1

N^Õg=∂Ǩ`«‡ º"£∞

ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü

QÆ∞O@∂~°∞.
2

„Ѩ^=Œä ∞ =Ú„^Œ} : q„Hõ=∞<å=∞ã¨O=`«û~° „âß=}=∂ã¨=Ú

4–8–2000

kfifÜ«∞ =Ú„^Œ} : qHÍi <å=∞ ã¨O=`«û~°O 2019

„Ѩ`∞« Å∞ : 1000

„Ѩ`«∞ʼnõΩ : N ÉÁÖˡѨe¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞}

ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü
Jâ’H±#QÆ~ü 4= Öˇ·#∞,
QÆ∞O@∂~°∞–6.
á¶È<£ : 0863–232935

=Ú„^Œ} : N ÅH©; QÆ}Ѩu P~üì „Ñ≤O@~üû

2/4 „ÉÏ_ô¿Ñ@, QÆ∞O@∂~°∞–2.
á¶È<£ : 0863–2235036.
 3
N=∞ǨQÆ}ÏkèѨ`«ÜÕ∞ #=∞ó

=ÚO^Œ∞=∂@
=~°^•ÉèíÜ«∞ѨÙã¨ÎHÍHõ∆=∂ÖÏqÅã¨`åÊ}˜ã¨~À[ÉèÏã¨=∂<å"£∞ II
â◊~°kO^Œ∞ã¨Ç¨Ï„ã¨HÀ\˜~°∂áêO Ѩ~°=∂#O^Œ=∞~¸O „Ѩ}=∂q∞ ÉÏÖÏ"£∞ II
QÆ∞O@∂~°∞ Jâ’Hõ#QÆ~°∞Ö’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl~å=∂Ü«∞}„Ѩã¨OQÍÅ∞,
K«O_ôÜ«∂QÍÅ„áê~°OÉè’`«û"åxH˜ ѨÓAºÅ∞ N `å_ÕѨe¡ ~åѶ¨∞=<å~åÜ«∞}
âß„ã≤QÎ Íi`Àáê@∞ „Ѩ„Ѩ^=Œä ∞OQÍ NÉÁÖËÑ¡ e¨ ¡ ã¨`º« <å~åÜ«∞}QÍiO\˜H˜ "≥àϧ#∞.
J^Õ "åix K«∂_»_O» . Ju^ä∞Œ ʼnõΩ "åiKÕÛ™ê^Œ~P° Ǩfi#O, HÍ~°º„Hõ=∞x~°fiǨÏ},
=zÛ#„Ѩu„â’`«‰õΩ ~°Hõ~°HÍÅѶ¨ÖÏ e=fi@O, ÃÑ^ŒÌÅ#∞ Q“~°qOK«@O <å‰õΩ
ZO`«QÍ<À #zÛOk.
`«~∞° "å`« N UÅ∂iáê\˜ J#O`«~å=∞Ü«∞ºQÍi`À "åiO\˜H˜ "≥à§ı #∞.
##∞fl "åiH˜ ѨiK«Ü«∞O KÕâß~°∞. PѨiK«Ü«∞O ÉÏQÍ |ÅѨ_çOk. `«~°∞"å`«
"å~°∞ KÕã≤#Ü«∞*Ï˝Å‰õΩ, „Hõ`«∞=ÙʼnõΩ, n~°…㨄`«Ü«∂QÍʼnõΩ, JÜ«Ú`«K«O_ô
Ü«∂QÍʼnõΩ „Ѩu+¨ªÅ‰õΩ, "Õ=ÚÅ"å_», Nâ‹·ÅOÖÏO\˜Ñ¨Ù}ºˆH∆„`åʼnõΩ "≥à◊§_»"Õ∞
HÍHõ, "åiѨÙã¨ÎHÍÅ∞ =Ú„^Œ} KÕÜ«∞_»O ‰õÄ_® [iyOk.
<åѨiK«Ü∂« xH˜ ѨÓ~°fi"Õ∞ "å~°∞ Hõ$ëê‚ÑÙ¨ +¨¯~åÅã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ „Hõ`∞« =ÙÅ∞,
PO„^茄Ѩ^Õâò ™ê^èŒ∞Ѩi+¨`«∞ÎÅ∞, ã¨^Œã¨∞ûÅ∞ J<ÕHõÜ«∞*Ï˝Ü«∂QÍk„Hõ`«∞=ÙÅ∞
[iáê~°∞. N ÉÁÖˡѨe¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞}, Åe`åO|^ŒOѨ`«∞Å∞ WÖÏ K≥Ü«∞º_»O
"åi Z<Àfl [#‡Å`«Ñ¨óѶ¨ÅO. WO`«\ ˜`åºQÆO, B^•~°ºO LO_»_»O J™ê=∂#º
q+¨Ü∞« O.
4
`«~°∞"å`« giO\˜H˜ N#$ã≤OǨ#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞ ~å=_»O, gi
Ü≥∂Qƺ`«‰õΩ ã¨O`À+¨Ñ¨_ç =ÚO^Œ∞ N=∞u Åe`åO|QÍiH˜ =∞O„`ÀѨ^Õâ◊O KÕã≤
nHõ∆ x=fi_»O, `«~°∞"å`« ã¨`«º<å~åÜ«∞}QÍiH˜ nHõ∆ W=fi_»O, ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}
KÕ~ÚOK«_O» ™ê^è•~°}q+¨Ü∞« O HÍ^Œ∞. `«~∞° "å`« g~°∞ ™ê=¸Ç≤ÏHõãѨ âΨ u◊ , Åe`å,
q+¨µ‚ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞áê~åÜ«∞}Å∞, QÆ}Ѩu, ~°∞„^Œ, K«O_ôÜ«∂QÍÅ∞, qq^èŒ
^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍiã¨Ç¨Ü«∞O`À J=∞‡"å~°¡‰õΩ,
JÜ«∞º"å~°¡‰õΩ =∞O_»áêÅx~å‡}ÏÅ∞, „Ѩu+¨ªÅ∞ KÕ~ÚOKå~°∞.
DHÍ~°º„Hõ=∂ Åxfl XHõã¨Oã¨÷^•fi~å [iy`Õ ÉÏQÆ∞O@∞O ^Œ#fl
ã¨^Œaè„áêÜ«∞O`À NNN #$ã≤OǨ#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞"åiPjã¨∞ûÅ`À "åi
ã¨fiǨϙêÎÅ`À NÉèÏ~°f^è•i‡Hõq*Ï˝#Ѩi+¨`ü Pq~°ƒùqOzOk.
Ѩi+¨`ü ^èºÕ Ü«∂ÅÖ’ Ü«∞[˝Ü∂« QÍk„Hõ`∞« =ÙÖË HÍHõ, „QÆO^ä=Œ Ú„^Œ} ‰õÄ_®
=ÚYºO. g\˜=Å¡ „Ѩ[Ö’¡ ÉèíH˜ÎÉèÏ=O, ã¨^Œ∞ƒkú, =∞Oz#_»=_ç HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
Jq ÃÑOá⁄OkOK«\ÏxH˜ DѨi+¨`«∞ΠѨÙã¨ÎHõ=Ú„^Œ}#∞ KÕѨ\ ˜ìOk. Jq ™È΄`«
Hõ^OŒ ÉÏÅ∞, =∞ǨQÆ}Ѩu`«`Ϋ fi"≥É· =íè =Ú, t"å~°Û#O, Pk`«º"≥É· =íè O, ~å=∂Ü«∞},
=∞ǨÉèÏ~°`«, ÉèÏQÆ=`« LѨ<庙êÅ∞, t"å~å^èŒ# "≥Ú^ŒÖˇ·#q. WOHÍ
=ÚO„kOK«=Åã≤#q Nã¨∞„|Ǩχ}º`«`«Î fi"≥·Éèí==Ú, "≥Ú. Dã¨Oã¨÷ „ѨK«∞iOz#
ѨÙã¨ÎHÍÅ"≥·Yi K«∂¿ãΠѨOKåÜ«∞`«#`«`åÎ fixfl Pq+¨¯iOѨ*Ëã≤# @¡xÑ≤ã¨∞ÎOk.
UѨÙã¨ÎHõO "Õã≤<å, HÀ\˜Ö’ XHõ\ ˜QÍ H͉õΩO_®, XHõ„Ѩ`ÕºHõ`« LO_® Åx gi
Pâ◊Ü«∞O. P^Õ=`«#∞ QÆ∂iÛ gÅ~Ú#O`« Z‰õΩ¯= q+¨Ü«∞O JOkOK«\ÏxH˜
„Ѩܫ∞`«flO KÕ™êÎ~°∞. ѨÓiÎ q=~åÅ`À qâı¡+¨}`À J~°÷ =∞ÜÕ∞ºsuÖ’ áê~î°‰õΩ_çH˜
LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ@∞¡QÍ LO_»@"Õ∞ g\˜qâı+¨O.
N=∞u Åe`åO|QÍ~°∞ qq^èŒâ◊H˜ÎÑ‘~îåÅÖ’ Ü«∞[˝Ü«∂QÍk„Hõ`«∞=ÙÅ∞
KÕ~ÚOz#ѨC_»∞ á⁄Ok#J#∞Éè∂í u, UHõÉ∞íè HõOÎ `À x`«ºK«O_ôáê~åÜ«∞} KÕÜ∞« @O,
x~°O`«~O° J=∞‡"åix ^蕺#O KÕã∂¨ LÎ O_»@O=Å# NK«O_ôãѨ âΨ u◊ x „ѨK∞« i¿ãÎ
ÉÏQÆ∞O@∞O ^Œ#flã¨OHõÅÊO HõeyOk. JѨC_»∞ Nã¨`«º<å~åÜ«∞}QÍiH˜ ã¨∂z¿ãÎ
㨈~ #<åfl~°∞. ã¨Oã¨÷™ê÷Ѩ<À^ÕÌâßÅÖ’ qâ◊fiâßOuH˜ ÅHõ∆K«O_ôáê~åÜ«∞} ‰õÄ_®
XHõ\.˜ WѨÊ\˜H˜ 50"ÕÅáê~åÜ«∞}Å∞ KÕ~ÚOK«@O [iyOk. DѨÙãHΨ Oõ „ѨK∞« ~°}
 5
KÕã,≤ JO^ŒiH© áê~åÜ«∞} KÕã∞¨ H˘<ÕJ=HÍâ◊O Ü«∞^ä•â◊HΘ HõeÊOKå Åx giPâ◊Ü∞« O.
1998Ö’ Nã¨`«º<å~åÜ«∞}QÍiO\’¡ QÆ}Ѩu, ~°∞„^Œ, K«O_ôÜ«∂QÍÅ∞,
K«O_ôãѨ âΨ u◊ , Åe`«, q+¨µã‚ Ǩ Ϩ „ã¨<å=∞áê~åÜ«∞}Å∞ [iQÍ~Ú. ѨÓ~å‚Çï¨ u<å_»∞
Nã¨`«º<å~åÜ«∞}^ŒOѨ`«∞Å∞ J=∞‡"åi =ÚO ^Œ∞Oz#ǨïO_ôÖ’x „^Œ=ºO <å
H˜Ñ≤ÊOz ѨÙã¨ÎHõ„ѨK«∞~°}‰õΩ NHÍ~°O K«∞\Ïì~°∞.
ѨO_ç`∞« Å#∞, áê~åÜ«∞} KÕ¿ã"åix ã¨O„ѨkOz "åi"åiѨ^`úŒ ∞« Å#∞,
QÆ∞~°∞Ѩ~°OѨ~°Å#∞, ã¨O„Ѩ^•Ü«∂ÅÖ’x`Õ_®Å#∞ qq^èŒã¨Ñ¨Îâ◊f„Ѩ`«∞Å#∞
ѨijeOz, KåÖÏ =∞Okx qKåiOz, D„QÆO^ä•xH˜ ~°∂ѨO `Õ=_»O [iyOk.
ÃѷѨijÅ#Ö’x H˘xflq+¨Ü«∂Å#∞ qѨÙÅ "≥∞ÿ# 60 ¿ÑrÅÑ‘iîHõÖ’ QÆ=∞xOK«
=K«∞Û. WO^Œ∞Ö’ ã¨ÑâΨ u◊ Jx ZO^Œ∞ Hõ<åfl~°∞? Zxfl~°HÍÅã¨O„Ѩ^•Ü«∂ Å∞<åfl~Ú?
"å\˜Ö’xÉè^Ë •Å∞? ã¨ÑâΨ u◊ áê~åÜ«∞} ZO`≥O`«HÍÅOÖ’ ZÖÏ K≥Ü∂« ºe? nxx
SÇ≤ÏHõP=Ú+≤‡HÍʼnõΩ ZÖÏ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe? "≥Ú^Œ Öˇ·#JOâßÅ∞
q=iOѨ|_®¤~Ú. qq^èŒã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å"å~°∞ áê~åÜ«∞} KÕã¨∞‰õΩ<Õ gÅ∞QÍ
D^Õg=∂Ǩ`出xfl (K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u) ~°∂á⁄OkOK«_»O [iyOk. D„QÆO^ä•xfl
WÖÏ ~°∂á⁄OkOz#=ºH˜ÎH˜ "åi¿Ñ~°∞ `≥ÅѨ_»O W+¨ìO ÖË^Œ∞. "åiH˜ Hõ$`«[˝`«Å∞.
XHõ=∞ǨÜ«∞[˝OQÍ DѨÙã¨HÎ „õ ѨK∞« ~°} ™êyOk. Nã¨`º« <å~åÜ«∞}QÍ~°∞
ZO`À „â◊=∞ HÀiÛ g∞ HõOkã¨∞Î<åfl~°∞. WÖÏO\˜„QÆO^ä•xfl c~°∞"åÖ’ ÃÑ\˜ì =∂
~ÚO\’¡ ã¨ÑâΨ u◊ L#fl ^Œx „ѨH¯õ "åà◊§`À K≥ÑC¨ HÀ=\ÏxH˜ H͉õΩO_®, QÆ∞~°∞=Ù^•fi~å
LѨ^âÕ O◊ á⁄Ok, Ü«∞^äÀz`«OQÍ áê~åÜ«∞} KÕ¿ã,Î DÜ«∞[˝OÖ’ g∞~°∂ ÉèÏQÆ™êfi=Ú
Å~Ú, ÉèíQÆ=u^ŒÜ«∞‰õΩ áê„`«∞ Å=Ù`å~°∞.
DJ=HÍâ◊O <å‰õΩ HõeÊOz#ã¨`«º<å~åÜ«∞}QÍiH˜ Hõ$`«[˝`«Å∞,
J=∞‡"åiH˜ ™êëêìOQÆ^ŒO_»„Ѩ}Ï=∞=ÚÅ∞.
|∞^èŒ[#q^èÕÜ«Ú_»∞
a^Œ∞~°∞ "≥OHõ@ã¨∞„|Ǩχ}ºâß„ã≤Î
ÅH©;QÆ}Ѩu P~üì „Ñ≤O@~üû
2/4, „ÉÏ_ô¿Ñ@, QÆ∞O@∂~°∞ - 2
á¶È<£ : 235036
6

ã¨Ç¨Ï$^ŒÜ«∞"≥∂^Œ=Ú
J#O`«HÀ\˜„|Ǩ‡O_»[#hѨ^ŒÑ¨OHõ["£∞,
#=∂q∞ Ü«∞ #fl`Õ ~°flâıº`ü ÉèíÜ«∞O ã¨O™ê~°Ñ¨OHõ["£∞ II
Pã≤ÎHõ=∞Ǩâ◊Ü«ÚÖÏ~å ! ''HÀ\˜[<å‡i˚`≥·ó ѨÙ}ˇÿºó ^≥·"Õ ÉèíH˜Îó „Ѩ*ÏÜ«∞`Õ—— Jx
JaèÜ«ÚHÀÎH˜Î. ^≥·=ÉèíH˜Î L#flO`«=∂„`«=Ú# =ÚH˜ÎH˜ Ü≥∂Qƺ`« Hõeæ#@∞¡ ÉèÏqOK«~å^Œ∞.
''*Ï˝<å ^Õ= Ç≤Ï ÔH·=ź"£∞—— J#flã¨∂HÎ̃ #=QÍǨÏ# "≥Ú#~°∞ÛH˘x. ''ã¨fiÜ«∞O f~°ó‚ Ѩ~å<£
`å~°Ü«∞u—— J#∞ÉèÏ=<å|Å=Ú`À ѨÙ~ÀQÆq∞Oz, Ü«∂K«~°}=Ú#O^Œ∞ <˘[˚|OuQÍ
"≥∞Åy#<å_Õ [#‡=Ú#‰õΩ ™ê~°H÷ `õ « ã¨OáêkOz#@∞¡QÍ <≥OK«=Öˇ#∞. P^Œ$+≤`ì À xëê¯=∞
ÉèÏ=Ѩi=$`«=∞#óѨi}u <˘Ok#"å~°∞ #∂@ "Õ~ÚO@ <˘Hõ¯ ~°∞O^Œ∞ ~°#∞@
Juâ◊Ü≥∂HÎ̃ HÍ^Œ∞. ™êfi~°÷~°Ç≤Ï`«¿ã=, Ѩ~°=∂~°÷™ê^èŒ<≥·Hõã¨^•ƒù==Ú HõÅ∞QÆ∞@ ѨÓ~°fi[#‡
ã¨∞Hõ$`«"≥·Éèí= =∞x ã¨~åfiOwHõ$`«xâ◊ÛÜ«∞=Ú, x~°‚Ü«∞=Ú ‰õÄ_».
''ÉèÏ~°f^è•i‡Hõq*Ï˝#Ѩi+¨`«∞Η— ™ê÷Ñ≤OѨ|_»∞@Ö’xѨ~°=∂~°÷=Ú ‰õÄ_® ã¨~°fi
=∂#=ã¨O`«~} ° ¿ã`«∞=Ù xi‡OK«∞@ÜÕ∞ Ü«∞#∞@ xâ◊ۄѨK=« Ú. DѨi+¨`∞« ^Î •fi~å qq^èŒ
„Ѩ„H˜Ü«∂~°∂Ѩ=ÚÅ`À ã¨~åfi^Œ~°≈Hõ=Ú ÅQÆ∞=∞Ǩϟ#fl`« ^è•i‡Hõ, ™êO㨯 $uHõ, "≥·*Ï˝xHõ
q+¨Ü«∞=ÚÅ∞ Ö’HÀ^Œú~°}ÔH· „ѨHõ\ ˜OѨ|_»∞K«∞#flq. DѨi+¨`«∞Î#∞ ™ê÷Ñ≤OK«∞@‰õΩ
ã¨OHõeÊOz# NNN #$ã≤OǨ#O^ŒÉÏè ~°f™êfiq∞"å~°∞ `«=∞z~°HÍÅã¨=∂i˚`x« *Ï#∞Éè=í
â◊HxΘ xQÆ∂_èÑ» é¨ z, qâ◊fiHõÖϺ}"åOKè`« À „Ѩ*ÏHÀ\˜H˜ K«H¯õ x=ÚHõ™Î œ^虌 Èáê#=ÚÅ#∞
xi‡Oz ~°xÜÕ∞ „uHõ~}° â◊√kúQÍ K≥Ñʨ =Öˇ#∞. |OQÍ~°=Ú#‰õΩ `åq Ü«∞aƒ#@∞¡ Ѩi+¨`∞« Î
ѨÙ~Àaè=$kúH˜ ã¨Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=ˆ~}∞º ÅQÆ∞ ÉÁÖˡѨe¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞} Åe`åO|^ŒOѨ`«∞Å∞
ã¨~°fis`«∞Å KÕÜ«¸`« ‰õÄ~°∞Û@ „Ѩâ◊Oã¨hÜ«∞=Ú. Ѩ^Œ=ÙÅÔH· „áê‰õΩÖÏ_»Hõ ˆH=Åqâ◊fi
„âıÜ≥∂ÉèÏ==Ú`À g~°∞ Ѩi+¨`«∞Î#‰õΩ ^ÀǨÏ^ŒHÍ~°∞ Öˇ· `«=∞ã¨^•ƒù=â◊H˜Îx ã¨~°fi`À=ÚY
Hõ$+≤`À ѨOK«∞K«∞<åfl~°∞.
J<ÕHõã¨O=`«û~°=ÚÅ#∞O_ç ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞ ^•y =∂yÜ«Ú#flã¨`«ûOHõÅÊ
|Å=Ú =„[ã¨OHõÅÊ=ÚQÍ =∂i, Pã≤HÎ tõ MÏ=∞}∞ ÅO^ŒiH© P^Œ~≈° „áêÜ«∞ "≥∞#ÿ |OQÍ~°∞
ÉÏ@‰õΩ =∞ÅK«∞K«∞, rq`«K«~°=∞QÆ=∞º=ÚQÍ x~°∂Ñ≤OK«∞@ =∞ǨÏ`«Î~°*Ï˝#`«Ñ¨ã¨∞ûQÍ
ÉèÏqOK«∞K«∞<åfl=Ú.
ÉèÏ~°fѨ^Œ=∞O^Œe™ê~°ã¨fi`«|Å=Ú#∞, ^è•i‡HõѨ^ŒQÆ`« "≥∞ÿ# "≥·kHõ^èŒ~°‡â◊H˜Îx,
q*Ï˝#Ѩ^=Œ ∞O kq∞_çÜÚ« #flqâ◊fi`À=ÚY„âıÜ∞« ™êû^èHŒ ãõ O¨ Ѩ^#Œ ∞, `«éz `«éz Éè‰í Ωõ ÅÎ ‰õΩ,
l*Ï˝ã¨∞=ÙʼnõΩ, Pã≤ÎHõ=∞}∞ʼnõΩ ^≥·qHõã¨OѨuÎx Hõ~°`«ÖÏ=∞ÅHõ=Ú KÕÜ«Ú@Ü«∞O^Œ∞
 7
Hõ$`«Hõ$`«º`« ™êkèOK«∞@ÜÕ∞ ™ê~åOâ◊=Ú. DѨi+¨`ÀÊ+¨‰õΩÅ∞ `˘Å∞`«QÍ QÆ}Ѩu
K«`∞« ~å=$uÎ `«~Ê° }=ÚÅ`À <å~°OaèOz, ''K«`∞« ~°H¡ [∆õ Ѩ„Ñ‘`ó« —— J#fl<å=∞„Ѩ^•è #ÉèÏ==Ú#∞
™ê~° ÷ H õ Ñ ¨ ~ ° z , ''J+¨ ì „ ^Œ = ºÇ¨ Ï qó„Ñ≤ Ü « ∞ ó—— J#∞<å=∞"≥ · t +¨ ì º =Ú#‰õ Ω =<≥ fl Q˘eÑ≤ ,
P\’Ѩ=ÚʼnõΩ áê@∞Ѩ_»Hõ, ™êfi#∞Éèí==∞Hõ~°O^Œ=Ú#∞ N=∞ǨQÆ}Ëâ◊`«`«Î fi"≥·Éèí=ã¨∞^èŒ`À
"Õ∞à◊yOz, ÉèíHõÎHÀ\˜H˜ „Ѩ™ê^Œ=ÚQÍ ã¨=∞iÊOz, ^èŒ#º`« QÆ_çOK«∞@ ã¨~°fi[#qk`«=Ú.
`«^Œ∞Ѩi t=ѨÓ*ÏqkèH˜ `«y#O`«*Ï˝#=Ú á⁄Ok, ~°∞„^•aè¿+Hõ, áê~åÜ«∞}, Ǩϟ=∞
q^è•#=ÚÅ`À ''*Ï˝#O =∞¿ÇÏâ◊fi~å kKÕÛù`ü—— J#fl ã¨∞=~°‚ã¨∂H˜ÎH˜ <≥Å "≥· ''t"å~°Û#=Ú——
J#flÉèHí *Θ Ï˝#ã¨∞^è•HõÅâ◊=Ú #OkOz, ''ã¨`º« O t=O ã¨∞O^Œ~"° ∞£ —— J#∞qâ◊fiÉèÏ=<å"≥∂^Œ
=Ú#∞ #Å∞^≥ã¨ÅO^Œ∞ "åºÑ≤OѨ*ËÜ«Ú@ ѨÙ~åѨÙ}ºqÉèí==Ú.
''t= â◊≈HÍκ Ü«ÚHÀÎ Ü«∞k Éè=í u â◊HóÎõ „ѨÉqíè `«∞"£∞—— J#fl [QÆ^∞Œ ~æ ∞° =ÙÅJO`«â≈◊ H˜Î
„ѨÉèÏ=„Ѩɒ^èŒ=Ú#∞ ^Œ$_è»=ÚQÍ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú# ǨÏ`«∞ÎH˘eÑ≤ ''HõÖ∫ K«O_ôq<åÜ«∞H“——
J#fl ã¨`«ÊùÅâ◊H˜Î„Ѩ^Œ"åHõº=Ú <åHõoOK«∞H˘x, JO`«~å~°÷=Ú#∞ QÆ=∞xOz, K«O_ôÜ«∂QÆ,
Åe`åáê~åÜ«∞}, ã¨∞"åã≤hã¨=∞~°Û#, =∞}˜nfiѨãɨ Ïè „Ñ¨^~Œ ≈° <å^Œ∞Å`À, [QÆ^OŒ |Hõ~∞° }Ï
Hõ\ÏHõ|∆ Å=Ú#‰õΩ <≥Å "≥,· J=∞‡HõxHõ~=° Ú JO^ŒiÜ«∞O^Œ∞ „Ѩãi¨ OK«=Öˇ ##fl`«ÅOѨÙ`À
J<Õ H õ Ñ ¨ O _ç ` « ∞ Å㨠∂ K« # Å#∞, â߈ H Î Ü « ∞ "åV‡Ü« ∞ Ѩ i â’^è Œ # Å#∞ 㨠e Ñ≤ , ''N^Õ g
=∂Ǩ`«‡º=Ú——#∞ „ѨH\õ O˜ K«∞@ "åiP`«‡â◊HHÎ̃ x˜ , ã¨^ƒŒ Hù HÎ̃ x˜ , qâ◊fiHõÖϺ}ã¨HHÎ̃ x˜ , ã¨=∞„QÆ
"≥∞#ÿ =∞}˜^~Œ Ê° }=ÚQÍ "Õ∞=Ú „uâ◊√kúQÍ `≥Å∞ѨÙK«∞<åfl=Ú. DHÍ~°ºHõÖÏѨ=ÚÅO^Œ∞ "Õ∞=Ú
ѨÓiÎQÍ áêÖÁæx, ™êfi#∞ÉèÏ==Ú#∞ ã¨Ç¨Ï$^ŒÜ«∂"≥∂^Œ~°∂Ѩ=Ú# "≥Å¡_çOK«∞K«∞<åfl=Ú.
Wk ã¨Î==Ú HÍ^Œ∞. "åã¨Î==Ú. "Õ∞ g∞„QÆO^äŒ=Ú#∞ ã¨=∞„QÆ=ÚQÍ Ñ¨ijeOzuq∞. Wk
Nq^Àºáê㨉Ωõ ÅO^ŒéH˜ x˜ t~À^è•~°º "≥∞#ÿ =∞ǨÏ`«~Î „° QÆO^ä=Œ Ú. nxáê~åÜ«∞}=ÚKÕ Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞
[QÆ^ŒO|^ŒÜ«∞‰õΩ áê„`«∞ ÅQÆ∞^Œ∞~°∞ QÍHõ. nxáê~åÜ«∞}KÕ SÇ≤ÏHõ, áê~°Ö∫H˜Hõã¨OѨ^Œ
`«Ñʨ Hõ ÅaèOK«∞#∞. J=∞‡Ü«∞O^Œ∞ ÉèHí Θ ÜÕ∞~°Ê_»∞@ K«~=° ∞[#‡ÅHõ}∆ =∞x QÆ∞iÎOѨ=K«∞Û#∞.
''ÉèÏ~°f^è•i‡Hõq*Ï˝#Ѩi+¨`∞« —Î — W`ÀkèH=õ $kú`À =~°=Î ∂#, Éèqí +¨º`ü „Ѩ*ÏHÀ\˜H˜
K≥·`«#º, *Ï˝#, áê~°=∂i÷Hõã¨OѨuÎx KÕ‰õÄ~°ÛQÆÅ ^Œx ^Õgáê^ŒÑ¨^Œ‡Ü«ÚQÆ=Ú#∞ =∞#™ê
㨇iOK«∞K«∞<åfl=Ú. Ѩi+¨^Œaè=$kúÔH· áê@∞Ѩ_»∞K«∞#fl NÉÁÖˡѨe¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
Åe`åO|^ŒOѨ`«∞ÅÃÑ·, NQÆ}Ëâ◊, HÀ\©â◊fi~°, K«O_ôѨ~°^Õ=`å#∞„QÆǨÏã¨∞^èŒ „Ѩ=Ç≤ÏOK«∞
QÍHõ, "åiHõ$+≤ x~°O`«~åÜ«∞"≥∞ÿ ѨÙ~ÀQÆq∞OK«∞ QÍHõ.
W@∞¡
‰õÄzÉèí@¡ =∞e¡HÍ~°∞˚#âß„ã≤Î
zO`«Åáê\˜ #~°ã≤OǨÏnH˜∆`«â◊~°‡
8

ÉèÏ~°f^è•i‡Hõq*Ï˝#Ѩi+¨`ü
Pq~åƒù=O, ÅH∆ͺÅ∞, q#flѨ=ÚÅ∞
K«`«∞~°∞ƒù*Ë ! K«O„^ŒHõàÏ=O`«¿ã ! ‰õΩKÀ#fl`Õ ! ‰õΩO‰õΩ=∞~åQÆâ’}Ë !
ѨÙO„_Õ‰õ∆ΩáêâßO‰õΩâ◊ѨÙ+¨ÊÉÏ}ǨϿãÎ! #=∞ ¿ãÎ [QÆ^ÕHõ=∂`«ó!
"åQÆ~å÷ q= ã¨OѨ$H“Î "åQÆ~°÷„ѨuѨ`«ÎÜÕ∞,
[QÆ`«ó Ñ≤`«~“ =O^Õ áê~°fifѨ~°"Õ∞â◊fi~“.
''㨈~fi Éèí„^•}˜ Ѩâ◊ºO`«∞, =∂ HõtÛ ^Œ∞ÌóYÉèÏQ∑ Éèí"Õ`ü——
xëê¯=∞ÉèÏ=O`À ã¨<å`«#^èŒ~°‡xëêª=ã¨∞^è≥·Hõ‰õΩ@∞O|"Õ∞ ^èպܫ∞OQÍ QÆÅ
=∞# ã¨<å`«# Ѩq„`«|∞∞+≤ã¨O„Ѩ^•Ü«∞Ѩ~°=∞ÅH∆ͺÅ∞, ã¨=∂[OÖ’x„ѨuXHõ¯iH˜
JOkOKå Åh, WǨÏѨ~åÅÖ’ "Õ∞Å∞ HõeˆQÖÏ KÕÜ«∂ Åh, JO^Œ∞‰õΩ „Ѩ[Å#∞
ã¨=Ú`åûǨÏѨ~°Kå Åh, ^èŒ~å‡~°÷HÍ=∞"≥∂Hõ∆„áêÑ≤Î Hõ#∞ "≥·#™ê^èŒ#ã¨OѨuÎx qâ◊fi
Ë ∂« Åh, DÉèÏ~°f^è•i‡Hõq*Ï˝#Ѩi+¨`∞« #Î ∞ 1995 Ѷ„≤ |=i
HõÖϺ}^Œ$+≤`ì À HõÅ∞QÆ*Ü
12 (~°^äŒã¨Ñ¨Îq∞)# N#$ã≤OǨ#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞ QÆ∞O@∂~°∞, Jâ’H±#QÆ~üÖ’
„áê~°OaèOz<å~°∞.
=∂Ѩi+¨`ü ÅH∆ͺÅ∞ :
JÇ≤ÏO™ê„=`«=¸, ã¨`º« xëêª, ^è~Œ ‡° x~°f, =∂#=Ù_ç„Ѩ^•è #Pâ◊Ü∂« Å∞QÍ–
ã¨=∞HÍb#=∂#=ã¨=∂[O ‰õΩ@∞O|Ѩ~° "≥∞#ÿ ~°H~õ H° ÍÅXuÎ_∞» Å#∞O_ô, JâßO`«∞Å
#∞O_ô, L^ŒúiOѨ|_»\ÏxH˜QÍ#∞, „Ѩ*Ïr=#OÖ’ <≥·uHõOQÍ „Ѩ|e# JâßOux
`˘ÅyOz, P^蕺u‡HõOQÍ „Ѩ[Å#∞ "Õ^^Œ ~Œè å‡aè=ÚY∞Å#∂, P㨉Ωõ ÅÎ #∂ KÕÜ∞« _»O.
qâ◊fiâßOuH˘~°‰Ωõ "Õ^ÀHõ^Î ~Œè ‡° Hõ~å‡ã¨H,Ω JÇ≤ÏO㨄=`«áêÅ<å, ^è~Œ ‡° xëêª "≥Ú^Œ
Öˇ·#"å\˜x áê\˜Oz, Pã¨H˜Îh, Jaè~°∞zh HõeyOz, PK«~°}=¸ÖÏ# „Ѩ[ÅÖ’
"≥·~°ÉèÏ"åxfl áÈQ˘\˜ì, SHõ=∞`åºhfl, ã¨~°fi^Õ=`åã¨=∞#fiÜ«∞„|ǨχÉèÏ=##∂
ã¨OáêkOK«@O, `«^•Ìfi~å ÉèÏ~°fÜ«∞ã¨=∂*ÏxH˜ P^蕺u‡Hõ#=K≥·`«#ºO HõeyOz,
qâ◊fiHõÖϺ}O ™êkèOK«@O, Dã¨Oã¨÷„Ѩ^è•#ÅH∆ͺÅ∞.
 9
"Õ^Œ^èŒ~°‡„ѨKå~°=Ú :
''"Õ^•ó „Ѩ=∂}"£∞—— "Õ^•ÖË =∞#O^ŒiH© „Ѩ=∂}ÏÅ∞, Jq ã¨=∞ã¨Î
„ѨÑO¨ K«x^è∞Œ Å∞. '"Õ^À JdÅ^è~Œ ‡° =¸Å"£∞— "Õ^"Œ ∞Õ ã¨~fi° ^è~Œ å‡Å‰õÄ =¸ÅO. HÍ|\˜ì
"Õ^•Å#∂, "Õ^ÀHõÎ^èŒ~å‡Å#∂, "Õ^Œ=¸~°∞ÎÅ∂, „|Ǩχx+¨µªÅ∂, J#∞Éèí"å^Œ~°≈
ÉèÏ=x^èŒ∞Å∂ J~Ú#=º‰õΩÎÅ^•fi~å |Ǩï=ÚYOQÍ =∂#=Ù_»∞ P^蕺u‡HõOQÍ
qHÍ™êxfl á⁄O^Œ\ÏxH˜, ^Õ=, |∞∞+≤, Ñ≤`$« |∞∞}Ï Å<Õ|∞∞}„`«Ü∞« O#∞Oz q=ÚH˜xÎ
á⁄O^•e. JO^Œ∞HÀã¨"Õ∞ "≥·kHõHõ~å‡K«~°}O, "Õ^Œ=∂~åæ#∞ã¨~°}O ^èŒ~°‡„Ѩ=$uÎ
J`«ºO`å=ã¨~°O. nxH˜ ã¨`«º^èŒ~°‡„ѨKå~°=¸, PK«~°}=¸ Ô~O_»∂ HÍ"åe. D
ã¨Oã¨÷ PÅHõ∆ º™ê^è#Œ HÔ · ѨÓ#∞H˘O@∞#flk. nxѨ~=° ∂â◊Ü∞« O ‰õÄ_® "Õ^^Œ ~Œè ‡° |^Œ"ú ∞Õ .
J@∞=O\˜"Õ^Œ^èŒ~å‡=∞$`«™ê~°O =O\˜, w`åLѨx+¨`«∞ÎÅ∞, „|Ǩχã¨∂„`«=ÚÅ#∞,
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O ‰õÄ_® <Õ_»∞ J=ã¨~°O.
™ê^èŒ∞ѨO_ç`«QÀ+¨µªÅ∞, „Ѩ=K«<åÅ∞ :
~å=∂Ü«∞}ÉèÏ~°`«ÉèÏQÆ=`åÅ∂, ''„Ѩ™ê÷#„`«Ü«∞=Ú—— WOHÍ qq^èŒÑ¨Ù~å
}ËuǨ™êÅ#∞ QÆ∞iOp - „|Ǩχ"Õ`ÅΫ ∂, `«∞sÜ«∂„â◊=∞ã¨∞Å÷ ∂, ѨO_ç`∞« Å∂, J~Ú#
L`«Î=ÚÅ^•fi~å „Ñ¨=K«<åÅ∞ KÕ~ÚOK«@O,
K«i„`«„Ѩã≤^Œ∞ú Öˇ·#, Hõâ◊ºÑ¨, J„u, Éèí~°^•fi[, =t+¨ª, qâßfiq∞„`«, Q“`«=∞,
JQÆ™êκ^Œ∞ Öˇ·# ZO^Œ~À =∞ǨÏ~°∞¬Å∂, ã¨<å`«#ã¨O㨯 $f™êÇ≤Ï`«ºqHÍ™êÅ#∞
ã¨~°fi`À=ÚYOQÍ qã¨ÎiOѨ*Ëã≤# "åb‡H˜, "åºã¨, â◊OHõ~°, Éè’[, HÍo^•™ê^Œ∞Å∂,
xëê¯=∞Ü≥∂QÆ∞ Öˇ#· [#Hõ=∞Ǩ~åA, +¨@Û„Hõ=~°∞ÅÎ ∂, ëÈ_»â=◊ ∞Ǩ~åAÅ∂, "≥Ú^Œ
Öˇ·#=∞Ǩϟ^ŒÜ«ÚÅ P^Œ~°≈rq`«qâı+¨q+¨Ü«∂Å#∂, <å\˜#∞O_ç <Õ\ ˜=~°‰õÄ
P^Œ~°≈=∂~°æ=Ú#∞ J#∞ã¨iOz#=∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅ∂, =∞iÜ«Ú xëê¯=∞ÉèÏ=O`À
ã¨OѶ∞¨ ¿ã= KÕã#≤ =∞Ǩ`«∞‡Å∂, Hõ=ÙÅ∂, tÅ∞ÊÅ∂, HõàÏ=∞`«eH¡ ˜ rq`«O ^è•~°áÈã≤#
ã¨^•â◊Ü«ÚÅ∂, =∞O„`«nH∆ÍѨ~°∞Å∂, J*Ï˝`«OQÍ L#flã¨K«Ûi„`«∞Å∂, L`«Î=∂^Œ~°≈
=~°Î#∞Å∂, "≥Ú^Œ Öˇ·#"åixQÆ∂iÛ#„Ѩ=K«<å^Œ∞Å`À "åiH˜ ã¨=Úz`«suÖ’
Q“~°=ã¨`å¯~°=Ú ÅOkOK«∞@O, ã¨Oã¨÷ PK«iã¨∞Î#flk.
10
<å=∞áê~åÜ«∞}Å∞, =∞O„`å#∞ëêì#=ÚÅ∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ<å=∞áê~åÜ«∞}Å∞ :
NÅe`åã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞áê~åÜ«∞}O : ã¨OHõeÊOz#ã¨OYº 108 HÀ@∞¡.
Nq+¨µã‚ Ǩ Ϩ „ã¨<å=∞O : ã¨OHõeÊOz#ã¨OYº 12 HÀ@∞¡.
K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊uáê~åÜ«∞}O : ã¨OHõeÊOz#ã¨OYº 1 ÅHõ∆
~°∞„^Œ#=∞HõK«=∞Hõ áê~åÜ«∞}Å∞ : H˘xfl ÅHõ∆Å∞
QÍÜ«∞„f, QÆ}Ѩu, #"å~°‚, JëêìHõ∆s, ѨOKåHõ∆s, ÅH©;<å~åÜ«∞},
PO[<ÕÜ∞« , Pk`«º, ã¨∞„|Ǩχ}Ϻk=∞O„`å#∞ëêª#=ÚÅ#∞ Ü«∞^ä•â◊HQΘ Í J#∞ëêª#O
KÕ~ÚOK«_»O, J=HÍâßxfl|\˜ì qq^茙È΄`«áê~åÜ«∞}Å#∞ ™ê=¸Ç≤ÏHõ=ÚQÍ
x~°fiÇ≤ÏOK«@O, Pã¨HΘ HõÅ"åiH˜ PÜ«∂áê~åÜ«∞}Å∞ KÕ¿ãѨ^`úŒ ∞« Å∞ <ÕiÊOK«@O^•fi~å
=∂#ã≤Hõ`«$Ñ≤Î ã¨=∞‰õÄ~°Û@O, n~°…㨄`«Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@O.
g\˜x~°fiǨÏ}ÔH· XHõ#nf~å# XHõP„â◊=∞O xi‡Oz, "åiH˜ áê~åÜ«∞}
„QÆO^äŒ=ÚÅ∞ JOkOK«@O =∂Pâ◊Ü«∞O.
Ǩϟ=∂Å∞ :
''Jyfl=ÚMÏ "≥· ^Õ"åó—— Jx =∞#"Õ^•Å∞ `≥Å∞Ê`«∞<åfl~Ú. JyflÖ’ Ǩϟ=∞O
KÕã#≤ ǨÏqã¨∞û#∞ ^Õ=`«Å∞ ã‘fiHõiOz, ^Õâã◊ ∞¨ aèHã∆õ u÷≤ H© JkèHÍkèHOõ QÍ `À_»Ê_»`å~°∞.
Ǩϟ=∞„Ѩ„H˜Ü∞« =Å¡ "å`å=~°}=∂e#º„ѨHÍ∆ à◊# ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO^Œ∞HÀã¨O
P¿ã`«∞j`åK«ÅO - <≥q· ∞âß~°}ºOÖ’#∂, Jëêì^⌠Ñ◊ ~‘ åî ÅÖ’#∂, ™êfig∞rÅ P„â◊=∂Å
Ö’#∂, Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂káê=#Ѩ~°fi`«„áêO`åÅÖ’#∂, QÆOQÍÜ«∞=Ú<åk ѨÙ}º#n
f~åÅÖ’#∂, „Ѩ=ÚY∞ Öˇ·# ÃÑ^ŒÌÅã¨=∞Hõ∆OÖ’#∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô, ~°∞„^Œ, QÍÜ«∞„f,
ÅH©;<å~åÜ«∞}, #=„QÆÇϨ âßOu, ã¨∞^Œ~≈° <åkǨϟ=∂Å∞ KÕ~ÚOK«@O, Pã¨HΘ HõÅ"å
Ô~= Ô~·<å HÀi`Õ ZHõ¯_ç ÔH·<å 㨈~ "≥o§ ^Õ"åÅÜ«∞„Ѩu+¨ªÅ∞ DHÍ~°º„Hõ=∂Å∞
x~°¿ÑH∆ÍÉèÏ=O`À x~°fiÇ≤ÏOK«@O.
J~°Û#Å∞ :
Nq^•ºã¨O„Ѩ^•Ü«∂#∞™ê~°OQÍ „Ѩu=∂#=Ù_çÖ’#∂ ^≥=· `«fi =Ú#fl ^Œx
ÉèÏqOz "åix Q“~°qOK«_»O P<åk#∞O_ô =∞#ÉèÏ~°fÜ«ÚʼnõΩ =<≥fl`≥zÛ#
P~°¬ãO¨ „Ѩ^•Ü«∞O. P^Œ$+≤`ì À Hõ#ºHõʼnõÄ, ã¨∞"åã≤#∞ʼnõÄ, =$^Œ^ú OŒ Ѩ`∞« ʼnõÄ J~°Û#Å∞
x~°fiÇ≤ÏOK«@O "åiH˜ Ü«∞^äÀz`«ã¨`å¯~åÅ∞ KÕÜ«∞_»O.
 11
„ѨK«∞~°}Å∞ :
<å=∞áê~åÜ«∞}=Ú#‰õΩ qq^茙È΄`åÅ#∂, ÉèíH˜Îw`åÅ#∂, ~å=∂Ü«∞},
ÉèÏ~°`,« ÉèÏQÆ=`åk „Ѩ^•è #„QÆO^ä•Å#∂, =∂#=ÙÅP~ÀQͺxH© ã¨OѶ∂¨ Éè∞í º^ŒÜ∂« xH©
LѨÜ≥∂QÆѨ_ÕL`«Î=∞„QÆO^ä•Å#∂, =∞ǨѨÙ~°∞+¨rq`«K«i„`«Å#∂, „ѨK«∞iOz
™ê=∂#∞ºxH˜ JO^Œ*ËÜ«∞@O =∞~˘Hõ„Ѩ^è•#ÅHõ∆ ºO.
=$^•ú„â◊=∞™ê÷Ѩ#O :
<Õ\ ™˜ ê=∂lHõ, ™êOѶ∞≤ Hõ, ‰õΩ@∞O|Pi÷HÑõ i¨ ã≤`÷ ∞« ńѨÉÏè =O=Å¡ ÃÑ^ŒÌ Öˇ#·
`«e¡^ŒO„_»∞Å#∂, ѨÓiÎQÍ =$^Œ∞úÅ#∂, P^ŒiOKÕPã¨H˜Î Ö’Ñ≤OzOk. "åirq`«
Ü«∂„`« ^Œ∞~°ƒù~°OQÍ =∂iOk. HÍ|\˜ì W\˜ì"åiHÀã¨O XHõP„â◊=∞O ™ê÷Ñ≤OK«@O
J=ã¨~°O. 65ã¨O=`«û~åÅ∞ ÃÑ·|_ç#"åiH©, J<å^äŒ∞ʼnõÄ, qHõÖÏOQÆ∞ʼnõÄ,
xã¨ûǨÜ«ÚʼnõÄ, ‰õΩÅ=∞`«qK«Hõ∆} ÖˉõΩO_® ¿ã= KÕ¿ãxq∞`«ÎO #nf~åÅÖ’ XHõ
P„â◊=∂xfl ™ê÷Ñ≤Oz, "≥·^•ºk™œHõ~åºÅ`À "åiH˜ `À_»Ê_»∞`«∂, PP„â◊=∞OÖ’
QÀáÈ+¨}`Àáê@∞QÍ ÃÑ·# `≥eÊ#HÍ~°º„Hõ=∂ Åhfl x~°O`«~°OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«@=Ú
ã¨Oã¨÷ Jaè„áêÜ«∞=Ú.
^Õ"åÅÜ«∂Å∞, P„â◊=∂Å∞, HõÖϺ}=∞O_»áêÅ∞ r~å‚ÅÜ≥∂^Œú~°}O :
tkä Ö Ï=㨠÷ Ö ’ L#fl^Õ " åÅÜ« ∂ Å#∂, =∞~î å Å#∂, 㨠„ `åÅ#∂,
q^•ºÅÜ«∂Å#∂, „QÆO^ä•ÅÜ«∂Å#∂ ÉÏQÆ∞KÕ~Úã¨∂Î, "å\˜H˜ J#∞‰õÄÅ
"å`å=~°}Ïxfl HõeÊOz, x`«ºHÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ #_çÑ≤OK«@O.
Wg Dã¨Oã¨÷Pâ◊Ü«∂ÅÖ’ =ÚYº "≥∞ÿ#q.

ÉèÏ~°f^è•i‡Hõq*Ï˝#Ѩi+¨`ü
QÆ∞O@∂~°∞.
12

„j^Õg=∞Ǩ`«‡ºO - ã¨OѨÓ~°‚ âߢã¨Îq^Œº

'K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u— QÍ „Ѩã≤kúK≥Ok#J^Œ∞ƒ`«„QÆO^ä•xH˜ Jã¨Å∞ ¿Ñ~°∞
''^Õg=∂Ǩ`«ºO——. HÍh nxx JQÆ=∞suÖ’ áê~åÜ«∞}, Ǩϟ=∂q^èŒ∞Å∞QÍ
¿Ñ~˘¯#fl `«O„`ånâß„™êÎÅ∞ ''K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u— QÍ =º=ǨÏiOKå~Ú. H˘O^Œ~°∞
nxx '#=â◊u—QÍ ‰õÄ_® ~°∂á⁄OkOz, Ǩϟ=∞áê~åÜ«∞}Ïkqkè„Hõ=∂xfl
U~°Ê~°Kå~°∞.
U^Õ"≥∞ÿ<å - D„QÆO^ä•x‰õΩ#fl =∞Ç≤Ï=∂, „Ѩâ◊ã≤Î Z#ÖËxk Jx ã¨Ê+¨ì
=∞ø`ÀOk. "Õ^•ÅÖ’ ~°∞„^Œ#=∞HõO=Öˇ, ѨÙ~å}ÏÅÖ’ D„QÆO^äŒO =∞Ç≤Ï
=∂xfi`«OQÍ „Ѩãk≤ ú á⁄OkOk. ѨÙ~å}"å[‡Ü«∞OÖ’ [ѨÇϨ Ÿ=∞áê~åÜ«∞}qkè
L#flk DXHõ¯ÉèÏQÍxˆH ##flk J^Œ∞ƒù`« "≥∞ÿ#JOâ◊O. =∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}O
Ö’x D„QÆO^äŒO =∞#∞=ÙÅK«i„`«Å#∞ K≥ѨÓÎ#flã¨O^Œ~°ƒùOÖ’xk. x*ÏxH˜ Wk
=∞#∞K«i„`«. Ѩ^è•flÅ∞QÆ∞=∞Ok =∞#∞=ÙÅÖ’ XHõ_≥·# ™ê=i‚=∞#∞=Ù QÍ^èŒ.
D=∞#∞K«i„`« ^Õg=∂Ǩ`«‡ºO. ^Õg„áê^è•#º"Õ∞ nxÖ’ „Ѩ^è•<åOâ◊O.
XHõÑ~¨ ål`«~åA ^ÕgP~å^è#Œ KÕ [Ü«∞jÅ∞ _≥,· J#O`«~[° #‡Ö’ =∞#∞ =Ü«∂º_»∞
- J#flk =ÚYºQÍ^äŒ.
<Õ_»∞ DK«i„`« =∂„`«"Õ∞ - 13 J^蕺ܫ∂Åâß„ã¨ÎOQÍ =∞O„`«`åfixfl
HõeyLOk. 578 â’¡HÍÅ#∞ Láêã¨Å`À HõeÑ≤ `«y#qÉèÏQÆO KÕã≤, 700
=∞O„`åÅ∞QÍ =∞O„`«âß„™êÎÅ∞ qkèq^è•<åÅ#∞ U~°Ê~°Kå~Ú.
D=∞O„`«ã¨fi~°∂ѨѨÙ~å}ÉèÏQÍxH˜ „Ѩ^è•#^Õ=`« Z=~°∞? K«O_ô,
^Œ∞~åæk<å=∂Å`À =∞O„`«qÉèÏQÍÅ∞ xˆ~Ìtã¨∞Î<åfl~Ú. ^Œ$ëêìfi ™ê K«O_çHÍ
(^Õg. 3.27) xǨÏO`«∞O K«O_çHÍO HÀáê`«¯ $`åfi Ü«Ú^ŒúO (^Õg. 9.6)
Ѩi`«∞ëêì „Ñ¨`«ºHõ∆O „áêÇ¨Ï K«O_çHÍ (^Õg, 13.10) ^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤
(^Õg.4.16) J<Õq^èŒOQÍ K«O_çHõ (K«O_ç) <å=∞O, JÖψQ ^Œ∞~åæ<å=∞O
JHõ¯_»H¯õ _® L<åfl, =¸Å„QÆO^äOŒ Ö’ '^Õg— â◊|"Ì ∞Õ ™ê^è•~°}OQÍ J<ÕHãõ Ö÷¨ ÏÅÖ’
`«~°∞K«∞QÍ Hõ#|_»∞`«∞Ok.
'^Õq— Ѩ~åâ◊H˜ÎH˜ L#fl Jã¨Öˇ·#<å=∞O. '^Œ∞~åæO ^ÕgO â◊~°} =∞ǨÏO
 13
„ѨÑ^¨ ºÕ — „Ѩ }À ^Õg ã¨~ã° fi¨ f— "Õ∞^è• ^Õg AǨg∞}Ï „tÜ«∞O ^Õg =ÚѨÇϨ fiÜÕ∞—,
Jx "Õ^=Œ ∞O„`åÅ∞ ѨÅ∞`å=ÙÖ’¡ [QÆ^OŒ |#∞ '^Õg— â◊|OÌ `À<Õ „Ѩ=zOKå~Ú.
P^ÕqÜÕ∞ „uâ◊‰Ωõ ÅÎ ∞QÍ, ^Œâ=◊ ∞Ǩq^ŒºÅ∞QÍ, |Ǩï~°∂áêÅ`À, J<ÕHLõ áêã¨<å
ã¨O„Ѩ^•Ü«∂ÅÖ’, J<ÕHõq^è•Å∞QÍ P~åkèOѨ|_»∞`«∞#flk. .
'"Õ∞^è•ã≤ ^Õq qkè`À JdÅ âß„ã¨Î™ê~å— (^Õg.4.10)
™œ=∂ºx Ü«∂x ~°∂áê}˜— (^Õg. 5.24) =O\˜ ^Õg=∂Ǩ`«‡ºâ’¡HÍÅÖ’
ÃÑ·q+¨Ü«∞O ã¨Ê+¨ì =∞ø`ÀOk.
Wk Ü«∞[˝~°∂ѨOQÍ qxÜ≥∂yOѨ|_»∞`ÀOk Hõ#∞Hõ 'Hõ~°‡K«O_ç—
J#=K«∞Û. =∞O„`«[áê^Œ∞Å∞QÍ Ü«∞O„`«-`«O„`« q^è•<åÅ`À K«Hõ¯QÍ
~°∂ѨÙk^Œ∞‰Ì Ωõ #flk Hõ#∞Hõ 'Láêã¨<åâß„ã¨"Î ∞£ —. HÍã¨Î LѨx+¨`Ê« ~î#° ã¨O™ê¯ ~°O`À
K«∂¿ãÎ, Wk '"Õ^•O`«âß„ã¨ÎO— ‰õÄ_®. WÖÏ Hõ~À‡áêã¨<å*Ï˝#ã¨fi~°∂Ѩ "≥∞ÿ#
ã¨OѨÓ~°‚=∞O„`«~åt.
nx LѨ„"≥∂ѨãO¨ Ǩ~åÅÖ’<Õ Dq+¨Ü∞« O ã¨Ê+¨=ì ∞ø`«∞Ok. Jáœ~°∞¿+Ü«∞
"≥∞#ÿ "Õ^OŒ =O\˜^Õ Wk. Jx ã¨O„Ѩ^•Ü«∞A˝Å=∂@. U_»∞=O^ŒÅ=∞O„`åÅ∞QÍ
L#fl 578 â’¡HÍÅ`À U_»∞=O^ŒÅ c*ÏHõ~∆ åÅ∞<åfl Ü«∞x JaèAÅ˝ ∞ L^Œiú OKå~°∞.
Bzf=∞O`« "≥∞ÿ#^Œ~°≈# q∞k. JO^Œ∞ˆH â’¡HÍÅáê~åÜ«∞} Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ#
„ѨÜ∂≥ [<åÅ#∞ Ü«∞[=∂xH˜ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û`ÀOk. =∞O„`«O=Öˇ<Õ Ç¨Ï=#„H˜Ü∞« ‰õΩ
qxÜ«ÚHõÎ =∞ø`ÀOk.
ã¨∞+¨µª ^ŒH˜∆}ÏKå~°ã¨O„Ѩ^•Ü«∂xH˜ K≥Ok# Ѩ~°OѨ~åQÆ`« J^≥· fi`«q^•º
Ñ‘~åî Å∞ ã¨ÇÏ≤ `«O `«~K° ∞« nxx Ü«∂QÆOQÍ, Ѩ^uúŒ Ö’ x~°fiÇ≤Ïã¨∂,Î J<ÕH=õ ∞OkH˜
JcèëêìÅ#∞ ã≤kúOѨ*Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
P¿ã`«∞j`åK«ÅO â߈HÜ Î ∞« O qaè#fl=∂~åæÅÖ’ J#∞ã¨~}° Ü © ∞« OQÍ L<åfl,
Jxfl=∂~åæÅ"åiH© D^Õg(K«O_ô)áê~åÜ«∞}=∂„`«O t~À^è•~°ºO. â◊~°#fl=
~å„`«∞Å=O\˜|ǨïѨ~åfiÅ"Õà◊Ö’¡ D„QÆO^äŒáê~åÜ«∞}, ǨÏ=<å^Œ∞Å∞
„Ѩ^è•#Ü«∞[˝OQÍ LO@∞<åfl~Ú.
WO^Œ∞Ö’ Láê㨺 J~Ú# '^Õq— "Õ^Œ"Õ^•O`«„Ѩuáê^Œº J~Ú#
Ѩ~åâ◊H˜ÎÜÕ∞. D=∂`«Hõ$Ѩ - Jcè+¨ìã≤kúh, P~ÀQͺ^Œ∞Å#∞ „Ѩ™êkOKÕkQÍ<Õ
14
JO^Œ~∂° ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞. HÍh, D„QÆO^ä㌠fi¨ ~°∂áêhfl, ^Õg`«`åÎ fihfl, PÖ’K«<å`«‡Hõ
"≥∞#ÿ HõJ∆ Hõ~∆ ~° åtQÍ KÕ¿ã"å~°∞ J~°∞^Œ∞. PHÀ}OÖ’ DѨÙ~å}q^Œº#∞ Ѩije¿ã,Î
Wk „|Ǩχq^ŒºQÍ ™êH∆Í`«¯iã¨∞ÎOk.
ÉèíQÆ=næ`«=Öˇ<Õ D„QÆO^äŒO ‰õÄ_® J^蕺`«‡q^Œº. w`«Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜
J^蕺ܫ∞O, WO^Œ∞Ö’x `˘eJ^蕺ܫ∞O - qëê^ŒÜ≥∂QÍÖË. ''#ëÈì
"≥∂ǨÏó—— (w`«. 18.73) J<Õk Ô~O_»∞ „QÆO^ä•Å‰õΩ Ѷ¨Å„â◊√u.
ã¨∞~°^äŒ∞_»∞ - JkèHÍ~°O. ã¨=∂kè - ã¨OѨ^Œ. DÔ~O_çO\˜h =Åz#
"≥∂ǨÏO Jq^•ºã¨fi~°∂ѨO. JǨxH˜ PÅO|<åÖˇ·# DÔ~O_»∞q+¨Ü«∂Å
q∞^蕺`åfixfl ѨijeOz, "≥∂ǨxH˜ =¸Å "≥∞ÿ#Jq^Œº#∞ `˘ÅyOK«∞
H˘<ÕO^Œ∞‰õΩ QÆ∞~°∂Ѩã¨^Œ#O KÕã≤#l*Ï˝ã¨∞=ÙH˜ 'ã¨∞"Õ∞^茗 ~°∂Ѩ PKå~°∞º_»∞
KÕã≤#LѨ^Õâ◊"Õ∞ ''^Õg=∂ǨÏ`«ºO—, 'J ^ä•`À „|Ǩχl*Ï˝™ê— J<Õ ÉÏ^Œ~åÜ«∞}
„Ѩ^äŒ=∞„|Ǩχã¨∂„`«O nxÖ’x„Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞O.
ã¨Ê+≤ìã≤÷uÅÜ«∞Å#∞ KÕ¿ã qâ◊fiK≥·`«#º~°∂Ñ≤}˜ ^Õq. D=∞Ǩ„QÆO^äŒOÖ’
~Ô O_»∞ JOâßÅ∞ 1. ã¨∞~°^,Œä ã¨=∂^è∞Œ Å∞ ã¨∞"Õ∞^è#Œ ∞ P„â◊~ÚOK«∞@, ^ÕgHõ$Ѩ#∞
á⁄O^Œ∞@, 2. =∞^èŒ∞ÔH·@Éèíq„^•q}˜QÍ, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞iÌxQÍ, â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí
ã¨OǨi}˜QÍ ^Õq `åeÛ# =¸_»∞=¸~°∞ÎÅ∞, =¸_»∞K«i„`«Å∞.
"≥Ú^Œ\k˜ ^ÕqP~å^è#Œ qkè. ~Ô O_»=k ^Õg<å=∞~°∂ѨQ∞Æ }bÖÏ. =∞Ç≤Ï=∂
`«`Ϋ fi„Ѩuáê^Œ#.
ã¨∞~°^äŒ, ã¨=∂^èŒ∞ e~°∞=Ù~°∂ XˆHQÆ∞~°∞=Ù#∞ P„â◊~ÚOz, XˆHѨ^ŒúuÖ’
`«e¡x Láêã≤OKå~°∞. XˆH[QÆ<å‡`« W~°∞=ÙiH© ™êH∆Í`«¯iOzOk. HÍh W^ŒÌ~°∞
HÀi#q "Õˆ~fi~°∞ HÀiHõÅ∞.
ã¨∞~°^∞Œä _»∞ Jq„ÉèOí â◊ "≥∞#ÿ ~å*Ϻxfl HÀ~å_»∞. "åã¨<å|ÖÏxfl J#∞ã¨iOz,
HÀiHõ Å∞O\Ï~Ú. PHÀiHõ ##∞ã¨iOz ÉèíQÆ=`«¯ $áêѶ¨Å =ÚO@∞Ok. `«e¡
áÈ~Ú#~å[ºã¨OѨ^Œ x=fi_»"Õ∞ HÍHõ, J#O`«~°[#‡Ö’ =∞#∞=ÜÕ∞ºÖÏ
J#∞„QÆÇ≤ÏOzOk. WHõ ã¨=∂kè - â◊√^Œú"≥·~åQƺO`À ã¨OQÆqK«∞ºuHÍ~°Hõ"≥∞ÿ#
*Ï˝<åxfl, =∞=∞HÍ~° =∞<ÕJq^Œº#∞ #tOѨ*Ë¿ãq^Œºx „áêi÷OKå_»∞. `«e¡
„Ѩ™êkOzOk. ^èŒ~°‡|^Œú "≥∞ÿ#Éèí∞H˜Îh, âßâ◊fi`« "≥∞ÿ#=ÚH˜Îh ‰õÄ_® W=fiQÆeˆQ
 15
Ѩ~°=∂u‡Hõ ^Õq J<Õ K«Hõ¯x„Ѩuáê^Œ# nx^•fi~å [iyOk. Éèí∞H˜Î=ÚH˜Î
„Ѩ^•Ü«∞Hõ "≥∞ÿ# Dâ◊fi~å#∞„QÆǨÏO qâ◊^Œ =∞~ÚOk.
D=$`åÎO`« =∞O`å „|Ǩχq^ŒºÜÕ∞ Jx ã¨Ê+¨ìOQÍ É’^èŒÑ¨_»∞`ÀOk.
''`«`ü ã¨~°fiO „â’`«∞ q∞KåÛùq∞ `«fi`ÀÎ „|Ǩχq^•O =~°!—— (^Õg. 1.62).
Jx W~°∞=ÙiѨH∆Í# ã¨∞~°^äŒ∞_»∞ Ѩi„ѨtflOKå_»∞.
WO^Œ∞Ö’ QÆ∞~°∞ "≥·#ã¨∞"Õ∞^èŒ#∞ '„|Ǩχq^•O =~°— Jh ã¨OÉ’kèOK«_»O
Ö’<Õ K«H¯õ xã¨∂K«# LOk. „|Ǩχq^Œ∞ÅÖ’ „âı+µ¨ xª J_»Q=Æ Åã≤Ok „|Ǩχq^Œº<Õ.
J`«_»∞ K≥¿ÑÊk Pq^Œº<Õ.
Dâ◊fi~°∞x=∂Ü«∂â◊H˜Î ã¨O™ê~°„Ѩ=iÎxQÍ Jq^•º~°∂ѨOQÍ, "≥∂ǨÏ
áêâßxfl „ѨÜ≥∂y™ÈÎOk. Ü≥∂QÆ∞º _≥·# ™ê^茉õΩ_çH˜ 'áêâ◊qKÕÛùkxQÍ *Ï˝<åxfl
(q^Œº#∞) „Ѩ™êk™ÈÎOk. 'Ü«∞ "Õ∞ "≥·+¨ =$}∞`Õ `Õ# ÅÉèíºó— J#fl LѨx+¨
^Œ#∞™ê~°OQÍ J#∞„QÆÇ≤Ï¿ãÎ QÍh *Ï˝#O ÖË^Œ∞.
'q^•ºq^•ºã¨fi~°∂Ñ≤}©—, 'Ѩâ◊√áêâ◊q"≥∂K«h— J~Ú#[QÆ^ŒO| Hõ$áê
qâı+¨"Õ∞ D=∞O„`«™ê^èŒ#=Å# á⁄O^Œ=Åã≤#ã≤kú. PHõ$áêi÷ Ü≥ÿ∞#l*Ï˝ã¨∞"Õ
nxH˜ JkèHÍi. D=$`åÎO`«OÖ’ =∞~À JO^Œ "≥∞#ÿ ã¨OHˆ `«q^Œº LOk. „H˜Ü∂« jÅ
"≥∞ÿ#â◊s~°O, „¿Ñ~°Hõ "≥∞ÿ#|∞kú DÔ~O_»∂ ™ê^茉õΩ_»∞ Uq^èŒOQÍ ™ê^èŒ<ÀѨ
Ü≥∂QÍÅ∞QÍ =∞ÅK«∞HÀ"åÖ’ '<å=∂Å— ^•fi~å K«Hõ¯xã¨OˆH`« q∞=fi|_çOk.
ã¨∞~°^äŒ∞_»∞: WO„kÜ«∞ǨÏÜ«∂Å`À L#flâ◊s~°"Õ∞ ~°^äŒO. ã¨`«¯~å‡K«~°}`À
[#‡„H˜Ü«∂jÅHõâ◊s~°"Õ∞ ã¨∞~°^äŒO.
ã¨=∂kè: ã¨=∞|∞kú Hõey#qKå~°}jÅ "≥∞ÿ#|∞kÌ (nèó) ã¨=∂kè.
ã¨∞~°^äŒ "≥∞ÿ#â◊s~°O x+¨¯O@Hõ "≥∞ÿ#^èŒ~å‡K«~°}`À ã¨∞Hõ$`«O HÍ"åe.
|∞kú „|Ǩχ*Ï˝#x+¨Oª HÍ"åe. ~Ô O_çO\˜h „Ѩ™êkOK«QeÆ Qˆ P`«‡â◊HÜ Î˜ ∞Õ ^ÕgHõ$Ѩ.
''ã¨∞"Õ∞^茗#∞ („|Ǩχ*Ï˝<åxfl) P„â◊~ÚOz#â◊s~°|∞^Œ∞úÖË ã¨∞~°^äŒ,
ã¨=∂^èŒ∞Å∞. „|Ǩχq^•º"åºÑ≤ÎÔH· "≥Ú^Œ\ ˜JOQÆO z`«Îâ◊√kÌHõ~°ã¨`«¯~°‡. Wk
ã¨∞~°^äŒ`«`«Î fiO. â◊√kú á⁄Ok, „|Ǩ‡aè=ÚY "≥∞ÿ#z`«Î=$uÎ ã¨=∂kè`«`«Î fiO.
"≥Ú^Œ\ ˜JOâ◊OÖ’ ^•y#PO`«~°º q∞k.
Ô~O_»=JOâ◊O S# - ^ÕgK«i„`«ÅÖ’ „Ѩ^è•#OQÍ =¸_»∞ Ѷ¨∞\ÏìÅ∞,
16
<åÅ∞QÆ∞™È΄`åÅ∞, Ö’`≥·# =∂i‡Hõq+¨Ü«∂Å∞, "å\˜Ö’ =∞O„`«ã¨OˆH`«,
`åuÎ fiHõã¨∂K«#Å∞ Hõ^ä•"åº[O`À ã¨=∞‰õÄ~°Û|_®¤~Ú.
1. K«i„`«Å„Hõ=∞OÖ’<Õ K«Hõ¯xBz`«ºO ^Àº`«Hõ =∞ø`«∞Ok.
D=¸_»∞K«i„`«ÅѨ^uúŒ „|Ǩχ„QÆOkä, q+¨µ„‚ QÆOkä, ~°∞„^Œ„QÆOkä Éè^Ë qŒ ^ŒºÅ`À
‰õÄ~°Û|_ç#k.
2. "Õ^Œã¨∂‰õΩÎÅÖ’ K≥Ñ≤Ê# ã¨~°fi^Õgã¨∂HÍÎÅ™ê~°"Õ∞ WO^Œ∞Ö’x ™È΄`«
K«`∞« +¨Ü
ì ∞« O. ~å„uã¨∂Hõ,Î ^Õgã¨∂Hõ,Î J^è~Œ fi° j~å¬k"≥k· Hõ=∞O„`«^∞Œ º`«∞Å∞ WO^Œ∞Ö’
„ѨHÍt™êÎ~Ú. ˆH<ÀѨx+¨`«∞Î=O\˜ *Ï˝#HÍO_»Ö’x`«`«Î finÑ≤HõÅ∞. ÉèÏã≤™êÎ~Ú.
„Ѩ^äŒ=∞K«i`«Ö’ ^ÕgPq~åƒù"åxH˜ =Ú#∞¿Ñ „|ǨχHõ$`«ã¨∞Îu (~å„u
ã¨∂HõOÎ ), =∞^躌 =∞K«i„`«Ö’ Jã¨∞~°ãO¨ Ǩ~å#O`«~O° ^Õ=`«ÅKÕ`« =∞Ç≤ÏëêO`«Hsõ
ã¨∂HõOÎ , L`«=Î ∞K«i„`«Ö’ ^ÕqPq~åƒù"åxH˜ ѨÓ~°fiO ^Õ=`«ÅKÕ (JѨ~ål`å)^Õg
ã¨∂HõÎO - ѨÙ#ó Jã¨∞~°ã¨OǨ~å#O`«~°O <å~åÜ«∞}©ã¨∂HõÎO. D‰õÄ~°∞Ê
~°=∞}©Ü«∞O.
™È΄`«K`« ∞« +¨Ü
ì ∞« OÖ’x„Ѩuâ’¡HOõ "Õ^㌠∂¨ HÍÎÅÖ’, LѨx+¨`∞« ÅÎ Ö’ xQÆk`«
"≥∞ÿ#„|Ǩχ`«`åÎfixfl „Ѩuáêkã¨∞Î#fl^Õ. "å\˜x J~å÷#∞ã¨O^è•#ѨÓ~°fiHõOQÍ
=∞##O KÕ¿ãÎ, „|Ǩχ*Ï˝#O ã≤kúã¨∞ÎOk. - 'Ü«∞Ü«∂ `«`« q∞^ŒO [QÆ`ü— -
(^Õg.4.2) Z=iKÕ`« D[QÆu "åºÑ≤OѨ|_ç#^À - J<Õ ã¨∞"Õ∞^èŒ=K«#O
'Dâß"å㨺 q∞^ŒQ∑O [QÆ`ü— J<Õ LѨx+¨^•fiHõº"Õ∞.
'Ü«∞ K«Û H˜&˜Û`ü Hõfiz^£ =ã¨∞Î ã¨^Œã¨^£ "ådÖÏu‡ˆH,
`«ãº¨ ã¨~fi° 㨺 Ü«∂ â◊HóΘ .....—— (^Õg.1.63) J<Õ „Ѩ^=Œä ∞ã¨∞uÎ Ö’x"åHõºO
Ü«∞ K«Û H˜Oz`ü [QÆ`ü ã¨~°fiO ^Œ$â◊º`Õ „â◊¥Ü«∞`Õ (J)Ñ≤ "å
JO`«~ƒ° Ç≤Ï â◊Û `«`ü ã¨~fi° O "åºÑ¨º <å~åÜ«∞}ó ã≤`÷ ó« — J<Õ "Õ^"Œ åHͺ~å÷xfl
K≥|∞`«∞#fl^Õ.
„Ѩ^äŒ=∞K«i`«O, „Ѩ^äŒ=∞™È΄`«O ‰õÄ_® |∞∞ˆQfinÜ«∞<åã¨nÜ«∞ã¨∂HõÎ
ã¨fi~°∂ѨOQÍ H˘O^Œ~°∞ qA˝Å∞ ÉèÏqOKå~°∞. ѨÙ~å}=ÚÅ∞ "Õ^ÀѨ|$OǨÏ}
=ÚÖË ##fl P~°¬"åHõºO 㨇~°}©Ü«∞O. „|Ǩχq^•ºã¨fi~°∂ѨOQÍ QÀK«iOKÕ
^Õg=∂Ǩ`«‡ºO Ö’x ã¨∞Îu"åHͺ Åhfl "Õ^ŒOÖ’x LÉèíÜ«∞HÍO_»Åã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞.
 17
JO^Œ∞ˆH nxx "Õ^Œ=∞O„`«ã¨=∂#OQÍ Ç¨ÏŸ=∂^Œ∞ÅÖ’ qxÜ≥∂yOz,
Ü«∞[˝Ñ¶¨ÖÏÅ#∞ á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞.
`«fi Ü≥ÿ∞`« ^•ú~°º`Õ qâ◊fiO, `«fi Ü≥ÿ∞`«`ü ã¨$[º`Õ [QÆ`ü,
`«fiÜ≥ÿ∞`«`ü áêź`Õ ^Õq, `«fi =∞`«ûºO`Õ K« ã¨~°fi^• (^Õg. 1.56)
J<Õ "≥Ú^Œ\ ˜J^蕺ܫ∞OÖ’x ã¨∞Îuâ’¡HõO - 'Ü«∞`À "å W=∂x Éèí∂`åx
*ÏÜ«∞<Õ.Î ...— (3.1.1) J<Õ `≥u· sÎ Ü≥∂Ѩx+¨^•fiHͺ~å÷xfl ''`«ãº¨ „|Ǩχ K« Hõ„∆ `«O
K« LÉèË Éèí=`« F^Œ#ó— J<Õ Hõ~îÀѨx+¨`«∞Î(2.25) "åHͺ~å÷xfl `≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î#flk.
ã¨∞^è• `«fi =∞Hõ∆~å x`Õº „u^è• =∂„`åu‡HÍ ã≤÷`å,
J~°ú=∂„`å ã≤÷`å x`åº Ü«∂ #∞KåÛ ~åºqâı+¨`«óII (^Õg.1.54,55) -
J<Õâ’¡HõO =∂O_»∞HÀºÑ¨x+¨`«∞ÎÖ’x „Ѩ}"å~°÷qKå~°}Ë.
=∞Ç≤ÏëêO`«Hõsã¨∂HõÎOÖ’x 'Ü«∞™êº ã¨û=∞ã¨Îã¨∞~°`åã¨=Ún~°}Ë#
`«$Ñ≤OÎ „ѨÜ∂« u ã¨HÖõ +Ë µ¨ =∞MË+µ¨ ^Õq— (^Õg.4.7)J<Õâ’¡HOõ Hõ~‡° HÍO_»Hõ
"≥∞ÿ#Ü«∞[˝ã¨fi~°∂áêxfl ^Àº`«HõO KÕã¨∞Î#flk.
'"≥∂H∆Íi÷aè ~°∞‡xaè ~°ã¨Îã¨=∞ã¨Î^ÀÃ+·ó q ^•ºã≤ ™ê ÉèíQÆ=f ....! (^Õg.
4.8) J<Õâ’¡HõO *Ï˝#HÍO_»QÆ`« "≥∞ÿ#„|Ǩχq^Œº#∞ ã¨∞ÊùiOѨ*Ëã¨∞Î#flk.
"≥Ú`«ÎOQÍ 'â◊ÉÏÌu‡HÍ ã¨∞q=∞ÖÏ |∞∞QƺAëêO x^è•#O...— (^Õg.
4.9). J<Õâ’¡HõO HÍO_»^ŒfiÜ«∞ã¨=Ú¿Ñ`« "≥∞ÿ#"Õ^Œ=∂`«ÜÕ∞ D„QÆO^䌄Ѩuáê^Œº
^ÕqQÍ ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞Î#flk.
'^Œ∞~°$`«=Î $`«âÎ =◊ ∞#O `«= ^Õq! jÅO— (^Õg.4.20) =O\˜ â’¡HÑõ ~¨ O° Ѩ~°
^ÕgHõ$`« Jã¨∞~°ã¨OǨ~°OÖ’x PO`«~åºxfl Pq+¨¯iã¨∞Î#flk.
^ÕqPÜ«Ú^è•Å∞ Jã¨∞~°ãO¨ Ǩ~°HÍÖË HÍHõ, ÉèHí ~Îõ H° }∆õ ^ŒH=∆õ ÚÅ∞ J<ÕÉÏè =O
~°∞„^Œ#=∞Hõ=∞O„`åÅÖ’x '#=∞ ¿ãÎ Jã¨∞Î ^èŒ#fi<Õ...— J<Õ=∞O„`åÅ~°∂Ѩ"Õ∞.
'JѶ¨∞’ˆ~Éè’º P^äŒ Ñ¶¨∞’ˆ~Éè’º....— =∞O„`«O '™œ=∂ºx Ü«∂x ~°∂áê}˜
„`≥·Ö’ˆHº qK«~°xÎ`Õ Ü«∂x Kå`«ºO`«Ñ¶¨∞’~å}˜...— (^Õg.4.25) J<Õâ’¡HõOÖ’
QÆiƒù`« "≥∞ÿ LOk. 'Ju™œ=∂ºu~“„^•Ü≥ÿ∞...— (^Õg. 5.11)
^è~Œ ‡° ~°H}∆õ Ï~°O÷ , J^è~Œ ‡° tHõ}∆ Ï~°O÷ ^Õq ^èiŒ Oz# L„QÆ~∂° ѨO. Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞x
=∞#∞º`«`«Î fi"Õ∞. J^Õ 'K«O_ô—<å=∞O`À ã¨Ê+¨ì=∞ø`ÀOk. LÉèíÜ«∞<å=∂Å∞
„HÀ^è•~°÷HÍÖË.
18
=∞O„`«„ѨÜ≥∂QÆO, áê~åÜ«∞}Ïk=º=Ǩ~åÅ#∞ xˆ~ÌtOz =∞O„`«
âß„ã¨HÎ Öõ ÏÊÅ∞ ''=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©∆ ‡, =∞Ǩã¨~ã° fi¨ f— - J<Õ =¸_»∞ ~°∂áêÅ∞QÍ
=¸_»∞K«i„`«Å∞QÍ qÉèÏy`åÅ∞. HÍh '^Õg=∂Ǩ`«‡ºO— =¸Å„QÆO^äOŒ Ö’ =∂„`«O
DqÉèÏQÆO QÀK«iOK«^Œ∞.
Wxfl~°∂áêÅ∞QÍ L#flk XˆHѨ~åâ◊H˜Î. P"≥∞ ã¨~°fi^Õ"åu‡Hõ. [QÆ`å¯i}˜.
QÆ∞}=∞~Ú. =∞Ǩ=∂Ü«∞. [QÆ^fŒ `«OQÍ `«∞sÜ«∞ "≥∞#ÿ „|Ǩχ`«`Ϋ fiO, =∞ǨHÍm,
=∞ǨÅH©∆ ‡, =∞Ǩã¨~°ã¨fi`åºu‡Hõ J~Ú# UHõâ◊H˜ÎÜÕ∞ DѨ~åâ◊H˜Î.
UÔH· "åǨÏO [QÆ `«º„`«, kfifÜ«∂ HÍ =∞ =∂Ѩ~å,
Ѩ â‹·º`å ^Œ∞+¨ì! =∞ ÜÕ∞º=, qâ◊O`Àº =∞kfiÉèí∂`«Ü«∞ó II
(^Õg.10.3).
J<Õ ^Õg"å‰õΩ¯- 'UHõO JkfifÜ«∞O „|Ǩχ— J<Õ"Õ^•O`«"åHõº"Õ∞.
J<ÕH=õ ÚÖˇ#· k=º=¸~°∞ÅÎ ∞ qâ◊fi„Ѩu+¨‰ª Ωõ , Láêã¨#‰õΩ ã‘fiHõiOz#qÉè∂í `«∞ÖË.
'JqÉèHí OÎõ , `«`ü *Ï˝#O qkú ™êuÎ fiHõ"∞£ — (w`«.18.20) J<Õ w`å"åHõºO ‰õÄ_®
WO^Œ∞Ö’ „ѨHÍt™ÈÎOk.
[QÆu U~°Ê_»∞@‰õΩ ѨÓ~°fiO c[OÖ’, Éèí∂[OÖ’ UDâ◊fi~°`«`«Î fiOÖ’
„ѨH$õ +¨Oì QÍ ÅÜ«∞ "≥∞Lÿ O^À, P„ѨàÜ ◊ ∞« `«`Ϋ fi"Õ∞ =∞ǨHÍo Pq~°ƒqù Oz# [QÆu.
''^èŒ# =∞yfl ~°ú#O "åÜ«Úó ^èŒ#O ã¨∂~°ºó.....—— J#fl@∞¡QÍ Dâ◊fisÜ«∞
qÉèí∂`«∞Å`À xO_ç#k Hõ#∞Hõ, PqÉèí∂`«∞Åã¨=∞+≤ì~°∂ѨO =∞ǨÅH˜∆ ‡,
qâ◊fi =∞O`å Dâ◊fi~°~°∂Ѩ"Õ∞ J<Õ Zé∞Hõ, *Ï˝#~°∂Ñ≤}˜ =∞Ǩã¨~°ã¨fiu.
Wn D=¸i΄`«Ü«∞„Hõ=∞OÖ’x qâı+¨O.
™ê q^•º Ѩ~°=∂ =ÚˆHÎ ˆ~›`«∞Éèí∂`å ã¨<å`«h I
ã¨O™ê~°|O^茿ÇÏ`«∞ â◊Û Ãã·= 㨈~fiâ◊fiˆ~â◊fis II (^Õg. 1.44)
=ÚH˜HÎ ˜ ¿ÇÏ`«∞Éè∂í `« "≥∞#ÿ ã¨<å`«#„|Ǩχq^Œº, ã¨O™ê~°|O^èHŒ Íi}˜ Ü≥∞ÿ #
[QÆxfl~°fiǨÏ}HÍi}˜, ã¨~°fixÜ«∂=∞‰õΩʼnõΩ xÜ«∂=∞‰õΩ~åÅ∞ - Dk=ºâß„ã¨Î
„Ѩuáê^Œº. ^Œ∞~°¡ÉèíO, ^Œ∞~°æ=∞O S# Ѩ~°„|Ǩχ`«`«Î fi"Õ∞ ^Œ∞~°æ. P`«e¡ KÕã≤#
Jã¨∞~°ã¨OǨ~°bÅ Åhfl J#∞„QÆǨÏs`«∞ÖË.
*Ï˝#„Ѩu|O^èŒHÍ Öˇ·# Jq^•º=$`«∞ÎÅ#∞ x~°∂‡eOKÕ *Ï˝#â◊H˜Î
 19
q[$OÉèí}ÜÕ∞ DbÅÅPO`«~°ºO. ^Õ=Ùºáêã¨<å„Hõ=∞OÖ’ ™ê^茉õΩxÖ’x *Ï˝#
q~À^èŒ∞ Öˇ·#JǨÏOHÍ~å^Œ∞Å#∞ #tOѨ*Ëã¨∞H˘#_»"Õ∞ DѶ¨∞\ÏìÅÖ’x qq^èŒ
^Œ#∞AÅã¨OǨ~°O. =∞^èŒ∞ q∞+¨ìO Hõ~°‡Ñ¶¨Å"£∞ - (Hõ~îÀѨx+¨^•ƒù+¨ºO) ÔH·@Éèíó
^Œ∞+¨¯ $`«óHõ~°‡QÆ`« JǨÏOHÍ~°, Ѷ¨ÖÏHÍOHõ∆Å#∞ q_çKÕ x~°‡=∞`«fiÜ≥∂QÆ"Õ∞
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí ã¨OǨ~°O. Ü≥∂QÆѨ~°OQÍ ‰õΩO_»eh*ÏQÆ~°}, "Õ^•O`«Ñ¨~°OQÍ
*ÏQÆi`« "≥∞#ÿ P`«‡*Ï˝#O - DJOâ◊"∞Õ q+¨µ=‚ Ù#∞ "Õ∞ÖÁ¯eÑ≤# „|ǨχHõ$`«ã∞¨ uÎ .
Ü≥∂QÆx„^•H∆Í`å¯~°O, „ÉÏǑχã≤÷u—. `«`«Î fiA˝Å∞ Jã¨∞~°â◊‰õΩÎÅ#∞ "åºMϺxOz#
f~°∞ J^Œ∞ƒù`«O.
"≥∂ǨÏ=∞=∞HÍ~°<åâ◊#O - =∞^èŒ∞ÔH·@Éèíã¨OǨ~°O „Ѩ^äŒ=∞K«i`«O.
~°[ã¨"Î ∂≥ QÆ∞}ÏÅ SHõºã¨fi~°∂ѨÙ_Õ =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°∞_»∞. `«`û« OǨ~°O =∞^躌 =∞K«i`«O.
P`«‡Ñ¶∞¨ fl "≥∞,ÿ ^≥· fi`«ÉÏè =ã¨OѨ#fl"≥∞#ÿ JǨÏOHÍ~°"∞Õ (1)â◊√OÉè∞í _»∞. =∞=∞HÍ~°"∞Õ
(2)xâ◊√OÉèí∞_»∞. HÍ=∞O (3)~°HõÎcA_»∞. (~°HõÎ =∞#∞ ~ÀQÆó, c[O HÍ~°}O,
Ü«∞㨺 ã¨ó) „HÀ^è"Œ ∞Õ (4)^è∂Œ „=∞Ö’K«#∞_»∞, HÍ=∞~åQÆãǨ Ï≤ `«|Å"Õ∞ (5)K«O_»∞_»∞,
^Œ~°Ê"Õ∞ (6)=ÚO_»∞_»∞.
DJã¨∞~°ã¨OǨ~°"Õ∞ L`«Î=∞K«i`«.
`«"Õ∞= â◊~°}O QÆK«Ûù ã¨~°fiÉèÏ"Õ# ÉèÏ~°`«!
`«„`«Ê™ê^•`ü Ѩ~åO âßOuO ™ê÷#O „áêѨûºã≤ âßâ◊fi`«"∞£ II (w`«.18.62)
- Jx ÉèíQÆ=næ`« K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ - ã¨∞"Õ∞^èŒ W^ŒÌ~°∞ t+¨µºÅ#∞ Ѩ~°"Õ∞â◊fiix
â◊~°}∞ á⁄O^Œ =∞x „ѨÉè’kOKå_»∞.
^èŒ~°‡-ÉèíH˜Î -*Ï˝<åu‡Hõ "≥∞ÿ# J^蕺`«‡q^•ºâß„ã¨ÎOQÍ, Hõ~À‡áêã¨<å
*Ï˝#q^ŒºQÍ '^Õg=∂Ǩ`«‡ºO—— „ѨHÍt™ÈÎOk.
SÇ≤ÏHÍ=Ú+≤‡Hõ™ê^èŒ#‰õΩ, Ѩ~°=∂~°÷*Ï˝<åxH˜ XˆH„QÆO^äŒO_®fi~å
=∞ǨϟѨHÍ~°O KÕã#≤ "åºã¨∞x~°K<« åã¨Oq^è•#O P~°¬^~Œ ≈° #"≥É· "íè åxH˜ `å~å¯}O.
Dâß„™êÎxfl ™êOQÀáêOQÆOQÍ ~°∂á⁄OkOz, JOkã¨∞Î#fl „jÜ«Ú`«∞Å∞
ÉÁÖËÑ¡ e¨ ¡ ã¨`º« <å~åÜ«∞} Åe`åO| ^ŒOѨ`∞« Å∞ ^è#Œ ∞ºÅ∞. Jaè#O^ŒhÜ«ÚÅ∞.
|∞^èŒ[#q^èÕÜ«Ú_»∞
™ê=∞"Õ^ŒO +¨}∞‡Yâ◊~°‡
20

„j^Œ∞~åæã¨ÑÎ̈â◊f`«`«Îfi=Ú
q^•fi<£ HÍjÉèí@¡ ã¨∞|ƒ~å=∞â◊~°‡
„j=∂„`Õ #=∞ó. „j^Œ∞~åæã¨Ñ¨Îâ◊u =∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}=ÚÖ’ â◊H˜Î
=∂Ǩ`«‡º=Ú#∞ `≥Å∞Ѩ٠13 J^蕺ܫ∞=ÚÅÉèÏQÆ=Ú. ^•xÖ’ ã¨=∞ã¨ÎѨÙ~°∞ëê~°÷
„Ѩ^•Ü«∞Hõ =∞QÆ∞â◊H˜Îã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞, K«i„`«Å∞, Láêã¨#Å∞ "≥Ú^Œ Öˇ·# "≥<Àfl
x~°∂Ñ≤OѨ|_çÜ«Ú#flq.
ã¨~åficè+¨ì„Ѩ^Œ =∞QÆ∞hã¨Ñ¨Îâ◊f™È΄`« "≥∞=iKÕ`«#∞ xi‡OK«|_ç#k QÍ^Œ∞.
"Õ^Œ=Ú#∞O_ç Ü«∂q~°ƒùqOz#^Õ. Ü«∞^ä• "Õ^À ǨϺ<åk i› `«^Œfi`ü ã¨Ñ¨Îâ◊f
㨇 $`å - "Õ^• =∞<åk Ü≥ÿ∞#>Ë¡ ã¨Ñ¨Îâ◊uÜ«Ú J<åkÜÕ∞ Ü«∞x Éèí∞=<Õâ◊fis
ã¨OÇ≤Ï`«Ö’ QÆ#∞Ñ≤OK«∞#∞.
ã¨Ñ¨Îâ◊`åº â◊Û ã¨HõÅO, `«`«Î fiO "Õ ^Œ‡ºÇ¨Ï "Õ∞= Ç≤Ï!
áê^À#O „jǨÏi ˆ~fiuÎ, "Õ`«Îº~°úO `«∞ „Ѩ*ÏѨuó,
"åºã¨ ã¨∞ÎsÜ≥∂ HOâ◊"£∞ "ÕuÎ, HÀ@ºOâ◊ q∞`«ˆ~ |∞^è•ó!
ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨OѨÓ~°‚`«`«fi=Ú#∞ <Õ <≥~°∞QÆ∞^Œ∞#∞. „jǨÏi =¸_»∞=O`«∞Å∞
Z~°∞QÆ∞#∞. „Ѩ*ÏѨu J~°ú"Õ∞. "åºã¨∞_»∞ <åÅ∞QÆ==O`«∞ Z~°∞QÆ∞#∞. Jx "Õ∞~°∞
`«O„`«=Ú K≥Ñ≤Ê#k. ^•xx "åºã¨∞_»∞ „ѨHõ\ ˜Oz#O^Œ∞# Ö’Hõ=ÚÖ’ "åºã¨Hõ$`«
=∞#∞=º=Ǩ~° "Õ∞~°Ê_ç#k. QÆ∞ǨϺ`«=∞ "≥∞ÿ# ^Õg=∂Ǩ`«‡º=Ú nxÖ’ #∞#flk.
"åHõº=ÚÅ`À J~°÷=ÚÅ`À ã¨Ñ¨Îâ◊`åº`«‡Hõ "≥∞ÿ#k. â◊√Éèí„Ѩ^Œ "≥∞ÿ#k. zK«ÛùH˜Î
=∞Ç≤Ï=∞`À xO_çÜ«Ú#fl ^Œx ~°∞„^ŒÜ«∂=∞à◊=Ú K≥ѨÙÊK«∞#flk.
^•i„^Œº=Ú#∞ ^˘ÅyOK«∞ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ ^Õ=`« Z=~°∞? P"≥∞`«`«Î fi=Ú#∞,
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ ^≥eÜ«∞*ˇÑ¨C =∞x Ü«∞_»∞QÆQÍ Ñ¨~°=∞t=Ù_»∞ áê~°fiuH˜ ã¨Ñ¨Îâ◊f
„ѨÉèÏ==Ú#∞ ^≥eÃÑ#∞.
D™ÈÎ „ `« = Ú#∞ áê~åÜ« ∞ }=Ú KÕ Ü « Ú "å _≥ Ñ ¨ Ê \˜ H ˜ ^•i„^Œ º =Ú
##∞ÉèíqOK«_»∞. PѨ~åâ◊H˜ÎÜÕ∞ ^Õ=HÍ~°ºx~°fiǨÏ}‰õΩ, Jã¨∞~°ã¨OǨ~°=Ú#‰õΩ
J=`«iOz#k. =∞ǨѨ^ŒÅ∞ ã¨OÉèíqOz#ѨÙ_»∞ ^Õ=`«Å∞ „áêi÷OK«QÍ P"≥∞
PÜ«∂^Õ=`«Å∞QÍ #=`«iOz, "åix ~°H˜∆Oz#k. "åiQÍ^èŒ ÅhflÜ«Ú 13
J^蕺ܫ∞=ÚÅÖ’ =∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}=ÚÖ’ K≥ѨÊ|_ç#q. ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨Î==Ú
 21
^•xÖ’x^Õ, ^•xx áê~åÜ«∞}=Ú KÕÜ«Ú@=Å¡ ã¨HõÅã¨∞Y=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
Ѩ~°=∞^Œ∞~°¡Éèí "≥∞ÿ#ã¨Ñ¨Îâ◊f™È΄`«áê~î°=Ú=Å¡ ã¨=∞™êÎi+¨ì=ÚÅ∞ `˘Åy, ã¨~°fi
=∞OQÆà◊=ÚÅ∞ KÕ‰õÄ~°∞ #x z^ŒO|~°ã¨OÇ≤Ï`« K≥ѨÙÊK«∞#flk. Ü«∞[˝=ÚÅÖ’
Jâ◊fi"Õ∞^èŒ=Ú, ^Õ=`«ÅÖ’ „jǨÏi „âı+¨µª Öˇ·#@∞¡ ™È΄`«=ÚÅÖ’ ã¨Ñ¨Îâ◊f™È΄`«=Ú
L`«"Î ∂≥ `«=Î ∞ "≥∞#ÿ k. nxH˜ q∞Oz#™È΄`«=Ú =∞i Ü≥ÚHõ\ ˜ ÖË^∞Œ . Wk Éè∞í H˜=Î ÚH˜Î
„Ѩ^Œ=Ú. Ѩ~°=∞ѨÙ}º„Ѩ^Œ=Ú. =∞O„`«=ÚÖ’ Ѩ~°=∞Ѩq„`« "≥∞ÿ#k. Jx _®=∞~°
`«O„`«=Ú# K≥ѨÊ|_ç#k.
Dã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ 7 #∂~°¡=∞O„`«=Ú Å∞#fl@∞¡ z^ŒO|~°ã¨OÇ≤Ï`«Ö’
K≥ѨÊ|_ç#k.
`«ã≤‡<£ ^Õ"åºó ã¨Î"Õ Ñ¨Ù}˺, =∞O„`åó ã¨Ñ¨Îâ◊`«O t"Õ!
`«™ê‡`ü ã¨Ñ¨Îâ◊f <å=∞, ã¨Î=O Ѩ~°=∞^Œ∞~°¡Éèí"£∞II
ã¨Ñ¨Îâ◊`«=∞O„`«=Ú Å∞#flO^Œ∞# Wk ã¨Ñ¨Îâ◊u Ü≥ÿ∞#k.
nxH˜ ã¨Ñ¨Îâ◊u J#∞ ¿Ñ~°∞#fl@∞¡ "Õ∞~°∞`«O„`«=ÚÖ’ QÆ#∞Ñ≤OK«∞#∞.
P`«O„`«=Ú ^•xx q=iOK«∞K«∞ -
=∞Ǩq^•ºkã¨`«º ã¨∞Î, ã¨Ñ¨Î HõÖËÊ `«^ä• W"Õ∞I
„|¿ÇχO„^ŒQÆ∞~°∞â◊√„HÍ}ÏO, q+¨µ‚~°∞„^Œã¨∞~°kfiëê"£∞ II
Láê™êº ^Õ=`å *Ï`å, ™êÎ âßÛ„`« „|Ǩχ}Ï ã¨Î`åó I
`«™ê‡`ü ã¨Ñ¨Îâ◊f `Õº=, "庿ã# ѨiH©iÎ`åII
=∞Ǩq^Œº "≥Ú^Œ Öˇ·# ã¨Ñ¨Îã¨`«∞ Å∞#flO^Œ∞# ã¨Ñ¨Îã¨u Ü≥ÿ∞# ^Œx "åºã¨∞_»∞
K≥ÃÑÊ#∞. ã¨Ñ¨Îâ◊f™È΄`«=Ú# =¸_»∞K«i`«=ÚÅ∞ QÆÅ=Ù. JO^Œ∞ „Ѩ^äŒ=∞
K«i`«=Ú#‰õΩ „|Ǩχ |∞∞+≤, QÍÜ«∞„u Kè«O^Œã¨∞û, =∞ǨHÍo ^Õ=`«. SO c[=Ú.
Jyfl `«`«Î fi=Ú. ^èŒ~å‡~°÷=Ú qxÜ≥∂QÆ=Ú. nxÖ’ =∂~°} "≥∂ǨÏ#=ÚʼnõΩ 90
=∞O„`«=ÚÅ∞. LKåÛ@# ã¨OÎ Éè#í „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚʼnõΩ 300 =∞O„`«=ÚÅ∞#∞ QÆÅ=Ù.
=∞^茺"≥∂`«Î=∞K«i„`«Å∞ q^Õfi+¨=â◊º=ÚʼnõΩ, â◊„`«∞„ѨÜ≥∂QÆ=ÚʼnõΩ 300
=∞O„`«=ÚÅ∞ QÆÅ=Ù.
=∞Ǩq^Œº "≥Ú^Œ ÅQÆ∞ã¨`«∞Å∞ ã¨Ñ¨Î=∞HõÅÊ=∞O^Œ∞ „|Ǩχ, WO„^Œ, QÆ∞~°∞,
â◊√„‰õΩʼnõΩ, q+¨µ,‚ ~°∞„^Œ, ã¨∞~°kfi+¨µÅ‰õΩ Láê㨺^Õ=`«HÔ · „|ǨχKÕ ã¨∞uÎ OK«|_ç#k.
HÍ# ã¨Ñ¨Îã¨u Ü«∞x "åºã¨∞_»∞ ¿Ñi_≥#∞. ã¨Ñ¨Îã¨`«∞Å∞: - „Ѩ^äŒ=∞K«i„`«Ö’ 1.
22
HÍo, 2. `å~°, 3. zè#fl=∞ã¨Î, 4. ã¨∞=Úd, 5. Éèí∞=<Õâ◊fii, 6. ÉÏÅ, 7. ‰õΩ|˚
J#∞ U_»∞QÆ∞~°∞.
=∞^躌 =∞K«i„`«Ö’ 1. ÅH˜∆ ‡, 2. Åe`«, 3. HÍo, 4. ^Œ∞~°,æ 5.QÍÜ«∞„u, 6.
J~°∞O^èŒu, 7. ã¨~°ã¨fiu J#∞ U_»∞QÆ∞~°∞,
L`« Î = ∞K« i „`« Ö ’ „ÉÏÇ≤ Ï ‡ "≥ Ú ^Œ Å QÆ ∞ ã¨ Ñ ¨ Î ã ¨ ` « ∞ Å∞ ã¨ Ñ ¨ Î = ∂`« $ Hõ Å ∞.
D~Ú~°∞=kÜ≥ÚHõ¯ã¨`«∞ʼnõΩ 1. #O^Œ, 2. â◊`åH˜∆, 3. âßHõOÉèíi, 4. cè=∞, 5.
~°HõÎ^ŒOuHõ, 6. ^Œ∞~°æ, 7. „ÉèÏ=∞i J#∞ã¨Ñ¨Îã¨`«∞Å∞ ã¨=∞+≤ì~°∂Ѩ=Ú. JO^Œ∞=Å¡
"Õ∞~°∞`«O„`«=∞O^Œ∞ ã¨Ñ¨Îã¨u Jx D„QÆO^äŒ=Ú ¿Ñ~˘¯#|_ç#k.
ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’xK«i„`«<å~ÚHõÅ∞: =∞ǨHÍo „Ѩ^äŒ=∞K«i„`«=Ú#‰õΩ,
=∞ǨÅH˜∆ ‡ =∞^茺=∞K«i„`«‰õΩ, =∞Ǩã¨~°ã¨fiu L`«Î=∞K«i„`«‰õΩ, <å~ÚHõÅ∞. HÍh
„áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺=Ú# 'ã¨~°fi ™êº^•º =∞ǨÅH©∆ ‡ó— Jxfl\˜HõO>Ë Pk^Õ=`«
=∞ǨÅH˜∆ ‡ Ü«∞x K≥ѨÊ|_ç#k. nxx|\˜ì ~¸"≥∞ÜÕ∞ Ѩ~åâ◊H˜Î Ü«∞x ã¨Ê+¨ì
=∞QÆ∞K«∞#flk. D"≥∞ `å=∞ã¨~∂° Ѩ"∞Õ =∞ǨHÍo. ™êuÎ fiHõ~∂° Ѩ=Ú =∞Ǩã¨~ã° fi¨ u.
=∞ǨÅH˜∆ ‡ ~å[ã≤Hõâ◊H˜Î. J~Ú#ѨÊ\˜H˜ x[=Ú# HÍ"≥∞ „uQÆ∞}~°∂Ñ≤}˜ÜÕ∞.
D^Õ=`« ã¨=∞ã¨^Î =Õ `«Å`Õ[ã¨∞û`À #=`«iOz, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°∞x ã¨OǨÏiOz,
Ö’Hõ=ÚÅ#∞ ~°H˜∆Oz#k. DQÍ^äŒ =∞^茺=∞K«i„`«Ö’xk. D=ÚQÆ∞æ~°∞ =¸~°∞ÎÅ∞
„Hõ=∞=ÚQÍ `«=∞ãπ, ~°[ãπ, ã¨`«Î fiQÆ∞}Ïu‡Hõ Åx K≥ѨÙÊ^Œ∞~°∞. QÆ∞}™êfiq∞#∞Å∞
J#=K«∞Û.
=∞ǨHÍo `«"≥∂QÆ∞}™êfiq∞x Ü≥ÿ∞, q+¨µ‚=Ù`«"≥∂QÆ∞}=Ú#∞ J#QÍ
K≥·`«#º~åÇ≤Ï`«º=Ú#∞ #tOѨ*Ëã≤, „Ѩã¨∞ѨÎâ◊H˜Îx "Õ∞Å∞H˘eÑ≤, =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí∞
Å#∞~°Hõ¯ã¨∞Å#∞ =kèOz#k. P"≥∞=Å¡<Õ „|Ǩχ ã¨$+≤ìKÕÜ«∞ ã¨=∞~°∞÷_»Ü≥∞º#∞.
=∞Ǩã¨~ã° fi¨ u ã¨`Ϋ fiQÆ∞}™êfiq∞x. |∞kú`À JǨÏOHÍ~°, =∞=∞HÍ~°=Ú Å#∞
â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí∞Å#∞ ã¨OǨÏiOz#k. JÅã¨`«fi =∞#∞ ^èŒ∂„=∞Ö’K«#∞x, „HÀ^èŒ
=∞#∞ K«O_»=ÚO_»∞Å#∞, HÍ=∞ =∞#∞~°HõÎcAx ã¨OǨÏiOz#k. J#QÍ
ã¨∂Hõ∆ ‡ÉèÏ==Ú`À xÜ«∞O„uOz#k.
=∞ǨHÍo `«#Ѩx =ÚyOz, ÜÕ∞q∞ ѨÅ∞HõHõÜÕ∞ J^Œ$â◊√º~å Öˇ·#k.
=∞ǨÅH˜∆ ‡ `«^ä•ã¨∞Î Jx JO`«i›`«∞~å Öˇ·#k. =∞Ǩã¨~°ã¨fiu |$Ǩτ^Œ∂Ѩ=Ú`À
QÆ#∞Ñ≤Oz Ü«ÚѨ^tÕ Oz =∂Ü«∞ "≥∞#ÿ k. ã¨O¿Ñ∞¶ â◊HóΘ J#∞ã≤^•ÌO`«=Ú ##∞ã¨iOz
 23
XHõ~°∞ KÕÜ«∞ÖËxѨxx ѨÅ∞=Ù~°∞ ‰õÄ_ç KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞. ^Œ∞~åæ ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ nxH˜
^Œy#x^Œ~≈° #=Ú Å∞#flq. ^Õ"åã¨∞~°ÜÚ« ^Œ=ú Ú# ^Õ=`«Å <À_çOz, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°∞_»∞
WO„^Œã≤OǨã¨#=Ú #kè+≤ªOK≥#∞. J`«xÜ≥∞^Œ∞@ xÅ|_»∞@ ÔH=iH˜x
â◊H˜Î™ê=∞~°÷º=ÚÅ∞ KåÅ=Ù. ^Õ=`«Å∞ ~åHõ∆ã¨∞Å`À <å<å ÉÏ^èŒÅ∞ Ѩ_»∞K«∞O_çi.
XHõ ¯ ™êi Ü« ∞ O^Œ i Ü« ∂ `« ‡ Å∞ HÀѨ = Ú`À `« ∞ Hõ ` « ∞ Hõ Ü« Ú _ç H ˜ á È~Ú#q.
„|Ǩ‡k^Õ=`«Åâ◊s~°=ÚÅ#∞O_ç Ü≥ÚHõ¯™êi `Õ[ã¨∞û |Ü«∞Öˇfi_»e#k. P`Õ[ã¨∞û
Åhfl Ü≥ÚHõ¯KÀ@ KÕi, =∞ǨÅH©∆ ‡~°∂Ѩ=Ú ^èŒiOz#k. P"≥∞ÜÕ∞ =∞Ç≤Ï+¨µx
=∞iÌOz#k. ^Õ=`«Å∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ #∞#flѨÙÊ_»∞ KÕÜ«∞ÖËxѨxx "åi`Õ[
™⁄Hõ>#ÿˇ ѨÙ_»∞ KÕÜ∞« QÆey#k. q[Ü«∞„Ѩ^⌠H◊ Θ "åiÖ’<Õ Ü«Ú#flk. |Ü«∞@#∞O_ç
=zÛ#k QÍ^Œ∞.
=º=Ǩ~°^Œ‰õ∆Ω Öˇ·#"åiH˜ "åHõÊ@∞`«fi=Ú `«‰õΩ¯=QÍ #∞O_»∞#∞, "å}˜[º
=º=™êÜ«∞^Œ‰õ∆ΩÅ∞ ™ê=∂#º=ÚQÍ q∞`«ÉèÏ+¨µ Öˇ·Ü«ÚO^Œ∞~°∞. q^•º=O`«∞Å∞
™ê=∂#º=ÚQÍ <≥·Ñ¨Ù}º=Ú QÆeyÜ«ÚO^Œ∞~°∞. Wk Ö’Hõ`«`«Î fi=Ú.
ã¨Ñ¨Îâ◊u ~¸=∞<À"≥·*Ï˝xHÍ#∞Éèí==Ú#∞ ã¨Ê+¨ìѨ~°z#k. „Ѩ^äŒ=∞
K«i„`«=Ú# „|Ǩχ KÕã≤#ã¨∞ÎuH˜ |^Œ∞Å∞ ѨÅ∞HõHõ =∞ǨHÍo ѨxKÕã≤ Ü«∞O`«~å÷#
"≥∞ÿ#k. =∞^茺=∞K«i„`«Ö’ ^Õ=QÆ}„Ѩã¨∞ÎuH˜ L`«Î~°=ÚQÍ `«^ä•ã¨∞Î Jx =∞ǨÅH˜∆ ‡
JO`«i›`« Ü≥ÿ∞#k. HÍx L`«Î=∞K«i„`«Ö’ ^Õ=`«Å ‰õΩ`«Î~°=ÚQÍ (XHõ\ ˜#fl~°
J^蕺ܫ∞=Ú) "åºMϺxOz#k. ™ê=∂#º=ÚQÍ „ѨÑO¨ K«=Ú# Ç≤ÏO™ê JÇ≤ÏOã¨Å
- „Ѩâ◊fl q"Õ‰õΩÅǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#∞ HõÅz"≥·K«∞#∞. â◊„`«∞=ÙÅ#∞ ã¨=¸Å=ÚQÍ
#tOѨ*ËÜ«Ú@ÜÕ∞ Ü«∞x Ç≤ÏO㨠Hõ~°÷=Ú K≥ѨÙÊ^Œ∞~°∞. â◊„`«∞=ÙÅ∞ ÃÑ>ËìÉÏ^èŒÅ∞
ã¨Ç≤ÏOK«∞@ÜÕ∞ JÇ≤ÏO㨠ܫ∞O^Œ∞~°∞. ǨÏ<åº ^Õ= P`å~Ú#ó - Z^Œ∞~˘¯#fl
â◊„`«∞=Ù#∞ K«OÑ≤f~°=Öˇ #x XHõ"≥·Ñ¨Ù 㨇 $u K≥ѨÙÊK«∞O_» WOH˘Hõ"≥·Ñ¨Ù
ã¨~åfi=ã¨÷ÅÖ’#∞ JÇ≤ÏOã¨#∞ áê\˜OK«=Öˇ #x =∞Ǩ`«∞‡ÅP^Õâ◊=Ú. HÍx
=∞^èÕº=∂~°æ=Ú# #_»K«∞™ê=∂#∞º# H˜k Ü«ÚѨ^Õâ◊=Ú HÍ<Õ~°^Œ∞.
=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°∞x =kèOz#`«~°∞"å`« ^Õ=`« ÅO^Œ~°∞ =∞ǨÅH˜∆ ‡x QÍOz
J=∂‡! ÉèíQÆ=f! h=Ù ^Œ~°≈#=∂„`«=Ú#<Õ gix Éèí㨇=Ú KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞^Œ∞"Õ!
giÃÑ· â◊„ã¨=Î Ú „ѨÜ∂≥ yOK«=Åã≤#J=ã¨~° "Õ∞q∞? ^Œ$Ã+fiì = H˜O # Éè=í f „ѨH~õ Àu
Éèí㨇, ã¨~åfiã¨∞~å #i+¨µ Ü«∞`ü „ѨÇ≤Ï}À+≤ â◊„ã¨Î"£∞ (4.18) Jx Ü«∞_»∞QÆQÍ,
24
'D^Œ∞+¨µì ÅQÆ∞áêáê`«∞‡Å∞ =∞~°}˜Oz# #~°Hõ=ÚÅ ˆHQÆ∞^Œ∞~°∞. gi #∞^ŒúiOz#
„áêѨOzHõHõÖϺ}"Õ∞ QÍHõ giH˜ #∞`«Î=∞QÆ`«∞Å∞ QÆÅ∞QÆ=Öˇ #x g∞~°∞ QÀ~°∞
K«∞O\˜i QÆ^•. JO^Œ∞=Å¡ giÃÑ· â◊„ã¨Î=ÚÅ „ѨÜ≥∂yOz, Ü«Ú^Œú=Ú KÕã≤, gix
ã¨^Œæu <˘OkOzux. g~°O^Œ~°∞#∞ g~°ã¨fi~°æ=Ú#∞ ÉÁOk— QÆx ÉèíQÆ=u Ü«Ú`«Î~°
q∞zÛ#k.
Dã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ J^≥· fi`«"Õ^•O`«=Ú#‰õΩ ÃщõΩ¯ x^Œ~°≈#=Ú Å∞#flq. h=Ù.
WO„^•}˜ "≥Ú^Œ ÅQÆ∞"åi|ÅѨ~å„Hõ=∞=ÚÅKÕ`«<Õ Ü«Ú^Œú=Ú KÕÜ«ÚK«∞O^Œ∞ =x
â◊√OÉèí∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ 10= J^蕺ܫ∞=Ú# QÆ#∞Ñ≤OK«∞#∞. D=∂@ q#flO`«<Õ
P"≥∞ WO„^•}˜, "≥+· q‚¨ "≥Ú^Œ ÅQÆ∞^Õ=`«Å#∞ `«#Ö’ b#=Ú KÕã∞¨ H˘<≥#∞. JѨÙÊ_»∞
=∞Ǩã¨~°ã¨fiuÜ≥ÚHõ¯ =¸iÎ Ü≥ÚHõ¯\˜ÜÕ∞ q∞ye#k. JѨÙÊ_®"≥∞ 'U ÔH· "åǨÏO
[QÆ `«º„`« kfifÜ«∂ HÍ =∞ =∂Ѩ~å— D[QÆ`«∞Î# #∞O_»∞#k <Õ <˘Hõ`≥<Õ. <Õ#∞
`«Ñʨ =∞i Ü≥∞=fi~°∞#∞ ÖË ~°x K≥ÃÑÊ#∞. WHõ¯_» K≥`· #« º^Õq âßOHõ~"° ^Õ •O`«=ÚÖ’x
=∂Ü«∞HõO>Ë Jaè#fl "≥∞#ÿ k. D q+¨Ü∞« =Ú#∞ "≥Ú^Œ\ J˜ ^蕺ܫ∞=Ú# ã¨∞"Õ∞^è∞Œ _»∞
ã¨Ê+¨ìѨ~°K≥#∞.
=∞Ǩ=∂Ü«∂ Ǩψ~ â‹·Ûëê, `«Ü«∂ ã¨"≥∂‡Ç¨Ïº`Õ [QÆ`ü!
*Ï˝x<å =∞Ñ≤ KÕ`åOã≤, ^Õg ÉèíQÆ=f Ç≤Ï ™ê!
|ÖÏ ^•Hõ$+¨º "≥∂ǨÜ«∞, =∞Ǩ=∂Ü«∂ „Ѩܫ∞K«Ûùu!
ÉèíQÆ=O`«∞_çÜ≥∂QÆ=∂Ü«∞ [QÆ`«∞Î<Õ "≥∂Ç≤ÏOѨ*ËÜ«ÚK«∞O_»∞#∞. D^Õq
*Ï˝#∞Åz`«=Î Ú#∞ Ãã`· =« Ú |Å=O`«=ÚQÍ D_çÛ, "≥∂ǨÏ=Ú# |_»"Ü Õ Ú« K«∞#flk.
Dq+¨Ü«∞=Ú#∞ "Õ^•O`«^Œ~°≈#=ÚÖ’x [<å‡ ^Œºã¨º Ü«∞`«ó J#∞ ã¨∂„`«=Ú
„ѨuáêkOK«∞K«∞#flk. D=∂@<Õ „|Ǩχ "≥Ú^Œ\ ˜Ü«∞^蕺ܫ∞=Ú# K≥ÃÑÊ#∞.
`«fiÜ≥ÿ∞`«`ü ã¨$[º`Õ [QÆ`ü, `«fi Ü≥ÿ∞`«`ü áêź`Õ ^Õq!
`«fi =∞`«ûºO`Õ K« ã¨~°fi^•,
F ^Õg! h"Õ ~¸[QÆ`«∞Î#∞ ã¨$+≤ìOzuq. h"Õ nxx áêeOzuq. Hõ_»‰õΩ
h"Õ hÖ’ b#=Ú KÕã∞¨ H˘#∞K«∞O\˜q. |∞∞ˆQfi^Œ=ÚÖ’x <åã¨nÜ«∞ã¨∂HõÎ "åºMϺ#"Õ∞
ã¨ÑÎ̈â◊f„Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞=Ú.
Ü«∞ K«Û H˜Oz^£ Hõfiz^£ =ã¨∞Π㨠^Œã¨^£ "ådÖÏu‡ˆH,
`«ã¨º ã¨~°fi㨺 Ü«∂ â◊H˜Îó ™ê `«fi"£∞ D=∞O„`«=ÚÖ’x ã¨`ü- Jã¨`ü -
 25
=ã¨∞Î=ÙÅÖ’xâ◊H˜Î PÉèíQÆ=uÜÕ∞.
ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’x „Ѩ^äŒ=∞K«i„`«Ö’ Hõ~°‡HÍO_», =∞^茺=∞K«i„`«Ö’ Láêã¨<å
HÍO_», L`«Î=∞K«i„`«Ö’ *Ï˝#HÍO_», bÅQÍ =i‚OK«|_ç#q. „|Ǩχã¨∂„`«=ÚÅ
Ö’x Ö’HÍ `«∞Î bÖÏÔH=· źO J#∞^•xx|\˜ì K«i„`«„`«Ü∞« =ÚÖ’x bÖÏ„`«Ü∞« =Ú#
=∂i‡Hõ =∞QÆ∞ P^蕺u‡Hõ~°Ç¨Ï㨺 =∞=QÆ`« =∞QÆ∞K«∞#flk.
"Õ∞^èŒ – |∞∞+≤, ã¨∞~°^äŒ∞_»∞ – Hõ∆„uÜ«Ú_»∞, ã¨=∂kè – "≥·â◊√º_»∞. „|Ǩχ
*Ï<å fu „ÉÏǨχ}ó. „ÉÏǨχ}∞x¿Ñ~°∞ "Õ∞^èŒ. J#QÍ P`«‡*Ï˝#=Ú QÆÅ"å_»∞.
W@∞Å<Õ âßOHõ~É° Ïè +¨º=Ú#∞|\˜ì ÉèQí =Æ næ`Ü « Ú« "Õ∞^èÜ
Œ ∂« ? P`«‡*Ï˝#ÅHõ} ∆ Ü«∂?
„Ѩ[˝Ü«∂? Jx K≥Ñ≤Ê#k..
Hõ∆~°u ~°Hõ∆u [<å<£, J^èŒ"å Hõ∆`å<£ „`åÜ«∞`Õ Wu "å - [#∞Å
~°HO∆˜ K«∞"å_»∞. ÖË^• ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» "åix HÍáê_»∞"å_»∞ Hõ„∆ uÜ«Ú_»∞. Hõ„∆ uÜ«Úx ¿Ñ~°∞
ã¨∞~°^äŒ∞_»∞. ã¨∞~°^äŒó ã¨∞+¨µª ~°^䌺`Õ -„`«. J`«ó ã¨`«º„Ѩ=$uÎ=∂~°æѨ^äŒHõó
ã¨`«º„Ѩ=$uÎ=∂~°æ=Ú# Ѩܫ∞xOK«∞"å_»∞. ^Œ=∞O`Õ [<å‡x ~°^äŒó â’Éèí<À ~°^äÀ
Ü«∞㨺 ã¨ó ã¨∞~°^äŒó â◊√Éèí„Ѩ^Œ "≥∞ÿ# ~°^äŒ=Ú QÆÅ"å_»x ã¨Ñ¨Îâ◊u"åºYº âßO`«#q
"åºMϺxOz#k.
ã¨=∂kèó ã¨=∂ nèÜ«∞`Õ ã¨~°fi =∞ã≤‡<£ J#QÍ ã¨=∂ nèÜ«∞`Õ [<å‡x
ѨÙ~°∞ëÈѨÉè’QÍÜ«∞ ã¨~°fiO Wu ã¨=∂kèó (â◊OHõ~°ÉèÏ+¨º=Ú) ѨÙ~°∞+¨µxã¨∞MÏ#∞
Éèí∂u ^ÕxÜ«∞O ^Œ∞OK«|_ç#^À ^•x<Õ ã¨=∂kè Ü«∞O^Œ∞~°∞. ã¨=∂kè=Å¡<Õ
x=$uÎ=∂~°æ=Ú# Ѩܫ∞xOK«∞"åxH˜ (J#QÍ l*Ï˝ã¨∞=Ù‰õΩ) *Ï˝#=Ú QÆÅ∞QÆ∞
K«∞#flk. HÍ=Ù# „Ѩ=$uÎ x=$uÎ=∂~åækèѨ`«∞ʼnõΩ (l*Ï˝ã¨∞=ÙʼnõΩ) "Õ∞^èŒ J#QÍ
|∞kÌx â◊~°}∞ á⁄O^Œ∞@ÜÕ∞ „âıÜ«∞㨯~°=Ú. "Õ∞^è•|∞∞+≤ - Hõ~°‡Ü≥∂y Ü«∞QÆ∞
Hõ∆„uÜ«Úx, *Ï˝#Ü≥∂y Ü«∞QÆ∞"≥·â◊√ºx, Ѩ~åâ◊H˜Îx â◊~°}∞ á⁄O^Œ∞ =∞x KÕã≤#
LѨ^Õâ◊=Ú#∞ „jHõ$+¨‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ w`«Ö’ J~°∞˚#∞xH˜ KÕã≤#LѨ^Õâ◊=Ú`À
áÈÅÛ=K«∞Û#∞. HÍ# ã¨Ñ¨Îâ◊fÉèíQÆ=næ`«Å∞ Ô~O\˜Ö’ „|Ǩχq^Œº Ü≥ÚHõ\ ˜ÜÕ∞
„ѨuáêkOѨ|_ç#k.
K«i„`«„`«Ü∞« =∞~°‡=Ú : „Ѩ^=Œä ∞K«i„`«QÍ^äŒ
™êfi~Àz+¨=∞#fiO`«~°=Ú# ã¨∞~°^äŒ∞ _»#∞~åA Éèí∂=∞O_»Å=Ú <ÕÅ∞
K«∞O_≥#∞. J`«_»∞ ^è•i‡Hõ„Ѩ=$uÎ QÆÅ"å_»∞. <åºÜ«∞je. XHõ™êi q„^ÀǨï
26
ÅQÆ∞™ê=∞O`«~åA ÅO^Œ~°∞ UHõ"≥∞ÿ, Ü«∂`«x~å[º=Ú#∞ =Ú@ì_çOzi. qâßfiã¨
Ѷ∂¨ `«‰Ωõ ÅQÆ∞J=∂`«∞ºÅ„Ѩ=$uÎx ѨãQ≤ \Æ ,ì˜ ~å[^è•xx q_çz, ã¨∞~°^∞Œä _»∞ XO@iQÍ
J_»=ÙʼnõΩ áêiáÈÜ≥∞#∞. uiy uiy `«∞^Œ‰õΩ „ѨâßO`« "å`å=~°}=Ú QÆÅ
"Õ∞^è•|∞∞ë꺄â◊=∞=Ú KÕi Ü«∞K«Û@<Õ Ü«ÚO_≥#∞. H˘O`« HÍÅ=Ú#‰õΩ ã¨=∂kè
Ü«∞#∞"≥·â◊√º_»∞ JHõ¯_»‰õΩ =K≥Û#∞. W`«xx Å∞|∞ú ÅQÆ∞ ã¨fi‰õΩ@∞O|Ѩi"å~°=Ú
WO\˜#∞O_ç "≥_»ÅQ˘\ì̃#k. D~Ú~°∞=Ù~°∞ `«=∞ ã¨OHõ@Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ =QÆK«∞K«∞,
"Õ∞^è•|∞∞+≤^QŒ ~æÆ ‰° Ωõ KÕi, `«=∞^Œ∞óYã≤u÷ x "≥à§◊ É’ã¨∞HÀ#∞K«∞, =∞Ǩ`å‡! ã¨O™ê~°=Ú
^Œ∞óY=∞Ü«∞ =∞x É’^èÑŒ _¨ ∞» K«∞#fl#∞ "≥∂Ç¨Ï "Õ∞~°Ê_»∞K«∞#fl^Õ Ü«∞x Ü«∞_»∞QÆ WO^Œ∞Ö’
Pâ◊Û~°ºÑ¨_»=Åã≤#Ѩx ÖË_»∞, ÉèíQÆ=u *Ï˝#∞Åz`«Î=Ú Ãã·`«=Ú `«#â◊H˜Î`À
"≥∂ǨÏѨ~°=â◊=Ú KÕÜ«ÚK«∞#flk. g∞ i~°∞=Ù~å"≥∞#∞ â◊~°}∞á⁄O^Œ∞_»∞. HÀiHõÅ∞
<≥~°"Õ~°ÛQÆÅ^Œx „Ѩ`«∞º`«Î~° q∞K≥Û#∞.
JѨÙÊ _®~åA, "≥·â◊√º_»∞ PÉèíQÆ=u Ü≥∞=~°∞? Z@∞¡O_»∞#∞? P"≥∞
ã¨fi~°∂Ѩã¨fiÉèÏ==Ú Öˇ@∞¡O_»∞#∞? Jx Ü«∞_çyi.
Pt"å~°∂Ñ≤}˜ Ѩ~åâ◊HΘ x`«ºÜÕ∞. P"≥∞â◊HΘ [QÆ`OΫ `«ÜÚ« "åºÑ≤Oz Ü«Ú#flk.
J@∞¡ JÜ« Ú º <å"≥ ∞ Ü« ∞ Ѩ Ù Ê_» Ñ ¨ Ù Ê_» ∞ ^Õ = `« Å HÍ~° º =Ú <≥ ~ ° " Õ ~ ° ∞ Û@‰õ Ω
Pq~°ƒùqOK«∞K«∞O_»∞#∞. nxH˜ x^Œ~°≈#"Õ∞ DQÍ^äŒ.
[ńѨàÜ ◊ ∂« #O`«~=° Ú q+¨µ=‚ Ù âı+â¨ Ü ◊ ∞« ºÃÑ· x^Œ∞iOK«∞K«∞O_≥#∞. J`«x.
Hõ~°‚=∞Å=Ú(K≥qQÆ∞ae)#∞O_ç =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí∞ Å#∞~°Hõ¯ã¨∞ e~°∞=Ù~°∞ q+¨µ‚
ÉèíQÆ"å#∞x<åaèHõ=ÚÅ#∞O_ç Ü«∂q~°ƒùqOz#„|Ǩχ#∞ K«OѨɒ~Úi.
„|Ǩχ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç Ѩ~åâ◊H˜Îx ѨiѨiq^èŒ=ÚÅ∞QÍ „ÉÏi÷OѨ^˘_»ÔQ#∞.
=∞Ǩ=∂Ü«∞‰õΩ J`«xP~°Î<å^Œ=Ú#∞ q#flO`«<Õ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú „^ŒqOz#k.
=∞Ǩ=∂Ü«∞, =∞Ǩ"Õ∞^èŒ, =∞Ǩ㨇 $u "≥Ú^Œ ÅQÆ∞# =xflÜ«Ú *Ï˝#<å=∞=ÚÅ∞
Ѩ`«O[e ¿Ñ~˘¯#fl |∞∞`«OÉèí~°„Ѩ[˝ÜÕ∞. q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ ã¨∞+¨µÑ¨Îº=ã¨÷#∞O_ç
*Ï„QÆ^=Œ 㨉÷ Ωõ KÕ~∞° H˘<≥#∞. ÖËz Ü«∂~åHõã∆ ∞¨ Å`À Ü«Ú^Œ=ú Ú KÕÜ∞« |∂<≥#∞. Ü«Ú^Œú
=∞~°∞=kÜ«∂~°∞"ÕÅÜÕ∞O_»=¡ ~°‰Ωõ ™êQÆ∞K«∞O_≥#∞. ~°H¯õ ã¨∞ e~°∞=Ù ~°Åã¨@ K≥O^ŒHõ
Ü«Ú^Œ=ú Ú KÕÜÚ« K«∞<Õ Ü«ÚO_çi. =∞Ǩ"Õ∞^èŒ "åix |∞kú„Éè+í µ¨ Åì #∞ QÍqOz#k.
„HÀ^è•^£ Éèí=u ã¨O"≥∂ǨÏó, ã¨O"≥∂Ǩ`ü 㨯 $uq„Éèí=∞ó,
㨇 $u„ÉèíOâß^£ |∞kú<åâ’, |∞kú<åâß`ü „Ѩ}â◊ºu.
 27
UѨx Ü≥ÿ∞##∞ „Ѩã¨∞ѨÎâ◊H˜Îx *ÏQÆ$`«Ñ¨~°K«x^Õ <≥~°"Õ~°^Œ∞. D„Ѩã¨∞ÎѨÎâ◊H˜Î
„Ѩu„áê}˜Ö’ ‰õΩO_»eh~°∂Ѩ=Ú# #∞#flk. ã¨$+≤ìÖ’ #∞O_»∞#kÜÕ∞ ã¨=∞+≤ìÖ’
#∞#flk. P`« ‡ â◊ H ˜ Î x Ѩ Ó ~° ‚ K ≥ · ` « # º "≥ Ú #~° ∞ Û@ÜÕ ∞ ‰õ Ω O_» e hÜ≥ ∂ QÆ = Ú.
DÜ≥∂QÆ=ÚÖ’ Éè∫uHõ^≥·qHÍ^蕺u‡Hõã≤^Œ∞úÅ∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flq.
=¸Å„ѨHõ$u `«"≥∂QÆ∞}=Ú# Hõkèëêª`«. P"≥∞~°∂Ѩ=Ú, HÍ~°º=Ú Ô~O_»∞
<åâ◊Û~°ºHõ~°=ÚÖË.
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí∞Å∞ - J#QÍ ã¨∞Hõ$`«^∞Œ +¨¯ $`«=ÚÅÖ’ x~°‡=∞`«fi=Ú. "åxx
x~°∂‡eOK«∞@‰õΩ QÍx, xÜ«∞O„uOK«∞@‰õΩ QÍx „Ѩܫ∞`«fl=Ú KÕÜ«∞=Öˇ. =∞^èŒ∞
â◊|Ì=Ú=Å¡ Hõ~°‡Ñ¶¨Å=Ú =ºHõÎ =∞QÆ∞K«∞#flk. =∞^èŒ∞ q+¨ìO Hõ~°‡Ñ¶¨ÅO Jx
Hõ~îÀѨx+¨^•fiHõº=Ú =zOz#k.
x["≥∞ÿ#`«`«fi*Ï˝#=Ú QÆÅ"å~°∞ ZO`«\ ˜=∞ǨѨ^ŒÅ <≥·##∞ Ѩ~°=∂`«‡.
Pj~åfi^Œ=ÚQÍ ÉèÏqOz, ã¨O`À+¨=ÚQÍ ##∞ÉèíqO`«∞~°∞. q<å ^Œ∞óYO ã¨∞YO
<ÀѨÅÉèíº`Õ - J#∞ã¨∂H˜Î ~¸QÍ^äŒ=Å¡ ã¨Ê+¨ì =∞QÆ∞K«∞#flk.
kfifÜ«∞ K«i„`« QÍ^äŒ
XHÍ<˘HõHÍÅ=Ú# =∞Ç≤Ï+¨µ _»#∞Jã¨∞~°∞ _»∞O_≥#∞. J`«_∞» `«#`«Ñ⨠≈◊ H˜`Î À
#∂ˆ~O_»=¡ é‰õΩ ^Õ=`«Å`À Ü«Ú^Œ=ú Ú KÕÜÚ« K«∞O_≥#∞. Hõ_‰» Ωõ `«#Ѩâ√◊ |Å=Ú`À
^Õ=`«Å <À_çOz, Ѩ^ŒK«∞º`«∞Å#∞ QÍqOz, ^Õ=Ö’Hõ=Ú #∞O_ç "≥_»ÅQ˘>ˇì#∞.
JѨÙÊ_»∞ "å~°∞ ѨÅ∞q^è=Œ ÚÅ „ѨÅÑ≤OK«∞K«∞, „|Ǩχ^Õ=Ùx Hõ_‰» Ωõ É’~Ú, `«=∞QÀ_»∞
"≥à◊§É’ã¨∞H˘xi. „Ѩ*ÏѨuÜ«Ú gi #O^Œix Ñ≤Å∞K«∞H˘x ǨÏiǨÏ~°∞Åã¨xflkèx
KÕi, â◊~°}∞ ÉÁOk W@¡<≥#∞..
=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°∞_»∞ WO„^Œã¨∂~åºyflÜ«∞=∞=~°∞}Ïk^Õ=`«Å JkèHÍ~°=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOz, "≥_»ÅQ˘>ˇì#∞. k‰õΩ¯ ÖËHõ u~°∞QÆ∞K«∞O\˜q∞. J`«x <≥>ˇ¡Â##∞ =kèOK«∞
#∞áêÜ«∞ =∂Ö’zOK«∞ =∞x q∞=Ú‡ â◊~°}∞ÉÁOk "Õ_»∞H˘#∞K«∞O\˜q∞. Jx
`«=∞^Œ∞óYÉÏ^èŒ "≥à◊§É’ã≤H˘xi. ^Õ=`«ÅQÀ_»∞ q#∞K«∞O_» „u=¸~°∞ÎÅ=ÚY
=∂„QÆÇϨ Ÿ^Œ„QÆ "≥∞#ÿ k. ^Õ=`«ÅO^Œi#∞O_ç `Õ[ã¨∞û "≥Å∞=_ç Ü«∂=∞Ǩ`Õ[ã¨∞ûÖ’
QÆÅã≤, Ü≥ÚHõk=º=∞Ǩ^ÕqQÍ Ñ¨i}q∞Oz#k. P"≥∞‰õΩ J=∞~°∞ ÅO^Œ~°∞
`«=∞Ü«∞„ã¨Î=ÚÅ∞ ã¨=∞iÊOK«∞H˘x, ã¨~åfiÉèí~°}=ÚÅ #∞áêÜ«∞# q∞zÛi.
Ç≤Ï=∞=O`«∞_»∞ ã≤OǨÏ=Ú#∞ "åǨÏ#=ÚQÍ xK≥Û#∞. P=∞Ǩâ◊HΘ =∞Ǩ`Õ[ã¨∞û`À
28
^Œâ◊kâ◊Å∞ "åºÑ¨Î=Ú Öˇ·#q. Pk=º^Õq `«#ã¨Ç¨Ï„ã¨Éèí∞[=ÚÅ∞ #Å∞"≥·Ñ¨ÙÅ
"åºÑ≤OѨ*ãË ,≤ J@ìÇ¨ 㨠"≥Ú#iOz#k. PÜ«∞@ìÇ¨ ã¨=Ú#∞ qx, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°∞_»∞
'PǨ! ZHõ¯_ç ncèHõ~å@ìǨã¨=Ú— J#∞K«∞ P^èŒfix =K«∞Û"≥·¿Ñ Ѩ~°∞y_ç, ^Õqx
QÍOz, Ü«∂"≥∞`À Ü«Ú^Œú=Ú KÕÜ«∞|∂<≥#∞. Pã¨OQÆ~°=Ú# =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°∞x
¿ã<å<åÜ«∞‰õΩÅQÆ∞ 1. z‰õ∆Ω~° 2. Kå=∞~° 3. L^Œ„QÆ 4. Hõ~åà◊ 5. L^Œú`« 6.
ÉÏ+¨¯Å 7. `å„=∞ 8. JO^èŒHõ 9. L„QÍ㨺 10. L„QÆg~°º 11. =∞ǨǨÏ#∞ 12.
a_®Å 13. ^Œ∞~°ú~° 14. ^Œ∞~°∞‡Y∞Å∞ ^ÕgY_»æ=Ú# HÍǨïu Ü≥ÿ∞i. Ãã·#º
=∞O`«Ü«Ú #tOѨQÍ, =∞Ç≤Ï+¨µ_»∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ <å"≥∞`À Ü«Ú^Œú=Ú KÕã≤, ǨÏ`«∞
_»Ü≥∞º#∞. ^Õ=`« ÖÏ#OkOzi. `«=∞`«=∞Ü«∞kèHÍ~°=ÚÅ#∞ =â◊Ѩ~°K«∞H˘xi.
J#O`«~=° Ú ^Õ=`« ÅO^Œ~∞° QÆeã≤ [QÆ<å‡`«#∞ „Ѩã∞¨ uÎ Oz =~°=ÚÅ#∞ ÉÁOki.
nxx|\˜ì ^≥g· â◊H=Θ ÚO^Œ∞ Pã¨∞sâ◊HΘ (áêâ◊qHõâH◊ )Θ ÜÕ∞q∞Ü«Ú KÕÜ∞« *ÏÅ
^Œx ã¨Ê+¨ì =∞QÆ∞K«∞#flk. ^≥·gâ◊‰õΩκáê㨉õΩňH q[Ü«∞=Ú `«^䌺 =∞x ~¸QÍ^äŒ
x~°∂Ñ≤Oz#k. áêâ◊qHõâ◊H˜Î `å`å¯eHõ "≥∞ÿ#^Õ, ã¨OѶ¨∞â◊H˜Î ^≥·qHõ=Ú QÍ=K«∞Û,
Éè∫uHõ=Ú QÍ=K«∞Û, P^蕺u‡Hõ=Ú QÍ=K«∞Û, Jk ã¨i Ü≥ÿ∞#ã≤÷uÖ’ #∞#flѨÙÊ_Õ
„ѨÜ≥∂[#=Ú ã≤kúOK«∞#∞.
D=∞^茺=∞K«i`«=Ú ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ SHõ=∞`«ºÑ¶¨e`«=Ú#‰õΩ x^Œ~°≈#=Ú.
nxx|\˜ì Ü≥∞O`«\ ^˜ g·≥ â◊HãΘ O¨ Ѩ#∞fl ÅQÆ∞^Õ=`« Öˇ#· #∞ Sâ◊fi~°º =∞^Œ=∞`«∞Î
Öˇ· QÆ~åfiO^èHŒ Í~°=∞QÆ∞fl Öˇ#· ѨÙ_∞» Ѩ~åÉè=í =Ú á⁄Okf~°∞^Œ∞ ~°x qâ◊^Œ =∞QÆ∞K«∞#flk.
`«$fÜ«∞ K«i„`« QÍ^äŒ
XHõѨÙÊ_»∞ â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí∞ Å#∞x~°∞=Ù~°∞ ~°Hõ¯ã¨∞ Å∞<åfl~°∞. "å~°∞
Jáê~°Ñ¨~å„Hõ=∞ ã¨OѨ#∞flÅ∞. `«=∞áêâ◊qHõâ◊H˜Î`À ã¨∞~°~å[QÆ∞ ^Õ"ÕO„^Œ∞x#∞O_ç
„uÖ’HÍkèÑ`¨ º« =Ú#∞ =â◊Ñ~¨ ∞° K«∞H˘xi. ǨÏq~åƒùQ=Æ ÚÅ #=∞~°∞ʼnõΩ K≥O^Œ hÜ«∞Hõ
Ѩi„QÆÇÏ≤ OK«∞K«∞O_çi. ^Õ=`« ÅO^Œ~∞° HÍOkj‰õΩ Öˇi· . ÉèQí =Æ u Ü«∞#∞„QÆÇÏ≤ Oz#
=~°„Ѩ^•#=Ú#∞ 㨇iOz, "å~°∞ Ç≤Ï=∂ÅÜ«∞=Ú#∞ KÕi, Ѩ~åâ◊H˜Îx 㨇iOz,
#"≥∂"åHõ=Ú ÅiÊOzi. J^Õ =∞Ǩ„ѨÉèÏ=ã¨OѨ#fl =∞QÆ∞ ^Õgã¨∂HõÎ=Ú.
J=∞~°∞ÅPiÎx QÆ∞iÎOz ÉèíQÆ=u áê~°fiu ™êH∆Í`«¯iOz#k. g∞Ô~=fiix
QÆ∂iÛ ã¨∞ÎuOK«∞K«∞O\˜ ~°#flk. JѨÙÊ _®"≥∞â◊s~°=Ú#∞O_ç Ü≥ÚHõ^Õq
|Ü«∞Öˇfi_»e#k. g~°∞ â◊√OÉèxí â◊√OÉè∞í ÅKÕ ÉÏkèOѨ|_»∞K«∞ ##∞fl ã¨∞uÎ OK«∞ K«∞O_ç
 29
~°#flk. áê~°fiuHÀâ◊=Ú#∞O_ç |Ü«∞\˜H˜ "≥_»e=K«∞Û@KÕ <åÉèíQÆ=u¿Ñ~°∞ â◊H˜Î
Ü≥ÿ∞#k. P"≥∞ Hõ$+¨‚=~°‚ QÍ# HÍo Ü≥ÿ∞#k.
H˘O`« ¿ãѨ\ ˜H˜ â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí∞Å¿ã=‰õΩ ÅQÆ∞ K«O_»=ÚO_»∞Å HõO@
|_ç#k. "å~°∞ D"≥∞k=º™œO^Œ~°º=Ú‰õΩ =ÚQÆ∞ú Öˇ·i. `«=∞„ѨÉèí∞ =QÆ∞â◊√OÉèí∞x
Hõ_» ˆHy, =∞Ǩ„ѨÉèí∂! Ç≤Ï=∂K«Å=Ú ÃÑ· <˘Hõk=º=x`« HõxÑ≤Oz#k. P"≥∞
„ã‘Î~°`«fl=Ú. =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅÖ’x~°`«fl=Ú ÅxflÜ«Ú g∞Hõ_» #∞#flq. "Õ∞=Ú K«∂z#
„ã‘Î~°`«fl=Ú g∞^ŒQÆæé ÖËHõáÈ=Ù@ h‰õΩ H˘~°`«ÜÕ∞. g∞ ~å~°`«fl=Ú#∞ ÉÁOk,
H˘é`«#∞ n~°∞ÛH˘#∞ _»#flk. â◊√OÉèí∞ _®=∂@Å <åÅH˜Oz, ã¨∞„w=Ù _»#∞"åx
<å"≥∞Hõ_»‰õΩ ^Œ∂`«QÍ Ñ¨OÃÑ#∞.
^Õgã¨g∞Ѩ=Ú#‰õΩ É’~Ú J`«_»∞ â◊√OÉèí∞x „Ѩã¨∞ÎuOz, Ü«∂`«x
Ѩi„QÆÇ≤ÏOK«∞ =∞<≥#∞. JOaHõ Ü«Ú^Œú=Ú# `«##∞ [~ÚOz#"åx<Õ Ñ¨uQÍ
|_»Ü«∞QÆÅ #x K≥Ñ≤Ê#k. ã¨∞„w=Ù_»∞ ѨHõ ѨHõ #qfi, â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí∞ÅKÕuÖ’
^Õ"OÕ „^Œ∞_»∞ QÆ∂_» F_çáÈÜ≥∞#∞. J`«x`À ѨO`« =∞O`« =∞Ozk QÍ ^Œx ѨeHÔ #∞.
ÉèíQÆ=u `å#∞ Ѩ\ ˜ì#Ѩ@∞ì q_»∞=ÖË^Œ∞. ã¨∞„w=Ù_»∞ `«=∞„ѨÉèí∞=ÙHõ_»‰õΩ É’~Ú,
=∞Ǩ„ѨÉèí∂! P"≥∞ ™ê=∂#º„ã‘ÎQÍ HõxÑ≤OK«∞@ ÖË^Œ∞. |Å=O`«=ÚQÍ nã¨∞H˘x
=K«∞Û@ÜÕ∞ =∞Oz ^Œx ѨeÔH#∞.
~åA ^èŒ∂„=∞Ö’K«#∞x ѨOÃÑ#∞. "å_»∞ ÉèíQÆ=u ǨïOHÍ~°=∞O„`«=Ú
Ö’<Õ Éèí㨇 =∞Ü≥∞º#∞. "åx"≥O@ =zÛ#Ãã·#º=Ú#∞ ÉèíQÆ=u"åǨÏ# =∞QÆ∞
ã≤OǨÏ=Ú ã¨OǨÏiOK≥#∞. Ñ≤^ŒÑ¨ K«O_»=ÚO_»∞Å∞ Q˘Ñ¨Ê¿ã#`À ѨzÛi. "åix
Ez ÉèíQÆ=u Ü«∂„QÆǨÏ=Ú`À =∞O_çѨ_ç#k. JѨÙÊ_®"≥∞ =¸_»=HõO\˜#∞O_ç
ÉèíÜ«∂#Hõ~°∂Ñ≤}˜ HÍoHõ „áê^Œ∞~°ƒùqOz, K«O_»=ÚO_»∞Å#∞ Ãã·#ºã¨"Õ∞`«=ÚQÍ
=kèOz#k. K«O_»=ÚO_»∞Å#∞ =kèOz#O^Œ∞# HÍo Kå=ÚO_» Ü≥ÿ∞#k.
J@∞Å â◊√OÉèí∞_»∞ Jáê~°¿ã<å"åÇ≤Ïx`À, ã¨Ñ¨Î¿ã<å<åÜ«∞‰õΩÅ#∞ "≥O@
ɡ@∞ìH˘x =zÛ, ã¨O„QÍ=∞=Ú KÕÜ∞« |∂<≥#∞. JѨÙÊ_»∞ „ÉÏǑχ, "≥+· g‚¨ , =∂¿ÇÏâ◊fis,
SO„n, "å~åÇ‘Ï, <å~°ã≤OÇ‘Ï, H“=∂s â◊‰õΩÎÅ∞ ~°}~°OQÆ=Ú# #=`«iOz#q.
JѨÙÊ _»OaHÍâ◊s~°=Ú#∞O_ç =∞ǨÉèíÜ«∞OHõ~°â◊H˜Î |Ü«∞Å∞^Õi =zÛ, t=Ùx
^Œ∂`«#∞ KÕã≤, â◊√OÉèí∞xHõ_»‰õΩ ѨOÑ≤#k. t=Ù _®`«xHõ_»‰õΩ [x, g∞~°∞
„|`«∞Hõ^ŒÅz# ^Õ=`«ÅJkèHÍ~°=Ú "åiH˜ ™êfinè#=Ú KÕã≤, g∞~°∞ áê`åà◊=Ú
30
KÕiÜ«ÚO_»∞_»∞. HÍHõáÈ~Ú# ~°}~°OQÆ=Ú# g∞g∞|Å=ÚÅ#∞ ѨOѨ٠_»x
ѨeHÔ #∞. JǨÏOHÍ~°=∞^•O^è∞Œ _»Q∞Æ â◊√OÉè∞í x H©=∂@Å∞ K≥qHÔ ‰õΩ¯<å? Ü«Ú^Œ=ú Ú#‰õΩ
|Ü«∞Å∞^Õ~Ô #∞.
J`«x¿ã<åkèѨu ~°HõÎcA_»∞ ã¨∞ÅÉèí=ÚQÍ [K«∞Û"å_»∞ QÍ^Œ∞. J`«x
Ü≥ÚH˘¯Hõ¯~°HõÎѨÙK«∞Hõ¯ <ÕÅÃÑ· |_ç#"≥O@<Õ ^•x#∞O_ç, J`«x`À ã¨=∂#|Å
=O`«∞ÅQÆ∞ ~°HcÎõ AÅ∞ ѨÙ@∞ì^∞Œ ~°∞. ~°HcÎõ Ax~°HÑÎõ Ù¨ K«∞Hõ¯Å∞ ~°}Éè∂í q∞ÃÑ· |_»∞K«∞O_»
"ÕÅ, ÅHõ∆Åã¨OYºÖ’ ~°HõÎcAÅ∞ ѨÙ@∞ìK«∞O_çi. ZO`«=∞Okx K«OѨÙK«∞#fl#∞
JO`«‰õΩ "Õ~ÚO`«Å∞ ~°HõÎcAÅ∞ U~°Ê_»∞K«∞O_çi. ã¨O„QÍ=∞~°OQÆ =∞O`«Ü«Ú
~°HcÎõ AÅ`À xO_çáÈÜ≥∞#∞. nxx QÍOz ÉèQí =Æ u Ü«∞`«x~°HÑÎõ Ù¨ aO^Œ∞ "˘Hõ¯\˜ÜÚ«
Éèí∂q∞ÃÑ· Ѩ_»‰õΩO_»∞#@∞¡ <åÅ∞Hõ#∞ *Ïz, ~°HõÎcAx ~°HõÎ=Ú#∞ Ñ‘eÛ"ÕÜ«∞ =∞x
Kå=ÚO_» <å^ÕtOK≥#∞. W@∞¡ KÕÜ«Ú@=Å¡ "å_»∞ K«OѨ|_≥#∞,
`«~°∞"å`« xâ◊√OÉèí∞_»∞ Ü«Ú^Œú=Ú#‰õΩ =zÛ, Ü«∂"≥∞#∞ QÍOz, h=Ù
Ѩ~°∞Å|Å=Ú`À QÆ~°fiѨ_»∞K«∞O\˜q. Jx ѨiǨÏã≤OѨQÍ <å"Õ∞ Fs! g~°O^Œ~°∞
<åqÉè∂í `«∞ÖË. "åã¨=Î =Ú#‰õΩ <Õ <˘Hõ`<≥ ,Õ Ü«∞x ѨeH˜ `«#qÉè∂í `«∞Å#∞ `«#Ö’<Õ
qb#=Ú KÕã∞¨ H˘x, Ü≥ÚO@i Ü≥∞ÿ , xâ◊√OÉè∞í x`À Ü«Ú^Œ=ú Ú KÕÜÚ« K«∞, Éè∂í q∞ÃÑ<· Õ
QÍHõ JO`«iHõ∆=Ú##∞ ã¨OQÆ~° "≥Ú#iÛ "åxx ã¨OǨÏiOK≥#∞.
^Õ=`«Å∞ =∞ǨÏ^•#O^Œ=Ú`À ÉèQí =Æ ux „Ѩã∞¨ uÎ Ozi. P"≥∞ „Ѩã#¨ ∞fl~åÖˇ,·
=~°=Ú#∞ HÀ~°∞H˘#∞ _»#, Ö’Hõ=Ú# H©_∞» QÆey#ѨÙ_»∞ h=Ù =∞=Ú‡ ~°HO∆˜ ѨÙ=∞x
"Õ_»∞H˘xi. JO|Ü«Ú `«^ä•ã¨∞Î Jx ÉèíHõÎã¨O~°Hõ∆}ÔH· ÜÕ∞_»∞™ê~°∞¡ J=`«iO`«∞ #x
K«O_ôã¨Î==∂Ǩ`«‡º=Ú ^≥eÑ≤, Ü«∞^Œ$â◊º Ü≥ÿ∞#k.
DK«i`«=Ú *Ï˝#HÍO_»‰õΩ ^•iK«∂ѨÙK«∞#flk. nxx|\˜ì ™êuÎ fiHÀáêã¨#
Jz~°HÍÅ=Ú#<Õ Ñ¶¨eOK«∞ #xÜ«Ú, #kÜÕ∞ ˆH∆=∞Hõ~° =∞xÜ«Ú, x+¨¯~°¬QÍ,
K≥ѨÊ=K«∞Û#∞. D=¸_»∞K«i„`«Å∞#∞ P^蕺u‡Hõ~°Ç¨Ï㨺=ÚÅ#∞ `≥Å∞ѨÙK«∞#flq.
ã¨∞~°^äŒ - ã¨=∂^èŒ∞Å Láêã¨#, "Õ∞^è•|∞∞+≤ K«O_çHÍÉèíQÆ=uH˜ *ˇOk#
QÆ∞}„`«Ü«∞K«i„`«Å#∞ qxÑ≤Oz, K«O_ô`«`«Î fi=Ú#∞ ^≥eÑ≤, Ü«∞^ä•aè=∞`«^蕺<å
^•fi J#∞Ѩ`«O[e=K«<å#∞™ê~°=Ú Éèí∞H˜Î=Ú‰õΩÎÅ ##∞„QÆÇ≤ÏOK«∞[QÆ<å‡`«
#∞áêã≤OѨ٠_»x ã¨∞~°^äŒã¨=∂^èŒ∞Å <å^ÕtOK≥#∞.
ã¨∞~°^äŒ~åA, ã¨=∂kè "≥·â◊√º_»∞ =∞Ǩ^Õqx „Ѩã¨#∞fl~åex KÕã¨∞HÀ <≥Oz,
 31
#nf~°=Ú# Hõiî#`«Ñ¨ =∂K«iOzi. W~°∞=ÙiÜ«Úáêã¨#Ö’#∞ aè#fl`«fi.
=ÚO_≥#∞. W~°∞=Ù~°∞ <˘ˆH Ѩ^Œúu ##∞ã¨iOz Ü«Úáêã≤Oz ~°x „"åã≤##∞
ã¨=∂kè =∂„`«=Ú ^Õgã¨∂HõÎ=Ú<Õ =ÚMϺOQÆ=ÚQÍ ÉèÏqOz, ™êkèOz#@∞¡
ÉèÏqOѨ=K«∞Û#∞. P^蕺u‡Hõ^Œ$+≤ìHÀ}=ÚÖ’ Ez#ѨÙÊ_»∞ ^Õgã¨∂HõÎ=Ú#∞
x~°O`«~°=Ú [Ñ≤OK«∞@ *Ï˝#Ü≥∂QÆ=Ú QÍHõ =∞i Ü≥ÚHõ\ ˜ QÍ<Õ~°^Œ∞.
x[QÍ„`åã¨$QÆ∞H˜∆`«O - `«=∞~°HõÎ=Ú#∞ |e ~ÚzÛ ~°x K≥Ñ≤Êi. ~°HõÎ=Ú
=Å¡ ~°*’QÆ∞}=Ú =ºHõÎ =∞QÆ∞K«∞#flk. ~°*’QÆ∞}=Ú#∞ |e hÜ«∞Hõ ™êuÎ fiHõ`«
ÃÑOá⁄O^Œ^Œ∞.
P[QÆ<å‡`« "åi`«Ñ㨠∞¨ û‰õΩ ã¨O`«ãO≤ z, „Ѩ`º« Hõ"∆ ∞≥ ,ÿ "å~°∞ QÀi# =~°=ÚÅ
##∞„QÆÇ≤ÏOz, Ü«∞^Œ$â◊√º~å Öˇ·#k. "≥·â◊√ºxH˜ „|Ǩχ*Ï˝#=Ú xzÛ, =ÚH˜Î
##∞„QÆÇÏ≤ OK≥#∞. H∆Í„`«^~Œè å‡#∞™ê~°=ÚQÍ ã¨∞~°^~Œä åA‰õΩ áÈQ˘@∞ìH˘#fl ~å[º=Ú#∞
„Ѩ™êkOz, [<å‡O`«~°=∞O^Œ∞ q=ã¨fiO`«∞x`«#Ü«Ú_»∞QÍ ™ê=i‚QÍ [x‡Oz,
=∞#∞=٠Ѩ^Œq #O^Œ∞ =∞x Ü«∞#∞„QÆÇ≤ÏOK≥#∞. ~åA‰õΩ QÆ∂_» =ÚH˜Î Ü≥∞O^Œ∞
‰õΩO_»QÆ∂_» ^Œ<Õã¨Oâ◊Ü«∞=Ú ~åHõ=∂#^Œ∞.
Éè’ÔQ·â◊fi~°º„Ѩã¨HÍÎ<åO, `«Ü«∂ѨǨÏ$`«KÕ`«™ê"£∞,
=º=™êÜ«∂u‡HÍ |∞kúó, ã¨=∂^èÒ # qnèÜ«∞`Õ.
Jx w`«. ~°*’QÆ∞}„Ѩ^è•#∞ _»QÆ∞ã¨∞~°^äŒ∞xH˜ P`«_»∞ QÀi# Sâ◊fi~°º=Ú<Õ
„Ѩ™êkOK≥#∞.
ã¨fi^茈~‡ x^èŒ#O „âıÜ«∞ó, Ѩ~°^èŒ~À‡ ÉèíÜ«∂=ǨÏó J#∞w`å=K«#=Ú#∞
|\˜ìÜ«Ú „âıÜ«∂<£ ã¨fi^èŒ~À‡ qQÆ∞}ó, Ѩ~°^èŒ~å‡`ü ã¨fi#∞+≤ª`å`ü J#∞"åHõº=Ú#∞
^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x, ã¨fi^èŒ~°‡ =∞Ñ≤ Kå"ÕHõ∆ º - ã¨fi^èŒ~°‡=Ú#∞ QÆ∞iÎOz, ã¨∞~°^äŒ∞
_®=~°=Ú<Õ HÀÔ~#∞. ¿ãfi ¿ãfiHõ~°‡ }ºaè~°`«ó, ã¨Oã≤kúO ÅÉèí`Õ #~°ó J#∞
w`åã¨∂H˜xÎ |\˜ì Ѩ~^° ~Œè å‡#∞ã¨~}° =Ú=Å# `«#„ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞ ™êkèOѨ *ÏÅ_»∞.
^Œ∞~åæã¨Ñ¨Îâ◊fQÍ^äŒ J`«ºO`«Ç¨Ï$^ŒÜ«∞OQÆ=∞ "≥∞ÿ#k. DHõ^䕄Ѩ=HõÎ
=∂~°¯O_ÕÜ«∞=∞ǨÏi¬, =∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}=ÚÖ’ qtëêìOâ◊ q∞k. nxÖ’x
ã¨OѶ¨∞@# ÅxflÜ«Ú Kåi„`«Hõã¨`«º=ÚÖË. DQÍ^äŒÜ«Ú Ü«ÚQÆÜ«ÚQÆ=ÚÅ#∞O_ç
"åºÑ≤ÎÖ’ #∞#flk. D<å\˜H˜ =Ú#∞Ѩ\ ˜=Öˇ<Õ P^ŒiOѨ|_»∞K«∞#flk.
q^•fiOã¨∞ ÖˇO^Œ~À D„QÆO^äŒ=Ú#∞ ^•~°≈xHõ^Œ$+≤ìÖ’ "åºMϺxOz,
32
ã¨Ñ¨Îâ◊f„áêp#"åºMϺ`«Å∞#∞ Kåi„`«Hõ^Œ$+≤ìÖ’<Õ "åºMϺxOzi. <åQÀrÉèí@∞ì
- ÉèÏ㨯~°~åÜ«∞ (QÆ∞Ѩ=Î u), â◊O`«#∞K«„Hõ=iÎ (âßO`«#q), ~å[~å=∞ (=Oâ’^•ú~)° ,
K«`«∞~°ú~°q∞„â◊ (K«`«∞~°úi), QÀáêÅK«„Hõ=iÎ (`«`«Î fi„ѨHÍtHõ), ѨOKå##`«~°¯~°`«fl
(^ÕgÉèÏ+¨º=Ú), "≥Ú^Œ ÅQÆ∞\©HÍHÍ~°∞ ÖˇO^Œ~À L<åfl~°∞. WqÜÕ∞ QÍHõ HÍj<å^äŒ
QÀqO^Œ ~ å=∞ - ã≤ ^ •Ì O `« " åwâ◊ - Ѩ Ù O_» s HÍHõ ∆ - q^•º™êQÆ ~ ° -
#~° ã ≤ O Ǩ Ï K« „ Hõ = ~° ∞ Î Å \ © H õ Å ∞#∞ Åaè O K« ∞ K« ∞ #flq. D\ © H õ Ö ’
^•~°≈xHõq*Ï˝#q+¨Ü∞« =Ú#∞ JK«Û@K«Û@ K«iÛOK«^yŒ #k. HÍx ã¨ÑâΨ u◊ K«i„`«#∞
xÅ∞ѨÙ@‰õΩ =∂„`«"Õ∞ „Ѩܫ∞`«fl=Ú [iy#@∞¡ ÖË^Œ∞. ~åã¨"≥∂ǨÏ# K«„Hõ=iÎ \©Hõ
Åxfl\˜ <å^è•~°=Ú KÕã¨∞H˘x, PK«i„`«#∞ K«i„`«QÍ<Õ „ѨuáêkOK≥#∞.
ɡOQÍbÉèÏ+¨Ö’ „jK«O_ç J#∞^•xx „ѨK«∞iOzi. Jk KåÅ=∞Okx
„ѨÉèÏq`«∞Å#∞ KÕã≤#k. H˘xflÜÕ∞O_»¡‰õΩ =Ú#∞Ñ¨Ù ÉˇOQÍbÖ’ XHõ„|Ǩχ"Õ`«Î
Ü«∞QÆ∞Éè‰í Ωõ _Î ∞» K«O_ôãѨ âΨ u◊ x ^•~°≈xHõ^$Œ +≤`ì À<Õ "åºMϺxOK≥#∞. ^•xx ÃщõΩ¯~°∞
q^•fiOã¨∞ Å#∞ã¨iOzi. HÍx "å~°∞ "åi"åi^Œ$+≤xì |>Ëì q=iOzi. ^Œ∞~åæãѨ âΨ u◊
<˘Hõ=∂#gÜ«∞~°∂ѨHõ=ÚQÍ ÉèÏqOz#"å~°∞#∞ ÖËHõáÈÖË^Œ∞. Ü«ÚQÆÜ«ÚQÆ=ÚÅ
#∞O_ç ã¨Ñ¨Îâ◊u Kåi„`«Hõ„QÆO^äŒ=ÚQÍ Ñ¨iQÆ}˜OѨ |_»∞K«∞#flk. D^Õâ◊=ÚÖ’x
=∞ǨÏ~°∞¬Å∞, Ñ‘~åî kèÑ`¨ ∞« Å∞, J#∞ëêª`Å« ∞, ™ê^艌 Ωõ Å∞, Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞, WѨÊ\˜~∂° Ѩ=Ú#
^•xx QÍOz#"å~°∞ QÍ~°∞. HÍx Ö’HõHõÖϺ}^Œ$+≤ì`À ^•xÖ’x„Ѩuâ’¡Hõ=Ú##∞
â◊|Ì=Ú#‰õΩ =∞O„`«~°∂Ѩ=Ú, ^•x^•fi~å „Ñ¨[ʼnõΩ „âıÜ«∞ã¨∞û#∞ QÆeyOK«∞
q^è•#=Ú#∞ ã¨Ê+¨ìѨizi. D<å_»∞ nx <≥=~°∞#∞ =∂#gÜ«∞~°∂ѨHõ =∞x
K≥ѨÙÊ@‰õΩ ™êǨÏã≤OK«∞@ ÖË^Œ∞.
nxÖ’x„Ѩ`º« Hõ~∆ =° Ú =∞O„`«"∞Õ . =∞##=Ú KÕÜÚ« "åxx HÍáê_»∞ K«∞#flk.
™ê^茉õΩÅHõ+¨ì=ÚÅ ^˘ÅyOK«∞K«∞#flk. PѨ^ŒÅ#∞ x"åiOK«∞#flk. ã¨=∞ã¨Î
ã¨OHõ@=ÚÅ#∞ ^Œ∂~°=Ú KÕÜÚ« K«∞#flk. KåÅ=∞Ok ã¨ÑâΨ f◊ =∞O„`å#∞ëêª#=Ú`À
`«=∞HÀiHõÅ#∞ <≥~"° ~Õ ∞° ÛH˘#∞K«∞<åfl~°∞. H˘xfl~ÚO_»Ö¡ ’ ã¨ÑâΨ f◊ ѨÙã¨HÎ =õ Ú x`«º=Ú
ѨÓlOK«∞@ QÆ=∞xOѨ=K«∞Û#∞. ã¨ÑâΨ u◊ ѨÙã¨HÎ =õ Ú ã¨~fi° q^è=Œ ÚÅ∞QÍ#∞ ã¨O~°HO∆˜ K«∞
##∞qâßfiã¨=Ú`À Ѩã≤Ñ≤Å¡Å`«Å"≥·Ñ¨Ù ÃÑ@∞ì"å~°∞#∞ ÖËHõáÈÖË^Œ∞. x[=Ú#
H˜O`«\ ˜=∞Ç≤Ï=∞ ã¨Ñ¨Îâ◊u ‰õΩ#flk.
 33
^Œ∞~åæã¨Ñ¨Îâ◊u - ^Œ∞~åæ<å=∞øz`«º=Ú
^Œ∞~°æ J#flѨ^Œ "≥∞O`À =∞^èŒ∞~° "≥∞ÿ#k. ã¨∂ÊùiÎ^•Ü«∞Hõ "≥∞ÿ#k. D
Ô~O_»Hõ∆~°=ÚÅ #∞K«ÛiOK«∞@=Å¡ =∞#Ö’ ã¨∞ѨΠ"≥∞ÿÜ«ÚO_»∞â◊H˜Î *ÏQÆ$`«
=∞QÆ∞K«∞#flk. JO`«~O° QÆ=Ú# âßOu ÜÕ∞~°Ê_»∞K«∞#flk. DѨq„`«<å=∞=Ú K≥=ÙÅ
|_ç#O`«=∂„`«=ÚÖ’<Õ =∞#Ö’x Pã¨∞sÉèÏ==Ú ‰õÄ_» QÆ}QÆ} =}˜H˜
Ѩ~°∞ÔQ`«∞Î@‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«∞#∞. nxx [Ñ≤OK«∞@=Å¡, J~°÷=Ú ##∞ã¨O^è•#=Ú
KÕÜ«Ú@=Å¡, Pã¨∞sã¨OѨuÎ =∞$`«„áêÜ«∞ =∞QÆ∞K«∞#flk. nx xk^蕺ã¨=Å¡
Pã¨∞sã¨$+≤ìÜÕ∞ x~°∂‡Å =∞QÆ∞K«∞#flk.
^Œ∞~åæ<å=∂~°÷=Ú : ^ŒHÍ~°, JHÍ~°, ˆ~Ѷ¨, QÆHÍ~°, J=~°‚=ÚÅ
ã¨OÜ≥∂QÆ=ÚÖ’ ^Œ∞~åæ<å=∞ "Õ∞~°Ê_»∞K«∞#flk.
^≥·`«º<åâß~°÷=K«<À ^ŒHÍ~°ó ѨiH©iÎ`«ó,
LHÍ~À qѶ¨∞fl <åâ◊㨺 "åK«HÀ "Õ^Œã¨=∞‡`«ó.
ˆ~á¶È ~ÀQÆѶ¨∞fl=K«<À QÆ â◊Û áêѨѶ¨∞fl"åK«Hõó,
ÉèíÜ«∞â◊„`«∞Ѷ¨∞fl=K«# âßÛHÍ~°ó ѨiH©iÎ`«ó.
^ŒHÍ~°=Ú ^≥·`«∞ºÅ#∞ <åâ◊=Ú KÕÜ«Ú#∞. LHÍ~°=Ú JO`«~åÜ«∞=ÚÅ
(qѶ ¨ ∞ fl=ÚÅ)#∞ âßOuOѨ * Ë Ü « Ú ##∞@ "Õ ^ Œ ã ¨ = ∞‡`« = Ú. ~° H Í~° = Ú
ã¨=∞ã¨Î~ÀQÆ=ÚÅ#∞ #tOѨ*ËÜ«Ú#∞. QÆHÍ~°=Ú áêѨ=ÚÅ#∞ |iǨÏiOK«∞#∞.
PHÍ~°=Ú ÉèíÜ«∞=ÚÅ#∞ ÉÏ~°„^ÀÅ∞#∞. â◊„`«∞=ÙÅ#∞ ~°∂ѨÙ=∂ѨÙ#∞. Dq^èŒ
=ÚQÍ ^Œ∞~åæ<å=∞=Ú ™ê~°÷Hõ =∞QÆ∞K«∞#flk.
1. ^Œ∞~åæ`ü QÆ=∞Ü«∞ fu ^Œ∞~åæ. 2. ^Œ∞~åæ`«O QÆ=∞Ü«∞u - ^Œ∂~°Ü«∞ fu
^Œ∞~åæ. 3. ^Œ∞~°ÌâßO QÆ=∞Ü«∞u <åâ◊Ü«∞u Wu ^Œ∞~åæ. 4. ^Œ∞~åKå~°O ^À+¨O "å
QÆ=∞Ü«∞u ^Œ∂~°O Hõ~Àu Wu ^Œ∞~åæ, W@∞¡ ^Œ∞~åæѨ^Œ "≥∞<Àfl q^èŒ=ÚÅ
x~°fizOѨ=K«∞Û#∞.
^Œ∞~åæѨ^Œ=Ú#‰õΩ ^Œ∂~åæ J#∞#k Ѩ~åºÜ«∞"åK«Hõ=ÚQÍ #∞#flk. ^Œ∞~°æ
Ѩ^Œ=ÚÖ’x„ǨÏã¨fi =∞QÆ∞LHÍ~°"Õ∞ H˘xflKÀ@¡ n~°… =∞QÆ∞THÍ~°=ÚQÍ Hõ#
|_»∞K«∞#flk.
^•O`«c[O ã¨=Ú^Œú$`«º "å=∞Hõ~°‚ (T)qÉèí∂+≤`«"£∞ Jx "å=∞ˆHâ◊fi~°
`«O„`«=Ú K≥ѨÙÊK«∞#flk. =~°^•`«O„`«=Ú#∞ '^Œ∞O ^Œ∞~åæ"åK«HÀ ^Õg THÍ~À
~°Hõ∆}Ï~°÷Hõó— Jx PÉèÏ==Ú<Õ ã¨=∞i÷Oz#k.
34

^Œ∂ - <å=∂xfl - ^Õ=`å K« [QÆ^•ú„f, ^Œ∞~åæ `«`ü c[=~°‚<å`ü Jx

„|Ǩχã¨∂„`« „áê}ÏkèHõ~°}â◊H˜ÎÉèÏ+¨º=Ú „Ѩ=zOz#k. W`åºk„Ѩ=∂}=ÚÅ,
=Å¡ ^Œ∞~åæ<å=∞=Ú ã¨=∞ã¨ÎáêѨ=ÚÅ#∞ #tOѨ*ËÜ«Ú #xÜ«Ú, =∞$`«∞º=Ù#∞
^Œ∂~°=Ú KÕã≤ ÉèÜ í ∞« =Ú#∞ áÈQ˘@∞ì #xÜ«Ú, â◊„`«∞=ÙÅ#∞ #tOѨ*Ü Ë Ú« #xÜ«Ú
ã¨Ê+¨ì =∞QÆ∞K«∞#flk. ^Œ∞~°æ "åQÍkWO„kÜ«∞=ÚÅáêѨ=Ú Åxfl\˜x ѨiǨÏiOz
=∞$`«∞º=Ù#∞ Ãã·`«=Ú ^Œ∂~°=ÚQÍ `«iq∞H˘@∞ìK«∞#flk.
WO`«\ ˜=∞Ǩ=∞Ç≤Ï=∞ QÆey#O^Œ∞=Å¡<Õ „ѨÉèÏ`«=Ú# ^Œ∞~åæѨ^Œ=Ú
#∞K«ÛiOѨ=Öˇ #x K≥Ñ≤Êi.
„ѨÉèÏ`Õ Ü«∞ó 㨇ˆ~ xfl`«ºO ^Œ∞~åæ ^Œ∞~åæHõ∆~°^ŒfiÜ«∞"£∞
PѨ^Œ ã¨Î㨺 #â◊ºOu `«=∞ ã¨∂û~Àº^ŒÜÕ∞ Ü«∞^ä• II
„Ѩux`«º=Ú „ѨÉèÏ`«ã¨=∞Ü«∞=Ú# ^Œ∞~åæ ^Œ∞~åæ Ü«∞#∞Ô~O_»Hõ∆~°=ÚÅ#∞
㨇iOK«∞"åxx ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Œ∞ pHõ\ ˜=Öˇ PѨ^Œ ÅxflÜ«Ú
Ѩ\ÏѨOK« ÅQÆ∞#∞. ã¨∂~°º„ѨHÍâ◊â◊H˜Î JO^èŒHÍ~°=Ú#∞ ~°∂ѨÙ=∂ѨÙ#@∞¡
ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=∞Ǩâ◊HÎ̃ Ü«∞QÆ∞^Œ∞~åæO|^蕺#=Ú PѨ^ŒÅ#∞ ^˘ÅyOK«∞@ÜÕ∞ QÍHõ,
Jq^Œº#∞ ÃÑOK«∞ Pã¨∞sã¨OѨuÎx QÆ∂_» #tOѨ*ËÜ«Ú#∞.
^Œ∞~åæ ^Œ∞ˆ~æu ^Œ∞~åæÜ«∂ó, ^Œ∞~åæ <å=∞ Ѩ~°O =∞#∞"£∞ I
Ü≥∂ Ü«∞[`Õ ã¨`«`«O, r=#∞‡HÀÎ # ã¨Oâ◊Ü«∞ó II
^Œ∞~åæ ^Œ∞~åæ Ü«∞#∞<å=∞[Ѩ=Ú KÕÜ«Ú"å_»∞ r=#∞‡‰õΩÎ _»QÆ∞ ##∞@Ö’
WOK«∞Hõ ‰õÄ_» ã¨O^ÕǨÏ=Ú ÖË^Œx â◊OHõ~°∞_»∞ áê~°fiuH˜ K≥ÃÑÊ#∞.
~å=∞, <å~åÜ«∞}, Hõ$+¨‚, q+¨µ‚, â◊OHõ~°, "≥Ú^Œ Å~Ú#J<ÕHõ<å=∞=∂Å
Ö’x=∞}∞ÅÖ’ ^Œ∞~åæ<å=∞=Ú "Õ∞~°∞ѨÓã¨=O\˜k. PÜ«∂^Õ=`«Å <å=∞=Ú
Åxfl\˜H˜x =∞Ç≤Ï=∞ QÆÅ^Œ∞. „Ѩu<å=∞=Ú#‰õΩ "≥#∞Hõ XHõqt+¨ìQÆ∞}=Ú LO_ç
f~°∞#∞. ^Œ∞~åæ<å=∞=Ú# [QÆ<å‡`«‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞ã¨ÎbÅÅ∞, ~°∂Ѩ=Ú
ã¨∞ÊùiOK«∞#∞. ~å=∞, Hõ$+¨,‚ â◊OHõ~åk <å=∞=ÚÅÖ’ <˘Hõ¯Hõ¯QÆ∞}=Ú Hõ#∞Ñ≤OK«∞#∞.
(â◊OHõ~°∞ _»#fl ã¨∞Y=Ú#∞ HõeyOK«∞"å_»∞ - ǨÏi Ü«∞#fl ã¨=∞ã¨ÎáêѨ=ÚÅ#∞
ǨÏiOK«∞"å_»∞.) HÍx, ^Œ∞~åæ<å=∞=Ú# =∂„`«=Ú Jã¨OMϺHõQÆ∞}=Ú
Å∞O_» ∞ @=Å¡ < Õ =ÚO_» = ∂ÖÏ`« O „`« = Ú "≥ Ú ^Œ Å QÆ ∞ „QÆ O ^ä Œ =ÚÅ∞
^Œ∞~åæ<å=∞=∞Ç≤Ï=∞#∞ Q˘xÜ«∂_ç#q.
 35
# Ç≤Ï ^Œ∞~åæã¨=∞O ѨÓ*Ï, # Ç≤Ï ^Œ∞~åæã¨"≥∂ [Ѩó,
# Ç≤Ï ^Œ∞~åæã¨=∞O *Ï˝#O, # Ç≤Ï ^Œ∞~åæã¨=∞O `«Ñ¨ó!
^Œ∞~åæѨÓ[`À ã¨=∂# "≥∞ÿ#ѨÓ[ QÍh, ^Œ∞~åæ<å=∞[Ѩ=Ú`À ã¨=∂#
=∞~Ú# [Ѩ=Ú QÍx, ^Œ∞~åæ*Ï˝#=Ú`À ã¨=∂# "≥∞ÿ#*Ï˝#=Ú QÍx, ^Œ∞~°æ#∞
QÆ∂iÛ#`«Ñ¨ã¨∞û`À ã¨=∂# "≥∞ÿ#`«Ñ¨ã¨∞û QÍh ÖË=Ù.
^Œ∞~åæ<å=∞=Ú ã¨=∞+≤Qì ∞Æ }ã¨OÜ«ÚHõÎ =∞QÆ∞@=Å¡ ã¨=∞ã¨ãÎ O¨ „Ѩ^•Ü«∞=ÚÅ
"åiH˜ #∞ѨÜ≥∂QÆѨ_»∞K«∞#flk.
^Œ∞~åæ㨇~°}[O ^Õq! ^Œ∞~åæ㨇~°}[O Ѷ¨Å"£∞I
^Œ∞~åæÜ«∂ó 㨇~°}Ë <≥·=, H˜O # ã≤^Œúºu Éèí∂`«ÖË II
â‹·"À "å, "≥·+¨‚"À "åÑ≤, âßHÀÎ "å yi#Okx!
Éèí*Ë^£ ^Œ∞~åæO, 㨇ˆ~^£ ^Œ∞~åæO, Ü«∞*Ë^£ ^Œ∞~åæO, t=„Ñ≤Ü«∂"£∞.
áê~°fif! ^Œ∞~åæ<å=∞㨇~°}`À<Õ ã¨~°fi=Ú ã≤kúOK«∞K«∞#flk. HÍ|\˜ì â‹·=Ù_»∞
QÍx, "≥·+¨‚=Ù_»∞ QÍx, â߈HÎÜ«∞_»∞ QÍx, Ü≥∞=fi Ô~·##∞ 㨈~, ^Œ∞~°æ#∞
㨇iOѨ=Åã≤#^Õ. ѨÓlOѨ=Åã≤#^Õ. Jx t=Ù_»∞ áê~°fiuH˜ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ =ÚO_»
=∂ÖÏ`«O„`«=Ú =zOz#k.
^Œ∞~åæ<å=∞=∞Ç≤Ï=∞
qѨ`åûQÆ~°=Ú#∞ `«iOѨ*ËÜ«Ú@‰õΩ ^Œ∞~åæ<å=∞=Ú <ÒHõ=O\˜k.
^Œ∞~åæ<å=∞=Ú ã¨=∞ã¨ÎÉèíÜ«∞=ÚÅ#∞ áÈQ˘@∞ì#∞. Jk Ö∫H˜Hõ=Ú QÍ=K«∞Û#∞.
P^蕺u‡Hõ=Ú QÍ=K«∞Û#∞. ZO`«\^˜ iŒ „^Œãu÷≤ Ü≥∞ÿ ##∞ QÍ=K«∞Û#∞. ^Œ∞~åæ <å=∞=Ú
<˘HõÅHõ∆™ê~°∞¡ [Ñ≤OK«∞@=Å¡ JѨ^Œ ÅxflÜ«Ú `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
^Œ∞~åæ<å=∞=Ú=O\˜ <å=∞ q∞OH˘Hõ\ ˜ ÖË^Œx, ^•xx 㨇iOz#O`«
=∂„`«=Ú#<Õ PѨ^Œ ÅxflÜ«Ú ^˘ÅyáÈ=Ù #x, Ñ≤zÛùÖÏ`«O„`«=Ú ¿Ñ~˘¯#flk.
P<å=∞㨇~°}KÕ P~ÀQƺÉèÏQƺ=Ú KÕ‰õÄ~°∞#∞. q*Ï˝#=Ú# HÍ<å=∞"Õ∞
=ÚYºHÍ~°}=Ú.
^Õg! UÉèí‰õΩÎ Öˇ·##∞ „Ѩuk#=Ú#∞ ^Œ∞~åæ=∞O„`«=Ú#∞ ÉèíH˜Î„â◊^ŒúÅ`À
JëÈì`«Î~°â◊`«=Ú (108) [Ñ≤Oz#"å~°∞ ^èŒ#=O`«∞Å∞, Ѩل`«=O`«∞Å∞, *Ï˝#
=O`«∞Å∞, n~å…Ü«Ú+¨‡O`«∞Å∞, Hõ_»‰õΩ z~°Or=Ù ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
„Ѩux`«º=Ú "Õ~Ú#∂@ÜÕ∞|kã¨OYºÖ’ [Ñ≤OK«∞^è<Œ åi÷ ^è#Œ =Ú#∞, *Ï˝<åi÷
*Ï˝#=Ú#∞ ÉÁO^Œ∞K«∞<åfl~°∞. ~ÀQÍ~°∞_Î ∞» ~ÀQÆ=Ú#∞O_ç =Ú‰õΩÎ _»Q∞Æ #∞. |Okè`∞« _»∞
36
|O^èqŒ =Ú‰õΩÎ _»Q∞Æ #∞. ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» "åxH˜ ÉèÜ
í ∞« =Ú ^˘ÅQÆ∞#∞. ã¨=∞ã¨áÎ êѨÑi¨ Ǩ~°
=∞QÆ∞#∞. Ѩل`åi÷ ã¨∞Ѩل`«=O`«∞ _»QÆ∞#∞.
Ѩ~°"Õ∞â◊fis! Ѩk"ÕÅ™ê~°∞¡ [Ñ≤OK«∞"å_»∞ x„QÆǨ#∞„QÆǨÏã¨=∞~°∞÷_»QÆ∞#∞.
âßáêáê#∞„QÆǨÏã¨=∞~°∞÷ _»QÆ∞#∞. ã¨=∞ã¨ÎHõ~°‡Å#∞ <≥~°"Õ~°∞Û@Ö’ xѨÙ}∞ _»QÆ∞#∞.
W`«~°∞ÅJcè+¨ì=ÚÅ∞ <≥~°"Õ~°∞Û@Ö’ HõÅÊ=$Hõ∆=Ú=O\˜"å _»QÆ∞#∞.
<≥ʼnõΩ ÅHõ∆ [Ñ≤OK«∞"åxH˜ „QÆǨÏÑ‘_»Å∞ `˘ÅyáÈ=Ù#∞. J`«x ÔHѨÊ\˜H˜x
^Œi„^Œ =ÚO_»^∞Œ . ã¨~Ê° KÀ~åyfl[ÖÏ~°}Ϻ^Œ∞Å=Å# cèu QÆÅ∞QÆ^∞Œ . ã≤OǨÏ"庄Ѷ∞¨
Ñ≤âßK«=ÚÅ ÉèÜ í ∞« =ÚO_»^∞Œ . ^Œ∞~åæ<å=∞=Ú#∞ [Ñ≤OK«∞"å_»∞ PK«O„^Œ `å~å~°¯=Ú
ã¨fi~°æã¨∞Y=ÚÅ ##∞ÉèíqOK«QÆÅ_»∞.
^Œ ∞ ~åæ < å=∞[Ѩ „ Ѩ É è Ï ==Ú=Å¡ XHõ ã ¨ Ç ¨ Ï „㨠" å[¿ÑÜ« ∞ Ü« ∞ [˝ = ÚÅ∞
KÕã≤#Ѷ¨e`«=Ú QÆÅ∞QÆ∞#∞. JO^Œ∞=Å¡ „Ѩܫ∞uflOz Ü≥ÿ∞##∞ ™ê^茉õΩ b^Œ∞~åæ
<å=∞=Ú#∞ |iîOzf~°=Öˇ#∞. Jx t=Ù_»∞ ^Œ∞~åæ<å=∞=∞Ç≤Ï=∞#∞ áê~°fiu`À
K≥Ñ≤Ê#@∞¡ =ÚO_»=∂ÖÏ`«O„`«=Ú ¿Ñ~°∞H˘#flk. JO`Õ QÍHõ
q+¨µ‚<å=∞ã¨Ç¨Ï„¿ãÉè’º, t=<å "≥∞ÿHõ =Ú`«Î=∞"£∞,
t=<å=∞ã¨Ç¨Ï„¿ãÉè’º ^Õg<å "≥∞ÿHõ =Ú`«Î=∞"£∞.
q+¨µ<‚ å=∞=ÚÅ∞ "Õ~ÚO\˜HOõ >Ë XHõ¯t=<å=∞=Ú "Õ∞Å∞. t=<å=∞=ÚÅ∞
"Õ~ÚO\˜HõO>Ë ^Õg<å=∞=Ú XHõ¯\˜ L`«Î=∞ =∞x ‰õÄ_» `≥eÑ≤#k.
^Œ∞~åæ<å=∞=Ú#∞ QÆ∂iÛ K≥Ñ≤Ê#q+¨Ü«∞=Ú ÅxflÜ«Ú J~°÷"å^Œ=ÚÅ∞
QÍ*ÏÅ=Ù. „Ѩâ◊O™ê=∂„`«=Ú ÅO`«HõO>ˇ#∞ QÍ=Ù. ã¨~°fiq^èŒ=ÚÅ ã¨`«º=ÚÖË.
J#∞Éèí=ã≤^Œú=ÚÖË.
Ѩ^Œ‡Ñ¨Ù~å}Ï^Œ∞Å∞#∞ ^Œ∞~åæ<å=∞=Ú=∞Ç≤Ï=∞#∞ "Õ<Àà◊¡ Q˘xÜ«∂_ç#q.
D^Œ∞~åæ<å=∞=Ú =∞Ǩã¨∞ÅÉèí=Ú. =∞ǨѶ¨Å„Ѩ^Œ=Ú #QÆ∞K«∞#flk.
D[Ѩ™ê^èŒ#`À =∞~˘Hõ\ ˜ ™ê\˜~å^Œ∞, xÜ«∞=∞x+¨ªÅÖ’#∞ JO`« Hõiî# "≥∞ÿ#k
HÍ^Œ∞. HÍ# ^Œ∞~åæ<å=∞=Ú #O^Œ~°∞ ã¨~°fi^• 㨇iOK«∞K«∞O_»=Öˇ#∞.
D<å=∞™ê^èŒ# ã¨=∞+≤ìQÍ#∞ [~°∞Ѩ=K«∞Û#∞. ^•x=Å¡ Ö’HõâßOu
KÕ‰õÄ~°∞#∞. ã¨=∞ãÎ̈„âıÜ«∞ã¨∞ûÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
^Œ∞~åæ^Õq: ^Œ∞~åæ^Õq ѨÓ~°‚„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜. ^Œ∞~åæ=∂`« "åKåf`«
Ѩ~å`«Ê~°â◊H˜Î, `åO ^Œ∞~åæO ^Œ∞~°æ=∂O ^ÕgO #∞=∞ó - J#∞ ^Õ=º^èŒ~°fij~°¬
"åHõº=Ú#‰õΩ JK«Û@<Õ W@∞¡ "åºMϺ#=Ú KÕÜ«∞|_ç#k. 'Ü«∞™êºó ã¨fi~°∂ѨO
 37
„|Ǩ‡^ŒÜ∂≥ # *Ï#Ou `«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ J*ËÜ∂« ——. P"≥∞ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú „|Ǩ‡^Œ∞Å∞#∞
<≥~°∞QÆ~°∞. HÍ=Ù# - ^Õq J*˽ܫ∞ Ü≥ÿ∞#k. 'Ü«∞™êº JO`À # ÅÉèíº`Õ `«™ê‡
^Œ∞K«º`Õ J#O`å—. P"≥∞ JO`«=Ú ÅÉèºí =Ú HÍ^Œ∞ HÍ=Ù# P"≥∞ J#O`«. 'Ü«∞™êº
ÅHõ∆ ºO <ÀѨÅHõ∆ º`Õ `«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ JÅH∆ͺ—— P"≥∞ `«`«Î fi "≥∞=iH˜ `≥eÜ«∞~å^Œ∞
HÍ=Ù# ^Õq JÅHõ∆ º. Ü«∞™êº [##O <ÀѨÅÉèíº`Õ `«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ J*Ï. [##=Ú
ÖËxk QÍ# J[. 'U ÔH·= ã¨~°fi„`« =~°Î`Õ `«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ UHÍ— JO`«@ <˘O@iQÍ
#∞O_»∞@#∞|\˜ì UHõ. 'U ÔH·= qâ◊fi~°∂Ñ≤}© `«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ <≥·HÍ— - JO`«@#∞
P"≥∞ Ü≥ÚHõ¯`≥ÜÕ∞ =iÎOK«∞K«∞#flk HÍ=Ù# qâ◊fi~°∂Ñ≤}˜. J`« U "ÀK«º`Õ -
J*ËÜ˝ ∂« , J#O`å, JÅH∆ͺ, J*Ï, UHÍ, <≥H· Í. HÍ=Ù# ^Œ∞~°Ü æ ∞Õ J*ËÜ
˝ ∞« , J#O`«,
JÅHõ∆ º, J[, UHõ, J<ÕHõ, JQÆ∞K«∞#flk.
=∞O„`å}ÏO =∂`«$HÍ ^Õg, â◊ÉÏÌ<åO *Ï˝#~°∂Ñ≤}©,
*Ï˝<å<åO z#‡Ü«∂f`å, â◊¥<åº<åO â◊¥#º™êH˜∆}©,
Ü«∞™êºó Ѩ~°`«~°O <åã≤Î, Ãã·ëê ^Œ∞~åæ „Ñ¨H©iÎ`åII
=∞O„`«=Ú Åxfl\˜H˜ =∂`«$Hõ J#QÍ ã¨∂÷ÖÏHõ∆~°~°∂Ѩ=ÚQÍ L#flk ^Õq.
â◊|Ì=ÚÖ’x*Ï˝#=Ú J#QÍ J~°÷~°∂Ñ≤}˜. *Ï˝#=ÚÖ’ z#‡Ü«∂f`« *Ï˝#=Ú.
â◊¥#º=ÚÖ’ â◊¥#º™êH˜∆}˜. =∞Ǩ„Ѩà◊Ü«∂#O`«~°ã≤÷ux â◊H˜Îã¨OQÆ=∞ =∞O^Œ∞~°∞.
=∞Ǩ„ѨàÜ ◊ ∞« "Õ∞~°Ê_ç#Ѩ٠_»O`«ÜÚ« â◊¥#º"Õ∞. JѨÊ\˜ãu÷≤ ÜÕ∞ â◊¥<åº=ã¨.÷ ^•xx
K«∂K«∞#k. J#QÍ zK«ÛùH˜Îã¨fi~°∂Ѩ„|Ǩχ=Ú. P"Õ∞ =∞Ǩ „Ѩà◊Ü«∞=Ú#O^Œ∞
ÅÜ«∞=Ú QÍ<Õ~°^Œ∞. P"≥∞#∞ q∞Oz#Ѩ~°`«`«Î fi"Õ∞ ÖË^Œ∞. P"≥∞ÜÕ∞ ^Œ∞~°æ Ü«∞x
J^èŒ~°fij~°¬=Ú ^Œ∞~°æ#∞ "åºMϺxOz#k.
^Œ∞~°æ ã¨~fi° „`« "åºÑ≤OzÜ«ÚO_»∞=∞Ǩâ◊H.Θ =∞Ǩ=∂Ü«∞. ã¨=∞ã¨Î qâ◊fi=Ú#∞
`«#Ö’ x=Ú_»∞ÛH˘#flk. ã¨=∞ã¨Î`«`«Î fixÅÜ«∞ =∂"≥∞ÜÕ∞. P"≥∞#∞ Ѩ~°„|Ǩχ –
Ѩ~°=∂`«‡ - =∞¿ÇÏâ◊fi~° - ѨÙ~°∞+¨ - W`åºk<å=∞=ÚÅÖ’ ^Õx`À Ñ≤ez##∞
ÅHõ∆ º=∂"≥∞ÜÕ∞. D"≥∞ÜÕ∞ =¸Å„ѨHõ$u, Éèí=`åi}˜.
^Œ∞~åæ™êHÍ~°^蕺#=Ú :
q^Œ∞º^•ú=∞ã¨=∞„ѨÉèÏO =∞$QÆѨu㨯O^èŒã≤÷`åO cè+¨}ÏO
Hõ<åºaèó Hõ~°"åÅMË@qÅã¨^Œú™êÎaè ~å¿ãq`å"£∞
ǨÏÃã· â◊Û„HõQÆ^•ã≤ÉèË@qtMÏO KåѨO QÆ∞}O `«~°˚hO
aè„ÉèÏ}Ï =∞#ÖÏ`«‡HÍO â◊t^èŒ~åO ^Œ∞~åæO „u<Õ„`åO Éèí*ËII
38
^Œ∞~åæ=∂`« - "≥∞~°∞ѨÙfQÆ=O\˜HÍOu QÆÅk. ã≤OǨÏ"åǨÏ#=Ú
#kè+≤ªOz#k. ÉèíÜ«∞OHõ~° "≥∞ÿ#k. PÜ«Ú^èŒáê}∞ Öˇ·#Hõ#ºÅ`À ¿ãqOK«|_»∞#k.
â◊OY, K«„Hõ=ÚÅ#∞, ÉèË@, qtY=ÚÅ#∞, ^èŒ#∞ã¨∞û#∞, ^èŒiOK«∞#k. `«~°˚x
K«∂ѨÙ#k. Jyflã¨fi~°∂Ñ≤}.˜ K«O„^ŒHàõ #◊ ∞ ^èiŒ Oz#k. =¸_»∞ <Õ„`«=ÚÅ∞ QÆÅk.
D^Œ∞~åæÉèË^Œ=Ú Å<ÕHõ =Ú#flq. ^蕺#=Ú aè#fl=Ú. ^Œ∞~°æ Éè’QÆ"≥∂Hõ∆
„Ѩ^•~Úx. Ѩ~°„|Ǩχ„Ѩuáê^Œº^Õ=`«. ^Œ∞~°æu<åtx. ^Œ∞~åæ~å^èŒ# "≥·kHõã¨<å`«#
=∂~°æ=Ú. =∂#==∂„`«∞xH˜ J=â◊ºHõ~°Î=º=Ú.
^Œ∞~åæãѨ âΨ u◊ - #"å~°=‚ ∞O„`=« Ú
^Œ ∞ ~åæ ã ¨ Ñ ¨ Î â ◊ u H˜ #"å~° ‚ = ∞O„`« = Ú JOQÆ = Ú. áê~åÜ« ∞ }Ѩ ~ ° ∞ Å∞
P=∞O„`«=Ú#∞ [Ñ≤OK«=Öˇ#∞. D=∞O„`å~°÷=Ú#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x [Ñ≤OK«∞@
=ÚYº=Ú.
Wk `˘q∞‡^ŒHõ∆~°=ÚÅ=∞O„`«=Ú. „|Ǩχ, q+¨µ‚, ~°∞„^Œ∞Å∞ =∞O„`«„^Œ+¨ìÅ∞.
QÍÜ«∞„u, L+≤‚H±, J#∞+¨µìÑπÅ∞ Kè«O^Œã¨∞ûÅ∞. „j=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©∆ ‡,
=∞Ǩã¨~°ã¨fi`«∞Å∞ ^Õ=`«Å∞. ~°HõÎ^ŒOuHõ, ^Œ∞~°æ, „ÉèÏ=∞~°∞Å∞ ^Õ=`«Å∞. #O^Œ,
âßHõOÉèíi, cè=∞, â◊‰õΩÎÅ∞. Jyfl, "åÜ«Ú, ã¨∂~°∞ºÅ∞ `«`«Î fi=Ú. „j=∞ǨHÍm,
=∞ǨÅH©∆ ‡, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ^Õ=`«Å„Ñ‘uÔH· [Ѩ=Ú.
D=∞O„`«=Ú#‰õΩ UHÍ^Œâ◊<åºã¨=Ú Å∞#flq. g\˜x qkèQÍ KÕÜ«∞=Öˇ
##∞„Ѩ=∂}=Ú#∞ QÆÅ^Œ∞. =¸Å+¨_O» QÆ<åºã¨=Ú =∂„`«"∞Õ KÕÜÚ« "å~°∞<åfl~°∞.
UHÍ^Œâ◊<åºã¨=ÚÅÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜k =∂`«$HÍ<åºã¨=Ú. Wn ^Õg™ê~°∂Ѩº
„Ѩ^Œ=Ú. 2. ™ê~°ã¨fi`«<åºã¨=Ú - *Ï_»ºq<åâ◊Hõ=Ú. 3. =∂`«$QÆ}<åºã¨=Ú -
„`≥·Ö’Hõºq[Ü«∞„Ѩ^Œ=Ú. 4. #O^Œ*Ïk<åºã¨=Ú - [~å=∞$`«∞ºÇ¨Ï~°=Ú. 5,
„|Ǩ‡k<åºã¨=Ú-ã¨~fi° HÍ=∞„Ѩ^=Œ Ú. 6. =∞ǨÅH∆͇ºk<åºã¨=Ú - ã¨^uæŒ „Ѩ^=Œ Ú.
7. =¸ÖÏHõ~∆ <° åºã¨=Ú - ~ÀQÆHÜ ∆õ ∞« Hõ~=° Ú. 8. qÖ’=∂Hõ~∆ ° <åºã¨=Ú - ã¨~fi° ^Œ∞ó
Y<åâ◊Hõ=Ú. 9. =¸Å"åºÑ¨Hõ<åºã¨=Ú - ^Õ=`å#∞„QÆÇ¨Ï Hõ~°=Ú. 10.
=¸Å+¨_»OQÆ<åºã¨=Ú - „`≥·Ö’Hõº=â◊ºHõ~°=Ú. 11. ã¨∂H∆Íkc[ „`«Ü«∞<åºã¨=Ú
- ã¨~åfix+¨ìǨÏ~°=Ú. ã¨~åficè+¨ì^Œ=Ú. ã¨~°fi~°H∆ÍHõ~°=Ú.
WO`«\ ˜ã¨`«Êùe`«=Ú xK«∞Û<åºã¨=ÚÅ#∞ x~°¡Hõ∆ º=Ú KÕÜ«ÚK«∞<åfl~°∞.
=∞O„`«^Õ=`å^蕺#=Ú KÕã≤, =∂#™ÈѨKå~°=ÚÅ∞ KÕã≤, [Ѩ=∂Å#∞ „áêi÷Oz,
#=∞㨯iOz, =∞O„`å~°=÷ Ú#∞ ÉèÏqOK«∞K«∞, [Ѩ=Ú KÕÜ∞« =Öˇ #x xÜ«∞=∞=Ú.
 39
J~°÷=Ú#∞ `≥eã≤H˘x [Ѩ=Ú KÕÜ«Ú@ „âıÜ«∞㨯~°=Ú.
=∞O„`å~°=÷ Ú: XHõ™êi ^Õ=`« ÅO^Œ~∞° ^Õg™êxfl^躌 =Ú#‰õΩ "≥o,¡ ÉèQí =Æ f!
h"≥=~° =x „ѨtflOѨ <å"≥∞ <Õ#∞ „|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}x˜ . ã¨Q∞Æ }, x~°∞}æ ~°∂Ѩ=ÚÅ∞
Ô~O_»∞#∞ <åÜ«∞qÜÕ∞ Ü«∞#flk. P=∂@Å q#fl^Õ=`«Å∞
#"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó!
#=∞ó „ѨH$õ `≥º· Éè„í ^•Ü≥∞ÿ , xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞. Jx „Ѩ}q∞e¡i.
#"å~°‚=∞O„`À^•ú~°=Ú - ^Õ=º^èŒ~°fij~°¬=Ú
"åV͇ܫ∂ „|Ǩχã¨∂ ã¨Î™ê‡`ü +¨+¨ªO =„Hõã¨=∞xfi`«"£∞,
ã¨∂~Àº (J)"å=∞„â’„`«aO^Œ∞ã¨OÜ«ÚHõÎ ëêì`ü `«$fÜ«∞Hõó,
<å~åÜ«∞}Ë# ã¨q∞‡„â’, "åÜ«Ú âßÛ^èŒ~°Ü«ÚH±
`«`«ó qKÕÛ #"å~°‚HÀ Hõ~°‚ ™êûº`ü, =∞ǨÏ^•#O^Œ<åÜ«∞HõóI
„ѨuѨ^•~°÷=Ú "åH± ´ "åQƃù=c[O (SO) =∂Ü«∂ ´ (â◊H˜Î ǨÏ$ÖË¡MÏ)
(„Ç‘ÏO) Wk â◊H˜Îc[=Ú.
qÜ«∞nHÍ~°ã¨OÜ«ÚHõÎO, guǨϟ„`«ã¨=∞xfi`«"£∞,
Jˆ~úO^Œ∞Hõe`«O ^Õ"åº, c[O ã¨~åfi~°÷™ê^èŒHõ"£∞.
Jx ^Õ=ٺѨx+¨`«∞Î q=iOz#k.
J#QÍ qÜ«∞`ü ´ ǨÏHÍ~°=Ú. DHÍ~°(ã¨OÜ«ÚHõÎO) ´ D guǨϟ„`«
(ã¨=∞xfi`«"£∞) ´ ~°HÍ~°=Ú`À ‰õÄ_ç#k. Jˆ~úO^Œ∞(Hõe`«"£∞) ´ J#∞™êfi~°=Ú`À
‰õÄ_ç#k. („Ç‘ÏO) gx #xfl\˜x HõeÑ≤# ǨÏ$ÖË¡MÏã¨fi~°∂Ѩ =∞QÆ∞#∞. Dâ◊H˜Î
c[=Ú#∞ ǨÏ$ÖËY¡ Ü«∞O^Œ∞~°∞. nxx â◊√^Œzú `«∞Î ÅQÆ∞Ü«∞`«∞Å∞ [Ñ≤OK«∞ K«∞O^Œ∞~°∞.
"Õ^Œ=Ú FOHÍ~°=Ú#‰õΩ WzÛ#™ê÷#=Ú#∞ „Ç‘ÏO c[=Ú# H˜zÛ#k.
„|ǨχÉèí∂ó ´ HÍ=∞c[=Ú (H©¡O). `«™ê‡`ü ´ HÍ=∞c[=ÚÖ’x HõHÍ~°=Ú#∞O_ç,
+¨+Oª¨ ´ P~°=k J#QÍ K«HÍ~°=Ú. =„HõÎ (ã¨=∞xfi`«"∞£ ) ´ =ÚY=Ú. PHÍ~°=Ú`À
‰õÄ_ç#k). (Kü{P ´ Kå) ã¨∂~°ºO ´ =∞HÍ~°=Ú. ("£∞) J"å=∞„â’„`«O ´
‰õΩ_çKq≥ . LHÍ~°=Ú. ("£∞{L) aO^Œ∞ã¨OÜ«ÚHõóÎ ´ aO^Œ∞=Ù`À ‰õÄ_ç#k. J#QÍ
- =ÚO. \Ï`ü ´ @HÍ~°=Ú#∞O_ç, `«$fÜ«∞Hõó ´ =¸_»=k. @HÍ~°=Ú#∞O_ç
=¸_»=Ü«∞Hõ~∆ =° Ú. (_») , <å~åÜ«∞}Ë# ´ PHÍ~°=Ú`À, ã¨q∞‡„â◊ó ´ "Õ∞à◊qOz#
(_£{P ´ _®) "åÜ«Úó K« ´ Ü«∞HÍ~°=Ú, J^èŒ~°Ü«ÚH± ´ SHÍ~°=Ú`À ‰õÄ_ç#k.
J#QÍ (Üü∞{S) Ü≥ÿ∞, qKÕÛ ´ Hõ_»Ñ¨@ qKÕÛ Ñ¨^Œ=Ú *’_çOz, #"å~°‚HõO ´
40
K«O_ô#"å~°‚=Ú.
J~°‚ó - ™êº`ü ´ =∞O„`«=Ú JQÆ∞K«∞#flk. =∞ǨÏ^•#O^Œ^•Ü«∞Hõó ´ Jk
=∞ǨÏ^•#O^Œ=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«∞#∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ J#∞#Hõ∆~°=ÚÅã¨"Õ∞‡à◊#"Õ∞
#"å~°‚=∞O„`«=Ú. Wk Láê㨉õΩ#‰õΩ =∞ǨÏ^•#O^Œ=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«∞#∞. ÖËHõ
„|Ǩχ™êÜ«Ú[º=Ú ##∞„QÆÇ≤ÏOK«∞#∞.
_®=∞~å^Œº<ÕH`õ O« „`«=ÚÅ∞ D=∞O„`å~°=÷ Ú#∞ q=iOK«∞K«∞, h =∞Ç≤Ï=∞#∞
„ѨuáêkOz#q.
x~°∂ú`«xdÅ^è•fiO`Õ, x`«º=ÚˆHΠѨ~å`«Êˆ~!
JYO_»„|Ǩχq^•ºÜ≥ÿ∞, z`«û^•#O^Œ~°∂Ñ≤}˜!
J#∞ã¨O^Œ^茇¿ÇÏ x`«ºO, =Ü«∞O `åfiO ǨÏ$^ŒÜ«∂O|∞*Ë II
W`«÷O qâ◊^ŒÜ«∞ `ÕºëêO, Ü«∂ HõÖϺ}© #"åHõ∆sI
J™êº =∞Ç≤Ï=∂ÖËâ’ -Ñ≤, QÆk`«∞O ˆH# â◊Hõº`ÕI
|Ǩ˙<åO [#‡<å =∞O`Õ, „áêѨº`Õ ÉèÏQƺQ“~°"å`ü II
U= =∞~°÷O QÆ∞~À ~°¡ÉÏúfi, `«Ãã·‡ ^Œ`åfi K« ^ŒH˜∆}Ï"£∞!
Ji+¨ìO K« Ѩ^ŒO ÅÉÏúfi, =∞O„`«ã≤kú =∞"åѨÙflÜ«∂`ü II
#"å~°‚=∞O„`«=Ú#∞ SO-Ç‘ÏO- H©¡O - Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ - q`ü K« D -
Jx U_»∞Ѩ^Œ=ÚÅ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÆ qÉèílOѨ=K«∞Û#∞. "≥Ú^Œ\ ˜ =¸_»∞c[=ÚÅ∞
ã¨OÉ’^èŒ#Å∞. Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ K«`«∞~°÷ºO`«=Ú. q`ü - K«- D, D=¸_»∞#∞
ã¨OÉ’^èŒ#Å∞. W\©¡=∞O„`«=Ú S^Œ∞Ѩ^Œ=ÚÅ∞QÍ qÉèílOѨ|_»∞#∞.
"åwƒ[=Ú (SO) - z„^Œ∂Ñ≤ S# ã¨~°ã¨fiuH˜ É’^èŒHõ=Ú
Ѩ~°„|Ǩχ^èŒ~°‡=Ú ã¨zÛ^•#O^•`«‡Hõ=Ú. ^•xâ◊H˜ÎH˜ =¸_»∞ ~°∂Ѩ=Ú
Å∞#flq. =∞O„`«=∞O^Œe SO J#∞"åwƒ[=ÚÖ’ z„^Œ∂Ñ≤}˜ Ü«∞QÆ∞ã¨~°ã¨fiu
ã¨OK«iOK«∞K«∞#flk. *Ï˝#=Ú`À<Õ J*Ï˝#=Ú #tOK«∞#∞. HÍ# ÃÑ=· ∞O„`« "åºYºÖ’
x~°∂Ì`«xdÅ^è•fiO`« â◊|Ì=ÚÖ’ K«Hõ¯xq=~°} ã¨Ê+¨ì "≥∞ÿ#k.
=∂Ü«∂c[=Ú („Ç‘ÏO) x`«º`«fiÉ’^èHŒ =õ Ú. x`«º`«fi =∞# „uHÍÖÏÉÏ^躌 `«.
J#QÍ =¸_»∞HÍÅ=ÚÅÖ’ #∞O_»∞@, =ÚHõÎ`«fi =∞# HõeÊ`« qÜ«∞^•k„ѨѨOK«
~åÇ≤Ï`«º=Ú. HÍ# 㨄^Œ∂áê`«‡Hõ=∞ǨÅH©∆ ‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú „Ç‘ÏOHÍ~°=ÚÖ’
ã¨OK«iOK«∞K«∞#flk.
 41
HÍ=∞c[=Ú (H©¡O) P#O^Œ~°∂Ñ≤}˜. P#O^ŒÉ’^èŒHõ=Ú
Ѩ~å`«Ê~°Ñ^¨ =Œ Ú`À „|Ǩ‡#O^Œ =∞#∞J~°=÷ Ú „QÆÇÏ≤ OѨ|_ç#k. JO^Œ∞=Å¡
™êfi`å‡#O^Œ Å gÉè í ∂ `« „ |Ǩ  ‡^•º#O^Œ ã ¨ O `« u ó J#∞<å=∞=Ú „|Ǩ  ‡O_»
ѨÙ~å}ÏO`«~`æ° « =∞QÆ∞ „jÅe`åã¨ÇϨ „ã¨<å=∞=ÚÖ’ Åe`å=∞Ǩ„uѨÙ~° ã¨∞O^ŒiQÍ
K≥Ñʨ |_ç#k. HÍ# Ѩ~å`«Ê~°Ñ^¨ =Œ ÚÖ’ P#O^Œ„Ѩ^•è # =∞QÆ∞ =∞ǨHÍmã¨fi~°∂Ѩ=Ú
HÍ=∞c[=Ú (H©¡O) ã¨OK«iOK«∞K«∞#flk.
Kå=ÚO_® Ѩ^=Œ Ú xifiHõÅÊ=$`«ÉÎ ’^èHŒ =õ Ú
Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ Ö’x Kå=ÚO_® J#∞Ѩ^Œ=Ú "≥∂Hõ∆HÍ~°}Éèí∂`« =∞QÆ∞
xifiHõÅÊ=$uÎx K≥ѨÙÊK«∞#flk. PѨ^Œ=Ú#‰õΩ `å^Œ~°÷º=Ú# K«`«∞i÷ Ü≥ÿ∞#k. -
K«=¸O qÜ«∞^•kã¨=¸Ç¨Ï~°∂áêO ¿ã<åO ^•u ÖÏu (Å_»Ü∂≥ ~Ô H· ºõ "£∞) P^Œ`,ÎÕ
™êfi`«‡™êH∆Í`寈~} <åâ◊Ü∞« u Wu =Ùº`«Ê`ÕóÎ , Ѩ$ëÈ^Œ~åk`åfi`ü ã¨~fi° O ã¨∞ã¨Oã¨"÷ ∞£ .
J#QÍ qÜ«∞^•k„ѨѨOK«Ñ¨OK«Hõ¿ã##∞ #tOѨ*ËÜ«Ú#k Jx J~°÷=Ú.
=∞Ü«∂ `« = `ÀѨǨÏ$`Ò K«O_»=ÚO_Ò =∞ǨѨâ◊¥!
Ü«∞™ê‡ K«ÛO_»O K« =ÚO_»O K«, QÆ$Ç‘Ï`åfi `«fi =ÚáêQÆ`å
Kå=ÚO_Õu `«^• Ö’ˆH MϺ`å ^Õg Éèíq+¨ºu II
WK«Û@ K«O_»=ÚO_»â|◊ =Ì ÚÅ=Å# =∞ǨѨâ√◊ =Ù ÅQÆ∞ K«O_»=ÚO_»∞Å#∞
„QÆÇ≤ÏOz, gi™ê÷#=Ú# `«∂Å =¸Å=Ú Å#∞ J*Ï˝#=Ú (Jq^ŒºÅ) #tOѨ
*ËÜ«Ú@=Å¡<Õ Kå=ÚO_® â◊|Ì=Ú#‰õΩ „|Ǩχq^Œº J#∞#~°÷ "Õ∞~°Ê_ç#k.
W - Ü«∞#∞#k D Ü«∞#∞^•xã¨OÉ’^è#Œ . nxH˜ ¿ÇÏ P#O^Œ „|Ǩχ=∞Ç≤Ï+≤
Jx Ü«∞~°÷=Ú.
q`ü J#QÍ *Ï˝#=Ú. ¿ÇÏ *Ï˝#ã¨fi~°∂¿Ñ! K« - #ѨÙOã¨HõѨ^Œ=Ú. nxH˜
ã¨`«º =∞x Ü«∞~°÷=Ú. Dq^èŒ=ÚQÍ ¿ÇÏ =∞Ǩã¨~°ã¨fif =∞ǨÅH©∆ ‡ =∞ǨHÍm
ã¨fi~°∂Ñ≤}˜! K«O_çˆH! "Õ∞=Ú „|Ǩχ*Ï˝#=Ú‰õΩ á⁄O^Œ∞@ÔH· x#∞fl ^蕺xOK«∞
K«∞O\˜q∞. Wk #"å~°=‚ ∞O„`«Ñe¨¶ `å~°=÷ Ú. DÜ«∞~°÷ g∞„H˜Okâ’¡H=õ Ú# K≥Ñʨ |_ç#k.
=∞Ǩã¨~°ã¨fiu! z`Õ! =∞ǨÅH˜∆ ‡! ã¨^•u‡ˆH I
=∞ǨHÍ ÖϺ#O^Œ~°∂¿Ñ! `«`«Î fi*Ï˝<å~°÷ã≤^ŒúÜÕ∞ I
J#∞ã¨O^Œ^茇¿ÇÏ K«O_ç! =Ü«∞O `åfiO ǨÏ$^ŒÜ«∂O|∞*ËII
„jO - „Ç‘ÏO - H©¡O H©¡O - Dc[=Ú ÅxflÜ«Ú <˘Hõ¯~°∂Ѩ=Ú QÆÅ"Õ.
=∞ǨÅH˜∆ ‡H˜ „jO c[=Ú „Ѩã≤^Œú "≥∞ÿ#k QÍx, „Ç‘ÏO c[=Ú QÍ^Œ∞, J@¡Ü«Úº#∞
42
â◊+¨ã¨Ç¨ Tëê‡}ó J#∞^•x ##∞ã¨iOz ǨÏHÍ~°+¨HÍ~°=ÚÅ∞ XˆH *ÏuH˜
K≥OkÜ«ÚO_»∞@=Å# JO`«QÍ ÃÑ^ŒÌÉèË^Œ=Ú QÆxÑ≤OK«^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡<Õ „j â◊Û `Õ
ÅH©∆ ‡ â◊Û Ñ¨`Òflº JxÜ«Ú, WOH˘HõâßYÖ’ „Ç‘Ï â◊Û `Õ ÅH©∆ ‡ â◊Û Ñ¨`Òflº, „j â◊Û `Õ
ÅH©∆ ‡ â◊Û `Õ Ñ¨`Òflº JxÜ«Ú, =∞O„`«=ÚÖ’ „jO ™ê÷#=Ú# „Ç‘ÏO Hõ#∞Ñ≤OK«∞K«∞#flk.
W@∞¡ HÍ=∞c[O H©¡O Ö’x ÅHÍ~°™ê÷#=Ú# ˆ~Ѷ¨=Ú - ~°HÍ~°=Ú KÕÜ«Ú@=Å¡
J#QÍ „H©O Ü«∞QÆ∞@=Å¡ HÍmc[ =∞QÆ∞K«∞#flk. Ü«∞=~°Å -Å∞ JO`«ãπã¨÷=ÚÅ∞.
~°-Å- Ô~O_»∞#∞ JO`«ãπã¨÷=Ú ÅQÆ∞@=Å¡ Z@∞=O\˜ ÉèË^Œ=Ú HõxÑ≤OK«^Œ∞.
`«O„`åO`«~°=ÚÅÖ’ HÍoH˜, ã¨~°ã¨fiuH˜ JÉèË^Œ=Ú K≥ѨÊ|_ç#k.
Kå=ÚO_® â◊|Ì=Ú#‰õΩ =∞~˘HõJ~°÷=Ú K«=Ú J^Œ<Õ J#∞^è•`«∞=Ù #∞O_ç
Kå=Úó Ѩ^Œ "Õ∞~°Ê_ç#k. ^•xH˜ J^ŒhÜ«∞Ѩ^•~°÷ =∞x Ü«∞~°÷=Ú. PѨ^•~°÷=Ú
„|Ǩχ ^ŒÑ¨Ê q∞ye# ^ŒO`«Ü«Ú J`åÎ K«~åK«~°„QÆǨÏ}"£∞. "åºHõ~°}=Ú# J`åÎ
J~°÷=Ú „"åã≤#KÀ@<Õ Kå=Ú J#∞^•x Hõ~°÷=Ú „"åÜ«∞|_ç#k. Jk
„|Ǩχã¨∂„`«q+¨Ü∞« =Ú QÆÅk. Kå=ÚO_® =Ü«∞f L[˚#Ü«∞u # q+¨~¸‰õΩ~°∞`Õ
„|Ǩχ=∞O„`«q+¨~Ú }Ëu Ü«∂=`ü. Jx DѨ^Œ "Õ∞~°Ê_ç#k.
UHÍHõ∆~°xѶ¨∞O@∞=Ù K«HÍ~°=Ú#‰õΩ K«O„^Œ∞ _»x Ü«Ú~°÷=Ú K≥Ñ≤Ê#k.
K«O„^Œâ|◊ =Ì Ú PǨ^¡ HŒ ,õ „ѨHÍâ◊HQõ ∞Æ }"åK«H=õ Ú. HÍ# xK«Û@ *Ï˝#=Ú P#O^Œ=Ú
J#∞#~°÷=Ú# 'K«— „QÆÇ≤ÏOѨ|_ç#k. PÜ«∂#O^Œã¨fi~°∂Ѩ=Ú *Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ
=∞QÆ∞„|Ǩχ"Õ∞.
Pã¨=∞O`å`ü =ÚO_»Ü«∞u Wu Kå=ÚO_® #Å∞"≥·Ñ¨ÙÅ #∞O_ç
„|Ǩχ=Ú#‰õΩ =O^Œ#=Ú KÕÜ«Ú#k.
Kå=ÚO_®Ñ¨^Œ=Ú# H˜OH˘HõÜ«∞~°÷=Ú K« â◊|Ì=Ú#‰õΩ |∞kú Ü«∞x, ã¨∞Y
=∞x, J~°=÷ Ú Å∞#flq. |∞kúH,˜ ã¨∞Y=Ú#‰õΩ =ÚO_»#™ê÷hÜ«∞ - j~°¬ ™ê÷hÜ«∞=Ú.
â◊s~°=Ú# j~°¬™ê÷hÜ«∞=ÚQÆ #∞#flk. â◊s~°=Ú# j~°¬™ê÷# =∞xfl\˜ HõO>Ë „âı+¨ª
"≥∞ÿ#>Ë¡ - K«~°=∞=$uÎã¨fi~°∂Ѩ =∞QÆ∞„|Ǩχq^ŒºÜÕ∞ ã¨~°fi„`« „âı+¨ª "≥∞ÿ#k.
Kå=ÚO_®â◊|Ì=Ú#‰õΩ J~°÷=Ú ÉèíQÆ=u K«O_çHõÜÕ∞. HÍ# Ǩϟ=∞
ã¨=∞Ü«∞=Ú# SO „Ç‘ÏO H©O¡ Kå=ÚO_®Ü≥∞ÿ qKÕÛ ™êfiǨ Jx #"åHõ~∆ =° ∞O„`«=ÚÃÑ·
™êfiǨ HÍ~°=Ú KÕ~∞° ÛK«∞<åfl~°∞. =∞O„`«=ÚÖ’x 'Ü≥∞ÿ — J#fl K«`∞« i÷qÉèHí |Θ Å=Ú`À
'#=∞ó— „Ñ¨ Ü ≥ ∂ QÆ =∞QÆ ∞ K« ∞ #flk. =∞O„`« = ∞O^Œ e SO „Ç‘ Ï O H© ¡ O
J#∞=¸_»H~∆õ =° ÚÅ∞#∞ J#fiÜ«∞~°∂Ѩ=ÚÅQÆ∞ K«`∞« ~°º÷ O`« =ÚÅ∞QÆ<Õ â◊H„Θ `«Ü∞« =Ú
 43
<≥·Ü«Ú#flq. =∞O„`«=ÚÖ’ Hõ_»Ñ¨@#∞O_»∞ qKÕÛ Ñ¨^Œ=Ú#∞ „ѨHõ$uQÆ}`åfi`ü
J#∞xÜ«∞=∞=Ú`À JYO_» =∞QÆ∞J#fiÜ«∞ =∞QÆ∞K«∞#flk. =∞O„`«<åºã¨„ѨH~õ }° =Ú#
qKÕÛ ó Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó Jx Ü≥ÚHõѨ^Œ"Õ∞ „QÆÇ≤ÏOѨ|_ç#k.
#"å~°=‚ ∞O„`«qtëêì~=÷° Ú : 'F =∂`å! |O^è#Œ HÍ~°}Éè∂í `« „uQÆ∞}Ï`«‡Hõ
~°[˚„QÆOkä#∞O_ç ##∞fl q_çÑ≤Oz, "≥∂Hõ∆=Ú x=Ú‡— Jx "≥Ú`«Î=Úg∞^Œ
=∞O„`«qtëêì~°÷=Ú. HÍà‹·º ÅÔH∆‡º ... #"≥∂ Jã¨∞Î `Õ.
=∞ǨHÍm =∞ǨÅH©∆ ‡ =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ñ≤}©! K«O_çHÍ! ÉèíQÆ=f! h‰õΩ
#=∞™ê¯~°=Ú. <åǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O ^Œ∞O_»∞ J*Ï˝#áêâ◊„QÆOkäx q_çÑ≤Oz,
[##=∞~°}=ÚÅ∞ ÖˉõΩO_» KÕã≤, Ѩ~°„|Ǩχ֒ b#=Ú KÕÜ«Ú=Ú.
^Õ=º^èŒ~°fij~°¬=Ú# #"å~°‚=∞O„`À^•ú~å#O`«~°=Ú ÉèíQÆ=fq^ŒºÖ’
W@∞¡#flk.
ǨÏ$`«∞ÊO_»sHõ=∞^茺™ê÷O, „áê`«ã¨∂û~°ºã¨=∞„ѨÉèÏ"£∞,
áêâßO‰õΩâ◊^èŒ~åO, ™œ=∂ºO, =~°^•ÉèíÜ«∞ǨÏã¨ÎHÍ"£∞,
#=∂q∞ `åfi =∞ǨÏO ^ÕgO, =∞ǨÉèíÜ«∞q<åth"£∞,
=∞Ǩ^Œ∞~°æ„Ѩâ◊=∞hO, =∞ǨHÍ~°∞}ºq„QÆǨ"£∞,
Ü«∞™êºó Ѩ~°`«~°O <åã≤Î, Ãã·ëê ^Œ∞~åæ „Ñ¨H©iÎ`å!!
`åO ^Œ∞~åæO ^Œ∞~°æ=∂O ^ÕgO ^Œ∞~åKå~°qѶ¨∂uh"£∞ I
#=∂q∞ Éèí=cè`À -ǨÏO, ã¨O™ê~å~°‚=`åi}©"£∞ II
W@∞¡ J^è~Œ fi° j~°¬=Ú ã¨=∂Ñ≤Î Ü«∞QÆ∞K«∞#flk. #"å~°=‚ ∞O„`«"åºYºÜ«Ú ã¨=∂ѨÎ
=∞QÆ∞K«∞#flk.
â◊√Éèí"£∞
44

„Ñ`
¨ ºÕ Hõ ^è#
Œ º"å^Œ=ÚÅ∞

„|ǨχN JO|_çÑÓ¨ _ç <åQÆÉ∂íè +¨}O QÍ~°∞ xQÆifi, =∞^è∞Œ ~°ÉÏè +≤,

„âıÜ∂≥ aèÖÏ+≤, Ѩ~ÀѨHÍi, <å‰õΩ PѨÙ_Î ∞» . „Ѩ^=Œä ∞OQÍ ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ
q*Ï˝# Ѩi+¨`ü ^•fi~å "Õã≤# 't=ѨÓ*Ïq^è•#O—, '=∞ǨQÆ}Ѩu
`«`«Î fi "≥·Éèí=O—, 'K«O_ô ã¨Ñ¨Îâ◊u—Å#∞ "å~°∞ ZO`À „â◊=∞HÀiÛ D
ѨÙã¨HÎ ÍÅ#∞ `«Ü∂« ~°∞KÕâß~°∞. "åˆ~ „ѨÓѶ٨ Å∞ kkÌ Ñ¨Ùã¨HÎ Íxfl KåÖÏ
ã¨∞O^Œ~°OQÍ JK«∞Û "Õ~ÚOKå~°∞. "åi ~°∞}O f~°∞ÛHÀÖËxk.
"åi ¿Ñ~°∞ ZHõ¯_® "ÕÜ«∞xKÕÛ"å~°∞ HÍ^Œ∞. W@∞=O\˜ ÉèÏëê
ѨO_ç`«∞_»∞, Ѩ~ÀѨHÍi Ѩ~°=∞ѨkOK«_»O <åˆH HÍ^Œ∞ ™êÇ≤Ï`«º
Ö’HÍxˆH f~°x Ö’@∞. "åiH˜ L`«Î=∞ QÆ`«∞Å∞ HõÅQÍÅx P
ÉèQí =Æ O`«∞x „áêi÷ã∞¨ <Î åfl#∞.
W@∞¡
ÉÁÖËÑ¡ e¨ ¡ ã¨`º« <å~åÜ«∞}
ÉèÏ~°f^è•i‡Hõq*Ï˝#Ѩi+¨`ü
 45

N K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊f„Ѩã¨∞Îu
ã¨=∞ã¨Î "≥∞#ÿ K«~åK«~ã° $¨ +≤*ì Ï`åx HõO`«\ H˜ © Pn, J<ån =¸ÖÏ^è•~°=¸
J~Ú#â◊HΘ Pkâ◊HQΘ Í, [QÆ<å‡`«QÍ, N^ÕqQÍ „Ѩã∞¨ uÎ OѨ|_»∞`«∞#flk. ã¨`,ü z`ü,
P#O^Œãfi¨ ~°∂Ñ≤}˜ J~Ú#PN=∂`«#∞ ѨÅ∞~°∂áêÅ`À, <å=∂Å`À ѨÅ∞q^è•Å∞QÍ
Láêã¨# KÕã,≤ HÍ=∂ºÅ∞ á⁄On, =ÚH˜KÎ O≥ n, `«iOK«@O „Ѩ`º« HõO∆ QÍ#∂, Ѩ~ÀHõO∆ QÍ#∂
„Ѩã^≤ OúŒ . K«O_ô, ^Œ∞~åæ, Åe`å, ~å[~å*Ëâfi◊ s, HÍ"Õ∞â◊fis "≥Ú^Œ Öˇ#· ¿Ñ~°`¡ À ^ÕgÉèÏQÆ=`«O,
Åe`åã¨ÇϨ „ã¨<å=∞O "≥Ú^Œ Öˇ#· qq^è„Œ QÆO^ä•Å^•fi~å N^Õq Éè‰í Ωõ ÅΠǨÏ$^ŒÜ∂« ÅÖ’
xezOk. JO^Œ∞Ö’ K«O_ô, ^Œ∞~åæ J<Õ¿Ñ~°`¡ À N^Õq ã¨ÑâΨ u◊ ^•fi~å P~åkèOѨ|_»∞`«∞#flk.
N^Õg=∂Ǩ`«‡ºO
=∞O^ŒáêÅ∞_»∞ J<Õ=Úx ѨH~∆˜ ∂° ѨO ^èiŒ Oz, [i`« J<ÕÑH¨ =∆˜ Å¡ „^À}∞_»∞
J<ÕH˘_»∞‰õΩ#∞ á⁄O^•_»∞. D„^À}∞_»∞ (ÉèÏ~°`O« Ö’x PKå~°º„^À}∞_»∞ HÍ^Œ∞) `å~üH∆˜
J<ÕÑH¨ x∆˜ q"åǨÏO KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞. "åiH˜ Hõey# Ñ≤OQ͉õΩ∆ _»∞, q~å@∞_»∞, =$`«∞_»∞,
ã¨∞=ÚY∞_»∞ J<ÕH˘_»∞‰õΩÅ∞ „uHÍÅA˝Å∞. *ˇ·q∞x=∞ǨÏi¬ gà◊§#∞ „ѨtflOz
`«#ã¨O^ÕǨÅ#∞ f~°∞ÛHÀ=_»O=Å¡ gi^•fi~å D^Õg=∂Ǩ`«‡ºO „ѨHõ\ ˜`« "≥∞ÿOk.
=∂ˆ~¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}OÖ’ 78 J^蕺ܫ∞O #∞Oz 90 J^蕺ܫ∞O =~°‰õΩ
13 J^蕺ܫ∂Å∞, 578 â’¡HÍÅ∞ N^Õg=∂Ǩ`出xfl =i‚ã∞¨ <Î åfl~Ú. U`« `ÕÎ Hõk`ä O« ,
Éèí∂Ѩ, ^Õg=∂Ǩ`«‡º =Ú`«Î=∞"£∞. (13.2)
WO^Œ∞Ö’ N^Õq JkèHõOQÍ K«O_ç, ^Œ∞~°æ J<Õ¿Ñ~°¡`À „Ѩã¨∞ÎuOѨ|_»@O
=Å¡ Wk ^Õg, K«O_ô, ^Œ∞~åæ, =∂Ǩ`«‡ºOQÍ =¸_»∞¿Ñ~°¡`À ¿Ñ~˘¯#|_»∞`«∞#flk.
WO^Œ∞Ö’ ‰õÄ_® K«O_ô, K«O_çHÍ J<Õ¿Ñ~°∞¡ ѨÅ∞™ê~°∞¡ „Ѩ™êÎqOѨ|_»∞`«∂ D „QÆO^äOŒ
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u, K«O_ôã¨Î=O W`åºkQÍ K«O_ç¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å=@O JkèHõOQÍ
[~°∞QÆ∞`«∞#flk.
46

NK«O_ç
- Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜
K«O_»ÉèÏ#∞_»∞ "≥Ú^Œ Öˇ·#"å\˜Ö’ K«O_»â◊|ÌO ^Õâ◊, HÍÅ, =ã¨∞ΠѨiKÕÛù^Œ
„u`«Ü«∞O ÖËx^•xx É’kèã¨∞Î#flk. Wk „|ǨχÅHõ∆}O. HÍ|\˜ì K«O_»â◊|ÌO#∞Oz
U~°Ê_ç# K«O_ô â◊ÉÏÌxH˜ Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜ Jx J~°÷O. K«O_Õ K«O_çHõ.
K«_ç J<Õ^è•`«∞=ÙH˜ HÀѨO J~°÷O. 'Hõ㨺 aÉèíºu ^Õ"å â◊Û *Ï`«~À+¨ã¨º
ã¨OÜ«ÚˆQ—. ÉèíÜ«∞¿ÇÏ`«∞ "≥·#HÀѨO „|ǨχÅHõ∆}"Õ∞. '#=∞ ¿ãÎ ~°∞„^Œ =∞#º"Õ— Jx
HÀáêxH˜ #=∞™ê¯~°O`À<Õ #=∞HõO P~°OÉèOí J=Ù`∞« #flk. K«_ç ^è•`«∞=Ù#∞Oz U~°Ê_ç#
K«O_ô â◊ÉÏÌxH˜ Pq^èŒOQÍ#∂ Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜ Jx J~°÷O.
- Ѩ~°„|ǨχѨ@ì=∞x+≤
â◊√^Œú„|Ǩχâ◊H˜ÎѨ^•~°÷ "≥∞ÿ# '*Ï˝#, WKåÛù, „H˜Ü«∂— J<Õ=¸_çO\˜H˜ =∞Ǩ
ã¨~ã° fi¨ u, =∞ǨHÍo, =∞ǨÅH˜; J<Õq <å=∂O`«~åÅ∂, ~°∂áêO`«~åÅ∞. P=ÚQÆ∞~æ ∞°
^Õ=`«Åã¨=∞+≤ì UHõ~°∂Ѩ"Õ∞ <åÅæ=k, K«O_ç. JO>Ë K«O_ç Ѩ~°„|Ǩχ Ѩ@ì=∞Ç≤Ï+≤.
- N=∞Ǩ„uѨÙ~°ã¨∞O^Œi
Ѩi`«∞ëêì [QÆ^•ú„f „Ѩ`«ºHõ∆O „áêÇ¨Ï K«O_çHÍ (13-10) K«O_ç x~°∞æ}
z„^Œ∂Ñ≤}˜ =∂„`«"Õ∞ QÍHõ ã¨QÆ∞}~°∂Ѩ=u ‰õÄ_®.
Ü«∂ z#‡Ü«∂ Ѩ~å ^Õg „uѨÙ~å „uq^è• (J)Éèí=`ü...
`«^• ™ê z#‡~¸ â◊H˜Îó HÍm~°∂áê |Éèí∂= ǨÏ.
Ãã·= HÍÖÏO`«ˆ~ ÅH©;, ã¨Î ^ä≥·= ã¨~°ã¨fif.
`å™êO Hõ^ä•#HõO ....... =∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}ÀHõÎO ã¨Î=O ã¨Ñ¨Îâ◊`åaè^èŒ"£∞ II
J<Õz^ŒO|~°ã¨OÇ≤Ï`å=K«<åxfl|\˜ì N=∞Ǩ„uѨÙ~°ã¨∞O^Œs^Õ"Õ Jã¨∞~°
=^è•^èŒ∞ÅHÀã¨O HÍm, ÅH©;, ã¨~°ã¨fif ~°∂áêÅ∞ ^èŒiOzOk. "åiK«i„`Õ ã¨Ñ¨Îâ◊u.
HÍ|\˜ì K«O_ç - N=∞Ǩ„uѨÙ~°ã∞¨ O^Œi. JѨ~å‚ K«O_çHÍ K«O_»=ÚO_®ã¨∞~°x+¨Økh
Jx Åe`åã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞O.
- QÍÜ«∞„u
 47
QÍÜ«∞„fqã¨~#˚° =∞O„`«OÖ’ 'L`«"Î ∞Õ tYˆ~ *Ï`Õ Éè∂í =∂ºO Ѩ~fi° `«=¸~°xú —
Jx K≥ѨÊ|_çOk. Ѩ~°fi`«=¸~°úx ´ =∞Ǩ"Õ∞~°∞=ÙÃÑ·, L`«Î"Õ∞ tYˆ~ ´ ã¨Ç¨Ï„ã¨
â◊$OQÍÅHõO>Ë ÃÑ· #∞#flâ◊$OQÆOÃÑ·, Éèí∂=∂ºO ´ NѨÙ~°OÖ’xzO`å=∞}˜QÆ$Ǩ„QÆ
™œ^茄Ѩ^Õâ◊OÖ’ L#fl, ^Õg ´ N~å[~å*Ëâ◊fii ´ N=∞Ǩ„uѨÙ~°ã¨∞O^Œi (QÆK«Ûù ´
NѨÙ~åxH˜ "≥à√◊ §). Åe`åã¨ÇϨ „ã¨<å=∞OÖ’ ã¨∞"Õ∞~°∞=∞^躌 â◊$OQÆ™ê÷ N=∞#flQÆ~<° å~ÚHÍ
Jx K≥Ñ≤Ê#<å=∂ÅJ~°÷"Õ∞ Wk. HÍ|\˜ì QÍÜ«∞„uÜÕ∞ =∞Ǩ„uѨÙ~°ã¨∞O^Œi. P"Õ∞
K«O_ç. HÍ|\˜ì K«O_ç QÍÜ«∞„f^ÕqÜÕ∞ Jx Ѷ¨e`åOâ◊O.
- =∞ǨÅH˜;
„uQÆ∞}Ï `å=∞ã‘ ^Õg, ™êuÎfiH© Ü«∂ „u ^äÀk`å,
™ê â◊~åfi K«O_çHÍ ^Œ∞~åæ, Éèí„^• ÉèíQÆ= f~°º`Õ. "≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O.1
=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fi`«∞Å∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ q_çQÍ#∞, ã¨=∞+≤ì
J~Ú# <åÅæ=â◊H©Î K«O_çˆH. WÖÏ K«O_ç – „ÉÏÇ≤χ, â‹·q, "≥·+¨‚gâ◊H˜Î,
ã¨=∞ã¨Î^Õgâ◊H˜Î ã¨fi~°∂Ñ≤}˜ J=Ù`«∞#flk. UˆH# "å =∞^茺"Õ∞# Jx ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’
=∞^茺=∞K«i„`« XHõ¯\˜ =∂„`«"Õ∞ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞=K«∞Û. q∞ye# „Ѩ^äŒ=∞,
L`«Î=∞K«i„`«Å‰õΩ ÖËx D=∞^茺=∞K«i„`« áê~åÜ«∞}O K«O_ôáê~åÜ«∞} "≥∞ÿ,
PK«i„`«‰õΩ ^Õ=`« J~Ú#=∞ǨÅH˜∆ ‡ÜÕ∞ K«O_ç Jx qâı+¨OQÍ ã¨∂zã¨∞Î#flk.
JO>Ë P=ÚQÆ∞æ~°∞ ^Õ=`«Åã¨=∞+≤ì J~Ú# <åÅæ=~°∂ѨO =∞ǨÅH˜∆ ‡ ‰õÄ_®
J=Ù`«∞#flk. HÍ|\˜ì =∞ǨÅH˜∆ ‡ÜÕ∞ K«O_ç.
– ã¨=∞ã¨Î(¢ã‘Î)^Õ=`åâ◊H˜Î
K«`«∞~°∞ƒù[ J~Ú# Pk=∞ǨÅH˜∆ ‡ ^èŒiOz# (=∞ǨHÍm, ÅH©;) ã¨~°ã¨fiu
J<Õ~°∂ѨO ѨÙ\˜ìOz# (ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ q+¨µ‚=Ù) ¢ã‘Î~°∂áêxH˜ L=∂ Q“s, ã¨f, K«O_ô,
ã¨∞O^Œs, ã¨∞ÉèQí Í, t"å Jx ("≥H· $õ uHõ~Ç° Ϩ 㨺O. 23) áê~°fiu<å=∂ÅÖ’ K«O_ô<å=∞O
LOk. =¸iÎ~°Ç¨Ï㨺OÖ’ âßHõOÉèíix QÆ∂iÛ L=∂, Q“s, ã¨f K«O_ô, HÍoHÍ,
™êÑ≤ áê~°fif (16) Jx K«O_ô<å=∞O LOk. Jhfl K«O_çHÍ=`å~åÖË („áê^è•xHõ.1)
K«O_çHÍ „áêÇ¨Ï ã¨`fi« ~å (8.52) ^Œ$ëêìfi ™ê K«O_çHÍ (3.27). â◊√OÉèxí â◊√OÉè=í ^èHŒ Íi}˜
J~Ú# =¸_»=K«i„`« Jkè^=Õ `« N=∞Ǩã¨~ã° fi¨ u HÍQÍ, JHõ¯_» ã¨~ã° fi¨ f<å=∂xH˜
|^Œ∞Å∞QÍ HÍm<å=∞O Ѩ~åºÜ«∞OQÍ K«O_çHÍ<å=∞O (9.20, 26, 27, 30, 31
48
"≥ÚII) „ѨK∞« ~°OQÍ Hõ#|_»∞`«∞#flk. WÖÏ WOHÍ PÜ«∂ã¨O^Œ~åƒù Åxfl\˜x XHõKÀ\˜H˜
`≥K«∞ÛH˘x K«∂¿ãÎ K«O_ç ã¨=∞ã¨Î¢ã‘Î^Õ=`åã¨fi~°∂Ñ≤}˜QÍ `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
K«O_ôÑ
„ `¨ º« Hõ~∆ ∂° ѨO
z`üãfi¨ ~°∂Ñ≤}˜ S# K«O_ô~∂° ѨO „Ѩ`º« HõO∆ QÍ x~°∂Ñ≤OѨ|_ç#ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ KåÖÏ
`«‰õΩ¯=. ÉÏǨϺOQÍ K«O_ç â◊s~°, PÉèí~°}, PÜ«Ú^è•kJOâßÅ∞ „Ѩã≤^ŒúOQÍ
ÖËHõáÈ=\ÏxH˜ K«O_ç z`üã¨fi~°∂Ñ≤}˜QÍ, x~°∞æ}QÍ x~°∂Ñ≤OѨ|_ç LO_»@"Õ∞
„Ѩ^è•#HÍ~°}O J#=K«∞Û. XHõKÀ@ – ~°∂Ѩ^蕺#K«O„kHõÖ’ K«O_çã¨fi~°∂ѨO WÖÏ
¿Ñ~˘¯#|_çOk.
K«O_çHÍ âıfi`«=~å‚ ™ê t=~°∂áê K« ã≤OǨÏQÍ,
[\˜ÖÏ =~°∞ÎÖÏ „`«ºH∆Í =~°^• â◊¥Å^è•i}©,
Hõ¢iÎHÍO a„ÉèífO ^ŒˆH∆ áêâ◊áê„`åÉèíÜ«∂xfi`å.
K«O_ç â◊s~°O~°OQÆ∞ `≥Å∞ѨÙ. â◊√ÉèOí Hõ~° "≥∞#ÿ ~°∂ѨO. ã≤OǨÏO "åǨÏ#O. [_»Å∞
HõeyLO@∞Ok. ÉÁ^Œ∞ÌQÍ LO@∞Ok. =¸_»∞Hõ#∞fl Å∞O\Ï~Ú. ‰õΩ_ç "≥·Ñ¨Ù# L#fl
=¸_»∞KÕ`«∞ÅÖ’ H˜Ok#∞Oz ÃÑ·H˜ „Hõ=∞OQÍ 1. =~°^Œ=Ú„^Œ, 2. â◊¥ÅO, 3.
Hõ`≥Î~°. Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù L#fl =¸_»∞KÕ`«∞ÅÖ’ 1. JÉèíÜ«∞=Ú„^Œ, 2. áê#áê„`«, 3.
áêâ◊=Ú LO\Ï~Ú. Åe`åHÀâ◊OÖ’ K«O_çH˜ t~°ã¨∞ÃÑ· K«O„^ŒHõà◊ ‰õÄ_® LOk.
=∞ǨHÍo, =∞ǨÅH˜∆ ‡, =∞Ǩã¨~°ã¨fiu ã¨fi~°∂áêÅ∂ Pk=∞ǨÅH˜;~°∂ѨO
"≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺OÖ’ ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥ѨÊ|_®¤~Ú.
NK«O_ô^Õg=∂Ǩ`«‡ºO
"≥Ú^Œ@ #=â◊u
#=â’¡Hõâ◊`åu‡HÍ q^•º #=â◊f 㨇 $`å. NK«O_ô^Õg=∂Ǩ`出xfl =i‚OKÕ
â’¡HÍÅ∞ "≥Ú^Œ@ 900 ã¨OYºÖ’ LO_Õq. JO^Œ∞ˆH Wk #=â◊u J<Õ¿Ñ~°∞`À
Ñ≤Å=|_Õk. â’¡Hõã¨OYº#∞|\˜ì D„QÆO^ä•xH˜ #=â◊u J<Õ¿Ñ~°∞ HõeyOk. P 900
â’¡HÍÅÖˇHõ¯ Wk.
 49

1. |∞∞+≤„áÈHÍÎÅ∞ – 560 (â◊`åx ѨOK« +¨+≤ìO K« â’¡HÍ<å =∞„|g ^Œ$+≤ó), 2.

