Sie sind auf Seite 1von 19

[CPD Classification 4.1.

8]
[SL Vol Att - ] [\z Att /] [\w I /]
[SL Page 001] [\x 1/]

Hatthavanagallavih�ra va�so

Namo tassa bhagavato arahato samm�sambuddhassa

1.
Snehuttar�ya haday� malamallik�ya
Pajj�lito matidas�ya jinappad�po
Moha�dhak�ramakhila� mama n�haranto
Nicca� vibh�vayatu c�ru padatthar�si�

2.
La�k�bhisittavasudh�dhipat�su r�j�
Yo bodhisattagu�av� sirisa�ghabodhi
Tass�tic�ru cariy� racan�mukhena
Vakk�mi hatthavanagallavih�ra va�sa�

3.
Brahmanvayenanugatatthamanomadass�
Khy�tena sabbayatir�jadhura�dharena
Vy�p�ritohamitibh�nugata� katha�ca
Niss�ya pubbalikhita�vidha v�yam�mi.

4. Ar�tha sugat�gamasudh�pag�niddhotakudi��hivisakala�k�ya la�k�ya bhagavato


a�g�rasassamah�n�gavanuyy�ne samitisam�gatayakkha rakkhasalokavijay�pad�nassa
siddhakkhentabh�to s�ha�amah�ma��alama��an�ya m�no
vividharatan�karopalakkham�namahagghama�i bhedo ma�i bhedo n�ma janapado.

5.
Laddh�na satthu vara�a�kamana��alabbha
M�na�din� sumanak��asiluccayena
Uss�pit� vijayaketumatallikeva
Suddhoruv�lukanad� yamala�karoti.

6.
La�k�ya yakkhaga�an�hara�e jinassa
Camm�sanugganahun�sanaphassad�h�
Sa�s�rarakkhasavapubbhavabubbula�ca
Yasmi� vih�ti mahiya�ga�a th�par�j�

[SL Page 002] [\x 2/]

7.
Sad�mahogh�ya mah�pag�ya
P�n�yap�n�ya samosa��na�
Samuccayo s�radav�rid�na�
N�na� gato th�varath�par�pa�

8.
Tass�pag�ya vimalambuni dissam�na
M�lolavicitarala� pa�ibimbar�pa�
Bhogehi ve�hiya nija� bhavana� pha��hi
P�jatthikehi viya r�jati n�yam�na�

9. Tassa mahiya�ga�a mah� vih�rassa pariyantag�make sel�bhayo n�ma khattiyo


pa�ivasanto putta� pa�ilabhitv� a�galakkha�ap��hak�na� dassesi te tassa kum�rassa
a�galakkha��ni oloketv� "aya� kum�ro khamakasatto nahoti.
Dha��apu��alakkha�asampanno, sakalampi s�ha�ad�pa� ekacchatta� karitv�
mahantamahant�ni acchariyabbhut�ni mah�v�racarit�ni dassessat�"ti vy�kari�su.

10. Tato sel�bhaya khattiyo puttassa abhisek�disampatti� sutv�


ko�ippattapamodaparavasopi tasmi� k�le anur�dhapure rajja� k�rayat�
"voh�ratissamah�r�jato kad�ci keci upaddavo j�yissat� ti. J�taparisa�kota�
kum�ram�d�ya mahiya�ga�amah�vih�re bodhi a�ga�e parittagge sannipatitassa
na�damah�therapamukhassa mah�bhikkhusa�ghassa majjhe nipajj�petv� "eso me bhante
kum�ro mah�sa�ghassa ca mah� bodhip�dassa ca sara�a� gacchati ta� sabbepi bhadant�
rakkhantu sa�ghabodhi n�mako c�ya� hotu"ti mah�sa�ghassa ca bodhi devat�ya ca
niyy�detv� pa�ijagganto kum�rassa sattavassika k�le k�lamak�si.

11. Atha m�tulo na�damah�thero kum�raka� vih�ram�netv� pa�ijagganto tepi�aka�


buddhavacana� ugga�h�petv� b�hirasatthesu ca paramakocida� k�resi.
Sa�ghabodhikum�ropi kat�dhik�ratt� tikkhapa��att� ca ���avi����asampanno hutv�
vayappatto lokassa locanehinipiyam�n�ya r�pasampattiy� sava�jalipu�ehi
ass�diyam�nasad�c�ragu�a sampattiy� ca pattha �a yasoghoso ahosi.

12. Kimiha bahun�:- k�dambin� kadambato siniddhan�l�yatagu�a�dhammillakal�pe,


paripu��ahari�a�kama��alato hil�dakarapas�dasommagu�a� mukhama��ale
c�m�karapi�jarakambuvarato medurod�raba�dhurabh�va� g�v�vayave, kaly��asiluccayato
sa�hata vil�sa� uratthale,

[SL Page 003] [\x 3/]


Suras�dhis�khato p�var�yatalalitar�pa� k�mad�napad�nadva b�huyuga�e,
samadaga�dhasindhurato gamanal��ha� kar�k�radva hatthiyuga�e,
c�rutaratharucirocam�nac�m�karamukurato tad�k�ra� saj��uma��ale ja�ghayuga�e, nicc�
s�nakamal� kamalato rattakoma�adalasira� cara�ayuga�e �d�ya yojayat�
p�ramit�dhammasippit� nimmitassa paramadassan�yagar�pavil�sassa tassa attabh�vassa
sa�va��an�ganthag�ravam�vahati.

13.
Dehe sulakkha�ayute navayobbana��he
Tassujjale ca pasam�hara�odayena
K� va��an� kamalar�pini j�tar�pe
Lokuttara� parimala� parito vahante.

14.
Dos�rayo hadayaduggapure vijitv�
Tatth�bhisicca suhada� viya dhammabh�pa�
Atth�nus�sanimimassa vada� gir�ya
Tatthappavattayi sudh� nijak�yakamma�

Iti r�jakum�ruppatti paricchedo pa�hamo.

15.
Athekad� m�tulamah�ther� vayappatta� sirisa�ghabodhi kum�ra� dhammasavan�vas�ne
�mantetv� evam�ha, "kum�ra! Mah�bh�gadheyya! Id�ni tvamasi adh�tasugat�gamo,
viditasakala b�hirasattho. Catubbidhapa��iccako�ippatto, tath�pi abhim�nadhane
khattiyakule j�ti, sabbapatthavy�pit� yobbanavil�sena samala�kata� sar�ra�,
appa�im� r�pasiri,am�nusa� bala�ceti mahat�ya balavana�tha parampar�'sabb�avinay�na
mekekampi tesam�yatana� kimuta samav�yo?" Yebhuyyena satthasalila vikkh�lan�ti
nimmal�pi k�lusiyamupay�ni buddh�, anujjhitadhavalat�pi sar�g�eva bhavati
navayobbanagabbit�na� di��hi, apaharati ca v�tama��ali keva sukkhapa��a�
ubabhutarajo bhanti atid�ramattano icch�ya yobbanasamaye purisa� pakati.
I�driyabhari�abh�rin� sattamatidurant�ya mupabhogamigata�ahik� tasm�
ayamev�nass�dita visaya rasassa te k�lo gurupadesassa. Madanasarappabh�rajajjarite
hadaye jalamiva galati gur�namanuss�na� ak�ra�a�chavati duppakati no kula�v� suta�
v� manayassa va�danappabhavonadahati ki� dahano? Ki�v�pasamahetun�pi n�tiva��ataro
bhavati va�ab�na�o salilena, tasm� g��hatara manus�s�tabbosi.

16. Apagatamale hi manasi elikama�imhi viya rajanikaramayukh�pavisanti,


sukhamupadesagu��, guruvacanamamalampi salilamiva mahanta� j�nimupajanayati
savanahata� s�lamiva abhabbassa, bhabbassa

[SL Page 004] [\x 4/]

Tu karino viya sabb�bhara�am�nanasobh�samudayamadhikatara mupavahati, an�disiddha


ta�h�kas�yiti�driy�nucara� hi citta� n�vahati kann�m�nattha�, tasm� r�ja
kum�r�na�ca yat�na�ca satibalena i�driyavijayo di��hadhammikasampar�yikambila�
kaly��aj�tamupajanayati, i�driyavijayo ca sambhavati guruvuddhopasev�ya
tabbavanamavir�dhetv� pa�ipajjato, tasm� tay� �p��apariyanta�
vatthuttayasara�apar�ya�at� na pah�tabb�.

Na r�g�pasm�ravibodhana� visayadahanasalila sa�sevana� k�tabba�, passat� hi


kaly���bhinivesi cakkh��driyal��ana paravasassa salabhassa samujjalita
d�pasikh�patana� soti�driya sukh�nuyuttassa taru�a har��assa usu
p�tasammukh�bhavana� gh��i�driya paravasassa madhukarassa
madav�ra�aka��at�labhanna� rasani�driyatappa�avyasanino puthulomassa
balis�gh�savyasana� phass��driy�nubhavanal�lasassamata�gajassav�ri�i ba�dhan�p�ya�
imehi i�driyehi militehi ekassa k�mino sadideva pa�canna�, visayaras�namupasev�ya
pattabba� mahanta� dukkhaj�la� kathamupava��ay�ma? Im�ni ca subh�sit�ni
paccavekkhatu anukkha�a� vicakkha�o.

