KÀ `«#
rq`«=Ú ^è#Œ º=∞x =∞iÜ«Ú Z#ÖËx P#O^Œ=Ú á⁄O^Œ=K«∞Û#x NQÆ∞~°∞=¸iÎ ~åHõKÕ `«# HÀiHõ =∞iÜ«Ú
www.granthanidhi.blogspot.in
 27

`«# =∞#ã¨∞û ã¨O`À+¨=Ú`À xO_≥#x `«ÅOz P q„ѨÙ_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ ѨÓ[KÕÜ∞« =Öˇ#x `«ÅOK≥#∞.
NQÆ∞~°∞=¸iÎx Ö’xH˜ `≥zÛ Q“~°==Ú`À ѨÓzOz `«# WO\˜Ö’ HÍKÕ z‰õΩ¯_»∞ HÍÜ«∞Å`À<Õ Éè’[#=Ú ÃÑ\ì̃
â◊~°}∞"Õ_≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ J`«xx Pj~°fikOz uiy "≥à◊¥Î "åH˜@ L#fl z‰õΩ¯_»∞ áê^Œ∞#∞ KèÕkOz
"≥o§áÈÜ≥∞#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ K«~º° #∞ K«∂z# P q„Ѩ=x`« =∞@∞‰õΩ ^Œ∞ódOK≥#∞. q„ѨÙ_»∞ =∞@∞‰õΩ Jk
^≥=· ã¨OHõÅÊ=ÚQÍ `«ÅOK≥#∞. P q„ѨÙ_»∞ q∞ye# áê^Œ∞ "≥Ú^ŒÅO`å fã≤"ãÕ ≤ áê~°"ÃÕ ã#∞. JO`« P q„ѨÙ#‰õΩ
^è#Œ =Ú`À xO_ç# XHõ Ѷ∞¨ @=Ú JO^Œ∞Ö’ HõxÑ≤OK≥#∞. P ^ŒOѨ`∞« Å∞ Jk ™êH∆Í`«∞Î NQÆ∞~°∞=¸iÎ Ü≥ÚHõ¯
Hõ~∞° }ÜÕ∞ Jx „QÆÇÏ≤ Oz NQÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ "≥o¡ [iy#^ŒO`«ÜÚ« K≥ÑÊ≤ HÍà◊§ÃÑ· Ѩ_#≥ ∞. WO`« J^Œ∞ƒù`=« ÚÅ∞
KÕã#≤ QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞@∞‰õΩ =∞ø#=Ú#<Õ LO_ç [iy# J^Œ∞ƒù`=« ÚÅ#∞ W`«~∞° ʼnõΩ K≥Ñʨ =^ŒxÌ QÆ∞~°∞=¸iÎ
P ^ŒOѨ`∞« ʼnõΩ ‰õÄ_® P*Ï˝ÑO≤ K≥#∞.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ QÀѨº=ÚQÍ LO_»=Öˇ#x `«Åz Hõ$+¨Ñ‚ O¨ K«#n ã¨OQÆ=∞=Ú# QÆÅ J=∞ˆ~â◊fi~°™êfiq∞x
g_»∞H˘eÑ≤, QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú#‰õΩ "≥à◊√§@‰õΩ ã≤^Œú=∞Ü≥∞º#∞. JO`« „Ѩuk#=Ú 64 =∞Ok Ü≥∂y#∞Å∞
H˘eKÕ"åà◊√§ QÆ∞~°∞=¸iÎ x~°‚Ü«∞=Ú#‰õΩ =ºuˆ~H˜OK≥#∞. "åix =ke "≥à◊§=^ŒÌx "Õ_»∞H˘<≥#∞. JO`«
NQÆ∞~°∞=¸iÎ JHõ¯_» B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ Ú#∞ K«∂Ñ≤ ã¨^• P =$Hõ=∆ Ú #O^Õ x=ã≤O`«∞#x J^Õ `«# x"åã¨=∞x
P =$Hõ=∆ Ú<Õ Ñ¨ÓlOK«=∞x J@∞¡ ѨÓlOz#"åiH˜ HÀiHõÅ∞ <≥~"° ~Õ ∞° #x K≥ÃÑÊ#∞. J@∞¡ Ü≥∂y#∞Å∞ `≥eÑ≤
NQÆ∞~°∞=¸iÎ J=∞~°[ =∞iÜ«Ú cè=∂ #^Œ∞Å ã¨OQÆ=∞ ™ê÷#"≥∞#ÿ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#‰õΩ |Ü«∞Å∞^Õ~Ô #∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 28

J^蕺ܫ∞=Ú – 16
(QÆOQÍ^èŒ~°∞_»∞, ã¨∞jÅ ^ŒOѨ`«∞Å#∞ Pj~°fikOK«∞@ – "åi Ѩل`«∞_»∞#∞ u~°y „|uH˜OK«∞@ – B^Œ∞O|~° =$Hõ∆=∞Ç≤Ï=∞
Zé∞OQÆ∞@ – QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú#‰õΩ N QÆ∞~°∞=¸i ΄Ѩܫ∂}=Ú)
QÆ`« J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ J=∞~åѨÙ~°ãg¨ ∞Ѩ=Ú #O^Œe B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ ∞O^Œ∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ QÆ∞Ѩ~Î ∂° Ѩ=Ú#
LO_≥#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«=∞ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#‰õΩ „ѨÜ∂« }=Ú HÍqOѨHõ =ÚO^Œ∞ XHõ
J^Œ∞ƒù`« ã¨OѶ∞¨ @# [iÔQ#∞. D ã¨OѶ∞¨ @# ^•fi~å NQÆ∞~°∞=¸iÎ "å~°∞ Ü≥∂y#∞ʼnõΩ J^Œ$â◊º~°∂Ѩ=Ú#
B^Œ∞O|~° =$Hõ∆=∞O^Œ∞ LO_»∞#<Õ WzÛ# =~°=Ú |∞∞A=ÙKÕÃã#∞. D ã¨OѶ¨∞@# U=∞#QÍ t~ÀÅ
„QÍ=∞x"åã¨∞Å∞ QÆOQÍ^è~Œ ∞° _»∞ =∞iÜ«Ú J`«x ÉèÏ~°º ã¨∞jÅ HõÅ~°∞. "åiH˜ ã¨O`å#=Ú [x‡Oz#ѨÊ\˜H˜
"≥O@<Õ =∞$uK≥O_»∞@ [~°∞QÆ∞K«∞O_≥#∞. "å~°∞ P ÉÏ^èŒ `«@∞ìH˘#ÖËHõ XHõ q^•fiOã¨∞x ã¨O„ѨkOK«QÍ P
q^•fiOã¨∞_»∞ QÆOQÍ^èŒ~°∞x ÉèÏ~°º J~Ú# ã¨∞jŠѨÓ~°fi[#‡=Ú #O^Œ∞ XHõ q„ѨÙx "≥∂ã¨yOz ^èŒ#=Ú
JѨÇϨ iOK≥#x P q„ѨÙ_»∞ P "≥∂™êxH˜ `«@∞ìH˘#ÖËHõ P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã∞¨ ‰õΩx XHõ Ñ≤âßzQÍ =∂i D [#‡Ö’
ã¨∞jÅ QÆ~ƒ° =ù Ú#∞ Ѩ`#« =Ú KÕÜÚ« K«∞<åfl_»x P áêáêxH˜ ѨiǨ~°=Ú J=∞~åѨÙ~°ãg¨ ∞Ѩ=Ú# QÆÅ Hõ$ëê‚#n
ã¨g∞Ѩ=Ú# #∞#fl B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ Ú#‰õΩ „Ѩ^HŒ } ∆˜ Å∞, ѨÓ[Å∞ HÍqã¨∂,Î XHõ =∂ã¨O LѨ"åã¨=Ú#flKÀ
=∞iÜ«Ú P =$Hõ∆=Ú Hõ_» NQÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ∞HõʼnõΩ ÉèíH˜Î „â◊^ŒúÅ`À Jaè¿+H˜Oz B^Œ∞O|~° =$Hõ∆=Ú#∞
#=Ú‡‰õΩ#flKÀ áêѨÑi¨ Ǩ~°=∞QÆ∞#x P q^•fiOã¨∞_»∞ P „ÉÏǨχ}^ŒOѨ`∞« ʼnõΩ LѨ^tÕ OK≥#∞. nxx |\ì̃
D [#‡Ö’ H˘xfl HÍ~°º=ÚÅ∞ =∞#‰õΩ <≥~"° ~Õ ∞° @ ÖË^∞Œ Jx ^Œ∞ódOKÕ |^Œ∞Å∞ ѨÓ~°fi[#‡=Ú #O^Œ∞ =∞#=Ú
U áêѨ=Ú KÕãu≤ "≥∂ Hõ^• Jx, HÍ=Ù#<Õ D [#‡=∞O^Œ∞ J#∞Éèqí OK«∞K«∞<åfl=∞x „Ѩu XHõ¯~°∞ `«#‰õΩ `å<Õ
„ѨtflOK«∞‰õΩx D *"å|∞ ‰õÄ_® `å<Õ K≥ÑC¨ H˘x#Ü≥∞_»Å U HÍ~°º=Ú q~°∞^Œ"ú ∞≥ #ÿ #∞ ^Œ∞óY=Ú Z^Œ∞~Ô #· #∞,
ÉÏ^èÅŒ ∞ Hõey#ѨÊ\˜H˜ =∞#ã¨∞û ã≤~÷ =° ∞QÆ∞#∞, nx=Å¡ Z^Œ∞~˘¯<Õ â◊HÎ̃ ÅaèOK«∞#∞. Hõhã¨=Ú D [#‡=Ú
#O^≥<· å ѨÙ}ºHÍ~°º=ÚÅ∞ KÕã#≤ KÀ =KÕÛ [#‡=Ú#O^Œ∞ Z@∞=O\˜ P@∞áÈ@∞¡ Z^Œ∞~°=fi=Ù Hõ^•!
q^•fiOã¨∞x ã¨ÅǨÃÑ· P ^ŒOѨ`∞« Å∞ J=∞~åѨÙ~° ã¨g∞Ѩ=Ú# QÆÅ B^Œ∞O|~° =$Hõã∆ g¨ ∞Ѩ=Ú# KÕi
ÉèHí „Î̃ â◊^ÅúŒ `À P B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ Ú#∞ ѨÓlOz „Ѩ^HŒ } ∆˜ Å∞ KÕã∂¨ Î H˘xfl k#=ÚÅ∞ QÆ_Ãç Ñ#∞. ã¨∞jʼnõΩ
ã¨fiѨfl=ÚÖ’ ѨÓ~°fi [#‡=Ú# ^è#Œ =Ú áÈQ˘@∞ì‰Ωõ #fl „ÉÏǨχ}∞_»∞ Ñ≤âßK«~∂° Ѩ=ÚÖ’ Hõ#|_ç ɡkiOK≥#∞.
J^Õ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~≈° #q∞zÛ P Ñ≤âßK«=Ú#∞ =∞O^ŒeOz, P"≥∞ U =∂„`«=¸ „^Œ=º=Ú D
[#‡#O^Œ∞ W=fiQÆÅ^À W=fi=∞x, P Ñ≤âßK«=Ú#∞ ^•xx ã‘fiHõiOK«=∞x P*Ï˝ÑO≤ K≥#∞. =∞iÜ«Ú J@∞¡
KÕã#≤ KÀ ã¨^uæŒ HõÅ∞QÆ∞#x P Ñ≤âßKåxH˜ „âß^ŒHú ~õ ‡° KÕÜ∞« =∞x N QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ P^Õtã¨∂Î ~Ô O_»∞
H˘|ƒi HÍÜ«∞Å#∞ P"≥∞‰õΩ „Ѩ™êkã¨∞Î#fl@∞¡ K«∂ÃÑ#∞. =∞~åfl_»∞ `«# ã¨fiѨfl=Ú#∞ `«Å∞K«∞‰õΩx ã¨∞jÅ
NQÆ∞~°∞=¸iÎx ÉèHí „Î˜ â◊^ÅúŒ `À ^蕺xOK«∞H˘x NQÆ∞~°∞=¸iÎ P^Õâß#∞™ê~°O „¿Ñ`«H~õ ‡° KÕ~ÚOK≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ
www.granthanidhi.blogspot.in
 29

Pjã¨∞ûÅKÕ P"≥∞‰õΩ W^ŒÌ~°∞ Ѩل`«∞Å∞ Hõeyi. ÃÑ^ŒÌ‰õΩ=∂~°∞_»∞ "åºkè„QÆã¨∞Î_≥· =∞~°}˜OK≥#∞. ã¨∞jÅ ^Œ∞óY=Ú
K≥O^≥#∞. `«#‰õΩ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ ^Œ~≈° #q∞zÛ# NQÆ∞~°∞=¸iÎx xOkOK≥#∞. `«# Ѩل`«∞x`À áê@∞ `å#∞ ‰õÄ_®
„áê}`åºQÆ=Ú KÕÜ∞« ^ŒÅK≥#∞. JK«Û@ [#∞Å∞ ã¨∞jÅ#∞ ZO`« F^•iÛ#ѨÊ\˜H˜ ÖÏÉè=í Ú ÖËHáõ ÈÜ≥∞#∞. `«#
Ѩل`«∞x â◊==Ú#∞ ^ŒÇϨ #=Ú KÕÜÚ« @‰õΩ W=fiHõ "≥ÚO_ç̂HÃã#∞. P ã¨=∞Ü«∞=Ú# XHõ q^•fiOã¨∞_»∞ P
„Ѩ^âÕ =◊ Ú#‰õΩ =zÛ ã¨∞jʼnõΩ P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ É’kèOK≥#∞. P q^•fiOã¨∞_»∞ =∞Ô~=~À HÍ^Œ∞. ™êH∆Í`«∞Î N^Œ`∞« xÎ
J=`å~°=∞QÆ∞ #$tOǨÏã¨~ã° fi¨ uÜÕ∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ LѨ^âÕ =◊ Ú q#fl#∞ ã¨∞jÅ =∞#ã¨∞û ã≤~÷ =° Ú HÍÖË^∞Œ .
|O^è=Œ Ú KåÖÏ |Å"≥∞#ÿ k HÍ=Ù# P ã¨=∞Ü«∞=Ú# ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ =zÛ##∞ |O^è=Œ Ú#ˆH ™ê=∂#º"≥∞#ÿ
r=ÙÅ=Ú =∞#=Ú |O^è•xˆH „áê^è•#º`« W™êÎ=Ú. HÍx ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ K≥¿ÑÊ =∂@Å∞ [˝ÑHÎ≤ ˜ ~å=Ù. P
ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ =∂Ü«∞ Hõ#∞Å#∞ HõÑ≤Ê"ÕÜ«Ú@KÕ JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ JHõ¯_» XHõ q„ѨÙ_»∞ =zÛ P`«‡*Ï˝#=Ú
É’kèOz#ѨÊ@H˜ =∂~°∞"Õ+=¨ ÚÖ’ L#fl ÉèQí =Æ O`«∞_»<Õ PÖ’K«# P ã¨=∞Ü«∞=Ú# XHõ¯ ã¨∞jňH HÍ^Œ∞ =∞#ÖÏO\˜
"å~°O^ŒiH˜ ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ^∞Œ . |O^èOŒ JO`« QÆ\kì̃ .
ã¨∞jÅ P q^•fiOã¨∞x`À `å#∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎx P„â◊~ÚOz#ѨÊ\˜H˜ `«#‰õΩ NQÆ∞~°∞=¸iÎ =~°=ÚKÕ
ѨÙ\ì̃# `«# a_»¤ UÅ =∞~°}O˜ K«=Öˇ#x P q^•fiOã¨∞x`À "åkOK≥#∞. JO`« P q^•fiOã¨∞_»∞ ã¨∞jʼnõΩ `«#
Ѩل`«∞x =∞$`«^ÇÕ Ï¨ =Ú`ÀHõeã≤ Hõ$+¨Ñ‚ O¨ K«#n f~°=Ú# B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ ÚHõ_» L#fl NQÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨xflkèH˜
á⁄=∞‡x P^ÕtOK≥#∞. P q^•fiOã¨∞x P^Õâß#∞™ê~°=Ú ã¨∞jÅ `«# Ѩل`«∞x Hõà|ı ~°=Ú`À ã¨ÇϨ B^Œ∞O|~°
=$Hõã∆ g¨ ∞Ѩ=Ú#‰õΩ KÕ~Ô #∞. P =$Hõ∆ ã¨g∞Ѩ=Ú# ~Ô O_»∞ ~ÀAÅ∞ x„^•Ç¨~°=ÚÅ∞ =∂x â◊==Ú#∞ ^ŒÇϨ #=Ú
KÕÜ∞« Hõ LO_≥#∞. =¸_»=~ÀA ã¨∞jÅ ã¨fiѨfl=∞O^Œ∞ N^Œ`∞« _Î ∞» ^Œ~≈° #q∞zÛ `«##∞ UÅ xOkOK«∞K«∞<åfl=x
„ѨtflOK≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ JÉèÜ í ∞« q∞zÛ P Hõà|ı ~°=ÚÃÑ· Éèãí ‡¨ =Ú Ñ¨ÓÃã#∞. P"≥∞ HõÅÜ≥∂ x["≥∂ `≥eÜ«∞Hõ
„ÉèÏOu K≥O^≥#∞. `«# ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ÖËz ‰õÄ~˘Û#∞@ K«∂ã≤ Pâ◊Û~°ºáÈÜ≥∞#∞. [iy# =$`åÎO`«=Ú `«# Éè~í ‰Î° Ωõ
=∞iÜ«Ú JHõ¯_» [#∞ʼnõΩ K≥ÑÊ≤ NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ =∞#ã¨∞ûÖ’ Hõ=∆ ∂Ѩ} K≥ÑC¨ ‰õΩx `å#∞ #=Ú‡‰õΩ#fl B^Œ∞O|~°
=$Hõ=∆ Ú#∞ ѨÓlOz NQÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ∞HõʼnõΩ Jaè¿+H˜OK≥#∞. D ã¨OѶ∞¨ @# |\ì̃ NQÆ∞~°∞=¸iÎ B^Œ∞O|~°
=$Hõ=∆ Ú#O^Œ∞ ™êH∆Í`«∞Î L<åfl~°x |∞∞A"≥#· k.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ cè=∞ J=∞~°*Ï#^Œ∞Å ã¨OQÆ=∞=Ú QÆÅ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#‰õΩ |Ü«∞Å∞^Õ~Ô #∞. P #QÆ~=° Ú
=∞ǨѨÙ}ºˆH„∆ `«=Ú. P #QÆ~° qt+ì̈`« "≥Ú^Œ\˜ J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. J\ì̃ J+ì̈f~°=÷ ÚÅ∞ QÆÅ P
QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#‰õΩ NQÆ∞~°∞=¸iÎ =zÛ `«# k=ºáê^Œ=ÚÅ#∞ "≥∂ÃÑ#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 30

J^蕺ܫ∞=Ú – 17
(ã¨OQÆ=∞™ê÷#=∞O^Œ∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ x=tOK«∞@ – aèHõ∆ÔH· QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú#‰õΩ áÈ=Ù@ –
Q˘_»∞¤̂Q^≥ áêeK«∞Û@)
N QÆ∞~°∞=¸iÎ J=∞~°[ =∞iÜ«Ú cè=∞#^Œ∞Å ã¨OQÆ=∞ ™ê÷#"≥∞#ÿ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#‰õΩ KÕ~Ô #∞. P
ã¨OQÆ=∞ ™ê÷#=Ú# QÆÅ Jâ◊fi`«÷=Hõ∆=Ú# ^蕺#~°∂ѨÙ_≥· LO_≥#∞. „Ѩuk#=Ú =∞^蕺ǨÏfl"Õà◊‰õΩ aèHõ∆ÔH·
QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#‰õΩ "≥à√◊ §K«∞O_≥#∞. P #QÆ~=° ÚÖ’ Z<Àfl QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞ LO_»QÍ XHõ ^Œi„^Œ„ÉÏǨχ}^ŒOѨ`∞« Å
WO\˜x ZOK«∞H˘x N QÆ∞~°∞=¸iÎ P ~ÚO@ `«=∞ HÍÅ∞ ÃÑ\ì̃ aèH∆õ Ü«∂zOK≥#∞.
áê=#=∞Ü≥∞º <å ‰õΩÅ=Ú, ѨO_≥ ^ŒÑO¨ |∞ QÆ$ǨÏO|∞ ÅH˜‡∆ H˜<£
¿ãq`«=∞Ü≥∞º, x+ì̈=ÚÅ∞ Ãã‰õΩéˇ qâ◊fix^•# =¸~°∞ÎÖˇ·
Éè∂í =ÅÜ«∞O|∞ QÍ= x@∞ ѨÙ\ì̃# q∞~°Å∞ ~åHõ*ÃË ã, <Õ
<Õ q^èŒ =∂K«iOK«∞ |#∞ ÖˇÜ∞« ºq, |O@ <≥é∞OQÆ *ˇÑʨ ~ˆ !
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°úO : g∞~åHõKÕ <å ~ÚÅ∞¡ ÅH©∆‡x"å㨙ê÷#"≥∞ÿ#k. áê=#"≥∞ÿ#k. <å `«Ñ¨ã¨∞û Ѷ¨eOz =∞#ã¨∞û `«$Ñ≤Î
á⁄Ok#k. Ö’Hõ HõàϺ}=Ú#ÔH· g∞~°∞ =∂#=ÙÖˇ· ѨÙ\ì̃# ÉèQí =Æ O`«∞Å∞. <Õ#∞ h ¿ã=‰õΩ_»#∞. Uq∞ KÕÜ∞« =Öˇ<À
P*Ï˝ÑO≤ K«∞=Ú. (|Å~å=∞Hõ$+¨µÅ‚ ∞ ã¨∞^•=Úx WO\˜Ö’ „Ѩ"tÕ Oz#ѨC_»∞ P ã¨∞^•=Ú_»∞ ÉèHí Î̃ „â◊^ÅúŒ `À
|Å~å=∞Hõ$+¨µÅ‚ ‰õΩ #=∞㨯iOz Jx# =∂@Å∞)
NQÆ∞~°∞=¸iÎ ~åHõ#∞ K«∂z P Hõ\H˜ õ ^Œi„^Œ „ÉÏǨχ}∞_»∞ q㨇ܫ∞"≥ÚOki. "åi WO@ Ug∞ ÖË=Ù.
XHõ¯ Q˘_»∞¤̂Q^≥ `«Ñ¨Ê. P ˆQ^≥ XHõ¯ XO„_»∞ =∞\ì̃ `≥K«∞Û@‰õΩ `«Ñ¨Ê P XO„_»∞ =∞\ì̃ `≥zÛ WzÛ#O^Œ∞‰õΩ P
TiÔ~`· ∞« Å∞ ã¨fiÅÊ^è#Œ =Ú#∞ P ^ŒOѨ`∞« ʼnõΩ WK«∞ÛK«∞O_≥_"ç å~°∞. "åi r=<å^è•~°=Ú P Q˘_»∞Q¤̂ ^≥ KÕ¿ã P
Ѩx XHõ¯>Ë. Hõhã¨O áêÖˇ·##∞ W=fiÖËx P Q˘_»∞¤̂Q^≥ Ѩiã≤÷u K«∂z P ^ŒOѨ`«∞Å∞ ÉÏ^èŒÑ¨_»∞K«∞O_≥_ç"å~°∞.
P QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú# NQÆ∞~°∞=¸iÎ 101 Wà◊√§ L#flѨÊ\˜H˜ ZO^Œ~À ^èŒ#=O`«∞Å∞#flѨÊ\˜H© P ^Œi„^Œ
^ŒOѨ`∞« Å ~ÚO\˜x =∂„`«"∞Õ Z#∞flH˘<≥#∞. N"åi bÅÅ∞ JÖψQ LO\Ï~Ú. HÍ=Ù#<Õ NHõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«∞‡_»∞
XHõ¯™êiQÍ ã¨∞^•=Úx WO@ JukäQÍ =K≥Û#∞. P <å~åÜ«∞}∞_Õ N^Œ`∞« xÎ J=`å~°=∞QÆ∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ
~°∂Ѩ=Ú# P ^ŒOѨ`∞« Å ~ÚO\˜H˜ ‰õÄ_® =K≥Û#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ aèHH∆õ À~°QÍ P ~ÚO\˜ WÖÏ¡Å∞ `«# Éè~í ΰ
^è•#º=Ú#ÔH· "≥à‹§#x `å#∞ ~åQÍ<Õ aèHõ∆ WK≥Û^Œ#x J#QÍ N QÆ∞~°∞=¸iÎ P Q˘_»∞¤ˆQ^≥#∞ K«∂z P
Qˆ ^≥áêÅ#∞ HÀÔ~#∞. JO`« P ~ÚO\˜ WÖÏ¡Å∞ P Qˆ ^≥ áêÅ∞ W=fi^Œx Jk Q˘_»∞¤ Qˆ ^≥ Jx K≥Ñʨ QÍ N
www.granthanidhi.blogspot.in
 31

QÆ∞~°∞=¸iÎ P WÖÏ¡ex áêÅ∞ Ñ≤O_»=∞x P[˝ W=fiQÍ NQÆ∞~°∞=¸iÎ P*Ï˝ áê\˜Oz P ~ÚO\˜ WÖÏ¡Å∞ áêÅ∞
Ñ≤`∞« HõQÍ y<≥fl_»∞ áêÅ∞ WK≥Û#∞. P WO\˜ WÖÏ¡Å∞ Pâ◊Û~°ºÑ¨_ç `«# WO\˜H˜ =zÛ#k ™êH∆Í`«∞Î ÉèQí =Æ O`«∞_Õ#x
„QÆÇ≤ÏOK≥#∞. P y<≥fl_»∞ áêÅ#∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ „`åy P WÖÏ¡ex Pj~°fikOz ã¨OQÆ=∞™ê÷#=Ú#‰õΩ
"≥_e» áÈÜ≥∞#∞. `«~∞° "å`« P WÖÏ¡Å∞ [iy# q+¨Ü∞« =Ú `«# Éè~í ‰Î° Ωõ K≥ÑÊ≤ ã¨OQÆ=∞™ê÷#=Ú# QÆÅ NQÆ∞~°∞=¸iÎ
=^ŒHˆÌ y ™êëêìOQÆ^OŒ _»„Ѩ}=∞=ÚÅ∞ KÕÜ∞« QÍ QÆ∞~°∞=¸iÎ "åix Pj~°fikOK«QÍ "å~°∞ Ѩل`«áœ„`åk ã¨OѨ^ÅŒ `À
=i÷Öˇ#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 32

J^蕺ܫ∞=Ú – 18
(NQÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@ – =∞Ǩ~åA HÀiHõÃÑ· QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú# LO_»∞@ – =∞Ǩ~åA
=∞~î°=Ú xi‡OK«∞@ – „|Ǩχ~åHõ∆ã≤x q=ÚHÎ̃ HõeyOK«∞@)
ÃÑ· J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ NQÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú KÕi# "≥O@<Õ XHõ ^Œi„^Œ „ÉÏǨχ}∞x WO@HÍÅ∞
"≥∂Ñ≤ XHõ Q˘_»∞¤ Qˆ ^≥ áêeK«∞Û#@∞¡ `«=∞ bÅÅ#∞ K«∂ã≤ P ^ŒOѨ`∞« Å#∞ Pj~°fikOz "≥_e» áÈÜ≥∞#x
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞Î ^Œ„`å„`ÕÜ«ÚÅ "å~°∞. "åiH˜ J=^èŒ∞Å∞ LO_»=Ù. HÍ=Ù#<Õ XHõ
J=^è∂Œ `«~∂° Ѩ=Ú# NQÆ∞~°∞=¸iÎ #$ã≤OǨÏã¨~ã° fi¨ u <å=∞=Ú`À J=xÃÑ· J=`«iOz `«=∞ bÅÅ#∞ J=^è∞Œ Å∞
ÖË=x Kå\˜ K≥ÃÑÊ#∞. "åix QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@ J™ê^躌 =Ú. Pk =∞^蕺O`«=ÚÅ∞ Hõ#∞Q˘#∞@‰õΩ
=∞#É’\˜"åiH˜ TÇ≤ÏOK«∞@ ‰õÄ_® `«QxÆ k. JÖÏO\˜ J=^è∂Œ `«Å∞ J=xÃÑ· XHõ ™ê=∂#º =∂#=~°∂Ѩ=Ú
^•eÛ ZHõ¯_» UÜÕ∞ HÍ~°º=ÚÅ∞ KÕÜ∞« =Öˇ<À =ÚO^Œ∞QÍ<Õ "åiH˜ `≥Å∞ã¨∞#∞ HÍ|\ì̃ PÜ«∂ HÍ~°º=ÚÅ∞
x~°fiiÎOz H˘xfl bÅÅ#∞ K«∂ѨÙ`«∂ XHõ Ti #∞O_ç =∞iÜ≥ÚHõ TiH˜ ™êyáÈ`«∂ LO_≥^~Œ ∞° . Ѩ~=° ∂`«‡
J~Ú# NQÆ∞~°∞=¸iÎ Z@∞=O\˜ K«=∞`å¯~°=ÚÅ∞ K«∂Ѩ#=ã¨~=° Ú ÖË^∞Œ . HÍx "å~°∞ XHõ ™ê=∂#º ~°∂Ѩ=Ú#
Ö’HõHàõ Ϻ}Ï~°=÷ Ú#ÔH· J=xÃÑ· J=`«iOz#ѨC_»∞ ™ê=∂#º"≥∞#ÿ @∞=O\˜ =∞#É’\˜ [#∞ʼnõΩ K«=∞`å¯~°=ÚÅ∞
K«∂Ѩ=Åã≤# J=ã¨~°=Ú L#flk HÍ=Ù#<Õ NQÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú# HÍÅ∞"≥∂Ñ≤# "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\˜
WO\˜Ö’ Q˘_»∞Q¤̂ ^≥‰Ωõ áêÅ∞ =K«∞Û#@∞¡ XHõ K«=∞`å¯~°=Ú K«∂ÃÑ#∞. P K«=∞`å¯~°=Ú =Å¡ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#
HõÅ =∞Ǩ~åA K≥qÖ’ NQÆ∞~°∞=¸iÎ KÕã#≤ K«=∞`å¯~°=Ú Ñ¨_#ç k. P ~åA Pâ◊Û~°ºáÈ~Ú NQÆ∞~°∞=¸iÎHÔ ·
"≥uÔH#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎx HÍOz# "≥O@<Õ P =∞Ǩ~åA P Ü«∞u áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_ç NQÆ∞~°∞=¸iÎx
â◊~}
° ∞"Õ_#≥ ∞. P =∞Ǩ~åA ÉèHí „Î̃ â◊^ÅúŒ `À NQÆ∞~°∞=¸iÎx QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#‰õΩ qKÕÛÜ«∞=∞x N"åi H˘~°‰Ωõ
XHõ =∞~î=° Ú#∞ P ~åA xi‡Oz WK≥Û^Œ#x P #QÆ~=° Ú#O^Õ ZÅ¡ÑC¨ _»∞ LO_»=∞x Ü«∂zOK≥#∞. JO^Œ∞ʼnõΩ
NQÆ∞~°∞=¸iÎ P ~åA ÉèHí Î̃ „â◊^ÅúŒ ‰õΩ =ÚQÆ∞_÷ ·≥ JOwHõiOK≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎx ѨÅH¡ ˜ Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ ì̃
#QÆ~=° Ú#‰õΩ fã¨∞‰õΩx =K≥Û#∞. P TiH˜ J=`«Å XHõ Jâ◊fi`«=÷ $Hõ=∆ ∞O^Œ∞ „|Ǩχ~åHõã∆ ∞¨ _»∞ XHõ_∞» HõÅ_»x P
=$Hõã∆ g¨ ∞Ѩ=Ú# P ~åHõã∆ ∞¨ x ÉèÜ
í ∞« =Ú=Å¡ [#∞Å∞ ã¨OK«iOK«Hõ MÏm„Ѩ^âÕ =◊ ÚQÍ LO_≥#∞. P ã¨g∞Ѩ=Ú#
NQÆ∞~°∞=¸iÎ =K≥Û#∞. JO`« „|Ǩχ ~åHõã∆ ∞¨ _»∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ k=º`Õ[ã¨∞û#∞ K«∂z K≥@∞ìÃÑ· #∞O_ç ky
™êëêìOQƄѨ}Ï=∞=Ú KÕÃã#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ P „|Ǩχ~åHõã∆ ∞¨ x Pj~°fikOz ã¨g∞Ѩ=Ú#QÆÅ ã¨OQÆ=∞=Ú#‰õΩ
KÕi ™êfl#=Ú KÕÜ∞« =∞x ^•x=Å¡ â◊√Éè=í Ú HõÅ∞QÆ∞#x Pj~°fikOK«QÍ „|Ǩχ~åHõã∆ ∞¨ _»∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ P[˝#∞
áê\˜Oz "≥∂Hõ=∆ Ú#∞ á⁄O^≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ XHõ =∞~î=° Ú =∞Ǩ~åA xi‡Oz QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# P
www.granthanidhi.blogspot.in
 33

=∞~î°=ÚÖ’ NQÆ∞~°∞=¸iÎ LO_»∞#@∞¡ P ~åA KÕÃã#∞. P =∞~î°=ÚÖ’ QÆ∞~°∞=¸iÎx ^Œi≈OK«∞@‰õΩ

ZO^Œ~À=zÛáÈ=ÙK«∞O_çi. N QÆ∞~°∞=¸iÎ x`«º=Ú ã¨OQÆ=∞=Ú#‰õΩ J#∞ëêì#=Ú#ÔH· áÈ=ÙK«∞O_≥_"ç å~°∞.
Ü«∂=`ü [QÆ`ÎÕ Ñ¨~=° ∂`«∞‡_»∞ J~Ú#ѨC_»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎx =∞Ǩ~åA QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#‰õΩ ~°=∞‡x
JǨfixOK«∞@ NQÆ∞~°∞=¸iÎHÔ · XHõ =∞~î=° Ú#∞ xi‡Oz WK«∞Û@ JO^Œ∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ LO_»∞@ J#∞#k XHõ
=∂Ü«∞ `«Ñʨ =∞iÜ≥ÚHõ\˜ HÍ^Œ∞.
h"åÔ~· h^≥㨠^Œ=∞
ÉèÏ=O|∞Å∞ xeÑ≤ Ѷ¨∞#∞Å∞ ÉèíÜ«∞q~°Ç≤Ï`«∞Öˇ·
ÜÕ∞ qѶ∞¨ flO|∞Å *ˇO^ŒHõ
h =~°=∞Ü«∞QÆ"Õ∞\˜ p@ <≥QÆ_»∞^Œ∞ sâß !
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : ã¨~fi° ÉèÏ==ÚÅ∞ hÜ«∞O^Œ∞ xeÑ≤ â◊~}
° ÏQÆu HÀi h "å~°∞QÍ rqOK«∞"åiH˜ WHõ ÉèÜ
í ∞« "Õ∞Å? h=Ù
"åix HÍáê_»∞K«∂ h Hõ~∞° } K«∂Ñ≤ "åix L`«=Î ∞Ö’Hõ=ÚÖ’ rqOK«∞#@∞¡ KÕÃã^Œ=Ù.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ P<å\˜ #∞Oz QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# LO_çáÈÜ≥∞#∞. ZO^Œ~À Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞ `«=∞ ã¨~fi° ÉèÏ==ÚÅ#∞
NQÆ∞~°∞=¸iÎ K«~}
° =ÚÅÃÑ· #∞Oz J##º â◊~}
° ÏQÆu "Õ_∞» K«∂rqOѨ™êyi. ZѨC_≥`· Õ ã¨~fi° â◊ºâ◊~}
° ÏQÆu
HÀÔ~<À P Éè‰í Ωõ ÅÎ ‰õΩ ÉèÜ
í ∞« =∞O>Ë Uq∞\’ =∞~°záÈ~Ú<å~°∞. "åiH˜ qѶ∞¨ fl=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÖËHáõ È~Ú#q.
J@∞=O\˜ "åiH˜ J@∞=O\˜ ã≤u÷ Hõey#^Œ#∞@‰õΩ HÍ~°}O NQÆ∞~°∞=¸iÎ Ü≥ÚHõ¯ Hõ~∞° }ÏHõ\ÏHõ"∆ ∞Õ . "åix
NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«=∞ Hõà§◊ Ö’¡ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x HÍáê_»∞H˘#∞K«∞O_≥#∞. J@∞=O\˜ Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞ Ö∫H˜HÖõ ’Hõ=ÚÖ’ rqOѨHõ
NQÆ∞~°∞=¸iÎ „¿Ñ=∞, Hõ~∞° } =∞iÜ«Ú ^ŒÜ∞« =Å¡ XHõ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ Ö’Hõ=ÚÖ’ rqOK«∞K«∞<åfl~°∞. U<å_≥`· Õ
NQÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# HÍÅ∞ "≥∂ÃÑ<À x[=ÚQÍ P #QÆ~=° Ú QÆO^è~Œ fi° =∞Ü≥∞º#∞. J=xÃÑ· XHõ
^Õ=`«Å Ö’Hõ=Ú L^Œƒqù Oz#@∞¡ XHõ H˘`«Î Ö’Hõ=ÚQÍ NQÆ∞~°∞=¸iÎ ~åHõKÕ =∂iáÈÜ≥∞#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 34

