Karl Mras (Ed.) et al.

DIE PRAEPARATIO
EVANGELICA
TEIL 2: DIE BÜCHER XI BIS XV. REGISTER
 DIE G R I E C H I S C H E N
CHRISTLICHEN SCHRIFTSTELLER
DER ERSTEN JAHRHUNDERTE

EUSEBIUS

ACHTER BAND
ZWEITER TEIL
EUSEBIUS WERKE
ACHTER B A N D

Die Praeparatio Evangelica

ZWEITER T E I L

Die Bücher XI bis XV, Register

HERAUSGEGEBEN
VON

K A R L Μ RAS

2., B E A R B E I T E T E AUFLAGE
HERAUSGEGEBEN
VON
fiDOUARD DES PLACES

AKADEMIE-VERLAG · BERLIN
1983
 Herausgegeben von
Veselin Beüevliev, Ugo Bianchi, Alexander Böhlig, Hans Frhr. v. Campenhausen,
Henry Chadwick, Ion Coman, Eligius Dekkers, Gerhard Delling,
Jacques Fontaine, J&nos Harmatta, Herbert Hunger,
Johannes Irmscher (Verantwortlicher Herausgeber), Robert A. K r a f t ,
Claude Mond&ert, Marian Plezia, Harald Riesenfeld, Hans-Martin Schenke,
Wilhelm Schneemelcher, Kurt Treu (Geschäftoführender Herausgeber),
Ladislav Vidman

Mit Unterstützung des Zentralinstituts für Alte Geschichte und Archäologie

der Akademie der Wissenschaften der D D R

Erschienen im Akademie-Verlag, DDR -1086 Berlin, Leipziger Str. 3—4

© Akademie-Verlag Berlin 1983
Lizenznummer: 202 · 100/135/83
Offsetdruck und Bindung: VEB Druckerei „Thomas Müntzer",
5820 Bad Langensalza
Bestellnummer: 7540944 (2031/4/1) · LSV 6310
Printed in GDR
DDR 1 1 7 , - Μ
 INHALT

Text
Buch X I bis XV 1

Anhang
Die Scholien 427

Register
I. Stellenregister
1. Altes Testament 435
2. Neues Testament 438
3. Christliche und nichtchristliche
Schriftsteller 439
4. Eusebius 466
II. Namen- und Sachregister 470
III. Sprachregister
1. Wortregister 547
2. Grammatikalisches
a) Formenlehre 580
b) Syntax 582
3. Stilistik 588

Zusätze und Berichtigungen zu beiden Teilen . . . 590

Nachträge und Berichtigungen zum zweiten Teil . . 5 9 1

Buch XI bis XV
 ΙΑ
ΤΑΔΕ ΤΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟΝ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ
ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΑΙΚΗΣ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΉ!
α'. Προοίμιο* περί της ύποθάτέως S. 6, 2
5 β". Ώς ή κατά Πλάτωνα φιλοσοφία xfj χα&' Εβραίους if τοις άναγχαιστάτοις έπη
χολούθησεν Kap. 1. S. 6, 11
γ'. Περί τοϋ τρίμερους της χαχά Πλάτωνα φιλοσοφίας· άπύ των Άττοων
Kap. 2. S. 7, 1
δ'. 'Αριστοκλέους περί της χαχά Πλάτωνα φιλοσοφίας . . . . Kap. 3. 8. 8, 7
10 ε'. Περί τ&ν παρ' Έβραίοις ήθιχών δογμάτων Kap. 4. S. 9, 22
ζ'. Περί της ηαρ' Έβραίοις λογιχής πραγματείας Kap. 6. 8. 11, 1
C· Περί της πας' Έβραίοις των όνομάτων όρθάτηιος . . . . Kap. β. 8. 13, 1
η'. Περί της χα»' Εβραίους φυσιολογίας Kap. 7. 8. 21, 1
θ'. Περί της των νοητών φυσιολογίας Kap. 8. 8. 23, 14
15 ('. Περί τοϋ δντος, Μωοέως xal Πλάτωνος Kap. 9. 8. 24, 1
«ζ'. Νουμηνίου τοϋ Πυθαγορείου περί τοϋ αύτοϋ Kap. 10. 8. 2β, 1
ιβ'. Πλουτάρχου ηερί τον αύτοϋ Kap. II. 8. 29, 1
ιγ'. 'Οτι άρρητον τό θείον Kap. 12. 8. 31, 21
ιΛ'. "Οτι θεός είς έστι μόνος Kap. 13.8. 32, 9
SO ιε'. Περί τοϋ δευτέρου αίτιου 'Εβραίων xal Πλάτωνος Kap. 14. 8. 34, 9
ις". <Φίλωνος ηερί τοϋ δευτέρου αίτιου > Kap. 16. 8. 3β, 1
if. <Πλάτωνος 7ΐερΙ τοϋ δευτέρου ahίου > Kap. 16. 8. 37, 7

BION(D)

2 f. Τάδε — προπαρασχ.] Βιβλίο» ένδέχστον Β | ένδέχατον BN (h über-

geschrieben 1. Η.) D tä ΙΟ I περιέχει σύγγραμμα ΙΟ βιβλίο» περιέχει ND | τής
— προπ. < I 4-22 Ziffern in Ν < BIOD 4 Προοίμιο» — ύποθέσεως BON < I
7 των ΒΙΟ τοϋ ND 1 {τ&ν 4. Η. über του) 11 ηαρ' Έβραίοις (auch D*
a. R.)] 'Εβραίων ND1 12 παρ' Έβραίοις (auch D4 a. R.)] 'Εβραίων ND1
η
18 Περί — φυσιολ. < Β 16 Πυθαγορείου I hier (8. 26,2 BON), Πνθα' '
ohne Endung Ο, Πυθαγόρου BN 1 (geändert in -ριχοϋ 2. Η.) D 1 (είου über-
geschrieben, 4. Η.) 20 Εβραίων] Μωσέως Ο 21 f. Φίλωνος — αΙτίου
< hier (aber nicht vor diesen Kapiteln) BION
1·
 4 Eusebius

ιη'. Πλωτίνου περί τον αύτοϋ . Kap. 17. S. 38, 8

Φ'. Νουμηνίον τκρί τον αύτοϋ . Kap. 18. 8. 40, 12
χ'. 'Αμελίου περί της τον 'Εβραίου θεολογίας . Kap. 19. 8. 45, 1
χα'. Περί των τριών άρχιχών ύποστάσεων . Kap. 20. S. 46, 4
ί χβ'. Περί της τάγα&ον ούσίας . Kap. 21. 8. 47, 1
χγ'. ΝουμηνΙον περί τάγαΰοΰ . Kap. 22. S. 48, 19
χδ'. Περί των παρά Πλάτωνι Ιδεών . Kap. 23. S. 51, 10
χε'. Φίλωνος περί των παρά Μωοεΐ Ιδεών . Kap. 24. S. 63, 18
χζ". Κλήμεντος περί τον αύτοϋ . Kap. 26. S. 56, 3
ίο χζ'. 'Εβραίων xal Πλάτωνος περί των έναντίων δυνάμεων .. •Kap. 26. S. 57, 1
χι;'. Περί ψυχής άΰανααίας 'Εβραίων xal Πλάτωνος . . .. . Kap. 27. S. 58, 11
χ&'. ΠορφυρΙου περί τον αύτοϋ . Kap. 28. S. 63, 1
λ'. Περί τον γενητόν είναι τάν χόσμον . Kap. 29. S. 66, 8
Χα'. Περί των χαχ" ούρανάν φωστήραrv . Kap. 30. S. 67, 7
is λβΌτι πάντα χαλά τά ίργα τον &εοϋ . . Kap. 31. S. 68, 4
λγ'. Περί της άλλοιώσεως xal μεταβολής τον χόαμου . .. .. Kap. 32. S. 68, 13
λδ'. Περί της των τετελεντηχάτων άναβιώσεως . . Kap. 33. S. 71. 14
λε'. Πάλιν περί ανντελείας χόσμον . . . . .. . Kap. 34. S. 72, 10
λζ". Ώς xal νεκρούς έγηγέρ&αι ό Πλάτων όμοίως τοις 'Εβραίων λόγοις Ιστορεί
to Kap. 36. S. 73, 10
i f . Πλουτάρχου ττερί τον όμοίου 8. 74, 10
λη'. Ώς χα! τά περί της λεγομένης έπουρανίου γής ά Πλάτων όμοίως Έβραίοις διέξεισι*
Kap. 37. 8.75, 14
λό'. Ώς χα1 τά περί της μετά Φάνατον κρίσεως όμοίως Έβραίοις xal δ Πλάτων ΙσεσΦαι
α πιστεύει . . Kap. 38. S. 78, 10

BION(D)

1-24 Ziffern in Ν < BIOD 8 τον ' Εβραίου] 'Ιωάννου τον παρ' ήμϊν
εύαγγελιστον 8. 45, 1 f. die Has. 5 τον άγα&οϋ I hier, aber τάγ. 8. 47, 1
β τον άγα&ον I hier, aber τάγ. S. 48, 10 7 παρά < I (hat Πλάτο/vtl)
8 Μωση Ο 12 Πορφυρ. — αύτοϋ < Β 18 γεννητύν Ο 17 Περί — 18
χόσμου < Ο I των < BN 19 λογίοις ON; aber β. 8. 162, 13 22 διέξει-
οιν — 24 Έβραίοις < I 24 xal δ ΙΟ (und 8. 78, 11 alle Hss.) xal BN
 ΙΑ

α'. ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΕΩΣ 1

Ό μέν δή τον μετά. χεϊρύς προάγων της Εναγγελιχης Προπαρασκευής (im
δέκατος ών τόμος ούκ έμαΐς φωναϊζ, ταΐς δ' ίξω&εν αυνίστη μαρτνρίαις τό μή vig.)
6 άπευώς είναι τούς "Ελληνας, μηδέν οϊκούεν σοφόν έπενηνεγμένονς, εΐ μή δτι d
μόνην τήν έν λόγοις δεινάτητά τε καΐ εύγλωττίαν, τά πάντα δέ παρά βαρ-
βάρων έσχευωρημένονς, μηδέ τά 'Εβραίων άγνοησαι λόγια καΐ τούτων
δέ έν μέρει χα&άψασθαι, δτι μηδέ της των σφετέρων έν συγγράμμασι φιλοτι-
μίας καθαρός έφνλάζαντο κλοπής τάς χείρας, χλέτπας γαρ αύτούς ούχ 6
ίο παρ' ήμών, ώς &ρην, λόγος, δ δ' έξ αντών παρεοτήσατο. | ον μήν άλλά 2
καΐ σφόδρα νέους δμον τη φρονήσει καΐ τήν ήλιχίαν αντονς, παρά πλείστον (608)
δσον της 'Εβραϊκής λεαιομένους άρχαιολογίας, έν ταντω δια της των χρό-
νων παρα&έσεως ίγνωμεν. ταντα μέν ούν δ προ τούτον δ δέ γε παρών 8
έπείγεται λοιπόν ήδη, &απερ τι χρέος, τήν έπηγγελμένψ ύπόσχεσιν όποδον-
16 ναι και τήν b τισιν, εΐ καΐ μή έν πάσι, τοις δογμαχιχοϊς ϋεωρήμασι τιρός
τά 'Εβραίων λόγια σνμφωνίαν των παρ' "Ελλησι φιλοσόφων έκφδναι· ών τούς b
περιττούς παραπησάμενος τον κορυφοΰον άπάντων άναχαλεϊται, μόνω χρηναι

BION(D)

2 Die Überschrift in BN < ΙΟ 8 Ό μέν — S. 16, 7 προσρήματι

herausgegeben von I. Α. Heikel a. a. Ο. S. L X I I — L X X V (vgL auch 8. 104
—106) 4 δέκατος IO«N»D, Μέκαχος Ο (tv + Η. 1 oder y) Ν (Mi 1. Η.
auf Rasur zweier Buchstaben, a. B . von 1. H. wiederholt ένδέχ. — τόμος),
χνδέχατος Β | [&ν] Hkl. 5f. el μή — εύγλωττίαν·. so schon Jos. Ap. I 24
(β. Bd. I 8. 581, 7—10); vgl. auch Thdrt. V 64 (nicht aus Eus.): όρώντες βαρ·
βαροφώνους άν&ρώπους τήν Έλληνιχήν εύγλωττίαν νενιχηχότας 7 έσχενωρη-
σμέτους Β 8 μηδέ — 11 φρονήσει < Β | μηδέ — θ χείρας: vgl. Bd. I
8. 568,13f. εΐαέτι — d/Uήλους 11 νέους usw.: d. h. jung sowohl an Vernunft
als an Alter 18 μένοϋνΐ < BN, oiv < Ο 15 Sv — 16 λόγια < Β | τοις
6εωρ. τοις δογμ. ND 17 μάνφ — S. β, If. Πλάτ<ονι < Β 17 f. χρηναι
δεϊν] dieselbe Tautologie auch 8.136, 16, Eus. dem. ev. I I I 7, 20 und vit.
Const. I 16 (wo Heikel δεϊν einklammert); s. darüber G. Pasquali, Gött.
Gel. Anz. 171 (1909) 282f.
 β Eusebius

δεϊν άντι jutnoav Ηγούμενος γνώμονι χρήσασ&αι τον προβλήματος Πλά-

τωνι, έπεί xal οΰτος μόνος ίοικε τη δόξγι τούς πάντας ύτιεραχοντίσας
αυτάρκης ήμΐν έσεσ&αι* προς τήν τοϋ ζητουμένου σνστασιν. εΐ δέ ττου 4
δέοι, σαφηνείας ένεκα της τοϋ άνδρός διανοίας, και τοις τήν κατ' αυτόν
6 έζηλωχόσι φιλοσοφίαν μάρτυσι χρήσομαι, τάς αυτών έκ&ησόμενος φωνάς c
έπΐ συστάσει τοϋ προκειμένου. τετηρήσ&ω δέ μοι τό μή τιάντ" έπί 6
πάντ' έπιτυχώς ειρησ&αι τω άνδρί, εΐ και τα πλείστα αύτω συν άλη&εία
έκπεφώνηται. δ δή καΐ αυτό κατά τον δέοντα καιρόν παραστήσομεν, ουκ
αυτοΰ διαβολής, άπολογίας δέ ήμετέρας χάριν, δι' ήν τήν βάρβαρον φιλο-
ιο σοφίαν της 'Ελληνικής όμολογονμεν προησμενιχέναι.

β'. ΩΣ Η ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΙ ΚΑ& ΕΒΡΑΙΟΥΣ

ΕΝ ΤΟΙΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΑΤΟΙ Σ ΕΠΗΚΟΛΟΥΘΗΣΕΝ
ΕΙς τρία διελόντος μέρη τοϋ Πλάτωνος τον πάντα της φιλοσοφίας 1,1
λόγον, εις φυσικόν, η&ιχάν, λογικάν, εϊτ> αί πάλιν τον φυσιχόν διελομένου d
is εις τε τήν των αισ&ητών ΰεωρίαν και τήν των άσωμάτων κατανάησιν, εϋροις
άν καΐ 7ΐαρ Έβραίοις τό τριμερές τούτο της διδασκαλίας είδος, δτι δή καΐ
παρ' αΰτοΐς τα δμοια πρόσ&εν ή Πλάτωνα γενέσ&αι πεφιλοσάφητο. πρώ- 2
τον δέ των Πλάτωνος άκοΰσαι άξιον, | εϊϋ·' οϋτως καΐ τα 'Εβραίων έπισκο- <6οβ)
πησαι. ·&ήσω δέ τα άρέσκοντα Πλάτωνι άπο των τα αύτον πρεσβευόντων,
» άw 'Αττικός διαφανής άνήρ των Πλατωνικών φιλοσόφων ώδέ πη τά δοκοΰντα
τω άνδρί διέξεισιν, έν οίς Ιστσται 'Πρδς τούς δια των Αριστοτέλους τά
Πλάτωνος ύπισχνουμένους'.

18: Hier beginnt die Darstellung der Welt- und Lebensanschauungen

der griechischen Philosophen (Buch X I bis XV), besonders der Piatons (XI
bis XIII). S. Heinr. Doergens, Eue. von Caesarea als Darsteller der griechi-
schen Religion, Paderborn 1922 (Forschungen zur christl. Literatur- und
Dogmengeschichte. 14, 3.), 22—102 21 f. 'Πρός — ύπισχνουμένους' von
mir als Titel dieser gegen die Peripatetiker gerichteten Flugschrift erwiesen,
Glotta 25 (1936) 183—188, wo ich auch über den Charakter dieses gläubigen
Platonikere und den Inhalt wie die Tendenz seiner Schrift gehandelt habe

BION(D)

2 οδτος μόνος I ~ BON β τετηρήσ&ω — 7 άνδρί < Β | τετηρεί-

αϋω ON 6f. πάντ' έπί τιάντ" alles im allgemeinen (s. Plat. soph. 236c) Ο
πάντ" IN 11 f. Die Überschrift in BION 18 ΕΙς — φιλοσο- erneuert
Ο» I διελόντες ND 17 ηβφιλοοόφηται B N 18 άκοΰσαι δξιον I έηακονσαι
άξ. Ο άχουστέον BN 18 f. έπισχοηητέσν BN 1» <3<ä xal Β | rd» < I
21 χφ άνόρΐ I < BON
 Praepar. evang. XI prooem. 3—5; 1,1—2; 2,1—4 7

ΑΤΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙ TOY TPΙΜΕΡΟ ΥΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
"Τριχή τοίνυν διαιρουμένης της εντελούς φιλοσοφίας, είς τε τόν ηθικόν 2,1
καλούμενον τόπον καΐ τόν φυσικών καΐ έτι τόν λογικόν, καΐ τοϋ μέν πρώτου b
5 κατασκευάζοντος ήμών Ικαστον καλόν καΐ άγαθόν καΐ τούς οίκους βλους είς
τό άριστον έπανορθοϋντος, ήδη δέ καΐ δήμον σύμπανταπολιτευτήδιαφερούση c
καΐ νόμοις τοις άκριβεστάτοις κοσμοϋντος, τοϋ δευτέρου δέ πρός τήν περί των
θείων γνώσιν διήκοντος αϋτών τε των πρώτων και των αιτίων καΐ των άλλων,
δσα έκ τούτων γίνεται, ά δή περί φύσεως ίστορίαν ό Πλάτων ώνόμακεν, είς
ίο δέ τήν περί τούτων άμφοτέρων διάκρισίν τε και εδρεσιν τοϋ τρίτου παραλαμ-
βανομένου* 6τι μέν Πλάτων πρώτος καΐ μάλιστα συναγείρας είς έν πάντα τα 2
της φιλοσοφίας μέρη, τέως έσκεδασμένα καΐ διερριμμένα ώσπερ τά τοϋ Πεν-
θέως μέλη, καθάπερ είπέ τις, σώμά τι καΐ ζωον όλόκληρον άπέφηνε τήν φιλο- d
σοφίαν, δήλα παντί λεγόμενα. οδτε γάρ οί περί Θαλήν και Άναξιμένην 8
is καΐ Άναξαγόραν καΐ δσοι κατά ταύτό γεγόνασι τούτοις, άγνοοΰνται περί μόνην
τήν ύπέρ της φύσεως των βντων σκέψιν διατρίψαντες· ού μήν ούδέ Πιττα-
κός καΐ Περίανδρος καΐ Σόλων καΐ Λυκοΰργος καΐ ot παραιΛήσιοι τούτοις
λανθάνουσί τινας τήν αυτών φιλοσοφίαν είς πολιτείαν καταθέντες* Ζήνων
δέ καΐ παν τί> 'Ελεατικόν τοΰτο διδασκαλεϊον καΐ αυτό γνώριμον έπΐ τη τέχνη
20 των λόγων μάλιστα σπουδάσαν. τούτοις δέ έπιγενόμενος Πλάτων, άνήρ 4
έκ φύσεως | άρτιτελής καΐ πολύ διενεγκών, οία κατάπεμπτος ώς άληθώς έκ (Βίο)
θεών, ϊν' ολόκληρος δφθη ή δι' αύτοΰ φιλοσοφία, παρήκέ τε ούδέν καΐ έκαστα
ήκρίβωσε, μήτε ελλείπων πρός τό άναγκαϊον μήτε ττρός τό άχρηστον έξενεχ-

8—S. 8, 3: Atticus, Πρός τούς διΛ των 'Αριστοτέλους τά Πλάτωνος ύπισχνου- #

μένους (die aus Att. von Eus. zitierten Fragmente sind nur durch diesen er-
halten) fr. 1 Mullach (FPhG ΠΙ 185); fr. I Baudry (Atticos, Fragments de
son oeuvre, Paris 1931) 9 s. Plat. Phaed. 96a ταύτης της σοφίας, ήν δή *
καλοϋσι περί φύσεως ίστορίαν

BION(D)

If. Die Überschrift in BION 4 τόπον (Gebiet)] τρόπον Mullach (wie *

freilich Eus. sagt S. 10, 12 und 11, 2) | Sri < Β 5 χαλάν κάγα&όν ND
καλόν άγα&άν Β β διαφερούση hervorragend 8 των1 < Β 9 τούτων ND
τούτου ΒΙΟ | ώνόμακεν (auch D)] ώνόμααεν (alles 1. Η.) Ν | είς — 10f. παρα-
λαμβ. < Β 15 κατ' αυτό BN | περί — 18 χατα&έντες < Β 18 αύτων ON
19 Έλ. τοΰτο] τοιούτον Β 20 σπουδάσαν ΙΟ σπεϋσαν ND πάσαν Β 21 διεν.
οϊα Steph. —• ΒΙΟ (διεγκών) Ν; οία markiert die kausale Bedeutung von
κατάπεμπτος (falsch Hkl. 106) 22 δι' αύτοΰ ή Mullach
8 Eusebius

θείς. έπεί τοίνυν 7εάντων έφαμεν μετεΐναι τω Πλατωνικώ καΐ φυσιολο- 5

γοϋντι καί περί ήθών λέγοντι καΐ διαλεγομένω, φέρε καθ-' έκαστον έπισκεψώ-
μεθα."
Ταντα μεν δ 'Αττικός· έπιμαρτνρεϊ δέ τοις αυχοϊς xal δ Περυιατητι- β
κός 'Αριστοκλής, έν έβδόμω συγγράμματι ών Περί φιλοσοφίας αυνέιαξεν b
ώδε λέγων προς ρήμα'

δ'. ΑΡΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

"'Εφιλοσόφησε δέ Πλάτων, εί καί τις δλλος των πώποτε, γνησίως καΐ 3,1
τελείως, ol μέν γαρ άπό Θάλεω φυσιολογοΰντες διετέλεσαν, οί δέ περί Πυ-
θαγόραν έπεκρύψαντο πάντα· Ξενοφάνης δέ καί οί άπ' έκείνου τούς έριστι- c
κούς κινήσαντες λόγους πολύν μέν ένέβαλον ΐλιγγον τοις φιλοσόφοις, ού μήν
έπόρισάν γέ τινα βοήθειαν. ούχ ήκιστα δέ καί Σωκράτης, αυτό δη τό 2
λεγόμενον, έγένετο πϋρ έπΐ πυρί, καθάπερ αυτός Ιφη Πλάτων, ευφυέστατος
γαρ ών καί δεινός άπορήσαι περί, παντός ότουοΰν έπεισήνεγκε τάς τε ήθΐκάς
καί πολιτικάς σκέψεις, έτι δέ τήν περί των ιδεών, πρώτος έπιχειρήσας όρίζε-
σθαι- πάντα δέ έγείρων λόγον καί περί πάντων ζητών ίφθη τελευτήσας. άλ- 8
λοι δ* άποτεμόμενοι μέρη τινά 7cepl ταϋτα διέτριψαν, οί μέν ίατρικήν, ο ί δέ d
τάς μαθηματικάς έπιστήμας, ένιοι δέ περί τούς ποιητάς καί τήν μουσικήν.
ol μέντοι πολλοί τάς των λόγων δυνάμεις έθαύμασαν, ών οί μέν ρήτορας, οί
δέ διαλεκτικούς προσεΐπον εαυτούς. ol μέντοι Σωκράτην διαδεξάμενοι 4
καί πάνυ τινές έγένοντο Λαντοιοι καί ύπεναντίοι τάς γνώμας. oi μέν γάρ κυ-
νισμούς καί άτυφίας καί άπαθείας ΰμνουν, άλλοι δ1 αύ πάλιν ήδονάς. καί οί •
μέν εΐδέναι πάντα έκόμπαζον, οί δέ απλώς μηθέν. έτι δ1 οί μέν έν μέσω 6
καί έν 6ψει πάντων | έκαλινδοϋντο, τοις πολλοίς έξομιλοϋντες, άλλοι δ* αδ (6ΐι>
τουναντίον άπρόσιτοι καί άπροσαύδητοι διετέλουν δντες. Πλάτων μέντοι β

8—S. 9, 16: Aristocles, Περί φιλοσοφίας 7. Β. (nur durch Ε us. erhalten): *

fr. 1 Mullach (FPhG I I I 206f.) 18 vgl. Plat. leg. 666a

BION(D)

6 ζ ON I συγγράμματι &ν] των BN | σννέταξεν < BN β λέγων σνγγράμ· *

ματ» ND | πρδς $ήμα < BN 7 Die Überschrift in BION 9 θάλεω Ν»
θαλεω BN*D θαλεώ Ο θαλοϋΐ; vgl. Bd. I S. 611, 19 | έτέλονν Ο | περί] παρά D
παρά' Ν (e und i 2. Η.) 10 ol< I 11 ένέβαλλον ND 18 Plat. a. a. Ο.:
διδάσκοντες ώς ού χρή πυρ έπΐ πυρ όχετενειν 15 £rt] Επειτα Ο | έπιχειρί-
σας BN (η 2. Η. über dem letzten ι) D 1β πάντα — 24 ίξομιλονντες < Β
21 χαI ύπεναντίοι < ND 24 ίχυλινδοϋντο (so) — 26 τουναντίον erneuert Ο»
25 xal άπροσαύδητοι < ND | άπροσάβδητοι Β | δντες < BN
 Praepar. evang. X I 2, 4—β; 3, 1—10; 4, 1—2 9

κατανοήσας ώς είη μία τις ή των θείων και άνθρωπείων έπιστήμη, πρώτος
διεϊλε καϊ έφη την μέν τινα τεερί της τοΰ πολτός φύσεως είναι πραγματείαν,
τήν δέ περί των άνθρωπείων, τρίτην δέ τήν περί τούς λόγους. ήξίου δέ 7
μή δύνασθαι τά άνθρώπεια κατιδεΐν ή μας, εΐ μή τά θεϊα πρότερον όφθείη*
5 καθάπερ γαρ οί Ιατροί μέρη τινά θεραπεύοντες έπιμελοΰνται των δλων σω- b
μάτων πρώτον, ούτω χρηναι καϊ τδν μέλλοντα τάνθάδε κατόψεσθαι τήν" των
2λων φύσιν είδέναι πρότερον' μέρος τε είναι των δντων τί>ν άνθρωπον και
τάγαθδν διττόν, τό μέν ήμέτερον, τ& δέ τοΰ παντός, κυριώτερον δέ τ6 τοΰ παν-
τός· δια γάρ έκείνου καΐ τοϋτο γίγνεσθαι. φησί δ* 'Αριστόξενος ό μούσι- 8
ίο κός Ινδών εϊναι τόν λόγον τοΰτον. Άθήνησι γάρ έντυχεΐν Σωκράτει των
ανδρών έκείνων ένα τινά κάπειτα αύτοΰ πυνθάνεσθαι τί ποιών φιλοσοφοίη*
τοΰ δέ είπόντος δτι ζητών περί τοΰ άνθρω7τείου βίου, καταγελάσαι τλν Ίνδόν, c
λέγοντα μή δύνασθσί τινα τά άνθρώπεια κατιδεΐν άγνοοΰντά γε τά θεία.
τοϋτο μέν οΰν et άληθές έστιν, ούκ άν δύναιτό τις διατεινόμένος είπεϊν. 9
ι» διεϊλε δ* οδν ό Πλάτων τήν τε περί τών 6λων φιλοσοφίαν καΐ τήν πολιτικήν,
έτι δέ τήν λογικήν."
Τοιαύτης ούσης της κατά Πλάτωνα φιλοσοφίας καιρός καϊ τήν ΈβραΙ- 10
ων έπισκέφασ&αι, μακρω τιρόσ&εν ή Πλάτωνα γενέσθαι τον δμοιον πε-
φιλοσοφηκότων τρόπον. εδροις δ' οΰν καϊ παρ* αύτοϊς τήνδε σύμφωνο» d
30 τήν τριμέρειαν ή&ικών τε και λογικών καϊ φυσικών μαθημάτων, τόνδε έπι-
στήσας τόν τρόπον-

ε'. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΑΡ ΕΒΡΑΙΟΙΣ ΗΘΙΚΩΝ ΔΟΓΜΑΤΩΝ

Τά μεν οΰν ή&ικά πρώτιστα πάντων φιλοτίμως έσπουδασμένα παρ' 4,1
αντοϊς Ιργοις πολύ πρότερον τών λόγων μά&οις άν τά κατά τούς άνδρας
26 διασκοαωύμενος, έπεί και τέλος άγα&ών τον τε μακαρίως ζην ϋστατσν
δρον τήν εύσέβειαν τήν τε διά της τών ή&ών καχορ&ώσεως προς τόν \ Φεάν <6ΐ2>
φιλίαν ήγήσαντό τε καϊ μετεδίωξαν, άλλ' ού σωμάτων ήδονήν κατ* *Επί-
κσυρον ούδ' αύ τήν τριγένειαν τών άγα&ών κατ* 'Αριστστέλην, τά περί
σώμα καϊ τά έκτος έν Χσω τοις της ψυχής άγα&οΐς έκτετιμηκότα, ού S
S. 8, 8—S. 9, 16: Aristocles fr. 1 Mullach (FPhG Π Ι 206f.)
BION(D)
1 ή I < BON I πρώτον Β β μέλλοντ' άνδάδε (bo) I 8f. χυριώτερο* —
παντός I < BON 9 έχεϊνο Giff. | γίνεαϋαι Ο 11 φιλοσοφοίη I φιλο-
σοφώη ON φιλοσοφών Β 12 τον δέ ειπών Β 18 χατιδείν ΙΟ χαταλαβεϊν BN |
γε < I 14 ei < BN 17-21 σχεπτέον δέ xal τά Εβραίων μακρω πράσΰεν ή
Πλάτωνα γενέσθαι τόν δμοιον τρόπον της τριμερείας διγιρημένα BN 19 δ" <δν>
οδν Hkl.; aber vgl. im Sprachregister 2 b unter Optativ die Beispiele für
Potential ohne äv 22 Die Überschrift in BION 26 της] τήν Β | χατορ-
Φώσεως < Β 27 ήγήσ·] ήγάσαντό Steph. und daher alle Ausg. bis einschl.
Dind. | re < Β | χατεδίωξαν Ο
 10 Eusebius

μήν ουδέ τήν έσχάτην άγνοιάν τε καί άμα&ίαν, ήν όνόματι σεμνοτέρω τινές
έποχήν άνειρήκασιν, άλλ' ούδ' αϋ τής ψνχής τήν άρετήν πόση γαρ έν άν-
Φρώποις αΰτη καί τί καϋ' έαυτήν άνευ Φεοϋ προς τον άλνπον συντείνοι äv
βίον; δι' δν τά πάντα της είς τον ·&εόν έλπίδος, πείσματος ώσπερ αρραγούς, bb
5 έξάψαντες, τον θεοφιλή μόνον άπέφηναν είναι μαχάριον δτι δη δ πάν- 88
των άγα&ών ταμίας &εός, ζωής &ν πάροχος καί αυτής αρετής τνηγή των τε
7ΐερι σώμα καί των έκτος απάντων χορηγός υπάρχων, μόνος άν εϊη προς
τον μακάριον βίον τω τήν τιρός αυτόν φιλίαν διά τής παναλη&οϋς εύσεβείας
στειλαμίνω αυτάρκης. έν&εν δ πάνσοφος Μωσης πρώτος απάντων 44
ίο άν&ρώτιων γραφή παραδούς τον των προ αντοΰ θεοφιλών 'Εβραίων βίον,
τον 7ΐολιτικόν δμοϋ καϊ πρακτιχόν δι ύφηγήσεως ιστορικής ύποτέ&ειται c c
τρόπον, ής Αρχόμενος από των καθόλου την δώασκαλίαν έποιήσατο, -ΰεόν
των δλων αίτιον ύποστησάμενος χοσμογονίαν τε και άν&ρωπογονίαν ύπο-
γράψας. εΐϋ' οϋτως από των καθόλου έπΐ τά κατά μέρος προελϋών 55
is τω λόγω καί διά τής των παλαιών άνδρών μνήμης εις τον τής εκείνων αρε-
τής τε και Φεοσεβείας ζήλον τούς φοιτητάς παρορμήσας, ου μην άλλα και
ούτος αύ&έντης νόμων ευσεβών τών προς αύτοϋ τεθέντων αποφανθείς,
κατά πάντα δήλος äv εϊη τοϋ φιλο&έον τρόπον διά τής τών ηθών έπιμελείας dd
τιρόνοιαν πεποιημένος, ώσπερ οΰν και τοϋτο προλαβών ό λόγος έν τοις
20 πρόσ&εν φανερόν κατεστήσατο. μακρόν δ' äv εϊη και τούς εξής μετά 66
Μωσέα προφήτας τούς τε τούτων προτρεπτικούς μεν αρετής, αποτρεπτι-
κούς δέ κακίας άπάαης λόγους έν τώδε καταβάλλεσ&αι. τί δ' εϊ σοι τοϋ
σοφωτάτου Σολομώνος τάς ηθικός παραφέροιμι διδασκαλίας, αϊς και ol-
κείων λόγων άνέ&ηκε σύγγραμμα, Παροιμίας έπονομάσας, επίτομους
25 γνώμας άποφθέγμααιν έοικυίας υποθέσει περιλαβών μιψ; και τον μεν 71
ή&ιχόν τρόπον ταύτη πη παίδες 'Εβραίων έκ παλαιών πρίν ή και | τά πρώτα (613))
στοιχεία μα&εΐν "Ελληνας, αυτοί τε έπαιδεύοντο καί τοις τιροσωϋσι τής
αυτής άφ&όνως έκοινώνονν παιδείας.

BION(D)

1 αεμνότερον N D l (verbess. 4. Η . ) 2 άνηρήχασιν Ο 4 δι' δ H k l . |

πείσματος — 10 τόν < Β 7 nach ύπαρχων wiederholen απάντων ND
8f. τήν — στειλαμένφ: β. Bd. I S. 6, 9 τήν πρός αντόν στειλαμένφ φιλίαν 9 απάν-
των (auch D) ] πάντων Ν 10 άλλά xal των Β | 'Εβραίων I άνδρών BON
1 8 f . χοαμογ. — ύπογράφας < Ο 17 προς I πρό B O N 19 πρόν. πεποιημ. ]
προνοούμενος B N 20 έμπροσΰεν Β | xal < Β 20 f . έξης — τούτων < BN
21 μέν λύγους B N | είς άρετήν B N 21 f . άποτρεπτιχούς — χαταβάλλεσ#αι] τών
μετά Μωσέα προφητών είπεϊν Β 22 δ' ix χαχίας N D | άπάσης — χαταβάλλεσ&αι
(auch D 4 a. R.) ] τών μετά Μωσέα προφητών είπεϊν ND (in D sind diese Wörter
punktiert) 28 αίς Β οίς Ι Ο Ν 2 8 f . οίχείων λόγων Ι Ο οίχείον λόγων Ν
οίχείον λόγον B D 2β πη] τη ΒΟ
 Praepar. evang. X I 4, 2—7; 6, 1—5 11

ζ'. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΑΡ" ΕΒΡΑΙΟΙΣ ΛΟΓΙΚΗ Σ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑΣ

Και τον λογικόν δέ τρόπον της Εβραίων φιλοσοφίας ον, καθάπερ 6 , 1

"Ελλησι φίλον, όεινότητι σοφισμάτων και λογισμοΐς προς άπάτην τετεχνα- b
σμένοις δεϊν ωοντο μετιέναι, καταλήγει δέ αυτής αληθείας, fjv νπό θείον
5 φωτός τάς ψνχάς κατανγασθέντες ol παρ' αύτοΐς θεόσοφοι εϋραντό τε και
έφωτίσθησαν. έφ' ήν άκονώντες τους τά οικεία μαθήματα παιόευο- 2
μένους, λόγων τε αύτοϊς ιερών απαγγελίας Ιστοριών τε σεμνών διηγήματα
ωδών τε και επωδών έμμετρους συνθέσεις και έτι τιροβλήματα καΐ αινίγματα
και τινας σοφάς και άλληγορικάς θεωρίας μετά κάλλους εύεπείας και της e
ίο κατά την οίκείαν γλώτταν ευφράδους απαγγελίας έξέτι νηπίας αύτοίς παρε-
δίδοσαν ήλικίας. val μην και των πρώτων μαθημάτων δεντερωταί τίνες 8
ήσαν αντοΐς (οντω δέ φίλον τούς έξηγητάς των παρ' αντοΐς γραφών όνο-
μάζειν), οϊ τά δι' αινιγμών έπεσκιασμένα, ει και μή τοις πασι, τοϊς γοΰν
προς τήν τούτων άκοήν έπιτηδείοις δι ερμηνείας και σαφήνειας έξέφαινον.
is ταύτη τοι πάλιν δ σοφότατος παρά τοΐσδε Σολομών ένθένδε πόθεν τήν 4
καταρχήν τον τών Παροιμιών έποιήσατο συγγράμματος, μονονονχί τήν Λ
αίτίαν αύτω της γραφής ταύτην είναι διδάξας δι &ν αντοΐς ρήμασι δεϊν
έψησε πάντα άνδρα "γνώναι σοφίαν καΐ παιδείαν καΐ νοησαι λόγους φρονή-
σεως δέξασθαί τε στροφάς λόγων νοήσαί τ ε δικαιοσύνην άληθη καΐ κρίμα
20 κατευθύνειν, Ενα δώ," φησίν, "άκάκοις πανουργίαν παιδί τ ε νέω αϊσθησιν
καΐ έννοιαν. τώνδε γάρ άκούσας σοφός σοφώτερος έσται, ό δέ νοήμων κυ-
βέρνησιν κτήσεται νοήσει τ ε παραβολήν καΐ σκοτεινόν λόγον ζήσεις τ ε
σοφών καΐ αινίγματα." και τά μεν της τοϋ δηλωθέντος σνγγράμμα- 5

18-28 Prov 1, 2—β

BION(D)

1 Die Überschrift in B I O N | παρ' 'Εβραίων I 2 f . Kol — "Ελλησι

erneuert Ο» 8f. τεχνασμένοις B I 4 &ετο Β | δ' B N | τον θείου N D
5 αύγασϋέντες B N | &εονσοφοι Β | εϋραντό τε (vgl. B d . I S. 573, 6) BON εϋραντό
τε I β μαθήματα] παθήματα N D (μ 4. Η. über π) 7 λόγων — 9 εύε-
πείας < Β 10 γλώτταν B I (s. S. 20, 2) γλωσσαν ON; vgl., dagegen
S. 12, 5 und 7 | Απαγγελίας] εύεπείας Ο j νηπίοις Β 11 δευτερωταί usw.:
gelehrte Rabbiner als Erklärer (δευτερωτάς auch S. 88, 9), ihre Erklärungen
δευτερώσεις (s. S. 90, 18): s. Doergens a. a. O. (angeführt zu S. β, 13) S. 35
und Anm. 1 12 f. όνομάζω Β 18 αΐνιγμάτων N D 15 ταύτη — 17 διδάξας
< Β 17 αύτψ nach γραφής Ο | ξήμααι πάλιν Σολομών Β 21 τε καΐ
Sw. N D 21f. χνβέρν. < Β 22 κτήσεται] χτίσεται I 28f. της — έπαγ-
γελίας] Σολ<ψώντος BN
 12 Eusebius

τος έπαγγελίας τοιαντά τινα ήν τάς δ' έν μέρει των λεχ&έντων τιροτάσεις
και τούτων τάς | έπιλύσεις την τε λογική? πραγματεία» οίκείως τή των άνδρών (5ΐ«>
σοφία τε και φωνή δια πασών των παρ' αύτοΐς προφητικών γραφών φερο-
μένη», δτω φίλο», της τούτων έντεύξεως τάς βίβλους έπΐ σχολής μετά χεϊ-
6 ρας λαβών εϊσεται. εΐ δέ τις και της γλώσσης αντής φιλοκάλως γέ- 6
νοιτο έν τιείρα, ΐδοι äv, οία παρά βαρβάροις, άνδρας λογικωτάτους ουδέν b
σοφιστών ουδέ ρητόρων άποδέοντας τη οίκείφ γλώσση. εΐεν δ' äv 7
αντοϊς καΐ έμμετροι ποιήσεις, ως ή μεγάλη Μωσέως ωδή και τον Δαβίδ
ό ριη' Ψαλμός, τώ καλονμένω παρ' "Ελλησιν ήρωω βέτρψ συντεταγμένοι.
ίο φασι γοΰν έξάμετρα είναι ταντα, δC έκκαίδεκα συλλαβών πεποιημένα.
και τά λοιπά δέ τά παρ' αύτοΐς στιχήρη δι έπων λέγεται τριμέτρων τε και
τετραμέτρων κατά τήν οίκείαν αυτών σνγκεϊσ&αι φωνήν. και τά μεν 8
της λέξεως αντοϊς ώδέ πη λογικής συνέσεως έχει, τά δέ δή της διανοίας
ούδ' εστι παραβαλεΐν άν&ρώποις· ϋεον γάρ και αυτής άλη&είας λόγια δι' c
16 αυτών έκπεφωνημένα, ϋεσπίσμαχα και προρρήσεις μα&ήματά τε ευσεβή
και της τώ» δντων έπιγνώσεως δόγματα, τιεριειλήφασι. τεκμήρια δ' 9
Αν λάβοις της παρά τοις άνδράσι λογικής άκριβείας άπό τής δρ&όττμος τής
τών όνομάτων Φέσεως, ής πέρι και δ Πλάτων τη 'Εβραίων μαρτυρών δόξη
δήλος άν εϊη και κατ' αυτό γε το ντο σύμφωνος ών τή κατά τους άνδρας
ν> φιλοσοφίφ, ως γοΰν έκ τούτων διαγνώναι ρφδων

8 ή μεγάλη Μωσέως ωδή: vgl. D t n 32,1—43 9 vgl. P s 118(119) 10 έξά-

μετρα: diese Stelle hat Julian, adv. Christ, (bei Cyr. Al. adv. Julian.
V I I [ V I 222a Aubert]) im Auge: xahot βούλεται 6 μοχθηρός Εύσέβιος elval
τινα xal παρ' αΰτοϊς έξάμετρα χαι φιλοτιμείται λογιχήν είναι πραγματεία» παρά
τοις ΈβραΙοις, ής τοδνομα άκήχοε παρά τοις Έλλησι.

BION(D)

1 fjv < Β 2 τάς τούτων N D 4 έπΐ σχολής < B N 6 γλώσσης

B O N γλώττης I ; vgl. 7 und S . 11, 10 | φιλοκάλως (αν* Liebe zum Schönen,
Guten, aus Idealiemus) < B N 6 ola < Ο 7 γλώσσγ) B O N γλώττη I
7 f. εΐεν — αύτοίς] είναι δέ παρ' αύτοϊς Β 8 χαι1 — 9 συντεταγμένοι < Β |
μεγάλου ND 1 (η 1. ΤΗ. über ου). Metrische Komposition für diese Stelle des
Dtn und den 118. Psalm (nebst anderen Ps.) nimmt auch Hier, epist. 30, 3 an
10 γοΰν] xal Β | είναι ταντα < Β | δι έχχ. συλλαβών: f ü r E u s . ist also der
normale Hexameter im ersten und letzten Fuß zweisilbig 18 αυτών Β |
δή < Β 14 ούδ'] ούχ B N | περιλάβει» Β 16 -σιν Β | τεκμήρια — 18 ϋέσεως
< Β I τεχμήριον N D 17 τής 8 < N D 18 πέρι < Β 19 χατ' αυτό]
ταύτό Β 19 f. τ » — < BN
 Praepar. evang. X I 5, 5—9; 6, 1—δ 13

ζ'. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΑΡ" ΕΒΡΑΙΟΙΣ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΟΡΘΟΤΗΤΟΣ

Πρώτον Μωσέως μακρώ πρόσ&εν ή τό φιλοσοφίας δνομα είς "Ελληνας 6,1
έλϋεϊν δια πάσης αύτοϋ της γραφής μυρία περί της των όνομάτων θέσεως d
πεπραγματευμένου και τοτέ μέν φυσικώταχα των παρ' αντω πάντων τάς
5 έτιωνυμίας διατεταγμένου, τοτέ δε τω &εω την κρίσιν της των ενόεβών
ανδρών μεχωνυμίας άνα&έντος φύσει τε, αλλ' ον &έσει τά ονόματα κατά
των πραγμάτων κεισ&αι 7ΐεπαιδευκότος, | έπόμένος δ Πλάτων σνμφέρεται (615)
τοις αύτοΐς, ουκ άλλως ή βαρβάρων μνησϋεις και παρά τοισδε φήσας τόνδε
σφζεσ&αι τον τρόπον, τάχα πον τούς 'Εβραίους αίνιττόμενος, έπεΐ μηδέ
ίο παρ' έτέροις βαρβάροις ράδιον την τοιάνδε παραψνλάξαι Φεωρίαν. λέγει 2
δ' οΰν έν Κρατύλω-
"Και ού τοϋτο είναι δνομα δ άν τίνες συνθέμενοι καλεΐν καλώσι, της
αυτών φωνής μόριον έπιφθεγγόμενοι, άλλ' όρθότητά τινα των ονομάτων
πεφυκέναι καΐ "Ελλησι καΐ βαρβάροις τήν αυτήν άπασι."
16 Kai προϊών έξης ψησιν. 8
"Ούκοϋν οδτως άξιώσεις καΐ τόν νομοθέτην τόν τε ένθάδε καΐ τόν έν b
τοις βαρβάροις, έως άν τό τοϋ ένόματος είδος άποδιδω τό προσήκον έκάστω
έν όποιαισοϋν συλλαβαϊς, ουδέν χείρω νομοθέτην εϊναι τόν ένθάδε ή τόν όπου-
οΰν άλλοθι."
μ EW έξης πάλιν τόν έπιστήμονα της όρ&ότητος των όνομάτων δια- 4
λεκτικόν είναι φήσας καΐ νομο&έτην οϋτω λέγει·
"Τέκτονος μέν άρα έργον έστί τό ποιήσαι πηδάλιον έπιστατουντος κυ-
βερνήτου, et μέλλει καλόν είναι τό πηδάλιον.
Φαίνεται.
25 Νομοθέτου δέ γε, ώς έοικεν, δνομα, έπκηάιην έχοντος διαλεκτικόν 6
άνδρα, εί μέλλει καλώς δνομα τεθήσεσθαι. c
"Εστί ταϋτα.

12-14 Plat. Crat. 383a 16-19 ebd. 390a 22—S. 14, 6: ebd. 390de

BION(D)

1 Die Überschrift in BION 2 τά της I 4 πεηραγματευμένου I

πραγματενομένου BON β μετωνυμίας: was damit gemeint ist, erbellt aus
S. 15, 1—4 und S. 17, 18—23 8 <ϊλλως] άλλων Vig. marg. | xal — 9 τρόπον
< Β 10 tfdiov < BN I ή τοιάδε παραφυλάττεται ΦεωρΙα BN 12 f. της
αυτής Β 14 άπασαν Β 15 Kai — 21 οϋτω < Β 16 xal» — 18 Μάδβ
< I 17 τοις < ND 18 f. όπουονν] <bt* ούρανοΰ Ν (ούνοΰ) D 19 άλλοθι
Ο PI. άλλο&εν IN 20 El»' — πάλιν] άτα ND 21 xal νομο&έτην nach
διαλεκτικόν ND | λέγει] xal πάλιν λέγει Β 22 τό < Ρ1. 28 μέλλοι ND
26 μέλλοι BN | άνόματα όήαεσϋαι PI.
 14 Eusebius

Κινδυνεύει άρα, ώ Έρμόγενες, είναι ού φαϋλον, ώς σύ οΕει, ή τοϋ Ονό-

ματος θέσις ουδέ φαύλων άνδρών ουδέ των επιτυχόντων, και Κρατύλος άληθη
λέγει, λέγων φύσει τά ονόματα είναι τοις πράγμασι, καί ού πάντα δημιουργδν
ονομάτων είναι, άλλα μόνον έκεΐνον τί»ν άποβλέποντα είς τί> τη φύσει δνομα
5 δν έκάστω καί δυνάμενον αύτοϋ τό είδος τιθέναι είς τε τά γράμματα καί τάς
συλλαβάς."
Τοσαντα ειπών μετά πλείστα βαρβάρων αΰ&ις αναφέρει τήν μνήμην 6
κδπειτα εϊς °Ελληνας παρά βαρβάρων ήχειν τά πολλά των όνομάτων διαρ- d
ρήδην ομολογεί, φάσκων αντοις ρήμασιν
ίο "'Εννοώ 6τι πολλά οί "Ελληνες ονόματα, άλλως τε καί <οί> ύπό τοις 7
βαρβάροις οίκοϋντες, παρά των βαρβάρων είλήφασι.
Τί οΰν δή;
Εϊ τις ζητοΐ ταϋτα κατά τήν 'Ελληνικήν φωνήν ώς έοικότως κείται,
άλλά μή κατ' έκείνην έξ ής τό δνομα τυγχάνει δν, οϊσθα δτι άποροι άν.
is Είκότως."
Ταϋτα ό Πλάτων. φ&άνει γε μήν αυτόν δ Μωσής, δς οία δή σοφός 8
νομοθέτης &ν δμοΰ και διαλεκτικός έπάκονσον τί φησί' | "Καί έπλασεν <6ΐβ>
ό θεδς έκ της γης πάντα τά θηρία τοϋ άγροϋ καί πάντα τά πετεινά τοϋ
ούρανοΰ καί ήγαγεν αύτά πρός τόν 'Αδάμ, Ιδεϊν τί καλέσει αύτά. και παν
20 δ άν έκάλεσεν αύτό 'Αδάμ ψυχήν ζώσαν, τοΰτο ήν δνομα αύτοϋ." δια 9
γαρ τον φάναι "τοΰτο ήν δνομα αύτοϋ" τί άλλο ή κατά φύσιν τε&εΐσ&αι
τάς ίΐροσηγορίας παρίστησι; τό γάρ έπικλη&έν άρτι φηαι τοΰτο και πάλαι
πρότερον έν τη φύσει περιέχεσϋαι εϊναί τε καί 7ΐροϋπάρχειν έκάστω των
έπωνομασμένων τοΰτο δνομα, δτιερ 6 δηλούμενος άν&ρωπος έπι&ειάσας b

10-16 Plat. Crat. 409de 17-20 Gen 2, 19

BION(D)

1 ώ < I δ δν I I τε τά BN PI. τά τε ΙΟ 7 Ταϋτα Ο

8f. χδπειτα — φήμασιν] xal πάλιν Β | διαρρ. — ρήμασιν] φησίν οΰτως ΝΌ1
(φάσχιον — ξήμασι + D 4 a. R.) 10 'Εννοώ γάρ PI. | rd πολλά όνόματα
'Ελλ. Β I οΡ PI. < die Hss. 18 ζητοϊ I PL ζητοΐη BON | είχότως PI.
14 μή < Β I οίσ&α — 17 διαλεκτικός < Β | άποροι I PI. άποροίη ON
1β αύτήν I I Μαηισής ND 17 έπάκονσον] άκουσον δέ τοϋ Μωσέως Β
19 Ιδεϊν nach αύτά Ο 20 δ δν] εϊ τι Β 21 αύτφ BN | ή άλλο η Β
21 f. τε&εϊσϋαι — παρίστησι I τε&. παρίστ. τ. προσ. Ο παρίστ. τ. προσ. (< red.)
Β παρίστ. τε&ησΰαι τ. προσ. ND (ει D 4 über ·η·) 22 f. πρότερον πάλαι BN
28 εϊναί — S. 15,1 τέβειται < Β 24 τοΰτο δνομα das ale Name
 Praepar. evang. X I β, 5—16 15

δυνάμει κρείττονι τέ&ειται. και αυτό -δέ τό 'Αδάμ, Έβραϊον υπάρχον δνομα, 10
παρά τω Μωσεϊ τοϋ γηγενούς άν&ρώπου γένοιτ' άν έπώνυμον, δτι δή
παρ Έβραίοις 'Αδάμ ή γη καλείται, παρ' δ και ό πρώτος γηγενής έτύμως
'Αδάμ νπό Μωσέως άνείρηται. Ιχοι δ' άν και άλλην ή προσηγορία διά- 11
ί νοιαν, εις τό έρν&ρδν μεταλαμβανομένη και τήν τον σώματος παριστώσα
φύσιν, άλλα τον μεν γεώδη και γήινον καΐ γηγενή ή τον σωματικόν και e
σάρκινον άν&ρωπον τω τον 'Αδάμ έπεσημήνατο προσρήμαχι. καλοΰσι 12
δέ και άλλως παίδες 'Εβραίων τον άν&ρωπον, Ένώς έπονομάζοντες,
δν δή φασιν είναι τον έν ήμΐν λογικόν, έτερον δντα την φνσιν τον
ίο γεώδους 'Αδάμ. διάνοιαν δέ περιέχει και δ Ένώς οίκείαν, έπιλήσμων
τη Ελλήνων έρμηνευόμενος φωνη. τοιούτον δέ πέφυκεν ύπάρχειν τό έν 18
ήμΐν λογικόν της ττρός τό ΰνητον και άλογον συμπλοκής ένεκα, τό μεν
γάρ πάντη κα&αρόν και άσώμαχον και ϋείον λογικόν ου μόνον των πρδ- d
σ&εν γενομέναχν τήν μνήμην, άλλα και των μελλόντων έσεσ&αι τήν
is γνώσιν δι* δκραν άρετήν ϋεωρίας περιείληφε. τό δ' έν σαρξΐ τιεπιλημένον
δστέοις τε και νενροις καταπεπαρμένον δγκον τε μέγα» και βαρύν
έπηχ&ισμένον τό σώμα λή&ης πολλής και άμα&ίας συνώων δ παρ Έβραί-
οις λόγιος εύ&υβόλφ κέκληκε προσρήμαχι Ένώς έπονομάσας, δπερ
δηλοΐ τον έπιλήσμονα. κείται γοϋν παρά τινι προφήτη· "Τ£ έστιν 14
20 άνθρωπος, δτι μιμνήσκη αύτοϋ; ή υιός ανθρώπου, δτι επισκέπτη αυτόν
άνϋ·' ον τό Έβραϊκόν επί μεν της τιρώτης τον άν&ρώπον κλήσεως τό Ένώς
περιείληφεν, ώσεί έλεγε σαφέστερον Τί οϋτός έστιν δ έπιλήσμων, δτι σΰ,
ώ &εέ, μιμνήσκη αύτοϋ, καίπερ δντος έπι\λήσμονος; τό δέ "ή υίός 16
άνθρωπου, δτι επισκέπτη αυτόν"· " ή υίδς Αδάμ" κείται παρά τοις δηλουμέ- (617)
26 νοις, ώς είναι τον αυτόν και 'Αδάμ καΐ Ένώς, τοϋ μεν σαρκικού διά τον
'Αδάμ, τοϋ δέ λογιχοϋ διά τοϋ Ένώς παρισταμένου.

1-26 β. Bd. I S. 371, 4—S. 372, 7 19 f. Ps 8, 5 (β. Eue. eclog.

proph. I I 4 [74, 6 ff. Gaisford]: anders als hier, auf Christus bezogen)

BION(D)

1 'Εβραίων I | υπάρχει BN 2 γένοιτ' άν] γενόμενον BN 8 έτνμως

IN έτοίμως Β < Ο 4 άνήρηται Β | έχει I (alles 1. Η.) β ή I < BON
11 τοιούτον — 19 έπιλήσμονα < Β 18 καΐ λογικόν ND; Eue. meint aber:
τό λογικόν, δ έστι κα&. και άσ. καΐ 14 Ιαεσ&αι < I 17 λή&ης —
αυνιδών gewahrend als zugehörig zu .. . 17 f. παρ' 'Εβραίων ND 18 λόγιος
(Moses) Ο λόγος IN 22 Ιλεγεν οΰτω σαφ. BN | ουτός έστιν I ~ BON
 16 Eusebius

Kai τά μεν 'Εβραίων λόγια οΰτω πως διαιρεί τήν έτυμολογίαν δ δέ 16

Πλάτων τον άν&ρωπον τη Ελλήνων φωνή παρά τό άνα&ρεϊν φησι κεχλήσ&αι b
λέγων·
" Ό δέ άνθρωπος άμα έώρακε, τοϋτο δέ έστιν δπωπε, και άναθ-ρεϊ και
5 λογίζεται τοϋτο δ δπωπεν, ίνα ή άναθ-ρών ά δπωπε."
Πάλιν 'Εβραίοι τον άνδρα ΕΙΣ καλοϋσι. παρήκται δέ αντοίς τοϋνομα άπό 17
τον ΕΣ, δι' ον σημαίνονσι τό πϋρ, Ινα ή παρά το ϋερμόν και διάπνρον της
τον ανδρός φύσεως δ άνήρ ώνομασμένος. ή δέ γννή, έτζείπερ εϊρηται hi 18
τον άνδρός είλήφ&αι, και την προσηγορίαν έπικοινωνεϊ τω άνδρί. ΕΣΣΑ
ίο γαρ ή γννή λέγεται παρ' αντοίς, ώσπερ ΕΙΣ δ άνήρ. ό δέ Πλάτων τον
άνδρα παρά τήν άνω ροή» όνομάζεσ&αι λέγει' και έπιλέγει·
" Ή δέ γυνή γονή μοι φαίνεται βούλεσθαι είναι."
Πάλιν Μωσης τον ονρανόν έτύμως τη 'Εβραίων γλωσση "στερέωμα" 19
τιροσαγορεύει, παρά τό πρώτον είναι μετά τήν άσώματον κάί νοεράν ονσίαν c
is τονδε τον κόσμου στερεόν και αισ&ητόν σώμα. δ δέ Πλάτων τω ονρανω
φησιν όρ&ώς άνομα κείσ&αι δια τό άνω όράν ποιείν. πάλιν 'Εβραίοι τό 20
μεν άνωτάτω τον &εοϋ κύριον άνομα άρρητον είναι και άφ&εγκτον ονδέ
φαντασίφ διανοίας ληπχόν είναί φασιν αυτό δέ τοϋτο κα&' δ ·&εον δνομάζο-
μεν, ΈλωεΙμ καλοϋσι, παρά τό ήλ, ώς εοικε' τοϋτο δ' έρμηνεύονσιν Ισχύν
20 και δύναμιν ώστ' είναι τον §εον τοϋνομα παρ' αντοίς άπό της άμφ' αυτόν Λ
δννάμεώς τε και Ισχύος έπιλελογισμένον, δι' ής νοείται παντοδύναμος και
πάντα Ισχύων, ώς άν τά πάντα σνστησάμενος. δ δέ Πλάτων ϋεόν κάί ΰεούς
παρά τό ΰέειν, δπερ έστι τρέχειν, τούς εν ονρανφ φωστήρας έπιχεκλήσϋαί
φησι.
2β Τοιαϋτα δη τινα, ώς έν τύπω φάναι, τά παρ Έβραίοις και τά παρά 21
Πλάτωνι περϊ όρΰότητος όνομάτων διηκρίβωται. κάί τάς έν άν&ρώποις δέ
τιροσηγορίας μετά τίνος διανοίας ψησίν ό Πλάτων τε&είσ&αι και τόν γε

4f. Plat. Crat. 399c 10f. s. Plat. ebd. 414a 12 ebd. 414a 18 στε-
ρέωμα: vgl. Gen 1, β 15f. vgl. Plat. ebd. 396bc 22-24 vgl. ebd. 397d

BION(D)

1 έτυμολ. BN έτοιμολ. (έτ. Ο) ΙΟ 4 δίστιν Β δ' έστι PI. | τό

δπωτιε PI. 5 δ] ή I | Iva jj: damit kürzt Eus. Piatos Worte έντενάεν
δέ δή μόνον των &ης>ίων όράώς ό άν&ρωπος άν&ρωπος ώνομάσ&η (es folgt
άνα&ρών ä δπωπε) 7 δι ου] διό I 11 τήν] τόν I 12 γυνή δέ PI. | φαίνε-
σ#αι βονλεται (< είναι) Β 18 γλώττη Β 1β ποιεί ND 17 xal ουδέ I
18 είναί φασιν < BN 1» ΈλωΙ I 20 τό δνομα Β 28 χεχλήσΰαι BN
26 Τοιαϋτα — 27 φησιν < Β | ώς έν τνπφ φάναι: summariech gesprochen
26 όρϋότητος ON δρϋώαεως I 27 xal πάλιν ό Πλ. Β | τεβεϊσΦαι χαί < Β |
γε < Β
 Praepar. evang. X I 6, 1β—27 17

λόγον άποδιδόναι πειράται, ουκ οίδ' δπως τον μεν "Εκτορα χεκλήσΰαι ειπών
από τον εχειν και κρατεϊν, δια τό βασιλέα είναι των Τρώων τον δέ Άγα\μέ- (5ΐβ)
μνονα δια τό άγαν μένειν και τοις δόξασι περί των Τρώων εντόνως και καρ-
τερώς παραμένειν τον δέ Όρέστην δια τό όρεινόν καΐ άγριον και θηριώδες
5 τοϋ τρ07ΐου· και τον μεν 'Ατρέα δια τό άτηρόν τινα γεγονέναι τό ή&ος" τον
δέ Πέλοπα οϊόν τινα ού τα πόρρω, άλλα μόνα τα πέλας και εγγύς δρώντα·
τον <5ε Τάνταλον ταλάντατόν τινά φησι δια τά τιερι αυτόν δυστυχήματα ση-
μαίνειν. ταϋτα καΐ τοιαύτα μυρία άλλα εϋροις äv είρημένα τω Πλά- 22
τωνι, φύσει τε&ε'ισϋαι, αλλ' ού ΰέσει τοϊς πρώτοις τά ονόματα διδάσκειν b
ίο πειρωμένω. άλλ' ου και τά παρά Μωσεϊ βεβιασμένα äv εϊποις ουδέ 28
γε κατά τινα σοφιστικην εύρεσιλογίαν τιεποιημένα, μαϋών ως δ μεν παρ'
'Εβραίο ις Κάϊν "ζήλος" παρ' Έλλησι μεταλαμβάνεται, τούτου δ' ήξιώ&η
τοϋ προσρήματος ό δηλούμενος δια τό ζηλωσαι τον άδελφόν τον "Αβελ.
και δ "Αβελ δέ ερμηνεύεται "πένθος", τοϋ τοιοϋδε πά&ους γεγονώς και 24
16 αυτός τοις γονενσιν αίτιος, ol κατά τινα &ειοτέραν προμή&ειαν γενομένοις c
τοις παισί ταύτας τέ&εινται έποτνυμίας. τί δ' ει σοι τον 'Αβραάμ παρα- 25
φέροιμι; μετεωρολόγος τις οϋτος καΐ της των άστρων ϋεωρίας των τε κατ'
ονρανόν μα&ημάτων ειδήμων τό πριν, δτε της Χαλδαϊκης μετεποιεΐτο σοφίας,
γεγονώς "Αβραμ έκαλεϊτο' τοϋτο δ' 'Ελλήνων tpaivfj πατέρα μετέωρον ση-
20 μαίνει. άλΧ δ ·&εός γε αυτόν των τ·ηδε έπί τά αφανή και των δρωμένων 2β
έπέκεινα προάγων εν&νβόλω κέχρηται μετωνυμίφ, "Ούκέτι," φήσας, "κλη-
θήσεται τό δνομά σου "Αβραμ, άλλ' 'Αβραάμ έσται τί) 6νομά σου, 6τι πα- d
τέρα πολλών έθνών τέθεικά σε." τοϋτο δέ δποίας ίχεται διανοίας μα- 27
κρός άν εϊη λόγος, άπαρκεΐ δέ καν τούτω τον Πλάτωνα μάρτυρα τοϋ λόγον
25 παρα&έσ&αι, υπό Φειοτέρας δυνάμεως ενια των ονομάτων τε&εϊσ&αι φάμενον.
λέγει δ' οΰν αύτοΐς ρήμασιν

l f . vgl. Plat. Crat. 393a 8 vgl. ebd. 395a 4f. vgl. ebd. 394e
5 vgl. ebd. 395bc β vgl. ebd. 395cd 7 vgl. ebd. 395de 21-23 Gen 17, 6

BION(D)

3 äyav: PI. zieht nicht dieses, sondern άγαστός zur Etymologie

heran | και1 — 4 παραμένειν < Β | περί ON παρά I 5 τό*] τί I
7 τανταλαντότατον (τον getilgt 1. Η.) Β ταλαντότατον ND (-ώτατον) | τινά] τί I
8 τα τοιαντα BN 9 φύσει — 11 πεποιημένα < Β 11 τοίνυν μα&ών Β
12 παρ' — 14 και1 < Β 14 έρμηνενετat, δ δέ "Αβελ πέν&ος Β 16 έπω-
νυμίας (ohne τάς: diese [Bezeichnungen] ale Beinamen, wie S. 14, 24 τοϋτο
δνομα) I τάς έπωνυμίας BO τάς προσηγορίας ND1 (a. R. 4. Η. έπωνυμίας)
19 "Αβραμ BN | φωνή Ο 21 f. Ούκέτι — κλη&ήοεται BON ούκέτι χλη&ήση
φήσας I 22 "Αβραμ BN | άλλά Β | 'Αβραάμ Β 28 δ' ND | δποίαν (aber
διανοίας) Β | ίχεται I &ν ίχεται BÖ äv ίχηται ND 25 φάμενος BN
Μ ras, Eusebius II 2
 18 Eusebius

Εσπουδάσθαι γαρ ένταϋθα μάλιστα πρέπει την θέσιν των ονομάτων 28

Ισως δέ ένια αύτών και ύπο θειοτέρας δυνάμεως ή της των άνθρώπων έγε-
νήθη."
Τοντό γέ τοι αυτό δια πλειόνων xai ή παρ' Έβραίοις Ιερά πκττονται 29
s γραφή· πρώτός τε Μωσής απάντων, δς έχ ϋενοτέρας δυνάμεως τον 'Αβραάμ
χαι τον τούτου παϊδα | τον 'Ισαάκ και έτι τον 'Ισραήλ έπωνομάσ&αι έδίδαξε. <5ΐβ)
γέλως δέ δ 'Ισαάκ έρμηνεύεται, τό της έναρέτου χαράς έπαγόμενος σνμ-
βολον, ήν τοις θεοφιλέσι γέρας έξαίρετον δώσειν δ θεός έπήγγελται. δ δέ 80
τούτον παις 'Ισραήλ ήν μεν τό πριν τό τον 'Ιακώβ δνομα έπενψεγμένος,
ίο άντι δέ τον 'Ιακώβ δ θεός αντω τό τον 'Ισραήλ δνομα δωρεϊται, τόν άσκη-
τήν χαι τιρακτικόν έπί τόν θεωρητικόν /.ιεταστησάμενος. πτερνιστής 81
γάρ δ 'Ιακώβ ερμηνεύεται ώς τον αρετής έναθλών αγώνα' 'Ισραήλ δέ όρων b
θεόν, δποϊος άν ειη δ γνωστικός και θεωρητικός έν άνθρώπω νους. τΐ με 82
δει νυν τον πανσόφου Μωσέως ή των παρ' Έβραίοις Ιερών λόγων δια μυ-
15 ρ(ων άλλων την όρ&ότητα της των οίχείων δνομάτων θέσεως έξαπλοϋν,
μακροτέρας σχολής δεομένων των χατά τόν τόπον; αντίκα δή χαι των 88
πρώτων τής γραμματικής στοιχείων Έλληνες μεν ονκ άν ίχοιεν τάς έτνμολο-
γίας ειπείν, ουδ' αυτός γ' άν φαίη Πλάτων τόν λόγον ή τόν λογίαμον των
φωνηέντων ή των συμφώνων. Εβραίων δ' άν εϊποιεν παίδες τον τε 84
20 "Αλφα τήν αΐτίαν, δ παρ' αντοΐς καλείται "Αλφ, τοντο δέ σημαίνει 'μάθησιν'· c
και τό Βήτα, δπερ Βήθ φίλον αύτοϊς προσαγορεύειν, οϋτω δέ τόν 'οίκον'
όνομάζουσιν ώστε δηλονν τήν διάνοιαν 'μάθησις οίκου', ώσεί σαφέστερον
έλέγετο 'διδαχή τις καΐ μάθησις οίκσνομίας'. και τό Γάμμα δέ παρ' 85
αντοΐς χέχληται Γίμελ' οϋτω δέ τήν 'πλήρωσιν' όνομάζουσιν. εϊτ έπειδή
26 τάς δέλτους Δέλθ χαλοϋσι, τό τέταρτον στοιχεία» οϋτω τιροσεϊπον, δμοΰ

1-8 Plat. Crat. 397bo 8-18 β. Bd. I S. 374,24—S. 375,11 20—S. 19,2:
s. Bd. I S. 574, 12—15

BION(D)

2f. έγεννή&η Ο έτέ&η Pl. 4 Τοντό — πλειόνων] τοντο δ' αυτό BN |

πιστονται Ιερά Β 5 'Αβραάμ Β β τοντου πάίδα τόν] ix τούτου BN |
έπων. έδίδαξε] έπονομάαϋ-αι (βο) ήξίωσε Β 7f. ανμβ. in. Β 9 μεν ήν Β
10 <5έ < ND 1 ( + 4. Η.) | δ &εός αντω < BN | τοΰ* < BN | δωρεϊται] &εό&εν
λαμβάνει BN 10 f. άσχητιχόν Β 11 καΐ πραχτιχόν < Β 18 γνωστικός]
πρακτικός Β | έν άν&ρώπω] άν&ρώπων Β 14 ννν < BN | πανσόφου < BN |
ιερών λόγων ΙΟ λογίων (< Ιερ.) BN; vgl. S. 162, 13 15 τής όρ&ότητος ND 1
(verbess. 4. Η.) | έξ απλών I 16 τόν < Β | δή] δει Β 17 f. έτοιμο-
λογίας Ο 18 γ' < Β | φαΐην Ο 22 δηλονν] δοχοϋν Β 28 xai* — S. 19, 4
έπει] οΐμαι δέ δηλονν τήν τοϋ ϋεοϋ xal λόγου μέλλουσαν σάρχωσιν. ειρηται δέ που
(που < ND) xai περί των λοιπών γραμμάτων άλλαχοϋ πον. άλλά BN 24 έπειδή I
έπεί Ο
 Praepar. evang. X I β, 28—38 19

διά των δυο στοιχείων σημαίνοντες ώς δτι 'ή έγγραφος μά&ησις πλήρωσίς
έστι δέλτων'. επιών δέ τις και τά λοιπά της γραμματικής στοιχεία, 86
μετά τίνος αιτίας και λογισμού εϋροι äv Ικαστα παρ' αντοϊς ώνομασμένα, d
έπεί και των επτά φωνηέντων την έπι ταντό σνν&εσιν μιας τίνος άπορρή-
t τον προσηγορίας περιέχειν φασίν έκφώνησιν, ην διά τεσσάρων στοιχείων
παίδες 'Εβραίων σημειούμενοι επί της άνωτάτω τον ϋ-εον δυνάμεως κατα-
τάττονσιν, άλεκτόν τι τοις πολλοίς και απόρρητον τοϋτ5 είναι παις παρά
πατρός είληφότες. και των παρ' "Ελλησι δέ σοφών ονκ οίδ' όπά&εν 87
τις τοντο μαϋών ηνίξατο, ώδέ πη δι έπων φήσας'
10 I έπτά με φωνήεντα θεόν μέγαν άφθ-ιτον αΐνεΐ (520)
γράμματα, τόν πάντων άκάματον πατέρα,
είμΐ δ* έγώ πάντων χέλυς άφθιτος, ή τά λυρώδη
ήρμοσάμην δίνης ούρανίοιο μέλη.

εϋροις δ' άν και των λοιπών παρ' Έβραίοις στοιχείων, έπιστήσας έκάστω, 88
is τά σημαινόμενα· τοντο δέ ήδη καΐ διά των πρόσ&εν ήμΐν συνέστη, όπηνίκα

63. (das Tetragramm Gottes): s. Philo vit. Mos. II 116 (IV 227 Cohn-
WendJand): τετραγράμμστον δέ τοΰνομά φησιν ό θεολόγος είναι·, β. auch Eue.
3.31, 22 ff. und eclog. proph. I 2 (5, 1—7 Gaisford); I 3 (8,27—29; 9,18f.;
13, 12f. G.) ; I 7 (19, l l f . G.); I 11 (34, l l f . G.); I 12 (43, 19f. G.)
10-18 anonymes Epigramm 15 διά των πρόσ&εν: Bd. I S.674,11—S.575,14

BION(D)

1 ώς ότι auch S. 102, 23; dem. ev. I 2, 11 und VII 1, 110; eclog. proph.
I 21 (60, 13 Gaisford) und III 46 (156,15 G.) 4 έπΙ ταύτό I έπΙ τσντψ Ο in'
αύτό BN β άνωτάτω anscheinend aus -του Β 7 τι τοντο Ο (trotz τοντ') |
παίδες Β 8 προσειληφότες I | xal — 13 μέλη IN < BO »ff.: β. Giff. IV
383f. I τις Giff. denkt an den bei Athenaeus I 30 a und IX 376f sowie
bei Cie. div. I 50 erwähnten Historiker Agathocles (wenig wahrscheinlich)
10: den 7 Vokalen wurde Zauberkraft bei der Anrufung orientalischer
Gottheiten zugeschrieben, β. Kenyon, Greek Papyri in the British
Museum, I, London 1893, 80 (Pap. XLVI Z. 466ff.): θεός θεών, ό κύριος
των πνευμάτων, 6 άπλάνητος αΙών ιαωονηι, είσάκουσόν μου της φωνής· έπι-
καλοϋμαΐ σε τόν δυνάστην των θέων, ύφιβρεμέτα Ζεϋ, Ζεΰ τύραννε, αδαιναι κύριε
ιαωουηε . . .; andere Belege, in denen die 7 Vokale als Zauberzeichen verwendet
werden (bes. eine Inschrift vom Theater inMilet), bei A. Deissmann, Licht vom
Osten, 4. Auf ., Tübingen 1923, 394—396. Vgl. auch die Buchstaben- und
Zahlenspielerei in der von mir entdeckten Sibyllentheosophie (Wiener Stu-
dien 28 [ 1906] 46f.) 12 χέλνς usw.: die Sphärenharmonie, s. Maximus Tyr.
diss. XIII, 3 Hobein; Macrob. Sat. II 1 15 τοντο — S. 20, 5 διαπερωντα
< Β I όπηνίκα usw.: d. h. im 10. Buch
2·
 20 Eusebius

παρά βαρβάρων τά πάντα ώφελήσ&αι τούς "Ελληνας απεδείκνυμεν. πολ- 89

λήν δ' &ν τις καχαμά&οι, τήν 'Εβραίων γλωτταν πολυπραγμόνων, ονομάτων b
όρ&ότητα παρά τοις άνδράσι φερομένην, ετιεί και αυτό τοϋ παντός ε&νους
τό 7ΐροσηγοριχόν δνομα από τοϋ "Εβερ τό παρωνύμιον εϊληφε· σημαίνει δέ
6 το ντο τον 'διαπερώντα', έπεϊ και διάβασις και διαπερών τη 'Εβραίων φωνη
'"Εβερ' ονομάζεται. διδάσκει δέ δ λόγος περάν καΐ διαβαίνειν άπό των 40
τηδε έπι τά &εϊα μηδαμώς τε έναπομένειν καΐ ΐστασϋαι έπι τη των δρω-
μένων ^ άπό δέ τούτων έπι τά άφανη και αόρατα της περί τον των δλων ποιη- c
τοϋ τε και δημιουργού θεολογίας διαβαίνειν. ταύτη τοι τους ττρώτους μόνω
ίο τφ πανηγεμόνι καΐ αίτίω των δλων άνακειμένους ενσεβεία τε κα&αρφ καΐ
άλη&εΐ προσσνέχοντας 'Εβραίους έφώνουν, περατικούς τινας και διαβεβη-
κότας τη tiuxvoiq. τους τοιούσδε άποκαλοϋντες. τί με δει νϋν έπι πλεϊον 41
μηκύνειν τά πάντα συνάγοντα της των 'Εβραϊκών όνομάτων δρϋότητός τε
καΐ άκριβείας, τοϋ προβλήμαχος οικείας δεομένου πραγματείας; πλην ώς
15 έν τύπω φάναι, ήγοϋμαι και δια των λεχθέντων της παρ' 'Εβραίο ις λογικής d
διδασκαλίας τήν άπόδειξιν παρεσχηκέναι, εΐ δή κατά τον Πλάτωνα ου φαύ-
λων ήν ανδρών ουδέ των τυχόντων, αλλά σοφοϋ και διαλεκτικού τίνος νομο-
θέτου φύσιν όνομάτων οίκείαν τοις πράγμασιν ευρέσϋαι, οίος ήμΐν δ Μω-
σης καΐ τά 'Εβραίων άποδέδεικται λόγια, τί δή ούν μετά τά λογικά έπεται
20 ή τά φυσικά έπισκέφασ&ω, δπως ποτέ καΐ περί ταϋτα είχον 'Εβραίων παίδες;

5 3 . : s. Bd. I S. 373, löff.