17.
N�g�rika� sukhamudikkhati ki�ci dh�ro
J�n�ti dehapa�ijagganamatthatove
Sa�sevatopi yuvati� ratimohitassa
Ka��uyane viya banassa sukh�bhim�no

18.
Ko seveyya para� poso avam�na� saheyyavava
Na ve kalattaniga�a� yadi dukkhaniba�dhana�,

19.
�ka��ham�n� cisikh� smipa�
Parammukh�yeva sad� pavatt�
D�rampi gacchanti gu�a� vih�ya
Pavattana� t�disameva th�na:

20.
Asanthuta� t� purisampi anto
Karonti �d�yakat�va bhitti
Netti� savall� viya ha�thag�pi
Das�su sabb�su ca sa�kan�y�

21.
Antoruddh� bahiddh�pi niss�s� viya n�riyo
Karonti n�samevassa kodh�m�t�su vissase

22.
M�nasa p�pasa�ninna� ap�y� viva�� nan�
Samant� p�pamitt�va mokkho sabbabhay�katha�
[SL Page 005] [\x 5/]

23. Api ca hadayataruko�ara ku��ro kodha ku��al�na kad�ci bahi k�tabbo. Api
tu'titikkh�mantena acippha�danta� upanetabbo.

24. Sata� titikkh�kavace vigu��hit�


Siyu� dur�l�pakhag� khal�na�
Sabh�pasa�s�kusumatta met�
Nibajjhare t� gu�a m�lik�ya.

25.
Lok�dhipacca� vipuledhane ca
Manonuk�le tanaye ca d�re
Laddh�pi y�yeti na j�tu titati�
B�dhetu s�ta� na papa�ca ta�h�

26.
Va��appas�d� yass� sukh� va
Dhan� ca h�yantupa j�vik�ca
Yen�bhibh�t�ripuneva satt�
Dosaggi so te hadaya� jah�tu,

27.
Khedo vipatt�su pa�ikiray� na
Tasm� na d�nappa kati� bhajeyya
Pa���nuy�ta� viriya� vadanti
Sabbattha siddhiggaha�aggaha�tha�

28.
Vy�p�r� sabbabh�t�na� sukhatth�ya vidh�yare
Sukha�ca na vin� dhamma� tasm� dhammaparo bhav�'ti.

29. Evam�dika� sappurisan�tipatha� �disante mah�there tena kaly��adhammena


asotabbat�n�dariyaracitabhuk��ika mukhena v� dis�cikkhittacakkhun� ca
aha�k�raparavasena gajanimilitamubbh�vayat� v� attano pa���dhikkhepamivaca
acintayat� cu��vinihitakoma�a�jalipu�ena tanninnena, tappo�ena siras� ca p�ti
samudita s�dhuv�davikasitakapolenamukhena ca. Sakal�vayavacittha�aroma�ca
ka�cukitena dehena ca bh�miya� nipajjitv� d�ghappam��a pam��a
m�varatt�maggaphalal�bhatoviya visi��hatara� pamuditam�vikatam�si.

Iti anus�sana paricchedo dutiyo

30. Tato pa��h�ya yath�vuttapa�ipada� avir�dhetv� sam�vara�ena santu��ho tassa


sa�ghabodhi sama��a� gopetuk�mo m�tulamah�thero dhammikoti voh�ra� pa��hapesi.

31. Lakkha�ap��hak�na� vacana� saddahanto bh�gineyya�

[SL page 006]

Pabbajituk�mampi apabb�jetv� "idha v�sato anur�dhapure v�so yeva kum�rassa


yogakkhem�vaho, pu���nur�pena j�yam�nassa vip�kassa ca �h�na� hoti, mah�cetiyassa
vattapa�ivattasam�cara�enaca mahanto pu��akkha�dho sampajissati" ti ma��am�no ta�
kum�ram�d�ya gacchanto anur�dhapura� gantuk�mo nikkhami. Sa�ghatissogo�h�bhayoti ca
lambaka��� r�ja kum�r� aparepi duce tassa pa�suk��anato pa��h�ya sah�y�tena
kum�rena saddhi� nikkhami�su te tayo kum�re �d�ya gacchanto mah�thero puretarameva
anur�dhapura� p�visi. Mah�theramanugacchantesu tesu kum�resu je��ho sa�ghatisso
majjhimo sa�ghabodhi kani��ho go�h�bhayoti te thera� pacchato anugacchant� tayopi
pa�ip��i y� tissav�piy� setumatthakena gacchanti.
32. Tattha setus�l�ya nisinno koci a�dhovicakkha�o tesa� ti��anta� kum�r�na�
padavi���sadda� sutv� lakkha��nus�rena upaparikkhipitv� "ete tayopi s�ha�ad�pe
pa�havissar� bhavissant�" ti tattha nisinn�na� vy�k�si. Ta�vacana� pacch� gacchanto
go�h�bhayo sutv� itaresa� gacchant�na� anivedayitv� pacc�gamma "katamo cira� rajja�
k�ressati? Ca�sa��hiti�ca karoti" ti? Pucchitv� pacchimoti vutte ha��hapaha��ho
udaggudaggo s�ghatara� �gamma tehi saddhi� gacchanto tikhi�a mantit�ya
gambh�rabh�vato ca ka�ci aj�n�petv� antopura� p�visi. Te tayopi patir�pe niv�se
v�sa� ga�hi�su.

33. Atha kani��ho "ete dvepi app�yukatt� rajje pati��hit�pi na cira� j�vanti kira
ahameva tesa� rajja� dupess�mi"ti tadanur�pena up�yenapa�ijjanto tesa� rajjal�bh�ya
up�ya� dassento abhi�ha� matteti. Je��hopi tasmi� atipiy�sam�no tenopadi��hameva
sam�carantor�j�na� disv� laddha samm�no sabbesu r�jakiccesu pubba�gamo hutv� na
cirasseva r�javallabho ahosi: tasmi� k�le rajja� k�rento vijaya r�j� n�ma khattiyo
tasmi� pasanno sabbesu r�jakiccesu tamameva padh�nabh�ta� katv� sen�pati� ak�si.

34. Dhammiko pana rajjena anatthikat�ya rajjal�bh�ya cittampi anupp�detv� kevala�


mah�therassa anus�sanamatteneva r�jupa��h�navel�ya� anucara�amattam�caranto
r�jageha� pavisitv� tato tehi saddhi� nikkhamma s�ya� mah� therassa vih�reyeva
vasanto attano dhammik�nu��h�na� ah�petv� mah�cetiyo

[SL Page 007] [\x 7/]

Pa��h�nagil�nupa��h�n�dika� anavajja dhamma�caranto k�la� v�tin�meti.

Tad� sa�ghatisso sakalarajja�ca pura�ca attanohatthagata� katv� ekasmi� dine


laddhok�so r�j�na� antobhavane yeva go�h�bhayena m�r�petv� saya� rajje pati��hati.

Iti anur�dhapurappavesaparicchedo tatiyo.

35. Atha go�h�bhayo dhammika� anicch�m�nampi sen�pati��h�ne �hapetv� �yati�


apekkham�no saya� bha���g�riko ahosi. Atha sa�ghatisso r�j� bahu� pu��ca apu��ca
pasavanto jambuphalap�kak�le saseno s�macco sabhorodho abhi�ha� p�c�na desa� gantv�
jambuphal�ni kh�dati. Ra��o yebhuyyena gaman� gamanena upaddut� ra��hav�sino
r�jupabhog�rahesu jambuphalesu visa� yojesu�. Atha so sa�ghatisso r�j� tena visena
tattheva k�lamak�si.

36. Atha go�h�bhayo a�dhavicakkha�assa vacana� anussaranto anukkamena rajja�


d�petv� pacch� aha� suppati��ho bhaviss�mi'ti ma��am�no s�macco saseno
sa�ghabodhikum�ra� rajjena nimantesi. So temiya mah�bodhisattena di��h�d�navatt�
rajjasukh�paricc�g�nubh�ta� mahanta� dukkhaj�la� anussaritv� punappuna�
y�ciyam�nopi pa�ikkhipiyeva abhayo g�manigamar�jadh�n�su sabbepi manusse
sannip�tetv� tehi saddhi� n�n�ppak�ra� y�cam�nopi sampa�icch�petu� n�sakkhi. Atha
sabbepi ra��hav�sino s�macc�mah�vih�ra� gantv� mah� sa�gha� sannip�tetv� sa�gha
majjhe sa�ghabodhikum�ro mah� sa�gha� bh�miya� nipajja namassitv� laddhok�so
ekamanta� nis�ditv� eva� vattum�rabh�.