^Õ=`«Å∞ K≥Ñ≤Ê#^Õg™È΄`«â’¡HÍÅ∞ – 101 (^ÕgO „Ѩ`«∞+¨µì=Ù ˆ~Ì"å UHõ â’¡Hõâ◊`Õ#
K«.), 3. =∂~°¯O_ÕÜÚ« _»∞ K≥ÑÊ≤ #â’¡HÍÅ∞ – 78 (=∂~°¯O_ÕÜ≥∂ J+ì̈ã¨ÑÎ̈`åº), ^Õq
K≥Ñ≤Ê#q – 72 (kfiã¨Ñ¨Î`åº `« ^ä•OaHÍ), 4. K«O_»=ÚO_»∞Å∞ K≥Ñ≤Ê#x – 16½
(™êÔ~ú ëȬ_»â◊aèó â’¡ÔH· â◊ÛO_»=ÚO_® = ^äÀK«`«∞ó), 6. â◊OÉèí∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#q – 16
(â◊OÉèí∞ ëȬ_»â◊aèó), 7. „|Ǩχ – 14 („|Ǩ‡ K«`«∞~°Ìâ◊aè ˆ~= K«), 8. ^Œ∂`« – 13
(^Œ∂`« ¢ã¨ÎÜ≥∂^Œâ◊â’¡ÔH·ó), 9. ~åA – 12 (~å*Ï ^•fi^Œâ◊aè ã¨Î^ä•), 10. "≥·â◊√º_»∞
– 8½ ("≥·â◊º ™êû~åú+¨ìaèó), 11. ^≥·`«∞º_»∞ – 3 (^≥·`«º ¢ã≤Îaèó), 12. *ˇ·q∞x – 2
(^•fiÉèϺ =∞ ^äÀk`«ó.), 13. "åºã¨∞_»∞ – 2 (^•fiÉèϺO K« *ˇ·q∞xó, "åºã¨ó), 14.
ˆHâ◊=Ù_»∞ – 1 (â’¡ˆH <≥·ˆH# ˆHâ◊=ó), 15. =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí∞Å∞ – 1 (â’¡ˆH <≥·ˆH# =∞^èŒ∞
ÔH·@Éè∫....#=â◊f 㨇 $`å.) JÖÏ ^Õg=∂Ǩ`出xfl =i‚OKÕâ’¡HÍÅ∞ "≥Ú`«ÎO 900.
t=ã¨OH˜∆ѨÎO – ã¨Ñ¨Îâ◊u
#=â’¡Hõâ◊`å`«‡HõO `«^£, qã¨Î $`« =∞Éèí∂`ü H˜Å,
J`« ã¨Î`åû~° =Ú^Œú$`«º, „|Ǩχ}Ë JiÊ`«"å<£ t=ó,
㨠K« ã¨Ñ¨Îâ◊f <å=∂fl, qMϺ`À (J)Éèí∂ ^Œú~å`«ÖË.
D 900 â’¡HÍÅ„QÆO^äŒO KåÖ qã¨Î $`«OQÍ L#fl ^Œx ÉèÏqOz, t=Ù_»∞
^•xÖ’x™ê~åxfl ã¨O„QÆÇ≤ÏOz, „QÆO^ä•xfl `«yæOz, „|Ǩχ‰õΩ JiÊOKå_»∞. JÖÏ
`«yæ#k ã¨Ñ¨Îâ◊u Jx „ѨMϺ`« "≥∞ÿOk. Dã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ â’¡HÍÅ∞ 578. JO>Ë
#=â◊uÖ’L#flâ’¡HÍÅ∞ ã¨∞=∂~°∞QÍ 320 ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ `«yæáÈÜ«∂~Ú.
„áêp# "≥∞ÿ# #=â◊uáê~î°O#∞O_ç `˘Åy #+¨ì "≥∞ÿáÈ=_»O=Å¡ WѨC_»∞
P#=â◊uã¨fi~°∂ѨO uiy U~°Ê~°K«_»O J™ê^茺O J#=K«∞Û. J~Ú<å H˘O^Œ~°∞
„Ѩܫ∞uflOz ^Õg=∂Ǩ`出xfl #=â◊uQÍ „ѨHõ\ ˜OKå~°∞. nxH˜ #=â◊u J<Õ ¿Ñ~°∞
â’¡Hõã¨OYº=Å¡ U~°Ê_çO ^Œx ÃÑ·# ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥ѨÊ|_çOk. HÍx JK≥·Û#„QÆO^äŒOÖ’
â’¡HÍÅ∞ 900 ÖË=Ù. 900 â’¡HÍÅÖˇHõ¯ ÃÑ·# K≥ѨÊ|_ç#q^èŒOQÍ |∞∞+≤„ѨÉèí$`«∞Å
"åHͺÅ∞QÍ <Õ\ #˜ =â◊`∞« ÅÖ’ Hõ#|_»=Ù. =∞O„`åÅ#∞|\˜ì #=â◊u J<åfl, WO^Œ∞Ö’
=∞O„`åÅ∞ 921 ^•Hõ LO_»@O JÖÏ LOz`Õ 160, 160–1, 160–2, "≥Ú^Œ
50

Öˇ·#q^èŒOQÍ H˘xfl=∞O„`åÅ∞ J<ÕHõѨ~åºÜ«∂Å∞ XˆHã¨OYº`À xˆ~ÌtOѨ|_»@O

WO^Œ∞Ö’ qz„`«O. WOHÍ 103 – FO (Ѷ∞¨ ’~° ~å„u ~°ã)≤ =O\˜ J=¸ÅHõ=∞O„`«O
=∞s qO`«.
U "≥∞ÿ# XHõѨC _»∞#fl ^Œ#∞‰õΩ<åfl, ^Õg=∂Ǩ`«‡ºO #=â◊uQÍ <Õ_»∞ ÅÉèíºO
HÍ^Œ∞. #=â◊ux ѨÙ#~°∞^Œiú OKÕ„â◊=∞‰õΩ ã≤^ÑúŒ _¨ <ç å, =º‰õΩÅÎ #∞|\˜ì qq^è~Œ ∂° áêÅ∞QÍ
`«Ü«∂~“`«∞O^Õ `«Ñ¨Ê Ü«∞^ä•~°÷ã¨fi~°∂ѨO =∂„`«O xâ◊ÛÜ«∞OQÍ ^˘~°Hõ^Œ∞. HÍ|\˜ì
^Õg=∂Ǩ`«‡ºO <Õ_»∞ ã¨Ñ¨Îâ◊u =∂„`«"Õ∞.
K«O_ô=∂Ǩ`«‡ºO – #"å^蕺ܫ∞=∂?
D^Õg=∂Ǩ`«‡ºO =∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}OÖ’ <Õ_»∞ 13 J^蕺ܫ∂Å∞QÍ
Hõ#|_»∞`«∞#flk. HÍx DqÉèÏQÆO „Ѩ=∂}~°Ç≤Ï`« =∞x ÉèÏqOz, H˘O^Œ~°∞ Wk 9
J^蕺ܫ∂Å„QÆO^äŒOQÍ TÇ≤ÏOKå~°∞. UHÍ^Œâ◊~°∞„^Œ∞efl J#∞ã¨iOz â◊`«~°∞„nÜ«∞O
11 J#∞"åHÍÅ∞ J~Ú#>Ë¡ #=^Œ∞~°æ ##∞ã¨iOz #= J^蕺ܫ∂Å∞QÍ LO_®e.
WOHÍ K«O_ô=¸Å#"å~°‚=∞O„`«O JHõ∆~°ã¨OYº ##∞ã¨iOz ‰õÄ_® J^蕺ܫ∂Å∞
9QÍ LO_»_»O Ü«ÚHõÎO Jx giJaè„áêÜ«∞O. #=∞HõO UHÍ^Œâß#∞"åHÍÅ`À
UHÍ^Œâ~◊ ∞° „^Œ∞Å#∞ „Ѩã∞¨ uÎ ã¨∂,ΠѨOKåHõs∆ =∞O„`«``« åÎ fixfl É’kèã∂¨ Î t=ã¨∞uΠѨ~O° QÍ
„Ѩã≤^ŒúO J~Ú`Õ ã¨Ñ¨Îâ◊u â‹·ÅѨلu "≥Ú^Œ Öˇ·##=^Œ∞~°æÅ#∞ „Ѩã¨∞Îuã¨∂Î,
K«O_ô#"å~°‚=∞O„`«`«`åÎ fixfl É’kèã¨∂Î, ^Õgã¨∞ÎuѨ~°OQÍ „Ѩã≤^ŒúO. WÖÏ #=∞HõO
ã¨Ñ¨Îâ◊u J<Õq Ô~O_»∂ J~°ú<åsâ◊fi~°∞_ç ÖÏQÆ Jq<åÉèÏ=ã¨O|O^èŒO`À L<åfl~Ú.
13 J^蕺ܫ∂Åã¨ÑâΨ u◊ Ö’x (3–4) (6–7) (9–10) (12–13) J^蕺ܫ∂Å∞
Ô~O_»∞ Ô~O_»∞ XHõ¯\˜QÍ Hõeã≤, "≥Ú`«ÎOÃÑ· 4 J^蕺ܫ∂Å∞ `«yæ ^Õg=∂Ǩ`«‡ºO
#"å^蕺ܫ∞O J~ÚOk. HÍx, WO^Œ∞Ö’ â’¡HÍÖË H͉õΩO_® =∞O„`åÅ∞ ‰õÄ_® 700
ÖË=Ù. JO^Œ∞KÕ`« nxH˜ ã¨Ñ¨Îâ◊u J<Õ¿Ñ~°∞ ‰õÄ_® ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. ^Õg=∂Ǩ`«‡ºOQÍ
=∂„`«"Õ∞ ¿Ñ~˘¯#|_Õ D#"å^蕺ܫ∞„QÆO^äŒO „Ѩã≤^Œú "≥∞ÿ#ã¨Ñ¨Îâ◊u <å=∂xH˜ ‰õÄ_®
^Œ∂~°O HÍ=_»O qâı+¨O. q+¨Ü«∂xfl|\˜ì DqÉèÏQÆOÖ’ ^À+¨O Hõ#|_»HõáÈ~Ú<å,
ѨO_ç`«∞Å∞ `«=∞áêO_ç`åºxfl J#∞ã¨iOz Bz`«º=O`« =∞x ÉèÏqOz, Ü«∞^äÕK«ÛùQÍ
„áêp#ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å#∞ =∂~°∞ÛHÀ=_»O ã¨=∞O[ã¨O HÍ^ŒxÑ≤ã¨∞ÎOk. (â◊$OˆQs
Nq~°∂áêHõ∆Ñ‘~î°O„Ѩu."≥Ú.)
 51
13 J^蕺ܫ∂ÖË
U "≥∞ÿ<å, ^Õg=∂Ǩ`«‡ºO ã¨Ñ¨Îâ◊uQÍ 13 J^蕺ܫ∂Å„QÆO^äŒOQÍ =∂„`«"Õ∞
„Ѩã≤^Œú "≥∞ÿ „ѨKå~°OÖ’ ZѨÊ\˜#∞OKÀ LOk. ZO`«\ ˜"å Ô~·<å, UÜ«Ú‰õΩÎÅ`À <≥·<å,
^•xã¨fi~°∂áêxH˜ =∂~°∞Ê#∞ „Ѩuáêk¿ãÎ Jk P^ŒiOѨ|_»@O, ‰õ∆Ω}‚ "≥∞ÿ#
„áêp#ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O u~°ã¨¯iOK«_»O ™ê^茺O HÍ^Œ∞. JO^Œ∞Ö’#∂ ã¨Ñ¨Îâ◊u =O\˜
ѨÅ∞=ÙiH˜ x`Àºáêã¨#Ö’ LO_ç, HÍ=∂ºk™ê^èŒHõ "≥∞ÿ# L`«Î=∞Láê㨺„QÆO^äŒOÖ’
Z@∞=O\˜ =∂Ô~·Ê<å qѨs`« =∞xÑ≤OKÕk U~°Ê_»@O Jã¨OÉèí=O.
K«O_ô=∂Ǩ`«‡ºO – K«i„`«„`«Ü∞« O
ã¨ÑâΨ u◊ Ö’ N^ÕgK«i„`« =¸_»∞JOâßÅ`À ^Õg=∂Ǩ`出xfl „Ѩuáêkã¨∞#Î flk.
1. „Ѩ^äŒ=∞K«i„`« (=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí=^èŒ) :
„Ѩ^äŒ=∞O K«i`«O „áÈHõÎO, =∞^èŒ∞ÔH·@ÉèíѶ¨∂`«#"£∞,
J „`å^ŒºK«i`«O <å=∞, „Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞ã¨O[˝Hõ"£∞.
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí=^èŒ#∞ =i‚OKÕ "≥Ú^Œ\ ˜J^蕺ܫ∞O „Ѩ^äŒ=∞K«i„`«. Ü≥∂QÆx„^ŒQÍ
HõxÑ≤OKÕ=∞ǨHÍo „Ѩ^=Œä ∞K«i„`«‰Ωõ ^Õ=`«. SO c[O. "åQƃ"ù å`«‡HõO. Jyfl `«`Ϋ fiO.
^èŒ~å‡~°÷O qxÜ≥∂QÆO. ã¨$+≤ì ~°∂ѨO. WO^Œ∞Ö’ â’¡HÍÅ∞ 78, =∞O„`åÅ∞ 104.
„Ѩ^äŒ"Õ∞ K«i`Õ Kå„`« „Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞ã¨O[˝ˆH,
â’¡HÍ<å =∞+¨ìã¨Ñ¨Î`åº K«`«∞iƒù ~°kèHõO â◊`«"£∞.
2. =∞^茺=∞K«i„`« (=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=^èŒ) :
=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°x~å‚â◊O, K«i`«O qkú =∞^茺=∞"£∞,
=∞^茺=∞K«i`«O „áÈHõÎ, =∞^蕺Ü≥ÿ∞ ¢ã≤Îaè ˆ~= K«.
=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=^èŒ#∞ =i‚OKÕ 2, 3, 4 J^蕺ܫ∂Å∞ Ô~O_»=JOâ◊O. nxx
=∞^躌 =∞K«i„`« JO\Ï~°∞. Jëêì^⌠É◊ ∞íè [ J~Ú#=∞ǨÅH˜∆ ‡ =∞^躌 =∞K«i„`«‰Ωõ ^Õ=`«.
„Ç‘ÏO c[O. ǨÏ$ÖË¡MÏ`«‡HõO. "åÜ«Ú`«`«Î fiO. J~å÷~°÷O qxÜ≥∂QÆO. ã≤÷u~°∂ѨO.
WO^Œ∞Ö’ â’¡HÍÅ∞ 145, =∞O„`åÅ∞ 155.
=∞^茺"Õ∞ `«∞ K«i„`Õ `«∞, ѨOKåâ◊ K«Û â◊`À`«Î~°"£∞,
`«^ä• Ñ¨OK«Ü«Ú`«O =∞O„`å, =∞ǨÅH∆͇º qÉèË^Œ`«ó.
52
3. L`«Î=∞K«i„`« (â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí=^èŒ) :
K«i`«O KÀ`«Î~°O qkú, xâ◊√OÉèÏk=^è•„t`«"£∞,
L`«Î=∞O K«i`«O ^Õq, #=aèó ѨiH©iÎ`«"£∞.
â◊√OÉèxí â◊√OÉè=í ^è#Œ ∞ =i‚OKÕ q∞ye# 5 #∞O_ç 13 =~°‰Ωõ L#fl 9 J^蕺ܫ∂Å∞
=¸_»=JOâ◊O. nxx L`«=Î ∞K«i„`«, L`«~Î K° i« „`« JO\Ï~°∞. H“tH˜ (áê~°fifâ◊s~°HÀâ◊
ã¨=Ú^Œ∂ƒù`«) J~Ú# N=∞Ǩã¨~°ã¨fiu DL`«Î~°K«i„`«‰õΩ ^Õ=`«. H©¡O c[O.
HÍ=∞~å*Ï`«‡HõO. ã¨∂~°º`«`«Î fiO. "≥∂H∆Í~°÷O qxÜ≥∂QÆO. ÅÜ«∞ ~°∂ѨO. WO^Œ∞Ö’
â’¡HÍÅ∞ 356, =∞„`åÅ∞ 441.
K«i„`Õ KÀ`«Îˆ~ =∞O„`å, ã¨ÎO„`Õ HÍ`åºÜ«∞<Õ ã≤÷`åó,
UHõK`« åfiiOâ’`«~Î å, â◊Û`«∞â◊≈`«Hãõ O¨ YºHÍó.
WÖÏ 1. =∞ǨHÍo, 2. =∞ǨÅH˜∆ ‡, 3. =∞Ǩã¨~°ã¨fiu J<Õ=ÚQÆ∞æ~°∞
^Õ=`«Å=∂Ǩ`«‡º=~°#‚ OQÍ =¸_»∞K«i„`«Å`À =∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©∆ ‡, =∞Ǩã¨~ã° fi¨ f
ã¨fi~°∂Ñ≤}Q˜ Í ã¨ÑâΨ f◊ `«`Ϋ fiO K«O_ô``« Ϋ fiOQÍ DK«i„`«„`«Ü∞« O`À „ѨH\õ `˜ « =∞=Ù`∞« #flk.
11, 12, 13 J^蕺ܫ∂Å∞ - ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O
WO^Œ∞Ö’ 5 #∞O_ç 10 =~°‰Ωõ P~°∞ J^蕺ܫ∂Å∞ =∂„`«"∞Õ L`«=Î ∞K«i„`« Jx
q∞ye# 11, 12, 13 J^蕺ܫ∂Å∞ =¸_»∂ ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O Jx XHõ=∞`«O
HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. 10= J^蕺ܫ∞O`À Hõ^ä•Oâ◊O â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí=^èŒ Ñ¨ÓiÎ J=Ù`«∞Ok.
HÍ|\˜ì q∞ye#J^蕺ܫ∂Å∞ ~°ÇϨ 㨺„`«Ü∞« OQÍ g~°∞ ÉèÏqOz LO_»=K«∞Û. (nx=Å¡
ã¨Ñ¨Îâ◊u 13 J^蕺ܫ∂Å∞ =∂„`«"Õ∞ ѨÓiÎ áê~åÜ«∞}O J=Ù`«∞Ok. HÍx D=∞`«O
ã¨~°fiã¨=∞‡`«O HÍÖË^Œ∞.)
Ѩ^Œ=J^蕺ܫ∞O`À â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí=^èŒ J~ÚOk. ~åHõ∆ã¨ã¨OǨ~°O KÕã≤#
^Õqx ^Õ=`«Å∞ ã¨∞ÎuOK«_»O ^Õ=`«Å#∞ N^Õq J#∞„QÆÇ≤ÏOK«_»O, (11 J^蕺ܫ∞O)
N^Õg=∂Ǩ`«‡ºÑ¶¨Å„â◊√u (12 J^蕺ܫ∞O), ^Õg=~°„Ѩ^•#O (13 J^蕺ܫ∞O)
J<Õq∞ye# 3 J^蕺ܫ∂Å∞ ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞OQÍ, „Ѩ`ÕºHõ<åºã¨O`À ¿Ñ~˘¯#_»O
HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
- (~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞)<åºã¨O
 53
UHÍ^Œâß^•ºÜ«∞O : J^äŒ UHÍ^Œâß^蕺ܫ∂O`«~`æ° „« Ѩ^=Œä ∞~°ÇϨ 㨺㨺 „|Ǩ‡`å‡
ÉèíQÆ"å<£ ã¨∞"Õ∞^è• |∞∞+≤ó, QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó, =∞Ǩ^Œ∞~åæ ^Õ=`å,
SO c[O, ~°O Éèí∂ó `«`«Î fiO. =∞=∞ W+¨ìHÍ=∂º~°÷ã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆóI
„ǨO - „Ç‘ÏO - „Ǩ˙O - „ÃÇÏ· O - „ǨÏ∫O – „ǨÏó – J<Õ"å\˜`À Hõ~Ç° Ϩ $^ŒÜ∂« k<åºã¨O.
Éèí∂ ~°∞ƒù= = ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó.
^蕺#"£∞ :
=~åO‰õΩâ∫ áêâ◊ =∞cèu=Ú„^•O, HõÔ~· ~°fiǨÏOfO Hõ=∞ÖÏã¨#™ê÷"£∞
ÉÏÖÏ~°¯HÀ\˜„ѨuÉèÏO „u}Ë„`åO, Éèí*Ë HÇ¨Ï =∞OÉÏO [QÆnâ◊fisO `å"£∞.
ÅO-QÆO^èŒO, ǨÏO-ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O-^èŒ∂ѨO, ~°O-nѨO, =O- J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO
ã¨O–ã¨=∞™ÈÎѨKå~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞. (Jx ѨOK«Ñ¨Ó[ KÕã≤)
UHÍ^Œâß^蕺ܫ∂O`«~°æ`«„Ѩ^äŒ=∞~°Ç¨Ï㨺áê~åÜ«∞}O Hõi¿+º.
(Jx ã¨OHõeÊOz, `«~åfi`« 11 J^蕺ܫ∞O áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e).
^•fi^Œâß^蕺ܫ∞O : ^•fi^Œâß^蕺ܫ∂O`«~°æ`«kfifÜ«∞~°Ç¨Ï㨺㨺 qëê‚fi`«‡HÀ
ÉèíQÆ"å<£ ã¨∞"Õ∞^è• |∞∞+≤ó. L+≤‚H± Kè«O^Œó, ÉÏÅã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, H©¡O c[O.
Ü«∞O Éèí∞=ó `«`«Î fi"£∞. W+¨ìHÍ=∂º~°÷ã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
HÍ¡O - H©¡O - ‰õÄ¡O - ÔH¡ÂO- H“¡O- Hõ¡ó – (J<Õ"å\˜`À Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O.)
Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó.
^蕺#"£∞ :
=~°^•ÉèíÜ«∞ѨÙã¨ÎHÍHõ∆=∂ÖÏqÅã¨`åÊ}˜ã¨~À[ÉèÏã¨=∂<å"£∞,
â◊~k° O^Œ∞ã¨ÇϨ „ã¨HÀ\˜~∂° áêO Ѩ~=° ∂#O^Œ=∞~¸O „Ѩ}=∂q∞ ÉÏÖÏ"£∞.
ÅO-QÆO^èOŒ , ǨÏO-ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O-^è∂Œ ѨO, ~°O-nѨO, =O - J=∞$`«<"·≥ ^Õ ºŒ O,
ã¨O – ã¨=∞™ÈÎѨKå~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞. (Jx ѨOK«Ñ¨Ó[ KÕã≤)
^•fi^Œâß^蕺ܫ∂O`«~°æ`«kfifÜ«∞~°Ç¨Ï㨺áê~åÜ«∞}O Hõi¿+º.
(Jx ã¨OHõeÊOz 12 J^蕺ܫ∞O áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e).
„`«Ü≥∂^Œâß^蕺ܫ∞O : „`«Ü≥∂^ŒâßO`«~°æ`«`«$fÜ«∞~°Ç¨Ï㨺㨺 ~°∞„^•`«‡HÀ
ÉèíQÆ"å<£ ã¨∞"Õ∞^è• |∞∞+≤ó. J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó. N=∞Ǩ„uѨÙ~°ã¨∞O^Œs ^Õ=`å, ™œó
c["£∞. „Ç‘ÏO â◊H˜Îó. ǨÏO ã¨∞=ó `«`«Î fi"£∞. W+¨ìHÍ=∂º~°÷ã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
54
ǨÏO™êO, ǨÏOã‘O, ǨÏOã¨∂O, ǨÏOÃã·O, ǨÏO™œO, ǨÏOã¨ó
(J<Õ"å\˜`À Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O) Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó
^蕺#O : JHõÅOHõâ◊âßOHÍÉèÏ `«fiHõ∆ã¨∂„`«HõàÏ=f
=Ú„^•Ñ¨Ùã¨ÎHõǨϙêÎ_论 áê`«∞ =∂O Ѩ~°=∂ Éèí"å.
ÅO - QÆO^èŒO, ǨÏO - ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O - ^èŒ∂ѨO, ~°O - nѨO, =O -
J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO, ã¨O – ã¨=∞™ÈÎѨKå~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞. (Jx ѨOK«Ñ¨Ó[ KÕã≤)
„`«Ü≥∂^Œâß^蕺ܫ∂O`«~°æ`«`«$fÜ«∞~°Ç¨Ï㨺áê~åÜ«∞}O Hõi¿+º.
(Jx ã¨OHõeÊOz 13 J^蕺ܫ∞O áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e).
nx=Å# „áê^è•xHõ~°Ç¨Ï™êº^Œ∞ńѨ™êÎ=# D„Ѩ}ÏoHõÖ’ ÖË ^Œ#=Öˇ.
- JO`å XHõ>Ë (K«O_ô) K«i„`«
J~Ú`Õ 1. WO^Œ∞Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜K«i„`« HÍmK«i„`«. HÍQÍ Jk =¸_»=
K«i„`«‰õΩ ã¨O|OkèOK«^Œy# SO J<Õ"åwƒ[Oã¨O|Okè HÍ=_»O 2. Wk =¸_»∞
K«i„`«Å∞QÍ QÍh, ÖË^• PÜ«∂ÉèÏQÍÅ∞ =∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fi`«∞ʼnõΩ
ã¨O|OkèOz#q Jx QÍh JO^Œ∞Ö’ ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥ѨÊ|_»HõáÈ=_»O 3. =¸_»=
K«i„`« J~Ú# â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí=^èŒÖ’ =∞ǨHÍm<å=∞"Õ∞ ѨÅ∞™ê~°∞¡ „Ѩ™êÎqOѨ|_ç
=∞Ǩã¨~ã° fi¨ u<å=∞O „Ѩ`ºÕ HõOQÍ Hõ#|_»Háõ È=_»O – "≥Ú^Œ Öˇ#· H˘xfl HÍ~°}ÏÅ#∞
|\˜ì ã¨ÑâΨ u◊ x K«i„`«„`«Ü∞« OQÍ QÍh, =∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~ã° fi¨ `«∞Å¿Ñ~°`¡ À
QÍx, ¿Ñ~˘¯#_®xH˜ `«y#„Ѩ=∂}O ÖË ^Œx H˘O^Œ ~°O\Ï~°∞. "åi^Œ$+≤ìÖ’ ã¨Ñ¨Îâ◊u
P=¸ÖÏ„QÆOQÍ XˆH K«O_ô^Õg=∂Ǩ`«‡ºO. JOâ◊„`«Ü«∂k ÉèÏQÍÅ∞ ÖË=Ù. "åi
^Œ$+≤ìÖ’ ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∂^Œ∞ńѨ™êÎ=# ‰õÄ_® LO_»^Œ∞.
K«i„`«„`«Ü∞« O
HÍh, HÍ`åºÜ«∞h`«O„`å^Œ∞ÅÖ’ qã¨Î $`« "≥∞ÿ#x~°∂Ѩ}`À „ѨK«∞~°
„ѨKå~°OÖ’ L#fln, P~°¬ãO¨ „Ѩ^•Ü«∞ =∞#^Œy#n, J~Ú#„Ѩã∞¨ `Î q« ^è•#O W@∞=O\˜
HÍ~°}ÏÅ`À HÍ^Œ#~å^Œ∞. `«^£A˝Å∞ ã¨∂Hõ∆ ‡OQÍ Ñ¨ijeOz K≥ѨÊQÆÅ~°∞
"≥Ú`«ÎOÃÑ· ^Õg=∂Ǩ`«‡ºO 13 J^蕺ܫ∞Å`À, 3 K«i„`«Å`À, =∞ǨHÍo,
=∞ǨÅH˜;, =∞Ǩã¨~°ã¨fiu J<Õ=ÚQÆ∞æ~°∞^Õ=`«Å=º+≤ìK«i„`«QÍ, ã¨=∞+≤ìQÍ
K«O_ô(^Õg)=∂Ǩ`«‡ºOQÍ, ã¨Ñ¨Îâ◊uQÍ Láêã≤OѨ^Œy#k.
 55

ã¨Ñ¨Îâ◊u"≥·t+¨ìºO
- Jáœ~°∞¿+Ü«∞O
Ü«∞^ä• "Õ^À ǨϺ<åk i› `«^Œfi`ü ã¨Ñ¨Îâ◊f 㨇 $`å. (Éèí∞=<Õâ◊fisã¨OÇ≤Ï`«)
"Õ^ŒOÖÏQÍ<Õ ã¨Ñ¨Îâ◊u ‰õÄ_® J<ån, Jáœ~°∞¿+Ü«∞=¸. |∞∞+¨µÅ∞ =∞O„`åÅ#∞
^Œi≈Oz#"åàı§ QÍx ã¨$+≤ìOz#"åà◊√§ HÍ^Œ∞. "åºã¨∞_»∞ ^Œi≈Oz, „ѨHõ\ ˜OKå_»∞
QÍ|\˜ì =∂„`«"Õ∞ ã¨Ñ¨Îâ◊u "åºã¨Hõ$`«O JO@∞<åfl~°∞.
- `«`«Î fiO ™ê=∂#∞ºÅ‰õΩ J*˽ܫ∞O
ã¨Ñ¨Îâ◊`åº â◊Û ã¨HõÅO, `«`«Î fiO "Õ ^Œ‡ºÇ¨Ï "Õ∞= Ç≤Ï,
áê^À#O NǨÏi ˆ~fiuÎ, "Õ`«Îº~°úO `«∞ „Ѩ*ÏѨuó,
"åºã¨ ã¨∞Î~åºOâ◊HõO "ÕuÎ, HÀ@ºOâ◊ q∞`«ˆ~ [<åó. ("Õ∞~°∞`«O„`«O)
ã¨ÑâΨ f◊ `«`Ϋ fiO ѨÓiÎQÍ `≥eã≤#"å_»∞ Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞ _˘Hõ¯_Õ. q+¨µ=‚ Ù‰õΩ =¸_»∞
=O`«∞Å∞ `≥e¿ãÎ, „|Ǩχ‰õΩ ã¨QÆO =∂„`«"Õ∞ `≥Å∞ã¨∞. "åºã¨∞_çH˜ `≥eã≤Ok <åÅ∞QÀ
=O`Õ. WHõ q∞ye#"åà◊§‰õΩ HÀ\˜=O`«∞ =∂„`«"Õ∞ `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
Ü«∞ ^ä•â◊fi"Õ∞^èŒó „Hõ`«∞+¨µ, ^Õ"å<åO K« Ü«∞^ä• Ç¨Ïió,
ã¨Î"å<å =∞Ñ≤ 㨈~fiëêO, `«^ä• ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨Î=ó.
Ü«∂QÍÖ’¡ Jâ◊fi"Õ∞^èŒ=¸, ^Õ=`«Ö’¡ q+¨µ‚=Ó ÖÏQÍ, ™È΄`åÖ’¡ ã¨Ñ¨Îâ◊u
„âı+ª̈O Jx _®=∞~°`«O„`«O.
ã¨ÑãΨ u¨
nxH˜ ã¨Ñ¨Îâ◊u J<ՄѨã≤^Œú<å=∞O`Àáê@∞ ã¨Ñ¨Îã¨u J<Õ¿Ñ~°∞ ‰õÄ_® LOk.
1. =∞Ǩq^•º 2. =∞Ǩ=∂Ü«∂ 3. =∞Ǩ"Õ∞^è• 4. =∞Ǩ㨇 $uó 5. =∞Ǩ"≥∂Ǩ
K« Éèí=u 6. =∞Ǩ^Õg 7. =∞Ǩã¨∞s.
=∞Ǩq^•º - W`åºk ã¨Ñ¨Îâ◊HõÎÜ≥∂ „|Ǩχ}Ï ã¨∞Î`åó,
`«™ê‡`ü ã¨Ñ¨Î㨠f `Õº=O, „áÈHÍÎ "庿ã# nè=∞`å.
=∞Ǩq^Œº "≥Ú^Œ Öˇ·# 7 â◊‰õΩÎÅ∞ „|ǨχKÕ ã¨∞ÎuOѨ|_»_»O=Å¡ nxH˜
ã¨Ñ¨Îã¨u J<Õ¿Ñ~°∞ HõeyOk.
56
JO^Œ∞Ö’ „Ѩ^äŒ=∞K«i„`«OÖ’ 1. HÍm 2. `å~å 3. zè#fl=∞™êÎ 4.
ã¨∞=Úv 5. Éèí∞=<Õâ◊fis 6. ÉÏÖÏ 7. ‰õΩÉÏ˚ (Wu =∞#= ã¨∂ûz`å ã¨ûO„ѨH©iÎ`åó
Jx U_»∞QÆ∞~°∂,
JÖψQ =∞^茺=∞K«i„`«OÖ’ 1. ÅH©; â◊Û 2. Åe`å 3. HÍm 4. ^Œ∞~åæ
5. QÍÜ«∞„f 6. J~°∞O^èŒf 7. ã¨~°ã¨fif (KÕu ã¨Ñ¨Îâ◊HõÎÜ«∞ó ѨiH©iÎ`å) Jx
U_»∞QÆ∞~°∂,
JÖψQ L`«Î=∞K«i„`«OÖ’#∂
„|Ǩ‡}Ϻ^•ó ã¨Ñ¨Îã¨OMϺ ,âßÛ=ÚO_®O`åó „ѨH©iÎ`åó,
ã¨`«ºó „áÈHÍÎó ã¨fiÜ«∞O ^Õ"åº, ã¨Î™ê‡`ü ã¨Ñ¨Îã¨f 㨇 $`å.
Jx 1. „|Ǩ‡}˜ 2. =∂¿ÇÏâ◊fii 3. H“=∂i 4. "≥·+¨‚q 5. "å~åÇ≤Ï 6.
<å~°ã≤OÇ≤Ï 7. Kå=ÚO_» J<Õ U_»∞QÆ∞~°∞ ã¨`«∞Å∞ ã¨∞ÎuOѨ|_®¤~°∞. HÍ|\˜ì Wk
ã¨Ñ¨Îã¨u J~ÚO ^Œx "Õ∞~°∞`«O„`«O.
JÖψQ "≥Ú`«ÎO =¸_»∞K«i„`«ÅÖ’#∂ HõeÑ≤ 3˛7´21 â◊‰õΩÎÅã¨=∞+≤ì
~°∂áê`«‡Hõ Öˇ·# 1. #O^• 2. â◊`åH©∆ 3. âßHõOÉèís 4. cè=∂ 5. ~°HõÎ^ŒOuHÍ
6. ^Œ∞~åæ 7. „ÉèÏ=∞s J<Õ U_»∞QÆ∞~°∞ã¨`«∞Å∞ K≥ѨÊ|_®¤~°∞.
Wxflq^è•Å∞QÍ WO^Œ∞Ö’ ''ã¨ÑãΨ `¨ ∞« Å∞—— „ѨuáêkOѨ|_»@O=Å¡ D„QÆO^äOŒ
ã¨Ñ¨Îã¨u J~ÚO ^Œx "Õ∞~°∞`«O„`«O ã¨Ê+¨ìO KÕã≤Ok.
ã¨ÑâÎ̈ u◊
=∂~°¯O_ÕÜ∞« ѨÙ~å}ÀHõOÎ ãÎ̈=O ã¨ÑâÎ̈ `◊ åaè^"Œè ∞£ ,
`«ã≤‡<£ ^Õ"åº ã¨Î û"Õ Ñ¨Ù}˺ =∞O„`åó ã¨ûѨÎâ◊`«O t"Õ!
=∞O„`åÅ∞ 700
ã¨Ñ¨Îâ◊`« - 700ã¨OYº QÆÅ=∞O„`åÅ∞ HõeyOk HÍ|\˜ì nxH˜ ã¨Ñ¨Îâ◊u Jx
¿Ñ~°∞. J~Ú`Õ D 700 ã¨OMº ZÖÏ J<Õq+¨Ü∞« OÖ’ =∞`«É^Ëè •Å∞ Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú.
J+¨ìã¨Ñ¨Î `«∞º`«Î~°}ÏO, â’¡HÍ<åO â◊`«Ñ¨OK«Hõ"£∞,
„áÈHõÎO ã¨Ñ¨Îâ◊f™È΄`«O, `«`ü ã¨Ñ¨Îâ◊`«ã¨OYºÜ«∂. (HÍ`åºÜ«∞h`«O„`«O)
nxfl|\˜ì ^Õg=∂Ǩ`«‡ºOÖ’ â’¡HÍÅ∞ 578. Ü«∂=∞à◊`«O„`«O 579,
 57
"å~åÇ‘Ï`«O„`«O 588 â’¡HÍ Åh K≥áêÊ~Ú.
â’¡HÍÅ∞ ã¨∞=∂~°∞QÍ 580 =∂„`«"Õ∞ J~Ú<å DÉèÏQÆOÖ’ =∞O„`åÅ∞
700 HÍ|\˜ì Wk ã¨Ñ¨Îâ◊u.
â’¡HÍÅ∞, J~°úâ’HÍÅ∞, L"åK«Å∂ :
„Ѩ^äŒ=∞K«i„`«Ö’ (1 J^蕺ܫ∞OÖ’) 66 { 24 { 14 ´ 104
=∞^茺=∞K«i„`«Ö’ (2-5 J^蕺ܫ∂ÅÖ’) 144 { 2 { 9 ´ 255
L`«Î=∞K«i„`«Ö’ (6-13 J^蕺ܫ∂ÅÖ’) 325 { 6 { 34 ´ 441
"≥Ú`«ÎO ´ 700
(Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ`À) â’¡HÍÅ∞ 700 ?
J~°æà◊OÖ’ z=~°
W=∞O `«∞ ™È΄`«O Ѩiî`åfi `«∞ =∞Ǩ™È΄`«O Ѩˆ~î #fl~°ó,
# `«∞ ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨OMϺ Ѩ~° =∂áÈfl `«ºã¨Oâ◊Ü«∞ó.
J#_®xfl|\˜ì Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ`À ã¨Ç¨ "≥Ú`«ÎO ã¨Ñ¨Îâ◊u 700 â’¡HÍÅ∞
J=Ù`«∞O ^Œx H˘O^Œ~°∞ JO\Ï~°∞.
Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÖ’¡x L"åK« "åHͺÅ`À ã¨Ç¨ "≥Ú`«ÎO â’¡HÍÅÖ’x
JHõ∆~åÅ∞ - 2869. ã¨Ñ¨Îâ◊f 13 J^蕺ܫ∂ÅÖ’ â’¡HÍÅ∞, L"åK«ÅÖ’ JHõ∆~åÅ∞
19531 "≥Ú`«ÎO - 22400. J#∞+¨µìÑπ â’¡HÍxH˜ 4˛8´32 JHõ∆~åÅ∞. HÍ|\˜ì
D"≥Ú`«ÎO JHõ∆~åÅ∞ 32`À ÉèÏy¿ãÎ 700 â’¡HÍÅ∞ J=Ù`å~Ú. HÍ# (ã¨Ñ¨Îâ◊`«)
â’¡Hõã¨OYº#∞|\˜ì QÆ∂_® ã¨Ñ¨Îâ◊u J<Õ¿Ñ~°∞ U~°Ê_çO ^Œx XHõã¨=∞#fiÜ«∞O. HÍx
áê~î°ÉèË^•^Œ∞Å#∞|\˜ì WHõ¯_» JHõ∆~°ã¨OYº ZO^Œ∞Ö’ ã¨iáÈ`«∞O^À *Ï„QÆ`«ÎQÍ
qKåiOKåeûLOk.
Dã¨=∞#fiÜ«∞OÖ’ ã¨Ç¨Ï[`«fiO QÆ∂_® `«‰õΩ¯"Õ. ã¨∂\˜QÍ â’¡HÍÅã¨OYº
(L"åK«Å∞ q_çz) - 666. 700 ʼnõΩ `«‰õΩ¯"å, L"åK«Å`À ã¨Ç¨ 666 { 57´
723. U_»∞=O^ŒÅ‰õΩ Z‰õΩ¯"å J=Ù`«∞<åfl~Ú. ѨÓ~åfiOQÆ "≥∞ÿ# Hõ=Kå~°æà◊H©ÅHÍÅ∞
Hõeã≤ L`«Î~åOQÆ =∞~Ú#~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞â’¡Hõã¨OYº HõÅ=HõáÈ=_»O qâı+¨O. Jg
Hõe¿ãÎ (29 { 39 { 25 ´ 93, 723 { 97 ´ 816) J=Ù`å~Ú.
58
ã¨Ñ¨Îâ◊uâ’¡HÍÅ∞
ã¨Ñ¨Îâ◊u J+¨ãì Ѩ `Ψ ∞« º`«~Î â° ’¡HÍ<åO â◊`Ñ« O¨ K«HOõ 578
Hõ=K«â’¡HÍÅ∞ Hõ=KÕ Hã≤‡<£ ™ê~°úѨOKåâ◊`ü ã¨OMϺó â’¡Hõã¨O„QÆǨÏó 50½
J~°àæ â◊ ’¡HÍÅ∞ „`«Ü≥∂qOâ◊uó â’¡HÍ<å =∞~°æàÏÜ«∂O K« ã¨O„QÆǨÏó 23
H©ÅHõâ’¡HÍÅ∞ â’¡HÍ â◊Û`«∞~°Ì â‹· "å„`« H©ÅˆH ã¨O„Ѩu+≤ª`åó 14
„áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O ™êÔ~úÂHõ„uOâ◊^•MϺ`åó â’¡HÍ ã¨Î fi„`« `«∞ ã¨O㨯 $`åó 31½
"≥H· $õ uHõ~Ç° Ϩ 㨺O "≥H· õ$`åYº~°Ç¨Ï¿ãº `«∞ K«`åfiiOâ◊`ü „ѨH©iÎ`åó 40
=¸iÎ~Ç° Ϩ 㨺O ѨOK«qOâ◊uã¨OMϺ ã¨∞Î â’¡HÍ J„`« „ѨH©iÎ`åó 25
"≥Ú`«ÎO +¨_»OQÍÅâ’¡HÍÅ∞ 762
ã¨Ñ¨Îâ◊fâ’¡HÍÅ∞ 665½Å∞, Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ`À ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O`À
QÆ∂_® +¨_»OQÆO "≥Ú`«ÎO HõeÑ≤`Õ 762.
#"åOQÍ^Œ∞Å∞QÍ ÉèË^• Å∞<åfl~Ú Hõ^•. ã¨∂Hõ΄`«Ü«∂^Œ∞ Åxfl ‰õÄ_®
HõeÑ≤ ã¨OYº =∞s Z‰õΩ¯=. U "≥∞ÿ<å, Hõ=Kå^ŒºOQÆâ’¡HÍÅ`À ã¨Ç¨ ''ã¨Ñ¨Îâ◊u——
â’¡HÍÅ∞QÍ K≥ѨÊ_»O ã¨=Úz`«=∂ ?
HÍQÍ â’¡HÍÅ#∞|\˜ì ã¨Ñ¨Îâ◊u ã¨OMϺѨ~°OQÍ J#fi~ÚOѨ|_»^Œ∞. ѨÓiÎ
"åHõº"Õ∞ =∞O„`«OÖ’ qÉèÏyã¨∂Î Hõ=K« J~°æà◊, H©ÅHÍÅ#∞ HõÅ∞ѨÙH˘x =∞O„`åÅ`À
Nâ◊$OˆQsNq~°∂áêHõN ∆ Ñ‘~O°î "åi ^Õg=∂Ǩ`«‡ºO ѨijeOѨ=Åã≤L#flk. `«^A £ ˝
ÖÏѨx KÕÜ«∞QÆÅ~°∞.
K«O_ôã¨Î=O
Dã¨Ñ¨Îâ◊uˆH K«O_ôã¨Î= =∞h, K«O_ô™È΄`« =∞x ‰õÄ_® =º=Ǩ~°O LOk.
K«O_ôã¨Î"Õ „Ѩuâ’¡Hõ "Õ∞ÔH·HÍǨïu i+¨º`Õ. (HÍ`åºÜ«∞h`«O„`«O)
~å„uã¨∂HõÎO [¿Ñ ^•^Ò =∞^èÕº K«O_ôã¨Î=O Ѩˆ~î`ü (=∞szHõÅÊO)
™ê~°÷O 㨇 $`å Ѩˆ~î K«ÛO_ôã¨Î=O ã¨Ê+¨ìѨ^•Hõ∆~°"£∞ ("å~åÇ‘Ï`«O„`«O)
â◊$OˆQs Nq~°∂áêHõ∆ NÑ‘~î°O "åiã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ J^蕺ܫ∂O`åÖ’¡ N^Õg
=∂Ǩ`Õ‡º K«O_ôã"Ψ Õ Jx ã¨ÑâΨ u◊ Hˆ K«O_ôã=Ψ O J<Õ¿Ñ~°∞ K«∂Ѩ_O» QÆ=∞xOK«=K«∞Û.
WÖψQ ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨Î=O, K«O_ô™È΄`«O W`åºkQÍ nxH˜ =º=Ǩ~°O LOk.
 59
K«O_ô™È΄`K« `« ∞« +ì̈Ü∞« O
ã¨ÑâΨ f◊ ™È΄`«O, K«O_ôã=Ψ O W`åºkQÍ Wk H©iOΠѨ|_»_®xH˜ WO^Œ∞Ö’x
^Õg™È΄`åÅ„áê^è•#ºO HÍ~°}O. ã¨ÑâΨ u◊ H˜ Ѩ~åºÜ«∞OQÍ D™È΄`åÅ∞ =∂„`«"∞Õ (K«`∞« +¨Êk)
áê~åÜ«∞}O KÕÜ∞« _»=¸ LOk. P™È΄`åÅ∞ <åÅ∞QÆ∞.
1. HÍm (~å„u) ã¨∂HõÎO
qâıfiâ◊fi~åºkHõO ã¨∂HõÎO, ^Œ$+¨ìO `«^£ „|Ǩχ}Ï Ñ¨Ù~å,
ã¨∞Î`«ÜÕ∞ Ü≥∂QÆx„^•Ü«∂, =∞=∞ ^Õ"åºó ѨÙ~°O^Œ~°!
„Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞OÖ’x qâıfiâ◊fisO J<Õ 53=â’¡HõO - `«fiO ™êfiǨ -
#∞O_ç ǨÏO`«∞ "Õ∞`Ò =∞Ǩã¨∞~“ - J<Õ 67 â’¡HõO =~°‰õΩ L#fl 15 â’¡HÍÅÉèÏQÆO
~å„uã¨∂HõÎO. „Ѩ^=Œä ∞K«i„`« J~Ú# D"≥Ú^Œ\ J˜ ^蕺ܫ∞O HÍmK«i„`« HÍ|\ì̃ nxx
HÍmã¨∂HõÎ =∞h JO\Ï~°∞.
2. ÅH©; (=∞Ç≤ÏëêO`«Hõs) ã¨∂HõÎO
^Õ"åº Ü«∞ Ü«∂kHõO k=ºO ^Œ$+¨ìO ^Õ"≥· ~°‡Ç¨Ïi¬aèó.
K«`∞« ~å÷^•è ºÜ«∞OÖ’x 2= â’¡HOõ '^Õ"åº Ü«∞Ü«∂ `«`« q∞^ŒO— – "≥Ú^ŒÅ∞H˘x
ã¨∞~åiÉè=í O #=∞ ¿ãÎ - J<Õ 22= â’¡HOõ =~° ‰õΩ#fl 21 â’¡HÍÅ∞ - =∞Ç≤ÏëêO`«Hsõ
ã¨∂HõÎO. n<Õfl ÅH©;ã¨∂HõÎ =∞O\Ï~°∞. =∞^茺=∞K«i„`« 2-3-4 J^蕺ܫ∂Å∞ ÅH©;
K«i„`«. HÍ|\˜ì nxH˜ ÅH©;ã¨∂HõÎO Jx ¿Ñ~°∞.
3. ã¨~°ã¨fif (<å~åÜ«∞}©) ã¨∂HõÎO
^Õq! „Ѩã¨<åfliÎǨψ~! „Ѩ㑠^Õ `åºkHõO `«^ä•,
<å~åÜ«∞}©ã¨∞Îu ~åfl=∞, ã¨∂HõÎO Ѩ~°=∞â’Éèí#"£∞.
11= J^蕺ܫ∞OÖ’ ("≥Ú^Œ\ ˜ ^Õ"åº Ç¨Ï`Õ) ^Õq „Ѩã¨<åfliÎǨψ~ J<Õ 2=
â’¡HõO "≥Ú^ŒÅ∞H˘x Ö’HÍ<åO =~°^• Éèí= J<Õ 34=â’¡HõO =~°‰õΩ#fl 33 â’¡HÍÅ∞
<å~åÜ«∞}©ã¨∞Îu. n<Õfl ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎO JO\Ï~°∞. WO^Œ∞Ö’ <å~åÜ«∞}˜ #"≥∂ -
ã¨∞Î `Õ J<Õ"åHõºO ѨÅ∞=∂~°∞¡ „ѨÜ≥∂yOѨ_»@O=Å¡ nxH˜ <å~åÜ«∞}©ã¨∂HõÎO Jx
¿Ñ~°∞. 5 #∞O_ç (10) 13 J^蕺ܫ∂Å∞ L`«Î=∞K«i„`«. ã¨~°ã¨fifK«i„`« ‰õÄ_®.
HÍ|\˜ì Wk ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎO.
60
4. K«O_ô (^Õg) ã¨∂HõÎO
Wq K«O_ô^=Õ `« =º+≤~ì ∂° áê Öˇ#· =∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~ã° fi¨ f ™È΄`åÅ∞
HÍQÍ, ã¨=∞+≤~ì ∂° Ѩ "≥∞#ÿ =∞ǨÅH˜∆ ‡`À Jaè#fl "≥∞#ÿ ~°∂ѨOQÍ =∞^躌 Ö’ K«O_ô^qÕ ™È΄`«O
ѨOK«=∂^蕺ܫ∞OÖ’ L#flk.
ѨOK«=∂^蕺ܫ∞OÖ’x - #"≥∂ ^Õ"º·≥ =∞Ǩ^Õ"º·≥ J<Õ 7=â’¡HOõ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x
ÉèíH˜Îq#„=∞=¸iÎaèó J<Õ 36= â’¡HõO=~° ‰õΩ#fl 30 â’¡HÍÅÉèÏQÆO K«O_ôã¨∂HõÎO.
WO^Œ∞Ö’ #"≥∂ ^Õ"º·≥ Jx ^Õgâ◊|OÌ `«~K° ∞« QÍ „ѨÜ∂≥ yOK«_O» =Å¡ Wk ^Õgã¨∂HõOÎ .
#"≥∂ ^Õ"åºkHõO ã¨∂HõÎO ã¨~°fiHÍ=∞Ѷ¨Å„Ѩ^Œ"£∞.
K«O_ô P~å^èŒ#Ѷ¨ÅO
=¸_ÕO_»¡áê@∞ K«O_ô^Õqx P~åkèOz '=„"Õ #$áÈ ~å[ºO— (11-13)
"≥·â◊º ã¨Î`À *Ï˝#O =„"Õ (12).
~åA ~å*Ϻxfl, "≥·â◊√º_»∞ *Ï˝<åxfl HÀ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. '^Œ`åfi `«Ü≥∂ ˆ~Ìg
Ü«∞^ä•aèÅ+≤`O« =~°"∞£ —. ~åA =∞~°∞[#‡Ö’ ™ê=i‚ =∞#∞ "≥<· å_»∞. "≥â· √◊ º_»∞ *Ï˝#O`À
=ÚH˜Îx á⁄O^•_»∞.
WÖÏ K«O_çHõ=Å¡ Ö∫H˜Hõ "≥∞ÿ#HÍ=∂ºÅ∞, *Ï˝#O^•fi~å =ÚH˜Îh, á⁄O^Œ
=K«∞Û#∞. WǨÏѨ~åÅ∞ Ô~O_»∂ WKÕÛ^Õq HÍ|\˜ì K«O_çx ã¨HÍ=ÚÅ∂, xëê¯=ÚÅ∂
‰õÄ_® W+¨ìã≤kúÔH· P~åkèOK«=K«∞Û.
U=O Ü«∞ó ѨÓ[ÜÕ∞^£ ÉèíHÍκ, „Ѩ`«ºÇ¨ÏO Ѩ~°"Õ∞â◊fis"£∞,
Éèí∞OHÍÎfi Éè’QÍ<£ Ü«∞^ä•HÍ=∞O, ^Õg™êÜ«Ú[º =∂ѨÙflÜ«∂`ü.
HÍ|\˜ì WǨÏѨ~åʼnõΩ Ô~O\˜H© K«O_ô^Õ=`åLáêã¨# J=ã¨~°O.
K«O_ô Láêã¨#
K«O_ô Láêã¨#Ö’ K«O_ô #"å~°=‚ ∞O„`«=¸ ã¨ÑâΨ f◊ =∂ÖÏ=∞O„`«=Ú J<Õq
~Ô O_Õ =ÚYºO. DÔ~O_çO\˜Ö’#∞ XHõ\ ˜ „Ѩ^•è # "≥∞#ÿ ѨÙ_»∞ ~Ô O_Àk ^•xH˜ JOQÆO
HÍ=_»O J<ÕѨ^Œúu LOk. JO>Ë #"å~°‚=∞O„`«O „Ѩ^è•# "≥∞ÿ`Õ Ü«∞O„`«OÖ’
#"å~°^‚ =Õ `«Å#∞ ѨÓlOz, [ѨO KÕã,≤ `«~åfi`« ^•x HõOQÆOQÍ ã¨ÑâΨ u◊ ѨiOî Kåe.
ã¨Ñ¨Îâ◊u „Ѩ^è•# "≥∞ÿ`Õ ÃÑ· Ü«∞O„`«OÖ’<Õ K«O_çx P=~°}^Õ=`«Å`À ã¨Ç¨ ѨÓlOz,
 61
(#"å~°‚O [Ñ≤Oz) ã¨Ñ¨Îâ◊u ѨiîOKåe. WO^Œ∞Ö’ #"å~°‚[ѨO ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ JOQÆO.
WÖÏ HÍHõ ˆH=ÅO ã¨"å~°‚=∞O„`«[ѨO, ˆH=ÅO ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~î°O KÕã≤<å W+¨ìã≤kú.
™È -Ñ≤ ˆH∆=∞ =∞"åáÈflu, ã¨`«`«O *ÏѨº`«`«Ê~°ó.
U`Õ# ã¨∞Î=`åO ^Õg™È΄`«=∂„`Õ# ã≤^Œúºu Jx H©ÅHÍ^蕺ܫ∞O K≥ѨÙÎ#flk
"≥Ú`«ÎOÃÑ· ^ÕgLáêã¨<åq^è•<å ÅxflO\˜Ö’ ã¨Ñ¨Îâ◊fLáêã¨#"Õ∞ qt+¨ì "≥∞ÿ#kQÍ
t==∞`åxfl `«^A £ Å˝ ∞ QÆ∞iÎOKå~°∞. HÍ|\ì̃ K«O_ô^gÕ q+¨Ü∞« OÖ’ ã¨ÑâÎ̈ `◊ ∞« ºáêã¨#O
„Ѩ^è•#O.
ã¨Ñ¨Îâ◊u Láêã¨#
ѨÓ[, áê~åÜ«∞}O, Ǩϟ=∞O, `«~°Ê}O Jx ã¨Ñ¨Îâ◊u Láêã¨#O =¸_»∞
q^è•Å∞QÍ LOk.
K«O_ô`«~°Ê}O
[áê^ŒºOQÆOQÍ ^ŒâßOâ◊`«~°Ê}O ã¨~°fi=∞O„`«™ê^è•~°}O. JÖψQ K«O_ô
#"å~°=‚ ∞O„`«[áêxH˜ QÆ∂_® ^ŒâßOâ◊#"å~°=‚ ∞O„`«`~« Ê° }O LOk. ã¨ÑâΨ u◊ q+¨Ü∞« OÖ’
K«O_ôqâı+`¨ ~« Ê° }O K≥Ñʨ |_çOk.
1. #"å~°‚`«~°Ê}O
#^•º^Œ∞ÅO^Œ∞ ™êfl#O KÕã≤, ÉÁ_»∞¤Ö’`«∞ hà◊§Ö’ xÅ|_ç, #"å~å‚Å`À
Ѩk^Àã≤à◊§`À `«##∞ `«_»∞ѨÙHÀ"åe. P#nf~°OÖ’<Õ =∂^蕺Ç≤ÏflHõ„H˜Ü«∞Å∞ QÆ∂_®
f~°∞ÛH˘x, UHÍ„QÆz`«OÎ `À
1. FO „Ç‘ÏO K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
2. FO „Ç‘ÏO K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ t~°¿ã #=∞ó
3. FO „Ç‘ÏO K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ tMÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó
4. FO „Ç‘ÏO K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ Hõ=KåÜ«∞ #=∞ó
5. FO „Ç‘ÏO K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ #=∞ó
6. FO „Ç‘ÏO K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ J„™êÎÜ«∞ #=∞ó
JO@∂ =∞ǨÅH©;+¨_»OQÆ<åºã¨O KÕã¨∞HÀ"åe. `«~åfi`« 1. FO „Ç‘ÏO 2.
62

FO K«O 3. FO _çO 4. FO HÍO 5. FO Ü≥ÿ∞O 6. FO „Ç‘ÏO K«O_çHÍÜ≥ÿ∞O

J<Õ"å\˜`À Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O KÕã¨∞HÀ"åe.
K«O_ôHÍO „u[QÆ^•ú„fO „|Ǩ‡^Œº=∞~°=Ok`å"£∞.
Jx =∞ǨÅH˜;x ^蕺#O KÕÜ∂« e. #"å~°O‚ [Ñ≤Oz, ^•xz=~° 'K«O_çHÍ
`«$Ѩº`åO— Jx K≥ѨÓÎ `«~°Ê}O q_»"åe.
2. ã¨Ñ¨Îâ◊f`«~°Ê}O
13 áê„`«Å#∞ fã¨∞H˘x, "å\˜x P=ÙáêÅ`À xOÑ≤, =~°∞ã¨Ö’ LOKåe.
JO^Œ∞Ö’ ѨÙëêÊÅ∞ LOKåe. „Ѩuâ’¡HõO(=∞O„`«O)`À#∂ `«~°Ê}O KÕÜ«∂e.
„Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞O `«~°Ê}O KÕ¿ã@ѨC_»∞ „Ѩ^äŒ=∞áê„`«Ö’xáêÅ∞ LѨÜ≥∂yOKåe.
WÖψQ kfifÜ«∂^蕺ܫ∞`«~°Ê}OÖ’ kfifÜ«∞áê„`«Ö’ áêÅ∞ LѨÜ≥∂yOKåe. D
„Hõ=∞OÖ’ UJ^蕺ܫ∞O `«~°Ê}O KÕ¿ã@ѨC_»∞ Pã¨OYº QÆÅáê„`«Ö’xáêÖË
LѨÜ≥∂yOKåe.
Uâ’¡HOõ `À `«~Ê° }O KÕ¿ã@ѨC_»∞ Pâ’¡HOõ K≥ÑÊ≤ #`«~åfi`« PJ^蕺ܫ∞ ^Õ=`«‰Ωõ
`«~Ê° }O KÕã∞¨ #Î fl@∞¡QÍ K≥áêÊe. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ „Ѩ^=Œä ∂^蕺ܫ∞`«~Ê° }OÖ’ JO^Œ∞Ö’
â’¡HOõ K≥ÑÊ≤ #`«~åfi`« „Ѩ^=Œä ∂^蕺ܫ∞^Õ=`åO `«~Ê° Ü«∂q∞ Jx K≥ÑÊ≤ áêÅ`À `«~Ê° }O
q_»"åe. WÖψQ kfifÜ«∂^蕺ܫ∞`«~Ê° }OÖ’ â’¡HOõ K≥áêÊHõ kfifÜ«∂^蕺ܫ∞^Õ=`åO
`«~°ÊÜ«∂q∞ Jh, Dq^èŒOQÍ PÜ«∂J^蕺ܫ∂ÅÖ’ PÜ«∂ã¨OYº QÆÅJ^蕺ܫ∞
^Õ=`«Å‰õΩ `«~°Ê}O Jx K≥áêÊe.
DÔ~O_»∞q^è• Öˇ·#`«~°Ê}O ‰õÄ_® WѨC_»∞ PK«~°}OÖ’ ZHõ¯ _≥·<å L#fl
^Õ"≥∂ Ѩiâ’kèOz Hõ#∞HÀ¯"åe.
K«O_ôǨϟ=∞O
<Õ\ ˜H© Jxfl„áêO`åÅÖ’#∂ qq^èŒHÍ=∂ºÅ™ê^èŒ#OÖ’ ÉÏQÍ q™êÎ~°OQÍ
„ѨKå~°OÖ’ PK«~°}OÖ’ L#flk K«O_ôǨϟ=∞O. nxq+¨Ü«∞O ‰õÄ_® qã¨Î $`« "≥∞ÿ
„Ѩ`ºÕ HõOQÍ „Ѩ™êÎqOK«∞HÀ=Åã≤#k. HÍ|\˜ì Pq+¨Ü∂« xfl Pã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ K≥ÑC¨ HÀ=_»O
<åºÜ«∞O.
 63

K«O_ô^ÕqJ~°Û#O
=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~ã° fi¨ f J<Õ^=Õ `«Å#∂ "åi HÍ^Œº J~Ú#
=∞ǨÅH˜;x (JO^Œ~°∂ K«O_ôâ◊|Ì"åK«ºÖË) ѨÓlOKÕq^è•#OÖ’ ^Õ=`«™ê÷#„Hõ=∞O
"≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺OÖ’ K≥ѨÊ|_çOk. (16-25) P„Hõ=∞OÖ’ PÜ«∂^Õ=`«Å #∞Oz#
Ü«∞O„`åÅÖ’ K«O_ôJ~°Û# KÕÜ«∂e.
"≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï™ÈºHõÎÜ«∞O„`åÅ∞
1. K«`«∞~°∞ƒù[=∞ǨÅH©;„Ѩ^è•#Ü«∞O„`«O.
1. Q“s "å}© ÅH©; 1. "≥·Hõ$uHõ 19
~°∞„^Œ∞Å∞ „|ǨχÅ∞ q+¨µ=‚ ÙÅ∞
2. „áê^è•xHõ, 9
2. K«`«∞~°∞ƒù[ 3. K«`«∞~°∞ƒù[ 4. K«`«∞~°∞ƒù[ 3. „áê^è•xHõ, 5
HÍo =∞ǨÅH˜; ã¨~°ã¨fiu 4. „áê^è•xHõ, 4
5. J+¨ìÉèí∞[ 6. Jëêì^Œâ◊Éèí∞[ 7. ^Œâ◊Éèí∞[ 5. "≥·.~°. 15
ã¨~°ã¨fiu ÅH©; HÍo 6. "≥·.~°. 10 "≥·[#
64

2. Jëêì^Œâ◊Éèí∞[ÅH©;„Ѩ^è•#Ü«∞O„`«O
1. Q“s "å}© ÅH©;
~°∞„^Œ∞Å∞ „|ǨχÅ∞ q+¨µ=‚ ÙÅ∞
8. ^Œâ◊Éèí∞[ Jëêì^⌠É◊ ∞íè [ 4. K«`«∞~°∞ƒù[ 8. "≥·Hõ$uHõ 21.
HÍo =∞ǨÅH˜; ã¨~°ã¨fiu
9, 10 "≥·Hõ$uHõ, 30
ã≤OÇ¨Ï =∞Ç≤Ï+¨
K«`∞« ~°∞ƒù[ K«`∞« ~°∞ƒù[ K«`∞« ~°∞ƒù[
HÍo ã¨~°ã¨fiu ÅH˜;

1. Q“s "å}© ÅH©;

~°∞„^Œ∞Å∞ „|ǨχÅ∞ q+¨µ=‚ ÙÅ∞

11 Ü«∞=Ú_»∞ ^ŒâÉ◊ ∞íè [ =∞$`«∞º=Ù 11. "≥·.~°. 22

HÍo
K«`∞« ~°∞ƒù[ K«`∞« ~°∞ƒù[ K«`∞« ~°∞ƒù[
HÍo ÅH˜; ã¨~°ã¨fiu

4. J+¨Éì ∞íè [ã¨~ã° fi¨ fÜ«∞O„`«O

1. Q“s "å}© ÅH©;
~°∞„^Œ∞Å∞ „|ǨχÅ∞ q+¨µ=‚ ÙÅ∞
J+ì̈É∞íè [
12 ~°∞„^Œ∞_»∞ ã¨~°ã¨fiu 13 q<åÜ«∞‰õΩ_»∞
#=â◊‰õΩÎÅ∞ 12. 13. "≥·.~°. 23
K«`∞« ~°∞ƒù[ K«`∞« ~°∞ƒù[ K«`∞« ~°∞ƒù[
HÍo ÅH˜; ã¨~°ã¨fiu
 65

K«O_ôP=~°}Ï~°Û#O
"åqà◊§"å~°∞ „ѨK∞« iOz# NK«O_ôx`«ºÑ¨Ó*Ïq^è•#OÖ’x#"å=~°}Ï~°Û#O
D„QÆO^äŒOÖ’ J#∞|O^èŒOÖ’ W=fi|_çOk. ã¨Ñ¨Îâ◊fg∞=∂Oã¨Ö’ DÜ«∞|_ç#
K«O_çHÀáêã≤nÎ Ñ≤HÖõ ’xK«O_ôÜ∞« O„`À^•ú~O° nxx áÈeLO_»_O» `À Jk J^è㌠∂¨ ûzHõÖ’
K«∂Ѩ|_çOk. 6, 7 P=~°}^Õ=`«Å∞ J@∂ W@∂ HÍ=@O XHõÉèË^ŒO
P=~°}^Õ=`«Å`À K«O_çx K«O_ôѨÓ*ÏÜ«∞O„`«OÖ’ JiÛOKåe. HÍx
~¸Ñ¨Ó*ÏÜ«∞O„`åÅÖ’ QÆ∂_® ÉèË^•Å∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
NK«„HõO
NK«„HõOÖ’ N=∞Ǩ„uѨÙ~°ã¨∞O^Œs#"å=~°}Ï~°Û#"Õ∞ K«O_ôLáêã¨#Ö’#∞
KÕÜ«∞_»O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. (ã¨"≥∞‡@„Ѩu)
K«O_ôÜ«∞O„`«O - 1
.
66

K«O_ôÜ«∞O„`«O - 2

^Õg=∂Ǩ`«‡ºO K≥Ñ≤Ê# (#"å~°‚)ѨÓ*ÏÜ«∞O„`«O.

1. Ñ‘~î°O : Ü«∞O„`åxH˜ "≥Å∞ѨÅQÍ
1. PˆQflÜ«∞HÀ}O - [Ü«∞ 3. "åÜ«∞=ºHÀ}O - [Ü«∞Ou
2. <≥·|∞∞uHÀ}O-q[Ü«∞ 4. Dâß#ºHÀ}O - JѨ~ål`«
2. aO^Œ∞=Ù : K«O_ô^Õq
3. ^Õq Z^Œ∞@ : L`«Î~å# - ã≤OǨÏO. ^ŒH˜∆}Ï# - =∞Ç≤Ï+¨O
4. „uHÀ}O : 1. `«∂~°∞ÊHÀ}O - "å}©„|ǨχÅ∞
2. <≥·|∞∞uHÀ}O - ÅH©;<å~åÜ«∞}∞Å∞
3. "åÜ«∞=ºHÀ}O - L=∂â◊OHõ~°∞Å∞
 67
5. +¨\’¯}O : `«∂~°∞Ê "≥Ú^ŒÅ∞ „Ѩ^ŒH˜∆}OQÍ
1. #O^Œ[ 2. ~°HõÎ^ŒO`« 3. âßHõOÉèíi
4. ^Œ∞~°æ 5. cè=∞ 6. „ÉèÏ=∞i
6. J+¨ì^Œà◊O : `«∂~°∞Ê "≥Ú^ŒÅ∞ „Ѩ^ŒH˜∆}OQÍ
1. „ÉÏÇ≤χ 2. =∂¿ÇÏâ◊fii 3. H“=∂i 4. "≥·+¨‚q
5. "å~åÇ≤Ï 6. <å~°ã≤OÇ≤Ï 7. SO„k 8. Kå=ÚO_»
7. `«`«Î fiѨ„`«O : 24 ^ŒàÏÅÖ’ `«∂~°∞Ê "≥Ú^ŒÅ∞ „Ѩ^ŒH˜∆}OQÍ
1. q+¨µ‚=∂Ü«∞ 2. KÕ`«# 3. |∞kú 4. x„^Œ
5. ‰õ∆Ω^èŒ 6. KèåÜ«∞ 7. â◊H˜Î 8. `«$+¨‚
9. H∆ÍOu 10. *Ïu 11. Å[˚ 12. âßOu
13. „â◊^Œú 14. HÍOu 15. ÅH˜; 16. ^èŒ$u
17. =$uÎ 18. „â◊√u 19. 㨇 $u 20. ^ŒÜ«∞
21. `«∞+≤ì 22. ѨÙ+≤ì 23. =∂`« 24. „ÉèÏOu
(5= J^蕺ܫ∞O – ^Õgã¨∂HõOÎ )
8. Éèí∂ѨÙ~°O :
1. `«∂~°∞ÊHÀ}O - QÆ}Ѩu 2. ^ŒH˜∆}HÀ}O - ˆH∆„`«áêʼnõΩ_»∞
3. ѨtÛ=∞HÀ}O - =@∞=Ù 4. L`«Î~°HÀ}O - Ü≥∂y#∞Å∞
9. Éèí∂ѨÙ~°O : "≥Å∞ѨŠ- Ö’Hõ„Ѩã≤^Œú "≥∞ÿ# `«∂~°∞Ê "≥Ú^Œ Öˇ·#k‰õΩ¯ÅÖ’
1. `«∂~°∞Ê =„*ÏÜ«Ú^èŒO`À WO„^Œ∞_»∞
2. PˆQflÜ«∞O â◊H˜Î`À Jyfl
3. ^ŒH˜∆}O ^ŒO_»O`À Ü«∞=Ú_»∞
4. <≥·|∞∞u Y_»Oæ `À x~°$u
5. ѨtÛ=∞O áêâ◊O`À =~°∞}∞_»∞
6. "åÜ«∞=ºO JO‰õΩâ◊O`À "åÜ«Ú=Ù
7. L`«Î~°O QÆ^Œ`À ‰õΩÉË~°∞_»∞
8. Dâß#ºO K«„HõO`À Dâ◊fi~°∞_»∞
 68

K«O_ôÜ«∞O„`«O - 3

aO^Œ∞, „uHÀ} (=$`«Î), +¨\’¯} (=$`«Î), J+¨ìHÀ} (=$`«Î), J+¨ì^Œà◊ Ѩ^Œ‡

(=$`«)Î , Éè∂í ѨÓ~åÅ`À L#fl =∞~ÀÜ«∞O„`«OÖ’ `˘q∞‡kP=~°}Å∞ KåÖÏ qã¨Î $`«OQÍ
L<åfl~Ú. WO^Œ∞Ö’ K«`«∞ifiOâ◊u^Œà◊O ÖˉõΩ<åfl P=~°}^Õ=`«Åã¨OYº J`«ºkèHõO.
K«∂, K«O_ô#"å~°‚ѨÓ*ÏHõÅÊO.
 69

K«O_ô Ü«∞O„`«O - 4

+¨\’¯}, J+¨^ì àŒ Ñ◊ ^¨ ‡Œ , K«`∞« ifiOâ◊u^Œà,◊ Éè∂í ѨÙ~åÅ`À L#fl =∞~ÀÜ«∞O„`«O

|$ǨÏ`ü™È΄`«~°`åflHõ~°O „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î#flk.
1. +¨\’¯}O – #_»∞=∞ : 1. =∞ǨÅH˜;,
P"≥∞ "≥#∞Hõ
ѨtÛ=∞HÀ}OÖ’ 2. "å}©„|ǨχÅ∞
<≥·|∞∞uHÀ}OÖ’ 3. Q“s~°∞„^Œ∞Å∞
"åÜ«∞=ºHÀ}OÖ’ 4. ÅH©;q+¨µ=‚ ¸~°∞ÅÎ ∞
`«∂~°∞ÊHÀ}OÖ’ 5. Jëêì^Œâ◊Éèí∞[
PˆQflÜ«∞HÀ}OÖ’ 6. ^Œâß##
Dâß#ºHÀ}OÖ’ 7. J+¨ìÉèí∞[
2. +¨\’¯}O֒ѨŠ:
`«∂~°∞Ê# 1. #O^Œ[ PˆQflÜ«∞O 2. ~°HõÎ^ŒOuHõ
70

<≥·|∞∞u 3. âßHõOÉèíi ѨtÛ=∞O 4. ^Œ∞~°æ

"åÜ«∞=ºO 5. cè=∞ Dâß#ºO 6. „ÉèÏ=∞i
3. +¨\’¯}O "≥Å∞ѨŠ:
PˆQflÜ«∞O 1. [Ü«∞ <≥·|∞∞u 2. q[Ü«∞
"åÜ«∞=ºO 3. [x`« Dâß#ºO 4. JѨ~ål`«
+¨\’¯}O "≥Å∞ѨŠ‰õΩ_ç„ѨHõ¯ – ã≤OǨÏO, Z_»=∞„ѨHõ¯ – =∞Ç≤Ï+¨O.
4. J+¨ì^Œà◊O 8 ^ŒàÏÖ’¡ `«∂~°∞Ê#∞Oz „Ѩ^ŒH˜∆}OQÍ „ÉÏǑχ, Kå=ÚO_®^Œ∞Å∞.
5. J+¨ì^Œà◊O 8 ^ŒàÏÖ’¡ `«∂~°∞Ê#∞Oz „Ѩ^ŒH˜∆}OQÍ Jã≤`åOQÆÉèˇ·~°"å^Œ∞Å∞.
6. K«`«∞ifiOâ◊u^Œà◊OÖ’ q+¨µ‚=∂Ü«∂^Œ∞Å∞.
7. Éèí∂ѨÙ~°O : `«∂~°∞Ê "≥Ú^ŒÅ∞ Ö’Hõ„Ѩã≤^Œúk‰õΩ¯Ö’¡ WO„^•kkHÍÊʼnõΩÅ∞.
8. Éè∂í ѨÙ~°O : `«∂~°∞Ê "≥Ú^ŒÅ∞ Ö’Hõ„Ѩã^≤ kúŒ ‰õΩ¯Ö’¡ =„[O "≥Ú^Œ Öˇ#· kHÍÊÅHÍÜ«Ú^è•Å∞.
9. Éèí∂ѨÙ~°O "≥Å∞ѨŠ:
`«∂~°∞Ê# - QÆ}Ѩu ^ŒH˜∆}O - ˆH∆„`«áêʼnõΩ_»∞
ѨtÛ=∞O - =@∞=Ù L`«~Î O° - Ü≥∂y#∞Å∞
„uHÀ}O ÖËxDÜ«∞O„`åxH˜ ѨÓ~°fiÜ«∞O„`«OÖ’ P=~°}^Õ=`«Å`À ã¨Ç¨
™ê=∞ºO LOk. ^ÕgѨÓ*ÏHõÅÊO #"å~°}ÏÅ`À nxH˜ H˘O`« áÈeHõ LOk.
 71

K«O_ôÜ«∞O„`«O - 5

Wk HÍHõ (aO^Œ∞) „uHÀ}, J+¨ìHÀ}, =$`«Î„`«Ü«∞, J+¨ì^Œà◊, Éèí∂ѨÙ~åÅ`À

^Œ∞~åæÜ«∞O„`«O =∞~˘Hõ\ ˜ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. (ã¨"≥∞‡@ „Ѩu)
DÜ«∞O„`«OÖ’ U^À XHõ^•xÖ’ K«O_ôѨÓ[ KÕÜ«∂e. J~Ú`Õ Ñ¨Ó[
HõO>Ë ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}ˆH „ѨKå~°O, „áê=ÚYºO Z‰õΩ¯=QÍ LOk.
72

K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}O
Wk K«O_ô^Õ=`«Ü≥ÚHõ¯ K«i„`« áê~åÜ«∞}O HÍ|\˜ì K«O_ôáê~åÜ«∞}O.
ã¨ÑâΨ u◊ (700 =∞O„`åÅ) ™È΄`«áê~åÜ«∞}O. HÍ|\˜ì ã¨ÑâΨ f◊ áê~åÜ«∞}O. K«O_ôKi« „`«
J~Ú#ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}O HÍ|\˜ì K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}O.
áê~åÜ«∞} ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ«∂e
^Õg=∂Ǩ`出xfl =i‚OKÕã¨Ñ¨Îâ◊u K«O_ôã¨Î=O. K«O_ôLáêã¨#Ö’ j„Ѷ¨∞
Ѷ¨ÅHÍi Ü≥ÿ∞, P~°¬ã¨O„Ѩ^•Ü«∞OQÍ, J<åkQÍ D^Õg™È΄`«O áê~åÜ«∞}O
KÕÜ«∞|_»∞`«∂ WǨÏѨ~°™ê^èŒHõO J~ÚL#flk. qq^èŒq^è•<åÅ`À áê~åÜ«∞}Å=Å¡
qq^èHŒ Í=∂ºÅ∞ <≥~"° ~Õ _° O» „Ѩã^≤ OúŒ . UUHÍ=∂ºÅHÀã¨O ã¨ÑâΨ u◊ x ZÖÏ Láêã≤OKåÖ’
z=~°Ö’ QÆ=∞x™êÎO. WǨx HÔ <· å, Ѩ~åx HÔ <· å Dã¨ÑâΨ u◊ x áê~åÜ«∞}O KÕÜ∂« e.
áê~åÜ«∞} ZѨC_»∞ KÕÜ«∂e
1. +¨_»OQÍÅ`À x`«º=¸ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O ã¨~°fi„âı+¨ªO. J@∞=O\˜"å_çx
K«O_ç x`«º=¸ JO\˜ÃÑ@∞ìH˘xLO@∞Ok.
Ü«∞ „`≥·`«`üѨ~î°º`Õ ã¨=∞ºH± x`«º=∂Ü«∞`«<Õ =∞=∞
ã¨^• # `«^£ q"≥∂H∆ͺq∞ ™êxfl^茺O `«„`« "Õ∞ ã≤÷uó II
2. ÖËHõáÈ`Õ, â◊√Hõ¡Ñ¨Hõ∆OÖ’ <≥·<å, Hõ$+¨‚ѨHõ∆OÖ’ <≥·<å J+¨ìq∞, #=q∞, K«`«∞~°Ìt
u^äŒ∞ÅÖ’ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O "Õ∞Å∞.
J+¨ì=∂ºO K«`«∞~°ÌâߺO #==∂ºO K≥·HõKÕ`«ã¨ó
„â’+¨ºOu K≥·= ÜÕ∞ ÉèíHÍÎ =∞=∞ =∂Ǩ`«‡º =Ú`«Î=∞"£∞ II
3. ÖË^• ã¨O=`«û~åx H˘HõѨ~åºÜ«∞O â◊~°`å¯ÅOÖ’ Pâ◊fiÜ«Ú[O áê_»ºq∞#∞Oz
`˘q∞‡k ~ÀAÅ∞ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O "Õ∞Å∞.
â◊~°`å¯ÖË =∞ǨѨÓ*Ï „H˜Ü«∞`Õ Ü«∂ K« "åi¬H©,
`«™êºO =∞ "≥∞ÿ`«<å‡Ç¨`«‡ºO „â◊√`åfi ÉèíH˜Îã¨=∞xfi`«ó II
Hõhã¨O Ѩ~fi° k<åÅÖ’, HÍ=∂ºÅ#∞|\˜ì J=ã¨~ã° =¨ ∞Ü«∂Ö’¡#∂, Ü«∞^ä•â◊HΘ
áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O XHõѨHõ∆O.
 73
áê~åÜ«∞} ZÖÏ KÕÜ«∂e
™êfl<åkHõO KÕã≤ â◊√z J~Ú# Ѩ@∞ì ÖË^• W`«~°=„™êÎÅ∞ ^èŒiOz,
^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ QÍx, WO\’¡ x`«º=¸ ѨÓ[ KÕ¿ãKÀ@ QÍh, ÖË^• â◊√z J~Ú#
„Ѩ^Õâ◊OÖ’ `«y#Pã¨#OÖ’ `«∂~°∞Ê ÖË^• L`«Î~°=ÚYOQÍ (H˘O^Œ~°∞ ѨtÛ=∞O
JO\Ï~°∞) ‰õÄ~°∞ÛO_ç náê~å^è#Œ KÕã,≤ áê~åÜ«∞}O KÕÜ∂« e. áê~åÜ«∞}O JÜÕ∞ºO`«
=~°‰õΩ PnѨO LO_®e.
ã¨ÑâΨ u◊ x HõO~îã° O÷¨ KÕã,≤ ѨÙã¨HÎ Oõ ÖˉΩõ O_® áê~åÜ«∞}O KÕÜ∞« _»O L`«=Î ∞O.
"≥~ÚºHõO>Ë Z‰õΩ¯= â’¡HÍ Å∞#fl„QÆO^äŒ "≥∞ÿ`Õ<Õ Ñ¨Ùã¨ÎHõO`À ѨiîOKåe.
ѨÙã¨ÎˆH "åK«#O ǨϿãÎ ã¨Ç¨Ï„™ê ^ŒkèHõO Ü«∞k,
`«`À #∂º# ã¨û `«∞ Éèí"Õ ^•fiK«#O ѨÙã¨ÎHõO q<å.
HõO~î°ã¨÷O HÍHõáÈ`Õ Ñ¨Ùã¨ÎHõO`À K«^Œ∞==K«∞Û. ѨÙã¨ÎHÍxfl KÕu`À Ѩ@∞ìH˘x
K«^Œ"åe HÍx "åºã¨Ñ‘~î°Og∞^À, Ñ‘@g∞^À, =∞Ô~Hõ¯_À LOz K«^Œ∞=~å ^ŒO\Ï~°∞
H˘O^Œ~∞° .
J^蕺ܫ∞O =∞^躌 Ö’ PѨQ∂Æ _»^∞Œ . W`«~„° ѨãO¨ QÍÅ∞ KÕÜ∞« QÆ∂_»^∞Œ . ‰õÄ~°∞Û#fl
KÀ\˜#∞O_ç ÖË=QÆ∂_»^Œ∞.
Ü«∂= #fl ѨÓ~°º`Õ -^蕺ܫ∞ ™êÎ= #fl q~°"Õ∞`« Ѩ~î°<£.
„Ѩ=∂^ŒO=Å¡ PÑ≤`Õ uiy PK«=∞#O KÕã≤, Ѩk™ê~°∞¡ =¸Å=∞O„`«O
[Ñ≤Oz, PÑ≤#J^蕺ܫ∞O =∞m§ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì ѨiîOKåe.
Ü«∞k „Ѩ=∂^• ^Œ^蕺ÜÕ∞ q~å"≥∂ Éèí=u „Ñ≤ÜÕ∞,
ѨÙ# ~°^蕺ܫ∞ =∂~°Éèíº Ñ¨ˆ~î`ü ã¨~°fiO =ÚǨï ~°∞‡Ç¨ïó.
J=HÍâ◊O ÖËHõáÈ`Õ =∞^茺K«i„`« XHõ¯\˜ <åºã¨O`À áê~åÜ«∞} KÕÜ«∂e.
q∞ye#q XH˘¯Hõ¯\˜ KÕÜ∞« ~å^Œ∞. J^蕺ܫ∞OÖ’ H˘O`«ÉÏè QÆO ZѨC_»∂ KÕÜ∞« QÆ∂_»^∞Œ .
UˆH# "å =∞^茺"Õ∞# <≥·ˆH <Õ`«~°Ü≥∂ iǨÏ.
„Hõ=∞OQÍ t~°óHõOѨO "≥Ú^Œ Öˇ·#q ‰õÄ_® ÖˉõΩO_® =∞#ã¨∞ UHÍ„QÆOQÍ
LOK«∞H˘x ѨiîOKåe. J#∞„Hõ=∂`ü Ѩˆ~î ^ÕÌq, t~°óHõOáêkHõO `«º*Ë`ü,
=∂#ã≤HOõ QÍ JO>Ë =∞ø#OQÍ Ñ¨iOî K«Q∂Æ _»^∞Œ . Jk ^Œ∞óYO Hõeyã¨∞OÎ k.
"åK«HÑõ ~¨ #°î O ÃÑH· ˜ Jaè#Ü«∞O`À q#|_Õ@@∞¡QÍ „ѨuJHõ~∆ =° ¸ Ѩ^=Œ ¸, â’¡H=õ ¸
ã¨Ê+¨ìOQÍ, J~°÷=O`«OQÍ K«^Œ"åe. JÖÏ QÆx =∞s ÃÑ^ŒÌQÍ ~åQÆÜ«ÚHõÎOQÍ K«^Œ∞=
QÆ∂_»^Œ∞. `˘O^Œ~°QÍ#∂ K«^Œ=QÆ∂_»^Œ∞.
74
# =∂#ã¨O Ѩˆ~î`ü ™È΄`«O, "åzHõO `«∞ „Ѩâ◊㨺`Õ.
LK≥·Ûó áê~îÀ x+≤^Œú ™êûº`ü, `«fi~åO K« Ѩi=~°˚ÜÕ∞`ü,
™ê~°÷O 㨇 $`À Ѩˆ~î K«ÛO_ôã¨Î=O ã¨Ê+¨ìѨ^•Hõ∆~°"£∞.
H˘xfl ™ê=∂#ºxÜ«∞=∂Å∞
1. ™È΄`«O QÍh, ã¨OÇ≤Ï`« QÍh "≥Ú^Œ@ FOHÍ~°O K≥¿ÑÊ Ñ¨iîOKåe. z=~°
QÆ∂_® FO K≥áêÊ Åx XHõ=∞`«O.
„Ѩ}=O ѨÓ~°fi =ÚKåÛ~°º ™È΄`«O "å ã¨OÇ≤Ï`åO Ѩˆ~î`ü,
JO`Õ K« „Ѩ}=O ^Œ^•º k `«∞º"å KåkѨÓ~°∞+¨ó.
2. `«Ñ¨CÅ∞ ~å=K«∞Û QÍ|\˜ì `å#∞ „"åã¨∞H˘#fl^•xfl QÍh, J„ÉÏǨχ}∞Å∞ „"åã≤
^•xx QÍh áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞. JO^Œ∞ˆH LѨ^Õâ◊O KÕã≤#QÆ∞~°∞=ÙÖË
P=∞O„`å^Œ∞Å#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ „"åã≤, t+¨µºÅ‰õΩ W=fi_»O Ö’HõOÖ’ QÆ=∞xOK«=K«∞Û.
# ã¨fiÜ«∞O ed`«O ™È΄`«O, <å„ÉÏǨχ}eÑ≤O Ѩˆ~î`ü.
3. `å<À, `«#ÖÏO\˜~Ú`«~™° ê=∂#∞ºÖ’ K≥ÑÊ≤ #™È΄`«O áê~åÜ«∞}O KÕÜ∞« QÆ∂_»^∞Œ .
HõeÜ«ÚQÆOÖ’ |∞∞+¨µÅ∞ K≥Ñ≤Ê#™È΄`«O =∂„`«"Õ∞ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e.
# K« ã¨fiÜ«∞O Hõ$`«O ™È΄`«O, `« ^ä•<Õº# K« Ü«∞`«¯ $`«"£∞,
Ü«∞`«ó HõÖ∫ „Ѩâ◊Oã¨u |∞∞+≤aè ~åƒù+≤`«O `«∞ Ü«∞`ü.
4. „ѨuJHõ∆~°O ã¨Ê+¨ìOQÍ, q#|_Õ@@∞¡QÍ, ã¨O^ÕǨÏO HõÅQƉõΩO_® J~°÷=O`«
"≥∞ÿ#Ѩ^ŒqÉèÏQÆO`À =∞Ozã¨fi~°O`À =∞^èŒ∞~°OQÍ Ñ¨iîOKåe.
=∂^èŒ∞~°º, =∞Hõ∆~°=ºH˜Îó, Ѩ^ŒKÕÛù^Œ ã¨∞Î, ã¨∞ã¨fi~°ó,
^è≥·~°º"£∞, ÅÜ«∞ã¨=∞~°÷O K« +¨ _Õ`Õ áê~î°HÍ QÆ∞}Ïó II

ã¨Ñ¨Îâ◊f áê~åÜ«∞}q+¨Ü«∞„Hõ=∞O
WOHõ „Ѩã∞¨ `Î « "≥∞#ÿ ã¨ÑâΨ u◊ x áê~åÜ«∞}O KÕ¿ã@ѨC_»∞ JO^Œ∞Ö’xq+¨Ü∞« O
U„Hõ=∞OÖ’ L#fl^À K«∂_®e.
 75
1. „Ѩ}"åk~°Ç¨Ï™êºO`«O
„Ѩ}"åk ~°Ç¨Ï™êºO`«O, K«O_çHÍK«i`«„`«Ü«∞"£∞,
x`«ºO „Ѩáê~î°#O ‰õΩ~åº`ü, ã¨~°fi„`« =∂`«$ã≤^ŒúÜÕ∞. (~°∞„^ŒÜ«∂=∞à◊O)
áê~åÜ«∞}OÖ’ JOâßÅ∞ =¸_»∞.1. „Ѩ}"åk 2. ~°ÇϨ ™êºO`«O 3. K«i„`«„`«Ü∞« O
1. „Ѩ}"åk
„Ѩ}"åk JO>Ë 'FO—. WO^Œ∞Ö’ JHÍ~°O, LHÍ~°O, =∞HÍ~°O =¸
_»∞<åfl~Ú. JHÍ~°O „|Ǩχh, LHÍ~°O q+¨µ=‚ Ùh, =∞HÍ~°O =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞}©‚ É’kè™êÎ~Ú.
„Ѩã¨∞Î`«„QÆO^äŒOÖ’
'H©ÅHõO â◊OHõ~°„áÈHõÎO, Hõ=K«O „|Ǩχ}Ï Hõ$`«"£∞,
J~°æà◊O q+¨µ‚<å „áÈHõÎ, "Õ∞`« „uÎ`«Ü«∞ =Ú`«Î=∞"£∞—. (_®=∞~°`«O„`«O)
1. Hõ=K«O - „|Ǩχ„áÈHõÎO, 2. J~°æà◊O - q+¨µ‚„áÈHõÎO, 3. H©ÅHõO -
=∞¿ÇÏâ◊fi~°„áÈHõÎO. HÍ|\˜ì „Ѩ}"åk JO>Ë Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ∞ "≥Ú^Œ@QÍ
áê~åÜ«∞}O „áê~°OaèOKåe.
Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ „Hõ=∞O
1. [¿Ñ`ü ã¨Ñ¨Îâ◊fO K«O_ôO, Hõ$`åfi Hõ=K«O ѨÙ~å.
(`«™ê‡ *Ï˚ѨºO ã¨^• ÉèíÔHÎÂó Hõ=K«O HÍ=∞^ŒO =Ú<Õ.) J#_®xfl|\˜ì Hõ=K«O
"≥Ú^Œ@ K≥áêÊe.
Hõ=K«O c[ =ÚkÌ+¨ì, =∞~°æÖÏ â◊H˜Î ~°∞K«º`Õ,
H©ÅHõO H©ÅHõO „áêǨïó, ã¨Ñ¨Îâ◊`åº =∞Ǩ=∞<Àó.
Jx Ü≥∂QÆ~`° åfl=o ##∞ã¨iOz "≥Ú^Œ@ Hõ=K«O, `«~åfi`« J~°àæ O◊ , P`«~åfi`« H©ÅHõO
+¨_»OQÆq^è•#OÖ’ D„Hõ=∞O áê\˜OѨ|_»∞`«∞#flk.
J~°æÅO H©ÅHõO Kå^Ò, Ѩiî`åfi Hõ=K«O Ѩˆ~î`ü.
[áêº ã¨Ñ¨Îâ◊f ѨâßÛ`ü, ã≤kúHÍ"Õ∞# =∞O„u}Ï.
J<Õz^ŒO|~°ãO¨ Ç≤Ï`å=K«<åxfl|\˜ì "≥Ú^Œ@ J~°àæ O◊ , `«~åfi`« H©ÅHõO, `«~åfi`« Hõ=K«O
J<Õf~°∞QÍ #"åOQÆ ^•fi^ŒâßOQÆq^è•<åÅÖ’ áê~î°„Hõ=∞OÖ’ =∂~°∞Ê HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
 76

Hõ=K« – J~°æà◊ – H©ÅHõ "≥·t+¨ìºO

ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~î°OÖ’ Hõ=K« J~°æà◊ H©ÅHÍÅ„áê^è•<åºxflQÆ∞iOz –
J~°∞}ÏYº ã¨Î`À ^≥·`«º „ÃãÎÂÖ’HõºO KåuÑ‘_»Ü«∞`ü,
`«`À ^Õ"å |∞∞+≤™È΄`«O, q<å ã¨Ñ¨Îâ◊fO =∞#∞"£∞,
[ѨO`« ã¨∞Î =∞ǨHÍÅO =∞Ǩ^Õg =Úáêã¨`«ó,
J„Ѩã¨<åfl =∞Ǩ^Õg, ^Õ"å „|Ǩ‡} =∂Ü«∞Ü«Úó II
â◊<≥· ifi+¨µ‚O, â◊<≥· â◊≈OÉèí∞O, ^Œ$ëêìfi ã¨~°fiO =ºÉ’^èŒÜ«∞<£
Dâ◊fi~° ™êÎ<£ ã¨=∂Ö’Hõº Hõ=Kå~°æà◊H©ÅÔH·ó.
ã¨Ç¨Ï ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞Ǩ=∞O„`« =Úáêkâ◊`ü,
`«`«ó „Ѩã¨<åfl N^Õg „ÉèÏ=∞~°O ~°∂Ѩ =∂„t`å.
J<ÕHõ„Éèí=∞Ô~· ™êû~°÷ =∞~°∞}ÏYºO =∞Ǩã¨∞~°"£∞,
ǨÏ`åfi „|Ǩ‡k^Õ"å<åO cè`å<å =∞ÉèíÜ«∞O ^Œ^Ò I (_®=∞~°`«O„`«O)
J~°∞}∞ _»<~Õ åHõã∆ ∞¨ _çx [~ÚOK«_®xH˜ ^Õ=`«Å∞ ã¨ÑâΨ f◊ =∞O„`«O [Ñ≤OKå~°∞.
ZO`«HÍÅ "≥∞<ÿ å ^Õq „Ѩã#¨ flO HÍÖË^∞Œ . JѨÙ_»∞ ^Õ=`«Å∞ „|Ǩχ q+¨µ‚ =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞Å
=^ŒÌ‰õΩ "≥o§ K≥áêÊ~°∞. JѨ٠_ôâ◊fi~°∞_»∞ Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ`À ã¨Ñ¨Îâ◊ux
LѨ^tÕ OKå_»∞. ^Õ=`« ÖτѨHÍ~°OQÍ Láêã≤OK«QÍ ^Õq „Ѩã#¨ fl "≥∞ÿ `«∞"≥∞‡^ŒÅ~°∂ѨOÖ’
J~°∞}∞_çx K«OÑ≤Ok. nxfl|\˜ì HÍ=∂º~°÷ã≤kúH˜ ã¨Ñ¨Îâ◊ux Hõ=Kå~°æà◊H©ÅHÍÅ`À
`«Ñ¨ÊHõ [Ñ≤OKå Åh, Jq LO>Ë<Õ ã¨Ñ¨Îâ◊u Wëêì~å÷xfl Wã¨∞ÎO ^Œh `≥Å∞ã¨∞Î#flk.
Hõ=K«O c[ =∂k+¨ì, =∞~°æàÏ â◊H˜Î ~°∞K«º`Õ,
H©ÅHõO H©ÅHõO „áêǨï, ã¨ûѨÎâ◊`åº =∞Ǩ=∞<Àó
ã¨Ñ¨Îâ◊f=∞O„`åxH˜ c[O - Hõ=K«O. â◊H˜Î - J~°æà◊O. H©ÅHõO - H©ÅHõ™È΄`«O,
=∞O„`«ã≤kúH˜ D=¸_»∂ „Ѩ^è•<åOQÍÅ∞.
J~°æà◊O ^Œ∞i`«O ǨÏOu, H©ÅHõO Ѷ¨Å^ŒO Éèí"Õ`ü,
Hõ=K«O ~°Hõ∆`Õ x`«ºO, `«™ê‡ ^Õ`«„`«ÎÜ«∞O Ѩˆ~î`ü.
J~°æà◊O áêѨ<åâßÜ«∞, H©ÅHõO ѨÙ}º¿ÇÏ`«"Õ,
Hõ=K«O ~°Hõ∆}Ï~å÷Ü«∞, ѨâßÛ`ü K«O_çHÍO [¿Ñ`ü.(ˆH~°à◊`«O„`«O)
 77
J~°æà◊O áêáêÅ#∞ áÈQ˘_»∞`«∞Ok. H©ÅHõO Ѷ¨e`å xflã¨∞ÎOk. Hõ=K«O
ZѨC_»∂ ~°H˜∆ã¨∞ÎOk.
J~°æà◊O ǨÏ$^ŒÜÕ∞ Ü«∞㨺 `«™ê‡ ^Œ~°æà◊"å #™œ.
ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ J~°æà◊O L#fl"å_»∞ J~°æà◊=O`«∞_Õ.
H©ÅHõO ǨÏ$^ŒÜÕ∞ Ü«∞㨺, 㨠H©e`« =∞<À~°^äŒó.
H©ÅHõO ^èŒiOz#"å_»∞ HÀiHõÅ∞ fi#"å _»=Ù`å_»∞.
Hõ=K«O ǨÏ$^ŒÜÕ∞ Ü«∞㨺, 㨠=„[Hõ=K«„ѨÉèí∞ó.
Hõ=K«O ^èŒiOz#"å_»∞ =„[Hõ=K«O Hõey#"å_Õ.
Hõ=K« - J~°æà◊ - H©ÅHÍÅ∞ - ÅѶ¨Ú~°∂ѨO
â◊¥ÖË# ã¨~°fi`« âßÛO`Õ Hõ=K«O ã¨~°fiã≤kú^Œ"£∞.
ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ â’¡HÍk =Ü«∞ =∞O `å~°æàÏã¨∞Îuó.
`«fiO N ã¨Î fi g∞â◊fis â’¡HÍ "åÜ«Ú^è•O`Õ K« H©ÅHõ"£∞. (~°∞„^ŒÜ«∂=∞à◊O)
ÅѶ¨ÚHõ=K«O
(5 J^蕺ܫ∞O 23 #∞O_ç 26-4 â’¡HÍÅ∞)
â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï <À ^Õq ! áêÇ≤Ï Y_Õæ# KåOaˆH!
Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# #ó áêÇ≤Ï, KåѨ*Ϻxã¨ûfi<Õ# K«.
„áêKåºO ~°Hõ∆, „ѨfKåºO K« K«O_çˆH! ~°Hõ∆ ^ŒH˜∆}Ë,
„ÉèÏ=∞}Ë <å`«‡â◊¥Å㨺, L`«Î~°™êºO `« ^äÕâ◊fii !
™œ=∂ºx Ü«∂x ~°∂áê}˜, „`≥·Ö’ˆHº qK«~°Ou `Õ,
Ü«∂x Kå`«ºO`«Ñ¶¨∞’~å}˜, `≥· ~° H∆Í™ê‡O ã¨Î^ä• Éèí∞="£∞.
Y_»æâ◊¥ÅQÆ^•nx, Ü«∂x Kå„™êÎ}˜ `Õ -OaˆH !
Hõ~°Ñ¨Å¡=ã¨Owx `≥· ~°™ê‡<£ ~°Hõ∆ ã¨~°fi`«ó.
78

ÅѶڨ J~°àæ O◊
(11 J^蕺ܫ∞O 23 #∞O_ç 27. S^Œ∞ â’¡HÍÅ∞)
ã¨~fi° ã¨fi~°∂¿Ñ ! ã¨~ˆ fiâı ! ã¨~fi° â◊HãÎ̃ =¨ ∞xfi`Õ!
ÉèíÜÕ∞Éèíº „™êÎÇ≤Ï <À ^Õq ! ^Œ∞ˆ~æ! ^Õq ! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ.
U`« `ÕÎ =^Œ#O ™œ=∞ºO, Ö’K«#„`«Ü«∞Éèí∂+≤`«"£∞,
áê`«∞ # ã¨û~°fiÉèí∂`ÕÉèíºó, HÍ`åºÜ«∞x ! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ I
*ÏfiÖÏHõ~åà◊ =∞`«∞º„QÆ, =∞âıëêã¨∞~°ã¨∂^Œ#"£∞,
„uâ◊¥ÅO áê`«∞ <À cè`Õ, ~°ƒù„^ŒHÍo ! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ !
Ç≤Ï#ã≤Î ^≥·`«º`Õ*ÏOã≤, ã¨fi<Õ <åѨÓ~°º Ü«∂ [QÆ`ü,
™ê Ѷ¨∞O\Ï áê`«∞ <À ^Õq ! áê¿ÑÉè’º # ã¨∞û`å x=.
Jã¨∞~åã¨$QÆfi™êѨOHõKi« Û`« ¿ãÎ Hõ~À[˚fiÅó,
â◊√ÉèÏÜ«∞ Y_Àæ Éèí=`«∞ K«O_çˆH ! `åfiO #`å =Ü«∞"£∞.
ÅѶ¨ÚH©ÅHõO
(„Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞O 60, 61- Ô~O_»∞ â’¡HÍÅ∞)
`«fiO Nó, `«fi g∞â◊fis, `«fiO „Ç‘ÏO, ã¨Î fiO |∞kúÅHõ∆}Ï,
Å*Ï˚ ѨÙ+≤ì ã¨Î^ä• `«∞+≤ì ã¨Î fiO âßOuó H∆ÍOu ˆ~= K«.
Y_çæh â◊¥eh Ѷ¨∞’~å QÆkh K«„H˜}© `«^ä•,
â◊Odh KåÑ≤h ÉÏ}Éèí∞â◊√O_ô ѨiѶ¨∂Ü«Ú^è•.
WÖÏ Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ∞ ‰õÄ_® ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’x"Õ HÍ=_»O XHõ=∞`«OQÍ L<åfl
nxH˜ „ѨKå~°O HÍ#~å ^ŒO\Ï~°∞.
H˘O^Œiã¨O„Ѩ^•Ü«∞OÖ’ WHõ¯_» QÆ∞~°∞H©ÅHõO Jx =∞~˘Hõ\ ˜ áê~åÜ«∞}OÖ’
L#flk. H©ÅHÍxH˜ QÆ∞~°∞H©ÅHÍxH˜ q+¨Ü«∞OÖ’ ÉèË^ŒO QÀK«iã¨∞Î#flk. ™ê=∞ºO
<å=∞=∂„`«O J#=K«∞Û. #=â◊uÖ’#∂, ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’<Õ H˘O^Œi=∞`«OÖ’#∂ H©ÅHõO
ÖˉΩõ O_®#∂ H©ÅHõO`Àáê@∞QÍ#∂ DQÆ∞~°∞H©ÅHõO áê~åÜ«∞}O KÕÜ∞« |_»∞`«∞#flk.
 79
QÆ∞~°∞H©ÅHõ"£∞
ѨÙ~å ã¨#`«∞¯=∂~åÜ«∞, ^Œ`«Î "Õ∞`« #‡ Ü«∂#Ѷ¨∞!
ã¨O=~åÎÜ«∞ ^Œ^Ò `« K«Û, 㨠Kå#ºÃã·‡ ^Œ^Ò K« `«`ü. 1
ã¨~°fi„`« K«O_ôáê~î°ã¨º, „áêK«∞ˆ~º} =∞Ç‘Ï`«ÖË,
„ÉÏǨχHÍO_»ó, Hõ~°‡HÍO_»ó, ã¨ÎO„`«HÍO_» â◊Û, ã¨~°fi^•, 2
JÉèí∂`ü „ѨuǨÏ`À -<Õ#, j„Ѷ¨∞ã≤kú„Ѩ^•~Ú<å,
`«^ä• `ÕëêO K« ™ê~°÷HõºO, Hõ~°∞ÎO HÍ"Õ∞# Éèí∂`«ÖË. 3
^•#„Ѩu„QÆǨÏ}Ë#, =∞O„`À -Ü«∞O H©e`À =∞Ü«∂,
^•#„Ѩu„QÆǨYºO, Ü«∞f¯ÅHõO ã¨=Ú^•Ç¨Ï$`«"£∞. 4
`«^•~°Éèíº K« =∞O„`À -Ü«∞O, H©ÅˆH <åaèH©e`«ó,
㨈~fiëêO Éèí"Õ`ü ã≤^≥úº, ÜÕ∞ H©ÅHõѨ~åV√‡MÏó. 5
ÜÕ∞ #~åó H©ÅˆH <Õ=∞O, [ѨOu Ѩ~°Ü«∂ =Ú^•,
`ÕëêO ^Õg „Ѩã¨<åfl ™êº`ü, `«`« ã¨û~åfi ã¨û=∞$^ŒúÜ«∞ó. 6
`«fi„`«Êã¨∂`« ã¨fi^•[˝ÑÎ̈, ãÎ̈fi^•Ì㨠ãÎ̈fi`«Ê~åÜ«∞}ó,
`«fi<åfl=∞zO`«#Ѩ~°, ãÎ̈fi^Œ~À÷ -ǨÏO xÜ≥∂l`«ó. 7
=∞ Ü«∂i˚`« q∞^ŒO ã¨~°fiO, `«= ã¨fiO Ѩ~°"Õ∞â◊fii,
~åRO |ÅO HÀâ◊QÆ$ǨÏO, Ãã·#º =∞#º K«Û ™ê^èŒ#"£∞. 8
`«fi^Œnè#O Hõiëêºq∞, Ü«∞ „`åˆ~÷ xÜ≥∂Hõ∆ ºã≤,
`«„`« ^Õq ã¨^• =ˆ~Î, `« "å*Ï˝ "Õ∞= áêÅÜ«∞<£. 9
Wu ã¨OzO`«º =∞#™ê, ™êfii˚`åx ^èŒ<åx K«,
Hõ$ëê‚Ü«∂O "å K«`«∞~°Ìâߺ, =∞+¨ì=∂ºO "å ã¨=∂Ç≤Ï`«ó 10
ã¨=∞~°ÊÜÕ∞ #‡Ç¨^Õ"≥·º, ™êfii˚`«O ã¨HõÅO ^èŒ#"£∞,
~åRO |ÅO HÀâ◊QÆ$ǨÏO, #=O Ü«∞^£ Ü«∞ ^Œ∞áêi˚`«"£∞. 11
Jã≤‡<£ =∂ã≤ =∞Ü«∂ ^Õq, `«∞Éèíº "Õ∞`«`ü ã¨=∞iÊ`«"£∞,
Wu ^蕺`åfi `«`À -™êºó, „Ѩ™ê^•`ü „ѨuQÆ$ǨϺ K«. 12
80
qÉèí[º ѨOK«^è• ã¨~°fiO, „`«ºOâß<£ ™ê~°÷O „ѨHõÅÊÜÕ∞`ü,
^Õ=Ñ≤„`«unä<åO K«, „H˜Ü«∂~°÷O `ÕfiHõ =∂kâı`ü. 13
UHÍOâ◊O QÆ∞~°"Õ ^Œ^•º`ü, `Õ# ^Õg „Ѩã‘^Œu,
`«ã¨º ~å[ºO |ÅO Ãã·#ºO, HÀâ◊ ™êû^èŒ∞ q=~°ú`Õ. 14
<å<å~°`åflHõ~° „j≈=∂<£, Ü«∞^ä• Ñ¨~°fi}˜ "å~°kèó,
*Ï˝`åfi #"åHõ∆~°O =∞O„`«O, r=„|Ǩχã¨=∂„â◊Ü«∞"£∞. 15
`«`«Î fi =∞ ™êºk"åHͺ<åO, ™ê~°O ã¨O™ê~°ÉèË+¨["£∞,
ã¨Ñ¨Îâ◊`åºYº=∞O„`«ã¨º, Ü«∂=r˚= =∞ǨÏO [Ѩ"£∞. 16
‰õΩ~°fi<£ `«`À # „Ѩ=∂^ŒO, „áêѨÙflÜ«∂ q∞u xâ◊ÛÜ«∞"£∞,
Hõ$`åfi „áê~°Éèíº ‰õΩsfi`«, ǨϺ‰õΩ~åfi}À q#â◊ºu. 17
=∂ǨÏO „|Ǩχ x~å‰õΩ~åºO, =∂ =∂„|Ǩχ x~åHõ~À`ü,
Jx~åHõ~°}O "Õ∞ -ã¨∞Î, Jx~åHõ~°}O =∞=∞. 18
Wu "Õ^•O`«=¸~°ú<Õº, KèåO^èÀˆQº, -㨺 „ѨѨOK«<å`ü,
„áê~°Éèíº `«`«Êi`åºQÀ, # `«ã¨º „âıÜ«∞¿ã =∞`«ó. 19
<å„|Ǩχq`«∞¯ÖË `«ã¨º, *ÏÜ«∞`Õ Ç≤Ï Hõ^•K«#,
# ^•i„^ŒºO ‰õΩÖË `«ã¨º, Ü«∂=`ü ™ê÷㨺u "Õ∞kh. 20
„Ѩuã¨O=`«û~°O ‰õΩ~åº, KåÛù~°^ŒO "åi¬HõO `«^ä•,
`Õ# ã¨~°fi =∞"åáÈflu, ã¨∞~åã¨∞~°ã¨∞^Œ∞~°¡Éèí"£∞. 21
J#º K«Û Ü«∞^Œº`«¯ÖϺ}O, *ÏÜ«∞`Õ `«`üHõ∆}Ë Hõ∆}Ë,
ã¨`«ºO ã¨`«º q∞^ŒO ã¨`«ºO, QÀѨhÜ«∞O „Ѩܫ∞`«fl`«ó. 22
Ѩل`åÜ«∞ „|ǨχxëêªÜ«∞, Ñ≤„`å ^ÕÜ«∞O =∞Ǩ`«‡<å,
J#º^ä• ^Õ=`å `«Ãã·‡, âßѨO ^Œ^•º #fl ã¨Oâ◊Ü«∞ó. 23
Wu N~°Ç¨Ï™êºQÆ"Õ∞ QÆ∞~°∞H©ÅHõ"£∞
2. ~°Ç¨Ï™êºO`«O (~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O)
K«i„`åx [¿Ñ`ü „f}˜ ã¨~°Ç¨Ï™êº #º`«O„k`«ó (dÅ=∂~°¯O_ÕÜ«∞O)
1. „áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O 2. "≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O, 3. =¸iÎ~°Ç¨Ï㨺O - J<Õ ~°Ç¨Ï㨺
 81
„`«Ü∞« O JO`«OÖ’ JO>Ë ã¨Ñ^Ψ jŒ 13 J^蕺ܫ∞O J#O`«~O° áê~åÜ«∞}O KÕÜ∂« e.
„Ѩ}"åkQÍ 13 J^蕺ܫ∂ʼnõΩ =ÚO^Œ∞ Hõ=K«,J~°æà◊,H©ÅHÍÅ∞ 3 KÕã≤#@∞¡
~°ÇϨ ™êºO`«OQÍ „áê^è•xHõ, "≥H· $õ uHõ, =¸iÎ ~°ÇϨ 㨺„`«Ü∞« O 13 J^蕺ܫ∂Å `«~åfi`«
KÕÜ«∞_»O J<Õ=∂~°æO ‰õ∆Ω}‚OQÍ LOk.
~°ÇϨ 㨺O JO>Ë ^Õg„ѨÉÏè "åxfl QÆ∞iOz K≥¿ÑÊk Jx J~°O÷ . Wk ã¨ÑâΨ u◊ Ö’x
UHÍ^Œâ◊, ^•fi^Œâ◊, „`«Ü≥∂^Œâ◊ J^蕺ܫ∂ÅÖ’ K≥ѨÊ|_çOk HÍ|\˜ì ~°Ç¨Ï㨺O -
11, 12, 13 J^蕺ܫ∂Å∞ (K«∂.ѨÙ@ 6, 7) JO`«OÖ’ z=~° áê~åÜ«∞} KÕÜ∂« e,
Jx XHõ=∞`«O. Wk J„Ѩã≤^ŒúO.
3. K«i„`«„`«Ü«∞O
K«i„`«„`«Ü«∞O JO>Ë „Ѩ^è•# "≥∞ÿ# 13 J^蕺ܫ∂Å ã¨Ñ¨Îâ◊u.
ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ „Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞O „Ѩ^äŒ=∞K«i„`«
2, 3, 4 J^蕺ܫ∂Å∞ =∞^茺=∞K«i„`«
5 #∞O_ç 13 J^蕺ܫ∂Å∞ L`«Î=∞K«i„`« (K«∂.ѨÙ@ 6)
„Ѩ}"åk, ~°Ç¨Ï™êºO`«OQÍ DK«i„`«„`«Ü«∞O LO_®e. JO>Ë ã¨Ñ¨Îâ◊u
„Ѩ}"åxH© ~°Ç¨Ï™êºxH© =∞^茺֒ LO_®e. JѨÙ_»∞ "≥Ú^Œ@ 1. Hõ=K«O 2. J~°æà◊O
3. H©ÅHõO („Ѩ}"åk) `«~åfi`« K«i„`«„`«Ü«∞O (ã¨Ñ¨Îâ◊u). P`«~åfi`« 1. „áê^è•xHõ
2. "≥H· $õ uHõ 3. =¸iÎ ~°ÇϨ 㨺„`«Ü∞« O J<Õ„Hõ=∞OÖ’ ã¨ÑâΨ u◊ áê~åÜ«∞}O ѨÓ~°fiOÖ’
=¸_»∂, L`«Î~°OQÍ =¸_»∂ JOQÍÅ`À +¨_»OQÆOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
áê~åÜ«∞}Ö’ „Ѩ`ÕºHõOQÍ JOQÆOQÍ Ñ¨iQÆ}˜OѨ|_»‰õΩO_® =∞i H˘xfl
qâıëêOâßÅ∞ J#∞+≤ªOѨ|_»`å~Ú.
4. #"å~°‚=∞O„`«O
â◊`« =∂^Ò â◊`«O KåO`Õ, [¿Ñ #‡O„`«O #"å~°‚Hõ"£∞,
K«O_ô ã¨ÑâΨ f◊ O =∞^èºÕ , ã¨OѨÙ\’ - Ü«∞ =Ú^•Ç¨Ï$`«ó. (_®=∞~°`O« „`«O)
=∞^èÕº #"å~°‚ѨÙ\˜`«O Hõ$`åfi, ™È΄`«O 㨠^•Éèíº¿ã`ü. (z^ŒO|~°ã¨OÇ≤Ï`«)
â◊`« =∞O>Ë JëÈì`«Î~°â◊`«O (108) ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ =ÚO^Œ∂, z=~å, #"å~°‚=∞O„`«O
82
Hõhã¨O 108 Ѩ~åºÜ«∂Å∞ [Ñ≤OKåe.
"≥Ú^Œ@ JO>Ë Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍʼnõΩ `«~åfi`«, z=~° JO>Ë ~°Ç¨Ï㨺
„`«Ü«∂xH˜ =ÚO^Œ∂ #"å~°‚=∞O„`«O [Ñ≤OKåe.

#"å~°=‚ ∞O„`«O – J~°O÷

SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
D=∞O„`«OÖ’ JHõ∆~åÅ∞ `˘q∞‡k. JO^Œ∞Hõx D=∞O„`«O #"å~°‚O.
SO - ("åQƃù=c[O) =∞Ǩã¨~°ã¨fiu. „Ç‘ÏO - (=∂Ü«∂c[O) =∞ǨÅH˜;,
H©¡O - (HÍ=∞c[O) =∞ǨHÍo, Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ ´ (K«=ÚO – PHÍâ◊~°∂Ѩ ¿ã##∞,
_®(ÖÏ)u ´ `«#~°∂ѨO`À #tOѨ*Ëã≤#k) „|Ǩχq^ŒºHÀã¨O, q`ü (*Ï˝#O) z`«∞Î
K«´(ã¨`«∞Î), D(U) ´ P#O^ŒO, q`ü - K« - D (qKÕÛ) J<Õq SO „Ç‘ÏO H©¡O ʼnõΩ
qâı+¨}ÏÅ∞, ã¨OÉ’^èŒ<åO`åÅ∞.
z„^Œ∂Ѩ J~Ú# =∞Ǩã¨~°ã¨fif (q`ü - SO), 㨄^Œ∂Ѩ J~Ú# =∞ǨÅH©;
(K« - „Ç‘ Ï O) P#O^Œ ~ ° ∂ Ѩ J~Ú#=∞Ǩ  HÍm (W-H© ¡ O ), „|Ǩ Ï ‡q^Œ º HÀ㨠O
(Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞) x#∞fl, K«O_çx ^蕺xã¨∞Î<åfl#∞. DJ~å÷<Õfl
JYO_»„|Ǩχq^•ºÜ≥ÿ∞ z`ü ã¨^£ P#O^Œ~°∂Ñ≤}˜,
J#∞ã¨O^Œ^茇¿ÇÏ =Ü«∞O `åfiO ǨÏ$^ŒÜ«∂O|∞*Ë Jx _®=∞~°`«O„`«=¸
=∞Ǩã¨~°ã¨fiu z^Õ, =∞ǨÅH˜; ã¨^•u‡ˆH,
=∞ǨHÍ àϺ#O^Œ~°∂¿Ñ, `«`«Î fi*Ï˝#ã≤^ŒúÜÕ∞,
J#∞ã¨O^Œ^‡Œè ¿ÇÏ K«O_ç! =Ü«∞O `åfiO ǨÏ$^ŒÜ∂« O|∞*Ë. Jx ~°ÇϨ 㨺`«O„`«=¸
K≥áêÊ~Ú.
Ü«∞™ê‡ K«ÛO_»O K« =ÚO_»O K«, QÆ$Ç‘Ï`åfi `«fi =ÚáêQÆ`å,
Kå=ÚO _Õu `«`À Ö’ˆH, qMϺ`å ^Õq! Éèíq+¨ºã≤.
K«O_»`«∂Å =ÚO_»=∂Å J<ÕJq^ŒºÅ#∞ #iH˜"ÕÜ«∞_»O=Å¡ Kå=ÚO_®. JO>Ë
„|Ǩχq^Œº. HÍ|\˜ì =∞O„`«OÖ’ Kå=ÚO_® â◊ÉÏÌxfl|\˜ì Wk K«O_ô#"åHõs∆ =∞O„`«O
HÍ ^Œx QÍh, K«O_ô - Kå=ÚO_»Å∞ aè#fl Åh QÍh ÉèÏqOK«~å^Œ∞.
 83
5. ~å„u - ^Õgã¨∂HÍÎÅ∞
~å„uã¨∂HõÎO Ѩˆ~î ^•^Ò, =∞^èÕº ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨Î="£∞,
„áêO`Õ `«∞ Ѩ~î°hÜ«∞O "≥·, ^Õgã¨∂HõÎ q∞u „Hõ=∞ó. (=∞szHõÅÊO)
ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ =ÚO^Œ∞ ~å„uã¨∂HõÎO, z=~° ^Õgã¨∂HõÎO K≥áêÊe.
#"å~°‚Hõ=∞#∞O [áêÎ fi, ~å„uã¨∂HõÎO `«`« ã¨Îû="£∞.
^Õgã¨∂HõÎO #"å~°‚O K«, Ѩˆ~î ku „Hõ"≥∂ -ã≤Î Ç≤Ï. (=∞szHõÅÊO)
"≥Ú^Œ@ JO>Ë (Hõ=K«, J~°àæ ,◊ H©ÅHõ) #"å~°=‚ ∞O„`«[áêxH˜ `«~åfi`«, ~å„uã¨∂Hõ=Î ¸
(z=~°) #"å~°‚=∞O„`«[áê(~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∂)xH˜ =ÚO^Œ∞ ^Õgã¨∂HõÎ=¸ ѨiîOKåe.
JO>Ë ã¨ÑâΨ u◊ H˜ ѨÓ~°fiOÖ’ 1. Hõ=K«, 2. J~°àæ ,◊ 3. H©ÅHõ, 4. #"å~°=‚ ∞O„`«[Ѩ,
5. ~å„uã¨∂HÍÎÅ∂ ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ `«~åfi`« 1. ^Õgã¨∂HõÎ, 2. #"å~°‚=∞O„`«[Ѩ 3, 4,
5 ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞=¸ J<Õ„Hõ=∞OÖ’ áê~åÜ«∞}O J=Ù`«∞Ok.
=∞`åO`«~°O
~å„uã¨∂HõÎO #"å~°‚O K«, `«`« ã¨ûѨÎâ◊fã¨Î="£∞,
#"å~°‚O ^Õgã¨∂HõÎO K«, Ѩˆ~î k `«ºÑ≤ KÀzˆ~.
Jx =∞szHõÅÊO =∞`åO`«~O° „Ѩ™êÎqOzOk. nx„ѨHÍ~°O =ÚO^Œ∞ ~å„uã¨∂HõOÎ ,
^Õgã¨∂HõÎO `«~åfi`« #"å~°‚=∞O„`«[ѨO. z=~°Ö’ ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ `«~°∞"å`« =ÚO^Œ∞QÍ
#"å~°=‚ ∞O„`«[ѨO KÕã,≤ P`«~åfi`« ^Õgã¨∂HõOÎ K≥Ñʨ _»O Jx „Hõ=∞O. ~å„u^Õgã¨∂HÍÎÅ∂,
#"å~°=‚ ∞O„`«[ѨO J<Õ"å\˜=ÚO^Œ∞"≥#∞HõÅ∞ =∂~°∞`å~Ú. ~å„uã¨∂HõOÎ , #"å~°[‚ ѨO,
ã¨ÑÎ̈â◊u – #"å~°‚[ѨO, ^Õgã¨∂HõÎO Jx „Hõ=∞O. HÍx ѨÓ~ÀfiHõÎ "≥∞ÿ# – #"å~°‚[ѨO,
~å„uã¨∂HõÎO, ã¨ÑÎ̈â◊u, ^Õgã¨∂HõÎO, #"å~°‚[ѨO J<Õ„Hõ=∞"Õ∞ „ѨK«∞~°OQÍ "å_»∞HõÖ’
LOk.
~å„u^Õgã¨∂HÍÎÅã¨fi~°∂ѨO
Dã¨∂HÍÎÅ∞ ~Ô O_»∞ q^è•Å∞. 1. "≥k· HõO 2. áœ~å}˜HOõ . |∞∞ˆQfi^Œ=∞O„`åÅ`À
‰õÄ_ç#q "≥·kHÍÅ∞.
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}O ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’x„Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞OÖ’ 53= â’¡HõO
(qâıfiâ◊fis"£∞) #∞Oz 67 â’¡HõO („Ѩɒ^èŒO K« =∞Ǩã¨∞~“) =~°‰õΩ 15 â’¡HÍÅ∞
84
áœ~å}˜H~õ å„uã¨∂HõOÎ . JÖψQ ѨOK«=∂^蕺ܫ∞OÖ’x 7 â’¡HOõ (#"≥∂ ^Õ"º·≥ ) #∞O_ç
36 â’¡HõO (Ü«∂ ™êO„Ѩ`«O... ÉèíH˜Îq#„=∞=¸iÎaèó) =~°‰õΩ 30 â’¡HÍÅ∞
áœ~å}˜Hõ^Õgã¨∂HõÎO. "≥·kHõ, áœ~å}˜HÍÅÖ’ UXHõ¯ >ÿ̌<å áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞=K«∞Û.
"≥·kHõã¨∂HÍÎxˆH „áê^è•#ºO JO\Ï~°∞. "Õ^Œáê~î°O J=HÍâ◊O ÖËx"åiH˜ áœ~å}˜HõO
áê~åÜ«∞}O. n<Õfl `åO„uHõO Jh JO\Ï~°∞.
6. <åºã¨O
<åºã¨Ç‘Ï<À Éèí"Õ #∂‡HÀ =∞$`« ™êûºzÛù~°™ê q<å.
Jx "å~åÇ‘Ï`«O„`«O <åºã¨„áê^è•#ºO K≥ÑÙ¨ `«∞#flk. <åºã¨O ÖËHáõ È`Õ =¸QÆ"å
_≥·, t~°ã¨∞ YO_çOѨ|_ç =∞~°}˜OKÕO`«\ ˜J#~°÷O L#flk. =∞O„`åxH˜ (|∞∞ëêºk)
<åºã¨O „Ѩ^è•#O. ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ =¸_»∞K«i„`«Å‰õΩ ѨÓ~°fiOÖ’ |∞∞ëêºk<åºã¨O
K≥ѨÊ|_çOk. ã¨Ñ¨Îâ◊u =∂ÖÏ=∞O„`«O. HÍ|\˜ì P=∞O„`åx(ã¨Ñ¨Îâ◊u)H˜ <åºã¨O
KÕã∞¨ HÀ"åe.
Y_çæh â◊¥eh J<Õ HÍmã¨Î=º=∞O„`«O XHõ\ ©, â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï, „áêKåºO ~°Hõ∆
™ê=∂ºx Ü«∂x, Y_»âæ ¥◊ ÅQÆ^•nx J<Õ ÅH©;ã¨=Î º=∞O„`åÅ∞ <åÅ∞QÆ∂, ã¨~fi° ã¨fi~°∂¿Ñ
J<Õ ã¨~ã° fi¨ fã¨=Î º=∞O„`«O XHõ\ ,˜ DPiO\˜`À Hõ~Ç° Ϩ $^ŒÜ∂« k<åºã¨O KÕã∞¨ HÀ"åe.
D<åºã¨O ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`åxH˜ JO>Ë 13 J^蕺ܫ∂ʼnõΩ "≥Ú^Œ\Ï, 13
J^蕺ܫ∂ʼnõΩ z=~å KÕã¨∞HÀ"åe.
#"å~°‚[ѨO „Ѩ^è•#=¸, ã¨Ñ¨Îâ◊u `«^ŒOQÆ=¸ J~Ú#KÀ@ D<庙êÅ∞
#"å~°‚[áêxH˜ ѨÓ~°fiO `«^ŒOQÆOQÍ KÕÜ«∞|_»`å~Ú. ã¨Ñ¨Îâ◊uáê~î°O „Ѩ^è•#O
J~Ú#ѨÙ_»∞ ã¨ÑâΨ u◊ H˜ ѨÓ~°fiO `«^OŒ QÆOQÍ LO\Ï~Ú. Wq ã¨ÑâΨ u◊ H˜ L`«~Î åOQÆOQÍ
ÖËHõáÈ=_»O QÆ=∞xOKåe.
UHÍ^Œâ◊<庙êÅ∞
`«`« UHÍ^Œâ◊ <庙ê<£ ‰õΩ~åº k+¨Ñì Ũ¶ „Ѩ^•<£ Jx "Õ∞~°∞`«O„`«O. ~å„uã¨∂HõOÎ
`«~åfi`« =∂`«$HÍk<庙êÅ∞ 11 KÕÜ«∂ Å#flk.
J#º<庙ÈHõÎѶ¨Å^ŒO ‰õΩ~åº ^ÕHÍ^Œâ◊O `«`«ó ("Õ∞~°∞`«O„`«O)
JÜ«∞ "Õ∞HÍ^Œâ◊<åº™È ^Œâ◊<åºã¨ã¨"≥∂ Éèí"Õ`ü.
 85

`«`«ÊùÅO ÅÉèíº`Õ ã¨~°fiO =∞ã≤‡ <ÕflHÍ^Œâı Hõ$`Õ (dÅ=∂~°¯O_ÕÜ«∞O)

J#fl=∂@Å#∞|\˜ì Ѩ^ŒH˘O_À(c[„`«Ü«∞)<åºã¨O XHõ¯\˜ KÕã≤<å, q∞ye#
Ѩk <庙êÅ∞ QÆ∂_® KÕã≤#Ѷ¨e`«O ã≤kúã¨∞ÎOk. HÍ|\˜ì Pâ◊‰õΩÎʼnõΩ Ѩ^ŒH˘O_À
<åºã¨O XHõ\ ˜ KÕã≤<å KåÅ∞. Dc[„`«Ü«∞<åºã¨"Õ∞ ÅѶ¨ÚHõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ∞QÍ
(K«∂.ѨÙ@ 26) H˘O^Œ~°∞ ¿Ñ~˘¯O\Ï~°∞.
7. âßáÈ^•ú~å^Œ∞Å∞
áê~åÜ«∞}O „áê~°OÉèíOÖ’ 1. âßáÈ^•ú~°O 2. Lf¯Å#O 3. ѨÙã¨ÎHõѨÓ[
J<Õq ™ê^è•~°}OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. Wq áê~åÜ«∞}ÏO`«OÖ’ LO_»=Ù. nxÖ’
‰õÄ_® ã¨O„Ѩ^•Ü«∞Éè^Ë •Å∞ L<åfl~Ú. Jã¨Å∞ áê~åÜ«∞}O Ü«∞O„`å^Œ∞ÅÖ’ K«O_çx
JiÛOz#`«~åfi`«<Õ „áê~°Oaè™êÎ~∞° . W =hfl =∞i H˘xflO\˜`À "åi"åiã¨O„Ѩ^•Ü«∂
Å#∞|\˜ì PK«iOѨ|_»∞`«∞<åfl, Jq ã¨Ñ¨Îâ◊uJOQÍÅ∞QÍ xÜ«∞=∞OQÍ Ñ¨iQÆ}˜OѨ
|_»=Ù.
ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~î°O
"≥Ú`«ÎOg∞^Œ (ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜) ѨÓ~°fiOÖ’ 1. Hõ=K«O, 2. J~°æà◊O 3. H©ÅHõO 4.
#"å~°[‚ ѨO 5. ~å„uã¨∂HõOÎ , 6. ã¨ÑâΨ f◊ =∂ÖÏ=∞O„`«<åºã¨=¸, `«~åfi`« ã¨ÑâΨ f◊
=∂ÖÏ=∞O„`«O 13 J^蕺ܫ∂Å∞. `«~åfi`« 1. L`«Î~°(ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`«)<åºã¨O
2. ^Õgã¨∂HõÎO 3. #"å~°‚=∞O„`«[ѨO, 4, 5, 6 ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞=¸ áê~åÜ«∞}O
KÕÜ«∞_»O J<Õk ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}q+¨Ü«∞„Hõ=∞OQÍ „Ѩã≤^ŒúO (ã¨~°fi)™ê^è•~°}O.
1. +¨_»OQÆã¨Ñ¨Îâ◊u
JOQÆÇ‘Ï<À Ü«∞^ä• ^ÕÇ‘Ï, ã¨~°fiHõ~å‡ã¨∞ # Hõ∆=∞ó,
JOQÆ+¨@¯qÇ‘Ï<å `«∞, `«^ä• ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨∞Îuó. (HÍ`åºÜ«∞h`«O„`«O)
J=Ü«∞"åÅ∞ `«y#æ =∞x+≤ Ѩ#∞Å∞ KÕÜ∞« _®xH˜ ZÖÏ ã¨=∞~°∞_÷ ∞» HÍ_À, JÖÏ JOQÍÅ∞
P~°∂ ÖˉõΩO_® ã¨Ñ¨Îâ◊u ‰õÄ_® W+¨ìѶ¨ÖÏxfl W=fi^Œ∞.
JOQÆ+¨@¯O q*ÏhÜ«∂`ü, Hõ=Kå~°æà◊H©ÅÔH·ó,
~°Ç¨Ï㨺„u`«Ü≥ÿ∞ <≥·=, ã¨Ñ¨Îâ◊`åº =∞Ǩ=∞<Àó. (HÍ`åºÜ«∞h`«O„`«O)
86
ѨÓ~°fiOÖ’ 1. Hõ=K«O 2. J~°æà◊O 3. H©ÅHõO z=~°Ö’ 1. „áê^è•xHõ 2. "≥·Hõ$uHõO
3. =¸iÎ~Ç° Ϩ ™êºÅ∞ "≥Ú`«OÎ Hõeã≤ P~°∂ ã¨ÑâΨ u◊ H˜ JOQÍÅ∞ HÍ|\˜ì Wk +¨_O» QÆO.
(~å„uã¨∂HõÎ, ^Õgã¨∂HõÎ, #"å~°‚=∞O„`å^Œ∞Å∞ JOQÍÅ∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜O|_»ÖË^Œ∞. D
ã¨Ñ¨Îâ◊uJOQÍÅq+¨Ü«∞OÖ’ ÉèË^• Å∞<åfl~Ú.)
2. #"åOQÆã¨Ñ¨Îâ◊u
<åºã¨ =∂"åǨÏ#O K≥·=, <å=∂ #º~°æà◊H©ÅˆH,
ǨÏ$^ŒÜ«∞O K« ^Œà◊O K≥·=, ^蕺#O Hõ=K« "Õ∞= K«.
=∂Ǩ`«‡ºO [¿Ñ xfl`«º, =∞+¨ì=∂ºO K« qâı+¨`«ó . (|$.™ÈÎ.ѨÙ@517)
<åºã¨O =ÔQ~· å `˘q∞‡kJOQÍÅ∞ Hõey, ~Úk #"åOQÆO J=Ù`«∞#flk. `˘q∞‡n
ѨiîOKåHõ ^Õg=∂Ǩ`«‡ºO (ã¨ÑÎ̈â◊u) ѨiîOKåe. HÍ|\ì̃ ~¸#"åOQÍÅ∞ ã¨ÑÎ̈â◊uH˜
ѨÓ~°fiOÖ’<Õ LO\Ï~Ú.
DѨ^ŒúuÖ’ ã¨Ñ¨Îâ◊u`«~åfi`« L`«Î~åOQÆOÖ’ =∞ ˆ~g∞ Hõ#|_»^Œ∞.
3. UHÍ^ŒâßOQÆã¨Ñ¨Îâ◊u
WO^Œ∞Ö’ ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ ѨÓ~°fiO (+¨_»OQÆOÖ’) Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ∞ =¸_»∂
JÜ«∂ºHõ ǨÏ$^ŒÜ«∞O, ^èŒfi[O, J<Õq Ô~O_»∞ JkèHõOQÍ LO\Ï~Ú. L`«Î~åOQÆOÖ’
(+¨_»OQÆOÖ’x) ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O JÜ«∂ºHõ, ã¨~°ã¨fif, ÅH©;, HÍm - ã¨∂Hõ΄`«Ü«∞O
LO\Ï~Ú. HÍ|\˜ì ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ ѨÓ~°fiOÖ’ J~Ú^Œ∂, `«~åfi`« P~°∂ JOQÍÅ∞QÍ
L#flnxfl UHÍ^ŒâßOQÆO J#=K«∞Û. (^Œ∞~åæã¨Ñ¨Îâ◊f)
4. ^•fi^ŒâßOQÆã¨Ñ¨Îâ◊u
UHÍ^ŒâßOQÆOÖ’xJOQÍÖË H˘OK≥O „Hõ=∞OÖ’ `Õ_®`À 1. J~°àæ O◊ , 2. H©ÅHõO
3. Hõ=K«O 4. ǨÏ$^ŒÜ«∞O 5. ^èŒfi[O Jx ѨÓ~°fiOÖ’#∂ ã¨∂Hõ΄`«Ü«∞O =ÚO^Œ∂,
~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O `«~åfi`åQÍ L`«Î~åOQÆOÖ’#∂ LO\Ï~Ú. WOHõ ѨÓ~°fiOÖ’
J~ÚkO\˜`Àáê@∞ ã¨ÑâΨ f◊ =∂ÖÏ=∞O„`«<åºã¨O XHõ\ ˜ JkèHOõ . q∞ye#q^è•<åÖ’¡
L#fl ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`«<åºã¨O WO^Œ∞Ö’ ÖË^Œ∞, ^•xH© WO^Œ∞Ö’xD<庙êxH˜
ÉË^èŒ=¸ LOk. WOHÍ D<åºã¨O - L`«Î~åOQÆOQÍ KÕÜ«∞|_»@O ÖË^Œ∞. HÍ|\˜ì
D<庙êxfl „Ѩ`ÕºHõOQÍ ã¨Ñ¨Îâ◊`«ºOQÆOQÍ „QÆÇ≤Ï¿ãÎ Wk ^•fi^ŒâßOQÆO J=Ù`«∞Ok.
x~°‚Ü«∞O `«^£A˝Å^Õ.
 87

ã¨Ñ¨Îâ◊u – JOQÆÉèË^•Å∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u |$ǨÏ`ü™È΄`« N^ÕgѨÓ[ N^Œ∞~åæã¨Ñ¨Îâ◊u
™ê^èŒ# ~°`åflHõ~°O UHÍ^ŒâßOQÆO ^•fi^ŒâßOQÆO
1. Hõ=K«O 1. <åºã¨O 1. Hõ=K«O 1. J~°æà◊O
2. J~°æà◊O 2. P"åǨÏ#O 2. J~°æà◊O 2. H©ÅHõO
3. H©ÅHõO 3. <å=∂Å∞ 3. H©ÅHõO 3. Hõ=K«O
4. J~°æà◊O 4. ǨÏ$^ŒÜ«∞O 4. ǨÏ$^ŒÜ«∞O
5. H©ÅHõO 5. ^èŒfi[O 5. ^èŒfi[O
6. ǨÏ$^ŒÜ«∞O 6. <åºã¨O
7. ^Œà◊O
8. ^蕺#O
9. Hõ=K«O 6. „áê^è•xHõ ~°Ç¨Ï㨺O 7. ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎO
4.„áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O 7. "≥·Hõ$uHõ ~°Ç¨Ï㨺O 8. ÅH©;ã¨∂HõÎO
5. "≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O 8. =¸iÎ ~°Ç¨Ï㨺O 9. HÍmã¨∂HõÎO
6. =¸iÎ~°Ç¨Ï㨺O 9. ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎO 10. „áê^è • xHõ
10.ÅH©;ã¨∂HõÎO ~°Ç¨Ï㨺O
11. HÍmã¨∂HõÎO 11. "≥·Hõ$uHõ ~°Ç¨Ï㨺O
12. =¸iÎ ~°Ç¨Ï㨺O
WOHÍ =∞ ˆ~ "≥∞ÿ<å ã¨O„Ѩ^•Ü«∂ÉèË^• Å∞<åfl ÜÕ∞"≥∂ ѨijeOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨=∞„QÆáê~åÜ«∞}„Hõ=∞O
™êfl#ã¨O^蕺^Œ∞ Öˇ#· x`«ºHõ~‡° Å#∞ ѨÓiÎKãÕ #≤ `«~åfi`« ™ê^艌 Ωõ _»∞ [Ѩ=∞Ok~°OÖ’
„Ѩ"ÕtOz, Pã¨<åxfl ã¨O㨯iOK«∞HÀ"åe. JHõ¯_» ‰õÄ~°‡K«„HõO „"åÜ«∂e. ^•xÖ’
P^è•~°âH◊ Θ "≥Ú^ŒÅ∞QÍ Ñ‘~^°î =Õ `«Å#∞ ѨÓlOKåe. ^•xÃÑ· ^Œ~åƒùã#¨ O, lOHõK~« ‡° O,
HõO|o, =GO g\˜Ö’ ÅÉèºí "≥∞#ÿ "å\˜x Ѩ~K° ∞« HÀ"åe. Éè∂í q∞x „áêi÷Oz, Pã¨<åxH˜
PˆQflÜ«∂kHÀ}ÏÖ’¡ QÆ}Ѩu„ѨÉèí$`«∞ʼnõΩ #=∞㨯iOKåe. ã≤QÆ =Ú_ç"Õã¨∞HÀ"åe.
„uYO_»=Ú„^Œ "Õã≤, ã¨^•t==∞O_»ÅO ÉèÏ=#KÕã≤ ã¨∞ÎuOKåe. QÆ∞~°∞, QÆ}Ѩu,
kHÍÊʼnõΩʼnõΩ #=∞㨯iOKåe. (áêѨO â◊q∞OѨ*ãË ∞¨ HÀ"åe). `«~åfi`« Éè~·ˇ =° Ù_Jç #∞=∞u
fã¨∞HÀ"åe. `«~åfi`« `«`åÎ fiK«=∞#O „áê}ÏÜ«∂=∞O KÕÜ«∂e. Ñ≤^ŒÑ¨ ã¨Ñ¨Îâ◊f
88

áê~åÜ«∞}ã¨OHõÅÊO KÕÜ∂« e. `«~åfi`« (QÆ∞~°∞„`«Ü∂« xfl =∞Ǩáê^Œ∞Hõ#∞ 㨇iOKåe).

QÆ∞~°∞„ѨÉèí$`«∞ʼnõΩ #=∞㨯iOKåe. Éèí∂`ÀKåÛ@#O qѶ¨∞’fl`åû~°}O KÕã¨∞HÀ"åe.
`«~åfi`« kQƃùO^èŒ#O KÕã¨∞H˘x, Jyfl„áêHÍ~°=Ú„^Œ "Õã≤, â◊¥Å=Ú„^Œ`À P`«‡~°Hõ∆
KÕã∞¨ HÀ"åe.
`«~åfi`« =∞m§ „áê}ÏÜ«∂=∞O KÕã≤, ÉÏǨºO`«~°Éèí∂`«â◊√kú, `«~åfi`« ã¨fi„áê}
„Ѩu+¨ª KÕÜ«∂e. =∂`«$HõÅ`À „áê}ÏÜ«∂=∞O KÕã≤, =∂`«$HÍ"åºÑ¨Hõ<åºã¨O,
JO`«~å‡`«$HÍ<åºã¨O, |Ç≤Ï~å‡`«$HÍ<åºã¨O, HõàÏ<åºã¨O KÕã¨∞HÀ"åe. WO`«=~°‰õΩ
H˘OK≥ q∞OK«∞q∞OK«∞QÍ Jxfl(áê~åÜ«∞})=∞`åÖ’¡#∂ XHõ¯ÖψQ L<åfl~Ú. (H˘O^Œ~∞°
`«`åÎ fiK«=∞#O, ã¨OHõÅÊO KÕã,≤ âßáÈ^•ú~å^Œ∞Å`À ã¨ÑâΨ f◊ áê~åÜ«∞}O „áê~°Oaè™êÎ~∞° ).
`«~åfi`« âßáÈ^•ú~å^Œ∞Å`À ã¨ÑâΨ f◊ áê~åÜ«∞}O „áê~°OaèOKåe. WHõ¯_» H˘xfl
ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ÉèË^•Å∞ HõxÊã¨∞Î<åfl~Ú.
ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ÉèË^•Å∞ - ѨÓ~åfiOQÆO
1. âßáÈ^•ú~åxH˜ |^Œ∞Å∞QÍ ^•fi^ŒâßOQÆOÖ’ „|ǨχâßѨq"≥∂K«#O K≥áêÎ~°∞.
(62ѨÙ@) H˘O^Œ~°∞. WO^Œ∞Ö’ âßáÈ^•ú~°, Lf¯Å<åÅ∞ ÖË=Ù.
2. H˘O^Œ~°∞ K«O_ôâßѨq"≥∂K«#=∞O„`«O K≥áêÎ~°∞ (w`å„ÃÑãπ 63 ѨÙ@).
3. H˘O^Œ~°∞ ѨÙã¨ÎHõѨÓ[#∞ âßáÈ^•ú~°, Lf¯Å<åʼnõΩ =ÚO^Œ∞ KÕ¿ãÎ, H˘O^Œ~°∞
(+¨_»OQÆq^è•#O) `«~åfi`« KÕ™êÎ~°∞.
4. +¨_»OQÆ, #"åOQÆ, UHÍ^ŒâßOQÆ, ^•fi^ŒâßOQÆOQÍ ã¨Ñ¨Îâ◊`«ºOQÆO aè#flOQÍ
LO_»_»O WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ „Ѩ™êÎqOѨ|_çOk.
5. Hõ=K«O, J~°æà◊O, H©ÅHõO J<Õ„Hõ=∞OÖ’ Ѩiî¿ãÎ, H˘O^Œ~°∞ "å\˜x J~°æà◊O,
H©ÅHõO, Hõ=K«O J<Õ„Hõ=∞OÖ’ K≥áêÎ~°∞.
J~°æà◊O H©ÅHõO Kå^Ò Ñ¨iî`åfi Hõ=K«O Ѩˆ~î`ü
Éèí"Õ`ü ã¨Ñ¨Îâ◊fO ѨâßÛ`ü „Hõ=∞ U+¨ t"Àk`«ó.
(^•fi^ŒâßOQÆOÖ’#∞, #"åOQÆOÖ’#∂ WO`Õ) Hõ=Kå^Œ∞Ö’¡ ‰õÄ_® #"åOQÆ
„ѨÉèí$`«∞Ö’¡ áê~î°ÉèË^•Å∞ HõxÊ™êÎ~Ú. JÖψQ |∞∞+≤<庙ê^Œ∞ÅÖ’#∂ ÉèË^ŒO-73
ѨÙ@."≥Ú.
 89
6. g\˜`~« åfi`« UHÍ^Œâ,◊ ^•fi^ŒâßOQÍÖ’¡ ǨÏ$^ŒÜ∞« ^èfiŒ *ÏÅ∞, #"åOQÆOÖ’ ^èfiŒ *ÏxH˜
|^Œ∞Å∞QÍ ^Œà◊O L<åfl~Ú. ǨÏ$^ŒÜ«∞O ‰õÄ_® #"åOQÆOÖ’ aè#fl~°∂ѨOÖ’
LOk.
7. ^•fi^ŒâßOQÆOÖ’x Nã¨ÑâΨ u◊ HÍ=∂ÖÏ=∞O„`«<åºã¨O (ѨÙ@92) q∞ye#"å\˜Ö’¡
ã¨Ñ¨Îâ◊u=∂ÖÏ=∞O„`«<åºã¨OHõO>Ë aè#flOQÍ LOk.
8. WHõ¯_» L#fl â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÖË`åºk Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O UHÍ^ŒâßOQÆOÖ’
K«„Hõ<åºã¨O J<Õ¿Ñ~°∞`À LOk.
9. JHõ¯_» K«O_ôѨOKåHõ∆~°<åºã¨O Jx ã¨Ñ¨Îâ◊uHÍ=∂ÖÏ=∞O„`«<庙êÖ’¡ K≥Ñ≤Ê#
<åºã¨O W`«~°„`« ZHõ¯ _≥·<å L#fl ^Õ"≥∂ K«∂_®e.
10. =∂`«$HÍk UHÍ^Œâ◊<庙ê^Œ∞Å∞ +¨_»OQÍ^Œ∞Ö’¡ LO_»QÍ, ^•fi^ŒâßOQÍ^Œ∞Ö’¡
HõxÑ≤OK«^∞Œ . UHõ^⌠ßOQÆOÖ’ #"å~°=‚ ∞O„`«[áêOQÆOQÍ `«`∂« Ê~°fiO D <庙êÅ∞
KÕÜ«∞_»O HõxÑ≤ã¨∞Î#flk.
11. #"å~°‚=∞O„`«[ѨOÖ’ ‰õÄ_® |∞∞+≤<åºã¨OÖ’ ÉèË^• Å∞<åfl~Ú. (101ѨÙ@)
12. ^•fi^ŒâßOQÆOÖ’ #"å~°=‚ ∞O„`«[ѨOÖ’ ã¨ÑâΨ f◊ =∞O„`Àf¯ÅHõO, J~°àæ ’f¯Å#O
(ѨÙ@.103) QÍÜ«∞„fâßáÈf¯Å#O #"å~°‚=∞O„`À^•ú~°O qâıëêÅ∞
13. UHÍ^ŒâßOQÆOÖ’ - ã¨ÑâΨ f◊ =∂ÖÏ=∞O„`«<åºã¨O `«~åfi`« K«O_ôÑO¨ KåHõ~∆ ° <åºã¨O,
K«„Hõ<åºã¨O (Wk ^•fi^ŒâßOQÆOÖ’ =∞~ÀKÀ@ LOk) ^蕺#O L<åfl~Ú.
`«~åfi`« ã¨ÑâΨ u◊ 13 J^蕺ܫ∂Åáê~åÜ«∞}O. WO^Œ∞Ö’ Éè^Ë • ÖË¡ =#=K«∞Û.
ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ÉèË^•Å∞ - L`«Î~åOQÆO
1. #"åOQÆOÖ’ ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’x„`«Ü≥∂^Œâß^蕺ܫ∞O`À ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}
ѨÓ~°=Î Ù`«∞#flk.
2. ã¨ÑÎ̈â◊f=∂ÖÏ=∞O„`« L`«Î~°<åºã¨O ^•fi^ŒâßOQÆOÖ’ ã¨ÑÎ̈â◊uH˜ =ÚO^Œ∂ ÖË^Œ∞
"≥#∞HÍ ÖË^Œ∞.
3. UHÍ^Œâ◊<庙êÅ∞, L`«Î~°<庙êÖ’¡ Uq^è•#OÖ’#∂ ÖË=Ù.
4. UHÍ^ŒâßOQÆOÖ’ ѨÓ~åfiOQÆOÖ’ L#flK«„Hõ<åºã¨O L`«~Î åOQÆOÖ’ ÖË^∞Œ . K«O_ô
90
ѨOKåHõ∆~°<åºã¨O, ^蕺#O L<åfl~Ú.
5. UHÍ^ŒâßOQÆOÖ’ =ÚO^Œ∞ ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O `«~åfi`« ã¨∂Hõ΄`«Ü«∞O LO_»QÍ,
^•fi^ŒâßOQÆOÖ’ ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O `«~åfi`« ã¨∂Hõ΄`«Ü«∞O L<åfl~Ú. „Ѩ^äŒ=∞
=∞^躌 "≥∂`«=Î ∞K«i„`«ÅÖ’ NHÍm, ÅH©;, ã¨~ã° fi¨ `«∞Å K«i„`« Å∞<åfl~Ú. HÍ|\˜ì
L`«Î~åOQÆOÖ’ LѨã¨OǨ~°„Hõ=∞OÖ’ ã¨~°ã¨fiu`À „áê~°OÉèí "≥∞ÿ, ÅH©;, HÍm
ã¨∂HÍÎ Å∞O_»_»OÖ’ „Hõ=∞O LOk.
6. ã¨OǨ~°[Ѩ„Hõ=∞O J<Õ¿Ñ~°∞`À ^•fi^ŒâßOQÆOÖ’ ã¨∂Hõ~Î Ç° Ϩ 㨺„`«Ü∞« O `«~åfi`«
=∞m§ ã¨Ñ¨Îâ◊f„`«Ü≥∂^Œâß^蕺ܫ∞áê~î°O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
7. WO^Œ∞Ö’#∂, UHÍ^ŒâßOQÆOÖ’#∂ =∞m§ Lf¯Å#O, =∞O„`«[ѨO L<åfl~Ú.
 91

ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨=∞„QÆáê~åÜ«∞}„Hõ=∞ÉèË^•Å∞ – ѨÓ~åfiOQÆO
+¨ _ » O QÆ O #"åOQÆ O UHÍ^Œ â ßOQÆ O ^•fi^ŒâßOQÆO
- ѨÙã¨ÎHõ ѨÓ[ ѨÙã¨ÎHõѨÓ[ ѨÙã¨ÎHõѨÓ[
âßáÈ^•ú~°O âßáÈ^•ú~°O âßáÈ^•ú~°O -
Lf¯Å#O Lf¯Å#O Lf¯Å#O -
ѨÙã¨ÎHõѨÓ[
âßOuáê~î ° O - - -
- #"å~° ‚ = ∞O„`« [ Ѩ O - -
- <åºã¨O, P"åǨÏ#O - -
- <å=∂x - -
Hõ = K« O - Hõ = K« O -
J~° æ à ◊ O J~° æ à ◊ O J~° æ à ◊ O J~° æ à ◊ O
H© Å Hõ O H© Å Hõ O H© Å Hõ O H© Å Hõ O
- - - Hõ = K« O
- ǨÏ$^ŒÜ«∞O (aè#flO) ǨÏ$^ŒÜ«∞O ǨÏ$^ŒÜ«∞O
- - ^èŒfi[O ^èŒfi[O
- ^Œà◊O, ^蕺#O, Hõ=K«O - -
- - - =∂ÖÏ™È΄`«K«„Hõ<åºã¨O
- - - #"å~° ‚ = ∞O„`« < åºã¨ O
- - - ã¨Ñ¨Îâ◊f=∞O„`Àf¯Å#O
- - - J~° æ à ’f¯Å#O
- - UHÍ^Œ â ◊ < 庙êÅ∞ -
- - =¸Å+¨ _ » O QÆ < åºã¨ O -
- - #"å~° ‚ = ∞O„`« [ Ѩ O #"å~°‚=∞O„`« [ѨO
~å„u㨠∂ Hõ Î O - ~å„u㨠∂ Hõ Î O ~å„u㨠∂ Hõ Î O
UHÍ^Œ â ◊ < 庙êÅ∞ - - -
ã¨ Ñ ¨ Î â ◊ f =∂ÖÏ ã¨ Ñ ¨ Î â ◊ f =∂ÖÏ
=∞O„`«<åºã¨O - - =∞O„`«<åºã¨O
92

L`«Î~åOQÆO
ã¨ Ñ ¨ Î â ◊ f =∂ÖÏ=∞O„`« - ã¨ Ñ ¨Îâ◊u =∂ÖÏ=∞O„`« -
L`« Î ~ ° < åºã¨ O - L`« Î ~ ° < åºã¨ O -
^è • º#O - ^蕺#O (aè#flO) -
^Õ g 㨠∂ Hõ Î O - ^Õ g 㨠∂ Hõ Î O ^Õ g 㨠∂ Hõ Î O
#"å~° ‚ = ∞O„`« [ Ѩ O - #"å~° ‚ = ∞O„`« [ Ѩ O #"å~° ‚ = ∞O„`« [ Ѩ O
- - - ã¨~°ã¨fif ã¨∂HõÎO
- - - ÅH©; ã¨∂HõÎO
- - - HÍm ã¨∂HõÎO
„áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O - „áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O „áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O
"≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O - "≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O "≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O
=¸iÎ ~ ° Ç ¨ Ï ã¨ º O - =¸iÎ ~ ° Ç ¨ Ï ã¨ º O =¸iÎ ~ ° Ç ¨ Ï ã¨ º O
- - ã¨~°ã¨fif ã¨∂HõÎO -
- - ÅH©; ã¨∂HõÎO -
- - HÍm ã¨∂HõÎO -
- - Lf¯Å#O -
- - - 㨠O Ǩ  ~° [ Ѩ O
- - - Lf¯Å#O
- - - Ü« ∞ O„`« ^ Õ = `« Ѩ Ó *Ïkè H õ O
JѨ ~ å^è Œ ã ¨ Î = O

=∞~À q^è•#OÖ’ K«O_ô#"åHõ∆s=∞O„`Àf¯Å#O, K«O_ô#"åHõ∆s=∞O„`«=~°‚

kH±<åºã¨O, UHÍ^Œâ<◊ 庙êÅ∞, #"å~°[‚ ѨO, Hõ=K«O, J~°àæ O◊ , H©ÅHõO (ÅH©;H©ÅHõO)
QÆ∞~°∞H©ÅHõO, ~å„uã¨∂HõÎO, K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊f=¸Å=∞O„`«<åºã¨O ÖË^• K«„Hõ<åºã¨O -
ѨÓ~åfiOQÆOÖ’#∂, ã¨Ñ¨Îâ◊u `«~åfi`« L`«Î~åOQÆOÖ’ L`«Î~°<åºã¨O, ^Õgã¨∂HõÎO
~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O, =∞ǨÅH©;(=∞Ç≤ÏëêO`«Hõs)ã¨∂HõÎO, (ã¨Ñ¨Îâ◊u K«`«∞~åú^蕺ܫ∞O)
=∞Ǩã¨~°ã¨fif (<å~åÜ«∞}©) ã¨∂HõÎO (11 J^蕺ܫ∞O) =∞$`«∞ºx"å~°}O™È΄`«O
J<Õ„Hõ=∞O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
 93

=∞$`«∞ºx"å~°}™È΄`«O
1. â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï (5-23) 2. „áêKåºO ~°Hõ∆ (5-24)
3. ™œ=∂ºx Ü«∂x (5-25) 4. Y_»æâ◊¥ÅQÆ^•nx (5-26)
D<åÅ∞QÆ∞â’¡HÍʼnõΩ =∞$`«∞ºx"å~°}™È΄`«O Jx ¿Ñ~°∞. Dâ’¡HÍňH
ÅѶ¨ÚHõ=K«O J<Õ=º=Ǩ~°O, "≥Ú^Œ\’¡ UHÍ^Œâ◊<庙êÅÖ’ 11= <åºã¨OQÍÅÖ’x
„Ç‘ÏO c[<åºã¨OQÍ#∂ K«∂âßO. D~°Hõ "≥∞#ÿ Éè^Ë •kèHºõ O ‰õÄ_® K«O_ôãѨ âΨ f◊ Láêã¨#
ZO`«QÍ |Ǩï=ÚYOQÍ Ö’HõOÖ’ qã¨ÎiOzO^À x~°∂Ñ≤ã¨∞Î#flk.
ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}O - ÅѶ¨Úq^è•#O
1. =¸_»∞ ~ÀAÅáê~åÜ«∞}O
XHõ~ÀAÖ’ "≥Ú`«ÎO áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞ÖËx"å~°∞ ~ÀA H˘HõK«i„`« K˘Ñ¨C#
3 ~ÀAÖ’¡ XHõP=$`«OQÍ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞=K«∞Û #x H˘O^Œ ~°O\Ï~°∞.
2. U_»∞~ÀAÅáê~åÜ«∞}O
"≥Ú^Œ\~˜ ÀA J~°æà◊, H©ÅHõ, Hõ=KåÅ∞ „Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞O
~Ô O_À~ÀA 2, 3 J^蕺ܫ∂Å∞ =¸_À~ÀA 4 J^蕺ܫ∞O
<åÖ’æ~ÀA 5,6,7,8 J^蕺ܫ∂Å∞ S^À~ÀA 9,10 J^蕺ܫ∂Å∞
P~À~ÀA 11 J^蕺ܫ∞O U_À~ÀA 12,13 J^蕺ܫ∂Å∞
„Hõ=∞O `«Ñʨ ‰õΩO_® áê~åÜ«∞}O KÕ¿ãÎ Jk ã¨áêÎÇϨ áê~åÜ«∞}O J=Ù`«∞Ok.
#"å~°‚[ѨO ~ÀE KÕÜ«∂e. Ѩ^À~ÀA ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O q_çQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û.
Wk ÅѶ¨Úq^è•#O. HÍ|\˜ì Ѷ¨e`«O QÆ∂_® ÅѶ¨Ú„ѨHÍ~°OÖ’<Õ L<åfl, D
~°Hõ "≥∞ÿ#áê~åÜ«∞} QÆ∂_® KÕÜ«∞=K«∞Û #x `«^£A˝Å=∞`«O.
3. =∞^茺=∞K«i„`«áê~åÜ«∞}O
=∞^茺=∞K«i„`«O XHõ¯\˜ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O =∞i H˘O`« ÅѶ¨Úq^è•#O
J=Ù`«∞Ok.
94

HÍx UˆH# "å =∞^茺"Õ∞# <≥·ˆH <Õ`«~°Ü≥∂ iǨÏ

K«i`å~°÷O `«∞ # [¿Ñ [˚Ѩ<£ zÛù„^Œ =∞"åѨÙflÜ«∂`ü
K«i`åx [¿Ñ „uÎ}˜ ã¨~°Ç¨Ï™êº #º`«O„k`«ó II
K«i`«O =∞^茺=∞O K≥·ëêO Éèí"Õ ^•fi K«O_çHÍ=∞Ü«∞"£∞. Jx dÅ=∂~°¯O_ÕÜ«∞O
=∞^茺=∞K«i„`« XHõ¯\˜ áê~åÜ«∞} KÕÜ«∞=K«∞Û QÍx, q∞ye#K«i„`«Å∞
=∂„`«"Õ∞ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O `«QÆ ^Œh, K«i„`« =∞^茺֒ Py`Õ #+¨ìO ‰õÄ_®
HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx K≥ѨÙ`«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`« 3 ~ÀAÅ∞ ÖË^• 7 ~ÀAÅ áê~åÜ«∞}O
KÕÜ«∞_»O `«QÆ^Œ∞. XHõ~ÀAÖ’<Õ "≥Ú`«ÎO QÍh J™ê^茺 =∞#∞‰õΩO>Ë =∞^茺=∞K«i„`«
=∂„`«"Õ∞ QÍh XHõ¯~ÀAÖ’<Õ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e. HÍx =∞s Jâ◊HõÎ`«Ö’ Jã¨Å∞
=∂<ÕÜ«∞_»OHõO>Ë Ü«∞^ä•â◊H˜Î áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O "Õ∞ÖË Jx H˘O^Œ~°O\Ï~°∞.
"å~°O~ÀAÖ’¡ áê~åÜ«∞}O KÕ¿ãѨ^Œúu Z‰õΩ¯= „ѨKå~°OÖ’ QÆ∂_® LO^Œ@ H˘xfl
„áêO`åÖ’¡.
4. K«O_ô™È΄`«áê~åÜ«∞}O
WÖÏ HÍHõáÈ`Õ K«`«∞+¨Êk, ^Õg™È΄`«K«`«∞+¨ìÜ«∞O (ѨÙ@.11) áê~åÜ«∞}O
KÕÜ«∞=K«∞Û. "≥Ú^Œ@ Hõ=K«, J~°æà◊, H©ÅHÍÅ∞ K≥Ñ≤Ê, #"å~°‚O 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz
~å„uã¨∂HõÎO ѨiîOz, ã¨Ñ¨Îâ◊f=∞O„`«<åºã¨O KÕã¨∞HÀ=_»O, z=~° L`«Î~°<åºã¨O,
#"å~°‚=∞O„`«[ѨO. Wk JxflO\˜H© ™ê=∂#ºO.
5. ^Õgã¨∂HõÎáê~åÜ«∞}O
ÃÑ· ™È΄`«K«`«∞+¨ìÜ«∞OÖ’#∂ ^Õgã¨∂HõÎO XHõ¯\˜ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O =∞s
ÅѶ¨Úq^è•#O, 㨠K« "≥·â◊º ã¨ÎѨ ¿ãÎ¿Ñ ^Õgã¨∂HõÎO Ѩ~°O [Ѩ<£. (13J.7â’¡)
6. ã¨ÑâΨ ’¡Hã
© Ñ
¨ âΨ f
◊ áê~åÜ«∞}O
=∞s J™ê^躌 O J~ÚáÈ`Õ ã¨ÑâΨ ’¡H㩠Ѩ âΨ f◊ áê~åÜ«∞}O J`«ºO`«ÅѶڨ q^è•#O,
K«∂.z=iѨÙ@.
 95

K«O_ôáê~î°ÉèË^•Å∞ - 1
DK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊uáê~åÜ«∞}q^è•#OÖ’ H˘xflÉèË^•Å∞ ¿Ñ~˘¯#|_®¤~Ú.
x`«ºK«O_ôáê~åÜ«∞}O
â’¡II â◊√HÍ¡O Éèí∂`å =∞=+¨ìÉèíº =∂ã¨O „Ѩuk#O [¿Ñ`ü,
ã¨H$õ „^ŒÇϨ 㨺ã¨OÜ«ÚHõKÎ O« _çHÍK«i`«„`«Ü∞« "£∞.
^ŒâßOâ◊Ǩϟ=∞ã¨Ç≤Ï`«O ™ÈK«º`Õ x`«ºK«O_çHÍ.
â◊√HõÑ¡ H¨ ∆õ K«`∞« ~°tÌ ~ÀA# „áê~°OaèOz J~°àæ ,◊ H©ÅHõ, Hõ=KåÅ#∂ K«i„`«„`«Ü∞«
~°ÇϨ ™êº^Œ∞Å#∂, ~ÀA H˘Hõ™êi K˘Ñ¨C# <≥Å~ÀAÅ∞ „Hõ=∞O `«Ñʨ ‰õΩO_® áê~åÜ«∞}
KÕÜ∞« _»O x`«ºK«O_ôáê~åÜ«∞}O.

#=^Œ∞~åæq^è•#O
â’¡II â◊√HÍ¡+¨ìg∞ =∂=+¨ìÉèíº Ü«∂=K«∞ÛùHõ¡K«`«∞~°Ìj,
#=^Œ∞~åæ q^è•`«"åº ã¨~°fiHÍ=∞ºÑ¶¨ÖÏi÷<å.
„Ѩ}"åk~°ÇϨ ™êºO`«O K«O_çHÍK«i`«„`«Ü∞« "£∞
#"åǨÏO Éèí∂Ü«∞ UÔH·HõO =∞øh |^•úã¨<À [¿Ñ`ü.
â◊√HÍ¡+¨ìq∞ "≥Ú^ŒÅ∞ â◊√Hõ¡K«`«∞~°Ìt =~°‰õΩ U_»∞ ~ÀAÅÖ’ #=áê~åÜ«∞}ÏÅ∞
KÕÜ«∂e. â◊√HÍ¡+¨ìq∞ "≥Ú^ŒÅ∞ â◊√Hõ¡^•fi^Œt=~°‰õΩ 5 ~ÀAÅ∞, „`«Ü≥∂^Œt ѨQÆÅ∞
XHõJǨÏã¨∞û. ~å„u XHõJǨÏã¨∞û. JO>Ë „`«Ü∂≥ ^Œt<å_»∞ ѨÓ~åfiǨÏO‚ Ö’ (=∞^蕺ǨflxH˜
ѨÓ~°fiO) XHõѨ~åºÜ«∞O áê~åÜ«∞}, Ǩϟ=∞O KÕã≤, ™êfl#O KÕã≤ ~å„uH˜ |^Œ∞Å∞QÆ
"≥O@<Õ ÖËHõ H˘kÌáê\˜ q„âßOu`«~åfi`« =∞~˘Hõ™êi áê~åÜ«∞}, Ǩϟ=∞O KÕÜ∂« e.
J^Õ q^èŒOQÍ K«`«∞~°Ìt<å_»∞ ‰õÄ_® ѨQÆÅ∞ XHõJǨÏã¨∞û, ~å„u XHõJǨÏã¨∞ûQÍ
ѨiQÆ}˜OKåe. Dq^èŒOQÍ áê~åÜ«∞} KÕÜ«∞@OKÕ`« #=áê~åÜ«∞} Å=Ù`å~Ú.
W^Õ #=^Œ∞~åæq^è•#O.
96
HÍà◊~å„uq^è•#O
â’¡II â◊√HÍ¡+¨ìg∞ =∞=+¨ìÉèíº #=^Œ∞~åæ q^è•#=`ü
Ü«∞ ^ŒºÜ«∞O „H˜Ü«∞`Õ *ÏѨºó HÍà◊~å„u W fi`å.
#=^Œ∞~åæq^è•#O `≥eã≤H˘x, Hõ$ëê‚+¨ìq∞ "≥Ú^ŒÅ∞ Hõ$+¨‚K«`«∞~°Ìt=~°‰õΩ QÆÅ 7
~ÀAÅÖ’ #=áê~åÜ«∞}Å∞ KÕÜ«∂e. áê~åÜ«∞} ѨQÆÖË HÍx ~å„uѨÓ@ HÍ^Œ∞
HÍà◊~å„u"Õà◊ Jã¨ÖË HÍ^Œ∞.
P=$uáê~åÜ«∞}q^è•#O
XˆH~ÀA J<ÕHáõ ê~åÜ«∞}Å∞ KÕÜ∞« _»O P=$uáê~åÜ«∞}O J=Ù`«∞Ok. Hõ=K«,
J~°æàÏkHõ "≥∞ÿ# ѨÓ~åfiOQÆO, <åºã¨O "≥Ú^Œ\ ˜P=$uH˜ =ÚO^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ KÕÜ«∂e.
`«~åfi`« áê~åÜ«∞}À`«Î~°<åºã¨O "≥Ú^ŒÅ∞ L`«Î~åOQÆO – z=iáê~åÜ«∞}O `«~åfi`«
XHõ¯Ñ¨~åºÜ«∞O ѨiîOKåe. JO>Ë „ѨuP=$uH˜ =ÚO^Œ∞ "≥#∞HõÅÖ’ „Ѩu™êi
Hõ=Kå^Œ∞Å∞, <åºã¨O, =ÔQ·~åÅ∞ KÕÜ«∞ #Hõ¯~°ÖË^Œ∞.
K«O_ôáê~î° (#=) ÉèË^•Å∞ - 2
K«i„`«„`«Ü«∞*ÏѨºã¨º K«O_çHÍÜ«∂ #$áÈ`«Î=∞,
ã¨~°Ç¨Ï㨺㨺 <å=∂x „|Ǩϟ‡HÍÎx =^• =∞ºÇ¨Ï"£∞.
=∞Ǩq^•º, =∞Ǩ`«O„`«O, K«O_ô, ã¨Ñ¨Îâ◊, fu K«,
=∞$`«ã¨Orqh <å=∞ ѨOK«=∞O ѨiH©iÎ`«"£∞.
+¨+¨ªO K≥·= =∞ǨK«O_ô, ã¨Ñ¨Î=∞O ~°∂ѨnÑ≤HÍ,
J+¨ì=∞O `«∞ K«`«∞+¨¬+≤ìÜ≥∂yh #=g∞ Ѩ~å.
U=O #"å<åO ÉèË^•<åO <å=∂x K« Ѩ$^äŒH± Ѩ$^äŒH±.
ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’x „Ѩ^äŒ=∞, =∞^茺=∞, L`«Î=∞ K«i„`«Å∞ XHõ^•xx "≥Ú^Œ@ K≥Ñ≤Ê
q∞ye#"å\˜x `«~åfi`« =~°ã¨ =∂iÛ K≥ѨÊ_»OÖ’ 3 ˛2 ´ 6 ÉèË^•Å∞. Jq
=~°∞ã¨QÍ 1. =∞Ǩq^Œº, 2. =∞Ǩ`«O„`«O, 3. K«O_ô, 4. ã¨ÑâΨ u◊ , 5. =∞$`«ãO¨ r=x,
6. =∞ǨK«O_ç. ~°∂ѨO ^ÕÇÏ≤ J<Õ"åHõº=¸, Ü≥∂yh<å=∂Å∞, ™œó J<Õc*ÏHõ~∆ åxfl
ã¨OѨÙ\©Hiõ OK«_O» ^•fi~å, 7. ~°∂ѨKO« _ç, 8. K«`∞« +¨¬+Ü
ì≤ ∂≥ yx, 9. Ѩ~° Jx =∞~À
=¸_»∞ Éè^Ë •Å∞ U~°Ê_»∞`«∞<åfl~Ú. Jq WÖÏ Wq "≥Ú`«OÎ `˘q∞‡kÉè^Ë •Å∞ JÜ«∂º~Ú.
 97
1. =∞Ǩq^Œº : P^Œº,kfifÜ«∞,`«$fÜ«∞K«i`å#∞„Hõ"Õ∞} K«,
=∞Ǩq^•º ã¨Ñ¨Îâ◊f ã¨~°fi`«O„`Õ+¨µ QÀÑ≤`å.
=∞Ǩq^•ºO K« âßO`«º~°÷O Ѩˆ~î K«Û ã¨`«`«O #~°ó.
„Ѩ^äŒ=∞, =∞^茺=∞, L`«Î=∞ K«i„`«Å#∞ J^Õ „Hõ=∞OÖ’ (1, 2, 3) Ѩiî¿ãÎ
Jk =∞Ǩq^Œº J#|_»∞`«∞Ok. nxfl âßOuHÀã¨O K≥áêÎ~°∞.
2. =∞Ǩ`«O„`«O : P^ŒºO`«=∞^茺K«i`«O =∞Ǩ`«O„`« q∞ fi`«"£∞.
„Ѩ^=Œä ∞, L`«=Î ∞, =∞^躌 =∞(1,3,2)K«i„`«Å„Hõ=∞OÖ’ K≥Ñʨ _»O =∞Ǩ`«O„`«O.
3. K«O_ç : =∞^茺=∂O`åkKåi„`«„Hõ=∂ K«ÛO_ô=∞Ǩ=∞#∞ó,
K«O_ôáê~î°O Ç≤Ï ~å*ËO„^Œ! ѨÙ+¨ì º~°÷O K« ã¨^• [¿Ñ`ü,
=∞^茺=∞, L`«Î=∞, „Ѩ^äŒ=∞ (2, 3, 1) K«i„`«Å „Hõ=∞OÖ’ K≥ѨÊ_»O K«O_ç.
Wk ѨÙ+≤ìHÀã¨O K≥áêÎ~°∞.
4. ã¨Ñ¨Îâ◊u : =∞^茺=∂^ŒºO`«Kåi„`«„Hõ=∂`ü ã¨Ñ¨Îâ◊ fu K«,
"≥∂ǨÏ<å~°÷O ã¨Ñ¨Îâ◊f áê~î°O Éèí=u ã≤kú^Œ"£∞.
=∞^茺=∞, „Ѩ^äŒ=∞, L`«Î=∞ (2, 1, 3) K«i„`«Å„Hõ=∞OÖ’ K≥Ñ≤Ê`Õ, ^•xH˜
ã¨Ñ¨Îâ◊u Jx ¿Ñ~°∞. nxfl ã¨"≥∂‡Ç¨Ï#OHÀã¨O K≥áêÎ~°∞.
5. =∞$`«ã¨Or=x : JO`åºk=∞^茺Kåi„`å #‡ $`«ã¨Orqh 㨇`å,
q+¨~ÀQÍÅÊ=∞$`«∞ºÑ¶¨∞fláêˆ~î ã¨Orqh„Hõ=∞ó.
L`«Î=∞, „Ѩ^äŒ=∞, =∞^茺=∞ (3, 1, 2) K«i„`«Å„Hõ=∞OÖ’ K≥Ñ≤Ê`Õ, Jk
=∞$`«ãO¨ r=x. q+¨O, ~ÀQÆO "≥Ú."å\˜=Å¡ HõeQˆ JѨ=∞$`«∞º=Ù#∞ x"åiOK«_®xH˜
K≥áêÎ~°∞.
6. =∞ǨK«O_ç : JO`«º=∞^蕺kKåi„`å, #‡Ç¨K«O _ôu Hõ^䌺`Õ,
ã¨ÎOÉèí<Õ K« =∞ǨK«O_ô, ã¨`«`«O ã≤kú^•~Úh.
`« ^ä≥·= =∂~°}Ë *˽ܫ∂, =∞ǨK«O_ô K« K«O_çHÍ,
LKåÛ@<Õ K« q^Õfi¿+, Hõ$`åº âßO`åºkHõ~°‡}˜.
L`«Î=∞, „Ѩ^äŒ=∞, =∞^茺=∞ (3, 2, 1) K«i„`«Å„Hõ=∞OÖ’ K≥Ñ≤Ê`Õ, Jk
=∞ǨK«O_ç. nxfl ã¨ÎOÉèí#, LKåÛ@<å^Œ∞ʼnõΩ LѨÜ≥∂y™êÎ~°∞.
7. ~°∂ѨK«O_ç : ~°∂ѨO ^Õ Ç‘Ïu ã¨OÜ≥∂[º #"å~°‚=∞#∞<å ã¨Ç¨Ï
98
ã¨OѨÙ@`Õfi# ã¨OÜ≥∂[º „Ѩuâ’¡HõO [¿Ñ`ü `«^ä•.
~°∂ѨK«O _ôu ™ê „áÈHÍÎ ã¨~åficè+¨ì Ѷ¨Å„Ѩ^•,
~°∂ѨK«O_ô â◊√ÉèíHõ„sÎ.
"≥Ú^Œ@ #"å~°‚=∞O„`åxfl, ^•x`«~åfi`« '~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’
^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï— J<Õ"åHͺxfl ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’x „Ѩu=∞O„`åxH˜ =ÚO^Œ∂, z=~å,
HõeÑ≤ ã¨OѨÙ@O KÕã≤ K≥¿Ñ,Î Jk ~°∂ѨKO« _ç J=Ù`«∞Ok. Wk ã¨=∞ã¨Î "≥∞#ÿ HÀiHõÅ#∞
f~°∞ã¨∞ÎOk.â◊√Éèí„Ѩ^Œ "≥∞ÿ#k.
8. K«`∞« +¨¬+Ñì≤ k¨ : Ü≥∂yh<åO K«`«∞+¨¬+≤ìÜ≥∂QÍ`ü ã¨Ñ¨Îâ◊f=∞<Àó,
K«`«∞+¨¬+≤ìѨn „áÈHÍÎ Ü≥∂QÆã≤kú„Ѩ^•~Úh.
ã¨ÑâΨ f◊ =∂ÖÏ=∞O„`åxH˜ („Ѩ^=Œä ∂^蕺ܫ∞O) "≥Ú^Œ\Ï, („`«Ü∂≥ ^Œâß^蕺ܫ∞O)
z=~å K«`«∞+¨¬+≤ìÜ≥∂yh<å=∂Å∞ ã¨OѨÙ@O KÕã≤ K≥¿ÑÎ, Jk K«`«∞+¨¬+≤ìѨk. Wk
Ü≥∂QÆã≤kúx Hõeyã¨∞ÎOk.
9. Ѩ~åK«O_ç : Ѩ~åc[ã¨=∂Ü≥∂QÍ`ü Ѩ~å K«O _ôu Hõ^䌺`Õ,
..... Ѩ~åK«O_ô K« "≥∂Hõ∆^•.
™œó J<Õ Ñ¨~åc*ÏHõ∆~åxfl ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’x„Ѩu=∞O„`åxH˜ =ÚO^Œ∂ z=~å
‰õÄiÛ K≥¿ÑÎ, Jk Ѩ~åK«O_ç. Wk "≥∂Hõ∆O Hõeyã¨∞ÎOk.
10. #=^Œ∞~°æ
„Ѩ`ÕºHõO „`≥· „ã≤Îaè sƒ*ˇ· ~°˚Ü«∂k#=<å=∞aèó,
[Ü«∂O K« q[Ü«∂O Éèí„^•O Éèí„^ŒHÍm =∞#O`«~°"£∞.
ã¨∞=ÚvO ^Œ∞~°∞‡vO „Ѩ*Ï˝O ѨâßÛ^£ "庄Ѷ¨∞=ÚvO `«^ä•,
J^äŒ ã≤OǨÏ=ÚvO ^Œ∞~åæO #=^Œ∞~åæ q^Œ∞ ~°∞ƒ^è•ó.
U=O *Ï˝`åfi ã¨Ñ¨Îâ◊fO Ü≥∂ [¿Ñ`ü ã¨∞ã¨=∂Ç≤Ï`«ó,
`«ã¨º ^Õg ã¨∞„Ѩã¨<åfl ã¨~åficè+¨ì„Ѩ^• Éèí"Õ`ü.
SO - H©O¡ - ™œó J<Õc[„`«Ü∂« hfl 1. [Ü«∞, 2. q[Ü«∞, 3. Éè„í ^Œ 4. Éè„í ^ŒHÍo,
5. ã¨∞=Úd, 6. ^Œ∞~°∞‡d, 7. „Ѩ[,˝ 8. "庄Ѷ∞¨ =Úd, 9. ã≤OǨÏ=Úd J<Õ`˘q∞‡k
<å=∂Å∂, ã¨ÑâÎ̈ u◊ Ö’x „Ѩu=∞O„`åxH˜ =ÚO^Œ∂ z=~å ã¨OѨÙ@O KÕã≤ K≥¿Ñ,Î Jk
#=^Œ∞~°æ. Wk ^Õqx „Ѩã¨#∞fl~åex KÕã≤, Jxfl HÀiHõÅ#∞ f~°∞ã¨∞ÎOk.
 99

K«O_ôáê~î°ÉèË^•Å∞ - 3
~°∞„^ŒÜ«∂=∞à◊OÖ’ W"Õ ÉèË^•Å∞ H˘OK≥O `Õ_®`À HõxÊã¨∞Î<åfl~Ú.
K«i„`«„`«Ü«∞*ÏѨºã¨º K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ #~À`«Î=∞,
ã¨~°Ç¨Ï㨺O K« <å=∂x „|Ǩϟ‡HÍÎx =^•=∞ºÇ¨Ï"£∞.
=∞Ǩq^•º =∞ǨÜ«∞O„`«O =∞Ǩ ã¨Ñ¨Îâ◊ fu K«,
=∞$`«ã¨Or=h <å=∞ K«`«∞~°÷O ã¨O„ѨH©iÎ`«ó.
ѨOK«=∞O K« =∞ǨK«O_ô +¨+¨ªO K≥·= K«`«∞+¨Ên
U`åx Ü≥∂ q*Ï<åu <å=∂x #$Ѩã¨`«Î=∞!
WHõ¯_» =∞Ǩq^Œº, =∞ǨÜ«∞O„`«O, =∞Ǩã¨ÑâΨ u◊ , =∞$`«ãO¨ r=x, =∞ǨK«O_ç,
K«`«∞+¨Êk Jx P~°∞ÉèË^•Å∞ K≥ѨÊ|_®¤~Ú.
1. =∞Ǩq^Œº (HÍmã¨∂HõÎO)
Dã¨O[˝Å∞ ã¨OMϺ™êOˆHuHÍÅ∞. JO>Ë Hõ@ѨÜ∂« k ã¨O[˝Å#∞ ##∞ã¨iOz
ã¨OYºÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOKåe. (1. HÍk ~°fl= - Hõ Y QÆ Ñ¶¨∞ V K« Kè« [ ~°≠ - Wq
`˘q∞‡k. 2. \Ïk ~°fl= - @ ~î° _» _è» } `« ^äŒ ^Œ ^èŒ (9) 3. áêkó ѨOK« - Ѩ
Ѷ¨ | Éèí =∞ - (5) 4. Ü«∂k ~°fl= - Ü«∞ ~° Å = â◊ +¨ ã¨ Ç¨Ï Hõ∆ - (9) Hõ-1
Y-2 QÆ-3 J<Õq^èŒOQÍ Hõ "≥Ú^Œ Öˇ·#=~å‚Å#∞|\˜ì ã¨OYºÅ#∞ ã‘fiHõiOKåe.
q^Œº – q´4, Ü«∞´1. ã¨OÜ«ÚHÍÎH~∆õ O° Ö’ z=iǨÏÅ∞¡<Õ „QÆÇÏ≤ OKåe. HÍ|\˜ì
'q^Œº—Ö’ '^Œº— Ö’x z=iǨÏÅ∞¡ —Ü«∞' WHõ¯_» „QÆÇ≤ÏOѨ|_»∞`«∞Ok. JOHÍ<åO
"å=∞`À QÆuó. JOÔHÅ∞ Z_»=∞#∞O_ç ‰õΩ_çH˜ „QÆÇ≤ÏOKåe. HÍ|\˜ì q^Œº JO>Ë 14
„Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞OÖ’x 54= â’¡HõO Ô~O_»=áê^ŒO #∞Oz 68=â’¡HõO =~°‰õΩ L#fl
14½â’¡HÍÅ HÍo(~å„u)ã¨∂HõÎO =∞Ǩq^Œº. „áê~°OÉèíOÖ’xJ~°úâ’¡HõO ÖˇHõ¯Ö’H˜
fã¨∞HÀ‰õΩO_» q∞ye# 14 â’¡HÍÅ∞ =∞Ǩq^Œº Jx ã¨OMϺã¨OHˆ `åxfl|\˜ì „QÆÇÏ≤ OKåe.
2. =∞ǨÜ«∞O„`«O (ÅH©; ã¨∂HõÎO)
Ü«∞O„`«O – Ü«∞´1, ~°´2. '„`«— J<Õã¨OÜ«ÚHÍÎHõ∆~°OÖ’xz=iǨÏÅ∞¡ '~°—
„QÆÇ≤ÏOѨ|_»∞`«∞Ok. HÍ|\˜ì Ü«∞O„`«O JO>Ë 21. K«`«∞~å÷^蕺ܫ∞OÖ’ 2= â’¡HõO
#∞Oz 22=â’¡HõO =~°‰õΩ#fl 21 â’¡HÍÅ 'ÅH©;ã¨∂HõÎO— =∞ǨÜ«∞O„`«O Jx
K≥Ñʨ |_»∞`«∞#flk.
100
3. =∞Ǩã¨Ñ¨Îâ◊u
J~°æà◊, H©ÅHõ, Hõ=KåÅ∞ ã¨Ñ¨Îâ◊u 13 J^蕺ܫ∂Å∞ "≥Ú`«ÎO ÉèÏQÆO =∞Ǩ
ã¨Ñ¨Îâ◊u Jx K≥ѨÊ|_»∞`«∞#flk. Wq "≥Ú`«ÎO 700 ã¨OYº HõÅqQÍ XHõã¨=∞#fiÜ«∞O
(ѨÙ@-10).13 J^蕺ܫ∂ÅÉèÏQÆO ã¨Ñ¨Îâ◊u. Jk J~°æà◊, H©ÅHõ, Hõ=KåÅ`À Hõe¿ãÎ
=∞Ǩã¨Ñ¨Îâ◊u Jx ã¨∂÷ÅOQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û.
4. =∞$`«ãO¨ r=x
10= J^蕺ܫ∞OÖ’x 24=â’¡Hõ=Ú ''`«`«ó „Ѩã¨#fl =∞dÅO—— #∞O_ç P
J^蕺ܫ∞OÖ’x ''âßO`å kQÆ˚x`«ã¨fi<åó—— =~°‰õΩ QÆÅ 4½ â’¡HÍÅÉèÏQÍxfl =∞$`«
ã¨Or=hq^Œº JO\Ï~°∞. â◊√OÉèí=^èŒ `«~åfi`« Jxfl„áê}∞ʼnõΩ ã¨Or=#O JO>Ë
=∞Oz „áê}â◊H˜Î U~°Ê_çOk Hõ#∞Hõ D 4½ â’¡HÍÅÉèÏQÆO =∞$`«ã¨Or=hq^Œº.
5. =∞ǨK«O_ç (^Õgã¨∂HõÎO)
K«O_ç – K« ´ 6, _» ´ 3. Hõ#∞Hõ K«O_ç JO>Ë 36. 5= J^蕺ܫ∞O "≥Ú^Œ\ ˜
â’¡HOõ #∞Oz 36=â’¡HOõ =~°‰Ωõ L#fl 36 â’¡HÍÅÉèÏQÆO =∞ǨK«O_ç J#|_»∞`«∞#flk.
WO^Œ∞Ö’ 7 #∞O_ç 36 ´ 30 â’¡HÍÅÉèÏQÍxH˜ ^Õgã¨∂HõÎO Jx =º=Ǩ~°O.
6. K«`«∞+¨Êk
WO`«‰õΩ ѨÓ~°fiO K«O_ô™È΄`«K«`«∞+¨ìÜ«∞O (ѨÙ@-11) QÍ K≥ѨÊ|_ç# 1. HÍm
(~å„u)ã¨∂HõÎO, 2. ÅH©;(=∞Ç≤ÏëêO`«Hõs)ã¨∂HõÎO, 3. ã¨~°ã¨fif(<å~åÜ«∞}©)ã¨∂HõÎO
4. K«O_ô(^Õg)ã¨∂HõÎO J<Õ 4 ™È΄`åʼnõΩ HõeÑ≤ K«`«∞+¨Êk Jx ¿Ñ~°∞.

K«O_ôáê~î°ÉèË^•Å∞ - 4
ã¨$+≤ì,ã≤÷uã¨OǨ~°„Hõ=∞O
1. ã¨$+≤ì„Hõ=∞O (J#∞Ö’=∞„Hõ=∞O)
NHÍ=∞ó Ѩل`«HÍ"≥∂ "å, ã¨$+≤ì=∂~°æ„Hõ"Õ∞} `«∞,
™ê=i‚ ã¨∂û~°º`«#Ü«∞, ™êû=i‚ ~°ƒùq`å =∞#∞ó.
'™ê=i‚ ã¨∂û~°º`«#Ü«∞ó— Jx "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì '™ê=i‚ ~°ƒqù `å =∞#∞ó— J<ÕO`«
 101
=~°‰õΩ JO>Ë „Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞O "≥Ú^Œ\ ˜â’¡HõO #∞Oz z=i(„`«Ü≥∂^Œâ◊)J^蕺ܫ∞O
z=iâ’¡HõO=~°‰õΩ „Hõ=∞OQÍ áê~åÜ«∞}O KÕ¿ãÎ Jk ã¨$+≤ì„Hõ=∞O. n<Õfl J#∞Ö’=∞
„Hõ=∞O JO\Ï~°∞. ã¨OѨ^ŒÅ∞, Ѩل`«∞Å∞ "≥Ú^Œ Öˇ·#"å\˜x HÀˆ~"å~°∞ D„ѨHÍ~°O
áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e.
2. ã≤÷u„Hõ=∞O
[¿ÑK«Ûù„HÍk =∂~°Éèíº, â◊√OÉèí^≥·`«º=^è•=kè,
P^Œº =∂~°Éèíº „Ѩ[¿Ñ`ü ѨâßÛ KÕÛù+¨O ã¨=∂ѨÜÕ∞`ü.
âßO`åºkHÍ=∞ ã¨û~°fi„`« ã≤÷u=∂~°æ„Hõ"Õ∞} `«∞
ã≤÷uáê~î° ã¨û~°fiHÍ"Õ∞ .........................
<åÅæ=J^蕺ܫ∞O#∞Oz Ѩ^=Œ J^蕺ܫ∞O z=i=~°‰Ωõ "≥Ú^Œ@ K«kq, `«~åfi`«
1, 2, 3 J^蕺ܫ∂Å∂, P`«~åfi`« 11, 12, 13 J^蕺ܫ∂Å∞ K«^Œ=@O ã≤÷u„Hõ=∞
áê~åÜ«∞}O.
L`«Î=∞K«i„`« JO>Ë S^ÀJ^蕺ܫ∞O#∞Oz 13=J^蕺ܫ∞O=~°‰õΩ "≥Ú^Œ@
K«kq, `«~åfi`« „Ѩ^=Œä ∞, =∞^躌 =∞K«i„`«Å∞ JO>Ë 1 #∞O_ç 4 J^蕺ܫ∂Å∞ K«^=Œ @O
ã≤÷u„Hõ=∞O Jx =∞`åO`«~°O HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. nxfl QÆ∞iOz ѨijeOKåe.
âßO`åº^Œ∞Å∞ HÀˆ~"å~°∞ ã≤÷u„Hõ=∞OÖ’ áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e.
3. ã¨OǨ~° „Hõ=∞O (qÖ’=∞„Hõ=∞O)
..................... (=ÚH˜ÎHÍ"Õ∞ K« ã¨OǨÏ$uó)
ã¨OǨˆ~ KåO`«º =∂~°Éèíº, ѨâßÛ ^•kã¨=∂ѨÜÕ∞`ü,
J`«ºO`åѨk ã¨O„áê¿ÑÎ ã¨OǨ~° ã¨∞Î qâı+¨`«ó.
13 J^蕺ܫ∞OÖ’ z=iâ’¡HõO - 'U=O ^Õ"åº =~°O ÅÉÏúfi...—J<Õ^•x`À
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì „Hõ=∞OQÍ z=i#∞Oz "≥Ú^Œ\ H˜ ˜ '™ê=i‚ ã¨∂û~°º`«#Ü«∞ó— J<Õ"Ú≥ ^Œ\ ˜
J^蕺ܫ∞O "≥Ú^Œ\ ˜â’¡HõO=~°‰õΩ ѨiîOK«_»O ã¨OǨ~°„Hõ=∞O. n<Õfl qÖ’=∞„Hõ=∞O
JO\Ï~°∞. ÃÑ^ŒÌPѨ^ŒÅ∞ ã¨OÉèíqOz#ѨÙ_»∂, "≥∂Hõ∆OHÀã¨=¸ D„Hõ=∞OÖ’
áê~åÜ«∞}O „âı+¨ªO.
DqÖ’=∞„Hõ=∞OÖ’ =∞i H˘xfl ÉèË^•Å∞ ¿Ñ~˘¯O\Ï~°∞.
102
qÖ’=∞„Hõ=∞O - ÉèË^•Å∞
1. J^蕺ܫ∞qÖ’=∞O :
áê~åÜ«∞}OÖ’ J^蕺ܫ∞O=∂„`«"∞Õ qÖ’=∞„Hõ=∞OÖ’ #_»=@O XHõq^è•#O.
JO>Ë 13= J^蕺ܫ∞OÖ’ „áê~°OaèOz 12,11, 10.... J<Õ „Hõ=∞OÖ’ J^蕺ܫ∂Å∞
=∂„`«"Õ∞ "≥#‰õΩ¯ #_»∞™êÎ~Ú. UJ^蕺ܫ∂xH˜ PJ^蕺ܫ∞OÖ’ â’¡HÍÅ∞ =∂„`«O
"≥Ú^Œ\ ☠’¡HOõ #∞Oz z=iâ’¡HOõ =~°‰Ωõ „Hõ=∞OQÍ Ñ¨iOî Kåe. J^蕺ܫ∂Å∞ =∂„`«"∞Õ
qÖ’=∞O HÍ=_»O=Å# nxfl J^蕺ܫ∞qÖ’=∞„Hõ=∞áê~åÜ«∞}O J#=K«∞Û.
2. â’¡HõqÖ’=∞O :
z=iJ^蕺ܫ∞O z=iâ’¡HõO#∞Oz "≥Ú^Œ\ ˜J^蕺ܫ∞O "≥Ú^Œ\ ˜â’¡HõO=~°‰õΩ
K«^Œ=@O =∞~Àq^è•#O. WO^Œ∞Ö’ J^蕺ܫ∂Å`Àáê@∞ â’¡HÍÅ∞ ‰õÄ_® qÖ’=∞O
HÍ=@O=Å¡ Wk â’¡HõqÖ’=∞áê~åÜ«∞}O J=Ù`«∞Ok. Ö’QÆ_» ã¨OǨ~°„Hõ=∞OQÍ
K≥ѨCH˘#flq^è•#O W^Õ.
3. Ѩ^ŒqÖ’=∞O :
ã¨ÑâΨ u◊ Ö’ z=iâ’¡HOõ #∞O_ç "≥Ú^Œ\ ☠’¡HOõ =~°‰Ωõ (J~°=÷ O`« "≥∞#ÿ )Ѩ^•Å#∞
qÖ’=∞„Hõ=∞OÖ’ ѨiîOK«@O Ѩ^ŒqÖ’=∞áê~åÜ«∞}O. Dq^è•#OÖ’ J^蕺ܫ∞
â’¡HÍÅ`Àáê@∞ â’¡HõOÖ’xѨ^•Å∞ ‰õÄ_® "≥#Hõ#∞O_ç "≥Ú^Œ\ ˜H˜ =™êÎ~Ú.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ :
=∞#∞ ~°ƒùq`å ™ê=i‚ ã¨û=∂™ê^Œº [#‡ ã¨∂~åº`ü
Hõ∆„uÜ«∞~°¬Éèí ã¨∞û~°^äÀ ÅÉÏúfi =~°O ^Õ"åº U="£∞.
WÖÏ „áê~°OaèOz â’¡HÍÅ∞ "≥#H˜¯ K«^Œ∞=Ù`«∂ "≥Ú^Œ\ ˜â’¡HõO.
=∞=∞ QÆ^Œ`À qã¨Î~å `«Î^Œ∞`«ÊuÎO xâß=∞Ü«∞,
J+¨ì=∞ó Hõ^䌺`Õ =∞#∞ó Ü«∞ ã¨∂û~åº `«Î#Ü«∞ ™êû=i‚ó.
Jx ™ê=i‚Ѩ^ŒO`À áê~åÜ«∞}O =ÚQÆ∞ã¨∞ÎOk. „Ѩuâ’¡HõOÖ’#∂ Ѩ^•Å∞ WÖÏ
"≥#Hõ#∞Oz =ÚO^Œ∞‰õΩ K«^Œ"åe. Wk H˘OK≥O Hõ+¨ìO.
 103
4. JHõ∆~°qÖ’=∞O :
ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’x z=iâ’¡HõOÖ’ z=iJHõ∆~°O`À "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì "≥#‰õΩ¯ "≥Ú^Œ\ ˜
â’¡HõO"≥Ú^Œ\ ˜JHõ∆~°O=~°‰õΩ K«^Œ=@O =∞~Àq^è•#O. WO^Œ∞Ö’ J^蕺ܫ∞, â’¡Hõ,
Ѩ^•Å`Àáê@∞ JHõ∆~åÅ∞ ‰õÄ_» qÖ’=∞„Hõ=∞OÖ’ LO\Ï~Ú. HÍ|\˜ì Wk JHõ∆~°
qÖ’=∞áê~åÜ«∞}O J=Ù`«∞Ok. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ z=iâ’¡HõO
#∞ó =∞ `åqÉèíi‚ó =™ê ^Œº™ê=∂㨠#‡[˚ ~åºã¨∂
Éèíó~°¬Ü«∞„uHõ∆^äŒó ~°ã¨∞ ÉÏúfiÅ ~°O= "åº^Õ =OU.
WÖÏ „Ѩuâ’¡HõOÖ’#∞ JHõ∆~åÅ#∞ "≥#H˜¯ K«^Œ∞=Ù`«∂ „Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞O "≥Ú^Œ\ ˜
â’¡HõO -
=∞=∞ `À^ŒQÆ ~å^£ã¨Îq uÎO`«Ê^Œ∞`« Ü«∞=∞âßx
=∞ó+¨ì -`Õ^䌺Hõ #∞ó=∞ Ü≥∂ Ü≥∂#`«~°ºã¨∂û i˚=™ê
Jx áê~åÜ«∞}O =ÚyOKåe. Wk KåÖÏ Hõ+¨ìO. =~°‚qÖ’=∞OQÍ áê~åÜ«∞}O
=∞~À~°HõOQÍ KÕÜ«∞=K«∞Û. JHõ∆~åÖË H͉õΩO_® JO^Œ∞Ö’ QÆ∞}˜O`åÅ∞ ‰õÄ_® "≥#Hõ
#∞O_ç =ÚO^Œ∞‰õΩ K≥¿ÑÎ Jk =~°‚qÖ’=∞O J=Ù`«∞Ok.
W@∞=O\˜qâı+¨ qÖ’=∞áê~åÜ«∞}Å∞ x^èŒ#O, LKåÛ@#O, ^Õfi+¨O "≥Ú^Œ
Öˇ·#ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ LѨÜ≥∂y™êÎ~°∞. DqÖ’=∞áê~åÜ«∞} `«~åfi`« P`«‡~°Hõ∆}HÀã¨O
108 ™ê~°∞¡ =∞$`«∞ºO[Ü«∞=∞O„`«O [Ñ≤OKåe.
qÖ’=∞áê~åÜ«∞}O - qâı+¨Ñ¶¨∞@#O
qÖ’=∞áê~åÜ«∞}OÖ’ ™ê^茺<å=∂xfl ‰õÄiÛ qq^èŒq^è•Å∞QÍ áê~åÜ«∞}O
KÕ¿ãѨ^Œúu HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
Z=ix =â◊O KÕã∞¨ HÀ"åÖ’, ÖË^• K«OѨ_O» =ÔQ~· å KÕÜ∂« Ö’, "å_»∞ ™ê^躌 O.
™ê^茺 "≥∞ÿ#"å_ç¿Ñ~°∞ ‰õÄiÛ, áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O Dq^è•#O.
1. „QÆ^äŒ#O :
â’¡HõO=∞^茺OÖ’ ™ê^茺<å=∞O KÕ~°Û@O „QÆ^äŒ#O. Wk =â◊ºOHÀã¨O.
104
2. q^Œ~°ƒùO :
â’¡HÍxH© â’¡HÍxH© =∞^茺֒ ™ê^茺<å=∞O KÕ~°Û@O q^Œ~°ƒùO. Wn =âߺxˆH.
3. ã¨OѨÙ@O :
ã¨ÑâΨ u◊ â’¡HÍxfl J#∞Ö’=∞OQÍ Ñ¨iOî z, `«~åfi`« ''J=ÚHõO ã¨OÎ ÉèÜ
í ∞« ã¨OÎ ÉèÜ
í ∞« ——
Jx uiy Pâ’¡HÍxfl JHõ~∆ „° ѨuÖ’=∞OQÍ Ñ¨iOî K«@O ã¨OѨÙ@O. "≥Ú^Œ@ J#∞Ö’=∞O
`«~åfi`« JHõ~∆ „° ѨuÖ’=∞O ~Ô O_»∂ Hõeã≤, XHõP=$u J=Ù`«∞Ok. WÖÏ ã¨ÑâΨ f◊ „QÆO^äOŒ
"≥Ú`«ÎO áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e.
4. ~À^èŒ#O :
ã¨Ñ¨Îâ◊uâ’¡HõO ã¨QÆO K«kq, ''J=ÚHÍ=ÚHõÜ≥∂ ifi^Õfi+¨}O ‰õΩ~°∞ ‰õΩ~°∞——
J<Õ=∂@Å∞ qÖ’=∞OQÍ K≥Ñ≤Ê, q∞ye#ã¨QÆOâ’¡HÍxfl JHõ∆~°qÖ’=∞OQÍ K«^Œ"åe.
W^ŒO`å XHõP=$u. WÖÏ ã¨Ñ¨Îâ◊f„QÆO^äŒO "≥Ú`«ÎO áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e.
5. LKåÛ@#O :
''J=ÚHõ =ÚKåÛ@ Ü≥∂KåÛ@Ü«∞ Ѷ¨\ò—— J<ÕѨš"åxfl =ÚO^Œ∞ K«kq,
`«~åfi`« ã¨Ñ¨Îâ◊uâ’¡HõO Ѩ^Œ„ѨuÖ’=∞OQÍ Ñ¨iîOKåe. W^ŒO`å XHõP=$u. WÖÏ
ã¨Ñ¨Îâ◊f„QÆO^äŒO "≥Ú`«ÎO áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e.
6. =∂~°}O :
ã¨Ñ¨Îâ◊uâ’¡HõO JHõ∆~°„ѨuÖ’=∞OQÍ K«kq 'J=ÚHõO ǨÏ# ǨÏ# ǨïO Ѷ¨\ò—
Jx K«^Œ"åe. W^ŒO`å XHõP=$u. WÖÏ ã¨Ñ¨Îâ◊f„QÆO^äŒO "≥Ú`«ÎO áê~åÜ«∞}O
K͆Ƕe.
D„ѨÜ≥∂QÍÖ’¡ Uk KÕã≤<å, áê~åÜ«∞}O`«~åfi`« âßOuHÀã¨O ''=O—— J<Õ
J=∞$`«c*Ïxfl =ÚO^Œ∞ KÕiÛ, #"å~°‚=∞O„`«O 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe. `«~åfi`«
=_»Ñ¨Ñ¨C, áê#HõO, <≥·"Õ^ŒºO ÃÑ\Ïìe. Dq^è•<åÅ∞ QÆ∞~°∞ã¨xfl^è•#OÖ’ KÕÜ«∞@O
=∞Ozk.
 105

HÍ=∂ºÅ∞ - K«O_ôáê~î°ã¨OYº
1. ã¨Ñ¶¨Å`«‰õΩ : ã¨OHõÅÊѨÓ~°fiO ã¨OѨÓ[º #º ™êºOˆQ+¨µ =∞#∂<£ ã¨Hõ$`ü,
ѨâßÛ^£ |e„Ѩ^•<Õ# Ѷ¨Å =∂áÈflu =∂#=ó.
ã¨OHõÅÊO KÕã≤, ^Õqx ѨÓlOz, <åºã¨O KÕã¨∞H˘x, ã¨Ñ¨Îâ◊uáê~åÜ«∞}O
KÕã≤, |e^•#O KÕ¿ãÎ, ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}O Ѷ¨e`«O Wã¨∞ÎOk.
2. Hõ+¨ìx"å~°}‰õΩ : =¸_»∞ P=$`«∞ÎÅ K«O_ôáê~åÜ«∞}O.
LѨã¨~ÀæѨâßO`«º~°÷O „u ~å=$uÎO Ѩˆ~î #fl~°ó.
3. „QÆǨÏâßOuH˜ : S^Œ∞ Ѩ~åºÜ«∂Å∞.
„QÆǨϟѨâßO`Ò Hõ~°Î"åº Ñ¨OKå=$uÎ ~°fi~å#<Õ.
4. ÉèíÜ«∞x=$uÎH˜ : U_»∞ ™ê~°∞¡. =∞ǨÉèíÜÕ∞ ã¨=Ú`«Ê<Õfl ã¨áêÎ=$uÎ =Ún~°ÜÕ∞`ü.
5. âßOuH˜ : `˘q∞‡k ™ê~°∞¡. nx=Å¡ "å[¿ÑÜ«∞Ü«∂QÆѶ¨ÅO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
#"å=$`ÒÎ Éèí"Õ KåÛùOu ~åfi[¿ÑÜ«∞Ѷ¨ÅO ÅÉèË`ü.
6. ~åA, =â◊O HÍ=\ÏxH˜, ã¨OѨ^Œ‰õΩ : Ѩ^ŒH˘O_»∞ ™ê~°∞¡
~å[=âߺܫ∞ Éèí∂`≥·º K« ~°∞„^•=$uÎ =Ún~°ÜÕ∞`ü.
7. HÍ=∞ºã≤kúH˜, â◊„`«∞ǨxH˜ : Ѩ<≥flO_»∞ ™ê~°∞¡
J~å¯=$`åκ HÍ=∞ºã≤kú Ô~· fiiǨx â◊Û *ÏÜ«∞`Õ.
8. â◊„`«∞, „ã‘Î =jHõ~°}ÏxH˜ : Ѩ^è•flÅ∞QÆ∞ ™ê~°∞¡
=∞<åfi=$`åκ iѨ٠~°fiâ◊º ã¨Î^ä• „ã‘Î =â◊`å q∞Ü«∂`ü.
9. ™œMϺxH˜, ã¨OѨ^ŒÅ‰õÄ : Ѩk¿ÇÏ#∞ ™ê~°∞¡
™œYºO ѨOK«^Œâß=$`åκ „tÜ«∞ =∂áÈflu =∂#=ó.
10. Ѩل`«, ᜄ`«, ^èŒ#ã≤kúH˜ : Ѩ^ŒÇ¨~°∞ ™ê~°∞¡
HõÖÏ=$`åκ Ѩل`«áœ„`«^èŒ#^è•<åºQÆ=∞O q^Œ∞ó.
11. ~å[ÉèíÜ«∞x=$uÎH˜ : Ѩk¿ÇÏ_»∞ ™ê~°∞¡
~å[cèuq<åâßÜ«∞ qѨH∆ÀKåÛ@<åÜ«∞ K«, ‰õΩ~åº`ü ã¨Ñ¨Î^Œâß=$uÎ"£∞.
106

12. â◊„`«∞=ÙÅLKåÛ@#‰õΩ : Ѩ^≥úxq∞k ™ê~°∞¡. `« ^ä•ëêì^Œâ◊HõO „Ñ≤ÜÕ∞.