BION(D)

1 άπεδειχνιίομεν Ο 2 γλωτταν I γλώασαν ON; s. oben zu S. 11, 10

8 όρΜτητι I 4 άπό δέ I | τό παρώννμον Bd. I S. 609, 16 β περάν B I N (da-
mit bereitet Eue. 11 περστιχούς vor) διαπεράν Ο 8 τά άόραια Ο 10 τε] τη Β
11 I hat wohl nicht προσανέχονται, sondern ebenfalls προσανέχοντας (mit
schlecht geschriebenem Schlußsigma) | περατιχονς: nach Philo migr. Ahr.
20 ( Π 272 Cohn-Wendland) 11 f. διαβεβ. —διανοίφ progredientes cogitatione
et mente: s. Wyttenbach, Animadvers. in Plut. Moralia, zu p. 31 e (Bd. V I
S. 271 seiner Ausgabe) IS με ΙΟ < B N | δει (so) aus δή Β | νϋν ΙΟ < B N ;
dieselbe Phrase oben S. 18, 13f. | £πΙ πλεϊον < B N 18 πάντα σννάγοντα
< BN I 'Εβραίων BN | τε < B N 14 τον προβλήματος — 20 ή] πλήν μετά
τήν παρ' αύτοις λογικήν διδασκαλίαν δεί B N (δεϊ übergeschrieben Ν 1 ) D 1 (τον
προβλ. — ή + D 3 a. R.) 14f. ώς — φάναι] ebenso oben S. 16, 25 und
S. 23, 11; s. zu jener Stelle 1» δή I < Ο 20 τα — παίδες] xal τά
έξης λέγειν Β
 Praepar. evang. X I 6, 38—41; 7, 1—5 21

η. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑ& ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

[ Και το τρίτον δέ μέρος της καθ·' 'Εβραίους φιλοσοφίας (τοντο δ' fp> τό 7 , 1
φναικόν, διαιρούμενον και παρ' αντοϊς εις τε την των νοητών και άσωμά- (62ΐ)
των έποτττείαν και εις την των αίσ&ητών φυσιολογίαν) οί κατά πάντα τέ-
5 λείοι τιροφηται βδεσάν τε και τοις οικείοις, δτε δή καιρός εκάλει, κσχεμί-
γνυον λόγοις, ον στοχασμοϊς και ϋνητής διανοίας ι .ιτηδεύσει μα&όντες b
ονδ' έπι διδασκάλοις άνδράσι σεμνννόμενοι, ϋεοφορήσει δε κρείττονος δυνά-
μεως και ϋείου πνεύματος έπυζνοία την γνώσιν άνατι&έντες. εν&εν 2
μνρία μεν αντοϊς περι των μελλόντων τε&έσπιστο, μνρία δέ περί της τοϋπαν-
ιο τός συστάσεως πεφυσιολόγητο, καΐ αΰ πάλιν μνρία περι ζώων φύσεως διεί-
ληπτο, πλείστα δέ δσα και περι φυτών τάϊς οίκείαις ίκαστος προφητείαις
καχαβέβλητο. Μωσής δέ και λί&ων δυνάμεις εύ μόλα έξεπιστάμενος 3
ού παρέργως έπι της τοϋ άρχιερέως στολής τη τούτα/ν κέχρητο c
και αυ πάλιν Σολομών, εί και τις άλλος, εν τη περι τούτων διοαιρέψαι φνσιο-
15 λογία προς της ϋείας μαρτυρεϊται γραφής, ώδε περιεχούσης' "ΚαΙ έλάλησε 4
Σολομών τρισχιλίας παραβολάς, και ήσαν ώδαί αύτοϋ πεντακισχίλιαι, και
έλάλησε περί των ξύλων, άπά της κέδρου της έν τ ω Λιβάνω και Ιως ύσσώ-
που της έκπορευομένης διά τοϋ τοίχου, καΐ έλάλησε περί των κτηνών καΐ περί
τών πετεινών καΐ περί τών ερπετών καΐ περί τών ιχθύων, καΐ παρεγίνοντο d
20 πάντες οί λαοί άκοϋσαι της σοφίας Σολομών καΐ παρά πάντων τών βασιλέων
της γης, δσοι ήκουσαν την σοφίαν αύτοϋ." έντεϋ&εν όρμώμενος και 5
6 τήν πανάρετον σοφίαν είς αύτοϋ 7ΐρόσωπον άνα&είς ίφη· "Αότ&ς γάρ μοι

12f. s. E x 28, 9 und 17—20 16-21 I. Reg 5, 12—14 22—S. 22, 6:

Sap 7, 17—21

Β (< diese Seite) ION(D)

1 Die Überschrift in ION; in Β fehlt das ganze Kapitel 5f. xtrce-

μίγννε ND 9 περί2 < I 10 πεφνσιολόγηται ND 1 (verbess. 4. Η.) | πάλιν
< ND 1 (übergeschrieben D 4 ) 12 χατεβέβλητο alle bisherigen Heraus-
geber 18 τη und στολή Ο | r f j < ND 1 ( + D4) | κέχρψο I (ο auf Ras.,
ausgebess. 1. Η.) χέχρηται ND 1 (verbess. 4. Η.) χέχρη Ο; m. Ε. sind alle Plus-
quamperf. von 9 τε&έσπιστο bis auf S. 22, 12 πεφυσιολόγητο in Perfekta zu
ändern (der Fehler infolge der Unterdrückung der Endung wie hier in Ο
entstanden), s. εϊρηται S. 22, 15 und τιεριειλήφασιν S. 22, 24 16 πεν-
τακισχ.] ,ε ND 17f. τον νσσώπου (aber της έχπορ.) I 18 περί1 < ND
19 περί2 < ND | παρεγίνοντο I παρεγένοντο ON 20 Σολομών Mras nach
Σολομών (so) L X X A Σολομών I Σολομώντος ND τοϋ Σολομώντος Ο Σαλωμών
L X X ® I παρά] περι ND 21 τήν σοφίαν ΙΟ της σοφίας ND
 22 Eusebius

έδωκε των δντων γνώσιν άψευδη, είδέναι σύστασιν κόσμου καΐ ένέργειαν στοι-
χείων, άρχήν καί τέλος καί μεσότητα χρόνων, τροπών άλλαγάς και μετα-
βολάς καιρών, ένιαυτοϋ κύκλους καί αστέρων θέσεις, φύσεις ζώων καί θυ-
μούς θηρίων, πνευμάτων βίας καί διαλογισμούς άνθρώπων, διαφοράς φυ-
8 τών καί δυνάμεις £ιζών δσα τέ έστι κρυπτά καί άφανη εγνων. | ή γάρ πάν- (622)
των τεχνϊτις έδίδαξέ με σοφία." πάλιν τε δ αυτός Σολομών την ρευ- 6
στην τών σωμάτοον ούσίαν φνσιολογών εν Έκκλησιαστη φηαι~ "Ματαιότης
ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης. τίς περίσσεια τω άνθρώπαι έν παντί
μόχθω αύτοΰ, ω μοχθεί υπό τον ήλιον;" καί επιλέγει' " Τ ί τό γεγονός; αυτό
ίο τό γενησόμενον· καί τί τό πεποιημένον; αΰτό τό ποιηθησόμενον. καί ούκ
Ιστι παν πρόσφατον υπό τόν ήλιον." ταΰτα γάρ αντώ και τα τοιαύτα 7
πεφνσιολόγητο περί της σωματικής ουσίας, εϋροις δ' &ν επιών και τούς b
άλλους 'Εβραίων σοφούς της δμοίας ούκ άμοιρους επιστήμης, φυτών γοϋν,
ώς εφην -ήδη 7ΐρότερον, μυρία καί ζάκον πέρι, χερσαίο/ν τε και ένυδρων, και
is προσέτι πτηνών φύσεως εϊρηται αύτοΐς. ναι μήν και περί τών έν ούρανώ 8
άστρων, έπει και Αρκτου και Πλειάδος Ώρίωνός τε και 'Αρκτούρσυ, δν
'Αρκτοφύλακα καί Βοώτην όνομάζειν "Ελλησι φίλον, μνήμη τις ούχ ή τυ-
χούσα τοις τών δηλονμένοτν έμφέρεται γράμμασιν. άλλα και τά περι συ- 9
στάσεως κόσμου τά τε περί της τοΰ παντός τροπής τε και αλλοιώσεως ψοχής c
20 τε περι ούσίας καί λογικών απάντων φύσεως δρωμένης τε καί αφανούς
δημιουργίας της τε κα&όλου προνοίας καί τούτων έτι πρότερον τά περί τοΰ
πρώτου τών δλων αΙτίου της τε τοΰ δευτέρου θεολογίας καί τών άλλων
τών διανοίφ μόνη ληπτών τούς λόγους καί τάς θεωρίας εϋ μόλα καί άκριβώς
περιειλήφασιν, ώς μή άν άμαρτέίν τούς μετά ταΰτα παρ' "Ελλησι τήν τού-
26 τών φύσιν άνηρεννηκότας πρεσβύταις οία νεωτέρους κατηκολου&ηκέναι
φάναι. ταΰτα μεν δή καί περί της τοΰ παντός φυσιολογίας, διχή δέ 10
καί τόν περί τούτων διαστειλάμενοι λόγον, τόν μεν περί τών αίσϋητών ούκ a

S. 21, 22—S. 22, 6: Sap 7, 17—21 7-9 Eccl 1, 2f. 9-11 ebd. 1, 9
14 πρότερον: S. 21, 10—12 16 "Αρχτου — 'Αρχτονρου: β. Hi 9, 9; 38, 31 f.

Β (< diese Seite) ION(D)

2 χρόνου ND 12 πεφυσιολόγηται ND 13 άλλους Ο1 aus δλλων |

'Εβραίους Ν (1. Η. aus -αίων) D 16 άστέρων ND 17 όνομ. "Ελλ. φ. ΙΟ
".Ελλ. φ. όν. ND 18 συγγράμμααιν Ο | rd ON < I 19 τε' < I 20 περί
ουσίας] περιουσίας I 23 μάλα < I 24 άμαρτεϊν: Subj. φάναι·. so da β die
Behauptung wohl nicht fehlgeht 26 πρεοβΰτας ND 27 τόν1 < Ν 1 ( +
2. Η.) D
 Praepar. evang. X I 7, 5—12; 8, 1 23

εις άκρον φοντο δειν είς τούς πολλούς έκφέρειν ουδέ γε τάς αιτίας της των
δντων φύσεως το δημώδες πλήθος έκδιδάσκειν, πλην δαον ijv άναγκαΐον
εϊδέναι, δτι γε μή άπηντομάτισται το πάν μη δ' είκή καΐ ώς έτυχεν έξ αλόγου
φοράς ύφέστηκεν, άγεται δ' ύφ' ήνιόχω ·θεοϋ λόγω και δυνάμει σοφίας
5 άρρητον διακνβερνάται. περί δε των νοητών, δτι μεν έστι και τίνα 11
δπη τε διατάξεως έχει δυνάμεως τε και διαφοράς, εϊρηται μεν και τάίς Ιεραΐς
βίβλοις έγκαταβέβληται εις έξάχουστόν τε τοις πάσι παραδέδοται, καϋ·'
δαον εϊδέναι χρην \ τους εύσεβείας μεταποιουμένους είς άνάληψιν ευλαβούς (623)
και σώφρονος βίου. τον δέ δη βαθίν και λεληϋότα περί τούτων λόγον έν 12
ίο άπορρήτοις ζητεϊν τε και διδάσκεσθαι κατελίμπανον τοις οϊοις τε τα τοιάδε
μνεϊσθαι. βραχέα δέ, ώς έν τύπω φάναι, εϋ άν εχοι και της τούτων διελθείν
εποπτείας τόν τε Πλάτωνα καν τούτω τά φίλα πεφρονηκότα τοϊς δήλουμέ-
νοις παραστήσαι.

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΩΝ ΝΟΗΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

is Ού μην αλλά και επί της των νοητών και ασωμάτων παιδεύσεώς τε 8 , 1
και θεωρίας τω πανσόφω Μωσεΐ και τοις 'Εβραίων προφήταις Πλάτων δ b
•θαυμάσιος έπηκολσυϋηκέναι δια των οικείων φωνών έστι δήλος, είτ" έξ
ακοής εις αυτόν ήκούσης μαθών (έπεί και συνίσταται παρ' Αίγυτπίοις τηνι-
κάδε τάς διατριβάς πεποιημένος, καθ' δν 'Εβραίοι της οικείας δεύτερον
20 άποπεσόντες γης Αίγυπτνοις έπεχωρίαζον, Περσών επικρατούντων) εϊτε c
και 7ΐαρ' έαντοϋ τη των πραγμάτων έπιβαλων φύσει εϊθ' δπωσοϋν υπό
τοΰ &εοϋ καταξιωθείς της γνώσεως. " Ό θε6ς γάρ αύτοΐς (φησίν)
έφανέρωσε. τά γάρ άόρατα αύτοϋ άπ6 κτίσεως κόσμου τοις ποιήμασι νοού-
μενα καθοραται ή τε άίδιος αύτοϋ δύναμις καΐ θειότης, εΕς τ6 είναι αυτούς
25 άναπολογήτους." μάθοις δ' äv τό είρημένον ώδέ πη διασκοπούμενος·

22-25 B m 1, 19f.

Β (ab 14) ION(D)

1 είς8 < Ο I τονς Ο < IN; τούς πολλούς = τό δημώδες πλήϋος im

folgenden 1 f. ουδέ — έκδιδάσκειν < I 8 ye Mras (δτι usw. führt das Vorher-
gehende näher aus) τε die Hss. β τε2 < I 8 c5j) < ND | iv I < ON
11 xal ώς ND; aber vgl. S. 16, 25 und 20,14f. 14 Die Überschrift in BION
15 &ι2] περί Steph. 17 έπηκολού&ηκεν BN | διά — δήλος < Β 20 έπιχωρί-
αζον I 22 τοΰ < BN | αύτοΐς (φησίν) I ~ BON 25 δ' < Β
 24 Eusebius

t'. ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΟΝΤΟΣ, ΜΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΟΣ

Μωσέως έν ταΐς Ιεροφαντίαις χρησμόν εκ τιροσώπσν τον ΰεον φήσαντος 9,1
" ' Ε γ ώ είμι ό ών. οδτως έρεΐς τοις υίοΐς 'Ισραήλ* Ό ών άπέσταλκέ με πρός d
ύμας" παρα&εμένον και τον ϋεόν άντικρνς μόνον δντα και τήσδε κυρίως
5 καΐ αρμοδίως ήξοωμένον της κλήσεως αποφηναμένον πάλιν τε αύ 2
Σολομώνος τιερι της των αισ&ητών καΐ σωματικών γενέσεως τε και φ&οράς
άνει\πόντος~ "Τί το γεγονός; αύτδ τό γενησόμενον και τί τό πεποιημενον; (524)
αυτό τό ποιηθησόμενον. και ούκ έστι παν ττρόσφατον ύπό τον ήλιον, δ λα-
λήσει καΐ έρεΐ* "Ιδε τοϋτο καινόν εστίν" ήδη γέγονεν έν τοις αίωσι τοις γενο-
ιο μένοις άπό έμπροσθεν ήμων·" τούτοις δέ και ήμών άχολον&ως είς δύο τό 8
παν διαιρούνταν, είς τε νοητόν και αίσ&ητόν, και τό μεν νοητόν άσώματον
και λογιχόν την φύσιν δψ&αρτόν τε και ά&άνατον είναι οριζομένων, τό δ'
αίσθητον έν ρύσει και φ&ορψ μεταβολή τε και τροπή της ουσίας ύπάρχειν,
πάντων δ' έπί μίαν άρχήν άνακεφαλαιουμένων, έν τε είναι τό άγένητον και τό b
is κυρίως και αλη&ώς δν δογματιζόντων, τό πάντων άσωμάτων te και σωμά-
των αίτιον ϋέα τίνα τρόπον ού μόνον την διάνοιαν, άλλα και τάς λέξεις 4
αντάς καΐ τά ρήματα της 'Εβραίων γραφής παραξέσας δ Πλάτων έξοικει-
ονται τά δόγμα, πλατύτερον ώδέ πη διασαφών
"Τί τό δν αεί, γένεσιν δέ ούκ έχον; καΐ τί τό γινόμενον μεν άεί, δν δέ
20 ούδέποτε; τό μέν δή νοήσει μετά λόγου περιληπτόν άεί κατά τά αυτά δν, τό
δέ αίσθ-ήσει άλόγω δοξαστόν γινόμενον καΐ άπολλύμενον, δντως δέ ουδέποτε c
ίν."
Τ
Αρ' ον σαφώς πέψηνεν ό θαυμάσιος τό μέν παρά Μωσεϊ φησαν λόγιον 5
"εγώ είμι ό ών" μεταποιήσας δια τον "τί τό δν άεί, γένεσιν δέ ούκ έχον;"

8£. Ex 3, 14 7-10 Eccl l.flf. 18-22 Plat. Tim. 27d—28a

(zitiert auch Eue. theoph. II 33); Thdrt. I I 33

BION(D)

1 Die Überschrift: Περί — Πλ. BN (β. S. 3, 15), Π. τ. δ. Ο, alles < I

& έν τ. Ιεροφαντίαις: etwa in seinen Beligionebüchern | φήσαντος] φήσαντα Β
β Σολομών ND (-ών) | των σωμ. καΐ των ata». Ο 7 τό» < Ν 1 ( + Ν1;
xal τί — 8 ποιη&ησ. < D) 10-16 konstr.: ήμων — διαιρονντων . . . xal . . •
όριζομένων ... ίν τε είναι — δογματιζόντων; zu dem von όριζομένων ab-
hängigen τό μέν — είναι, τό δ' — ύπάρχειν ist der genet, absol. πάντων δ' —
άνακεφαλαιουμένων (wobei aber alles auf einen Ursprung bezogen wird) eine
modale Bestimmung 10 τούτων I 12 ä<p&. τε xal dö. < Β 14 άγέν-
νητον Ο 19 γινόμενον IN Thdrt. γενόμενον BO γιγν. Ρ1. | <Μ» < Β 20f. τό
δέ αίσ&ήσει άλόγω (auch Thdrt.)] τό δ' αΰ δόξχι μετ' αία&ήαεως άλόγον PI.
24 διά τον] δι' αύτοϋ BN
 Praepar. evang. X I 9, 1—8 25

και τοντό γε λενκότερον διασαφήσας έν τω φάναι μηδ' άλλο είναι τό δν ή

τό ού σαρκός όφ&αλμοϊς όρώμενον, νω δέ χαταλαμβανόμενον. έρωτήσας
γονν τί τό δν, αυτός έαντω αποκρίνεται, λέγων "τό μεν δή νοήσει μετά d
λόγου περιληπτόν δν." τό δέ Σολομώντειον φησαν "τί τό γεγονός; β
5αύτό τό γενησόμενον και τί τό πεποιημένον; αυτό τό ποιηθησόμενον"
αντοϊς σχεδόν ρήμασι διερμηνενσας δήλος äv εϊη λέγων "τό 8' αίσθήσει
άλόγω δοξαστόν γινόμενον καΐ άπολλύμενον, δντως δέ ουδέποτε 6ν." οϊς
και επιφέρει'
"Ταϋτα γάρ πάντα μέρη χρόνου, τό ήν και έσται· ά δή φέροντες λανθά- 7
ίο νομεν επί την ά ίδιον ούσίαν, ουκ ορθώς. λέγομεν γάρ δή ώς ήν έστί τε καΐ
έσται. τη δέ τό έστι μόνον κατά τόν αληθή λόγον προσήκει' τό δέ ήν και τό
έσται περί τήν έν χρόνω γένεσιν οΰσαν πρέπει λέγεσθαι- κινήσεις γάρ έστον.
τό δέ άεί κατά τά αυτά έχον άκινήτως οδτε πρεσβύτερον οδτε νεώτερον προσ-
ήκει γίνεσθαι διά χρόνον | ουδέ γενέσθαι ποτέ ουδέ γεγονέναι νϋν ούδ* είσ- (626)
is αϋθις έσεσθαι τό παράπαν ούδ* δσα γένεσις τοις έν αίσθήσει φερομένοις προσ-
ήψεν, άλλα χρόνου ταΰτα, αίωνα μιμουμένου καΐ κατ' αριθμόν κυκλουμένου,
γέγονεν είδη. καΐ πρός τούτοις έτι τά τοιάδε, τό γεγονός είναι γεγονός καΐ τό
γιγνόμενον είναι γιγνόμενον έτι τε τό γενησόμενον είναι γενησόμενον."
Και Ινα γε μη τις ήμάς παρερμηνενειν ήγήσηται τάς τον φιλοσόφου 8
20 φωνάς, νπομνήμασι χρήσομαι τώνδε των λόγων τήν διήνοιαν έκφαίνονσι. b
πλείονς μεν οΰν είς τήν τοντων έπιβεβλήκασι ϋεωρίαν, έμοί δ' έξαρκεϊ τά
νϋν ανδρός έπιφανονς Νονμηνίον τον Πν&αγορείον παρα&έσ&αι λέξεις, άς
έν τω Περί τάγαθοϋ δεντέρω σνγγράμμαχι ωδέ τνη διέξεισιν

8-18 Plat. Tim. 37 e—38b 9 — 1 4 γίνεσβαι: Thdrt. I I 34

BION(D)

1 άλλον ND I τό δν είναι Β 2 ού < Β | όφ&. της σαρχ. Β 8 τό* —

δ
8 έπιφέρει < Β 4 ληπτόν ND 7 ων Ο (alles 1. Η.) » Γαΰτα] Τά τοιαντα
BN I γάρ ΙΟΝ Thdrt. < Β, δέ PI. | μέρη) μέχρι Ο (ρη Ο1) | τό ήν xal Ισται]
χαί τό τ' ήν τό τ' Ισται χρόνου γεγονότα είδη PI. 10 έστί] έτι Ο 11 προσήχει
λόγον Β I δέ1] δ' BN | xal τό] τό τ' PI. 12 οΰσαν (auch Thdrt.)] lovaav PL |
λέγ. πρέπει Ο | χίνησις ND 14 διά χρόνον ΙΟ διά των χρόνων Β διά τόν
χρόνον ND διά χρόνον PI. 15 ού<5'] ουδέ ON τε ουδέν PI.; ονδ' — προσήψεν
< Β 17 γέγονεν εΐ δή BON | τό1] τό τε PL 18 γινόμενον beidemal BN |
τε] δέ PL 19 γε μή «ς] μή τι γε Β 20 f. τώνδε — <5'] άπό πολλών
οϋν BN 21 f. τά νϋν — έπιφαν. < BN 28 δεντέρω < Β | δευτέρου συγ-
γράμματος ND I πη < BN
 26 Eusebius

ια'. ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΤΑΓΑΘΟΥ ΝΟΥΜΗΝΙΟΥ ΤΟΥ

ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ

"Φέρε ούν δση δύναμις εγγύτατα προς τό δν άναγώμεθα και λέγωμεν· 10,1
τό δν οδτε ποτέ ήν οδτε ποτέ μή γένηται, αλλ* έστιν άεΐ έν χρόνω ώρισμένω, c
5 τω ένεστώτι μόνω. τοϋτον μέν οδν τόν ενεστώτα εϊ τις έθέλει άνακαλεϊν 2
αίωνα, κάγώ συμβούλομαι* τόν δέ παρελθόντα χρόνον οϊεσθαι χρή ήμας
διαπεφευγότα ήδη διαπεφευγέναι άποδεδρακέναι τε εις τό είναι μηκέτι - δ τε d
αύ μέλλων εστί μέν ούδέπω, έπαγγέλλεται δέ οίός τε έσεσθαι ήξειν είς τό είναι.
οδκουν εικός έστιν ένί γε τρόπω νομίζειν τό δν ήτοι μή είναι ή μηκέτι ή 3
ίο μηδέπω, ώς τούτου γε ούτως λεγομένου έν γίνεταί τι έν τω λόγω μέγα άδύ\α-
τον, εΐναί τε όμοϋ ταύτόν και μή είναι. εί δέ οΰτως έχει, σχολή γ' αν άλλο 4
τι είναι δύναιτο, τοΰ δντος αύτοϋ μή δντος κατά αυτό τό δν. τό άρα αν άΐδιόν
τε βέβαιόν τε εστίν αεί κατά ταύτόν καί ταύτόν. ούδέ γέγονε μέν, έφθάρη
δέ ούδ5 έμεγεθύνατο μέν, έμειώθτ) δέ ούδέ μή <ν > έγένετό πω πλεΐον ή ελασ-
15 σον. καί μέν δή τά τε άλλα καί ούδέ τοπικώς κινηθήσεται· ούδέ γάρ 5
θέμις αύτω κιν7)θήναι, ούδέ μέν οπίσω ούδέ πρόσω, οδτε άνω ποτέ οδτε κάτω,
ούδ' είς δεξιά ούδ' είς αριστερά | μεταθεύσεταί ποτε τό δν οδτε περί τό μέ- (62β)

8—S. 27, 2: Numenius Περί τάγαΰοϋ I I . Β . : fr. 14 Leemans, fr. X I X

Thedinga (s. zu Bd. I S. 493, 19), fr. 9 Mullach (FPhG m 166)

BION(D)

l f . Die Überschrift in BION | τοϋ d (falsch!) ηερί I | τον äya&ov ND |

Ilei&aycfl' I 8 Φέρ' ND 4 άεΐ I < BON 5 μόνον Β (dieses *
Wort und τοϋτον μέν erneuert von Hand x) Ν | τοΰτο ND | έ&έλει (auch
D)] έ&έλοι Ν β συμβουλεύω BN | χρήν BN 7 [διατιεφευγότα] Thedinga |
ήδη] ή BN I δ τε — 11 Ιχει < Β 9 οΰκουν Vig. marg. ούχοϋν die Hss.
10 ώς ON ωστε I | γίγνεταΐ ON 11 καί — 13 ταύτόν1 ON (von σχολ. an
auch Β) < I ; vielleicht Personenwechsel (wie Leemans annimmt) bei 11 εί
und bei 12 τ6 δρα; daß die Schrift dialogisch war, folgt aus S. 381, 10 ff.,
bes. aus άλλ' ΙμοΙ S. 382, 7 | σχολή usw., d. h.: wenn es das absolute Sein
nickt gäbe, würde es auch sonst nichts geben 12 τον] τό Β 18 alel ON |
xal ταύτόν IN < BO | Punkt vor ούδέ Mras, xal ούδέ Steph. 14 έμεγε-
&ύνετο Dind. | μήν Thedinga, Mras {ούδέ μήν auch bei Eus., s. Bd. I S. 38, 2
und 40, 11) μή die Hss. | ή BON ούδέ I 16 xal μέν — χινη&ήσεται: es
wird sich sonst nicht und auch nicht örtlich bewegen | μέν\ μή Τ Mras 16 αύτά
BN I ot3<5<äl] ούτε Usener, Kleine Schriften I, Leipzig-Berlin 1912, 370 |
otfre"] ούδέ BON 17 oW 1 ] οΰτ" Usener | μεταϋεύσεταί IN μεταβήσεται Ο
μεταχε&ήσεται Steph., μετα&. — δν < Β
 Praepar. evang. X I 1 0 , 1—11 27

σον ποτε έαυτοΰ κινηθήσεται, άλλά μάλλον καΐ έστήξεται καΐ άραρός τε καΐ
έστηκός έσται κατά ταύτα έχον άεΐ καΐ ωσαύτως."
Και έξης με&' έτερα έπιλέγεί" β
"Τοσαΰτα μέν οδν μοι πρό όδοϋ. αυτός δ' ούκέτι σχηματισθήσομαι ούδ1
5 άγνοεΐν φήσω τό δνομα τοϋ ασωμάτου" και γαρ κινδυνεύει νϋν ήδη ήδιον
είναι ειπείν μάλλον ή μή ειπείν, καΐ δήτα λέγω τό δνομα αύτφ είναι τοϋτο τό b
πάλαι ζητούμενον. άλλά μή γελασάτω τις, έάν φώ τοϋ ασωμάτου είναι 7
δνομα ούσίαν καΐ δν. ή δέ αιτία τοϋ δντος όνόματός έστι τό μή γεγονέναι
μηδέ φθαρήσεσθαι μηδ' άλλην μήτε κίνησιν μηδεμίαν ένδέχεσθαι μήτε μετα-
ιο βολήν κρείττω ή φαύλην, είναι δέ άπλοϋν και άναλλοίωτον καΐ έν ιδέα; τ η
αύτη και μήτε έθελούσιον έξίστα'σθαι της ταύτότητος μήθ' ύφ' ετέρου προσ-
αναγκάζεσθαι. έφη δέ καΐ ό Πλάτων έν Κρατνλω τά ονόματα όμοιώ- 8
σει των πραγμάτων είναι αύτά επίθετα. "Εστω οδν καΐ δεδόχθω είναι τό δν c
άσώματον."
is EW νποκαταβάς έπιλέγεί' 9
" Τ ο δν είπον άσώματον, τοϋτο δέ είναι τό νοητόν. τά μέν οδν λεχθέντα,
δσα μνημονεύειν έστι μοι, τοιαύτα γοϋν ήν. τόν δ' έπιζητοϋντα λόγον έθέλω
παραμυθήσασθαι, τοσόνδε ύπειπών, 6τι ταϋτα τοΐς δόγμασι τοις Πλάτωνος
εί μή συμβαίνει, αλλ' ετέρου γε χρήν οϊεσθαί τίνος άνδρός μεγάλου, μέγα
20 δυναμένου, οίου Πυθαγόρου. λέγει γοϋν Πλάτων (φέρ' άναμνησθώ πώς 10
λέγει)' 'Τί τό δν άεί, γένεσιν δέ ούκ έχον; καΐ τί τό γινόμενον μέν, δν δέ ουδέ- d
ποτε; τό μέν δή νοήσει μετά λόγου περιληπτόν, τό δ* αδ δόξη μετά αίσθή-
σεως άλόγου δοξαστόν, γινόμενον καΐ άπολλύμενον, δντως δέ ουδέποτε δν.'
ήρετο γάρ δή, τί έστι τό δν, φάς αύτό άγένητον άναμφιλέκτως. γένεσιν 11
26 γάρ ούκ έφη είναι τ ω δντι* έτρέπετο γάρ άν τρεπόμενον δέ ούκ ήν άίδιον."

4-14 Numenius: fr. 15 Leemans, fr. X X Thedinga, fr. 9 Mullach (FPhG

I I I 166) 12f. vgl. Fiat. Crat. 430a und sonst 16-25 Numenius: fr. 16
Leemans, fr. X X I Thedinga, fr. 9 Mullach (a. a. O.) 21-28 Plat. Tim.
27 d—28a (von Eus. S. 24, 19—22 zitiert)

BION(D)

l f . xai3 — ίσται < Β 2 xal < BN 8 έξης < BN | έπιλίγει < BN

4 μοι < BN 5 xal — 9 φ&αρ. < Β 6 μάλλον είπεϊν Ο 8 ι} —
όνόματος: die Veranlassung, daß wir die Bezeichnung τό δν gebrauchen
9 ένδέχεσ&αι I δέχεσ»αι BON 10 xai* — 25 δν < Β 12 f. τά — έπί&ετα:
die Namen seien bloße (αντά) Zugaben zur Verährdichung (geistigen Vor-
stellung) der Dinge \ δμοιώσει] μειώσει ND 18 αντά έπί&ετα] άντεπίΰετα
Usener, Kl. Sehr. I 371 | bei "Εστω Personenwechsel, s. zu S. 26, 11 |
όεδάχ&ω] δεδόσϋω Steph. 17 τόν λόγον Vig.Not. 18 τοις* Ο τον I ; τοις
τον Πλ. δόγμασιν ND 19 τίνος < ND 22 περιληπτόν + άεί κατά ταύτα
δν PI. I μετ' ND 24 άγέννητον Ο 25 εί τρεπόμενον, ούκ ήν Β
 28 Eusebius

Είτα ύποβάς ψησιν 12

"Εί μέν δή τό δν πάντως πάντη άΐδιόν τέ έστι καΐ άτρεπτον και ουδαμώς
οΰδαμή έξιστάμενον έξ έαυτοϋ, μένει δέ κατά τά αύτά καί ωσαύτως Ιστηκε,
τοϋτο δήπου άν εϊη τό τη νοήσει μετά λόγου περιληπτόν. εί δέ τό σώμα 13
6 £εΐ καΐ φέρε|ται υπό της εΰθ-ύ μεταβολής, άποδιδράσκει καί ούκ έστιν. όθεν (527)
ού πολλή μανία μή ού τοϋτο είναι άόριστον, δόξη δέ μόνη δοξαστόν καί, ώς
φησι Πλάτων, γινόμενον καί άπολλύμενον, δντως δέ ούδέποτε δν;"
Ταϋτα μέν οϋν δ Νονμήνιος, όμοΰ τά Πλάτωνος και πολύ πρότερον τά 14
Μωσέως έπΐ τό σαφές διερμηνεύων, εΐκότως δητα είς αυτόν έκεΐνο τό λό-
ιο γιαν περιφέρεται, δι οϋ φάναι μνημονεύεται· "Τί γάρ έστι Πλάτων ή
Μωσης άττικίζων;"
Θέα δέ προς τούτοις εί μή τον παρόντα νοϋν έπι πλεϊον και δ Πλούταρ- 16
χος έξαπλών σνντρέχοι άν ταΐς τε προκειμέναις φωνάϊς των φιλοσόφων και b
ταϊς αΰ&ις 'Εβραίων κειμέναις έν έτέραις Φεολογίαις, δι' ών τατέ μέν είσά-
ΐί γεται λέγων δ χρηματίζων &εός· "Διότι εγώ κύριος ό θεός υμών καί ούκ
ήλλοίωμαι·" τοτέ δ' είς αυτόν άφορων ό προφήτης άποτείνεται, δτι 16
δή τά μέν δρατά πάντα τραπείη δν ποτε και μεταβλη&είη, "σύ δέ ό αύτός c
εί καί τά έτη σου ούκ έκλείψουσι." σκόπει γοϋν εί μή ώς έν προτάσει τοϋ
τε παρά ΜωσεΙ φήσαντος "εγώ είμι ό ών" και τοϋ "εγώ κύριος δ θεός
Μ ύμών καί ούκ ήλλοίωμαι" και τοϋ "σύ δέ ό αυτός εϊ" δόξαιάν δ Πλούταρχος έν
τω Περί τοϋ ΕΙ τοϋ έν Δελφοΐς τήν διάνοιαν ύφερμηνεύειν, τάδε λέγων
προς λέξιν

2-7 Numenius: fr. 17 Leemana, fr. Χ Χ Π Thedinga, fr. 9 Mullach (FPhG

m 167) lOf. s. Bd. I S. 493, 19f. (Clem.) 16f. Mal 3, 6 17f. Ps 101
(102), 28 1» Ex 3, 14

BION(D)

2 έστι < Β | xal1 < Β 8 οΰδαμή (auch D)] ούδαμά Ν | έξ < BN |

xard] xal BN1 (verbess. 2. Η.) D 4 λητιτόν Ο 6 φέρεται] φύεΐςεται Β |
εύϋύς Steph. | 50εν — 11 άττιχ. < Β β ού1 < Ο; Sinn: . . . daß das nicht
unbestimmbar usw. sein sollte (die Negation gilt auch für δοξ., γιν. und άπολλ.) |
είναι] είπεϊν Usener, Kl. Sehr. 1371 7; Giff. 8 oüv ON < I » σαφές
I σαφέστερον ON | διερμην.] δγων ND | αντό I | έκεΐνο δή ND 10 δι —
μνημον. < ND | τό τI ND 14 έτέραις BI* (geändert in -ροις, an-
scheinend von 1. Η.) Ν έτέροις Ο (trotz ϋεολογίαις) 16 ύμών ΒΙ (υ 1. Η.
auf Ras.) ON 20 ei < Β 21 EI] Τε Ο | ύφερμηνεύειν ΙΟ έφερμ. BN
 Praepar. evang. X I 10, 12—1β; 11, 1—β 29

φ'. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥ ΕΠΙΤΕΤΡΑΜΜΕΝΟΥ ΣΥΓΓΡΑΜ-

ΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΝ ΔΕΑΦΟΙΣ ΕΙ

" Ο δ τ ε ούν αριθμόν οδτε τάξιν οδτε σύνδεσμον οδτε άλλο των έλλιπών 1 1 , 1
μορίων ουδέν οίμαι τό γράμμα σημαίνειν άλλ* έστιν αυτοτελής τοϋ θεοί! προσ- d
5 αγόρευσις και προσφώνησις, άμα τω ρήματι τόν φθεγγόμενον εις έννοιαν
καθιστασα της τοϋ θεοΰ δυνάμεως. ό γαρ θεός Ικαστον ημών των έν- 2
ταϋθα προσιόντων οίον άσπαζόμενος προσαγορεύει τ ό γ ν ώ θ ι σ α υ τ ό ν , δ
τοϋ χ α ί ρ ε δ ή ούθέν μεϊόν έστιν* ημείς δέ πάλιν άμειβόμενοι τόν θεόν ε Ι φα-
μεν, ως άληθη καΐ άψευδή καΐ μόνην μόνω προσήκουσαν τήν τοϋ εΐ προσαγό-
ιο ρευσιν άποδιδόντες. ήμΐν μέν γαρ | δντως τοϋ είναι μέτεστιν ούδέν, άλλα 8
πασα θνητή φύσις έν μέσω φθοράς καΐ γενέσεως γενομένη φάσμα παρέχει (628)
καΐ δόκησιν άμυδράν καΐ άβέβαιον αύτης. άν δέ τήν διάνοιαν έπερείση 4
τις λαβέσθαι βουλέμενος, ώσπερ ή σφοδρά περίδραξις ύδατος τω πιέζειν καΐ
είς ταύτό συνάγειν διαρρέον άπόλλυσι τό περιλαμβανόμενον, ούτω των παθη-
15 των καΐ μεταβλητών έκάστου τήν άγαν ένάργειαν ό λόγος διώκων άποσφάλ-
λεται, τ η μέν είς τό γινόμενον αύτοϋ, τ η δέ εις τό φθειρόμενον, ούδενός λα- b
βέσθαι μένοντος ουδέ δντος δντως δυνάμενος. 'ποταμω γάρ ούκ έστιν 5
έμβήναι δίς τω αύτω' καθ' Ήράκλειτον ουδέ θνητης ούσίας δίς άψασθαι
κατά £ξιν, άλλ' όξύτητι και τάχει μεταβολής σκίδνησι και πάλιν συνάγει,
20 μάλλον δέ ουδέ πάλιν ούδέ δστερον, άλλ' άμα συνίσταται καΐ απολείπει καΐ
πρόσεισι καΐ άπεισιν. δθεν ούδέ είς τό είναι περαίνει τό γινόμενον αύτης, β
τω μηδέποτε λήγειν μηδ' Εστασθαι τήν γένεσιν, άλλ' άπό σπέρματος αεί μετα-
βάλλουσαν Ιμβρυον ποιεΐν, είτα βρέφος, είτα παϊδα, μειράκιον έφεξής, νεανί- ο

8 — S . 31, 20: Plut. de Ε apud Delphos 391 f — 3 9 3 b 1 7 f . vgl. Heracl. *

fr. 12 und 4 9 a Diels-Kranz (Fragm. d. Vorsokr.« I 164 und 161)

BION(D)

I f . Die Überschrift in B I O N | Περί τοϋ < B N 8 άρ. ούν Β 5 άμα

τ. όήματι I Plut. τ. 4· άμα ND, άμα < Ο, άμα — 6 δυνάμ. < Β β μέν
γάρ PI. I των < PI. Has. 7 προσιύντα PI. Hss. | olov < Β | τό] τω Vig.
marg. 7 f. δ — έστιν < Β 8 δή ούΰέν I δήπου&εν ON | μεϊόν < ON
8 f . εΐ ψαμεν I εϊπαμεν Ο εΐπομεν B N 9 ε Γ] είναι PI. 10 ήμΐν — 13 βουλ.
< Β I μέν γάρ ON PI. γάρ I 11 &νητή πάσα I | γεν. καΐ φδ. PI. 12 αύ-
της < Ο 12 f. έπερείογι τ«ς] έζιερείσης PL 13 τω] τό Β | xal vor 14 συνάγειν
PL Hss. 14f. πα&ητών xal μεταβλ.] παθημάτων {xal) μεχαβάντων PL Hss.
16 ένάργειαν 2 Hss. PI. ένέργειαν B I O N und die meisten Hss. PI. 17 μένον-
τος — δυνάμενος I D Ρ1. (δντως δντος); dasselbe, aber < δντος Ν ; δντος (statt
μένοντος) οΰτε δντως δυναμένου Ο; alles < Β | ποταμοϋ Ο 19 ίξιν I Ρ1.
δεϊξιν Β Ο &1ξιν Ν (a. R . 1. Η . κατά Ιξιν) D (0 getilgt) 20 οΰί^ 1 ] ού ON
21 είς τό είναι I < B O N 22 λέγειν I 23 ποιεΐν] έμποιείν I
30 Eusebius

σκον, άνδρα, πρεσβύτην, γέροντα, τάς πρώτας φθείρουσαν γενέσεις καΐ ηλικίας
ταΐς έπιγινομέναις. άλλ' ημείς ένα φοβούμεθα γελοίως θάνατον, ήδη 7
τοσούτους τεθνηκότες καΐ θνήσκοντες. ού γαρ μόνον, ώς 'Ηράκλειτος έλεγε,
'πυρός θάνατος αέρι γένεσις', άλλ' έτι σαφέστερον έπ' αυτών η μ ώ ν φθείρεται
μέν ό ακμάζων γενομένου γέροντος, έφθάρη δέ ό νέος είς τόν άκμάζοντα και
ό παις είς τόν νέον, είς δέ τόν παΐδα τό νήπιον, ό δέ χθές είς τόν σήμερον τέθνη-
κεν, ό δέ σήμερον είς τόν αδριον μένει δέ ούδέ εις ούδέ έστιν είς, άλλά γινόμεθα d
πολλοί, περί έν τι φάντασμα και κοινόν έκμαγεϊον υλης περιελαυνομένης καΐ
όλισθαινούσης. έπεί πώς οί αυτοί μένοντες έτέροις χαίρομεν νϋν, έτέροις 8
πρότερον, τάναντία φιλοϋμεν καΐ μισοϋμεν καΐ θαυμάζομεν καΐ ψέγομεν,
άλλοις χρώμεθα λόγοις, άλλοις πάθεσιν, ουκ είδος, ού μορφήν, ού διάνοιαν
έτι την αύτήν έχοντες; οδτε γαρ άνευ μεταβολής έτερα πάσχειν εικός 9
οδτε μεταβάλλων ό αύτός 5ν εϊη. εί δέ ό αύτός ούκ έστιν, ούδ' έστιν άλλ'
<ή> έκ τοϋ αύτόν μεταβάλλειν, γινόμενος έτερος έξ έτερου" ψεύ|δεται δέ ή (529)
αϊσθησις άγνοία τοϋ δντος είναι τό φαινόμενον. τί ούν δντως δν έστιν; τό 10
άΐδιον καΐ άγένητον και άφθαρτον, ώ χρόνος ούδείς μεταβολήν επάγει, κινη-
τόν γάρ τι καΐ κινουμένη συμφανταζόμενον ύλη καΐ ρέον αίεΐ καΐ μή στέγον
ώσπερ άγγεϊον φθοράς καΐ γενέσεως ό χρόνος, οδ δή τί) μέν έπειτα καΐ τί)
πρότερον καΐ τί> έσται λεγόμενον και τό γέγονεν αύτόθεν έξομολόγησίς έστι

S. 29, 3—S. 31, 2 0 : Plut. de Ε apud Delphos 391 f — 3 9 3 b 4 Heraol.

fr. 76 Diele-Kranz (Fragm. d. Vorsokr.· I 168) 1 5 f . τί — έπάγει: a. T h d r t .
I I 108

BION(D)

1 είτ άνδρα PI. | φθείρουσαν PI. -σα die Hss. 2 έπιγενομέναις ΓΝ

2 f. ήδη τοσούτους τεθνηκότες Β PI. ήδη τοα. γε τεθν. ND (-τας), ήδη πολλούς
άποτεθνηχότες Ο πολλούς ήδη άποτεθν. I | και θνήσκοντες I PI. < BON 4 Zu
'πυρός — γένεαις' in I (a. R . ) : xal άέρι θάνατος ϋδατι γένεσις \ γένεαις + χαΐ
άέρος θάνατος ϋδατι γένεαις PI. | hi] lent ND | ήμών] ή δι' ών ein Teil der Hss.
PL, die meisten aber ϊδοις äv 7 τόν] τήν I | αΰριον άποθνήσχει PI. | ουδέ
βίς] ούδείς PI. 8 τι < PI. Hss. 8 οί ό' Β 10 μισοϋμεν και φιλ.
Ο I xal1] ή PL Hss. 11 <5λλο4ς δέ χρ. fast alle Hss. Ρ1. 18 <5v εϊη]
έστιν PI. | οι5<5'] ούχ Β 18 f. άλλ' <rj Mras> £x — μεταβάλλειν (wenn er aber nicht
derselbe ist, hat er nur eine aus seinem stetigen Wandel hervorgehende Existenz)]
άμα τοϋτο αυτό μεταβάλλει Ρ1. Hss., άλλά τοντ' αυτό μεταβάλλει nach Emperius
Bernardakis und Pohlenz.Sieveking 14 έτερος < Β 15 τοϋ δντως ND,
δντος < Β | τό δντως φαιν. Β | τί — S. 31, 8 ουννέμησιν < Β 16 άγέννητον Ο |
ουδείς μεταβολήν] μεταβ. ούδέ είς Ρ1. 17 τι < ON | και1 Ρ1. ή (und
κινουμένη sowie ϋλη) ΙΟΝ | συμφανταζόμενον I Ρ1. σνμφανταζομένη Ο φαντα-
ζόμενον ND | αΐεΐ xal ΙΟ έοιχε ND 18 οδ δή ND έξ οδ δή I οδ Ο οδ γε δή
die meisten Hss. Ρ1. 19 τό 3 < ND | γέγονεν αύτόθεν (= ohne weiteres·.
zu έξομ. έστι) I Ρ1. γεγονέναί πόθεν ON | έστι < ON
 Praepar. evang. X I 11, β—16; 12, 1 31

τοϋ μή δντος. τό γάρ έν τω είναι μηδέποτε γεγονός ή πεπαυμένον 11

ήδη τοϋ είναι λέγειν ώς έστιν, εΰηθες και άτοπον, έν φ δέ μάλιστα την νόη-
σιν έπερείδοντες τοϋ χρόνου τό έ ν έ σ τ η κ ε και τό π ά ρ ε σ τ ι και τό νΰν φθεγ- b
γόμεθα, τοΰτ' αυ πάλιν έκδυόμενος ό λόγος άπόλλυσιν. έκθ-λίβεται γάρ 12
6 εις τό μέλλον καΐ τό παρωχημένον, ώσπερ αύγή βουλομένοις ίδεϊν, έξ ανάγ-
κης διιστάμενον. εί δέ ταύτά τω μετροϋντι πέπονθεν ή μετρουμένη φύσις,
ούδέ αύτη μένον ούδέ δν έστι, άλλα γινομένη και φθειρομένη κατά την προς
τον χρόνον συννέμησιν. δθεν ούδέν τοιοΰτον έστιν έπί τοϋ δντος λέγειν 13
ώς ήν ή Ισται - ταϋτα γάρ έγκλίσεις τινές και μεταβάσεις και παραλλάξεις c
ίο τοϋ μένειν έν τω είναι μη πεφυκότος. άλλ' έ σ τ ι ν ό θεός, εί χρή φάναι, καΐ 14
έστι κατ' ούδένα χρόνον, άλλάκατά τόν αιώνα τόν άκίνητον και άχρονον και άνέγ-
κλιτον και οδ πρότερον ούδέν έστιν ούδέ ύστερον ούδέ μέλλον ούδέ παρωχημένον
ούδέ πρεσβύτερον ούδέ νεώτερον άλλ' εις ών ένί τφ νΰν τό άεί πεπλή-
ρωκε" και μόνον έστί τό κατ* αύτό δντως δν, ού γεγονός ούδέ έσόμενον ούδέ
15 άρξάμενον ούδέ παυσόμενον. ούτως ουν αύτό δει σεβομένους άσπάζε- 16
σθαι καΐ προσαγορεύειν ή και νή Δ ί \ ώς ένιοι των παλαιών, 'εί 2ν.' ού γάρ
πολλά τό θεΐόν έστιν ώς ημών έκαστος, έκ μυρίων διαφορών έν πάθεσι γινο- d
μένων άθροισμα παντοδαπόν καΐ πανηγυρικόν μεμιγμένον· άλλ* έν είναι δει
τό δν, ώσπερ δν τό έν" ή δέ έτερότης, διαφορά τοϋ δντος, είς γένεσιν έξίσταται
20 τοϋ μή δντος."

ιγ'. ΟΤΙ ΑΡΡΗΤΟΝ ΤΟ ΘΕΙΟΝ

Μωσέως και των παρ' Έβραίοις τιροφητών απάντων άρρητον είναι | 1 2 , 1

τό ΰεϊον διδασκόντων xal της άρρητον προσηγορίας το σνμβολον δια της (Μ0)

S. 29, 3 — S . 31, 2 0 : Plut. de Ε apud Delphos 3 9 1 f — 3 9 3 b

BION(D)

1 (τό) μηδέπω Ρ1. 2 άτοπον] άπονον Ο | έν < PL 4 ίχόνό-

μενος I έχλνόμενος ON άγαν έχδνόμενος Ρ1. Hss. | λόγος] χρόνος ON
6 ώσπερ — Ιδειν (gemeint ist die Brechung der ins Auge tretenden Strahlen)
I Pl. < ON | αύγή] άχμή Pl. Hss. β διιστάμενον I Ρ1. < ON 7 ούδέ.
αύτ»)] ούδέν αύτής Ρ1. | και φύειρ. < ON; γιγνόμενα πάντα xal φ&ειρόμενα PL ι
8 ούδέν (ούδέ B N ) τοιούτον] ούδ' δαιόν Ρ1. 9 ήν — γάρ I PL εί μή
ταύτα ίσται B O N | τινές είσι Ρ1. 10 dAA'] xai BN | el < Ρ1. Hss.
18 είς ών ένί I PL εισω μένειν (μένει Ο) έν BON | ννν και BON 14 χατ'
αύτό BON χατ' αύτύν I χατά τούτον die meisten Hss. Ρ1. | οΰ] ούδέ I 16 <5εί]
δή BN 1β προσαγορεύειν] προσε&ίζειν PL | νή — & < Β | γάρ < Β
17 διαφορών BON Plut. < I 17 f. γινόμενον BN 18 πανηγυρικώς Plut. |
ίν I Plut. < BON 19 δν τό < B O I iv, &> IN | ή] εί I 21 Die Überschrift
in B I O N 22 απάντων προφητ. Ο 28 της άρρ. προσηγορίας: s. S. 19, 4 ff.
und S. 34, 16f.
 32 Eusebius

παρ' αντοΐς άνεκφοανήτου σημειώσεως νποφαινόντων, τούτοις και δ Πλά-

των σνμφώνως αντοΐς ρήμασιν έν rfj μεγάλη 'Επιστολή οΐά φησιν άκουε-
" 'Ρητόν γάρ ουδαμώς εστίν ώς άλλα μαθήματα, αλλ' έκ πολλής συνου- 2
σίας γιγνομένης περί τό πράγμα αύτό και τοϋ συζήν εξαίφνης οϊον άπό πυρός
6 πηδήσαντος έξαφθέν φως τη ψυχη γενόμενον αύτό εαυτό ήδη τρέφει."
Kai τάδε δέ τοϋ φωτός τό παράδειγμα τιρολαβών άλλος 'Εβραίων προ-
φήτης παρέστησεν ειπών- "'Εσημειώθη έφ' ή μας το φως τοϋ προσώπου b
σου, κύριε." καΐ άλλος πάλιν " Έ ν τω φωτί σου όψόμε&α φως."

ιδ'. ΟΤΙ ΘΕΟΣ ΕΙΣ ΕΣΤΙ ΜΟΝΟΣ

ω Μωσέως τιερί τον των δλων ·&εοϋ φήσαντος- ""Ακουε, 'Ισραήλ, κύριος ό 13,1
θεός ήμων, κύριος είς έστι," πάλιν δ ΠΙΑχων τούτω συντρέχων ίνα &εόν c
είναι ώς xal ούρανόν ίνα διδάσκει, ώδέ 7τη λέγων έν Τιμαίω"
"Πότερον ούν όρθως Ινα ούρανόν προσειρήκαμεν ή πολλούς καΐ άπεί- 2
ρους λέγειν ήν όρ&ότερον; ένα, εϊπερ κατά τό παράδειγμα δεδημιουργημένος
16 έσται. τό γάρ περιέχον πάντα, όπόσα νοητά ζωα, μεθ* έτέρου δεύτερον ούκ
άν ποτε είη."
Δήλος δέ έστιν ίνα &εόν είδώς, ει και συνή&ως "Ελλησι ττ} των πλειό- 8
νων εϊω&ε χρησ&αι προσηγορία, καΐ από της προς Διονύσιον ' Επιστολής
έν fj σύμβολα διδούς των τε δια σπουδής αντω γραφομένων έπιστολών και d
so των άλλως άπερριμμένων, των μέν μηδέν έχουσών σπουδαϊον σημεΐον τό
των Φεων άνομα πρστάξειν ίψησε, των δέ πεφροντισμένως αντω συνταττομέ-
νων τό τον &εοϋ. λέγει δ' οϋν ώδε καχά λέξιν
"Περί δέ δή τοϋ ξυμβόλου τοϋ περί τάς έπιστολάς, δσας τε άν έπιστέλλω 4
σπουδή και δσας μή, οϊμαι μέν σε μεμνησθαι, δμως δ' έννόει καΐ σφόδρα

8-6 Plat. ep. VII 341 c d 7f. Ps 4, 7 8 Ps 35 (3β), 10 10f. Dtn β, 4

18-16 Plat. Tim. 3 1 a ; aus Eus. (bis 15 Ισται) Thdrt. IV 4» 28—S. 33, 3 :
Plat. ep. Χ Ι Π 363b; aus Eus. Thdrt. I I 40

BION(t))

2 αύτοίς £ήμ. < Β £u 8 in I (a. R.): έκ της έπιστολής Πλάτωνος

6 iv xjj Plat. 9 Die Überschrift in BON; in I nach 10 φήσαντος (es
folgt "Ακουε) - 18 Πράτερον BN | είρήχαμεν Ο 15 τό — 22 λέξιν < Β
18 Διάνυσαν Ν1 (verbess. 2. Η.) D1 (verbess. 4. Η.) 19 αυτών ND 21 προσ-
τάξειν I 28 δή < Β 24 δσας] δσας äv PI. | δέ νόει Β | σφόδρα] πάνυ PL
< Thdrt.
 Praepar. evang. X I 12, 1—2; 13, 1—7 33

πρόσεχε τον νουν πολλοί γαρ οί κελεύοντες γράφειν, ούς ού ράδιον φανερώς
διωθεΐσθαι. της μέν ούν σπουδβϊίας έπιστολής ό θεός άρχει, θεοί δέ της
ήττον."
Διαρρήδην δέ ό αυτός δμολογεΐ έκ παλαιών τό περί τοϋ Φεοϋ | δόγμα 6
5 μεμα&ηκέναι, λέγων έν τοϊς Νόμοις· (531)
" Ό μεν δη θεός, ώς καΐ ό παλαιός λόγος, άρχήν καΐ τελευτήν καΐ μέσα
των όντων άπάντων έχων, ευθεία περαίνει κατά φύσιν περιπορευόμενος. τω
δ' αίεί ξυνέπεται δίκη, των άπολειπομένων τοϋ θείου νόμου τιμωρός" ής ό
μέν εύδαιμονήσειν μέλλων έχόμενος ξυνέπεται ταπεινός καΐ κεκοσμημένος* εί δέ
ίο τις εξαρθείς υπό μεγαλοΛιχίας ή χρήμασιν έπαιρόμενος ή τιμαϊς ή καΐ σώ-
ματος εύμορφία άμα νεότητι καΐ άνοία φλέγεται τήν ψυχήν μεθ' ύβρεως, ώς
δη οδτε άρχοντος οδτε τινός ήγεμόνος δεόμενος, άλλά καΐ άλλοις ικανός ών b
ήγεϊσθαι, καταλείπεται έρημος θεοϋ, καταλειφθείς δέ καΐ έτι άλλους τοιού-
τους προσλαβών σκιρτά ταράττων πάντα άμα καΐ πολλοίς τισιν έδοξεν είναί
15 τις, μετά δέ χρόνον ού πολύν ύποσχών τιμωρίαν ού μεμπτήν τη δίκη έαυτόν
τε καΐ οίκον καΐ πόλιν άρδην άνάστατον έποίησε."
Ταϋτα δ Πλάτων, σύ δέ γε τω " ό μέν δή θεός άρχήν καΐ τελευτήν καΐ β
μέσα των δντων άπάντων έχων" παρά&ες από της 'Εβραίων προφητείας
τό "έγώ θεός πρώτος καΐ έγώ μετά ταϋτα," τω δε "ευθεία περαίνει κατά ο
20 φύσιν έπιπορευόμενος" τό "εύθύτητας είδε τό πρόσωπον αύτοϋ"· καΐ 1
προς τό "τω & αίεί ξυνέπεται δίκη των άπολειπομένων τοϋ θείου νόμου
τιμωρός" σνγκρινον τό "δίκαιος κύριος καΐ δικαιοσύνας ήγάτυησε" καΐ τό

β -16 Plat. leg. 715e—716b (bis 7 περιπορενόμενος indirekt gegeben

S. 366, 4—β; bis 8 τιμωρός auch theoph. I I 44); aus Eus. Thdrt. V I 2 6
19 Ies 41,4 20 und 22 Ps 10 (11), 7

BION(D)

1 χελεύοντες] xal λέγοντες BN 2 οϋν (auch Thdrt.)] γαρ PL | 6 < PI.

4 δ' BON | ix παλαιών < BN | τοϋ < BN β ώς (auch Thdrt.)]
ωαπερ PI. \ άρχήν τε PI. 7 εύΰεΐφ PI. εϋδέα ΙΟ (auch einige Has. Thdrt.)
εύ&εϊα ND (vgl. S. 356, 5); εύ&. — 18 Ιχων < Β 8 άεΐ PI. Thdrt. » xal
ON Thdrt. PI. < I (hat es aber S. 34, 3) | εί] 6 PI. Hss. Thdrt. 11 εύμορ-
φίαν I 11 f. ώς δή Mras ώς δί die Hss. ώς δή γε Thdrt. ώς PI. ώστε
Steph. 18 χαταληφ&είς I 14 &μά\ όμαϋ Ν (a. Β . δμα 1. Η.) D
19 xal έγώ] έγώ xal I | εν&εϊα BN εν&έα ΙΟ; β. 7 20 έπιπορενάμενος]
aber 7 mit Plato περιπορευόμενος 20 f. xal — δίχη < Β 21 τό] τώ Ο |
δ' < I I των] τών δ' Β 22 -σερ ND
Uras, Eusebius II 3
 34 Eusebius

"έμοί έκδίκησις, έγώ άνταποδώσω, λέγει κύριος" και τό "διότι έκδικος

κύριος και άνταποδίδωσι τοις περισσώς ποιοϋσιν ύπερηφανίαν" τω δέ "ής
ό εύδαιμονήσειν μέλλων έχόμενος ξυνέπεται ταπεινός και κεκοσμημένος" d
έπόμενόν έστι τό "οπίσω κυρίου τοϋ θεοϋ σου πορεύση·" τω δέ "6 δ* 8
5 έξαρθείς υπό μεγαλαυχίας καταλείπεται έρημος θεοϋ" τό "ό θεός ύπερ-
ηφάνοις άντιτάσσεται, ταπεινοϊς δέ δίδωσι χάριν" και "χαρμονή δέ άσεβων
πτώμα έξαίσιον." ταϋτα μέν ούν από μυρίων σμικρά περι τοϋ έπι πάντων
ϋεοϋ. ϋέα δέ και τά περι τον δεύτερον αίτιου·

ιε'. ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΑΙΤΙΟΥ

ίο Τά μεν δη περι τοϋ πρώτου των δλων αίτιου το ντον ήμϊν άνωμολο-14,1
γήσϋω τον \ τρόπον, έπίσκεψαι δέ και τά περι τοϋ δευτέρου, δν δή ϋεοϋ (532)
λόγον και &εόν έκ ϋεοϋ είναι τά 'Εβραίων παιδεύει λόγια, κα&άπερ και ημείς
αυτοί ΰεολογεϊν δεδιδάγμε&α. δ μέν οΰν Μωσης διαρρήδην δύο θεολογεί 2
κυρίους, έν οϊς φησί' "Και έβρεξε κύριος παρά κυρίου πϋρ καΐ θείον έπι
is την των άσεβων πόλιν," εν&α συνή&ως έπϊ των δύο την δμοίαν των παρ'
Έβραίοις χαρακτήρων έποιήσατο παρά&εσιν αΰτη δέ έστιν ή δια των τεσσά- b
ρων στοιχείων άνεκφώνητος παρ' αύτοϊς ·&εολογία. τούτω δέ και Δαβίδ, 3
άλλος προψήτης δμον και βασιλεύς 'Εβραίων, σννφδων φησίν "ΕΙπεν ό
κύριος τω κυρίω μου- κάθου έκ δεξιών μου," τον μέν άνωτάτω &εόν διά
20 τοϋ πρώτον κυρίου, τον δέ τούτου δεύτερον διά της δευτέρας ύποφήνας
προσηγορίας, τίνι γαρ άλλω Φέμις ύτιονοεϊν τά δεξιΛ της άγεννήτου Φεότη-
τος παραχωρεΐσ&αι ή μόνω τω περί οϋ δ λόγος; δν ό αυτός προφήτης 4
έν έτέροις λευκότερον διασαφεί Λόγον τοϋ Πατρός δημιουργικόν των δλων c

1 Rm 12, 19 (vgl. Dtn 32, 36) If. I. These 4, 6 + Ps 30 (31), 24 4 Dtn

13, 6 6f. I. Ptr 5, 5 = lac 4, 6 = Prov 3, 34 6f. Hi 20, 5 14f. Gen
19, 24 18f. Ps 109 (110), 1

BION(D)

1 δώ N D 1 (τι + 4. Η.) 1 f. κύριος bedικος I 4 ίπόμ- έστι hier I , nach

πόρευα?) BON | τ φ ] τό Β | δ' < B N 8 nach αίτιου + οία τή διανοίφ είσίν BN
9 Die Überschrift in BION 10f. άνωμολογήσ&ω I άνομολογείσΰω Ο
εϊρτμαι N D εΐρητο Β 11 έπίσκεψαι] θέα (aus 8) BN 14 πϋρ παρά κυρίου
πϋρ (es folgt καΐ &.) Β 16f. s. S. 19, 6—7 und S. 31, 23f. 16 <5' έστίν
BON 17 τοϋτο Β | Δαβίδ I ό Δ. BON 18 άλλος < B N D 1 ( + 4. Η.) |
όμοΰ < Ο Ι 'Εβραίων hier I , vor προφ. Ο 'Ιουδαίων (nach βασ.) N D 1 ('Εβραίων
4. Η.) < Β I συνόδων φησίν] συνάδει B N 20 διά της τοϋ β Β | άπο-
φήνας N D 21 δλλο BN | διά της I | άγεννήτου Β Ι Ο άγενήτου N D 28 τοϋ
< N D 1 ( + 4. Η.) I δημιουργικόν Ι Ο δημιουργόν N D δημ. — S. 35, 1 &εο-
λογ. < Β
 Praepar. evang. X I 13, 7—8; 14, 1—10 35

υφιστάμενος είναι τον ·&εολογονμενον, έν οϊς φησι~ " Τ ώ λόγω κυρίου οί ουρα-
νοί έστερεώθησαν." και σωτήρα δε τον αντον των δεομένων της παρ' 5
αυτόν θεραπείας εισάγει, λέγων "'Απέστειλε τόν λόγον αύτοϋ, καΐ ίάσατο
αυτούς." καΐ ο τούτου δέ παις δμοΰ και διάδοχος Σολομών, έτέρφ β
5 προσρήματι την αυτήν παριστάς διάνοιαν, άντι λόγου σοφίαν ειπών, τάδε ώς
εξ αυτής προσώπου διέξεισιν " Έ γ ώ ή σοφία κατεσκήνωσα βουλήν, 7
καί γνώσιν καί εννοιαν έγώ έπεκαλεσάμην." εΐϋ·' έξης Επιλέγει' "Κύριος d
έκτισέ με άρχήν όδών αύτοϋ είς έργα αύτοϋ- προ τοΰ αίώνος έθεμελίωσέ
με, έν άρχη προ τοΰ την γην ποιήσαι, πρό τοΰ δρη έδρασθηναι" πρό δέ πάν-
ιο των βουνών γέννα με. ήνίκα ήτοίμαζε τδν ούρανόν, συμπαρήμην αύτώ."
τοΰ δ' αύτοϋ πάλιν καί τάδε εστίν " Ό θεός έν τ η σοφία έθεμελίωσε την 8
γην, ήτοίμασε δέ ούρανούς έν φρονήσει." έτι δέ και τάδε λέγεται είναι τοΰ
αύτοϋ· ""Οσα εστί κρυπτά καί έμφανη Ιγνων ή γάρ πάντων τεχνϊτις
έδίδαξέ με σοφία." εϊτ έπιλέγεϊ " Τ ί δέ έστι σοφία καί πώς έγένετο, 9
15 άπαγγελώ καί ούκ αποκρύψω ύμΐν μυστήρια, άλλ' έξ άρχής γενέσεως εξ-
ιχνιάσω." και έξης διασαφεί τά τοιάδε· " " Ε σ τ ί γάρ αυτη πνεΰμα νοερόν, 10
άγιον, μονογενές, πολυμερές, λεπτόν, εύκίνητον, τρανόν, άμόλυντον, παντο-
δύναμον, πανεπίσκοπον καί δια πάντων χωροϋν πνευμάτων νοερών, κα-
θαρών, λεπτότατων. | πάσης γάρ κινήσεως κινητικώτερον σοφία, διήκει (683)
20 δέ καί χωρεί διά πάντων διά τήν καθαρότητα, άτμίς γάρ έστι της τοΰ θεοΰ
δυνάμεως καί άπόρροια της τοΰ παντοκράτορος δόξης ειλικρινής, διά τοϋτο
ούδέν μεμολυσμένον είς αύτήν παρεμπίπτει. άπαύγασμα γάρ έστι φωτός
άΐδίου καί Ισοπτρον άκηλίδιοτον της τοΰ θεοϋ ενεργείας καί είκών της άγα-
θύτητος αύτοϋ. διατείνει δέ άπ£> πέρατος εις πέρας εύρώστως καί διοικεί τά
ίδ πάντα χρηστώς." ταϋτα μεν ή γραφή, τήν δέ τοϋ δόγματος διάνοιαν Φίλων b.
«5 'Εβραίος λενκότερον έρμψεύων τούτον παρίστησι τον τρόπον

I f . Ps 32 (33), 6 8f. ebd. 106 (107), 20 6f. Prov 8, 12 7-10 ebd.

8, 22—25 und 27 l l f . ebd. 3, 19 18f. Sap 7, 21 14-1β ebd. β, 22
16-25 ebd. 7, 22—26 und 8, 1

BION(D)

4 δέ < Β I δμοΰ xal δ. < B N | έτέρφ — 11 έστίν < Β 7 eW — iniL

(auch D 4 a. R.)] xal αΜις ND 1 8 ώδων Ο 10 των βουνών I 18 χωράν I
22 ούδέν von I 1 in ονδέ iv geändert 24 διοικεί BON διοικείται I |
τά < I 25 τήν — 26 τρόπον] δ δέ Φίλων λευχότερον ταϋτα παρίστηαιν B N |
διά τοΰ I

3*
 36 Eusebius

!ζ'. ΦΙΛΩΝΟΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΑΙΤΙΟΥ

"Ευπρεπές γαρ τοις έταιρείαν πρός έπιστήμην θεμένοις έφίεσθαι μέν 1 6 , 1

τοϋ τό 5ν Εδεΐν εί δέ μή δύναιντο, τήν γοϋν εικόνα αύτοϋ τόν Ιερώτατον λό-
γον."
5 Έν τω δ' αντω σνγγράμματι xal τάδε φησί' 2
"Κάν μηδέπω μέντοι τυγχάνη τις άξιόχρεως υιός θεοϋ προσαγορεύεσθαι, c
σπουδαζέτω κοσμεΐσθαι κατά τόν πρωτόγονον αύτοϋ λόγον, τόν άγγέλων
πρεσβύτατον, ώς άν άρχάγγελον πολυώνυμον υπάρχοντα- καΐ γαρ άρχή καί 8
6νομα θεοϋ καί λόγος καί ό κατ* εικόνα άνθρωπος καί δ όρων 'Ισραήλ πρόσ-
ω αγορεύεται. διό προήχθην ολίγω πρότερον έπαινέσαι τάς άρετάς των φασκόν- α
των δτι 'πάντες έσμέν υίοΐ ένός ανθρώπου.' καί γάρ εί μή πω Ικανοί θεοϋ 4
παίδες νομίζεσθαι γεγόναμεν, αλλά το ι της άειδοϋς εΙκόνος αύτοϋ λόγου
τοϋ ίερωτάτου" θεοϋ γάρ είκών λόγος ό πρεσβύτατος."
Kai πάλιν έπιλέγεί" δ
is " "Ηκουσα μέντοι καί των Μωσέως έταίρων τινός άποφθεγξαμένου τοιόνδε
λόγιον " Ι δ ο ύ άνθρωπος φ δνομα 'Ανατολή·' καινοτάτη πρόσρησις, έάν γε
τόν έκ σώματος καί ψυχής συνεστώτα λέγεσθαι νομίσης, έάν δέ τόν άσώματον
έκεΐνον θείας ίδέαν φοροϋντα εικόνος ομολογήσεις δτι εύθυβολώτατον δνομα
έπεφημίσθη τό 'Ανατολής αύτω. τοϋτον μέν γάρ πρεσβύτατον υίόν ό β
20 των δλων άνέτειλε πατήρ, δν έτέρωθι πρωτόγονον ώνόμασε. καί ό γεννηθείς
μέντοι μιμούμενος τάς τοϋ πατρός όδούς πρός | παραδείγματα άρχέτυπα τά (534)
εκείνου βλέπων έμόρφου τά είδη."
Ταϋτά μοι άπό τον 'Εβραίου Φίλωνος ένταϋ&α χείσϋο), ληφ&έντα έχ 7
συγγράμματος φ τέ&ειταχ έπιγραψή Περί τοϋ τό χείρον τω κρείττονι φιλεϊν

2-4 Philo oonf. ling. (24f. verwechselt Ens. diese Schrift mit einer
andern) 97 ( I I 247 Cohn-Wendland) 6-18 ders. ebd. 146f. (Π 257 Cohn-
Wendland) 11 Gen 42, 11 15-22 Philo ebd. 62i. (Π 241 C.-W.)
16 Sach 6, 12 24f. Περί — έπιτί&εσΰαι: über diesen Irrtum e. zu 2

BION(D)

1 Die Überschrift in BION 2 έταιρείαν BO έταιρίαν IN 8 <3<ä]

γοϋν Ο | γοϋν < Ο j τύν — δ τάδε < Β 6 άξιόχρεως ών Ph. 7 Αγγέ-
λων] άλλων Β 8 xal ώς I 12 άειόονς B I N άιόοϋς Ο άιδίου Ph. Hsa.
14 έπιλέγεί: in Wahrheit Bteht das bei Philo an einer viel früheren Stelle
16 καινοτάτη γε Ph. | ye] ere N D · 18 ϋείας Id. φορ. εΙκόνος Mras
ϋείαν Ιδ. φορ. Ικανώς die Hss. &είας άδιαφοροϋντα εΙκόνος Ph. 19 'Ανατολής ΙΟ
'Ανατολή BN 20 δ γενν.\ έγεννή&η Β 21 rd < Ph. 22 τά < Ph.
28 Ταϋτά — 24 έπιγραφή] Ταϋτα άπό τοϋ τον (τον1 < ND) Φίλωνος συγγράμ-
ματος χείσ&ω τον έπιγεγραμμένου BN | ληφ&έντι I
 Praepar. evang. X I 1 6 , 1—7; 16, 1—3 37

έπιτίθΐσθαι· ήδη δέ μοι καΐ άλλοτε τά τής των παλαιών 'Εβραίων

ενσεβείας δόγματα παραχι&εμένω έν τοις της Ευαγγελικής Προπαρα-
σκευής και τά 7ΐερι τον δευτέρου αίτιου διείληπται αύτόρκως, ίψ ά καΐ
νϋν τούς φιλομαθείς αναπέμψω, τοσούτων οΰν παρ* Έβραίοις καΐ τόνδε τον b
6 τρόπον περί τον δευτέρου των δλων αιτίου τε&εολογημένων καιρός ήδη
και τον Πλάτωνος έν Έπινομίδι τάδε λέγοντος έπακοϋσαι·

ιζ'. ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΑΙΤΙΟΥ

"ΚαΙ τιμάς άποδιδώμεν μή τω μεν ένιαυτόν, τω δέ μήνα, τοις δέ μή τινα 16,1

μοϊραν τάττωμεν μηδέ τινα χρόνον, έν φ διεξέρχεται τόν αΰτοϋ πόλον, συναποτε- e
ίο λών κόσμον, δν έταξε λόγος ό πάντων θειότατος· δν ό μέν ευδαίμων πρώτον
μέν έθαύμασεν, έπειτα δέ έρωτα έσχε τοϋ καταμαθεϊν όπόσα θνητή φύσει
δυνατά."
Kai έν 'Επιστολή <5έ τη προς Έρμείαν Έραστόν τε καΐ Κορίσκον εί 2
μόλα πεφνλαγμένως τέ&ειται τό δόγμα, ώδε προς λέξιν έπιστέλλων·
is "Ταύτην την έπιστολήν 7ϊάντας ύμας τρεις δντας άναγνώναι χρή, μά-
λιστα μέν άθρόους, εί δέ μή, κατά δύο κοινή κατά δύναμιν ώς οΐόν τέ έστι d
7Ελειστάκις, καΐ χρήσθαι συνθήκη καΐ νόμω [καΐ] κυρί<ρ τούτω, δ έστι δίκαιον,
έπομνύντας σπουδή τε άμα μή άμούσω καΐ τή τής σπουδής αδελφή παιδεία,
καΐ τόν πάντων θεόν ηγεμόνα των τε δντων καΐ των μελλόντων τοΰ τε ήγεμόνος
20 καΐ αιτίου πατέρα κύριον έπομνύντας* δν, έάν όρθώς φιλοσοφώμεν, εΐσόμεθα
πάντες σαφώς εις δύναμιν άνθρώπων εύδαιμόνων."
ΤΑρά σοι δοκει ταϋτα λέγων δ Πλάτων τοις 'Εβραίων έπηκολου&ηκέναι 8
δόγμασιν, ή 7ΐό&εν δλλο&εν έτιηλ&εν αντω τον πάντων των γενητών αίτιον

1 άλλοτε: Bd. I S. 386, 8—391, 5 8-12 Pseud.-Plat. epin. 986ο (zitiert

auch theoph. II 27); Thdrt. I I 77 16-21 Plat. ep. VI 323cd (zitiert auch
theoph. II 29; folgt auch dort auf das Zitat aus der Epinomis) 18 έπομν.
— 20 φιλοσοφήτε, εϊσεσϋε (so): Thdrt. II 71
BION(D)
1 ήδη — 6 τε&εολογ. < BN 6 ό" ήδη BN β έν Giff. im Appar.
(ohne Artikel wie Bd. I S. 671, 12, Bd. II S. 166,20 und S. 241, 2 f.) έν τφ die
Hss. έν τη Dind. | Έπινομίδι Gaisf. ΈπιμενΙδη die Hss.; s. zu Bd. I S. 571,
12 | τάδε < ND1 ( + 4. Η.) | άχοϋσαι BN 7 Die Überschrift in BION
8 f. μή* — μηδέ] μήτε — μήτε PI. 9 τάττομεν BON 10 »ειότατος όρατόν PI.
18 Kai — 18 έπομν. < Β 17 πλειστάχι Ο | xal χρήσΰαι] χεχρήσΰαι ON |
[και] ( < die Herausgeber) κυρίφ τούτφ] χυρίφ PI. 18 dAAd xal σπουδή
(es folgt τε άμα) Β | τη I PI. < BON | τής < I 19 τάν τ&ν PI. |
των* < I I τοΰ τε] το ντο BN 20 xal αίτιου < Β | έάν όρ&ώς (auch
Thdrt.)] äv δντως PI. 21 εύδαιμόνων Β 22 έπηχολον&ηοε (trotz δοχεί) Β
28 γεννητών Ο
38 Eusebius

κρείττονα άλλον &εόν, τον δή κάί πατέρα τον πανηγεμόνος, προσευιείν;

πό&εν δ' αντω | το τον ΚνρΙον έπι τον Πατρός τον δημιουργού τάξαι ovoμα, (535)
μηδενός πω προ αντον 'Ελλήνων άχοαϊς, άλλα μηδέ εις νουν ταντα
καταβεβλημένου; εΐ δε και ετέρων ·ήμΐν πάλιν μαρτύρων δει εις άναμφί- 4
λεκτον παράατασιν της τε τον φιλοσόφου διανοίας και της τον λόγου
κατασκευής, έπάκονσον οϊά σοι Πλωτίνος εν οϊς περί των τριών αρχικών
υποστάσεων συνέταξε διασαφεί γράφων

ιη'. ΠΛΩΤΙΝΟΥ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΑΙΤΙΟΥ

"Κόσμον αίσθητόν τόνδε εί τις θαυμάζει, εις τε τδ μέγεθος και τό κάλλος 17,1
καΐ τήν τάξιν της φοράς της άϊδίου βλέπων καΐ θεούς τούς έν αύτω, τούς μέν b
όρωμένους, τούς δέ καΐ άφανεΐς δντας, καΐ δαίμονας καΐ ζωα φυτά τε πάντα,
επί τό άρχέτυπον αύτοϋ καΐ τύ άληθινώτερον άναβάς κάκεϊ πάντα Ιδέτω
νοητά καΐ παρ' αυτών άΐδια έν οικεία συνέσει καΐ ζω η καΐ τούτων τόν άκή- c
ρατον νοϋν προστάτην καΐ σοφίαν άμήχανον."
Εΐϋ·' έξης τούτοις επιφέρει λέγαον 2
"Τίς οΰν ό τοϋτον γεννήσας; ό άπλοϋς και ό προ τοϋ τοιούτου, ό αίτιος
τοΰ καΐ είναι καΐ πολύν είναι τοϋτον, ό τδν άριθμόν ποιων* ό γαρ άριθμύς
ού πρώτος· καΐ γαρ πρό της δυάδος τδ έ ν δεύτερον δέ δυάς καΐ παρά τοϋ
ένδς γενομένη."