J^蕺ܫ∞=Ú – 19
(„uq„Hõ=∞ÉèÏ~°uH˜ Hõ#∞qѨC HõÅ∞æ@ – "Õ^ŒâߢãÎ̈ xѨÙ}∞Öˇ·# W^ŒÌ~°∞ kfiAʼnõΩ Hõ#∞qѨC HõÅ∞æ@)
N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# LO_≥#x ÃÑ· J^蕺ܫ∞=Ú ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q. "åi =∞Ç≤Ï=∞Å∞
JO`«@ "åºÑ≤OK«∞@KÕ "åi¿Ñ~°∞ JO`«@ `≥eã≤ [#∞Å∞ `«O_ÀѨ`O« _®Å∞QÍ ™êfiq∞ ^Œ~≈° <åxÔH· =zÛ "åi
=∞Ç≤Ï=∞Å#∞, K«=∞`å¯~°=ÚʼnõΩ =ÚQÆ∞Öú á·ˇ È~Úi. ™ê=∂#º=ÚQÍ XHõiH˜ =∞Oz¿Ñ~°∞ „ѨMϺ`«∞Å∞ =zÛ#ѨC_»∞
"åiÃÑ· xO^Œ‰Äõ _® h_»=Öˇ "≥O\Ï_»∞@ ã¨ÇϨ [=Ú. JÖÏO\˜ xO^Œ ™êH∆Í`«∞ΠѨ~"° ∞Õ â◊fi~°∞_≥#· N QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ·
‰õÄ_® "≥∂Ѩ|_ç#k. ''‰õΩ=∞ã≤—— „QÍ=∞=∞O^Œ∞ „uq„Hõ=∞ ÉèÏ~°u J#∞ XHõ Ü«∞u N QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞Å∞
qx xO^Œ"∂≥ ÃÑ#∞. XHõ ã¨<åºã≤ J~Ú=ÙO_ç _®OaHõ=ÚQÍ rqOK«∞@ `«Q^Æ xŒ „uq„Hõ=∞ ÉèÏ~°u `«ÅK≥#∞.
P „uq„Hõ=∞ ÉèÏ~°u NǨÏi Éè‰í Ωõ _Î ∞» . J#∞x`«º=Ú "å~°∞ `«# =∞#ã¨∞ûÖ’ 'ǨÏi—x ^Œi≈OѨ KÕã∞¨ ‰õΩx ѨÓlOKÕ
â◊H™Î̃ ê=∞~°ºú =Ú QÆÅ Q˘Ñ¨Ê Ü«∞u J`«_∞» . QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# L#fl N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ P xO^Œ `≥eÃã#∞.
Ѩ~=° ∂`«‡ J~Ú# N QÆ∞~°∞=¸iÎ XHõ ™ê=∂#º Ü«∞u=Öˇ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ‰õΩ=∞ã≤ „QÍ=∞=Ú#‰õΩ "≥o§ „uq„Hõ=∞
ÉèÏ~°u L#fl KÀ@∞‰õΩ =K«∞ÛK«∞O_»QÍ P ã¨=∞Ü«∞=Ú# J#∞x`«º=Ú NǨÏix `«# =∞#ã¨∞ûÖ’ K«∂KÕ „uq„Hõ=∞
ÉèÏ~°uH˜ P ~ÀA ǨÏi^Œ~≈° #=Ú HõÅ∞QÆÖ^Ë ∞Œ . `«# =∂#㨠J~°Û#Ö’ XHõ ÃÑ^ŒÌ Ãã#· º=Ú ^•xx #_çÑO≤ K«∞
XHõ ^ŒO_»^•ix K«∂K≥#∞. D qz„`« ã¨OѶ∞¨ @##∞ HÍOz#O`«<Õ „uq„Hõ=∞ ÉèÏ~°u Pâ◊Û~°º=Ú K≥Ok N
QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ Z^Œ∞~ˆ y ™êëêìOQÆ=Ú KÕÃã#∞. J`«#∞ U rqx K«∂z<å ^ŒO_»^•~°∞Öˇ· Ü«∞u~°∂ѨÙÖˇ· „uq„Hõ=∞
ÉèÏ~°uH˜ HõxÑ≤OK≥#∞.
ÉÏÅ=∂„`«∞_»Q∞Æ ã¨bÅ∞x =ÚY=∞O^Œ∞
qâ◊fi"≥∞Å¡<@
≥ ∞¡ "≥Åã≤ÜÚ« O_»∞?
ÉÏÅ∞ÉèOí y x`«_∞» ÉèÏã≤Å∞¡ QÍx ã¨
~åfi`«∞‡_®k q+¨µ_‚ Q» ∞Æ @ x[=Ú (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : D ÉÏÅ∞x =ÚY=ÚÖ’ ã¨~fi° r=ÙÅ∞ =∞iÜ«Ú ã¨=∞ãÎ̈ qâ◊fi=Ú HõxÑ≤OK«∞K«∞#flk. <å Éè~í ,ΰ <Õ#∞, QÀѨ
ÉÏʼnõΩÅ∞, QÀÑ≤HõÅ∞, QÀ=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ã¨=∞ãÎ̈=Ú Hõ#|_»∞K«∞#flk. W`«_»∞ <å H˘_»∞Hõx „Éèí=∞Ѩ_çux QÍx
=∂ „ѨÉ∞íè =x `≥Å∞ã¨∞H˘#ÖˉΩõ O\˜x. (D ã¨OѶ∞¨ @# ÉÏÅHõ$+¨µ_‚ ∞» =∞#∞fl u#flѨC_»∞ P ^Õ"åk^Õ=Ù_çÃÑ·
xO^Œ"≥∂Ñ≤ `«e¡Ü≥ÿ∞# Ü«∞â’^Œ‰õΩ Ѷ≤~åº^Œ∞ KÕÜ«∞QÍ `«e¡ Ü«∞â’^Œ N Hõ$+¨µ‚x =∞O^ŒeOz <À~°∞ K«∂Ѩ=∞x
J#QÍ P Ѩ~=° ∂`«‡ `«# zxfl <À~°∞ `≥iz K«∂ѨQ<Æ Õ ã¨$+≤ì JO`«ÜÚ« Hõ$+¨µx‚ <À\˜Ö’ HõxÑ≤Oz#k. `«e¡
Ü«∞â’^Œ‰õΩ `«# Ѩل`«∞_≥·# Hõ$+¨µ‚x =ÚY=Ú#O^Œ∞ ã¨=∞ãÎ̈ qâ◊fi=Ú HõxÑ≤OK«∞@ÜÕ∞ HÍHõ `«# Éèí~°Î, `å#∞
(Ü«∞â’^Œ) QÀѨQÀÑ≤HÅõ ∞, QÀ=ÙÅ∞ ã¨=∞ãÎ̈=Ú ^Œi≈Oz#k).
www.granthanidhi.blogspot.in
 35

NǨÏi ~°∂ѨÙ_≥#· N QÆ∞~°∞=¸iÎ xO^Œ"∂≥ Ñ≤# „uq„Hõ=∞ ÉèÏ~°u Z^Œ∞@ =zÛ#ѨC_»∞ P „uq„Hõ=∞
ÉèÏ~°uH˜ „áê}˜HÀ\˜ JO`«ÜÚ« ^ŒO_»^•è ~°∞Öˇ· Ü«∞u~°∂ѨÙÖˇ· HÍ#=zÛi. Ѩ~=° ∂`«‡ `«ÅK«∞‰õΩ#flKÀ `«# ~°∂Ѩ=ÚÖ’
ã¨=∞ãÎ̈ qâ◊fi=Ú`Àáê@∞ Éè~í ,ΰ ÉèÏ~°º, `«e,¡ `«O„_ç "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "åi ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ K«∂ѨQÅÆ ~°∞. J>Ë¡ ã¨=∞ãÎ̈
„áê}˜HÀ\˜ JO`«ÜÚ« XˆH ~°∂Ѩ=ÚQÍ =∂iÛ K«∂ѨQÅÆ ~°<Õ x[O nx ^•fi~å `≥eã≤#k.
„uq„Hõ=∞ ÉèÏ~°u `«# `«ÑC¨ #∞ =∞xflOK«=∞x x[ ~°∂Ѩ=Ú#∞ K«∂Ѩ=∞x N QÆ∞~°∞=¸iÎx â◊~}° ∞HÀÔ~#∞.
JO`« N QÆ∞~°∞=¸iÎ „Ѩã#¨ ∞fl_≥· `«# x[ã¨fi~°∂Ѩ=Ú K«∂Ñ≤ Pj~°fikOK≥#∞.
"Õ^⌠ߢãÎ̈ xѨÙ}∞Öˇ#· W^Œ~Ì ∞° kfiAÅ∞ "åi`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ "å~°∞ Z=fi~°∞ ÖË~x° QÆ~fi° =Ú`À "≥_· ∂»è ~°º
#QÆ~=° Ú#‰õΩ =zÛ JK«Û\˜ ~åA =^ŒÌ `«=∞ „ѨQÅÆ ƒù=ÚÅ∞ `≥eÑ≤ P ~å[^Œ~åƒ~°∞Ö’ ZO^Œ~À "Õ^⌠ߢãÎ̈
ѨO_ç`«∞Å#∞ Ñ≤eÑ≤Oz "åix F_çOz z=~°‰õΩ „QÍ=∞ „QÍ=∞=ÚÖ’ `«=∞`À "åkOK«∞"å~°∞ Z=Ô~·<å
L<åflˆ~"≥∂#x J<Õfi+≤OK«∞K«∞O_»QÍ z=~°‰Ωõ „uq„Hõ=∞ÉèÏ~°u HõxÑ≤OK≥#∞. "åi "å^Œ##∞ q#fl „uq„Hõ=∞ÉèÏ~°u
N QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ fã¨∞‰õΩ"≥ো #∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ "åi QÆ~fi° =Ú#∞ J}∞K«∞@ÔH· JHõ¯_»‰Ωõ =zÛ# XHõ
™ê=∂#º =∂#=Ù_çx Pj~°fikOz J`«xÃÑ· ^Œ$+≤xì xeÑ≤ N QÆ∞~°∞=¸iÎ U_»∞ ~ˆ YÅ∞ w~ÚOK≥#∞. P U_»∞
~ˆ YÅÖ’ XH˘¯Hõ¯\˜ ^•\˜ ~°=∞‡x N QÆ∞~°∞=¸iÎ P^ÕtOѨQÍ P ™ê=∂#º =∂#=Ù_»∞ XH˘¯Hõ¯ ~ˆ Y ^•@∞`«∂
`«# ѨÓ~°fi [#‡ q=~åÅ∞ K≥Ñʨ ™êÔQ#∞. JÖÏ P~°∞ ~ˆ YÅ∞ ^•\˜ U_»=~ˆ YÖ’ HÍÅ∞ÃÑ\ì̃ "Õ^⌠ߢãÎ̈ xѨÙ}∞_≥·
JHõ¯_»‰Ωõ =zÛ# P W^ŒiÌ kfiAÅ`À "åkOz F_çOK≥#∞. P W^Œ~Ì ∞° q„ѨÙÅ∞ QÆ~fi° =∞}˜y N QÆ∞~°∞=¸iÎ
áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_ç â◊~} ° ∞"Õ_#≥ ∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ P W^Œ~Ì ∞° KÕã#≤ áêѨ=ÚÅ =Å# "å~°∞ L`«~Î À`«~Î ° ~åHõã∆ ¨
[#‡ Z`≥^Î ~Œ ∞° Jx. 12 ã¨OIIÅ∞ Ñ≤^ÑŒ ¨ P ~åHõã∆ ¨ [#‡ JO`«iOK«∞#x ǨÏi<å=∞ 㨇~°} KÕÜÚ« "åx =Å¡ P
W^ŒiÌ áêѨ=ÚÅ∞ JO`«iOz ã¨^uæŒ K≥O^≥^~Œ x° N QÆ∞~°∞=¸iÎ Éèqí +¨º`«∞Î =ÚO^Œ∞QÍ<Õ K≥ÃÑÊ#∞.
=∂#=Ù_»∞ ZO`« *Ï˝x J~Ú#ѨÊ\˜H˜ `å#∞ á⁄Ok# P *Ï˝#=Ú Ñ¨~=° ∂`«‡x Ü≥ÚHõ¯ J#∞„QÆÇϨ =Ú
=Å#<Õ Jx Z~°∞Hõ ZÅ¡ÑC¨ _»∞ LO_»=Öˇ#∞. ÖËxÜ≥∞_»Å ^Œ~Ê° =Ú =zÛ =∂#=Ùx ÃÑ#"Õã∞¨ H˘#∞@KÕ KÕ`#«
Hõà√◊ § ɡ~· ∞° ¡ Hõq∞‡ K≥Å~ˆ QÆ∞@ [~°∞QÆ∞#∞. HÍ=Ù# WO„kÜ«∞ x„QÆÇϨ =Ú Hõey HÀѨ`åѨ=ÚÅ#∞ J^Œ∞ѨÙÖ’
LOz ZO`« Zky##∞ ã¨`fi« QÆ∞}=Ú`À LO_ç ã¨ÇϨ [=ÚQÍ ™ê=∂#º=ÚQÍ LO@∂ _®OaHõ=Ú U =∂„`«=Ú
K«∂Ѩ‰Äõ _»^xŒ Ѩ~=° ∂`«‡ P_Õ P@Ö’ XHõ *Ï˝x XHõ Ѩ~=° ∞â◊√O~îQ° Í =∂~°Û=K«∞Û#x JÖψQ U "Õ^⌠ߢã=Ψ ÚÅ∞
Z~°∞QÆx XHõ ™ê=∂#∞º_»∞, *ÏuÇ‘Ï#∞_»∞ J~Ú# Ѩ~=° ∞â◊√O~î° ‰õÄ_® XHõ "Õ^Œ âߢãxÎ̈ ѨÙ}∞_≥· ѨO_ç`∞« _»∞
HÍ=K«∞Û#x „QÆÇÏ≤ OK«=Öˇ#∞. P Ѩ~=° ∂`«‡x P@Ö’ =∞#=Ú XHõ H©Å∞ÉÁ=∞‡Å#∞ =∂„`«"∞Õ Jx x`«º=Ú
Z~°‰õ LO_»=Öˇ#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕä

www.granthanidhi.blogspot.in
 36

J^蕺ܫ∞=Ú 20
(N QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞iÜ≥ÚHõ bÅ)
N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# L#fl ~ÀAÅÖ’ =∞Ǩ˙iѨÙ~°=∞O^Œ∞ QÀÑ‘<å^ä∞Œ _»<Õ ^èxŒ ‰õΩxH˜ N
^Œ`å΄`ÕÜ«Úx Pjã¨∞ûÅKÕ XHõ Ѩل`«∞_»∞ [x‡OK≥#∞. P ^èŒxHõ „ÉÏǨχ}∞_»∞ `«# Ѩل`«∞_»∞ ^Œ`«∞Îx =~°=ÚQÍ
ÉèÏqOz J`«xH˜ ^Œ`∞« _Î x» ¿Ñ~°∞ ÃÑ>ì̌#∞. J`«xH˜ q"åǨÏ=Ú ‰õÄ_® KÕÃã#∞. ^Œ`∞« _Î ∞» `«# ÉèÏ~°º`À ZO`À
P#O^Œ=Ú`À QÆ_∞» ѨÙK«∞#fl ~ÀAÅÖ’ JHõ™ê‡`«∞QÎ Í ^Œ`∞« _Î ∞» "åºkè„QÆã∞¨ _Î Ü» ∞≥ º#∞. `«# Ѩux `«# „áê}=ÚHõ#fl
q∞#flQÍ ^Œ`«∞Îx ÉèÏ~°º K«∂K«∞H˘#∞K«∞O_≥#∞. ^Œ`«∞Îx `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ `«# ‰õΩ=∂~°∞_≥·# ^Œ`«∞Îx ~ÀQÆ=Ú#∞
K«∂z zOuOK≥#∞. "≥^· ∞Œ ºÅ#∞, *’ºu+¨µ¯Å#∞ ã¨O„ѨuOz##∞ ÖÏÉè=í Ú ÖËHáõ ÈÜ≥∞#∞. `«# ‰õΩÅ^≥=· "≥∞#ÿ
^Œ`å΄`ÕÜÚ« x z=~°‰Ωõ "Õ_∞» H˘<≥#∞. `«# ‰õΩ=∂~°∞_»∞ =∞@∞‰õΩ x|ƒ~°=ÚQÍ LO@∞ JO`å Dâ◊fi~ˆ K«ÛQÍ
ÉèÏqOK«∞K«∞O_≥#∞. `«#∞ WHõ „|`«∞‰õΩ@ Hõ+ì̈=∞x `«# ÉèÏ~°º#∞ `«# ѨÙ\ì̃O\˜H˜ "≥_»e á⁄=∞‡x "Õ_≥#∞.
J~Ú<å ^Œ`∞« xÎ ÉèÏ~°º Éè~í #ΰ ∞ =^ŒÅHõ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# L#fl N QÆ∞~°∞=¸iÎx ^Œi≈Oz# `«# ÉÏ^èŒ
`˘ÅQÆ∞#x Éè~í `ΰ À ã¨Ç¨ |Ü«∞Å∞^Õ~Ô #∞. cè=∂#n f~°=Ú „Ѩ"tÕ Oz# Ñ≤^ÑŒ ¨ `«# Éè~í ΰ `«# „áê}=ÚÅ#∞
q_çK#≥ ∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~≈° #=Ú HÍHõ=Ú#∞¿Ñ P ã¨OѶ∞¨ @# [~°∞QÆ∞@KÕ P Ѩu„=`« q∞H˜¯e ^Œ∞ódOK≥#∞.
WHõ `å#∞ rqOK«∞@ =º~°÷=∞x ÉèÏqOK≥#∞. P ^Œ∞óY ã¨=∞Ü«∞=Ú# Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞x ~°∂Ѩ=Ú# J#QÍ
Éèãí ‡¨ Éè∂í +≤`∞« _≥· [~îå^è•i ~°∞„^•HõÅ∆ ∞ ^èiŒ Oz# „uâ◊¥Å=Ú Ñ¨\#ì̃ XHõ Ü≥∂y JK«Û@‰õΩ =zÛ ^Œ∞ódOK«∞K«∞#fl
^Œ`∞« xÎ ÉèÏ~°º#∞ F^•Ô~Û#∞. [iy# ã¨OQÆu JO`å `≥Å∞ã¨∞H˘<≥#∞. P Ѩu„=`«‰Ωõ P`«‡*Ï˝#=Ú#∞ É’kèOK≥#∞.
[#‰õΩO_≥=fi_»∞ *Ï`«∞_≥=fi_»∞ ? [#™êÎ#O|∞ ÖˇpÛ@∞ ã¨O
[##O ɡÜ∞« ºk? "Õ∞#∞ ÖËH˘Åk ? ã¨O™ê~°O|∞ ÖË ~°∂Ѩ=ÚÖò ?
q#∞=∂, Ü«∞O`«ÜÚ« q+¨µ=‚ ∂Ü«∞^ŒÅѨ<£ "ÕéqË ∞Ü«Ú<£ ÖË^∞Œ Ü≥∂
Ç¨Ï x|O^èOŒ |∞ x^è•#q∞O`«\H˜ ˜ *ÏÜ«∂! q#flÉ’ <Õ\˜H˜<£? (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : ѨÙ@∞ì@, â◊s~°=Ú J#QÍ Uq∞? ѨÙ>ˇ_ì "ç å_»∞ ѨÙ\˜Oì KÕ "å_≥=_»∞? ã¨O™ê~°=ÚÖ’ QÆÅ |O^è=Œ ÚÅ∞#fl"å?
W^ŒO`«ÜÚ« q+¨µ=‚ ∂Ü≥∞. "≥∂ǨÏ=ÚÖ’ z‰õΩ¯|_»∞@ÜÕ∞ P q+¨µ=‚ ∂Ü«∞ q^è•#=Ú. J\ì̃ ã¨O|O^è=Œ ÚÅ#∞
|O^è=Œ ÚÅ∞QÍ `«Åz ^Œ∞óYѨ_∞» @ÜÕ∞Å? (Hõâº◊ ѨÙ_»∞ `«# ÉèÏ~°º J~Ú# Jku`À ѨeH˜# ѨÅ∞‰õΩÅ∞)
ã¨∞Y=Ú =zÛ<å, Hõ+=ì̈ Ú =zÛ<å =∞x+≤ =Úiã≤áÈ=Ù@ ÖË^• ^Œ∞ódOzáÈ=Ù@ [~°∞QÆ∞@ ã¨ÇϨ [=Ú.
HÍx ã¨∞MÏxH˜ `«aƒ|∞ƒ J=‰õΩO_® ^Œ∞óMÏxH˜ Hõ$OyáȉõΩO_® ã≤`÷ « „Ѩ[`˝ #« ∞ ã¨OáêkOK«∞HÀ"åe. x*ÏxH˜
=∞x+≤ ZHõ¯_ç#∞O_ç =KåÛ_À JHõ¯_ç̂H "≥o§áÈ=Ù@ ã¨`º« =Ú. D ~åHõáÈHõÅ =∞^躌 [iˆQ^ŒO`å q+¨µ=‚ ∂ÜÕ∞.
ѨÙ\ì̃# „Ѩurq `«# â◊s~°=Ú K«∂z „ÉèÏOuK≥Ok â◊s~°"∞Õ ã¨`º« =∞x âßâ◊fi`«=∞x `«ÅOz ã¨O™ê~°=ÚÖ’
W~°∞‰õΩ¯x |O^è=Œ ∞<Õ ~ÀQÆ=Ú`À L#flO`«=~°‰Ωõ P ~ÀQÆ=Ú#∞ J#∞Éèqí ã¨∂Î ^•xH˜ x"å~°}=Ú#ÔH· J<Õfi+≤OK«Hõ
www.granthanidhi.blogspot.in
 37

WOHÍ Z<Àfl |O^è=Œ ÚÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩx P |O^èŒ ã¨O|O^è=Œ ÚÅ "≥∂ǨÏ=ÚÖ’ W~°∞‰õΩ¯O\Ï_Õ `«Ñʨ P z‰õΩ¯#∞O_ç
ɡ@
· Ѩ_∞» @‰õΩ PÖ’K«# KÕÜ∞« _»∞. Z<Àfl ã¨O|O^è•Å#∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x P ã¨O|O^è=Œ Ú =Å# |O^è=Œ Ú `«Q∞Æ Å∞Û‰õΩx
^Œ∞óYѨ_`» å_Õ `«Ñʨ x*ÏxH˜ J^ŒO`å q+¨µ=‚ ∂Ü«∞ Jx `≥Å∞ã¨∞H˘#ÖË_∞» . *Ï˝x J~Ú#"å_»∞ Jk q+¨µ=‚ ∂ÜÕ∞
Jx `«Åz#ѨC_»∞ "åxH˜ Z@∞=O\˜ ^Œ∞óY=Ú LO_»^∞Œ . [iˆQk q+¨µ=‚ ∂Ü«∞ Jx Z~°∞Hõ LO_»∞@KÕ ^Œ∞ó
YO =zÛ<å ^Œ∞ódOK«_∞» . ã¨∞YO =zÛ<å ã¨O`À+≤OK«_∞» . ^Œ`∞« xÎ ÉèÏ~°º‰õΩ Ü≥∂y P`«‡É’^è#Œ KÕÃã#∞. P
Ü≥∂y ¢ãÅΑ ‰õΩ ^è~Œ ‡° |^Œ"Ì ∞≥ #ÿ PKå~°=ÚÅ∞ ‰õÄ_® `≥eÃÑ#∞. P Ü≥∂wâ◊fi~°∞x LѨ^âÕ =◊ ÚÅxflÜ«Ú q#fl Ñ≤^ÑŒ ¨
P Ѩu„=`« `«# Ѩu`À ã¨ÇϨ QÆ=∞#=Ú KÕÜÚ« @‰õΩ J#∞=∞u W=∞‡x HÀÔ~#∞. JO`« P Ü≥∂yâ◊fi~°∞_»∞ P
Ѩu„=`« Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞㨺‰õΩ NQÆ∞~°∞=¸iÎÜ∞Õ Ñ¨i+¨¯iOK«QÅÆ _»x =∞~°}=Ú „ѨurqH˜ ã¨ÇϨ [=∞x ^•xx
ZkiOK«∞@ Z=i `«~O° HÍ^Œx É’kèOK≥#∞.
HÍÅ=Ú „Ѩ|Å∞ʼnõΩ#∞ |e
HÍÖÏ`«‡O _ôâ◊fi~°∞O_»QÆ}∞º_»∞, [#∞ʼnõΩ<£
QÍÅ=â◊√Å∞QÍ *ËÜÚ« #∞,
QÍÅ=Ú QÆ_»=OQÆ ÖË~°∞ Ѷ¨∞#∞ Öˇ"åfi~°∞<£ (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : ZO`«\˜ "åiÔH<· å "åiHõ<åfl HÍÅ=Ú Q˘Ñ¨Êk. ѨÙ\ì̃# "åix HÍÅ=â◊√Å∞QÍ KÕã≤ HÍÅ"Õ∞ `å#∞QÍ
L#fl Dâ◊fi~°∞_»∞ JO`«ÜÚ« KÕÜÚ« #∞.
P Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞ ^Œ`«∞Îx ÉèÏ~°º‰õΩ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~°≈#=Ú KÕã¨∞H˘#=∞x ã¨ÅǨ WzÛ ^Œ`«∞Îx
â◊==ÚÃÑ· Éèí㨇=Ú`À J^≥Ì#∞. <åÅ∞QÆ∞ ~°∞„^•Hõ∆Å∞ P Ѩu„=`«‰õΩ WzÛ Ô~O_»∞ ~°∞„^•Hõ∆Å∞ HõO~î°=Ú#‰õΩ
Hõ@=ì ∞x =∞i ~Ô O_»∞ ~Ô O_»∞ K≥=ÙʼnõΩ Hõ\ì̃ =Ç≤Ïfl „Ѩ"âÕ =◊ Ú KÕÜ∞« =∞x =ÚO^Œ∞QÍ QÆ∞~°∞=¸iÎx ^Œi≈Oz
QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ f~°=÷ Ú ã‘fiHõiOz `«# ^ÕÇϨ =ÚÃÑ#· =∞iÜ«Ú â◊==ÚÃÑ#· K«Å=¡ ∞x ã¨ÅǨ WK≥Û#∞. ^Œ`∞« xÎ
ÉèÏ~°º Ü≥∂wâ◊fi~°∞x P[˝ áê\˜OK«∞@ÔH· QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~≈° #=Ú#ÔH· "≥ো #∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ`∞« xÎ ÉèÏ~°º#∞ K«∂ã≤
`«#‰õΩ ™œÉèÏQƺ=Ú HõÅ∞QÆ∞#x nqOK≥#∞. JK«Û\˜ [#∞Å∞ [iy#^ŒO`«ÜÚ« QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ q=iOz P"≥∞
Éè~í ΰ =∞~°}O˜ K≥#x HÍ=Ù# QÆ∞~°∞=¸iÎ Pj~°fiK«#=ÚÅ∞ Z@∞¡ ѶŨ =∞QÆ∞#x QÆ∞~°∞=¸iÎx „ѨtflOK≥#∞. JO`«
P QÆ∞~°∞=¸iÎ â◊==Ú#∞ `«# Hõ_‰» Ωõ `≥=∞‡x P*Ï˝ÑO≤ K«QÍ [#∞Å∞ P â◊==Ú#∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ `≥KÛ≥ #∞.
QÆ∞~°∞=¸iÎ f~°÷ [Å=Ú#∞ P â◊==ÚÃÑ· „áÈH˜O∆ K≥#∞. `«# k=º^Œ$+≤`ì À â◊==Ú#∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ K«∂_»Q<Æ Õ
â◊==Ú ÖËz ‰õÄ~˘Û<≥#∞. P ^ŒOѨ`∞« e~°∞=Ù~°∞ Pâ◊Û~°ºK«H`˜ ∞« Öˇ· QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_#≥ ∞. JO`«
QÆ∞~°∞=¸iÎ "åi~°∞=Ùix Pj~°fikOK≥#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 38

J^蕺ܫ∞=Ú 21
(„|Ǩχ ~åã≤# ~å`«#∞ `å~°∞=∂~°∞ KÕÜ«Ú@ – QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞Ö’ QÆÅ ~°Ç¨Ï㨺=Ú)
ÃÑ· J^蕺ܫ∞=Ú# =∞Ǩ˙i x"åã≤Ü«∞QÆ∞ QÀÑ‘<å^äŒ∞x Ѩل`«∞_≥·# ^Œ`«∞Î_»∞ =∞~°}˜Oz# Ñ≤^ŒÑ¨ ^Œ`«∞Îx
ÉèÏ~°º ÉèHí Î̃ „â◊^ÅúŒ ‰õΩ =∞iÜ«Ú Ñ¨u„=`« =Å# N QÆ∞~°∞=¸iÎ =ÚQÆ∞_Ì ·≥ K«xáÈ~Ú# ^Œ`∞« xÎ `«# =∞Ç≤Ï=∞KÕ
„|uH˜OK≥#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞.
=∞# x`«º rq`«=ÚÖ’ ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ U^À ~°∂Ѩ=Ú# =∞# HõO\˜H˜ HõxÑ≤Oz U^À XHõ "Õ∞Å∞ KÕã≤
"≥o§ áÈ=ÙK«∞O_»∞#∞. P "Õ∞Å∞ XHõ ~°∂Ѩ=Ú ^•eÛ# rq ^•fi~å KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. ÖË^• U ~°∂Ѩ=¸
ÖˉΩõ O_®<Õ =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ Ñ¨#∞Å∞ [iyáÈ=ÙK«∞O_»∞#∞. HÍx ™ê=∂#∞ºÅ"≥∞#ÿ =∞#=Ú "å\˜x
QÆ∞iÎOK«ÖHË áõ È=ÙK«∞<åfl=Ú. JÖÏO\˜ Ѷ∞¨ @<Õ ^Œ`∞« xÎ ÉèÏ~°º‰õΩ ‰õÄ_® [iy#k. ^Œ`∞« _Î ∞» =∞~°}O˜ z# Ñ≤^ÑŒ ¨
`«# ÉèÏ~°º ^Œ∞óY=Ú`À â’H˜OK«∞K«∞O_»QÍ JHõ¯_çH˜ XHõ Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞ Éèãí ‡¨ ^è•i ~°∂ѨÙ_≥· =K≥Û#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞.
^Œ`«∞Îx ÉèÏ~°º‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ ~°∞„^•Hõ∆Å∞ WK≥Û#x =∞iÜ«Ú ^Œ`«∞Îx Hõàı|~°=ÚÃÑ· qÉèí∂k K«e¡ ^Œ`«∞Îx ÉèÏ~°º#∞
XHõ¯™êi NQÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~≈° #O KÕã∞¨ H˘#=∞x ã¨ÅǨ WK≥Û#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. P Ü≥∂wâ◊fi~°∞x ã¨ÅǨ
áê\˜OK«∞@KÕ ^Œ`∞« xÎ ÉèÏ~°º‰õΩ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~≈° # ÉèÏQƺ=Ú ÅaèOK«∞@ÜÕ∞HÍHõ „áê}=ÚÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú#
`«# Éè~í ΰ QÆ∞~°∞=¸iÎ Pjã¨∞ûÅKÕ uiy „|uÔH#∞. S`Õ ^Œ`∞« xÎ ÉèÏ~°º‰õΩ QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~≈° #O KÕãH≤ ˘#=∞x
K≥ÑÊ≤ # P Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞ =∞Ô~=~À HÍ^Œ∞ ™êH∆Í`«∞Î N QÆ∞~°∞=¸iÎÜ∞Õ P ~°∂Ѩ=Ú# =zÛ P ^ŒOѨ`∞« Å
Hõ+=ì̈ Ú#∞ x"åiOK«∞@ÔH· J@∞¡ ã¨ÅǨ WzÛ<å~°∞. D ã¨OѶ∞¨ @# |\ì̃ `≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤#k ÉèQí =Æ O`«∞_»∞
=∞# x`«ºrq`«=ÚÖ’ U ~°∂Ѩ=ÚÖ’<≥<· å U Hõ}∆ =ÚÖ’<≥<· å Z=i<≥<· å Hõ~∞° }˜OK«∞@‰õΩ ~å=K«∞Û#∞. =zÛ#"åix
K«∞ÅHõ# KÕÜ∞« Hõ *Ï„QÆ`Ϋ =Ç≤ÏOK«=Öˇ#∞.
Ѩ~=° ∂`«‡‰õΩ Jf`«"∞≥ #ÿ @∞=O\˜ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞O_»∞#∞. "å~°∞ `«ÅK«∞H˘x#KÀ K«xáÈ~Ú# "åix ‰õÄ_®
„|uH˜OK«QÅÆ ~°∞. HÍx JÖÏO\˜ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ KåÖÏ J~°∞^Œ∞QÍ KÕÃã^Œ~∞° . HÍ~°}O N QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞Î `«#
<À\˜`À K≥ÑÊ≤ #^Õ=∞#QÍ XHõ rqx XHõ [#‡Ü«∞O^Œ∞ J`«#∞ JÖÏÊÜ«Ú+¨µ¬ J~Ú=Ù#flKÀ qkè~å`« „ѨHÍ~°=Ú
J`«#∞ HÍÖÏ#∞QÆ∞}=ÚQÍ K«xáÈ=Ù#∞. J\ì̃ JÖÏÊÜ«Ú=Ù#∞ uiy D [#‡Ü«∞O^Œ∞ „|uH˜OK«=Öˇ##fl `«=∞
â◊‰Ωõ ÅÎ `À „|uH˜Oz##∞ P rq ~åÉ’=Ù [#‡Ü«∞O^Œ∞ â◊`åÜ«Ú+¨µ¬ L#fl#∞ P rq qkè~å`« „ѨHÍ~°=Ú
=O^Õà√◊ § „|`«HHõ õ JÖÏÊÜ«Ú+¨µ¯_»Q∞Æ #∞. HÍ=Ù#<Õ W@∞=O\˜ =º`åºã¨=ÚÅ∞ Z^Œ∞~˘¯#=Åã≤# =K«∞Û@KÕ
Ѩ~=° ∞ ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ "åiH˜ K«xáÈ~Ú# "åix uiy „|uH˜OKÕ â◊HÎ̃ L#flѨÊ\˜H© "å~°∞ J\ì̃ â◊HxÎ̃ "å_»~∞° .
"å_ç#KÀ W@∞=O\˜ „Ѩ=∂^Œ=ÚÅ∞O_»∞#∞. W\ì̃ ~°ÇϨ 㨺=Ú#∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ K≥ÃÑÊ#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 39

J^蕺ܫ∞=Ú 22
(Ѩ~å#fl=Ú =Å# ã¨∞Y=Ú HõÅ^Œ<Õ ÉèÏ=#QÆÅ q„ѨÙx ÉèÏ~°º‰õΩ Hõ#∞qѨC =∞iÜ«Ú Ñ¨~å#fl=Ú „QÆÇ≤ÏOѨ~å^Œ<Õ q„ѨÙx
ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ `å~°∞=∂~°∞ KÕÜÚ« @)
N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# L#fl ~ÀAÅÖ’ XHõ x+ª̈QÅÆ q„ѨÙ_»∞ LO_≥#∞. J`«xH˜ QÆÅ x+ª̈
Uq∞@O>Ë Ñ¨~å#fl=Ú Éè∞í lOѨ_∞» . HÍx J`«x ÉèÏ~°º‰õΩ =ºuˆ~Hõ |∞kú HõÅ^Œ∞. `«# Éè~í ΰ x+ª̈#∞ áê\˜OѨHõ
Ѩ~å#fl=Ú#∞ Éè∞í lOK«∞@‰õΩ Ü«∂zOK«∞K«∞O_≥#∞. ã¨~fi° "åºÑ≤Ü∞« QÆ∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ `≥ÅÜ«∞xk Uk D
ã¨$+≤ìÜ«∞O^Œ∞ Ü«∂=`ü [QÆ`«∞ÎÖ’x r=ÙÅO^Œ~°∞ Hõeã≤ "åi <Õ„`«=ÚÅ ^•fi~å N QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ· ^Œ$+≤ìx
LOz##∞ P k=º `Õ*’=∞Ü«∞"≥∞#ÿ , P#O^Œ=∞Ü«∞"≥∞#ÿ , âßOu ã¨fi~°∂ѨÙ_≥#· , ã¨∂~°ºHÍOuHõ#fl `Õ[ã¨∞ûHõ#fl
P QÆ∞~°∞=¸iÎ k=º ~°∂Ѩ=Ú#∞ Ü«∂=`ü [QÆ`Öü ’x r=ÙÅO^Œ~∞° UHõ"∞≥ ÿ K«∂K«∞@‰õΩ „ѨÜ∞« uflOz##∞ N
QÆ∞~°∞=¸iÎ Ü≥ÚHõ¯ Pkè =∞^蕺 =∞iÜ«Ú JO`«=Ú `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ ™ê^躌 OHÍ^Œ∞. ZO`« K«∂z##∞ `«xq
f~°x P ã¨∞O^Œ~° ã¨fi~°∂Ѩ ^Œ`å΄`ÕÜ∞« J=`å~°∞_≥#· N QÆ∞~°∞=¸iÎx K«∂z#ѨÊ\˜H˜ uiy =∞# =∞#ã¨∞ûÖ’
U^À XHõ Jã¨O`«$Ñ≤Î P Ѩ~=° ∂`«‡#∞ ã¨iQÍæ K«∂_»Ö^Ë <Œ Õ ã¨Oâ◊Ü∞« =Ú HõÅ∞QÆ∞K«∞<Õ LO_»∞#∞. HÍx Hˆ =Å=Ú
~Ô O_»∞ Hõà√◊ §=∂„`«"∞Õ HõeÜ
æ Ú« #fl P QÆ∞~°∞=¸iÎ K«∂K«∞@‰õΩ ™ê=∂#∞ºx=Öˇ L#flѨÊ\˜H© "åi ^Œ$+≤ì =∞@∞ì‰Ωõ
J#O`«=Ú. P ^Œ$+≤ì J#O`«HÀ\˜ „|Ǩ‡O_»=ÚÖ’ QÆÅ ZO`« z#fl rq J~Ú##∞ XˆH ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ J<ÕHõ
r=ÙÅÃÑ· Ü«∂=`ü „ѨÑO¨ K«=∞O`å P ^Œ$+≤ì "åºÑ≤Oz U =¸Å Uq∞ [~°∞QÆ∞K«∞#fl^À `≥Å∞ã¨∞H˘#QÆÅ â◊HÎ̃
™ê=∞~°ºú =Ú Hõey=ÙO_»∞#∞. HÍ=Ù#<Õ QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# L#flѨÊ\˜H˜ ZHõ¯_À XHõ QÆ$ǨÏ=Ú#
QÆÅ q„ѨÙx QÆ∞}=Ú#∞ =∞iÜ«Ú P q„ѨÙx ÉèÏ~°º QÆ∞}=Ú#∞ ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ ™ê=∞~°ºú =Ú Hõey#"å~°∞.
P „QÍ=∞=Ú# „Ѩu~ÀA q„ѨÙÅO^ŒiH˜ Éè’[#=Ú ÃÑ@∞ì@ P#"å~Úf. JO^Œ~∂° P =∞$ëêì#fl=Ú#‰õΩ
"≥o§i. HÍx x+ì̈QÅÆ q„ѨÙ_»∞ =∂„`«=Ú JO^Œ∞ÅHõOwHõ~O° ѨHõ Ѩ~å#fl=Ú Éè∞í lOK«∞@ `«Ñʨ x "≥ÚO_ç̂HÃã#∞.
HÍx J`«x ÉèÏ~°º P =∞$ëêì#fl=Ú#‰õΩ "≥à§◊ =Öˇ#x HÀiHõ L#flѨÊ\˜H© `«# HÀiHõ##∞ Éè~í ΰ Ü≥ÚHõ¯ Ѩ@∞ì^ÅŒ
=Å¡ J}K«∞H˘<≥#∞. XHõ™êi P „QÍ=∞=Ú# QÆÅ ^èxŒ ‰õΩ_»∞ P x+ª̈QÅÆ „ÉÏǨχ}∞x `«# ÉèÏ~°º`À ‰õÄ_®
ã¨O`«~Ê° Éè’[#=Ú#‰õΩ PǨfixOK≥#∞. P q„ѨÙx ÉèÏ~°º `«# HÀiHõ#∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_» q#flqOK«∞H˘<≥#∞.
JO`« N QÆ∞~°∞=¸iÎ P q„ѨÙx Ñ≤ez `«##∞ PǨfixOz# ^èxŒ ‰õΩx WO@ `«# ÉèÏ~°º`À Hõeã≤"à≥ §◊ =∞x
P*Ï˝ÑO≤ K≥#∞. q„ѨÙ_»∞ QÆ∞~°∞ "åHõº=Ú#∞ LÅ¡OѶ∞≤ OK«∞@ `«Q^Æ xŒ L^ÕâÌ º◊ =Ú`À ÉèÏ~°º`ÀHõeã≤ ^èxŒ ‰õΩx WO@
ã¨O`«~Ê° Éè’[#=Ú#ÔH· "≥ো #∞. JHõ¯_» XHõ K«=∞`å¯~°=Ú N QÆ∞~°∞=¸iÎ K«∂ÃÑ#∞. Éè’[# ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞
P q„ѨÙx ÉèÏ~°º ѨOHÎ̃Ö’ ‰õΩHõ¯Å∞ =∞iÜ«Ú Ñ¨O^Œ∞Å∞ =zÛ Éè’[#=Ú Éè∞í lOK«∞@ P ã¨OѶ∞¨ @# q„ѨÙx
ÉèÏ~°º HõO@Ѩ_ç JO`«=~°‰Ωõ `«# =∞#ã¨∞ûÖ’ L#fl HÀiHõ XHõ¯™êiQÍ K≥kiáÈÜÕ∞@@∞¡ ѨOHÎ̃ #∞O_ç ÖËz
"≥o§áÈÜ≥∞#∞. [iy# ã¨OѶ∞¨ @# `«# Éè~í ‰Î° Ωõ K≥Ñʨ QÍ P q„ѨÙ_»∞ `«# ÉèÏ~°º=Å# Ѩ~å#fl=Ú q_çzÃÑ\ì̃##∞
z=~°‰Ωõ ‰õΩHõ¯ =∞iÜ«Ú Ñ¨O^Œ∞Å ZOye u#=Åã≤# =K≥Û#x ÉÏ^èÑŒ _¨ #≥ ∞. "åi~°∞=Ù~°∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ

www.granthanidhi.blogspot.in
 40

"≥o§ [iy# "≥Ñ· s¨ `«º=Ú `≥Å∞ѨQÍ N QÆ∞~°∞=¸iÎ z~°∞#=Ùfi #"≥fi#∞

=∂#"ÕO„^Œ! ã¨`«º=∞uH˜ ^Œ∞+¨¯~° "≥∞Ü«∞º,
^≥é∞QÆ <Õ~°∞Û"åx H˜+ì̈"≥∞Ü«∞º,
nâ◊ÉèíHÎ̃ ~°`«∞# H©~åx ^≥Ü«∞ºk,
Ü≥∞é∞HõÖxË "åxˆHk H©_»? (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : ã¨`º« =Ú, q∞^二 J<Õ Éè^Ë "Œ ∞≥ iy# *Ï˝xH˜ ^ÕxÃÑ#· #∞ „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ @∞=O\˜ Pã¨HΘ LO_»^∞Œ . Ѩ~=° ∂`«∞‡xÃÑ·
ÉèHí Î̃ QÆÅ"åxH˜ `åºQÆ=Ú KÕÜ∞« ÖËx =ã¨∞"Î kÕ Ü«Ú LO_»^∞Œ . J*Ï˝xH˜ Uk "Õ∞Ö’ Uk H©_À `≥eã≤H˘#ÖË_∞» .
(=ã¨∞^Õ=Ù_»∞ `«#∞ WzÛ# =∂@ xÅɡ@∞ìH˘#∞@‰õΩ ^Õ=H©^qÕ „Ѩ^=Œä ∞ Ѩل`«_∞» „Ѩãq¨ Oz#ѨC_»∞ `«# a_»#¤ ∞
HõOã¨∞xH˜ JѨÊyOK≥#∞. `«# a_»Ã¤ Ñ· Z@∞=O\˜ Pâ◊ ÃÑ@∞ìH˘#Hõ WzÛ#=∂@ xÅɡ@=ì Öˇ#x "≥∂ã¨yOK«=Öˇ#<Õ
^Œ∞~°∞ƒkú ‰õÄ_® HõÅ∞QƉõΩO_® `«# a_»¤#∞ K«OѨ=∞x `«# â◊„`«∞=ÙˆH WK≥Û#∞).
N QÆ∞~°∞=¸iÎ P q„Ѩ ^ŒOѨ`∞« ŠѨiã≤`÷ ∞« Å#∞ „QÆÇÏ≤ Oz P q„ѨÙx ÉèÏ~°º‰õΩ Ѩ~å#fl=Ú =Å#
ã¨∞Y"≥∞@∞¡O_»∞<À ~°∞z K«∂Ñ≤OK≥#∞. JÖψQ P q„ѨÙx x+ª̈ Ѩ~å#fl=Ú Éè∞í lOѨ#<≥_ç ã¨OHõÅÊ=Ú#∞ Z@∞¡
=∂Ô~Û<À ‰õÄ_® QÆ∞~°∞=¸iÎ ~°∞z K«∂ÃÑ#∞. Ѩ~å#fl=Ú Éèí∞lOѨxKÀ ^≥·= =∞iÜ«Ú Ñ≤`«$HÍ~°º=ÚʼnõΩ
P@OHõ=Ú HõÅ∞QÆ∞#x N QÆ∞~°∞=Ù É’kèOK≥#∞.
ÃÑ· ã¨OѶ∞¨ @# ^•fi~å "Õ\Ø Ñ#· #∞ Wëêì~Ú+ì̈=ÚÅ#∞ ÃÑ@∞ìH˘#~å^Œx J@∞=O\˜q ÃÑ@∞ìH˘x##∞
Jq =∞# KÕ u Ö’xq HÍ^Œ x Éè í Q Æ = O`« ∞ _» ∞ "å\˜ x `å~° ∞ =∂~° ∞ KÕ Ü « ∞ QÆ Å _» x „QÆ Ç ≤ Ï OK« = Öˇ # ∞.
=ã¨∞^Õ=Ù_»O`«\"˜ å_»∞ `«# a_»Ã¤ Ñ<· Õ Z@∞=O\˜ =∞=∞HÍ~°=Ú ÃÑ@∞ìH˘#Hõ WzÛ# =∂@ xÅɡ@∞ì@‰õΩ `«#
a_»<¤ Õ â◊„`«∞=Ù#‰õΩ ^•#=Ú KÕÃã#∞. ã¨`º« =∞O>Ë ÉèQí =Æ O`«∞x `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@ÜÕ∞. q∞ye#=hfl q∞^二 ÜÕ∞.
ã¨`«º=Ú =∞iÜ«Ú q∞^䌺‰õΩ QÆÅ ÉèË^Œ=Ú `≥eã≤# *Ï˝xH˜ „Ѩ`ÕºHõ=ÚQÍ "Õ\˜ÃÑ·##∞ Pã¨HÎ̃ LO_»^Œ∞. Ѩ~°=∂`«‡ÃÑ·
J##º"≥∞#ÿ ÉèHí Î̃ L#fl"åiH˜ `åºQÆO KÕÜ∞« ÖËx =ã¨∞"Î kÕ Ü«Ú LO_»^∞Œ . HÍx J*Ï˝xH˜ =∞@∞‰õΩ `«#Hˆ k "Õ∞Ö’
UkH©_À ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞H˘#ÖË_∞» . ÃÑ· ã¨OѶ∞¨ @#Ö’ q„ѨÙx x+ª̈ Ѩ~å#fl=Ú Éè∞í lOѨ~å^Œx. HÍx `«# ÉèÏ~°º‰õΩ
=∞@∞‰õΩ Ѩ~å#fl=Ú Éè∞í lOѨ=Öˇ#x Pâ◊. J@∞=O\˜ q∞^二 Ö’#∞#fl "åi~°∞=ÙiH˜ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨`º« "Õ∞^À
ã¨∂zOK≥#∞. =∞iÜ«Ú "åi~°∞=ÙiH˜ ^ÕxÃÑ·##∞ Pã¨H˜Î LO_»‰õÄ_»^Œx ‰õÄ_® |∞∞A=ÙKÕÃã#∞. P q„Ѩ
^ŒOѨ`∞« ʼnõΩ Ѩ~=° ∂`«∞‡xÜ«∞O^Œ∞ JK«OK«Å"≥∞#ÿ ÉèHí Î̃ L#flKÀ `åºQÆ=Ú KÕÜ∞« ÖËx =ã¨∞"Î nÕ D „ѨÑO¨ K«=Ú#
LO_»^Œx ‰õÄ_® |∞∞A=ÙKÕÃã#∞. HÍ=Ù#<Õ q„ѨÙx ÉèÏ~°º `«# =∞#ã¨∞Ö’ ZѨÊ\˜#∞OKÀ Ѩ~å#fl=Ú
Éèí∞lOK«=Öˇ#<Õ HÀiHõ L#flѨÊ\˜H© P ã¨OѶ¨∞@# ^•fi~å HÀiHõ `åºQÆ=Ú KÕÃã#∞. J>Ë¡ `«# Éèí~°ÎÜ≥ÿ∞#
q„ѨÙxH˜ ‰õÄ_® Ѩ~å#fl=Ú Éè∞í lOK«∞@ ‰õÄ_® x+ª̈QÅÆ „ÉÏǨχ}∞xH˜ `åºQÆO KÕ~ÚOz J^Õ Ñ¨~=° ∂`«‡
Ѩ~å#fl=Ú Éè∞í lOKÕ@@∞¡KÃÕ ã#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 41

J^蕺ܫ∞=Ú – 23
(N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ aèHõ∆xK«∞Û@ – QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞KÕ ÉèÏ㨯~°∞_»#∞ J`«_»∞ 4000 =∞OkH˜ ÃÑ·QÍ Éè’[#=Ú
ÃÑ@∞ì@)
ѨÓ~åfi^蕺ܫ∞=Ú# Ѩ~å#fl=Ú u#∞@‰õΩ W+ì̈OÖËx "åxKÕ Ñ¨~å#fl=Ú u#∞@ =∞iÜ«Ú Ñ¨~å#fl=Ú
Éè∞í lOK«∞@ Ü«∞O^Œ∞ „Ñ‘uÜ«Ú#fl "åxKÕ Ñ¨~å#fl=Ú#∞ =∂xÊOK«∞@ z„`«"∞≥ #ÿ QÆ∞~°∞=¸iÎ bÅ#∞ K«∂zuq∞.
=∞i D J^蕺ܫ∞=Ú# XHõ ^Œi„^Œ q„ѨÙ_»∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ aèH∆õ W=fi^ŒÅz QÆ∞~°∞=¸iÎ z„`«"∞≥ #ÿ bÅKÕ
QÆ∞~°∞=¸iÎ`À ‰õÄ_ç ã¨∞=∂~°∞ 4000 =∞OkH˜ ÃÑQ· Í „ÉÏǨχ}∞ʼnõΩ Éè’[#=Ú ÃÑ\ì̃OK«∞@ K«∂K≥^=Œ Ú.
QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# „Ѩu~ÀA „ÉÏǨχ}∞ʼnõΩ Éè’[#=Ú ÃÑ@∞ìK∞« O_ç~x° P „ÉÏǨχ}∞Å ã¨=∂~å^è#Œ
HÍx^Õ =∞ˆ~n Éè∞í lOK«~x° Jk XHõ xÜ«∞=∞=ÚQÍ ™êQÆ∞K«∞O_≥#∞. ÉèÏ㨯~°∞_»<Õ XHõ ^Œi„^Œ q„ѨÙ_»∞ N
QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ· J##º ÉèHí Î̃ LO_»∞@KÕ N QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ aèH∆õ W=fi=Öˇ#x ã¨OHõeÊOK≥#∞. aÜ«∞º=Ú =∞iÜ«Ú
PÜ«∂ Ѩ^•~°=ú ÚÅ#∞ XHõ =¸@ Hõ\ì̃ QÆ∞~°∞=¸iÎ P[Ô̋H· "ÕzÜ«ÚO_≥#∞.
Ö∫H˜Hõ "≥ÚÅ¡Q#Æ <åfl
Ö’H˜OK«∞ „ѨѨ#∞flʼnõΩ#∞ Ö’|_ç Hõ~°∞}Ï
Ö’Hõ=ÚÅO É’+≤O`«∞#∞,
<å HÍ„t`«~H° }
∆õ =ÚÅ∞ <≥·ã¨iæHõ=ÚÖò (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : Ö∫HõH"˜ ∞≥ #ÿ rq`«=Ú# QÆÅ ã¨=∞ãÎ̈ ã¨∞Y=ÚÅ#∞ =ke `«=∞ K«∂ѨÙ#∞ <åÃÑ· ÃÑ\ì̃ â◊~}
° ∞"Õ_#ç
Éè‰í Ωõ ÅÎ #∞ K«∂z <Õ#∞ ÖÁOyáÈÜ≥∞^Œ#∞. J\˜"ì åxx ~°HO∆˜ K«∞@ÜÕ∞ <å Hõ~=ΰ º=Ú. (Hõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«∞‡_»∞ L^Œ=Ì Ùx`À
Ѩe¯# ѨÅ∞¯Å∞)
ÉèÏ㨯~°∞_»∞ `å#∞ `≥zÛ# =¸@ qѨÊHõ `«# =∞#ã¨∞ûÖ’x =∂@ K≥ѨÊHõ „Ѩu~ÀA „ÉÏǨχ}
ã¨=∂~å^è#Œ ‰õΩ áÈ~Ú Éè’[#=Ú KÕã∂¨ Î LO_»∞@ `«H¯˜ # „ÉÏǨχ}∞Å∞ P ÉèÏ㨯~°∞x xOkOz ã¨fiÜ«∞OáêHõ=Ú
KÕã≤ „ÉÏǨχ}∞ʼnõΩ ÃÑ@ì=∞x ÉèÏ㨯~°∞x ^Œi„^Œ Ѩiã≤u÷ x K«∂ã≤ ‰õÄ_® `«H¯˜ # „ÉÏǨχ}∞Å∞ ZQÆ`åo KÕãi≤ .
J\ì̃ ѨiǨã¨=Ú z=~°‰Ωõ N QÆ∞~°∞=¸iÎ K≥q# Ѩ_#≥ ∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ ÉèÏ㨯~°∞x rq`«=Ú#∞ =∞iÜ«Ú
J`«x Ö∫H˜H"õ ∞≥ #ÿ rq`«=Ú#∞ JO^Œ∞ ã¨~fi° ã¨∞Y=ÚÅ∞ q_çzÃÑ\ì̃ ÉèHí Î̃ „¿Ñ=∞Å`À ÉèÏ㨯~°∞x K«∂ѨÙÅxflÜ«Ú
N QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ· HõxÃÑ@∞ì‰õΩx â◊~°}∞"Õ_»∞K«∞ P ÉèÏ㨯~°∞_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `«#‰õΩ#fl â◊HÎ̃`À ã¨fiÜ«∞OáêHõ=Ú
N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ JiÊOK«=Öˇ##fl PHÍOHõ`∆ À =¸_»∞ =∂ã¨=ÚÅ #∞O_ç "ÕzÜ«ÚO_»∞@ QÆ=∞xOz# N
www.granthanidhi.blogspot.in
 42

QÆ∞~°∞=¸iÎ P ÉèÏ㨯~°∞x ÉèHí HÎ̃ ˜ ÖÁOy `«# Hõ~∞° }#∞ „Ѩ™êkOK«∞@‰õΩ =∞iÜ«Ú „ÉÏǨχ}∞ŠѨiǨã¨=Ú#∞
x[=Ú KÕã≤ `«# Éè‰í Ωõ xÎ ~°HO∆˜ K«∞H˘#∞@‰õΩ ã≤^=úŒ ∞Ü≥∞º#∞. Ѩ~=° ∂`«∞‡x P„â◊~ÚOz# Éè‰í Ωõ ÅÎ #∞ ~°HO∆˜ K«∞@
Ѩ~=° ∂`«‡ Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÇϨ [ Hõ~=ΰ º=Ú Jx |∞∞A=Ù KÕÜÚ« @‰õΩ QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨Oã≤^∞Œ _ú Ü
» ∞≥ º#∞. XHõ~ÀA N
QÆ∞~°∞=¸iÎ ÉèÏ㨯~°∞x Ñ≤ez `«#‰õΩ ã¨fiÜ«∞OáêHõ=Ú KÕã≤ aèH∆õ x=∞‡x HÀ~°∞@ÜÕ∞QÍHõ P QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#
QÆÅ JO^Œix 㨉Ωõ @O|=ÚQÆ Éè’[#=Ú#‰õΩ Ñ≤Å∞==∞x N QÆ∞~°∞=¸iÎ ÉèÏ㨯~°∞xH˜ P*Ï˝ÑO≤ K≥#∞. ÉèÏ㨯~°∞_»∞
`«# =∞#ã¨∞ûÖ’x HÀiHõ <≥~"° ~Õ ∞° `«∞#fl^Œx ã¨O|~°Ñ_¨ =» Öˇ<À ÖË^• `«# â◊HHÎ̃ ˜ q∞Oz# HÍ~°º=Ú#∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ
`«# Ѩiã≤u÷ `≥eã≤‰Äõ _® JѨÊyOz#O^Œ∞‰õΩ ÉÏ^èÑŒ _¨ =» Öˇ<À `ÕÅ∞ÛH˘#ÖËHáõ ÈÜ≥∞#∞.
~°Hõ∆}=Ú ÖËHõ ™ê^èŒ∞_»∞
~°H˜∆`«∞_»QÆ∞ ã¨=∞`« *Ëã≤ ~å~Ú_»∞ÅO^Œ∞<£
~°H}
∆õ =ÚÅ∞ "≥~Ú Hõey#
tH˜∆`«∞_»QÆ∞ YÅ∞_»∞ áêѨz`«∞ÎO_»QÆ∞@<£ (N =∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : ã¨[#˚ ∞_çH˜ PѨ^ÅŒ ∞ =zÛ##∞ ~°H}
∆õ ÅaèOK«∞#∞. J@∞=O\˜ ~°H}
∆õ „Ѩ`ºÕ Hõ=ÚQÍ J`«xH˜ Z=fi~°∞#∞
U~åÊ@∞ KÕÜ∞« #=ã¨~=° Ú ÖË^∞Œ . J`«x ã¨[#˚ `«fi"Õ∞ J`«xx ~°HO∆˜ K«∞#∞. ^Œ∞~å‡~°∞Åæ ‰õΩ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ~°H}
∆õ
U~åÊ@∞ KÕã∞¨ H˘x##∞ "åx áêѨ|∞kú J`«xx tH˜O∆ K«∞#∞. ÉèÏ㨯~°∞x QÆ∞~°∞ÉèHí Î̃ ZO`À Q˘Ñ¨Ê#~Ú#k.
J`«x Ѩiã≤÷u Ziy##∞ QÆ∞~°∞"åHõº=ÚÅÃÑ· J##º"≥∞ÿ# #=∞‡Hõ=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@KÕ [~°QÆÉ’=Ù#^•x
QÆ∞iOz PÖ’zOK«Hõ =O@KÕã≤ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# QÆÅ q„ѨÙÅO^Œix QÆ∞~°∞"å[˝#∞ t~°™ê=Ç≤ÏOz Éè’[#=Ú#‰õΩ
PǨfixOK≥#∞. q„ѨÙÅO^Œ~∞° ÉèÏ㨯~°∞xÃÑ· ^Õfi+¨=Ú#fl#∞ QÆ∞~°∞"å[˝#∞ áê\˜OK«∞@‰õΩ ÉèÏ㨯~°∞x PǨfi#=Ú#∞
=∞xflOz =K≥Û#∞. ã¨∞=∂~°∞ 4000 =∞OkH˜ ÃÑQ· Í P‰õΩÅ#∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ "Õ~ÚOK≥#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ
ÉèÏ㨯~°∞_»∞ KÕã≤# =O@#∞ `≥Ñ≤ÊOz XHõ K«Hõ¯\˜ =¢ã¨Î=Ú#∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅÃÑ· HõÃÑÊ#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ
=∞O„`«[Å=Ú#∞ P =O@ÃÑ· K«Ö#¡ˇ ∞. ÉèÏ㨯~°∞x Ñ≤ez `å#∞ =O_ç# Ѩ^•~°=÷ ÚÅ#∞ "Õ~˘Hõ áê„`«Ö’ fã¨∞‰õΩx
=_ç¤OK«=∞x P*Ï˝Ñ≤OK≥#∞. x*ÏxH˜ ÉèÏ㨯~°∞_»∞ `«#‰õΩ#fl â◊HÎ̃`À KåÖÏ H˘kÌ J#fl=Ú#∞ KÕÃã#∞. HÍx
QÆ∞~°∞"åHõº=ÚÅÃÑ· ^Œ$_è» qâßfiã¨=Ú`À, ÉèHí `Î̃ À `å#∞ =O_ç#k KåÖÏ H˘OK≥"∞≥ #ÿ #∞ QÆ∞~°∞=Ù K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ
^è~·≥ º° =Ú`À „QÍ=∞ „Ѩ[ÅO^èiŒ x Éè’[#=Ú#‰õΩ Ñ≤eK≥#∞. QÆ∞~°∞"å[˝ „ѨHÍ~°=Ú =∞~˘Hõ y<≥flÖ’x Ѩ^•~°=÷ ÚÅ#∞
=_çO¤ K«∞@ „áê~°OaèOK≥#∞. „ÉÏǨχ}∞Å∞ `«$Ñ≤Î K≥O^ÕO`« =~°‰Ωõ =_çO¤ K«∞@ ™êQÆ∞`«∞<Õ L#flk. Jxfl ѨO‰õΩÅÎ ∞
Éè∞í lOz# Ñ≤^ÑŒ ¨ q∞ye# ¢ãÅΑ #∞ Ñ≤ÅÅ¡ #∞ „QÍ=∞ã¨∞Å÷ #∞ â◊¥„^Œ∞Å`À ã¨Ç¨ z=~°‰Ωõ Hõ_*» Ïu "å~°∞ ‰õÄ_®

www.granthanidhi.blogspot.in
 43

QÆ∞~°∞=¸iÎ „Ѩ™ê^Œ=Ú ÉèÏ㨯~°∞xKÕ u<Õ J=HÍâ◊=Ú ^˘iH˜#k. P ~ÀA U „áê}˜‰Äõ _® LѨ=tOK«Ö^Ë ∞Œ .

JO`«=∞Ok u#fl#∞ WOHÍ ZO`À J#fl=Ú q∞ye#k. z=~°‰Ωõ "å\˜x [ÅK«~=° ÚʼnõΩ ‰õÄ_® ÉèÏ㨯~°∞xKÕ
QÆ∞~°∞=¸iÎ ÃÑ\ì̃OK≥#∞. JO^Œ~∂° QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞#∞ K«∂z Pâ◊Û~°º=Ú K≥Oki. `«# Éè‰í Ωõ _Î ç HÀiHõ
ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ#k =∞iÜ«Ú ÉèíH˜Î`À ‰õÄ_ç#k HÍ=Ù#<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# Éèí‰õΩÎ_≥·# ÉèÏ㨯~°∞x ~°H˜∆OK«∞@‰õΩ
`«#ÃÑQ· ÅÆ Ñ¨iǨã¨=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞@‰õΩ Ѩ~=° ∂`«∞‡x JO_» L#flKÀ â◊HÖÎ̃ xË "å_»∞ ‰õÄ_® H˘O_»O`« |ÅO
P Ѩ~=° ∂`«∞‡x bÅKÕ á⁄O^ŒQÅÆ _»<Õ ã¨`º« O |∞∞A"≥#· k.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ .

www.granthanidhi.blogspot.in
 44

J^蕺ܫ∞=Ú 24
(~åÉ’=Ù [#‡Ü«∞O^Œ∞ Ѩل`«„áêÑ≤Î HõeæOK«=∞x 60 ã¨OIIÅ∞ xO_ç# QÆOQÆ J<Õ Q˘„_®e HÀiHõ#∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ D
[#‡=Ú#O^Õ f~°∞Û@ – Jâ◊fi`«÷ =$Hõ∆ ѨÓ[ =∞iÜ«Ú =∞Ç≤Ï=∞)
™È=∞<å^èŒ∞_»∞ =∞iÜ«Ú QÆOQÆ J<Õ ^ŒOѨ`«∞Å∞ HõÅ~°∞. ™È=∞<å^äŒ∞x ÉèÏ~°º¿Ñ~°∞ QÆOQÆ. P"≥∞‰õΩ 60
ã¨OIIÅ∞ xO_ç##∞ Ѩل`«„áêÑ≤Î ÖËHõ x~åâ◊`À HÍÅ=Ú QÆ_»∞ѨÙK«∞O_≥#∞. P ^ŒOѨ`«∞e~°∞=Ù~°∞ QÆO^èŒ~°fi
#QÆ~=° Ú#O^Œe „Ѩ[Å∞ Q˘„_®Åx QÆOQÆ#∞ ¿ÇÏà◊# KÕÜÚ« @ HÍ~°}OQÍ ^Œ∞ódOK«∞K«∞O_çi. "åi ÉÏ^è#Œ ∞ N
QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_» q#flqOK«∞H˘#∞@‰õΩ Pâ◊`À |Ü«∞Å∞^Õii. QÆOQÆ N QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÖˇ· Ѩ_ç J#∞x`«º=Ú
h~å[#=Ú`À LѨKå~°=ÚÅ∞ KÕÜÚ« K«∞ HÍÅ=Ú QÆ_Ãç Ñ#∞. XHõ<å_»∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆOQÆ =∞<ÀÉèÏ==Ú#∞
=∞iÜ«Ú QÆOQÆ KÕ¿ã LѨKå~°=ÚʼnõΩ QÆÅ HÍ~°}=Ú#∞ „ѨtflOK≥#∞. JO`« QÆOQÆ `«#‰õΩ 60 ã¨OIIÅ∞
xO_ç##∞ Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ÖË~x° `«# =∞<À"åOKè« Hõhã¨O =KÕÛ [#‡Ö’<≥<· å <≥~"° ~Õ Û° =∞x ã¨^∞Œ }
æ =ÚÅ∞ QÆÅ QÆOQÆ N
QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_» "Õ_»∞H˘<≥#∞.
''Hõ~°‡`«O„`«∞_»QÆ∞K«∞† QÆ=∞Öωõ∆ΩQ˘Å∞ÛK«∞
#∞ÉèíÜ«∞ xÜ«∞`« =$uÎ #∞O_≥<Õx,
*ˇ_»∞#∞ Hõ~°‡"≥∞¡Å tkäÅ"≥∞ÿ "≥∞Å¡#ñ
„||Å"≥∞ÿ# q+¨µ‚ÉèíH˜Î K≥_»^Œ∞—— (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : ^Œ∞~°∞ƒkú`À L#fl"åiH˜ ^•~å Ѩل`å^Œ∞Å`Àáê@∞ ã¨~fi° Sâ◊fi~°º=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ=Ù#∞. ã¨^∞Œ }
æ =ÚÅ`À
rqOK«∞ "åiH˜ ã¨HÖõ â·ˇ fi◊ ~°º=ÚÅ∞ xÅ|_»∞#∞. q+¨µ¿‚ ã=KÕÜÚ« ã¨[#˚ ∞ʼnõΩ Jã¨Å∞ K≥_áç È=Ù@ J<Õ^Õ LO_»^∞Œ .
=∂#=ÙÅ∞ `«=∞ Hõ~‡° Å#∞ J#∞Éèqí OѨHõ `«Ñʨ ^Œ∞. J\ì̃ Hõ~‡° =ÚÅ#∞ =∂ѨÙH˘#∞@‰õΩ `«=∞ z`«=Î Ú#∞
â◊√kú KÕã¨∞‰õΩx N =∞Ǩq+¨µ‚=Ù#∞ 㨇iã¨∂Î ¿ãqOz#KÀ Ö∫H˜Hõ rq`«=Ú`Àáê@∞ ÉèíHÎ̃=∞Ü«∞ rq`«=Ú
U~°Ê_ç P ~Ô O_»∞ rq`«=ÚÅ#∞ x+ª̈QÍ PK«iOK«∞"åiH˜ `«Ñʨ Hõ Hõ~‡° |O^è=Œ Ú ã¨_e» ÉèHí Î̃ |Å=∞=Ù#∞. QÆOQÆ
ã¨^∞Œ }
æ =ÚÅ`À rqOz#k. QÆO^è~Œ fi° #QÆ~° „Ѩ[Å∞ P"≥∞#∞ Q˘„_®Å∞ Jx ¿ÇÏà◊# KÕã#≤ #∞ J#fl "åiÃÑ·
Z@∞=O\˜ K«~º° Å#∞QÍx „Ѩu=∂@HÍx K≥Ñʨ Hõ `«#Ö’ `å#∞ ÉÏ^èÑŒ _¨ ç q+¨µã‚ fi¨ ~°∂ѨÙ_≥#· N QÆ∞~°∞=¸iÎÜ∞Õ
â◊~}° =∞x `«ÅOz J#∞x`«º=Ú N QÆ∞~°∞=¸iÎx h~å[#=Ú`À LѨKå~°=ÚÅ∞ KÕÃã#∞. WO`«\˜ ã¨^∞Œ }æ =ÚÅ∞
QÆÅ QÆOQÆ N QÆ∞~°∞=¸iÎ U =~°=Ú HÍ=Öˇ<À HÀ~°∞H˘=∞‡x J_çy#ѨC_»∞ x™êfi~°÷ |∞kú`À ã¨^∞Œ }
æ =ÚQÆÅ P
QÆOQÆ `«#‰õΩ Hõhã¨=Ú =KÕÛ [#‡Ö’ ã¨O`å#=Ú HõÅ∞QÆKÜ
Õ ∞« =∞x HÀiO^Õ `«Ñʨ ™êfi~°=÷ Ú`À `«#‰õΩ D

www.granthanidhi.blogspot.in
 45

[#‡=∞O^Õ ã¨O`å#=Ú HõÅ∞QÆ=Öˇ#x QÆ∞~°∞=¸iÎx PtOK«Ö^Ë ∞Œ . HÍ=Ù#<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨O`«∞+¨µ_ì Ü

» ∞≥ º#∞.
QÆOQÆ `«# z`«=Î Ú#∞ â◊√kÌ KÕã∞¨ ‰õΩx N QÆ∞~°∞=¸iÎ<Õ ¿ãqOK«∞K«∞ `«# Ö∫H˜Hõ =∞iÜ«Ú ÉèHí =Î̃ ∞Ü«∞ ~Ô O_»∞
rq`«=ÚÅ#∞ x+ì̈QÍ PK«iOK«∞@ KÕ`« ÉèHí Î̃ |Å=`«~Î =° ∞QÆ∞@KÕ N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆOQÆ Hõ~‡° #∞ fã≤"Ü
Õ Ú« @‰õΩ
xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<≥#∞. QÆOQÆ`À N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«#‰õΩ D [#‡=∞O^Õ XHõ Ѩل`«∞x =∞iÜ«Ú Ñ¨Ù„uHõ#∞
„Ѩ™êkOK≥^#Œ x `«# x"åã¨=Ú, Jâ◊fi`«÷ =$Hõ=∆ Ú HÍ=Ù# Jâ◊fi`«÷ ѨÓ[ KÕÜ∞« =∞x P*Ï˝ÑO≤ K≥#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ
QÆOQÆ`À Jâ◊fi`«÷ =∞Ç≤Ï=∞#∞ É’kèOK≥#∞. ™êH∆Í`«∞Î „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ <å~°^Œ =∞ǨÏi¬H˜ É’kèOz# P Jâ◊fi`«÷
=∞Ç≤Ï=∞#∞ <å~°^∞Œ _»∞ |∞∞+¨µÅ‰õΩ q=iOK≥#∞.
1. Jâ◊fi`«÷ =$Hõ∆ =¸Å=Ú# „|Ǩχ =∞^躌 =Ú# q+¨µ=‚ Ù, J„QÆ=Ú# t=Ù_»∞ x=tOK≥^~Œ ∞° .
2. „u=¸~°∞ÅÎ ∞ x=tOK«∞ =∞Ǩ=$Hõq∆ ∞k.
3. L`«~Î ° H˘=∞‡ÅÖ’ „|Ǩχ, ѨtÛ=∞ âßYÅÖ’ q+¨µ=‚ Ù =∞iÜ«Ú ^ŒH}
∆˜ H˘=∞‡ÅÖ’ t=Ù_»∞ HõÅ~°∞.
4. WO„^•k ^Õ=`«Å∞ `«∂~°∞Ê# QÆÅ H˘=∞‡ÅO^Œ∞ HõÅ~°∞.
5. ~°∞„^Œ∞Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ^Õ=`«Å∞ Jxfl âßYÅO^Œ∞ HõÅ~°∞.
6. zQÆ∞à◊§O`«Ü«Ú |∞∞+¨µÅ∞, „ÉÏǨχ}∞Å∞, QÀ=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å~°∞ HõÅ~°∞.
7. ã¨ÑÎ̈ ã¨=Ú„^Œ=ÚÅ∞ HõÅ=Ù.
8. Jâ◊fi`«÷ =$Hõ=∆ Ú „áê`«óHÍÅ=Ú# ÉèHí „Î̃ â◊^ÅúŒ `À ѨÓlOK«=Öˇ#∞.
9. ѨÓ[ KÕÜ«Ú"å~°∞ â◊√z`À ™êfl#=Ú KÕã≤ Jâ◊fi`«÷ =$Hõ∆=Ú#∞ U_»∞ ™ê~°∞¡ ™êfl#=Ú KÕ~ÚOz
ѨÓlOѨ=Öˇ#∞.
10. Jâ◊fi`«÷ =$Hõ=∆ Ú#‰õΩ J+ì̈É∞íè [=ÚÅ∞ HõÅ=Ù.
11. =¢ã=Î̈ Ú#∞QÍx, #∂Å∞áÈQÆ∞QÍx P =$Hõ=∆ Ú#‰õΩ Hõ\ì̃ HÀ~°∞‰õΩ#flKÀ HÀiHõ <≥~"° ~Õ ∞° #∞.
12. Jâ◊fi`«÷ =$Hõ=∆ Ú#‰õΩ „Ѩ^HŒ }
∆˜ KåÖÏ qâı+=¨ Ú.
13. â◊x"å~°=Ú Ñ¨ÓlOz# =∞$`«∞º=Ùx ‰õÄ_® [~ÚOK«=K«∞Û#∞.
14. QÆ∞~°∞"å~°O Jâ◊fi`«÷ =$Hõ∆ h_» Ѩ_#ç [Å=∞O^Œ∞ ™êfl#=Ú KÕã#≤ ã¨=∞ãÎ̈ áêѨ=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
''Z=fixKÕ [xOK«∞ [QÆ "≥∞=fix֒ѨÅ#∞O_»∞ b#"≥∞,ÿ
Ü≥∞=fixÜ«∞O^Œ∞ _çO^Œ∞ |~°"∞Õ â◊fi~°∞_≥=fi_»∞ =¸Å HÍ~°}O

www.granthanidhi.blogspot.in
 46

ɡ=fi, _»<åk =∞^躌 ÅÜ«Ú_≥=fi_»∞ ã¨~fi° =Ú ^•#"≥∞#ÿ "å

_≥=fi_»∞ "åx <å`«‡Éèí=Ù hâ◊fi~°∞<Õ â◊~°}O|∞ "Õ_≥^Œ<£—— (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°÷O: ã¨$+≤ì JO`«\˜H˜ HÍ~°}O Ѩ~°=∂`«‡ÜÕ∞ Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ "≥Ú^ŒÅ∞, LO_»∞@ =∞iÜ«Ú JO`«iOK«∞@
LO_»=Ù. Ѩ~=° ∂`«‡ `«#O`«@ `å<Õ LO_»∞#∞. Hõ#∞Hõ JxflO\˜ Ü«∞O^Œ∞#∞ Jxfl ã≤`÷ ∞« ÅÖ’#∞ P Ѩ~=° ∂`«‡
"åºÑ≤Oz Ü«ÚO_»∞#∞. J\ì̃ Ѩ~=° ∂`«‡#∞ â◊~}
° ∞ HÀ~°∞K«∞<åfl_»∞.
Ѩ~=° ∂`«‡ JxflO\˜ Ü«∞O^Œ∞#∞ Jxfl ã≤`÷ ∞« ÅÖ’#∞ "åºÑ≤Oz LO_Õ"å~°∞ Hõ#∞Hõ Ѩ~=° ∂`«‡ ã¨fi~°∂ѨÙ_≥#·
N QÆ∞~°∞=¸iÎ Jâ◊fi`«÷ =$Hõ=∆ ∞O^Œ∞ ‰õÄ_® HõÅ_»∞. J\ì̃ Ѩ~=° ∂`«‡ `å#∞ JO`«@ HõÅ_»<Õ ã¨`åºxfl |∞∞A=Ù
KÕÜÚ« @ÔH· Ѩ~=° ∂`«∞‡_≥#· N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆOQÆ Ü≥ÚHõ¯ =∞<À"åOKè« f~°∞@‰õΩ Jâ◊fi`«÷ =$Hõ=∆ Ú#∞ ѨÓlOK«=∞x
P*Ï˝ÑO≤ K≥#∞. QÆOQÆ QÆ∞~åfi[˝#∞ áê\˜OK≥#∞. ÉèHí Î̃ „â◊^ÅúŒ `À H˘xfl k#=ÚÅ∞ KÕã#≤ Ñ≤^ÑŒ ¨ XHõ Ü≥∂y QÆOQÆ
ã¨fiѨfl=∞O^Œ∞ ^Œ~≈° #q∞zÛ, QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# QÆÅ N QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ "≥o§ `å#∞ x`«º=Ú Jâ◊fi`«÷
=$Hõ=∆ Ú#‰õΩ Kտ㠄Ѩ^HŒ }
∆˜ QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ KÕÜ∞« =∞x QÆ∞~°∞=¸iÎ Uq∞ WzÛ<å „Ñ¨™ê^Œ=ÚQÍ ã‘fiHõiOz#KÀ
`«# =∞<Àcè+Oì̈ <≥~∞° "Õ~∞° #x Ü≥∂y K≥ÑÊ≤ J^Œ$â◊√º_»Ü∞≥ º#∞. QÆOQÆ N QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ "≥o§ ã¨fiѨfl=ÚÖ’
Ü≥∂y K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ KÕÃã#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆOQƉΩõ ~Ô O_»∞ ѶŨ =ÚÅ∞ WzÛ Pj~°fikOK≥#∞. QÆOQÆ ÉèHí Î̃
„â◊^ÅúŒ `À Éè∞í lOz# P ~Ô O_»∞ ѶŨ =ÚÖË XHõ Ѩل`«∞_»∞, XHõ ѨلuHõÖ·ˇ [x‡OK≥#∞. 60 ã¨OIIÅ∞ xO_ç#
=$^Œ∞~ú åeH˜ D [#‡=∞O^Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ J#∞„QÆÇϨ =Ú HõÅ∞æ@ ZO`« Pâ◊Û~°ºHõ~° q+¨Ü∞« "≥∂ Hõ^•! N
QÆ∞~°∞=¸iÎ `«Åz#KÀ [~°∞QÆxk U=Ú#fln ã¨$+≤Ü
ì ∞« O^Œ∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 47