13. =∞Ǩ|∞∞}q"≥∂K«<åxH˜ : W~°"≥· ™ê~°∞¡
=∞Ǩ|∞∞}q"≥∂H∆ÍÜ«∞ qOâß=$uÎO Ѩˆ~î #fl~°ó.
14. |O^èŒq"≥∂K«<åxH˜ : W~°"≥·S^Œ∞ ™ê~°∞¡
ѨOK«qOâß=~°Î<å kú Éèí"Õ ^ŒƒO^èŒq"≥∂Hõ∆}"£∞.
15. "≥·^ŒºO ÖËx~ÀQÆO, *Ïu, ‰õΩÅ<åâ◊O "≥Ú. ã¨OHõ\ÏÅ∞ áÈ=\ÏxH˜, qq^èŒ
=$^Œ∞úÅ∞ HõÅQÆ_®xH˜ : =O^Œ™ê~°∞¡.
ã¨OHõ>Ë ã¨=∞#∞„áê¿ÑÎ ^Œ∞tÛH˜`åûº=∞ÜÕ∞ ã¨^•,
*Ïu^èŒfiO¿ã ‰õΩÖ’KÕÛù^Õ PÜ«ÚëÈ <åâ◊ =∂QÆ`Õ.
"åi=$^Òú "åºkè=$^Òú ^èŒ#<åâı `«^ä• Hõ∆ÜÕ∞,
`« ^ä≥·= „uq^èÀ`åÊ`Õ `«^ä• K≥· "åuáê`«ˆH.
‰õΩ~åº^£ Ü«∞`åfl K«Ûù`å=$uÎO `«`« ã¨ûOѨ^Œº`Õ â◊√Éèí"£∞.
qѨ^Œ ã¨Î㨺 #â◊ºOu JO`Õ Ü«∂u Ѩ~åO QÆu"£∞,
[Ü« ∞ =$^Òú â◊ ` å=$`åÎ º ~å[º=$^Òú 㨠^ • Ѩ ˆ ~ î ` ü .
16. J#∞‰õΩ#flk HÍ=\ÏxH˜ : 108 ™ê~°∞¡. nx=Å¡ 100 Jâ◊fi"Õ∞^è•ÅѶ¨e`«O.
=∞#™ê zOu`«O ^Õq ã≤kú ~°ëÈì`«Î~å K«Ûù`å`ü,
â◊`åâ◊fi"Õ∞^èŒÜ«∞*Ï˝<åO Ѷ¨Å =∂áÈflu ã¨∞„=`Õ!
17. ÅH˜;H©, "≥∂H∆ÍxH© : 1000 ™ê~°∞¡
ã¨Ç¨Ï„™ê=~°Î<å Å¡H©; ~å=$}Àu ã¨fiÜ«∞O ã≤÷~å,
Éèí∞ HÍÎ fi#º^ä• HÍ=∞O #~À "≥∂Hõ∆ =∞"åѨÙflÜ«∂`ü.
18. 50 ™ê~°∞¡ áê~åÜ«∞}O KÕ¿ãÎ, JxflHÀiHõÅ∞ f~°∞`å~Ú.
ѨOKåâ◊^•=$uÎáê~îå`ü ã¨~åfi, ã≤û^ŒúºOu ã≤^ŒúÜ«∞ó.
ã¨OѨÙ@„ѨÜ≥∂QÍÅ∞
ã¨OѨÙ\Ï^Œ∞Åã¨fi~°∂ѨO QÆ∞iOz ã¨O„QÆǨÏOQÍ =ÚO^Œ∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O.
1. Ѩš=, Ü≥∂[#, ã¨OѨÙ\ÏÅ∞ :
Ü≥∂[#O : U ^≥·<å qtëêìOâßxfl J#∞+≤ªOKÕ=∞O„`åxH˜ =ÚO^Œ∞ =∂„`«"Õ∞
„ѨÜ≥∂yOK«_»O Ü≥∂[#O JO\Ï~°∞.
 107
Ѩš=O : z=~° =∂„`«"Õ∞ KÕiÛ „ѨÜ≥∂yOK«_»O Ѩš=O.
ã¨OѨÙ@O : =ÚO^Œ∂, "≥#HÍ Ô~O_»∞ "≥·Ñ¨ÙÖÏ KÕiÛ K≥ѨÊ_»O ã¨OѨÙ@O.
ã¨OѨÙ@O kfiq^èŒO *˽ܫ∞, =Ú^ŒÜ«∂ã¨ÎHõ~°O „Ñ≤ÜÕ∞!
Dã¨OѨÙ@O L^ŒÜ«∞Hõ~°O, JãÎ̈Hõ~°O Jx Ô~O_»∞~°HÍÅ∞.
L^ŒÜ«∞Hõ~°O : =∞O„`« =∂^Ò, ѨÙ#ó â’¡Hõ, =∞O`Õ =∞O„`«O ѨÙ#ó Ѩˆ~î`ü.
ѨÙ# ~°‡O„`«O ѨÙ#ó â’¡HõO „Hõ"≥∂ HÜ«∞ =Ú^ŒÜÕ∞ â◊√Éèíó.
L^ŒÜ≥∂`«¯~°¬ÖÏÉèÏÜ«∞ ã¨OѨÙ\’ -Ü«∞ =Ú^•Ç¨Ï$`«ó.
ã¨OѨÙ@O KÕÜ«∞=Åã≤#=∞O„`«O, `«~åfi`« ã¨Ñ¨Îâ◊u(â’¡HõO)=∞O„`«O, z=iH˜
=∞m§ ã¨OѨÙ@=∞O„`«O ã¨OѨÙ@O KÕÜ«∞_»O L^ŒÜ«∞Hõ~°O. Wk =$^•úºk™ê^èŒHõO.
nxH˜ âßOu, ѨÙ+≤ì, =jHõ~°}Ï^Œ∞Ö’¡ LѨÜ≥∂QÆO.
Jã¨OÎ Hõ~O° : =∞O„`« =∂^Ò Ñ¨Ù#ó â’¡Hõ, =∞O`Õ =∞O„`å qѨ~°ºÜ«∂ó,
ѨÙ# ~°‡O„`«O ѨÙ#ó â’¡HõO, ѨÙ# ~°‡O„`«qѨ~°ºÜ«∞"£∞
=∂~°}ÀKåÛ@<Õ |O^èÕ, ã¨OѨÙ\’ -Ü«∞ =Ú^•Ç¨Ï$`«ó.
"≥Ú^Œ@ ã¨OѨÙ@O KÕ¿ã=∞O„`«O, `«~åfi`« ã¨ÑâΨ u◊ (â’¡HOõ )=∞O„`«O, P`«~åfi`«
=∞m§ ã¨OѨÙ@O KÕ¿ã=∞O„`«O, `«~åfi`« =∞m§ã¨OѨÙ@=∞O„`«O, `«~åfi`« ã¨ÑâΨ u◊ â’¡HOõ
P`«~åfi`« ã¨OѨÙ@=∞O„`«O qѨ~º° Ü«∞OQÍ (u~°Q"Æ ãÕ )≤ K≥Ñʨ _»O Jã¨OÎ Hõ~O° J<ÕãO¨ ѨÙ@
q^è•#O. Wk, =∂~°HõO LKåÛ@#O, |O^èŒ#O "≥Ú. "å\˜H˜ LѨÜ≥∂yOKÕk.
HÍ`åºÜ«∞h`«O„`ÀHõÎã¨OѨÙ\ÏÅ∞
1. =∞O„`«ã≤kúH˜ : ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’x„Ѩu=∞O„`åxH˜ "≥Ú^Œ@, z=~° ''FO—— K≥áêÊe.
FO Éè∂í ó, FO Éè∞í =ó, FQ∑O ã¨∞=ó, FO =∞ǨÏó, FO [#ó, FO `«Ñó¨ , FQ∑O ã¨`º« O
J<Õ ã¨Ñ¨Î"åºÇ¨Ï$`«∞Å`À QÍÜ«∞„ux K≥áêÊe.
2. Juj„Ѷ¨∞ã≤kúH˜ : „Ѩu=∞O„`åxH˜ "≥Ú^Œ@ 'FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û=ó— Jx
z=~° 'ã¨∞= ~°∞ƒù= ~°∂ƒù ~À"£∞— Jh HõeÑ≤ 100 P=$`«∞Å∞ ѨiîOKåe.
3. ã¨~°fiHÍ=∞ã≤kúH˜, PѨxfl"å~°}‰õΩ :
1. ã¨~°fi„`« ã¨OѨÙ\©Hõ$`«º *Ï`«"Õ^Œã¨ W`«º$Kå,
â◊`«áê~îå #‡¿ÇÏâßx! ã¨~åfi<£ HÍ=∂ #"åѨÙflÜ«∂`ü.
108
*Ï`«"Õ^Œ¿ã ã¨∞#"å=∞ ™È=∞ =∞~åfÜ«∞`À x^ŒÇ¨u "Õ^Œó
㨠#ó Ѩ~°¬ ^Œu ^Œ∞~åæ}˜ qâßfi <å "Õ= ã≤O^èŒ∞O ^Œ∞i`å `«ºyfló.
J<Õ=∞O„`«O ã¨OѨÙ@O KÕã≤, ÖË^• "≥Ú^Œ@ =∂„`«O KÕiÛ, 100 ™ê~°∞¡
áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e. ÖË^• "≥Ú^Œ@, z=~° 108 ™ê~°∞¡ [ѨO KÕÜ«∂e.
2. ÉèíQÆ=`åº Hõ$`«O ã¨~°fi q∞`åºk ^•fi^Œâ’`«Î~°ó,
â◊`åHõ∆~À =∞Ǩ=∞O„`À ÅHõ∆ =∂=~°ÎÜÕ∞^£ „=f,
㨈~fiHÍ=∂ â◊Û, ã≤^ŒúºOu ã¨~åfiѨuÎx"å~°}"£∞.
112 JHõ∆~åÅD=∞O„`«O ã¨OѨÙ\˜KÕã≤ K≥áêÊe.
3. ^Õq! „Ѩã¨<åfliÎ =∞O„`«O ѨÓ~°fi= `«ÊiH©iÎ`«"£∞,
^Õq! „Ѩã¨<åfliÎǨψ~! (11-3) J<Õâ’¡HõO ÅHõ∆, Ѩk"ÕÅ∞, "Õ~Ú, ÖË^• 108
[ѨO. ÖË^• „Ѩu=∞O„`«O nx`À ã¨OѨÙ@O KÕã≤ K≥áêÊe.
4. Ç≤Ï#ã≤Î ^≥`· º« `Õ*ÏOã≤ (11.27) ÅHõ,∆ Ѩk"ÕÅ∞, "Õ~Ú [ѨO. PѨxfl=$uÎH˜
5. „Ѩuâ’¡HÍxfl H©¡O c[ã¨OѨÙ@O KÕã≤, 41 ~ÀAÅ∞ 3 P=$`«∞Å∞QÍ
ѨiîOKåe.
4. JѨ=∞$`«∞ºx"å~°}‰õΩ : „uÜ«∞O|HõO =∞Ǩ=∞O„`«O, ã¨OѨÙ@O â◊`«*ÏѨ<å`ü
JѨ=∞$`«∞ºO Ǩψ~ ^•â◊√, ™ê^èŒHÀ <å„`« ã¨Oâ◊Ü«∞ó.
1. „`«ºO|HõO Ü«∞*Ï=∞¿ÇÏ ã¨∞QÆOkèO ѨÙ+≤ì=~°ú#"£∞
L~åfi~°∞Hõ q∞= |O^èŒ<å #‡ $`À‡ ~°∞‡H©∆Ü«∞, =∂ -=∞$`å`ü.
J<Õ =∞$`«∞ºO[Ü«∞=∞O„`«O 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe.
2. ÖË^• ã¨ÑâΨ u◊ Ö’ „Ѩu=∞O„`åxH˜ =ÚO^Œ∞ ÃÑ· =∞$`«∞ºO[Ü«∞=∞O„`åxfl K≥áêÊe. ÖË^•
=∞$`«∞ºO[Ü«∞c*ÏÅ∞ J#∞Ö’=∞qÖ’=∞O ã¨OѨÙ@OQÍ 100 P=$`«∞Å∞.
5. ã¨~°fiHÍ~°ºã≤kúH˜ - â◊~°}ÏQÆ`«n<å~°Î=∞O„`«ã¨º ã¨OѨÙ\Ï zÛù"Õ.
â◊~°}ÏQÆ`«n<å~°Î : (11-11) â’¡HõO ã¨OѨÙ@O.
6. qѨuÎ<åâ◊ѨÓ~°fiHõâ◊√Éèí„áêÑ≤ÎH˜, ã¨~°fiHÍ=∞ã≤kúH˜ :
Hõ~À`«∞ ™ê # W`åºkáê^Œã¨OѨÙ@*ÏѨ<å`ü.
Hõ~À`«∞ ™ê # â◊√≈Éèí¿ÇÏ`«∞ sâ◊fis, â◊√ÉèÏx Éèí„^• }ºaèǨÏO`«∞ KåѨ^Œó.
(5-35) ã¨OѨÙ@O.
 109
7. W+¨ì "≥∞ÿ#=~°O HõÅQÆ\ÏxH˜ : U=O ^Õ"åº =~°O ÅÉÏúfi =∞O„`«ã¨OѨÙ\˜`Õ# "≥·,
ã¨~°fiHÍ=∂Ñ≤Î i `«∞ºHõÎO Nz^ŒO|~°=¸iÎ<å.
U=O ^Õ"åº =~°O ÅÉÏúfi (13-17) Éèíq`å =∞#∞ó J<Õâ’¡HõO ã¨ÑÎ̈â◊u
„Ѩu=∞O„`åxH˜ =ÚO^Œ∂, "≥#∞Hõ ã¨OѨÙ@O KÕã≤ K≥áêÊe. ÖË^• HÍ=∞c[ã¨OѨÙ@O`À
~ÀA‰õΩ 3 P=$`«∞Å K˘Ñ¨C# 41 ~ÀAÅ∞.
8. ^•i„^•ºkã¨=∞ã¨ÎPѨ^ŒÅx"å~°}‰õΩ :
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $ `Õu =∞O„`Õ}, ã¨OѨÙ\©Hõ$`«º áê~°fiu,
Éèí"Õ ^Œ„`« # ã¨O^ÕǨÏ, ã¨û~åfiѨuÎx"å~°}"£∞.
â◊`«"å~°[¿Ñ <≥·= ÅHõ∆=∞O„`«[¿Ñ# "≥·.
1. ^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ (4-17) J<Õâ’¡HõO ã¨OѨÙ@O. 2. DXHõ¯â’¡HÍ<Õfl
HÍ~°ºã≤÷ux|\ì̃ ÅHõ∆, Ѩk"ÕÅ∞, "Õ~Ú 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz<å KåÅ∞.
3. ^Œ∞ˆ~æ 㨇 $ `Õu =∞O„`« ã¨∞Î kfi^è•Hõ$`«º =∞¿ÇÏâ◊fii!
P^Œº =∞~°úO ã¨=ÚKåÛ~°º Ü«∞^ŒOu Ü«∞ K«Û ^Œ∂~°ˆH.
|∞∞KåO`Õ `«∂`«Î~å~°úO `«∞ Ü≥∂[~Ú`åfi „Ѩܫ∞`«fl`«ó,
ÅHõ∆ã¨OMϺ[¿Ñ <≥·= ã¨~åfiѨuÎx"å~°}"£∞.
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ (4-17) J<Õâ’¡HõO ã¨QÆO HõeÑ≤, ^•x`«~åfi`« '`«`À
Ü«∞^ŒOu Ü«∞ K«Û ^Œ∂~°̂H— J<Õ=∞O„`«O, ^•xH˜ `«~åfi`« '^•i„^Œº^Œ∞óYâ◊=∞#O—
J<Õ(4–17)â’¡HõO L`«Î~å~°÷O ã¨QÆO HõeÑ≤, HÍ~åº#∞™ê~°OQÍ ÅHõ∆, Ѩk"ÕÅ∞,
"Õ~Ú 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz<å KåÅ∞. (ѨÙ@-53)
9. ã¨~°fiÉÏ^è•âßOuH˜ : ã¨~°fiÉÏ^蕄Ѩâ◊=∞#O ã¨OѨÙ\Ϻ â◊`«"å~°Hõ"£∞
Ѩ~î°<å^£ "≥·i<åâ◊ ™êûº`ü, `«^ä• ÅHõ∆[áê ^ŒÑ≤.
ã¨Ç¨Ï„㨠=∞^äŒ"å [áêÎ fi, HÍ~°ºÖÏѶ¨∞=Q“~°"å`ü.
ã¨~°fiÉÏ^蕄Ѩâ◊=∞#O (11-39) J<Õâ’¡HõO ÅHõ∆[ѨO. ÖË^• Dâ’¡HõO
ã¨OѨÙ@O`À 100 ™ê~°∞.¡ ÖË^• ã¨~fi° ÉÏ^è•qx~°∞‡HÀÎ... # ã¨Oâ◊Ü∞« ó (12–12)
J<Õâ’¡HOõ ã¨OѨÙ@O.
10. =∞Ǩ=∂sx"å~°}‰õΩ : W`«÷O Ü«∞^• Ü«∞^• ÉÏ^è• ã¨OѨÙ\Ϻ â◊`«*ÏѨ<å`ü,
=∂sâßOu ~°ƒù"Õ`ü H˜∆„ѨO <å„`« HÍ~åº qKå~°}Ï.
W`«÷O Ü«∞^• Ü«∞^• ÉÏ^è•(11–50)J<Õâ’¡HõO ÅHõ∆[ѨO. ÖË^• ã¨OѨÙ@OQÍ
110
100 P=$`«∞Å∞. [Ü«∞Of =∞OQÆàÏ ... ã¨fi^è• #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ— (J~°æà◊O-1)
11. ™êfi~å[ºã≤kúH˜ : `«`À =„"Õ #$áÈ (13-11) J<Õâ’¡HõO ÅHõ∆ [ѨO ÖË^•
ã¨OѨÙ@O.
12. ÉÏÅ„QÆǨÏ"åOu : Ç≤Ï#ã≤Î ^≥·`«º`Õ*ÏOã≤ =∞O„`«O ÅHõ∆O `«^ä•Ü«Ú`«"£∞.
Ѷ¨∞O\ÏO HÍO㨺=∞~¸O |^è•fi =∂+¨ÉèíHõÎO |eO K«ˆ~`ü
=∞O„`« =ÚKåÛ~°º `«^Œ…O\Ï<å^ŒO ‰õΩ~åº kfiK«Hõ∆}ó
`«<åfl^Œ„â◊=}Ï ^ÕÌq ѨÖÏÜ«∞O`Õ Ñ≤âßK«HÍó II
Ç≤Ï#ã≤Î ^≥·`«º`Õ*ÏOã≤ (11-27) J<Õâ’¡HõO ã¨OѨÙ@O. ã¨nѨ|e^•#O,
Ѷ¨∞O\Ï"å^Œ#O. ÖË^• ÃÑ·â’¡HõO ÅHõ∆[ѨO.
13. j„Ѷ¨∞HÍ~°ºã≤kúH˜ : 1. XHõ™êi "≥Ú^Œ\ ˜J^蕺ܫ∞O "≥Ú^Œ\ ˜â’¡HõO#∞Oz z=i
J^蕺ܫ∞O z=iâ’¡HõO=~°‰õΩ J#∞Ö’=∞áê~åÜ«∞}O. 2. z=iJ^蕺ܫ∞O z=i
â’¡HOõ #∞Oz "≥Ú^Œ\ J˜ ^蕺ܫ∞O "≥Ú^Œ\ ☠’¡HOõ =~°‰Ωõ XHõ™êi qÖ’=∞áê~åÜ«∞}O.
3. =∞m§ "≥Ú^Œ\ ˜ÖÏQÍ J#∞Ö’=∞áê~åÜ«∞}O.
14. ÅH©;„áêÑ≤ÎH˜ : HÍO™È ã≤‡ `å =∞$K«O ^Õq ã¨OѨÙ\©Hõ~°}Ï #fl~°ó
ÅH©;"å<£ *ÏÜ«∞`Õ ã¨^Œº â◊≈`«áê~îå #fl ã¨Oâ◊Ü«∞ó.
HÍO™È ã≤‡`åO J<ÕNã¨∂HõÎ|∞∞‰õΩ¯#∞ ã¨OѨÙ@O KÕã≤, ã¨Ñ¨Îâ◊u áê~åÜ«∞}O.
10 P=$`«∞Å∞ KÕÜ«∂ Åx z^ŒO|~°ã¨OÇ≤Ï`«.
k<å <ÕºHÀ#ѨOKåâ◊^£ ~°=∂c*Ë# ã¨OѨÙ@"£∞,
x`«ºO ѨOK«^Œâß=$`ÒÎ ÅH©;"å<£ Éèí=u „^èŒ∞="£∞.
ÖË^• H©¡O c[O ã¨OѨÙ@O KÕã≤ 49 ~ÀAÅ∞, ~ÀA‰õΩ 15 ™ê~°∞¡ áê~åÜ«∞}.
15. |∞∞}ѨiǨ~åxH˜ : J#$}Ï Jã≤‡<£ .... J<Õ=∞O„`«O ã¨OѨÙ@O.
16. =∂~°}ÏxH˜ : U= =ÚHÍÎ fi ã¨=Ú`«Ê`«º (3-37) J<Õ=∞O„`«O ã¨OѨÙ@O.
17. "≥∂ǨÏ#O : *Ï˝x<å =∞Ñ≤ KÕ`åOã≤ =∞O„`«ã¨OѨÙ\˜`Õ# "≥·,
â◊`«áê~îå^£ ~å[Ѩ`Àflº "≥∂Ç¨Ï "Õ∞+¨ºOu <å#º^ä•.
1. *Ï˝x<å =∞Ñ≤ KÕ`åOã≤ (1-42) J<Õâ’¡HõO ÅHõ∆[ѨO.
2. „Ѩu=∞O„`åxfl P=∞O„`«Ñ¨Ù â’¡HõO`À ã¨OѨÙ@O KÕã≤ 100 áê~åÜ«∞}Å∞
KÕ¿ãÎ, `«Ñ¨ÊHõ "≥∂ǨÏ#O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
 111
18. ~ÀQÆ<åâ◊<åxH˜ : ~ÀQÍ #âı+¨=∞O„`«O `«∞ ã¨OѨÙ@O qkè<å K«ˆ~`ü,
â◊`«"å~°O =∞Ǩ~ÀQÆ<åâ◊#O Éèí=u „^èŒ∞="£∞.
=∞O„`«ÅHõ∆[¿Ñ <≥·= ~ÀQÆ<åâ’ Éèí"Õ^£ „^èŒ∞="£∞.
~ÀQÍ #âıëê #ѨǨÏOã≤..... „Ѩܫ∂Ou (11–26) J<Õâ’¡HõO ã¨OѨÙ@O.
ÖË^• Dâ’¡HõO XHõ\ ˜ ÅHõ∆[ѨO.
19. ã¨HõÅq^•º„áêÑ≤ÎH˜, =∂@֒ѨO áÈ=\ÏxH˜ :
W `«∞ºHÍÎ ™ê `«^• ^Õg=∞O„`«ã¨OѨÙ@*ÏѨ<å`ü
"åwƒ[ã¨OѨÙ>Ë <åÑ≤ q^•º"å<£ â◊`«áê~î°`«ó.
`«#‡O„`«ÅHõ∆*ÏѨ<å `«Î ^Õ= Ç≤Ï Ñ¶¨ÅO t"Õ.
W `«∞ºHÍÎ ™ê `«^• ^Õg (5-66) J<Õâ’¡HOõ ã¨OѨÙ@O. ÖË^• SO J<Õ"åwƒ[O
ã¨OѨÙ@O. (`À 100 ™ê ~°¡x =∞$`«∞ºO[Ü«∞ã¨OÇ≤Ï`«) 'q^•º ã¨û=∞™êÎ ãÎ̈= ^Õq—(11
5) J<Õâ’¡HõO ã¨OѨÙ@O. '"Õ∞ ^è•ã≤— J<Õâ’¡HõO ã¨OѨÙ@O.
20. =jHõ~°}O : UHõqOâ◊ kÌ#O ^Õq HÍ=∞c*Ë# ã¨OѨÙ@"£∞,
„Ѩ`«ºÇ¨ÏO `«∞ ^Œâß=$`åκ ~å[=â◊ºO Éèí"Õ^£ „^èŒ∞="£∞.
HÍ=∞c[ã¨OѨÙ@O`À 21 ~ÀAÅ∞, ~ÀA‰õΩ 10 P=$`«∞Å∞ KÕÜ∂« e. 12 ™ê~°∞¡
Jx z^ŒO|~°ã¨OÇ≤Ï`«.
21. LKåÛ@#O : =∂Ü«∂c[ѨÙ@O Hõ$`åfi Ѷ¨\ò Ѩš=ã¨=∞xfi`«"£∞.
'„Ç‘ÏO— c[ã¨OѨÙ@O`À 'Ѷ\¨ ò— J<Õk ѨÅ=¡ OQÍ z=~° =∂„`«O K≥ÑÊ≤ 7 ~ÀAÅ∞,
~ÀA‰õΩ 13 ™ê~°∞¡ K≥¿ÑÎ LKåÛ@#O J=Ù`«∞Ok.
22. ã¨~ÀfiѨ„^Œ=<åâ◊O : ÃÑq· ^èOŒ QÍ 4 ~ÀAÅ∞. ~ÀA‰õΩ 11 ™ê~°∞¡ K≥áêÊe. ~°HÍ∆ Oã≤
Ü«∞ „`À„QÆqëê â◊Û.... Ѩiáêã≤ qâ◊fiO (11-31) J<Õâ’¡HõO ã¨OѨÙ@O.
23. ã¨~°fiHÍ~°ºã≤kú : x`«ºO „u"å~å ^Õ=O Ç≤Ï K«`åfiiOâ◊kÌ#O t"Õ.
UHÍkèHõO HÍ~°ºã≤kú ~°ƒù"Õ ^Œ„`« # ã¨Oâ◊Ü«∞ó.
ÃÑ·q^èŒOQÍ 40 ~ÀAÅ∞. 3 ™ê~°∞¡QÍ „áê~°OaèOz, ~ÀA H˘Hõ\ ˜K˘Ñ¨C#
JkèHÑõ ~¨ åºÜ«∂Å∞ K≥áêÊe. JO>Ë "≥Ú^Œ\ ~˜ ÀA 3 ™ê~°∞,¡ ~Ô O_»=~ÀA 4 ™ê~°∞,¡
=¸_»=~ÀA 5 ™ê~°∞¡ J<Õq^èOŒ QÍ ÃÑOK«∞`«∂ áê~åÜ«∞}O KÕÜ∂« e. ^•x=Å#
ã¨=∞ãÎ̈ "≥∞ÿ#HÍ~åºÅ∞ <≥~°"Õ~°∞`å~Ú.
112

=∞i H˘xfl ã¨OѨÙ@qâıëêÅ∞

1. ™ê=¸Ç≤ÏHõHõÖϺ}=Ú#‰õΩ :
^Õ"åº Ü«∞Ü«∂ `«`« q∞^ŒO ..... â◊√ÉèÏx ™ê #ó. (4J.3â’¡)
2. qâ◊fi~°Hõ∆}=Ú#‰õΩ : Ü«∂ Nó ã¨fiÜ«∞O ã¨∞Hõ$u<åO .... ^Õq, qâ◊fi"£∞.(4–7)
3. qâßfiÉè∞í º^ŒÜ∞« =Ú#‰õΩ :qâıfiâ◊fii! `«fiO Ѩiáêã≤......... ÉèHí #Θ „=∂ó.(11–33)
4. qâ◊fi"åºÑ¨Î "≥∞ÿ#qѨ`«∞Î `˘ÅQÆ∞@‰õΩ :
^Õq „Ѩã¨<åfliÎǨψ~....... K«~åK«~°ã¨º. (11–3)
5. qâ◊fi=ÚÜ≥ÚHõ¯ ÉèíÜ«∂â◊√Éèí<åâ◊=Ú#‰õΩ :
Ü«∞™êºó „ѨÉèÏ= =∞`«∞ÅO........... =∞uO Hõ~À`«∞. (4–5)
6. qâ◊fi=ÚÜ≥ÚHõ¯ áêѨ`åѨx"å~°}=Ú#‰õΩ :
^Õq „Ѩã‘^Œ ѨiáêÅÜ«∞.......... =∞ǨϟѨã¨~åæ<£. (11–34)
7. qѨ`«∞Î x"å~°} Ü«∞QÆ∞@‰õΩ, ã¨~°fiHÍ~°ºã≤kúH˜ :
â◊~°}ÏQÆ`«n<å~°Î ........ #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. (11–12)
8. ÉèíÜ«∞ǨÏ~°}=Ú#‰õΩ :
(Hõ) ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ 㨈~fiâı ........ #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. (11–24)
(K«) U`« `ÕÎ =^Œ#O ™œ=∞ºO........ #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. (11–25)
(@) *ÏfiÖÏHõ~åà◊ =∞`«∞º„QÆ ........ #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. (11–24)
9. áêѨ<åâ◊=Ú#‰õΩ : Ç≤Ï#ã≤Î ^≥·`«º`Õ*ÏOã≤ ............ ã¨∞`å x=.(11–27)
#`ÕÉèíº ã¨û~°fi^• ........ ~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï. (J~°àæ O◊ .7)
10. P~ÀQƺ™œÉèÏQƺ„áêÑ≤ÎH˜ :
^ÕÇ≤Ï ™œÉèÏQƺ =∂~ÀQƺO ^ÕÇ≤Ï "Õ∞ Ѩ~°=∞O ã¨∞Y"£∞
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï ........ kfiëÈ [Ç≤Ï (J~°àæ O◊ .10)
11. ã¨∞ÅHõ∆}Ѩffl„áêÑ≤ÎH˜ : ѨfflO =∞<À~°=∂O ^ÕÇ≤Ï =∞<À=$`åÎ#∞™êi}©"£∞,
`åi}©O ^Œ∞~°æã¨O™ê~°™êQÆ~°ã¨º ‰õΩÖ’^Œƒù"å"£∞.(J~°æà◊O.22)
12. ã¨~fi° q^è•Éè∞í º^ŒÜ∞« „áêÑ≤HÎ ˜ : `Õ ã¨=∞‡`å [#Ѩ^+Õ µ¨ ... Éè=í f „Ѩã<¨ åfl.(4–15)
 113

13. ~°Hõ∆}=Ú á⁄O^Œ∞@‰õΩ : â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï <À ........ xã¨ûfi<Õ# K«.(4–24)

14. ã¨=∞ã¨HÎ Öõ Ϻ}„áêÑ≤HÎ ˜ : ã¨~fi° =∞OQÆà=◊ ∂OQÆÖºË .... #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ.(11–10)
15. â◊H˜Î„áêÑ≤ÎH˜ : ã¨$+≤ìã≤÷uq<åâß<åO .......#"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. (11–11)
16. „Ѩã¨#fl`«‰õΩ : „Ѩ}`å<åO „Ѩã‘^Œ `«fiO ......... =~°^• Éèí=.(11–35)
17. Éèí∞H˜Î=ÚH˜Î„áêÑ≤ÎH˜ : q^èÕÇ≤Ï ^Õq, HõÖϺ}O q^èÕÇ≤Ï qѨÙÖÏO „tÜ«∞"£∞,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï........ kfiëÈ [Ç≤Ï. (J~°æà◊O.12)
18. ã¨fi~°=æ ÚH˜„Î áêÑ≤HÎ ˜ : (J) ã¨~fi° Éè∂í `å Ü«∞^• ^Õq ..... "≥∂HõÜ
Î ∞« ó. (11–7)
(P) ã¨~°fi㨺 |∞kú~°∂¿Ñ} .........#"≥∂ -ã¨∞Î `Õ.(11–9)
19. ã¨fiѨflã≤kú : ^Œ∞ˆ~æ! ^Õq! #=∞ ã¨∞ÎÉèíºO ã¨~°fiHÍ=∂~°÷™ê^茈H!
=∞=∞ ã≤kú =∞ã≤kúO "å ã¨fi¿Ñfl ã¨~°fiO „Ѩ^Œ~°≈Ü«∞.
20. =ÚH˜ÎH˜ : `«fiO "≥·+¨‚gâ◊H˜Î ~°#O`«.......=ÚH˜Î¿ÇÏ`«∞ó. (11–5)
21. ^Œ∞ã¨ûfiѨflѨiǨ~åxH˜, âßOuHõ~°‡ÅÖ’ : x~°ƒùÜ«∞ó ѨÙ=∂<£ ã¨OѨÙ\˜.
22. Ѩ~°„ѨÜ≥∂QÆâßOuH˜ : `«`À xâ◊√OÉèíó - `«^ä•. (9–30)
23. Ѩل`«„áêÑ≤ÎH˜ : 㨇~°<£ =∞ "≥∞ÿ`«K«Ûi`«O (12–28),
H©¡O ã¨OѨÙ@O`À 41 ~ÀAÅ∞, 41 áê~åÜ«∞}Å∞.
24. PѨ^£^Õfi+¨<åâ◊#O :
`« Ü«∂™ê‡HõO .......... Ѩ~°=∂Ѩ^Œó – ã¨OѨÙ@O
25. =∞ǨѶ¨ÅO :
„Ѩuâ’¡HÍxH˜ FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û=ó J<Õ"åºÇ¨Ï$u„`«Ü«∞O`À QÍÜ«∞„f=∞O„`«
ã¨OѨÙ@O.
H˘xfl ã¨OѨÙ\˜`«=∞O„`åÅ∞
PÜ«∂HÍ=∂ºÅ#∞|\˜ì PÜ«∂K«i„`«ÅÖ’x U ^≥·<å XHõ=∞O„`«O Láêã≤OKÕ
@ѨC_»∞, PÜ«∂=∞O„`åÅ`À ‰õÄ_ç#PÜ«∂K«i„`«ÅÖ’x PÜ«∂^Õ=`«Å#∞ ѨÓlOz,
PÜ«∂K«i„`«ÅÖ’x ™È΄`«O`À QÍh, 1. qâıfiâ◊fisO, 2. â◊„HÍ^ŒÜ«∞ ã¨∞û~°QÆ}Ïó 3. ^Õq
„Ѩã¨<åfliÎǨψ~ "≥Ú^Œ Öˇ·#"å\˜`À HÍx, ÖË^• #"≥∂ ^Õ"≥·º J<Õâ’¡HõO`À HÍx,
PÜ«∂^Õ=`«Å#∞ ã¨∞ÎuOz, PÜ«∂=∞O„`åÅ#∞ [Ñ≤OK«_»O „Hõ=∞O.
114
PÜ«∂=∞O„`åʼnõΩ |∞∞ëêº^Œ∞Åq=~°O ÅÉèíºO HÍHõáÈ`Õ [Ñ≤OKÕk UK«i„`«
Ö’x=∞O„`«"≥∂ PK«i„`«Ü≥ÚHõ¯ |∞∞ëêº^Œ∞Å<Õ P=∞O„`«[ѨOÖ’ „QÆÇ≤ÏOKåe.
™ê^è•~°}OQÍ â’¡HõOÖ’x<åÅ∞QÆ∞áê^•Å∞ "Õˆ~fi~°∞QÍ#∞ 5 ѨÓ~åfi~°úO 6
L`«~Î å~°Oú J<Õ"å\˜`À +¨_O» QÆ<åºã¨O.
1. HÍ~°ºã≤kú (^Œ∞ˆ~æ ã¨$ ‡`å....4-16)
|∞∞ëêºk : J㨺 N^Œ∞ˆ~æ 㨯 $`å Wu =∞O„`«ã¨º Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒù |∞∞+≤ó, L+≤‚H± Kè«O^Œó
N=∞Ǩ=∂Ü«∂ ^Õ=`å, ^Œ∞~åæ c[O, âßHõOÉèís â◊H˜Îó, "åÜ«Ú ã¨Î`«Î fiO, =∞=∞
K«`«∞ifi^èŒÑ¨Ù~°∞ëê~°÷ã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
<åºã¨O : 1. ^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó – JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
2. ã¨fiÃãÎÂó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ – `«~°˚hÉèϺO #=∞ó
3. Ü«∞^ŒOu Ü«∞K«Û ^Œ∂~°ˆH qO^Œu =∂ q∞Ç¨Ï –=∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó
4. Ѩ==∂#`« [˚Ç≤Ï –J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó
5. ^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº –Hõx+≤ìHÍÉèϺO #=∞ó
6. ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ã¨^•„~°úz`åÎ –Hõ~°`«Å....... #=∞ó
WÖψQ ǨÏ$^ŒÜ«∂k<åºã¨O
<åºã¨O : ˆH <ÀѨ=∂ Éèí=`«∞ `Õ -㨺 Ѩ~å„Hõ=∞㨺
~°∂ѨO K« â◊„`«∞ÉèíÜ«∞HÍ ~°ºuǨi ‰õΩ„`«
z`ÕÎ Hõ$áê ã¨=∞~°x+¨µª~°`å K« ^Œ$ëêì
`«fi ÜÕ∞º= ^Õq! =~°^Õ! Éèí∞=#„`«ÜÕ∞ -Ñ≤.
=∞O„`«O : SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
FO „Ç‘ÏO NO H©O¡ HÍO ™È`üã‡≤ `åO...LѨÇϨ fiÜÕ∞ „tÜ«∞"£∞ FO „Ç‘ÏO NO H©O¡
FO „Ç‘ÏO NO H©¡O ^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤....^Œ^•ã≤
Ü«∞^ŒOu Ü«∞K«Û ^Œ∂~°ˆH qO^Œu =∂ q∞Ç¨Ï Ñ¨==∂# `« [˚Ç≤Ï
^•i„^Œº^Œ∞óY..... ^ŒÜ«∂„~°úz`åÎ
FO „Ç‘ÏO NO H©¡O SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
 115
=∞ǨHÍ~åºÅ∞ ã¨OHõeÊOz#ѨÙ_»∞ ÅHõ,∆ 10"ÕÅ∞, "≥~Úº, #∂@Zxq∞k QÍx
[Ñ≤OKåe. ^ŒâßOâ◊O P=ÙáêÅ∞, <≥~Úº, Ǩϟ=∞O. ^ŒâßOâ◊O `«~°Ê}O =∂~°˚#O.
ã¨∞"åã≤x, „ÉÏǨχ}Éè’[<åÅ∞. (ѨÙ@-44)
ã¨=∞ã¨ÎPѨ^ŒÅx=$uÎH˜ ^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å Jx „Ѩuâ’¡HõO`À ѨiîOKåe. ÖË^•
=ÚO^Œ∞QÍ - ^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å Jx ѨiîOz, `«`À Ü«∞^ŒOu..... q`« [˚Ç≤Ï.
Ü«∞ ^Œ∞u÷`«O ÉèíQÆ=u `«`«û~°fiO â◊=∞Ü«∞ â◊=∞Ü«∞ ™êfiǨ.
^Œ∞~åæO ^ÕgQ∑O â◊~°} =∞ǨÏO „ѨѨ^Õº.
„Ѩu‰õÄÅO "Õ∞ #â◊º`«∞, J#∞‰õÄÅO "Õ∞ Jã¨∞Î.
`«~åfi`« ^•i„^Œº^Œ∞óY J<Õ L`«Î~å~°úO WÖÏ Ñ¨iîOKåe. Dq^èŒOQÍ HÍ=∂ºxfl ÅHõ∆
"≥Ú^ŒÅ∞QÍ [ѨO.
2. ã¨^Àº"≥∂ǨÏ#O (*Ï˝x<å =∞Ñ≤ 1-42)
|∞∞ëêºk : J㨺 N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}ÏO`«~°æ`« „Ѩ^äŒ=∞K«i„`åO`«~°æ`« '*Ï˝x<å
=∞Ñ≤— Wu =∞O„`«ã¨º „|Ǩ‡ |∞∞+≤ó, QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó, N=∞ǨHÍm ^Õ=`å, ~°HõÎ
^ŒOuHÍ c[O, #O^• â◊H˜Îó, Jyfl ã¨Î`«Î fiO (=â◊O KÕã¨∞HÀ=Åã≤#"åi¿Ñ~°∞) =âߺˆˆ~÷
[¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
<åºã¨O : 1. *Ï˝x<å =∞Ñ≤ KÕ`åOã≤ 4. =∞Ǩ=∂Ü«∂ „Ѩܫ∞K«Ûùu
2. ^Õg ÉèíQÆ=f Ç≤Ï ™ê 5. *Ï˝x<å =∞Ñ≤.... ÉèíQÆ=f Ç≤Ï ™ê
3. |ÖÏ ^•Hõ$+¨º "≥∂ǨÜ«∞ 6. |ÖÏ^•Hõ$+¨º „Ѩܫ∞K«Ûùu
^蕺#O : ™ê^茺O ã¨∞áêâı# ^Œ$_èÕ# |^•úfi, xáê`«Ü«∞OfO YÅ∞ ™ê^èŒHõ㨺
áê^•|˚Ü≥∂ó Y_»æ^èŒ~åO „u<Õ„`åO, Éèí*Ïq∞ ^Œ∞~åæO [#=â◊ºã≤^≥úº.
ÅHõ∆ [ѨO. áêÜ«∞ã¨O, `Õ<≥, <≥~ÚºÅ`À ^ŒâßOâ◊Ǩϟ=∞O.
3. ã¨~åficè+¨ì„áêÑ≤Î (W`«÷O xâ◊=∞º...2-8)
|∞∞ëêºk : J㨺 N W`«÷O xâ◊=∞º Wu =∞O„`«ã¨º q+¨µ‚ |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó
N=∞ǨÅH©; ˆ~Ì=`å, ^Œ∞~åæ c[O, âßHõOÉèís â◊H˜Îó, "åÜ«Ú ã¨Î`«Î fiO.
<åºã¨O : 1. FO W`«÷O xâ◊=∞º 4. FO K«HÍ~° HÀѨO
2. FO ^Õ"å<åO =KåOã≤ 5. FO â◊OÉèí∞ â◊Û
116
3. FO =∞^èŒ∞ã¨∂^Œ#ó 6. FO „Éèí‰õΩ\©‰õΩ\˜ÖÏ#<Ò
^蕺#O : ǨÏã¨Î^ŒfiÜÕ∞# Hõ=∞ÖË ^è•~°Ü«∞OfO ã¨∞bÅÜ«∂,
Ǩ~°#∂ѨÙ~°ã¨OÜ«ÚHÍÎO, ÅH©;O ^ÕgO Éèí*Ï =∞ºÇ¨Ï"£∞.
10"ÕÅ[ѨO. áêÜ«∞ã¨O Ǩϟ=∞O. `«~°Ê}O, =∂~°˚#O "≥Ú^Œ Öˇ·#q ѨÓ~°fiOÖÏQÍ.
4. W+¨ìHÍ~°ºã≤kú, ~ÀQÆâ◊„`«∞<åâ◊O – (ã¨~°fiÉÏ^è• – 11-36)
|∞∞ëêºk : J㨺 N=∂~°¯O_ÕÜ∞« ѨÙ~å}ÏO`«~`æ° H« “tH©Ki« „`åO`«~`æ° «
ã¨~°fiÉÏ^è• W `«ºã¨º =∞O„`«ã¨º – ÉèíQÆ"å<£ "Õ^Œ"åºã¨ó |∞∞+≤ó,
J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, â◊√OÉèÏã¨∞~°^èŒfiOã≤h ^Œ∞~åæ ^Õ=`å, „ÉèÏ=∞s c[O
cè=∂ â◊H˜Îó, ã¨∂~°º ã¨Î`«Î fiO, ~ÀQÆ(iѨÙ)<åâ߈~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó I
<åºã¨O : 1. FO ã¨~°fi 4. FO U= "Õ∞=
2. FO ÉÏ^蕄Ѩâ◊=∞#O 5. FO `«fiÜ«∂ HÍ~°ºO
3. FO „`≥·Ö’Hõº ™êºdÖËâ◊fii 6. FO J㨇^≥· fiiq<åâ◊#"£∞
^蕺#O : áê}˜„QÆO^äŒ#g∞e`å<£ iѨÙQÆ}Ï xflѶ¨∞flO `«ºcèH∆±}O =ÚǨïó
qѶ¨∞fl^èŒfiOã¨#HÍi}© x[Ѩ^Œ„áêáêÎ #=Of [<å<£
ÉèíHõ΄`å}Ѩ~åÜ«∞}Ï ÉèíÜ«∞Hõs q^Õfi+≤}ÏO ã¨~°fi`«ó
Éèí∂Ü«∂ <Õ‡ Éèí=Éèí∂`«ÜÕ∞ ÉèíQÆ=f ^Œ∞~åæiQÆ~åfiѨǨ.
ÅHõ∆[ѨO, QÆ∞QÆ∞æÅ∞Ǩϟ=∞O. `«~°Ê}Ï^Œ∞Å∞, ѨÓ~°fiOÖÏQÍ.
5. ÉèíÜ«∞x=$uÎ (â◊~°}ÏQÆ`«...11-11)
|∞∞ëêºk : J㨺 N â◊~°}ÏQÆ `Õu =∞O„`«ã¨º – ~°∞„^•`å‡ ã¨∞"Õ∞^è• |∞∞+≤ó,
J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, N<å~åÜ«∞}© ^Õ=`å, =∞=∞ ã¨~åfiiÎǨÏ~°}Ë [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
<åºã¨O : 1. FO â◊~°}ÏQÆ`« 4. FO ã¨~°fi ™êºiÎǨψ~
2. FO n<å~°Î 5. FO ^Õq, <å~åÜ«∞}˜,
3. FO Ѩi„`å}Ѩ~åÜ«∞}Ë 6. FO #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ.
™êfiǨO`«OQÍ â’¡HõO [ѨO. áêÜ«∞ã¨O ÖË^• <Õu`À, uÅÅ`À Ǩϟ=∞O.
`«~°Ê}ÏkHõO ѨÓ~°fiOÖÏQÍ. (â◊~°}ÏQÆ`«n<å~°Î â’¡HõO =∞O„`åkHõO Ѩˆ~î`ü,
 117
Éèí"Õ „^ÀQÍk=∞$`«∂º<åO <åâ◊#O ã¨~°fiã≤kú^Œó)
6. â◊„`«∞<åâ◊#O (U= =ÚHÍÎfi.... 3-37)
|∞∞ëêºk : J㨺 N U= =ÚHÍÎ fi W `«ºã¨º =∞O„`«ã¨º – „|Ǩ‡ |∞∞+≤ó, QÍÜ«∞„f
Kè«O^Œó, N=∞ǨHÍm ^Õ=`å, =∞=∞ â◊„`«∞q<åâ߈~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
<åºã¨O : 1. FO U= =ÚHÍÎfi ã¨=Ú`«Ê`åº 4. FO â◊¥ÖË <≥·# =∞`å_»Ü«∞`ü
2. FO ™ê~°∂_è®O `«O =∞Ǩã¨∞~°O 5. FO U= =ÚHÍÎ fi....=∞Ǩã¨∞~°O
3. FO áê^Õ <å„Hõ=∞º HõOˆ~î K« 6. FO áê^Õ#....J`å_»Ü«∞`ü
™êfiǨO`«OQÍ â’¡HOõ [ѨO. =∞Ǩã¨∞~° J<ÕKÀ@ â◊„`«∞=Ù¿Ñ~°∞ LK«ÛiOKåe.
ѨkÅHõÅ∆ [ѨO, ^ŒâßOâ◊O HÍ~°O, `≥Å· O`À ‰õÄ_ç#ã¨~¬° ÑO¨ Ǩϟ=∞O. ^•<À¡ ^ŒâßOâ◊O
`«~°Ê}O =∂~°˚#O, „ÉÏǨχ}ÏkÉè’[#O.
7. Jcè+¨ì„áêÑ≤Î (ã¨~°fi=∞OQÆà◊ – 11-9)
|∞∞ëêºk : J㨺 N ã¨~°fi=∞OQÆ àı `«ºã¨º Dâ◊fi~° |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, NQ“s
^Õ=`å, =∞=∞ Jcè+¨ìã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
<åºã¨O : 1. FO ã¨~°fi=∞OQÆà◊=∂OQÆÖ˺ 4. FO <å~åÜ«∞}˜ #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ
2. FO t"Õ ã¨~åfi~°÷™êkèˆH 5. FO ã¨~°fi=∞OQÆà◊ ....™êkèˆH
3. FO â◊~°}˺ „`«ºO|ˆH ^Õq 6. FO â◊~°}˺....#"≥∂ -ã¨∞Î `Õ
7ÅHõÅ∆ [ѨO. áêÜ«∞ã¨O Ǩϟ=∞O. ^ŒâßOâ◊O `«~Ê° }O, =∂~°#˚ O. ã¨~fi° =∞OQÆà◊
J<ÕDâ’¡HõO ~ÀE 7 ™ê~°∞¡ =∂„`«O Ѩiî¿ãÎ, =∞ǨÉèíÜ«∞x=$uÎ, W+¨ìã≤kú ‰õÄ_®.
8. =∞ǨÉèíÜ«∞x=$uÎ (ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ ....11-23)
|∞∞ëêºk : J㨺 N ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ Wu =∞O„`«ã¨º – =∞¿ÇÏâ◊fi~° |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ
Kè«O^Œó, N^Œ∞~åæ ^Õ=`å, =∞=∞ =∞ǨÉèíÜ«∞x=$`«ºÎˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
<åºã¨O : 1. „ǨO 2. „Ç‘ÏO 3. „Ǩ˙O 4. „ÃÇ·ÏO 5. „ǨÏ∫O 6. „ǨÏó
™êfiǨO`«OQÍ =∞O„`«[ѨO. áêÜ«∞ã¨O`À Ǩϟ=∞O. `«~°Ê}ÏkHõO ѨÓ~°fiO
ÖÏQÍ, 9=∞Ok ã¨∞"åã≤#∞Å∞, 9=∞Ok ‰õΩ=∂iʼnõΩ Ü«∞^ä•â◊HΘ JÅOHõ~}° , Éè’[#O.
118

ã¨~°fiã≤kú - qѶ¨∞fl x~°∂‡Å#O

'q+¨µ=‚ ∂Ü«∂— J<Õ^•#∞flOz '„ÉèÏOu— =~°‰Ωõ JO>Ë 5=J^蕺ܫ∞OÖ’x 12=â’¡HOõ
#∞O_ç 32=â’¡HõO =~°‰õΩ FO, NO c*ÏÅ`À „Ѩuâ’¡HõO Ѩiî¿ãÎ qѶ¨∂fl Åhfl `˘Åy
ã¨~fi° O ã≤kãú ∞¨ OÎ k.
ã¨~°fiâ◊√ÉèÏÅ∞
`å~°"åºÇ¨Ï$uã¨O~°∞^ŒúO [¿Ñ 㨇O„`«O â◊`åHõ∆~°"£∞,
x`«º =∞ëÈì`«Î~°â◊`«O x„âı≈Ü«∞㨠Ѷ¨ÖÏѨÎÜÕ∞.
FO(„Ѩ}=O) "åºÇ¨Ï$u (Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û=ó) Å`À ‰õÄ_ç#â◊`åHõ∆~°=∞O„`åxfl
x`«ºO 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤¿ã,Î ã¨~fi° â◊√ÉèÏÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
QÍÜ«∞„f „u+¨µì |#∞+¨µìÑπ =Ô~‚Âó „áÈHõÎ â◊≈`åHõ∆~°ó.
1. QÍÜ«∞„u 2. „u+¨µìÑπ (*Ï`«"Õ^Œ¿ã) 3. J#∞+¨µìÑπ („uÜ«∞O|HõO) =~å‚Å`À
‰õÄ_çOk â◊`åHõ~∆ O° .
QÍÜ«∞„f=∞O„`«O – 24 =~å‚Å∞, PˆQflÜ«∂GO JO>Ë *Ï`«"^Õ ¿Œ ã =∞O„`«O
- 44 =~å‚Å∞, „`≥Ü · ∞« O|HõO JO>Ë „uÜ«∞O|HõO Ü«∞*Ï=∞¿ÇÏ =∞O„`«O 32 =~å‚Å∞
– D=¸_»∂ Hõeã≤#=∞O„`«O â◊`åHõ~∆ O° . nx=Å¡ HõÜ ∆ ∂« k~ÀQÍÅ∂, JѨ=∞$`«∞º=Ó
"åiOѨ|_»`å~Ú. WÖψQ â◊`åHõ∆~°=∞O„`åxfl ã¨Ñ¨Îâ◊u „Ѩuâ’¡HõO "≥Ú^Œ@ Ѩiî¿ãÎ,
ã¨=∞ã¨ÎPѨ^ŒÅ∂, Hõ∆Ü«∂k~ÀQÍÅ∂ x"åiOѨ|_»`å~Ú.
1. QÍÜ«∞„u 2. „u+¨µÑì π (*Ï`«"^Õ ¿Œ ã) 3. J#∞+¨µÑì π J<Õ=∞O„`åÅ „Hõ=∞OÖ’
Éè^Ë •xfl|\˜ì Wk =¸_»∞q^è•Å∞QÍ =º=ǨÏiOѨ|_»∞`«∞Ok. D„Hõ=∞OÖ’ QÍÜ«∞„u "≥Ú^Œ@
L#fl=∞O„`«O QÍÜ«∞„`å^ŒºO.
QÍÜ«∞„`åº^ŒºO [¿Ñ #‡O„`«O ã¨~°fiáêѨq=ÚHõÎÜÕ∞.
ã¨~fi° áêѨq<åâ◊<åxH˜ DQÍÜ«∞„`åº^ŒºO [Ñ≤OKåe.
1. „u+¨µÑì π 2. J#∞+¨µÑì π 3. QÍÜ«∞„u. J<Õ„Hõ=∞OÖ’ „u+¨µÑì π "≥Ú^Œ@ LO>Ë
W^Œf „u+¨µÉì Ï^ŒºO J=Ù`«∞Ok. ã¨~fi° â◊„`«∞q<åâßxH˜ „u+¨µÉì Ï^Œº=∞O„`«O [Ñ≤OKåe.
1. J#∞+¨µìÑπ 2. QÍÜ«∞„u 3. „u+¨µìÑπ. J<Õ„Hõ=∞OÖ’ LO>Ë J#∞+¨µìÉÏk.
nxˆH „`«ºO|HÍk Jx ‰õÄ_» =º=Ǩ~°O. PÜ«Ú~å~ÀQƺ=$kúHÀã¨O „`«ºO|HÍ^Œº =∞O„`«O
[Ñ≤OKåe.
 119
ÅH©;„áêÑ≤Î – Hõ=∞ÖÏÅÜ«∞=∞O„`«O
^ŒH˜∆}Ï=¸iÎã¨OÇ≤Ï`«Ö’ Hõ=∞ÖÏÅÜ«∞=∞O„`«O QÆ∞iOz WÖÏ K≥ѨÊ|_çOk.
J^èŒ =ˆH∆ º =∞¿ÇÏâßx, ÅH©;ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O„`«Hõ"£∞,
Ü«∞㨺 q*Ï˝#=∂„`Õ}, ѨÖÏÜ«∞O`Õ =∞ǨѨ^Œó.
„Ѩ}=O ѨÓ~°fi =ÚKåÛ~°º, ǨÏs =∂`«‡Hõ =∞Hõ∆~°"£∞,
NѨÙ@O Kå^èŒ Hõ=∞ÖË „|Ǩ‡ ÉèÏ#∞ ã¨Î ^ä≥·= K«.
ÖÏÜÕ∞ =∞^茺QÆ`åO Éèí∂q∞O, ~°∞„^Œ™ê÷<Õ `«∞ Ü≥∂[ÜÕ∞`ü,
„Ѩã‘^ŒÜ«ÚQÆà◊O ѨÓ~°fic*Ïx ã¨OѨÙ>Ë# K«.
=∞ǨÅH©;ǨÏ$^ŒO`À -Ü«∞ =∞ëêìqOâ◊u=~°‚"å<£.
J^è•+¨<ì „Õ `«„Ѩq∞`åHõ~∆ å`«‡HõO, x^è•Ü«∞ ѨÓ~°fiO Hõ=∞ÖÏÅÜ«∂O =∞#∞"£∞,
ѨâßÛ `«∞ΠѨÓ~åfi~°÷Hõ "Õ∞= =ÚK«Ûˆ~, ^Œ∞̈~æ 㨇 $ `Õu „Ѩkä`«O =∞#∞O `«`«ó
Ç≤Ï~°}º=~å‚ q∞u ѨÓ~°‚=∞O„`«HõO, ^•i„^Œº^Œ∞ó MËu `«`«ó Ѩ~å~°úQÆ"£∞,
`«`À [¿Ñ `«ÎO Hõ=∞ÖÏÅÜ«∂=∞#∞O, s `≥·º# Ü≥ÿ∞HÀ H„`« =∞#∞ó „ѨH©iÎ`«ó.
U=O =∞O„`«<åºã¨Ü«ÚH˜Îó „Ѩkëêì, "Õ^•º ÅH©;ã¨∂HõÎ=∂„`Õ =º=™ê÷,
Ü«∂ KåÉèíº™êÎ ã¨O`«`«O ™ê^茈HO„^≥·, ã¨∂û`Õ ÅH©;O, ^Œ∞óY*Ï`«O xǨÏOu.
nxx|\˜ì D=∞O„`«ã¨fi~°∂ѨO Dq^èŒOQÍ LO@∞Ok
FO NO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
FO NO „Ç‘ÏO NO =∞ǨÅH˜; #=∞ó.
^Œ∞~ˆ æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+[¨ O`Àó,
ã¨fiÃãóÂ÷ 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤.
Ç≤Ï~°}º=~å‚O ǨÏi}©O..... =∞ =∂=ǨÏ.
^•i„^Œº^Œ∞óYǨi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº
ã¨~ÀfiѨHÍ~°H~õ }° ÏÜ«∞ 㨠^•„~°zÌ `åÎ
FO NO „Ç‘ÏO NO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
FO NO „Ç‘ÏO NO =∞ǨÅH˜; #=∞ó.
WÖÏ - `å =∞‡ P=Ç¨Ï - "≥Ú^ŒÅ∞QÍ - Ü«∞ â◊√≈zó „Ѩܫ∞`À Éèí∂`åfi =~°‰õΩ
Nã¨∂HõOÎ 16 |∞∞‰õΩ¯Å`À ^Œ∞~ˆ ãæ ‡¨ $`å J<Õ ÃÑ· â’¡HOõ [ѨO KÕ¿ãÎ ã¨OѨ^ÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
Ü«∂=∞à◊`O« „`åxfl|\˜ì 1200 ÖË^• 12000 J#∞ëêª#O.
120
W`«~°ã¨OѨ^ŒÅ∞
Ç≤Ï~°}º=$kú "≥Ú^Œ Öˇ·#PÜ«∂ã¨OѨ^ŒÅ∞ ã≤kúOK«\ÏxH˜ Nã¨∂HõÎOÖ’x
PÜ«∂|∞∞‰õΩ¯Å#∞ ã¨ÑâΨ u◊ Ö’x„Ѩu=∞O„`åxH˜ =ÚO^Œ∞ KÕiÛ K≥áêÊe. Uk KÕi¿ãÎ Uq∞
ÖÏÉè"í ∂≥ ã¨∂Å÷ OQÍ WÖÏ „QÆÇÏ≤ OK«=K«∞Û.
1. Ç≤Ï~°}º=$kú : Ç≤Ï~°}º=~å‚O J<Õ|∞∞‰õΩ¯ KÕiÛ K≥áêÊe. „u=∞^èŒ∞Ѩ١`«
K«OѨHÑõ Ù¨ +¨ÊO ^ŒâßOâ◊ÇϨ Ÿ=∞O. 9=∞Ok ã¨∞"åã≤x, 9=∞Ok ‰õΩ=∂iʼnõΩ Éè’[#O.
2. ¿ÇÏ=∞~“Ѩºã≤kú : `å =∞‡ P=Ç¨Ï J<Õ|∞∞‰õΩ¯. ^ŒâßOâ◊O uÅP[º Ǩϟ=∞O.
3. ^èŒ#^è•#º=$kú : Pk`«º=ˆ~‚ J<Õ |∞∞‰õΩ¯. „u=∞^èŒ∞Ѩ١`«aÅfiѨÙëêÊÅ∞ ÖË^•
aÅfiѶ¨ÖÏÅ`À Ǩϟ=∞O. aÅfiO PǨ~°O. aÅfiã¨g∞ѨOÖ’ LO@∂ 21 ~ÀAÅ∞
Dq^èŒOQÍ KÕÜ«∂e. `«~åfi`« 9 =∞Ok ã¨∞"åã≤#∞ʼnõΩ Éè’[#O.
4. Ü«∞â’=$kú : LÃÑ·`«∞ =∂O...
„u=∞^èŒ∞Ѩ١`«[áêѨÙ+¨ÊO ÖË^• *ÏuѨÙ+¨ÊO Ǩϟ=∞O.
5. ^•i„^Œºx=$uÎ, : ‰õ∆ΩuÊáê™ê....
ã¨∞Yã¨OѨ^ÅŒ ∞ `≥Å¡#∞=ÙfiÅ∞, Ѩ^•‡Å∞, =∂ˆ~_»∞^ŒàÏÅ∞, <≥~Úº Ǩϟ=∞O
6. =G=$kú : QÆO^èŒ^•fi~åO .... Hõ=∞ÖÏÅ∞, =∂Å∂~°Ñ¨„`åÅ∞, `≥Å¡
#∞=ÙfiÅ∞, `Õ<≥, ã¨iÊã¨∞û Ǩϟ=∞O.
7. ã¨OѨ^Œfi$kú : Hõ~"Ì° ∞Õ #...„u=∞^è∞Œ ѨÙ`¡ <« åiˆHà◊O, =∂q∞_ç, „^•HõÅ∆ Ǩϟ=∞O
8. ^è•#ºã¨=∞$kú : PѨ ã¨û$[O`«∞... „u=∞^è∞Œ ѨÙ`¡ « „gÇ≤Ï, Ü«∞=, QÀ^è∞Œ =∞Ǩϟ=∞O.
9. Ѩل`«|O^è∞Œ =$kú : P„~åÌO ѨÙ+¨¯i}©O....„u=∞^è∞Œ Ü«Ú`« JѨÓáêÅ`À Ǩϟ=∞O.
10. ^Õâ◊,„QÍ=∞ÖÏÉèíO : P„~åÌO Ü«∞ó Hõi}©O.. ÃÑ~°∞QÆ∞`À Ǩϟ=∞O.
11. J#flã¨=∞$kú : Ü«∞ â◊√≈zó ...... QÀH©∆~°O Ǩϟ=∞O.
|O^èŒ"≥∂Hõ∆}O
FO #=∞ ã¨∞û`Õ x~°$`Õ uQƇ`Õ*’ HÜ«∞ 㨇ܫ∞O q=$`å =O^èŒ "Õ∞`«"£∞,
Ü«∞"Õ∞# `«fiO Ü«∞=∂º ã¨Oq^•<À`«Î"Õ∞ <åˆH -kè~ÀÇ¨Ï Ü≥ÿ∞#"£∞.
™ê^茉õΩ_»∞ áêi÷=eOQÆO KÕã¨∞H˘x, ^•x #iÛOz, ^•xã¨g∞ѨOÖ’ LO_ç
ÃÑ=· ∞O„`åxfl ã¨ÑâÎ̈ u◊ =∞O„`«O`À HõeÑ≤, #∂~°∞ áê~îåÅ∞ ѨiOî Kåe.
 121

^•~°∞}[fi~°x=$uÎ
FO Éèí™ê‡Ü«Ú^è•Ü«∞ q^Œ‡¿ÇÏ, fH∆±}^ŒQ∑æ„ëêìÜ«∞ nè=∞Ç≤Ï,
`« <Àfl [fi~°ó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü.
J<Õ[fi~°QÍÜ«∞„ux ã¨Ñ¨Îâ◊u „Ѩu=∞O„`«O`À „Ѩu~ÀA L`«ÊuÎ, ã¨OǨ~°,
L`«Êu΄Hõ=∞OÖ’ 7 ~ÀAÅ∞ [Ñ≤OKåe.
â◊¥Å~ÀQÆx=$uÎ
FO g∞_è»∞+ì̈=∞ t=`«=∞ t"À # ã¨∞û=∞<å Éèí=, Ѩ~°"Õ∞ =$Hõ∆ PÜ«Ú^èŒO x^è•Ü«∞,
Hõ$uÎO =™ê#, PK«~°. Ñ≤<åHõO a„Éèí ^•QÆÇ≤Ï.
=ÚO^Œ∞QÍ áêi÷=eOQÍxfl ѨÓlOz, `«~åfi`« ÃÑ=· ∞O„`åxfl ã¨ÑâΨ u◊ „Ѩu=∞O„`«O`À
HõeÑ≤, ѨiOî Kåe.
â◊„`«∞<åâ◊O
Hõ$+¨‚=ˆ~‚, =∞Ǩτ^Œ∂¿Ñ, |$ǨÏ`«¯ˆ~‚, =∞ǨÏ^ŒƒùÜÕ∞,
^Õq, ^Õq, =∞Ǩ^Õq, =∞=∞ â◊„`«∞ ifi#â◊º`«∞.
J<Õ=∞O„`«O ã¨ÑâΨ u◊ „Ѩu=∞O„`«O`À ã¨OǨ~°H„õ Hõ=∞OÖ’ ѨiOî Kåe. Hõ@∞, `≥Å· ,
=∞szHõÅ`À Ǩϟ=∞O.
„^Œ∞`«O QÆK«Ûù =∞Ǩ=∂ÜÕ∞, Hõ$`Õº, =∂¿ÇÏâ◊fis„Ñ≤ÜÕ∞,
iáÈ ~°ƒÅO xÇ¨Ï `åºâ◊√, Ѩâ◊√Ѩل`åO â◊Û <åâ◊Ü«∞.
J<Õ=∞O„`«O ã¨ÑâΨ u◊ „Ѩu=∞O„`«O`À ѨiOî Kåe.
â◊„`«∞`«fiâßOu - "≥∞ÿ„u
1. FO ^Œ=∞Ü«∞Of#ÖÏÉèϺO K«, #=∞™ê¯~°O Hõ~À =∞ºÇ¨Ï"£∞,
Jaè"å^À Éèí"Õ ^Œ„`«, Hõe^À+¨„ѨâßOu^Œó.
2. FO SHõ=∞`«ºO Éèí"Õ ^ÕëêO, „ÉÏǨχ}Ï<åO Ѩ$^äŒyúÜ«∂"£∞,
xÔ~· fi~°`å K« *ÏÜÕ∞`«, ã¨O"å^•ˆQfl „Ѩã‘^Œ "Õ∞.
J<ÕÔ~O_»∞=∞O„`åÅ#=ã¨∂HõÎO ã¨Ñ¨Îâ◊u „Ѩu=∞O„`«O`À ѨiîOKåe. <Õu`À
áêÜ«∞ã¨O Ǩϟ=∞O.
122

LѨã¨OǨ~°O
q+¨Ü«∂xfl ã¨=∞„QÆOQÍ, x~°∞ú+¨ìOQÍ JOkOK«QÆey#ã¨=∞~°∞÷Å∞ ÅÉèíºÑ¨_»x
^Œ∞~°^Œ$+¨ìO=Å¡#∂, H˜Oz`ü[˝`«=Å¡#∂ K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊uq+¨Ü«∞„Ѩ™êÎ=#Ö’ U~°Ê_ç#
Ö’@∞áê@¡#∞ ã¨=∞~°÷ѨO_ç`«∞Åã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À ã¨iKÕã¨∞HÀ"å Åx PHÍOH˜∆ã¨∂Î....
D„QÆO^äŒO UH˘O^Œi ÔH·<å UH˘O `≥·<å LѨÜ≥∂y¿ãÎ ZO `≥·<å ã¨O`À+≤OKÕ..
g∞
ÉèÏ~°f^è•i‡Hõq*Ï˝#Ѩi+¨`ü

ѨÙ~°∞+¨ã¨∂HõÎ - Nã¨∂HõÎ - ã¨Ñ¨Îâ◊fâ’¡Hõ „ѨH͈~}
NK«O_ôëÈ_»â’ѨKå~°Ñ¨Ó[
PK«=∞#O..... ......................... 131
náê~å^èŒ#O, Ѷ¨∞O\ÏѨÓ[..... ...... 132
#=∞™ê¯~°O ............................. 133
ã¨OHõÅÊO ............................... 134
QÆ}Ѩu„áê~°÷#, HõÅâ◊ѨÓ[ ........... 135
â◊OYѨÓ[ .............................. 137
Ñ‘~î°Ñ¨Ó[ ................................ 138
„áê}„Ѩu+¨ª ............................. 140
^蕺#O :
1. P"åǨÏ#O ......................... 141
2. Pã¨#O .............................. 142
3. áê^ŒºO ............................. 143
4. J~°…ºO ............................... 144
5. PK«=∞hÜ«∞O ...................... 144
6. =∞^èŒ∞Ѩ~°¯O ........................ 145
7. ѨOKå=∞$`«™êfl#O ................ 147
â◊√^Àú^ŒHõ™êfl#O .................... 147
N^Õg LѨx+¨`ü, J^èŒ~°fij~°¬"£∞ ...... 149
8. =GO ................................ 153
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊fѨÓ~åfiOQÆO
âßOuáê~î°O ............................ 175
Pã¨#ã¨O™ê¯~°O ........................ 176
tMÏ|O^èŒ#O, „uYO_»=Ú„^Œ ........ 177
ã¨^•t==∞O_»ÅÉèÏ=#O .............. 178
áêѨâ◊=∞#O, Éèˇ·~°"å#∞[˝,
`«`åÎ fiK«=∞#O. „áê}ÏÜ«∂=∞O ...... 179
ã¨OHõÅÊO ............................... 180
QÆ∞~°∞㨇~°}O ........................... 180
=∞Ǩáê^Œ∞HÍ㨇~°}O ................. 181
#=∞™ê¯~°O ............................. 182
123
9. LѨg`«O ........................... 153
10. QÆO^èŒO ............................ 154
11. ѨÙ+¨ÊO ............................ 155
JOQÆѨÓ[ ......................... 156
N K«O_ôJëÈì`«Î~°â◊`«<å=∞ѨÓ[ ...... 157
12. ^èŒ∂ѨO ........................... 159
13. nѨO ............................. 160
14. <≥·"Õ^ŒºO .......................... 160
15. `åO|∂ÅO ...................... 161
16. h~å[#O ......................... 162
=∞O„`«Ñ¨Ù+¨ÊO ......................... 163
ã≤^Œú‰õΩOlHÍ™È΄`«O ................... 164
„Ѩ^ŒH˜∆}#=∞™ê¯~åÅ∞ ................ 166
Hõ∆=∂„áê~°÷#O ......................... 167
~å[~å*Ëâ◊fi~°º+¨ìHõO .................. 168
Nq^•ºâ◊OHõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O ............ 169
^Œ∞~åæѨ^Œ∞^•ú~°™È΄`«O ................ 170
^èŒ#O[Ü«∞Hõ$`«^Œ∞~åæ™È΄`«O ......... 171
=∞OQÆà◊K«O_ô^蕺#O ................. 172
Éèí∂`ÀKåÛ@#O,kQƃO^èŒ#O ......... 182
Jyfl„áêHÍ~°=Ú„^Œ,P`«‡~°Hõ∆ ........... 183
Éèí∂â◊√kú ................................. 183
Éèí∂`«â◊√kú .............................. 184
ã¨fi„áê}„Ѩu+¨ª .......................... 184
=∂`«$HÍ„áê}ÏÜ«∂=∞O .............. 185
=∂`«$HÍ"åºÑ¨Hõ<åºã¨O ................ 185
JO`«~å‡`«$HÍ<åºã¨O .................. 186
|Ç≤Ï~å‡`«$HÍ<åºã¨O ................... 187
HõàÏ<åºã¨O ............................ 189
124
nѨ™ê÷Ѩ#O ............................ 190 1. |Ç≤Ï~å‡`«$HÍ<åºã¨O ............... 211
1. âßáÈ^•ú~°O ........................ 191 2. ™ê~°ã¨fi`«<åºã¨O ................... 211
2. Lf¯Å#O .......................... 191 3. =∂`«$QÆ}<åºã¨O .................. 212
ã¨Ñ¨Îâ◊fѨÙã¨ÎHõѨÓ[ ..................... 192 4. #O^Œ*Ïk<åºã¨O .................. 212
âßOuáê~î°O ............................ 193 5. „|Ǩ‡k<åºã¨O ..................... 213
K«O_ôHõ=K«O ............................ 195 6. =∞ǨÅH∆͇ºk<åºã¨O .............. 213
J~°æàÏ™È΄`«O ........................... 201 7. J#∞Ö’=∞=¸ÖÏHõ∆~°<åºã¨O ...... 213
8. qÖ’=∞=¸ÖÏHõ∆~°<åºã¨O ......... 214
H©ÅHõO .................................. 202
9. =¸Å"åºÑ¨Hõ<åºã¨O .............. 214
#"å~°‚=∞O„`«qkè ...................... 206
10. =¸Å+¨_»OQÆ<åºã¨O ............ 214
~å„uã¨∂HõÎO ("≥·kHõO, áœ~å}˜HõO) .. 208
11. ã¨∂HÍÎkc[„`«Ü«∞<åºã¨O ........ 214
ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`«qkèó ............. 210
ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`«<åºã¨O .......... 216
UHÍ^Œâ◊<庙êÅ∞ ...................... 211
N^Õg=∂Ǩ`«‡ºO - NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u
„Ѩ^äŒ=∞K«i„`« - =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí=^èŒ (218-226)
1. „Ѩ^äŒ=∂^蕺ܫ∞O =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí=^èŒ
~å„uã¨∂HõÎO - HÍmã¨∂HõÎO
=∞^茺=∞K«i„`« - =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=^èŒ (227-243)
2. kfifÜ«∂^蕺ܫ∞O =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°Ãã·#º=^èŒ
3. `«$fÜ«∂^蕺ܫ∞O =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=^èŒ
4. K«`«∞~åú^蕺ܫ∞O =∞Ç≤ÏëêO`«Hõsã¨∂HõÎO - ÅH©;ã¨∂HõÎO
L`«Î=∞ K«i„`« - â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí=^èŒ (244 -252)
5. ѨOKå=∂^蕺ܫ∞O ^Õg^Œ∂`«ã¨O"å^ŒO
JѨ~ål`å(^Õg)ã¨∂HõÎO
6. +¨ëêª^蕺ܫ∞O ^èŒ∂„=∞Ö’K«#=^èŒ 253
7. ã¨Ñ¨Î=∂^蕺ܫ∞O K«O_»=ÚO_»=^èŒ ...256
8. J+¨ì=∂^蕺ܫ∞O ~°HõÎc[=^èŒ ...259
9. #==∞^蕺ܫ∞O xâ◊√OÉèí=^èŒ ...265
10.^Œâ◊=∂^蕺ܫ∞O â◊√OÉèí=^èŒ ....269
11.UHÍ^Œâß^蕺ܫ∞O <å~åÜ«∞}©ã¨∞Îuó-ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎO 272
12.^•fi^Œâß^蕺ܫ∞O ^Õg=∂Ǩ`«‡ºáê~î°Ñ¶¨Å„â◊√u - ^Õg"åHõºO ..278
13.„`«Ü≥∂^Œâß^蕺ܫ∞O K«O_ô™êH∆Í`å¯~°O - =~°„Ѩ^•#O ..282

N K«O_ô ã¨Ñ¨Îâ◊u L`«Î~åOQÆO
(NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`«)
L`«Î~°<åºã¨O ............................ 285
^Õgã¨∂HõÎO ("≥·kHõO, áœ~å}O) ..... 287
#"å~°‚=∞O„`«qkè ...................... 290
N K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊uJ#∞|O^èŒO 1
1. Jyfl„áêHÍ~°=∞Ǩ=∞O„`«O 303
2. Éèí∂â◊√kú .................... 304
3. Éèí∂`«â◊√kú .................. 305
4. ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}^蕺#O 306
5. =∞$`«ã¨Or=x ............. 306
6. ã¨Ñ¨Îâ◊fâßѨq"≥∂K«#=∞O„`«[ѨO
7.K«O_ôâßѨq"≥∂K«#=∞O„`«O 307
JOQÆÉèË^•Å∞
1. ^•fi^ŒâßOQÆO .............. 309
2. H©ÅHõ(<åºã¨)O .............. 310
3. Hõ=K«(<åºã¨)O .............. 310
4. K«O_ôǨÏ$^ŒÜ«∞O ........... 311
5. K«O_ô^èŒfi["£∞ ............... 314
6.(Nã¨Ñ¨Îâ◊uHÍ=∂ÖÏ=∞O„`«)<åºã¨O
7. #"å~°‚=∞O„`«qkè .......... 320
8. ã¨Ñ¨Îâ◊f=∞O„`Àf¯Å#"£∞ .. 322
9. J~°æà’f¯Å#"£∞ ............ 322
10. #"å~°‚=∞O„`À^•ú~°ó ..... 322
11. QÍÜ«∞„fâßáÈf¯Å#=∞O„`«O324
L`«Î~åOQÆO
1. ^Õgã¨∂HõÎ,
2. #"å~°‚=∞O„`«qkè .......... 325
3. ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎ"£∞ ............ 325
125
„áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O ..................... 291
"≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O ....................... 294
=¸iÎ~°Ç¨Ï㨺O ......................... 297
JѨ~å^èŒã¨Î=O .......................... 300
4. NÅH©∆ ‡ã¨∂HõÎ"£∞ ............. 330
5. NHÍmã¨∂HõÎ"£∞ .............. 333
6,7,8, ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞"£∞
9. ã¨OǨ~°[Ѩ„Hõ=∞ó .......... 336
10. „|ǨχâßѨq"≥∂K«#"£∞ .. 339
11. Lf¯Å#"£∞ ............... 341
UHÍ^ŒâßOQÆ"£∞ (qâıëêÅ∞)
kVò<åºã¨O ...................... 341
^蕺#O .......................... 341
K«„Hõ<åºã¨O ...................... 341
#"åOQÆO
1. <åºã¨O ...................... 344
2. P"åǨÏ#O ................. 345
3. <å=∞O (K«`«∞+¨¬+≤ìÜ≥∂yh<å=∂x)
4. J~°æà◊O ...................... 347
5. H©ÅHõO ...................... 348
6. ǨÏ$^ŒÜ«∞O ................. 349
7. K«O_ô^Œà◊O ................. 352
8. ^蕺#O ...................... 354
9. Hõ=K«O ...................... 358
+¨_»OQÆO ..................... 360
126

N K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊uJ#∞|O^èŒO 2
1. HÍmǨÏ$^ŒÜ«∞"£∞ .............. 361 10. Nã¨~°ã¨fif~°Ç¨Ï™ÈºÑ¨x+¨`ü . 404
2. HÍmHõ=K«"£∞ – 1 ............ 364 11. NK«O_ô#"å=~°}Ï~°Û#"£∞ . 413
3. NHÍmHõ=K«™È΄`«"£∞ – 2 .... 368 12. N^Õ=ºÑ¨~å^èŒHõ∆=∂Ѩ}™È΄`«"£∞ 419
4. NHÍoHÀѨx+¨`ü .............. 371 15. ã¨Ñ¨Îâ’¡H©ã¨Ñ¨Îâ◊u ............. 421
5. NÅH©∆ ‡Ç¨Ï$^ŒÜ«∞"£∞ ........... 374 16. ^Œ∞~åæã¨OѨÙ\˜`« Nã¨∂HõÎO.. 423
6. NÅH©∆ ‡Hõ=K«"£∞ ............... 386 16 . ѨOK«^Œjã¨OѨÙ\˜`«
7. N™œÉèÏQƺʼnõ∆Ω‡ºÑ¨x+¨`ü ..... 390 Nã¨∂HõÎáê~åÜ«∞}q^è•#=Ú... 425
8. Nã¨~°ã¨fifǨÏ$^ŒÜ«∞"£∞ ....... 398
9. Nã¨~°ã¨fifHõ=K«"£∞ ............ 402

=∞}˜nfiѨ"≥·Éèí==Ú ................... 443

q#flѨ=Ú ............................. 454
Pj~°fikOz#=∞Ǩ`«∞‡Å∞ ............ 494
Ü«∂QÍÅ∞ – PÉèí~°}„Ѩ^•#O ...... 513
„ѨK«∞iOz#„QÆO^ä•Å∞ ................ 522
 127

^Õg „áê~°÷#
PѨk H˜OHõ~°}©Ü«∞O 㨇~°}©Ü«∞O K«~°}Ü«ÚQÆà◊=∞OÉÏÜ«∂ó I
`«`«û‡~°}O H˜O ‰õΩ~°∞`Õ „|Ǩ‡n#Ñ≤K« H˜OHõs‰õΩ~°∞`Õ II
áê`«Ü«∞"å áê`åàı ™ê÷Ѩܫ∞"å ã¨HõÅÖ’Hõ™ê„=∂*˺ I
=∂`«ã¨Î=Ѩ^ŒÜ«ÚQÆà◊O <åǨÏO =ÚOKåq∞ <≥·= =ÚOKåq∞ II
Ü«∞^ŒÌ`«ÎO â◊H˜Î=∂„`Õ} Ѩ„`«O ѨÙ+¨ÊO Ѷ¨ÅO [ÅO I
x"Õk`«O K« <≥·"Õ^ŒºO `«^Œæ$Ǩ}Ï#∞HõOѨܫ∂ II
t"Õ^Õq t"Õ^Õq =∂`«~°O| t"Õ t"Õ I
JѨˆ~‚O| t"Õ âߺ"Õ∞ ^Õq =∂`« ~°∞"Õ∞~°"Õ∞ II
^Õg ã¨∞Îu
„áê`«ó㨇~åq∞ â◊~°kO^Œ∞Hõ~À[˚fiÖÏÉèÏO
㨄^Œ`«fl=#‡Hõ~°‰õΩO_»ÅǨ~° Éèí∂ëê"£∞ I
k"åºÜ«Ú^èÀi˚`« ã¨∞hÅ ã¨Ç¨Ï„ã¨Ç¨Ï™êÎO
~°HÀÎ`«ÊÖÏÉèíK«~°}ÏO Éèí=fO Ѩˆ~âß"£∞ II 1
„áê`«~°fl=∂q∞ =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°K«O_»=ÚO_»–
â◊√OÉèÏã¨∞~°„Ѩ=ÚY^≥·`«ºq<åâ◊^ŒH∆Í"£∞ I
„|¿ÇχO„^Œ~°∞„^Œ=Úx "≥∂ǨÏ# jÅbÖÏO
K«O_ôO ã¨=∞ã¨Îã¨∞~°=¸iÎ =∞<ÕHõ~°∂áê"£∞ II 2
„áê`«~°ƒù*Ïq∞ Éèí[`å =∞aèÖÏ+¨^•„fO
^è•„fO ã¨=∞ã¨Î[QÆ`åO ^Œ∞i`åѨǨÏO„f"£∞ I
ã¨O™ê~°|O^èŒ# q"≥∂K«#¿ÇÏ`«∞ Éèí∂`åO
=∂Ü«∂O Ѩ~åO ã¨=∞kèQÆ=∞º Ѩ~°ã¨º qëÈ‚ó II 3
128

N ^Œ∞~åæ ã¨Ñ¨Îâ◊f ^蕺#â’¡HÍÅ∞

"≥Ú^Œ\˜ J^蕺ܫ∞=Ú
FO Y_»æO K«„HõQÆ^Õ+¨µKåѨѨiѶ¨∂<£ â◊¥ÅO Éèí∞â◊√O_ôO t~°ó
â◊OYO ã¨O^Œ^èŒfO HõÔ~·„ã≤Î#Ü«∞<åO ã¨~åfiOQÆÉèí∂ëê=$`å"£∞ I
hÖÏâ◊‡^Œ∞ºu=∂㨺áê^Œ^Œâ◊HÍO ¿ã"Õ =∞ǨHÍeHÍO
Ü«∂=∞™œÎ`«ûfiÑ≤`Õ Ç¨Ï~“ Hõ=∞Å*’ ǨÏO`«∞O =∞^èŒ∞O ÔH·@Éèí"£∞ II

Ô~O_»= J^蕺ܫ∞=Ú
FO J‰õ∆„ã¨H± Ѩ~°â◊√O QÆ^Õ+¨µ‰õΩeâ◊O Ѩ^Œ‡O ^èŒ#∞+¨µ¯O_çHÍO
^ŒO_»O â◊H˜Î=∞ã≤O K« K«~°‡ [Å[O Ѷ¨∞O\ÏO ã¨∞~åÉèÏ[#"£∞ I
â◊¥ÅO áêâ◊√ã¨∞^Œ~°≈<Õ K« ^Œ^èŒfO ǨÏÃãÎÂó „Ѩã¨<åfl#<åO
¿ã"Õ Ãã·iÉèí=∞iÌhq∞Ç¨Ï =∞ǨÅH©∆ ‡O ã¨~À[ã≤÷`å"£∞ II

=¸_»= J^蕺ܫ∞=Ú
FO L^Œº^•ƒù#∞ã¨Ç¨Ï„ã¨HÍOu=∞~°∞}H∆“=∂Ot~À=∂eHÍO
~°HÍÎeѨÎѨÜ≥∂^èŒ~åO [Ѩ=\©O q^•º=∞cèuO =~°"£∞ I
ǨϙêÎɡ˚Â~°Ì^èŒfO „u<Õ„`«qÅã¨^Œfi„HÍÎ~°qO^Œ„tÜ«∞O
^ÕgO |^ŒúÇ≤Ï=∂Oâ◊√~°`«fl=Ú‰õΩ\ÏO =O^Õ-~°qO^Œã≤÷`å"£∞ II

<åÅ∞QÆ= J^蕺ܫ∞=Ú
FO HÍÖÏ „ÉèÏÉèÏO Hõ\ÏÔH∆Â~°i‰õΩÅÉèíÜ«∞^•O =∞øe|^ÕúO^Œ∞ˆ~MÏO
â◊OYO K«„HõO Hõ$áê}O „utY=∞Ñ≤ HõÔ~·~°∞^ŒfiǨÏOfO „u<Õ„`å"£∞ I
ã≤OǨÏ㨯O^è•kè~°∂_è®O „uÉèí∞=#=∞dÅO `Õ[™ê ѨÓ~°Ü«∞OfO
^蕺ÜÕ∞^£ ^Œ∞~åæO [Ü«∂MϺO „u^Œâ◊Ѩi=$`åO ¿ãq`åOã≤kúHÍ"≥∞ÿóII
 129

S^Œ= J^蕺ܫ∞=Ú
FO Ѷ¨∞O\Ïâ◊¥ÅǨÏÖÏx â◊OY =Úã¨ÖË K«„HõO ^èŒ#∞ó ™êÜ«∞HõO
ǨϙêÎɡ˚Â~°Ì^èŒfO Ѷ¨∞<åO`«qÅã¨pÛù`åOâ◊√`«∞ź„ѨÉèÏ"£∞ I
Q“s^ÕǨÏã¨=Ú^Œƒù"åO „u[QÆ`å=∂^è•~°Éèí∂`åO =∞Ǩ–
ѨÓ~åfi=∞„`« ã¨~°ã¨fif =∞#∞Éèí*Ë â◊√OÉèÏk^≥·`åºiÌh"£∞ II
P~°= J^蕺ܫ∞=Ú
FO <åQÍnèâ◊fi~°q+¨ì~åO Ѷ¨}˜Ñ¶¨}À`«ÎO™È~°∞ ~°`åfl=b–
ÉèÏã¨fi^ÕÌǨÏÅ`åO k"åHõ~°xÉèÏO <Õ„`«„`«Ü≥∂^•ƒùã≤`å"£∞ I
=∂ÖωõΩOÉèíHõáêÅh~°[Hõ~åO K«O„^•~°úK«∂_®O Ѩ~åO
ã¨~°fi*Ë˝â◊fi~°Éèˇ·~°"åOHõxÅÜ«∂O Ѩ^•‡=fO zO`«ÜÕ∞ II
U_»= J^蕺ܫ∞=Ú
FO ^蕺ÜÕ∞Ü«∞O ~°`«flÑ‘ˆ~î â◊√HõHõÅѨiî`«O â◊$}fifO âߺ=∞ÖÏOwO
#ºÃãÎÂHÍO„Ѷ≤∞O ã¨~À*Ë â◊tâ◊HõÅ^èŒ~åO =Å¡H©O "å^ŒÜ«∞Of"£∞ I
HõÖÏ›~å|^Œú=∂ÖÏO xÜ«∞q∞`«qÅã¨KÀÛeHÍO ~°HõÎ=„™êÎO
=∂`«OwO â◊OYáê„`åO =∞^èŒ∞~°=∞^èŒ∞=∞^•O z„`«HÀ^•ƒùã≤ÉèÏÖÏ"£∞ II
Zxq∞^Œ= J^蕺ܫ∞=Ú
FO J~°∞}ÏO Hõ~°∞}Ï`«~°Oy`åH©∆O
^èŒ$`«áêâßO‰õΩâ◊ÉÏ}KåѨǨϙêÎ"£∞ I
J}˜=∂kaè~å=$`åO =∞Ü«¸Mˇ·
~°Ç¨Ïq∞`Õº= qÉèÏ=ÜÕ∞ Éèí"åh"£∞ II
`˘q∞‡^Œ= J^蕺ܫ∞=Ú
FO |O^èŒ∂HõHÍOK«#xÉèíO ~°∞z~åHõ∆=∂ÖÏO
áêâßO‰õΩâ∫ K« =~°^•O x[ÉÏǨï^ŒO_≥·ó I
a„ÉèÏ}q∞O^Œ∞â◊HõÖÏÉèí~°}O „u<Õ„`«–
=∞~åúOaˆHâ◊=∞xâ◊O =ѨÙ~å„â◊Ü«∂q∞ II
130

ѨkÜ«∞= J^蕺ܫ∞=Ú
FO L`«ÎѨοÇÏ=∞~°∞z~åO ~°qK«O„^Œ=Ç≤Ïfl
<Õ„`åO ^èŒ#∞â◊≈~°Ü«Ú`åO‰õΩâ◊áêâ◊â◊¥Å"£∞ I
~°"≥∞ÿº~°∞ƒù*ˇ·â◊Û ^Œ^èŒfO t=â◊H˜Î~°∂áêO
HÍ"Õ∞â◊fisO ǨÏ$k Éèí*Ïq∞ ^èŒ$`ÕO^Œ∞ÖËMÏ"£∞ II

Ѩ^ŒH˘O_»= J^蕺ܫ∞=Ú
'FO— ÉÏÖ~°q^Œ∞ºuq∞O^Œ∞H˜s\ÏO `«∞OQƉõΩKåO #Ü«∞#„`«Ü«∞Ü«ÚHÍÎ"£∞I
¿ã‡~°=ÚvO =~°^•O‰õΩâ◊áêâßcèuHõ~åO „ѨÉèí*Ë Éèí∞=<Õj"£∞ II

Ѩ<≥flO_»= J^蕺ܫ∞=Ú
^蕺#"£∞
FO q^Œ∞º^•Ì=∞ã¨=∞„ѨÉèÏO =∞$QÆѨu㨯O^èŒã≤÷`åO cè+¨}ÏO
Hõ<åºaèó Hõ~°"åÅMË@qÅã¨^Œú™êÎaè~å¿ãq`å"£∞ I
ǨÏÃãÎÂâ◊Û„HõQÆ^•ã≤MË@qtMÏOâßÛѨO QÆ∞}O `«~°˚hO
a„ÉèÏ}Ï=∞#ÖÏu‡HÍO â◊t^èŒ~åO ^Œ∞~åæO „u<Õ„`åO Éèí*Ë II

Ѩ^Œ=¸_»= J^蕺ܫ∞=Ú
FO ÉÏÖÏ~°¯ =∞O_»ÖÏÉèÏ™êO K«`«∞~åƒÇ¨ïO„uÖ’K«<å"£∞ I
áêâßO‰õΩâ◊=~åcèf~åú~°Ü«∞OfO t"åO Éèí*Ë II
 131

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôãѨ âΨ f◊
(ѨÙ~°∞+¨ã¨∂HõÎ, Nã¨∂HõÎ, ã¨Ñ¨Îâ◊fâ’¡Hõ „ѨH͈~})
NK«O_ôëÈ_»â’ѨKå~°Ñ¨Ó[
ǨÏió F"£∞. NQÆ∞~°∞Éè’º #=∞ó.
QÆ∞~°∞~ü „|Ǩ‡, QÆ∞~°∞~ü q+¨µ‚ó, QÆ∞~°∞~ü ^Õ"À =∞¿ÇÏâ◊fi~°ó,
QÆ∞~°∞ ™êûH∆Í`ü Ѩ~°O „|Ǩχ, `«Ãã·‡ NQÆ∞~°"Õ #=∞ó.
JѨq„`«ó Ѩq„`À "å, ã¨~åfi=™ê÷O QÆ`À -Ñ≤ "å,
Ü«∞ ã¨û‡ˆ~`ü ѨÙO_»sHÍHõ∆O, 㨠ÉÏǨºÉèíºO`«~° â◊√≈zó.
ѨÙO_»sHÍHõ∆ - ѨÙO_»sHÍHõ∆ - ѨÙO_»sHÍH∆ÍÜ«∞ #=∞ó
(Jx t~°ã¨∞ûÃÑ· hà◊√¡ K«Å∞¡HÀ"åe)
PK«=∞#O
FO ˆHâ◊"åÜ«∞ ™êfiǨ, FO <å~åÜ«∞}ÏÜ«∞ ™êfiǨ,
FO =∂^èŒ"åÜ«∞ ™êfiǨ, (JO@∂ 3 ™ê~°∞¡ PK«=∞#O KÕÜ«∂e)
FO QÀqO^•Ü«∞ #=∞ó, FO "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ #=∞ó
FO q+¨‚"Õ #=∞ó FO „Ѩ^Œ∞º=∂flÜ«∞ #=∞ó
FO =∞^èŒ∞ã¨∂^Œ<åÜ«∞ #=∞ó FO Jx~°∞^•úÜ«∞ #=∞ó
FO „uq„Hõ=∂Ü«∞ #=∞ó FO ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∂Ü«∞ #=∞ó
FO "å=∞<åÜ«∞ #=∞ó FO J^èÀHõ∆*ÏÜ«∞ #=∞ó
FO N^èŒ~åÜ«∞ #=∞ó FO <å~°ã≤OǨÜ«∞ #=∞ó
FO ǨÏ$+‘ˆHâßÜ«∞ #=∞ó
FO Ѩ^Œ‡<åÉèÏÜ«∞ #=∞ó FO JK«∞º`åÜ«∞ #=∞ó
FO ^•"≥∂^Œ~åÜ«∞ #=∞ó FO [<å~°ú<åÜ«∞ #=∞ó
FO ã¨OHõ~°¬}ÏÜ«∞ #=∞ó FO L¿ÑO„^•Ü«∞ #=∞ó
FO ǨÏ~°ÜÕ∞ #=∞ó
132

FO NHõ$ëê‚Ü«∞ #=∞ó FO NHõ$+¨‚Ѩ~°„|Ǩχ}Ë #=∞ó

(Jx #=∞™ê¯~°O KÕÜ«∂e - `«~åfi`«)
náê~å^èŒ#O :
(‰õΩOkÖ’ nѨO "≥eyã¨∂Î)
LnÌѨºã¨fi *Ï`«"Õ^À- ѨѶ¨∞flO x~°$uO =∞=∞,
Ѩâ◊¥Q∑O â◊Û =∞ǨϺ =∂=Ç¨Ï r=#O K« kâ’ kâ◊.
1 *’ºu+¨‡fO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, 7 nѨº=∂<åO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
2 *’ºu+¨¯ $`«O `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, 8 ~ÀK«=∂<åO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
3 *’ºuifi^ŒO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, 9 J[„™êO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
4ÉèÏã¨fifO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, 10 |$ǨÏ*’˚ ºu+¨O `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
5 [fiÅOfO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, 11 É’^èŒÜ«∞OfO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
6 =∞ŇÖÏ Éèí=OfO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, 12 *Ï„QÆfO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞.
nѨ^Õq ! =∞Ǩ^Õq ! ã¨~åficè+¨ì„Ѩ^•~Úx!
Ü«∂=`ü ѨÓ*Ï=™ê#HõO `å=`ü „Ѩ[˚fiÅ ã¨∞ã≤÷~å.
(Éè’ nѨ ! ^Õg~°∂Ѩ ã¨Î fiO Hõ~°‡™êH©∆ ǨϺqѶ¨∞flHõ$`ü,
Ü«∂=`ü Hõ~°‡ã¨=∂Ñ≤Î ™êûº`ü, `å=`ü `«fiO ã¨∞ã≤÷~À Éèí=.)
(Jx ‰õΩOkH˜ 3 KÀ@¡ ‰õΩOHõ=∞ÉÁ@∞¡ ÃÑ\˜ì P=Ù<≥~Úº`À "≥eyOz# nѨ "≥∞ÿ`Õ
^Õ=Ù_çH˜ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ó, #∂<≥nѨ "≥∞ÿ`Õ ^Õ=Ù_çH˜ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ó LOKåe.)
nѨ^Õ"≥·º #=∞ó (Jx náêxH˜ #=∞㨯iOKåe).
Ѷ¨∞O\ÏѨÓ[ :
Ѷ¨∞O Ѷ¨∞O\ÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó
Ѷ¨∞O\Ï^Õ=`åÜ≥ÿ∞ QÆO^èŒ, ѨÙ+¨Ê, ^èŒ∂Ѩ, nѨ, <≥·"Õ^Œº `åO|∂ÖÏk
ã¨=∞™ÈÎѨKå~°Ñ¨Ó*ÏO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(JO@∂ QÆO@#∞ QÆO^èŒO, ‰õΩO‰õΩ=∞Å`À JÅOHõiOz, #=∞™ê¯~°O KÕÜ«∂e.)
 133

PQÆ=∂~°÷O `«∞ ^Õ"å<åO, QÆ=∞<å~°÷O K« ~°Hõ∆™ê"£∞,

‰õΩ~åºO Ѷ¨∞O\Ï~°=O `«fi„`« ^Õ=`åǨfi#ÖÏOKè«#"£∞.
(Jx QÆO@ ‰õΩ_çKÕ`ÀΠѨ@∞ìH˘x "≥∂yOKåe)
#=∞™ê¯~°O :
FO ^ÕgO "åK« =∞[#Ü«∞O`« ^Õ"å, ™êÎO qâ◊fi~°∂áêó Ѩâ◊"À =^ŒOu,
™ê <À =∞O„^Õ+¨ =¸~°˚O ^Œ∞Ǩ<å, ^èÕ#∞ ~åfi QÆ™ê‡ #∞Ѩã¨∞+¨µª `≥·`«∞.
JÜ«∞O =ÚǨ˙~°Î ã¨∞û=ÚǨ˙~ÀÎ -ã¨∞Î.
Ü«∞ t≈"À <å=∞~°∂áêÉèϺO, Ü«∂ ^Õg ã¨~°fi=∞OQÆàÏ,
`«Ü≥∂ ã¨ûO㨇~°}Ï`ü ѨÙO™êO, ã¨~°fi`À [Ü«∞=∞OQÆà◊"£∞.
PѨ^• =∞ѨǨÏ~åÎ~°O, ^•`å~°O ã¨~°fiã¨OѨ^•"£∞,
Ö’HÍaè~å=∞O N~å=∞O, Éèí∂Ü≥∂ Éèí∂Ü≥∂ #=∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞.
ã¨~°fi=∞OQÆà◊=∂OQÆÖ˺ ! t"Õ ! ã¨~åfi~°÷™ê^茈H !
â◊~°}˺ ! „`«ºO|ˆH ! ^Õq ! <å~åÜ«∞}˜ ! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ.
FO L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~åÉèϺO #=∞ó
FO ÅH©;<å~åÜ«∞}ÏÉèϺO #=∞ó
FO "å}©Ç≤Ï~°}ºQÆ~åƒùÉèϺO #=∞ó
㨈~fiÉè’º ^Õ"ÕÉè’º, |∞∞+≤Éè’º, =ÚxÉè’º,
QÆ∞~°∞Éèíºó, Ñ≤`«$Éè’º, =∞ǨÏ^Àƒùº #=∞ó
(Jx ^ÕqÃÑ· ѨÓÅ∞, JHõ∆`«Å∞ LOz, #=∞㨯iOKåe)
FO ˆHâ◊"åÜ«∞ ™êfiǨ...... NHõ$+¨‚Ѩ~°„|Ǩχ}Ë #=∞ó
(ѨÓ~°fi„ѨHÍ~°OQÍ PK«=∞#O KÕÜ«∂e)
134
Éèí∂`ÀKåÛ@#O :
LuÎ+¨ªO`«∞ Éèí∂`«Ñ≤âßKåó, Ü«∞ U`Õ Éèí∂q∞ÉèÏ~°HÍó
U`Õëê =∞q~À^èÕ#, „|ǨχHõ~°‡ ã¨=∂~°ÉèË.
(Jx "≥#∞Hõ #∞Oz Z_»=∞"≥·Ñ¨ÙQÍ hà◊√§ ÖË^• JHõ∆`«Å∞ qã¨~åe)
(„áê}ÏÜ«∂=∞O KÕã¨∂Î ÖË^• =Ú‰õΩ¯Ñ¨@∞ìH˘x)
FO Éèí∂ó, FO Éèí∞=ó, FQ∑O ã¨∞=ó, FO =∞ǨÏó, FO [#ó, FO `«Ñ¨ó
, FQ∑O ã¨`«ºO, FO `«`üã¨q`«∞~ü =ˆ~}ºO, Éèí~Àæ ^Õ=㨺 nè=∞Ç≤Ï,
kèÜ≥∂ Ü≥∂ #ó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü.
F, =∂áÈ, *’ºf, ~°™È, -=∞$`«O, „|Ǩχ Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À"£∞.
ã¨OHõÅÊO
NQÀqO^Œ , QÀqO^Œ , QÀqO^Œ . N=∞Ǩ  qëÈ‚ ó P[˝ Ü « ∂
„Ѩ=~°Î=∂#㨺, J^Œº „|Ǩχ}ó, kfifÜ«∞Ѩ~åˆ~ú, âıfi`«=~åǨÏHõÖËÊ,
"≥·=ã¨fi`«=∞#fiO`«ˆ~, HõeÜ«ÚˆQ, „Ѩ^äŒ=∞áê^Õ, [O|∂nfi¿Ñ, Éèí~°`«=ˆ~¬,
Éè~í `° Y« O_Õ, "Õ∞~Àó ^ŒH}
∆˜ kQ̓ù̂Q, Nâ‹Å· 㨺 Dâß#º„Ѩ^âÕ ,ı Hõ$ëê‚HÍ"Õ~Àºó
=∞^躌 ^Õâ,ı â’Éè#í QÆ$¿ÇÏ, ã¨HÅõ ^Õ=`å„ÉÏǨχ} ǨÏiǨÏ~°Q∞Æ ~°∞K«~}
° ã¨xfl^èÒ
Jã≤‡<£ =~°Î=∂# "åº=ǨiHõKåO„^Œ=∂<Õ#.....<å=∞ã¨O=`«ûˆ~
.....JÜ«∞<Õ ...|∞∞`Ò...=∂¿ã...ѨˆH∆...u^äÒ..."å㨈~, â◊√Éèí#Hõ∆„`Õ,
â◊√ÉèíÜ≥∂ˆQ, â◊√ÉèíHõ~°}Ë, U=OQÆ∞}qâı+¨}qtëêìÜ«∂O â◊√Éèíu^äÒ
...N=∂<£ . ....QÀ„`« ó ....<å=∞^è Õ Ü « ∞ ó, N=∞`« ó ....QÀ„`« ã ¨ º ...
<å=∞^èÕÜ«∞㨺, ^èŒ~°‡Ñ¨fflã¨"Õ∞`«ã¨º, ã¨Ñ¨Ù„`«ã¨º, ã¨ÉÏO^èŒ=㨺, =∞=∞
Láê`«Îã¨=∞ã¨Î^Œ∞i`«Hõ∆Ü«∞^•fi~å,
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifã¨fi~°∂Ѩ NK«O_ôѨ~å^Õ=
`å#∞„QÆǨÏã≤^Œúº~°÷O NK«O_ôѨ~å^Õ=`å =ÚkÌâ◊º, ã¨OÉèí=kƒùó „^Œ"≥·ºó,
ã¨OÉèí=kƒù ~°∞ѨKåÔ~·ó, ã¨OÉèí=`å „Ñ¨H͈~}, ã¨OÉèí=`å xÜ«∞"Õ∞#
ѨÙ~°∞+¨ã¨∂HõÎ, Nã¨∂HõÎ, ã¨Ñ¨Îâ◊fâ’¡Hõ„ѨH͈~}
 135
^蕺#P"åǨÏ<åkëÈ_»â’ѨKå~°Ñ¨Ó*ÏO Ü«∞^ä•â◊H˜Î Hõi¿+º.
(Jx ‰õΩ_çLOQÆ~°O"ÕeH˘#`À QÀ~°∞ `«QÆʼnõΩO_® h~°∞ `åHÍe.)
QÆ}Ѩu„áê~°÷#
xifiѶ¨∞flѨiã¨=∂Ѩκ~°÷O P^Ò N=∞ǨQÆ}Ѩu„áê~°÷<åO Hõi¿+º.
(Jx hà◊√§ `åH˜)
FO QÆ}Ï<åO `åfi QÆ}ѨuQ∑O ǨÏ"å=∞¿ÇÏ
HõqO Hõg<å =ÚѨ=∞ „â◊≈= ã¨Î=∞"£∞,
*˺+¨ª~å[O „|Ǩχ}ÏO „|Ǩχ}ã¨Ê`«
P# â◊≈$}fi #∂fluaè ã‘û^Œáê^Œ#"£∞ II
ã¨∞=ÚY â‹·ÛHõ^ŒO`« â◊Û HõÑ≤Ö’ QÆ[Hõ~°‚Hõó,
ÅOÉ’^Œ~° â◊Û qHõ\’ qѶ¨∞fl~å*’ QÆ}ÏkèѨó,
^èŒ∂=∞ˆH`«∞ ~°æ}Ï^茺Hõ∆ó á¶êÅK«O„^À QÆ*Ï##ó,
=„Hõ`«∞O_» â◊¥~°ÊHõ~À‚ ¿ÇÏ~°O| ã¨û¯O^ŒÑ¨Ó~°fi[ó.
=„Hõ`«∞O_» ! =∞ǨHÍÜ«∞ ! HÀ\˜ã¨∂~°ºã¨=∞„ѨÉèí !
xifiѶ¨∞flO ‰õΩ~°∞ "Õ∞ ^Õ= ! ã¨~°fiH͈~º+¨µ ã¨~°fi^•.
N=∞ǨQÆ}ÏkèѨ`«ÜÕ∞ #=∞ó.
(Jx QÆ}Ѩuáê^•Å=^ŒÌ ѨÓ=Ù LOz #=∞㨯iOKåe)
ã¨~°ã¨fif„áê~°÷#
"åQ∑qâ◊√^Œúº~°÷O N=∞Ǩã¨~°ã¨fifO ^蕺ܫ∂q∞.
„Ѩ }À ^Õg, ã¨~°ã¨fif, "å*Ëaè ~åfilh=f, nè<å =∞q „`«º=`«∞.
N=∞Ǩã¨~ã° fi¨ `≥º· #=∞ó. (Jx ã¨~ã° fi¨ f^Õqáê^•Å=^ŒÌ ѨÓ=Ù =ÙOz #=∞㨯iOKåe.)
HõÅâß~å^èŒ#O
J^äŒ N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åѨÓ*ÏOQÆ`Õfi# HõÅâß~å^èŒ#O Hõi¿+º. (h~°∞ `åHÍe)
(K«O_ô^Õ=`«‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ `«#‰õΩ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù K«`«∞~°„ã¨=∞O_»ÅO „"åã≤)
SO „Ç‘ÏO H©¡O =∞Ǩ=∞O_»ÖÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó (Jx =∞O_»ÖÏxH˜ #=∞㨯iOz)
136

(`«~åfi`« HõÅâßxH˜ QÆO^èŒO ‰õΩO‰õΩ=∞Å`À =¸_»∞ KÀ@¡ ÉÁ@∞¡ ÃÑ\˜ì HõÅâ◊O`À

aÅfiO, `«∞Åã≤, ѨÙ+¨ÊO, "Õã≤,)
„HÀO (Jx JO‰õΩâ◊=Ú„^Œ`À ã¨∂~°º=∞O_»ÅO#∞Oz f~°÷O `≥zÛ, HõÅâ◊[ÅO`À HõeÑ≤#@∞¡ ÉèÏqOz)
=O (Jx HõÅâ◊[ÅOÖ’ „"åã≤, Jk J=∞$`«O J~Ú#@∞¡ ÉèÏqOz)
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ (ÖË^• QÍÜ«∞„f=∞O„`«O`À P[ÖÏxfl =∞O„uOz
HõÅâ◊OÃÑ· KÕ~ÚLOz)
HõÅâ◊㨺 =ÚMË q+¨µ‚ó, HõOˆ~î ~°∞„^Œ ã¨û=∂„t`«ó,
=¸ÖË `«„`« ã≤÷`À „|Ǩ‡, =∞^èÕº =∂`«$QÆ}Ïó 㨇 $`åó.
(`«~åfi`« HõÅâ◊O`À hà◊√§ áÈã¨∂Î WÖÏ K≥áêÊe)
‰õΩH∆“ `«∞ ™êQÆ~å ã¨ûˆ~fi, ã¨Ñ¨Înfiáê =ã¨∞O^èŒ~å,
|∞∞ˆQfi^À -^äŒ Ü«∞Aˆ~fi^Œ ™êû=∞"Õ^À ǨϺ^èŒ~°fi}ó,
JOÔQ· â◊Û ã¨Ç≤Ï`å ã¨ûˆ~fi HõÅâßO|∞ã¨=∂„t`åó.
(HõÅâ◊OÃÑ· KÕ~Ú LOz, =¸ã≤)
PHõÅâı+¨µ ^è•=u Ѩq„`Õ Ñ¨i+≤K«º`Õ LÔH÷ ~°º*Ë˝+¨µ =~°ú`Õ
PáÈ "å W^ŒQ∑O ã¨~°fiO, qâ◊fiÉèí∂`å <åºÑ¨ó, „áê}Ï "å PѨó,
Ѩâ◊= PáÈ, J#fl =∂áÈ, J=∞$`« =∂Ѩ,
ã¨û„=∂ _®áÈ, q~å _®Ñ¨ó, ã¨ûfi~å _®Ñ¨ó,
Kè«O^•Q∑O ™êºáÈ, *’ºfQ∑O ëêºáÈ, Ü«∞EQ∑O ëêºÑ¨ó,
ã¨`«º=∂Ѩ, ã¨û~åfi ^Õ=`å PáÈ, Éèí∂~°∞ƒù= ã¨∞û ~åáÈ"£∞.
QÆOˆQ! K« Ü«∞=Ú<Õ ! Hõ$¿+‚ ! QÀ^•=i ! ã¨~°ã¨fiu !
#~°‡^Õ ! ã≤O^èŒ∞HÍ"Õs ! [ÖË (J)ã≤‡<£ ã¨xflkèO ‰õΩ~°∞.
㨈~fi ã¨=Ú„^• ã¨ûi`« ã‘Î~å÷x K« #^• „ǨÏ^•ó,
PÜ«∂O`«∞ K«O_ôѨÓ*Ï~°÷O ^Œ∞i`«Hõ∆Ü«∞HÍ~°HÍó.
(`«~åfi`« =¸_»∞ ÖËHõ Ѩk™ê~°∞¡ FO HÍ~°O ÖË^•
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ J<Õ=∞O„`«O 12™ê~°∞¡ K≥Ñ≤Ê
Phà◊§#∞ =∞O„uOKåe)
 137
FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û=ó `«`«ûq`«∞~ü =ˆ~}ºO, Éèí~Àæ ^Õ=㨺 nè=∞Ç≤Ï,
kèÜ≥∂ Ü≥∂ #ó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü. (Jx =¸_»∞™ê~°∞¡ K≥Ñ≤Ê)
J„`« u+¨ª`«∞ QÍÜ«∞„f ™êq„f K« ã¨~°ã¨fif.
â◊OYѨÓ[
^ÕqH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ `«#‰õΩ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù =¸ÅQÍ aO^Œ∞=Ù, ^•xÃÑ· „uHÀ}O
^•xK«∞@∂ì K«`«∞ëȯ}=¸, „"åã≤
SO „Ç‘ÏO H©¡O =∞Ǩ=∞O_»ÖÏÜ«∞ #=∞ó
(Jx P„Ѩ^Õâßxfl QÆO^èŒÑ¨ÙëêÊÅ`À ѨÓlOKåe.â◊OYÑ‘~îåxfl Hõ_çy ^•xÃÑ· LOKåe)
SO „Ç‘ÏO H©¡O P^è•~°‰õÄ~å‡Ü«∞ #=∞ó
(Jx â◊OYÑ‘~åî xH˜ #=∞㨯iOz, HõÅâ◊[ÅO â◊OYOÖ’ áÈã≤, â◊OYOÖ’xhà◊§`À Pâ◊OMÏxfl Hõ_yç , =∞m§
HõÅâ◊[ÅO â◊OYOÖ’ áÈã≤)
FO ÖË^• SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ
J<Õ=∞O„`«O 8 ™ê~°∞¡ LK«Ûiã¨∂Î Pâ◊OY[ÖÏxfl =∞O„uOz, â◊OMÏxfl â◊OYÑ‘~î°OÃÑ·
LOz, ^•xÃÑ· ^èÕ#∞=Ú„^Œ K«∂áêe.â◊OYOÃÑ· P=ǨÏ#=Ú„^Œ K«∂ѨÙ`«∂)
â◊OYÑ‘ˆ~î - SO „Ç‘ÏO NO „|Ǩ‡} =∂"åǨÏÜ«∂q∞.
â◊OY=∞^èÕº - SO „Ç‘ÏO NO Pk`«º =∂"åǨÏÜ«∂q∞.
â◊OYǨÏ$^ŒÜÕ∞ - SO „Ç‘ÏO NO K«O„^Œ =∂"åǨÏÜ«∂q∞.
â◊OMÏ„ˆQ - SO „Ç‘ÏO NO QÆOQÍO, ã¨~°ã¨fifO Kå"åǨÏÜ«∂q∞.
â◊OYO K«O„^•~°¯^≥·=`«ºO, ‰õΩH∆“ =~°∞}^≥·=`«"£∞,
(Ñ‘ˆ~î) Ѩ$¿+ª „Ѩ*ÏѨuO q^•º, ^Œ„ˆQ QÆOQÍã¨~°ã¨fif.
`«fiO ѨÙ~å ™êQÆ~À`«Ê<Àfl, q+¨µ‚<å q^èŒ$`«ó Hõˆ~,
ã¨~°fiÖ’Hõ Ç≤Ï`å~å÷Ü«∞, áêOK«[#º ! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ.
^Œ~°≈<Õ <åÑ≤ â◊OY㨺, ã¨Ê~°≈<Õ# `«∞ ã¨~°fi`«ó,
qÅÜ«∞O Ü«∂Ou áêáêx, Ç≤Ï=∞=^£ ÉèÏ㨯~À^ŒÜÕ∞.
„`≥·Ö’ˆHº Ü«∂x f~å÷x, "åã¨∞^Õ=㨺 Kå[˝Ü«∂,
138
â◊OMË u+¨Oª u ã¨~åfi}˜, `«™ê‡ K«ÛOù YO „ѨÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü. (â◊OMÏxH˜ #=∞㨯iã¨∂)Î
â◊OY=¸ÖË „Ѩ*ÏѨ`«ÜÕ∞ #=∞ó, â◊OYÑ‘ˆ~î „|Ǩχ}Ë #=∞ó
â◊OYǨÏ$^ŒÜÕ∞ K«O„^•Ü«∞ #=∞ó, â◊OY=∞^èÕº Pk`åºÜ«∞ #=∞ó
â◊OMÏ„ˆQ QÆOQÍã¨~°ã¨fifÉèϺO #=∞ó,
FO áêOK«[<åºÜ«∞ q^Œ‡¿ÇÏ, áê==∂<åÜ«∞ nè=∞Ç≤Ï,
`«#fl â◊≈OYó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü. (Jx „áêi÷Oz, â◊OY, ^èÕ#∞=Ú„^ŒÅ∞ K«∂Ñ≤)
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ
(ÖË^• FOHÍ~°O 8 ™ê~°∞¡ LK«Ûiã¨∂Î Pâ◊OY[ÖÏxfl =∞O„uOKåe).
SO „Ç‘ÏO NO SO H©¡O ™œó „ǨÏó J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò.
(Jx â◊OYOÖ’xh\˜x H˘xfl\˜x ^ÕqÃÑ·, `«#ÃÑ·, ѨÓ*Ï„^Œ"åºÅÃÑ· K«ÖÏ¡e. H˘xflO\˜x
ˆHâ◊= (24)<å=∂Å`À HõÅâ◊OÖ’ áÈã≤, q∞yeÛ#hà◊§#∞ Dâß#ºOÖ’ q_çzÃÑ\Ïìe.)
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ
(ÖË^• FO HÍ~°O K≥ѨÓÎ â◊OMÏxfl HõÅâ◊[ÅO`À xOÑ≤, Pâ◊OMÏxfl â◊OYÑ‘~î°Og∞^Œ
LOKåe.)
Ñ‘~î°Ñ¨Ó[
(^ÕqH˜ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ # #=∞㨯iã¨∂)Î
QÆ∞O QÆ∞~°∞Éè’º #=∞ó, ѨO Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞Éè’º #=∞ó
ѨO Ѩ~å`«Ê~°QÆ∞~°∞Éè’º #=∞ó, ѨO Ѩ~°"Õ∞+≤ªQÆ∞~°∞Éè’º #=∞ó
(Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù #=∞㨯iã¨∂Î) Hõ∆O ˆH∆„`«áêÅHÍÜ«∞ #=∞ó, QÆO QÆ}Ѩ`«ÜÕ∞ #=∞ó
^Œ∞O ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ #=∞ó
(#_»∞=∞ #=∞㨯iã¨∂Î)
P^è•~°â◊ÔHκ #=∞ó, =¸Å„ѨHõ$`≥·º #=∞ó,
HÍÖÏyfl~°∞„^•Ü«∞ #=∞ó, =∞Ǩ=∞O_»∂HÍÜ«∞ #=∞ó,
‰õÄ~å‡Ü«∞ #=∞ó, =~åǨÜ«∞ #=∞ó, J#O`åÜ«∞ #=∞ó,
Éèí∂"≥∞ÿº #=∞ó, J=∞$`å~°‚"åÜ«∞ #=∞ó, ~°`«flnfiáêÜ«∞ #=∞ó,
¿ÇÏ=∞y~°ÜÕ∞ #=∞ó, #O^Œ<À^•º<åÜ«∞ #=∞ó, =∞}˜Éèí∂"≥∞ÿº #=∞ó,
 139
~°`«fl=∞O_»áêÜ«∞ #=∞ó, HõÅÊ`«~°"Õ #=∞ó, ~°`«flã≤OǨã¨<åÜ«∞ #=∞ó.
(PˆQflÜ«∞=¸Å) ^èŒ~å‡Ü«∞ #=∞ó (<≥·~°∞u=¸Å) *Ï˝<åÜ«∞ #=∞ó
("åÜ«∞=º=¸Å) "≥·~åQͺܫ∞ #=∞ó (Dâß#º=¸Å) Sâ◊fi~åºÜ«∞ #=∞ó
(`«∂~°∞Ê#) J^èŒ~å‡Ü«∞ #=∞ó (^ŒH˜∆}Ï#) J*Ï˝<åÜ«∞ #=∞ó
(ѨtÛ=∂#) J"≥·~åQͺܫ∞ #=∞ó(L`«Î~å#) J<≥·â◊fi~åºÜ«∞ #=∞ó
(ÃÑ·#) „|Ǩχ}Ë #=∞ó („H˜O^Œ) J#O`åÜ«∞ #=∞ó
(#_»∞=∞) "åã¨∞ÎѨÙ~°∞ëêÜ«∞ #=∞ó
ã¨O ã¨`åÎfiÜ«∞ #=∞ó, ~°O ~°[¿ã #=∞ó `«O `«=∞¿ã #=∞ó
=∂O =∂Ü«∂Ü≥ÿ∞ #=∞ó qO q^•ºÜ≥ÿ∞ #=∞ó
(`«∂~°∞Ê#) F_®¤º}Ñ‘ˆ~îâ◊fi~°ã¨Ç≤Ï`åO
F_®¤º}Ñ‘ˆ~îâ◊fi~°ºOÉÏáê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞.
(PˆQflÜ«∂#) =∂`«$HÍÑ‘ˆ~îâ◊fi~°ã¨Ç≤Ï`åO
=∂`«$HÍÑ‘ˆ~îâ◊fi~°ºOÉÏáê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞.
(^ŒH˜∆}Ï#) *ÏÅO^èŒ~°Ñ‘ˆ~îâ◊fi~°ã¨Ç≤Ï`åO
*ÏÅO^èŒ~°Ñ‘ˆ~îâ◊fi~°ºOÉÏáê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞.
(<≥·~°∞uÖ’) H˘ÖϛѨÙ~°Ñ‘ˆ~îâ◊fi~°ã¨Ç≤Ï`åO
H˘ÖϛѨÙ~°Ñ‘ˆ~îâ◊fi~°ºOÉÏáê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞.

(ѨtÛ=∂#) ѨÓ~°‚yiÑ‘ˆ~îâ◊fi~°ã¨Ç≤Ï`åO
ѨÓ~°‚yiÑ‘ˆ~îâ◊fi~°ºOÉÏáê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞.
"åÜ«∞"åº#) ã¨OǨ~°yiÑ‘ˆ~îâ◊fi~°ã¨Ç≤Ï`åO
ã¨OǨ~°yiÑ‘ˆ~îâ◊fi~°ºOÉÏáê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞.
(L`«Î~å#) H˘ÖÏ›yiÑ‘ˆ~îâ◊fi~°ã¨Ç≤Ï`åO
H˘ÖÏ›yiÑ‘ˆ~îâ◊fi~°ºOÉÏáê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞.
(Dâß<åº#) HÍ=∞~°∂Ѩёˆ~îâ◊fi~°ã¨Ç≤Ï`åO
HÍ=∞~°∂Ѩёˆ~îâ◊fi~°ºOÉÏáê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞.
140

(`«∂~°∞Ê#) QÆO- QÆ}ËâßÜ«∞ #=∞ó. (^ŒH˜∆}Ï#) Hõ∆O- ˆH∆„`«áêÖÏÜ«∞ #=∞ó

(ѨtÛ=∂#) áêO-áê^Œ∞HÍÉè’º #=∞ó. (L`«Î~å#) =O- =@∞ˆHÉè’º #=∞ó
(PˆQflÜ«∂#) [O-[Ü«∂Ü≥ÿ∞ #=∞ó (<≥·~°∞uÖ’) qO- q[Ü«∂Ü≥ÿ∞ #=∞ó
("åÜ«∞"åº#) [O-[Ü«∞O`≥·º #=∞ó.(Dâß<åº#)JO- JѨ~ål`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó
(PˆQflÜ«∂#) Jyfl=ÚYÉèË`åàÏÜ«∞ #=∞ó
(<≥·~°∞uÖ’) „¿Ñ`«"åǨÏ#ÉèË`åàÏÜ«∞ #=∞ó
("åÜ«∞"åº#) *ÏfiÖÏ=ÚYÉèË`åàÏÜ«∞ #=∞ó
(Dâß<åº#) ^èŒ∂„=∂Hõ∆ÉèË`åàÏÜ«∞ #=∞ó
(Ñ‘~î°O#_»∞=∞) HõO^•Ü«∞ #=∞ó, <åàÏÜ«∞ #=∞ó, ^ŒàıÉè’º #=∞ó,
ˆH㨈~Éè’º #=∞ó, Hõi‚HÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó.
JO - ã¨∂~°º=∞O_»ÖÏÜ«∞ #=∞ó
LO - ™È=∞=∞O_»ÖÏÜ«∞ #=∞ó
=∞O - =Ç≤Ïfl=∞O_»ÖÏÜ«∞ #=∞ó
P`«‡<Õ #=∞ó, JO`«~å`«‡<Õ #=∞ó,
Ѩ~°=∂`«‡<Õ #=∞ó, *Ï˝<å`«‡<Õ #=∞ó
FO „Ç‘ÏO ã¨~°fiâ◊H˜ÎHõ=∞ÖÏã¨<åÜ«∞, ã¨~°fiã¨OÜ≥∂QÆÜ≥∂QÆÑ‘~îå`«‡<Õ #=∞ó
(PÑ‘~î°OÃÑ· Ü«∞=Å∞, QÀ^èŒ∞=∞Å∞ "≥Ú^Œ ÅQÆ∞^è•<åºÅ∞ áÈÜ«∂e. QÆO^èŒÑ¨ÙëêÊÅOHõ$`«
"≥∞ÿ#HõÅâ◊O ^•xÃÑ· LOKåe. JO^Œ∞Ö’ ѨOK«Ñ¨Å¡"åÅ∞ "ÕÜ«∂e. ^•xÃÑ· K«O_ôÜ«∞O„`«O
LOKåe. ^•x=∞^茺֒ K«O_ô^Õqx ™ê÷Ñ≤Oz, ^蕺<å"åǨÏ<å^Œ∞Å`À JiÛOKåe.)
„áê}„Ѩu+¨ª
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åѨÓ*Ï~°÷ =∞ã≤‡<£ aOÉË „áê}„ѨuëêªÑ¨#O Hõi¿+º.
(Jx PK«=∞#áê„`«Ö’ h\˜x `åHÍe. XHõÑÙ¨ =Ùfi ÖË^• P‰õΩ ‰õΩ_çK`Õ « Ѩ@∞ìH˘x ^ÕqÃÑ· É’i¡Oz)
Jã¨∞h `Õ Ñ¨Ù# ~°™ê‡ã¨∞ K«‰õ∆Ωó ѨÙ#ó „áê} q∞Ç¨Ï <À ^èÕÇ≤Ï Éè’QÆO
*’º HõÊâıº=∞ ã¨∂~°º =ÚK«Û~°O`« =∞#∞=∞`Õ =∞$_»Ü«∂ # ã¨ûfiã≤Î,
J=∞$`«O "≥· „áê}Ïó, J=∞$`« =∂Ѩó,
„áê}Ï <Õ= Ü«∞^ä•™ê÷# =ÚѨǨÏfiÜ«∞`Õ.
 141

=∞O„`åHõ∆~°=∞~¸O, ÅH©;O, =∂`«$Ï}ÏO ~°∂Ѩ^è•i}©"£∞,

#=^Œ∞~åæu‡HÍO, ™êH∆Í`ü Hõ<åº, =∂"åǨÏÜ«∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞.
^Õq ! ã¨~°fi[QÆ<åfl^äÕ ! Ü«∂=`ü ѨÓ*Ï=™ê#Hõ"£∞,
`å=`ü `«fiO „Ñ‘uÉèÏ"Õ# aOÉË -ã≤‡<£ ã¨xflkèO ‰õΩ~°∞.
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
J^äŒ ^蕺<å"åǨÏ<åkëÈ_»â’ѨKå~°Ñ¨Ó*ÏO Hõi¿+º. (Jx hà◊√§ `åH˜)
^蕺#"£∞
=∂`« ˆ~‡ =∞^èŒ∞ÔH·@ÉèíѶ≤∞fl ! =∞Ç≤Ï+¨„áê}ÏѨǨ~À^Œº"Õ∞ !
¿ÇÏÖÏxi‡`«^èŒ∂„=∞Ö’K«#=^èÕ ! ¿ÇÏ K«O_»=ÚO_®iÌx !
xâı≈+‘Hõ$`«~°HõÎc[^Œ#∞*Ë ! x`Õº ! xâ◊√OÉèÏѨ¿ÇÏ !
â◊√OÉèí^èŒfiOã≤x ! ã¨OǨ ~åâ◊√ ^Œ∞i`«O ^Œ∞ˆ~æ ! #=∞¿ãÎ (J)OaˆH !
Ü«∂ ^Õg =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí„Ѩâ◊=∞h, Ü«∂ =∂Ç≤ÏëÈ#∂‡eh,
Ü«∂ ^èŒ∂„"Õ∞Hõ∆}K«O_»=ÚO_»^Œ=∞h, Ü«∂ ~°HõÎc*Ïâ◊h,
Ü«∂ â◊√OÉèÏkxâ◊√OÉèí^≥·`«º^Œ=∞h, Ü«∂ ã≤^ŒúÅH©;ó Ѩ~å,
™ê K«O_ô #=HÀ\˜â◊H˜Îã¨Ç≤Ï`å =∂O áê`«∞ qâıfiâ◊fis.
=∞Ǩã¨~°ã¨fiu ! z^Õ ! =∞ǨÅH˜; ! ã¨^•u‡ˆH !
=∞ǨHÍo ! P#O^Œ=∞~Ú ! =∞Ǩ=∂ÜÕ∞ ! „u^è•ã≤÷`Õ !
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó, ^蕺#O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(Jx JHõ∆`«Å∞ "Õã≤ #=∞㨯iOKåe)
1. P"åǨÏ#O
(FO) ã¨Ç¨Ï„ã¨j~å¬ Ñ¨Ù~°∞+¨ó, ã¨Ç¨Ï„™êHõ∆ ã¨ûǨτã¨áê`ü,
㨠Éèí∂q∞O qâ◊fi`À =$`åÎfi, J`«ºu+¨ª^ŒÌâßOQÆ∞Å"£∞.
142
(SO „Ç‘ÏO H©¡O)Ç≤Ï~°}º=~å‚O ǨÏi}©O ã¨∞=~°‚[`«„ã¨*Ï"£∞
K«O„^•O Ç≤Ï~°}‡~¸O ÅH©;O *Ï`«"Õ^À =∞ P=ǨÏ.
^Œ∞ˆ~æ! ^Õq! ã¨=∂QÆK«Ûù, ™êxfl^茺 q∞ ǨHõÅÊÜ«∞,
|eO ѨÓ*ÏO QÆ$Ǩ}, `«fi =∞ëêìaè â◊≈H˜Îaè ã¨ûǨÏ.
(Ѩ~°„|Ǩ‡u‡ˆH ! K«O_ç ! ã¨~°fiâ◊H˜Îã¨fi~°∂Ñ≤}˜ !
P"åǨÏÜ«∂q∞ `åfiO ÉèíHÍκ, „Ѩã¨<åfl ã¨xflkèO ‰õΩ~°∞.)
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó, P"åǨÏÜ«∂q∞.
™êfiQÆ`« =∂QÆ`åÜ≥ÿ∞, NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞,
^Õ"Õt ! ÉèíHõÎã¨∞ÅÉèË ! ã¨~åfi=~°}ã¨OÜ«Ú`Õ !
Ü«∂=`ü `åfiO ѨÓ[~Úëêºq∞, `å=`ü `«fiO ã¨∞ã≤÷~å Éèí=.
(^Õqáê^•Å=^ŒÌ ѨÓ=Ù LOKåe)
P"åÇ≤Ï`å Éèí=, ™ê÷Ñ≤`å Éèí=, ã¨xflÇ≤Ï`å Éèí=, ã¨Ox~°∞^•ú Éèí=,
J=‰õΩOiî`å Éèí=, ã¨∞„Ñ‘`å Éèí=, ã¨∞=ÚMÏ Éèí=,
ã¨∞„Ѩã¨<åflÉèí=, =~°^• Éèí=, „Ѩã‘^Œ, „Ѩã‘^Œ.
2. Pã¨#O
(FO) ѨÙ~°∞+¨ U "Õ^ŒQ∑O ã¨~°fiO, Ü«∞^£Éèí∂`«O Ü«∞ K«Û Éèí=º"£∞,
L`å =∞$`«`«fi ¿ãºâß#ó, Ü«∞ ^Œ<Õfl <åu~ÀǨÏu.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O)`åO =∞ P=Ç¨Ï *Ï`«"Õ^À, ÅH©; =∞#ѨQÍq∞h"£∞,
Ü«∞™êºO Ç≤Ï~°}ºO qO^ÕÜ«∞O, QÍ =∞â◊fiO ѨÙ~°∞ëê #ǨÏ"£∞.
#"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞. (5-9)
^Œ^Œ$â◊√ ¿ãÎ `«`À ^Õg, g∞+¨^•ú™êO =º=ã≤÷`å"£∞,
 143
ã≤OÇ¨Ï ™ÈºÑ¨i â‹·ÖËO„^Œâ◊$OˆQ =∞ǨÏu HÍOK«<Õ.
zO`å=∞}˜Ü«Ú`«O, Ǩϟ=∞ѨiK«Ûù^ŒÑ¨i+¨¯ $`«"£∞
ã≤OǨã¨#O „Ѩ^•¿ãº -ǨÏO x+‘^Œ ǨÏi"åÇ≤Ïx !
„¿Ñ`åã¨#ã¨=∂ã‘<Õ ! âıfi`«Ñ¨^•‡ã¨<åã¨<Õ !
Pã¨#O HõÅÊÜ«∂ g∞âı ! Kå=ÚO_Õ ! K«O_»q„"Õ∞ !
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
#=~°`«flYz`«ã¨∞=~°‚k=ºã≤OǨã¨#O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(^Õqáê^•ÅK≥O`« XHõѨÓ=Ù LOKåe)
3. áê^ŒºO
(FO) U`å"å #㨺 =∞Ç≤Ï=∂, J`À *Ϻܫ∂Q∑O â◊Û Ñ¨Ó~°∞+¨ó
áê^À (J)㨺 qâßfiÉèí∂`åx, „uáê ^Œ ™êº=∞$`«O kq.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O)Jâ◊fiѨÓ~åfiO ~°^äŒ=∞^蕺O ǨÏã≤Î<å^Œ„Ѩɒkèh"£∞
„tÜ«∞O ^Õg =ÚѨǨÏfiÜÕ∞ N ~å‡ ^Õg A+¨`å"£∞.
â’}˜`ÒѶ¨∂ =∞Ǩ#^Œº, ã¨û^Œº ã¨Î„`« qã¨∞„ã¨∞=Ùó
=∞^èÕº Kåã¨∞~°Ãã·#ºã¨º, "å~°}Ïã¨∞~°"ål<å"£∞. (2-66)
ã¨∞~åã¨∞~°=∞Ǩ(t~À)=∞øo=∂ÖÏ=∂}˜HõºHÍOuaèó
h~ål`«Ñ¨^Õ ! áê^ŒºO áê^ŒÜ≥∂ ¿ãÎ „ѨQÆ$ǨϺ`å"£∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
áê^ŒÜ≥∂ó áê^ŒºO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞, áê^Ò „ѨH∆Íà◊Ü«∂q∞
(^Õqáê^•Å=^ŒÌ ѨÓ=Ù`À hà◊√§ K«ÖÏ¡e).
144
4. J~°…ºO
(FO) „uáê ^Œ∂~°úfi L^≥·`ü ѨÙ~°∞+¨ó áê^À ¿ãº ǨÉèí"å`ü ѨÙ#ó,
`«`À q+¨fiVò =º„HÍ=∞`ü ™êâ◊<å#â◊<Õ Jaè.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O)HÍO ™È`üã≤‡`åO Ç≤Ï~°}º„áêHÍ~åO
P„~åÌO [fiÅOfO `«$áêÎO `«~°ÊÜ«∞OfO
Ѩ^Õ‡ ã≤÷`åO Ѩ^Œ‡=~å‚O, `å q∞ ǨϟѨǨÏfiÜÕ∞ „tÜ«∞"£∞.
Hõ=∞O_»Å∞[ÖψH∆ѨǨÏ`«g~åº<£ ǨÏ`Ò[ã¨ó,
„|Ǩ‡}© KåHõ~À`ü â◊„`«∂<£ ÜÕ∞# ÜÕ∞# 㨇 ^è•=u. (8-33)
J#~°…~°`åflHõ∆`«f~°÷`ÀÜ«∞O, ã¨∞ѨÙ+¨ì™œQÆO^茺"åã≤`«O t"Õ !
Jcè+¨ì~°H∆Í=~°Ç¨Ïã¨ÎÜ≥∂ ¿ãÎ, J#~°…º =∞~°…ºO „Ѩ^Œ^Õ QÆ$Ǩ}.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
ǨÏã¨ÎÜ≥∂ó J~°…ºO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞, ǨϙœÎ „ѨH∆Íà◊Ü«∂q∞.
(^ÕqÃÑ· ѨÓ=Ù`À hà◊√§ K«ÖÏ¡e).
5. PK«=∞hÜ«∞O
(FO) `«™ê‡^£ q~å _»*ÏÜ«∞`«, q~å*’ JkèѨÓ~°∞+¨ó
㨠*Ï`À J`«ºiK«º`«, ѨâßÛ^£ Éèí∂q∞ =∞^èÀ ѨÙ~°ó.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O)K«O„^•O „ѨÉèÏ™êO Ü«∞â◊™ê [fiÅOfO
„tÜ«∞O Ö’ˆH ^Õ=Aëêì =Ú^•~å"£∞
`åO Ѩk‡h g∞O â◊~°} =∞ǨÏO „ѨѨ^Õº
JÅH©; ˆ~‡ #â◊º`åO `åfi =$}Ë.
=∞K«ÛùGáê`«ã¨OÉèí∂`å<£ ~°HõÎaO^Œ∂<£ =∞Ǩã¨∞~å<£
~°HõÎaO^Àó „ѨfK«Ûù `«fiO =„ˆHÎ }Ï<Õ# "Õy<å
=ÚMË# HÍm [QÆ$¿ÇÏ ~°HõÎc[㨺 â’}˜`«"£∞. (8-54)
 145
*Ïf Å=OQÆ HÍj‡~° Ç≤Ï "≥∞ÿ Ö’j~° "åã≤`«"£∞
Ѩ@ѨÓ`«OQÍOQÆ`ÀÜ«∞ q∞^Œ =∂K«=∞º`åO t"Õ.
(~°HõÎc[ ã¨=Ú`«Ê#fl ~°`åflã¨# ã¨=∂„â◊ÜÕ∞
^Œ^• =∂ºK«=∞#O `«∞ÉèíºO ÉèíHÍÎ<åO Éèí„^Œ^•~Úx.)
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
=ÚMË PK«=∞hÜ«∞O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(^ÕqÃÑ· ѨÓ=Ù`À hà◊√§ K«ÖÏ¡e).
6. =∞^èŒ∞Ѩ~°¯O
(FO) Ü«∞`«∞Ê~°∞¿+} ǨÏqëê, ^Õ"å Ü«∞[˝ =∞`«#fi`«,
=ã¨O`À J ™êºã‘ ^•[ºO, „w+¨‡ W^茇 â◊~° ^Œúqó.
â◊~°=Ô~·¬ ~°‡Ç¨cè"≥∞ÿ sƒù=∂H©∆O `å =∞Ǩã¨∞~°ó,
Kèå^ŒÜ«∂=∂㨠K«„ÔH· â◊Û =ÚO_»ó H˜∆„ÃÑ· ã¨ûǨτã¨â◊ó. (7-17)
Kå=ÚO_Õ ! =ÚO_»=∞^äŒx ! N^Œ∞ˆ~æ ! qO^茺"åã≤x
=∞^èŒ∞H©∆~å[ºQÆ∞_»Ü«ÚH±, =∞^èŒ∞Ѩ~°¯O QÆ$Ǩ} "Õ∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
=∞^èŒ∞Ѩ~°¯O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(`Õ<≥, P=Ù<≥~Úº, ÃÑ~°∞QÆ∞ HõeÑ≤#Ѩ^•~°÷O ÖË^• [ÅO W"åfie).
=∞^èŒ∞Ѩ~°¯„áêâ◊<å#O`«~°O â◊√^ŒúPK«=∞hÜ«∞O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(^ÕqÃÑ· ѨÓ=Ù`À hà◊√§ zÅHõOiOKåe)
146
7. ™êfl#O
(FO) ã¨áêÎ ™êºã¨<£ Ѩi^èŒÜ«∞ó, „uã¨ûѨΠã¨q∞^èŒó Hõ$`åó,
^Õ"å Ü«∞^£ Ü«∞[˝O `«<åfi<åó, J|^èŒfl<£ ѨÙ~°∞+¨O Ѩâ◊√"£∞.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O)Pk`«º =ˆ~‚ `«Ñ¨™È (J)kè*Ï`À
=#ã¨Êu ã¨Î= =$H∆À (J)^äŒ aÅfió
`«ã¨º Ѷ¨ÖÏx `«Ñ¨™ê #∞^ŒO`«∞ =∂
Ü«∂ JO`«~å, Ü«∂ â◊Û ÉÏǨº JÅH©;ó.
`åx K«„HÍ }º<ÕHÍx qâ◊=∂<åx `«#∞‡Y"£∞
|Éèí∞ ~°º ^ä•~°¯aOÉÏx ã¨∞|Ǩ˙x Ѷ¨∞<À^Œ~°"£∞. (7-18)
Kå=ÚO_Õ ! K«O_çˆH ! ^Œ∞ˆ~æ ! ^Œ∞~°æHÍ##cèu^Õ !
=∞^èŒ∞Ѩ~°¯O QÆ$Ǩ }Ë^ŒO =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞iÌx !
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
™êfl#O Hõi¿+º. `«^ŒOQÆ`Õfi# P^Ò Ñ¨OKå=∞$`«™êfl#O Hõi¿+º.
1. ѨOKå=∞$`«™êfl#O
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí^Œ~°ÊѶ≤∞fl ! ^èŒ∂„=∞Ö’K«#<åtx !
ѨOKå=∞$`Õ# ™êfl<Õ#, ã¨∞™êflÇ≤Ï yiâ◊„Ñ≤ÜÕ∞ !
ѨÜ≥∂^ŒkèѶ¨∞$`≥· âßÛÑ≤ =∞^èŒ∞<å K« Ѷ¨ÖÏ=∞$`≥·ó,
ѨOKå=∞$`«™êfl# q∞^ŒO, QÆ$Ǩ} QÆ[QÍq∞x !
1. H©∆~°™êfl#O :
PáêºÜ«∞ã¨fi ã¨"Õ∞`«∞ `Õ qâ◊fi`«,
™Èû=∞ =$+≤‚Ü«∞O Éèí"å "å[㨺 ã¨OQÆ^èÕ.
H©∆ˆ~} ã¨flѨܫ∂q∞. (P=ÙáêÅ`À Jaè¿+H˜OKåe)
 147
2. ^Œkè™êfl#O :
^èŒkè„HÍ"£ }À‚ JHÍi+¨O lëÈ‚ ~°â◊fi㨺 "ål#ó,
ã¨∞~°aè<À =ÚMÏ Hõ~°`ü, „Ѩ } PÜ«¸Q∑O+≤ `åi+¨`ü.
^Œ^è•fl ã¨flѨܫ∂q∞. (P=ÙÃÑ~°∞QÆ∞`À Jaè¿+H˜OKåe)
3. Ѷ¨∞$`«™êfl#O :
â◊√„Hõ =∞ã≤, *’ºu ~°ã≤, `Õ*’ Hã≤, ^Õ"À = ã¨ûq`À `«∞Ê<å
`«fizÛù„^Õ} Ѩq„`Õ} =™È ã¨∂û~°ºã¨º ~°t‡aèó.
P*˺# ã¨flѨܫ∂q∞. (P=Ù<≥~Úº`À Jaè¿+H˜OKåe)
4. =∞^èŒ∞™êfl#O :
=∞^èŒ∞"å`å |∞∞`åÜ«∞ `Õ =∞^èŒ∞ Hõ∆~°Ou ã≤O^èŒ=ó
=∂nèfi ~°fl ã¨ûO `Àfi+¨nèó =∞^èŒ∞ #HõÎ =Ú `À+¨ã≤
=∞^èŒ∞=∞`ü áêi÷=Q∑O ~°[ó, =∞^èŒ∞ ^Òº ~°ã¨∞Î #ó Ñ≤`å
=∞^èŒ∞=∂<£ <À =#ã¨Êuó =∞^èŒ∞=∂Q∑O Jã¨∞Î ã¨∂~°ºó
=∂nèfi ~åæ"À Éèí=O`«∞ #ó.
=∞^èŒ∞<å ã¨flѨܫ∂q∞. (`Õ<≥`À Jaè¿+H˜OKåe)
5. â◊~°¯~å™êfl#O :
™êfi^Œ∞ó Ѩ=ã¨fi k"åºÜ«∞ [#‡<Õ, ™êfi^Œ∞ iO„^•Ü«∞ ã¨∞ǨÏg`«∞ <å"Õ∞fl
™êfi^Œ∞ i‡„`åÜ«∞ =~°∞}ÏÜ«∞ "åÜ«∞"Õ |$ǨÏã¨Ê`«Ü∞Õ =∞^è∞Œ =∂Q∑O J^•Éèºí ó
â◊~°¯~°Ü«∂ ã¨flѨܫ∂q∞. (Ѩ\ ˜HõÉˇÅ¡O`À Jaè¿+H˜OKåe)
6. Ѷ¨Ö’^ŒHõ™êfl#O :
Ü«∂ó Ѷ¨eh ~åº JѶ¨ÖÏ, JѨÙëêÊ Ü«∂ â◊Û Ñ¨Ù+≤Ê}©ó,
|$ǨÏã¨Êu „Ѩã¨∂`å ™êÎ, <À =ÚOK«O ã¨Î fiQ∑OǨÏã¨ó.
Ѷ¨Ö’^ŒˆH# ã¨flѨܫ∂q∞. (H˘|ƒihà◊¡`À ÖË^• W`«~°Ñ¶¨Å~°ã¨O`À Jaè¿+H˜OKåe)
ѨOKå=∞$`«, Ѷ¨Ö’^ŒHõ™êfl<åO`«~°O â◊√^Àú^ŒHõ™êfl#O Hõi¿+º
148

(J=HÍâ◊O LO>Ë H©∆~°O "≥Ú^Œ Öˇ·#™êfl<åÖ’¡#∂ "å\˜`«~åfi`« „Ѩu™ês WÖÏ

â◊√^Àú^ŒHõ™êfl#O KÕ~ÚOKåe)
PáÈ Ç≤Ï ëêª =∞Ü≥∂ Éèí∞=ó, `å # Tˆ~˚ ^Œ^è• `«#, =∞¿ÇÏ ~°}ÏÜ«∞ K«Hõ∆¿ã
Ü≥∂ = t≈=`«"≥∂ ~°ã¨ó, `«ã¨º ÉèÏ[Ü«∞ `ÕÇ¨Ï #ó, Lâ◊f i= =∂`«~°ó
`«™ê‡ J~°O QÆ=∂=∞ =ó, Ü«∞㨺 Hõ∆Ü«∂Ü«∞ l#fi^äŒ,
PáÈ [#Ü«∞^ä• K« #ó.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó, â◊√^Àú^ŒHõ™êfl#O Hõi¿+º.
2. â◊√^Àú^ŒHõ™êfl#O
U=O ã¨Î"åkÜ«ÚHÍÎ<åO, ^Õ"å<åO `«„`« áê~°fiu !
™êfl`«∞ =∞ÉèϺܫ∞Ü«∞ø `ÀÜÕ∞, *ÏǨÏfl"åº #$Ѩ#O^Œ#.(3-84)
ã¨∞=~°‚HõÅâßh`«O QÆOQÍkã¨i^Œ∞^Œƒù=O ^Õq !
`«∞ÉèíºO „Ѩ^•™êºq∞, ™êfl#O ‰õΩ~°∞ t=„Ñ≤ÜÕ∞ !
QÍOˆQÜ«∞HõÅâ’hfl`≥·ó, QÆOQÍkã¨i^•Ç¨Ï$`≥·ó,
fÔ~÷ ™êÎ fi =∞aè+≤OKåq∞, =∞O„`≥· Ô~· fikHõ`åO„uÔH·ó,
ã¨∞QÆO^è•ÉèíºOQÆ#™êfl# q∞^ŒO `Õ „ѨuQÆ$ǨϺ`å"£∞.
 149

N^Õ=ٺѨx+¨`ü
(J^èŒ~°fij~°¬"£∞)
FO Éèí„^ŒO Hõˆ~‚aè â◊≈$}∞Ü«∂=∞ ^Õ"åó, Éèí„^ŒO Ѩâıº =∂Hõ∆aè ~°º[„`åó,
ã≤÷Ô~· ~°OÔQ· ã¨∞Î+¨µì"åQ∑O ã¨Î#∂aèó, =ºâı=∞ ^Õ=Ç≤Ï`«O Ü«∞ ^•Ü«Úó
ã¨fiã≤Î # WO„^À =$^Œú„â◊"åó, ã¨fiã≤Î #ó ѨÓëê qâ◊fi"Õ^•ó,
ã¨fiã≤Î # ™êÎ~üH∆Àº Ji+¨ì<Õq∞ó, ã¨fiã≤Î <À |$ǨÏã¨Êu ~°Ì^è•`«∞.
FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó
FO 㨈~fi "≥· ^Õ"å ^Õg =ÚѨ`«ã¨∞÷ó, HÍã≤ `«fiO =∞Ǩ^Õ gu. 1
™ê„|g`ü JǨÏO „|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}©.
=∞`«Îó „ѨHõ$uѨÙ~°∞ëê`«‡HõO [QÆ`ü, â◊¥#ºO Kå â◊¥#ºO K«. 2
JÇ¨Ï =∂#O^•<å#O^Ò, JǨÏO q*Ï˝ <åq*Ï˝<Õ,
JǨÏO „|Ǩ‡ „|Ǩ‡}© "Õk`«"Õº, JǨÏO ѨOK«Éèí∂`å #ºÑ¨OK«Éèí∂`åx,
JÇ¨Ï =∞dÅO [QÆ`ü. 3
"Õ^À -Ç¨Ï =∞"Õ^À -ǨÏ"£∞, q ^•ºÇ¨Ï =∞q ^•ºÇ¨Ï"£∞,
J *ÏÇ¨Ï =∞# *ÏǨÏ"£∞, J^èŒ â’Û~°úfiO K« u~°ºH± KåǨÏ"£∞. 4
JǨÏQ∑O ~°∞„^Õaè ~°fiã¨∞aè â◊Û~åq∞, JǨÏO =∂k`≥·º ~°∞`« qâ◊fi^Õ"≥·ó
JǨÏO q∞„`å=~°∞}Ï =ÙÉè∫ aÉèíi‡,
JÇ¨Ï q∞O„^•wfl, JÇ¨Ï =∞tfi<å =ÙÉè∫. 5
JǨÏQ∑O ™È=∞O `«fiëêì~°O ѨÓ+¨}O ÉèíQÆO ^Œ^è•q∞.
JǨÏO q+¨µ‚ =Ú~°∞„Hõ=∞O „|Ǩ‡} =Ú`« „Ѩ*ÏѨuO ^Œ^è•q∞.6
JǨÏO ^Œ^•è q∞ „^Œq}O ǨÏq+¨‡`Õ, ã¨∞„áê"Õº ÜÕ∞ Ü«∞[=∂<åÜ«∞ ã¨∞#fi`Õ,
JǨÏQ∑O ~å„+‘ì ã¨OQÆ=∞h =ã¨∂<åO zH˜`«∞+‘ „Ѩ^äŒ=∂ Ü«∞l˝Ü«∂<å"£∞,
JǨÏO ã¨∞"Õ Ñ≤`«~° =∞㨺 =¸~°÷ #‡=∞ Ü≥∂x ~° ѨûfiO`« ã¨û=Ú„^Õ.
Ü«∞ U=O "Õ^Œ - 㨠^≥·gO ã¨OѨ^Œ =∂áÈflu. 7
150
`Õ ^Õ"å J„|∞=<£ -
#"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞. 8
`å =∞yfl =~å‚O `«Ñ™¨ ê [fiÅOfO "≥~· ÀK«hO Hõ~‡° Ѷ֨ +Ë µ¨ Aëêì"∞£ ,^Œ∞~åæO
^ÕgQ∑O â◊~°}O „ѨѨ^•º=∞¿ÇÏ Jã¨∞~å<£ <åâ◊~Ú„`≥·º `Õ #=∞ó. 9
^ÕgO "åK« =∞[#Ü«∞O`« ^Õ"å, ™êÎO qâ◊fi~°∂áêó Ѩâ◊"À =^ŒOu,
™ê <À =∞O„^Õ+¨ =¸~°˚O ^Œ∞Ǩ<å
^èÕ#∞~ü "å QÆ™ê‡ ã¨∞Ѩã¨∞+¨µª `≥·`«∞. 10
HÍÅ~å„fO „|Ǩχã¨∞Î`åO, "≥·+¨‚gO 㨯O^Œ=∂`«~°"£∞,
ã¨~°ã¨fif =∞kuO ^ŒHõ∆^Œ∞Ç≤Ï`«~°O, #=∂=∞ó áê=<åQ∑O t"å"£∞. 11
=∞ǨÅÔHÂ; K« q^Œ‡¿ÇÏ, ã¨~°ã¨fi`≥·º K« nè=∞Ç≤Ï,
`« <Àfl ^Õg „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü. 12
Jku ~°›º[x+¨ì ^ŒHõ∆Ü«∂ ^Œ∞Ç≤Ï`å Éèí=,
`åO ^Õ"å J#fi*ÏÜ«∞`«, Éèí„^• J=∞$`«|O^èŒ=ó. 13
HÍ"≥∂ Ü≥∂xó Hõ=∞ÖÏ =„[áê}˜~ü QÆ∞Ǩ Ǩϙê =∂`«i âßfi„Éèí q∞O„^Œó
ѨÙ#~ü QÆ∞Ǩ ã¨HÖõ Ï =∂Ü«∞Ü«∂ K« ѨÙ~°∂ K≥º· ëê qâ◊fi=∂ `åkq ^Àº"£∞.14
Uëê (P)`«‡â◊H˜Îó, Uëê qâ◊fi"≥∂Ç≤Ïh, áêâßO‰õΩâ◊^èŒ#∞~åƒ}^èŒ~å,
Uëê N=∞Ǩq^•º, Ü«∞ U=O "Õ^Œ, 㨠HÀâ◊O `«~°u. 15
#=∞ ¿ãÎ Jã¨∞Î ÉèíQÆ=u ! =∂`« ~°™ê‡<£ áêÇ≤Ï ã¨~°fi`«ó. 16
Ãã· ëêëœì =ã¨=ó, Ãã· Ã+·HÍ^Œâ◊ ~°∞„^•ó
Ãã·ëê ^•fi^Œâßk`åºó, Ãã·ëê qâıfi^Õ"åó, ™È=∞áê J™È=∞áê â◊Û,
Ãã·ëê Ü«∂`«∞^è•<å, Jã¨∞~å, ~°H∆ÍQ∑Oã≤, Ñ≤âßKå, Ü«∞H∆Í, ã≤û^•úó
Ãã·ëê ã¨`«Î fi~°[ã¨Î=∂Q∑Oã≤. Ãã·ëê „|Ǩχ q+¨µ‚ ~°∞„^Œ ~°∂Ñ≤}©.
Ãã·ëê „Ñ¨*ÏѨ fO„^Œ =∞#=ó, Ãã·ëê „QÆÇ¨Ï #Hõ∆„`« *’ºfO+≤,
HõÖÏHÍëêìkHÍÅ~°∂Ñ≤}©.
 151
`å =∞ǨÏO „Ѩ}∫q∞ x`«º"£∞, áêáêѨǨi}©O, ^ÕgO,
Éèí∞H˜Î=ÚH˜Î„Ѩ^•~Úh"£∞, J#O`åO, q[Ü«∂Q∑O, â◊√^•úQ∑O,
â◊~°}ϺQ∑O, t=^•Q∑O, t"å"£∞. 17
qÜ«∞nHÍ~°ã¨OÜ«ÚHõÎO, guǨϟ„`«ã¨=∞xfi`«"£∞,
Jˆ~úO^Œ∞Åã≤`«O, ^Õ"åº c[O, ã¨~åfi~°÷™ê^èŒHõ"£∞. 18
U= "Õ∞HÍHõ∆~°O „|Ǩχ, Ü«∞`«Ü«∞ â◊√≈^ŒúKÕ`«ã¨ó,
^蕺ܫ∞Ou Ѩ~°=∂#O^Œ=∞Ü«∂ *Ï˝<åO|∞~åâ◊Ü«∞ó. 19
"åV‡Ü«∂ „|Ǩχã¨∂ ã¨Î™ê‡`ü, +¨+¨ªO =„HõÎã¨=∞xfi`«"£∞,
ã¨∂~Àº -"å=∞„â’„`«aO^Œ∞ã¨OÜ«ÚHõÎ ëêì `«Î $fÜ«∞Hõó. 20
<å~åÜ«∞}Ë# ã¨q∞‡„â’, "åÜ«Ú âßÛ^èŒ~°Ü«ÚH± `«`«ó,
qKÕÛ #"å~°‚HÀ H~°‚ ™êûº, #‡Ç¨Ï^•#O^Œ^•Ü«∞Hõó. 21
ǨÏ$`«∞ÊO_»sHõ=∞^茺™ê÷O, „áê`«ã¨∂û~°ºã¨=∞„ѨÉèÏ"£∞,
áêâßO‰õΩâ◊^èŒ~åQ∑O ™œ=∂ºO, =~°^•ÉèíÜ«∞ǨÏã¨ÎHÍ"£∞.
„u<Õ„`åQ∑O ~°HõÎ=ã¨<å"£∞, ÉèíHõÎHÍ=∞^èŒ∞Ѷ¨∂O Éèí*Ë. 22
#=∂q∞ `åfiO =∞Ǩ^ÕgO, =∞ǨÉèíÜ«∞q<åth"£∞,
=∞Ǩ^Œ∞~°æ„Ѩâ◊=∞h"£∞, =∞ǨHÍ~°∞}º~°∂Ñ≤}©"£∞. 23
Ü«∞™êºó ã¨fi~°∂ѨO „|Ǩ‡^ŒÜ≥∂ # *Ï#Ou,
`«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ J*˽ܫ∂.
Ü«∞™êº JO`À # ÅÉèíº`Õ, `«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ J#O`å.
Ü«∞™êº [##O <ÀѨÅÉèíº`Õ, `«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ J*Ï.
U ÔH·= ã¨~°fi„`« =~°Î`Õ, `«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ UHÍ.
U ÔH·= qâ◊fi~°∂Ñ≤}©, `«™ê‡ ^Œ∞K«º`Õ <≥·HÍ.
J`« U "ÀK«º`Õ - J*˽ܫ∂ (J)#O`å (J)ÅH∆ͺ (J)*ˇ·HÍ <≥· ˆHu. 24
=∞O„`å}ÏO =∂`«$HÍ^Õg, â◊ÉÏÌ<åO *Ï˝#~°∂Ñ≤}©,
*Ï˝<å<åO z#‡Ü«∂f`å, â◊¥<åº<åQ∑O â◊¥#º™êH˜∆}©.
Ü«∞™êºó Ѩ~°`«~°O <åã≤Î, Ãã·ëê ^Œ∞~åæ „Ñ¨H©iÎ`å. 25
152

^Œ∞~åæ`ü ã¨O„`åÜ«∞`Õ Ü«∞™ê‡^£, ^Õg ^Œ∞ ˆ~æu Hõ^䌺`Õ,

„ѨѨ^Õº â◊~°}O ^ÕgO, ^Œ∞O ^Œ∞ˆ~æ ^Œ∞i`«O ǨÏ~°. 26
`åO ^Œ∞~åæO ^Œ∞~°æ=∂O ^ÕgO, ^Œ∞~åKå~°qѶ¨∂uh"£∞,
#=∂q∞ Éèí=cè`À -ǨÏ"£∞, ã¨O™ê~å~°‚=`åi}©"£∞. 27
W`« =∞^äŒ~°fij~°¬O Ü≥∂ -nè`Õ, 㨠ѨOKå^äŒ~°fij~°¬[ѨѶ¨Å =∂áÈflu.
W^Œ =∞^äŒ~°fij~°¬ =∞*Ï˝`åfi, Ü≥∂ -~åÛO ™ê÷Ѩܫ∞u.
â◊`«ÅHõ∆O „Ѩ[áêÎ fi (J)Ñ≤ ™È -~åÛO ã≤kúO # qO^Œu. 28
â◊`« =∞ëÈì`«Î~°O Kå㨺, ѨÙ~°â◊Û~åºqkèó 㨇 $`«ó,
=∞Ǩ^Œ∞~åæ}˜ `«~°u, =∞Ǩ^Õ"åºó „Ѩ™ê^Œ`«ó. 29
™êÜ«∞ =∞nèÜ«∂<À, k=ã¨Hõ$`«O áêѨO <åâ◊Ü«∞u,
„áê`« ~°nèÜ«∂<À, ~å„uHõ$`«O áêѨO <åâ◊Ü«∞u,
™êÜ«∞O „áê`«ó „ѨܫÚO*Ï<À, JáêáÈ Éèí=u. 30
xj^èÕ `«∞sÜ«∞ã¨O^蕺ܫ∂O [áêÎfi, "åH±ã≤kú ~°ƒù=u,
#∂`«<åÜ«∂O „Ѩu=∂Ü«∂O [áêÎfi, ^Õ=`å™êOx^茺O Éèí=u,
„áê}„ѨuëêªÜ«∂O [áêÎfi, „áê}Ï<åO „Ѩuëêª Éèí=u. 31
Éè∫=∂tfi<åºO =∞Ǩ^Õgã¨Ox^èÒ [áêÎfi,
=∞Ǩ=∞$`«∞ºO `«~°u. 㨠=∞Ǩ=∞$`«∞ºO `«~°u. 32
Ü«∞ U=O "Õ^Œ - W `«∞ºÑ¨x+¨`ü.
FO Éèí„^ŒO Hõˆ~‚aè â◊≈$}∞Ü«∂=∞ ^Õ"åó, Éèí„^ŒO Ѩâıº =∂Hõ∆aè ~°º[„`åó
ã≤÷Ô~· ~°OÔQ· ã¨∞Î+¨µì"åQ∑O㨠ã¨Î#∂aèó, =ºâı=∞ ^Õ=Ç≤Ï`«O Ü«∞ ^•Ü«Úó
ã¨fiã≤Î # WO„^À =$^Œú„â◊"åó, ã¨fiã≤Î #ó ѨÓëê qâ◊fi"Õ^•ó,
ã¨fiã≤Î # ™êÎ~üH∆Àº Ji+¨ì<Õq∞ó, ã¨fiã≤Î <À |$ǨÏã¨Êu ~°Ì^è•`«∞.
FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó
(WHõ¯_» ^Õ=ٺѨx+¨`«∞Î`Àáê@∞ #=∞Hõ, K«=∞Hõ, ѨÙ~°∞+¨ã¨∂HõÎ, Nã¨∂HÍÎÅ∞ K≥ѨÓÎ
J=∞‡"åiH˜ Jaè¿+HõO K≥Ü«∞º=K«∞Û.)
 153
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó, ™êfl#O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
™êfl<åO`«~°O â◊√^ŒúPK«=∞hÜ«∞O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(^ÕqÃÑ· h~°∞ K«e¡ #=∞㨯iOKåe.)
8. =GO :
`«O Ü«∞[˝O |i›+≤ „áœHõ∆<£, ѨÙ~°∞+¨O *Ï`« =∞„QÆ`«ó,
`Õ# ^Õ"å JÜ«∞[O`«, ™ê^蕺 |∞∞+¨Ü«∞ â◊Û ÜÕ∞.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O) LÃÑ·`«∞ =∂O ^Õ=ã¨Yó H©iÎ â◊Û =∞}˜<å ã¨Ç¨Ï,
„áê^Œ∞~°∂ƒù`À (J)ã≤‡ ~å„¿+ì (J)ã≤‡<£ H©iÎO |∞∞kúO ^Œ^•`«∞ "Õ∞.
H©∆~À^Œ âßÛ=∞ÅO Ǩ~°, =∞[ˆ~ K« `« ^ä•O|ˆ~. (2-25)
Ñ‘`åO|~°^茈~ ! ^Õq ! Ñ‘`åO|~°ã¨Ç¨ÏŸ^Œi !
Ñ‘`åO|~°O „Ѩܫ∞KåÛùq∞, q^Œ∞ºuÊOQÆl`å^茈~ !
Ѩ@ì‰õÄÅÜ«ÚQÆO ^Õq ! HõOK«∞ˆH# ã¨=∞xfi`«"£∞,
ã¨=∞~°ÊÜ«∂ =∞ºÇ¨ÏO ^Œ∞ˆ~æ ! ^Œ∞~åæiÎ<åtx !
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó, =GÜ«ÚQƇO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(=„™êÎÅ∞ ÖË^• JHõ∆`«Å∞ W"åfie)
9. LѨg`«O :
FO `«™ê‡^£ Ü«∞*Ï˝`ü ã¨~°fiǨï`«ó, ã¨OÉèí$`«O Ѩ$+¨^•[º"£∞,
Ѩâ◊¥Q∑ ™êÎQ∑ â◊Û„ˆH "åÜ«∞"åº<£, P~°}Ϻ<£ „QÍ=∂º â◊Û ÜÕ∞.
(SO „Ç‘ÏO H©O¡ ) ‰õΩ∆ `ü Ñ≤áê™ê =∞ÖÏO *˺ëêªO JÅH©; ~åflâ◊Ü∂« =∞ºÇ¨Ï"£∞
JÉèí∂u =∞ã¨=∞$kúO K« ã¨~åfiO x~°∞fl^Œ "Õ∞ QÆ$Ǩ`ü.
<åQÆǨ~°O ^Œ^Ò `«Ãã·º, ^èŒ`ÕÎ Ü«∞ó Ѩ$käg q∞=∂"£∞,
J<≥·º ~°Ñ≤ ã¨∞Ô~· ˆ~Ìq! Éèí∂+¨}ˇÿ ~åÜ«Ú^è≥· ã¨Î^ä•. (2-31)
154
`«Hõ∆HÍ#O`«Hõ~À¯@<åQÆÜ«∞*’˝Ñ¨gux!
™œ=~°‚O Ü«∞[˝ã¨∂„`«O `Õ, ^Œ^•q∞ ǨÏi"åã≤x!
™œÉèÏQƺѨل`«=~°^Õ! ã¨∞=~°‚=∞}˜ã¨OÜ«Ú`Õ!
HõOˆ~î ^è•~°Ü«∞ ^Õ"Õt! ™œÉèÏQƺã¨∂„`«Éèí∂+¨}"£∞.
ã¨~åfiÉèí~°}Ïx :
K«∂_®=∞}˜O `«^ä• k=ºO, ‰õΩO_»ÖË Hõ@HÍx K«. (2-25)
J~°úK«O„^ŒO `«^ä• â◊√„ÉèíO, ˆHÜ«¸~å<£ ã¨~°fiÉÏǨï+¨µ.
#∂ѨÙ~“ q=∞Ö∫ `«^Œfi^£ „ÔQ·"ÕÜ«∞Hõ =∞#∞`«Î=∞"£∞. (2-26)
JOQÆmÜ«∞Hõ~°`åflx, ã¨=∞™êÎ ã¨fiOQÆ∞m+¨µ K«,
qâ◊fiHõ~å‡ ^Œ^Ò `«Ãã·º, Ѩ~°â◊√O Kåux~°‡Å"£∞. (2-27)
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
LѨg`«O, ™œÉèÏQƺã¨∂„`« PkPÉèí~°}Ïx K« ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(PÉèí~°}ÏÅ∞ ÖË^• JHõ∆`«Å∞ W"åfie.)
10. QÆO^èŒO (ã¨∞QÆO^茄^Œ"åºÅ∞):
FO `«™ê‡^£ Ü«∞*Ï˝`ü ã¨~°fiǨï`«ó, |∞∞K« ™êû=∂x [l˝ˆ~,
Kè«O^•Q∑Oã≤ [l˝ˆ~ `«™ê‡`ü, Ü«∞A ã¨Î™ê‡ ^Œ*ÏÜ«∞`«.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O) QÆO^èŒ^•fi~åO ^Œ∞~å^èŒ~å¬O x`«ºÑ¨ÙëêìO Hõs+≤}©"£∞,
Dâ◊fisQ∑O ã¨~°fiÉèí∂`å<åO, `å q∞ǨϟѨǨÏfiÜÕ∞ „tÜ«∞"£∞.
(FO) JÇ≤Ï i= Éè’ÔQ·ó Ѩˆ~ºu ÉÏǨïO
*ÏÜ«∂ ¿ÇÏuO ѨiÉÏ^èŒ=∂<å

ǨÏã¨ÎѶ¨∞’fl qâßfi =Ü«Ú<åx q^•fi<£

ѨÙ=∂<£ ѨÙ=∂Oã¨O Ѩiáê`«∞ qâ◊fi`«ó.
JiÛ`åO [QÆ`åO ^è•„fO `«^ä• QÆO^è•#∞ÖËѨ<≥·ó. (4-27)
 155
Hõ~°∂Ê~°QÆO^èŒã¨q∞‡„â◊O, Hõã¨∂Îs‰õΩOHõ=∂xfi`«"£∞
NQÆO^èŒO `Õ „Ѩ^•™êºq∞, H©iÎ =∞$kúO ‰õΩ~°∞+¨fi "Õ∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
k=ºNQÆO^èŒO, ǨÏi„^•, ‰õΩO‰õΩ=∞, Hõ[˚Å, Hõã¨∂Îs, QÀ~À[<åk
ã¨∞QÆO^茄^Œ"åº}˜ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(J=∞‡"åiH˜ QÆO^èŒO, Ѩã¨∞ѨÙ, ‰õΩO‰õΩ=∞ "≥Ú^Œ ÅQÆ∞ ã¨∞QÆO^茄^Œ"åºe"åfie)
11. ѨÙ+¨ÊO :
FO `«™ê‡ ^Œâßfi J*ÏÜ«∞O`«, UˆH KÀÉèíÜ«∂ ^Œ`«ó,
QÍ"À Ç¨Ï [l˝ˆ~ `«™ê‡`ü, `«™ê‡ *Ï˚`å J*Ï=Ü«∞ó.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O) =∞#ã¨ó HÍ=∞ =∂‰õÄuO, "åK«ã¨û`«º =∞j=∞Ç≤Ï,
Ѩâ◊¥<åQ∑O ~°∂Ѩ =∞#fl㨺, =∞~Ú N „â◊≈Ü«∞`åO Ü«∞â◊ó.
ã¨∞Î`å ã¨OѨÓl`å ѨÙÃ+·Ê, ~°∂úѨQÆO^è•kaè ã¨Î^ä•,
^Œ^•u q`«ÎO Ѩل`åO â◊Û, =∞uO ^茈~‡ `«^ä• â◊√Éèí"£∞. (12-41)
„|¿Çχâ◊ǨÏi^Õ"ÕO„^Œ„Ѩ=ÚMÏ=∞~°Ñ¨Ól`Õ!
‰õΩã¨∞=∂x =∞<À~°"Õ∞º! =∞^ŒÌ`åÎx ã¨∞ˆ~â◊fii!
Ѩ^Œ‡â◊OMˇ· â◊Û Ñ¨ÙÃ+·Ê â◊Û, â◊`«Ñ¨„`«q~ål`≥·ó
ѨÙëêÊ}˜ `Õ „Ѩܫ∞KåÛùq∞, ã¨OQÆ$Ǩ}, =∞¿ÇÏâ◊fii!
Kå=∞OuHÍ, =‰õΩà◊, K«OѨHõ, áê@ÖÏɡ˚Âó
ѨÙ<åflQÆ, *Ïl, Hõ~°g~°, ~°™êŠѨÙÃ+·Êó

aÅfi„Ѩ"åà◊, `«∞Åã‘^Œà◊, =∞e¡HÍaèó

`åfiO ѨÓ[Ü«∂q∞, [QÆnâ◊fii! ^Õq! =∂`«ó!
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
156
NK«O_ô Ѩ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó, ѨÙÃ+·Êó ѨÓ[Ü«∂q∞.
(ѨÓÅ∞, =∂ˆ~_»∞, JHõ∆`«Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À ѨÓlOKåe)
(aÅfiO`À ѨÓlOKÕ@ѨC_»∞)
ÅH©;Hõ~°`«Ö’^Œ∂ƒù`«O aÅfiO =∞$`«∞ºO[Ü«∞=^èŒ∂„Ñ≤Ü«∞"£∞
^ÕÇ≤Ï, Ѩل`å<£ ^èŒ#O ^è•#ºO P~ÀQƺ =∞=∞ÖÏO „tÜ«∞"£∞.
‰õΩã¨∞"Õ∞# ã¨=∂e¿ÑÎ ! K«O^Œ<Õ# qÖËÑ≤`Õ !
aÅfiѨ„`åiÛ`Õ ! ^Õq ! ^Œ∞ˆ~æ ! PǨÏO â◊~°}O QÆ`«ó
N=$Hõ∆ =∞=∞$`À^Œ∂ƒù`«O, =∞Ǩ^Õ=„Ñ≤Ü«∞O ã¨^•
aÅfiѨ„`«O „Ѩ^•™êºq∞! Ѩq„`«O ã¨∞ˆ~â◊fii ! (Jx K≥ѨÊ=K«∞Û)
JOQÆѨÓ[
SO „Ç‘ÏO H©¡O ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ #=∞ó áê^Ò Ñ¨Ó[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O [Ü«∞O`≥·º #=∞ó QÆ∞Ö∫Êù ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O =∞OQÆàÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó *Ï#∞h ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O HÍà‹·º #=∞ó T~°∂ ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O Éèí„^ŒHÍà‹·º #=∞ó Hõ\ ˜O ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O Hõáêe<≥·º #=∞ó <åaèO ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O H“=∂Ô~·º #=∞ó ǨÏ$^ŒÜ«∞O ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O =∞^Œ#=∂„`Õ #=∞ó 㨯O^èÒѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O Éèí„^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó Éèí∞*Ï<£ ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O JÉèíÜ«∞„Ѩ^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó ǨϙêÎ<£ ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O ã¨fi^è•Ü≥ÿ∞ #=∞ó HõO~î°O ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O =∞Ç≤Ï+¨ÃѶ∞ÿfl #=∞ó <Õ„`å}˜ ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O ã≤OǨÏ"åÇ≤Ï<≥·º #=∞ó =ÚYO ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O t"åÜ≥ÿ∞ #=∞ó ÅÖÏ@O ѨÓ[Ü«∂q∞
 157
SO „Ç‘ÏO H©¡O "≥·+¨‚"≥·º #=∞ó ã‘=∞O`«O ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O =∞ǨÅÔH∆º #=∞ó t~°ó ѨÓ[Ü«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=^Œ∞~åæã¨fi~°∂áêÜ≥ÿ∞
K«O_çHÍOÉÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó ã¨~åfi}ºOQÍx ѨÓ[Ü«∂q∞
NK«O_ô JëÈì`«Î~°â◊`«<å=∞ѨÓ*Ï
SO „Ç‘ÏO H©O¡ yiã¨∞`åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞¿ÇÏâ◊fi~Ô º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞Ǩ^Õ"º·≥ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ =~°^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ [Ü«∞O`≥º· #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ ^è•„`≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ã¨~fi° =∞OQÆàÏÜ≥∞ÿ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°Ñ∂¨¶ u<≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ Å*Ï˚Ü∞ÿ≥ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ ã≤k^ú •Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O ÉèíQÆ=`≥·º #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ |∞kú^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =O^•ºÜ≥∞ÿ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ x`åºÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O Éèí"å<≥·º #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©¡O =~°=i‚<≥·º #=∞ó 30
SO „Ç‘ÏO H©¡O áêѨ<åt<≥·º #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ JOaHÍÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó 10 SO „Ç‘ÏO H©O¡ ã¨∞Y^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ HÍà◊~å`≥º· #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ ™œ=∂ºÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ Éè„í ^ŒHÍà‹º· #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ [QÆ<凄`Õ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ JѨ~ål`åÜ≥∞ÿ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ t=„Ñ≤Ü∂« Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞Ǩq^•ºÜ≥∞ÿ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ ÉèHí ãÎõ O¨ `åѨãO¨ ǨτÔ~º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞Ǩ"Õ∞^è•Ü≥∞ÿ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ ã¨~fi° HÍ=∞„ѨÑÓ¨ i}ˇºÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞Ǩ=∂Ü«∂Ü≥∞ÿ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ [QÆ`¯« „Ô~º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞Ǩ|ÖÏÜ≥∞ÿ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ [QÆ^•ú„`≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O HÍ`åºÜ«∞<≥·º #=∞ó SO „Ç‘ÏOH©O¡ [QÆ`åÊÅ#`«`Ê« ~åÜ≥∞ÿ #=∞ó40
SO „Ç‘ÏO H©O¡ [Ü«∂Ü≥∞ÿ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ J=ºHÍÎÜ∞ÿ≥ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ #=∞ó 20 SO „Ç‘ÏO H©O¡ =ºHõ~Î ∂° áêÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞O^•~°=#"åã≤<º·≥ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ cè=∂Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O P~åºÜ≥ÿ∞ #=∞ó SO „Ç‘ÏO H©O¡ „uѨÙ~ã° ∞¨ O^Œ~Ô º· #=∞ó
158
SO „Ç‘ÏO H©O¡ JѨ~å‚Ü∞ÿ≥ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ Åe`åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ q^•ºÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏOH©O¡ ѨÓ~°K‚ O« „^ŒxÉèÏ<åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ Kå=ÚO_®Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ K«`∞« ~åÜ≥∞ÿ #=∞ó 50
SO „Ç‘ÏO H©O¡ K«O„^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ QÆ∞}„`«Ü∞« qÉèÏy<≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ¿ÇÏ~°O|[#<≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ HÍà‹º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ „uQÆ∞}ÏÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ Ü«∞â’^è~Œ åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ L=∂Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ HõÅâ◊ÇϨ ™êÎÜ∞ÿ≥ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ^≥`· º« ^Œ~Ê° x+¨Øk<≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O |∞^≥úº #=∞ó 60
SO „Ç‘ÏO H©O¡ HÍO`≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ Hõ=∆ ∂Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ âßO`≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ѨÙÃ+ºÂì #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ `«∞Ã+ºÂì #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ^è$Œ `≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞`≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =~åÜ«Ú^è^Œ ~Œè åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ nè~åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O Q“Ô~·º #=∞ó 70
SO „Ç‘ÏO H©O¡ âßHõOÉè~Ôí º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ t"åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ J+¨ãì k≤ „ú Ѩ^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ "å=∂Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ t="å=∂OQÆ"åã≤<º·≥ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ^è~Œ ‡° ^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ^è#Œ ^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ N^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ HÍ=∞^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O "≥∂Hõ∆^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó 80
SO „Ç‘ÏO H©O¡ JѨ~åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ z`«û=~°∂áêÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ z^•#O^•Ü≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ [Ü«∞„tÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ [Ü«∞^•~Ú<≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O ã¨~°fi=∞OQÆà◊=∂OQÆÖϺÜ≥ÿ∞
SO „Ç‘ÏO H©O¡ [QÆ„`«Ü Î ∞« Ç≤Ï`≥+· }≤ ºÿˇ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ â◊~åfi}ˇºÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ áê~°fi`≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O ^èŒ<åºÜ≥ÿ∞ #=∞ó 90
SO „Ç‘ÏO H©O¡ 㨯O^Œ=∂„`Õ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ JdÖËâfi◊ ~Ô º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ „Ѩã<¨ åfliÎÇϨ ~åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ^Õ"º·≥ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ã¨∞ÉèQí ÍÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ HÍ=∞~°∂Ñ≤}ºÿˇ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ x~åHÍ~åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ™êHÍ~åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞ǨHÍà‹º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O ã¨∞ˆ~â◊fiÔ~·º #=∞ó 100
 159

SO „Ç‘ÏO H©O¡ â◊~åfiÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ „â◊^•úÜ∞ÿ≥ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ „^è∞Œ "åÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ Hõ$`åºÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ =∞$_®<≥º· #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ÉèHí =Îõ `«ûÖÏÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O ã¨~°fiâ◊H˜Î L=∂Ü«ÚHÍÎÜ≥ÿ∞ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ â◊~}° ϺÜ≥∞ÿ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©O¡ ã¨`º« HÍ=∞^•Ü≥∞ÿ #=∞ó

N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ

NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,

JëÈì`«Î~°â◊`« (ã¨Ç¨Ï„ã¨) <å=∞ѨÓ*ÏO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞

(ѨÓÅ∞, "≥Ú^Œ Öˇ·#q ^Õqáê^•Å=^ŒÌ LOKåe.)
12. ^èŒ∂ѨO :
FO Ü«∞`«∞Ê~°∞+¨O =º^Œ^èŒ∞ó, Hõu^ä• =ºHõÅÊÜ«∞<£,
=ÚYO H˜ =∞㨺 H“ ÉÏǨ˙, HÍ =Ó~°∂, áê^• =ÙKÕº`Õ.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O) Hõ~°Ì"Õ∞# „Ѩ*ÏÉèí∂`å, =∞~Ú ã¨OÉèí= Hõ~°Ì=∞,
„tÜ«∞O "åã¨Ü«∞ "Õ∞ ‰õΩÖË, =∂`«~°O Ѩ^Œ‡=∂eh"£∞.
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, HÍOu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. (5-55)
K«O^Œ <åQÆ~°∞ Hõ~°∂Ê~° ™ê~° QÆ∞QÆ∞æÅ∞ ã¨OÜ«Ú`«"£∞,
^èŒ∂ѨOQÆ$Ǩ}, Kå=ÚO_Õ ! HÍà◊~°∂¿Ñ ! #"≥∂ (J)ã¨∞Î `Õ.
FO ^èŒ∂ ~°ã≤ ^èŒ∂~°fi ^èŒ∂~°fiO`«O ^èŒ∂~°fi`«O Ü≥∂ (J)™ê‡<£
^èŒ∂~°fiu `«O ^èŒ∂~°fiÜ«∞O =Ü«∞O ^èŒ∂~åfi=∞ó.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó
^èŒ∂Ѩ =∂„Ѷ¨∂Ѩܫ∂q∞. (^èŒ∂ѨO "ÕÜ«∂e)
160
13. nѨO :
FO „ÉÏǨχ}À (J)㨺 =ÚY =∂ã‘`ü, ÉÏǨ˙ ~å[#ºó Hõ$`«ó,
T~°∂ `« ^Œã¨º Ü«∞^£ "≥·â◊ºó, Ѩ^•ƒùºQ∑O â◊¥„^À J*ÏÜ«∞`«.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O) PѨ ã¨û$[O`«∞ ã≤flQÍúx, zH©¡`« =㨠"Õ∞ QÆ$¿ÇÏ,
x K« ^ÕgO =∂`«~°O, „tÜ«∞O "åã¨Ü«∞ "Õ∞ ‰õΩÖË.
ÉèíHÍÎÜ«∞ #=∞ÃãΠ„ã≤Î^Œâ‹·, iÌ"≥·º ~°∂ÌÃÑ· ã¨∞û^èŒ∂Ñ≤`å,
„áêÇ¨Ï „Ѩ™ê^Œã¨∞=Úv, ã¨=∞™êÎ<£ „Ѩ}`å<£ ã¨∞~å<£. (4-30)
HõÑ≤ÖÏѶ¨∞$`«ã¨OÜ«ÚHõÎO, nѨO HÍ~åÊã¨=iÎHõ"£∞,
Hõ~°∂Ê~°ˆ~}∞ã¨OÜ«ÚHõÎO, ã¨~°fi|O^èŒq"≥∂K«#"£∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó
„Ѩ`«ºHõ∆nѨO ^Œ~°≈Ü«∂q∞.
(^èŒ∂Ѩnáê#O`«~°O â◊√^ŒúPK«=∞hÜ«∞O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞)
(^ÕqÃÑ· hà◊√§Ñ¨Ó=Ù`À K«ÖÏ¡e)
14. <≥·"Õ^ŒºO :
FO K«O„^Œ=∂ =∞#™È *Ï`«ó, K«H∆À ã¨∂û~Àº J*ÏÜ«∞`«,
=ÚMÏ kO„^Œ âßÛyfl â◊Û, „áê}Ï^£ "åÜ«Ú ~°*ÏÜ«∞`«.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O) P„~åÌO ѨÙ+¨¯i}©O ѨÙ+≤ìO Ñ≤OQÆàÏO Ѩ^Œ‡=∂eh"£∞,
K«O„^•O Ç≤Ï~°}‡~¸O ÅH©;O *Ï`«"Õ^À =∞ P=ǨÏ.
áê~ü+≤‚„QÍǨO ‰õΩâ◊„QÍÇ≤Ï, Ü≥∂^èŒÑ¶¨∞O\Ïã¨=∞xfi`å<£,
ã¨=∂^• Ü≥ÿ∞HõǨϿãÎ#, =ÚMË zˆH∆Ѩ "å~°}Ï<£. (7-10)
`« ^ä≥·= Ü≥∂^èŒO `«∞~°ÔQ·, ~°^äŒO ™ê~°kä<å ã¨Ç¨Ï,
xH˜∆Ѩº =„ˆHÎ ^Œâ◊<≥·, â◊Û~°fiÜ«∞O `«ºuÉèˇ·~°="£∞. (7-11)
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó
 161

J=ã¨~å~°÷O <åiˆHà◊â◊HõÅ^ŒfiÜ«∞O (Hõ^ŒmѶ¨ÖÏ<£....) x"Õ^ŒÜ«∂q∞1.

(H˘|ƒizѨÊÅ∞, J~°\ ˜Ñ¨à◊√§ ÖË^• J=HÍâ◊ =Ú#flQÆ∞#q
^Õq Ü≥∞^Œ∞@ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨ÙQÍ Ñ¨à‹§OÖ’ LOz "å\˜ÃÑ· hà◊√§ K«Å∞¡`«∂ WÖÏ K≥áêÊe)
FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û=ó, `«`ü ã¨q`«∞~ü =ˆ~}ºO,
Éèí~Àæ ^Õ=㨺 nè=∞Ç≤Ï, kèÜ≥∂ Ü≥∂#ó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü.
(`«~åfi`«) J=∞$`«=∞ã¨∞Î, J=∞$`ÀѨã¨Î~°} =∞ã≤
(JO@∂ =∞i H˘xflhà◊√§ Ѩ^•~å÷ÅÃÑ· uÑ≤Ê ^ÕqH˜ K«∂Ñ≤, Ñ¨à‹§OÖ’ =^ŒÖÏe
Ѩ^•~å÷Å∞ ^ÕqH˜ x"Õkã¨∂Î)
FO „áê}ÏÜ«∞ ™êfiǨ, FO Jáê<åÜ«∞ ™êfiǨ,
FO "åº<åÜ«∞ ™êfiǨ, FO L^•<åÜ«∞ ™êfiǨ, FO ã¨=∂<åÜ«∞ ™êfiǨ.
15. áêhÜ«∞O :
FO `«`«ó „‰õΩ^•ú [QÆ<å‡`å K«O_çHÍ, áê# =Ú`«Î=∞"£∞,
ѨᜠѨÙ#ó ѨÙ# â‹·Û=, [Ǩ ™ê~°∞}Ö’K«<å. (3-34)
=∞^èÕº =∞^èÕº L^ŒHõáêhÜ«∞O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
ǨϙœÎ „ѨH∆Íà◊Ü«∂q∞, áê^Ò „ѨH∆Íà◊Ü«∂q∞.
ѨÙ#ó â◊√^ŒúPK«=∞#O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(Jx ^ÕqH˜ ѨÓ=Ù`À hà◊√§ W"åfie)
16. `åO|∂ÅO :
FO <åÉèϺ Pã‘ ^ŒO`«iHõ∆O j~üëÈ‚ ^Òº ã¨û=∞=~°Î`«
Ѩ^•ƒùºO Éèí∂q∞, iÌâ◊ „â’≈„`å`ü, `«^ä• Ö’HÍQ∑O JHõÅÊÜ«∞<£
(SO „Ç‘ÏO H©¡O) P„~åÌO Ü«∞ó Hõi}©O Ü«∞+≤ìO, ã¨∞=~å‚O ¿ÇÏ=∞=∂eh"£∞,
ã¨∂~åºO Ç≤Ï~°}‡~¸O ÅH©;O, *Ï`«"Õ^À =∞ P=ǨÏ.
ÉèíHõ∆Ü«∞O`åº â◊Û `å #∞„QÍ<£, "≥·„Ѩz`åÎ<£ =∞Ǩã¨∞~å<£,
~°HÍÎ ^ŒO`å Éèíq+¨ºOu, ^•_çg∞‰õΩã¨∞"≥∂Ѩ=∂ó. (11-44)
Hõ~°∂Ê~°YO_»ã¨OÜ«ÚHõÎO, Hõã¨∂ÎsѨÓQÆã¨OÜ«Ú`«"£∞,
=ÚHÍÎK«∂~°‚ã¨OÜ«ÚHõÎO, `åO|∂ÅO „ѨuQÆ$ǨϺ`å"£∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
162
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó `åO|∂ÅO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(`åO|∂ÅO ÖË^• JHõ∆`«Å∞ W"åfie)
`åO|∂ÅK«~°fi}Ï#O`«~°O â◊√^Œú PK«=∞hÜ«∞O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(^ÕqÃÑ· ѨÓ=Ù`À hà◊√§ K«ÖÏ¡e)
17. h~å[#O : FO "Õ ^•Ç¨Ï "Õ∞`«O ѨÙ~°∞+¨O =∞ǨO`«O
Pk`«º=~°‚O `«=∞㨠ã¨∞Î áêˆ~,
ã¨~åfi}˜ ~°∂áê}˜ qz`«º nè~°ó,
<å=∂x Hõ$`åfi Jaè=^Œ<£ Ü«∞ ^•¿ãÎ.
(SO „Ç‘ÏO H©¡O) `åO =∞ P=Ç¨Ï *Ï`«"Õ^À ÅH©; =∞#ѨQÍq∞hO
Ü«∞™êºO Ç≤Ï~°}ºO „ѨÉèí∂`«O QÍ"À ^•™Èº
(J)âßfi<£ qO^ÕÜ«∞O ѨÙ~°∞ëê #ǨÏ"£∞.
Jf= `Õ[ã¨ó ‰õÄ@O, [fiÅO`« q∞= Ѩ~°fi`«"£∞,
^Œ^Œ$â◊√ ¿ãÎ ã¨∞~å ã¨Î„`«, *ÏfiÖÏ"åºÑ¨ÎkQÆO`«~°"£∞. (2-12)
J`«∞ÅO `«„`« `« `ÕÎ[ó, ã¨~°fi^Õ=â◊s~°["£∞,
UHõã¨÷O `« ^ŒÉèí∂ <åfls"åºÑ¨ÎÖ’Hõ„`«Ü«∞O ufiëê. (2-13)
Hõ~°∂Ê~°=Ç≤Ïflã¨OÜ«ÚHõÎ ã¨∞ûÉèíQÆ ã¨∞û„ѨHÍâ◊Hõó,
ã¨~°fi^Õ=„Ñ≤Ü«∞Hõ~À náÈ (J)Ü«∞O „ѨuQÆ$ǨϺ`å"£∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
P#O^ŒHõ~°∂Ê~°=∞OQÆà◊h~å[#O ^Œ~°≈Ü«∂q∞
=∂<À Ç≤ÏyOã‘ó *Ï`«"Õ^À QÍ =∞â◊fiO ѨÙ~°∞+¨O [QÆ`ü
Jaè„^Œ ^ŒQÆfl PQÆÇ¨Ï „tÜ«∞Ü«∂ Ѩiáê`«Ü«∞.
(Hõ~°∂Ê~°O "≥eyOz Ǩ~°uã¨∂Î WÖÏ K≥áêÊe)
㨄=∂[O K« q~å[O K« Jaè N ~åº K« <À QÆ$¿ÇÏ
ÅH©; ~åR㨺 Ü«∂ =ÚMË `«Ü«∂ =∂ã¨Q∑O ã¨$*Ï=∞ã≤.
 163
Ç≤Ï~°}ºáê„`«O =∞^èÀó ѨÓ~°‚O ^Œ^•u, =∞^èŒ"Àº ™êhu,
UHõ^è• „|Ǩχ} LѨǨÏ~°u, UHõ^è≥·= Ü«∞[=∂# PÜ«Ú ¿ãÎ*’ ^Œ^è•u,
™ê„=∂[ºO Éè’[ºO, ™êfi~å[ºO, "≥~· å[ºO, áê~°"∞Õ +¨ºª Q∑O, ~å[ºO,
=∞Ǩ~å[º =∂kèѨ`«ºO..........
h~å[<å#O`«~°O â◊√^ŒúPK«=∞hÜ«∞O ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(^ÕqÃÑ· ѨÓ=Ù`À hà◊√§ K«ÖÏ¡e)
18. =∞O„`«Ñ¨Ù+¨ÊO :
FO ^è•`å ѨÙ~°™êÎ^£ Ü«∞ =Ú^•[Ǩ~°, â◊„Hõó „Ѩq^•fi<£ „Ѩkâ◊ â◊Û`«„ã¨ó
`« "Õ∞=O q^•fi #=∞$`« WÇ¨Ï Éèí=u, <å#ºó ѨO^ä• JÜ«∞<åÜ«∞ q^Œº`Õ.
^Œ∞ˆ~æ ! 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó
ã¨fiÃã÷ 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜! HÍ `«fi^Œ<åº
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ã¨^•„~°Ìz`åÎ. (4-17)
â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï <À ^Õq ! áêÇ≤Ï Y_Õæ# KåOaˆH !
Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# #ó áêÇ≤Ï, KåѨ*Ϻxã¨ûfi<Õ# K«. (4-24)
#"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇`å"£∞. (5-9)
ã¨~°fi=∞OQÆà◊=∂OQÆÖ˺ ! t"Õ ! ã¨~åfi~°÷™ê^茈H !
â◊~°}˺ ! „`«ºO|ˆH ! ^Õq ! <å~åÜ«∞}˜ ! #"≥∂ Hã¨∞Î `Õ. (11-10)
(SO „Ç‘ÏO H©¡O)
*Ï`«"Õ^Œ¿ã ã¨∞#"å=∞ ™È=∞, =∞~åfÜ«∞`À x^ŒÇ¨u "Õ^Œó,㨠#ó Ѩ~°¬
^Œu ^Œ∞~åæ}˜ qâßfi, <å "Õ= ã≤O^èŒ∞O ^Œ∞i`å `«ºyfló.
`å =∞yfl=~å‚O `«Ñ¨™ê [fiÅOfO, "≥·~ÀK«hO Hõ~°‡Ñ¶¨ÖË+¨µ Aëêì"£∞,
^Œ∞~åæO ^ÕgQ∑O â◊~°} =∞ǨÏO „ѨѨ^Õº, ã¨∞`«~°ã≤ `«~°¿ã #=∞ó.
JˆQfl ! `«fiO áê~°Ü«∂ #"Àº, J™ê‡<£ ã¨fiã≤Îaè ~°u ^Œ∞~åæ}˜ qâßfi,
Ñ¨Ó â◊Û Ñ¨$näfi |ǨïÖÏ # Lsfi, Éèí"å `ÀHÍÜ«∞ `«#Ü«∂Ü«∞ â◊O Ü≥∂ó
164

qâßfi x <À ^Œ∞~°æǨ *Ï`«"Õ^Œ, ã≤ûO^èŒ∞O #<å"å ^Œ∞i`åuѨi¬,

JˆQfl! J„u= #‡#™ê QÆ$}Ï<À, (J)™ê‡HõO É’ ^躌 q`å `«#∂<å"£∞.
Ѩ$`«<ål`«Q∑O ã¨Ç¨Ï=∂# =Ú„QÆ, =∞yflQ∑O Ǩï"Õ=∞ Ѩ~°=∂`ü ã¨^茙êÎ`ü
㨠#ó Ѩ~°¬ ^Œu ^Œ∞~åæ}˜ qâßfi, H∆Í=∞^ÕÌ"À Ju ^Œ∞i`å `«ºyfló.
„Ѩ`Àfl +≤Hõ g∞_Àº J^èŒfiˆ~+¨µ, ã¨<å K«Û Ǩϟ`å #=º â◊Û ã¨uû,
™êfiOKåˆQfl `«#∞=O Ñ≤„Ñ≤Ü«∞, ™êfi㨇ÉèíºO K« ™œÉèíQÆ =∂Ü«∞[ã¨fi.
QÀaè ~°∞˚+¨ì =∞Ü«Ú*’ x+≤HõÎO, `«"ÕO„^Œ qëÈ‚ ~°#∞ã¨OK«ˆ~=∞,
<åHõ㨺 Ѩ$+¨ª =∞aèã¨O=™ê<À, "≥·+¨‚gO Ö’Hõ WÇ¨Ï =∂^ŒÜ«∞O`å"£∞.
HÍ`åºÜ«∞<åÜ«∞ q^Œ‡¿ÇÏ, Hõ#º‰õΩ=∂i nè=∞Ç≤Ï,
`« <Àfl ^Œ∞iæó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü.
ÅH©;O, H©∆~°ã¨=Ú„^Œ~å[`«#Ü«∂O, N~°OQÆ^è•"Õ∞â◊fisO,
^•ã‘Éèí∂`«ã¨=∞ã¨Î^Õ==x`åO, Ö’ÔH·HõnáêO‰õΩ~å"£∞,
N=∞#‡O^ŒHõ\ÏHõ∆Å|úqÉèí=„|¿ÇχO„^ŒQÆOQÍ^èŒ~åO,
`åfiO „`≥·Ö’Hõº‰õΩ@∞OahO, ã¨~°ã≤*ÏO, =O^Õ =Ú‰õΩO^Œ„Ñ≤Ü«∂"£∞.
^Œ∞O ^Œ∞ˆ~æ ! ^Œ∞i`åiΠǨ ! „uѨ^䌈Q ! =∞~åºu =∞ˆ~º ! t"Õ !
ÉèÏ"åÉèÏ= qÖÏ㨠ÉèÏ=ÙHõ Éèí= N`åO_»"Õ ! ™êH˜∆}˜ !
Kå=ÚO_Õ ! `«= =∞O„`«Hõe`À qKÕÛ „Ѩã¨∂<åÜ«∞uó
k=º NѨ^ŒÜ≥∂ ã¨Î "≥· +¨ xÇ≤Ï`« N≈K«O_çˆH ! ã‘fi‰õΩ~°∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó
áê^ŒÜ≥∂ó =∞O„`«Ñ¨ÙëêÊO[eO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(KÕuÖ’x ѨÓÅ#∞ ^Õqáê^•Å=^ŒÌ LOz #=∞㨯iOKåe)
 165

ã≤^Œú‰õΩOlHÍ ™È΄`«"£∞
â◊$}∞ ^Õq ! „Ѩ=H∆ͺq∞ ‰õΩOlHÍ™È΄`« =Ú`«Î=∞"£∞,
ÜÕ∞# =∞O„`«„ѨÉèÏ"Õ#, K«O_ôâßѨ â◊√≈Éè’ Éèí"Õ`ü.
# Hõ=K«O <å~°æàÏ™È΄`«O, H©ÅHõO # ~°Ç¨Ï㨺Hõ"£∞,
# ã¨∂HõÎO <åÑ≤ ^蕺#O K«, <åº™È # K« #"å~°Û#"£∞.
‰õΩOlHÍáê~î°=∂„`Õ} ^Œ∞~åæ (J)áê~°Ñ¶¨ÖÏ ÅÉèË`ü
Jã≤Î QÆ∞ǨϺ`«~°O ^Õq ! ^Õ"å<å =∞Ñ≤ ^Œ∞~°¡Éèí"£∞.
QÀѨhÜ«∞O „Ѩܫ∞`Õfl#, ã¨fiÜ≥∂x i= áê~°fiu !
=∂~°}O "≥∂ǨÏ#O =â◊ºO, ã¨ÎOÉèí<ÀKåÛ@<åkHõ"£∞.
áê~î°=∂„`Õ} ã¨Oã≤^Õúº`ü ‰õΩOlHÍ™È΄`« =Ú`«Î=∞"£∞. 19.
=∞O„`«ó
FO SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
FO Q“¡O ǨÏO H©¡O EO ã¨ó, *ÏfiÅÜ«∞ *ÏfiÅÜ«∞ [fiÅ [fiÅ „Ѩ[fiÅ
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ [fiŠǨÏO ã¨O JO Hõ∆O Ѷ¨\ò ™êfiǨ.
#=∞ ¿ãÎ ~°∞„^Œ~°∂Ñ≤}ˇÿº #=∞ ¿ãÎ =∞^èŒ∞=∞iÌx !
#=∞ó ÔH·@ÉèíǨi}ˇÿº, #=∞ ¿ãÎ =∞Ç≤ÏëêiÌx ! 1
#=∞ ¿ãÎ â◊√OÉèíǨÏO„`≥·º K« xâ◊√OÉèÏã¨∞~°Ñ¶¨∂ux ! 2
*Ï„QÆ`«O Ç≤Ï =∞Ǩ^Õq ! [ѨO ã≤^ŒúO ‰õΩ~°∞+¨fi "Õ∞.
SOHÍs ã¨$+≤ì~°∂áêÜ≥ÿ∞, „Ç‘ÏOHÍs „ѨuáêeHÍ. 3

H©¡OHÍ~°HÍ=∞~°∂Ñ≤}ˇÿº, c[~°∂¿Ñ #"≥∂ (J)ã¨∞Î `Õ

Kå=ÚO_® K«O_»Ñ¶¨∂f K«, Ü≥ÿ∞HÍs =~°^•~Úh. 4
qKÕÛ KåÉèíÜ«∞^• x`«ºO, #=∞ ¿ãÎ =∞O„`«~°∂Ñ≤}˜ ! 5
^è•O nèO ^èŒ∂O ^èŒ∂~°˚>Ëó Ѩufl ! "åO gO =ÓO "åQÆnèâ◊fii!
„HÍO „H©O „‰õÄO HÍeHÍ^Õq! âßO jO â◊¥O "Õ∞ â◊√ÉèíO ‰õΩ~°∞.6
ǨïO ǨïO ǨïO ǨïOHÍ~°~°∂Ñ≤}ˇÿº, [O [O [OÉèí<åâ◊x !
166
„ÉèÏO „cèO „Éèí∂O Éèˇ·~°q ! Éèí„^Õ ! Éèí"å<≥·º `Õ #"≥∂ #=∞ó. 7
JO HõO K«O @O `«O ѨO Ü«∞O â◊O gO EO SO gO ǨÏO Hõ∆O
nè*Ï_»ºO nè*Ï_»ºO „`À@Ü«∞ „`À@Ü«∞ nѨÎO ‰õΩ~°∞ ‰õΩ~°∞ ™êfiǨ.
áêO Ñ‘O ѨÓO áê~°fif ѨÓ~å‚ MÏO vO Y∂O MËK«s `«^ä•,
™êO ã‘O ã¨∂O ã¨Ñ¨Îâ◊f^Õ"åº =∞O„`«ã≤kúO ‰õΩ~°∞+¨fi "Õ∞. 9
W^ŒO `«∞ ‰õΩOlHÍ™È΄`«O =∞O„`«*ÏQÆiοÇÏ`«"Õ,
JÉèíˆHÎ <≥·= ^•`«=ºO, QÀÑ≤`«O ~°Hõ∆ áê~°fiu ! 10
Ü«∞ ã¨∞Î ‰õΩOlHõÜ«∂ ^Õq ! Ç‘Ï<åO ã¨Ñ¨Îâ◊fO =^Õ`ü,
# `«ã¨º *ÏÜ«∞`Õ ã≤kú, ~°~°}˺ ~À^Œ#O Ü«∞^ä•. 11
(N~°∞„^ŒÜ«∂=∞ÖË Q“s`«O„`Õ t=áê~°fifã¨O"å^Õ ã≤^Œú‰õΩOlHÍ™È΄`«O ã¨OѨÓ~°‚"£∞)
20. „Ѩ^ŒH˜∆}#=∞™ê¯~åÅ∞ :
^Õq ! „Ѩã¨<åfliÎǨψ~ ! „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ =∂`« ! ~°˚QÆ`À (J)dÅ㨺,
„Ѩã‘^Œ qâıfiâ◊fii ! áêÇ≤Ï qâ◊fiO `«fi g∞â◊fis ^Õq ! K«~åK«~°ã¨º.
„Ѩ^ŒH˜∆}„`«Ü«∞O =∂`«ó, Hõ~Àq∞ `«= áê^ŒÜ≥∂ó,
Ѩ^Õ Ñ¨^Õ "Õ∞ áêáêx, ѨÙ}º`åO Ü«∂Ou ÜÕ∞# "≥·.
Ü«∂x HÍx K« áêáêx, [<å‡O`«~°Hõ$`åx K«,
`åx `åx „Ѩ}â◊ºOu, „Ѩ^ŒH˜∆}Ѩ^Õ Ñ¨^Õ.
PáÈ(J) ǨÏO áêѨHõ ~å‡Ç¨ÏO, áêáê`å‡ áêѨã¨OÉèí=ó,
„`åÇ≤Ï =∂O Hõ$Ѩܫ∂ ^Õq ! â◊~°}ÏQÆ`«=`«ûÖË.
J#º^è• â◊~°}O <åã≤Î, `«fi "Õ∞= â◊~°}O =∞=∞,
`«™ê‡`ü HÍ~°∞}ºÉèÏ"Õ#, ~°Hõ∆ ~°Hõ∆ =∞¿ÇÏâ◊fii !
#"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif
ã¨fi~°∂ѨNK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
P`«‡„Ѩ^ŒH˜∆} #=∞™ê¯~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
 167
21. Hõ∆=∂„áê~°÷#O :
JѨ~å^èŒã¨Ç¨Ï„™ê}˜, „H˜Ü«∞O`Õ (J)ǨÏiflâ◊O =∞Ü«∂,
^•™È(J)Ü«∞ q∞u =∂O =∞`åfi, Hõ∆=∞ã¨fi Ѩ~°"Õ∞â◊fii !
Ü«∞㨺 㨇 $`åº K« <å"≥∂HÍκ, `«Ñ¨ó ѨÓ*Ï „H˜Ü«∂k+¨µ,
#∂º#O ã¨OѨÓ~°‚`åO Ü«∂u, ã¨^Àº =O^Õ =∞¿ÇÏâ◊fis"£∞.
=∞O„`«Ç‘Ï#O „H˜Ü«∂Ç‘Ï#O, ÉèíH˜ÎÇ‘Ï#O =∞¿ÇÏâ◊fii !
Ü«∞`üѨÓl`«O =∞Ü«∂ ^Õq ! ѨiѨÓ~°‚O `« ^Œã¨∞Î `Õ.
J#Ü«∂ ëÈ_»â’ѨKå~°Ñ¨Ó[Ü«∂ ÉèíQÆ=f ã¨~åfiu‡HÍ
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ NK«O_ôѨ~å^Õ=`å
ã¨∞„Ñ‘`å ã¨∞„Ѩã¨<åfl =~°^• Éèí=`«∞.
ã¨~°fiO NK«O_ôѨ~å^Õ=`åáê^•~°Ê} =∞ã¨∞Î.
168

N~å[~å*Ëâ◊fi~°º+¨ìHõ"£∞
JOÉÏ, âßOÉèíq, K«O„^Œ=∞øo, ~°|ÖÏ (J)Ѩ~å‚, L=∂, áê~°fif,
HÍm, ÃÇ·Ï=∞=f, t"å, „u#Ü«∞h, HÍ`åºÜ«∞h, Éèˇ·~°g,
™êq„f, #=Ü«∞ø=<å, â◊√ÉèíHõs, ™ê„=∂[ºÅH©;„Ѩ^•,
z„^Œ∂Ñ‘, Ѩ~°^Õ=`å, ÉèíQÆ=f, N~å[~å*Ëâ◊fis.
JOÉÏ, "≥∂Ç≤Ïx, ^Õ=`å, „uÉèí∞=h, P#O^Œã¨O^è•~Úh,
"å}©, Ѩš=áê}˜, "Õ}∞=Ú~°mQÍ#„Ñ≤Ü«∂Ö’eh,
HõÖϺ}©, L_»∞~å[aO|=^Œ<å, ^èŒ∂„=∂Hõ∆ã¨OǨi}©,
z„^Œ∂Ñ‘, Ѩ~°^Õ=`å, ÉèíQÆ=f, N~å[~å*Ëâ◊fis.
JOÉÏ, #∂ѨÙ~°~°`«flHõOHõ}^èŒs, ˆHÜ«¸~°Ç¨~å=m
*ÏfK«OѨHõ"≥·[Ü«∞OuÅǨÏs, „ÔQ·"ÕÜ«∞"≥·~ål`å,
g}Ï"Õ}∞q<À^Œ=∞O_ç`«Hõ~å, g~åã¨<Õ ã¨Oã≤÷`å,
z„^Œ∂Ñ‘, Ѩ~°^Õ=`å, ÉèíQÆ=f, N~å[~å*Ëâ◊fis.
JOÉÏ, ~“„k}˜, Éèí„^ŒHÍo, |QÆàÏ, *ÏfiÖÏ=Úv, "≥·+¨‚g,
„|Ǩ‡}©, „uѨÙ~åO`«H©, ã¨∞~°#∞`å, ^ÕnѨº=∂<À[˚fiÖÏ,
Kå=ÚO_®, „t`«~°Hõ∆áÈ+¨, [#h, ^•H∆ÍÜ«∞}©, Ѩšg,
z„^Œ∂Ñ‘, Ѩ~°^Õ=`å, ÉèíQÆ=f, N~å[~å*Ëâ◊fis.
JOÉÏ, â◊¥Å^èŒ#∞ó‰õΩâßO‰õΩâ◊^èŒs, Jˆ~úO^Œ∞aOÉÏ^èŒs,
"å~åÇ‘Ï, =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí„Ѩâ◊=∞h, "å}©~°=∂¿ãq`å,
=∞ÖÏ¡^•ºã¨∞~°=¸Hõ^≥·`«º=∞^äŒh, =∂¿ÇÏâ◊fis, KåOaHÍ,
z„^Œ∂Ñ‘, Ѩ~°^Õ=`å, ÉèíQÆ=f, N~å[~å*Ëâ◊fis.
JOÉÏ, ã¨$+≤ìq<åâ◊áêÅ#Hõs, P~åºqã¨Oâ’aè`å,
QÍÜ«∞„f, „Ѩ}"åHõ~∆ å=∞$`«~ã° ó¨ ѨÓ~å‚#∞ã¨OnèH$õ `å,
FOHÍs, q#∞`å, ã¨∞~åiÛ`«Ñ¨^•, L^ŒÌO_»^≥·`åºÑ¨Ç¨,
z„^Œ∂Ñ‘, Ѩ~°^Õ=`å, ÉèíQÆ=f, N~å[~å*Ëâ◊fis.
 169
JOÉÏ, âßâ◊fi`«, PQÆ=∂kq#∞`å, P~åº, =∞Ǩ^Õ=`å,
Ü«∂ „|Ǩ‡kÑ≤Ñ‘eHÍO`«[#h, Ü«∂ "≥· [QÆ<À‡Ç≤Ïh,
Ü«∂ ѨOK«„Ѩ}"åkˆ~Ѷ¨[#h, Ü«∂ z`«¯àÏ=∂eh,
z„^Œ∂Ñ‘, Ѩ~°^Õ=`å, ÉèíQÆ=f, N~å[~å*Ëâ◊fis.
JOÉÏ, áêe`«ÉèíHõÎ~ål ~°xâ◊O, JOÉÏ+¨ìHõO Ü«∞ó Ѩˆ~î`ü
JOÉÏÖ’HõHõ\ÏHõ∆gHõ∆Åe`å, Sâ◊fi~°ºã¨=∞$kú^•,
JOÉÏ, áê=#=∞O„`«~å[Ѩ~î°<å ^ŒO`Õ K« "≥∂Hõ∆„Ѩ^•,
z„^Œ∂Ñ‘, Ѩ~°^Õ=`å, ÉèíQÆ=f, N~å[~å*Ëâ◊fis.
Nâ◊OHõ~åKå~°ºó

Nq^•ºâ◊OHõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú
„|Ǩ‡#O^ŒO Ѩ~°=∞ã¨∞Y^ŒO ˆH=ÅO *Ï˝#=¸iÎO
qâßfif`«O QÆQÆ#ã¨^Œ$â◊O `«`«Î fi =∞ ™êºkÅHõ∆ º"£∞,
UHõO x`«ºO q=∞Å =∞K«ÅO ã¨~°finè™êH˜∆Éèí∂`«O
ÉèÏ"åf`«O „uQÆ∞}~°Ç≤Ï`«O ã¨^Œ∞æ~°∞O `«O #=∂q∞.
<å~åÜ«∞}O Ѩ^Œ‡Éèí∞=O =t+¨ªO â◊H˜ÎO K« `«`«∞Ê„`«Ñ¨~åâ◊~°O K«,
"åºã¨O â◊√HõO Q“_»Ñ¨^ŒO =∞Ǩ#ÎO, QÀqO^ŒÜ≥∂wO„^Œ =∞ ^ä•ã¨º t+¨º"£∞.
Nâ◊OHõ~åKå~°º =∞^è•ã¨º Ѩ^Œ‡áê^ŒO K« ǨϙêÎ=∞ÅHõO K« t+¨º"£∞.
`«O „`À@HõO "åiÎHõHÍ~° =∞<åº #㨇^Œ∞æ~°∂<£ ã¨O`«`« =∂#`À -ã≤‡.
„â◊√u㨇 $uѨÙ~å}Ï<å =∂ÅÜ«∞O Hõ~°∞}ÏÅÜ«∞"£∞,
#=∂q∞ ÉèíQÆ=`åÊ^Œâ◊OHõ~°O, Ö’Hõâ◊OHõ~°"£∞.
â◊OHõ~°O â◊OHõ~åKå~°ºO ˆHâ◊=O ÉÏ^Œ~åÜ«∞}"£∞,
ã¨∂„`«ÉèÏ+¨ºHõ$`Ò =O^Õ ÉèíQÆ=O`Ò Ñ¨Ù#ó ѨÙ#ó.
<å~åÜ«∞}ã¨=∂~°OÉèÏO, "åºã¨âO◊ Hõ~=° ∞^躌 =∂"£∞,
N#$ã≤OǨ#O^ŒÑ~¨ º° O`åO, =O^Õ QÆ∞~°∞Ѩ~O° Ѩ~å"£∞.
170

^Œ∞~åæѨ^Œ∞~åú~°™È΄`«"£∞
#=∞ ¿ãÎ â◊~°}˺ t"Õ ™ê#∞HõO¿Ñ, #=∞ ¿ãÎ [QÆ^•fi ºÑ≤ˆH qâ◊fi~°∂¿Ñ,
#=∞ ¿ãÎ [QÆ^ŒfiO^Œºáê^•~°qO^Õ, #=∞ ¿ãÎ [QÆ`åÎi}˜ „`åÇ≤Ï ^Œ∞ˆ~æII 1
#=∞ ¿ãÎ [QÆzÛO`«º=∂#ã¨fi~°∂¿Ñ,#=∞ ¿ãÎ =∞ǨÜ≥∂yx *Ï˝#~°∂¿Ñ
#=∞ ¿ãÎ #=∞¿ãÎ ã¨^•#O^Œ~°∂¿Ñ,#=∞ ¿ãÎ [QÆ`åÎi}˜ „`åÇ≤Ï ^Œ∞ˆ~æII 2
J<å^äŒã¨º n#㨺 `«$ëê‚`«∞~°ã¨º, ÉèíÜ«∂~°Î㨺 cè`«ã¨º |^Œú㨺 [O`Àó,
`«fi "Õ∞HÍ QÆu ˆ~Ìq x™êÎ~°Hõ„sÎ, #=∞ ¿ãÎ [QÆ`åÎi}˜ „`åÇ≤Ï ^Œ∞ˆ~æ II 3
J~°}˺ ~°}Ë ^•~°∞}Ë â◊„`«∞=∞^èÕº,(J)#ÖË ™êQƈ~ „áêO`«ˆ~ ~å[ˆQ¿ÇÏ
`«fi "Õ∞HÍ QÆu ˆ~Ìq x™êÎ~°<ÒHÍ, #=∞ ¿ãÎ [QÆ`åÎi}˜ „`åÇ≤Ï ^Œ∞ˆ~æII 4
Jáêˆ~ =∞Ǩ^Œ∞ã¨Îˆ~ (J)`«ºO`«Ñ¶¨∞’ˆ~,qѨ`åûQƈ~ =∞[˚`åO ^ÕǨÏÉèÏ*Ï"£∞
`«fi "Õ∞HÍ QÆu ˆ~Ìq x™êÎ~°¿ÇÏ`«∞, ~°fl=∞ ¿ãÎ [QÆ`åÎi}˜ „`åÇ≤Ï ^Œ∞ˆ~æII 5
#=∞ â◊ÛO_ç̂H K«O_»^Œ∞~°ÌO_»bÖÏ ã¨=Ú`«Oö _ç`åYO_ç`åâı+⨠„◊ `À,
`«fi "Õ∞HÍ QÆu ˆ~Ìq x™êÎ~°c[O,#=∞ ¿ãÎ [QÆ`åÎi}˜ „`åÇ≤Ï ^Œ∞ˆ~æII 6
`«fi "Õ∞ "åѶ¨∞ÉèÏ"å ^èŒ$`å ã¨`«º"ån,~°fl *Ï`å l`å „HÀ^èŒ<å „`À¯^èŒxëêª
W_® Ñ≤OQÆàÏ `«fiO ã¨∞+¨µ=∂fl K« <å_ô,#=∞ ¿ãÎ [QÆ`åÎi}˜ „`åÇ≤Ï ^Œ∞ˆ~æ. 7
#"≥∂ ^Õq ^Œ∞ˆ~æ t"Õ cè=∞<å^Õ, ã¨~ã° fi¨ `«º~°∞O^èŒ `«º"≥∂Ѷ∞¨ ã¨fi~°∂¿Ñ
qÉèí∂u â◊√≈p HÍÅ~å„uó ã¨f `«fiO,#=∞ ¿ãÎ [QÆ`åÎi}˜ „`åÇ≤Ï ^Œ∞ˆ~æ. 8
â◊~°} =∞ã≤ ã¨∞~å}ÏO ã≤^Œúq^•º^èŒ~å}ÏO
=Úx=∞#∞[Ѩâ◊¥<åO ^Œã¨∞ºaè „™êÎã≤`å<å"£∞
#$ѨuQÆ$ǨÏQÆ`å<åO "åºkèaèó Ñ‘_ç`å<åO
`«fi =∞ã≤ â◊~°} "Õ∞HÍ ^Õq ^Œ∞ˆ~æ „Ñ¨ã‘^Œ! II 9
(Wu ã≤^Õúâ◊fis`«O„`«N^Œ∞~åæѨ^Œ∞^•ú~°Hõ™È΄`«"£∞)
 171

^èŒ#O[Ü«∞Hõ$`«^Œ∞~åæ™È΄`«"£∞
ÉèÏ~°`«O cè+¨‡Ñ¨~°fiOÖ’ ^èŒ#O[Ü«∞Hõ$`«^Œ∞~åæ™È΄`«O LOk. Wk ã¨Ñ¨Îâ◊f
áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞ÖËx"åiH˜ ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}O`À ã¨=∂#Ѷ¨ÅO WKÕÛ
ã¨∞ÅÉè’áêÜ«∞OQÍ Hõ$+¨µ‚ _»~∞° #˚ ∞_çH˜ `≥eÑ≤#@∞¡ H˘O^Œ~∞° K≥ÑÙ¨ <Î åfl~°∞. ^•xH˜ P^è•~°O
"≥^ŒHÍe. S<å Wk Éèí∂`åkÉèíÜ«∂Å∂ â◊„`«∞, "åºkè, |∞∞} „ѨÉèí$u ã¨=∞ã¨Î ã¨OHõ@
x"å~°}"Õ∞ H͉õΩO_®, Ѩل`åkHÍ=∂ºÅ#∞ QÆ∂_® ™êkèã¨∞ÎO ^Œx K≥ѨÊ|_çOk.
#=∞ ¿ãÎ ã≤^Œú¿ã<åx Pˆ~º, =∞O^•~°"åã≤x,
‰õΩ=∂i, HÍo, HÍáêe, HõÑ≤ÖË, Hõ$+¨‚Ñ≤OQÆàı, 1
Éèí„^ŒHÍo #=∞ ã¨∞ÎÉèíºO =∞ǨHÍo, #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ,
K«O_ç, K«O_Õ #=∞ ã¨∞ÎÉèíºO `åi}˜, =~°=i‚x, 2
HÍ`åºÜ«∞x, =∞ǨÉèψQ, Hõ~åo, q[ÜÕ∞, [ÜÕ∞,
tdÑ≤OKè«^èŒfi[^茈~, <å<åÉèí~°}Éèí∂+≤`Õ, 3
J@ìâ◊¥Å„ѨǨÏ~°}Ë, Y_»æÉèË@Hõ^è•i}˜,
QÀ¿ÑO„^Œ ™êº#∞*Ë, *˺¿+ª, #O^ŒQÀѨ‰õΩÖ’^Œƒù"Õ, 4
=∞Ç≤Ïëêã¨$H±„Ñ≤ÜÕ∞, x`«ºO H“tH˜, Ñ‘`«"åã≤x,
J@ìǨ¿ã, HÀHõ=ÚMË, #=∞¿ãÎ -ã¨∞Î ~°}„Ñ≤ÜÕ∞, 5
L"Õ∞, âßHõOÉèíi, âıfi`Õ, Hõ$¿+‚, ÔH·@Éèí<åtx,
Ç≤Ï~°}ϺH˜∆, q~°∂áêH˜∆, ã¨∞^èŒ∂„=∂H˜∆, #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 6
"Õ^Œ„â◊√u, =∞ǨѨÙ}˺, „|Ǩχ}˺, *Ï`«"Õ^Œã≤,
[O|∂Hõ@HõK≥·`Õº+¨µ x`«ºO ã¨xflÇ≤Ï`åÅÜÕ∞, 7
`«fiO „|Ǩχq^•º q^•º<åO, =∞Ǩx„^• K« ^ÕÇ≤Ï<å"£∞,
㨯O^Œ=∂`«, ~°ƒùQÆ=u, ^Œ∞ˆ~æ, HÍO`å~°"åã≤x, 8
™êfiǨHÍ~°, ã¨ûfi^è•, K≥·= HõàÏ, HÍëêì, ã¨~°ã¨fif,
™êq„f, "Õ^Œ=∂`å, K« `«^ä• "Õ^•O`« LK«º`Õ, 9
ã¨∞Î`åã≤ `«fiO =∞Ǩ^Õq, qâ◊√^Õú <åO`«~å`«‡<å,
172
[ÜÕ∞ Éèí=`«∞ "Õ∞ x`«ºO, `«fi`ü„Ѩ™ê^•^£ ~°}Ïlˆ~. 10
HÍO`å~°ÉèíÜ«∞^Œ∞ˆ~æ+¨µ, ÉèíHÍÎ<åO áêÅ<Õ+¨µ K«
x`«ºO =#ã≤ áê`åàı, Ü«Ú^Õú [Ü«∞ã≤ ^•#"å<£. 11
`«fiO [OÉèíh, "≥∂Ç≤Ïh, K« =∂Ü«∂, „Ç‘Ï, „j≈, ã¨Î ^ä≥·= K«,
ã¨O^蕺 „ѨÉèÏ=f, K≥·= ™êq„f, [#h `«^ä•. 12
`«∞+≤ìó, ѨÙ+≤ì, ~°ú$u, sÌÑ≤Î â◊ÛO„^•k`«ºq=iúh,
Éèí∂u ~°∂ƒùu=∞`åO ã¨OM˺, gHõ∆ º¿ã ã≤^ŒúKå~°}ˇÿó. 13