9-14 Plotin enn. V 1, 4 (II 165 Volkmann; V 19 Bröhier); die Auszüge

aus Plotin werden von Eus. nicht nach der Ausgabe des Porphyr., sondern
nach der älteren (verlorenen) Ausgabe des Eustochius zitiert, s. P . Henry,
Recherche8 aur la Preparation tlvangelique d'Eusibe et Vedition perdue dee ceuvres
de Plotin publiee par Eustochius, Paris 1935 (Bibliotheque de l'ficole des
hautes Stüdes, Sciences religieuses. 60), bes. S. l f . , 6, 74—80 und die Con-
clusion S. 131 ff.; ders., I&tats du texte de Plotin, Braxelles 1938 (Museum
Lessianum, Section Philos. 20); Plotini opera, ed. P. Henry et H.-R.
Sch-wyzer, I, Paris-Bruxelles 1951, Praef. p. I X (über den Stand der Über-
lieferung Plotins habe ich von beiden Herren brieflich -wertvolle Mitteilungen
erhalten) 16-19Plot. enn. V 1, 5 (II 166f. Volkmann; V 20f. Br6hier)

BION(D)

1 τόν — προαευιεϊν < Β 2 ή πό&εν Β | δέ Ο 8 αλλά μηδέ] άλμή

δέ Β 4 μαρτυριών BN 6 έπάκονσον] ϊδε BN | σοι] φηαι BN 7 συνέταξε
— γράφων] γράφει BN 8 Die Überschrift in BION 9 &ανμάσοι (so) BN
10 άποβλέπων Plot. 13 αυτών (παρ' αυτών άίδια = von sich selbst aus
ewig)] αύτω Plot. Hss. und Vig. marg. | έν] καί έν BN | ζωής I 16 είτα BN
16 <5 άπλοϋς] καί άπλώς ND | τον (auch D) < Ν Plot. Hss. | τοιούτον πλήϋους
Plot. Hss. 17 καί1 < I | πολύν] πάλιν Ο 18 της < Plot. Hss.
19 γεγενημένη Plot.
 Praepar. evang. X I 16, 3—4; 17, .1—9 39

Kai πάλιν νποβάς επιλέγει· 3

" Π ώ ς ούν και τί δει νοησαι περί εκείνο μένον; περίλαμψιν έξ αύτοϋ μέν,
έξ αύτοϋ δέ μένοντος· οίον ήλίου τό περί αύτόν λαμπρόν φως περιθέον έξ αύτοϋ d
τε αίεί γεννώμενον, μένοντος δέ. καί πάντα τά οντά έως μένει, έκ της 4
5 αυτών ουσίας άναγκαίαν την περί αυτά προς τό έξω αύτών έκ της παρούσης
δυνάμεως δίδωσιν αύτών έξηρτημένην ύπόστασιν, εικόνα ου σαν οίον άρχετύ-
πων, ών έξέφυ. πυρ μεν την παρ' αύτοϋ θερμότητα καί χιών ούκ εϊσω δ
μόνον τό ψυχρόν κατέχει, μάλιστα δέ δσα εύώδη μαρτυρεί τούτω - εως γάρ
έστι, πρόεισί τι έξ αύτών περί αύτά, ών απολαύει ύποστάντων δ τι πλησίον,
ίο καί πάν [τα δέ δσα ήδη τέλεια γέννα- τό δή αίεί τέλειον αίεί καί άΐδιον γέννα- 6
καί έλαττον δέ έαυτοΰ γέννα. τί ουν χρή περί τοΰ τελειοτάτου λέγειν; 7
μηδέν άπ' αύτοϋ ή τά μέγιστα μετ' αύτό. μέγιστον δέ μετ' αύτό νοΰς καί (536)
δεύτερον, καί γάρ όρα ό νοΰς έκεϊνον καί δεΐται αύτοϋ μόνου, έκεϊνος δέ τού-
του ούδέν. καί τό γεννώμενον άπό κρείττονος νοΰ νοϋν είναι- καί κρείττων
is απάντων νοϋς, δτι τάλλα μετ' αύτόν."
Τούτοις έξης έπιφέρει λέγων 8
"Ποθεί δέ παν τό γέννησαν <τό γεγεννημένον> καί τοϋτο άγαπα, καί
μάλιστα δταν ώσι μόνοι τό γέννησαν καί τό γεγεννημένον. δταν δέ καί τό b
άριστον ή τό γέννησαν, έξ άνάγκης σύνεστιν αύτω, ώς τη έτερότητι μόνον κεχω-
20 ρίσθαι. εικόνα δέ έκείνου είναι λέγομεν τον νοϋν- δει γάρ σαφέστερον λέγειν."
Και πάλιν τούτοις επιλέγει' 9
" Κ α ί διά τοϋτο καί τά Πλάτωνος τριττά* πάντα περί τον πάντων βασιλέα
φησί τά πρώτα καί δεύτερον περί τά δεύτερα καί περί τά τρίτα τρίτον, λέγει
2-16 Plot. enn. V 1, 6 (II 168f. Volkmann; V 2 2 f . Bröhier) 11 τί
— 13 έκεϊνον: Thdrt. Π 82 17-20 Plot. ebd. V 1, 6f. (II 169 Volkm.;
V 23 Br.); Thdrt. Π 83 22—S. 40, 8 : Plot. enn. V 1, 8 (II 171 Volkm,;
V 26f. Br.) 22 πάντα — 23 τρίτον: s. Plat. ep. Π 312e; zit. S. 46, 12—14
und S. 207, 17f. (Clem.) 28 λέγει — S. 40, 1 πατέρα: vgl. Plat. ep. VI 323d
BION(D)
1 πάλιν — έπιλέγει (aber έπιβάς; νποβ. Dind.) Ι Ο αtJ φησι B N 8 αύτόν]
αύτό P l o t . H s s . | φώς\ ώσπερ P l o t . Hss. | περι&έον] περί &εόν I 4 τε I N
< B O I δέ < Plot. 5 αύτών] αύτοϋ I 6 f . άρχετύπων I Plot, άρχέτνπον
BON 7 αύτοϋ die Has. Eus. u. Plot. 8 τοϋτο Plot. Has. 9 8 τι] ό
Plot. Has. 10 xal — 20 λέγειν < Β | τό — 11 yewg. < 0 11 περί]
παρά Ν 1 (verbess. 2. Η.) D 1 (περί übergeschrieben. 4. Η.) 12 atSrd1]
αύτόν Plot. Hss. und Thdrt. | αύτό ] αύτόν Plot. Hss. und Thdrt.
4 14 είναι,
nml. χρή λέγειν 1 5 τά άλλα ON 16 έπιφέρει λέγων (auch D 4 a. R . ) ]
φησι ND 1 17 τό1] τό γε I | <τό γεγενν.> Br.,der sich dabei fälschlich auf Eus. *
beruft 2 1 τούτοις επιλ.] φησί B N 2 2 τά π%ντα Plot. Has. | περί] παρά
Ν 1 (verbess. 2. Η.) D 1 (περί übergeschrieben 4. Η.) | πάντων < I 28 τά
πρώτα B O πρώτον περί τά πρώτα ID4 (a. R . ) τά πάντα N D 1 γάρ πρώτα
Plot. Hss. I περί1] έπΐ I Ι τρίτον vor περί3 Plato
 40 Eusebius

δέ καΐ τοϋ αίτιου είναι πατέρα, αίτιον μέν τον νοϋν λέγων* δημιουργός γαρ ό c
νους αύτω. τοϋτον δέ φησι τήν ψυχήν ποιεΐν έν τω κρατηρι έκείνω. τοϋ 10
δέ αιτίου νου δντος πατέρα φησί τάγαθδν καΐ τό έπέκεινα νοϋ καΐ έπέκεινα
ουσίας, πολλαχοΰ δέ τδ 8ν καΐ τδν νοϋν τήν ίδέαν λέγει, ώστε Πλάτωνα εΐδέ-
s ναι έκ μέν του άγαθοϋ τδν νοϋν, έκ δέ τοϋ νοϋ τήν ψυχήν, καΐ είναι τούς λόγους
τούσδε μή καινούς μηδέ νϋν, άλλα πάλαι μέν είρήσθαι μή άναπεπταμένως,
τούς δέ νϋν λόγους έξηγητάς έκείνων γεγονέναι, μαρτυρίοις πιστωσαμένους
τάς δόξας ταύτας παλαιάς είναι τοις αυτοΰ Πλάτωνος γράμμασι."
Ταντα μέν δ Πλωτίνος· δ δέ Νονμήνιος τα Πλάτανος πρεσβεύων έν 11
ίο τοις Π ε ρ ί τάγαθοϋ τάδε καΐ αυτός περί τοϋ δευτέρου αίτιου λέγων διερ- Λ
μηνεύει'

i f f . ΝΟΥΜΗΝΙΟΥ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΑΙΤΙΟΥ

"Τδν μέλλοντα δέ συνήσειν θεοϋ πέρι πρώτου καΐ δευτέρου χρή πρότε-18,1
ρον διελέσθαι έκαστα έν τάξει καΐ έν εύθημοσύνη xivi κάπειτα έπάν δοκη
15 ήδη εδ Ιχειν, τότε | καΐ δει έπιχειρεΐν εΙπεΐν κοσμίως, άλλως δέ μή, ή τω πρωϊ- (637)
αίτερον πρίν τά πρώτα γενέσθαι άπτομένω σποδδς ό θησαυρός γίνεσθαι λέ-
γεται. μή δή πάθω μεν ήμεΐς ταύτόν* θεδν δέ προσκαλεσάμενοι έαυτοϋ 2
γνώμονα γενόμενον τω λόγω δεΐξαι θησαυρδν φροντίδων, άρχώμεθα οδτως*
εύκτέον μέν ήδη, διελέσθαι δέ δει. ό θεός δ μέν πρώτος έν έαυτοϋ ών έστιν 8
so άπλοϋς, διά τό έαυτω συγγιγνόμενος διόλου μή ποτε είναι διαιρετός* ό θεός
μέντοι δ δεύτερος καΐ τρίτος έστίν είς· συμφερόμενος δέ τη υλη δυάδι οδση

2 h — έκείνφ: β. P l a t . T i m . 41 d 1 8 — S . 41, 6 : N u m e n i u s , Περί τόγα-

ύοϋ: fr. 20 Leemans, fr. X X V I Thedinga (8. zu Bd. I S. 493, 19), fr. 10
Mullach (FPhG Π Ι 167); nur durch Eue. erhalten; zu 13—S. 41, 8 ϋεόν
vgl. auch Cyrill. Al. adv. Julian. V I I I (VI 272cd Aubert) 16f. σποδός —
Xkyerax: sprichwörtliche Wet d u g, zitiert als Άνϋραχες ό άησαυρός von Zeno-
bius, Diogenianus, Gregorius Cypr. und Macarius, β. Leutech-Schneidewin,
Paroemiographi Gr. I 32, 195, 364 und Π 145

BION(D)

8 αίτιου δέ P l o t . Has. 6 τάγα&οΰ P l o t . | τ. v. τήν Ιδίαν P l o t . β χαινονς]

χενούς Β 7 πιστωσαμένου B O N -νοιζ PI. H a s . 8 τοις] τον I | αύτον τοϋ Πλ. 4

Plot. Hss. 9 δ* — 10 τάγα6οϋ< Β 1 0 f . τον — διερμηνεύει] τούτον διέξειαιν

BN 12 Die Überschrift
ff in ΙΟ ( < Νουμ.) Ν ; < Β mit dem ganzen Kapitel
14 htaorov Cyr. | εύόνμοούνη (Η 2. Η . ) Ν ΰνμοσννη D | έπάν I N έπειδάν Ο
(nicht ganz deutlich) G 15 δει Ο δή ΓΝ | ειπείν < Ο 19 εύκταϊον
Ο I μέν 1 ] μ ε Ο I έν έαυτοϋ (wie έν γειτόνων; είς έμοϋ A r i s t o p h . L y s . 1064, είς
έαυτών e b d . 1070) I N έν έαντψ Ο 21 μέντοι (auch D ) ] μέν τι Ν | ό είς Cyr.
 Praepar. evang. X I 17, 9—11; 18, 1—10 41

ένοΐ μέν αυτήν, σχίζεται δέ ύπ' αύτης, έπιθυμητικόν ήθος έχούσης καΐ ρεού- b
σης. τω οδν μή είναι πρός τω νοητω (ήν γάρ άν πρός έαυτω) δια τό την 4
ΰλην βλέπειν ταύτης έπιμελούμενος άπερίοπτος έαυτοϋ γίνεται. καΐ 5
άπτεται τοϋ αισθητού καΐ περιέπει ανάγει τε έτι εις τό ίδιον ήθος έπορεξά-
6 μένος της ύλης."
Και με&' ίχερά φησι· 6
"ΚαΙ γάρ οΰτε δημιουργεΐν έστι χρεών τόν πρώτον και τοϋ δημιουρ-
γοϋντος δέ θεοϋ χρή είναι νομίζεσθαι πατέρα τόν πρώτον θεόν. εί μέν 7
οδν περί τοϋ δημιουργικοΰ ζητοϊμεν, φάσκοντες δεϊν τόν πρότερον ύπάρξαντα c
ίο οΰτως άν ποιεϊν έχειν διαφερόντως, έοικυΐα ή πρόσοδος αδτη γεγονυϊα άν ε?η
τοϋ λόγου* εί δέ περί τοϋ δημιουργοϋ μή έστιν ό λόγος, ζητοΰμεν δέ περί
τοϋ πρώτου, άφοσιοϋμαί τε τα λεχθέντα καΐ έστω μέν εκείνα άρρητα, μέτ-
ειμι δέ Ιλεϊν τόν λόγον, έτέρωθεν θηράσας. πρό μέντοι τοϋ λόγου της 8
αλώσεως διομολογησώμεθα ήμϊν αυτοΐς όμολογίαν ούκ άμφισβητήσιμον
16 άκοΰσαι, τόν μέν πρώτον θεόν άργόν είναι έργων ξυμπάντων καΐ βασιλέα,
τόν δημιουργικόν δέ θεόν ήγεμονεϊν δι' ούρανοϋ ίόντα. δια δέ τούτου καΐ ό 9
στόλος ήμϊν έστι, κάτω τοϋ νοϋ πεμπομένου έν διεξόδω πασι τοις κοινωνη-
σαι συντεταγμένοις. βλέποντος μέν ούν καΐ έπεστραμμένου πρός ημών 10
έκαστον τοϋ θεοϋ συμβαίνει ζην τε καΐ βιώσκεσθαι τότε τά σώματα κηδεύ- a
20 οντα τοϋ θεοϋ τοις άκροβολισμοϊς* μεταστρέφοντος δέ είς τήν έαυτοϋ περιω-
πήν τοϋ θεοϋ ταϋτα μέν άποσβέννυσθαι, τόν δέ νοϋν ζην βίου έπαυρόμενον
εύδαίμονος."

S. 40, 13—S. 41, 5: Numenius: fr. 20 Leemane, fr. XXVI Thedinga,

fr. 10 Mullach (FPhG I Q 167) 7-82 Numenius: fr. 21 Leemane,
fr. XXVII Thedinga, fr. 10 Mullach (a. a. O.) 7 οΰτε — 8 »εάν: aus »
Eue. Thdrt. I I 81

Β« diese Seite) ION(D)

1 ήΰος] είδος ND 8 άπερίοπτος unbekümmert um 4 f. έπορεξάμενος

ON -ξόμενος I β φησι < ND 7 οδ τι Mullach; aber es korrespon-
dieren οΰτε — xal (so auch Thdrt.) | τό ND 8 6εοΰ I Thdrt. Cyr., πέρι
πατρός καϊ vlov ON | νομίζεσ&αι (auch Cyr.)] νομίζειν Thdrt. 9 δέϊν\
δή Ο 10 οΰτως·. infolge seiner früheren Existenz | έοικυΐα] olxela Steph.
TttfUCO

11 περί1] περί μέν Ο 17 πεμπομένου (auch D)] πεποιημένου Ν (alles 1. Η.)

19f. κηδεύοντα IN κηδεύονται Ο κηδενόμενα Vig. Not. (vgl. S. 42, 11 f.); κηδεύ-
ovta (intrans., mit Dativ) — άκροβολισμοΐς: wenn die Körper in enger Ver-
bindung stehen mit Gottes Ausstrahlungen (Emanationen) 20 aiτοϋ Ο
20f. περιωπήν Betrachtung·, Gegensatz άπερίοπτος 3
42 Eusebius

Ταντα δ Νουμψως. σν δέ γε παρά&ες αύτοϊς τά από της τον Δαβίδ 11

προφητείας πάλαι παρ' Έβραίοις το ντον φδόμενα τον τρόπον " Ώ ς έμεγα-
λύνθη τά Ιργα σου, κύριε· πάντα έν | σοφία έποίησας. έπληρώθη ή γη της (538)
κτίσεως σου* πάντα προς σέ προσδοκώσι, δοΰναι την τροφήν αύτοϊς εΰκαιρον.
δόντος σου αύτοϊς συλλέξουσιν, άνοίξαντός σου την χείρα τά πάντα πληρωθή-
σεται χρήστότητος. άποστρέψαντος δέ σου τό πρόσωπον ταραχθήσονται.
άντανελεϊς τό πνεϋμα αυτών, καΐ έκλείψουσι καΐ εις τόν χοϋν αύτών έπιστρέ-
ψουσιν. έξαποστελεϊς τό πνεϋμά σου, και κτισθήσονται, και άνακαινιεΐς τό
πρόσωπον τηο γης·" τί γαρ ταντα διαφέροι άν της φασκονσης τον 12
φιλοσόφου διανοίας ώς δρα "βλέποντος μέν καΐ έπεστραμμένου προς ημών b
Ικαστον τοϋ θεοΰ συμβαίνει ζην τε και βιώσκεσθαι τότε τά σώματα κηδεύοντα
τοϋ θεοΰ τοις άκροβολισμοΐς, μεταστρέφοντος δέ είς τλν έαυτοϋ περιωπήν
τοϋ θεοΰ ταϋτα άποσβέννυσθαι
Πάλιν δ' αϋ τον σωτηρίου λόγου παρ' ήμΐν φάντος· " Έ γ ώ είμι ή 18
άμπελος, ό πατήρ μου ό γεωργός, ύμεϊς τά κλήματα" δ Νουμήνιος έπά-
κονσον οία περί τοϋ δευτέρου αΐτίον -θεολογεί'
""Ωσπερ δέ πάλιν λόγος εστί γεωργω πρός τόν φυτεύοντα άναφερό- 14
μένος, τον αύτόν λόγον μάλιστά έστιν ό πρώτος θεός πρός τόν δημιουργόν. c
ό μέν γε ών σπέρμα πάσης ψυχής σπείρει είς τά μεταλαγχάνοντα αύτοϋ χρή-
ι ματα ξύμπαντα- ό νομοθέτης δέ φυτεύει και διανέμει και μεταφυτεύει εις
ήμας έκαστους τά εκείθεν προκαταβεβλημένα."
Και έξης δέ πάλιν περί τον πώς από τον πρώτον αίτιου τό δεύτερον 16
ΰτιέστη τοιάδε φησίν
"'Οπόσα δέ δοθέντα μέτεισι πρός τόν λαμβάνοντα, άπελθόντα έκ τοϋ
> δεδωκότος (£στι <δέ> θεραπεία, χρήματα, νόμισμα κοίλον, έπίσημον)· ταυτί λ

2-9 Ps 103 (104), 24, 27—30 14f. loh 15, 1 und 5 17-21 Numenius
Περί τάγαΦοϋ: fr. 22 Leemans, fr. XXVTII Thedinga, fr. 10 Mullach (FPhG
H I 168); nur durch Eus. erhalten 24—S. 43,13: Numenius: fr. 23 Leemans,
fr. X X I X Thedinga, fr. 10 Mullach (FPhG Π Ι 168f.)

Β ( < diese Seite) ION(D)

1 Ταϋτα μέν ND | γε < ND | της < ND 2 προφητείας — τρόπον] είρημένα

οΰτως ND 4 πάντα — 8 έξαποστελ.] μέχρι τοϋ έξαποστελεις ND | εΰκαιρον Ο
είς εϋκ. I 5 αυτοί Ο | σου1 Ο δέ σου I (aber δέ übergeschrieben 1. Η.)
7 άντανέλης Ο 9 δν < ND 11 συμβαίνει IN (s. S. 41, 19) συμβαίνειν Ο |
χηδεύοντα IN κηδενον Ο κηδενόμενα Vig. Not. zu S. 41, 19f.; s. ebendort
17 τον] r<i I 17 f. άναφερόμενος] άνά Ο 22 περί τοϋ I < ON 24 Πόσα I
26 Klammer und <δέ> Mras <οϊα δή> έστι Vig. Not.; vgl. S. 43, 3f. Ιατι δέ
τοϋτο \ [νόμισμα] (χρναίον > oder <άργΰριον > Usener, Kl. Sehr. I 372 j κοίλον:
Gegensatz έπίσημον (gemünzt)·, mit νόμισμα κοίλον sind Wertgegenstände avis
Gold und Silber gemeint
 Praepar. evang. X I 18, 11—22 43

μέν οδν έστι θνητά και ανθρώπινα, τά δέ θεϊά έστιν οία μεταδοθεντα ένθένδ'
έκεϊθι γεγενημένα ένθεν τε ουκ άπελήλυθε κάκεΐθι γενόμενα τόν μέν ώνησε,
τον δ* ουκ έβλαψε και προσώνησε τη περί ών ήπίστατο άναμνήσει. έστι 16
δέ τοϋτο τό καλόν χρήμα επιστήμη ή καλή, ής ώνατο μέν ό λαβών, ούκ άπο-
6 λείπεται δ' αυτής ό δεδωκώς. οίον αν ίδοις έξαφθέντα άφ' έτέρου λύχνου
λύχνον φως έχοντα, δ μή τόν πρότερον άφείλατο άλλ* ή της έν αΰτω δλης
προς τό εκείνου πϋρ έξαφθείσης. τοιούτον τό χρήμά έστι τό της έπιστή- 17
μης, ή δοθείσα καί ληφθείσα παραμένει μέν τω δεδωκότι, σύνεστι δέ τω λα-
βόντι ή αυτή. | τούτου δέ τό αίτιον, ώ ξένε, ούδέν έστιν άνθρώπινον, 18
ίο άλλ' δτι έξις τε καί ουσία ή έχουσα τήν έπιστήμην ή αυτή έστι παρά τε τω (63β)
δεδωκότι θεω καί παρά τφ είληφότι έμοί καί σοί. διό καί ό Πλάτων τήν 19
σοφίαν υπό Προμηθέως έλθεϊν εις ανθρώπους μετά φανοτάτου τινός πυρός
1/ »
εφη.
Και πάλιν ντιοβάς έξης φησιν
15 " Ε ί σ ί δ' ούτοι βίοι ό μέν πρώτου, ό δέ δευτέρου θεοϋ. δηλονότι ό μέν 20
πρώτος θεός έσται έστώς, ό δέ δεύτερος έμπαλίν έστι κινούμενος· ό μέν οΰν b
πρώτος περί τά νοητά, ό δέ δεύτερος περί τά νοητά καί αισθητά. μή 21
θαυμάσης δ' εΐ τοΰτ' Ιφην· πολύ γάρ έτι θαυμαστότερον άκούση. άντί γάβ,
της προσούσης τω δευτέρω κινήσεως τήν προσοϋσαν τω πρώτω στάσιν φημί
20 εϊναι κίνησιν σύμφυτον, άφ' ής ή τε τάξις τοϋ κόσμου καί ή μονή ή άΐδιος
και ή σωτηρία άναχεΐται εις τά δλα."
"Ετι τούτοις καί έν τω έκτφ τιροστί&ησι ταϋτα' 22
" Ε π ε ι δ ή ήδει ό Πλάτων παρά τοις άνθρώποις τόν μέν δημιουργόν
γινωσκόμενον μόνον, τόν μέντοι πρώτον νοϋν, δστις καλείται αύτοόν, παντά-

11-18 s. Flat. Phileb. 16ο 15-21 Numenius: fr. 24 Leemans, fr. X X X

Thedinga, fr. 10 Mullach (FPhG I I I 16») 28—S. 44, 3: Numenius: fr. 26
Leemans, fr. X X X I Thedinga, fr. 10 Mullach (FPhG Π Ι 169); nur durch
Euseb. erhalten

Β ( < diese Seite) ION(D)

1 έν&ένδε ON 2 ixeldi] das 2. ι auf Ras. Ν (1. ? Η.) έκεϊ&εν D |

ίνύεν (hinc) τε] ένϋένδε τε Steph.; re und xal in κάκεϊ&ι korrespondieren
δ ϊδης ND 6 τόν] το (so) I | άφείλατο ON (e 2. Η. über dem 2. a) D
άφείλετο I ; Subj. ό λύχνος | άλλ' ή Ο (ι}) Ν άλλά I 10 ούαΐα] ονσσία (so)
D < Ν I τβ* ON < I 11 παρά < ND 12 έλϋεϊν (auch D) < Ν | φονο-
τάτον (so) πυρός τίνος Ο 16 ίσται (wird auch in aller Zukunft in Ruhe
sein·, vgl. auch S. 49, 1 δεήσει — 3 <5εί)] έστιν Vig. marg. | έστώς] οΰτως ND
18 άκούσης Ν αχούσεις D 22 "Ετι] 'Eni Steph. | τούτοις < ND | ς Ο | προστ.
ταϋτα] οΰτω φηαΐν ND 24 μέντοι (auch D)] μέν τι Ν
 u Eusebius

πασιν άγνοούμενον παρ' αύτοΐς, διά τοϋτο οδτως είπεν, ώσπερ άν τις ούτω c
λέγη· Τ Ω άνθρωποι, δν τοπάζετε ύμεϊς νοϋν ουκ ίστι πρώτος, άλλα Ιτε- 23
ρος πρδ τούτου νοΰς πρεσβύτερος καΐ θειότερος."
Και με&' ίτερα έπιλέγεϊ 24
5 "Κυβερνήτης μέν που έν μέσω πελάγει φορούμενος υπέρ πηδαλίων ύψί-
ζυγος τοις οϊαξι διιθύνει τήν ναΰν έφεζόμενος, δμματα δ* αύτοΰ καΐ νους d
εύθύ του αιθέρος ξυντέταται πρός τά μετάρσια καΐ ή όδός αύτω άνω δι' ούρα-
νοϋ άπεισι, πλέοντι κάτω κατά τήν θάλασσαν οδτω καΐ 6 δημιουργός τήν δλην,
τοϋ μήτε διακροϋσαι μήτε άποπλαγχθηναι αυτήν, άρμονία ξυνδησάμενος αύτός
ίο μέν υπέρ ταύτης ίδρυται, οίον υπέρ νεώς επί θαλάττης, της δλης· τήν άρμονίαν
δέ Ιθύνει, ταΐς Ιδέαις οίακίζων, βλέπει τε άντί τοϋ ούρανοϋ εις τ&ν άνω θεί>ν
προσαγόμενον αύτοΰ τά δμματα λαμβάνει τε τ£> μέν κριτικών άπό της θεω-
ρίας, τό δέ όρμητικδν άπ& της έφέσεως."
Kai δ σωτήριος παρ' ήμϊν λόγος· "Ουδέν," φησί, "δύναται ό υίός ποιεΐν 26
15 άφ' έαυτοΰ, έάν μή τι βλέπη τόν πατέρα ποιοϋντα." άλλα γαρ τοσαυτα
χαΐ περί τονδε δ Νουμήνιας. | δτι δέ ουκ οιχεΐα, τά δέ Πλάτωνι δοκονντα (640)
διεσάφει, ουδέν έπιλέγειν δει ταΐς αυτοϋ φωναΐς. δ δέ γε Πλάτων δτι 26
μή πρώτος ταϊσδε κέχρηται ταΐς έπιβολαΐς, φ&άνουσι δ' αυτόν προειλη-
φότες 'Εβραίων ol σοφοί, δέδεικται δια των έκτεΰειμένων. είκότως δητα
20 κοά των νέων φιλοσόφων διαφανής γεγονώς Άμέλιος, της Πλάτωνος καΐ
αυτός εΐ και τις άλλος ζηλωτής φιλοσοφίας, πλήν άλλα βάρβαρον όνομάσας
τόν Έβραΐον ΰεολόγον, εΐ καΐ μή έπ' ονόματος ήξίωσε τον εΰαγγελιστοϋ
'Ιωάννου μνήμην ποιήσασ&αι, έπιμαρτνρεϊ δ' οίν δμως ταΐς αυτοϋ φωναϊς, b
αυτά δή χαντα προς φημα γράφο/ν"

6-18 NumeniuB: fr. 27 Leemans, fr. X X X I I Thedinga, fr. 10 Mullach

(FPhG Π Ι 169) 14f. loh 6,19

Β Κ diese Seite) ION(D)

1 äv εΐ Mullaoh | οϋτω I οϋτως ON [ ] Usener, Kl. Sohr. I 371 2 λέγα

Usener ebd. λέγει I λέγοι ON | Ιατι (auch D)] έτι Ν | άλλ' ND 4 με»' —
άιιΑ.] α$&ις ND 6 ναΰ Ο 8 πλέοντι κάτω Ο πλεονεχτιχωτάτω I πλέ-
οντι ND I ΰάλααααν ON, -ττ- I 9 διακροϋσαι (durchbrechen; intr. wie έχκρονειν)
IN άποχρονσαι Ο διαχρουσάηναι Vig. marg. | άποπλεχ&ηναι I | άρμονίαν Ο *
12 προσαγόμενον I -μενα ON 14 φηαί nach ήμϊν und nach νΐός ND
16 βλέπει Ο | άλλα — 20 Άμέλιος] Ταντα μέν ό Νουμήνιος παρά Πλάτωνος·
δς Πλάτων, ού πρώτος· άλλα φ&ανόντων αυτόν 'Εβραίων ταντ' εϊρηχε· xal Άμέλιος
ο$ν έν τοις νέοις τών φιλοσόφων xal αύτός διαφανής χαταστάς ND 23 f. έπι-
μαρτυρεί — γράφων] φάσχων οΰτως ND | δ' im Nachsatz, überschüssig wie
öfters
 Praepar. evang. X I 18, 22—26; 19, 1—4 45

κ'. ΑΜΕΛΙΟΥ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΡ> ΗΜΙΝ

ΕΥΑΓΓΕΑΙΣΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
"ΚαI ούτος άρα ήν ό λόγος καθ·' δν αίεΐ δντα τά γινόμενα έγίνετο, ώς 19,1
άν και ό 'Ηράκλειτος άξιώσειε καΐ νή Δί' δν ό βάρβαρος άξιοι έν τη της αρχής
δ τάξει τε καΐ άξία καθεστηκότα πρός θεόν είναι καΐ θεόν είναι* δι' οΰ πάνθ' c
άπλώς γεγενησθαι- έν φ τό γενόμενον ζών καΐ ζωήν καΐ δν πεφυκέναι· καΐ
είς τά σώματα πίπτειν καΐ σάρκα ένδυσάμενον φαντάζεσθαι άνθρωπον μετά
τοϋ καΐ τηνικαϋτα δεικνύειν της φύσεως τό μεγαλεΐον άμέλει και άναλυθέντα
πάλιν άποθεοϋσθαι καΐ θεόν είναι, οίος ήν πρό τοϋ είς τό σώμα και τήν σάρκα
ίο κα!, τόν άνθρωπον καταχθηναι." d
Ταϋτ ονκέτι έπεσκιασμένως, άλλ' άντικρνς ήδη γυμνή rfj κεφαλή 2
μεταπεφρασμένα έκ της τοϋ βαρβάρου ϋεο λογίας δήλα άν ειη. δ δέ γε βάρβα-
ρος τις ήν αντω εί μή ό τοϋ σωτήρος ήμών ευαγγελιστής 'Ιωάννης, 'Εβραίος
ών έξ 'Εβραίων; δς που άρχόμενος της οικείας γραφής ώδέ πη Φεολογεΐ· 8.
is " Έ ν άρχη ήν ό λόγος, καΐ ό λόγος ήν πρός τόν θεόν, καΐ θεός ήν ό λόγος·
ούτος ήν έν άρχη πρός τόν θεόν. πάντα δι' αύτόν έγένετο, καΐ χωρίς αύτοϋ
έγένετο ουδέ έν, δ γέγονεν. έν αύτω ζωή ήν, καΐ ή ζωή ήν τό φως των άνθρώ-
πων. καΐ ό λόγος σάρξ έγένετο καΐ έσκήνωσεν έν ήμϊν, καΐ έθεασάμεθα τήν
δόξαν αύτοΰ, δόξαν ώς μονογενούς παρά πατρός." | τον δ' αύτοϋ πέρι 4
20 καΐ άλλος 'Εβραίων θεολόγος έπάκουσον οία διέξεισιν ""Ος έστιν εΐκών (Μΐ)
τοΰ θεοϋ τοϋ άοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως, δτι έν αύτω έκτίσθη τά
πάντα έν τοις ούρανοΐς καΐ τά έπΐ της γης, είτε όρατά είτε άόρατα· καΐ πάντα

8-10 Amelius (Platoniker): nur durch Bus. erhaltenes Fragment; aus *

Eus. Thdrt. I I 88 4 vgl. Heraol. fr. 1 Diels-Kranz (Fragm. d. Vorsokr."
I 150) 11 γυμνή τΏ κεφαλή·. eine Reminiscenz an Plat. Phaedr. 243b
16-19 loh 1, 1—4 und 14 20—S. 46, 1: Col 1, 15—17

BION(D)

l f . Die Überschrift in BION | παρ' ήμΐν < I 4 άξιοι δ β. Β

6 άξίςι] άχχξία Ν άταξίφ D 7 μετά — 10 χαταχ&ηναι < Β 8 τοΰ και
ON καΐ τον I 10 καταχαχ&ηναι Ο 11 ούχέτι ΙΟ ού* BN 12 της τοΰ
BON της I 14 δς που] δπου Ο | έ&εολόγει Ο 15 χά? — 18 ήμϊν] άχρι
του BN 1'6 αυτόν] αύτοϋ Ο 19 f. τοϋ —,διέξεισιν] χάί έτερος 'Εβραίος
θεολόγος ψηαΐν Β 20 'Εβραίος ND | έπάχ. — διέξ.] ώδε φηαΐν ND 21 πάσης
της BN 22 έν I rd έν Ο | έν — γης < BN | είτε1 — άόρατα ΙΟ τά τε
δρατά xal τά άόρ. BN
 46 Eusebius

δι* αύτοϋ συνέστηκε και τά πάντα έν αύτώ έκτίσθη." άλλα και τά &
περί της τοϋ δευτέρου αίτιου συστάσεως τε και ονσιώσεως ώδε τοις Ελλή-
νων σοφοϊς ττρός τά 'Εβραίων συμπεφώνηται. μετίωμεν δήτα και έφ έτερα.

κα'. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΑΡΧΙΚΩΝ ΥΠΟΣΤΑΣΕΩΝ

5 Των παρ' Έβραίοις λογίων μετά τον περί πατρός και νιου λόγον έν τρίτη 20,1
τάξει τό άγιον πνεϋμα καταλεγόντων κάί την γε άγίαν και μαχαρίαν τριάδα b
το ντον υποτιθεμένων τον τρόπον, ώς &ν της τρίτης δυνάμεως πάσαν ύπερ-
βεβηκυίας γενητήν φύσιν οΰσάν τε πρώτην μεν των διά τοϋ υίοϋ συστασών c
νοερών ουσιών, τρίτην δέ από τοϋ πρώτου αίτιου, θέα δπως και δ Πλάτων
ίο τοιαϋτά τινα γ/νίξατο δια της προς Διοννσιον έπιστολής λέγων
"Φραστέον δή σοι δι' αΐνιγμων, ίν' άν τι <ή > δέλτος ή πόντου ή γης έν πτυ- 2
χαϊς πάθη, ό άναγνούς μή γνω. ώδε γάρ έχει- περί τον πάντων βασιλέα πάντ'
εστί καΐ εκείνου ένεκα πάντα, και εκείνο αίτιον άπάντων καλών δεύτερον δέ
περί τά δεύτερα καΐ τρίτον περί τά τρίτα, ή ουν ανθρωπινή ψυχή περί αυτά d
ιέ δρέγεται μαθεϊν ποία άττα εστί, βλέπουσα είς τά αυτής συγγενή."
Ταϋτα ol τον Πλάτωνα διασαφεΐν πειρώμενοι επί τον πρώτον θεόν 8
άνάγουσιν έπί τε τό δεύτερον αίτιον καΐ τρίτον την τοϋ κόσμου ψνχήν,
•9εόν τρίτον και αυτήν είναι οριζόμενοι· οί δέ γε θείοι λόγοι την άγίαν και
μαχαρίαν τριάδα, Πατρός και ΥΙοϋ κάί 'Αγίου Πνεύματος, έν αρχής λόγω
20 τάττουσι κατά τά άποδεδομένα.
"Επεται τούτοις τήν τοϋ άγαθοϋ έξετάσαι ούσίαν.

11-16 Plat. ep. Π 312de; 12 περί — 14 τρίτα = S. 39, 22f. (Plot.,kürzer

und indirekt) und S. 207,17f. (Clem.) 11 Φραστέον —14 τρίτα: Thdrt. II 78

BION(D)

1 καi1 έκτίσ&η ΙΟ < BN | και1 < BN 2 της < BN | σνστάα. τε καΐ

ούσιώσ. < Β 3 πρός < BN | μετιτέον δέ BN | ίτερον BN 4 Die Über-
schrift in BON < I 6 παρ' 'Εβραίων Ν 1 (οισ übergeschrieben 2. Η.) D1 (οις
übergeschrieben 4. Η.) 7 ώς δν usw.: Anakoluth, zuerst Genet, absol.,
dann Akk. (von ύποτι&εμ. abhängig) 8 γεννητήν Ο 9 πως Ο | και < Ο
10 τα τοιαϋτά I 11 αίνιγματων I | <ή> PI. | ή" < BN 1 ( + 2. Η.) D
18 έκεϊνο] έκεϊνος IN j άπ. των καλών PI. 14 περί1] έπί I (s. S. 39, 23) *
1
15 άττα Dind. άττα ΙΟ δτα BN (2. τ + 2. Η.) D 17 άνάγουσιν — τρίτον}
άνάγουσι καΐ τόν δ. καΐ τον τρίτον BN 18 είναι δρ. ΙΟ ~ ND όριζόμενοι Β
18f. καΐ μαχαρίαν < BN 19 καΐ1 < I | λόγω Rang 20 -σιν ND | κατά
— άποδεδ. < Β | άποδεδομένα miedergegebene Stellen 21 "Επεται τούτοις
und έξετάσαι] έξεταστέον οδν καΐ BN
 Praepar. evang. X I 19, 4—6; 20, 1—3; 21, 1—5 47

κβ'. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΑΓΑΘΟΥ ΟΥΣΙΑΣ

I Της παρ' Έβραίοις ΰείας γραφής διαφόρως τήν τον άγα&ον ονσίαν 2 1 , 1
και αυτό το άγα&όν ουδέν άλλο είναι ή ΰεόν διδασκούσης, δ ι' ών τέ φησιν (542)
"'Αγαθές κύριος πασι τοις ύπομένουσιν αύτόν, ψυχή, ή έκζητήσει αυτόν"
5 και "'Εξομολογείστε τω κυρ [ω δτι άγαθός, δτι εις τον αίωνα τό έλεος αύτοϋ"
δι' ών τε δ σωτήριος λόγος προς τον περί τοϋδε έρόμενον άπεφήνατο ειπών u
" Τ ί με έρωτας περί τοϋ άγαθοϋ; ουδείς άγαθός εί μή είς ό θεός·" έπά- 2
κονσον τοϋ Πλάτωνος, ä φησιν εν Τιμαίψ·
"Λέγωμεν δή SC ήντινα αίτίαν γένεσιν και τό παν τόδε ό ξυνιστάς ξυνέ-
ιο στησεν. άγαθλς ή ν άγαθω δέ ούδείς περί ούδενός ουδέποτε έγγίγνεται φθό-
νος. τούτου δέ εκτός ών πάντα δτι μάλιστα έβουλήθη γενέσθαι παραπλήσια
c « n
εαυτω.
Και έν τή Πολιτεία δέ ταυτά φησιν 8
" Τ Α ρ ' ούν ού και ό ήλιος δψις.μέν ουκ εστίν, αϊτιος δ' ών αύτής όραται
15 υπ' αυτής ταύτης; οδτως, ή δ' δς. τοϋτον τοίνυν, ήν δ' έγώ, φάναι με λέγειν
τό<ν> τοϋ άγαθοϋ έκγονον, δν τό άγαθόν έγέννησεν άνάλογον έαυτω, δ τι περ ο
αυτό έν τω νοητω τόπω πρός τε νοϋν και τά νοούμενα, <τοϋτο > τοϋτον έν τω
όρατω πρός τε δψιν και τά δρώμενα."
Και εξής έπιλέγει· 4
20 "Τοϋτο τοίνυν τό την άλήθειαν παρέχον τοις γινωσκομένοις και τό γινώ-
σκοντι τήν δύναμιν άποδιδοϋν τήν τοϋ άγαθοϋ ίδέαν ψάθι είναι."
Και πάλιν φησί·
"Τόν ήλιον τοις όρωμένοις ού μόνον, οΐμαι, τήν τοϋ όρασθαι δύναμιν 5
παρέχειν φήσεις, άλλά και τήν γένεσιν και αδξην καΐ τροφήν, ού γένεσιν αυτόν

4 Ier Lam 3, 25 5 Ps 117 (118), 1 und 29 7 Mt 19, 17 »-12 Plat. *

Tim. 29de; aus Eus. Thdrt. IV 33 14-18 Plat. reep. 508be 20f. ders.
ebd. 508e 28—S. 48, 4: ders. ebd. 509b

BION(D)

1 Die Überschrift in BION | τον άγαΦοϋ BO 2 παρ' 'Εβραίων ND 1

(οις übergeschrieben 4. Η.) 8 ϋεόν] τον Φεον I 4 φνχή — αύτόν
< Β 7 τάγα&ον BON 7 f. έπάκουσον ΙΟ ϊδε BN 8 τ. Πλ. < BN |
και & BN I φ. ό Πλάτων BN 10 ούδείς <5ν BN | έγγίγνοιτ άν BN 11 έβουλ.
γεν. (auch Thdrt.) ~ PI. 15 jjr] ij N l (verbess. 2. Η.) D 1 (verbess.
4. Η.) fj Β 1β τον PI. τό die Hss. | Ικγονον, δν PI. Εκγονον (ίγγονον ΙΟ) δν
die Hss. I δ τι — 24 φήσεις < Β 17 νοούμενα] δρώμενα Ο | <τοϋτο > PI.
< Eue. Hss. 19 έπιλέγει (auch D 4 a. R.)] φησί ND 1 20f. γιγνωσκομ.
und γιγνώσχ. PI. 21 άποδιδόν PI. 24 αΰξηχχν Ν αϋξιν D (verbess. 4. Η.)
 48 Eusebius

δντα. πώς γάρ; καΐ τοις γινωσκομένοις τοίνυν μή μόνον τδ γινώσκεσθαι φά-
ναι υπό τοϋ άγαθοΰ παρεΐναι, άλλα καΐ τό είναί τε καΐ τήν ούσίαν υπ' εκεί-
νου αύτοΐς προσεΐναι, ουκ ούσίας δντος τοϋ άγαθοϋ, άλλ' έπέκεινα ουσίας
πρεσβεία καΐ δυνάμει υπερέχοντος." d
5 Σαφέστατα δια τούτων ον μόνον τό γινώσκεσ&αι τάς νοητάς ουσίας, β
άλλα και τό είναι xal τήν ούσίαν ίχειν παρά τοϋ άγα&οΰ, δηλαδή τοϋ ΰεον,
φησίν 6 Πλάτων τό τε άγα&όν "μή εϊναι ούσίαν, άλλ' έπέκεινα της ούσίας,
πρεσβεία καΐ δυνάμει ύπερέχον" ώστε μή ομοούσια αυτά τίΰεσϋαι, άλλα
μηδέ άγέννητα νομίζειν, δτι δή καΐ τό είναι καΐ τήν ουσία» εϊληφε παρά τοϋ
ίο μή δντος ουσίας, | αλλ' έπέκεινα ούσίας 7ΐρεσβείφ καΐ δυνάμει ύπερέχον- (543)
τος· δν δή καΐ μόνον είκότως ϋεόν τά 'Εβραίων αναγορεύει λόγια, ώς
äv τοις jiäaiv αίτιον δντα. τά δή ούν μήτε τό είναι μήτε τήν ούσίαν 1
παρ' έαντών Ιχοντα, άλλα μηδέ της τάγα&οϋ φύσεως δντα ού δή εϋλογον
Φεούς ήγεϊσ&αι, οϊς μή φύσει τό άγα&όν πρόσεστιν ένΐ γάρ τοϋτο μόνο>
is καΐ ούδενΐ άλλφ άνα&ετέον, τω μόνω άγαϋω, δ δή και "έπέκεινα πάσης
ούσίας πρεσβεία τε καΐ δυνάμει ύπερέχειν" ϋαυμααίως ό Πλάτων άνεφώ-
νησε. πάλιν δέ και ό Νονμήνιος έν τοις Περί τάγαθοϋ τήν τοϋ Πλάτωνος b
διάνοια» έρμηνεύων, το ντον διέξεισι τον τρόπον'

κγ\ ΝΟΥΜΗΝΙΟΥ ΠΕΡΙ ΤΑΓΑΘΟΥ

20 "Τά μέν ούν σώματα λαβείν ήμΐν έξεστι σημαινομένοις έκ τε ομοίων άπό 22,1
τε των έν τοις παρακειμένοις γνωρισμάτων ενόντων τάγαθ&ν δέ ούδε\δς έκ ο
παρακειμένου ούδέ αύ άπό ομοίου αισθητού έστι λαβείν μηχανή τις ουδεμία, άλλά

1 rotς — 4 ύπερέχοντος: Thdrt. IV 36 20—S. 49, 12: Numenius: Περί

τάγα&ον: fr. 11 Leemans, fr. Χ Thedinga (s. zu Bd. I S. 493, 19), fr. 11
Mullach ( F P h G m 170); nur durch Eue. erhalten

BION(D)

1 γιγνωσκομένοις PI. γενομένοις Thdrt. | γιγνώακεσ&αι PI. γενέο&αι Thdrt.

8 dAAd Ο άλλ" hi PI. | της ούσίας PI. 4 ύπερέχοντος] παρέχοντος ND1 (ver-
bess. 4. Η.) 6 Σαφέστατα — 11 λόγια < Β | τάς νοητάς ούσίας Vig. marg.
ταις νοηταΐς ούσίαις die Hss. 8 όμοοναια: mit Recht erachtet Giff. (IV
401 f.) den Gebrauch von όμοονσιος vor dem Konzil von Nicaea für be-
merkenswert | αυτά: die νοηταΐ ούαίαι 12 αίτιον τοϋ είναι Vig. marg. 18 ευλό-
γως Β 14 είναι ήγεϊσ&αι I 15 xal1 — μόνφ < Β | ούόενί] ούδέ I
16 ύπερέχειν ΙΟ ύπερέχον BN 17 πάλιν δέ < Β | ό < ND1 (+ 4. Η.) |
έν — τάγα&ον < Β | τον άγα&οΰ ND 19 Die Überschrift in ΒΙΟΝ
21 ύπόντων BN 22 ούδέ — S 49, 6 θεσπέσιος < Β | ούδ' ND
 Praepar. evang. X I 21, 6—7; 22, 1—3 49

δεήσει, οίον εί τις έπΐ σκοπη καθήμενος ναϋν άλιάδα βραχεϊάν τινα τούτων
των έπακτρίδων, των μόνων μίαν μόνην έρημον, μετακυμίοις έχομένην οξύ
δεδορκώς μια βολη κατεΐδε την ναϋν, οδτως δει τινα άπελθόντα πόρρω από των
αισθητών όμιλήσαι τω άγαθώ μόνω μόνον, ένθα μήτε τις άνθρωπος μήτε τι
5 ζώον έτερον μηδέ σώμα μέγα μηδέ σμικρόν, αλλά τις άφατος καΐ άδιήγητος
άτεχνώς έρημία θεσπέσιος, ένθα τοϋ άγαθοϋ ήθη διατριβαί τε καΐ άγλαίαι, d
αύτό δέ έν ειρήνη, έν εύμενεία, τό ήρεμον, τό ήγεμονικόν ίλεω έποχούμενον
επί τη ουσία. εί δέ τις πρός τοις αίσθητοϊς λιπαρών τό άγαθόν έφιπτά- 2
μενον φαντάζεται κάπειτα τρυφών οίοιτο τω άγαθφ έντετυχηκέναι, τοϋ παν-
ιο τός άμαρτάνει. τω γάρ δντι ού ραδίας, θείας δέ πρός αύτό δει μεθόδου- καΐ έστι
κράτιστον τών αισθητών άμελήσαντι, νεανιευσαμένω πρός τά μαθήματα,
τούς άριθμούς θεασαμένω, ούτως έκμελετησαι μάθημα, τί έστι τό δν."
I Ταϋτα μέν έν τω τιρώτω· έν δέ τω πέμπτω ταντά φησιν 8
(644)
" Ε ί δ* έστι μέν νοητόν ή ούσία καΐ ή Ιδέα, ταύτης δ* ώμολογήθη πρε-
ΐδ σβύτερον καί αίτιον είναι ό νοϋς, αύτός ούτος μόνος εδρηται ών τό άγαθόν.
καΐ γάρ εί 6 μέν δημιουργός θεός έστι γενέσεως, άρκεΐ τό άγαθλν ουσίας είναι
άρχή. άνάλογον δέ τούτω μέν ό δημιουργός θεός, ών αύτοϋ μιμητής, τη δέ

14—S. 50, 8: Numenius: fr. 26 Leemans, fr. X X V Thedinga, fr. 11 Mullach

(FPhG I I I 170); nur durch Eue. erhalten

BION(D)

1 έπισχοπεί ND 2 μόνων] μσνοχώπων Ueener, Kl. Sehr. I 371 [ μετα-

κυμίοις (Wellentäler·, gebildet wie μεταδόρπιον, μεταχόσμισν, μεταστνλιον) ON
μεταχυμίαις I 8 ßoXfj Blick | ναϋ Ο | δει (nimmt δεήσει wieder auf) I 6' el
ON δή Thedinga 4 όμιλ. — &νβρωηος erneuert Ο* 5 μικράν ND
β ή&η Wohnstätten 7 αύτή Β | έν εύνομία BN | Ιλεω] ΙΧεων seit Steph.
die Herauag.; aber β. Mras, Rheinisches Museum N. F . 02 (1944) 231f.
8 πρός — λιπαρών klebend an 10 τψ — 12 δν < Β 11 νεανιευσαμένφ
πρός: sich mit Jugendfrische verlegen auf 12 τό δν: Fortasse legendum est
τό b Leemans 18 πέμπτφ] δευτέρφ BN 14ff.: in der folgenden schwie-
rigen Stelle hat Giff. Beinen Text durch Aufnahme der hier verunglückten
Konjekturen von Steph. und Vig. verdorben 14 ι}1 < Β 16 δν BN 1 (verbess.
2. H.) D 16 θεός zu verbinden mit δημ. wie 17 | γενέσεως, άρχει I γενέσεως
άρχή BON. Sinn: Wenn der δημ. zw γένεαις gehört, genügt es, daß das άγαΰάν
der Ursprung der ούσία ist, d. h. es braucht nicht auch der Ursprung der γέν.
zu sein 17 άνάλογον usw., d.h.: Wie sich zu diesem (dem άγα&όν) der δημ.
verhält, so zur ούσία die γένεαις | το ντο Β
Mr as, Eusebius II 4
 50 Eusebius

ούσία ή γένεσις, <ή > είκών αύτης εστί καΐ μίμημα. εϊπερ δέ ό δημιουργός 4
ό της γενέσεώς έστιν άγαθός, ή που Ισται καΐ ό της ουσίας δημιουργός αύτο-
άγαθον, σύμφυτον τη ούσία. ό γάρ δεύτερος διττός ών αύτοποιεϊ τήν τε ίδέαν b
έαυτοϋ καί τόν κόσμον, δημιουργός ών, έπειτα θεωρητικός δλως. συλλε- 5
6 λογισμένων δ' ημών ονόματα τεσσάρων πραγμάτων τέσσαρα έστω ταϋτα -
ό μέν πρώτος θεός αύτοάγαθον ό δέ τούτου μιμητής δημιουργός άγαθός·
ή δ' ούσία μία μέν ή τοϋ πρώτου, έτέρα δέ ή τοϋ δευτέρου- ής μίμημα ό κα-
λός κόσμος, κεκαλλωπισμένος μετουσία τοϋ καλοϋ."
Kai έν τω ίκτω δέ επιλέγει· β
ίο "Μετέχει δέ αύτοϋ τά μετίσχοντα έν άλλω μέν ούδενί, έν δέ μόνω τ ω c
φρονεϊν ταύτη άρα καΐ της άγαθοϋ συμβάσεως όνίναιτ' άν, άλλως δ' oö. καΐ
μέν δή τό φρονεϊν, τοϋτο δή συντετύχηκε μόνω τω πρώτ<ι>. ύφ' ού ουν τά
άλλα άποχραίνεται καΐ άγαθοϋται, εάν τοϋτο έκείνω μόνον μόνω προση,
άβελτέρας άν εϊη ψυχής έτι άμφιλογεϊν. εί γάρ άγαθός έστιν ό δεύτερος 7
15 ού παρ' έαυτοϋ, παρά δέ τοϋ πρώτου, πώς οΐόν τε ύφ' ου μετουσίας έστίν
ούτος άγαθός, μή άγαθόν <ε1ναι>, άλλως τε κάν τύχη αύτοϋ ώς άγαθοϋ a
μεταλαχών^ό δεύτερος; οδτως τοι ό Πλάτων έκ συλλογισμοϋ τ ω οξύ 8
βλέποντι άπέδωκε τό άγαθόν 6τι έστίν έν."

10-18 Numenius ebd.: fr. 28 Leemans, fr. X X X I I I Thedinga, fr. 11

Mullach (FPhG III 171); nur durch Eus. erhalten

BION(D)

1 <rj> vor είχών Mras, dahinter Usener, είχών <γάρ > Gaisf. | ίση] ούσα
Steph. I εϊπερ — β αύτοάγαθον < Β | εϊπερ δέ ON εϊπερ I εί γάρ Steph.
8 διττός: weil er die Ιδέα έαυτοϋ schafft (als solcher θεωρητικός δλως) und
den κόσμος (als solcher δημιουργός) | αύτοποιεϊ (sua aponte facit) ON αυτό
ποιεί I αυτός ποιεί Steph. 4 αύτοϋ Ο | δλος ON 7 <5'] δέ ND 8 τοϋ *
καλοϋ μετ. Β 9 ς Ο 10 μετίσχοντα BON μετέχοντα I | έν1] καΐ έν ND
11 της άγαθον συμβάσεως (die Vereinigung mit dem Guten)] τάγαθοϋ α. Usener,
Kl. Sehr. I 371; aber vgl. S. 61, 4 άγαθοϋ Ιδέαν \ xai* — 14 άμφιλ. < Β
12 δή* Ν (bestätigt Dindorfs Konjektur) δέ OD δεϊν I γε Giff.; δή είναι ?
Mras I συντετύχηκε usw. trifft nur zu bei 18 έάν ob (zu άμφιλογεϊν) |
τοϋτο: die Eigenschaft des άγαϋοϋν | μόνον μόνφ I ~ ON 15 ύφ' zu
μετουσίας, von dem oi abhängt 1β άγαθ. ούτος BN | εϊνqt + Steph., nml.
τόν πρώτον (θεόν) 17 ούτω BN | rot < Ο | συλλογής Β 18 τάγα&όν BN
 Praepar. evang. X I 22, 3—10; 23, 1—3 51

Kai πάλιν έξης φησι~

"Ταϋτα δε ούτως έχοντα έθ-ηκεν δ Πλάτων άλλη καΐ άλλη χωρίσας· β
ιδία μέν γαρ τόν κυκλικών επί τοϋ δημιουργοϋ έγράψατο έν Τιμαίω ειπών
'άγαθί>ς ήν'· έν δέ τη Πολιτεία τό άγαθόν είπεν άγαθοΰ ιδέαν, ώς δή τοϋ
5 δημιουργοϋ ίδέαν ουσαν τό αγαθόν, δστις πέφανται ήμΐν αγαθός μετουσία
τοϋ πρώτου τε καΐ μόνου. ώσπερ γαρ άνθρωποι μέν λέγονται τυπωθέν- 10
τες ύπό της άνθρωπου ιδέας, βόες δ' υπό της βίός, ίπποι δ' υπό της ίππου
Ιδέας, ούτως και είκότως ό δημιουργός, εϊπερ έστί μετουσία τοϋ πρώτου
άγαθοΰ χγαθός, <άγαθοϋ > Ιδέα άν ειη ό πρώτος νοϋς, ών αύτοάγαθον."

10 χδ'. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑ ΠΛΑΤΩΝΙ ΙΔΕΩΝ

I "Ουτω δέ γεγενημένος" (δηλον δ" δτι δ χόσμος)"πρός τό λόγω καΐ φρονή- 23,1
σει περιληπτόν καΐ κατά τα αύτά έχον δεδημιούργηται. τούτων δέ υπαρχόντων (645)
αυ πασα άνάγκη τόνδε τόν κόσμον εικόνα τινός είναι, τά γάρ δή νοητά ζώα
πάντα εκείνο έν έαυτω περιλαβόν έχει, καθάπερ 68ε 6 κόσμος ημάς." b
is Ταϋτα μεν δ Πλάτων έν Τιμαίω. την δέ των είρημένων διάνοια» έχ 2
των Δνδνμω Περί των άρεσκόντων Πλάτωνι συντεταγμένων έχ&ήσομαι.
γράφει δέ οΰτως'
"Τών κατά φύσιν αισθητών κατά γένος ώρισμένα τινά παραδείγματα 8
φάμενος είναι τάς ιδέας, ών τάς έπιστήμας γίνεσθαι καΐ τούς βρους· ποφά c

2-9 Numenius: fr. 29 Leemana, fr. X X X I V Thedinga, fr. 11 Mullach

(FPhG I I I 171) 8f. 8. Plat. Tim. 29e 4 e. Plat. resp. 508e 11-14 Plat.
Tim. 29a und 30c 18—S. 52, 11: Arius Didymus, Περι των άρεαχόντων
Πλάτωνι (Των — S. 52, 9 ύπάρχειν auch bei Stobaeus eel. I 12, 2 a [p. 136f.
Wachsmuth]): fr. 1 Diels (Doxographi Gr. 447) *

BION(D)

2 χωρίσας (an verschiedenen Stellen verschieden) I χωρησας (alles 1. Η.)

Ο χωρήσας Β (aber η radiert) ND 8 τόν χυχλιχόν: vel addenda vox λόγον,
vel eerie supplenda Vig. Not.; richtiger ergänzt man άγα&όν: er gebrauchte beim
δημ. die Bezeichnung άγαϋός im gewöhnlichen Sinn 4 έν — Ιδέαν < Β 5 δστις
(zu δημιουργοϋ, quippe qui) I δστι Ο δτι BN β ώσπερ Ο δηως B I N
9 <άγαμου > Mras; ohne Artikel wie 4 und S. 50, 11 | Ιδέα äv Ο Ιδέαν B I N
10 Die Überschrift in BON < I 11 <5έ] δή PI. 12 ίχων ND | ι5παρ-
χουσών Β 18 αΰ < Β 18 f. πάντα ζώα Ο 14 έχεινα Ο | έν έαυτω
hier BON PL, εν αύτώ nach έχει I | περίλαβαν I (ο 1: Η. aus ω) PI. περιλαβών
BON 16 Διδύμων ID; in Ν zwischen Διδνμφ und Περί eine Rasur von
etwa 7 Buchstaben 19 φάμενος: nml. Plato | άφ' ών Stob.

4·
 52 Eusebius

πόντος γαρ άνθ-ρώπους άνθρωπόν τινα νοεϊσθαι καΐ παρά πάντας ίππους
ίππον καΐ κοινώς παρά τά ζωα ζωον άγένητον καΐ άφθαρτον. δν τρόπον 4
δέ σφραγϊδος μιας εκμαγεία γίνεσθαι πολλά καΐ συχνάς εικόνας ένός ανδρός,
οδτως έκ μιας εκάστης ιδέας αισθητών σωμάτων φύσεις παμπληθεΐς, της
β μέν ανθρώπων ανθρώπους άπαντος, . . . καΐ κατά τόν αυτόν λόγον επί των
άλλων των κατά φύσιν. είναι δέ τήν Ιδέαν άΐδιον ούσίαν, αίτίαν και άρχήν 5
τοϋ έκαστον είναι τοιούτον οία εστίν αυτή. καθάπερ ούν τάς κατά μέρος β
ώσπερ άρχέτυπα των αισθητών προηγεϊσθαι σωμάτων, οΰτως τήν πάσας έν
έαυτη περιέχουσαν, καλλίστην καΐ τελειοτάτην ούσαν, ύπάρχειν τοϋδε d
ίο παράδειγμα τοϋ κόσμου* προς γάρ ταύτην άφομοιωθέντα υπό τοϋ δημιουρ-
γήσαντος αυτόν άπειργάσθαι θεοΰ κατά πρόνοιαν έκ της πάσης ουσίας."
Ταντα και από τοϋ δεδηλωμένου άνδρας, φ&άνει γε μην και ταϋτα 7
Μωσης δ πάνσοφος, προ τοϋ φαινομένου ήλιου και άστρων και προ τοϋ
δρωμένου ούρανοϋ, δ δή στερέωμα καλεί, πρό τε της κα&' ημάς ξηράς γης
ΐό καΐ προ της παρ' ήμιν ήμέρας και νυκτός φως έτερον παρά τό τοϋ ήλιου
ήμέραν τε και νύκτα και τά λοιπά προς τον πανηγεμόνος και αίτιου των
δλων ·&εον πεποιήσ&αι διδάσκων. \ αλλά και οί μετά Μωσέα παίδες 8
'Εβραίων ήλιόν τινα είναι άσώματον ου πασιν δρατόν ουδέ ϋνητοϊς όφ&αλμοϊς (6«β)
ύπαγόμενον δρίζονται, ώς δ προφήτης έκ προσώπου &εοϋ λέγων "Τοις
20 δέ φοβουμένοις με άνατελεΐ ήλιος δικαιοσύνης." κάί αυτήν δέ διχαιο- β
σύνην, ουχί τήν ποιον έν άν&ράχποις, άλλά τήν ταύτης Ιδέαν οϊδεν άλλος
'Εβραίων προφητης, δ φήσας περί Φεοϋ' " Τ ί ς έξήγειρεν άπό άνατολών δικαιο-
σύνην; έκάλεσεν αυτήν κρτά πρόσωπον αύτοΰ, καΐ πορεύσεται; δώσει ένώ-

S. 51, 18—S. 52,11: Didymusfr. 1 Diele (Doxogr. Gr. 447) 19f. Mal 3, 20
22—S. 53,1: Ies 41, 2 (s. dazu Eus. eclog. proph. IV 19 [198, 1—3 und 16—18
Gaisford])

BION(D)

2 rd (auch Stob.)] πάντα Meineke | άγέννητον Ο 2f. δν δέ τρ. BN

4 έκ\ καΐ Stob. | al<r&. — β Ιδέαν < Β 5: wegen μέν muß Ausfall in
den Hss. sowohl des Eus. wie des Stob, angenommen werden (Homoeo-
teleuton); Meineke ergänzt <τής δέ Ιππων Ιππους δπαντας> | και < ON
β άλλων των < ND 7 τοϋ — αύτή < Β | αντή Stob, αΰτη ΙΟΝ | τάς (nml.
Ιδέας) κατά μέρος die besonderen (speziellen) Ideen] τά Stob. Hss. 8 άρχέτνπα
ON Stob, άρχέτνπον B I | προηγ. ουμβέβηκε Stob. | πάσας Stob, πάσαν die Hss.
9 ούσαν] richtig wohl ούσίαν eine Hs. des Stob. 12 Ταντα — 17 δι-
δάσκων < Β 15 von παρά ( = ή) hängt τό bis Λοιπά ab | τό < I |
τον < 0 16 πρό I 22 'Εβραίων < BN | τον öeov I 28 πρόσω-
πον] πόδας Eus. ecl. und L X X | δώσει Eus. eel. und L X X , «5' ώσεί BION
28 £. Ενώπιον] ίναντίον Eus. ecl. und L X X
 Praepar. evang. X I 23, 3—12; 24, 1 53
πιον έ&νών." και Λόγον δέ ΰεϊσν άσώματον και ουσιώδη άρτίως ήμιν 10
δ κοινός ημών λόγος έν τοις τιρόσ&εν από της Εβραίων παρίστη γραφής. b
οϋ πέρι Λόγον και τάδε παρά τοϊς αυτοϊς εϊρηται· " Ό ς έγενή&η ήμΐν σοφία
άπό θεοϋ δικαιοσύνη τε και άγιασμός καΐ άπολύτρωσις." λέγεται καΐ 11
5 ζωή, λέγεται και σοφία, λέγεται και άλή&εια. και πάντα τά κατ' ουσίαν
δντα τε και υφεστώτα οί 'Εβραίων λόγοι διδάσχονσιν (εί δή 'Εβραίοι και c
ol τον σωτήρος ήμών απόστολοι τε και μα&ηταί), ναι μτρ> και μνρίας äλλας
ασωμάτους δυνάμεις ούρανον τε έπέκεινα και πάσης της ύλικής και ροώ-
δους ουσίας, ών τάς εικόνας έν τοις αισ&ητοϊς φασι κατα<τε>τνπώσ<ϋ>αι,
ίο εφ' ών ήδη και τοΰνομα της εικόνος παρειλήφασι. τον γοϋν άν&ρωπον 12
εικόνα διαρρήδην νοητοϋ παραδείγματος είναι και πάντα τον άν&ρώτιων
βίον έν εΐκόνι διαπορενεσ&αι είρήκασι. λέγει δ' οΰν δ Μωσης· "Και έποίη-
σεν ό θΐύς τδν άνθρωπον, κατ' εικόνα θεοϋ έποίησεν αυτόν." και πάλιν d
άλλος 'Εβραίος τά πάτρια φιλοσοφών "Μέντοιγε," φησίν, "έν είκόνι διαπο-
15 ρεύεται άνθρωπος." ήδη δέ και ol των 'ιερών νόμων έξηγηται έπάκουσον
δπως την έν τοις Μωσέως γράμμααι διάνοιαν σαφηνίζουσι. λέγει δ' οϋν δ
'Εβραίος Φίλων τά πάτρια διερμηνεύων αντοϊς ρήμασιν

κε'. ΦΙΛΩΝΟΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑ ΜΩΣΕΙ ΙΔΕΩΝ

"Ει 8έ τις έθελήσειε γυμνότερον χρήσασθαι τοΐς όνόμασιν, ουδέν άν 24,1
20 Ιτερον εϊποι τόν νοητόν κόσμον ή θεοΰ λόγον ήδη κοσμο |ποιοϋντος. ούδέ <Μ7)
γαρ ή νοητή πόλις έτερόν τί έστιν ή ό τοϋ άρχιτέκτονος λογισμός ήδη τήν

8f. I. Cor 1, 30 12f. Gen 1, 27 14f. Ps 38 (39), 7 19—S. 64, 16:

Philo op. mund. 24—27 (I 7, 11—8, 14 Cohn-Wendland)

BION(D)

1 ϋεϊον (Φεόν B) attributiv, dagegen άσώματον und ούοιώδη prädikativ

(zu παρίστη)·, ουσιώδη·, als δευτέρα ούσία | άρτίως = δρτι 2 κοινός im*
Gegensatz zu άείος; d. h. meine Darstellung: bezieht sich auf Bd. I S. 386,
llff. | παρίστησι BN 3 έγεννή&η Ο 5 ία I < BON 7 τε < BN |
άλλως Β 8 τε xal Ο 9 φησί BN | χαχα <τε >τυπώσ <& >αι Mrae χστστυπώ-
σαι BIOD χατάχχχχχτυπώσαι Ν χστατυποΰοΦαι Vig. marg. 10 έφ' ών
geht auf τοΐς αίσϋητοίς 11 τον BON τόν των I 15 ήδη — 17 ρήμασιν]
άκουσον δέ xal άπό των έξηγητοϋ (έξηγητών ND) τοϋ 6εΙου νόμου τον Φίλω-
νος, δπως τήν έν τούτοις διάνοιαν σαφηνίζει BN 18 Die Überschrift in ΒΙΟΝ
19 γνμνοτέροις Ph. 20 χόαβον είναι Ph. 20f. ουδέ — έστιν < Β 21 f. τ.
νοητήν πάλιν] richtig τ. αίσΰητήν πόλιν r f j νοητή ein Teil der Has. Ph.
 54 Eusebius

νοητήν πόλιν κτίζειν διανοουμένου. τό δέ δόγμα τοϋτο Μωσέως εστίν, 2

ουκ έμόν. τήν γοϋν άνθρωπου γένεσιν άναγράφων έν τοις έπειτα διαρρήδην
ομολογεί, ώς άρα 'κατ' εικόνα θεοϋ' διετυπώθη. εί δέ τό μέρος είκών 8
εΙκόνος, δηλονότι και το δλον είδος, σύμπας οδτος ό αισθητός κόσμος, εί μεί-
6 ζων της άνθρ,ι πίνης έστί, μίμημα θείας είκόνος· δηλον <δέ > δτι καΐ ή αρχέ-
τυπος σφραγίς, δν φαμεν νοητόν είναι κόσμον, αυτός άν είη τό παράδειγμα, b
άρχέτυπος ίδέα των Ιδεών, ό θεοϋ λόγος. Φησί δ* ώς 'έν άρχη έποίησεν 4
ό θεός τόν ούρανόν καΐ τήν γην,' τήν αρχήν παραλαμβάνων ούχ, ώς οίονταί
τίνες, τήν κατά χρόνον χρόνος γάρ ουκ ήν πρό κόσμου, άλλ* ή σύν αύτω
ίο γέγονεν ή μετ' αυτόν. έπεί γάρ διάστημα της τοΰ κόσμου κινήσεως 5
έστιν ό χρόνος, πρότερον δέ τοΰ κινουμένου κίνησις ουκ άν γένοιτο, άλλ' ή
άναγκαϊον αυτήν ύστερον ή άμα συνίστασθαι, άναγκαΐον άρα καΐ τόν χρόνον
ή ίσήλικα κόσμου γεγονέναι ή νεώτερον έκείνου, πρεσβύτερον δέ άποφαί- c
νεσθαι τολμαν άφιλόσοφον. εί δ* άρχή μή παραλαμβάνεται τά νϋν ή 6
is κατά χρόνον, εικός άν εϊη μηνύεσθαι τήν κατ' άριθμόν, ώς τό 'έν άρχη έποίησεν'
ϊσον είναι τω 'πρώτον έποίησε τόν ούρανόν'."
ΕΙ& έξης λέγει· 7
"Πρώτον οδν ό ποιών έποίει ούρανόν άσώματον καΐ γην άόρατον καΐ
άέρος ίδέαν καΐ κενοϋ* ών τό μέν έπεφήμισε σκότος, έπειδή μέλας ό άήρ τη
20 φύσει, τήν δέ άβυσσον πολύβυθον γάρ τό γε κενόν καΐ άχανές. εϊθ' 8
ύδατος άσώματον ούσίαν καΐ πνεύματος καΐ επί πασιν έβδόμου φωτός, δ πάλιν d
άσώματον ήν καί νοητόν ήλίου παράδειγμα καί πάντα δσα φωσφόρα άστρα
κατά τόν ούρανόν έμελλε συνίστασθαι. προνομίας δέ τό τε πνεϋμα καί 9
τό φως ήξιοϋτο. τό μέν γάρ ώνόμασε θεοΰ, διότι ζωτικώτατον τό πνεϋμα,
as ζωής δέ θεός αίτιος, τό δέ φως, δτι ύπερβάλλον καλόν τοσούτω τό νοητόν

S. 63, 19—S. 64, 16: Philo op. mund. 24—27 (I 7, 1 1 - 8 , 1 4 Cohn-Wend-

land) 8 Gen 1, 27 7f. ebd. 1,1 15 ebd. 1 , 1 18—S. 6 5 , 9 : Philo ebd.
29—31 (I 9, 4—10, 4 Cohn-Wendland) 84 τό1 — όεού: s. Oen 1, 2

BION(D)

1 διανοουμένας I 8f. είχών εΙκόνος Abbild eines Vorbildes 4 και] dv

Β | ό συμπάς akrfr. ούτοσΐ Ph. meiste Hss. | vor κόσμος in Β (1. Η.) οδτος
(steht auch vor δ) über durchgestrichenem δλος 4f. εί μείζων] δ(ς) μείζον
(μείζον) Ph. Hsa. 5 δέ + 1 Hs. Philos \ καί ή < ND, ή < Β 6 f . αρχέ-
τυπον παράδειγμα Ph. Hss. 8 ΰεός BN | παραλαμβάνων auffassend 12 αυτήν
< BN I η ΰστ. ή Ph. 18 Ισόλικα Β | δέ έκείνου Β 16 ώ + vor έποίησε
Ο (undeutlich) G 18 έποίησεν BN 20 τήν] τό Ph. meiste Hss. |
δ' BON I γε Ph. τε die Hss. 21 δ] ij Β 22 πάντων Ph. 24 ήξίου
Ph. meiste Hss. 25 ύπερβαλλόντως Ph. | τοσούτω I Ph. τοσούτον BN
τοσούτο Ο | γάρ τό Ph.
 Praepar. evang. X I 24, 1—12 55

τοϋ όρατοϋ λαμπρότερόν τε καΐ αύγοειδέστερον, δσωπερ ήλιος, οΐμαι, σκότους

καΐ ήμερα νυκτός και τά κριτήρια, νοϋς ό της δ|λης ψυχής ήγεμών, οφθαλμών (648)
σώματος. το δέ άόρατον καΐ νοητόν φως έκεϊνο θείου λόγου γέγονεν 10
είκών τοϋ διερμηνεύσαντος τήν γένεσιν αύτοϋ- καΐ εστίν ύπερουράνιος άστήρ,
5 πηγή των αισθητών αστέρων, ήν ουκ άν άπώ σκοποϋ καλέσειειν άν τις παναύ-
γειαν, άφ' ής ήλιος καΐ σελήνη καΐ οί άλλοι πλανήται καΐ άπλανεϊς άρύτον-
ται, καθ' δσον έκάστφ δύναμις, τά πρέποντα φέγγη, της άμιγοϋς καΐ καθαρός
αυγής έκείνης άμαυρουμένης, οΰ άν άρξηται τρέπεσθαι κατά τήν έκ νοητοϋ
προς αίσθητόν μεταβολήν. ειλικρινές γάρ ουδέν τών έν αίσθήσει." b
ίο Kai μετά βραχέα έπιλέγει· 11
" Έ π ε Ι δέ φως μέν έγένετο, σκότος δ' ύπεξέστη καΐ άνεχώρησεν, δροι
δ* έν τοις μεταξύ διαστήμασιν έπάγησαν έσπέρα καΐ πρωΐα, κατά τάναγκαΐον
τοϋ χρόνου μέτρον άπετελεϊτο ευθύς δ καΐ ήμέραν καλώς ποιων έκάλεσεν,
καΐ ήμέραν ουχί πρώτην, άλλά μίαν, ή λέλεκται δια τήν τοϋ νοητοϋ κόσμου
15 μόνωσιν, μοναδικήν έχοντος φύσιν. ό μέν οδν άσώματος κόσμος ήδη 12
πέρας εϊχεν, Ιδρυθείς έν τω θείω λόγω- ό 8" αισθητός πρός παράδειγμα τού-
του έτελειογονεΐτο. καΐ πρώτον αύτοϋ τών μερών, δ καΐ πάντων άριστον, c
έποίει τόν ούρανόν ό δημιουργός, δν ετύμως στερέωμι προσηγόρευσεν, άτε σω-
ματικόν 6ντα· τό γάρ σώμα φύσει στερεόν, 6 τι περ καΐ'τριχή διαστατόν
20 στερεού δέ καΐ σώματος έννοια τίς έτέρα πλήν τό πάντη διεστηκός; είκότως
ούν άντιθείς τω νοητω καΐ άσωμάτω τόν αίσθητόν καΐ σωματοειδή, τοϋτον
στερεόν έκάλεσε."

S. 54, 18—S. 55, 9: Philo op.mund. 29—31 ( I 9, 4—10,4 Cohn-Wend-

land) 11-22 Philo ebd. 35f. ( I 10, 23—11, 12 Cohn-Wendland)

BION(D)

2f. von Sue. oder den Schreibern wurde νονς — ήγεμών ale Apposition
zu Td κριτήρια gefaßt; richtig Philos meiste Has.: τών αίσϋητ&ν {αίσϋητικ&ν)
κριτηρίων (δ) νοϋς, δ — ήγεμών, καΐ όφ&αλμοί σ. 8 τον σώματος Ο | τόν δ&
άόρ. καΐ ν. Φεΐον λόγον καΐ ϋεοϋ λόγον λέγει βεοϋ· καΐ ταύτης είχάνα τύ νοητόν
φως έκεϊνο Ph. meiste Has. 4 διερμηνεύσαντος: das Wort absiohtlioh ge-
wählt, weil vom λόγος die Rede ist und außerdem der λόγος zu Έρμης gehört
6 ol < Β | πλανήτες ND (-ή-) πλάνητές τε Ph. | άηλ. άστέρες Β 6f. άρντον-
ται IN Ph. άρύονται Ο άρ. — 15 φύσιν < Β 7 φέγγη] φ&άνη ND | της
(auch D)] τίς Ν 8 οί δν] δταν Ph. 9 αίσ&ητόν] αϊσ&ησιν ND 12 κατά
τάν. I Ph. κατ* άν. ON 18 άποτελεϊται ND | καλώς] δ Ph. | -σε Ο 16 τήν
φύσιν ND 1β ΙδρυνΦεις ND 17 έτελειογονεΐτο ΙΟΝ Ph. έτεκνογονεΐτο Β
έτελειονργειτο Mangey | δ καΐ ΙΟΝ ή κάί Β δ δή καΙ Ph. 20 καΐ < Β
22 στερεόν] στερέωμα Ph.
 56 Eusebius

Ταντα <5 Φίλων, σννφδει δέ αύτω και δ Κλήμης έν τω έχτω Στρω-

ματεϊ λέγων ώδε·

χζ'. ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

"Κόσμον τε αύθις τον μέν νοητόν οΖδεν ή βάρβαρος φιλοσοφία, τύν δέ 26,1
5 αίσθητόν" τον μέν άρχέτυπον, τον δέ εικόνα τοϋ καλοϋ παραδείγματος, και d
τόν μέν άνατίθησι μονάδι, ώς άν νοητόν, τόν δέ αίσθητόν έξάδι - γάμος γαρ
παρά τοις Πυθαγορείοις, ώς άν γόνιμος άριθμός, ή έξάς καλείται. καί 2
έν μέν τ η μονάδι συνίστησιν ούρανόν άόρατον | καί γην άγίαν καί φως νοη- (64β)
τόν. 'έν άρχή γάρ,' φησίν, 'έποίησεν ό θεός τον ούρανόν καί τήν γ η ν ή δέ γη
ίο ήν άόρατος.' είτ' επιφέρει - 'Καί εϊπεν δ θεός* Γενέσθω φως, καί έγένετο φως.'
έν δέ τη κοσμογονία: τ η αίσθητη στερεόν ούρανόν δημιουργεί (τό δέ στερεόν
αίσθητόν) γην τε όρατήν καί φως βλεπόμενον. άρ'ούδοκεϊ σοι εντεύθεν όΠλά- 3
των ζώων ιδέας έν τ ω νοητώ άπολείπειν κόσμω καί τά εΐδη τά αισθητά κατά
τα γένη δημιουργεϊν τά νοητά; εΐκότως άρα έκ γης μέν τό σώμα δια- 4
15 πλάττεσθαι λέγει Μωσης, δ γήϊνόν φησιν ό Πλάτων σκήνος, ψυχήν δέ τήν b
λογικήν άνωθεν έμπνευσθηναι υπό θεοϋ εις πρόσωπον. ένταϋθα γάρ τό 6
ήγεμονικόν ίδρϋσθαι λέγουσι, τήν διά των αισθητηρίων έπεισόδιον της ψυχής
επί τοϋ πρωτοπλάστου είσοδον έρμηνεύοντες, διό καί 'κατ' εικόνα καί καθ'
όμοίωσιν' τόν άνθρωπον γεγονέναι. εΐκών μέν γάρ θεοϋ λόγος ό θείος καί
20 βασιλικός, άνθρωπος άπαθής· είκών δέ εικόνος άνθρώπινος νοΰς."
[Άκονσωμεν δέ και των ρη&ησομένων']

4-20 Clem. Al. ström. V 93, 4—94, 5 (dieselbe Stelle kehrt S. 201,14—
S. 202, 6 in einem viel längeren Excerpt wieder) 9f. Gen 1, l f .
10 Gen 1, 3 Iii. s. Gen 2, 7 16 s. Pseud-Plat. Ax. 365e—366a
18 f. Gen 1, 26

BION(D)

1 αυνφδει — 2 ώδε < Β, συνάδει — αύτφ < N D | έχτψ (ς ON): richtig

im fünften 2 λέγει τάδε ND 8 Die Überschrift- in BION 4 Κόσμον BN
ό χαλον (auch S. 201, 16)] καλουμένου Cl. 6 μονάδα I 9 ψησίν < Β
10 ΓενέσΦω (auch S. 201, 20) ION γενη&ήτω Β Cl. 11 χοσμογενεΐα I
18 άπολιπεϊν Ο 16 ό Μωυαής Cl. | σώμα, γεώδες δν . . • αχήνος Ps.-Pl.
16 τοϋ &εοΰ C1. 17 έπεισόδιον (έπισόδιον Β) zu είσοδον: der akzessorische
(nachträgliche) Eintritt 18 χα»' < Cl. 19 <5 < Cl. 20 ö' Ο
21 'Αχ. — $η&ησ. BN < IO, [ ] Mras
 Praepar. evang. X I 24, 12; 25, 1—6; 26, 1—β 67

κζ'. ΕΒΡΑΙΩΝ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙΩΝ

Δ ΥΝΑΜΕΩΝ
"Ετι προς τούτοις δ Πλάτων τοϊς 'Εβραίων επακολον&ήσας λόγοις ον 2 6 , 1
μόνον ασωμάτους και άγα·&άς δυνάμεις, άλλά και έναντίας φησιν είνατ, ώδέ c
5 πη γράφοχν έν τω δεκάτω των Νόμων
"Ψυχήν διοικούσαν καΐ ένοικοϋσαν τοις πάντη κινουμένοις ού καΐ τδν 2
ούρανόν ανάγκη διοικεί ν φάναι; d
Τί μην;
Μίαν, ή πλείους; έγώ υπέρ σφών άποκρινοϋμαι. δυοϊν μέν που έλαττον
ίο μηδέν τιθώμεν, της τε εύεργέτιδος καΐ της τάναντία δυναμένης έξεργά-
ζεσθαι."
EW ύποβάς φησιν 3
"'Επειδή γαρ συνέχωρήσαμεν ήμϊν αύτοϊς είναι μέν τόν ούρανόν
πολλών μεστό ν αγαθών, είναι δέ καΐ των εναντίων, πλειόνων δέ των μή,
15 μάχη, φαμέν, άθάνατός έσθ' ή τοιαύτη καΐ φυλακής θαυμαστής δεομένη
ξύμμαχοί τε ήμΐν θεοί τε καΐ δαίμονες, ήμεΐς δ' αδ κτήματα θεών και δαι-
μόνων".
Πό&εν και ταντα τω Πλάτωνι έγώ μεν ουκ άν Ιχοιμι φράζειν \ δ δ' 4
εχω φάναι, άλη&ίς, μνρίοις πρόσ&εν ή Πλάτωνα γενέσ&αι χρόνοις καΐ τον&' (560)
20 Έβραίοις άνωμολογησ&αι τό δόγμα. λέγει δ' οΰν ή παρ' αύτοΐς γραφή' 5
"ΚαΙ ήν ως ή ημέρα αΰτη, καΐ ήλθον οι άγγελοι τοΰ θεοΰ παραστηναι
ένώπιον τοΰ θεοΰ- καΐ δ διάβολος ήλθεν έν μέσω αυτών, περιελθών την
γήν και έμπεριπατήσας αυτήν," διάβολον μεν την έναντίαν δύναμιν, άγγέ-
λονς δέ &εον τάς άγα&άς προσεαυονσα. ταύτας δέ τάς άγα&άς δυνά- β

β-11 Plat. leg. 896de; = S.147, 5—10 und S. 200, 21—S. 201, 4 (Clem.);
Thdrt. I I I 103 18-17 Plat. leg. 906a; 'Επειδή — 15 δεομένη = S. 201, 11
—13 (Clem.) 21-28 H i l , 6 f .