J^蕺ܫ∞=Ú 25
(cè=∂ #n f~°=Ú# ѨÓ~°fi ÉèÏQÆ=Ú# N QÆ∞~°∞=¸iÎ P[˝KÕ #~°Ç¨Ïi XHõ ZO_»∞ Hõ>ì̌#∞ <å@∞@ – <å\˜# P Hõ>ì̌
zQÆ∞à◊√§ =K«∞Û@ – #~°Ç¨ÏiH˜ ‰õΩ+¨µª~ÀQÆ=Ú `«QÆ∞æ@)
60 ã¨OIIÅ∞ xO_ç# XHõ Q˘„_®eH˜ ã¨O`å#=Ú HõeOæ K≥#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ú. D J^蕺ܫ∞=ÚÖ’
ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# ‰õΩ+¨µª"åºkè`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞K«∞#fl Éèí‰õΩÎ_çH˜ JÉèíÜ«∞q∞zÛ N QÆ∞~°∞=¸iÎ P Éèí‰õΩÎ_ç "åºkèx XHõ
z„`«"∞≥ #ÿ Ѩ^uúŒ Ö’ x"åiOz# ã¨OѶ∞¨ @# `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•=Ú. #~°ÇϨ i J#∞ XHõ kfiA_»∞ ‰õΩ+¨µ"ª åºkè`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» K«∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ Ü≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx Pâ◊`À QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú KÕi N QÆ∞~°∞=¸iÎ
áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_ç PéÎ̃`À `«# ~ÀQÆ=Ú#∞ QÆ∞iOz "≥Å_¡ ç KÕã∞¨ H˘<≥#∞. `«#‰õΩ QÆÅ "åºkè=Å¡ „QÍ=∞=ÚÖ’x
[#∞Öˇ=fi~°∞ `«##∞ ^ŒiH˜ KÕ~h° Ü«∞Hõ "≥e"Õã#≤ @∞¡QÍ K«∂K«∞K«∞<åfl~°x NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ q#flÑ≤OK«∞H˘<≥#∞.
JO`« N QÆ∞~°∞=¸iÎ #~°ÇϨ i ѨÓ~°fi[#‡Ö’ ÃщõΩ¯ ^À+¨=ÚÅ∞ KÕÜÚ« @ KÕ`« D [#‡=∞O^Œ∞ J#∞Éèqí OK«∞
K«∞<åfl_»x P ^À+¨=Ú áÈ=Öˇ##fl XHõ ZO_»∞ Hõ>#ìˇ ∞ ã¨OQÆ=∞ ™ê÷#=Ú#‰õΩ (cè=∂ #nf~°=Ú) ѨÓ~°fiÉèÏQÆ=Ú#
<å@=∞x J#∞x`«º=Ú #~°ÇϨ ix ã¨OQÆ=∞ ™êfl#=ÚKÕã≤ P ZO_»∞Hõ>‰ì̌ Ωõ =¸_»∞ "ÕàÖ◊ Ï h~°∞áÈã≤ U ~À*ˇ`· Õ
P Hõ>ì̌‰õΩ zQÆ∞à◊√§ =K«∞Û<À P ~À*Ë `«# ^À+¨=ÚÅ∞ `˘Åy "åºkè x"å~°} JQÆ∞#x N QÆ∞~°∞=¸iÎ
#~°ÇϨ iH˜ K≥ÃÑÊ#∞. ZO_»∞Hõ>ì̌ Uq∞\˜? zQÆ∞à◊√¡ "ÕÜÚ« @ Uq∞\˜? TÇ≤ÏOK«ÖxË q+¨Ü∞« q∞k. S<å #~°ÇϨ i
QÆ∞~°∞"åHõº=ÚÖË ã¨`º« =∞x „â◊^`úŒ À N QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ· QÆÅ J##º"≥∞#ÿ „¿Ñ=∂ÉèHí `Î̃ À QÆ∞~°∞=¸iÎ K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ
XHõ ZO_»∞ Hõ>#ì̌ ∞ ã¨OQÆ=∞ ™ê÷#=Ú# ѨÓ~°fiÉèÏQÆ=Ú# <å>ˇ#∞. J#∞x`«º=Ú N QÆ∞~°∞=¸iÎx `«ÅK«∞K«∞
ÉèHí `Î̃ À ã¨OQÆ=∞=Ú#O^Œ∞ ™êfl#=Ú KÕã≤ „Ѩu~ÀA =¸_»∞"ÕàÖ◊ Ï P ZO_»∞Hõ>#ì̌ ∞ h~°∞áÈÜ«ÚK«∂ Fiq∞
Hõey P Hõ>ì̌ zQÆ∞à◊√§ `«Ñʨ Hõ =K«∞Û#x N QÆ∞~°∞=¸iÎ "åHõº=ÚÅÃÑ· ѨÓiÎ qâßfiã¨=Ú Hõey ZO`À Fiq∞`À
"ÕzÜ«ÚO_≥#∞.
`åeq∞ =∞#‰õΩ#∞ ^è~Œ ‡° =Ú,
`åeq∞ =¸ÅO|∞ ^èŒ~°‡`«`«ÎfiO|∞#‰õΩ<£,
^•eq∞ QÆÅ^Œx ~¸â◊√O
_ÕeOK«∞#∞ „|ǨχѨ^=Œ Ú <≥Å<¡ £ =∞#Å<£ (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : „ÉÏǨχ}∞ʼnõΩ F~°∞Ê XHõ¯>Ë ^è~Œ ‡° =Ú. D F~°∞Ê „Ѩ^•è # ÅHõ} ∆ =Ú. Jk =∞#Ö’ L#flk Hõ#∞Hõ<Õ
Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞_»∞ „|Ǩχ Ѩ^qŒ ÃÑ· =∞#‰õΩ PkèÑ`¨ º« q∞zÛ<å_»∞. Fiq∞Ü«Ú#flKÀ@ ã¨OѨ^ÅŒ ∞O_»∞#∞. (Ѩ~â° √◊ ~å=Ú_»∞
HÍ~°ºÎ g~°∞x ǨÏ`«=∂iÛ# Ñ≤^ÑŒ ¨ HÍ=∞^è#Õ ∞=Ù`À `«# `«O„_çÜ∞ÿ≥ # [=∞^Œyfl P„â◊=∞=Ú#‰õΩ uiy=zÛ#ѨÙ_»∞
Ѩ~â° √◊ ~å=Ú_»∞ `«# Ѩ~å„Hõ=∞=Ú#∞ `«O„_çH˜ K≥Ñʨ QÍ `«# `«O„_ç [=∞^Œyfl Ѩ~â° √◊ ~å=Úx`À Ѩe¯# ѨÅ∞‰õΩeq)

www.granthanidhi.blogspot.in
 48

J=∞~°„âı}H˜ ˜ <≥Å¡ [„H˜ =ÚY~°∞O_® K«„H˜ ^è~Œ ‡° O|∞ #O

^Œ=∞~°∞<£ QÀ=ÙÅ∞ Éè∂í q∞ ^Õ=ÙÅ∞ ku H∆Í=∂flÜ«∞ HÍ~°∞}º ã¨
`«º=ÚÅ∞<£ Ü«∂QÆ`«áÈ^Œ=∞O|∞Å∞#∞ „â◊^•ú âßO`«∞Å∞<£ q+¨µ‚ ^Õ
ǨÏ=Ú, exflO\˜x ã¨OǨÏiOz# #`«O_»O`«O|∞ #∞Oi ÉÁO^≥_ç<£ (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : QÀ=ÙÅ∞, „ÉÏǨχ}∞Å∞, "Õ^=Œ ÚÅ∞, Fiq∞, Hõ~∞° }, ã¨`º« =Ú, âßOu, x„QÆÇϨ =Ú, „â◊^,úŒ Ü«∞[˝=Ú
"≥Ú^ŒÖˇ·#=xfl Hõeã≤ =∞Ǩq+¨µ‚=Ù â◊s~°=ÚQÍ Ñ¨xKÕÜ«Ú#∞. g\˜x <åâ◊#=Ú KÕã≤#KÀ q+¨µ‚=Ù ‰õÄ_®
J^Œ$â◊º=∞=Ù#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ P[˝ ZO`À q_»∂~¤ =° ÚQÍ L#flѨÊ\˜H˜ #~°ÇϨ i QÆ∞~°∞=¸iÎ "åHõº=ÚÅ#∞ ^è~Œ ‡° =ÚQÍ
áê\˜Oz F~°∞Ê XHõ¯>Ë ^è~Œ ‡° =∞x J@∞=O\˜ F~°∞Ê „Ѩ^•è # ÅHõ} ∆ =ÚQÍ `«#Ö’ LOK«∞‰õΩx N QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ·
qâßfiã¨=ÚOz „|Ǩχ Ѩ^qŒ ÃÑ· PkèÑ`¨ º« =Ú ÅaèOK«∞@‰õΩ J~°›`#« ∞ á⁄Ok<å_»∞. QÆO^è~Œ fi° #QÆ~° „Ѩ[Å∞
#~°ÇϨ iKÕ¿ã =¸_è» #=∞‡Hõ=Ú K«∂ã≤ #~°ÇϨ ix XHõ =¸~°∞_ö Qç Í ÉèÏqOz ZO_»∞ Hõ>ì̌ zQÆ∞à◊√§ "ÕÜÚ« @
Jã¨OÉè=í =∞x `«Åz #~°ÇϨ i KÕ¿ã P F~°∞Ê Ü«∞[˝=Ú#∞ PѨ=∞x ã¨ÅǨ WzÛi. HÍx #~°ÇϨ i `«# Fiq∞
^è~Œ ‡° =Ú#∞ q_»∞=ÖË^∞Œ . qâßfiã¨=Ú#∞ HÀÖ’Ê#∂ÖË^∞Œ . XHõ~ÀA N QÆ∞~°∞=¸iÎ J`«x ÉèHí HΘ ˜ Fiq∞H˜ ã¨O`«ãO≤ z
ã¨OQÆ=∞™ê÷#=Ú#‰õΩáÈ~Ú ‰õΩ+¨µ~ª ÀyÜ≥∞ÿ # #~°ÇϨ ix K«∂z N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# Hõ=∞O_»Å=ÚÖ’x h~°∞x
fã≤ ZO_»∞ Hõ>Ãìˇ Ñ· K«Ö#¡ˇ ∞. ZO_»∞Hõ>#ìˇ ∞O_ç `«H}
∆õ "Õ∞ zQÆ∞à◊√¡ =K≥Û#∞. P ZO_»∞ Hõ>ìˇ B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ ∞Ü≥∞º#∞.
QÆO^è~Œ fi° #QÆ~° „Ѩ[Å∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞#∞ =∞iÜ«Ú #~°ÇϨ i Fiq∞x K«∂z Pâ◊Û~°ºáÈÜ≥∞#∞. #~°ÇϨ i
`«# Fiq∞ QÆ∞~°∞"åHõº=ÚÖË ã¨`º« =∞<Õ ÉèÏ=# =∞iÜ«Ú J`«x â◊=∞=Ú ^Œ=∞=Ú JxflÜ«Ú N QÆ∞~°∞=¸iÎ
Ü≥ÚHõ¯ â◊s~°=ÚQÍ Ñ¨xKÕÜÚ« K«∞O_≥#x "å\˜Ö’ U XHõ¯>ÿ̌##∞ =ke#KÀ N QÆ∞~°∞=¸iÎ J^Œ$â◊º=∞Ü≥∞º^Œ_x»
ÉèÏqOz "Õ\x˜ =^ŒÅHõ qâßfiã¨=Ú`À LO_≥#∞. Hõ#∞Hõ<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ\ÏHõ=∆ Ú ÅaèOK≥#∞. `«# ‰õΩ+¨µ~ª ÀQÆ=Ú
XHõ¯™êiQÆ =∂Ü«∞=∞Ü≥∞º#∞. Ѩã_≤ ç KèåÜ«∞`À HõàH◊ àõ Ö◊ Ï_≥#∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ bÅ#∞ `«Åz #~°ÇϨ i N QÆ∞~°∞=¸iÎ
áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_#≥ ∞. JO`« N QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨~fi° ã¨OѨ^ÅŒ #∞ #~°ÇϨ iH˜ „Ѩ™êkOK≥#∞. Fiq∞ L#flKÀ@
ã¨OѨ^ÅŒ ∞O_»∞#<Õ ã¨`åºxfl ‰õÄ_® QÆ∞~°∞=¸iÎ |∞∞A=Ù KÕÃã#∞. P<å\˜#∞O_ç #~°ÇϨ i N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜
„Ñ≤Ü∞« Éè‰í Ωõ _Î Ü
» ∞≥ º#∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ Pj~°fiK«#=ÚKÕ #~°ÇϨ i =Oâ◊=Ú# Z=~°∞ [x‡Oz##∞ "å~°∞‰õÄ_® N
QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ Éèí‰õΩÎÅÜ≥∞º#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 49

J^蕺ܫ∞=Ú – 26
(<åÜ«∞O^Œ∞ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# ÉèíHÎ̃ L#flÜ≥∞_»Å <å ^•ã¨º=Ú JOwHõiOѨÙ=Ú Jx ™êÜ«∞O^Õ=Ùx N QÆ∞~°∞=¸iÎ
ÃÇÏK«ÛiOK«∞@)
N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^èŒ~°fi #QÆ~°=Ú# L#fl~ÀAÅÖ’<Õ L`«Î~° HõOz x"åã≤Ü«∞QÆ∞ ™êÜ«∞O^Õ=Ù_»<Õ
J`«#∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ qx QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú KÕi N QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_ç N QÆ∞~°∞=¸iÎ
K«~}
° =ÚÅ#∞ ¿ãqOѨ=Öˇ#x ^Œ$_è» xâ◊ÛÜ«∞=Ú`À#∞ =∞iÜ«Ú QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ ^•ã¨º=Ú KÕÜÚ« @‰õΩ ã¨OHõeÊOz
`«# HÀiHõ#∞ QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ K≥ÃÑÊ#∞.
h áê^ŒH=õ ∞Å ¿ã=Ü«Ú,
h áê^•~°Û‰õΩÅ `À_» <≥Ü∞« º=Ú#∞, x`åO
`å áê~°É∂íè `«^Ü
Œ ∞« Ü«Ú#∞
^•Ñ¨ã¨ =∞O^•~° <å‰õΩ ^ŒÜ«∞¿ãÜ«∞QÆ^Õ (N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : h áê^Œ Ѩ^‡Œ =ÚÅ#∞ J#∞x`«º=Ú ¿ãqOK«∞@ P áê^Œ=ÚÅ<Õ #q∞‡# Éè‰í Ωõ ÅÎ `À <å‰õΩ ¿ãflǨÏ=Ú
HõeÊOK«∞@ PÃÑ· Jáê~°"∞≥ #ÿ Éè∂í `«^Ü
Œ ∞« <åÜ«∞O^Œ∞ HõeÊOK«=∞x HÀ~°∞K«∞<åfl#∞. (N Hõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«∞‡_»∞
ã¨∞^•=Úx =~°=Ú HÀ~°∞H˘=∞‡#flѨÙ_»∞ ã¨∞^•=Ú_»∞ ѨeH˜# ѨÅ∞¯Å∞)
™êÜ«∞O^Õ=Ù_»∞, ã¨∞^•=Ú_»∞ P Hõ$+¨‚ Ѩ~=° ∂`«‡#∞ HÀi# q^è=Œ ÚQÆ<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ K«~}
° =ÚÅ#∞
¿ãqOѨ=Öˇ#x =∞iÜ«Ú N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ ^•ã¨º=Ú KÕÜ∞« =Öˇ#x =~°=Ú HÀÔ~#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êÜ«∞O^Õ=Ùx
=∂@Å∞ qx `«#‰õΩ ¿ã= KÕÜÚ« @ ZO`À Hõi#î =∞x `«# x"åã¨=Ú ã≤~÷ =° ÚQÍ LO_»^xŒ HÍ=Ù# HõëêìÅ#∞
Z^Œ∞~˘¯#=Öˇ#x QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êÜ«∞O^Õ=ÙxH˜ Ç≤Ï`«É’^èŒ KÕÃã#∞. ™êÜ«∞O^Õ=Ù_»∞ `«# Ѩ@∞ì#∞ =^ŒÅHõáÈ=Ù@KÕ
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ ÉèHí Î̃ L#flKÀ ^•ã¨º=Ú KÕÜ∞« =K«∞Û#x ™êÜ«∞O^Õ=Ùx ÃÇÏK«ÛiOK≥#∞. H˘xfl~ÀAÅ∞
QÆ_zç # Ñ≤^ÑŒ ¨ ™êÜ«∞O^Õ=Ùx QÆ∞~°∞=¸iΠѨsH˜O∆ Ѩ ^ŒÅK≥#∞. ÉèÜ
í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ QÍegK«QÍ P QÍe ^Œ∞=∂~°=Ú
=Å# =~°¬=Ú JHõ™ê‡`«∞QÎ Í ‰õΩiÃã#∞. ™êÜ«∞O^Õ=Ù_»∞ P =~°¬=Ú#∞ ÖˇH¯õ KÕÜ∞« Hõ QÆ∞~°∞=¸iÎx XHõ =¢ã=Î̈ ÚKÕ
HõÑÊ≤ QÆ∞~°∞=¸iÎ ¿ã=‰õΩ ÉèOí QÆO HõÅ∞QƉΩõ O_® ~Ô O_»∞ ~°≠Ï=ÚÅ∞ "ÕzÜ«ÚO_≥#∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êÜ«∞O^Õ=Ùx
=∞iÜ≥ÚHõ ѨsHõ∆ ÃÑ@ì^ÅŒ z P ÉèÜ
í ∞« OHõ~° K«e =~°¬=ÚÖ’ =∞~î=° Ú#‰õΩ áÈ~Ú Jyflx `≥=∞‡x `å#∞ "≥o¡
=KÕÛ =∂~°=æ ÚÖ’ „ѨH¯õ Å∞ K«∂_»~å^Œx ÃÇÏK«ÛiOz ѨOÃÑ#∞. QÆ∞~°∞"å[˝#∞ JÖψQ áê\˜Oz ™êÜ«∞O^Õ=Ù_»∞
N QÆ∞~°∞=Ùx ^蕺xOK«∞K«∞ „ѨH¯õ Å∞ K«∂_»‰Ωõ O_® "≥o§ =∞~î=° Ú#O^Œ∞ QÆÅ Jyflx fã¨∞‰õΩx =zÛ =KÕÛ

www.granthanidhi.blogspot.in
 50

^•iÖ’ H˘O`«^∂Œ ~°=Ú Ñ¨Ü∞« xOz# Ñ≤^ÑŒ ¨ N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«#‰õΩ W~°∞„ѨH¯õ Å ZO^Œ∞‰õΩ K«∂_»~å^À Jx
P^ÕtOK≥<À QÆÅ HÍ~°}=Ú `≥Å∞ã¨∞H˘#=Öˇ#<Õ ‰õΩ`«∂ǨÏÅ=Ú`À ™êÜ«∞O^Õ=Ù_»∞ =K«∞Û =∂~°=æ ÚÖ’ ~Ô O_»∞
„ѨH¯õ Å K«∂_»QÍ ~Ô O_»∞ ÉèÜ
í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ ã¨~Ê° =ÚÅ∞ ™êÜ«∞O^Õ=Ùx J#∞ã¨iOK«∞K«∞ =K«∞ÛK«∞O_≥#∞.
^蕺<åHõ~}
‚° ^Œ~≈° #
QÍ#O|∞Å <å `«ÅOѨ٠QÆey# *ÏÅ∞<£
|∂<≥^~Œ ∞° Hõ$`å~°`÷ fi« =Ú
=∂#=`«∞~ü K«#∞_»∞ =∞~°e =∞Ok~°=ÚʼnõΩ<£ (N=∞^•ƒù=QÆ=`«=Ú)
J~°O÷ : <å ™êxfl^躌 =Ú J#∞Éèqí OK«=Öˇ##fl âßs~°H=õ ÚQÍ JHõ¯~°Ö^Ë ∞Œ . ##∞fl ^蕺xOz <å =∂@Å∞ qx
Q˘O`≥uÎ <å QÆ∞iOz QÍ#=Ú KÕã≤ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ U XHõ¯ =∂~°"æ ∞≥ #ÿ #∞ `«# =∞#ã¨∞Ö’ xÅ∞ѨÙH˘#fl Hõ$`å~°∞Å÷ QÆ∞^Œ∞~°∞.
(Hõ$+¨‚ Ѩ~°=∂`«∞‡_»∞ QÀÑ≤HõÅ`À ѨeH˜# ѨÅ∞‰õΩÅ∞)
™êÜ«∞O^Õ=Ù_»∞ P =∞Ǩ ã¨~Ê° =ÚÅ#∞ K«∂z ÉèÜ
í ∞« Ѩ_ç Ѩ~∞° QÔ `«∞`Î ∞« J@∞=O\˜ ã≤u÷ Ö’ ‰õÄ_® `å#∞
HÀ~°∞‰õΩ#fl N QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅÃÑ· ^Œ$_è» qâßfiã¨=Ú#∞Oz QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅ#∞ ^蕺xOK«∞K«∞
ã¨OQÆ=∞=Ú Hõ_» QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ =zÛ `å#∞ `≥zÛ# Jyflx "≥eyOK≥#∞. P =∞Ǩ ã¨~Ê° =ÚÅ∞ ‰õÄ_® N
QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ =zÛ „Ѩ}Ï=∞=Ú KÕã≤ "≥o§áÈÜ≥∞#∞. ™êÜ«∞O^Õ=Ù_»∞ `å#∞ #=Ú‡‰õΩ#fl N QÆ∞~°∞=¸iÎ
âßs~°H=õ ÚQÍ `«#`Àáê@∞ =∞~î=° Ú#∞O_ç Jyflx `≥K∞« Û@‰õΩ ~åHõáÈ~Ú##∞ ™êÜ«∞O^Õ=Ù_»∞ QÆ∞~°∞=¸iÎx
`å#∞ "≥o§=K«∞Û „Ѩܫ∂}=ÚÖ’ ^蕺xOK«∞@KÕ =∞iÜ«Ú QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅ#∞ `«# =∞#ã¨∞ûÖ’
xÅ∞ѨÙH˘#∞@KÕ Hõ$`å~°∞÷_»Ü≥∞º#∞. HÍ=Ù#<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ JO`«\˜ ÉèíÜ«∞OHõ~° QÍe"å#Ö’ `«# Éèí‰õΩÎ_≥·#
™êÜ«∞O^Õ=Ùx `«# ~åHõáÈHõ‰Ωõ ã¨Ç¨ Ü«∂xÔH· P =∞Ǩã¨~Ê° =ÚÅ#∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ Ñ¨OÃÑ#∞. D
q+¨Ü∞« =Ú `«# Éè‰í Ωõ _Î Hç ˜ ‰õÄ_® QÆ∞~°∞=¸iÎ K≥ÑÊ≤ ™êÜ«∞O^Õ=Ùx`À QÆ∞~°∞=¸iÎx ¿ãqOK«∞@=Å¡ W@∞=O\˜
HõëêìÅ∞ Z^Œ∞~˘¯#=Åã≤ =K«∞Û#x QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# t+¨µº_≥#· ™êÜ«∞O^Õ=ÙxH˜ QÆ∞~°∞ÉèHí xΘ QÆ∞iOz LѨ^tÕ OK≥#∞.
JO`« ™êÜ«∞O^Õ=Ù_»∞ P#O^Œ=Ú`À QÆ∞~°∞=¸iÎx ã¨∞uÎ OK≥#∞. JO`« QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êÜ«∞O^Õ=Ùx Pj~°fikOz
ã≤iã¨OѨ^ÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ∞#x "Õ∞K¡ Û« ¿ã= KÕÜ∞« =^ŒxÌ `«# ‰õΩ@∞O|=Ú ã≤iã¨OѨ^ÅŒ `À HõàH◊ àõ Ö◊ Ï_»∞#x N
QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êÜ«∞O^Õ=Ùx Pj~°fikOK≥#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 51

J^蕺ܫ∞=Ú – 27
(QÆ∞~°∞=¸iÎ x"åã¨"Õ∞ Nâ‹·Å=Ú – N QÆ∞~°∞=¸iÎÜÕ∞ =∞e¡HÍ~°∞˚#∞_»∞)
N QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ǩq+¨µ=‚ Ù J=`å~°=∞x q+¨µ`‚ `« fiΫ =Ú#∞ KåÖÏKÀ@¡ N QÆ∞~°∞=¸iÎ K«∂Ñ≤OK≥#x
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. J~Ú`Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞Î „u=¸iÎ J=`å~°=Ú J#QÍ „|Ǩχ, q+¨µ=‚ Ù =∞iÜ«Ú
=∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å∞ Hõeã≤# UÔH·Hõ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# N ^Œ`«∞Î_»∞ =∞Ǩ˙i x"åã≤Ü«∞QÆ∞ QÀÑ‘<å^äŒ∞x Ѩل`«∞_≥·# ^Œ`«∞Î_»#∞
"åxx K«xáÈ~Ú# Ñ≤^ÑŒ ¨ ‰õÄ_® N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# =∞Ç≤Ï=∞KÕ „|uH˜OK≥#∞. `«Å~å`«#∞ =∂iÛ uiy
„áê}O áÈã≤# N QÆ∞~°∞=¸iÎ „|Ǩχ^Õ=Ù_»x |∞∞A"≥#· k. N =∞Ǩq+¨µ‚ J=`å~°=ÚQÍ |∞∞A=Ù KÕÜÚ« @‰õΩ
Z<Àfl =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ K«∂ѨÙ@ÜÕ∞HÍHõ B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ ∞#fl N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ ZO`À „Ñ‘u. HÍ~°}=Ú =∞Ǩq+¨µ‚
J=`å~°"∞≥ #ÿ #~°ãO≤ Ǩϙêfiq∞ `«# Éè‰í Ωõ _Î #·≥ „ѨÇ¨ ^¡ ∞Œ x ~°HO∆˜ K«∞@‰õΩ L„QÆ~∂° ѨÙ_≥· Ç≤Ï~°}ºHõtѨÙ_çx peÛ#ѨÙ_»∞
™êfiq∞ KÕu„"Õà√◊ § q+¨ÑÓ¨ i`«"∞≥ ÿ =∞O_»∞K«∞O_»QÍ B^Œ∞O|~° Ѷ֨ ÏÅ∞ ™êfiq∞ "Õà§◊ ‰õΩ ÅH©‡∆ ^Õq „QÆ∞zÛ LѨâ=◊ ∞#=Ú
HõeyOK≥#∞. =∞Ǩq+¨µ=‚ Ù `«#‰õΩ LѨâ=◊ ∞#=Ú HõeyOz# B^Œ∞O|~° =$Hõ=∆ ∞O>Ë ZO`À „Ñ‘u. N QÆ∞~°∞=¸iÎ
™êH∆Í`«∞Î q+¨µ‚ ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞. HÍ=Ù#<Õ B^Œ∞O|~°=∞#fl "åiH˜ „Ñ‘u. WHõ „u=¸~°∞ÎÅÖ’ q∞ye# t=Ùx
QÆ∞iOz =∞iÜ«Ú N QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞Î =∞e¡HÍ~°∞#˚ ∞_Õ Jx K«∂^•ÌO.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ x"åã¨=Ú#∞ J#∞x`«º=Ú â◊√„Éè=í Ú KÕÜÚ« @‰õΩ '`«O`«∞‰õΩ_»∞— J<Õ J`«#∞ HõÅ_»∞.
J`«x Ѩx „Ѩu~ÀA QÆ∞~°∞=¸iÎ x"åã¨=Ú#∞ â◊√„Éè=í ÚKÕã≤ ™êfiq∞H˜ #=∞㨯iOK«∞ K«∞O_≥_"ç å_»∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ
Jx# `«O`«∞‰õΩ_çH˜ J##º"≥∞#ÿ ÉèHí .Θ XHõ t=~å„u<å_»∞ `«O`«∞‰õΩ_ç |O^è∞Œ =ÙÅ∞ Nâ‹Å· =Ú#‰õΩ |Ü«∞Å∞^Õ~∞° `«∂
`«O`«∞‰õΩ_çx ‰õÄ_® PǨfixOK≥#∞. HÍx N QÆ∞~°∞=¸iÎ x"åã¨"Õ∞ Nâ‹·Å=∞x QÆ∞~°∞=¸iÎÜÕ∞ ™êH∆Í`«∞Î
=∞e¡HÍ~°∞˚#∞_»x `«Åz# `«O`«∞‰õΩ_»∞ |O^èŒ∞=ÙÅ`À Ü«∂„`«KÕÜ«∞Hõ QÆ∞~°∞=¸iÎ x"åã¨=Ú#O^Õ Ü«ÚO_≥#∞.
ã¨Ç¨Ï„ã¨O =~°ÎO`Õ – [QÆu qÉèí∞^è•ó ‰õ∆Ω„^ŒÑ¶¨Å^•ó
#=∞<Õºã¨fi¿Ñfl "å – `«^Œ#∞ ã¨~°}O `«`«¯$`« Ѷ¨Å"£∞ I
ǨÏi„|Ǩχn<å – =∞Ñ≤ xHõ@ ÉèÏ*Ï =∞ ã¨∞ÅÉèOí
z~°O Ü«∂KÕâ◊OÉè’ ! t= `«= Ѩ^•OÉè’[ Éèí[#"£∞ (t"å#O^ŒÅǨÏi)
J~°O÷ : HõÅÖ’<≥<· å ã¨fiÅÊ Ñ¶Å¨ =ÚeK≥Û_ç ^Õ=`«Å#∞ "åi ¿ã=#∞QÍx "åiKÕÛ Ñ¶Å¨ =ÚÅ#∞ QÍx 㨇iOѨ#∞.
„|¿ÇχO„^•^Œ∞ʼnõΩ#∞ ^˘~°‰õΩ@‰õΩ JuHõ+¨ì"≥∞ÿ# F â◊OHõ~å h áê^Œ Ѩ^Œ‡=ÚÅ ¿ã=<Õ z~°HÍÅ=Ú
"Õ_»∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞.

www.granthanidhi.blogspot.in
 52

QÆc~è̂ HÍ™êˆ~ – qâ◊u q[<Õ Ñ¶∞¨ ’~° qÑ≤<Õ

qâßÖË â‹Ö· Ë K« – „Éè=í ∞u ‰õΩã¨∞=∂~°O÷ [_»=∞uó I
ã¨=∞Ô~ʺHõO KÕ`« – ã¨û~°ã[≤ =Ú=∂<å^ä!Œ Éè=í `Õ
ã¨∞MË<å =™ê÷`«∞O – [# WÇ¨Ï # *Ï<åu H˜=∞Ǩϟ (t"å#O^ŒÅǨÏi)
J~°O÷ : ѨÙ+¨Ê=ÚÅ HÀã¨=Ú J<ÕHõ „Ѩ^âÕ =◊ ÚÅÖ’ K≥~∞° =ÙÅ∞, J~°}º=Ú H˘O_»Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#fl Ѩiã¨~=° ÚÅÖ’
=∞#∞A_»∞ ‰õΩ`«∂ǨÏÅ=Ú`À u~°∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. J^Õ =∞#∞A_»∞ `«# =∞#ã¨û<≥_ç XˆH XHõ ѨÙ+¨Ê=Ú P
Dâ◊fi~°∞xH˜ ã¨=∞iÊOz ã¨∞Y=ÚQÍ LO_»∞@#∞ QÆ=∞xOÑ¨Ö‰Ë Ωõ <åfl_»∞.
`«O`«∞‰õΩ_»∞ `«# ÉO^èŒ∞=ÙÅ∞ =∞Ǩt=~å„u Ѩ~°fik#=Ú# Nâ‹·Å ˆH∆„`«=Ú#‰õΩ PǨfixOz##∞
`«O`«∞‰õΩ_»∞ "åi PǨfi#=Ú#∞ u~°ã¨¯iOK≥#∞. HÍ~°}O N QÆ∞~°∞=¸iÎ x"åã¨"Õ∞ Nâ‹·Å ˆH∆„`«=∞x N
QÆ∞~°∞=¸iÎÜ∞Õ ™êH∆Í`«∞Î =∞e¡HÍ~°∞#˚ ∞_»x J@∞=O\˜ QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ Ѩ^‡Œ =ÚÖË ã¨`º« =∞x „|¿ÇχO„^•^Œ∞ʼnõΩ
‰õÄ_® ^˘~°Hxõ N QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^ŒÑ^¨ ‡Œ =ÚÅ ¿ã=<Õ `«O`«∞‰õΩ_»∞ HÀiÜ«Ú<åfl_»∞. J@∞=O\˜ Dâ◊fi~°∞x
J=`å~°"≥∞ÿ# QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ `«O`«∞‰õΩ_»∞ `«# =∞#ã¨û<≥_ç XˆH XHõ ѨÙ+¨Ê=Ú#∞ ã¨=∞iÊOK«∞H˘<≥#∞. ZHõ¯_»
L#fl"å_»∞ JHõ¯_Õ LO_ç Z@∞=O\˜ Ü«∂„`«Å∞ HÀ~°∞H˘#ÖË^∞Œ . HÍ=Ù#<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«O`«∞‰õΩx =∞#ã¨∞ûÖ’x
^•yÜ«Ú#fl ã¨~fi° Ü«∂„`«Å#∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÖË J#fl ~°ÇϨ 㨺=Ú#∞ ZiOy# N QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨O`«ãO≤ z
`«O`«∞‰õΩ_çx ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ#∞Ô~Ñ¨Ê `≥iKÕ֒Ѩ٠Nâ‹Å· =Ú#‰õΩ `«# =∞Ç≤Ï=∞KÕ fã¨∞HÔ o§ =∞e¡HÍ~°∞x˚
^Œ~≈° #q∞Ñ≤ÊOz Nâ‹Å· =ÚÖ’x =∞e¡HÍ~°∞#˚ ™ê÷#=Ú# `«O`«∞‰õΩxH˜ QÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~≈° #=Ú ÅÉèºí =∞Ü≥∞º#∞.
=∞~°∞Hõ}
∆ "Õ∞ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ `«O`«∞‰õΩx uiy `≥KÛ≥ #∞. `«O`«∞‰õΩx |O^è∞Œ =ÙÅ =K«∞ÛÖ’¿Ñ
W^ŒO`å [iyáÈÜ≥∞#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«O`«∞‰õΩ_çH˜ Ѩ~°=∂`«‡ J<Õ"å_»∞ XHõ¯_Õ#x x~°∂Ñ≤Oz HÍx
ѨÙ}ºˆH„∆ `«=Ú Ü≥ÚHõ¯ ™ê÷# =∞ǨÏ`«‡º=Ú WÅÃÑ· HÍ# =K«∞Û#x É’kèOK≥#∞. QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# QÆÅ HõÖâË¡ fi◊ ~°
^Õ"åÅÜ«∞=Ú#‰õΩ J#∞x`«º=Ú Ñ¨ÓlOK«=∞x QÆ∞~°∞=¸iÎ `«O`«∞‰õΩxH˜ P^ÕtOK≥#∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# =∞Ç≤Ï=∞`À
`«O`«∞‰õΩ_çx Hõ#∞Ô~Ñ¨Ê `≥~K° ∞« ֒Ѩ٠uiy HõÖâË fi◊ ~° ^Õ"åÅÜ«∞=Ú#‰õΩ fã¨∞‰õΩx "≥o§ Dâ◊fi~°^~Œ ≈° #=Ú HõeÊOz
uiy `≥KÛ≥ #∞. [iy# =$`åÎO`«=∞O`«ÜÚ« `«O`«∞‰õΩx |O^è∞Œ q∞„`«∞ʼnõΩ Nâ‹Å· Ü«∂„`« "≥o§ =zÛ# Ñ≤^ÑŒ ¨
`«O`«∞‰õΩx ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞‰õΩx `«O`«∞‰õΩx ÉèíHÎ̃H˜ "≥∞zÛ QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞‰õΩ Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞Öˇ· JO^Œ~°∂ N
QÆ∞~°∞=¸iÎx â◊~}
° ∞"Õ_ç áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_#≥ ∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 53

J^蕺ܫ∞=Ú 28
(HõÖË¡â◊fi~°∞x ã¨∞ÎuOKÕ <åÅ∞Hõ`À #~°ã¨∞Îux KÕÜ«∞##fl XHõ Hõq)
ѨÓ~åfi^蕺ܫ∞=Ú# QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞ΠѨ~=° ∞t=Ù_Õ#x |∞∞A"≥#· k. QÆ∞~°∞=¸iÎ t=Ù_Õ J#∞@‰õΩ
=∞iÜ≥ÚHõ x^Œ~≈° #=Ú HõÅ^Œ∞. #~°̂Hã¨i J<Õ J`«#∞ `«# Ѩ^ºŒ =ÚÅ#∞ t=ÙxÃÑ· „"åã≤ "å\˜x HõÖâ¡Ë fi◊ ~°∞#‰õΩ
JiÊOK«∞ K«∞O_≥_"ç å_»∞. J`«_∞» t=Éè‰í Ωõ _Î ∞» . J`«x Ѩ^ºŒ =ÚÅ#∞ q#fl [#∞Å∞ ã¨O`«ãO≤ z `«=∞ „Ñ≤Ü∞«
QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ· ‰õÄ_® Ѩ^ºŒ =ÚÅ∞ „"åÜ«∞=∞x #~°̂Hã¨ix "Õ_∞» H˘<≥#∞. JO`« P #~°̂Hã¨i HõÖâ¡Ë fi◊ ~°∞x ã¨∞uÎ OKÕ
<åÅ∞Hõ`À #~°ã∞¨ uÎ x KÕÜ∞« #x K≥ÃÑÊ#∞. XHõ~ÀA #~°Hˆ ã¨i `«# ã¨fiѨfl=∞O^Œ∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎx t=eOQÆ=∞O^Œ∞
LO_»∞@ HÍOK≥#∞. P ã¨fiѨfl=Ú#O^Õ #~°̂Hã¨i N QÆ∞~°∞=¸iÎx JiÛOK«∞K«∞O_»QÍ JHõ¯_ç t=eOQÆ=Ú
J^Œ$â◊º"≥∞ÿ#k. JO`« N QÆ∞~°∞=¸iÎ #~°ˆHã¨i`À HõÖË¡â◊fi~°∞x ã¨∞ÎuOKÕ <åÅ∞Hõ`À #~°∞Å#∞ UÅ
JiÊOK«∞K«∞<åfl=x QÆ∞~°∞=¸iÎ „ѨtflOK≥#∞. #~°̂Hã¨iH˜ "≥O@<Õ "≥∞ʼnõΩ= =K≥Û#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞Î
Ѩ~°=∞t=Ù_»<Õ ã¨`åºxfl `≥Å∞ã¨∞H˘<≥#∞.
„ѨÉ∞íè ãÎ̈fiO n<å<åO – YÅ∞Ѩ~=° ∞|O^è∞Œ ó Ѩâ√◊ Ѩ`!Õ
„Ѩ=ÚM’º ǨÏO`Õëê – =∞Ñ≤H=˜ Ú`« |O^è∞Œ `«fi =∞#Ü≥∂ó
`«fiÜ≥ÿ∞=Hõ∆O`«"åºó – t==∞^ŒÑ¨~å ^è•â◊Û ã¨HõÖÏó
„Ѩܫ∞`åfl`«¯~°Î=ºO – =∞^Œ=#q∞Ü«∞O |O^èŒ∞ã¨~°}˜ó (t"å#O^ŒÅǨÏi)
J~°O÷ : â◊OHõ~å! h=Ù n#∞Å#∞ ~°HO∆˜ K«∞"å_»=Ù. "åiH˜ h=Ù |O^è∞Œ _»=Ù. <Õ#∞ P n#∞ÅÖ’ "≥Ú^Œ\"˜ å_»#∞.
HÍ=Ù# =∞# |O^è∞Œ `«fi=Ú K≥Ñʨ =Åã≤# ѨxÖË^∞Œ . <å Ü≥ÚHõ¯ JѨ~å^è=Œ Ú#∞ =∞xflOz ##∞fl ~°HO∆˜ Ѩ=Öˇ#∞.
t=Ù_»∞ É’àÏâ◊O‰õ~°∞_»∞. J_çy# =~°=Ú#∞ HÍ^Œ#Hõ WKÕÛ ^ŒÜ«∂=¸iÎ. `«# P`«‡ eOQÆ=Ú<Õ
~åHõ∆ã¨∞_≥·# ~å=}Ïã¨∞~°∞x ÉèíHÎ̃"≥∞zÛ WzÛ "ÕÃã#∞. JÖψQ Éèí™ê‡ã¨∞~°∞_»<Õ ~åHõ∆ã¨∞_çH˜ ‰õÄ_® J`«x ÉèíHÎ̃"≥∞zÛ
W=fi~åx =~°=Ú#∞ ‰õÄ_® WK≥Û#∞. ^Õ=^•#=ÙÅ∞ Ü«Ú^Œú=Ú# áêÅã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ =∞kOK«∞K«∞O_»QÍ
ǨÖÏǨÏÅ=Ú Ñ¨Ù>ì̌#∞. Ѩ~=° ∞t=Ù_»∞ r=~åã¨∞ʼnõΩ "Õ∞Å∞ KÕÜ∞« =Öˇ#<Õ ã¨OHõÅÊ=Ú`À P ǨÖÏǨÏÅ=Ú#∞
„q∞Oy"ÕÃã#∞. P QÆ~à° =◊ Ú#∞ t=Ù_»∞ `«# HõO~î=° ÚÖ’<Õ LOK«∞@KÕ`« #Å¡x=∞K«Û U~°Ê_ç JkÜ≥ÚHõ PÉè~í }° =ÚQÍ
„Ѩ™êkOK≥#∞.
J@∞=O\˜ Ѩ~=° ∞t=Ù#‰õΩ #~°̂Hã¨i t=ÙxÃÑ· Ѩ^ºŒ =ÚÅ∞ „"åã≤ t=Ùx Hõ~∞° }‰õΩ áê„`«∞_®Ü≥∞#∞.
t=Ù_»∞ n#∞ʼnõΩ Ѩ~=° ∞ |O^è∞Œ =Ù. #~°̂Hã¨i t=Éè‰í Ωõ _Î ∞» . HÍ=Ù# t=Ùx ѨÓlOKÕ n#∞ÅÖ’ "≥Ú^Œ\"˜ å_»∞QÍ
www.granthanidhi.blogspot.in
 54