=∞OQÆà◊K«O_ô^蕺#"£∞
FO „Ç‘ÏO „jO H©¡O ã¨~°fiѨÓ*˺ ^Õq Ǩ˙O Ǩ˙O Ѷ¨\ò ™êfiǨ
^ÕgO ëÈ_»â◊=s¬Ü«∂O, â◊â◊fi`üã¨∞ã≤÷~°Ü«∞ø=<å"£∞,
aOÉ’+‘ªO ã¨∞^ŒfO â◊√^•úO, â◊~°`üѨ^Œ‡xÉèÏ#<å"£∞. 1
âıfi`«K«OѨHõ=~å‚ÉèÏO, ã¨∞hÖ’`«ÊÅÖ’K«<å"£∞,
[QÆ^•ú„fO K« ^•„fO K«, 㨈~fiÉèíº ã¨û~°fiã¨OѨ^•"£∞. 2
ã¨O™ê~°™êQƈ~ Ѷ¨∞’ˆ~, *’ºu~°∂áêO ã¨^• Éèí*Ë,
(^Õ"åº â◊Û ^蕺# q∞ `Õº=O, ã¨Î"å<åO „â◊¥Ü«∞`åO =Ú<Õ!) 3
~°Hõ∆ ~°Hõ∆ [QÆ<å‡`«ó! ^Õq! =∞O_»à◊K«O_çˆH !
ǨiˆH qѨ^•O ~åâıó, ǨÏ~°¬=∞OQÆà◊HÍiˆH ! 4
ǨÏ~°¬=∞OQÆÅ^ŒˆH∆ K«, ǨÏ~°¬=∞OQÆà◊^•~ÚˆH !
â◊√ÉèË! =∞OQÆÅ^ŒˆH∆ K«, â◊√ÉèË! =∞OQÆà◊K«O_çˆH ! 5
=∞OQÆàı =∞OQÆàψ~› K«, ã¨~°fi=∞OQÆà◊=∞OQÆàı !
ã¨`åO =∞OQÆà◊^Õ ^Õq, 㨈~fiëêO =∞OQÆàÏÅÜÕ∞ ! 6
ѨÓ*˺ =∞OQÆà◊"åˆ~ K«, =∞OQÆàÏcè+¨ì^Õ=`Õ!
ѨÓ*˺! =∞OQÆà◊Éèí∂Ѩ㨺, =∞#∞=Oâ◊㨺 ã¨O`«`«"£∞. 7
=∞OQÆàÏkèëêì`«$^Õq ! =∞OQÆàÏ<åO K« =∞OQÆàı !
 173
ã¨O™ê~°=∞OQÆàÏ^蕈~ ! "≥∂Hõ∆=∞OQÆà◊^•~Úx ! 8
™êˆ~ K« =∞OQÆàÏ^蕈~ ! áêˆ~ K« ã¨~°fiHõ~°‡}Ï"£∞,
„Ѩu=∞OQÆà◊"åˆ~ K« ѨÓ*˺, =∞OQÆà◊ã¨∞Y„Ѩ^Õ ! 9
™È΄`Õ }Ï<Õ# â◊OÉèí∞ â◊Û ã¨∞Î`åfi =∞OQÆà◊K«O_çHÍ"£∞,
„Ѩu=∞OQÆÅ"åˆ~ K« ѨÓ*ÏO ^Œ`åfi QÆ`« t≈=ó. 10
„Ѩ^äŒ"Õ∞ ѨÓl`å ^Õg, t"Õ# ã¨~°fi=∞OQÆàÏ,
kfifÜÕ∞ ѨÓl`å ™ê K«, =∞OQÆàı# „QÆ¿ÇÏ} K«. 11
`«$fÜÕ∞ ѨÓl`å Éèí„^•, =∞OQÆàı# #$¿Ñ} K«,
K«`«∞ˆ~÷ =∞OQÆàı "åˆ~, ã¨∞O^Œsaèó „ѨѨÓl`å. 12
ѨOK«"Õ∞ =∞OQÆàÏHÍOH˜∆#Ô~· ~°‡OQÆà◊K«O_çHÍ,
ѨÓl`å „Ñ¨uqâıfi+¨µ, qâıfiâ◊ѨÓl`å ã¨^•. 13
`«`« ã¨û~°fi„`« ã¨OѨÓ*Ϻ, |Éèí∂= Ѩ~°"Õ∞â◊fis
^Õ"≥· â◊Û =Úxaè â‹·Û=, =∂#"≥· ~°‡#∞aè ~°∞‡<Õ ! 14
^Õ"å â◊Û =∞OQÆà◊™È΄`«O, Ü«∞ â◊≈$}Àu ã¨=∂Ç≤Ï`«ó,
`«#‡OQÆÅO Éèí"Õ`ü `«ã¨º, # Éèí"Õ`ü `« ^Œ=∞OQÆà◊"£∞.
=~°ú`Õ Ñ¨Ù„`«áœ„`≥· â◊Û, =∞OQÆà◊O K« k<Õ k<Õ. 15
(^ÕgÉèÏQÆ=`Õ =∞ǨѨÙ~å}Ë #==∞㨯O^èÕ =∞OQÆà◊K«O_ô^蕺#O 47.20-36)
174
 175

NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u
ѨÓ~åfiOQÆO
âßOuáê~î°O :
FO ^ÕgO "åK« =∞[#Ü«∞O`« ^Õ"å, ™êÎO qâ◊fi~°∂áêó Ѩâ◊"À =^ŒOu
™ê <À =∞O„^Õ+¨ =¸~°˚O ^Œ∞Ǩ<å, ^èÕ#∞ ~åfi QÆ™ê‡ #∞Ѩã¨∞+¨µª `≥·`«∞.
FO QÆ}Ï<åO `åfi QÆ}ѨuQ∑O ǨÏ"å=∞¿ÇÏ,
HõqO Hõg<å =ÚѨ=∞„â◊= ã¨Î=∞"£∞
*˺+¨ª~å[O „|Ǩχ}ÏO „|Ǩχ}ã¨Ê`«,
P # â◊≈$}fi #∂fluaè ã‘û^Œáê^Œ#"£∞.
FO Éèí„^ŒO Hõˆ~‚aè â◊≈$}∞Ü«∂=∞ ^Õ"åó, Éèí„^ŒO Ѩâıº =∂Hõ∆aè ~°º[„`åó,
ã≤÷Ô~· ~°OÔQ· ã¨∞Îã¨∞ª"åQ∑O㨠ã¨Î#∂aèó, =ºâı=∞ ^Õ=Ç≤Ï`«O Ü«∞ ^•Ü«Úó
ã¨fiã≤Î # WO„^À =$^ŒÌ„â◊"åó, ã¨fiã≤Î #ó ѨÓëê qâ◊fi"Õ^•ó,
ã¨fiã≤Î # ™êÎ~üH∆Àº Ji+¨ì<Õq∞ó, ã¨fiã≤Î <À |$ǨÏã¨Êu ~°Ì^è•`«∞.
FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó
FO #"≥∂ „|Ǩχ}Ë, #"≥∂ J ã¨Î fiQÆflÜÕ∞, #=∞ó Ѩ$kä"≥·º, #=∞ F+¨nèÉèíºó
#"≥∂ "åKÕ, #"≥∂ "åK«ã¨Ê`«ÜÕ∞, #"≥∂ q+¨‚"Õ, |$ǨÏ`Õ Hõ~Àq∞.
FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó
â◊√^Œúã¨Ê\˜Hõã¨OHÍâ◊O, ã¨zÛ^•#O^Œq„QÆǨÏ"£∞,
^•`å~°O ã¨~°fiHÍ=∂<åO, HÍ"Õ∞â◊fi~° =Úáê㨇¿ÇÏ.
HÍ"Õ∞â◊fisO Ѩ~å g∞_Õ, HÍkǨkã¨fi~°∂Ñ≤}©"£∞,
=∂`«$HÍ=~°‚eáêÎOwO, =∞ǨNK«„Hõ=∞^茺QÍ"£∞.
HÍà‹·º, ÅÔH∆‡º, ã¨~°ã¨fi`≥·º, K«O_çHÍÜ≥ÿ∞, #"≥∂ (J)ã¨∞Î `Õ,
Jq^•ºáêâ◊ǨÏ$^ŒÜ«∞„QÆOkäO, q„ã¨O㨺 =ÚOK« =∂"£∞.
176
<å~åÜ«∞}O Ѩ^Œ‡Éèí∞=O =t+¨ªO, â◊H˜ÎO K« `«`«∞Ê„`«Ñ¨~åâ◊~°O K«,
"åºã¨O â◊√HõO Q“_»Ñ¨^ŒO, =∞ǨO`«O Nâ◊OHõ~åKå~°º,
=∞ ^ä•ã¨º Ѩ^Œ‡áê^ŒO K«, ǨϙêÎ=∞ÅHõO K« t+¨ºO,
`«O `À@HõO "åiÎHõHÍ~° =∞<åº,
#㨇^Œ∞æ~°∂<£ ã¨O`«`« =∂#`À -ã≤‡.
<å~åÜ«∞}ã¨=∂~°OÉèÏO, "åºã¨â◊OHõ~°=∞^茺=∂"£∞,
J㨇^•Kå~°ºÑ¨~°ºO`åO, =O^Õ QÆ∞~°∞Ѩ~°OѨ~å"£∞.
FO #"≥∂ „|Ǩ‡kÉè’º, „|Ǩχq^•ºã¨O„Ѩ^•Ü«∞Hõ~°Î $Éè’º,
=Oâ◊|∞∞+≤Éè’º #"≥∂ QÆ∞~°∞Éèíºó.
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞.
(NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊ux Láêã≤OѨ^ŒÅz#"å_»∞
x`«ºHõ$`åº Öˇ·#™êfl#ã¨O^蕺^Œ∞Å#∞ x~°fiiÎOK«∞‰õΩx)
FO Ѷ¨\ò (JO@∂ [Ѩã¨÷ÖÏxH˜ =zÛ)
Pã¨#ã¨O™ê¯~°O
FO SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
(JO@∂ Pã¨#™ê÷<åxfl K«∂_®e)
FO Ѷ¨\ò (JO@∂ Pã¨#™ê÷#OÃÑ· hà◊√§ „áÈH˜∆OKåe)
FO Ѷ¨\ò (JO@∂ Pã¨#™ê÷<åxfl ^Œ~°ƒùÅ`À H˘\Ïìe)
Ǩï"£∞ (JO@∂ KÕ~Ú =OHõ~°QÍ ÃÑ\˜ì hà◊√§ „ѨHõ¯"≥·Ñ¨ÙQÍ K«ÖÏ¡e)
(‰õΩ_çKÕuÖ’H˜ hà◊√§ fã¨∞‰õΩx 12 ™ê~°∞¡ FOHÍ~°O K≥Ñ≤Ê)
FO ^èŒ#∞~°ú~åÜ≥ÿ∞ q^Œ‡¿ÇÏ, ã¨~°fiã≤^≥úº K« nè=∞Ç≤Ï,
`« <Àfl ^èŒ~å „Ñ¨KÀ^ŒÜ«∂`ü.
(JO@∂ Ph\˜x [Ѩ„Ѩ^Õâ◊OÖ’ K«ÖÏ¡e. ^•xÃÑ· ‰õÄ~°‡K«„HõO „"åÜ«∂e.)
P^è•~°â◊ÔHκ #=∞ó ã¨∞^è•~°‚"åÜ«∞ #=∞ó ~°`«flÉèí∂q∞HÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó
‰õÄ~å‡Ü«∞ #=∞ó #=~°`«flnfiáêÜ«∞ #=∞ó ã¨fi~°‚„áêHÍ~åÜ«∞ #=∞ó
J#O`åÜ«∞ #=∞ó ã¨fi~°‚â‹·ÖÏÜ«∞ #=∞ó ~°`«fl=∞O@áêÜ«∞ #=∞ó
 177
=~åǨÜ«∞ #=∞ó #O^Œ#=<åÜ«∞ #=∞ó ã¨fi~°‚"ÕkHÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó
Ѩ$kä"≥·º #=∞ó HõÅÊ=$ˆH∆Éè’º #=∞ó
(Jx ‰õÄ~°‡K«„HõOÖ’ Pã¨#^Õ=`«Å#∞ ѨÓlOKåe. J=HÍâßxfl J#∞ã¨iOz
1. ^Œ~åƒùã¨#O, 2. #Å¡lOHõK«~°‡O 3. HõO|o 4. =GO fã¨∞H˘x)
FO Ѷ¨\ò (JO@∂ "å\˜ÃÑ· hà◊√§ K«e¡, "å\˜x ÃÑ·„Hõ=∞OÖ’ ‰õÄ~°‡K«„HõO ÃÑ·
Ѩ~°K«∞HÀ"åe)
™œó P^è•~°â◊H˜ÎHõ=∞ÖÏã¨<åÜ«∞ #=∞ó (JO@∂ PPã¨#Og∞^Œ‰õΩ =zÛ)
ã¨=Ú„^Œ"Õ∞YÖË ! ^Õq ! Ѩ~°fi`«ã¨Î#=∞O_»ÖË !
q+¨µ‚Ѩufl ! #=∞ ã¨∞ÎÉèíºO áê^Œã¨Ê~°≈O Hõ∆=∞ã¨fi "Õ∞. (Jx K≥Ñ≤Ê)
(Ѩ$ näfiu =∞O„`«ã¨º – "Õ∞~°∞Ѩ$+¨ª |∞∞+≤ó, ‰õÄ~À‡ ^Õ=`å, ã¨∞`«ÅO Kè«O^Œó,
Pã¨<Õ qxÜ≥∂QÆó.)
Ѩ$käfi ! `«fiÜ«∂ ^èŒ$`å Ö’HÍó, ^Õq ! `«fiO q+¨µ‚<å ^èŒ$`å,
`«fiO K« =∂O ^è•~°Ü«∞, ^Õq ! Ѩq„`«O ‰õΩ~°∞ Kåã¨#"£∞.
(Jx Éèí∂q∞x „áêi÷OKåe. `«~åfi`« ‰õÄ~°∞Û<Õ KÀ@)
QÆO - QÆ}ËâßÜ«∞ #=∞ó (JO@∂ PˆQflÜ«∞HÀ}ÏxH˜)
ã¨O - ã¨~°ã¨fi`≥·º #=∞ó (JO@∂ Dâß#ºHÀ}ÏxH˜)
^Œ∞O - ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ #=∞ó (JO@∂ <≥·|∞∞uHÀ}ÏxH˜)
Hõ∆O - ˆH∆„`«áêÅHÍÜ«∞ #=∞ó (JO@∂ "åÜ«∞=ºHÀ}ÏxH˜ #=∞㨯iOKåe)
(Pã¨#OÃÑ·# x\Ï~°∞QÍ `«∂~°∞Ê ÖË^• L`«Î~°=ÚYOQÍ Ñ¨^•‡ã¨#O ÖË^•
ã¨∞MÏã¨#OÖ’ ‰õÄ~ÀÛ"åe)
tMÏ|O^èŒ#O
FO T~°úfiˆHt ! q~°∂áêH˜∆ ! =∂Oã¨â’}˜`«ÉèíHõ∆}˜ !
u+¨ª, ^Õq ! tMÏ|O^èÕ, Kå=ÚO_Õ ! ǨϺѨ~ål`Õ !
FO =∞}˜^è•i}˜! =„l}˜! tYi}˜!
ã¨~°fiÖ’Hõ=â◊OHõi! ǨïO Ѷ¨\ò ™êfiǨ
(JO@∂ tY =Ú_ç "Õã¨∞HÀ"åe).
178
„uYO_»=Ú„^Œ
(‰õΩ_çKÕu z\˜ÔH#„"Õex Z_»=∞KÕuz\˜ÔH#„"ÕeH˜ LOQÆ~°O„"ÕeH© #_»∞=∞ ^Œ∂~åÛe.
JÖψQ ‰õΩ_çKÕuLOQÆ~°O„"Õex Z_»=∞KÕu#_çq∞„"ÕeH© LOQÆ~°O„"ÕeH© =∞^茺 ^Œ∂~åÛe.
‰õΩ_ç Z_»=∞KÕ`«∞Å#_çq∞„"Õà◊√§ KåÑ≤ z=~°Å∞ HõÅáêe.
‰õΩ_çKuÕ K«∂ѨÙ_»∞„"Õe`À Z_»=∞KÕuLOQÆ~O° „"Õeh, Z_»=∞KÕuK«∂ѨÙ_»∞„"Õe`À ‰õΩ_çKuÕ
LOQÆ~°O„"Õeh ayOzѨ@∞ìHÀ"åe.
‰õΩ_çZ_»=∞KÕ`«∞Åz\˜ÔH#„"Õà◊√§ Ô~O_»∂ HõeÑ≤ <ÕÅ"≥·Ñ¨Ù K«∂áêe.
Ô~O_»∞KÕ`«∞Å ÉÁ@#„"Õà◊√¡ HõeÑ≤ PHÍâ◊O"≥·Ñ¨Ù K«∂áêe. WÖÏ „uYO_»=Ú„^Œ "Õã≤)
ã¨^•t==∞O_»ÅÉèÏ=#O
JYO_»=∞O_»ÖÏHÍ~°O, qâ◊fiO "åºÑ¨º =º=ã≤÷`«"£∞,
`≥·Ö’HõºO =∞O_ç`«O ÜÕ∞#, =∞O_»ÅO `«`ü ã¨^•t="£∞.
(Jx ã¨^•t==∞O_»ÖÏxfl ÉèÏ=# KÕã≤)
SO - "åºÑ¨Hõ=∞O_»ÖÏÜ«∞ #=∞ó (Jx ^•xH˜ #=∞㨯iOz)
^•fi~°N ã¨û~°fi^• áê`«∞, ^ÕǨÏm áê`«∞ =∂O ã¨^•,
â◊OYѨ^Œ‡xnè ~°H∆ÍO, ‰õΩ~°∞`å =∞~°÷ã≤^ŒúÜÕ∞. 1
QÆ}<å^äŒ ã¨û^• áê`«∞, ^Œ∞~åæ =∂O Ѩi~°Hõ∆`«∞,
Ѩ@∞Hõó ˆH∆„`«áêÅ â◊Û, ~å[~å*Ëâ◊fi~À (J)=`«∞. 2
Ѩ~åâ◊OÉèí∞ ã¨û^• áê`«∞, Åe`å[#‡¿ÇÏ`«∞Hõó,
*Ï`å ã¨Oq#‡~¸ Ü«∞™ê‡ *Ï˚`«"Õ^• ã¨û áê`«∞ =∂"£∞. 3
HÍkq^•º Ü«∞`À *Ï`å, 㨠zH©¡`« ã¨û^• (J)=`«∞,
"å}©ÅH∆“‡º ã¨^• ~°H∆ÍO, ‰õΩ~°∞`å =∞~°÷ã≤^ŒúÜÕ∞. 4
â◊$OˆQsÉèí@ìÉèÏ~°`Òº, ˆ~}∞HÍ K« ã¨^• (J)=`«∞,
U`å âßÛ„`« ã≤÷`å ã¨û~åfi, ~°H∆ÍO ‰õΩ~°fiO`«∞ ã¨~°fi^•. 5
WO„^À ~°Hõ∆`«∞ =∂O Ѩӈ~fi, PˆQflÜ«∂º =∞yfl^Õ=`å,
Ü«∂"Õ∞º Ü«∞=∞ ã¨û^• áê`«∞, <≥·~°$`åºO x~°$u â◊Û =∂"£∞. 6
ѨtÛ"Õ∞ =~°∞}ó áê`«∞, "åÜ«∞"åºO "åÜ«Ú^Õ=`å,
 179
^èŒ#^Œ â’Û`«Îˆ~ áê`«∞, K≥·âß<åº g∞â◊fi~À qÉèí∞ó. 7
T~°úfiO „Ѩ*ÏѨuó áê`«∞, J^èŒ âßÛ#O`«^Õ=`åó,
"åã¨∂Î<å =∞kèáÈ „|Ǩ‡, „ã¨ëêì ~°Hõ∆`«∞ ã¨~°fi`«ó. 8
áêѨâ◊=∞#O
FO ^Õq ! `«fi`ü „ѨHõ$`«O z`«ÎO, áêáê„HÍO`« =∞Éèí∂ #‡=∞,
`« xflã¨û~°`«∞ z`åÎ <Õ‡, áêѨO ǨïO Ѷ¨\ò K« `Õ #=∞ó.
ã¨∂~°º ™Èû"≥∂ Ü«∞=∞ó HÍÖ’, =∞ǨÉèí∂`åx ѨOK« K«,
U`« â◊√ÉèÏâ◊√Éèí ¿ãºÇ¨Ï, Hõ~°‡}À #= ™êH˜∆}ó.
Éèˇ·~°"å#∞[˝
JufHõ∆‚ ! =∞ǨHÍÜ«∞ ! HõÖÏÊO`«^ŒÇ¨Ï<Àã¨=∞ !
Éèˇ·~°"åÜ«∞ #=∞ã¨∞ÎÉèíº =∞#∞*Ï˝O ^•`«∞ =∞~°›ã≤.
(Jx Éèˇ·~°=Ù}˜‚ J#∞=∞u „áêi÷OKåe).
`«`åÎ fiK«=∞#O
SO - P}= =∞Åâ’^èŒ<å~°úO - P`«‡`«`«Î fiO -
ã¨∂÷Å^ÕǨÏO Ѩiâ’^èŒÜ«∂q∞, AǨϟq∞ ™êfiǨ
H©¡O - HÍi‡Hõ =∞Åâ’^èŒ<å~°÷O - q^•º`«`«Î fiO
ã¨∂Hõ∆ ‡^ÕǨÏO Ѩiâ’^èŒÜ«∂q∞, AǨϟq∞ ™êfiǨ
™œó - =∂~ÚHõ =∞Åâ’^èŒ<å~°÷O - t=`«`«Î fiO -
HÍ~°}^ÕÇϨ O Ѩiâ’^èÜŒ ∂« q∞, AǨϟq∞ ™êfiǨ.
SO H©¡O ™œó - ã¨~°fi=∞ÅѨiâ’^èŒ<å~°÷O - ã¨~°fi`«`«Î fiO -
=∞ǨHÍ~°}^ÕǨÏO Ѩiâ’^èŒÜ«∂q∞, AǨϟq∞ ™êfiǨ.
(Jx <åÅ∞QÆ∞™ê~°∞¡ PK«=∞#O1 KÕÜ«∂e).
„áê}ÏÜ«∂=∞O
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ (JO@∂ =¸_»∞™ê~°∞¡ „áê}ÏÜ«∂=∞O2 KÕÜ«∂e)
180
ã¨OHõÅÊO
N QÀqO^Œ QÀqO^Œ QÀqO^Œ. N=∞ǨqëÈ‚ ~å[˝Ü«∂ „Ѩ=~°Î=∂#㨺
J^Œº „|Ǩχ}ó kfifÜ«∞Ѩ~åˆ~÷, âıfi`«=~åǨÏHõÖËÊ -
"≥·=ã¨fi`«=∞#fiO`«ˆ~ - HõeÜ«ÚˆQ - „Ѩ^äŒ=∞áê^Õ -
[O|∂nfi¿Ñ - Éèí~°`«=ˆ~¬ - Éèí~°`«YO_Õ - "Õ∞~Àó ^ŒH˜∆}kQ̓ùˆQ
Nâ‹·Å㨺 Dâß#º„Ѩ^Õâı, Hõ$ëê‚HÍ"Õ~Àºó =∞^茺^Õâı â’Éèí#QÆ$¿ÇÏ.
ã¨=∞ã¨Î^Õ=`å„ÉÏǨχ}ǨÏiǨÏ~°QÆ∞~°∞K«~°}ã¨xfl^èÒ
Jã≤‡<£ =~°Î=∂# "åº=ǨiHõ KåO„^Œ=∂#...... ã¨O=`«ûˆ~ ......
JÜ«∞<Õ.......... |∞∞`Ò...... =∂¿ã..... ѨˆH∆...... u^äÒ....."å㨈~.
â◊√Éèí#Hõ∆„`Õ, â◊√ÉèíÜ≥∂ˆQ, â◊√ÉèíHõ~°}Ë, U=OQÆ∞}qâı+¨}qtëêìÜ«∂O
â◊√Éèíu^äÒ N=∂<£...... QÀ„`«ó..... <å=∞^èÕÜ«∞ó, JǨÏO, N=∞`«ó.....
QÀ„`«ã¨º,.... <å=∞^èÕÜ«∞㨺, 㨉õΩ@∞O|㨺, =∞=∞ Láê`«Îã¨=∞ã¨Î
^Œ∞i`«Hõ∆Ü«∞^•fi~å ã¨~åficè+¨ì„áêÑ≤Î^•fi~å N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;,
=∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ NK«O_ôѨ~å^Õ=`å„Ѩ™ê^Œã≤^Œúº~°÷O, NK«O_ô
Ѩ~å^Õ=`å =ÚkÌâ◊º –
(1) Hõ=K« (2) J~°æà◊ (3) H©ÅHõ – Ѩ~î°#
#"å~°‚=∞O„`åëÈì`«Î~°[Ѩ, ~å„uã¨∂HõÎѨ~î°#ѨÓ~°fiHõO
^Õgã¨∂HõÎѨ~î°#, #"å~°‚=∞O„`åëÈì`«Î~°â◊`«[Ѩ,
(4,5,6) ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞ Ѩ~î°<åO`«O1
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`«~å[áê~åÜ«∞}O Hõi¿+º.
QÆ∞~°∞㨇~°}O
(LOQÆ~O° "ÕÅ∞, =∞^躌 "ÕÅ∂, ÉÁ@#"ÕÅ∂ HõeÑ≤, q∞ye#"Õà§◊ #∞ KåzLOK«_O» áê^Œ∞HÍ
(=∞$w)=Ú„^Œ, ‰õΩ_çZ_»=∞KÕ`«∞Å∞ Ô~O_çO\˜h D=Ú„^Œ`À t~°ã¨∞ÃÑ· LOK«∞H˘x)
1. SO „Ç‘ÏO NO SO H©¡O ™œó ǨÏO㨠t≈= ™Èû -ǨÏ"£∞
ã¨fi~°∂Ѩx~°∂Ѩ}¿ÇÏ`«"Õ N(ã¨fi)QÆ∞~°"Õ #=∞ó.
 181
ã¨fiQÆ∞~°∞ (N..........)1 Náê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞ #=∞ó.
2. SO „Ç‘ÏO NO SO H©¡O ™œó ™È -ǨÏO ǨÏO㨠t≈=ó
ã¨fiK«Ûù„ѨHÍâ◊q=∞~°≈¿ÇÏ`«"Õ, NѨ~°=∞QÆ∞~°"Õ #=∞ó.
Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞ (N..........)2 Náê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞ #=∞ó.
3. SO „Ç‘ÏO NO SO H©¡O ™œó ǨÏO㨠t≈= ™Èû -ǨÏ"£∞ ǨÏOã¨ó
™êfi`å‡~å=∞ѨO[~°qb#`Õ*’¿ÇÏ`«"Õ NѨ~°"Õ∞+≤ªQÆ∞~°"Õ #=∞ó.
Ѩ~°"Õ∞+≤ªQÆ∞~°∞ (N..........)3 Náê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞ #=∞ó.
=∞Ǩáê^Œ∞HÍ㨇~°}O
1. J㨺 N=∞Ǩáê^Œ∞HÍ=∞O„`«ã¨º -
ǨÏO㨠|∞∞+≤ó, J=ºHõQÎ ÍÜ«∞O„f K«ÛOù ^Œó, Ѩ~=° ∂`å‡ ^Õ=`å, ǨÏO c[O,
㨠â◊≈H˜Îó, ™È -ǨÏO H©ÅHõ"£∞, "≥∂H∆͈~÷ qxÜ≥∂QÆó.
Hõ~°<åºã¨O JOQÆ<åºã¨O
ǨÏO ™êO JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó ǨÏO ™êO ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
ǨÏO ã‘O `«~°˚hÉèϺO #=∞ó ǨÏOã‘O t~°¿ã ™êfiǨ
ǨÏO ã¨∂O =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó ǨÏO ã¨∂O tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
ǨÏO Ãã·O J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó ǨÏO Ãã·O Hõ=KåÜ«∞ ǨïO
ǨÏO ™œO Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó ǨÏO ™œO <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
ǨÏO ã¨ó Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó ǨÏO ã¨ó J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃùO^èŒó
^蕺#"£∞ : ã¨fi„ѨHÍâ◊`«#∞=¸iΈ~dHÍ, `«kfi=∞~°≈`«#∞ˆ~dHÍ `«Ü≥∂ó,
™ê=∞~°ã¨º=Ѩ٠i+¨º`Õ Ñ¨~åáê^Œ∞HÍ Ñ¨~°t"å`«‡<À QÆ∞~Àó.
FO SO „Ç‘ÏO NO- SO H©¡O ™œó - ǨÏO㨠t≈= ™Èû -ǨÏ"£∞
FO SO „Ç‘ÏO NO- SO H©¡O ™œó - ™È -ǨÏO ǨÏO㨠t≈=ó
FO SO „Ç‘ÏO NO- SO H©¡O ™œó - ǨÏO㨠t≈= ™Èû -ǨÏO ǨÏOã¨ó
FO „Ç‘ÏO NO - Ü≥∂ -Ç¨Ï =∞ã≤‡ „| Ǩ‡Ç¨Ï =∞ã≤‡.
182
JÇ¨Ï =∞ã≤‡, „| Ǩ‡Ç¨Ï =∞ã≤‡, „Ѩ*Ï˝#O „|Ǩχ, JǨÏO „| Ǩ‡ã≤‡,
`«`«Î fi =∞ã≤, JÜ«∞ =∂`å‡ „|Ǩχ, QÆ∞~°∞ ~°Ç¨ÏO ǨÏO㨠™Èû-ǨÏ"£∞.
ǨÏ∫ûO, ™œ›ó FO - FO „Ç‘ÏO NO - SO H©¡O ™œó
FO „¿ÇÏûO (ÇπÏãπMòѶπˆ~O) - NO „Ç‘ÏO H©¡O - SO ™œó
FO „Ç‘ÏO Nó - Hõ U D Å „Ç‘ÏO - Ç¨Ï ã¨ Hõ Ç¨Ï Å „Ç‘ÏO-㨠Hõ Å „Ç‘ÏO
™œO - SO - H©¡O - „Ç‘ÏO - NO.
SO - Hõ U D Å „Ç‘ÏO - Ç¨Ï ã¨ Hõ Ç¨Ï Å „Ç‘ÏO - 㨠Hõ Å „Ç‘ÏO
Ç¨Ï ã¨ Hõ Å „Ç‘ÏO - Ç¨Ï ã¨ Hõ Ç¨Ï Å „Ç‘ÏO - 㨠Hõ Å „Ç‘ÏO
Ç¨Ï ã¨ Hõ Å - Ç¨Ï ã¨ Hõ Ç¨Ï Å - 㨠Hõ Å „Ç‘ÏO
QÆ∞~°∞, Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞, Ѩ~°"Õ∞+≤ªQÆ∞~°∞ ~°∂Ѩ
NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍNáê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞ #=∞ó.
QÆ∞~°∞ ~°Ç¨ÏO ™È HǨÏO(`«#nH∆Í<å=∞O)..<å^äŒ
Náê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞ #=∞ó.
x~åfi}K«~°}Náê^Œ∞HÍO ѨÓ[Ü«∂q∞, `«~°ÊÜ«∂q∞, #=∞ó.
#=∞™ê¯~°O
QÆ∞O - QÆ∞~°∞Éè’º #=∞ó (‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ #=∞™ê¯~°O)
QÆO - QÆ}Ѩ`«ÜÕ∞ #=∞ó (Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù‰õΩ #=∞™ê¯~°O)
^Œ∞O - ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ #=∞ó (Z^Œ∞\˜"≥·Ñ¨Ù‰õΩ #=∞™ê¯~°O)
Hõ∆O - ˆH∆„`«áêÅHÍÜ«∞ #=∞ó ("≥#∞Hõ"≥·Ñ¨Ù‰õΩ #=∞™ê¯~°O)
Éèí∂`ÀKåÛ@#O
FO JѨ„HÍ=∞O`«∞ Éèí∂`å^•ºó, Ñ≤âßKå ã¨û~°fi`À kâ◊"£∞,
1
Ü«∂ âßÛ„`« x=ã¨O `«º#º^Õ=`å Éèí∞q ã¨Oã≤÷`åó.
JѨã¨~°ÊO`«∞ `Õ Éèí∂`å, ÜÕ∞ Éèí∂`å Éèí∂q∞ã¨Oã≤÷`åó
ÜÕ∞Éèí∂`å qѶ¨∞flHõ~åÎ~°, ¿ãÎ #â◊ºO`«∞ t"å[˝Ü«∂.
(Jx ÉÁ@#„"Õe z=~°, #_çq∞ „"Õe z=~å HõeÑ≤ q∞ye# „"Õà◊§#∞ q_çQÍ LOz
 183
2
<å~åK«=Ú„^Œ`À Éèí∂`ÀKåÛ@#O KÕã≤)
1. FO Ѷ¨\ò (Z_»=∞HÍe=∞_»=∞#∞ 3 ™ê~°∞¡ <ÕʼnõΩ `å\˜ã¨∂Î)
Éè∫=∂<£ qѶ¨∂fl #∞`åû~°Ü«∂q∞.
2. FO Ѷ¨\ò (3 ™ê~°∞¡ K«Ñ¨Ê@∞¡ H˘_»∞`«∂)
JO`«iH∆Í<£ qѶ¨∂fl #∞`åû~°Ü«∂q∞.
3. FOѶ\¨ ò (PHÍâ◊O"≥Ñ· Ù¨ =„HõOQÍ K«∂ã¨∂)Î k"åº<£ qѶ∂¨ fl #∞`åû~°Ü∂« q∞.
kQƃO^èŒ#O
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ =∞ǨK«„Hõ~å*ÏÜ«∞ ã¨Ç¨Ï„™ê~åÜ«∞ ã¨~°fikâ’ |O^èŒ,
Éèí∂`åO „™êÎã¨Ü«∞, ~åHõ∆™ê<£ =∂~°Ü«∞,
ã¨ÇϨ „™ê~° ǨïO Ѷ\¨ ò „HÀO ~°O ™êfiǨ.
FO ã¨∞^Œ~°≈<åÜ«∞ q^Œ‡¿ÇÏ, ¿ÇÏu~å*ÏÜ«∞ nè=∞Ç≤Ï,
`« #fl â◊Û„HõO „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü.
(Jx K«∞@∂ì hà◊√§ K«e¡ kQƃùO^èŒO KÕã≤)
Jyfl„áêHÍ~°=Ú„^Œ
FO #=∞ ã¨∞û^Œ~°≈<åÜ«∞ J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò.
(J<Õ=∞O„`«O`À `«ÅK«∞@∂ì z\˜ÔHÅ∞ "Õã¨∂Î K«∞@∂ì Jyfl„áêHÍ~åÅ∞ =¸_»∞
HõeÊOѨ|_ç#@∞¡QÍ ÉèÏ=# KÕÜ«∂e. Ñ≤^ŒÑ¨ |∞∞ëêºk<åºã¨O`À Jyfl„áêHÍ~°=∞O„`åxfl
PK«iOK«=K«∞Û.K«∂. J#∞|O^èŒO 1.)
P`«‡~°Hõ∆
â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï <À ^Õq ! áêÇ≤Ï Y_Õæ# KåOaˆH !
Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# #ó áêÇ≤Ï, KåѨ*Ϻxã¨ûfi<Õ# K«.
(Jx Ô~O_»∞KÕ`«∞Å`À#∞ #_çq∞ 3 "Õà◊√§ Kåz, ÉÁ@#"ÕÅ∂, z\˜ÔH#"ÕÅ∂
z=~°Å∞ HõeÑ≤, K≥=ÙÅZ`«∞ÎÖ’ Ô~O_»∞KÕ`«∞Å∂ ÃÑ·ÔHuÎ - „uâ◊¥Å=Ú„^Œ „Ѩ^Œi≈OKåe.)
(JO`«~°) Éèí∂â◊√kú
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ (JO@∂ 3 =∂~°∞¡ „áê}ÏÜ«∂=∞O KÕÜ«∂e)
„|Ǩχ~°O„^èŒQÆ`Õ K«O„^Œ=∞O_»ÖË J=∞$`«=i¬}©"£∞,
184
Éèí"åhO Éèí∂q∞â◊√^Œúº~°÷O ÉèÏ=ÜÕ∞ ^Œ=∞$`Õâ◊fis"£∞.
`«`« ã¨Î<Ò‡ox+¨ºO^Œã¨∞^è•HõÖ’¡Å=$+≤ìaèó,
zO`«ÜÕ∞`ü =∞# ™ê`å‡#O Éèí∂q∞â◊√kú iÜ«∞O Éèí"Õ`ü. (K«∂. J#∞|O^èŒO2)
Éèí∂`«â◊√kú
(Z_»=∞=Ú‰õΩ¯`À QÍe Ñ‘eÛ) ÅO =O ~°O Ü«∞O ǨÏO J<Õ(ѨOK«Éèí∂`«)c*ÏHõ∆~åÅ∞
XHõ¯™êi LK«Ûiã¨∂,Î PQÍex ֒ѨŠ|OkèOz, `«~åfi`« ‰õΩ_ç=Ú‰õΩ¯#∞Oz q_çzÃÑ\Ïìe.
=O (J<ÕJ=∞$`«c[O`À „áê}ÏÜ«∂=∞O KÕã≤, ^Õgâ◊s~åxfl HõeÊOK«∞H˘x)
™È -ǨÏ"£∞ (JO@∂ ‰õΩO_»exx „|ǨχOÖ’ KÕiÛ, ǨÏ$^ŒÜ«∞™ê÷#OÖ’ r"å`«‡
#∞Oz, ‰õΩO_»ex =¸ÖÏ^è•~åxH˜ KÕi#@∞¡QÍ ÉèÏ=# KÕÜ«∂e) (K«∂. J#∞|O^èŒO3.

ã¨fi„áê}„Ѩu+¨ª
(ǨÏ$^ŒÜ«∞O ÃÑ· KÕ~Ú LOK«∞H˘x)
FO PO „Ç‘ÏO „HÀO =∞=∞ „áê}Ïó WÇ¨Ï „áê}Ïó
FO PO „Ç‘ÏO „HÀO =∞=∞ r= WÇ¨Ï ã≤÷`«ó
FO PO „Ç‘ÏO „HÀO =∞=∞ 㨈~fiO„kÜ«∂}˜
FO PO „Ç‘ÏO „HÀO =∞=∞ "åH± =∞#ãπ `«fiH± K«‰õ∆Ωó „â’„`«,
lǨfi, „Ѷ¨∂} „áê}Ï WÇ¨Ï PQÆ`«º ã¨∞YO z~°O u+¨ªO`«∞ ™êfiǨ.
(„H˜Ok Wk ‰õÄ_® HõeÑ≤ K≥ѨÊ_»O XHõ Ѩ^Œúu.)
FO PO „Ç‘ÏO „HÀO
Pã¨∞h`Õ Ñ¨Ù#~°™ê‡ã¨∞ K«‰õ∆Ωó ѨÙ#ó „áê} q∞ǨÏ<À ^èÕÇ≤Ï Éè’QÆ"£∞
*’ºH±Ñ¨âıº=∞ ã¨∂~°º =ÚK«Û~°O`« =∞#∞=∞`Õ =∞$_» Ü«∂ # ã¨ûfiã≤Î.
(D=∞O„`«O XHõ\ ˜ 3 ™ê~°∞¡ K≥ѨÓÎ „áê}„Ѩu+¨ª KÕÜ«∞_»O =∞~À q^è•#O)
FO PO „Ç‘ÏO „HÀO
ѨÙ# ~À‚ Jã¨∞O Ѩ$käg ^Œ^•`«∞, ѨÙ#~ü^Òºˆ~Ìg, ѨÙ# ~°O`«iHõ∆"£∞
ѨÙ#~ü # ™Èû=∞O ã¨Î#fiO ^Œ^•`«∞, ѨÙ#ó ѨÓëê Ѩ^䕺 Ü«∂ ã¨fiã≤Î.
 185
FO PO „Ç‘ÏO „HÀO
J=∞$`«O "≥· „áê}Ïó J=∞$`« #∂Ѩó
„áê}Ï <Õ= Ü«∞^ä•™ê÷# =ÚѨǨÏfiÜ«∞`Õ.
=∞<À*’ºu ~°∞˚+¨`å =∂[ºO qzÛù#O Ü«∞[˝Q∑O ã¨q∞=∞O ^Œ^è•`«∞,
|$ǨÏã¨Êu ã¨Î#∞`åO q∞=∞O <À qâıfi^Õ"å WÇ¨Ï =∂^ŒÜ«∞O`å"£∞.
=∞=∞ QÆ~åƒù^è•<åk ѨOK«^Œâ◊ã¨O™ê¯~°ã≤^Œúº~°÷ºO
ѨOK«^Œâ◊ „Ѩ}"å=$fó Hõi¿+º. (Jx K≥Ñ≤Ê 15 ™ê~°∞¡ FO LK«ÛiOKåe)
~°HÍÎOÉè’kèã¨÷áÈ`ÀÅ¡ã¨^Œ~°∞}ã¨~À*Ïkè~°∂_è®, Hõ~åɡ˚Âó
áêâ◊O HÀ^ŒO_» q∞‰õ∆Ä^Œƒù= =∞oQÆ∞} =∞ ѨºO‰õΩâ◊O ѨOK«ÉÏ}Ï<£,
a„ÉèÏ}Ï Jã¨$H± HõáêÅO, „u}Ü«∞#qÅã¨`üÑ‘#=H∆À~°∞Ǩ_论,
^Õg, ÉÏÖÏ~°¯=~å‚ Éèí=`«∞ ã¨∞YHõs „áê}â◊H˜Îó Ѩ~å #ó.
FO ã¨∞„Ѩu+≤ª`« =∞ã¨∞Î.
=∂`«$HÍ„áê}ÏÜ«∂=∞O
JO PO WO DO LO TO |∞∞O |∞∂O UO SO BO JO JóO
(JO@∂ ‰õΩ_ç=Ú‰õΩ¯ ~°O„^èŒO`À QÍeÑ‘eÛ Ñ¨Ó~°HõO KÕã≤)
HõO YO QÆO Ѷ¨∞O, VO, K«O Kè«O [O ~°≠O &O, @O ~î°O _»O _è»O }O,
`«O ^äŒO ^ŒO ^èŒO #O, ѨO Ѷ¨O |O ÉèíO =∞O.
(JO@∂ QÍex xeÑ≤ ‰õΩOÉèíHõO KÕã≤)
Ü«∞O ~°O ÅO =O â◊O +¨O ã¨O ǨÏO à◊O Hõ∆O
(JO@∂ Z_»=∞ =Ú‰õΩ¯ ~°O„^èŒO ^•fi~å QÍex q_çzÃÑ@ì_»O ´ ˆ~K«HõO KÕÜ«∂e.
WÖÏ 3 „áê}ÏÜ«∂=∂Å∞ KÕã≤)
=∂`«$HÍ"åºÑ¨Hõ<åºã¨O
(KÕ`«∞Å#∞ JO[eQÍ Ñ¨@∞ìH˘x)
ǨÏ∫ûO JO PO WO DO LO TO |∞∞O |∞∂O
UO SO FO BO JO Jó
186
HõO YO QÆO Ѷ¨∞O VO, K«O Kè«O [O ~°≠O &O, @O ~î°O _»O _è»O }O,
`«O ^äŒO ^ŒO ^èŒO #O, ѨO Ѷ¨O |O ÉèíO =∞O, Ü«∞O ~°O ÅO =O
â◊O +¨O ã¨O ǨÏO à◊O Hõ∆O ǨÏ∫ûO.
(Jx =∂`«$HõÅ∞ `«#^Àã≤\ ˜Ö’ L#fl@∞¡ ÉèÏqOz `«#â◊s~°OÖ’ `«Å#∞Oz áê^•Å
=~°‰õΩ 3 ™ê~°∞¡ <åºã¨O KÕã¨∞‰õΩ#fl@∞¡ ÉèÏqã¨∂Î 1. ÃÑ· #∞O_ç „H˜OkH˜ 2. „H˜Ok
#∞Oz ÃÑ·H© =∞m§ 3. ÃÑ· #∞Oz „H˜OkH© KÕ`«∞Å`À K«∂áêe.)
JO`«~å‡`«$HÍ<åºã¨O
1. (HõOˆ~î qâ◊√kúK«„ˆH ëÈ_»â◊^Œà◊Hõ=∞ÖË)
(HõO~î°OÃÑ· `«∂~°∞Ê "≥Ú^ŒÅ∞H˘x „Ѩ^ŒH˜∆}OQÍ `å‰õΩ`«∂)
JO #=∞ó, PO #=∞ó, WO #=∞ó, DO #=∞ó, LO #=∞ó,
TO #=∞ó, |∞∞O #=∞ó, |∞∂O #=∞ó,
UO #=∞ó, SO #=∞ó, FO #=∞ó, BO #=∞ó, JO #=∞ó,JóO #=∞ó
2. (ǨÏ$k J<åǨÏ`Õ ^•fi^Œâ◊^Œà◊Hõ=∞ÖË) (ǨÏ$^ŒÜ«∞O `å‰õΩ`«∂)
HõO #=∞ó, YO #=∞ó, Ѷ¨∞O #=∞ó, VO #=∞ó, K«O #=∞ó, Kè«O #=∞ó
, [O #=∞ó, ~°≠O #=∞ó, &O #=∞ó, @O #=∞ó, ~î°O #=∞ó
3. (<åÉè∫ =∞}˜Ñ¨Ó~°HõK«„ˆH ^Œâ◊^Œà◊Hõ=∞ÖË) (<åaèx ã¨Ê $tã¨∂Î)
_»O #=∞ó, _è»O #=∞ó, }O #=∞ó, `«O #=∞ó, ^äŒO #=∞ó,^ŒO #=∞ó, ^èŒO
#=∞ó, #O #=∞ó, ѨO #=∞ó, Ѷ¨O #=∞ó.

4. (eOˆQ ™êfikèëêª#K«„ˆH +¨_»Ìà◊Hõ=∞ÖË) (eOQƄѨ^Õâ◊O `å‰õΩ`«∂ JHõ¯_»)

|O #=∞ó, ÉèíO #=∞ó, =∞O #=∞ó, Ü«∞O #=∞ó, ~°O #=∞ó, ÅO #=∞ó
5. (QÆ∞^Õ =¸ÖÏ^è•~°K«„ˆH K«`«∞~°Ìà◊Hõ=∞ÖË) (QÆ∞^Œ™ê÷<åxfl ã¨Ê $tã¨∂Î)
=O #=∞ó, â◊O #=∞ó, +¨O #=∞ó, ã¨O #=∞ó.
6. (Éèí∂=∞^èÕº P*Ï˝K«„ˆH kfi^Œà◊Hõ=∞ÖË) (Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å#_»∞=∞ `åH˜)
ǨÏO #=∞ó, Hõ∆O #=∞ó
 187
7. („|Ǩχ~°O„^èÕ ã¨Ç¨Ï„™ê~°K«„ˆH ã¨~°fi=~°‚ Éèí∂+≤`«Hõ=∞ÖË)
(`«ÅÃÑ· „|Ǩχ~°O„^茙ê÷<åxfl `å‰õΩ`«∂)
JO #=∞ó, PO #=∞ó, WO #=∞ó, DO #=∞ó, LO #=∞ó, TO
#=∞ó, |∞∞O #=∞ó|∞∂O #=∞ó, UO #=∞ó, SO #=∞ó FO #=∞ó, BO
#=∞ó, JO #=∞ó, JO #=∞ó, HõO #=∞ó, YO #=∞ó, QÆO #=∞ó, Ѷ¨∞O
#=∞ó, VO #=∞ó, K«O #=∞ó, Kè«O #=∞ó, [O #=∞ó, ~°≠O #=∞ó, &O
#=∞ó, @O #=∞ó, ~î°O #=∞ó, _»O #=∞ó, _è»O #=∞ó, }O #=∞ó, `«O
#=∞ó, ^äŒO #=∞ó, ^ŒO #=∞ó, ^èŒO #=∞ó, #O #=∞ó, ѨO #=∞ó, Ѷ¨O
#=∞ó, |O #=∞ó, ÉèíO #=∞ó, =∞O #=∞ó, Ü«∞O #=∞ó, ~°O #=∞ó, ÅO
#=∞ó, =O #=∞ó, +¨O #=∞ó, ã¨O #=∞ó, ǨÏO #=∞ó, Hõ∆O #=∞ó.
|Ç≤Ï~å‡`«$HÍ<åºã¨O
(WÖÏ K≥|∞`«∂ PÜ«∂J=Ü«∞"åÅ∞ `åHÍe.)
FO SO „Ç‘ÏO NO JO #=∞ó t~°ã≤ (t~°ã¨∞û ã¨Ê $tOKåe)
FO SO „Ç‘ÏO NO PO #=∞ó ÅÖÏ>Ë (#∞^Œ∞~°∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO WO #=∞ó ^ŒHõ∆<Õ„`Õ (‰õΩ_çHõ#∞fl)
FO SO „Ç‘ÏO NO DO #=∞ó "å=∞<Õ„`Õ (Z_»=∞Hõ#∞fl)
FO SO „Ç‘ÏO NO LO #=∞ó ^ŒHõ∆Hõˆ~‚ (‰õΩ_çK≥q)
FO SO „Ç‘ÏO NO TO #=∞ó "å=∞Hõˆ~‚ (Z_»=∞K≥q)
FO SO „Ç‘ÏO NO |∞∞O #=∞ó ^ŒHõ∆<å™êѨÙ>Ë (‰õΩ_ç=Ú‰õΩ¯~°O„^èŒO)
FO SO „Ç‘ÏO NO |∞∂O #=∞ó "å=∞<å™êѨÙ>Ë(Z_»=∞=Ú‰õΩ¯~°O„^èŒO)
FO SO „Ç‘ÏO NO O #=∞ó ^ŒHõ∆HõáÈÖË (‰õΩ_çK≥OѨ)
FO SO „Ç‘ÏO NO O #=∞ó "å=∞HõáÈÖË (Z_»=∞K≥OѨ)
FO SO „Ç‘ÏO NO UO #=∞ó F¿+ª (ÃÑ·ÃÑ^Œq)
FO SO „Ç‘ÏO NO SO #=∞ó J^茈~ („H˜OkÃÑ^Œq)
188
FO SO „Ç‘ÏO NO FO #=∞ó T~°úfi^ŒO`«Ñ¨OH“Î (ÃѷѨà◊§=~°ã¨)
FO SO „Ç‘ÏO NO BO #=∞ó J^äÀ^ŒO`«Ñ¨OH“Î („H˜OkѨà◊√§)
FO SO „Ç‘ÏO NO JO #=∞ó lǨfiÜ«∂O
XÍ (<åÅ∞Hõ)
FO SO „Ç‘ÏO NO JóO #=∞ó P㨺q=ˆ~
X (<À~°∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO HõO #=∞ó ^ŒHõ∆ÉÏǨï=¸ÖË (‰õΩ_çÉèí∞[O)
FO SO „Ç‘ÏO NO YO #=∞ó ^ŒHõ∆‰õÄ~°Êˆ~ (‰õΩ_ç"≥∂KÕ~Ú)
FO SO „Ç‘ÏO NO QÆO #=∞ó ^ŒHõ∆=∞}˜|O^èÕ (‰õΩ_ç=ÚO*Ë~Ú)
FO SO „Ç‘ÏO NO Ѷ¨∞O #=∞ó ^ŒH∆ÍOQÆ∞o=¸ÖË (‰õΩ_çKÕu"Õà◊§"≥Ú^ŒÅ∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO VO #=∞ó ^ŒHõ∆Hõ~åOQÆ∞à◊º„ˆQ (‰õΩ_çKÕu"Õà◊§z=~°)
FO SO „Ç‘ÏO NO K«O #=∞ó "å=∞ÉÏǨï=¸ÖË (Z_»=∞Éèí∞[O)
FO SO „Ç‘ÏO NO Kè«O #=∞ó "å=∞‰õÄ~°Êˆ~ (Z_»=∞"≥∂KÕ~Ú)
FO SO „Ç‘ÏO NO [O #=∞ó "å=∞=∞}˜|O^èÕ (Z_»=∞=ÚO*Ë~Ú)
FO SO „Ç‘ÏONO ~°≠O #=∞ó "å=∞Hõ~åOQÆ∞o=¸ÖË (Z_»=∞KÕu"Õà◊§"≥Ú^ŒÅ∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO &O #=∞ó "å=∞Hõ~åOQÆ∞à◊º„ˆQ (Z_»=∞KÕu"Õà◊§z=~°)
FO SO „Ç‘ÏO NO @O #=∞ó ^ŒH∆À~°∞=¸ÖË (‰õΩ_ç`˘_»"≥Ú^ŒÅ∞
FO SO „Ç‘ÏO NO ~î°O #=∞ó ^ŒHõ∆*Ï#∞x (‰õΩ_ç"≥∂HÍÅ∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO _»O #=∞ó ^ŒHõ∆QÆ∞ÖËÊù (‰õΩ_çHÍeyÅHõÅ∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO _è»O #=∞ó ^ŒHõ∆áê^•OQÆ∞o=¸ÖË (‰õΩ_çHÍe"Õà◊§"≥Ú^ŒÅ∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO }O #=∞ó ^ŒHõ∆áê^•OQÆ∞à◊º„ˆQ (‰õΩ_çHÍe"Õà◊§z=~°)
FO SO „Ç‘ÏO NO `«O #=∞ó "å"≥∂~°∞=¸ÖË (Z_»=∞`˘_»"≥Ú^ŒÅ∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO ^äŒO #=∞ó "å=∞*Ï#∞x (Z_»=∞"≥∂HÍÅ∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO ^ŒO #=∞ó "å=∞QÆ∞ÖËÊù (Z_»=∞HÍeyÅHõÅ∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO ^èŒO #=∞ó "å=∞áê^•OQÆ∞o=¸ÖË (Z_»=∞HÍe"Õà◊§"≥Ú^ŒÅ∞)
FO SO „Ç‘ÏO NO #O #=∞ó "å=∞áê^•OQÆ∞à◊º„ˆQ (Z_»=∞HÍe"Õà◊§z=~°)
 189
FO SO „Ç‘ÏO NO ѨO #=∞ó ^ŒHõ∆áêˆ~≈fi (‰õΩ_ç„ѨHõ¯)
FO SO „Ç‘ÏO NO Ѷ¨O #=∞ó "å=∞áêˆ~≈fi (Z_»=∞„ѨHõ¯)
FO SO „Ç‘ÏO NO |O #=∞ó Ѩ$¿+ª ("≥#Hõ)
FO SO „Ç‘ÏO NO ÉèíO #=∞ó <åÉè∫ (ÉÁ_»∞¤)
FO SO „Ç‘ÏO NO =∞O #=∞ó [~î°ˆ~ (á⁄@ì)
FO SO „Ç‘ÏO NO Ü«∞O `«fiQÍ`«‡<Õ #=∞ó ǨÏ$^ŒÜÕ∞ (QÆ∞O_≥)
FO SO „Ç‘ÏO NO ~°O Jã¨$QÍ`«‡<Õ #=∞ó ^ŒH∆ÍO¿ã (‰õΩ_çÉèí∞[OÃÑ·#)
FO SO „Ç‘ÏO NO ÅO =∂O™ê`«‡<Õ #=∞ó Hõ‰õΩk (=¸Ñ¨Ù)
FO SO „Ç‘ÏO NO =O "Õ∞^ŒP`«‡<Õ #=∞ó "å=∂O¿ã (Z_»=∞Éèí∞[OÃÑ·#)
FO SO „Ç‘ÏO NO â◊O J™ê÷º`«‡<Õ #=∞ó, ǨÏ$^ŒÜ«∂ ^ŒÌHõ∆Éèí∞*Ï„QÍO`«O
(QÆ∞O_≥#∞O_ç ‰õΩ_çÉèí∞[OÃÑ·=~°‰õΩ)
FO SO „Ç‘ÏO NO +¨O =∞*Ï˚`‡« <Õ #=∞ó, ǨÏ$^ŒÜ∂« ^£ "å=∞Éè∞í [„QÍO`«O
(QÆ∞O_≥#∞O_ç Z_»=∞Éèí∞[OÃÑ·=~°‰õΩ)
FO SO „Ç‘ÏO NO ã¨O â◊√„HÍ`«‡<Õ #=∞ó, ǨÏ$^ŒÜ«∂ ^ŒÌHõ∆áê^•„QÍO`«O
(QÆ∞O_≥#∞O_ç ‰õΩ_çHÍez=i^•HÍ)
FO SO „Ç‘ÏO NO ǨÏO P`«‡<Õ #=∞ó, ǨÏ$^ŒÜ«∂^£ "å=∞áê^•„QÍO`«O
(QÆ∞O_≥#∞O_ç Z_»=∞HÍez=i^•HÍ)

FO SO „Ç‘ÏO NO à◊O JO`«~å`«‡<Õ #=∞ó, ǨÏ$^ŒÜ«∂ <åflaèѨ~°ºO`«O

(QÆ∞O_≥#∞O_ç ÉÁ_»∞¤=~°‰õΩ)
FO SO „Ç‘ÏO NO Hõ∆O Ѩ~°=∂`«‡<Õ #=∞ó, ǨÏ$^ŒÜ«∂#‡ã¨ÎHÍO`«O
(QÆ∞O_≥#∞O_ç t~°ã¨∞û ÃÑ·=~°‰õΩ)
HõàÏ<åºã¨O
1. HõO YO QÆO Ѷ¨∞O VO K«O Kè«O [O ~°≠O &O -
190
x=$uÎHõàÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó (áê^•Å#∞Oz "≥∂HÍà◊§=~°‰õΩ ã¨Ê $tOKåe)
2. @O ~î°O _»O _è»O }O `«O ^äŒO ^ŒO ^èŒO #O -
„ѨuëêªHõàÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó ("≥∂HÍà◊§=^ŒÌ #∞O_ç ÉÁ_»∞¤=~°‰õΩ `åHÍe)

3. ѨO Ѷ¨O |O ÉèíO =∞O, Ü«∞O ~°O ÅO =O - q^•ºHõàÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó

(ÉÁ_»∞¤#∞Oz ǨÏ$^ŒÜ«∞O=~°‰õΩ K«∂áêe)
4. â◊O +¨O ã¨O ǨÏO Hõ∆O - âßOuHõàÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó
s(ǨÏ$^ŒÜ«∞O#∞Oz Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å=~°‰õΩ K«∂áêe)

5. JO PO WO DO LO TO |∞∞O |∞∂O O O
UO SO FO BO JO JóO - âßO`«ºf`«HõàÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó
(Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å#_»∞=∞#∞Oz „|Ǩχ~°O„^èŒO ´ t~°ã¨∞û#_çq∞ÉèÏQÆO=~°‰õΩ `åHÍe)
6. JO PO WO DO LO TO |∞∞O |∞∂O O O
UO SO FO BO JO JóO
HõO YO QÆO Ѷ¨∞O VO K«O Kè«O [O ~°≠O &O
@O ~î°O _»O _è»O }O `«O ^äŒO ^ŒO ^èŒO #O
ѨO Ѷ¨O |O ÉèíO =∞O Ü«∞O ~°O ÅO =O
â◊O +¨O ã¨O ǨÏO à◊O Hõ∆O áê^ŒHõàÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó
(Jx „|Ǩχ~°O„^èŒO ÖË^• ǨÏ$^ŒÜ«∞O ã¨Ê $tOKåe)
nѨ™ê÷Ѩ#O
(^ÕgÑ‘~îåxH˜ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù# QÆO^èŒO`À „uHÀ}O „"åã≤ JHõ¯_»)
náê^è•~°Ü«∞O„`åÜ«∞ #=∞ó (Jx QÆO^èŒ, ѨÙ+¨Ê JHõ∆`« Å∞Oz)
(nѨáê„`«Ö’ P=Ù<≥~Úº áÈã≤, `≥Å¡=`«∞ÎÅ∞ "Õã≤, ѨÓlOz#náê~å^èŒ#„uHÀ}OÃÑ· LOz)
Jyfl <åyfl i `«ºã¨º =∞O„`«ã¨º - Hõ}fiѨل`«ó "Õ∞^ä•ukä |∞∞+≤ó,
QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó, „ѨnѨ~°∂áÈ Jyfl ˆ~Ì=`å, nѨ„Ѩ*ÏfiÅ<Õ qxÜ≥∂QÆó
 191
FO Jyfl <åyfl ã¨ûq∞^茺`Õ, Hõq~ü „QÆǨÏѨu~ü QÆ$ǨÏѨu
~°∞º"å ǨÏ=º"å _»∞˚Ǩfi㨺ó
(Jx ÖË^• FO „Ç‘ÏO JO@∂ nѨO "≥eyOz)
FO „Ç‘ÏO ~°HõÎ=~°‚^• ^•fi^Œâ◊â◊H˜Îã¨Ç≤Ï`«nѨ<å^ä•Ü«∞ #=∞ó.
(Jx QÆO^èŒ, ѨÙëêÊHõ∆`« Å∞Oz #=∞㨯iOz)
Jã≤‡<£ ˆH∆„`Õ nѨ<å^äŒ! xifiѶ¨∞flO ã≤kú¿ÇÏ`«"Õ,
=∞~Ú NK«O_ô[áê~°÷O J#∞*Ï˝O ^ÕÇ≤Ï nѨ`å.
Éè’! nѨ, ^Õg~°∂Ѩ ã¨Î fiO, Hõ~°‡™êH©∆ ǨϺqѶ¨∞flHõ$`ü,
Ü«∂=`ü Hõ~°‡ã¨=∂Ñ≤Î ™êûº`ü, `å=`ü `«fiO ã¨∞ã≤÷~å Éèí=. (Jx „áêi÷Oz)
*’ºu+¨‡fO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, *’ºu+¨¯ $`«O `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
*’ºuifi^ŒO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, ÉèÏã¨fifO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
[fiÅOfO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, =∞ŇÖÏÉèí=OfO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
nѨº=∂<åO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, ~ÀK«=∂<åO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
J[„™êO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, |$ǨÏ*’˚ ºu+¨O `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞,
É’^èŒÜ«∞OfO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞, *Ï„QÆfO `åfi™ê^ŒÜ«∂q∞.
(Jx #=∞㨯iOKåe)
1. âßáÈ^•ú~°O
J^äŒ ã≤kúx~À^èŒHõ„Ѩu|O^èŒx=$`«ÎÜÕ∞,
âßáÈ^•ú~°, Lf¯Å#=∞O„`«[ѨO Hõi¿+º.
FO „Ç‘ÏO H©¡O NO „HÍO „H©O
K«O_çˆH ! ^Õq ! âßáê#∞„QÆǨÏO ‰õΩ~°∞ ‰õΩ~°∞ ™êfiǨ.
(J<Õ=∞O„`«O 7 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe)
2. Lf¯Å#O :
FO NO H©¡O „Ç‘ÏO ã¨Ñ¨Îâ◊uK«O_çˆH, Lf¯Å#O ‰õΩ~°∞ ‰õΩ~°∞ ™êfiǨ.
(J<Õ =∞O„`«O 21 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe)
 192
ã¨Ñ¨Îâ◊fѨÙã¨ÎHõѨÓ[
(`«#Ü≥∞^Œ∞@ XHõÑ‘@ "Õã≤)
FO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ (JO@∂ ã¨Ñ¨Îâ◊f„QÆO^ä•xfl Ñ‘@ÃÑ· LOKåe)2
P"åǨÏ#O :=∞O„`åHõ∆~°=∞~¸O ÅH©;O, =∂`«$Ï}ÏO ~°∂Ѩ^è•i}©"£∞,
#=^Œ∞~åæu‡HÍO ™êH∆Í, K«ÛO_ô =∂"åǨÏÜ«∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞.
(Jx ѨÙã¨ÎHõOÖ’ K«O_ô^Õ=`«#∞ P"åǨÏ#O KÕã≤)
1. QÆO^èŒO : #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó ,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
ÅO – Ѩ$käg`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞ NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
QÆO^èŒO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
2. ѨÙ+¨ÊO : #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
ǨÏO – PHÍâ◊`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞, NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
ѨÙ+¨ÊO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
3. ^èŒ∂ѨO : #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
Ü«∞O – "åÜ«Ú`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞, NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
^èŒ∂ѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
4. nѨO : #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
~°O – Jyfl`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞, NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
nѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
5. <≥·"Õ^ŒºO : #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞ xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
=O – J=∞$`«`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞, NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
 193
6. `åO|∂ÖÏk : #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
ã¨O – ã¨~°fi`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞, NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
`åO|∂ÖÏk ã¨=∞™ÈÎѨKå~°Ñ¨Ó*ÏO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
(Ü≥∂x=Ú„^Œ`À #=∞㨯iOKåe)
(ѨÙã¨ÎHõѨÓ[ `«~°∞"å`« H˘O^Œ~°∞ ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}^蕺#O K≥áêÎ~°∞.K«∂.J#∞|O^èŒO.4.
P`«~åfi`« âßáÈ^•ú~å^Œ∞Å∞ K≥áêÎ~°∞.))
âßOuáê~î°O
FO `« K«ÛùO Ü≥∂ ~å=$}©=∞¿ÇÏ, QÍ`«∞O Ü«∞*Ï˝Ü«∞, QÍ`«∞O Ü«∞[˝Ñ¨`«ÜÕ∞
^≥·g ã¨fiã≤Î ~°ã¨∞Î #ó, ã¨fiã≤Î ~å‡#∞¿+Éèíºó, T~°úfiO lQÍ`«∞ ÉèË+¨["£∞,
â◊ <Àfl Jã¨∞Î kfiѨ^Õ, â◊O K«`«∞+¨Ê^Õ. FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó
FO #"≥∂ „|Ǩχ}Ë, #"≥∂ J ã¨Î fiQÆflÜÕ∞, #=∞ó Ѩ$kä"≥·º, #=∞ F+¨nèÉèíºó
#"≥∂ "åKÕ, #"≥∂ "åK«ã¨Ê`«ÜÕ∞, #"≥∂ q+¨‚"Õ, |$ǨÏ`Õ Hõ~Àq∞.
FO âßOu âß≈Ou âßOuó 2
FO Éèí„^ŒO <À JÑ≤ "å`«Ü«∞ #=∞ó FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó 3
FO Éèí„^ŒO Hõˆ~‚aè â◊≈$}∞Ü«∂=∞ ^Õ"åó, Éèí„^ŒO Ѩâıº =∂Hõ∆aè ~°º[„`åó
ã≤÷Ô~· ~°OÔQ· ã¨∞Î+¨µª"åQ∑O㨠#Î#∂aèó, =ºâı=∞ ^Õ=Ç≤Ï`«O Ü«∞ ^•Ü«Úó
ã¨fiã≤Î # WO„^À =$^Œú„â◊"åó, ã¨fiã≤Î #ó ѨÓëê qâ◊fi"Õ^•ó
ã¨fiã≤Î # ™êÎH∆À Ji+¨ì<Õq∞ó, ã¨fiã≤Î <À |$ǨÏã¨Êu ~°Ì^è•`«∞.
FO âßOu âß≈Ou âßOuó 4
FO Ü«∞ â◊ÛùO^Œ™ê =∞$+¨Éè’ qâ◊fi~°∂Ѩó,
Kè«O^ÀÉè’º H^茺=∞$`å`ü ã¨O|Éèí∂=,
ã¨"∞Õ O„^À "Õ∞^èÜ Œ ∂« ã¨Ê $}À`«∞, J=∞$`«ãº¨ ^Õ=^è•~°}À Éè∂í Ü«∂ã¨O
â◊s~°"Õ∞‡ qK«~°¬}O, lǨfi"Õ∞ =∞^èŒ∞=∞`«Î=∂
194
Hõ~å‚ÉèϺO Éèí∂i q„â◊√`«O, „|Ǩχ}óHÀâ’-ã≤,
"Õ∞^ŒÜ«∂ Ñ≤Ç≤Ï`«ó, „â◊√`«O "Õ∞ QÀáêÜ«∞.
FO âßOu âß≈Ou âßOuó (tH∆Í=e¡) 5
P=ǨÏOf q`«<åfi<å, ‰õΩ~åfi}Ï p~° =∂`«‡#ó
"å™êQ∑Oã≤ =∞=∞QÍ=â◊Û J#fláê<Õ K« ã¨~°fi^•,
`«`À "Õ∞ „tÜ«∞ =∂=ǨÏ, Ö’=∞"åO Ѩâ◊√aè™êûfiǨ.
FO âßOu âß≈Ou âßOuó 6
FO JǨÏO =$Hõ∆㨺ˆ~i"å, H©iÎó Ѩ$+¨ªO yˆ~ i"å,
T~°úfiO Ѩq„`À, "ål h= ã¨fi=∞$`« =∞ã≤‡
„^Œq}Q∑O ã¨∞=~°Ûã¨O ã¨∞"Õ∞^è• J=∞$`ÀH˜∆`«ó
Wu „uâ◊OHÀ ˆ~fi^•#∞=K«#"£∞. FO âßOu âß≈Ou âßOuó 7
FO â◊ <Àfl q∞„`«, â◊≈O =~°∞}ó, â◊ <Àfl Éèí= `«fi~°º=∂,
â◊ #fl WO„^À |$ǨÏã¨Êuó, â◊ <Àfl q+¨µ‚ ~°∞~°∞„Hõ=∞ó
#"≥∂ „|Ǩχ}Ë, #=∞ ¿ãÎ "åÜ≥∂, `«fi "Õ∞= „Ѩ`«ºHõ∆O „| Ǩ‡ã≤,
`åfi "Õ∞= „Ѩ`«ºHõ∆O „|Ǩχ =këêºq∞,
|∞∞`«O =këêºq∞, ã¨`«ºO =këêºq∞,
`« <å‡ =∞=`«∞, `« ^ŒfiHÍÎ~° =∞=`«∞,
J=`«∞ =∂O, J=`«∞ =HÍÎ~°"£∞.
FO âßOu âß≈Ou âßOuó 8
FO ã¨Ç¨Ï <å ==`«∞, ã¨Ç¨Ï <Ò Éèí∞#‰õΩÎ, ã¨Ç¨Ï g~°ºO Hõ~°"å=ÃÇ·Ï
`Õ[ã≤fi<å =nè`« =∞ã¨∞Î, =∂ qkfiëê=ÃÇ·Ï.
FO âßOu âß≈Ou âßOuó 9
FO Ǩ3 =ÙǨ3 =ÙǨ 3 =Ù3
FO âßOu âß≈Ou âßOuó . 10
 195

1. K«O_ôHõ=K«"£∞
J㨺 NK«O_ôHõ=K«ã¨º „|Ǩ‡ |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó,
Kå=ÚO_® ^Õ=`å, JOQÆ<庙ÈHõÎ=∂`«~À c[O,
kQƃO^èŒ^Õ=`å ã¨Î`«Î fiO,
N[QÆ^ŒOÉÏ„Ñ‘`«ºˆ~÷ ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~îåOQÆ`Õfi# [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞.
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« :
FO Ü«∞ ^Œ∞æǨϺO Ѩ~°=∞ Ö’ˆH, ã¨~°fi~°H∆ÍHõ~°O #$}Ï"£∞,
Ü«∞ #fl Hõ㨺z ^•MϺ`«O, `« <Õ‡ „|∂Ç≤Ï Ñ≤`å=∞ǨÏ! 1
„| Ǩϟ‡"åK« :
Jã≤Î QÆ∞ǨϺ`«=∞O q„Ѩ! ã¨~°fiÉèí∂`ÀѨHÍ~°Hõ"£∞,
^Õ"åº ã¨∞Î Hõ=K«O ѨÙ}ºO, `«`ü â◊$}∞+¨fi =∞Ǩ=Ú<Õ ! 2
„Ѩ^äŒ=∞O â‹·ÅѨ٠„fu, kfifÜ«∞O „|ǨχKåi}©,
`«$fÜ«∞O K«O„^ŒÑ¶¨∞O >Ëu, ‰õÄëê‡O _Õu K«`«∞~°÷Hõ"£∞. 3
ѨOK«=∞O 㨯O^Œ=∂ `Õu, +¨+¨ªO HÍ`åºÜ«∞ hu K«
ã¨Ñ¨Î=∞O HÍÅ1 ~å„fu, =∞ǨQ“ su Kå+¨ì=∞"£∞. 4
#==∞O ã≤kú^• „áÈHÍÎ, #=^Œ∞~åæó „ѨH©iÎ`åó,
LHÍÎ <Õº`åx <å=∂x, „|Ǩχ }ˇÿ= =∞Ǩ`«‡<å. 5
2
Jyfl<å ^ŒÇ¨Ïº=∂# ã¨∞Î, â◊„`«∞=∞^èÕº QÆ`À ~°}Ë,
q+¨"Õ∞ ^Œ∞~°æ"Õ∞ K≥·=, ÉèíÜ«∂~åÎ â◊≈~°}O QÆ`åó. 6
# `ÕëêO *ÏÜ«∞`Õ H˜Oz, ^Œâ◊√ÉèíO ~°}ã¨OHõ>Ë,
<åѨ^ŒO `«ã¨º Ѩâߺq∞, â’Hõ^Œ∞óYÉèíÜ«∞O # Ç≤Ï. 7

1. ~å„uâ◊Û 2. ^ŒÇ¨Ïº=∂<å ã¨∞Î â◊„`«∞=∞^茺QÆ`å ~°}Ë (=∞)

196

Ü≥ÿ∞ ã¨∞Î ÉèíHÍκ3 㨇 $`å #∂#O4 `Õëê =∞$kúó „Ѩ*ÏÜ«∞`Õ,

5
„¿Ñ`«ã¨O™ê÷ `«∞ Kå=ÚO_®, "å~åÇ‘Ï =∞Ç≤Ïëêã¨<å. 8
SO„n QÆ[ã¨=∂~°∂_è®, "≥·+¨‚g QÆ~°∞_®ã¨<å,
=∂¿ÇÏâ◊fis =$ëê~°∂_è®, H“=∂s td"åǨÏ<å, 9
„ÉÏǑχ ǨÏOã¨ã¨=∂~°∂_è® 6ã¨~åfiÉèí~°}Éèí∂+≤`å
7
<å<åÉèí~°}â’ÉèÏ_论 <å<å8~°`ÀflѨâ’aè`åó. 10
9
^Œ$â◊ºO`Õ ~°^äŒ =∂~°∂_è®, ^Õ=ºó „HÀ^èŒã¨=∂‰õΩÖÏó,
â◊OYO K«„HõO QÆ^•O â◊H˜ÎO, ǨÏÅO K« =Úã¨ÖÏÜ«Ú^èŒ"£∞. 11
MË@HõO `À=∞~°O K≥·=, Ѩ~°â◊√O áêâ◊ "Õ∞= K«,
10
‰õΩO`åÜ«Ú^èŒO „uâ◊¥ÅO K«, âß~üVÍæÜ«Ú^èŒ =∞#∞`«Î=∞"£∞.12
^≥·`åº<åO ^ÕǨÏ<åâßÜ«∞, ÉèíHÍÎ<å =∞ÉèíÜ«∂Ü«∞ K«,
^è•~°Ü«∞O `åºÜ«Ú^è• h`«÷O, ^Õ"å<åO K« Ç≤Ï`åÜ«∞ "≥·11. 13
=∞Ǩ|ÖË! =∞Ǩϟ`åû¿ÇÏ! =∞ǨÉèíÜ«∞q<åtx!
„`åÇ≤Ï =∂O ^Õq! ^Œ∞„¿+ʈH∆ º! â◊„`«∂}ÏO ÉèíÜ«∞=iúx ! 14
„áêKåºO ~°Hõ∆`«∞ =∂ "≥∞ÿO„n, PˆQflÜ«∂º =∞yfl^Õ=`å,
^ŒH˜∆}Ë ~°Hõ∆ "å~åÇ‘Ï, <≥·~°$`åºO Y_»æ^è•i}©. 15
„ѨfKåºO "å~°∞}© ~°ˆH∆^£, "åÜ«∞"åºO =∞$QÆ"åÇ≤Ïh,
12
~°ˆH∆ ^Œ∞nKåºO H“=∂s, Dâß<åºO â◊¥Å^è•i}©. 16
3. ã¨∞Î`å 4. `ÕëêO ã≤kúó 5. „¿Ñ`åã¨<å 6. k"åºÉèí~°} (=∞) 7. ÅH©;ó Ѩ^•‡ã¨<å ^Õg,
Ѩ^Œ‡Ç¨Ï™êΠǨÏi„Ñ≤Ü«∂, âıfi`«~°∂Ѩ^èŒ~å ^Õg Dâ◊fis =$+¨"åǨÏ<å W`Õº`å =∂`«~° ã¨û~åfi
ã¨fi~°fiÜ≥∂QÆã¨=∞xfi`åó (=∞) JkèHõO.8 ~°`«flqÉèí∂+≤`å 9. âıÃ+ªÂ â◊Û =∞øH˜ÎÔH· ã¨fiÔ~· fi
iÌ=ºÇ¨~°„ѨÅOaaèó, WO„^ŒhÖˇ· ~°‡Ç¨hÖˇ·ó, Ѩ^Œ‡~åÔQ· ã¨∞ûâ’Éèí<≥·ó 10. ‰õΩO`åÜ«Ú^èŒO K«
=„[O K« âß~üVæO KåÜ«Ú^èŒ =Ú`«Î=∞"£∞ (áê) WOHÍ - Y_»æO K«~°‡ „uâ◊¥ÅO K« Ѩ@ìã¨O
=Ú^Œæ~°O `«^ä• (ã¨"≥∞‡@) K«~°‡ Y_»æO K« „uâ◊¥ÅO K« =Ú^Œæ~°O `«^ä• (=∞) 11. #=∞ ¿ãÎ
(J) ã¨∞Î =∞Ǩ~“„^Õ =∞ǨѶ∞¨ ’~°Ñ~¨ å„Hõ"∞Õ (JkèHOõ ) 12. LnKåºO áê`«∞ H“ÉËs S(ffi)âß<åºO
â◊¥Å^è•i}©.
 197
13
T~°úfiO „|Ǩ‡}© "Õ∞ ~°ˆH∆, ^Œ^䌙êÎ^£ "≥·+¨‚g `«^ä•,
U=O ^Œâ◊kâ’ ~°ˆH∆, KåÛ=ÚO_® â◊="åǨÏ<å. 17
14
[Ü«∂ "Õ∞ Kå„QÆ`«ó ™ê÷`«∞, q[Ü«∂ ™ê÷`«∞ Ѩ$+¨ª`«ó,
Jl`å "å=∞áêˆ~≈fi `«∞, ^ŒH˜∆}Ë KåѨ~ål`å. 18
tMÏ =Ú^Àºuh ~°ˆH∆, ^Œ∞=∂ =¸iúfl =º=ã≤÷`å,
15
=∂ÖÏ^èŒs ÅÖÏ>Ë K«, „Éèí∞"Ò ~°ˆH∆^£ Ü«∞â◊ã≤fih. 19
16
„u<Õ„`å K« „Éèí∞"À ~°‡^èÕº, Ü«∞=∞Ѷ¨∞O\Ï K« <åã≤ˆH,
â◊Odh K«‰õ∆ΩëÈ ~°‡^èÕº, 17„â’„`«Ü≥∂~ü ^•fi~°"åã≤h. 20
HõáÈÖ∫ HÍoHÍ ~°ˆH∆`ü, Hõ~°=¸ÖË `«∞ (K«) âßOHõs,
<åã≤HÍÜ«∂O 18ã¨∞QÆO^è• K«, L`«Î~À¿+ª K« (`«∞) K«iÛHÍ. 21
J^茈~ Kå=∞$`«HõÖÏ, lǨfiÜ«∂O K« (`«∞) ã¨~°ã¨fif,
^ŒO`å<£ ~°Hõ∆`«∞ H“=∂s, HõO~î°=∞^èÕº K« (`«∞) K«O_çHÍ. 22
19
Ѷ¨∞O\˜HÍO z„`«Ñ¶¨∞O\Ï K«, =∞Ǩ=∂Ü«∂ K« `åÅ∞ˆH,
20
HÍ=∂H©∆ z|∞HõO ~°ˆH∆^£, "åK«O "Õ∞ ã¨~°fi=∞OQÆàÏ. 23
21
„w"åÜ«∂O Éèí„^ŒHÍm K«, Ѩ$+¨ª=Oâı ^èŒ#∞~°ús,
hÅ„w"å |Ç≤Ïó HõOˆ~î, #eHÍO #ʼnõÄ|s, 24
Y_»æ^è•i }∞ºÉè∫ 㨯O^èÒ, ÉÏǨ˙ "Õ∞ =„[^è•i}©,
22
ǨÏã¨ÎÜ≥∂ ~°ÌO_çh ~°ˆH∆, ^ŒOaHÍ 23KåOQÆ∞b+¨µ K«. 25

13. „|Ǩ‡ }∂º~°úfiO "Õ∞ (=∞) 14. [Ü«∂ =∞ =∂„QÆ`«ó áê`«∞, q[Ü«∂ áê`«∞ Ѩ$+¨ª`«ó
(=∞) 15. =∂`«$HÍ K« ÅÖÏ@O "Õ∞ „Éèí∞"À ~°‡^茺O Ü«∞â◊ã≤fih (=∞) 16. „u}Ë„`å
<Õ„`«Ü≥∂ó áê`«∞ K«O„^ŒÑ¶¨∞O\Ï K« <åã≤ˆH 17. „â’„`Õ "Õ∞ ^•fi~°"åã≤h. 18. ã¨∞QÆO
^è•"åº`ü 19. Ѷ¨∞\˜HÍO 20. HÍ=∂MϺ K«∞|∞HõO 21. „w"å =∞"åº^£ Éèí„^ŒHÍm Ѩ$+¨ªO
=Oâı ^èŒ#∞~°ú~å 22. ǨϙœÎ "Õ∞ ^ŒO_çh ~°ˆH∆`ü, ‰õΩH˜∆O ~°ˆH∆ #flÖËâ◊fis 23. KåOQÆ∞m ã¨Î^ä•
(WHõ¯_» JOaHÍ KåOQÆ∞m+¨µ K« #MÏ<£ â◊¥ÖËâ◊fis ~°ˆH∆`ü J<ÕÉèÏQÍÅ∞ =∞. „ѨuÖ’ ÖË=Ù).
 198
#MÏ<£ â◊¥ÖËâ◊fis ~°ˆH∆`ü, ‰õΩH∆“ ~°ˆH∆ #flÖËâ◊fis,
ã¨Î<Ò ~°ˆH∆ #‡Ç¨^Õg =∞# â’≈Hõq<åth. 26
ǨÏ$^ŒÜ«∞O Åe`å ^Õg 24Ǩïº^Œ~°O â◊¥Å^è•i}©,
<åaèO K« HÍq∞h ~°ˆH∆`ü, QÆ∞ǨϺO QÆ∞¿ÇϺâ◊fis `«^ä•25 27
Éèí∂`«<å^ä• K« "Õ∞„_è»O K«, T~°∂ =∞Ç≤Ï+¨"åÇ≤Ïh,
26
Hõ\ϺO ÉèíQÆ=f ~°ˆH∆, *Ï˚#∞h qO^茺"åã≤h. 28
[O¿Ñ¶∞ =∞Ǩ|ÖÏ „áÈHÍÎ, *Ï#∞=∞^èÕº q<åÜ«∞H©,
27
QÆ∞ÅÊùÜ≥∂ ~åfl~°ã≤OÇ‘Ï K«, áê^ŒÑ¨$¿+ª -q∞`Ò[ã‘. 29
28
áê^•OQÆ∞mó N^èŒs K«, áê^•^äŒã¨ÎÅ"åã≤h,
29
#MÏ<£ ^ŒORHõ~åm K«, ˆHâßO â‹·Û "À~°úfiˆHth. 30
30
~À=∞‰õÄ¿Ñ+¨µ H“ÉËs, 31`«fiK«O "åwâ◊fis `«^ä•,
~°HõÎ =∞*Ï˚ =™ê =∂O™ê, #ºã≤÷ "Õ∞^•Oã≤ áê~°fif. 31
32
PO„`å}˜ HÍÅ~å„u â◊Û, Ñ≤`«ÎO K« =∞‰õΩ>Ëâ◊fis,
Ѩ^•‡=f 33Ѩ^Œ‡HÀâı, Hõ¿Ñ¶ K«∂_®=∞}˜ ã¨Î^ä•. 32
*ÏfiÖÏ=Úv 34#Y*ÏfiÖÏ, =∞ÉèË^•º ã¨~°fiã¨Okè+¨µ,
35
â◊√„HõO „|Ǩ‡}© "Õ∞ ~°ˆH∆`ü, KèåÜ«∂O Kè«„`Õâ◊fis `«^ä•. 33
JǨÏOHÍ~°O =∞<À |∞kúO, 36~°Hõ∆ "Õ∞ ^èŒ~°‡Kåi}©,
„áê}Ïáê<Ò `«^ä• "åº# 37ã¨=∂<À^•# "Õ∞= K«. 34
24. L^Œ~°O 25. Hõ\ ˜O ÉèíQÆ=f áê`«∞ x`«OÉË aO^Œ∞=∂eh Éèí∂`«<å^ä• K« "Õ∞„_è»
=¸~°∂ "Õ∞ "Õ∞Ѷ¨∞"åǨÏ<å (ã¨"≥∞‡@) [Ѷ¨∞#O [Ü«∞j`å "Õ∞ x`«O|O q„^Œ∞=∞„ѨÉèÏ.
(JkèHõO) 26. Hõ\ ˜O ~°ˆH∆`ü ÉèíQÆ=f, *Ï#∞h qO^茺"åã≤h, ~°ˆH∆`ü *Ï#∞=∞^èÕº q<å~ÚHÍ.
27. QÆ∞Ö∫Êù ~°ˆH∆ <åfl~°ã≤OÇ‘Ï áê^ŒÑ¨$¿+ª ^èŒ#∞~°ús #MÏ<£ ^ŒO„ëêìHõ~åm K« ˆHâßO â‹·Û
"À~°úfiˆHth =∞ „ѨuÖ’ ÖË^Œ∞. 28. áê^Ò áê`åà◊"åã≤h 29. Hõ~åm áê^Œ#MÏ<£ ~À=∂
}º ѨӺ~°úfiˆHth 30. ~À=∂‰õÄáêO â◊Û 31. N â◊Û 32. J„™êÎ}˜ HÍÅ~å„f K« Ñ‘~î°O `«∞
=∞(=Ú)‰õΩ>Ëâ◊fis 33. Ѩ^Œ‡HÀâ◊O HõѶ¨O K«∂_®=∞}˜ ~°‡=∞ 34. =∞Ǩ*ÏfiÖÏ ã¨~åfi`å‡
ã¨~°fiã¨Okè+¨µ 35. â◊√Hõ¡O, =∞ =∂ =∞"åº`ü „|Ǩ‡}© ÉèíÜ«∞O K«„ˆHâ◊fis `«^ä•.
 199
38
Ü«∞â◊ó H©iÎO K« ÅH©;O K«, ã¨^•39~°Hõ∆`«∞ K«„H˜}©,
40
QÀ„`« q∞O„^•}© "Õ∞ ~°ˆH∆`ü, Ѩâ◊¥<£ "Õ∞ ~°Hõ∆ K«O_çˆH. 35
41
Ѩل`å<£ ~°ˆH∆`ü =∞ǨÅH©;ó, ÉèÏ~åºO ~°Hõ∆`«∞ Éèˇ·~°g,
=∂~°æO ˆH∆=∞Hõs ~°ˆH∆^£, q[Ü«∂ ã¨~°fi`«ó ã≤÷`å. 36
~°H∆ÍÇ‘Ï#O `«∞ Ü«∞`ü ™ê÷#O, =i˚`«O Hõ=KÕ# `«∞,
42
`«`ü ã¨~°fiO ~°Hõ∆ "Õ∞ ^Õq, [Ü«∞Of áêѨ<åth.43 37
Ѩ^Œ "Õ∞HõO # QÆKÕÛù `«∞Î, Ü«∞ nKÕÛ K«∞ÛÉèí =∂`«‡#ó,
44
Hõ=KÕ <å=$`À x`«ºO, 45Ü«∞„`« Ü«∞„`« Ç≤Ï QÆK«Ûùu. 38
`«„`« `« „`å~°÷ÖÏÉèí â◊Û, q[Ü«∞ ™êû~°fiHÍq∞Hõó,
Ü«∞O Ü«∞O zO`«Ü«∞`Õ HÍ=∞O, `«O `«O 45„áêáÈflu xtÛ`«"£∞. 39
Ѩ~°"≥∞ÿâ◊fi~°º =∞`«∞ÅO, 46„áêѨûº`Õ Éèí∂`«ÖË Ñ¨Ù=∂<£,
x~°ƒùÜ≥∂ *ÏÜ«∞`Õ =∞~°Îº, ã¨ûO„QÍ"Õ∞ +¨fiѨ~ål`«ó. 40
„`≥·Ö’ˆHº `«∞ Éèí"Õ`ü ѨÓ[ºó, Hõ=KÕ <å=$`«ó ѨÙ=∂<£,
W^ŒO `«∞ 48^Õ"åºó Hõ=K«O, ^Õ"å<å =∞Ñ≤ ^Œ∞~°¡Éèí"£∞. 41
49
Ü«∞ó Ѩˆ~î`ü „Ѩܫ∞`À x`«ºO, „uã¨O^茺O „â◊^Œú Ü«∂xfi`«ó,
^≥·gHõÖÏ Éèí"Õ`ü `«ã¨º, „`≥·Ö’ˆHº 50KåѨ~ål`«ó. 42
36. ~°ˆH∆<£ "Õ∞ ^èŒ~°‡Kåi}© 37. =Ú^•#O K« ã¨=∂#Hõ"£∞. 38. =„[ǨϙêÎ ã¨^• (K« "Õ∞)
~°ˆH∆`ü „áê}O HõÖϺ}â’Éèí<å, ~°ã¨O ~°∂ѨO K« QÆO^èŒO K« â◊|ÌO ã¨Ê~°≈O K« Ü≥∂yh.
ã¨`«Î fiO ~°[ ã¨Î=∞ â‹·Û= ~°ˆH∆ <åfl~åÜ«∞}© ã¨^•, PÜ«Ú ˆ~‡ ~°Hõ∆`«∞ "å~åÇ‘Ï ^èŒ~°‡O ~°Hõ∆`«∞
"≥·+¨‚g. q`«ÎO ~°Hõ∆`«∞ KÕO„^•}©, |ÅO |Å=f `«^ä• ~°ˆH∆ #‡ =∂Ü«Ú ~åfi~åÇ‘Ï. 39.
~°Hõ∆O`«∞ =∂`«~°ó 40. QÀ„`«O =∞ "Õ∞O„^•}© ~°ˆH∆`ü K«O_ç HÍ"åº`ü Ѩâ◊¥ #‡=∞. 41.
Ѩل`å<£ ᜄ`å<£ =∞ǨÅH©; ã¨ûO„QÍ"Õ∞ [Ü«∞=~°úh 42. ã¨~°fiO ~°Hõ∆`«∞ ™ê ^Õq 43.
~°Hõ∆`«∞ "Õ∞ ã¨~°fiQÍ„`å}˜ ^Œ∞ˆ~æ ^Œ∞~åæiÎǨi}©, W^ŒO ~°Ç¨Ï㨺O q„Ѩˆ~¬ ÉèíHÍκ `«= =∞
Ü≥∂k`«"£∞. ã¨~°fi~°H∆ÍHõ~°"£∞ ѨÙ}ºO Hõ=K«O ã¨~°fi^• [¿Ñ`ü (JkèHõO) 44. K« q<å
Hõ$`«O 45. Ü«∞ „`åaèQÆK«Ûùu 46. „áêáÈfl `«ºÜ«∞`«fl`«ó 47. ѨÙ=∂<£ „áêáÈflu Éèí∂`«ÖË
48. Hõ=K«O ^Õ"åºó
200
r"Õ^£ =~°¬â◊`«O 51™ê„QÆ, =∞Ѩ=∞$`«∞ºq=i˚`«ó,
#â◊ºOu "åº^èŒÜ«∞ 52ã¨ûˆ~fi, Å∂`åq™ÈÊù@HÍ^ŒÜ«∞ó. 43
™ê÷=~°O [OQÆ=∞O KåÑ≤, Hõ$„u=∞O KåÑ≤ Ü«∞ kfi+¨"£∞,
JaèKå~å}˜ ã¨~åfi}˜, =∞O„`«Ü«∞O„`å}˜ Éèí∂`«ÖË. 44
Éèí∂K«~åó MËK«~å â‹·Û=, [Å*Ï â’ÛѨ^ÕtHÍó,
ã¨Ç¨Ï*Ïó ‰õΩÅ*Ï =∂ÖÏ, 53_®H˜h âßH˜h `«^ä•. 45
JO`«iHõ∆K«~å Ѷ¨∞’~å, 54_®H˜#º â◊Û =∞Ǩ|ÖÏó,
„QÆǨÏÉèí∂`«Ñ≤âßKå â◊Û, Ü«∞Hõ∆QÆO^èŒ~°fi~åHõ∆™êó. 46
„|Ǩχ~åHõ∆ã¨"Õ`åÖÏó, ‰õÄëê‡O_® Éèˇ·~°"å^ŒÜ«∞ó,
#â◊ºOu ^Œ~°≈<å `«Î㨺, Hõ=KÕ Ç¨Ï$k ã¨Oã≤÷`Õ. 47
=∂<À#flu ~°ƒù"Õ^£ 55~å[˝, ¿ãÎ*’=$kúHõ~°O Ѩ~°"£∞,
Ü«∞â◊™ê =~°ú`Õ ™È HÑ≤, 56H©iÎ=∞O_ç`«Éèí∂`«ÖË. 48
[¿Ñ`ü ã¨Ñ¨Îâ◊fO K«O_ôO, 57Hõ$`åfi `«∞ Hõ=K«O ѨÙ~å58
Ü«∂=^£ Éèí∂=∞O_»ÅO ^èŒ`ÕÎ, ã¨â‹·Å=#HÍ##"£∞59. 49
`å=`ü u+¨ªu "Õ∞k<åºO, ã¨O`«uó Ѩل`«áœ„`«H©60
61
^ÕǨO`Õ Ñ¨~°=∞O ™ê÷#O, Ü«∞`ü ã¨∞Ô~· ~°Ñ≤ ^Œ∞~°¡Éèí"£∞. 50
62
„áêáÈflu ѨÙ~°∞ëÈ x`«ºO, =∞Ǩ=∂Ü«∂„Ѩ™ê^Œ`«ó63 51
(Wu ^Õ"åºó Hõ=K«"£∞)

49. Ü«∞ó Ѩˆ~î`ü „áê`« ~°∞`å÷Ü«∞ „uã¨O^茺O „â◊^Œú Ü«∂xfi`«ó 50. (J)ѨºÑ¨~ål`«ó 51.
q^•º #Ѩ=∞$`«∞º x=i˚`«ó 52. ã¨Î㨺 53. âßH˜h _è®H˜h `«^ä• 54. _è®H˜h K« =∞Ǩ|ÖÏ
(=∞) Ü«∞H˜∆}º â◊Û (ã¨"≥∞‡@) 55. ~å*Ï˝O `Õ*’ H©iÎ=∂O â‹·Û= *ÏÜ«∞`Õ56. (JkèHõO)
`«™ê‡ [˚ѨºO ã¨^• ÉèíÔHÎÂó Hõ=K«O HÍ=∞^ŒO =Ú<Õ (Wk z=iâ’¡HÍ~å÷xH˜ ѨÙ#~°∞H˜Î) 57.
~°H∆ÍO Hõ$`åfi `«∞ ѨÓ~°fi`«ó 58. xifi¿Ñ¶∞fl# Éèí"Õ`ü ã≤kú â◊ÛO_ô[Ѩã¨=Ú^Œƒù"å 59. Ü«∂=`ü
‰õÄ~À‡ ^èŒ~åO ^èŒ`ÕÎ 60. „|Ǩχ}Ï xi‡`«O Ü«∞ ã¨∞Î Hõ=K«O [Ѩ`«`«Ê~°ó, „uã¨O^茺O
H©~°ÎÜÕ∞^£ ÉèíHÍκ ã¨=∂áÈflu Ѩ~åO QÆu"£∞ 61. ^ÕǨO`Õ K« Ѩ~°O ™ê÷#O 62. ã¨O„áêáÈflu
=∞#∞ëȺ 63. `«™ê‡ [˚¿Ñ`ü ã¨^• ÉèíHÍκ HÍ=∞^Œ
66 O =Ú<Õ, x`«ºO Ü«∞ ã¨û‡~°u `«ã¨º ~ÀQÍ
#â◊ºOu ^Œ∂~°`«ó
 201
2. J~°æà◊"£∞
J㨺 NJ~°æàÏ™ÈÎ΄`«=∞O„`«ã¨º q+¨µ‚ |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó.
N=∞ǨÅH©; ˆ~Ì=`å, =∞O„`Àk`å ^Õ"Àº c[O,
#"å~À‚ =∞O„`« â◊≈H˜Îó, Nã¨Ñ¨Îâ◊f=∞O„`« ã¨Î`«Î fiO,
N[QÆ^ŒOÉÏ„Ñ‘`«ºˆ~÷ ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~îåOQÆ`Õfi# [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« :
[Ü«∞Of =∞OQÆàÏ HÍm Éèí„^ŒHÍm Hõáêeh,
^Œ∞~åæ Hõ∆=∂ t"å ^è•„f, ™êfiǨ ã¨fi^è• #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ1 1
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí2q„^•q, q^è•`«$=~°^Õ, #=∞ó,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 2
3
=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°x~åflâ◊q^è•„u, =~°^Õ, #=∞ó,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 3
=Ok`åO„Ѷ≤∞Ü«ÚˆQ5 ^Õq, ^Õq, ™œÉèÏQƺ^•~Úx,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 4
6
~°HõÎc[=^èÕ, ^Õq, K«O_»=ÚO_»q<åtx,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï.7 5
JzO`«º~°∂ѨK«i`Õ, ã¨~°fiâ◊„`«∞q<åtx,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 6
1. ã¨~°fi=∞OQÆà◊ =∂OQÆÖ˺ ! t"Õ, ã¨~åfi~°ú™ê^茈H,
â◊~°}˺ ! „`«ºO|ˆH ! ^Õq ! <å~åÜ«∞}˜ ! #"≥∂ (J)ã¨∞Î `Õ. JkèHõO.
2. q„^•"Õ. 3. =∞Ç≤Ïëêã¨∞~° x~åflt(ã¨OǨi) ! ^èŒ∂„=∂Hõ∆㨺 K« =∞iÌx!
4. ^è∂Œ „=∞Ö’K«#^Œ~Ê° Ѷ∞≤ fl q^è•„u =~°^Õ #=∞ó. 5. ^Õ"·≥ ~ˆ qÌ 6. K«O_»=ÚO_»=^èÕ
^Õq ~°HcÎõ [<åtx ~°HcÎõ [‰õΩÅKÕÛ„ù f K«O_»=ÚO_»q=∞iÌx 7. K«O_»=ÚO_»„Ѩ=∞käx
q^è•„u=~°^Õ #=∞ó, ~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï..... (JkèHõO)
 202
#`ÕÉèíº ã¨û~°fi^• ÉèíHÍκ K«O_çˆH, 8„Ѩ}`åÜ«∞ "Õ∞,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 7
ã¨∞Î=^Àƒùº ÉèíH˜ÎѨÓ~°fiO `åfi, K«O_çˆH, "åºkè<åtx,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 8
K«O_çˆH, ã¨`«`«O ÜÕ∞ `åfi, =∞~°ÛÜ«∞O fÇ¨Ï ÉèíH˜Î`«ó,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 9
^ÕÇ≤Ï ™œÉèÏQƺ =∂~ÀQƺO, ^ÕÇ≤Ï ^Õq Ѩ~°O ã¨∞Y"£∞,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 10
q^èÕÇ≤Ï kfi+¨`åO <åâ◊O, q^èÕÇ≤Ï |Å =ÚK«ÛÔH·ó,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 11
9
q^èÕÇ≤Ï ^Õq HõÖϺ}O, q^èÕÇ≤Ï qѨÙÖÏO „tÜ«∞"£∞,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 12
q^•º=O`«O Ü«∞â◊ã¨fiO`«O, ÅH©;=O`«O 10[#O ‰õΩ~°∞,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 13
„ѨK«O_»^≥·`«º^Œ~°Ê¿Ñ¶∞fl, K«O_çˆH, „Ѩ}`åÜ«∞ "Õ∞,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 14
11
K«`«∞~°∞ƒù*Ë, K«`«∞~°fi„HõÎã¨Oã¨∞Î`Õ, Ѩ~°"Õ∞â◊fii,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï.12 15
Hõ$¿+‚# ã¨Oã¨∞Î`Õ, ^Õq, â◊â◊fi ^ŒƒùHÍκ `« ^ä•OaˆH,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 16
Ç≤Ï=∂K«Åã¨∞`å<å^äŒ13ѨÓl`Õ, Ѩ~°"Õ∞â◊fii,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 17

8. ^Œ∞i`åѨ¿ÇÏ 9. ^ÕÇ≤Ï "Õ∞ ^Õq HõÖϺ}O 10. K« =∂O ‰õΩ~°∞

11. K«`«∞~°∞ƒù[ 12. Dâ’¡HõO H˘xfl„Ѩ`«∞Ö’¡ 11 â’¡HõO `«~åfi`« LOk.
 203
ã¨∞~åã¨∞~°t~À~°`«flxѶ¨∞$+¨ìK«~°}Ë -OaˆH,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï.14 18
WO„^•}©Ñ¨uã¨^•ƒù=ѨÓl`Õ, Ѩ~°"Õ∞â◊fii,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 19
^Õq, „ѨK«O_»^À~°ÌO_»^≥·`«º^Œ~°Êq<åtx,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’ ^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 20
^Õq, ÉèíHõÎ[<À^•Ì=∞^Œ`åÎ#O^À^Œ15ÜÕ∞ -OaˆH,
~°∂ѨO ^ÕÇ≤Ï, [Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, Ü«∞â’^ÕÇ≤Ï, kfiëÈ [Ç≤Ï. 21
ѨfflO =∞<À~°=∂O ^ÕÇ≤Ï, =∞<À=$`åÎ#∞™êi}©"£∞,
`åi}©O, ^Œ∞~°æã¨O™ê~°™êQÆ~°ã¨º‰õΩÖ’^Œƒù"å"£∞ 22
W^ŒO ™È΄`«O Ѩiî`åfi `«∞, =∞Ǩ™È΄`«O Ѩˆ~î #fl~°ó,
㨠`«∞ ã¨Ñ¨Îâ◊fã¨OMϺ, =~° =∂áÈflu ã¨OѨ^Œó. 23
(Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ^Õ"åº J~°æàÏ™È΄`«"£∞)

13. ã¨Oã¨∞Î`Õ 14. Ѩل`å<£ ^ÕÇ≤Ï ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ã¨~°fiHÍ=∂O â◊Û ^ÕÇ≤Ï "Õ∞,
~°∂ѨO..... (ã¨Ñ¨Îâ◊u =¸_Àq^è•#OÖ’ xâ◊√OÉèí â◊√OÉèí=∞^äŒx, Ѩل`å<£ ^ÕÇ≤Ï
J<Õ Ô~O_»∞ â’¡HÍÅ∞ ÃÑiy â’¡HÍÅ∞ 25 JÜ«∂º~Ú). DÔ~O\˜`Àáê@∞, ã¨~°fi
=∞OQÆà◊=∂OQÆÖ˺ 2. ^èŒ∂„=∞Ö’K«#^Œ~°ÊѶ≤∞fl 3. K«O_»=ÚO_»„Ѩ=∞käx J<Õ (Wk
ѨÙ#~°∞HõÎO ѨÓ~°fiâ’¡HõOÖ’ DJ~°÷O LHõÎ"Õ∞) J<Õq LáÈ^•…`«OÖ’ 8 Hõeã≤ 13
ÃÑ~°QÆQÍ #"åOQÆqkèÖ’ J~°æà◊O 36. â’¡HÍÅ∞ J~ÚOk. 15. Ü«∂xfi`Õ.
204
3. H©ÅHõ"£∞
J㨺 NH©ÅHõ™È΄`« =∞O„`«ã¨º t= |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó,
N=∞Ǩã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, =∞O„`Àk`å ^Õ"Àº c[O,
#"å~°‚=∞O„`« â◊≈H˜Îó, Nã¨Ñ¨Îâ◊f=∞O„`« ã¨Î`«Î fiO,
N[QÆ^ŒOÉÏ„Ñ‘`«ºˆ~÷ ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~îåOQÆ`Õfi# [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞
|∞∞+≤ ~°∞"åK« :
qâ◊√^Œú*Ï˝#^ÕǨÜ«∞„u"Õn1*Ï˝#K«‰õ∆Ω¿+,
„âıÜ«∞ó„áêÑ≤Îxq∞`åÎÜ«∞ #=∞ ™Èû=∂~°ú^è•i}Ë. 1
2
ã¨~°fi "Õ∞`«^£ kfi*ÏhÜ«∂, #‡O„`å}Ï =∞aèH©ÅHõ"£∞,
™È -Ñ≤ ˆH∆=∞ =∞"åáÈflu, ã¨`«`«O 3*ÏѨº`«`«Ê~°ó. 2
ã≤^ŒúºO `«∞ºKåÛ@<ånx, =ã¨∂Îx ã¨HõÖÏ #ºÑ≤,
4
U`Õ# ã¨∞Î=`åO ^Õg™È΄`«=∂„`Õ} ã≤^Œúºu. 3
5
# =∞O„`À <Ò+¨^èŒO `«„`«, # H˜Oz ^ŒÑ≤ q^Œº`Õ,
q<å 6*ϿѺ# ã≤^Õúº`«, ã¨~°fi =ÚKåÛ@<åkHõ"£∞. 4
7
ã¨=∞„QÍ }ºÑ≤ ¿ã`«ûºOu, Ö’Hõâ◊OHÍ q∞=∂O ǨÏ~°ó,
Hõ$`åfi x=∞O„`«Ü«∂=∂ã¨, ã¨~°fi 8"Õ∞= q∞^ŒO â◊√Éèí"£∞. 5
™È„`«O "≥· K«O_çHÍÜ«∂ ã¨∞Î, `« K«Ûù QÆ∞ǨϺO K«HÍ~° ã¨ó,
9
ã¨=∂Ñ≤Î ~°fl K« ѨÙ}ºã¨º, `åO Ü«∞^ä•= xflÜ«∞O„`«}"£∞. 6
1. k=º 2. kfi<å Ü«∞ ã¨∞Î =∞O„`å}Ï =∞aè^è•#"å<£ (Ѩˆ~î^£ Ü«∞ã¨∞Î =∞O„`å}Ï =∞Ñ≤
H©ÅHõ"£∞), 3. [Ѩ 4. U=O ã¨∞Î`åO ^ÕgO ™È΄`«|O^èŒO Ç≤Ï ã≤kú^ŒO, 4. U`Õ# ã¨∞Î`åO
^ÕgO ™È΄`« =∞O„`Õ} ã¨xfl^èÒ 5. #=∞O„`« =∞ø+¨^èŒó 6. *ÏѨºO 7. ã¨=∞™êÎ #ºÑ≤
ã≤^ŒúºOu Ö’ˆH, 8. "Õ∞`« k^ŒO 9. ã¨=∂áÈflu ã¨OѨÙ}˺#, ã¨=∞"åáÈflu ѨÙ}˺#
<å#º^è• =∞xfl=∞O„u`«"£∞
 205
™È -Ñ≤ ˆH∆=∞ =∞"åáÈflu, ã¨~°fi "Õ∞= # ã¨Oâ◊Ü«∞ó,
Hõ$ëê‚Ü«∂O 10"å K«`«∞~°Ìâߺ, =∞+¨ì=∂ºO "å ã¨=∂Ç≤Ï`«ó. 7
^Œ^•u „ѨuQÆ$Ǩ‚u, <å#º ^ä≥·ëê „Ñ¨ã‘^Œu,
W`«÷O ~°∂¿Ñ} H©ÖË#, =∞Ǩ^Õ"Õ# H©e`«"£∞. 8
Ü≥∂ x+‘¯ÖÏO q^è• Ü≥ÿ∞<åO, x`«ºO [Ѩu ã¨ã¨∞Êù@"£∞,
11
㨠ã≤^Œúó, 㨠QÆ}ó, ™È -Ñ≤, QÆO^èŒ~Àfi *ÏÜ«∞`Õ -=<Õ. 9
# K≥· "å Ѩº@`« ã¨Î㨺, ÉèíÜ«∞O 12HÍfiÑ≤ Ç≤Ï *ÏÜ«∞`Õ,
<åѨ=∞$`«∞º13=â◊O Ü«∂u, =∞$`À "≥∂Hõ∆ =∞"åѨÙflÜ«∂`ü. 10
*Ï˝`åfi „áê~°Éèíº ‰õΩsfi`«, ǨϺ‰õΩ~åfi}À q#â◊ºu,
`«`À *Ï˝ `≥· fi= ã¨OѨ#fl, q∞^ŒO „áê~°Éèíº`Õ |∞^è≥·ó. 11
14
™œÉèÏQͺk K« Ü«∞u¯Oz^£, ^Œ$â◊º`Õ ÅÅ<å[<Õ,
`«`«û~°fiO `«„`«Ê™ê^Õ#, `Õ# *ÏѨº q∞^ŒO â◊√Éèí"£∞. 12
â◊<≥· ã¨∞Î [Ѩº=∂<Õ ã≤‡<£ 15™È΄`Õ ã¨OѨuÎ ~°∞K«ÛÔH·ó,
16
Éèí= `Õº= ã¨=∞ „QÍÑ≤, `«`«ó „áê~°Éèíº "Õ∞= `«`ü. 13
Sâ◊fi~°ºO Ü«∞„`«Ê™ê^Õ#, ™œÉèÏQͺ~ÀQƺã¨OѨ^Œó,
â◊„`«∞Ǩxó Ѩ~À "≥∂Hõ∆ó, ã¨∂ÎÜ«∞`Õ ™ê # H˜O [<≥·ó. 14
(Wu ÉèíQÆ=`åºó H©ÅHõ™È΄`«"£∞)
10. K« 11. 㨠ã≤^Œú㨺 QÆ}ó 12. Ñ‘Ç¨Ï 13. ÉèíÜ«∞O `«ã¨º 14. ™œÉèÏQƺ =∞Ñ≤ 15.
™È΄`«O 16. Éèí= `Õº=. WHõ¯_» H˘O`« 3 â’¡HÍÅ∞ JkèHõáê~î°O WÖÏ LOk.
J„QÆ`À (J)Ü«∞O =∞Ǩ^Õ=ó, Hõ$`åfi H©e`«HÍ~°}Ï`ü,
x+‘¯ÖÏO K« ã¨^• ÉèíHÍκ, Ѩiî`«=ºO ã¨=∂Ç≤Ï`≥·ó. 15
„Ѩ^äŒ=∞O Ѩ~î°º`Õ ^Õ"åºó, ™È΄`«O K≥·= â◊√ÉèíO Éèí"Õ`ü,
W^ŒO ™È΄`«O Ѩiî`åfi `«∞, =∞Ǩ™È΄`«O Ѩˆ~î #fl~°ó. 16
㨠~°Ç¨Ï™êº~°Û<À¿Ñ`«ã¨=∞ã¨ÎѶ¨Å =∞"åѨÙfl`Õ. 17
(W fâ◊fi~° q~°z`«O H©ÅHõO ™È΄`«O ã¨OѨÓ~°‚"£∞)
206
#"å~°‚=∞O„`«qkè
J㨺 NK«O_ô#"å~°‚=∞O„`«ã¨º „|Ǩχ q+¨µ‚ 1~°∞„^• |∞∞+¨Ü«∞ó,
2
QÍÜ«∞ „`«∞º+≤‚ QÆ#∞+¨µìÉèí â◊ÛùO^•Oã≤,
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fi`Àº ^Õ=`åó,
3
~°HõÎ^ŒOuHÍ ^Œ∞~åæ „ÉèÏ=∞~Àº c*Ïx, #O^• âßHõOÉèís cè=∂ â◊≈HõÎÜ«∞ó
Jyfl"åÜ«Úã¨∂~åº ã¨Î`åÎ fix,
N =∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif „Ñ‘`«ºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó
Hõ~°<åºã¨O
(FO) SO JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
(FO) „Ç‘ÏO `«~°˚hÉèϺO #=∞ó
(FO) H©¡O =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó
(FO) Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó
(FO) qKÕÛ JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
(FO)SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ – Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó
(WÖψQ ǨÏ$^ŒÜ«∂k<åºã¨O) (Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó)
=~°‚<åºã¨O
(WÖÏ K≥ѨÓÎ PÜ«∂J=Ü«∞"åÅ∞ ã¨Ê $tOKåe)

1. =∞¿ÇÏâ◊fi~å 2. |∞∞QƺA™êû=∂^èŒ~°fi}Ï 3. SO c[O, „Ç‘ÏO â◊H˜Îó, H©¡O H©ÅHõ"£∞.

4.„|Ǩχ q+¨µ‚ t"ÕÉè’º #=∞ t≈~°ã≤, QÍÜ«∞„`«∞º+≤‚ QÆ#∞+¨µìÑπ Kè«O^ÕÉè’º #"≥∂ =ÚMË,
=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifÉè’º #"≥∂ ǨÏ$k,
#O^• âßHõOÉèís cè=∂Éè’º #"≥∂ ^ŒH˜∆}ǨϿãÎ,
~°HõÎ^ŒOuHÍ cè=∂ (^Œ∞~åæ) „ÉèÏ=∞sÉè’º #"≥∂ "å=∞ǨϿãÎ,
Jyfl "åÜ«Ú ã¨∂ˆ~ºÉè’º #=∞ó (ǨÏ$k) áê^ŒÜ≥∂ó,
(FO SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
JO@∂ KÕ`«∞Å∞ â◊√kú KÕã¨∞H˘x ǨÏ$^ŒÜ«∂k<åºã¨O KÕã¨∞HÀ"åe).
 207
1. FO SO #=∞ t≈MÏÜ«∂O 5. FO =ÚO #"≥∂ "å=∞Hõˆ~‚
2. FO „Ç‘ÏO #"≥∂ ^ŒH˜∆}<Õ„`Õ 6. FO _®O #"≥∂ ^ŒHõ∆#ã≤
3. FO H©¡O #"≥∂ "å=∞<Õ„`Õ 7. FO Ü≥ÿ∞O #"≥∂ "å=∞#ã≤
4. FO KåO #"≥∂ ^ŒH˜∆}Hõˆ~‚ 8. FO qO #"≥∂ =ÚMË
9. FO KÕÛO #"≥∂ QÆ∞¿ÇϺ
FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó1
(`«~åfi`« „áê}ÏÜ«∂=∞O KÕã≤ ^èÕ#∞, Ü≥∂x=Ú„^ŒÅ#∞ K«∂áêe2)
3
^蕺#O : Ü«∂ ^Õg =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí„Ѩâ◊=∞h, Ü«∂ =∂Ç≤ÏëÈ#∂‡eh,
Ü«∂ ^èŒ∂„"Õ∞Hõ∆}K«O_»=ÚO_»^Œ=∞h, Ü«∂ ~°HõÎc*Ïâ◊h,
Ü«∂ â◊√OÉèÏkxâ◊√OÉèí^≥·`«º^Œ=∞h, Ü«∂ ã≤^ŒúÅH©;ó Ѩ~å,
™ê K«O_ô #=HÀ\˜â◊H˜Îã¨Ç≤Ï`å, =∂O áê`«∞ qâıfiâ◊fis.
=∂`« ˆ~‡ =∞^èŒ∞ÔH·@ÉèíѶ≤∞fl, =∞Ç≤Ï+¨„áê}ÏѨǨ~À^Œº"Õ∞,
¿ÇÏÖÏxi‡`«^èŒ∂„=∞Ö’K«#=^èÕ, ¿ÇÏ K«O_»=ÚO_®iÌx,
xâı≈+‘Hõ$`«~°HõÎc[^Œ#∞*Ë, x`Õº, xâ◊√OÉèÏѨ¿ÇÏ,
â◊√OÉèí^èŒfiOã≤x, ã¨OÇ¨Ï ~åâ◊√ ^Œ∞i`«O, ^Œ∞ˆ~æ, #=∞ ¿ãÎ -OaˆH.
ÅO - QÆO^èŒO, ǨÏO - ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O-^èŒ∂ѨO, ~°O - nѨO,
=O - J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO, ã¨O - ã¨~ÀfiѨKå~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
([Ѩ=∂Å fã¨∞H˘x) FO =∂ÖË, =∞Ǩ=∂ÜÕ∞, ã¨~°fiâ◊H˜Îã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
K«`«∞~°fi~°æ ã¨Î fi~Ú #ºã¨Î ã¨Î™ê‡ <Õ‡ ã≤kú^• Éèí=.

1. kH±<åºã¨O "≥Ú^Œ Öˇ·#qâıëêÅ∞. K«∂. J#∞|O^èŒO.

2. 1. JHõ∆=∂Å 2. Hõ=∞Å 3. ÉÏ} 4. Y_»æ 5. =„[ 6. QÆ^• 7. K«„Hõ 8.
„uâ◊¥Å 9. Ѩ~°â◊√ =Ú„^ŒÅ∞ K«∂Ѩ_»O XHõ=∂~°æO.
3. Y_»Oæ K«„Hõ (J^蕺-1) JHõ„∆ ã¨H± (J^蕺-2), Ѷ∞¨ O\Ïâ◊¥Å (J^蕺-5) ^蕺#â’¡HÍÅ∞
K≥ѨÊ_»O XHõ=∂~°æO.
208
(JqѶ¨∞flO ‰õΩ~°∞ =∂ÖË ! `åfiO QÆ$Ǩ‚q∞ ^ŒH˜∆}Ë Hõˆ~,
[ѨHÍÖË K« ã≤^Œúº~°÷O, „Ѩã‘^Œ =∞=∞ ã≤^ŒúÜÕ∞. 2
FO JHõ∆=∂ÖÏkèѨ`«ÜÕ∞ ã¨∞ã≤kúO ^ÕÇ≤Ï, ^ÕÇ≤Ï.
ã¨~°fi=∞O„`å~°÷™êkèx ™ê^èŒÜ«∞, ™ê^èŒÜ«∞
ã¨~°fiã≤kúO ѨiHõÅÊÜ«∞, ѨiHõÅÊÜ«∞ "Õ∞ ™êfiǨ. 3)
(Jx [Ѩ=∂Å#∞ „áêi÷Oz, FO „Ç‘ÏO ã≤^≥úº #=∞ó (Jx #=∞㨯iOz)
(QÆ∞~°∞=Ó, =∞O„`«=¸, ^Õ=`å, `å#∂, JO`å XHõ¯\˜QÍ ÉèÏqOz)

=∞Ǩã¨~°ã¨fi`åºk~°∂¿Ñ, z^•#O^Œ=∞ÜÕ∞, K«O_çˆH,

`åfiO „|Ǩχq^•º„áêѨκ~°÷O =Ü«∞O ã¨~°fi^• ^蕺ܫ∂=∞ó (Jx)
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ(J<Õ=∞O„`åxfl 108™ê~°¡‰õΩ `«QÆæ‰õΩO_® [Ñ≤Oz)
SO „Ç‘ÏO JHõ∆=∂eHÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó.
(Jx =∂Å#∞ „áêi÷Oz t~°ã¨∞ûÃÑ· LOK«∞H˘x #=∞㨯iOz fÜ«∂e.
`«~åfi`« [ѨO "≥Ú^Œ\’¡ ÖÏQÆ Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O KÕã¨∞HÀ"åe. `«~åfi`«)
ã¨~°fi "Õ∞`«`ü Ѷ¨ÅO NK«O_ôѨ~å^Õ=`åáê^•~°qO^•~°Ê} =∞ã¨∞Î.
(Jx hà◊√§ q_çz)
QÆ∞ǨºuQÆ∞Ǩº QÀ„Ñ‘Î `«fiO QÆ$Ǩ }Ï㨇`«¯ $`«O [Ѩ"£∞,
ã≤kú ~°ƒù=`«∞ "Õ∞ ^Õq ! `«fi`ü„Ѩ™ê^• #‡¿ÇÏâ◊fii!
(Jx [ѨѶ¨ÅO ^ÕqH˜ Z_»=∞KÕuÖ’ ã¨=∞iÊOKåe)
~å„uã¨∂HõÎ"£∞ ("≥·kHõ"£∞)
~å „fu ã¨∂HõÎ㨺 ‰õΩtHõ |∞∞+≤ó, QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó, ~å„u ˆ~Ì=`å,
N[QÆ^ŒOÉÏ„Ñ‘`«ºˆ~÷ ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~îå^Ò [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
FO ~å„f =ºYº^•Ü«∞f ѨÙ~°∞„`å ^Õ=ºHõ∆aèó,
qâßfi Jkè„tÜ≥∂ -kè`«. 1
F ~°fi„áê J=∞~åκ x=`À ^Õ =Ùº^Œfi`«ó, *’ºuëê ÉÏ^èŒ`Õ `«=∞ó
x~°∞ã¨fi™ê~° =∞㨯 $`À+¨ã¨O ^Õ"åºÜ«∞f, P¿Ñ^Œ∞Ǩã¨`Õ `«=∞ó. 3
 209
™ê<À J^Œº Ü«∞™êº =Ü«∞O x `Õ Ü«∂ =∞#fl qHõ∆ ‡Ç≤Ï,
=$ˆH∆ # = ã¨uO =Ü«∞ó. 4
x „QÍ=∂™È JqHõ∆`« x Ѩ^ŒfiO`À x ѨH˜∆}ó, x âıº<åã¨tÛ^ŒiÌ#ó. 5
Ü«∂=Ü«∂=$HõºO =$HõO Ü«∞=Ü«∞ ¿ãÎ# =¸ˆ~‡º,
J^ä• # ã¨∞û`«~å Éèí=. 6
LѨ =∂ ¿ÑÑ≤â◊`«Î=∞ó Hõ$+¨‚O =ºHõÎ =∞ã≤÷`«, L+¨ |∞∞}Ë# Ü«∂`«Ü«∞ 7
LѨ `Õ QÍ W"åHõ~°O =$}©+¨fi ^Œ∞Ç≤Ï`« iÌ=ó, ~å„u™ÈÎ=∞O # lQÆ∞º¿+.8
~å„uã¨∂HõÎ"£∞ (áœ~å}"£∞) (1.J^蕺. 53-67 â’¡)
qâıfiâ◊fisO [QÆ^•ú„fO, ã≤÷uã¨OǨ~°HÍi}©"£∞,
x„^•O ÉèíQÆ=fO qëÈ‚, ~°`«∞ÖÏO `Õ[ã¨ó „ѨÉèí∞ó. 1
„| Ǩϟ‡"åK« : 2
`«fiO ™êfiǨ, `«fiO ã¨fi^è•, `«fiO Ç≤Ï =+¨\ϯ~° ã¨ûfi~åu‡HÍ,
ã¨∞^è• `«fi, =∞Hõ∆ˆ~ x`Õº „u^è• =∂„`åu‡HÍ ã≤÷`å. 3
J~°ú=∂„`å ã≤÷`å x`åº, Ü«∂ #∞KåÛ ~åºqâı+¨`«ó,
`«fi "Õ∞= ã¨O^蕺, ™êq„f, `«fiO "Õ^Œ[#h Ѩ~å. 4
`«fi Ü≥ÿ∞`« ^•ú~°º`Õ qâ◊fiO, `«fi Ü≥ÿ∞`«`ü ã¨$[º`Õ [QÆ`ü,
`«fi Ü≥ÿ∞`«`ü áêź`Õ ^Õq ! `«fi =∞`«ûºO`Õ K« ã¨~°fi^•. 5
qã¨$ëœì ã¨$+≤ì~°∂áê `«fiO, ã≤÷u~°∂áê K« áêÅ<Õ,
`«^ä• ã¨OǨÏ$u~°∂ áêO`Õ, [QÆ`À -㨺 [QÆ#‡ÜÕ∞ ! 6
=∞Ǩq^•º, =∞Ǩ=∂Ü«∂, =∞Ǩ"Õ∞^è•, =∞Ǩ㨇 $uó,
=∞Ǩ"≥∂Ǩ, K« Éèí=f, =∞Ǩ^Õg, =∞Ǩã¨∞s. 7
„ѨHõ$u ã¨Î fiO Ç≤Ï ã¨~°fi㨺, QÆ∞}„`«Ü«∞qÉèÏqh,
HÍÅ~å„u, ~°‡Ç¨~å„u, ~À‡Ç¨Ï~å„u â◊Û ^•~°∞}Ï. 8
`«fiO N, ã¨Î fi g∞â◊fis, `«fiO „Ç‘Ï, ã¨Î fiO |∞kú~ü, É’^èŒÅHõ∆}Ï,
210
Å*Ï˚, ѨÙ+≤ì, ã¨Î^ä• `«∞+≤ì, ã¨Î fiO âßOuó, H∆ÍOu ˆ~= K«. 9
Y_çæh, â◊¥eh, Ѷ¨∞’~å, QÆkh, K«„H˜}© `«^ä•,
â◊Odh, KåÑ≤h, ÉÏ} Éèí∞â◊√O_ô ѨiѶ¨∂Ü«Ú^è•. 10
™œ=∂º, ™œ=∞º`« ~åâı+¨™œ"Õ∞ºÉèíº, ã¨Î fiuã¨∞O^Œs,
Ѩ~åѨ~å}ÏO Ѩ~°=∂, `«fi "Õ∞= Ѩ~°"Õ∞â◊fis. 11
Ü«∞ K«Û H˜Oz`ü Hõfiz^£ =ã¨∞Î, 㨠^Œã¨^£ "ådÖÏ`«‡ˆH,
`«ã¨º ã¨~°fi㨺 Ü«∂ â◊H˜Î, ™êû `«fiO H˜O ã¨∂ÎÜ«∞¿ã =∞Ü«∂.12
Ü«∞Ü«∂ `«fiÜ«∂ [QÆ`ü„ã¨ëêì, [QÆ`ü áê `«ºuÎ Ü≥∂ [QÆ`ü,
™È -Ñ≤ x„^•=â◊O h`«ó, Hõ ™êÎfiO ™ÈÎ`«∞ q∞ ¿ÇÏâ◊fi~°ó. 13
q+¨µ‚ â◊≈s~°„QÆǨÏ}, =∞Ç¨Ï g∞âß# U= K«,
HÍi`å ¿ãÎ Ü«∞`À -`« ™êÎ fiO, Hõó ™ÈÎ`«∞O â◊H˜Î=∂<£ Éèí"Õ`ü.
™ê `«fi q∞`«÷O „ѨÉèÏ"≥·ó Ãã· fi, ~°∞^•Ô~· ˆ~Ìq ! ã¨Oã¨∞Î`å,
"≥∂Ç¨Ï Ü≥ÿ∞`Ò ^Œ∞~å^èŒ~å¬, =ã¨∞~“ =∞^èŒ∞ÔH·@Éè∫. 13
„Ѩɒ^èŒO K« [QÆ`ü™êfig∞, hÜ«∞`å =∞K«∞º`À ÅѶ¨Ú,
É’^èŒ â◊Û „H˜Ü«∞`å =∞㨺, ǨÏO`«∞ "Õ∞`Ò =∞Ǩã¨∞~“. 14
ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`«qkèó
J㨺 Nã¨Ñ¨Îâ◊f™È΄`«=∂ÖÏ=∞O„`«~å[㨺 „|Ǩχ q+¨µ‚, ~°∞„^• |∞∞+¨Ü«∞ó
QÍÜ«∞ „`«∞º+≤ì QÆ#∞+¨µìÉèí â◊ÛùO^•Oã≤,
N=∞ǨHÍm =∞ǨÅH©; =∞Ǩã¨~°ã¨fi`Àº ^Õ=`åó,
~°HõÎ^ŒOuHÍ ^Œ∞~°æ „ÉèÏ=∞~Àº c*Ïx, #O^• âßHõOÉèís cè=∂ â◊≈HõÎÜ«∞ó,
Jyfl "åÜ«Ú ã¨∂~åº ã¨Î`åÎ fix, |∞∞QƺA ™êû=∞ "Õ^• ^蕺<åx,
N =∞ǨHÍm =∞ǨÅH©; =∞Ǩã¨~°ã¨fif „Ñ‘`«ºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
(K«∂. #"å~°‚=∞O„`«qkè<åºã¨O)
 211
UHÍ^Œâ◊<庙êÅ∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
(Jx KÕ`«∞Å∞ â◊√kú KÕã¨∞H˘x „H˜Ok<庙êÅ∞ Ѩ^ŒH˘O_»∞ QÍh ÖË^•
Ѩ^ŒH˘O_»=<åºã¨O XHõ¯ @~Ú<å KÕã¨∞HÀ"åe.)
1. |Ç≤Ï~å‡`«$HÍ<åºã¨ó (K«∂.ѨÙ@Å∞ 53, 54)
2. ™ê~°ã¨fi`«<åºã¨ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó Hõx+≤ªHõÜ≥∂ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó J<åq∞HõÜ≥∂ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó =∞^茺=∞Ü≥∂ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó `«~°˚<Àºó
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó JOQÆ∞+¨ªÜ≥∂ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó Hõ~°=∞^èÕº
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó Hõ~°Ñ¨$¿+ª
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó =∞}˜|O^èŒÜ≥∂ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó ‰õÄ~°Ê~°Ü≥∂ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó t~°¿ã ™êfiǨ
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó Hõ=KåÜ«∞ ǨïO

SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò

SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞ó J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
212
3. =∂`«$QÆ}<åºã¨ó
„Ç‘ÏO „ÉÏǑχ ѨÓ~°fi™êºO =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO =∂¿ÇÏâ◊fis PˆQflÜ«∂ºO =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO H“=∂s ^ŒH˜∆}™êºO =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO "≥·+¨‚g <≥·~°$`åºO =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO "å~åÇ‘Ï Ñ¨tÛ"Õ∞ =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO WO„^•}© "åÜ«∞"åºO =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO Kå=ÚO_® L`«Î~°™êºO =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO =∞ǨÅH©;ó Sâß™êºO =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO "Àº"Õ∞â◊fis T~°úfiO =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO ã¨Ñ¨Înfi¿Ñâ◊fis Éèí∂=∞ø =∂O áê`«∞
„Ç‘ÏO <åˆQâ◊fis áê`åàı =∂O áê`«∞
4. #O^Œ*Ïk<åºã¨ó
FO Hõ=∞ÖÏO‰õΩâ◊=∞O_ç`å#O^Œ*Ï Ñ¨Ó~åfiOQÆO "Õ∞ áê`«∞
FO Y_»æáê„`«^èŒ~å ~°HõÎ^ŒOuHÍ^ŒH˜∆}ÏOQÆO "Õ∞ áê`«∞
FO ѨÙ+¨ÊѨš=ã¨OÜ«Ú`å âßHõOÉèís ѨtÛ=∂OQÆO "Õ∞ áê`«∞
FO ^èŒ#∞~åƒ}Hõ~å ^Œ∞~åæ "å=∂OQÆO "Õ∞ áê`«∞
FO t~°óáê„`«Hõ~å cè=∂ =∞ã¨ÎHÍK«Û~°}ÏO`«O "Õ∞ áê`«∞
FO z„`«HÍOuÉèí$`ü „ÉèÏ=∞s áê^•k =∞ã¨ÎHÍO`«O "Õ∞ áê`«∞
5. „|Ǩ‡k<åºã¨ó
FO „|Ǩ‡ áê^•k <åaèѨ~°ºO`«O =∂O áê`«∞
FO [<å~°Ì<À <åÉèË~ü qâ◊√kúѨ~°ºO`«O =∂O áê`«∞
FO ~°∞„^À qâ◊√^Õú~ü „|Ǩχ~°O„^è•O`«O =∂O áê`«∞
FO ǨÏO™È áê^Œ^ŒfiÜ«∞O "Õ∞ áê`«∞
 213
FO "≥·#`ÕÜ«∞ó Hõ~°^ŒfiÜ«∞O "Õ∞ áê`«∞
FO =$+¨Éèí â◊Û‰õ∆Ω+‘ "Õ∞ áê`«∞
FO QÆ*Ï##ó ã¨~åfiOQÆO "Õ∞ áê`«∞
FO P#O^Œ=∞Ü≥∂ ǨÏió Ѩ~åѨ~“ ^ÕǨÏÉèÏQ“ "Õ∞ áê`«∞
6. =∞ǨÅH∆͇ºk<åºã¨ó
FO Jëêì^Œâ◊Éèí∞*Ï =∞ǨÅH©;ó =∞^茺ÉèÏQÆO "Õ∞O áê`«∞
FO J+¨ìÉèí∞*Ï =∞Ǩã¨~°ã¨fif T~°÷fiÉèÏQÆO "Õ∞O áê`«∞
FO ^Œâ◊Éèí∞*Ï =∞ǨHÍm J^èÀÉèÏQÆO "Õ∞O áê`«∞
FO ã≤OǨϟ ǨÏã¨Î^ŒfiÜ«∞O "Õ∞O áê`«∞
FO Ѩ~°Ç¨ÏO™È JH˜∆Ü«ÚQÆO "Õ∞O áê`«∞
FO =∞Ç≤Ïëê~°∂_èÀ Ü«∞=∞ó Ѩ^Œ^ŒfiÜ«∞O "Õ∞O áê`«∞
FO =∞¿ÇÏâ◊ â◊ÛO_çHÍÜ«ÚHõÎó ã¨~åfiOQÆO "Õ∞O áê`«∞
7. J#∞Ö’=∞=¸ÖÏHõ∆~°<åºã¨ó
1. SO #=∞ó - „|Ǩχ~°O„^èÕ 6. _®O #=∞ó - ^ŒH˜∆}<å™êѨÙ>Ë
2. „Ç‘ÏO #=∞ó - ^ŒH˜∆}<Õ„`Õ 7. Ü≥ÿ∞O #=∞ó - "å=∞<å™êѨÙ>Ë
3. H©¡O #=∞ó - "å=∞<Õ„`Õ 8. qO #=∞ó - =ÚMË
4. KåO #=∞ó - ^ŒH˜∆}Hõˆ~‚ 9. KÕÛO #=∞ó - QÆ∞¿ÇϺ
5. =ÚO #=∞ó - "å=∞Hõˆ~‚
8. qÖ’=∞=¸ÖÏHõ∆~°<åºã¨ó
1. KÕÛO #=∞ó - QÆ∞¿ÇϺ 6. KåO #=∞ó - ^ŒH˜∆}Hõˆ~‚
2. qO #=∞ó - =ÚMË 7. H©¡O #=∞ó - "å=∞<Õ„`Õ
3. Ü≥ÿ∞O #=∞ó - "å=∞<å™êѨÙ>Ë 8. „Ç‘ÏO #=∞ó - ^ŒH˜∆}<Õ„`Õ
4. _®O #=∞ó - ^ŒH˜∆}<å™êѨÙ>Ë 9. SO #=∞ó - „|Ǩχ~°O„^èÕ
5. =ÚO #=∞ó - "å=∞Hõˆ~‚
214
9. =¸Å"åºÑ¨Hõ<åºã¨ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ #=∞ó – Ñ¨Ù~À^Õâı =∞ã¨ÎHÍ K«Û~°}Ï=kè
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ #=∞ó – Ñ¨Ù~À^Õâı K«~°}Ï #‡ã¨ÎHÍ=kè
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ #=∞ó – ^ŒH∆ÍOˆQ =∞ã¨ÎHÍ K«Û~°}Ï=kè
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ #=∞ó – ^ŒH∆ÍOˆQ K«~°}Ï #‡ã¨ÎHÍ=kè
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ #=∞ó – Ñ¨$+¨ª^Õâı =∞ã¨ÎHÍ K«Û~°}Ï=kè
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ #=∞ó – Ñ¨$+¨ª^Õâı K«~°}Ï #‡ã¨ÎHÍ=kè
SO „Ç‘ÏO H©O¡ Kå=ÚO_®Ü≥∞ÿ qKÕÛ #=∞ó – "å=∂OˆQ =∞ã¨HÎ Í K«Û~°}Ï=kè
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ #=∞ó – "å=∂OˆQ K«~°}Ï#‡ã¨ÎHÍ=kè
10. =¸Å+¨_»OQÆ<åºã¨ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ t~°¿ã ™êfiǨ
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ Hõ=KåÜ«∞ ǨïO
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
11. ã¨∂HÍÎkc[„`«Ü«∞<åºã¨ó
- SO -
FO Y_çæh â◊¥eh Ѷ¨∞’~å, QÆkh K«„H˜}© `«^ä•,
â◊Odh KåÑ≤h ÉÏ}, Éèí∞â◊√O_ô ѨiѶ¨∂Ü«Ú^è•, 1
™œ=∂º ™œ=∞º`« ~åâı+¨™œ"Õ∞ºÉèíº ã¨Î fiuã¨∞O^Œs,
Ѩ~å Ѩ~å}ÏO Ѩ~°=∂ `«fi "Õ∞= Ѩ~°"Õ∞â◊fii. 2
Ü«∞ K«Û H˜Oz`ü Hõfiz^£ =ã¨∞Π㨠^Œã¨^£ "ådÖÏu‡ˆH,
`«ã¨º ã¨~°fi㨺 Ü«∂ â◊H˜Î, ™êû `«fiO H˜O ã¨∂ÎÜ«∞¿ã =∞Ü«∂. 3
 215
Ü«∞Ü«∂ `«fiÜ«∂ [QÆ`ü ã¨$ëêì, [QÆ`ü áê `«ºuÎ Ü≥∂ [QÆ`ü,
™È -Ñ≤ x„^•=â◊O h`«ó, Hõ ™êÎ fiO ™ÈÎ`«∞ q∞¿ÇÏâ◊fi~°ó. 4
q+¨µ‚ â◊≈s~°„QÆǨÏ} =∞ǨÏ, g∞âß# U= K«,
HÍi`å ¿ãÎ Ü«∞`À- `« ™êÎ fiO Hõó ™ÈÎ`«∞O â◊H˜Î=∂<£ Éèí"Õ`ü. 5
SO #=∞ó <åÉèϺk K«~°}ÏO`«"£∞.
("≥Ú^Œ\ ˜^≥·# SO J<Õ"åQƃù=c[O #Å∞ѨÙ~°OQÆ∞ HõÅkQÍ ^蕺xã¨∂Î,
ÉÁ_»∞¤#∞Oz áê^•Å^•HÍ <åºã¨O KÕã¨∞HÀ"åe.)
- „Ç‘ÏO -
FO â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï <À ^Õq, áêÇ≤Ï Y_Õæ# KåOaˆH,
Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# #ó áêÇ≤Ï, KåѨ *Ϻxã¨ûfi<Õ# K«. 1
„áêKåºO ~°Hõ∆ „ѨfKåºO K«, K«O_çˆH, ~°Hõ∆ ^ŒH˜∆}Ë,
„ÉèÏ=∞}Ë <å`«‡â◊¥Å㨺, L`«Î~°™êºO `« ^äÕâ◊fii, 2
™œ=∂ºx Ü«∂x ~°∂áê}˜, „`≥·Ö’Hõº qK«~°Ou `Õ,
Ü«∂x Kå`«ºO`«Ñ¶¨∞’~å}˜, `≥· ~° H∆Í™ê‡O ã¨Î^ä• Éèí∞="£∞. 3
Y_»æâ◊¥ÅQÆ^•nx, Ü«∂x Kå„™êÎ}˜ `Õ (J)OaˆH,
Hõ~°=Å¡=ã¨Owx, `≥· ~°™ê‡<£ ~°Hõ∆ ã¨~°fi`«ó. 4
„Ç‘ÏO #=∞ó HõO~îåk <åÉèíºO`«"£∞.
(Ô~O_»= ^≥·# „Ç‘ÏO J<Õ =∂Ü«∂c[O L^Œ~ÚOKÕã¨∂~°∞º_ç=~°‚O HõÅkQÍ ^蕺xã¨∂Î
HõO~î°O#∞Oz ÉÁ_»∞¤^•HÍ <åºã¨O KÕã¨∞HÀ"åe.)
- H©¡O -
FO ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ, 㨈~fiâı, ã¨~°fiâ◊H˜Îã¨=∞xfi`Õ,
ÉèíÜÕ∞Éèíº „™êÎÇ≤Ï <À ^Õq, ^Œ∞ˆ~æ, ^Õq, #"≥∂ (J) ã¨∞Î `Õ. 1
U`«`ü `Õ =^Œ#O ™œ=∞ºO, Ö’K«#„`«Ü«∞Éèí∂+≤`«"£∞,
áê`«∞ # ã¨û~°fiÉèí∂`ÕÉèíºó, HÍ`åºÜ«∞x, #"≥∂ (J)ã¨∞Î `Õ.2
216
*ÏfiÖÏHõ~åà◊ =∞`«∞º„QÆ, =∞âıëêã¨∞~°ã¨∂^Œ#"£∞,
„uâ◊¥ÅO áê`«∞ <À cè`Õ, ~°ƒù„^ŒHÍo, #"≥∂ (J) ã¨∞Î `Õ. 3
Ç≤Ï# ã≤Î ^≥·`«º`Õ*ÏOã≤, ã¨fi<Õ <åѨÓ~°º Ü«∂ [QÆ`ü,
™ê Ѷ¨∞O\Ï áê`«∞ <À ^Õq, áê¿ÑÉè’º # ã¨∞û`å x=. 4
J#∞ ~åã¨$Q∑ =™ê ѨOHõ K«iÛ`« ¿ãÎ Hõ~À[˚fiÅó
â◊√ÉèÏÜ«∞ Y_Àæ Éèí=`«∞ K«O_çˆH, `åfiO #`å =Ü«∞"£∞. 5
H©¡O #=∞ó - =¸~åúk HõO~îåO`«"£∞
(=¸_»= ^≥·# 'H©¡O— J<ÕHÍ=∞~å[c[O â◊√^Œúã¨Ê\˜Hõ=~°‚O HõÅkQÍ ^蕺xã¨∂Î
t~°ã¨∞û#∞O_ç HõO~î°O^•HÍ <åºã¨O KÕã¨∞HÀ"åe. <åºã¨O ã≤÷~°O HÍ=_®xH˜
Ü≥∂x=Ú„^Œ K«∂áêe)
ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`«<åºã¨ó
FO Y_çæh â◊¥eh Ѷ¨∞’~å, QÆkh K«„H˜}© `«^ä•,
â◊Odh KåÑ≤h ÉÏ} Éèí∞â◊√O_ô ѨiѶ¨∂Ü«Ú^è•. JOQÆ∞ëêìÉèϺO #=∞ó
FO â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï <À ^Õq, áêÇ≤Ï Y_Õæ# KåOaˆH,
Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# #ó áêÇ≤Ï, KåѨ*Ϻxã¨ûfi<Õ# K«. `«~°˚hÉèϺO #=∞ó
FO „áêKåºO ~°Hõ∆ „ѨfKåºO, K« K«O_çˆH ~°Hõ∆ ^ŒH˜∆}Ë,
„ÉèÏ=∞}Ë <å`«‡â◊¥Å㨺, L`«Î~°™êºO `« ^äÕâ◊fii. =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó
FO ™œ=∂ºx Ü«∂x ~°∂áê}˜, „`≥·Ö’ˆHº qK«~°Ou `Õ,
Ü«∂x Kå`«ºO`«Ñ¶¨∞’~å}˜ `≥·, ~° H∆Í™ê‡O ã¨Î^ä• Éèí∞="£∞.
J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó
FO Y_»æâ◊¥ÅQÆ^•nx, Ü«∂x Kå„™êÎ}˜ `Õ (J)OaˆH,
Hõi=Å¡=ã¨Owx, `≥· ~°™ê‡<£ ~°Hõ∆ ã¨~°fi`«ó. Hõx+≤ìHÍÉèϺO #=∞ó
FO ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ, 㨈~fiâı, ã¨~°fiâ◊H˜Îã¨=∞xfi`Õ,
ÉèíÜÕ∞Éèíº „™êÎÇ≤Ï <À ^Õq, ^Œ∞ˆ~æ, ^Õq, #"≥∂ Hã¨∞Î `Õ.
Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó
 217
(WÖÏ KÕã¨∂ΠǨÏ$^ŒÜ«∂k<åºã¨O KÕã¨∞HÀ"åe.
áê~åÜ«∞} KÕã≤, ^èÕ#∞, Ü≥∂x =Ú„^ŒÅ∞ K«∂áêe. JHõ∆=∂ÖÏ Hõ=∞Å ÉÏ} Y_»æ =„[
QÆ^• K«„Hõ „uâ◊¥Å Ѩ~°â◊√ â◊OY áê„`« Hõ=∞O_»Å∞ J<Õ 18 =Ú„^ŒÅ∞ K«∂Ѩ=K«∞Û.
Ñ≤^ŒÑ¨ WÖÏ ^蕺#O KÕÜ«∂e.)
Y_»æO K«„HõQÆ^Õ+¨µKåѨѨiѶ¨∂<£ â◊¥ÅO Éèí∞â◊√O_ôO t~°ó,
â◊OYO ã¨O^Œ^èŒfO HõÔ~· „ã≤Î#Ü«∞<åO ã¨~åfiOQÆÉèí∂ëê=$`å"£∞
hÖÏâ◊‡^Œ∞ºu =∂㨺áê^Œ^Œâ◊HÍO ¿ã"Õ =∞ǨHÍoHÍO,
Ü«∂ =∞™œÎ`ü ã¨fiÑ≤`Õ Ç¨Ï~“ Hõ=∞Å*’ ǨÏO`«∞O =∞^è∞Œ O HÔ @· Éè"í ∞£ . 1
JHõ∆„ã¨HõÊ~°â◊¥<£ QÆ^Õ+¨µ‰õΩeâ◊O Ѩ^Œ‡O ^èŒ#∞ó ‰õΩO_çHÍO,
^ŒO_»O â◊H˜Î =∞ã≤O K« K«~°‡ [Å[O Ѷ¨∞O\ÏO ã¨∞~åÉèÏ[#"£∞
â◊¥ÅO áêâ◊ã¨∞^Œ~°≈<Õ K« ^Œ^èŒfO ǨÏÃãÂÎó „Ѩ"åà◊„ѨÉèÏ"£∞.
¿ã"Õ Ãã·iÉèí=∞iÌh q∞Ç¨Ï =∞ǨÅH©;O ã¨~À[ã≤÷`å"£∞.
Ѷ¨∞O\Ïâ◊¥ÅǨÏÖÏx â◊OY=Úã¨ÖË K«„HõO ^èŒ#∞ ™êûÜ«∞HõO,
ǨϙêÎɡ˚ ~°Ì^èŒfO Ѷ¨∞<åO`« qÅ㨠pÛù`åOâ◊√`«∞ź „ѨÉèÏ"£∞
Q“s^ÕǨÏã¨=Ú^Œƒù"åO „u[QÆ`å =∂^è•~°Éèí∂`åO, =∞Ǩ
ѨÓ~åfi =∞„`« ã¨~°ã¨fif =∞#∞Éèí*Ë â◊√OÉèÏk^≥·`åºiÌh"£∞.
(`«~åfi`« ^Õqx =∂#™ÈѨKå~åÅ`À ѨÓlOz, ^Õg=∂Ǩ`«‡ºO ^蕺xã¨∂Î
=∞O„^Œã¨fi~°OÖ’ ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e)
218

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u - „Ѩ^äŒ=∞K«i„`«"£∞
J㨺 Nã¨Ñ¨Îâ◊f„Ѩ^äŒ=∞K«i„`«ã¨º „|Ǩ‡ |∞∞+≤ó, QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó,
N=∞ǨHÍm ^Õ=`å, ~°HõÎ^ŒOuHÍ c[O, #O^• â◊H˜Îó, Jyfl ã¨Î`«Î fiO,
|∞∞ˆQfi^Œ ã¨ûfi~°∂ѨO, N=∞ǨHÍm„Ñ‘`«ºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
Y_»æO K«„HõQÆ^Õ+¨µKåѨѨiѶ¨∂<£, â◊¥ÅO Éèí∞â◊√O_ôO t~°ó
â◊OYO ã¨O^Œ^èŒfO HõÔ~· „ã≤Î#Ü«∞<åO ã¨~åfiOQÆÉèí∂ëê=$`å"£∞,
hÖÏâ◊‡^Œ∞ºu =∂㨺áê^Œ^Œâ◊HÍO ¿ã"Õ =∞ǨHÍoHÍO
Ü«∂ =∞™œÎ`ü ã¨fiÑ≤`Õ Ç¨Ï~“ Hõ=∞Å*’ ǨÏO`«∞O =∞^è∞Œ O HÔ @· Éè"í ∞£ .
„Ñ^¨ "Œä ∂≥ -^蕺ܫ∞ó
(=∞^è∞Œ HÔ @· Éè=í ^è)Œ
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞
FO SO =∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« : 1
1. ™ê=i‚ ã¨∂û~°º`«#Ü≥∂, Ü≥∂ =∞#∞ó Hõ^䌺`Õ -+¨ì=∞ó,
xâß=∞Ü«∞ `«^Œ∞`«ÊuÎO, qã¨Î~å^£ QÆ^Œ`À =∞=∞. 2
2. =∞Ǩ=∂Ü«∂#∞ÉèÏ"Õ#, Ü«∞^ä• =∞#fiO`«~åkèѨó,
㨠|Éèí∂= =∞ǨÉèÏQÆ, ™êû=i‚ ã¨Î#Ü≥∂ ~°"Õó. 3
3. ™êfi~Àz¿+ -O`«ˆ~ ѨÓ~°fiO, K≥·„`«=Oâ◊ã¨=Ú^Œƒù=ó,
ã¨∞~°^äÀ <å=∞ ~å*ÏÉèí∂`ü, ã¨=∞¿ãÎ H˜∆u=∞O_»ÖË. 4
4. `«ã¨º áêÅÜ«∞`« ã¨û=∞ºH±, „Ѩ*Ïó Ѩل`å x "Ò~°™ê<£,
|Éèí∂=Ù â◊≈„`«"À Éèí∂áêó, HÀÖÏq^èŒfiOã≤# ã¨Î^•. 5
5. `«ã¨º `≥· ~°Éèí=^£ Ü«Ú^Œú, =∞u„Ѩ|Å^ŒO_ç#ó,
#∂º<≥· ~°Ñ≤ ã¨`≥· ~°∞º^Õú, HÀÖÏq^èŒfiOã≤aè i˚`«ó. 6
 219
6. `«`« ã¨ûfiѨÙ~° =∂Ü«∂`À, x[^ÕâßkèáÈ -Éèí=`ü,
P„HÍO`« ã¨û =∞ǨÉèÏQÆ, ÃãΠã¨Î^• „Ѩ|ÖÏiaèó. 7
7. J=∂`≥·º ~°ƒeaè ~°∞ÌÃ+ìÂ, ~°∞Ì~°ƒÅ㨺 ^Œ∞~å`«‡aèó,
HÀâ’ |ÅO KåѨǨÏ$`«O, `« „`åÑ≤ ã¨fiѨو~ `«`«ó. 8
8. `«`À =∞$QÆÜ«∂"åº*Ë#, ǨÏ$`«™êfi=∞º ã¨û Éèí∂Ѩuó,
UHÍH© ǨÏÜ«∞ =∂~°∞ǨϺ, [QÍ=∞ QÆǨÏ#O =#"£∞. 9
9. 㨠`« „`å„â◊=∞ =∞„^•H©∆^£, kfi[=~°ºã¨º "Õ∞^èŒã¨ó,
„ѨâßO`«âßfiѨ^•H©~°‚O, =ÚxtëȺѨâ’aè`«"£∞. 10
10. `«™œ÷ HõOz `«ûHÍÅO K«, =Úx<å `Õ# ã¨`«¯ $`«ó,
W`« âıÛ`« â◊Û qK«~°O, ã¨Îã≤‡<£ =Úx=~å„â◊"Õ∞. 11
11. ™È -zO`«Ü«∞ `«Î^• `«„`«, =∞=∞`åfiHõ$+¨‚KÕ`«ã¨ó,
=∞`«∂ÊÔ~· fió áêe`«O ѨÓ~°fiO, =∞Ü«∂ Ç‘Ï#O ѨÙ~°O Ç≤Ï `«`ü12
12. =∞^Œƒù$`≥·º ÃãΠ~°ã¨^Œfi$`≥ÎÂ, ~°ú~°‡`«ó áêź`Õ # "å,
# *Ï<Õ ã¨ „Ѩ^è•<À "Õ∞, â◊¥~°Ç¨Ïã‘Î ã¨^• =∞^Œó. 13
13. =∞=∞ "≥·i=â◊O Ü«∂`«ó, HÍ<£ Éè’QÍ #∞ѨÅѨûº`Õ,
ÜÕ∞ =∞ =∂#∞QÆ`å x`«ºO, „Ѩ™ê^Œ^èŒ#Éè’[<≥·ó. 14
14. J#∞=$uÎO „^èŒ∞=O `Õ -^Œº, ‰õΩ~°fiO `«º#º=∞Ç‘ÏÉèí$`å"£∞,
Jã¨=∞ºQÆfi ºÜ«∞jÖˇ· ÃãÎÂó, ‰õΩ~°fikƒù ã¨û`«`«O =ºÜ«∞"£∞. 15
15. ã¨Oz`« ™Èû -u^Œ∞óMË#, Hõ∆Ü«∞O HÀâ’ QÆq∞+¨ºu,
U`« KåÛ#º K«Û ã¨`«`«O, zO`«Ü«∂=∂㨠áêi÷=ó. 16
16. `«„`« q„áê„â◊=∂ÉèϺâı, "≥·â◊º "Õ∞HõO ^Œ^Œ~°≈ ã¨ó,
㨠Ѩ$+¨ì ¿ãÎ# Hõ ã¨Î fiO Éè’, ¿ÇÏ`«∞ âßÛQÆ=∞<Õ -„`« Hõó. 17
17. ã¨â’Hõ W= Hõ™ê‡`ü `«fiO, ^Œ∞~°‡<å W= ÅHõ∆ º¿ã,
W `åºHõ~°‚º =K« ã¨Î㨺, Éèí∂Ѩ`Õó „Ѩ}Ü≥∂k`«"£∞. 18
220
18. „Ѩ`«∞º"åK« 㨠`«O "≥·â◊ºó, „Ѩ„â◊Ü«∂=#`À #$Ѩ"£∞. 19
"≥·â◊º L"åK« : 20
ã¨=∂kè ~åfl =∞ "≥·â’º -Ç¨Ï =Ú`«Ê<Àfl ^èŒx<åO ‰õΩÖË. 21
19. Ѩل`«^•Ô~· ifl~°ã¨Î â◊Û, ^èŒ#Ö’ÉèÏ ^Œ™ê^èŒ∞aèó,
qÇ‘Ï# ã¨ûfi[<≥· ~åÌÔ~·ó, Ѩل`≥· ~å^•Ü«∞ "Õ∞ ^èŒ#"£∞. 22
20. =# =∞ÉèϺQÆ`À ^Œ∞óv, x~°ã¨Î âßÛѨÎ|O^èŒ∞aèó,
™È -ǨÏO # "Õk‡ Ѩل`å}ÏO, ‰õΩâ◊ÖωõΩâ◊ÖχuHÍ"£∞. 23
21. „Ѩ=$uÎO ã¨fi[<å<åO K«, ^•~å}ÏO Kå„`« ã¨Oã≤÷`«ó,
H˜O #∞ `ÕëêO QÆ$¿ÇÏ ˆH∆=∞, =∞ˆH∆=∞O H˜O #∞ ™êO„Ѩ`«"£∞. 24
22. Hõ^äŒO `Õ H˜O #∞ ã¨^Œfi$`åÎ, ^Œ∞~°fi$`åÎó H˜O #∞ "Õ∞ ã¨∞`åó. 25
~å *’"åK« : 26
Ü≥ÿ∞ ifl~°™ÈÎ Éèí"å<£ Å∞ɡúÂó, Ѩل`«^•~åkaè ~°ú<≥·ó, 27
`Õ+¨µ H˜O Éèí=`« ¿ãûflǨÏ, =∞#∞|^è•flu =∂#ã¨"£∞. 28
"≥·â◊º L"åK« : 29
23. U= "Õ∞`«^£ Ü«∞^ä• „áêÇ¨Ï Éèí"å #㨇^Œæ`«O =K«ó,
H˜O Hõ~Àq∞ 㨠|^è•flu, =∞=∞ x+¨µª~°`åO =∞#ó. 30
24. Ü≥ÿ∞ ã¨ûO`«º[º Ñ≤`«$¿ãflǨÏO, ^èŒ#Å∞ɡú ifl~åHõ$`«ó,
Ѩuã¨fi[#Ǩ~°ÌO K«, ǨiÌ`Õ ¿+fi= "Õ∞ =∞#ó. 31
25. H˜ "Õ∞`« <åflaè*Ï<åq∞, *Ï# #flÑ≤ =∞Ǩ=∞`Õ !
Ü«∞`ü „¿Ñ=∞„Ѩ=}O z`«ÎO, qQÆ∞}Ë +¨fiÑ≤ |O^èŒ∞+¨µ. 32
26. `ÕëêO Hõ$`Õ "Õ∞ xâß≈fi™È, ^Ò~°‡#㨺O K« *ÏÜ«∞`Õ, 33
Hõ~Àq∞ H˜O Ü«∞ #fl =∞#, ¿ãÎ +¨fi„Ñ‘u+¨µ x+¨µª~°"£∞. 34
 221
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« : 35
27. `«`« ™œÎ ã¨Ç≤Ï`Ò q„Ѩ ! `«O =ÚxO ã¨=ÚѨã≤÷`Ò,
ã¨=∂kè ~åfl=∞ "≥·â’º -™œ 㨠K« áêi÷=ã¨`«Î=∞ó. 36
28. Hõ$`åfi `«∞ `Ò Ü«∞^ä•<åºÜ«∞O, Ü«∞^ä•~°›O `Õ# ã¨Oq^Œ"£∞, 37
LѨqëœì Hõ^ä•ó HÍtÛ, K«Û„Hõ`«∞ Ô~· fiâ◊ºáêi÷"Ò. 38
~å *’"åK« : 39
29. ÉèíQÆ=O ! ™êÎ fi =∞ǨÏO „Ѩ+¨µì, q∞KåÛù "Õ∞ºHõO =^Œã¨fi `«`ü,
^Œ∞óMÏÜ«∞ Ü«∞ <Õ‡ =∞#ã¨ó, ã¨fiz`åÎÜ«∞`«Î`åO q<å. 40
30. =∞=∞`«fiO QÆ`«~å[ºã¨º, ~å*ϺOˆQ +¨fidÖË +¨fiÑ≤,
*Ï#`À -Ñ≤ Ü«∞ ^ä•[˝ã¨º, H˜ "Õ∞`« #∞‡xã¨`«Î=∞. 41
31. JÜ«∞O K« x+¨¯ $`«ó Ѩل`≥·, ~åÌÔ~· ~°ƒù$`≥·º ã¨Î ^äÀ*òi≠`«ó,
ã¨fi[<Õ# K« ã¨O`«ºHõÎ, ¿ãÎ+¨µ ǨsÌ `« ^ä• Ñ¨ºu. 42
32. U= "Õ∞+¨ `«^ä• -ǨÏO K« ^•fi = Ѩº`«ºO`«^Œ∞ód`Ò,
^Œ$+¨ì^À¿+ -Ñ≤ q+¨ÜÕ∞, =∞=∞`åfiHõ$+¨ì=∂#™œ. 43
33. `«`ü H˜"Õ∞`« #‡Ç¨ÉèÏQÆ, Ü«∞<À‡Ç¨ÏŸ *Ï˝x<À ~°Ñ≤, 44
=∞ =∂㨺 K« Éèí= `Õºëê, q"ÕHÍO^èŒã¨º =¸_è»`å. 45
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 46
34. *Ï˝# =∞ã≤Î ã¨=∞ã¨Î㨺, [O`À ifi+¨Ü«∞QÀK«ˆ~,
q+¨Ü«∞ â◊Û =∞ǨÉèÏQÆ ! Ü«∂u K≥·=O Ѩ$^äŒH± Ѩ$^äŒH±. 47
35. k"åO^è•ó „áê}˜#ó ˆHz^£, ~å„`å =O^è• ã¨Î^ä• -Ѩˆ~.
ˆHz kÌ"å `«^ä• ~å„`Ò, „áê}˜# ã¨∞Îź^Œ$+¨ìÜ«∞ó. 48
36. *Ï˝x<À =∞#∞*Ï ã¨û`«ºO, H˜O #∞ `Õ# Ç≤Ï ˆH=Å"£∞.
Ü«∞`À Ç≤Ï *Ï˝x# ã¨ûˆ~fi, Ѩâ◊√ѨH˜∆=∞$QÍ^ŒÜ«∞ó. 49
222
37. *Ï˝#O K« `«#‡#∞ëêº}ÏO, Ü«∞ `ÕÎëêO =∞$QÆѨH˜∆}Ï"£∞,
=∞#∞ëêº}ÏO K« Ü«∞ `ÕÎëêO, `«∞ź =∞#º `«Î ^äÀÉèíÜ≥∂ó. 50
38. *Ï˝<Õ -Ñ≤ ã¨u Ѩ â‹·º`å<£, Ѩ`«OQÍO &ÍÛ=K«∞OK«∞+¨µ,
Hõ}"≥∂H∆Í ^Œ$`å<À‡Ç¨`ü, Ñ‘_»º=∂<å #Ñ≤ ‰õ∆Ω^è•. 51
39. =∂#∞ëê =∞#∞["庄Ѷ¨∞ ! ™êaèÖÏëê ã¨∞û`å<£ „Ѩu,
Ö’ÉèÏ`ü „Ѩ`«∞ºÑ¨HÍ~åÜ«∞, # <Õfi`å<£ H˜O # Ѩâ◊ºã≤. 52
40. `«^ä• -Ñ≤ =∞=∞`å=ˆ~Î, "≥∂ǨÏQƈ~Î xáêu`åó,
=∞Ǩ=∂Ü«∂„ѨÉèÏ"Õ}, ã¨O™ê~°ã≤÷uHÍi}Ï. 53
41. `« <åfl„`« q㨇ܫ∞ó HÍ~Àº, Ü≥∂QÆx„^• [QÆ`«Ê`Õó,
=∞Ǩ=∂Ü«∂ Ǩψ~ â‹·Û`«`ü, `«Ü«∂ ã¨O"≥∂ǨϺ`Õ [QÆ`ü. 54
42. *Ï˝x<å =∞Ñ≤ KÕ`åOã≤, ^Õg ÉèíQÆ=f Ç≤Ï ™ê,
|Å ^•Hõ$+¨º "≥∂ǨÜ«∞, =∞Ǩ=∂Ü«∂ „Ѩܫ∞K«Ûùu. 55
43. `«Ü«∂ qã¨$[º`Õ qâ◊fiO, [QÆ ^Õ`« K«Û~åK«~°"£∞,
Ãã·ëê „Ñ¨ã¨<åfl =~°^•, #$}ÏO Éèí=u =ÚHõÎÜÕ∞. 56
44. ™ê q^•º Ѩ~°=∂ =ÚˆHÎ, ˆ~›`«∞Éèí∂`å ã¨<å`«h, 57
ã¨O™ê~°|O^茿ÇÏ`«∞ â◊Û, Ãã·= 㨈~fiâ◊fiˆ~â◊fis. 58
~å *’"åK« : 59
45. ÉèíQÆ=<£ ! HÍ Ç≤Ï ™ê ^Õq, =∞Ǩ=∂ ÜÕ∞u Ü«∂O Éèí"å<£,
„|gu Hõ^äŒ =Ú`«Ê<åfl, ™ê Hõ ~å‡™êº â◊Û H˜O kfi[! 60
46. Ü«∞`«ûfiÉèÏ"å K« ™ê ^Õg, Ü«∞`«ûfi~°∂áê Ü«∞^Œ∞^Œƒù"å, 61
`«`ü ã¨~°fiO „â’`«∞ q∞KåÛùq∞, `«fi`ÀÎ „|Ǩχq^•O =~°! 62
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 63
47. x `≥·º= ™ê [QÆ#∂‡iÎ, ã¨ÎÜ«∂ ã¨~°fi q∞^ŒO `«`«"£∞,
`« ^ä•Ñ≤ `«`«û=Ú`«ÊuÎ, ~°ƒÇ¨ï^è• „â◊¥Ü«∞`åO =∞=∞. 64
 223
48. ^Õ"å<åO HÍ~°ºã≤^Œúº~°÷, =∂q~°ƒù=u ™ê Ü«∞^•,
L`«Ê <Õflu `«^• Ö’ˆH, ™ê x `åº Ñ¨ºaènèÜ«∞`Õ. 65
49. Ü≥∂QÆx„^•O Ü«∞^• q+¨µ‚, ~°˚QÆ `ÕºHÍ~°‚gHõ$`Õ,
Pã‘Î~°º âı+¨ =∞Éèí[`ü, HõÖÏÊO`Õ ÉèíQÆ"å<£ „ѨÉèí∞ó. 66
50. `«^• ^•fi =ã¨∞~“ Ѷ¨∞’~“, qMϺ`Ò =∞^èŒ∞ÔH·@Éè∫,
q+¨µ‚Hõ~°‚=∞Ö’^Œ∂ƒù`Ò, ǨÏO`«∞O „|Ǩ‡} =Ú^Œº`Ò. 67
51. 㨠<åaèHõ=∞ÖË qëÈ‚ó, ã≤÷`À „|Ǩ‡ „Ѩ*ÏѨuó,
^Œ$ëêìfi `å =ã¨∞~“ KÀ„Q“, „Ѩã¨∞ѨÎO K« [<å~°Ì#"£∞. 68
52. `«∞ëêì= Ü≥∂QÆx„^•O `å "Õ∞HÍ„QÆǨÏ$^ŒÜ«∞ã≤÷`«ó,
qÉ’^èŒ<å~å÷Ü«∞ Ǩψ~, ~°›i<Õ„`«Hõ$`åÅÜ«∂"£∞. 69
(53 â’¡HõO#∞O_ç 67â’¡HõO=~°‰õΩ ~å„uã¨∂HõÎO)
53. qâıfiâ◊fisO [QÆ^•ú„fO, ã≤÷uã¨OǨ~°HÍi}©"£∞, 70
x„^•O ÉèíQÆ=fO qëÈ‚, ~°`«∞ÖÏO `Õ[ã¨ó „ѨÉèí∞ó. 71
„|ǨχHõ$`«^Õg™È΄`«"£∞
„| Ǩϟ‡"åK« :
54. `«fiO ™êfiǨ `«fiO ã¨fi^è• `«fiO Ç≤Ï, =+¨\ϯ~°ó ã¨fi~åu‡HÍ,
ã¨∞^è• `«fi =∞Hõ∆ˆ~ x`Õº, „u^è• =∂„`åu‡HÍ ã≤÷`å. 72
55. J~°÷=∂„`åã≤÷`å x`åº, Ü«∂ -#∞KåÛ ~åºqâı+¨`«ó, 73
`«fi "Õ∞= ã¨O^蕺 ™êq„f, `«fiO "Õ^Œ[#h Ѩ~å. 74
56. `«fi Ü≥ÿ∞`« ^•ú~°º`Õ qâ◊fiO, `«fi Ü≥ÿ∞`«`ü ã¨$[º`Õ [QÆ`ü,
`«fi Ü≥ÿ∞`«`ü áêź`Õ ^Õq, `«fi=∞`«ûºO`Õ K« ã¨~°fi^•. 75
57. qã¨$ëœì ã¨$+≤ì~°∂áê `«fiO, ã≤u÷~°∂áê K« áêÅ<Õ,
`«^ä• ã¨OǨÏ$u ~°∂ áêO`Õ, [QÆ`À -㨺 [QÆ#‡ÜÕ∞. 76
224

58. =∞Ǩq^•º =∞Ǩ=∂Ü«∂, =∞Ǩ"Õ∞^è• =∞Ǩ㨇 $uó,

=∞Ǩ"≥∂Ǩ K« Éèí=f, =∞Ǩ^Õg =∞Ǩã¨∞s. 77
59. „ѨHõ$u ã¨Î fiO Ç≤Ï ã¨~°fi㨺, QÆ∞}„`«Ü«∞qÉèÏqh,
HÍÅ~å„u ~°‡Ç¨~å„u, ~À‡Ç¨Ï~å„u â◊Û ^•~°∞}Ï. 78
60. `«fiO N ã¨Î fi g∞â◊fis `«fiO „Ç‘Ï, ã¨Î fiO |∞kú ~Àƒ^èŒÅHõ∆}Ï,
Å*Ï˚ ѨÙ+≤ì ã¨Î^ä• `«∞+≤ì, ã¨Î fiO âßOuó H∆ÍOu ˆ~= K«. 79
61. Y_çæh â◊¥eh Ѷ¨∞’~å, QÆkh K«„H˜}© `«^ä•,
â◊Odh KåÑ≤h ÉÏ}Éèí∞â◊√O_ôѨiѶ¨∂Ü«Ú^è•. 80
62. ™œ=∂º ™œ=∞º`«~å -âı+¨™œ"Õ∞ºÉèíº ã¨Î fiuã¨∞O^Œs,
Ѩ~åѨ~å}ÏO Ѩ~°=∂, `«fi "Õ∞= Ѩ~°"Õ∞â◊fis. 81
63. Ü«∞ K«Û H˜Oz`ü Hõfiz^£ =ã¨∞Î, 㨠^Œã¨ ^•fidÖÏ`«‡ˆH,
`«ã¨º ã¨~°fi㨺 Ü«∂ â◊H˜Î, ™êû `«fiO H˜O ã¨∂ÎÜ«∞¿ã =∞Ü«∂. 82
64. Ü«∞Ü«∂ `«fiÜ«∂ [QÆ„`«ûëêì, [QÆ`ü áê `«ºuÎ Ü≥∂ [QÆ`ü,
™È -Ñ≤ x„^•=â◊O h`«ó, Hõ ™êÎ fiO ™ÈÎ`«∞ q∞ ¿ÇÏâ◊fi~°ó. 83
65. q+¨µ‚ â◊≈s~°„QÆǨÏ}, =∞Ç¨Ï g∞âß# U= K«,
HÍi`å ¿ãÎ Ü«∞`À -`« ™êÎ fiO, Hõó ™ÈÎ`«∞O â◊H˜Î=∂<£ Éèí"Õ`ü. 84
66. ™ê `«fi q∞`«÷O „ѨÉèÏ"≥·ó Ãã· fi, ~°∞^•Ô~· ˆ~Ìq ! ã¨Oã¨∞Î`å,
"≥∂Ç¨Ï Ü≥ÿ∞`Ò ^Œ∞~å^èŒ~å¬, =ã¨∞~“ =∞^èŒ∞ÔH·@Éè∫. 85
67. „Ѩɒ^èŒO K« [QÆ`åûfig∞, hÜ«∞`å =∞K«∞º`À ÅѶ¨Ú, 86
É’^èŒ â◊Û „H˜Ü«∞`å =∞㨺, ǨÏO`«∞ "Õ∞`Ò =∞Ǩã¨∞~“. 87
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 88
68. U=O ã¨∞Î`å `«^• ^Õg, `å=∞ã‘ `«„`« "Õ^茙ê,
qëÈ‚ó „Ѩɒ^èŒ<å~å÷Ü«∞, xǨÏO`«∞O =∞^èŒ∞ÔH·@Éè∫. 89
 225
69. <Õ„`å㨺<åã≤HÍÉÏǨïǨÏ$^ŒÜÕ∞Éèíº ã¨Î ^äÀ~°ã¨ó,
x~°æ=∞º ^Œ~°≈<Õ `«™œ÷, „|Ǩχ}À -=ºHõÎ[#‡#ó. 90
70. L`«Î™œ÷ K« [QÆ<åfl^äŒ, ã¨ÎÜ«∂ =ÚHÀÎ [<å~°Ì#ó,
UHÍ~°‚"Õ -Ç≤Ïâ◊Ü«∞<å`ü, `«`« ã¨û ^Œ^Œ$âı K« `Ò. 91
71. =∞^èŒ∞ÔH·@Éè∫ ^Œ∞~å`å‡<å, =ug~°ºÑ¨~å„Hõ=∞ø,
„HÀ^èŒ~°ˆHÎHõ∆}Ï =`«∞ÎO, „|Ǩ‡}O [x`À^Œº=∞ø. 92
72. ã¨=Ú`å÷Ü«∞ `«`« ™êÎÉèϺO, Ü«ÚÜ«Ú^èÕ ÉèíQÆ"å<£ ǨÏió,
ѨOK«=~°¬ã¨Ç¨Ï„™ê}˜, ÉÏǨï„Ѩ=~°}À qÉèí∞ó. 93
73. `å = Ѩºu|Ö’#‡`ÒÎ, =∞Ǩ=∂Ü«∂q"≥∂Ç≤Ï`Ò, 94
LHõÎ=O`Ò =~À -㨇`ÀÎ, „qÜ«∞`å q∞u ˆHâ◊="£∞. 95
NÉèíQÆ"å #∞"åK« : 96
74. Éèí"Õ`å =∞^Œº "Õ∞ `«∞ëœì, =∞=∞ =^蕺 =ÙÉèÏ =Ñ≤. 97
H˜ =∞<Õº# =ˆ~ }Ï„`«, U`å= kú =$`«O =∞=∞. 98
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 99
75. =Oz`åÉèϺ q∞u `«^•, ã¨~°fi =∂áÈ=∞Ü«∞O [QÆ`ü, 100
qÖ’Hõº `åÉèϺO QÆk`À ÉèíQÆ"å<£ Hõ=∞ÖËHõ∆}ó,
76. P"åO [Ç≤Ï # Ü«∞ „`Àsfi ã¨eÖË# ѨiѨ١`å. 101
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 102
77. `« ^äÕ `«∞ºHÍÎfi ÉèíQÆ=`å, â◊OYK«„HõQÆ^•Éèí$`å,
Hõ$`åfi K«„ˆH} "≥· zÛù<Õfl, [Ѷ¨∞<Õ t~°ã‘ `«Ü≥∂ó. 103
78. U= "Õ∞ëê ã¨=Ú`«Ê<åfl, „|Ǩχ}Ï ã¨Oã¨∞Î`å ã¨fiÜ«∞"£∞,
„ѨÉèÏ= =∞™êº ^Õ"åº ã¨∞Î, Éèí∂Ü«∞ â◊≈$}∞ =^•q∞ `Õ. 104
226

ã¨fiã≤Î SO FO
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~ ^Õg=∂Ǩ`Õ‡º
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí=^èÀ <å=∞ „Ѩ^äŒ"≥∂ -^蕺ܫ∞ó
L"åK« =∞O„`åÅ∞ - 14 J~°úâ’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ - 24
â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ -66 "≥Ú`«ÎO - 104. â’¡HÍÅ∞ - 78

(Ǩϟ=∞OÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ J^蕺ܫ∞=Ú z=~° =∞ǨǨïu)

FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó

#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞ xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇`å"£∞
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
"åQƃù=c*Ïkëꪢ`≥·º N=∞ǨHÍà‹·º
<åQÆ=b¡ ^Œà◊^ŒfiÜ«∞Ü«Ú`«O
‰õΩO‰õΩ=∂Hõ∆`« ѨÙÃ+Ê ~°ÉèíºiÛ`«O HõÑ≤`«÷Ѷ¨ÅO
=∞ǨǨïu ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ
(Ô~O_»∞ `«=∞Åáê‰õΩÅ∂ ‰õΩO‰õΩ=∞, ѨÓÅ∞, JHõ∆`«Å`À
JiÛOѨ|_ç# "≥ÅQÆѨO_»∂ PǨïu)
 227

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u - =∞^茺=∞K«i„`«"£∞
(=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=^èŒ)
J㨺 Nã¨Ñ¨Îâ◊f =∞^茺=∞K«i„`«ã¨º q+¨µ‚~ü |∞∞+≤ó. L+≤‚H± Kè«O^Œó,
N=∞ǨÅH©; ˆ~Ì=`å, ^Œ∞~åæ c[O, âßHõOÉèís â◊H˜Îó, "åÜ«Ú ã¨Î`«Î fiO,
Ü«∞Aˆ~fi^Œó ã¨fi~°∂ѨO, N=∞ǨÅH©;„Ñ‘`«ºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
JHõ∆„ã¨HõÊ~°â◊¥QÆ^Õ+¨µ‰õΩeâ◊O Ѩ^Œ‡O ^èŒ#∞ó ‰õΩO_çHÍO
^ŒO_»O â◊H˜Î =∞ã≤O K« K«~°‡ [Å[O Ѷ¨∞O\ÏO ã¨∞~åÉèÏ[#"£∞
â◊¥ÅO áêâ◊ã¨∞^Œ~°≈<Õ K« ^Œ^èŒfO ǨÏÃãÎÂó „Ѩ"åà◊„ѨÉèÏO
¿ã"Õ Ãã·iÉèí=∞iÌh q∞Ç¨Ï =∞ǨÅH©;O ã¨~À[ã≤÷`å"£∞.
kfifÜ≥∂ -^蕺ܫ∞ó
(=∞Ç≤Ïëêã¨∞~° ãà #· º=^è)Œ
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞
FO „Ç‘ÏO |∞∞+≤ ~°∞"åK« : 105
1. ^Õ"åã¨∞~° =∞Éèí∂^£ Ü«Ú^ŒúO, ѨÓ~°‚ =∞|Ìâ◊`«O ѨÙ~å,
=∞Ç≤Ï¿+ -ã¨∞~å}Ï =∞kè¿Ñ, ^Õ"å<åO K« ѨÙ~°O^Œˆ~. 106
2. `« „`åã¨∞Ô~· ~°‡Ç¨gÔ~·, ˆ~Ì=Ãã·#ºO Ѩ~ål`«"£∞,
l`åfi K« ã¨HõÖÏ<£ ^Õ"å, xO„^À -Éèí∂ #‡Ç≤Ïëêã¨∞~°ó 107
3. `«`«ó Ѩ~ål`å ^Õ"åó, Ѩ^Œ‡Ü≥∂xO „Ѩ*ÏѨu"£∞,
ѨÙ~°ã¨¯ $`«º QÆ`å ã¨Î„`«, Ü«∞ „`Õâ◊QÆ~°∞_»^èŒfi*∫. 108
4. Ü«∞^ä•=$`«ÎO `«Ü≥∂ ã¨Î^Œfi, #‡Ç≤Ïëêã¨∞~°KÕ+≤ì`«"£∞,
„u^Œâßó Hõ^äŒÜ«∂=∂ã¨∞, ˆ~Ì"åaèÉèí=qã¨Î~°"£∞. 109
228
5. ã¨∂ˆ~ºO„^•QÆflºxÖËO^Œ∂<åO, Ü«∞=∞㨺 =~°∞}㨺 K«,
J<ÕºëêO KåkèHÍ~å<£ ã¨, ã¨fiÜ«∞ "Õ∞ "åkèu+¨ªu. 110
6. ã¨fi~åæ xfl~åHõ$`å ã¨ûˆ~fi, `Õ# ^Õ=QÆ}Ï Éèí∞q,
qK«~°Ou Ü«∞^ä• =∞~åκ, =∞Ç≤Ï¿+} ^Œ∞~å`«‡<å. 111
7. U`«^£ =ó Hõkä`«O ã¨~°fi, =∞=∞~åiqKÕ+≤ì`«"£∞,
â◊~°}O K« „ѨѨ<åfl ™Èû‡, =^èŒ ã¨Î㨺 qzO`«º`å"£∞. 112
8. W`«÷O xâ◊=∞º ^Õ"å<åO, =KåOã≤ =∞^èŒ∞ã¨∂^Œ#ó,
K«HÍ~° HÀѨO â◊OÉèí∞ â◊Û, „Éèí‰õΩ\©‰õΩ\˜ÖÏ#<Ò. 113
9. `«`À -uHÀѨѨÓ~°‚㨺, K«„H˜}À =^Œ<å `«Î`«ó,
xâ◊Û„HÍ=∞ =∞ǨÏ`ÕÎ*’, „|Ǩχ} â◊≈OHõ~°ã¨º K«. 114
10. J<ÕºëêO K≥·= ^Õ"å<åO, â◊„HÍn<åO â◊s~°`«ó,
x~°æ`«O ã¨∞=∞ǨÏ`ÕÎ[, ã¨Î K≥·ÛHõºO ã¨=∞QÆK«Ûù`«. 115
11. Jf= `Õ[ã¨ó ‰õÄ@O, [fiÅO`« q∞= Ѩ~°fi`«"£∞,
^Œ^Œ$â◊√ ¿ãÎ ã¨∞~å ã¨Î„`«, *ÏfiÖÏ"åºÑ¨ÎkQÆO`«~°"£∞. 116
12. J`«∞ÅO `«„`« `«`ÕÎ[, ã¨û~°fi^Õ=â◊s~°["£∞,
UHõã¨÷O `« ^ŒÉèí∂ <åfls, "åºÑ¨ÎÖ’Hõ„`«Ü«∞O ufiëê. 117
13. Ü«∞ ^ŒÉèí∂ KåÛùOÉèí=O `Õ[, ¿ãÎ <å*ÏÜ«∞`« `«#∞‡Y"£∞,
Ü«∂"Õ∞º# KåÉèí=<£ ˆHâß, ÉÏǨÏ"À q+¨µ‚`Õ[™ê. 118
14. ™œ"Õ∞º# ã¨Î#Ü≥∂ ~°∞ºQƇO, =∞^茺 "≥∞ÿO„^Õ} KåÉèí=`ü,
"å~°∞}Ë# K« [OѶ¨∞’~°∂, x`«O| ¿ãÎ[™ê Éèí∞=ó. 119
15. „|Ǩχ} ¿ãÎ[™ê áê^Ò, `«^ŒOQÆ∞à’º -~°¯`Õ[™ê,
=ã¨∂<åO K« Hõ~åOQÆ∞źó, H“Éˈ~} K« <åã≤HÍ. 120
16. `«™êº ã¨∞Î ^ŒO`å ã¨ûOÉèí∂`åó, „áê*ÏѨ`Õº# `Õ[™ê,
#Ü«∞#„u`«Ü«∞O [*Ë˝, `«^ä• áê=Hõ`Õ[™ê. 121
 229

17. „Éèí∞"Ò K« ã¨O^茺Ü≥∂ ¿ãÎ[ó, „â◊=}Ï =xÅ㨺 K«,

J<ÕºëêO K≥·= ^Õ"å<åO, ã¨OÉèí= ¿ãÎ[™êO t"å. 122
18. `«`« ã¨û=∞ã¨Î^Õ"å<åO, `Õ*’~åtã¨=Ú^Œƒù"å"£∞,
`åO qÖ’Hõº =Ú^ŒO „áêѨÙ, ~°=∞~å =∞Ç≤ÏëêiÌ`åó. 123
19. â◊¥ÅO â◊¥ÖÏ kfix+¨¯ $+¨º, ^Œ^Ò `«Ãã·º Ñ≤<åHõ^èŒ$H±,
K«„HõO K« ^Œ`«Î"å<£ Hõ$+¨‚, ã¨û=Ú`åÊ@º ã¨fiK«„Hõ`«ó. 124
20. â◊OYO K« =~°∞}, â◊≈H˜ÎO ^Œ^Ò `«Ãã·º Ǩï`åâ◊#ó,
=∂~°∞`À ^Œ`«Î"åO âßÛѨO, ÉÏ}Ѩӈ~‚ `« ^äÕ+¨µnè. 125
21. =„[ q∞O„^Œ ã¨û=Ú`åÊ@º, ‰õΩeâß ^Œ=∞~åkèѨó,
^Œ^Ò `«Ãã·º ã¨Ç¨Ï„™êH∆À, Ѷ¨∞O\Ï "≥∞ÿ~å=`å^£ QÆ*Ï`ü. 126
22. HÍÅ^ŒO_® ^Œº"≥∂ ^ŒO_»O, áêâ◊O KåO|∞Ѩu ~°Ì^Ò,
„Ѩ*ÏѨu âßÛHõ∆=∂ÖÏO, ^Œ^Ò „|Ǩ‡ Hõ=∞O_»∞Å∞"£∞. 127
23. ã¨=∞ã¨Î~À=∞‰õÄ¿Ñ+¨µ, x[~°j‡<£ k"åHõ~°ó,
HÍÅ â◊Û ^Œ`«Î"å<£ Y_»æO, `«Ãã·º K«~°‡ K« x~°‡Å"£∞. 128
24. H©∆~À^Œ âßÛ=∞ÅO Ǩ~°, =∞[ˆ~ K« `« ^ä•O|ˆ~,
K«∂_®=∞}˜O `«^ä• k=ºO, ‰õΩO_»ÖË Hõ@HÍx K«. 129
25. J~°úK«O„^ŒO `«^ä• k=ºO, ˆHÜ«¸~å<£ ã¨~°fiÉÏǨï+¨µ,
#∂ѨÙ~“ q=∞Ö∫ `«^Œfi^£, „ÔQ·"ÕÜ«∞Hõ =∞#∞`«Î=∞"£∞. 130
26. JOQÆ∞mÜ«∞Hõ~°`åflx, ã¨=∞™êÎ ã¨fiOQÆ∞m+¨µ K«,
qâ◊fiHõ~å‡ ^Œ^Ò `«Ãã·º, Ѩ~°â◊√O Kåux~°‡Å"£∞. 131
27. J„™êÎ }º<ÕHõ~°∂áê}˜, `« ^ä•ÉèË^ŒºO K« ^ŒOâ◊#"£∞,
J=∂¡#ѨOHõ*ÏO =∂ÖÏO, t~° ã¨∞º~°ã≤ KåѨ~å"£∞. 132
28. J^Œ^Œ [˚Åkè ã¨ÎÃã·º, ѨOHõ[O Kåuâ’Éèí#"£∞,
Ç≤Ï=∞"å<£ "åǨÏ#O ã≤OǨÏO, ~°`åflx qq^è•x K«. 133
230
29. ^Œ^• =â◊¥#ºO ã¨∞~°Ü«∂, áê#áê„`«O ^Œ<åkèѨó,
âı+¨ â◊Û ã¨~°fi<åˆQâ’, =∞Ǩ=∞}˜qÉèí∂+≤`«"£∞. 134
30. <åQÆǨ~°O ^Œ^Ò `«Ãã·º, ^èŒ`ÕÎ Ü«∞ó Ѩ$käg q∞=∂"£∞,
J<≥·º ~°Ñ≤ ã¨∞Ô~· ˆ~Ìg, Éèí∂+¨}ˇÿ ~åÜ«Ú^è≥· ã¨Î^ä•. 135
31. ã¨O=∂x`å #<å ^ÀK≥·Û, ™êû@ìǨã¨O =ÚǨï ~°∞‡Ç¨ïó,
`«™êº <å^Õ# Ѷ¨∞’ˆ~}, Hõ$`«ûfl =∂ѨÓi`«O #Éèíó. 136
32. J=∂Ü«∞ `åu=∞ǨÏ`å, „Ѩuâ◊É’Ì =∞Ǩ #Éèí∂`ü,
K«∞‰õ∆ΩÉèí∞ ã¨ûHõÖÏ Ö’HÍ, ã¨û=Ú„^• â◊Û K«HõOÑ≤ˆ~. 137
33. K«KåÅ =ã¨∞^è• KÕÅ∞, ã¨ûHõÖÏ â◊Û =∞Ç‘Ï^èŒ~åó,
[ ÜÕ∞u ^Õ"å â◊Û =Ú^•, `å =¸K«∞ ã≤ûOǨÏ"åÇ≤Ïh"£∞. 138
34. `«∞+¨µì=Ù ~°∞‡#Ü«∞ â‹·Û<åO, ÉèíH˜Î#„=∂`«‡=¸~°ÎÜ«∞ó
^Œ$ëêìfi ã¨=∞ã¨ÎO ã¨O‰õ∆Ω|úO, „`≥·Ö’Hõº =∞=∞~å~°Ü«∞ó. 139
35. ã¨#fl^•údÅÃã·<åº ¿ãÎ, ã¨=Ú`«Îã¨∞÷ ~°∞^•Ü«Ú^è•ó,
Pó H˜"Õ∞`« ku „HÀ^è•, ^•ÉèÏ+¨º =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°ó. 140
36. JÉèíº^è•=`« `«O â◊|Ì, =∞âıÃ+· ~°ã¨∞Ô~· ~°fi$`«ó,
㨠^Œ^Œ~°≈ `«`À ^ÕgO, "åºÑ¨ÎÖ’Hõ„`«Ü«∂O ufiëê. 141
37. áê^•„HÍO`åº #`«Éèí∞=O, H˜s\’e¡d`åO|~å"£∞,
H∆Àaè`åâı+¨áê`åàÏO, ^èŒ#∞~å˚ ºxã¨ûfi<Õ# `å"£∞. 142
38. kâ’ Éèí∞[ã¨Ç¨Ï„¿ã}, ã¨=∞O`å^£ "åºÑ¨º ã¨Oã≤÷`å"£∞,
`«`«ó „Ѩ==$`Õ Ü«Ú^ŒúO, `«Ü«∂ ^Õ"åº ã¨∞~°kfiëê"£∞. 143
39. â◊„™ê΄ÃãΠ~°ƒÇ¨ï^è• =ÚÔHΠ~ånÑ≤`«kQÆO`«~°"£∞,
=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°¿ã<åh, tÛ‰õ∆Ω~åM’º =∞Ǩã¨∞~°ó. 144
40. Ü«ÚÜ«Ú^èÕ Kå=∞~° âßÛ<≥·º, â◊Û`«∞~°OQÆ|ÖÏxfi`«ó,
~°^ä•<å =∞Ü«Ú`≥· +¨¬_çƒ,ù ~°∞^Œ„QÍM’º =∞Ǩã¨∞~°ó. 145
 231
41. JÜ«Ú^茺 `åÜ«Ú`å<åO K«, ã¨Ç¨Ï„¿ã} =∞ǨǨÏ#∞ó,
ѨOKåâ◊kƒùâ◊Û xÜ«Ú`≥·, ~°ã≤Ö’=∂ =∞Ǩã¨∞~°ó. 146
42. JÜ«Ú`å<åO â◊`≥· +¨¬_çƒù, ~åƒ+¨¯Ö’ Ü«ÚÜ«Ú^èÕ ~°}Ë,
QÆ["ålã¨Ç¨Ï„™œÃѶ∞ÿ, ~°<ÕÔH·ó Ѩi"åi`«ó. 147
43. =$`À ~°^ä•<åO HÀ\Ϻ K«, Ü«Ú^Õú `«ã≤‡ #flÜ«Ú^茺`«,
a_®ÖÏM’º -Ü«Ú`å<åO K«, ѨOKåâ◊kƒù ~° ^ä•Ü«Ú^è≥·ó. 148
44. Ü«ÚÜ«Ú^èÕ ã¨OÜ«ÚˆQ `«„`«, ~°^ä•<åO Ѩi"åi`«ó,
J<Õº K« `« „`åÜ«Ú`«â’, ~°^äŒ<åQÆǨÏÜ≥ÿ∞ ~°fi$`åó. 149
45. Ü«ÚÜ«Ú^èŒ∞ ã¨ûOÜ«ÚˆQ ^Õ"åº, ã¨Ç¨Ï `«„`« =∞Ǩã¨∞~åó,
HÀ\˜HÀ\˜ ã¨Ç¨Ï„Ãã· ã¨∞Î, ~°^ä•<åO ^ŒOu<åO `«^ä•. 150
46. ǨÏÜ«∂<åO K« =$`À Ü«Ú^Õú, `« „`åÉèí∂ #‡Ç≤Ïëêã¨∞~°ó,
`À=∞Ô~· iƒùOkáêÖˇ· â◊Û, â◊H˜Îaè ~°∞‡ã¨Öˇ· ã¨Î^ä•. 151
47. Ü«ÚÜ«Ú^èŒ∞ ã¨ûOÜ«ÚˆQ ^Õ"åº, Y_≥æÂó Ѩ~°â◊√Ѩ\ ˜ìâ‹·ó,
ˆHz K«Û z‰õ∆ΩѨ٠â◊≈H©Îó, ˆHz`ü áêâßO ã¨Î ^ä•Ñ¨ˆ~. 152
48. ^ÕgO Y_»æ„ѨǨÔ~· ã¨∞Î `Õ `åO ǨÏO`«∞O „ѨK«„Hõ=Úó,
™êÑ≤ ^Õg `«`« ™êÎx, â◊„™êÎ }º„™êÎ}˜ K«O_çHÍ. 153
49. bÅ Ü≥ÿ∞= „ѨzKÕÛù^Œ, x[â◊„™êÎG=i¬}©,
J<åÜ«∞ ™êÎ#<å ^Õg, ã¨∂ÎÜ«∞=∂<å ã¨∞~°i¬aèó. 154
50. =Ú"≥∂ Kåã¨∞~°^Õ¿ÇÏ+¨µ, â◊„™êÎ }º„™êÎ}˜ KÕâ◊fis,
™È -Ñ≤ „‰õΩ^Àú ^èŒ∞`«ã¨\’, ^Õ"åº "åǨÏ#ˆHã¨s. 155
51. K«Kå ~åã¨∞~°Ãã·<Õº+¨µ, =<Õ +≤fi= Ǩï`åâ◊#ó,
xâß≈fi™ê #∞‡=ÚKÕ Ü«∂O â◊Û, Ü«Ú^茺=∂<å ~°}Ë-OaHÍ.156
52. `« U= ã¨^Œº ã¨ûOÉèí∂`å, QÆ}Ï â◊≈`«ã¨Ç¨Ï„ã¨â◊ó,
Ü«ÚÜ«Ú^èŒ∞ ¿ãΠѨ~°â◊√aè, iƒùOkáêÖÏã≤Ѩ\ ˜ìâ‹·ó. 157
232
53. <åâ◊Ü«∞O`À -ã¨∞~°QÆ}Ï<£, ^Õgâ◊‰õΩκѨ|$OÇ≤Ï`åó,
J"å^ŒÜ«∞O`« Ѩ@Ǩ<£ QÆ}Ï â◊≈OMÏO ã¨Î^ä•Ñ¨ˆ~ 158
54. =∞$^ŒOQÍO â◊Û `«^ä≥· "å<Õº, `«ã≤‡<£ Ü«Ú^Œú=∞Ǩϟ`«û"Õ,
`«`À ^Õg „uâ◊¥ÖË#, QÆ^ŒÜ«∂ â◊H˜Î=$+≤ìaèó. 159
55. Y_®ækaè â◊Û â◊`«â’, x[Ѷ¨∂# =∞Ǩã¨∞~å<£,
áê`«Ü«∂=∂㨠K≥· "å<åº<£, Ѷ¨∞O\Ïã¨fi#q"≥∂Ç≤Ï`å<£. 160
56. Jã¨∞~å<£ Éèí∞q áêâı#, |^•úfi Kå<åº #Hõ~°¬Ü«∞`ü,
ˆHz^£ kfi^è•Hõ$`å ã‘ÎH∆±}ˇÿó, Y_»æáê`≥· ã¨Î ^ä•Ñ¨ˆ~. 161
57. qáÈkè`å xáê`Õ#, QÆ^ŒÜ«∂ Éèí∞q âı~°`Õ,
"Õ=Ú â◊Û ˆHz „^Œ∞kè~°O, =Úã¨ÖË# Éèí$â◊O ǨÏ`åó. 162
58. ˆHz xflѨu`å Éèí∂=∞ø, aè<åfl â◊¥≈ÖË# =Hõ∆ã≤,
x~°O`«~å â◊≈~“¿Ñ¶∞}, Hõ$`åó ˆHz „^Œ}Ïlˆ~. 163
59. âıº<å#∞HÍi}ó „áê}Ï<£, =Ú=ÚK«∞ „ã≤Î^Œâß~°Ì<åó,
ˆHëêOz ^•ƒÇ¨Ï= tÛù<åfl, tÛù#fl„w"å ã¨Î ^ä•Ñ¨ˆ~. 164
60. t~åOã≤ ¿Ñ`«∞ ~°<ÕºëêO, J<Õº =∞^èÕº q^•i`åó,
qzÛù#fl[OѶ¨∂ ã¨Î fiѨˆ~, ¿Ñ`«∞ ~°∞~åfi ºO =∞Ǩã¨∞~åó. 165
61. UHõÉÏǨÏfiH˜∆K«~°}Ïó, ˆHz ^ÕÌ"åº kfi^è•Hõ$`åó,
zè<Õfl -Ñ≤ Kå<Õº t~°ã≤, Ѩu`åó ѨÙ# ~°∞u÷`åó. 166
62. Hõ|O^è• Ü«ÚÜ«Ú^èŒ∞ ˆ~Ì"åº, QÆ$Ç‘Ï`«Ñ¨~°=∂Ü«Ú^è•ó,
##$`«∞ âßÛѨˆ~ `«„`«, Ü«Ú^Õú `«∂~°ºÅÜ«∂„t`åó. 167
63. Hõ|O^è• tÛù#flt~°ã¨ó, Y_»æâ◊Hõκ $+≤ìáê}Ü«∞ó,
u+¨ª u ¿+ªu ÉèÏ+¨O`À, ^Õg =∞<Õº =∞Ǩã¨∞~åó. 168
64. áêu`≥· ~°^äŒ<åQÍâ‹· fi, ~°ã¨∞Ô~· â◊Û =ã¨∞O^èŒ~å,
JQÆ=∂º ™ê - Éèí=`ü, `«„`« Ü«∞ „`åÉèí∂`ü 㨠=∞Ǩ~°}ó. 169
 233
65. â’}˜`ÒѶ¨∂ =∞Ǩ#^Œº, ã¨û^Œº ã¨Î„`« ã¨Î„`« „Ѩã¨∞„ã¨∞=Ùó,
=∞^èÕº Kåã¨∞~°Ãã·#ºã¨º, "å~°}Ïã¨∞~°"ål<å"£∞. 170
66. Hõ∆}Ë# `«#‡Ç¨Ãã·#º, =∞ã¨∞~å}ÏO `« ^ä•OaHÍ,
x<Õº Hõ∆Ü«∞O Ü«∞^ä• =Ç≤Ïfl, ã¨Î $}^•~°∞=∞ǨK«Ü«∞"£∞. 171
67. 㨠K« ã≤OǨϟ =∞Ǩ<å^Œ, =Ú`«û$[<£ ^èŒ∞`«ˆHã¨~°ó,
â◊sˆ~Éè’º -=∞~ås}Ï, =∞ã¨∂ x= qz#fiu. 172
68. ^Õ"åº QÆ}ˇÿ â◊Û `≥· ã¨Î„`«, Hõ$`«O Ü«Ú^ŒúO =∞Ǩã¨∞Ô~·ó,
Ü«∞ ^ä≥·ëêO `«∞`«∞+¨µ ˆ~Ì"åó, ѨÙ+¨Ê=$+≤ì=ÚKÀ kq. 173
Wu N=∂ˆ~¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~ ^Õg=∂ǨÏ`Õ‡º
=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°Ãã·#º=^èÀ <å=∞ kfifÜ≥∂ -^蕺ܫ∞ó
L"åK« =∞O„`«O -1, â’¡Hõ =∞O„`åÅ∞-68
"≥Ú`«ÎO-69 "≥Ú^Œ\ ˜ #∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO -173. â’¡HÍÅ∞ (68) 146

(Ǩϟ=∞OÖ’ Ô~O_À J^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)

FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞ xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇`å"£∞
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
ÅH©; c*Ïkèëꪢ`≥·º N=∞ǨÅÔH∆‡ó
ã¨Ñ¶¨∞$`«O <åiˆHà◊Ѷ¨ÅO
=∞ǨǨïu ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ
(P=Ù <Õu`À H˘|ƒiHÍÜ«∞ PǨïu)
234

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u - =∞^茺=∞K«i„`«"£∞
`«$fÜ≥∂ -^蕺ܫ∞ó
(=∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=^èŒ)
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 174
1. xǨÏ#º=∂#O `«`≥· û#º, =∞=Ö’Hõº =∞Ǩã¨∞~°ó,
¿ã<åh tÛ‰õ∆Ω~°ó HÀáê^£, Ü«∞Ü«∞ø Ü≥∂^Œ∞ú =∞ ^ä•OaHÍ"£∞. 175
2. 㨠^ÕgO â◊~°=ˆ~¬}, ==~°¬ ã¨=∞ˆ~ -ã¨∞~°ó,
Ü«∞^ä• "Õ∞~°∞yˆ~ â◊≈$OQÆO, `ÀÜ«∞=ˆ~¬} `ÀÜ«∞^Œó. 176
3. `«ã¨º zè`åfi `«`À ^Õg, bÅ Ü≥ÿ∞= â◊~À`«¯~å<£,
[Ѷ¨∂# `«∞~°QÍ<£ ÉÏ}ˇÿ, ~°ºO`å~°O K≥·= "ål<å"£∞. 177
4. zKÕÛù^Œ K« ^èŒ#∞ ã¨û^Àº, ^èŒfi[O Kåuã¨=Ú„zÛù`«"£∞,
q"åº^èŒ K≥·= QÍ„`Õ+¨µ, zè#fl^èŒ<åfi# =∂â◊√ÔQ·ó. 178
5. 㨠zÛù#fl^èŒ<åfi q~°^äÀ, ǨÏ`åâ’fi ǨÏ`«™ê~°käó,
JÉèíº^è•=`« `åO ^ÕgO, Y_»æK«~°‡^èŒ~À -ã¨∞~°ó. 179
6. ã≤OÇ¨Ï =∂ǨÏ`«º Y_Õæ#, fH∆±}^蕈~} =¸~°úx,
P[Ѷ¨∂# Éèí∞*Ë ã¨"Õº, ^Õg =∞ Ѩºu"ÕQÆ"å<£. 180
7. `«™êºó Y_Àæ Éèí∞[O „áêѨº, Ѩá¶êÅ #$Ѩ#O^Œ# !
`«`À [„QÍÇ¨Ï â◊¥ÅO ã¨, HÀáê ^Œ~°∞}Ö’K«#ó. 181
8. zˆH∆Ѩ K« `«`« ã¨Î `«∞Î, Éèí„^ŒHÍàϺO =∞Ǩã¨∞~°ó,
*Ï[fiź=∂#O `Õ*’cè, ~°qaO| q∞ "åO|~å`ü. 182
9. ^Œ$ëêìfi `« ^•Ñ¨`«K«∂ÛùÅO, ^Õg â◊¥Å =∞=ÚOK«`«,
`Õ# `« K«Ûù`«^ä• h`«O, â◊¥ÅO 㨠K« =∞Ǩã¨∞~°ó. 183
10. ǨÏ`Õ `«ã≤‡ #‡Ç¨gˆ~º, =∞Ç≤Ï+¨ã¨º K«=¸Ñ¨`Ò,
P[QÍ=∞ QÆ*Ï~°∂_è», âßÛ=∞~° „ã≤Î^Œâß~°Ì#ó. 184
 235

11. ™È -Ñ≤ â◊H˜ÎO =Ú"≥∂ Kå^äŒ, ^Õ"åº ™êÎ =∞OaHÍ „^Œ∞`«"£∞,

ǨïOHÍ~åaèǨÏ`åO Éèí∂=∞ø, áê`«Ü«∂=∂㨠x„+¨ÊÉèÏ"£∞. 185
12. ÉèíQÍflO â◊H˜ÎO xѨu`åO, ^Œ$ëêìfi „HÀ^èŒã¨=∞xfi`«ó,
zˆH∆Ѩ Kå=∞~° â◊¥≈ÅO, ÉÏ}ˇÿ ã¨Î ^ŒÑ≤ ™ê -zÛù#`ü. 186
13. `«`« ã≤ûOÇ¨Ï ã¨û=Ú`«Ê`«º, QÆ[‰õΩOÉèÏO`«ˆ~ ã≤÷`«ó,
ÉÏǨïÜ«Ú^Õú# Ü«ÚÜ«Ú^èÕ, `Õ <ÀK≥·Û „ã≤Î^Œâßi}Ï. 187
14. Ü«Ú^茺=∂<Ò `«`« ™œÎ `«∞, `«™ê‡ <åflQÍ #‡Ç‘ÏO QÆ`Ò,
Ü«ÚÜ«Ú^è•`Õ -uã¨O~°É∫Ì, „ѨǨÔ~· ~°u^•~°∞}ˇÿó. 188
15. `«`À "ÕQÍ`ü Y =Ú`«Ê`«º, xѨ`«º K« =∞$QÍi}Ï,
Hõ~°„ѨǨˆ~} t~°, âßÛ=∞~°ã¨º Ѩ$^äŒHõ¯ $`«"£∞. 189
16. L^Œ„QÆ â◊Û ~°}Ë ^Õ"åº, tÖÏ=$H∆Íkaè ~°›`«ó,
^ŒO`«=Ú+≤ì`«Öˇ· â‹·Û=, Hõ~åÅ â◊Û xáêu`«ó. 190
17. ^Õg „‰õΩ^•ú QÆ^•áê`≥·, â◊¥Û~°‚Ü«∂=∂㨠KÀ^Œú`«"£∞,
ÉÏ+¨¯ÅO aèOkáêÖË#, ÉÏ}Ï ™ê΄=∞O `« ^ä•O^èŒHõ"£∞. 191
18. L„QÍ㨺 =Ú„QÆg~°ºO K«, `« ^ä≥·= K« =∞ǨǨÏ#∞"£∞,
„u<Õ„`å K« „uâ◊¥ÖË#, [Ѷ¨∂# Ѩ~°"Õ∞â◊fis. 192
19. a_®Å ™êºã≤<å HÍÜ«∂`ü, áê`«Ü«∂=∂㨠"≥· t~°ó,
^Œ∞~°ú~°O ^Œ∞~°∞‡YO KÀÉè∫, â◊Ô~· ifl<Õº Ü«∞=∞Hõ∆Ü«∞"£∞. 193
20. U=O ã¨OH©∆Ü«∞=∂}Ë `«∞, ã¨fiÃã·<Õº =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°ó,
=∂Ç≤Ï¿+} ã¨fi~°∂¿Ñ}, „`åã¨Ü«∂=∂㨠`å<£ QÆ}Ï<£. 194
21. HÍOtÛ `«∞ÎO_»„ѨǨˆ~}, Y∞~°ˆH∆ÃÑ· ã¨Î ^ä•Ñ¨~å<£,
ÖÏOQÆ∂Å`å_ç`åO âßÛ<åº<£, â◊$OQÍÉèϺO K« q^•i`å<£.195
22. "ÕˆQ# HÍOtÛ ^ŒÑ¨~å<£, <å^Õ# „Éèí=∞}Ë# K«,
xâßûfiã¨Ñ¨=<Õ <å<åº<£, áê`«Ü«∂=∂㨠Éèí∂`«ÖË. 196
236
23. xáê`«º „Ѩ=∞^ä•hHõ, =∞Éèíº^è•=`« ™È -ã¨∞~°ó,
ã≤OǨÏO ǨÏO`«∞O =∞Ǩ^Õ"åºó, HÀѨO K«„ˆH `«`À-OaHÍ.197
24. ™È -Ñ≤ HÀáê #‡Ç¨g~°ºó, Y∞~°‰õ∆Ω}‚=∞Ç‘Ï`«Åó,
â◊$OQÍÉèϺO Ѩ~°fi`å #∞KåÛO, tÛˆH∆Ѩ K« #<å^Œ K«. 198
25. "ÕQÆ„Éèí=∞}q‰õ∆Ω}‚=∞Ç‘Ï `«ã¨º =ºj~°º`«,
ÖÏOQÆ∂ÖË <åǨÏ`« âßÛaúó, áê¡=Ü«∂=∂㨠ã¨~°fi`«ó. 199
26. ^èŒ∞`«â◊$OQÆqaè<åfl â◊Û, YO_»YO_»O Ü«∞Ü«Ú ~°…<åó,
âßfi™êxÖÏ ™êÎ â◊≈`«â’, x¿Ñ`«∞ ~°flÉèí™È -K«ÖÏó. 200
27. Wu „HÀ^èŒã¨=∂^蕇`«, =∂Ѩ`«O`«O =∞Ǩã¨∞~°"£∞,
^Œ$ëêìfi ™ê K«O_çHÍ HÀѨO, `«^Œfi^è•Ü«∞ `« ^•Hõ~À`ü. 201
28. ™ê H˜∆áêÎfi `«ã¨º "≥· áêâ◊O, `«O ||O^èŒ =∞Ǩã¨∞~°"£∞,
`«`åº[ =∂Ç≤Ï+¨O ~°∂ѨO, ™È -Ñ≤ |^Àú =∞Ǩ=∞$^èÕ. 202
29. `«`« ã≤ûOǨϟ -Éèí=`ü, ã¨^Àº Ü«∂=`ü `« ™êºOaHÍ t~°ó,
zè#uÎ `å=`ü ѨÙ~°∞+¨ó, Y_»æáê}˜ ~°^Œ$â◊º`«. 203
30. `«`« U "åâ◊√ ѨÙ~°∞+¨O, ^Õg zKÕÛù^Œ ™êÜ«∞ÔH·ó,
`«O Y_»æK«~°‡}Ï ™ê~°÷O, `«`« ™Èû -Éèí∂ #‡Ç¨QÆ[ó. 204
31. Hõˆ~} K« =∞Ǩã≤OǨÏO, `«O K«Hõ~°¬ [QÆ~°˚ K«,
Hõ~°¬`« ã¨∞Î Hõ~°O ^Õg, Y_Õæ# x~°Hõ$O`«`«. 205
32. `«`À =∞Ǩã¨∞~À Éèí∂Ü≥∂, =∂Ç≤Ï+¨O =Ѩ٠~åã≤÷`«ó,
`« ^ä≥·= H∆ÀÉèíÜ«∂=∂ã¨, „`≥·Ö’HõºO ã¨K«~åK«~°"£∞. 206
33. `«`«ó „‰õΩ^•ú [QÆ<å‡`å, K«O_çHÍ áê# =Ú`«Î=∞"£∞,
ѨᜠѨÙ#ó ѨÙ# â‹·Û=, [Ǩ ™ê~°∞}Ö’K«<å. 207
34. ##~°Ì Kåã¨∞~° ™Èû -Ñ≤, |Åg~°º=∞^À^Œú`«ó,
qëê}ÏÉèϺO K« zˆH∆Ѩ, K«O_çHÍO „Ѩu Éèí∂^èŒ~å<£. 208
 237
35. ™ê K« `å<£ „ѨÇ≤Ï`åO ¿ãÎ#, K«∂~°‚Ü«∞Of â◊~À`«¯Ô~·ó,
L"åK« `«O =∞^À^Œ∂ú`«, =ÚY~åQ͉õΩÖÏHõ∆~°"£∞. 209
^Õ =Ùº"åK« : 210
36. QÆ~°˚ QÆ~°˚ Hõ∆}O =¸_è» ! =∞^èŒ∞ Ü«∂=`ü Ñ≤ÉÏ =∞ºÇ¨Ï"£∞,
=∞Ü«∂ `«fi~Ú Ç¨Ï`À, -„`≥·= QÆi˚+¨ºO `åºâ◊√ ^Õ=`åó. 211
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 212
37. U= =ÚHÍÎ fi ã¨=Ú`«Ê`«º, ™ê ~°∂_è® `«O =∞Ǩã¨∞~°"£∞,
áê^Õ <å„Hõ=∞º HõOˆ~î K«, â◊¥ÖË <≥·# =∞`å_»Ü«∞`ü. 213
38. `«`« ™Èû -Ñ≤ Ѩ^•„HÍO`«, ã¨ÎÜ«∂ x[=ÚMÏ`ü `«^•,
J~°úx„ëê¯O`« U "åu^Õ"åº gˆ~º} ã¨O=$`«ó. 214
39. J~°úx„ëê¯O`« U "噜, Ü«Ú^茺=∂<À =∞Ǩã¨∞~°ó,
`«Ü«∂ =∞Ǩã≤<å ^Õ"åº, t~° tÛù`åÎ fi xáêu`«ó. 215
40. `«`À ǨǨHõ$`«O ã¨~°fiO, ^≥·`«ºÃã·#ºO #<åâ◊ `«`ü,
„ѨǨÏ~°¬O K« Ѩ~°O [QÆ∞‡, ã¨ûHõÖÏ ^Õ=`åQÆ}Ïó. 216
41. `«∞+¨µ‚=Ù ™êÎO ã¨∞~å ^ÕgO, ã¨Ç¨Ï k"≥·º ~°‡Ç¨Ïi¬aèó,
[QÆ∞ó QÆO^èŒ~°fiѨ`«Ü≥∂, ##$`«∞ âßÛѨû~ÀQÆ}Ïó. 217
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~
^Õg=∂Ǩ`Õ‡º =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=^èÀ <å=∞ `«$fÜ≥∂ -^蕺ܫ∞ó
L"åK« =∞O„`åÅ∞ -3, â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞-41
"≥Ú`«ÎO-44 "≥Ú^Œ\ ˜#∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO -217. â’¡HÍÅ∞ (41) 187

(Ǩϟ=∞OÖ’ =¸_À J^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)

FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞ xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇`å"£∞
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
JëêìqOâ◊u =~å‚u‡HÍÜ≥ÿ∞ N=∞ǨÅÔH∆‡º Ѷ¨∞$`« =∞^èŒ∞ѨÙëêÊ}˜
=∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êfifi Ǩ
(P=Ù <≥~Úº, `Õ<Õ, ѨÓÅ∞ PǨïu)
238

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u - =∞^茺=∞K«i„`«"£∞
K«`«∞~À÷ -^蕺ܫ∞ó
(=∞Ç≤ÏëêO`«Hõs - ÅH©; - ã¨∂HõÎ"£∞)
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 218
(1â’¡HõO #∞O_ç 23â’¡HõO=~°‰õΩ ÅH©;ã¨∂HõÎO JO\Ï~°∞)
1. â◊„HÍ^ŒÜ«∞ ã¨∞û~°QÆ}Ï xǨÏ`Õ -ugˆ~º
`«ã≤‡<£ ^Œ∞~å`«‡x ã¨∞~åi|ÖË K« ^Õ"åº,
`åO `«∞+¨µì=Ùó „Ѩ}u#„=∞t~À^èŒ~åO™ê
"åyƒùó „ѨǨÏ~°¬Ñ¨ÙÅHÀ^Œæ=∞Kå~°∞^ÕǨó. 219
2. ^Õ"åº Ü«∞Ü«∂ `«`« q∞^ŒO [QÆ^•`«‡â◊HÍκ
xâı≈+¨^Õ=QÆ}â◊H˜Îã¨=¸Ç¨Ï=¸~åκ,
`å =∞OaHÍ =∞dÅ^Õ==∞ǨÏi¬Ñ¨Ó*ϺO
ÉèíHÍκ#`å ã¨û‡ q^Œ^è•`«∞ â◊√ÉèÏx ™ê #ó. 220
3. Ü«∞™êºó „ѨÉèÏ= =∞`«∞ÅO ÉèíQÆ"å ##O`À
„|Ǩ‡ ǨÏ~° â◊Û # Ç≤Ï =‰õΩÎ =∞ÅO |ÅO K«,
™ê K«O_ç HÍdÅ[QÆ`«ÊiáêÅ<åÜ«∞
<åâßÜ«∞ Kåâ◊√ÉèíÉèíÜ«∞㨺 =∞uO Hõ~À`«∞. 221
4. Ü«∂ N ã¨ûfiÜ«∞O ã¨∞Hõ$u<åO Éèí=<Õ +¨fiÅH©;ó
áêáê`«‡<åO Hõ$`«kèÜ«∂O ǨÏ$^ŒÜÕ∞+¨µ |∞kú"£∞,
„â◊^•ú ã¨`åO ‰õΩÅ[# „ѨÉèí=㨺 Å*Ï˚
`åO `åfiO #`å ã¨û‡ ѨiáêÅÜ«∞ ^Õq ! qâ◊fi"£∞. 222
5. H˜O =~°‚Ü«∂=∞ `«= ~°∂Ѩ =∞zO`«º "Õ∞`«`ü
H˜O Kåug~°º =∞ã¨∞~°Hõ∆Ü«∞HÍi Éèí∂i,
 239
H˜O KåǨÏ"Õ+¨µ K«i`åx `« "å^Œ∞ƒù`åx
㨈~fi+¨µ ^Õ =ºã¨∞~°^Õ=QÆ}ÏkˆH+¨µ. 223
6. ¿ÇÏ`«∞ ã¨û=∞ã¨Î[QÆ`åO „uQÆ∞ }ÏÑ≤ ^ÀÃ+·ó (^Õ"≥·ó)
# *Ï˝Ü«∞¿ã ǨÏiǨÏ~åkaè ~° Ѩºáê~å,
ã¨~åfi„â◊Ü«∂dÅ q∞^ŒO [QÆ ^ŒOâ◊Éèí∂`«O
J"åºHõ$`å Ç≤Ï Ñ¨~°=∂ „ѨHõ$u ã¨Î fi =∂^•º 224
7. Ü«∞™êº ã¨û=∞ã¨Îã¨∞~°`åã¨=Ún~°}Ë#
`«$Ñ≤ÎO „Ѩܫ∂u ã¨HõÖË+¨µ =∞MË+¨µ ^Õq !
™êfi Ǩã≤ "≥· Ñ≤`«$QÆ}㨺 ã¨O`«$Ñ≤οÇÏ`«∞
~°∞KåÛ~°º¿ã `«fi =∞`« U= [<≥· ã¨ûfi^è• K«. 225
8. Ü«∂ =ÚH˜Î¿ÇÏ`«∞ ~°qzO`«º=∞Ǩ„=`å `«fiO
JÉèíºã¨º¿ã ã¨∞xÜ«∞`ÕO„kÜ«∞`«`«Î fi™êÔ~·ó,
"≥∂H∆Íi÷aè ~°∞‡xaè ~°ã¨Îã¨=∞ã¨Î^ÀÃ+·ó
q ^•ºã≤ ™ê ÉèíQÆ=f Ѩ~°=∂ Ç≤Ï ^Õq. 226
9. â◊ÉÏÌu‡HÍ ã¨∞q=∞Å~°æºAëêO x^•#
=Únæ^äŒ~°=∞ºÑ¨^Œáê~î°=`åO K« ™ê=∂fl"£∞,
^Õg „`«~¸ ÉèíQÆ=f Éèí=ÉèÏ=<åÜ«∞
"å ~åÎã≤ ã¨~°fi[QÆ`åO Ѩ~°=∂iÎǨÏO„f. 227
10. "Õ∞ ^è•ã≤ ^Õq ! qk`ådÅâßG™ê~å
^Œ∞ ~åæã≤ ^Œ∞~°æÉèí=™êQÆ~°<Ò ~°ã¨OQÍ,
Nó ÔH·@ÉèÏiǨÏ$^ŒÜ≥ÿ∞HõHõ$`åkè"å™ê
Q“s `«fi "Õ∞= â◊t=∞øoHõ$`«„Ѩuëêª. 228
11. D+¨`«ûǨ㨠=∞=∞ÅO ѨiѨÓ~°‚K«O„^Œ
aOÉÏ#∞HÍi Hõ#HÀ`«Î=∞HÍOuHÍO`«"£∞,
240
J`«º^Œ∞ƒù`«O „ѨǨÏ$`« =∂`«Î~°∞ëê `« ^ä•Ñ≤
=„HõÎO qÖ’Hõº ã¨Ç¨Ï™ê =∞Ç≤Ïëêã¨∞ˆ~}. 229
12. ^Œ$ëêìfi `«∞ ^Õq ! ‰õΩÑ≤`«O „Éèí‰õΩ\©Hõ~åà◊
=Ú^Œº K«ÛùâßOHõã¨^Œ$â◊K«Ûùq Ü«∞ #fl ã¨^Œºó,
„áê}Ï #∞‡"≥∂K« =∞Ç≤Ï+¨ ã¨Î ^Œ f= z„`«O
ÔH· s˚=º`Õ Ç≤Ï ‰õΩÑ≤`åO`«Hõ^Œ~°≈<Õ#. 230
13. ^Õq ! „Ѩã‘^Œ Ѩ~°=∂ Éèí=f Éèí"åÜ«∞
ã¨^Àº q<åâ◊Ü«∞u HÀѨ=f ‰õΩÖÏx,
q*Ï˝`« "Õ∞`« ^Œ^èŒ∞ <≥·= Ü«∞ ^Œã¨Î "Õ∞`«
hfl`«O |ÅO ã¨∞qѨÙÅO =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°ã¨º. 231
14. `Õ ã¨O=∞`å [#Ѩ^Õ+¨µ ^èŒ<åx `ÕëêO
`ÕëêO Ü«∞âßOã≤ # K« ã‘^Œu |O^èŒ∞=~°æó,
^èŒ<åº ã¨Î U= xÉèí$`å`«‡[Éèí$`«º^•~å
ÜÕ∞ëêO 㨠^•Éèí∞º^ŒÜ«∞^• Éèí=f „Ѩã¨<åfl. 232
15. ^èŒ~出}˜ ^Õq ! ã¨HõÖÏx 㨠^≥·= Hõ~å‡
}º`åº^Œ$`«ó „Ѩuk#O ã¨∞Hõ$f Hõ~Àu,
ã¨fi~°æO „Ѩܫ∂u K« `«`À Éèí=f „Ѩ™ê^•`ü
Ö’Hõ„`«ÜÕ∞ -Ñ≤ Ѷ¨Å^• ##∞ ^Õq ! `Õ#. 233
16. ^Œ∞ˆ~æ! 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤,
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ 㨠^•„~°Ìz`åÎ 234
17. Uaè ~°›`≥· ~°˚ QÆ ^Œ∞ÃÑ·u ã¨∞YO `« ^ä≥·`Õ
‰õΩ~°fiO`«∞ <å=∞ #~°HÍÜ«∞ z~åÜ«∞ áêѨ"£∞,
 241
ã¨O„QÍ=∞=∞$`«∞º =∞kèQÆ=∞º k=O „Ѩܫ∂O`«∞
=∞ `Õfiu #∂# =∞Ç≤Ï`å<£ qxǨÏOã≤ ^Õq ! 235
18. ^Œ$ Ã+ìÂfi= H˜O # Éèí=f „ѨHõ~Àu Éèí㨇
ã¨~åfiã¨∞~å #i+¨µ Ü«∞`ü „ѨÇ≤Ï}À+≤ â◊G"£∞,
Ö’HÍ<£ „Ѩܫ∂O`«∞ iѨ"À -Ñ≤ Ç≤Ï â◊GѨÓ`å
W`«÷O =∞u ~°ƒù=u `Õ +¨fiÇ≤Ï`Õ+¨µ ™ênèfi. 236
19. Y_»æ„ѨÉèÏxHõ~°qã¨∞Êù~°}ˇÿ ã¨Î ^äÀ„ÔQ·ó
â◊¥ÖÏ„QÆHÍOux=¿ÇÏ# ^Œ$â’ -ã¨∞~å}Ï"£∞,
Ü«∞ <åflQÆ`åqÅÜ«∞ =∞Oâ◊√=∞kO^Œ∞YO_»
Ü≥∂Qͺ##O `«= qÖ’HõÜ«∞`å `« ^Õ`«`ü. 237
20. ^Œ∞~°fi $`«Î=$`«Îâ◊=∞#O `«= ^Õq ! jÅO
~°∂ѨO `« ^ä≥·`« ^ŒqzO`«º =∞`«∞ź =∞<≥·ºó,
g~°ºO K« ǨÏO`«$ǨÏ$`«^Õ=Ѩ~å„Hõ=∂}ÏO
"≥·i +¨fiÑ≤ „ѨHõ\ ˜ `≥·= ^ŒÜ«∂ `«fi ÜÕ∞`«÷"£∞. 238
21. ˆH <ÀѨ=∂ Éèí=`«∞ `Õ -㨺 Ѩ~å„Hõ=∞㨺
~°∂ѨO K« â◊„`«∞ÉèíÜ«∞HÍ ~°ºuǨi ‰õΩ„`«
z`ÕÎ Hõ$áê ã¨=∞~°x+¨µª~°`å K« ^Œ$ëêì
`«fi ÜÕ∞º= ^Õq ! =~°^Õ ! Éèí∞=#„`«ÜÕ∞ -Ñ≤ 239
22. „`≥·Ö’Hõº "Õ∞`« ^ŒdÅO iѨÙ<åâ◊<Õ#
„`å`«∞O `«fiÜ«∂ ã¨=∞~°=¸~°úx `Õ -Ñ≤ ǨÏ`åfi
h`å k=O iѨÙQÆ}Ï ÉèíÜ«∞ =∞ Ѩºáêã¨Î
=∞™ê‡Hõ =Ú#‡^Œã¨∞~åiÉèí=O #=∞ ¿ãÎ. 240
23. â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï <À ^Õq ! áêÇ≤Ï Y_Õæ# KåOaˆH !
Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# #ó áêÇ≤Ï, KåѨ*Ϻxã¨ûfi<Õ# K«, 241
242