BION(D)

l f . Die Überschrift in B I O N | Έβρ. xal B N < IO 5 t Ο 6 ψυχήν

δή PI. I έν δπασι τοις PI. | ον Β (οί) Ο πώς ού IN μών ού S. 200, 21 (CI.) PI.
7 άνάγχη < B N 8 μέν Β 9 πλείους (einmal auch S. 201, 2 und Thdrt.)]
πλείους; Πλέίονς PI. | μέν γέ που PI. 10 xal — 12 ύποβάς (auch G): in Ο
infolge Beschneidung des Randes verloren | δυναμένης] δυνάμεως I 18 awe-
χωρήσαμεν (auch S. 201, 11)] συγχεχωρήχαμεν PI. 15 μάχη δή PI. | έστιν PI.
1β τε1] δέ PI. I τε1] τε άμα PI. 18 <5ν < BN | φράζειν] λέγειν BN 1» άληάές]
wohl ίστι dazuzudenken | χρόνοις γεν. I 20 άνομολογεϊσ&αι Ο 21 ώς ή]
ώσεί BN I αύτή Ο j ήλ&ον nach ΰεοϋ B N
 58 Eusebius

μεις καΐ πνεύματα ΰεΐα και λειτουργούς ·&εον Λροσαγορεύει έν οϊς φησιν
" Ό ποιών τους άγγέλους αύτοϋ πνεύματα καΐ τούς λειτουργούς αύτοϋ
πυρύς φλόγα." άλλα καΐ τήν διαμάχη» των έναντΰον ώδε παρίστησιν 7
δ φήσας· "Ούκ έστιν ήμϊν ή πάλη πρός αίμα καΐ σάρκα, άλλά πρός τάς άρχάς, b
ε προς τάς εξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοϋ σκότους [του αιώνος] τού-
του, πρός τά πνευματικά της πονηρίας έν τοις έπουρανίοις." άντικρυς 8
δ' εοικεν ό Πλάτων τό Μωσέως λόγων μεχαψράζειν τό φησαν " Ό τ ε
διεμέριζεν ό ύψιστος έθνη, ώί διέσπειρεν υιούς Αδάμ, εστησεν δρια εθνών
κατά αριθμών άγγέλων θεοϋ," δι ών 'κτήματα θεών καΐ δαιμόνων' τό
ίο πάν γένος άν&ρώπων είναι ώρίσατο. c

κη'. ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΕΒΡΑΙΩΝ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΟΣ

Και έν τοις περί ψυχής δε άϋανααίας ουδέν Μωσέως δ Πλάτων διέ- 27,1
στηκε τ·η δόζ·η. δ μέν γε πρώτος ά&άνατον ουσία» είναι την έν άν&ρώπω d
ψυχήν ώρίσατο, εικόνα φήσας ύπάρχειν αυτήν ϋεον, μάλλον δέ κατ εΙκόνα
ιέ ϋεον γεγενησ&αι. "Είπε γαρ ό θεός" (φησίν)· "Ποιήσωμεν άνθρωπον κατ*
εικόνα ήμετέραν καΐ καθ' όμοίωσιν. καΐ έποίησεν ό θεός τόν άνθρωπον, κατ'
εΙκόνα θεοϋ έποίησεν αυτόν." και έξης τον σύνϋετον τω λόγω διαιρών 2
εις τε τό φαινόμενο» σώμα καΐ είς τον κατά ψυχήν νοούμενον έπιλέγεί'
"ΚαΙ έλαβεν ό θεός χουν άπό της γης καΐ έπλασε τον άνθρωπον καΐ ένεφύσησεν
μ εις τό πρόσωπον αύτοϋ πνοήν ζωής, καΐ έγένετο ό άνθρωπος είς ψυχήν
ζώσαν." I άλλα. και άρχικόν φησιν αυτόν καΐ βασιλικά» γεγονέναι 8
των έπΐ γης απάντων, λέγει οϋν "ΚαΙ είπεν ό θεός· Ποίησωμεν άνθρωπον (561)
κατ* εικόνα ήμετέραν καΐ καθ* όμοίωσιν, καΐ άρχέτωσαν των Ιχθύων της
θαλάσσης καΐ των πετεινών τοϋ ούρανοΰ καΐ των κτηνών καΐ πάσης της
as γης. καΐ έποίησεν ό θεός τόν άνθρωπον έν είκόνι αύτοϋ, κατ' εικόνα θεοϋ

2 f. Ρθ 103 (104), 4 ( = Hebr 1, 7) 4-6 Eph β, 12 7-9 Dtn 32, 8

15-17 Gen 1, 2βί. 19-21 Gen 2, 7 22—S. 69, 1 : Gen 1, 26f.

BION(D)

4 ήμϊν < Β ß r. σκότους NT τοΰ σκότους τοϋ αΙώνος (τ. αιώνος offen-
bar ein Glossem) BN τον κόσμου ΙΟ 7 "Οτι ND 1 1 Die Überschrift
Περί — Πλ. BN, Περί — äbav. l x (a. Β.) Ο 12 δέ < ND 16 ό ϋεός
(φησίν) ΙΟ ~ Β Ν 1β ήμετ. xai χα&' δμ. Β ήμετ. xal όμ. ON xal όμ. ήμετέ-
ραν I; a. 23 I χαΡ — 18 έπιλέγεί < Β 17 τόν] τό ND 19 διλ.]
Ιπλασεν δ όεός I 20 δ < Β 21 φησί BN | αυτόν nach γενέσθαι Ν < Β |
γεγονέναι ΙΟ γενέσθαι BN 22 των — ούν ΙΟ πάντων τών inl γης, λέγων BN |
ΚαΙ — 23 όμοίωσιν < BN 25 έν είχόνι αύτοϋ ΙΟ und der hebräische
Text, < BN L X X
 Praepar. evang. X I 26, β—8; 27, 1—6 59

έποίησεν αυτόν." πώς δ' άν άλλως είκών έπινοοΐτο ·&εοϋ και ομοίωμα
ή κατά τάς εν τω ΰεω δυνάμεις και κατά τήν της αρετής ομοιότητα;
Μωσεΐ δή και εν τούτοις ωσπερ μεμα&ηχενμένος δ Πλάτων ίπάχουσον
έν τω 'Αλκιβιάδη οΐά φησιν
5 ""Εχομεν ούν ειπείν 6 τι της ψυχής έστι θειότατον ή τοϋτο περί δ είδέναι
τε και φρονεΐν έστιν;
Οϋκ έχομεν.
Τω θεω άρα τοϋτο εοικεν αυτής· καί τις είς τοϋτο βλέπων και παν τ&
θείον γνούς, θεόν τε καΐ φρόνησιν, οΰτω και εαυτόν άν γνοίη μάλιστα,
ίο Φαίνεται.
ΤΑρ' ούν, δθ' ώσπερ κάτοπτρά έστι σαφέστερα τοϋ έν τω όφθαλμφ

ένόπτρου και καθαρώτερα καΐ λαμπρότερα, οΰτω και ό θεί>ς τοϋ έν τη ήμε-
τέρα ψυχή βέλτιστου καθαρώτερόν τε και λαμπρότερον τυγχάνει 6ν;
"Εοικέ γε, ώ Σώκρατες.
15 ΕΕς τόν θεόν άρα βλέποντες έκείνω καλλίστφ ένόπτρω χρφμεθ' άν καΐ
των ανθρωπίνων εις τήν ψυχής άρετήν καΐ οδτως άν μάλιστα όρωμεν καΐ
γινώσκοιμεν ή μας αυτούς.
Ναι."
Ταϋτα μεν έν τω 'Αλκιβιάδη, έν δε τω Περί ψυχής δπως πλατντερον
20 έρμηνενει τά κατά τούς τότιονς'

5-18 Plat. Alo. 133c; 11 ΎΑρ' — 18 Nal < unsere Platohse.; steht aber
bei Stob. ecl. I I I 21, 24 (p. 576 Henee) 6 - 9 Thdrt. V 30

BION(D)

Ol

1 έπινοείτο I (alles 1. H.) 2 έν — όμοιότητά] άρετάς Β | xorrd1 < ND

8 δέ Β I ίπάχουσον] τοιάδ' BN 4 old Ο όποια I < BN Zu 5 ff. hat
I x (a. R.) έν 'Αλκιβιάδη 5 έστί r. ψυχής PI. | ΰειότατον (auch Thdrt.)] νοε-
ρώτερον PI. | δ (auch Thdrt.)] δ τό PI. 11 "Αρ'\ γάρ I | oSv < Stob. |
δ&' < Ο Stob.; δϋ·' ωσπερ wann (da) 80 etwas wie | σαφέστερά-έστι Stob.
12 xai2] τε xal Stob. 17 γινώσκοιμεν Stob. (γιγν.) γινώσχομεν BON γινώ·
σχωμεν I 18 Nal < Β Zu 19£t. in I (a. R.): έρμψεύει συνάδων
Μωσεϊ άπό τον όμοιου τω &εώ τήν ψυχήν είναι ά&άνατον· παραπλήσιου δχουε
19 Ταϋτα — 'Ahe. < BN | δπως ΙΟ < BN 20 έρμψεύει BON < I | τά κατά
τούς τόπους die einzelnen Punkte | + nash τόπους: ό αύτός λέγων οϋτως BN;
+ ίπάχουσον nach τόπους Dind. (doch ist jenes offenbar nur dazuzudenken,
aus 3)
 60 Eusebius

"Θώμεν οδν βούλει, έφη, δύο είδη των βντων, τό μεν όρατόν, τό δέ άει-
δές; Θώμεν, έφη. Και τό μέν άειδές άεΐ κατά ταύτα έχον, τό δέ όρατόν μηδέ-
ποτε κατά ταύτά; ΚαΙ ταϋτα, έφη, θώμεν. Φέρε δή, ή δ' 6ς, άλλο τι δή 7
ήμών αυτών τό μέν σώμά έστι, τό δέ ψυχή; Ούδέν άλλο, έφη. Ποτερω οδν d
5 όμοιότερον τω εϊδει φαϊμεν άν είναι καΐ ξυγγενέστερον τό σώμα; Πανταχη τοϋτό
γε δή τω όρατω. Τί δέ ή ψυχή; όρατόν ή άειδές; Ούχ υπό ανθρώπων γε, ώ
Σώκρατες, έφη. 'Αλλά μην ήμεΐς γε τά όρατά και τά μή τη τών ανθρώπων
φύσει έλέγομεν, ή άλλη τινί οϊει; Τη τών ανθρώπων. Τί οδν περί ψυχής 8
λέγομεν; όρατόν ή άόρατον είναι; Ούχ όρατόν. Άειδές άρα; Ναί. Όμοιό-
ιο τερον άρα ψυχή σώματός έστι τω άειδεΐ, τό δέ τω όρατω. Πασα άνάγκη,
ώ Σώκρατες. | Ούκοϋν καΐ πάλαι έλέγομεν, δτι ή ψυχή βταν μέν τω 9
σώματι χρήται είς τό σκοπεϊν τι, ή διά τοϋ όράν ή διά τοϋ άκούειν ή δι' (552)
άλλης τινός αίσθήσεως (τοϋτο γάρ έστι τό διά τοϋ σώματος σκοπεϊν τι), τότε
μέν έλκεται ΰπό τοϋ σώματος εις ταϋτα τά μηδέποτε κατά ταύτά έχοντα
16 καΐ αύτή πλανάται καΐ ταράττεται και ΐλιγγια ώσπερ μεθύουσα, άτε τοιούτων
έφαπτομένη; Πάνυ γε. "Οταν δέ αύτή καθ' αυτήν σκοπη, έκεϊσε οΕχεται 10
είς τό καθαρόν καΐ άεί δν καί άθάνατον καΐ ώσαύτως έχον, και ως b
ξυγγενής ούσα αύτοΰ άεί μετ' έκείνου τε γίνεται, δταν περ αύτή καθ' αυτήν
γένηται καί ένη αύτη, καί πέπαυταί τε τοϋ πλάνου καί περί έκεΐνα άεί κατά
20 τά αύτά καί ώσαύτως έχει, άτε τοιούτων έφαπτομένη. καί τοϋτο αύτης τό
πάθημα φρόνησις κέκληται. Παντάπασιν, έφη, καλώς καί αληθή λέγεις, 11
ώ Σώκρατες. Ποτέρα) οδν αδ σοι δοκεϊ τω εϊδει καί έκ τών πρόσθεν καί έκ

1—S. 62, 24: Plat. Phaed. 79a—81c 1 Θώμεν — 11 Σώχρατες:

Thdrt. V 40 f.

BION(D)

1 θώμεν — 6 ξυγγεν. < Β | οϋν < ND1 (+ 4. Η . ) 8 ταϋτα]

τοϋτο PI. | άλλο τι δή IN άλλ* δτι δή Ο ΛΛλο τι PL Thdrt. άλλο δή τι
Steph. 5 άν < Ο | ξυγγεν. I PI. Thdrt. σνγγεν. ON 6f. Πανταχη — c5i)]
ΠαντΙ, &ρη, τοϋτό γε δήλον δτι PL Thdrt. 9 ή άόρατον < Β 10 τό] τώ Ο
11 Ούκοϋν καί] καί λοιπόν Β | π. ίλέγ. Mras πάλαι λέγομεν Ο πάλιν έλέγο-
μεν I τό πάλαι λεγόμενον BN τόδε πάλαι έλέγομεν Ρ1. 12 προσχρήται
PI. j τ}1] οίχΐ ή BON 13 σώματος, τό δι' αίαϋήσεως Ρ1. 14 «5πό] από
Β I τ:··~τα τά μηδέποτε] τά ουδέποτε Ρ1. 15 τ αρ. χαί πλαν. Ο 16 δέ γε P L |
έαντήν ND | οϊχεται] ίρχεται BN 17 καί 1 ] τε χαί Ρ1. 1 8 άει < I |
γίγνεται PL | αύτήν ΒΟ Ρ1. αυτήν I (aber χα&') έαντήν ND 19 γένηται] γίνε-
ται Ο I ivjj Mras έν τή ΙΟΝ τη Β έξη PL 20 ταύτά Ο PL | και1 < Ρ1.
2 1 άλη&η I Ρ1. άλη&ώς B O N 2 2 Ποτέρω — S . 61, 9 f . ώ Σ. < Β | αϋ < Ο |
Ιμπροα&εν PL | πρόσΰεν είρημένων IN
 Praepar. evang. X I 27, β—16 61
των νϋν λεγομένων ή ψυχή όμοιότερον είναι καϊ ξυγγενέστερον; Πας άν c
έμοιγε δοκεΐ, ή δ' δς, συγχωρήσαι, ώ Σωκρατες, έκ ταύτης της μεθόδου καϊ
ό δυσμαθέστατος δτι δλω και παντί ομοιότερων έστιν ψυχή τω άεΐ ώσαύτως
έχοντι μάλλον ή τω μή. Τί δέ τό σώμα; Τω έτέρω. "Ορα δή και τηδε" 12
5 6τι έπειδάν έν τω αύτω ώσι ψυχή καΐ σώμα, τω μέν δουλεύειν καΐ άρχεσθαι
ή φύσις προστάττει, τη δέ άρχειν καΐ δεσπόζειν καϊ κατά ταϋτα αύ πότερόν
σοι δοκεϊ δμοιον τω θείω καΐ πότερον τω θνητω; ή ού δοκεΐ σοι τό
μέν θείον οίον άρχειν τε καΐ ήγεμονεύειν πεφυκέναι, τό δέ θνητόν άρχεσθαί
τε και δουλεύειν; "Εμοιγε. Ποτέρω ούν ή ψυχή έοικε; Δήλα δή, ώ Σώ- 18
ίο κρατες, 5τι ή μέν ψυχή τω θείω, τό δέ σώμα τω θνητω. Σκόπει δή, έφη, ώ d
Κέβης, εί έκ πάντων τών είρημένων τάδε ήμΐν ξυμβαίνει* τω μέν θείω καΐ
άθανάτω και νοητω και μονοειδεΐ καΐ άδιαλύτφ καΐ άεΐ ώσαύτως κατά ταύτά
έχοντι έαυτώ όμοιότατον είναι ψυχήν, τω δέ άνθρωπίνω και θνητω καΐ άνοή-
, τω καϊ πολυειδεΐ καΐ διαλυτω καΐ μηδέποτε κατά ταύτά έχοντι έαυτώ άμοιό-
15 τατον αύ είναι τό σώμα. έχομέν τι παρά ταϋτα άλλο λέγειν, ώ φίλε 14
Κέβης, ώς ούχ οδτως έχει; Ουκ έχομεν. Τί οδν; τούτων οΰτως έχόντων άρ'
ού σώματι μέν ταχύ διαλύεσθαι προσήκει, ψυχη δέ αδ τό παράπαν άδιαλύτω
είναι ή έγγύς τι τούτου; | Πώς γάρ οβ; Συννοεΐς οδν, έφη, δτι έπειδάν 16
άποθάνη ό άνθρωπος, τό μέν όρατόν αύτοϋ, τό σώμα, καΐ έν όρατω κεί- (563)
20 μενον, δ δή νεκρόν καλοϋμεν, ώ προσήκει διαλύεσθαι καΐ διαπίπτειν καΐ
διαπνεΐσθαι, ούκ εύθύς τούτων ουδέν πέπονθεν, άλλ' επιεικώς συχνόν επι-
μένει χρόνον εάν μέν τις καΐ χαριέντως έχων τό σώμα τελευτήση καΐ έν
τοιαύτη ώρα, και πάνυ μόλα. συμπεσόν γάρ τό σώμα καΐ ταριχευθέν, ώσπερ.
οί έν Αίγύπτω ταριχευθέντες, όλίγου δλον μένει άμήχανον δσον χρόνον. b
25 ένια δέ μέρη τοϋ σώματος, και εάν σαπη, όστα τε καΐ νεϋρα και τά τοιαύτα
πάντα, δμως, ώς έπος ειπείν, άθάνατά έστιν ή οδ; Ναι. Ή δέ ψυχή 16

S. 60, 1—S. 62, 24: Plat. Phaed. 79a—81c 9f. Ποτέρω — δνητφ:
Thdrt. V 42 16 TL — 18 οδ: Thdrt. V 42 26 Ή — S. 62, 6 Ιχει:
Thdrt. V 43

BION(D)

1 ή < PI. I συγγεν. ND | Πάς äv] näaav Ο 2 Ιμοιγε] μοι PI. I συγχωρή-
σαι (auch D u. PI.)] συγχωρήσαι I (1. Η. aus -ρήσαι) Ν 2 4 f. Τω —
σώμα < I 6 δεσπόζειν (auch D)] σπουδάζειν Ν 7 δοχεϊ1 < N D 1 ( +
4. Η.) I τ. βείω είναι PI. 10 δή] δέ B N 11 ύμϊν Ο 12 καϊ νοητω
nach άδιαλύτφ B N | καϊ κατά N D | τά αυτά B N 14 τά αυτά B N 16 τό
< PI. I δλλο] άλλη Β 16 ώς] tf PI. 17 ού] ουχί PI. 18 έννοεϊς PI.
19 ό < I I τό* < Β 20 και8 — 25 σώματος < Β 25 <5ί < Ο | äv PI.
26 δμως PL ομοίως Β Ι Ο Ν
 62 Eusebius

άρα (τό άειδές, τό εις τοιούτον τόπον έτερον οίχόμενον γενναΐον καί καθαρόν
καί άειδή, είς "Αιδου ώς άληθώς, παρά τον άγαθόν και φρόνιμον θεόν,
οϊ, άν θεός έθέλη, αύτίκα και τη έμή ψυχή ΐτέον), αύτή δέ ήμϊν ή
τοιαύτη καί ούτω πεφυκυΐα άπαλλαττομένη τοϋ σώματος εύθύς διαπε- c
δ φύσηται καί άπόλωλεν, ώς φασιν οί πολλοί άνθρωποι; πολλοϋ γε δει, 17
ώ φίλε Κέβης τε καΐ Σιμμία- άλλα πολλω μάλλον ώδε έχει" έάν μέν
καθαρά άπαλλάττηται, μηδέν τοϋ σώματος συνεφέλκουσα, άτε ουδέν
κοινωνούσα αύτω έν τω βίω έκοϋσα είναι, άλλά φεύγουσα αύτό καί συνηθροι-
σμένη αύτή είς αυτήν, άτε μελετώσα άεΐ <τοϋτο > (τοϋτο δέ ούδέν άλλο d
10 εστίν ή ορθώς φιλοσοφούσα καΐ τω δντι τεθνάναι μελετώσα ραδΰυς· ή ού
τοϋτ' άν ειη μελέτη θανάτου;) Παντάπασί γε. Ούκοϋν ουτω μέν έχουσα 18
είς τό δμοιον αύτη τό άειδές άπέρχεται, τό θεΐόν τε καΐ άθάνατον καί
φρόνιμον, ol άφικομένη υπάρχει αύτη εύδαίμονι είναι, πλάνης καί άνοιας καί
φόβων καί άγριων ερώτων καί τών άλλων κακών τών άνθρωπείων άπηλλαγ-
15 μένη, ώσπερ δέ λέγεται κατά τών μεμυημένων, ώς άληθώς τον λοιπόν χρό-
νον μετά θεών διάγουσα, ουτω φώμεν, ώ Κέβης, ή άλλως; Ούτως νή Δία, έφη
ό Κέβης. I *Αν δέ γε, οΐμαι, μεμιασμένη καί άκάθαρτος τοϋ σώματος 19
άπαλλάττηται, άτε σώματι άεί ξυνοΰσα καί τοϋτο θεραπεύουσα καί έρώσα (554)
καί γεγοητευμένη υπ' αύτοΰ υπό τε τών επιθυμιών καί ήδονών, ώστε μηδέν
ω άλλο δοκεϊν είναι άληθές αλλ' ή τό σωματοειδές, οΰ άν τις άψαιτο καί ϊδοι
καί πίοι καί φάγοι καί προς τά άφροδίσια χρήσαιτο, τό δέ τοις δμμασι σκο-
τώδες καί άειδές, νοητόν δέ καί φιλοσοφία αίρετόν, τοϋτο δέ <είθισμέν>η
μισεΐν τε καί τρέμειν καί φεύγειν ουτω δή έχουσαν οϊει ψυχήν αύτήν καθ'
αυτήν ειλικρινή άπαλλάξασθαι; Ούδ' όπωστιοϋν, έφη." b
26 Ταϋτα δ Πλάτων έξαπλοί δέ τήν διάνοιαν ό Πορφνριος έν τω ττρώτω 20
τών Προς Βόηθον Περί ψυχής τοϋτον γράφων τον τρόπον

S. 60, 1—S. 62, 24: Plat. Phaed. 79a—81ο

BION(D)

2 ώς άλη&ως < Β 8 οΠ οίον I | δ βεός ND | αΰτη PI. | δέ δ ή PI.

4 οϋτω PI. Thdrt. ού die Hss. 6 γε xal BN 6 πολλω PI. Thdrt. πολλά
πολλών die Hss. 7 τον α. μηδέν BN 8 αύτό] αύτω BO* (ö über-
geschrieben 1. Η.) 9 αύτήν PI. αύτήν ΙΟ έαντήν BN | <τοντο> PI.
< die Hss. 10 μελ. Β | ή — 14f. άπηλλαγμένγι < Β 12 ά&ά\·ατσν]
θάνατον I 16 μετά τών PI. | φαμέν Β 17 έάν PI. | τοϋ σώματος < Β
τό σώμα ND (verbess. 4. Η.) 18 τω σώματι PI. | ξενοϋαα ^ 19 γοη-
τενομένη ND | ωστε — £2 αίρετόν < Β 20 τό < Ο | τις άν PI. 21 πίοι
καί φάγοι I PI. ~ ON 22 εΒιομένη PI. ή die Hss. 24 άπαλλάξεσΰαι PI.
26 Ταν&' BN | έξαπλοί — S. 66, 7 σνμφωνίαν (somit auch das ganze folgende
Kapitel) < Β 26 Βόη&ον Mras Βοη&όν die Hss. | Περί — τρόπον < ND1
( + 4. Η.)
 Praepar. evang. X I 27, 16—20; 28, 1—β 63

κ&'. ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

"Αύτίκα λόγον ίσχυρόν είναι δοκοΰντα τω Πλάτωνι εις παράστασιν της 2 8 , 1

ψυχής άθανασίας, τόν έκ τοϋ όμοιου, εί γαρ όμοια τω θείω καΐ άθανάτω καΐ c
άειδεϊ καΙ άσκεδάστω καΐ άδιαλύτφ και, ούσιωμένω καΐ συνεστώτι έν άφθαρ-
5 σία, πώς ού τοϋ γένους άν εϊη τοΰ κατά το παράδειγμα; δταν γάρ δύο 2
τινών άκρων έναργώς έναντίων, οίον λογικού τε καΐ αλόγου, άλλο τι άμφισβη-
τήται ποίας εστί μερίδος, εις ήν καΐ ούτος τρόπος αποδείξεως δια τοϋ δεΐξαι τίνι d
τών άντικειμένων δμοιον. ουτω γάρ, καίπερ έν άλογία κατά πρώτην ήλικίαν
τοΰ ανθρωπίνου γένους κατισχημένου πολλών τε άχρι γήρως έν τοις της άλο-
ιο γίας άμαρτήμασι πλεοναζόντων, δμως διά τό τω καθαρώς λογικω πολλάς
ομοιότητας φέρειν λογικών είναι τό γένος τοΰτο έξ άρχής έπιστεύθη. βντος 8
ουν θείου συστήματος καΐ άκηράτου καΐ άλυμάντου προφανώς τοΰ τών θεών,
δντος δέ πάλιν έναργώς τοΰ χθονίου καΐ λυτοΰ καΐ έν διαφθορά κειμένου,
άμφισβητουμένης δέ παρά τισι της ψυχής τίνι τών προκειμένων μέρει προσκε-
15 χώρηκεν, έκ τής όμοιότητος φήθη ό Πλάτων δεΐν άνιχνεύειν τήν άλήθειαν. |
και έπειδή τω μέν θνητφ τε και λυτώ καΐ άνοήτω και ζωής άμετόχω καΐ διά 4
τοΰτο άπτώ τε καΐ αίσθητώ και γινομένω και άπολλυμένω ούδαμώς έοικε, (556)
τω δέ θείω καΐ άθανάτω και άειδεϊ και νοερώ ζώντί τε καΐ αληθείας συγγενεΐ
και δσα έκεϊνος περί αυτής αναλογίζεται, έδόκει μη τάς μέν άλλ<*ς ομοιότητας
20 τοϋ θεοΰ έ ;εΐναι συγχωρεϊν, τό δέ τής ουσίας έμφερές άπ' αυτής έθέλειν άθετεϊν,
δι' δ και τούτων αύτήν τυχεΐν συμβέβηκεν. ώσπερ γάρ τά ταΐς ένεργείαις 6
τω θεώ άνόμοια εύθϋς καΐ τη συστάσει τής ουσίας έξήλλακτο, τ>δτως άκό- b
λουθον είναι τά τών αυτών πως ένεργειών μέτοχα φθάνειν τήν ομοιότητα
τής ουσίας κεκτημένα, διά γάρ τήν ποιάν ούσίαν ποιας είναι καΐ τάς ένερ-
25 γείας, ώς άν άπ' αυτής ρεούσας καΐ αυτής ούσας βΛαστήματα."
Τούτου τοίνυν τοϋ λόγου τήν δύναμιν περιαιρών ό Βόη&ος έπάκου- β
σον εύ&νς έν άρχ-η τοϋ λόγου δ πεποίηκε γράφων οϋτως'

2-25 Porphyr. Πρός Βόηύον Περί ψνχής (nur durch Ε vis. erhaltene
Bruchstücke): fr. 1 (die Nummern sind von mir), aus dem ersten Buch

Β ( < diese Seite) ION(D)

1 Die Überschrift in ION < Β mit dem Kapitel β δχρων Extreme

β f. άμψισβητήναι I (alles 1. Η.) 8 όντως ON | xerrd] xal ND 9 κατ-
ισχημένου ΙΟ κατεαχημένου ND 10 χα&αρώ Ο 11 έπιστεύ&η I äv inure.
ON 18 δντα I | xai1 I τον ON | λντοϋ Vig. (s. 10 und S. 64, 17) αύτοϋ
die Ηββ. I διαφορφ I 14 άμφισβητούμενος I 20 Φέλειν I 21 τά < I
22 έξήλλαχτο verschieden war 28 ένεργειών] ένεργεϊν I | φ&άνειν von vornherein
26 Βόηϋος Mras Βοηθός die Ηββ. 26 f. έπάκονσον ενΰνς < ND 27 δ —
γράφων] γέγραφεν ND
 64 Eusebius

" E t μέν αθάνατος έστιν ή ψυχή και παντός ολέθρου κρείττων τις φύσις, 7
πολλούς άναμείναντα χρή καΐ περιηγησάμενον λόγους άποφήνασθαι. τό 8
μέντοι των περί ή μας όμοιότερον μηδέν γενέσθαι θεω ψυχής, ού πολλής άν c
τις δεηθείς πραγματείας πιστεύσειεν, ού μόνον διά τό συνεχές και άπαυστον
δ της κινήσεως, ήν έν ήμΐν ένδίδωσιν, αλλά του καθ' έαυτήν νοϋ. εις δπερ 9
άπιδών καί ό Κροτωνιάτης φυσικός είπεν άθάνατον αύτήν ούσαν καί πασαν
ήρεμίαν φύσει φεύγειν, ώσπερ τά θεία των σωμάτων. αλλά και καθάπαξ 10
τήν Ιδέαν της ψυχής καί μάλιστα τόν άρχοντα έν ήμΐν νουν, όπηλίκα βουλεύ- d
ματα καί ορμάς πολλάκις οποίας υποκινεί, τω κατανοήσαντι πολλή τις άν
ίο πρός τόν θεόν όμοιότης ύποφανείη."
Kai έξης έπιλέγεϊ 11
" Ε ί γάρ ώς όμοιότατον τω θείω πάντων χρημάτων ή ψυχή δείκνυται, τίς
έτι χρεία των άλλων δεΐσθαι λόγων είς άπόδειξιν της άθανασίας αύτής προ-
οιμιαζόμενον καί μή καί τοϋτον ώς 2να μετά των πολλών καταριθμοϋντα,
15 ίκανόν 6ντα έντρέψαι τούς εύγνώμονας, ώς ούκ αν των έμφερών τω θείω
μετέσχεν ένεργειών μή τοι θεία γε ούσα καί αύτή; | εί γάρ καίπερ έν 1 2 *
τω θνητω καί λυτω καί άνοήτω και καθ' έαυτό νεκρω καί άεί άπολλυμένω καί (55β)
διαρρέοντι είς τήν της άπωλείας μεταβολήν κατορωρυγμένη αύτό τε ποιεί καί
συνέχει καί τήν εαυτής θείαν άναδείκνυσιν ούσίαν, καίπερ έπιπροσθουμένη
ϊο καί έμποδιζομένη ύπό τοϋ προκειμένου αύτή πανωλέθρου πλάσματος, πώς
εί τοϋ <ά>λόγου χωρισθείη, ώσπερ χρυσίον περιπεπλασμένου πηλοϋ, ούκ
αύτόθεν άν τό έαυτης είδος έκφήνειεν ώς έμφερές δν μόνω τω θεω, αλλά καί b
διά τό μέτοχον αύτοϋ είναι καί τάς έν ταΐς ένεργείαις ομοιότητας διασωζον
καί έν τω μάλιστα θνητω αύτης (ώσπερ έστίν δταν έν τω θνητω καθειρχθη)
25 διά τοΰτο μή διαλυόμενον, δτι φύσεως ήν της άμοίρου φθοράς

1-10 Porphyr. Περί ψυχής fr. 2 (β. zu S. 63, 2ff.) β 6 Κροτωνιάτης

φυσικός ist Alcmaeon von Croton, β. Diog. L. V I I I 5, 83: Ιφη öi xal τήν ψνχήν
ά&άνατον xal χινεΐσ&αι αυτήν συνεχές ώς τόν ήλισν (Diels-Kranz, Fragm. d.
Vorsokr.· I 210; Kranz weist auf die bei Diele fehlende BoSthusstelle im
Nachtrag, Bd. I S. 495, 46 hin) 12-25 Porphyr, ebd. fr. 3 *

Β ( < diese Seite) ION(D)

2 άμεΐναντα N'D άμείψαντα Ν 2 j περιηγησάμενον] gewissermaßen: eine

Rundreise machen durch . . . 8 των] τώ I β φυσικώς ON 7 έρημίαν
ND I φΰσιν ND 8 όπηνίχα ND 12 ώς ομοιότητα ΝΌ 18 f. προοιμια-
ζόμενον: indem man diese Tatsache (ώς όμοιότατον τω ΰεΙω) nur als Vorwort,
nicht als Beweisgrund verwendet 14 μετά IN < 0 15 δντα ON < I *
18 είς —μεταβολήν zur Veränderung, die schließlich seinen Untergang herbeiführt
19 έπιπροσ&ονμένη I έπιπροσ&ετουμένη ON 21 τοϋ αλόγου Mras τω λόγφ
die Hss. | χωριοϋ-είη ON χρωσ&είη I | πηλοϋ] πολοΰ I 22 έμφήνειεν Ο *
 Praepar. evang. X I 28, 7—18 65

Kai νποκαταβάς φησιν 18

" Είκότως δέ καί θεία φαίνεται άπό της προς τόν άμέριστον όμοιώσεως
και θνητή άφ* ών προσπελάζει τ η θνητη φύσει* καί κάτεισι και άνεισι καί
θνητοειδής έστι καί τοις άθανάτοις έμφερής. άνθρωπος γάρ καί ό γα- 14
5 στρίζων έαυτόν καί κεκορέσθαι σπουδάζων ώς τά κτήνη· άνθρωπος δέ καί c
ό σώζειν έν πελάγει δι' επιστήμης έν κινδύνοις οΐός τε ών τήν ναϋν καί ό σω-
ζειν έν νόσοις καί 6 γε τήν μέν άλήθειαν εύρίσκων, μεθοδεύσας δέ καί πρός
γνώσεως καταλήψεις πυρείων τε ευρέσεις καί ώροσκοπείων τηρήσεις καί
μιμήσεις των τοϋ δημιουργοϋ ποιημάτων μηχανησάμενος. άνθρωπος 15
ίο γάρ έπενόησεν έπί γης συνόδους των επτά μετά των κινήσεων δημιουργησαι, d
διά μηχανημάτων τά έν ούρανω μιμούμενος, καί τί γάρ ουκ έπενόησεν, άποδει-
κνύς τόν θείον καί θεω παρισωμένον έν αύτω νοϋν; άφ' ών 'Ολυμπίου τε 1β
καί θείου καί ουδαμώς θνητοϋ τολμήματα διαφαίνων τους πολλούς διά φιλαυ-
τίαν της αυτών είς τά κάτω £οπης ίδεϊν αυτόν ούχ οίους τε βντας έκ τών
15 Ιξωθεν φαινομένων ομοίως αύτοΐς θνητοειδή δοξάζειν αυτόν άναπέπεικεν·
ενός δντος καί τούτου τρόπου της έκ κακίας παραμυθίας, τό τ η άντανισώσει
της αυτών άθλιότητος διά τά έξωθεν φαινόμενα προσαναπαυομένους πείθειν
εαυτούς, δτι ώς τά έξω καί τά εΐσω πάντες άνθρωποι."
I Τούτων απάντων διδάσκαλος πέφηνε γεγονώς ό Μωσής, δς διεξιών 17
20 τήν πρώτην άν&ρωΐΐογονίαν κατά τάς προτε&είσας λέξεις δια τής πρός τό <657)
Φεϊον έξομοιώσεως τους τζερι ψυχής ά&ανασίας λόγους έπιστώσατο. άλλ' 18
έπεώή τά περί τής ασωμάτου και άφανοϋς ουσίας σύμφωνα και ομόδοξα
Μωσεΐ και Πλάτωνι συνέστη, ώρα και τά λοιπά μέρη τής κατά Πλάτωνα
φιλοσοφίας έπι&εωρήσαι δεΐξαί τε τόν άνδρα 'Εβραίους κατά πάντα φίλον,
25 έκτος εΐ μή πον παρατραπείς άν&ρωπινώτερον ή κατά τόν άλη&ή φάναι τι b

2-18 Porphyr. Περί ψυχής fr. 4 (β. zu S. 63,-2 ff.)

Β« diese Seite) ION(D)

5 κεκορέσθαι I (xe übergeschrieben 1. Η.) ND κορέζεαϋαι Ο 7 δέ xal

(auch D)] δέ ή· καί Ν (ή versuchte Ν 1 durch Abtrocknen zu tilgen) 8 nv-
ρΐων I 9 μηχανησάμενος] χτησάμενος Ο 10 τών έπτά] der Planeten
12 αύτω Mras αντω ΙΟ έαντφ ND 18 διαφαίνων (nml. ό &νΰρωπος)] μετα-
φαίνων Ν διαμεταφαίνων D 14 und 15 αυτόν, nml. τόν νοΰν 16 όμοίως
Ο όμοιους IN | αύτοϊς (= τοϊς πολλοίς)] αΰτοϊσ Ο (alles l . H . ) | xal Φνητοειδή
N D I άναπ. αυτόν Ο 1β ένός — τρόπον: wobei auch das eine Art . . . ist \
16f. τό — πεί&ειν: beachte τό mit Infin. als Apposition zu dem Genet, abeol.
| tfj άντανισώσει zu προααναπαυομένους: wobei sie sich mit dem gegenseitigen
Ausgleich ihres Unglücks zufrieden geben, d. h. indem sie erkennen, daß einer
so unglücklich ist ιine der andere 17 αυτών Gaisf. αυτών Ο έαντών IN
18 δμοιοι πάντες Steph. 24 τε < I
M r a s , Eusebius I I δ
 66 Eusebius

7ΐροήχ&η λόγον. αντίκα των είρημένων δσα μεν επιτυχώς λέλεκται τω 19

άνδρί σνντρέχοι &ν τοις Μωσεΐ δεόογμένοις, δσα δέ μή άρέσκοντα Μωσεΐ
και τοις προφήταις νπέλαβεν, ουκ &ν εχοι συνεστώτα τον λόγον. το ντο
δ' ήμιν έν καιρώ τω δέοντι παραστήσεται. τέως δ', έπει πεφώραται εν τη
6 περί των νοητών έποτυτεία σννωδά καΐ σύμφωνα τα τε&ειμένα, ώρα
έπανελ&οϋσιν αϋ&ις έπι την των αίσ&ητών φνσωλογίαν έν βραχέσι την c
προς τά 'Εβραίων έπώραμείν τοϋ ανδρός συμφωνίαν.

λ'. ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΓΕΝΗΤΟΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Ν

Μωσέως γενητόν άποφηναμένσυ τόδε το παν υπό τοϋ ·&εον γενόμενον 29,1
ίο (λέγει δ' οΰν αρχόμενος της έαντοϋ γραφής· " Έ ν άρχη εποίησεν 6 θεός a
τόν ουρανών καΐ την γην" και μετά τά κατά μέρος έπάγει· "Αυτη ή βίβλος
γενέσεως ούρανοϋ καΐ γης, δτε έγένετο, fj ημέρα εποίησεν ό θεός'τον
ούρανόν καΐ την γην"), άκουε τοϋ Πλάτωνος ώς ουκ εκπίπτει της διανοίας
ώδέ πη και αυτός γράφων'
15 "Παν δέ αδ τό γινόμενον ύπ' αΙτίου τινός έξ ανάγκης γίγνεσθαι- πάντη 2
γαρ αδύνατον χωρίς αιτίου γένεσιν έχειν." *
Και έπιλέγεί' 3
" Ό δή πας ούρανός ή κόσμος ή καΐ άλλο, δ τι ποτέ ονομαζόμενος μάλιστα
άν δέχοιτο τοϋθ' ήμΐν ώνομάσθω* σκεπτέον ούν περί αύτοϋ πρώτον, δπερ
Μ υπόκειται περί παντός έν άρχη δεϊν σκοπεΐν, πότερον ήν άεί, γενέσεως αρχήν
έχων ούδεμίαν, ή γέγονεν άπ' άρχής τίνος άρξάμενος. γέγονεν ορατός γάρ | 4
άπτός τέ έστι και σώμα έχων, πάντα δέ τά τοιαύτα αίσθητά, τά δ' αισθητά (558)

10f. Gen 1, 1 11-18 ebd. 2, 4 15 f. Plat. Tim. 28 a 18—S. 67, 3: *

ders. ebd. 28 be (von 20 πότερον — S. 67, 1 ίφάνη zitiert auch theoph. II 45)
20 πότερον — S. 67, 3 άδύνατον (aber έξεαιεϊν άδ.) : Thdrt. IV 37f.

Β (ab 8) ION(D)

1 αντίκα < ND | των γάρ ND | λέλεχταϊ] είρηται ND 3 τόν < I

4 παραστήσεται] φη&ήαεται ND | τέως — 6 αύθις] έπανιτέον δέ πάλιν ND
& περί των I περί τήν των (aber έποπτεΐα) Ο 6f. τήν1 — έπιδραμεϊν und συμ-
φωνίαν < ND 8 Die Überschrift in ΒΙΟΝ | γεννητόν Ο 9 γεννητόν Ο
10 λέγοντος BN | δ' — γραφής < BN 11 και1 — 13 γήν < Β | και1
— ίπάγει] καΐ πάλιν ND1 (verbess. D« a. R.) | τα Ι.ταϋτα Ö 12 ft < I
15 at5 < I I γινόμενον BIO γιγν. ND PL | γίνεσ&αι I | πάντη] παντί Ρ1.
16 ίχειν] σχεϊν PL 18 JJ1] xal BN | ή* < BN 19 όνομαζέσ&ω Ο | <5'
ούν PL 20 τον παντός I 21 Ιχον ND | γέγονεν < I 22 f. αίσΰητά —
τιεριληπτά (auch Thdrt.)] ala&ητά, δόξ·η περιλ. μετ αίσ&ήσεως, γιγνόμενα Ρ1.
 Praepar. evang. X I 28, 18—19; 29, 1—5; 30, 1—3 67

δόξη περιληπτά καΐ γενητά έφάνη. τώ δ' αύ γενομένω φαμέν υπ' αιτίου τινός
άνάγκην είναι γενέσθαι, τόν μέν ουν ποιητήν καί δημιουργών τοϋδε τοϋ- παν-
τός εύρεΐν τε έργον καΐ εύρόντα είς πάντας αδύνατον λέγειν."
Καί αΰ&ις έξης φησιν 5
5 "Ούτως ούν δή κατά λόγον τόν εικότα δει λέγειν τόνδε τόν κόσμον ζωον
έμψυχον έννουν τη άληθεία δια τήν τοϋ θεοΰ γενέσθαι πρόνοιαν." b

λα'. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΑΤ ΟΥΡΑΝΟΝ ΦΩΣΤΗΡΩΝ

Πάλιν Μωσέως και τούτους είναι γενητονς διδάξαντος δι ών ίφησε· "Και 30,1
είπεν ό θεός - Γενηθήτωσαν φωστήρες έν τω στερεώματι τοϋ ούρανοΰ ώστε
ίο φαίνειν επί της γης· και έστωσαν είς σημεία καΐ είς καιρούς καΐ είς ήμέρας
και είς ένιαυτούς. καΐ έποίησεν δ θεός τούς δύο φωστήρας τούς μεγάλους c
καί τούς άστέρας· και έθετο αύτούς έν τω στερεώματι τοϋ ούρανοΰ,"
ομοίως δ Πλάτων 2

" Έ ξ οδν λόγου (φησί) καί διανοίας θεοΰ τοιαύτης προς χρόνου γένεσιν,
15 ίνα γενηθη χρόνος, ήλιος και σελήνη καί πέντε άλλα άστρα, έπίκλην έχοντα
πλάνητες, είς διορισμόν καί φυλακήν αριθμών χρόνου γέγονε. σώματα δέ
αύτών ποιήσας ό θεός έθηκεν είς τάς περιφοράς."
'Επιτηρεί δέ εΐ μη τό " έ ξ οδν λόγου καί διανοίας θεοΰ" ειρημένον τω 3
Πλάτωνι δμοιον άν εϊη τω παρ' Έβραίοις φάσχοντι " τ ω λόγω κυρίου οί ούρα- d
20 vol έστερεώθησαν καί τω πνεύματι τοϋ στόματος αύτοϋ πασαι αί δυνάμεις

5f. Plat. Tim. 30b 8-11 Gen 1, 14 l l f . Gen 1, 16f. 14-17 Plat. *
Tim. 38c ( = S. 242, 2—5); aus Eue. Thdrt. IV39 19— S. 68,1: Ps32 (33), 6

BION(D)

1 γεννητά Ο PI. 2 δημιουργόν ( a u c h T h d r t . ) ] πατέρα PI. 8 πάντα

B N 1 (α übergeschrieben 2. Η . ) D 1 (ς + 4. Η.) 4 αύ&ις < N D 1 ( + 4. Η.)
5 <5tj] δει B N (beide Hss. haben δει auch nach είχότα) β Svvow τε PL |
γενέσϋαι vor rfj BN 7 Die Überschrift in BION 8 γεννητούς Ο 9 γεν-
νηϋήτωσαν Ο 1 0 xal είς ήμέρας < B N 1 1 ό] x Β 12 καί τούς άστέρας
hier BN, nach ούρανοΰ ΙΟ 13 ό] xal Β xal ό ND 14 φησί hier I, nach
διανοίας ON, nach τοιαύτης Β | &εον hier I, S. 242, 2 alle Hss., Thdrt. PL;
n a c h λόγου B O N ; s . 18 1 5 γεννη&ϋ Ο P L 16 πλανητά ein T e i l d e r
Hss. Thdrt., PL 17 αύτων έκαστων d i e H s s . S . 2 4 2 , 4, P l . 2 0 τοϋ στόματος
< I I πασαι αί δυνάμεις ΙΟ πάσα ή δύναμις BN
5»
 68 Eusebius

αυτών." άλλα καΐ Μωοέως είπάντος "και έ&ετο αυτούς έν τώ στερεώματι"

δμοίη. κέχρηται και 6 Π?Λτων φωνή τη "έθηκεν," εΙπων "σώματα δέ αυτών
ποιήσας ό θεός έθηκεν είς τάς περιφοράς."

ψ. ΟΤΙ ΠΑΝΤΑ ΚΑΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

5 Της 'Εβραίων γραφής έφ' έκάστω τών δημιουργημάτων έπιφωνούσης· 31,1
"ΚαΙ εΐδεν ό | θεός δτι καλόν" και έπΐ τη πάντων συγκεφαλαιώσει φα- (559)
ακούσης· "Και εΐδεν ό θεός τά πάντα, καΐ Ιδού καλά λίαν," άκουε τοΰ
Πλάτωνος ως φηαιν
" Εί μέν δή καλός εστίν δδε ό κόσμος 6 τε δημιουργός αγαθός, δηλον ώς
ίο πρός τό άΐδιον έβλεπε."
Και πάλιν
" Ό μέν γαρ κάλλιστος τών γεγονότων, ό δ' άριστος τών αιτίων."

λγ'. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΑΑΟΙΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ

ΚΟΣΜΟΥ
is ΚαΙ περί τούτον πάσης 'Εβραίων γραφής διαλαλούσης, τοτέ μέν δι 32,1
ών φησί" "Και είλιγήσεται ό ουρανός ώς βιβλίον" τοτέ δέ δι ών έπιλέγει· b
"ΚαΙ Ισται 6 ουρανός καινός καΐ ή γη καινή, ά έγώ ποιώ μένειν ένώπιόν μου,
λέγει κύριος" xal πάλιν άλλοτε δι' ών φησί' "Ποφάγει γαρ τό σχήμα τοΰ
κόσμου τούτου," καΐ ό Πλάτων άκουε δτιως τό δόγμα συνίστησι λέγων 2
20 έν Τιμαίω-

β Gen 1, 4 (auch 10, 12, 18, 21, 25) 7 ebd. 1, 31 9 f. und 12 Plat.
Tim. 29 a; aus Eue. Thdrt. IV 42 1β Ies 34, 4 17 f. ders. 65, 17
+ ββ, 22 18f. I. Cor 7, 31

BION(D)

2 T f j δμοίφ I | δ < I 4 Die Überschrift in BION 5 γραφής]

φωνής I; aber s. 15 | τών < ND1 (4- 4. Η.) β δτι — 7 θεός < Ο 8 ώς
ψηαιν] λέγοντος BN 9 S τε] δτι Β 18 f. Die Überschrift in BION
16 διαλαλούσης] διδασχονσης ND 16 είλ. ND είλιγήσεται BIO 17 ένώ-
πιόν μον < Β 18 άλλοτε — φηοι < Β 19 δκουε — αννίστηαι] οϊα φησί
BN I äxove I δχουε γοϋν Ο; aber vgl. Bd. I S. 123, 7 δχονε via
 Praepar. evang. X I 30, 3; 31, 1; 32, 1—5 69

" Κ α Ι ξυνεστήσατο ούρανόν όρατόν καΐ άπτόν καΐ διά ταΰτα έκ τε δή

τούτων τοιούτων και τόν άριθμόν τεττάρων τό τοϋ κόσμου σώμα έγενήθη
δι' άναλογίας όμολογησαν φιλίαν τε έσχεν έκ τούτων, ώς είς ταύτόν αυτώ
ξυνελθόν άλυτον ύπό των άλλων πλήν υπό τοϋ ξυνδήσαντος γενέσθαι."
5 EW έξης φησι·
"Χρόνος δ5 οΰν μετά ούρανοϋ γέγονεν, ίνα άμα γεννηθέντες άμα και
λυθώσιν, άν ποτε λύσις τις αύτών γίγνηται."
Και πάλιν εΙπών·
"Θεοί θεών, ών έγώ δημιουργός πατήρ τε έργων, άλυτα έμοϋ μή θέ-
ιο λ ο ν τ ο ς , " έπάγει λέγων έξης'
" Τ ό μέν οδν δή δεθέν παν λυτόν, τό γε μήν καλώς άρμοσθέν καΐ έχον
εύ λύειν έθέλειν κακοϋ. διό καΐ έπείπερ γεγένησθε, άθάνατοι μέν ουκ έστέ
ούδ' άλυτοι τό πάμπαν. οδ τι μέν δή λυθήσεσθέ γε ούδέ τεύξεσθε θανάτου
μοίρας, της έμής βουλήσεως μείζονος έτι δεσμοϋ καΐ κυριωτέρου λαχόντες
is εκείνων οΐς 6τε έγίγνεσθε ξυνεδεΐσθε."
ΚαΙ έν τω Π ο λ ι τ ι κ ω δέ τάδε δ αυτός ψησι·
" Τ ό γάρ παν τόδε τοτέ μέν αύτός ό θεός ξυμποδηγεΐ πορευόμενον και
ξυγκυκλεΐ, τοτέ δ' άνηκεν, δταν αί περίοδοι τοϋ προσήκοντος αύτώ μέτρον
είλήφωσιν ήδη χρόνου, τό δέ πάλιν αύτόματον είς τάναντία περιάγεται, ζωον
20 δν καΐ φρόνησιν είληφός έκ τοϋ ξυναρμόσαντος | αυτό κατ' αρχάς, τοϋτο δέ
αύτω τό πάλιν ίέναι διά τόδε έξ άνάγκης έμφυτον γέγονε.

1-4 Plat. Tim. 32bc ( = S. 241, 17—21) 1 ξυνεστ. — άπτόν: Thdrt.

IV 42 β f. Plat. Tim. 38 b; aus Eus. Thdrt. IV 42 9 f. und 11-15 Plat.
Tim. 41 a b ; auch S. 243, 1—β 9 θεοί — έργων auch S. 207, 1β (Clem.)
12 άθάνατοι — 14 λαχόντες·. Thdrt. I I I 70 17—S. 71, 11: Plat, polit.
269c—270d

BION(D)

Zu I f f . hat Ρ a . B . : ix Τιμαίου 2 τούτων τοιούτων SS. 2 4 1 , 1 8 a l l e

H s s . u n d P I . τούτων xal τοιούτων h i e r I , των τοιούτων B O N | έγενήθη ( a u c h
S . 2 4 1 , 1 9 ) ] έγεννηθη Ο P I . 8 ώς — 4 γενέσθαι < Β | ώ ς ] &στ S . 2 4 1 , 2 0
u n d PI. 4 των άλλων ( a u c h S . 2 4 1 , 2 0 ) ] τοϋ άλλου PI. β γεγονέναι Ο |
γεννηθέντες Ο P I . 9 ιργων - f ä δι' έμοϋ γενόμενα PI. ( v o n E u s . auch
S. 243, 1 ausgelassen) | έμοϋ γε PI. 9 f . έθέλοντος PI. 1 2 δι' & E u s .
S. 243, 3, PI. 1 8 οΰ τι — 15 ξυνεδεϊσθε < Β | γε < Ο 1 6 έχείνου I |
ότι N D I ξυνεδεϊσθε I, alle Hss. S. 243, 6 PI. αυνεδ. hier ON Zu 17ft.
h a t Ρ a . R . έκ τοϋ Πολιτικού 1 7 ξυμποδηγεΐ B O N PI. ξυμπολεϊ I | πορευό-
μενον I P I . , -μένος B O N 1 8 ξυγχυχλεϊ I P L , -χλοϊ B O N 1 9 είλήφασιν
Ο I τοτέ δέ I 2 0 δν δ O N | είληχός PI. 2 1 άνώιαλιν PI.
 70 Eusebius

Διά τό ποίον 8 ή ;
Τώ κατά τ ά αύτά καΐ ωσαύτως έχειν άεΐ καΐ ταύτόν είναι τοις πάντων 6
θειοτάτοις προσήκει μόνοις, σώματος δέ φύσις ού ταύτης τ η ς τάξεως, δν δέ
ούρανόν καΐ κόσμον έπωνομάκαμεν, πολλών μέν καΐ μακαρίων παρά τοϋ γεννή-
s σαντος μετείληφεν, άτάρ ουν δή κεκοινώνηκέ γε και σώματος· δθεν αύτω μετα-
βολής άμοίρω γίγνεσθαι δια παντός άδύνατον, κατά δύναμίν γε μήν δτι μάλιστα b
έν τ ω αύτω κατά τά αύτά μίαν φοράν κινείται, διότι τήν άνακύκλησιν ειληχεν,
δτι σμικροτάτην της έαυτοϋ κινήσεως παράλλαξιν. αύτό δέ έαυτό στρέφειν 7
άεΐ σχεδόν ούδενΐ δυνατόν πλήν τ ω των κινουμένων αύ πάντων ήγουμένω. κινεϊν
ιβ δέ τούτω τι τοτέ μέν άλλως, αύθις 8' έναντίως ού θέμις, έκ πάντων δή τού-
των τόν κόσμον μήτε αυτόν χρή φάναι στρέφειν εαυτόν άεΐ μηθ' δλον
υπό θεοϋ στρέφεσθαι διττάς και εναντίας περιαγωγάς μήτ' αύ τινε δύο θ ε ώ
φρονοϋντε έαυτοϊς εναντία στρέφειν αύτόν, άλλ' δπερ άρτι έρρήθη καΐ μόνον
λοιπόν, τοτέ μέν ύπ' άλλης ξυμποδηγεϊσθαι θείας αιτίας, τό ζην πάλιν έπι- c
15 κτώμενον και λαμβάνοντα άθανασίαν έπισκευαστήν παρά τοΰ δημιουργοϋ, τοτέ
δ' δταν άνεθη, δι' έαυτοϋ αύτόν ίέναι κατά καιρόν άφεθεντα τοιούτον, ώστε
άνάπαλιν πορεύεσθαι πολλάς περιόδων μυριάδας διά τό μέγιστον δν καΐ ίσορ-
ροπώτατον επί σμικροτάτου βαϊνον ποδός ίέναι.
Φαίνεται γοϋν δή καΐ μόλα είκότως εΐρήσθαι πάντα δσα διελήλυθας. 8
20 Λογισάμενοι δή ξυννοήσωμεν τό πάθος έκ των νϋν λεχθέντων, δ πάν-
των ίίφαμεν είναι των θαυμαστών αίτιον, έστι γάρ ούν δή τοϋτ' αύτό. d
Τό ποίον; 9
Τό τήν τοϋ παντός φοράν τοτέ μέν έφ' ά νϋν κυκλεΐται φέρεσθαι, τοτέ
δ' έπΙ τάναντία.
25 Πώς δή;
Ταύτην τήν μεταβολήν ήγεΐσθαι δει τών περί τόν ούρανόν γιγνομένων
τροπών πασών είναι μεγίστην καΐ τελεωτάτην τροπήν.
"Εοικε γοϋν. 10

S. 6», 17—S. 71, 11: Plat, polit. 269c—270d 2 Τύ — 6 άδύνατον·.

Thdrt. IV 43

BION(D)

2 ravrd PI. | τοϊς πάντων] xal πάντως τοις BON 8 <5i»] δή BON
5 εϊληφεν Ο | αντάρΝΙ) β γίνεσ&αι BN 7 ταύτα PI. | διότι] διά PI. 8 έαχπό
I PI. αύτό Ν αύτό BOD 9 κινεί Ο 10 τ Κ PI. 11 έαντόν] αύτόν Β |
μήτ' αύ δλον άεΐ PI. 12 παραγωγός Ο | αύ τινε δύο I αύτ' είναι δύο BON
αύ δύο τινέ PI. 18 αύτόν BN PI. έαντόν ΙΟ | άρτι τε BO | έρρέ&η I
16 αύτόν] έαντόν Ο 17 πολλάς < Β | μνρίας I 19 ούν BN | μάλιστα BN
20 Λογία. — 27 τροπήν < Β | ξνννοήσομεν ND 21 είναι < I | ούν < I
2β γιγνομένων I PI. γιν. ON 27 τελεωτάτην I PI. τελειοτ. ON
 Praepar. evang. X I 32, 5—11; 33, 1—3 71

Μεγίστας τοίνυν μεταβολάς χρή νομίζειν γίγνεσθαι τότε τοις έντός

ήμϊν οίκοϋσιν αύτοΰ.
ΚαΙ τοϋτ' εικός.
Μεταβολάς δέ γε μεγάλος καΐ πολλάς | και παντοίας ξυμφερομένας άρ' (5βΐ)
5 ουκ ϊσμεν την των ζώων φύσιν δτι χαλεπώς ανέχεται;
Πώς δ* oö; ' 11
Φθοραί τοίνυν έξ ανάγκης τότε μέγισται ξυμβαίνουσι των τε άλλων ζώ-
ων, καί δή καΐ των άνθρώπων γένος ολίγον τι περιλείπεται. περί δέ τούτους
άλλα τε παθήματα πολλά, θαυμαστά και καινά, ξυμπίπτει, μέγιστον δέ τόδε
ίο και ξυνεπόμενον τη τοϋ παντός άνελίξει τότε, δταν ή της νϋν καθεστηκυίας
έναντία γίγνηται τροπή."
Τούτοις ααιασιν νποβάς έξης περί της των τετελευτηκότων άναβιώ- b
σεως, ομοίως ταΐς 'Εβραίων δόξαις κινούμενος, ταϋτ επιλέγει·

λδ'. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΩΝ ΤΕΤΕΛΕΥΤΗΚΟΤΩΝ ΑΝΑΒΙΩΣΕΩΣ· ΑΠΟ

is ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ
"Γένεσις δέ τίς τότ' ήν, ώ ξένε, ζώων, και τίνα τρόπον έξ αλλήλων έγεν- 3 3 , 1
νώντο;
Δήλον, ώ Σώκρατες, δτι <τό > μεν έξ αλλήλων ουκ ήν έν τ η τότε φύσει 2
γεννώμενον, τό δέ γηγενές εΐναί ποτε γένος λεχθέν τοϋτ' ήν τό κατ' έκεΐνον c
20 τον χρόνον έκ γης πάλιν άναστρεφόμενον, άπεμνημονεύετο δέ υπό των ήμετέ-
ρων προγόνων των πρώτων, οί τελευτώση μέν τ η προτέρα περιφορά τον έξης
χρόνον έγειτόνουν, τησδε δέ κατ' άρχάς έφύοντο· τούτων γάρ ούτοι κήρυκες
έγένονθ' ήμϊν των λόγων, οί νϋν υπό πολλών ουκ ορθώς άπιστοϋνται. τό S

S. 69, 17—S. 71, 11: Plat, polit. 269c—270d 16—S. 72, 7: ders.
ebd. 271a—c

BION(D)

1 τοίνυν xal PL | χρή — 4 πολλάς < ND 1 ( + 4 . Η., aber 4 πολλάς ή

μεγάλας) | &τός] έν τη I 4 δέ ye] δέ PI. | πολλάς xal μεγάλας I | παντοίως
BN I άρ' (auch D 4 a. R.)] εΰρ' ND 1 ενρείν Ν 2 5 ενέχεται I 7 μέγι-
στοι BN I ξυμβαίνουσι BIO PI. συμβ. ND 8 xal δή xal των ΙΟ καΐ δή τό
των ND 1 καΐ δή xal τό των D 4 PI. | όλίγον τι < Β 9 πολλά xal PI.
10 ξννεπίμονον BN | άνελίξει ΙΟ άνελλίξει BN άνειλίξει PI. | καθεστηκυία ND
11 γίγνεται Β 12f. Τούτοις — έπιλέγει] δμοίως xal περί της των άπιόντων
άναβιώσεως νποβάς λέγει BN 14f. Die Überschrift in BION | από] περί Β
16 δή PL I τρόπων Β 18 <τό > Ρ1. 20 άπομνημονεύεται BN 21 προ-
τέρα Ο PL τελευταία BIN 22 έγειτόνουν < Β 23 έγίνονϋ·' ON έγίνοντο Ρ Β
 72 Eusebius

γαρ εντεύθεν, οΖμαι, χρή ξυννοεΐν. έχόμενον γάρ έστι τ ώ τούς πρεσβύτας d
έπΐ τήν τοΰ παιδύς ίέναι φύσιν έκ των τετελευτηκότων «ύ, κειμένων 8' έν γ η
πάλιν έκεΐ ξυνισταμένους και άναβιωσκομένους έπεσθαι τ η τροπή, ξυνανα-
κυκλουμένης είς τάναντία της γενέσεως, και γηγενείς δή κατά τοϋτον τδν
6 τρόπον έξ άνάγκης φυομένους οδτως έχειν τοδνομα καΐ τύν λόγον, δσους μη
θεύς αύτών εις άλλην μοΐραν έκόμισε. Κομιδη μέν ούν τοΰτό γε έπεται
τοις έμπροσθεν."
ΕΙτ' αί πάλιν έξης προ'ίων τά δμοια τοις 'Εβραίων δόγμασι περί της 4
τον κόσμου σνντελείας τόνδε διέξεισι τον τρόπον

ω λε'. ΠΑΛΙΝ ΠΕΡΙ ΣΥΝΤΕΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

I ' " Ε π ε ι δ ή γάρ πάντων τούτων χρόνος έτελειώθη καΐ μεταβολήν έδει 34,1
γίγνεσθαι και δή και τύ γήΐνον ήδη παν άνάλωτο γένος, πάσας έκάστης της (6β2)
ψυχής τάς γενέσεις άποδεδωκυίας, δσα ήν έκάστη προσταχθέν, τοσαϋτα είς
γήν σπέρματα πεσούσης, τότε δή τοϋ παντός ό μέν κυβερνήτης, οίον πηδα- b
15 λίων οϊακος άφέμενος, είς τήν αύτοϋ περιω7τήν άπέστη, τον δέ δή κόσμον
πάλιν άνέστρεφεν ειμαρμένη τε καΐ ξύμφυτος έπιθυμία. πάντες ούν οι 2
κατά τούς τόπους ξυνάρχοντες τ ω μεγίστω δαίμονι θεοί, γνόντες ήδη τό
γιγνόμενον, άφίεσαν αΰ τ ά μέρη τοϋ κόσμου της αύτών επιμελείας, ό δέ μετα-
στρεφόμενος καΐ ξυμβάλλων, αρχής τε καΐ τελευτης έναντίαν όρμήν ορμηθείς,
so σεισμ&ν πολύν έν έαυτώ ποιών, άλλην αύ φθοράν ζώων παντοίαν άπειργά- c
σατο. μετά δέ ταΰτα προελθόντος ίκανοϋ χρόνου θορύβων τε καΐ ταρα- 3
χής ήδη παυόμενος καΐ των σεισμών γαλήνης έπιλαβόμενος εϊς τε τδν είω-

8. 71, 16—S. 72, 7: Plat, polit. 271a—c 11—S. 73, 2: ders. ebd.
272 d—273 b 14 τότε — 20 f. άπειργάσστοι Thdrt. IV 44

BION(D)

1 έχόμενον mit Dativ (auch Piatos Hss.; έπόμενον Stallbaum): s. Mrae,

Rheinisches Museum N. F. 92 (1944) 227 | τώ] τό BN 2 αύ — yjj < Β
8 πάλιν δ' I I ξννιστ. I PL αννιστ. BON 4 δή] δέ BN 5 τρόπον] λόγον PI.
8 ΕΙτ' — δόγμασι] Ταντ' ειπών έξης πρόεισιν όμοίως τοις 'Εβραίων δόγμασι BN
» τόνδε — τρόπον < BN 10 Die Überschrift in BON < I | Πάλιν Ο < BN
11 έτελεώϋη PI. | xal] o»5 BN 12 γενέσθαι BN | ήδη nach γένος Ο | άνά-
λωτον ND 1 (verbess. in άνήλωτο 4. Η.) άνήλωτο PI. | της < BN 18 δσα
PL δσας die Hss. 15 αύτοϋ PL αύτοϋ die Hss. 16 τε] μέν Ο 17 κατά
τόπους Ν κατά τόπον D 18 αύ < ND | είς τά ND | αυτών BON | δ — 22
έπιλαβόμενος < Β 20 φοράν ND | παντοίων Ρ1. 21 öogvßov Ο
 Praepar. evang. X I 33,3—4; 34, 1—4; 35,1—3 73

θότα δρόμον τόν έαυτοϋ κατακοσμούμενος ήει, έπιμέλειαν καΐ κράτος Ιχων
αυτός των έν αΰτω τε και έαυτοϋ."
Kai έπάγει μετά βραχέα λέγων· 4
"Διό 8ή καΐ τότ' ήδη θεός ό κοσμήσας αυτόν καθαρών έν άπορία δντα,
5 κηδόμενος ίνα μή χειμασθείς υπό ταραχής διαλυθείς εις τόν της άνομοιότη-
τος άπειρον δντα τόπον δύη, πάλιν έφεδρος αύτοϋ των πηδαλίων γιγνόμενος d
τά νοσήσαντα καΐ λυθέντα έν τη καθ' αυτόν προτέρα περιόδω στρέψας κοσμεί
τε καΐ έπανορθών άθάνατον αυτόν καΐ άγήρων άπεργάζεται. τοϋτο μέν τέλος
πάντων εϊρηται."

ίο λζ'· ΩΣ ΚΑΙ ΝΕΚΡΟΥΣ ΕΓΗΓΕΡΘΑΙ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΟΜΟΙΩΣ

ΤΟΙΣ ΕΒΡΑΙΩΝ ΑΟΓΟΙΣ ΙΣΤΟΡΕΙ
"Ταϋτα τοίνυν, ήν δ' έγώ, ουδέν έστι πλήθει ουδέ μεγέθει πρός εκείνα 35,1
ά τελευτήσαντα έκάτερον περιμένει· | χρή δ' αυτά άκοϋσαι, ίνα τελέως έκά- (6β3)
τερος αυτών άπειλήφη τά υπό τοϋ λόγου όφειλόμενα άκοϋσαι. Λέγοις 2
is άν, Ιφη, ως ού πολλά άλλ' ήδιον άκούοντι. 'Αλλ' ου μέντοι σοι, ήν δ* έγώ,
'Αλκίνου γε άπόλογον έρώ, άλλα άλκίμου μέν ανδρός Ήρός τοϋ 'Αρμενίου,
τό γένος Παμφύλου- 6ς ποτε έν πολέμω τελευτήσας, άναιρεθέντων δεκαταίων
τών νεκρών ήδη διεφθαρμένων, υγιής μέν άνηρέθη, κομισθείς δέ οίκαδε μέλ-
λων θάπτεσθαι δωδεκαταϊος επί τη πυρα κείμενος άνεβίω, άναβιούς δέ έλεγεν
20 ά έκεΐ Ιδοι. £φη δέ, έπειδή οί έκβήναι τήν ψυχήν, πορεύεσθαι μετά πολ- 8
λών καΐ άφικνεϊσθαι σφας εις τόπον τινά δαιμόνιον, έν φ της τε γης δύ' είναι b
χάσματα έχομένω άλλήλοιν καΐ τοϋ ούρανοϋ αΰ έν τ<ο άνω άλλα καταντικρύ.

4-9 Plat, polit. 273de 12—S. 74, 7: ders. resp. 614a—d (von *
Eue. wird der Titel der Schrift nicht angegeben) 16 'Αλλ' — S. 74, 7 τόπφ:
Thdrt. XI 43f.

BION(D)

1 τόν < Ο I jjei — 2 αύτός < Β | fjei] εϊη ND 2 αύτφ PI. αύτφ die Hee.
8 Kai — λέγων ΙΟ Kai μετά βραχέα αϋ φησι BN 4 Δια Ο | άπορίαις PI. |
δντα I Ρ1. < BON 5 χειμασΰης Ο β αύτφ Ο j γιγνόμενος Ο PI. γιν.
I γενόμ. BN 7 κατ' αύτόν BN χα»' εαυτόν PI. 7 f. χοαμεϊ τε BN PI.
κοσμείται ΙΟ 8 xal1 < BN | xal ά&άν. BN | άγήρω BN | μέν ούν PI.
9 απάντων PI. 10 f. Die Überschrift in BION 18 δέ αυτά Ο δέ ταϋτα I
18 f. έχάτερος PI. έχάτερον die Has. 14 Λύγοις IN 15 πολλά <ϊλλ' PL
πολλά, αλλ' die Has. 1β άλκίμου] ΆλχΙνου BN | Ήρός τοϋ Ρ1. Ίρός τοϋ I
Ήρόστου Ο Λ ιρόστου BN 17 f. τών νεχρ. δεχ. BN 18 δέ < Β 20 ol
(auch Thdrt.)] 06 PL 22 άλλήλων BN | αΰ nach δνω Ο | άλλά Ο
 74 Eusebius

δικαστάς δέ μεταξύ τούτων καθήσθαι, οδς, επειδή διαδικάσειαν, τους 4

μέν δικαίους κελεύειν πορεύεσθαι τήν εις δεξιάν τε καΐ άνω διά του ούρανοϋ,
σημεία περιάψαντας των δεδικασμένων εν τω πρόσθεν, τούς δέ άδικους τήν
είς άριστεράν τε καΐ κάτω, έχοντας καΐ τούτους εν τω δπισθεν σημεία πάντων
s ών έπραξαν. αύτοΰ δέ προσελθόντος ειπείν δτι δέοι αύτόν άγγελον άν- 5
θρώποις γενέσθαι των έκεϊ και διακελεύεσθαι διακούειν τε καΐ θεασθαι πάντα c
τά έν τω τόπω."
Ταντα δ Πλάτων συγγενή δέ τούτοις και ό Πλούταρχος ώδε πη έν 6
τω πρώτω Περί ψυχής Ιστορεί·

ίο Κ'. ΠΛΟ ΥΤΑΡΧΟ Υ ΠΕΡΙ ΤΟ Υ ΟΜΟΙΟ Υ

"Άντύλλω δέ τούτω και αυτοί παρήμεν άλλα Σωσιτέλει και Ήρακλέωνι 36,1
-

διηγησώμεθα. νοσών γαρ έναγχος άβιώτως έχειν έδόκει τοις ίατροϊς· άνενε- d
χθείς δέ μικρόν έκ τίνος ού βιαίου καταφοράς, άλλο μέν ουδέν ουτ' έπραξεν ουτ'
είπε παρακινητικών, έλεγε δέ τεθνάναι και πάλιν άφεΐσθαι καΐ μή τεθνήξε-
15 σθαι τό παράπαν υπό της άρρωστίας έκείνης, άλλά καΐ κακώς άκηκοέναι
τούς άγαγόντας αύτόν υπό τοϋ κυρίου* πεμφθέντας γαρ επί Νικανδαν αύτόν
ήκειν άντ έκείνου κομίζοντας, ό δέ Νικανδας ήν σκυτοτόμος, άλλως δέ των
έν παλαίστρα γεγονότων καΐ πολλοίς συνήθης καΐ γνώριμος. | δθεν οί νεανί- (5β4)
σκοι προσιόντες έσκωπτον αύτόν ώς άποδεδρακότα καΐ διεφθ-αρκότα τούς
20 εκείθεν ύπηρέτας. αύτός μέντοι δήλος ήν εύθύς ύποθραττόμενος και δυσχε-

S. 73, 12—S. 74, 7 : Plat. resp. 614a—d 11—S. 75, 2 : Plut. de anima,
fr. Π Ι ( V I I 18 Bernardakis): nur durch Ε us. erhalten 11 Άντύλλω — 17
αχντοτόμος: Thdrt. X I 46

BION(D)

2 πορενεσ&αι I PI. πτηνενεσ&αι BON 8 σημεία — δεδιχασμ. < Β

4 άριστερά Ο | πάντων < Β δ αύτοΰ — 7 τόπω < Β | αντον (auch Thdrt.)]
έαυτοΰ PL 6 f . γεν. άν&ρ. ND β ötaxeAstJeff^at (auchThdrt.)] 0ta«eA£t5otvro PI. |
διαχονειν (auch Thdrt.)] ol άχονειν PI. 8 τόντων Β | ώδέ πη < BN 9 τω —
ψυχής ΙΟ τω Π. γ. πρώτφ ND τω Π. y>. Β 10 Die Überschrift in ΒΙΟΝ
11 άλλά] άμα Thdrt. | Σιοωτελεϊ BN 12 διηγηοώμε&α I διηγήαομαι BON
διηγονμένφ Thdrt. | νοσών γαρ ίναγχος] ώς γάρ (< δέ nach άνενεχ&.) Thdrt.
13 βιαίου Thdrt. richtig (s. v. Wilamowitz, Hermes 61 [1926] 291—293) βέβαιον
ΙΟ βεβαίας BN | ουδέν < Thdrt. | οϋτε an beiden Stellen Ο 14 παρα.
κινητικόν] παραχλητικόν BN 16 άγαγόντας] λέγοντας Β | τον < BN | Νικάν-
δαν BON 17 Νιχάνδας BON | άλλως — 20 f. δυσχεραίνων < Β 18 παλαί-
στρα ON (beide -α) παλαίστρας I ; s. Wilamow. a. a. Ο. | [και1] Wilamow.
20 ενϋνς < ND
 Praepar. evang. X I 35, 4—β; 36, 1—2; 37, 1—2 75

ραίνων" τέλος δέ πυρετόϋ προσπεσόντος έξαίφνης απέθανε τριταίος, ούτος

δέ άνεβίω, καΐ περίε<ττιν εύ γε ποιών, ήμΐν ξένων επιεικέστατος."
Ταϋτά μοι κείσ&ω δια τό καΐ έν ταΐς 'Εβραίων γραφαΐς νεκρών άνα- 2
βιώσεις ψέρεσ&αι. έπει δέ και γην τινα έν έπαγγελίαις μόνοις τοϊς &εοφι- b
λέσι δο&ήσεσ&αι περιέχσυοι, κατάτό φάσκον λόγων " Ο ί δέ πραεΐς κληρονο-
μήσουσι την γην," ταντην δε έπουράνιον νπάρχειν διασαφεί δ φάσκων λό-
γος· " Ή δέ άνω 'Ιερουσαλήμ ελευθέρα εστίν, ήτις εστί μήτηρ ήμών" δ τε
προφήτης τήν αντήν δή ταντην εκ πολυτελών και τιμίων σννεστάναι λίΰων
έν τρόπω αλληγορίας αίνίττεται λέγων " ' Ι δ ο ύ εγώ ετοιμάζω σοι άνθρακα
τον λίθον σου καΐ θήσω τάς έπάλξεις σου ϊασπιν καΐ τούς θεμελίους σου c
σάπφειρον καΐ τόν περιβολών σου λίθους εκλεκτούς," &έα ώς και δ Πλάτων
αντά δή ταϋτα ή τά παραπλήσια πετιεΐσ&αι είναι άλη&η έν τω Περί ψυχής
ομολογεί, Σωκράτει άνατι&εις τον λόγον ώδέ πη'

λη'. ΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΛΕΓΟΜΕΝΗΣ ΕΠΟΥΡΑΝΙΟΥ

ΓΗΣ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΟΜΟΙΩΣ ΕΒΡΑΙΟΙΣ ΔΙΕΞΕΙΣΙΝ

"'Αλλά μέντοι, ώ Σιμμία, ουχί ή Γλαύκου τέχνη γέ μοι δοκεϊεϊναι διηγή- 3 7 , 1

σασθαι ά γ ' έστίν ώς μέντοι άληθη, χαλεπώτερόν μοι φαίνεται ή κατά την a
Γλαύκου τέχνην. καΐ άμα μέν έγώ ϊσως ούδ' αν οϊός τε εϊην, άμα δέ, καΐ εί
ήπιστάμην, ό βίος μοι δοκεϊ ό έμός, ώ Σιμμία, τω μήκει ούκ έξαρκεΐν. την
μέντοι Ιδέαν της γης, οίαν πέπεισμαι είναι, καΐ τούς τόπους αύτης ουδέν με
κωλύει λέγειν. 'Αλλ', ?φη ό Σιμμίας, και, ταϋτα άρκεϊ.
Πέπεισμαι τοίνυν, ή δ* δς, έγώ πρώτον μέν, εί έστιν έν μέσω τω ούρανώ 2
περιφερής ούσα, μηδέν αυτί) δεϊν μήτε αέρος πρός τό μ η πεσεϊν μήτε άλλης
ανάγκης μηδεμιδς τοιαύτης, j άλλ' ΐκανήν ϊσχειν αύτήν εϊναιτήν ομοιότητα του (6β5)
ούρανοϋ αύτοϋ αΰτω πάντη καΐ της γης αύτης τήν Εσορροπίαν ίσόρροπον

5 f. Ps 36 (37), 11 und Mt 5, 6 7 Gal 4, 26 »-11 Ies 54, 11 f.