ÉèÏqOz<å_»∞ Hõ#∞Hõ<Õ Dâ◊fi~°∞_»∞ `«Ñʨ WOÔH=fi~°∂ ÖË~x° J\ì̃ Dâ◊fi~°∞x ã¨∞uÎ OKÕ <åÅ∞Hõ`À #~°∞Å#∞
ã¨∞uÎ OK«#<Õ ^Œ$_è» ã¨OHõÅÊ=Ú`À L#fl P Ѩ~=° ∞Éè‰í Ωõ _Î Hç ˜ N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# ã¨fiѨfl=Ú# ^Œ~≈° #q∞zÛ t=Ù_»∞
=∞iÜ«Ú QÆ∞~°∞=¸iÎ XHõ¯ˆ~##fl x*Ïxfl K«∂Ñ≤OK«∞@KÕ #~°ˆHã¨i `å#∞ KÕã≤# `«Ñ¨C#∞ =∞xflOK«=∞x
Ѩ~=° ∞t=Ùx "Õ_∞» H˘<≥#∞. `«# JѨ~å^è=Œ Ú#‰õΩ ѨâßÛ`åÎѨ Ѩ_ç QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ "≥o§ QÆ∞~°∞=¸iÎ K«~}° =ÚÅ#∞
Ѩ@∞ì‰Ωõ x [iy# q+¨Ü∞« =∞O`«ÜÚ« N QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ q#flqOK«∞H˘x `«# JѨ~å^è=Œ Ú#∞ =∞xflOK«=∞x N
QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ· J<ÕHõ Ѩ^ºŒ =ÚÅ`À ã¨∞uÎ OK≥#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ J`«x ÉèHí HΘ ˜ ã¨O`«ãO≤ z J#∞x`«º=Ú â◊OHõ~∞° _çx
ÉèHí `Θ À ѨÓlOK«=∞x P â◊OHõ~∞° xÖ’ QÆ∞~°∞=¸iÎ ‰õÄ_® LO_≥^_Œ x» JÉèÜ
í ∞« q∞zÛ Pj~°fikOK≥#∞. P<å\˜#∞O_ç
#~°ˆHã¨i QÆO^èŒ~°fi ѨÙ~°=Ú# LO_ç N QÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞Î t=Ù_Õ#x QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ· J<ÕHõ H©~°Î#Å#∞
„"åÃã#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 55

J^蕺ܫ∞=Ú – 29
(âıfi`«‰õΩ+¨µì`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞#fl #Okâ◊~°‡‰õΩ ™êH∆Í`«∞Î Éèí"åx NQÆ∞~°∞=¸iÎx ^Œi≈OѨ=∞x P[˝xK«∞Û@)
âıfi`«‰õΩ+¨µì`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞K«∞#fl #Okâ◊~°‡ J<Õ „ÉÏǨχ}∞_»∞ `«∞ÖÏ˚ѨÙ~°=Ú# Éèí"åxx ѨÓlã¨∂Î `«#
"åºkè x"å~°}HÔ · `«# ѨÓ[#∞ H˘#™êyã¨∂Î =¸_»∞ ã¨O=`«û~°=ÚÅ HÍÅ=Ú QÆ_Ãç Ñ#∞. XHõ<å\˜ ~å„u
`«∞ÖÏ˚É"íè åx #Okâ◊~‡° ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ ^Œ~≈° #q∞zÛ K«O^ŒÖÏѨ~"° ∞Õ â◊fii Hõ_‰» Ωõ á⁄=∞‡x P*Ï˝ÑO≤ K≥#∞. #Okâ◊~‡°
`«∞ÖÏ˚Éèí"åx P[˝"Õ∞~°‰õΩ K«O^ŒÖÏѨ~°"Õ∞â◊fii Hõ_»‰õΩ "≥o¡ U_»∞ =∂ã¨=ÚÅ∞ Ѷ¨∞’~°=ÚQÍ LѨ=ã≤Oz, P
Ѩ~"° ∞Õ â◊fiix ѨÓlOK≥#∞. XHõ<å\˜ ~å„u `«∞ÖÏ˚É"íè åx =Öˇ K«O^ŒÖÏѨ~"° ∞Õ â◊fii ‰õÄ_® #Okâ◊~‡° ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞
^Œ~°≈#q∞zÛ, J`«xx QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú# aèHõ∆"Õ+¨=Ú#QÆÅ NQÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_»‰õΩ "≥à◊§=∞x P*Ï˝Ñ≤OK≥#∞.
`«∞ÖÏ˚É"íè åx P[˝"∞Õ ~°‰Ωõ K«O^ŒÖÏѨ~"° ∞Õ â◊fii Hõ_‰» Ωõ =K≥Û#x #Okâ◊~‡° K≥ÑÓ¨ Î ^Õ=`«#∞ Xke XHõ =∂#=Ùx
Hõ_‰» Ωõ Z@∞¡ "≥à§◊ =Öˇ#x #Okâ◊~‡° ã¨OkQÆÑú _¨ #≥ ∞. JO^Œ∞Ö’ aè‰Ω∆õ "Õ+=¨ Ú# QÆÅ NQÆ∞~°∞=¸iÎx ^Œi≈OK«∞@‰õΩ
ã¨OHÀzOK≥#∞.
ǨÏi ǨÏi ! ã≤i Ü«Ú~°=Ú# QÆÅ
ǨÏi ǨÏiǨÏÜ«Ú H˘é‰õΩ ^Œ#∞A #_»∞QÆ<£ [xÜ≥∞<£†
|~°ÇÏ≤ `« ~°`=« ∞uÜ«Ú`«∞ÅQÆ∞
^˘~°Å‰õΩ #_»∞QÆ∞@Å∞ <˘_»e `˘_»=ÙÅ∞ ѨÙ_»q∞<£
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°Oú : N =∞Ǩq+¨µ=‚ =`å~°"∞≥ #ÿ "å=∞#=¸iÎ |e K«„Hõ=iÎx Ü«∂zOK«∞@‰õΩ =zÛ#ѨC_»∞ q+¨µ=‚ Ù#∞
L^ÕtÌ Oz K≥ÑÊ≤ # Ѩ^ºŒ q∞k. ÃÑ· â’¡H=õ Ú#‰õΩ J~°O÷ q+¨µ=‚ O`«\"˜ å_Õ XHõ ^•#=Ùx =^ŒÌ WO„^Œ∞x H˘~°‰Ωõ
Ü«∂K«‰Ωõ _≥· áÈÜ≥∞#∞. W`«~∞° Å "Õ∞Å∞H˘~°‰Ωõ KÕ¿ã W@∞=O\˜ "≥Ñ· s¨ `åºÅ∞ J@∞=O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å‰õΩ aèHÍ∆ @#"≥∞<ÿ å
JÅOHÍ~°"∞Õ Ü«∞QÆ∞#∞.
`«∞ÖÏ˚É"íè åx #Okâ◊~‡° ‰õΩ K«O^ŒÖÏѨ~"° ∞Õ â◊fii Hõ_‰» Ωõ "≥à§◊ =∞x K≥ÃÑÊ#∞. HÍx K«O^ŒÖÏ Ñ¨~"° ∞Õ â◊fii
ã¨fiѨfl=Ú#O^Œ∞ #Okâ◊~°‡#∞ QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=ÚÖ’QÆÅ aè‰õ∆Ω"Õ+¨^è•iÜ≥ÿ∞# ™êH∆Í`«∞Î „u=¸iÎ J=`å~°"≥∞ÿ#
NQÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_»‰õΩ "≥à◊¡=∞<≥#∞. WHõ¯_» `«∞ÖÏ˚Éèí"åx =∞iÜ«Ú K«O^ŒÖÏѨ~°"Õ∞â◊fii "Õ~°∞ HÍ^Œ∞. [QÆ<å‡`«
Pkâ◊HÎ̃ Ѩ~åâ◊H.Î̃ J@∞=O\˜ â◊HÎ̃ ã¨OѨ#∞fl~åÖˇ#· P =∂`« qq^èŒ ~°∂áêÅ#∞ ^•eÛ#k HÍ=Ù# qq^èŒ
<å=∂Å`À qq^èŒ „Ѩ^âÕ ßÅÖ’ L#flk. HÍ=Ù# `«∞ÖÏ˚É"íè åxH˜ K«O^ŒÖÏѨ~"° ∞Õ â◊fiiH˜ `Õ_® ÖË^∞Œ . `«∞ÖÏ˚É"íè åxx
#Okâ◊~°‡#∞ K«O^ŒÖÏѨ~°"Õ∞â◊fii Hõ_»‰õΩ "≥à◊√§=∞#∞@‰õΩ HÍ~°}O P `«∞ÖÏ˚Éèí"åx =∞~À ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#
K«O^ŒÖÏѨ~"° ∞Õ â◊fii ^•fi~å #Okâ◊~‡° #∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ "≥à§◊ =∞x K≥ÑC¨ @‰õΩ HÍ~°}=∞Ü≥∞º#∞.

www.granthanidhi.blogspot.in
 56

#Okâ◊~‡° ^Õq P[˝`À QÆO^è~Œ fi° ѨÙ~°=Ú KÕ~Ô #∞. JO`« NQÆ∞~°∞=¸iÎ #Okâ◊~‡° `À =∂#=~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ `«#
=^Œ‰Ì Ωõ ã¨O^ÕÇÏ≤ Oz =zÛ<å_»#fl x*Ïxfl K≥ÃÑÊ#∞. #Okâ◊~‡° `«# JO`«~O° QÆ=ÚÖ’ ^•yÜ«Ú#fl ã¨O^ÕÇ¨ xfl
K≥ÑÊ≤ # N QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞ <≥iOy áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_#≥ ∞. QÆ∞~°∞=¸iÎx ã¨∞uÎ OK≥#∞. `«#‰õΩ QÆÅ ‰õΩ+¨µ"ì åºkèx
QÆ∞iOz NQÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_» q#flqOK«∞H˘<≥#∞. `«∞ÖÏ˚É"íè åx =∞iÜ«Ú K«O^ŒÖÏѨ~"° ∞Õ â◊fii Ü≥ÚHõ¯ P[˝#∞
‰õÄ_® QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ #Okâ◊~°‡ K≥ÃÑÊ#∞. JO`« QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# Éèí‰õΩÎ_≥·# ™È=∞<å^èŒ∞x`À #Okâ◊~°‡#∞
ã¨OQÆ=∞=Ú#‰õΩ ѨOÑ≤Oz ™êfl#=Ú KÕ~ÚOz Jâ◊fi`«=÷ $Hõ=∆ Ú#∞ ѨÓlOѨKãÕ ≤ J`«#∞ Hõ\#ì̃ `«_ç =¢ã=Î̈ Ú#∞
q_çz ÃÑ\ì̃OѨKãÕ ≤ XHõ H˘`«=Î „ãÎ̈=Ú#∞ #Okâ◊~‡° ‰õΩ QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ\Oì̃ K≥#∞. "≥O@<Õ #Okâ◊~‡° ‰õΩ ‰õΩ+¨µ"ì åºkè
áÈ~Ú #∂`«# â◊s~°=Ú =K≥Û#∞. =∂#=Ù_»∞ `«#Hˆ q∞ KÕÜÚ« #<Õ ã¨OkQÆ=ú ÚKÕ L#fl P #Okâ◊~‡° ‰õΩ XHõKÀ@
=∂„`«=Ú H˘kÌQÍ ‰õΩ+¨µì"åºkè q∞yÖˇ#∞. P H˘OK≥=Ú ‰õÄ_® `˘ÅyOK«∞@‰õΩ NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«##∞
ã¨∞uÎ OѨ=∞#QÍ #Okâ◊~‡° `«#‰õΩ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ ~å=x K≥Ñʨ QÍ QÆ∞~°∞=¸iÎ #Okâ◊~‡° <åÅ∞HõÃÑ· qÉè∂í k K«ÅQ¡ Í
QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞Ç≤Ï=∞KÕ #Okâ◊~‡° ѨO_ç`∞« _»Ü∞≥ º#∞. #Okâ◊~‡° ‰õΩ `«# ã¨~åfiOQÆ=ÚÅÖ’ ZHõ¯_® ‰õΩ+¨µì HõxÑ≤OK«Hõ
#=â◊s~°^è•iÜ≥ÿ∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ ^ŒÜ«∞`À ѨO_ç`«∞_≥· Hõgâ◊fi~°∞_»<Õ a~°∞^Œ∞#∞ á⁄O^≥#∞.
Z#fl_»∞ Ö’HõáêʼnõΩÅ h Hõ$ѨE_»x h=Ù <Õ_∞» #
#∞fl #fl`«∞*Ëã,≤ <å „|`«∞‰õΩ<À[Ü«Ú <å#u ~ÚzÛ HÍz
=∞#fl# h ^ŒÜ∂« ~°ã=¨ Ú =∂@Å ÃÑ^Œé Ì H˜ Oõ |∞ KåÅ^Õ ?
Ѩ#flQÆ `«ÅÊ ! x<≥flé˜y Ѩ\ì̃# <åѨ^Œ QÆÅæ<Õ~°∞Û<Õ ?
(N =∞^•ƒùQ=Æ `«=Ú)
J~°Oú : Ö’HõáêʼnõΩÅQÆ∞ ^Õ=`«Å#∞ Hõ~∞° }˜OѨx h=Ù ##∞fl Hõ~∞° }˜Oz<å=Ù. `«^•fi~å <Õ#∞ Q˘Ñ¨Ê"å_ç<·≥ „H˘`«Î
rq`«=Ú =zÛ#k. WO`«\˜ ^ŒÜ∞« KåÅ^•! x#∞fl #q∞‡#"åxH˜ Z\ì̃ PѨ^ÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ=Ù. (|e K«„Hõ=iÎ
"å=∞# ^Õ=Ùx ã¨∞uÎ ã¨∂Î J#fl=∂@Å∞.)
#Okâ◊~‡° `«# =∞#ã¨∞ûÖ’ ^•yÜ«Ú#fl ã¨OkQÆ=ú Ú#∞ ZѨC_≥`· Õ NQÆ∞~°∞=¸iÎ |Ü«∞@ÃÑ>ˇ<ì À, #Okâ◊~‡°
QÆ∞~°∞=¸iÎx ™êH∆Í`«∞Î ^Õ=ÙxQÍ ÉèÏqOzP QÆ∞~°∞=¸iÎ ^ŒÜ∞« `À `«#‰õΩ =zÛ# H˘`«Î rq`«=Ú#∞ `«ÅK«∞H˘x
QÆ∞~°∞=¸iÎ =ÅÅ<Õ Q˘Ñ¨Ê ѨO_ç`«∞_»Ü≥∞º#x Wxfl HÍ~°}=ÚʼnõΩ QÆÅ HÍ~°}=Ú QÆ∞~°∞=¸iÎx
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@=Å# =∞iÜ«Ú NQÆ∞~°∞=¸iÎ Jáê~° ^ŒÜ∞« =Å# Jhfl ã¨OHõeÊOz#=x #Okâ◊~‡° ã¨`åºxfl
„QÆÇ≤ÏOK≥#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 57

J^蕺ܫ∞=Ú – 30
(^èŒ#„`«Ü≥∂^Œt<å_»∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ J+ì̈~°∂ѨÙ_≥· Zxq∞k „QÍ=∞=ÚÅO^Œ‰õΩ HõxÑ≤OK«∞@)
Ѩ~°"Õ∞â◊fi~å~°Ê}=ÚQÆ
|~°[#∞ʼnõΩ aèHq∆õ ∞_ç# |~°=∞ Ѩ^=Œ Ú#<£
|~°QÔ ^Œ ~°@ `«∞k, ™êH∆Í
`«Ê~°"Õ∞â◊fi~°∞ aèHõ∆¿ãÜ«Ú Ñ¶¨Å"≥∞\ì̃^ŒÜ≥∂ ?
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°Oú : PHõe`À #∞#fl "åiH˜ Ѩ~=° ∂`«‡‰õΩ JiÊOz#>Ë¡ `«Åz aèHÃ∆õ Ñ\ì̃# "åiH˜ Ѩ~=° ∞Ѩ^=Œ Ú ÅaèOK«∞#∞.
™êH∆Í`«∞Î P Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞xˆH aèHõ∆ ÃÑ\ì̃# "åiH˜ WOÔHO`« L`«Î=∞ Ѩ^Œ=Ú ÅaèOK«∞<À Hõ^•!
J>Ë¡ NQÆ∞~°∞=¸iÎH˜ „Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ ã¨ÑtÎ̈ +¨µºÅ∞ XHõ™êi náê=o ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚQÍ "åi QÆ$ǨÏ=ÚʼnõΩ
QÆ∞~°∞=¸iÎx PǨfixOK«∞@ÔH· "åi Pu^二 =ÚÅ#∞ ã‘fiHõiOK«∞@ÔH· QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# QÆÅ QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ_‰» Ωõ
P U_»∞QÆ∞~°∞ t+¨µºÅ∞ XˆH L^ÕâÌ º◊ =Ú`À =zÛi. HÍx P Ѩ~=° ∂`«‡ J~Ú# NQÆ∞~°∞=¸iÎ "åiÖ’ Z=ix
Hõ~∞° }˜OK≥^~Œ À Jx ã¨Oâ◊~ÚOzi. NQÆ∞~°∞=¸iÎ "åi =∞#ã¨∞Ö’ QÆÅ ã¨Oâ◊Ü∂« Å#∞ „QÆÇÏ≤ Oz XH˘¯Hõ¯ix
^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ Ñ≤ez "åx WO\˜H˜ =K≥Û^Œ#x K≥qÖ’ ~°ÇϨ 㨺=ÚQÍ K≥ÃÑÊ#∞. JÖÏ U_»∞QÆ∞iH˜ XˆH ã¨=∂^è•#=Ú
=K≥Û^Œ#x K≥ÃÑÊ#∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ Ü≥ÚHõ¯ ~°Ç¨Ï㨺=Ú#∞ P U_»∞QÆ∞~°∞ XHõiH˘Hõ~°∞ K≥ѨCH˘#‰õ =∞iÜ«Ú
`≥eÜ«∞Hõ <å~ÚO\˜Hˆ ™êfiq∞ =K≥Û^Œ~x° q∞ye# "åo§O\˜H˜ HÍ^Œx J@∞¡ P U_»∞QÆ∞~°∞ `«Åzi. QÆ∞~°∞=¸iÎ
Ü«∞^è•qkèQÍ =∞~î=° Ú#‰õΩ uiyáÈÜ≥∞#∞. ^è#Œ „`«Ü∂≥ ^Œt ~å<Õ =zÛOk. QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞~î=° Ú #O^Õ LO_ç
J+ì̈~∂° ѨÙ_≥· q∞ye# U_»∞ „QÍ=∞=ÚʼnõΩ `«=∞ U_»∞QÆ∞i t+¨µºÅ WO\˜H˜ "≥ো #∞. t+¨µºÅ HÀÔ~¯#∞ fÔ~Û#∞.
##∞ ¿ãqOѨÙK«∞ #∞#fl "å~°Å‰õΩ <Õ<å~°∂Ѩ=ÚO EѨ E
z# KåeOz =∞kOz "å~°∞ =∞kè#<£ ¿ãqOѨ~À Ü«∞OK«∞, x
~°÷x‰õΩO_®`«‡ ^èŒ#O|∞ K≥_»¤ <≥ѨÙ_»∞<£ ^Œ`åÊ~°=â◊ºO|∞ ^•
eÛ# ÉèOí y<£ ##∞ ÉÏã≤ =∞¢uÊÜ«ÚO_»∞ ^• lOuOK«∞ <å ~°∂Ѩ=Ú<£
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°Oú : Hõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«‡_»∞ QÀÑ≤HÅõ `À J#fl=∂@Å∞. ##∞fl ¿ãqOKÕ "åiH˜ <å ~°∂Ѩ=Ú „Ѩ^iŒ ≈OѨ#∞. <å
~°∂Ѩ=Ú K«∂_»QeÆ y#KÀ Hõ#∞flÅ`À K«∂z =∞#ã¨∞Ö’ =∞~°K∞« #∞. <å ~°∂Ѩ=Ú K«∂ã≤~<° Õ JǨÏOHÍ~°=Ú,
=∞#ã¨∞Ö’ #∞O_»∞#∞. HÍ=Ù# <å‰õΩ „Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ Éè‰í Ωõ _Î ∞» <å ~¸ ~°∂Ѩ=Ú HõxÑ≤Oz‰õΩ#fl#∞ J`«xOHÍ <å
www.granthanidhi.blogspot.in
 58

^蕺#=Ú KÕÜÚ« #∞.

NQÆ∞~°∞=¸iÎ ™êH∆Í`«∞Î q+¨µ‚ J=`å~°=∞x Z<ÀflKÀ@¡ |∞∞A"≥#· k. ÉèÏQÆ=`« Ѩ^ºŒ =ÚÅ∞ "å\˜Ö’x
™ê~åOâ◊=Ú#∞ J~°=÷ ÚÅ#∞ ¿ãHõiOz K«∂z##∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ bÅÅ`À ã¨iáÈ~Ú#q. HÍ=Ù#<Õ ÃщõΩ¯KÀ@
ÉèÏQÆ=`« Ѩ^ºŒ =ÚÅ∞ "å\˜ J~°=÷ ÚÅ∞ K≥Ñʨ |_ç#q. q+¨µ=‚ Ù J=`å~°"∞≥ #ÿ NHõ$+¨‚ Ѩ~=° ∂`«∞‡_»∞ ~å㨄H©_»
ã¨=∞Ü«∞=Ú# ZO^Œ~À ã¨∞O^Œs=∞}∞Å`À `«# ~å㨄H©_» „Ѩ^iŒ ≈OK≥#∞. P ã¨=∞Ü«∞=Ú# Hõ$+¨µ_‚ ∞» XHõ¯_»∞.
=∞iÜ«Ú QÀÑ≤HÖõ Oˇ ^Œ~À HõÅ~°∞. Hõ$+¨Ñ‚ ~¨ =° ∂`«‡_»∞ `«# =∂Ü«∂ „ѨÉÏè ==Ú`À ZO`«=∞Ok QÀÑ≤HÅõ ∞<åfl~À
JO`« =∞Ok Hõ$+¨~‚ ∂° Ѩ=ÚÅ#∞ P Ѩ~=° ∂`«‡ ^èiŒ Oz XˆH ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ XH˘¯Hõ¯ QÀÑ≤Hõ „ѨH¯õ Hõ$+¨µ_‚ ∞» `«#
~åã¨bÅ „Ѩ^iŒ ≈OK≥#∞.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ ‰õÄ_® `«# Éèí‰õΩÎÅ∞ "åi WO\˜H˜ Ñ≤ez#ѨC_»∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ Ü«∂^è•q^èŒ=ÚQÍ
QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# QÆÅ =∞~î=° Ú#O^Œ∞ LO_ç ã¨Ñ~Î̈ ∂° Ѩ=ÚÅ#∞ ^•eÛ `«# U_»∞QÆ∞it+¨µºÅ WO\˜H˜ XˆH
ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ "≥ো #∞. J#QÍ QÆ∞~°∞=¸iÎ J+ì̈~∂° Ѩ=ÚÅ∞ ^•ÖˇÛ#x `≥eã≤#k. x*ÏxH˜ NQÆ∞~°∞=¸iÎx
„â◊^•úÉèíHÎ̃`À ¿ãqOK«∞K«∞#fl Éèí‰õΩÎ_çH˜ `«# ~°∂Ѩ=Ú#∞ „Ѩ^Œi≈OѨ_»∞. HÍ~°}O J\ì̃ Éèí‰õΩÎ_»∞ QÆ∞~°∞=¸iÎx XHõ
„Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ =ã¨∞=Î ÙQÍ K«∂K«∞H˘#∞#∞. J\ì̃"åxH˜ QÆ∞~°∞=¸iÎ ~°∂ѨO HõxÊOK«Háõ È~Ú##∞ J`«xH˜ ÉÏ^èŒ
LO_»Hõ WOHÍ QÆ∞~°∞=¸iÎÃÑ· ^蕺#=Ú `«Ñʨ =∞iÜ≥ÚHõ\˜ LO_»^∞Œ . Z=Ô~`· Õ QÆ∞~°∞=¸iÎ ~°∂Ѩ=Ú K«∂_»=Öˇ#x
`«ÅK«∞<À J\ì̃"å~°∞ QÆ∞~°∞=¸iÎx `«=∞ Hõ#∞Å`À K«∂z =∞#ã¨∞ûÖ’ =∞~°záÈÜ≥∞^Œ~∞° . XHõ¯ ~°∂Ѩ=Ú#∞
K«∂zu=∞<Õ QÆ~fi° O "åi =∞#ã¨∞ûÖ’ xO_çáÈ=Ù#∞. HÍx NQÆ∞~°∞=¸iÎ LO_»_∞» . D ã¨`º« =Ú#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl
Éèí‰õΩÎ_»∞ ^èŒ#∞º_»∞.
ÃÑ· ã¨OѶ∞¨ @# [iy# H˘kÌ~ÀAÅ Ñ≤^ÑŒ ¨ P U_»∞QÆ∞~°∞ t+¨µºÅ∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ =∞~î=° Ú #O^Œ∞O_ç `«=∞
U_»∞QÆ∞i WO\˜H˜ XˆH™êi qKÕÛã¨#<Õ ã¨`åºxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩx Pâ◊º~°ºÑ¨_iç .
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 59

J^蕺ܫ∞=Ú – 31
(<å ѨiǨã¨=Ú x[=∞x Z@∞¡ J#∞H˘O\˜q. J#fl QÆ∞~°∞=¸iÎ „Ѩâ◊fl‰õΩ
g∞ "åHõº=ÚÖË =∂‰õΩ â◊~°}O J#fl XHõ Éèí‰õΩÎ_»∞)
J=^è∂Œ `«Å∞ `«=∞ Éè‰í Ωõ ÅÎ #∞ ~°HO∆˜ K«∞@‰õΩ H˘xfl z„`«"∞≥ #ÿ bÅÅ#∞ K«∂ÃÑ^Œ~∞° . Jq K«∂K«∞@‰õΩ
qO`«QÍ L#fl#∞ =∞iÜ«Ú J=^è∂Œ `«Å∞ ѨeH˜# "åHõº=ÚÅ∞ q<Õ"åiH˜ ѨiǨã¨=ÚQÍ L#fl#∞ JO^Œ∞Ö’
JO`«~å~°=÷ Ú Hõ#∞Q˘#∞@ KåÖÏ Hõ+=ì̈ Ú. J@∞=O\˜ qz„`«"∞≥ #ÿ XHõ bÅ NQÆ∞~°∞=¸iÎ „Ѩ^iŒ ≈OK≥#∞.
„Ѩuk#=Ú QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨OQÆ=∞=Ú#‰õΩ J#∞ëêì#=Ú#ÔH· áÈÜ≥∞^Œ~°<Õ q+¨Ü«∞=Ú JO^ŒiH˜ `≥eã≤#^Õ.
ã¨OQÆ=∞ ^•iÖ’ XHõ â◊¥„^Œ∞_»∞ HõÅ_»∞. J`«x r=<å^è•~°=Ú =º=™êÜ«∞=Ú. NQÆ∞~°∞=¸iÎ J#∞ x`«º=Ú
P ^•iÖ’ =K«∞ÛK«∞#flѨC_»∞ P Ô~·`«∞ ÉèíHÎ̃„â◊^ŒúÅ`À QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ #=∞㨯iOK«∞K«∞O_≥_ç"å_»∞. JÖÏ H˘xfl
~ÀAÅ∞ QÆ_zç # Ñ≤^ÑŒ ¨ XHõ<å_»∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# #=∞™ê¯~°=Ú#‰õΩQÆÅ HÍ~°}=Ú Uq∞@x ~Ô `· ∞« #∞ „ѨtflOK≥#∞.
JO`« P ~Ô `· ∞« `«# á⁄Å=ÚÖ’ ѨO@ ÉÏQÍ Ñ¨O_»=Öˇ#x HÀÔ~#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ z~°∞#=Ùfi #qfi `å#∞
J#∞ëêì#=Ú =ÚyOK«∞H˘x =K«∞Û֒ѨŠL#fl ѨO@#O`«ÜÚ« HÀã≤"Ü
Õ ∞« =∞x P*Ï˝ÑO≤ z ã¨OQÆ=∞=Ú#‰õΩ
QÆ∞~°∞=¸iÎ "≥_»eáÈÜ≥∞#∞. Ô~·`«∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ "åHõº=ÚÖË "Õ^Œ"åHõº=ÚÅ∞QÍ ÉèÏqOz QÆ∞~°∞"å[˝#∞
t~°™ê=Ç≤ÏOK≥#∞. P ~Ô `· ∞« ÉèÏ~åºa_»Å¤ ∞ ѨO@ HÀÜ«∞hÜ«∞Hõ J_»∞¤ Ѩ_#≥ ∞. HÍx „ѨÜ∂≥ [#=Ú ÖËHáõ ÈÜ≥∞#∞.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨OQÆ=∞=Ú #∞O_ç uiy=K«∞Û ^•iÖ’ P ~Ô `· ∞« =^Œ‰Ì Ωõ =zÛ [iy#^ŒO`«ÜÚ« K«∂z, `«#
ѨiǨã¨"åHõº=ÚÅ#∞ x[=∞x Z@∞¡ #q∞‡u=x Ô~·`«∞#∞ „ѨtflOK≥#∞. JO`« P Ô~·`«∞ ÉèíH˜Î „â◊^ŒúÅ`À
QÆ∞~°∞"åHõº=ÚÖË â◊~}
° =∞x Jq HÀiHõÅ#∞ f~°∞Û#x |^Œ∞Å∞ K≥ÃÑÊ#∞. J`«x QÆ∞~°∞ÉèHí HÎ̃ ˜ "≥∞zÛ NQÆ∞~°∞=¸iÎ
z~°∞#=Ùfi`À Pj~°fikOK≥#∞. D ã¨OѶ∞¨ @# [iy# H˘xfl ~ÀAÅ Ñ≤^ÑŒ ¨ QÍe"å# =Å# ѨO@ÅxflÜ«Ú
#tOK≥#∞. HÍx P ~Ô `· ∞« HÀã≤# ѨO@Ü«∞O^Œ∞ „H˘`«Î "≥ÚÅHõÅ∞ "≥ÚÅz ã¨âº◊ âߺ=∞Å"≥∞#ÿ ^è•#º=Ú Ñ¨O_≥#∞.
P „QÍ=∞=ÚÖ’x [#∞Å∞ =∞iÜ«Ú qâßfiã¨=Ú`À #=Ú‡‰õΩ#fl P ~Ô `· ∞« ‰õΩ@∞Oc‰õΩÅ∞ QÆ∞~°∞=¸iÎ bÅʼnõΩ
=ÚQÆ∞Öú ·ˇ Pâ◊Û~°º=Ú K≥Ok<å~°∞. P<å\˜#∞O_ç "åi WO@ QÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ~∞° }=Å¡ ã≤iã¨OѨ^ÅŒ `À =i÷e<¡ åfl~°∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 60

J^蕺ܫ∞=Ú – 32
(NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«=∞ ѨÓ~åfi„â◊=∞=∞O^Œe K≥Öˇ¡Å∞#∞ HõeÜ«Ú@ – `«# K≥Öˇ¡e áêѨ=Ú#∞ K≥Ñ≤Ê ^•x ѨiǨ~°=Ú#‰õΩ
^•iK«∂ѨÙ@)
QÆ∞~°∞=¸iÎ (#$tOǨÏã¨~ã° fi¨ u) ™êH∆Í`«∞Î „u=¸iÎ~∂° ѨÙ_≥#· ^Œ`Ϋ ÉèQí "Æ å#∞x ~Ô O_»= J=`å~°=Ú
^Œ`ÉΫ Qíè "Æ å#∞_»∞ "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ Náê^ŒN=Å¡Éíè J=`å~°=Ú#∞ ^•eÛ<å~°x JO^Œ∞‰õΩ QÆÅ HÍ~°}=Ú ‰õÄ_®
=∞#=Ú `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. JÖψQ N áê^Œ N=Å¡É∞íè _»∞ QÆ∞~°∞=¸iÎQÍ (#$tOǨÏã¨~ã° fi¨ uQÍ) J=`å~°=Ú
^•Å∞Û@‰õΩ QÆÅ HÍ~°}=Ú ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ú. NQÆ∞~°∞=¸iÎ Hõ~O° *Ï #QÆ~=° Ú#‰õΩ KÕi#ѨC_»∞ `«=∞
Ñ≤`~« ∞° ʼnõΩ ѨÓ~°fi㨇~°} HõeyOK«∞@ÔH· Náê^ŒN=Å¡É~íè ∂° Ѩ=Ú#∞ K«∂Ñ≤<å~°x =∞iÜ«Ú ~°`åfl^Õq J<Õ P"≥∞
`«# ѨÓ~°fi[#‡ #O^Œ∞ XHõ P=Ù#∞ H˘>ì̌#x =∞iÜ«Ú ^ŒOѨ`∞« Å =∞^躌 HõÅǨÏ=Ú `≥K∞« Û@KÕ `«#‰õΩ D
[#‡Ü«∞O^Õ ‰õΩ+¨µ~ì ÀQÆ=Ú ã¨OÉèqí OK«∞#x =∞iÜ«Ú ~°`åfl^Õq Éè~í ΰ Ü«∞uÜ≥∞ÿ P"≥∞#∞ =keÃÑ@∞ì#x NQÆ∞~°∞=¸iÎ
P"≥∞‰õΩ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ 11= J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ K≥ÑC¨ H˘O\˜q∞. JO`« P ~°`åfl^Õq `«# áêѨÑi¨ Ǩ~°=Ú U=∞x
QÆ∞~°∞=¸iÎx „ѨtflOѨQÍ QÆ∞~°∞=¸iÎ P ~°`åfl^ÕqH˜ ‰õΩ+¨µ~ì ÀQÆ=Ú =zÛ# Ñ≤^ÑŒ ¨ `«# ^Œ~≈° #=Ú ÅaèOK«∞#x
Pj~°fikOK≥#∞. JO`« =~°‰Ωõ `«# áêѨ=∞=Ú J#∞Éèqí OK«=Öˇ#x QÆ∞~°∞=¸iÎ ~°`åfl^Õq`À K≥ÃÑÊ#x ‰õÄ_®
11= J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞.
NQÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨OQÆ=∞=Ú #O^Œ∞#fl ~ÀAÅÖ’ P ~°`åfl^Õq JK«Û@‰õΩ =K≥Û#∞. JO`« QÆ∞~°∞=¸iÎ
P"≥∞#∞ Ñ≤ez [iy# q+¨Ü∞« =∞O`«ÜÚ« P"≥∞‰õΩ [˝ÑH≤ ˜ KÕÃã#∞. JO`« P ~°`fl« QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_ç
â◊~}
° ∞"Õ_#≥ ∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ Wk=~°‰Ωõ `å#∞ KÕã#≤ (~°`åfl^Õq) ~Ô O_»∞ áêѨ=ÚÅ#∞ K≥ÑC¨ @ÜÕ∞ HÍHõ P"≥∞
S^Œ∞ Ñ≤Å∞¡Å#∞ K«OÃÑ#x P áêѨ=Ú =Å# ~°`fl« ‰õΩ â◊s~°=∞O`«ÜÚ« ‰õΩ+¨µì "åºÑ≤OK≥#x K≥ÃÑÊ#∞. `å#∞
KÕã#≤ áêѨ=ÚÅ∞ D [#‡Ö’ J#∞Éèqí OK≥^"Œ å? ÖË^• =KÕÛ [#‡ Ü«∞O^Œ∞ J#∞Éè=í OK«∞^Œ∞"å Jx QÆ∞~°∞=¸iÎ
~°`åfl^Õqx „ѨtflOK≥#∞.
K≥eÜÕ∞ =∞$`«∞º=Ù?K«∞@ì"∞Õ Ü«∞=Ú_»∞? ã¨O¿ã"å~°∞ÖÌ Ë H˜OHõ~∞° Öò?
tÅÅO*ËÃã<≥ „|Ǩχ ^Œ#∞fl? ^è$Œ _»"∞Õ r=O|∞? <À K≥Å~ˆ¡
K«e`«O É∫@ Ü≥∞é∞OQƆ s HõÑ@
¨ ã¨O™ê~°O|∞ xHõ¯O|∞QÍ
^ŒÅK«∞<£ =¸_è»∞_»∞ ã¨`«º^•# Hõ~°∞}Ï ^Œ~å‡k x~°∞‡‰õΩÎ_≥·.
(N=∞^•ƒùQÆ=`«=Ú)
J~°Oú : „Ѩu rq âßâ◊fi`«=∞x ÉèÏqOK«∞#∞. HÍx =∞$`«∞º=Ù P rqH˜ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_®? J`«xx =∞$`«∞º=Ù #∞O_ç
www.granthanidhi.blogspot.in
 61

`«ÑÊ≤ OK«∞@‰õΩ HÍ=Ù# D =∂Ü«∂ ã¨O™ê~°=Ú ã¨`º« =∞x #q∞‡# r=Ù_»∞ ã¨`º« =Ú, ^•#=Ú, Hõ~∞° } =∞iÜ«Ú
^èŒ~å‡^Œ∞Å∞ =ke ã¨OK«iOK«∞K«∞<åfl_»∞.
NQÆ∞~°∞=¸iΠѨÓ~åfi„â◊=∞=∞O^Œe K≥ÖÅ¡ˇ ∞ ~°`fl« #∞ Ñ≤ez `«# ѨÓ~°fi áêѨ=ÚÅ#∞ `≥eÑ≤ `«`å¯~°}=ÚQÍ
P"≥∞ â◊s~°=∞O`«ÜÚ« ‰õΩ+¨µ~ì ÀQÆ=Ú "åºÑÎ̈"∞≥ #ÿ @∞¡ K≥ÃÑÊ#∞. ÃÑ· â’¡H=õ Ú Ñ¨sH˜O∆ z# „Ѩu rqH˜ =∞$`«∞º=Ù
~åHõ `«Ñʨ ^Œx P =∞$`«∞º=Ù ^ŒÜ∞« `«Åz q_çzÃÑ@ì^xŒ Ü«∞=∞^è~Œ ‡° ~åA J@∞=O\˜ rqH˜ |O^è∞Œ =Ù HÍ_»x
=∞iÜ«Ú J@∞=O\˜ rq =∂Ü«∂~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ ã¨O™ê~°=ÚÖ’ z‰õΩ¯|_çÜÚ« <åfl_»x `≥eÜ«ÚK«∞#flk. JÖψQ
rq KÕ¿ã ѨÓ~°fiáêѨH~õ ‡° Å∞ ‰õÄ_® P rqx Ѩ@∞ìH˘#∞#x P áêѨH~õ ‡° Å∞ J@∞=O\˜ áêáê`«∞‡xÔH· ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞
HÍ^Œx "å_çx ^ŒÜ∞« `«Åz q_çzÃÑ@ì^xŒ QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆ∞~°∞KÎ ÃÕ ã#∞. ÃÑQ· Í ~°`åfl^Õq ѨÓ~å„â◊=∞ =∞O^Œe
K≥ÖÅ¡ˇ ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H˜ P"≥∞ KÕã#≤ áêѨ=ÚÅ#∞ "å\˜ Ѷe¨ `«=ÚQÍ P"≥∞‰õΩ ‰õΩ+¨µ"ì åºkè ™ÈÔH#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ
ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ P"≥∞ ÉÏ^èŒ#∞ ~åÉ’=Ù [#‡Ö’ J#∞ÉèíqOK«^ŒÅz#^• ÖËHõ D [#‡ Ü«∞O^Õ
J#∞Éèqí OK«^ÅŒ z#^•Jx „ѨtflOѨQÍ ~°`åfl^Õq `å#∞ D [#‡Ü«∞O^Õ J#∞Éèqí OK«∞@‰õΩ ã≤^=úŒ ÚQÍ LO_≥#x
K≥ÃÑÊ#∞. ^ŒÜ∂« =∞Ü«Ú_≥#· NQÆ∞~°∞=¸iÎ ~°`åfl^Õqx Hõ~∞° }˜OѨ^ÅŒ z P"≥∞#∞ áêѨ<åâ◊f~°=÷ ∞O^Œ∞ ™êfl#=Ú
KÕã≤ ~°=∞‡<≥#∞. ~°`åfl^Õq QÆ∞~°∞"å[˝#∞ áê\˜Oz# "≥O@<Õ ‰õΩ+¨µ~ì ÀQÆ=Ú =∂Ü«∞=∞Ü≥∞º#∞. ã¨Ñ[Ψ #‡Å áêѨ=Ú
#tOѨKÜ
Õ Ú« #k P áêѨq<åâ◊=∞<≥_ç f~°=÷ Ú. J\ì̃ Ѩq„`«"∞≥ #ÿ f~°=÷ Ú ~°`åfl^Õq JO^Œ∞ ™êfl#=Ú KÕã#≤
Ñ≤^ÑŒ ¨ `«# áêѨ=Ú #tOK≥#x |∞∞A=Ù KÕã#≤ k. QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# ã¨OQÆ=∞=Ú# HõÅ J+ì̈f~°=÷ Ú ÅxflÜ«Ú
J\ì̃ =∞ǨÏ`«‡º=ÚÅ∞ Hõey#"Õ. J#∞x`«º=Ú NQÆ∞~°∞=¸iÎ <å=∞=Ú =∞#ã¨∞ûÖ’ ÉèHí `Î̃ À 㨇iOK«∞H˘x „Ѩu
rq `å#∞ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# ÖËHáõ È~Ú#ѨÊ\˜H˜ =∞i U W`«~° „Ѩ^âÕ =◊ ÚÖ’ L#flѨÊ\˜H˜ P rq ™êfl#=Ú
KÕÜ«Ú#ѨC_»∞ „â◊^•úÉèíH˜Î`À NQÆ∞~°∞=¸iÎx 㨇iOz =∂=¸Å∞ [Å=Ú#∞ K≥O|∞`À fã¨∞‰õΩx P rq
J+¨ìf~°÷=ÚÅ#∞ XHõ¯™êi 㨇iOK«∞‰õΩx `«# XO\˜ÃÑ· áÈã¨∞H˘x# NQÆ∞~°∞=¸iÎx K«∂z#O`« Ѷ¨Å=Ú
=∞iÜ« Ú J+¨ ì f ~° ÷ = ÚÅÖ’ =Úxy#O`« Ѩ Ù }º=Ú =∞iÜ« Ú `« ^ •fi~å `« # 㨠~ ° fi áêѨ = ÚÅ#∞
#tOѨKÕã¨∞H˘#=K«∞Û#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 62