37. Aya� hi r�jalakkh�n�ma yath� yath� dippate, tath� tath� kappurad�pasikheva


kajjila�malinameva kammaj�ta� kevalamubbamati. Tath�hi aya� sa�vadhanav�ridh�r�
ta�h�visavall�na�, nen�da madhurabh�tik� aya� i�driyamig�na�, par�m�sadhumalekh�
sucarita cittakammassa vibbhamaseyy� mohanidd�na� timiruggati pa���di��h�na�,
purassarapat�k� avinayamah�sen�ya, uppattininnan� kodhavega kumbhil�na�, �p�nabh�mi
micch�di��hivadana�. Sa�g�ti s�l� issariya vik�ran��ak�na� �v�sadar�dos�sivis�na�,
uss�ra�avettalat� sappurisavoh�r�na�, ak�lajad�gamo sucarita ha�s�na�, patth�van�
kapa�an��ak�na�, kadalik� k�makarino vajjhav�l� s�dhubh�vassa, r�humukha�
[SL Page 008] [\x 8/]

Dhammaca�da ma��alassa, nahi ta� pass�mi yohi aparicit�y�pi et�ya nibbharamupagulho


na vippaladdho, apica, abhisekasamaye r�ja���na� ma�galakalasajalehi viya
vikkh�lanamupay�ti dakkhi��a� aggihutatadhumeneva malin�bhavati hadaya� purohita
kusagga samajjatena viya apaniyate titikkh�, u�h�sa pa��a ba�dhanena viya ch�d�yat�
jar�gamadassana�, �tapatta ma��alena viya tirokar�yati paralok�pekkha�a�,
c�marapavanena viya duramuddhuyate sacc�dit� vettalat�ppah�rena viya duramapayanti
saggu�� eke rajjasiri madir� madamatt� sakatthanipph�danaparehi
dhanapisit�gh�sagijjhehi sah�nal�n�bakehi d�ta� vinodana� ti, parad�r�bhigamana�
viddhat�ti, m�gavan parissamoti, sur�p�na� vil�soti, niccappamattat�, surabh�voti
sad�rappicc�ga� avyasanit�ni, guruvacan�vadh�ra�a� aparappaneyattamiti
ajitahaccata� sukhopasevattam�ti, naccag�ta ga��k�nusatti rasikatehi
paribhavasahatta� khameti, ser�bh�va� pa��icc�miti va�dijana navacana� yase�ghosoti
taralat� uss�hoti. Avisesa���tta� apakkhap�tittamiti: eva dosaga�ampi gu�apakkhe
ajjh�ropayantehi sayampi anto ha santehi pat�ra�akusalehi dhuttehi am�nusocit�hi
thom�n�hi pat�riyam�n�, cittamadamatta citt� nicceta na t�ya tatheti attani
ajjh�ropayant� alik�bhim�na� maccadhammasam�n�pi dibba� s�vati��amiva am�nusamiva
att�na ma��am�n� �radhadibbocitakiray�nu bh�v� sabbajano pabhasan�ya
bh�vamupayanti. Atta milambana�ca anu j�vijanena kar�yam�na� abhina�danti.

38. M�nas� devat�jjh�ropa�appat�ra�a sambh�ta sambh�vano pahata� ca anto pavi��ha


aparabhujayuga� viya attano b�huyuga� sambh�vayanti. Tacantarita locana�sakalal��a
m�sa�kanti, alikasambh�van�bhim�nabharit� na namassanti devat�yo na p�jayanti
sama�a br�hma�e na m�nayant� m�nan�ye, na upati��hanti gurudassanepi anatthak�y�
s�ntar�ta, visayo pabhogasukh�ti apahasanti yatino: jar�bhi bhavapalapimiti na
su�anti vuddhajanupadesa�, attano pa��� paribhavoti ususanti sacivo
pahesassa,ku�janti ekanta hitav�dina� evam�din� k�ka�ena bahunna� dos�na� m�kara
bh�ta�rajj�vibhava� aya� na icch�m�'ti avoca.
39. Atha mah�janena s�dara majjhesito mah�sa�gho kum�rabhimukho hutv�
"mah�bh�gadheyya! Thanacucuke laggit�jaluka tikkha�asanenatattha vedanupp�dayanti
lohitameva �ka��hati, d�rako pana komalena mukhapu�enam�tu sukhasa��a� upp�dayanto
kh�rameva avheti.

[SL Page 009] [\x 9/]

40. Evameva rajjavibhava� patto adh�ro b�lo bahu� apu��ameva sa�ci��ni, medh�vi
dhirapuriso pana �yusa�kh�rassa dubbalatta�ca dhanasa�cayassa niss�ratta�ca pa���ya
upa parikkhitv� dasa kusalakamm�ni p�rento t�disena mahat� bhogakkha�dhena mahanta�
kusalar�si� upaci��ti, tvamasikat�dhi k�ro mah�sattadhura�dharo, et�disa�
pu���yatana��h�na� laddh� dhammena samena loka� parip�lento sugatas�sana�
pagga�hanto d�nap�ramiko�ippatta� katv� pacch� abhinikkhama�a�ca karonto
bodhipakkhiyadhamme parip�ceh�"ti anus�si.

41. Atha so mahajjh�sayo purisavaro mah�sa�ghassa anus�sani� madditu masama�tho


adhiv�ses�. Anantara�ca mah�janak�yo sa�ghassa anu���ya sakala� s�lad�pa�
ekacchatta� katv� abhisi�ciya dhammika sirisa�ghabodhir�j�ti voh�ra� pa��hapesi
go�h�bhaya�ca sen�pati��h�ne �hapesi.

42.
D�na� ad� dh�rayi niccas�la�
Vah� titikkha� bhaji appam�da�
Paj� hitajjh�saya sommar�po
Dhammo ca so viggabhav� viroc�

43.
Vi���ya lokassa hi so sabh�va�
Padh�navatt�nu gatippadh�na�
Nidh�tuk�mo jant�su dhamma�
Sayampi dhamm� vara�amhi satto

Iti rajj�bhiseka paricchedo catuttho

44. So r�j� mah� vih�re mahaggha mah�vis�la� sal�kagga� k�r�petv� anekasahass�na�


bhikkh�na� nicca� sal�ka bhatta� pa��hapesi. M�tulamah�therassa�ca sakan�ma
dheyyena mahanta� parive�a vih�ra� k�r�petv� anekehi kappiyabha��ehi saddhi�
sapariv�ra ve�� k�ni g�makkhett�ni sa�asaparibhog�rah�ni katv� d�pesi sattameva
nis�thak�le rahogato mah�bodhisattassa dukkaracarit�ni sallakkhento t�dis�pad�na�
attani samp�detum�si�si. Tath� hi

45.
Deh�ti vatthumasuka� gaditotthikehi
N�la� kathetumha natthi na demic�ti
Citte mah�karu��ya paha��vak�s�va
Dura�jag�ma viya tassa bhavatthu ta�h�

[SL Page 010] [\x 10/]

Evamamh�ka� bodhisattassa viya b�hira vatthuparicc�gamahussavo kad� me bhavissatiti


ca,

46.
�n�yate nisita satthanip�tanena
Nikka��hate ca muhu d�nhav�yaraty�
Eva� punappuna gat�gatavegakhinna�
Dukkha� na tassa hadaya� vata p��ayittha

Eva� kirassa mah�sattassa ma�sa lohit�di ajjhattikavatthud�nasamaye dukkhavedan�


mana� na samb�dhesi. Mam�pi �disa� ajjhattika d�namah�ma�gala� kad� bhavissat�ti
ca.

47.
So sa�khap�labh�jago visavegav�pi
S�lassa bhedanabhayena akuppam�no
Iccha� sadehaharav�bhijane day�ya
Gantu� saya� apadat�ya susocan�na�
Eva� s�la rakkhan�pad�nasiri� kad� vi�d�m�ti ca,

48.
Piveyya tha��a� amata� ca b�lo
Vuddhi� gato sova jigucchite ta�
Sa j�tu eva� anubh�ya rajja�
���assa p�ke satata� jah�ti
Eva� may�pi acirasseva avassa� abhinikkhamana� k�tabbanti ca,
49.
So senako dvijapasibbakas�yisappa�
A���si dosakalus�ya dhiy�bbhuta�ta�
K� va��an�ssa khalu dosaviniggat�ya
Sabba���t�ya dasap�ramis�dhit�ya
Eva�vidh� kaly�na���asampatti kad� me samijjhissat�ti ca,

50.
V�lena so kisakala�dakaj�tiyampi
Ussi�citu� salilamussahi s�garassa
Ta� muddhat�ya na bhave matiy� mahany�
Samp�dan�ya bhimatassa samatthat�ya
Eva� vidh�ya viriyap�ramiy� kad� bh�jana� bhaviss�miti ca
51.
Kal�bur�jena hi khantiv�di
Vadha� vidh�y�pi atittakena
Hate padenorasi khantisodhe
So k��asa�dhiggaha�a� bubodha

Eva� vidh�ya khattip�ramiy� att�na� kad� ala�kariss�miti ca


[SL Page 011] [\x 11/]

52.
Micch�bhiyoga� na sahi�su tassa
R�m�bhidh�nassapi p�duk�yo
Sacca�cay� n त amabh�sidh�ro
So saccasa�dho catusaccav�d�

Ahampi �disena saccap�ramit�balena sabbalokassa catu sacc�va bodhana samattho kad�


bhaviss�miti ca

53.
So mugapakkha vidito siribh�ruk�ya
Muk�dika� vatavidhi� samadhi��hahitv�
Ta� t�disa anubhava� asahampi dukkha�
Y�v�bhinikkhammabhedi adhi��hita�no
Eva� ma m�pi adhi��h�na p�ramit�ya p�rip�r� kad� bhavissat�ti ca

54.
Mett�nubh�vena sa lomaha�so
Pem�nubaddhena sab�karonto
Satte samattepi ca niccaver�
Sadda� viruddhatthamak�si dh�ro

Ahampi eva�vidh�ya mett�p�ramit�ya ko�ippatto kad� bhaviss�m�ti ca.