16—S. 78, 9: Plat. Phaed. 1 0 8 d — l i l a

BION(D)

1 τοΰ πνρετοϋ ND 4f. και — περιέχονοι < Β 6 τήν < B N |

ταντην — 9 λέγων < Β | ύπάρχειν < ND 7 άνω < ND 9 xal τόν προ-
φήτη»· Ιδού Β 11 σάμφειρον B N 14f. Die Überschrift in BION | περί]
παρά Β | -σι ΙΟ 1β ούχ PL 17 ä — άλη&ή < Β | δτι χαλεπώτερόν Β
18 χαι1 — 25 πάντη < Β | ei και PI. 19 τ. μήκει τοΰ λόγον PI. 20 με <
ND 21 χωλύειν I | λέγειν] είπεϊν N D 22 ώς πρώτον PL 24 ϊσχειν
αντήν είναι I Ισχύέιν αύτήν είναι ON είναι αντήν ϊσχειν Ρ1. 25 αύτώ Mras
αντψ ΙΟΝ έαντώ PI. | άλλά γαρ xal Β | αντης B N PL αυτήν Ο < I
 76 Eusebius

γαρ πραγμα όμοίου τινός έν μέσω τεθέν ούχ Ιξει μάλλον ούδ' ήττον ούδαμόσε
κλιθηναι, ομοίως δ' έχον άκλινές μένει. Πρώτον μέν δή, ή δ* 6ς, τοϋτο S
πέπεισμαι. Καί όρθως γε, έφη ό Σιμμίας. "Ετι τοίνυν, έφη, πάμμεγά τι είναι
αΰτό, καί ή μας οίκεΐν τούς μέχρι 'Ηρακλείων στηλών άπό Φάσιδος έν μικρώ
δ τινι μορίω, ώσπερ περί τέλμα μύρμηκας ή βατράχους περί τήν θάλατταν b
οίκοϋντας, καΐ άλλους άλλοθι πολλούς έν πολλοίς οίκεΐν. είναι γάρ πανταχή 4
περί τήν γην πολλά κοίλα καΐ παντοδαπά καΐ τάς ίδέας καΐ τά μεγέθη, είς
ά ξυνερρυηκέναι τό τε δδωρ καΐ τήν όμίχλην καί τόν αέρα* αυτήν δέ τήν γην
καθαράν [τε] έν καθαρφ κεΐσθαι τω ούρανω, έν φπέρ έστι τά άστρα, 6ν δή
ίο αΙθέρα όνομάζειν τούς πολλούς των τά τοιαύτα είωθότων λέγειν* οΰ δή ύπο- c
στάθμην είναι ταϋτα καΐ ξυρρεϊν άεΐ είς τά κοίλα της γης. ή μας ούν 5
οίκοϋντας έν τοις κοίλοις αύτης λεληθέναι καΐ οϊεσθαι άνω επί της γης οίκεΐν,
ώσπερ άν εϊ τις έν μέσω τω πυθμένι τοϋ πελάγους οίκων οϊοιτό τε έπΐ της
θαλάττης οίκεΐν καΐ δια τοϋ ύδατος όρων τόν ήλιον καΐ τά άλλα άστρα τήν
16 θάλατταν ήγοΐτο ούρανόν εϊναι, διά δέ βραδύτητα καί άσθένειαν μηδεπώ-
ποτε έπί τά άκρα της θαλάττης εϊη άφιγμένος μηδέ έωρακώς εϊη έκδύς καί
άνακύψας έκ της θαλάττης είς τόν ένθάδε τόπον, δσω καθαρώτερος καί καλ-
λίων τυγχάνει ών τοϋ παρά σφίσι, μηδέ άλλου άκηκοώς εϊη τοϋτο έωρακότος.
ταύτό δή τοϋτο καί ή μας πεπονθέναι* οίκοϋντας γάρ έν τινι κοίλω της β
20 γης οϊεσθαι έπάνω αύτης οίκεΐν καί τόν άέρα ούρανόν καλεΐν, ώς διά τούτου a
ούρανοϋ βντος τά άστρα χωροϋντα. τό δέ εϊναι ταύτόν, ύπ' ασθενείας καί
βραδυτητος ούχ οίους τε είναι ήμας διεξελθεΐν έπ' έσχατον τόν άέρα, έπεί
εϊ τις αύτοϋ έπ' άκρα έλθοι ή πτηνός γενόμενος άνά^ττοιτο, κατιδεΐν δή άνακύ-
ψαντα, ώσπερ ένθάδε οί έκ της θαλάττης ίχθύες ανακύπτοντες όρώσι τά ένθάδε,

S. 76, 16—S. 78, 9: Plat. Phaed. 108d—lila

BION(D)

2 δή < PI. Cod. Β (Bodl.); dafür τοίνυν Codd. Venet. und Vindob.
8f. "Ετι — ήμάς] Ιφη τε Β | τ« (auch D)] τε Ν 4 αύτόν N D | σμιχρω PI.
5 θάλατταν I PL θάλασσαν BON β πολλοίς τοιοντοις τόποις PI. | παντα-
χού I 8 ξνρρνηκέναι BN | αύτήν — 11 γης < Β 9 τε < PL 10 όνομά-
ζειν — λέγειν ] όνομάζονσιν ol πολλοί N D | των — λέγειν < N D | περί τά
τοιαύτα Ρ1. 11 είναι ταϋτα ΙΟ είναι τά τοιαϋτα N D ταϋτα είναι PL | ξνρρείν
άεΐ nach κοίλα Ο 12 τή κοιλία Β 18 εϊ < I 14 θαλάσσης BON
15 θάλασσαν BON | τε xal Ρ1. 1β θαλάσσης BON | εϊη1 < Ρ1. 17 θα-
λάσσης BON | χαθαρώτερος Ρ1. χαθαρώτατος die Hss. 17 f. χαλλίω BON
18 τοντο] τον PL 19 ταύτύν PL | πεπονθότας Ο 21 ταύτόν] τοντον I
22 ίπεί — S. 77, 8 ήμίν < Β 28 δή < PL Hss.; &ν bei Ρ1. seit Henr.
Steph. die Herausgeber 24 θαλάσσης ON | όρωοι I
 Praepar. evang. X I 37, 2—12 77

οΰτως άν τινα καί τά εκεί κατιδεΐν" καί εί ή φύσις ικανή εϊη άνέχεσθαι θεω-
ρούσα, γνώναι άν δτι έκεΐνός έστιν ό άληθως ουρανός καί τό άληθινόν φως
καί ή ώς άληθώς γη. | ήδε μέν γάρ ή γη καί οί λίθοι καί πάς ό τόπος ό 7
ένθάδε διεφθαρμένα εστί καί καταβεβρωμένα, ώσπερ τά έν τη θαλάττη υπό (5ββ)
5 της άλμης- καί οΰτε φύεται άξιον λόγου ούδέν έν τη θαλάττη οΰ<τε> τέλειον, ώς
έπος ειπείν, ούδέν έστι, σήραγγες δέ καί άμμος καί πηλός άμήχανος καί βόρ-
βοροί είσιν, δπου άν καί ή γη f), καί πρός τά παρ' ήμϊν καλά κρίνεσθαι ούδ'
όπωστιοϋν άξια. εκείνα δέ αΰ των παρ' ήμϊν πολύ άν έτι πλεϊον φανείη 8
διαφέρειν. εί γάρ δή καί μυθολογεϊν καλόν, άξιον άκοϋσαι, ώ Σιμμία, οία b
ίο τυγχάνει τά έπί της γης υπό τω ούρανω δντα. 'Αλλά μήν, έφη ό Σιμμίας,
ώ Σώκρατες, ημείς γε τούτου τοΰ μύθου ήδέως άν άκούσαιμεν. Λέγε- 9
ται τοίνυν, έφη, ώ έταϊρε, πρώτον μέν είναι τοιαύτη ή γη αύτή ίδεϊν, εϊ τις
άνωθεν θεωτο, ώσπερ αϊ δωδεκάσκυτοι σφαϊραι, ποικίλη, χρώμασι διειλημ-
μένη, ών καί τά ένθάδε είναι χρώματα ώσπερ δείγματα, οίς δή οί γραφείς
15 καταχρώνται· έκεϊ δέ πασαν τήν γην έκ τοιούτων είναι καί πολύ έτι έκ λαμ-
προτέρων καί καθαρωτέρων ή τούτων. τήν μέν γάρ άλουργη είναι θαυ- 10
μαστήν τό κάλλος, τήν δέ χρυσοειδή, τήν δέ 6ση λευκή γύψου καί χιόνος c
λευκοτέραν, καί έκ των άλλων χρωμάτων συγκειμένην ωσαύτως καί έτι πλει-
όνων καί καλλιόνων ή δσα ήμεϊς έωράκαμεν. Λαί γάρ αύτά ταϋτα τά 11
20 κοίλα αύτης, ύδατός τε καί αέρος έκπλεα δντα, χρώματός τι είδος παρέχεσθαι
στίλβοντα έν τη των άλλων χρωμάτων ποικιλία, ώστε Ιν τι αύτης είδος ξυνεχές d
καί ποικίλον φαντάζεσθαι- έν δέ ταύτη οδση τοιαύτη άνά λόγον τά τοι- 12
αϋτα φύεσθαι, δένδρα τε καί άνθη έχοντα τούς καρπούς· καί αδ τά δρη ωσαύ-
τως καί τούς λίθους έχειν κατά τόν αυτόν λόγον τήν τε λειότητα καί τήν δια-
25 φάνειαν καί τά χρώματα καλλίω* ών καί τά ένθάδε λιθίδια είναι ταϋτα τά

S. 75, 16—S. 78, 9: Plat. Phaed. 108d— l i l a

BION(D)

2 άλη&ως] άληβής N D | άλη&ινόν] άληβώς PI. 8 ώς < I | άπας PI.

4 &αλάσση ON 5 ουδέν άξιον λόγου PI. | Φαλάσση ON | ούτε τέλειον Ρ1. ου
τέλειον I (τέλεον) Ο οΰτε λεϊον N D 7 κάλλη PI. 8 αύ των PI. αύτων die
Hss. I άλλα πολύ Β | πλέον PI. 9 μυϋολογεϊν] μϋύον λέγειν PI. 11 άν <
BN 11 f. λέγε N D 18f. διειλημμένος I 15 πάσαν — είναι hier PI.,
nach τούτων B I O N | τήν] τόν I | των τοιούτων N D 16f. καί ϋ-αυμ. PL
17 χρυσ. τήν δέ < Ο | χιόνος xal γύψου Ο | καί] ή PI. 19 ταϋτα < Β
20 Ικπλεα Ι Ο PI. ίμπλεα B N 21 ατίλβον Ο 21 f. ξυνεχές I συνεχές B O N ;
ποικ. xal συν. B N ; καί < PI. 22 έν — 23 δρη < Β | οϋαχί] δση (so!) I |
τά] τό Dind. 22 f. τοιαύτα] φυόμενα PL 28 τε < ND | έχοντα] καί Ρ1. |
αύ τά] αύτά ON 24 λίΰους] βουνούς B N | κατά] άνά PL | τήν τελειότητα ON
2ό τά3 < I
 78 Eusebius

άγαπώμενα μόρια, σάρδιά τε καΐ Ιάσπιδας και σμαράγδους καΐ πάντα τά τοι-
αύτα· εκεί δέ ουδέν ότιοϋν τοιούτον ουκ είναι καΐ έτι τούτων καλλίω. τό 13
δ' αίτιον τούτου είναι &τι έκεΐνοι οί λίθοι καθαροί είσι καΐ ού κατεδηδεσμένοι
ούδέ διεφθαρμένοι ώσπερ ol ένθάδε ύπό σηπεδόνος καΐ άλμης και των δεϋρο
5 ξυνερρυηκότων, & καΐ λίθοις καΐ γη καΐ τοις άλλοις ζώοις τε καΐ φυτοΐς αίσχη
τε καΐ νόσους παρέχει. | την δέ γήν αυτήν κεκοσμήσθαι τούτοις τε άπασι (5β7)
καΐ έτι χρυσω τε και άργύρω καΐ τοις άλλοις αύ τοις τοιούτοις. έκφανή γαρ
αυτά πεφυκέναι, δντα πολλά πλήθει καΐ μεγάλα καΐ πολλαχοϋ της γης, ώστε
αύτήν δεϊν είναι θέαμα εύδαιμόνων θεατών."

ίο λ&'. ΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ ΚΡΙΣΕΩΣ

ΟΜΟΙΩΣ ΕΒΡΑΙΟΙΣ ΚΑΙ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΕΣΕΣΘΑΙ ΠΙΣΤΕΥΕΙ
Της παρ Έβραίοις γραφής ϋεον δικαιωτήριον και κρίσιν ψυχών μετά 38,1
την έν&ένδε άπαλλαγήν εσεσ&αι προαγορευούσης διά τε μυρίων άλλων καΐ b
δι ών φησί' "Κριτήριον έκάθισε καΐ βίβλοι ήνεώχθησαν καΐ παλαιός ήμε-
15 ρών έκάθητο. ποταμός πυρός είλκεν έμπροσθεν αύτοϋ· μύριαι μυριάδες
έλειτούργουν αΰτω, καΐ χίλιαι χιλιάδες παρειστήκεισαν έμπροσθεν αύτοϋ,"
έπάκουσον τον Πλάτωνος της ·&είας κρίσεως και δή και τον ποταμού όνομα- c
στι μεμνημένσυ πολλάς τε μονάς των ευσεβών διαφόρους τε των δυσσεβών
τιμωρίας σνμφώνως τοις 'Εβραίων υπογράφοντος λόγοις. φησί δ' οϋν 2
20 έν τω Περί ψυχής τάδε"
"Τρίτος δέ ποταμός τούτων κατά μέσον έκβάλλει καΐ εγγύς τής εκβο-
λής εκπίπτει είς τόπον μέγαν πυρί πολλω καιόμενον καί λίμνην ποιεί μείζω της

S. 76, 16—S. 78, 9: Plat. Phaed. 108d— l i l a 12ff.: vgl. S. 96, 2—10
14-16 Dan (Theodot.) 7, 9f. (umgestellt) 21—S. 80, 21: Plat. Phaed. 113a—
114c 21 Τρίτος — S. 79,13 Πνριψλεγέύοντι: Thdrt. X I 19f.

BION(D)

2 δέ < I | ότιοϋν τοιούτον ουκ] τοιούτον Β δ τι ού τοιούτον PI. 2f. και —

δτι < Β 8 δέ NT) I αλλ' έκεϊνοι Β | οI λί&οι έκ. ND | χα&αροί τε Ο | είσι
xaö. PI. I xai — χατεδ. < Β | χαταδεδημένοι Ο 4 έν&άδε] ένταν&α Ο |
xai* — 7 τοιοντοις < Β | καί»] υπό PI. 6 δέ < ND 7 τε BON PL < I
8 πέφνχεν Ο | δντα PL ών τά die Hss. | πλήϋει Ο PL πλήϋη IN, ohne En-
dung Β » δεϊν BIN δεϊ Ο Ιδεϊν Ρ1. 10 f. Die Überschrift in BION |
μετά BN hier und alle Hss. S. 4, 24; μετά τον hier ΙΟ 12 κρίσιν] βρίσιν I
14 έχά&ισε — ήμερων < I | παλαιός Β ό παλ. ON 15 έχά&ητο] ητο auf
Ras. I 1 16 παρειστήκεισαν BON παρειστήχεσαν I 17 f. δνομαστί < BN
18 διαφόρως Β
 Praepar. evang. X I 37, 12—13; 38, 1—5 79

παρ' ήμϊν θαλάττης, ζέουσαν ύδατος και πηλοϋ" εντεύθεν δέ χωρεί κύκλω
θολερός καΐ πηλώδης, περιελιττόμενος δέ τη γη άλλοσέ τε άφικνεΐται <καΙ > d
παρ' έσχατα της Άχερουσιάδος λίμνης, ού συμμιγνύμενος τω ΰδατι' περι-
ελιχθείς δέ πολλάκις υπό γην εμβάλλει κατωτέρω τοϋ Ταρτάρου. ούτος 8
5 δ' έστίν δν έπονομάζουσι Πυριφλεγέθοντα, ου και οί ρύακες άποσπάσματα άνα-
φυσώσιν, δπου άν τύχωσι της γης. τούτου δέ αύ καταντικρύ ό τέταρτος εκ-
πίπτει εις τόπον πρώτον δεινόν τε καΐ άγριον, ώς λέγεται, χρώμα δέ έχοντα
δλον οϊον ό κυανός, δν δή έπονομάζουσι Στύγιον καΐ τήν λίμνην, <ήν> ποιεί
ό ποταμός έμβάλλων Στύγα. ό δ* έμπεσών ενταύθα και δεινάς δυνάμεις λα-
ιο βών έν τω ΰδατι, δύς κατά της γης καΐ περιελιττόμενος χωρεί έναντίως τω
Πυριφλεγέθοντι και άπαντα έν τη 'Αχερουσία λίμνη έξ έναντίας, | καΐ ουδέ (568)
τί> τούτου ύδωρ ούδενί μίγνυται, άλλα καΐ ούτος κύκλω περιελθων έμβάλλει
εις τόν Τάρταρον έναντίως τω Πυριφλεγέθοντι· δνομα δέ τούτω έστίν, ώς οί
ποιηταΐ λέγουσι, Κωκυτός. τούτων δέ ούτως πεφυκότων, έπειδάν άφί- 4
ΐδ κωνται οί τετελευτηκότες είς τον τόπον οϊ ό δαίμων Ικαστον κομίζει, πρώ-
τον μέν διεδικάσαντο οί τε όσίως καΐ δικαίως βιώσαντες καΐ οί μή. και οί
μέν άν δόξωσι μέσως βεβιωκέναι, πορευθέντες ετά τόν Αχέροντα άναβάντες b
ά δή καΐ αύτοϊς όχήματά έστιν, επί τούτων άφικνοϋνται είς τήν λίμνην καΐ
έκεΐ οίκοϋσί τε και καθαιρόμενοι των τε αδικημάτων δίδοντες δίκας άπολύον-
20 ται, εί τίς τι ήδίκηκε, τών τε ευεργεσιών τιμάς φέρονται κατά τήν άξίαν έκα-
στος, οΣ δ* άν δόξωσιν άνιάτως έχειν διά τά μεγέθη τών άμαρτημάτων, ή
ιεροσυλίας πολλάς καΐ μεγάλοις ή φόνους άδικους και παρανόμους πολλούς
έξειργασμένοι ή άλλα δσα τοιαύτα τυγχάνει δντα, τούτους δέ ή προσήκουσα
μοίρα ρίπτει είς τόν Τάρταρον, δθεν οδποτε έκβαίνουσιν· ot δ' άν Ιάσιμα 5

S. 78, 21—S. 80, 21: Plat. Phaed. 113a—114c 14 ίπειδάν — 24 hcßal-

νονσιν = S. 237, 16—23 21 ot — S. 80, β Πυριφλ.: Thdrt. X I 22

BION(D)

1 όαλάσσης BON | κύκλος ND 2 δέ I Thdrt. PL δέ ye BON | rfj —

9 Στύγα < Β | rfj yfj I PL < ON Thdrt. | άλλοσέ I Thdrt. Pl. άλλως ON |
τε ON Thdrt. PI. < I | xal Thdrt. PL < ION 4 yfjv (auch Thdrt.)]
γης PI. β δπου (auch Thdrt.)] δπn Ρ1. | δ' αϋ ND 8 ην Thdrt. PL
< ION 9 έμβάλων (so) I | έμβαλών δ ποταμός ON | έκπεσών ND 10 έν
— περιελιττ. < Β | της < ND | καΐ (auch Thdrt.) < PL | ivravifa χωρεί Β |
έναντίος Ρ1. 11 και1 — 13 Πυριφλεγ. < Ο | Άχερουοίφ (auch Thdrt.)] Άχε-
ρουσιάδι PI. | ούδέ < Β 18 ενάντιος Ρ1. 14 τούτων — 23 δντα < Β |
όντως ON PL οϋτω I 16 Ικαστα ND 16 έδικάσαντο ND | καλώς καΐ
δσίως PL | και δικαίως ΙΟ < Ρ1.; δικαίως (nicht aber και) < ND | και οί]
οί τε καΐ ND 18 δή και IN δή Ο PL | έπι τούτων Ρ1. επί το ντον, ΙΟΝ
22 φχόνονς Ν φ&όνονς D
 80 Eusebius

μέν, μεγάλα δέ δόξωσιν ήμαρτηκέναι άμαρτήματα, οίον προς πατέρα ή c

μητέρα ύπ' δργης βίαιόν τι πράξαντες, καΐ μεταμέλον αύτοϊς τόν άλλον βίον
βιωσιν ή άνδροφόνοι ή τοιούτω τινί άλλω τρόπω γένωνται, τούτοις δέ έμπεσεΐν
μέν εις τόν Τάρταρον άνάγκη, έμπεσόντας δέ αυτούς καΐ ένιαυτόν εκεί γε-
5 νομένους έκβάλλει τό κϋμα, τούς μέν άνδροφόνους κατά τόν Κωκυτόν, τούς
δέ πατραλώας κατά τόν Πυριφλεγέθοντα- έπειδάν δέ φλεγόμενοι γένωνται d*
κατά τήν λίμνην τήν Άχερουσιάδα, ένταϋθ-α βοώσί τε καΐ καλοϋσιν, οί μέν
οδς άπέκτειναν, οί δέ οδς ύβρισαν, καλέσαντες δέ Ικετεύουσι καΐ δέονται έασαι
σφας έκβήναι είς τήν λίμνην καΐ δέξασθαι, καΐ έάν μέν πείσωσιν, έκβαίνουσί
ίο τε καΐ λήγουσι των κακών εί δέ μή, φέρονται αύθις είς τον Τάρταρον κάκεΐ-
θεν πάλιν είς τούς ποταμούς, καΐ ταϋτα πάσχοντες ου πρότερον παύονται
πρίν άν πείσωσιν οδς ήδίκησαν αύτη γάρ ή δίκη ύπό των δικαστών αύτοΐς
έτάχθη. ot δέ δή άν δόζωσι διαφερόντως πρός τό όσίως βιώναι, ούτοι β
είσιν οί τώνδε μέν των τόπων των έν τη γη έλευθερούμενοί τε καΐ άπαλλατ-
ΐΒ τόμενοι, | ώσπερ δεσμωτηρίων, άνω δέ είς τήν καθαράν οϊκησιν άφικνούμενοι (5ββ)
καΐ έπΐ της γης οίκιζόμενοι. τούτων δέ αυτών οί φιλοσοφία ίκανώς καθηρά-
μενοι άνευ τε καμάτων ζώσι τό παράπαν είς τόν έπειτα χρόνον καΐ είς οικήσεις
έτι τούτων καλλίους άφικνοΰνται, άς οδτε £<£διον δηλώσαι οδτε ό χρόνος
ίκανός έν τω παρόντι. αλλά τούτων δή ένεκα χρή ών διεληλύθαμεν, ώ Σιμμία,
ao παν ποιεΐν ώστε άρετης καΐ φρονήσεως έν τω βίω μετασχεϊν καλόν γάρ τό
άθλον καΐ ή έλπίς μεγάλη."
Ταϋτα δ Πλάτων, σύ δέ γε παρα&ήσεις τω "καΐ είς οικήσεις καλλίους 7
άφικνοΰνται, άς οδτε £άδιον δηλώσαι οδτε χρόνος Ικανός έν τω παρόντι" τό b
παρ' ·ήμϊν οϋτως έχον "'Οφθαλμός γάρ ούκ είδε καΐ ούς ουκ ήκουσε και επί
26 καρδίαν άνθρώπου ούκ άνέβη, £ ήτοίμασεν ό θεός τοις άγαπώσιν αύτόν,"

S. 78, 21—S. 80, 21: Plat. Phaed. 113a—114c 18 οί — 21 μεγάλη:

Thdrt. X I 24 24f. I. Cor 2, 9

BION(D)

If. πρότ ij μρσ (ist wohl πατέρας ή μητέρας aufzulösen) Ο 2 μετάμελ-

λον ΒΟ 8 βιώαειν BON1 (verbess. 2. Η.) D | ή2 (auch Thdrt.) < PI. |
τινί < I J τρόπφ άλλφ I | τούτους PI. | δέ BON PI. <$' I β πατραλώας *
Thdrt. πατρολώας die Hse.; πατραλοΐας καΐ μητραλοΐας PI. (xal μητρ. < auch
Thdrt.) | έτιειδάν — 8 δέ2 < Β | φλεγόμενοι] φερόμενοι PI. 9 πείαωαί τε Ο
10 τε < Ο I φέρονται] φθείρονται ND 18 οΐ — 19 παρόντι < Β | βιώναι
(auch PI.)] διαβιωναι προκεκρίσϋαι Thdrt. 1β της (auch Thdrt.) < PI.
17 καμάτων (s. S. 81, 10) (auch Thdrt.)] σωμάτων PL | έπειτα] άπαντα Ο
18 τούτων Thdrt. PI. τούτους I τούτου ON 22 δέ γε] τε Β | καλλίους — 24
ούκ1] τό σΒτε όφ&αλμός Β | χαλλίονς] καΐ βίους (< χαλλ.) Ο 24 είδε] οίδε ND
 Praepar. evang. XI 38, 5—10 81
ταϊς δέ είρημεναις οΐκήσεσι τό "πολλάς μονάς" είναι παρά τω πατρι τοις 8
ϋεοφιλέσιν έπηγγελμένας, και τοις περί τον Πυραρλεγέ&σντος λεχ&εϊσι το
τοις άσεβέσιν ήτιειλημένσν πϋρ αΐώνιον, κατά τον προς αυτούς φάσκοντα c
'Εβραίων τιροφήτην "Τίς άναγγελεΐ ύμΐν δτι πϋρ καίεται; τίς άναγγελεΐ ύμΐν
5 τον τόπον τον αΐώνιον;" και πάλιν " Ό σκώληξ αύτών ού τελευτήσει, καΐ
το πϋρ ου σβεσθ-ήσεται, καΐ έσονται εις δρασιν πάση σαρκί." τηρεί 9
δε ώς και ό Πλάτων σννάδων τούτοις τους ασεβείς ειπών χωρήσειν εις
Τάρταρον επιλέγει· "&θ·εν ουποτε έκβαίνουσι." και αϋ πάλιν τους ευσεβείς ζή-
σεσ&αι ειπών εν μακαρίοις προστίϋησι λέγων "τό παράπαν και εις τί»ν έπειτα
ίο χρόνον." άλλά και τό άνευ καμάτων είρημένον υπ' αυτοϋ δμοιχχν äv εϊη τω d
"άπέδρα οδύνη και λύπη και στεναγμός." φάσκων δέ τους επί τον 10
'Αχέροντα πορενομένονς μη απλώς επί τοϋτον άφικνεϊσ&αι, αλλά "αναβαί-
νοντας" 7ΐρότερον "α δή αύτοΐς όχήματά έστι," τίνα ποτέ δρα τά οχήματα
βούλεται σημαίνειν ή τά σώματα, εις & άναβάσαι αί των τετελεντηκότων
is ψυχαι συν αύτοΐς τιμωρούνται κατά τά παρ' Έβραίοις νενομιαμένα; άλλά
γαρ Ικανήν και τοϋδε τοϋ λόγου περιγραφή» είληφότος έπι τό δωδέκατον
τής Ευαγγελικής Προπαρασκευής μεταβήσομαι σύγγραμμα.

1 loh 14, 2 4f. Ies 33, 14 6f. ders. 66, 24 11 ders. 35, 10

BION(D)

1 δ' BON | τό < ND | μονάς < I 3 χάσεβίσιν Ν (α aqsgebess.

2. Η.) εύαεβέσιν BD | άπειλημένον Β | γάρ τόν Β β πϋρ αύτών Ο, αύτών —
σαρκί erneuert Ο* 76< Β 11 xal1 I < BON | λύπη όδύνη Β | φάσκων
— 17 σύγγραμμα] ταϋτα xal τά παρ' Έβραίοις νόμιμα· άλλ' ίχανούσ&ω xal τά
περί τήσδε τής βίβλου Β 12 άλλ' ND 12 f. άναβαίνοντες Ο 18 τ/να]
τί Ο 15 νενομ.] νόμιμα ND 16 είληφότος I είληχότος ON; aber vgl. *
Bd. I S. 416, 4f. Keine Subscriptio in BION

Η ras, Eusebius II 6
 IB
ΤΑΔΕ TO ΔΩΔΕΚΑΤΟΝ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ
ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΉΣ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΉΣ
α'. "Οτι <xal> κατά Πλάτωνα τοις είσαγομένοις όρθως 'Εβραίων παίδες άπερίεργον
την των μαθημάτων πίστιν διά τό άτελές αυτών τιαρεδίδοααν 'And χοϋ πρώτον
των Νόμων Kap. 1 , 2 . S. 87, β
β'. "Οτι μεγίστη των άρετων xal κατά Πλάτωνα ή πίοτις τυγχάνει. Kap. 2. S. 88, 11
γ'. "Οτιπιστεύειν δεϊ τοις τιερί φυχής λεγομένοις καΐ τοϊς άλλοις τοις περί των τοιούτων
λόγοις Kap. 3. S. 89, 1β
δ'. "Οτι δεήσει έν σχήματι μύθων τάς πρώτος εΐααγωγάς τοις natal παραδιδόναι
Kap. 4. S. 90, 7
ε'. 'Οτι μή τούς ίπιβλαβεϊς μύθους τοις παισί, μόνους δέ τούς ωφελίμους δεήσει χατεπ-
φδειν Kap. 5. S. 90, 20
ς'. Ότι μή λόγω μόνον άπεδέχετο τήν πίστα 6 Πλάτων, άλλα xal airjj διαθέσει τού-
τοις πιστεύειν xal παιεϊσθαι ώμολόγει, οΐςχαΐ ήμεις τιιστεύομεν Kap. β. S. 91, 14
ζ'. "Οτι μή δέοι είς πάντας έκφέρειν τά σεμνά των της άληθείας δογμάτων
Kap. 7. S. 96, 11
η'. 'Οποίους δεϊν δ Πλάτων φησI τούς άρχοντας χαθιστάναι· άτι Ιδιώτας xal άγραμ-
μάτους, εΐ μόνον τό ήθος χεχοσμημένοι εΐεν Kap. 8. S. 97, 1
6'. "Οτι δέοι φενγειν τάς άρχάς Kap. 9. S. 98, 1
ι'. Περί τοΰ κατά Πλάτωνα δικαίου . . . . Kap. 10. S. 98, 19
ια'. Περί τοΰ κατά Μωσέα παραδείσου Kap. 11. S. 100, 16
ιβ'. Ώς έχ τον άνδρός είλήφθαί φασι τήν γυναίκα Kap. 12. S. 101, 8
ιγ'. Περί τον πρώτου των άνθρώπων βίου Kap. 13. S. 102, β
ιδ'. "Οτι καΐ τοις άλόγοις ζφοις ώμίλουν Kap. 14. S. 102, 22
ιε'. "Οπως περί τοΰ κατακλυσμού μέμνηνται Kap. 15. S. 103, 12

ION(D); In Β fehlt das ganze Bach (war nie darin enthalten)

2 ΔΩΔΕΚΑ TON] TB I 4-2β Ziffern in Ν < IOD 4 xal + Steph., <

hier die Hss.; steht aber S. 87, 6 in ON 7 καΐ < Ο 9 λόγοις] + 'Από
τον ένδεχάτον των Νόμων ND 14 μόνον IN μόνφ Ο | διαθέσει Geistesverfassung
18 δεϊ (so) φησίν δ Πλ. Ο | χαθιστάναι I χαθεστάναι ON 23 φασι (auch
Η
D)] φασι Ν (Η 2. Η.) 26 πως (δ zu rubrizieren vergessen) I όπως < ND 1
( + 4. Η.) I μέμνηνται < ND 1 ( + 4. Η.)
6»
 84 Eusebius

iff'. "Ort τά της διδασκαλίας ορθώς ήμϊν από των θείων αρχόμενα καταλήγει είς τα
ανθρώπινα K a p . 16. S. 105, 1
ιζ'. "Ort χαλάν έξέτι νέας ήλιχίας τους ϊΐαίδας τοις της θεοσεβείας Ιθεσιν έγγυμνάζειν
K a p . 17. S. 107, 1
5 ιη'. "Οτι παιόείαν ήγείσθαι χρή μόνην τήν είς άρετήν προάγουσαν, ουχί δέ την ε'ις
χρηματιαμόν η τινα βιοποριοτικήν έππήδευσιν K a p . 18. S. 107, 22
ιϋ'. "Οτι παραπλησίως 'Εβραίου; xal ό Πλάτων είχόνα θεκπέρων τά τηδε είναι έδό-
ξαζεν K a p . 19. S. 109, 8
χ'. "Ort χρή τους νέους δι έκμαθήσεως ΰμνων όρθών και ωδών είς αρετής άνάλ,ηγιν προ-
ίο παρααχευάζειν K a p . 20. S. 110, 14
χα'. 'Οποίας χρή διανοίας περιέχειν τάς φδάς K a p . 21. S. I l l , 9
χβ'. Ότι ου πάντων έστί τάς δρθάς ωδάς xal τά μέλη δύνασθαι ποιεϊν, αλλ' ή μόνου
θεοϋ ή θείου τινός άνδρός K a p . 22. S. 113, 1
χγ'. Περί των δοχιμάζειν οίων τε τάς χατά θεον τιεποιημένας φδάς
15 K a p . 23. S. 113, 13
χδ'. "Οτι xal έν τοις σνμποοίοις παραλψπέον τάς φδάς ώσπερ τινάς νόμους συμπο-
σιακούς K a p . 24. S. 114, 9
χε'. "Οτι ού πάσιν έπιτρετπέον τήν τον οίνου πόσιν K a p . 25. S. 115, 13
*ff'. "Οτι ονχ ήγνόει ό Πλάτων τά ϋπ' αύτοΰ νομοθετονμενα παρά τισι βαρβάροις πολι-
20 τεύεαθαι K a p . 26. S. 116, 21
χζ'. "Οτι πόλεμος ήμϊν έστι προς ήμάς αυτούς xal τά έν ήμϊν πάθη
K a p . 27. S. 117, 4
χη'. 'Οτι ού το σώμα, αλλ' ή ψυχή αίτια τυγχάνει των χαχώς ύφ' ήμων πραττομένων
K a p . 28. S. 119, 1
25 χθ'. Περί τοΰ καθαρώς φιλοσοφονντος K a p . 29. S. 119, 17
λ'. Περί πάσης της έν άνθρώποις σοφιστείας K a p . 30. S. 124, 11
λα'. "Οτι δεήσει ποτέ τφ ψενδει άντί φαρμάκου χρήσθαι έπ' ωφελείς, των δεομένων
τοΰ τοιούτου τρόπου K a p . 31. S. 125, 13
λβ". "Οτι μή μόνον άνδρας, αλλά xal γυναίκας xal πάν γένος ανθρώπων προσίεσθαι
30 χρή είς τήν ιιροειρημένην παιδείαν K a p . 32. S. 126, 5
λγ'. 'Οτι μή χρην έκ των ού κατά λόγον παρ' ήμϊν βιούντων τό πάν έθνος διαβάλλεσθαι
K a p . 33. S. 127, 15
λδ'. "Οπως ό Πλάτων μετέβαλεν έπΐ τό ' Ελληνιχώτερον τά έν Παροιμίαις λόγια
K a p . 34. S. 128, 8
ION(D)

1 - 8 8 Ziffern in Ν < I O D 5 τήν* < N D | «ίς»] είς τόν N D β ή < I

(hat es aber S. 107, 24) 7 xal < N D 9 όρθ. ϋμν. Ο 1β τάς
(auch D 4 ; 'Οτι — φδάς < D 1 , + D«) < Ν 1» ύπ*] παρ* Ο 21 πόλ. ON
δ πόλ. 1 (aber ό < S. 117, 4) 80 χρή I χρήν Ο (aber S. 126, 6 χρή) χρην
N D (beide < S. 126, 6) 81 χρήν Ο (χρήν) N D 1 , χρή hier I D 4 (aber χρήν
Ι Ο Ν S. 127, 15) 88 μετέβαλεν I μετέβαλλεν O N (aber μετέβαλεν ΙΟ
S. 128, 8)
 Praepar. evang. X I I 85

L·'. Περί πλούτου και πενίας K a p . 35. S . 129, 1

Ας'. Περί γονέων τιμής K a p . 36. S . 129, 9
λζ'. Περί κτήσεως οίκετών K a p . 37. S . 130, 1
λη'. Ώς μετέβαλε το " Μ ή μέταιρε δρια αΙώνια, & ίθεντο ol πατέρες σου"
5 K a p . 38. S . 130, 9
).&'. "Ομοιον τφ "Άποδιδούς αμαρτίας πατέρων έπΐ τέκνα έπΐ τρίτην καΐ τετάρτην
γενεάν τοις μισοϋσι μ ε " K a p . 39. S . 130, 18
μ'. Περί κλεπτών K a p . 40. S . 131, 1
μα'. Περί κλέπτου αναιρουμένου K a p . 41. S . 131, 12
ίο μβ'. Περί ύποζνγίσυ K a p . 42. S . 131, 18
μγ'. "Οτι τοις αντοις 6 Πλάτων, οίς και ή παρ' Έβραίοις γραφή, κέχρηται παραδείγμααιν
K a p . 43. S . 132, 4
μδ'. "Ετι περί των όμοιων ύποδειγμάτων K a p . 44. S . 133, 11
με'. "Ετι περί τοϋ αντοϋ K a p . 45. S . 134, 12
15 μς'. "Ετι περί τον αύτοΰ K a p . 46. S . 134, 19
μζ'. "Οτι xai δ Πλάτων είς δώδεκα φυλάς δεΐν νομοθετεί διαιρεϊν τούς πολίτας κατά
μίμηαιν τον των 'Εβραίων έθνους K a p . 47. S . 136, 11
μη'. Έν πσταηφ τήν πόλιν κατοικίζειν δ Πλάτων νομοθετεί τόπφ· διαγράφει δέ ίοικύτα
τινά τφ έν Ίεροσολύμοις K a p . 48. S . 137, 1
20 μϋ'. "Οπως δ Πλάτων τά της 'Ελληνικής πραπαώείας ώς έπιβλαβή τνγχάνοντα παραι-
τείται K a p . 49. S . 138, 17
ν'. Περί της των ά&έων δόξης· από τοϋ ι' των Νόμων. . . . K a p . 50. S . 141, 10
να'. Ώς δ Πλάτων τόν περί &εοΰ κατασκευάζει λόγον . . . . K a p . 51.' S . 144, 6
νβ'. "Οπως περί τοϋ προνοεϊν τοϋ παντός τόν Οεόν διέξειαιν . . K a p . 52. S . 163, 9

ION(D)

1 - 2 4 Ziffern in Ν < I O D 4 μετέβαλε I μετέβαλλεν O N (aber μετέβαλε

Ι Ο S . 130, 9) I μέταιραι Ο μέχερε Ν μετέραι D« (verbess. 4. Η . ) β τό Ι Ο Ν
(aber r i c h t i g τφ Ο S . 130, 18) 1 1 ή < N D | γραφή < N D 1 ( + 4. Η . )
18 "Ετι] Ε a u f R a e . Ν 1 δτι D 1 (verbess. 4. Η . ) 1δ "Ετι — αύτοΰ < N D
1β ό I < O N ; a b e r v g l . 1 8 , 2 0 , 2 3 | t/T Ο | νομσ&ετεϊν Ο Ι β ί . χατό —
Μνους e r n e u e r t Ο» 1 » τινά τφ iv O N * D « τινά τών iv I τινί έν Ν Φ 1
22 δεκάτου Ν δωδεκάτου D 2 4 -σι Ο
 IB
Ό δωδέκατος ήμίν της Ευαγγελικής Προπαρασκευής έν&ένδε πο&έν 1 , 1
•ήδη τά ένδέοντα τω προτέρω της Πλάτωνος προς τά 'Εβραίων λόγια aw- (67t
ωδίας, ώς έν άρμονίφ συμφώνου λύρας, αποδώσει, την καταρχήν έζ απολογίας Vig.)
5 της παρά τοις πολλοίς βλάσφημουμενης ημών πίστεως ληγόμένος. b

α'. ΟΤΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΟΙΣ ΕΙΣΑΓΟΜΕΝΟΙΣ ΟΡΘΩΣ

ΕΒΡΑΙΩΝ ΠΑΙΔΕΣ ΑΠΕΡΙΕΡΓΟΝ ΤΗΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
ΠΙΣΤΙΝ ΔΙΑ ΤΟ ΑΤΕΑΕΣ ΑΥΤΩΝ ΠΑΡΕΔΙΔΟΣΑΝ·
ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ
ίο " Ει μεν τοίνυν ορθώς ή μή τις επίτιμα τη τε Λακωνική καΐ τη Κρητικη 2
πολιτεία, λόγος άν έτερος εϊη· τά γοϋν λεγόμενα πρός των πολλών ίσως έγώ
μάλλον Ιχοιμ' άν υμών άμφοτέρων λέγειν, ύμϊν γαρ εί καΐ μετρίως κατεσκεύ-
ασται τά των νόμων, είς των καλλίστων άν εϊη νόμων μή ζητειν των νέων c
μηδένα έαν ποία καλώς αυτών ή μή καλώς έχει, μια δέ φωνη καΐ εξ ενός στό-
15 ματος πάντας συμφωνεϊν ώς πάντα καλώς κείται θέντων θεών, καί άν τις
άλλως λέγη, μή άνέχεσθαι τί» παράπαν άκούοντας· γέρων 8έ εί τις ξυννοεΐ τών d
παρ' ύμϊν, πρός άρχοντά τε καί ήλικιώτην μηδενύς εναντίον νέου ποιεϊσθαι
τούς τοιούτους λόγους. Όρθότατά γε, ώ ξένε, κελεύεις."
10-18 Plat. leg. 634de 12 ύμϊν — 15 κείται: Thdrt. I 67
ION(D)
2 Ό — 5 ληψόμενος < D 1 ( + D 3 am unteren R a n d ; | Ό δωδέκατος] Ob-
wohl Eus. am Schluß des 11. Bucbee (S. 81,17) das 12. als σύγγραμμα be-
zeichnet (so nennt er auch die Bücher seiner Άπόδειξις Εναγγ.), gebraucht er
hier doch das Maskulinum, wozu wohl τόμος (s. den Anfang des 11. Buches,
S. 5, 3 f.), kaum λόγος hinzuzudenken, schwerlich aber in den Text zu setzen
ist; denn auch zu Beginn des 14. Buches (S. 269, β) sagt er έν τω πρά τούτου
wie S. 5,13 δ πρό τούτου ohne Substantiv | της] τοις I 6 - 9 Die Überschrift
in IOND (in OD vor 10 El μέν; auch in I folgt 2 Ό δωδέκατος unmittelbar
auf S. 85, 24 [die Inschrift steht am unteren Rand]; nur in Ν steht sie vor
2 Ό <5ω<5.) β καί κατά ON κατά I 8 ευτελές Ν 1 (ά 2. Η. über ei) D
9 άπά — Νόμων < ND 10 η PI. εί die Hss. 12 γαρ (auch Thdrt.)]
μέν γάρ PI. | εί (auch Thdrt.)] είπερ PI. 18 των καλλίστων nach εϊη I
16 κείνται Ο | εάν PI. | τι I 16 άλλος ΝΌ | τ/ς τι PI. 17 πρός ήλικ. PI.
18 κελεύεις] λέγεις PI.
 88 Eusebius

Εϊκότως δητα και ή 'Εβραίων προλαβονσα γραφή της των ϋείων γραφών 3
συνέσεως τε και ϋεωρίας την πίστιν προτάττει δι ών φησιν "'Εάν μή
πιστεύσητε, ούδέ μή συνήτε." και αΰϋις· " Έπίστευσα, διί> και έλάλησα."
εν&εν και παρ' ήμϊν τοϊς μεν δρτι είσαγομένοις και την ίξιν άτελέσιν, ώς 4
5 άν τάς ψνχάς νηπίοις, άπλονστερον ή έν ταΐς ΰείαις γραφαϊς άνάγνωσις
παραδίδοται μετά τον δεΐν πνστενειν ώς &εοΰ λόγοις τοις έμφερομένοις
παρακε | λενεσΰαι, τοις δε την ίξιν προβεβηκόσι και πολιοϊς τό φρόνημα (674)
έμβα&ννειν και δοκιμάζειν τον νονν των λεγομένιον έπιτέτραπται. τούτους δε
παισιν 'Εβραίων δεντερωτάς φίλον ήν δνομάζειν, έρμηνευτάς ώσπερ και
ίο έξηγητάς δντας της των γραφών διανοίας.

β'. ΟΤΙ ΜΕΓΙΣΤΗ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ Η

ΠΙΣΤΙΣ ΤΥΓΧΑΝΕΙ
"Ούκοϋν τά μετά ταϋτα είποιμεν ήμεΐς βτι σϋ μεν επαινείς, ώς έοικας, 2,1
ώ Τυρταίε, μάλιστα τούς πρός τί>ν δθνεΐόν τε και έξωθεν πόλεμον γιγνομέ- b
is νους έπιφανεΐς. φαίη ταϋτα άν που και όμολογοΐ;
Τί μην;
Ήμεϊς δέ γε άγαθών δντων τούτων έτι φαμέν άμείνους είναι καΐ πολύ 2
τούς έν τω μεγίστω πολεμώ γιγνομένους άρίστους διαφανώς. ποιητήν δέ
και ήμεΐς μάρτυρα έχομεν Θέογνιν, πολίτην των έν Σικελία Μεγαρέων, δς
20 φησι* c
πιστός άνήρ χρυσού τε καΐ άργύρου άντερύσασθαι
άξιος έν χαλεπή, Κύρνε, διχοστασίη.

τοΰτον δέ φαμεν έν πολέμω χαλεπωτέρω άμείνονα εκείνου πάμπολυ γίγνε- 3

σθαι, σχεδ&ν δσον άμείνων δικαιοσύνη και σωφροσύνη καΐ φρόνησις είς ταύ-
25τόν έλθοϋσαι μετά άνδρίας αύτης μόνον άνδρίας. πιστός μέν γάρ καΐ υγιής

2 f. Ies 7, 9 8 Ps 115 (116), 1 4 Ιν&εν — 8 έπιτέτραπται: s. Bd. I

S. 19, 21 — S. 20, 22 18—S. 89, 9: Plat. leg. 629e—630c 21f. Theognis
1, 77 f. Bergk (PLG 4 I I 126), Diehl (Anth. lyr. 3 I I 7); aus Eue. Thdrt. I 69

ION(D)

2 'Εάν δέ ND 8 ov ND | xal* < ND1 ( + 4. H.) 9 παισιν Εβραίων

und φίλον — όνομάζειν] παίδες 'Εβραίων und χαλοΰσιν ND 1 (+ φίλον — όνομ. D4) |
δεντερωτάς: s. zu S. 11, 11 | ώσπερ έρμ. ND 11 f. Die Überschrift in ION |
xal < N D 18 είποιμεν äv P L ; f ü r Eus. aber s. das Sprachregister unter 2b,
Optativ 14 f. γιγνομένουςΙΟ γενομένους'ΝΟ γιγνόμενονΙΊ. 15 ομολογεί (trotz
äv) ND 17 xal < ND 1 (übergeschrieben D4) 21 δή PL 28f. γίνεσ&αι Ο
24 άμείνων Ρ1. άμείνω die Hss. 24f. ταύτό ND 25 έλΟοΰσα ND PL
Hss. | άνδρείας1 PL | αύτής — άνδρ * < Pl. Hss. | μόνον άνδρίας ΙΟ < ND
 Praepar. evang. XII 1, 3—4; 2, 1—5; 3, 1 89

έν στάσεσιν ούκ άν ποτε γένοιτο άνευ ξυμπάσης άρετης· διαβάντες δέ εύ και

μαχόμενοι έθέλοντες άποθνήσκειν έν φ πολέμω φράζει Τυρταίος, των μισθοφό- d
ρων είσι πάμπολλοι, ών οί πλείστοι γίννονται θρασεΐς και άδικοι και ύβρι-
σταί καΐ άφρονέστατοι σχεδόν άπάντων, εκτός δή τίνων εδ μόλα όλίγων.
5 ποΐ δή τελευτα νϋν ήμΐν ούτος ό λόγος; και τί φανερόν ποτε ποιήσαι 4
βουληθείς λέγει ταϋτα; δηλονότι τόδε, ως παντός μάλλον καΐ ό τηδε ό παρά
Διός νομοθέτης πας τε, ο ί καΐ σμικρόν δφελος, ούκ άλλο ή προς τήν μεγίστην
άρετήν μάλιστα βλέπων άεί θήσει τούς νόμους· έστι δ', ώς φησι Θέογνις, αυτη
πιστότης έν τοις δεινοϊς, ην τις δικαιοσύνην άν τελείαν όνομάσειε."
ίο Kai παρ' ήμΐν δ σωτήριος λόγος όμοϋ σνζενξας r f j πίστει τήν φράνηαιν | δ
τον κατ' αμφότερα κεκοσμημένον τοις αύτον λόγοις έγκρίνει λέγων " Τ ί ς (575)
άρα Ισται ό πιστός καΐ φρόνιμος οικονόμος;" και αύ&ις' " Ε υ , δοϋλε άγαθέ
και πιστέ, επί ολίγα ής πιστός, έπί πολλών σε καταστήσω." σαφώς γοϋν
έν τούτοις ον τήν αλογον πίστιν άποδέχεσ&αι παρίστησιν, άλλα τήν τάϊς
is μεγίσταις άαεταΐς σννεζενγμένην, ει δή τοιανται φρση]σις και άγα&ωσύνη.

γ'. ΟΤΙ ΠΙΣΤΕΥΕΙΝ ΔΕΙ ΤΟΙΣ ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΛΕΓΟΜΕΝΟΙΣ

ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ ΤΟΙΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΤΟΙΟΥΤΩΝ ΛΟΓΟΙΣ
ΑΠΟ ΤΟΥ ΙΑ' ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ-
" Εΐς τινα γάρ οδν μοι καιρόν φαινόμεθα τούς έμπροσθεν λόγους διεξελ- 3 , 1
Μ θεϊν, ώς άρα αί των τελευτησάντων ψυχαί δύναμιν έχουσί τινα τελευτήσασαι b
και των κατά ανθρώπους πραγμάτων έπιμελοΰνται. ταϋτα α λ η θ ε ί ς ' μέν, c
μακροί δέ είσι περιέχοντες λόγοι, πιστεύειν δέ ταϊς τε άλλαις φήμαις χρεών
περί τά τοιαύτα, οδτω πολλαϊς και σφόδρα παλαιαΐς οδσαις, πιστεύειν δέ

S. 88, 13—S. 89, 9: Plat. leg. 629e—630c If. διαβάντες δέ εϋ usw.: 8.

Tyrtaeus fr. 12, löff. Bergk (PLG4 Π 18f.), fr. 9, 15ff. Diehl (Anth. lyr.» I
16f.) 11 f. Lc 12, 42 12f. Mt 25, 21 19— S. 90, 2: Plat. leg. 926e— 927a
19 Εις — S. 90, 1 Ιχειν: Thdrt. V I I I 51

ION(D)

1 xai vor εύ ND 2 4>] τΦ Ρ'· Hss. 8 πάμπολοι I* (verbess.

1. Η.) ON I γίνονται N D 4 δή — μάλα (auch D») < ND 1 | εδ <
PI. [ όλίγων τινών ND 1 5 ποτε < I ) ποιήσαι ποτέ Ν ποιείται (über-
geschrieben σαι 4. Η.) ποτέ D 1 β τόδε] τήδε I | ό* < PI. 8 μάλιστα
< ND 1 (übergeschrieben 4. Η.) 9 τελέαν PI. 11 αύτον Mrae αύτον
die Hss. 12 Ισται ΙΟ έστιν ND | xai φρόνιμος οίκον. ΙΟ οίκον, xai φρ. N D
15 τοιανται IN τοιαύτα Ο 16-18 Die Überschrift in ΙΟΝ 18 έν-
δεχάτου ND 21 xai ON Thdrt. xai I (alles 1. Η.) ft PI. | ταύτα δέ PI.
22 τε < PI. 2Sf. δέ xai] δ' αύ PI.
90 Eusebius

και τοις νομοθετοϋσι ταϋθ·' ούτως Ιχειν, άνπερ μή παντάπασιν άφρονες φαί-
νωνται."
Kai εν τη βίβλω δέ των Μακκαβαίων λέγεται Ιερεμίας δ προφήτης 2
μετά την άπαλλαγην τον βίου ευχόμενος όρασ&αι ύπέρ τον λαοΰ, ώς φροντίδα
ποιούμενος των επί γης άν&ρώπων. δείν δέ φησι καϊ δ Πλάτων τούτοις d
πιστεύειν.

δ'. ΟΤΙ ΔΕΗΣΕΙ ΕΝ ΣΧΗΜΑΤΙ ΜΥΘΩΝ ΤΑΣ ΠΡΩΤΑΣ ΕΙΣ-

ΑΓΩ ΓΑΣ ΤΟΙΣ ΠΑΙΣΙ ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΑΙ· ΑΠΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ
ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

"Λόγων δέ δισσόν είδος· τό μεν αληθές, ψεΰδος δέ Ιτερον. Ναι. Παιδευ- 4 , 1

τέον δέ έν άμφοτέροις, πρότερον δέ έν τοις ψευδέσιν; Ού μανθάνω, έφη, πώς
λέγεις. Ού μανθάνεις, ήν δ' εγώ, δτι πρώτον | τοις παιδίοις μϋ&ον λέγομεν. (57β)
τοϋτο δέ που ώς τό δλον ειπείν ψεϋδος, ένι δέ καϊ άληθη. πρότερον δέ μύ&οις
πρός τά παιδία ή γυμνασίοις χρώμεθα. "Εστί ταϋτα."
Ταϋτα δ Πλάτων, και παρ' Έβραίοις δέ τάς της έν&έον γραφής Ιστορίας 2
τοις νηπίοις τάς ψνχάς άπλονστερον ωστιερ τινάς μν&ονς £&ος έστI παρα-
διδόναι, τοις δέ έγ<γε>γνμνασμένοις την ίζιν τάς των λόγων βαϋντέρας
καϊ δογματικάς θεωρίας δια της καλούμενης δευτερώσεως και σαφήνειας
των λαν&ανόντων τούς πολλούς νοημάτων.

ε'. ΟΤΙ ΜΗ ΤΟΥΣ ΕΠΙΒΛΑΒΕΙΣ ΜΥΘΟΥΣ ΤΟΙΣ ΠΑΙΣΙ

ΜΟΝΟΥΣ ΔΕ ΤΟΥΣ ΩΦΕΛΙΜΟΥΣ ΔΕΗΣΕΙ ΚΑΤΕΠΑΙΔEIN

"Ούκοϋν οίσθ·' δτι άρχή παντός έργου μέγιστον, άλλως τ ε δή καϊ νέω 6 , 1
καϊ άπαλω ότ(|>οΰν; μάλιστα γαρ δή τότε πλάττεται καϊ ενδύεται τύπος, δν b
άν τις βούληται ένσημήνασθ-αι έκάστω. Κομιδη μέν ούν. Τ Αρ' οδν ρα- 2
δίως οδτω πχρήσομεν τούς έπιτυχόντας μύ&ους πλασθέντας άκούειν τούς c
παΐδας και λαμβάνειν έν ταΐς ψυχαΐς ώς έπιτοπολύ εναντίας δόξας έκείναις άς,

8-5 s. II. Mace 15,12—16 10-14 Plat. reap. 376e—377a 22—S. 91, 6:
ders. ebd. 377 a—c

ION(D)

7 - 9 D i e Ü b e r s c h r i f t in I O N 10 διττόν P L | ψενδ. — £τ.] τό δέ ψευδές

ND 12 μύθους P I . 14 ή < O N | "Εστί ταντα < N D 1 ( + D 4 ) 17 ό'
O N I έγγεγυμνααμένοις V i g . έγγυμνασμένοις O N έγγυμναααμένοις I 1 8 δευ-
τερώσεως: s. zu S. 11, 11 20f. Die Überschrift in ION 22 δή ΙΟ δέ
ND < PL 2 8 άπλώ Ο 2 4 τις < I 2 5 έπιτυχόντας υπό των
ίπιτυχόντων Ρ1. | πλασϋέντας < ND
 Praepar. evang. X I I 3, 1—2; 4, 1—2; 5, 1—4; β, 1—2 91

έπειδάν τελεωθώσιν, έχειν οίησόμεθα δεΐν αυτούς; Ούδ' όπωστιοϋν 8

παρήσομεν. Πρώτον μέν δή ήμΐν, ώς Ιοικεν, έπιστατητέον τοις μυθοποιοϊς καΐ
δν μέν άν καλόν ποιήσωσιν, έγκριτέον, δν δ' άν μή, άποκριτέον. τούς δ' έγκρι-
θέντας πείσομεν τάς τροφούς τε καΐ μητέρας λέγειν τοις παισί καΐ πλάττειν d
5 τάς ψυχάς αυτών τοις μύθους πολύ μάλλον ή τά σώματα ταϊς χερσίν. ών δέ
νϋν λέγουσι τούς πολλούς έκβλητέον."
Και ταϋτα προ τοϋ Πλάτωνος πεφνλακτο παρ Έβραίοις. ol γαρ 4
Εχοντες πνεύμα &εϊor, διακριτικά» πνευμάτων, έδοκίμαζον τά όρϋώς καΐ
έξ άγιου πνεύματος λεγόμενα τε χαί γραφόμενα, τά δέ μή τοιαϋτα άπεδοκί-
ιο μαζον, ωαπερ και τούς των ψενδθ7ΐροφητών λόγους, αλλά καΐ τούς παϊδας
τούς νηπίσυς τάίς άπο των ϋείων γράφων ώφελιμωτάταις διηγήσεσιν,
ωαπερ τισΐ μυ&ολογίαις, γονεϋσί τε και τροφοΐς ε&ος rjv κατεπάδειν, προπαρα-
σκευής ένεκα της είς άνδρας αντοΐς έσομένοις ϋεοσεβεΐας.

ς'. ΟΤΙ ΜΗ ΛΟΓΩΙ ΜΟΝΟΝ ΑΠΕΔΕΧΕΤΟ ΤΗΝ ΠΙΣΤΙΝ Ο

is ΠΛΑΤΩΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΥΤΗI ΔΙΑΘΕΣΕΙ ΤΟΥΤΟΙΣ ΠΙΣΤΕΥΕΙΝ
ΚΑΙ ΠΕΠΕΙΣΘΑΙ ΩΜΟΛΟΓΕΙ ΟΙΣ ΚΑΙ ΗΜΕΙΣ ΠΙΣΤΕΥΟ-
ΜΕΝ· ΑΠΟ ΤΟΥ ΓΟΡΓΙΟΥ
I ""Ακουε δή, φασί, μάλα καλοϋ λύγου, δν σύ μέν ήγήση μϋθον, ώς 6 , 1
έγωμαι, εγώ δέ λόγον ώς άλη&η γάρ 8ντα σοι λέξω ά μέλλω λέγειν." (677) b
μ Kai μεέ όλίγα' 2
"Τόν μέν δικαίως τύν βίον διελθόντα καΐ όσίως, έδιδαν τελευτήση, είς μα-
κάρων νήσους άπιόντα οίκεΐν έν 7τάση ευδαιμονία έκτ&ς κακών, τόν δέ άδί-

18—S. 96, 10: vgl. 8. 78, 12—81, 17 18f. Plat. Gorg. 523a *
21—S. 92, 2: den), ebd. 523ab (auch S. 238, 5—8); Thdrt. X I 25

ION(D)

1 τελεω&ώαιν Ο P I . τελειωΰωσιν IN 2 μέν < PI. 8 χαλόν μϋ&ον

ein Teil der Hss. PI. | <5'*] δέ γ' Ο 4 πείσομεν — πλάτ(τειν) erneuert Oy |
πείσωμεν ND 5 μάλλον πολύ N D 1 0 ωαπερ] ώς N D | τούς παίδας < ND
12 γονεϋσί — κατεπάδειν] ol γονείς xal αϊ τροφοί χατεπήδον ND 1 2 f . προ-
παρασκευής — &εοσεβείας: wegen der Vorbereitung zu der für sie unter der Vor-
aussetzung, da β sie einet zu den Männern gehören sollten, geltenden Form der
Oottesverehrung 1 8 αύτοϊς έαομένοις S t e p h . αντοΐς έσομένης IN έσομένης
αύτοΐς Ο 1 8 δέ φησι N D 19 έγώ οϊμαι P I . | δντα u n d ά — λέγειν < ND
2 1 διχαίως — όαίως ( a u c h D , n u r μετελ&όντα s t a t t διελΰ.)] δικαίως xal δσίως
μετελ&όντα τ. β. Ν | έπειδάν τελευτήσβ] μετά τέλος ND
 92 Eusebius

κως και άθέως εις τό τής τίσεώς τε και δίκης δεσμωτήριον, δ δή Τάρταρον
καλοΰσιν, ίέναι."
Καί αί&ις μετ' ολίγα·
" Έ π ε ι τ α γυμνούς κριτέον άπάντων τούτων" τεθνεώτας γάρ δει κρί-
νεσθαι. καί τόν κριτήν δει γυμνδν είναι, τεθνεώτα αύτη τ η ψυχή αυτήν την
ψυχήν θεωροϋντα έξαίφνης αποθανόντος έκάστου, έρημον πάντων των συγγε-
νών και καταλιπόντα επί γης πάντα έκεϊνον τόν κόσμον, ΐνα δή δικαία ή
κρίσις ή . "
Και έξης επιφέρει·
"Ταϋτ' έστιν, ώ Καλλίκλεις, ά έγώ άκηκοώς πιστεύω άληθή είναι, καί έκ
τούτων των λόγων τοιόνδε λογίζομαι συμβαίνειν ό θάνατος τυγχάνει, ώς
έμοί δοκεϊ, ουδέν άλλο ή δυοΐν πραγμάτοιν διάλυσις, της ψυχής καΐ τοΰ σώ-
ματος, άπ' άλλήλοιν. έπειδάν δέ διαλυθήτον, ουδέν ήττον έκάτερον αύ-
τοΐν έχει τήν Ιξιν τήν αύτοϋ, ήνπερ και δτε έζη ό άνθρωπος, τό τε σώμα τήν
φύσιν αύτοϋ καΐ τα θεραπεύματα καΐ τά παθήματα Ινδηλα πάντα· οίον, εϊ
τίνος ήν μέγα τό σώμα φύσει ή τροφή ή αμφότερα ζώντος, τούτου και έπειδάν
άποθάνη ό νεκρός μέγας· καΐ εί παχύς, παχύς καΐ αποθανόντος καΐ τάλλα
ούτως· και εί αύ έπετήδευε κομαν, κομήτης τούτου καΐ ό νεκρός· ή μα-
στιγίας εϊ τις ήν και ίχνη είχε τών πληγών ούλος εν τΓ. σώματι ή υπό μαστι-
γών ή άλλων τραυμάτων ζών, καΐ τεθνεώτος τό σώμα έστιν ίδεΐν ταΰτα έ χ ο ν
ή κατεαγότα εϊ του ήν μέλη ή διεστραμμένα ζώντος, καί τεθνεώτος· και
ένί λόγω, οίος είναι παρεσκεύαστο τό σώμα ζών, ένδηλα ταύτα καί τελευτή-
σαντος ήν πάντα ή τά πολλά έπί τινα χρό|νον. ταύτόν δή μοι δοκεϊ τοϋτ' άρα
καί περί τήν ψυχήν είναι, ώ Καλλίκλεις* ένδηλα πάντα εστίν έν τ η ψυχή, έπει-
26" δάν γυμνωθή τοΰ σώματος, τά τε τής φύσεως καί τ ά παθήματα <τά> διά
τήν έπιτήδευσιν έκάστου πράγματος, ήν έσχεν έν τ ή ψυχή άνθρωπος. έπει-

4-8 Plat. Gorg. 523e; Thdrt. X I 26 10— S. 95, 23: ders. ebd.
524a—527 b

ION(D)

8 μετ' ολίγα < ND 4 "Επειτα < ND | τούτων άπάντων ND | del] δή Ο

7 χαταλείποντα I | γης (auch Thdrt.)] τής γης PI. | δή < PI. 9 ίπιφέρει
< ND 10 Ταϋτά έστιν ND | πεπίστενχα ND 11 τοιόνδε τι PI. |
τυγχάνει ων PI. 11 f. ώς μοι Ν (ω ausgebess., α übergeschrieben, alles 1.
Η.) D 12 τής und τον < ND 18 άπ' άλλ. < N D | διαλνθήτον δρα άπ'
όίλλήλοιν PI. I ουδέν] ού πολύ PI. 14 αύτοϋ PI. αύτον die Ηββ. Ιό αύτοϋ]
τήν αΰτον PL 16 μέγα ήν PI. 17 τά άλλα ON 18 ούτω Ο (nicht
ganz deutlich) G 18f. ή μαστιγίας] μαατ. αύ PI. 19 et τις] ούτος Ο
21 ή χατεαγ.] χατεαγ. τε PI. | τε&νεώτος ταύτά ταντα ενδηλα PI. 21 f. καί
Α>ί] έν'ι δέ PI. 28 *>] ή PI. | ίπί] μετά ND | δή < I 20 <τά> Steph.
ä PI. 26 ην < PI. | αν&οωπος Mras άνϋρ. die Hss. ό üv&o. PI.
 Praepar. evang. X I I 6, 2—12 93

δάν οΰν άφίκωνται παρά τόν δικαστήν, οϊμαι έκ της 'Ασίας παρά τόν 'Ραδά-
μανθυν, ό 'Ραδάμανθυς εκείνους έπιστήσας θεαται έκάστου τήν ψυχήν, ουκ
είδώς δτου έστίν, άλλα πολλάκις τοϋ μεγάλου βασιλέως έπιλαβόμενος ή άλλου b
ότουοϋν βασιλέως ή δυνάστου κατεΐδεν ούδέν υγιές ον της ψυχής, άλλά διαμε-
μαστιγωμένην και ουλών μεστήν ύπο έπιορκιών και άδικίας, ά έκάστη πρα-
ξις αύτοϋ έξωμόρξατο εις τήν ψυχήν, και πάντα σκολιά υπό ψεύδους και
άλαζονείας και ούδέν εύθύ διά τό άνευ αληθείας τετράφθαι. καΐ ύπο έξουσίας
καί τρυφής και ύβρεως και άκρατείας των πράξεων ασυμμετρίας τε και αίσχρό-
τητος γέμουσαν τήν ψυχήν εΐδεν" ίδών δέ άτίμως αύτήν άπέπεμψεν ευθύ c
της φρουράς, οΐ μέλλει έλθοϋσα άνατλήναι τά προσήκοντα πάθη. προσ- 9
ήκει δέ παντί τ ω έν τιμωρία δντι ύπο άλλου ορθώς τιμωρούμενα) ή βελτίονι
γίγνεσθαι καί όνίνασθαι ή παράδειγμα άλλοις γίγνεσθαι, ίνα άλλοι όρώντες
πάσχοντα ά άν πάσχη φοβούμενοι βελτίους γίνωνται. είσΐ δέ οί μέν 10
ωφελούμενοι τε καί δίκην δίδοντες υπό θεών τε καί ανθρώπων ούτοι οί άν
ιάσιμα αμαρτήματα άμαρτάνωσιν, δμως δέ δι* άλγηδόνων καί οδυνών γίγνε-
ται αύτοϊς ή ωφέλεια καί ένθάδε καί έν "Αιδου" ούδέ γάρ οΐόν τε άλλως άδι- d
κίας άπαλλάττεσθαι. οί δ' άν τά έσχατα άδικήσωσι καί διά τά τοιαύτα 11
άδικήματα ανίατοι γένωνται, έκ τούτων τά παραδείγματα γίγνεται - καί
ούτοι αυτοί μέν ούκέτι όνίνανται ούδέν, άτε άνίατοι δντες, άλλοι δέ όνίνανται οί
τούτους όρώντες διά τάς άμαρτίας τάς μεγίστας καί οδυνηρότατα καί φοβερώ-
τατα πάθη πάσχοντας τόν άεί χρόνον, άτεχνώς παραδείγματα ανηρτημένους
έκεϊ έν "Αιδου έν τω δεσμωτηρίω, τοις άεί τών δικών άφικνουμένοις θεά-
ματα καί νουθετήματα. ών εγώ φημι Ινα καί Άρχέλαον Ισεσθαι, εί 12
άληθη λέγει Πώλος, καί άλλος δστις άν τοιούτος τύραννος ή. | οϊμαι δέ καί (679)
τούς πολλούς είναι τούτων τών παραδειγμάτων έκ τυράννων καί βασιλέων

S. 92, 1 0 — S . 96, 2 3 : Plat. Gorg. 5 2 4 a — 5 2 7 b 10 προσήκει — 21

Ανηρτημένους·. Thdrt. V I 28 17 οι — 23 νουθετήματα auch S. 238, 8 — 1 4

ION(D)

1 οϊμαι] oi μέν PI. 4 δτοοϋν Ο 5 ΰπό] έπΐ I | έπιορκίας N D

5 f . ή πρδξις PI. β τήν < ND 7 τεϋράφΰαι PI. 8 άχρατίας PI. (άχρα-
σίας Cod. Venet.) 9 τ. χρνχ. γέμ. ND 12 παράδειγμα (auch Thdrt.)]
παραδείγματι PI. j άλλοις (auch Thdrt.)] τοις δλλοίς PI. 18 πάσχοντα]
πάντα N D | πάαχοι ON | γίνωνται I Thdrt. γίγνονται Ο γίγνωνται ND PL
15 άμαρτάνωσιν (auch Thdrt.)] άμάρτωσιν PL 16 ούόέ] ον Ρ1. | άλλως
οΐόν τε Ο 17 τά* < Ρ1. 19 ούτοι < ND 19f. άλλοι — όρώντες < Ο
20 τάς μεγίστας (auch S. 238, 11 und Thdrt.)] τά μέγιστα~Ρ\. | δδυνηρώτερα καί
φοβερότερα Ο 21 πάσχοντες Ο 22 δικών] αδίκων PL 23 ίνα < I
24 άλλον PL
 94 Eusebius

καΐ δυναστών καΐ τά των πολέμων πραξάντων γεγονότος* ούτοι γαρ δια τήν
έξουσίαν μέγιστα καΐ άνοσιώτατα άμαρτήματα άμαρτάνουσι. μαρτυρεί δέ 18
τούτοις καΐ Όμηρος, βασιλέας γαρ καΐ δυνάστας εκείνος πεποίηκε τούς έν "Αιδου
τον άει χρόνον τιμωρουμένους, Τάνταλον και Σίσυφον καΐ Τιτυόν. Θερσίτην δέ,
5 και ει τις άλλος πονηρός ήν, Ιδιώτης δέ, ουδείς πεποίηκε μεγάλαις τιμωρίαις
συνεχόμενον ως ανίατον ού γάρ, οΐμαι, έξήν αύτω" διό καΐ εύδαιμονέστερος ήν b
ή οίς έξήν. άλλά γάρ, ώ Καλλίκλεις, έκ των δυναμένων είσί καί οί σφόδρα 14
πονηροί γιγνόμενοι άνθρωποι* ούδέ μην κωλύει καί έν τούτοις άγαθούς άν-
δρας έγγίγνεσθαι καί σφόδρα γε άξιον άγασθαι των γιγνομένων* χαλεπδν
ίο γάρ, ώ Καλλίκλεις, καί πολλοϋ έπαίνου άξιον έν μεγάλη έξουσία γενόμενον
τοϋ άδικεΐν δικαίως διαβιώναι. ολίγοι δέ γίγνονται οί τοιούτοι" έπεί καί έν-
θάδε καί άλλοθι γεγόνασιν, οΐμαι δ' έσονται κάλλοι άγαθοί ταύτην τήν άρε- c
τήν τοϋ δικαίως διαχειρίζειν ά άν τις έπιτρέπη. είς δέ καί πάνυ έλλόγιμος 15
γέγονε καί είς τούς άλλους "Ελληνας, 'Αριστείδης ό Λυσιμάχου οί τε δή άλλοι,
15 ώ άριστε Καλλίκλεις, δσοι καλοί γίγνονται* των δέ δικαστών, δπερ ελεγον,
έπειδάν ό 'Ραδάμανθυς έκεΐνος τοιοϋτόν τινα λάβη, άλλο μέν περί αύτοϋ ούκ
οϊδεν ουδέν, οΰθ' δστις ο&θ·' ών τίνων, δτι δέ πονηρός τις* καί τοϋτο κατ-
ιδών άπέπεμψεν είς Τάρταρον, έπισημηνάμενος έάν τε Ιάσιμος έάν τε άνίατος
δοκη είναι. ό δέ έκεΐσε άφικόμενος τά προσήκοντα πάσχει, ενίοτε δέ 1β
μ άλλην έσιδών όσίως βεβιωκυΐαν καί μετ' αληθείας, άνδρός ίδιώτου ή άλλου d
τινός, μάλιστα μέν, έγώ φημι, ώ Καλλίκλεις, φιλοσόφου τά αύτοϋ πράξαντος
καί ού πολυπραγμονήσάντος έν τ ω βίω, ήγάσθη τε καί είς μακάρων νήσους
απέπεμψε. ταύτά δέ ταϋτα καί ό Αιακός* έκάτερος τούτων ράβδον έχων 17

S. 92, 10— S. 96, 23: Plat. Gorg. 524a—527b 8f.: s. Horn. Od. XI576,
582, 593 9 χαλεπόν — 13 έπιτρέπ^: Thdrt. X I I 40 15 των — 23
άπέπεμψε: Thdrt. X I 28

ION(D)

1 πολέμων ΙΟ πολεμίων ND πόλεων PI. 4 καί1 < Ο δ δέ < PI. |

τιμωρίαις] άμαρτίαις Ο β εύδαιμονέστερον ND 8 ουδέν ON 10 γενό-
μενον hier auch Thdrt., nach 11 άδικεΐν PI. 12 ό'] δέ xaiPl. | κάλλοι ON Ό καί
άλλοι I καλοί N a (a. R.) Thdrt. PI. | άγα&οί I κάγα&οί OND PI. καί άγα&οΐ
Thdrt. 18 τήν τον PI.; τ. dg. ην τοι δικαίως διαχειρίζωσιν Thdrt. | πάνυ γε
ON 14 'Αριστείδη I 14f. ol τε — δπερ] οί δέ πολλοί, ώ άριστε, κακοί γίγνον-
ται των δικαστών. "Οπερ οΰν PI. 16 των δέ δικαστών (τών δικ., δπερ ελεγον
auch Thdrt.): Genet, part, (zu 6 'Ραδ.) 17 τις] τε I 20 άλλην έσιδών ON
PI. {είσιδών), Έλληνες Ιδών I Έλληνος Ιδών Thdrt. 21 ohne ώς vor έγώ
ON PI. und ein Teil der Hss. des Thdrt.; mit ώς I | έγώ] ίγωγέ PI. Thdrt. |
αύτοϋ PI. αύτοϋ die Hss. 23 ταύτά Ο PI. ταντα IN | δέ τούτων PI.
 Praepar. evang. X I I 6, 12—22 Θ5

δικάζει, ό δέ Μίνως επισκοπών κάθηται μόνος, έχων χρύσεον σκήπτρον, ώς

φησιν 'Οδυσσεύς ό 'Ομήρου Ιδεϊν αύτόν
χρύσεον οκήπτρον έχοντα, θεμιστεύοντα νέκυσσιν.

εγώ μέν ούν, ώ Καλλίκλεις, ύπό τούτων των λόγων πέπεισμαι καΐ σκοπώ 18
5 δπως άποφανοϋμαι τω κριτή ώς ύγιεστάτην τήν ψυχήν. | χαίρειν ούν έάσας (580)
τάς τιμάς τών πολλών ανθρώπων, τήν άλήθειαν άσκών πειράσ.ομαι τω βντι
ώς αν δύνωμαι βέλτιστος ών καΐ ζην καΐ έπειδάν άποθνήσκω άποθνήσκειν.
παρακαλώ δέ και τούς άλλους πάντας άνθ-ρώπους, καθ' δσον δύναμαι· 19
και δή σέ άντιπαρακαλώ έπΐ τοϋτον τόν βίον καΐ τόν άγώνα τοϋτον, δν έγώ
ίο φημι άντί πάντων τών ένθάδε άγώνων είναι. καΐ όνειδίζω σε, δτι 20
ούχ οΐός τε εϊ σαυτω βοηθησαι, δταν ή δίκη σοι ή καΐ ή κρίσις, ήν νϋν έγώ
έλεγον, άλλα έλθών παρά τόν δικαστήν εκείνον, τόν της Αίγίνης υίόν, έπειδάν b
σε έπιλαβόμενος έκεΐνος άγη, χασμήση καΐ Ελιγγιάσεις ούδέν ήττον ή έγώ
ένθάδε καΐ σύ έκεϊ, καί σε Ισως τυπτήσει τις καΐ έπΐ κόρρης άτίμως καΐ πάν-
α τως προπηλακιεΐ. τάχα δ* ούν ταυτί μϋθός σοι δοκεΐ λέγεσθαι ώσπερ ύπό 21
γραός καί καταφρονείς αύτών. καί ούδέν γ' άν ήν θαυμαστών καταφρονεΐν
τούτων, εί έπιζητοϋντες είχομεν αύτών βελτίω καί άληθέστερα εύρεϊν.
νϋν δέ δρας δτι τρεις δντες ύμεϊς, οίπερ σοφώτατοί έστε τών 'Ελλήνων, 22
σύ τε καί Πώλος καί Γοργίας, ούκ έχετε άποδεΐξαι ώς δει άλλον τινά βίον c
20 ζην ή τοϋτον δσπερ καί έκεϊσε φαίνεται συμφέρων, άλλ* έν τοσούτοις λόγοις
τών άλλων έλεγχομένων μόνος ούτος ήρεμεΐ ό λόγος, ώς εύλαβητέον έστί τό
άδικεΐν μάλλον ή τό άδικεΐσθαι καί παντός μάλλον άνδρΐ μελετητέον οό τό δο-
κεϊν είναι αγαθόν, αλλά τό άγαθόν είναι καί Ιδία καί δημοσία."