J^蕺ܫ∞=Ú – 33
(N áê^Œ N =Å¡Éèí J=`å~°=Ú# ‰õΩ~°∞ѨÙ~°=Ú# L#fl ~°[‰õΩ_»∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=Ú# "≥·_»∂~°ºÑ¨Ù~°=∞O^Œe
"Õ∞¡K«Ûù~åAQÍ [x‡OK«∞@)
7= J^蕺ܫ∞=Ú# N^Œ`∞« xÎ „Ѩ^=Œä ∞ J=`å~°=∞QÆ∞ N áê^Œ N =Å¡É∞íè _»∞ ‰õΩ~°∞ѨÙ~°=ÚÖ’ L#flѨC_»∞
XHõ ~°[‰õΩ_»∞ ™êfiq∞x ^Œi≈OK≥#x P ~°[‰õΩ_»∞ XHõ™êi #n f~°=Ú# XHõ Ü«Ú=~åA `«# ¢ãÅΑ `À
[Å„H©_Ö» Ï_»∞`«∂#∞#fl ^Œ$â◊º=Ú#∞ K«∂z P ~åA Ü≥ÚHõ¯ "≥É· =íè =Ú#∞ `«# Ѩiã≤u÷ `À áÈÅ∞Û‰õΩx ÉÏ^èÑŒ _¨ ç
`«# =∞#ã¨∞ûÖ’ #∞#fl HÀiHõ#∞ `å#∞ ‰õÄ_® J\ì̃ Éè’QÆÉÏè Qƺ=ÚÅ#∞ Hõhã¨O U [#‡Ö’<≥<· å ÅaèOK«=Öˇ#x
J\ì̃ HÀiHõ#∞ Náê^ŒN=Å¡É∞íè xH˜ ~°[‰õΩ_»∞ K≥Ñʨ QÍ N áê^Œ N=Å¡É∞íè _»∞ ~åÉ’=Ù [#‡Ü«∞O^Œ∞ P ~°[‰õΩ_»∞
"≥_· ∂»è ~°º#QÆ~=° ∞O^Œe "Õ∞K¡ Û« ~ù åAQÍ [x‡OK«∞#x JѨC_»∞ N áê^Œ N=Å¡É∞íè _»∞ NQÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=ÚÖ’
=zÛ ^Œ~≈° #=Ú WK«∞Û#x "åQÍÌ#=Ú KÕÃã#∞. ™êfiq∞ "åQÍÌ#=Ú KÕÜÚ« @‰õΩ QÆÅ HÍ~°}=Ú P ~°[‰õΩ_»∞
Náê^Œ∞x`À `«#‰õΩ ™êfiq∞ ^Œ~°≈# qÜ≥∂QÆ=Ú =Å^Œx ZšѨC_»∞ ™êfiq∞x ^Œi≈OѨ=Öˇ#x HÀ~°QÍ N
áê^Œ∞_»∞ =∞~°∞[#‡Ö’ ‰õÄ_® `«#‰õΩ NQÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=Ú# ^Œ~≈° #=Ú WK«∞Û@ÜÕ∞ QÍHõ, `«# "åOKè«
J~Ú# Éè’QÆÉÏè Qƺ=ÚÅ∞ J#∞Éèqí OK«∞@ÔH· P ~°[‰õΩx "Õ∞K¡ Û« ~ù åAQÍ [x‡OK≥^_Œ x» ~åÉ’=Ù ã¨OѶ∞¨ @##∞
=ÚO^Œ∞QÆ<Õ Náê^ŒN=Å¡É∞íè _»∞ ã¨∂zOK≥#∞. J=^è∂Œ `«Å∞ =∂@Å∞ á⁄Å∞¡áÈ=Ù. K≥ÑÊ≤ #k K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ<Õ
[~°∞QÆ∞#∞. J>Ë¡ Náê^ŒN=Å¡É∞íè x J=`å~°=Ú# ‰õΩ~°∞ѨÙ~°=Ú##∞#fl ~°[‰õΩ_»∞ =∞~°∞ã¨\˜ [#‡Ö’ J#QÍ
NQÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=Ú# "≥_· ∂»è ~°º#QÆ~=° Ú #O^Œe "Õ∞K¡ Û« ~ù åAQÍ [x‡OK≥#∞. `«# ѨÓ~°fi [#‡ ã¨O™ê¯~°=ÚKÕ
^•#^èŒ~°‡=ÚÅ∞ „ÉÏǨχ}∞ÅÃÑ· ÉèíHÎ̃ P "Õ∞¡K«Ûù~åA‰õΩ HõÖæ̌#∞. x*ÏxH˜ "Õ∞¡K«∞ÛùʼnõΩ kfiAÅ#∞ xOkOK«∞@
JÅ"å@∞. HÍx D "Õ∞K¡ Û« ~ù åA =∞@∞‰õΩ =ºuˆ~Hõ=ÚQÍ „Ѩ=iÎOK≥#∞. XHõ™êi P "Õ∞K¡ Û« ~ù åA‰õΩ `˘_»ÃÑ·
‰õΩ~°∞Ѩ٠ÖËK#≥ ∞. Zxfl B+¨^=Œè ÚÅ∞ "å_ç##∞ QÆ∞}=Ú HõxÑ≤OK«Ö^Ë ∞Œ . JO`« ~å[º=ÚÖ’ Ç≤Ï`«∞Å∞ P ÉÏ^艌 Ωõ
x"å~°} áêѨq<åâ◊f~°=÷ ∞x HÍ=Ù# JHõ¯_»‰Ωõ "≥o§ `«# áêѨ=Ú#∞ `˘ÅyOK«∞H˘x=Åã≤#kQÍ P "Õ∞K¡ Û« ~ù åA‰õΩ
~å[Ç≤Ï`«∞Å∞ É’kèOzi. "Õ∞K¡ Û« ~ù åAH˜ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú# QÆÅ NQÆ∞~°∞=¸iÎ ^Œ~≈° #=Ú#∞ KÕã∞¨ H˘#=Åã≤#kQÍ
‰õÄ_® ã¨∂zOK≥#∞. JO`« P ~åA "≥O@<Õ QÆ~^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú KÕ~Ô #∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎx ^Œi≈Oz #=∞㨯iOK«QÍ
NQÆ∞~°∞=¸iÎ "≥O@<Õ ''~°[HÍ ZHõ¯_» LO\˜q?—— Jx „ѨtflOK«QÍ, P "Õ∞K¡ Û« ~ù åA NQÆ∞~°∞=¸iÎ "åHõº=ÚÅ#∞
„QÆÇ≤ÏOѨÖˉõΩO_≥#∞. `«~°∞"å`« `«# ѨÓ~°fi [#‡#∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞Û‰õΩx, NQÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ=ÚÅÃÑ· Ѩ_ç
„Ѩ}q∞Öˇ#¡ ∞. `«# `˘_»ÃÑ· QÆÅ ‰õΩ~°∞Ѩ٠ã¨OQÆux QÆ∞~°∞=¸iÎH˜ K≥Ñʨ QÍ NQÆ∞~°∞=¸iÎ ~åA#∞ K«∂z#O`«<Õ
‰õΩ~°∞Ѩ٠=∂Ü«∞=∞Ü≥∞º#∞. N^Œ`∞« _Î ∞» `«# Éè‰í Ωõ _Î #·≥ ~°[‰õΩ_çH˜ Náê^ŒN=Å¡Éíè J=`å~°=Ú# WzÛ# =∂@#∞
www.granthanidhi.blogspot.in
 63

xÅɡ@∞ì@HÔ · =∞iÜ«Ú P ~°[‰õΩ_ç =∞#ã¨∞ûÖ’x "åOKè#« ∞ <≥~"° ~Õ ∞° Û@ÔH· `«^∞Œ Ѩi [#‡Ü«∞O^Œ∞ N^Œ`∞« _Î ∞» N
QÆ∞~°∞=¸iÎQÍ `«# J=`å~°=Ú#∞ ^•eÛ `«# Éè‰í Ωõ _Î Hç z˜ Û# =∂@#∞ xÅɡ\ì̃ =∞iÜ«Ú Éè‰í Ωõ xÎ =∞#ã¨∞ûÖ’
QÆÅ "åOKè#« ∞ ‰õÄ_® fÔ~Û#∞. N ^Œ`∞« _Î ∞» ZO`« „¿Ñ=∞=¸iÎÜ∂≥ Hõ^•! `«# Jáê~°"∞≥ #ÿ „¿Ñ=∞ ã¨=Ú„^Œ=Ú
„Ѩ=Ç≤Ïã¨∂<Î Õ `«# Hõ~∞° }ÏÔH~°\ÏÅ∞ á⁄OQÆ∞`«∂ ZO^Œ~À Éè‰í Ωõ ÅÎ #∞ `«iOѨKÜ
Õ Ú« @‰õΩ J=`å~°=ÚÅ∞ ^•Å∞ÛK«∂<Õ
L<åfl~°∞.
N QÆ∞~°∞=∂iÎ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 64

J^蕺ܫ∞=Ú – 34
(HõeÜ«ÚQÆ=Ú# N QÆ∞~°∞=¸iÎ WHõ LO_»~å^Œx x~°~‚ ÚOK«∞H˘x
J^Œ$â◊º=∞Ü≥∞º^Œ#x NQÆ∞~°∞=¸iÎ x~°‚~ÚOK«∞H˘#∞@)
NQÆ∞~°∞=¸iÎ K«∂Ñ≤# =∞Ç≤Ï=∞#∞ "Õ∞K¡ Û« ~ù åA ZO`À ã¨O`«ãO≤ z `«# ~å[º=Ú#∞ =∞iÜ«Ú `«#‰õΩ
QÆÅ Éè’QÆÉÏè Qƺ=ÚÅ#∞ K«∂K«∞@ÔH· NQÆ∞~°∞=¸iÎx `«# "≥_· ∂»è ~°º#QÆ~=° Ú#‰õΩ "Õ∞K¡ Û« ~ù åA QÆ∞~°∞=¸iÎx ~°=∞‡x
PǨfixOK≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# ~åHõ=Å# ѨÙ~°=Ú#O^Œe Éè^Ë =Œ ÚÅ∞ =K«∞Û#x „QÆÇÏ≤ Oz, Q“`«g∞f~°=÷ Ú#‰õΩ
áÈ~Ú HõeÜ«ÚQÆ=Ú#O^Œ∞ WHõ J^Œ$â◊º=∞QÆ∞@‰õΩ x~°~‚ ÚOK«∞H˘<≥#∞. HÍx P ~åA `«# Ѩ@∞ì#∞ =^ŒÅHõ
NQÆ∞~°∞=¸iÎx J#∞ã¨iOK≥#∞. JO`« N QÆ∞~°∞=¸iÎ Jk `«Q^Æ xŒ "Õ∞K¡ Û« ~ù åA`À `å#∞ LO_»‰Äõ _»^xŒ
`å<˘Hõ ã¨<åºã≤Ü«∞x NQÆ∞~°∞=¸iÎ ~åA`À K≥Ñ≤Ê `åxHõ Láêã¨# KÕÜ«∞=Öˇ#x `«# ѨÙ#ó^Œ~°≈#=Ú
áêѨq<åâ◊#=∞<≥_ç f~°÷=∞O^Œ∞ ÅaèOK«∞#x NQÆ∞~°∞=¸iÎ "Õ∞¡K«Ûù~åA#∞ Pj~°fikOK≥#∞. NQÆ∞~°∞=¸iÎ
áêѨ<åâ◊f~°=÷ Ú#‰õΩ áÈ~Ú `«# t+¨µºÅ‰õΩ `«# J=`å~°=Ú#∞ Kåeã¨∞#Î fl@∞¡QÍ ã¨∂zOK≥#∞. "Õ∞K¡ Û« ~ù åAH˜zÛ#
=∂@#∞ xÅɡ@∞ì@HÔ · NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# Éè‰í Ωõ _Î #·≥ "Õ∞K¡ Û« ~ù åA#∞ áêѨq<åâ◊f~°=÷ Ú#‰õΩ ~°ÑÊ≤ OK≥#∞. "Õ∞K¡ Û« ~ù åA
uiy NQÆ∞~°∞=¸iÎx `«# ѨÙ~°=Ú#‰õΩ ~°=∞‡x HÀ~°QÍ QÆ∞~°∞=¸iÎ JOwHõiOK≥#∞. "≥·_è»∂~°ºÑ¨Ù~°=ÚÖ’
"Õ∞K¡ ∞« ÛùÅO^Œ~∂° NQÆ∞~°∞=¸iÎx ѨÓlOK«∞K«∞#fl P "Õ∞K¡ Û« ~ù åA#∞ K«∂z Jk J^è~Œ ‡° =∞x ~åA XHõ q„ѨÙxH˜
¿ã=‰õΩ_»Ü∞≥ º#x ÉèÏqOK≥#∞. =∞iH˘O^Œ~∞° ~åA K«~º° ʼnõΩ =ÚQÆ∞Ö÷ i·ˇ . "Õ∞K¡ Û« ~ù åA NQÆ∞~°∞=¸iÎ`À `«#‰õΩ
QÆ∞~°∞=¸iÎ áê^Œ¿ã= KÕÜ∞« =Öˇ#x HÀ~°QÍ JO`« NQÆ∞~°∞=¸iÎ "Õ∞K¡ Û« ~ù åA`À `«# ~å[º ÉèÏ~°=Ú#∞ J`«x
Ѩل`«∞xHõÑʨ yOz, Nâ‹Å· =Ú#‰õΩ =zÛ#KÀ NѨ~fi° `«=Ú# `«#‰õΩ NQÆ∞~°∞=¸iΠѨÙ#ó^Œ~≈° #=Ú ÅaèOK«QÅÆ ^Œx
K≥ÑÊ≤ NQÆ∞~°∞=¸iΠѨÜ∞« #=∞Ü≥∞º#∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ

www.granthanidhi.blogspot.in
 65

J^蕺ܫ∞=Ú – 35
(N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^èŒ~°fi#QÆ~°=Ú#∞ =ke Nâ‹·Å=Ú#‰õΩ Ѩܫ∞#=∞QÆ∞@)
^Œ`Ϋ ã¨fi~°∂ѨÙ_≥#· N QÆ∞~°∞=¸iÎ (#$tOÇ¨Ï ã¨~ã° fi¨ u) `«# J=`å~°=Ú#∞ =ÚyOK« ^ŒÅK≥#∞. N
QÆ∞~°∞=¸iÎ [QÆ^∞Œ ~æ ∞° =Ù. "åi J=`å~°=Ú#‰õΩ =ÚyOѨ٠x*ÏxH˜ LO_»^∞Œ . "å~°∞ J=^è∞Œ Å∞ ÖË#@∞=O\˜
[QÆ^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞. HÍ=Ù#<Õ "åix J=^èŒ∂`« Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. Éè∫uHõ=ÚQÍ "åi ~°∂Ѩ=Ú
LO_»Háõ È~Ú#ѨÊ\˜H˜ "å~°∞ âßâ◊fi`«∞Å∞. "åi =∞Ç≤Ï=∞ʼnõΩ =ÚyOѨ٠LO_»^∞Œ . S`Õ HÍ~°} [#∞‡Å∞ HÍ=Ù#
U HÍ~°}=Ú#ÔH· "å~°∞ Éèí∞qÃÑ· =zÛ Ö’Hõ HõàϺ}=ÚKÕã≤ ã¨`«∞Ê~°∞+¨µÅ#∞ ~°H˜∆Oz# Ñ≤^ŒÑ¨"å~°∞ `«=∞
J=`å~°=Ú#‰õΩ ã¨fiã≤Î K≥ÃÑÊ^Œ~∞° . J@∞¡ KÕÜÚ« @ÔH· U^À XHõ <≥Ñ=¨ Ú ã¨$+≤Oì z `«^•fi~å "åi J=`å~°=Ú#∞
=ÚyOK≥^~Œ ∞° . J#QÍ "åi =∂Ü«∂ „ѨÉÏè ==ÚKÕ JO`å =∂Ü«∞Ö’ Ѩ_ç P =∂Ü«∂=∞`«∞ÖÎ ’ Jhfl =∞iz
Ug∞ `≥eÜ«∞x Ѩiã≤u÷ Ö’ L#fl ã¨=∞Ü«∂xfl J^Œ∞#∞ K«∂K«∞H˘x J\ì̃ J=^è∂Œ `«Å∞ "åi J=`å~°=Ú#∞
KåeOK≥^~Œ ∞° . "å~°∞ "≥∞~°∞ѨÙÖÏ =zÛ "≥∞iã≤ "≥o§áÈ~Ú# Ñ≤^ÑŒ ¨ =∂Ü«∂=∞`«∞Î #∞O_ç ™ê=∂#º [#∞Å"≥∞#ÿ
=∞#=Ú Éˇ@
· Ѩ_ç [iy# q+¨Ü∞« =Ú#∞ `«Åz Jã¨Å∞ P q^è=Œ ÚQÍ ZÖÏ J~Ú#k Jx =∞#=Ú =∞#ÖËfl
„ѨtflOK«∞‰õΩ<Õ Ñ¨iã≤u÷ =ã¨∞OÎ k.
=∞Ǩq+¨µ‚=Ù J=`å~°"≥∞ÿ# N Hõ$+¨‚ Ѩ~°=∂`«∞‡_»∞ ^Œ∞~å‡~°∞æÅ#∞ ǨÏ`«=∂iÛ ã¨<å‡~°∞æÅ#∞ HÍáê_ç
Z<Àfl =∞Ç≤Ï=∞Å∞ K«∂Ñ≤# Ñ≤^ÑŒ ¨ `«# J=`å~°=Ú#∞ KåeOK«∞@ÔH· XHõ <≥Ñ=¨ Ú K«∂ѨÙ@ÔH· =∂Ü«∞ HõeÊOK≥#∞.
Hõ$+¨µ‚_»O>Ë JѨÊ\˜=~°‰õΩ ZO`À W+ì̈Ѩ_Õ Ü«∂^Œ=ÙÅ∞ Hõ$+¨µ‚_»∞ ^•fi~°Hõ #∞O_ç "≥o§áÈQÍ P Ü«∂^Œ=ÙÅ∞
`«=∞Ö’ `å=Ú =∞^Œºáê#=Ú ã‘fiHõiOz =∞uÎe¡ ã¨~^° •QÍ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ì̃# á⁄\Ï¡@ z=iHõk x[OQÍ =∂i
ÉèÜ
í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ Ü«Ú^Œ=ú Ú "åiÖ’ "åiH˜ [iy#k. JѨÊ\˜=~°‰Ωõ ZO`À „¿Ñ=∞`À JO^ŒiH˜ JO_»QÍ LO@∂
Ü«∂^Œ=ÙÅ#∞ ~°HO∆˜ KÕ P ÉèQí "Æ å<£ N Hõ$+¨µ_‚ ∞» Ü«∂^Œ=ÙŠѨiã≤u÷ x =∞iÜ«Ú [iy# Ü«Ú^Œ=ú Ú#∞ K«∂z
#=ÙfiH˘<≥#∞. ~åÉ’=Ù HÍÅ=Ú ZO`« ÉèÜ
í ∞« OHõ~=° ÚQÍ LO_»∞<À J<Õ ^•xH˜ P Ü«∂^Œ=ÙÅ =∞^躌 [iy#
Ü«Ú^Œ=ú Ú XHõ L^•Ç¨Ï~°}. JO^Œ∞Hˆ HÍÉ’Å∞ |Å~å=∞Hõ$+¨µÅ‚ Ö’ |Å~å=Ú_»∞ Ü≥∂QÆ =∂~°=æ Ú`À J#O`«∞xÖ’
Hõeã≤áÈ~Ú<å_»∞. =∞iÜ«Ú N Hõ$+¨É‚ Qíè "Æ å#∞_»∞ Z<Àfl bÅÅ∞ K«∂Ñ≤ =∞Ç≤Ï=∞Å∞ KÕã≤ HÍmÜ«ÚxÃÑ· <å@º=ÚKÕã≤
QÀ=~°ú#yix `«# z\˜ÔH# „"ÕÅ∞ÃÑ· "≥∂Ñ≤ `«# <À\˜Ö’ Ѩ^Œ∞<åÅ∞æ Éèí∞=#ÉèÏO_»=ÚÅ∞ K«∂Ñ≤# J\˜ì
=∞Ç≤Ï=∂xfi`«∞_≥#· NHõ$+¨µ_‚ ∞» XHõ É’Ü«∞"å_çK`Õ « ÉÏ}=Ú ^≥|ƒ `«yeOK«∞‰õΩx #∂~°∞HÀ@¡ ã¨∂~°ºÉèQí "Æ å#∞x
k=º`Õ[ã¨∞û`À `«# x[™ê÷<åxH˜ "≥o§áÈ~Ú<å_»∞.

www.granthanidhi.blogspot.in
 66

q+¨µ=‚ Ù J=`å~°"∞≥ #ÿ N ^Œ`Ϋ ÉèQí "Æ å#∞x ~Ô O_»= J=`å~°=Ú JQÆ∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ‰õÄ_® QÆO^è~Œ fi°
#QÆ~=° Ú#‰õΩ "Õ∞K¡ Û« ~ù åA =K«∞Û#x `«^•fi~å kfiAʼnõΩ ÉÏ^èŒ HõÅ∞QÆ∞#x =ÚO^Œ∞QÆ<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«#
k=º ^Œ$+≤`ì À TÇ≤ÏOK≥#∞. x*ÏxH˜ "Õ∞K¡ Û« ~ù åA `«# ѨÓ~°fi[#‡Ö’ XHõ ~°[‰õΩ_»∞. P ~°[‰õΩ_»∞ ‰õÄ_® N
^Œ`∞« xÎ "≥Ú^Œ\˜ J=`å~°"∞≥ #ÿ N áê^Œ=Å¡É∞íè x Éè‰í Ωõ _Î ∞» . J@∞=O\˜ ã¨O™ê¯~°=ÚQÆÅ "Õ∞K¡ Û« ~ù åA x*ÏxH˜
=∞Oz"å_Õ.
HÍx JѨÊ\˜ HÍÅ=Ú# "Õ∞K¡ ∞« ÛʼnõΩ =∞iÜ«Ú kfiAʼnõΩ Éè^Ë •aè„áêÜ«∞=ÚÅ∞ Hõey LO_≥_"ç å~°∞.
HÍx N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# ѨÓ~åfi=`å~°=Ú# N áê^Œ=Å¡Éíè Éè‰í Ωõ _Î #·≥ ~°[‰õΩ_ç "åOKè#« ∞ f~°∞Û@ÔH· =∞iÜ≥ÚHõ
J=`å~°=Ú ^•eÛ N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~°∂Ѩ=Ú# J=`«iOz ~°[‰õΩ_çx "Õ∞K¡ Û« ~ù åAQÍ ~°ÑÊ≤ Oz `«# Éè‰í Ωõ _Î Hç ˜
ѨÙ#ó^Œ~≈° #=Ú WK≥Û^Œ#<Õ =∂@#∞ xÅɡ@∞ì@Hˆ N^Œ`∞« _Î ∞» QÆ∞~°∞=¸iÎ ~°∂Ѩ=Ú# "Õ∞K¡ Û« ~ù åA‰õΩ ^Œ~≈° #=Ú
WK≥Û#∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# =∂@#∞ xÅɡ>#ì̌ ∞. HÍx "Õ∞K¡ Û« ~ù åA‰õΩ ^Œ~≈° #=Ú WK«∞Û@KÕ`« q∞ye# `«‰Ωõ ¯=
*Ïu"å~°∞ ‰õÄ_® =Ú#∞‡O^Œ∞ `«# ^Œ~≈° #=Ú#‰õΩ =K≥Û^Œ~x° J@∞¡=zÛ#KÀ kfiAʼnõΩ W|ƒOk HõÅ∞æ#<Õ
L^ÕâÌ º◊ =Ú`À WHõ HõeÜ«ÚQÆ=Ú# N QÆ∞~°∞=¸iÎ LO_»‰Äõ _»^xŒ xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩx QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú#∞ q_çz
Nâ‹Å· =Ú#‰õΩ áÈ^ŒÅK≥#∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ ~å[O â◊~}
° O „ѨÑ^¨ ºÕ .

www.granthanidhi.blogspot.in
 67

J^蕺ܫ∞=Ú 36
(NQÆ∞~°∞=¸iÎ `«# x[™ê÷#=Ú#‰õΩ áÈ=Ù@)
ѨÓ~åfi^蕺ܫ∞=Ú# N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# J=`å~°=Ú#∞ =ÚyOK«∞@‰õΩ xâ◊Û~ÚOK≥#x QÆO^èŒ~°fi
#QÆ~=° Ú#∞ q_çz Nâ‹Å· =Ú#‰õΩ "≥à§◊ ^ŒeK≥#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\˜q∞. Nâ‹Å· Ü«∂„`« <≥Ñ=¨ Ú`À N QÆ∞~°∞=¸iÎ
J^Œ$â◊√º_»Q∞Æ @‰õΩ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<≥#∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl QÆO^è~Œ fi° #QÆ~° „Ѩ[ÅO^Œ~∞°
ZO`À ^Œ∞ódOzi. JѨÊ\˜=~°‰Ωõ N QÆ∞~°∞=¸iÎ XHõ¯~ˆ Ü«∂=`ü QÆO^è~Œ fi° #QÆ~° „Ѩ[ÅO^ŒiH˜ JO_»QÍ
LO@∂ ~°Hã∆˜ ∂¨ Î L#fl N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~° "åã¨∞ÅO^Œix =ke "≥o§#KÀ "åiH˜ WHõ ~°H∆õ Z=~°x
`«Åz# N QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ QÆO^è~Œ fi° "åã¨∞ʼnõΩ ^è~·≥ º° =ÚxKÕÛ É’^è#Œ Å∞ K≥ÑÊ≤ <å~°∞. J\ì̃ QÆ∞~°∞=¸iÎ
J=¸Åº"≥∞ÿ# É’^èŒ#Å∞ `«##∞ #=Ú‡‰õΩ#fl Éèí‰õΩÎʼnõΩ `å<≥ѨC_»∞ LO_»∞#x "åix ZѨÊ\˜H˜ ~°H˜∆ã¨∂Î<Õ
LO\Ï#x `«# QÆ∞ÑÎ̈ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú ã¨^• QÍ}ÏæÑÙ¨ ~°=Ú#O^Œ∞ LO_»∞#<Õ ~°ÇϨ 㨺=Ú#∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ K≥ÑÊ≤ #
J=¸Åº "åHõº=ÚÅ#∞ ‰õΩÑ¡ =Î̈ ÚQÍ =¸_»= J^蕺ܫ∞=ÚÖ’ K≥Ñʨ |_ç#k. K«^∞Œ =~°∞Å∞ WHõ¯_» XHõ¯™êi 3=
J^蕺ܫ∞=Ú#∞ [˝ÑHÎ≤ ˜ KÕã∞¨ H˘#=Öˇ#∞.
ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ™êHÍ~°x~åHÍ~° ~°∂ѨÙ_»x `≥eã≤#k. x*ÏxH˜ Ѩ~=° ∂`«‡ x~åHÍ~°∞_Õ. HÍ=Ù#<Õ N
QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^èŒ~°fi #QÆ~°=Ú (QÍ}ÏæѨÙ~°=Ú) =ke "≥o§áÈ~Ú##∞ `«# J=`å~°=Ú KåeOz##∞
x~åHÍ~°~∂° ѨÙ_≥#· P Ѩ~=° ∂`«‡ QÆ∞~°∞=¸iÎ ã¨^• QÆ∞ÑÎ̈ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú# x~°O`«~=° Ú LO_»∞#∞. ÉèÏQÆ=`«=ÚÖ’
XHõ¯™êi L^Œ=Ì NHõ$+¨‚ Ѩ~=° ∂`«∞‡Å ã¨OÉèÏ+¨}Ö’x XHõ =ÚYº Ѷ∞¨ @# WHõ¯_» K≥Ñʨ =Åã≤ÜÚ« #flk. L^Œ=Ì Ù_»∞
N Hõ$+¨‚ Ѩ~=° ∂`«‡#∞ W@∞¡ „ѨtflOK≥#∞. ''~°∂Ѩ=ÚÖËx x~åHÍ~°"∞≥ #ÿ @∞=O\˜ h‰õΩ XHõ ~°∂áêxfl HõeÊOz
ÉèHí `Î̃ À x#∞fl H˘eKÕ"åi HÀiHõÅxfl h=Ù ZÖÏ f~°∞ã¨∞<Î åfl=Ù ™êfig∞?—— JO`« N Hõ$+¨‚ Ѩ~=° ∂`«∞‡_»∞ XHõ
K«H¯õ x ~°ÇϨ 㨺=Ú#∞ K≥ÃÑÊ#∞. ''D Ö’Hõ=ÚÖ’ =∂#=ÙʼnõΩ ^蕺#=Ú xÅ∞K«∞@ JuHõ+=ì̈ Ú——. HÍ=Ù#
qq^èŒ ^Õ=`å„Ѩu=∞ÅÖ’ JO^Œ"∞≥ #ÿ ~°∂Ѩ=ÚÅÖ’ <Õ#∞ LO\Ï#∞. P „Ѩu=∞ʼnõΩ JO^Œ"∞≥ #ÿ =¢™êÎÅ∞,
PÉè~í }° =ÚÅ∞, ѨÓÅ^ŒO_»Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜`À áê@∞ J#fl áêhÜ«∂Å`À JiÊOz =∂#ã≤Hõ ѨÓ*ÏѨ^`úŒ ∞« Å`À
ã¨O`«∞+ì̈Ѩ~°z ##∞fl PHõ@∞ìH˘<≥^Œ~°∞. N Hõ$+¨‚Ѩ~°=∂`«∞‡_»∞ L^ŒÌ=Ùx`À K≥Ñ≤Ê# JO`«~å~°÷ ~°Ç¨Ï㨺=Ú#∞
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flKÀ Ѩ~=° ∂`«‡ x~åHÍ~°∞_Õ#<Õ ã¨`º« =Ú#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#=K«∞Û#∞. HÍ=Ù#<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«#
J=`å~°=Ú KåeOz J^Œ$â◊º=∞=Ù@‰õΩ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<≥#∞. J\ì̃ Ѩ~=° ∂`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Éè∫uHõ=ÚQÍ =∞#
Hõà§◊ Z^Œ∞@ ÖËHáõ È~Ú##∞ x~åHÍ~°=ÚQÍ x~°O`«~=° ÚQÍ L<åfl~°∞. HÍ=Ù#<Õ N QÆ∞~°∞=¸iÎ QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú
=ke Nâ‹Å· =Ú áÈ=Ù#ѨÙ_»∞ `«# Éè‰í Ωõ ÅÎ `À Ѩ~=° ∂~°÷ ~°ÇϨ 㨺=Ú#∞ k=º"≥∞#ÿ „Ѩɒ^è=Œ ÚÅ∞ KÕã≤ `å=Ú
x~°O`«~=° Ú QÆ∞ÑÎ̈ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú# QÍ}ÏæÑÙ¨ ~°=Ú#O^Œ∞ LO_≥^#Œ x "åQÍÌ#=Ú KÕã<≤ å~°∞.
N QÆ∞~°∞=¸iÎ N Ѩ~fi° `«=Ú#‰õΩ "≥o§ áê`åà◊ QÆOQÆÖ’ ™êfl#"≥Ú#iOz `«# J=`å~° HÍ~°º=Ú
=Úyã≤#^Œx ѨÙëêÊã¨#=Ú U~åÊ@∞ KÕÜ∞« =∞x t+¨µºÅ‰õΩ P^ÕtOz<å~°∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ t+¨µºÅ∞ QÆ∞~åfi[˝#∞
t~°™ê=Ç≤ÏOz k=º"≥∞#ÿ Ñ‘~=°î Ú QÆOQÍ#kÃÑ· LOz<å~°∞. N QÆ∞~°∞=¸iÎ `«# t+¨µºÅ`À ''QÆO^è~Œ fi° #QÆ~=° Ú
"≥o¡ K«∂_»∞_»∞. <å x[Éèí‰õΩÎʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ JHõ¯_» <Õ#∞ ^Œ~°≈#q∞K≥Û^Œ#x—— ѨeH˜<å~°∞. JO`« P k=ºÑ‘~î°=ÚÃÑ·
Ѩ~=° ∂`«‡ JQÆ∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ Pã‘#∞Öˇ· #n „Ѩ"åǨÏ=Ú =∞^躌 # "≥o§ `«# x[™ê÷#=Ú#‰õΩ áÈ=ÙK«∞<åflx

www.granthanidhi.blogspot.in
 68

t+¨µºÅ‰õΩ K≥ÑÊ≤ "åiH˜ <åÅ∞QÆ∞ „Ѩ™ê^Œ ѨÙ+¨Ê=ÚÅ#∞ JK«Û\˜ #∞O_ç ѨOÃÑ^Œ#x "å\˜x ÉèHí `Î̃ À #Å∞QÆ∞~°∞
t+¨µºÅ#∞ fã¨∞H˘#=∞x É’kèOz QÆ∞ÑÎ̈~∂° ѨÙ_≥· JO`«~åú#=∞Ü≥∞º#∞. H˘O`«¿ãѨ\H˜ ˜ <å=#∞ #_ç¿Ñ"å_»∞ #k
X_»∞‰¤ Ωõ =zÛ QÆ∞~°∞=¸iÎ t+¨µºÅ`À Ѩ~=° ∂`«‡ J~Ú# N QÆ∞~°∞=¸iÎ #n =∞^躌 =Ú# ™êH∆Í`«¯iOK≥#x
^Õ=`å |$O^Œ=Ú`À L<åfl~°x K≥ÑÊ≤ i. =∞iÜ«Ú P <åq‰õΩ_»∞ Hõ^mŒ =<åO`«~=° Ú#‰õΩ QÆ∞~°∞=¸iÎ áÈ=ÙK«∞<åfl~°x
D "å~°Î#∞ `«# t+¨µºÅ‰õΩ K≥ѨÊ=∞x P <åq‰õΩʼnõΩ QÆ∞~°∞=¸iÎ P^ÕtOz<å~°<Õ q+¨Ü«∞O <åq‰õΩÅ∞
K≥ÑÊ≤ i. QÆ∞~°∞=¸iÎ t+¨µºÅ∞ K«∂K«∞K«∞O_»Q<Æ Õ QÆ∞~°∞=¸iΠѨOÑ≤# <åÅ∞QÆ∞ „Ѩ™ê^Œ ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞ JHõ¯_çH˜
~å<Õ=K≥Û#∞. QÆ∞~°∞=¸iÎ t+¨µºÅÖ’ =ÚYº"≥∞#ÿ #Å∞QÆ∞~°∞ t+¨µºÅ∞ P „Ѩ™ê^Œ ѨÙ+¨Ê=ÚÅ∞ ã‘fiHõiOz<å~°∞.
N ^Œ`∞« xÎ J=`å~°=∞QÆ∞ N QÆ∞~°∞=¸iÎ (#$tOѨã~¨ ã° fi¨ u) J=`å~°=Ú =Úyã≤#k. x*ÏxH˜ J=^Œ∂`«Å
K«i`«=ÚʼnõΩ =ÚyOѨ٠LO_»^∞Œ . „|Ǩχ q+¨µ‚ =∞iÜ«Ú =∞¿ÇÏâ◊fi~° HõÅ~ÚHõ JQÆ∞ P „u=¸iÎ "≥Ú^Œ\ N
^Œ`«∞ÎxQÍ J„u =∞ǨÏi¬ =∞iÜ«Ú J#ã¨∂Ü«∞Å HÀiHõÃÑ· J=`å~°=Ú ^•ÖˇÛ#∞. Ñ≤^ŒÑ¨ N ^Œ`«∞Î_»∞ `«#
Éèí‰õΩÎ~åÖˇ·# ã¨∞=∞u HÀiHõÃÑ· Náê^Œ =Å¡Éèí J=`å~°=Ú ^•ÖˇÛ#∞. `«~°∞"å`« Náê^Œ∞_»∞ `«# Éèí‰õΩÎ~åÖˇ·#
JOaHõ HÀiHõÃÑ· N QÆ∞~°∞=¸iÎ(#$ã≤OǨÏã¨~ã° fi¨ u) J=`å~°=Ú ^•ÖˇÛ#∞. Ñ≤^ÑŒ ¨ `«# ~Ô O_»= J=`å~°=Ú
=ÚyOz N QÆ∞~°∞^Œ`∞« _Î ∞» =∂}˜Hºõ #QÆ~Öü ’ N =∂}˜Hºõ „ѨÉ∞íè =ÙQÆ#∞, JHõ¯ÖòHÀ@Ö’ N ™êfiq∞ ã¨=∞~°Qú #Æ ∞,
ti_ôÖ’ ã¨zÛ^•#O^Œ N™ê~Ú<å^ä∞Œ _çQ#Æ ∞, ¿+QÍ"£Ö’ N QÆ*Ï## =∞ǨÏ~åAQÆ#∞ WÖÏ N^Œ`∞« _Î ∞» `«#
J=`å~°=ÚÅ<≥<Àfl ^•eÛ<å~°∞. [QÆ^∞Œ ~æ ∞° =Ù, PkQÆ∞~°∞=Ù J=^è∂Œ `« J~Ú# N QÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=Ú#‰õΩ
Pk, J#O`«=ÚÅ∞ K≥ÑC¨ @ J™ê^躌 =Ú. HÍ=Ù# D J^蕺ܫ∞=Ú z=ik Jx N QÆ∞~°∞=¸iÎ K«i`«=Ú WHõ
=ÚyÜ«ÚK«∞#fl^Œx K≥ÑC¨ @ ‰õÄ_® XHõ q^è=Œ ÚQÍ `«¿ÑÊ. N QÆ∞~°∞=¸iÎ J=`å~°=Ú#‰õΩ =ÚyOѨ٠ÖË^∞Œ .
HÍ|\ì̃ WHõ N^Œ`∞« xÎ K«i`«=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® =ÚyOѨ٠J#flk LO_»^∞Œ . J#∞x`«º=Ú N ^Œ`∞« xÎ <å=∞㨇~°}`À
"åi qq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÖˇ·# Náê^Œ, #$ã≤OǨÏ, =∂}˜Hõº, ™êfiq∞ ã¨=∞~°÷, N™ê~Ú, QÆ*Ï## WÖÏ Z<Àfl
~°∂áêÅ#∞ Z=iH˜ W+ì̈"∞≥ #ÿ ~°∂Ѩ=Ú LO_»∞<À P ~°∂Ѩ=Ú`À P ^Œ`∞« xÎ =∞#ã¨∞ûÖ’ xÅ∞ѨÙH˘x =∂#ã≤Hõ
ѨÓ[`À ^Œ`«∞Îx PHõ@∞ìH˘x J\ì̃ѨÓ[ x~°O`«~°=Ú KÕÜ«∞QÍ U^À XHõ~ÀA ã¨~°fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ XHõ>Ë#<Õ
ã¨`«º=Ú `≥eã≤ Ѩ~°=∂`«‡ x~åHÍ~°∞_»<Õ ã¨`«ºO ‰õÄ_® `≥eã≤ J\˜ì Ѩ~°=∂`«‡#∞ JO`«@ ã¨~°fi"åºÑ≤QÍ
JO^ŒiÖ’#∞ K«∂_»QeÆ Qˆ ~ÀA `«Ñʨ Hõ =ã¨∞OÎ k. P ~ÀAÔH· "Õz=ÙO^•O. N^Œ`∞« xÎ J#∞„QÆÇϨ =Ú HÀ~°∞‰õΩO^•O.
ã¨~ˆ fi[<å ã¨∞d<ÀÉè=í O`«∞.
HÀ@O~åA Nx"åã¨~å=Ù
2–1–194/ã≤, #Å¡‰Ωõ O@
ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£–500 044
ÃãÖò : 9346823570