55.
So ekar�j� vidito samacittat�ya
M�n�vam�na nakaresu tul�sar�po
Tosa�ca rosamanupecca bhaj� upekkha�
Sabbattha p�tivikat� hatacetanova
Eva� ahappi upakkh�p�ramit�ya kad� sabbas�dh�ra�obhaviss�miti ca nicca� cintesi.

Iti p�ramit�si�sana paricchedo pa�camo

56. Evamanavajjadhammena rajja� k�rente tasmi� kad�ci kenacipaj�na� akusala


vip�kena-

Ja�hara pi�harabh�rakkantava�koruj��u
Sajala jalada ku��k�raghororuk�yo
Ku�ilaka�hinad��h�ko�isa�da��haha��o
Navadivasakarakkho rakkhasodipam�ga

57.
So tesu tesu g�mapariyantesu nis�dati, ye ye manuss� tam�gamma ta�
rattakkhamudikkhanti tesa� akkhini ratt�ni bhavanti. Ta� kha�eyeva rattakkham�rako
n�ma jararogo p�tubhavitv� m�reti.

[SL Page 012] [\x 12/]


58. So yakkho matamate nir�sa�ke kh�dati. Ta� yakkha� adasv�pi ye ye nar� ten�tur�
te te passanti, tepi so rogo �visati. Eva� na cironavayakkhabhayena rogena ca
janapado viralajano j�to.

59. R�j� ta� pavatti� sutv�mayi rajja� k�rente paj�na� �disassa bhayassa uppajjana
ananucchavikanti ma��am�no tadaheva a��ha�ga s�la� sv�diyitv� attan� nicca�
kar�yam�n�ni dasakusalakamm�ni anussaritv� aha� dhammavijayi bhaviss�m�ti
ta�rakkhasa� �disv� na u��hahiss�m�ti da�hatara� adhi��h�ya v�sagabbhe sayi. Tassa
tena �c�ra dhammatejena r�j�nubh�vena ca so rakkhaso santatto uttasitv� kha�ampi
�h�tu� asahanto �k�sen� gantv� balavapaccusa samaye antogabbha� pavisitumasakkonto
b�hire �hatv� ra��o att�na� dassesi. Ra��� ca kositvanti pu��ho �ha. Rattakkho
n�m�ha� rakkhaso durajanapadesmi�hito, aha� kha�ampi �h�tu� asakkonto tav�nubh�vena
baddhoviyahutv� idh�n�to: bh�y�mi deva tava dassananti."

60. Atha r�j� sayanato vu��hahitv� s�hapa�jara� vivaritv� oloketv� are! Jamma! Mma
visayagate manusse kasm�? Kh�day�ti. Mah�r�ja tava visaye may� m�retv� ekopi
kh�dito natthi, apitumatakalebara� sonasig�l�d�na� s�dh�ra�a bhakkhabh�ta� kh�d�mi,
na me koci apar�dho atthi, atthi ce r�jada��o mayi vidh�yat�'ti vatv� pavedham�no
niccalabh�vena �h�tu� asakkonto bhayavegena j�talomaha�so s�nunayameva m�ha.
"Devassa ra��ha�thita� dhanadha��a samiddhisampu��a� devassa dhana vassena
sampu��am�no rath� manuss�, id�ni y�cak�pi bahutar� na honti, aha m�disa� ra��ha�
patv�pi aladdhagocaro aparipu��amanoratho jato pip�sitova hutv� d�na bh�vena
j�vika� kappemi, tath� �disa� bhaya� pattomhi abhaya� me dehi mah�r�j�'ti.

61. Atha r�j� tassa d�navacana� sutv� karu��ya kampitahadayo "m� bh�yitva�
rakkhasa! Abhaya� te dammi icchita� tevad�"ti �ha. Eva� ra��oca rakkhassaca
a��ama��ehi saddhi� sallapann�na� sadda� sutv� antogat� anucar� r�j�na�
pariv�resu�, atha kath�nukath�ya rakkhaso "agato ra��� saddhi� sallapat�"ti sutv�
sabbe amacc� ca n�gar� ca sen� ca sannipatitv� r�ja�ga�a�ca r�ja bhavana�ca p�retv�
aru�e uggacchante mahanta� kol�halamaka�su.

[SL Page 013] [\x 13/]

62. Atha sorakkhaso sannipatita�catura�gabala�ca �yudha hattha� aneka


sahassayodhabala�ca disv� ativiyabh�to �h�tu�ca ra��o ��attibalena gattu�ca kimapi
bh��itu�ca na sakkoti, r�j� tadavattha� ta� disv� laddh�bhayosi imacchita� te
katheh�'ti �ha, dhammiko r�j� na me ki�ci bhaya� upp�dessatiti �atv� r�j�nameva
m�ha "devo j�n�ti yeva sabbesa� satt�na� �hara��hitikata�, tath�hi uddhalokav�sino
deva sudh�bhojanena p��it� j�vanti, adhe lokav�sine n�g� bhekabhojanena suhit�
vasanti manuss� khajjak�din�n�vidhena �h�raj�tena p��it� j�vanti. Amh�dis� yakkha
rakkhas�dayo pana ma�salohi sass�dato tussanti: tesvaha ma��ataro ch�te ca pip�site
ca t�disa� karu��par�ya�a� mah�purisa� disv� pi aparipu��amanorato ma�dabh�gadheyyo
soc�m�"ti �ha.

63. Tanutcamavoca "matakalebar�ni kh�ditv� vas�mi"ti sacca� mah�r�ja! Matasar�ra�


sukkhapa��a� viya n�rasa� ki� met�ya dujjavik�ya pas�da deva! Vara� me dehi nava
visayethita manusso eko janapado gocaratth�ya me d�yatu, tattha manuss�na�
anapagatu�havega� j�varudhira�ca j�vama� sa�ca kh�ditv� cira� sukhena j�vitu�
sakk�'ti �ha. Atha r�j� arep�pima! Rakkhasa! N�ha� p��avadha� anuj�niss�mi cajeta�
tava g�havik�ranti. "Tenahi dine dine eka� manussabali�dehi"ti. J�vabalimekampi na
dem�ti vutte "sacca mena� ma�dis�na kappa rukkh�pi avakesino j�yant�ti h� hatosmi
kimaha� karom�"ti vis�da dinnayano dummukho domanassappatto appa�ih�no a��h�si.

64.
Atha tassa nari�dassa karu��bh�yasi tahi� j�yam�n� manotassa viraty� vy�kula�
ak�si. Atha r�j� eva� pari vitakkesi.

65.
N�nussar�mi vata y�citu m�gat�na�
Icch�vigh�ta parit�pa hatajjut�ti
Hemanta nibbahimam�ruta nissir�ka
Pa�kerubhehi sadis�ni mukh�ni j�tu

66.
Etassa rakkhassa paresa� dukkham� p�dayitu� na kad�ci sakk�, aha�ca ajjhattika
d�na� kad�dass�mi ti patthemi, tadida� pattakak�la� j�ta�, saka sar�rassa ahameva
issaro, mama ma�salohitena eta� santappay�m� ti kata nicchayo amacce �mantetv�
evam�ha.

[SL Page 014] [\x 14/]

67.
Ima� saratta� piyita� sar�ra�
Dh�remi lokassa hitattha meva,
Ajj�titheyyatta mupeti ta�ce
Ato para� ki� piya matthi mayha�

Amacc� evam�ha�su ekassa rakkhassa atth�ya sakala loka� an�thikattu micchato koya�
dhamma maggo devassa atha r�j� evam�ha.
68.
Nicco pahogassa dhanassa c�pi
Na y�cake da��hu maha� labh�mi
Eva� vidha� atthi janantu laddhu�
Na devat� r�dhan�ya pi sakk�

69.
Apetha tumhe na me d�nantar�ya� karoth�'ti �ha. Atha amacc� yadic�ya� nicchayo
apariccajan�yo amhesu ekeka meva dine dine rakkhassa balikamm�ya hot�ti �ha�su.
Atha r�j� "ahameva j�vanto eva� n�n�j�niss�mi"ta sallakatta� s�gha� ettha �neh� ti
sa�vidhahi. Atha tattha sam�gat� sabbe jan� ta� pavatti� sutv� tassa gu�e anuratt�
sokena kampam�n� tahi� pati��hitena pa�ighena ati kuddh� visu� visu� evam�ha�su.

70.
Eso rakkhaso s�sacchedamarahatiti keci, k�la megha sadisa metassa mah� sar�ra�
aneka sat�na� sar�na� tu�irabh�va� netumarahat�ti keci, anekesa� khepana satth�na�
lakkhabh�va� mupanetu� yuttamiti ca pare, asikadalik�l�ya vajjhoyamiti a���o
telacolena ve�hetv� mahat� p�vakena ujj�letv� dahitabboyamiti apare, ida� sabba�
r�j�n�nu j�n�ti. Ima� asappurisa� j�vag�ha� gahetv� rajj�hi gu�api��ave�hana�
ve�hetv� ba�dhan�g�re pakkhipi tabbanti a��e evameva� tattha bahudh� kathent�na�
ka�ukatara� vadhavidh�na� yakkho sutv� tasito militakkhamatadeho viya niccalova
�hito, atha so r�j� "ehi sakhe rakkhasa! Mahopak�ra kara�a bh�ta!