S. 92, 10—S. 95, 23: Plat. Gorg. 624a—627b 8 Horn. Od. X I 569
4 έγώ — 20 συμφέρων: Thdrt. X I 29f. 20 άλλ' — 23 δημοσίφ: ders. X I I 41

ION(D)

1 χρνσονν PI. 8 νέκυσσιν PI. νεκύεσσιν die Hse. 4 ούν IN PI. < Ο
Thdrt. 6 ώς < Ο β τάς των PI. (τάς hier < auch Thdrt.) | άσκων (auch
Thdrt.)] σκοπών PI. 7 δύναμαι Ο 8 άπαντας ND | άν&ρώπονς < ND 9 καί
δή (auch Thdrt.)] καί δή καί PI. 10 των] σων I | άγωνΙων I | είναι
Thdrt. PI. Ιέναι die Ηββ. | σε (auch Thdrt.)] σοι PI. 11 τε εί σαντω IN Thdrt.
τε ija αύτώ Ο τ" Ιαει σαυτφ PI. | νϋν (auch Thdrt.)] νυν δή PI. 12 έκείνον
(auch Thdrt.) < PI. 18 σε (auch Thdrt.)] σου PI. | Ικεϊνος (auch Thdrt.)
< PI. 14 καί1 (auch Thdrt.) < PI. | σε < Ο lfi ταυτί (auch Thdrt.)]
ταντα PI. | ύπό (auch Thdrt.) < PI. 17 εί έπιζητοΰντες I Thdrt. εί 'πιζητ.
Ο έπιζητ. Ν (ei übergeschrieben 2. Η.) D εϊ πη ζητοϋντες PI. 18 οίπερ]
εϊπερ I | των (auch Thdrt.)] των νϋν PL 20 καί < ND 22 τό1 < ND
28 άγαϋόν* (auch Thdrt.) < PL
 96 Eusebius

Ό μεν δη Πλάτων τον ΑΙακόν και τον Μίνω και τον 'Ραδάμαν&νν χπιέ- 23
&ετο των τετελεντηκότων δικαστάς εσεσ&αι, δ δέ &εϊος λόγος μαρτνρεται d
πάντας δεϊν παραστήσεσ&αι τω βήματι τον ΰεοΰ, "ίνα κομίσηται έκαστος
τά δια τοϋ σώματος προς ά έπραξεν, είτε άγαθόν είτε φαϋλον." καί 24
5 πάλιν " Έ ν ήμερα (φησίν) δτε κρινεϊ ό θεός τά κρυπτά των ανθρώπων, δς
αποδώσει έκάστω κατά τά έργα αύτοϋ, τοις μεν καθ·' ύπομονήν έργου άγα-
θοΰ δόξαν καί τιμήν καί άφθαρσίαν ζητοΰσι ζωήν αίώνιον, τοις δ' έξ έριθείας
καί άπιστοϋσι τ η άληθεία, πειθομενοις δέ τη άδικία οργή καί θυμός' θλΐψις
καί στενοχώρια έπί πασαν ψυχήν ανθρώπου τοϋ κατεργαζομένου τό κακόν,
ίο 'Ιουδαίου τε πρώτον καί "Ελληνος· ού γάρ έστι διαστολή."

ζ'. ΟΤΙ ΜΗ ΔΕΟΙ ΕΙΣ ΠΑΝΤΑΣ ΕΚΦΕΡΕΙΝ ΤΑ ΣΕΜΝΑ ΤΩΝ

ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΔΟΓΜΑΤΩΝ

1 " Εύλαβοϋ μεντοι μή ποτε έκπέση ταϋτα είς άνθρώπους άπαιδεύτους" 7 , 1

σχεδόν γάρ, ώς έμοί δοκεΐ, ούκ έστι τούτων προς τούς πολλούς καταγελαστότερα (58ΐ)
15 ακούσματα ούδ* αυ προς τούς εύφυεΐς θαυμαστότερά τε καί ένθουσιριστικώ-
τερα. πολλάκις δέ λεγόμενα καί άεί άκουόμενα καί πολλά έτη μόγις ώσπερ b
χρυσός έκκαθαίρεται μετά πολλής πραγματείας."
Και παρ' ήμϊν ό σωτήριος λόγος φησί' " Μ ή δώτε τό άγιον τοις κυσί
μηδέ βάλητε τούς μαργαρίτας ύμών έμπροσθεν των χοίρων" καί* "Ψυχικός
20 γάρ άνθρωπος ού δέχεται τά τοϋ πνεύματος τοϋ θεοΰ" μωρία γάρ αύτω
»t
εστι.
9

8 f. II. Cor 5, 10 5—10 Rm 2, 16 und 2,6—9; 10, 12 18—17 Plat,

ep. I I 314a; aus Eus. Thdrt. I 115 18f. Mt 7,6 19—21 I. Cor
2, 14

ION(D)

2 δικαστήν Ο 8 &εοϋ] Χριστού Ν (Φεον übergeschrieben 2. Η.) D

δ φηαίν < ND | δτε] ή Ο | κρινεϊ ND κρίνει ΙΟ β τοις — 10 "Ελληνος]
Ιως τον ND βί. άγα&οΰ Ο α ντο ν 1 8 όργή καί ΰνμός Ο ~ I 11 f. Die
Überschrift in ION | δέοι (auch D 1 )] δέει ND 1 18 μέντοι] δέ Ο 14 ούκ
ίστι] ούκέτι Ν 1 (verbess. 2. Η.) D 1β και* — έτη < ND 19 βάλητε OD
βάλλητε I βάληται Ν | υμών (auch D)] ήμών Ν | ό ψυχικός ND 20 γάρ
(auch D) < Ν I τον &εοϋ < ND 20f. έστιν αύτφ KD*
 Praepar. evang. X I I 6, 23—24; 7, 1; 8, 1—4 97

η'. ΟΠΟΙΟΥΣ ΔΕΙΝ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΦΗΣΙ ΤΟΥΣ ΑΡΧΟΝΤΑΣ

ΚΑΘΙΣΤΑΝΑΙ· ΟΤΙ ΙΔΙΩΤΑΣ ΚΑΙ ΑΓΡΑΜΜΑΤΟ ΥΣ ΕΙ ΜΟΝΟΝ
ΤΟ ΗΘΟΣ ΚΕΚΟΣΜΗΜΕΝΟΙ ΕΙΕΝ ΑΠΟ ΤΟΥ Γ' ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ

"Kai. δή καί ένός ανδρός οπόταν καλοί έν ψυχή λόγοι ένόντες μηδέν ποι- 8 , 1
5 ώσι πλέον, άλλά δή τούτοις γοϋν τουναντίον, ταύτας πάσας άμαθίας τάς πλημ- c
μελεστάτας έγωγ' άν θείην πόλεως τε καΐ ένός έκάστου των πολιτών, άλλ'
ού τάς των δημιουργών, εί άρα μου καταμανθάνετε, ώ ξένοι, δ λέγω. d
Μανθάνομέν τε, ώ φίλε, καΐ ξυγχωροϋμεν δ λέγεις.
Τούτο μέν τοίνυν οδτω κείσθω δεδογμένον καΐ λεγόμενον, ώς τοις ταϋτα 2
ίο άμαθαίνουσι τών πολιτών ούδέν έπιτρεπτέον αρχής έχόμενον καΐ ώς άμαθέσιν
όνειδιστέον, άν καΐ πάνυ λογιστικοί τε ώσι καί πάντα τά κομψά καί δσα πρός
τάχος της ψυχής πεφυκότα διαπεπονημένοι άπαντα, τούς δέ τουναντίον έχον-
τας τούτοις ώς σοφούς τε προσρητέον, άν καί, τό λεγόμενον, μήτε γράμματα
μήτε νεΐν έπίστωνται, καί τάς αρχάς δοτέον ώς Ιμφροσι. | πώς γάρ άν, 8
15 ώ φίλοι, άνευ ξυμφωνίας γένοιτ' άν φρονήσεως καί τό σμικρότατον είδος; ούκ (682)
έστιν. άλλ' ή καλλίστη καί μεγίστη τών ξυμφωνιών μεγίστη δικαιότατα λέ-
γοιτ' άν σοφία, ής ό μέν κατά λόγον ζών μέτοχος, ό & άπολειπόμενος οίκοφθό-
ρος καί περί πόλιν ούδαμή σωτήρ, άλλά παν τουναντίον άμα&αίνων είς ταϋτα
εκάστοτε φανεΐται."
20 Ταϋτα μέν μοι άπό τών Νόμων κείσϋω. δ δ' αυτός και έν Πολιτικώ 4
περί τοϋ μή πάνυ τι περί τά ονόματα και τάς λέξεις σ7ΐουδάζειν τάδε ψησί" b
"Καλώς, ώ Σώκρατες· κάν διαφύλαξης τό μή σπουδάζειν επί τοις όνό-
μασι, πλουσιώτερος εις τό γήρας άναφανήση φρονήσεως."

4-19 Plat. leg. 689b—β 9 Τοντο — 14 Ιμφροαι: Thdrt. I 35 18 f. äv —

έπίστωνται: sprichwörtlich, aber nicht bei Leutech- Schneidewin, Paroemiogr. Gr.
22f. Plat, polit. 261 β 22 xSv — 23 φρονήσεως: Thdrt. I 32

ION(D)

1-8 Die Überschrift in ION | xaöeaxάναι ND | Ιδιώτας hier I und alle

Hss. S. 83, 18, xal Ιδ. hier ON | Γ' Mrae ς (Verwechslung von Gamma und
Digamma) ΙΟ ίχτου ND 5 άλλά δή PI. άλλαχή die Hss. 8 ξυγχωροϋν-
ται I I ä PI. 9 τοίνυν] ούν ON 11 λογικοί ND 18 τούτων PL
τούτους Thdrt. | προσρητ.] προνοητέον ND 14 έπίστωνται I (-ώνται) PI.
έπίστανται ON 16 ξυμφωνίας ON PI. συμφ. I 16 ξυμφωνιών I PI.
συμφ. ON 1β{. διχαιότατ' άν λέγοιτο PL 18 περί πόλιν Ρ1. περιπολεϊν I
(ει 1. Η. auf Ras.) ON | άμανΰαίνων I 22 Καλώς ye Ρ1.
Mras, Euaeblns II 7
 98 Eusebius

ΟΤΙ ΔΕΟΙ ΦΕΥΓΕΙΝ ΤΑΣ ΑΡΧΑΣ· ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ

ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Της παρ' Έβραίοις γραφής πρώτον είσαγονσης Μωσέα παραιτον- 9,1
μενον την τοϋ λαοϋ προστασίαν δι ών προς τον χρηματίζοντα εφησε· "Δέομαι, e
6 κύριε, προχείρισαι άλλον τόν δυνάμενον, δν άπ^στελεϊς" κδπειτα τον Σαούλ
κρντηαζόμενον προς τό μή άναδέξασ&αι την βασιλείαν και τον προφήτην
ΊερεμΙαν ντιοπαραιτονμενον, έπάκουσον δπως και δ Πλάτων τό εϋλογον
της παραιτήσεως σννίστησι, λέγων οϋτως'
"Ούκοϋν, ώ Θρασύμαχε, τοϋτο ήδη δήλον, δτι ουδεμία τέχνη ούδέ 2
ίο άρχή τό αύτη ώφέλιμον παρασκευάζει, άλλ', δπερ πάλαι έλέγετο, τό τω άρχο- d
μένω καΐ παρασκευάζει καΐ έπιτάττει, τό έκείνου ξυμφέρον έλάττονος 6ντο ς
σκοπούσα, άλλ' ού τό τοϋ κρείττονος. δια δή ταϋτα έγωγε, ώ φίλε Θρα- 3
σύμαχε, καΐ άρτι έλεγον μηδένα έθέλειν έκόντα άρχειν καΐ τά αλλότρια κακά
μεταχειρίζεσθαι έπανορθοΰντα, άλλα μισθόν αίτεϊν, δτι μέλλων καλώς τη
16 τέχνη πράξειν ούδέποτε αύτω τό βέλτιστον πράττει ούδ* έπιτάττει κατά τήν
τέχνην έπιτάττων, άλλα τω άρχομένω. ών δή ένεκα, ώς έοικε, μισθόν δει
ύπάρχειν τοις μέλλουσιν έθελήσειν άρχειν, ή άργύριον ή τιμήν, ή ζημίαν,
εάν μή άρχη."

t'. ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΠΛΑΤΩΝΑ ΔΙΚΑΙΟΥ

«ο I 7ων παρ' Έβραίοις λογίων τούς παρ' αντοΐς τιροφήτας και δικαίους 10,1
άνδρας ΰβρεις έσχάτας και 7ΐροπηλακισμούς πάντα τε κίνδννον εν&αρσώς (683)
ύπομεΐναι διδασκόντων, τά σννωδα της Πλάτωνος και περί τούτου δόξης b
μά&οις άν άπό τώνδε αντοϋ των φωνών, άς έν τφ δευτέρω τέ&ειται της
Πολιτείας"

4f. E x 4, 13 6f. 8. I . Sam 10, 22 ttf. β. Ier 1, β 9-18 Flat,

rasp. 346e—347a

ION(D)

If. Die Überschrift in ION 10 αύτχ\ PI. αύτη ON αύτω I | άλλ"

— 11 παρασκευάζει < I | έλέγομεν PI. 11 ξυμφέρον I PL συμφ. ON |
έλάττονος] ήττονος PL 14 άνορΰονντα Pl. | <J μέλλων PL | κακώς Ν 1 (λ über
dem 2. κ 2. Η.) D 16 ουδέποτε αύτω Ρ1. ούδέποτε αύτω I ούδέποϋ·' έαντφ
ON J τιράιτει] πράξει ND1 (rret übergeschrieben 4. Η.) | τήν < ND 1β μισ&.
ώ; Ιοικε ND | δεϊν Ρ1. 19 Die Überschrift in ION
 Praepar. evang. Χ Π 9, 1—3; 10, 1—β 99

"Τόν δ' οδν τοιούτον θέντες τόν δίκαιον αΰ παρ' αυτόν Ιστώμεν τώ λόγω, 2
άνδρα άπλοϋν καΐ γενναϊον, κατ' Αίσχύλον ού δοκεΐν, άλλ' εϊναι άγαθόν έθέ-
λοντα. άφαιρετέον δέ τό δοκεΐν. εί γάρ δόζει δίκαιος είναι, έσονται αύτώ τιμαΐ
καΐ δωρεαΐ δοκοϋντι τοιούτω είναι, άδηλον ούν είτε τοϋ δικαίου είτε των δω-
5 ρεών τε καΐ τιμών ένεκα τοιούτος εϊη. γυμνωτέος δή πάντων πλην δίκαιο- 3
σύνης καΐ ποιητέος έναντίως διακείμενος τω προτέρω- μηδέν γάρ άδικων δόξαν c
έχέτω της μεγίστης άδικίας, ίνα βεβασανισμένος ή εις δικαιοσύνην τω μή
τέγγεσθαι υπό κακοδοξίας και των άπ' αύτης γιγνομένων άλλ' έστω άμετά-
στατος μέχρι θανάτου, δοκών μέν είναι άδικος δια βίου."
ίο Και μετά βραχέα έπιλέγεϊ 4
"Λεκτέον οδν καΐ δή, κάν άγροικοτέρως λέγηται, μή έμέ οίου λέγειν, d
ώ Σώκρατες, άλλά τους έπαινοϋντας πρό δικαιοσύνης άδικίαν. έροϋσι δέ
τάδε, δτι οδτω διακείμενος ό δίκαιος μαστιγώσεται, στρεβλώσεται, δεδήσεται,
έκκοπήσεται τώ όφθαλμώ, τελευτών πάντα κακά παθών άνασκινδυλευθήσεται
is και γνώσεται δτι ούκ εϊναι δίκαιον, άλλά δοκεΐν δει έθέλειν."
Ταΰτα λόγοις δ Πλάτων εργοις δέ πολύ πρότερον οί παρ' Έβραίοις δ
δίκαιοι xal προφηται μνημονεύονται τα. είρημένα πάντα πεπον&έναι, οϊ γε
δικαιότατοι δντες ως αδιχώταχοι "έλιθάσθησαν, έπρίσθησαν, έν φόνω
μαχαίρας άπέθανον, περιήλθον έν μηλωταΐς, έν αίγείοις δέρμασιν, ύστερού-
so μενοι, κακουχούμενοι, έν έρημίαις πλανώμενοι καΐ δρεσι και σπηλαίοις
καΐ ταΐς όπαΐς της γης, ών ούκ ήν άξιος ό κόσμος." και οί απόστολοι β
δέ τοϋ σωτήρος ήμών τήν άνωτάτω διχαιοσννην | τε teal ενσέβειαν μετιόν- (584)

1-9 Plat. reap. 361b—d; Thdrt. Χ Π 30 f. 2 β. Aesch. sept. c. Theb.

592 11-15 Plat. resp. 361e—362a 18-21 Hebr 11, 37f.

ION(D)

1 Tdv δ' ot5v] τόν γάρ Thdrt. τούτον δέ PI. | αΰ (auch Thdrt.) < PI.
2 άλλ' < ND 1 (-(- 4. Η.) 8 δέ (auch Thdrt.)] δή Ρ1. 5 Λ)] δέ ON 7 της
μεγίστης] μεγίστης ein Teil der Hss. Thdrt. τήν μεγίστην PI. | βεβαα. fj (auch
Thdrt.) ~ PI. | τω] τό I 8 χαχοδοξίας (auch D)] κενοδοξίας ON (aber εν
und ein Teil des 1. ο 2. Η. auf Bas.) | Ιστω ON Thdrt. Ιαται I und
1 Hs. PL, Ιτω (ήτω) PL maßgebende Überlieferung 9 mit ßCov schließt
auch Thdrt. ( < μέν nach δοκών); ών δέ δίκαιος + Ρ1. 11 λέγειν < I
18 οΰτως ON 14 έκκοπήσεται] έκκαν&ήσεται PL (έχκοφ&·ήσεται 1 Ha.) |
κακά παθών] καχοπα&ών Ο 16 δεϊ] δή ND 18 έπρήσ&ηοαν ΊΝ* (verbess.
1. Τ Η.) D 19 έν*] xal ND 19 f. ύστερ. βλιβόμενοι ND 20 καχοχονμενοι Ο |
έν — 21 γης < ND 1 ( + 4. Η.) | και1 — 21 άξιος erneuert Ο* 21f. άπόστολοι
δέ] μα&ηταΐ ND 1 (άπόστ. δέ übergeschrieben 4. Η.)
7·
100 Eusebius

τ ες, δόξα» δ' αδικίας παρά τοις πολλοίς περιβαλλόμενοι, οποία έπασχαν
αύτων πάρεστιν έπακοϋσαι λεγόντων' "Θέατρον έγενήθημεν τω κόσμω και
άγγέλοις καΐ άνθρώποις" καί' "Μέχρι της άρτι ώρας καΐ πεινώμεν καΐ
διψώμεν καί γυμνητεύομεν καί κολαφιζόμεθα χ.Λ.1 άστατοΰμεν· λοιδορού-
μενοι εύλογοϋμεν, διωκόμενοι άνεχόμεθα, δυσφημούμενοι παρακαλοϋμεν·
ώς περικαθάρματα τοϋ κόσμου έγενήθημεν." άλλα και εισέτι δεϋρο
ol γενναίοι τοϋ σωτήρος ήμων μάρτυρες κα&' δλης της άν&ρώπων οικουμένης
ον τό δοκεϊν, άλλα τό είναι δίκαιοι τε καΧ ευσεβείς ασκούντες δσα δή κατέ-
λεξεν δ Πλάτων τιεπόν&ασιν έπει και έμαστιγώ&ησαν δεσμά τε και στρέβλας
ύπομεμενήκασι, ναι μήν και έξεκόττησαν τώ όφ&αλμώ και τέλος πάντα τά
δεινά παθόντες άνεσκινδυλεύ&ησαν. ών ονδένα παρ' *Ελλησιν έπιζητήσας
δμοιον άν εΰροις, ώς είκότως τινά φάναι τον φιλάσοφσν ουδέν έτερον ή ΰεσπί-
σαι δια τούτων περί των παρ' ήμϊν διαπρεπόντιον έν εΰσεβεία και άλιγ&εϊ
δικαιοσύνη.

ια'. ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΜΩΣΕΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ

Μωσέως κατά τινας απορρήτους λόγους έν άρχη της τοϋ κόσμου συστά-
σεως ϋεοϋ τινα παράδεισον γεγονέναι φόντος καν τούτω τον άν&ρωπσν
ήπατησθαι δια της γυναικός προς τοϋ δφεως, άντικρυς μονονσυχι τά ρή-
ματα μεταποιήσας δ Πλάτων έπάκονσον έν Συμποσίω οία και αυτός άλλη-
γορων τέ&ειται, αντί μεν τοϋ παραδείσου τοϋ ·&εοϋ κηπον Διός όνομάσας,
άντί δε τοϋ δφεως και της τιρός αύτοϋ γενομένης απάτης Πενίαν έπιβονλεύ-
ουσαν ντισ&έμενος, άντί δε τοϋ πρώτου ανδρός, δν ή τοϋ ϋεοΰ μήτίς τε καί
πρόνοια υίον ώσπερ άρτιγενη προνβέβλητο, υίόν Μήτιδος Πόρσν άποκα-
λέσας, άντί δέ τοϋ φάναι δπηνίκα συνίστατο δδε δ κόσμος "6τε έγένετο ή
Α φ ρ ο δ ί τ η " εΙπών, οϋτω τον κόσμον άλληγορήσας τοϋ περί αυτόν κάλλους
ένεκα, λέγει δ' οϋν αύτοϊς ρήμασι τάδε·

2f. I. Cor 4, 9 8-6 I. Cor 4, 11—13

ION(D)

1 <Μ ND 2 λεγόντων < ND» (übergeschrieben 4. Η.) | έγεννή&ημεν Ο

4 άστατ. xal χολαφ. ND 4f. λοιδορ. — παρακαλοϋμεν < ND 1 ( + 4. Η.)
β ώς περιχαΰ.] ώσπερεί χαθ. ND (περεί 1. Η. aus περί) | έγεννή&ημεν Ο* (das
2. ν von 1. Η. getilgt) 7 της των ND 10 ύπομεμενήχααι, val ΙΟ
ύπέμειναν, val Ν ύπέμειναν xal D ; Aorist + Perfekt: s. zu Bd. I S. 378, lOf.
16 Die Überschrift in ION 1» έπάχονσον (auch D 4 a. R.)] We ND 1 |
έν Σ. ola ΙΟ ~ ND 20 τέ&ειται ΙΟ τέ&ειχεν ND (ει von 4. Τ Η. in η
geändert) 28 Πόρον PL Πώρον die Ηββ. (ebenso Πώρος S. 101, 2 u. 3 und
Πώρου S. 101, 6) 2β $ήμασιν ώδε ND
 Praepar. evang. X I I 10, β—7; 11, 1—2; 12, 1—3 101

" Ό τ ε έγένετο ή 'Αφροδίτη, | είστιώντο οί θεοί, οί τε άλλοι χαΐ ό της 2

Μήτιδος υίός Πόρος, επειδή δέ έδείπνησαν, προσαιτήσουσα, οίον δή ευωχίας (585)
οΰσης, άφίκετο ή Πενία και ήν περί τάς θύρας, ό ούν Πόρος μεθυσθείς τοϋ
νέκταρος, οίνος γαρ οδπω ήν, εις τόν τοϋ Διός κήπον είσελθων βεβαρημένος
5 εΰδεν. ή οδν Πενία έπιβουλεύουσα δια τήν αύτης άπορίαν παιδίον ποι,ήσα-
σθαι έκ τοϋ Πόρου κατακλίνεταί τε παρ' αύτω καΐ έκύησε τον "Ερωτα."
Τοιαύτα μεν δή τινα κάν τούτοις δ Πλάτων έμφερώς Μωσεΐ νπτρΊξατο.

φ'. ΩΣ ΕΚ ΤΟΥ ΑΝΔΡΟΣ ΕΙΛΗΦΘΑΙ ΦΑΣΙ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Πάλιν είρηκότος Μωσέως' " Τ ω δέ 'Αδάμ ουκ ήν βοηθός δμοιος αύτω. 1 2 , 1
ίο καΐ έπέβαλεν ό θεός έκστασιν έπ' αύτόν καΐ ύπνωσε και έλαβε μίαν των πλευ- e
ρών αύτοΰ και άνεπλήρωσε σάρκα άντ' αύτης. και ωκοδόμησε κύριος ό θεός τήν
πλευράν, ήν έλαβεν άπό τοϋ 'Αδάμ, εις γυναίκα," μή σννείς δ Πλάτων οϊα
εϊρηται διανοία δήλος μεν εστίν ουκ άγνοήσας τον λόγον, 'Αριστοφάνει δ'
αυτόν οία κωμωδω χλευάζειν είω&ότι και τά σεμνά των πραγμάτων άνα-
13 τί&ησιν, έν Συμποσίω τάδε λέγοντα αυτόν είσάγων'

" Δ ε ι δέ πρώτον ύμόίς μαθεϊν τήν άνθρωπίνην φύσιν και τά παθήματα 2

αύτης. ή γάρ πάλαι ήμών φύσις ουχί ή αύτή ήν ήπερ νϋν, άλλ' άλλη. πρώτον d
μέν γάρ τρία ήν τά γένη τών ανθρώπων, ούχ ώσπερ νΰν δύο, άρρεν καΐ θηλυ,
αλλά και τρίτον προσην κοινόν άμφοτέρων τούτων, ού νΰν 6νομα λοιπόν, αύτό
20 δέ ήφάνισται- άνδρόγυνον γάρ τότε μέν ήν καΐ είδος καΐ βνομα έξ άμφοτέ-
ρων κοινόν τοϋ τε άρρενος και τοϋ θήλεος."
Εϊϋ·' έξης διασύρας τά αύτω συνή&η επιφέρει λέγων 3

1-6 Plat. eymp. 2 0 3 b c 9-12 Gen 2, 20—22 16-21 Plat. symp. 189de

ION(D)

1 "Ore γάρ PL 2 προααιτήσοναα PL προσαίτις {-αί- Ο) ούσα ΙΟ

προσαΐτης ούσα ND | ola ND 3 τά;] της I 5 ηδδεν Ρ1. | αύτής Ρ1. αΰτής
die Hse. 7 Τοιαύτα] ταντα Ο | μίν < ON | κάν ΙΟ xal (< iv τούτοις) ND1
(iv τ. übergeschrieben 4. Η.) [ ό < NT) | ίνταν&οϊ έμφερώς ND 1 (irr. verworfen
von 4. Η.) 8 Die Überschrift in ION 10 έπέβαλλεν Ν» (das 2. λ aus-
radiert) D | άφνπνωσε ND 12 οϊφ ΟΝ(οία) D δποΐα I 16 δέ < I |
άν&ρωπείαν I 17 ούχΐ ή αύτή] ούχ αύτη PL ούχ ή αύτή Steph. | άλλά ND
άλλη] λλη in I vielleicht auf Rasur (1. Η . ) ; άλλοία Ρ1. 18 των] τά των Ρ1.
19 κοινόν δν Ρ1. 20 ήφάνιοτο ND | γάρ iv PL 21 τον* < PL 22 δια-
σύρας — σννή&η < ND1 ( + D*) | λέγων < ND1 ( + D4)
 102 Eusebius

"Ταϋτ' ειπών" δ παρ* αντώ Ζεύς "έτεμνε τούς άνθρώπους δίχα, ώσπερ οί
τά ώτα τέμνοντες καΐ μέλλοντες ταριχεύειν ή ώσπερ οί τά φά ταΐς θριξίν.
βντινα δέ τέμοι, τόν 'Απόλλωνα έκέλευε τό τε πρόσωπον μεταστρέφειν καΐ
τό τοΰ αύχένος ήμισυ πρός τήν τομήν, ίνα θεώμενος τήν αύτοϋ τμήσιν κο-
5 σμιώτερος εΐη ό άνθρωπος, και τά άλλα ίασθαι έκέλευεν."

ι γ'. ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΒΙΟΥ

I Μωσέως τόν πρώτον των γηγενών βίον υπογράφοντος έν παραδείσω 13,1
ϋεον γεγονέναι ϋεόν τε αυτών ήγέίσ&αι έν άχρημάτω και άχτήμονι διαγωγή (5ββ>
δσπαρτά τε αύτοϊς καΐ άνήροτα πάντα φύεσ&αι γυμνούς τε είναι της μετά
ίο ταϋτα περιβολής, έπάκουσον τοΰ φιλοσόφου μονονονχΐ αυτά δή ταϋτα 'Ελλη-
νική τη φωνή διερμηνεύοντος, λέγει δ' οϋν· b
"Θεός ένεμεν αυτούς αυτός επιστατών, καθάπερ νϋν άνθρωποι, ζω ον 2
έτερον θειότερον, άλλα γένη φαυλότερα αυτών νομεύουσι. νέμοντος δ' εκεί-
νου πολιτεϊαί τε ουκ ήσαν ούδέ κτήσεις γυναικών καΐ παίδων (έκ γης γάρ
15 άνεβιωσκοντο πάντες, ουδέν μεμνημένοι τών πρόσθεν), άλλα τά μέν τοιαύτα
άπην πάντα, καρπούς δέ άφθόνους είχον άπό τε δένδρων και πολλής δλης,
ούχ υπό γεωργίας φυομένους, άλλ' αύτομάτης άναδιδούσης τής γης. γυμνοί δέ c
καΐ άστρωτοι θυραυλοϋντες τά πολλά ένέμοντο. τό γάρ τών ωρών αύτοΐς
άλυπον έκέκρατο, μαλακάς δέ εύνάς είχον, άναφυομένης έκ γής πόας αφθόνου.
20 τόν δή βίον, ώ Σώκρατες, άκούεις μέν τόν τών επί Κρόνου* τόνδε δ*, ώς λό-
γος έπΐ Διός είναι, τόν νϋν, παρών αυτός ήσθησαι."

ιδ'. ΟΤΙ ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΑΛΟΓΟΙΣ ΖΩΙΟΙΣ Ω ΜΙΛΟΥΝ

Πάλιν Μωσέως άναγράψαντος ώς δτι "ήν ό δφις φρονιμώτερος πάντων 14,1
τών θηρίων" οία τε είπεν ό δφις τη γυναιχί καΐ ή γυνή τω δφει καΐ τάς d
26 όμιλιάς τοΰ δφεως έκ&εμένον, ό Πλάτων οία γράφει έπάκουσον'

1-5 Plat. symp. lOOde; auch bei Stob. eel. IV 20, 35 (p. 448f. Hense)
12-21 Plat, polit. 271 e—272 b 28 f. Gen 3, 1

ION(D)

1 Ταϋτα PL | δ παρ" αύτφ Ζεύς + zur Erläuterung Eue. 2 ώτα: s.

Mras, Rheinisches Museum N.F. 92 (1944) 218f. 8 τέμη ND | 'Απόλλω PI.
4 αύτοϋ PI. αύτοϋ die Hss. 5 6 < ND β Die Überschrift in ION
8 αύτ&ν I αύτάν ON 9f. τής μετά ταϋτα der späteren 10 δχουσον ND
12 ζφον δν PI. 1β πολλ. ΰλης άλλης PI. 17 αύτομάτης I PI. αυτομάτως Ο
-τους ND 20 τόνδε ό'] τύνδ' Ο 21 inl Δώς PI. ίπιτήδειος die Hss. |
wvi PI. 22 Die Überschrift in ION 23 ώς δτι ΙΟ δτι ND; a. zuS. 19,1 |
φρονιμώτερος IN φρονιμότατος Ο 26 τε τοΰ ON | ό — ίπάχονσον] Ιδε οία
γράφει Πλάτων ND
 Praepar. evang. Χ Π 12, 3; 13, 1—2; 14, 1—3; 15, 1—2 103

" Ε ί μέν τοίνυν οί τρόφιμοι τοϋ Κρόνου, παρούσης αύτοΐς οΰτω πολλής 2
σχολής και δυνάμεως προς τί> μή μόνον άνθρωποις, αλλά καΐ θηρίοις δια
λόγων δύνασθαι ξυγγίνεσθαι, κατεχρώντο τούτοις σύμπασιν έπΐ φιλοσοφίαν, |
μετά τε θηρίων και μετ' αλλήλων ομιλούντες και πυνθανόμενοι παρά πάσης (587)
6 φύσεως εΐ τινά τις ιδίαν δύναμιν έχουσα ^σθητό τι διάφορον των άλλων είς
ξυναγυρμδν φρονήσεως, εΰκριτον δτι των νϋν οί τότε μυρίως πρός εύδαιμο-
νίαν διέφερον. εί δ' έμπιπλάμενοι σίτων άδην και πότων διελέγοντο πρός 8
άλλήλους καΐ τά θηρία μύθους, οίοι δή και τά νϋν περί αυτών λέγονται, καΐ
τοϋθ', ούτως γε κατ' έμήν δόξαν άποφήνασθαι, καΐ μόλα ευκριτον. δμως δ' ούν
ίο ταϋτα μέν άφώμεν, έως αν ήμϊν μηνυτής τις ικανός φανη, ποτέρως οί τότε
τάς επιθυμίας είχον περί τε επιστημών καΐ της τών λόγων χρείας." b

ιε'. ΟΠΩΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΥ ΜΕΜΝΗΝΤΑΙ

Μωσης νομσ&εσίαν άν&ρώτιοις καταβεβλημένος ένόμισεν αύτω δείν 1 6 , 1
άρχαωλογίας εν τοις προοιμίοις μνημονεύει τε τοϋ κατακλυσμού καΐ τοϋ «
is μετ αυτόν βίου τών Ανθρώπων, επειτα παλαιών ανδρών τών παρ' Έβραί-
οις θεοφιλών και τών δέ άλλως εν πλημμελείαις έξητασμένων τήν πολιτείαν
νψηγέίται, καχάλληλον οίς ενομο&έτει τήν περι τούτων ήγησάμενος ίστορίαν
εσεσ&αι. και δ Πλάτων δέ ωσαύτως, παρελθών έπϊ τήν τών νόμων 2
γραφψ, τον αυτόν τω Μωσεϊ ζήλοι τρόπον έν τιροοιμίοις γοϋν τών Νόμων
20 τή κατ' αντόν αρχαιολογία κέχρηται, κατακλυσμού μνημονεύσας και τοϋ
μετά τον καταχλυσμάν βίου· αρχόμενος γοϋν τοϋ τρίτον τών Νόμων έπά-
κονσον δ φησιν
" Τ Αρ' οδν ύμϊν οί παλαιοί λόγοι άλήθειαν έχειν τινά δοκοϋσι; d
Ποίοι δή;
26 Τό πολλάς ανθρώπων φθοράς γεγονέναι κατακλυσμοϊς τε και νόσοις
και άλλοις πολλοίς, έν οϊς βραχύ Τι τών ανθρώπων λείπεσθαι γένος.
Πάνυ μέν οδν πιθανόν τό τοιούτον παν παντί.

1-11 Plat, polit. 272b—d 28—S. 104, 16: Plat. leg. 677a—c

ION(D)

1 ούτως αντοίς Ο 2 προς] είς Ο 8 ξνμπασιν ND PI. 5 fiafeτο

PI. I τ«] τε ND β εΰκριτον I PI. Ικκριτον Ο ίγχριτον ND | μνρΐφ PI.
7 εί <5'] οίδ' ND 9 τον&\ οΰτως] τοϋτο ως PI. | κατά τήν PI. 12 Die
Überschrift in ION | μέμνηται ND* 18 άν&ρώπων Ο | αύτω Steph. αύτώ
die Hss. 1β τών δέ Ο τώνδε I τών ND 21 f. έπάκουσον 3] τάδε ND
28 ύμϊν οί η. λ. PI. ήμϊν οί π. λ. ON ol π. λ. ύμϊν I 27 τοιούτο Ο | πάν Ο
PL < IN
 104 Eusebius

Φέρε δή, νοήσωμεν μίαν των πολλών ταύτην την τώ κατακλυσμώ γενο- 8
μένην.
Τό ποιόν τι περί αυτής διανοηθέντες;
'Ως ot τότε περιφυγόντες την φθοράν σχεδόν δρειοί τίνες άν εΖεν νομής,
5 έν κορυφαϊς που σμικρά ζώπυρα τοϋ των άνθ-ρώπων διασεσωσμένα γένους.
Δήλον.
Καί δή τούς τοιούτους γε άνάγκη που των άλλων άπειρους είναι τεχνών 4
καί των έν τοις άστεσι προς άλλήλους μηχανών εϊς τε | πλεονεξίας καΐ φιλονει- (588)
κίας καί όπόσα άλλα κακουργήματα προς άλλήλους έπινοοϋσιν.
ίο ΕΕκός γοΰν.
Θώμεν δή τάς έν τοις πεδίοις πόλεις και προς θαλαττη κατοικουσαζ
άρδην έν τώ τότε χρόνφ διαφθείρεσθαι.
Θώμεν.
Ούκοϋν δργανά τε πάντα άπόλλυσθαι καί εϊ τι τέχνης ήν έχόμενον σπου-
15 δαίως εύρημένον ή πολιτικής ή καί σοφίας τινός ετέρας, πάντα Ιρρειν ταύτα
έν τω τότε χρόνω φήσομεν."
Και μεθ·' ίτερά φησιν 5
"Ούκοϋν οδτω δή λέγω μεν εχειν τότε, βτε έγένετο ή φθορά, τά περί τούς b
άνθρώπους πράγματα, μυρίαν μέν τινα φοβεράν έρημίαν, γης δέ άφθονου πλή-
20 θος πάμπολυ."
Ταϋτα και τοιαύτα ίχερα ειπών έπεξέρχεται βίους των μετά τον κατα- 6
κλνσμόν άν&ρώπων, εΐϋ', ωσπερ Μωσής xijv των πάλαι θεοφιλών 'Εβραίων
πολιτείαν επισυνάπτει r f j μετά τον κατακλνσμόν νφηγήσει, και δ Πλάτων
δμοίως μετά τούς βίους των μετά τον κατακ?.νσ/.ιόν τά 'Ελληνικά τιειράται
25 άρχαιολογεϊν, ώς έκεϊνος τά 'Εβραίων, των τε έπι Τροίας μνημονεύει και
της πρώτης έν Λακεδαίμονι πολιτείας Περσών τε καί των παρά τούτοις
εϊτε όρ&ως εϊτε και μη βεβιωκότων' είτα μετά την τούτων Ιστορίαν άπάρχεται c
της των νόμων διαϋέσεως καν τούτω Μωσέϊ κατακολον&ήσας.

S. 103, 23—S. 104, 16: Plat. leg. 677a—ο 18-20 Plat. ebd. 677e

ION(D)

1 ποτέ γεν. PI. 8 τι] δή I 4 τίνες] τε ND | νομής ΙΟ PI. νομείς

ND 6 σμικρά] είς μικρά ND 7 δή (auch D)] δει Ν | των τε PI. 8 καί1
— μηχανών < Ο 11 τάς < ND 15 τ}1] ή xal Ο | ερρειν] εύρεϊν Ο
16 φήσομεν < ND 18 λέγωμεν ίχειν I PI. λέγομεν ίχειν ND λέγειν εχομεν Ο
19f. πάμπ. πλήϋος Ο 21 ετερα < ND 22 Έβρ.] ανδρών Ο 27 εϊτε1 I
εϊτ' ND είτε1 — βεβιωχ. < Ο | και < ND 28 ίχΜοεως ND | χάν ON
xäv I j τούτω] οντω 1
 Praepar. evang. X I I 15, 3—6; 16, 1 105

Ιζ'. ΟΤΙ ΤΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΟΡΘΩΣ ΗΜΙΝ ΑΠΟ ΤΩΝ

ΘΕΙΩΝ ΑΡΧΟΜΕΝΑ ΚΑΤΑΛΗΓΕΙ ΕΙΣ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ-
ΑΠΟ ΤΟΥ Α' ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΠΛΑΤΩΝΟΣ
Μωσέως τήν πάσαν αντοϋ νομο&εσίαν την τε κατ" αυτόν πολιτείαν 16,1
5 ενσεβείας τον των δλων θεοϋ άναρτήσαντος από τε τοΰ πάντων δημιουργού d
την καταρχήν της νομοθεσίας πεποιημένου, επειτα των θείων αγαθών
έξέχεσθαι τα ανθρώπινα διδάξαντος τά τε θεϊα έπί τον πάντων ήγεμόνα νοϋν,
αυτόν δη τον των δλων θεόν, άναθέντος, θέα δπως και δ φιλόσοφος τοϊς
αύτοϊς βαίνων Ιχνεσιν έπιμέμφεται μεν τοις Κρητών και Λακεδαιμονίων
ίο νομοθέταις, | τον δ' άρέσκοντα ΜωσεΙ νόμον έκδώάσκει, λέγων όντως· (589)
"Πή δή ούν σε Ιτ' άν έβουλόμην διελόμενον λέγειν αυτός τ' άκούειν, 2
βούλει σοι φράζω;
Πάνυ μεν οδν, ώ ξένε.
Χρήν ειπείν Οί Κρητών νόμοι οΰκ είσΐ μάτην διαφερόντως έν πασιν
15 ευδόκιμοι τοις "Ελλησιν Ιχουσι γάρ όρ&ώς τούς αύτοΐς χρωμένους εύδαί-
μονας αποτελούντες' άπαντα γάρ τά άγαθά πορίζουσι. διττά δέ αγαθά 8
έστι, τά μεν ανθρώπινα, τά δέ θεία" ήρτηται δέ έκ των θείων θάτερα* και b
εάν μεν δέχηται τά μείζονα πόλις, κτάται καΐ τά έλάττονα, εί δέ μή, στέρεται
άμφοϊν. έστι δέ τά μέν έλάττονα ών ηγείται ύγεία, κάλλος δέ δεύτερον,
20 τό δέ τρίτον ισχύς εις τε δρόμον καΐ είς τάς άλλας πάσας κινήσεις τω
σώματι, τέταρτον δέ πλούτος ού τυφλός, άλλ' δξύ βλέπων, άνπερ άμ'
έπηται φρονήσει. δ δή πρώτον τών θείων ήγεμονοϋν έστιν άγαθων, 4
ή φρόνησις, δεύτερον δέ μετά νοΰ σώφρων ψυχής έξις, έκ δέ τούτων μετά c
άνδρίας κραθεντων τρίτον άν είη δικαιοσύνη, τέταρτον δέ άνδρία. ταϋτα

11 —S/106, 10: Plat. leg. 631b— 632a 16 διττά — S. 106, 4 βλέπει

(so!): Thdrt. VI 34

ION(D)

1-8 Die Überschrift in ION 2 άρχόμενος I 5 άρτήσαντος Ο

7 έξέχεσ&αι (s. S. 232, 4)] ίξέρχεσ&αι Steph. und so bisher alio Herausgeber
8 άνα&έντος (auch D*)] άναγχασ&έντος ND 1 9 Λαχεδαιμόνων Ο 11 σε
§τ' άν PI. σε τ" δν Ο σε ώ τάν IN 12 φράζειν Ο 18 ώ (auch D) < Ν
14 Έχρήν PI. 16 τάγαβά ND | διττά (auch Thdrt.)] διπλά PI. | δ' ND
17 Φεάτερα Ο 18 τις τά1 PI. 19 νγεία (auch Thdrt.)] ΰγίεια PI.
20 πάσας (auch D«) < ND 1 21 δέ (auch Thdrt.)] δέ δή PI. 22 πρώ-
τον (auch Thdrt.)] πρώτον αΰPI. 28 νοΰ (auch Thdrt.)] vovv PI. 24 άνδρίας
und άνδρία (auch ein Teil der Hss. Thdrt.)] άνδρείας und άνδρεία PL
 106 Eusebius

δέ πάντα εκείνων έμπροσθεν τέτακται φύσει, καΐ δή τώ νομοθέτη τακτέον

οδτω. μετά δέ ταϋτα τάς άλλοις προστάξεις τοις πολίταις είς ταϋτα 5
βλέπουσας αύτοΐς είναι διακελευστέον, τούτων δέ τά μέν ανθρώπινα είς τά d
θεία, τά δέ θεία είς τ&ν ηγεμόνα νοϋν σύμπαντα βλέπειν περί τε β
5 γάμους άλλήλοις έπικοινουμένους μετά τε ταΰτα έν ταϊς των παίδων γεν-
νήσεσι καΐ τροφαΐς, δσοι τε άρσενες και δσαι θήλειαι, νέων τε δντων και επί
τό πρεσβύτερον ιόντων μέχρι γήρως τιμώντα ορθώς έπιμέλεσθαι δεϊν και
άτιμάζοντα, έν πάσαις ταΐς τούτων όμιλίαις τάς τε λύπας αύτών και τάς ήδο-
νάς και τάς έπιθυμίας ξυμπάντων τε ερώτων τάς σπουδάς έπεσκεμμένον καί
ίο παραπεφυλακότα ψέγειν τε ορθώς καί έπαινεΐν δι' αύτών τών νόμων."
Καί μετά βραχέα φησί· 7
"Κατιδών δέ ό θείς τούς νόμους πΰσι τούτοις φύλακας επιστήσει, τους
μέν διά φρονήσεως, τούς δέ δι' άληθοϋς δόξης ίόντας, δπως ταϋτα πάντα ξυν-
δήσας ό νοϋς έπόμενα σωφροσύνη καί δικαιοσύνη άποφήνη, άλλά μή πλούτω
15 μηδέ φιλοτιμία. | οδτως, ώ ξένοι, έγωγε ήθελον αν ύμας και έτι νϋν 8
βούλομαι διεξελθεϊν, πώς έν τοις τοϋ Διός λεγομένοις νόμοις τοις τε τοϋ Πυ- <seo)
θίου Απόλλωνος, ο&ς Μίνως τε καί Λυκοϋργος έθέτην, ένεστί τε πάντα ταϋτα
καί δπη τάξιν είληφότα διάδηλά έστι τω περί νόμων έμπείρω τέχνη τε καί
τισιν έθεσι, τοις δέ άλλοις ήμϊν ουδαμώς έστι καταφανή."
20 Και παρ' ήμιν δέ εϊρηται· "Ζητείτε πρώτον την βασιλείαν καί τήν δίκαιο- 9
σύνην, καί ταϋτα πάντα προστεθήσεται ύμϊν." άλλα και Μωαης πολύ b
πρότερον άπό της περί ·&εοϋ διδασκαλίας τήν άρχήν πεποιημένος έξης τε
έφαρμόσας τήν κατ" αυτόν πολιτεία» καί τά περί συμβολαίον» και τοϋ κοι-
νού βίου νόμιμα, τοις πάσιν άρχοντας και φύλακας κα&ίστησι τούς τω ϋεώ
*ϊ6 Ιερωμένους, ως καί τά λόγια διδάσκει, άνδρας δικαίους, μισοΰντας νπερ-
ηφανίαν, τούς μεν διά φρονήσεως, τούς δέ δι' άλη&ονς δόξης ιόντος. ^

S. 106, 11—S. 106, 10: Plat. leg. 631b—632a 12-1» Plat. leg. 632cd
20f. Mt β, 33 *

ION(D)

1 καί δή (auch Thdrt.)] xal δή xal PL 8 είναι (auch D)] οΰν Ν

7 ίπψελεϊσύαι δεϊ PL 8 πάσαις Ο Ρ1. άπάααις IN 10 παραπεφνλαχότα
P L ; s. Miras, Rheinisches Museum N.F. 92 (1944) 233 12 δπααι Ρ1.
18 ταύτα πάντα ΙΟ ταϋτα ND πάντα ταΰτα Ρ1. 16 νόμοις (auch D 4 )
< ND 1 18 τάξιν τινά PL | τε] είτε Ρ1. 21 ταϋτα πάντα I ~ ON
28 τον] τά περί τον Steph. 25 καί ώς Ο 26 τούς μέν — Ιόντας: offenbar,
wie Giff. (IV 421) erkannt hat, eine Reminiszenz an Plat. leg. 653 a φρόνησιν
δέ καί άληϋεϊς δόξας βεβαίονς | διά φρονήσεως (auch D 4 )] φρονήσει ND 1 | δι
άλη»οϋς δόξης] άληϋει δόξη ND 1 (άλη&ονς δόξης D 4 a. R.)
 Praepar. evang. X I I 1β, 4—9; 17, 1—3; 18, 1 107

ιζ\ ΟΤΙ ΚΑΛΟΝ ΕΞΕΤΪ ΝΕΑΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΤΟΥΣ ΠΑΙΔΑΣ

ΤΟΙΣ ΤΗΣ ΘΕΟΣΕΒΕΙΑΣ ΕΘΕΣΙΝ ΕΓΓΥΜΝΑΖΕΙΝ

" Λ έ γ ω οδν καί φημι τόν ότιοϋν άγαθί>ν άνδρα μέλλοντα έσεσθαι τοϋτ' 1 7 , 1
αυτό έκ παίδων εΰθύς μελεταν παίζοντά τε καί σπουδάζοντα έν τοις τοϋ c
πράγματος έκάστοις προσήκουσιν· οίον τόν μέλλοντα άγαθον έσεσθαι γεωρ-
γόν ή τίνα οίκοδόμον τ6ν μέν οίκοδομοϋντά τι των παιδειών οικοδομημάτων d
παίζειν χρή, τον 8' αδ γεωργοϋντα- και δργανα έκατέρω σμικρά των αλη-
θινών μιμήματα παρασκευάζειν τόν τρέφοντα αυτών έκάτερον καί δή καί
τών μαθημάτων δσα άναγκαΐα προμεμαθηκέναι προμανθάνειν, οίον τέκτονα
μετρεΐν ή σταθμασθαι καί πολεμικών ίππεύειν παίζοντα ή τι τών τοιούτων
άλλο ποιοϋντα· καί πειρασθαι δια τών παιδιών έκεϊσε τρέπειν τάς ήδονάς καί
επιθυμίας τών παίδων, οΐ άφικομένους αυτούς δει τέλος έχειν. κεφά- 2
λαιον δή παιδείας λέγομεν τήν όρθήν τροφήν, ή τοϋ παίζοντος την ψυχήν είς
έρωτα δτι μάλιστα άξει τούτου, δ δεήσει γενόμενον άνδρα αύτί»ν τέλειον είναι
της τοϋ πράγματος άρετης."
I Και Ίονχο προλαβών Μωσης ένομσ&έτησεν είπών " Κ α ί Ισται τά 8
ρήματα ταϋτα, δσα έγώ έντέλλομαί σοι σήμερον, έν τ η καρδία σου καί έν (sei)
τ η ψυχη σου, καί προβιβάσεις αυτά τοις υίοΐς σου." δ δή καί πράττειν σύν-
η&ες παιαιν 'Εβραίων, έξ απαλής ήλικίας τούς νέους δπαντας τοις της ·&εοσε·
βείας παιδενμασιν άνατρέφουσι' τοντο δέ χαί εις δεϋρο κατά τι πάτριον £&ος
παρά τω 'Ιουδαίων £&νει σπονδάζεται.

ιη'. ΟΤΙ ΠΑΙΔΕΙΑΝ ΗΓΕΙΣθΑΙ ΧΡΗ ΜΟΝΗΝ ΤΗΝ ΕΙΣ

ΑΡΕΤΗΝ ΠΡΟΑΓΟΥΣΑΝ ΟΥΧΙ ΔΕ ΤΗΝ ΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΙΣΜΟΝ
Η ΤΙΝΑ ΒΙΟΠΟΡΙΣΤΙΚΗΝ ΕΠ1ΤΗΔΕΥΣΙΝ

" Μ ή τοίνυν μηδέ δ λέγομεν είναι παιδείαν, άόριστον γένηται. νΰν γάρ 1 8 , 1
όνειδίζοντες έπαινοϋντές τε έκάστων τάς τροφάς λέγομεν ώς τόν μέν πεπαι- b

8-15 Plat. leg. 643b—d 16-18 Dtn 6, 6f. 25—S. 108, 14: Plat,
leg. 643 d— 644 b

ION(D)

I f . Die Überschrift in ON < I 8 o«Jv] δή PL 4 μελεταν δεϊν PI.

β οίχονόμον I I παιδεία» PI. παιδιών ON παιδιχων I 7 έχατέρως μιχρά I *
18 &J] δέ I I λέγομεν Ο PI. λέγωμεν IN 1β εΙπώ?} είρηχώς ND 18 προα-
βιβάοεις Ο 21 παρά — Μνει (auch D 4 )] παρ' αύτοίς ND 1 22-24 Die
Überschrift in ΙΟΝ | δέ < ND 1 ( + D 4 ) | βιοποριστιχήν (auch D« a. Β.)]
βιωτιχήν ND 1
 108 Eusebius

δευμένον ήμών δντα τινά, τόν δέ απαίδευτον, ενίοτε ε£ς τε τάς καπηλείας καΐ
ναυκληρίας καΐ άλλων τοιούτων μάλα πεπαιδευμένων σφόδρα ανθρώπων. c
οό γαρ ταϋτα ήγουμένων, ώς έοικεν, είναι παιδείαν ό νυν λόγος αν εϊη, τήν
δέ πρός άρετήν έκ παίδων παιδείαν, ποιούσαν έπιθυμητήν τε καΐ έραστήν
δ του πολίτην γενέσθαι τέλεον, άρχειν τε καΐ άρχεσθαι έπιστάμενον μετά δίκης.
ταύτην τήν τροφήν άφορισάμενος ό λόγος ούτος, ώς έμοί φαίνεται, νϋν 2
βούλοιτ' άν μόνην παιδείαν προσαγορεύειν, τήν δέ εις χρήματα τείνουσαν ή
τινα πρός Ισχύν ή καΐ πρός άλλην τινά σοφίαν άνευ νοΰ καΐ δίκης βάναυσόν d
τε είναι καΐ άνελεύθερον καΐ ουκ άξιον τό παράπαν παιδείαν καλεΐσθαι.
ίο ήμεΐς δέ μηδέν ονόματι διαφερώμεθα αύτοΐς, άλλ' ό νϋν δή λόγος ήμΐν 8
ομολογηθείς μενέτω, ώς οί γε όρθώς πεπαιδευμένοι σχεδόν άγαθοί γίνονται
καΐ δει δή τήν παιδείαν μηδαμοϋ άτιμάζειν, ώς πρώτον των καλλίστων τοις
άρίστοις άνδράσι παραγιγνόμενον καΐ εί ποτε έξέρχεται, δυνατόν δέ έστιν
έπανορθοΰσθαι, τοϋτο άεΐ δραστέον διά βίου παντί κατά δύναμιν."
16 Kai έν τω δευτέρω δέ των Νόμων έπιλέγεϊ 4
"Παιδείαν δή λέγω τήν παραγινομένην πρώτον παισίν άρετήν* | ήδονή (692)
δή και φιλία καΐ λύπη καΐ μίσος έάν όρθως έν ψυχαϊς έγγίγνωνται μήπω
δυναμένων λόγον λαμβάνειν, λαβόντων δέ τόν λόγον συμφωνήσωσι τω λόγω
όρθώς είθίσθαι υπό των προσηκόντων έθών, αυτη Ισθ' ή συμφωνία ξύμπασα
20 μέν άρετή, τό δέ περί τάς ήδονάς καΐ λύπας τεθραμμένον αύτης όρθως, ώστε
μισεϊν μέν ά χρή μισεΐν ευθύς έξ άρχής μέχρι τέλους, στέργειν δέ ά χρή στέρ-
γειν, τοΰτ' αύτό άποτεμων τω λόγω καΐ παιδείαν προσαγορεύων κατά γε τήν
έμήν όρθώς άν προσαγορεύοις." b
Ταϋτα ό Πλάτων, προλαβών δέ αυτόν δ Δαβίδ έν ιραλμωδίαις, μισεΐν 5
η 3 δει μισεϊν και στέργειν διδάσκων ä δει στέργειν, τάδε φησί' "Δεύτε
τέκνα άκούσατέ μου, φόβον κυρίου διδάξω ύμας. τίς έστιν άνθρωπος ό θέλων
ζωήν, άγαπών ήμέρας Ιδεΐν άγαθάς; παϋσον τήν γλώσσάν σου άπό κακοϋ
καΐ χείλη σου του μή λαλήσαι δόλον. έκκλινον άπό κακοϋ καΐ ποίησον c
άγαθόν ζήτησον είρήνην καΐ δίωξον αύτήν." και ό Σολομών ομοίως- 6

S. 107, 26—S. 108, 14: Plat. leg. 643d—644b 16-28 Plat. ebd. 653bc
25-2» Ps 33 (34), 12—lß

ION(D)

1 τάς < PL 6 έπιστάμενον (auch D 4 )] έπιταττόμενον N D 1 9 άξίαν PI.

1 0 <5i] δή PI. I μηδέν PI. μηδ' h> (so) I μή δ* έν Ν μή δέ έν Ο | διαφερόμε&α Ο \
αύτοϊς PI. αύτοϊς die Has. 1 2 πρώτον < I 17 ί ή ] δέ PI. | άν PI.
1 8 συμφωνήσωσι PI. -σουσι die Has. 1 9 ξνμφωνία PI. 20 ι}ίονάς] άρετάς Ο
2 1 μέχρι I PI. άχρι ON 22 ye PI. τε die Hss. 26 όεί 4 ] δή Ο | τάδε
< NT) 28 σον < I 29 ό < ND
 Praepar. evang. X I I 18, 1—6; 19, 1—5 109

"'Ακούσατε," φησί, "παίδες παιδείαν πατρός, δώρον γαρ άγαθον δωροϋμαι

ύ μ ϊ ν των έμων νόμων μή έπιλανθάνεσθε - " καί πάλιν "Κτησαι σοφίαν,
κτησαι σύνεσιν μή έπιλάθη·" καί" " ΕΙπον την σοφίαν σήν άδελφήν είναι,
τήν δέ φρόνησιν γνώριμον περιποίησαι σεαυτω - " καί' "'Οδούς άσεβων μή
5 έπέλθης μηδέ ζηλώσης οδούς παρανόμων." μνρία δ' άν εϋροις άλλα
τοιαντα έν τοις 'Εβραίων γράμμασι παιδευτικά τιρός εύσεβείας κάί αρετής
άνάληψιν, νέοις δμον και τελείοιζ τήν ήλίκίαν προσήκοντα.

ώ'. ΟΤΙ ΠΑΡΑΠΛΗΣΙΩΣ ΕΒΡΑΙΟΙΣ ΚΑΙ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΕΙΚΟΝΑ

ΘΕΙΟΤΕΡΩΝ ΤΑ ΤΗΙΔΕ ΕΙΝΑΙ ΕΔΟΞΑΖΕΝ
ίο Τοϋ ·&είον χρησμού φήσαντος Μωσεΐ" " Ό ρ α , ποιήσεις πάντα κατά τον 1 9 , 1
τύπον τόν δειχθέντα σοι έν τω βρει" τον τε ίεροϋ λόγου σαψέστερον είπόντος· d
"Οίτινες ύποδείγματι καί σκια έλάτρευον των έπουρανίων" εικόνα τε &ντικρυς
των έν νοητοϊς ϋειοτέρων τά πα|ρά Μωσεΐ σύμβολα περιέχειν διδάσκοντος, (693)
έπάκουσον δπως και δ Πλάτων τά δμοια διερμηνεύει έν ίκτω της Πολιτείας
ΐδ ώδε γράφων'
" Θ ε ω δή καί κόσμω δ γε φιλόσοφος όμιλων κόσμιός τε καί θείος είς 2
τό δυνατόν άνθρώπω γίγνεται* διαβολή δέ έν πασι π^λλή. Παντάπασι 8
μεν ούν. "Αν ούν τις, εϊπον, αότω άνάγκη γένηται, & έκεϊ όρα, μελετησαι είς
άνθρώπων ήθη καί ίδία καί δημοσία τιθεναι καί μή μόνον έαυτόν πλάττειν,
20 άρα κακόν δημιουργών αύτον οίει γενήσεσθαι σωφροσύνης τε καί δικαιοσύ- b
νης καί ξυμπάσης της δημοτικής άρετης; "Ηκιστά γε, ή δ' 6ς. 'Αλλ' εάν δή 4
αϊσθωνται öl πολλοί δτι άληθη περί αύτοϋ λέγομεν, χαλεπανοΰσι δή τοις
φιλοσόφοις καί άπιστησουσιν ήμϊν λέγουσιν ώς ούκ άν ποτε άλλως εύδαιμονή-
σειε πόλις, εί μ ή αύτήν διαγράψειαν οί τω θείω παραδείγματι χρώμενοι ζω-
26 γράφοι; Ού χαλεπανοϋσιν, ή δ' βς, έάν περ αϊσθωνται. άλλα δή τίνα 5

I f . Prov 4, If. 2 f . ebd. 4, δ (ist im Vulgattext der L X X nicht ent-

halten) 8f. ebd. 7, 4 4f. ebd. 4, 14 lOf. Ex 25, 40 12 Hebr
8, 5 (es folgt, eingeleitet mit κα#ώ; κεχρημάτιαται Μωϋσής . . ., obige Stelle
aus Ex) 16—S. 110, 13: Plat. resp. 500d—501c

ION(D)

1 φηαΐ < ND 2 τόν έμ&ν νόμον I | έπιλανΰάνεα&ε I έπίλανΰάνεσ&αι Ο

έπιλαν&άνησ&ε ND 8 μή έπιλά&η < ND 6 ζηλώσεις ND | μνρία — 7
προσήχ. < ND 8f. Die Überschrift in ION | είναι (auch D)] ot5v Ν
14 έπάχονσον] ϊδε ND | δπως] δτι ND | ό < ND | διερμ.] φησίν ND |
ζ" Ο 15 γράφων] λέγων ND 16 Θεφ] ϋείφ PI. | χόαμψ] χοσμίφ PI.
17 άνϋ-ρώποις ND
 110 Eusebius

λέγεις τρόπον της διαγραφής; Λαβόντες, ήν δ' εγώ, ώσπερ πίνακα πόλιν c
τε καΐ ήθη ανθρώπων, πρώτον μέν καθαράν ποιήσειαν άν, δ ού πάνυ ρ^διον.
αλλ' ουν οίσθ' δτι τούτω άν ευθύς των άλλων διενέγκαιεν, τω μήτε β
Ιδιώτου μήτε πόλεως έθελήσαι άν άψασθαι μηδέ γράφειν νόμους, πρίν ή παρα-
5 λαβείν καθαράν ή αύτοί ποιήσαι. ΚαΙ ορθώς γε, έφη. Ούκοϋν μετά 7
ταϋτα οϊει ύπογράψασθαι άν τό σχήμα τής πολιτείας; Τί μήν; "Επειτα, 8
οΐμαι, άπεργαζόμενοι πυκνά άν έκατέρωσε άποβλέποιεν, πρός τε τό φύσει d
δίκαιον καΐ καλόν καΐ σώφρον καΐ πάντα τά τοιαύτα και πρός έκεϊνο αυ τό
έν τοις άνθρώποις, έμποιοϊεν ξυμμιγνύντες τε καΐ κεραννύντες έκ των έπιτη-
ιο δευμάτων τό άνδρείκελον, άπ' εκείνου τεκμαιρόμενοι, δ δή καΐ "Ομηρος έκάλεσεν
έν τοις άνθρώποις έγγιγνόμενον θεοειδές τε καΐ θεοείκελον. 'Ορθώς, 9
έφη. Και τό μέν άν, οΐμαι, έξαλείφοιεν, τό δέ πάλιν έγγράφοιεν, έως δτι μά-
λιστα τά ανθρώπεια ήθη εις δσον ενδέχεται θεοφιλή ποιήσειαν."

κ'. ΟΤΙ ΧΡΗ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΔΓ ΕΚΜΑΘΗΣΕΩΣ ΥΜΝΩΝ ΟΡΘΩΝ

ΐδ ΚΑΙ ΩΙΔΩ Ν ΕΙΣ ΑΡΕΤΗΣ ΑΝΑΑΗΨΙΝ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΖΕΙΝ·
ΑΠΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ
1 "Δοκεΐ μοι τρίτον ή τέταρτον ό λόγος εις ταύτόν περιφερόμενος ήκειν, 20,1
ώς άρα παιδεία μέν έσθ' ή παίδων ολκή τε και αγωγή πρός τόν υπό τοϋ νόμου (504)
λόγον όρθόν είρημένον καΐ τοις έπιεικεστάτοις καΐ πρεσβυτάτοις δι' έμπειρίαν b
20 ξυνδεδογμένον ώς δντως όρθός έστιν. ϊν' οίν ή ψυχή τοϋ παιδός μή 2
έναντία χαίρειν καΐ λυπεΐσθαι έθίζηται τω νόμφ καΐ τοις ύπό τοϋ νόμου τε-
θειμένοις, άλλα ξυνέπηται χαίρουσά τε καΐ λυπουμένη τοις αύτοϊς οΐσπερ ό
γέρων, τούτων ένεκα, άς φδάς καλοΰμεν, δντως μέν έπωδαΐ ταϊς ψυχαΐς
αύται νΰν γεγονέναι, πρός τήν τοιαύτην ήν λέγομεν συμφωνίαν έσπουδα- c
26 σμέναι, δια δέ τό σπουδήν μή δύνασθαι φέρειν τάς των νέων ψυχάς παιδιαί
τε καΐ ώδαΐ καλεΐσθαι καΐ πράττεσθαι, καθάπερ τοις κάμνουσί τε καΐ άσθε-
νώς ϊσχουσι τά σώματα έν ήδέσι τέ τισι σιτίοις καΐ πόμασι τήν χρηστήν πει-

S. 109, 1β—S. 110, 13: Plat. resp. 500d—501c 10f. vgl. Horn. IL Ι Π
16 und I 131 17—S. I l l , β: Plat. leg. 659c—660a

ION(D)

2 ήθος ND 3 διενέγκαιεν Steph. διενέγχαι &ι> die Hes. διενέγχοιεν PI.

4 Ιδιώτου] ΙδΙω τοΰ die Has. | μηδέ] μή ND β ύπογράψεσθαι άν Ο
8 ai τό PI. αι5τό die Has. 11 γιγνάμενον ND 11 f. 'Ορθώς, Ιφη < ND
18 τά < PI. I ένδέχητat Ο 14-1β Die Überschrift in ΙΟΝ | καΐ όρθ. Ο
21 f. τεθείμένοις] πεπεισμένοις PI. 22 τ. αντ. τούτοις PI. 25 παιδιαί PI.
παιδείαι die Hes. 27 ϊσχουσι ΙΟ PL ίχονσι ND | τόσώμα™ I (alles 1. Η.) |
ήδέσι] εϊδεσί ND | τέ < PI. | πώμασι Ρ1.
 Praepar. evang. X I I 19, 5—9; 20, 1—3; 21, 1—3 111

ρώνται τροφήν προσφέρειν οίς μέλει τούτων, την δέ των πονηρών έν άηδέσιν,
ίνα την μέν άσπάζωνται, τήν δέ μισεΐν ορθώς εθίζονται. ταΰτόν δέ καΐ 8
τον ποιητικόν ό ορθός νομοθέτης έν τοις καλοϊς ρήμασι και έπαινετοϊς πεί- d
σει τε και αναγκάσει, μη πείθων, τα των σωφρόνων τε και ανδρείων καί πάν-
5 τως άγαθών άνδρών έν τε ρυθμοϊς σχήματα καΐ έν άρμονίαισι μέλη ποιοϋντα
ορθώς ποιείν."
ΕΙκότως δρα και παρ' ήμΐν τάς υπό τών ΰείων προφητών πεποιημενας
ώδάς και τους είς ϋεόν ϋμνους μελεταν ol παίδες έ&ίζονται.

χα'. ΟΠΟΙΑΣ ΧΡΗ ΔΙΑΝΟΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΕΙΝ ΤΑΣ ΩΙΔΑΣ

ίο "Τούς ποιητάς άναγκάζετε λέγειν ώς ό μέν άγαθός άνήρ σώφρων ώ ν 2 1 , 1
και δίκαιος ευδαίμων εστί και μακάριος, έάν τε | μέγας καΐ ισχυρός έάν τε σμι- (595)
κρός και άσθενής ή και έάν πλούτη και μή* έάν δέ άρα 'πλούτη μέν Κινύρα
τε και Μίδα μάλλον,' ή δέ άδικος, άθλιος τέ έστι και άνιαρώς ζη. καί 2
00τ' άν μνησαίμην,
15 φησίν ύμϊν ό ποιητής, εϊπερ ορθώς λέγει,
οΰτ' έν λόγω ιϊνδρα τιθείμην,
δς μή πάντα τά λεγόμενα καλά μετά δικαιοσύνης πράττοι καί κτώτο, καί δή
καί δη ίων
τοιούτος ών
20 δρέγοιτο έγγύθεν Ιστάμενος·
άδικος δέ ών μήτε τολμωη 'ορών φόνον αίματόεντα' μήτε νικφη 'θέων Θρηί-
κιον Βορέην* μηδέ άλλο αύτώ μηδέν τών λεγομένων άγαθών γίγνοιτό ποτέ - b
τά γάρ υπό τών πολλών λεγόμενα άγαθά ούκ όρθώς λέγεται. λέγεται 8

S. 110, 17—S. 111, β: Plat. leg. 659c—660a 10—S. 112, 16:Plat. ebd.
660e—661d 12f. Tyrtaeus fr. 12 Bergk* ( = 9 Diehl) V. 6 14 und 16:
ders. ebd. V. 1 18 und 20: ders. ebd. V. 12 21 μήτε1 — 22 Βορέην:
ders. ebd. V. 11 und 4 28 τά — S. 112, 11 έπιζφη: Thdrt. VI 35

ION(D)

1 μέλλει IN | dv άηδέσ- ND 2 <5i2] δή PL 5 iv άρμονίαισι I

(ίναρμ.) Ο iv άρμονίαις ND 9 Die Überschrift in ION 11 f. μικρός ON
12 f. πλουτοίη δέ Μίδεω και Κιννρεω μάλιον Tyrt. | Κιννύρα ND 14 οΰτε I
χτώτο

15 νμϊν < ND I λέγει Ο PL λέγη I λέγοι ND 17 κτώτο Ρ1. κεκτήτο

I (alles 1. Η.) κέκτητο Ο κεκτήτο Ν έχτήτοιο (in έκτήτο geändert) D (alles
1. Η.) 21 τολμώ Ρ1.; el μή τετλαίη μέν δρών φόνον αίματόεντα Tyrt.
21 f. νικώ PL νικφη δέ Μων Θρ. Β. Tyrt. | ϋεών ON
 112 Eusebius

γαρ ώς άριστον μέν ύγιαίνειν, δεύτερον δέ κάλλος, τρίτον δέ πλούτος- μυρίαδέ

άλλα άγαθα λέγεται* και γάρ έξύ όραν και άκούειν καΐ πάντα 6σα έχεται των
αίσθήσεων εύαισθήτως έχειν, έτι δέ καΐ τό ποιεΐν τυραννοϋντα 6 τι άν έπι-
θυμη, καΐ τό δή τέλος άπάσης μακαριότητος είναι τό πάντα ταϋτα κεκτη- c
β μένον άθάνατον είναι γενόμενον 6τι τάχιστα. ύμεϊς δέ καΐ εγώ που τάδε 4
λέγομεν, ώς ταϋτά έστι ξύμπαντα δικαίοις μέν καΐ όσίοις άνδράσιν άριστα
κτήματα, άδίκοις δέ κάκιστα ξύμπαντα, άρξάμενα άπό της υγείας, και δή καΐ
τό όραν καΐ τό άκούειν καΐ αίσθάνεσθαι καΐ τό παράπαν ζην μέγιστον μέν
κακόν τόν ξύμπαντα χρόνον άθάνατον 8ντα καΐ κεκτημένον πάντα τα λεγό-
ιο μενα άγαθά πλην δικαιοσύνης τε καΐ άρετης άπάσης, έλαττον δέ, έάν ώς όλί- d
γιστον ό τοιοϋτος χρόνον έπιζωη. ταϋτα δή λέγειν οΐμαι τούς παρ' ύμΐν 5
ποιητάς, άπερ έγώ, πείσετε και άναγκάσετε και έτι τούτοις έπο μένους ρυθμούς
τε καΐ άρμονίας άποδόντας παιδεύειν οδτω τούς νέους υμών. ή γάρ όρατε;
έγώ μέν γάρ λέγω σαφώς τά μέν κακά λεγόμενα άγαθά τοις άδίκοις είναι,
is τοις δέ δικαίοις κακά* τά δέ άγαθά τοις μέν άγαθοΐς δντως άγαθά, τοις δέ κα-
κοΐς κακά. δπερ οδν ήρόμην, άρα ξυμφωνοϋμεν έγώ τε καΐ ύμεϊς ή πώς;"
Ον πόρρω ταϋτα τυγχάνει των τον Δαβίδ ψαλμών, οϋς προλαβών ϋείω β
πνενματι συνέταξε δι ώδων και ϋμνων τις μέν δ άλτφώς μακάριος, τις δέ
δ τούτω έναντίος παιδενσας. έντεν&εν γοΰν αύτω καΐ κατάρχεται ή βίβλος
20 φήσαντι· "Μακάριος άνήρ | δς ούκ έπορεύθη έν βουλή άσεβων" και τά δμοια. <5ββ)
ä δή μεταβολών δ Πλάτων φησϊ δεΐν τους ποιητάς λέγειν, "ώς ό μέν άγαθός
άνήρ σώφρων 2>ν καΐ δίκαιος ευδαίμων έστί καΐ μακάριος* έάν δέ άρα πλούτη,
ή δέ άδικος, άθλιός έστιν." δ και αντό πάλιν δ Δαβίδ ώδέ πως 7
έξέδωκε δια των ψαλμών ειπών" "Πλούτος έάν ρέη, μή προστίθεσθε καρ-
26 δ ία - " καΐ πάλιν "Μή φοβοϋ δταν πλουτήση άνθρωπος καΐ δταν πληθυνθη
ή δόξα τοϋ οίκου αύτοϋ." έπΐ σχολής δ' άν εΰροις έκαστατων είρημένων
τω φιλοσόψω προς λέξιν κείμενα δι' δλης της Ιεράς των ψαλμών γραφής. b

S. Ill, 10—S. 112, 16: Plat. leg. 660e—661d 14 έγώ — 16 κακά·.

Thdrt. VI 36 20 Ps 1, 1 21-28 s. den Anfang dieses Kapitels (S. Ill,
10—13) 24f. Ps 61 (62), 11 26f. Ps 48 (49), 17

ION(D)

1 ydp] μέν γάρ I | μέν< I 8 τνραννιχ&ς Ο (kaum leserlich) G 5 <5ί]

μέν ND β άνδράσιν όσίοις I 7 ύγιείας PI. 8 τά αίσ&άν. ND 9 τόν
ND Thdrt. PI. τό ΙΟ 10 äv PI. 10f. ώς όίίγιστον (auch D)] ώς όλίγον Ν
11 ίπιζφη Thdrt. PI. ίπιζώση I (alles 1. Η.) έπιζώση Ο ίπιζήσοι Ν έπι-
ζωήαοι D | όή] δέ ND 12 πείσετε PL ποιήσετε ON ποιήσω τε I | άναγ-
χάσω I 18 άποδιδόντας PI. | ήμών PI. | ώς άρατε ON 14 χαχά
(auch D)] καλά Ν 15 δντα ND 19 τούτων ND 24 μή (auch D) < Ν
25 χαί»] Jj ND 27 τω φιλ. < ND
 Praepar. evang. Χ Π 21, 3—7; 22, 1—2; 23, 1—3 113

κβ'. ΟΤΙ ΟΥ ΠΑΝΤΩΝ ΕΣΤΙ ΤΑΣ ΟΡΘΑΣ ΩΙΔΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΗ

Δ ΥΝΑΣΘΑΙ ΠΟΙΕΙΝ AAA' Η ΜΟΝΟΥ ΘΕΟΥ Η ΘΕΙΟΥ ΤΙΝΟΣ
ΑΝΔΡΟΣ

"Νομοθετικών μέν οΰν και πολιτικον ύπερβαλλόντως. άλλα δή έτερα 2 2 , 1

5 φαϋλα αν εΰροις αυτόθι" τοϋτο δ* ούν τό περί μουσικήν άληθές τε καΐ άξιον ο
εννοίας, δτι δυνατόν άρα ήν περί των τοιούτων νομοθετεΐσθαι βεβαίως θαρ-
ροϋντα μέλη τά την ορθότητα φύσει παρεχόμενα, τοϋτο δέ θεοϋ ή θείου τι-
\ * V
νος αν ειη.
Εικότως δρα xcu παρ' Έβραίοις νενομο&έττμο μηδέ άλλους ϋμνους 2
ίο και φδάς έν ταϊς ΰείαις διδασκαλίαις άποδέχεσ&αι ή τάς υπό τον Φείου
πνεύματος δια των ϋείων και προφητών ανδρών πεποιημένας τά τε τούτοις d
κατάλληλα μέλη τω συνή&ει παρ' αντοϊζ φδόμενα τρόπω.