24. „áêKåºO ~°Hõ∆ „ѨfKåºO K«, K«O_çˆH ! ~°Hõ∆ ^ŒH˜∆}Ë,

„ÉèÏ=∞}Ë <å`«‡â◊¥Å㨺, L`«Î~°™êºO `« ^äÕâ◊fii ! 242
25. ™œ=∂ºx Ü«∂x ~°∂áê}˜, „`≥·Ö’ˆHº qK«~°Ou `Õ,
Ü«∂x Kå`«ºO`« Ѷ¨∞’~å}˜, `≥· ~°H∆Í™ê‡O ã¨Î^ä• Éèí∞="£∞. 243
26. Y_»æâ◊¥ÅQÆ^•nx Ü«∂x Kå„™êÎ}˜ `Õ -OaˆH !
Hõ~°Ñ¨Å¡=ã¨Owx `≥· ~°™ê‡<£ ~°Hõ∆ ã¨~°fi`«ó. 244
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 245
27. U=O ã¨∞Î`å ã¨∞Ô~· iÌ"≥·ºó, ‰õΩã¨∞"≥∞ÿ ~°flO^Œ<À^Œƒù"≥·ó,
JiÛ`å [QÆ`åO ^è•„f, `«^ä• QÆO^è•#∞ÖËѨ<≥·ó. 246
28. ÉèíHÍκ ã¨=∞ÃãΠ„ã≤Î^Œâ‹·, iÌ"≥·º ~°∂úÃÑ· ã¨∞ûѨÓl`å,
„áêÇ¨Ï „Ѩ™ê^Œã¨∞=Úv ã¨=∞™êÎ<£ „Ѩ}`å<£ ã¨∞~å<£. 247
^Õ =Ùº"åK« : 248
29. „qÜ«∞`åO „u^Œâß ã¨ûˆ~fi Ü«∞ ^Œã¨‡`ÀÎ -aè"åOzè`«"£∞ 249
^Õ"å TK«∞ó : 250
ÉèíQÆ=`åº Hõ$`«O ã¨~°fiO, # H˜Oz ^Œ=t+¨º`Õ. 251
30. Ü«∞ ^ŒÜ«∞O xǨÏ`« â◊≈„`«∞, ~°™ê‡HõO =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°ó,
Ü«∞k KåÑ≤ =~À ^ÕÜ«∞, ã¨Î fiÜ«∂-™ê‡HõO =∞¿ÇÏâ◊fii ! 252
31. ã¨O㨇 $`å ã¨O㨇 $`å `«fiO, <À Ç≤ÏO¿ã^è•ó Ѩ~°=∂Ѩ^Œó,
Ü«∞â◊Û =∞~°Îº ã¨Îû"≥· ˆ~aè, ™êÎ fiO ™ÈÎ+¨º `«º=∞ÖÏ#<Õ! 253
32. `«ã¨º q`«ÎiúqÉèí"≥· ~°ú#^•~åkã¨OѨ^•"£∞,
=$^ŒúÜÕ∞ -㨇`ü„Ѩã¨<åfl, `«fiO Éèí"Õ^è• ã¨û~°fi ^•OaˆH! 254
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 255
33. Wu „Ѩ™êk`å ^Õ"≥·, ~°˚QÆ`À -ˆ~÷ `« ^ä•`«‡#ó,
`« ^äÕ `«∞ºHÍÎ fi Éèí„^ŒHÍm, |Éèí∂ "åO`«i›`å #$Ѩ! 256
 243
34. W `Õº`«`ü Hõkä`«O Éèí∂Ѩ ! ã¨OÉèí∂`å ™ê Ü«∞^ä• Ñ¨Ù~å,
^Õg^Õ=â◊sˆ~Éè’º, [QÆ„`«ÎÜ«∞Ç≤Ï`≥·+≤}©. 257
35. ѨÙ# â◊Û Q“s ^ÕǨ`ü ™ê, ã¨=Ú^Œ∂ƒù`å Ü«∞ ^ä•Éèí=`ü,
=^è•Ü«∞ ^Œ∞+¨ì^≥·`åº<åO, `«^ä• â◊√OÉèíxâ◊√OÉèíÜ≥∂ó. 258
36. ~°Hõ∆}ÏÜ«∞ K« Ö’HÍ<åO, ^Õ"å<å =ÚѨHÍi}©,
`« K«Ûù $}∞+¨fi =∞Ü«∂ --MϺ`«O Ü«∞^ä•=`ü Hõ^äŒÜ«∂q∞ `Õ.
259
„Ç‘ÏO FO
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~
^Õg=∂Ǩ`Õ‡º =∞Ç≤ÏëêO`«Hõsã¨∂HõÎO (â◊„HÍkHõ$`«ã¨∞Îuó) <å=∞
K«`«∞~À÷ -^蕺ܫ∞ó
L"åK« =∞O„`åÅ∞ -5, J~°úâ’¡Hõ=∞O„`åÅ∞-2, â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ -35
"≥Ú`«ÎO-42 "≥Ú^Œ\ ˜#∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO -259. â’¡HÍÅ∞ - (36) 223

(Ǩϟ=∞OÖ’ <åÅ∞QÀJ^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)

FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
„u=~å‚u‡HÍÜ≥ÿ∞ â◊H˜ÎÅÔH∆‡º
ã¨Ñ¶¨∞$`«O ѨÓwѶ¨ÅO =∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ
(P=Ù<Õu`À áÈHõѨO_»∞ PǨïu)
244

N^Õg =∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u - L`«Î=∞K«i„`«"£∞
(â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí=^èŒ)
J㨺 Nã¨Ñ¨Îâ◊`«∞º`«Î=∞K«i„`«ã¨º ~°∞„^Œ |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó,
N=∞Ǩã¨~ã° fi¨ f ^Õ=`å, „ÉèÏ=∞s c[O, cè=∂ â◊HóΘ , ã¨∂~°º ã¨`ΠΫ fiO,
™ê=∞"Õ^Œ ã¨ûfi~°∂ѨO, N=∞Ǩã¨~°ã¨fif„Ñ‘`«ºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
Ѷ¨∞O\Ïâ◊¥ÅǨÏÖÏx â◊OY=Úã¨ÖË K«„HõO ^èŒ#∞ ™êûÜ«∞HõO
ǨϙêÎÉèˇ˚ ~°Ì^èŒfO, Ѷ¨∞<åO`«qÅã¨pÛù`åOâ◊√`«∞ź„ѨÉèÏ"£∞,
Q“s^ÕǨÏã¨=Ú^Œƒù"åO, „u[QÆ`å =∂^è•~°Éèí∂`åO, =∞Ǩ
ѨÓ~åfi =∞„`« ã¨~°ã¨fif =∞#∞Éèí*Ë â◊√OÉèÏk^≥·`åºiÌh"£∞.
ѨOK«"≥∂ -^蕺ܫ∞ó
(^Õg^Œ∂`«ã¨O"å^ŒO)
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥∞ÿ
FO H©¡O |∞∞+≤ ~°∞"åK« : 260
1. ѨÙ~å â◊√OÉèíxâ◊√OÉèÏÉèϺ, =∞ã¨∞~åÉèϺO â◊pѨ`Õó,
„`≥·Ö’HõºO Ü«∞[˝ÉèÏQÍ â◊Û, ǨÏ$`å =∞^Œ|ÖÏ„â◊Ü«∂`ü. 261
2. `å "Õ= ã¨∂~°º`åO `«^Œfi, ^ŒkèHÍ~°O `« ^ä≥·O^Œ="£∞,
H“ÉË~° =∞^äŒ Ü«∂=∞ºO K«, K«„HÍ`Õ =~°∞}㨺 K«. 262
3. `å "Õ= Ѩ=#iúO K«, K«„Hõ`«∞ ~°fiÇ≤ÏflHõ~°‡ K«,
`«`À ^Õ"å qx~°∂ú`å, „Éèí+¨ì~å*Ϻó Ѩ~ål`åó. 263
4. ǨÏ$`åkèHÍ~å „ã≤Î^Œâß, ™êÎÉèϺO 㨈~fi x~åHõ$`åó,
=∞Ǩã¨∞~åÉèϺO `åO ^ÕgO, 㨇~°Ou ™ê‡Ñ¨~ål`å"£∞. 264
5. `« Ü«∂™ê‡HõO =~À ^Œ`ÀÎ, Ü«∞ ^ä•Ñ¨`«∞û 㨇 $`ådÖÏó,
Éèí=`åO <åâ◊~Úëêºq∞, `«`üHõ∆}Ï`ü Ѩ~°=∂Ѩ^Œó. 265
 245

6. Wu Hõ$`åfi =∞uO ^Õ"å, Ç≤Ï=∞=O`«O #ˆQâ◊fi~°"£∞,

[QÆ∞‡ ã¨Î„`« `«`À ^ÕgO, q+¨µ‚=∂Ü«∂O „Ѩ`«∞+¨µì=Ùó. 266
JѨ~ål`å(^Õg)ã¨∂HõÎ"£∞
^Õ"å TK«∞ó : 267
7. #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`å ã¨û‡ `å"£∞. 268
8. ~“„^•Ü≥ÿ∞ #"≥∂ x`åºÜ≥ÿ∞, Q“Ô~·º ^è•„`≥·º #"≥∂ #=∞ó,
*’º`åûflÜ≥ÿ∞ KÕO^Œ∞~°∂Ñ≤}ˇÿº, ã¨∞MÏÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó. 269
9. HõÖϺ}ˇÿº „Ѩ}`åO =$^≥úº, ã≤^≥úº ‰õÄ~À‡ #"≥∂ #=∞ó,
<≥·~°$`≥·º Éèí∂Éèí$`åO ÅÔH∆‡º, â◊~åfi}ˇÿº `Õ #"≥∂ #=∞ó. 270
10. ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ ^Œ∞~°æáê~åÜ≥ÿ∞, ™ê~åÜ≥ÿ∞ ã¨~°fiHÍi}ˇÿº,
MϺ`≥·º `« ^ä≥·= Hõ$ëê‚Ü≥ÿ∞, ^èŒ∂„=∂Ü≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó. 271
11. Ju™œ=∂ºu~“„^•Ü≥ÿ∞, #`å ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó,
#"≥∂ [QÆ„`«ÊuëêªÜ≥ÿ∞, ^Õ"≥·º Hõ$`≥·º #"≥∂ #=∞ó. 272
12. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, q+¨µ‚=∂ ÜÕ∞u â◊aÌ`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º ™êûfiǨ 273
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ q+¨µ‚=∂ÜÕ∞u â◊aú`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º (#"≥∂ #=∞) ™êûfiǨ 274
#=∞ ã¨ÎÃã·º (#"≥∂ #=∞) ™êûfiǨ 275
#=∞ ã¨ÎÃã·º (#"≥∂ #=∞) #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ ™êûfiǨ 276
(WÖÏ XHÀ¯â’¡HõO 3 =∞O„`åÅ∞ J=Ù`«∞Ok Ǩϟ=∞qkèÖ’)

13. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, KÕ`« <Õ `«ºaènèÜ«∞`Õ,

#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 277
246
14. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, |∞kú~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 278
15. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, x„^•~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 284
16. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, ‰õ∆Ω^è•~°∂¿Ñ}Ï ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 287
17. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, KèåÜ«∂~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 290
18. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, â◊H˜Î~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 293
19. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, `«$ëê‚~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 296
20. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, H∆ÍOu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 299
21. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, *Ïu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 302
22. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, Å*Ï˚~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 305
23. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, âßOu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 308
24. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, „â◊^•ú~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 311
25. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, HÍOu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 314
 247
26. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, ÅH©;~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 317
27. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, =$uÎ~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 320
28. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, 㨇 $u~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 323
29. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, ^ŒÜ«∂~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 326
30. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, `«∞+≤ì~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 329
31. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, =∂`«$~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 332
32. Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ, „ÉèÏOu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 335
33. WO„kÜ«∂}Ï =∞kèëꪄf, Éèí∂`å<åO KådÖË+¨µ Ü«∂,
Éèí∂`Õ+¨µ ã¨`«`«O `«Ãã·º, "åºÃÑΠº ^Õ"≥·º #"≥∂ #=∞ó. 338
34. zu~°∂¿Ñ} Ü«∂ Hõ$`«ûfl, "Õ∞`«^£ "åºÑ¨º ã≤÷`å [QÆ`ü,
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º, #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 339
35. ã¨∞Î`å ã¨∞Ô~·ó ѨÓ~°fi =∞cè+¨ìã¨O„â◊Ü«∂
`«^ä• ã¨∞ˆ~O„^Õ} k<Õ+¨µ ¿ãq`å,
Hõ~À`«∞ ™ê # â◊√≈Éèí¿ÇÏ`«∞ sâ◊fis
â◊√ÉèÏx Éèí„^• }ºaèǨÏO`«∞ KåѨ^Œó. 340
36. Ü«∂ ™êO„Ѩ`«O KÀ^Œú`«^≥·`«º`åÑ≤`≥·
~°™ê‡aè sâß K« ã¨∞Ô~· ~°fl=∞㨺`Õ,
248
Ü«∂ K« 㨇 $`å `«`üHõ∆} "Õ∞= ǨÏOu #ó
ã¨~åfiѨ^À ÉèíH˜Îq#„=∞=¸iÎaèó. 341
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 342
37. U=O ã¨Î"åkÜ«ÚHÍÎ<åO, ^Õ"å<åO `«„`« áê~°fif,
™êfl`«∞ =∞ÉèϺܫ∞Ü«∞ø `ÀÜÕ∞, *ÏǨÏfl"åº #$Ѩ#O^Œ#! 343
38. ™ê -„|g`ü `å<£ ã¨∞~å<£ ã¨∞„Éèí∂, ~°ƒù=kƒùó ã¨∂ÎÜ«∞`Õ -„`« HÍ,
â◊s~°HÀâ◊`« âßÛ™êº, ã¨û=Ú^Œ∂ƒù `å„|g zÛù"å. 344
39. ™È΄`«O =∞ "≥∞ÿ`«`ü „H˜Ü«∞`Õ, â◊√OÉèí^≥·`«ºx~åHõ$`≥·ó,
^Õ"≥· ã¨û"Õ∞`≥· ã¨û=∞ˆ~, xâ◊√OÉèË# Ѩ~ål`≥·ó. 345
40. â◊s~°HÀâß ^Œº `«Î™êºó, áê~°fi`åº xã¨û$ `åOaHÍ,
H“t H©u ã¨=∞¿ãÎ+¨µ, `«`À Ö’ˆH+¨µ wÜ«∞`Õ. 346
41. `«™êºO qx~°æ`åÜ«∂O `«∞, Hõ$ ëê‚Éèí∂`ü ™êÑ≤ áê~°fif,
HÍo ˆHu ã¨=∂MϺ`å, Ç≤Ï=∂K«ÅHõ$`å„â◊Ü«∂. 347
42. `«`À -OaHÍO Ѩ~°O ~°∂ѨO, a„ÉèÏ}Ï ã¨∞=∞<ÀǨÏ~å"£∞,
^Œ^Œ~°≈ K«O_À =ÚO_» â◊Û, Éèí$`Òº â◊√OÉèíxâ◊√OÉèíÜ≥∂ó. 348
43. `åÉèϺO â◊√OÉèÏÜ«∞ KåMϺ`å, ™êf= ã¨∞=∞<ÀǨÏ~å,
HÍ -á꺿ãÎ „ã‘Î =∞Ǩ~å[ ! ÉèÏã¨Ü«∞Of Ç≤Ï=∂K«Å"£∞. 349
44. <≥·= `å^Œ$H± Hõfiz^£ ~°∂ѨO, ^Œ$+¨ìO ˆH#z ^Œ∞`«Î=∞"£∞,
*Ï˝Ü«∞`åO HÍ -Ѩº™œ ^Õg, QÆ$ǨϺ`åO Kåã¨∞ˆ~â◊fi~° ! 350
45. „ã‘Î~°`«fl =∞uKå~°fiOw, ^Àº`«Ü«∞Of kâ◊ ã≤Î fiëê,
™ê `«∞ u+¨ªu ^≥·`ÕºO„^Œ ! `åO Éèí"å<£ „^Œ+¨µì =∞~°›u. 351
46. Ü«∂x ~°`åflx =∞}Ü≥∂, QÆ*Ïâßfinx "≥· „ѨÉè’!
„`≥·Ö’ˆHº `«∞ ã¨=∞™êÎx, ™êO„Ѩ`«O `åx `Õ QÆ$¿ÇÏ. 352
 249
47. S~å=`« ã¨û =∂h`À, QÆ[~°`«flO ѨÙ~°O^Œ~å`ü,
áêi*Ï`«`«~°∞ âßÛÜ«∞O, `« ^ä≥· "ÀK≥·Û„â◊≈"À ǨÏÜ«∞ó. 353
48. q=∂#O ǨÏOã¨ã¨OÜ«ÚHõÎ, "Õ∞`« uÎ+¨ªu `Õ -OQÆ}Ë,
~°`«flÉèí∂`« q∞ Ǩh`«O, Ü«∞ ^•ã‘ ^Õfi^èŒ™È -^Œ∞ƒù`«"£∞. 354
49. xkè ˆ~+¨ =∞ǨѨ^Œ‡, ã¨û=∂h`À ^èŒ<Õâ◊fi~å`ü,
H˜O[e¯hO ^Œ^Ò Kåaú, ~å‡ÖÏ =∞=∂¡#ѨOHõ*Ï"£∞. 355
50. Kè«„`«O `Õ "å~°∞}O ˆQ¿ÇÏ, HÍOK«#„™êq u+¨ªu,
`« ^ä•Ü«∞O 㨺O^Œ#=~À, Ü«∞ó Ѩ٠~åã‘`ü „Ѩ*ÏѨ`Õó. 356
51. =∞$`Àº ~°∞„`å¯Ou^• <å=∞, â◊H˜Î sâ◊! `«fiÜ«∂ ǨÏ$`å,
áêâ◊ ã¨ûeÅ~å[㨺, „ÉèÏ`«∞ ã¨Î= Ѩi„QÆ¿ÇÏ. 357
52. xâ◊√OÉèí ™êºaú*Ï`å â◊Û, ã¨=∞™êÎ ~°`«fl*Ï`«Ü«∞ó,
=Ç≤Ïfl âßÛÑ≤ ^Œ^Ò `«∞Éèíº, =∞yfl â∫KÕ K« "åã¨ã‘. 358
53. U=O ^≥·`ÕºO„^Œ ! ~°`åflx, ã¨=∞™êÎ <åºÇ¨Ï$`åx `Õ,
„ã‘Î~°`«fl "Õ∞ëê HõÖϺ}©, `«fiÜ«∂ Hõ™ê‡ #fl QÆ$ǨϺ`Õ. 359
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 360
54. xâ◊ "Õ∞ºu =K« â◊√≈OÉèí, ã¨û `«^• K«O_»=ÚO_»Ü≥∂ó,
„¿Ñ+¨Ü«∂=∂㨠ã¨∞„w=O, ^Œ∂`«O ^Õ"åº =∞Ǩã¨∞~°ó. 361
55. Wu KÕu K« =HõÎ"åº, ™ê QÆ`åfi =K«<å #‡=∞,
Ü«∞^ä• KåÉè˺u ã¨O„Ñ‘`åº, `«^ä• HÍ~°ºO `«fiÜ«∂ ÅѶ¨Ú. 362
56. 㨠`«„`« QÆ`åfi Ü«∞ „`å¿ãÎ, â‹·Ö’^ÕÌâı -uâ’Éèí<Õ
`åO K« ^ÕgO `«`«ó „áêÇ¨Ï â◊¡H∆±}O =∞^èŒ∞~°Ü«∂ y~å 363
^Œ∂`« L"åK« : 364
57. ^Õq ! ^≥·`Õºâ◊fi~° â◊√≈OÉèí, „ÃãÎÂÖ’ˆHº Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°ó,
^Œ∂`À -ǨÏO „¿Ñ+≤`« ¿ãÎ#, `«fi`«ûHÍâ◊ q∞ ǨQÆ`«ó. 365
250
58. J"åºÇ¨Ï`å[˝ ã¨û~åfiã¨∞, Ü«∞ ã¨û^• ^Õ=Ü≥∂x+¨µ,
xi˚`ådÅ^≥·`åºi, ã¨û Ü«∞ ^•Ç¨Ï â◊$}∞+¨fi `«`ü. 366
59. =∞=∞ „`≥·Ö’Hõº =∞dÅO, =∞=∞ ^Õ"å =âß#∞QÍó,
Ü«∞[˝ÉèÏQÍ #ǨÏO ã¨~åfi, #∞áêâßflq∞ Ѩ$^äŒH± Ѩ$^äŒH±. 367
60. „`≥·Ö’ˆHº =~°~°`åflx, =∞=∞ =âߺ #ºâı+¨`«ó,
`« ^ä≥·= QÆ[~°`«flO K«, ǨÏ$`«O ^Õ"ÕO„^Œ"åǨÏ#"£∞. 368
61. H©∆~À^Œ=∞^äŒ<À^Œ∂ƒù`« =∞â◊fi~°`«flO =∞ =∂=∞Ô~·ó,
LK≥·Ûù„â◊≈=ã¨ã¨O[˝O, `«„`«Ê}˜Ñ¨`«º ã¨=∞iÊ`«"£∞. 369
62. Ü«∂x Kå<åºx ^Õ"Õ+¨µ, QÆO^茈~fi +¨Ø~°ˆQ+¨µ K«,
~°`«flÉèí∂`åx Éèí∂`åx, `åx =∞ ÜÕ∞º= â’Éèí<Õ! 370
63. „ã‘Î~°`«flÉèí∂`åO `åfiO ^Õq ! Ö’ˆH =∞<åº=∞¿ÇÏ =Ü«∞"£∞,
™ê `«fi =∞™ê‡ #∞áêQÆK«Ûù, Ü«∞`À ~°`«flÉèí∞*’ =Ü«∞"£∞. 371
64. =∂O "å =∞=∂#∞[O "åÑ≤, xâ◊√OÉèí =Ú~°∞q„Hõ=∞"£∞,
Éèí[ `«fiO K«OK«ÖÏáêOy ! ~°`«flÉèí∂ `åã≤ "≥· Ü«∞`«ó. 372
65. Ѩ~°"≥∞ÿâ◊fi~°º =∞`«∞ÅO, „áêѨûº¿ã =∞`«Êi„QÆǨ`ü,
U`« ^Œ∞ƒù^•úº ã¨=∂Ö’K«º, =∞`«Êi„QÆǨÏ`åO „=[. 373
|∞∞+≤ ~°∞"åK« : 374
66. W `«∞ºHÍÎ ™ê `«^• ^Õg, QÆOcè~åO`«ã≤û‡`å [Q“,
^Œ∞~åæ ÉèíQÆ=f Éèí„^•, Ü«∞ ÜÕ∞^ŒO ^è•~°º`Õ [QÆ`ü. 375
^Õ =Ùº"åK« : 376
67. ã¨`«º =ÚHõÎO `«fiÜ«∂ <å„`«, q∞^䕺 H˜Oz`ü `«fi Ü≥∂k`«"£∞,
„`≥·Ö’HͺkèѨu â◊√≈OÉè’, xâ◊√OÉèí âßÛÑ≤ `å^Œ$â◊ó. 377
68. H˜O `«fi„`« Ü«∞`ü„Ѩu*Ï˝`«O, q∞^䕺 `«`ü „H˜Ü«∞`Õ Hõ^äŒ"£∞,
„â◊¥Ü«∞`å =∞ÅÊ|∞kú`åfi`ü, „Ѩu*Ï˝ Ü«∂ Hõ$`å ѨÙ~å. 378
 251
69. Ü≥∂ =∂O [Ü«∞u ã¨O„QÍ"Õ∞, Ü≥∂ "Õ∞ ^Œ~°ÊO =ºáÈǨÏu,
Ü≥∂ "Õ∞ „Ѩu|Ö’ Ö’ˆH, 㨠"Õ∞ Éèí~åÎ Éèíq+¨ºu. 379
70. `«^• QÆK«Ûù`«∞ â◊√OÉè’ -„`« xâ◊√OÉè’ "å =∞Ǩã¨∞~°ó,
=∂O l`åfi H˜O zˆ~ }Ï„`«, áê}˜O QÆ$Ǩ‚`«∞ "Õ∞ ÅѶ¨Ú. 380
^Œ∂`« L"åK« : 381
71. J=e áêÎã≤ "≥∞ÿ=O `«fiO, ^Õq ! „|∂Ç≤Ï =∞ =∂„QÆ`«ó,
„`≥·Ö’ˆHº Hõó ѨÙ=∂O ã≤ο+,ª ^Œ„ˆQ â◊√OÉèíxâ◊√OÉèíÜ≥∂ó. 382
72. J<Õºëê =∞Ñ≤ ^≥·`åº<åO, 㨈~fi ^Õ"å # "≥· Ü«Úkè,
u+¨ªOu ã¨O=ÚMË ^Õq ! H˜O ѨÙ# „ã‘Îû `«fi "Õ∞H˜HÍ. 383
73. WO„^•^•º ã¨ûHõÖÏ ^Õ"å, ã¨Îã¨∞÷ ˆ~ºëêO # ã¨OÜ«ÚˆQ,
â◊√OÉèÏn<åO Hõ^äŒO `ÕëêO, „ã‘Î „Ѩܫ∂㨺ã≤ ã¨O=ÚY"£∞. 384
^Õ =Ùº"åK« : 385
74. ™ê `«fiO QÆK«Ûù =∞ Ü≥ÿ∞ "ÀHÍÎ, áê~°≈fiO â◊√OÉèíxâ◊√OÉèíÜ≥∂ó,
ˆHâßHõ~°¬}x~°∂ú`«Q“~°"å =∂ QÆq∞+¨ºã≤. 386
75. U= "Õ∞`« ^Œƒb â◊√OÉè’, xâ◊√OÉèí âßÛug~°º"å<£,
H˜O Hõ~Àq∞ „Ѩu*Ï˝ "Õ∞, Ü«∞^Œ<åÖ’z`å ѨÙ~å. 387
76. 㨠`«fiO QÆK«Ûù =∞ Ü≥∂HõÎO `Õ, Ü«∞ ^Õ`«`ü ã¨~°fi =∂^Œ$`«ó,
`« ^•K« H∆Ífiã¨∞ˆ~O„^•Ü«∞, 㨠K« Ü«ÚHõÎO Hõ~À`«∞ Ü«∞`ü. 388
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~
^Õg=∂Ǩ`Õ‡º ^Õg^Œ∂`«ã¨O"å^À <å=∞ ѨOK«"≥∂ -^蕺ܫ∞ó
L"åK« =∞O„`åÅ∞ -9, J~°÷â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞-66, â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ - 54
"≥Ú`«ÎO-129 "≥Ú^Œ\ ˜#∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO -388. â’¡HÍÅ∞ (76) 299
252

(Ǩϟ=∞OÖ’ S^ÀJ^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)

FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
q+¨µ‚=∂Ü«∂k„`«Ü≥∂qOâ◊uâ◊H˜Îã¨Ç≤Ï`åÜ≥ÿ∞ N=∞Ǩã¨~°ã¨fi`≥·º
ã¨Ñ¶¨∞$`«O c[ѨÓ~°Ñ¶¨ÅO =∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ
(P=Ù<Õu`À =∂nѶ¨ÅO PǨïu)
 253

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – L`«Î=∞K«i„`«"£∞
+¨ëȪ -^蕺ܫ∞ó
(^èŒ∂„=∞Ö’K«#=^èŒ)
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 389
1. W `åºHõ~°‚º =KÀ ^Õ"åº ã¨û ^Œ∂`À -=∞~°¬Ñ¨Ói`«ó,
ã¨=∂K«+¨ì ã¨=∂QÆ=∞º ^≥·`«º~å*ÏÜ«∞ qã¨Î~å`ü. 390
2. `«ã¨º ^Œ∂`«ã¨º `«^•fiHõº =∂Hõ ~傺ã¨∞~°~å\ò `«`«ó,
㨄HÀ^èŒó „áêÇ¨Ï ^≥·`åº<å =∞kèѨO ^èŒ∂„=∞Ö’K«#"£∞. 391
3. ¿ÇÏ ^èŒ∂„=∞Ö’K« <åâ◊√ `«fiO ã¨fiÃã·#ºÑ¨i"åi`«ó,
`å =∂#Ü«∞ |ÖÏ^£ ^Œ∞ëêìO ˆHâßHõ~°¬}qǨÏfiÖÏ"£∞. 392
4. `«`«Êi„`å}^Œó HõtÛ^£ Ü«∞k "ÀuÎ+¨ª `Õ =~°ó
㨠ǨÏO`«"Àº -=∞~À "åÑ≤ Ü«∞H∆À QÆO^èŒ~°fi U= "å. 393
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 394
5. `Õ <å[˝Ñ¨Î ã¨Î`« j≈„Ѷ¨∞O 㨠^≥·`Àº ^èŒ∂„=∞Ö’K«#ó,
=$`« +¨¬ëꪺ ã¨Ç¨Ï„™ê}Ï =∞ã¨∞~å}ÏO „^Œ∞`«O Ü«∞Ü«∞ø. 395
6. 㨠^Œ$ëêìfi `åO `«`À ^ÕgO `«∞Ç≤Ï<åK«Åã¨Oã≤÷`å"£∞,
[QÍ ^ÀK≥·Ûó „Ѩܫ∂ Ç‘Ïu =¸ÅO â◊√OÉèíxâ◊√OÉèíÜ≥∂ó. 396
7. # KÕ`ü „Ñ‘`åº -^Œº Éèí=f =∞^Œƒù~åÎ~° =ÚÃÑ·+¨ºu
`«`À |ÖÏ #flÜ«∂ "Õ∞º+¨ ˆHâßHõ~°¬}qǨÏfiÖÏ"£∞. 397
^Õ =Ùº"åK« – 398
8. ^≥·`Õºâ◊fiˆ~} „ѨÇ≤Ï`À |Å"å<£ |Åã¨O=$`«ó,
|ÖÏ #flÜ«∞ã≤ =∂ "Õ∞=O `«`«ó H˜O `Õ Hõ~À =∞ºÇ¨Ï"£∞. 399
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 400
254

9. W `«∞ºHõÎ ™Èû -Éèíº^è•=`ü `å =∞ã¨∞~À ^èŒ∂„=∞Ö’K«#ó

ǨïOH͈~ }ˇÿ= `«O Éèí㨇 ™ê K«HÍ ~åOaHÍ `«`«ó. 401
10. J^äŒ Hõ$^ŒúO =∞ǨÃã·#º =∞ã¨∞~å}ÏO `« ^ä•OaHÍ,
==~°¬ ™êÜ«∞ÔH· ã‘ÎÔH∆‚ ã¨Î^ä• â◊H˜ÎѨ~°â◊fi^è≥·ó. 402
11. `«`À ^èŒ∞`«ã¨@ó HÀáê`ü Hõ$`åfi <å^ŒO ã¨∞Éèˇ·~°="£∞,
Ѩáê `åã¨∞~°¿ã<åÜ«∂O ã≤OǨϟ ^Õ"åº ã¨û "åǨÏ#ó. 403
12. HÍOtÛ `«¯~°„ѨǨˆ~} ^≥·`åº <å¿ãº# KåѨ~å<£,
P„HÍO`åº Kå^茈~ }Ï<åº<£ [Ѷ¨∂# 㨠=∞Ǩã¨∞~å<£. 404
13. ˆHëêOz`ü áê@Ü«∂=∂㨠#Mˇ·ó HÀëêªx ˆHã¨s,
`«^ä• `«Å„ѨǨˆ~} t~åOã≤ Hõ$`«"å<£ Ѩ$^äŒH±. 405
14. qzÛù#flÉÏǨït~°ã¨ó Hõ$`å ¿ãÎ# `« ^ä•Ñ¨ˆ~
ѨᜠK« ~°∞kè~°O HÀëêª ^Œ<ÕºëêO ^èŒ∞`«ˆHã¨~°ó. 406
15. Hõ∆}Ë# `«^ŒƒÅO ã¨~°fiO Hõ∆Ü«∞O h`«O =∞Ǩ`«‡<å,
`Õ# ˆHã¨i}Ï ^Õ"åº "åǨÏ<Õ <åuHÀÑ≤<å. 407
16. „â◊√`åfi `« =∞ã¨∞~°O ^Õ"åº xǨÏ`«O ^èŒ∂„=∞Ö’K«#"£∞
|ÅO K« Hõ∆~Ú`«O Hõ$`«ûflO ^Õg ˆHã¨i}Ï `«`«ó. 408
17. K«∞HÀѨ ^≥·`åºkèѨu â◊√≈OÉèíó „Ѩã¨∞Êùi`å^èŒ~°ó,
J*Ï˝Ñ¨Ü«∂=∂㨠K« `Ò K«O_»=ÚO_Ò =∞Ǩã¨∞~“. 409
18. ¿ÇÏ K«O_»! ¿ÇÏ =ÚO_»! |Öˇ· ~°ƒÇ¨ïaèó Ѩi"åi`Ò,
`«„`« QÆK«Ûù`« QÆ`åfi K«, ™ê ã¨=∂hÜ«∞`åO ÅѶ¨Ú. 410
19. ˆHâı ëêfiHõ$+¨º |^•úfi "å, Ü«∞k = ã¨ûOâ◊Ü≥∂ Ü«Úkè,
`«^• âıëêÜ«Ú^è≥· ã¨ûÔ~· fi, ~°ã¨∞Ô~· ifixǨÏ#º`å"£∞. 411
20. `«™êºO ǨÏ`åÜ«∂O ^Œ∞ëêìÜ«∂O, ã≤O¿ÇÏ K« qxáêu`Õ,
N„Ѷ¨∞ =∂QÆ=∞º`åO |^•úfi QÆ$Ç‘Ï`åfi`Ò =∞^ä•OaHÍ"£∞. 412
 255

Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~

^Õg=∂Ǩ`Õ‡º ^èŒ∂„=∞Ö’K«#=^èÀ <å=∞ +¨ëȪ -^蕺ܫ∞ó
L"åK«=∞O„`åÅ∞ – 4 â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 20
"≥Ú`«ÎO–24. "≥Ú^Œ\ ˜#∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO–412, â’¡HÍÅ∞–(20)317
(Ǩϟ=∞OÖ’ P~À J^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)
FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
â◊`åÔH∆º ^èŒ∂„=∂ÔH∆º
ã¨Ñ¶¨∞$`«O <åiˆHà◊Ѷ¨ÅO =∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ.
(P=Ù<Õu`À H˘|ƒiHÍÜ«∞ PǨïu)
256

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – L`«Î=∞K«i„`«"£∞
ã¨Ñ¨Î"≥∂ -^蕺ܫ∞ó
(K«O_»=ÚO_»=^èŒ)
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 413
1. P[˝áêÎ ¿ãÎ `«`À ^≥·`åº, â◊ÛO_»=ÚO_»Ñ¨Ù~ÀQÆ=∂ó,
K«`«∞~°OQÆ|Ö’¿Ñ`å, Ü«∞Ü«Ú ~°Éèí∞º^Œº`åÜ«Ú^è•ó. 414
2. ^Œ^Œ$â◊√ ¿ãÎ `«`À ^Õg, q∞Ï+¨^•ú™êO =º=ã≤÷`å"£∞,
ã≤OÇ¨Ï ™ÈºÑ¨i â‹·ÖËO„^Œâ◊$OˆQ =∞ǨÏu HÍOK«<Õ. 415
3. `Õ ^Œ$ëêìfi `åO ã¨=∂^•`«∞, =Ú^Œº=∞O K«„‰õΩ ~°∞^Œº`åó,
PHõ$+¨ìKåáêã≤^èŒ~å, ã¨Î^ä• -<Õº `«`«ûq∞ÏѨQÍó. 416
4. `«`«ó HÀѨO K«HÍ ~ÀK≥·Û, ~°OaHÍ `å #s<£ „Ѩu,
HÀ¿Ñ# Kå™êº =^Œ#O, =∞+‘=~°‚ =∞Éèí∂`ü `«^•. 417
5. „Éèí∞‰õΩ\©‰õΩ\˜ÖÏ`ü `«™êº, ÅÖÏ@Ѷ¨ÅHÍ^£ „^Œ∞`«"£∞,
HÍm Hõ~åà◊=^Œ<å, qx„ëê¯O `åã≤áêth. 418
6. qz„`«Y\ÏfiOQÆ^èŒ~å, #~°=∂ÖÏqÉèí∂+¨}Ï,
nfiÑ≤K«~°‡Ñ¨s^è•<å, â◊√+¨¯=∂O™êuÉèˇ·~°"å. 419
7. Juq™êÎ~°=^Œ<å, lǨfiÅÅ#cè+¨}Ï,
x=∞QÍfl, ~°HõÎ#Ü«∞<å, <å^•Ñ¨Ói`«kV√‡MÏ. 420
8. ™ê "ÕˆQ <åaèѨu`å, Ѷ¨∂`«Ü«∞Of =∞Ǩã¨∞~å<£,
Ãã·<Õº `«„`« ã¨∞~ås}Ï, =∞ÉèíHõ∆Ü«∞`« `«^ŒƒÅ"£∞. 421
9. áêi‚¬„QÍǨO‰õΩâ◊„QÍÇ≤Ï, Ü≥∂^èŒÑ¶¨∞O\Ïã¨=∞xfi`å<£,
ã¨=∂^• Ü≥ÿ∞HõǨϿãÎ#, =ÚMË zˆH∆Ѩ "å~°}Ï<£. 422
 257

10. `« ^ä≥·= Ü≥∂^èŒO `«∞~°ÔQ·, ~°^äŒO ™ê~°kä<å ã¨Ç¨Ï,

xH˜∆Ѩº =¢ˆHÎ ^Œâ◊<≥·, â◊Û~°fiÜ«∞O `«ºuÉèˇ·~°="£∞. 423
11. UHõO [„QÍǨψHâı+¨µ, „w"åÜ«∂ =∞^äŒ KåѨ~°"£∞,
áê^Õ <å„Hõ=∞º K≥· "å#º, =Ú~°™ê -#º =∞áÈ^èŒÜ«∞`ü. 424
12. `≥· ~°∞‡HÍÎx K« â◊¢™êÎ}˜, =∞Ǩ¢™êÎ}˜ `« ^ä•ã¨∞Ô~·ó,
=ÚMË# [„QÍÇ¨Ï ~°∞ëê, ^Œâ◊<≥· ~°‡kä`å #ºÑ≤. 425
13. |e<åO `«^ŒƒÅO ã¨~°fi, =∞ã¨∞~å}ÏO ^Œ∞~å`«‡<å"£∞,
=∞=∞ ~åÌÉèíHõ∆Ü«∞ KåÛ<åº, #<åºO âßÛ`å_»Ü«∞`ü `«^•. 426
14. Jã≤<å xǨÏ`åó ˆHz`ü, ˆHz`ü Y\ÏfiOQÆ`å_ç`åó,
[QÆ∞‡ ifi<åâ◊ =∞ã¨∞~å, ^ŒO`å„QÍaèǨÏ`å ã¨Î^ä•. 427
15. Hõ∆}Ë# `«^ŒƒÅO ã¨~°fi, =∞ã¨∞~å}ÏO xáêu`«"£∞,
^Œ$ëêìfi K«O_À -aè^Œ∞„^•=, `åO HÍm =∞ucè+¨}Ï"£∞. 428
16. â◊~°=Ô~¬Â ~°‡Ç¨cè"≥∞,ÿ sƒù=∂H©∆O `åO =∞Ǩã¨∞~°ó
Kèå^ŒÜ«∂=∂㨠K«¢ÔH· â◊Û, =ÚO_»ó H˜∆Ñπ`≥· ã¨ûǨτã¨â◊ó. 429
17. `åx K«„HÍ }º<ÕHÍx, qâ◊=∂<åx `«#∞‡Y"£∞,
|Éèí∞ ~°º ^ä•~°¯aOÉÏx, ã¨∞|Ǩ˙x Ѷ¨∞<À^Œ~°"£∞. 430
18. `«`À [Ǩ ™êu~°∞ëê, cè=∞O Éèˇ·~°=<åkh,
HÍm Hõ~åà◊=¢HÍÎO`«~°∞Ì~°Ì~°≈^Œâ◊<À[˚fiÖÏ. 431
19. L`å÷Ü«∞ K« =∞Ǩã≤OǨÏO, ^Õg K«O_» =∞^è•=`«
QÆ$Ç‘Ï`åfi Kå㨺 ˆHâı+¨µ, t~° ¿ãÎ <åã≤ <åzÛù#`ü. 432
20. J^äŒ =ÚO_À -Éèíº^è•=`ü `åO, ^Œ$ëêìfi K«O_»O xáêu`«"£∞,
`« =∞ Ѩºáê`«Ü«∞^£ Éèí∂=∞ø, ™ê Y_®æaèǨÏ`«O ~°∞ëê. 433
258

21. ǨÏ`«âı+¨O `«`« Ãã· û#ºO, ^Œ$ëêìfi K«O_»O xáêu`«"£∞,

=ÚO_»O K« ã¨∞=∞Ǩg~°ºO, kâ’ ÉèË*Ë ÉèíÜ«∂`«∞~°"£∞. 434
22. t~° â◊ÛO_»ã¨º HÍm K«, QÆ$Ç‘Ï`åfi =ÚO_» "Õ∞= K«,
„áêÇ¨Ï „ѨK«O_®@ìǨã¨q∞„â◊ =∞Éè˺`«º K«O_çHÍ"£∞. 435
23. =∞Ü«∂ `« "å„`ÀѨǨÏ$`Ò, K«O_»=ÚO_Ò =∞ǨѨâ◊¥,
Ü«Ú^ŒúÜ«∞*Ë˝ ã¨fiÜ«∞O â◊√OÉèíO, xâ◊√OÉèíO K« ǨÏx+¨ºã≤. 436
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 437
24. `å "åh`Ò `«`À ^Œ$ëêìfi, K«O_»=ÚO_Ò =∞Ǩã¨∞~“,
L"åK« HÍmO HõÖϺ}©O, Åe`«O K«O_çHÍ =K«ó. 438
25. Ü«∞™ê‡ K«ÛO_»O K« =ÚO_»O K«, QÆ$Ç‘Ï`åfi `«fi =ÚáêQÆ`å,
Kå=ÚO _Õu `«`À Ö’ˆH, MϺ`å ^Õg Éèíq+¨ºã≤. 439
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~
^Õg=∂Ǩ`Õ‡º K«O_»=ÚO_»=^èÀ <å=∞ ã¨Ñ¨Î"≥∂ -^蕺ܫ∞ó.
L"åK«=∞O„`åÅ∞ – 2 â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 25
"≥Ú`«ÎO–27. "≥Ú^Œ\ ˜ #∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO–439, â’¡HÍÅ∞–(25)344
(Ǩϟ=∞OÖ’ U_ÀJ^蕺ܫ∞Oz=~° =∞ǨǨïu)
FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞ xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
Hõ~°∂Ê~°c*Ïkèëꪢ`≥·º, HÍmKå=ÚO_®^Õ"≥·º
‰õÄëê‡O_»YO_»O =∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ.
(=∞OzQÆ∞=∞‡_çK≥Hõ¯ PǨïu)
 259

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – L`«Î=∞K«i„`«"£∞
J+¨ì"≥∂ -^蕺ܫ∞ó
(~°HõÎc[=^èŒ)
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 440
1. K«O_Õ K« xǨÏ`Õ ^≥·`Õº, =ÚO_Õ K« qxáêu`Õ,
|Ǩïàı+¨µ K« Ãã·<Õº+¨µ, Hõ∆~Ú`Õ +¨fiã¨∞ˆ~â◊fi~°ó. 441
2. `«`«ó HÀѨѨ~ånè#KÕ`åó, â◊√OÉèíó „Ѩ`åѨ"å<£,
L^ÀºQÆO ã¨~°fiÃã·<åº<åO, ^≥·`åº<å =∂k^Õâ◊ ǨÏ. 442
3. J^Œº ã¨~°fi|Öˇ· Ô~ÂÌ`åºó, +¨_»ju ~°∞^•Ü«Ú^è•ó,
HõO|∂<åO K«`«∞~°ju ifl~åºO`«∞ ã¨fi|Öˇ· ~°fi$`åó. 443
4. HÀ\˜g~åº}˜ ѨOKåâ◊, ^Œã¨∞~å}ÏO ‰õΩÖÏx "≥·,
â◊`«O ‰õΩÖÏx ^èÒ„=∂}ÏO, x~°æK«ÛùO`«∞ =∞ =∂[˝Ü«∂. 444
5. HÍÅHÍ ^Ò~°› $^• =∞ø~åºó, HÍňHÜ«∂ ã¨Î ^ä•ã¨∞~åó
Ü«Ú^•úÜ«∞ ã¨*Ï˚ x~åºO`«∞, P[˝Ü«∂ `«fii`å =∞=∞. 445
6. W `åº*Ï˝ áêºã¨∞~°Ñ¨u, â◊√≈OÉè’ Éèˇ·~°=âßã¨#ó,
x~°˚QÍ=∞ =∞ǨÃã·#º, ã¨ûǨϢÃã· ~°ƒÇ¨ïaè ~°fi$`«ó 446
7. PÜ«∂O`«O K«O_çHÍ ^Œ$ëêìfi `«`≥· û#º =∞ucè+¨}"£∞
*Ϻã¨fi<≥·ó ѨÓ~°Ü«∂=∂㨠^èŒ~°}©QÆQÆ<åO`«~°"£∞. 447
8. `«`« ã≤ûOǨϟ =∞Ǩ<å^Œ =∞ f= Hõ$`«"å #fl$Ѩ!
Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# `å <åfl^• #OaHÍ KÀѨ|$OǨÏÜ«∞`ü. 448
9. ^èŒ#∞~å˚ ºã≤OǨÏѶ¨∞O\Ï<åO, <å^•Ñ¨Ói`«kV√‡MÏó,
x<å^≥· sƒù+¨}ˇÿó HÍm, lˆQº q™êÎi`å#<å. 449
260

10. `«O x<å^Œ =ÚѨ„â◊√`«º, ^≥·`«ºÃã·<≥·º â◊Û`«∞iÌâ◊"£∞,

^Õg ã≤OÇ¨Ï ã¨Î^ä• HÍm, ã¨~ÀÃ+·ó Ѩi"åi`åó. 450
11. U`«ã≤‡ #flO`«ˆ~ Éèí∂Ѩ! q<åâßÜ«∞ ã¨∞~°kfiëê"£∞,
Éèí"å Ü«∂=∞~°ã≤OǨ<å, =∞ug~°º|ÖÏxfi`åó. 451
12. „|¿Çχâ◊QÆ∞ǨÏq+¨Ø‚<åO, `« ^ä≥· "ÕO„^Œã¨º K« â◊HõÎÜ«∞ó,
â◊sˆ~Éè’º qx„+¨¯=∞º, `«„^Œ∂ÃÑ· â◊ÛO_çHÍO Ü«∞Ü«Úó. 452
13. Ü«∞㨺 ^Õ=㨺 Ü«∞„^Œ∂ѨO, Ü«∞^ä•Éèí∂+¨}"åǨÏ#"£∞,
`« ^Œfi ^Õ= Ç≤Ï `«K«ÛùH˜Î, ~°ã¨∞~å<£ Ü≥∂^Œ∞ú =∂Ü«∞Ü«∞ø. 453
14. ǨÏOã¨Ü«ÚHõÎq=∂<儈Q, ™êHõ∆ã¨∂„`«Hõ=∞O_»Å∞ó,
PÜ«∂`å „|Ǩχ}â◊≈H˜Î, „~°ƒÇ¨‡}© ™ê -aènèÜ«∞`Õ. 454
15. =∂¿ÇÏâ◊fis =$ëê~°∂_è®, „uâ◊¥Å=~°^è•i}©,
=∞ǨÇ≤Ï=ÅÜ«∂, „áêáêÎ K«O„^Œˆ~MÏqÉèí∂+¨}Ï. 455
16. H“=∂s â◊H˜ÎǨϙêÎ K«, =∞Ü«¸~°=~°"åǨÏ<å,
Ü≥∂^Œ∞ú =∞ÉèϺܫ∞Ü«∞ø ^≥·`åº #OaHÍ QÆ∞ǨÏ~°∂Ñ≤}©. 456
17. `« ^ä≥·= "≥·+¨‚gâ◊H˜Î, ~°æ~°∞_ÀѨi ã¨Oã≤÷`å,
â◊OYK«„HõQÆ^•âß~üVæY_»æÇ¨Ï ™êÎÉèí∞ºáêÜ«∞Ü«∞ø. 457
18. Ü«∞[˝"å~åÇ¨Ï =∞`«∞ÅO, ~°∂ѨO Ü«∂ a„Éèí`À Ǩψ~ó,
â◊H˜Î ™êû áêºÜ«∞Ü«∞ø `«„`«, "å~åÇ‘ÏO a„Éèíf `«#∞"£∞. 458
19. <å~°ã≤OÇ‘Ï #$ã≤OǨÏ㨺, a„Éèíf ã¨^Œ$â◊O =ѨÙó,
„áêáêÎ `«„`« ã¨\ψH∆ѨH˜∆ѨÎ#Hõ∆„`«ã¨OǨÏuó. 459
20. =„[ǨϙêÎ `«^ä≥· "≥·O„n, QÆ[~å*’Ѩiã≤÷`å,
„áêáêÎ ã¨Ç¨Ï„ã¨#Ü«∞<å, Ü«∞^ä• â◊„Hõ ã¨Î ^ä≥·= ™ê. 460
21. `«`«ó Ѩi=$`« ™êÎaè, sâß<À ^Õ=â◊H˜Îaèó,
ǨÏ#ºO`å =∞ã¨∞~å j≈„Ѷ¨∞O, =∞=∞ „Ñ‘`åº Ç¨Ï K«O_çHÍ"£∞. 461
 261

22. `«`À ^Õgâ◊s~å `«∞Î, qx„ëê¯O `åucè+¨}Ï,

K«O_çHÍ â◊H˜Î ~°`«∞º„QÍ, t"åâ◊`«x<åkh. 462
23. ™ê KåÇ¨Ï ^èŒ∂„=∞[\˜Å, g∞âß# =∞Ѩ~ål`å,
^Œ∂`«`«fiO QÆK«Ûù ÉèíQÆ=<£! áê~°≈fiO â◊√OÉèíxâ◊√OÉèíÜ≥∂ó. 463
24. „|∂Ç≤Ï â◊√OÉèíO xâ◊√OÉèíO K«, ^•#"å =uQÆifi`Ò,
ÜÕ∞ Kå<Õº ^•#"å ã¨Î„`«, Ü«Ú^•úÜ«∞ ã¨=ÚѨã≤÷`åó. 464
25. ¢`≥·Ö’Hõº q∞O„^À ÅÉèí`åO, ^Õ"å ã¨ûO`«∞ ǨÏq~°∞ƒù[ó,
Ü«¸Ü«∞O „Ѩܫ∂`« áê`åà◊O, Ü«∞k rq`«∞ q∞K«Ûù^äŒ. 465
26. |ÖÏ=ÖËáê ^Œ^äŒ KÕ^£, Éèí=O`À Ü«Ú^ŒúHÍOH˜∆}ó,
`«^• --QÆK«Ûù`« `«$ѨºO`«∞, =∞zÛù"åó Ñ≤t`Õ# =ó. 466
27. Ü«∞`À xÜ«ÚHÀÎ ^Ò`Õº#, `«Ü«∂ ^Õ"åº t= ã¨ûfiÜ«∞"£∞,
t=^Œ∂ fu Ö’ˆH -ã≤‡O, ã¨Î`«ó ™ê MϺu =∂QÆ`å. 467
28. `Õ -Ñ≤ „â◊√`åfi =KÀ ^Õ"åº, â◊≈~åfiMϺ`«O =∞Ǩã¨∞~åó,
J=∞~å¬Ñ¨Ói`å [QÆ∞‡, ~°º`«ó HÍ`åºÜ«∞h ã≤÷`å. 468
29. `«`«ó „Ѩ^äŒ=∞ "Õ∞ "儈Q, â◊~°â◊Hõκ $+≤ì=$+≤ìaèó.
==~°∞¬ ~°∞^Œú`å=∞~å¬, ™êÎO ^Õg =∞=∞~å~°Ü«∞ó. 469
30. ™ê K« `å<£ „ѨÇ≤Ï`å<£, ÉÏ}Ï<£ â◊¥Åâ◊H˜ÎѨ~°â◊fi^è•<£,
zKÕÛù^Œ bÅ Ü«∂^蕇`«^èŒ#∞~°∞‡H±`≥· ~°‡¿ÇÏ+¨µaèó. 470
31. `« ™êº„QÆ`« ã¨Î^ä• HÍm, â◊¥Åáê`«q^•i`å<£
Y\ÏfiOQÆáÈkä`åO âßÛs<£, ‰õΩ~°fif =ºK«~°`ü `«^•. 471
32. Hõ=∞O_»Å∞*ÖψH∆ѨǨÏ`«g~åº<£ ǨÏ`Ò[ã¨ó,
„|Ǩ‡}© KåHõ~À K«Ûù„`«∂<£, ÜÕ∞# ÜÕ∞# 㨇 ^è•=u. 472
33. =∂¿ÇÏâ◊fis „uâ◊¥ÖË#, `«^ä• K«„ˆH} "≥·+¨‚g,
^≥·`åº<£ [Ѷ¨∂# H“=∂s, `«^ä• â◊HÍκuHÀѨ<å. 473
262

34. SO„n ‰õΩeâ◊áê`Õ#, â◊`«â’ ^≥·`«º^•#"åó,

¿Ñ`«∞ ifi^•i`åó Ѩ$^ä•fi ºO, ~°∞kè~“Ѷ¨∞„Ѩ=i¬}ó. 474
35. `«∞O_»„ѨǨ~°q^èŒfi™êÎ, ^ŒO„ëêì„QÆHõ∆`«=Hõ∆ã¨ó,
"å~åǨÏ=¸~åκ #ºÑ¨`«O, â◊Û„ˆH} K« q^•i`åó. 475
36. #Mˇ· ifi^•i`å âßÛ<åº<£, ÉèíHõ∆Ü«∞Of =∞Ǩã¨∞~å<£,
<å~°ã≤OÇ‘Ï K«Kå ~å*∫, <å^•Ñ¨Ó~°‚kQÆO`«~å. 476
37. K«O_®@ìǨÃã· ~°ã¨∞~å, t≈=^Œ∂`«ºaè^èŒ∂+≤`åó,
¿Ñ`«∞ó Ѩ$kä"åºO Ѩu`åO, ™êÎO â◊ÛMÏ ^•^äŒ ™ê `«^•. 477
38. Wu =∂`«$QÆ}O „‰õΩ^ŒúO, =∞~°ÌÜ«∞O`«O =∞Ǩã¨∞~å<£,
^Œ$ëêìfi -Éèí∞ºáêÜ≥ÿ∞ ifiq^è≥· ˆ~flâ◊√ ˆ~Ì"åiÃã·xHÍó. 478
39. ѨÖÏÜ«∞#Ѩ~å<£ ^Œ$ëêìfi, ^≥·`åº<£ =∂`«$QÆ}ÏiÌ`å<£,
Ü≥∂^Œ∞ú =∞ÉèϺܫ∞Ü«∞ø „‰õΩ^Àú, ~°HõÎc*’ =∞Ǩã¨∞~°ó. 479
40. ~°HõÎaO^Œ∞ ~°º^• Éèí∂=∞ø, Ѩ`« `«ºã¨º â◊s~°`«ó,
ã¨=Ú`«Ê`«u "Õ∞k<åºO, `«„`«Ê=∂}À =∞Ǩã¨∞~°ó. 480
41. Ü«ÚÜ«Ú^èÕ ã¨ QÆ^•áê}˜, iO„^Œâ◊HÍκ =∞Ǩã¨∞~°ó,
`«`« â‹·ÛO„n ã¨fi=„*Ë}, ~°HõÎc[ =∞`å_»Ü«∞`ü. 481
42. ‰õΩeâı <åǨÏ`« ™êºâ◊√, |Ǩï ã¨∞„™ê= â’}˜`«"£∞,
ã¨=Ú`«Îã¨∞÷ ã¨Î`À Ü≥∂^è•, ã¨Î„^Œ∂áê ã¨Î`«Ê~å„Hõ=∂ó. 482
43. Ü«∂=O`«ó Ѩu`å ã¨Î㨺, â◊s~å „^ŒHõÎaO^Œ=ó,
`å=O`«ó ѨÙ~°∞ëê *Ï`å, ã¨Înfi~°º|Åq„Hõ=∂ó. 483
44. `Õ KåÑ≤ Ü«ÚÜ«Ú^èŒ∞ ã¨Î„`«, ѨÙ~°∞ëê ~°HõÎã¨OÉèí"åó,
ã¨=∞O =∂`«$aè ~°`«∞º„QÆâ◊„ã¨Îáê`åucè+¨}"£∞. 484
45. ѨÙ# â◊Û =„[áê`Õ# Hõ∆`« =∞㨺t~À Ü«∞^•,
="åÇ¨Ï ~°HõÎO ѨÙ~°∞ëê ã¨Î`À *Ï`å ã¨ûǨτã¨â◊ó. 485
 263

46. "≥·+¨‚g ã¨=∞ˆ~ K≥·#O, K«„ˆH }Ïaè[Ѷ¨∂# ǨÏ,

QÆ^ŒÜ«∂ `å_»Ü«∂=∂ã¨, SO„n `« =∞ã¨∞ˆ~â◊fi~°"£∞. 486
47. "≥·+¨‚gK«„Hõaè#fl㨺, ~°∞kè~°„™ê=ã¨OÉèí"≥·ó,
ã¨Ç¨Ï„ã¨â’ [QÆ^•fi ºÑ¨ÎO, `«„`«Ê=∂}ˇÿ ~°‡Ç¨ã¨∞Ô~·ó. 487
48. â◊HÍκ [Ѷ¨∂# H“=∂s, "å~åÇ‘Ï K« `« ^ä•ã≤<å,
=∂¿ÇÏâ◊fis „uâ◊¥ÖË#, ~°HõÎc[O =∞Ǩã¨∞~°"£∞. 488
49. 㨠KåÑ≤ QÆ^ŒÜ«∂ ^≥·`«º, ã¨û~åfi U "åǨÏ#`ü Ѩ$^äŒH±,
=∂`«$Ïó HÀѨã¨=∂qëÈì, ~°HõÎc*’ =∞Ǩã¨∞~°ó. 489
50. `«™êºÇ¨Ï`«ã¨º |Ǩï^è•, â◊H˜Îâ◊¥ÖÏkaè ~°∞ƒùq,
Ѩáê`« Ü≥∂ "≥· ~°H“ÎѶ¨∞, ¿ãÎ <åã¨<£ â◊`«â’ -ã¨∞~åó. 490
51. `≥· âßÛã¨∞~åã¨$HõûOÉèí∂`≥·, ~°ã¨∞Ô~· ã¨ûHõÅO [QÆ`ü,
"åºÑ¨Î =∂ã‘`ü `«`À ^Õ"å, ÉèíÜ«∞ =∂[QÆ∞‡ ~°∞`«Î=∞"£∞. 491
52. `å<£ q+¨}Ï‚<£ ã¨∞~å<£ ^Œ$ëêìfi, K«O_çHÍ „áêÇ¨Ï ã¨`«fi~°"£∞,
L"åK« HÍmO Kå=ÚO_Õ! qã‘Î~°‚O =^Œ#O ‰õΩ~°∞. 492
53. =∞K«Ûù¢ã¨Îáê`«ã¨OÉèí∂`å<£, ~°HõÎaO^Œ∂<£ =∞Ǩã¨∞~å<£,
~°HõÎaO^Àó „ѨfK«Ûù `«fiO, =¢ˆHÎ }Ï<Õ# "Õy`å. 493
54. ÉèíHõ∆Ü«∞Of K«~° ~°}Ë, `«^Œ∞`«Ê<åfl<£ =∞Ǩã¨∞~å<£,
U= "Õ∞+¨ Hõ∆Ü«∞O ^≥·`«ºó, H©∆}~°HÀÎ QÆq∞+¨ºu. 494
55. ÉèíHõ∆ º=∂}Ï ã¨Î fiÜ«∂ KÀ„QÍ, # KÀ`«Ê`«ûºOu KåѨˆ~,
W `«∞ºHÍÎfi `åO `«`À ^Õg, â◊¥ÖË <åaè[Ѷ¨∂# `«"£∞. 495
56. =ÚMË# HÍm [QÆ$¿ÇÏ, ~°HõÎc[㨺 â’}˜`«"£∞,
`«`À -™ê "å[Ѷ¨∂ <å^äŒ, QÆ^ŒÜ«∂ `«„`« K«O_çHÍ"£∞. 496
57. # Kå™êº "Õ^Œ<åO K«„ˆH, QÆ^•áê`À -eÊHÍ =∞Ñ≤,
`« ™êºÇ¨Ï`«ã¨º ^ÕǨ `«∞Î, |Ǩï ã¨∞„™ê= â’}˜`«"£∞. 497
264

58. Ü«∞`« ã¨Î`« ã¨Î^Œfi¢ˆHÎ} Kå=ÚO_® ã¨O„Ѩ fK«Ûùu

=ÚMË ã¨=Ú^Œæ`å ÜÕ∞ -™êº ~°HõÎáê`å #‡Ç¨ã¨∞~åó. 498
59. `åO â◊ÛMÏ ^•^äŒ Kå=ÚO_®, Ѩᜠ`«ã¨º K« â’}˜`«"£∞,
^Õgâ◊¥ÖË# =„*Ë}, ÉÏ}ˇÿ ~°ã≤aè |∞∞+≤ìaèó. 499
60. [Ѷ¨∂# ~°HõÎc[O `«O, Kå=ÚO_® Ñ‘`«â’}˜`«"£∞,
㨠Ѩáê`« =∞Ç‘ÏѨ$¿+ª, â◊¢ã¨Îã¨OѶ¨∞ã¨=∂ǨÏ`«ó. 500
61. h~°HõÎ â◊Û =∞Ç‘ÏáêÅ! ~°HõÎc*’ =∞Ǩã¨∞~°ó,
`«`« ¿ãΠǨÏ~°¬ =∞`«∞Å, =∞"åѨ٠¢ã≤Î^Œâß #$Ѩ!. 501
62. `ÕëêO =∂`«$QÆ}À *Ï`À ##~åÎã¨$V‡^À^Œú`«ó. 502
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~
^Õg=∂Ǩ`Õ‡º K«O_»=ÚO_»=^èÀ <å=∞ J+¨ì"≥∂ -^蕺ܫ∞ó.
L"åK«=∞O„`«O–1, J~°úâ’¡Hõ=∞O„`«O–1, â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 61
"≥Ú`«ÎO–63. "≥Ú^Œ\ ˜#∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO–502, â’¡HÍÅ∞–(62) 406
(Ǩϟ=∞OÖ’ Zxq∞^À J^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)
FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
J+¨ì=∂`«$HÍã¨Ç≤Ï`åÜ≥ÿ∞ ~°HÍÎH©∆^Õ"≥·º
ã¨Ñ¶¨∞$`«O W‰õ∆ΩYO_»O =∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ.
(P=Ù<Õu`À K≥~°∞‰õΩ=ÚHõ¯ PǨïu)
 265

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – L`«Î=∞K«i„`«"£∞
#="≥∂ -^蕺ܫ∞ó
(xâ◊√OÉèí=^èŒ)
~å *’"åK« – 503
1. qz„`« q∞^Œ =∂MϺ`«O, ÉèíQÆ=<£! Éèí=`å =∞=∞,
^Õ"åº â◊Ûi`«=∂Ǩ`«‡ºO, ~°HõÎc[=^è•„t`«"£∞. 504
2. Éèí∂Ü«∞ âıÛKåÛù =∞ºÇ¨ÏO, „â’`«∞O ~°HõÎc*Ë xáêu`Õ,
K«HÍ~° â◊√OÉè’ Ü«∞`«¯~°‡, xâ◊√OÉèí âßÛuHÀѨ#ó. 505
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 506
3. K«HÍ~° HÀѨ =∞`«∞ÅO, ~°HõÎc*Ë xáêu`Õ,
â◊√OÉèÏã¨∞~À xâ◊√OÉèí â◊Û, ǨÏ`Õ +¨fi<Õº+¨µ KåǨÏ"Õ. 507
4. ǨÏ#º=∂#O =∞ǨÃã·#ºO, qÖ’ Hͺ=∞~°¬ =Ú^ŒfiǨÏ<£,
JÉèíº^è•= xflâ◊√OÉè’ -^äŒ, =ÚYº Ü«∂ã¨∞~°¿ã#Ü«∂. 508
5. `«™êº„QÆ`« ã¨Î^ä• Ñ¨$¿+ª, áê~°≈fiÜ≥∂ â◊Û =∞Ǩã¨∞~åó,
ã¨O^Œëœì+¨ªÑ¨Ù\Ïó „‰õΩ^•ú, ǨÏO`«∞O ^Õg =ÚáêÜ«∞Ü«Úó. 509
6. P[QÍ=∞ =∞Ǩg~°º, â◊√≈OÉè’ -Ñ≤ ã¨fi|Öˇ· ~°fi $`«ó
xǨÏO`«∞O K«O_çHÍO HÀáê`ü, Hõ$`åfi Ü«Ú^ŒúO `«∞ =∂`«$aèó. 510
7. `«`À Ü«Ú^Œú =∞f "åã‘^£, ^Õ"åº â◊√≈OÉèíxâ◊√OÉèíÜ≥∂ó,
â◊~°=~°¬ =∞f "À„QÆO, "Õ∞Ѷ¨∞Ü≥∂ i= =~°¬`Àó. 511
8. zKÕÛù ^•™êÎO â◊~åO ™êÎÉèϺO, K«O_çHÍ ã¨fiâ◊~À`«¯Ô~·ó,
`å_»Ü«∂=∂㨠KåOˆQ+¨µ, â◊¢™œÎÃѶ∞ÿ ~°ã¨∞ˆ~â◊fi~“. 512
9. xâ◊√OÉè’ xt`«O Y_»æO, K«~°‡ Kå^•Ü«∞ ã¨∞„ѨÉèí"£∞,
J`å_»Ü«∞ #∂‡iúfl ã≤OǨÏO, ^Õ"åº "åǨÏ# =Ú`«Î=∞"£∞. 513
266

10. `å_ç`Õ "åǨÏ<Õ ^Õg, ‰õ∆Ω~°„¿Ñ}Ïã≤ =Ú`«Î=∞"£∞,

xâ◊√OÉèí ™êºâ◊√ zKÕÛù^Œ, K«~°‡ Kå Ѩº+¨ìK«O„^ŒHõ"£∞. 514
11. zè<Õfl K«~°‡}˜ Y_Õæ K«, â◊H˜ÎO zˆH∆Ѩ ™È -ã¨∞~°ó,
`å =∞ Ѩºã¨º kfi^è• K«„ˆH, K«„ˆH }Ïaè=ÚMÏQÆ`å"£∞. 515
12. HÀáê^蕇`À xâ◊√OÉè’ -^äŒ, â◊¥ÅO [„QÍÇ¨Ï ^•#=ó,
PÜ«∂O`«O =Ú+≤ìáê`Õ#, ^Õg `« KåÛ Ñ¨ºK«∂~°‚Ü«∞`ü. 516
13. Pq ^蕺^äŒ QÆ^•O ™È -Ñ≤, zˆH∆Ѩ K«O_çHÍO „Ѩu,
™È -Ñ≤ ^Õ"åº ¢ã≤Îâ◊¥ÖË#, aè<åfl Éèí㨇`«fi =∂QÆ`å. 517
14. `«`«ó Ѩ~°â◊√ǨÏã¨ÎO `«, =∂Ü«∂O`«O ^≥·`«ºÑ¨ÙOQÆ="£∞,
PǨÏ`«º ^Õg ÉÏ}∫ÃѶ∞ÿ ~°áê`«Ü«∞`« Éèí∂`«ÖË. 518
15. `«ã≤‡ xflѨu`Õ Éèí∂=∞ø, xâ◊√OÉèË cè=∞q„Hõ"Õ∞,
„ÉèÏ`« ~°ºf= ã¨O„‰õΩ^Œúó, „Ѩܫ∞Ü«∞ø ǨÏO`«∞ =∞OaHÍ"£∞. 519
16. 㨠~°^äŒã¨÷ ã¨Î^ä• `«∞ºK≥·Û, ~°æ$Ç‘Ï`« Ѩ~°=∂Ü«Ú^è≥·ó,
Éèí∞*ˇ· ~°ëêìaè ~°`«∞Öˇ· ~åfi º áêºâı+¨O |Éè∫ #Éèíó. 520
17. `« =∂Ü«∂O`«O ã¨=∂Ö’Hõº, ^Õg â◊OY =∞"å^ŒÜ«∞`ü,
*Ϻâ◊|ÌO KåÑ≤ ^èŒ#∞+¨, â◊ÛHÍ ~åf= ^Œ∞ã¨ûǨÏ"£∞. 521
18. ѨÓ~°Ü«∂=∂㨠Hõ‰õΩÉè’, x[Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# K«,
ã¨=∞ã¨Î^≥·`«ºÃã·<åº<åO, `Õ*’=^èŒq^è•~Ú<å. 522
19. `«`« ã≤ûOǨϟ =∞Ǩ<å^≥·, ™êκl`ÕÉèí=∞Ǩ=∞^≥·ó,
ѨÓ~°Ü«∂=∂㨠QÆQÆ#O, QÍO `« ^äÀѨkâ’ ^Œâ◊. 523
20. `«`«ó HÍm ã¨=Ú`«Ê`«º, QÆQÆ#O H∆͇ =∞`å_»Ü«∞`ü,
Hõ~åÉèϺO `«xfl<å^Õ#, „áêH±ã¨fi<å ¿ãÎ u~ÀÇ≤Ï`åó. 524
21. J\Ïì@ìǨ㨠=∞t=O, t=^Œ∂f K«HÍ~° ǨÏ,
`≥· â◊≈ɡÌ ~°ã¨∞~å „¿ãÎã¨∞ó, â◊√OÉèíó HÀѨO Ѩ~°O Ü«∞Ü«∞ø. 525
 267

22. ^Œ∞~å`«‡O! ã≤Î+¨ª u ¿+ªu, "åº[Ǩ ~åOaHÍ Ü«∞^•,

`«^• [ ÜÕ∞ `«ºaèÇ≤Ï`«O, ^Õ"≥· ~åHÍâ◊ã¨Oã≤÷`≥·ó. 526
23. â◊√OÉèË <åQÆ`«º Ü«∂ â◊H˜Î, ~°∞‡HÍÎ *ÏfiÖÏucè+¨}Ï,
PÜ«∂Of =Ç≤Ïfl‰õÄ\ÏÉèÏ, ™ê x~°™êÎ =∞Ǩϟůܫ∂. 527
24. ã≤OǨÏ<å^Õ# â◊√OÉèí㨺, "åºÑ¨ÎO Ö’Hõ„`«Ü«∂O`«~°"£∞,
x~å…`«xã¨ûfi<À ÃѶ∞Ï~À, l`«"å #=hѨ`Õ! 528
25. â◊√OÉèí=ÚHÍÎ<£ â◊~å<£ ^Õg, â◊√OÉèí ã¨Î„`«ÊÇ≤Ï`å<£ â◊~å<£,
zKÕÛù^Œ ã¨fiâ◊Ô~· ~°∞„ÔQ·, â◊≈`«â’ -^äŒ ã¨Ç¨Ï„ã¨â◊ó. 529
26. `«`« ™êû K«O_çHÍ „‰õΩ^•ú, â◊¥ÖË <åaè[Ѷ¨∂# `«"£∞,
㨠`« ^•aèǨÏ`À Éèí∂=∞ø, =¸iÛù`À xѨáê`« ǨÏ. 530
27. `«`À xâ◊√OÉèí ã¨ûO„áêѨº, KÕ`«<å =∂`«ÎHÍ~°∞‡Hõó,
P[Ѷ¨∂# â◊Ô~· ˆ~ÌgO, HÍmO ˆHã¨i}O `«^ä•. 531
28. ѨÙ# â◊Û Hõ$`åfi ÉÏǨ˙<å, =∞Ü«Ú`«O ^Œ#∞*Ëâ◊fi~°ó,
K«„HÍÜ«Ú`Õ# ku[, âßÛù^ŒÜ«∂=∂㨠K«O_çHÍ"£∞. 532
29. `«`À ÉèíQÆ=f „‰õΩ^•ú, ^Œ∞~åæ ^Œ∞~åæiÎ<åth,
zKÕÛù^Œ `åx K«„HÍ}˜, ã¨fiâ◊Ô~· ™êûÜ«∞HÍO â◊Û `å<£. 533
30. `«`À xâ◊√OÉè’ "ÕˆQ#, QÆ^• =∂^•Ü«∞ K«O_çHÍ"£∞,
JÉèíº^è•=`« "≥· ǨÏO`«∞O, ^≥·`«º ¿ã<åã¨=∂=$`«ó. 534
31. `«™êºÑ¨`«`« U "åâ◊√, QÆ^•O zKÕÛù^Œ K«O_çHÍ,
Y_Õæ# t`« ^蕈~} 㨠K« â◊¥ÅO ã¨=∂^Œ^Õ. 535
32. â◊¥ÅǨÏã¨ÎO ã¨=∂Ü«∂O`«O, xâ◊√OÉèí =∞i=∞~°Ì#"£∞,
ǨÏ$k q"åº^èŒ â◊¥ÖË#, "ÕQÍq^Õú# K«O_çHÍ. 536
33. aè#fl㨺 ã¨`«ºâ◊¥ÖË#, ǨÏ$^ŒÜ«∂ xflã¨û$`À -Ѩ~°ó
=∞Ǩ|Ö’ =∞Ǩg~°º, ã≤Î ¿+ªu ѨÙ~°∞ëÈ =^Œ<£. 537
268

34. `«ã¨º x„ëê¯=∞`À ^Õg, „ѨǨÏ㨺 ã¨fi#= `«Î`«ó,

t~° tÛKÕÛù^Œ Y_Õæ#, `«`À -™ê =Ѩ`«^£ Éèí∞q. 538
35. `«`« ã≤ûOÇ¨Ï â◊ÛMÏ ^À„QÆ^ŒO„ëêì‰õ∆Ω}‚t~À^èŒ~å<£,
Jã¨∞~åO ™êÎO ã¨Î^ä• HÍm, t=^Œ∂f `« ^ä•Ñ¨~å<£. 539
36. H“=∂sâ◊H˜Îxiƒù<åfló, ˆHz <Õflâ◊√ ~°‡Ç¨ã¨∞~åó,
„|Ǩ‡}©=∞O„`«Ñ¨Ó`Õ#, `ÀÜÕ∞ <å<Õº x~åHõ$`åó. 540
37. =∞¿ÇÏâ◊fis „uâ◊¥ÖË#, aè<åfló ¿Ñ`«∞ ã¨Î ^ä•Ñ¨ˆ~,
"å~åÇ‘Ï`«∞O_»Ñ¶¨∂`Õ#, ˆHz K«∂Ûs‚Hõ$`å Éèí∞q. 541
38. YO_»YO_»O K« K«„ˆH}, "≥·+¨‚"åº ^•#"åó Hõ$`åó,
=„*Ë} K≥·O„nǨϙê΄QÆq=ÚˆHÎ# `« ^ä•Ñ¨ˆ~. 542
39. ˆHz kfi<Õâ◊√ ~°ã¨∞~åó, ˆHz #flëêì =∞ǨǨÏ"å`ü,
ÉèíH˜∆`å âßÛѨˆ~ HÍm, t=^Œ∂f =∞$QÍkèÃÑ·ó. 543

Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~

^Õg=∂Ǩ`Õ‡º K«O_»=ÚO_»=^èÀ <å=∞ #="≥∂ -^蕺ܫ∞ó.
L"åK«=∞O„`åÅ∞ – 2, â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 39
"≥Ú`«ÎO–41. "≥Ú^Œ\ ˜#∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO–543, â’¡HÍÅ∞–(39)445
(Ǩϟ=∞OÖ’ `˘q∞‡^ÀJ^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)
FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞ xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
"åQƃù=c*Ïkèëꪢ`≥·º =∞ǨHÍà‹·º
ã¨Ñ¶¨∞$`«O ‰õÄëê‡O_»YO_»O (W‰õ∆ΩYO_»O)
=∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êfiǨ.
(P=Ù<Õu`À =∞OzQÆ∞=∞‡_çK≥Hõ¯ ÖË^• K≥~°∞‰õΩ=ÚHõ¯ PǨïu)
 269

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – L`«Î=∞K«i„`«"£∞
^Œâ◊"≥∂ -^蕺ܫ∞ó
(â◊√OÉèí=^èŒ)
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 544
1. xâ◊√OÉèíO xǨÏ`«O ^Œ$ëêìfi, „ÉèÏ`«~°O „áê}ã¨Oq∞`«"£∞,
ǨÏ#º=∂#O |ÅO K≥·=, â◊√OÉèíó „‰õΩ^Àú -„|g ^ŒfiK«ó. 545
2. |ÖÏ=ÖËáê ^Œ∞Ìëêì `«fiO, =∂ ^Œ∞ˆ~æ! QÆ~°fi =∂=ǨÏ,
J<庙êO |Å =∂„t`«º, Ü«Ú^茺¿ã `«fiu=∂xh. 546
^Õ=Ùº "åK« – 547
3. U ÔH· "åǨÏO [QÆ `«º„`«, kfifÜ«∂ HÍ =∞ =∂Ѩ~å,
Ѩ â‹·º`å ^Œ∞+¨ì! =∞ ÜÕ∞º=, qâ◊O`Àº =∞kfiÉèí∂`«Ü«∞ó. 548
4. `«`« ã¨û=∞™êÎ ™êÎ ^Õ"Àº, „|Ǩ‡}©„Ѩ=ÚMÏ ÅÜ«∞"£∞,
`«™êº ^Õ"åº ã¨Î<Ò [QÆ∞‡, ˆ~ ÔH· "åã‘`ü `«^• -OaHÍ. 549
^Õ=Ùº "åK« – 550
5. JǨÏO qÉèí∂`åº |Ǩïaè, iÇ¨Ï ~°∂ÃÑ· ~°º^• ã≤÷`å,
`«`«ûOǨÏ$`«O =∞ Ü≥ÿ∞ ÔH·=, uëêª =∂º*∫ ã≤÷~À Éèí=. 551
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 552
6. `«`«ó „Ѩ==$`Õ Ü«Ú^ŒúO, ^Õ"åº â◊√≈OÉèí㨺 KÀÉèíÜ≥∂ó,
Ѩâ◊º`åO ã¨~°fi^Õ"å<å, =∞ã¨∞~å}ÏO K« ^•~°∞}"£∞. 553
7. â◊~°=Ô~¬Â t≈`≥· â◊≈ãπ„`≥·, ã¨Î ^ä•ãπ„`≥· â‹·Û= ^•~°∞}ˇÿó,
`«Ü≥∂ ~°∞º^Œú =∞Éèí∂^£, Éèí∂Ü«∞ ã¨û~°fiÖ’HõÉèíÜ«∞OHõ~°"£∞. 554
8. k"åº #º„™êÎ}˜ â◊`«â’, =Ú=ÚKÕ Ü«∂#º^ä•-OaHÍ
|ÉèíO[ `åx ^≥·`ÕºO„^Œ ã¨Î„`«ÊfѶ¨∂`«Hõ~°Î $aèó. 555
270

9. =ÚHÍÎx `Õ# Kå„™êÎ}˜ k"åºx Ѩ~°"Õ∞â◊fis

|ÉèíO[ bÅ Ü≥ÿ∞ "À„QÆǨïOHÍ~ÀKåÛ~°}Ïkaèó. 556
10. `«`«ó â◊~°â◊`≥· ˆ~Ìg =∂KåÛù^ŒÜ«∞`« ™È -ã¨∞~°ó
™ê -Ñ≤ `«`«∞¯Ñ≤`å ^Õg ^èŒ#∞ tÛKÕÛù^Œ KÕ+¨µaèó. 557
11. zè<Õfl ^èŒ#∞+≤ ^≥·`ÕºO„^Œ, ã¨Î^ä• â◊H˜Î =∞ ^ä•^Œ^Õ,
zKÕÛù^Œ ^Õg K«„ˆH} `å, =∞ Ѩºã¨º Hõˆ~ ã≤÷`å"£∞. 558
12. `«`«ó Y_»æ =Úáê^•Ü«∞, â◊`«K«O„^ŒO K« ÉèÏ#∞=∞`ü,
JÉèíº^è•=`« `åO ^ÕgO, ^≥·`åº<å =∞kè¿Ñâ◊fi~°ó. 559
13. `« ™êºÑ¨`«`« U "åâ◊√, Y_»æO zKÕÛù^Œ K«O_çHÍ,
^èŒ#∞~°∞‡ÔHΠt≈`≥· ~åƒ}ˇÿ, â◊Û~°‡ Kå~°¯Hõ~å=∞Å"£∞. 560
14. ǨÏ`åâ◊fi ã¨û `«^• ^≥·`«º, tÛù#fl^èŒ<åfi q™ê~°käó,
[„QÍÇ¨Ï =Ú^Œæ~°O ÃѶ∞Ï~°, =∞OaHÍx^èŒ<À^Œº`«ó. 561
15. zKÕÛù ^•Ñ¨`«`« ã¨Î㨺, =Ú^Œæ~°O xt`≥· â◊≈Ô~·ó,
`«^ä•Ñ≤ ™È -Éèíº^è•=`ü, `åO =Ú+≤ì =Ú^Œº=∞º "ÕQÆ"å<£. 562
16. 㨠=Ú+≤ªO áê`«Ü«∂=∂ã¨, ǨÏ$^ŒÜÕ∞ ^≥·`«ºÑ¨ÙOQÆ=ó,
^Õ"åº ã¨ÎO KåÑ≤ ™ê ^Õg, `«ÖË <À~° 㨺`å_»Ü«∞`ü. 563
17. `«Å„ѨǨ~åaèǨÏ`À, xѨáê`« =∞Ç‘Ï`«ÖË,
㨠^≥·`«º~å[ ã¨ûǨϙê, ѨÙ# ˆ~= `« ^äÀu÷`«ó. 564
18. L`«Ê`«º K« „ѨQÆ$ǨϟºK≥·Û ˆ~ÌgO QÆQÆ# =∂ã≤÷`«ó
`« „`åÑ≤ ™ê x~å^è•~å, Ü«ÚÜ«Ú^èÕ `Õ# K«O_çHÍ. 565
19. xÜ«Ú^ŒúO MË `«^• ^≥·`«º, â◊ÛO_çHÍ K« Ѩ~°ã¨Ê~°"£∞,
K«„Hõ`«∞ó „Ѩ^äŒ=∞O ã≤^Œú=Úxq㨇ܫ∞HÍ~°Hõ"£∞. 566
20. `«`À xÜ«Ú^ŒúO ã¨∞z~°O, Hõ$`åfi `Õ <åOaHÍ ã¨Ç¨Ï,
L`åÊ@º „ÉèÏ=∞Ü«∂=∂ã¨, zˆH∆Ѩ ^èŒ~°}©`«ÖË. 567
 271

21. ã¨OH˜∆áÈÎ ^èŒ~°}©O „áêѨº, =Ú+≤ì =Ú^Œº=∞º "ÕQÆ"å<£,

JÉèíº^è•=`« ^Œ∞ëêì`å‡, K«O_çHÍx^èŒ<ÕK«ÛùÜ«∂. 568
22. `« =∂Ü«∂O`«O `«`À ^Õg ã¨~°fi^≥·`«º[<Õâ◊fi~°"£∞,
[QÆ`åºO áê`«Ü«∂=∂ã¨, zè`åÎfi â◊¥ÖË# =Hõ∆ã≤. 569
23. 㨠QÆ`åã¨∞ó Ѩáê `À~åfi ºO, ^Õgâ◊¥ÖÏ„QÆqHõ∆`«ó,
KåÅÜ«∞<£ ã¨HõÖÏO Ѩ$näfiO, ™êaúnfiáêO ã¨Ñ¨~°fi`å"£∞. 570
24. `«`«ó „Ѩã¨#fl =∞dÅO, ǨÏ`Õ `«ã≤‡<£ ^Œ∞~å`«‡x,
[QÆ`ü™êfiã¨÷º =∞f "åѨ, x~°‡ÅO KåÉèí= #flÉèíó. 571
25. L`åÊ`« "Õ∞Ѷ¨∂ ™ÈûÖϯ ÜÕ∞, „áê QÍã¨O ¿ãÎ â◊=∞O Ü«∞Ü«Úó,
ã¨i`À =∂~°æ"åÇ≤Ï#º, ã¨Î ^ä•ã¨O ã¨Î„`« áêu`Õ. 572
26. `«`À ^Õ=QÆ}Ï ã¨ûˆ~fi, ǨÏ~°¬x~°ƒù~°=∂#™êó,
|Éèí∂=Ù iflǨÏ`Õ `«ã≤‡<£, QÆO^èŒ~åfi Åe`«O [QÆ∞ó. 573
27. J"å^ŒÜ«∞O ã¨Î^ä≥· "å<Õº, ##$`«∞ âßÛѨû~ÀQÆ}Ïó,
==Ùó ѨÙ}Ϻ ã¨Î^ä• "å`å, ã¨∞û„ѨÉè’ -Éèí∂ kÌ"åHõ~°ó. 574
28. [[fiÅ∞ âßÛQÆflÜ«∞ âß≈O`å, âß≈O`å kQÆ˚x`«ã¨fi<åó. 575
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~
^Õg=∂Ǩ`Õ‡º K«O_»=ÚO_»=^èÀ <å=∞ ^Œâ◊"≥∂ -^蕺ܫ∞ó.
L"åK«=∞O„`åÅ∞ – 4, J~°÷â’¡Hõ=∞O„`«O – 1, â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 27
"≥Ú`«ÎO–32. "≥Ú^Œ\ ˜ #∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO–575, â’¡HÍÅ∞–(28) 473
(Ǩϟ=∞OÖ’ Ѩ^ÀJ^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)
FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
ã≤OǨÏ"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ „uâ◊¥Åáêâ◊^è•i}ˇÿº
ã¨Ñ¶¨∞$`«O =∂`«∞Å∞OQÆѶ¨ÅO =∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ.
(P=Ù <Õu`À =∂nѶ¨ÅO PǨïu)
272

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – L`«Î=∞K«i„`«"£∞
UHÍ^Œâ’ -^蕺ܫ∞ó
(<å~åÜ«∞}©ã¨∞Îu)
(1 â’¡HõO#∞O_ç 34 â’¡HõO=~°‰õΩ ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎO JO\Ï~°∞)
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 576
1. ^Õ"åº Ç¨Ï`Õ `«„`« =∞Ǩã¨∞ˆ~O„^Õ
¿ãO„^• ã¨∞û~å =Ç≤ÏflѨÙ~ÀQÆ=∂ ™êÎ"£∞
HÍ`åºÜ«∞hO `«∞+¨µì=Ù i+¨ìÖÏÉèÏ^£
qHÍã≤=„HÍÎ[˚ qHÍã≤`åâßó. 577
2. ^Õq! „ѨѨ<åfliÎǨψ~! „Ѩã‘^Œ
„Ѩã‘^Œ =∂`«! ~°˚QÆ`À -dÅ㨺
„Ѩã‘^Œ qâıfiâ◊fii! áêÇ≤Ï qâ◊fi"£∞
`«fi q∞Ïâ◊fis ^Õq! K«~åK«~°ã¨º. 578
3. P^è•~°Éèí∂`å [QÆ`« ã¨Î fi "Õ∞HÍ
=∞Ç‘Ïã¨fi~°∂¿Ñ} Ü«∞`«ó ã≤÷ `åã≤
JáêO ã¨fi~°∂Ѩã≤÷`«Ü«∂ `«fi Ü≥ÿ∞`«
^•áêºÜ«∞º`Õ Hõ$`«ûfl =∞ÅOѶ¨∞ºgˆ~º! 579
4. `«fiO "≥·+¨‚gâ◊H˜Î ~°#O`«g~åº
qâ◊fi㨺 c[O Ѩ~° =∂ã≤ =∂Ü«∂
ã¨O"≥∂Ç≤Ï`«O ^Õq! ã¨=∞ã¨Î "Õ∞`«`ü
`«Î fiO "≥· „Ѩã¨<åfl Éèí∞q =ÚH˜Î¿ÇÏ`«∞ó. 580
 273

5. q^•º ã¨û=∞™êÎ ã¨Î= ^Õq! ÉèË^•ó

„ã≤ÎÜ«∞ ã¨û=∞™êÎ ã¨ûHõÖÏ [QÆ`«∞û
`«fi Ü≥ÿ∞HõÜ«∂ ѨÓi`« =∞O|! Ü≥ÿ∞`«`ü
HÍ `Õ ã¨∞Îuó ã¨Î=ºÑ¨~åѨ~ÀH˜Îó. 581
6. ã¨~°fiÉèí∂`å Ü«∞^• ^Õg, Éèí∞H˜Î=ÚH˜Î„Ѩ^•~Úh,
`«fiO ã¨∞Î`å ã¨∞Î`«ÜÕ∞ HÍ "å, Éèí=O`«∞ Ѩ~°"≥∂HõÎÜ«∞ó. 582
7. ã¨~°fi㨺 |∞kú~°∂¿Ñ}, [#㨺 ǨÏ$k ã¨Oã≤÷`Õ!
ã¨fi~åæѨ=~°æ^Õ ! ^Õq ! <å~åÜ«∞}˜ ! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 583
8. HõÖÏHÍëêªk~°∂¿Ñ}, Ѩi}Ï=∞„Ѩ^•~Úx!
qâ◊fi™ÈºÑ¨~°`Ò â◊ˆHÎ! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 584
9. ã¨fi~°=∞OQÆà◊=∂OQÆÖ˺! t"Õ! ã¨~åfi~°÷™êkèˆH!
â◊~°}˺! „`«ºO|ˆH! Q“i! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 585
10. ã¨$+≤ìã≤÷uq<åâß<åO â◊H˜ÎÉèí∂`Õ! ã¨<å`«x!
QÆ∞}Ï„â◊ÜÕ∞! QÆ∞}=∞ÜÕ∞! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 586
11. â◊~°}ÏQÆ`«n<å~°ÎѨi„`å}Ѩ~åÜ«∞}Ë!
ã¨~°fi ™êºiÎǨψ~! ^Õq! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 587
12. ǨÏOã¨Ü«ÚHõÎq=∂#¿ã÷! „|Ǩ‡}©~°∂Ѩ^è•i}˜!
H“âßOÉèíóHõ∆iˆH! ^Õq! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 588
13. „uâ◊¥Å K«O„^•Ç≤Ï^茈~! =∞Ǩ=$+¨Éèí"åÇ≤Ïx!
=∞¿ÇÏâ◊fisã¨fi~°∂¿Ñ! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 589
14. =∞Ü«¸~°‰õΩ‰õΩ¯@=$`Õ! =∞Ǩâ◊H˜Î^茈~! -#¿Ñ¶∞!
H“=∂s~°∂Ѩã¨O™ê÷<Õ! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 590
15. â◊OY K«„Hõ QÆ^• âß~üVæ QÆ$Ç‘Ï`«Ñ¨~°=∂Ü«Ú^èÕ!
„Ѩã‘^Œ "≥·+¨‚g~°∂¿Ñ! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 591
274

16. QÆ$Ç‘Ï`À„QÆ=∞ǨK«„ˆH! ^ŒO„ëÈì^Œú$`«=ã¨∞O^茈~!

=~åǨÏ~°∂Ñ≤}˜! t"Õ! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 592
17. #$ã≤OǨÏ~°∂¿Ñ }À„ˆQ}, ǨÏO`«∞O ^≥·`åº<£ Hõ$`À^Œº"Õ∞!
„`≥·Ö’Hõº„`å}ã¨Ç≤Ï`Õ! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 593
18. H˜s\˜x! =∞Ǩ=„*Ë! ã¨Ç¨Ï„ã¨#Ü«∞<À[˚fiÖË!
=$„`«„áê}Ǩψ~! K≥·O„k! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 594
19. t=^Œ∂fã¨fi~°∂¿Ñ}, ǨÏ`«^≥·`«º=∞Ǩ|ÖË!
ÃѶ∞Ï~°~°∂¿Ñ! =∞Ǩ~å"Õ! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î`Õ. 595
20. ^ŒO„ëêìHõ~åà◊=^Œ<Õ! t~À=∂ÖÏqÉèí∂+¨}Ë!
Kå=ÚO_Õ! =ÚO_»=∞^äŒ<Õ! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 596
21. ÅH˜∆ ‡! Å*Ë˚! =∞Ǩq^Õº! „â◊^Õú! ѨÙ+≤ì! ã¨fi^èÕ! „^èŒ∞"Õ!
=∞Ǩ~å„u! =∞Ǩ=∂ÜÕ∞! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 597
22. "Õ∞^èÕ! ã¨~°ã¨fiu! =ˆ~! Éèí∂u! ÉÏ„Éèíq! `å=∞ã≤!
xÜ«∞`Õ! `«fiO „Ѩ㑠^Õâı! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 598
23. ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ! 㨈~fiâı! ã¨~°fiâ◊H˜Îã¨=∞xfi`Õ!
ÉèíÜÕ∞Éèíº „™êÎÇ≤Ï <À ^Õq! ^Œ∞ˆ~æ! ^Õq! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 599
24. U`« `ÕÎ =^Œ#O ™œ=∞ºO, Ö’K«#„`«Ü«∞Éèí∂+≤`«"£∞,
áê`«∞ # ã¨û~°fiÉèí∂`ÕÉèíºó, HÍ`åºÜ«∞x! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 600
25. *ÏfiÖÏHõ~åà◊ =∞`«∞º„QÆ, =∞âıëêã¨∞~°ã¨∂^Œ#"£∞,
„uâ◊¥ÅO áê`«∞ <À cè`Õ, ~°ƒù„^ŒHÍo! #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 601
26. Ç≤Ï#ã≤Î ^≥·`«º`Õ*ÏOã≤, ã¨fi<Õ <åѨÓ~°º Ü«∂ [QÆ`ü,
™ê Ѷ¨∞O\Ï áê`«∞ <À ^Õq! áê¿ÑÉè’º # ã¨∞û`å x=. 602
27. Jã¨∞~åã¨$QÆfi™êѨOHõK«iÛ`« ¿ãÎ Hõ~À[˚fiÅó,
â◊√ÉèÏÜ«∞ Y_Àæ Éèí=`«∞ K«O_çˆH! `åfiO #`å =Ü«∞"£∞. 603
 275

28. ~ÀQÍ #âıëê #ѨǨÏOã≤ `«∞ëêì

^Œ^•ã≤ HÍ=∂<£ ã¨HõÖÏ #cèëêì<£,
`åfi =∂„t`å<åO # qѨ #fl~å}ÏO
`åfi =∂„t`å Ǩº„â◊Ü«∞`åO „Ѩܫ∂Ou. 604
29. U`«`ü Hõ$`«O Ü«∞`ü Hõ^Œ#O `«fi Ü«∂^Œº
^èŒ~°‡kfiëêO ^Õq! =∞Ǩã¨∞~å}Ï"£∞,
~°∂ÃÑ· ~°<ÕÔH· ~°ƒÇ¨ï ^è•`«‡=¸iÎ"£∞
Hõ$ `åfiOaˆH! `«„`« Hõ~Àu HÍ<åº. 605
30. q^•ºã¨∞ âß„¿ãÎ+¨µ q"ÕHõn¿Ñ
ëêfi^Õº+¨µ "åˆHº+¨µ K« HÍ `«fi^Œ<åº
=∞=∞`«fiQƈ~Î -u=∞ǨO^èŒH͈~
a„ÉèÏ=∞Ü«∞ `Õº`« ^Œf= qâ◊fi"£∞. 606
31. ~°H∆ÍOã≤ Ü«∞ „`À„QÆqëê â◊Û <åQÍ
Ü«∞ „`å~°Ü≥∂ ^Œã¨∞º|ÖÏx Ü«∞„`«,
^•"å#Ö’ Ü«∞„`« `« ^ä•aú=∞^èÕº
`«„`« ã≤÷`å `«fiO Ѩiáêã≤ qâ◊fi"£∞. 607
32. qâıfiâ◊fii! `«fiO Ѩiáêã≤ qâ◊fi"£∞
qâßfiu‡HÍ ^è•~°Ü«∞ ã‘u qâ◊fi"£∞,
qâıfiâ◊=O^•º Éèí=f Éèí=Ou
qâßfi„â◊Ü«∂ ÜÕ∞ `«fi~Ú ÉèíH˜Î#„=∂ó. 608
33. ^Õq! „Ѩã‘^Œ ѨiáêÅÜ«∞ <À -icè`Õó
x`«ºO Ü«∞^ä• ã¨∞~°=^è• ^Œ^èŒ∞ <≥·= ã¨^Œºó,
áêáêx ã¨~°fi[QÆ`åO „Ѩâ◊=∞O # Ü«∂â◊√
L`åÊ`«áêHõ[x`åO â◊Û =∞ǨϟѨã¨~åæ<£. 609
276
34. „Ѩ}`å<åO „Ѩã‘^Œ `«fiO, ^Õq! qâßfiiÎǨi}˜!
„`≥·Ö’Hõº"åã≤<å q∞Ï_Õº, Ö’HÍ<åO =~°^• Éèí=. 610
^Õ =Ùº"åK« – 611
35. =~° ^•Ç¨ÏO ã¨∞~°QÆ}Ï, =~°O Ü«∞O =∞# ¿ãK«Ûù^äŒ,
`«O =$}©^èŒfiO „Ѩܫ∞KåÛùq∞, [QÆ`å =ÚѨHÍ~°Hõ"£∞. 612
^Õ"å TK«∞ó – 613
36. ã¨~°fiÉÏ^蕄Ѩâ◊=∞#O, „`≥·Ö’Hõº ™êºdèÖËâ◊fii!
U= "Õ∞= `«fiÜ«∂ HÍ~°º, =∞㨇^≥· fiiq<åâ◊#"£∞. 614
^Õ =Ùº"åK« – 615
37. "≥·=ã¨fi`Õ -O`«ˆ~ „áê¿ÑÎ, JëêìqOâ◊u"Õ∞ Ü«ÚˆQ,
â◊√OÉè’ xâ◊√OÉèí â‹·Û "å<åº, =Ù`«Ê`Õûº`Õ =∞Ǩã¨∞~“. 616
38. #O^ŒQÀѨQÆ$¿ÇÏ *Ï`å, Ü«∞â’^•QÆ~°ƒùã¨OÉèí"å,
`«`« ™œÎ <åâ◊~Úëêºq∞, qO^蕺K«Åx"åã≤h. 617
39. ѨÙ# ~° +¨ºu~“„^Õ}, ~°∂¿Ñ} Ѩ$käg`«ÖË,
J=f~°º ǨÏxëêºq∞, "≥·„Ѩz`åÎO â◊Û ^•#"å<£. 618
40. ÉèíHõ∆Ü«∞O`åº â◊Û `å #∞„QÍ<£, "≥·„Ѩz`åÎ<£ =∞Ǩã¨∞~å<£,
~°HõÎ ^ŒO`å Éèíq+¨ºOu, ^•_çg∞‰õΩã¨∞"≥∂Ѩ=∂ó. 619
41. `«`À =∂O ^Õ=`å ã¨ûfiˆ~æ, =∞~°ÎºÖ’ˆH K« =∂#"åó,
ã¨∞Î=O`À "åºÇ¨Ïi+¨ºOu, ã¨`«`«O ~°HõÎ^ŒOuHÍ"£∞. 620
42. Éèí∂Ü«∞ â◊Û â◊`«"åi¬Hͺ, =∞<å=$ëêì º =∞#OÉèíã≤,
=Úxaè ã¨ûO㨇 $`å Éèí∂=∞ø, ã¨OÉèíqëêº =∞ºÜ≥∂x*Ï. 621
43. `«`« â◊≈`Õ# <Õ„`å}ÏO, xsH˜∆ëêºq∞ Ü«∞ #∞‡h<£,
H©~°Î~Ú+¨ºOu =∞#∞*Ï, â◊≈`åH©∆ q∞u =∂O `«`«ó. 622
 277

44. `«`À -Ç¨Ï =∞dÅO Ö’Hõ, =∂`«‡^ÕǨÏã¨=Ú^Œƒù"≥·ó,

Éèíiëêºq∞ ã¨∞~å âß≈ÔH·, ~å=$¿+ìó „áê}^è•~°ÔH·ó. 623
45. âßHõOÉèí su qMϺuO `«^•, Ü«∂™êº =∞ºÇ¨ÏO Éèí∞q,
`« „`≥·= K« =kèëêºq∞, ^Œ∞~°æ=∂YºO =∞Ǩã¨∞~°"£∞. 624
46. ^Œ∞~åæ^Õ gu qMϺ`«O, `« <Õ‡ <å=∞ Éèíq+¨ºu,
ѨÙ# âßÛǨÏO Ü«∞^• cè=∞O, ~°∂ѨO Hõ$`åfi Ç≤Ï=∂K«ÖË. 625
47. ~°H∆ÍOã≤ ÉèíHõ∆~Úëêºq∞, =Úh<åO „`å}HÍ~°}Ï`ü
`«^• =∂O =Ú#Ü«∞ ã¨ûˆ~fi, ™ÈÎ+¨ºO `åº#„=∞=¸~°ÎÜ«∞ó. 626
48. cè=∂^Õ gu qMϺ`«O, `« <Õ‡ <å=∞ Éèíq+¨ºu,
Ü«∞^•~°∞}ÏYº „ÃãÎÂÖ’ˆHº, =∞ǨÉÏ^è•O Hõi+¨ºu. 627
49. `« ^•Ç¨ÏO „ÉèÏ=∞~°O ~°∂ѨO, Hõ$`åfi ã¨OM˺ܫ∞+¨@Ê^Œ"£∞,
„`≥·Ö’Hõºã¨º Ç≤Ï`å~å÷Ü«∞, =kèëêºq∞ =∞Ǩã¨∞~°"£∞. 628
50. „ÉèÏ=∞ su K« =∂O Ö’HÍ, ã¨Î^• ™ÈÎ+¨ºOu ã¨~°fi`«ó,
W`«÷O Ü«∞^• Ü«∞^• ÉÏ^è•, ^•#"À`å÷ Éèíq+¨ºu. 629
51. `«^• `« ^•=f ~åºÇ¨ÏO, Hõiëêº =∞ºiã¨OHõ∆Ü«∞"£∞. 630
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~
^Õg=∂Ǩ`Õ‡º ^Õ"≥·ó Hõ$`å <å~åÜ«∞}©ã¨∞Îu ~åfl "≥∞ÿHÍ^Œâ’ -^蕺ܫ∞ó
L"åK«=∞O„`åÅ∞ – 4, J~°úâ’¡Hõ=∞O„`«O–1, â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 50
"≥Ú`«ÎO–55. "≥Ú^Œ\ ˜ #∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO–630, â’¡HÍÅ∞–(51)524
(Ǩϟ=∞OÖ’ Ѩ^ŒH˘O_»=J^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)
FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó,
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞ ã¨<å~åÜ«∞}ˇÿº
ã¨Ñ¶¨∞$`«O ^•_çq∞ÏѶ¨ÅO =∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ
(P=Ù<Õu`À ^•x=∞‡Ñ¨O_»∞ PǨïu)
278

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – L`«Î=∞K«i„`«"£∞
^•fi^Œâ’ -^蕺ܫ∞ó
(^Õg=∂Ǩ`«‡ºáê~î°Ñ¶¨Å„â◊√u – ^Õg"åHõº"£∞)
^Õ =Ùº"åK« – 631
1. Uaè ã¨Îû"≥· â◊Û =∂O x`«ºO, ™ÈÎ+¨º`Õ Ü«∞ ã¨û=∂Ç≤Ï`«ó,
`« ™êºÇ¨ÏO ã¨HõÖÏO ÉÏ^è•O,â◊=∞~Úëêº =∞ºã¨Oâ◊Ü«∞"£∞. 632
2. =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí<åâ◊O K«, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°Ñ¶¨∂`«#"£∞,
H©~°Î~Ú+¨ºOu ÜÕ∞ `«^Œfi^£, =^èŒO â◊√OÉèíxâ◊√OÉèíÜ≥∂ó. 633
3. J+¨ì=∂ºO K« K«`«∞~°ÌâߺO, #==∂ºO K≥·HõKÕ`«ã¨ó,
„â’+¨ºOu K≥·= ÜÕ∞ ÉèíHÍκ, =∞=∞ =∂Ǩ`«‡º =Ú`«Î=∞"£∞. 634
4. # `ÕëêO ^Œ∞+¨¯ $`«O H˜Oz^£, ^Œ∞+¨¯ $`À`å÷ # KåѨ^Œó,
Éèíq+¨ºu # ^•i„^ŒºO, # K≥· "Õ+¨ìqÜ≥∂[#"£∞. 635
5. â◊„`«∞`À # ÉèíÜ«∞O `ÕëêO, ^Œã¨∞º`À "å # ~å[`«ó,
# â◊„™êÎ#Å`ÀÜ«∞øѶ¨∂`ü, Hõ^•z`ü ã¨OÉèíq+¨ºu. 636
6. `«™ê‡ #‡ "≥∞ÿ`« <å‡Ç¨`«‡ºO, Ѩiî`«=ºO ã¨=∂Ç≤Ï`≥·ó,
„â’`«=ºO K« ã¨^• ÉèíHÍκ, Ѩ~°O ã¨fiã¨ÎºÜ«∞#O =∞ǨÏ`ü. 637
7. LѨã¨~åæ #âıëêO ã¨∞Î, =∞Ǩ=∂sã¨=Ú^Œƒù"å<£,
`«^ä• „uq^èŒ =Ú`åÊ`«O, =∂Ǩ`«‡ºO â◊=∞ÜÕ∞ #‡=∞. 638
8. Ü«∞ „`≥·`«`ü Ѩ~î°º`Õ ã¨=∞º, V˜fl`«º =∂Ü«∞`«<Õ =∞=∞,
ã¨^• # `« kfi"≥∂H∆ͺq∞, ™êxfl^茺O `«„`« "Õ∞ ã≤÷`«"£∞. 639
9. |e„Ѩ^•<Õ Ñ¨Ó*ÏÜ«∂, =∞yflH͈~º =∞Ǩϟ`«û"Õ,
ã¨~°fiO =∞ "≥∞ÿ`«K«Ûi`«, =ÚKåÛ~°ºO „âß=º "Õ∞= K«. 640
 279

10. *Ï#`å*Ï#`å "åÑ≤, |eѨÓ*ÏO Ü«∞^ä•Hõ$`å"£∞,

„ѨfH˜∆ëêº =∞ºÇ¨ÏO „Ñ‘`åº, =Ç≤ÏflǨϟ=∞O `«^ä• Hõ$`«"£∞. 641
11. â◊~°`å¯ÖË =∞ǨѨÓ*Ï, „H˜Ü«∞`Õ Ü«∂ K« "åi¬H©,
`«™êºO =∞ "≥∞ÿ`«<å‡Ç¨`«‡ºO, „â◊√`åfi ÉèíH˜Îã¨=∞xfi`«ó. 642
12. ã¨~°fiÉÏ^è•qx~°∞‡HÀÎ, ^èŒ#^è•#ºã¨=∞xfi`«ó
=∞#∞ëȺ =∞„`«Ê™ê^Õ#, Éèíq+¨ºu # ã¨Oâ◊Ü«∞ó. 643
13. „â◊√`åfi =∞ "≥∞ÿ`«<å‡Ç¨`«‡ºO, `«^äÀ`«ÊfÎ â◊√≈ÉèÏó Ѩ$^äŒH±,
Ѩ~å„Hõ=∞O K« Ü«Ú^Õú+¨µ, *ÏÜ«∞`Õ x~°ƒùÜ«∞O ѨÙ=∂<£. 644
14. iѨ= ã¨ûOHõ∆Ü«∞O Ü«∂Ou, HõÖϺ}O KÀѨѨ^Œº`Õ,
#O^Œ`Õ K« ‰õΩÅO ѨÙO™êO, =∂Ǩ`«‡ºO =∞=∞ â◊$}fi`å"£∞. 645
15. âßOuHõ~°‡}˜ ã¨~°fi„`«, `«^ä• ^Œ∞ã¨ûfiѨfl^Œ~°≈<Õ,
„QÆǨÏÑ‘_®ã¨∞ KÀ„QÍã¨∞, =∂Ǩ`«‡ºO â◊$}∞Ü«∂ #‡=∞. 646
16. LѨã¨~åæ â◊≈=∞O Ü«∂Ou, „QÆǨÏÑ‘_® â◊Û ^•~°∞}Ïó,
^Œ∞ã¨ûfiѨfl â◊Û #$aè ~°Ì$+¨ì, ã¨∞ûã¨fiѨfl LѨ*ÏÜ«∞`Õ. 647
17. ÉÏÅ„QÆǨaèÉèí∂`å<åO, ÉÏÖÏ<åO âßOuHÍ~°Hõ"£∞,
ã¨OѶ¨∂`«ÉèË^Õ K« #$}ÏO, "≥∞ÿ„fHõ~°} =Ú`«Î=∞"£∞. 648
18. ^Œ∞~°fi$`åÎ<å =∞âıëê}ÏO, |ÅǨxHõ~°O Ѩ~°"£∞,
~°H∆ÀÉèí∂`«Ñ≤âßKå<åO, Ѩ~î°<å ^Õ= <åâ◊#"£∞. 649
19. ã¨~°fiO =∞ "≥∞ÿ`« <å‡Ç¨`«‡ºO, =∞=∞ ™êxfl^茺HÍ~°}"£∞,
Ѩâ◊√ѨÙëêÊ~°…º^èŒ∂ÃÑ· â◊Û, QÆO^èŒnÃÑ· ã¨Î ^äÀ`«Î"≥∞ÿó. 650
20. q„áê}ÏO Éè’[<≥· ~À›"≥∞ÿó, „áÈHõ∆}©Ü≥ÿ∞ ~°Ç¨Ïiflâ◊"£∞,
J<≥·º â◊Û qq^è≥· ~ÀƒùÔQ·ó, „Ѩ^•<≥· ~°fi`«ûˆ~} Ü«∂. 651
21. „Ñ‘u ˆ~‡ „H˜Ü«∞`Õ ™êã≤‡<£, ã¨Hõ$ ^Œ∞K«Ûi`Õ „â◊√`Õ,
„â◊√`«O ǨÏ~°u áêáêx, `« ^ä•~ÀQƺO „Ѩܫ∞K«Ûùu. 652
280

22. ~°H∆ÍO Hõ~Àu Éèí∂`ÕÉè’º, [#‡<åO H©~°Î#O =∞=∞,

Ü«Ú^Õú+¨µ K«i`«O Ü«∞ <Õ‡, ^Œ∞+¨ì^≥·`«ºx|~°›}"£∞. 653
23. `«ã≤‡<£ „â◊√`Õ "≥·iHõ$`«O ÉèíÜ«∞O, ѨÙO™êO # *ÏÜ«∞`Õ,
Ü«Úëê‡aè ã¨∞Îû`«Ü≥∂ Ü«∂ â◊Û, Ü«∂ â◊Û „|Ǩχi¬aèó Hõ$`åó. 654
24. „|Ǩχ}Ï K« Hõ$`å ™êÎ ã¨∞Î, „Ѩܫ∞K«ÛùOu â◊√ÉèÏO =∞u"£∞,
J~°}˺ „áêO`«ˆ~ "åÑ≤, ^•"åyflѨi"åi`«ó. 655
25. ^Œã¨∞ºaè ~åfi =$`« â◊¥≈<Õº, QÆ$Ç‘Ï`À "åÑ≤ â◊„`«∞aèó,
ã≤OǨÏ"庄Ѷ¨∂#∞Ü«∂`À "å, =<Õ "å =#ǨÏã≤Îaèó. 656
26. ~å*Ï˝ „‰õΩ^Õú# Kå[˝áÈÎ, =^èÀº |O^èŒQÆ`À -Ñ≤ "å,
PѶ¨¸i‚`À "å "å`Õ#, ã≤÷`«ó áÈ`Õ =∞Ǩ~°‚"Õ. 657
27. Ѩ`«`«∞û KåÑ≤ â◊„¿ãÎ+¨µ, ã¨O„QÍ"Õ∞ Éèí$â◊^•~°∞}Ë,
ã¨~°fiÉÏ^è•ã¨∞ ÃѶ∞Ï~åã¨∞, "Õ^Œ<åÉèíºi÷`Õ -Ñ≤ "å. 658
28. 㨇~°<£ =∞ "≥∞ÿ`«K«Ûi`«O, #~À =ÚKÕº`« ã¨OHõ\Ï`ü,
=∞=∞ „ѨÉèÏ"å`ü ã≤OǨ^•º, ^Œã¨º"À "≥·i} ã¨Î^ä•. 659
29. ^Œ∂~å ^Õ= ѨÖÏÜ«∞O`Õ, 㨇~°`« â◊Ûi`«O =∞=∞. 660
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 661
W `«∞ºHÍÎfi ™êÉèíQÆ=f, K«O_çHÍ K«O_»q„Hõ=∂. 662
30. Ѩâ◊º`åO ã¨~°fi^Õ"å<åO, `« „`≥· "åO`«~°nèÜ«∞`«,
`Õ -Ñ≤ ^Õ"å x~å`«OHÍ, ™êûfikèHÍ~å<£ Ü«∞^ä• Ñ¨Ù~å. 663
31. Ü«∞[˝ÉèÏQÆÉèí∞[ ã¨ûˆ~fi, K«„‰õΩ ifixÇ≤Ï`å~°Ü«∞ó,
^≥·`åº â◊Û ^Õ"åº xǨÏ`Õ, â◊√OÉèË ^Õ=iᜠܫÚkè. 664
32. [QÆkfi^èŒfiO㨈H `«ã≤‡<£, =∞Ǩϟ„ˆQ -`«∞Åq„Hõ"Õ∞,
xâ◊√OÉèË K« =∞Ǩgˆ~º, âıëêó áê`åà◊ =∂Ü«∞Ü«Úó. 665
33. U=O ÉèíQÆ=f ^Õg ™ê, x `åºÑ≤ ѨÙ#ó ѨÙ#ó,
 281

ã¨OÉèí∂Ü«∞ ‰õΩ~°∞`Õ Éèí∂Ѩ! [QÆ`«ó ѨiáêÅ#"£∞. 666

34. `« Ü≥ÿ∞`« <À‡Ç¨Ïº`Õ qâ◊fiO, Ãã·= qâ◊fiO „Ѩã¨∂Ü«∞`Õ,
™ê Ü«∂z`å K« q*Ï˝#O, `«∞ëêì |∞kúO „Ѩܫ∞K«Ûùu. 667
35. "åºÑ¨ÎO `« Ü≥ÿ∞`«`ü ã¨HõÅO, „|Ǩ‡O_»O =∞#∞*Ëâ◊fi~°!
=∞ǨHÍàϺ =∞ǨHÍÖË, =∞Ǩ=∂s ã¨fi~°∂Ѩܫ∂. 668
36. Ãã·= HÍÖË =∞Ǩ=∂s, Ãã·= ã¨$+≤ì ~°ƒù= `«º*Ï,
ã≤÷uO Hõ~Àu Éèí∂`å<åO, Ãã·= HÍÖË ã¨<å`«h. 669
37. Éèí=HÍÖË #$}ÏO Ãã·=, ÅH©∆ ‡ ~°fi$kú„Ѩ^• QÆ$¿ÇÏ,
Ãã· "åÉèÏ"Õ `« ^ä•ÅH©∆ ‡, ifi<åâß Ü≥∂Ѩ*ÏÜ«∞`Õ. 670
38. ã¨∞Î`å ã¨OѨÓl`å ѨÙÃ+·Ê, ~°æO^èŒ^èŒ∂áêkaè ã¨Î^ä•,
^Œ^•u q`«ÎO Ѩل`åO â◊Û, =∞uO ^茈~‡ QÆuO â◊√ÉèÏ"£∞. 671
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~
^Õg=∂Ǩ`Õ‡º ^Õg(=∂Ǩ`«‡ºáê~î°Ñ¶¨Å„â◊√uó)"åHõºO <å=∞
^•fi^Œâ’ -^蕺ܫ∞ó
L"åK«=∞O„`åÅ∞ – 2, J~°úâ’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 2, â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 37
"≥Ú`«ÎO–41. "≥Ú^Œ\ ˜ #∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO–671, â’¡HÍÅ∞–(38)562

(Ǩϟ=∞OÖ’ Ѩ<≥flO_»=J^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)

FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
NÉÏÖÏ„uѨÙ~°ã¨∞O^ŒÔ~·º
ã¨Ñ¶¨∞$`«O aÅfiѶ¨ÅO =∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ
(P=Ù<Õu`À =∂ˆ~_»∞ѨO_»∞ PǨïu)
282

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – L`«Î=∞K«i„`«"£∞
„`«Ü≥∂^Œâ’ -^蕺ܫ∞ó
(K«O_ô™êH∆Í`å¯~°ó – =~°„Ѩ^•#"£∞)
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 672
1. U`«`ü `Õ Hõkä`«O Éèí∂Ѩ! ^Õg=∂Ǩ`«‡º =Ú`«Î=∞"£∞,
U=O „ѨÉèÏ"å ™ê ^Õg, Ü«∞ ÜÕ∞^ŒO ^è•~°º`Õ [QÆ`ü. 673
2. q^•º `« Ü≥ÿ∞= „H˜Ü«∞`Õ, ÉèíQÆ=kfi+¨µ‚=∂Ü«∞Ü«∂,
`«Ü«∂ `«fi "Õ∞+¨ "≥·â◊º â◊Û, `« Ü≥ÿ∞ "å<Õº q"ÕH˜#ó. 674
3. "≥∂ǨϺO`Õ "≥∂Ç≤Ï`å â‹·Û=, "≥∂Ç¨Ï "Õ∞+¨ºOu KåѨˆ~,
`å =Ú¿ÑÇ≤Ï =∞Ǩ~å[! â◊~°}O Ѩ~°"Õ∞â◊fis"£∞. 675
4. P~åkè`å Ãã·= #$}ÏO, Éè’QÆã¨fi~åæѨ=~°æ^•. 676
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« – 677
Wu `«ã¨º =K« „â◊√≈`åfi, ã¨∞~°^äŒ ã¨û #~åkèѨó. 678
5. „Ѩ}˜Ñ¨`«º =∞ǨÉèÏQÆO, `« =∞$+≤O ã¨Ot`«„=`«"£∞,
xifi}À‚, -u=∞=∞`Õfi#, ~å*ϺѨǨÏ~°}Ë# K«. 679
6. [QÍ=∞ ã¨^Œº ã¨ÎѨ¿ã, 㨠K« "≥·â’º =∞Ǩ=Ú<Õ!
ã¨O^Œ~°≈<å~°÷ =∞OÉÏÜ«∂, #nѨÙe# =∂ã≤÷`«ó. 680
7. 㨠K« "≥·â◊º ã¨ÎѨ ¿ãοÑ, ^Õgã¨∂HõÎO Ѩ~°O [Ѩ<£,
`Ò `«ã≤‡<£ ѨÙe<Õ ^Õ"åºó, Hõ$`åfi =¸iÎO =∞Ç‘Ï=∞~¸"£∞.681
8. J~°›}ÏO K«„Hõ`«∞ ã¨Î™êºó, ѨÙ+¨Ê^èŒ∂áêyfl`«~°Ê}ˇÿó,
x~åǨ~“ Ü«∞`åǨ~“, `«#‡#™œ¯ ã¨=∂Ç≤Ï`Ò. 682
 283

9. ^Œ^Œ`«∞ ™œÎ |eO K≥·=, x[QÍ„`åã¨$QÆ∞H˜∆`«"£∞,

U=O ã¨=∂~å^èŒÜ«∞`À, „ã≤Îaè ~°fiÔ~¬Â ~°º`å`«‡<Àó. 683
10. Ѩi`«∞ëêì [QÆ^•ú„f, „Ѩ`«ºHõ∆O „áêÇ¨Ï K«O_çHÍ. 684
^Õ =Ùº"åK« – 685
Ü«∞`ü „áê~°÷º`Õ `«fiÜ«∂ Éèí∂Ѩ! `«fiÜ«∂ K« ‰õΩÅ#O^Œ#!
11. =∞`«Î ã¨Î`ü „áêѨº`åO ã¨~°fiO, Ѩi`«∞ëêì ^Œ^•q∞ `«`ü. 686
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« – 687
`«`À =„"Õ #$áÈ ~å[º, =∞q„ÉèíO â◊º#º[#‡x.
12. J „`≥·= K« x[~ ~å[ºO, ǨÏ`«â◊„`«∞|ÅO |ÖÏ`ü. 688
™È -Ñ≤ "≥·â◊º ã¨Î`À *Ï˝#O, =„"Õ xifi}‚=∂#ã¨ó.
13. =∞ "Õ∞ `«ºÇ¨Ï q∞u „áê[˝, ã¨ûOQÆqK«∞ºuHÍ~°Hõ"£∞. 689
^Õ=Ùº "åK« – 690
ã¨fiÖˇ·Ê ~°Ç¨ÏŸaè ~°fl$Ѩ`Õ! ã¨fiO ~å[ºO „áêѨûº`Õ Éèí"å<£. 691
14. ǨÏ`åfi iÑ¨Ó #ã¨öe`«O, `«= `«„`« Éèíq+¨ºu. 692
=∞$`« â◊Û Éèí∂Ü«∞ ã¨ûO„áêѨº, [#‡ ^Õ"å^£ q=ã¨fi`«ó. 693
15. ™ê=i‚HÀ =∞#∞ ~åfl=∞, Éèí"å<£ Éèí∞q Éèíq+¨ºu. 694
"≥·â◊º=~°º! `«fiÜ«∂ Ü«∞ â◊Û. =~À -㨇`ÀÎ -aè"åOzè`«ó. 695
16. `«O „Ѩܫ∞KåÛùq∞ ã¨Oã≤^≥úº, `«= *Ï˝#O Éèíq+¨ºu. 696
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« – 697
Wu ^Œ`åfi `«Ü≥∂ ˆ~Ìg, Ü«∞ ^ä•aèÅ+≤`«O =~°"£∞. 698
17. |Éèí∂ "åO`«i›`å ã¨^Àº, ÉèíHÍκ `åÉèϺ =∞aè+¨µì`å,
U=O ^Õ"åº =~°O ÅÉÏúfi, ã¨∞~°^äŒó Hõ∆„uÜ«∞~°¬Éèíó. 699
284

ã¨∂~åº [˚#‡ ã¨=∂™ê^Œº, ™ê=i‚ ~°ƒùq`å =∞#∞ó.

™ê=i‚ ~°ƒùq`å =∞#∞ó! 700
H©¡O FO.
Wu N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë ™ê=i‚ˆH =∞#fiO`«ˆ~
^Õg=∂Ǩ`Õ‡º ã¨∞~°^äŒ"≥·â◊ºÜ≥∂ ~°fi~°„Ѩ^•#O <å=∞
„`«Ü≥∂^Œâ’ -^蕺ܫ∞ó
L"åK«=∞O„`åÅ∞ – 6, J~°úâ’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 11 â’¡Hõ=∞O„`åÅ∞ – 12
"≥Ú`«ÎO–29. "≥Ú^Œ\ ˜ #∞Oz WHõ¯_çH˜ "≥Ú`«ÎO–700, â’¡HÍÅ∞–(17)579
(Ǩϟ=∞OÖ’ Ѩ^Œ=¸_ÀJ^蕺ܫ∞O z=~° =∞ǨǨïu)
FO #"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º, t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞, xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇 `å"£∞.
™êOQÍÜ≥ÿ∞ ã¨Ñ¨i"å~åÜ≥ÿ∞ ã¨"åǨÏ<åÜ≥ÿ∞ ™êÜ«Ú^è•Ü≥ÿ∞
Nq^•ºÜ≥ÿ∞ N=∞Ǩ„uѨÙ~°ã¨∞O^ŒÔ~·º
ã¨Ñ¶¨∞$`«O Hõ^ŒmѶ¨ÅO =∞ǨǨïuO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞ #=∞ ™êûfiǨ.
(P=Ù<Õu`À J~°\ ˜Ñ¨O_»∞ PǨïu)
 285

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – L`«Î~åOQÆ"£∞
1. NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`« – L`«Î~°<åºã¨ó
FO Y_çæh â◊¥eh ÃѶ∞Ï~å, QÆkh K«„H˜}© `«^ä•
â◊Odh KåÑ≤h ÉÏ} Éè∞í â◊√O_ô, ѨiѶ∂¨ Ü«Ú^è•. ǨÏ$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó
FO â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï <À ^Õq, áêÇ≤Ï Y_Õæ# KåOaˆH,
Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# #ó áêÇ≤Ï, KåѨ*Ϻxã¨ûfi<Õ# K«. t~°¿ã ™êfiǨ
FO „áêKåºO ~°Hõ∆, „ѨfKåºO K«, K«O_çˆH! ~°Hõ∆ ^ŒH˜∆}Ë,
„ÉèÏ=∞}Ë <å`«‡â◊¥Å㨺, L`«Î~°™êºO `« ^äÕâ◊fii. tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
FO ™œ=∂ºx Ü«∂x ~°∂áê}˜, „`≥·Ö’ˆHº qK«~°Ou `Õ,
Ü«∂x Kå`«ºO`«ÃѶ∞Ï~å}˜, `≥· ~° H∆Í™ê‡O ã¨Î^ä• Éèí∞="£∞.Hõõ=KåÜ«∞Ǩï"£∞
FO Y_»æâ◊¥ÅQÆ^•nx, Ü«∂x Kå„™êÎ}˜ `Õ -OaˆH!
Hõ~°Ñ¨Å¡=ã¨Owx, `≥· ~°™ê‡<£ ~°Hõ∆ ã¨~°fi`«ó. <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò.
FO ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ, 㨈~fiâı, ã¨~°fiâ◊H˜Îã¨=∞xfi`Õ,
ÉèíÜÕ∞Éèíº „™êÎÇ≤Ï <À ^Õq, ^Œ∞ˆ~æ, ^Õq #"≥∂-ã¨∞Î `Õ.J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
ã¨∞= ~°∞ƒù= ~°∂ƒù ~À q∞u kyfi"≥∂Hõó.
^蕺#"£∞
Y_»æOK«„HõQÆ^Õ+¨µKåѨѨiѶ¨∂<£ â◊¥ÅO Éèí∞â◊√O_ôO t~°ó
â◊OYO ã¨O^Œ^èŒfO HõÔ~· „ã≤Î#Ü«∞<åO ã¨~åfiOQÆÉèí∂ëê=$`å"£∞,
hÖÏâ◊‡^Œ∞ºu =∂㨺áê^Œ^Œâ◊HÍO ¿ã"Õ =∞ǨHÍoHÍO
Ü«∂ =∞™œÎ`ü ã¨fiÑ≤`Õ Ç¨Ï~“ Hõ=∞Å*’ ǨÏO`«∞O =∞^èŒ∞O ÔH·@Éèí"£∞.
286

JHõ∆ „ã¨H± Ѩ~°â◊¥ QÆ ^Õ+¨µ ‰õΩeâ◊O Ѩ^Œ‡O ^èŒ#∞ó ‰õΩO_çHÍO

^ŒO_»O â◊H˜Î =∞ã≤O K« K«~°‡ [Å[O Ѷ¨∞O\ÏOã¨∞~åÉèÏ[#"£∞,
â◊¥ÅO áêâ◊ã¨∞^Œ~°‡<Õ K« ^Œ^èŒfO ǨÏÃãÎÂó „Ѩ"åà◊„ѨÉèÏO
¿ã"Õ Ãã·iÉèí=∞iÌh q∞Ç¨Ï =∞ǨÅH©∆ ‡O ã¨~À[ã≤÷`å"£∞.
Ѷ¨∞O\Ïâ◊¥ÅǨÏÖÏx â◊OY=Úã¨ÖË K«„HõO ^èŒ#∞ ™êûÜ«∞Hõ"£∞,
ǨϙêÎɡ˚ ~°Ì^èŒfO Ѷ¨∞<åO`«qÅã¨pÛù`åOâ◊√`«∞ź„ѨÉèÏ"£∞,
Q“s^ÕǨÏã¨=Ú^Œƒù"åO „u[QÆ`å =∂^è•~°Éèí∂`åO =∞Ǩ
ѨÓ~åfi =∞„`« ã¨~°ã¨fif =∞#∞Éèí*Ë â◊√OÉèÏk^≥·`åºiÌh"£∞.
2. ^Õgã¨∂HõÎ"£∞ ("≥·kHõ"£∞)
(WHõ¯_» "≥·kHõ "≥∞ÿ#D^Õgã¨∂HÍÎxH˜ |^Œ∞Å∞QÍ ã¨Ñ¨Îâ◊u 5=J^蕺ܫ∞OÖ’ #"≥∂
'^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º— J<Õ 7=â’¡HõO#∞O_ç 'ÉèíH˜Îq#„=∞=¸iÎaèó— J<Õ 37=â’¡HõO
=~°‰õΩ L#fl áœ~å}˜Hõ "≥∞ÿ# ^Õgã¨∂HõÎO ѨiîOK«=K«∞Û#∞)
JǨÏO ~°∞„^Õaè i `«º+¨ì~°Ûã¨∂HõÎ㨺 "åQÍOÉèí$}© |∞∞+≤ó,
„u+¨µìÑπ Kè«O^Œó, kfifÜ«∂ [QÆf, NPkâ◊H˜Î ˆ~Ì=`å,
N[QÆ^ŒOÉÏ„Ñ‘`«ºˆ~÷ ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~îåO`Õ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
FO JǨÏO ~°∞„^Õaè ~°fiã¨∞aè â◊Û~å, =∞ºÇ¨Ï =∂k`≥·º ~°∞`« qâ◊fi^Õ"≥·ó,
JǨÏO q∞„`å=~°∞}ÀÉèÏ aÉèí ~°‡ºÇ¨Ï q∞O„^•wfl JÇ¨Ï =∞tfi<À ÉèÏ.1
JǨÏO ™È=∞ =∞ǨÏ#ã¨O aÉèí
~°‡ºÇ¨ÏO `«fiëêì~° =Ú`« ѨÓ+¨}O ÉèíQÆ"£∞,
JǨÏO ^Œ^è•q∞ „^Œq}O ǨÏq+¨‡`Õ
ã¨∞„áê"Õº Ü«∞[=∂<åÜ«∞ ã¨∞#fi`Õ. 2
JǨÏO ~å„+‘ì ã¨OQÆ=∞h =ã¨∂<åO
zH˜`«∞+‘ „Ѩ^äŒ=∂ Ü«∞l˝Ü«∂<å"£∞
 287

`åO =∂ ^Õ"å =º^Œ^èŒ∞ó ѨÙ~°∞„`å

Éèí∂i™ê÷„`åO Éèí∂ ~åº"Õâ◊Ü«∞Of"£∞. 3
=∞Ü«∂™È J#fl =∞uÎ Ü≥∂ qѨâ◊ºu
Ü«∞ó „áê}˜u Ü«∞ DO â◊$}À `«∞ºHõÎ"£∞,
J=∞O`«"À =∂O`« LѨH©∆Ü«∞Ou „â◊√kè „â◊√`« „â◊kú=O `Õ =^•q∞. 4
JÇ¨Ï "Õ∞= ã¨fiÜ«∞ q∞^ŒO =^•q∞
A+¨ªO ^Õ"Õaè ~°∞`« =∂#∞¿+aèó
Ü«∞O HÍ=∞ÜÕ∞ `«O `« =Ú„QÆO Hõ$}Àq∞
`«O „|Ǩ‡}O `« =∞$+≤O ã¨∞"Õ∞^è•"£∞. 5
JǨÏO ~°∞„^•Ü«∞ ^èŒ#∞ ~å`«<Àq∞ „|Ǩχkfi¿+ â◊~°"Õ Ç¨ÏO`« "å L
JǨÏO [<åÜ«∞ ã¨=∞^ŒO Hõ$}À =∞ºÇ¨ÏO ^•º"åѨ$käg Pq"Õâ◊.6
JǨÏO ã¨∞"Õ Ñ≤`«~° =∞㨺 =¸~°ú
#‡=∞ Ü≥∂x ~° ѨûfiO`« ã¨û=Ú„^Õ
`«`À qu¿+ª Éèí∞=<åx qâ’fi
`å =¸O ^•ºO =~°¬ }ÀѨã¨Ê $âßq∞. 7
JÇ¨Ï "Õ∞= "å`« W= „Ѩ"å =∂º~°Éèí=∂}Ï Éèí∞=<å#f qâßfi
Ѩ~À k"å Ѩ~° U<å Ѩ$kä"≥·º `å=f =∞Ç≤Ï<å ã¨O|Éèí∂=. 8
^Õgã¨∂HõÎ"£∞ (áœ~å}"£∞)
#"≥∂ ^Õ"≥·º =∞Ǩ^Õ"≥·º t"åÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó
#=∞ó „ѨHõ$`≥·º Éèí„^•Ü≥ÿ∞ xÜ«∞`åó „Ѩ}`åó 㨇`å"£∞. 1
~“„^•Ü≥ÿ∞ #"≥∂ x`åºÜ≥ÿ∞ Q“Ô~·º ^•„`≥·º #"≥∂ #=∞ó
*’º`åûflÜ≥ÿ∞ KÕO^Œ∞~°∂Ñ≤}ˇÿº ã¨∞MÏÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó. 2
288

HõàϺ}ˇÿº „Ѩ}`åO =$^≥·úº ã≤^≥·úº #"≥∂ #=∞ó

<≥·~°$`≥·º Éèí∂Éèí$`åO ÅÔH∆‡º â◊~åfi}ˇÿº `Õ #"≥∂ #=∞ó. 3
^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ ^Œ∞~°æáê~åÜ≥ÿ∞ ™ê~åÜ≥ÿ∞ ã¨~°fiHÍi}ˇÿº
MϺ`≥·º `« ^ä≥·= Hõ$ëê‚Ü≥ÿ∞ ^èŒ∂„=∂Ü≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó 4
Ju™œ=∂ºu~“„^•Ü≥ÿ∞ #`å ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó
#"≥∂ [QÆ„`«ÊuëêªÜ≥ÿ∞ ^Õ"≥·º Hõ$`≥·º #"≥∂ #=∞ó. 5
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ q+¨µ‚=∂ ÜÕ∞u â◊aÌ`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 6
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ KÕ`« <Õ `«ºaènÜ«∞`Õ
#=∞ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 7
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ |∞kú~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 8
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ x„^•~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 8
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ ‰õ∆Ω^è•~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 9
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ KèåÜ«∂~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 10
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ â◊H˜Î~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 11
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ `«$ëê‚~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 12
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ H∆ÍOu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
 289

#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 14

Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ *Ïu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 15
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ Å*Ï˚~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 16
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ âßOu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 17
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ „â◊^•ú~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 18
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ HÍOu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 19
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ ÅH©∆ ‡~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 20
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ =$uÎ~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 21
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ 㨇 $u~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 22
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ ^ŒÜ«∂~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 23
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ `«∞+≤ì~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 24
Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ =∂`«$~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 25
290

Ü«∂ ^Õg ã¨~°fiÉèí∂`Õ+¨µ „ÉèÏOu~°∂¿Ñ} ã¨Oã≤÷`å

#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 26
WO„kÜ«∂}Ï =∞këꪄf Éèí∂`å<åO KådÖË+¨µ Ü«∂
Éèí∂`Õ+¨µ ã¨`«`«O `«Ãã·º "åºÑπ`≥·º ^Õ"≥·º #"≥∂ #=∞ó. 27
zu~°∂¿Ñ} Ü«∂ Hõ$`«ûfl "Õ∞`«^£ "åºÑ¨ºã≤÷`å [QÆ`ü
#=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #=∞ ã¨ÎÃã·º #"≥∂ #=∞ó. 28
ã¨∞Î`å ã¨∞Ô~·ó ѨÓ~°fi =∞cè+¨ìã¨O„â◊Ü«∂,`«^ä• ã¨∞ˆ~O„^Õ} k<Õ+¨µ ¿ãq`å,
Hõ~À`«∞ ™ê # â◊√≈Éèí¿ÇÏ`«∞ sâ◊fis, â◊√ÉèÏx Éèí„^• }ºaèǨÏO`«∞KåѨ^Œó
29
Ü«∂ ™êO„Ѩ`«O KÀ^Œúu ^≥·`«º`åÑ≤`≥·
~°™ê‡aè sâß K« ã¨∞Ô~· ~°fl=∞㨺`Õ
Ü«∂ K« 㨇 $`å `«`üHõ∆} "Õ∞= ǨÏOu #ó
ã¨~åfiѨ^À ÉèíH˜Îq#„=∞=¸iÎaèó. 30
3. #"å~°‚=∞O„`«qkè
WHõ¯_» #"å~°‚O 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz ^ÕqKÕuÖ’ ^è•~°áÈÜ«∂e.
(K«∂. #"å~°‚=∞O„`«qkè ѨÙ@.)
 291

~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞"£∞
J㨺 Nã¨Ñ¨Îâ◊f~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞㨺 „|Ǩχ q+¨µ‚ ~°∞„^• |∞∞+¨Ü«∞ó,
J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, #=^Œ∞~åæ ^Õ=`å, =∞ǨÅH©∆ ‡ sƒ[O,
Nó â◊H˜Îó, Jcè+¨ìѶ¨Åã≤^Œúºˆ~÷ ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~îåO`Õ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
4. „áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺"£∞
~å *’"åK« – 1
ÉèíQÆ=, #fl=`å~å "Õ∞, K«O_çHÍÜ«∂ ã¨Î fi Ü≥∂k`åó,
U`ÕëêO „ѨHõ$uO „|Ǩχ<£, „Ѩ^è•#O =‰õΩÎ =∞~°›ã≤. 2
P~å^茺O Ü«∞ #‡Ü«∂ ^Õ"åº, ã¨ûfi~°∂ѨO ÜÕ∞# `« kÌfi[,
qkè<å „|∂Ç≤Ï ã¨HõÅO, Ü«∞^ä•=`ü „Ѩ}`«ã¨º "Õ∞. 3
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 4
W^ŒO ~°Ç¨Ï㨺O Ѩ~°=∞, =∞<åM˺ܫ∞O „ѨK«Hõ∆¿ã,
ÉèíHÀÎ -ã‘u # "Õ∞ H˜Oz`ü, `« "å"åK«ºO #~åkèѨ. 5
ã¨~°fi ™êº^•º =∞ǨÅH©∆ ‡, „ã≤ÎQÆ∞}Ï Ñ¨~°"Õ∞â◊fis,
ÅH∆ͺÅHõ∆ ºã¨fi~°∂áê ™ê, "åºÑ¨º Hõ$`«ûflO =º=ã≤÷`å. 6
=∂`«∞eOQÆO QÆ^•O MË@O, áê#áê„`«O K« a„Éèífó,
<åQÆO eOQÆO K« Ü≥∂xO K«, a„Éèíf #$Ѩ =¸~°úx. 7
`«Ñ¨ÎHÍOK«#=~å‚ÉèÏ, `«Ñ¨ÎHÍOK«#Éèí∂+¨}Ï,
â◊¥#ºO `«^ŒdÅO ¿ãfi#, ѨÓ~°Ü«∂=∂㨠`Õ[™ê. 8
â◊¥#ºO `«^ŒdÅO Ö’HõO, qÖ’Hõº Ѩ~°"Õ∞â◊fis,
|Éèå~° ~°∂Ѩ =∞Ѩ~°O, `«=∞™ê ˆH=ÖË# Ç≤Ï. 9
™ê aè<åflO[#ã¨OHÍâß, ^ŒO„ëêìOz`«=~å#<å,
qâßÅÖ’K«<å <ås, |Éèí∂= `«#∞=∞^茺=∂. 10
292

Y_»æáê„`« t~°ó MË>ˇÿ, ~°ÅOHõ$`«K«`«∞~°∞ƒù*Ï,

Hõ|O^èŒÇ¨~°O t~°™ê, a„ÉèÏ}Ï Ç≤Ï t~°„ã¨û["£∞. 11
™ê „áÈ"åK« =∞ǨÅH©∆ ‡O, `å=∞ã‘ „Ѩ=∞^À`«Î=∂"£∞,
<å=∞ Hõ~°‡ K« "Õ∞ =∂`«, ˆ~ÌÇ≤Ï `«∞ÉèíºO #"≥∂ #=∞ó. 12
`åO „áÈ"åK« =∞ǨÅH©∆ ‡, ™êÎ=∞ã‘O „Ѩ=∞^À`«Î=∂"£∞,
^Œ^•q∞ `«= <å=∂x, Ü«∂x Hõ~å‡}˜ `åx `Õ. 13
=∞Ǩ=∂Ü«∂, =∞ǨHÍm, =∞Ǩ=∂s, ‰õ∆Ω^è•, `«$ëê,
x„^•, `«$ëê‚, K≥·Hõg~å, HÍà◊~å„u, ~°∞Ì~°`«ºÜ«∂. 14
W=∂x `«= <å=∂x, „Ѩuáê^•ºx Hõ~°‡aèó,
Uaèó Hõ~å‡}˜ *Ï˝`åfi Ü≥∂, -nè`Õ ™È -â◊√fl`Õ ã¨∞Y"£∞. 15
`å q∞ `«∞ºHÍÎ fi =∞ǨÅH©∆ ‡, ã¨ûfi~°∂Ѩ =∞Ѩ~°O #$Ѩ,
ã¨`åÎ fiM˺ <åuâ◊√^Õú# QÆ∞}Ë, <ÕO^Œ∞„ѨÉèíO ^Œ^èÒ. 16
JHõ∆=∂ÖÏO‰õΩâ◊^èŒ~å, g}ÏѨÙã¨ÎHõ^è•i}©,
™ê |Éèí∂= =~å <ås, <å=∂ #ºÃã·º K« ™ê ^Œ^Ò. 17
=∞Ǩq^•º, =∞Ǩ"å}©, ÉèÏ~°f, "åH±, ã¨~°ã¨fif,
P~åº, „ÉÏǑχ, HÍ=∞^èÕ#∞~ü, "Õ^ŒQÆ~åƒù, K« nèâ◊fis. 18
J ^äÀ"åK« =∞ǨÅH©∆ ‡, ~°‡Ç¨HÍmO ã¨~°ã¨fif"£∞,
Ü«Ú"åO [#Ü«∞`å ^Õ"Òº, q∞^äŒ∞<Õ ™êfi#∞~°∂Ѩ`«ó. 19
W `«∞ºHÍÎ fi `Õ =∞ǨÅH©∆ ‡, ã¨ûã¨~°˚ q∞^äŒ∞#O ã¨fiÜ«∞"£∞,
Ç≤Ï~°}ºQÆ~“ƒù ~°∞z~“, „ã‘ÎѨÙO™œ Hõ=∞ÖÏã¨<Ò. 20
„|Ǩχ<£, q^èÕ, qiO KÕu, ^è•`«, i `åºÇ¨Ï `«O #~°"£∞,
Nó, Ѩ^Õ‡, Hõ=∞ÖË, ÅH©∆ ‡ `åºÇ¨Ï =∂`å K« `åO „ã≤ÎÜ«∞"£∞. 21
 293
=∞ǨHÍm ÉèÏ~°f K«, q∞^èŒ∞<Õ ã¨$[`« ã¨ûǨÏ,
U`«Ü≥∂ ~°Ñ≤ ~°∂áê}˜, <å=∂x K« =^•q∞ `Õ. 22
hÅHõO~î°O ~°HõÎÉÏǨïO, âıfi`åOQÆO K«O„^ŒâıY~°"£∞,
[#Ü«∂=∂㨠ѨÙ~°∞+¨O, =∞ǨHÍm ã≤`åO „ã≤ÎÜ«∞"£∞. 23
㨠~°∞„^Œ, â◊≈OHõ~°, ™ê÷û}∞ó, HõѨsÌ, K« „uÖ’K«#ó,
„`«~¸ q^•º HÍ=∞^èÕ#∞, ™êû „ã‘Î ÉèÏëê ã¨fi~åHõ∆~å. 24
ã¨~°ã¨fif „ã≤ÎÜ«∞O Q“sO, Hõ$+¨‚O K« ѨÙ~°∞+¨O #$Ѩ,
[#Ü«∂=∂㨠<å=∂x, `«Ü≥∂ ~°Ñ≤ =^•q∞ `Õ. 25
q+¨µ‚ó Hõ$ëÈ‚, ǨÏ$+‘ˆHâ’, "åã¨∞^Õ"À, [<å~°Ì#ó,
L=∂, Q“s, ã¨f, K«O_ô ã¨∞O^Œs, ã¨∞ÉèíQÍ, â◊√ÉèÏ. 26
U=O Ü«Ú=`«Ü«∞ ã¨û^Œºó, ѨÙ~°∞+¨`«fiO „Ѩ¿Ñkˆ~,
K«‰õ∆Ω+¨‡O`À -#∞Ѩâ◊ºOu, <Õ`«ˆ~ J`«kfi^À [<åó. 27
„|Ǩχ}Ë „Ѩ^Œ^Ò Ñ¨fflO, =∞ǨÅH©∆ ‡ ~°fl$Ѩ „`«~¸"£∞,
~°∞„^•Ü«∞ Q“sO =~°^•O, "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ K« „tÜ«∞"£∞. 28
ã¨fi~°Ü«∂ ã¨Ç¨Ï ã¨OÉèí∂Ü«∞, qiOKÀ -O_» =∞r[#`ü,
aÉèË^Œ ÉèíQÆ"å<£ ~°∞„^Œ, ã¨Î^£ Q“~åº ã¨Ç¨Ï g~°º"å<£. 29
JO_»=∞^èÕº „Ѩ^è•<åkHÍ~°º*Ï`« =∞Éèí∂ #fl$Ѩ,
=∞ǨÉèí∂`å`«‡HõO ã¨~°fiO, [QÆ`ü ™ê÷=~°[OQÆ=∞"£∞. 30
ѨÙáÈ+¨ áêÅÜ«∂=∂ã¨, `«Å¡H∆͇º ã¨Ç¨Ï ˆHâ◊=ó
ã¨O[Ǩ~° [QÆ`ü ã¨~°fiO, ã¨Ç¨Ï Q“~åº =∞¿ÇÏâ◊fi~°ó. 31
=∞ǨÅH©∆ ‡ ~°‡Ç¨~å[, ã¨~°fiã¨`«Î fi=∞ ~¸â◊fis,
x~åHÍ~å K« ™êHÍ~å, Ãã·= <å<åaè^è•#Éèí$`ü. 32
<å=∂O`«Ô~· ifl~°∂ ÃÑ·ºëê, <å=∂fl <å<Õº# ˆH#z`ü.
(N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë „áê^è•xHõO ~°Ç¨Ï㨺"£∞)
294

5. "≥·Hõ$uHõO ~°Ç¨Ï㨺"£∞
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 1
„uQÆ∞}Ï `å=∞ã‘ ^Õg, ™êuÎ fiH© Ü«∂ „u ^èÀk`å,
™ê â◊~åfi, K«O_çHÍ, ^Œ∞~åæ, Éèí„^•, ÉèíQÆ=, f~°º`Õ. 2
Ü≥∂QÆx„^• Ǩψ~ ~°∞HÍÎ, =∞ǨHÍm `«"≥∂QÆ∞}Ï,
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí<åâß~°÷O, Ü«∂O `«∞ëêì "åO|∞*Ïã¨#ó. 3
^Œâ◊=„HÍÎ, ^Œâ◊Éèí∞*Ï, ^Œâ◊áê, ^•O[#„ѨÉèÏ,
qâßÅÜ«∂ ~å[=∂<å, „uOâ◊Ö’¡K«#=∂ÅÜ«∂. 4
ã¨∞Êù~°^ŒÌâ◊#^ŒO„ëêì ™ê, cè=∞~°∂áê (J)Ñ≤ Éèí∂q∞Ѩ,
~°∂Ѩ™œÉèÏQƺHÍOf<åO, ™ê „Ѩuëêª =∞Ǩ„tÜ«∞ó. 5
Y_»æ ÉÏ} QÆ^• â◊¥Å â◊OY K«„Hõ Éèí∞â◊√O_ç Éèí$`ü,
ѨiѶ¨∞O HÍ~°∞‡HõO j~°¬O, xâ’Ûº`« „^Œ∞kè~°O ^Œ^Ò. 6
Uëê ™ê "≥·+¨‚g =∂Ü«∂, =∞ǨHÍm ^Œ∞~°`«ºÜ«∂,
P~åkè`å =j‰õΩ~åº`ü, ѨÓ*ÏHõ~°∞Î â◊Û~åK«~°"£∞. 7
ã¨~°fi^Õ=â◊sˆ~Éè’º Ü«∂ --q~°∂ƒù`å -q∞`«„ѨÉèÏ
„uQÆ∞}Ï ™ê =∞ǨÅH©∆ ‡, ™êûH∆Í #‡Ç≤Ï+¨=∞iÌh. 8
âıfi`å#<å, hÅÉèí∞*Ï, ã¨∞âıfi`«ã¨Î#=∞O_»ÖÏ,
~°HõÎ=∞^蕺, ~°HõÎáê^•, hÅ[OÃѶ∞Ï~°∞ ~°∞#‡^•. 9
ã¨∞z„`«[Ѷ¨∞<å, z„`«=∂ÖϺO|~°qÉèí∂+¨}Ï,
z„`å#∞ÖËѨ<å, HÍOu~°∂Ѩ™œÉèÏQƺâßeh. 10
Jëêì^Œâ◊Éèí∞*Ï Ñ¨Ó*Ϻ, ™ê ã¨Ç¨Ï„ã¨Éèí∞*Ï ã¨f,
PÜ«Ú^è• #º„`« =Hõ∆ ºO`Õ, ^ŒH˜∆}Ï^äŒó Hõ~°„Hõ=∂`ü. 11
 295

JHõ∆=∂ÖÏ K« Hõ=∞ÅO, ÉÏ}À -ã≤ó ‰õΩeâ◊O QÆ^•,

K«„HõO „uâ◊¥ÅO Ѩ~°â◊√, â◊≈OM’ Ѷ¨∞O\Ï K« áêâ◊Hõó. 12
â◊H˜Î ~°ÌO_» â◊Û~°‡ KåѨO, áê#áê„`«O Hõ=∞O_»Å∞ó,
JÅOHõ$`«Éèí∞*Ï "Õ∞aè, ~åÜ«Ú^è≥·ó Hõ=∞ÖÏã¨<å"£∞. 13
ã¨~°fi^Õ==∞~¸ g∞âßO, =∞ǨÅH©∆ ‡ q∞=∂O #$Ѩ,
ѨÓ[ÜÕ∞`ü ã¨~°fiÖ’HÍ<åO, 㨠^Õ"å<åO „ѨÉèí∞ ~°ƒù"Õ`ü. 14
Q“s^ÕǨ`ü ã¨=Ú^Œ∂ƒù`å, Ü«∂ ã¨`≥· fiHõQÆ∞}Ï„â◊Ü«∂,
™êH∆Í`ü ã¨~°ã¨fif „áÈHÍÎ, â◊√OÉèÏã¨∞~°x|i›}©. 15
^Œ^èÒ Kå+¨ìÉèí∞*Ï ÉÏ}=Úã¨ÖË â◊¥ÅK«„HõÉèí$`ü,
â◊OYO Ѷ¨∞O\ÏO ÖÏOQÆÅO K«, HÍ~°∞‡HõO =ã¨∞^è•kèѨ. 16
Uëê ã¨OѨÓl`å ÉèíHÍκ, ã¨~°fi[˝`«fiO „Ѩܫ∞K«Ûùu,
xâ◊√OÉèí=∞käh ^Õg, â◊√OÉèÏã¨∞~°x|i›}©. 17
W `«∞ºHÍÎx ã¨fi~°∂áê}˜, =¸sÎ<åO `«= áêi÷=,
Láêã¨#O [QÆ<å‡`«∞ó, Ѩ$^äŒ QÍ™êO xâß=∞Ü«∞. 18
=∞ǨÅH©∆ ‡ ~°º^• ѨÓ*Ϻ, =∞ǨHÍm ã¨~°ã¨fif,
^ŒH˜∆}À`«Î~°Ü≥∂ó ѨÓ*˺, Ѩ$+¨ª`À q∞^äŒ∞#„`«Ü«∞"£∞. 19
qiOz ã¨ûfi~°Ü«∂ =∞^èÕº, ~°∞„^À Q“~åº K« ^ŒH˜∆}Ë,
"å"Õ∞ ÅH∆͇º ǨÏ$+‘ˆHâ◊ó, ѨÙ~°`À ^Õ=`å„`«Ü«∞"£∞. 20
Jëêì^Œâ◊Éèí∞*Ï =∞^èÕº, "å"Õ∞ Kå™êº ^Œâß#<å,
^ŒH˜∆}Ë -+¨ìÉèí∞*Ï ÅH©∆ ‡, ~°‡Ç¨Ï fu ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü, 21
Jëêì^Œâ◊Éèí∞*Ï K≥·ëê, Ü«∞^• ѨÓ*Ϻ #~åkèѨ,
^Œâß#<å Kå+¨ìÉèí∞*Ï, ^ŒH˜∆}À`«Î~°Ü≥∂ ã¨Î^•. 22
(^Œâß#<å Ü«∞^ä• Ñ¨Ó*Ϻ, ^ŒH˜∆}À`«Î~°Ü≥∂ ã¨Î^•)
296
HÍÅ=∞$`«∂º K« ã¨OѨÓ*∫º, ã¨~åfii+¨ì„ѨâßO`«ÜÕ∞,
Ü«∞^• Kå+¨ìÉèí∞*Ï Ñ¨Ó*Ϻ, â◊√OÉèÏã¨∞~°x|i›}©. 23
#"å™êº â◊≈HõÎÜ«∞ó ѨÓ*Ϻ, ã¨Î^• ~°∞„^Œq<åÜ«∞H“,
#"≥∂ ^Õ"åº Wu ™ÈÎ΄`≥·, ~°‡Ç¨ÅH©∆ ‡O ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü. 24
J=`å~°„`«Ü«∂~åÛÜ«∂O, ™È΄`«=∞O„`å ã¨Î^•„â◊Ü«∂ó,
Jëêì^Œâ◊Éèí∞*Ï K≥·ëê, ѨÓ*Ϻ =∞Ç≤Ï+¨=∞iÌh. 25
=∞ǨÅH©∆ ‡ ~°‡Ç¨HÍm, Ãã·= „áÈHÍÎ ã¨~°ã¨fif,
Dâ◊fis ѨÙ}ºáêáê<åO, ã¨~°fiÖ’Hõ=∞¿ÇÏâ◊fis. 26
=∞Ç≤ÏëêO`«Hõs ÜÕ∞#, ѨÓl`å 㨠[QÆ`ü „ѨÉèí∞ó,
ѨÓ[ÜÕ∞ [˚QÆ`åO ^è•„fO, K«O_çHÍO ÉèíHõÎ=`«ûÖÏ"£∞. 27
J~å… ºkaè ~°ÅOHÍÔ~·, ~°æO^èŒÑ¨ÙÃ+·Ê ã¨Î ^ä•Hõ∆`≥·ó,
^èŒ∂ÃÑ· sÌÃÑ· â◊Û <≥·"Õ^≥·º, ~åfl<åÉèíHõ∆ ºã¨=∞xfi`≥·ó. 28
~°∞kè~åˆHÎ# |e<å, =∂O¿ã# ã¨∞~°Ü«∂ #$Ѩ,
|e=∂™êkÑ¨Ó *ËÜ«∞O, q„Ѩ=~å˚ º =∞ ÜÕ∞i`å. 29
`ÕëêO H˜Å ã¨∞~å =∂OÃã·, ~ÀflHÍΠѨÓ*Ï #$Ѩ Hõfiz`ü,
„Ѩ}Ï=∂K«=∞hÜÕ∞#, K«O^Œ<Õ# ã¨∞QÆOkè<å. 30
ã¨Hõ~°∂ÊÔ~· â◊Û `åO|∂Öˇ·, ~°ƒùH˜ÎÉèÏ=ã¨=∞xfi`≥·ó,
"å=∞ÉèψQ -„QÆ`À ^Õ"åº, tÛù#flj~°¬O =∞Ǩã¨∞~°"£∞. 31
ѨÓ[ÜÕ∞ #‡Ç≤Ï+¨O ÜÕ∞#, „áêѨÎO ™êÜ«Ú[º g∞â◊Ü«∂,
^ŒH˜∆}Ë Ñ¨Ù~°`« ã≤ûOǨÏO, ã¨=∞„QÆO ^èŒ~°‡ g∞â◊fi~°"£∞. 32
"åǨÏ#O ѨÓ[ÜÕ∞ ^ÕÌ"åº, ^èŒ$`«O ÜÕ∞# K«~åK«~°"£∞,
`«`«ó Hõ$`åO[e ~°∂ƒù`åfi, ã¨∞Îg`« K«i`≥· i"≥∞ÿó. 33
UˆH# "å =∞^茺"Õ∞#, <≥·ˆH <Õ`«~°Ü≥∂ iǨÏ,
 297

K«i`å~°÷O `«∞ # [¿Ñ, [˚Ѩ<£ zè„^Œ =∞"åѨÙflÜ«∂`ü. 34

™È΄`«=∞O„`≥· ã¨∞Îûg`Õ =∂O, Ü«∞k "å [QÆ^ŒOaHÍ"£∞,
„Ѩ^ŒH˜∆}#=∞™ê¯~å<£, Hõ$`åfi =¸iúfl Hõ$`åO[eó. 35
Hõ∆=∂ѨÜÕ∞^£ [QÆ^•ú„fO, =ÚǨï ~°∞‡Ç¨ï ~°`«O„k`«ó,
„Ѩuâ’¡HõO K« AǨïÜ«∂`ü, áêÜ«∞ã¨O uÅã¨iÊëê. 36
AǨïÜ«∂`ü ™È΄`«=∞O„`≥· ~åfi, K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ â◊√ÉèíO ǨÏqó,
Éèí∂Ü≥∂ <å=∞Ѩ^≥· ˆ~ÌgO, ѨÓ[ÜÕ∞`ü ã¨∞ã¨=∂Ç≤Ï`«ó. 37
„Ѩܫ∞`«ó „áêO[eó „ѨǨÏfió, „Ѩ} =∂º~ÀѨº Kå`«‡x,
ã¨∞z~°O ÉèÏ=ÜÕ∞ nâßO, K«O_çHÍO `«#‡Ü≥∂ Éèí"Õ`ü. 38
U=O Ü«∞ó ѨÓ[ÜÕ∞^£ ÉèíHÍκ, „Ѩ`«ºÇ¨ÏO Ѩ~°"Õ∞â◊fis"£∞,
Éèí∞HÍÎ fi Éè’QÍ<£ Ü«∞^ä•HÍ=∞O, ^Õg™êÜ«Ú[º =∂ѨÙflÜ«∂`ü. 39
Ü≥∂ # ѨÓ[Ü«∞`Õ x`«ºO, K«O_çHÍO ÉèíHõÎ=`«ûÖÏ"£∞,
Éèí㑇Hõ$ `åºã¨º ѨÙ}Ϻx, x~°Ì¿ÇÏ`ü Ѩ~°"Õ∞â◊fis. 40
`«™ê‡`ü ѨÓ[Ü«∞ Éèí∂áêÅ, ã¨~°fiÖ’Hõ=∞¿ÇÏâ◊fis"£∞,
Ü«∞^äÀˆHÎ# q^è•<Õ#, K«O_çHÍO ã¨∞Y =∂Ѩûºã≤, 41
(N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë "≥·Hõ$uHõO ~°Ç¨Ï㨺"£∞)

6. =¸iÎ~°Ç¨Ï㨺"£∞
|∞∞+≤ ~°∞"åK« – 1
#O^• ÉèíQÆ=f <å=∞, Ü«∂ Éèíq+¨ºu #O^Œ*Ï,
™ê ã¨∞Î`å ѨÓl`å ÉèíHÍκ, =j‰õΩ~åº [˚QÆ„`«ÎÜ«∞"£∞. 2
Hõ#HÀ`«Î=∞HÍOu ™êû, ã¨∞HÍOuHõ#HÍO|~å,
^Õg Hõ#Hõ=~å‚ÉèÏ, Hõ#HÀ`«Î=∞Éèí∂+¨}Ï. 3
298

Hõ=∞ÖÏOâ◊√Hõáê^•Éˇ˚Â, ~°ÅOHõ$`«K«`«∞~°∞ƒù*Ï,
WOk~å Hõ=∞ÖÏ ÅH©∆ ‡, ™êû N~°∞H͇O|∞*Ïã¨<å. 4
Ü«∂ ~°HõÎ^ŒOuHÍ <å=∞, ^Õg „áÈHÍÎ =∞Ü«∂ -#Ѷ¨∞
`«™êº ã¨ûfi~°∂ѨO =H∆ͺq∞, â◊$}∞ ã¨~°fiÉèíÜ«∂ѨǨÏ"£∞. 5
~°HÍÎO|~å, ~°HõÎ=~å‚, ~°HõÎã¨~åfiOQÆÉèí∂+¨}Ï,
~°HÍÎÜ«Ú^è•, ~°HõÎ<Õ„`å, ~°HõΈHâßucè+¨}Ï. 6
~°HõÎfH∆±}#MÏ, ~°HõÎ^Œâ◊<å, ~°HõÎ^ŒOuHÍ,
ѨuO <å s "å#∞~°HÍÎ, ^Õg ÉèíHõÎO Éèí*Ë [˚#"£∞. 7
=ã¨∞ ^èÕ= qâßÖÏ ™ê, ã¨∞"Õ∞~°∞Ü«ÚQÆà◊ã¨Îh,
n~“… ÅOÉÏ =uã¨∂÷ÖË, `å = f= =∞<ÀǨÏ~“. 8
Hõ~°¯âß =uHÍO`Ò `Ò, ã¨~åfi#O^ŒÑ¨Ü≥∂xnè,
ÉèíHÍÎ<£ ã¨OáêÜ«∞ÜÕ∞ ^ÕÌg, ã¨~°fiHÍ=∞^Œ∞Ѷ¨∞ø ã¨Î<Ò. 9
Y_»æO áê„`«O K« =Úã¨ÅO, ÖÏOQÆÅO K« aÉèíiÎ ™ê,
PMϺ`å ~°HõÎKå=ÚO_®, ^Õg Ü≥∂wâ◊fi su K«. 10
J#Ü«∂ "åºÑ¨Î =∞dÅO, [QÆ`ü ™ê÷=~°O[QÆ=∞"£∞,
W=∂O Ü«∞ó ѨÓ[ÜÕ∞^£ ÉèíHÍκ, 㨠"åºáÈflu K«~åK«~°"£∞. 11
Jnè`Õ Ü«∞ W=∞O x`«ºO, ~°HõÎ^ŒO`åº =ѨÙã¨Îû="£∞,
`«O ™ê ѨiK«ˆ~ ^ÕÌg, ѨuO „Ñ≤Ü«∞ q∞ "åOQÆ<å. 12
âßHõOÉèís hÅ=~å‚, hÖ’`«ÊÅqÖ’K«<å,
QÆOcè~°<åaè, „ã≤Î=mqÉèí∂+≤`«`«#∂^Œs. 13
ã¨∞Hõ~°¯â◊ã¨"≥∂`«∞ÎOQÆ=$`«ÎÑ‘#Ѷ¨∞#ã¨Îh,
=Ú+≤ìO tb=ÚMÏѨÓ~°‚O, Hõ=∞ÅO Hõ=∞ÖÏÅÜ«∂. 14
ѨÙ+¨ÊѨš==∂ÖÏkѶ¨ÖÏ_軺O, âßHõã¨OK«Ü«∞"£∞,
 299

HÍ=∂º#O`«~°Ãã· ~°∞ºHõÎO, ‰õ∆Ω`«Î $}‡ $`«∞º[~åѨǨÏ"£∞. 15

HÍ~°∞‡HõO K« ã¨∞Êù~°`å¯Ou a„Éèíf Ѩ~°"Õ∞â◊fis,
âßHõO|s â◊`åH©∆ ™ê, Ãã·= ^Œ∞~åæ „Ñ¨H©iÎ`å. 16
qâ’HÍ ^Œ∞+¨ì^Œ=∞h, â◊=∞h ^Œ∞i`åѨǨ,
L=∂ Q“s ã¨f K«O_ô, HÍoHÍ ™êÑ≤ áê~°fif. 17
âßHõOÉèísO ã¨∞Î=<£ ^蕺ܫ∞<£, [Ѩ<£ ã¨OѨÓ[Ü«∞<£ #=∞<£,
JHõ∆Ü«∞º =∞â◊√fl`Õ j„Ѷ¨∞, =∞#fláê<å=∞$`«O Ѷ¨Å"£∞. 18
cè =∂Ñ≤ hÅ=~å‚ ™ê, ^ŒO„ëêì^Œâ◊#ÉèÏã¨∞~å,
qâßÅÖ’K«<å <ås, =$`«ÎÑ‘#ѨÜ≥∂^èŒ~å. 19
K«O„^ŒÇ¨ã¨O K« _»=∞~°∞O, t~°óáê„`«O K« a„Éèíf,
UHÍg~å HÍÅ~å„u, Ãã· û "ÀHÍÎ HÍ=∞^• ã¨∞Î`å. 20
`Õ*’=∞O_»Å^Œ∞~°ú~å¬, „ÉÏ=∞s z„`«HÍOuÉèí$`ü,
z„`å#∞ÖËѨ<å ^Õg, z„`åÉèí~°}Éèí∂+≤`å. 21
z„`«„Éèí=∞~°áê}˜ ™êû, =∞Ǩ=∂ su wÜ«∞`Õ,
W `Õº`å =¸~°ÎÜ≥∂ ^Õ"åº, Ü«∂ó MϺ`å =ã¨∞^è•kèѨ. 22
[QÆ<å‡`«∞ â◊ÛO_çHÍÜ«∂ó, H©iÎ`åó HÍ=∞^èÕ#=ó,
W^ŒO ~°Ç¨Ï㨺O Ѩ~°=∞O, # "åK«ºO Hõ㨺z`ü `«fiÜ«∂. 23
PMϺ#O k=º=¸sÎ<å, =∞cè+¨ìѶ¨Å^•Ü«∞Hõ"£∞,
`«™ê‡`ü ã¨~°fi„Ѩܫ∞`Õfl#, ^ÕgO [Ѩ x~°O`«~°"£∞. 24
ã¨Ñ¨Î[<å‡i˚`≥· ~À…Ô~·, „~°ƒÇ¨Ï‡Ç¨Ï`åºã¨"≥∞ÿ ~°Ñ≤,
áê~î°=∂„`Õ} =∞O„`å}ÏO, =ÚK«º`Õ ã¨~°fiH˜eƒÃ+·ó. 25
^Õ"åº ^蕺#O =∞Ü«∂ MϺ`«O, QÆ∞Ǩº^£ QÆ∞ǨϺ`«~°O =∞ǨÏ`ü,
`«™ê‡`ü ã¨~°fi„Ѩܫ∞`Õfl#, ã¨~°fiHÍ=∞Ѷ¨Å„Ѩ^Œ"£∞. 26
(N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}Ë dÖÏOâı =¸iÎ~°Ç¨Ï㨺"£∞)
300

JѨ~å^èŒã¨Î=ó
JѨ~å^èŒã¨Ç¨Ï„™ê}˜ „H˜Ü«∞O`Õ -ǨÏiflâ◊O =∞Ü«∂
Ѩل`À -Ü«∞ q∞u =∂O =∞`åfi Hõ∆=∞ã¨fi Ѩ~°"Õ∞â◊fii. 1
P"åǨÏ#O # *Ï<åq∞, # *Ï<åq∞ qã¨~°˚#"£∞,
ѨÓ*ÏqkèO # *Ï<åq∞, `«fiO QÆuó Ѩ~°"Õ∞â◊fii. 2
Ü«∞^ŒHõ∆~°Ñ¨^Œ„Éèí+¨ìO =∂„`åÇ‘Ï#O K« Ü«∞^£ Éèí"Õ`ü
Hõ∆O`«∞ =∞~°›ã≤ `« ^ÕÌq, Ü«∞ K«Û "Õ∞ ã¨öe`«O =∞#ó. 3
=∞O„`«Ç‘Ï#O „H˜Ü«∂Ç‘Ï#O ÉèíH˜ÎÇ‘Ï#O Ѩ~å`«Êˆ~,
Ü«∞`«∂Êl`«O =∞Ü«∂ ^Õq, ѨiѨÓ~°‚O `« ^Œã¨∞Î `Õ. 4
J*Ï˝<å kfi㨇 $`Õ~ü „ÉèÏO`åº Ü«∞ #∂flº# =∞kèHõO Hõ$`«"£∞
`« `«û~°fiO Hõ∆=∞º`åO ^Õq, „Ѩã‘^Œ Ѩ~°"Õ∞â◊fii. 5
HÍ"Õ∞â◊fii, [QÆ<å‡`«, ã¨ûzÛ^•#O^Œq„QÆ¿ÇÏ,
[ѨO QÆ$Ǩ} ^Õ"Õt, „Ѩã‘^Œ Ѩ~°"Õ∞â◊fii. 6
JѨ~å^èŒâ◊`«O Hõ$`åfi, [QÆ^ŒO ÉËu KÀK«Ûˆ~`ü
Ü«∂O QÆuO ã¨=∞"åáÈflu, # `åO „|Ǩ‡^ŒÜ«∞ ã¨∞û~åó. 7
™êѨ~å^èÀ -ã≤‡ â◊~°}O, „áêѨΠ™êÎfiO [QÆ^ŒOaˆH,
W^•h =∞#∞HõO áȺ -ǨÏO, Ü«∞^äÕK«Ûùã≤ `«^ä• ‰õΩ~°∞. 8
ã¨~°fi~°∂Ѩ=∞~¸ ^Õg, ã¨~°fiO ^Õg=∞Ü«∞O [QÆ`ü,
J`À -ǨÏO qâ◊fi~°∂áêO, `åfiO #=∂q∞ Ѩ~°"Õ∞â◊fii. 9
JO|, `«fi`«û~°fi"åHͺx, ã¨∂HÍÎã¨∂HÍÎx Ü«∂x K«
`åx ã‘fi‰õΩ~°∞ ã¨~°fi*Ë˝, ^ŒÜ«∂à◊√`Õfi# ™ê^Œ~°"£∞. 10
`«= „Ѩu*Ï˝ =∞^ŒƒùHÍÎ, # #â◊ºOf `«ºÑ≤ Hõfiz`ü
Wu ã¨OzO`«º ã¨OzO`«º, „áê}Ï<£ ã¨O^è•~°Ü«∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞. 11
 301

QÆ∞ǨºuQÆ∞ǨϺQÀ„Ñ‘Î `«fiO, QÆ$Ǩ }Ï㨇`«¯ $`«O [Ѩ"£∞

ã≤kú ~°ƒù=`«∞ "Õ∞ ^Õq, „Ѩã¨<åfl Éèí= ã¨~°fi^•. 12
(WÖÏ Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞x „áêi÷Oz [áêxfl P"≥∞ Z_»=∞KÕuÖ’ ^è•~°áÈã¨∂Î WÖÏ
K≥áêÊe)
J<Õ# ѨÓ~°fiã¨OHõeÊ`« Hõ= Kå~°æà◊ H©ÅHõѨ~î°#,
#"å~°‚ =∞O„`åëÈì`«Î~°â◊`«[Ѩ, ~å„uã¨∂HõÎѨ~î°# ѨÓ~°fiHõO
^Õgã¨∂HõÎѨ~î°#, #"å~°‚=∞O„`åëÈì`«Î~°â◊`«[Ѩ, ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞
Ѩ~î°<åO`«O
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊f=∞O„`«~å[=∂ÖÏ=∞O„`«áêˆ~î#
ÉèíQÆ=f N=∞ǨHÍm =∞ǨÅH©∆ ‡ =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ñ≤}©
NK«O_ôѨ~å^Õ=`å „Ñ‘Ü«∞`å"£∞.
=∞OQÆà◊O N=∞ǨHÍà‹·º =∞ǨÅÔH∆‡º K« =∞OQÆà◊O
=∞Ǩã¨~°ã¨fif ^Õ"≥·º =∞OQÆà◊O K« ѨÙ#ó ѨÙ#ó
=∞OQÆà◊O K«O_çˆH, ^Õq, =∞OQÆà◊O Ѩ~°"Õ∞â◊fii
=∞OQÆà◊O [QÆ`åO =∂`«, ~°‡OQÆà◊O ã¨~°fi=∞OQÆàı.
1. SO P`«‡`«`«Î fiO â’^èŒÜ«∂q∞ #=∞ó ™êfiǨ
2. H©¡O q^•º`«`«Î fiO â’^èŒÜ«∂q∞ #=∞ó ™êfiǨ
3. ™œó t=`«`«Î fiO â’^èŒÜ«∂q∞ #=∞ó ™êfiǨ
4. SO H©¡O ™œó ã¨~°fi`«`«Î fiO â’^èŒÜ«∂q∞ #=∞ó ™êfiǨ
(Jx 4 ™ê~°∞¡ `«`åÎ fiK«=∞#O KÕã≤ =∂`«$HõÅ`À „áê}ÏÜ«∂=∞O KÕã≤ =∂`«$HÍ
"åºÑ¨Hõ <åºã¨O KÕã≤H˘x `å#∞ ‰õÄ~°∞Û#fl Pã¨#O H˜O^Œ h~°∞K«e¡ „Ç‘ÏO Jx
„"åã≤ QÆO^è•kHõO`À ѨÓlOz K«\ ˜ÔH#"Õe`À P ^èŒ∂o fã¨∞H˘x)
Ü«∞O Ü«∞O ã¨Ê $âßq∞ ǨϙêÎÉèϺO, Ü«∞O Ü«∞O Ѩâߺq∞ K«‰õ∆Ωëê,
㨠U= ^•ã¨`åO Ü«∂u, Ü«∞k â◊„Hõ ã¨"≥∂ -Ñ≤ "å.
302

(JO@∂ uÅHõOQÍ ^èŒiOKåe. `«~åfi`« ''„¿ÇÏöûÊùO—— JO@∂ Ѩ~°"Õ∞â◊fii

Hõ~°K«~°}Ï^Œ∞Åxfl H˜~°}ÏÅ∞QÍ,*Ï˝<åHÍ~°OQÆ =∂i `«#Ö’ b#"≥∞ÿ#@∞¡
x~åfi}=Ú„^Œ K«∂ѨÙ`«∂ ÉèÏqOKåe.)
^Õ=<å^äŒ, ™êfiq∞<£ ^ÕtHõ, ™êfi`«‡<åÜ«∞Hõ,
„`åÇ≤Ï „`åÇ≤Ï Hõ$áêã≤O^èÀ, `åfi =∞ǨÏO â◊~°}O QÆ`«ó
# QÆ∞~À ~°kèHõO, # QÆ∞~À~°kèHõ"£∞,
# QÆ∞~À ~°kèHõO, # QÆ∞~À ~°kèHõ"£∞
t=âßã¨#`«ó, t=âßã¨#`«ó, t=âßã¨#`«ó, t=âßã¨#`«ó
^ÕtHõ"åQÆ∞Ѩ^Õâ◊q#â◊º ^ÕÌǨÏ=∞~°∞#‡uâ◊¥#ºqHõÅÊó
J^ŒfiÜ«∞É’^èŒq=∞~°≈=∞Ü«∞ ã¨û<£
J^Œº t"À -ã≤‡, t"À -ã≤‡, t"À -ã≤‡.
FO #=∞ó Nq^•ºáê^Œ∞HÍÉèíºó.
 303

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – J#∞|O^èŒO –1
1. Jyfl„áêHÍ~°=∞Ǩ=∞O„`«O
FO J㨺 NJyfl„áêHÍ~°=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º „|Ǩ‡ |∞∞+≤ó,
QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó, =∞Ǩ=Ç≤Ïfl ˆ~Ì=`å,
~åO c[O, sO â◊H˜Îó, ~°∂O H©ÅHõO,
=∞=∞ Jyfl „áêHÍ~°ã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
(~åO - sO - ~°∂O - Ô~·O - ~“O - ~°ó J<Õ"å\˜`À Hõ~° ǨÏ$^ŒÜ«∂k
<åºã¨O)
^蕺#O : ^èŒ∂=∞^èŒfi[O, =∞ǨÉÏǨïO, ™êfiǨ<å^äŒO, ã¨∞ˆ~â◊fi~°"£∞,
„áêHÍ~°~°∂Ѩ`À "åºÑ¨Î, =∞ǨÏO =Ç≤ÏflO qzO`«ÜÕ∞.
(=∞O„`«O) FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ =∞Ǩ*Ïfie<Õ, "Õ∞+¨"åǨÏ<åÜ«∞
^èŒ∂=∞^èŒfi*ÏÜ«∞ ™êfiǨ.
„Ñ≤Ü«∂Ü«∞ ã¨~°fi^Õ=`å~å^蕺ܫ∞ =ǨÏflÜÕ∞
FO „Ç‘ÏO NO H©¡O „áêHÍ~°~°∂¿Ñ} ã¨~°fi`ÀѨã≤÷`À =∂O ~°Hõ∆ ~°Hõ∆.
=∞ǨϟѨ„^Œ"å<£ <åâ◊Ü«∞ <åâ◊Ü«∞, ǨïO Ѷ¨\ò ™êfiǨ.
(„áêKåºO ~°Hõ∆`«∞ =∂¿ÇÏO„n, PˆQflÜ«∂º =∞yfl^Õ=`å,
^ŒH˜∆}™êºO `«∞ "å~åÇ‘Ï, <≥·|∞∞`åºO Y_»æ^è•i}©,
„ѨfKåºO "å~°∞}© ~°ˆH∆`ü, "åÜ«∞"Õº =∞$QÆ"åÇ≤Ïh,
LnKåºO ~°Hõ∆`«∞ H“ÉËs, Dâß<åºO â◊¥Å^è•i}©,
T~°úfiO ~°Hõ∆`«∞ „|Ǩ‡}©, J^䌙êÎ^£ "≥·+¨‚g `«^ä•
(U=O ^Œâ◊ kâ’ ~°ˆH∆^£, QÍÜ«∞„f[Ѩ =∂K«ˆ~`ü)
304

2. Éèí∂â◊√kú
(`«#Hõ_»∞ѨÙÖ’ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù# áêѨѨÙ~°∞+¨µ}˜‚ WÖÏ ÉèÏ=# KÕÜ«∂e)
"å=∞‰õΩH˜∆ãO¨÷ , áêѨѨÙ~°∞+¨O, Hõ[˚ńѨÉèí"£∞,
„|ǨχǨÏ`åºt~°ã¨¯O K«, ã¨fi~°‚¿ãÎÜ«∞Éèí∞[^ŒfiÜ«∞"£∞.
ã¨∞~åáê#ǨÏ$^•Ü«ÚHõOÎ , QÆ∞~°∞`«ÅÊHõ\ ^˜ fiŒ Ü«∞"£∞,
`«`û« Oã¨~Ñæ° ^¨ ^Œ fiŒ O^Œfi, =∞OQƄѨ`º« OQÆáê`«H"õ ∞£ .
LѨáê`«Hõ~À=∂}O, ~°HõÎâ◊‡„â◊√qÖ’K«#"£∞,
1
J^èÀ=ÚYO Hõ$+¨‚=~°‚=∞OQÆ∞+ª̈Ѩi=∂}Hõ"£∞.
Y_»æK«~°‡^èŒ~°O 2„‰õÄ~°O, 3^Œ∞+¨ìO áêѨO qzO`«ÜÕ∞`ü.
(Ü«∞O J<Õ "åÜ«Úc[O 16 ™ê~°∞¡ LK«Ûiã¨∂Î ‰õΩ_ç=Ú‰õΩ¯`À QÍeÑ‘eã¨∂Î P
áêѨѨÙ~°∞+¨µ}˜‚ â’+≤OѨ*Ëã≤ - ~°O J<Õ Jyflc*Ïxfl 64 ™ê~°∞¡ LK«Ûiã¨∂Î PQÍex
֒ѨŠ|OkèOz LOz, ^•x`À áêѨÑÙ¨ ~°∞+¨µ}˜‚ Éèãí ‡¨ O KÕã,≤ Ü«∞O J<Õ "åÜ«Úc[O
32 ™ê~°∞¡ LK«Ûiã¨∂Î P|OkèOz#QÍe ^ŒQÆú "≥∞ÿ#áêѨѨÙ~°∞+¨µxÉèí㨇OQÍ
Z_»=∞=Ú‰õΩ¯#∞Oz q_çzÃÑ\Ïìe).
(`«#Hõ_∞» ѨÙÖ’ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ #) Jâ◊fi"Õ∞^èŒt~°ã¨¯O K«, "å[¿ÑÜ«∞Éèí∞[^ŒfiÜ«∞"£∞,
™È=∞áê#ǨÏ$^•Ü«ÚHõÎO, áœO_»sHõHõ\ ˜^ŒfiÜ«∞"£∞.
ã¨~fi° „Hõ`∞« Ѩ^^Œ fiŒ O^ŒfiO, ™êOQÀáêOQÆâ√◊ Éè„í H˜Ü∞« "£∞,
ã¨`º« „=`åOQÆ~À=∂}O, ^ŒÜ∂« ^•H˜} ∆ ºã¨OÜ«Ú`«"∞£ .
™ê~°„ú uHÀ\˜f~å÷OQÆO, ã¨~fi° ^Õ==∞Ü«∂Hõ$u"£∞,
ã¨fi‰õΩH∆“ ^ŒH˜∆}Ë Ñ¨Ù}ºÑ¨Ù~°∞+¨O K« qzO`«ÜÕ∞`ü.
Jx ѨÙ}ºÑ¨Ù~°∞+¨µ}˜‚ ÉèÏqOz =O J<Õ J=∞$`«c[O 16 ™ê~°∞¡ LK«Ûiù ã¨∂Î ã¨ÇϨ „™ê~°O
#∞Oz „ã¨qOKÕ J=∞$`«^è•~°Å`À P ^ŒQÆú^ÕǨxfl `«_çÑ≤ ÅO J<Õ Ñ¨$kägc[O 16
™ê~°∞¡K«ÛiOz ^•xfl |OQÍ~°∞ =Ú^ŒÌÖÏQÍ `«Åz ǨÏO J<Õ PHÍâ◊c[O`À
#YtYѨ~º° O`«=¸ â◊s~°O JHõ~∆ "° ∞≥ #ÿ J=Ü«∞=~°∂ѨOQÍ ^Õ=`å~å^è#Œ ‰õΩ Ü≥∂QƺOQÍ
ÉèÏ=# KÕÜ«∂e.)
 305

3. Éèí∂`«â◊√kú
1. Ѩ$käq : áê^•k*Ï#∞Ѩ~°ºO`«O, K«`«∞ëȯ}ã¨=„[Hõ"£∞,
x=$`åÎYºHõà’¿Ñ`«O, ã¨fi~å‚ÉèíO „|Ǩχ^≥·=`«"£∞.
ÅO HÍ~° c[ã¨OÜ«ÚHõÎO, 㨇ˆ~ ^Œ=x=∞O_»Å"£∞.
F"£∞ - ™Èº<å Ѩ$käg Éèí"å #$Hõ∆~å x"Õâ◊h Ü«∞KåÛù # â◊≈~°‡ 㨄Ѩ^ä•ó
FO - ÅO - Ѩ$kä"≥·º #=∞ó.
2. JÑπ : *Ï<åfik<åaèѨ~°ºO`«O, „ѨuëêìHõà◊Ü«∂ Ü«Ú`«"£∞,
J~°úK«O„^Œ„ѨfHÍâ◊O, Ѩ^•‡_軺O q+¨µ‚^≥·=`«"£∞,
=O c[Ü«ÚHõÎO âıfi`åÉèí, =∞OÉèí™È =∞O_»ÅO 㨇ˆ~`ü.
F"£∞ - JѨÙû "Õ∞ ™È"≥∂ J„|g ^ŒO`«iâßfix ÉèË+¨*Ï
JyflO K« qâ◊fiâ◊OÉèí∞= =∂Ѩ â◊Û qâ◊fiÉèË+¨ró.
FO - =O - J^Àƒùº #=∞ó.
3. `Õ[ãπ : <åÉèË~ü ǨÏ$^ŒÜ«∞Ѩ~°ºO`«O, „uHÀ}O ã¨fiã≤ÎHÍxfi`«"£∞,
q^•ºHõàÏã¨=∂Ü«ÚHõÎO, ~°∞„^Õ} ã¨=∞kè+≤ª`«"£∞,
~°O c*Ë# Ü«Ú`«O ~°HõÎO, 㨇ˆ~`ü áê=Hõ=∞O_»Å"£∞.
FO - JyflO ^Œ∂`«O =$}©=∞¿ÇÏ Ç¨ÏŸ`å~°O qâ◊fi"Õ^Œã¨O J㨺 Ü«∞[˝ã¨º ã¨∞„Hõ`«∞"£∞.
FO - ~°O - =ǨÏflÜÕ∞ #=∞ó
4. "åÜ«Úó : ǨÏ$^ŒÜ«∂`ü HõO~î°Ñ¨~°ºO`«O, =$`«ÎO +¨_çƒO^Œ∞ÖÏOzè`«"£∞,
âßO`åºYºHõà◊Ü«∂ Ü«ÚHõÎO, ^≥·=`«O KÕâ◊fi~åaè^èŒ"£∞,
Ü«∞O c[Ü«ÚHõÎO ^èŒ∂„=∂ÉèíO, #Éèíã¨fi#‡O_»ÅO 㨇ˆ~`ü.
FO - `«= "åÜ«∞ =$`«ã¨Ê`Õ `«fi+¨µì ~å˚=∂`« ~°^Œ∞ƒù`« J"åO ™êº =$}©=∞¿ÇÏ.
FO - Ü«∞O - "åÜ«∞"Õ #=∞ó.
5. PHÍâ◊ó : HõO~îå^£ „Éèí∂=∞^茺Ѩ~°ºO`«O, =$`«ÎO ã¨fiK«ÛùO ^èŒfi*Ïxfi`«"£∞,
âßO`«ºf`«HõàÏÜ«ÚHõÎO, ã¨^•t=^≥·=`«"£∞,
ǨÏO c[Ü«ÚHõÎ =∂HÍâ◊=∞O_»ÅO „ѨqzO`«ÜÕ∞`ü.
FO - Ѷ¨∞$`«O Ѷ¨∞$`«áê"å#ó Ñ≤|`«, =™êO =™êáê"å#ó Ñ≤|,
`åO`«iHõ∆㨺 ǨÏq ~°q ™êfiǨ.
`åfiO`«iH∆ÍÜ«∞ kâ◊ó „Ѩkâ◊ Pkâ’ qkâ◊ LkÌâ◊ ™êfiǨ. kQÀƒùº #"≥∂ kQƃùºó.
FO - ǨÏO - PHÍâßÜ«∞ #=∞ó
306

Ѩ$käg =∞ѨÙû „ѨqÖÏѨܫ∂q∞ ÅO ÅO ÅO ÅO ÅO ÅO

PáÈ JQ“fl „ѨqÖÏѨܫ∂q∞ =O =O =O =O =O
JyflO "åÜ«∞ø „ѨqÖÏѨܫ∂q∞ ~°O ~°O ~°O ~°O
"åÜ«Ú =∂HÍâı „ѨqÖÏѨܫ∂q∞ Ü«∞O Ü«∞O Ü«∞O
PHÍâ◊ =∂`«‡x „ѨqÖÏѨܫ∂q∞ ǨÏO ǨÏO
P`å‡#O ã¨fiã¨fi~°∂¿Ñ ã¨`«º*Ï˝<å#O^ŒÅHõ∆}Ë Ñ¨~°„|Ǩχ}Ë „ѨqÖÏѨܫ∂q∞
x`«ºâ◊√^Œú |∞^Œú =ÚHõÎ ã¨zÛ^•#O^Œ ѨiѨÓ~°‚ „| Ǩ‡Ç¨Ï =∞ã≤‡,
ǨÏO㨠™Èû -ǨÏ"£∞.
4. ã¨Ñ¨Îâ◊fáê~åÜ«∞}^蕺#O
=∞Ç≤Ï+¨Ñ¶≤∞fl ! =∞Ǩ=∂ÜÕ∞ ! Kå=ÚO_Õ ! =ÚO_»=∂ex !
„^Œ=º =∂~ÀQƺq[Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, ^Õq ! #=∞ ã¨û^•. 1
Éèí∂`«„¿Ñ`«Ñ≤âßKÕÉè’º, ~°H∆ÀÉèíº â◊Û =∞¿ÇÏâ◊fii !
^Õ"ÕÉè’º =∂#∞¿+Éèíº â◊Û, ÉèíÜÕ∞Éè’º ~°Hõ∆ =∂O ã¨^• ! 2
ã¨~°fi=∞OQÆà◊=∂OQÆÖ˺ ! t"Õ ! ã¨~åfi~°÷™ê^茈H !
â◊~°}˺ ! „`«ºO|ˆH ! ^Õq ! <å~åÜ«∞}˜ ! #"≥∂ (J)ã¨∞Î `Õ. 3
x~°∂ú`«xdÅ^è•fiO`Õ ! x`«º=ÚˆHÎ ! Ѩ~åѨˆ~ !
JYO_»„|Ǩχq^•ºÜ≥ÿ∞, z`«û^•#O^Œ~°∂Ñ≤}˜ ! 4
J#∞ã¨O^Œ^茇¿ÇÏ x`«ºO, =Ü«∞O `åfiO ǨÏ$^ŒÜ«∂O|∞*Ë !
W`«÷O qâ◊^ŒÜ«∞ `Õºëê, HõÖϺ}© Ü«∂ #"åHõ∆s. 5
=∞Ǩã¨~°ã¨fiu ! z`Õ ! =∞ǨÅH˜; ! ã¨^•`«‡ˆH !
=∞ǨHÍ, àϺ#O^Œ~°∂¿Ñ ! `«fi`«Î`«Î fi*Ï˝#ã≤^ŒúÜÕ∞. 6
J#∞ã¨O^Œ^è•=∞¿ÇÏ K«O_ç ! =Ü«∞O `åfiO ǨÏ$^ŒÜ«∂O|∞*Ë. 7
5. =∞$`«ã¨Or=x
FO „Ç‘ÏO „Ç‘ÏO =O =O SO SO =∞$`«ã¨Or=xq^Õº !
=∞$`« =Ú`å÷Ѩ Ü≥∂`å÷Ѩܫ∞, „H©O „Ç‘ÏO „Ç‘ÏO =O ™êfiǨ.
(J<Õ=∞$`«ã¨Or=x=∞O„`«O 7 ™ê~°∞¡ [Ñ≤™êÎ~°∞. âßáÈ^•ú~°, Lf¯Å#, =∞$`«ã¨Or=x
 307
=∞O„`åÅ[ѨO áê~åÜ«∞}„áê~°OÉèíOÖ’#∂ z=~À¡#∂ KÕÜ«∂e. w`å„ÃÑãπ).
=∞szHõÖÏÊ #fl#∞ã¨iOz =∞$`«ã¨Or=xH˜ =∂~°∞QÍ
6. ã¨Ñ¨Îâ◊fâßѨq"≥∂K«#=∞O„`«[ѨO –
FO „Ç‘ÏO „Ç‘ÏO H©¡O Ǩ˙O FO SO
H∆ÀÉèíÜ«∞, H∆ÀÉèíÜ«∞. "≥∂ǨÏÜ«∞ "≥∂ǨÏÜ«∞. Lf¯ÅÜ«∞, Lf¯ÅÜ«∞. ~î°O ~î°O.
(J<Õ=∞O„`åxfl áê~åÜ«∞}Ï~°OÉèíOÖ’ =∂„`«"Õ∞ 108™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe. z=~°Ö’ J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞ w`å„ÃÑãπ)
7. K«O_ôâßѨq"≥∂K«#=∞O„`«O
FO J㨺 NK«O_çHÍÜ«∂ „|Ǩχ =t+¨ª, qâßfiq∞„`«, âßѨq"≥∂K«#=∞O„`«ã¨º,
=t+¨ª <å~°^Œ ã¨O"å^Œ ™ê=∞"Õ^•kèѨu „|Ǩ‡} |∞∞+¨Ü«∞ó,
ã¨Ô~· fiâ◊fi~°ºHÍi}© N^Œ∞~åæ ^Õ=`å, K«i„`«„`«Ü«∞O c[O, „Ç‘ÏO â◊H˜Îó.
„uQÆ∞}Ï`«‡ã¨fi~°∂ѨK«O_çHÍâßѨq=ÚH“Î
=∞=∞ ã¨OHõeÊ`«HÍ~°ºã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
FO ~ˆ O ˆ~`« ã¨ûfi~°∂Ñ≤}ˇÿº, =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí=∞iÌ<≥·º
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 1
FO NO |∞kú ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°Ãã·#º<åt<≥·º
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 2
FO ~°O ~°HõÎ ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞iÌ<≥·º,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 3
FO ‰õΩ∆ O ‰õ∆Ω^è• ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, ^Õ==Ok`åÜ≥ÿ∞,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 4
FO KèåO KèåÜ«∂ ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, ^Œ∂`«ã¨O"åk<≥·º,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 5
FO â◊O â◊H˜Î ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, ^èŒ∂„=∞Ö’K«#Ѷ¨∂u<≥·º,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 6
FO `«$O `«$ëê ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, K«O_»=ÚO_»=^èŒHÍi}ˇÿº,
308

„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 7

FO H∆ÍO H∆ÍOu ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, ~°HõÎc[=^èŒHÍi}ˇÿº,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 8
FO *ÏO *Ïu ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, xâ◊√OÉèí=^èŒHÍi}ˇÿº,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 9
FO ÅO Å*Ï˚ ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, â◊√OÉèí=^èŒHÍi}ˇÿº,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 10
FO âßO âßOu ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, ^Õ=ã¨∞Î`≥·º,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 11
FO „â◊O „â◊^•ú ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, ã¨HõÅѶ¨Å^•„`≥·º,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 12
FO HÍO HÍOu ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, ~å[=~°„Ѩ^•Ü≥ÿ∞,
„|Ǩχ, =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 13
FO =∂O =∂`«$ ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº, J#~°æÅ=∞Ç≤Ï=∞ã¨Ç≤Ï`åÜ≥ÿ∞
„|Ǩχ =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 14
FO „Ç‘ÏO NO ^Œ∞O - ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞, ã¨O - ã¨Ô~· fiâ◊fi~°ºHÍi}ˇÿº
„|Ǩχ =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 15
FO SO „Ç‘ÏO H©¡O #=∞t≈"åÜ≥ÿ∞, JÉèË^ŒºHõ=K«ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº
„|Ǩχ =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 16
FO „H©O HÍà‹º· HÍo „Ç‘ÏO Ѷ¨\ò ™êfiǨÜ≥ÿ∞, |∞∞ˆQfi^Œã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº
„|Ǩχ =t+¨ª, qâßfiq∞„`« âßáê^£ q=ÚHÍÎ Éèí=. 17
FO „H©O „Ç‘ÏO H©¡O =∞ǨHÍm =∞ǨÅH©; =∞Ǩã¨~°ã¨fiu ã¨fi~°∂Ñ≤}ˇÿº
„uQÆ∞}Ïu‡HÍÜ≥ÿ∞ ^Œ∞~åæ^Õ"≥·º #=∞ó
`«^Œ#O`«~°O ã¨Ñ¨Îâ◊fѨÙã¨ÎHõѨÓ*ÏO Hõi¿+º.
(W `Õº=O Ç≤Ï =∞Ǩ=∞O„`å<£ Ѩiî`åfi Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°!
K«O_ôáê~î°O k"å~å„`Ò ‰õΩ~åº ^Õ= # ã¨Oâ◊Ü«∞ó
U=O =∞O„`«O # *Ï<åu K«O_ôáê~î°O Hõ~Àu Ü«∞ó
P`å‡#O K≥·= ^•`å~°O H©∆}O ‰õΩ~åº #fl ã¨Oâ◊Ü«∞ó.)
 309

ѨÓ~Àfi`«Î~åOQÆÉèË^•Å∞
1. ^•fi^ŒâßOQÆO (ã¨"≥∞‡@"åi„Ѩu)
ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ „áê~°OÉèíOÖ’ ѨÓ~åfiOQÆOQÍ – 1. J~°æà◊O, 2. H©ÅHõO, 3.
Hõ=K«O, 4. ǨÏ$^ŒÜ«∞O, 5. ^èŒfi[O 6. <åºã¨O
ã¨ÑâΨ u◊ H˜ `«~∞° "å`« L`«~Î åOQÆOQÍ – 7. ã¨~ã° fi¨ fã¨∂HõOÎ , 8. ÅH©;ã¨∂HõOÎ ,
9. HÍmã¨∂HõÎO, 10. „áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O 11. "≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O,
12. =¸iÎ~Ç° Ϩ 㨺O nxH˜ `«~∞° "å`« ã¨OǨ~°[Ѩ„Hõ=∞=ÚQÍ ã¨ÑâΨ u◊
13 J^蕺ܫ∞O, `«~°∞"å`« Lf¯Å#O J^Œ#OQÍ L<åfl~Ú).
ã¨"≥∞‡@"åiã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ ã¨OHõÅÊOÖ’
1. J~°æà◊, 2. H©ÅHõ, 3. Hõ=K«, 4. ǨÏ$^ŒÜ«∞, 5. ^èŒfi[, 6. <åºã¨,
(#"å~°‚)[Ѩ, ~å„uã¨∂HÍÎ^•º"£∞ ....
(^Õgã¨∂HõÎ,) 1. HÍm, 2. ÅH©∆ ‡, 3. ã¨~°ã¨fif ã¨∂Hõ΄`«Ü«∞ ([Ѩ, 4.
„áê^è•xHõ, 5. "≥·Hõ$uHõ, 6.=¸iÎ) ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∂O`åO– Jx
K≥ Ñ ≤ Ê #Ѩ Ê \ ˜ H © „QÆ O ^ä Œ É è Ï QÆ O Ö’ q+¨ Ü « ∞ „Hõ = ∞O ÃÑ· #
¿Ñ~˘¯#fl^•fi^ŒâßOQÆ„Hõ=∞OÖ’ LO_»_»O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.
(J~°æà◊, H©ÅHõ, Hõ=KåʼnõΩ <åºã¨O WO^Œ∞Ö’ qâı+¨O)
1. J~°æà◊(<åºã¨)O
1. J㨺 N=∞ǨHÍm~°∂Ѩ J~°àæ =◊ ∞Ǩ=∞O„`«ãº¨ – ã¨fi~å‚H~õ ¬° }Éè~·ˇ =° |∞∞+≤ó
. J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó. N=∞ǨHÍm ^Õ=`å, JO c[O, QÆO â◊H˜Îó,
à◊O H©ÅHõO, =∞=∞ N=∞ǨHÍm„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
JO - QÆO - à◊O - JO - QÆO - à◊O J<Õ "å\˜`À Hõ~° ǨÏ$^ŒÜ∂« k<åºã¨O.
310

^蕺#O : =∂Ü«∂=∞~¸O =∞ǨHÍmO, =∞Ǩ^Õ=ã¨fO t"å"£∞,

=∞ǨÏfO c[~°∂áêO `åO, ™œ=∂ºO ^ÕgO #=∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞.
ÅO-QÆO^èŒO, ǨÏO-ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O-^èŒ∂ѨO, ~°O-nѨO,
=O-J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO ã¨O-ã¨~ÀfiѨKå~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(Ü≥∂x=Ú„^Œ K«∂Ñ≤)
FO „Ç‘ÏO, NO JO QÆO à◊O ã¨~°fiã¨O"≥∂Ç≤Ï<≥·º ™êfiǨ
(J<Õ J~°æà◊=∞O„`åxfl Ü«∞^ä•â◊H˜Î [Ñ≤OKåe)
(`«~åfi`« <åºã¨O "≥Ú^ŒÅ∞ Ü≥∂x=Ú„^Œ=~°‰õΩ ѨÓ~°fiOÖÏ KÕã≤ J~°æà◊O ѨiîOKåe)

2. H©ÅHõ(<åºã¨)O
1. J㨺 N=∞ǨÅH©;~°∂Ѩ H©ÅHõ=∞Ǩ=∞O„`«ãº¨ qâ◊√^Œ*ú Ï˝# |∞∞+≤ó
J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, N=∞ǨÅH©; ˆ~Ì=`å, HÍ¡O - c[O, H©¡O - â◊H˜Îó‰õÄ¡O
- H©ÅHõO, =∞=∞ N=∞ǨÅH©;„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó
HÍ¡O-H©¡O - ‰õÄ¡O - ÔH¡ÂO - H“¡O - Hõ¡ó - J<Õ"å\˜`À Hõ~°,
ǨÏ$^ŒÜ«∂k<åºã¨O.
^蕺#O
â’}„ѨÉèÏO ™È=∞HõàÏ=`«O™êO áê}˜ã¨∞Êù~°`ü ѨOK«â◊ˆ~‰õ∆ΩKåáê"£∞
„áê}„Ñ≤Ü«∂O <Òq∞ Ñ≤<åHõáê}Ëó, „uHÀ}ã¨O™ê÷O ‰õΩÅ^Õ=`åO "Õ∞.
ÅO-QÆO^èŒO, ǨÏO-ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O-^èŒ∂ѨO, ~°O-nѨO
=O - J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO ã¨O-ã¨~ÀfiѨKå~°Ñ¨Ó*ÏO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(`«~åfi`« ã¨$+≤ì=Ú„^Œ K«∂Ñ≤)
FO „Ç‘ÏO, NO H©¡O ã¨~°fi ã¨"≥∂‡Ç≤Ïx =∞ǨÅH©; ™êûfiǨ
(J<Õ=∞O„`«O Ü«∞^ä•â◊H˜Î [Ñ≤Oz =∞m§ <åºã¨, ^蕺#-ѨÓ[, =Ú„^•„Ѩ^Œ~°≈#Å∞ KÕÜ«∂e.
`«~°∞î"å`« H©ÅHõO ѨiîOKåe. ѨÙ@.).
 311

3. Hõ=K«(<åºã¨)O
1. J㨺 N=∞Ǩã¨~°ã¨fif~°∂Ѩ ^ÕgHõ=K«=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º
=∂~°¯O_ÕÜ≥∂ ÉèíQÆ"å<£ |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó.
N =∞Ǩã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, SO c[O, „Ç‘ÏO â◊H˜Îó, H©¡O H©ÅHõ"£∞,
=∞=∞ =∞Ǩã¨~°ã¨fif „Ѩ™ê^Œ ã≤^Œúºˆ~ú [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
1. FO „ǨO „âßO 2. FO „Ç‘ÏO NO 3. FO „Ǩ˙O „â◊¥O 4. FO
„ÃÇ·ÏO „â‹·O 5. FO „ǨÏ∫O „â∫O 6. FO „ǨÏó „â◊ó
(J<Õ"å\˜`À Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O.)
^蕺#O : â◊OYO K«~°‡ ^èŒ#∞ â◊Û Kå~°∞ ^Œ^èŒ`«O, q„ÉèÏq∞`åO `«~°˚hO,
ã¨"Õº K«~°‡Ñ¨fO =∞¿ÇÏ+¨µ =∞ã≤ÔH· ã≤Î~°ºH± „uâ◊¥ÅO Éèí∞*ˇ·ó,
ã¨#fl^•úO qq^è•Ü«Ú^è≥·ó Ѩi=$`åO =∞O„f ‰õΩ=∂sQÆ}ˇÿó
^蕺ÜÕ∞ k+¨ì=~°„Ѩ^•O „u}Ü«∞<åO ã≤OǨkè~°∂_è®O t"å"£∞.
ÅO - QÆO^èŒO, ǨÏO - ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O - ^èŒ∂ѨO, ~°O - nѨO,
=O - J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO ã¨O - ã¨~ÀfiѨKå~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞. (ã¨$+≤ì=Ú„^Œ
„Ѩ^Œi≈Oz)
FO „ǨO „Ç‘ÏO „Ǩ˙O NO H©¡O ã¨~°fiã¨O"≥∂Ç≤Ïx Ѩ~°"Õ∞â◊fii ™êfiǨ.
(J<Õ=∞O„`åxfl Ü«∞^ä•â◊H˜Î [Ñ≤Oz,
=∞m§ Hõ~°, JOQÆ<åºã¨O, ^蕺#O, ѨOK«Ñ¨Ó[, =Ú„^Œ, =~°‰õΩ
ѨÓ~°fiO=Öˇ PK«iOKåe `«~°∞"å`« Hõ=K«O ѨiîOKåe. ѨÙ@..)
4. K«O_ôǨÏ$^ŒÜ«∞O
J㨺 NK«O_çHÍǨÏ$^ŒÜ«∞=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º „|Ǩ‡ |∞∞+≤ó,
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fi`Àº ^Õ=`åó,
SO c[O, „Ç‘ÏO â◊H˜Îó, H©¡O H©ÅHõO,
N^Õ=`å„`«Ü«∞„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó
312

Hõ~°<åºã¨O JOQÆ<åºã¨O
PO „Ç‘ÏO JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó – PO „Ç‘ÏO ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
DO „Ç‘ÏO `«~°˚hÉèϺO #=∞ó – DO „Ç‘ÏO t~°¿ã ™êfiǨ
TO „Ǩ˙O =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó – TO „Ǩ˙O tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
SO „ÃÇ·ÏO J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó – SO „ÃÇ·ÏO Hõ=KåÜ«∞ ǨïO
BO „ǨÏ∫O Hõx+≤ªHÍÉèϺO#=∞ó – BO „ǨÏ∫O <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
Pó „ǨÏó Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó – PO „ǨÏó J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃùO^èŒó
^蕺#O :=∞Ç≤Ï+¨=∞ã¨ÎHõHõ$`«Îq<Àkh, ã¨∞Êù@~°}#‡}˜#∂ѨÙ~°"Õ∞YÖÏ,
[##~°Hõ∆}"≥∂Hõ∆q^è•~Úh, [Ü«∞u â◊√OÉèíxâ◊√OÉèíx+¨Økh.
ÅO-QÆO^èŒO, ǨÏO-ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O-^èŒ∂ѨO, ~°O-nѨO, =O-
J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO, ã¨O-ã¨~ÀfiѨKå~°Ñ¨Ó*ÏO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(ã¨$+≤ì=Ú„^Œ „Ѩ^Œi≈Oz)
J^èŒ ^蕺#O „Ѩ=H∆ͺq∞, â◊$}∞ Ã+· fiHÍ„QÆ=∂#ã¨ó,
K«O_çHÍǨÏ$^ŒÜ«∞O QÆ∞ǨϺO, qã¨Îˆ~} Ü«∞^ä•`«^äŒ"£∞.
FO NO „Ç‘ÏO H©¡O [Ü«∞, [Ü«∞ Kå=ÚO_Õ ! K«O_çˆH!
„u^Œà◊ =∞‰õΩ@ HÀ\˜ ã¨OѶ¨∞\˜ì`« K«~°}Ï~°qO^Õ !
QÍÜ«∞„f ™êq„f ã¨~°ã¨fif =∞ǨÇ≤ÏHõ$`åÉèí~°}Ë !
Éèˇ·~°=~°∂Ѩ^è•i}˜ ! „ѨHõ\ ˜`«^ŒO„¿+ì! Ѷ¨∞’ˆ~ !
Ѷ¨∞’~å#Å *ÏfiÖÏ =∂ÖÏ ã¨Ç¨Ï„㨠Ѩi=$`Õ !
=∞Ǩ@ìǨ㨠^èŒ=o`« kQÆO`«ˆ~ ! k"åHõ~° ã¨=∞„ѨÉèË !
HÍ=∞~°∂Ѩã¨fi~°∂¿Ñ !
=∞Ǩ=∞}˜ ^Àºu`« „ѨÉèÏã¨OѨÓ~°‚ ã¨HõÅ kQÆO`«ˆ~!
ã¨~åfiÜ«Ú^èŒ Ñ¨iѨӈ~‚ ! HõáêŠǨϿãÎ ! QÆ*Ïl<À`«ÎsÜÕ∞ !
 313

Éèí∂`« Éèí∂`Õà◊ |$O^Œ Ѩi=$`Õ !

=∞^èŒ∞, ÔH·@Éèí, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°¿ã<å, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°, „^èŒ∂„=∞,
K«O_», =ÚO_», ~°HõÎc[, xâ◊√OÉèí, â◊√OÉèí ^≥·`«º HõO@ˆH !
HÍà◊~å„u ! =∞Ǩ=∂ÜÕ∞ ! t"Õ ! x`Õº !
WO„^•yfl Ü«∞=∞ x~°$u =~°∞} "åÜ«Ú ‰õΩÉË~° Dâß# „|Ǩχ
q+¨µ‚ t=ã¨∞Î`Õº!
„uÉèí∞=#^èŒ~å^茈~ ! "å"Õ∞ ! *˺¿+ª! ~“„k ! JOaˆH !
„ÉÏǑχ, =∞¿ÇÏâ◊fis, H“=∂s, "≥·+¨‚g, "å~åÇ‘Ï, <å~°ã≤OÇ‘Ï, WO„^•}©,
Kå=ÚO_®, t=^Œ∂f ã¨fi~°∂¿Ñ !
=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fif Wu ã≤÷`Õ,
=∞Ǩϟ„QÆ qëÈ~°QÆ Ñ¶}¨ Ï=∞}˜ =∞‰õΩ@ ~°`fl« =∞Ǩ*ÏfiÖÏ q~ål `À`«=Î ∂OˆQ!
J=∞~°áê^ŒÑ¨HõÖËÊ ! #=~°`«flxkèHÀâı ! `«`«Î fiã¨fi~°∂¿Ñ !
"åH±, áê}˜, áê^Œ, áê, Ü«¸Ñ¨™ê÷, â◊|Ì, ã¨Ê~°≈, ~°∂Ѩ, ~°ã¨,
QÆO^èŒ, „â’„`«, `«fiH±, K«‰õ∆Ω~ü, lǨfi, „Ѷ¨∂} =∞^茺ã≤÷`Õ!
=∞Ǩ*ÏfiÖÏ =∞ǨqëÈѨq+¨Ñ¶‘∞fl, QÆO^èŒ~°fiq^•º~åkè`Õ,
SOHÍ~°, „Ç‘ÏOHÍ~°, NOHÍ~° ǨϿãÎ !
PO „HÀO - J#â◊fláê„`Õ „Ѩ"Õâ◊Ü«∞, „Ѩ"Õâ◊Ü«∞.
„^•O - â’+¨Ü«∞, â’+¨Ü«∞.
„nO - ã¨∞‰õΩ=∂~°Ü«∞, ã¨∞‰õΩ=∂~°Ü«∞
„tÜ«∂ ã¨~°fiO „Ѩ"Õâ◊Ü«∞ „Ѩ"Õâ◊Ü«∞, ã¨~°fiO „Ѩ"Õâ◊Ü«∞.
„`≥·Ö’HÀº^Œ„QÆ=iÎh, "Õ∞HÍ„QÆz`åÎO =j‰õΩ~°∞, =j‰õΩ~°∞.
SO-PO-„ǨO-„Ç‘ÏO-„Ǩ˙O-„ÃÇ·ÏO-„ǨÏ∫O-„ǨÏó
„Ǩû öûO - „Ç‘Ïû öûO - „Ǩ˙û öûO -
„ÃÇ·Ïû öûO - „ǨÏ∫û öûO - „ǨÏû öûó
(nxx 21 ™ê~°∞¡ ÖË^• 3 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe)
314

~å[^•fiˆ~ â◊‡âß<Õ K«, q"å^Õ â◊„`«∞ã¨OHõ>Ë,

^Œ∂º`Õ K« ~°}=∞^èÕº K«, ã¨~°fiHÍ~°º[~¸ Éèí"Õ`ü.
K«O_çHÍǨÏ$^ŒÜ«∞O QÆ∞ǨϺO, „uã¨O^茺O H©~°ÎÜÕ∞^£ kfi[ó,
ã¨~°fiHÍ=∞„Ѩ^ŒO #$}ÏO, Éèí∞H˜ÎO =ÚH˜ÎO K« qO^Œu.
("≥Ú^Œ\ ˜Ö’ÖÏQÍ PO „ǨO - W`åºkQÍ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞<åºã¨O`À kyfi"≥∂HõO KÕã≤, ^蕺#O,
ÅO W`åºk ѨOK«Ñ¨Ó[ KÕÜ«∂e
5. K«O_ô^èŒfi["£∞
J㨺 NK«O_ô^èŒfi[™È΄`«=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º =∂~°¯O_ÕÜ«∞ |∞∞+≤ó,
J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, =∞ǨÅH©; ˆ~Ì=`å, „âßO c[O, NO â◊H˜Îó, „â◊¥O
H©ÅHõO, =∞=∞"åOzè`å~°÷Ѷ¨Åã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
„âßO - „jO - „â◊¥O - „â‹·O - „âßO - „â◊ó(Jx Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O)
^蕺#"£∞ : NO #"≥∂ [QÆ„`«ÊuëêªÜ≥ÿ∞, ^Õ"≥·º Éèí∂`≥·º #"≥∂ #=∞ó
Ѩ~°=∂#O^Œ~°∂Ñ≤}ˇÿº, x`åºÜ≥ÿ∞ ã¨`«`«O #=∞ó.
#=∞¿ãÎ (J) ã¨∞Î =∞Ǩ^Õq, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜! 1
~°Hõ∆ =∂O â◊~°}O ^Õq, ^èŒ#^è•#º„Ѩ^•~Úx,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 2
#=∞¿ãÎ (J)ã¨∞Î =∞ǨHÍo, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.3
#=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î =∞ǨÅH˜;, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 4
=∞Ǩã¨~°ã¨fif^Õq, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.5
#"≥∂ „ÉÏÇ≤χ, #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 6
#"≥∂ =∞¿ÇÏâ◊fis^Õq, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.7
 315

#=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î H“=∂i, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,

~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 8
#=∞ ¿ãÎ "≥·+¨‚g^Õq, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.9
#=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î K« "å~åÇ≤Ï, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 10
<å~°ã≤OÇ≤Ï #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.11
#=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î WO„^•}˜, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 12
#"≥∂ #=∞ ¿ãÎ Kå=ÚO_Õ, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.13
#=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î #O^•Ü≥ÿ∞, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 14
~°HõÎ^ŒO`Õ #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.15
#=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î =∞Ǩ^Œ∞ˆ~æ, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 16
âßHõOÉèíi #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.17
t=^Œ∂u #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ‘Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 18
#=∞ ¿ãÎ „ÉèÏ=∞s^Õq, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.19
#"≥∂ #=„QÆ¿ÇÏ ^Õq, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 20
316
#=‰õÄ@=∞Ǩ^Õq, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.21
ã¨fi~°‚Ѩӈ~‚, #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 22
Nã¨∞O^Œi #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.23
#"≥∂ÉèíQÆ=u ^Õq, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 24
k=ºÜ≥∂y #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.25
#=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î =∞Ǩ^Õq, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 26
#"≥∂ #=∞ ¿ãÎ ™êq„u, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.27
~°Hõ∆ =∂O â◊~°}˺ ^Õq, ^èŒ#^è•#º„Ѩ^•~Úx,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 28
[Ü«∞ÅH˜; #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•.29
"≥∂Hõ∆ÅH˜; #=∞ ¿ãÎ (J)ã¨∞Î, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}˜,
~å[ºO ^ÕÇ≤Ï, ^èŒ#O ^ÕÇ≤Ï, ™ê„=∂[ºO ^ÕÇ≤Ï, "Õ∞ ã¨^•. 30
K«O_ô^èŒfi[ q∞^ŒO ™È΄`«O, ã¨~°fiHÍ=∞Ѷ¨Å„Ѩ^Œ"£∞,
~å[`Õ ã¨~°fi[O`«∂<åO, =jHõ~°}™ê^èŒ#"£∞. 31
6. (Nã¨Ñ¨Îâ◊uHÍ™È΄`«=∂ÖÏ=∞O„`«) <åºã¨O
J㨺 Nã¨Ñ¨Îâ◊uHÍ™È΄`«=∂ÖÏ=∞O„`«ã¨º
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ ã¨∞"Õ∞^è• „|¿ÇχO„^Œ "åã¨∞^Õ= ~°∞„^•^ŒÜ«∞ |∞∞+¨Ü«∞óQÍÜ«∞
„`«∞º+≤ì QÆ#∞+¨µìÑπ Kè«O^•Oã≤.
 317
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí=∞iÌh, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°¿ã<åh, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞iÌh,
^èŒ∂„=∞Ö’K«#=∞iÌh, K«O_», =ÚO_», ~°HõÎc[,
â◊√OÉèí, xâ◊√OÉèí =∞iÌ<Àº ^Õ=`åó.
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí=∞iÌh, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞iÌh,
â◊√OÉèí, xâ◊√OÉèí =∞iÌ<Àº „Ѩ^è•#^Õ=`åó,
„ÉÏǑχ, =∂¿ÇÏâ◊fis, H“=∂s, "≥·+¨‚g,
"å~åÇ‘Ï, WO„^•}©, Kå=ÚO_® QÆ~°ƒù^Õ=`åó,
#O^•, ~°HõÎ^ŒOuHÍ, âßHõOÉèís, ^Œ∞~åæ, cè=∂, „ÉèÏ=∞~°º âßÛOQÆ^Õ=`åó
`«fiO ™êfiǨ, `«fiO ã¨fi^è•, `«fiO Ç≤Ï, =+¨\ϯ~° ã¨ûfi~åu‡HÍ,
^Õ"åº Ü«∞Ü«∂ `«`« q∞^ŒO, [QÆ ^•`«‡â◊HÍκ
xâı≈+¨^Õ=QÆ}â◊H˜Î ã¨=¸Ç¨Ï=¸~åκ,
P^è•~°Éèí∂`å [QÆ`« ã¨Î fi "Õ∞HÍ,
=∞Ç‘Ïã¨fi~°∂¿Ñ} Ü«∞`«ó ã≤÷ `åã≤. - Wu c[O
`«fiO N, ã¨Î fi g∞â◊fis, `«fiO „Ç‘Ï, ã¨Î fiO |∞kú ~Àƒ^èŒÅHõ∆}Ï,
Ü«∂ N ã¨ûfiÜ«∞O ã¨∞Hõ$u<åO Éèí=<Õ +¨fiÅH©;ó
áêáê`«‡<åO Hõ$`«kèÜ«∂O ǨÏ$^ŒÜÕ∞+¨µ |∞kúó
q^•º ã¨û=∞™êÎ ã¨Î= ^Õq ! ÉèË^•
„ã≤ÎÜ«∞ ã¨û=∞™êÎ ã¨ûHõÖÏ [QÆ`«∞û - Wu â◊H˜Îó
Ѩ~åѨ~å}ÏO Ѩ~°=∂ `«fi "Õ∞= Ѩ~°"Õ∞â◊fii !
"Õ∞ ^è•ã≤ ^Õq ! qk`ådÅâßG™ê~å,
^Œ∞ ~åæã≤ ^Œ∞~°æ ! Éèí=™êQÆ~°<Ò ~°ã¨OQÍ,
ÅH˜;! Å*Ë˚! =∞Ǩq^Õº! „â◊^Õú ! ѨÙ+≤ì ! ã¨fi^èÕ ! „^èŒ∞"Õ ! -Wu H©ÅHõ"£∞
=∞=∞ ^Õg=∂Ǩ`À‡ºHõÎ ã¨OѨÓ~°‚Ѷ¨Åã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
Hõ~°<åºã¨ó
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH #O^•Ü≥ÿ∞
„ǨO JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
318

FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH ~°HõÎ^ŒOuHÍÜ≥ÿ∞

„Ç‘ÏO `«~°˚hÉèϺO #=∞ó
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH âßHõOÉèíÔ~·º
„Ǩ˙O =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó

FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞

„ÃÇ·ÏO J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH cè=∂Ü≥ÿ∞
„ǨÏ∫O Hõx+≤ìHÍÉèϺO #=∞ó
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH „ÉèÏ=∞Ô~·º
„ǨÏó Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó
ǨÏ$^ŒÜ«∂k<åºã¨ó -
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH #O^•Ü≥ÿ∞
„ǨO ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH ~°HõÎ^ŒOuHÍÜ≥ÿ∞
„Ç‘ÏO t~°¿ã ™êfiǨ
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH âßHõOÉèíÔ~·º
„Ǩ˙O tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞
„ÃÇ·ÏO Hõ=KåÜ«∞ ǨïO
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH cè=∂Ü≥ÿ∞
„ǨÏ∫O <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
FO â◊OÉèí∞`Õ*’[˚fiÅ*ÏfiÖÏ=∂ex áê=ˆH „ÉèÏ=∞Ô~·º
„ǨÏó J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò.
(DHõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O UHÍ^ŒâßOQÆq^è•#OÖ’
K«„Hõ<åºã¨OQÍ 'K«O_ôѨOKåHõ∆~°<åºã¨O— `«~åfi`« K≥áêÎ~°∞)
 319

Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó

JOQÆ<åºã¨ó –
1. áê^ŒÜ≥∂ó "å~åÃǷϺ #=∞ó 8. 㨯O^ŒÜ≥∂ó H“=∂Ô~·º #=∞ó
2. x`«OÉË <å~°ã≤OÃǷϺ #=∞ó 9. =ÚMË HÍ`åº~Ú<≥·º #=∞ó
3. <åÉè∫ Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ #=∞ó 10.t~°ã≤ t=^Œ∂`≥·º #=∞ó
4. HõOˆ~î =∂¿ÇÏO„^≥·º #=∞ó 11. ǨÏ$k t"åÜ≥ÿ∞ #=∞ó
5. F¿+ª „ÉÏÃǷχº #=∞ó 12."å=∞‰õΩH∆“ ~°HõÎ^ŒOuHÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó
6. ^ŒH˜∆}Éèí∞*Ë "≥·+¨‚"≥·º #=∞ó 13. Ѩ$+¨ª=Oâı â◊`åÔH∆º #=∞ó
7. "å=∞Éèí∞*Ë =∂¿ÇÏâ◊fiÔ~·º #=∞ó 14. „Éèí∞"À ~°‡^èÕº âßHõOÉèíÔ~·º #=∞ó
t~°ã≤ - Y_çæh, â◊¥eh, Ѷ¨∞’~å, QÆkh, K«„H˜}© `«^ä•!
â◊Odh, KåÑ≤h, ÉÏ}, Éèí∞â◊√O_ô ѨiѶ¨∂Ü«Ú^è•.
=ÚMË - â◊¥ÖË# áêÇ≤Ï <À ^Õq ! áêÇ≤Ï Y_Õæ# KåOaˆH !
Ѷ¨∞O\Ïã¨fi<Õ# #ó áêÇ≤Ï, KåѨ*Ϻxã¨ûfi<Õ# K«.
HõOˆ~î - „áêKåºO ~°Hõ∆ „ѨfKåºO K«, K«O_çˆH ! ~°Hõ∆ ^ŒH˜∆}Ë !
„ÉèÏ=∞}Ë <å`«‡â◊¥Å㨺, L`«Î~°™êºO `« ^äÕâ◊fii.
Éèí∞[Ü≥∂ - ™œ=∂ºx Ü«∂x ~°∂áê}˜, „`≥·Ö’ˆHº qK«~°Ou `Õ !
Ü«∂x K« ™êfi~°÷Ѷ¨∞’~å}˜, `≥· ~° H∆Í™ê‡O ã¨Î^ä• Éèí∞="£∞.
ǨÏ$^ŒÜÕ∞ - Y_»æ â◊¥Å QÆ^•nx, Ü«∂x Kå„™êÎ}˜ `Õ -OaˆH !
Hõ~°Ñ¨Å¡=ã¨Owx, `≥· ~°™ê‡<£ ~°Hõ∆ ã¨~°fi`«ó.
L^Œˆ~ - ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ ! ã¨~°fiâı ! ã¨~°fiâ◊H˜Îã¨=∞xfi`Õ !
ÉèíÜÕ∞Éèíº „™êÎÇ≤Ï <À ^Õq ! ^Œ∞ˆ~æ ! ^Õq ! #"≥∂ Hã¨∞Î `Õ.
<åÉè∫ - U`«`ü `Õ =^Œ#O ™œ=∞ºO, Ö’K«#„`«Ü«∞Éèí∂+≤`«"£∞
áê`«∞ # ã¨û~°fiÉèí∂`ÕÉèíºó, HÍ`åºÜ«∞x! #"≥∂ Hã¨∞Î `Õ.
T~Àfió - *ÏfiÖÏHõ~åà◊ =∞`«∞º„QÆ, =∞âıëêã¨∞~°ã¨∂^Œ#"£∞,
320

„uâ◊¥ÅO áê`«∞ <À cè`Õ~ü, Éèí„^ŒHÍo ! #"≥∂ Hã¨∞Î `Õ.