71.
Deyya�ca d�nappavana�cacitta�
Atthi tuva� lohita ma�sak�m�
Sametu meta� hit�ya dur�pa�
Mano ratho sijjhatu no ubhinna� ti

Vatv� "mama sar�rato d�yam�na� j�vama�sa� j�varudhira�ca mayi anuggahena


sampa�icch�' ti rakkhassa vatv� sallakatt�bhimukha� dakkhi�ab�hu� pas�resi
ma�sakattan�ya.

[SL Page 015] [\x 15/]

72. Atha so yakkho ubho ka��e pidh�ya santa� p�pa� pa�ihatamama�gala� ra��o sotthi
bhavatu, kimidam�patita� mahat� me p�pa vip�kena j�vatu micchato visabhojanamicca,
�tapatilantassa d�vaggi parikkhepo viya ca yadi �diso me sa�kappa mah�r�je samujjo
yeyya deva da��o me sirasi addh� patat�ti, lokap�l� pi me s�sa� chi�danti n�ha
meva� vidhamapar�dha� kariss�m�'ti na sampa�icchi,

73. Atha r�j� tena hi yakkha! "Ki� te may� k�tabbant�'ti �ha. Atha so rakkhaso
mah�jan�na� vadha vidh�nena ra��o �n�ya ca bh�to santatto "deva! N�ha ma��a�
patthay�mi kintu itoppabh�ti r�j�rahena bhojanena g�me g�me upah�rabali�
laddhuk�momhi'ti �ha atha r�j� "eva� karontu ra��hav�sino"ti nagareva sakala ra��he
ca bheri� car�petv� p�n�tip�ta virama��ya ovaditv� na� yakkha� uyyojesi.

Iti rattakkhidamana paricchedo cha��ho.

Atha kad�ci vass�dhikat�na� devat�na� pam�dena avaggaho p�turahosi.

74.
Nid�ghavegena ravi pat�pi
U�h�bhitatt� pacano baro ca
Jar�turev�sisir� dhar� ca
Pivi�su te sabbadhi sabbima mbu

75.
Anet�bhusu�ehana vipaccam�na
San�ssanamebh�hariteva v���
Tibb�tapakkattavanantar�j�
Run�kul� kh�yati v�rik�na�

76.
Vass�nak�lepi pabh�karassa
Pat�pasant�pitamantalikkha�
Sam�cita� pa��arav�ridehi
Sava�dan�lepamiv�tiroc�

77. Eva� mahat� gimhavipphura�ena nad�ta��kasobbh�d�su sikat�kaddam�vasesa�


sositesu ked�resu mata sassesu bahudh� e�itabh�mibh�gesu salilabh�vena kilantesu
migapakkhisu ta� pavatti� sutv� r�ja karu��ya kampitahadayo a��ha�gas�la�
sam�diyitv� mah�cetiya�ga�am�gamma y�va devo sabbattha vittha t�hi saliladh�r�hi
sakala la�k�d�pa� pinento vassa� vassitv� mahat� udakappav�hena ma� na plavayissati
maram�nopi t�va na u��hahiss�m�ti da�hatara� adhi��h�ya tattha sil�patthare sayi.

[SL Page 016] [\x 16/]


78. Ta�kha�e tassa ra��e dhammatejena cakit�na� gu�appaba�dhena ca pasant�na�
devan�gayakkh�na� �nubh�vena samantato vassaval�hak� u��hahi�su tath� hi.

79.
D�gh�minant�va dis�pay�ma�
Vitth�rayant�va tama� sikh�h�
Ch�y� gir�na� viya k��amegh�

80.
Gambh�radh�ratthanit� payod�
Tahi� tahi� vassitum�rabhi�su
Samunnadatt� sikhino kal�pa�
Sa�dh�rayu� jattamicuttama�ige

81.
Mutt�kal�p� viya tehi mutt�
Lambi�su dh�r� pasami�su re�u
Ga�dho subho mediniy�vac�ra
Vita��am�no jalad�nilena

82.
Jut�hi jambunadapipphar�hi
Muhu� disante anura jayanti
Meghassan��ituriy�nuy�t�
Vijjullat� naccamiv�cari�su

83.
Kodhena ratt� viya tambava���
Nin�davanto jayap�tiy�va
Gavesam�n� viya gimhaveri�
Vy�pi�su sabbattha tad� mahogh�

84. Eva�vidhe vasse pavattesi r�j� nama� mahogho uppil�padh�ti na u��h�siyeva atha
amacc� cetiya�ga�e jalaniggamapa��liyo thakese� anto sampu��av�rip�ro r�j�na�
uppil�pesi. Atha so u��h�ya cetiyassa mahussav� vidh�ya r�jabhavanameva gato.

85.
Tato ada��ena asatthena rajjamanus�sato ra��o accantamudram�nasatta� viditv� unna��
keci manuss� g�mavilop�dika� �carant� cor� ahesu� ta� sutv� r�j� te core j�vag�ha�
g�h�petv� ba�dhan�g�re khipitv� rahasi tesa� ratanahira���dika� datv� m� eva�
karoth�ti ovaditv� pal�petv� rattiya� �makasus�nato chavar�pe �netv�
corahi�sa�k�rento viya

[SL Page 017] [\x 17/]


Aggin� utt�petv� nagarato bahi khip�pesi eva� corabhayadva apanetv� ekad� eva�
cintesi.

86. Kimanena rajjavibhavena, inda� paripu��a� sakosa� saparajana� sahorodha�


s�macca� sakhav�hana� rajja� kassaci d�nar�pena datv� vana� pavisitv� s�la�
sam�d�ya k�yaviveka� cittavivekadva samp�detu� va��at�ti abhinikkhamane rati�
janesi. Tad� go�h�bhayopi evar�pa� p�pavitakka� upp�desi. Esa r�j� dhammiko
sad�c�rakusalo patidivasa� v�dh�yam�nehi dasavidhakusalakammehi �yusa�kh�ropissa
va��hati upap��akakamm�nica d�ramapayanti. Tatoyeva ciratara� j�vissati etassa
accayena kad�ha� rajja� labhiss�mi rajja� patv�pi va�ataro �ha� yuvajanasevan�ya�
visayasukha� kathamanubhaviss�mi s�ghamima� ito pal�petv� rajje pati�hahiss�m�ti
cintetv� bahu� s�radhanam�d�ya uttaradv�rato nikkhamitv� pubbacore sannip�tetv�
balak�ya� gahetv� �gamma nagaradv�ra� ga�hi ta� pavatti� sutv� r�j� "rajja�
kassacidatv� abhinikkhamana� kariss�miti katasanni��h�nassa mama aya� kenaci
dev�nubh�vena sannidh�pito ma��e amacc� maya� ananumat�pi pur�yujjhitum�ra bhanti
eva� sati ma� niss�ya ubhayapakkhagatassa mah�janassa vipula� dukkha� "bhavissati
kimanena rajjena phala� rajja� tasseva dinna� hotu"ti vatv� ka�ci aj�n�petv�
pariss�vanamatta� gahetv� dullakkhiyam�naveso dakkhi�adv�rena nikkhamitv�
malayadesa� gacchanto

87.
Sad�santu��hacitt�na� sakk� sabbattha j�vitu
Kutra n�ma na vijjanti phalam�lajall�y�

88. Iti cintayanto kamena gantv� hatthavanagalla� n�ma mahanta� ara���yanta�


p�visi,

Aviralapav�lakusumaphalasa�jannavis�las�kh�ma��alehi ucc�vacehi
panassahak�rakapittha timbarujambirajambuvibhita k�malaka bhar�ta
katir��akas�lasaralavakula punn�ga n�gakandambak�soka n�pacampaka
bhint�lat�lappabh�tihi vividhataruga�ehi sam�ki��a�
vipulavimalasiluccayapariyapariyantasa�hatanad�sambhedatitthopasa�kanta
vividhamigayuthavihagavagganisevita� mahesakkha devat�dhiggah�ta�
na�danavanakaman�ya� su�abham�laphalasalila sukhopabhogarama��ya ta� mah� k�nna�
oloketv� ida� me tapovana� bhavitumarahatiti kat�layo k�yavivekacittavivek�na�
l�bhena ekaggam�naso mett�vih�ramanuyujantova��aj�vik�ya
sa�janitasantosavipphara�apin�tak�yo v�sa� kappeti.

Iti abhinikkhamanaparicchedo sattamo.

[SL Page 018] [\x 18/]

89. Go�h�bhayopi rajja� patv� katip�haccayena "mama ca��at�ya v�ratto paj�vaggo


mana� pavi��ha� sa�ghabodhi� �netv� rajja� k�retu� kad�ci ussahat�"ti
sa�j�taparisa�ko ta� m�r�petu� va��at�ti abhisa�dh�ya "sa�ghabodhira��o yo s�sa�
�nessati tassa sahassa� p�ritosikadhananti nagare bheri� car�pesi. Tato
malayadesasiko koci duggatapuriso attano kaccena pu�abhatta �d�ya vana maggena
gacchanto bhojana vel�ya so��isam�pe nisinna� sa�ghabodhir�j�na� disv� tassa
�kappena pasannahadayo bhattena ta� nimantesi r�j� ta� nasampa�icchi. So
purison�ha� nih�na j�tiya� j�to na p��avadha� jivik�ya j�vanto keva��o v� luddako
v� bhav�mi atha ko uttama va��ehi paribhog�rahe va�se sa�j�tomhi mama santakamida�
bhatta� bhottumarabhati kally��a dhammikoti ta� punappuna y�ci. Atha r�j�

90.
Ch�yaya geha� s�dh�ya seyya� vattha� tacenaca
Asana� thalapattehi s�dhenti taravo mama

91.
Eva� sampanna bhogassa na ta�h� parasantake
Tava jacc�dimuddissa garah� mama na vijjat�ti

Vatv� na icchi eva.