κγ'. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΔΟΚΙΜΑΖΕΙΝ ΟΙΩΝ ΤΕ ΤΑΣ ΚΑΤΑ ΘΕΟΝ

ΠΕΠΟΙΗΜΕΝΑΣ ΩΙΔΑΣ
is "Συγχωρώ γε τό γε τοσούτον καΐ εγώ τοις πολλοίς, δεΐν τήν μουσικήν 2 3 , 1
ήδονη κρίνεσθαι, μή μέντοι των γε επιτυχόντων, άλλα σχεδόν έκείνην είναι
μοϋσαν καλλίστην, ήτις τούς βέλτιστους καΐ Ικανώς | πεπαιδευμένους τέρπει, (6»7)
μάλιστα δέ ήτις ένα τόν άρετη τε καΐ παιδεία διαφέροντα. διά ταϋτα 2
δέ άρετης φα μεν δεϊσθαι τους τούτων κριτάς, δτι της τε άλλης μετόχους αύ-
20 τούς είναι δει φρονήσεως καΐ δή καΐ της ανδρείας. οΰτε γάρ παρά θεάτρου 8
δει τόν γε άληθη κριτήν κρίνειν μανθάνοντα καΐ έκπληττόμενον υπό τοϋ θορύ-
βου των πολλών καΐ της έαυτοϋ άπαιδευσίας οΰτ' αύ γιγνώσκοντα δι' άνανδρίαν
καΐ δειλίαν έκ τοΰ αύτοϋ στόματος, οδπερ τούς θεούς επεκαλέσατο μέλλων
κρίνει, έκ τούτου ψευδόμενον άποφαίνεσθαι ραθύμως τήν κρίσιν ού γάρ b

4-8 Plat. leg. 657a 16— S. 114, 3: dera. ebd. 658e—659b

ION(D)

1-8 Die Überschrift in ION 4 nach xal übergeschrieben τι I 1 |

άλλα δή Mras <5λλα τε die Hss. άλλ' PI. 6 äv φαύλα ND 8 äv geändert
in άνδρός I 1 9 ένομο&έτητο Ο 11 προφητών (s. B d . I S . 568, 4 άεολόγων
προφητών άνδρών) ΙΟ προφητικών N D 18 f. Die Überschrift in I O N | ο Ιων
τε < Ι · ( + a. R . οϊοντε 1. Η . ) 16 ye 1 ] δή PL 17 τέρπει (auch Ν '
und D«)] τρέπει N'D 1 18 τε < ND1 ( + 4. Η.) 20 δή" I (alles 1. Η.) |
xai* < N D 1 ( + 4. Η.) | άνδρείας I PL άνδρίας ON | οϋτε γάρ < ND» ( + 4. Η . )
21 τοϋ < P L 22 έαντοϋ Ι Ο αύτοϋ Ρ1. ύπ' αύτοϋ N D | αΰ PL äv die Hss. |
γινώσχοντα ON | άνδρίαν ON 28 οίπερ] ύπέρ (ού 1. Η . über ύ) I
U r s e , Eusebius I I 8
 114 Eusebius

μαθητής, άλλά διδάσκαλος, ώς γε το δίκαιον, θεατών μάλλον ό κριτής καθίζει

καΐ έναντιωσόμενος τοις τήν ήδονήν μή προσηκόντως μηδέ ορθώς άποδι-
δοϋσι θεαταϊς."
Και παρ Έβραίοις τό παλαιόν ου τον πλή&ους ήν τό κρίνειν τους 4
β έκ ϋείον τννεύματος προφερομένονς λόγους και τάς έν&έσυς ωδάς, άλλ, ήσαν
βραχείς και σπάνιοι, μέτοχοι και αυτοί ΰείου πνεύματος διακριτικού των
λεγομένων, οίς και μόνους έξην έγκρίνειν και άφιεροϋν τάς των προφητών c
βίβλους, τάς δέ των μή τοιούτων άποδοκιμάζειν.

κδ'. ΟΤΙ ΚΑΙ ΕΝ ΤΟΙΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟΙΣ ΠΑΡΑΛΗΠΤΕΟΝ ΤΑΣ

ίο ΩΙΔΑΣ ΩΣΠΕΡ ΤΙΝΑΣ ΝΟΜΟΥΣ ΣΥΜΠΟΤΙΚΟΥΣ
"ΚαΙ δπερ ό λόγος έν άρχαϊς έβουλήθη, τήν τω τοϋ Διουνύσου χορω 24,1
βοήθειαν επιδεϊξαι. καλώς λεγομένην, είς δύναμιν εϊρηκε. σκοπώμεθα δή εί d
τοϋθ' ούτω γέγονε. θορυβώδης μέν που ό ξύλλογος ό τοιούτος έξ ανάγκης
προϊούσης της πόσεως έτι μάλλον άεί ξυμβαίνει γινόμενος, δπερ ύπεθέμεθα
15 κατ' αρχάς άναγκαϊον είναι γίνεσθαι περί τών νϋν λεγομένων.
'Ανάγκη.
Πας δέ γε αύτός αύτοϋ κουφότερος αίρεται και γέγηθέ τε καΐ παρρησίας 2
έμπίπλαται καΐ άνηκουστίας έν τω τοιούτω τών πέλας, άρχων δ' Ικαν&ς άξιοι
αύτοϋ τε καΐ τών άλλων γεγονέναι.
20 Τί μήν;
Ούκοϋν Ιφαμεν, δταν γίνηται ταϋτα, καθάπερ τινά σίδηρον τάς ψυχάς 8
τών πινόντων διαπύρους γινομένας | μαλακωτέρας γίνεσθαι καΐ νεωτέρας, (598)
ώστ' εύαγώγους ξυμβαίνειν τώ δυναμένω τε καΐ έπισταμένω παιδεύειν τε
και πλάττειν, καθάπερ 5τ' ήσαν νέαι; τοϋτον δέ είναι τον πλάστην τόν 4

11—S. 116, 9: Plat. leg. 671a—d

ION(D)

1 δα ye N D | ϋεατόν N D 1 (verbess. 4. H.) 5f. προφ. — πνεύματος

< ND 1 ( + 3. Η.) β διακριτικού I (&α übergeschrieben 1. Η.) Ο χριτικοϋ
Ν (er 1.Τ Η. über ου) D 1 (δια übergeschrieben 4. Η.) 7 και άφ.] da-
zwischen δεϊ übergeschrieben I 1 9 f. Die Überschrift in ION | τάς < N D |
ov
συμποσιακούς die Hss. S. 84, 16f. 11 τοϋ τω Ο | Αιοννσω Ο (alles 1. Η.)
12 δή N D PI. δέ IG (in Ο bloß δ erhalten) 14 πόσεως] πόλεως Ο | έτι]
έπΐ PI. I γιγνόμενος PI. 15 γίγνεσθαι PI. 17 αύτοϋ PL αύτοϋ die Hss.
18 άνηκουστίας I PI. άνηκουστέρας ON 19 αύτοϋ die Herausgeber αύτοϋ
ΙΟΝ έαντοϋ PI. 21 γίγνηται PI. 22 γινομένας ΙΟ γενομένας ND
γιγνομένας PI. | μαλΦακωτέρας PI. | γίγνεσθαι PI. 24 τούτων ND
 Praepar. evang. XII 23, 3—4; 24, 1—5; 26, 1 115
αύτδν ώσπερ τότε, τον άγαθύν νομοθέτην, οΰ νόμους είναι δει συμποτικούς,
δυναμένους τόν εδελπιν και θαρραλέον έκεϊνον γινόμενον καΐ άναισχυντότε-
ρον τοϋ δέοντος καΐ ού θέλοντα τάξιν καΐ τό κατά μέρος σιγής καΐ λόγου b
καΐ πόσεως καΐ μούσης ύπομένειν έθέλειν ποιεΐν πάντα τούτοις τάναντία και
είσιόντι τω μή καλώ θάρρει τ6ν κάλλιστον διαμαχόμενον φόβον είσπέμπειν
οίους τε είναι μετά δίκης, δν α Ιδώ τε και αίσχύνην θείον φόβον ώνομάκαμεν.
"Εστί ταϋτα.
Τούτων δέ γε των νόμων είναι νομοψύλακας καΐ συνδημιουργούς αύτοϊς
τούς άθορύβους καΐ νήφοντας."
Είκότως τοιγαροϋν και ήμΐν αντοΐς εν τοις συμποσίοις φδάς και ϋμνους 5
εις ϋεόν τιεποιημένους ξ,δειν παραδέδοται, τον προσήκοντος κόσμου των
παρ' ήμΐν φυλάκων έπιμελομένων.

κε'. ΟΤΙ ΟΥ ΠΑΣΙΝ ΕΠΙΤΡΕΠΤΕΟΝ ΤΗΝ ΤΟΥ ΟΙΝΟΥΠΟΣΙΝ

"Et μέν τις πόλις, ώς ούσης σπουδής, τω έπιτηδεύματι τω νΰν είρημένω 25,1
χρήσεται μετά νόμων καΐ τάξεως, ώς τοΰ σωφρονεϊν είνεκα μελέτη χρωμένη, c
καΐ των άλλων ήδονών μή άφέξεται ωσαύτως καΐ κατά τόν αυτόν λόγον, τοϋ d
κρατεϊν αυτών Ινεκα μηχανωμένη, τούτον μέν τύν τρόπον άπασι τούτοις χρη-
στέον εΐ δ* ώς παίδια τε και έξέσται τώ βουλομένω, καΐ δταν βούληται και
μεθ·' ών αν βούληται, πίνειν μετ' επιτηδευμάτων <ών>τινωνοϋν άλλων, ούκ
άν τιθείμην ταύτην την ψηφον, ώς δει ποτε μέθη χρήσθαι ταύτην τήν πόλιν
ή τοϋτον τόν άνδρα, άλλ' έτι μάλλον της Κρητών καΐ Λακεδαιμονίων- χρείας
προσθείμην άν τω Καρχηδονίων νόμω, μηδέποτε μηδένα επί στρατοπέδου
γεύεσθαι τούτου τοΰ πόματος, άλλ' ύδροποσίαις συγγίγνεσθαι τοϋτον τ&ν
χρόνον άπαντα, καΐ κατά πόλιν μήτε δούλην μήτε δοΰλον γεύεσθαι μηδέποτε
μηδέ άρχοντας τοϋτον τόν ένιαυτόν δν άν άρχωσι μηδ' αύ κυβερνήτας μηδέ
δι|καστάς ενεργούς βντας οίνου γεύεσθαι τύ παράπαν μηδέ δστις βουλευσό- (699)

S. 114, 11—8. 115, 9: Plat. leg. 671a—d 14—S. 116, β: Plat. ebd.
673β—674c

ION(D)

1 τότε < I 2 γιγνόμενον PI. 8 ovx έ&έλοντα PI. 4 rd ένανχία ON

11 παραδέδοται ON παραδίδοτat I 13 Die Überschrift in ION 15 Ινεχα
und μελέτης PI. Has. 17 μηχανωμένη] μή χρωμένη ND 18 παώυφ I PI.
παιδεία ON; παιδιφ τε nml. χρήσεται 19 ώντινωνονν PI. τίνων οϋν die Has.
21 Λαχεδαιμονίαν (so) Ο Λαχεδαιμόνων ND 22 τω των PL 28 πώματος
PI. I νδροποσ. ουγγ.] ύδροποτεϊν ND1 (verbess. 4. Η. a. R.) | ξυγγίγν. PI.
28 f. τον χρόνον τοϋτον ND 25 μηδέ1] μηδέ πώποτε ND 26 olvov — *
1
παράπαν < ND ( + 3. Η.) 26f. βονλενσάμενος ND
8*
 lie Eusebius

μένος είς βουλήν άξίαν τινά λόγου συνέρχεται μηδέ γε μεθ* ήμέραν μηδένα τό
παράπαν, εί μ ή σωμασκίας ή νόσων ένεκα, μηδ* αυ νύκτωρ, δταν έπινοή τις
παΐδας παιεϊσθαι άνήρ ή καί γυνή. καί άλλα δέ πάμπολλα άν τις λέγοι, ώς
τοις νοϋν τε καί νόμον έχουσιν ορθόν ού ποτέος οϊνος, ώστε κατά τον λόγον
s τοϋτον ούδ' αμπελώνων άν πολλών δέοι ούδ' ήτινι πόλει, τακτά δέ τάλλα άν
εϊη γεωργήματα καί πάσα ή δίαιτα." b
Kai Μωσης δέ προλαβών μή δεϊν τους Ιερέας οίνου άπογενεσ&αι κατά 2
τον της Ιερουργίας καιρόν νομσ&ετεϊ φάσκων " Κ α ί έλάλησε κύριος τω
'Ααρών λέγων* Οϊνον καί σίκερα ού πίεσθε σύ και οί υίοί σου μετά σοϋ,
ίο ήνίκα άν είσπορεύησθε εις τήν σκηνήν τοϋ μαρτυρίου ή προσπορευομένων
υμών πρός τό θυσιαστήριον, καί ού μ ή άποθάνητε' νόμιμδν αίώνιον εις τάς
γενεάς υμών." 6 δέ αυτός καί τοις εύχήν ενχομένοις νομο&ετεΐ λέγων·
" Ά ν ή ρ ή γυνή, δς άν μεγάλως εΰξηται εύχήν άφαγνίσασθαι άγνείαν κυρίω,
άπό οίνου καί σίκερα άγνισθήσεται* καί δξος έξ οίνου, καί 6ξος έκ σίκερα c
is ού πίεται." αλ)Α και Σολομό/ν τους δρχοντας και τους δικαστάς εϊργει
της χρήσεως λέγων "Μετά βουλής πάντα ποίει, μετά βουλής οίνοπότει. οί
δυνάσται θυμώδεις είσίν, οΐνον μή πινέτωσαν, ίνα μ ή πιόντες έπιλάθωνται
της σοφίας καί των πόνων." και δ απόστολος δέ νόσων ένεκα έπιτρέτιει
Τιμο&έω λέγων " Ό λ ί γ ω οϊνω χρώ διά τόν στόμαχόν σου καί τάς πυκνάς
20 σου άσθενείας."

κς'. ΟΤΙ ΟΥΚ ΗΓΝΟΕΙ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΤΑ ΠΑΡ ΑΥΤΟΥ ΝΟΜΟ-

ΘΕΤΟΥΜΕΝΑ ΠΑΡΑ ΤΙΣΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙΣ ΠΟΛΙΤΕΥΕΣΘΑΙ

" Ε ί τοίνυν άκροις είς φιλοσοφίαν πόλεως τις άνάγκη έπιμεληθηναι ή γέ- 2 6 , 1
γονεν έν τω άπείρω τω παρεληλυ&ότι χρόνω ή καί νϋν έστιν Ιν τινι βαρβαρικφ d
25 τόπω, πόρρω που εκτός δντι της ήμετέρας όψεως, ή καί έπειτα γενήσεται, περί

S. 115, 14—S. 116, β: Plat. leg. 673e—674c 8-12 Lev 10, 8f. 18-16
Num 6, 2f. 16-18 Prov 31, 4f. und 7 19f. I. Tim 5, 23 28—S. 117, 3:
Plat. resp. 499cd

ION(D)

1 τινά < ND 1 ( + 4.H.) 3 xai 1 < NO | λέγοιεν (trotz τις) Ο | ώς] έν

οϊς PI. 4 ό οίνος ON (<$ übergeschrieben, ό οίνος a. R. wiederholt) elvov
1

D 1 (verbess. 4. Η.) 6 άμπέλων PI. Hss. | ού δή τινι ION | τά τ' άλλα PI.
8 της < ND 10 προπορ. Ο 11 προς] είς Ο 12 τοις] οϊς in Ν, wie es
scheint, ausgebess. (1. Η.), τήν D 13 μεγάλην Ο | άφαγνίσασ&ε Ν (αι 2. Η.
über ε) D 14 άγνίσΰητε Ν 1 (geändert in άγνισϋήσετε 2. Η.) άγνισϋή-
αϋεται (so) D 19 οίνω όλίγω NX) 21 f. Die Überschrift in ION | παρ'
αύτώ ON 25 έπόψεως PL .
 Praepar. evang. Χ Π 25, 1—2; 26, 1; 27, 1—3 117

τούτου έτοιμοι τ ω λόγω διαμάχεσθαι, ώς γέγονεν ή είρημένη | πολιτεία καΐ (βοο>

έστι καΐ γενήσεταί γε, δταν αύτή ή Μοϋσα πόλεως εγκρατής γένηται. ού
γαρ άδύνατος γενέσθαι ούδ* ήμεΐς άδύνατα λέγομεν."

κζ'. ΟΤΙ ΠΟΛΕΜΟΣ ΗΜΙΝ ΕΣΤΙ ΠΡΟΣ ΗΜΑΣ ΑΥΤΟΥΣ ΚΑΙ

5 ΤΑ ΕΝ ΗΜΙΝ ΠΑΘΗ
" Α ύ τ ω 8έ προς εαυτόν πότερον ώς πολεμίω προς πολέμιον διανοητέον, 2 7 , 1
ή πώς έτι λέγομεν; b
Τ Ω ξένε 'Αθηναίε, ού γάρ σε Άττικόν έθέλοιμ' αν προσαγορεύειν, δοκεϊς

γάρ μοι της θεοϋ επωνυμίας άξιος είναι μάλλον έπονομάζεσθαι* τον γάρ λό-
ιο γον έπ' άρχήν ορθώς άναγαγών σαφέστερον έποίησας, ώστε ραον άνευρήσεις
ότι νϋν δή όρθώς ύφ' ήμών έρρέθη τό πολεμίους είναι πάντας πασι δημοσία c
τε καΐ Ιδία εκάστους αύτούς σφίσιν αύτοΐς.
Πώς είρηκας, ώ θαυμάσιε; 2
Κάνταϋθα, ώ ξένε, τό νικαν αύτόν εαυτόν πασών νικών πρώτη τε και
is αρίστη, τό δέ ήττασθαι αυτόν ύφ' έαυτοϋ πάντων αϊσχιστόν τε άμα καΐ κάκι-
στον. ταϋτα γάρ ώς πολέμου έν έκάστοις ήμών δντο ς πρός ή μας αύτούς ση-
μαίνει."
Kai μεθ·' έτερα τούτοις προστίϋησι λέγων 8
"Ούκοΰν ένα μέν ήμών έκαστον αύτόν τιθώμεν;
20 Ναί.
Δύο δέ κεκτημένον έν αύτω ξυμβούλω έναντίω τε καΐ άφρονε, & προσ-
αγορεύομεν ήδονήν και λύπην;
"Εστί ταϋτα.

6-17 Plat. leg. 626de 14-17 Thdrt. V 29 16 τό — χάχιστον: zitiert

von Johannes Damascenus, Sacra parallela fr. 468 Holl (TU X X [N. F . V],
2, 213); Lemma bloß Εύσεβίου 19— S. 118, 4 : Plat. leg. 644od

ION(D)

2 αύτη PL | ού] darüber ä I 1 8 άδύνατος] a I 1 über ος | ήμείς: *

darüber geschrieben o W ύμεΐς I 1 4f. Die Überschrift in ION | iv
ήμϊν] δι' ήμων von I 1 ersetzt durch iv ήμϊν β αύτόν PL 8 προ<7-
αγορευααι I (alles 1. Η.) 10 in' άρχής Ο | άνενρήσεις Ρ1. &ν εύρήσεις
ΙΟΝ 11 ύφ' ήμων όρΟώς ίρρήβη Ρ1. 14 ώ < ND | ξεϊνε ND
15 άριστη] μεγίστη ND | δ' ND < Joh. Dam. | πάντως Joh. Dam. 19 ήμων
, σα>
< ND I αύτών ND 21 αύτω PI. αύτω die Ηββ. | άφρονε I (alles 1. Η.)
 118 Eusebius

Πρός δέ τούτοιν άμφοΐν αύ δόξοις μελλόντων, οΐν κοινόν μέν βνομα έλπίς, a
ίδιον δέ φόβος μέν ή πρ£> λύπης έλπίς, θάρρος δέ ή πρ& τοϋ εναντίου, έπΐ δέ
πάσι τούτοις λογισμ&ς 6 τί ποτ' αύτω άμεινον ή χείρον δς γενόμενος δόγμα
πόλεως κοινόν νόμος έπωνόμασται."
5 Και έξης φησιν 4
"Τόδε δέ ϊσμεν, 6τι ταϋτα τά πάθη έν ήμϊν οίον νεϋρα ή σμήρινθοί τίνες
ένοϋσαι σπώσί τε ή μας καΐ άλλήλας άνθέλκουσιν έναντίαι ούσαι επ εναντίας
πράξεις, ού δή διωρισμένη άρετή καί κακία κείται, μια γάρ φησιν ό λόγος
δεΐν των Ιλξεων ξυνεπόμενον αεί και μηδαμή άπολειπόμενον έκείνης άνθέλκειν
ίο τοις άλλοις μέτροις έκαστον, ταύτην δ* είναι την τοϋ λογισμού άγωγήν χρυσην
καί ίεράν, της πόλεως κοινόν νόμον | έπικαλουμένην, άλλοις δέ σκληράς καΐ (βοΐ)
σιδηράς, τήν δέ μαλακήν άτε χρυσην ούσαν, τάς δέ άλλοις παντοδαποΐς εϊδε-
σιν όμοιας, δεΐν δή τ η καλλίστη ά γ ω γ η τοϋ νόμου άεΐ ξυλλαμβάνειν*
άτε γάρ τοϋ λογισμοΰ καλοΰ μένοντος πράου τε και ού βιαίου, δεΐσθαι
15 υπηρετών αύτοΰ τήν άγωγήν, δπως άν έν ήμϊν το χρυσοϋν γένος νικά τά
άλλα γένη. καΐ ουτω δή περί θαυμάτων ώς δντων ήμών μϋθος άρετης ό
σεσωσμένος άν εϊη, καΐ τό κρείττω έαυτοϋ καί ήττω είναι τρόπον τινά φανε- b
ρόν άν γένοιτο μάλλον δ νοεϊ, καί 6τι πόλιν καί ίδιώτην, τόν μέν λόγον άληθη
λαβόντα έν έαυτω περί των Ιλξεων τούτω έπόμενον δει ζην, πόλιν δέ ή παρά
20 θεών τίνος ή παρ' αύτοΰ τούτου γνόντος ταϋτα λόγον παραλαβοΰσαν νόμον
θεμένην αύτη τε όμιλεΐν καί ταϊς άλλαις πόλεσιν οΰτω κακία δή και άρετή
σαφέστερον ήμϊν διηρθρωμένον άν εϊη."
Και παρ' ήμϊν ό ϋεϊος τά δμοια διδάσκει λόγος φάσκων "Συνήδομαι 6
τω νόμω τοϋ θεοΰ κατά τον εσω άνθρωπον, βλέπω δέ έτερον νόμον άντι- c
25 στρατευόμενον τ ω νόμω τοϋ νοός μου." και πάλιν "Μεταξύ αλλήλων των
λογισμών κατηγορούντων ή καί άπολογουμένων" δσα τε αλλα τούτοις
παραπλήσια.

β-22 Plat. leg. 644e— 645 c β Τόδε — 10 άγωγήν: Thdrt. V 30 28-25

Rm 7, 22f. 25f. ebd. 2, 15

ION(D)

8 αύτψ ΙΟ αύτΛ ND αυτών PI. | άμείνων ή χειρών I β Τόδε — ϊσμεν

< I i. Text, + I 1 a. R. | δέ ON PI. ό" I 7 άλλήλας I (ots 1. Η. über ας)
ON άλλήλαις PI. 9 συνεπάμενον ND 10 μέτροις] μετρίοις oder
μετρίως Thdrt. Hss., νενροις PI. 12 <5έ'] δ' ON 18 δή ON PI. δέ I 14 γάρ
< ND I μέν δντος (statt μένοντος) und δέ (statt τε) PI. 16 ϋανμάτων
Wunderwerke, gemeint Marionetten | ο μΰ&ος PI. 18 γίγνοιτο PI. | δ] ώ ND
19 έλξεων] έπάλξεων ND έλξεων τούτων PI. | δεΐν (trotz δτι) N D 20 παρ'
αϋτοϋ τούτου] παρά τούτου τοϋ PI. 21 avrfj PI. avrfj die Hss. | οΰτω
xal PL 28 ό λόγος I 24 τω I δέ τω ON
 Praepar. evang. X I I 27, 3—β; 28, 1—2; 29, 1—2 119

κη'. ΟΤΙ ΟΥ ΤΟ ΣΩΜΑ ΑΛΛ' Η ΨΥΧΗ ΑΙΤΙΑ ΤΥΓΧΑΝΕΙ ΤΩΝ

ΚΑΚΩΣ ΥΦ' ΗΜΩΝ Π ΡΑ ΤΤΟΜΕΝΩΝ
"Μεμνήμεθά γε μην όμολογήσαντες έν τοις πρόσθεν ώς εί ψυχή φανείη 2 8 , 1
πρεσβυτέρα σώματος ούσα, και τά ψυχής των τοϋ σώματος έσοιτο πρεσβύ- d
5 τερα.
Πάνυ μέν ούν.
Τρόποι δή καΙ ήθη καΐ βουλήσεις καΐ λογισμοί καΐ δόξαι άληθεϊς έπι-
μέλειαί τε καΙ μνήμα ι πρότερα μήκους σωμάτων καΙ πλάτους καΙ βάθους καΙ
ρώμης εϊη γεγονότα άν, είπερ καί ψυχή σώματος,
ίο 'Ανάγκη.
I ΤΑρ' οδν το μετά τοϋτο όμολογεΐν άναγκαΐον, των τε άγαθών αΐτίαν 2
είναι ψυχήν καί των κακών καΙ καλών καί αισχρών δικαίων τε καΙ άδίκων (β02)
καΙ πάντων τών εναντίων, εϊπερ τών πάντων γε αυτήν θήσομεν αίτίαν;"
Και τ α ϋ τ α δέ από τον δεκάτου τών Νόμων προχείσ&ω. συνφδει δέ
16 αντοϊς δ Μωσης πολλάκις έν τοις νόμοις εΙπώ»· "ΚαΙ έάν ψυχή άμάρτη
καΙ ποιήση πλημμέλημα" και δσα τούτοις έμψερώς εΐρηται παρ' αντω.

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΩΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΝΤΟΣ

Της παρ' Έβραίοις γραφής περί τοϋ σπονδή φιλοσοφοϋντος φαακούσης· 2 9 , 1

" 'Αγαθών άνδρί δταν άρη ζυγί»ν έν νεότητι αύτοϋ- καθήσεται κατά μόνας b
20 καί σιωπήσεται δτι ήρεν εφ* έαυτω" καί περί τών ϋεοφιλών προφητών,
ώς δρα δι' άκράτητα φιλοσοφίας έν έρημίαις καί δρεσι και σπηλαίοις διή- e
γον, προς μόνω τω ·&εώ τήν διάνοιαν ίχοντες, έπάκουσον τοϋ Πλάτωνος
δπως καί αυτός τά» τοιόνδε τοϋ βίου τρόπον έκ&ειάζει, ώδέ πη περί τοϋ
άκρως φιλοσοφονντος διεξιών
25 "Αέγωμεν δή, ώς έοικεν. έπεί σοι γε δοκεϊ, περί τών κορυφαίων τί γάρ 2
άν τις τούς γε φαύλως διατρίβοντας έν φιλοσοφία λέγοι; οΰτοι δέ που έκ νέων
πρώτον μέν είς άγοράν ουκ ίσασι τήν όδόν ούδέ δπου δικαστήριον ή βουλευ-

8-18 Plat. leg. 896cd; = S. 146, 26—S. 147, 3 16f. vgl. Lev 4, 22
19f. Ier Lam 3, 27f. 20f.: vgl. S. 99, 20 26—S. 124, 10: Plat. Theaet.
173c—177b; bis S. 120, 11 έρευνωμ. = S. 203, 22—S. 204, 8 (Clem.)
25 Λέγωμεν — S. 120, 11 διερεννωμένη (so Thdrt.): Thdrt. X I I 24f.

ION(D)

If. Die Oberschrift in ION | άλλά ON 8 ei] ή ND 4 τον οώμ. ND

7 δή] δέ PI. I βονλησις I 18 ϋήοομεν αύτήν Ο 14 Kai < ND | δέ1]
δ' ND I τιροχείσ&ω] Ιστω ND | δ' ON Ιό <Sv ND 17 Die Überschrift
in ION | + άπύ τοϋ θεαιτήτου ON 19 be νεάτητος ND 28 £χ&ειάζιον I
26 Λέγομεν ON | έπεί] ίηειόή I
 120 Eusebius

τήριον ή τι κοινόν άλλο της πόλεως συνέδριον νόμους δέ και ψηφίσματα λεγό- d
μενα ή γεγραμμένα οΰτε όρώσιν οΰτε άκούουσι σπουδαί τε εταιρειών έπ'
άρχάς και σύνοδοι και δείπνα καΐ σύν αύλητρίσι κώμοι ουδέ 6να ρ πράττειν
προσίσταται αύτοΐς. εδ δέ ή κακώς τί γέγονεν έν πόλει ή τί τω κακόν 3
β έστιν έκ προγόνων γεγονός ή προς ανδρών ή γυναικών, μάλλον αυτόν λέληθεν ή
οί της θαλάττης λεγόμενοι χόες. καΐταϋτα πάντα ούδ' δτι ούκ οϊδεν, οίδεν - ουδέ
γαρ αυτών άρχεται τοϋ εύδοκιμεΐν χάριν, άλλα τω δντι τό σώμα μόνον έν τ η
πόλει κείται αύτοϋ καΐ έπιδημεΐ - ή δέ διάνοια, ταϋτα πάντα ήγησαμένη σμικρά
καΐ ουδέν, άτιμάσασα πανταχή πέταται κατά Πίνδαρον, | " τ ά τε γας ύπένερθε <β03)
ίο καΐ τά επίπεδα γεωμετροϋσα ούρανοϋτε ΰπερ άστρονομοϋσα" και πασαν πάντη
φύσιν έρευνωμένη τών δντων έκάστου όλου, εις τών έγγϋς ουδέν έαυτήν συγ-
καθιεΐσα.
Πώς τοϋτο λέγεις, ώ Σώκρατες; 4
"Ωσπερ καΐ Θαλην άστρονομοϋντα, ώ Θεόδωρε, καΐ άνω βλέποντα πε-
15 σόντα είς φρέαρ Θραττά τις εμμελής και χαρίεσσα θεραπαινίς άποσκώψαι
λέγεται, ως τά μέν έν ούρανω προθυμοΐτο είδέναι, τά δέ δπισθεν αύτοΰ και b
παρά πόδας λανθάνοι αυτόν. ταύτόν δέ άρκεΐ σκώμμα επί πάντας δσοι 5
έν φιλοσοφία διάγουσι. τω γάρ δντι τον τοιούτον ό μέν πλησίον και ό γείτων
λέληθεν, ού μόνον δ τι πράττει, άλλ' ολίγου καΐ εΐ άνθρωπος έστιν ή τι άλλο
20 θρέμμα. τί δέ ποτ' έστίν άνθρωπος καΐ τί τ η τοιαύτη φύσει προσήκει διά-
φορον τών άλλων ποιεΐν ή πάσχειν· ζητεί τε καΐ πράγματ' έχει διερευνώμενος.
μανθάνεις γάρ που, ώ Θεόδωρε, ή οΰ;
"Εγωγε, καΐ άληθη λέγεις. β
Τοιγάρτοι, ώ φίλε, Ιδία τε συγγιγνόμενος ό τοιούτος έκάστω και δη- e
as μοσία, δπερ αρχόμενος Ιλεγον, δταν έν δικαστηρίω ή που άλλοθι άναγκασθη
περί τών παρά πόδας καΐ τών έν όφθαλμοϊς διαλέγεσθαι, γέλωτα παρέχει

S. 119, 25—S. 124, 10: Plat. Theaet. 173c—177b β οί — χόες: Β.

Macarius IV 64 (Leutech—Schneidewin, Paroemiogr. Gr. I I 173): έπί τών
άμέτρα» και άνεφίχτων (weniger gut erklärt bei Gregorius Cypr. H 76 [ebd.
Π 80]) 9f. Pind. fr. 292 Snell 14 Ώσπερ — 17 αυτόν: Thdrt. I 37

ION(D)

2 οΰτε1] o ü i ' N D I οΰτε»] οϋτ' N D | τε] όέ PI. | έταιριών Ν (ει 2. Η . ü b e r

0 D PI. 8 πράττειν < N D 1 ( + 4. Η . ) 4 προσίσταται T h d r t . PI. προ-
ΐσταται die Has.; ebenso S. 204, 3f. | τί 1 ] τις Thdrt. PI. | τί τό I τί το Ν (ω 2.
Η.) τ2 τό D 1 (verbess. 4. Η. in τί τω) β ύαλάττης I Thdrt. PI. θαλάσσης ON
9 πέτσται (auch Thdrt.)] φέρεται PI. 11 είς τόν N D 1 είς rt τών D 4 11 f. αυγ-
ά
χα&εϊσα I 16 ΰπισϋεν (auch Thdrt.)] ίμπροσβεν PI. 17 ταντόν I (alles
1. Η.) I άρχειν ND 18 <5·] darüber 2 rote ( l . H . ) Punkte ( = Tilgung) I
19 ού μόνον] δμον Ο 28 άλη&ή γε I 24 συγγιν. N D 2 6 των1 < ON
 Praepar. evang. Χ Π 29, 2—11 121

ού μόνον Θράτταις, άλλα καΐ τω άλλω δχλω, είς φρέατά τε καΐ πασαν άπορίαν
εμπίπτων υπό άπειρίας, καΐ ή άσχημοσύνη δεινή, δόξαν άβελτερίας παρεχο-
μένη. έν τε γαρ ταΐς λοιδορίαις ίδιον έχει <ούδέν > ούδένα λοιδορεΐν, άτ' 7
ουκ είδώς κακύν ουδέν ούδενός έκ τοϋ μή μεμελετηκέναι* άπορων οδν γε- d
& λοΐος φαίνεται· έν τε τοις έπαίνοις καΐ ταΐς των άλλων μεγαλαυχίαις ού προσ-
ποιήτως, άλλα τω δντι γελών ένδήλος γιγνόμενος ληρώδης δοκεϊ είναι*
τύραννόν τε γάρ ή βασιλέα έγκωμιαζόμενον ένα των νομέων, οίον συ- 8
βώτην ή ποιμένα ή τινα βουκόλον, ήγεΐται άκούειν εύδαιμονιζόμενάν πολύ
βδάλλοντα* δυσκολώτερον δέ έκείνων ζωον καΐ έπιβουλότερον ποιμαίνειν τε
ίο καΐ βδάλλειν νομίζει αυτούς· άγροικον δέ καΐ άπαίδευτον υπό άσχολίας 9
ούδέν ήττον των νομέων τόν τοιούτον άναγκαΐον γίγνεσθαι, σηκόν έν βρει
τό τείχος περιβεβλημένον. | γης δέ δταν μυρία πλέθρα ή έτι πλείω άκούση, (βοο
δστις άρα κεκτημένος θαυμαστά πλήθει κέκτηται, πάνσμικρα δοκεϊ άκούειν,
είς άπασαν είωθώς τήν γην βλέπε ιν. τά δέ δή γένη ύμνούντων, ώς γεν- 10
is ναΐός τις έπτά πάππους πλουσίους έχων άποφήναι, παντάπασιν άμβλύ καΐ
έπι σμικρόν όρώντων ήγεΐται τον έπαινον, ύπό άπαιδευσίας ού δυναμένων
είς τό παν άεΐ βλέπειν ούδέ λογίζεσθαι δτι πάππων καΐ προγόνων μυριάδες
έκάστω γεγόνασιν άναρίθμητοι, έν αίς πλούσιοι καΐ πτωχοί καΐ βασιλείς καΐ b
δοϋλοι βάρβαροι τε καΐ "Ελληνες πολλάκις μυρίοι γεγόνασιν ότ<ι)οϋν, άλλ*
20 έπΙ πέντε και είκοσι καταλέγω προγόνων σεμνυνομένων ή καΐ αναφερόντων
είς Ήρακλέα τον Άμφιτρύωνος άτοπα αύτω καταφαίνεται της σμικρολογίας,
δτι δέ ό Άμφιτρύωνος είς τό άνω πεντεκαιεικοστός ήν οία συνέβαινεν αύτω
τύχη, και ό πεντηκοστός άπ' αύτοϋ, γελα ού δυναμένων λογίζεσθαί ,τε καΐ
χαυνότητα άνοήτου ψυχής άπαλλάττειν. έν άπασι δή τούτοις ό τοιούτος 11
25 υπό των πολλών καταγελαται, τά μέν υπερηφάνως έχων, ώς δοκεϊ, τά δ' έν c
ποσίν άγνοών τε και έν έκάστοις άπορων.
Παντάπασι τά γιγνόμενα λέγεις, ώ Σώκρατες.

S. 119, 25—S. 124, 10: Plat. Theaet. 173c—177b 10 δγροιχον — 14

βλέηειν: Thdrt. I 38 und XII 28 19 άλλ' — 24 άπαλλάττεσϋαι (so Thdrt.):
Thdrt. V I I I 13

ION(D)

2 αβελτηρίας I 3 ούδέν PI. < die Hee. i ούδενος ούδέν Ο | μή

< ND 1 ( + 4. Η.) I μεμελετηκέναι] με? übergeschrieben I 1 μεμεληχέναι ON
β γενόμενος I 8 βουχόλον τινά Ο 11 γίνεσϋαι ND 12 hi I PL
rI ON ει τι Thdrt. an beiden Stellen | äxovafl] a + I 1 18 ως τις PI. |
πλή&ει ON1 (η 2. Η. über ει) PI. πλήάη ID | πάν αμιχρά Ο πάνυ αμ. ND
15 πλουσίους < ND 1 ( + 4. Η.) 17f. ix. μυρ. ND 20 ή < PI. 22 ό <
ND 1 ( + 4. Η.) I Άμφιτρ. (auch Thdrt.)] άπ' Άμφ. Ρ1. | ήν (auch Thdrt.)]
τοιούτος ήν Ι* (+ τοιούτος a. R.) PL 27 γιγνόμενα Ο Ρ1. γιν. IN
 122 Eusebius

"Οταν δέ γέ τινα αύτός, ώ φίλε, έλκύση άνω καΐ έθελήση τις αύτώ έκ- 12
βήναι έκ τοΰ 'τί έγώ σε αδικώ ή σύ έμε' είς σκέψιν αδ της δικαιοσύνης τε καΐ
άδικίας τί τε έκάτερον αύτοΐν και τί των πάντων ή άλλήλων διαφέρετον, ή
έκ τοΰ 'ει βασιλεύς εύδαίμων κεκτημένος πολύ χρυσίον' [ή] βασιλείας πέρι
5 καΐ ανθρωπινής δλως εύδαιμονίας καΐ άθλιότητος έπΐ σκέψιν, ποίω τέ τινέ d
έστον καΐ τίνα τρόπον άνθ·ρώπου φύσει το μέν κτήσασθαι αύτοΐν προσήκει,
τ& δέ άποφυγεϊν περί πάντων τούτων δταν αδ δέη λόγον διδόναι τόν σμικρόν
έκεϊνον τήν ψυχήν καΐ δριμύν και δικανικόν, πάλιν αδ τά αντίστροφα άπο-
δίδωσιν ίλιγγιών τε άπο ύψηλοϋ κρεμασθείς καΐ βλέπων μετέωρος άνωθεν
ίο υπό άηθείας άδημονών τε και άπορων καΐ βαρβαρίζων γέλωτα Θράτταις μεν ού
παρέχει ούδ' άλλω άπαιδεύτω ούδενί (ού γάρ αισθάνονται), τοις δ' έναντίως
ή ώς άνδραπόδοις τραφεϊσι πασιν. ούτος δη έκατέρου τρόπος, ώ Θεόδωρε, | 18
ό μέν τ ω δντι ελευθερία τε και σχολή τεθραμμένου, δν δη φιλόσοφον καλείς, (β05)
φ άνεμέσητον εύήθει δοκεϊν και ούδενί είναι, δταν είς δουλικά έμττέση δια-
15 κονήματα, οίον στρωματόδεσμον μη επισταμένου συσκευάσασθαι μηδέ δψον
ήδϋναι ή θώπας λόγους* τοΰ δ' αδ τά μέν τοιαύτα πάντα δυναμένου δρθώς
τε καΐ όξέως διακονεϊν, άναβάλλεσθαι δέ ούκ επισταμένου επιδέξια έλευθέρως
ούδ' άρμονίαν λόγων λαβόντος ορθώς ύμνησαι θεών τε καΐ ανδρών εύδαιμό-
νων βίον άληθη. b
20 Et πάντας, ώ Σώκρατες, πείθοις α λέγεις ώσπερ έμέ, πλείων άν ειρήνη 14
καΐ κακά έλάττω κατ' ανθρώπους εϊη.
'Αλλ' οδτ' άπολέσθαι τ ά κακά δυνατόν, ώ Θεόδωρε (ύπεναντίον γάρ τι τ ω
άγαθω άεΐ είναι ανάγκη) οδτ' έν θεοϊς αυτά Εδρϋσθαι, τήν δέ θνητήν φύσιν
και τόνδε τ&ν τόπον περιπολεί έξ ανάγκης. διό και πειρασθαι χρή ένθένδε 15
26 έκεΐσε φεύγειν δτι τάχιστα, φυγή δέ όμοίωσις θεώ κατά τό δυνατόν* όμοίω

S. 119, 25—S. 124, 10: Plat. Theaet. 1 7 3 c - 1 7 7 b 22 Άλλ' —

S. 123, 1 γενέσθαι: Thdrt. X I I 21

ION(D)

2 αύ της ΙΟ α$ΰις Ν αδΰις τέ D (τε durch Punkte getilgt) 8 και]

ή, darüber xal I (alles 1. Η.) | άλλως διαφερετέον ON 4 κεκτημένος τε
αδ PI. I ή < PL, είς Steph. 5 έπΐ αχέγιν PI. έπίαχεγιν die Has. | τινα Ο
β Ιστών Ν* (verbess. 1. ί Η.) D | αυτόν Ο | προσήκει hier IND 1 , nach φύσει D*
PI. < Ο 7 τούτων απάντων PI. | δέοι ND 8 rd I PI. < ON 10 άη-
θείας I (aber λ vor η ausradiert) PI. Αληθείας ON 11 ού j/άρ] άλλ' ND 1
(verbess. 4. Η.) 12 τραφεϊαιν änaaiv PL 18 έν έλ. PI. 15 Stpiv I
1β ToC] ό PI. I όρόώς Ι Ό Ν τορώς I« a. Β. mit f , PL 18 ουδέ γε PI. | λα
βόντας I 20 πείθεις I (alles 1. Η.) πείθεις ND 21 άν εϊη Ο 28 είναι
άεΐ (aber Umstellung durch β und α bezeichnet) I (alles I . H . ) ; άεϊ < NO 1
(+ del 4. Η.) I αίτά] ταντα I 25 τάχος ND 1 (verbess. 4. Η.)
 Praepar. evang. Χ Π 29, 12—20 123

σις δέ δίκαιον και δσιον μετά φρονήσεως γενέσθαι, άλλά γάρ, ώ άριστε, ού c
πάνυ τι ράδιον πεϊσαι ώς άρα ούχ ών ένεκα οί πολλοί φασι δεΐν πονηρίαν μέν
φεύγειν, άρετήν δέ διώκειν, τούτων χάριν τό μέν έπιτηδευτέον, τό δ* οΰ, ίνα
δή μή κακός καΐ ίνα άγαθός δοκη είναι. ταϋτα μέν γάρ έστιν ό λεγό- 1β
5 μένος γραών ύθ-λος, ώς έμοί φαίνεται, τό δέ αληθές ώδε λέγομεν· θεός ούδαμή
ουδαμώς άδικος, άλλ' ώς οϊόν τε δικαιότατος, καΐ ούκ έστιν αύτω όμοιότερον
ουδέν ή δς άν ημών αδ γένηται δτι δικαιότατος, περί τοϋτο καΐ ή ώς αληθώς
δεινότης ανδρός καΐ ή ούδένειά τε και άνανδρία. ή μέν γάρ τούτου γνώ- 17
σις σοφία και αρετή αληθινή, ή δέ άγνοια άμαθία και, κακία έναργής· αΐ δ' d
ίο άλλαι δεινότητές τε δοκοϋσαι και σοφίαι έν μέν πολιτικαϊς δυνοιστείαις γιγνό-
μεναι φορτικαί, έν δέ τέχναις βάναυσοι, τω ούν άδικοϋντι καΐ άνόσια λέγοντι
ή πράττοντι μακρω άριστ* έχει τό μή συγχωρεΐν δεινω υπό πανουργίας είναι.
άγάλλονται γάρ τω όνείδει καΐ οϊονται άκούειν δτι ού λήροί είσι, γης 18
άλλως άχθη, άλλ' άνδρες οίους δει έν πόλει τους σωθησομένους. λεκτέον ούν
ΐ5τάλη|θές, δτι τοσούτω μαλλόν εισιν οίοι <ούκ οϊονται, δτι> ούχ<ι> οϊονται. (βοβ)
άγνοοΰσι γάρ ζημίαν αδικίας, δ δει ήκιστα άγνοεΐν. ού γάρ έστιν ήν δοκοϋσι,
πληγαί τε καΐ θάνατοι, ών ενίοτε πάσχουσιν ούδέν άδικοϋντες, άλλά ήν αδύ-
νατον έκφυγεϊν.
Τίνα δη λέγεις; 1»
20 Παραδειγμάτων, ώ φίλε, έν τω οντι έστώ<των>, τοΰ μέν θείου εύδαι-
μονεστάτου, τοΰ δέ άθεου άθλιωτάτου, ούχ όρώντες, δτι οδτως έχει, ύπό ήλι-
θιότητός τε καΐ της έσχάτης άνοίας λανθάνουσι τω μέν όμοιούμενοι διά τάς b
αδίκους πράξεις, τ ω δέ άνομοιούμενοι· οΰ δή τίνουσι δίκην, ζώντες τόν. εικότα
βίον φ όμοιοΰνται. εάν δ' εϊπωμεν δτι, άν μή άπαλλαγώσι της δεινότη- 20

S. 119, 2 6 — S . 124, 10: Plat. Theaet. 173c—177b 4 f . ό — ϋ»λος:

s. Diogenian. I I I 79, Macarius H I 5 und Apoetolius V 63 (Leutsch —
Schneidewin, Paroemiogr. Gr. I 229, I I 1 5 4 und 352): έπΐ των μάτην ληρουντων
5 ό βεός (so Thdrt.) — 7 περί τούτου (so Thdrt. ed. Raeder): Thdrt. V I 42
8 jJ — 11 βάναυσοι: ders. I 39 14 vgl.Horn. I I . X V I I I 1 0 4 und Od. X X 379

ION(D)

2 τι < PI. 4 δή PL δέ I (punktiert 1. H.) ON | μέν < PL \ γάρ < I

5 άλη&ως Ο | λέγωμεν Ρ1. β άλλ' — διχ.] άλλά δικ. N D 1 (verbose. 4. Η.)
7 το ντο (auch die meisten Has. Thdrt.)] το ντο in τούτου geändert I 1 , τούτον
PL 8 ή1 < Ρ1. I ούδένειά I ούδένια Ο ευγένεια N D | ή άνδρεία ND | τούτων Ο
10 f. πολιτικοίς (καις übergeschrieben D 4 ) δυναστεϊαι (in -είαις verbess. D 4 )
γινόμεναι (γιγν. ND) OND 1 12 τό] τω I 16 τοσούτο Ο | ούκ —
α<
οϊονται* D 4 Ρ1. ούχ οϊόν τε I (alles 1. Η . ; ούκ οϊονται δτι + I » a. R . ) ούχ
οϊόνται Ο ούχ οϊονται ND 1 1β θ] δ ού ON 17 ών] δν Ο 20 έν < 11
έστώτων Ρ1. έστω I (a. R . έν τω παντί έστώτων I») ON 28 άδικους < *
ND 1 ( + D 4 ) I τείνουσι Ο 24 έάν δ' I PL &ν δέ ON
 124 Eusebius
τος, καΐ τελευτήσαντας αυτούς έκεΐνος μέν 6 των κακών καθαρός τόπος ού
δέξεται, ένθάδε δέ την αύτοϊς ομοιότητα της διαγωγής άεΐ Ιξουσι, κακοί
κακοΐς συνόντες, ταϋτα δή καΐ παντάπασιν ώς δεινοί καΐ πανούργοι άνοήτων
τινών άκούσονται.
β ΚαΙ μάλα δή, ώ Σώκρατες. 21
Οϊδά τοι, ώ έταϊρε. Ιν μέντοι τι αύτοϊς συμβέβηκεν, δταν ιδία λόγον δέη c
δοΰναί τε καΐ δέξασθαι περί ών ψέγουσι καΐ έθελήσωσιν άνδρικώς πολύν
χρόνον ύπομεΐναι καΐ μή άνάνδρως φυγείν, τότε άτόπως, ώ δαιμόνιε, τελευ-
τώντες ουκ άρέσκουσιν αυτοί αύτοΐς περί ών λέγουσι καΐ ή ρητορική εκείνη
ίο πως άπομαραίνεται, ώστε παίδων μηδέν δοκεΐν διαφέρειν."

λ'. ΠΕΡΙ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΣΟΦΙΣΤΕΙΑΣ

Και παρ' ήμϊν περι πάσης της εν άν&ρώποις σοφιστείας εϊρηται' " Ή γαρ 30,1
σοφία τοϋ κόσμου τούτου μωρία παρά θεω έστι. γέγραπται γάρ· Άπολώ τήν d
σοφίαν τών σοφών, και τήν σύνεσιν τών συνετών άθετήσω. ποϋ σοφός; ποϋ
.«γραμματεύς; ποΰ συζητητής τοϋ αιώνος τούτου;" αλλά και περι τοϋ 2
δεϊν μηδέν σμιχρολόγον φρονεΐν τούς κατά ϋεόν φιλοσοφούντας διδασκόμενα
έν οίς εϊρηται' "Σκοπούντων ήμών ού τά βλεπόμενα, άλλά τά μή βλεπόμενα*
τά γαρ βλεπόμενα πρόσκαιρα, τά δέ μή βλεπόμενα αΙώνια." | και περί 3
τοϋ τήν κακίαν περί γην και τον ΰνητόν βίον είλεϊσ&αί φησί που δ ϋεΊος λόγος· <β07)
20 "Εξαγοραζόμενοι τδν καιρόν, δτι αί ήμέραι πονηραί είσι*" και" "'Αρκετών
τη ημέρα ή κακία αύτης." λέγει δέ καΐ δ προφήτης' " 'Αρά καΐ κλοπή καΐ μοι-
χεία καΐ φόνος κέχυται επί της γης, καΐ αίματα έφ' αίμασι μίσγουσι." περί 4
δέ τοϋ φενγειν έν&ένδε παρά τον ϋεόν φησιν δ Μωσης' " 'Οπίσω κυρίου τοϋ

S. 119, 26—S. 124, 10: Plat. Theaet. 173c—177b 12-15 I. Cor 3,

19 und 1, 19f. (vgl. Ies 29, 14) 17f. II. Cor 4, 18 20 Eph 6, 16
20 f. Mt β, 34 21 f. Hos 4, 2 28 f. Dtn 13, 5 und 10, 20

ION(D)

1 ό] ού Ο I ού < Ο 2 τήν I PL αύτήν ON; αύ τήν ? Mras | αντοϊς PI. *

αύτοϊς ON αυτής I | της I PI. < ON 2 f. κακοί κακοίς I» D4 PI. xaxol ΟΝ»
χακοίς Ι Ν (1. Η. Τ) D
ι 1 β τοί] τι ON | έν] εΐ ON | <?ταν] δτι äv PI.
7 τε < ND | ΰελήσωσιν ND 8 φενγειν PI. β αύτοϊς Ο 11 Die Über-
schrift in ΙΟΝ 18 τω θεω ND 14 f. ποΰ — τούτον (auch D4)] και τά
(τα < D) έξης ND1 1β μιχρολόγον I 16 f. διό. — οίς < ND1 (+ D4)
18 μέν γάρ ND1 (μέν < D4) | βλεπόμενα1 < ND1 ( + 4. Η.) | δέ (auch D4)]
δ' ND1 I μή βλεπ. < ND1 (+ D4) 19 φησί — λόγος (auch D4)] φησιν ή
γραφή ND1 | Φεΐο Ο 21 Άρά Ν "Αρα IOD
 Praepar. evang. X I I 29, 20—21; 30, I—6; 31, 1 125

θ«οΰ σου πορεύση καΐ προς αύτόν κολληθήση." δ <5' αυτός μιμεΐσϋαι τον b
ϋεόν διδάσκει λέγων· ""Αγιοι έσεσθε, δτι κύριος ό θεός ημών άγιός έστι."
δίκαιον δέ και δ Δαβίδ τον ϋεόν είδώς ήμας τε αυτούς μιμητός γενέσ&αι &
παρορμών φησϊ "Δίκαιος κύριος και δικαιοσύνας ήγάπησεν." δ δ' αυτός
5 πλούτου καταφρονεΐν ^παίδευσε λέγων "Πλοΰτος έάν ρέη, μή προστίθεσθε
καρδία-" και' "Μή φοβοΰ δταν πλουτήση άνθρωπος καΐ δταν πληθυνθη ή
δόξα τοΰ οίκου αύτοϋ* δτι ούκ έν τω άποθνήσκειν αύτόν λήψεται τά πάντα
ούδέ συγκαταβήσεται αύτω ή δόξα αύτοϋ." αλλά μηδέ τάς έν άν&ρώ- β
ποις αρχάς &αυμάζειν έδίδασκεν έν τούτοις' "Μή πεποίθατε έπ' άρχοντας, c
ίο έφ' υιούς άνθρώπων, οΐς ούκ έστι σωτηρία, έξελεύσεται τό πνεΰμα αύτοϋ
καΐ άπελεύσεται εις τήν γην αύτοϋ· έν εκείνη τη ή μέρα άπολοΰνται πάντες
οι διαλογισμοί αύτοϋ."

λα'. ΟΤΙ ΔΕΗΣΕΙ ΠΟΤΕ ΤΩΙ ΨΕΥΔΕΙ ΑΝΤΙ ΦΑΡΜΑΚΟΥ

ΧΡΗΣΘΑΙ ΕΙΓ ΩΦΕΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΕΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ
is ΤΟΙΟΥΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ
"Νομοθέτης δέ οΰ τι και σμικρόν δφελος, εί καΐ μή τοΰτο ήν οδτως 31,1
έχον, ώς και νϋν αυτό ήρηχ' ό λόγος έχειν, είπερ τι καΐ άλλο έτόλμησεν άν d
έπ' άγαθω ψεύδεσθαι πρός τούς νέους, έστιν δ τι τούτου ψεΰδος λυσιτελέ-
στερον άν έψεύσατό ποτε καΐ δυνάμενον μάλλον ποιεΐν μή βία, άλλ' έκόντας
20 πάντας πάντα τά δίκαια;
Καλόν μέν ή αλήθεια, ώ ξένε, καΐ μόνιμον" έοικε μήν ού ράδιον είναι
πείθειν."

2 Lev 19, 2 4 Ps 10 (11), 7 5f. ebd. 61 (62), 11 6-8 ebd.

48 (49), 17f. 9-12 Ps 145 (146), 3f. 16-22 Plat. leg. 663de

ION(D)

2 διδάσκει λέγων ON διδάσκων Ελεγε I 8 f. δίκαιον — φηαι (auch

D*)] δικαίους δέ καΐ (και < D1) ήμας ό Δ. φηαι γίνεστε (γίνεσ&αι D1) κατά τάν
δίκαιον &εόν λέγων ND 4 ό δ' αΰτός] καΐ ND 5f. inαίδευσε — κα/1]
ό αυτός παραινεί λέγων ND (Πλούτος — καρδίαν + 4. Η.) 6 καρδίαν D4; vgl.
1
S. 112, 24 f. 7 f. δτι — αύτοϋ (auch D*)] καΐ έξης ND 9 έδίδασκεν —
πεποί&ατε\ έν τώ μη πεποΐ&έναι ND1 ( + έδίδασκεν und πεποι&έναι in πεποίϋατε
geändert 4. Η.) | πεποί&ετε Ο 10 έφ'} έπΐ ND | γάρ το ND 11 άπελεύσε-
ται ΙΟ επιστρέψει ND 11 f. έν — αύτοϋ < ND1 ( + 4. Η.) 18-16 Die
Überschrift in ΙΟΝ | έπΐ I 16 ου 1 ού ON 17 ζίρηχ' PI. ήρχ' die
Hss. I τι < Ο 18 δ τι PI. δτε die Hss. 20 πάντας < PI. Hss.
126 Eusebius

Μνρία δ' äv εϋροις τοιαύτα και εν ταΐς 'Εβραίων γραφαΐς, ώς äv |

περί ϋεοϋ ζηλοΰντος ή ύπνονντος ή όργιζομένου ή τισιν άλλοις άν&ρωπο- <βοβ)
πα&έσιν Ενεχομένου, έπ ωφελείς, των δεομένων τοϋ τοιονδε τρ07ΐου παρει-
λημμένα.

ψ . ΟΤΙ ΜΗ ΜΟΝΟΝ ΑΝΔΡΑΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ

ΠΑΝ ΓΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΡΟΣΙΕΣΘΑΙ ΧΡΗ ΕΙΣ ΤΗΝ
ΠΡΟΕΙΡΗΜΕΝΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑΝ

" τ Α ρ ' οΰν ήμΐν τά γε έμπροσθεν ομολογείται; 32

Τοϋ πέρι;
Το δεΐν πάντα άνδρα καΐ παΐδα, έλεύθερον καΐ δοϋλον, θηλύν τε καΐ
άρρενα καΐ δλη τ η πόλει δλην την πόλιν αύτήν έχυτη έπάδουσαν μή παύεσθαί
ποτε ταΰτα ά διεληλύ&αμεν, άμωσγέπως άεί μεταβαλλόμενα καΐ πάντως
παρεχόμενα ποικιλίαν, ώστ' άπληστίαν είναι τινα των ΰμνων τοις άδουσι
καΐ ήδονήν.
Πώς δ' ουκ άν όμολογοϊτ* άν δεΐν ταΰτα ουτω πράττεσθ-αι;"
Και έν τω πέμπτω δε της Πολιτείας δμοια τούτοις γράφει τάδε λέγων
"ΟΙσθά τι οΰν υπ' ανθρώπων μελετώμενον, έν φ ού πάντα ταΰτα το των
ανδρών γένος διαφερόντως έχει ή τό τών γυναικών; ή μακρολογοΰμεν τήν τε
ύφαντικήν λέγοντες καΐ τήν τών ποπάνων τε καΐ έψημάτων θεραπείαν, έν οίς
ι δή τι δοκεϊ τί> γυναικεΐον γένος είναι, ού καΐ καταγελαστότατόν έστι πάμ-
πολυ ήττώμενον; 'Αληθή, έφη, λέγεις, ότι πολύ κρατείται έν άπασιν,
ώς έπος ειπείν, τί> γένος τοϋ γένους· γυναίκες μέντοι πολλαί πολλών ανδρών
βελτίους είς πολλά, τδ δέ δλον έχει ώς σύ λέγεις. Ούδέν άρα έστίν, ώ φίλε,
επιτήδευμα τών πόλιν διοικούντων γυναικός διότι γυνή ουδ' ανδρός διότι
> άνήρ, αλλ' ομοίως διεσπαρμέναι αί φύσεις έν άμφοΐν τοΐν ζώοιν καΐ πάντων
μέν μετέχει γυνή έπιτηδευμάτων κατά φύσιν, πάντων δέ άνήρ, επί πασι δέ

8-16 Plat. leg. 665bc 17 —S. 127, 11: Plat. resp. 455c—456b

ION(D)

1 fiv εύρήαεις I | τοιαύτα] ταΰτα Ο 6 - 7 D i e Ü b e r s c h r i f t in. I O N β χρή

< ND 8 γε P I . τε d i e H s s . 10 Τό] τον N D | &ηλυ N D 1 1 δλ Π — πόλιν I
PI. δλην τήν πόλιν δλη τή πόλει O N | αύτήν] αυτή O N 1 5 δέ N D | άν1
< PI. I δμολογοϊν (-γεϊν D ) τάν N D 16 ε' Ο | τάδε < ND 17 ύπό P I .
18 μαχρολογώμεν PL 2 0 Tt] Tot N D 2 0 f. πάμπολν] πάντων P I . 21 ήττώ-
μενον] κτώμενον ND | δτι xal I 2 2 μέντοι] μέν N D | ανδρών + I* a. R.
2 4 ονό' äv I 2 β ό άνήρ ND
 Praepar. evang. Χ Π 31, 2; 32, 1—7; 33, 1—2 127
άσθενέστερον γυνή άνδρός. Πάνυ γε. *Η οδν άνδράσι πάντα προστά- 4
ξομεν, γυναικί δέ ούδέν; ΚαΙ πώς; 'Αλλ' εστί γάρ, οΐμαι, ώς φήσομεν, καΐ
γυνή ιατρική, ή δ* οδ, καΐ μουσική, ή δ' άμουσος φύσει. Τί μήν; Γυμναστική δέ
άρα <οδ>, ουδέ πολεμική, ή δέ άπόλεμος καΐ ού φιλογυμναστική; ΟΙμαι |
έγωγε. Τί δέ; φιλόσοφός τε και μισόσοφος; καΐ θυμοειδής, ή δέ άθυμος; (βοβ)
"Εστί και ταϋτα. "Εστίν άρα και φυλακική γυνή, ή δ' οδ- ή ού τοιαύτην 5
και των ανδρών τών φυλακικών φύσιν έξελεξάμεθα; Τοιαύτην μέν ούν. ΚαΙ β
γυναικός άρα καΐ άνδρί»ς ή αύτή φύσις εις φυλακήν πόλεως, πλήν 6σω άσθενε-
στέρα, ή δέ ίσχυροτέρα εστί. Φαίνεται. Και γυναίκες άρα αϊ τοιαΰται τοις
τοιούτοις άνδράσιν έκλεκτέαι ξυνοικεϊν τε καΐ ξυμφυλάττειν, έπείπερ είσιν
ίκαναί καΐ ξυγγενεϊς αύτοϊς τήν φύσιν."
Είχότως άρα και δ παρ' ήμΐν λόγος υποδέχεται παν γένος ού μόνον 7
άνδρών, άλλα και γυναικών, ονδ' έλευ&έρων και δούλων μόνον, άλλα καΧ b
βαρβάρων καΐ 'Ελλήνων είς τήν κατά &εόν παιδείαν τε καΐ φιλοσοφίαν.

λγ'. ΟΤΙ ΜΗ ΧΡΗΝ ΕΚ ΤΩΝ ΟΥ ΚΑΤΑ ΛΟΓΟ Ν ΠΑΡ" ΗΜΙΝ

ΒΙΟΥΝΤΩΝ ΤΟ ΠΑΝ ΕΘΝΟΣ ΔΙΑΒΑΑΑΕΣΘΑΙ
"Σκεψώμεθ-α δή πη τηδε. φέρ', εϊ τις αίγών τροφήν και τό ζωον αυτό, 33,1
κτήμα ώς Ιστι καλόν, έπαινοι, άλλος δέ τις έωρακώς αίγοις χωρίς νεμομένας c
αίπόλου έν έργασίμοις χωρίοις δρώσας κακά διαψέγοι καΐ πδν θρέμμα άναρ-
χον ή μετά κακών αρχόντων Ιδών οδτω μέμφοιτο, τόν τοιούτου ψόγον ήγού-
μεθα υγιές άν ποτε ψέξαι καΐ ότιοϋν;
ΚαΙ πώς;"
Kai μετ" ολίγα·
""Οτι δέ έπαινέτην ή ψέκτην κοινωνίας ήστινοσοϋν, ή πέφυκέ τε είναι 2
άρχων μετ' έκείνου τε ώφέλιμός έστιν, ό δέ μήτε έωρακώς είη ποτέ όρθώς αυτήν d

S. 126, 17— S. 127, 11: Flat. reap. 465c—456b 17-22 Plat. leg. 630a;
Thdrt. X I I 34 24— S. 128, 4: Plat. leg. 639c

ION(D)

2 ούδέν geändert in ούδ' fv I 1 8 ή δ' 00 PI. ήδ' οΰ ON ή δέ (δέ punk-

tiert) οΰ I (ή οΰ Ιν) 4 οΰ PI. < ΙΟΝ 6£. ά&νμος — Έστιν] &»υμός έατι,
xal ταϋτα έστίν ON β ήδ' IN ήδ' Ο | τοιαύτη Ο 8 δσα PI. β ή ii]
ή PI. 10 φνλάττειν ND 14 σοφίαν ND 15f. Die Überschrift in ION |
διαβάλλειν I 17 δή ON PI. δέ I | φέρε, ει PI. φέρει Eus. und Thdrt. Hss. |
Zu αύτό I ' a. R.: f xal αί τό χτήμα 18 έπαινοίη ND | αίγας < ND
20 μετά των PI. Hss. | τον τον τοιούτον PI. 24 "Οτϊ\ ΤΙ richtig PI. | f j Ν
ή D ή ΙΟ 24 f. άρχων είναι PI.
 128 Eusebius

έαυτη κοινωνούσαν μετ' άρχοντος, άεΐ δέ άναρχον ή μετά κακών άρχόντων

ξυνοΰσαν* οίόμεθα δή ποτε τούς τοιούτους θεωρούς των τοιούτων κοινωνιών
χρηστόν τι ψέξειν ή έπαινεϊσθαι;
Πώς y άν;"
5 Ου δή χρή και παρ' ήμϊν εϊ τίνες φαίνοιντο δίχα προστάτου και δρχον- 8
τος ή μετά κακών άρχόντων δρώντες κακά, γέγειν τό παν ημών διδασκα-
λεϊον, μάλλον δέ άπό των δρϋώς μετιόντων τό Φεοσεβές πολίτευμα Φανμάζειν.

λδ'. ΟΠΩΣ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΜΕΤΕΒΑΛΕΝ ΕΠΙ ΤΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΩΤΕΡΟΝ ΤΑ ΕΝ ΠΑΡΟΙΜΙΑΙΣ ΛΟΓΙΑ
ίο I Έν ταΐς Παροιμίας Σολομώνος συντόμως φερομένου τοϋ "Μνήμη 34,1
δικαίων μετ' έγκωμίων, δνομα δέ άσεβων σβέννυται" και πάλιν είρημένου (βίο)
τον "Μή μακαρίσης άνδρα πρί> τελευτης αύτοδ," έπάκουσον δποις τήν b
διάνοια» έρμηνενει λέγων 6 Πλάτων έν τω έβδόμφ των Νόμων'
"Τών πολιτών όπόσοι τέλος έχοιεν τοϋ βίου κατά σώματα ή κατά ψυχάς 2
is έργα έξειργασμένοι καλά καΙ επίπονα καΙ τοις νόμοις ευπει&εϊς γεγονότες,
έγκωμίων αυτούς τυγχάνειν πρέπον άν εΐη.
Πώς δ' οδ;
Τούς γε μήν έτι ζώντας έγκωμίοις τε καΙ ΰμνοις τιμαν ουκ ασφαλές, S
πριν άν άπαντά τις τόν βίον διαδραμών τέλος έπιστήσηται καλόν, ταΰτα δέ
20 πάντα ήμϊν έστω κοινά άνδράσι τε καΙ γυναιξίν άγαθοϊς καΙ άγαίΚχΐς διαφανώς
γενομέναις." ο

10f. Prov 10, 7 12 Sir 11, 28 14-21 Plat. leg. 801 e— 802a

ION(D)

1 iavτω I 2 οΐώμε&α ein Teil der Überlieferung PL 8 γέξειν

OD PI. ψέγειν IN | ίπαινέσεσ»αι PI. 8f. Die Überschrift in ION |
μετέβαλε» ό Πλ. I | μετέβαλλεν ND 10 συντόμως < ND 11 δικαίων I
δικαίου ON | είρημένου < ND 12 τοϋ (auch D) < Ν | άκουσον ND
12 f. δπως — λέγων] οία δμοια φησίν ND 18 δ Πλ. hier IN, nach δπως Ο |
ί Ο 16 έξειργ. ίργα I 16 πρέηον &ν εϊη] προσήκει ND 19 äv < ND |
έπιστήσηται Ο PI. έπιστήαεται I έπιστήση ND 20 διαφανώς < ND
21 γενομέναις ΙΟ γινομέναις ND γενομένοις PI.
 Praepar. evang. X I I 33, 2—3; 34, 1—3; 35, 1; 36, 1 129

L·'. ΠΕΡΙ ΠΛΟΥΤΟΥ ΚΑΙ ΠΕΝΙΑΣ

"Πλοϋτον δέ και πενίαν μή μοι δ ως" τοϋ Σολομώνος φήσαντος έν 3 5 , 1
Παροιμίαις ό Πλάτων έν γ Πολιτείας φησίν
" Έ τ ε ρ α δή, ώς έοικε, τοις φύλαξιν είρήκαμεν, ά παντί τρόπω φυλακτέον
5 δπως μή ποτε αυτούς λήση εις την πόλιν παραδύντα. Τά ποία ταϋτα; Πλοϋ- d
τός τε, ήν δ' έγώ, και πενία· ώς τοϋ μέν τρυφήν και άργίαν καΐ νεωτερισμών
έμποιοϋντος, της δ' άνελευθερίαν και κακοεργίαν προς τω νεωτερισμω."
[Κακοεργία δέ έστι πάσα πραξις άτιμος.]

λζ'. ΠΕΡΙ ΓΟΝΕΩΝ ΤΙΜΗΣ

ίο Πάλιν Μωσέως έν τόψ νόμοις φάντος' "Έκαστος πατέρα αύτοϋ καΐ 3 6 , 1

μητέρα αύτοϋ φοβείσθω" και- " Τ ί μ α τόν πατέρα σου καΐ την μητέρα σ->υ, ίνα
εύ σοι f j , " και δ Πλάτων ομοίως Μωσεϊ και τιμάν και φοβεϊσΰαι ώδέ
πως φησιν έν τοις Νόμοις·
"Πας δή νοϋν έχων φο|βςΐται καΐ τιμα γονέων εύχάς, είδώς πολλοίς (βιΐ)
is καΐ πολλάκις επιτελείς γενομένας."
Και πάλιν έν έτέρω φησί·
"Πας ήμϊν αΐδείσθω τόν έαυτοΰ πρεσβύτερον έργω τε και λόγφ. τλν δέ
προέχοντα εϊκοσιν ήλικίας Ιτεσιν άρρενα ή θηλυν νομίζων ώς πατέρα ή μη-
τέρα διευλαβείσθω."

2 Prov 30, 8 4-7 Plat. resp. 421 θ—422a 10 f. Lev 19, 3

11 f. E x 20, 12 14f. Plat. leg. 931 e 17-19 ders. ebd. 879c

ION(D)

1 Die Überschrift in ION 2 Σολομώντος ND 2f. φήσ. — Παρ.]

παροιμιωδήααντος ND 8 γ' ΙΟ τρίτω ND: richtig im 4. Buch 4 δή G
(Ο undeutlich) Ν PI. δέ I | ώς < ND | είρήκαμεν I (εύ 1. Η. über ei) Ο
είρήκειμεν Ν είρήκημεν D εύρήκαμεν PI. 6 λήσει PI. | Τά < PL
7 ποιονντος PI. 8 Κακοεργία — άτιμος IND (in I durch übergesetzte rote
Punkte getilgt) < O, [ ] Mras | δέ ίστι (auch D)] δ' ΙστΙ Ν 8 Die
Überschrift in ION 10 έν τ. νόμοις (hier auch D) nach φάντος Ν
11 αύτοϋ ON < I I φοβείστε ON 12 f. Μωσεϊ — πως < ND 14 δή
G (Ο undeutlich) Ν PI. δέ I 17 λόγω] έπει PI. 18 »ήλυ ND j
νομίζω I
Mr a s , Eusebius II 9
 130 Eusebius

Κ'· ΠΕΡΙ ΚΤΗΣΕΩΣ ΟΙΚΕΊΩΝ

Μωσέως έν τοις νόμοις άπαγορεύσαντος 'Εβραίους Έβραίοις δονλενειν 37,1
και φήσαντος" " ' Ε ά ν κτήση παϊδα Έβραϊον, Ιξ Ιτη δουλεύσει σοι - τ ω b
δέ έβδόμω έτει έξαποστελεϊς αυτόν έλεύθερον," καΐ δ Πλάτων ομοίως έν
5 Πολιτεία ψηοί'
"Μηδέ "Ελληνα άρα δοϋλον έκτησ&αι μήτε αυτούς τοις τε άλλοις "Ελλη-
σιν οΰτω ξυμβουλεύειν; Πάνυ μέν οΰν, 6ρη· μάλλον τ ' άν οΰν ουτω προς τούς
βαρβάρους τρέποιντο, έαυτών δέ άπέχοιντο."

λη'. ΩΣ ΜΕΤΕΒΑΛΕ ΤΟ " Μ Η Μ Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ο Ρ Ι Α Α Ι Ω Ν Ι Α Α

ίο ΕΘΕΝΤΟ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ Σ Ο Τ "
" Μ η κινείτω γης δρια μηδείς μήτε οικείου πολίτου γείτονος μήτε όμο- 38,1
τέρμονος έν έσχατιαΐς κεκτημένου άλλω ξένω γειτόνων, νομίσας τδ τά ακίνητα c
κινεϊν αληθώς τοϋτ' είναι." d
Kai έξης φησιν
is " Ό ς δ* άν έπεργάζηται τ ά τοϋ γείτονος υπερβαίνων τους δρους, τό μέν
βλάβος άποτινέτω, της δέ άναιδείας άμα καΐ άνελευθερίας ένεκα Ιατρευόμενος
διπλάσιον τοϋ βλάβους άλλο έκτισάτω τ ω βλαφθέντι."

λ&'. ΟΜΟΙΟΝ ΤΩΙ " Α Π Ο Δ Ι Δ Ο Τ Σ Α Μ Α Ρ Τ Ι Α Σ Π Α Τ Ε Ρ Ω Ν Ε Π Ι

Τ Ε Κ Ν Α Ε Π Ι Τ Ρ Ι Τ Η Ν ΚΑΙ Τ Ε Τ Α Ρ Τ Η Ν Γ Ε Ν Ε Α Ν
μ ΤΟΙΣ ΜΙΣΟΤΣΙ ΜΕ"
" Έ ν Ι δέ λόγω, πατρός ονείδη καΐ τιμωρίας παίδων μηδενί συνέπεσθαι, 39,1
πλήν έάν I τίς τινι πατήρ καΐ πάππος και πάππου πατήρ έφεξής δφλωσι θα- <βΐ2)
νάτου δίκην."

8£. Ex 21, 2 und Dtn 16,12 β-8 Plat. resp. 469c 9f. vgl. Dtn
19, 14 11-18 Plat. leg. 842e 15-17 ders. ebd. 843cd 18-20 vgl.
Dtn 5, 9 21-28 Plat. leg. 856od

ION(D)

1 Die Überschrift in ION 2f.: s. Doergens, a. a. O. (angeführt zu

S. 6, 13) 43 Anxn. 1 7 otv1 < ND | τ' &v ON μέν I γ' δν PI. »f. Die
Überschrift in ΙΟΝ | μετάβαλλε ND l l f f . : Was Eus. mit diesem Kap.
will, ergibt sich nur aus der zugehörigen Überschrift 12 in' iaχατιαϊς PI. |
κεκτημένος PI. | γειτόνων ON | τάχίνητα PI. 18 άληϋώς < ON | τούτο PI.
1β άποτινύτω I (υ 1. Η. auf Ras.) 18-20 Die Überschrift in 10 < ND |
τφ Ο τό I 21 ff.: auch dieses Kap. erhält sein Licht nur durch die zuge-
hörige Überschrift 21 μηδέν I 22 τίς < PI. | πατι^ρ] μήτηρ Ο
 Praepar. evang. Χ Π 37, 1; 38, Η 39, 1; 40, 1; 41, 1; 42, 1 131

μ'. ΠΕΡΙ ΚΛΕΠΤΩΝ

Μωσέως vouov φάντος· " Έ ά ν κλέψη τις μόσχο ν ή πρόβατον καΐ σφάξη 4 0 , 1
αυτό ή άποδώται, πέντε μόσχους άποτίσει άντί τοϋ μόσχου καΐ τέσσαρα
πρόβατα άντί προβάτου" έάν δέ καταληφθη και εύρεθη έν τ η χειρί αύτοϋ
6 τό κλέμμα, άπό μόσχου και δνου έως προβάτου ζώντα δίπλα αποτίσει"
έπάκονσον ώς και ό Πλάτων τούτοις έπεται λέγων b
"Κλέπτη δέ, έάν τε μέγα έάν τε σμικρόν κλέπτη τις, εϊς νόμος έπικεί-
σθω και μία δίκης τιμωρία σύμπασι. τό μέν γάρ δή κλαπέν χρεών διπλάσιον
πρώτον έκτίνειν, έάν 6φλη τις τήν τοιαύτην δίκην καΐ ίκανήν έχη τήν άλλην
ίο ούσίαν άποτίνειν υπέρ τοϋ κλήρου, έάν δέ μή, δεδέσθαι έως άν έκτίση ή πείση
τόν καταδικασάμενον."

μα'. ΠΕΡΙ ΚΛΕΠΤΟΥ ΑΝΑΙΡΟΥΜΕΝΟΥ

Πάλιν Μωσέως φάντος· " Έ ά ν δέ
πληγείς άποθάνη, ουκ έστιν αύτω
is Πλάτων
"Νύκτωρ φώρα είς οίκίαν Ιόντα
τις, έστω καθαρός· καΐ έάν λωποδύτην
έν τω διορύγματι εύρεθη ό κλέπτης καΐ 4 1 , 1
φόνος" σννφδει χάν τούτω λέγων δ c
έπΐ κλοπή χρημάτων έάν έλών κτείνη
άμυνόμενος άποκτείνη, καθαρός έστω."

μβ". ΠΕΡΙ ΥΠΟΖΥΓΙΟΥ

"Εάν δέ άρα ύποζύγιον ή ζώον άλλο τι φονεύση τινά πλήν των δσα έν 4 2 , 1
20 άγώνι τών δημοσία τιθεμένων άθλεύοντά τι τοιούτον δράση, έπεξίτωσαν d
μέν οί προσήκοντες τοϋ φόνου τω κτείναντι, διαδικαζόντων δέ τών άγρονό-
μων οίσιν άν καΐ όπόσοις προστάξη ό προσήκων, τό δέ δφλον έξω τών ίρων
της χώρας άποκτείναντας διορίσαι."

2-5 E x 21, 37 und 22, 3 7-11 Plat. leg. 857a 18f. E x 22, 1
16f. Plat. ebd. 874b 19-28 Plat. ebd. 873de

ION(D)

1 Die Überschrift in ION 4 xazaXeup&jj I β έπάκονσον ώς] τοιάδε

ND I τούτοις — λέγων] φηαί ND 7 είς I (αΰ übergeschrieben 1. Η.) ON είς
αδ PI. 7f. χείσόω PI. 8 χλαπέν δή PI. 11 χαταδιχαζόμενον ND
12 Die Überschrift in ΙΟΝ 16 είσιόντα ND PI. 17 Ιστω χα0·] χα».
Ιστω PI. 18 Die Überschrift in ION 20 άεϋλεύοντά Ο | τοιούτο Ο
22 όπόαοις PI. ηόσοις die Ηββ.
9*
 132 Eusebius

Ταύτα δΠλάτοτν. δ δέ Μωσης προλαβών φησιν " ' Ε ά ν δέ κερατίση ταύ-

ρος άνδρα ή I γυναίκα καΐ άποθάνη, λίθοις λιθοβοληθήσεται ό ταϋρος καΐ
ού βρωθ-ήσεται τ ά κρέα αύτοΰ* ό δέ κύριος τοϋ ταύρου άθωος έσται."