www.granthanidhi.blogspot.in

N^Œ`å΄`ÕÜ«∞ JëÈì`«Î~° â◊`«<å=∂=o
FO N ^Œ`åÎÜ∞« #=∞ó
FO ^Õ= ^Œ`åÎÜ∞« #=∞ó
FO „|Ǩχ ^Œ`åÎÜ∞« #=∞ó
FO q+¨µ‚ ^Œ`åÎÜ∞« #=∞ó
FO t= ^Œ`åÎÜ∞« #=∞ó
FO J„u^Œ`åÎÜ∞« #=∞ó
FO P„`ÕÜ∂« Ü«∞ #=∞ó
FO J„u =~°^•Ü«∞ #=∞ó
FO J#ã¨∂Ü«∂Ü≥∞ÿ #=∞ó
FO J#ã¨∂Ü«∂ ã¨∞#"Õ #=∞ó
FO J=^è∂Œ `åÜ«∞ #=∞ó
FO ^è~Œ å‡Ü«∞ #=∞ó
FO ^è~Œ ‡° Ѩ~åÜ«∞}ÏÜ«∞ #=∞ó
FO ^è~Œ ‡° Ѩ`Ü« ∞Õ #=∞ó
FO ã≤^•úÜ∞« #=∞ó
FO ã≤^ÑúŒ `¨ Ü« ∞Õ #=∞ó
FO ã≤k¿ú ãq`åÜ«∞ #=∞ó
FO QÆ∞~°∞"Õ #=∞ó
FO QÆ∞~°∞QÆ=∂ºÜ«∞ #=∞ó
FO QÆ∞~À~°∞~æ ∞° `«~åÜ«∞ #=∞ó
FO QÆiëêªÜ∞« #=∞ó
FO =iëêìÜ∞« #=∞ó
FO =∞Ç≤ÏëêìÜ∞« #=∞ó
FO =∞Ǩ`«‡<Õ #=∞ó
FO Ü≥∂QÍÜ«∞ #=∞ó
FO Ü≥∂QÆQ=Æ ∂ºÜ«∞ #=∞ó
FO ã≤k^ú •Ü«∞ #=∞ó
FO Ü≥∂QÍ^ÕâH◊ ~õ åÜ«∞ #=∞ó
FO Ü≥∂QÆ Ñ¨`Ü « ∞Õ #=∞ó
FO Ü≥∂wâßÜ«∞ #=∞ó
FO Ü≥∂QÍnèâßÜ«∞ #=∞ó
FO Ü≥∂QÆÑ~¨ åÜ«∞}ÏÜ«∞ #=∞ó
FO ÉÏÖÏÜ«∞ #=∞ó
FO ÉÏÅg~åºÜ«∞ #=∞ó
FO ‰õΩ=∂~åÜ«∞ #=∞ó
FO H˜â’~åÜ«∞ #=∞ó
FO HõO^Œ~Ê° "≥∂ǨÏ<åÜ«∞ #=∞ó
www.granthanidhi.blogspot.in
69
FO J~å÷OQÍeOy`åOQÍÜ«∞ #=∞ó
FO ã¨∞~åQÍÜ«∞ #=∞ó
FO q~åQÍÜ«∞ #=∞ó
FO g`«~åQÍÜ«∞ #=∞ó
FO J=∞$`«=i¬}Ë #=∞ó
FO L„QÍÜ«∞ #=∞ó
FO J#∞„QÆÇϨ ~°∂áêÜ«∞ #=∞ó
FO ã¨g÷ Ü«∞¿ã #=∞ó
FO âßO`åÜ«∞ #=∞ó
FO ã¨q÷ ~åÜ«∞ #=∞ó
FO JÃÑ∞¶ ~åÜ«∞ #=∞ó
FO =¸_è®Ü«∞ #=∞ó
FO T~°fi÷ ~ˆ `«¿ã #=∞ó
FO UHõ =¢HÜ Îõ ∞« #=∞ó
FO kfi<Õ„`åÜ«∞ #=∞ó
FO Ü≥∂y^èº≥ Ü«∂O„Ѷ∞≤ ѨOHõ*ÏÜ«∞ #=∞ó
FO kQÆO|~åÜ«∞ #=∞ó
FO k"åºO|~åÜ«∞ #=∞ó
FO Ñ‘`åO|~åÜ«∞ #=∞ó
FO âıfi`åO|~åÜ«∞ #=∞ó
FO z„`åO|~åÜ«∞ #=∞ó
FO â◊Od<Õ #=∞ó
FO QÆk<Õ #=∞ó
FO =Ú#ÜÕ∞ #=∞ó
FO =∞øe<Õ #=∞ó
FO q~°∂áêÜ«∞ #=∞ó
FO ã¨fi~°∂áêÜ«∞ #=∞ó
FO Ѩ^‡Œ =∂e<Õ #=∞ó
FO ã¨ÇϨ „ã¨t~°¿ã #=∞ó
FO ã¨ÇϨ „™êH∆ÍÜ«∞ #=∞ó
FO ã¨ÇϨ „㨠ÉÏǨÏ"Õ #=∞ó
FO ã¨ÇϨ „™êÜ«Ú^è•Ü«∞ #=∞ó
FO ã¨ÇϨ „㨠áê^•Ü«∞ #=∞ó
FO ã¨ÇϨ „㨠Ѩ^•‡iÛ`åÜ«∞ #=∞ó
FO Ѩ^‡Œ ǨϙêÎÜ∞« #=∞ó
FO Ѩ^‡Œ áê^•Ü«∞ #=∞ó
FO Ѩ^‡Œ <åÉèÏÜ«∞ #=∞ó
FO Ѩ^‡Œ QÆ~åƒù~∞° }ÏH∆ÍÜ«∞ #=∞ó
FO Ѩ^‡Œ H˜O[ů =~°Û¿ã #=∞ó
FO *Ï˝x<Õ #=∞ó
FO *Ï˝# QÆ=∂ºÜ«∞ #=∞ó
FO *Ï˝# q*Ï˝=¸~°Ü Î ∞Õ #=∞ó
FO „u<Õ„`åÜ«∞ #=∞ó
FO kfiÉè∞í *ÏÜ«∞ #=∞ó
FO +¨_∞» ƒù*ÏÜ«∞ #=∞ó
FO JHõ=∆ ∂e<Õ #=∞ó
FO Hõ=∞O_»Å ^è•i}Ë #=∞ó
FO â◊¥e<Õ #=∞ó
FO _»=∞~°∞^è•i}Ë #=∞ó
FO ^蕺x<Õ #=∞ó
FO ^蕺#xëêìÜ∞« #=∞ó
FO ^蕺# ã≤q÷ ∞`« =¸~°Ü Î ∞Õ #=∞ó
FO ^è∂Œ m^è∂Œ ã¨i`åOQÆ<åÜ«∞ #=∞ó
FO K«O^Œ#qѨ=Î ¸~°Ü Î ∞Õ #=∞ó
FO Éè™í ȇ^è∂Œ o`« ^ÕÇ¨ Ü«∞ #=∞ó
FO k=º QÆO^è•#∞ ÖËÑ<≤ Õ #=∞ó
FO „Ѩã<¨ åflÜ«∞ #=∞ó
FO „Ѩ=∞`åÎÜ∞« #=∞ó
FO „ѨH$õ ëêì~÷° „Ѩ^•Ü«∞ #=∞ó
FO JÃ+âÂì fi◊ ~°º „Ѩ^•<åÜ«∞ #=∞ó
FO =~°^•Ü«∞ #=∞ó
FO =sÜ«∞¿ã #=∞ó
FO „ÉÏǨχ}Ë #=∞ó
FO „|Ǩχ~°∂áêÜ«∞ #=∞ó
FO q+¨µ"‚ Õ #=∞ó
FO qâ◊fi~°∂Ñ≤}Ë #=∞ó
FO â◊OHõ~åÜ«∞ #=∞ó
FO P`«‡<Õ #=∞ó
FO JO`«~å`«‡<Õ #=∞ó
FO Ѩ~=° ∂`«‡<Õ #=∞ó
FO P#O^Œ ã¨fi~°∂áêÜ«∞ #=∞ó
FO J#Ѷ∂¨ „=`« „Ñ≤Ü∂« Ü«∞ #=∞ó
FO "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ #=∞ó
 0883 - 246 2565
903 246 2565