92. Atha so puriso bh�miya� nipajjanamassam�no nibandhitva y�ci. Tato tassa


niba�dhana� niv�retumasakkonto sag�rava� sopac�ra� d�yam�na� bhatta�ca
sakapar�ss�vanapar�putap�n�ya�c� paribhu�jitv� hatthamukhadhovanena parisamatta
bhatta kicco annoha� katupak�ro k�disamassa paccupak�ra� kariss�miti cintayanto va
ta� abhimukh�kariya "anur�dhapure k� pavatt�"ti pucchi, atha so puriso pubbar�j�na�
pal�petv� go�h�bhayo n�ma r�j� rajjepati��hahitv� siri sa�ghabodhira��o yo s�sa�
�d�ya dasseti tasha sahassa� p�ritosikadhananti nagare bheri� car�pesi kir�ti
suyati"ti.

Tassa vacana samanantarameva tu��hapaha��hahadayo mama sahass�rahas�sad�nena id�ni


etassa paccupak�ro kato bhavissati ajjhattikad�natt� d�nap�ramit�va ko�ippatt�
bhavissati ida�ca vatare-

93.
Na puti pug�phalamattakampi
Agghanti s�s�ni cichivit�na�
S�santu me vattati bodhiy� ca
Dhanassa l�bh�ya ca addhikassa

[SL Page 019] [\x 19/]

Api ca.

94.
N��ivanasseva ruj�karassa
Putippadh�nassa kalebarassa
Dukkhannubhuta pa�ijagganne
Sadatthayog� saphala� karom�ti-

Cintetv� kataticchayo" bho purisa sobha� pir� sirisa�ghabodhi r�j�n�ma, mama s�sa�
gahetv� gantv� ra��o dasseh�"ti �ha. So ta� sutv� "deva n�hameva� vidha� mah�p�taka
kamma� �vajiss�ma bh�y�mi"ti �ha.

95.
Atha r�j� "m� bh�yi kah�pa�asaggassal�bh�ya ahameva te up�sa� kariss�mi kevala�
tva� may� vuttaniy�meva pa�ipajj�"ti vatv� sahassal�bhagiddhena tena
pathikapurisena adhiv�site s�sacched�ya sattha� alabham�no dhamm�dhi��h�nateja s�
s�sa� sa�dhito visu� karitv� dass�m�ti cintetv� palla�ka� su�thira� ba�dhitv�
mameda� s�sad�na� sabba���ta���a pa�il�bh�ya paccayo bhavat�ti
somanassapubbaka�patthana� katv� ta� purisa� attano sam�pa� �mantesi. So
adhikapuriso pubbe adi��h�sutapubbadukkarakamma dinna� s�sa� gahetv� anur�dhapura�
gantv� dissemi kota� sa�j�n�ti kota� saddahissat�ti, atha so go�h�bhayo sace tena
saddahissati ahavettha sakkhihutv� sahassa� d�pess�mi tay�tu tattha eva�
kattabba"nti pa�ipajjitabb� kara� upadisitv� ehisappurisa mma santike mba�ato hutv�
ubhayartthal�na� ek�kara�avasena a�jali� katv� b�hu� pas�reh�ti vatv�ubhosu passesu
n�lama���sama���na� n�lina� ujubh�v�p�danena ka��han��a� samm� �hapetv�
salilapariss�vanne s�sasa�dhi� jala lekh�ya pariccha�ditv� sakena dakkhi�a
hatthamu��hin� cul�baddha� da�ha� ga�hitv� y�va mama s�ra� �d�ya addhika� purisassa
hatthe samappemi t�va mama cittakiriya v�yo dh�tuvego avicchinno pavattat�ti
adhi��h�ya cu��baddha� uddh�bhimukha� ukkhipi. T�vadeva s�saba�dho puthubh�to hutv�
tena dakkhi�a hattha mu��hin�gahito yeva paggharantiy� lohitadh�r�ya saddhi
addhikassahatthat�le pati��h�si, tasmi� yeva kha�e van�dhivatth� devat�
s�dhuv�damukhar� pupphavassa� vass�petv� s�sassa �rakkha� ga�hi�su.
96.
Sa�sattaratta kalale ddhikap��ikhetteta
Nikkhitta s�sa varab�ja samubbhav�ya,
Etassa d�namaya p�ramit�lat�ya
Sabba���t� phalaraso janata� dhinotu�.

[SL Page 020] [\x 20/]

97. Atha so addhikapuriso suga�dhavana kusuma m�l�hi ta� s�sa� ala�karitv�


pugakuhulik�pu�e pakkhipitv� s�ghagati vegena anur�dhapura� gantv� go�h�bhayassa
dassesi, so ta� disv� sa�janitu masakkonto sa�sayappatto a��h�si. Atha
addhikapuriso ra��� vuttavidhi manussaranto ta� s�sa� gahetv� �k�se khipitv� "s�mi!
Sirisa�ghabodhimah�r�ja! Tva mettha me sakkhibhav�"ti a�jalimpaggahetv� �k�sa
muddikkham�no y�ci, atha ta� devat�dhiggahita� s�sa� nir�lambe ambare laddha
pati��ha� go�h�bhayassa abhimukha� hutv�.

98.
R�j� hameva suhado sirisa�ghabodhi
S�sappad�na vidhin�smi samiddhicitto
Tva� c�si rajja siril�bha sukhena deva
Eso va hotu pa�ipanna sahassal�bho'ti �ha.

99. Ta� sutv� go�h�bhayo s�macco vimbh�tahadayo s�h�sana� sajjetv� upari


setacchatta� k�retv� idha deva! Otar�ti y�citv� tattha oti��a� ta� s�sa�
n�n�vidh�hi p�j�hi �r�dhetv� namassam�no kham�petv� mahat� mahena ���hanakicca�
k�retv� a�ika� kah�pa�asahassena tosetv� uyyojesi.

Iti ajjhattikad�na paricchedo a��hamo


100. Sirisa�ghabodhi ra��o mahes� pana ra��o pal�tabh�va� �atv� "aha�ca ta�
anubbaj�mi"ti a��atara vesena dakkhi�adv�rena nikkhamitv� magga� aj�nanni
ujukamagga� pah�ya ta� ta� g�ma� pavisitv� s�mika� apassant� bhayena s�lint�ya ca
pacchitumpi asaham�n� malaya desa meva gatoti cintetv� va�kamaggena gacchant�
komalat�ya s�gha� gantumasakkonti k�la� y�petv� tassa ara���yatanassa
sam�pag�masmi� ra��osisad�nappavatti� sutv� "s� ha� var�k� dassanamattampi
n�lattha" nti soka paripu��ahaday� tameva vanasa��a� adhiruyha bhattuno kalebara�
vicinant� sam�pag�mesu mahajana� pucchanti avandinasa�iketatt� tattha tattha
vicarant� sam�pag�mav�sino b�lak� gop�lak� ka��habh�rik� itthiyo ca etiss� vil�pa�
sutv� kampita haday� t�ya saddhi� vicarant�. S� eva� cil�pam�n� bh�miya�
supupphita� vimalav�luka� vanagumba� disv� tattha nipatitv� bh�miya� parivantam�n�
atikaru�a� vil�pamak�si, so padeso ajj�pi vidhav�cana"nti voh�r�yati.

[SL Page 021] [\x 21/]

101. S� mahat� rodante rodanena ta�ratti�ta ttheva khepetv� puna divase ito cito ca
vicaranti mahat� sokaggin� �ayham�n� sant�pa� adhiv�setu� asakkonti ekasmi�
khuddaka jal�saye nipatitv� nimugga� yeva mucch�vegena dve tayo muhutte ativ�hetv�
upaladdhapa�ibodh� pari��ha� nibb�pesi, ta� �h�nametarahi ca "nibb��a pokkhara��"ti
ca sama��a� alabhi.

102. Tato u��hahitv� anubh�mi� anurukkha� anusil� tala� gavesam�n� so��i sam�pe
sayam�na� devat�dhiggahena sig�l�d�haanupahata� sukkha� kava�dhar�pa� disv�
sokavega phalipataneva hadayena da�hatara� ta� ali�gitv� sayi, t�va bhone vekallena
dur�gamanena tattha tattha nipatita sar�ra gh�tena ca nilanta r�p� mucch�
samak�lameva k�lamak�si.
103. Sam�pag�ma v�sino sannipatitv� muddh�bhi sittassa ra��o ca mahesiy� ca sar�ra�
amh�disehi phusitu�ca na yogga�, vattam�nassa ra��o anivedayitv� ���hana kicca�
k�tumpi na yuttanti sammanetatv� vass�tapa niv�ra��ya ku�i� katv�
tiracch�nappavesanisedh�ya vati� ca katv� pakkami�su.