*Ï<Àfió - Ç≤Ï#ã≤Î ^≥·`«º`Õ*ÏOã≤, ã¨fi<Õ <åѨÓ~°º Ü«∂ [QÆ`ü,
™ê Ѷ¨∞O\Ï áê`«∞ <À ^Õq ! áê¿ÑÉè’º # ã¨∞û`å x=.
áê^ŒÜ≥∂ó - Jã¨∞ ~åã¨$Q∑ =™ê ѨOHõ K«iÛ`« ¿ãÎ Hõ~À[˚fiÅó,
â◊√ÉèÏÜ«∞ Y_Àæ Éèí=`«∞, K«O_çˆH ! `åfiO #`å =Ü«∞"£∞.
^蕺#O:
™œ=~å‚O|∞[=∞^茺QÍO, „u}Ü«∞<åO, ™œ^•q∞hã¨xflÉèÏO,
â◊OYO K«„Hõ QÆ^•Ü«Ú^è•x ^Œ^èŒf, q∞O^Àó HõÖÏO a„Éèíf"£∞,
„ÔQ·"Õ Ü«∂OQÆ^Œ Ǩ~° ‰õΩO_»Å^èŒ~å, =∂YO_»ÖÏ^≥·º ã¨∞Îû`åO,
^蕺ÜÕ∞^£ qO^茺x"åã≤hO, â◊t=ÚvO, áê~°≈fiã¨÷ѨOKå#<å"£∞.
(Jx _®=∞~°`«O„`«OÖ’ K≥ѨÊ|_»¤ <åºã¨O)
7. #"å~°‚=∞O„`«qkè
J㨺 N#"å~°‚=∞O„`«ã¨º „|Ǩχ q+¨µ‚ (~°∞„^•)=∞¿ÇÏâ◊fi~å |∞∞+¨Ü«∞ó
QÍÜ«∞ „`«∞º+≤‚ QÆ#∞+¨µìÉèí â◊ÛO^•Oã≤,
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fi`Àº ^Õ=`åó,
#O^• âßHõOÉèís cè=∂ â◊≈HõÎÜ«∞ó, ~°HõÎ^ŒOuHÍ cè=∂ „ÉèÏ=∞~Àº c*Ïx,
Jyfl"åÜ«Úã¨∂~åº ã¨Î`åÎfix,
(„|Ǩχ q+¨µ‚ =∞¿ÇÏâ◊fi~°(~°∞„^Œ)|∞∞+≤Éè’º #=∞ t≈~°ã≤,
QÍÜ«∞ „`«∞º+≤‚ QÆ#∞+¨µìÉèí â◊ÛùO^ÕÉè’º #"≥∂ =ÚMË,
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©;, =∞Ǩã¨~°ã¨fifÉè’º #"≥∂ ǨÏ$k,
#O^• âßHõOÉèís cè=∂(â◊H˜Î)Éè’º #"≥∂ ^ŒH˜∆}(ã¨Î<Õ)ǨϿãÎ,
~°HõÎ^ŒOuHÍ cè=∂ „ÉèÏ=∞s(c*Ë)Éè’º #"≥∂ "å=∞(ã¨Î<Õ)ǨϿãÎ,
Jyfl"åÜ«Úã¨∂~åº ã¨Î`ÕÎ fiÉè’º #"≥∂ <åÉè∫.)
=∞=∂cè+¨ìã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
 321

FO SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ

(J<Õ=¸Å=∞O„`«O`À KÕ`«∞Å∞ â◊√kú KÕã¨∞‰õΩx)
Hõ~°<åºã¨O
(FO) SO JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
(FO) „Ç‘ÏO `«~°˚hÉèϺO #=∞ó
(FO) H©¡O =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó
(FO) Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó
(FO) qKÕÛ JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
(FO)SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ–Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó
JOQÆ<åºã¨O
(FO) SO ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
(FO) „Ç‘ÏO t~°¿ã ™êfiǨ
(FO) H©¡O tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
(FO) Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ Hõ=KåÜ«∞ Ǩï"£∞
(FO) qKÕÛ <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
(FO) SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ – J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó
=~°‚<åºã¨O
(WÖÏ K≥ѨÓÎ PÜ«∂J=Ü«∞"åÅ∞ ã¨Ê $tOKåe)
1. FO SO #=∞ t≈MÏÜ«∂O 6. FO _®O #"≥∂ ^ŒHõ∆#ã≤
2. FO „Ç‘ÏO #"≥∂ ^ŒH˜∆}<Õ„`Õ 7. FO Ü≥ÿ∞O #"≥∂ "å=∞#ã≤
3. FO H©¡ #"≥∂ "å=∞<Õ„`Õ 8. FO qO #"≥∂ =ÚMË
4. FO KåO #"≥∂ ^ŒH˜∆}Hõˆ~‚ 9. FO KÕÛO #"≥∂ QÆ∞¿ÇϺ
5. FO =ÚO #"≥∂ "å=∞Hõˆ~‚
322

"åºÑ¨Hõ<åºã¨O
1. FO SO – „áêK≥·º #=∞ó 1. FO SO – PˆQflÜ≥ÿ∞º #=∞ó
2. FO „Ç‘ÏO – ^ŒH˜∆}ÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó 2. FO „Ç‘ÏO – <≥·~°$`≥·º #=∞ó
3. FO H©¡O – „ѨfK≥·º #=∞ó 3. FO H©¡O – "åÜ«∞"≥·º #=∞ó
4. FO Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞
– LnK≥·º #=∞ó 4. FO Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ – Sâß<≥·º #=∞ó
5. FO qKÕÛ – T~åúfiÜ≥ÿ∞ #=∞ó 5. FO qKÕÛ – J^èŒ~åÜ≥ÿ∞ #=∞ó
(D„Hõ=∞OÖ’ ã¨"≥∞‡@"åi=Ú„k`«„ѨuÖ’ H˘OK≥O ÉèË^ŒO HõxÑ≤ã¨∞Î#flk)
^蕺#"£∞: â◊OYO K«„HõO QÆ^•O ÉÏ} âßÛѨO ѨiѶ¨∞â◊¥ÅˆH,
Éèí∞â◊√O_ô K« t~°ó Y_Õæ, ^Œ^èŒfO ^Œâ◊=„HõÎHÍ"£∞. 1
`å=∞ã‘O âߺ=∞ÖÏO <Òq∞, =∞ǨHÍmO ^ŒâßO„Ѷ≤∞HÍ"£∞,
=∂ÖÏO K« Ѩ~°â◊√O ÉÏ}Ï<£, QÆ^•O ‰õΩeâ◊ "Õ∞= K«. 2
Ѩ^Œ‡O ^èŒ#∞ó ‰õΩO_çHÍO K«, ^ŒO_»O â◊H˜Î =∞ã≤O `«^ä•,
MË@HõO [Å[O Ѷ¨∞O\ÏO, ã¨∞~åáê„`«O K« â◊¥ÅHõ"£∞.3
áêâ◊O K« ã¨∞^Œ~°≈O K≥·=, ^Œ^èŒfO Ö’Ç≤Ï`«„ѨÉèÏ"£∞,
Ѩ^Õ‡ ã≤÷`åO =∞ǨÅH©;O, Éèí*Ë =∞Ç≤Ï+¨=∞iÌh"£∞. 4
Ѷ¨∞O\ÏO â◊¥ÅO ǨÏÅO â◊OY=Úã¨ÖÏk^èŒ#∞â◊≈~å<£,
^Œ^èŒf =Ú[˚fiÖÏO <Òq∞, ^ÕgO Q“sã¨=Ú^Œƒù"å"£∞. 5
8. ã¨Ñ¨Îâ◊f=∞O„`Àf¯Å#"£∞
FO Ç‘ÏûO „Ç‘ÏO Ç‘ÏûO Hõ∆=∞Å=~° „H©O _»=∞Å=~° „H©O ÉèíQÆ=f ™êfiǨ
=∞Ǩ‰õΩ~°∞‰õΩàϧÜ≥ÿ∞ #=∞ó - =¸iÌfl. ¿ã`«"Õ #=∞ó - ǨÏ$^ŒÜÕ∞,
FO H∆ÍO H©∆O ‰õ∆ÄO ÔH∆ÂO Hõ∆ó - Lf¯Å Ü≥∂f¯ÅÜ«∞ ™êfiǨ
=∞Ǩ¿ã`«"Õ #=∞ó - HõOˆ~î,
FO SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ ™êfiǨ -
x~åfi}ÏÜ«∞ #=∞ó - <åÉè∫, FO „Ç‘ÏO #=∞ó - P^蕈~.
 323

9. J~°æà’f¯Å#"£∞
[Ü«∞Ou =∞OQÆàı HÍo, Éèí„^ŒHÍo Hõáêex,
^Œ∞ˆ~æ Hõ∆"Õ∞ t"Õ ^è•„u, ã¨fi^èÕ ™êfi¿ÇÏ #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ.
FO ÃÇ·ÏûO „Ç‘ÏO ǨÏ∫ûó FO Hõ∆=∞Å=~° „Ñ‘O _»=∞Å=~°„Ñ‘O
FO H∆ÍO H©∆O ‰õ∆ÄO ÔH∆ÂO H∆“O Hõ∆ó Lf¯Å Ü≥∂f¯ÅÜ«∞ ™êfiǨ
FO SO „Ç‘ÏO NO SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ ™êfiǨ.
qâ◊√^Œú*Ï˝#^ÕǨÜ«∞, „u"Õnk=ºK«‰õ∆Ω¿+,
„tÜ«∞ó„áêÑ≤Îxq∞`åÎÜ«∞ #=∞ ™Èû=∂~°ú^è•i}Ë.
„`≥·Ö’HõºO =j‰õΩ~°∞ ‰õΩ~°∞, ã¨=∞Å=~°„Ñ‘O
FO SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ ™êfiǨ.
10. #"å~°‚=∞O„`À^•ú~°ó
J㨺 NK«O_çHÍѨ~°"Õ∞â◊fis#"åHõ∆s=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º =∂~°¯O_ÕÜ«∞ |∞∞+≤ó
J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, NK«O_çHÍѨ~°"Õ∞â◊fis ^Õ=`å,
SO - c[O, „Ç‘ÏO - â◊H˜Îó, H©¡O - H©ÅHõO,
=∞=∞ NK«O_çHÍѨ~°"Õ∞â◊fis„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷
#"åHõ∆~°=∞Ǩ=∞O„`«[¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
Hõ~°<åºã¨O :
SO „Ç‘ÏO H©¡O - JOQÆ∞ëêìÉèϺO #=∞ó,
Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ - `«~°˚hÉèϺO #=∞ó ™êfiǨ,
qKÕÛ - =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó =+¨\ò,
SO „Ç‘ÏO H©¡O - J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó ǨïO,
Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ - Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó "Ò+¨\ò,
qKÕÛ - Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó Ѷ¨\ò.
JOQÆ<åºã¨O :
SO „Ç‘ÏO H©¡O -ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó, Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ - t~°¿ã ™êfiǨ
324

qKÕÛ - tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò, SO „Ç‘ÏO H©¡O - Hõ=KåÜ«∞ Ǩï"£∞,

Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ - <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò, qKÕÛ - J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò.
Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À"£∞ Wu kQƃO^èŒó
^蕺#O : Ü«∂ ^Õg =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí„Ѩâ◊=∞h, Ü«∂ =∂Ç≤ÏëÈ#∂‡eh,
Ü«∂ ^èŒ∂„"Õ∞Hõ∆}K«O_»=ÚO_»^Œ=∞h, Ü«∂ ~°HõÎc*Ïâ◊h,
Ü«∂ â◊√OÉèÏkxâ◊√OÉèí^≥·`«º^Œ=∞h, Ü«∂ ã≤^ŒúÅH©;ó Ѩ~å,
™ê K«O_ô, #=HÀ\˜â◊H˜Îã¨Ç≤Ï`å, =∂O áê`«∞ qâıfiâ◊fis.
=∂`«, ˆ~‡ =∞^èŒ∞ÔH·@ÉèíѶ≤∞fl, =∞Ç≤Ï+¨„áê}ÏѨǨ~À^Œº"Õ∞,
¿ÇÏÖÏxi‡`«^èŒ∂„=∞Ö’K«#=^èÕ, ¿ÇÏ K«O_»=ÚO_®iÌx,
xâı≈+‘Hõ$`«~°HõÎc[^Œ#∞*Ë, x`Õº, xâ◊√OÉèÏѨ¿ÇÏ,
â◊√OÉèí^èŒfiOã≤x, ã¨OÇ¨Ï ~åâ◊√ ^Œ∞i`«O ^Œ∞ˆ~æ, #=∞¿ãÎ (J)OaˆH.
ÅO - QÆO^èŒO, ǨÏO - ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O - ^èŒ∂ѨO, ~°O - nѨO,
=O - J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO, ã¨O - ã¨~ÀfiѨKå~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(Jx ѨOKÀѨKå~°Ñ¨Ó[ KÕã≤ ã¨$+≤ì=Ú„^Œ KÕã≤)

11. QÍÜ«∞„fâßáÈf¯Å#=∞O„`«O
SO - c[aO^Œ∞ã¨=∂#â◊√„ÉèíO,
„Ç‘ÏO - J~°¯`Õ*’^Œ∞ºu =∞kfifÜ«∞O
H©¡O - =¸iÎ "≥·âßfi#~°`«∞ź~°∂ѨO,
`«$fÜ«∞ =∂#O K« ã¨∞MÏÜ«∞ zO`«ºO
KåO - â◊√^Œú*ÏO|∞#^ŒHÍOu`«∞źO,
=ÚO - ѨOK«=∞O ~°=∂kâ◊√^ŒúO
_®O - +¨+¨ª =Ú„QÍiÎǨÏ~°O ã¨∞jÅO,
Ü≥ÿ∞O - ã¨Ñ¨Î=∞O Hõ$+¨‚`«~°O iѨÙѶ¨∞flO
qO - áêO_»∞~°O Kå+¨ì=∞ =∂kâ◊√^ŒúO,
 325

KÕÛO - ^èŒ∂„=∞=~°‚O #==∞O qâßÅ"£∞

U`åx c*Ïx #"å`«‡Hõ㨺, [ѨO „Ѩ^Œ^•º`ü ã¨HõÖÏ~°÷ã≤kú^Œ"£∞,
#=c[x|^ŒúO K«, =∞O„`«O „`≥·Ö’Hõºáê=#"£∞.
U=O [Ѩu Ü≥∂ =∞~°Îºó, Ѷ¨ÅO `«= =^• =∞ºÇ¨Ï"£∞.
(=∞O„`«O) SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
(D=∞O„`«O 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe.)
~å„uã¨∂HõÎO (áœ~å}˜HõO. K«∂.ѨÙ@)
ã¨Ñ¨Îâ◊u 13 J^蕺ܫ∂Å∞.(13 J^蕺ܫ∞O ѨÓiÎ J~Ú#`«~°∞"å`«)
L`«~Î åOQÆO
1. ^Õgã¨∂HõÎO (áœ~å}˜HõO K«∂.ѨÙ@)
2. #"å~°‚=∞O„`«qkè
(`«~åfi`« #"å~°‚=∞O„`«O ѨÓ~Àfi`«Î~°<庙ê^Œ∞Å`À 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe.
3. ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎ"£∞
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞.
~å *’"åK« –
=Ú<Õ! Hõ^äŒÜ«∞ ã¨~°fi[˝, Éèí∂Ü«∞ó H˜Oz ^Œ#∞`«Î=∞"£∞,
`« ^Õ`«ã¨º K« ã¨~°fi㨺, ÜÕ∞# ã≤kú ~°"åѨº`Õ. 1
|∞∞+≤ ~°∞"åK« –
Éèí∂Ü«∞ â◊≈$}∞ =∞ǨÉèÏQÆ! ^Õg=∂Ǩ`«‡º =Ú`«Î=∞"£∞,
q<å ÜÕ∞# `«Ñ¨ âßÛÜ«∞O, xs˚"À #$Ѩ#O^Œ#! 2
^Œ$ëêìfi â◊√OÉèíO qxǨÏ`«O, ^•~°∞}O ^Õ=HõO@Hõ"£∞,
P[QÆ∞‡ó Ѩ~°=∂#O^ŒO, „|Ǩχq+¨µ‚=∞¿ÇÏâ◊fi~åó. 3
^Õ"åó ã¨∞ÎuO ã¨=∂^•Ü«∞, ^Õ"å ã¨ÎÅ¡Hõ∆ ºã¨OÜ«Ú`åó,
326

P*Ï˝ =∂^•Ü«∞ ^Õ"Õâߺó, ‰õ~°∞ÎO ^Œ~°≈# =∂^Œ$`åó. 4

|^•úO[eѨÙ\Ï ™êûH∆Í`ü, `«∞+¨µì=Ùó „Hõ=∞â◊ t≈"å"£∞,
Ö’HÍ<åO K« Ç≤Ï`å~å÷Ü«∞, ^Õgã¨∂HÍÎx áêi÷=. 5
„|Ǩ‡ ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎO, ÅH©∆ ‡ã¨∂HõÎO [<å~°Ì#ó,
ã¨∂HõÎO `«^ä• =∞ǨHÍàϺó, â◊OHõ~° ã¨ûfiÜ«∞ =∞„|g`ü. 6
„| Ǩϟ‡"åK« –
J*ÏO ѨÙ~å}© =∞=∞~åO ã¨<å`«hO
K«`«∞~°∞ƒù*ÏO ѨÙã¨ÎHõ =∞Hõ∆^è•i}©"£∞,
=~åÉèíÜ«∂ÉèϺ =∞#∞â’aǨϙêÎO
#=∂q∞ `åO *Ï_»º[~åq<åth"£∞. 7
ã¨~°ã¨fifO `å =∞#∞<Òq∞ "åK«O,
"åK«ó „Ѩ^•O ǨÏOã¨=~åkè~°∂_è®"£∞,
=ÚHÍÎ=∞}©^Àºu`«HõO~î°Ç¨~åO,
ÉèÏÔQ·ºHõÅÉèϺO Ѩ~°=∂O Ѩq„`å"£∞. 8
NHõO~î°â◊H˜Î„`«Ü«∞â’Éèí=∂<åO
^Œâß~°ã¨∂ˆ~º} Hõ$`å#∞~°∂áê"£∞,
ѨOKå~°"å™êO ^èŒ$`«Y_»æǨϙêÎO
ã¨~°ã¨fifO `åO „Ѩ}=∂q∞ ^Õg"£∞. 9
HõàÏ_軺ܫ∞O„`å =∞Ѷ¨∞HÀ\˜<åâßO,
qǨ~°Ü«∞O„`åO q=∞Öˇ·Hõâ’ÉèÏ"£∞
ã¨fiÉèÏ=^•`«ã¨Êù\ ˜HÍ#∞~°∂áêO,
ã¨~°ã¨fifO `åO „Ѩ}=∂q∞ =∂`«ó. 10
"åHͯܫ∞HÍ"≥∞ÿó Ѩ~°"≥∞ÿó Ѩq„`≥·ó,
㨇~åq∞ `åO „Ç‘ÏO =~°^•#^ŒÔH∆Âó,
 327

c*ˇ· ~°q∞Ïaèó HõÑ≤c[Ü«ÚÔHÎÂó,

H©¡OÜ«ÚQƇq∞„â‹· iu =∞O„`«~å[ó. 11
UˆH # K≥·ˆH# K« Ü«ÚQƇˆH#,
^•fiÉèϺ =∞ ^ä≥·ˆH# `« ^ä≥·= âıÃ+·ó,
Hõ~åOQƉõΩ¡ÃÑÎÂó Ѩ~°"≥∂`«Î"≥∂ -Ü«∞O,
xǨÏOu áêáêx K« ™ê^èŒHÍ<å"£∞. 12
^Œ$_èÕ# "≥· â◊$OYÅÜ«∂ K« ã¨$}Ϻ,q^è•`«$Ѩ`åflº K« `« ^ä≥·= "åKå,
NH©i΄ÉÏǨ‡ºdÅâ’ÉèíÜ«∂ K« <åºÃã·,
~°q∞Ïaèó Ѩi`À+¨ â◊OÉèí∞ó. 13
„^Œ"Õ} Ǩϟ=∂`ü ã¨HõÖÏ~°÷ã≤kúó, ã¨∞H˜Oâ◊√ÔH· ~åfi QÆÑ≤ ã≤kú =∞$KÕÛù`ü,
`«`åûǨÏK«ˆ~º} ~°=∂x"åã¨ó, ã¨∞áêÜ«∞¿ã <åÑ≤ K« "Õ^Œã≤kúó. 14
# KåO| `Õ =∞Ç≤Ï=∂#O =^•"≥∂,
ã¨~°ã¨fif áêi÷=Ö’Hõ=∞^èÕº,
*Ï#Ou H˜O |∞^Œ∞ƒ^ŒÉèí∂q∞`ÀÜÕ∞
[_® =Ü«∞O „|ǨχǨÏsâ◊=ÚMϺ"£∞. 15
`« ^ä≥·= "åKå K« =Ü«∞O =^•"≥∂,
[„QÍÇ¨Ï â◊HÍκ K« `« ^ä≥·= r=ó,
Ѩâߺ=∞¿ÇÏ `Õ[™ê `Õ =∞¿ÇÏt,
ã¨Ê $âßq∞ ™êH∆Í `«Î fiz ã¨OÜ«Ú`åÜ«∂"£∞. 16
™êfi^ŒO q^•=∞ ã¨Î= â◊H˜ÎÜ≥∂QÍ^£, QÆ$Ǩ‚=∞¿ÇÏ `«= â◊HÍκ =∞¿ÇÏt!
QÆKåÛù=∞¿ÇÏ `«=â◊H˜Î „ѨÉèÏ"å, ^•#O^ŒÜ«ÚHÍÎ ã¨Î= ã¨xfl"Õâß`ü.17
P`å‡ =∞# ã¨Î fiO `«fi "Õ∞ "åã≤ ^ÕǨÏ,
ã¨Î fi "Õ∞= ѨOKÕO„kÜ«∞ѨOK«`«`«Î fi"£∞,
`«fi "Õ∞= "≥·`Õ q+¨Ü«∂ â◊≈|Ì=ÚMϺó,
328

Ѩ~å Ѩˆ~t! Ѩ~°=∂ `«fi "Õ∞=. 18

~°q â◊Û `Õ, K«O„^Œ=∂ â◊Û `Õ, `å~°HÍ â◊Û `Õ,
Éèí∂ â◊Û `Õ, [ÅO K« `Õ, `Õ[ â◊Û `Õ, "åÜ«Ú â◊Û `Õ, "Àº=∞ K« `Õ,
â◊|Ì â◊Û `Õ, ã¨Ê~°≈ â◊Û `Õ, ~°∂ѨO K« `Õ, ~°ã¨ â◊Û `Õ, QÆO^èŒ â◊Û `Õ,
„â’„`«O K« `Õ, `«fiH± K« `Õ, K«‰õ∆Ω â◊Û `Õ, ~°ã¨<å K« `Õ,
„áê} â◊Û `Õ, Jáê# â◊Û `Õ, "åº# â◊Û `Õ, L^•# â◊Û `Õ,
<åQÆ â◊Û `Õ, ‰õÄ~°‡ â◊Û `Õ, Hõ$Hõ~° â◊Û `Õ,
^Õ=^Œ`«Î â◊Û `Õ, ^èŒ#O[Ü«∞ â◊Û `Õ.
Éèí∂`å`å‡ K« `Õ, P`å‡ K« `Õ, JO`«~å`å‡ K« `Õ, Ѩ~°=∂`å‡ K« `Õ
*Ï˝<å`å‡ K« `Õ, q^•º`å‡ K« `Õ, ã¨~åfi`å‡ K« `Õ,
`«fi ÜÕ∞º= z`«ÎO qx"Õâ◊º`å"£∞. 19
Ü«∞^ä• # KåO_»O Éèí∞=<åx r"À,
<åǨÏO # q+¨µ‚ó # K« áê~°fifâ◊ó,
# KÕâ◊fiˆ~ }ÏÑ≤ ã¨^•t"Õ#,
`«fi "Õ∞= KåÑ≤ ã¨∞Î=`å Éèíq+¨ºã≤. 20
HÍÅ ã¨Î fi "Õ∞ "åã≤ [QÆ„`«Ü«∂}ÏO,
ã¨fiÉèÏ=g~åºkHõ "Õ∞= `«`«Î fi"£∞,
`«fi "Õ∞= qâ◊fiO K« Ѩ~å`«‡â◊H˜Îó, # =∂q∞ `Õ áê^ŒÑ‘~î°O ã¨~°ã¨fiu.
`«fiO ^Õ="å}© xdÖÏ â◊Û "Õ^•ó,
`«fi "Õ∞= â◊|Ì â◊Û Ü«∞^ä•~°÷â◊H˜Îó
`«fiO „|Ǩχq ^•ºã≤, Ѩ~åѨˆ~t!
`åfiO „|Ǩχâ◊H˜ÎO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 22
ã¨∂HõÎO 㨠^≥·`«`ü ã¨∞ÉèíˆQ! ã¨~°ã¨fiu!
„áê`« â◊Û =∞^蕺ǨÏfl W ¿ÇÏu ™êÜ«∞"£∞,
Ѩ~î°Ou ÜÕ∞ „â◊^ŒúÜ«∂ ѨÓ`«z`åÎó,
 329

`Õ Éè’QÆ"≥∂H∆“ ã¨Ç¨Ï™ê ÅÉèíO`Õ. 23

# `Õ ‰õΩÜ≥∂QÆO # ^Œi„^Œ`åO K«,
Ǩº^蕺`«‡`åѨO # K« ã¨OÅÉèíO`Õ,
`« U= ^èŒ<åº â◊Û, `« U= ѨÓ*Ϻ
ã¨û~°fi„`«, `ÕëêO Éèí= f "ÀÉèÏ. 24
W^ŒO ѨÙ~å}O q~°[O ã¨∞^è•=∞Ü«∞O
Ü«∞`ü `«`«Î fi~°∂ѨO [QÆ`åO „`«Ü«∂}Ï"£∞,
`Õ „áêѨÙfl=Ou „ѨHõ@„ѨÉèÏ"åO
`åfiO ã¨~°fiÜ≥∂xO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 25
|∞∞+≤ ~°∞"åK« –
ã¨∞Î `åº#Ü«∂ "Õ^Œ"å}Ϻ, ã¨~°fi™ê~°ã¨fi~°∂Ѩܫ∂,
„Ѩã¨<åfl ^Õ=^Õ"Õt, =∞ǨѨÓ~åfi ã¨~°ã¨fif,
Pq~°∂ƒù`å =∞Ǩ^Õg, „|Ǩχ`ÀÃ+·HõHÍi}©,
L"åK« =K«#O k=ºO, „|Ǩ‡#O^Œ„Ѩ^•Ü«∞Hõ"£∞. 26
ã¨~°ã¨fi `«∞º"åK« –
ã¨∞Î`åº ã¨ Ü«∂K«`Õ „|Ǩχ<£, Éèí$â◊O `À+¨ã¨=∞xfi`å,
„Ñ‘ `åã≤‡ „qÜ«∞`åO ^Õ=, =~°O ã¨O`À+¨HÍ~°Hõ"£∞. 27
„| Ǩϟ‡"åK« –
JO`«~°Ì^èÕ =∞Ǩ^Õq, qÉèí"À "Õ∞ -ã¨∞Î ã¨~°fi^•,
U+¨ U= =~° ™êûH∆Í`ü, L`«Î"≥∂ „qÜ«∞`Õ =∞Ü«∂. 28
ã¨fiã¨∂ˆHÎ <åÑ≤ ^Õ"Õt, `Õ*’ k=ºO qnèÜ«∞`å"£∞,
ÜÕ∞# HÍ~åº}˜ ã≤^ŒúºOu, ™ê^èŒHÍ<åO =∞Ǩ`«‡<å"£∞. 29
ã¨~°ã¨fi `«∞º"åK« –
ã¨~°fi^• `Õ =∞<À ^Õ=, ‰õΩÅ^茈~‡ ã¨∞ѨÓl`Õ,
330

^Œ$_è»O Éèí=`«∞ ã¨∂HõÎO K«, „Ѩ™ê^• <Õ‡ Ѩ~°O`«Ñ¨. 30

ã¨~°fiã≤kú„Ѩ^ŒO Kåã¨∞Î, Ѩ~°=∂#O^Œ^•Ü«∞Hõ"£∞,
q<å ã¨∂HõÎO Ѩˆ~î^£ Ü«∞ ã¨∞Î, ™È΄`«O ã¨Ñ¨Îâ◊ fu K«. 31
=∂`«$QÍg∞ 㨠q*Ë˝Ü≥∂, #~°HÀáêã≤Î`«`«Ê~°ó,
=∞ "≥∞ÿ "å*Ï˝ Ѩ~ånè<À, „|ǨχѶ¨∂fl<åO QÆuO „=*Ë`ü. 32
|∞∞+≤ ~°∞"åK« –
U= =ÚHÍÎ fi =KÀ ^Õg, `«∂+‘‚ =∂ã‘ #fl$áÈ`«Î=∞. 33
(Wu ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎ"£∞)
4. NÅH©∆‡ã¨∂HõÎ"£∞
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞
J ^ä•O[eO ã¨=∂^è•Ü«∞, ǨÏió „áÈ"åK« qâ◊fiHõ$`ü.
q+¨µ‚ ~°∞"åK« –
Ѩ~åO Ѩˆ~âßO [QÆ^•kÉèí∂`åO,
=~åO =ˆ~}ϺO =~°^•O =iëêª"£∞
Ѩˆ~â◊fisO |Ǩï"åyƒùó „Ѩw`åO,
`åfiO ã¨~°fiÜ≥∂xO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 1
„tÜ«∞O ã¨=∞ãπΠ~°kè"åã¨Éèí∂`åO,
=∞Ǩ#∞ÅH©∆ ‡O ^èŒ~°}©^èŒ~å}Ï"£∞,
J<åk =∂kO Ѩ~°=∂~°÷~°∂áêO,
`åfiO ã¨~°fiÜ≥∂xO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 2
UHÍ =∞<ÕHÍO qq^è•O ã¨∞HÍ~åºO
ã¨HÍ~°}ÏO HÍ~°}~°∂Ñ≤}©O K«,
 331

HõÖϺ}~°∂áêO K« t"åO t=„Ѩ^•O

`åfiO ã¨~°fiÜ≥∂xO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 3
ã¨~åfi„â◊Ü«∂O ã¨~°fi[QÆxfl"å™êO,
N=∞#‡Ç¨ÅH©∆ ‡ =∞<åk^Õg"£∞,
â◊H˜Îã¨fi~°∂áêO K« t=ã¨fi~°∂áêO,
`åfiO ã¨~°fiÜ≥∂xO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 4
HÍ=∂aè^•O N =∞kè"åã¨Éèí∂`åO
„Ç‘ÏO~°∂Ñ≤}©O =∞#‡^äŒcè[Ü«ÚHÍÎ"£∞,
HõàÏ_軺c*ÏO Ѩ~°=∂~°÷ã¨O*Ï˝O
~°=∂O qâßÖÏO Hõ=∞ÖÏkè"å™ê"£∞. 5
"≥·âßfi#~°„ã‘Îã¨Ç≤Ï`Õ# ^ÕgO,
N=∞O„`«~å*Ë# q~å[=∂<å"£∞,
ã¨~åfi~°÷^•„fO Ѩ~°=∂O Ѩq„`åO,
`åfiO ã¨~°fiÜ≥∂xO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 6
„uHÀ}ѨOKå~°Ü«ÚQƄѨÉèÏ"åO
+¨\’¯}q∞„âßO, kfi^Œâß~°ã¨OÜ«Ú`å"£∞,
Jëêì~°K«„HÍkèx"åã¨Éèí∂`åO
`åfiO ã¨~°fiÜ≥∂xO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 7
ѨÙ#~°Ìâß~°kfi`«ÜÕ∞# ã¨OÜ«Ú`åO,
kfiѨOK«HÀ}ÏOH˜`«Éèí∂QÆ$ǨO K«,
Ü«∞O„`åkè"å™ê =∞kèÜ«∞O„`«~°∂áêO,
`åfiO ã¨~°fiÜ≥∂xO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 8
ã¨OÉèÏq`åO ã¨~°fiã¨∞Ô~· ~°QÆ=∂ºO,
ã¨~°fiã¨fi~°∂áê =∞uã¨~°fi¿ã"åº"£∞,
332

ã¨~åfiHõ∆~°<åºã¨=âßO =iëêªO,
`åfiO ã¨~°fiÜ≥∂xO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 9
ã¨$+≤ìã≤÷u„Ѩà◊Ü«∂^≥·º â◊Û c*ˇ·ó,
<åºã¨O q^è•Ü«∞ „Ѩ[ѨOu ÜÕ∞ `åfi"£∞,
`« U= ~å*ËO„^Œ xѶ¨∞$+¨ìáêáê
q^•º^èŒ~å}ÏO K« Ü«∞â’ ÅÉèíO`Õ. 10
„ѨѨÓ[º Ü«∞O„`«O qkè<å =∞¿ÇÏt!
<åºÃã· â◊Û Ñ¨Ó`å â◊Û~°"≥∞ÿ ã¨∞ûÉèÏQͺó,
[ѨOu ÜÕ∞ `åfiO qq^è•~°÷^•„fO
`« U= ^èŒ<åºó ‰õΩÅ=∂~°æxëêªó. 11
*Ï#Ou ÜÕ∞ Ѩâ◊= ¿ãÎ ‰õΩáêáê,
„|Ǩ‡kw`«O =∞Ç≤Ï=∂#O =∞¿ÇÏt!
ˆHz<£ =∞ǨO`À x[^èŒ~°‡ÖÏÉèÏó,
*Ï#Ou `Õ ^Õq, Ѩ~°O ã¨∞^è•=∞. 12
q^è•Ü«∞ ‰õΩO_»O qkè<å ã¨÷O_çÅO "å,
™œQÆOkèǨϟ=∞O ã¨HõÅO K« ‰õΩ~°fi`Õ
`«`ÀÎ+¨}Ï *Ï˚Ü«∞`Õ ÉèÏQƺ`«O„`«O.
`ÕëêO ã¨∞ˆ~â‹· ~°Ñ≤ ^Œ∂~°QÆ=∞º"£∞. 13
ѨÙ# ã¨∞Îû=Ou „Ѩܫ∞`å â◊Û ^ÕgO,
™È΄`≥· ~°∞^•Ô~·ó ‰õΩÅÜ≥∂QÆÜ«ÚHÍÎó,
`« U= ^èŒ<åºó Ѩ~°=∂~°÷ÉèÏ*’,
Éè’QÆ â◊Û "≥∂Hõ∆ â◊Û ‰õΩÖË -ã≤Î `Õëê"£∞. 14
|∞∞+≤ ~°∞"åK« –
Wu ã¨∞Î`«º=™ê<Õ#, =∞ǨÅH©∆ ‡O ^Œ^Œ~°≈ ã¨ó,
K«`«∞~°∞ƒù*ÏO „u}Ü«∞<åO, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°Ñ¶¨∂uh"£∞. 15
 333

J^äŒ N=∞#‡Ç¨ÅH©∆ ‡ó, „Ѩã¨<åfl ã¨∞ÎuQ“~°"å`ü,

L"åK« ã≤‡`«â’ÉèÏ_论, <å~åÜ«∞} =∞[O qÉèí∞"£∞. 16
N^Õ =Ùº"åK« –
=~°O =~°Ü«∞ ^Õ"Õâ◊, <å~åÜ«∞}, ã¨<å`«#,
^•™êº =∞º^•`«=º =∞Ñ≤, `«= ÉèíHÍκ =jHõ$`å. 17
q+¨µ‚ ~°∞"åK« –
=∂`«ó Ѩ~°=∞HõÖϺ}˜, =∞ǨÅH˜∆ ‡, =~°„Ѩ^Õ,
‰õΩÖÏKåˆ~ =∞<À "Õ∞ -ã¨∞Î, ^Œ$_è»O `Õ Hõ$Ѩܫ∂ t"Õ. 18
`«= ã¨∂HõÎO K« ã¨Ñ¶¨ÅO, Éèí=`«∞ „Ñ‘uHÍ~°Hõ"£∞.
N^Õ =Ùº"åK« –
U= =∞ã¨∞Î =∞ǨÉèÏQÆ, <å~åÜ«∞}, ã¨<å`«#. 19
ã¨∂HõÎ "Õ∞`«^£ q<å Ü«∞ ã¨∞Î, Ѩˆ~î`ü ã¨Ñ¨Îâ◊fO #~°ó,
㨠ܫ∂㨺u =∞ǨÃѶ∞Ï~°O, #~°HõO ~“~°=O H˜Å. 20
ÅÉèíº`Õ Ñ¨~°=∞O âßѨO, =∞=∞ HÀѨqѶ¨¸i‚`«ó,
ÅH©∆ ‡ã¨∂HõÎO q<å ã¨Ñ¨Îâ◊f™È΄`«O # ã≤^Œúºu. 21
|∞∞+≤ ~°∞"åK« –
U= =ÚHÍÎfi =KÀ ^Õg, `«∂+‘‚ =∂ã‘ #fl$áÈ`«Î=∞,
`«`À -O[eO ã¨=∂^è•Ü«∞, t"À -q∞`«=Ú^• Ü«Ú`«ó22
`«∞ëêì= "åyƒù iÌ"åºaèó, =∞ǨHÍmO =∞¿ÇÏâ◊fi~°ó,
ã¨∞Îuaè ˆ~fi^Œ"å}©aèó, Ö’HÍ<åO Ç≤Ï`«HÍ=∞ºÜ«∂. 23
(Wu ÅH©∆ ‡ã¨∂HõÎ"£∞)
334

5. NHÍmã¨∂HõÎ"£∞
~°∞„^Œ L"åK« –
t"å =∞#<åºO qq^茄ѨÉèÏ"åO,
HÍmO HõàÏ=∂ex qâ◊fi=O^•º"£∞
HõáêÅY\ÏfiOQÆ^èŒ~åO #$=ÚO_»
=∂ÖÏqÉèí∂ëêO =∞$QÆK«~°‡â’ÉèÏ"£∞. 1
ã¨∞â◊√+¨¯=∂O™êO K« â◊"åã¨#™ê÷O,
qcè+¨}©O cè+¨Ü«∞fO ã¨∞~åi"£∞,
~°Hõ΄Ñ≤Ü«∂O =∂Oã¨=∞^•=Ѷ¨¸~å‚O,
HÍmO â◊~°}ϺO â◊~°}O „=*Ïq∞. 2
ã¨∞ÃѶ∞Ï~°c[O K« HõÑ‘â◊fi~°O K«,
zO`å=∞}˜O ‰õΩOz`«HÍ=∞~å["£∞,
q ^Õº= q^•ºk K« HÍ=∞~å[O,
HÍ=∞ó HõàÏ=∂ex HÍ=∞~å["£∞. 3
=¿ÇÏfl ~°fi^èŒ∂=∞O„`«~å*Ë =∞¿ÇÏt,
qâ◊fiO ѨÙ<å fâ◊fi~°"Õ^Œ=O^Õº,
=∞O„`Õ} Kå<Õº# Éèí=Ou ã¨~åfió,
ã¨∞ã≤^ŒúÜ«∞ ã¨û~°fi[QÆxfl"å¿ã. 4
ѨOKå~°Ü«ÚQƇO K« „uHÀ}Ü«ÚQƇO,
ѨÙ# â◊Û Ñ¨OKå~°Ü«ÚˆQ# #^Œú"£∞,
HÍÖÏ+¨ìHÀ+¨ªO H˜Å Éèí∂QÆ$ǨÏO K«,
Ü«∞O„`Õâ◊fi~°O `«= áê^•|˚"åã¨"£∞. 5
ã¨OѨÓ[º Ü«∞O„`«O `«= qâ◊fi<åÜ«∞ˆH,
xëêÊÑ≤# ¿ãÎ ã¨Ç¨Ï™ê Éèí=Ou
 335

ÜÕ∞ ™ê^èŒHÍ ã¨Î= =∂~åæ#∞™êi}ó

‰õΩÖÏ#∞=$`åÎó Ѩ~°=∂ó Ѩq„`åó. 6
`Õ ã≤kú =∞$kúO K« Ü«∞â’ -#∞QÆ=∞ºO
ã¨$ }©= ã¨O㨯 $`«º Éèí=Ou Éèí∂áêó,
ã¨=∞ã¨Î=∞O„`Õ} q^è•Ü«∞ KåOQÆ<庙êkHõO ÉèíH˜Îã¨∞^•=∞Ü«ÚHÍÎó.7
`Õ H˜OHõsHõ$`«º QÆ}Ou ^Õ"å, t≈"Õ [QÆ `ÕºHõqÉèí∂uÜ«ÚˆHÎ,
=^•q∞ <å#ºO # â◊$}Àq∞ Kå#ºO
QÆ$Ǩ‚q∞ <å#ºO # qzO`«Ü«∂q∞. 8
㨇~åq∞ <å#ºO # Éè*í Ïq∞ Kå#ºO,
^蕺ܫ∂q∞ <å#ºO # qH©~Ü Î° ∂« q∞,
QÆKåÛùq∞ <å#ºO `«= áê^Œ =∞O`«~å,
`åfiO ã¨~fi° Ü≥∂xO â◊~}° O „ÑѨ ^¨ ºÕ . 9
U ëêã≤ ^Õq `«fi q∞ Ǩã≤ ^Õq,
<å~å^èÜ Œ ∞« O fÇ¨Ï K« ÜÕ∞ ‰õΩ|∞^ŒÜ
ú ∞« ó,
JO^èOŒ `«=∞ó „Ñq¨ â◊Ou K« ã¨~fi° ^•,
=∂^Œ~≈° #O "Õ∞ -ã¨∞Î Hõ^• ^Œ∞~å`«‡<å"£∞. 10
Wu "åHõºO ã¨=∂Hõ~°‚º, Ѩ~°=∂=∞$`«ã¨q∞‡`«"£∞,
„Ѩ㨠<åflÉèí∂ #‡Ç¨HÍm, „qÜ«∞`å q∞ÏÑ≤û`À =~°ó. 11
W `«∞º"åK« qâßÖÏH©∆, â◊OÉè’ ~å#O^Œ^•~Úh,
„Ѩã¨<åfl Ѩ~°=∂Ǩ¡^Œã¨OÜ«Ú`å t=ÉèÏ+¨}Ï. 12
„qÜ«∞`åO =∞#™È -cèëÈì, =~À [QÆu ^Œ∞~°¡Éèíó,
^•™êº =∞º^•`«=º =∞Ñ≤, `«= ã¨∞Î`åº =jHõ$`å. 13
NÉèíQÆ"å #∞"åK« –
336

# ‰õΩÖÏKå~°`À ^Õq! =∞u ˆ~‡ -ã¨∞Î Hõ^•K«#,

tkäÖÏ ^Õ= ^Õ"Õt! ã¨∂HõÎO K« ã¨Ñ¶¨ÅO `«=. 14
|∞∞+≤ ~°∞"åK« –
U= =∞ ã≤Î fiu KÀ HÍÎ Ç≤Ï u„™È ^Õ=ºó ã¨<å`«<åó,
JO`«i÷ =∂ѨÙó Ѩ~°=∂, ǨϺOa ˆH= ã≤÷`å -Éèí=`ü 15
J^äŒ ã¨=∞ºH± ã≤÷ `å#O`å, „áÈ"åK« =K«#O =Ú^•,
ã¨O`À+¨Ü«∞Of K« =ÚǨïó, Ö’HÍ#∞„QÆǨÏ`«`«Ê~å. 16
N^Õ =Ùº"åK« –
â◊$}fiO`«∞ „Ñ‘uã¨OÜ«ÚHÍÎ, „|Ǩχq+¨µ‚=∞¿ÇÏâ◊fi~åó,
^Õgã¨∂HõÎO Ѩ~°O ^èպܫ∞O, Éèíq+¨ºu Ѩ~å~°÷^Œ"£∞. 17
^Õgã¨∂HõÎO q<å ^Õ"åó, ÜÕ∞ K« ã¨ã¨Îâ◊fO #~åó,
„â’+¨ºOu K« Ѩiî+¨ºOu, `ÕëêO âßѨó Ѩ^Õ Ñ¨^Õ. 18
™È΄`«„`«ÜÕ∞} Kå<Õ#, ѨÓ~°‚O ™È΄`« =∞Éèí∂ k^Œ"£∞,
^Õgã¨∂HõÎO q<å áêˆ~î, J~°}˺ ~À^Œ#O Ü«∞^ä•. 19
^Õ"å TK«∞ó –
=∂`« ã¨ûѨÎâ◊f™È΄`«Ñ¶¨Åã¨∞Îu i ǨϟK«º`å"£∞,
Ü«∞O ã¨=∂Hõ~°‚º r"å<åO, qâßfi™È *ÏÜ«∞`Õ Éèí$â◊"£∞. 20
|∞∞+≤ ~°∞"åK« –
Wu "åHõºO ã¨=∂Hõ~°‚º, „|Ǩχq+¨µ‚t"Àk`«"£∞,
Ѷ¨Åã¨∞Îu =∞ ^äÀ"åK«, ™È΄`« ™êºã¨º =∞Ǩ=∞`Õ! 21
(Wu HÍmã¨∂HõÎ"£∞)
6. „áê^è•xHõ, 7. "≥·Hõ$uHõ, 8. =¸iÎ ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O
 337

9. ã¨OǨ~°[Ѩ„Hõ=∞ó
U=OQÆ∞}qâı+¨}qtëêìÜ«∂O â◊√Éèíu^äÒ =∞=∞ (㨉õΩ@∞O|㨺)
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©∆ ‡, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`å JYO_®#∞„QÆǨ"åѨκ~°÷O
N=∂~°¯O_ÕÜ«∞ѨÙ~å}ÏO`«~°æ`«K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊fO
ã¨OǨ~°„Hõ"Õ∞} [ѨO Hõi¿+º.
^蕺#"£∞ –=∂`« ˆ~‡ =∞^èŒ∞ÔH·@ÉèíѶ≤∞fl, =∞Ç≤Ï+¨„áê}ÏѨǨ~À^Œº"Õ∞,
¿ÇÏÖÏx~°‡`«^Œ∂„=∞Ö’K«#=^èÕ, ¿ÇÏ K«O_»=ÚO_®iÌx,
xâı≈+‘Hõ$`«~°HõÎc[^Œ#∞*Ë, x`Õº, xâ◊√OÉèÏѨ¿ÇÏ,
â◊√OÉèí^èŒfiOã≤x, ã¨OÇ¨Ï ~åâ◊√ ^Œ∞i`«O ^Œ∞ˆ~æ, #=∞ ¿ãÎ (J)OaˆH.
FO #=∞ â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞.
|∞∞+≤ ~°∞"åK« –
1. U`« `ÕÎ Hõkä`«O Éèí∂Ѩ! ^Õg=∂Ǩ`«‡º =Ú`«Î=∞"£∞,
U=O „ѨÉèÏ"å ™ê ^Õg, Ü«∞ ÜÕ∞^ŒO ^è•~°º`Õ [QÆ`ü.
2. q^•º `« Ü≥ÿ∞= „H˜Ü«∞`Õ, ÉèíQÆ=kfi+¨µ‚=∂Ü«∞Ü«∂,
`«Ü«∂ `«fi "Õ∞+¨ "≥·â◊º â◊Û, `« Ü≥ÿ∞ "å<Õº q"ÕH˜#ó.
3. "≥∂ǨϺO`Õ "≥∂Ç≤Ï`å â‹·Û=, "≥∂Ç¨Ï "Õ∞+¨ºOu KåѨˆ~,
`å =Ú¿ÑÇ≤Ï =∞Ǩ~å[! â◊~°}O Ѩ~°"Õ∞â◊fis"£∞.
4. P~åkè`å Ãã·= #$}ÏO, Éè’QÆã¨fi~åæѨ=~°æ^•,
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« –
Wu `«ã¨º =K« „â◊√≈`åfi, ã¨∞~°^äŒ ã¨û #~åkèѨó.
5. „Ѩ}˜Ñ¨`«º =∞ǨÉèÏQÆO, `« =∞$+≤O ã¨Ot`«„=`«"£∞,
xifi}À‚ -u=∞=∞`Õfi#, ~å*ϺѨǨÏ~°}Ë# K«.
338

6. [QÍ=∞ ã¨^Œº ã¨ÎѨ¿ã, 㨠K« "≥·â’º =∞Ǩ=Ú<Õ,

ã¨O^Œ~°≈<å~°÷ =∞OÉÏÜ«∂, #nѨÙe# =∂ã≤÷`«ó.
7. 㨠K« "≥·â◊º ã¨ÎѨ ¿ãοÑ, ^Õgã¨∂HõÎO Ѩ~°O [Ѩ<£,
`Ò `«ã≤‡<£ ѨÙe<Õ ^Õ"åºó, Hõ$`åº =¸iÎO =∞Ç‘Ï=∞~¸"£∞.
8. J~°›}ÏO K«„Hõ`«∞ ã¨Î™êºó, ѨÙ+¨Ê^èŒ∂áêyfl`«~°Ê}ˇÿó.
x~åǨ~“ Ü«∞`åǨ~“, `«#‡#™œ¯ ã¨=∂Ç≤Ï`Ò.
9. ^Œ^Œ`«∞ ™œÎ |eO K≥·=, x[QÍ„`åã¨$QÆ∞H˜∆`«"£∞,
U=O ã¨=∂~å^èŒÜ«∞`À, „ã≤Îaè ~°fiÔ~¬Â ~°º`å`«‡<Àó.
10. Ѩi`«∞ëêì [QÆ^•ú„f, „ѨHõºHõ∆O „áêÇ¨Ï K«O_çHÍ.
^Õ =Ùº"åK« –
Ü«∞`ü „áê`åÊ~°÷º`Õ `«fiÜ«∂ Éèí∂Ѩ! `«fiÜ«∂ K« ‰õΩÅ#O^Œ#!
11. =∞`«Î ã¨Î`ü „áêѨº`åO ã¨~°fiO, Ѩi`«∞ëêì ^Œ^•q∞ `«`ü.
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« –
`«`À =„"Õ #$áÈ ~å[º, =∞q„ÉèíO â◊º#º[#‡x.
12. J „`≥·= K« x[O ~å[ºO, ǨÏ`«â◊„`«∞|ÅO |ÖÏ`ü.
™È -Ñ≤ "≥·â◊º ã¨Î`À *Ï˝#O, =„"Õ xifi}‚=∂#ã¨ó.
13. =∞ "Õ∞ `«ºÇ¨Ï q∞u „áê[˝, ã¨ûOQÆqK«∞ºuHÍ~°Hõ"£∞.
^Õ =Ùº"åK« –
ã¨fiÖˇ·Ê ~°Ç¨ÏŸaè ~°fl$Ѩ`Õ! ã¨fiO ~å[ºO „áêѨûº`Õ Éèí"å<£.
14. ǨÏ`åfi iÑ¨Ó #ã¨öe`«O, `«= `«„`« Éèíq+¨ºu,
=∞$`« â◊Û Éèí∂Ü«∞ ã¨ûO„áêѨº, [#‡ ^Õ"å^£ q=ã¨fi`«ó.
15. ™ê=i‚HÀ =∞#∞ ~åfl=∞, Éèí"å<£ Éèí∞q Éèíq+¨ºu,
"≥·â◊º=~°º! `«fiÜ«∂ Ü«∞ â◊Û, =~À -㨇`ÀÎ -aè"åOzè`«ó.
 339
16. `«O „Ѩܫ∞KåÛùq∞ ã¨Oã≤^≥úº, `«= *Ï˝#O Éèíq+¨ºu
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ L"åK« –
Wu ^Œ`åfi `«Ü≥∂ ˆ~Ìg, Ü«∞^ä•aèÅ+≤`«O =~°"£∞.
17. |Éèí∂ "åO`«i›`å ã¨^Àº, ÉèíHÍκ `åÉèϺ =∞aè+¨µì`å,
U=O ^Õ"åº =~°O ÅÉÏúfi, ã¨∞~°^äŒó Hõ∆„uÜ«∞~°¬Éèíó,
ã¨∂~åº [˚#‡ ã¨=∂™ê^Œº, ™ê=i‚ ~°ƒùq`å =∞#∞ó.
™ê=i‚~°ƒùq`å =∞#∞ó! FO `«`ü ã¨`ü.

10. „|ǨχâßѨq"≥∂K«#O
FO J㨺 NK«O_çHÍ™È΄`«ã¨º „|ǨχâßѨq"≥∂K«#=∞O„`«ã¨º -
=t+¨ª <å~°^Œ ã¨O"å^•kèѨu„|Ǩ‡ |∞∞+≤ó,
K«i„`«„`«Ü«∞O c[O, „Ç‘ÏO â◊H˜Î~°∂Ñ≤}©,
ã¨Ô~· fiâ◊fi~°ºHÍi}© N^Œ∞~åæ ^Õ=`å, HõeÊ`«HÍ~°ºã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó
FO „Ç‘ÏO cèHõ~°ã¨fi~°∂áêÜ≥ÿ∞ =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí=∞iÌ<≥·º, „|ǨχâßѨq=ÚHÍÎ Éèí=,
FO NO |∞kú~°∂Ñ≤}ˇÿº =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°Ãã·#º<åt<≥·º, „|ǨχâßѨq=ÚHÍÎ Éèí=,
FO ~°O ~°HõÎ~°∂Ñ≤}ˇÿº =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞iÌ<≥·º â◊√OÉèí=^èŒHÍi}ˇÿº, „|ǨχâßѨq=ÚHÍÎ
Éèí=,
FO âßO â◊H˜Î~°∂Ñ≤}ˇÿº "Õ^Œã¨∞Î`≥·º, „|ǨχâßѨq=ÚHÍÎ Éèí=,
FO NO „â◊^•ú~°∂Ñ≤}ˇÿº Ѷ¨Å^•„`≥·º, „|ǨχâßѨq=ÚHÍÎ Éèí=,
FO =∂O =∂`«$~°∂Ñ≤}ˇÿº J~°æà◊ã¨Ç≤Ï`åÜ≥ÿ∞, „|ǨχâßѨq=ÚHÍÎ Éèí=,
FO NO „Ç‘ÏO ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ ã¨Ô~· fiâ◊fi~°ºHÍi}ˇÿº, „|ǨχâßѨq=ÚHÍÎ Éèí=,
FO H©¡O „Ç‘ÏO FO #=∞ t≈"åÜ≥ÿ∞ JÉèË^ŒºHõ=K«~°∂Ñ≤}ˇÿº,
„|ǨχâßѨq=ÚHÍÎ Éèí=,
FO HõÅÊHÍm „Ç‘ÏO Ѷ¨\ò ™êfiǨÜ≥ÿ∞ |∞∞ˆQfi^Œ~°∂Ñ≤}ˇÿº,
„|ǨχâßѨq=ÚHÍÎ Éèí=,
340

(L`«Î~°qkè)
11. Lf¯Å#"£∞
FO NOH©¡O „Ç‘ÏO ã¨Ñ¨Îâ◊u K«O_çˆH, Lf¯Å#O ‰õΩ~°∞ ‰õΩ~°∞ ™êfiǨ.
(J<Õ =∞O„`«O 21 ™ê~°∞¡ [Ñ≤™êÎ~°∞.
WHõ¯_» Ü«∞O„`«ã¨÷^Õ=`«Å‰õΩ Ü«∞^ä•â◊H˜Î ëÈ_»â’ѨKå~åÅ`À
ÖË^• ѨOKÀѨKå~åÅ`À ѨÓ[. )
– ѨOKÀѨKå~°Ñ¨Ó[ –
J^äŒ N=∞ǨHÍm =∞ǨÅH©∆ ‡ =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`å#∞„QÆǨ"åѨκ~°÷O
áê~îÀ`«Î~åOQÆ (ѨOKÀѨKå~°) ѨÓ*ÏO Hõi¿+º. (Jx ã¨OHõeÊOz)
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ. QÆO^èŒO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ. ѨÙ+¨ÊO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ. ^èŒ∂ѨO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ. nѨO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
ã¨=∞™ÈÎѨKå~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(WHõ¯_» ã¨Ñ¨Îâ◊fѨÙã¨ÎHõѨÓ[ KÕã≤ L`«Î~°h~å[#O W"åfie)
 341

2. UHÍ^ŒâßOQÆO
(N^ÕgѨÓ*Ï – ^Œ∞~åæã¨Ñ¨Îâ◊f – N~å=∂Ѩa¡+¨~üû)

ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ „áê~°OÉèíOÖ’ (1. ѨÙã¨ÎHõѨÓ[, 2. âßáÈ^•ú~°O, 3. Lf¯Å#O `«~°∞"å`«)

ѨÓ~åfiOQÆOQÍ – 1. Hõ=K«O, 2. J~°æà◊O, 3. H©ÅHõO, 4. ǨÏ$^ŒÜ«∞O,
5. ^èŒfi[O
ã¨ÑâΨ u◊ H˜ `«~∞° "å`« – (K«O_ôÑO¨ KåHõ~∆ <° åºã¨O, 2. ã¨ÑâΨ f◊ =∂ÖÏ=∞O„`« L`«~Î <° åºã¨O,
3. ^Õgã¨∂HõÎO, 4. #"å~°‚=∞O„`«[ѨO J<Õ"å\˜`À)
L`«Î~åOQÆOQÍ 1. „áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O 2. "≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O, 3. =¸iÎ~°Ç¨Ï㨺O,
4. ã¨~°ã¨fifã¨∂HõÎO, 5. ÅH©;ã¨∂HõÎO, 6. HÍmã¨∂HõÎO, J<Õq P~°∞
LO\Ï~Ú. ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ ѨÓ~°fiOÖ’ S^Œ∞, `«~°∞"å`« P~°∞ JOQÍÅ∞ HÍQÍ,
"≥Ú`«ÎO 11 JOQÍÅ∞ LO_»_»O KÕ`« nxx UHÍ^ŒâßOQÆOQÍ ¿Ñ~˘¯O\Ï~°∞.
(^•fi^ŒâßOQÆOÖ’x ã¨OǨ~°[Ѩ„Hõ=∞O ÖË^∞Œ HÍx, Lf¯Å#O WHõ¯_® L#flk).
ã¨Ñ¨Îâ◊fUHÍ^ŒâßOQÆq^è•#O :
âßáÈ^•ú~°O, Lf¯Å#O, `«~°∞"å`« 1. Hõ=K«, 2. J~°æà◊, 3. H©ÅHÍÅ∞
+¨_»OQÆq^è•#OQÍ.
4. ǨÏ$^ŒÜ«∞O, 5. ^èŒfi[O ^•fi^ŒâßOQÆq^è•#OQÍ.
(^•fi^ŒâßOQÆq^è•#OÖ’ ^èŒfi[O`«~°∞"å`« L#fl (6. ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ
=∞O„`«)<åºã¨O WO^Œ∞Ö’ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡ Wk UHÍ^ŒâßOQÆO J~ÚOk.
J~Ú<å, D<åºã¨OÖ’x Hõ~°<庙êkHõÉèÏQÆO H˘O`« K«„Hõ<åºã¨O J<Õ¿Ñ~°∞`À
WO^Œ∞Ö’#∂ L`«Î~åOQÆOÖ’ LOk.)
#"å~°‚=∞O„`«[ѨqkèÖ’ ^•fi^ŒâßOQÆq^è•#OÖ’ =¸Å=∞O„`«O`À
Hõ~°ã¨Oâ’^èŒ#O J~Ú#`«~°∞"å`« WHõ¯_» UHÍ^Œâ◊<庙êÅ∞ L<åfl~Ú.
UHÍ^Œâ◊<庙êÅ∞ J~Ú#`«~°∞"å`« Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<庙êÅ∞ "Õˆ~¿Ñ~°¡`À L<åfl~Ú
Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O – +¨_»OQÆ<åºã¨O ¿Ñ~°∞`À
342
=~°‚<åºã¨O – JHõ∆~°<åºã¨O ¿Ñ~°∞`À L<åfl~Ú
`«~°∞"å`« kQ∑ <åºã¨O JkèHõOQÍ WÖÏ LOk.
kVò<åºã¨O
1. FO SO – „áêK≥·º #=∞ó 2. FO „Ç‘ÏO – PˆQflÜ≥ÿ∞º #=∞ó
3. FO H©¡O – ^ŒH˜∆}ÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó 4. FO KåO – <≥·~°$`≥·º #=∞ó
5. FO =ÚO ѨtÛ=∂Ü≥ÿ∞ #=∞ó 6. FO _®O – "åÜ«∞"≥·º #=∞ó
7. FO Ü≥ÿ∞O – LnK≥·º #=∞ó 8. FO qKÕÛ – Sâß<≥·º #=∞ó
9. FO KÕÛO – T~åúfiÜ≥ÿ∞ #=∞ó
10. FO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ – J^èŒ~åÜ≥ÿ∞ #=∞ó
(^•fi^ŒâßOQÆOÖ’x "åºÑ¨Hõ<åºã¨O nxH˜ ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ LO@∞Ok.)
FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó
^蕺#O :
Y_»æO K«„HõQÆ^Õ+¨µKåѨѨiѶ¨∂<£, â◊¥ÅO Éèí∞â◊√O_ôO t~°ó
â◊OYO ã¨O^Œ^èŒfO HõÔ~· „ã≤Î#Ü«∞<åO ã¨~åfiOQÆÉèí∂ëê=$`å"£∞,
hÖÏâ◊‡^Œ∞ºu =∂㨺áê^Œ^Œâ◊HÍO ¿ã"Õ =∞ǨHÍoHÍO
Ü«∂ =∞™œÎ`ü ã¨fiÑ≤`Õ Ç¨Ï~“ Hõ=∞Å*’ ǨÏO`«∞O =∞^èŒ∞O ÔH·@Éèí"£∞.
JHõ∆„ã¨HõÊ~°â◊¥QÆ^Õ+¨µ‰õΩeâ◊O Ѩ^Œ‡O ^èŒ#∞ó ‰õΩO_çHÍO
^ŒO_»O â◊H˜Î =∞ã≤O K« K«~°‡ [Å[O Ѷ¨∞O\ÏO ã¨∞~åÉèÏ[#"£∞
â◊¥ÅO áêâ◊ã¨∞^Œ~°≈<Õ K« ^Œ^èŒfO ǨÏÃãÎÂó „Ѩ"åà◊„ѨÉèÏO
¿ã"Õ Ãã·iÉèí=∞iÌh q∞Ç¨Ï =∞ǨÅH©;O ã¨~À[ã≤÷`å"£∞.
Ѷ¨∞O\Ïâ◊¥ÅǨÏÖÏx â◊OY=Úã¨ÖË K«„HõO ^èŒ#∞ ™êûÜ«∞HõO
ǨϙêÎÉèˇ˚ ~°Ì^èŒfO, Ѷ¨∞<åO`«qÅã¨pÛù`åOâ◊√`«∞ź„ѨÉèÏ"£∞,
Q“s^ÕǨÏã¨=Ú^Œƒù"åO, „u[QÆ`å =∂^è•~°Éèí∂`åO, =∞Ǩ
ѨÓ~åfi =∞„`« ã¨~°ã¨fif =∞#∞Éèí*Ë â◊√OÉèÏk^≥·`åºiÌh"£∞.
(`«~°∞"å`« ѨOK«Ñ¨Ó*ÏkHõO`À [ѨO ѨÓiÎ J~Ú#`«~°∞"å`«)
 343

~å„uã¨∂HõÎO, ã¨Ñ¨Îâ◊f=¸Å=∞O„`«<åºã¨O +¨_»OQÆq^è•#OQÍ. `«~°∞"å`«

K«O_ôѨOKåHõ∆~°<åºã¨O
1. FO „Ç‘ÏO ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó, 2. FO K«O t~°¿ã ™êfiǨ,
3. FO _çO tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò, 4. FO HÍO Hõ=KåÜ«∞ ǨïO,
5. FO Ü≥ÿ∞O <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò,
6. FO „Ç‘ÏO K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò.
K«„Hõ<åºã¨O
(^•fi^Œ â ßOQÆ q ^è • #OÖ’x Nã¨ Ñ ¨ Î â ◊ u HÍ™ÈÎ „ `« = ∂ÖÏ=∞O„`« < åºã¨ O Ö’x
Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O K«„Hõ<åºã¨O J<Õ¿Ñ~°∞`À WHõ¯_» L#flk..
^蕺#O: (Ü≥∂x=Ú„^Œ`À)
q^Œ∞º^•Ì=∞ã¨=∞„ѨÉèÏO, =∞$QÆѨu㨯O^èŒã≤÷`åO cè+¨}ÏO
Hõ<åºaèó Hõ~°"åÅMËK«qÅã¨`ü ǨϙêÎaè ~å¿ãq`å"£∞,
ǨÏÃãΠâ◊Û„Hõ^èŒ~åeMË@qtMÏ<£ KåѨO QÆ∞}O `«~°˚hO
a„ÉèÏ}Ï =∞#ÖÏu‡HÍO â◊t^èŒ~åO ^Œ∞~åæO „u<Õ„`åO Éèí*Ë.
(J#O`«~°O ѨOK«Ñ¨Ó[ KÕã≤, ã¨Ñ¨Îâ◊uáê~åÜ«∞}O „áê~°OÉèíO)
ã¨Ñ¨Îâ◊uáê~åÜ«∞}O `«~°∞"å`« L`«Î~åOQÆOQÍ L`«Î~°<åºã¨O, ^Õgã¨∂HõÎO
J~Ú#`«~°∞"å`« ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∞O, ã¨∂Hõ΄`«Ü«∞O K≥áêÊe. (^•fi^ŒâßOQÆq^è•#OÖ’
ã¨ÑâΨ f◊ L`«~Î åOQÆOÖ’ =ÚO^Œ∞ ã¨∂Hõ„Î `«Ü∞« O `«~∞° "å`« ~°ÇϨ 㨺„`«Ü∞« O HÍQÍ P„Hõ=∞O
=ÚO^Œ∞ "≥#∞HõÅ∞ UHÍ^ÕâßOQÆOÖ’ =∂~å~Ú. `«~°∞"å`« ^•fi^ŒâßOQÆq^è•#OÖ’
L#fl ã¨OǨ~°[Ѩ„Hõ=∞O WO^Œ∞Ö’ ÖË^∞Œ . Lf¯Å#O L#flk. "≥Ú`«OÎ g∞^Œ ^•fi^ŒâßOQÆ,
UHÍ^ŒâßOQÆq^è•<åÅÖ’ ÉèË^ŒO `«‰õΩ¯=. ™ê=∂ºÖË JkèHõO.
344

3. #"åOQÆO
(|$ǨÏ`ü™È΄`«~°`åflHõ~°O–N^Õgã¨Ñ¨Îâ◊fѨÙ~°â◊Û~°}q^è•#O.ѨÙ@.517)
<åºã¨ =∂"åǨÏ#O K≥·=, <å=∂ #º~°æà◊H©ÅˆH,
ǨÏ$^ŒÜ«∞O K« ^Œà◊O K≥·=, ^蕺#O Hõ=K« "Õ∞= K«.
=∂Ǩ`«‡ºO K« [¿Ñ xfl`«º, =∞+¨ì=∂ºO K« qâı+¨`«ó,
™œÉèÏQƺO K« ÅÉèË xfl`«ºO, #~À =ÚKÕº`« ã¨OHõ\Ï`ü.

ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ „áê~°OÉèíOÖ’ (1. ѨÙã¨ÎHõѨÓ[, 2. âßáÈ^•ú~°O, 3. Lf¯Å#O `«~°∞"å`«)

ѨÓ~åfiOQÆOQÍ – 1. <åºã¨O, 2. P"åǨÏ#O, 3. <å=∞O. 4. J~°æà◊O, 5.
H©ÅHõO, 6. ǨÏ$^ŒÜ«∞O, 7. ^Œà◊O, 8. ^蕺#O, 9. Hõ=K«O. Dq^èŒOQÍ
`˘q∞‡k JOQÆ=ÚÅ∞ HõeyLO_»_»OKÕ`« ã¨Ñ¨Îâ◊u áê~î°„Hõ=∞OÖ’ Wk
#"åOQÆq^è•#O J=Ù`«∞#flk.
1. <åºã¨O
J㨺 N<åºã¨=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º - =∂~°¯O_ÕÜ«∞ |∞∞+≤ó J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó
, =∞ǨHÍm =∞ǨÅH©; =∞ǨÏã¨~°ã¨fi`Àº ^Õ=`åó. „Ç‘ÏO, NO H©¡O
c*Ïx, W+¨ìHÍ=∂º~°÷ã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
1. áê^ŒÜ≥∂ó "å~åÃǷϺ #=∞ó 8. ^ŒH˜∆}Éèí∞*Ë "≥·+¨‚"≥·º #=∞ó
2. [OѶ¨∂^ŒfiÜÕ∞ „|Ǩ‡}ˇÿº #=∞ó 9. "å=∞Éèí∞*Ë HÍ=∂ÔH∆º #=∞ó
3. T~°∞^ŒfiÜÕ∞ K«O_çHÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó 10. ǨÏ$^ŒÜÕ∞ t"åÜ≥ÿ∞ #=∞ó
4. x`«OÉË <å~°ã≤OÃǷϺ #=∞ó 11. HõOˆ~î ~°∞„^•}ˇÿº #=∞ó
5. <åÉè∫ Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ #=∞ó 12. =ÚMË HÍ`åºÜ«∞<≥·º #=∞ó
6. [~î°ˆ~ áê~°fi`≥·º #=∞ó 13.t~°ã≤ =∂¿ÇÏâ◊fiÔ~·º #=∞ó
7. L~°ã≤ t=^Œ∂`≥·º #=∞ó 14. JO`«iˆH∆ H“tHÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó
15. Éèí∂=∞ø âßHõOÉèíÔ~·º #=∞ó
 345

JHÍ~åk Hõ∆HÍ~åO`« c*ÏHõ∆~° =∞¿ÇÏâ◊fis,

Ü«∞Hõ∆ ~åHõ∆㨠ÉË`åà◊ âßH˜h _è®H˜h QÆ}ˇÿó. 1
Éèí∂`«„¿Ñ`« Ñ≤âßK≥· â◊Û, q^•º^èŒ~°ã¨=∞xfi`å,
HÍà◊~å„f [QÆ#∂‡iÎ, ã¨û^•#O^Œã¨fi~°∂Ñ≤}©. 2
SO „Ç‘ÏO H©¡O Hõ=Kå K≥·=, „u=$^£ ÉÏǨº K« âßOÉèíg,
j~°¬ˆH K≥·= HÍ=∂H©∆, ^Œ∞~åæ^Õg ÅÖÏ@ˆH. 3
„Éèí∂=∞^èÕº Éèí„^ŒHÍm `«∞, K«‰õ∆Ω~°‡^èÕº =∞¿ÇÏâ◊fis,
"å~åÇ‘Ï <åã≤HÍÜ«∂O K«, H“=∂s KÒ+¨ª U= K«. 4
^ŒO`«^ŒfiÜÕ∞ <å~°ã≤OÇ‘Ï, lǨfi„ˆQ (J)=`«∞ K«O_çHÍ,
„â’„`«^ŒfiÜÕ∞ =∞ǨQ“s, HõO~î°=∞^èÕº `«∞ "≥·+¨‚g. 5
ǨÏ$^ŒÜÕ∞ K« =∞ǨÅH©;, ã¨Î#=∞^èÕº `«∞ áê~°fif,
=Hõ∆ãπã¨÷ÖË ÉèíQÆ=f, ÉÏǨï=¸ÖË `«∞ âßOÉèíg. 6
ÉÏǨï=∞^èÕº ~°∞„^ŒHÍm, ǨϺOQÆ∞m+¨µ K« =∂eh,
<åaè=∞^èÕº Éèí„^ŒHÍm, Hõ\ ˜=∞^èÕº `«∞ Ü«∞H˜∆}©. 7
[OѶ¨∂^ŒfiÜÕ∞ `«^ä• Q“s, *Ï#∞=∞^èÕº `«∞ âßOHõs,
QÆ∞ÅÊ^ŒfiÜÕ∞ K« =∂`«Ow, q[Ü«∂ áê^ŒÜ≥∂ ã¨Î^ä•. 8
Kå=ÚO_® ~À=∞‰õÄ¿Ñ+¨µ, K«~å‡k+¨µ K« Éèˇ·~°g,
~°∞kèˆ~+¨µ `« ^äÕO„^•}©, ѨÙëêìOw ã¨^• *˺ëêª K« ~°Hõ∆`«∞.9
ã¨~åfiOˆQ+¨µ K« "åˆQÌg ã¨^• *˺ëêª K« ~°Hõ∆`«∞. 10
2. P"åǨÏ#O
=∞O„`åHõ∆~°=∞~¸O ^ÕgO, =∞O„`å}ÏO ~°∂Ѩ^è•i}©"£∞,
#=^Œ∞~åæ =Ú=∂O ™êH∆Í`ü, Hõ<åº =∂"åǨÏÜ«∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞.
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
346
(J<Õ=∞O„`«O`À `«#=∞#ã¨∞ûÖ’ K«O_ô^Õqx P"åǨÏ#O KÕã¨∞H˘x)
ÅO - QÆO^èŒO, ǨÏO - ѨÙ+¨ÊO, Ü«∞O - ^èŒ∂ѨO, ~°O - nѨO, =O
- J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO,
ã¨O - `åO|∂ÖÏk ã¨~ÀfiѨKå~å<£ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
(Jx ѨOK«Ñ¨Ó[#∞ =∂#ã≤HõOQÍ KÕÜ«∂e)
3. <å=∞O (K«`«∞+¨¬+≤ìÜ≥∂yh<å=∂x)
(WHõ¯_» 㨉õΩO‰õΩ=∞qÖËѨ<åO Jx ^蕺xOz, Åe`å~°Ç¨Ï㨺<å=∂Å∞
N=∂`å..."≥Ú^ŒÅ∞QÍ aã¨`«O`«∞`«hÜ«∞ã‘ =~°‰õΩ (1-40 â’¡HÍÅ∞)
áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∞_»O XHõѨ^Œúu
J㨺 NzO`å=∞}˜ q^Õºâ◊fis =∞Ǩ=∞O„`«ã¨º - JQÆã¨Îº |∞∞+≤ó,
=∞Ǩq~å\ò Kè«O^Œó, zO`å=∞}˜ =∞Ǩq^Õºâ◊fis ^Õ=`å,
SO c[O, H©¡ â◊H˜Îó, ™œó H©ÅHõO, =∞Ǩ=∂Ü«∂ „Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó
(SO H©¡O ™œó ™œó H©¡O SO Å`À Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O)
k=ºÜ≥∂w, =∞ǨÜ≥∂w, ã≤^ŒúÜ≥∂w, QÆ}Ëâ◊fis,
„¿Ñ`åj, _®H˜h, HÍm, HÍà◊~å„f, xâßK«s, (9) 1
~°≠OHÍs, KÀ~°úfi"Õ`åm, Ñ≤âßp, Éèí∂`«_®=∞s,
T~°úfiˆHj, q~°∂áêH©∆, â◊√ëê¯Ow, #~°Éè’[h, (16) 2
~åHõ∆ã‘, Ѷ¨∞’~°~°HÍÎH©∆, qâ◊fi~°∂Ñ‘, ÉèíÜ«∞OHõs,
g~°H“=∂iH©, K«O_ô, "å~åÇ‘Ï, =ÚO_»^è•i}©, (24) 3
„ÉèÏ=∞s, ~°∞„^Œ"Õ`åm, cèHõs, „uѨÙ~åO`«HÍ,
Éèˇ·~°g, ^èŒfiOã≤h, „HÀnè, ^Œ∞~°∞‡v, „¿Ñ`«"åÇ≤Ïh. (33) 4
Y\ÏfiOw, n~°…ÅOÉ’+‘ª, =∂eh, =∞O„`«Ü≥∂yh,
HÍÖÏyfl~ü, „QÍ=∞}©, K«„H©, HõOHÍm, Éèí∞=<Õâ◊fis, (42) 5
Ѷ¨\ϯs, g~°Éèí„^Õj, ^èŒ∂„=∂H©∆, HõÅǨτÑ≤Ü«∂,
HõO@H©, <å@H©, =∂s, Ü«∞=∞^Œ∂f, Hõ~åoh. (51) 6
 347

H“tH©, =∞iÌh, Ü«∞H©∆, ~À=∞[OѶ¨∂„ѨǨi}©,

ã¨Ç¨Ï„™êH©∆, HÍ=∞Ö’ÖÏ, HÍHõ^ŒO„+‘ì, `«fi^èÀ=Úv, (59) 7
^èŒ∂~°˚\ ©, qHõ\ ©, Ѷ¨∞’s, Hõáêb, q+¨ÅOѶ≤∞h, (64) 8
K«`«∞+¨ì+‘ì ã¨û=∂MϺ`å Ü≥∂y<Àº =~°ã≤kú^•ó.
x`«ºã¨O㨇~°}=∂„`Õ} ã¨~°fiáêѨHõ∆Ü≥∂ Éèí"Õ`ü. 9
4. J~°æà◊O
(J~°æà◊, H©ÅHõ, Hõ=KåÅÖ’ <åºã¨O WO^Œ∞Ö’ qâı+¨O.
™È„`åÅ∞ ^•^•Ñ¨Ù Ü«∞^ä•`«^äŒ"Õ∞)
J㨺 NJ~°æà◊™È΄`«=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º –
ã¨fi~å‚Hõ~°¬} Éèˇ·~°= |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, N^Œâ◊HÍ`åºÜ«∞h ^Õ=`å,
PO-c[O, "åwâ◊fis â◊H˜Îó, =∞ǨHÍm H©ÅHõO,
=∞=∞ "åwâ◊fis„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
PO, DO, TO, SO, BO, Jó (J<Õ"å\˜`À Hõ~°<åºã¨O - JOQÆ<åºã¨O.)
^蕺#O : „ѨHÍâ◊=∞^茺ã≤÷`« z`üã¨fi~°∂áêO,
=~åÉèíÜÕ∞ ã¨O^Œ^èŒfO, „u}Ë„`å"£∞,
ã≤O^èŒ∂~°=~å‚ =∞uHÀ=∞ÖÏOwO
=∂Ü«∂=∞~¸O `«`«Î fi=∞~¸O #=∂q∞.
J~°æà◊O H©ÅHõO Kå^Ò, Ѩiî`åfi Hõ=K«O Ѩˆ~î`ü,
[¿Ñ`ü ã¨Ñ¨Îâ◊fO ѨâßÛ`ü, „Hõ=∞ U+¨ t"Àk`«ó. 1
J~°æà◊O ^Œ∞i`«O ǨÏOu, H©ÅHõO Ѷ¨Å^ŒO `«^ä•,
Hõ=K«O ~°Hõ∆`Õ x`«ºO, K«O_çHÍ „u`«Ü«∞O Ѩˆ~î`ü. 2
J~°æà◊O ǨÏ$^ŒÜÕ∞ Ü«∞㨺, `« ^ä•#~°æàÏ "å㨙œ,
Éèíq+¨º fu xtÛ`«º, t"Õ# K«i`«O ѨÙ~å. 3
348

H©ÅHõO ǨÏ$^ŒÜÕ∞ Ü«∞㨺, 㨠H©e`«=∞<À~°^äŒó,

Éèíq+¨ºu ã¨O^ÕǨϟ, <å#º^ä• t=Éèí∂+≤`«"£∞. 4
Hõ=K«O ǨÏ$^ŒÜÕ∞ Ü«∞㨺, ã¨~°fi„`« Hõ=p YÅ∞,
„|Ǩχ}Ï xi‡`«O ѨÓ~°fi q∞u xtÛ`«º KÕ`«™ê. 5
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ó –
UHÍ „uq^è• MϺ`å, ã¨Ñ¨Î^è• Ãã·= H©iÎ`å,
`«™êº ÉèË^• ǨϺ#O`å â◊Û, `« <å‡Ç¨`«‡ºO t"À^ŒÜ«∞"£∞.6
Ü«∂ ^Õg ã¨∂ÎÜ«∞`Õ x`«ºO, q|∞^è≥· ˆ~fi^Œáê~°ÔQ·ó,
™ê "Õ∞ =ã¨`«∞ lǨfi„ˆQ, „|Ǩχ~°∂áê ã¨~°ã¨fif. 7
[Ü«∞, `«fiO ^Õq ! Kå=ÚO_Õ ! [Ü«∞, Éèí∂`åѨǨi}˜!
[Ü«∞, ã¨~°fiQÆ`Õ ! ^Õq ! HÍà◊~å„u ! #"≥∂ (J)ã¨∞Î `Õ. 8
(`«~°∞"å`« [Ü«∞Of =∞OQÆàÏ HÍm W`åºkQÍ J~°æàÏ™È΄`«O)

5. H©ÅHõO
J㨺 NH©ÅHõ™È΄`«=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º qâ◊√^Œú*Ï˝#~°∞„^Œ |∞∞+≤ó,
J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, â◊„`«∞ã¨OǨ~°HÍi}© K«O_çHÍ ^Õ=`å,
HõO-c[O, ÅO-â◊H˜Îó, DO-H©ÅHõO,
=∞=∞ =∞ǨÅH©;„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~ú [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
HÍ¡O-H©¡O–‰õÄ¡O–ÔH¡ÂO–H“¡O–Hõ¡ó (J<Õ"å\˜`À ѨÓ~°fiOÖÏQÆ <åºã¨O)
™È=∞„ѨÉèíO, ™È=∞HõàÏ=`«Oã¨O, áê}˜ã¨∞Êù~°`üѨOK«â◊ˆ~+¨µKåѨ"£∞,
„áê}„Ñ≤Ü«∞O, <Òq∞ Ñ≤<åHõáê}Ëó, HÀ}„`«Ü«∞ã¨÷O ‰õΩÅ^≥·=`«O #ó.
(Jx ^蕺#O KÕã≤#`«~°∞"å`« H©ÅHõO. WHõ¯_» z=~° JkèHõáê~î°O)
J„QÆ`À (J) Ü«∞O =∞Ǩ^Õ=ó Hõ$`åfi H©e`«HÍ~°}Ï`ü
x+‘¯ÖÏO K« ã¨^• ÉèíHÍκ Ѩiî`«=ºO ã¨=∂Ç≤Ï`≥·ó. 15
 349

„Ѩ^äŒ=∞O Ѩ~î°º`Õ ^Õ"åºó ™È΄`«O K≥·= â◊√ÉèíO Éèí"Õ`ü

W^ŒO ™È΄`«O Ѩiî`åfi `«∞ =∞Ǩ™È΄`«O Ѩˆ~î#fl~°ó. 16
# ~°Ç¨Ï™êº~°Û<À¿Ñ`«ã¨=∞ã¨ÎѶ¨Å =∞"åѨÙfl`Õ. 17
(Wfâ◊fi~° q~°z`«O H©ÅHõO ™È΄`«O ã¨OѨÓ~°‚"£∞)
6. ǨÏ$^ŒÜ«∞O
(#"åOQÆOÖ’ K«O_ôǨÏ$^ŒÜ«∞O ^•fi^ŒâßOQÆq^è•#OHõO>ˇ aè#flO)
J^ä•`« ã¨ûO„Ѩ=H∆ͺq∞, qã¨Îˆ~} Ü«∞^ä• `«^ä•,
K«O_çHÍǨÏ$^ŒÜ«∞O QÆ∞ǨϺO, â◊$}∞ Ã+· fiHÍ„QÆ=∂#ã¨ó.
FO SO „Ç‘ÏO H©¡O NO
[fiÅ [fiÅ Kå=ÚO_Õ, K«O_çˆH,
„u^Œâ◊ =∞‰õΩ@ HÀ\˜ HÀ\©~° ã¨OѶ¨∞\˜`« K«~°}Ï~°qO^Õ,
QÍÜ«∞„f ™êq„f =∂`«$=^£ ~°ˆH∆`ü, ã¨~°fiqѶ¨∂fl<£ xHõ$O`«u.
Éè’ÔQ·â◊fi~°ºO ^Œ^•u N=∞ǨÅH©;ó, „Ѩܫ∞K«Ûù `åºÜ«Ú~°fi$kúO,
㨠^•~ÀQƺO, q[Ü«∞O, #$áêÅ"≥∂ǨÏ#O K«,
ã¨~°fiÉèí∂`å<åO =jHõ~°}ã≤kúO, „Ѩã¨<åfl [Ѩ`« ã¨∞Îëêì.
^ŒO„ëÈì„QÆ=^Œ<Õ Ñ¶¨∞’~°Ñ¶¨∞’~å#<Õ,
#Ü«∞<À[˚fiÅ *ÏfiÖÏ =∂ÖÏ ã¨Ç¨Ï„㨠Ѩi=$`«
=∞Ǩ@ìǨ㨠^èŒ=o`« kQÆO`«ˆ~,
HÍ=∞~°∂Ѩã¨fi~°∂¿Ñ, =∞Ǩ=∞}˜„ѨÉèÏ^Àºu`« ã¨HõÅkQÆO`«ˆ~,
HõáêÅǨϿãÎ, kyfi[$Oaè`Õ, =∞Ǩã¨Ç¨Ï„ã¨Éèí∞*Ï=`åˆ~,
^Œâ◊Éèí∞ *Ï+¨ìÉèí∞ *ÏO`«~åà◊ ã¨fi~°∂¿Ñ, QÆ*Ïl<À`«ÎsÜÕ∞,
"Õ`åà◊ |$O^ŒÑ¨i=$`Õ, „ѨHõOÑ≤`« ^èŒ~å^茈~,
=∞^èŒ∞~°"å}© „Ѩ|O^èŒ ~°ã¨ „Ѩ"å¿ÇÏ, N=∞u, HÍà◊~å„u, =∞Ǩ=∂ÜÕ∞,
t"Õ, x`Õº, „uÉèí∞=<À^Œú~å^蕈~, N=∞^À_®¤º}=∂`«$HÍ*ÏfiÖË
350

[Ü« ∞ , [#x, Ѩ Ó ~° ‚ y i㨠O Ǩ  ˆ ~ , xdÅ ^Õ = `å 㨠= ∂~åkè ` Õ ,

=∞¿ÇÏO„^•^Œº+¨ìÖ’HõáêÖÏOâı,
SO „^•ºˆQfl~¸ Ü«∂=∞º <≥|· ∞∞f "å~°∞}© "åÜ«∞g H“ÉË ~Ô º· âßh ã¨fi~°∂Ѩã`÷≤ Õ
ã¨^• ã≤`åOQÆ QÆ∞~°∞K«O_» „HÀ^èŒ L#‡`«Î HõáêÅ cè+¨} ã¨OǨ~° Éèˇ·~°"å+¨ìHõ
x¿+q`Õ,
"å=∂k â◊Hõκ+¨ìHõ x¿+q`Õ,
„ÉÏǑχ, =∂¿ÇÏâ◊fis, H“=∂s, "≥·+¨‚g, "å~åÇ‘Ï,
<å~°ã≤OÇ‘Ï, WO„^•}©, Kå=ÚO_® K«O_çHÍ ã¨fi~°∂¿Ñ,
H“=∂s, ~“„n, =¸sÎ, HõÖϺ}©, ~ÀÇ≤Ï}©, HÍoHÍ, K«O_çHÍ, âßOÉèíg,
^Œ∞~åæ, ã¨∞Éèí„^• Ѩi=$`Õ
=$+≤ìHõs, áê~°fif, „u=¸iÎ, HÍoHÍ, ã¨∞ÉèíQÍ, =∞Ç≤Ïëê, ‰õΩ=∂s,
K«O_ô, HÍÅã¨OHõi¬HÍ,
WOk~å, Hõ=∞ÖÏ, ÅH©;, N, ™êûfi, ǨO|∞*Ïã¨<å, #O^•u‡ˆH, ^Õq
Ü≥∂ˆQâ◊fii, ~°HõÎKå=ÚO_Õ, ~°HõÎ^ŒOu, „ѨÉèÏ=∞~Ú, â◊`åH˜∆, q^Àº`«=∂<Õ,
Q“s, ã¨f, K«O_çHÍ, HÍoHÍ, áê~°fif, âßHõOÉèís â◊√ÉèÏǨÏfiÜÕ∞,
z`«Î „Éè=í ∞~° áê}© =∞Ǩ=∂s „ѨHeõ Ê`« t"≥H· ÍO`« ^Œ∂`«H$õ `«º qÉèÏǨÏfiÜÕ∞.
t=^Œ∂u ã¨=∞~°¿ã, ã¨∞~°^äŒ=∞Ǩ~å[ ã¨=∂kè"≥·â◊º ѨiѨÓ~°‚=~°„Ѩ^Õ,
=∞Ǩ"åǨÏ#, ~å[ã≤OǨã¨# ¿ã=º=∂<Õ,
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèíq<åâ◊ P^ŒºK«i`« „ѨÉèÏ"Õ,
z‰õ∆Ω~° Kå=∞~° L^Œ„QÆ =∞ǨǨÏ#∞^≥·`«º qÖ’=∞ ÉÏ+¨ÊÖ’=∞ L„QÆ^Œ~°≈#
HÍÅaÅ Hõ~åà◊ L^ŒOÌ _» `å„=∞ JO`«Hõ L„QÆg~°º „u<Õ„`« ^Œ∞~°~ú ¬° ^Œ∞~°∞‡MÏYº
¿ã<å^茺H∆Ínèâ◊fi~°
=∞Ç≤Ïëêã¨∞~° ã¨OǨ~° ~°∂Ѩ, kfifÜ«∞ K«i`« „Ѩ"Õ∞ÜÕ∞
^èŒ∂„=∞Ö’K«# K«O_»=ÚO_» ~°HõÎc[ ~°HÍÎHõ∆ ~°HÍÎHõ∆ â◊√OÉèí xâ◊√OÉèí
 351

^≥·`«º~å[ x+¨¯O@Hõ `«$fÜ«∞K«i`« "åºÑ¨Î kQÆO`«~åàı,

^Œ∞Ô~æÂHõg~å ѨiK«ˆ~ ! HÍ"Õ∞â◊fii, =„*Ëâ◊fii, ÉèíQÆ=∂ex
~°u „Ñ‘u =∞<À ÉèÏ= WKåÛù *Ï˝# „H˜Ü«∂ â◊H˜Î ã¨=∂‰õΩÖË,
q<åÜ«∞Hõ „u"Õ^Õ,
Éèˇ·~°= HÍÅ=∞$`«∞º ã¨OÉèÏq`Õ, „`«~¸q^•º HÍ=∞^èÕ<À
ÉèÏëêHõ∆~° ã¨fi~å`«‡ˆH, „Ѩ*ÏѨu Ѩi=$`Õ, „|Ǩχ qkè qiOz ^è•`«$
ã¨$+≤ì„Hõ"Õ∞,
L=∂ Q“s ã¨f K«O_ô ã¨∞O^Œs â◊√ÉèÏt"åǨÏfiÜÕ∞
â◊OHõ~° ™ê÷}∞ HõѨsÌ „uÖ’K«# ã¨OǨ~°„Hõ"Õ∞,
NѨ^•‡ Hõ=∞ÖÏ=∂`«$ ÅH©;ã¨∞Y„Ѩ^Õ,
q+¨µ‚ Hõ$+¨‚ ǨÏ$+‘ˆHâ◊ "åã¨∞^Õ= [<å~°Ì# ã≤÷u„Hõ"Õ∞, „uQÆ∞}Ï^蕈~,
ÅH∆ͺňH∆ ºâ◊fis, =∞ǨÅH©;ó, „Ѩã≤^Õú ^Õq,
=∞Ǩ=∂Ü«∂ =∞Ǩx„^• ‰õ∆Ω^è• `«$ëê‚ ^Œ∞~°`«ºÜ«∂HÍ~°[¿Ñ,
=∞Ǩq^•º ÉèÏ~°f "åH±ã¨~°ã¨fif P~åº „ÉÏǑχ "Õ^ŒQÆ~åƒù
ã¨∞ˆ~â◊fis =∞Ǩ"å}© ã¨=∂ǨÏfiÜÕ∞,
^Õ=`åѨÙO[ ѨO[~° =∞^茺ã≤÷`Õ, ã¨∞MÏã¨#¿ã÷,
=∞^èŒ∞ÔH·@Éèí =∞Ç≤Ïëêã¨∞~° â◊√OÉèí xâ◊√OÉèí qKÕÛù^ŒHÍ=`å~° ã¨O~°H˜∆`Õ,
Ö’Hõ„`«Ü«∞ NQÆ∞~°∞ Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞ Ѩ~°"Õ∞+≤ìQÆ∞~°∞ ã¨fi~°∂¿Ñ, <åѨ=∞^茺ã≤÷`Õ,
=∞Ǩϟ[˚fiÅ â◊¥Å qâ’+¨ q+¨ =∞O„`« Ü«∞O„`« `«O„`« Ǩ~°~°Ol`«
HõO~îÀ`«Î=∂OˆQ, #=~°`«fl nkèu „ѨHÍâı,
=∂Ü«∂„Ѩ"åÇ¨Ï "å=∞ÉÏǨï "å}©*ÏÅ ã¨∂z`« ã¨∂÷Å
â◊|Ì ã¨Ê~°≈ ~°∂Ѩ ~°ã¨ QÆO^èŒ =∞ǨÉèí∂`« „ѨѨOK«=∞ÜÕ∞,
[QÆ#‡^茺ã≤÷`Õ, =∞ǨÇ≤ÏHõ$`åÉèí~°}Ë, SOHÍ~° „Ç‘ÏOHÍ~° H©¡OHÍ~° ǨϿãÎ.
JO „Ç‘ÏO „HÀO PˆQflÜ«∞áê„`Õ „Ѩ"Õâ◊Ü«∞, „Ѩ"Õâ◊Ü«∞,
352
„^•O â’+¨Ü«∞, â’+¨Ü«∞, â◊„`«∂<£ =∂~°Ü«∞ =∂~°Ü«∞,
„tÜ«∞O ã¨~åfi„â◊ÜÕ∞ „Ѩ"Õâ◊Ü«∞, „Ѩ"Õâ◊Ü«∞.
„`≥·Ö’HÀº^Œ„QÆ=iÎhO „tÜ«∞ "Õ∞HÍ„QÍO =j‰õΩ~°∞ =j‰õΩ~°∞.
*Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl ã¨∞+¨µ Ѩκ=™ê÷ ã¨fi™ê‡<£
~å[ KÀ~° Jyfl [Å "å`« q+¨Éèí∂`« â◊„`«∞ =∞$`«∞º [fi~° ™ÈÊù@HÍk
<å<å~ÀˆQÉè’º <å<åaèKåˆ~Éè’º <å<å"å^ÕÉèíºó
Ѩ~° Hõ~°‡ =∞O„`« `«O„`« Ü«∞O„`« B+¨^èŒ â◊ź â◊¥#º ‰õ∆Ω„^ÕÉèíºó
ã¨=∞ºQ∑ ~°Hõ∆ ~°Hõ∆. =∞=∞ HÍ~åº}˜ ™ê^èŒÜ«∞ ™êfiǨ.
(Wk 21 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe)
~å[^•fiˆ~ â◊‡âß<Õ "å, q"å^Õ â◊„`«∞ã¨OHõ>Ë,
Éèí∂`åyflKÀ~°=∞^èÕº+¨µ, ÉèíÜ«∞O <åã≤Î ã¨Oâ◊Ü«∞ó.
7. K«O_ô^Œà◊O
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=u [Ü«∞ [Ü«∞ Kå=ÚO_çˆH K«O_Õâ◊fii K«O_®Ü«Ú^èÕ
K«O_»~°∂¿Ñ, `åO_»=„Ñ≤ÜÕ∞, ‰õΩO_»bÉèí∂`« kQ∑ <åQÆ=∞O_ç`« QÆO_»ã¨÷ÖË,
ã¨=∞ã¨Î [QÆ^ŒO_»ã¨OǨ~°HÍi}˜, Ѩˆ~, J#O`å#O^Œ~°∂¿Ñ,
t"Õ, #~°t~À=∂ÖÏÅOHõ$`« =Hõ∆ãπã¨÷ÖË,
=∞ǨHõáêÅ=∂Ö’[˚fiÅ =∞}˜=∞‰õΩ@K«∂_®|^Œú K«O„^ŒYO_Õ,
=∞Ǩcè+¨}˜, ^Õq, Ѩ~°"Õ∞â◊fii, „QÆǨÜ«Úó H©Å=∞ǨHÍÜÕ∞,
ëÈ_»â◊HõÖÏѨi=$`ÀÖÏ¡ã≤`Õ,
=∞Ǩ^Õ"åã¨∞~°ã¨=∞~° xǨÏ`« ~°∞kè ~å„sÌHõ$`« ÅOa`« `«#∞Hõ=∞ Ö’^•ƒùã≤
`åHÍ~° ~°∞kè~° â’aè`« =∞ǨHõáêÅ K«O„^•ã≤ xÇ≤Ï `å|^Œúº=∂#
~À=∂~årã¨Ç≤Ï`« "≥∂ǨÏHÍOp^• "≥∂[˚fibHõ$`« #= ™ê~°∞}©Hõ$`«
#∂ѨÙ~° „Ѩ[fie`« =∞Ç‘Ï=∞O_»ÖË,
 353

=∞Ǩâ◊OÉèí∞~°∂¿Ñ, =∞Ǩ"庄Ѷ¨∞K«~å‡O|~°^茈~,
=∞Ǩã¨~°ÊÜ«∞*’˝Ñ¨gux, =∞Ǩâ◊‡âß# Éèí™ê‡=^èŒ∂o`« ã¨~°fiQÍ„`Õ,
HÍo, =∞ǨHÍo, HÍÖÏyfl ~°∞„^ŒHÍo,
HÍÅã¨OHõi¬}˜, HÍÅ<åtx, HÍà◊~å„u, ~å„uã¨OKåi}˜, â◊=ÉèíHõ∆}˜,
<å<åÉèí∂`« „¿Ñ`« Ñ≤âßKåk QÆ} ã¨Ç¨Ï„㨠ã¨OKåi}˜,
^èŒQÆ^Œú ˆQ `åºÉèÏã≤`« =∂Oã¨YO_Õ, QÍ„`« qˆH∆Ѩ HõÅHõÅ ã¨=∂#
HõOHÍÅ ~°∂Ѩ ^è•i}˜,
<å<å"åºkè „Ñ¨â◊=∞x, ã¨~°fi^Œ∞+¨ìâ◊=∞x, ã¨~°fi^•i„^Œº<åtx,
=∞^èŒ∞=∂Oã¨~°∞kè~å=ã≤HõÎ qÖÏã≤x,
ã¨HõÅ ã¨∞~åã¨∞~° QÆO^èŒ~°fi Ü«∞Hõ∆q^•º^èŒ~°H˜#fl~° H˜OѨÙ~°∞ëêkaè
ã¨∂ÎÜ«∞=∂# K«i`Õ,
ã¨HõÅ =∞O„`« `«O„`åk Éèí∂`åkèHÍi}˜, ã¨~°fiâ◊H˜Î „Ѩ^è•<Õ,
ã¨HõÅÖ’HõÉèÏqx, ã¨HõÅ ^Œ∞i`« „ѨH∆Íox, ã¨HõÅ Ö’ÔH·Hõ[#x,
„|Ǩ‡}˜, =∞¿ÇÏâ◊fii, H“=∂i, "≥·+¨‚q, â◊Odx, "å~åÇ≤Ï, WO„^•}˜,
Kå=ÚO_ç, =∞ǨÅH©;~°∂¿Ñ, =∞Ǩq^Õº, Ü≥∂yx,
Ü≥∂ˆQâ◊fii, K«O_çˆH, =∞Ǩ=∂ÜÕ∞, qâıfiâ◊fi~°~°∂Ñ≤}˜,
ã¨~åfiÉèí~°}Éèí∂+≤`Õ,
J`«Å q`«Å x`«Å ã¨∞`«Å ~°™ê`«Å `«ÖÏ`«Å áê`åà◊ Éèí∂Ö’Hõ Éèí∞=~À¡Hõ
ã¨∞=~À¡Hõ =∞ǨÏ~À¡Hõ [<ÀÖ’Hõ `«áÈÖ’Hõ ã¨`«ºÖ’Hõ K«`«∞~°Ìâ◊Éèí∞=
<≥·Hõ<å~ÚˆH,
FO #=∞ó Ñ≤`å=∞ǨÜ«∞, FO #"≥∂ <å~åÜ«∞}ÏÜ«∞,
FO #=∞ t≈"å ÜÕ∞u ã¨HõÅ Ö’Hõ *Ï[Ѩº=∂<Õ,
„|Ǩχ q+¨µ‚ t=^ŒO_» Hõ=∞O_»Å ‰õΩO_»Å â◊OY K«„Hõ QÆ^• Ѩ~°â◊√
â◊¥Å Ñ≤<åHõ @OHõ ^è•i}˜, ã¨~°ã¨fiu,
354

Ѩ^•‡ÅÜÕ∞, áê~°fiu, ã¨HõÅ[QÆ`ü ã¨fi~°∂Ñ≤}©, =∞Ǩ„‰õĈ~,

Ѩã¨#fl~°∂Ѩ^è•i}˜, ™êq„u, ã¨~°fi=∞OQÆà◊„Ѩ^Õ, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞iÌx,
HÍ`åºÜ«∞x, ^Œ∞ˆ~æ, x„^•~°∂Ñ≤}˜,
â◊~°KåѨ â◊¥Å HõáêÅ Hõ~°"åÅ Y_»æ _»=∞~°∞ HÍO‰õΩâ◊ QÆ^• Ѩ~°â◊√
aèO_ç"åÅ `À=∞~° Éèí∞â◊√O_ô =Úã¨Å =Ú^Œæ~° „áê㨠ѨiѶ¨∞ ^ŒO_®Ü«Ú^èŒ
^À~°ÌO_» ã¨Ç¨Ï„¿ã,
WO„^•yfl Ü«∞=∞ x~°$u =~°∞} "åÜ«Ú ‰õΩÉË ˆ~âß# „Ѩ^è•#â◊H˜Î
¿ÇÏ`«∞Éèí∂`Õ,
K«O„^•~°¯ =Ç≤Ïfl#Ü«∞<Õ, ã¨Ñ¨ÎnfiѨ ã¨=Ú„^ÀѨ~°∞ºÑ¨i "庿ÑÎ, Dâ◊fii,
=∞Ǩ ã¨K«~åK«~° „ѨѨOKåO`«~°∞kèˆ~, =∞Ǩ„ѨÉèÏ"Õ,
=∞ǨÔH·ÖÏ㨠Ѩ~°fi`À^•º# =#ˆH∆„`« #nf~°÷ ^Õ=`å ^•ºÜ«∞`« <åÅOHõ$`«
"Õ∞kh<åÜ«∞ˆH,
=t+¨ª "å=∞^Õ"åk ã¨HõÅ =ÚxQÆ} =O^Œº=∂# K«~°}Ï~°qO^Õ,
kfiK«`åfiiOâ◊^Œfi~°‚ =∂Ǩ`Õ‡º, Ѩ~åºÑ¨Î "Õ^Œ "Õ^•OQÍ ^Œº<ÕHõ
âß„™êÎ^è•~°Éèí∂`Õ,
â◊|Ì „|Ǩχ=∞ÜÕ∞, eÑ≤^Õ=`Õ, =∂`«$HÍ^Õq,
z~°O =∂O ~°Hõ∆ ~°Hõ∆.
=∞=∞ â◊„`«∂<£ ǨïOH͈~} <åâ◊Ü«∞ <åâ◊Ü«∞.
=∞=∞ Éèí∂`« „¿Ñ`« Ñ≤âßKån #∞KåÛ@ Ü≥∂KåÛ@Ü«∞,
ã¨ÎOÉèíÜ«∞ ã¨ÎOÉèíÜ«∞.
ã¨=∞ã¨Î„QÆǨ<£ =j‰õΩ~°∞ =j‰õΩ~°∞, ™ÈÎÉèíÜ«∞, ™ÈÎÉèíÜ«∞.
L<å‡^Œ Ü≥∂<å‡^ŒÜ«∞.
ã¨O„HÍ=∞Ü«∞, ã¨O„HÍ=∞Ü«∞, q^èŒfiOã¨Ü«∞, q^èŒfiOã¨Ü«∞.
ã¨HõÖÏ~åf<£ =¸iúfl ™ÈÊ@Ü«∞ ™ÈÊù@Ü«∞.
 355
=∞=∞ â◊„`«∂<£ j„Ѷ¨∞O =∂~°Ü«∞ =∂~°Ü«∞.
*Ï„QÆ`ü ã¨fiѨfl ã¨∞+¨µ Ѩκ=™ê÷ ã¨fi™ê‡<£ â◊„`«∞ =∞$`«∞º [fi~åk
<å<å~ÀˆQÉè’º, <å<åaèKåˆ~Éèíºó
Ѩ~°Hõ~°‡, Ѩ~°=∞O„`«, Ѩ~°Ü«∞O„`«, Ѩ~°`«O„`«, Ѩ~°=∞O„`Ò+¨^èŒ,
â◊ź, â◊¥#º, ‰õ∆Ω„^ÕÉèíº ã¨û=∞ºQ∑ ~°Hõ∆ ~°Hõ∆.
FO NO „Ç‘ÏO =∞=∞ ã¨~°fiâ◊„`«∞ „áê}ã¨OǨ~°HÍi}˜ ǨïO Ѷ¨\ò ™êfiǨ
8. ^蕺#O
=∂`« ˆ~‡ =∞^èŒ∞ÔH·@ÉèíѶ≤∞fl ! =∞Ç≤Ï+¨„áê}ÏѨǨϟ~À^Œº"Õ∞ !
¿ÇÏÖÏxi‡`«^èŒ∂„=∞Ö’K«#=^èÕ ! ¿ÇÏ K«O_»=ÚO_®iÌx !
xâı≈+‘Hõ$`«~°HõÎc[^Œ#∞*Ë ! x`Õº ! xâ◊√OÉèÏѨ¿ÇÏ !
â◊√OÉèí^èŒfiOã≤x ! <åâ◊ Ü«∂â◊√ ^Œ∞i`«O ^Œ∞ˆ~æ ! #=∞¿ãÎ (J)OaˆH!1
Éèí∞*Ï+¨ìÜ«ÚHÍÎO, =∞Ç≤Ï+¨ã¨º =∞iÌhO,
ã¨â◊OYK«„HÍO, â◊~°KåѨ^è•i}©O,
`åO k=ºÜ≥∂wO, ã¨Ç¨Ï*Ï`«"Õ^Œã‘O,
^Œ∞~åæO, ã¨^•(J)ǨÏO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 2
=∞Ç≤Ï+¨ =∞ã¨ÎHõ #$`«Î q<À^Œ# ã¨∞Êù@ ~°}<£ =∞}˜ #∂ѨÙ~° "Õ∞YÖÏ
[## ~°Hõ∆} "≥∂Hõ∆ q^è•~Úh [Ü«∞u â◊√OÉèí xâ◊√OÉèí x+¨Økh. 3
„|Ǩ‡}© - Hõ=∞ÖËO^Œ∞ ™œ=∞º =^Œ<å, =∞¿ÇÏâ◊fis - bÅÜ«∂
H“=∂s - iѨ٠^Œ~°Ê<åâ◊# Hõs, K«„HÍÜ«Ú^è• - "≥·+¨‚g,
"å~åÇ‘Ï - Ѷ¨∞#Ѷ¨∞’~° Ѷ¨Ú~°∞…~°=Úv, ^ŒO„+‘ì K« - =„*ÏÜ«Ú^è•,
Kå=ÚO_® - QÆ}<å^äŒ~°∞„^Œã¨Ç≤Ï`å, ~°Hõ∆O`«∞ =∂O =∂`«~°ó
L^Œú`Ò =∞^èŒ∞ÔH·@Éè∫ =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°O K« xǨÏ`«º `«O
^èŒ∂„=∞Ö’K«# K«O_» =ÚO_»Hõ ~°HõÎc[Hõ =^è•^Œ$`Õ !
356

^Œ∞+¨ì â◊√OÉèí xâ◊√OÉèí =∞iÌx ! =Oz`å=∞~°=Ok`Õ !

q+¨ìѨ „`«Ü«∞ ^Œ∞+¨ì<åtx ! Éèí„^ŒHÍo ! #"≥∂ (J)ã¨∞Î `Õ.5
ÅH©;„Ѩ^•#ã¨=∞ÜÕ∞ #=q„^Œ∞=∂ÉèÏO,
q^•º„Ѩ^•#ã¨=∞ÜÕ∞ â◊~°aO^Œ∞â◊√„ÉèÏ"£∞,
q^Õfi+≤=~°æq[ÜÕ∞ `«∞ `«=∂ÅhÖÏO,
^ÕgO „uÖ’Hõ[#hO â◊~°}O „ѨѨ^Õº. 6
K«O„^ŒÇ¨ã¨O „uâ◊¥ÅO K«, â◊OYO K«„HõO QÆ^•Ü«Ú^èŒ"£∞,
^èŒ#∞ ~åƒ}O K« =Úã¨ÅO, Ñ≤OQÆà◊O =Ú+≤ì "Õ∞= K«.7
áêâßO‰õΩâı‰õ∆ΩÉÏ}O K«, =Ú^Œæ~°O Ѩ~°â◊√O `«^ä•,
=„*ÏÜ«Ú^èŒO K« ‰õΩO`«O K«, Y\ÏfiOQÆO K« ǨÏÖÏÜ«Ú^èŒ"£∞. 8
‰õ∆ΩiHÍO „Éèí=∞}O „^À}O, `À=∞~°O áê#áê„`«Hõ"£∞,
„áêã¨Ñ¨@ìã¨<åQÍO â◊Û, Éèí∞â◊√O_ôO =„[^ŒO_»ˆH. 9
^Œ~°Ê}O ~°∞„^Œg}ÏO K«, ^•fi„uOâ◊kƒùó HõÔ~· ~°Ì^è•<å"£∞,
U=O ã≤÷`åO =∞ǨHÍmO, Éèí*Ë =∞Ç≤Ï+¨=∞iÌh"£∞. 10
Ѩ^Œ‡~åQƄѨÉèÏO ^ÕgO, ÉÏÖÏ~°¯H˜~°}Ï~°∞}Ï"£∞,
^Œâ◊áê^•O|∞*ÏO ^ÕgO, ^Œâ◊=∞O_»ÅѨÓi`å"£∞. 11
^Œâß#<åO „u}Ë„`åO K«, ã¨=Ú#fl`«Ñ¨Ü≥∂^èŒ~å"£∞,
~°HõÎ=GѨs^è•<åO, ~°HõÎQÆO^è•#∞ÖËѨ<å"£∞. 12
U=O ^蕺ÜÕ∞`ü =∞Ǩ*ÏfiÖÏO, =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°=∞iÌh"£∞,
=∞Ǩã≤OǨkè"åǨO `åO, ã¨~åfiÅOHÍ~°Éèí∂+≤`å"£∞. 13
=∂`«$HÍ+¨ìHõ=∞^茺™ê÷, =∞+¨ìÉèˇ·~°=ѨÓl`å"£∞,
zO`å=∞}˜O =∞Ǩ^Œ∞~åæO, ã¨~°fiâ◊„`«∞q<åth"£∞. 14
 357
„|Ǩ‡O_»=∞^茺lǨfiO `åO, =∞Ǩ=„HõÎHõ~åoh"£∞,
â◊`«Ç¨Ïã¨ÎÜ«Ú`åO ^ÕgO, <å<åâ◊„™êÎG^è•i}©"£∞. 15
qz„`åÜ«Ú^èŒã¨#fl^•úO, qâ◊fiHÍÜ«∂O t"åu‡HÍ"£∞,
ã¨OѨÓ~°‚Ü«∞ø=<åO ÅH©;O, HÍoHÍO Hõ=∞ÖÏ#<å"£∞. 16
=∞Ǩ„|Ǩ‡O_»=∂ÖÏOwO, ã¨~åfiÉèí~°}Éèí∂+≤`å"£∞,
ÉË`åà◊"åǨÏ<å~°∂_è®O, ã≤OǨÏ"庄Ѷ¨∂k"åǨÏ<å"£∞.17
#~°=∂O㨄Ñ≤Ü«∂O =∂Ü«∂O, =∞^èŒ∞=∂O™ÈѨǨi}©"£∞,
Ü«∞ W^ŒO â◊$}∞Ü«∂ xfl`«ºO, „uã¨O^茺O Ü«∞ó Ѩˆ~î #fl~°ó. 18
|∞∞}HÀ\˜Ñ¨sǨ~°O, ~ÀQÆ^•i„^Œº<åâ◊#"£∞,
ã¨~°fiã≤kú =∞"åáÈflu, ã¨~°fiHÍ=∂O â◊Û ã¨~°fi^•. 19
ÉèíHÍÎ#O^ŒHõsO ^ÕgO, Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ñ≤}©"£∞,
W+¨ìHÍ"Õ∞â◊fisO ã≤^•úO, ã¨~°fiâ◊H˜Îã¨=∞xfi`å"£∞. 20
Jëêì^Œâ◊ã¨∞Ñ‘~î°™ê÷O, „uѨÙ~åO =∞=∞ ^Õ=`å"£∞,
=O^Õ qâıfiâ◊fisO ^ÕgO, Éèí∞H˜Î=ÚH˜ÎѶ¨Å„Ѩ^•"£∞. 21
U`«`ü ã¨Ñ¨Îâ◊f^蕺#O, ã¨~°fiã≤kúHõ~°O #$}Ï"£∞,
~°ã¨O ~°™êÜ«∞#O ã≤kúO, QÆ∞oHÍO[#ã≤kú^Œ"£∞. 22
áê^Œ∞HÍã≤kú^ŒO K≥·=, Y_»æã≤kúHõ~°O `«^ä•,
ã≤^Œú™ê~°ã¨fi`«O ã≤^ŒúO, =∞O„`«ã≤kúHõ~°O `«^ä•. 23
„QÆǨÏÑ‘_Àâ◊=∞#O, ã¨~°fiã¨OHõ@<åâ◊#"£∞,
™œO^Œ~°º~å[ã¨=∂‡#O, Ѩل`«áœ„`åaè=~°ú#"£∞. 24
JÃ+ìÂâ◊fi~°ºã¨=∞$kú`«fiO, Ü≥∂y`«fiO HÍ=∞º~°∂Ѩ^Œ"£∞,
ã¨^• ã¨xflÇ≤Ï`åO ÅH©;O, K«O_çHÍO =∞=∞ ^Õ=`å"£∞.25
㨇ˆ~ xfl`«ºO „Ѩܫ∞`Õfl#, +¨}χ™ê`ü „áêѨº`Õ Ñ¨Ù=∂<£,
=∞ǨÉèíÜ«∂ѨǨÏ~°}O, â◊„`«∞Hõ∆Ü«∞Hõ~°O `«^ä•. 26
358

JK«ÖÏO „tÜ«∞ =∂áÈflu, ã¨~°fi"åºkèq<åâ◊#"£∞,

JO`Õ ã¨fi~°æO K« "≥∂Hõ∆O K«, ã¨`«º "Õ∞= # ã¨Oâ◊Ü«∞ó.27
9. Hõ=K«◊O
J㨺 N^ÕgHõ=K«™È΄`«=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º =∂~°¯O_ÕÜ«∞ |∞∞+≤ó,
J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, â◊H˜Î„`«Ü«∞ã¨fi~°∂Ñ≤}© #=^Œ∞~åæ^Õg ^Õ=`å,
SO - c[O, „Ç‘ÏO - â◊H˜Îó, H©¡O - H©ÅHõO.
=∞=∞ K«O_çḦ́Ѩ™ê^Œã≤^Œúº~°÷O [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
„ǨO-„Ç‘ÏO-„Ǩ˙O-„ÃÇ·ÏO-„ǨÏ∫O-„ǨÏó(J<Õ"å\˜`À Hõ~åOQÆ<庙êÅ∞)
Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó.
^蕺#O
=∂`« ˆ~‡ =∞^èŒ∞ÔH·@ÉèíѶ≤∞fl ! =∞Ç≤Ï+¨„áê}ÏѨǨϟ~À^Œº"Õ∞ !
¿ÇÏÖÏxi‡`«^èŒ∂„=∞Ö’K«#=^èÕ ! ¿ÇÏ K«O_»=ÚO_®iÌx !
xâı≈+‘Hõ$`«~°HõÎc[^Œ#∞*Ë ! x`Õº ! xâ◊√OÉèÏѨ¿ÇÏ !
â◊√OÉèí^èŒfiOã≤x ! <åâ◊ Ü«∂â◊√ ^Œ∞i`«O ^Œ∞ˆ~æ! #=∞ ¿ãÎ (J)OaˆH
™œ=~å‚O|∞[=∞^茺QÍO, „u}Ü«∞<åO, ™œ^•q∞hã¨xflÉèÏO,
â◊OYO K«„Hõ=~åÉèíÜ«∂x ^Œ^èŒf, q∞O^Àó HõÖÏO a„Éèíf"£∞,
„ÔQ·"ÕÜ«∂OQÆ^ŒÇ¨~°‰õΩO_»Å^èŒ~å, =∂YO_»ÖÏ^≥·º ã¨∞Î`åO,
^蕺ÜÕ∞^£ qO^茺x"åã≤hO, â◊t=ÚvO, áê~°≈fiã¨÷ѨOKå#<å"£∞.2
â◊O MÏã≤ KåѨ â◊~° aè#flHõ~åO, „u}Ë„`åO,
uQ͇Oâ◊√HõÅÜ«∂ qÅã¨`üH˜s\Ï"£∞,
ã≤OǨÏã≤÷`åO, ã¨ã¨∞~°ã≤^Œú#∞`åO K«, ^Œ∞~åæO,
^Œ∂~åfiqÉèÏO, ^Œ∞i`«=~°æǨÏ~åO, #=∂q∞ `å"£∞. 3
=∞ǨÅH©;O, =∞ǨHÍmO, =∞ǨHõ<åºO, ã¨~°ã¨fif"£∞,
Jëêì^Œâ◊Éèí∞*ÏO, ^ÕgO, â◊√OÉèÏã¨∞~°x|›i}©"£∞. 4
 359

Ü«∂ (J)#O`å, =∞^èŒ∞ÔH·@ÉèíѶ¨∞fl=∞Ç≤Ï=∂, Ü«∂ K«O_»=ÚO_®iÌh,

Ü«∂ K« ™êº #‡Ç≤Ïëêã¨∞~°Hõ∆Ü«∞Hõs, Ü«∂ ~°HõÎaO^Œ∞„QÆǨ,
Ü«∂ ™êº`ü â◊√OÉèíxâ◊√OÉèí^≥·`«º^Œ=∞h, Ü«∂ ^≥·`«ºx~°∂‡eh,
™ê ^Õg =∞=∞ ~°Hõ∆}Hõ∆=∞Éèí∞*Ï K«O_ô [Ü«∞ `«fiOaHÍ. 5
`«Ñ¨ã¨ºO`«O =∞Ǩ`å‡#O, =∂~°¯O_ÕÜ«∞O =∞Ǩ=Úx"£∞
"åºã¨tëȺ =∞Ǩ`Õ*Ï, *ˇ·q∞xó Ѩ~°ºÑ¨$K«Ûù`«.
*ˇ·q∞x : =∞Ǩψ~¬ ! Hõ^äŒ Ü≥∂`«$uÎO, K«O_çHÍÜ«∂ ã¨∞Î qã¨Î~°"£∞,
Ü«∞Ü«∂ ã¨~°fi q∞^ŒO "åºÑ¨ÎO, „`≥·Ö’HõºO ã¨K«~åK«~°"£∞.)
(=Ú„k`«„ѨuÖ’ D^蕺#O Hõ=K«|∞∞+≤<庙ê^Œ∞Å`«~°∞"å`« W=fi|_çOk. HÍx WHõ¯_» K«O_ç
L`«ÊuÎx QÆ∂iÛ *ˇ·q∞x =∂~°¯O_ÕÜ«∞=∞ǨÏi¬x „ѨtflOK«QÍ, Ñ≤^ŒÑ¨ Hõ=K«O „áê~°OÉèíO.
=∂~°¯O_ÕÜ«Ú_»∞ J_»∞QÆQÍ „|Ǩχ K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ L#flk. Wk Ѩ~°ã¨Ê~°O J#fi~ÚOK«_»O
Hõ + ¨ ì O . ^è • º#O #"åOQÍÅÖ’ XHõ \ ˜ Q Í "≥ Ú ^Œ @ ¿Ñ~˘¯x, WHõ ¯ _» Hõ = KåxH˜
ã¨O|OkèOz#^蕺#OQÍ K≥ѨÊ_»O ‰õÄ_» J#fi~ÚOK«^Œ∞. HÍ|\˜ì „Ѩ`ÕºHõOQÍ ^蕺#O,
P`«~°∞"å`« Hõ=K«O |∞∞ëêº^Œ∞Åq=~°}OQÍ LO_»_»O Lz`«O.)
(`«~°∞"å`« Hõ=K«O Ü«∞^ä•Ñ¨Ó~°fiO)
Hõ=K«O `«~°∞"å`« ã¨Ñ¨Îâ◊f=∂ÖÏ=∞O„`«<åºã¨O, Ñ≤^ŒÑ¨ ã¨Ñ¨Îâ◊u.
ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ `«~°∞"å`« ~°Ç¨Ï㨺„`«Ü«∂^Œ∞Å∞QÍ WOHõ "Õˆ~ JOQÍÅ∞ Ug ÖËHõáÈ=_»O WO^Œ∞Ö’
qâı+¨O)
360

4.+¨_O» QÆO
JOQÆ+¨@¯O q*ÏhÜ«∂`ü, Hõ=Kå~°æà◊H©ÅÔH·ó,
~°Ç¨Ï㨺„u`«Ü≥ÿ∞ <≥·=, ã¨Ñ¨Îâ◊`åº =∞Ǩ=∞<Àó (HÍ`åºÜ«∞h`«O„`«O)
ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ ѨÓ~°fiOÖ’ (ѨÓ~åfiOQÆOQÍ)
1. Hõ=K«O, 2. J~°æà◊O, 3. H©ÅHõO,
ã¨Ñ¨Îâ◊uH˜ `«~°∞"å`« (L`«Î~åOQÆOQÍ) 1. „áê^è•xHõ~°Ç¨Ï㨺O 2. "≥·Hõ$uHõ~°Ç¨Ï㨺O,
3. =¸iÎ~°Ç¨Ï㨺O.

âßOuáê~î°O : Pã¨#ã¨O™ê¯~°O : tMÏ|O^èŒ#O : „uYO_»=Ú„^Œ :

ã¨^•t==∞O_»ÅÉèÏ=#O Éèˇ·~°"å#∞[˝ : `«`åÎ fiK«=∞#O :„áê}Ü«∂=∞O
:ã¨OHõÅÊO : QÆ∞~°∞㨇~°}O =∞Ǩáê^Œ∞HÍ㨇~°}O Éèí∂`ÀKåÛ@#O
:Jyfl„áêHÍ~°=Ú„^Œ P`«‡~°Hõ∆ : (JO`«~°) Éèí∂â◊√kú Éèí∂`«â◊√kú :
ã¨fi„áê}„Ѩu+¨ª : =∂`«$HÍ„áê}ÏÜ«∂=∞O : =∂`«$HÍ"åºÑ¨Hõ<åºã¨O
:JO`«~å‡`«$HÍ<åºã¨O |Ç≤Ï~å‡`«$HÍ<åºã¨O : HõàÏ<åºã¨O :nѨ™ê÷Ѩ#O
1. âßáÈ^•ú~°O 2. Lf¯Å#O : 3. ã¨Ñ¨Îâ◊fѨÙã¨ÎHõѨÓ[ (ã¨Ñ¨Îâ◊f
áê~åÜ«∞}^蕺#O) 4. âßOuáê~î°O
 361

N^Õg=∂Ǩ`«‡º"£∞
NK«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u – J#∞|O^èŒO –2
1. NHÍmǨÏ$^ŒÜ«∞"£∞
N=∞ǨHÍÅ L"åK« –
=∞ǨH“`«∂ǨÏÅ™È΄`«O, ǨÏ$^ŒÜ«∂YºO =∞Ǩϟ`«Î=∞"£∞
„â◊√}∞ „Ñ≤ÜÕ∞! =∞ǨQÀѨºO, ^ŒH˜∆}ÏÜ«∂ ã¨∞ûQÀÑ≤`«"£∞. 1
J"åK«º =∞Ñ≤ =H∆ͺq∞, `«= „Ñ‘`åº „ѨHÍt`«"£∞,
J<ÕºÉèíºó ‰õΩ~°∞ QÀѨºO K«, ã¨`«ºO ã¨`«ºO K« â‹·Å*Ë! 2
N^Õ =Ùº"åK« –
Hõã≤‡<£ Ü«ÚˆQ ã¨=Ú`«Ê#flO, ˆH# ™È΄`«O Hõ$`«O ѨÙ~å,
`«`ü ã¨~°fiO Hõ^䌺`åO â◊OÉè’! =∞¿ÇÏâ◊fi~°! ^ŒÜ«∂x^èÕ! 3
ѨÙ~å „Ñ¨*ÏѨ`Õ j≈~°¬KÕÛù^Œ#O Hõ$`«"å #ǨÏ"£∞,
„|ǨχǨÏ`åºHõ$`≥·ó áêÃÑ·ó, Éèˇ·~°=`«fi =∞ǨÏO QÆ`«ó. 4
„|ǨχǨÏ`åºq<åâßÜ«∞, Hõ$`«O ™È΄`«O =∞Ü«∂ „Ñ≤ÜÕ∞!
Hõ$`åºi<åâ◊HõO ™È΄`«O, „|ǨχǨÏ`åºÑ¨Ç¨~°Hõ"£∞. 5
FO J㨺 N^ŒH˜∆}HÍmǨÏ$^ŒÜ«∞™È΄`«=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º –
N=∞ǨHÍÅ |∞∞+≤ó, L+≤‚H± Kè«O^Œó, N^ŒH˜∆}HÍoHÍ ^Õ=`å,
„H©O c[O, „Ç‘ÏO â◊H˜Îó, #=∞ó H©ÅHõO. ã¨~°fiáêѨHõ∆Ü«∂ˆ~÷ [¿Ñ
qxÜ≥∂QÆó.
FO „HÍO JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó FO „HÍO ǨÏ$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó
FO „H©O `«~°˚hÉèϺO #=∞ó FO „H©O t~°¿ã ™êfiǨ
FO „‰õÄO =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó FO „‰õÄO tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
362

FO „ÔH·O J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó FO „ÔH·O Hõ=KåÜ«∞ ǨïO

FO „H“O Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó – FO „H“O <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
FO „Hõó Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó – FO „Hõó J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó.
^蕺#"£∞ –
^蕺ÜÕ∞`ü HÍmO =∞Ǩ=∂Ü«∂O „u<Õ„`åO |Ǩï~°∂Ñ≤}©"£∞,
K«`«∞~°∞ƒù*ÏO ÅÅl˚ǨfiO, ѨÓ~°‚K«O„^ŒxÉèÏ#<å"£∞. 6
hÖ’`«ÊÅ^Œà◊„ѨMϺO, â◊„`«∞ã¨OѶ¨∞q^•i}©"£∞,
#~°=ÚO_»O `«^ä• Y_»æO, =Úã¨ÅO =~°^ŒO `«^ä•. 7
a„ÉèÏ}ÏO ~°HõÎ=^Œ<åO, ^ŒO„ëêìmO ÃѶ∞Ï~°~°∂Ñ≤}©"£∞,
J\Ïì@ìǨã¨x~°`åO, ã¨~°fi^• K« kQÆO|~å"£∞. 8
â◊"åã¨#ã≤÷`åO ^ÕgO, =ÚO_»=∂ÖÏqÉèí∂+≤`å"£∞
Wu ^蕺`åfi =∞Ǩ^ÕgO, `«`« ã¨∞ΠǨÏ$^ŒÜ«∞O Ѩˆ~î`ü. 9
FO HÍoHÍ ÃѶ∞Ï~°~°∂áê, P^•º, ã¨~°fiHÍ=∞Ѷ¨Å„Ѩ^•,
ã¨~°fi^Õ=ã¨∞Î`å ^Õg, â◊„`«∞<åâ◊O Hõ~À`«∞ "Õ∞. 10
„Ç‘ÏO „Ç‘ÏO ã¨fi~°∂Ñ≤}©, „âıëêª, „u+¨µ Ö’ˆH+¨µ ^Œ∞~°¡ÉèÏ,
`«= ¿ãflǨ #‡ Ü«∂MϺ`«O, # ^ÕÜ«∞O Ü«∞㨺 Hõ㨺z`ü. 11
J^äŒ ^蕺#O „Ѩ=H∆ͺq∞, xâß=∞Ü«∞ Ѩ~åu‡ˆH!
Ü«∞㨺 q*Ï˝#=∂„`Õ}, r=#∞‡HÀÎ Éèíq+¨ºu. 12
<åQÆÜ«∞*’˝Ñ¨g`åO K«, K«O„^•~°úHõ$`«âıY~å"£∞,
[\ÏE\ÏO K« ã¨OzO`«º, =∞ǨHÍmã¨g∞ѨQÍ"£∞. 13
U=O <庙ê^ŒÜ«∞ ã¨ûˆ~fi, ÜÕ∞ „Ѩ‰õΩ~°fiOu =∂#"åó,
„áêѨÙfl=Ou K« `Õ "≥∂Hõ∆O, ã¨`«ºO ã¨`«ºO =~å#<Õ! 14
 363
Ü«∞O„`«O â◊$}∞ Ѩ~°O ^Õ"åº, ã¨û~åficè+¨ì„Ѩ^•Ü«∞Hõ"£∞,
QÀáêº^£ QÀѨº`«~°O QÀѨºO, QÀáêº^£ QÀѨº`«~°O =∞ǨÏ`ü. 15
„uHÀ}O ѨOK«HõO Kå+¨ìHõ=∞ÅO Éèí∂ѨÙ~åxfi`«"£∞,
=ÚO_»Ñ¨OH˜ÎO K« *ÏfiÖÏO K«, HÍmÜ«∞O„`«O ã¨∞ã≤kú^Œ"£∞. 16
=∞O„`«O `«∞ ѨÓ~°fiO Hõkä`«O, ^è•~°Ü«∞ã¨fi ã¨^• „Ñ≤ÜÕ∞,
^Õ"åº ^ŒH˜∆}HÍàϺ ã¨∞Î, <å=∞=∂ÖÏO xâß=∞Ü«∞. 17
HÍm, ^ŒH˜∆}HÍm K«, Hõ$+¨‚~°∂áê, Ѩ~åu‡HÍ,
=ÚO_»=∂b, qâßÖÏH©∆, ã¨$+≤ìã¨OǨ~°HÍi}©. 18
ã≤÷u~°∂áê =∞Ǩ=∂Ü«∂, Ü≥∂QÆx„^•, ÉèíQÍu‡HÍ,
ÉèíQÆã¨iÊó, áê#~°`å, ÉèíQÆ^èպܫ∂, ÉèíQÍOQÆ*Ï. 19
P^•º, ã¨^• #"å, ÃѶ∞Ï~å, =∞Ǩ`Õ*Ïó, Hõ~åoHÍ,
„¿Ñ`«"åǨ, ã≤kúÅH©∆ ‡, ~°x~°∞^•ú, ã¨~°ã¨fif. 20
<å=∂ <Õº`åx ã¨∞ÉèíˆQ, ÜÕ∞ Ѩ~î°Ou k<Õ k<Õ,
`ÕëêO ^•ã¨ã¨º ^•™È -ǨÏO, ã¨`«ºO ã¨`«ºO =∞¿ÇÏâ◊fii! 21
HÍmO HÍÅǨÏ~åO ^ÕgO, HõOHÍmO c[~°∂Ñ≤}©"£∞,
HÍÅ~°∂áêO HõÖÏf`åO, HÍoHÍO ^ŒH˜∆}ÏO Éèí*Ë. 22
‰õΩO_»QÀà◊„Ñ≤Ü«∂O ^ÕgO, ã¨fiÜ«∞OÉèí∂`åO, ã¨∞=∞„Ñ≤Ü«∂"£∞,
~°u„Ñ≤Ü«∂O, =∞Ǩ~“„nO, HÍoHÍO „Ѩ}=∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞. 23
^Œ∂f„Ñ≤Ü«∂O, =∞Ǩ^Œ∂fO, ^Œ∂uÜ≥∂ˆQâ◊fisO, Ѩ~å"£∞,
^Œ∂fÜ≥∂QÀ^Œƒù"åO`åO, ^Œ∂f~°∂áêO, #=∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞. 24
„H©O =∞O„`Õ} [ÅO [áêÎ fi, ã¨Ñ¨Î^è• ¿ãK«<Õ# `«∞,
ã¨~°fi~ÀQÍ q#â◊ºOu, <å„`« HÍ~åº qKå~°}Ï. 25
„H©O ™êfiǨO`≥·ó =∞Ǩ=∞O„`≥·, â◊ÛO^Œ#O ™ê^èŒÜÕ∞`ü `«`«ó
uÅHõO „H˜Ü«∞`Õ „áê*Ë˝ Ö’HÀ =â’º Éèí"Õ`ü ã¨^•. 26
364
„H©O „Ǩ˙O „Ç‘ÏO =∞O„`«*Ï¿Ñ#, KåHõ∆`«O ã¨Ñ¨Îaèó „Ñ≤ÜÕ∞,
=∞ǨÉèíÜ«∞q<åâ◊ â◊Û, *ÏÜ«∞`Õ <å„`« ã¨Oâ◊Ü«∞ó. 27
„H©O „Ç‘ÏO „Ǩ˙O ™êfiǨ =∞O„`Õ}, â◊‡âß<Õ Éèí㨇 =∞O„`«ÜÕ∞`ü,
â◊„`À ~°æ$¿ÇÏ „ѨuH˜∆áêÎfi, â◊„`À ~°‡ $`«∞ºó Éèíq+¨ºu. 28
„Ǩ˙O „Ç‘ÏO „H©O KÕu KÀKåÛ>Ë, ѨÙ+¨ÊO ã¨Oâ’^茺 ã¨Ñ¨Î^è•
iѨÓ}ÏO K≥·= KÀKåÛ@O, #Ü«∞ `Õº= # ã¨Oâ◊Ü«∞ó. 29
PHõ~°¬}Ë K« „H©O „H©O „H©O, [áêÎfi Hõ∆`«O „ѨuH˜∆¿Ñ`ü,
ã¨Ç¨Ï„ã¨Ü≥∂[#™ê÷ K«, j„Ѷ¨∞ =∂QÆK«Ûùu „Ñ≤ÜÕ∞. 30
„H©O „H©O „H©O „Ǩ˙O „Ǩ˙O „Ç‘ÏO „Ç‘ÏO K« Hõ[˚ÅO â’kè,
`«O `«^ä• uňH# [QÆ<À‡Ç¨ÏO, ã¨Ñ¨Î^è• =∞O„`« =∂K«ˆ~`ü. 31
ǨÏ$^ŒÜ«∞O Ѩ~°"Õ∞âßx, ã¨~°fiáêѨǨÏ~°O Ѩ~°"£∞,
Jâ◊fi"Õ∞^è•kÜ«∞*Ï˝<åO, HÀ\˜HÀ\˜QÆ∞}À`«Î~°"£∞. 32
Hõ<åº^•<åk^•<å<åO, HÀ\˜HÀ\˜QÆ∞}O Ѷ¨Å"£∞,
^Œ∞fÜ«∂QÍkÜ«∂QÍ<åO, HÀ\˜HÀ\˜Ñ¶¨ÅO 㨇 $`«"£∞. 33
QÆOQÍkã¨~°fif~å÷<åO, Ѷ¨ÅO HÀ\˜QÆ∞}O 㨇 $`«"£∞
UHõ^• áê~î°=∂„`Õ}, ã¨`«ºO ã¨`«ºO =∞ Ü≥∂k`«"£∞. 34
H“=∂i ¿ãfi+¨ì~°∂¿Ñ}, ѨÓ*ÏO Hõ$`åfi q^è•#`«ó,
Ѩˆ~î`ü ™È΄`«O =∞¿ÇÏâßx, r=#∞‡HõÎ ã¨û LK«º`Õ. 35
~°[ã¨fiÖÏÉèíQÆO ^Œ$ëêìfi, Ѩˆ~î ^ÕHÍ„QÆ=∂#ã¨ó,
ÅÉèí`Õ Ñ¨~°=∞O ™ê÷#O, ^ÕgÖ’ˆH =~å#<Õ. 36
=∞Ǩ^Œ∞óMË =∞Ǩ~ÀˆQ, =∞Ǩã¨OHõ@ˆH k<Õ,
=∞ǨÉèíÜÕ∞ =∞ǨÃѶ∞ψ~, Ѩˆ~î`ü ™È΄`«O =∞Ǩϟ`«Î=∞"£∞.
ã¨`«ºO ã¨`«ºO ѨÙ# ã¨û`«ºO, QÀѨÜÕ∞ <å‡`«$*Ï~°=`ü. 37
 365

2. NHÍmHõ=K«"£∞ (1)
ÔH·ÖÏã¨tY~å~°∂_è»O, â◊OHõ~°O =~°^ŒO t="£∞,
^Õg Ѩ„ѨK«Ûù ã¨~°fi[˝O, ã¨~°fi^Õ==∞¿ÇÏâ◊fi~°"£∞. 1
N^Õ =Ùº"åK« –
ÉèíQÆ=<£! ^Õ=^Õ"Õâ◊! ^Õ"å<åO Éè’QÆ^Œ! „ѨÉè’!
„Ѩ„|∂Ç≤Ï, "Õ∞ =∞Ǩ^Õ=! QÀѨº =∞ ^•ºÑ≤ Ü«∞`ü „ѨÉè’. 2
â◊„`«∂}ÏO ÜÕ∞# <åâ◊, ™êûº ^•`«‡<À ~°Hõ∆}O Éèí"Õ`ü,
Ѩ~°"≥∞ÿâ◊fi~°º =∞`«∞ÅO, ÅÉèË^£ ÜÕ∞# Ç≤Ï `«^£ =^Œ. 3
Éèˇ·~°= L"åK« –
=H∆ͺq∞ `Õ =∞Ǩ^Õq! ã¨~°fi^èŒ~°‡q^•O =ˆ~,
J^Œ∞ƒù`«O Hõ=K«O ^Õ"åºó, ã¨~°fiHÍ=∞„Ѩ™ê^èŒHõ"£∞. 4
qâı+¨`« â◊≈„`«∞<åâ◊O, ã¨~°fi~°H∆ÍHõ~°O #$}Ï"£∞,
ã¨~åfii+¨ìâ◊=∞#, =∞aèKå~°q<åâ◊#"£∞. 5
ã¨∞Y^ŒO Éè’QÆ^ŒO K≥·=, =jHõ~°} =Ú`«Î=∞"£∞,
â◊„`«∞ã¨OѶ¨∂ó Hõ∆Ü«∞O Ü«∂Ou, Éèí=Ou "åºkèÑ‘_ç`åó. 6
FO J㨺 NHÍbHõ=K«ã¨º Éèˇ·~°= |∞∞+≤ó, QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó,
NHÍeHÍ ^Õ=`å, „Ç‘ÏO c["£∞, „Ǩ˙O â◊H˜Îó, H©¡O H©ÅHõ"£∞,
â◊„`«∞ã¨OѶ¨∞q<åâ◊<åˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó.
Éèˇ·~°=|∞∞+¨ÜÕ∞ #=∞ t≈~°ã≤, QÍÜ«∞„f Kè«O^Œ¿ã #"≥∂ =ÚMË,
NHÍeHÍ^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #"≥∂ ǨÏ$k, „Ç‘ÏO c*ÏÜ«∞ #"≥∂ QÆ∞¿ÇϺ,
„Ǩ˙O â◊HõÎÜÕ∞ #=∞ó áê^ŒÜ≥∂ó, H©¡O H©ÅHÍÜ«∞ #=∞ ã¨û~åfiOˆQ,
„HÍO–„H©O–„‰õÄO–„ÔH·O–„H“O–„Hõó Jx Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O.
(ѨÙ@213)
366
^蕺#"£∞ –
^蕺ÜÕ∞`ü HÍbO =∞Ǩ=∂Ü«∂O, „u<Õ„`åO |Ǩï~°∂Ñ≤}©"£∞,
K«`«∞~°∞ƒù*ÏO ÅÅl˚ǨfiO, ѨÓ~°‚K«O„^ŒxÉèÏ#<å"£∞. 7
hÖ’`«ÊÅã¨=∞„ѨMϺO, â◊„`«∞ã¨OѶ¨∞q^•i}©"£∞,
#~°=ÚO_»O `«^ä• Y_»æO, Hõ=∞ÅO =~°^ŒO `«^ä•. 8
a„ÉèÏ}ÏO ~°HõÎ=^Œ<åO, ^ŒO„ëêìbO ÃѶ∞Ï~°~°∂Ñ≤}©"£∞,
J\Ïì@ìǨã¨x~°`åO, ã¨~°fi^• K« kQÆO|~å"£∞. 9
â◊"åã¨#ã≤÷`åO ^ÕgO, =ÚO_»=∂ÖÏqÉèí∂+¨}Ï"£∞,
Wu ^蕺`åfi =∞Ǩ^ÕgO, `«`« ã¨∞Î Hõ=K«O Ѩˆ~î`ü. 10
HÍeHÍ ÃѶ∞Ï~°~°∂áê Ü«∂, ã¨~°fiHÍ=∞Ѷ¨Å„Ѩ^•,
ã¨~°fi^Õ=ã¨∞Î`å ^Õg, â◊„`«∞<åâ◊O Hõ~À`«∞ "Õ∞. 11
FO „Ç‘ÏO ã¨fi~°∂Ñ≤}© K≥·=, „ǨO „Ç‘ÏO „Ǩ˙O ~°∂Ñ≤}© `«^ä•,
„ǨO „Ç‘ÏO ÔH∆ÂO H∆“O ã¨fi~°∂áê K«, ã¨^• â◊„`«∂<£ „Ѩ}Ïâ◊Ü«∞.12
NO „Ç‘ÏO SO ~°∂Ñ≤}© ^Õg, Éèí=|O^èŒq"≥∂K«h,
„ǨO „Ç‘ÏO HÍb iѨÓO â‹·Û=, ™ê ǨÏO`«∞ =∞=∞ ã¨~°fi^•. 13
Ü«∞^ä• â◊√OÉè’ Ç¨Ï`À ^≥·`Àº, xâ◊√OÉèí â◊Û =∞Ǩã¨∞~°ó,
"≥·i<åâßÜ«∞ =O^Õ `åO, HÍeHÍO â◊OHõ~°„Ñ≤Ü«∂"£∞. 14
„ÉÏǑχ â‹·g "≥·+¨‚g K«, "å~åÇ‘Ï <å~°ã≤OÇ≤ÏHÍ,
H“=∂ Ô~·ºO„n K« Kå=ÚO_®, MÏ^ŒO`«∞ =∞=∞ qkfi+¨ó. 15
ã¨∞ˆ~â◊fis ÃѶ∞Ï~°~°∂áê, K«O_»=ÚO_»q<åth,
=ÚO_»=∂ÖÏ^èŒ$`åOw K«, ã¨~°fi`«ó áê`«∞ =∂O ã¨^•. 16
=∞O„`«ó –
FO „ǨO „Ç‘ÏO HÍeˆH, ÃѶ∞Ï~°^ŒO„¿+ì, ~°∞kè~°„Ñ≤ÜÕ∞,
~°∞kè~°Ñ¨Ó~°‚=„ˆHÎ, ~°∞kè~å=$`«ã¨Îx,
 367
=∞=∞ ã¨~°fiâ◊„`«∂<£ MÏ^ŒÜ«∞ MÏ^ŒÜ«∞, Ç≤ÏOã¨, Ç≤ÏOã¨.
=∂~°Ü«∞, =∂~°Ü«∞ aOkè, aOkè. zèOkè, zèOk.
LKåÛ@Ü«∞, LKåÛ@Ü«∞ q„^•=Ü«∞, q„^•=Ü«∞,
â’+¨Ü«∞, â’+¨Ü«∞, ™êfiǨ.
~åO sOHÍ~åÜ≥ÿ∞ =∞nÜ«∞â◊„`«∂<£ =∞~°ÌÜ«∞ ™êfiǨ
J~°¯O [Ü«∞ [Ü«∞, H˜~° H˜~°, H˜@ H˜@, =∞~°Ì =∞~°Ì,
"≥∂ǨÏÜ«∞ "≥∂ǨÏÜ«∞, ǨÏ~° ǨÏ~°,
=∞=∞ iѨÓ<£ ^èŒfiO㨠^èŒfiOã¨, ÉèíHõ∆ ÉèíHõ∆, „`À@Ü«∞ „`À@Ü«∞.
Ü«∂`«∞^è•xHÍ Kå=ÚO_® ã¨~°fi[<å<£
~å[ѨÙ~°∞ëê<£ „ã≤ÎÜ≥∂ =∞=∞ =â◊ºO ‰õΩ~°∞ ‰õΩ~°∞.
Jâßfi<£ QÆ*Ï<£, k=ºHÍq∞x, Ѩل`å<£ ~å*Ï„â◊Ü«∞O ^ÕÇ≤Ï, ^ÕÇ≤Ï.
#∂`«#O #∂`«#O ^è•#ºO ^èŒ#O Ü«∞Hõ∆O ~°H∆ÍO,
H∆ÍO H©∆O ‰õ∆ÄO ÔH∆ÂO H∆“O Hõ∆ó ™êfiǨ.
Ѷ¨Å„â◊√u
W `Õº`«`ü Hõ=K«O ѨÙ}ºO, Hõkä`«O â◊OÉèí∞<å ѨÙ~å,
ÜÕ∞ Ѩ~î°Ou ã¨^• `ÕëêO, „^èŒ∞=O #â◊ºOu "≥·i}ó. 17
"≥·i}ó „ѨÅÜ«∞O Ü«∂Ou, "åºkè`å â◊Û Éèí=Ou Ç≤Ï,
^èŒ#Ç‘Ï<åó Ѩل`«Ç‘Ï<å, â◊≈„`«= ã¨Î= ã¨~°fi^•. 18
ã¨Ç¨Ï„ã¨Ñ¨~î°<å`ü ã≤kúó, Hõ=K«ã¨º Éèí"Õ`ü `«^ä•,
`«`«ó HÍ~åº}˜ ã≤^ŒúºOu, `«^ä• â◊OHõ~°ÉèÏ+≤`«"£∞. 19
â◊‡âß<åOQÍ~° =∂^•Ü«∞, K«∂~°‚O Hõ$`åfi „Ѩܫ∞`«fl`«ó,
áê^À^ŒˆH# +≤ëêìfi K«, eMË Ö’¡Ç¨Ïâ◊ÖÏHõÜ«∂. 20
368

Éèí∂=∞ø â◊„`«∂<£ Ç‘Ï#~°∂áê, #∞`«Î~°t~°ã¨ ã¨Î^ä•,

ǨÏã¨ÎO ^Œ`åfi `«^Œú$^ŒÜÕ∞, Hõ=K«O `«∞ ã¨fiÜ«∞O Ѩˆ~î`ü. 21
áê}„Ѩuëêª Hõ$`åfi "≥·, `«^ä• =∞O„`Õ} =∞O„`«q`ü,
ǨÏ<åº ^Œ„ã¨Î„ѨǨˆ~}, â◊„`À â◊Û HõO~î° =∞Hõ∆Ü«∞"£∞. 22
[fiÅO^ŒOQÍ~°ÖË¿Ñ#, Éèí=Ou [fii`å Éèí$â◊"£∞,
„áÈHõ∆}ˇÿ ~åfi=∞áê^Õ#, ^Œi„^À Éèí=u „^èŒ∞="£∞. 23
"≥·i<åâ◊Hõ~°O „áÈHõÎO, Hõ=K«O =â◊ºHÍ~°Hõ"£∞,
Ѩ~°"≥∞ÿâ◊fi~°º^ŒO K≥·=, Ѩل`«áê„`åaè=$kú^Œ"£∞. 24
„ѨÉèÏ`«ã¨=∞ÜÕ∞ K≥·=, ѨÓ*ÏHÍÖË „Ѩܫ∞`«fl`«ó,
™êÜ«∞OHÍÖË `«^ä• áê~îå`ü, ã¨~°fiã≤kú ~°ƒù"Õ^£ „^èŒ∞="£∞. 25
â◊„`«∞ ~°∞KåÛ@#O Ü«∂u, ^Õâß^£ "≥· qK«∞º`À Éèí"Õ`ü,
ѨâßÛ`ü H˜OHõ~°`å "Õ∞u, ã¨`«ºO ã¨`«ºO # ã¨Oâ◊Ü«∞ó. 26
â◊„`«∞<åâ◊Hõ~°O ^Õq! ã¨~°fiã¨OѨ`«¯~°O â◊√Éèí"£∞,
ã¨~°fi^Õ=ã¨∞Î`Õ! ^Õq! HÍeˆH! `åfiO #=∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞. 27
3. NHÍmHõ=K«™È΄`«"£∞ (2)
<å~°^Œ L"åK« –
Hõ=K«O H©^Œ$â◊O ^Õ"åº, =∞ǨÉèíÜ«∞x=~°ÎHõ"£∞,
HÍ=∂MϺܫ∂ ã¨∞Î `«^£ „|∂Ç≤Ï, ™êO„Ѩ`«O "Õ∞ =∞¿ÇÏâ◊fi~°. 1
N=∞Ǩ^Õ= L"åK« –
â◊$}∞+¨fi Ѩ~°=∞O QÆ∞ǨϺO, =∞ǨÉèíÜ«∞x=~°ÎHõ"£∞,
HÍ=∂MϺܫ∂ =Úx„âı+¨ª, Hõ=K«O ã¨~°fi=∞OQÆÅ"£∞. 2
 369

Ü«∞㨺 㨇~°}=∂„`Õ}, Ü≥∂yh _®H˜h QÆ}Ïó,

~°Hõ∆™ê qѶ¨∞flHÍi}Àº, Ü«∂ âßÛ<åº [ѨHÍi}ó. 3
‰õ∆ΩuÊáê™ê `«^ä• x„^•, `« ^ä•<Õº ÜÕ∞ K« qѶ¨∞fl^•ó,
^Œ∂~å ^ŒÑ≤ ѨÖÏÜ«∞O`Õ, Hõ=K«ã¨º „Ѩ™ê^Œ`«ó. 4
x~°ƒùÜ≥∂ *ÏÜ«∞`Õ =∞~°Îº, ¿ãÎ[ã‘fi Éèˇ·~°"ÀѨ=∞ó,
ã¨=∂ã¨HõÎ=∂<å âßÛÑ≤, [ѨǨϟ=∂kHõ~°‡ã¨∞. 5
Éèí"Õ K«Û =∞O„`«`«O„`å}ÏO, xifi¿Ñ¶∞fl# K« ã≤kú^Œó. 6
„áêKåºO ~°Hõ∆`«∞ "Õ∞ `å~å, HÍ=∞~°∂Ѩx"åã≤h,
PˆQflÜ«∂ºO ëÈ_»j áê`«∞, Ü«∂=∂ºO ^èŒ∂=∞=f ã¨fiÜ«∞"£∞. 1
<≥·|∞∞`åºO Éèˇ·~°g áê`«∞, "å~°∞}ϺO Éèí∞=<Õâ◊fis,
"åÜ«∞"åºO ã¨`«`«O áê`«∞, zè#fl=∞™êÎ =∞¿ÇÏâ◊fis. 2
H“ÉË~åºO áê`«∞ "Õ∞ ^Õg, q^•º N|QÆÖÏ=Úv,
Sâß<åºO áê`«∞ "Õ∞ x`«ºO, =∞Ǩ„uѨÙ~°ã¨∞O^Œs. 3
T~°úfiO ~°Hõ∆`«∞ "Õ∞ q^•º, =∂`«OwÑ‘~î°"åã≤h,
ã¨~°fi`«ó áê`«∞ =∂O x`«ºO, HÍ=∂MϺ HÍeHÍ ã¨fiÜ«∞"£∞. 4
„|Ǩχ~°∂áê =∞Ǩq^•º, ã¨~°fiq^•º=∞~¸ ã¨fiÜ«∞"£∞,
j~°¬O ~°Hõ∆`«∞ "Õ∞ ^Œ∞~åæ, á¶êÅO NÉèí=ˆQÇ≤Ïh. 5
„uѨÙ~å „Éèí∂Ü«ÚˆQ áê`«∞, â◊~åfi}© áê`«∞ <åã≤HÍ"£∞,
K«‰õ∆Ω+‘ K«O_çHÍ áê`«∞, „â’„`Õ bÖÏã¨~°ã¨fif. 6
=ÚYO ™œ=∞º=Úv áê`«∞, „w"åO ~°‰õ∆`«∞ áê~°fif,
lǨfiO ~°Hõ∆`«∞ "Õ∞ ^Õg, lǨfiÅÅ#cè+¨}Ï. 7
"åˆQÌg =K«#O áê`«∞, =Hõ∆ó áê`«∞ =∞¿ÇÏâ◊fis,
ÉÏǨ˙ =∞ǨÉèí∞*Ï áê`«∞, Hõ~åOQÆ∞ź ã¨∞ûˆ~â◊fis. 8
370

Ѩ$+¨ª`«ó áê`«∞ cè=∂™êº, Hõ\ ˜O ^Õg kQÆO|s,

L^Œ~°O áê`«∞ "Õ∞ x`«ºO, =∞Ǩq^•º =∞Ǩϟ^Œs. 9
L„QÆ`å~å =∞Ǩ^Õg, [OѶ¨∞’~°∂ Ѩi~°Hõ∆`«∞,
QÆ∞^Õ eOˆQ K« "Õ∞„_èÕ K«, <åÉè∫ K« ã¨∞~°ã¨∞O^Œs. 10
áê^•OQÆ∞ÖϺO ã¨^• áê`«∞, Éèí"åh „u^Œâıâ◊fis
~°HõÎ=∂O™êã≤÷=∞*Ï˚n<£, áê`«∞ ^Õg â◊"åã¨<å. 11
=∞ǨÉèíÜÕ∞+¨µ ÃѶ∞ψ~+¨µ, =∞ǨÉèíÜ«∞x"åi}©,
áê`«∞ ^Õg =∞Ǩ=∂Ü«∂, HÍ=∂MϺ Ñ‘~î°"åã≤h. 12
Éèí™ê‡K«ÅQÆ`å k=ºã≤OǨã¨#Hõ$`å„â◊Ü«∂,
áê`«∞ NHÍmHÍ^Õg, ã¨~Àfi`åÊ`Õ+¨µ ã¨~°fi^•. 13
~°H∆ÍqÇ‘Ï#O Ü«∞`ü ™ê÷#O, Hõ=KÕ <åaè=i˚`«"£∞,
`«`ü ã¨~°fiO ã¨~°fi^• áê`«∞, ã¨~°fi~°Hõ∆}HÍi}©. 14
W^ŒO `«∞ Ѩ~°=∞O QÆ∞ǨϺO, Hõ=K«O =Úxã¨`«Î=∞!
HÍ=∂MϺܫ∂ =∞ Ü≥∂HõÎO `Õ, ã¨~°fi~°H∆ÍHõ~°O Ѩ~°"£∞. 15
J<Õ# Hõ$`åfi ~°H∆ÍO `«∞, x~°ƒùÜ«∞ ™êû^èŒHÀ Éèí"Õ`ü
# `«O ã¨Ê $âı`ü ÉèíÜ«∞O ÃѶ∞Ï~°O, =∞O„`«ã≤kúqÉ’^èŒHõ"£∞. 16
*ÏÜ«∞`Õ K« =∞<Àã≤kú, iflifi¿Ñ¶∞fl# =∞Ǩ=∞`Õ!
W^ŒO Ü≥∂ ^èå~°ÜÕ∞`ü HõOˆ~î, ÉÏǨÏ∫ "å Hõ=K«O =∞ǨÏ`ü. 17
J"åºÇ¨Ï`«[˝ ã¨û Éèí"Õ`ü, ã¨~°fiq^•ºqâß~°^Œó,
ã¨~°fi„`« ÅÉèí`Õ ™œYºO, =∞OQÆÅO K« k<Õ k<Õ. 18
Ü«∞ó Ѩˆ~î`ü „Ѩܫ∞`À Éèí∂`åfi, Hõ=K«O KÕ^Œ =∞^Œ∞ƒù`«"£∞,
㨠^Õ"åºó Ѩ^ŒgO Ü«∂u, ã¨`«ºO ã¨`«ºO # ã¨Oâ◊Ü«∞ó. 19
 371

4. NHÍeHÀѨx+¨`ü
J^äŒ ÃÇ·Ï#O „|Ǩχ~°O„^èÕ, „|Ǩχ~°∂Ñ≤}© =∂áÈflu
ã¨∞ÉèíQÍO „uQÆ∞}˜`åx =ÚHÍÎã¨∞ÉèíQÍO HÍ=∞ˆ~¿Ñ¶Ok~åã¨=∞ã¨Î~°∂Ñ≤}©"£∞
U`åx „uQÆ∞}˜`åx `«^Œ#∞‰õÄ~°Ûc["£∞
"Àº=∞+¨+¨ìã¨fi~åO, aO^Œ∞"Õ∞Å#~°∂áêO, `«^ŒÌfiÜ«∞O, =∂Ü«∂^ŒfiÜ«∞O
^ŒH˜∆}ËHÍeˆH K« W`«ºaè=ÚYQÆ`åO,
`«^Œ#∞c[ã¨Ñ¨ÎHõ =ÚKåÛ~°º |$ǨÏ^•ƒù#∞*ÏÜ«∂ =ÚK«Ûˆ~`ü.
㨠`«∞ t==∞Ü≥∂ Éèí"Õ`ü, ã¨~°fiã≤núâ◊fi~À Éèí"Õ`ü.
QÆu ã¨Î ™êº ã‘Îu <å#ºã¨º QÆu ~° ã‘Îu.
㨠`«∞ "åwâ◊fi~°ó, 㨠`«∞ <åsâ◊fi~°ó, 㨠`«∞ ^Õ"Õâ◊fi~°ó, 㨠`«∞ 㨈~fiâ◊fi~°ó.
Jaè#=[Å^Œã¨OHÍâß Ñ¶¨∞#ã¨Îh
‰õΩ\˜Å^ŒO„ëêì â◊"åã¨<å HÍeHÍ ^èպܫ∂.
„uHÀ}O ѨOK«HÀ}O #=HÀ}O Ѩ^Œ‡"£∞.
`«ã≤‡<£ ^ÕgO ã¨~åfiOˆQ -Éèíº~°Ûº, `« k^ŒO ã¨~åfiOQÆ"£∞.
FO HÍb, Hõáêeh, ‰õΩÖÏ¡, ‰õΩ~°∞‰õΩÖÏ¡, q~Àkèh, q„Ѩz`åÎ, L„QÍ,
L„QƄѨÉèÏ, náêÎ, hÖÏ, Ѷ¨∞<å, |ÖÏHÍ, =∂„`å, =Ú„^•,
Jq∞`å, K≥·= ѨOK«^Œâ◊HÀ}QÍó.
„ÉÏǑχ, <å~åÜ«∞}©, =∂¿ÇÏâ◊fis, H“=∂s, JѨ~ål`å, "å~åÇ‘Ï,
<å~°ã≤OÇ≤ÏHÍ, KÕ `«º+¨ìѨ„`«QÍó.
ëÈ_»â◊ã¨fi~°ÉèË^Õ# „Ѩ^äŒ"Õ∞# =∞O„`«qÉèÏQÆó.
`«#∂‡ÖË <å"åǨÏ#"£∞, `Õ <≥·= ѨÓ[#"£∞.
Ü«∞ U=O =∞O„`«~å[O xÜ«∞"Õ∞# "å ÅHõ∆ =∂=~°ÎÜ«∞u,
㨠áêáê‡#O ǨÏOu, 㨠„|Ǩχ`«fiO Éèí[u,
372

ã¨ó J=∞$`«`«fiO Éèí[u, 㨠PÜ«Ú~å~ÀQƺ "≥∞ÿâ◊fi~°ºO Éèí[u.

ã¨^• ѨOK«=∞H͈~} ѨÓ[ÜÕ∞`ü, ã¨^• QÆ∞~°∞ÉèíHõÎó Éèí"Õ`ü.
^Œi‡+¨ª`åO, ѨÙ+≤ì, =∞ǨÏ`«"åK«O, q„áê ÅÉèíO`Õ =∞O„`«*ÏÑ≤<À,
Ǩº`«‡q^•º„ѨѨÓi`À Éèí=u, 㨠r=#∞‡HÀÎ |=u,
㨠ã¨~°fiâß„ã¨ÎO *Ï<åu, 㨠ã¨~°fiѨÙ}ºHÍs Éèí=u,
㨠ã¨~°fiÜ«∞[˝Ü«∂r Éèí=u. ~å*Ï<À ^•ã¨`åO Ü«∂Ou.
[áêÎ fi 㨠ã¨~°fi "Õ∞`«O =∞O„`«~å[O ã¨fiÜ«∞O t"Õ
"åÇ¨Ï q∞ `«º}˜=∂kqÉèí∂f<å g∞â◊fi~°ó HÍeHÍO ÅÉèË`ü.
P=Ü≥∂ó Ѩل`«Éèí∂`« ã¨û<£ ã¨∞Hõ$f `«ºHõÎHõŇ+¨ó,
r=#∞‡HõÎ ã¨û q*Ë˝Ü≥∂ Ü«∞Ãã·‡ ÅÉÏú Ç≤Ï ^ŒH˜∆}Ï
^ŒâßOâ◊O Ǩϟ=∞ÜÕ∞`ü, `« ^Œ#∞ `«~°ÊÜÕ∞`ü.
J^äŒ ÃǷψH Ü«∞*Ï˝<£ HÍ=∂ #^≥· fi`«*Ï˝<ån #x~°∞^Œúã¨~°ã¨fi fu,
J^äŒ ÃÇ·Ï+¨ó HÍeHÍ =∞#∞*ÏÑ‘ Ü«∞ ã¨û^•
â◊√^•ú`å‡, *Ï˝#"≥·~åQƺܫÚHõÎó, âßOÉèígnH∆Íã¨∞~°HõÎ âß≈HÍÎã¨∞.
Ü«∞k "å „|ǨχKås ~å„`Ò #QÆfló
ã¨~°fi^• =∞^èŒ∞<å ã¨HÀÎ =∞#™ê [ѨѨÓ*ÏkxÜ«∞=∞"å<£,
Ü≥∂+≤„uÊÜ«∞â◊~À ÉèíQÀ^ŒˆH# `«~°Ê}O, `Õ <≥·= ѨÓ[#O ‰õΩ~åº`ü.
ã¨~°fi^• HÍeHÍ~°∂Ѩ =∂`å‡#O qÉèÏ=ÜÕ∞`ü
㨠ã¨~°fi^• Ü≥∂+≤^•ã¨HÀÎ Éèí"Õ`ü, 㨠ã¨~°fiǨÏ`åºO `«~°u,
`Õ# =∞^èŒ∞^•<Õ#.
J^äŒ Ñ¨OK«=∞H͈~} ã¨~°fi=∂Ü«∂kq^•ºO
Ѩâ◊√^èŒ#^è•#ºO 㨈~fiâ◊`«fiO K« Hõq`«fiO K«.
<å#ºó Ѩ~°=∞ó ѨO^ä• q^Œº`Õ "≥∂H∆ÍÜ«∞ *Ï˝<åÜ«∞ ^èŒ~å‡^èŒ~å‡Ü«∞.
 373

`«`ü ã¨~°fiO Éèí∂`«O Éèí=ºO Ü«∞u¯Oz^£ ^Œ$â◊º=∂#O

™ê÷=~°[OQÆ=∞"£∞,
`«`ü ã¨~°fiO HÍeHÍ`«O„`Õ F`«O „áÈ`«O "Õ^Œ.
Ü«∞ U=O =∞#∞*ÏÑ‘
㨠áêáê‡#O `«~°u, 㨠„Éèí∂}ǨÏ`åº `«~°u, ™È JQÆ=∞ºQÆ=∞#O `«~u° ,
㨠ã¨~°fiã¨∞Y =∂áÈflu, 㨠ã¨~°fiO *Ï<åu, 㨠ã¨~°fiã¨O<åºã‘ Éèí=u,
㨠q~°HÀÎ Éèí=u, 㨠ã¨~°fi"Õ^•^蕺~¸ Éèí=u, 㨠ã¨~°fi=∞O„`«*ÏÑ‘ Éèí=u,
㨠ã¨~°fiâß„ã¨Î"Õ`åÎ Éèí=u, 㨠ã¨~°fi*Ï˝#Hås Éèí=u,
㨠P=Ü≥∂ i‡„`«Éèí∂`À Éèí=u, W `åºÇ¨Ï ÉèíQÆ"å<£ t=ó.
xifiHõÖËÊ# =∞#™ê 㨠=O^Àº Éèí=u
J^äŒ ÃÇ·Ï<åO, =¸ÖÏ^蕈~ 㨇ˆ~ kÌ=ºO „uHÀ}O `Õ[™êO xkè"£∞,
tMÏ PhÜ«∞ `« ™êºˆQfl ~°^äŒ `«∂ˆ~úfi =º=ã≤÷`å.
hÅ`ÀÜ«∞^Œ=∞^茺™ê÷ q^Œ∞ºÖË¡ MË= ÉèÏã¨fi~å,
h"å~°â◊¥Hõ=`ü `«hfi Ñ‘`å ÉèÏã¨fi `«º}∂Ѩ=∂
`«™êº t≈MÏÜ«∂ =∞^èÕº Ѩ~°=∂`å‡ =º=ã≤÷`«ó.
㨠„|Ǩχ, 㨠t=, ¿ãûO„^Œ, ™Èû -Hõ∆~°ó Ѩ~°=∞ ã¨ûfi~å\ò.
㨠U= q+¨µ‚ó, 㨠„áê}ó, 㨠HÍÖ’ -yfló 㨠K«O„^Œ=∂ó
Wu ‰õΩO_»ehO ^蕺`åfi ã¨~°fiáêÃÑ·ó „Ѩ=ÚK«º`Õ.
=∞Ǩáê`«ˆHÉèíºó ѨÓ`À Éèí∂`åfi ã¨~°fi=∞O„`«ã≤kúO Hõ$`åfi, Éèˇ·~°"À
Éèí"Õ`ü.
=∞ǨHÍÅÉèˇ·~°"À -㨺 |∞∞+≤ó, J#∞+¨µîªÑπ (L+≤‚H±) Kè«O^Œó,
HÍeHÍ ^Õ=`å, „Ç‘ÏO c[O, „Ǩ˙O â◊H˜Îó, „H©O H©ÅHõ"£∞,
374

Jx~°∞^Œúã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, Hõq`Õfi áêO_ç`庈~÷, Wëêìˆ~÷, [¿Ñ

qxÜ≥∂QÆó.
W `Õº=O |∞∞+≤K«ÛùO^À^≥·=`«O *Ï˝`åfi, =∞O„`«™êѶ¨Åº =∞â◊√fl`Õ.
J^èŒ~°fiq^•ºO „Ѩ^äŒ=∞ "Õ∞HõO ^ŒfiÜ«∞O „`«Ü«∞O "å
<å=∞^ŒfiÜ«∞ã¨OѨÙ\˜`«O Hõ$`åfi Ü≥∂ [¿Ñ`ü.
QÆu ã¨Î ™êº ã‘Îu, <å#ºã¨º QÆu ~° ã‘Îu
FO ã¨`«º"£∞, FO `«`ü ã¨`ü.
J^äŒ ÃÇ·Ï#O QÆ∞~°∞O Ѩi`À Ã+·º#O =∞O„`«~å[O QÆ$Ç‘Ï‚Ü«∂`ü.
=∞O„`«~å[O QÆ∞~°∞ ã¨Î =∞Ñ≤ tëêºÜ«∞, ã¨`«∞¯b<åÜ«∞, q^•ºÉèíHÍÎÜ«∞,
ã¨∞"ÕëêO „ã≤ÎÜ«∞O ã¨Ê $ëêìfi, xâßÜ«∂O x~°∞Ѩ„^Œ=ó ѨiѨÓ[º
UHÍH© t=ˆQ¿ÇÏ ÅHõ∆O `«^Œ~°÷O "å [Ñ≤`åfi ^Œ^•º`ü.
FO FO FO ã¨`«ºO. ã¨`«ºO. ã¨`«ºO.
<å#º„ѨH͈~} ã≤k÷ ~°ƒù=u.
J ^ä•Ç¨Ï "≥· HÍeHÍ=∞<À, ™êÎ~å=∞<À, „ã≤ÎѨÙ~å=∞<À
ã¨û~°fi^Œ∞~åæ=∞<À, ~åfi ã¨fi~°∂Ѩã≤kú ˆ~="£∞.
(Wu J^èŒ~°fi}Ë ™œÉèÏQƺHÍO_Õ HÍeHÀѨx+¨`ü)
5. NÅH©∆‡Ç¨Ï$^ŒÜ«∞"£∞
J㨺 NÅH©∆ ‡ ǨÏ$^ŒÜ«∞㨺 ÉèÏ~°æ"åÜ«∞ |∞∞+¨ÜÕ∞ #=∞ t≈~°ã≤.
=ÚMË „u+¨µìÉÏk Kè«O^ÕÉè’º #"≥∂ =ÚMË,
=∞ǨÅÔH∆‡º ^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #"≥∂ ǨÏ$^ŒÜÕ∞.
=∞=∞ JÅH©∆ ‡Ñ¨iǨ~°Ñ¨Ó~°fiHõn~å…Ü«Úó, <≥·~°∞[º, =∞ÃÇ·Ïâ◊fi~°º
Ѷ¨ÖÏ"åѨκ~°÷O ÅH©∆ ‡Ç¨Ï$^ŒÜ«∞áêˆ~î qxÜ≥∂QÆó.
 375

„âßO–NO–„â◊¥O–„â‹·O–„â∫O–„â◊ó (J<Õ"å\˜`À Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O)

ǨÏã¨Î^ŒfiÜÕ∞# Hõ=∞ÖË, ^è•~°Ü«∞OfO `«∞ bÅÜ«∂,
Ǩ~°#∂ѨÙ~°ã¨OÜ«ÚHÍÎO, ÅH©∆ ‡O ^ÕgO qzO`«ÜÕ∞. 1
=O^Õ ÅH©∆ ‡O Ѩ~°t==∞~¸O, â◊√^Œú*ÏO|∂#^•ÉèÏ"£∞,
`Õ*’~°∂áêO Hõ#Hõ=ã¨<åO, ã¨~°fiÉèí∂ëÈ[˚fiÖÏOw"£∞,
c*ÏѨÓ~°O Hõ#HõHõÅâ◊O ¿ÇÏ=∞Ѩ^Õ‡ ^Œ^è•<å
=∂^•ºO â◊H˜ÎO ã¨HõÅ[#hO, q+¨µ‚"å=∂OHõã¨O™ê÷"£∞. 2
N=∞`ü™œÉèÏQƺ[#hO, ™œÎq∞ ÅH©∆ ‡O ã¨<å`«h"£∞
ã¨~°fiHÍ=∞Ѷ¨ÖÏ"åÑ≤Ιê^èŒ<≥·Hõã¨∞MÏ=Ǩ"£∞. 3
#=∂q∞ x`«ºO ^Õ"Õt, `«fiÜ«∂ „¿Ñi`«=∂#ã¨ó,
`«fi^•*Ï˝O t~°™ê ^èŒ$`åfi, Éèí*Ïq∞ Ѩ~°"Õ∞â◊fis"£∞. 4
ã¨=∞ã¨Îã¨OѨ`üã¨∞Y^•O =∞Ǩ„tÜ«∞O
ã¨=∞ã¨Î™œÉèÏQƺHõsO =∞Ǩ„tÜ«∞"£∞,
ã¨=∞ã¨ÎHõÖϺ}HõsO, =∞Ǩ„tÜ«∞O
Éèí*Ï =∞ºÇ¨ÏO *Ï˝#HõsO =∞Ǩ„tÜ«∞"£∞. 5
q*Ï˝#ã¨OѨ`üã¨∞Y^•O ã¨<å`«hO
qz„`«"åQÆ∂ƒùuHõsO =∞¿ÇÏâ◊fis"£∞,
=∞<ÀǨÏ~å#O`«ã¨∞Éè’QÆ^•~ÚhO
#=∂ =∞ºÇ¨ÏO Éèí∂uHõsO ǨÏi„Ñ≤Ü«∂"£∞. 6
ã¨=∞ã¨ÎÉèí∂`åO`«~°ã¨Oã≤÷`å `«fiO
ã¨=∞ã¨ÎÉèí∂`Õâ◊fii, qâ◊fi~°∂¿Ñ,
`« <åflã≤Î Ü«∞`ü `«fi^£ =ºuiHõÎ =∞ã¨∞Î
`«fi`üáê^ŒÑ¨^Œ‡O „Ѩ}=∂ =∞ºÇ¨ÏO Nó. 7
376

^•i„^Œº^Œ∞óMÏѶ¨∞`«"≥∂-ѨǨÏO„f, `«fi`üáê^ŒÑ¨^Œ‡O =∞~Ú ã¨xfl^èŒ`«ûfi,

n<åiÎqKÕÛù^Œ#¿ÇÏ`«∞Éèí∂`≥·ó, Hõ$áêHõ\ÏÔH∆ ~°aè+≤OK« =∂O „jó. 8
JO|, „Ѩã‘^Œ Hõ~°∞}Ïã¨∞^èŒ Ü«∂„~°Ì^Œ$ëêì º,
=∂O `«fi`üHõ$áê„^Œq}ˆQÇ¨Ï q∞=∞O ‰õΩ~°∞+¨fi,
PÖ’Hõ#„Ѩ}~Ú Ç¨Ï$^Œæ`«â’HõǨÏO„f,
`«fi`üáê^ŒÑ¨^Œ‡Ü«ÚQÆÅO „Ѩ}=∂ =∞ºÇ¨ÏO Nó. 9
âßO`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î â◊~°}ÏQÆ`«~°Hõ∆}ÏÜ≥ÿ∞,
HÍO`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î Hõ=∞hÜ«∞QÆ∞}Ï„â◊Ü«∂Ü≥ÿ∞,
H∆ÍO`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î ^Œ∞i`«Hõ∆Ü«∞HÍ~°}ÏÜ≥ÿ∞,
^è•„`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î ^Œ#^è•#ºã¨=∞$kú^•Ü≥ÿ∞. 10
â◊ÔHκ #"≥∂ -ã¨∞Î â◊tâıY~°ã¨Oã¨∞Î`åÜ≥ÿ∞,
~°`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î ~°[hHõ~°™È^Œ~åÜ≥ÿ∞,
ÉèíÔHκ #"≥∂ -ã¨∞Î Éèí=™êQÆ~°`å~°HÍÜ≥ÿ∞,
=∞`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î =∞^èŒ∞ã¨∂^Œ#=Å¡ÉèÏÜ≥ÿ∞. 11
ÅÔHÂ; #"≥∂ -ã¨∞Î â◊√ÉèíÅHõ∆}ÅH˜∆`åÜ≥ÿ∞,
ã≤^≥úº #"≥∂ -ã¨∞Î t=ã¨OQÆã¨∞ѨÓl`åÜ≥ÿ∞,
^èŒ$`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î Jq∞`«^Œ∞~°æuÉèíO[<åÜ≥ÿ∞,
QÆ`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î =~°ã¨^Œæu^•~ÚHÍÜ≥ÿ∞. 12
^Õ"≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î kq ^Õ=QÆ}ÏiÛ`åÜ≥ÿ∞,
Éèí∂`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î Éèí∞=<åiÎq<åâ◊HÍÜ≥ÿ∞,
^•O`≥·º #"≥∂ -ã¨∞Î ^èŒ~°}©^èŒ~°=Å¡ÉèÏÜ≥ÿ∞,
ѨÙÃ+ìº #"≥∂ -ã¨∞ΠѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∞=Å¡ÉèÏÜ≥ÿ∞. 13
ã¨∞f„=^•i„^Œºq^Œ∞óYǨÏ~ü„`≥·º, #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ ã¨~°fiÉèíÜ«∂ѨǨÏO„`≥·º,
Nq+¨µ‚=Hõ∆ãπã¨÷Åã¨Oã≤÷`åÜ≥ÿ∞, #"≥∂ #=∞ ã¨û~°fiqÉèÏu^•Ü≥ÿ∞. 14
 377

[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ ÅH©∆ ‡ ~°¡Hõ∆}ÏÅOHõ$`åOw,

[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ Ѩ^•‡ Ѩ^Œ‡ã¨^•‡aè=O^•º,
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ q^•º q+¨µ‚"å=∂OHõã¨O™ê÷,
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ ã¨=∞ºH± ã¨~°fiã¨OѨ`«¯s Nó. 15
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ ^Õg ^Õ=ã¨OѶ¨∂aèѨÓ*Ϻ,
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ Éèí„^• ÉèÏ~°ægÉèÏQƺ~°∂áê,
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ x`åº x~°‡Å*Ï˝#"Õ^•º,
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ ã¨`åº ã¨~°fiÉèí∂`åO`«~°™ê÷. 16
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ ~°=∂º ~°`«flQÆ~åƒùO`«~°™ê÷
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ â◊√^•ú â◊√^Œú*ÏO|∂#^•ÉèÏ
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ HÍO`å HÍOu=∞^•ƒùã≤`åOw
[Ü«∞`«∞ [Ü«∞`«∞ âßO`å j„Ѷ¨∞ =∂Ü«∂Ç≤Ï ™œ"Õ∞º. 17
Ü«∞™êºó HõÖÏÜ«∂ó Hõ=∞Ö’^Œƒù"å^•º, ~°∞„^• â◊Û â◊„Hõ„Ѩ=ÚMÏ â◊Û ÖËMÏó
r=Ou 㨈~fi -Ñ≤ ã¨â◊HõÎÜ«∞ ¿ãÎ, „ѨÉèí∞`«fi =∂ѨÙó Ѩ~°=∂Ü«Ú+¨ ¿ãÎ.18
eÖËY x@ÖË qkè ~°‡=∞ eÑ≤O qã¨$ *ϺO`«~å,
`«fiÜ«∂ qed`«=º "Õ∞`« ku `«`«ÊùÖÏ"åѨÎÜÕ∞,
`«^ŒO`«~° WÇ¨Ï ã¨∞Êù@O Hõ=∞Å"åã≤x, N i=∂O,
ã¨=∞~°ÊÜ«∞ ã¨fi=Ú„kHÍO, ã¨HõÅÉèÏQƺã¨Oã¨∂zHÍ"£∞. 19
`« k^ŒO uq∞~°O á¶êÖË, ã¨∞Êù@O Hõ=∞Å"åã≤x,
„tÜ«∞O ã¨=Ú„^Œ*ÏO ^ÕÇ≤Ï, ã¨~°fiÉèÏQƺ㨺 ã¨∂zHÍ"£∞. 20
HõÅÜ«∂ `Õ Ü«∞^ä• ^Õq, r=Ou ã¨K«~åK«~åó,
`«^ä• ã¨OѨ`«¯s ÅH˜;, ã¨~°fi^• ã¨O„Ѩã‘^Œ "Õ∞. 21
Ü«∞^ä• q뜂 „^èŒ∞"Õ x`«ºO, ã¨fiHõÖÏO ã¨O#º"Õâ◊Ü«∞ó,
`« ^ä≥·= ã¨fiHõÖÏO ÅH©;, ~°‡~Ú ã¨=∞ºH± ã¨=∞~°ÊÜ«∞. 22
378

ã¨~°fi™œYº„Ѩ^Õ, ^Õq, ÉèíHÍÎ<å =∞ÉèíÜ«∞„Ѩ^Õ,

JK«ÖÏO ‰õΩ~°∞ Ü«∞`Õfl#, HõÖÏO =∞~Ú x"Õt`å"£∞. 23
㨠^•™êÎO =∞`åÊùÖË Ñ¨~°=∞Ѩ^ŒÅH©∆ ‡ó ã¨∞Êù@HõÖÏ
ã¨^• "≥·‰õΩO~î°N ifl =ã¨`«∞ HõÖÏ "Õ∞ #Ü«∞#Ü≥∂ó,
=¿ã #‡~°ÎºÖ’ˆH =∞=∞ =K«ã≤ ÅH©∆ ‡ ~°fi~°HõÖÏ
„tÜ«∞ó âıfi`«nfi¿Ñ x=ã¨`«∞, HõÖÏ "Õ∞ ã¨fiHõ~°Ü≥∂ó. 24
`å= xfl`«ºO =∞ =∂OˆQ+¨µ, H©∆~åÉ∫ú „jHõÖÏ =¿ã`ü,
ã¨∂~åºK«O„^Œ=∞™œ Ü«∂=`ü, Ü«∂= Å¡H©;Ѩu „t≈Ü«∂. 25
ã¨~°fi=∞OQÆÅã¨OѨÓ~å‚, ã¨Ô~· fiâ◊fi~°ºã¨=∞xfi`å,
P^•ºk„j ~°‡Ç¨ÅH©;ó, `«fi`«¯ÖÏ =∞~Ú u+¨ªu. 26
J*Ï˝#uq∞~°O ǨÏO`«∞O, â◊√^Œú*Ï˝#„ѨHÍtHÍ
ã¨Ô~· fiâ◊fi~°º„Ѩ^• "Õ∞ -ã¨∞Î, `«fi`«¯ÖÏ =∞~Ú ã¨∞ã≤÷~å. 27
JÅH©;O ǨÏO`«∞ H˜∆„ѨO, `«=∞ ã¨∂û~°º„ѨÉèÏ Ü«∞^ä•,
q`«<À`«∞ =∞=∞ „âıÜ«∞, ã¨Î fi`«¯ÖÏ =∞~Ú ã¨Oã≤÷`å. 28
Sâ◊fi~°º=∞OQÆÖ’`«ÊuÎ, ã¨Î fi`«¯ÖÏ Ü«∂ xnèÜ«∞`Õ,
=∞~Ú `«™ê‡`ü Hõ$`å~À÷ -ã≤‡ áê„`« =∞ã≤‡ ã≤÷`Õ ã¨Î=. 29
Éèí=^•"Õâ◊ÉèÏQͺ~À›, ÉèÏQƺ"å #ã≤‡ ÉèÏ~°æq,
`«fi`ü„Ѩ™ê^•`ü Ѩq„`À -ǨÏO, Ö’Hõ=∂`«ó #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 30
ѨÙ<åã≤ =∂O `«fiO HõÅ Ü≥ÿ∞=,
Ü«∞™ê‡ ^Œ`« ã¨û=∂QÆK«Ûù ã¨=∞„QÆ`« 㨨Πfi"£∞,
Ѩ~°O Ѩ^ŒO N ~°ƒù= ã¨∞„Ѩã¨<åfl
=∞ Ü«∞ºK«∞º`Õ# „Ѩq âßkÅH˜∆ ‡! 31
N"≥·‰õΩO~î°ã≤÷`Õ, ÅH˜∆ ‡, ã¨=∂QÆK«Ûù =∞ =∂„QÆ`«ó,
 379

<å~åÜ«∞}Ë# ã¨Ç¨Ï =∂O, Hõ$áê^Œ$ ëêì º=Ö’HõÜ«∞. 32

ã¨`«ºÖ’Hõã≤÷`Õ, ÅH˜∆ ‡, `«fiO =∞ =∂QÆK«Ûù ã¨xflkè"£∞.
"åã¨∞^Õ"Õ# ã¨Ç≤Ï`å, „Ѩã‘^Œ =~°^• Éèí=. 33
âı=`«nfiѨã≤÷`Õ, ÅH˜∆ ‡, j„Ѷ¨∞ =∂QÆK«Ûù ã¨∞„=`Õ,
q+¨µ‚<å ã¨Ç≤Ï`Õ ^Õq, [QÆ<å‡`«ó „Ѩã‘^Œ "Õ∞. 34
H©∆~åO|∞kèã≤÷`Õ, ÅH˜∆ ‡, ã¨=∂QÆK«Ûù ã¨=∂^èŒ"Õ,
`«`üHõ$áê^Œ$+≤ì ã¨∞^èŒÜ«∂, ã¨`«`«O =∂O qÖ’HõÜ«∞. 35
~°`«flQÆ~°ƒùã≤÷`Õ, ÅH˜∆ ‡, ѨiѨӈ~‚, Ç≤Ï~°}‡~Ú,
ã¨=∂QÆK«Ûù ã¨=∂QÆK«Û,ù u+¨ªã¨fi ѨÙ~°`À =∞=∞. 36
ã≤÷~å Éèí= =∞ǨÅH˜∆ ‡, xâ◊ÛÖÏ Éèí= x~°‡ÖË,
„Ѩã¨<Õfl Hõ=∞ÖË, ^Õq, „Ѩã¨#flǨÏ$^ŒÜ«∂ Éèí=. 37
N^茈~, N=∞ǨÉèí∂`Õ, `«fi^ŒO`«ãπã¨÷O =∞Ǩxkè"£∞,
j„Ѷ¨∞ =Ú^Œú$`«º ѨÙ~°`«ó, „Ѩ^Œ~°≈Ü«∞ ã¨=∞~°ÊÜ«∞. 38
=ã¨∞O^茈~, N=ã¨∞^èÕ, =ã¨∞^À„yú, Hõ$áê=∞~Ú,
`«`ü‰õΩH˜∆QÆ`«ã¨~°fiã¨fiO, j„Ѷ¨∞O "Õ∞ ã¨O„Ѩ^Œ~°≈Ü«∞. 39
q+¨µ‚„Ñ≤ÜÕ∞, ~°`«flQƈ~ƒù, ã¨=∞ã¨ÎѶ¨Å^Õ, t"Õ,
`«^Œæ~°ƒùQÆ`«¿ÇÏ=∂n<£ „Ѩ^Œ~°≈Ü«∞ „Ѩ^Œ~°≈Ü«∞. 40
~°™ê`«ÅQÆ`Õ, =∞ǨÅH˜∆ ‡, j„Ѷ¨∞ =∂QÆK«Ûù =∞`«∞Ê~°ó,
# *Ï<Õ Ñ¨~°=∞O ~°∂ѨO, =∂`« ˆ~‡ ã¨O„Ѩ^Œ~°≈Ü«∞. 41
Pq~°ƒù= =∞<À"ÕQÍ`ü, j„Ѷ¨∞ =∂QÆK«Ûù "Õ∞ ѨÙ~°ó,
=∂ =`«û Éèˇ· i ¿ÇÏ `«∞ºHÍÎ fi, HÍ=∞O Q“ i= ~°Hõ∆ =∂"£∞. 42
^Õq, j„Ѷ¨∞O ã¨=∂QÆK«Ûù, ^èŒ~°}©QÆ~°ƒùã¨Oã≤÷`Õ,
=∂`«ó, `«fi^£Éèí$`«ºÉèí$`Àº -ǨÏO, =∞$QÆÜÕ∞ `åfiO ‰õΩ`«∂ǨÏÖÏ`ü.
380
LuÎ+¨ª, *ÏQÆ$Ç≤Ï, `«fiO "Õ∞ ã¨=ÚuÎ+¨ª ã¨∞*ÏQÆ$Ç≤Ï,
JHõ∆Ü«∂<£ ¿ÇÏ=∞HõÅâß<£, ã¨∞=ˆ~‚# ã¨∞ѨÓi`å<£. 44
xˆH∆áê<£ "Õ∞ ã¨=∂Hõ$+¨º, ã¨=Ú^Œú$`«º =∞ =∂„QÆ`«ó,
ã¨=Ú#fl`À#fl`å Éèí∂`åfi, ã¨=∞$^≥úº Ç≤Ï ^èŒ~åO`«~å`ü. 45
=∞`«ûxflkèO ã¨=∂QÆK«Ûù, =∞^•Ç≤Ï`«Hõ$áê~°™ê`ü,
„Ѩã‘^Œ „âıÜ«∞™êO ^À„yú, ÅH˜∆ ‡ "Õ∞ #Ü«∞<å„QÆ`«ó. 46
J „`ÀѨqâ◊º ÅH˜∆ ‡, `«fiO ã≤÷~å Éèí= Ç≤Ï~°}‡~Ú,
ã¨∞ã≤÷~å Éèí= ã¨O„Ñ‘`åº, „Ѩã¨<åfl =~°^• Éèí=. 47
Ph`å<£ `å<£ `«fiÜ«∂ ^Õq, xnè<£ "Õ∞ ã¨O„Ѩ^Œ~°≈Ü«∞,
J^Œº Hõ∆}Ë# ã¨Ç¨Ï™ê, ^Œ`åÎ fi ã¨O~°Hõ∆ =∂O ã¨^•. 48
=∞~Ú u+¨ª `«^ä• x`«ºO, Ü«∞ ^äÕO„^•k+¨µ u+¨ªã≤,
JÉèíÜ«∞O ‰õΩ~°∞ "Õ∞ ^Õq, =∞ǨÅH˜∆ ‡ #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 49
ã¨=∂QÆK«Ûù =∞ǨÅH˜∆ ‡, â◊√^Œú*ÏO|∂#^Œ„ѨÉèË,
„Ѩã‘^Œ ѨÙ~°`«ó ã≤÷`åfi, „Ѩ}`«O =∂O qÖ’HõÜ«∞. 50
ÅH˜∆ ‡, Éèí∞qQÆ`å ÉèÏã≤, Ü«∞„`« Ü«∞„`« Ç≤Ï~°}‡~Ú,
`«„`« `«„`« ã≤÷`å `«fiO "Õ∞, `«= ~°∂ѨO „Ѩ^Œ~°≈Ü«∞. 51
„H©_»ã≤ `«fiO K« |Ǩï^è•, ѨiѨÓ~°‚Hõ$áê=∞~Ú,
=∞=∞ =¸~°úx `Õ Ç¨Ïã¨Î, =∞qÅOa`« =∞~°ÊÜ«∞. 52
Ѷ¨Å^•ƒùQÀº^ŒÜÕ∞, ÅH˜∆ ‡, ã¨=∞ã¨ÎѨÙ~°"åã≤x,
„Ѩã‘^Œ "Õ∞ =∞ǨÅH˜∆ ‡, ѨiѨÓ~°‚=∞<À~°^äÕ. 53
JÜ≥∂^蕺k+¨µ 㨈~fi+¨µ, #Qƈ~+¨µ ã¨=∂ã≤÷`Õ,
"≥·Éèí"≥· ifiq^è≥· ~°∞ºHÍÎ, ã¨=∂QÆK«Ûù |ÖÏxfi`å. 54
ã¨=∂QÆK«Ûù ã¨=∂QÆK«Ûù, =∞=∂OˆQ Éèí= ã¨∞ã≤÷~å,
 381

Hõ~°∞}Ï~°ã¨xó+¨ºO^Œ<Õ„`«^ŒfiÜ«∞qÖÏã≤x. 55
ã¨Ox^èŒ`«ûfi =∞ǨÅH˜∆ ‡, `«fi`åÊ}˜O =∞=∞ =∞ã¨ÎˆH,
Hõ~°∞}Ïã¨∞^èŒÜ«∂ =∂O `«fi, =∞aè+≤OK« ã≤÷~°O ‰õΩ~°∞. 56
n#㨺 =∞ã¨ÎˆH ǨÏã¨ÎO, =∞=∞ `«fiO Hõ$Ѩ Ü«∂~°ÊÜ«∞,
P^•ºkN ~°‡Ç¨ÅH˜∆ ‡, q+¨µ‚"å=∂OHõã¨Oã≤÷`Õ. 57
Éèí=cèuѨi„`«ã¨ÎÉèíHõ΄`å}Ѩ~åÜ«∞}Ë,
„Ѩ`«ºH©∆‰õΩ~°∞ ~°∂ѨO "Õ∞, ~°Hõ∆ =∂O â◊~°}ÏQÆ`«"£∞. 58
ã¨~°fi~å[QÆ$Ǩ ÅH˜∆ ‡, ã¨=∂QÆK«Ûù QÆ∞}Ïxfi`å,
ã≤÷`åfi `«∞ ѨÙ~°`À "Õ∞ -^Œº, „Ѩ™ê^Õ <åÉèíÜ«∞O ‰õΩ~°∞. 59
„Ѩã‘^Œ "Õ∞ =∞ǨÅH˜∆ ‡, ã¨∞„Ѩã‘^Œ =∞Ǩt"Õ,
JK«ÖÏ Éèí= ã¨∞„Ñ‘`åº, ã¨∞ã≤÷~å Éèí= =∞^Œæ$¿ÇÏ. 60
Ü«∂=`ü u+¨ªOu ^Õ"å â◊Û, Ü«∂=`ü `«fi<åfl=∞ u+¨ªu,
Ü«∂=^£ q+¨µ‚ â◊Û, Ü«∂=`ü `«fiO, `å=`ü ‰õΩ~°∞ Hõ$áêO =∞~Ú.61
KåO„nHõÖÏ Ü«∞^ä• â◊√ˆH¡, =~°ú`Õ ™ê k<Õ k<Õ,
`«^ä• ^ŒÜ«∂ `Õ =∞ ÜÕ∞º=, =~°ú`å =∞aè=~°ú`å"£∞. 62
Ü«∞^ä• "≥·‰õΩO~î°#Qƈ~, Ü«∞^ä• "≥· H©∆~°™êQƈ~,
`«^ä• =∞^Œƒù=<Õ u+¨ª, ã≤÷~°O Nq+¨µ‚<å ã¨Ç¨Ï. 63
Ü≥∂y<åO ǨÏ$^ŒÜÕ∞ x`«ºO, Ü«∞^ä• u+¨ªã≤ q+¨µ‚<å,
`«^ä• =∞^Œƒù=<Õ u+¨ª, ã≤÷~°O Nq+¨µ‚<å ã¨Ç¨Ï. 64
<å~åÜ«∞}㨺 ǨÏ$^ŒÜÕ∞ Éèí=f Ü«∞ ^ä•¿ãÎ
<å~åÜ«∞}À -Ñ≤ `«=ǨÏ$`«¯=∞ÖË Ü«∞ ^ä•¿ãÎ,
<å~åÜ«∞} ã¨Î fi =∞Ñ≤ x`«º =ÚÉè∫ `« ^ä≥·=
u+¨ª`åO ǨÏ$k =∞ =∂Ñ≤ ^ŒÜ«∂=u Nó. 65
382

q*Ï˝#=$kúO ǨÏ$^ŒÜÕ∞ ‰õΩ~°∞ Nó,

™œÉèÏQƺ=$kúO ‰õΩ~°∞ "Õ∞ QÆ$¿ÇÏ Nó,
^ŒÜ«∂ã¨∞ѨÙ+≤ìO ‰õΩ~°∞`åO =∞~Ú Nó,
ã¨∞=~°‚=$kúO ‰õΩ~°∞ "Õ∞ Hõˆ~ Nó. 66
# =∂O `«º*Ë^ä•ó „t`«HõÅÊ=e¡, ã¨^ŒƒùH˜ÎzO`å=∞}˜, HÍ=∞^èÕ<À,
qâ◊fi㨺 =∂`«, ~°ƒù= ã¨∞„Ѩã¨<åfl, QÆ$¿ÇÏ HõÅ„`Õ+¨µ K« Ѩل`«=ˆ~æ.67
P^•ºk=∂ÜÕ∞ `«fi =∞*ÏO_»c[O,
`«fi "Õ∞= ™êHÍ~°x~åHõ$u ã¨Î fi"£∞
`«fiÜ«∂ ^èŒ$`å âßÛ|˚Éèí"åO_»ã¨OѶ¨∂
tÛ„`«O K«i„`«O `«= ^Õq, qëÈ‚ó. 68
„|Ǩχ~°∞„^•^ŒÜ≥∂ ^Õ"å, "Õ^• âßÛÑ≤ # â◊‰õΩflÜ«∞ó,
=∞Ç≤Ï=∂#O `«= ™ÈÎ`«∞O, =∞O^À -ǨÏO â◊‰õΩflÜ«∂O Hõ^äŒ"£∞. 69
JO|, `«fi^Œfi`«û"åHͺx ã¨∂HÍÎã¨∂HÍÎx Ü«∂x K«
`åx ã‘fi‰õΩ~°∞ ã¨~°fi*Ë˝, ^ŒÜ«∂Å∞`Õfi# ™ê^Œ~°"£∞. 70
Éèí=fO â◊~°}O QÆ`åfi, Hõ$`å~å÷ ã¨∞ûºó ѨÙ~å`«<åó,
Wu ã¨OzO`«º =∞#™ê, `åfi =∞ǨÏO â◊~°}O „=*Ë. 71
J#O`å#O`«ã¨∞d#, ã¨Î fi^ŒƒùHÍÎ ã¨Î fi`«Ê~åÜ«∞}Ïó,
Ju"Õ^Œ„Ѩ=∂}Ï kú, ^Õq, `åfiO â◊~°}O „=*Ë. 72
`«= „Ѩu*Ï˝ =∞^ŒƒùHÍÎ, # #â◊ºO f `«ºÑ≤ Hõfiz`ü,
Wu ã¨OzO`«º ã¨OzO`«º, „áê}Ï<£ ã¨O^è•~°Ü«∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞. 73
`«fi^Œnè# ã¨Î fiǨÏO =∂`«ó, `«fi`«¯ $áê =∞~Ú q^Œº`Õ,
Ü«∂=`«ûOѨÓ~°‚HÍ=∞ ™êûºO, `å=^£ ^ÕÇ≤Ï Hõ$áêx^èÕ. 74
Hõ∆}=∂„`«O # â◊HÀflq∞, rq`«∞O `«fi`«¯ $áê q<å,
 383

# r=O fÇ¨Ï [Å*Ï, [ÅO `«ºHÍÎ fi [Å„QÆǨó. 75

Ç≤Ï`å Ç≤Ï Ñ¨Ù„`«"å`«ûÖϺ, [˚#h „Ѩ#∞fl`«`«ã¨Îh,
=`«ûO `«fii`« =∂QÆ`«º, ã¨O„Ñ‘}Ü«∞u =`«ûÖÏ. 76
Ü«∞k ™êºO `«= Ѩل`À -ǨÏO, =∂`« ã¨Î fiO Ü«∞k =∂=∞H©,
^ŒÜ«∂ѨÜ≥∂^èŒ~°ã¨Î#ºã¨∞^è•aè ~°aè+≤OK« =∂"£∞. 77
=∞$QÀº # QÆ∞}ÖËâ’ -Ñ≤, =∞~Ú ^ÀÃ+·Hõ=∞Okˆ~,
áêOã¨∂<åO =$+≤ìaO^Œ∂<åO, ^Àëê}ÏO K« # "Õ∞ =∞uó. 78
áêÑ≤<å =∞Ç¨Ï "Õ∞ "å„QÀº, ^ŒÜ«∂Å∂<åO `«fi =∞„QÆ}©ó,
^ŒÜ«∞hÜ≥∂ =∞ ^Œ<Àº -ã≤Î, `«= HÀ -„`« [QÆ„`«ÎÜÕ∞. 79
qkè <åǨÏO ã¨$+¨ì âıÛ #fl, ™êº `«Î= K« ^ŒÜ«∂Å∞`å,
P=∞Ü≥∂ "å # ã¨$+¨ì âıÛ, ^Ò+¨^èŒã¨º =$^èÀ^ŒÜ«∞ó. 80
Hõ$áê =∞^Œ„QÆ*ÏO H˜O `Õ, ǨϺǨÏO "å H˜O `« ^Œ„QÆ[ó,
qKå~°º ^ÕÇ≤Ï "Õ∞ q`«ÎO, `«= ^Õq ^ŒÜ«∂x^èÕ. 81
=∂`å Ñ≤`å `«fiO QÆ∞~°∞ ã¨û^Œæuó N
ã¨Î fi "Õ∞= ã¨Or=#¿ÇÏ`«∞Éèí∂`å
J#ºO # =∂<Õº [QÆ^ÕHõ<å^äÕ,
`«fi "Õ∞= ã¨~°fiO =∞=∞ ^Õq, ã¨`«º"£∞. 82
P^•ºkÅH©∆ ‡, ~°ƒù= ã¨∞„Ѩã¨<åfl, qâ◊√^Œúq*Ï˝#ã¨∞Mˇ·Hõ^À„yú,
J*Ï˝#ǨÏO„u, „uQÆ∞}ÏuiHÍÎ, „Ѩ*Ï˝#<Õ„`Õ Éèí= ã¨∞„Ѩã¨<åfl. 83
Jâı+¨"åQÍ˚_»º=∞ÖÏѨǨi}˜, #=O #=O ã¨Ê+¨ìã¨∞"åH±„Ѩ^•~Úx,
=∞ "≥∞ÿÇ≤Ï lǨfi„QÆã¨∞~°OQÆ#~°ÎH©, Éèí= „Ѩã¨<åfl =^Œ<Õ K« "Õ∞ Nó. 84
ã¨=∞ã¨Îã¨OѨ`«∞û q~å[=∂<å, ã¨=∞ã¨Î`Õ[ã¨∞ûq~å[=∂<å,
q+¨µ‚„Ñ≤ÜÕ∞, `«fiO Éèí= nѨº=∂<å, "åˆQÌ=`å "Õ∞ Éèí=<Õ „Ѩã¨<åfl.85
384

ÉèíHÍκ#`å<åO ã¨HõÖÏ~°÷^Õ, `«fiO „ѨÉèÏã¨∞ÖÏ=}º^ŒÜ«∂ã¨∞^À„yú,

ã¨∞=~°‚^Õ, `«fiO ã¨∞=Úv Éèí= N, i›~°}º=∞ÜÕ∞ "Õ∞ Éèí= ã¨∞„Ѩã¨<åfl.86
ã¨~åfi~°÷^• ã¨~°fi[QÆ`ü„Ѩã¨∂uó, 㨈~fiâ◊fis ã¨~°fiÉèíÜ«∂ѨǨÏO„f,
ã¨~Àfi#fl`å `«fiO ã¨∞=Úv Éèí=, N i›~°}‡ÜÕ∞ "Õ∞ =^Œ<Õ „Ѩã¨<åfl.87
ã¨=∞ã¨ÎqѶ¨∞øflѶ¨∞q<åâ◊HÍi}©, ã¨=∞ã¨ÎqѶ¨∞’fl^Œú~°}Ë qK«Hõ∆}Ï,
J#O`«™œÉèÏQƺã¨∞Y„Ѩ^•~Úh, Ç≤Ï~°}‡ÜÕ∞ "Õ∞ =^Œ<Õ „Ѩã¨<åfl. 88
^Õq, „Ѩã‘^Œ ^ŒÜ«∞hÜ«∞`«=∂Ü«∞
^Õ"åkè<å^äŒ Éèí= ^Õ=QÆ}Ïaè=O^Õº,
=∂`«, ã¨Î ^ä≥·= Éèí= ã¨xflÇ≤Ï`å ^Œ$â’ ˆ~‡,
Ѩ`åº ã¨=∞O =∞=∞ =ÚMË Éèí= ã¨∞„Ѩã¨<åfl. 89
=∂ =`«û Éèˇ·, ~°ÉèíÜ«∞^•#Hõ~À -iÊ`« ¿ãÎ
=∞øb =∞ "Õ∞u =∞~Ú n#^ŒÜ«∂ã¨∞HõO¿Ñ,
=∂`« ã¨û=∞~°ÊÜ«∞ =Ú^• Hõ~°∞}ÏHõ\ÏHõ∆O
=∂OQÆźc[=∞Ç≤Ï=∂#∞ã¨$`«O =∞ =∂O`«ó. 90
Hõ\ÏHõ∆ WÇ¨Ï HÍ=∞^èŒ∞H± `«= =∞ =∂ã¨∞Î zO`å=∞}˜ó
Hõ~° ã¨∞û~°`«~°∞ ã¨û^• #=xkè ã¨Î fi "Õ∞ "ÕOkˆ~,
Éèí"Õ `«Î= ^ŒÜ«∂~°™È ~°ã¨~°™êÜ«∞#O `«fi#fiǨÏO
=ÚYO `«= HõÖÏxkè ifiq^èŒ"åOzè`å~°÷„Ѩ^Œ"£∞. 91
Ü«∞^ä• ~°ã¨ã¨Ê~°≈#`À -Ü«∞™È -Ñ≤, ã¨∞=~°‚`å ™êº`ü Hõ=∞ÖË, `«^ä• `Õ
Hõ\ÏHõ∆ã¨Oã¨Ê~°≈#`À *<å<å, =∞=∞OQÆÖÏ<å =∞Ñ≤ =∞OQÆÅ`«fi"£∞.92
^Õ Ç‘Ïu <å ã‘Îu =K«ó„Ѩ"Õâß^£
cè`À ~°"Õ∞, `åfiO â◊~°}O „ѨѨ#fló,
J`« ã¨û ^•ã≤‡ #flÉèíÜ«∞„Ѩ^• `«fiO
㨠ÃÇ·Ï= Ѩ`åº =∞=∞ ã¨xfl^èÕÇ≤Ï. 93
 385

HõÅÊ„^Œ∞"Õ∞} =∞}˜<å ã¨Ç≤Ï`å ã¨∞~°=∂º

N ¿ãÎ HõÖÏ =∞~Ú ~°¿ã# ~°™êÜ«∞<Õ#,
P™êÎO Ü«∞`À =∞=∞ K« ^Œ$H±, t~°óáê^Œã¨Ê $ëêìó
ã¨∞=~°‚=ѨÙ+¨ó ã≤÷~°[OQÆ=∂ ã¨∞ûºó. 94
P^•ºkqëÈ‚ó ã≤÷~°^èŒ~°‡Ñ¨ffl, `«fi =∞O|, Ѩ`åº =∞=∞ ã¨xfl^èÕÇ≤Ï,
P^•ºkÅH©∆ ‡, ã¨Î fi^Œ#∞„QÆ¿ÇÏ}, Ѩ^Õ Ñ¨^Õ "Õ∞ xkè^Œ~°≈#O ™êº`ü.
Ѷ¨Å„â◊√u
P^•ºkÅH©∆ ‡ ǨÏ$^ŒÜ«∞O Ѩˆ~î^£ Ü«∞, ã¨û ~å[ºÅH©∆ ‡ =∞K«ÖÏO `«<Àu,
=∞Ǩ^Œi„^À -Ñ≤ Éèí"Õ ^Œú<å_軺, ã¨Î ^Œ#fiÜÕ∞ Nó ã≤÷~°`åO „Ѩܫ∂u.96
Ü«∞㨺 㨇~°}=∂„`Õ}, `«∞ëêì ™êº^£ q+¨µ‚=Å¡ÉèÏ,
`« ™êºcè+¨ìO ^Œ^• `åºâ◊√, `«O áêÅÜ«∞u Ѩل`«=`ü. 97
W^ŒO ~°Ç¨Ï㨺O ǨÏ$^ŒÜ«∞O, ã¨~°fiHÍ=∞Ѷ¨Å„Ѩ^Œ"£∞,
[Ѩó ѨOK«ã¨Ç¨Ï„ã¨O `«∞, ѨÙ~°â◊Û~°} =ÚK«º`Õ. 98
„uHÍÅ "Õ∞HõHÍÅO "å, #~À ÉèíH˜Îã¨=∞xfi`«ó,
Ü«∞ó Ѩˆ~î`ü â◊$}∞Ü«∂^£ "åÑ≤, 㨠ܫ∂u Ѩ~°=∂O „tÜ«∞"£∞.99
=∞ǨÅH©∆ ‡O ã¨=ÚkÌâ◊º, xt ÉèÏ~°æ="å㨈~,
W^ŒO NǨÏ$^ŒÜ«∞O [áêÎ fi, ѨOK«"å~°O ^èŒh Éèí"Õ`ü. 100
J<Õ# ǨÏ$^ŒÜÕ∞ <å#flO, QÆiƒù}Ϻ Jaè=∞O„u`«"£∞,
^Œ^•u `«`«∞¯ÖË Ñ¨Ù„`À, *ÏÜ«∞`Õ NѨu ã¨ûfiÜ«∞"£∞. 101
#ˆ~ }Ï Ñ¨º^èŒ"å <å~åº, ÅH©∆ ‡Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=∞O„u`Õ,
[ÖË K« Ñ≤`Õ `«^ŒfiOâı, =∞O^ŒÉèÏQÀº # *ÏÜ«∞`Õ. 102
Ü«∞ Ptfi<Õ =∂ã≤ K« â◊√Hõ¡Ñ¨ˆH∆, ~°"≥∂`«û"Õ ã¨xflÇ≤Ï`≥·HõÉèíHÍκ,
Ѩˆ~î `«Î ^ä≥· HÀ`«Î~°"å~°=$^•úº, ÅÉèË`« ™œ=~°‚=∞~¸O K« =$kú"£∞.
386

Ü«∞ UHõÉèí∞HÀÎ -#fiÇ¨Ï "Õ∞Hõ=~°¬O, qâ◊√^Œúnè ã¨ûѨÎu"å~°*ÏÑ‘,

㨠=∞O^ŒÉèÏQÀº -Ñ≤ ~°=∂Hõ\ÏH∆Í^£, Éèí"Õ`ü ã¨Ç¨Ï„™êHõ∆â◊`åkèHõNó.104
Nâ◊OMÏO„Ѷ≤∞ÉèíH˜ÎO ǨÏi^•ã¨^•ã¨ºO
„Ѩã¨#fl=∞O„`å~°÷^Œ$_è≥·Hõxëêª"£∞,
QÆ∞~Àó 㨇 $uO x~°‡ÅÉ’^èŒ|∞kúO
„Ѩ^ÕÇ≤Ï "Õ∞ ^ÕÇ≤Ï Ñ¨~°O Ѩ^ŒO Nó. 105
Ѩ$näfiѨu`«fiO ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∞`«fiO, qÉèí∂u"åã¨O qq^è•~°÷ã≤kú"£∞,
ã¨OѨÓ~°‚ã≤kúO |Ǩï=~°¬Éè’QͺO, „Ѩ^ÕÇ≤Ï "Õ∞ ^ÕÇ≤Ï Ñ¨Ù#ó ѨÙ# ã¨Î fi"£∞.
"åQÆ~°÷ã≤kúO |ǨïÖ’Hõ=â◊ºO, =Ü«∞ãπã≤÷~°`«fiO ÅÅ<åã¨∞ Éè’QÆ"£∞,
ᜄ`åkÅaúO ã¨HõÖÏ~°÷ã≤kúO, „Ѩ^ÕÇ≤Ï "Õ∞ ÉèÏ~°æq, [#‡[#‡x.107
c*ÏѨÓ~°O ã¨~°ã≤[Ü«ÚQÆO a„ÉèífO ã¨fi~°‚áê„`Õ,
Éèí„~åÎ Ü«ÚHÍÎO, =ÚǨï ~°ÉèíÜ«∞^•O, â◊â◊fi ^Œ ѨºK«∞º`«Nó. 108
6. NÅH©∆‡Hõ=K«"£∞
â◊√HõO „Ѩu „| Ǩϟ‡"åK«.
=∞ǨÅH∆͇ºó „Ѩ=H∆ͺq∞, Hõ=K«O ã¨~°fiHÍ=∞^Œ"£∞,
ã¨~°fiáêáÈѨâ◊=∞#O, ^Œ∞+¨ì"åºkèq<åâ◊#"£∞. 1
„QÆǨÏÑ‘_®„Ѩâ◊=∞#O, „QÆǨi+¨ì„ѨÉèíO[#"£∞,
^Œ∞+¨ì=∞$`«∞º„Ѩâ◊=∞#O, ^Œ∞+¨ì^•i„^Œº<åâ◊#"£∞. 2
Ѩل`«áœ„`«„Ѩ[##O, q"åǨτѨ^Œ q∞+¨ì^Œ"£∞
KÀ~åiǨi [Ѩ`å, =∞dÖËÑ≤û`«^•Ü«∞Hõ"£∞. 3
™ê=^è•#=∞<å Éèí∂`åfi, â◊$}∞ `«fiO â◊√Hõã¨`«Î=∞,
J<ÕHõ[#‡ã¨Oã≤kúÅÉèíºO =ÚH˜ÎѶ¨Å„Ѩ^Œ"£∞. 4
 387

^èŒ#^è•#º=∞Ǩ~å[ºã¨~°fi™œÉèÏQƺHõÅÊHõ"£∞,
ã¨Hõ$`ü㨇~°}=∂„`Õ}, =∞ǨÅH©∆ ‡ó „Ѩã‘^Œu. 5
H©∆~åaú=∞^èÕº Ѩ^•‡<åO, HÍ#<Õ =∞}˜=∞O@¿Ñ,
`«#‡^èÕº ã¨∞ã≤÷`åO ^ÕgO, =∞h+≤[Å¿ãq`å"£∞. 6
ã¨∞™êfl`åO ѨÙ+¨Êã¨∞~°aè‰õΩ\˜ÖÏÅ|O^èŒ<å"£∞,
Ѩӈ~‚O^Œ∞aO|=^Œ<å, =∞~°úK«O„^ŒÅÖÏ\˜HÍ"£∞. 7
WOn=ˆ~Hõ∆}ÏO HÍ=∞HÀ^ŒO_»„Éèí∞= g∞â◊fis"£∞,
uńѨã¨=ã¨Oã¨Êiú<åã≤HÍÅOHõ$`åO „tÜ«∞"£∞. 8
‰õΩO^Œ‰õΩ@‡Å^ŒO`åeO, |O^èŒ∂HÍ^èŒ~°Ñ¨Å¡"å"£∞,
^Œ~°Ê}ÏHÍ~°q=∞ÅHõáÈÅkfi`«Ü≥∂[˚fiÖÏ"£∞. 9
~°`«fl`å@OHõHõe`«Hõ~°‚kfi`«Ü«∞ã¨∞O^Œ~å"£∞,
=∂OQÆÖϺÉèí~°}À¿Ñ`åO, HõO|∞HõO~îåO [QÆ„`«Êã¨∂"£∞. 10
`å~°Ç¨i=∞<ÀǨi‰õΩK«‰õΩOÉèíqÉèí∂+≤`å"£∞,
~°`åflOQÆ^•kÅe`«Hõ~°Ñ¨^Œ‡K«`«∞+¨ìÜ«∂"£∞. 11
Hõ=∞ÖË K« ã¨∞Ѩ„`å_èÕº, ǨϺÉèíÜ«∞O ^Œ^èŒfO =~°"£∞,
~À=∞~ålHõÖÏKå~°∞Éèí∞QÆfl<åaè`«Ö’^Œs"£∞. 12
Ѩ@ì=„ã¨Îã¨=Ú^•ƒùã≤ã¨∞x`«OÉÏkÅHõ∆}Ï"£∞
HÍOK«#ã¨ÎOÉèíq„ÉèÏ[^Œfi~°*Ï#∂~°∞â’aè`å"£∞. 13
㨇~°HÍǨÏeHÍQÆ~°fiǨi[OѶ¨∂O ǨÏi„Ñ≤Ü«∂"£∞,
Hõ=∞sîѨ$+¨ªã¨^Œ$â◊áê^•ÉÏ˚O K«O„^Œã¨xflÉèÏ"£∞. 14
ѨOHõ*’^Œ~°ÖÏ=}ºã¨∞O^Œ~åO„Ѷ≤∞`«ÖÏO „tÜ«∞"£∞,
ã¨~åfiÉèí~°}ã¨OÜ«ÚHÍÎO, ã¨~°fiÅHõ∆}ÅH˜∆`å"£∞. 15
388

Ñ≤`å=∞ǨÏ=∞Ǩ„Ñ‘`åO, x`«º`«$áêÎO, ǨÏi„Ñ≤Ü«∂"£∞,

x`«ºO HÍ~°∞}ºÅe`åO, Hõã¨∂ÎsÖËÑ≤`åOyHÍ"£∞. 16
ã¨~°fi=∞O„`«=∞~¸O ÅH©;O, „â◊√uâß„ã¨Îã¨fi~°∂Ñ≤}©"£∞,
Ѩ~°„|Ǩχ=∞~¸O ^ÕgO, Ѩ^Œ‡<åÉèí‰õΩ@∞Oah"£∞. 17
^蕺#"£∞
UHõO #ºOK«º #uHõ∆=∞O =∞=∞ Ѩ~°O Kå‰õΩOK«º áê^•O|∞[O
=∞^èÕº q+¨ì~°Ñ¨ÙO_»sHõ =∞ÉèíÜ«∞O q#ºã¨º ǨϙêÎO|∞["£∞,
`åfiO Ѩâıº=∞ x¿+^Œ∞+‘ =∞#∞HõÅO HÍ~°∞}º‰õÄÅOHõ+¨™êÊù~å
áêOQÆ`«~°OQÆ =∞O|, =∞^èŒ∞~°O =ÚQÆúO =ÚYO a„Éèíf"£∞. 18
=∞ǨÅH©∆ ‡ t≈~°ó áê`«∞, ÅÖÏ@O =∞=∞ ѨOHõ*Ï,
Hõ~“‚ ~°ˆH∆^£ ~°=∂, áê`«∞ #Ü«∞<Õ #e<åÅÜ«∂. 19
<åã≤HÍ =∞=`å ^ŒOÉÏ, "å`«O "å„QÆ∂Ñ≤}© =∞=∞,
^ŒO`å #=`«∞ lǨfiO N, ~°^èŒ~À+¨ªO ǨÏi„Ñ≤Ü«∂. 20
K«∞|∞HõO áê`«∞ =~°^•, QÆÅO QÆO^èŒ~°fi¿ãq`å,
=Hõ∆ó ‰õΩH˜∆O Hõ~“ áêÜ«ÚO Ѩ$+¨ª =∞"åº^£ ~°=∂ ã¨fiÜ«∞"£∞. 21
Hõ\ ˜ =¸~°∞^ŒfiÜ«∞O *Ï#∞[OѶ¨∞O áê`«∞ ~°=∂ =∞=∞,
ã¨~åfiOQÆ q∞O„kÜ«∞O „áê}Ï<£ áêÜ«∂ ^•Ü«∂ã¨Ç¨i}©. 22
ã¨Ñ¨Î^è•`«∂<£ ã¨fiÜ«∞O KåÑ≤, ~°HõÎO â◊√„HõO =∞<À =∞=∞,
*Ï˝#O |∞kúO =∞Ǩϟ`åûǨÏO, ã¨~°fiO "Õ∞ áê`«∞ ѨOHõ*Ï. 23
=∞Ü«∂ Hõ$`«O K« Ü«∞u¯Oz`ü, `«`«û~°fiO áê`«∞ ¿ãOk~å,
=∞ =∂Ü«Ú ~°=`å Å¡H©∆ ‡ó, ÉèÏ~åºO Ѩل`åO â◊Û Ñ¨Ù„uHÍó. 24
q∞„`å}˜ áê`«∞ ã¨`«`«, =∞dÖÏx ǨÏi„Ñ≤Ü«∂,
áê`«HõO <åâ◊ÜÕ∞ Å¡H©∆ ‡ó, =∞ =∂i+¨ìO Ǩψ~^£ ~°=∂. 25
 389

=∞ =∂i<åâ◊<å~å÷Ü«∞, =∂Ü«∂=∞$`«∞ºO [ÜÕ∞^£ |Å"£∞,

ã¨~åficè+¨ìO `«∞ "Õ∞ ^Œ^•º`ü, áê`«∞ =∂O Hõ=∞ÖÏÅÜ«∂. 26
Ü«∞ W^ŒO Hõ=K«O k=ºO, ~°=∂`å‡ „Ѩܫ∞`«ó Ѩˆ~î`ü,
ã¨~°fiã≤kú =∞"åáÈflu, ã¨~°fi~°H∆ÍO `«∞ âßâ◊fif"£∞. 27
n~å…Ü«Úëê‡<£ Éèí"Õ xfl`«ºO, ã¨~°fi™œÉèÏQƺHõÅÊHõ"£∞,
ã¨~°fi[˝ ã¨û~°fi^Œs≈ K«, ã¨∞Y^Œ â◊Û ã¨∞M’[˚fiÅó. 28
ã¨∞Ѩل`À QÀѨu N‡=∂<£, Éèíq+¨ºu # ã¨Oâ◊Ü«∞ó,
`«^Œæ$¿ÇÏ # Éèí"Õ^£ „|Ǩχ<£, ^•i„^Œº^Œ∞i`åkHõ"£∞. 29
<åyfl<å ^ŒÇ¨Ïº`Õ ˆQǨÏO, # KÀ~å^≥·º â◊Û Ñ‘_»º`Õ,
Éèí∂`«„¿Ñ`«Ñ≤âßKå^•º, ã¨ûO„`«™êÎ Ü«∂Ou ^Œ∂~°`«ó. 30
ed`åfi ™ê÷ѨÜÕ∞^£ Ü«∞„`«, `«„`« ã≤kú ~°ƒù"Õ „^Œ∞ú="£∞,
<åѨ=∞$`«∞º =∞"åáÈflu, ^ÕǨO`Õ =ÚH˜ÎÉèÏQ∑ Éèí"Õ`ü. 31
PÜ«Ú+¨ºO, áœ+≤ìHõO, "Õ∞^茺O, ^èŒ#ºO, ^Œ∞ã¨ûfiѨfl<åâ◊#"£∞,
„Ѩ*ÏHõ~°O, Ѩq„`«O, K« ^Œ∞iƒùH∆ÍiÎq<åâ◊#"£∞. 32
z`«Î„Ѩ™ê^Œ[##O, =∞Ǩ=∞$`«∞º„ѨâßOu^Œ"£∞,
=∞Ǩ~ÀQÆ[fi~°Ç¨Ï~°O, „|ǨχǨÏ`åºkâ’^èŒ#"£∞. 33
=∞Ǩ^èŒ#„Ѩ^ŒO K≥·=, Ѩiî`«=ºO ã¨∞MÏi÷aèó,
^èŒ<ås˚ ^èŒ# =∂áÈflu, q"åǨs÷ ÅÉèË^£ =^èŒ∂"£∞. 34
q^•ºs÷ ÅÉèí`Õ q^•ºO, Ѩل`ås÷ QÆ∞}=`«∞û`«"£∞,
~å*Ϻs÷ ~å[º =∂áÈflu, ã¨`«º =ÚHõÎO =∞Ü«∂ â◊√Hõ. 35
U`« ^ÕÌ"åºó „Ѩ™ê^Õ#, â◊√Hõó Hõ=K« =∂ѨÎ"å<£,
Hõ=Kå#∞„QÆ¿ÇÏ }ˇÿ=, ã¨~åfi<£ HÍ=∂ #"åѨ ã¨ó. 36
(Wu NÅH©∆ ‡Hõ=K«"£∞)
390