yÓ÷Vü≤Hé |ü_øπ¢ wüH,‡é

n»+‘ê Vü≤À≥˝Ÿ m<äT≥, ø√≥>∑TeTà+, sê»eTùV≤+Á<äes¡+ ` 533101.
WWW.MOHANPUBLICATIONS.COM
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T
1. Áe‘·ø£<∏ä\T ` |üP»\T
1. l $Hêj·Tø£ Áe‘·+ yÓ\ s¡÷.10-00
2. l $ù|òTïX¯«s¡|üPC≤`|ü⁄D≤´Vü≤yê#·q+ 30`00
3. l $ù|òTïX¯«s¡|üP» (ø±DÏbÕø£πøåÁ‘·e÷Vü‰‘·à´+‘√) 10`00
4. dü+ø£wüºVü≤s¡#·‘·T]ú leTVü‰>∑D|ü‹ Áe‘·+ 30`00
5. es¡\ø°Î Áe‘·+ 10`00
6. πø<ëπsX¯«s¡ Áe‘·+ 10`00
7. Á‹Hê<Ûä Áe‘·+(ø£\sY) 10-00
8. Á‹Hê<ÛäÁe‘·+(kÕ<ë) 5-00
9. ø°åsê_∆ Áe‘·+ 12`00
10. eT+>∑fi¯ >öØÁe‘·+ 10-00
11. yÓ’uÛÑe\ø°Î Áe‘·+ bò˛{À j·T+Á‘·+‘√ 25-00
12. l\ø°Î ≈£îuÒs¡ Áe‘·+ (bò˛{À j·T+Á‘·+‘√) 25-00
13. ø£qø£eTVü‰\ø°Î Áe‘·+ (ø±y˚TX¯«ØbÕ≥‘√) 25-00
14. dü+‘√w”e÷‘ê Áe‘·+ 25-00
15. @&ÉT X¯ìyêsê\ Áe‘·+ 25-00
16. dü‘·´Hêsêj·TDÁe‘·+ 25-00
17. l düTes¡Ã˝≤Vü≤qTeTB›ø£å 30-00
18. •eBø£å 10-00
19. ø±‘ê´j·T˙ Áe‘·+ 20`00
20. kÂuÛ≤>∑´ >öØÁe‘·+ 20`00
21. ‹s¡TbÕŒyÓ’ (<ÛäqTsêàdüÁe‘·+) 36`00
22. Ád”Ô\ Áe‘·ø£<∏ä\T 36`00
23. Ád”Ô\Áe‘·ø£<∏ä\Tdü÷ú˝≤ø£å] (H˚<äTq÷]>∑+>±<Ûäs¡sêe⁄>±]) 54`00
24. ô|[fl bÕ≥\T ` Åd”Ô\bÕ≥\T (ø±y˚TX¯«]bÕ≥‘√) 36`00
25. düs¡«<˚e‘ê |üPC≤$<Ûëq+ 25`00
26. Äs¡TÁe‘ê\T 30`00
27. sêVüQø±\+˝À<äTsêZ<˚M|üPC≤ 10-00
á <Ûäs¡\T ìø£s¡e≠ø±<äT, m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT e÷s¡T#·T+&Ée#·TÃqT.
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 3
28. ‘·T\dæ ì‘·´|üP», ‘·T\d”ñ|üjÓ÷>±\T 10-00
29. l #·Áø£ s¡Vü≤dü´ $C≤„qyéT 36`00
30. l#·Áø£ |üPC≤$<Ûëq+(ô|<ä›~) 36`00
31. \ø°Î ` >öØ ì‘·´|üP» 10-00
32. l düs¡dü«r ì‘·´|üP» 10-00
33. l <äTsêZì‘·´|üP» 10-00
34. ø±\uÛ…’s¡e ì‘·´|üP» 10-00
35. •e|üP» 10-00
36. Ms¡uÛÑÁ<ä |üP» 10-00
37. Ä+»H˚j·T ì‘·´|üP» 10-00
38. Hêπ>+Á<ä kÕ«$T |üP» 10-00
39. düTÁãVü≤àD´ ì‘·´|üP» 10-00
40. sêeT<˚e⁄ì ø£<∏ä 10-00
41. •e<˚e⁄ì ø£<∏ä 10-00
42. \ø°Îqs¡dæ+Vü≤|üP» 10-00
43. y˚+ø£fÒX¯«s¡|üP» 10-00
44. ÁãVü≤à+>±] ì‘·´|üP» 10-00
45. dü÷s¡´ ì‘·´|üP» 10-00
46. qeÁ>∑Vü≤ ì‘·´|üP» 10-00
47. s¡TøÏàD° ø£˝≤´D+ 25`00
48. ñe÷eTùV≤X¯«s¡ Áe‘·+ 36`00
49. l ø±y˚TX¯«Ø Áe‘·+ 36`00
50. 16 k˛eTyês¡e≠\ Áe‘·e≠ 25`00
51. bÕs¡«rø£˝≤´D+ 25`00
52. düVü≤Ádüø£eT\e]Ô Áe‘·e≠ 25`00
53. |ü+#·e≠K Ä+»H˚j·T |üPC≤$<ÛëqeTT 36`00
54. nwüºHê>∑|üP» 36`00
55. |üP»\T m+<äT≈£î#˚j·÷* ? 36`00
56. @ <˚e⁄ìøÏ @|ü⁄cÕŒ\‘√ |üPõ+#ê*? 36`00
57. @ <˚e⁄ìøÏ @Á|ükÕ<ä+ HÓ’y˚<ä´+ ô|{≤º*? 36`00
58. @<˚e⁄ìøÏ @$<Ûäe≠>±BbÕsê<Ûäq#Ój·÷´*? 36`00
59. @<˚e⁄ìøÏ mìï Á|ü<äøÏåD\T#˚j·÷* ? 36`00
60. Vü≤qTeT<é Áe‘·+ 36`00
61. |ü+#êj·T‘·q |üP» 63`00
62. 28 Áe‘·e≠\T 120`00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 4
63. ø£\X¯|üP»\T (9ˇπøkÕ]) 150`00
64. ø£\X¯|üP»\T ($&ç$&ç>±) (Á|æ+≥T˝À) ....
65. ÁV”≤+ø±s¡ eTVü‰j·T»„+ (Á|æ+≥T˝À) ....
66. >√e÷‘· 40-00
2. k˛ÔÁ‘ê\T`düTÁ|üuÛ≤‘·e≠\T düVü≤ÁdüHêeTe≠\T
1. l \*‘ê $wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘ê\T 45`00
|ü⁄sêD|ü+&É sê<Ûëø£èwüíe∂]Ô>±] dü+ø£\q+
2. \*‘ê$wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·e≠\T (Væ≤+B) ,, 50`00
3. \*‘ê$wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·e≠\T (Ç+^¢wüß) ,, 50`00
4. dü÷ú˝≤ø£å]\*‘ê$wüßídüVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·e≠\T(|üÁ‹ø£ôd’CŸ) 99`00
5. \*‘ê$wüßí (πødt u…’+&é) 1/8 &Ó$Tà 63-00
6. dü÷ú˝≤ø£åØ \*‘ê$wüßí (ÁøöHéôd’E)πødtu…’+&é 108-00
7. düs¡«<˚e‘ê k˛ÔÁ‘·eT+»] 120`00
8. düø£\<˚e‘ê nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·Hêe÷e[' (63) 24`00
9. $wüßídüVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·yéT (ÁøöHé) 25`00
10. \*‘ê düVü≤ÁdüHêeT k˛ÔÁ‘·yéT (ÁøöHé) 36`00
11. \*‘ê düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
12. \ø°Î düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
13. <äTsêZ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
14. Ä+»H˚j·T düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
15. •e düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
16. $wüßí düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
17. >∑D|ü‹ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
18. düTÁãVü≤àD´ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
19. >±j·TÁ‹ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
20. \*‘ê$wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘ê\T 24`00
21. lsêe÷ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
22. düs¡dü«‹ düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
23. dü÷s¡´düVü≤ÁdüHêeTe≠\T   Ä~‘·´Vü≤è<äj·T+ 24`00
24. ly˚+ø£fÒX¯«s¡düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 24`00
25. eTDÏB«|ües¡íq (ô|<ä›~) 24`00
26. dü+<ë´e+<äq+ 24`00
27. eT+Á‘·|ü⁄wüŒyéT ....
28. Á‹uÛ≤cÕ Vü≤qTe÷Hé#ê©kÕ 15`00
29. Vü≤qTe÷Hé #ê©kÕ 10`00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 5
30. eTDÏB«|ües¡íq (bÕ¬ø{Ÿ) 10`00
31. Äs¡T #ê©kÕ\T 10`00
32. •yêsê<Ûäq (•ek˛ÔÁ‘ê\T) 10`00
33. y˚+ø£fÒX¯«s¡ düTÁ|üuÛ≤‘·+ (bÕ¬ø{Ÿ) 10`00
34. Äs¡T<ä+&Éø±\T 5`00
35. y˚+ø£fÒX¯«s¡ >√$+<äHêeTe≠\T 5`00
36. nwüº\ø°Î k˛ÔÁ‘·yéT ø£qø£<Ûësêk˛ÔÁ‘·yéT 10`00
37. <˚MK&ÉZe÷˝≤k˛ÔÁ‘·yéT (eTVæ≤cÕdüTs¡eTs¡›˙k˛ÔÁ‘·+‘√) 10`00
38. düT+<äs¡ø±+&É (bÕ¬ø{Ÿ) 10`00
39. uÛÑ>∑eBZ‘· e∂\+ 27`00
40. sêeTs¡øå±k˛ÔÁ‘·yéT 15`00
41. k˛ÔÁ‘· s¡‘êïe[ 36`00
42. |ü⁄sêD|ü+&É \*‘ê`$wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·yéT($T˙) 10`00
43. |ü⁄sêD|ü+&É \*‘êdüVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·yéT($T˙) 10`00
44. |ü⁄sêD|ü+&É $wüßí düVü≤ÁdüHêeTk˛ÔÁ‘·yéT 10`00
45. |ü⁄sêD|ü+&É Ä~‘·´ Vü≤è<äj·T+ 10`00
46. eT+Á‘·|ü⁄wüŒ+ ($T˙) 10`00
47. •yêq+<ä\Vü≤]`kÂ+<äs¡´\Vü≤] 36`00
48. ≈£î»<√wü+ 10`00
49. ø±\düs¡Œ <√wü+ 10`00
50. MT n|ü\T rsê˝≤? 10`00
51. <äèwæº<√cÕ\T ìyês¡D 10`00
52. |ü+#·dü÷ø£Ôe≠\T 10`00
53. dü+<Ûë´e+<äq+ 10`00
54. s¡TÁ<äqeTø£yéT`#·eTø£yéT 10`00
55. >±j·TÁreT+Á‘ê\T 10`00
56. Vü≤j·TÁ^e k˛ÔÁ‘·e÷\ 10`00
57. <äøÏåD≤e∂]Ô k˛ÔÁ‘·e÷\ 10`00
58. <ë«<äX¯ CÀ´‹]¢+>±\T ` |ü+#êsêe÷\‘√ 10`00
59. ldü÷ø£Ô+ |ü⁄s¡Twü dü÷ø£Ô+ 10`00
60. qeÁ>∑Vü≤k˛ÔÁ‘·e÷\ 36`00
61. eTVü‰Hê´düyéT 36`00
62. düT+<äs¡ø±+&É >±HêeTè‘·+ 36`00
63. >√e÷‘·|üPC≤$<Ûëqe≠ 10`00
64. Äq+<ädæ~∆ ` 1 l<˚M k˛ÔÁ‘·e÷\ 108`00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 6
65. Äq+<ädæ~∆ ` 2 @ düeTdü´≈£î @ k˛ÔÁ‘·yéT bÕsêj·TD#˚j·÷* 108`00
66. Äq+<ädæ~∆-3 e÷qdü<˚M k˛ÔÁ‘·e÷\ 108-00
67. l ø±\uÛ…’s¡e s¡øå± ø£e#·yéT 63-00
68. ns¡Ãq 40-00
69. ì‘·´<˚e‘ês¡Ãq 40-00
70. düs¡«<˚e‘ê k˛ÔÁ‘· ì~Û 99-00
71. l#·Áø£ qees¡D≤s¡Ãq 63-00
72. #·+&û dü|üÔX¯‹ bÕsêj·TD Áø£eT+ 99-00
73. l<˚$ k˛ÔÁ‘· s¡‘êïe[ 32 <˚$ k˛ÔÁ‘ê\≈£î ‘ê‘·Œs¡´+‘√ 99-00
74. eq<äTsêZ eT+Á‘êqTcÕ˜q Áø£eTyéT 63-00
75. l ø±\uÛ…’s¡e Áe‘·eTT 63`00
3. l kÕs≠ <ä‘·Ô Á>∑+<∏äe≠\T
1. l kÕs≠u≤u≤ dü#·Ã¤]Á‘· 120`00
2. dü+|üPs¡í l >∑Ts¡T #·]Á‘· 120`00
3. l kÕs≠Äsê<Ûäq`wæ]¶yÓ’uÛÑe+ 120`00
4. l kÕs≠u≤u≤ J$‘· #·]Á‘· (ÁøöHé) 63`00
5. l >∑Ts¡T#·]Á‘· (ÁøöHé) 63`00
6. qeHê<Ûä #·]Á‘· 99`00
7. lkÕs≠#·]Á‘· (u…’+&ÉT) Á|üj·÷D|ü⁄bÕsêj·TDÁ>∑+<∏ä+ 63`00
8. l>∑Ts¡T#·]Á‘· (u…’+&ÉT) Á|üj·÷D|ü⁄bÕsêj·TDÁ>∑+<∏ä+ 63`00
9. dü‘·´<ä‘·ÔÁe‘·+ <ä‘êÔÁ‘˚j·T|üPC≤ø£\Œ+,düVü≤Ádü+‘√ 30`00
10. nq|òü÷<˚M Áe‘·+ 30`00
11. uÛÑ≈£îÔ\ Á|üX¯ï\≈£î u≤u≤ »yêãT\T 30`00
12. l kÕs≠|üPC≤ø£\Œ+ (düVü≤Ádü+‘√) 25`00
13. l kÕs≠uÛÑ»qe÷\ 20`00
14. l kÕs≠ uÛÑ»Hé‡ 20`00
15. l kÕs≠uÛÑøÏÔ ^‘ê\T 20`00
16. •]&çVü‰s¡‘·T\T (uÛ≤e+‘√) 20`00
17. ªªlkÕs≠μμø√{Ï 27`00
18. ªªlkÕs≠sêyéTμμø√{Ï 20`00
19. l kÕs≠Hê<∏ä k˛ÔÁ‘·eT+»] 10-00
20. l kÕs≠y˚s≠Hêe÷\T 8-00
21. l kÕs≠ Vü‰s¡‘·T\T (bÕ¬ø{Ÿ) 15`00
22. l kÕs≠ düÔeqeT+»] 10`00
23. Væ≤+B l kÕs≠ Vü‰s¡‘·T\T 15`00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 7
24. X¯ì dæ+>∑D≤|üPsY πøåÁ‘·e÷Vü‰‘·à´+ 63`00
25. Ç+^¢wüß l kÕs≠Vü‰s¡‘·T\T 15`00
26. wæ]&ç <äs¡Ùq+`lkÕs≠ yÓ’uÛÑe+ 99`00
27. kÕs≠dü‘·´Áe‘·+ 30`00
28. kÕs≠ nqTÁ>∑Vü≤yéT 120`00
29. qe>∑Ts¡Tyêsê\ Áe‘·ø£\Œe≠ 15`00
30. l<ä‘·Ô©˝≤eTè‘·e≠ 99`00
31. Vü≤è<äj·T+˝À kÕs≠ 15`00
32. lwæ]&ûkÕs≠ ©˝≤eTè‘·+(ldü#·Ã¤]Á‘·) 120`00
33. >∑C≤qqeTVü≤sêCŸ #·]Á‘· 99`00
4. CÀ´‹cÕ\T
1. ªø±\#·Áø£+μ >∑+≥\|ü+#ê+>∑+ (>±πsZj·T) 72`00
2. Á>∑Vü≤uÛÑ÷$T |ü+#ê+>∑e≠ (>±πsZj·T) 108.00
3. Äq+<ädæ~∆ |ü+#ê+>∑+ (yÓ’.$.XÊÁdæÔ) 63.00
4. e≠\T>∑T yê] sê•|òü*‘ê\T (12sêX¯ó\Tyê]øÏ) 50.00
5. e≠\T>∑T yê] sê•|òü*‘ê\T $&ç$&ç>±ˇø=ÿø£ÿ{Ï 12.00
6. ø±\#·Áø£+CÀ´‹wüø±´\+&ÉsY 25.00
7. Á>∑Vü≤ã\+ ø±´\+&ÉsY (lìyêdü>±πsZj·T-uÛÑøÏÔ{Ï$) 25.00
8. X¯óuÛÑeTdüTÔ (|æ&É|ü]Ô) ø±´\+&ÉsY 25.00
9. kÕ<ë ø±´\+&ÉsY 5.00
10. bÕ¬ø{Ÿ ø±´\+&ÉsY 15.00
11. ‘ê»ø£˙\ø£+؃j·TyéT 100`00
12. πøs¡fi¯ CÀ´‹wü s¡Vü≤kÕ´\T 180`00
13. CÀ´‹wü ÁãVü≤à s¡Vü≤kÕ´\T 180`00
14. e÷qükÕ>∑] C≤‘·ø£|ü<äú‹ 180`00
15. esêVü≤$TVæ≤s¡ C≤‘·ø£|ü<äú‹ 180`00
16. e<Ûä÷es¡ $yêVü≤yÓTÆÁ‹<ë«<äX¯≈£L≥e≠\T 99`00
17. dæ+|ü⁄˝Ÿ ¬s$T&ûdt 180-00
18. X¯+uÛÑT Vü≤Às¡Á|üø±•ø£ 250`00
19. |üPs¡« |üsêX¯] 100`00
20. |üsêX¯s¡ CÀ´‹wü$C≤„q düs¡«dü«+ 200`00
21. Á|üX¯ï dæ+<ÛäT 99`00
22. qø£åÁ‘· $X‚wü |òü*‘ê\T 63`00
23. dü÷s¡´dæ<ë∆+‘·|ü+#ê+>∑>∑DÏ‘·+#˚j·T&É+m˝≤? 180`00
24. <äèøχ<ë∆+‘·|ü+#ê+>∑>∑DÏ‘·+ #˚j·T&É+m˝≤? 180`00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 8
25. Äj·≠sê›j·T ìs¡íj·T+ 63`00
26. C≤‘·ø£ >∑DÏ‘· Á|üy˚•ø£ 63`00
27. CÀ´‹wüeTs¡àuÀ~Ûì 63`00
28. CÀ´‹wü Á|üXÀï‘·Ôs¡e÷\ 63`00
29. e≠VüAs¡Ô+ ìs¡ís≠+#·&É+m˝≤? 63`00
30. C≤‘·ø£ eTø£s¡+<ä+ 63`00
31. CÀ´‹wü düs¡dü«‹ 63`00
32. MT»qqø±\ $X‚cÕ\T 63`00
33. e≠VüAs¡Ô $C≤„q uÛ≤düÿs¡+ 63`00
34. CÀ´‹wü dü«j·T+uÀ~Ûì 63`00
35. X¯óuÛÑe≠VüAs¡Ô •s√eTDÏ 63`00
36. qø£åÁ‘· |òü\eT+»] 36`00
37. |ü+#ê+>∑+ #·÷ùd $<Ûëq+ 36`00
38. düsê«s¡ú CÀ´‹wü+ 36`00
39. ÁbÕ<∏ä$Tø£ CÀ´‹wü+ 36`00
40. qes¡‘·ïe≠\T X¯óuÛÑjÓ÷>∑e≠\T 36`00
41. X¯óuÛÑX¯≈£îHê\T 30`00
42. Vü≤düÔπsU≤|òü*‘ê\T 36`00
43. dü+K´˝À¢ uÛÑ$wü´‘Y 36`00
44. e≠VüAs¡Ô B|æø£ 99`00
45. |ü⁄≥TºeT#·Ã\T |òü*‘ê\T 30`00
46. ø£\\T |òü*‘ê\T 30`00
47. C≤‘·ø£ #·Áø£+ y˚j·T&É+ m˝≤? 36`00
48. e÷qkÕ>∑] (ÁbÕNqCÀ´‹wüÁ>∑+<∏ä+) `|ü⁄#êÃlìyêdüsêe⁄ 250`00
49. CÀ´‹wüXÊg ∫{≤ÿ\T 120`00
50. >∑TbÕÔ X¯‘ê_∆ |ü+#ê+>∑+ (1940`2050) 999`00
51. Á|üX¯ï#·+&˚X¯«s¡yéT 63`00
52. <ë«<äX¯uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£ 250`00
53. CÀ´‹wü X¯‘·jÓ÷>∑s¡‘êïe[ (q÷s¡TjÓ÷>±\|òü*‘ê\T) 120`00
54. n+>∑kÕe≠Á~ø£+ 36`00
55. Vü≤düÔ kÕe≠Á~ø£+ 63`00
56. ˝≤˝Ÿ øÏ‘êuŸ 99`00
57. X¯≈£îqXÊg+ 63`00
58. Ä<ÛäTìø£Á|üX¯ïXÊg+ 120`00
59. |üsêX¯s¡CÀ´‹wü Á|üX¯ïCÀ´‹wü+ 180`00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 9
60. nwüºø£es¡TZ (ø=+&É|ü*¢) 63`00
61. ãèVü≤‘YC≤‘·ø£+ (ÁbÕNqÁ|ü‹øÏ|ü⁄qs¡TàÁ<äD) 250`00
62. \>∑ïs¡‘êïø£s¡+ 63`00
63. wü≥Œ+#ê•ø£ 120`00
64. 40 s√E˝À¢ CÀ´‹wü+H˚s¡TÃø=q+&ç 270`00
65. 40 s√E˝À¢ kÕe≠Á~ø£+H˚s¡TÃø=q+&ç 180`00
66. 40 s√E˝À¢ dü+U≤´XÊg+ 180`00
67. 40 s√E˝À¢ qø£åÁ‘· (Hê&û) |òü*‘·e≠\T 270`00
68. 40 s√E˝À¢ yÓ’<ä´CÀ´‹wü+ H˚s¡TÃø√+&ç 250`00
69. MT |ü⁄{Ϻq‘˚B n<äT“¤‘·s¡Vü≤kÕ´\T (kÕsTT>∑D|ü‹¬s&ç¶) 270-00
70. ¬ø.|æ.CÀ´‹wü+ (|ü]#·j·T+) 63`00
71. e≠VüAs¡Ô∫+‘êeTDÏ 99`00
72. dü÷s¡´#·+Á<ä Á>∑Vü≤De≠\T 63`00
73. Á|üdæ<ä∆e´≈£îÔ\ C≤‘·ø±\T (y˚πsø=+&É|üŒ) 180`00
74. n<äèwüº¬syÓT&ûdt 144`00
75. Á>∑Vü≤dü+#ês¡ |òü\ìs¡íj·TB|æø£ 63`00
76. CÀ´‹wü ¬s$T&ûdt 300`00
77. C≤‘·ø£e÷sêÔ+&É+ bÕ‘·Á|ü‹øÏ j·T<∏ë‘·<∏ä+ (ø=+&É|ü*¢) 250`00
78. CÀ´‹wü$<ë´Á|üø±•ø£ bÕ‘·Á|ü‹øÏ j·T<∏ë‘·<∏ä+ (ø=+&É|ü*¢) 250`00
79. Hê&ûCÀ´‹wü+ 63`00
80. qø£åÁ‘·bÕ]C≤‘·+ (>√s¡düMs¡uÛÑÁ<ë#ês¡´) 63`00
81. \>∑ïbÕ]C≤‘·+ (>√s¡düMs¡uÛÑÁ<ë#ês¡´) 63`00
82. >ö‘·eTdü+Væ≤‘· 63`00
83. Vü≤Às¡s¡‘·ïe÷\ 63`00
84. C≤‘·ø£|òü\ eTDÏeT+»] 200`00
85. |ü⁄wüÿs¡ |ü+#ê+>∑+ (2013`14qT+&ç 2024`25) 560`00
86. <äXÊuÛÑTøÏÔ|òü\ ìs¡íj·T+ 250`00
87. $+‘· CÀwü´e≠\T 63`00
88. c˛&ÉX¯es¡TZ\T 200-00
89. s¡$Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
90. #·+Á<ä Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
91. ≈£î» Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
92. ãT<Ûä Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
93. >∑Ts¡T Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
94. X¯óÁø£ Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 10
95. X¯ì Á>∑Vü≤ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
96. sêVüQ   πø‘·T Á>∑Vü≤eTT\ düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99-00
97. Ä<ÛäTìø£ Á>∑Vü≤e≠\T-ñ|üÁ>∑Vü≤e≠\T düeTdüÔ Á|üuÛ≤ee≠\T 99`00
98. e≠VüAs¡Ôe÷sêÔ+&É+ 63`00
99. \|òü≠C≤‘·ø£+ 63`00
100. C≤‘·ø±\+ø±s¡e≠ 63`00
101. y˚Twü\>∑ï |òü*‘·e≠\T 99`00
102. eèwüuÛÑ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
103. $T<ÛäTq \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
104. ø£sêÿ≥ø£ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
105. dæ+Vü≤\>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
106. ø£q´\>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
107. ‘·T\ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
108. eè•Ãø£ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
109. <ÛäqTdüT‡ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
110. eTø£s¡ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
111. ≈£î+uÛÑ \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
112. MTq \>∑ï |òü*‘·e≠\T 99-00
113. Hês¡<ä dü+Væ≤‘· 200`00
114. |ü+#ê+>∑|”]ƒø£˝Òœø±>∑DÏ‘·+ 250`00
115. ‘êsêã\+ ` #·+Á<äã\+ (y˚πs ø=+&É|üŒ) 99`00
116. düT\uÛÑ\>∑ï kÕ<Ûäq (∫Á‘ê\>∑Ts¡Te∂]Ô>∑TbÕÔ) 200`00
117. sêVüQ πø‘·Te⁄\ jÓ÷>∑eTT 99`00
118. #Ûêj·÷Á>∑Vü≤eTT\T 99`00
119. CÀ´‹wü$C≤„q B|æø£ 63`00
_.$.sêeTHé >±] Á>∑+<∏äe≠\T
120. CÀ´‹wü $<ë´s¡+uÛÑ+ 50`00
121 Á>∑Vü≤uÛ≤e ã\e≠\T 50`00
122. ø±\#·Áø£<äX¯ 50`00
123. nqTuÛÑe Á|üXÊïCÀ´‹wü+ 50`00
124. CÀ´‹wüXÊg+˝À yê‘êes¡D uÛÑ÷ø£+bÕ\T 50`00
125. |ü⁄s√>±$T C≤‘·ø£+ 50`00
126. uÛ≤yês¡∆s¡‘êïø£s¡+ 75`00
127. uÛ≤s¡rj·TCÀ´‹wü düs¡«dü«+ 75`00
128. nwüºø£es¡Z |ü<ä∆‹' 75`00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 11
129. CÀ´‹wüXÊg+˝À dü+<˚Vü‰\T,düe÷<ÛëHê\T 75`00
130. Á|üX¯ï‘·+Á‘· 75`00
131. e≠VüAs¡Ô+ 75`00
132. $•wüº C≤‘·ø£e≠\T 125`00
133. uÛ≤s¡rj·T|òü*‘·CÀ´‹wü+ 125`00
134. 300 e≠K´yÓTÆq jÓ÷>∑e≠\T 125`00
135. C≤‘·ø£+|ü]o*+#·&É+m˝≤ ? 300`00
sêh|ü‹ nyês¡T¶Á>∑V”≤‘·, eTVü‰eTVü≤ÀbÕ<Ûë´j·T, yê#·düŒ‹
l eT<ÛäTs¡ø£èwüíe∂]Ô>±] Á>∑+<∏äe≠\T
136. ãèVü≤‘Y|üsêX¯s¡Vü≤ÀsêXÊge≠`1 200`00
137. ãèVü≤‘Y|üsêX¯s¡Vü≤ÀsêXÊge≠`2 200`00
138. ãèVü≤‘Y|üsêX¯s¡Vü≤ÀsêXÊge≠`3 200`00
139. ãèVü≤‘Y|üsêX¯s¡Vü≤ÀsêXÊge≠`4 200`00
140. uÛ≤yês¡ús¡‘êïø£s¡e≠ 100`00
141. e≠VüAs¡Ô ∫+‘êeTDÏ 100`00
142. e≠VüQs¡Ô ∫+‘êeTDÏ`bÕs¡Tº2 200`00
143. dü«|üï XÊge≠ 36`00
144. X¯‘·jÓ÷>∑eT+»] 50`00
145. Áe‘·ìs¡íj·Tø£\Œe*¢ 250`00
146. <Ó’e»„e\¢uÛÑ+ 75`00
147. edü+‘·sê»X¯≈£îqyéT (ãèVü≤‘YX¯≈£îqXÊg+) 250-00
148. yêdüTÔXÊg$y˚ø£e≠`1 100`00
149. yêdüTÔXÊg$y˚ø£e≠`2 200`00
150. yêdüTÔXÊg$y˚ø£e≠`3 100`00
151. yêdüTÔXÊg$y˚ø£e≠`4 200`00
152. nqTuÛÑedüT\uÛÑyêdüTÔ ` 1 50`00
153. nqTuÛÑedüT\uÛÑyêdüTÔ ` 2 100`00
154.|ü+#ê+>∑ $y˚ø£eTT 99`00
155. e•wü˜ dü+Væ≤‘· 360-00
156. |ü+#·|üøÏå XÊg+ (πødtu…’+&é) 200-00
5. yêdüTÔ\T
1. 40 s√E˝À¢ ª yêdüTÔ$<ä´μ H˚s¡TÃø=q+&ç 180`00
2. yêdüTÔXÊg s¡Vü≤dü´e≠\T 200`00
3. yêdüTÔqTã{Ϻ MT Ç\T¢ 63`00
4. MTs¡÷ MT yêdüTÔ 63`00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 12
5. >∑èVü≤yêdüTÔ ∫{≤ÿ\T 63`00
6. yêdüTÔ |üP» 63`00
7. yêdüTÔ dü÷Á‘·e≠\T 63`00
8. yêdüTÔXÊg s¡Vü≤kÕ´\T 63`00
9. >∑èVü≤yêdüTÔ es¡TZ\T 99`00
10. $X¯«ø£s¡àyêdüTÔ XÊgØ‘ê´ MT Ç+{Ï bÕ¢qT\T 63`00
11. $X¯«ø£s¡à yêdüTÔXÊgØ‘ê´ MTÇ+&É¢Äj·Te≠\T 99`00
12. $X¯«ø£s¡à yêdüTÔ XÊg+(∫Á‘ê\>∑Ts¡Te∂]Ô>∑TbÕÔ) 180`00
13. Ä<ÛäTìø£ >∑èVü≤yêdüTÔ 99`00
14. X¯óuÛÑyêdüTÔ 270`00
15. yêdüTÔj·T+Á‘· s¡‘êïe[ 120`00
16. yêdüTÔXÊg+ 120`00
17. Vü≤Ödt bÕ¢Hé‡ 63`00
18. >∑èVü≤ìsêàD yêdüTÔ 63`00
19. yêdüTÔ ¬syÓT&ûdt 63`00
20. >∑èVü≤yêdüTÔ <äs¡ŒD+ 63`00
21. CÀ´‹wü`>∑èVü≤yêdüTÔ#·+Á~ø£ 200-00
22. yêdüTÔs¡‘êïø£s¡+ (ø=+&É|ü*¢) 63-00
23. yêdüTÔ•s√eTDÏ ,, 120`00
24. yêdüTÔdü+Á>∑Vü≤yéT ,, 63-00
25. |ü+#·yêdüTÔ bÕ]C≤‘·+ ,, 120`00
26. yêdüTÔ&ç+&çeTyéT ,, 63`00
27. yêdüTÔ<äT+~_Û ,, 120`00
28. $X¯«ø£s¡àyêdüTÔÁ|üø±•ø£ (πødtu…’+&é) 250-00
29. ø£èwüíyêdüTÔXÊge≠ 63`00
30. »\yêdüTÔ,X¯\´yêdüTÔ (<ä+‘·÷]|ü+&ÉØHê<∏é) 99`00
31. eTj·TyêdüTÔ (>√s¡düMs¡uÛÑÁ<ë#ês¡´) 120`00
32. yêdüTÔ CÀ´‹ 63-00
33. eTq Ç\T¢-eTqyêdüTÔ 99-00
34. yêdüÔe yêdüTÔ|üPC≤$<ÛëqeTT 108`00
35. yêdüTÔ <äs¡ŒD+ 120`00
6. eT+Á‘·XÊÁkÕÔ\T
1. eT+Á‘·kÕ<Ûäq 63`00
2. ‘·+Á‘·C≤\+ 63`00
3. eT+Á‘·X¯øÏÔ 63`00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 13
4. <ä‘êÔÁ‘˚j·T ‘·+Á‘·$<ä´ 63`00
5. <ä‘êÔÁ‘˚j·T e∂*ø±‘·+Á‘·yéT 63`00
6. ‘ê+Á‹ø£ |ü+#ê+>∑+ 63`00
7. j·TøÏåD° ‘·+Á‘·+ 63`00
8. eT+Á‘êqTcÕ˜q #·+Á~ø£ 63`00
9. düs¡«<˚e‘ê eT+Á‘·ø£e#·e≠\T 63`00
10. eT+Á‘êø£åsê\s¡Vü≤dü´+ (;C≤ø£ås¡ì|òüT+≥Te⁄) 63`00
11. düs¡«<˚e‘ê eT+Á‘·s¡‘êïe[ 63`00
12. dü<ë#ês¡ B|æø£ 63`00
13. jÓ÷–˙`yêeTπøX¯«s¡‘·+Á‘·+ 63`00
14. Á|ü|ü+#·kÕs¡‘·+Á‘·+ 63`00
15. ã<äìø£ ‘·+Á‘·yéT 63`00
16. ñ∫äwüº >∑D|ü‹ ‘·+Á‘·yéT 63`00
17. >∑T|üÔ kÕ<Ûäq ‘·+Á‘·+ 63`00
18. >∑+<Ûäs¡« ‘·+Á‘·yéT 63`00
19. kÂ+<äs¡´\Vü≤] (eT+Á‘·j·T+Á‘·s¡‘êïe[) 63`00
20. j·T+Á‘· eT+Á‘· ‘·+Á‘· 63`00
21. bÕX¯ó|ü‘· ‘·+Á‘·+ 99`00
22. |ü+#·<äX¯ eTVü‰K&ÉZ ‘·+Á‘·+ 99`00
23. s¡TÁ<ëcÕ˜<Ûë´j·T' 99`00
24. eT+Á‘·dæ~∆ 120`00
25. |üs¡X¯ósêeT‘·+Á‘·yéT 108`00
26. l\*‘ê$˝ÀeT |ü+#·<äo 108`00
27. l >∑Ts¡T ‘·+Á‘·+ 108`00
28. >±j·TÁr ‘·+Á‘·yéT 108`00
29. eTVü‰X¯øÏÔ eT+Á‘· ‘·+Á‘· s¡Vü≤kÕ´\T 150`00
30. l <äTs¡Z ‘·+Á‘·yéT 200`00
31. eTVü‰eTè‘·T´+»j·TneTè‘·bÕX¯ó|ü‘·yéT 200`00
32. düs¡Œ (Hê>∑)‘·+Á‘·+ 250`00
33. Vü≤eq ‘·+Á‘·+ 250`00
34. c˛&ÉX¯ì‘·´‘·+Á‘·+ 250`00
35. XÊπøÔj·T‘·+Á‘·+ 250`00
36. s¡TÁ<äj·÷eTfi¯‘·+Á‘·+ 250`00
37. \ø°ÎÁ|ü‘·´+–sê ‘·+Á‘·yéT 250`00
38. Væ≤s¡D´X¯S*˙ ‘·+Á‘·yéT 250`00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 14
39. e÷j·÷Á|ü‘·´+–sê ‘·+Á‘·yéT 250`00
40. l $X¯«s¡÷|ü Á|ü‘·´+–sê ‘·+Á‘·yéT 250`00
41. dü«sêíø£s¡¸DuÛ…’s¡e‘·+Á‘·+ 250`00
42. ø±o$XÊ˝≤øÏå ‘·+Á‘·+ 250`00
43. XÊ+‹‘·+Á‘·yéT 250`00
44. j·T+Á‘·dæ~∆ 360`00
45. l \ø°Î ‘·+Á‘·yéT 360`00
46. eT+Á‘·eTVü≤À<ä~Û (Ád”Ô<˚e‘ê'ø£\ŒyéT) 360`00
47. eT+Á‘·eTVü≤À<ä~Û (|ü⁄s¡Twü<˚e‘ê'ø£\ŒyéT) 360`00
48. eT+Á‘·XÊg+ (Á>∑+<∏äe≠) 360`00
49. Á|ü‘·´+–sêø£è‘ê´‘·+Á‘·+ 360`00
50. ø±eT<Û˚qTe⁄ ‘·+Á‘·+ 360`00
51. X¯S*˙<äTsêZ‘·+Á‘·+ 360`00
52. l$<ä´ s¡Vü≤dü´+ 290-00
53. ≈£î˝≤s¡íe ‘·+Á‘·yéT 150`00
54. Ä#ês¡´ dæ<ä∆ Hê>±s¡T®q‘·+Á‘·+ (ˇ]»q˝Ÿ) 390-00
55. dæ<ä∆e∂*ø£ s¡Vü≤dü´+ (eT+Á‘·,j·T+Á‘·düVæ≤‘·+) 63-00
7. Á>∑+<∏ë\T ` Äsê<Ûäq\T
1. uÛÑ>∑eBZ‘· XÀ¢ø£ ‘ê‘·Œs¡´ düVæ≤‘·+ 54`00
2. uÛÑ>∑eBZ‘· (e#·q+) 99-00
3. uÛÑ>∑eBZ‘· XÀ¢ø£‘ê‘·Œs¡´+-πødüTu…’+&ç+>¥ 72-00
2. >∑DÒX¯ Äsê<Ûäq 1 99`00
3. >∑DÒXÀbÕdüq 2 99`00
4. qeÁ>∑Vü≤yÓ’uÛÑe+ 99`00
5. qeÁ>∑Vü≤ ¬syÓT&ûdt 99`00
6. qeÁ>∑Vü≤ y˚<ä+ 99`00
7. X¯ìÁ>∑Vü‰sê<Ûäq 99`00
8. Ä~‘ê´sê<Ûäq 99`00
9. düTÁãVü‰àD≤´sê<Ûäq 99`00
10. l •e Äsê<Ûäq 99`00
11. \ø°Î Äsê<Ûäq 99`00
12. Vü≤qTeT<ësê<Ûäq 99`00
13. \*‘êsê<Ûäq 99`00
14. l #·Áø±sê<Ûäq 99`00
15. >±j·TÁr Äsê<Ûäq 99`00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 15
16. Ms¡uÛÑÁ<ësê<Ûäq 99`00
17. ≈£î»Á>∑Vü‰sê<Ûäq 99`00
18. uÛ…’s¡yêsê<Ûäq 99`00
19. <Ó’yêsê<Ûäq 99`00
20. ^‘êsê<Ûäq (uÛÑ>∑eBZ‘· XÀ¢ø£‘ê‘·Œs¡´düVæ≤‘·) 99`00
21. ly˚+ø£fÒX¯«sê<Ûäq 99`00
22. Vü≤j·TÁ^yêsê<Ûäq 99`00
23. \ø°Îqs¡dæ+Vü‰sê<Ûäq 99`00
24. l u≤˝≤Á‹|ü⁄s¡düT+<äØ k˛ÔÁ‘· ø£<ä+ã+ 99`00
25. <˚M ©˝≤eTè‘·+ 99`00
26. |ü⁄sêD|ü+&É düT+<äs¡ø±+&É e#·q+ 99`00
27. |ü⁄sêD|ü+&É sêe÷j·TD+ 99`00
28. |ü⁄sêD|ü+&É uÛ≤s¡‘·+ 99`00
29. |ü⁄sêD|ü+&É uÛ≤>∑e‘·+ 99`00
30. (dü÷]) yê©àøÏ sêe÷j·TD+ 99`00
31. ø±\düs¡Œ jÓ÷>∑+ 99`00
32. ì‘·´ J$‘·e≠˝À s¡TÁ<ëø£å\T 99`00
33. ì‘·´ J$‘·e≠˝À qes¡‘êï\T 99`00
34. y˚<ädü÷ø£Ôe≠\T 99`00
35. y˚eTq |ü<ä´kÕsêeTè‘·+ 99`00
36. |ü+&É>∑\T |üs¡«~Hê\T 99`00
37. dü÷øÏÔs¡‘êï\T 99`00
38. Vü≤qTeT#·Ã¤]Á‘· 99`00
39. qeÁ>∑Vü≤ <äs¡ÙqyéT 99`00
40. ì‘·´J$‘·+˝À qeÁ>∑Vü‰\T 99`00
41. kÕ\Á>±eTe≠\T 99`00
42. >∑Ts¡TX¯óÁø£ Á|üuÛ≤ee≠ #·+Á<äø£fi≤Hê&û 99`00
43. X¯ìÁ>∑Vü≤¬s$T&ûdt 99`00
44. C≤‘·ø£düT<ÛëkÕs¡e≠`C≤‘·ø£yÓ÷ø£åÁ|ü<ës≠ì 99`00
45. $yêVü≤CÀ´‹wüeT+»]`e÷´πsCŸe÷´∫+>¥¬>’&é (kÕs≠>∑D|ü‹¬s&ç¶) 99`00
46. MT|ü⁄{Ϻq‘˚Bìã{Ϻ MTJ$‘·s¡Vü≤kÕ´\T (q÷´eTsê\J ˝…’|òt¬>’&é) ,, 99`00
47. MTn<äècÕºìøÏ (ù|s¡T) H˚yéTø£s¡ø£åHé ,, 99`00
48. q÷´eTsê\J ¬s$T&ûdt 99-00
49. e∂ø£|ü+#·X¯r 99`00
50. lsêeTø£sêíeTè‘·+ 99-00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 16
51. s¡Vü≤dü´≈£î≈£îÿ≥XÊg+ 300-00
52. ñbÕdüq $<Ûëq+ 99-00
53. |ü+#·eTy˚<ä+ eTVü‰uÛ≤s¡‘·+ 99`00
54. <˚e⁄fi¯ófl &Ü{Ÿ ø±yéT 99`00
55. >∑D|ü‹uÛ≤wü´+ 99`00
56. j·TEπs«<ä ñ|üqj·Tq$yêVü≤Á|üjÓ÷>∑eT+»] 99`00
57. qejÓ÷>∑T\T 99`00
58. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì<ä]Ù+#·e\dæq Á|üe≠K<äsêZ\T 99`00
59. düø£\<˚e‘ênc˛º‘·Ôsê\T(ô|<ä›~)`(180nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·Hêe÷efi¯ó\‘√) 99`00
60. düø£\<˚e‘ê nc˛º‘·Ôs¡X¯‘·Hêe÷efi¯ó\T (πødtu…’+&ç+>¥) 216-00
61. düø£\<˚e‘ê düVü≤ÁdüHêeTe≠\T 99`00
62. Ä<Ûë´‹àø£ dü÷øÏÔ ì~Û 99`00
63. Áu≤Vü≤àDT\T >√Á‘ê\T,Á|ües¡\T 99`00
64. düs¡«<˚e‘êdü«s¡÷|ü⁄&ÉT l y˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT 99`00
65. l \ø°Îdüìï~Û 99`00
66. l\ø°Î >∑D|ü‹ Vü≤ÀeTø£\Œ+ 99`00
67. e÷s¡¸˝ŸÄsYº ‡ (ø£sêfÒ,≈£î+>¥|òüPH˚s¡TÃø√+&ç) 99`00
68. e÷´õø˘¬>&’ é 99`00
69. #·<äs¡+>∑+ 99`00
70. |ü+#·e≠K Vü≤qTeT‘Y yÓ’uÛÑe+ 63`00
71. >∑s¡T&É|ü⁄sêD+ 40`00
72. e÷|òüT|ü⁄sêD+ 36`00
73. •e|ü⁄sêD+ 36`00
74. yÓ’XÊK|ü⁄sêD+ 36`00
75. ø±ØÔø£ |ü⁄sêD+ 36`00
76. ø±ØÔø£ |ü⁄sêD+ (∫qï~) 25`00
77. düs¡«ø±s¡´dæ~∆øÏ sêe÷j·TDbÕsêj·TD 63`00
78. ô|<ä›u≤\•ø£å 50`00
79. >±j·TÁr eTVæ≤eT 36`00
80. eèø£å<˚e‘·\T 63`00
81. j·÷Ewü kÕàs¡Ô dü+kÕÿs¡ #·+Á~ø£ 200`00
82. düHê‘·qyÓ’~ø£ Áu≤Vü≤àDkÕàsêÔ>∑eTø£\ŒyéT 150`00
83. #·‘·Tπs«<äe≠\T 120`00
84. qeÁ>∑Vü‰sê<Ûäq 120`00
85. ‘êfi¯|üÁ‘· düe÷Vü‰s¡ >√|ü⁄s¡+ 120`00
86. eTqT<Ûäs¡à XÊg+ (e#·q+˝À...) (πødtu…’+&ÉT) 250`00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 17
87. e÷qe<Ûäs¡àeTT\T 120`00
88. y˚<äeT+Á‘· dü+Væ≤‘· 120`00
89. düVü≤Ádü*+>±s¡Ãq 120`00
90. l •e^‘· 120`00
91. <ë«<äX¯ñ|üìwü‘·TÔ\T 120`00
92. |ü⁄sêD|ü+&Éyê] kÂ+<äs¡´\Vü≤] π(ødtu…’+&é) 250`00
(XÀ¢ø£‘ê‘·Œs¡´düVæ≤‘· $|ü⁄\yê´K´‘√) kÕ<ë 120`00
93. ãèVü≤‘Y •e k˛ÔÁ‘· s¡‘êïø£s¡e≠ 200`00
94. ãèVü≤‘Y <˚M k˛ÔÁ‘·s¡‘êïø£s¡e≠ 200`00
95. ãèVü≤‘Y $wüßí k˛ÔÁ‘·s¡‘êïø£s¡e≠ 200`00
96. πø<ës¡Hê<Ûé ã<äØHê<Ûé j·÷Á‘ê¬>’&ÉT 63`00
97. <äøÏåD≤eè‘· X¯+Ke≠\T 63`00
98. 108 ~e´<˚XÊ\ $wüßíπøåÁ‘·<äs¡Ùì 36`00
99. <Ûäs¡àdæ+<ÛäTe⁄(πødtu…’+&ç+>¥) 270`00
100. uÛ≤s¡rj·T XË’eπøåÁ‘·j·÷Á‘ê<ä]Ùì 99`00
101. ∫\T≈£L] u≤˝≤J#·]Á‘· 36`00
102. uÛÑ>∑e‘YdüTÔ‹ 63`00
103. dü÷s√´bÕdüq 36`00
104. ø±oK+&É+ 250`00
105. <˚MuÛ≤>∑e‘·+ 360-00
106. l Ä+»H˚j·T+ 216-00
107. <Ûäs¡àdü+<˚Vü‰\T 216-00
108. Ä<Ûë´‹àø£ <Ó’$ø£ edüTÔe⁄\T 250-00
109. sêe÷j·TD+ 600`00
110. b˛‘·q uÛ≤>∑e‘·+ 900`00
111. •eeT+Á‘·eTT\T 63`00
8. yÓ’<ä´ Á>∑+<∏ë\T
1. ÄVü‰s¡+ Äs√>∑´+ 36`00
2. e∂*ø±yÓ’<ä´ ∫{≤ÿ\T 36`00
3. Äj·≠πs«<ä yÓ’<ä´ ∫{≤ÿ\T 30`00
4. >∑èVü≤yÓ’<ä´ s¡Vü≤kÕ´\T 36`00
5. >∑èVü≤yÓ’<ä´kÕs¡+ 36`00
6. Vü≤À$TjÓ÷yÓ’<ä´+ (<ë«<äX¯\eD∫øÏ‘·‡) 63`00
7. Á|üø£è‹yÓ’<ä´+ 36`00
8. ÄVü‰s¡+`yÓ’<ä´+ 99`00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 18
9. dü+|üPs¡í Äj·≠πs«<ä`∫{≤ÿ yÓ’<ä´+ 99`00
10. Äj·≠πs«<äyéT 36`00
11. Äj·≠πs«<ä e∂*ø±yÓ’<ä´B|æø£ 99`00
12. <äT+|ü≈£Ls¡\T, Ä≈£î≈£Ls¡\T, ø±j·T>∑÷s¡\T (yê&Éø£+ ` ñ|üjÓ÷>±\T) 99`00
13. @ø£e∂*ø±yÓ’<ä´+ 99`00
14. ncÕº+>∑ Vü≤è<äj·T+ (4uÛ≤>±\T) 1200`00
15. s¡Vü≤dü´dæ<ä∆jÓ÷>∑yÓ’<ä´kÕs¡yéT 99`00
16. ÁbÕ<∏ä$Tø£ Vü≤À$TjÓ÷yÓ’<ä´+ 99`00
17. ˇu…dæ{Ï 99`00
18. ôV≤˝ŸÔ¬>’&é 99`00
19. Äj·≠πs«<ä+`Jeqy˚<ä+ 99`00
20. |òü⁄&é<∏Ós¡|æ 63-00
21. Hê´#·Ts¡˝Ÿ<∏Ós¡|æ 99`00
22. dü+|üPs¡íÄs√>±´ìøÏ 20숈 63`00
23. ø°fi¯flH=|ü\T MT düeTdü´˝…’‘˚... 99`00
24. jÓ÷>±eT+Á‘· 63`00
25. jÓ÷>± eT+&˚ ≥T dü+&˚ 63`00
26. ôV≤s¡“˝Ÿ yÓT&çdæHé`ôV≤˝ŸÔ≥T&˚ 99`00
27. ôV≤˝ŸÔô|ò’˝Ÿ 108`00
28. edüTÔ>∑TDbÕsƒ¡+ 250`00
29. s¡kÕj·Tq yêJø£s¡D ‘·+Á‘·+ 150`00
30. edüTÔ>∑TD eTø£s¡+<ä+ 400-00
31. Hê≥TyÓ’<ä´+ -(πødtu…’+&é) 360-00
32. Hê≥TyÓ’<ä´+ (∫qï~) 99-00
33. ÁbÕD≤j·÷eTe≠-jÓ÷>∑ 63-00
9. nj·T´|üŒ ` uÛÑyê˙ s¡ø±\T
1. l nj·T´|üŒ ©˝≤eTè‘·+ 30`00
2. l nj·T´|üŒ uÛÑ»qbÕ≥\T 63`00
3. l nj·T´|üŒ |üPC≤ø£\Œ+ 20`00
4. l nj·T´|üŒ uÛÑøÏÔ ^‘ê\T 20`00
5. Vü‰s¡‹¬>’ø=qTe÷ 40-00
6. l nj·T´|üŒ Bø£å F 10`00
7. l nj·T´|üŒ uÛÑ»qe÷\ F 10`00
8. l nj·T´|üŒ ì‘·´|üP» P 10`00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 19
9. l nj·T´|üŒ ì‘·´ìj·Te÷e[ P 10`00
10. uÛÑyê˙Bø£å (l uÛÑyê˙ ©˝≤eTè‘·+) 36`00
11. <˚M©˝≤eTè‘·+ 99`00
12. l <˚M |üPC≤ø£\Œ+ 20`00
13. <˚M uÛÑøÏÔ^‘ê\T 20`00
14. uÛÑyê˙Bø£å P 10`00
15. <˚M uÛÑøÏÔe÷\ F 10`00
16. l nj·T´|üŒ uÛÑ»Hêe[ 120`00
17. nj·T´|üŒ|üPC≤$~Û (CÒdüT<ëdüTkÕ+>¥‡‘√) 24`00
10. uÛÑ»q\T ` ø°s¡Ôq\T
1. nqïeTj·T´ ø°s¡Ôq\T 20`00
2. lsêeT<ëdüT ø°s¡Ôq\T 20`00
3. düs¡«<˚e‘ê eT+>∑fi¯Vü‰s¡‘·T\T 20`00
4. edüT+<Ûäs¡ eT+>∑fi¯ Vü‰s¡‘·T\T 25`00
5. kÂuÛ≤>∑´ <˚e‘ê eT+>∑fi¯Vü‰s¡‘·T\T 36`00
6. düs¡«<˚e‘ê uÛÑ»q\T 36`00
7. ∫{Ϻ bı{Ϻ bÕ≥\T 10`00
8. C≤rj·T ^‘ê\T 10`00
9. <˚X¯uÛÑøÏÔ ^‘ê\T 36`00
10. |ü+&ÉT>∑\T`|ü⁄D´πøåÁ‘ê\T uÛÑøÏÔ^‘ê\T 36`00
11. >=_“fi¯flbÕ≥\T,˝≤*bÕ≥\T,ø√˝≤≥bÕ≥\T 36`00
12. nqïeTj·T´ dü+ø°s¡Ôq\T 99`00
13. ô|[flbÕ≥\T`Ád”Ô\bÕ≥\T 36`00
14. uÛÑø±Ôq+<ä uÛÑ»qø°s¡Ôq\T(z˝Ÿ¶dæ˙ôdºÌ˝Ÿ) 36`00
15. düs¡«<˚e‘êuÛÑøÏÔeTDÏe÷\ 36`00
16. ã‘·Tø£eTà ñj·÷´\ bÕ≥\T 36`00
17. nqïeTj·T´ dü+ø°s¡ÔHêì~Û(1000ø°s¡Ôq\T) 270`00
11. Væ≤{Ÿ‡ kÕ+>¥‡
1. |òüT+≥kÕ\ uÛÑøÏÔ^‘ê\T`uÛÑ>∑eBZ‘· 36`00
2. mdt.|æ.u≤\T uÛÑøÏÔ^‘ê\T 36`00
3. |òüT+≥kÕ\ düTeT<ÛäTs¡^‘ê\T 99`00
4. |æ. düTo\ düTeT<ÛäTs¡^‘ê\T 99`00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 20
5. mdt.|æ. u≤\T düTeT<ÛäTs¡^‘ê\T 99`00
6. mdt.C≤qøÏ düTeT<ÛäTs¡^‘ê\T 99`00
7. y˚≥÷] düT+<äs¡sêeTe∂]ÔVæ≤{Ÿ‡ 99`00
8. düs¡«<˚e‘ê dæ˙uÛÑøÏÔ^‘ê\T 99`00
12. Ád”Ô\≈£î ñ|üj·≠ø£Ô |ü⁄düÔø£e≠\T
1. lø±+‘êeTDÏ e+≥\T (yÓCŸ) 63`00
2. lø±+‘êeTDÏ e+≥\T (HêHéyÓCŸ) 63`00
3. XÊø±Vü‰s¡ e+≥\T 30`00
4. e÷+kÕVü‰s¡e+≥\T 30`00
5. ∫{Ϻ∫{≤ÿ\T 30`00
6. n+<ëìøÏ ∫{≤ÿ\T 30`00
7. |æ\¢\ ù|s¡T¢ (ô|<ä›~) 30`00
8. |æ\¢\ ù|s¡T¢ (∫qï~) 10`00
9. ˝Òf…dtº m+Áu≤s≠&ÉØ XÊØuÀs¡¶sY‡ 36`00
10. ˝Òf…dtº m+Áu≤s≠&ÉØ &çC…’Hé‡ 36`00
11. ∫Hêïs¡T\≈£î ∫s¡T‹fi¯ófl 30`00
12. |üdü+<Ó’q bòÕdtº|òü⁄&é e+≥\T 30`00
13. |ü˝≤yé\T, Áô|ò’&é ¬s’dt\T, yÓ¬s’{°¬s’dt\T 30`00
14. y˚|ü⁄fi¯ófl`Ç>∑Ts¡T¢ 30`00
15. ÁuÒø˘bòÕdtº e+≥\T 30`00
16. |ü+&ÉT>∑\˝À #˚düTø=H˚ |æ+&çe+≥\T 30`00
17. yÓTÆÁø√y√yÓHé e+≥\T 99`00
18. düs¡«<˚e‘êuÛÑøÏÔe÷\ 36`00
19. |æ\¢\ù|s¡T¢ (u≤ãT) 36`00
20. |æ\¢\ù|s¡T¢ (bÕ|ü) 36`00
21. yÓ÷Á&ÉHé yÓTVü≤+~ (>√]+{≤≈£î &çC…’Hé‡) 36`00
22. yÓ÷Á&ÉHé |æ\¢\ù|s¡T¢ 99`00
23. H√s¡÷]+#˚ HêHéyÓCŸe+≥\T 99`00
24. yÓ÷Á&ÉHé f…Æ\]+>¥ (˝Ò&ûdt   »+{Ÿ‡) 99`00
$$<Ûä s¡ø±\T
m+<äs√eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T 270-00
jÓ÷>±düHê\T 36`00
dü÷s¡´qeTkÕÿs¡e≠\T 36`00
bı&ÉT|ü⁄ ø£<∏ä\T (∫qï$) 10`00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 21
Væ≤+B`‘Ó\T>∑T`dü«uÀ~Ûì 20`00
Ç+^¢wüß`‘Ó\T>∑T`dü«uÀ~Ûì 20`00
»qs¡˝Ÿ Hê˝…&é® 20`00
q÷s¡T mø±ÿ\T 10`00
1`100 fÒãT˝Ÿ ãTø˘ 10`00
1`100 fÒãT˝ŸãTø˘ (ÁøöHéôd’E) 4`50
lsêeTø√{Ï 27`00
l•eø√{Ï 27`00
y˚Tõø˘ 30`00
n+¬ø\‘√ >±s¡&û 30`00
Vü≤è<äj·TdüŒ+<äq (ø£$‘·\T) 30`00
yê‘·‡´j·Tq ø±eTdü÷Á‘ê\T 36`00
m.|æ.≥÷]dtº ¬>’&ÉT 36`00
Ç+Á<äC≤\ s¡Vü≤kÕ´\T 30`00
eTùV≤+Á<äC≤\ s¡Vü≤kÕ´\T 30`00
X¯Øs¡uÛ≤wü (u≤&û ˝≤+π>«CŸ) 99`00
ÁøÏj·÷jÓ÷>∑+ 36`00
Äq+<ä+>± J$<ë›+ 99`00
Vü≤]X¯Ã+Á<ä Hê≥ø£+ 50`00
yê‘ê‡j·Tqø±eTdü÷Á‘ê\T 99`00
|ü+#·kÕj·Tø£+ 99`00
s¡‹s¡Vü≤kÕ´\T 99`00
nq+>∑s¡+>∑+ (ø£+uÛÑ+bÕ{Ï dü«j·T+Á|üø±wt) 99`00
X¯è+>±s¡πø[ (ø£+uÛÑ+bÕ{Ï dü«j·T+Á|üø±wt) 99`00
>±j·TÁr$C≤„Hé 99`00
∫+‘êeTDÏ (Hê≥ø£+) 50`00
u≤\Hê>∑eTà 50`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ Ád”Ô\ Áe‘·ø£<∏ä\T 36`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ sêe÷+»H˚j·T j·≠<ä∆+(ã~¬s&ç¶) 50`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ >√$+<ä Hêe÷\ uÛÑ>∑eBZ‘· 36`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ >∑èVü≤yêdüTÔ ∫+‘êeTDÏ 99`00
ø±fi¯Vü≤dæÔ >∑èVü≤yêdüTÔ eTsêà\T (u…’+&ÉT) 63`00
sêeTsêj·TyêdüTÔXÊg+(e≠Á<ä>∑&Ésêe÷sêe⁄) 90`00
m+.mdt.ÄsY.Vü≤qTe÷Hé#ê©kÕ 10`00
m+.mdt.ÄsY.düT+<äs¡ø±+&É 80`00
ÁãVü≤à+>±]J$‘·#·]Á‘· (»e+>∑T\) 125`00
l Ä~X¯+ø£sê#ês¡´ ~e´#·]‘êeTè‘·+ 40-00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 22
ø±osêy˚TX¯«s¡ eTõ© ø£<∏ä\T 63`00
l\*‘êdüVü≤ÁdüHêeTe≠(uÛ≤düÿs¡uÛ≤wü´+) 600-00
Á|üø£è‹dæ<ë∆+‘·e≠\T`y˚<ä$C≤„qe≠`|òü*‘·C≤‘·ø£ dü÷Á‘·e≠\T 595`00
e≠<äT+&ç $X¯«Hê<∏äsêE>±] Á>∑+<∏äe≠\T
$X¯«ø£s¡à Á|üø±X¯e≠ 80`00
ÁbÕNqyêdüTÔXÊÁkÕÔ\T`Ä<ÛäTìø£yêdüTÔ|ü]o\q ,, 250`00
Hês¡<ä dü+Væ≤‘· ,, 150`00
yêdüTÔsê»e\¢uÛÑe≠`e∂˝≤qTyê<äe≠ ,, 60`00
eTj·TeT‘·e≠ ` e#·qe≠ ,, 80`00
ãèVü≤‘·‡+Væ≤‘· ` e#·qe≠ ,, 160`00
yêdüTÔ$C≤„qCÀ´‹ ......
|ü⁄s√Væ≤‘· <äs¡Ùì (>√s¡düMs¡uÛÑÁ<ë#ês¡´) ....
$X¯«ø£s¡àyêdüTÔ$<ë´s¡Vü≤dü´e≠\T ,, ....
yêdüTÔ $C≤„q #·+Á~ø£ ,, ....
eTVü‰<äXÊ bÕ]C≤‘·+ ,, ....
yêdüTÔ Hêsêj·TD°j·T+ ,, 120`00
jÓ÷>±e∞K+&É+ ,, 120`00
e≠VüAs¡Ôdæ+<ÛäTe⁄ 150-00
düsê«s¡∆#·+Á~ø£ (4uÛ≤>±\T) 1208`00
MTπs q÷´eTsê\õdtº (<ëeP<é) 370`00
ìs¡íj·Tdæ+<ÛäT (2uÛ≤>±\T) 590-00
kÕs≠... ,, 45`00
l <äTsêZq+<ä\Vü≤] ,, 200`00
Äs¡‹kÕs≠u≤u≤ ,, 11`00
Á|ü‹wü˜ø£\Œ'(kÕ– qs¡dæ+Vü≤e∂]Ô) 500`00
‘êEB›Héu≤u≤ dü#·Ã¤]Á‘· 100`00
düTe÷s¡T 100 dü+ˆˆsê\THê{Ï ÁbÕNq Á|ü‘·T\T ‹]–
á ÁøÏ+~ Á>∑+<∏äe≠\T Á|ü#·T]+#·ã&çq$.
lsêeT eT+Á‘êqTcÕ˜qe≠ 300-00
lsêeTqesêÁ‘√‘·‡eø£\Œ' 300-00
d”‘êsêeT ø£<Ûë düT<Ûä njÓ÷<Ûä´ø±+&É 200-00
d”‘êsêeT ø£<Ûë düT<Ûä u≤\ø±+&É 150-00
ns¡D´ø±+&É 100-00
ÁXÊ<ä∆e≠ m+<äT≈£î ô|{≤º* ? c˛&ÉX¯ dü+kÕÿs¡e≠\T 200-00
kÕàs¡Ô ø±|ü]› ø±]ø£\T 200-00
q|ü⁄+düø£ dü+Jeqe≠, yÓ’<ä´ •s√eTDÏ 200-00
$wüyÓ’<ä´ ∫+‘êeTDÏ 200-00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 23
ùV≤e÷Á~ dü÷]D≤ ÁbÕj·T•Ã‘êÔ<Ûë´j·T' 300-00
düs¡«e∂*ø± >∑TDs¡‘êïø£s¡+ 300-00
Ä|üdüú+;j·T <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\T 300-00
düs¡«XÊ+‹ <äs¡ŒD+ - n|üs¡ Á|üjÓ÷>∑ <äs¡ŒD+ 200-00
>∑Dø£s¡+»ì 200-00
dü+‘êq B|æø£ 200-00
‹~Ûìs¡íj·T ø±D¶' 250-00
e≠VüAs¡Ô <äs¡ŒD+ 200-00
CÀ´‹wü XÊg s¡‘·ïe≠ (l|ü‹C≤‘·ø£ |ü<䛋) 250-00
\|òü≠‘ê#·ø£e≠ 200-00
l yÓ’Kqdü ô|’‘·èy˚T~ø£ Á|üjÓ÷>∑' 300-00
düàè‹ s¡‘êïø£s¡e≠ (<Ûäs¡àXÊg+) 400-00
C≤‘·ø±eTè‘·‘·kÕs¡+ 300-00
C≤‘·ø£ uÀ~Ûì 300-00
dü+^‘· $<ë´<äs¡ŒD+ 300-00
dü+^‘· düsê«s¡úkÕs¡dü+Á>∑Vü≤+ 300-00
e≠VüAs¡Ô e÷sêÔ+&É+({°ø£‘ê‘·Œs¡´+) 450-00
C≤‘·ø£s¡Vü≤dü´+ 200-00
sê»e÷sêÔ+&É+ 200-00
Äj·≠sê›j·TB|æø£ 200-00
yÓ’<ë´eTè‘·+ 200-00
nqTbÕqeT+»Ø 200-00
qeÁ>∑Vü≤XÊ+‹ $<Ûëq+`ñ<äø£XÊ+‹ $~Û' 200-00
∫øÏ‘·‡s¡‘·ïe≠ 200-00
dü«s¡∫+‘êeTDÏ 200-00
<ë«<äX¯˝ÀVü≤ uÛÑdüà$<Ûëq+ 200-00
<Ó’e»„j·TXÀ $uÛÑ÷wüD+ 200-00
nqTbÕq s¡‘·ïø£s¡e≠ 200-00
ø±˝≤eTè‘·e≠ 250-00
<Ó’e»„ø£sêíeTè‘·e≠ 300-00
s¡ùd+Á<ä ∫+‘êeTDÏ 300-00
s¡düs¡‘·ï düe≠#·Ãj·T+ 300-00
edüTÔ>∑TDs¡‘êïø£s¡e≠ 300-00
Vü≤ÀsêqTuÛÑe<äs¡ŒDe≠ 360-00
$X¯«ø£s¡à Á|üø±•ø£ yêdüTÔXÊge≠ 250-00
Ád”Ô»q ø£\Œe*¢ 450-00
dü+^‘· düsê«s¡∆ dü+Á>∑Vü≤+ 300-00
dü+^‘· düT<Ûëdü+Á>∑Vü≤e≠ 250-00
ns¡ÿ Á|üø±X¯e≠ 200-00
dü+^‘· e÷sêÔ+&Ée≠ 200-00
dü+^‘· Á|ü<ÛäeTuÀ~Ûì 200-00
 e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 24
yÓ’<ä´ø£\Œ‘·s¡Te⁄ 200-00
s¡düÁ|üB|æø£ 250-00
>∑Dø±q+<äe≠ 250-00
l \*‘êdüVü≤ÁdüHêe÷e['`$es¡D≤‘·àø£ uÛ≤e+‘√ 200-00
qe#·+&û y˚<√ø£Ô l <˚M |üPC≤ø£\Œ+ 200-00
l >±j·TÁr nqTcÕ˜q ‘·‘·Ô«Á|üø±•ø£ 360-00
dü+^‘·e÷sêÔ+&Ée≠ 250-00
kÕsêe[ 360-00
uÛÒwü»ø£\Œe≠ 200-00
>∑Ts¡T•wü´ Äj·≠πs«<ä yÓ’<ä´∫+‘êeTDÏ 360-00
C≤‘·ø£eTDÏ 200-00
düs¡«X¯≈£îq Á|üø±•ø£ 200-00
j·÷Ewü Á|üjÓ÷>∑ #·+Á~ø£ 250-00
•øå±e©¢`Äq+<äe©¢`uÛÑè>∑Te©¢ 300-00
edü+‘·sê» X¯≈£îqe≠ 250-00
‘={Ϻ yÓ’<ä´+ 450-00
CÀ´‹wü dæ<ë∆+‘· dü+Á>∑Vü≤e≠ (|ü+#ê+>∑ >∑DÏ‘·+) 300-00
düVü≤Ádü jÓ÷>∑Á|üø±•ø£ 300-00
l$<ë´s¡Vü≤dü´+ 290-00
eTVü≤s¡T¸\ #·]Á‘· 1,3 300G300
y˚+ø£≥ k˛eTj·÷Jj·T+ nqT <Ûäs¡àXÊgø±+&Ée≠ 250-00
lÄ+»H˚j·T+ 216-00
sê•‘·T\´e‘·‡s¡ |òü*‘·+ 200-00
Hê&ç CÀ´‹wü $X‚¢wüD 400-00
s¡Vü≤dü´≈£î≈£îÿ≥X¯g+ 300-00
Ád”Ô <Ûäs¡às¡‘·ï u≤+&Ü>±s¡e≠ 200-00
XË’y√‘·‡es¡‘êïø£s¡+ 300-00
j·÷EwüÁ|üjÓ÷>∑ ∫HêÔeTDÏ 300-00
düTdü«s¡ ãTTπ>«<ä Á|üjÓ÷>∑<ä]Ùì 300-00
Äj·≠πs«<ä yÓ’<ä´ dü+Á>∑Vü≤+ 300-00
e•wü˜ dü+Væ≤‘· 360-00
Vü≤À$TjÓ÷|ü‹ >∑èVü≤yÓ’<ä´+ 200-00
Áe‘·#·÷&ÜeTDÏ 300-00
yÓ’X¯´<Ûäs¡àÁ|üø±•ø£ 300-00
Ä\j·T ì‘ê´s¡Ãq |ü<ä∆‹ 200-00
düàè‹e≠ø±Ô|òü\+ 300-00
Ä|üdüú+ãj·T˝≤¢Jj·TyéT 300-00
CÀ´‹wüXÊgdü+Á>∑Vü≤e≠ 200-00
ø£s¡à$bÕø±K´j·T+ 360-00
e≠VüQs¡Ô s¡‘êïe[ 250-00
düT~$˝À#·q+ 300-00
ñ‘·Ôs¡ ø±˝≤eTè‘·+ 200-00
düs¡Œ$wüj·T düs¡«dü«dü+Á>∑Vü≤+ 200-00
e÷e<ä› \_Û+#·T Á>∑+<∏äe≠\T...yÓ÷Vü≤Hé |ü_¢πøwüHé‡, ø√≥>∑TeTà+,sê»eTùV≤+Á<äes¡+. 25