Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
- samenvattingen
Recensie K&W
Samenvatting
De worm en de klok
Gaat uit van Norbert Elias. Tijd is een door mensen ontwikkeld hulpmiddel
om uiteenlopende processen te coördineren en op die manier problemen
van het samenleven op te lossen. Processen moeten kwa duur en tempo
met elkaar worden vergeleken. ‘Tijdbepalen is mensenwerk de categorie
“tijd” ontstaat pas als een functie van het tijbepalen’ (23).
Tijdbepalen, vnl dagindeling, dus niet al te belangrijk in uitsluitend
agrarische samenlevingen waar iedereen dezelfde ritmes volgt. Daar
kalender belangrijker. In steden wordt tijdbepaling belangrijker.
Vier fasen in tijdbepaling:
. Geen enkel hulpmiddel: zon, concrete elementen uit het ritme.
. Zonnewijzer (Rome, 3de eeuw v.Chr.) ,Zandloper, waterklok: variabele
uren
. Mechanische klok (begin 14de eeuw), maar slechts lokale gelijke tijden
. Wereldomvattende synchronisatie (vanaf midden 19de eeuw).
Variabele tijden beheerst door kerk (bidstonden), maar mechanische klok
van beurs en belfort1 (14de eeuw), later pas kerk (LeGoff). Spoorwegen
introduceerden tijdzones en interlocaal op elkaar afgestemde tijden.
Stelt verband tussen invoering mondiale tijd (lineair) en opkomende
opvattingen van eenmalige evolutie over miljarden jaren heen (38)
Beoordeling:
Onnadrukkelijk en onpolemisch wordt tijd als sociale constructie a la
Latour aangedragen, met een aan de ‘uitbreiding van de laboratoria’
denkende formulering over het wereldomspannende netwerk van
tijmeting. Terwijl duidelijk wordt dat buiten die tijdmeting de tijd niet
bestaat (de worm kent geen tijd).
Teleurstellende sociologische inhoud, eerder een geschiedenis van de
tijdinvoering, waarbij Elias’ opvatting nauwelijks wordt hardgemaakt,
eerder als vanzelfsprekend wordt opgevoerd. Als Seneca klaagt over de
onnauwkeurigheid van de zonnewijzers (28) is het toch interessant je af te
vragen waarom ze dan nauwkeuriger hadden moeten zijn en waarom
nauwkeuriger klokken dan niet werden uitgevond. Waarom kalenders
nauwkeuriger moesten, wordt niet duidelijk. Ook wordt het aspect van
technology-drive onderbelicht: men vond de klokken prachtig, status,
geloof in techniek (Lynn White jr).
1
Belfort = In middeleeuwen (Zuidned), toren aan stadhuis of markthal
met klokken, later ook uurwerk. Haslinghuis wordt genoemd.
miracle / miracle tijd vuur Elias beschavingsproces lange-termijn
sociologie
2-01-2011 01:33:00 PM0 1
Goudsblom,J. - samenvattingen
Beoordeling
Lijkt het verschijnsel van sjamanen / medicijnman onder
jagers/verzamelaars te negeren. Jammer genoeg geen verklaring voor drie
fasen van Tylor: animisme, polytheïsme en monotheïsme als functie van
de zich ontwikkelende agrarische samenleving. Duby aardig aan de kaak
gesteld. Ontstaan godsvoorstellingen te ver gezocht: antropomorfisme
van natuurverschijnselen moet die goden al veel eerder in het leven
hebben geroepen. Namelijk: animisme. Of bedoelt hij echte goden. Hoe
vond de abstrahering plaats van animisme naar polytheïsme.
daarvoor eigenlijk alleen een model aan dat we ook al van school kennen.
De agrarische samenleving kan niet meer terug en is tegelijkertijd
kwetsbaar, de akkers liggen open voor vernieling, oogsten kunnen worden
gestolen en vernietigd. Verdediging is noodzaak. Goudsblom gaat echter
niet in op de precieze factoren die verklaren waarom de priesters het
verloren van de krijgslieden. Hoewel, hij noemt als verklaring dat de rol
van de priesters voor wat betreft kennis, kalender en disciplinering
geleidelijk uitgespeeld raakte, de boeren konden het zelf wel. Dat roept
wel de vraag op waaraan bijvoorbeeld de katholieke kerk in de m.e. haar
macht dan wel ontleende.
Beoordeling
Priesterstuk overtuigender. Dit wel erg algemeen. Waar zijn de
voorbeelden. Waarom opkomst Chr in Romeinse Rijk niet functioneel
veklaard. Of de machtsverhouding tussen kerk en staat na Karel de Grote
(of Karel Martel).
Het raadsel van de mannenmacht
Beoordeling
Te weinig uitgewerkte verklaring. Evolutieperspectief lijkt geen verklaring
meer nodig te hebben. Ook wel erg algemeen. Valt er buiten de mogelijke
functies nog wel iets te zeggen. Geen concrete voorbeelden van
toenemende monopolisering en functie daarvan. Eerder een programma
voor een aanpak.
De geschiedenis in de sociologie
Geschiedenis en sociologie gescheiden. Eerste sociologen wel historisch
geörienteerd, waren meestal nog niet academisch. Vooral na 1945
sociologie a-historisch.
Geschiedenis voornaamste ordeningsprincipe is chronologie. Echter
ordent wel maar verklaart niets.
Bij sociologie faseologie (fasenleer) die daar op lijkt. Meestal zonder
duidelijke chronologische verankering, gepresenteerd als noodzakelijk en
suggereert verklaring. Bv. Gouden, bronzen, ijzeren tijdperk Oudheid.
Rationele en andere keuzes
Lange-termijnprocessen in de mensheidsgeschiedenis