7. N™œÉèÏQƺʼnõ∆Ω‡ºÑ¨x+¨`ü
FO "å Vı‡ =∞#ã≤ „Ѩu+≤ª`å, =∞<À "Õ∞ "åz „Ѩu+≤ª`«"£∞,
Pq ~åg ~°‡ Ukè, "Õ^Œã¨º =∞ P}©ã¨÷ó,
„â◊√`«O "Õ∞ =∂„ѨǨã‘ó, J<Õ <åǨϟ~å„`å<£ ã¨O^Œ^è•q∞,
|∞∞`«O =këêºq∞, ã¨`«ºO =këêºq∞,
`« <å‡ =∞=`«∞, `« ^ŒfiHÍÎ~° =∞=`«∞,
J=`«∞ =∂"£∞, J=`«∞ =HÍÎ~°"£∞. FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó.
ǨÏió F"£∞ – J^äŒ ÉèíQÆ=O`«O ^Õ"å TK«∞ó–
¿ÇÏ ÉèíQÆ=<£, #ó Hõ^äŒÜ«∞ ™œÉèÏQƺÅH©∆ ‡q^•º"£∞
`«^äÕ `«º"ÀK«`ü ÉèíQÆ"å <åk<å~åÜ«∞}ó.
㨈~fi ^Õ"å Ü«¸Ü«∞O ™ê=^è•#=∂#™È Éèí∂`åfi â◊$}∞`«,
`«∞sÜ«∞~°∂áêO `«∞sÜ«∂f`åO ã¨~Àfi`«¯\Ï"£∞
ã¨~°fi=∞O„`åã¨#QÆ`åO, Ñ‘~îÀѨё~î°^Õ=`åѨi=$`å"£∞, K«`«∞~°∞ƒù*Ï"£∞,
„tÜ«∞O– ''Ç≤Ï~°}º=~å‚"£∞—— Wu ѨOK«^Œâ◊iæƒùó ^蕺ÜÕ∞`ü.
J^äŒ Ñ¨OK«^Œâ◊ |∞∞QÍ`«‡Hõ㨺 Nã¨∂HõÎ㨺 –
P#O^Œ, Hõ~°Ì=∞, zH©¡ `ÕOk~åã¨∞`å |∞∞+¨Ü«∞ó.
N i `åº^•º |∞∞K« â◊Û`«∞~°Ìâß<åO |∞∞KåO P#O^• |∞∞+¨Ü«∞ó.
Ç≤Ï~°}º=~å‚^•º^Œº„`«Ü«∞ ™êº#∞+¨µªÑπ Kè«O^Œó.
HÍO ™È -`ü 㑇 `«ºã¨º |$ǨÏf Kè«O^Œó.
`«^Œ#ºÜ≥∂ ~°ÌfiÜ≥∂ „ã≤Î+¨µªÑπ ѨÙ#~°+¨ìHõ ™êº#∞+¨µªÑπ,
âı+¨ã¨º„Ѩ™êÎ~°Ñ¨OH˜Îó,
„â◊ºyfl ˆ~Ì=`å, Ç≤Ï~°}º=~å‚"£∞ Wu c["£∞, HÍO ™È`ü㑇u â◊H˜Îó.
 391
Hõ~°<åºã¨ó JOQÆ<åºã¨ó
FO ÅÔHÂ;º – JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó. ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó.
FO Ç≤Ï~°}‡Ü≥ÿ∞º – `«~°˚hÉϺO #=∞ó. t~°¿ã ™êfiǨ.
FO K«O„^•Ü≥ÿ∞ – =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó. tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò.
FO ã¨∞=~°‚~°[`«„ã¨*ÏÜ≥ÿ∞ – J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó.Hõ=KåÜ«∞ ǨïO.
FO ǨÏi}ˇÿº – Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó. <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò.
FO Ç≤Ï~°}º=~å‚Ü≥ÿ∞ – Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó. J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò.
FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó.
Nã¨∂HõÎ<åºã¨O
1. Ç≤Ï~°}º=~å‚O .... =∞ =∂=ǨÏ. #=∞ t≈~°ã≤.
2.`åO =∞ P=ǨÏ.... ѨÙ~°∞ëê #ǨÏ"£∞ #"≥∂ <Õ„`«Ü≥∂ó
3. Jâ◊fiѨÓ~åfiO.... ^Õg A+¨`å"£∞ #=∞ó Hõ~°‚Ü≥∂ó
4. HÍO ™È`üã≤‡`åO.... „tÜ«∞"£∞. #"≥∂ <åã≤HÍÜ«∂"£∞
5. K«O„^•O.... `åfiO =$}Ë. #"≥∂ =ÚMË
6. Pk`«º=ˆ~‚.... `«Ñ¨™ê #∞^ŒO`«∞ #=∞ó HõOˆ~î
7. LÃÑ·`«∞ =∂O.... ^Œ^•`«∞ "Õ∞ #"≥∂ ÉÏǨϟfió
8. ‰õ∆ΩuÊáê™ê.... "Õ∞ QÆ$Ǩ`ü #"≥∂ ǨÏ$^ŒÜÕ∞
9. QÆO^èŒ^•fi~åO.... LѨǨÏfiÜÕ∞ „tÜ«∞"£∞ #"≥∂ <åÉè∫
10. =∞#ã¨ó HÍ=∞"£∞.... „â◊Ü«∞`åO Ü«∞â◊ó #"≥∂ QÆ∞¿ÇϺ
11. Hõ~°Ì"Õ∞#... Ѩ^Œ‡=∂eh"£∞ #=∞ó áêÜ«∞ø
12. PѨ ã¨û$[O`«∞.... "Õ∞ ‰õΩÖË #=∞ T~Àfió
13. P„~åÌO ѨÙ+¨¯i}©O .... =∞ =∂=Ç¨Ï #"≥∂ *Ï<Àfió
14. P„~åÌO Ü«∞ó Hõi}©O.... =∞ =∂=Ç¨Ï #"≥∂ [OѶ¨∞Ü≥∂ó
392

15. `åO =∞ P=ǨÏ.... ѨÙ~°∞ëê #ǨÏ"£∞. #=∞ó áê^ŒÜ≥∂ó

J~°∞}Hõ=∞Åã¨O™ê÷, `«„^Œ[óѨÙO[=~å‚,
Hõ~°Hõ=∞Å^èŒ$`ÕëêìcèuÜ«ÚQ͇O|∞*Ï K«,
=∞}˜Hõ@Hõqz„`åÅOHõ$`å HõÅÊ*ÏÖˇ·ó
ã¨HõÅÉèí∞=#=∂`å ã¨O`«`«O N „t≈Ü≥ÿ∞ #ó.
`«fÊ~î°Hõi‚HÍÜ«∂O 㨙ê^茺O Nc["£∞,
=ã¨∞–Pk`«º–HõÖϖѨ^Õ‡+¨µ–Nã¨∂HõÎQÆ`å~å÷~å÷~åÛ.
`«^Œ$Ç≤Ï ~°º â◊√≈z – iu =∂`«$HõÜ«∂ K«,
„tÜ«∞O, Ü«∞O„`åOQÆ^Œâ◊HõO K« qeYº „tÜ«∞ =∂"åǨÏÜÕ∞`ü.
JOÔQ·ó „Ѩ^äŒ=∂=$uó Ѩ^•‡kaè iÌfifÜ«∂,
Ö’Hõâ‹· ã¨Î $fÜ«∂, `«^•Ü«Ú^è≥· ã¨∞ÎsÜ«∂=$u ~°ƒù=u,
Nã¨∂ÔHΠ~å"åǨÏ<åk, ëÈ_»â◊ã¨Ç¨Ï„ã¨[Ѩó.
™œÉèÏQƺ~°"≥∞ÿHÍHõ∆s=∞O„`«ã¨º Éèí$QÆ∞ |∞∞+≤ó.
xK«$^£QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó. N™œÉèÏQƺÅH©∆ ‡ ˆ~Ì=`å. â◊ q∞u c[â◊H˜Îó.
„âßO–„jO–„â◊¥O–„â‹·O–„â∫O–„â◊ó Jx Hõ~°Ç¨Ï$^ŒÜ«∂k<åºã¨O.
Éèí∂Ü«∂^£ Éèí∂Ü≥∂ kfiѨ^•‡ÉèíÜ«∞=~°^ŒHõ~å, `«Ñ¨ÎHÍ~°Îã¨fi~åÉèÏ,
â◊√„ÉèÏ„ÉèËÉèíÜ«ÚQƇ^ŒfiÜ«∞Hõ~°^èŒ$`«‰õΩOÉèÏkƒù ~åã≤K«º=∂<å,
~°H“ÎѶ¨∂|^Œú=∞øe ifi=∞Å`«~°^Œ∞‰õÄÖÏ~°Î"åÖËѨ<å_论,
Ѩ^•‡H©∆, Ѩ^Œ‡<åÉè’~°ã≤ Hõ$`«=ã¨uó, Ѩ^Œ‡QÍ N „t≈Ü≥ÿ∞ #ó 1
`«fÊ~î°"£∞–J+¨ìѨ„`«O, =$`«Î„`«Ü«∞O, ^•fi^Œâ◊~åtYO_»O,
K«`«∞~°„â◊O, ~°=∂Ñ‘~î°O Éèí=u,
Hõi‚HÍÜ«∂O 㨙ê^茺O NO c["£∞.
 393

1. FO qÉèí∂`≥·º #=∞ó 6. FO ã¨#fl`≥·º #=∞ó

2. FO L#fl`≥·º #=∞ó 7. FO =ºÃ+ì #=∞ó
3. FO HÍO`≥·º #=∞ó 8. FO ã¨`«¯ $Ã+ìº #=∞ó
4. FO ã¨$Ã+ìº #=∞ó 9. FO |∞^≥úº #=∞ó
5. FO H©Ô~κ #=∞ó
(Jx #=â◊‰õΩÎÅ#∞ JiÛOKåe)
JOÔQ·ó „Ѩ^äŒ=∂=$uó, "åã¨∞^Õ"åkaè iÌfifÜ«∂,
ÉÏÖÏHͺkaè ã¨Î $fÜ«∂, WO„^•kaè â◊Û`«∞s÷ Éèí=u. (^•fi^Œâ◊ÅHõ∆[ѨO)
1. FO „tÜ≥ÿ∞ #=∞ó 2. FO ÅÔHÂ;º #=∞ó 3. FO =~°^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó
4. FO q+¨µ‚Ѩ`≥·flº #=∞ó 5.FO =ã¨∞„Ѩ^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó 6. FO Ç≤Ï~°}º
~°∂áêÜ≥ÿ∞ #=∞ó 7. FO ã¨fi~°=‚ ∂e<≥º· #=∞ó 8. FO ~°[`«„ã¨*ÏÜ≥∞ÿ #=∞ó
9. FO ã¨fi~°‚„ѨÉèÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó 10. FO ã¨fi~°‚„áêHÍ~åÜ≥ÿ∞ #=∞ó 11. FO
Ѩ^‡Œ "åã≤<º·≥ #=∞ó 12. FO Ѩ^‡Œ ǨϙêÎÜ∞ÿ≥ #=∞ó 13. FO Ѩ^‡Œ „Ñ≤Ü∂« Ü≥∞ÿ
#=∞ó 14. FO =ÚHÍÎÅOHÍ~åÜ≥ÿ∞ 15. FO K«O„^Œã¨∂~åºÜ≥ÿ∞ #=∞ó
16. FO aÅfi„Ñ≤Ü«∂Ü≥ÿ∞ #=∞ó 17. FO Dâ◊fiÔ~·º #=∞ó 18. FO Éèí∞ÔHκ
#=∞ó 19. FO =ÚÔHκ #=∞ó 20. FO qÉèí∂`≥·º #=∞ó 21. FO =$^≥úº
#=∞ó 22. FO ã¨=$^≥úº #=∞ó 23. FO Hõ$Ã+ìº #=∞ó 24. FO ѨÙÃ+ìº
#=∞ó 25. FO ^èŒ#^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó 26. FO ^èŒ<Õâ◊fiÔ~·º #=∞ó 27. FO
„â◊^•úÜ≥ÿ∞ #=∞ó 28.FO Éè’QÆ^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó 29. FO Éè’y<≥·º #=∞ó 30.
FO ™êq„`≥·º #=∞ó 31. FO ^è•„`≥·º #=∞ó 32. FO q^è•„`≥·º #=∞ó
UHÍHõ∆~°= ^ŒOQÍkÑ‘~î°O – ÅHõ∆[Ñ¨ó – ^ŒâßOâ◊O `«~°Ê}"£∞.
^ŒâßOâ◊O ǨÏ=#"£∞ kfi[`«$Ñ≤Îó.
xëê¯=∂<å "Õ∞= Nq^•ºã≤kúó. # Hõ^•Ñ≤ ã¨HÍ=∂<å q∞u.
394

– (2) –
J^äŒ ÃÇ·Ï<åO ^Õ"å TK«∞ó –
`«∞sÜ«∞Ü«∂ =∂Ü«∞Ü«∂ xiÌ+¨ìO `«`«Î fiO „|∂Ç≤Ï Wu.
`« ^äÕu 㨠Ǩϟ"åK« –
Ü≥∂ˆQ# Ü≥∂QÀ *Ï˝`«"Àº, Ü≥∂QÀ Ü≥∂QÍ`ü „Ѩ=~°ú`Õ,
ÜÕ∞ -„Ѩ=∞`«Î ã¨∞Î Ü≥∂ˆQ#, 㨠Ü≥∂w ~°=∞`Õ z~°"£∞. 1
ã¨=∂Ѩܫ∞º x„^•O, ã¨∞r~À‚ -ÅÊÉè’r, „â◊=∞`åº[ºÉèÏ"Õ, qqˆHÎ „Ѩ^Õâı,
ã¨^• j`«xã¨Î $+¨‚ U+¨ „Ѩܫ∞`À -^äŒ"å „áê}~À^èÀ x*ÏÉèϺ™êQÆ=∂`ü.
=„ˆHÎ}ÏѨÓ~°º "åÜ«ÚO Ǩï`«=ǨÏxÅÜÕ∞ -áê# =∂Hõ$+¨º ^èŒ$`åfi
™êfiOQÆ∞ëêª^ŒºOQÆ∞baè ~°fi~°Hõ~°`«ÅÜ≥∂ó +¨_çƒù ˆ~=O x~°∞^Œúº, 2
„â’„`Õ <Õ„`Õ K« <å™êѨÙ@Ü«ÚQÆ =∞^èÀ -<Õ# =∂ˆ~æ} ã¨=∞ºH±,
Ѩâ◊ºOu „Ѩ`«ºÜ«∂Oâ◊O „Ѩ}=|Ǩïq^èŒ^蕺#ã¨Ob#z`åÎó. 3
„â◊=}, =ÚY, #Ü«∞#, <å™ê, x~À^èŒ<Õ <≥·= Hõ~°Î=º"£∞,
â◊√^Œúã¨∞+¨µ=∂fl ã¨~°}∫ ã¨∞Êù@ =∞=∞ÅO „â◊¥Ü«∞`Õ <å^Œó. 4
qz„`«ÃѶ∞Ï+¨ã¨OÜ«ÚHÍÎ<åǨÏ`Õ „â◊¥Ü«∞`Õ ^èŒfixó
k=º^ÕÇ¨Ï â◊Û `Õ[ã‘fi k=ºQÆO^èÀ -Ѩº~ÀQÆ"å<£. 5
ã¨OѨÓ~°‚ǨÏ$^ŒÜ«∞ â◊¥≈<Õº, `åfi~°OÉèË Ü≥∂QÆ"å<£ Éèí"Õ`ü,
kfifÜ«∂ qѶ¨Ú\©Hõ$`«º, "åÜ«Ú ~°ƒù=u =∞^茺QÆó. 6
^Œ$_è®ã¨<À Éèí"Õ^£ Ü≥∂w, Ѩ^•‡^•ºã¨#ã¨Oã≤÷`«ó,
q+¨µ‚„QÆO^äÕ ã¨Î`À ÉèË^•`ü, Ѩ~°=∂#O^Œã¨OÉèí=ó. 7
Juâ◊¥<Õº q=∞~°Ì â◊Û, ÉèËsâ◊|Ì ã¨Î`À Éèí"Õ`ü,
`«$fÜ«∂O Ü«∞`«fl`À aè`åÎ fi, x<å^À =∞~°Ì#^èŒfixó. 8
=∂Ǩâ◊¥#ºO `«`À Ü«∂u, ã¨~°fiã≤kúã¨=∂„â◊Ü«∞"£∞,
z`åÎ#O^ŒO `«`À aè`åÎ fi, ã¨~°fiÑ‘~î°QÆ`åxÅó. 9
 395

JO`Õ -#O`«O ã¨=∂~ÀѨº, YO_Õ -YO_»O ã¨=∞~°ÊÜ«∞<£,

Éèí∂=∂#O „ѨHõ$uO ^蕺`åfi, Hõ$`«Hõ$`Àº -=∞$`À Éèí"Õ`ü. 11
Ü≥∂ˆQ# Ü≥∂QÆO ã¨O~À^茺, ÉèÏ=O ÉèÏ"Õ# KåO[™ê,
xifiHõÅÊO Ѩ~°O `«`«Î fiO, ã¨^• Éèí∂`åfi Ѩ~°O Éèí"Õ`ü. 12
JǨÏOÉèÏ=O Ѩi`«º[º, [QÆ^•ƒù= =∞h^Œ$â◊"£∞,
xifiHõÖËÊ ã≤÷`À q^•fi<£, Éèí∂Ü≥∂ <å Ѩº#∞â’K«`«. 13
ã¨eÖË Ãã·O^èŒ=O Ü«∞^Œfi`ü, ™ê=∞ºO Éèí=u Ü≥∂QÆ`«ó,
`« ^ä•`«‡=∞#™È Ô~·HõºO, ã¨=∂kè ~°aènèÜ«∞`Õ. 15
Ü«∞ `«û=∞`«fiO `«Ü≥∂ ~°^äŒ, r"å`«‡Ñ¨~°=∂`«‡<Àó,
ã¨=∞ã¨Î#+¨ìã¨OHõÅÊ, ã¨û=∂kè ~°aènèÜ«∞`Õ. 16
„ѨÉèÏâ◊¥#ºO, =∞#â◊¥≈#ºO, x~å=∞Ü«∞"£∞,
ã¨~°fiâ◊¥#ºO, x~åÉèÏã¨O, ã¨=∂kè ~°aènèÜ«∞`Õ. 17
ã¨fiÜ«∞ =ÚK«Ûe`Õ ^Õ¿ÇÏ, ^ÕÇ‘Ï x`«ºã¨=∂kè<å,
xâ◊ÛÅO `«O q*ÏhÜ«∂`ü, ã¨=∂kè ~°aènèÜ«∞`Õ. 18
Ü«∞„`« Ü«∞„`« =∞<À Ü«∂u `«„`« `«„`« Ѩ~°O Ѩ^Œ"£∞,
`«„`« `«„`« Ѩ~°O „|Ǩχ, ã¨~°fi„`« ã¨=∞=ã≤÷`«"£∞. 19

– (3) –
J^äŒ ÃÇ·Ï<åO ^Õ"å TK«∞ó –
#=K«„Hõq"ÕHõ =∞#∞„|∂Ç≤Ï Wu
`« ^äÕu ã¨Ç¨ÏŸ"åK« –
P^蕈~ „|ǨχK«„HõO, „u~å=$`«O ÉèíQÆ=∞O_»ÖÏHÍ~°"£∞,
`«„`« =¸ÅHõO^Õ â◊H˜Îó, áê=HÍHÍ~°O ^蕺ÜÕ∞`ü
396

`« „`≥·= HÍ=∞~°∂Ѩё~î°O, ã¨~°fiHÍ=∞„Ѩ^ŒO Éèí=u. 1

kfifÜ«∞O ™êfikèëêª#K«„HõO +¨_£^Œà◊"£∞,
`«#‡^èÕº ѨtÛ=∂aè=ÚYO eOQÆO,
„Ѩ"åàÏO‰õΩ~°ã¨^Œ$â◊O ^蕺ÜÕ∞`ü,
`«„`≥· "À_®º}Ñ‘~î°O, [QÆ^•Hõ~°¬}ã≤kú^ŒO Éèí=u. 2
`«$fÜ«∞O <åaèK«„HõO ѨOKå=~°ÎO ã¨~°Ê‰õΩ\˜ÖÏHÍ~°"£∞,
`«#‡^èÕº ‰õΩO_»ehO ÉÏÖÏ~°¯HÀ\˜„ѨÉèÏO
`«#∞=∞^蕺O(`«\ ˜`ü„ѨÉèÏO)^蕺ÜÕ∞`ü
™ê=∞~°÷ºâ◊H˜Î ã¨û~°fiã≤kú„Ѩ^• Éèí=u =∞}˜Ñ¨Ó~°HõK«„Hõ"£∞. 3
ǨÏ$^ŒÜ«∞K«„HõO J+¨ì^Œà◊ =∞^èÀ=ÚY"£∞,
`«#‡^èÕº *’ºu~°‡Ü«∞eOQÍHÍ~°O ^蕺ÜÕ∞`ü,
Ãã·= ǨÏOã¨HõÖÏ ã¨~°fi„Ñ≤Ü«∂ ã¨~°fiÖ’Hõ=â◊ºHõs Éèí=u. 4
HõO~î°K«„HõO K«`«∞~°OQÆ∞Å"£∞
`«„`« "å"Õ∞ W_®–K«O„^Œ<å_ô, ^ŒH˜∆}Ë Ñ≤OQÆÖÏ–ã¨∂~°º<å_ô,
`«#‡^èÕº ã¨∞+¨µ=∂fl âıfi`«=~å‚ ^蕺ÜÕ∞`ü,
Ü«∞ U=O "Õ ^•<åǨÏ`å ã≤kú^• Éèí=u. 5
`åÅ∞K«„HõO `« „`å=∞$`«^è•~å„Ѩ"åǨÏó,
Ѷ¨∞O\˜HÍeOQÆ=¸ÅK«„Hõ~°O„^èÕ ~å[^ŒO`å=ÅOah
q=~°O ^•fi^Œâ◊^Œâß~°"£∞ `«„`« â◊¥#ºO ^蕺ÜÕ∞`ü z`«ÎÅÜ≥∂ Éèí=u.6
ã¨Ñ¨Î=∞O Éèí∂K«„Hõ =∞OQÆ∞+¨ª=∂„`«"£∞
`«„`«*Ï˝#<Õ„`«O nѨtMÏHÍ~°O ^蕺ÜÕ∞`ü,
`« ^Õ= HõáêÅHõO^Œ"å<£ ã≤kú^ŒO Éèí=u. 7
P*Ï˝K«„Hõ =∞+¨ìHõ"£∞, „|Ǩχ~°O„^èŒO x~åfi}K«„Hõ"£∞,
 397
`«„`« ã¨∂zHÍQÆ$¿ÇÏ`«~°O ^èŒ∂„=∞tMÏHÍ~°O ^蕺ÜÕ∞`ü,
`«„`« *ÏÅO^èŒ~°Ñ‘~î°O "≥∂Hõ∆„Ѩ^ŒO Éèí= fu Ѩ~°„|ǨχK«„Hõ"£∞. 8
#==∞ =∂HÍâ◊K«„HõO
`«„`« ëÈ_»â◊^ŒÅѨ^Œ‡ =¸~°úfi=ÚYO,
`«#‡^茺Hõi‚HÍ „u‰õÄ\ÏHÍ~°O, `«#‡^èÕº T~°÷fiâ◊H˜Îó, `åO Ѩâ◊º<£
^蕺ÜÕ∞`ü,
`« „`≥·= ѨÓ~°‚yiÑ‘~î°O 㨈~fiKåÛù (qkú) ™ê^èŒ#O Éèí=u. 9
™œÉèÏQƺʼnõ∆Ω‡Ñ¨x+¨^ŒO x`«º =∞nè`Õ –
™È -yflѨÓ`À Éèí=u, 㨠"åÜ«ÚѨÓ`À Éèí=u,
㨠ã¨HõÅ ^èŒ# ^è•#º ã¨`«∞Ê„`« Hõà◊„`« ǨÏÜ«∞ Éèí∂QÆ[
Ѩâ◊√ =∞Ç≤Ï+‘ ^•ã‘ ^•ã¨ Ü≥∂QÆ *Ï˝#"å<£ Éèí=u.
# 㨠ѨÙ#~å=~°Î`Õ. # 㨠ѨÙ#~å=~°Î`Õ (W `«∞ºÑ¨x+¨`ü)
FO "å Vı‡ =∞#ã≤ „Ѩu+≤ª`å, =∞<À "Õ∞ "åz „Ѩu+≤ª`«"£∞
Pq ~åg ~°‡ Ukè, "Õ^Œã¨º =∞ P}©ã¨÷ó
„â◊√`«O "Õ∞ =∂ „ѨǨã‘ó, J<Õ <åǨϟ~å„`å<£ ã¨O^Œ^è•q∞,
|∞∞`«O =këêºq∞, ã¨`«ºO =këêºq∞,
`« <å‡ =∞=`«∞, `« ^ŒfiHÍÎ~° =∞=`«∞
J=`«∞ =∂"£∞, J=`«∞ =HÍÎ~°"£∞. FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó
ǨÏió FO `«`ü ã¨`ü.
398

8. Nã¨~°ã¨fifǨÏ$^ŒÜ«∞"£∞
hÅ"Õ}©ã¨=Ú`«∞ÊùÅ¡=∞e¡HÍ=∂eHÀ[˚fiÖÏ
L_»∞~å[HõàÏ|^Œú=∂}˜Hõº=∞‰õΩ\’[˚fiÖÏ. 1
hÖ’`«ÊÅ^Œà◊âߺ=∂, H˜s\ωõΩOz`åÅHÍ,
ã‘=∞O`«ˆ~MÏq#ºã¨Îã≤O^Œ∂~å~°∞}â’aè`å. 2
‰õΩã¨∞=∂Ü«Ú^èŒHÀ^ŒO_»„Éèí∂=b¡Ü«ÚQÆà’[˚fiÖÏ,
q∞Ç≤ψ~O^Œfiyfl^•Ü«∂^Œ#Ü«∞#„`«Ü«∞â’aè`å. 3
Åã¨K«ÛOѨHõѨÙëêÊÉèí<åã≤HÍ^ŒO_»=∞O_ç`å,
`«~°∞}Ï~°∞}ã¨OѨÓ~°‚Hõ\ψH∆Hõ∆}ã¨OÜ«Ú`å. 4
#==∞øH˜ÎHõQÍOˆQÜ«∞<å™êÉèí~°}ÉèÏã¨∞~å,
HõáÈÅÜ«ÚQƇã¨#fl$`«º„K«∞Ûùu`å@OHõ=∞O_ç`å. 5
ѨHõfiaO|„Ѩ"åà◊Nxi˚`å^èŒ~°Ñ¨Å¡"å,
HÀ=∞ÖÏ^èŒ~°q#ºã¨Î=∞O^ŒÇ¨ã¨=∞<ÀǨÏ~å. 6
K«O„^•~°úaO|ã¨^Œ$â◊QÆO_»ã¨÷Åq~ål`å,
z„`å~°æà◊ѨsHõ$`«ºK«∞|∞Hõã¨÷Åâ’aè`å. 7
ѨOK«uHõÎã¨"≥∂¿Ñ`«`åO|∂ÅHõ=Ö’[˚fiÖÏ,
ѨiѨӈ~‚O^Œ∞^•Ü«∂^Œ=ÚYaO|q~ål`å. 8
‰õΩO^ŒHÀ~°Hõã¨OHÍâ◊^ŒO`å=oã¨∞â’aè`å,
`åO|∂Å~°ã¨ã¨OѨÓ~°‚HõO|∞ã¨∞O^Œ~°HõO^èŒ~å. 9
=∞$}ÏÅHÍO_»^•Ü«∂^Œ=∞$^Œ∞áê}˜K«`«∞+¨ìÜ«∂. 10
#==∂}˜HõºYz`«ˆHÜ«¸~°Ü«ÚQÆà’[˚fiÖÏ,
=∞}˜|O^èŒÅ㨄^Œ`«flHõfi}`«¯OHõ}ÉèÏã¨∞~å. 11
 399

#=Ѩš=ã¨OHÍâ◊ѨOK«âßMÏ`«Ö’[˚fiÖÏ,
Ѩ^Œ‡~åQÆ=∞}˜„âı}©Åã¨^ŒOQÆ∞oáêeHÍ. 12
Ñ‘Ü«¸ëêѨÓi`«ã¨fi~°‚‰õΩOÉè’^•~°ã¨Î#^ŒfiÜ«∂,
‰õΩK«=∞^茺Å#fl$`«º`åÎ~°Ç¨~°qÉèí∂+≤`å. 13
‰õΩK«ÉèÏ~°#=∞#‡^蕺^è•~°Éèí∂`«=o„`«Ü«∂,
â◊$OQÍ~°™êQÆ~å=~°Îx=∞fl<åaè=∞<ÀǨÏ~å. 14
Ü≥∂y^蕺<åQÆ=∞º=∂<å=∞^茺ܫ∞+≤ì=∞<À~°=∂,
x`«O|=∞O_»ÖÏÅO|ã¨fi~°‚=∂}˜Hõº"Õ∞YÖÏ. 15
K«O„kHÍ^èÒ`«=ã¨#x|^Œú[Ѷ¨∞#ã¨÷ÖÏ,
ts+¨HÀ=∞Ö’^•~°~°OÉèÏã¨ÎOÉè’~°∞=∞O_ç`å. 16
=∂}˜Hõº=∞‰õΩ\ÏHÍ~°Åã¨*Ï˚#∞^ŒfiÜ«∂xfi`å,
ql`å#OQÆ`«∂}©~°[OѶ¨∂HÍO_»q~ål`å. 17
QÆ∂_è»QÆ∞ÅÊùHõfi}„^Œ`«fl#∂ѨÙ~å|^Œúáê^Œ∞HÍ,
=∞Ǩ‰õÄ~°‡u~°™ê¯iѨ^ŒÑ¨$+¨ªq~ål`å. 18
`«~°∞}Ï~°∞}ã¨OHÍâ◊~°HõÎáê^•O|∞*’[˚fiÖÏ,
Ѷ¨ÙÅ¡HõÖÏ›~°ÖÏ=}ºql`åO„Ѷ≤∞#M’[˚fiÖÏ. 19
áêâßO‰õΩâı ѨÙã¨ÎHõO K« =∞}˜g}ÏO HõÔ~· ~°ú$`å,
„Ѩ`«º„QÆÜ«∞ø=<À#‡`«Îã¨~°fiÉèí∂+¨}Éèí∂+≤`å. 20
J#O`«HÀ\˜HõO^Œ~°Êx[ÖÏ=}º~°Ol`å,
J#O`åk`«ºã¨OHÍâß#O`«â◊√„ÉèÏOâ◊√j`«ÖÏ. 21
~°=∂ „Ç‘Ï =∞O^ŒQÆ=∞<å, =∞^èŒ∞~åÖÏѨÉèÏ+≤}©,
Ö’Hõã¨Ow`«K«i`å, ã¨=∞ã¨ÎQÆ∞}âßeh. 22
400

K«`«∞+¨¬+≤ìHõàÏ~°∂áê, K«`«∞ifiOâßHõ∆~åu‡HÍ,
ѨOK«^ŒâßHõ∆~°=∞~¸, „Ѩ}"åHõ∆~°q„QÆǨ. 23
㨈~fiâ◊fis, ã¨~°fi=∞~¸, ã¨^• ëÈ_»â◊"åi¬H©,
Jkèëêª#ã¨fi~°∂ÃÑ·HÍ, Ѩ~°=∂`«‡ã¨fi~°∂Ñ≤}©. 24
ѨiѨÓ~å‚dÖÏHÍ~°xÜ«ÚHÍÎ, KåHõ∆~å, Ѩ~å
aO^Œ∞<å^ŒHõàÏ~°∂Ѩr=K≥·`«#º~°∂Ñ≤}©. 25
[QÆnƒ*Ï, [QÆ<å‡`å, ã¨`åº#O^•, ã¨∞^è•u‡HÍ,
ã¨~°ã¨fif, ÉèíQÆ=f, ã¨~°fiÅHõ∆}ã¨OÜ«Ú`å. 26
™êH∆Í`ü „|Ǩχã¨fi~°∂áê K«, z`«ûfi~°∂áê, q~å[`Õ,
âß~°^•Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O k=º, "Õ∞`«^£ Ü«∞ ã¨∞ΠѨˆ~î #fl~°ó. 27
x`«ºO ÉèíHÍκ ã¨=∂áÈflu, ã¨~åfi<£ HÍ=∂<£ =∞<ÀQÆ`å<£,
ã¨~°fiHÍ=∞„Ѩ^ŒO ѨÙ}ºO, 㨈~fiÑ≤û`«Ñ¶¨Å„Ѩ^Œ"£∞. 28
ǨÏ$^ŒÜ«∞O =∞O„`«ã≤^Œúº~°÷O, Ѩ~î° `«fiO ã¨^• =Ú<Õ,
ǨÏ$^ŒÜ«∞㨺 |∞∞+≤ó „áÈHÀÎ, ^ŒH˜∆}Ï=¸iÎ ˆ~= K«. 29
Kè«O^À -#∞+¨µìÑπ, `«^ä• ^Õg, âß~°^• ѨiH©iÎ`å,
"åwƒ[O c[ q∞ `«∞ºHõÎO, =∞^äŒ#O â◊H˜Î ~°∞K«º`Õ. 30
â◊H˜Î ã¨∞Î H©ÅHõO „áÈHõÎO, ã¨~°fiO =∞O„`Õ+¨µ ã¨=∞‡`«"£∞,
JOQÆ<åºã¨O ã¨∞nèó ‰õΩ~åº`ü, U`« nƒ[„`«ÜÕ∞# `«∞. 31
^蕺 `åfi^äŒ âß~°^•O ÉèíHÍκ, ǨÏ$^ŒÜ«∞O „ѨѨˆ~î #fl~°ó
„Ѩ`«ºÇ¨ÏO „Ѩܫ∞`À Éèí∂`åfi, Ü«∞ó Ѩˆ~î k^Œ =∂^Œ~å`ü. 32
Éèí∂~°˚Ѩ„`Õ ed `≥· fi`«`ü, HõOˆ~î ^è•~°Ü«∞`Õ #~°ó,
L^ŒÌO_»Éèí∂`«ÉèË`åàÏ, ã¨ÎO xsHõ∆ º ѨÖÏ~Ú`åó. 33
P ^•º=ºHÍΠѨ~å x`åº "åKåº QÀáêº Ñ¨~åu‡HÍ,
 401
q^•º*Ï˝#=∞~¸, Éèí∂`«ÉèÏ=<å, xdÖÏu‡HÍ. 34
Ѩ„\˜ÎOâ◊`«Î`«Î fi~°∂áê_论, ã¨Ñ¨ÎqOâ◊`ü„ѨÉèËkh,
™ê=∞~°ã¨º=∞~¸, ã¨zÛ^•#O^ŒxÅ, Ü«∂^Œ∞ƒù`å. 35
=∞Ǩã¨~°ã¨~°fif ^Õ"åºó „H˜Ü«∞`Õ ˆH# =~°‚#"£∞,
qã¨Îˆ~} =Ú<Õ, H˜Oz`ü ã¨OˆH∆¿Ñ} =∞ Ü≥∂K«º`Õ. 36
<ÀK«º`Õ Ñ¨Hõ∆áê`å^£ "å, Ö’ÉèÏ^£ "å, "≥∂ǨÏ`À -Ñ≤ "å,
=Ú<Õ, H˜O |Ǩï <ÀˆHÎ# `«`«Î fi`À QÆ∞}=~°‚<Õ. 37
ѨOKåâ◊`À¯\˜qã‘Έ~} Ѩ$käg Ѩ„uHÍÜ«∞`Õ
ã¨i`åO Ѩ`«Ü«∞ ã¨ûѨΠ=∞+‘áê„`«O Éèí"Õ^£ Ü«∞k. 38
ã¨∞~°áê^ŒÑ¨âßMÏ â◊Û, Ü«∞k ÖËdxHÍ =Ú<Õ,
^Õ"å tÛ~åÜ«Ú+¨ ã¨ûˆ~fi, |$ǨÏã¨Êuã¨=∂ Ü«∞k. 39
ã¨Ç¨Ï„ã¨j~å¬ ã¨ûˆ~fi K«, kfiã¨Ç¨Ï„ã¨Hõ~å Ü«∞k
J#O`«HÀ\˜HõÖÏÊ â◊Û, k# "Õ∞HõO Éèí"Õ^£ Ü«∞k. 40
qOâ◊`«ºOQÆ∞à◊Ü«∞ ã¨ûOu, ã¨~°ã¨fi`åº ã¨∞Î <å~°^Œ,
`Õëê "Õ∞HÍOQÆ∞àÏ#O`«HÀ\˜â◊ó H˜~°}Ïó ã≤÷`åó. 41
ã¨^• Ü«∞k eYO `Õº`Õ, `«^ä• ¿ÑºHÍOQÆ∞m =Ú<Õ.
áê~°O Ü«∂Ou ã¨~°ã¨fi`åºó, =~°‚<å # Hõ^•K«#. 42
â◊$}∞Ü«∂^£ "å, Ѩˆ~î^£ "åÑ≤, âß~°^•O ǨÏ$k ã¨O㨇~°<£,
Ü≥∂ Éèí ˆHκ^ŒO â◊√z ~°∂ƒù`åfi, âß~°^• ~°∂Ѩ"å<£ Éèí"Õ`ü. 43
Ѩ~î°Ou "å x`«º =∞##ºKÕ`«™È eYOu â◊$}fiOu =∞ÖÏѨǨÏO â◊√Éèí"£∞
ã¨~°ã¨fif^ÕgK«i„`« =∞^Œ∞ƒù`«O Ѩ~°O ÅÉèíO`Õ Ñ¨^Œ =Ú`«Î=∞O #~åó44
(Wu N^ŒH˜∆}Ï=¸iÎHõ$`«ã¨~°ã¨fifǨÏ$^ŒÜ«∞O ã¨OѨÓ~°‚"£∞)
402

9. Nã¨~°ã¨fifHõ=K«"£∞
„| Ǩϟ‡"åK« –
â◊$}∞ =`«û „Ѩ=H∆ͺq∞, Hõ=K«O ã¨~°fiHÍ=∞^Œ"£∞,
„â◊√u™ê~°O „â◊√uã¨∞YO, „â◊√`«∞ºHõÎO „â◊√uѨÓl`«"£∞. 1
LHõÎO Hõ$¿+‚# QÀÖ’ˆH, =∞ǨϺO É$O^•=<Õ =<Õ,
~å¿ãâ◊fiˆ~} qÉèí∞<å, ~å¿ã "≥·~åã¨=∞O_»ÖË. 2
Jf= QÀѨhÜ«∞O K«, HõÅÊ=$Hõ∆ã¨=∞O Ѩ~°"£∞,
J„â◊√`å^Œ∞ƒù`«=∞O„`å}ÏO, ã¨=¸ÃÇ·Ï â◊Û ã¨=∞xfi`«"£∞. 3
Ü«∞^Œú$`åfi ÉèíQÆ"å<£ â◊√„Hõó, ã¨~°fi^≥·`Õº+¨µ ѨÓl`«ó,
Ü«∞^Œú$`åfi Ѩ~î°<å^£ „|Ǩχ<£, |∞kú=∂O â◊Û |$ǨÏã¨Êuó. 4
Ѩ~î°<å ^•ú~°}Ï ^•fiw‡, Hõq ~åfib‡H˜ã¨#∞‡xó,
™êfiÜ«∞OÉèí∞"À =∞#∞ â‹·Û=, Ü«∞^Œú$`åfi ã¨~°fiѨÓl`«ó. 5
Hõ}Ï^À Q“`«=∞ó Hõ}fió, áê}˜x âß≈Hõ\ÏÜ«∞#ó,
„QÆO^äŒO K«HÍ~° Ü«∞^Œú$`åfi, ^ŒHõ∆ó HÍ`åºÜ«∞# ã¨ûfiÜ«∞"£∞. 6
^èŒ$`åfi "Õ^ŒqÉèÏQÆO K«, ѨÙ~å}Ï #ºdÖÏx K«,
K«HÍ~° bÖÏ=∂„`Õ}, Hõ$+¨‚^≥· fiáêÜ«∞# ã¨ûfiÜ«∞"£∞. 7
âß`å`«Ñ¨ â◊Û ã¨O=~ÀÎ, =ã≤+¨ª â◊Û Ñ¨~åâ◊~°ó,
Ü«∞^Œú$`åfi Ѩ~î°<å^£ „QÆO^äŒO, Ü«∂[˝=ů º â◊ÛHÍ~° ã¨ó. 8
|∞∞+¨ºâ◊$OQÀ Éèí~°^•fi[, âßÛã≤ÎHÀ ^Õ=Å ã¨Î^ä•,
*ˇ·w+¨"Àº Ü«∞Ü«∂u â◊Û, ^èŒ$`åfi ã¨~°fi„`« ѨÓl`åó. 9
Hõ=K« ™êºã¨º q„¿ÑO„^Œ, |∞∞+≤ ˆ~Ì=ó „Ѩ*ÏѨuó,
ã¨fiÜ«∞O Kè«O^Œ â◊Û |$ǨÏf, ^Õ=`å âß~°^•OaHÍ. 10
 403
ã¨~°fi`«`«Î fiѨi*Ï˝<Õ, ã¨~åfi~°÷™ê^èŒ<Õ+¨µ,
Hõq`åã¨∞ K« ã¨~åfiã¨∞, qxÜ≥∂QÆó „ѨH©iÎ`«ó. 11
FO„Ç‘ÏO ã¨~°ã¨fi`≥·º ™êfiǨ, t~À "Õ∞ áê`«∞ ã¨~°fi`«ó,
NO "åˆQÌ=`åÜ≥ÿ∞ ™êfiǨ, á¶êÅO "Õ∞ ã¨~°fi ^•=`«∞. 12
FO NO „Ç‘ÏO ã¨~°ã¨fi`≥·º ™êfiǨ Wu, „â’„`Õ áê`«∞ x~°O`«~°"£∞,
FO NO „Ç‘ÏO ÉèíQÆ=`≥·º ã¨~°fiã¨fi`≥·º ™êfiǨ
<Õ„`«Ü«ÚQƇO ã¨^•=`«∞ 13
SO „Ç‘ÏO "åQÍfik<≥·º ™êfiǨ, <å™êO "Õ∞ ã¨~°fi ^•=`«∞,
FO „Ç‘ÏO q^•ºkè+≤ª`«$^Õ"≥·º ™êfiǨ, KÒ+¨ªO 㨠^•=`«∞. 14
FO NO „Ç‘ÏO „|Ǩ‡}ˇÿº ™êfiǨ, Wu ^ŒO`«Ñ¨OH˜ÎO 㨠^•=`«∞,
S q∞ `ÕºHÍHõ∆~À =∞O„`À, =∞=∞ HõO~î°O 㨠^•=`«∞. 15
FO NO „Ç‘ÏO áê`«∞ "Õ∞ „w"åO, 㨯O^èÒ NO 㨠^•=`«∞,
FO NO q^•ºkè+≤ª`«$^Õ"≥·º ™êfiǨ, =Hõ∆ ã¨û ^•=`«∞. 16
FO „Ç‘ÏO q^•ºkèã¨fi~°∂áêÜ≥ÿ∞ ™êfiǨ, "Õ∞ áê`«∞ <åaèHÍ"£∞,
FO „Ç‘ÏO H©¡O "å}ˇÿº ™êfiǨ, Wu =∞=∞ ǨϙœÎ 㨠^•=`«∞. 17
FO ã¨~°fi=~å‚u‡HÍÜ≥ÿ∞ ™êfiǨ, áê^ŒÜ«ÚQƇO 㨠^•=`«∞
FO „Ç‘ÏO "åQÆkèëêª`«$^Õ"≥·º ™êfiǨ, =∂O ã¨~°fiO 㨠^•=`«∞. 18
FO ã¨~°fiHõO~î°"åã≤<≥·º ™êfiǨ, „áêKåºO 㨠^•=`«∞,
FO ã¨~°filǨfi„QÆ"åã≤<≥·º ™êfiǨ, Jyflkt ~°Hõ∆`«∞. 19
FO SO „Ç‘ÏO NOH©¡O ã¨~°ã¨fi`≥·º |∞^èŒ[#<≥·º ™êfiǨ
ã¨`«`«O =∞O„`«~å*’ -Ü«∞O ^ŒH˜∆}Ë =∂O 㨠^•=`«∞. 20
SO„Ç‘ÏO NO „`«ºHõ∆~À =∞O„`À <≥·|∞∞`åºO ã¨~°fi ^•=`«∞
FO SO lǨfi„QÆ"åã≤<≥·º ™êfiǨ, =∂O "å~°∞}Ë -=`«∞. 21
404

FO ã¨~åfiOaHÍÜ≥ÿ∞ ™êfiǨ "åÜ«∞"Õº =∂O 㨠^•=`«∞,

FO SO NO H©¡O QÆ^Œº"åã≤<≥·º ™êfiǨ, =∂ =Ú`«Îˆ~ -=`«∞. 22
SO ã¨~°fiâß„ã¨Î"åã≤<≥·º ™êfi, ÃÇ·Ïâß<åºO 㨠^•=`«∞,
FO „Ç‘ÏO ã¨~°fiѨÓl`åÜ≥ÿ∞ ™êfiǨ, KÀ~°úfiO 㨠^•=`«∞. 23
„Ç‘ÏO ѨÙã¨ÎHõ"åã≤<≥·º ™êfi Ǩ^èÀ =∂O 㨠^•=`«∞,
FO „QÆO^äŒc[ã¨fi~°∂áêÜ≥ÿ∞ ™êfiǨ, =∂O ã¨~°fi`À -=`«∞. 24
Wu `Õ Hõkä`«O q„Ѩ, „|Ǩχ=∞O„`ÒѶ¨∞q„QÆǨÏ"£∞,
W^ŒO qâ◊fi[Ü«∞O <å=∞ Hõ=K«O „|Ǩχ~°∂ѨHõ"£∞. 25
ѨÙ~å „â◊√`«O ^èŒ~°‡=„HÍÎ`ü, Ѩ~°fi`Õ QÆO^èŒ=∂^Œ<Õ,
`«= ¿ãflǨ #‡ Ü«∂MϺ`«O, „Ѩ=HõÎ=ºO # Hõ㨺z`ü. 26
QÆ∞~°∞ =∞Éèíº~°Ûº qkè=^£, =„™êÎÅOHÍ~°K«O^Œ<≥·ó,
„Ѩ}=∞º ^ŒO_»=^£ Éèí∂=∞ø, Hõ=K«O ^è•~°ÜÕ∞`ü ã¨∞nèó. 27
ѨOK«ÅHõ∆[¿Ñ <≥·=, ã≤^ŒúO `«∞ Hõ=K«O Éèí"Õ`ü
Ü«∞k ™êº`ü ã≤^ŒúHõ=KÀ, |$ǨÏã¨Êuã¨"≥∂ Éèí"Õ`ü. 28
=∞Ǩ"åw‡, HõgO„^Œ â◊Û, „`≥·Ö’Hõºq[~¸ Éèí"Õ`ü,
â◊HÀflu ã¨~°fiO *Ë`«∞O K«, Hõ=K«ã¨º „Ѩ™ê^Œ`«ó.
(Wu Nã¨~°ã¨fifHõ=K«O ã¨OѨÓ~°‚"£∞)
10. Nã¨~°ã¨fif~°Ç¨Ï™ÈºÑ¨x+¨`ü
FO "å Vı‡ =∞#ã≤ „Ѩu+≤ª`å, =∞<À "Õ∞ "åz „Ѩu+≤ª`«"£∞,
Pq ~åg ~°‡ Ukè, "Õ^Œã¨º =∞ P}©ã¨÷ó
„â◊√`«O "Õ∞ =∂ „ѨǨã‘ó, J<Õ <åǨϟ~å„`å<£ ã¨O^Œ^è•q∞,
|∞∞`«O =këêºq∞, ã¨`«ºO =këêºq∞,
`« <å‡ =∞=`«∞, `« ^ŒfiHÍÎ~° =∞=`«∞,
 405

J=`«∞ =∂"£∞, J=`«∞ =HÍÎ~°"£∞. FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó

ǨÏió F"£∞
|∞∞+¨Ü≥∂ Ç¨Ï "≥·ÉèíQÆ=O`« =∂â◊fiÖÏÜ«∞#O ã¨OѨÓ[º Ѩ„ѨK«∞Ûùó.
ˆH <ÀáêÜÕ∞# `«^£*Ï˝#O, `«`«Ê^•~å÷=ÉèÏã¨Hõ"£∞
Ü«∞ ^Œ∞áêã¨#Ü«∂ `«`«Î fiO, *Ï<åã≤ ÉèíQÆ=<£! =^Œ. 1
ã¨~°ã¨fif^Œâ◊â’¡Hͺ, ã¨|∞∞Kå, c[q∞„â◊Ü«∂,
ã¨∞Î`åfi [áêÎ fi Ѩ~åO ã≤kú, =∞ÅÉèíO =ÚxѨÙOQÆ"åó. 2
|∞∞+¨Ü«∞ TK«∞ó– Hõ^äŒO ™ê~°ã¨fi`«„áêÑ≤Îó ˆH# ^蕺<Õ# ã¨∞„=`«,
=∞Ǩã¨~°ã¨fif ÜÕ∞# `«∞ëêì Éèí=fu =^Œ. 3
㨠Ǩϟ"å Kåâ◊fiÖÏÜ«∞#ó.
J㨺 N^Œâ◊â’¡H©=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º (JǨÏO) Pâ◊fiÖÏÜ«∞# |∞∞+≤ó,
J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó, N"åwâ◊fis ^Õ=`å, Ü«∞^£ "å yu c[O,
^ÕgO "åK« q∞u â◊H˜Îó, „Ѩ }À ^Õ gu H©ÅHõ"£∞,
N=∞Ǩã¨~°ã¨fif„Ñ‘`«ºˆ~÷ qxÜ≥∂QÆó.
Hõ~°<åºã¨ó JOQÆ<åºã¨ó
FO „â◊^•úÜ≥ÿ∞ – JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
FO "Õ∞^è•Ü≥ÿ∞ – `«~°˚hÉèϺO #=∞ó t~°¿ã ™êfiǨ
FO „Ѩ*Ï˝Ü≥ÿ∞ – =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
FO ^è•~°}ÏÜ≥ÿ∞ – J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó Hõ=KåÜ«∞ ǨïO
FO "åˆQÌ=`åÜ≥ÿ∞ – Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
FO =∞Ǩã¨~°ã¨fi`≥·º – Hõ~°`«ÅHõ~°Ñ¨$ëêªÉèϺO #=∞ó J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò.
FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó
hǨ~°Ç¨~°Ñ¶¨∞#™ê~°ã¨∞^è•Hõ~åÉèÏ"£∞,
HõÖϺ}^•O, Hõ#HõK«OѨHõã¨∞Éèí∂ëê"£∞,
406
L`«∞ÎOQÆÑ‘#‰õΩK«‰õΩOÉèí=∞<ÀǨÏ~åOwO,
"å}©O #=∂q∞ =∞#™ê =K«™ê qÉèí∂`≥·º.
1. FO „Ѩ }À ^Õg `«ºã¨º =∞O„`«ã¨º Éèí~°^•fi[ |∞∞+≤ó,
QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó, Nã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, „Ѩ}"Õ# c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞,
Ü«∂ "Õ^•O`å~°÷`«`≥· fiHõã¨fi~°∂áê Ѩ~°=∂~°÷`«ó,
<å=∞~°∂áê`«‡<å =ºHÍÎ ™ê =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
FO– „Ѩ }À ^Õg ã¨~°ã¨fif "å*Ëaè ~åfilh=f, nè<å =∞q„`«º=`«∞.
2. P <À k= Wu =∞O„`«ã¨º J„uó |∞∞+≤ó, „u+¨µìÑπ Kè«O^Œó,
ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, „Ç‘Ï q∞u c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞,
Nã¨~°ã¨fif„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~ú [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó. =∞O„`Õ} <åºã¨ó.
Ü«∂ ™êOQÀáêOQÆ"Õ^Õ+¨µ, K«`«∞ ˆ~¬fi ÔH·= wÜ«∞`Õ,
J^≥· fi`å „|Ǩχ} â◊≈H˜Î, ™êû =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
„Ç‘ÏO– P <À k"À É$ǨÏ`«ó Ѩ~°fi`å ^• ã¨~°ã¨fif
Ü«∞[ `åQÆO `«∞ Ü«∞[˝"£∞ ǨÏ=O ^Õg AAëê}Ï
Ѷ¨∞$`åp â◊Q͇O <À "åKå =∞â◊f â◊$}À`«∞.
3. áê=HÍ # Wu =∞O„`«ã¨º =∞^Œ∞K«ÛùO^Œ |∞∞+≤, QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó,
ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, N q∞u c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞,
Nã¨~°ã¨fif„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó. =∞O„`Õ} <åºã¨ó.
Ü«∂ =~°‚Ѩ^Œ"åHͺ~°÷ã¨fi~°∂¿Ñ }ˇÿ= =~°Î`Õ,
J<åkx^èŒ <å#O`å ™ê =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
NO – áê=HÍ # ã¨û~°ã¨fif "å*Ëaè ~åfilh=f
Ü«∞[˝O =+¨µì kèÜ«∂ =ã¨∞ó.
4. KÀ^Œ~Ú „fu =∞O„`«ã¨º =∞^èŒ∞K«ÛùO^Œ |∞∞+≤ó, QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó,
ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, |∂¡ q∞u c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞,
 407

Nã¨~°ã¨fif„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó. =∞O„`Õ} <åºã¨ó.

J^蕺`«‡ =∞kè^≥·=O K« ^Õ"å<åO ã¨=∞º wâ◊fis,
„Ѩ`«ºQÍ ¿ãÎ =^ŒOf Ü«∂ ™ê =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
|∂¡O–KÀ^Œ~Ú„f ã¨∂#$`å<åO KÕ`«O f ã¨∞=∞f<å"£∞
Ü«∞[˝O ^Œ^èÕ ã¨~°ã¨fif.
5. =∞Ǩϟ J~°‚ Wu =∞O„`«ã¨º =∞^èŒ∞K«ÛùO^Œ |∞∞+≤ó, QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó,
ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, ™œ iu c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞,
Nã¨~°ã¨fif„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó. =∞O„`Õ} <åºã¨ó.
JO`«~åº=∂º`«‡<å qâ◊fiO „`≥·Ö’HõºO Ü«∂ xÜ«∞K«Ûùu,
~°∞„^•k`åºk~°∂Ѩ™ê÷ Ü«∞™êº =∂"Õâ◊º`åO ѨÙ#ó,
^蕺ܫ∞Ou ã¨~°fi~°∂ ÃÑ·HÍ ™ê =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
™œó – =∞ǨϟJ~°‚ó ã¨~°ã¨fif „ѨKÕ`«Ü«∞u ˆH`«∞<å
kèÜ≥∂ qâßfi q~å[u.
6. K«`åfii "å yu =∞O„`«ã¨º LK«^䌺Ѩل`« |∞∞+≤ó, „u+¨µìÑπ Kè«O^Œó,
ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, S q∞u c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞,
Nã¨~°ã¨fif„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó. =∞O„`Õ} <åºã¨ó.
Ü«∂ „Ѩ`«º QÆÌ$+≤ìaè s˚"≥· ~°fi º[º=∂ <å#∞Éèí∂Ü«∞`Õ.
"åºÑ≤h [˝Ñ≤Î~°∂ ÃÑ·HÍ ™ê =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
SO– K«`åfii "åH± Ѩiq∞`å Ѩ^•x
`åx q^Œ∞~ü „|Ǩχ}Ï ÜÕ∞ =∞h+≤}ó,
QÆ∞Ǩ „f}˜ xÇ≤Ï`å <ÕOQÆÜ«∞Ou
`«∞sÜ«∞O "åKÀ =∞#∞ëêº =^ŒOu.
408

7. Ü«∞^£ "åQ∑ =^ŒO fu =∞O„`«ã¨º ÉèÏ~°æ= |∞∞+≤ó, „u+¨µìÑπ Kè«O^Œó,

ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, H©¡ q∞u c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞,
Nã¨~°ã¨fif„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó. =∞O„`Õ} <åºã¨ó.
<å=∞*Ï`åºkaè ˆ~ƒù^≥·, ~°+¨ì^è• Ü«∂ qHõeÊ`å,
xifiHõÖÏÊ`«‡<å =ºHÍÎ, ™ê =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
H©¡O – Ü«∞^£ "åQ∑ =^ŒO `«ºqKÕ`«<åx ~å„+‘ì ^Õ"å<åO x+¨™ê^Œ =∞O„^•
K«`«„㨠T~°˚O ^Œ^Œ∞¿ÇÏ Ñ¨Ü«∂Oã≤ Hõfi ã≤fi ^Œ™êºó Ѩ~°=∞O [QÍ=∞.
8. ^ÕgO "åK« q∞u =∞O„`«ã¨º ÉèÏ~°æ= |∞∞+≤ó, „u+¨µªÑπ Kè«O^Œó,
ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, ™œ iu c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞,
Nã¨~°ã¨fif„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó, =∞O„`Õ} <åºã¨ó.
=ºHÍÎ=ºHõÎy~° ã¨ûˆ~fi, "Õ^•^•º "åºÇ¨Ï~°Ou Ü«∂"£∞,
ã¨~°fiHÍ=∞^Œ∞Ѷ¨∂ ^èÕ#∞, ™êû =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
™œó – ^ÕgO "åK« =∞[#Ü«∞O`« ^Õ"å
™êÎO qâ◊fi~°∂áêó Ѩâ◊"À =^ŒOu,
™ê <À =∞O„^Õ+¨ =¸~°˚O ^Œ∞Ǩ<å
^èÕ#∞ ~åfi QÆ™ê‡ #∞Ѩã¨∞+¨µª `≥·`«∞.
9. L `« `«fi Wu =∞O„`«ã¨º – |$ǨÏã¨Êu |∞∞+≤ó, „u+¨µìÑπ Kè«O^Œó,
ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, 㨠q∞u c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞.
Nã¨~°ã¨fif„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó. =∞O„`Õ} <åºã¨ó.
Ü«∂ qk `åfidÅO |O^èŒO x~°‡^䕺dÅ=~°Î‡<å,
Ü≥∂w Ü«∂u Ѩ~°O ™ê÷#O, ™ê =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
ã¨O–L`«`«fió Ѩâ◊º #fl ^Œ^Œ~°≈ "åK«
=Ú`« `«fió â◊$}fi #fl â◊$}À `Õº<å"£∞
L`À `«fiÃã·‡ `«#fi"£∞ q㨄¿ã *Ï ÜÕ∞= Ѩ`«º Lâ◊f ã¨∞"å™êó.
 409

10. JOa`«=∞ Wu =∞O„`«ã¨º QÆ$`«û=∞^Œ |∞∞+≤ó, J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó,

ã¨~°ã¨fif ^Õ=`å, S q∞u c[â◊H˜Îó H©ÅHõ"£∞,
Nã¨~°ã¨fif„Ѩ™ê^Œã≤^Œúºˆ~÷ [¿Ñ qxÜ≥∂QÆó. =∞O„`Õ} <åºã¨ó.
<å=∞~°∂áê`«‡HõO ã¨~°fiO Ü«∞™êº =∂"Õâ◊º `åO ѨÙ#ó
^蕺ܫ∞Ou „|Ǩχ~°∂ ÃÑ·HÍ ™ê =∂O áê`«∞ ã¨~°ã¨fif.
SO–JOa`«"Õ∞ #n`«"Õ∞ ^Õq`«"Õ∞ ã¨~°ã¨fiu
J„Ѩâ◊™êÎ W= 㨇ã≤ „Ѩâ◊ã≤Î =∞O| #㨯 $kè. 10
K«`«∞~°∞‡Y=ÚMÏOÉè’[=#ǨÏOã¨=^èŒ∂ ~°‡=∞
=∂#¿ã ~°=∞`åO x`«ºO, ã¨~°fiâ◊√HÍ¡ ã¨~°ã¨fif. 1
#=∞ ¿ãÎ âß~°^Õ, ^Õq, HÍj‡~°Ñ¨Ù~°"åã≤x,
`åfi =∞ǨÏO „áê~°÷ÜÕ∞ x`«ºO, q^•º^•#O K« ^ÕÇ≤Ï "Õ∞. 2
JHõ∆ã¨∂„`åO‰õΩâ◊^èŒ~å, áêâ◊ѨÙã¨ÎHõ^è•i}©,
=ÚHÍÎǨ~°ã¨=∂Ü«ÚHÍÎ, "åz u+¨ª`«∞ "Õ∞ ã¨^•. 3
HõO|∞HõOsî, ã¨∞`å„"≥∂+‘ª, ã¨~åfiÉèí~°}Éèí∂+≤`å,
=∞Ǩã¨~°ã¨fif, ^Õg, lǨfi„ˆQ ã¨Oxqâ◊º`å"£∞. 4
Ü«∂ „â◊^•ú, ^è•~°}Ï, "Õ∞^è•, "åˆQÌg, qkè=Å¡ÉèÏ,
ÉèíHõÎlǨfi„QÆã¨^Œ<å, â◊=∂kQÆ∞}^•~Úh. 5
#=∂q∞ Ü«∂q∞h<å^äŒÖËMÏÅOHõ$`«‰õΩO`«ÖÏ"£∞,
Éèí"åhO Éèí=ã¨O`åѨx~åfiѨ}ã¨∞^è•#n"£∞. 6
Ü«∞ó Hõq`«fiO x~å`«OHõO, Éèí∞H˜Î=ÚH©Î K« "åOKè«u,
™È -Éèíº Ô~·Ûº<åO ^Œâ◊â’¡Hͺ, x`«ºO ™œÎu ã¨~°ã¨fif"£∞. 7
`« Ãã·º=O ã¨∞Î=`À x`«ºO, ã¨=∞Éèíº~°Ûº ã¨~°ã¨fif"£∞,
ÉèíH˜Î„â◊^•úaèÜ«ÚHõÎ㨺, +¨}χ™ê`ü „Ѩ`«ºÜ≥∂ Éèí"Õ`ü. 8
410
`«`«ó „Ѩ=~°Î`Õ "å}©, ¿ãfiK«ÛùÜ«∂ Åe`åHõ∆~å,
QÆ^ŒºÑ¨^•ºu‡ÔH· â◊≈ɡÌÂ, ~°„Ѩ"Õ∞Ü≥ÿ∞ ifiq=H˜∆`≥·ó. 9
J„â◊√`À |∞^茺`Õ „áêÜ«∞, ™êû~°ã¨fi`«ó Ѩ~°ó Hõqó,
W `Õº=O xâ◊ÛÜ«∞O q„áê, ™êû Ǩϟ"åK« ã¨~°ã¨fif. 10
P`«‡q^•º =∞Ü«∂ ÅÉÏú, „|Ǩχ }ˇÿ= ã¨<å`«h,
„|Ǩχ`«fiO "Õ∞ ã¨^• x`«ºO, ã¨zÛ^•#O^Œ~°∂Ѩ`«ó. 11
„ѨHõ$u`«fiO `«`« ã¨ûÊ+¨ìO, ã¨`åºkQÆ∞}™ê=∞º`«ó,
ã¨`«º =∂ÉèÏu zKåÛÜ«∂, ^Œ~°Ê}Ë „ѨuaO|=`ü. 12
`Õ# z`ü„ѨuaOÉË#, „uq^è• ÉèÏu ™ê ѨÙ#ó,
„ѨHõ$`«ºqzÛù#fl`«Ü«∂, ѨÙ~°∞+¨`«fiO ѨÙ# â◊Û `Õ. 13
â◊√^Œúã¨`«Î fi„Ѩ^è•<åÜ«∂O, =∂Ü«∂Ü«∂O aOa`À ǨϺ[ó,
ã¨`«Î fi„Ѩ^è•<å „Ñ¨Hõ$u, ~å‡ ÜÕ∞u „Ѩuáê^Œº`Õ. 14
™ê =∂Ü«∂ ã¨fi=â’áêkè, ã¨û~°fi[ ¿ãºâ◊fi~°ã¨º Ç≤Ï,
=â◊º =∂Ü«∞`«fi "Õ∞Hõ`«fiO, ã¨~°fi[˝`«fiO K« `«ã¨º `«∞. 15
™êuÎ fiHõ`åfi`ü, ã¨=∞+≤ì`åfi`ü, ™êH˜∆`åfi`ü, [QÆ`å =∞Ñ≤,
[QÆ`ü Hõ~°∞Î =∞Hõ~°∞ÎO "å, Kå#º^è• Hõ~°∞Î g∞â◊`Õ. 16
Ü«∞ ã¨û Dâ◊fi~° W `«∞ºHõÎó, ã¨~°fi*˝`åfikaè ~°∞æ}ˇÿó,
â◊H˜Î^ŒfiÜ«∞O Ç≤Ï =∂Ü«∂Ü«∂, qˆH∆áê=$u~°∂ѨHõ"£∞. 17
qˆH∆Ѩâ◊H˜Î i¡OQÍk„|Ǩ‡O_®O`«O [QÆ`ü ã¨$*Ë`ü,
JO`«~ü^Œ$Q∑^Œ$â◊ºÜ≥∂ ˆ~ƒù^ŒO, |Ç≤Ï â◊Û „|Ǩχã¨~°æÜ≥∂ó. 18
P=$}À `«ºÑ¨~åâ◊H˜Î ™êû, ã¨O™ê~°ã¨º HÍ~°}"£∞,
™êH˜∆}ó ѨÙ~°`À ÉèÏ`«O, eOQÆ^Õ¿ÇÏ# ã¨OÜ«Ú`«"£∞. 19
zu KåÛùÜ«∂ã¨=∂"Õâß, r˚= ™êûº^£ "åº=ǨiHõó,
 411
J㨺 r=`«fi =∂~Àáê`ü, ™êH˜∆ }º Ѩº=ÉèÏã¨`Õ. 20
P=$`Ò `«∞ q#ëêìÜ«∂O, ÉèË^Õ ÉèÏ`Õ -Ѩܫ∂u `«`ü.
`«^ä• ã¨~°æ„|Ǩχ}À â◊Û, ÉèË^Œ =∂=$`«º u+¨ªu. 21
Ü«∂ â◊H˜Î ã¨Î ^Œfiâß^£ „|Ǩχ, qHõ$`«`Õfi# ÉèÏã¨`Õ,
J „`å áêº=$u<åâı#, qÉèÏu „|Ǩχã¨~°æÜ≥∂ó. 22
ÉèË^Œ ã¨ÎÜ≥∂ ifiHÍ~° ™êûº`ü, 㨈~æ# „|Ǩχ}˜ Hõfiz`ü,
Jã≤Î ÉèÏu „Ñ≤Ü«∞O ~°∂ѨO, <å=∞ KÕ `«ºOâ◊ѨOK«Hõ"£∞. 23
P^Œº„`«Ü«∞O „|Ǩχ~°∂ѨO, [QÆ„^Œ∂ѨO `«`À ^ŒfiÜ«∞"£∞,
J¿ÑHõ∆ º <å=∞~°∂¿Ñ ^Õfi, ã¨zÛ^•#O^Œ`«`«Ê~°ó. 24
ã¨=∂kèO ã¨~°fi^• ‰õΩ~åº^£, ǨÏ$^ŒÜÕ∞ "å^èŒ"å |Ç≤Ïó,
ã¨qHõÖ’Ê xifiHõÅÊó, ã¨=∂kè~ü kfiq^èÀ ǨÏ$k. 25
^Œ$â◊ºâ◊ÉÏÌ#∞ÉèË^Õ#, ã¨qHõÅÊó ѨÙ#~ü kfi^è•,
HÍ=∂^•º tÛ`«ÎQÍ ^Œ$âߺó, `«`åûH˜∆`Õfi# KÕ`«#"£∞. 26
^蕺ÜÕ∞^£ ^Œ$âߺ#∞q^Àú -Ü«∞O, ã¨=∂kè ã¨ûqHõÅÊHõó,
Jã¨OQÆ ã¨ûzÛ^•#O^Œ, ã¨ûfi„ѨÉè’ ^≥· fi`«=i˚`«ó. 27
J 㑇u â◊|Ìq^Àú -Ü«∞O, ã¨=∂kè ã¨ûqHõÅÊHõó,
™êfi#∞Éèí∂u~°™ê"Õâß^£, ^Œ$â◊ºâ◊ÉÏÌ ^Œº¿ÑH˜∆`«∞ó. 28
xifiHõÅÊ ã¨û=∂kè ™êûº, xfl"å`«ã≤÷`«nѨ=`ü,
ǨÏ$ n= ÉÏǨϺ^Õâı -Ñ≤, Ü«∞ã≤‡<£ Hõã≤‡O â◊Û =ã¨∞Îx. 29
ã¨=∂kè ~å^Œºã¨<凄`å, <åfl=∞~°∂ѨѨ$^äŒHõ¯ $uó,
ã¨ÎcúÉèÏ"À ~°™ê™êfi^•`ü, `«$fÜ«∞ó ѨÓ~°fi= #‡`«ó. 30
U`≥· ã¨û=∂kèaèó +¨_çƒù, ~°flÜÕ∞`ü HÍÅO x~°O`«~°"£∞,
^ÕǨaè=∂<Õ QÆe`Õ, q*Ï˝`Õ Ñ¨~°=∂`«‡x,
412
Ü«∞„`« Ü«∞„`« =KÀ Ü«∂u, `«„`« `«„`« Ѩ~å=∞$`«"£∞. 31
aè^Œº`Õ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞„QÆOkäó, zè^ŒºO`Õ ã¨~°fiã¨Oâ◊Ü«∂ó,
H©∆Ü«∞O`Õ Kå㨺 Hõ~å‡}˜, `«ã≤‡<£ ^Œ$¿+ì Ѩ~å=ˆ~. 32
=∞~Ú r=`«fi g∞â◊`«fiO, HõeÊ`«O =ã¨∞Î`À # Ç≤Ï,
Wu Ü«∞ ã¨∞Î q*Ï<åu, 㨠=ÚHÀÎ <å„`« ã¨Oâ◊Ü«∞ó. 33
W `«∞ºÑ¨x+¨`ü. FO `«`ü ã¨`ü.
FO "å Vı‡ =∞#ã≤ „Ѩu+≤ª`å, =∞<À "Õ∞ "åz „Ѩu+≤ª`«"£∞,
Pq ~åg ~°‡ Ukè, "Õ^Œã¨º =∞ P}©ã¨÷ó
„â◊√`«O "Õ∞ =∂ „ѨǨã‘ó, J<Õ <åǨϟ~å„`å<£ ã¨O^Œ^è•q∞,
|∞∞`«O =këêºq∞, ã¨`«ºO =këêºq∞,
`« <å‡ =∞=`«∞, `« ^ŒfiHÍÎ~° =∞=`«∞,
J=`«∞ =∂"£∞, J=`«∞ =HÍÎ~°"£∞. FO âßOu âß≈Ou âß≈Ouó.
 413

11. NK«O_ô#"å=~°}Ï~°Û#"£∞
(DP=~°}Ï~°Û# P~°OÉèOí Ö’ Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [ `«~åfi`« KÕÜ∂« e. H˘O^Œ~∞° JëÈì`~Ϋ â° `◊ <« å=∞ѨÓ[ `«~åfi`« KÕ™êÎ~∞° )
1. „Ѩ^äŒ=∂=~°}O – „uHÀ}O
(#_»∞=∞ aO^Œ∞™ê÷#OÖ’) 1. FO „Ç‘ÏO Jëêì^Œâ◊Éèí∞[=∞ǨÅÔH∆‡#=∞ó
(ÅH˜∆ ‡H˜ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù#) 2. FO SO ^Œâ◊Éèí∞[=∞ǨHÍà‹·º #=∞ó
(ÅH˜∆ ‡H˜ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù#) 3. FO H©¡O J+¨ìÉèí∞[=∞Ǩã¨~°ã¨fi`≥·º#=∞ó
(„uHÀ}O`«∂~°∞ÊHÀ}OÖ’) 4. FO SO "å}ˇÿº #=∞ó
5. FO SO „|Ǩχ}Ë #=∞ó
(„uHÀ}O<≥·|∞∞uHÀ}OÖ’) 6. FO NO ÅÔH∆‡º #=∞ó
7. FO NO q+¨‚"Õ #=∞ó
(„uHÀ}O"åÜ«∞=ºHÀ}OÖ’) 8.FO „Ç‘ÏO Q“Ô~·º #=∞ó
9. FO „Ç‘ÏO ~°∞„^•Ü«∞ #=∞ó
(ÅH˜∆ ‡H˜ Z^Œ∞@ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù#) 10.FO „ÔH∆‡O ã≤OǨÜ«∞ #=∞ó
(ÅH˜∆ ‡H˜ Z^Œ∞@ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù#) 11. FO „Ǩ˙O =∞Ç≤ÏëêÜ«∞ #=∞ó

1.„ѨHõ$uO aO^Œ∞=∞^èÕº K« 1 =∞ǨÅH©∆ ‡O ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü

„uHÀ}Ë K« `«`«ó ѨÓ~°fi„Hõ=∂ 2, 3 ^ÕÌgó „ѨѨÓ[ÜÕ∞`ü. 1
ѨÓ~°fiHÀ}Ë 4 ã¨~°ã¨fi`åº ã¨Ç≤Ï`«O 5 Ѩ^Œ‡[O Ü«∞*Ë`ü
6 „tÜ«∂ ã¨Ç¨Ï 7 ǨÏiO `«„`« <≥·~°$`Õ HÀ}ˆH Ü«∞*Ë`ü. 2
8 áê~°fi`åº ã¨Ç≤Ï`«O 9 â◊OÉèí∞O "åÜ«ÚHÀ}Ë ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
^Õ"åº 10 L`«Îˆ~ ѨÓ[º ã≤ûOǨϟ 11 "å"Õ∞ =∞Ǩã¨∞~°ó. 3
[Ü«∞, q[Ü«∞ "≥Ú^Œ Öˇ·#â◊‰õΩÎÅ`À ‰õÄ_çL#flÑ‘~î°OÃÑ· K«O_çx ѨÓlOKåe.
Ñ‘~îå=~°}ѨÓ[ÅÖ’ `«#‰õΩ–ѨÓlOKÕ^Õ=`«‰õΩ Z^Œ∞@ L#fl k‰õΩ¯ `«∂~°∞Ê.
JHõ¯_ç#∞O_ç „Ñ¨^ŒH˜∆}QÍ q∞ye#k‰õΩ¯Å#∂, =¸ÅÅ#∂ „QÆÇ≤ÏOKåe.
kHÍÊʼnõΩÅ∂, "åiJ„™êÎÅq+¨Ü«∞OÖ’ Ö’Hõ„Ѩã≤^Œú "≥∞ÿ#k‰õΩ¯Å<Õ J#∞ã¨iOKåe.
414

2. kfifÜ«∂=~°}O – +¨\’¯}O "≥Ú^Œ@

(PˆQflÜ«∞=¸ÅHÀ}O "≥Ú^Œ@)
1.FO SO ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó, ǨÏ$^ŒÜ«∞^Õ"≥·º #=∞ó.
(<≥·|∞∞u=¸ÅHÀ}O "≥Ú^Œ@)
2.FO „Ç‘ÏO t~°¿ã ™êfiǨ, t~À^Õ"≥·º #=∞ó.
("åÜ«∞=º=¸ÅHÀ}O "≥Ú^Œ@)
3.FO H©¡O tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò, tMÏ^Õ"≥·º #=∞ó.
(Dâß#º=¸ÅHÀ}O "≥Ú^Œ@)
4.FO Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ Hõ=KåÜ«∞ ǨïO, Hõ=K«^Õ"≥·º #=∞ó.
(`«∂~°∞Ê=¸ÅHÀ}O "≥Ú^Œ@)
5.FO qKÕÛ <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò, <Õ„`«^Õ"≥·º #=∞ó.
(ѨtÛ=∞O=¸ÅHÀ}O "≥Ú^Œ@)
6. FO SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ, J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò,
J„ã¨Î^Õ"≥·º #=∞ó.

2. +¨\’¯}HÀ}=¸ÖË+¨µ +¨O_»OQÍ=~°}O =∞`«"£∞,

ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ âıÛu, ™êfi ǨO`«O t~°¿ã Ѩ^Œ"£∞. 4
=+¨_»O`«O tMÏÜ≥ÿ∞ K«, Hõ=KåÜ«∞ Ǩï q∞ `«ºÑ≤,
<Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò, ™êº ^Œ„™êÎÜ«∞ Ѷ¨ _ç fi`«"£∞. 5
1 Jyfl 2 ~åHõ∆㨠3, 4 "å~¸fiâ◊ HÀ}Ë+¨µ ǨÏ$^ŒÜ«∞O t~°ó,
tMÏO Hõ=K« =∂~å^茺 5 „áêKåºO <Õ„`«O „ѨѨÓ[ÜÕ∞`ü.
6 J„ã¨ÎO „ѨfKåºO ^Õ=º ™êÎ ^蕺`«"åº"å=∞Ö’K«<åó. 6
 415
3. `«$fÜ«∂=~°}O – +¨\’¯}O z=~°
(+¨\’¯}OÖ’`«∂~°∞ÊHÀ}Oz=~°) 1. FO ã¨O #O^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó
(+¨\’¯}OÖ’PˆQflÜ«∞HÀ}Oz=~°) 2. FO ~°O ~°HõÎ^ŒO`≥·º #=∞ó
(+¨\’¯}OÖ’<≥|· ∞∞uHÀ}Oz=~°) 3. FO âßO âßHõOÉèíÔ~·º #=∞ó
(+¨\’¯}O֒ѨtÛ=∞HÀ}Oz=~°) 4. FO ^Œ∞O ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ #=∞ó
(+¨\’¯}OÖ’"åÜ«∞=ºHÀ}Oz=~°) 5. FO cèO cè=∂Ü≥ÿ∞ #=∞ó
(+¨\’¯}OÖ’Dâß#ºHÀ}Oz=~°) 6. FO „ÉèÏO „ÉèÏ=∞Ô~·º #=∞ó
4. K«`«∞~å÷=~°}O – J+¨ì^Œà◊O "≥Ú^Œ@
(J+¨^ì àŒ O◊ `«∂~°∞Ê^ŒàO◊ Ö’"≥Ú^Œ@) 1. FO „ÉÏO „ÉÏÃǷχº #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ PˆQflÜ«∞^ŒàO◊ Ö’"≥Ú^Œ@) 2. FO =∂O =∂¿ÇÏâ◊fiÔ~·º #=∞ó
(J+ì̈^àŒ O◊ ^ŒH} ∆˜ ^ŒàO◊ Ö’"≥Ú^Œ@) 3. FO H“O H“=∂Ô~·º #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ <≥|· ∞∞u^ŒàO◊ Ö’"≥Ú^Œ@) 4. FO "≥·O "≥·+¨‚"≥·º #=∞ó
(J+ì̈^àŒ O◊ ѨtÛ=∞^ŒàO◊ Ö’"≥Ú^Œ@) 5. FO "åO "å~åÃǷϺ #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ "åÜ«∞=º^ŒàO◊ Ö’"≥Ú^Œ@) 6. FO =∂O =∂¿ÇÏO„^≥·º #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ L`«~Î ^° àŒ O◊ Ö’"≥Ú^Œ@) 7. FO <åèO <å~°ã≤OÃǷϺ #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ Dâß#º^ŒàO◊ Ö’"≥Ú^Œ@) 8. FO KåOKå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ #=∞ó
9. FO tO t=^Œ∂`≥·º #=∞ó

3.HÀ}Ï„ˆQ+¨µ `«$fÜ«∂ K« #O^Œ*Ï^•º=$u ~°‡`å

1 #O^Œ*Ï 2 ~°HõÎ^ŒOf K« `«^ä• 3 âßHõOÉèís =∞`å
4 ^Œ∞~åæ 5 cè=∂ 6 „ÉèÏ=∞s K« +¨@¯O „áêQÍk+¨µ „Hõ=∂`ü. 7
4.Jëêì|˚^Œà◊=¸ÖË+¨µ K«`«∞~å÷=~°}O =∞`«"£∞
„ÉÏǑχ =∞¿ÇÏâ◊fis K≥·= H“=∂s "≥·+¨‚g `«^ä•. 8
"å~åÇ‘Ï <å~°ã≤O ÃǷϺO„^• Kå=ÚO_® t=^Œ∂uHÍ
^Œàı+¨µ ã¨Ñ¨Î ¿ãfiHÍ =∞+¨ì"Õ∞ -O`«º^ŒfiÜ«∞O Ü«∞*Ë`ü.
416

5. ѨOK«=∂=~°}O – J+¨ì^Œà◊O #_»∞=∞

(J+¨^ì àŒ O◊ `«∂~°∞Ê^ŒàO◊ Ö’#_»∞=∞) 1. FO â‹·O â‹·ÅѨل`≥·º #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ PˆQflÜ«∞^ŒàO◊ Ö’#_»∞=∞) 2. FO „|O „|ǨχKåi}ˇÿº #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ ^ŒH} ∆˜ ^ŒàO◊ Ö’#_»∞=∞) 3. FO K«O K«O„^ŒÑ¶¨∞O\ÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ <≥|· ∞∞u^ŒàO◊ Ö’#_»∞=∞) 4. FO ‰õÄO‰õÄëê‡O_®Ü≥ÿ∞ #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊OѨtÛ=∞^Œà◊OÖ’#_»∞=∞) 5. FO 㨯O 㨯O^Œ=∂„`Õ #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ "åÜ«∞=º^ŒàO◊ Ö’#_»∞=∞) 6. FO HÍO HÍ`åºÜ«∞<≥·º #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ L`«~Î ^° àŒ O◊ Ö’#_»∞=∞) 7. FO HÍO HÍÅ~å„`≥·º #=∞ó
(J+¨^ì àŒ O◊ Dâß#º^ŒàO◊ Ö’#_»∞=∞) 8. FO =∞O =∞ǨQ“Ô~·º #=∞ó
9. FO ã≤O ã≤kú^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó
6. +¨ëêª=~°}O – J+¨ì^Œà◊O z=~°
(J+ì̈^Œà◊O `«∂~°∞Ê^Œà◊OÖ’ z=~°) 1. FO ‰õΩO ‰õΩ=∂Ô~·º #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O PˆQflÜ«∞^Œà◊OÖ’ z=~°) 2. FO „uO „u=¸~°ÎÜÕ∞ #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O ^ŒH˜∆}^Œà◊OÖ’ z=~°) 3. FO HõO HõÖϺ}ˇÿº #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O <≥·|∞∞u^Œà◊OÖ’ z=~°) 4. FO ~ÀO ~ÀÇ≤Ï}ˇÿº #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O ѨtÛ=∞^Œà◊OÖ’ z=~°) 5. FO HÍO HÍÖˇ·º #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O "åÜ«∞=º^Œà◊OÖ’ z=~°) 6. FO K«O K«O_≥·º #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O L`«Î~°^Œà◊OÖ’ z=~°) 7. FO âßèO âßOÉèí"≥·º #=∞ó
5.JÉÏ˚+¨ì^Œà◊=∞^èÕº+¨µ ѨOK«=∂=~°}O =∞`«"£∞
(6) #=^Œ∞~åæu‡HÍâ‹·ÅѨلf K« „|ǨχKåi}©. 10
K«O„^ŒÑ¶¨∞O\Ï K« ‰õÄëê‡O_® 㨯O^Œ=∂`å `«`«ó Ѩ~°"£∞
HÍ`åºÜ«∞h HÍÅ~å„u ~°‡Ç¨Q“s K« ã≤kú^•. 11
6.J|˚ ™êº+¨ì^ŒàÏ„ˆQ+¨µ +¨+‘ª ѨÓ~°fi= ^•=$uó
(5) ‰õΩ=∂s K« „u=¸iÎ â◊Û HõÖϺ}© ~ÀÇ≤Ï}© `«^ä•
HÍm K«O_ô âßOÉèíg K« ^Œ∞~åæ Éèí„^• #= 㨇 $`åó. 1
 417
(J+¨ì^Œà◊O Dâß#º^Œà◊OÖ’ z=~°) 8. FO ^Œ∞O ^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ #=∞ó
9. FO ÉèíO Éèí„^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó
7. ã¨Ñ¨Î=∂=~°}O – J+¨ì^Œà◊O "≥Å∞ѨÅ
(J+¨ì^Œà◊O"≥Å∞ѨŠ`«∂~°∞Ê) 1.FO JO Jã≤`åOQÆÉèˇ·~°"åÜ«∞ #=∞ó
(J+ì̈^Œà◊O"≥Å∞ѨŠPˆQflÜ«∞Ü«∂#)2.FO ~°∞O ~°∞~°∞Éèˇ·~°"åÜ«∞ #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O"≥Å∞ѨŠ^ŒH˜∆}Ï#) 3. FO K«O K«O_»Éèˇ·~°"åÜ«∞ #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O"≥Å∞ѨŠ<≥·|∞∞uÖ’) 4. FO „HÀO „HÀ^èŒÉèˇ·~°"åÜ«∞ #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O"≥Å∞ѨŠѨtÛ=∂#) 5. FO LO L#‡`«ÎÉèˇ·~°"åÜ«∞ #=∞ó
(J+ì̈^àŒ O◊ "≥Å∞ѨŠ"åÜ«∞"åº#) 6. FO HõO HõáêÅÉèˇ·~°"åÜ«∞ #=∞ó
(J+ì̈^àŒ O◊ "≥Å∞ѨŠL`«~Î å#) 7. FO cèèO cè+¨}Éèˇ·~°"åÜ«∞ #=∞ó
(J+¨ì^Œà◊O"≥Å∞ѨŠDâß<åº#) 8. FO ã¨Oã¨OǨ~°Éèˇ·~°"åÜ«∞ #=∞ó
8. J+¨ì=∂=~°}O – Éèí∂ѨÙ~°O 1–2 ˆ~YÅ =∞^茺
(`«∂~°∞Ê#) FO WO WO„^•Ü«∞ #=∞ó
(PˆQflÜ«∂#) FO JO JQÆflÜÕ∞ #=∞ó
(^ŒH˜∆}Ï#) FO Ü«∞O Ü«∞=∂Ü«∞ #=∞ó
(<≥·|∞∞uÖ’) FO xO x~°$`«ÜÕ∞ #=∞ó
(ѨtÛ=∂#) FO =O =~°∞}ÏÜ«∞ #=∞ó
("åÜ«∞"åº#) FO "åO "åÜ«∞"Õ #=∞ó

7. |Ç≤Ï ~°ëêì^Œâß`ü Ѩ^•‡`ü ã¨Ñ¨Î=∂=~°}O =∞`«"£∞

Jã≤`åOQÀ, ~°∞~°∞, â◊ÛO_»ó „HÀnè, KÀ#‡`«Î, U= K«.
HÍáêb cè+¨}, â‹·Û= ã¨OǨ s `«º+¨ìÉèˇ·~°"åó. 13
8. P^Œº kfifÜ«∞Ü≥∂ ~°‡^èÕº ˆ~YÜ≥∂ó Éèí∂ѨÙ~°ã¨º `«∞
WO„^À =Ç≤Ïfl ~°º=∞ â‹·Û= x~°$u ~°fi~°∞}À =∞~°∞`ü.
N^À =∞¿ÇÏâ◊fi~° âıÛu kHÍÊÖÏ J+¨ì "≥·ã¨‡ $`åó. 14
418

(L`«~Î å#) FO ‰õΩèO ‰õΩÉË~åÜ«∞ #=∞ó

(Dâß<åº#) FO DO Dâß<åÜ«∞ #=∞ó
(Dâß#ºO`«∂~°∞Ê#_»∞=∞) FO „|O „|Ǩχ}Ë #=∞ó
(<≥·|∞∞uѨtÛ=∂Å#_»∞=∞) FO JO J#O`åÜ«∞ #=∞ó
9. #==∂=~°}O – Éèí∂ѨÙ~°O 2–3 ˆ~YÅ =∞^茺
(`«∂~°∞Ê#) FO =O =„*ÏÜ«∞ #=∞ó
(PˆQflÜ«∂#) FO â◊O â◊HõÎÜÕ∞ #=∞ó
(^ŒH}∆˜ Ï#) FO ^ŒO ^ŒO_®Ü«∞ #=∞ó
(<≥·|∞∞uÖ’) FO YO Y_®æÜ«∞ #=∞ó
(ѨtÛ=∂#) FO áêO áêâßÜ«∞ #=∞ó
("åÜ«∞"åº#) FO JO JO‰õΩâßÜ«∞ #=∞ó
(L`«~Î å#) FO QÆèO QÆ^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó
(Dâß<åº#) FO „uO „uâ◊¥ÖÏÜ«∞ #=∞ó
(Dâß#ºO, `«∂~°∞ÊÅ #_»∞=∞) FO ѨO Ѩ^•‡Ü«∞ #=∞ó
(<≥·|∞∞uѨtÛ=∂Å #_»∞=∞) FO K«O K«„HÍÜ«∞ #=∞ó
SO „Ç‘ÏO H©¡O Kå=ÚO_®Ü≥ÿ∞ qKÕÛ.
N=∞ǨHÍm, =∞ǨÅH©∆ ‡, =∞Ǩã¨~°ã¨fif ã¨fi~°∂Ѩ
NK«O_ôѨ~å^Õ=`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó,
P=~°}^Õ=`åѨÓ*ÏO ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞.
–ó–
9. #=q∞Ï Éèí∂ѨÙ~° ™êº^èŒ ™êûºkÌfifÜ«∞ `«$fÜ«∞Ü≥∂ó
ˆ~YÜ≥∂ ~°O`«~åàı `«∞ ‰õΩeâß^•ºÜ«Ú^è• =$`åó. 15
=„[O â◊H˜Î â◊Û ^ŒO_» â◊Û, Y_»æó áêâ’ -O‰õΩâ◊ ã¨Î^ä•,
QÆ^• „uâ◊¥Å q∞ `«ºëœì, kHÍÊÖÏ„™êÎ}˜ ѨÓ~°fi=`ü.
 419

14. ^Õ=ºÑ¨~å^èŒ Hõ∆=∂~°Ê} ™È΄`«"£∞

# =∞O„`«O, <À Ü«∞O„`«O, `« ^ŒÑ≤ K« # *Ï<Õ ã¨∞Îu =∞Ǩϟ,
# KåǨfi#O, ^蕺#O, `« ^ŒÑ≤ K« # *Ï<Õ ã¨∞ÎuHõ^ä•ó,
# *Ï<Õ =Ú„^• ¿ãÎ, `« ^ŒÑ≤ K« # *Ï<Õ qÅѨ#O,
Ѩ~°O *Ï<Õ =∂`«ó! `«fi^Œ#∞ã¨~°}O Hõ+¨ìǨÏ~°}"£∞. 1
q^èÕ ~°*Ï˝<Õ#, „^Œq}q~°¿ÇÏ, }ÏÅã¨`«Ü«∂,
q^èÕ Ü«∂â◊Hõº`åfi`ü, `«= K«~°}Ü≥∂ ~åº K«∞ºu ~°Éèí∂`ü
`« ^Õ`«`ü Hõ∆O`«=ºO [#x! ã¨HõÖ’^•úi}˜! t"Õ!
‰õΩѨل`À *ÏÜÕ∞`«, Hõfiz ^ŒÑ≤ ‰õΩ=∂`å # Éèí=u. 2
Ѩ$kä"åºO Ѩل`å ¿ãÎ [#x! |ǨÏ= ã¨ûOu ã¨~°àÏó
Ѩ~°O `ÕëêO =∞^èÕº q~°à◊q~°à’ -ǨÏO `«= ã¨∞`«ó
=∞nÜ≥∂ -Ü«∞O `åºQÆ ã¨û=Úz`« q∞^ŒO <À `«= t"Õ!
‰õΩѨل`À *ÏÜÕ∞`«, Hõfiz ^ŒÑ≤ ‰õΩ=∂`å # Éèí=u. 3
[QÆ<å‡`« ~å‡`«ó ! `«= K«~°} ¿ã"å # ~°z`å,
# "å ^Œ`«ÎO ^Õq! „^Œq} =∞Ñ≤ Éèí∂Ü«∞ ã¨Î= =∞Ü«∂,
`« ^ä•Ñ≤ `«fiO ¿ãflǨÏO Ü«∞k x~°∞Ѩ=∞O Ü«∞`ü „Ѩ‰õΩ~°∞¿+
‰õΩѨل`À *ÏÜÕ∞`« Hõfiz ^ŒÑ≤ ‰õΩ=∂`å # Éèí=u. 4
Ѩi`«ºHÍÎ ^Õ"å qq^èŒq^茿ã"å‰õΩÅ`«Ü«∂
=∞Ü«∂ ѨOKåj`Õ ~°kèHõ =∞Ѩh`Õ `«∞ =Ü«∞ã≤,
W^•hO KÕ <å‡`«! ã¨Î= Ü«∞k Hõ$áê <åÑ≤ Éèíq`å
x~åÅOÉ’ ÅOÉ’^Œ~°[#x! HõO Ü«∂q∞ â◊~°}"£∞. 5
420

â◊fiáêHÀ [ÖÏÊHÀ Éèí=u =∞^èŒ∞áêHÀѨ=∞y~å,

x~å`«OHÀ ~°OHÀ qǨÏ~°u z~°O HÀ\˜Hõ#ÔH·ó,
`« "åѨˆ~‚! Hõˆ~‚ qâ◊u =∞#∞=ˆ~‚ ѨŠq∞^ŒO
[#ó HÀ *Ïh`Õ [#x! [#hÜ«∞O [Ѩq^èÒ. 6
z`åÉèí™ê‡ÖËáÈ, QÆ~°à◊ =∞â◊#O, kHõÊ@^èŒ~À,
[\Ï^è•s, HõOˆ~î Éèí∞[QÆѨuǨs, Ѩâ◊√Ѩuó,
Hõáêb, Éèí∂`Õâ’, Éèí[u [QÆnâ‹·HõѨ^ŒgO
Éèí"åx! `«fi`åÊ}˜„QÆǨÏ}Ѩiáê\©Ñ¶¨Å q∞^Œ"£∞. 7
# "≥∂Hõ∆ ™êºHÍOH∆Í, Éèí=qÉèí="åO KèåÑ≤ K« # "Õ∞,
# q*Ï˝<å¿ÑH∆Í, â◊t=Úd! ã¨∞MË KåÛùÑ≤ # ѨÙ#ó
J`« ™êÎ fiO ã¨OÜ«∂KÕ [#x! [##O Ü«∂`«∞ =∞=∞ "≥·
=∞$_®h, ~°∞„^•}©, t=, t=, Éèí"å hu [Ѩ`«ó. 8
<å~åkè `åã≤ qkè<å qq^èÀѨKåÔ~·ó
H˜O ~°∂Hõ∆zO`«#ѨÔ~· ~°fl Hõ$`«O =KÀaèó,
âߺ"Õ∞! `«fi "Õ∞= Ü«∞k H˜OK«Å =∞ Ü«∞º<å^äÕ!
^èŒ`Õû Hõ$áê =Úz`« =∞O|! Ѩ~°O `« "≥·= 9
PѨ`«∞û =∞QÆfl ã¨û‡~°}O `«finÜ«∞O
Hõ~Àq∞ ^Œ∞ˆ~æ! Hõ~°∞}Ï~°‚"Õ! t"Õ!
<≥·`« K«Ûù~î°`«fiO =∞=∞ ÉèÏ=ÜÕ∞^ä•ó
‰õ∆Ω^è•`«$ëê~åÎ [#hO 㨇~°Ou 10
[QÆ^ŒO|! qz„`« =∞„`« H˜O, ѨiѨÓ~å‚ Hõ~°∞ }Ïã≤Î KÕ #‡~Ú,
 421

JѨ~å^èŒÑ¨~°OѨ~å=$`«O, # Ç≤Ï =∂`å ã¨=Ú¿ÑHõ∆`Õ ã¨∞`«"£∞. 11

=∞`«û=∞ó áê`«HÀ <åã≤Î, áêѨѶ‘∞fl `«fi`«û=∂ # Ç≤Ï,
U=O *Ï˝`åfi =∞Ǩ^Õq! Ü«∞^ä• Ü≥∂QƺO `«^ä• ‰õΩ~°∞. 12
áê`«Ü«∞ "å áê`åàı, ™ê÷Ѩܫ∞ "å ã¨HõÅÖ’Hõ™ê„=∂*˺,
=∂`«! ã¨Î fiK«Û~°}Ü«ÚQÆO, <åǨÏO =ÚOKåq∞, <≥·= =ÚOKåq∞.
15. ã¨Ñ¨Îâ’¡H© ã¨Ñ¨Îâ◊u
t= L"åK« – ^Õq, `«fiO ÉèíHõÎã¨∞ÅÉèË, ã¨~°fiHÍ~°ºq^è•~Úx,
HõÖ∫ Ç≤Ï HÍ~°ºã≤^Œ÷º~°÷, =ÚáêÜ«∞O „|∂Ç≤Ï Ü«∞`«fl`«ó.
^Õ =Ùº"åK« – â◊$}∞ ^Õ=, „Ѩ=H∆ͺq∞ HõÖ∫ 㨈~fi+¨ì™ê^èŒ#"£∞
=∞Ü«∂ `« "≥·= ¿ãfl¿ÇÏ <å, ѨºOÉÏã¨∞Îuó „ѨHÍâ◊º`Õ.
FO J㨺 Nã¨Ñ¨Îâ’¡H©™È΄`«=∞O„`«ã¨º <å~åÜ«∞} |∞∞+≤ó. J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó.
N=∞ǨHÍm =∞ǨÅH©∆ ‡ =∞Ǩã¨~°ã¨fi`Àº ^Õ=`åó.
NK«O_ô(^Œ∞~åæ)„Ñ‘`«º~°÷O ã¨Ñ¨Îâ’¡H© (^Œ∞~åæ)áêˆ~î qxÜ≥∂QÆó.
FO *Ï˝x<å =∞Ñ≤ KÕ`åOã≤, ^Õg ÉèíQÆ=f Ç≤Ï ™ê,
|ÖÏ ^•Hõ$+¨º "≥∂ǨÜ«∞, =∞Ǩ=∂Ü«∂ „Ѩܫ∞K«Ûùu. 1
FO ^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó
ã¨fiÃã÷ ã¨û‡ $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ 㨠^•„~°Ìz`åÎ. 2
FO ã¨~°fi=∞OQÆà◊=∂OQÆÖ˺ t"Õ, ã¨~åfi~°÷™ê^茈H,
â◊~°}˺, „`«ºO|ˆH, ^Õq, <å~åÜ«∞}˜, #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 3
422

FO â◊~°}ÏQÆ`«n<å~°ÎѨi„`å}Ѩ~åÜ«∞}Ë,
ã¨~°fi ™êºiÎǨψ~, ^Õq, <å~åÜ«∞}˜, #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 4
FO ã¨~°fiã¨fi~°∂¿Ñ, 㨈~fiâı, ã¨~°fiâ◊H˜Îã¨=∞xfi`Õ,
ÉèíÜÕ∞Éèíº „™êÎÇ≤Ï <À ^Õq, ^Œ∞ˆ~æ, ^Õq, #"≥∂ -ã¨∞Î `Õ. 5
FO ~ÀQÍ #âıëê #ѨǨÏOã≤ `«∞ëêì,
~°∞ëêì `«∞ HÍ=∂<£ ã¨HõÖÏ #cèëêì<£,
`åfi =∂„t`å<åO # qѨ #fl~å}ÏO
`åfi =∂„t`å Ǩº„â◊Ü«∞`åO „Ѩܫ∂Ou. 6
FO ã¨~°fiÉÏ^蕄Ѩâ◊=∞#O „`≥·Ö’Hõº ™êºdÖËâ◊fii,
U= "Õ∞= `«fiÜ«∂ HÍ~°º =∞㨇^≥· fiiq<åâ◊#"£∞. 7
 423

^Œ∞~åæã¨OѨÙ\˜`«Nã¨∂HõÎ"£∞
â◊√HÍ¡O|~°^èŒ~°O q+¨µ‚O â◊t=~°‚O K«`«∞~°∞ƒù["£∞ I
„Ѩã¨#fl=^Œ#O ^蕺ÜÕ∞`ü ã¨~°fiqѶ¨∞’flѨâßO`«ÜÕ∞ II
ÅH©∆ ‡ iÌ"≥·º ~°‡}˜QÆ}Yz`≥·ó ™êflÑ≤`å ¿ÇÏ=∞‰õΩOÉèˇ·ó I
x`«ºO ™ê Ѩ^Œ‡Ç¨Ï™êÎ =∞=∞ =ã¨`«∞ QÆ$¿ÇÏ ã¨~°fi=∂OQÆà◊ºÜ«ÚHÍÎII
ã¨~°fi=∞OQÆà◊=∂OQÆàıº t"Õ ã¨~åfi~°÷™êkèˆH I
â◊~°}˺ „`«ºO|ˆH ^Õq <å~åÜ«∞}˜ #"≥∂ Hã¨∞Î `Õ II
FO ˆHâ◊"åÜ«∞ ™êfiǨ .... ˆH∆=∞ Ãã÷Â~°º q[Ü«∞ JÉèíÜ«∞ PÜ«Úó P~ÀQƺ
Sâ◊fi~åºaè=$^Œúº~°÷O, ^èŒ~å‡~°÷HÍ=∞"≥∂Hõ∆ K«`«∞ifi^èŒÑ¶¨ÅѨÙ~°∞ëê~°÷ã≤^Œúº~°÷O, =∞=∞
QÆ$¿ÇÏ ^èŒ# Hõ#Hõ =ã¨∞Î "åǨÏ# Ѩل`«áœ„`åaè=$^Œúº~°÷O, J
ÅH©∆ ‡x=$uÎ ^•fi~å
=∞=∞ QÆ$¿ÇÏ ã≤÷~°ÅH©∆ ‡x"åã¨ã≤^Œúº~°÷O, =∞=∞ ^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞ x=$`Ϋº~°÷O
N=∞Ǩ  ÅH© ∆ ‡^Õ = `å 㨠O Ѩ Ó ~° ‚ J#∞„QÆ Ç ¨ Ï ã≤ ^ Œ ú º ~° ÷ O , N=∞Ǩ  ÅH© ∆ ‡
=∞O„`«ã¨OѨÙ\˜`«Nã¨∂HõÎáê~åÜ«∞}O Hõi¿+º I
QÆ∞~°∞^蕺#O :
QÆ∞~°∞~ü „|Ǩ‡, QÆ∞~°∞ ifi+¨µ‚~ü, QÆ∞~°∞ ˆ~Ì"À =∞¿ÇÏâ◊fi~°ó I
QÆ∞~°∞ ™êûH∆Í `«Ê~°O „|Ǩχ, `«Ãã·‡ NQÆ∞~°"Õ #=∞ó II
J㨺 N=∞ǨÅH©∆ ‡=∞Ǩ=∞O„`«ã¨OѨÙ\˜`«Nã¨∂HõÎ=∞Ǩ=∞O„`«ã¨º
^ŒHõ∆„Ѩ*ÏѨu |∞∞+≤óI QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó I N=∞ǨÅH©∆ ‡ ˆ~Ì=`åI NO c[O I
„Ç‘ÏO â◊H˜Îó I NO H©ÅHõO I N=∞ǨÅH©∆ ‡„Ñ‘`«ºˆ~÷ áê~åÜ«∞}Ë qxÜ≥∂QÆó I
Hõ~°<åºã¨O
NO „Ç‘ÏO NO Hõ=∞ÖË NO „Ç‘ÏO NO JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
NO „Ç‘ÏO NO Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ NO „Ç‘ÏO NO `«~°˚hÉèϺO #=∞ó
NO „Ç‘ÏO NO „Ѩã‘^Œ NO „Ç‘ÏO NO =∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó
424

NO „Ç‘ÏO NO „Ѩã‘^Œ NO „Ç‘ÏO NO J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó

NO „Ç‘ÏO NO =∞ǨÅÔH∆ ‡ #=∞ó, NO „Ç‘ÏO NO Hõx+≤ªHÍÉèϺO#=∞ó
NO „Ç‘ÏO NO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
NO „Ç‘ÏO NO =∞ǨÅÔH∆‡º #=∞ó, Hõ~°`«ÅHõ~°õѨ$ëêªÉèϺO #=∞ó
ǨÏ$^ŒÜ«∂k<åºã¨O
NO „Ç‘ÏO NO Hõ=∞ÖË NO „Ç‘ÏO NO ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
NO „Ç‘ÏO NO Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ NO „Ç‘ÏO NO t~°¿ã ™êfiǨ
NO „Ç‘ÏO NO „Ѩã‘^Œ NO „Ç‘ÏO NO tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
NO „Ç‘ÏO NO „Ѩã‘^Œ NO „Ç‘ÏO NO Hõ=KåÜ«∞ Ǩï"£∞
NO „Ç‘ÏO NO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó NO „Ç‘ÏO NO <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
„jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó, J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ : FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó
„ã‘ÎÅ∞ : Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û=ó Wu kQƃO^èŒó.
^蕺#O:
ǨϙÈÎ^Œº^Œfiã¨∞áê„`«Ñ¨OHõ[Ü«ÚQÍ^Œ~å≈ã¨∞Êù~°#∂flѨÙ~å
„ ÔQ·"ÕÜ«∂OQÆ^ŒÇ¨~°HõOHõ}=∞Ǩ=∞øo ~°˚fiÅ`«∞¯O_»ÖÏ
Ѩ^Œ‡™ê÷ ѨiKåiHÍѨi=$`å â◊√HÍ¡OQÆ~åQÍOâ◊√HÍ
^Õg k=ºQÆ}ÏiÛ`å Éèí=^ŒÑ¶¨∞„Ѩ^èŒfiOã≤h ™êº „^Œ=∂ II
ÅO „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
Ѩ$käg`«`åÎ fi`«‡HõO QÆO^èŒO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
ǨÏO „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
PHÍâ◊`«`åÎ fi`«‡HõO ѨÙ+¨ÊO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
 425
Ü«∞O „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
"åÜ«Ú`«`åÎ fi`«‡HõO ^èŒ∂ѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
~°O „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
`Õ[ã¨Î`åÎ fi`«‡HõO nѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
=O „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
J=∞$`«`«`åÎ fi`«‡HõO J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞
ã¨O „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
™È=∞`«`åÎ fi`«‡HõO `åO|∂ÖÏkã¨~ÀfiѨKå~°Ñ¨Ó*ÏO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
^Œ∞~åæã¨OѨÙ\˜`«Nã¨∂HõÎO
1.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
Ç≤Ï~°}º=~å‚O ǨÏi}©O ã¨∞=~°‚~°[`«„ã¨*Ï"£∞ I
K«O„^•O Ç≤Ï~°}‡~¸O ÅH©∆ ‡O *Ï`«"Õ^À =∞ =∂=Ç¨Ï II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
2.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó
426

^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I

ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
`å =∞‡ P=Ç¨Ï *Ï`«"Õ^À ÅH©∆ ‡ =∞#ѨQÍq∞h"£∞ I
Ü«∞™êºO Ç≤Ï~°}ºO qO^ÕÜ«∞O QÍ =∞â◊fiO ѨÙ~°∞ëê #ǨÏ"£∞ II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆‡º #=∞ó II
3.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ I
Jâ◊fiѨÓ~åfiO ~°^äŒ=∞^蕺O ǨÏã≤Î<å^Œ„Ѩɒkèh"£∞ I
„tÜ«∞O ^Õg =ÚѨǨÏfiÜÕ∞ „j ~å‡ ^Õg A+¨`å"£∞ II
^•i„^Œº ^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
4.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
 427

^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I

ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ I
HÍO™È-ã≤‡`åO Ç≤Ï~°}º„áêHÍ~å
=∂¢~åÌO [fiÅOfO `«$áêÎO `«~°ÊÜ«∞hÎ"£∞I
Ѩ^Õ‡ ã≤÷`åO Ѩ^Œ‡=~å‚O `å q∞ ǨϟѨǨÏfiÜÕ∞ „tÜ«∞"£∞ II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
5.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨯 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
K«O„^•O „ѨÉèÏ™êO Ü«∞â◊™ê [fiÅOfO
„tÜ«∞O Ö’ˆH ^Õ=Aëêì =Ú^•~å"£∞ I
`åO Ѩk‡h g∞O â◊~°} =∞ǨÏO „ѨѨ^Õº
JÅH©∆ ‡ ˆ~‡ #â◊º`åO `åfiO =$}Ë II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
 428

6.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
Pk`«º=ˆ~‚ `«Ñ¨™È -kè*Ï`À I =#ã¨Êu ã¨Î= =$H∆À -^äŒ aÅfióI
`«ã¨º Ѷ¨ÖÏx `«Ñ¨™ê #∞^Œ#∞Î I =∂Ü«∂#Î~åÜ«∂ â◊Û ÉÏǨº JÅH©∆ ‡ó
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
7.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
LÃÑ·`«∞ =∂O ^Õ=ã¨Yó H©iÎ â◊Û =∞}˜<å ã¨Ç¨Ï I
„áê^Œ∞~°∂ƒù`À -ã≤‡ ~å„¿+ì -ã≤‡<£ H©iÎ =∞$kúO ^Œ^•`«∞ "Õ∞ I
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
8.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
 429

„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II

^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
‰õ∆ΩuÊáê™ê=∞ÖÏO *˺ëêª =∞ÅH©∆ ‡ ~åflâ◊Ü«∂ =∞ºÇ¨Ï"£∞ I
JÉèí∂u =∞ã¨=∞$kúO K« ã¨~åfiO x~°∞‚^Œ "Õ∞ QÆ$Ǩ`ü II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II

9.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
QÆO^èŒ^•fi~åO ^Œ∞~å^èŒ~å¬O x`«ºÑ¨ÙëêìO Hõs+≤}©"£∞ I
Dâ◊fisQ∑O ã¨~°fiÉèí∂`å<åO `å q∞ ǨϟѨǨÏfiÜÕ∞ „tÜ«∞"£∞ II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞. „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
10.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
430

^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I

ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
=∞#ã¨ó HÍ=∞ =∂‰õÄuO "åK« ã¨û`«º =∞j=∞Ç≤Ï I
Ѩâ◊¥<åQ∑O ~°∂Ѩ =∞#fl㨺 =∞~Ú „j „â◊≈Ü«∞`åO Ü«∞â◊ó II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
11.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
Hõ~°Ì"Õ∞# „Ѩ*Ï Éèí∂`å, =∞~Ú ã¨OÉèí= Hõ~°Ì=∞ I
„tÜ«∞O "åã¨Ü«∞ "Õ∞ ‰õΩÖË =∂`«~°O Ѩ^Œ‡=∂eh"£∞ II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
12.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
 431

PѨ„ã¨[O`«∞ ã≤flQÍúx, zH©¡`« ! =㨠"Õ∞ QÆ$¿ÇÏ I

x K« ^ÕgO =∂`«~°O, „tÜ«∞O "åã¨Ü«∞ "Õ∞ ‰õΩÖË II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡ #=∞ó II
13.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
P„~åÌO Ü«∞ó Hõ~°}©O Ü«∞+≤ìO, ã¨∞=~å‚O ¿ÇÏ=∞=∂eh"£∞ I
ã¨∂~åºO Ç≤Ï~°}‡~¸O ÅH©∆ ‡O *Ï`«"Õ^À =∞ =∂=Ç¨Ï II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
14.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
P„~åÌO ѨÙ+¨¯i}©O ѨÙ+≤ìO, Ñ≤OQÆàÏO Ѩ^Œ‡=∂eh"£∞ I
K«O„^•O Ç≤Ï~°}‡~¸O ÅH©∆ ‡O *Ï`«"Õ^À =∞ =∂=Ç¨Ï II
432

^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
15.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
`åO =∞ P=Ç¨Ï *Ï`«"Õ^À, ÅH©∆ ‡ =∞#ѨQÍq∞h"£∞ I
Ü«∞™êºO Ç≤Ï~°}ºO „ѨÉèí∂`«O QÍ"À
^•™Èº -âßfi<£ q<ÕÌÜ«∞O ѨÙ~°∞ëê #ǨÏ"£∞II
^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°Ìz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
16.
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II
^Œ∞ˆ~æ 㨇 $`å ǨÏ~°ã≤ cèu =∞âı+¨[O`Àó I
ã¨fiÃã÷Âó 㨇 $`å =∞u =∞f= â◊√ÉèÏO ^Œ^•ã≤ II
Ü«∞ â◊√≈zó „Ѩܫ∞`À Éèí∂`åfi AǨïÜ«∂ ^•[º =∞#fiǨÏ"£∞ I
„tÜ«∞ó ѨOK«^Œâ◊~°ÛO K« „jHÍ=∞ ã¨û`«`«O [¿Ñ`ü II
 433

^•i„^Œº^Œ∞óYÉèíÜ«∞Ǩi}˜ HÍ `«fi^Œ<åº I
ã¨~ÀfiѨHÍ~°Hõ~°}ÏÜ«∞ ^ŒÜ«∂„~°s^Œz`åÎ II
FO „jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó II

=∞Ǩ^Õ"≥·º K« q^Œ‡¿ÇÏ, q+¨µ‚Ѩ`≥·flº K« nè=∞Ç≤Ï I

`« <Àfl =∞ǨÅH©∆ ‡ó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü II
<å~åÜ«∞}ÏÜ«∞ q^Œ‡¿ÇÏ, "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ nè=∞Ç≤Ï, `« <Àfl q+¨µ‚ó „ѨKÀ^ŒÜ«∂`ü
L`«Î~°<åºã¨O :
NO „Ç‘ÏO NO Hõ=∞ÖË NO „Ç‘ÏO NO ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
NO „Ç‘ÏO NO Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ NO „Ç‘ÏO NO t~°¿ã ™êfiǨ
NO „Ç‘ÏO NO „Ѩã‘^Œ NO „Ç‘ÏO NO tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò
NO „Ç‘ÏO NO „Ѩã‘^Œ NO „Ç‘ÏO NO Hõ=KåÜ«∞ Ǩï"£∞
NO „Ç‘ÏO NO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó NO „Ç‘ÏO NO <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
„jO „Ç‘ÏO „jO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ѩã‘^Œ „Ѩã‘^Œ
„jO „Ç‘ÏO „jO =∞ǨÅÔH∆ ‡º #=∞ó, J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò
ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ : FO Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û= ~À q∞u kQƃO^èŒó
„ã‘ÎÅ∞ : Éèí∂ ~°∞ƒù= ã¨∞û=ó Wu kQƃO^èŒó.
^蕺#O:
ǨϙÈÎ^Œº^Œfiã¨∞áê„`«Ñ¨OHõ[Ü«ÚQÍ^Œ~å≈ã¨∞Êù~°#∂flѨÙ~å
„ÔQ·"ÕÜ«∂OQÆ^ŒÇ¨~°HõOHõ}=∞Ǩ=∞øo ~°˚fiÅ`«∞¯O_»ÖÏ
Ѩ^Œ‡™ê÷ ѨiKåiHÍѨi=$`å â◊√HÍ¡OQÆ~åQÍOâ◊√HÍ
^Õg k=ºQÆ}ÏiÛ`å Éèí=^ŒÑ¶¨∞„Ѩ^èŒfiOã≤h ™êº „^Œ=∂ II
434

Å q∞`åºk ѨOK«Ñ¨Ó*Ï
ÅO „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
Ѩ$käg`«`åÎ fi`«‡HõO QÆO^èŒO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
ǨÏO „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
PHÍâ◊`«`åÎ fi`«‡HõO ѨÙ+¨ÊO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
Ü«∞O „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
"åÜ«Ú`«`åÎ fi`«‡HõO ^èŒ∂ѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
~°O „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
`Õ[ã¨Î`åÎ fi`«‡HõO nѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
=O „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
J=∞$`«`«`åÎ fi`«‡HõO J=∞$`«<≥·"Õ^ŒºO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞
ã¨O „j=∞ǨÅH©∆ ‡^Õ"≥·º #=∞ó,
™È=∞`«`åÎ fi`«‡HõO `åO|∂ÖÏkã¨~ÀfiѨKå~°Ñ¨Ó*ÏO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.

JѨ~å^èŒã¨Î=ó:
1. JѨ~å^èŒã¨Ç¨Ï„™ê}˜ „H˜Ü«∞O`Õ -ǨÏiflâ◊O =∞Ü«∂ I
Ѩل`À -Ü«∞ q∞u =∂O =∞`åfi Hõ∆=∞ã¨fi Ѩ~°"Õ∞â◊fii II
2. =∞O„`«Ç‘Ï#O „H˜Ü«∂Ç‘Ï#O ÉèíH˜ÎÇ‘Ï#O Ѩ~å`«Êˆ~ I
Ü«∞`«∂Êl`«O =∞Ü«∂ ^Õq! ѨiѨÓ~°‚O `« ^Œã¨∞Î `Õ II
 435

16. ѨOK«^Œjã¨OѨÙ\˜`«Nã¨∂HõÎáê~åÜ«∞}q^è•#=Ú
J㨺 NÇ≤Ï~°}º=~å‚ q∞u Nã¨∂HõãÎ º¨ –
N P#O^Œ Hõ~=Ì° ∞ zH©¡`« Wu WOk~åã¨∞`å |∞∞+¨Ü«∞óI N ~°yfl ˆ~=ÌÕ `å I
P^•º ã≤΄™È J#∞+¨µªÉèíóI K«`«∞s÷ É$ǨÏfI ѨOK«g∞+¨ëœì º „u+¨µìÉè∫I
`«`À Jëêì =#∞+¨ìÉèíóI JO`«ºó ѨOH˜Î â◊ÛùO^ŒŒó I
Ç≤Ï~°}Ϻ q∞u c[O I `åO =∞ P=Ç¨Ï *Ï`«"Õ^Œ Wu â◊H˜Îó I
H©iÎ =∞$kúO ^Œ^•`«∞ "Õ∞ Wu H©ÅHõO I
=∞=∞ ã¨HõÅq^èŒ ^èŒ# ^è•#º Ü«∞â◊ó N „áêѨÎÜÕ∞
N=∞ǨÅH©∆ ‡„Ñ‘`«ºˆ~÷ ѨOK«^Œjã¨OѨÙ\˜`«Nã¨∂HõÎ áê~åÜ«∞}Ë qxÜ≥∂QÆó I
Hõ~°<åºã¨ó :
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
SO HõUDÅ „Ç‘ÏO Ç≤Ï~°}º=~å‚Ü≥ÿ∞ JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
H©¡O ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO ǨÏi}ˇÿº `«~°˚hÉèϺO #=∞ó
FO #"≥∂ ÉèQí =Æ `≥º· =∞ǨÅÔH‡Â∆ º
™œó ã¨HÅõ „Ç‘ÏO ã¨∞=~°~‚ [° `«ã„¨ ã¨*ÏÜ≥∞ÿ =∞^躌 =∂ÉèϺO #=∞ó
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
SO HõUDÅ „Ç‘ÏO K«O„^•Ü≥ÿ∞ J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
H©¡O ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO Ç≤Ï~°}‡Ü≥ÿ∞º Hõx+≤ìHÍÉèϺO #=∞ó
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º ™œó
ã¨HÅõ „Ç‘ÏO ÅÔH∆‡º Hõ~°`«Å Hõ~°Ñ¨$ëêìÉèϺO #=∞ó.
436

ǨÏ$^ŒÜ«∂k<åºã¨ó :
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
SO HõUDÅ „Ç‘ÏO Ç≤Ï~°}º=~å‚Ü≥ÿ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞óI
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
H©¡O ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO ǨÏi}ˇÿº t~°¿ã ™êfiǨ I
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
™œó ã¨HÅõ „Ç‘ÏO ã¨∞=~°‚~°[`«ã¨„ã¨*ÏÜ≥ÿ∞ tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
SO HõUDÅ „Ç‘ÏO K«O„^•Ü≥ÿ∞ Hõ=KåÜ«∞ ǨïîO I
FO #"≥∂ ÉèQí =Æ `≥º· =∞ǨÅÔH‡Â∆ º
H©O¡ ǨÏã¨HÇõ Ϩ Å „Ç‘ÏO Ç≤Ï~°}‡Ü≥∞ÿ º <Õ„`«„`«Ü∂« Ü«∞ "Ò+¨\ò I
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
™œó ã¨HÅõ „Ç‘ÏO ÅÔH∆‡º J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò I
^蕺#O : J~°∞}Hõ=∞Åã¨O™ê÷ `«„^Œ[óѨÙO[=~å‚ I
Hõ~°Hõ=∞Å^èŒ$`ÕëêìcèuÜ«ÚQ͇O|∞*Ï`å I
=∞}˜=∞‰õΩ@qz„`åÅOHõ$`åHõÅÊ*ÏÖˇ·ó I
ã¨HõÅÉèí∞=#=∂`å ã¨O`«`«O NO „tÜ≥ÿ∞ #ó I
Å q∞`åºk ѨOK«Ñ¨Ó*ÏO Hõi¿+º.
1.ÅO–Ѩ$nèfi`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó– QÆO^èŒO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
2.ǨÏO–PHÍâ◊`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
JOQÆ∞ëêªÉÏè ºO #=∞ó – Ñ¨Ù+¨ÊO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
 437

3.Ü«∞O–"åÜ«Ú`«`åfiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
`«~°˚hÉèϺO #=∞ó – ^èŒ∂ѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
4.~°O–`Õ[ã¨Î`åÎ fiuHÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
=∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó– nѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
5.=O–J=∞$`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó– J=∞$`«<"·≥ ^Õ ºŒ O ѨiHõÅÊÜ«∂q∞,
6.ã¨O–ã¨~°fi`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó–`åO|∂ÖÏkã¨~ÀfiѨKå~å<£ ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.

1. „Ç‘ÏO NO Ç≤Ï~°}º=~å‚O ǨÏi}©O

HõUDÅ „Ç‘ÏO ã¨∞=~°‚~°[`«„ã¨*ÏO
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO K«O„^•O Ç≤Ï~°}‡~¸O ÅH©∆ ‡O
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO *Ï`«"Õ^À =∞ =∂=Ç¨Ï – NO #=∞ó
2. „Ç‘ÏO NO `åO =∞ P=Ç¨Ï *Ï`«"Õ^À
HõUDÅ „Ç‘ÏO ÅH©∆ ‡ =∞#ѨQÍq∞hO
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO Ü«∞™êºO Ç≤Ï~°}ºO qO^ÕÜ«∞O
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO QÍ =∞â◊fiO ѨÙ~°∞ëê #ǨÏO – NO #=∞ó
3. „Ç‘ÏO NO Jâ◊fiѨÓ~åfiO ~°^äŒ=∞^蕺O
HõUDÅ „Ç‘ÏO ǨÏã≤Î<å^Œ„ѨɒkèhO
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO „tÜ«∞O ^Õg =ÚѨǨÏfiÜÕ∞
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO N ~å‡ ^Õg A+¨`åO – NO #=∞ó
438

4. „Ç‘ÏO NO HÍO ™È Hã≤‡ `åO Ç≤Ï~°}º„áêHÍ~åO

HõUDÅ „Ç‘ÏO P„~åÌO [fiÅOfO `«$áêÎO `«~°ÊÜ«∞OfO
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO Ѩ^Õ‡ ã≤÷`åO Ѩ^Œ‡=~å‚O
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO `å q∞ ǨϟѨǨÏfiÜÕ∞ „tÜ«∞O–NO #=∞ó
5. „Ç‘ÏO „jO K«O„^•O „ѨÉèÏ™êO Ü«∞â◊™ê [fiÅOfO
HõUDÅ „Ç‘ÏO „tÜ«∞O Ö’ˆH ^Õ=Aëêì =Ú^•~åO
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO `åO Ѩk‡h g∞Q∑O â◊~°} =∞ǨÏO „ѨѨ^Õº
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO JÅH©∆ ‡ ˆ~‡ #â◊º`åO `åfiO =$}Ë–NO #=∞ó
6. „Ç‘ÏO NO Pk`«º=ˆ~‚ `«Ñ¨™È Hkè*Ï`À
HõUDÅ „Ç‘ÏO =#ã¨Êu ã¨Î= =$H∆À H^èŒ aÅfió
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO `«ã¨º Ѷ¨ÖÏx `«Ñ¨™ê #∞^ŒO`«∞
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO =∂Ü«∂O`«~åÜ«∂ â◊Û ÉÏǨº JÅH©∆ ‡ó–NO #=∞ó
7. „Ç‘ÏO NO LÃÑ·`«∞ =∂O ^Õ=ã¨Yó
HõUDÅ „Ç‘ÏO H©iÎ â◊Û =∞}˜<å ã¨Ç¨Ï
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO „áê^Œ∞~°∂ƒù`À Hã≤‡ ~å„¿+ì Hã≤‡<£
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO H©iÎ =∞$kúO ^Œ^•`«∞ "Õ∞ – NO #=∞ó
8. „Ç‘ÏO NO ‰õ∆ΩuÊáê™ê=∞ÖÏO *˺ëêªO
HõUDÅ „Ç‘ÏO JÅH©∆ ‡O <åâ◊Ü«∂ =∞ºÇ¨ÏO
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO JÉèí∂u =∞ã¨=∞$kúO K«
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO ã¨~åfi xfl~°∞‚^Œ "Õ∞ QÆ$ǨÏ`ü – NO #=∞ó
9. „Ç‘ÏO NO QÆO^èŒ^•fi~åO ^Œ∞~å^èŒ~å¬O
HõUDÅ „Ç‘ÏO x`«ºÑ¨ÙëêìO Hõs+≤}©O
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO Dâ◊fisQ∑O ã¨~°fiÉèí∂`å<åO
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO `å q∞ ǨϟѨǨÏfiÜÕ∞ „tÜ«∞O – NO #=∞ó
 439

10. „Ç‘ÏO NO =∞#ã¨ó HÍ=∞ =∂‰õÄuO

HõUDÅ „Ç‘ÏO "åK« ã¨û`«º =∞j=∞Ç≤Ï
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO Ѩâ◊¥<åQ∑O ~°∂Ѩ =∞#fl㨺
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO =∞~Ú N „â◊≈Ü«∞`åO Ü«∞â◊ó – NO #=∞ó
11. „Ç‘ÏO NO Hõ~°Ì"Õ∞# „Ѩ*Ï Éèí∂`å
HõUDÅ „Ç‘ÏO =∞~Ú ã¨OÉèí= Hõ~°Ì=∞
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO „tÜ«∞O "åã¨Ü«∞ "Õ∞ ‰õΩÖË
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO =∂`«~°O Ѩ^Œ‡=∂ehO – NO #=∞ó
12. „Ç‘ÏO NO PѨ „ã¨û[O`«∞ ã≤flQÍúx
HõUDÅ „Ç‘ÏO zH©¡`« =㨠"Õ∞ QÆ$¿ÇÏ
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO x K« ^ÕgO =∂`«~°O
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO „tÜ«∞O "åã¨Ü«∞ "Õ∞ ‰õΩÖË–NO #=∞ó
13. „Ç‘ÏO NO P„~åÌO ѨÙ+¨¯i}©O ѨÙ+≤ìO
HõUDÅ „Ç‘ÏO ã¨∞=~å‚O ¿ÇÏ=∞=∂ehO
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO ã¨∂~åºO Ç≤Ï~°}‡~¸O ÅH©∆ ‡O
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO *Ï`«"Õ^À =∞ =∂=Ç¨Ï – NO #=∞ó
14. „Ç‘ÏO NO P„~åÌO Ü«∞ó Hõ~°}©O Ü«∞+≤ìO
HõUDÅ „Ç‘ÏO Ñ≤OQÆàÏO Ѩ^Œ‡=∂ehO
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO K«O„^•O Ç≤Ï~°}‡~¸O ÅH©∆ ‡O
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO *Ï`«"Õ^À =∞ =∂=Ç¨Ï –NO #=∞ó
15. „Ç‘ÏO NO `å =∞‡ P=Ç¨Ï *Ï`«"Õ^Œ
HõUDÅ „Ç‘ÏO ÅH©∆ ‡ =∞#ѨQÍq∞hO
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO Ü«∞™êºO Ç≤Ï~°}ºO „ѨÉèí∂`«O
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO QÍ"À ^•™ÈºHâßfi<£ qO^ÕÜ«∞O
ѨÙ~°∞ëê #ǨÏO–NO #=∞ó
440

16. „Ç‘ÏO NO Ü«∂ ÅH©∆ ‡ ã≤O^èŒ∞ã¨OÉèí"å

HõUDÅ „Ç‘ÏO Éèí∂u^èÕ#∞ѨÙ~À=ã¨∞ó
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO Ѩ^Œ‡ qâ◊fi =∞ã¨∞ ˆ~Ìq
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO ã¨^• <À A+¨`åO QÆ$ǨÏO – NO #=∞ó
17. „Ç‘ÏO NO Ѩ^•‡#<Õ Ñ¨^Œ‡T~°∞
HõUDÅ „Ç‘ÏO Ѩ^•‡H˜∆ Ѩ^Œ‡ã¨OÉèí"Õ
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO `«fi =∂‡O Éèí[ã¨fi Ѩ^•‡H˜∆
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO ÜÕ∞# ™œYºO ÅÉèÏ =∞ºÇ¨ÏO – NO #=∞ó
18. „Ç‘ÏO NO Jâ◊fi^•~Ú K« QÀ^•~Ú
HõUDÅ „Ç‘ÏO ^èŒ#^•~Ú =∞Ǩ^èŒ<Õ
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO ^èŒ#O "Õ∞ A+¨`åO ^Õq
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO ã¨~°fiHÍ=∂ â◊Û ^Õq "Õ∞ – NO #=∞ó
19. „Ç‘ÏO NO Éèí„^ŒO <À JÑ≤ "å`«Ü«∞ =∞<åó
HõUDÅ „Ç‘ÏO =∞~°∞`åO F[¿ã ™êfiǨ
ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO WO„^À qâ◊fi㨺 ~å[u
ã¨HõÅ „Ç‘ÏO â◊ <Àfl Éèí= kfiѨ^Õ â◊O K«`«∞+¨Ê^Õ
– NO #=∞ó
Hõ~°<åºã¨ó :
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
SO HõUDÅ „Ç‘ÏO Ç≤Ï~°}º=~å‚Ü≥ÿ∞ JOQÆ∞ëêªÉèϺO #=∞ó
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
H©¡O ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO ǨÏi}ˇÿº `«~°˚hÉèϺO #=∞ó
FO #"≥∂ ÉèQí =Æ `≥º· =∞ǨÅÔH‡Â∆ º
™œó ã¨HÅõ „Ç‘ÏO ã¨∞=~°~‚ [° `«ã„¨ ã¨*ÏÜ≥∞ÿ =∞^躌 =∂ÉèϺO #=∞ó
 441

FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º

SO HõUDÅ „Ç‘ÏO K«O„^•Ü≥ÿ∞ J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
H©¡O ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO Ç≤Ï~°}‡Ü≥ÿ∞º Hõx+≤ìHÍÉèϺO #=∞ó
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º ™œó
ã¨HÅõ „Ç‘ÏO ÅÔH∆‡º Hõ~°`«Å Hõ~°Ñ¨$ëêìÉèϺO #=∞ó.
ǨÏ$^ŒÜ«∂k<åºã¨ó :
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
SO HõUDÅ „Ç‘ÏO Ç≤Ï~°}º=~å‚Ü≥ÿ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞óI
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
H©¡O ǨÏã¨HõǨÏÅ „Ç‘ÏO ǨÏi}ˇÿº t~°¿ã ™êfiǨ I
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
™œó ã¨HÅõ „Ç‘ÏO ã¨∞=~°‚~°[`«ã¨„ã¨*ÏÜ≥ÿ∞ tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
SO HõUDÅ „Ç‘ÏO K«O„^•Ü≥ÿ∞ Hõ=KåÜ«∞ ǨïîO I
FO #"≥∂ ÉèQí =Æ `≥º· =∞ǨÅÔH‡Â∆ º
H©O¡ ǨÏã¨HÇõ Ϩ Å „Ç‘ÏO Ç≤Ï~°}‡Ü≥∞ÿ º <Õ„`«„`«Ü∂« Ü«∞ "Ò+¨\ò I
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥·º =∞ǨÅÔH∆‡º
™œó ã¨HÅõ „Ç‘ÏO ÅÔH∆‡º J„™êÎÜ«∞ Ѷ¨\ò I

Å q∞`åºk ѨOK«Ñ¨Ó*ÏO Hõi¿+º.

1.ÅO–Ѩ$nèfi`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó– QÆO^èŒO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
442

2.ǨÏO–PHÍâ◊`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
JOQÆ∞ëêªÉÏè ºO #=∞ó – Ñ¨Ù+¨ÊO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
3.Ü«∞O–"åÜ«Ú`«`åfiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
`«~°˚hÉèϺO #=∞ó – ^èŒ∂ѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
4.~°O–`Õ[ã¨Î`åÎ fiuHÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
=∞^茺=∂ÉèϺO #=∞ó– nѨO ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
5.=O–J=∞$`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
J<åq∞HÍÉèϺO #=∞ó– J=∞$`«<"·≥ ^Õ ºŒ O ѨiHõÅÊÜ«∂q∞,
6.ã¨O–ã¨~°fi`«`åÎ fiu‡HÍÜ≥ÿ∞–
NQÆ∞~°∞áê^Œ∞HÍã¨fi~°∂Ѩ NÅe`åѨ~åÉèí\ÏìiHÍ^Õ"≥·º #=∞ó
Hõx+≤ªHÍÉèϺO #=∞ó–`åO|∂ÖÏkã¨~ÀfiѨKå~å<£ ѨiHõÅÊÜ«∂q∞.
J<Õ# =∞Ü«∂ Hõ$`Õ# ѨOK«^Œjã¨OѨÙ\˜`«Nã¨∂HõÎáê~åÜ«∞}Ë#
ÉèíQÆ=f ã¨~åfiu‡HÍ N^Õg ã¨∞„Ñ‘`å ã¨∞„Ѩã¨<åfl =~°^• Éèí=`«∞.
ã¨~°fiO NѨ~°"Õ∞â◊fisáê^•~°qO^•~°Ê} =∞ã¨∞Î.
–––– 0 ––––
 443

j=∞}˜nfiѨ "≥·Éèí==Ú
K«`∞« ~°∞‡Y„|Ǩχx"å㨠"≥∞#ÿ ã¨`º« Ö’Hõ=ÚHõO>Ë ÃÑÉ· Ïè QÆ=Ú# ã¨~fi° Ö’Hõ=Ú
q~ålÅ∞¡K∞« O_»∞#∞. ^•xˆH ''=∞}˜ nfiѨ=Ú—— JxÜ«Ú <å=∂O`«~=° Ú. JO^Œ∞
''„uÉè∞í =<Õâfi◊ s^Õq—— x=ã≤OK«∞K«∞O_»∞#∞. Ö’Hõ=Ú ÅxflO\˜H#õ fl q∞#fl Ü≥∞ÿ #k
HÍ=Ù# =∞}˜nfiѨ=Ú#∞ ''ã¨~°fiÖ’Hõ=Ú—— JxÜ«Ú #O^Œ∞~°∞. „jѨ~åOaHõ
`«#ã¨OHõÅÊ=∂„`«=Ú#<Õ ^•xx xi‡OK≥#∞. Jk ÔH·ÖÏã¨, "≥·‰õΩO~î°,
QÀÖ’Hõ=ÚÅHõO>ˇ #`«∞º#fl`«ã≤÷u <˘OkÜ«Ú#flk. ^•xHõ#fl ã¨∞O^Œ~° "≥∞ÿ#n
"Õ\’Hõ¯\˜ ÖË^∞Œ . Jn [QÆ„`«Ü∞« =Ú#‰õΩ Q˘_»∞QÆ∞=O@. „|Ǩ‡O_»=Ú ÅxflO\˜Hx˜
j`«ÅKåÛùÜ∞« =O\˜k. P=∞}˜ nfiѨ=Ú#‰õΩ <åÅ∞æ"Ñ·≥ Ù¨ Å#∞ J=∞$`«ã=¨ Ú„^Œ=Ú
HõÅ^Œ∞. Pã¨=Ú„^Œ ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ ~°`<« åÅ~Úã¨∞Hõ„Ѩ^âÕ =◊ ÚÅ∞#∞, ^ŒH}∆˜ Ï=~åÎk
„âı+¨ªâ◊OY=ÚÅ∞#∞, ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å KÕѨÅ∞#∞, Hõ#∞qO ^˘#iOK«∞K«∞O_»∞#∞.
JO^Œ ∞ #∞"≥ fi `« ∞ Î Q Í ÖË K « ∞ `« ~ ° O QÆ = ÚÅ K« Å ¡ x QÍÅ∞Å∞#∞, 㨠# flx
h\˜`∞« OѨÙ~°∞Å∞#∞ =∞<ÀǨ^¡ HŒ õ =ÚÅ∞QÍ #∞O_»∞#∞, PHõ_e» Ü«∞O^Œ∞ ѨÅ∞~°HÍÅ
*ˇO_®Å`À Ѩ_»=Å∞ K«iOK«∞K«∞O_»∞#∞. J=xflÜ«Ú <Õ„`« Ѩ~°fi=ÚÖË.
Pã¨=Ú„^Œf~°=ÚÅO^Œ∞ JO^•Å∞ zO^Œ∞=O^Œ∞ |OQÍ~°∞~°OQÆ∞Å K≥@¡=~°∞ã¨
Å∞O_»∞#∞, Dã¨=Ú„^Œ=Ú =∞}˜nfiѨ=Ú#‰õΩ JQÆ~°ÎQÍ #∞O_»∞#∞.
1. W#∞Ѩ„áêHÍ~°=Ú : nxH˜ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@ U_®=∞_»ÅZ`«∞Î QÆÅ
W#∞Ѩ„áêHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞. JO^Œ∞ â◊„™ê΄ã¨Î„ѨÜ≥∂QÆxѨÙ}∞ Öˇ·#g~°Ü≥∂^èŒ∞Å∞
x=ã≤OK«∞K«∞O^Œ∞~°∞. ^•xH˜ <åÅ∞æ ^•fi~°=ÚÅ∞ HõÅ=Ù. „Ѩf^•fi~°=Ú#‰õΩ#∞
=O^ŒÅH˘Åk ^•fi~°áêÅ∞~°∞ HÍѨÙO^Œ∞~°∞. JO^Œ∞ ^ÕgÉèí‰õΩÎÅ∞ QÆ}=ÚÅ∞QÍ
x=ã≤O`«∞~°∞. D„Ѩ^Õâ◊=∞O^Œ∞ ^Õg^Œ~°≈#=Ú#ÔH· =zÛ#^Õ=`«Å "åǨÏ#=ÚÅ
ã¨=fi_»∞Å∞ K≥=ÙʼnõΩ yOQÆ∞~°∞áê@∞ H˘Å∞ѨÙK«∞O_»∞#∞. WHõ¯_» ^ÕgѨiKåiHõÅ∞
- "Õ„`«=ÚÅ∞ ѨÓh, QÀÅ KÕÜ«∞=Å ^Œx ^Õ=¿ã=‰õΩÅ#∞ J^Œ∞ѨÙ# #∞OK«∞
K«∞O^Œ∞~°∞. JHõ¯_» fÜ«∞x=∞Ozh\˜`À xO_ç#ã¨~°ã¨∞ûÅ∞ J_»∞ QÆ_»∞QÆ∞#
QÆÅ=Ù. - JHõ¯_» ~°`«fl=∞Ü«∞=$H∆ÍÅ`À qÅã≤Å∞¡ ã¨∞O^Œ~À^•º#=ÚÅ∞ HõÅ=Ù.
444

2. HõOK«∞„áêHÍ~°=Ú: P~Ú#∞Ѩ„áêHÍ~°=Ú `«~∞° "å`« PHõã=¨ Ú #O@∞

HõOK«∞„áêHÍ~°=Ú QÆÅ^Œ∞. Jk "≥Ú^Œ\ ˜~Ú#∞Ѩ„áêHÍ~°=ÚHõ#fl #∂~°∞Ô~@∞¡
Q˘Ñ¨Êk. ã¨=∞ã¨Î=$Hõ∆*Ï`«∞Å∞ #O^Œ∞ HõÅ=Ù. P=$Hõ∆=Ú ÅxflÜ«Ú ã¨~°fi^•,
„H˘OlQÆ∞à◊§`À#∞, ~°OQÆ∞~°OQÆ∞ÅѨÓÅQÆ∞`«∞ÎÅ`À#∞, ã¨∞"åã¨#Å <ÕQÆ
l=Ú‡K«∞O_»∞#∞. fÜ«∞xѶ¨Å=ÚÅÉèÏ~°=Ú`À #q q∞H˜¯e „ѨHÍtOK«∞
K«∞O_»∞#∞. J<ÕHõ=Ú Öˇ·#kQÆ∞_»∞ÉÏ=ÙÅ`À P„Ѩ^Õâ◊=Ú PǨ¡^ŒHõ~°"≥∞ÿ
Ü«ÚO_»∞#∞. P=$Hõ∆QÆ}=ÚÅO^Œ∞ x=ã≤OK«∞HÀH˜ÅÅã¨fi~°=ÚÅ∞, `«∞"≥∞‡^ŒÅ
~°≠OHÍ~°=ÚÅ∞ Hõ~¿‚° ÑÜ«∞=ÚÅ∞QÍ #Å~å~°∞K«∞O_»∞#∞. WOHõ#∞ ѶŨ ~°ã=¨ ÚÅ∞
Z<Àfl „Ѩ=Ç≤ÏOK«∞K«∞O_»∞#∞. ã¨HõÅѨH˜∆*Ï`«∞Å∞ #K«Û@ =$Hõ∆=ÚÅÃÑ· ¿ãfiK«ÛQÍ
x=ã≤OK«∞K«∞O_»∞#∞. JHõ¯_ç L^•º#=ÚÅO^Œ∞ lOHõÅQÆ∞OѨÙÅ∞ a`«Î~°Ñ¨Ù
K«∂ѨÙÅ`À QÆO`«∞Å∞ "ÕÜ«ÚK«∞O_»∞#∞. <≥=∞à◊√§ „ˆHOHÍ~°=ÚÅ`À <å@º=∂_»∞
K«∞O_»∞#∞.
3. ~åy„áêHÍ~°=Ú: PHõOK«∞„áêHÍ~°=Ú#‰õΩ `«~∞° "å`« ~åy„áêHÍ~°=Ú
QÆÅ^Œ∞. Jk K«`«∞~°„™êHÍ~°=Ú`À U_®=∞_»ÅZ`«∞Î HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. HõOK«∞,
~åy „áêHÍ~°=ÚÅ=∞^茺 HõÅÊ=$Hõ∆=#=ÚÅ∞ HõÅ=Ù. PK≥@¡Ñ¨Ó ÅxflÜ«Ú
|OQÍ~°∞~°OQÆ∞Å`À <Õ„`«Ñ~¨ fi° "≥Ú#~°∞ÛK«∞O_»∞#∞. PK≥@‰¡ Ωõ ÅxflÜ«Ú |OQÍ~°∞
ˆ~‰õΩÅ=Öˇ#∞, ѨO_»∞¡ c[=ÚÅ∞ ~°`«<åÅ=Öˇ#∞, "≥∞éÜ«ÚK«∞O_»∞#∞.
PHõÅÊ=#=∞O^Œ∞ =ã¨O`«|∞∞`«∞~åA ã¨~°fi^• H˘Å∞=Ù ni, â’ÉèíÅ∞ "≥ÖÏ~°∞
K«∞O_»∞#∞. J`«_»∞ ѨÙëêÊÉèí~°}=ÚÅ∞ ^èŒiOz, qi`Õ<≥Å∞ „`åy, =∞\˜¡b¡
Ü«ÚO_»∞#∞. J`«x ÉèÏ~°º ÅQÆ∞ ''=∞^èŒ∞„j—— ''=∂^èŒ=„j—— x~°O`«~°=Ú
=∞O^ŒÇ¨ã¨=ÚÅ∞ zOkOK«∞K«∞O^Œ∞~°∞. ã¨∞=∞Ѩi=∞àÏÅ`À, `Õ<≥*ÏÅ∞Å`À
=∞<ÀǨÏ~°=ÚQÍ #∞#flP„Ѩ^Õâ◊=∞O^Œ∞ QÆO^èŒ~°∞fiÅ∞ =zÛ, QÍ#ÖÏÅã¨ Öˇ·#
`«=∞K≥Å∞Å`À ã¨Ü«∂º@ÖÏ_»∞K«∞O^Œ∞~°∞.
4. ã‘㨄áêHÍ~°=Ú: ~åy„áêHÍ~°=Ú `«~°∞"å`« ã‘㨄áêHÍ~°=Ú QÆÅ^Œ∞.
Jk U_®=∞_»ÅÜ≥∞`«∞Î HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. ~åy, ã‘㨄áêHÍ~°=ÚÅ#_»∞=∞
 445

ã¨O`å#=$Hõ∆"å\˜Hõ HõÅ^Œ∞. P=$Hõ∆=ÚÅѨÓÅ`å=ÙÅ∞ ѨkP=∞_»Å=~°‰õΩ

"åºÑ≤OK«∞K«∞O_»∞#∞. PÑ¨Ó ÅxflÜ«Ú |OQÍ~°∞~°OQÆ∞`À ZѨÙÊ_»∞#∞ qHõ
ã≤OzÜÕ∞ Ü«ÚO_»∞#∞. JO^ŒeѶ¨Å=ÚÅ∞ =∞^èŒ∞~°~°ã¨Ñ¨Ó~°‚=ÚÅ∞. P"å\˜Hõ‰õΩ
„w+¨‡|∞∞`«∞ ~åA <åÜ«∞‰õΩ_»∞, J`«xÉèÏ~°ºÅ∞ ''â◊√„Hõ„j——, ''â◊√z„j——Å∞.
ã¨O™ê~°`åѨ`«Ñ¨Ù ÅHõ¯_ç=$Hõ∆=¸Å=ÚÅ <å„â◊~ÚOz ¿ã^Œf~°∞K«∞O^Œ∞~°∞.
^Õ=`«Å‰õΩ, ã≤^∞Œ ÅÌ ‰õΩ. P„Ѩ^âÕ =◊ Ú x"åã¨=Ú. P"å\˜HÜ õ ∞« O^Œ∞ =∞OzQÆO^èÑŒ Ù¨
ѨÓ`«Å`À, ѨÙ+¨Ê=∂eHõÅ`À JÅOHõ$`« Öˇ·#HÍq∞#∞Å∞ `åà◊=$O`«=ÚÅ∞
(<åÅhÛ, - Ü≥ÚÜ«∂º~°=Ú Ö’Å∞HõáÈÜ«ÚK«∞ qǨÏiOK«∞K«∞O^Œ∞~°∞.
5. W`«_Î „ç áêHÍ~°=Ú: ã‘ㄨ áêHÍ~°=Ú ^•@QÍ<Õ W`«_Î „ç áêHÍ~°=Ú QÆÅ^Œ∞.
Jk U_®=∞_»ÅÜ≥∞`«∞Î HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. ã‘ã¨=Ú, W`«Î_ç „áêHÍ~åÅ #_»∞=∞
ǨÏiK«O^Œ#=$Hõ∆=#=ÚÅ∞ â’aèÅ∞¡K«∞O_»∞#∞. "Õ∞Ѷ¨∞"åǨÏ#∞ _≥·# =~°¬~°∞Î=Ù
P=$Hõ∆"å\˜Hõ‰õΩ „ѨÉèí∞=Ù. J`«x<Õ„`«=ÚÅ∞ "≥∞é∞ѨÙÅ~°∂Ѩ=ÚÅ`À q∞Åq∞Å
"≥∞éÜ«ÚK«∞O_»∞#∞. J`«xHõ=K«=Ú "Õ∞Ѷ¨∞=∞O_»Å=Ú. J`«x QÆOcè~°^èŒfix
L@∞=Ú. J`« _çO„^Œ^èŒ#∞ã¨∞û ѨÓx ã¨~°fi„`« [_ç"å# ‰õΩiÜ«Ú K«∞O_»∞#∞.
J`«xx #Éè„í j, #Éèãí º¨ „j, ã¨fi~°ãº¨ , ~°ãº¨ =∂ex, JO|, ^Œ∞Å, x`«ufl, „Éè=í ∞Ou,
"Õ∞Ѷ∞¨ Ü«∞OuHõ, =~°¬Ü∞« Ou, zѨÙ}˜H,õ "åi^è•~°, Ü«∞ã¨∞. Ѩ<fl≥ O_»∞QÆ∞~°∞ =∞^Œ=`«∞
Öˇ#· â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ ¿ãqOK«∞K«∞O^Œ∞~°∞. P„áêO`« =∞O`«ÜÚ« ѨzÛHõ|Ü«∞à◊§`À Hõ#∞ʼnõΩ
ѨO_»∞=Ù ¿ãÜ«ÚK«∞O_»∞#∞. JK«Û\˜#n#^Œ=ÚÅ∞. x~°O`«~=° Ú „Ѩ=Ç≤ÏOK«∞K«∞
ã¨O`À+¨=Ú ‰õÄ~°∞ÛK«∞O_»∞#∞. JK«Û@ „j^Õg =∞Ǩϟ`«û==ÚÅ∞ [~°∞ѨÙã≤^∞Œ ÅÌ ∞
^Õ=`«Å∞ =ã≤O`«∞~°∞.
6. ѨOK«Ö’ǨτáêHÍ~°=Ú: W`«Î_ç„áêHÍ~°=Ú#‰õΩ `«~°∞"å`« ֒Ѩe
ÉèÏQÆ=Ú# ѨOK«Ö’ǨτáêHÍ~°=Ú U_®=∞_»ÅZ`«∞Î HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. 'W`«Î_ç .
- ѨOK«Ö’Ç¨Ï „áêHÍ~°=ÚÅ=∞^躌 =∞O^•~°=#=Ú KÕ<åfl~°∞K«∞O_»∞#∞. PK≥@∞¡
ѨÙ+¨Ê„Ѩ"åà◊QÆ∞K«Û=ÚÅ`À qÅã≤Å∞¡K«∞O_»∞#∞, P~ÀQƺâße Ü≥ÿ∞# â◊~°^Œ$`«∞=Ù
, ^•xH˜ JkèѨu. W+¨ìÅH˜∆ ‡, T~°˚ÅH˜∆ ‡, J#∞"å s`«x „Ñ≤Ü«Ú ~åO„_»∞. P@
ã≤^Œ∞úÅ∞ `«=∞`«=∞QÆ$Ç≤Ï}∞Å`À HÍѨÙ~°=Ú KÕÜ«ÚK«∞O^Œ∞~°∞.
446

7. "≥O_ç „áêHÍ~°=Ú: ѨOK«Ö’ǨτáêHÍ~°=Ú `«~∞° "å`« ֒Ѩe ÉèÏQÆ=Ú#

U_®=∞_»ÅÜ≥∞`«∞Î QÆÅ "≥O_ç„áêHÍ~°=Ú L#fl`«tY~°=ÚÅ`À `«à◊`«à◊
"≥∞éÜ«ÚK«∞O_»∞#∞. JK«@ áêi*Ï`«"å\˜Hõ qÅã≤Å∞¡K«∞O_»∞#∞. P=$Hõ∆=Ú
ÅxflÜ«Ú Ñ¨ÓQÆ∞`«∞ÎÅ`À xO_ç, ѨkP=∞_»Å=~°‰õΩ ã¨∞QÆO^èŒ=Ú q~°l=Ú‡K«∞
^ÕgѨÓ*Ï~°`«∞ Öˇ·#ÉèíHõÎHÀ\˜ ‰õΩ`åûǨÏ=Ú HõeyOK«∞K«∞O_»∞#∞. ^•xH˜
¿ÇÏ=∞O`«|∞∞`«∞~åA <åÜ«∞‰õΩ_»∞. J`«_»∞ `«#™ê=∞„y`À J#∞~°‰õΩÎÅ -
ǨÏ$^ŒÜ∞« =ÚÅ#∞ Ѩ~=° tOѨ*Ü Ë Ú« K«∞O_»∞#∞. J`«xH˜ ã¨ÇϨ „j, ã¨ÇϨ 㨺 „jÅ∞,
ÉèÏ~°ºÅ∞. JK«@ ^Õg„=`«x+¨µ‚ Öˇ·#ã≤^Œ∞ÌÅ∞ x=ã≤OK«∞K«∞O^Œ∞~°∞. -
8. |OQÍ~°∞„áêHÍ~°=Ú: "≥O_ç„áêHÍ~°=Ú ^•@QÆ<Õ Ö’Ñ¨ÅÉèÏQÆ=Ú#
, U_®=∞_»ÅZ`«∞Î QÆÅ "Õ∞eq∞=<≥fl |OQÍ~°∞„áêHÍ~°=Ú QÆÅ^Œ∞. "≥O_ç, |OQÍ~°∞
„áêHÍ~åÅ#_»∞=∞ z=Ùà◊√§, ѨÓÅ∞ xO_çÜ«Ú#fl Hõ^ŒO|=#"å\˜Hõ HõÅ^Œ∞.
PK≥@¡#∞O_ç Hõ^ŒO|=∞^Œº=Ú x~°O`«~°=Ú „ã¨qOK«∞K«∞O_»∞#∞. ^•xx „`åy
P`å‡#O^Œ=Ú #O^Œ∞K«∞O^Œ∞~°∞. ^•x HõkèѨu tt~°|∞∞`«∞~åA. `«Ñ¨„j,
`«Ñ㨠º¨ „j Å`«xH˜ ÉèÏ~°ºÅ∞, J`«_∞» "åix QÆ∂_ç ã¨~fi° ^• P#OkOK«∞K«∞O_»∞#∞.
JHõ¯_» ã≤^∞Œ ÅÌ ∞ ѨÅ∞~°HÍÅQÆ}=ÚÅ`À ‰õÄ_ç Ǩ=ÉèÏ==ÚÅ#∞ „ѨH\õ O˜ K«∞K«∞,
.. ^Õg„Ñ‘uH˘éÔH·, ^•#=Ú ÖÏK«iOK«∞ K«∞O^Œ∞~°∞. "å~°∞ `«=∞`«=∞~°=∞}©
=∞}∞Å`À Ǩ~ÚQÍ HÍňH∆Ѩ "≥Ú#~°∞ÛK«∞O^Œ∞~°∞.
9. ѨÙ+¨º~åQÆ„áêHÍ~°=Ú: P|OQÍ~°∞„áêHÍ~°=Ú `«~°∞"å`« Ö’`≥·#
ѨÙ+¨º~åQÆ„áêHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞. ^•xZ`«∞Î U_®=∞_»Å∞. Jk Zé]x‰õΩO‰õΩ=∞=<≥fl`À
"≥∞ÅÜ«ÚK«∞O_»∞#∞. JHõ¯_çÉèí∂q∞, =#=ÚÅ∞, LѨ=#=ÚÅ∞ JxflÜ«Ú#∞
ѨÙ+¨º~åQÆ=∞Ü«∞=ÚÅ∞QÍ #∞O_»∞#∞, P=$Hõ=∆ ÚÅ áê^Œ∞ ÅxflÜ«Ú#∞ ѨÙ+¨º~åQÆ
=∞}˜xi‡`«=ÚÅ∞. JHõ¯_ç=∞O_»Ñ¨ã¨ÎOÉèÏ^Œ∞ ÅxflÜ«Ú ~°`«fl=∞Ü«∞=ÚÅ∞.
ã¨~À=~åÅ∞, Hõ=∞Å=ÚÅ∞#∞, ~°`«fl=ÚÅ~°∂ѨÙ# #∞O_»∞#∞. Wk W`«~°
„áêHÍ~åÅHõ#fl ÅHõ∆Ô~@∞¡ HÍOu HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. JK«Û@ „Ѩf„|Ǩ‡O_»
=∞O^Œ∞#∞ nHõÊ`«∞ Öˇ#· WO„^•^Œ∞Å∞ PÜ«Ú^èጠê}∞Öˇ,· kHÍÊÅHõã=¨ ∞+≤ì ~°∂Ѩ=Ú`À
"≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞O^Œ∞~°∞.
 447

P „Ѩ^Õâ◊=Ú#O^Œ∞ `«∂~°∞ÊÉèÏQÆ=Ú# Z`≥·Î# tY~åÅ∞ QÆÅ J=∞~å=u

Ѩ@ì}=Ú QÆÅ^Œ∞. JHõ¯_» =∞¿ÇÏO„^Œ∞_»∞ "Õ~Ú=∞Ok ~ÚO„^Œ∞Å`Õ[ã¨∞û QÆey,
S~å=`« "Õ∞H˜¯ ^Õ= ¿ã<åѨi=$`«∞ _≥· q~ålÅ∞¡K«∞O_»∞#∞. WO„QÍK«∞ .
^Õ=`å=∞O_»e`À "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»∞#∞. ^•x H͈QflÜ«∞=Ú# JyflHÍOu`À #yfl
ѨÙ~°=Ú „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»∞#∞. ^•xÜ«∞O^Œ∞ Jyfl^Õ=Ù_»∞ `«#ÉèÏ~°º Öˇ#· ™êfiǨ,
ã¨fi^è•^Õ=ÙÅ#∞ QÆ∂_ç "åǨÏ#Éèí∂+¨}Ï^Œ∞Å`À qÅã≤Å∞¡K«∞O_»∞#∞. ^ŒH˜∆}kâ◊
Ü«∞O^Œ∞ Ü«∞=ÚxѨ@ì}=Ú HõÅ^Œ∞. JO^Œ∞ Ü«∞=Ú_»∞ ^ŒO_»^è•i Ü≥ÿ∞,
z„`«QÆ∞áêÎ^Œ∞Å`À ‰õÄ_çÜ«ÚO_»∞#∞. <≥·~°∞unâ◊Ü«∞O^Œ∞ ~åHõ∆ã¨∞ Å∞O^Œ∞~°∞.
x~°$u Y_»æ^è•i , `«#|ÅQÆ=ÚÅ`À QÆ∂_çÜ«ÚO_»∞#∞. Ѩ_»=∞~° =~°∞}^Õ=Ù_»∞
=∞^ŒqǨÏfiÅ Ü≥∞ÿ # `«#„Ñ≤ÜÚ« ~åe`À qǨÏiOK«∞K«∞O_»∞#∞. "åÜ«∞=º ÉèÏQÆ=Ú#
"åÜ«Ú^Õ=Ù_»∞ x=ã≤OK«∞K«∞O_»∞#∞. J`«_»∞ ‰õΩ~°OQÆ"åǨÏ#∞ _≥·, Ü≥∂QÆ™ê^èŒ#
Ѩ~°∞Å#∞ ‰õÄ_ç, qǨÏiOK«∞K«∞O_»∞#∞. J`«xx =∞~°∞^Œæ}=ÚÅ∞ H˘Å∞K«∞
K«∞O_»∞#∞. L`«Î~°=Ú# Ü«∞Hõ∆Ö’Hõ=Ú HõÅ^Œ∞. JO^Œ∞ =$kú, |∞^Œ∞ÌÅ#∞ QÆ∂_ç
Ü«∞Hõ∆~å [QÆ∞ ^èŒ#Ѩu q~ålÅ∞¡K«∞O_»∞#∞. J`«_»∞ #=x^èŒ∞ʼnõΩ JkèѨu.
=∞}˜É„íè ^•^Œ∞ ÅQÆ∞Ü«∞Hõ¿∆ ã<åѨ`∞« Å`«xx ¿ãqOK«∞K«∞O^Œ∞~°∞. Dâß#ºÉèÏQÆ=Ú#
=∞Ǩ~°∞„^ŒÖ’Hõ=Ú HõÅ^Œ∞. Jk qÅ∞"≥·#~°`åflÅ`À xi‡OK«|_ç#k. JO^Œ∞.
=∞Ǩ~°∞„^Œ∞_»∞ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊√_≥· Ü«ÚO_»∞#∞. J`«_∞» =∞Ǩϟ„QÆ∞_»∞, nѨ<Î „Õ `«∞_»∞
<≥· J=Ú‡Åá⁄nÜ«Ú, Z_»=∞KÕuÜ«∞O^Œ∞ ÉèíÜ«∞OHõ~° "≥∞ÿ#^èŒ#∞=Ù#∞ ^èŒiOz,
`«#‰õΩ ã¨i Ü«∞QÆ∞ ÃщõΩ¯~°∞„^Œ∞Å`À KÕiÜ«ÚO_»∞#∞. "åiqHõ$`«cèHõ~°=ÚMÏÅ
#∞O_ç xѨÙÊÅ∞ ‰õΩiÜ«ÚK«∞O_»∞#∞. "åiÖ’ H˘O^Œé∞, ѨkKÕ`«∞Å∞, #∂~°∞.
KÕ`«∞Å∞, "Õ~ÚKÕ`«∞Å∞, Ѩkáê^•Å∞, ѨkHõO~îåÅ∞, =¸_»∞Hõ#∞flÅ∞
HõeyÜ«ÚO^Œ∞~°∞. "å~°O^Œé∞ PHÍâ◊Ü«∂#=Ú KÕÜ«Úâ◊H˜Î QÆÅ"å~°∞. JK«Û@
~°∞„^•^蕺ܫ∞ =∞O^Œ∞ K≥ѨÊ|_ç#~°∞„^Œ∞Å#∞, â◊‰õΩÎÅ#∞, QÆ}=ÚÅ#∞,
g~°Éèí„^•^Œ∞Å#∞ ‰õÄ_ç =∞Ǩ~°∞„^Œ∞_»∞ H˘Å∞=ÙfiÜ«ÚO_»∞#∞.
10. Ѩ^Œ‡~åQÆ„áêHÍ~°=Ú : ѨÙ+¨º~åQÆ„áêHÍ~°=Ú ^•@QÆ<Õ Ö’Ñ¨e
ÉèÏQÆ=Ú# ‰õΩO‰õΩ=∞=~°‚=Ú QÆŠѨ^Œ‡~åQÆ„áêHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞. JK«Û\˜<ÕÅÜ«Ú
448

J^Õ ~°OQÆ∞ HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. P„áêHÍ~°=Ú Ñ¨kÜ≥∂[#=ÚÅZ`«∞Î QÆÅk.

JHõ¯_» Ѩ^‡Œ ~åQÆ=∞}˜xi‡`«=Ú Öˇ#· J<ÕH=õ ∞O_»Ñ=¨ ÚÅ∞ QÆÅ=Ù. P„áêHÍ~°=ÚÅ
#_»∞=∞ ÃщõΩ¯ PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ∞, ~°`«flÉèí∂+¨}ÏÅ∞ ^èŒiOz# g~°∞Å∞#∞, J~°∞=k
<åÅ∞æ Hõà◊Å∞#∞ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚÅ∞ ^•eÛÜ«ÚO_»∞#∞. Pg~°∞ ÅO^Œé˜H˜x „Ѩ`ÕºHõ
<åÜ«∞‰õΩÅ∞, „Ѩ`ÕºHõÖ’Hõ=ÚÅ∞#∞ QÆÅ=Ù, J=xflÜ«Ú Ñ¨^Œ‡~åQÆâ’aè`«=ÚÅ∞,
D„áêHÍ~°=∞^躌 ÉèÏQÆ =∞O`«ÜÚ« PÜ«∂â◊‰Ωõ ÅÎ , PÜ«∂g~°∞ńѨ`åѨ„ѨÉÏè ==ÚÅ.
„ѨHõ@#=ÚÅ`À xO_ç, "åi"åiPÜ«Ú^茙ê=∞„y ã¨O‰õΩÅ "≥∞ÿÜ«ÚO_»∞#∞.
11. QÀ"Õ∞^ŒHõ„áêHÍ~°=Ú : Ѩ^Œ‡~åQÆ„áêHÍ~°=Ú `«~°∞"å`« QÀ"Õ∞^ŒHõ
„áêHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞. Jk Ѩk Ü≥∂[#=ÚÅÜ≥∞`«∞Î QÆÅk. Jk =∞OÔH# ѨÓ=<Õfl
HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. P„Ѩ^Õâ◊ =∞O`«Ü«Ú, Zé]x HÍOu`À #∞O_»∞#∞. JHõ¯_ç
Éèí=#=ÚÅ∞, `«~°∞=ÙÅ∞, Ѩ‰õ∆ΩÅ∞, ã¨~°ã¨∞ûÅ∞, ^ÕǨïÅ∞ QÀ"Õ∞^ŒHõ KåÛÜ«∞`À
#∞O^Œ∞~°∞. P„áêHÍ~°=Ú#_»∞=∞ ^ÕqÜ≥ÚHõ¯ =ÚѨÊkÔ~O_»∞â◊‰õΩÎ Å∞O^Œ∞~°∞.
"åsÉèí∂+¨ ÅxflÜ«Ú QÀ"Õ∞^ŒHõ=~°‚Ü«Ú`«=ÚÅ∞ "å~°O^Œ~°∞ â◊„ã¨Î=ÚÅ∞ ^•eÛ
Ü«ÚO^Œ∞~°∞. WO^Œ∞ „Ѩuâ◊H˜ÎH˜x „Ѩ`ÕºHõ=ÚQÍ <˘H˘¯Hõ¯ Ö’Hõ=Ú.
Ѩ k JH∆ “ Ç≤ Ï }∞Å¿ã# Hõ Å ^Œ ∞ . D ¿ã= ÅxflÜ« Ú =~° ‚ < åf`«
â◊H˜Îã¨OѨ#fl=ÚÅ∞, - Dâ◊‰õΩÎÅ∞ HÀÑ≤Oz#KÀ „|Ǩ‡O_»=ÚÅ #xflO\˜x
#tOѨ*ËÜ«∞QÆÅ~°∞.
12. =„[„áêHÍ~°=Ú: QÀ"Õ∞^ŒHõ„áêHÍ~°=Ú ^•@QÆ<Õ Ö’Ñ¨e"≥·Ñ¨Ù#
=„*ÏÅ„áêHÍ~°=Ú „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»∞#∞. Jk ѨkP=∞_»ÅZ`≥·Î#k..
D„áêHÍ~°=Ú =∞^躌 QÆÅÉè∂í q∞ JO`«ÜÚ« =„[=∞Ü«∞=Ú. JHõ¯_» #∞#fl ã¨=∞ã¨Î
=ã¨∞Î*Ï`«=ÚÅ∞ =„[=∞Ü«∞=ÚÅ∞. JHõ¯_» „uÉèí∞=<Õâ◊fis^•ã‘[#=ÚÅ∞
x=ã≤O`«∞~°∞. P„Ѩu^•xH˜x ÅHõ∆ÅH˘Åk ¿ãqHõ Å∞O^Œ∞~°∞. "å~°O^Œé∞#∞
^Õg ¿ã=‰õΩ #∞ѨÜ≥∂QÆѨ_»∞ ^Œ~°Ê}, `åO|∂Å ¿Ñ\˜HÍ_ç =ã¨∞Î=ÙÅ∞
^èiŒ ~ÚOzÜ«ÚO^Œ∞~°∞, "å~°O^Œé∞#∞ ^Õg¿ã=Ö’ Ѩ~=° â◊`« <˘OkÜ«ÚO^Œ∞~°∞.
"å~°O^Œé∞#∞ â◊$OQÍ~°~°™êkè^Õ=`åã¨fi~°∂Ñ≤}∞ Öˇ·Ü«ÚO^Œ∞~°∞. P„áêHÍ~°=Ú
#‰õΩ "≥Å∞ѨŠJ+¨ìk‰õΩ¯ÅO^Œ∞#∞ "åi"åiÉèí=#=ÚÅ∞ QÆÅ=Ù.
 449

18. "≥·^Œ∂~°º„áêHÍ~°=Ú : =„[„áêHÍ~°=Ú ^•@QÆ<Õ Ö’Ñ¨Å

"≥·^Œ∂~°º„áêHÍ~°=Ú QÆÅ^Œ∞. Jk ѨkÜ≥∂[#=ÚÅÜ≥∞`«∞Î QÆey, K«Hõ¯x^•fi~°
QÀѨÙ~åÅ`À qÅã≤Å∞¡K«∞O_»∞#∞. JHõ¯_ç ã¨=∞ã¨Î=ã¨∞Îã¨=Ú^•Ü«∞=Ú "≥·_»∂~°º
=∞Ü«∞=Ú. JHõ¯_» Zxq∞kkâ◊ÅO^Œ∞#∞ „ÉÏÇ≤χ, =∞¿ÇÏâ◊fii =Ú#flQÆ∞ ^Õ=`«Å
=∞O_»Å=ÚÅ∞ QÆÅ=Ù. "å~°O^Œé∞ #O^Œ∞ `«=∞`«=∞QÆ}=ÚÅ`À H˘Å∞ =ÙO^Œ∞~°∞.
„Ѩu„|Ǩ‡O_»=∞O^Œe =∂`«$HõʼnõΩ ã¨=∞+≤Qì Í #∞#fl „Ѩu~°∂Ѩ=Ú Å#=K«∞Û#∞.
(„ÉÏÇ≤χ "≥Ú^ŒÅ∞ Kå=ÚO_» =~°‰õΩ ã¨Ñ¨Î=∂`«$HõÅ∞. Zxq∞^Œ= =∂`«$Hõ
„j=∞ǨÅH˜∆ ‡) g~°∞ „|Ǩχ~°∞„^•^Œ∞ʼnõΩ ã¨i Ü«∞QÆ∞PHÍ~°=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞#∞.
g~°∞ [QÆ=ÚʼnõΩ â◊√ÉèHí Íi}∞Å∞. D„áêHÍ~°=Ú <åÅ∞æ^•fi~°=ÚÅO^Œ∞#∞ ^Õq,
"åǨÏ#=ÚÅ∞ ã¨#fl^Œ=ú Ú ÖˇÜ · Ú« O_»∞#∞. D=∂`«$HõÅ"åǨÏ#=Ú ÅQÆ∞QÆ*Ï^Œ∞Å∞,
~°^ä•^Œ∞Å∞ #Hõ¯_»<Õ ã≤^ŒÌ=ÚQÍ #∞O_»∞#∞. q=∂#=ÚÅ∞ QÆ∂_» #∞O_»∞#∞.
14. WO„^ŒhÅ„áêHÍ~°=Ú : "≥·_»∂~°º„áêHÍ~°=Ú `«~°∞"å`« ֒Ѩe
ÉèÏQÆ=Ú# Q˘Ñ¨ÊWO„^ŒhÅ„áêHÍ~°=Ú QÆÅ^Œ∞. JO^Œeã¨=∞ã¨ÎK«~åK«~åk
ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú#∞ WO„^ŒhÅ=∞}˜=∞Ü«∞=ÚQÍ #∞O_»∞#∞. JK«Û@ ÃщõΩ¯
Ü≥∂[#=ÚÅ"≥_Å» ∞Ê QÆÅ XHõ=∞ǨѨ^‡Œ =Ú "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»∞#∞. Jn Ѩ^∞Œ <å~°∞
. ˆ~‰õΩÅ∞ Hõey, ã¨∞^Œ~°≈#K«„Hõ=Ú=Öˇ „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»∞#∞. Pˆ~‰õΩÅO^Œ∞
ëÈ_»â◊ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ `«=∞`«=∞PÜ«Ú^è•k=ã¨∞™Î ê=∞„y`À JHõ¯_» x=ã≤OK«∞ K«∞O_»∞#∞.
"å~°∞ hÅ"Õ∞Ѷ¨∞KåÛùÜ«∞`À ѨÅ∞~°Hõ=ÚÅ â◊„ã¨Î=ÚÅ∞ ^•eÛ Ü«Ú^Œúã¨#fl^Œú
Öˇ·Ü«ÚO^Œ∞~°∞. "å~°O^Œ~°∞#∞ [QÆnâ◊fiiÜ≥ÚHõ¯ ¿ã<å<åÜ«∞HõÅ∞, "å~°∞
„|Ǩ  ‡O_» = ÚÅ<Õ `« Å „H˜ O ^Œ ∞ KÕ Ü « ∞ QÆ Å â◊ H ˜ Î ™ ê=∞~° ÷ º =ÚÅ∞ Hõ Å "å~° ∞ .
^Õgâ◊H˜Îã¨OѨ#flÅ∞.
15. =Ú`åºÅ„áêHÍ~°=Ú: WO„^ŒhÅ„áêHÍ~°=Ú `«~°∞"å`« =Ú`åºÅ
„áêHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞. Jk ѨkÜ≥∂[#=ÚÅÜ≥∞`«∞Î QÆÅk. JO^Œe<ÕÅ JO`«ÜÚ«
=∞Oz=Ú`åºÅHÍOf HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. #_»∞=∞ Zxq∞k^Œà◊=ÚÅHõ=∞Å=Ú
K≥<˘flO^Œ∞K«∞O_»∞#∞. JkÜ«Ú#∞ =ÚHÍÎ=∞}˜H˘O`«ÉèÏã¨∞~°=Ú. PHõ=∞Å
ˆ H 㨠~ ° = ÚÅ∞ Öˇ H õ ¯ ‰õ Ω q∞H˜ ¯ eQÍ #∞O_» ∞ #∞. JK« Û @ ^Õ q `À 㨠= ∂#
450

"≥∞#ÿ PHÍ~°=Ú, PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞#∞ ^èiŒ Oz# J+¨=ì ∞O„u}∞ Å∞O^Œ∞~°∞. "å~°O^Œ~∞°
^Õq`À ã¨=∞ =∞QÆ∞ã¨∞M’Ѩɒè QÆ=ÚÅ∞ HõeyÜ«ÚO^Œ∞~°∞. "å~°∞ ã¨~ˆ fiOy`«*Ï˝#=Ú
Hõ ŠѨ O _ç ` « ∞ ~åO„_» ∞ . 㨠~ ° fi Ö’Hõ " å~° Î Å #∞ `≥ Å ∞Ѩ * ÏÅ∞"å~° ∞ .
JxflHÍ~°º=ÚÅO^Œ∞#∞ K«`«∞~°Å∞. ™êfiq∞HÍ~°ºÑ¨~åÜ«∞}Å∞. JuÖ’Hõ
ã¨∞O^Œ~∞° Å∞. ^ÕqÉèÏ==Ú#∞. K«H¯õ QÍ JQÍǨÏ#=Ú KÕãH≤ ˘#∞ <≥Ñ· Ù¨ }˜ QÆÅ"å~°∞.
„uHÍÅ*Ï˝#=Ú`À "å~°∞ „áê}∞Åã¨=∂Kå~°=ÚÅ∞, ~°Ç¨ÏŸq+¨Ü«∂Å∞
`≥eÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞"å~°∞. g~°O^Œé∞#∞ áêâßO‰õΩâßÉèíÜ«∞=~°=Ú„^ŒÅ∞ ^•eÛ#
Zé]xq„QÆǨÏ=ÚÅ∞ HõÅ"å~°∞.
16. =∞~°Hõ`«„áêHÍ~°=Ú : =Ú`åºÅ„áêHÍ~°=Ú ^•@QÆ<Õ Ö’Ñ¨Å
=∞~°Hõ`«„áêHÍ~°=Ú QÆÅ^Œ∞. JkÜ«Ú#∞ ѨkÜ«∂=∞_»ÅÜ≥∞`«∞Î QÆÅk.
JO^ŒeÉèí=#=Ú ÅxflÜ«Ú, =∞~°Hõ`«=∞}˜=∞Ü«∞=Ú Öˇ·Ü«ÚO_»∞#∞. JHõ¯_»
+¨\’¯}=∞O_»Å "≥ÚHõ\ ˜ QÆÅ^Œ∞. PHÀ}=ÚÅO^Œ∞ `«∂~°∞Ê# QÍÜ«∞„fã¨Ç≤Ï`«∞
_≥·# „|Ǩχ, JHõ∆=∂Å, Hõ=∞O_»Å∞^è•i Ü≥ÿ∞Ü«ÚO_»∞#∞. „â◊√u㨇 $uâß„ã¨Î
ѨÙ~å}=ÚÅ∞ =¸iÎ=∞O`«=ÚÖˇ· Ü«∞@ x=ã≤OK«∞#∞. <≥·~°$uHÀ}=∞O^Œ∞
â◊OYK«„HõQ^Æ •^è•i Ü≥∞ÿ , ™êq„fq+¨µ=‚ Ù Å∞O^Œ∞~°∞. =∞`«ûº‰õÄ~å‡^Œº= `å~°=ÚÅ
q„QÆǨÏ=ÚÅ∞ JHõ¯_» #∞O_»∞#∞. ™êq„`«º=`å~°=ÚÅ∞ #∞O_»∞#∞. "åÜ«Ú
HÀ}=Ú# Ѩ~°â◊√=Ù, JHõ∆=∂Å, JÉèíÜ«∞=~°=ÚÅ∞ ^•eÛ, ã¨~°ã¨fifÜ«Ú`«∞_≥·
=∞Ǩ~°∞„^Œ∞_»∞ „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»∞#∞. ^ŒH˜∆}Ï=¸~åκk ~°∞„^•=`å~°=ÚÅ∞#∞,
Q“s^Õ=º=`å~°=ÚÅ∞#∞ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞O_»∞#∞. J~°∞=k<åÅ∞¡ PQÆ=∞=ÚÅ∞#∞
=¸iÎ=∞O`«=Ú Öˇ· JHõ¯_» #∞O_»∞#∞. PˆQflÜ«∞HÀ}=Ú#O^Œ∞ ~°`«fl‰õΩOÉèí=Ú,
=∞}˜H^õ OŒ _»=Ú ^•eÛ ^è#Œ Ѩu Ü«∞QÆ∞‰õΩÉË~∞° _»∞ =∞ǨÅH©∆ ‡ã¨ÇÏ≤ `«∞ _≥Ü
· Ú« O_»∞#∞.
Ѩ_»=∞\˜HÀ}=Ú# ~°f^Õq H˘Å∞K«∞K«∞O_»QÍ KÕé‰õΩqÅ∞¡, ‰õΩã¨∞=∞ÉÏ}ÏÅ∞
áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz, â◊$OQÍ~åk~°ã=¨ ÚÅ∞ =¸iÎ=∞O`«=Ú Öˇ· ¿ãqOѨQÍ,
"≥ÅÜ«ÚK«∞O_»∞#∞. Dâß#ºHÀ}=∞O^Œ∞ ѨÙ+≤ìã¨Ç≤Ï`«∞_≥· áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ∞
^èŒiOz, q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°∞_»∞ g~°"Õ+¨=Ú`À #Å~°∞K«∞O_»∞ã¨∞: QÆ}ѨuJ=`å~°=Ú
 451

ÅxflÜ«Ú #@ "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞O_»∞#∞. ã¨=∞㨄Π|Ǩ‡O_» <åÜ«∞‰õΩ ÅQÆ∞„|Ǩ‡^Œ∞Å∞

ã¨=∞+≤ì~°∂Ѩ=ÚÅ`À x@ ^Õqx ÉèílOK«∞K«∞O^Œ∞~°∞. .
17. =∞~°Hõ`«„áêHÍ~°=Ú : =∞~°Hõ`«„áêHÍ~°=Ú `«~°∞"å`« Ѩk
Ü«∂=∞_»ÅZ`«∞Î QÆŠѨQÆ_®Å „áêHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞. Zé]xHõO‰õΩ=∞~°OQÆ∞`À
Jn "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»∞#∞. ^•x=∞^茺 QÆÅÉèí=#ã¨=Ú^•Ü«∞ =∞O`«Ü«Ú ѨQÆ_®Å
=∞#ã¨∞#∞ LѨã¨OǨÏiOz# =∞Ü«∞"Õ∞. JHõ¯_» ѨOK«Éèí∂`«=ÚÅ™êfiq∞#∞Å∞
S^Œ∞QÆ∞~°∞ HõÅ~°∞. ǨÏ$ÖË¡Y, QÆQÆ#, ~°HõÎ, Hõ~åoHõ =∞ǨϟK«∞Û+¨‡ J#∞"å~°∞
=~åÉèíÜ«∞áêâßO‰õΩâ◊^è•i}∞ Öˇ· ^Õg~°∂Ѩã¨=∂# Öˇ· ÃщõΩ¯Éèí∂+¨}ÏÅ`À
#∞O^Œ∞~°∞. "å~°O^ŒÅ∞ ã¨=#= Ü«∞ø=#Ü«ÚHõÎÅ∞.
18. #=~°`«fl„áêHÍ~°=Ú : ѨQÆ_®Å„áêHÍ~°=Ú ^•@QÆ<Õ ÃщõΩ¯
Ü≥∂[#=ÚÅ Z`≥#η #=~°`fl« „áêHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞. WHõ¯_» ѨÓ~°fi ^ŒH}∆˜ ѨtÛ"≥∂`«Î
~À~å¤fi=∂flÜ«∞^Õ=`«ÅÉèí=#=ÚÅ∞ HõÅ=Ù. JK«\ ˜ 'ã¨~°ã¨∞ûÅ∞— `«\ÏHÍ^Œ∞Å∞,
#=~°`«flÉèÏã¨∞~°=ÚÅ∞. JHõ¯_» „j^Õq=∞Ǩ=`å~°=Ú JxflÜ«Ú qÅã≤Å∞¡
K«∞O_»∞#∞. =∞é˜Ü«Ú =∞Ǩq^•ºkè^Õ=`« ÅO^Œ~°∞ ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ=Ú Å`À
#∞O^Œ∞~°∞. ã¨HõÅ^Õg~°∂Ѩ=ÚÅ∞ P=~°}^Õ=`åÜ«ÚHõÎ=Ú Öˇ·Ü«ÚO_»∞#∞.
ã¨Ñ¨ÎHÀ\˜=∞Ǩ =∞O„`å ÅxflÜ«Ú ~°∂á⁄OkÜ«ÚO_»∞#∞.
#=~°`«fl„áêHÍ~°=Ú `«~°∞"å`« 'zO`å=∞}˜QÆ$ǨÏ=Ú— =∞Ǩϟ[˚fiÅ
HÍO`«∞Å`À „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»∞#∞. JO^Œe„Ѩu=ã¨∞Î=Ù zO`å=∞}˜xs‡`«"Õ∞.
ã¨∂~°ºHÍO`«K«O„^ŒHÍO`ån=∞}˜xi‡`«=Ú Öˇ·# "ÕÅH˘Åk ã¨ÎOÉèí=ÚÅ∞ `Õ*’
~°∂Ѩ=ÚÅ`À #∞O_»∞#∞. P"≥Å∞QÆ∞ÅÜ«∞O ^Õ=ã¨∞Î=Ù#∞ ^Œ$+≤ìQÀK«~°=Ú HÍ^Œ∞.
zO`å=∞}∞Å=∞^茺ÉèÏQÆ=Ú# „j^Õq k=º=∞Ok~°=Ú q~ålÅ∞¡
K«∞O_»∞#∞. P=∞Ok~°=Ú#‰õΩ "Õ~Ú =∞}˜ãOΨ Éè=í ÚÅ∞, <åÅ∞¡ =∞O_»Ñ=¨ ÚÅ∞#∞
„H˘`«Îâ’ÉèíÅ∞ ‰õÄ~°∞ÛK«∞O_»∞#∞. 1) â◊$OQÍ~°=∞O_»Ñ¨=Ú 2) =ÚH˜Î=∞O_»Ñ¨=Ú
3) *Ï˝#=∞O_»Ñ=¨ Ú 4) UHÍO`«=∞O_»Ñ=¨ Ú Jx "åxH˜ <å=∞=ÚÅ∞. gxÜ«∞O,
^≥<≥flxflÜ≥∂ =∞}˜"ÕkHõÅ∞ QÆÅ=Ù. „Ѩu=∞O_»Ñ¨=Ú HÀ\˜ã¨∂~°ºHÍOu Hõey
452

Ü«ÚO_»∞#∞. P=∞O_»áêʼnõΩ #Å∞"≥Ñ· Ù¨ Å ‰õΩO‰õΩ=∞ѨÓ^À@ Å∞O_»∞#∞, P`À@

- ÅO^Œ∞ Hõã¨∂Îs=∞$QÆ=ÚÅ =∞^Œ=ÚÅ∞ `å=ÙÅ∂~°∞K«∞O_»∞#∞.
JK«@ ~°`åflÅ"≥∞@¡=~°∞ã¨Å∞ QÆÅ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ Ѩ^Œ‡ã¨~°ã¨∞ûÅ∞ QÆÅ=Ù.
"åhÜ«∞O^ŒeѨ^Œ‡=ÚÅ#∞O_ç `Õ<≥Å∞ *ÏÅ∞"å~°∞K«∞O_»∞@KÕ `«∞"≥∞‡^ŒÅ
QÆ∞OѨÙÅ∞ ~°≠OHÍ~°^fiŒè #∞Å∞ KÕÜÚ« K«∞ P=∞Hõ~O° ^Œ=Ú „QÀÅ∞K«∞O_»∞#∞. ǨÏOã¨
HÍ~°O_» "åk[ÅѨ‰õ∆ΩÅ∞ "åxÜ«∞O^Œ∞ qǨÏiOK«∞K«∞O_»∞#∞. "åxÜ«∞O^Œe
ã¨∞"åã¨# ÅO`«@ "åºÑ≤OK«∞K«∞O_»∞#∞. â◊$OQÍ~° =∞O_»Ñ¨=∞O^Œ∞ ^Õ=`«Å∞
=∞^èŒ∞~° '' '' ã¨∞O^Œ~°ã¨fi#=ÚÅ`À k=ºQÍ#=Ú ÖÁ#~°∞ÛK«∞O^Œ∞~°∞. JO^Œ∞
^Õ = `« ÅO^Œ ~ ° ∞ ã¨ É è í fiÛÜ« Ú O^Œ ∞ ~° ∞ . „j[QÆ ^ Œ O | "åi#_» ∞ =∞
k=ºã≤OǨã¨#=ÚÃÑ· q~ålÅ∞¡ K«∞O_»∞#∞. - =ÚH˜=Î ∞O_»Ñ¨ =∞O^Œ∞ H˘Å∞=ÙO_ç
„j^Õ q `« # Éè í ‰ õ Ω Î Å ‰õ Ω =ÚH˜ Î É è Ï QÆ º =Ú#∞ „Ѩ ™ êkOK« ∞ K« ∞ O_» ∞ #∞.
*Ï˝#=∞O_»Ñ¨=∞O^Œ∞ ^Õq q^èÕÜ«ÚʼnõΩ Ѩ~°=∞*Ï˝# =ÚѨ^ÕtOK«∞#∞.
UHÍO`«=∞O_»Ñ¨=∞O^Œ∞ ^Õq `«#=∞O„u}∞Å`À H˘Å∞=ÙÖ’ - LO_ç
Ö’Hõ ~ ° H õ ∆ } H˘é‰õ Ω qq^è Œ q +¨ Ü « ∞ =ÚÅ∞ K« i ÛOK« ∞ K« ∞ O_» ∞ #∞. |
zO`å=∞}˜QÆ$ǨÏ=∞^茺ÉèÏQÆ=Ú# â◊H˜Î`«`åÎ fi`«‡Hõ=Ú Öˇ·# Ѩk"≥∞@¡ =~°∞ã¨`À
k=ºHÍO`«∞b#∞=∞OK«=Ú „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»∞#∞. ^•xH˜ „|Ǩχ, q+¨µ‚=Ù,
~°∞„^Œ∞_»∞, Dâ◊fi~°∞_»∞ <åÅ∞QÆ∞ HÀà◊√§QÍ #∞O^Œ∞~°∞. ã¨^•t=Ù _®HÀà◊§ÃÑ·
Ѷ¨ÅHõ=ÚQÍ #=∞iÜ«ÚO_»∞#∞. ^•xÃÑ· „uÉèí∞=<Õâ◊fi~°∞_»∞, =∞Ǩ^Õ=Ù_»∞ #QÆ∞
HÍ"Õ∞â◊fi~°∞_»∞ q~ålÅ∞¡K«∞O_»∞#∞. „j„uÉèí∞=<Õâ◊fis^ÕqÜÕ∞ `«# bÖÏ
qÖÏã¨=ÚÅÔH· „ã‘ÎѨÙ~°∞+¨~°∂Ѩ=ÚÅ∞ ^•ÖˇÛ#∞. Dã¨$+≤ìH˜ `˘Å∞`« =∞Ǩ^Õ=Ù_»∞
„uÉèí∞=<Õâ◊fiiH˜ J~åúOQÆ∞ _»Ü≥∞º#∞. J`«_»∞ HÀ\˜=∞^Œ#ã¨∞O^Œ~°∞_»∞. J`«_»∞
S^Œ∞=ÚY=ÚÅ∞, „u<Õ„`«=ÚÅ`À q~ålÅ∞¡K«∞O_»∞#∞, J`«_»∞ `«#Ç≤Ï~°}º
ÉÏǨï=ÙÅ`À lOHõ, Ѩ~â° √◊ =Ù, =~°^•ÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ∞ ^•ez qÅã≤Å∞¡ K«∞O_»∞#∞.
J`« _ » ∞ HÀ\˜ ã ¨ ∂ ~° º „Ѩ H Íâ◊ = Ú, HÀ\˜ K « O „^Œ ∞ ÅK« Å ¡ ^ Œ # =Ú Hõ e y,
Ѩ^•ˆ~O_»¡Ü«Ú=‰õΩ_»∞QÍ ÉèÏã≤Å∞¡ K«∞O_»∞#∞. J`«_»∞ â◊√^Œúã¨Êù\ ˜Hõ=Ú=ÖË
 453

"≥Å∞¡K«∞O_»∞#∞. PÜ«∞#‰õΩ "å=∞ÉèÏQÆ=Ú# „j„uÉèí∞=<Õâ◊fii ~°`åflÅ|OQÆ~°∞

"≥ÚÅ#∂Å∞#∞, ~°`«fl=ÚÅ∞ á⁄ky#HÍOK«# HõOHõ}ÏÅ#∞, "Õ∞eq∞|OQÆ~°∞
`å@OHõ=ÚÅ#∞ ^•eÛÜ«ÚO_»∞#∞. P`å@OHõ =ÚÅ∞ „jK«„HÍHÍ~°=Ú#
"≥∞éÜ«Ú K«∞O_»∞#∞. P"Õ∞=ÚYHÍOu™œO^Œ~°º=Ú K«O„^ŒHÍOux x~å
HõiOK«∞#∞. „j^Õq aOÉÏ^èŒ~°=Ú`À#∞, Hõã¨∂ÎsuÅHõ â’Éèí`À#∞, k=º
HÍO`«∞b#∞ =ÚYHõ=∞Å=Ú Hõey â’aèÅ∞¡K«∞O_»∞#∞. P"≥∞ t~ÀÉèí∂+¨}=Ú
㨠∂ ~° º K« O „^Œ H ÍOux g∞_ç Ü « Ú O_» ∞ #∞. `å~åHÍOu u~° ™ ê¯i .
<å™êÉèí~°}=Ú`À#∞, =Ú`åºÅQÆ∞`«∞ÎÅ`À "≥∞éÜ«ÚzO`å‰õΩѨ`«Hõ=Ú.
QÆÅHõO~î=° Ú`À#∞, ã¨∞QÆO^è•Å ÖËÑ=¨ ÚÅ`À#∞, qÅã≤Å∞¡^ÇÕ Ï¨ Å`«Å#∞, z„`åu
z„`åÅOHÍ~°=ÚÅ`À#∞, HõOK«∞HõO~î°=Ú`À#∞, Zé]x^•x=∞‡ =O\˜
ѨÅ∞=~°∞ã¨Å`À#∞, ~°`«flH˜s@=Ú`À#∞, Hõà◊OHõ "≥ÚO^Œx ѨÓ~°‚=∂ K«O„^Œ∞x
=O\˜ =ÚY=Ú`À#∞, =∂}˜HͺOQÆ∞mÜ«∞Hõ=ÚÅ`À#∞, Hõ=∞Å^Œà◊=ÚÅ =ÖË
HÍO`«∞b#∞=¸_»∞<Õ„`«=ÚÅ`À#∞, x`«º#∂`«#ã¨Ç¨Ï[ÖÏ=}ºâ’Éèí`À#∞,
Hõ=∞hÜ«∞HõOHõ}ã¨fi#=Ú`À#∞, =∞Oz=∞Öˇ¡Å=∂ÅÅ`À qÅã≤Å∞¡ˆHâ◊áêâ◊=Ú
`À#∞, áêâßO‰õΩâ◊=~åÉèíÜ«∞=Ú„^•=Ú„k`«Hõ~°=ÚÅ`À#∞, â◊√Éèí„jѨÓ~°‚ "≥∞ÿ#
â◊$OQÍ~°"Õ+¨=Ú`À#∞, ^ŒÜ«∂gHõ∆}=ÚÅ`À#∞, =∞^èŒ∞~°=∞$^Œ∞ÅÉèÏ+¨}=ÚÅ
`À#∞, „j„uÉèí∞=<Õâ◊fis^Õq „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»∞#∞. ^Õ=`åѨi"å~° =∞O`«Ü«Ú
<å"≥∞#∞ ¿ãqOK«∞K«∞O_»∞#∞. WKåÛùâ◊H˜Î, *Ï˝#â◊H˜Î, „H˜Ü«∂â◊H˜Î ã¨=∞xfi`« "≥∞ÿ#
P^Õq ã¨=∞ã¨ÎÉèíHõÎã¨O`«uH˜x â◊√Éèí=ÚÅ∞ „Ѩ™êkOK«∞ QÍ`«.
454

q#flѨ=Ú Hõ$+≤q=~°}
"åwâß^•º ã¨∞û=∞#㨠ã¨û~åfi~å÷<å =ÚѨ„Hõ"Õ∞ I
Ü«∞O #`åfi Hõ$`«Hõ$`åº ã¨∞ûº ã¨ÎO <Òq∞ QÆ*Ï##"£∞II
ã¨~°fi=∞OQÆÅ =∂OQÆàıº! t"Õ! ã¨~åfi~°÷™êkèˆH! I
â◊~°}˺! „`«ºO|ˆH! Q“i! <å~åÜ«∞}˜! #"≥∂-ã¨∞Î `ÕII
ã¨Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ ÉèíQÆ=^Œƒù‰õΩÎÖÏ~å! ''*Ï˝<å ^Õ= Ç≤ÏÔH·=ź"£∞—— *Ï˝#|Å=Ú
=Å#<Õ `åºQÆ"≥·~åQƺ ÔH·=ź ã¨OѨuÎ ÅaèOK«∞ #x ÃÑ^ŒÌÅ ã¨∂H˜Î. JkÖËx
=∂#=[#‡=Ú `åqÖËx ѨÓ=Ù=Öˇ x+¨ÊÅù =Ú. HÀ\˜[#‡=ÚŠѨÙ}ºÑ¶Å¨ =Ú
=Å¡ ^≥=· ÉèHí Θ KÕ‰Äõ ~°∞#∞. JkÜ«Ú PÜ«∂ =º‰õΩÅÎ ã¨O™ê¯~°su ##∞ã¨iOz
ã≤÷~°Ñ¨_»∞#∞. P Ѩq„`« ÉèÏ=<å|Å=Ú`À â◊H˜ÎH˘Åk *Ï˝#=∞Ü«∞
„ѨnѨ`Õ[ã¨∞û#∞ qã¨ÎiOѨKÕã≤H˘x ''`«=∞™È =∂ *’ºu~°æ=∞Ü«∞—— J#fl
"åHõº ã¨^•ƒù==Ú#‰õΩ `å~å¯}QÍ Hõ$+≤ ã¨Å∞ѨÙK«∞<åfl=Ú.
U^À ѨÙ}º qâı+¨=Ú# HÀ@ѨÊH˘O_» N „uHÀ\©â◊fi~°™êfiq∞ =∂
~ÚÅ"ÕÅ∞Ê P ™êfiq∞ "åi ^ŒÜ«∂„~°Ì Hõ\ÏHõ∆gHõ∆}=ÚÖË ã¨~°fi^• =∂
‰õΩ@∞O|=Ú#‰õΩ ''N~å=∞~°Hõ∆——.
1967Ö’ QÆ∞O@∂~°∞ Ô~·Å∞¿Ñ@ Ü«∞O^Œ∞#fl áê^ŒiÎ "≥OHõ#fl "åi
㨄`«=∞O^Œ∞ ''„\Ï#∞ûáÈ~°∞ì PѶ㑠∞¨ —— <≥ÅH˘eÊ „Ѩ^=Œä ∞=ÚQÍ 1973 #∞O_ç
1976 =~°‰õΩ N~å=∞#=q∞ L`«û==ÚÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q. 1973=
ã¨O=`«û~°=Ú# =∂‰õΩ@∞O|=Ú QÆ∞O@∂~°∞ ã≤~÷ Ñ° _¨ <ç å=Ú. 1976 PQÆ+µ¨ ì
<≥ÅÖ’ Jâ’Hõ #QÆ~=° ∞O^Œ∞ ã¨fiQÆ$ǨÏx~å‡}=Ú QÆ$ǨτѨ"âÕ ◊ "≥Ú#~°∞Û@Ü«Ú
[iy#k.
P ã¨÷Å =∞Ç≤Ï=∞Å=Å# <å\˜#∞O_ç QÀ„ÉÏǨχ} ™ê^èŒ∞ѨO_ç`«
ÉèíQÆ=`Õû"å ÉèÏQƺ=Ú ÅaèOz#k. P ã¨O=`«û~°"Õ∞ â◊~°#fl=~å„u
=∞Ǩϟ`«û==ÚÅO^Œ∞ =∂ QÆ$ǨÏ=∞O^Õ N áÈeâ‹\ ˜ì PO[<ÕÜ«ÚÅQÍi
 455

„Ѩ " Õ ∞ Ü« ∞ =Ú`À ''"Õ ^ Œ Ñ ¨ O _ç ` « ã ¨ É è í — — [~° ∞ QÆ ∞ @ =∂ J^Œ $ +¨ ì = ÚQÍ

ÉèÏqOzuq∞. H˘O^Œé∞ "Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞Å∞ HÀ@ѨÊH˘O_» „uHÀ\©â◊fi~° ™êfiq∞
ã¨xflkèÖ’ [~°∞QÆ∞K«∞#fl ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=Ú#‰õΩ =∞=Ú‡ PǨfixOzi. P
Ü«∂QÆx~°fiǨÏ}=Ú N<≥Å∂¡i HÀ>Ëâ◊fi~°~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å P^èŒfi~°º=Ú#
[iy#k. "Õ∞=Ú ã¨‰õΩ@∞O|=ÚQÍ<Õy ™êfiq∞x ^Œi≈OKÕ =∞ǨÏ^•ƒùQƺ=Ú
#O^Œ∞H˘O\˜q∞. P ã¨=∞Ü«∞=∞O^Œ∞ |∞∞ufi‰õΩ¯Å „¿Ñ~°}`À#∞ ™êfiq∞"åi
Pj~° ƒ Å=Ú`À#∞ =∂‰õ Ω QÆ ∂ _» x@∞=O\ ˜ ~° ∞ „^Œ Ü « ∂ QÆ = Ú
KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#<≥_ç ã¨`«ûOHõÅÊ=Ú Hõey#k. P ^Œ$_è»ã¨OHõÅÊ=Ú`À
1977 =∂iÛ <≥ÅÜ«∞O^Œ∞ "≥Ú^Œ\ ˜ ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
1978 "Õ ∞ <≥ Å Ö’ Ô ~ O_» = ~° ∞ „^Œ Ü « ∂ QÆ = Ú HÀ@Ѩ Ê H˘O_» Ö ’
x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞.
1979Ö’ =∂~ÚO\˜Ü«∞O^Õ â◊~°#fl=~å„`«=ÚÅÖ’ HõÅâ◊ ™ê÷Ѩ#
KÕã≤ K«O_ôáê~åÜ«∞}=Ú „áê~°OaèOz<å=Ú. P ã¨O=`«û~°=Ú#O^Õ
HÀ@Ñ¨Ê H˘O_»g∞^Œ =∞éÅ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆ=Ú [~°∞Ѩ٠J^Œ$+¨=ì Ú ÅaèOz#k.
P ã¨O=`«û~°=Ú#<Õ â◊~°#fl=~å„`« =∞Ǩϟ`«û==ÚÅO^Œ∞ â◊`«=$^Œ∞úÅQÆ∞
„|IINII"ÕII áÈ`«∞‰õÄz N~å=∞=¸iÎ ^ŒOѨ`«∞Å ã¨=∞Hõ∆=∞O^Œ∞
=∂QÆ$ǨÏ=Ú# „Ѩ^=Œä ∞ â◊`K« O« _ôÜ∂« QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOzuq∞. P<å\˜ #∞O_ç
<Õ\ ˜^•Hõ JqzÛù#fl=ÚQÍ QÆ}Ѩu, K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞, QÆ}Ѩu,
^Õg, =ã¨O`« #=~å„`«=ÚÅ∞, "Õ^Œã¨ÉèíÅ∞ KÕÜ«Ú@ N K«O_ô=∂`« Ü≥ÚHõ¯
Jáê~°Hõ$áêHõ\ÏHõ∆ |Å=∞#∞@ xâ◊ÛÜ«∞=Ú. D Ü«∂QÆã¨=∞Ü«∞=Ú# =∂
ѨÓ~°fi Ѩiz`«∞Å∞ NII q+¨µ‚Éèí@¡ t=â◊OHõ~°OQÍ~°∞ NNN #$ã≤OǨ#O^Œ
ÉèÏ~°f ™êfiq∞"å~°∞ =∞Ǩϟ^ŒÜ«ÚÅ#∞ =∂QÆ$ǨÏ=Ú#‰õΩ fã≤H˘x =K«∞Û@
=∂ѨÓ~°fi ѨÙ}ºqâı+¨=ÚQÍ <≥Ozuq∞. JѨC_»∞ H˘O^Œé∞ |∞∞ufiAÅ∞,
ѨO_ç`«„Ѩ=~°∞Å∞#∞ N #$ã≤OǨ#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfiq∞"åi ^•fi~å =∞O„`«
nH∆Í ã‘fiHÍ~°=Ú KÕÜ«∞=Öˇ#x „áÈ`«ûÇ≤ÏOz nHõ∆, ##∞„QÆÇ≤ÏOK«∞_»x
456

™êfiq∞"åiH˜x q#fl qOzi. 1980 ã¨O=`«û~°=Ú# â◊~°#fl=~å„u

=∞Ǩϟ`«û==ÚÅ∞ [~°∞ѨÙK«∞#fl â◊√Éèíã¨=∞Ü«∞=Ú# N ™êfiq∞"å~°∞
t+¨ºã¨"Õ∞`«=ÚQÍ =∂QÆ$ǨÏ=Ú#‰õΩ qKÕÛã≤ <å N=∞uH˜ ѨOK«^Œt =∞O„`«
nHõ∆##∞„QÆÇ≤ÏOz =∞=Ú‡ Hõ$`å~°∞÷Å#∞ *Ëã≤i. PÑ≤=∞‡@ N zQÆ∞~°∞áê\˜
t=Ü«∞ºQÍ~°∞ #∂~°∞~ÀAÅ∞ nHõ∆`À <å N=∞uH˜ ''K«O_ô ã¨Ñ¨Îâ◊ux——
ã¨q=~°=ÚQÍ áê~î=° Ú<ÕiÊ<å~°∞. =∞iÜ«Ú 1981Ö’ N „uHÀ\©âfi◊ ~°™êfiq∞
ã¨xflkèÖ’ Ü«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOK«∞ ã¨O^Œ~°ƒù=Ú# N™êfiq∞ "å~°∞
(H˘O_»kQÆ∞=Ù#) JHõ¯_»QÅÆ N =∞Ǩ=∂Ü«∂ K«O_ô^gÕ Ñ¨q„`åÅÜ«∞=∞O^Œ∞
„ѨMϺ ã¨g∞~ü QÍ~°∞ „¿Ñ~°}`À <å‰õΩ QÆ∂_» ѨOKåHõ∆s nHõ∆#∞ „Ѩ™êkOz
Hõ$`«Hõ$`«∞ºx QÍqOzi. W^ŒO`«Ü«Ú =∂^ŒOѨ`«∞ŠѨÙ~åHõ$`« ã¨∞Hõ$`«
qâı+¨=ÚQÍ `«ÅOzuq∞. N #$ã≤OǨ#O^ŒÉèÏ~°u™êfiq∞"å~°∞ ã¨fi~°‚
„QÍ=∞=ÚÖ’ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ – ^Õ"åÅÜ«∞=Ú xi‡Ozi "Õ∞=Ú ‰õÄ_®
KåÖÏ Ñ¨~åºÜ«∞=ÚÅ∞ ã¨fi~°‚ ‰õΩ@∞O| ã¨"Õ∞`«OQÍ ^Œi≈OK«@=Ú JK«@
Åe`åáê~åÜ«∞}=Ú KÕÜ«∞_»=Ú [iy#k.
1981 N #$ã≤OǨ#O^ŒÉèÏ~°f ™êfi=ÚÅ"åi Pjã¨∞ûÅ`À
=ã¨O`«#=~å„`«=ÚÅ∞, QÆ}Ѩu #=~å„`«=ÚÅ∞, â◊~°#fl=~å„`«=ÚÅ∞,
HÍsÎHõ=∂㨠nHõ∆ ã¨=∂~å^èŒ#Å∞ [~°∞ѨÙK«∞O\˜q∞.
1983–84, 85, 86 ã¨O=`«û~°=ÚÅÖ’ N #$ã≤OǨ#O^Œ ÉèÏ~°f
™êfi=ÚÅ"åi Pjã¨∞ûÅ`À =∞Ǩt=~å„`«∞Å∞, =ã¨O`«#=~å„`«∞Å∞,
QÆ}Ѩu #=~å„`«Å∞, â◊~°#fl=~å„`«∞Å∞, HÍsÎHõ=∂㨠nHõ∆Å∞, ÉèÏQÆ=`«
ã¨áêÎǨÏ=ÚÅ∞, HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞, N~å=∞Ѩ\Ïìaè¿+Hõ=ÚÅ∞ Ü«∞^ä•qkèQÍ
K«O_ô~°∞„^Œ QÆ}Ѩu, ã¨∞^Œ~°≈#, ™ê=¸Ç≤ÏHõ Åe`åáê~åÜ«∞}=ÚÅ∞ ^≥·=
„¿Ñ~°}`À [iy#q.
N "Õ∞_»™êx "≥∂ǨÏ<£QÍi`À ã¨Ç¨Ï„™ê=^è•#O q*Ï˝#=∞Ok~°OÖ’
=∂ Hõq∞\˜`À x~°fiÇ≤ÏOz<å=Ú. _®Hõì~ü |ã¨=ѨÙ#flÜ«∞º QÍ~°∞, _®Hõì~ü
 457

ǨÏ#∞=∞O`«~å=Ù QÍ~°∞, _®Hõì~ü „Ѩ™ê^Œ~åÜ«∞‰õΩÅѨu QÍ~°∞, P_ç@~ü

ÅHõ∆ ‡}~å=ÙQÍ~°∞, "Õ∞=Ú, Ñ≤.^Œ`«Î„Ѩ™ê^£QÍ~°∞ Hõeã≤ x~°fiÇ≤ÏOz<å=Ú.
1987–88 ã¨O=`«û~°=ÚÅÖ’ N "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞} ã¨^Œã¨∞û,
ѨÙ#~°fiã¨∞ #∞O_ç ѨÙ#~°fiã¨∞ =~°‰õΩ 27 ~ÀAÅ∞ "≥Ú^Œ\ ˜ ~ÀA# N
HõÖÏ¡i K«O„^Œ=∞øoQÍ~°∞ J^茺Hõ∆`«# N z#flrÜ«∞~°∞ ™êfiq∞ "å~°∞
„áê~°OaèOz<å~°∞.
~å=∂Ü«∞} LѨ<åºã¨=ÚÅ∞, ~å„+¨ì=Ú #Å∞=¸ÅÅ #∞O_ç
™êfi=ÚÅ∞"å~° ∞ , Ѩ O _ç ` « ∞ Å∞ =zÛ LѨ < åºã¨ = ÚÅ∞ WzÛ<å~° ∞
=∞Ǩt=~å„u, =ã¨O`« #=~å„`«=ÚÅ∞, QÆ}Ѩu #=~å„`«=ÚÅ∞
â◊~°#fl=~å„`«=ÚÅ∞, HÀ@ѨÊH˘O_» ˆH∆„`«=Ú#O^Œ∞ HÍsÎHõ=∂㨠ã¨O`«~°Ê}
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ [iÑ≤Oz<å=Ú.
1989–90 ã¨O=`«û~°=ÚÅÖ’ =ã¨O`«#=~å„`«=ÚÅ∞, "åºã¨„Ѩ}©`«
=∞ǨÉèÏ~°`« ã¨ÉèíÅ∞, N=∞^•ƒùQÆ=`« ã¨ÉèíÅ∞, 40 ~ÀAÅ∞ QÆ∞O@∂~°∞
Jâ’H±#QÆ~Öü ’ =∂ „áêOQÆ}OÖ’ 100=∞Ok ѨO_ç`∞« ÅKÕ LѨ<åºã¨=ÚÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOz<å=Ú.
ÃÇ· Ï ^Œ ~ åÉÏ^Œ ∞ Ö’x <å\ ˜ =ÚYº=∞O„u N#O^Œ = ¸i
`å~°Hõ~å=∂~å=Ù „¿Ñ~°}`À <åKå~°=Ú#O^Œ∞ 'qâßfiq∞„`«— K«Å#z„`«
P~°OÉèxí q∞`«=Î Ú JHõ~∆ Å° HõÅ∆ 24 QÍÜ«∞„f K«O_ô~∞° „^Œ, ã¨∞^Œ~≈° #, QÆ}Ѩu
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞#∞, 27 ~ÀAÅ∞ 70 =∞Ok |∞∞uÎ fi‰õΩ¯Å`À x~°fiÇ≤ÏOz<å~°∞.
=∞~°Å QÆ}Ѩu #=~å„`«=ÚÅ∞, â◊~#° fl= ~å„`«=ÚÅ∞ ‰õÄ_» QÆ∞O@∂~°∞Ö’#∞
[iy#q.
1991 㨠O =`« û ~° = Ú# ™œ~° Ü « ∂ QÆ = Ú, K« O _ô Ü « ∂ QÆ = ÚÅ∞
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’x N â◊$OˆQs â◊OHõ~°=∞~î°=Ú #Å¡‰õΩO@ #O^Œ∞,
N ^Œ`å΄`ÕÜ«∞Å∞ [_ç˚QÍ~°∞, N „uq„Hõ=∞~å=Ù ÖÏÜ«∞~ü QÍ~°¡ Pi÷Hõ
ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À [iy#q.
458

HÀ@ѨÊH˘O_»Ü«∞O^Œ∞ 40 ~ÀAÅ∞ HÀ\˜ aÖÏfi~°Û#, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=Ú,

J`«ºO`« "≥É· =íè =ÚQÍ [~°∞Ѩ|_ç#q. ™ê=¸Ç≤ÏHõ J#fl^•#=Ú [iy#k.
"Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞Å∞ N =OQÆÅ Hõ$+¨‚=¸iÎQÍ~°∞ WOHÍ ZO^Œ~À ÃÑ^ŒÌÅ ^•`«Å
ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ [iy#k.
1992= ã¨O=`«û~°OÖ’ Hõ$ëê‚ Ñ¨Ù+¨¯~° ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚQÆ n~°ã… „¨ `«Ü∂« QÆ=Ú
29 ~ÀAÅ∞ Hõ$ëê‚#n f~°=Ú# JdÖÏO„^èŒ ™ê^èŒ∞ Ѩi+¨`ü =∞Ǩã¨ÉèíÅ∞,
K«O_ô, ~°∞„^Œ, QÆ}Ѩu, ã¨∞^Œ~°≈#Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ Åe`å
áê~åÜ«∞}Å∞, ã¨∞"åã≤hѨÓ[Å∞, 90"ÕÅ =∞OkH˜ ÃÑ·QÍ J#fl^•#=Ú,
[iy#k. D Ü«∂QÆ=Ú#‰õΩ Nâ◊$OˆQi Ñ‘~îåkèѨ`«∞Å∞ N ÉèÏ~°ff~°÷
™êfiq∞"å~°∞, N HõOz Ѩ~=° ∂Kå~°º™êfi=ÚÅ"å~°∞ N K«O„^ŒâYı ~° ã¨~ã° fi¨ u
™êfiq∞"å~° Å ∞ Pj㨠∞ ûÅOkOKå~° ∞ . D Ü« ∂ QÆ = Ú#∞ NQÆ } Ѩ u
ã¨zÛ^•#O^Œ ™êfiq∞"å~°∞ „áê~°OaèOz z=i (29) ~ÀA# ѨÓ~å‚Çï¨ uÖ’
QÆ∂_» "åˆ~ áêÖÁæ<åfl~°∞. N #$ã≤OǨ#O^Œ ÉèÏ~°f™êfi=ÚÅ"å~°∞, N
„Ѩ}"å#O^Œyi™êfi=ÚÅ"å~°∞, Nt=z^•#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfi=ÚÅ"å~°∞
N [<å~°Ì<å#O^Œ ã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"å~°∞, NѨO_ç`« QÀѨ^Õ= âß„ã≤ÎQÍ~°∞.
WOHÍ ZO^Œ~À ™êfi=ÚÅ∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞ áêÖÁæx Pj~°fikOz<å~°∞. D
Ü«∂QÆ=Ú#‰õΩ Pi÷Hõ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù
QÆ∞O@∂~°∞, q[Ü«∞"å_» Z.ÔH. "≥∂ǨÏ<£~å=ÙQÍ~°∞ WOHÍ ZO^Œ~À
Pi÷HõOQÍ ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞. D „Hõ`«∞=Ù Öˇ·ÖÏ#QÆ~ü, LO_»=e¡ =^ŒÌ
[~°∞Ѩ|_ç#k.
1992= ã¨O=`«û~°=Ú# HõÅ∂¡i K«O„^Œ=∞øoyi ã¨O㨇~°}ã¨Éèí
ɡ [ "å_» QÀáêÅÔ ~ _ç ¤ Q Í~° ∞ P^è Œ fi ~° º =ÚÖ’ q*Ï˝ # =∞Ok~° = ÚÖ’
[~°∞Ѩ|_ç#k.
1993= ã¨O=`«û~°=Ú# =ã¨O`« #=~å„`«=ÚÅ∞, q[Ü«∞"å_»
\˜.\˜._ç HõÖϺ}=∞O_»Ñ=¨ ÚÖ’ N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`∞« ÅKÕ
 459

Hõ#Hõ^Œ∞~åæ ^ÕqH˜ |OQÍ~°∞ H˜s@ ã¨=∞~°Ê} K«O_ôÜ«∂=Ú ã¨∞^Œ~°≈

Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞.
#=O|~°∞ HÍsÎHõ=∂ã¨=Ú áœ~°‚q∞ #O^Œ∞ Nâ‹·Å=ÚÖ’ ~°[`«
~°∞„^•Hõ∆=∞O_»Ñ¨ ã¨=∞~°Ê}, K«O_ô, ~°∞„^ŒQÆ}Ѩu, Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, H˘xfl
ÅHõ∆Å náê~å^èŒ#Å∞ JѨ~°ÔH·ÖÏã¨=ÚQÍ ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞, N~åÜ«∞áê\˜
^ŒOѨ`«∞Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À [iy#q.
1994= ã¨O=`«û~°=ÚÖ’ Y=∞‡O lÖÏ¡, QÀáêÅѨÙ~°=ÚÖ’
~å=∂ÅÜ«∞O, t"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨Åª ∞, ~°∞„^Œ, K«O_ôÜ∂« QÆ=ÚÅ∞ [iÑ≤<å=Ú.
QÆ∞O@∂~°∞Ö’ =ã¨O`«#=~å„`«∞Å ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ kfifÜ«∞ "åb‡H˜
~å=∂Ü«∞} ã¨^Œã¨∞û [~°∞Ѩ|_≥#∞. K«O_ô ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ ‰õÄ_»
[~°∞Ѩ|_ç#q.
K«O_ô, ~°∞„^Œ, QÆ}ѨuÜ«∂QÆ=ÚÅ∞, `«∞ÖÏ˚ѨÓ~ü Éèí"åh^Õq
ã¨xflkèÜ«∞O^Œ∞ K«O_ô Ǩϟ=∞=Ú, N+≤s¤ ™ê~ÚÉÏÉÏ "åiH˜ +≤s¤Ö’
N~åÜ«∞áê\˜ ^ŒOѨ`«∞ÅKÕ H˜s@ã¨=∞~°Ê} [iy#q.
JÜ≥∂^茺, HÍt, Ü«∂QÆO\˜, P<≥Q˘Ok, JÅOѨÙ~°=Ú, Nâ‹·ÅO,
ã¨∞xflÃÑO@, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ÅÖ’ – K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞, QÆ}Ѩu
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q.
QÆ∞O@∂~°∞Ö’x Ѩ\ÏìaèѨÙ~°=Ú#O^Œe ǨÏiǨÏ~°ˆH∆„`«=ÚÖ’ HõOz
HÍ=∞HÀ\˜ Ñ‘~îåkèѨu Ѩ~°=∂Kå~°º NNN K«O„^ŒâıY~° ã¨~°ã¨fif™êfiq∞
"åi â◊`«[Ü«∞Ou L`«û==ÚÅÖ’ K«O_ô, ~°∞„^Œ, QÆ}Ѩu, Ü«∂QÆ=ÚÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q. <å\˜ =ÚYº=∞O„u N q[Ü«∞ÉèÏ㨯~°Ô~_ç¤ QÍ~°∞
áêÖÁæ<åfl~°∞. ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å∞ Pi÷HõOQÍ
ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞.
460

QÆ ∞ O@∂~° ∞ Ö’ âı ë êK« Ö Ï„â◊ = ∞=ÚÖ’ q„QÆ Ç ¨ Ï „Ѩ u +¨ ª Å ∞ N

q^•º#O^Œyi ™êfi=ÚÅ"å~°∞ ã¨=∞Hõ∆=Ú# É’^è•#O^Œyi ™êfi=ÚÅ"åi
^•fi~å [~°∞Ѩ|_ç#q.
J#O`«=~°áêÊ_»∞Ö’ t"åÅÜ«∞ ѨÙ#ó x~å‡}=Ú, „Ѩu+¨Åª ∞ QÍqOѨ
|_ç#q. N=e"Õ\ ˜ #~°ã≤OǨ~å=ÙQÍ~°∞, „QÍ=∞„Ѩ[Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
~°∞„^Œ K«O_ôÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q. D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ N
#$ã≤OǨ#O^Œ™êfiq∞"å~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
1994 J<åfl~°=Ú (zÅHõÅ∂i¿Ñ@) „QÍ=∞=ÚÖ’ ~å=∂ÅÜ«∞ „Ѩu+¨ì
N#$ã≤OǨ#O^Œ™êfiq∞"åiKÕ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q.
1995 Ѷ„≤ |=i 5= `åsY∞ ~°^ãŒä Ѩ qΨ ∞ ~ÀA# ÉèÏ~°f^è•i‡Hõ q*Ï˝#
Ѩi+¨`ü „áê~°OaèOz<å=Ú. N #$ã≤OǨ#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ
D Jâ’H±#QÆ~ü, 4/2, QÆ∞O@∂~°∞, N ÉÁÖˡѨe¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞}QÍi
^ŒOѨ`«∞Å QÆ$ǨÏOÖ’ ã¨Oã¨÷#∞ "Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞Å∞, ÃÑ^ŒÌÅ ã¨=∞Hõ∆=Ú#
„áê~°OaèOz<å~°∞.
1995 =∂iÛ t=~å„uH˜ Hõ$ëê‚ lÖÏ¡ ÃÑ^ŒÑ¨ÙeáêHõ „QÍ=∞=ÚÖ’
~°∞„^Œ, K«O_ôÜ∂« QÆ=ÚÅ∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ Åe`å áê~åÜ«∞}=ÚÅ∞, ã¨∞=∂~°∞
1000 =∞OkKÕ ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞, =∞}˜nfiѨ ã¨ÉÅíè ∞, N=∞u =Úã¨∞#∂i
"≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù, ã¨∞*Ï`« ^ŒOѨ`«∞Å∞ =∞iÜ«Ú „QÍ=∞ „Ѩ[Å ã¨Ç¨Ü«∞
ã¨ÇϨ HÍ~°=ÚÅ`À "≥É· =íè =ÚQÍ [iy#q. 108 ‰õΩO_»=ÚÅ`À ™ê=¸Ç≤ÏHõ
Ü«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q.
1995 "Õ∞ <≥ÅÖ’ Z~°∞HõÅѨÓ_çÖ’ ã¨Ç¨Ï„㨠K«O_ôÜ«∂QÆ=Ú ~°∞„^Œ,
QÆ}Ѩu Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, HÀ\˜ Åe`å ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞ áê~åÜ«∞}Å∞,
ã¨∞"åã≤hѨÓ[Å∞, N zxfl™êfiq∞x, N P`«∂‡i 㨈~fiâ◊fi~°~å=ÙÅ
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=ÚÅ`À [iy#q.
 461

E<£ <≥ÅÖ’ u~°∞`«Î}˜Ö’ Nã¨∞„|Ǩχ}˺â◊fi~° ™êfiq∞H˜ "≥O_ç

=∞Hõ~°`À~°} ã¨=∞~°Ê}.
EÖˇ· <≥ÅÖ’ HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’x "Õ=ÚÅ"å_» N~å[~å*Ëâ◊fi~°
™êfiq∞"åiH˜ "≥O_ç~°∞„^•Hõ∆ =∞O_»Ñ¨ ã¨=∞~°Ê} =∞Ǩϟ`«û==Ú# K«`«∞ˆ~fi^Œ
ǨÏ=#=Ú, QÆ}Ѩu, ~°∞„^Œ, K«O_ô, Ǩϟ=∞=ÚÅ∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ Åe`å
áê~åÜ«∞}=ÚÅ∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞, "≥‰· Ωõ O~î° HÔ Ö· Ï㨠=∞}˜nfiѨ
ã¨ É è í Å ∞ [iy#q. D HÍ~° º „Hõ = ∞=Ú#, <å\˜ =ÚYº=∞O„u N
Ü«∞<£.\˜.~å=∂~å=ÙQÍ~°∞ áêÖÁæx N QÆ}Ѩu `«`«fi"≥·Éèí= ѨÙã¨ÎHõ=Ú#∞
Pq+¨¯iOKå~°∞. N~åÜ«∞áê\˜ ™êOÉt=~å=ÙQÍi ^ŒOѨ`«∞Å∞ Pi÷Hõ
=#~°∞Å#∞ ã¨=∞‰õÄ~åÛ~°∞.
QÆ∞O@∂~°∞Ö’ \˜.\˜._ç HõàϺ} =∞O_»Ñ¨=Ú#O^Œ∞ =∞Ǩ^Œ∞ƒù`«
âßOuÜ«∂QÆ=Ú, \˜\_˜ ç "Õ^ÑŒ O¨ _ç`∞« ÅKÕ ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù QÍ~°∞,
\˜\ ˜_ç "å~°∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. \˜.\˜._ç. W.X.
Ñ≤.q.~°"∞Õ +πQÍ~°∞ |$O^•=<£QÍÔ~<¤ û£ N "ÕOHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞"åi q„QÆÇ¨ Å#∞
W=fi\ÏxH˜ P"≥∂kOz<å~°∞.
1996 ã¨OIIÖ’ kfifÜ«∞ n~°… 㨄`«Ü«∂QÆ=Ú Hõ$ëê‚#n f~°=Ú#
QÀHõ~åA QÆOQÆ~åA ã¨÷Å=Ú#O^Œ∞ qâ◊fiâßOu H˘~°‰õΩ 14.4.96 #∞O_ç
22.5.96 =~°‰õΩ 48 ~ÀAÅ∞ =∞}˜nfiѨ ã¨ÉèíÅ∞, JÜ«Ú`« K«O_ô
Ü«∂QÆ=Ú, ~°∞„^ŒÜ∂« QÆ=Ú, QÆ}ѨuÜ«∂QÆ=ÚÅ∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ q+¨µ,‚ Åe`å
ã¨ÇϨ „ã¨<å=∞™È΄`« áê~åÜ«∞}Å∞ H˘xfl HÀ@∞¡ [iy#q. ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞
[ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fiu, N q[ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fiu ™êfi=ÚÅ∞ "å~°∞, N
#$ã≤OǨ#O^ŒÉèÏ~°f ™êfi=ÚÅ "å~°∞, N [<å~°Ì<å#O^Œ ™êfiq∞, N
„u^ŒO_ç z#lÜ«∞º~ü ™êfiq∞"å~°∞, ÜÕ∞ˆ~Ê_»∞ q^•º#O^Œyi, N
t=z^•#O^Œ ÉèÏ~°u ™êfiq∞"å~°∞ ‰õΩ~åÎà◊O N PKå~°º â◊OHõ~å#O^Œyi
™êfiq∞"å~°∞, N „Ѩã¨<åfl#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞, z#‡Ü«∞q∞+¨<£ ™êfiq∞x
462