104. Go�h�bhayo sirisa�ghabodhir�jassa ana��a s�dh�ra�a gu�appaba�dha� anussaranto


daharak�lato pa��h�ya vatthuttaya sara�apar�ya�ata� nicca� s�larakkha�a� sugat�gama
vicikkha�atta� sakalakal�kosalla� rajje anatthikata� d�naso��a ta�
rakkhasadaman�dika� dukkaracaritaka�ca tassa n�ma sacetanassa na pitim�vahati
visesato "addhikaduggatassa sahassa l�bh�ya sahatthena s�sa� ka��han�lato
uddharitv� d�na� s�sass�pi nir�lambe �k�se ava��h�na�vyattatar�ya gir�ya
s�dhipp�ya�ceta� nivedana�ceti acchariya� abbhuta� adhi��hapubba� assuta pubba�ca
nimmalacarita� mama mah�par�dhakala�ike neva saddhi� cirak�la� pavatt�ssati, aho
aha� sucira��h�yin� �disena akitt�saddena s�dhuhi ni�daniyo bhaviss�mi visesato
pana niccak�la� kaly��a mittabh�tassa �disassa mah�nubh�vassa anaparedhassa
mah�purisassa rajja� acchi�ditv� vadha� k�resi� a��adatthu mittadubhikammena aha�
pa�ive�hito bhaviss�mi"ti cintetto yeva bhayasant� pehi nikkhanta sedo pavedham�no
kathamidis� mah�p�p� mocess�m�ti upa parikkh�.

105. Atha tassa da��akammassa kara�avasena u��ra� tara� kusalakamma� k�tabbanti


pa�ibh�yi. Atha so amacce sannip�tetv� tehi saddhi� sammantetv� kata nicchayo mah�
sa�gheneva tatheva

[SL Page 022] [\x 22/]

Anusi��ho mahat� balak�yena saddhi� gantv� tassa ara���yatanassa avid�re


sen�sannivesa� k�retv� tassa mah�purisassa dukkarapad�na sakkh�bh�ta� pu��a��h�na�
sayameva gantv� so��ik� sam�pe anur�pa��h�na� sallakkhetv� attano r�j�nubh�va�
dassento ���hana��h�na� devanagaramiva ala�k�r�petv� kevalehi mahantehi
ca�danad�ruhi uccatara� citaka� k�retv� bh�rena pam��ena ca ra��o s�sasadisa�
jambonadakanakehi saka��ha n��a� s�s�k�ra� sippihi k�retv� kava�dhar�pe sa�gha�itv�
vividha ratana samujjala� suva��akir��a� pila�dh�petv� mahesi�ca tatheva
ala�karitv� te ubhopi k�ghikavatthasadisehi mahaggha dukulehi acch�detv�
anekaratanakhacita� suva��asayana� �ropetv� ca�dana citakamatthake �hapetv�
parisuddhajoti p�vaka� j�letv� aneka khattiyakum�rapariv�rito sayameva tattha
�hatv� anekasappigha�asatehi si�citv� ���hana mahussava� k�resi.

106. Tatheva d�tiya divasepi mahat� ja�ena ���hana� nibb�petv� tasmi� �hane cetiya
bhavana� va��ul�k�retu� va��at�ti cintetv� amacce �mantetv� etarahi anekabh�mika�
ativis�la� kanakamaya va��ulaghara� k�retu� sakat� �yati parih�rak�na� abh�vena
nappavattati ra��havilepak�pi suva��alobhena n�senti tasm� alohan�ya�
sukhaparih�r�raha� pam��ayutta� va��ulaghara�ca cetiya� ca nacirasseva k�tu�
yuttanti mantetv� mah�balak�ya� niyojetv� vuttaniy�meneva dvibhumaka� va��ula
bhavana� nimm�petv� tassa abbhantare sugatadh�tunidh�na� p�jan�ya� cetiya� ca
k�r�petv� mahussadivase mah�sa�ghassa ta� dassetv� "eso bhante sirisa�ghabodhi
mah�r�j� pubbe ekacchattena la�k�tale rajja� k�resi, id�ni may� tassa ra��o
cetiyar�passa kittimaya sar�rassa chatt�dhichatta� viya dvibhumaka� va��ulavim�na�
k�retv� cetiyas�se kir��a� viya kanakamaya� th�pika�ca yojetv� sabbehi
devamanussehi m�na n�yata� ca�dan�yata�va p�pito"ti vatv� cetiyagharassa anek�ni
g�makkhett�ni parosahassa� pariv�rajana�ca niy�detv� pabbatap�de anekasatap�s�da
parive�aca�kamana ratti��h�na div���h�na dhammas�l�gopurap�k�r�di avayavasahite
vividhe sa�gh�r�me k�retv� tattha vasantassa anek�ni sahassassa bhikkhusa�ghassa
nicca� paccayal�bh�ya anek�ni saparijan�ni g�makkhett�ni datv� "mah� lekhara��hassa
samussitadhaj�yam�no aya� mah�vih�rola�k� bh�mis�mik�na� khattiya jan�na�
kuladhanabh�to sabbehi khattiyehi aparih�paniya vibhavo nicca� p�lan�yo"ti
mah�janak�yassa majjhe khattiya kum�r�na� �disitv�

[SL Page 023] [\x 23/]

Anurudhapura� gatopi tasse ca p�pakammassa nir�karan�ya tesu tesu vih�resu


mahant�ni pu��akamm�ni k�ropesi, tatoppabh�ti la�k�dhipacc�mupagate hi khattiyehi
mah� macc�d�hi ca so hatthavanagallamah�vih�ro antarattar� pa�isa�khar�yam�no
aparih�na parih�ro pavattataki.
Iti va��ulavim�nuppatti paricchedo navamo

107. Ath�parena samayena kad�ci kasmi� vih�re nivasato mah� bhikkhusa�ghassa antare
keci mah�thero ambhok�siko hutv� antovih�re ekasmi� padese nisiditv�
bh�vanamanuyujanto vipassana� va��hetv� mah�medaniy� nigghosena �k�sa� p�rento
arahatta� p�pu�i.

108. Tad� upatisso n�ma r�j� rajja� k�rento nis�thasamaye bhay�vaha� ta�
pa�havisadda� sutv� ki� v� mebhavissatiti sant�pena nidda� alabham�no sokena
santappeti, atha ta� setacchatt� dhivatth� devat� "mah�yi mah�r�ja! Ito
k�ra��kidvite avama�gala� natthi hatthavanagallamah�vih�re keci mah�thero arahatta�
p�pu��" ti �ha, tassa arahattappattik�le pa�haviniggosassa k�ra�a� ki�tu vutte so
thero pubbe pu��akamma� karento �k�sena saddhi� pa�havi� unn�detv� arah�
bhaveyyanti patthana� �hapesi tassa phalamidanti samass�sesi.

109. Ta� sutv� r�j� avasesabhikkh�na� arahatthappattito visi��hataro tassa


kilesavijayoti pasannahadayo ta� mah�thera� namassitv� tassa asavakkhayassa
mahussave �sanabh�ta� bhumippadesadva p�s�dakara�avasena samm�niss�m�ti cintetv�
mah�balak�yam�d�ya tattha gantv� tasmi� padese pa�cabh�maka� mah�p�sa� k�retv�
vividha cittakammehi samala�k�r�petv� kanaka khacita tambamaya pattharehi ch�detv�
devavim�na� viya sajjetv� ta� kh���sava mah�tera� sabhikkhusa�gha� tattha v�setv�
cat�hi paccayehi upa��h�petv� saparijan�ti g�makkhett�ni p�s�dasantik�ni katv�
pakk�mi,

110. Tato d�ghassa addhuno accayena malayadesav�sino keci cor� ekato hutv�
g�mavilopa� katv� mahantena dhanal�bhenamatt� dhana� datv� balak�ya� upp�detv�
yebhuyye serino hutv� mahanta mahante vih�reva vilumpann� suva��apattharacchadana�
ga�hant� mah�p�s�da� viddha�sitv� p�tayi�su.

111. Tad� moggall�no n�ma r�j� rajja� k�rento ta� pavatti� sutv� tesa� santike care
pasetv� d�nas�mabhedehi

[SL Page 024] [\x 24/]

A��ama��a� bhi�di, te cor� bhi�dant� itaretarehi yujjhitv� sayameva dubbal� ahesu�,


athaso r�j� te asamagge �atv� attano sena� gahetv� tattha gantv� te visu� visu�
gahetv� niggayha ra��he abhayabheri� car�petv� janapada� suppati��hita� katv� tehi
apaviddhavih�re p�katike k�retv� mah�p�s�da� suva��a ga�hanak�le p�tesu� t� sutv�
"pubbeviya suva��apattharehi ch�dito pacch�pi �disi vipattij�yissat�"ti �atv�
tebh�maka� k�retv� yath�pure p�s�da� nimm�petv� mattik� pattharehi ch�detv�
va��ulabhavana� pa�isa�kh�retv� sabbasa�gh�r�ma�ca p�katika� k�retv� pakk�mi.

Iti p�s�duppatti paricchedo dasamo

112. Atha la�k�la�k�rabh�tesu vis�lapu��iddhivikkamesu ratanattayam�makesu anekesu


la�k�n�thesu kittipu�j�vasesesu j�tesu apetan�timaggesu
rajjaparip�nocitavidh�navirahitesu mudubh�kesvev�maccajanesuca yebhuyyena
a��ama��a� viruddhesu vattam�nesu la�k�v�s�na� pur�katena ken�pi d�ru�ena
p�pakammun� n�n�desav�sin� aviditasatthusamay� pavi��hamicch�di�higaha��
paccatthisen� jambud�p� idh�gamma sakalala�k�d�pa� anek�ta�ka sa�kulamak�si.

113. Tad�t�ya paccatthisen�ya g�lhatara� nippi�iyam�n� r�ja r�ja mah�matt�dayo


anekasahassajanak�y� ca bhayavakitahaday�sakat��a gavesino ja��itag�manigamanagar�
tattha tattha garidugg�do kicchena v�sa� kappesu� tato
sugatadasanadh�turakkh�dhikat� uttaram��av�yino mah�yatayo dantadh�tudva
pattadh�tuvaradva gahetv� kunnamalay�bhidh�na� giridugga�
duppavesa�janapadamup�gamma tatth�pi tampa�ijaggitumasamatth� bh�miya� nidabhitv�
yath�k�ma� gat�.

114. Tato pubbe jayamah�bodhidumi�dena saha sakalajambud�p�dhipatin�


dinakarakulatilakena dhamm�sokanari�dena pesit�na� attan� sam�na gott�na�
r�japutt�na� nattapannat�diparampar�gatassa vijayamallanar�dhipassa orasaputto
vijayab�hu nari�d� n�ma r�j� suci���tabbasamayantaro sattasam�ci��a sun�tipatho
sampannabalav�hano jambuddo�i� n�ma puravara�m�petv� tattha vasanto mahat�
balak�yena katasakalapaccatthivijayokunta malayabh�mippadesato bhagavato
dantadh�tubha���raka� pattadh�tuvara�ca �har�petv� surasandanasadisamativirocam�na�
vim�na� m�petv� tasmi� ta� dh�tuyuga�a� nivesetv� mahat� upah�ravidh�n�

[SL Page 025] [\x 25/]

S�daramupa��hahanto bhagavato catur�s�tidhammakkha�dhane mahanta� pra���pad�na�


janayanto dhammikasirisa�ghabodhimah�r�jasirod�n�pad�nasiddhak�khattabhute
anekakh���savasahassa cara�arajoparip�tamanoharabh�mibh�ge go�h�bhayamah�r�jena
k�rite hatthavanagallamah�vih�rama��an�yam�ne va��ulavim�nepur� ra��ha vilop�gat�ya
colake ra��dik�ya titthiyasen�yamah�cetiya� udare bhinnamatte j�vite viya
dh�tubha���rake antarahite hadayavatthuma�sam�va suva��arant�dikama paharitv�
viddhasta� pi��udh�ravidh�n� pa�isa�varonto pupph�dh�natta yato pa��h�ya sakkacca�
vin�petv� mahanta� suva��a th�pik�mabhadva k�retv� saparijan�ni g�makkhett�d�ni ca
datv� tattha nivasant�na� bhikkh�na� nibaddhad�nava��a� pa��hapetv� ta�
hatthavanagalla mah� vih�ra� sabbath� samiddhamak�si,

115. Atha tasmi� la�k�n�the kittisar�r�vasese j�te tassa tujavaro parakkamabhujo


n�mar�j� amh�ka� bhagavato arahato samm�sambuddhassa bodhim�le nis�ditv� m�rabala�
vidhametv� sambodhirajjappattito pa��h�ya a��hasat�dhikavassasahasse catuv�satiy�
ca vaccharesu atikkantesu sampattarajj�bhiseko anekavidhasa�gahavatthuhi
sa�gahitamah�jano catupaccayad�nena satatasam�r�dhit� nekasahassabhikkhusa�gho
bhujabalavidhut�r�tir�jakul�valepo aneka ma�i rattasamubbh�sitaratanakara��aka�ca
pa�cahi suva��asahassehi sova��akara��aka�ca pa�cav�satiy� rajatasahassehi
rajataka��aka�ca d��h�dh�tubhadantassa k�r�petv� at�ca pasannahadayo suhumuttena
tattha sampayanto attanonagara�ca dhantadh�tuma�dira�ca sakka�ca� samala�k�r�petv�
bahum�na purassarodasanadh�tuvaram�d�ya anek�ni bhagavato cariy�pad�n�n�
samanussaritv� pur� nekabhupatayo p��ih�rasa�dassanena pas�dit� iti
pavattakath�mataraseneva me savanayuga�a� parip�nitamadhun�pi kenaci
p��ih�riyavisesena mama cakkhupa�il�bho saphalo k�tabboti s�daram�r�dhanamak�si.

116. Tasmi� kha�e s� dasanadh�tu tassa karapa�akaje r�jaha�sivil�sam�tanvat�


p��ih�ramak�si. Kathanti ce? Yath� antimabhave m�tu tucchito j�tamattova bodhisatto
naravarakaratopan�tadukulacumba�akato otarantova b�lo sam�nopi so�asavassuddesiko
viya ama��itopi anekavatth�bhara�avibhusito viya bh�miy� gacchantopi �k�sena
gacchanto viya sabbesa� jan�na� pa�ih�si, tatheva tattha tad� dantadh�tubha���rako
sugabimb� k�ra salakkha��vayavena r�pena bh�sam�no anekavidhara�sinikare vikiranto
tattha santipatit�na� jan�na� m�nana� j�nesi. Vutta� hi.

[SL Page 026] [\x 26/]

117. "La�k�dhin�thakarapa�kaja r�jaha�si


Nimm�ya s� dasanadh�tu muni�dar�pa�
Nekehi ra�sivisarehi samujjalant�
Sabb�dis� ca vidis� samala�karittha.

118.
Disv� tamabbh�tamat�ca pasannacitto
Sampattacakkaratano viya cakkavatti
Se��hehi nekaratan�bhara��dikehi
P�jesi dh�tumasama� manuj�dhin�tho

119. Tato jinadantadh�tuvarappas�dak�lamhi tejobalaparakkamamahimo


parakkamab�humah�nari�do pulatthipuraniv�sini� kataloka s�sanavilopa�
sar�jikamanekasahassasa�kha colakera�av�hinica
nekadesamahip�lamattam�ta�gakesarivikkama� duratikkama�
lokas�sanasa�gahakara�avasena vacitasakalaloka� sampannabalav�hana�
la�k�rajjagaha�atthina� tambali�gavisay�gatamatis�hasa� va�dabh�numanuj�dhipa�va
sas�mantakabhavanamupan�ya sakala la�k�d�pamekacchatta�vidh�ya attanopitumah�r�jato
digu�a�lokas�sanasa�gaha� karonto kad�ci sa�ghassa ka�hinac�var�nid�tuk�mo
kapp�saparikammakantan�dik�ni sabbakara��y�ni ek�heneva na��hapetv�
paccekamanekamahaggha garubha��ama��it�ni sas�ma�ikaparikkh�r�ni as�timatt�ni
ka�hinac�var�ni d�petv� lokassa s�dhuv�dena dasadisa� p�resi.

120. Evama���nipi bah�ni lokavimbhayakar�ni pu��apad�n�ni samp�dento so


parakkamab�humah�nari�do hatthavanagalla vih�re attano pitumah�ra��o ���hana��h�ne
mah�cetiya� ba�dh�petv� tattheva a�ekakh���savasahassaparibhutta� p�s�davara�
cirak�la cina��ha� sutv� dhanuketakivatthuva�se j�ta� saddh�digu�asampatti
samudita� patir�jadeva n�maka� amaccavara� pesetv� tena
anekasahassadhanaparicc�gena bhumittitayama��ita� sumanobhara� pure piyata� p�s�da�
k�r�petv� tattha nivasant�na� anekasa� bhikkhuna� nibaddha paccayad�na� pavattesi.

121. Tattheva va��ulavim�nassa he��himatale gop�nasiyo �hapetv� samant�


chadanar�pa� k�retv� dvibhumaka� vim�na� tibhumakamak�si tatthevala�k�d�pe
abh�tapubba� jinama�dira� k�r�petuk�mo va��ulavim�nato uttaradis�bh�ge pa�hama�
porisappam��a� sil�talapariyanta� kha�itv� pa�s�ni apanetv� nad�v�luk�hi p�retv�
ku�jarar�javir�jita�dh�raba�dhakato pa��h�ya y�va phupika� a��ha�savibh�gena
[SL Page 027] [\x 27/]

Bhitticchadan�ni vibhatt�ni katv� pacceka� n�n�va��avicitt�nama��havidh�na�


bhitt�bh�g�namupari
keliparih�sarasajanakan�n�vesavil�sabh�sitapah�tabh�taki�karaparigatavi�addhakama-
��alama��ita� pamukhapariyante vividhacittar�pamanoharamuccatara� i�hik�hi nivita�
katasudh�parikamma� makaratora�ama��ala�ca nimminitv� antoviracit�ti
manoharam�l�kammalat� kamm�di n�n�vidha cittakamma samujjala�
suvihitasop�nadv�rakav��a� samala�kata��h�nal��hamanohara saj�vajinasa�
k�sapa�ibimbar�pavibh�sita� pa�ibimbassa dakkhi�ato ghanasil�vihita
sugatar�papatima��ita� tibh�maka� mah� vim�na� k�resi.

Iti a��ha�sa vim�nuppattiparicchedo ek�dasamo.

122. Viddhastasa�khara�ato navakammun�v�


Khett�did�navidhin�ca an�gatepi
Ye s�dhavo pariharanti ima� vih�ra�
N�madva k�rampi tesamih�likhantu

Das könnte Ihnen auch gefallen