âß~°^•„Ñ≤Ü∂« #O^Œ =∂`år QÍ~°∞ =∞Ô~O^Œ~À ™êfi=ÚÅ∞ ѨO_ç`=« ~ˆ }∞ºÅ∞

=zÛ Pjã¨∞ûÅ#OkOzi. D Ü«∂QÆ=Ú#‰õΩ NÜ«Ú`«∞Å∞ QÀHõ~åA
QÆOQÆ~åA ^ŒOѨ`«∞Å∞, N ÉÏÑ≤~åAQÍi ^ŒOѨ`«∞Å∞, N J_»∞ã¨∞=∞e¡
Hõ$+¨‚"≥∂ǨÏ#~å=Ù QÍ~°∞, N~åÜ«∞áê\˜ ã¨∞Éσ~å=Ù, NQÍ~°áê\˜ áêO_»∞
~°OQÍ"≥∂ǨÏ<£‰Ωõ =∂~ü =∞iÜ«Ú QÆ∞O@∂~°∞, q[Ü«∞"å_» ѨÙ~°„Ѩ=ÚY∞Å,
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [iy#q. HÀÜ«∞ <åQÆÜ«∞º ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞,
H˘=∂‡Åáê\˜ HÀ@Ü«∞ºQÍ~°∞, =∂ ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À KÕã≤#
¿ã=Å∞ =∞~°∞=~åxq. D 㨄`«Ü«∂QÆ=Ú xifiѶ¨∞fl=ÚQÍ H˘#™êy#k.
1996 QÆ∞O@∂~°∞Ö’ â◊~°#fl=~å„`«∞Å ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÆ K«O_ô~°∞„^Œ
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q. Hõ#Hõ^Œ∞~°æ (q[Ü«∞"å_») J=∞‡"åiH˜
=∞Hõ~°`À~°}=Ú <å\˜ ~å„+¨ìѨu N â◊OHõ~°^ŒÜ«∂àò â◊~°‡QÍi ã¨=∞Hõ∆=Ú#
N ~åÜ«∞áê\˜ ™êOÉt=~å=Ù ^ŒOѨ`«∞ÅKÕ ã¨=∞iÊOK«|_ç#k.
1996Ö’ =∞Ǩt=~å„uH˜ Nâ‹Å· yi „Ѩ^HŒ }∆˜ KÕã≤ „(uѨÙ~åO`«H=õ Ú,
t^Œú=@ì=Ú, J
ÅOѨÙ~°=Ú, *’QÆ∞ÖÏO|, L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~°=Ú, Nâ‹·ÅO)
K«O_ô, ~°∞„^Œ QÆ}Ѩu Ǩϟ=∞=ÚÅ∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ Åe`å áê~åÜ«∞}Å∞,
„Éèí=∞~åOÉÏ ^ÕqH˜ ã¨∞=~°‚ =∞Hõ~°`À~°} ã¨=∞~°Ê} N~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`«∞ÅKÕ [iy#k.
1996Ö’ QÆ∞O@∂~°∞ q*Ï˝#=∞Ok~°OÖ’ Z<£.\˜.~å=∂~å=ÙQÍi
ã¨O㨇~°} ã¨ÉèíÅ∞, âßOuǨϟ=∞=ÚÅ∞ [iÑ≤Oz<å=Ú.
P#Q˘Ok (Hõ~å‚@Hõ) N =∂`å =∂}˜ˆHºâ◊fii J=∞‡"åi =^ŒÌ
™ê^èŒ∞ã¨ÉèíÅ∞ ëÈ_»â◊ (16) Ü«∞[˝‰õΩO_»=ÚÅ`À Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ [iy#q.
=ã¨O`« #=~å„`«=ÚʼnõΩ kfifÜ«∞ "åºã¨ÉèÏ~°`« „Ѩ=K«# ã¨^Œã¨∞û,
K«O_ô, ~°∞„^Œ, QÆ}Ѩu Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ Åe`åáê~åÜ«∞}=∞Å∞,
ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞, N =∞ǨÉèÏ~°`« q=∞~°≈# „QÆO^äŒ=ÚÅ∞ (1, 2
 463

ÉèÏQÆ=ÚÅ∞) Pq+¨¯~°} HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ [iy#q. D „Hõ`«∞=ÙÖ’ KåÖÏ

=∞Ok ™êfi=ÚÅ∞ ѨO_ç`«∞Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
"Õ∞, E<£, AÖˇ· <≥ÅÖ’ =\˜Kì ~≥ ∞° ‰õÄ~°∞Ö’ t"åÅÜ«∞, „Ѩu+¨,ª =∞^è∞Œ ~°
|$O^•=#ˆH„∆ `« =∞O^Œ∞ ~å^è•Hõ$+¨‚ =∞Ok~°=Ú#‰õΩ NHõ$+¨‚ |Å~å=∞™êfiq∞
P^èfiŒ ~°º=Ú# â◊O‰õΩ™ê÷Ñ#¨ HÀ@ѨÊH˘O_» kQÆ∞= P~°º"≥â· º◊ 㨄`«=Ú Ü«∞O^Œ∞
#=∞t≈"åÜ«∞<å=∞ ѨOKåHõ∆s Ü«∞[˝=Ú, QÆ}Ѩu, â◊~°#fl=~å„`«=ÚÅÖ’
Ü«∞^ä•qkèQÍ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ [iy#q. N ^èŒ#=∞‡QÍi P^èŒfi~°º=ÚÖ’
x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#q.
1998 ã¨O=`«û~°=ÚÖ’ =∞Ǩt=~å„uH˜ HÍHÍx N„Éèí=∞~åOÉÏ
ã¨"Õ∞`« =∞ÖË¡â◊fi~°™êfiq∞H˜ "≥O_ç ~°∞„^•Hõ∆ =∞O_»Ñ¨=Ú ã¨=∞~°Ê}.
J#O`«=~°=ÚÖ’ N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù, N áÈÅ∞
~°OQÍ~å=Ù =∞iH˘O^Œ~°∞ ã¨Ç¨Ï$^ŒÜ«ÚÅ∞, =^•#∞ºÅKÕ xi‡Oz# HõàϺ}
=∞O_»Ñ¨ xi‡Oz „áê~°OÉè’`«û==Ú [iy#q.
Nâ‹·Å=Ú ^Õ=™ê÷#=ÚÖ’ N=∞u =Úã¨∞#∂i ã¨∞*Ï`«, u~°∞Ѩu
^Õ=™ê÷#O"åi ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À 11 ~ÀAÅ∞ QÆ}Ѩu, ~°∞„^Œ, K«O_ô,
^Œ`å΄`ÕÜ∞« Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ Åe`å ã¨ÇϨ „ã¨<å=∞ áê~åÜ«∞}Å∞,
ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞ [iy#q. \˜.\˜._ç. W.X. Z"£∞.q<åÜ«∞Hõ~å=Ù QÍ~°∞
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«_»"≥∞ÿ#k.
1998 E<£ Ö ’ LOQÆ ∞ @∂~° ∞ „QÍ=∞=ÚÖ’ t"åÅÜ« ∞ =Ú,
"Õ}∞QÀáêÅ™êfiq∞, „QÍ=∞^Õ=`« „Ѩu+¨Åª ∞ [iy#q. D „Ѩu+¨Åª Ö’ Nâ‹Å· O
NNN [<å~°Ì<å#O^Œã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"å~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. N ~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=Ù QÍi ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ∞, „QÍ=∞„Ѩ[Å∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
"Õ^Œ„ÉÏǨχ}∞Å`À „Ѩu+¨ªÅ∞ [iy#q.
PQÆ+¨µì<≥ÅÖ’ HÀ@ѨÊH˘O_» PÅÜ«∞ѨÙ#~Àaè=$kú H˘~°‰õΩ QÆ}Ѩu,
464
~°∞„^Œ, K«O_ôÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#q. QÆ∞O@∂~°∞Ö’ QÆ}Ѩu,
^Õg#=~å„`«∞Å∞ ‰õÄ_» [iy#q.
#=O|~ü <≥ÅÖ’ Ô~O_»= Nâ‹·Åyi „Ѩ^ŒH˜∆}, =∞e¡HÍ~°∞˚# ™êfiq∞
"åiH˜ |OQÍ~°∞ [\ÏE@=Ú, (H˜s@O) „Éèí=∞~åOÉÏ ^ÕqH˜ ã¨∞=~°‚
Kè„« `«=Ú, K«O_ô, ~°∞„^Œ, Ǩϟ=∞=ÚÅ∞, _®II Q˘@∞ì=ÚHõ¯Å JOHõ=∞~åAQÍ~°∞
~°zOz#, 'PÜ«Úˆ~fi^Œ ã¨∞ÉèÏ+≤`« ™êÇ≤Ï`«º—=∞#∞ „QÆO^äŒ Pq+¨¯~°}=Ú,
™ê=¸Ç≤ÏHõ ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞, N~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å
QÀy<Õx Hõ#HõÜ«∞ºQÍ~°∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [iy#q.
_çâ◊O|~üÖ’ ¿Ñˆ~K«~°¡ N HõàϺ}Ï#O^Œ ÉèÏ~°f ˆH∆„`«=∞O^Œ∞
N#$ã≤OǨ#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfiq∞"åi „Ѩ^=Œä ∞ P~å^è#Œ ã¨O^Œ~ƒ° =ù Ú# Åe`å
K«O_ô Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ [iy#q.
1999 [#=iÖ’ Nâ‹·ÅO HõOz"åi =∞~î°=Ú#O^Œ∞ K«O_ô
~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ [iy#q.
1999 Ѷ„≤ |=iÖ’ HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ N „uHÀ\©âfi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞
ѨÙ#~°∞^Œú~°} „Ѩuëêª ‰õΩOÉèÏaè¿+Hõ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÆ QÆ}Ѩu, ^ŒH˜∆}Ï=¸iÎ
™êfiq∞, ã¨∞„|Ǩχ}º™êfiq∞ Q˘Ñ¨Ê #Ok „Ѩu+ª̈Å∞, N™êfiq∞"åiH˜ "≥Ú^Œ\ ˜
Éè‰í Ωõ _Î #·≥ ™êÖˇOHõÜ∞« º ™êfiq∞ ¿Ñ~° XHõ Jaè¿+Hõ =∞O_»Ñ=¨ Ú xi‡OK«_O» `À
QÆ}Ѩu, ~°∞„^Œ, K«O_ôÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q. D ^Õ"åÅÜ«∞=Ú
ѨÙ#ifl~å‡}=Ú† ‰õΩOÉèÏaè¿+Hõ=ÚÅÖ’, áêÅ∞ѨOK«∞H˘#∞@ =∂ ѨÓ~°fi
ѨÙ}ºÑ¶¨ÅO. D ™êfiq∞"åi¿ã= J^Œ$+¨ìOQÍ ÉèÏqã¨∞Î<åfl=Ú. D
HÍ~°º„Hõ=∞=Ú#‰õΩ =ÚYº=∞O„u N <å~åK«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞, NHÀ_≥Å
t=„Ѩ™ê^Œ~å=ÙQÍ~°∞, J<ÕHõ =∞Ok =∞O„`«∞Å∞, NN â◊$OˆQs Ñ‘~åî kèÑ`¨ ∞« Å∞
Éè Ï ~° f f~° ÷ ™ êfiq∞"åi Pj㨠∞ ûÅ`À N t=QÆ O QÆ Ñ‘ ~ î å kè Ñ ¨ ` « ∞ Å∞
N ã¨zÛ^•#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfiq∞"å~°∞, Uˆ~Ê_»∞ N q^•º#O^Œyi
™êfiq∞"å~°∞, N q^•º ã¨fi~°∂áê#O^Œyi ™êfi=ÚÅ"å~°∞ HÍà◊ǨÏã≤Î,
 465

z#‡Ü«∞q∞+¨<£ ™êfiq∞x N âß~°^• „Ñ≤Ü«∂#O^Œ=∂`år, =∞Ô~O^Œ~À

™êfi=ÚÅ∞, ÃÑ^ŒÌÅ, ã¨=∞Hõ∆=Ú# "≥·Éèí==ÚQÆ „Ѩu+¨ª [~°∞Ѩ|_ç, t"å~°Û#
J#∞ „QÆO^äŒ=Ú Pq+¨¯iOѨ|_ç#k. D „Hõ`«∞=Ù‰õΩ ^Õ=™ê÷#=Ú "å~°∞,
HõOk=∞à◊§ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù, N z\˜áÈ`«∞ =∞™êÎ#Ü«∞º, N Ü«∞_»¡áê\˜
Jâ’H±‰õΩ=∂~ü QÍ~°∞, N ÃÑ~°∞=∂à◊§ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ WOHÍ ZO^Œ~À J*Ï˝`«
Éèí‰õΩÎÅ∞ ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞. D HÍ~°º„Hõ=∞=Ú "≥Ú`«ÎO ZO_À"≥∞O@∞"å~°∞
_®Hõì~ü HÀ_≥Å t=„Ѩ™ê^£ QÍi Ѩ~°º"ÕHõ∆}Ö’ [iy#k.
"Õ∞<≥ÅÖ’ QÆ∞O@∂~°∞ |$O^•=<£ QÍÔ~¤<£ N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞"åi
„Ѩu+¨ª, K«O_ôǨϟ=∞=ÚÅ∞ ^•`«Å∞ QÆ∞_ç Hõq∞\˜ ã¨Éèí∞ºÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
[iy#q. D „Hõ`«∞=ÙÖ’ KåÖÏ=∞Ok Ñ‘~îåkèѨ`«∞Å∞, P„â◊=∂kèѨ`«∞Å∞,
=∞O„`«∞Å∞ KåÖÏ =∞Ok áêÖÁæ<åfl~°∞. Ѩ~åâ◊~°O g~°~åѶ¨∞"åKå~°∞ºÅ∞
QÍ~°∞, "åi ‰õΩ=∂~°∞_»∞ [QÆ<åfl^äKŒ å~°∞ºÅ∞ QÍ~°∞ "åi P^èfiŒ ~°ºOÖ’ "≥M· Ï#ã¨
„Ѩu+¨ª [iyOk. KåÖÏ "≥·Éèí==ÚQÍ J#fl^•#O, ã¨∞"åã≤#∞ŠѨÓ[Å∞
[iy<å~Ú.
E<£ < ≥ Å Ö’ Q˘\˜ ì á ê_» ∞ Ö’ PO[<Õ Ü « ∞ ™êfiq∞"åi „Ѩ u +¨ ª
K«O_ôÇϨ Ÿ=∞=∞Å∞, ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞ [iy#q. z#lÜ«∞º~ü™êfiq∞"åiKÕ
„Ѩu+≤ªOKå~°∞. QÆ∞O@∞Ѩe¡ HÀ>Ëâ◊fi~°~å=Ù, ~å=∞eOˆQâ◊fi~°~å=Ù QÍ~°∞¡
ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À PQÆãπì <≥ÅÖ’ HÀ@ѨÊH˘O_»Ü«∞O^Œ∞ ~°∞„^ŒK«O_ôÜ«∂QÆ=ÚÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#q. QÆ}Ѩu #=~å„`«=ÚÅ∞, â◊~°#fl=~å„`«=ÚÅ∞,
ã¨Ç¨Ï„ã¨K«O_ô, ~°∞„^Œ, QÆ}Ѩu Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ QÆ∞O@∂~°∞Ö’ [iy#q.
1999= 㨠O =`« û ~° O Ö’ ÃãÃÑì O |~ü , JHÀì | ~ü Ö ’ ã¨ Ç ¨ Ï „ã¨
K«O_ôÜ«∂QÆ=Ú, K«`«∞~å=$u, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=Ú, `«~°Ê}Å∞ [iy#q.
2000 ã¨OIIÖ’ Ѷ≤„|=iÖ’ HÀ@ѨÊH˘O_» ˆH∆„`«=ÚÖ’ _®II ÔH.
t=„Ѩ™ê^£~å=ÙQÍi „¿Ñ~°}`À XHõ ^蕺#=∞Ok~°O Q˘Ñ¨Ê Ü«∂QÆâßÅ
xi‡OK«_»O [iy#k. D Ü«∂QÆâßÅ =∞Ǩt=~å„u ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ
466

Hõg∞+¨#~ü ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºOQÍ~°∞ „áê~°OaèOz<å~°∞. D Ü«∂QÆâßÅÖ’

=∂ã¨t=~å„u Ѩ~°fik#=ÚÅÖ’ K«O_ô ~°∞„^ŒÇ¨ÏŸ=∞=ÚÅ∞ [~°∞QÆ∞#@∞¡
x~°‚~ÚOz<å~°∞. ÉèÏ~°f^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü ^•fi~å J#flѨÓ~°‚ 㨄`«=Ú
N z\˜ìáÈ`«∞ =∞™êÎ#Ü«∞º, ^èŒ#ÅH˜∆ ‡ HÍ@<£"å~°∞ ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À
qHÍãπ HÍÖËl _≥·Ô~Hõì~ü N Ñ≤.q. â◊OHõ~°~å=ÙQÍ~°∞ N HõOk=∞à◊§
<åˆQâ◊fi~°~å=Ù N Hõ_çÜ«∂Å ~°"Õ∞âò ÉÏ|∞ N QÆ\ ˜ì<Õx QÀ=~°ú<£ ~å=Ù, N
Z_»¡áê\˜ Jâ’H±‰õΩ=∂~üQÍ~°Å Ѩ~°º"ÕHõ∆}Ö’ xi‡OѨ|_ç#k.
2001 = ã¨O=`«û~°OÖ’ 11 =∂ã¨=ÚÅ∞ „Ѩu =∂ã¨t=~å„u
Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ [iÑ≤Oz<å=Ú. <≥ʼnõΩ 1 ~ÀA‰õΩ 11 =∞Ok K˘Ñ¨ÙÊ#
11 =∂ã¨=ÚÅ∞ =∂ã¨t=~å„u [iy<å~Ú.
"Õ∞<≥ÅÖ’ N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú# K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú,
™ê=¸Ç≤ÏHõ ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞ [iy#q. `˘e UHÍ^Œt ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ
~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=Ú K«O_ôÜ«∂QÆO HÀ@ѨÊH˘O_»g∞^Œ [iy#q. QÆ∞O@∂~°∞
Psìã≤ HÍÅhÖ’ PO[<ÕÜ∞« ™êfiq∞ ^èfiŒ [ „Ѩu+¨,ª K«O_ô Ǩϟ=∞=Ú [iy#q.
01-05-2001# á⁄@∂¡i „QÍ=∞=ÚÖ’ ~å=∂ÅÜ«∞ „Ѩu+ª̈ QÆ_çѨÓ_ç
~åÜ«Ú_»∞ P^èŒfi~°ºOÖ’ [iy#k.
02-05-2001# *ÏÖÏk „QÍ=∞=ÚÖ’ ǨÏiǨÏ~° ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÅ∞
„Ѩu+¨ªÅ∞ „j HõOzHÍ=∞HÀ\˜ [ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"åi ã¨fiǨÏã¨Î=ÚÅ`À
[iy#q. HõOk=∞à◊§ g~°~åѶ¨∞=Ü«∞ºQÍi ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ∞ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù,
Hõ O Éè í O áê\˜ <åˆ Q â◊ fi ~° ~ å=Ù „QÍ=∞ã¨ É è í ∞ ºÅ ã¨ Ç ¨ Ï HÍ~° O `À Q˘Ñ¨ Ê QÍ
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
03-05-2001# HÀ"≥∞~°Ñ¨Ó_çÖ’ ÉÁ_»∞¤~å~Ú „Ѩu+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k.
04-05-2001# "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞}O g∞^Œ „j "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞
^Õ"åÅÜ«∞ „áêOQÆ}=ÚÖ’ LѨ<åºã¨=ÚÅ∞, ~å=∂Ü«∞} "≥·[Ü«∞Ou
 467
„QÆO^ä•q+¨¯~°} „j z#flrÜ«∞~ü ™êfiq∞"åi ã¨fiǨÏã¨Î=ÚÅ`À 16 ~ÀAÅ∞
[iy#q.
D ã¨O=`«û~°=Ú HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ t=~å„u =∞Ǩϟ`«û==ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú
„j "ÕOHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú Ü«∞ãπ.q.Ü«∞<£. HÍÅxÖ’ „Ѩu+¨,ì KÕ„É’Å∞
QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª HÍsÎHõ =∂ã¨=ÚÖ’ K«O_ô, ~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ KåÖÏ
Ѩ~åºÜ«∞=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
25-2-2002# J=∞~å=u ~À_£ Ö’ „j "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞"åi
^Õ"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª „j [ÜÕ∞O„^Œ™êfiq∞"åi ã¨fiǨÏã¨Î=ÚÅ`À [iÑ≤Oz<å=Ú.
25-4-2002# ÃÑ^Œ ѨÙeáêHõÖ’ r= ^èfiŒ [ „Ѩu+¨,ª ÉÁ_»∞~¤ å~Ú „Ѩu+¨Åª ∞
[iy#q. 3-6-2002# QÍ~°¡áê_»∞Ö’ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª,
"åi¬HÀ`«û==ÚÅ∞ (QÆ∞O@∂~°∞ „ѨH¯õ #). 4-6-2002# Ѩi\ÏÅ"åi áêÖˇOÖ’
„j~å=∂ÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª [iy#k.
D ã¨O=`«û~°=Ú HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ =∞Ǩ t=~å„u =∞Ǩϟ`«û==ÚÅ∞
=∞iÜ«Ú „j "ÕOHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú =∞iÜ«Ú Ü«∞ãπ.q.Ü«∞<£. HÍÅx
^Õ"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª, KÕ„É’Å∞ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞ "åi¬HÀ`«û==ÚÅ∞, HÍsÎHõ
=∂ã¨=ÚÖ’ K«O_ô, ~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ KåÖÏ Ñ¨~åºÜ«∞=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
2003Ö’ =∞ǨÉèÏ~°`« "≥·[Ü«∞Ou 1, 2, 3 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞, =¸_»∞
Ѩ~åºÜ«∞=ÚÅ∞QÍ Pq+¨¯iOKå=Ú. „|ǨχN HõO^Œ∞‰õÄi t"å#O^Œ=¸iÎQÍ~°∞,
NNN "≥OHõ>Ëâ◊fi~° <å#flQÍ~°∞.
2003Ö’ q[Ü«∞"å_» Hõ#Hõ^Œ∞~°æ=∞‡ J=∞‡"åiH˜ „j ~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`∞« Å∞ |OQÍ~°∞ pÔ~ Hõ=K«=Ú ã¨=∞~°Ê}, K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú,
~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ x~°fiǨÏ}=Ú [iy#q.
D ã¨O=`«û~°=Ú HÍsÎHõ =∂ã¨=ÚÖ’ K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ KåÖÏ
Ѩ~åºÜ«∞=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
2004Ö’ q∞@ì á êÖˇ = ÚÖ’ t"åÅÜ« ∞ =Ú „Ѩ u +¨ ª [iy#k.
=∞ǨÉèÏ~°`«=Ú "≥·[Ü«∞Ou 4, 5, 6, 7 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ Pq+¨¯~°}
468
2004 PQÆ+¨µì <≥ÅÖ’ Hõ$ëê‚ Ñ¨Ù+¨¯~åÅ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ 12 ~ÀAÅ∞
q[Ü«∞"å_» QÀHõ~åA QÆOQÆ~åA ã¨÷Å=Ú Öˇ·ÖÏ#QÆ~ü, LO_»=e¡. P
Ü«∂QÆ=ÚÅÖ’ 95 =∞Ok "Õ^ÑŒ O¨ _ç`∞« Å∞ K«O_ô Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
2500 K«O_ô áê~åÜ«∞}Å∞, 600 Ǩϟ=∞=ÚÅ∞, H˘xfl"ÕÅ ~°∞„^Œ áê~åÜ«∞}Å∞,
~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q qâı+=¨ ÚQÍ J#fl^•#=Ú, ã¨∞"åã‘x ѨÓ[Å∞
[iy#q. N z#rÜ«∞~ü™êfiq∞"å~°∞ áêÖÁæx =∞ǨÉèÏ~°`«=Ú "≥·[Ü«∞Ou
7= ÉèÏQÆO Pq+¨¯iOz<å~°∞.
D ã¨O=`«û~°=Ú HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ =∞Ǩt=~å„u =∞Ǩϟ`«û==ÚÅ∞
=∞iÜ«Ú „j "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú Ü«∞ãπ.q.Ü«∞<£. HÍÅx
^Õ"åÅÜ«∞=ÚÖ’, KÕ„É’Å∞ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞ "åi¬HÀ`«û==ÚÅ∞ HÍsÎHõ
=∂ã¨=ÚÖ’ K«O_ô, ~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ KåÖÏ Ñ¨~åºÜ«∞=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
2005 <≥q· ∞ëê~°}º=Ú „j HÍjÖ’ =Úã¨∞#∂~°∞ ã¨∞*Ï`« ã¨OHõÅÊ=Ú`À
50 =∞Ok ѨO_ç`∞« Å`À K«O_ô, ~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ 10 ~ÀAÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
|∞zÛÜ«∞º áêÖˇOÖ’ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª [iÑ≤<å=Ú,
=∞ǨÉèÏ~°`« "≥·[Ü«∞Ou 8= ÉèÏQÆ=Ú Pq+¨¯~°} [~°∞Ѩ|_ç#q. K«∞O_»∂"åi
Ñ¨Öˇ¡Ö’ ~å=∂ÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k.
J#flOÉÁ@¡ "åiáêÖˇOÖ’ JÉèíÜ«∞ PO[<ÕÜ«∞™êfiq∞"åi „Ѩu+¨ª
[iy#k. D ã¨O=`«û~°=Ú HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ =∞Ǩt=~å„u =∞Ǩϟ`«û==ÚÅ∞
=∞iÜ« Ú „j "Õ O Hõ > Ë â ◊ fi ~° ™ êfiq∞ ^Õ " åÅÜ« ∞ =Ú |$O^•=<£ QÍÔ ~ ¤ < £ û
^Õ"åÅÜ«∞=ÚÖ’ „|Ǩϟ‡`«û==ÚÅ∞, HÍsÎHõ =∂ã¨=ÚÖ’ K«O_ô, ~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞
KåÖÏ Ñ¨~åºÜ«∞=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
2006Ö’ JOQÆÅ∂~°∞ (q#∞H˘O_») ~å=∂ÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ì [iy#k.
=∞ǨÉèÏ~°`« "≥·[Ü«∞Ou 9= ÉèÏQÆ=Ú Pq+¨¯~°} ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì [_ç˚
*Ïã≤ ì K« Å "Õ ∞ â◊ fi ~° ~ å=ÙQÍ~° ∞ , ÃÇ· Ï HÀ~° ∞ ì [_ç ¤ "≥ O Hõ > Ë â ◊ fi ~° Ô ~ _ç ¤ Q Í~° ∞ ,
„j ã¨fi~°∂áê#O^Œ ™êfiq∞"å~°∞, Nt=HõàϺ}Ï#O^ŒÉèÏ~°f ™êfiq∞"å~°∞
áêÖÁæ<åfl~°∞.
 469

HÀ@Ѩ Ê H˘O_» Ö ’ =∞Ǩ  t=~å„u =∞Ǩ Ï Ÿ`« û ==ÚÅ∞ =∞iÜ« Ú

„j "ÕOHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú, Ü«∞ãπ.q.Ü«∞<£. HÍÅx ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÖ’,
KÕ„É’Å∞ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞ "åi¬HÀ`«û==ÚÅ∞ HÍsÎHõ =∂ã¨=ÚÖ’ K«O_ô,
~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ KåÖÏ Ñ¨~åºÜ«∞=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
2007 LOQÆ∞@∂~°∞Ö’ ™ê~ÚÉÏÉÏ QÆ∞_ç =∞iÜ«Ú t"åÅÜ«∞OÖ’
r=^èfiŒ [ „Ѩu+¨ª ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚQÍ „j ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
11-03-2007# ^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’ â◊OY∞™ê÷Ñ#¨ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’
„j ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞, QÆ∞O@∂~°∞ -2 \∫<£ Ü«∞O.Ü«∞Öò.U.
`å_çâ‹\ ˜ì "≥OHõ„\Ï=Ù QÍ~°∞ "Õ∞Ü«∞~°∞, Hõ<åfl <åQÆ~åAQÍ~°∞, Hõg∞+¨#~ü
~å=∂~å=Ù QÍ~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
2008 =∞OQÆà◊yiÖ’ „j JdÖÏO_Õâ◊fii QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ªÅ∞ KÕ‰õÄ~°∞Ö’
"Õ}∞QÀáêÅ™êfiq∞ QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ªÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q. 2009Ö’ ÃÑ#=∞Å∂~°∞Ö’
„j PKå~°º â◊OHõ~å#O^Œyi ™êfiq∞"åi P„â◊=∞=ÚÖ’ ã¨Ç¨Ï„㨠K«O_ô
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞. J#O`«=~°áêÊ_»∞Ö’ „j ~å=∂ÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª
[~°∞Ѩ|_ç#k. =∞OQÆày◊ iÖ’ JdÖÏO_Õâfi◊ i ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÖ’ t"åÅÜ«∞=Ú,
™ê~ÚÉÏÉÏ QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª É’Ü«∞áêÖˇ=ÚÖ’ QÆ∞O@∞Ѩe¡ HÀ>Ëâ◊fi~°~å=ÙQÍi
Ѩ~°º"ÕHõ∆}Ö’ QÆ}Ѩu, PO[<Õ™êfiq∞ q„QÆÇ¨Ï „Ѩu+¨ªÅ∞ [iy#q.
2010 „j J#fl=∞Ü«∞ HõàÏ"ÕkHõ g∞^Œ 70 ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ xO_ç#
^ŒOѨ`∞« ʼnõΩ ã¨<å‡#=Ú. 250H˜ ÃÑQ· Í ^ŒOѨ`∞« Å#∞ ã¨<å‡xOK«_O» [iy#k.
29-05-2010 h~°∞H˘O_»Ö’ t"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k.
J#O`«=~°=Ú, `«∞à◊¥§~°∞ =∞O_»ÅOÖ’ „|ǨχOQÍi QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k.
q∞iÛÜ«∂~°∞¤Ö’ q<åÜ«∞HõQÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k. ^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’
#=„QÆǨÏ=ÚÅ∞, =∞$`«∞ºO[Ü«∞„Ѩu+¨ª xi‡Ozi. ^è•i‡Hõ„áêOQÆ}=ÚÖ’
Ü«∂QÆâßÅ „áê~°OÉèí=Ú „j ™êfiq∞x jÖÏ#O^ŒQÍiKÕ „áê~°OÉè’`«û==Ú.
2011 [#=iÖ’ JdÖÏO„^èŒ ™ê^èŒ∞ Ѩi+¨`ü ã¨ÉèíÅ∞ 3 ~ÀAÅ∞
[~°∞Ѩ|_ç#q. QÆ∞O@∂~°∞ "ÕOHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=Ú |$O^•=<£ QÍÔ~<¤ û£
470
„j HõOzHÍ=∞HÀ\˜ „j [ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"åi ã¨fiǨÏã¨Î=ÚÅ`À
„áê~°OÉè=í Ú.
u~°∞ѨuÖ’ 108 ‰õΩO_»=ÚÖ’ kQÆ∞=# ã¨∞^Œ~°≈#, <å~åÜ«∞}
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ =Úã¨∞#∂~°∞ ã¨∞*Ï`«, "Õ^•O`«=Ú ~å[QÀáêÅ K«„Hõ=iÎQÍi
P^èŒfi~°º=ÚÖ’ x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#q. \˜\ ˜_ç ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À "Õ∞_»™êx "≥∂ǨÏ<£,
WX Hõ$ëê‚~å=Ù QÍ~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
Ѷ„≤ |=iÖ’ „j HÍHÍx QÆ∞_ç ^Õ=™ê÷#=ÚÖ’ ‰õΩOÉèÏaè¿+Hõ=Ú „j [ÜÕ∞O„^Œ
ã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"åi`À [~°∞Ѩ|_≥#∞. <≥Å∂¡~°∞ lÖÏ¡ #~°"å_»Ö’ ~å=∂ÅÜ«∞
„Ѩu+¨ªÖ’ áêÖÁæ<åfl=Ú.
2012Ö’ |$O^•=# QÍÔ~¤<£ûÖ’ N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞
|OQÍ~°∞ =∞Hõ~°`À~°}O ã¨=∞iÊOKå~°∞.
19-02-2013Ö’ HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ "≥O_ç ~°∞„^•Hõ∆ =∞O_»Ñ¨=ÚÅ∞
~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ ã¨=∞Hõ∆=ÚÖ’. „j [QÆ^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞
„j ÉèÏ~°f f~°÷=∞Ǩ™êfiq∞ ã¨=∞Hõ∆=ÚÖ’ K«O_ô, ~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#q. 26-02-2012 #∞O_ç 19-02-2013 =~°‰õΩ K«O_ô
áê~åÜ«∞} 2500, Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ 600, "≥Ú`«ÎO 3100 ~°∞„^Œ áê~åÜ«∞}Å∞
"ÕŠǨϟ=∞=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#q.
20-05-2013# z# ѨÅHõÅ∂i „QÍ=∞=ÚÖ’ ǨÏiǨÏ~°ˆH∆„`«=Ú,
K≥#flˆHâ◊=™êfiq∞, t"åÅÜ«∞=Ú, ÉÁ_»∞¤~å~Ú, #=„QÆǨÏ=ÚÅ „Ѩu+¨ªÅ∞
[iy#q. =∂káê_»∞ "Õ^Œáê~î°âßÅÖ’ â◊`«K«O_ôÜ«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞.
„j„j„j #$ã≤OǨ#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfiq∞"åi 100= â◊`«k<À`«û==ÚÅ∞
QÆ∞O@∂~°∞Ö’ ÉèÏsQÍ [~°∞Ѩ|_ç#q.
20-04-2014 Kå"å"åi áêÖˇOÖ’ t"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ì, g~°Éèí„^Œ,
HÍm, ^ŒH}∆˜ Ï=¸iÎ, #@~åA PO[<ÕÜ∞« ™êfiq∞, #=„QÆÇϨ „Ѩu+¨Åª ∞ [iy#q.
- 2015 HÍ~°OKÕ_»∞Ö’ „j „Ѩ}"å#O^ŒyiQÍi ã¨=∞Hõ∆=ÚÖ’ J=^Œ∂`ÕO„^Œ
ã¨~°ã¨fif ™êfiq∞"åi â◊`«[Ü«∞Ou =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzuq∞..
 471
eOQÍ~å=Ù áêÖˇOÖ’, Ü«∞_»¡áê_»∞ =∞O_»ÅOÖ’ t"åÅÜ«∞=Ú
‰õ Ω OÉè Ï aè ¿ +Hõ = Ú, ^Œ ` åÎ „ `Õ Ü « ∞ ™êfiq∞ „Ѩ u +¨ ª , HÍÅÉè ˇ · ~ ° = , QÆ } Ѩ u ,
ã¨∞„|Ǩχ}º™êfiq∞ q„QÆÇ¨Ï „Ѩu+¨ªÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q.
30-05-2015 Hõ=∞‡"åi áêÖˇOÖ’ ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎ q„QÆǨÏ=ÚÅ
„Ѩu+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k. 23-12-2015Ö’ `å_çH˘O_» „QÍ=∞=ÚÖ’ ǨÏ#∞=∂<£
Kåb™ê áê~åÜ«∞}Å∞ [~°∞Ѩ|_ç#k.
2015Ö’ J=∞~å=u ~å[^è•x L^ŒOú _®Ü«∞áêÖˇO ^ŒQ~æÆ ° ÉèÏ~°`« „Ѩ^•è x
N "≥∂_ôQÍ~°∞, =ÚYº=∞O„u N <å~å K«O„^ŒÉÏ|∞QÍ~°∞ `«k`«~° =∞O„`«∞Å∞
ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À Ü«∂QÆâßÅ#∞ xi‡Oz â◊OY∞™ê÷Ñ#¨ KÕã≤ `«^∞Œ Ѩi K«O_ôÜ∂« QÆO
KÕã≤<å=Ú.
2016 Ǩ Ï OÑ≤ q~° ∂ áêHõ ∆ Ñ‘ ~ î ° = Ú ™êfiq∞"å~° ∞ q^•º~° } º
ÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞ 15= Ѩ\Ïìaè¿+Hõ=Ú, |$O^•=<£ QÍÔ~¤<£û QÆ∞_çÖ’, ^è•i‡Hõ
„áêOQÆ} Ü«∂QÆâßÅÖ’ ã¨ÉèíÅ∞ [iy#q.
18-02-2016 ~å[^è•x J=∞~å=uÖ’ Ö’HõHàõ Ϻ}=Ú cè+‡¨ UHÍ^Œt
~ÀA# z#rÜ«∞~ü ™êfiq∞"åi`À q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞ áê~åÜ«∞}=Ú,
™ê=¸Ç≤ÏHõ LѨ^ÕtHõ áê~åÜ«∞}Å∞. D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ =ÚYº=∞O„u
<å~åK«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞QÍ~°∞, _®. HÀ_≥Å t=„Ѩ™ê~å=Ù QÍ~°∞, „ѨuÎáê\˜
ѨÙÖÏ¡~å=ÙQÍ~°∞, Ñ≤. <å~åÜ«∞} QÍ~°∞, ^Õq<Õx L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~å=ÙQÍ~°∞,
H˘Å∞¡ ~°gO„^ŒQÍ~°∞, ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞, HõOk=∞à◊§ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù
QÍ~°∞, Ü«∞O.Ü«∞Öò.U.Å∞, Ü«∞OÑ≤.Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
á⁄#∞QÆ∞ÉÏ_»∞ QÆ∞_çÖ’ =∞Ǩ ‰õΩOÉèÏaè¿+Hõ=Ú 100 ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞
K«O_ô, ~°∞„^Œ áê~åÜ«∞}Å∞ [iÑ≤<å=Ú. 09-04-2016Ö’ á⁄`«∂Î~°∞Ö’
~å=∂ÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª [iy#k. =∞`«∞‰õΩ=∞e¡ "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú
„Ѩu+¨ª, (q#∞H˘O_») Ô~O_»∞ ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÅ∞. |∞K«ÛÜ«∞ºáêÖˇ=ÚÖ’ JOHõ=∞‡
^Õ"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k
27-05-2016 #∞O_ç 29-05-2016 =~°‰õΩ `«∞à◊¥§~°∞Ö’
ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê áê~åÜ«∞}, K«O_ô, ~°∞„^Œ áê~åÜ«∞}Å∞ =Ú"åfi ~°"Õ∞+π
QÍi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ [iy#q.
472

^èŒ~°}˜HÀ@ ^ŒQÆæ~° |∞^ŒúѶ¨∂\ò =^ŒÌ Hõ$ëê‚ Ñ¨Ù+¨¯~°=ÚÅ∞ x~°fiǨÏ}.

11-08-2016 #∞O_ç 23-08-2016 =~°‰õΩ 100 =∞Ok "Õ^Œ
ѨO_ç`«∞Å`À K«O_ô, ~°∞„^Œ, ã¨∞^Œ~°≈#, =∞Ǩq^Œº áê~åÜ«∞}, Ǩϟ=∞=ÚÅ∞
KåÖÏ=∞Ok ™ê^è∞Œ =ÙÅ∞ D Ü«∂QÆ=ÚÖ’ 1,50,000 "ÕÅ=∞OkH˜ Éè’[#=ÚÅ∞
^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À : Ü«∞Öò.q.P~ü. Hõ¡Éò "å~°∞, „j "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞
^Õ=™ê÷#=Ú Hõq∞\©"å~°∞, |$O^•=<£ QÍÔ~<¤ û£ , Ü«∞Å=∞Oz <åQÆ"∂≥ ǨÏ<£ QÍ~°∞,
~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞, ˆHu<Õx N ǨÏiQÍ~°∞, N HõOk=∞à◊§
<åˆQâ◊fi~°~å=ÙQÍ~°∞, N `ÕÅ„áÈÅ∞ g~°Ü∞« ºQÍ~°∞, `«k`«~° ^•`«Å ã¨Ç¨ HÍ~°O`À
<å~å K« O „^Œ É Ï|∞ <åÜ« Ú _» ∞ QÍ~° ∞ , ^Õ " å^•Ü« ∞ =∂}˜ H ͺÅ~å=Ù
âßMÏ=∞O„uQÍ~°∞, „Ѩuáê\˜ ѨÙÖÏ¡~å=ÙQÍ~°∞, ^Õq<Õx L=∂ =∞¿ÇÏâ◊fi~å=ÙQÍ~°∞,
H˘_ÕÅ t=„Ѩ™ê^Œ~å=ÙQÍ~°∞ KåÖÏ=∞Ok áêÖÁæ<åfl~°∞. =∞„^•ã¨∞, Hõ~åfl@Hõ,
=∞Ǩ~å„+¨ì, `≥ÅOQÍ}, PO„^èŒ Ñ¨O_ç`«∞Å∞, ™êfiq∞rÅ∞, qâ◊fiÜ≥∂y qâ◊fiOr
áêÖÁæ<åfl~°∞.
11-11-2016 #∞O_ç 13-11-2016 `˘„~°Q∞Æ _çáê_»∞Ö’ (Hõ$ëê‚lÖÏ¡)
™ê~ÚÉÏÉÏ „Ѩu+¨ª [iy#k.
2017 á⁄#∞QÆ∞ÉÏ_»∞ „QÍ=∞OÖ’ "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞, PO[<ÕÜ∞« ™êfiq∞
„Ѩu+¨ªÅ∞, „QÍ=∞Hõq∞\© "≥∞O|~°¡ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_çOk.
2017 Jaƒ<ÕxQÆ∞O@ áêÖˇ=ÚÖ’ t"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª =∂H˜<Õx
ÃÑ^Œ~`° Ü
Ϋ ∞« ºQÍi Ѩ~º° "ÕH}∆õ Ö’ [iy#k. K«O„_ô, ~°∞„^Œ, =∞Ǩq^Œº áê~åÜ«∞}Å∞
"Õ∞HÍ ^Õ"OÕ „^ŒQÍi ã¨fiQÆ$ǨÏOÖ’ "Õ^ÑŒ O¨ _ç`∞« Å`À áê~åÜ«∞}Å∞ [~°∞Ѩ|_ç#q
„j q^Œ∞âıY~° ÉèÏ~°f ™êfiq∞"å~°∞, â◊$OˆQi"åi Ѩ~°º"ÕHõ∆}Ö’ ^è•i‡Hõ
„áêOQÆ}=ÚÖ’ ~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=Ú [~°∞Ѩ|_ç#q. 83 ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ xO_ç#
1000 áœ~°q‚ ∞Å`À #∂~°∞=`«û~°=ÚÅ∞ xO_ç# "å~°∞ N K«O„^ŒâYı ~°ã~¨ ã° fi¨ u–
HõOz ™êfiq∞"å~°∞ (Ѩ~°=∂Kå~°º), N #$ã≤OǨ<åO^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞,
N [ÜÕ∞O„^Œã¨~°ã¨fiu™êfiq∞"å~°∞, [<å~°÷<å#O^Œ ã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"å~°∞,
N ã≤^Õúâ◊fi~å#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞, „j ѨO_ç`« QÀѨ^Õ"£ QÍ~°∞, N HõÅ∂¡i
 473
K«O„^Œ=∞øoQÍ~°∞, N QÀy<Õx Hõ#HõÜ«∞ºQÍ~°∞, N `«∞=∞‡Å ã‘`å~å=∞=¸iÎ
QÍ~°∞, _®Hõ~ì ü Q˘\˜=ì ÚHõ¯Å JOHõ=∞‡~åAQÍ~°∞, N zQÆ∞~°∞áê\˜ t=Ü«∞ºQÍ~°∞,
N Ѩ~åâ◊~°O QÀáêÅHõ$+¨‚=¸iÎQÍ~°∞, N Ü«∞_»¡áê\˜ "≥OHõ@~å=ÙQÍ~°∞,
N QÆ∞à◊§Ñ¨e¡ Pk<å~åÜ«∞} QÍ~°∞ (QÍO^èÕÜ«∞"åk), _®Hõì~ü k"åHõ~°¡
"≥OHõ\Ï=^è•xQÍ~°∞, N z\˜áÈ`«∞ HÀ\˜™êfiq∞QÍ~°∞, N #šѨ<Õx
ã‘`å~å=∞Ü«∞ºQÍ~°∞, N PÔ~=∞à◊§ "≥OHõÜ«∂~°º, N =∞ÖÏ¡k K«O„^ŒâıY~°âß„ã≤Î
QÍ~°∞, |ÅÉè„í ^Œ∞xáê„`«∞x ǨÏ#∞=∞O`«~åÜ«∞â◊~‡° QÍ~°∞, N „ѨYº ã¨g∞~ü‰Ωõ =∂~ü
QÍ~°∞, N HÍ„@QÆ_¤» #~°ãO≤ Ǩ~å=Ù QÍ~°∞, _®Hõ~ì ü H˘OQÆ~° HÀ^ŒO_»~å=∞Ü«∞ºQÍ~°∞,
_®. ÔH. |ã¨=ѨÙ#flÜ«∞ºQÍ~°∞, „j =∞O_»= "≥OHõ„\Ï=∞Ü«∞º QÍ~°∞, N *Ïã≤ì
ÃÑ^Œ"OÕ Hõ>âË fi◊ ~°~å=ÙQÍ~°∞, N *Ïã≤ì "≥OHõ>âË fi◊ ~°∞Q¡ Í~°∞, Ü«ÚÜ«∞ãπZ, N ^Œ~∞° =Ói
g~°Ü«∞ºQÍ~°∞, N #Å∂¡i ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ~å=ÙQÍ~°∞, N ~åq∞<Õx JOHõ=∞‡QÍ~°∞,
N ÃÑkÌ "≥OHõ>âË fi◊ ~°~å=ÙQÍ~°∞, N "≥OѨ\ ˜ ~°ÑÚ¨¶ ~å=∞Ü«∞º QÍ~°∞, N Ѩ`H« =õ ¸i
<åˆQâ◊fi~°~å=ÙQÍ~°∞, „j Hõà§◊ O ǨÏi<å^ä~ÔŒ _çQ¤ Í~°∞, =∞^Œ∞ÅÌ Ñ¨e¡ =∂}˜Hºõ âß„ã≤QÎ Í~°∞,
=∞„i QÀáêÅHõ$+¨‚Ü«∞ºQÍ~°∞ (á⁄#∞QÆ∞áê_»∞), N QÆ∞O@∞Ѩe¡ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù
QÍ~°∞, N ÔH.qâ◊fi<å^äŒO QÍ~°∞ ã≤h _≥·Ô~Hõì~ü, P=ÙÅ JK«∞º`«~å=∞Ü«∞º QÍ~°∞,
QÆ^Ì≥ ~å=∞`«∞Åâ◊=∞‡ QÍ~°∞, N 㨉Ωõ ¯iÎ ~å=∞Ü«∞º QÍ~°∞, N ÃÑkÌ ã¨`º« <å~åÜ«∞}
QÍ~°∞, LáêÊÅ "≥OHõ@ ~°`«ÎÜ«∞ºQÍ~°∞, N "åã≤Ô~_ç¤ ÉÏѨܫ∞ºQÍ~°∞, "Õ=¸i
™êO|t=~å=Ù, Hõã¨∂Îi ^ŒOѨ`«∞Å∞, Hõ~åfl\˜ ÅH©; #~°ûÜ«∞º, PÅ∂i
ÉèÏ㨯~°~å=Ù, N ÅOHÍ ã¨∂~°º<å~°Ü«∞}, HÀ@ "≥OHõÜ«∞º =~°‡, "≥OѨ\ ˜
QÆOQÍ^èŒ~°~å=Ù, áê=ÙÅ∂i N=∞<åfl~åÜ«∞}, áê=ÙÅ∂i t=~å=∞Hõ$+¨‚Ü«∞º,
N =∞<≥fl z# <åQÆÜ«∞º, `«∞=∞‡Å ã‘`å~å=∞=¸iÎ, Ü«∂~°¡QÆ_»¤ "≥OHõ@
ã¨∞Éσ~å=Ù, ~åq∞<Õx JOHõ=∞‡ ^ŒOѨ`«∞Å∞, =\˜ì‰õÄ\˜ "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù,
HÀ#∂~°∞ Hõ#flÜ«∞º, QÀy<Õx ã¨Ç¨Ï^Õ=~å=Ù, á⁄#HõÅ â◊OHõ~°~å=ÙQÍ~°∞,
Q˘\˜=ì ÚHõ¯Å JOHõ=∞‡~åA, H˘`«~Î å=∞HÀ@Ü«∞º, ÉÁ^Œ∞ÅÌ ∂i <å~åÜ«∞} ~å=Ù,
N P`«∞‰õÄi PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ ~ÚOHÍ ZO^ŒiHÀ +¨+≤ìѨÓiÎ =∞Ǩϟ`«û==ÚÅ∞
[~°∞Ѩ|_ç#q.
474

WѨÊ\˜ =~°‰õΩ "Õ∞=Ú, =∂ ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú ~åÜ«∞áê\˜

™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`∞« Å∞, „j "ÕOHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞"åi ^Õ=™ê÷#=Ú |$O^•=<£
QÍÔ~<¤ û£ , Éè‰í Ωõ ÅÎ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À ^•`«Å∞ +¨µ=∂~°∞ 55"ÕÅ K«O_ô áê~åÜ«∞}Å∞,
Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ 20,750 [iÑ≤Oz<å=Ú.
„jâ‹Å· =ÚÖ’ ã¨^•t"å#O^Œ ÉèÏ~°f™êfiq∞"åi P„â◊=∞=ÚÖ’ 25 =∞Ok
ѨO_ç`«∞Å`À 6 ~ÀAÅ∞ 2017 #∞O_ç 2019 =~°‰õΩ K«O_ô áê~åÜ«∞},
=∞Ǩq^Œº áê~åÜ«∞}Å∞, Ǩϟ=∞=ÚÅ∞, ~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ KåÖÏ K«Hõ¯QÍ
[iy#q. "Õ∞HÍ ^Õ"ÕO„^ŒQÍi Pi÷Hõ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [~°∞Ѩ|_ç#q.
2000 #∞O_ç 2019 ã¨O=`«û~°=Ú =~°‰õΩ =∞Ǩt=~å„u, HÍiÎHõ
=∂ã¨=ÚÖ’ ~°∞„^Œ, K«O_ô Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú |$O^•=<£ QÍÔ~¤<£û „j
"≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ „|Ǩϟ‡`«û==ÚÅ∞ „Ѩu ã¨O=`«û~°=Ú, K«O_ô Ǩϟ=∞=ÚÅ∞
„Ѩu ã¨O=`«û~°=Ú [iÑ≤Oz<å=Ú.
2002 #∞O_ç 2019 Ü«∞ãπ.q.Ü«∞<£. HÍÅh „Ѩu+¨ì ^ŒQÆæ~° #∞O_ç „Ñ¨u
ã¨O=`«û~°=Ú K«O_ô Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ [iÑ≤Oz<å=Ú. ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ q*Ï˝#
Ѩi+¨`ü 18 "åi¬HÀ`«û==ÚÅ∞ KåÖÏ K«Hõ¯QÍ [iÑ≤Oz<å=Ú.
2011 #∞O_ç 2019 =~°‰õΩ ^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’ áœ~°‚q∞
=∂ã¨t=~å„`«∞ÅÖ’ K«O_ô, ~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ „Ѩu<≥Å ~Ô O_»∞ Ѩ~åºÜ«∞=ÚÅ∞
"≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=Ú Hõq∞\˜ ã¨É∞íè ºÅ∞ ^è•i‡Hõ Ѩi+¨`ü P^èfiŒ ~°º=ÚÖ’
[iy#k.
2010-2011 #∞O_ç 15-01-2019, 27-12-2010 #∞O_ç
14-01-2011, 20 ~ÀAÅ∞ 9 ã¨O=`«û~°=ÚÅáê@∞ JÜ«∞ѨÊÅ aèHõ∆Å∞
q∞QÆ`å Éèí‰õΩÎʼnõΩ J#fl^•#=Ú QÆ∞_ç =∞iÜ«Ú ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
x~°fiÇ≤ÏOzuq∞.
2011 #∞O_ç 2019 =~°‰Ωõ „Ѩu ã¨O=`«û~°=Ú Ñ¨~fi° k#=ÚÅÖ’ ‰õÄ_®
_çâ◊O|~°∞ 27 #∞O_ç [#=i 15 =~°‰õΩ L`«Î~åÜ«∞} ѨÙ}º HÍÅ=ÚÖ’
JÜ«∞ѨÊʼnõΩ Éèí‰õΩÎÅ nH∆ÍѨ~°∞ʼnõΩ =∞^蕺ǨÏfl=Ú Ñ¨Ó@ aèHõ∆Å∞, 9
 475

ã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ #∞O_ç ~°∞„^Œáê~åÜ«∞}, K«O_ô áê~åÜ«∞}, Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ „j

q+¨µ‚, Åe`å ™ê=¸Ç≤ÏHõ áê~åÜ«∞}. Pk`«º ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú, ǨÏ#∞=∂<£
Kåb™ê áê~åÜ«∞}, Éèí‰õΩÎÅKÕ [~°∞Ѩ|_ç#q. 20 ~ÀAÅáê@∞ „Ѩu
ã¨O=`«û~°=Ú 20,000 ÃÑ·QÍ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú =∞iÜ«Ú ^è•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=ÚÖ’
[~°∞Ѩ|_ç#q.
(1977-2019 =~°‰õΩ =#ã¨=∂~å^èŒ#Å∞ 㨄`«Ü«∂QÆ=ÚÅ n~°…
㨄`«Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, Hõ$ëê‚ѨÙ+¨¯~åÅ∞, ™ê=ÚʼnõΩ aèHõ∆Å∞ PÜ«∞ѨÊʼnõΩ ã¨kÌ ,
Ü«∂QÆ=ÚÅÖ’ 10 ÅHõ∆ʼnõΩ ÃÑ·QÍ J#fl„Ѩ™ê^Œ q`«~°} [iy#k.
D q+¨Ü∂« Å∞ WO`« qѨÙÅOQÍ „"åÜ«Ú@‰õΩ ÃÑ^ŒÅÌ „¿Ñ~°} =∞iÜ«Ú
J<ÕHõ =∞Ok ѨO_ç`«∞Å∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ „áÈ^ŒƒÅ=Ú`À q=iOK«_»O
[iyOk.
ÉèíQÆ=O`«∞x Hõ~°∞}`À qâ◊fiHõÖϺ}=Ú#ÔH· WѨÊ\˜=~°‰õΩ "Õ∞=Ú
[~°∞Ѩ|_ç# Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, n~°… 㨄`«Ü∂« QÆ=ÚÅ∞, „Ѩu+¨Åª ∞, ѨÙã¨HÎ õ =Ú„^Œ}
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ N "ÕOHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞"åi ^Õ"åÅÜ«∞ Hõq∞\©"åiKÕ J#fl„Ѩ™ê^Œ
q`«~°} Ѷ¨Å„Ѩ™ê^£ q`«~°Å∞ 80 ã¨O=`«û~åÅ ÃÑ·# |_ç# ÃÑ^ŒÌÅ#∞
Q“~°qOK«∞@. HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅxflO\˜Ö’#∞ `«=∞ =O`«∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°
=∞OkOz# =∂ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞, ѨO_ç`«∞Å∞, ÃÑ^ŒÌÅ∞, Ñ≤#flÅ∞,
=∞iÜ«Ú „¿Ñ=∞`À `«=∞ Pjã¨∞ûÅOkOz# Ñ‘~åî kèÑ`¨ ∞« Å∞ ™êfi=ÚÅ"å~°`¡ À
áê@∞ ã¨=∞ã¨Î ^•`«Å‰õΩ J=∞‡"åi Hõ~°∞}Ï Hõ\ÏHõ∆ gHõ∆}=ÚÅ∞
„Ѩã¨iOK«∞QÍHõ.
^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü
N ÉÁÖˡѨe¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞} Åe`åO| ^ŒOѨ`«∞Å∞
476

"Õ∞=Ú =∂ ã¨Oã¨÷ áêÖÁæ#fl q=~°=ÚÅ∞

1982 Hõ=∞‡"åi áêÖˇO N~å=∞ Ѩ\Ïìaè¿+HõO,
ÉÁ_»∞¤~å~Ú „Ѩu+¨ª
1983 QÆ∞O@∂~°∞ ÃãO„@Öò "Õ~ü ǨÏ∫ãπ ~å=∂ÅÜ«∞O „Ѩu+¨ª
(#∂`«#O)
1984 QÆ∞O@∂~°∞ Nx"åã¨~å=Ù `À@ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ „Ѩu+¨ª
(#∂`«#O)
1993 QÀáêÅѨÙ~°O, Y=∞‡O lÖÏ¡ ~å=∂ÅÜ«∞O,
t"åÅÜ«∞O „Ѩu+¨ª
(#∂`«#O) (r~À‚^Œú~°})
1994 QÆ∞O@∂~°∞, E\òq∞Å∞¡ UiÜ«∂ t"åÅÜ«∞O,
ã¨∞„ÉǨχ}ºO,
#=„QÆǨÅ∞ „Ѩu+¨ª
1994 J#O`«=~°áêÊ_»∞ t"åÅÜ«∞O ѨÙ#ó „Ѩu+¨ª
1995 J#fl=~°O ~å=∞=∞Ok~°O „Ѩu+¨ª
1997 =\˜ìK≥~°∞‰õÄ~°∞ t"åÅÜ«∞O ѨÙ#ó„Ѩu+¨ª
1998 LOQÆ@∂~°∞ "Õ}∞QÀáêÅ™êfiq∞,
t"åÅÜ«∞O „QÍ=∞^Õ=`«Å
„Ѩu+¨ª
1998 É’_»"å_» „QÍ=∞^Õ=`« „Ѩu+¨ª
1998 J#O`«=~°O t"åÅÜ«∞O "Õ}∞QÀáêÅ
™êfiq∞ ѨÙ#ó „Ѩu+¨ªÅ∞
 477

|$O^•=<£ QÍÔ~¤<£ûÖ’ â◊`« K«O_ô, QÆ}Ѩu, „j ã¨∂HõÎO, ~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞

[~°∞Ѩ|_ç#k. ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å`À x~°fiÇ≤ÏO|_ç#k.
=_»¡=¸_çÖ’ (`≥<åe ^ŒQÆæ~°) Uˆ~Ê_»∞P„â◊=∞ Ñ‘~îåkèѨu „j q^•º#O^Œyi
™êfiq∞r P^èŒfi~°º=ÚÖ’ "Õ^•O`« ã¨ÉèíÅ∞ =¸_»∞ ~ÀAÅ∞, KåÖÏ=∞Ok ™êfi=ÚÅ∞
áêÖÁæ<åfl~°∞.
"å`«ûź P„â◊=∞=ÚÖ’ HÍsÎHãõ =¨ ∂~å^è#Œ Ö’ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆ=Ú, W^Œ~Ì ∞° Ü«∞O.Ñ≤.ʼnõΩ
„j Ü«∞_»¡áê\˜ "≥OHõ„\Ï=Ù, „j "≥·.q.~å=ÙQÍiH˜ ã¨<å‡#=Ú.
2003 Hõ=∞‡"åiáêÖˇOÖ’ =∂ÅÑ¨Öˇ¡Ö’ |∂ã≤ P#O^Œ~å=Ù "åi ‰õΩ@∞O|
ã¨É∞íè ºÅ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À 101 QÆ$ǨτѨ"âÕ =◊ ÚÅ∞ 3000 ÃÑQ· Í J#fl„Ѩ™ê^Œ q`«~} °
ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü ^•fi~å |∂ã≤ P#O^Œ~å=Ù QÍi q„QÆÇ¨Ï „Ѩu+¨ª,
@∞ÉÏHÀ É’~°∞¤ Kè≥·~°‡<£ S.U.Ü«∞ãπ., _®. [OQÍ ã¨∞ˆ~+π [OQÍÅ „Ѩ™ê^Œ~å=Ù
^ŒOѨ`«∞Å∞, „Ѩuáê\˜ ѨÙÖÏ¡~å=ÙQÍ~°∞, ~å=∞Hõ$ëê‚~å=Ù lÖÏ¡ HõÖˇHõì~ü QÍ~°∞,
Ü«∞O.Ü«∞Öò.Å∞., „QÍ=∞ÃÑ^ŒÌÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
H˘`«Î ~å[ÉÏѨܫ∞ºQÍ~°∞ ÃÇÏ_®‡+¨ì~ü ã¨O㨇~°} ã¨Éèí "åi ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞,
KåÖÏ=∞Ok ÃÇÏ_®‡+¨ì~°∞¡, ÃÑ^ŒÌÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. |$O^•=<£ QÍÔ~¤<£û „j
"≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=ÚÖ’ [iy#k. „j Ü«∞_»á¡ ê\˜ "≥OHõ„\Ï=Ù J^躌 ‰õΩ∆ Å∞QÍ
Ѷ¨∞#OQÍ [iyOk.
HÍ„@QÆ_¤» #~°ãO≤ Ǩ~å=ÙQÍi ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅKÕ „j "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ QÆ∞_çÖ’
=∞Ǩ ã¨∞^Œ~°≈# Ü«∂QÆ=Ú 3 ~ÀAÅ∞ áê~åâ◊~°"£∞ Ѩ\ÏìaèQÍi P^èŒfi~°º=ÚÖ’
[iy#k.
2003 q∞@ìáêÖˇ=ÚÖ’ t=~°∂Ѩ „Ѩu+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k. ([~°∞QÆ∞Å
"åiáêÖˇOÖ’) <åQÆÉèˇ·~°, „j ~å=∞~å=Ù ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [iy#q.
=∞ǨÉèÏ~°`« "≥·[Ü«∞Ou 2, 3 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ „j [ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fif ™êfiq∞"å~°∞,
"≥OHõ>Ëâ◊fi~° <å#flQÍ~°∞, ã¨Oáê^Œ=~°æO ~Ú`«~° „Ѩ=ÚY∞Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
478

„j "Õ∞^•#O^ŒÑÙ¨ i =∞Ǩ~å*ò "åi |∞∞+≤Hˆ jÖ’ LѨx+¨`∞« ÅÎ ÃÑ· LѨ<åºã¨=ÚÅ∞

10 ~ÀAÅ∞ [iQÍ~Ú.
2004 [#=i, E<£ , AÖˇ · Ö ’ 4, 5, 6 Éè Ï QÆ = ÚÅ∞ Hõ O ^Œ ∞ ‰õ Ä i
t"å#O^Œ=¸iÎQÍ~°∞, Ѩ^Œ‡„j `«∞~°¡áê\˜ ‰õΩ@∞O|~å=ÙQÍ~°∞, ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì [_ç˚ Ü«∞O.
"≥OHõ>Ëâ◊fi~°Ô~_ç¤QÍ~°∞, ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO =∞iH˘O`«=∞Ok ÃÑ^ŒÌÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
27-08-2004 #∞O_ç 09-09-2004 Hõ$ëê‚ Ñ¨Ù+¨¯~åÅ ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚQÍ 100
=∞Ok ѨO_ç`«∞Å`À 13 ~ÀAÅ∞ LO_»=e¡Ö’ Ju~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, K«O_ô
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, =∞Ǩq^Œº áê~åÜ«∞}, Ǩϟ=∞=ÚÅ∞, QÆ}Ѩu Ü«∂QÆ=Ú, q+¨µ‚
ã¨Ç¨Ï„㨠<å=∞=Ú, Åe`å ã¨Ç¨Ï„㨠<å=∞ áê~åÜ«∞}Å∞, =∞ǨÉèÏ~°`« "≥·[Ü«∞Ou
7= ÉèÏQÆ=Ú z#flrÜ«∞~ü ™êfiq∞QÍi Hõ~°Hõ=∞Å=ÚÅ`À „áê~°OÉèí=Ú, ^•`«Å
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À Ü«∂QÆ=ÚÅ x~°fiǨÏ}, J#fl^•#=Ú, ™êfi=ÚÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
KåÖÏ=∞Ok ÃÑ^ŒÌÅ∞, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. „j ~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=Ù, QÀHõ~åA QÆOQÆ~åA ^ŒOѨ`∞« Å∞, „j "≥OHõ>âË fi◊ ~° ™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú
Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞, ^•`«Å∞, Ñ‘~îåkèѨ`«Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. ѨÓ~å‚Ǩïu „j QÆ}Ѩu
ã¨zÛ^•#O^Œ™êfiq∞"åi P^èŒfi~°ºOÖ’ Z.ÔH. "≥∂ǨÏ<£, ^Õ"åÅÜ«∞=Ú áêÅHõ=~°æO,
#O|∂~°∞ ™êOâ◊~å=ÙQÍ~°∞ ~ÚOHÍ ZO`À=∞Ok Éèí‰õΩÎÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
2005 H˘i>ˇáê_»∞, QÆ∞O@∂~°∞Ö’ ~å=∂ÅÜ«∞O „Ѩu+¨ª =∞iÜ«Ú K«O_çÜ∂« QÆ=Ú,
„j H˘q∞‡<Õx „Ѩ™ê^£ QÍ~°∞, H˜ÖÏi Pk<å~åÜ«∞}QÍ~°∞, Hõq∞\© ã¨É∞íè ºÅ∞ Ü«∞_»á¡ ê\˜
Jâ’H± ‰õΩ=∂~ü (WO[h~ü)QÍi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ [~°∞Ѩ|_ç#k.
H˘Å#∞H˘O_»Ö’ x~°O[<£ ~å=Ù J"≥∞iHÍ "åi P^èŒfi~°ºOÖ’ K«O_ô, ~°∞„^Œ
Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ `å_çH˘O_» gQÆ=∞e¡QÍ~°∞ áêÖÁæx<å~°∞.
 479

17-02-2005 #∞O_ç 21-02-2005 Ü«∞ãπ.q.Ü«∞<£. HÍÅhÖ’ QÆ}Ѩu

„Ѩ u +¨ ª =\˜ ì ‰ õ Ä \˜ Ѩ Ó ~° ‚ K « O „^Œ ~ å=Ù ‰õ Ω @∞O| ã¨ É è í ∞ ºÅ ã¨ Ç ¨ Ï HÍ~° = Ú`À
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
U@∞‰õÄi ~À_»∞¤ _ç.Ü«∞ãπ. #QÆ~ü ~å=∂Ü«∞Å=Ú „Ѩu+¨ªÅ∞ „j „j „j
t=HõÖϺ}Ï#O^Œ ÉèÏ~°f™êfiq∞"åi P^èŒfi~°ºOÖ’ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
17-04-2005 #∞O_ç 25-04-2005 =~°‰Ωõ "å~°}ÏtÖ’ =∞Ǩ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆ=Ú,
K«O_ô Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, =Ú=ÚHõ∆ Éèí=#=ÚÖ’ HÍj =∞ǨÏO`«∞Å∞, Ñ‘~îåkèѨ`«∞Å∞,
=Úã¨∞#∂~°∞ ã¨∞*Ï`å ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À <≥·q∞ëê~°}º=ÚÖ’ ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ
q*Ï˝# Ѩi+¨`ü J^èŒfi~°º=ÚÖ’ K«O_ô Ǩϟ=∞=ÚÅ∞, „j Åe`å, q+¨µ‚ áê~å}Å∞
„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°"£∞ Ѩ\ÏìaQÍi P^èŒfi~°ºOÖ’ [iÑ≤Oz<å=Ú.
J~°O_»Öò ¿Ñ@ ™ê~ÚÉÏÉÏQÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª Ô~·ÖËfi ¿ãì+¨<£ ^ŒQÆæ~° [iy#k.
=∞ǨÉèÏ~°`« "≥·[Ü«∞Ou 8= ÉèÏQÆ=Ú lÖÏ¡ [_ç˚ ÉÏO[º^Õ"£, FÖË\ ˜
áê~°fifâ◊OQÍ~°Å∞, ã¨Oáê^ŒHõ=~°æO =∞iÜ«Ú ÃÑ^ŒÌÅ∞, QÆ∞_ç Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞
áêÖÁæ<åfl~°∞.
K«∞O_»∂i Ñ¨Öˇ¡Ö’ „j ~å=∂ÅÜ«∞=Ú „Ѩu+ª̈ *Ï+≤ª ÃÑ^Œ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù QÍ~°∞,
*Ï+≤ì ™êO|t=~å=Ù t=‰õΩ=∂i ^ŒOѨ`∞« Å ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À „jHÍà◊ÇϨ ã≤Î ™êfi=ÚÅ"å~°∞
„j „j „j q^•º ã¨fi~°∂áê#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ „QÍ=∞ „Ѩ[Å P^èŒfi~°º=ÚÖ’
|∞K«ÛÜ«∞ºáêÖˇ=ÚÖ’ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞, ÉÁ_»∞¤~å~Ú „Ѩu+¨ªÅ∞ „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ
ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À J#flOÉÁ@¡"åi áêÖˇ=ÚÖ’ PO[<ÕÜ∞« ™êfiq∞ „Ѩu+¨Åì ∞ JѨÊÅ<Õx
~å=∂~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
Hõ=Ù`å"åi „ÃÑãπ, ã¨fi~å[º #QÆ~ü Ö’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’ =∞iÜ«Ú QÆ∞O@∂~°∞
q*Ï˝# =∞Ok~°=ÚÖ’ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú Ñ¨i~°Hõ∆} ã¨ÉèíÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q. QÆ∞O@∂~°∞
q*Ï˝#=∞Ok~°=ÚÖ’ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú Ñ¨i~°Hõ∆} ã¨ÉèíÅ∞ PO„^èŒ ^Õâ◊=ÚÖ’ ™êfi=ÚÅ∞
20 =∞Ok`À áê@∞ Jxfl lÖÏ¡Å #∞O_ç HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
480

2006 JOQÆÅ∂~°∞ (Hõ$ëê‚lÖÏ¡) ™ê~ÚÉÏ|∞ QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª Ü«∞Å=∞OK«e

<åQÆ"≥∂ǨÏ<£ ^ŒOѨ`«∞ÅKÕ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
H͉õΩ=∂#∞Ö’ K≥#flˆHâ◊=™êfiq∞ „j^Õq, Éèí∂^Õq „Ѩu+¨ªÅ∞ #Å¡"≥∂`«∞
"≥OHõ@~°`Ü Î« ∞« º, „QÍ=∞ Hõq∞\© ã¨É∞íè ºÅ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À \˜.\˜._ç ѨO_ç`∞« Å`À „Ѩu+¨ª
z#rÜ«∞~ü ™êfiq∞"åi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ [~°∞Ѩ|_ç#k.
JOQÆÅ∂~°∞ ~å=∂ÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª (QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡), q#∞H˘O_» ^ŒQÆæ~° „QÍ=∞
ÃÑ^ŒÌÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [iy#k.
_®II HÔ . |ã¨=ѨÙ#flÜ«∞ºQÍi =$^Œ∞Åú P„â◊=∞=ÚÖ’ „áê~°OÉè=í ÚÖ’ áêÖÁæ<åfl=Ú.
_®. HõO^•_≥· ~å=∂#∞[Kå~°∞ºÅ "åiKÕ ÉèÏQÆ=`« ã¨áêÎǨ=Ú QÆ∞_çÖ’
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q.
2006Ö’ áêO„_»áê_»∞ ~å=∂ÅÜ«∞ „Ѩu+¨ªÅ∞ „QÍ=∞ „Ѩ[Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À 3
~ÀAÅ∞ 11 =∞Ok "Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞ÅKÕ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
2006 QÆ∞O@∂~°∞ "≥OHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞_ç QÆ∞_çÖ’ 9= ÉèÏQÆ=Ú =∞ǨÉèÏ~°`«
"≥·[Ü«∞Ou Pq+¨¯~°} [iy#k. *Ϻ+≤ì K«Å"Õ∞â◊fi~°~å=ÙQÍ~°∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì [_ç˚,
=Ú#flOy "≥OHõ>Ëâ◊fi~å=ÙQÍ~°∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì [_ç˚, „j t=HõÖϺ}Ï#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfiq∞,
„j ã¨fi~°∂áê#O^Œ ã¨~ã° fi¨ f ™êfiq∞"å~°∞, [<åflÉè@í ¡ gˆ~â◊fi~° âß„ã≤QÎ Í~°∞, _®. uáêÊÉè@í ¡
^•^è•Hõ$+¨‚=¸iÎQÍ~°∞, „j=∂<£ "Õ^•O`«=Ú ã¨O`ü ‰õΩ=∂~åKå~°∞ºÅ∞, QÆ∞_ç Hõq∞\©
ã¨Éèí∞ºÅ∞ â◊`« K«O_ôÜ«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏK«|_ç#k.
2006Ö’ eOQÍ~å=Ù áêÖˇOÖ’ ™ê~ÚÉÏ| QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª „QÍ=∞ „Ѩ[Å
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À ÉèÏ~°fÜ«Ú_® =∞ǨÉèÏ~°`«=Ú K«k"å= J#∞ „QÆO^äŒ Pq+¨¯~°}
JѨÊ*’_»∞ "≥OHõ@ã¨∞|ƒÜ«∞ºQÍ~°∞, á⁄`«∂iÎ "≥OHõ>âË fi◊ ~°~å=ÙQÍ~°∞, Hõ=ÙÅ∞, ѨO_ç`∞« Å∞,
KåÖÏ=∞Ok áêÖÁæ<åfl~°∞. „j "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=Ú, |$O^•=<£ QÍÔ~¤<£û
Ö’ ѨÙã¨ÎHõ=Ú Pq+¨¯iOK«|_ç#k.
 481

2007Ö’ D=Ói"åiáêÖˇ O Ö’ ~å=∂ÅÜ« ∞ O „Ѩ u +¨ ª „QÍ=∞ ÃÑ^Œ Ì Å

ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À 2007 q^•º#QÆ~ü, ™ê~ÚÉÏÉÏ QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª - Ü«∞_»¤áê\˜ Jâ’H±
‰õΩ=∂~ü QÍ~°∞ ^ŒOѨ`«∞Å∞, ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À HÍ„@QÆ_»¤ ÅH©∆ ‡#~°ã≤OǨ~å=Ù,
Hõ=∞ÖÏ^Õq ã¨Ç¨Ï„㨠K«O„^Œ ^Œ~°≈#=Ú "Õ_»∞HõÅ∞ "åi QÆ$ǨÏ=ÚÖ’ Ǩϟ=∂Å∞
[iy#q.
LOQÆ∞@∂~°∞Ö’ ™ê~ÚÉÏÉÏ QÆ∞_ç, t"åÅÜ«∞=Ú ^èfiŒ [ã¨O÷ | „Ѩu+¨Åª ∞ ~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å∞ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [iy#k.
2008 =∞OQÆà◊yiÖ’ JdÖÏO_Õâ◊fii J=∞‡"åi QÆ∞_ç =∞iÜ«Ú t"åÅÜ«∞=Ú,
™ê~ÚÉÏÉÏQÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª HÍÅs ã¨∞|ƒ~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å`À [~°∞Ѩ|_ç#k
H͉õΩ=∂#∞Ö’ ~å=∂Ü«∞ÅO „Ѩu+¨ª, HÍ~°∞=∞Oz „Ѩ™ê^Œ~å=ÙQÍ~°∞, Hõq∞\©
ã¨Éèí∞ºÅ∞, ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [iy#k.
2008 âı‰Äõ ~°∞Ö’ "Õ}∞QÀáêÅ ™êfiq∞ „Ѩu+¨Åª ∞ J_»∞ã¨∞=∞e¡ ~å=∞eOˆQâ◊fi~å=Ù,
ã¨∞^è•Hõ~ü QÍ~°∞ „QÍ=∞ „Ѩ[Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
ÃÑ#=∞Å∂~° ∞ Ö’ PKå~° º â◊ O Hõ ~ å#O^Œ y i P„â◊ = ∞=ÚÖ’ ã¨ Ç ¨ Ï „ã¨
K«O_ôÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q.
2009Ö’ É’Ü«∞áêÖˇ=Ú „QÍ=∞=ÚÖ’ QÆ∞O@∞Ѩe¡ HÀ>Ëâ◊fi~°~å=ÙQÍi ã≤ÊxflOQ∑
q∞Å∞¡Ö’ PO[<ÕÜ«∞ ™êfiq∞, QÆ}Ѩu q„QÆǨÏ=ÚÅ „Ѩu+¨ª „j HÍà◊ǨÏã≤Î q^•º
ã¨~°∂áê#O^Œyi ™êfi=ÚÅ"å~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
2009 "Õ∞Ö’ ã¨<å`«# "Õ^•O`« ã¨ÉèíÅ∞ ^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’ #∂`«#
Ü«∂QÆâßÅÖ’, „j [ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"å~°∞, „j ã≤^ÕÌâ◊fi~å#O^Œ ÉèÏ~°f
™êfiq∞"å~°∞, „j ã¨zÛ^•#O^Œ ã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"å~°∞, „j t=HõàϺ#O^Œ ÉèÏ~°f
™êfiq∞"å~°∞, „j x~°‡ÖÏ#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞, PKå~°º â◊OHõ~å#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞,
„j K«O„^Œ HÍm =∂`«r"å~°∞, „j „Ѩ}"å#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞, „j HÍ"Õ∞â◊fi~å#O^Œ
ÉèÏ~°f ™êfiq∞"å~°∞, Ñ≤.q.P~ü.HÔ . „Ѩ™ê^£ QÍ~°∞. i>ˇ~ÿ ∞° ,¤ S.U.Ü«∞ãπ. QÍ~°∞ ZO^Œ~À
"Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
482

2009Ö’ L#fl= „QÍ=∞=ÚÖ’ (zÅHõÅ∂i¿Ñ@) ^ŒQÆæ~° t= ‰õΩ@∞O|=Ú,

#=„QÆÇϨ =ÚÅ „Ѩu+ª̈Å∞ „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÅÌ ∞ =Ú#ã¨∞|∞ g~°~åѶ∞¨ =Ü«∞º ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
2010 J#fl=∞Ü«∞º áê~°∞¯Ö’ J#fl=∞Ü«∞º „Ѩu+¨,ª QÆ∞_ç Hõq∞\© ã¨É∞íè ºÅ∞ =∞iÜ«Ú
`å_çâ‹\ ˜ì =Ú~°m "≥∂ǨÏ<£ QÍ~°∞ ã¨Ç¨ÏHõiOz<å~°∞.
HõOH˜áê_»∞Ö’ K«O_ôÇϨ Ÿ=∞=Ú, ã¨∞"åã≤x ѨÓ[Å∞ t"åÅÜ«∞=ÚÖ’ [~°∞Ѩ|_ç#q.
ã‘fi@∞ëêѨ٠Ô~_ç¤QÍ~°∞ ^ŒOѨ`«∞Å∞, =Úã¨∞#∂i ã¨∞*Ï`«QÍ~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
2010 h~°∞H˘O_»Ö’ t"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª, =∂^ŒÅ ~å=∞K«O„^ŒÜ«∞º, =∂^ŒÅ
~å*ËO„^Œ„Ѩ™ê^£, =∂^ŒÅ â◊‰õΩO`«Å=∞‡, =∂^ŒÅ Hõã¨∂Îi =∂^ŒÅ "≥OHõ@ѨÊÜ«∞º,
=Ú"åfi K«ÅѨu~å=Ù, ##flѨ<xÕ ã¨∞Éσ~å=Ù, Ü«∞_»á¡ ê\˜ Jâ’H± ‰õΩ=∂~°∞ =∞iÜ«Ú
Ñ‘~îåkèѨ`«∞Å∞, ™êfi=ÚÅ∞, „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
17-6-2010 QÆ∞O@∂~°∞ =∂Ô~¯@∞ì Ü«∂~°∞¤Ö’ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨ªÖ’
Ü«∞Öò. JÑ≤Ê~Ô _çQ¤ Í~°∞, Hõq∞\© ã¨É∞íè ºÅ∞, ™êfiq∞ ã¨zÛ^•#O^Œ ã¨~ã° fi¨ f ™êfiq∞, `«∞x
"å~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
2010 J#O`«=~°=ÚÖ’ „|ǨχOQÍi QÆ∞_ç„Ѩu+¨ª „j áÈÅ∞~°OQÆ~å=Ù ^ŒOѨ`∞« ÅKÕ
`«∞à◊¥§~°∞ =∞O_»Å=ÚÖ’ [~°∞Ѩ|_ç#k.
2010 _®. H˘O_»"ÀÅ∞ |ã¨=ѨÙ#flÜ«∞ºQÍi 80= ã¨O=`«û~°=Ú K«O_ô,
=∞$`«∞ºO[Ü«∞ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ P„â◊=∞=ÚÖ’ [~°∞Ѩ|_≥#∞.
QÍ}∞QÍ Ñ¨Ù~°=ÚÖ’ ^Œ`«Î™êfiq∞"åi QÆ∞_ç=^ŒÌ K«O_ô, ~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞
=Úã¨∞#∂~°∞ ã¨∞*Ï`« =∞iÜ«Ú ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü P^èŒfi~°º=ÚÖ’
[~°∞Ѩ|_ç#q.
JdÖÏO„^èŒ ™ê^è∞Œ Ѩi+¨`ü ã¨ÉÅíè ∞ 3 ~ÀAÅ∞ |$O^•=<£ QÍÔ~<¤ û£ "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞
QÆ∞_çÖ’ „j [ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fiuQÍ~°∞ „áê~°OaèOz<å~°∞. 150 ™ê^èŒ∞Ѩi+¨`ü "å~°∞
=∞iÜ«Ú Éèí‰õΩÎÅ∞, QÆ∞_ç Hõq∞\©"å~°∞ â◊`« K«O_ô Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, aHõ∆Å∞, J#fl^•#=Ú
x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#k.
 483

=∞~°Å 2011Ö’ L#fl= „QÍ=∞=ÚÖ’ áÈÖË~°=∞‡ QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª „QÍ=∞ã¨∞ÎÅ

ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
2011Ö’ #∂`«# Ü«∂QÆâßÅ ^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’ „áê~°OÉèí=Ú HÍiÎHõ
áœ~°‚q∞ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü, „j "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞
^Õ=™ê÷#=Ú, |$O^•=# QÍÔ~¤<£û, QÆ∞O@∂~°∞, z#‡Ü«∂ q∞+¨<£, =∂`å
tÖÏ#O^Œ=∂`år ™êfiq∞"å~°∞ P^èŒfi~°º=ÚÖ’ Jaè¿+HÍÅ∞, ~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞
â◊`«K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOѨ|_≥#∞.
^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’ #=„QÆÇϨ =ÚÅ∞, =∞$`«∞ºO[Ü«∞ eOQÆ „Ѩu+¨Åª ∞ ^•`«Å∞,
^Õ"åÅÜ«∞=Ú áêÅHõ =∞O_»e ã¨É∞íè ºÅ, ^•`«Å ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
KÒ_»=~°=ÚÖ’ QÆ}Ѩu „Ѩu+ª̈ Hõà§◊ OǨÏ~°<å^ä~ÔŒ _çQ¤ Íi q∞Å∞¡Ö’ [~°∞Ѩ|_ç#k.
2011Ö’ ÃÑ^ŒHÍHÍx t"åÅÜ«∞=ÚÖ’ ‰õΩOÉèÏaè¿+Hõ=Ú HõOz „j [ÜÕ∞O„^Œ
ã¨~ã° fi¨ u ™êfiq∞, ZO_À"≥∞O@∞"å~°∞, „jx"åã¨~å=Ù , ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞,
Pà◊§ ^Œâ◊~°^èŒ~åq∞Ô~_ç¤ ^ŒOѨ`«∞Å∞, áêÅHõ=∞O_»e ã¨Éèí∞ºÅ∞ =∞iÜ«Ú ^•`«Å
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [~°∞Ѩ|_ç#k.
2011 J#O`«=~°áêÊ_»∞ „j ~å=∂ÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª, HõàϺ}=∞O_»Ñ¨=Ú
„áê~°OÉè=í Ú, D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ =e"Õ\ ˜ #~°ãO≤ Ǩ~å=Ù „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÅÌ ∞ #O|∂~°∞
™êO|t=~å=Ù, Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
u~°∞ѨuÖ’ 108 ‰õΩO_»=ÚÅ`À =∞Ǩ ã¨∞^Œ~°≈# Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ Ö’Hõ HõàϺ}=Ú
H˘~°‰õΩ \˜.\˜._ç. ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú, "Õ^•O`«O ~å[QÀáêÅ K«„Hõ=iÎ, P^èŒfi~°º=Ú#
=Úã¨∞#∂~°∞ ã¨∞*Ï`« ^•`«Å, ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ áêÖÁæ<åfl~°∞.
=∞O_»= "≥OHõ„\Ï=∞Ü«∞º ~°=∂^Õq ^ŒOѨ`«∞ÅKÕ K«O_ô, ~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q.
2011Ö’ QÆ∂_»=e¡Ö’ =∞à◊Ü«∂à◊ ™êfiq∞ "≥∞ÿ„`ÕÜ«∞ P„â◊=∞=ÚÖ’ ѨÓ[º„j
Hõ$ëê‚#O^Œyi=∂`år ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À PO[<ÕÜ«∞™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞, ã¨∞„|Ǩχ}º
484

™êfiq∞, #=„QÆǨÏ=ÚÅ, „Ѩu+¨ª, P„â◊=∞=ÚÖ’ q„QÆǨÏ=ÚÅ „Ѩu+¨ªÅ∞ [iy#q.

2011 Ü«∞#=∞^ŒÅÖ’ ã¨∞„|Ǩχ}º™êfiq∞ „Ѩu+¨ª, á⁄#HõÅ ã¨∞„|Ǩχ}º=Ú
^ŒOѨ`«∞Å∞ P^èŒfi~°º=ÚÖ’ [~°∞Ѩ|_ç#k.
2012 QÆ∞O@∂~°∞ |$O^•=# QÍÔ~¤<£û „j "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ‰õΩOÉèÏaè¿+Hõ=Ú,
J+¨ì ÉèíO^Œ# ã¨O„áÈHõ∆O, |OQÍ~°∞ =∞Hõ~°`À~°}=Ú ã¨=∞~°Ê} ~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`∞« Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. ã¨∞^Œ~≈° #, <å~°ãO≤ Ç¨Ï Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, ã¨ÇϨ „ã¨
K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú, ^Õ"åÅÜ«∞=Ú áêÅHõ=∞O_»e ã¨É∞íè ºÅ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À Ǩϟ=∞=ÚÅ∞
[~°∞Ѩ|_ç#q. -
2012 U„Ñ≤Ü«∞Öò Ö’ #„~°"å_» <≥Å∂¡~°∞ lÖÏ¡Ö’ ~å=∂ÅÜ«∞ ^•`«Å
ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À „Ѩu+¨ª [iÑ≤Oz<å=Ú. H˘`«=Î ∞ÖÏ¡Ü∞« áêÖˇ=ÚÖ’ t"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª
„j t=HõàϺ}Ï#O^Œ ÉèÏ~°f™êfiq∞"åi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ Pà◊§ <åyÔ~_ç¤, „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À "≥·Éèí==ÚQÍ [iy#k.
2012 A<£ k"åHõ~°¡ "≥OHõ\Ï=^è•xQÍi â◊`«[Ü«∞Ou L`«û==ÚÅ∞, ã¨Éèí „j
"≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=Ú, |$O^•=<£ QÍÔ~<¤ û£ , QÆ∞O@∞~°∞Ö’ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q.
2012 ~°∞„^Œ=~°OÖ’ „j "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª, Ѷ¨∞O\Ï
<åˆQâ◊fi~°~å=ÙQÍ~°∞, Lëê~å}˜ ^ŒOѨ`«∞Å∞, "åi ‰õΩ=∂~°∞_»∞, ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞
=∞iÜ«Ú ^•`«Å∞, „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [~°∞Ѩ|_ç#k.
KÕ„É’Å∞ q∞Å∞¡Ö’ =∞Ǩ ã¨∞^Œ~°≈# Ü«∂QÆ=Ú \˜.\˜._ç. „j „jx"å㨠nH˜∆`«∞Å∞
"åi ^•fi~å ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`∞« Å`À 5 ~ÀAÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
‰õΩ„i ѨH~˜ å ~Ô _çQ¤ Íi ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞ â◊`K« O« _ô Ü«∂QÆ=Ú ~Ô O_»∞ Ѩ~åºÜ«∞=ÚÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOK«@O [iy#k. Pà◊§ <åyÔ~_ç¤QÍ~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞, ^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k
„j #$ã≤OǨ#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfiq∞"å~°∞ 100 ã¨O=`«û~°=ÚÅ [Ü«∞Ou L`«û=ÚÅ∞
2013 Ѷ≤„|=iÖ’ ~°^èŒã¨Ñ¨Îq∞ ~ÀA QÆ∞O@∂~°∞Ö’ KåÖÏ ÉÏQÆ∞QÍ [iy#k.
 485

™êfiq∞"å~° t+¨µºÅ∞ KåÖÏ=∞Ok ÃÑ^ŒÌÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. Ѩ^Œº<å@Hõ Ѩ^Œ~°≈#Å∞

[~°∞Ѩ|_≥#∞.
2013 Ѷ„≤ |=i HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ "≥O_ç ~°∞„^•Hõ=∆ ∞O_»Ñ=¨ ÚÅ ã¨=∞~°Ê}, ã¨ÇϨ „ã¨
K«O_ô áê~åÜ«∞}Å∞, Ju ~°∞„^Œ áê~åÜ«∞}Å∞ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ [iQÍ~Ú. D
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ „j â◊$OˆQi"å~°∞, „j ÉèÏ~°f f~°÷™êfiq∞ "å~°∞ ã¨fiǨÏã¨Î=ÚÅ`À
„áê~°OaèOz<å~°∞. „j ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞
[iÑ≤Oz<å~°∞. QÆ∞_ç Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
2011 #∞O_ç 2013 =~°‰õΩ HÍHÍx #∞O_ç HÀ@ѨÊH˘O_» =~°‰õΩ K«O_ô
áê~åÜ«∞}Å∞, 3000 Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ 600 ˛ 3600 „j HõOz [ÜÕ∞O„^Œ ™êfiq∞
„áê~°OÉèí=Ú. „j ÉèÏ~°f f~°ú ™êfiq∞"å~°∞, „j â◊$OˆQi ™êfiq∞"å~°∞ ѨÓ~å‚Ǩ˙u`À
ã¨=∂Ñ≤Î [i#k.
2013 =∂iÛ <≥ÅÖ’ áê`«QÆ∞O@∂~°∞ JQÆ¿ãÎâ◊fi~°™êfiq∞"åi t"åÅÜ«∞=ÚÖ’
‰õΩOÉèÏaè¿+Hõ=Ú „j [ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fif ™êfiq∞"åi ã¨=∞Hõ∆OÖ’ ["åfir
L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~°~å=Ù =ã¨O`«‰õΩ=∂i ^ŒOѨ`«∞Å∞ =∞iÜ«Ú ~Ú."À. áÈ`«∞Å
ã¨∞Éσ~å=Ù,
ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü P^èŒfi~°=ÚÖ’ ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
[~°∞Ѩ|_ç#k.
A"åfir L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~°~å=Ù =ã¨O`« ‰õΩ=∂i ^ŒOѨ`«∞Å∞, ~Ú.F. áÈ`«∞Å
ã¨∞Éσ~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
14-04-2013 #∞O_ç 16-04-2013Ö’ =∂káê_»∞ "Õ^ጠê~îâ° ßÅ „j âß~°^•
J=∞‡"åi QÆ∞_çÖ’ „j ÉèÏ~°f f~°™ú êfiq∞"åi, â◊$OˆQi"åi ѨÙ\˜#ì ~ÀA ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚQÍ
â◊`«K«O_ôÜ«∂QÆ=Ú, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=Ú [Ü«∞„Ѩ^Œ=ÚQÍ x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#q.
QÆ∞O@∂~°∞Ö’ ^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’ ÅH˜∆ ‡ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª „j
"≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=Ú Hõq∞\©"åi ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À =∞iÜ«Ú ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ
q*Ï˝# Ѩi+¨`ü "åi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ [iy#k.
486

2013Ö’ z#ѨÅHõÅ∂iÖ’ K≥#flˆHâ◊= ™êfiq∞"å~°∞ t"åÅÜ«∞=Ú, ÉÁ_»∞~¤ å~Ú,

#=„QÆǨÏ=ÚÅ „Ѩu+¨ªÅ∞ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ =∞iÜ«Ú Hõ<åfl ÅH˜∆ ‡<å~åÜ«∞} ZO^Œ~À
™êfi=ÚÅ∞, f~åúÅ ÉèÏ㨯~°~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å∞, „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
2013 PKå~°º „j â◊OHõ~å#O^Œyi ™êfi=ÚÅ"å~°∞, ÃÑ#=∞Å∂~°∞ P„â◊=∞=ÚÖ’
K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
2014Ö’ Kå"å"åi áêÖˇOÖ’ Kå"å ÉÏc"åi ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞ t"åÅÜ«∞=Ú
(t= ‰õΩ@∞O|=Ú), #=„QÆǨÏ=ÚÅ „Ѩu+¨ªÅ∞ g~°Éèí„^Œ™êfiq∞, HÍÅÉèˇ·~°=™êfiq∞,
PO[<ÕÜ«∞ ™êfiq∞ „Ѩu+¨ªÅ∞ Kå"å "≥∂ǨÏ~ü K«O^£, gˆ~+π, Ѩ^Œ‡„j ^ŒOѨ`«∞Å∞
‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À KåÖÏ "≥·Éèí==ÚQÍ [~°∞Ѩ|_ç#q.
=∞OQÆà◊yiÖ’ ã¨∞^Œ~°≈#, <å~°ã≤OǨ, Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ 5 ~ÀAÅ∞ ~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=ÙQÍi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ =∞OQÆà◊yi ^Õ"åÅÜ«∞ „áêOQÆ}=ÚÖ’
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k
K≥~°∞‰õΩOáêÖˇ=ÚÖ’ (q#∞H˘O_») QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡, „j ~å=∂ÅÜ«∞=Ú Ñ¨Ù#ó
„Ѩu+¨ª „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [~°∞Ѩ|_ç#k.
2014 J#fl=~°=ÚÖ’ "Õ}∞QÀáêÅ™êfiq∞ "åi „Ѩu+¨ì, K«O_ô Ǩϟ=∞=ÚÅ∞
12 =∞Ok ѨO_ç`∞« ÅKÕ (zÅHõÅ∂i¿Ñ@) ÃÑ^ŒÅÌ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
„uѨÙ~åO`«H=õ ÚÖ’ â◊`« K«O_ôÜ∂« QÆ=Ú „j á⁄#HõÅ ã¨∞„|Ǩχ}º=Ú ^ŒOѨ`∞« Å
P^èŒfi~°º=ÚÖ’ "≥·Éèí==ÚQÍ x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#k.
É’_»"å_»Ö’ ~å=∂ÅÜ«∞=ÚÖ’ „Ѩu+¨ª, K«O_ôǨϟ=∞=ÚÅ∞, 10 =∞Ok
"Õ^ÑŒ O¨ _ç`∞« ÅKÕ „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÅÌ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k. `ÕÅ„áÈÅ∞ JOHõ=∞‡
‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞ =∞iÜ«Ú „QÍ=∞ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=∞`À
2014 ÃÑ#=∞Å∂~°∞ PKå~°º â◊OHõ~å#O^Œyi P„â◊=∞=ÚÖ’ ™êfiq∞"åi
P^èŒfi~°º=ÚÖ’ ã¨Ç¨Ï„㨠K«O_ôÜ«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#k.
Hõ=∞‡"åi áêÖˇ=ÚÖ’ ~å^è•Hõ$+¨‚ =∞Ok~°=Ú „Ѩu+¨ª, =ÚѨÊ~åA "≥OHõ@
HÀ@Ü«∞º ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
 487

2015 QÆ∞O@∂~°∞, #Ok"≥Å∞QÆ∞ ~À_»∞Ö¤ ’ HÍ=∞ºã≤kú "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ „Ѩu+¨,ª

K«O_ô Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q. „j [ÜÕ∞O„^Œ ã¨~ã° fi¨ u ™êfiq∞"å~°∞ P^èfiŒ ~°º=ÚÖ’
|∂tÔ~_ç¤ =∞ÖË¡â◊fii Ô~_ç¤QÍ~°∞, Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
Kå"å"åi áêÖˇ=Ú t"åÅÜ«∞=Ú "åi¬HÀ`«û==Ú ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ K«O_ô, ~°∞„^Œ
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ Kå"å ÉÏcQÍi P^è•fi~°º=ÚÖ’ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q
2015 eOQÍ~å=ÙáêÖˇOÅÖ’ t"åÅÜ«∞=Ú ‰õΩOÉèÏaè¿+Hõ=Ú =∞iÜ«Ú
^Œ`å΄`ÕÜ∞« ™êfiq∞ „Ѩu+¨,ª HÍÅÉè~·ˇ =° ™êfiq∞, QÆ}Ѩu, ã¨∞„|Ǩχ}º ™êfiq∞ „Ѩu+¨Åª ∞,
„QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞, Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
2015 L^ŒOÌ _®Ü«∞áêÖˇO ~å[^è•x Ü«∂QÆâßÅ x~å‡}=Ú K«O_ô Ǩϟ=∞=ÚÅ∞
[~°∞Ѩ|_ç#k. =ÚáêÊà◊§ JáêÊ~å=ÙQÍi WO\’¡ K«O_ô Ǩϟ=∞=Ú kyfi[Ü«∞=ÚQÍ
[~°∞Ѩ|_ç#k.
2015 E<£ <≥ÅÖ’ JÜ«∞ºÑ¨Ê ™êfiq∞ „Ѩu+¨ª "≥∞@∞ì Hõ$ëê‚Ô~_ç¤QÍi ‰õΩ@∞O|
ã¨É∞íè ºÅ, Pi÷Hõ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À „j„j„j [ÜÕ∞O„^Œ ã¨~ã° fi¨ u ™êfiq∞"åi P^èfiŒ ~°º=ÚÖ’
[~°∞Ѩ|_ç#k.
QÆ∞O@∂~°∞ Ü«∞Öò.q.P~ü. HõÉ¡ ò Ö’ „j ~åÜ«∞áê\˜ „jx"åã¨~å=ÙQÍ~°∞, HõOk=∞à◊§
<åˆQâ◊fi~°~å=Ù, Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ ™œ[#º=Ú`À â◊`«K«O_ô, ~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q.
HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ ~°∞„^Œ, K«O_ô Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k. D Ü«∂QÆ=ÚÖ’
PO„^茄Ѩ^Õâò QÆ=~°fl~ü „j #~°ã≤OǨOQÍ~°∞, _®. HÀ_≥Å t=„Ѩ™ê^Œ~å=ÙQÍ~°∞
áêÖÁæ<åfl~°∞.
HõOk=∞Å¡Ü∞« áêÖˇOÖ’ „|ǨχOQÍi QÆ∞_ç ^ŒQ~æÆ ° J#fl^•# 㨄`«=Ú â◊OY∞™ê÷Ñ#¨
[iy#k.
2016 `å_çH˘O_»Ö’ ÅHõ∆ ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê áê~åÜ«∞} Z„~å K«O„^Œ=∞øo,
Z„~°=∞<Õx HÍ"Õ∞â◊fi~°~å=Ù, HõÖÏi ~°"∞Õ +π QÍ~°∞ =∞iÜ«Ú „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÅÌ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
488

J=∞~å=u ^Õ=™ê÷#=Ú „j „jx"åã¨#O^Œ ã¨~°ã¨fif ™êfiq∞"å~°∞, „jH͉õΩà◊O

"åi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ â◊`«K«O_ô Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ ~å[^è•x Jaè=$kú H˘~°‰õΩ ÉèÏ~°f
^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü, „j H˘=∂‡Åáê\˜ „j^èŒ~ü, Ñ≤. =∂}˜MϺÅ~å=Ù, „ѨuÎáê\˜
ѨÙÖÏ¡~å=Ù, „jH͉õΩà◊O ѨO_ç`«∞Å∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
18-02-2016 cè+¨‡ UHÍ^Œt ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ ~å[^è•xÖ’ „j z#rÜ«∞º~ü
™êfiq∞"å~°∞ P^èŒfi~°º=ÚÖ’ ~å[^è•x Jaè=$kú H˘~°‰õΩ LѨ^ÕtHõ q+¨µ‚ ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞
áê~åÜ«∞}Å∞ 10"ÕÅ=∞Ok`À L^ŒÌO_»~åÜ«∞áêÖˇOÖ’ [~°∞Ѩ|_ç#k. D
HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ =ÚYº=∞O„u „j <å~å K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞QÍ~°∞, „j HÀ_≥Å
t=„Ѩ™ê^Œ~å=ÙQÍ~°∞, =∞O„`«∞Å∞, Ü«∞O.Ñ≤.Å∞., Ü«∞O.Ü«∞Öò.U.Å∞., lÖÏ¡
JkèHÍ~°∞Å∞ „j ‰õÄ~°‡<å^Œ ™êfiq∞"å~°∞, ã≤. ÃÇÏKü. =∞™êÎ#Ü«∞ºQÍ~°∞, HõOk=∞à◊§
<åˆQâ◊fi~°~å=Ù QÍ~°∞, ˆHu<Õx „jǨÏiQÍ~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
20-02-2016 á⁄#∞QÆ∞ÉÏ_»∞Ö’ ‰õΩOÉÏaè¿+Hõ=Ú HÍjqâıfiâ◊fi~°™êfiq∞
^Õ=™ê÷#=Ú KåÖÏ Q˘Ñ¨ÊQÍ â◊`«K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú, ~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, ã¨∞"åtx
Ѩ Ó [Å∞ KåÖÏ=∞Ok ÃÑ^Œ Ì Å ∞ _®. =∞„i ÃÑ^Œ Ì Ü « ∞ ºQÍ~° ∞ , =OHÍÅáê\˜
|Å~å=∞Hõ$+¨‚=¸iÎ, ~åÜ«∞O‰õΩÅ `å`«Ü«∞º, =OHÍÜ«∞áê\˜ t=~å=∞Hõ$+¨‚Ü«∞º,
=∞iÜ«Ú Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞, „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞, ǨÏOÑ‘
Ñ‘~îåkèѨ`«∞Å∞, =∞O„`«∞Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. KåÖÏ Q˘Ñ¨ÊQÍ [iy#k.
2016Ö’ QÆ∞`åÎ"åi áêÖˇOÖ’ ~å=∂ÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k.
09-04-2016 á⁄`«∂Î~°∞Ö’ „j ~å=∂Ü«∞Å=Ú „Ѩu+¨ª, K«O_ô Ǩϟ=∞=Ú,
„QÍ=∞ „Ѩ[Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
20-04-2016 =∞`«∞‰õΩ=∞Öˇ¡ (q#∞H˘O_») „j "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú
„Ѩu+¨Åª ∞, „j QÆ∞k"≥∞à◊§ ‰õÄ~°‡<å^Œ™êfiq∞QÍ~°∞, áêѨ™êx ã¨∞Éσ~å=ÙQÍ~°∞, =∞ÔH¯#
~å=∞Hõ$+¨Q‚ Í~°∞, ~Ô O_»= ^Õ"åÅÜ«∞=Ú ^ŒH}∆˜ |*Ï~°∞, L`«~Î ° |*Ï~°∞Ö’ [~°∞Ѩ|_ç#q
„QÍ=∞ „Ѩ[Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
 489

h~°∞H˘O_» t"åÅÜ«∞=ÚÖ’ ~å[^è•x „Ѩ^Õâ◊=ÚÖ’ K«O_ô Ǩϟ=∞=Ú, =∂^ŒÅ

~å*ËO„^Œ „Ѩ™ê^£ QÍi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ [~°∞Ѩ|_ç#k. ѨÓ~å‚ǨïuÖ’ =∞O„`«∞Å∞,
Ü«∞O.Ü«∞Öò.U.Å∞, ÃÑ^ŒÌÅ∞ ǨÏ[Ô~·<å~°∞.
Hõ$ëê‚lÖÏ¡ ^˘O_»áê_»∞ t"åÅÜ«∞=Ú Ñ¨Ù#ó„Ѩu+¨ª, K«O_ôǨϟ=∞=Ú, „QÍ=∞
„Ѩ[Å∞, =Úã¨∞#∂i ã¨∞*Ï`«QÍi „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ P^èŒfi~°º=ÚÖ’ [~°∞Ѩ|_ç#k.
|∞zÛÜ«∞ºáêÖˇ=ÚÖ’ JOHõ=∞‡^Õq ^Õ"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+ª̈, Ѩ~°∞K«∂i Hõ$ëê‚~å=Ù
^ŒOѨ`«∞Å∞KÕ K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
2016 `«∞à◊¥§~°∞Ö’ ǨÏ#∞=∞ [Ü«∞Ou ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ÅHõ∆ ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê
áê~åÜ«∞} H˘xfl "ÕÅ=∞Ok`À, ã¨∞O^Œ~H° Í_» áê~åÜ«∞}=Ú, 3 ~ÀAÅ∞, â◊`K« O« _ô
Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ =Ú"åfi ~°"Õ∞+π, „j ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|j~å=ÙQÍ~°∞, *Á#flÅQÆ_»¤
â◊HOõ ~°~å=٠ѨÙeáê\˜ [QÆ<À‡Ç¨Ï#~å=Ù =∞iÜ«Ú ~å„+¨ì =∞O„`«∞Å∞, Ü«∞O.Ü«∞Öò.U.Å∞,
=ÚxûѨÖò =∞O„u „j <å~åÜ«∞}QÍ~°∞, =∞iÜ«Ú KåÖÏ=∞Ok „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [~°∞Ѩ|_ç#k
17-07-2016 |∞^ŒÑú ∂¨¶ \ò =^ŒÌ Ü«∂QÆâßʼnõΩ â◊O‰õΩ™ê÷Ñ#¨ , =∞# J=∞~å=uÖ’
(ѨÙëê¯~åÅ∞) „j q[ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fif ™êfi=ÚÅ"å~°∞ Ü«∂QÆâßÅ „áê~°Oƒù=Ú
J=∞~å=u |∞^ŒúѶ¨∂\ò =^ŒÌ.
„j „ѨuáÎ ê\˜ ѨÙÖÏ¡~å=Ù ^ŒOѨ`∞« Å`À â◊`K« O« _ô Ü«∂QÆ=Ú, ã¨∞^Œ~≈° #, <å~°ãO≤ Ǩ
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ QÆ}Ѩ=~°O q∞Å∞¡Ö’ 5 ~ÀAÅ∞ \˜.\˜._ç. ѨO_ç`«∞Å∞ „j „jx"åã¨
nH˜∆`«∞Å "åi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ [~°∞Ѩ|_ç#k.
[=#i 2016Ö’ ǨÏOÑ≤ ™êfi=ÚÅ"åi 15= Ѩ\Ïìaè¿+Hõ =∞Ǩϟ`«û==Ú, „j
"≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=Ú, |$O^•=<£ QÍÔ~¤<£û Ö’ "Õ^•O`«O ~å[QÀáêÅ
K«„Hõ=iÎQÍi P^èfiŒ ~°º=ÚÖ’ Ju "≥É· =íè =ÚQÍ 3 ~ÀAÅ∞ 20 =∞Ok "Õ^ÑŒ O¨ _ç`∞« Å`À
â◊`« K«O_ôÜ«∂QÆ=Ú, x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
=∞O^Œ_»=ÚÖ’ #∂`«H˜¯ H˜ëÈ~ü "åi WO\’¡ â◊`«K«O_ô, ~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ 3
~ÀAÅ∞ 18 =∞Ok ѨO_ç`«∞Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
490

#=O|~°∞ <≥ÅÖ’ `˘„~°QÆ∞_çáê_»∞Ö’ ™ê~ÚÉÏÉÏ „Ѩu+¨ª, QÆ}Ѩu, ^Œ`å΄`ÕÜ«∞

™êfiq∞"å~°¡ „Ѩu+¨ª KÕ‰õÄi #~°ã≤OǨOQÍ~°∞, Ü«∞Å=∞Oze <åQÆ"≥∂ǨÏ<£ QÍ~°∞
„QÍ=∞ „Ѩ[Å ã¨Ç¨Hõ~°=Ú`À K«O_ô Ǩϟ=∞=Ú ‰õÄ_» x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
25-04-2016 zÅ∞=Ó~°∞ t"åÅÜ«∞=Ú ‰õΩOÉèÏaè¿+Hõ=Ú =∞O_»=
"≥OHõ„\Ï=∞Ü«∞º ~°=∂^Õq ^ŒOѨ`∞« Å∞, ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞, ^Õq<Õx Hõ~∞° } K«O„^ŒÉÏ|∞,
HÍ„@QÆ_»¤ #~°ã≤OǨ~å=Ù „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞ =∞iÜ«Ú ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À „Ѩu+¨ªÅ∞
[~°∞Ѩ|_ç#q.
^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’ ã¨ÑΨ ã¨∂~°ºÜ«∂QÆ=Ú „jx"å㨠Q͈~Ü æ ∞« *’ºu+¨ ѨO_ç`∞« Å
P^èŒfi~°º=ÚÖ’ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
10-08-2016 #∞O_ç 23-08-2016 =~°‰õΩ ^èŒ~°}˜HÀ@ |∞^Œú Ѷ¨∂\ò =^ŒÌ
2016 Hõ$ëê‚ Ñ¨Ù+¨¯~åʼnõΩ J<ÕHõ=∞Ok ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À 13 ~ÀAÅ∞
xifiѶ¨∞fl=ÚQÍ [iy#q. ~ÚO^Œ∞Ö’ Ü«∂QÆ=ÚÅÖ’ PO„^茄Ѩ^Õâò, Hõ~åfl@Hõ,
=∞Ǩ~å„+¨ì, `«q∞à◊<å_»∞, K«fÎãπ QÆ_£, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„+¨ì=ÚÅ∞ #∞O_ç =∞iÜ«Ú
=∞# PO„^è• Ñ¨O_ç`∞« Å∞, 100 =∞Ok "Õ^ÑŒ O¨ _ç`∞« Å∞, 10 =∞Ok ™êfig∞rÅ∞, 12
=∞Ok LѨ<åºã¨‰õΩÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. H˘xfl ÅHõ∆Å=∞OkH˜ ÃÑ·QÍ Éèí‰õΩÎÅ∞, 3000
ÃÑ·QÍ K«O_ô áê~åÜ«∞}, =∞Ǩ ~°∞„^Œáê~åÜ«∞}, "Õ^Œáê~åÜ«∞} QÆ}Ѩu
Jaè¿+Hõ=ÚÅ∞, ~°∞„^Œ, K«O_ô, ã¨∞^Œ~°≈#, =#^Œ∞~åæ áê~åÜ«∞} Ǩϟ=∞=ÚÅ∞, q+¨µ‚,
Åe`å ã¨ÇϨ „㨠<å=∞ áê~åÜ«∞}, ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê, „jK«„HÍ~°Û#, Pk`«º ǨÏ$^ŒÜ∞«
™È΄`«O áê~åÜ«∞}, ã¨∞^Œ~°≈#, <å~°ã≤OǨ, ^Œ`«Î Ǩϟ=∞=ÚÅ∞, <åÅ∞QÆ∞ "Õ^Œ=ÚÅ
áê~åÜ«∞} [iÑ≤Oz<å=Ú. D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ ~å„+¨ì =∞O„u =~°∞ºÅ∞ <å~å
K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ QÍ~°∞, ~å„+¨ì =∞O„`«∞Å∞ „ѨuÎáê\˜ ѨÙÖÏ¡~å=Ù QÍ~°∞, ã‘ÊHõ~ü
_®II HÀ_≥Å t=„Ѩ™ê^£QÍ~°∞, ^Õ"å^•Ü«∞ âßMÏ=∞O„u Ñ≤. =∂}˜HͺÅ~å=Ù QÍ~°∞,
`«k`«~° =∞O„`«∞Å∞, Ü«∞O.Ñ≤.Å∞., „j H˘=∂‡Åáê\˜ „j^è~Œ ü QÍ~°∞ Ü«∞O.Ü«∞Öò.U.Å∞
ÃÑ^ŒÅÌ ∞ PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò Ö’x ÖÏ=∞Ok D Ü«∂QÆ=ÚʼnõΩ =zÛ [Ü«∞„Ѩ^OŒ KÕã<≤ å~°∞.
„j HõOzHÍ=∞HÀ\˜ Ñ‘~î°O ™êfiq∞ „j „j „j q[ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fif ™êfiq∞ "å~°∞,
 491

„j qâ◊fiÜ≥∂y q=fiOr =∞ǨÏ~å*ò ™êfiq∞ "å~°∞, QÆ∞O@∂~°∞, „j „Ѩ}"å#O^Œyi

™êfiq∞ "å~°∞, HÍ~°OKÕ_∞» , „j "Õ∞^•#O^ŒÑÙ¨ i =∞ǨÏ~å*ò ™êfiq∞ "å~°∞ ǨÏ$+‘Hˆ +π, „j
~å^è•#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfiq∞ "å~°∞ QÆ∞O@∂~°∞, „j xifiHõÖÏÊ#O^Œyi ™êfiq∞, QÆ∞O@∂~°∞,
Ö’Hõ<å^èŒ â◊~°‡QÍ~°∞, \˜.\˜._ç."å~°∞, Ç≤ÏO^Œ∂ „ѨKå~° ^èŒ~°‡ Ѩi+¨`ü „j Ü«∞<£.
=∞àıâ◊fi~°~å=Ù S.U.Ü«∞ãπ. (i>ˇÿ~ü¤) „j=∂<£ QÆ∞k"≥∞à◊§ „j ‰õÄ~°‡<å^䌙êfiq∞,
=∞ÖÏ¡„ѨQ_Æ » „j=∞<åfl~åÜ«∞}=¸iÎ, HÀQÆO\˜ "≥OHõ@ „j ~°OQÆ<å~ÚH˜, "≥∞Åÿ =~°ÑÙ¨
„jx"åã¨~å=Ù. D HÍ~°º„Hõ=∞=Ú#‰õΩ J<ÕHõ=∞Ok ^•`«Å∞ ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞.
„j "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ "åi ^Õ=™ê÷# Hõq∞\© ã¨É∞íè ºÅ∞ ã≤ÃÇÏKü. =∞™êÎ#Ü«∞º, QÆ∞=∞‡_ç
~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎ =∞iÜ«Ú Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ Ü«∞Öò.q.P~ü. JO_£ ã¨<£û Hõ¡Éò ã¨Éèí∞ºÅ∞
~åÜ«∞áê\˜ „jx"åã¨~å=Ù, HõOk=∞à◊§ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù, Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ ^èŒ~°}˜HÀ@
q¿Ñ¶∞flâ◊fi~° ™êfiq∞ HõàϺ}=∞O_»Ñ¨=Ú ã¨Éèí∞ºÅ∞ ^ŒO_® ™êO|t=~å=Ù ^ŒÑ¨O`«∞Å∞,
Ü«∞Å=∞OK«e <åQÆ"∂≥ ǨÏ<£ ^ŒOѨ`∞« Å∞, ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù, ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ
q*Ï˝# Ѩi+¨`ü ÉÁÖËÑ¡ e¨ ¡ ã¨`º« <å~åÜ«∞} Åe`åO| ^ŒOѨ`∞« Å∞, Hˆ u<Õx „jǨÏi~å=Ù,
#O|∂~°∞ ™êO|t=~å=Ù q[Ü«∞ÅH˜∆ ‡ ^ŒOѨ`∞« Å∞, ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞, =∂}˜Hºõ "ÕÅ∞
„\˜Ñ¨ÙÖò ZH±û, QÆ#fl=~°Ñ¨Ù ™ê~ÚÉÏ|∞, ǨÏiâ◊ÛO„^ŒÑ¨Ù~°O, =∂^ŒÅ ~å*ËO„^Œ „Ѩ™ê^£
(™œ`ü WO_çÜ«∂), á⁄#HõÅ â◊OHõ~°~å=Ù, [~°∞QÆ∞Å ã¨`«º<å~åÜ«∞}, „`ÕÅ„áÈÅ∞
g~°Ü«∞ºKÒ^Œi, HõOk=∞à◊§ „jx"åã¨~å=Ù, _®|| H˘O_»É’Å∞ |ã¨=ѨÙ#flÜ«∞º,
QÆ∞O@∞Ѩe¡ ~å=∞eOˆQâ◊fi~å=Ù, H˘„~°áê\˜ ~å=∂~å=Ù, Ѩ~∞° K«∂i Hõ$ëê‚~å=Ù, HÍH˜<å_»,
"Õ∞_ÕÑe¨ ¡ u~°∞Ѩu~å=Ù (Ü«∞Öò.q.P~ü. HõÉ¡ ò), PÅáê\˜ ~å*ËO„^Œ„Ѩ™ê^£, ã¨∂~°º^Õ=~°
"≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù, Ѩ~°∞K«∂i K«O„^ŒâıY~ü, _®. ѨÓ<å\˜ =∞<ÀǨÏ~ü =∞ǨÅH˜∆ ‡
^ŒOѨ`∞« Å∞, "Õ∞HÍ ^Õ"OÕ „^Œ, ÃÑkÌ "≥OHõ>âË fi◊ ~°~å=Ù ÖÏÜ«∞~ü, HõOk=∞à◊§ ~°ÑÚ¨¶ , *Ï+≤ª
"≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù, Ü«∞<£.P~ü.S. ã¨∂~°º^Õ=~° ^Õ"ÕO„^Œ, HÍ„@QÆ_»¤ #~°ã≤OǨ~å=Ù,
㨉õΩiÎ =~°„Ѩ™ê^£, QÀ~°O@¡ JOHõ=∞‡~å=Ù, Hõà◊§O ǨÏ~°<å^äŒÔ~_ç¤, QÆ}Ѩu „Ѩ™ê^£,
Hõ#QÍÅ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù, K≥~°∞‰õÄi t=~å=∞Hõ$+¨‚, HõOk=∞à◊§ JOlÉÏ|∞,
ÃÑO_ÕHõO\˜ Q“i„Ѩ™ê^£ ^ŒOѨ`«∞Å∞, QÆ∞=∞‡_ç ã‘`«=∞‡, p~åÅ, Ü«∞_»¡áê\˜ Jâ’H±
492

‰õΩ=∂~ü, ##flѨ<xÕ JÜ«∞º<å~å=Ù, "≥∂ѨiÉÎ Ï|∞, QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞O, J=∞~å=u,

#Å¡"≥∂`«∞ ã¨~°ã¨fiu, K«∞Hõ¯Ñ¨e¡ ™êO|t=~å=Ù, Hõ<≥flQÆO\˜ |∞K«ÛÜ«∞º, ˆHu<Õx ã‘`å
~å=∂O[<ÕÜ«ÚÅ∞, HõѨÊQÆO`«∞ â◊OHõ~° ™ê~Ú, QÆOQÍ ã¨∞ˆ~+π, ~åkèHõ, QÆi"≥∞à◊§
"≥OHõ@ ~°`fl« =Ú, ~å*Ëâfi◊ i, =∂ÖˇOáê\˜ ã¨∞^è•Hõ~ü ÅH˜∆ ‡ ã¨∞h`« ^ŒÑO¨ `«∞Å∞, ÉÁÖËÑ¡ e¨ ¡
~°qâ◊OHõ~ü „j ÅH˜∆ ‡ ^ŒOѨ`«∞Å∞, ÃÑ·<Õx "≥OHõ„\Ï=Ù, LѨÊÅáê\˜ ã¨`«º<å~åÜ«∞},
^Œ∞H˜¯áê\˜ ÉÏ|∞~å=Ù, HõOÉèíOáê\˜ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù, ^ŒO_® <åQÆ=∞ÖË¡â◊fi~°~å=Ù,
^èŒ~°}˜HÀ@, „QÍ=∞ „Ѩ[Å∞ ÉÁ„~å L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~å=Ù, ÅOHÍ q[Ü«∞ÉÏ|∞, QÆ_»¤O
™êO|t~å=Ù, ÉÁÖËÑ¡ e¨ ¡ ÉèÏ㨯~å~°=Ù, Hõ=∞‡ ã‘`å~å=∞Ü«∞º, Hˆ u<Õx ã¨∂~°º<å~åÜ«∞},
[~°∞QÆ∞Å J~°∞#˚ ~å=Ù, "≥OѨ\ ˜ ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}, HÀÜ«∞ <åQÆÜ∞« º ~ÚOHÍ ZO^Œ~À
^•`«Å∞ J*Ï˝`« Éèí‰õΩÎÅ∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú D HÍ~°º„Hõ=∞=Ú J=∞‡Hõ$Ѩ =Å#
[Ü«∞„Ѩ^Œ=ÚQÍ D „Hõ`«∞=Ù qâ◊fiHõàϺ}=Ú H˘~°‰õΩ [~°∞Ѩ|_ç#k.
2017 E<£ Ö’ Ja<Õx QÆ∞O@áêÖˇ=Ú t"åÅÜ«∞=ÚÖ’ #=„QÆǨÏ=ÚÅ
„Ѩu+¨ª. =∂H˜<Õx ÃÑ^Œ~°`«ÎÜ«∞QÍ~°∞, ÃÑkÌ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞, KåÖÏ=∞Ok
Ñ‘~îåkèѨ`«∞Å∞, „QÍ=∞ „Ѩ[Å∞, Ü«∞_»¡áê\˜ Jâ’H± ‰õΩ=∂~ü QÍ~°∞, ^•`«Å
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À 8 ~ÀAÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@O [iy#k.
2017 "Õ∞ <≥ÅÖ’ á⁄#∞QÆ∞ÉÏ_»∞Ö’ ~å=∂ÅÜ«∞O, PO[<ÕÜ«∞™êfiq∞,
"≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ „Ѩu+¨ªÅ∞ `«∂~°∞Ê |*Ï~°∞Ö’ „|ǨχOQÍi QÆ∞_ç, JOHõ=∞‡QÍi
^Õ"åÅÜ«∞=Ú QÆ∞O@∞Ѩe¡ `«∞Åã‘^èŒ~ü ~å=Ù, ‰õΩã¨∂i ~å=∞HÀ@â◊fi~°~å=Ù, H˘OQÆ~°
[QÆ<åfl^èŒ~å=Ù =∞iÜ«Ú QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞ KåÖÏ=∞Ok "≥·+¨‚= ™êfi=ÚÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
Pk`«º `«`«fi"≥·Éèí==Ú „QÆO^ä•q+¨¯~°}, \˜.\˜._ç. "å~°∞ „j "≥OHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞
HõàϺ}=Ú ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ áÈbãπ ¿Ñ~°_£ „Q“O_£ Ö’ ~Ú."À. ^˘O^Œáê\˜
™êO|t=~å=Ù S.U.Ü«∞ãπ., áÈÖÏ ÉèÏ㨯~ü, S.U.Ü«∞ãπ., `å_çâ‹\ ˜ì =Ú~°o, „j
~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù, Ü«∞Å=∞Oze t"ålQÍ~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
|∞_»Oáê_»∞Ö’ ~å=∂ÅÜ«∞=Ú Ñ¨Ù#ó„Ѩu+ª̈Å∞ „@ã‘ìÅ∞, Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ ^•`«Å
ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À „j =∂ź=O`«O „jx"å㨠nH˜`∆ ∞« Å P^è~Œ fi° ~°º=ÚÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#k.
 493

`å_çH˘O_»Ö’ 2 Ѩ~åºÜ«∞=Ú ÅHõ∆ ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê, „j ~å=∂ÅÜ«∞ ѨÙ#ó

„Ѩu+¨ª [~°∞Ѩ|_ç#k. „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞, ^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À "≥·Éèí==ÚQÍ
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
QÆ∞O@∂~°∞ ¿Ñ~°_£ „Q“O_£ Ö’ =∞ǨÅH©∆ ‡ Ü«∂QÆ=Ú „j ~å=∞K«O„^Œ rÜ«∞~ü
QÍi P^èfiŒ ~°º=ÚÖ’ Hõq∞\© ã¨É∞íè ºÅ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À [~°∞Ѩ|_ç#k. DHÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’
™êfiq∞"åi t+¨µºÅ∞ ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞, KåÖÏ=∞Ok ÃÑ^ŒÌÅ∞
áêÖÁæ<åfl~°∞ HÍ~°º„Hõ=∞=Ú ^•`«Å, Éèí‰õΩÎÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [Ü«∞„Ѩ^Œ=ÚQÍ
[iy#k.
16-06-2018# q^Œ∞âıY~° ÉèÏ~°f ™êfiq∞ "å~°∞, â◊$OˆQi L`«Î~° Ñ‘~îåkèѨu,
^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆ=Ú, ѨÓ~å‚Ç˙ ¨ uÖ’ áêÖÁæ<åfl~°∞. KåÖÏ =∞Ok
Éèí‰õΩÎÅ∞ ǨÏ[Ô~·<å~°∞.
HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ H˘O_»Ñ¨O_»∞QÆ ~ÀAÖ’ K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ KåÖÏ=∞Ok
=∞O„`«∞Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. ^Õ=™ê÷#=Ú Hõq∞\© ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’
HÀ_≥Å t=„Ѩ™ê^Œ∞QÍ~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
2018 JÜ«∞Ñ¨Ê ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÖ’ t"åÅÜ«∞=Ú, J=∞‡"åi „Ѩu+¨ªÅ∞ qâßY
âß~°^• Ñ‘~åî kèÑ`¨ ∞« Å∞ "≥∞@∞ì Hõ$ëê‚~Ô _ç¤ =∞iÜ«Ú =∞„Ô~_ç¤ ~å=∞Hõ$ëê‚~Ô _çQ¤ Í~°∞ =∞iÜ«Ú
^•`«Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À x~°fiÇ≤ÏOK«_»O [iy#k.
á⁄#HõÅ â◊OHõ~°~å=ÙQÍi P^èŒfi~°ºOÖ’ QÆ}Ѩu, K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q, +¨+≤ìѨÓiÎ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ zÅHõÅ∂i¿Ñ@ QÆ}Ѩ=~°=ÚÖ’
S.ã≤.Ü«∞O. ã≤ÊxflOQ∑ q∞Å∞¡Ö’ QÆ}Ѩu Ü«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k. „|Ǩχ<åÜ«Ú_»∞
ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À
J#O`«=~°™êÊ_»∞Ö’ #O|∂~°∞ ™êO|t=~å=Ù, q[Ü«∞ÅH©∆ ‡ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ`À
â◊`«K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú 3 ~ÀAÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
2018 QÆ∞O@∂~°∞, ~å*ËO„^Œ#QÆ~ü Ö’ `«∞ÖÏ|O^Œ∞Å ~°OQÆâß~Ú ^ŒOѨ`«∞Å
QÆ$ǨÏOÖ’ K«O_ô, QÆ}Ѩu Ü«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
494

QÆ∞O@∂~°∞ ^è•i‡Hõ „áêOQÆ}=ÚÖ’ â◊`«K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú *ÏfiÖÏ`À J}=ÚÅ∞

HÍiÎHõ áœ~°‚q∞ ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ [~°∞Ѩ|_ç#k
2018 QÆ∞O@∂~°∞, iOQÆ∞~À_»∞Ö¤ ’ Pkä„u „ÃÑ"· @Õ ∞ eq∞>ˇ_£ â◊`« K«O_ô Ü«∂QÆ=Ú
x~°fiǨÏ}. Z~å K«O„^Œ=∞øoQÍ~°∞, Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞
QÆ∞O@∂~°∞Ö’ 108 Ѩ~åºÜ«∞=ÚÅ∞ 500 =∞Ok Éè‰í Ωõ ÅÎ `À ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê
áê~åÜ«∞}, „j "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=Ú, |$O^•=# QÍÔ~¤<£û Ö’
x~°fiÇ≤ÏOѨ|_ç#k.
2018Ö’ Z.a. áêÖˇ=ÚÖ’ QÆ∞_ç „Ñ¨^äŒ=Ú "åi¬HÀ`«û= ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ K«O_ô,
~°∞„^Œ Ǩϟ=∞=ÚÅÖ’ =∂H˜<Õx ÃÑ^Œ~°`«ÎÜ«∞ºQÍ~°∞, „QÍ=∞ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ`À
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q.
=∂~°∞ì~°∞Ö’ HõOk=∞à◊§ <åˆQâ◊fi~°~å=ÙQÍi [QÆ^Œ∞æ~°∞ ã≤ÊxflOQ∑ q∞Å∞¡Ö’
K«O_ôÜ«∂QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
2019 JdÖÏO_Õâfi◊ i^Õq ^èfiŒ [ ѨÙ#ó „Ѩu+¨,ª t"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª =∞OQÆày◊ iÖ’
HÍÖÏi ã¨∞Éσ~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
zÅHõÅ∂i¿Ñ@, HÀ@ѨÊH˘O_» ~À_»∞¡Ö’ x~°fiÇ≤ÏOz ¿Ñ^ŒÅ 500 ÃÑ·QÍ
QÆ$ǨτѨ"âÕ =◊ ÚÅ „Ѩ"âÕ O◊ ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ 3 ~ÀAÅ∞ âßOu Ǩϟ=∂Å∞, „j „Ѩuáê\˜
ѨÙÖÏ¡~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å∞, =Úx+≤ѨÖò Hõg∞+¨#~ü QÍ~°∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
QÆ∞O@∂~°∞ „j "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=Ú, |$O^•=# QÍÔ~<¤ û£ , QÆ∞O@∂~°∞Ö’
7 ~ÀAÅ∞ "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞}=Ú LѨ<åºã¨=ÚÅ∞, „Ѩ=K«<åÅ∞, KåÖÏ=∞Ok
„Ѩ=K«# Hõ~°ÎÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
2019 ÉèÏ~°f ^è•i‡Hõ q*Ï˝# Ѩi+¨`ü 25= "åi¬HÀ`«û==Ú ~°^èŒã¨Ñ¨Îq∞<å_»∞
"≥·Éèí==ÚQÍ x~°fiÇ≤ÏOz<å=Ú.
ѨÙÅ¡_ç‰õΩO@ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞=Ú „Ѩu+¨ª, LѨÙÊ@∂i ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞
‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞ =∞iÜ«Ú „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÌÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À [~°∞Ѩ|_ç#k.
 495
ÃÑ^ŒÑ¨ÙÅáêHõÖ’ K«O_ô Ǩϟ=∞=Ú 1 ~ÀA 11 =∞Ok ѨO_ç`«∞ÅKÕ
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k. =Úã¨∞#∂i ã¨∂*Ï`«QÍ~°∞, ÃÑ^ŒÌÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
t"åÅÜ«∞=Ú, JѨܫ∞ºÑ¨Ê™êfiq∞ QÆ∞_ç "åi¬HÀ`«û==Ú ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ "≥∞@∞ì
Hõ$ëê‚Ô~_ç¤QÍi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ K«O_ô Ǩϟ=∞=Ú, ~°∞„^ŒÇ¨ÏŸ=∞=Ú x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
H͉õΩ=∂#∞Ö’ „|ǨχOQÍi QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª HÍ~°∞=∞Oz „Ѩ™ê^£ QÍ~°∞, Hõq∞\©
ã¨Éèí∞ºÅ P^èŒfi~°º=ÚÖ’ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
DѨÓ~°∞"åi áêÖˇOÖ’ „j~å=∂ÅÜ«∞O ‰õΩOÉèÏaè ¿+Hõ=Ú K«O_ô Ǩϟ=∞=Ú,
Hˆ u<Õx „jǨÏiQÍ~°∞, „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÅÌ ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú`À JǨϟaÅO rÜ«∞~ü ™êfiq∞"å~°∞,
„Ѩ}"å#O^Œyi, KåÖÏ=∞Ok ™êfi=ÚÅ∞ ~å[H©Ü«∞ „Ѩ=ÚY∞Å∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
22-03-2019 "Õ∞HÍ ^Õ"OÕ „^Œ ^ŒOѨ`∞« Å∞, ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ`À 2017 #∞O_ç
2019 =~°‰õΩ QÆ∞O@∂~°∞ =∞iÜ«Ú J~°O_»Öò ¿Ñ@Ö’, „jâ‹·Å=ÚÖ’ QÆ}Ѩu
`«~°Ê}ÏÅ∞, ~°∞„^Œáê~åÜ«∞}, K«O_ô áê~åÜ«∞}=Ú, Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ =∞Ǩ
q^•ºáê~åÜ«∞}Å∞ ^•^•Ñ¨Ù 24 ÃÑ·QÍ ~ÀAÅ∞ 30 =∞Ok ѨO_ç`«∞Å`À K«O_ô
1000 áê~åÜ«∞}Å∞, Ǩϟ=∂Å∞, ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞ [~°∞Ѩ|_ç#q.
2018 áê\˜|O_»¡ ã‘`å~å=∞Ü«∞º ã¨∂¯Öò Ö’ ÅHõ∆ ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê áê~åÜ«∞}Å∞
EÑ≤@~ü „Ѩ™ê^Œ~å=ÙQÍi P^èŒfi~°º=ÚÖ’ „Ѩu ã¨O=`«û~°=Ú [Ü«∞„Ѩ^Œ=ÚQÍ
x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞K«∞#flq.
16-08-2019 â◊√„Hõ"å~°=Ú J=∞‡"åi ™êˆ~ ã¨=∞~°Ê} 500 =∞Ok Éè‰í Ωõ ÅÎ `À
|$O^•=#QÍÔ~<¤ û£ , „j "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ=™ê÷#=Ú, QÆ∞O@∂~°∞Ö’ [~°∞Ѩ|_ç#k.
QÆ∞_ç Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ Éèí‰õΩÎÅ ã¨Ç¨ÏHõ~å=Ú`À J#fl^•# q`«~°} HÍ~°º„Hõ=∞=Ú
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#k.
05-10- 2019 ^Õq #=~å„`«∞ÅÖ’ =¸Å #Hõ∆„`«=Ú# ã¨Ñ¨Îq∞<å_»∞ ÉèÏ~°f
^è•i‡Hõ Ѩi+¨`ü "åi Ü«∂QÆâßÅÖ’ "Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞Å ã¨ÉèíÅ∞ 150 =∞Ok`À
x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#q.
496

1977 #∞O_ç 2019 =~°‰õΩ n~°… 㨄`«Ü«∂QÆ=ÚʼnõΩ,

Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, „Ѩu+¨ªÅ∞, "Õ^Œã¨^Œã¨∞ûʼnõΩ ~å=∂Ü«∞} ÉèÏ~°`«
ÉèÏQÆ=`«=ÚʼnõΩ =zÛ Pj~°fiK«#=ÚÅ∞ JOkOz#
Ñ‘~îåkèѨ`«∞Å∞, ™ê^èŒ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å∞
1. NNN Jaè#=ÉèÏ~°ff~°÷=∞Ǩ™êfiq∞"å~°∞ â◊$OˆQi
2. NNN ÉèÏ~°ff~°÷=∞Ǩ™êfiq∞ "å~°∞ â◊$OˆQi
3. NNN q^Œ∞âıY~°ÉèÏ~°fÜ«∞™êfiq∞ "å~°∞ â◊$OˆQi
4. NNN #$ã≤OǨ#O^ŒÉèÏ~°f ™êfiq∞"å~°∞ q~°∂áêHõ∆ Ñ‘~î°=Ú
5. NNN K«O„^ŒâıY~°ã¨~°ã¨fif ™êfiq∞"å~°∞ HÍOpѨÙ~°O
6. NNN [ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fif ™êfiq∞"å~°∞ HÍOpѨÙ~°O
7. NNN q[ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fif "å~°∞ HÍOpѨÙ~°O
8. NNN ^ŒÜ«∂#O^Œ ã¨~°ã¨fif ™êfiq∞"å~°∞ HÀÜ«∞O|`«∂Î~°∞
9. NNN QÆ}Ѩu ã¨zÛ^•#O^Œ ™êfi=ÚÅ∞ ^Œ`«Î Ñ‘~î°=Ú,"≥∞ÿã¨∂~°∞
10. NNN z# lÜ«∞º~ü ™êfi=ÚÅ"å~°∞ `å_ÕѨe¡
11. NNN ÅHõ∆ ‡} Ü«∞fO„^Œ∞Å∞ "å~°∞ ÃÑ^Œ=Ú`ÕÎq
12. NNN q^•º#O^Œyi ™êfi=ÚÅ∞ "å~°∞ Uˆ~Ê_»∞
13. NNN t=z^•#O^ŒÉèÏ~°f™êfi=ÚÅ∞"å~°∞ ‰õΩ~åÎà◊O
14. NNN Nq^•º#$ã≤OǨ#O^Œ ÉèÏ~°f™êfi=ÚÅ∞"å~°∞ ѨÙ+¨ÊyiÑ‘~î°=Ú
15. NNN N[<å~°Ì<å#O^Œ™êfi=ÚÅ"å~°∞ Nâ‹·ÅO
16. NNN qâ◊fiÜ≥∂y qâ◊fiOrQÍ~°∞ QÆ∞O@∂~°∞
17. NNN PKå~°º â◊OHõ~å#O^Œyi™êfi=ÚÅ"å~°∞ ÃÑ#=∞Å∂~°∞
18. NNN Éèí∂=∂#O^Œ ÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞ HõàϺ}^Œ∞~°æO
19. NNN q^•º~°}º ÉèÏ~°f™êfiq∞ "å~°∞ #~°ã¨~å=Ù¿Ñ@
20.NNN #$ã≤OǨÏÉèÏ~°f ™êfiq∞ "å~°∞ ǨÏOÑ≤
20Z.NNN â◊~î°QÀѨÙ~°O <å~åÜ«∞}
Ü«∞fO„^Œ ^ÕtHõ ™êfi=ÚÅ"å~°∞(45 lÜ«∞º~ü) JǨϟaÅ =∞~î°O
 497

21. NNN PKå~°º Ѩiâ◊√^•ú#O^Œ yi "å~°∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞

22. NNN „Ѩ}"å#O^Œ yi™êfi=ÚÅ"å~°∞ HÍ~°OKÕ_»∞
23. NNN ѨiѨÓ~å‚#O^Œ yi™êfi=ÚÅ"å~°∞ Uˆ~Ê_»∞
24. NNN „Ѩã¨<åfl#O^Œ ™êfi=ÚÅ"å~°∞ QÆO_çáêÖˇO
25. NNN „|Ǩχxëêª#O^Œ ã¨~°ã¨fiu™êfi=ÚÅ"å~°∞ QÆ∞O@∂~°∞
26. NNN „|Ǩ‡#O^Œyi ™êfi=ÚÅ "å~°∞ |^Œs<å^è£
27. NNN ~°`åfl#O^Œ =∞Ǩ~å[™êfi=ÚÅ"å~°∞ Nâ‹·ÅO
28. NNN ѨÓ~å‚#O^Œ ™êfi=ÚÅ"å~°∞ Nâ‹·ÅO,ã¨∞xflÃÑO@
29. NNN ™êfiq∞x âß~°^•#O^Œ„Ñ≤Ü«∂#O^Œ HÀ@ѨÊH˘O_» z#‡Ü«∞
30. NNN ã¨fiã¨fi~°∂áê#O^ÕO„^Œ ã¨~°ã¨fiu"å~°∞ qâßYѨ@flO
31. NNN ^ŒO_ç xi‡ÖÏ#O^Œyi™êfi=ÚÅ"å~°∞ `≥<åe
32. NNN xifiHõÖÏÊ#O^Œyi™êfi=ÚÅ"å~°∞ QÆ∞O@∂~°∞
33. NNN =∂^èŒ"å#O^Œ ™êfi=ÚÅ"å~°∞ z`«∂Î~°∞
34. NNN ™È=∞<å^äŒ =∞ǨÏi¬ "å~°∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞
35. NNN ã¨`åº#O^•ÉèÏ~°f ™êfi=ÚÅ"å~°∞ QÆ#fl=~°=Ú
36. NNN =∂`å t=K≥·`«#º™êfiq∞x "å~°∞ `å_ÕѨe¡
37. NNN QÆ}Ëâß#O^Œ ÉèÏ~°f™êfi=ÚÅ∞ "å~°∞ QÆ∞O@∂~°∞
38. NNN "åã¨∞^Õ"å#O^Œ ™êfi=ÚÅ∞"å~°∞ ѨÙeáêHõ
39. NNN =∞ǨÏOuHõ$+¨‚ |Ö~å=∞ ™êfi=ÚÅ∞"å~°∞ |$O^•=#O
40. NNN q~°∂áêHõ∆ q^•º~°}ºÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞ ǨÏOÑ≤ Ñ‘~î°O
41. NNN J~°∞}Ï#O^Œ ™êfiq∞"å~°∞ p~åÅ
42. NNN ã¨zÛ^•#O^Œ ã¨~°ã¨fiu ™êfi=ÚÅ"å~°∞ `«∞x
43. NNN „|ǨχKåi „Ѩ™ê^Œ K≥·`«#ºr QÆ∞O@∂~°∞
44. NNN „|Ǩ‡#O^Œ „|ǨχKåi QÆ∞O@∂~°∞
45. NNN Nx"å㨠™êfi=ÚÅ∞ [=∞‡Å=∞_»∞QÆ∞
46. NNN =∂`å„ѨuÉèÏ#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞x QÆO_çHˆ „∆ `«=Ú
498

46Z.NNN =∂`år =∂}˜ˆHâ◊fi~°™êfiq∞x"å~°∞ P#Q˘O^≥(Hõ~å‚@Hõ)

47. NNN K«O„^ŒHÍo =~°„Ѩ™ê^Œ =∂`år"å~°∞ #O|∂~°∞
48. NNN t=HõÖϺ}Ï#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfiq∞"å~°∞ QÆ∞O@∂~°∞
49. NNN QÆOcè~å#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞ "å~°∞ QÆ∞O@∂~°∞
50. NNN q^•ºã¨fi~°∂áê#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ HÍà◊ǨÏã≤Î
51. NNN "≥·‰õΩO~îå„â◊=∞=Ú (<å#flQÍ~°∞) q∞~å˚ѨÓ~ü
52. NNN ã¨zÛ^•#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞
=∞Ǩ=∞O_»ÖËâ◊fi~°™êfiq∞ "å~°}Ït
53. NNN ™êÅ„QÍ=∞ Láê^蕺ܫ∞ ™êfiq∞"å~°∞ HÍj
54. NNN Ѩ~°=∂`å‡#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ HÍj
55. NNN PKå~°º=∞Ǩ=∞O_»ÖËâ◊fi~°
N=∞^£ q^•º#O^Œyi =∞Ǩ~å*ò, ÔH·ÖÏ™ê„â◊=∞=Ú Ç¨Ï$+‘ˆHâò
56. NNN Jaè#= ã¨zÛ^•#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞
=∞Ǩ=∞O_»ÖËâ◊fi~ü HÍj
57. NNN "Õ∞^è•#O^ŒÑ¨Ùi ™êfiq∞"å~°∞ ǨÏ$+≤ˆH+π
58. NNN <å~åÜ«∞} f~°∞÷Å∞ =l<Õ Ñ¨e¡
59. NNN aÜ«∞ãπ. PKå~°º =∞ǨÏ~å*ò QÆ∞O@∂~°∞
60. NNN xifiHõÖÏÊ#O^Œ™êfiq∞ "å~°∞,„Ѩ}"å„â◊=∞=Ú, QÆ∞_ç"å_»
61. NNN QÆOQÍ^èŒ~å#O^Œyi™êfi=ÚÅ"å~°∞ <≥Å∂¡~°∞
62. NNN *’ºu~°‡Ü«∂#O^Œ ÉèÏ~°f ™êfiq∞x áêÅH˘Å∞¡
63. NNN `åºwâß#O^ŒÑ¨Ùi =∂`år™êfiq∞x"å~°∞ ÉÏѨ@¡
64. NNN 㨈~fiâ◊fi~å #O^Œyi ™êfi=∞"å~°∞ ÉÁ=∞‡Hõ¯Ñ¨e¡
65. NNN z`ü„ѨHÍâß#O^Œ ™êfiq∞ "å~°∞ _èçb¡
66. NNN t"å#O^•„|Ǩ‡r ™êfiq∞"å~°∞ HÍj
67. NNN JǨϟaÅ lÜ«∞~ü ™êfiq∞"å~°∞ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£
68. NNN ~°OQÆ~å=∂#∞[ lÜ«∞~ü ™êfiq∞"å~°∞ HÍH˜<å_»
 499

69. NNN ~å=∞K«O„^Œ lÜ«∞~ü ™êfiq∞"å~°∞ cè=∞=~°O

70. NNN ^Õ=<å^äŒ~å=∂#∞[ lÜ«∞~ü ™êfiq∞"å~°∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
70Z.NNN `Õ*’=∞Ü«∂#O^Œã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"å~°∞ ÉÁOÉÏ~Ú
NNN jÖÏ#O^Œ ™êfiq∞x "å~°∞ (z#‡Ü«∞q∞+¨<£)
70a)NNN z^•`å‡#O^Œ ã¨~°ã¨fiu™êfiq∞"å~°∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
(z#‡Ü«∂q∞+¨<£)
71. NNN „uYO_ç ÉèíH˜Îâ’Éèí# PKå~°º=∞Ǩ~å*ò"å~°∞ u~°∞ѨÓ~ü
72. NNN ã≤^Õúâ◊fi~å#O^ŒÉèÏ~°f =∞Ǩ™êfiq∞"å~°∞ ‰õΩ~åÎà◊O
73. NNN ã¨OѨÓ~å‚#O^Œ ã¨~°ã¨fif™êfiq∞"å~°∞ HÍH˜<å_»
74.NNN "å`åºÖϺ#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞ x*Ï=∂ÉÏ^£
75. NNN "≥∂H∆Í#O^Œ™êfiq∞"å~°∞ W#=∞_»∞QÆ∞
76. NNN „|Ǩ‡#O^Œf~°÷™êfiq∞"å~°∞ W#=∞_»∞QÆ∞
77. NNN â◊OHõ~å#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞ `«∞‰õΩ¯QÆ∂_»
78. NNN ǨÏif~°÷™êfiq∞"å~°∞ W#=∞_»∞QÆ∞
79. NNN Hõ$ëê‚#O^Œ∞ѨÙi™êfiq∞"å~°∞ á⁄#∞Q˘O_»
80. NNN t=™êfiq∞"å~°∞ `åàϧܫ∂áêÖˇO
81. NNN Ѩ~°„|Ǩ‡#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞
82. NNN ã¨`åºQÀÑ‘<å^è£, W™ê¯<£QÍ~°∞ QÆ∞O@∂~°∞
83. NNN =Ú~åi^•ãπQÍ~°∞
84. NNN Hõ=∞ÖÏ#O^•ÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
85. NNN ™êfiq∞ z^•#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞
86.NNN t=ÉÏÅÜ≥∂y™êfiq∞"å~°∞ ɡOQÆ∞à◊¥~°∞
87.NNN ‰õΩ+¨ÖòK≥·`«#º, z#‡Ü«∞q∞+¨<£ QÆ∞O@∂~°∞
88. NNN F"£∞ â◊H˜Î P`å‡#O^Œ ™êfiq∞"å~°∞
89. NNN ÉÏÖËO„^Œã¨~°ã¨fiu™êfiq∞"å~°∞
90. NNN #$ã≤OǨÉèÏ~°u™êfiq∞"å~°∞
500
91. NNN ã¨fiã¨fi~°∂áê#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞ –u~°∞Ѩu
92. NNN Hõ$ëê‚#O^Œã¨~°ã¨fiu™êfiq∞"å~°∞
93. NNN Hõ$ëê‚#O^Œ™êfiq∞"å~°∞
94. NNN "Õ}∞"å#fiO^Œy~° ™êfiq∞"å~°∞, JQÆ~°O (Hõ~å‚@Hõ)
95. NNN ã¨OѨÓ~å‚#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
96. NNN ã¨^Œ∞æ~°∞HõO^Œ∞‰õÄi t"å#O^Œ=∞=¸iÎQÍ~°∞
97. NNN [<å~°Ì<å#O^Œ=~°‡™êfiq∞QÍ~°∞
98. NNN Ѷ¨ÅǨÏi™êfiq∞ – JÜ≥∂^茺
99. NNN =∂~°∞u¿ã"ÕO„^Œ ã¨~°ã¨fiu ™êfiq∞"å~°∞
100 NNN ™êfiq∞ `«`«fiq^•º#O^Œã¨~°ã¨fiu, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
101. NNN Ѩ~°„|Ǩ‡#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞
102.NNN q~î°ÖòÉÏÉÏ™êfiq∞"å~°∞, =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü, (=∞HõÎÖò)
103.NNN ~å=∞Hõ$ëê‚#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞
104.NNN ~åkèHõ „Ѩ™ê^£ =∞Ǩ~å*ò QÍ~°∞
105.NNN x`åº#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞, |àϧi
106.NNN ™ê^èŒ∞N^èŒ~°™êfiq∞"å~°∞
107.NNN =∂`«Ñ¨~åq^•º#O^Œyi™êfiq∞x "å~°∞, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
108.NNN â◊OHõ~å#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞
109.NNN Hõ$ëê‚#O^ŒÑ¨Ùi™êfiq∞"å~°∞, ÃÑ#∞H˘O_»
110.NNN K«O„^Œ™êfiq∞"å~°∞
111.NNN =∂`åJ=∞$`å#O^Œ=∞~Ú ˆH~°à◊
112.NNN ѨÓ~°‚#O^ŒÑ¨Ùi™êfiq∞"å~°∞, <≥Å∂¡~°∞
113.NNN =∂`å„ѨuÉèÏ#O^Œyi™êfiq∞x"å~°∞ QÆO_çˆH∆„`«O
114.NNN "åã¨∞^Õ"å#Oyi™êfiq∞"å~°∞, ÃÑ^ŒÑ¨ÙÅáêHõ
115.NNN =∂`åN„â◊^•ú#O^Œã¨~°ã¨fiu"å~°∞
116.NNN ã¨zÛ^•#O^Œf~°÷™êfiq∞"å~°∞
 501

117 NNN ÉèÏ㨯~å#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞, `«∞à◊¥§~°∞

118.NNN ~°=∞}Ï#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞
119.NNN P`å‡#O^Œyi™êfiq∞"å~°∞
120.NNN ^ŒÜ«∂#O^Œã¨~°ã¨fiu™êfiq∞"å~°∞,
121.NNN t=QÆOQÆÑ‘~îåkäѨ`«∞Å∞ ã¨zÛ^•#O^ŒÉèÏ~°f™êfiq∞"å~°∞
122.NNN 㨯O^•^Õ"å#O^Œyi, `«∞à◊¥§~°∞
123.NNN ~å=∞^Œ∂`«™êfiq∞, HÍ=e
124.NNN QÀ^•#O^Œ™êfiq∞, QÆ∞O@∂~°∞
125.NNN ~å"Õ∞â◊fi~å#O^Œyi, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
126.NNN q^•º#O^ŒÉèÏ~°u™êfiq∞"å~°∞, ѨÙ+¨ÊyiÑ‘~î°O
127.NNN t"å#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞
WOHÍ ZO^Œ~À ™êfig∞rÅ∞ =zÛ<å~°∞. "åiH˜ ‰õÄ_» =∂ Hõ$`«[˝`«Å∞
"Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞Å∞ (PKå~°º „|ǨχÅ∞), ѨO_ç`«∞Å∞, „|Ǩχ"Õ`«ÎÅ∞
1. N `å_ÕѨe¡ ~åѶ¨∞=<å~åÜ«∞} âß„ã≤Î QÍ~°∞
2. N "À~°∞QÆO\˜ hÅHõO~î° âß„ã≤Î QÍ~°∞
3. N ã¨xfl^è•#O ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} J=^è•#∞Å∞ QÍ~°∞
4. N =∞^Œ∞ÌÅѨe¡ =∂}˜Hõº âß„ã≤Î QÍ~°∞
5. N q+¨µªÉèí@¡ ã¨∞„|Ǩχ}º ã¨ÅHõ∆}Ѷ¨∞#áêiî QÍ~°∞
6. N áÈ`«∞‰õΩzÛ N~å=∞=¸iÎ QÍ~°∞
7. N JiÑ≤~åÅ qâ◊fiOQÍ~°∞
8. N ‰õÄ#ѨÙe ã¨`«º<å~åÜ«∞} J=^è•x QÍ~°∞
9. N q+¨µ‚Éèí@¡ Ѩ^Œ‡<åÉèí J=^è•x QÍ~°∞
10. N q+¨µ‚Éèí@¡ ÅH©∆ ‡#$ã≤OÇ¨Ï Ñ¶¨∞#áêiî QÍ~°∞
11. N =∞^Œ∂Ìi ~å*Ëâ◊fi~°Ü«∂AÅ∞ QÍ~°∞
12. N =∞^Œ∂Ìi "≥OHõ>Ëâ◊fi~°Ü«∂AÅ∞ QÍ~°∞
13. N ^≥O^Œ∞‰õÄi "≥OHõ@ѨÊÜ«∞º Ü«∞[˝<å~åÜ«∞} Ü«∂AÅ∞ QÍ~°∞
502
14. N ^Œ∞~åƒù‰õΩÅ ã¨∂~å=^è•#∞Å∞ QÍ~°∞
N ÅOHÍ ¿Ñ~å=^è•x QÍ~°∞
N z\˜ì ã¨∞„|Ǩχ}º Ѷ¨∞#áêiî "å~°∞
15. N "Õ=¸i ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
16. N ã¨xfl^è•#=Ú ~å=∞Hõ$+¨‚ J=^è•x QÍ~°∞
17. N Ñ≤â◊√áê\˜ N~å=∞=¸iÎ J=^è•x QÍ~°∞
18. N ã¨xfl^è•=ÚÅ "≥OHõ>Ëâ◊fi~° J=^è•x QÍ~°∞
19. N ™êy ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} J=^è•x QÍ~°∞
20. N HõÅ= H˘Å#∞ t=~å=∞Hõ$+¨‚ QÍ~°∞
21. N =ÚkQ˘O_» "ÕOHõ@ѨÊÜ«∞º QÍ~°∞
22. N HõÅ= H˘Å#∞ "≥OHõ@ѨÊÜ«∞ºQÍ~°∞
23. N HÀ@ HÀ@Ü«∞ºQÍ~°∞ QÍ~°∞
24. N H˘#HõOz J#O`«<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
25. N "Õ=¸i #~°Ç≤ÏOǨÏÜ«∞ºQÍ~°∞, ã≤^•úOu ÃÑ^ŒQÆO*Ï=Ú
26. N K≥~°∞=Ù ã¨`«º<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
27. N zO`«Åáê\˜ qâ◊fi<å^äŒ ™È=∞Ü«∂AÅ∞ QÍ~°∞
28. N ‰õÄzÉèí@¡ =∞e¡HÍ~°∞˚# âß„ã≤Î QÍ~°∞
29. N ‰õÄ~°áê\˜ PO[<ÕÜ«∞ J=^è•x QÍ~°∞
30. N zO`«Åáê\˜ #~°ã≤OǨÏnH˜∆`«∞Å∞ QÍ~°∞
31. N ^Œ∂ѨQÆ∞O@¡ qâıfiâ◊fi~°~å=ÙQÍ~°∞ (ÖÏ"£∞) ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞
32. N HÍâß=~°≠˚Å ÉèÏ㨯~°~å=^è•#∞Å∞QÍ~°∞
33. N =Ú^Œ∞ÌHõ$+¨‚QÍi ^ŒOѨ`«∞Å∞
34. N ã¨O‰õΩ "≥OHõ„\Ï=∞Ü«∞ºQÍ~°∞
35. N áÈ`«∞‰õΩzÛ ã¨∞„|Ǩχ}ºâß„ã≤ÎQÍ~°∞
36. N HõÑ≤Å"å~Ú ~å=∞Hõ$+¨‚ Ѷ¨∞#áêiîQÍ~°∞
37. N HÀ@ <åQÆ~å[ â◊~°‡ QÍ~°∞
 503

38. N J#fl^•#O t=„Ѩ™ê^£J=^è•x

39. N J#fl^•#O z^ŒO|~° J=^è•x
40. N ÅOHÍ PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ J=^è•x
K«O_ôÜ«∂QÆ=ÚʼnõΩ |∞∞ufi‰õΩ¯Å∞QÍ =zÛ#"å~°∞
1. N zO`«Åáê\˜ QÀáêÅHõ$+¨‚=¸iÎ QÍ~°∞
2. N ÉèÏQÆ=`«∞Å ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
3. N ^•~°∞ "Õ=ÚÅ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ J=^è•xQÍ~°∞
4. N ^•~°∞ "Õ=ÚÅ ã¨`«º<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
5. N ^•~°∞"Õ=ÚÅ ÃÑ^Œ~å=∞Hõ$+¨‚ QÍ~°∞
6. N ^•~°∞ "Õ=ÚÅ z#~å=∞Hõ$+¨‚ QÍ~°∞
7. N J#fl^•#=Ú ~å=∞Hõ$+¨‚ J=^è•#∞Å∞ QÍ~°∞
8. N á⁄#flѨe¡ QÀáêÅHõ$+¨‚=¸iÎ QÍ~°∞
9. N Q˘_»=iÎ ã¨∞Éσ=^è•#∞Å∞ QÍ~°∞
10. N [#™êfiq∞ ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎ QÍ~°∞
11. N zO`«Åáê\˜ ~å^èŒHõ$+¨‚=¸iÎ QÍ~°∞
12. N =∞ÖÏ¡k =∞~å¯O_ÕÜ«∞ âß„ã≤ÎQÍ~°∞
13. N Éèí∞=#yi N~å=∞=¸iÎQÍ~°∞
14. N "≥Å=∞Hõxfl K«O„^Œ=∞øo âß„ã≤Î QÍ~°∞
15. N ÉèÏ~°`«∞ŠѨÙ~°∞ëÈÎÎ=ÚQÍ~°∞
16. N ã¨∞ã¨~°¡ ~°=∞}=¸iÎQÍ~°∞
17. N HÀ@ =~°„Ѩ™ê^£ â◊~°‡QÍ~°∞
18. N „ѨÉèíÅ Hõ$+¨‚=¸iÎQÍ~°∞
19. N „Ѩ`åѨ t=Ü«∞ºQÍ~°∞
20. N |O_»¡=¸_ç #~°ã≤OÇ¨Ï =¸iÎ QÍ~°∞
21. N |O_»¡=¸_ç ¿Ñ=∞ÉèÏ㨯~°=Ú QÍ~°∞
22. N ^èŒ=à◊ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} J=^è•x QÍ~°∞
504
23. N ~ÚOQÆ∞= "≥OHõ@ѨÊÜ«∞ºQÍ~°∞
24. N QÍ~°¡áê\˜ K«O„^Œ=∞øoQÍ~°∞
25. N KÕaÜ«∞ºO ã‘`å~å=∞âß„ã≤ÎQÍ~°∞
26. N J#fl^•#=Ú ã¨∞„|Ǩχ}º J=^è•x QÍ~°∞
27. N áê\˜|O_»¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
28. N HõÅ∞=H˘Å#∞ t=„Ѩ™ê^£ QÍ~°∞
29. N Ñ≤#áê\˜ =∞$`«∞ºO[Ü«Ú_»∞ QÍ~°∞
30. N ™êy PO[<ÕÜ«∞ â◊~°‡QÍ~°∞
31. N QÆ∞à◊§Ñ¨e¡ ÅH©∆ ‡#$ã≤OǨÏâß„ã≤ÎQÍ~°∞
32. N "ÕÅ=¸i ÉèÏ#∞=¸iÎ QÍ~°∞
33. N HõÑ≤Å"å~Ú ã¨`«º<åÜ«∞}ÏQÍ~°∞
34. N `å_ÕѨe¡ NHõO~î°âß„ã≤Î QÍ~°∞
35. N ^ŒO_çÉèí@¡ <åˆQâ◊fi~°âß„ã≤ÎQÍ~°∞
36. N HÍjÉèí@¡ ã¨∞|ƒ~åÜ«∞ âß„ã≤Î QÍ~°∞
37. N K≥#∂fli Hõ$+¨‚=¸iÎQÍ~°∞
38. N HÍjÉèí@¡ ã‘`å~å=∞âß„ã≤Î QÍ~°∞
39. N ^èŒ∂oáêà◊ <å~åÜ«∞}=¸iÎQÍ~°∞
40. N áÈ`«∞‰õΩzÛ ~å=∞Hõ$+¨‚ âß„ã≤Î QÍ~°∞
41. N J#fl^•#=Ú z^ŒO|~° âß„ã≤ÎQÍ~°∞
42. N ã¨xfl^è•#=Ú qâ◊fiѨu âß„ã≤Î QÍ~°∞
43. N H˘Åz# ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎ QÍ~°∞
44. N ã≤.ÃÇÏKü â◊~°‡QÍ~°∞
45. N QÀѨ#fl ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ â◊~°‡QÍ~°∞
46. N H˘Åz# J^è≥· fi`« Ѩ~°„|Ǩχ âß„ã≤Î QÍ~°∞
47. N áÈ`«∞‰õÄz ã¨∞„|Ǩχ}º Nx"å㨠âß„ã≤Î QÍ~°∞
48. N H˘@ѨÊH˘O_» ^Õ=™ê÷# ѨO_ç`«∞Å∞
 505

49. N Nâ‹·Å ^Õ=™ê÷# ѨO_ç`«∞Å∞

50. N "Õ=ÚÅ"å_» ^Õ=™ê÷# ѨO_ç`«∞Å∞
51. N `«q∞à◊<å_»∞, Hõ~åfl@Hõ, u~°∞Ѩu, HÍj "Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞Å∞
52. N J#fl=~°O ^Õ=™ê÷# ѨO_ç`«∞Å∞
53. N Éèí„^•K«ÅO ^Õ=™ê÷# ѨO_ç`«∞Å∞
54. N ã≤OǨK«Å ^Õ=™ê÷# ѨO_ç`«∞Å∞
55. N Hõ#Hõ^Œ∞~°æ ^Õ=™ê÷# ѨO_ç`«∞Å∞
56. N QÆ∂_® PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ QÍ~°∞
57. NzO`«Ñ¨e¡ t=~å=∞Hõ$+¨‚ QÍ~°∞
58. N =∂ź=O`«∞ Nx"åã¨nH˜∆`«∞Å∞ QÍ~°∞
59. N ™êy #~°ã≤OǨÏ=¸iÎ QÍ~°∞
60. N ѨÙÖÏ¡Éèí@¡ „Hõ$+¨‚=¸iÎ QÍ~°∞
61. N J"åfii K«O„^ŒâıY~ü QÍ~°∞
62. N ™êy Ѷ¨}˜â◊~°‡ QÍ~°∞
63. N HÀ_»∂i ǨÏiâ◊~°‡ QÍ~°∞
64. N "åqÖÏÅ HõÖϺ}ü QÍ~°∞
65N "åqÖÏÅ „ѨâßO`ü QÍ~°∞.
66. N Kå=e "≥OHõ>Ë+π QÍ~°∞
67. N HÍâß=~°≠Å "åã¨∞ QÍ~°∞
68. N HõÑ≤Å"å~Ú JxÖò‰õΩ=∂~üâ◊~°‡ QÍ~°∞
69. N Éèí∞=#yi HÍt QÍ~°∞
70. N ™êy HÍjѨu QÍ~°∞
71. N ™êy~å=∞„Hõ$+¨‚ QÍ~°∞
72. N ѨMϺ =∞}˜HõO~î°â◊~°‡ QÍ~°∞
73. N ^˘O`«~åA K«O„^ŒâıY~°â◊~°‡QÍ~°∞
74. N HõÑ≤Å"å~Ú ã¨`«º<åfl~åÜ«∞}âß„ã≤Î QÍ~°∞
506
75. N `«Oy~åÅ "≥OHõ@~å=∞â◊~°‡ QÍ~°∞
76. N ã¨∂~°OѨÓ_ç âߺO„Ѩ™ê^£ QÍ~°∞
77. N "åºHõ~°}O Hõ$+¨‚=¸iÎâ◊~°‡ QÍ~°∞
78. N KÀ_»=~°Ñ¨Ù t=<åQÆâß~Úâ◊~°‡ QÍ~°∞
79. N ™êy ™êO|=¸iÎ QÍ~°∞
80. N ™êy ã¨∞„|Ǩχ}º â◊~°‡ QÍ~°∞
81. N *Á#flÅQÆ_»¤ ÉèÏ㨯~°â◊~°‡ QÍ~°∞
82. N tëêª „Ѩg}ü‰õΩ=∂~üâ◊~°‡ QÍ~°∞
83. N W#∞QÆO\˜ Ѩ=<£‰õΩ=∂~üâ◊~°‡ QÍ~°∞
84. N áê`«∂i Ѩ=<£‰õΩ=∂~üâ◊~°‡ QÍ~°∞
85. N HÍ=Ói J#O`«Ñ¨^Œ‡<åâß„ã≤Î QÍ~°∞
86. N ‰õÄzÉèí@¡ t=~å=∞â◊~°‡ QÍ~°∞
87. N <≥·+≤^茺O HÍiΈHÜ«∞â◊~°‡ QÍ~°∞
88. N tëêì ¡ „Ѩg}ü‰õΩ=∂~üâ◊~°‡ QÍ~°∞
89. N `«e K«„Hõ^èŒ~°â◊~°‡ QÍ~°∞
90. N áê`«∂i ã¨∞„|Ǩχ}ºâ◊~°‡ QÍ~°∞
91. N Ѷ¨}˜~å[âıY~°â◊~°‡QÍ~°∞
92. N Ñ≤Å∞¡@¡ Ѷ¨}˜K«O„^ŒâıY~°â◊~°‡ QÍ~°∞
93. N H“ã‘Hõâß~Ú Hõ$+¨‚â◊~°‡ QÍ~°∞
94N *ÏQÆ~°¡=¸_ç Nx"åã¨â◊~°‡ QÍ~°∞
95. N ‰õΩáêÊ ~å=∞„H˜+¨‚ QÍ~°∞
96. N z\˜ì K«O„^ŒâıY~° â◊~°‡ J=^è•xQÍ~°∞
97, N "åºHõ~°}O áê~°∞Ì QÍ~°∞
98. N JO|\˜Ñ¨Ó_ç ǨÏ#∞=∞`üâß„ã≤Î QÍ~°∞
99. N áÈ`«∞‰õÄz "≥OHõ@Ѩ=<£‰õΩ=∂~ü QÍ~°∞
100 N QÆ∂_® "≥OHõ@ ã¨∂~°º"Õ}∞ QÍ~°∞
 507

101.N `«Oy~åÅ ~°=∞} QÍ~°∞

102.N [O^蕺Š„Ѩ™ê^Œâ◊~°‡ QÍ~°∞
103.N <Õu J#O`«~å=∞âß„ã≤Î QÍ~°∞
104.N |\˜ì K«O„^ŒâıY~ü â◊~°‡ QÍ~°∞
105.N =OQÆ~° ã¨∞„|Ǩχ}ºO QÍ~°∞
106.N ‰õΩáêÊ "≥OHõ@ ~å=∞âß„ã≤Î QÍ~°∞
107.N zO`«Åáê\˜ ^Œ∞~åæ„Ѩ™ê^£ QÍ~°∞
108.N J"åfii #~°ã≤OǨÏ=¸iÎ QÍ~°∞
109.N zO`«Ñ¨e¡ N~å=∞=¸iÎ QÍ~°∞
110.N HõO`Õ\ ˜ ~°"Õ∞+πâ◊~°‡ QÍ~°∞
111.N ‰õΩO^Œ∞iÎ ™ê~Ú QÍ~°∞
112.N „Ѩ`åѨyi Ѷ¨}˜ QÍ~°∞
113.N HõÅ=H˘Å#∞ =∞e¡HÍ~°∞˚#â◊~°‡QÍ~°∞
114.N QÆ}Ѩ=~°Ñ¨Ù "Õ}∞=∂^èŒ=â◊~°‡ QÍ~°∞
115.N =∂K«~°¡ Ѷ¨}˜ QÍ~°∞
116.N ÉÁ_»∞¤Ñ¨e¡ ^Œ`å΄`ÕÜ«∞â◊~°‡ QÍ~°∞
117. N „ѨMϺ =∞}˜HõO~î° QÍ~°∞
118. =∞Ǩ~åR ѨO_ç`«∞Å∞
119. K«fÎãπѶ¨∞_£ ѨO_ç`«∞Å∞
120. N QÆ∞O@∂~°∞ N~å=∞âߢã≤Î QÍ~°∞
121. N QÆ∞O@∂~°∞ ~°q„ѨHÍ+π
122. NH˘_»∂~°∞ ǨÏiâ◊~°‡ QÍ~°∞
123. N Kå=e Ѩ=<£ ‰õΩ=∂~ü
124. áÈ`«∞‰õΩzÛ Ñ¨=<£
125. ™êy HÍjѨu
126. H“tHõ <åQÆ~åA
508

127. =∞Hõ~åÅ ™ê~Ú~°OQÆâ◊~°‡

128 N áÈ`«∞‰õΩzÛ ã¨∞„|Ǩχ}ºO QÍ~°∞
129. N `≥eHõѨe¡ t=Ü«∞ºQÍ~°∞
130. N HõѨÊQÆO`«∞ #~°Ç¨Ïiâß„ã≤ÎQÍ~°∞
131. N Ñ≤Å∞¡@¡ ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎQÍ~°∞
132. N HõѨÊQÆO`«∞ "≥∂ǨÏ<£QÍ~°∞
133. N HõѨÊQÆO`«∞ â◊OHõ~°™ê~ÚQÍ~°∞
K«O_ô áê~åÜ«∞}, Ǩϟ=∞=ÚÅÖ’ PO„^茄Ѩ^Õâò #Å∞=¸ÅÅ, Hõ~å‚@Hõ,
=∞„^•ã¨∞, =∞Ǩ~åR, K«fÎãπѶ¨∞_£ÅÖ’ KåÖÏ =∞Ok ѨO_ç`«∞Å∞
áêÖÁæ<åfl~°∞.
=∞`åKå~°∞ºÅ∞
1. N _®Å~°∞ âıëê„k =∞iÜ«Ú H˘O_»∂~°∞ "≥·MÏ#㨠ѨO_ç`«∞Å∞
2. N N=∂<£ =∂_»OÉÏHõO Nx"å㨠Éèí\ÏìKåi (\˜\ ˜_ç) QÍ~°∞
3. N HÀ@ ™êO|=¸iÎQÍ~°∞
4. N^èŒ∂oáêà◊ QÆOQÍ^èŒ~°âß„ã≤Î QÍ~°∞
5. N "åºHõ~°}=Ú ÅH©∆ ‡Ñ¨u âß„ã≤Î QÍ~°∞
6. N Ñ≤~å@¡ ã‘`å~å=∞Ü«∞º QÍ~°∞
7. N =∞^Œ∂Ìi qâ◊fi<å^èŒO J=^è•x QÍ~°∞
8. N "å~°}Ït z^ŒO|~° âß„ã≤Î QÍ~°∞
9. N áêÅѨiÎ ã¨∞Éσ~å=Ù QÍ~°∞
10. N â◊#QÆÅ ^•"≥∂^Œ~°âß„ã≤Î QÍ~°∞
11. N =OQÆ~° â◊OÉèí∞âß„ã≤Î QÍ~°∞
12. N Ü«∞#=∞O„_» â◊OÉèí∞âß„ã≤Î QÍ~°∞
13. N zO`«Ñ¨e¡ ~å=∞„|Ǩχâß„ã≤Î QÍ~°∞
14. N "Õ∞à◊§K«~°∞fi K«O„^Œ=∞øoQÍ~°∞
 509

15. N t¡ëêì <å~åÜ«∞} QÍ~°∞

16. N <å~åÜ«∞} Éèí@¡ ã¨∞„|Ǩχ}ºO QÍ~°∞
17. N HõOzÉèí@¡ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ QÍ~°∞
18. N ǨÏi "≥OHõ@ ÉèÏ#∞„Ѩ™ê^£ QÍ~°∞
19. N =OQÆÅ ~å=∞Hõ$+¨‚ âß„ã≤Î QÍ~°∞
20. N =OQÆ~° ã¨∞„|Ǩχ}ºâß„ã≤Î QÍ~°∞
21. N ‰õÄzÉèí@¡ Nx"åãπ QÍ~°∞
22. N [OѨx ^ŒH˜∆}Ï=¸iÎ QÍ~°∞
23. N ÉèË`«#Éèí@¡ N~å=∞Ü«∞º QÍ~°∞
24. N QÆiHõáê\˜ Hõ#HõÜ«∞º QÍ~°∞
25. N ÔH. "≥∂ǨÏ# âß„ã≤Î QÍ~°∞
26. N J"åfii "≥OHõ@ÊÜ«∞º âß„ã≤Î QÍ~°∞
27. N =∞O_»= [#QÆ<åfl^äŒ âß„ã≤Î QÍ~°∞
28. N HõÅ= H˘Å#∞ ™êO|Ü«∞º QÍ~°∞
29. N J#∞=ÚÅ ã‘`å~å=∞K«O„^Œ "ÕO|∞QÍ~°∞
30. N "ÕÅ=¸i Hõ#Hõ eOˆQâ◊fi~°QÍ~°∞
31. N [OѨx #~°ã≤OǨÏ=¸iÎ QÍ~°∞
32. N [OѨx ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
33. N [O^蕺Š^ŒH˜∆}Ï=¸iÎ QÍ~°∞
34. N J"åfii ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
35. N J"åi ã¨∞„|Ǩχ}º=Ú QÍ~°∞
36. N =∂~°∞f ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
37. N HÍâß=~°≠∞˚Å Hõ#HõeOQÆOQÍ~°∞
38. N ǨÏ#∞=∞O`åKåi QÍ~°∞, H˘ÅHõÅ∂~°∞
39. NǨÏi ÉèÏ#∞=¸iÎ QÍ~°∞
40. N "≥∞ÿÅ=~°Ñ¨Ù ÉÏ#∞=¸iÎ QÍ~°∞
510

41. N Kå=e "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡QÍ~°∞

43. N =OQÆ~° ~å=∞=¸iÎQÍ~°∞
"Õ^Œáê~åÜ«∞}=ÚÅ∞ ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ |∞∞`üq‰õΩ¯Å∞
1. N ÉèË`«#Éèí@¡ NǨÏi J=^è•#∞Å∞ QÍ~°∞
2. N z\˜ì ã¨∞„|=∞}º Ѷ¨∞#áêiî QÍ~°∞
3. N J#fl^•#=ÚÅ z#fl ÅH©∆ ‡<å~åÜ«∞} J=^è•#∞Å∞
4. N HõOÉèíOáê\˜ ~å=∞Hõ$+¨‚ Ѷ¨∞#áêiî QÍ~°∞
5. N `«Oy~åÅ "≥OHõ>Ëâ◊fi~° Ѷ¨∞#áêiî QÍ~°∞
6. N =[˚Å "≥OHõ>Ëâ◊fi~° J=^è•x QÍ~°∞
7. N HÍjÉèí@¡ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ QÍ~°∞
8. N QÆ∞à◊§Ñ¨e¡ "≥OHõ@ã¨∞„|Ǩχ}º J=^è•x QÍ~°∞
9. N QÆ∞à◊§Ñ¨e¡ "≥OHõ@~å=∞ã¨∂~åº<å~åÜ«∞} Ѷ¨∞#áêiî QÍ~°∞
10. N QÆ∞à◊§Ñ¨e¡ PO[<ÕÜ«∞ â◊~°‡ J=^è•x QÍ~°∞
11. N QÆ∞à◊§Ñ¨e¡ "≥OHõ@ <åQÆ N~å=∞ â◊~°‡ J=^è•x QÍ~°∞
12. N QÆ∞à◊§Ñ¨e¡ Nx"å㨠â◊~°‡ J=^è•xQÍ~°∞
13. N zO`«Ñ¨e¡ #~°ã≤OǨÏ=¸iÎ QÍ~°∞
14. N q+¨µ‚Éèí@ì Pk<å~åÜ«∞} Ѷ¨∞#áêiî QÍ~°∞
15. N q+¨µ‚Éèí@¡ "≥OHõ@<å~åÜ«∞} J=^è•x QÍ~°∞
16. N q+¨µ‚Éèí@¡ Pk<å~åÜ«∞} Ѷ¨∞#áêiî QÍ~°∞
17. N q+¨µ‚Éèí@¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
18. N `«\Ïì ~°Ñ¶¨Ú<å^è•Kåi QÍ~°∞
19. N JO|\˜_»Ñ¨Ó_ç ã¨`«º<å~åÜ«∞} J=^è•x QÍ~°∞
20. N ^≥·`å~å=∂=^è•#∞Å∞ QÍ~°∞
21. N [#™êfiq∞ "≥OHõ@áêÊ=^è•x QÍ~°∞
22. N Q˘_»=iÎ Hõ$ëê‚=^è•x QÍ~°∞
23. N Q˘_»=iÎ #~åû J=^è•#∞Å∞ QÍ~°∞
 511

24. N Ñ≤~å@¡ "≥OHõ@<å~åÜ«∞} J=^è•x QÍ~°∞

25. N ^Œ∂ѨQÆ∞O@¡ t=~å=Ù QÍ~°∞
26. N Q˘\˜ì=ÚHõ¯Å JOHõ=∞~åA QÍ~°∞
27. N Ü«∂ÉèíÅ∂i Ö’Hõ<å^èŒâ◊~°‡ QÍ~°∞
28. N ^ŒH˜∆}Ï=¸iÎ QÍ~°∞
29. N HõѨÊQÆO`«∞ ã¨∞„|Ǩχ}º Ѷ¨∞#áêiî QÍ~°∞
30. N ÉèÏ~°`«∞Å K«O„^Œ âıY~üQÍ~°∞
31. N Ñ≤~å@¡ ~å=∂=^è•#∞Å∞ QÍ~°∞
32. N ^≥O^Œ∞‰õÄi ǨÏ#∞=∞`ü Ѷ¨∞<åáêiî QÍ~°∞
33. N Ѩq∞_ç=∞„i K«O„^ŒâıY~° J=^è•x QÍ~°∞
34. N Ѩe¡ t= ‰õΩ=∂~ü J=^è•x QÍ~°∞
35. N =OQÆ~° Hõ$+¨‚=¸iΠѶ¨∞#áêiî QÍ~°∞
36. N HõÅ= H˘Å#∞ "≥OHõ@ ã¨∞„|Ǩχ}º=Ú QÍ~°∞
37. N `Õ~åÅ ÅH©∆ ‡ #~°ã¨Ü«∞ºQÍ~°∞
38. N "å~°}Ït ~å=∞K«O„^Œ =¸iÎQÍ~°∞
39. N QÆO_çHÀ@ ã‘`å~å=∂O[<ÕÜ«∞ âß„ã≤Î QÍ~°∞
40. N „Ѩܫ∂QÆ ~å=∞Hõ$+¨‚QÍ~°∞
41. _®.qâ◊fi<å^äŒ QÀáêÅHõ$+¨‚=¸iÎ QÍ~°∞
42. _®.z„~å ~å=Ói t=~å=∞Hõ$+¨‚QÍ~°∞
43. N J=^è•#O ~°qQÍ~°∞
44. N QÆ}Ë+π PKå~°º
45. N zÖÏ¡ ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎQÍ~°∞, J=∞~å=u ã≤^•úOu
46. N ^èŒ#‰õΩ^Œ~°O ã‘`å~å=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
47. N QÆ∞k"≥∞à◊¡ ‰õÄ~å‡<å^䌙êfiq∞"å~°∞
48. N ã¨xfl^è•#O ~å=∂O[<ÕÜ«ÚÅ∞, "Õ^ŒÑ¨O_ç`«∞_»∞
49. N "åºHõ~°}O Hõ$+¨‚=¸iÎ QÍ~°∞
512
50. N q+¨µ‚Éèí@¡ Pk<å~åÜ«∞} Ѷ¨∞<åáêiî
51. N q+¨µ‚Éèí@¡ ~å=∞K«O„^Œ Ü«∂AÅ∞ QÍ~°∞
52. N q+¨µ‚Éèí@¡ PO[<ÕÜ«∞ K«Ü«∞#∞Å∞ QÍ~°∞
53. N q+¨µ‚Éèí@¡ ˆHâ◊= ™È=∞Ü«∂AÅ∞ QÍ~°∞
54. N q+¨µ‚Éèí@¡ ÅH©; ™È=∞Ü«∂AÅ∞ QÍ~°∞
55. N q+¨µ‚Éèí@¡ [QÆ<åfl^äŒ Ñ¶¨∞<åáêiî QÍ~°∞
56. N q+¨µ‚Éèí@¡ NHõ$+¨‚ Ѷ¨∞<åáêiî QÍ~°∞
57. N q+¨µ‚Éèí@¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞} J=^è•x QÍ~°∞
58. N ã¨xfl^•#O "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° J=^è•x QÍ~°∞
59. N ã¨xfl^•#O ~å=∂=^è•x QÍ~°∞
60. N ã¨xfl^•#O ~åѶ¨∞=<å~åÜ«∞} QÍ~°∞
61. N ã¨xfl^•#O "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° J=^è•x QÍ~°∞
62. N ã¨xfl^•#O ÉèÏ=<å~åÜ«∞} J=^è•x QÍ~°∞
63. N Ñ≤â◊√áê\˜ =∞$`«∞ºO[Ü«∞ J=^è•x QÍ~°∞
64. N J#fl^•#O ã¨∞„|Ǩχ}º J=^è•x QÍ~°∞
65. N J#fl^•#O J<Õflâ◊fi~° J=^è•x QÍ~°∞
66. N J#fl^•#O =OQÆ~° ǨÏiâ◊OHõ~° J=^è•#O QÍ~°∞
67. N K≥~°∞‰õΩѨe¡ ~°q‰õΩ=∂~ü QÍ~°∞
68. N =∞^Œ∂Ìi =∂~°∞u J=^•x QÍ~°∞
69. N =∞ǨÏOHÍo t=„Ѩ™ê^£ QÍ~°∞
70. N Ô~O@ zO`«Å K«Ü«∞#∞Å Ü«∂AÅ∞ QÍ~°∞
71. N Ô~O@zO`«Å âıY~ü QÍ~°∞
72. N =∞ǨÏOHÍo ~å=∂=^è•x QÍ~°∞
WOHÍ ZO^Œ~À =∞Ǩ#∞ÉÏ=ÙÅ∞ áêÖÁæx Ü«Ú<åfl~°∞.
 513

áêOK«~å„`« "≥M· Ï#㨠=∞Ǩ^Œ∞ƒù`« âßOuÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ ã¨∞^Œ~≈° #, <å~°ãO≤ ǨÏ

Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨ªÅ∞ =∞iÜ«Ú ~å=∂ÅÜ«∞,
q+¨µ‚ PÅÜ«∞ „Ѩu+¨ªÅ∞ áêÖÁæ#fl "Õ^Œ ѨO_ç`«∞Å∞, PQÆ=Ú Ñ¨O_ç`«∞Å∞.
„j=∂<£ nq ǨÏ#∞=∂Kå~°∞ºÅ∞ QÍ~°∞, H˘ÅHõÅ∂~°∞
„j=∂<£ =∂_»OÉÏHõO „jx"å㨠Éèí\ÏìKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞, \˜.\˜._ç.,
„j=∂<£ J„yǨϟ„`«O „jx"å™êKå~°∞ºÅQÍ~°∞, \˜.\˜._ç.
„j=∂<£ "Õ^•O`«=Ú ã¨OѨ`ü ‰õΩ=∂~åKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ nq ~å=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞, =Ú@∂¡~°∞.
„j=∂<£ #Å∂¡i Hõ$+¨‚™êfiq∞ JÜ«∞ºOQÍ~ü, #Å∂¡~°∞.
„j=∂<£ #Å∂¡i qY#㨠Éèí\ÏìKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞,
„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°O Ѩ\Ïìaè~å=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞, q[Ü«∞"å_»
„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°O g~° ~åѶ¨∞"åKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞,
„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°O [QÆ<åfl^èŒKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞,
„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°O Hõ$+¨‚„Ѩ™ê^•Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞,
„j=∂<£ JyflǨϟ„`«O "≥OHõ@ #~°ã≤OǨKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞,
„j=∂<£ Ü«∞<£.U.ÔH. ã¨∞O^Œ~° Éèí\ÏìKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞, \˜.\˜._ç.
„j=∂<£ =∂ź=O`«O „jx"å㨠nH˜∆`«∞Å∞QÍ~°∞, \˜.\˜._ç.,
„j "≥·MÏ#™êQÆ=∞ „Ѩ=~°ã¨∞Êù~°„^Œ`«fl PQÆ=∞"åK«óѨu
„j=∂<£ ѨO_ç`« "Õ^•O`«=Ú ~å[QÀáêÅ K«„Hõ=iÎQÍ~°∞
„j=∂<£ PQÆ=∞ „Ѩ=} "Õ^•O`«=Ú ÉÏÅ=Ú~°o Hõ$ëê‚=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ PQÆ=∞ ÃÑ^ŒÑ¨Ó_ç ~°Ñ¶¨∞~å=∞Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ PQÆ=∞ q^•fi<£ JyflǨϟ„`«=Ú ã‘`å ~å=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ PQÆ=∞ qâß~°^Œ QÀ=~°ú#=Ú QÀáêÖÏKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°O Ѩ\Ïìaè ~å=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞,
"Õ^•O`«=Ú ÅH˜∆ ‡#~°ã≤OǨ^ÕtHõ Éèí\ÏìKå~°∞ºÅ∞ QÍ~°∞,
„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°O âı+¨âß~ÚQÍ~°∞ #Å∂¡~°∞ "≥∂ǨÏ#~°OQÍKå~°∞ºÅ∞
„j=∂<£ |$O^•=# ~°OQÍKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
514

„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°"£∞ É’QÆ „jx"åã¨Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞

„j=∂<£ =∂ź=O`«=Ú ~åѶ¨∞= ‰õΩ=∂~ü QÍ~°∞
„j=∂<£ #Å∂¡~°∞ áêOK«[#º Hõ$+¨‚=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ #Å∂¡~°∞ [QÆn+π ‰õΩ=∂~ü QÍ~°∞
„j=∂<£ "Õ^•O`« ^ÕtHÍ Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ =∂ź=O`«=Ú *Ï#H© ~å=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ nq qY#™ê Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ ã¨∞^Œ~°≈# =∂~°∞f „Ѩ™ê^£ QÍ~°∞
„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°"£∞ =∂~°∞f „Ѩ™ê^£ QÍ~°∞
„j=∂<£ |$O^Œ=#O „Ѩ™ê^£ QÍ~°∞
„j=∂<£ Ѩ~°∞K«∂i =∂^Œ= ™êfiq∞QÍ~°∞
„j=∂<£ Ѩ~åâ◊~°"£∞ Hõ$+¨‚ H˜ëÈ~ü
„j=∂<£ =Ú`ÕÎq z#‡Ü«∞ QÀáêÅ™êfiq∞QÍ~°∞
„j=∂<£ z#‡Ü«∂#O^Œ „jx"åãπ QÍ~°∞
„j=∂<£ ~°`åflHõ~°O |Å~å=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
„j=∂<£ #Å∂¡i ã¨f+π QÍ~°∞

„j=∂<£ áêOK«~å„`«=Ú ™êO„Ѩ^•Ü«∞=Ú"å~°∞

1. „j=∂<£ QÆ∞k"≥∞à◊§ „j=∞<åfl<å~åÜ«∞}Kå~°º ™êfiq∞QÍ~°∞, Éèí„^•K«ÅO
2, „j=∂<£ QÆ∞k"≥∞à◊§ ‰õÄ~°‡<å^Œ ™êfiq∞QÍ~°∞
3. „j=∂<£ QÆ∞k"≥∞à◊§ Hõ$+¨‚=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
4. „j=∂<£ ã¨=Ú„^•Å „jx"å™êKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
5. „j=∂<£ ÔH.~Ú. `«ÅѨ™ê~ÚQÍ~°∞
6. „j=∂<£ "Õ}∞QÀáêÅKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞, H˘O_»g\˜
7. „j=∂<£ „j=∂<£ =~°ú# ™êfiq∞QÍ~°∞
8. „j=∞<£ =∞O_»O =∞^èŒ∞~°ã¨∂^èŒ# ™êfiq∞QÍ~°∞
9. „j=∂<£ H˘^Œ=∞Q˘O_»¡ „jx"å㨠~å[QÀáêÖÏKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
10. áê`«Ñ¨@fl=Ú u~°∞=∞ŠǨÏ#∞=∂Kå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞
 515

ã¨O=`«û~°=Ú ã¨Å÷ =Ú Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ ~ÀAÅ∞ ѨO_ç`«∞Å∞

1977 =∂iÛ HÀ@ѨÊH˘O_» ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 6 16
1978 _çÃãO|~°∞ HÀ@ѨÊH˘O_» ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 6 18 HÍsÎHõ=∂ã¨O
1979 JHÀì|~ü QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ôÜ∂« QÆO 10 21 ^Õg #=~å„`«∞Å∞
^Õg#=~å„`«=ÚÅÖ’ K«O_ôÜ∂« QÆ=ÚÅ∞
1980 =∂iÛ HÀ@ѨÊH˘O_» ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 5 22 =∞Ǩt=~å„u
1981 "Õ∞ HÀ@ѨÊH˘O_» ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 7 16 â◊OHõ~° [Ü«∞Ou
1981 JHÀì|~ü QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆO 9 23 ^Õg #=~å„`«∞Å∞
1982 E<£ [=∞ÖÏѨÙ~°O K«O_ô, =#^Œ∞~°æ 22 27 N~åÜ«∂\˜
QÆ}Ѩu ã¨∞^Œ~°≈# ™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å∞KÕ
~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ [~°∞Ѩ|_ç#q.
K≥~°∞‰õÄi ¿Ñ~°Ü«∞º QÍi `À@Ö’ ([=∞ÖÏѨÙ~°O)
1982 ÃãÃÑOì |~ü QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}ѨuÜ«∂QÆO 13 22 (QÆ}u #=~å„`«∞Å∞)
1982 JHÀì|~ü QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ôÜ∂« QÆO 10 18 ^Õg #=~å„`«∞Å∞
1983 Ѷ„≤ |=i QÆ∞O@∂~°∞ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 5 16 (=∞Ǩt=~å„u)
1983 U„Ñ≤Öò QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ôÜ∂« QÆO 10 16 (=ã¨O`«#=~å„`«=ÚÅ∞)
ã≤._»|∞¡ º.ã≤.QÆ∂_≥O QÆ∞O@∂~°∞ ~å=∂ÅÜ«∞O „Ѩu+¨ª 5–12 (JǨϟ~å„`«=ÚÅ∞ Åe`å
áê~åÜ«∞}=ÚÅ∞)
1983 ÃãÃÑì, JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô 22 37 (QÆ}Ѩu ^Õg#=~å„`«=ÚÅ∞)
1984 =∂iÛ QÆ∞O@∂~°∞ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO, ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù
"Õ^ŒÇ¨Ï=#=Ú 5 18 (=∞Ǩt=~å„u)
1984 ÃãÃÑ,ì JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô,
ã¨Ç¨Ï„㨠K«O_ô Ü«∂QÆO
~°∞„^ŒÜ∂« QÆ=ÚÅ∞ 32 78 (QÆ}Ѩu ^Õg #=~å„`«=ÚÅ∞)
1985 =∂iÛ QÆ∞O@∂~°∞ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆ=Ú 5 18 (=∞Ǩt=~å„u)
1985 "Õ∞ QÆ∞O@∂~°∞ ã¨Ç¨Ï„㨠K«O_ô, ~°∞„^Œ, 27 45 (N ~åÜ«∞áê\˜
QÆ}Ѩu Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ ™êO|t=~å=Ù)
1985 ÃãÃÑì, JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô,
~°∞„^ŒÜ∂« QÆ=ÚÅ∞ 23 42 (QÆ}Ѩu #=~å„`«∞Å∞,
^Õg #=~å„`«∞Å∞
516

1985 #=O|~ü HÀ@ѨÊH˘O_» JǨϟ~å„`«, "Õ^Œáê~°Ü«∞}

HÍsÎH=õ ∂ã¨OÖ’ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 5 20 (HÍsÎHõ =∂ã¨=Ú)
1986 =∂iÛ QÆ∞O@∂~°∞ ~°∞„^Œ, K«O_ô 5 18 (=∞Ǩt=~å„u)
1986 "Õ∞ QÆ∞O@∂~°∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨K«O_ô Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, =∞Ǩq^Œº áê~åÜ«∞}Å∞
QÆ}Ѩu, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ 27 40 (N ~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=Ù)
1986 ÃãÃÑOì |~ü QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô 14 32 (QÆ}Ѩu#=~å„`«∞Å∞)
1987 QÆ∞O@∂~°∞ q*Ï˝# =∞Ok~°O "Õ∞_»™êx "≥∂ǨÏ<£ QÍi
ã¨Ç¨Ï„™ê"å^è•#=Ú
1987 Ѷ≤„|=i QÆ∞O@∂~°∞ "åb‡H˜~å=∂Ü«∞}O
~°∞„^ŒÜ«∂QÆO, K«O_ô 28 65 =∞Ǩt=~å„u
N~å=∞ Ѩ\Ïìaè¿+Hõ=Ú
1987 U„Ñ≤Öò QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ô, ~°∞„^Œ QÆ}Ѩu 17 48 (=ã¨O`« #=~å„`«=ÚÅ∞)
1987 ÃãÃÑì, JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô
~°∞„^ŒÜ∂« QÆ=ÚÅ∞ 22 32 (QÆ}Ѩu ^Õg#= ~å„`«=ÚÅ∞)
1988 =∂iÛ QÆ∞O@∂~°∞ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 5 16 (=∞Ǩt=~å„u)
1988 U„Ñ≤Öò, "Õ∞ QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ôÜ∂« QÆO 27 65 (N ~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=Ù)
1988 ÃãÃÑì, JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô
~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 22 33 (QÆ}Ѩu ^Õg#=
~å„`«=ÚÅ∞)
1989 =∂iÛ, QÆ∞O@∂~°∞ "åºã¨ÉèÏ~°`«O, ~°∞„^Œ,
U„Ñ≤Öò, "Õ∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô,
ã¨∞^Œ~≈° # 52 211 =ã¨O`« #=~å„`«=ÚÅ∞
1989 EÖˇ· ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ QÍÜ«∞„u, 24 JHõ∆~° ÅHõ∆Å∞
<åKå~°O K«O_ô,~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 27 72 (N Ü«∞<£.\˜.~å=∂~å=Ù)
1989 ÃãÃÑì, JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô 22 42 (QÆ}Ѩu ^Õg #=~å„`«=ÚÅ∞)
1990 Ѷ≤„|=i QÆ∞O@∂~°∞ ~°∞„^Œ, K«O_ô 5 18 (=∞Ǩt=~å„u)
1990 U„Ñ≤Öò QÆ∞O@∂~°∞ ÉèÏQÆ=`« „Ѩ=K«#O
K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆO 30 150 (=ã¨O`«#= ~å„`«=ÚÅ∞)
 517

1990 ÃãÃÑì, JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô,

~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 22 42 (QÆ}Ѩu ^Õg #=~å„`«=ÚÅ∞)
1991 Ѷ≤„|=i QÆ∞O@∂~°∞ ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 5 16 (=∞Ǩt=~å„u)
1991 U„Ñ≤Öò QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆO 11 18 (=ã¨O`«#=~å„`«=ÚÅ∞)
1991 "Õ∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ™œ~°Ü«∂QÆO =∞iÜ«Ú 7 24 (^Œ`å΄`ÕÜÚ« Å∞ *_ç˚ QÍ~°∞)
â◊$OˆQi=∞~î° K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆO („uq„Hõ=∞~å=Ù) ÖÏÜ«∞~üQÍ~°∞
1991 ÃãÑì̈O|~ü QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu Ü«∂QÆO 12 22 (QÆ}Ѩu #=~å„`«=ÚÅ∞)
1992 =∂iÛ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆO 9 27 (N ~åÜ«∞áê\˜
‰õΩO^Œ<É£ ÏQ∑ ™êO|t=~å=Ù)
1992 "Õ∞ HÀ@ѨÊH˘O_» HÀ\˜aÖÏfi~°Û# 40 =OQÆ~° Hõ$+¨‚=¸iÎ J=^è•x,
~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 40 =∞iÜ«Ú ÃÑ^ŒÌÅ∞ K«∞@∞ì
qiqQÍ J#fl^•#O „ѨHõ¯Å „QÍ=∞ „Ѩ[Å∞
[~°∞Ѩ|_ç#k. ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ áêÖÁæ<åfl~°∞
1992 ÃãÃÑì, JHÀì LO_»=e¡ nè~ã…° „¨ `«Ü∂« QÆO,(29~À) 60=∞Ok |∞∞ufi‰õΩ¯Å
PeO_çÜ«∂ JdèÖÏO„^èŒ ~åÜ«∞áê\˜™êO|t=~å=Ù
™ê^èŒ∞ã¨ÉèíÅ∞ ZÔH. "≥∂ǨÏ<£~å=Ù,
~°∞„^Œ, KåÖÏ=∞Ok ѨO_ç`∞« Å∞,^•`«Å∞
QÆ}Ѩu, #=„QÆÇ¨Ï ã¨Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À ÃÑ^ŒÌÅ∞
áêÖÁæ<åfl~°∞.
ã¨∞"åã≤hѨÓ[ 㨄`«Ü∂« QÆqâı+O¨ =~°<‚ åf`«O.
3 "ÕÅ∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨K«O_ô Ü«∂QÆ=ÚÅ∞
LO_»=e¡ JdÖÏO„^èŒ ™ê^èŒ∞Ѩi+¨`ü
ã¨ÉèíÅ∞ =∞iÜ«Ú _èçb¡,
L`«Î~°„Ѩ^ÕâòÖ’ L#fl PO„^èŒ
™êfig∞rÅ∞
1993 U„Ñ≤Öò QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ôÜ∂« QÆ=Ú
\˜\ ˜_ç HõÖϺ}=∞O_»Ñ¨O10 18 =ã¨O`« #=~å„`«=ÚÅ∞
1993 ÃãÃÑì, JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô 11 24 QÆ}Ѩu #=~å„`«=ÚÅ∞
Nâ‹·ÅOÖ’ "≥O_ç ~°∞„^•Hõ∆=∞O_»Ñ¨O ã¨=∞~°Ê}
~°∞„^Œ, K«O_ôÜ«∂QÆ=ÚÅ∞, ã¨Ç¨Ï„ã¨náê~å^èŒ# N ~åÜ«∞áê\˜™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞
518
1994 U„Ñ≤Öò QÆ∞O@∂~°∞ kfifÜ«∞"åb‡H˜ 30 105 =ã¨O`«#=~å„`«=ÚÅ∞
~å=∂Ü«∞} „Ѩ=K«#=ÚÅ∞
K«O_ô, ~°∞„^Œ, QÆ}Ѩu,
Åe`åÜ«∂QÆ=ÚÅ∞
1994 "Õ∞ HÍj, JÜ≥∂^躌 K«O_ô, ~°∞„^ŒÜ«∂QÆO 5 50 `å_çH˘O_» g~°=∞Å¡Ü∞« ºQÍ~°∞
"≥·.Ö’Hõ<å^èŒâ◊~°‡QÍ~°∞
1994 EÖˇ· Ü«∂QÆO\˜, P#Q˘Ok, ã¨∞xflÃÑO@ 16 11 QÆ∞~°∞ѨÓi‚=∞ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞, K«O_ôǨϟ=∞=ÚÅ∞
Nâ‹·ÅO ^Õ=™ê÷#=Ú
1994 ÃãÃÑOì |~ü QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu 11 22 QÆ}Ѩu #=~å„`«=ÚÅ∞
1994 JHÀì|~ü QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ô, 7 22 N ~åÜ«∞áê\˜
Ѩ\ÏìaèѨÙ~°O ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO ™êO|t=~å=Ù
(HõOz Ѩ~°=∂Kå~°º
â◊`«[Ü«∞Ou L`«û=O)
1994 J#O`«=~°O t"åÅÜ«∞O„Ѩu+ª̈ 5~ÀAÅ∞, 16=∞Ok
1995 Ѷ≤„|=i QÆ∞O@∂~°∞ ÉèÏ~°f^è•i‡Hõq*Ï˝#
Ѩi+¨`ü „áê~°OÉèí=Ú
K«O_ô, Åe`« 3 9 (N #$ã≤OǨ#O^Œ
ÉèÏ~°f™êfiq∞)
1995 =∂iÛ ÃÑ^ŒÑ¨ÙeáêHõ K«O_ô~∞° „^ŒÜ∂« QÆO 13 29 (N=∞u =Úã¨∞#∂~°∞
ã¨∞*Ï`«)
1995 U„Ñ≤Ü«∞Öò J#fl=~°O ~å=∂ÅÜ«∞O„Ѩu+ª̈ 3 9 (N #$ã≤OǨ#O^Œ
ÉèÏ~°f™êfiq∞)
1995 "Õ∞ Z~°∞HõÅѨÓ_ç ã¨ÇϨ „ã¨KO« _ôÜ∂« QÆO, 30 36 (N P`«∂‡i ã¨~ˆ fiâ◊fi~°~å=Ù
~°∞„^ŒÜ∂« QÆO N zxfl ™êfiq∞x)
1995 E<£ "Õ=ÚÅ"å_» "≥O_ç~°∞„^•Hõ∆=∞O_»Ñ¨O N Z<£.\˜.~å=∂~å=Ù
ã¨=∞~°Ê}, K«O_ô ~°∞„^Œ N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù
Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, "Õ^Œã¨ÉèíÅ∞ QÆ}Ë+π`«`«fi ѨÙã¨ÎHõO Pq+¨¯~°}
1995 ÃãÃÑì, JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô,~°∞„^Œ 22 48 QÆ}Ѩu #=~å„`«=ÚÅ∞
1996 Ѷ≤„|=i HÀ@ѨÊH˘O_» K«O_ô, ~°∞„^ŒO 3 12 =∞Ǩt=~å„u
1996 U„Ñ≤Öò QÆ∞O@∂~°∞ Åe`å, K«O_ô 9 11
 519

1996 "Õ∞ LO_»=e¡, kfifÜ«∞ nè~°… N QÀHõ~åA QÆOQÆ~åA,

Öˇ·ÖÏ#QÆ~ü 㨄`«Ü∂« QÆO Öˇ·ÖÏ ^ŒOѨ`«∞Å∞,
™ê=¸Ç≤ÏHõ 48 150 J_»ã∞¨ =∞e¡ Hõ$+¨‚ "≥∂ǨÏ<£
Åe`«,q+¨µ‚,áê~åÜ«∞}Å∞ ~å=Ù, KåÖÏ =∞Ok J*Ï˝`«
3HÀ@∞¡ JÜ«Ú`«K«O_ô, ~°∞„^ŒO Éèí‰õΩÎÅ∞, N QÍ~°¡áê\˜
ã¨∞"åã≤h ѨÓ[Å∞ "≥∂ǨÏ#áêO_»∞~°OQÍ~å=Ù
KåÖÏ=∞Ok Ñ‘~îåkèѨ`«∞Å∞,
P„â◊=∂kèѨ`«∞Å∞, ™ê^èŒ∞=ÙÅ∞
N ~åÜ«∞áê\˜ ã¨∞Éσ~å=Ù,
N _®Hõì~ü ÔH.|ã¨=ѨÙ#flÜ«∞º
1995 _çÃãO|~°∞ QÆ∞O@∂~°∞ \˜.\˜._ç.HõÖϺ}=∞O_»O N =∂_»OÉÏHõ Nx"åã¨
=∞ǨJ^Œ∞ƒù`« âßOuÜ«∂QÆO Éèí\ÏìKå~°∞ºÅ∞QÍ~°∞ =∞iÜ«Ú
\˜.\˜._ç.ѨO_ç`«∞Å∞,
NNNq[ÜÕ∞O„^Œã~¨ ã° fi¨ u™êfiq∞
QÍ~°∞, N x=∞‡QÆ_»¤ ~°"Õ∞+πQÍ~°∞,
W.X, N~åÜ« ∞ áê\˜ ™êO|
t=~å=ÙQÍ~°∞, QÆ∞O@∂~°∞
1999 "Õ∞ QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ôÜ∂« QÆO 1 7QÆ∞~°∞ ѨO_ç`«∞Å∞
„Ѩã¨<åflO[™êfiq∞ QÆ∞_ç, Q˘\˜ìáê_»∞, NNN z#rÜ«∞~ü™êfiq∞ "åiKÕ „Ѩu+¨ª
N QÆ∞O@∞Ѩe¡ HÀ>Ëâ◊fi~°~å=Ù, ~å=∞eOˆQâ◊fi~°~å=Ù "å~°¡ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À
1996 ÃãÃÑOì |~ü QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ô, QÆ}Ѩu 36 40 =∞Ok. N ~åÜ«∞áê\˜
~°∞„^ŒÜ∂« QÆO ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞
1996 _çÃãO|~ü HÀ@ѨÊH˘O_» ~°∞„^ŒÜ∂« QÆO 5 11 HÍsÎHõ =∂ã¨O
1996 "≥∂QÆÅ∂~°∞ ‰õÄzÉèí@¡ =∞e¡MÏ~°∞˚#âß„ã≤ÎQÍ~°∞ XHõ~ÀA 18=∞Ok ѨO_ç`∞« Å∞
K«O_ô ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=Ú
1997 U„Ñ≤Öò QÆ∞O@∂~°∞ kfifÜ«∞ "åºã¨ÉèÏ~°`« 46 180 =ã¨O`« #=~å„`«=ÚÅ∞
ã¨^Œã¨∞û, K«O_ô, ~°∞„^Œ,
QÆ}Ѩu Ü«∂QÆO
1997 "Õ∞ |$O^•=#O K«O_ôǨϟ=∞O 5 9 Hõ$+¨‚|Å~å=∞™êfiq∞"åi
(=∞^è∞Œ ~°) „áêOQÆ}O
1997 PQÆ+¨µì HÀ@ѨÊH˘O_» ~°∞„^Œ, K«O_ô 5 16 „âß=}=∂ã¨O
1997 ÃãÃÑì, JHÀì QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô 2 30 ^Õq #=~å„`«=ÚÅ∞
N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞
520

ã¨O=`«û~°=Ú ã¨Å÷ =Ú Ü«∂QÆ=ÚÅ∞ ~ÀAÅ∞ ѨO_ç`«∞Å∞

1998 Ѷ≤„|=i QÆ∞O@∂~°∞ ~°∞„^Œ, K«O_ô, 25 36 N ~åÜ«∞áê\˜
QÆ}Ѩu ™êO|t=~å=Ù QÍ~°∞
1998 =∂iÛ Nâ‹·ÅO K«O_ô, ~°∞„^Œ, 11 36 (N=Úã¨∞#∂~°∞
^Œ`å΄`ÕÜ«∞ ã¨∞*Ï`«)
1998 PQÆ+¨µì HÀ@ѨÊH˘O_» ~°∞„^Œ, K«O_ô 9 16
1998 ÃãÃÑOì |~ü QÆ∞O@∂~°∞ QÆ}Ѩu, K«O_ô 10 22 QÆ}Ѩu #=~å„`«=ÚÅ∞
1998 JHÀì|~ü KÕ„É’Å∞ K«O_ôÜ∂« QÆO 9 18 (N ~åÜ«∞áê\˜
™êO|t=~å=Ù)
1998 #=O|~ü Nâ‹·ÅO ~°∞„^Œ,K«O_ôÜ∂« QÆO 7 30 ——
1999 [#=i 31–1–1999 #∞O_ç 15–2–99 =~°‰õΩ HÀ@ѨÊH˘O_» ѨÙ#ó„Ѩu+¨ª.
16 30 =∞Ok
1999 Ѷ≤„|=i Nâ‹·ÅO, HõOz"åi =∞~î°OÖ’
K«O_ôÜ∂« QÆO 5 16 N Z.~å=∂~å=Ù QÍ~°∞
HÀ@ѨÊH˘O_» K«O_ô, ~°∞„^Œ 16 36 (HÀ@ѨÊH˘O_» ^Õ=™ê÷#O
ѨÙ#ó„Ѩu+¨ªÅ∞, ™êfiq∞ ѨÙ#ó
„Ѩu+¨ªÅ∞ =∞iÜ«Ú Éèí‰õΩÎÅ∞
™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ)
1999 "Õ∞ |$O^•=<£QÍÔ~<ì £ K«O_ôǨϟ=∞O 2 11 N ã≤ÃÇÏKü.=∞™êÎ#Ü«∞º,
™êfiq∞"åi „Ѩu+¨ª QÆ∞=∞‡_ç ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎ
Hõq∞\©ãɨ ∞íè ºÅ∞
1999 E<£ ÃÑ^ŒQ˘\˜ìáê_»∞ K«O_ôǨϟ=∞O 2 9 N QÆ∞O@∞Ѩe¡ HÀ>Ëâfi◊ ~°~å=Ù
PO[<ÕÜ∞« „Ѩu+¨ª ~å=∞eOˆQâ◊fi~°~å=Ù
1999 ÃãÃÑìO|~ü,JHÀì|~ü 16 36 =∞Ok ѨO_ç`«∞Å∞
20~ÀAÅ∞ ã¨ Ç ¨ Ï „ã¨
K«O_ôÜ∂« QÆO
1999 ÃãÃÑì QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ô,~°∞„^Œ,QÆ}Ѩu 20 36 N ~åÜ« ∞ áê\ ˜
™êO|t=~å=Ù
1999 JHÀì|~ü QÆ∞O@∂~°∞ K«O_ô, ~°∞„^ŒO 12 36 ^Õg#=~å„`«=ÚÅ∞
2000 Ѷ≤„|=i HÀ@ѨÊH˘O_» ~°∞„^Œ, K«O_ô 5 32 (HÀ@ѨÊH˘O_» ^Õ=™ê÷#O
=∞Ǩt=~å„u "å~°∞ QÆ}ѨuÜ«∂QÍÅ∞
=∞iÜ«Ú Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞
 521

™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ #∂`«# Ü«∂QÆâßÅ x~å‡}=Ú „áê~°OÉèí=Ú

Hõg∞+¨#~ü ã¨∞„|Ǩχ}ºO QÍ~°∞, S.Z.Ü«∞ãπ., _®Hõì~ü t=„Ѩ™ê^£QÍ~°∞
=∂iÛ, U„Ñ≤Öò, "Õ∞ <≥ÅÖ’ =∂㨠t=~å„u ~ÀA# ~°∞„^ŒÇ¨ÏŸ=∞O, K«O_ô Ǩϟ=∞O [~°∞Ѩ|_ç#k.

2000 "Õ∞ |$O^•=<£QÍÔ~<ì £ K«O_ôǨϟ=∞O, ã¨∞"åã≤h ѨÓ[

2000 E<£ Psìã‘ HÍÅh, QÆ∞O@∂~°∞ JO[<ÕÜ«∞™êfiq∞ ^èŒfi[„Ѩu+¨ª
2000 AÖˇ· K«O_ô~°∞„^Œ Ü«∂QÆ=ÚÅ∞, `˘eUHÍ^Œt ~ÀAÅ∞
EÖˇ·Ö’ K«O_ô ~°∞„^ŒÜ«∂QÆ=ÚÅ∞ `˘eUHÍ^Œt ã¨O^Œ~°ƒù=ÚQÍ 30 =∞Ok ѨO_ç`«∞Å∞ Ѩk~ÀAÅ∞.
„Ѩu <≥Å =∂ã¨t=~å„u ѨÓi‚=∞ HÀ@ѨÊH˘O_» g∞^Œ ~°∞„^Œ K«O_ôǨϟ=∂Å∞ [~°∞Ѩ x~°‚~ÚOzuq∞.
„Ѩu <≥Å =∂ã¨t=~å„u Ǩϟ=∞=ÚÅ∞ 12 =∞Ok ѨO_ç`«∞Å∞, „Ѩu <≥Å 1 ~ÀA K˘Ñ¨C#
2000 E<£ #∞O_ç 2001 E<£ =~°‰õΩ
2000 #=O|~ü "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞} „Ѩ=K«<åÅ∞ #=O|~ü 14 #∞Oz 14 _çâ‹O|~°∞ =~°‰õΩ
30 ~ÀAÅ∞ "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞}O LѨ<åºã¨O, N~å=∂Ü«∞} "≥·[Ü«∞Ou Pq+¨¯~°},
N z#rÜ«∞~ü ™êfiq∞"åi P^èŒfi~°ºOÖ’
2000 HÍ* „QÍ=∞OÖ’ <å~åÜ«∞} f~°∞÷Å "åi Hõ$+¨‚=∞Ok~°O N ~°=∞}‰õΩ=∂~ü ^ŒOѨ`«∞ÅKÕ
N z#rÜ«∞~ü ™êfiq∞ "å~°∞ „É’K«~ü Pq+¨¯iOz<å~°∞.
2001 KÕ„É’Å∞ ã≤ÊxflOQ∑ q∞Å∞¡ÅÖ’ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨ª 40 =∞Ok 5 ~ÀAŠѨO_ç`«∞Å∞,
N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍi ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ∞.
2001 U„Ñ≤Ü«∞Öò <≥ÅÖ’ áÈ@∂¡~°∞ „QÍ=∞O N ~å=∂ÅÜ«∞O „Ѩu+¨ª –5 ~ÀA, 14 ѨO_ç`«∞Å∞
2001 "Õ∞Ö’ *ÏÖÏk ^Õ"åÅÜ«∞O, ǨiǨÏ~° ˆH∆„`«O, 5 ~ÀAÅ∞ 27 =∞Ok |∞∞ufi‰õΩ¯Å∞
N HõOk=∞à◊§ g~°~åѶ¨∞=Ü«∞ºQÍi ‰õΩ@∞O|O, „QÍ=∞ „Ѩ[Å∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À
H˘=∞~°Ñ¨Ó_ç ÉÁ_»∞¤~å~Ú „Ѩu+¨ª 3 ~ÀAÅ∞ 11 =∞Ok
2001 "Õ∞Ö’ "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞O, |$O^•=<£QÍÔ~¤<£û "åi¬HÀ`«û=O, K«O_ôǨϟ=∞O
2001 #=O|~°∞ KÕ„É’Å∞Ö’ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞O "åi¬HÀ`«û==ÚÅ∞
2002 E<£Ö’ Ü«∞ãπ.q.Ü«∞<£.HÍÅh N"ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞"åi ^Õ"åÅÜ«∞O „Ѩu+¨ª
2002 J=∞~å=u ~À_»∞¤Ö’ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞"å~°∞ „Ѩu+¨ª N [ÜÕ∞O„^Œ™êfiq∞"åi P^èŒfi~°ºOÖ’
\˜.\˜._ç. ѨO_ç`«∞Å`À [~°∞Ѩ|_ç#k.
2002 =∂iÛ ÃÑ^ŒÑ¨ÙeáêHõÖ’ r=^£^èŒfi[ „Ѩu+¨ª
2002 =∂iÛÖ’ QÍ~°¡áê_»∞Ö’ QÆ}Ѩu ^Õ"åÅÜ«∞O „Ѩu+¨ª
Ѩi\ÏÅ"åiáêÖˇO N ~å=∂ÅÜ«∞O „Ѩu+¨ª
522

2002 E<£Ö’ `å_ÕÑe¨ Ö¡ ’ N QÆ}Ѩu „Ѩu+¨ª – N =∂`å t=K≥`· <« åº#O^•„â◊=∞=Ú [~°∞Ѩ|_ç#k.
2003 =∂iÛÖ’ K«O_ôǨϟ=∞O 9 ~ÀAÅ∞ 26 =∞Ok – N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=ÙQÍ~°∞
"≥Ú^Œ@ =∞ǨÉèÏ~°`« "≥·[Ü«∞Ou „QÆO^ä•q+¨¯~°} – N HõO^Œ∞‰õÄi t"å#O^Œ=¸iÎQÍ~°∞, *Á<åflÉèí@¡
gˆ~â◊fi~°âß„ã≤ÎQÍ~°∞, N uѨÊÉèí@¡ ~å^è•Hõ$+¨‚=¸iÎQÍ~°∞, N ã¨OѨ`ü‰õΩ=∂~ü PKå~°ºQÍ~°∞, _ç.S.l.
QÆ}Ѩu Ǩϟ=∞=Ú`À QÆ∞O@∂~°∞ WOHÍ H˘O^Œ~°∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.

H͉õΩ=∂#∞ t"åÅÜ«∞ „Ѩu+¨ªÖ’ HÍ~°∞=∞Oz „Ѩ™ê^£ „QÍ=∞ÃÑ^ŒÌÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~° „Ѩu+¨ªÖ’ N q^•º

ã¨fi~°∂áê#O^Œyi ™êfiq∞"å~°∞ NHÍà◊ǨÏã≤ÎÖ’ áêÖÁæ<åfl~°∞.
 523

N ~åÜ«∞áê\˜ ™êO|t=~å=Ù ^ŒOѨ`«∞Å∞ =∞iÜ«Ú "åi

™È^Œ~° ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ∞ "å~°∞ KÕã≤# qq^èŒ ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÅÖ’
K«O_ô, ~°∞„^Œ, QÆ}Ѩu, q+¨µ‚ ã¨∞^Œ~°≈#, ã¨∞„|Ǩχ}º
Ü«∂QÆ=ÚÅ`À ™êfiq∞"å~°¡‰õΩ ã¨=∞iÊOz PÉèí~°}=ÚÅ∞
1993 q[Ü«∞"å_» Hõ#Hõ^Œ∞~°æ=∞‡ |OQÍ~°∞ H˜s@O
1993 Nâ‹·ÅO =∞e¡HÍ~°∞˚#™êfiq∞ "≥O_ç~°∞„^•Hõ∆=∞O_»Ñ¨O
1994 +≤i¤ ™ê~ÚÉÏÉÏ |OQÍ~°∞ H˜s@O
1995 u~°∞`«Î}˜, `«q∞à◊<å_»∞ "≥O_ç ã¨∞Hõ~°`À~°}O
1995 "Õ=ÚÅ"å_» ~å[~å*Ëâ◊fii "≥O_ç ~°∞„^•Hõ∆=∞O_»Ñ¨O
^Õ"åÅÜ«∞O
1996 q[Ü«∞"å_» Hõ#Hõ^Œ∞~°æ=∞‡"åiH˜ |OQÍ~°∞=∞Hõ~°`À~°}O,
~å„+¨ìѨu â◊OHõ~°^ŒÜ«∂Hõ~üâ◊~°‡QÍ~°∞
ã¨∂~°ºK«O„^ŒÅ∞
1997 Nâ‹·Å „Éèí=∞~åO|^ÕqH˜ |OQÍ~°∞ =∞Hõ~°`À~°}O
1998 HÍHÍx t"åÅÜ«∞O "≥O_ç ~°∞„^•Hõ∆=∞O_»Ñ¨O
1998 LOQÆ∞@∂~°∞ t"åÅÜ«∞O "Õ}∞QÀáêÅ
™êfiq∞ ѨÙ#ó „Ѩu+¨ª
1999 Nâ‹·ÅO =∞e¡HÍ~°∞˚# ™êfiq∞"åiH˜ |OQÍ~°∞
[\ÏE@O(H˜s@O)
„Éèí=∞~åO|^ÕqH˜ |OQÍ~°∞ Kè«„`«O
1999 QÆ∞O@∂~°∞ H˘`«Î¿Ñ@
PO[<ÕÜ«∞™êfiq∞H˜ "≥O_ç`«Å∞ѨÙÅ∞
2000 HÍà◊ǨÏã≤Î *Ï˝#„Ѩã¨∂#O| ^ÕqH˜ |OQÍ~°∞ =∞Hõ~°`À~°}O
2000 q[Ü«∞"å_» Hõ#Hõ^Œ∞~°æ J=∞‡"åiH˜ =∞Hõ~°`À~°}O
2000 u~°∞#àϧ~°∞ áêO_çKÕÛi â◊x^Õ"åÅÜ«∞=Ú#‰õΩ
|OQÍ~°∞ =∞Hõ~°`À~°}O
ã¨=∞~°Ê}
2003 KÕ„É’Å∞Ö’ (q∞Å∞¡Ö’) N ÅH©;QÆ}Ѩu „Ѩu+¨ª
524

2003 JǨϟaÅO #~°ã≤OǨϙêfiq∞ |OQÍ~°∞ [O^茺=ÚÅ∞

+≤i¤ ÉÏÉÏʼnõΩ |OQÍ~°∞ Ǩ~åÅ∞ ã¨=∞~°Ê}
2006 q[Ü«∞"å_» Hõ#Hõ^Œ∞~°æ J=∞‡"åiH˜ |OQÍ~°∞p~° ã¨=∞~°Ê}
2007 LOQÆ∞@∂~°∞Ö’™ê~ÚÉÏÉÏ QÆ∞_ç „Ñ¨u+¨ª
t"åÅÜ«∞OÖ’ r= ^èŒfi[ „Ѩu+¨ª
2011=∞OQÆà◊yiÖ’ N ÅH©∆ ‡#~°ã≤OǨϙêfiq∞"åiH˜, J=∞‡"å~°¡‰õΩ
|OQÍ~°∞ =∞Hõ~°`À~°}=Ú
2011 á⁄#∂fl~°∞ PO[<ÕÜ«∞™êfiq∞"åiH˜ |OQÍ~°∞ `«=∞Åáê‰õΩÅ∞
ã¨=∞~°Ê}
2012 QÆ∞O@∂~°∞ "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞O#‰õΩ
|OQÍ~°∞=∞Hõ~°`À~°}O ã¨=∞~°Ê}
2013 HÀ@ѨÊH˘O_»Ö’ "≥O_ç ~°∞„^•Hõ∆ =∞O_»Ñ¨Oã¨=∞~°Ê}
 525

„ѨK«∞iOz# „QÆO^äŒ=ÚÅ∞
1. K«O_ô=∂Ǩ`«‡º=Ú (ˆQÜ«∞=Ú) 1982
2. ˆH∆„`«ÅH˜∆ ‡ 1982
3. ~°∞„^Œ=∞^Õq 1987
4. ѨOKåÜ«∞`«# ™È΄`«=ÚÅ∞ 1992
5. NQÆ}Ëâßk™È΄`«=∞O^•~°=Ú 1994
6. N =∞ǨQÆ}Ëâ◊ `«`«Î fi"≥·Éèí==Ú 1995
7. N Åe`å ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`« =∞O^•~°=Ú 1996
8. N Åe`å ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∞™È΄`« „Ѩ|O^èŒ=Ú 1996
9. N ѨOKåâ◊`ü Ñ‘~î°~°∂Ñ≤}˜ ~°Ç¨Ï㨺<å=∞™È΄`«=Ú 1996
10. N =∞ǨÉèÏ~°`« q=∞~°≈#=Ú (Ô~O_»∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞) 1996
11. PÜ«Úˆ~fi^Œ ã¨∞ÉèÏ+≤`« ™êÇ≤Ï`«º=Ú 1997
12. „ѨQÆuѨ^äŒ=Ú 1998
13. =~°ÅH©∆ ‡ „=`«=Ú 1998
14. N t"å~°Û#=Ú 1998
15. HÀ@ѨÊH˘O_» K«i„`« (=∞Ǩ<åºã¨ ~°∞„^Œ#=∞HõK«=∞HÍÅ∞) 1999
16. N t"å~å^èŒ#=Ú 2000
17. ~å=∂Ü«∞}"≥·[Ü«∞Ou 2000
18. N ^Õg =∞Ǩ`«‡º=Ú (K«O_ôã¨Ñ¨Îâ◊u) 2000
19. =∞ǨÉèÏ~°`« "≥·[Ü«∞Ou – 9 ÉèÏQÍÅ∞ 2003–2005
20. ѨÙ~å} g∞=∂O㨠2006
21. ã¨`«º^Œ~°≈#O 2007
22. ‰õΩâ◊Å=ÙÅ Hõ^äŒ
526

23. N ~å=∞Hõ^ä•ã¨∞^èŒ
24. "Õ^•Ö’HõO
25. "Õ^•Å "≥Å∞QÆ∞
26. qÅ∞=Å`À ‰õÄ_ç# q^Œº
27. N ã¨∞„|=∞}º `«`«fi"≥·Éèí==Ú
28. N Pk`«º `«`«fi "≥·Éèí==Ú
29. |∞∞ˆQfi^ŒÉÏ+¨º ÉèÏ㨯~°=Ú (P~°ºã¨=∂[O QÀѨ^Õ"£QÍ~°∞)
30. K«O_ô=∂Ǩ`«‡º HÍ=ºO
31. =∞ǨÉèÏQÆ=`« "≥·[Ü«∞Ou