μγ'. ΟΤΙ ΤΟΙΣ ΑΥΤΟΙΣ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΟΙΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡ"

5 ΕΒΡΑΙΟΙΣ ΓΡΑΦΗ ΚΕΧΡΗΤΑΙ ΠΑΡΑΔ ΕΙΓΜΑΣΙ

Της τιροφητιχης γραφής λεγούσης' " Τ ί έ άνθ-ρώπου, Ιδού γεγόνασί μοι 4 3

ό οίκος 'Ισραήλ άναμεμιγμένοι πάντες χαλκφ καΐ κασσιτέρω καΐ σιδήρω
καΐ μολίβδω, έν μέσω καμίνου άργύριον άναμεμιγμένον είσί. διά τοϋτο είπόν·
Τάδε λέγει κύριος· Ά ν θ ' ών έγένεσ&ε πάντες είς σύγκρασιν μίαν, διά τοϋτο
ίο έγώ είσδέξομαι υμάς, καθώς είσδέχεται άργυρος καΐ χαλκός καΐ σίδηρος
καΐ μόλιβδος και κασσίτερος είς μέσον καμίνου, τοϋ έκφυσησαι είς αυτούς
πϋρ, τοϋ χωνευθηναι" και δ Πλάτων ώσαντως έπάκονσον & φησιν
"Ούκοΰν άκούετε λοιπόν τοϋ μύ&ου. έσμέν γαρ δή πάντες οί έν τ η πόλει
αδελφοί, ώς φήσομεν πρός αυτούς μυ&ολογοΰντες, άλλ' ό θεός πλάττων, δσοι
15 μέν υμών Ικανοί άρχειν, χρυσ&ν έν τ η γενέσει ξυνέμισγεν αύτοϊς, διότι τιμιώ-
τατοί είσιν δσοι δ* έπίκουροι, άργυρον σίδηρον δέ και χαλκόν τοις γεωργοϊς
καΐ τοις άλλοις δημιουργοΐς. άτε ουν ξυγγενεϊς δντες άπαντες τό μέν
πολύ ομοίους άν ύμϊν αύτοΐς γεννωτε, έστι δ' δτε έκ χρυσοϋ γεννηθείη άν
άργυροΰν καΐ έξ άργυροϋ χρυσοϋν έγγονον και τάλλα πάντα έξ άλλήλων οΰ-

1-8 E x 21, 28 β-12 Hes 22, 18—20 18—S. 133, 10: Plat,
reep. 415a—c; 13 Έστέ (so CI.) — 17 δημιονργοίς = S. 203, 11 — 14 (CI.)

ION(D)

1 προλ. φ.\ Ιφη ND 2 f. xal ού βρ. δ ταύρος καΐ ού βρ. N D 8 τό

κρέα Ν τό κρέας D 4f. Die Überschrift in ION 7 κασσιτήρω ON
7 f. μολ. xal σιδ. I 8 άργνρίου Steph. | Αναμεμιγμένοι Steph.; άργύριον άναμε-
μιγμένον Silberachlacke \ είπόν L X X είπον die Hss. 9 ούγκρισιν Ο
11 χαασίτηρος ON | είς*] πρός ND 12 ώσαντως — δ] τοιάδε N D 18 Ούκ-
οΰν] άλλ' δμως PI. | άκουε xal τό λοιπόν PI. | έστέ μέν γ. δ. PI. | δή < Ο
14 ό θεός πλάττων ON 1 (a. R.) δ ϋείος Πλάτων Ν 1 (i. Text) D ώς φηαι (diese
2 Wörter auf Rasur I 1 oder I b ) πλάττων I 16 ξυνέμισγεν Steph. ξυνέαμιγεν
die Hes. ξυνέμιξεν PL | διό PI. 15 f. τιμιώτατοί τε N D 16 τοις τε PI. |
γεωργικοίς N D 17 πάντες PI. 18 ήμϊν N D | γεννφτε PI. γεννώνται die
Hss. | δ' δτε] δέ τό N D | γενηόείη ND 19 άργνρον] άργυρον ON | έγγονον
ΙΟ έκγονον N D PI. 19f. ούτως έξ άλλ. PI.
 Praepar. evang. XII 42, 1; 43, 1—4; 44, 1—2 133
τως. τοις οδν άρχουσι και πρώτον και μάλιστα παραγγέλλει ό θεός δπως 4
μηδενός οΰτω φύλακες άγαθοί γένωνται μη^ οΰτω σφόδρα φυλάξωσι μηδέν
ώς τούς έγγόνους, δ τι αύτοϊς τούτων έν ταϊς ψυχαϊς παραμέμικται, καΐ έάν d
σφέτερος Ιγγονος ΰπόχ<*λκος ή ύποσίδηρος γένηται, μηδενΐ τρόπω κατελεή-
5 σωσιν, άλλα την τη φύσει προσήκουσαν τιμήν άποδιδόντες ώσουσιν ή εις δη-
μιουργούς ή γεωργούς, και έάν αυ έκ τούτων ή ύπόχρυσος ή ύπάργυρος φυη
τις, τιμήσαντες άνάξουσι τούς μέν είς φυλακήν, τούς δ' είς έπικουρίαν, ώς
χρησ[ι]μοϋ 6ντο ς τότε τήν πόλιν διαφθαρήναι, δταν αύτήν ό σίδηρους φύλαξ
ή ό χαλκούς δια|φυλάξη. τοϋτον ούν τόν μϋθον δπως άν πεισθεΐεν έχεις τινά (βΐί)
ίο μηχανήν;"

μδ'. ΕΤΙ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΟΜΟΙΩΝ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΩΝ '

Της παρ Έβραίοις 7ΐροφητείας φασκούοης προς τούς προεστώτας 44,1
τον πλή&ους' " Τ Ω ποιμένες 'Ισραήλ, μή βόσκουσι ποιμένες έαυτούς; ού τά
πρόβατα βόσκουσιν οι ποιμένες; Ιδού τό γάλα κατεσθίετε καΐ τό παχύ σφάζετε b
is καΐ τά έρια περιβάλλεσθε και τά πρόβατά μου ού βόσκετε καΐ τό άπολωλός
ούκ έζητήσατε καΐ τό συντετριμμένον ού κατεδήσατε καΐ τό πλανώμενον ούκ
έπεστρέψατε," άλλά και τον σωτηρίου λόγου φάάκοντος' "Ό ποιμήν ό καλός
τήν ψυχήν αύτοϋ τίθησιν υπέρ των προβάτων, ό δέ μισθωτός καΐ οΰκ 2>ν
ποιμήν, οΰ ούκ έστιν ίδια τά πρόβατα, καταλείπει αύτά," έπάκουσον και τον
μ Πλάτωνος έν τω πρώτω της Πολιτείας δπως ποτέ ταντα διερμηνεύει' e
"Νϋν δέ όρδς, ώ Θρασύμαχε, έτι γάρ τά έμπροσθεν έπισκεψώμεθα, δτι 2
τόν ώς άληθώς ίατρόν τό πρώτον οριζόμενος τόν ώς αληθώς ποιμένα, ούκέτι

S. 132, 13— S. 133, 10: Plat. reap. 416a—ο 18-17 Hes 34, 2—4
17-19 loh 10, l l f . 21 — S. 134, 11: Plat. resp. 345b—β

ION(D)

2 οΰτω άγ. φ. ούτω γ. ND | γένοαπαι] ίσονται PI. | ψυλάξουσι PL

8 έχγόνους ND PI. | έάν τε PI. 4 εχγονος ND 4f. χατελεήσουσιν PI.
δ άποδόντες PL | ώσουσιν PL ώς οίσιν die Ηββ. | ή είς ΙΟ ή ώς ND είς Ρ1.
β ή1 ΙΟ ή ώς ND ή είς PL | äv Ρ1. | ήη'τις Ρ1. 7 τις < Ρ1. 8 χρησμού
Ρ1. χρησίμου die Hss. 8 f. δ — διαφνλάξγ] I δ σίδηρους διαφύλαξη xal (<
Ο) δ χαλχοΰς φυλάξη (φνλ. < ND) OND ό σίδηρος ή δ χαλκός φυλάξη PL
11 Die Überschrift in ION 12 παρεστωτας ND 15 βόσχετε] ποιμαίνετε
ND I xai*<0 17 τοΰ < ND 18 έαυτοΰ I 18 f. xal — ποιμήν < ND
1» είσΐ ND | τά (< D) πρ. Ιδια ND | inάκουσον < ND 19 f. δ Πλάτων ND
20 ά Ο Ι δπως ποτέ < ND 22 τό < ND
 134 Eusebius

ώου δεΐν ύστερον ακριβώς φυλάξαι, άλλα πιαίνειν οίε ι αυτόν τ ά πρόβατα,
καθ·' δσον ποιμήν έστιν, ου πρός τό των προβάτων βέλτιστον βλέποντα, άλλ'
ώσπερ δαιτυμόνα τινά και μέλλοντα έστιάσαι πρός την εύωχίαν ή αδ προς
τό άποδόσθαι, ώσπερ χρηματιστήν, άλλ' ού ποιμένα, τη ποιμενική δ' οΰ
s δήπου άλλου του μέλει ή έφ' ώ τέτακται, δπωε τούτω τό βέλτιστον έκποριεΐ, έπεί d
τά γε αύτης ώστ' είναι βελτίστην ίκανώς δήπου έκπεπόρισται, έως μηδέν
ένδέη τοϋ ποιμενική είναι, οΰτω δή ώμην εγωγε νϋν δή άναγκαΐον είναι ήμϊν
όμολογεϊν πάσαν άρχήν, καθ·' δσον άρχή, μηδενΐ άλλω τό βέλτιστον σκοπεΐ-
σθαι ή έκείνω τ ω άρχομένω τε καΐ θ-εραπευομένω, έν πολιτική καΐ [διωτικη
ίο άρχη. σϋ δέ τοϋς άρχοντας έν ταϊς πόλεσι, τούς ως άληθώς άρχοντας, έκόν-
τας οϊει άρχειν;"

με'. ΕΤΙ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

I Της παρ' Έβραίοις Ίΐροφητείας λεγονσης" " ' Ε κ τοϋ φόβου σου, κύριε, 4 6 , 1
έν γαστρί έλάβομεν καΐ ώδινήσαμεν καΐ έτέκομεν πνεϋμα σωτηρίας" ό Πλάτων (βΐ5)
is έν Θεαιτήτφ τάδε λέγοντα Σωκράτην ποιεϊ·
"Πάσχουσι δή οί έμοί συγγιγνόμενοι ταύτόν ταϊς τικτούσαις· ώδίνουσι
γάρ καΐ απορίας έμπίπλανται νύκτας τε καΐ ήμέρας πολύ μάλλον ή έκεΐναι. ταύ-
την δέ τήν ώδΐνα έγείρειν τε καΐ άποπαύειν ή έμή τέχνη δύναται." b

μζ'. ΕΤΙ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

» Τον τιροφήτον 'Ιεζεκιήλ φήσαντος' "ΚαΙ έγένετο έπ' έμέ χεΙρ κυρίου, 4 6 , 1
καΐ εϊδον, καΐ Ιδού πνεϋμα έξαΐρον ήρχετο άπό βορρά" και έξης είπόντος·

S. 133, 21—S. 134, 11: Plat. reap. 345b—e 18f. Ies 26, 17f.
16-18 Plat. Theaet. 151a 20 f. Hes 1, 3f.

ION(D)

1 άκριβώς] άλη&ώς ND 8 έστιάσασ&αι Steph., -σεσΰαί PL 4 δέ ποι-

μενική PI. 5 τοϋτο ND | έχποριεί] έκποιεϊ Ο 6 αύτης PI. | βέλτιστη PI. |
έως y' äv PL 7 άνάγχη ND | είναι* < ND 8 b τε Ρ1. 10 τούς
άρχοντας < ND | έν τ. πόλ. nach άρχοντας* ND 12 Die Überschrift in ΙΟΝ
14: Eus. bezieht hier mit der Masora nv. σωτ. zu ίτέκομεν, dagegen LXX:
έτέκομεν- πν. or. σου ίποιήσαμεν έπΐ της γης: Β. Doergens a. a. Ο. (angeführt
zu S. β, 13) 45 Anm. 1 1δ Σωκράτεα Ν 1 (verbess. 2. Η.) Σωκράτει D
16 Μ δή Ρ1. I ανγγινόμενοι ND | καΐ τοϋτο ταύτόν Ρ1. | έν ταίς I 17 έπίμ-
πλανται I | κεϊναι ON 18 δύναται τέχνη ND 19 Die Überschrift in ΙΟΝ
20 'Ιεζεκιήλ ID 'Ιεζεκιήλ Ν Έζεκιήλ Ο
 Praepar. evang. X I I 44, 2; 45, 1; 46, 1—5 135

" Κ α ι έν τ ώ μέσω ώς ομοίωμα τεσσάρων ζώων. καί ή δρασις αυτών ομοίωμα

άνθρώπου έπ' αύτοΐς και τέσσαρα πρόσωπα τω ένί. καΐ όμοίωσις των προσώπων
αυτών πρόσωπον άνθρώπου και πρόσωπον λέοντος έκ δεξιών τοις τέσσαρσι c
καί πρόσωπον μόσχου έξ άριστερών τοις τέσσαρσι καΐ πρόσωπον άετοϋ τοις
5 τέσσαρσι," καί δ Πλάτων όμοίως άκουσον ά ψηαν
"Νϋν δή, έφην, αΰτω διαλεγώμεθα, επειδή διωμολογησάμεθα τό τε 2
άδικεΐν καί τό δίκαια πράττειν ήν έκάτερον έχει δύναμιν. Πώς; έφη. Εικόνα
πλάσαντες της ψυχής λόγω, ίνα είδη ό εκείνα λέγων οίαν έλεγε. Π ο ίαν τινά;
ή δ' δς. Τών τοιούτων τινά, ήν δ' έγώ, οϊαι μυθολογοϋνται παλαιαί γενέσθαι
ίο φύσεις, ή τε Χίμαιρας και ή Σκύλλης καί Κερβέρου καί άλλαι τινές συχναί.
Λέγονται γάρ, έφη. Πλάττε τοίνυν μίαν μέν ίδέαν θηρίου ποικίλου καί 3
πολυκεφάλου, ήμέρων δέ θηρίων έχοντος κεφαλάς κύκλω καί άγριων καί d
δυνατοϋ μεταβάλλειν καί φύειν έξ αύτοϋ ταϋτα πάντα. Δεινοϋ πλαστού, έφη,
τό έργον βμως δ', επειδή εύπλαστότερον κηροϋ καί τών τοιούτων ό λόγος,
16 πεπλάσθω. Μίαν δέ τοίνυν άλλην Ιδέαν λέοντος, μίαν δέ άνθρώπου· πολύ 4
δέ μέγιστον έστω τό πρώτον καί δεύτερον τό δεύτερον. Ταϋτ', έφη, ράω" | καί (βιβ)
πέπλασται. Ξύναπτε τοίνυν αυτά είς έν τρία έχοντα, ώστε πη ξυμπεφυκέναι
άλλήλοις. Ξυνήπται, έφη. Περίπλασον δή αύτοΐς έξωθεν ενός εΙκόνα, τήν
τοϋ άνθρώπου, ώστε τ ω μή δυναμένη τά έντός όραν, άλλα τό έξω μόνον έλυ-
20 τρον όρώντι έν ζωον φαίνεσθαι, άνθρωπον. Περιπέπλασται, έφη. Λέ- 6
γωμεν δή τ ω λέγοντι ώς λυσιτελεϊ τούτω άδικεΐν τ ω άνθρώπω, δίκαια δέ
πράττειν ού ξυμφέρει, διότι ουδέν άλλο φήσει ή λυσιτελεΐν αύτω τό παντοδαπόν
θηρίον εύωχοϋντι ποιεΐν ίσχυρόν καί τόν λέοντα καί τά περί τόν λέοντα, τόν b

1-5 Hes 1, 5f. und 1, 10 β—S. 136, 10: Plat. reap. 588b—689b

ION(D)

1 τεσσάρων — δμοίωμα* < Ο | ομοίωμα* I ώς όμ. ND 2 xal (nach

έπ' αύτοϊς) αυτή ή δρασις αυτών δμοίωμα τεσσάρων ζώων καί Ο 2 τέσ-
σαρα πρόσωπα ON — I | καί* < ON 5 -σιν ό (< και) ND | δχονσον ä
< ND β δή Ο PI. δ' I δέ ND | τά τε PI. τον τε die Hm. 7 τό PL τοϋ
die Hss. I πράσσειν ON 8 πλάααντα I | ϊδη ON | ola PI. 10 Σχύλης ON 1
(verbess. 2. Η.) D | συχναί + λέγονται ξνμπεφνχνϊαι Ιδέαι πολλαι είς Sv
γενέσ&αι PI. 11 μέν < 0 12 πολνκεφάλου] πολυμόρφου ND 18 αύτοϋ
Γ ι
PI. αύτοϋ die Hss. | πάντα ταϋτα PI. | πλχ * στον Ν (α 2. Η.) πλείστον D
14 δ' < ND I ό < PI. 15 Μίαν δέ ΙΟΝ» μηδέ μίαν NVD μίαν δή PL | <5ia]
1
δ' ND 16 xal χχ Ν καί τό D 17 ίχοντα] όντα Ρ1·; γ' όντα ? Mrae 18 άλ-
λη λοιν ND I δή G (Ο nicht ganz deutlich) PI. δέ IN 20 όρώντι] ίδόντι ND
20f. λέγομεν ND 21 δή (auch D)] δέ Ν 22 σνμφέρει ON | δτι PI. |
φησίν PI.
 136 Eusebius

δέ άνθρωπον λιμοκτονεϊν παΐ ποιεϊν άσθενη, ώστε Ιλκεσθαι δπη άν έκείνων

όπότερον άγη, καΐ μηδέν έτερον έτέρω ξυνεθίζειν μηδέ φίλον ποιεϊν, άλλ'
έαν αύτά έν αύτοϊς δάκνεσθαί τε καΐ μαχόμενα έσθίειν άλληλα. Παντά-
πασι γάρ, έφη, ταΰτ* αν λέγοι ό τύ άδικεϊν επαίνων. Ούκοϋν αδ ό τά δίκαια
& λέγων λυσιτελεΐν φαίη άν δεΐν ταϋτα πράττειν και ταϋτα λέγειν, δθεν τοϋ
άνθρωπου ό έντδς άνθρωπος έσται έγκρατέστατος καΐ τοϋ πολυκεφάλου
θρέμματος έπιμελήσεται ώσπερ γεωργός, τά μέν ήμερα τρέφων καΐ τιθασ-
σεύων, τά δέ άργια άποκωλύων φύεσθαι, ξύμμαχον ποιησάμενος την τοϋ
λέοντος φύσιν καΐ κοινή πάντων κηδόμενος άλλήλοις τε καΐ αΰτω οδτω
ίο θρέψει; Κομιδη γάρ αδ λέγει ταϋτα ό τό δίκαιον επαίνων."

μζ'. ΟΤΙ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝ ΕΙΣ ΔΩΔΕΚΑ ΦΥΑΑΣ ΝΟΜΟΘΕΤΕΙ

ΔΙΕΑΕΙΝ ΤΟΥΣ ΠΟΑΙΤΑΣ ΚΑΤΑ ΜΙΜΗΣΙΝ ΤΟΥ ΤΩΝ
ΕΒΡΑΙΩΝ ΕΘΝΟΥΣ

Τον παντός Εβραίων ί&νονς είς δώδεκα φυλάς διεσταλ/ϊενον και δ 4 7

is Πλάτων ομοίως τοϋτο χβήναι δεΐν έπι των αύτοΰ πολιτών φνλάξαι νομοθε-
τεί, λέγων ώδε·
"Δώδεκα μέν ήμΐν ή χώρα πάσα είς δύναμιν ισομοιρία νενεμήσθω, φυλή
δέ μία τω μορίω έκάστω έπικληρωθεϊσα κατ' ένιαυτόν παρεχέτω πέντε οίον
άγρονόμους τε καΐ φρουράρχους."
20 Και πάλιν φησί·
"Ταξιάρχους αύτοΐσι προβάλλεσθαι μέν τούς αίρεθέντας στρατηγούς
δώδεκα, έκάστη φυλη ταξίαρχον."

S. 135, β—S. 136, 10: Plat. resp. 588b—589b 17-18 Plat. leg. 760b
21 f. Plat. leg. 756d

ION(D)

1 <5v < ND I έχείνον I 2 äyjj (auch D)] άγει Ν 3 αύτά] αύτάς I |

αύτοΐς PI. αύτοις die Has. | τε PI. γε die Hss. 4 λίγοι ό Ν PI. λέγοιτο IOD
β έγχρατέστερος ND 7 ήμερα Ο PL ήμέτερα ID ήμεχχρα Ν 7f. τιύα-
σενων PI. 8 δ' ND 9 κηδόμενος + φίλα ποιησάμενος PL | αύτω PL
αύτφ die Hss. 10 ταΰτα < I 11-18 Die Überschrift in ION | χαί ό
ND | των < Ο 14 ί&νονς] γένους ND 15 όμοίως < ND | τοϋτο IN
τούτω Ο | χρήναι δεΐν ΙΟ δεΐν N D ; s. zu S. 5, 17 f. | φηοίν in I ND | αύτοΰ Vig.
αύτοΰ die Hss. | νομοϋετεΐ < ND 17 Ιαομοιρίη. Mras Ισομοιρία ION loa μόρια Ρ1.
19 gegen Gaisf., Giff. und Burnet bemerke ich, daß auch I (wie ON) φρουρ-
άρχους hat (φολάρχους Ρ1. Hss.) 21 αύτοΐσι ON αύτοΐς I δέ αύτοΐσι Ρ1.
 Praepar. evang. X I I 46, 5—β; 47, 1; 48, 1—4 137

μη'. EN ΠΟΤΑΠΩΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ ΚΑΤΟΙΚΙΖΕΙΝ Ο ΠΛΑΤΩΝ

ΝΟΜΟΘΕΤΕΙ ΤΟΠΩΙ· ΔΙΑΓΡΑΦΕΙ ΔΕ ΕΟΙΚΟΤΑ ΤΙΝΑ ΤΩΙ
ΕΝ ΙΕΡΟ ΣΟΛ ΥΜΟΙΣ

I Της παρά παωιν 'Εβραίων πάλαι πρότερον συνεστώσης βασιλικής 48,1

Β μητροπόλεως, δπω&εν μεν θαλάσσης ονσης, έν δρεσι δέ κατωκισμένης (tin
πάμφορόν τε γην κεκτημένης, κάί ό Πλάτων τοιαντην τινά είναι δέίν φησι b
την προς αντοϋ Νόμοις. λέγει δέ ώδε·
χατοικιζομένην έν τοις
"Τόδε δέ περί αΰτης έστιν δ βουλόμενος μάλλον έπερωτάτω, πότερον 2
έπι&αλαττίδιος Ισται τις ή χερσαία,
ίο Σχεδόν, ώ ξένε, απέχει θαλάττης γε ή πόλις, ής πέρι τά νϋν δή λεχθέντα
ήμΐν, είς τινας όγδοήκοντα σταδίους.
Τί δέ; λιμένες άρ* είσΐ κατ* αύτης, ή τό παράπαν άλίμενος;
Εύλίμενος μέν ούν ταύτη γε, ώς δυνατόν έατι μάλιστα, ώ ξένε. c
Παπαΐ, οίον λέγεις, τί δέ; περί αυτήν ή χώρα πότερα πάμφορος ή καί 8
is τίνων έπιδεής;
Σχεδόν ούδενός έπιδεής.
Γείτων δέ αύτης πόλις άρ' έσται τις πλησίον;
Ού πάνυ, διό κατοικίζεται* παλαιά γάρ τις έξοίκησις έν τω τόπω γενο-
μένη τήν χώραν ταύτην έρημον άπείργασται χρόνον άμήχανον δσον.
20 Τί δέ; πεδίων τε καί όρων καί ΰλης πώς μέρος έκάστων ήμΐν εϊληχε;
Προσ^οικε τη της άλλης Κρήτης φύσει 6λη.
Τραχυτέραν αυτήν ή πεδινωτέραν άν λέγοις;
Πάνυ μέν οδν.
Ού τοίνυν ανίατος άν εϊη πρός άρετης κτησιν. εί μέν γάρ έπιθαλαττία 4
2β τε έμελλεν είναι καί εύλίμενος καί μή πάμφορος, άλλ' έπιδεής πολλών, μεγάλου d
τινός Ιδεί σωτηρός γε αύτη καί νομοθετών θείων τινών, εί μή πολλά τε Ιμελ-
λεν ήθη καί ποικίλα καί φαΰλα έξειν τοιαύτη φύσει γενομένη" νϋν δέ παρα-

8—8.138, 12: Plat. leg. 704b—705b

ION(D)

1 -8 Die Überschrift PON | τόπφ] τόπον I | <5* ON | τφ] των I 5 Άπωΰεν Ο

δποϋ·ενIN β τινά τοιαντην ND 7 6' ND 8 επερωτώ PI. 9 έστι
ND I ή I 12 λίμναις I | κατ' αυτής nach späterem Sprachgebrauch = in
ihrem Gebiet·, κατά ταΰτα αυτής PI. = auf dieser Seite derselben (= auf der
Seeseite) 18 άλίμενος (ευ 1. ? Η. über ά) Ν εί άλ. D 14 τιότερον ND
17 <5' ND I αυτή I 18 διό κατ.] διακατοιχίζεται Ο διό καί κατ. PI. | τις (auch
D) < Ν 2 1 τ f j ] τό I 22 πεδιεινοτέραν PI. 2 4 άνίατός γε PI.
2 β γε] τε P I . | αΰτη ON
138 Eusebius

μύθιον έχει τό των όγδοήκοντα σταδίων. έγγύτερον μέντοι τοϋ δέον- 5

τος κείται της θαλάττης, σχεδόν 6σον εύλιμενωτέραν φής αυτήν είναι· δμως
δέ άγαπητόν καΐ τοϋτο. πρόσοικος γαρ θάλαττα χώρα τό μέν παρ' έκάστην ήμέ-
ραν ήδύ, μόλα γε μην δντως άλμυρόν καΐ πικρόν γειτόνημα· | έμπορίας γαρ καί (βΐ8)
χρηματισμού δια καπηλείας έμπιπλασα αύτήν ήθη παλίμβολα και άπιστα
ταϊς ψυχαΐς έντίκτουσα, αύτήν προς αύτήν τήν πόλιν άπιστον και άφιλον
ποιεί καΐ πρός τούς άλλους ανθρώπους ωσαύτως. παραμύθιον δέ δή πρός 6
ταϋτα και τό πάμφορος είναι κέκτηται τραχεία τε οΰσα δήλον ως ούκ άν πολυ-
φόρος τ' εΐη και πάμφορος άμα· τοϋτο γαρ έχουσα, πολλήν έξαγωγήν άν
παρεχομένη νομίσματος άργυροϋ και χρυσοϋ πάλιν άντεμπίπλαιτ' ά ν ού
μείζον κακόν, ώς έπος ειπείν, πόλε ι άνθ' ενός έν ούδέν άν γένοιτο είς γενναίων b
καί δικαίων ήθων κτησιν."
Άλλα γάρ τοσούτων ήμιν και μέχρι τονδε αποδεδειγμένων σκεψώ-
με&α δπως τον της παρ' Έβραίοις παιδείας τρόπον δι' ών είρήκαμεν άπο-
δεξάμενος τον Ελληνικά» παραιτείται, γράφων έν τω δεκάτω της Πολιτείας c
ώ<5ε·

μΰ'. ΟΠΩΣ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΟΠΑΙ-

ΔΕΙΑΣ ΩΣ ΕΠΙΒΛΑΒΗ ΤΥΓΧΑΝΟΝΤΑ ΠΑΡΑΙΤΕΙΤΑΙ
' " Ω ς μεν πρός υμάς ειρήσθω (ού γάρ μου κατερεϊτε πρός τούς της τρα- 49,1
• γωδίας ποιητάς καί τούς άλλους πάντας τούς μιμητικούς), λώβη έοικεν είναι
πάντα τά τοιαύτα της των άκουόντων διανοίας, δσοι μή έχουσι φάρμακον d
τό είδέναι αύτά οία τυγχάνει δντα. Π η δή, έφη, διανοούμενος λέγεις; 2
'Ρητέον, ήν δ' εγώ, καίτοι φιλία γέ τίς με καί αιδώς έκ παιδός έχουσα περί
'Ομήρου άποκωλύει λέγειν, έοικε γάρ των καλών απάντων τούτων των τρα-
γικών πρώτος διδάσκαλος τε καί ήγεμών γενέσθαι, αλλ' ού γάρ πρό γε της
αληθείας τιμητέος άνήρ, άλλ' δ λέγω ρητέον. Πάνυ μέν οδν, έφη."

S. 137, 8—S. 138,12: Plat. leg. 704b—705b 19-26 Plat. resp. 595bc

ION(D)

1 τον] της I 2 θαλάσσης ON | αύτήν φής PI. 3 Φάλασσα ON

5 έμπιπλώσα N D β αύτήν τε PI. | αύτήν PI. αύτήν die Hss. 8 τε] δέ PI.
10 άργνρίον N D | χρυσίον N D | άντεμπίπλαιτ' ON 1 (nach πι μ übergeschrieben
2. Η.) PI. άντιπίπλαιτ" I άντ* έπίμπλετ' D 11 γίγνοιτο PI. 18 γάρ
— άποδεδ. < N D | τοΰδε I τούτου Ο 14 δπως] λοιπόν πώς N D 15 V Ο
17f. Die Überschrift in P O N | προπαιδΙας I 19 είρήαϋαι PI. 20 άπαν-
τος PI. 21 f. της — αύτά < I 22 δή G (in Ο der Vokal zerstört) D
PI. δέ I δέ (ή 1. ί Η. über έ) Ν 28 καί τι N D 24 κωλύει N D | με
λέγειν N D | μέν γάρ PI. | απάντων < N D 26 f. αλλ' — Ιφη < N D
 Praepar. evang. Χ Π 48, 4—6; 49, 1—7 139

EW έξης επιλέγει· S
"Των μέν τοίνυν άλλων πέρι μή άπαιτώμεν λόγον "Ομηρον μηδέ άλλον
<όν >τινοϋν των ποιητών ερωτώντες, εί ιατρικός ήν αυτών, άλλα μή μιμητής
μόνον Ιατρικών λόγων, τίνας υγιείς ποιητής τις των παλαιών ή τών νέων λέγεται
πεποιηκέναι, ώσπερ'Ασκληπιός, ή τίνας | μαθητάς ιατρικής κατελίπετο, ώσπερ (βιβ)
έκεϊνος τούς έγγόνους. μηδ' αύ περί τάς άλλοις τέχνας αυτόν έρωτώμεν, άλλ'
έώμεν. περί δέ τών μεγίστων τε καΐ καλλίστων, ών επιχειρεί λέγειν 4
"Ομηρος, πολέμων τε πέρι καΐ στρατηγιών καΐ διοικήσεων πόλεων και παι-
δείας πέρι άνθρώπων, δίκαιόν που έρωταν αύτόν πυνθανομένους· Τ Ω φίλε
Ό μ η ρ ε , εϊπερ μή τρίτος άπό της αληθείας εϊ αρετής πέρι ειδώλου δημιουργός,
δν δή μιμητήν ώρισάμεθα, άλλά καΐ δεύτερος και οϊός τε ήσθα γινώσκειν ποία
έπιτηδεύματα βελτίους ή χείρους άνθρώπους ποιεί ίδία και δημοσία, λέγε b
ήμΐν τίς τών πόλεων δια σέ βέλτιον ώκησεν, ώσπερ διά Λυκοϋργον Λακεδαίμων
και δι' άλλους πολλούς πολλαΐ μεγάλαι τε καΐ σμικραί. σέ δέ τίς αιτιάται 5
πόλις αγαθόν νομοθέτην γεγονέναι καΐ σφας ώφεληκέναι; Χαρώνδαν μέν
γάρ 'Ιταλία καΐ Σικελία, καΐ ήμεϊς Σόλωνα - σέ δέ τίς; Ιξει τινά ειπείν; Ουκ
οίομαι, έφη ό Γλαύκων ουκουν λέγεταί γε ούδ' ύπ' αύτών Όμηριδών. 'Αλλά
δή τίς πόλεμος επί 'Ομήρου ύπ' έκείνου άρχοντος ή συμβουλεύοντος εύ πολε- c
μηθείς μνημονεύεται; Ουδείς. 'Αλλ' οία δή είς τά έργα σοφοϋ ανδρός β
πολλαΐ έπίνοιαι και εύμήχανοι είς τέχνας ή τινας άλλος πράξεις λέγονται,
ώσπερ αύ Θάλεώ τε πέρι τοϋ Μιλησίου καΐ Άναχάρσιδος τοϋ Σκύθου; Ούδα-
μώς τοιούτον ούθέν. 'Αλλά 8ή εί μή δημοσία, ίδία τισίν ήγεμών παι- 7
δείας αυτός ζών λέγεται "Ομηρος γενέσθαι, οϊ έκεΐνον ήγάπων έπΐ συνουσία
καΐ τοις ύστερον όδόν τινα παρέδοσαν βίου Όμηρικήν [άν], ώσπερ Πυθαγόρας
αύτός τε διαφερόντως επί τούτων ήγαπήθη καΐ οί ύστεροι έτι καΐ νυν Πυ-
θαγόρειον τρόπον έπονομάζοντες τοΰ βίου διαφανείς πη δοκοΰσιν είναι έν d

2—S. 141, 5: Plat. reap. 599b —601b

ION(D)

2 άπαιτώμεν] άπαιτών μέν I | μηδέ I μηδ' ON ή PI. 8 ύττιναοϋν

PI. τινονν die Has. | ήν τις PI. 4 μόνον < I | λόγων μόνων I | παλαιός τις των
ποιητών τιοιητής Ο | παλ. — νέων] πάλαι ή ννν ND 6 έκγόνους ND PI. |
αύτούς PI. 7 δέ < ND | των — ών] ών μεγίοτ. τε καΐ χαλλ. PI.
» πέρι < ND I δίκ. — έρωταν] έρωτητέον ND | πννΰαν. < ND 11 <5ή] δή
καΐ I I ήσόα] οίσ&α ND | γιγνώσκειν PI. 12 ποιεί vor χείρονς I 12 f. λέγε
ήμΐν < ND 18 ώκισεν ND 14 μικροί ND 16 νομ. άγ. PI. 1β τινά
< ND 17 οΐμαι PL 18 έπΐ] ύπό ND | ύπό Ο; ύπ' έκείνου < ND
21 αύ < N D I Θολός ίω I 22 τοιούτον ού&έν < ND | ούδέν PI. | μή < ND
28 έκείνων Ν 1 (verbess. 2. Η.) D 24 ύοτέροις PI. | äv < PI. 26 έπΐ
τούτων (auf τοίς ύστερον bezogen)] richtig έπΐ τούτω PI.
 140 Eusebius

τοις άλλοις; Ούδ' αύ, έφη, τοιούτον ουδέν λέγεται, ό γάρ Κρεώφυλος, ώ 8
Σώκρατες, ό τοϋ 'Ομήρου έταϊρος, τοϋ ονόματος άν γελοιότερος έτι προς
παιδείαν φανείη, εί τά λεγόμενα περί. 'Ομήρου άληθη έστι. λέγεται γάρ που ώς
πολλή άμέλεια περί αύτόν ήν έπ' αΰτοϋ εκείνου, δτε έζη. Λέγεται γάρ ούν,
5 ήν δ' έγώ. άλλ' οϊει, ώ Γλαύκων, εί τω βντι οίός τε ήν παιδεύειν άνθρώ- 9
πους καΐ βελτίους άπεργάζεσθαι Όμηρος, άτε περί τούτων ού μιμεΐσθαι, άλλά
γινώσκειν δυνάμενος, ούκ άρ' άν πολλούς έταίρους | έποιήσατο καΐ έτιμάτο (β20)
καΐ ήγαπατο υπ' αύτών; άλλά Πρωταγόρας μέν άρα ό 'Αβδηρίτης και 10
Πρόδικος ό Κεΐος καΐ άλλοι πάμπολλοι δύνανται τοις έφ* εαυτών παρεστάναι
ίο ιδία συγγιγνόμενοι, ώς οδτε οίκίαν οδτε πόλιν τήν αύτών οίκεΐν οϊοί τε έσον-
ται, έάν μή σφεΐς αύτών της παιδείας έπιστατήσωσι, καΐ επί ταύτη τη σοφία
οδτω σφόδρα φιλοϋνται, ώστε μόνον ούκ επί ταΐς κεφαλαϊς περκρέρουσιν
αύτούς οί έταΐροι. "Ομηρον δέ άρα οί έπ* εκείνου, εϊπερ οΐός τε ήν πρός 11
άρετήν όνι<νά>ναι άνθρώπους, ή Ήσίοδον ^αψωδεϊν άν περιιόντας εϊων b
16 καΐ ούχΐ μάλλον άν αύτών άντείχοντο ή τοϋ χρυσοϋ καΐ ήνάγκαζον παρά
σφίσιν οίκοι είναι, ή εί μή έπειθον, αύτοί άν έπαιδαγώγουν, δπη ήεσαν, έως
Ικανώς παιδείας μεταλάβοιεν; Παντάπασιν, έφη, δοκεΐς μοι, ώ Σώκρα- 12
τες, αληθή λέγειν. Ούκοϋν τιθώμεν από 'Ομήρου άρξάμενοι πάντας τούς ποιητι-
κούς μιμητάς ειδώλων άρετης είναι και τών άλλων περί ών ποιοΰσι, της δ' άλη-
20 θείας ούχ άπτεσθαι; άλλ' ώσπερ νϋν δή έλέγομεν, ό ζωγράφος σκυτοτόμον
ποιήσει δοκοϋντα είναι αύτός τε ούκ επαΐων περί σκυτοτομίας καΐ τοις μή c
έπαΐουσιν, έκ τών χρωμάτων δέ και σχημάτων θεωροϋσι; Πάνυ μέν 18
ούν. Οδτω δή, οΐμαι, καΐ τόν ποιητικόν φήσομεν χρώματα άττα έκάστω τών
τεχνών τοις όνόμασι καΐ ρήμασιν έπιχρωματίζειν αύτόν ούκ έπαΐοντα άλλ'
26 ή μιμεΐσθαι, ώστε έτέροις τοιούτοις έκ τών λόγων θεωροϋσι δοκεϊν, έάν τε

S. 139, 2—S. 141, 6: Plat. reep. 699b—601b

ION(D)

2 ίσως, ό PI. | έτι γελ. άν Ο 8 έστι < PI. | που < PI. 4 πολλή
τις PL | έπ' έκ. αύτοϋ N D | γάρ ούν < N D 5 τφ δντι < N D β βελτίους
άπεργ.] βελτιονν N D 7 γιγνώσχειν PI. | xal έτιματο < N D 8 Αύδει-
ρίτης Ο ΑύδηρΙτης N D 9 ό Κεΐος PI. δ ΚΙος OND (-ι- ND) οίχείος I | πολλοί
N D I παρεστάναι (ale Beispiele) vor Augen stehen] παριστάναι (vor Augen führen)
PI. 10 συγγιγνόμενοι I σνγγινόμενοι Ο αυγγινομένοις N D ξνγγιγνόμενοι
PL I αύτών Ρ1. αύτών die TTtw. | όιοιχεϊν PL 11 έπιστατ. της παιδ. PL
18 αύτούς ol έταΐροι] αύτών τούς φίλους N D 14 όνινάναι Matthiae όνίναι
Ι Ο άνηναι Ν όνειναι D, όνεϊναι oder όνίναι PL Hss. 15 άντεΐχ. αύτών Ο
17 δοχεϊς μοι < N D 18 άλ. λέγειν] άλη&ενεις N D | άρξαμένους Ρ1. 18 f. ποι-
ητικούς] ποιητάς Ν Ό 22 δέ] τε I 28 άττα Ρ1. διττά die Has. | έχάστφ
auf jeden Gegenstand (Sujet), zu έπιχρωματίζειν; έχάστων Ρ1.
 Praepar. evang. X I I 49, 7—15; 50, 1—3 141

περί σκυτοτομίας τι λέγη έν μέτρω καΐ ρυ&μώ καΐ άρμονία, πάνυ εύ δοκεΐν
λέγεσθαι εάν τε περί στρατηγίας έάν τε περί άλλου δτουοϋν ουτω φύσει 14
αύτά ταϋτα μεγάλην τινά κήλησιν έχειν έπεί γυμνωθέντα γε των της μούσι- d
κής χρωμάτων τά των ποιητών, αύτά έφ* εαυτών τά λεγόμενα οΖμαί σε είδέναι
6 οία φαίνεται, τεθέασαι γάρ ή ου; Έ γ ω γ ' , έφη."
Kai τούτων δέ όντως έχόντοη> εϋ μοι εχειν δοκεϊ βραχέα δττα των 15
Πλάτωνος δϊελϋεϊν, δι' ων λογικώτερον τον περι ϋεον και προνοίας σνν-
ίστησι λόγον, τοις 'Εβραίων καν τούτω παριστάμενος δόγμασι. πρώτα δέ
ϋεασώμε&α δπως τάς δόξας των ά&έων έκτίύησί'

ίο ν'. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΩΝ ΑΘΕΩΝ ΔΟΞΗΣ· ΑΠΟ ΤΟΥ ΔΕΚΑΤΟΥ

ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ
I "Λέγουσί πού τίνες ώς πάντα εστί τά πράγματα γιγνόμενα καΐ γενόμενα 60,1
και γενησόμενα τά μέν φύσει, τά δέ τέχνη, τά δέ διά τέχνην. (β2ΐ)
Ούκοϋν καλώς;
15 Είκός γέ τοί που σοφούς άνδρας όρθως λέγειν, έπόμενοί γε μήν αύτοϊς b
σκεψώμεθα, τί ποτε και τυγχάνουσι διανοούμενοι.
Πάντως. 2
"Εοικε, φασί, τά μέν μέγιστα αύτών και κάλλιστα άπεργάζεσθαι φύσιν
και τύχην, τά δέ σμικρότερα τέχνην, ήν δη παρά φύσεως λαμβάνουσαν τήν των
20 μεγάλων και πρώτων γένεσιν έργων πλάττειν και τεκταίνεσθαι πάντα τά
σμικρότατα, & 8ή τεχνικά πάντες προσαγορεύομεν.
Πώς λέγεις; 8
Τ
Ωδ' Ιτι σαφέστερον έρώ· πϋρ και ύδωρ και γην καΐ αέρα φύσει πάντα
εϊναι και τύχη φασί, τέχνη δέ ούδέν τούτων, και τά μετά ταϋτα αδ σώματα, c
25 γης τε και ήλιου και σελήνης άστρων τε πέρι, διά τούτων γεγονέναι παντε-

S. 139, 2 — S . 141, 5 : Plat. reap. 599b—601b 1 2 — S . 143, 2 : Plat. leg.

888 e — 890b

ION(D)

1 περί < ND | rt] τις PI. 2 οΰτως G (O unleserlich) 8 ίπεί γυμν.

PI. έπιγυμν. die Hss. 4 χρημάτων I | τά* < PI. 5 γάρ < ND | ή οΰ]
που PI. I "Εγωγε ON 8 τούτω] οΰτως I 9 -σιν ND 10f. Die Über-
schrift in P O N I t' Ο 12 γενόμενα] γινόμενα I 18 άπογενησόμενα ND |
τέχνη ΙΟΝ (Burnets Angabe über Eus. ist falsch) und alle Hss. PI. außer
einer, die von 2. Η. τύχη bietet | τέχνην ION und die 2. H. derselben Platohs.,
richtig τύχην Piatos übrige Hss. 16 λέγειν όρ$. ND 1β ακεφ. τούς
έκειϋεν PI. 18 φασί G (Ο zerstört) Ν PI. φηοί I 19 λαμβάνουσι ND
21 σμικρότερα ND PI. 28 ΎΩδέ τι die Hss. 24 φασί < ND
 142 Eusebius

λώς δντων άψύχων τύχη δέ φερόμενα τ η της δυνάμεως έκάστων, fj συμ-

πέπτωκεν άρμόττοντα οίκείως πως, θερμά ψυχροϊς ή ξηρά προς υγρά καΐ
μαλακά πρός σκληρά καί πάντα όπόσα τη των εναντίων κράσει κατά τύχην
έξ άνάγκης συνεκεράσθη, ταύτη και κατά ταϋτα ούτως γεγεννηκέναι τόν τε
» ούρανόν δλον καΐ πάντα, όπόσα άν κατ' ούρανόν, καΐ ζώα αυ καΐ φυτά ξύμ-
παντα, ωρών πασών έκ τούτων γενομένων, ού δια νοϋν, φασίν, ούδέ διά τινα .ι
θε6ν ούδέ διά τέχνην, άλλά δ λέγομεν, φύσει και τύχη. τέχνην δέ 4
ύστερον έκ τούτων ύστέραν γενομένην, θνητήν έκ θνητών, ύστερα γεγεννη-
κέναι παιδιάς τινας αληθείας ού σφόδρα μετεχούσας, άλλ' είδωλ' άττα ξυγ-
ιο γενη έαυτών, οία γραφική γέννα καί μουσική καΐ δσαι ταύταις είσί συνέριθοι
τέχναι. at δ' εϊ τι καί σπουδαΐον άρα γεννώσι τών τεχνών, είναι ταύτας όπόσαι
τ η φύσει έκοίνωσαν την αυτών δύναμιν, οίον αυ ιατρική καί γεωργική καί
γυμναστική, καί δή καί τήν πολιτικήν σμικρόν τι μέρος είναί φασι κοινω-
νούν φύσει, τέχνη δέ πολύ- | οδτω καί τήν νομοθεσίαν πασαν ού φύσει, τέχνη (β22)
15 δέ, ής ουκ άληθεΐς είναι τάς θέσεις.
Πώς λέγεις; 5
Θεούς, ώ μακάριε, πρώτον εϊναί φασιν οΰτοι τέχνη, ού φύσει, άλλά τισι
νόμοις, καί τούτους άλλους άλλη, δπη έκαστοι έαυτοΐς συνωμολόγησαν νομοθε-
τούμενοι. καί δή καί τά καλά φύσει μεν άλλα είναι, νόμω δέ έτερα, τά δέ δή
so δίκαια ούδ* είναι τό παράπαν φύσει, άλλ' άμφισβητοΰντας διατελεϊν άλλήλοις
καί μετατιθεμένους άεΐ ταϋτα· ά δ' άν μετάθωνται καί δταν, τότε κύρια Ικα- b
στα είναι, γιγνόμενα τέχνη καί νόμοις, άλλ' ού δή τινι φύσει. ταϋτ' έστίν, β
' ώ φίλοι, άπαντα ανδρών σοφών παρά νέοις άνθρώποις, ιδιωτών τε καί ποιη-
τών, φασκόντων είναι τό δικαιότατον, δ τί τις άν νικά βιαζόμενος. δθεν άσέ-
26 βειαί τε άνθρώποις έμπίπτουσι νέοις, ώς ούκ δντων θεών οίους ό νόμος προσ-
τάττει διανοεϊσθαι δεΐν, στάσεις τε διά ταϋτα έλκόντων πρός τόν κατά φύσιν
όρθόν βίον, δς έστι τη άληθεία κρατούντα ζην τών άλλων καί μή δουλεύοντα
έτέροισι κατά νόμον.

S. 141, 12—S. 143, 2 : Plat. leg. 8 8 8 e — 8 8 0 b

ΙΟ (da in Ο zwei Bogen, von 5 όπόσα bis S . 147, 24 δή arg zerfressen

sind, habe ich in dieser Partie die Lesarten von Ο durch G kontrolliert) Ν (D)

1 ίχαστα έχάστων PI. 4 σννεχράσ&αι NX) (-et-) | ταύτη] ταϋτα I |

γεγεννηχ. PL γεγενηχέναι die Ηββ. 6 äv < PI. 8 αυτήν 4h. PI. | ϋατερον
OG | γεγενν. PI. γεγενηχέναι die Hss. 10 οία] οΓ ή PL 11 δ' ei] δέ Ρ1.
12 αΰτών Ρ1. αύτών ΙΟ ίαντων ND 14 τό πολύ PL | xai] δέ xal Ρ1.
17 είναι πρώτόν Ρ1. 18 έαυτοϊσι Ρ1. 10 δή* < OG 22 τοις νόμοις Ρ1.
28 τε < I 25 ίμπίπτουσιν άν&ρώποις I 26 χατά φύσει (so) ND
27 ßlov όρ&όν I 28 έτέροις ND
 Praepar. evang. Χ Π 50, 3—10 143
Οίον διελήλυθας, ώ ξένε, λόγον καί δσην λώβην άνθρώπων νέων δημοσία
πόλεσί τε καί ιδίοις οικοις." c
Και με&' Ιτερά φησιν 7
"Αλλά γε δή πάλιν λέγε μοι, Κλεινία, καί σύ· κοινωνόν γάρ δει σε είναι
5 των λ ό γ ω ν κινδυνεύει γάρ ό λέγων ταϋτα πϋρ καί ύδωρ καί γην καί άέρα
π ρ ώ τ α των πάντων ή γ ε ϊ σ θ α ι είναι καί τήν φύσιν όνομάζε'ιν ταϋτα αύτά, ψυχήν
δ' έκ τούτων ύστερον, έοικε δέ ού κινδυνεύειν, άλλ' δντως σημαίνειν ταϋτα
ήμΐν τω λόγω.
Πάνυ μεν οδν.
Τ
ίο Αρ' οδν προς Διός οίον π η γ ή ν τινα άνοήτου δόξης άνευρήκαμεν άνθρώ- 8
πων όπόσοι π ώ π ο τ ε των περί φύσεως έφήψαντο ζητημάτων; σκόπει πάντα d
λόγον έ ξ ε τ ά ζ ω ν ού γάρ δή σμικρόν γ ε τό διαφέρον, εΐ φανεΐεν οί λόγων άπτό-
μενοι άσεβων άλλως τε έξάρχοντες μηδέ εΰ τοις λόγοις, άλλ' έξημαρτημένως
χρώμενοι. δοκεΐ τοίνυν μοι ού ταϋτα ούτως έχειν.
15 Ε δ λέγεις* άλλ' δπη δή, πειρώ φράζειν.
Έ ο ι κ ε τοίνυν άηθεστέρων άπτέον λόγων."
Καί μετά βραχέα έπιλέγει· 9
" Ψ υ χ ή ν , ώ έταΐρε, ήγνοηκέναι κινδυνεύουσι μέν όλίγου ξύμπαντες οΐόν
τε δν τ υ γ χ ά ν ε ι καί δύναμιν ήν έχει, των τε άλλων αύτής πέρι καί δή καί γενέ-
20 σεως, | ως έν πρώτοις εστί σωμάτων έμπροσθεν πάντων γενομένη καί μετα- (628)
βολής τε αύτών καί μετακοσμήσεως άπάσης άρχει παντός μάλλον, εί δ* έστι
τ α ϋ τ α ούτως, άρ' ούκ έξ άνάγκης τ ά ψυχής συγγενή πρότερα άν εϊη γεγονότα
των σώματι προσηκόντων, ούσης γ ε αύτής πρεσβυτέρας ή σώματος;
'Ανάγκη.
25 Δόξα δ ή καί επιμέλεια καί νοϋς καί τ έ χ ν η καί νόμος σκληρών καί μαλα- I d
κών καί βαρέων καί κούφων πρότερα άν εϊη· καί δή καί τά μεγάλα καί π ρ ώ τ α
έργα καί πράξεις τ έ χ ν η ς άν γίγνοιτο, 6ντα έν πρώτοις, τ ά δέ φύσει καί φύσις, b
ήν ούκ όρθώς αύτοί έπονομάζουσι, τούτου δστερα καί άρχόμενα άν έκ τέχνης
εϊη καί νοϋ.
so Π ώ ς ούκ ο ρ θ ώ ς ;

4-16 Plat. leg. 891b—d 18—S. 144, 6: ders. ebd. 892a—c

ION(D)

3 μεϋ·' ίτερά] αΰ N D 4 γε < PI. | πάλιν nach μοι PI. | είναι] ε (so)
Ο < G β ήγ. τ. πάντων PI. | όνομάζων I 7 άλλα σημ. δντως N D
12 μικρόν N D 18 άλλοις PI.; άλλως — έξάρχ. < N D | μή N D 14 ού
ταϋτα] ταϋτα PI. 16 δή < PI. 16 άπτέον είναι PI. 17 έπιλέγει]
φησί N D 28 γε αυτής ΙΟ όέ αυτής N D ταύτης PI. 27 γίγνοιτο
Ο PI. γίγνοιντο IN 28 αύτοί < PI. | τούτου] αύτό τοϋτο (zu έπον.) PI.
80 καί πώς Ο 80 f. (και) πώς ούκ δρϋώς φύσιν usw. ΙΟΝ
 144 Eusebius

Φύσιν βούλονται λέγειν γένεσιν τήν περί τά πρώτα, εί δέ φανήσεται 11

ψυχή πρώτον, ού πϋρ ουδέ άήρ, ψυχή 8' έν πρώτοις γεγενημένη, σχεδόν
ορθότατα λέγοιτ' αν εϊναι διαφερόντως φύσει, ταϋτ' έσθ·' οδτως έχοντα, άν
ψυχήν τις επίδειξη πρεσβυτέραν ούσαν σώματος, άλλως δέ ούδαμώς.
6 'Αληθέστατα λέγεις."

να'. ΩΣ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΘΕΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΙ ΛΟΓΟ Ν

" Ά γ ε δή, θεον εϊ ποτε παρακλητέον ήμϊν, νϋν έστω τοϋτο ουτω γενό- 5 1 , 1
μενον επί γε άπόδειξιν τήν αυτών ώστ' εΐσί σπουδή παντάπασι παρακεκλήσθων c
έχόμενοι δέ ώς τίνος άσφαλοϋς πείσματος έπεισβαίνωμεν εις τον νϋν λόγον.
ίο καί μοι έλεγχομένω περί τά τοιαύτα έρωτήσεσι τοιαΐσδε άσφαλέστατα άπο- d
κρίνεσθαι φαίνεται κατά τάδε- ώ ξένε, οπόταν φη τις, άρα έστηκε 2
πάντα, κινείται δέ ουδέν, ή τούτω παν τούναντίον; ή τά μέν αύτών κινείται,
τά δέ μένει; τά μέν κινείται που, φήσω, τά δέ μένει, μών ούν ουκ έν χώρα
τινί τά τε έστώτα Ιστηκε καί τά κινούμενα κινείται; πώς γάρ οδ; και τά
15 μέν γε έν μια Ιδρα που τοϋτο αν δρώη, τά δέ έν πλείοσι. τά τήν τών 3
έστώτων έν μέσω λαμβάνοντα δύναμιν λέγεις, φήσομεν, έν ένΐ κινεΐσθαι, καθ-
άπερ ή τών έστάναι λεγομένων κύκλων στρέφεται | περιφορά; ναι." (β24)
Και έξης £πιλέγει· 4
" " Ε τ ι δή καί τηδε εΐπωμεν καί άποκρινώμεθα πάλιν ήμΐν αύτοϊσιν·
20 εί σταίη πως τά πάντα όμοϋ γενόμενα, καθάπερ πλείστοι τών τοιούτων τολ-
μώσι λέγειν, τίνα άρα έν αύτοΐς ανάγκη πρώτην κίνησιν γενέσθαι τών είρη-
μένων;
Τήν αυτήν έαυτήν δήπου κινοΰσαν υπ' άλλης γάρ ού μή ποτε έμπρο- 5
σθεν μεταπέση, μηδεμιας γ* έν αύτοΐς οδσης έμπροσθεν μεταπτώσεως.

S . 143, 18—S. 144, 5 : Plat. leg. 892a—c 7-17 ders. ebd. 893bc
19— S. 160, 9 : ders. ebd. 895a—899a

ION(D)

2 γενομένη ND 4 άλλω Ν άλλου D β Die Überschrift in PON |

περί] προς I | κατασκευάζει ON 1 D, -ζειν N a , -ζοι I 7 εί ποτε] εϊποντε I
8 τήν αύτών nach εΐσί PI. | αύτών PI. αύτών die Hss. | ώς PI. | παντάπασι]
πάαχι PL 9 έπεισβαίωμεν N l (verbess. 2. Η.) D 10 f. άποχρίνεσΰαι
(auch G)] in Ο anscheinend -εσύαι 1. Η. aus -ασ&αι 11 f. μέν πάντα PI.
15 που < ND 16 ένεστώτων Ο j χινεΐσϋαι] χείσϋαι OG 18 έπιλέγει]
φησιν ND 19 Έτι δή PI. έπειδή die Hss. | εΐπωμεν OG PI. εϊπομεν IN |
άποχρινόμε&α ND | αϋτοϊς ND 20 oi πλείστοι PI. 28 αυτήν έαυτήν]
αύτήν PI. | άλλον PI. 24 γε PI. τ' die Hss.
 Praepar. evang. X I I 50, 11; 51, 1—10 145

'Αρχήν άρα κινήσεων πασών καΐ πρώτην έν τε έστώσι γενομένην καΐ

έν κινουμένοις ούσαν, τήν αύτήν έαυτήν κινούσαν, φήσομεν άναγκαίως είναι
πρεσβυτάτην και κρατίστην μεταβολών πασών, τήν δέ άλλοιουμένην ύφ' έτέρου,
κινούσαν δέ έτερα, δευτέραν.
'Αληθέστατα λέγεις.
"Οπότε δή τοίνυν ένταϋθά έσμεν τοϋ λόγου, τόδε άποκρινώμεθα.
Τό ποίον;
'Εάν ΐδωμέν που ταύτην γενομένην έν τ ω γηίνω ή ένύδρω ή πυροειδεΐ,
κεχωρισμένω ή καΐ ξυμμιγεϊ, τί ποτε φήσομεν έν τ ω τοιούτω πάθος ένεΐναι;
Μών άρά με έρωτας εί ζην αυτό προσεροΰμεν, δταν αυτό αυτό κινη;
Nat.
Ζ η ν πώς γαρ οδ;
Τί δέ; δταν ψυχήν έν τισιν όρώμεν, μών άλλο ή ταΰτόν τούτω ζην όμο-
λογητέον;
Ουκ άλλο.
"Έχε δή πρός Διός* άρ* ουκ άν έθέλοις περί έκαστον τρία νοεϊν;
Πώς λέγεις;
"Εν μέν τήν ούσίαν, L· δέ της ουσίας τόν λόγον, έν δέ τό ίνομα· και δή
καΐ έρωτήαεις είναι περί τό δν άπαν δύο.
Πώς;
Τοτέ μέν ήμών έκαστον τοδνομα προτεινόμενον αύτό τόν λόγον άπαι-
τεΐν, τοτέ δέ τόν λόγον αύτόν προτεινόμενον έρωταν αΰ τοδνομα. άρά γε τοι-
όνδε αδ βουλόμεθα νΰν λέγειν;
Τό ποίον;
' Ε σ τ ί που δίχα διαιρούμενον εις Ισα μέρη έν άλλοισί τ ε καΐ έν άριθμώ.
τούτω δή τ ώ κατ' αριθμόν βνομα μέν άρτιον, λόγος δέ 'αριθμός διαιρούμενος
<είς> ίσα δύο μέρη.'
Ναί.

S. 144, 19— S. 150, 9 : Plat. leg. 895a—899a

ION(D)

1 παθών xal πρώτην PI. πάντων xal πρώτην I N xal πρώτην πάντων G (Ο
unleserlich) 2 αύτήν έαυτήν] αυτήν PL; s. S. 144, 23 8 μεταβολήν PL
β άποχρινόμε&α ND 8 ϊδωμέν PL Ιδώμεν I είδώμεν OGN 9 xal < ND |
είναι ND PI. 10 αύτό Ν PL αύτό IOGD 18 όπόταν Ρ1. 18 λόγον :
hier und im folgenden = Definition 19 τό δν PL τόν Ο τό ND < I
20 Πως δυο Ρ1. 21 ix. ήμών Ο 21 f. αύτό — προτειν. (auch D, aber
αύτώ) < Ν 22 f. τοιόνδε ON τοιοϋτόνδε I τό τοιόνδε PL 28 λέγειν νΰν Ο
25 είς — μέρη < PL | ϊσα IN δύο OG | Άλλοις PI. 27 είς PL < ΙΟΝ |
μέρη δύο I
Μ r a s . Eusebius I I 10
146 Eusebius

Τί> τοιούτον φράζω. Μών ούν ού ταύτον έκατέρως προσαγορεύομεν, 11

έάν τε τον λόγον έρωτώμενοι τοδνομα άποδιδώμεν έάν τε τοδνομα τον λόγον,
άρτιον ονόματι καί λόγω 'δίχα διαιρούμενον αριθμόν' προσαγορεύοντες,
ταύτον 6ν;
Παντάπασι μεν ουν.
*Ωι δή ψυχή τοδνομα, τίς τούτου λόγος; | έχομεν άλλον πλην τον νυν 12
δή ρηθέντα, τήν δυναμένην αυτήν έαυτήν κινεϊν κίνησιν; (β25)
'Τό έαυτό κινεϊν' φής λόγον έχειν τήν αυτήν ούσίαν ήνπερ τοδνομα,
δ δή πάντες ψυχήν προσαγορεύομεν;
Φημί γε. εί δ' έστι τοϋτο οΰτως έχον, άρ' έτι ποθοϋμεν μή ίκανώς δε- 18
δεϊχθαι ψυχήν ταύτον δν και τήν πρώτην γένεσιν και κίνησιν των τε δντων
και γεγονότων και έσομένων και πάντων αΰ των εναντίων τούτοις, επειδή
γε άνεφάνη μεταβολής τε καί κινήσεως άπάσης αιτία άπασιν;
Οδκ, άλλα ίκανώτατα δέδεικται ψυχή των πάντων πρεσβυτάτη, γενο-
μένη γε άρχή κινήσεως. b
ΤΑρ' οδν ούχ ή δι' έτερον έν άλλω γιγνομένη κίνησις, αύτό δέ εν αύτω 14
μηδέποτε παρέχουσα κινεΐσθαι μηδέν, δευτέρα τε καί όπόσων άριθμών βού-
λοιτο άν τις άριθμεϊν αύτήν πολλοστήν τοσούτων, σώματος ούσα δντως αψύ-
χου μεταβολή;
ι 'Ορθώς.
'Ορθώς άρα καί κυρίως άληθέστατά τε και τελεώτατα είρηκότες αν 16
εϊημεν ψυχήν μεν προτέραν γεγονέναι σώματος (ή μή;), σώμα δέ δεύτερον
τε και ύστερον ψυχής άρχούσης, άρχόμενον κατά φύσιν.
'Αληθέστατα μεν ουν.
• Μεμνήμεθά γε μήν όμολογήσαντες έν τοις πρόσθεν ώς εί ψυχή φανείη πρε- 16
σβυτέρα σώματος ουσα, καί τά ψυχής των τοϋ σώματος έσοιτο πρεσβύτερα. c
Πάνυ μέν οδν.
Τρόποι δή καί ήθη καί βουλήσεις καί λογισμοί καί δόξαι αληθείς έπι- 17
μέλειαί τε καί μνήμαι πρότερα μήκους σωμάτων καί πλάτους καί βάθους καί
) ρώμης ε?η γεγονότα άν, εϊπερ καί ψυχή σώματος.
'Ανάγκη.

S. 144, 19—S. 160, 9: Plat. leg. 896a—899a 25—S. 147, 3 = S. 119,

3—13

ION(D)

1 τοιοντο ND J έχατέρω Ο 2 έάν1 und άίν2] άν beide Male PI.

7 έαυτήν] αυτήν PI. | κινεϊν < ND | κίνησιν (auch N 1 D ) ] χινεϊν Ν 2 11 κίνησιν
xai γένεσιν I 16 γιγνομένη I PL γινομ. OG γενομ. N D | αντω] αύτω OGN
19 μεταβολή PI. μεταβολής die Hss. 22 εϊημεν I N ήμεν OG und PI. Hss.,
είμεν PI. Vulgata | ή μή (Klammer und ; Mras)] ήμϊν PI. 24 μεν ούν] γε
μήν I 28 δη] δέ PI. 29 πρότερα PI. προτερεί die Hss. | σώματος ND |
βά&ονς xai πλάτους N D 30 εϊη — äv < N D 31 άνάγχη äv O G
 Praepar. evang. X I I 51, 11—22 147
T
Ap' ουν τό μετά τοϋτο όμολογεϊν άναγκαΐον των τε άγαθών αίτίαν είναι 18
ψυχήν και των κακών και καλών και αισχρών δικαίων τε και άδικων καί πάν-
των των έναντίων, εϊπερ των πάντων γε αυτήν θήσομεν αίτίαν; d
Πώς γάρ oö;
5 Ψ υ χ ή ν δή διοικούσαν και ένοικοϋσαν έν άπασι τοις πάντη κινουμένοις 19
μών ού
1
καί τον ουρανών άνάγκη διοικεΐν φάναι;
Τ ' '

Τι μην;
Μίαν ή πλείους; Πλείους· έ γ ώ ύπέρ σφών άποκρινοϋμαι. δυοϊν μέν γέ
που έλαττον μηδέν τιθώμεν, της τε εύεργέτιδος καί της τάναντία δυναμένης
ίο έξεργάζεσθαι.
Σφόδρα ορθώς εϊρηκας. 20
ΕΖεν. άγει μέν δή ψυχή πάντα τά κατ' ούρανόν καί γην καί θάλατταν
ταϊς αύτης κινήσεσιν, αΐς όνόματά έστι βούλεσθαι, | σκοπεϊσθαι, έπιμελεΐσθαι, (626)
βουλεύεσθαι, δοξάζειν ορθώς, έψευσμένως, χαίρουσαν, λυπουμένην, θαρρούσαν,
is φοβουμένην, μισούσαν, στέργουσαν καί πάσαις, δσαι τούτων ξυγγενεΐς πρωτ-
ουργοί κινήσεις δευτερουργοϋς αύ παραλαμβάνουσαι κινήσεις σωμάτων
άγουσι πάντα είς αδξησιν καί φθίσιν καί διάκρισιν καί σύγκρισιν καί τούτοις
έπομένας θερμότητας ψύξεις, βαρύτητας κουφότητας, σκληρόν καί μαλακόν,
λευκόν καί μέλαν, αύστηρόν καί γλυκύ καί πασιν οίς ψυχή χρωμένη, νοϋν b
20 μέν προσλαμβάνουσα αίεί θείον όρθώς θεοϊς ορθά καί εύδαίμονα παιδαγωγεΐ
πάντα, άνοία δέ ξυγγενομένη πάντα αύ τάναντία τούτοις άπεργάζεται. τι- 21
θώμεν ταϋτα ούτως έχειν; ή Ιτι διστάζομεν εί έτέρως πως έχει;
Ουδαμώς.
Πότερον ούν δή ψυχής τό γένος έγκρατές ούρανοϋ καί γης καί πάσης
25 της περιόδου γεγονέναι φώμεν τό φρόνιμον καί άρετης πλήρες, ή τό μηδέτερα ο
κεκτημένον; βούλεσθε ούν πρός ταΰτα ώδε άποκρινώμεθα - εί μέν, ώ 22
θαυμάσιε, φώμεν, ή ξύμπασα ούρανοϋ όδός άμα καί φορά καί τών έν αύτω
δντων πάντων νοϋ κινήσει καί περιφορά καί λογισμοΐς άμοίαν φύσιν Ιχει καί

S. 144, 19— S. 160, 9: Plat. leg. 895a—899a 6-10 == S. 67, β—11 und
S. 200, 21—S. 201, 4 (CI.)

ION(D)

3 τών1 < Ο I τών1 < ND 5 ψνχή I 8 ηλείους ή μίαν I |

δυεϊν Ο 10 έργάζεσ&αι ND 12 θάλασσαν ON 18 αυτής Ο ανταϊς ND
15 πάσαι Ο πάσαι ND | ή πρωτ. PI. 16 τάς δευτερ. PI. 18 xal < ND
20 προσλαβονσα PI. | άει OG | &εϊον auch eine der beiden hier maßgebenden
Hss. PI., &εόν die beiden anderen Hss. PI. 22 Sri < ND | εί und ίχει
I PI. ίχειν ON | έτέρως vor διστάζομεν ND 24 ούν < ON | τό < PI.
26 οΰν < I I άποκρινόμε&α ND, άποχρινώμεϋα; Πώς; Ρ1. 28 απάντων
PI. I ίχειν I
10»
148 Eusebius

ξυγγενώς έρχεται, δήλον ώς τήν άρίστην ψυχήν φατέον έπιμελεϊσθαι τοϋ κόσμου
παντός καΐ άγειν αυτόν τήν τοιαύτην όδόν έκείνην.
'Ορθώς.
Et δέ μανικώς τε καΐ άτάκτως έρχεται, τήν κακήν. 28
ΚαΙ ταϋτα όρθότατα.
Τίνα οδν δή νοϋ κίνησις φύσιν έχει; τοϋτο ήδη χαλεπόν, ώ φίλοι, ερώ-
τημα άποκρινόμενον ειπείν έμφρόνως. διό δή και έμέ της άποκρίσεως ύμϊν d
δίκαιον τά νϋν προσλαμβάνειν.
Εύ λέγεις.
Μή νϋν έξ έναντίας οίον είς ήλιον αποβλέποντες νύκτα έν μεσημβρία 24
επαγόμενοι, ποιησώμεθα τήν άπόκρισιν, ώς νοϋν ποτε ήδη τοις δμμασιν όψό-
μενοί τε καΐ γνωσόμενοι ίκανώς* πρός δέ εικόνα τοϋ έρωτωμένου βλέποντας
άσφαλέστερον όραν.
Πώς λέγεις; 25
Τ
Ηι προσέοικε κινήσει νοΰς των δέκα έκείνων κινήσεων τήν εικόνα λά-
βωμεν, ήν συναναμνησθείς ύμϊν έγώ κοινή τήν άπόκρισιν ποιήσομαι.
Κάλλιστα άν λέγοις.
Μεμνήμεθα τοίνυν τοΰτό γε τοσούτον των τότε, δτι των πάντων τά μέν
κινεΐσθαι, τά δέ μένειν έ&εμεν.
Ναί.
I Των δ' αύ κινουμένων τά μέν έν ένΐ τόπω κινεϊσθαι, τά δ' έν πλείοσι 26
φερόμενα. (β27)
"Εστί ταύτη.
Τούτοιν δή τοΐν κινήσεοιν τήν έν ένΐ φερομένην άεΐ περί γέ τι μέσον αν-
άγκη κινεϊσθαι των έντόρνων μίμημά τι κύκλων εϊναί τε αύτήν τ η τοϋ νοϋ
περιόδω πάντως ώς δυνατόν οίκειοτάτην τε καΐ όμοίαν.
Πώς λέγεις; 27
Τό κατά ταύτά δήπου καΐ ωσαύτως καΐ έν τω αύτώ καΐ περί τά αύτά
καΐ πρός τά αύτά καΐ ένα λόγον καΐ τάξιν μίαν άμφω κινεϊσθαι λέγοντες νοϋν

S. 144, 19—S. 160, 9: Plat. leg. 896a—899a

ION(D)

1 xal τήν N D 2 τήν] τόν (aber τοιαντψ) N D 5 όρ&ώς PL β χΐνησιν

ND I κίνησις νοϋ Ο 8 τά νϋν δίκαια Ν τά μέν δίκαια τά νϋν D 10 νϋν]
τolwv PL I έξεναντίως I 11 ήδη τοϊς] Φνητοις Ρ1. 12 βλέποντας Ρ1. βλέ-
ποντα I βλέχοντες ON 16 δ νοΰς Ο 18 το/vw < N D | έτι τοΰτό γε
vor δτι PL Hss. 19 τα <34 — 21 χινεϊσ&αι < I 21 ένί PL (s. auch 24) τινι
ON I Ό'1] δέ ND 28 ταϋτα Ρ1. 24 ÖJ)] δέ ND | iv < ON 26 έντόρνων
PL έν τάρνω die Has. | μίμημά τι (davor -f οΰσαν) Ρ1. μιμήματι ION
29 νονν] οδν Ο
 Praepar. evang. XII 51, 22—33 149

τήν τε έν ένΐ φερομένην κίνησιν, σφαίρας έντόρνου άπεικασμένα φοραΐς, ούκ b

άν ποτε φανείημεν φαΰλοι δημιουργοί λόγω καλών εικόνων.
'Ορθότατα λέγεις. 28
Ούκοϋν αυτή γε ή μηδέποτε ωσαύτως μηδέ κατά τα αυτά μηδ' έν ταύτω
5 μηδέ περί ταύτά μηδέ πρός τά αυτά μηδ' έν ένί φερομένη μηδ' έν κόσμω μηδ*
έν τάξει μηδ' έν τινι λόγω κίνησις άνοιας άν αδ πάσης εϊη ξυγγενής.
Εϊη γάρ άν αληθέστατα. 29
Τά νϋν δή χαλεπών ουδέν έτι διαρρήδην ειπείν ως, έπειδή ψυχή μέν έστιν ή
περιάγουσα ήμϊν πάντα, τήν δέ οΰρανοϋ περιφοράν έξ άνάγκης περιάγειν φα-
ιό τέον έπιμελουμένην καΐ κοσμούσαν ήτοι τήν άρίστην ψυχήν ή τήν έναντίαν. c
Ύ
Ω ξένε, άλλ' έκ γε των νϋν είρημένων ούδ' δσιον άλλως λέγειν ή πασαν 80
άρετήν έχουσαν ψυχήν μίαν ή πλείους περιάγειν αυτά.
Κάλλιστα, ώ Κλεινία, ύπηκουσας τοις λόγοις. τόδε δέ προσυπάκουσον
έτι.
ΐδ Τί> ποίον; 81
"Ήλιον καΐ σελήνην καΐ τά άλλα άστρα, εϊπερ ψυχή περιάγει πάντα, άρ' ού
καΐ δν έκαστον;
ΤΙ μήν;
Περί ενός δή ποιησώμεθα λόγους, οί καΐ έπί πάντα άρμόττοντες ήμϊν d
20 τά άστρα φανοΰνται.
Τίνος; 82
'Ηλίου πας άνθρωπος σώμα μέν όρα, ψυχήν δέ ούδείς* οΰδέ γάρ άλλου σώ-
ματος ούδεν&ς οδτε ζώντος οδτε άποθανόντος των ζώων ούδενός, άλλα έλ-
τάζ πολλή τό παράπαν τδ γένος ήμϊν τούτο άναίσθητον πάσαις ταΐς τοΰ σώ-
25 ματος αίσθήσεσι περιπεφυκέναι, νοητόν δέ είναι, μόνω νώ δή καΐ νοήματι
λάβω μεν αύτοΰ πέρι τό τοιόνδε.
Ποϊον; 88

8.144,19—8.160, 9: Flat. leg. 895a—899a

ION(D)

1 έν ένι φερομένην (s. 5) PL έμφερομένην die Has. | άπειχασμένητ I

2 φανεϊμεν PI. 4 αΰτη γε ή] αΰ ή γε PI. 6 ταντα N D | τά αύτά I
ταύτα O N ταύτά PI. β αΰ πάσης εϊη I N εϊη πάσης αΰ Ο άπάσης έϊη PL
8 Τά νϋν δή Ι Ο τά δέ νϋν N D νϋν δή Ρ1. 1 1 γε Ρ1. τε die Ηββ. | λέγειν] Ιχειν I
12 περιάγειν Ρ1. (s. 9, 16, S. 150, 1) παράγειν die Ηββ. 19 ποιηαόμε&α Ο
1 9 f . ήμϊν άστρα άρμ. PL 28 άπο&νήσκοντος Ρ1. | των < Ο | [ούβενός]
Gaisf. < PL I άλλ· N D 24 τό* < N D 25 είναι < I | μόνφ νψ
Gaisf. μόνον· ώ die Ηββ. νψ μόνφ PL | νόημά τι N D διανοήματι PL
 150 Eusebius

"Ηλιον εί περιάγει ψυχή, τριών αυτήν £ν λέγοντες δραν σχεδόν ούκ άπο-
τευξόμεθα.
Τίνων;
I 'Ως ή ένοϋσα εντός τω περιφερεϊ τούτω φαινομένω σώματι πάντη δια- 34
5 κομίζει τό τοιούτον, καθάπερ ήμας ή παρ' ήμΐν ψυχή πάντη περιφέρει" ή (628)
πόθεν έξωθεν σώμα αύτη πορισαμένη πυρός ή τίνος άέρος, ως λόγος εστί τίνων,
ώθεϊ βία σώματι σώμα· ή τρίτον αύτή ψιλή σώματος οΰσα, έχουσα δέ δυνάμεις
άλλος τινάς ύπερβαλλούσας θαύματι ποδηγεϊ.
Ναί, τοϋτο μέν άνάγκη, τούτων 2ν γέ τι δρώσαν ψυχήν πάντα διάγειν."
ίο Ταντα μέν οϋν εν τω δεκάτω των Νόμων εϊρηται τω φιλοσόψψ. και 86
έν τω Φιλήβφ <5ε έπάκουσον δπως την αντήν κατασκευάζει διάνοιαν b
"Πάντες γαρ συμφωνοϋσιν οί σοφοί, δντως έαυτούς σεμνύνοντες, ώς
νοϋς έστι βασιλεύς ήμΐν ούρανοϋ τε καΐ γης. καί ίσως εύ λέγουσι - διά μακρο-
τέρων δ*, εί βούλει, τήν σκέψιν αΰτοϋ τοϋ γένους ποιησώμεθα.
15 Λέγε δπως βούλει, μηδέν μήκος ήμΐν υπολογιζόμενος, ώ Σώκρατες, ώς 36
ούκ άπεχθησόμενος.
Καλώς εΖπας. άρξώμεθα δέ πως ώδε έπανερωτώντες.
Πώς;
Πότερον, ώ Πρώταρχε, τα ξύμπαντα καί τόδε τό καλούμενον 6λον έπιτρο- c
20 πεύειν φώμεν τήν τοϋ αλόγου καί εική δύναμιν καί τό δπη έτυχεν, ή τάναν-
τία, καθάπερ πρόσθεν ήμών έλεγον, νοϋν καί φρόνησίν τινα θαυμαστήν
συντάττουσαν διακυβερναν;
Ούδέν τών αύτών, ώ θαυμάσιε Σώκρατες. δ μέν γαρ δή σύ λέγεις, ούδ* 37
δσιον είναι μοι φαίνεται- τό δέ νοϋν πάντα διακοσμεΐν αύτά φάναι καί της
26 δψεως τοϋ κόσμου καί σελήνης καί άστρων καί πάσης της περιφοράς άξιον,
καί ούκ άλλως έγωγ* άν ποτε περί αύτών εϊποιμι ούδ' άν δόξαιμι. d

S. 144, 19—S. 150, 9 : Plat. leg. 896a— 890a 12—S. 153, 8: Plat. PhUeb.
28 c — 30 d 12-14 Thdrt. VI 32

ION(D)

1 el περιάγει] εΐπερ άγει PI. 4 η] ή IOG | έντός ένοΰαα OG β αύτή ON

9 δρώσα ND 10 V Ο 11 έπάχ. — διάνοιαν] ταντα κατασκευάζει ND | τήν αυτήν
Ο< I Zu 12 ff. hat I* (a. R.): iv Φιλήβω περί προνοίας 12 γάρ ψησι ND |
ανμψωνονμεν ON | δντως έαυτούς (auch Thdrt.) ~ PL 13 τε < ND 18 f. μαχρο-
τέρων I PL μιχροτέρων OGN σμικροτέρων Thdrt. 15 ύπολ. ήμΐν I 18 Πώς
< ON 1» τά < ON 20 τό < Ο 21 ήμών ol πρόσ&εν Ο 23 δ μέν]
δπερ ON | δή σύ] σύ νϋν δή Ρ1. 25 τοϋ κόσμου και ήλιου PL (von manchen
wurde also της δψεως τ. κ. als Sonne aufgefaßt) J αστέρων Ρ1.
26 δοξάσαιμι Ρ1.
 Praepar. evang. Χ Π 51, 33—42 151

Βούλει δή τι και ήμεΐς τοις έμπροσθεν όμολογούμενον ξυμφήσωμεν, ώς 88

ταϋθ' ούτως έχει; και μή μόνον οίώμεθα δεϊν τά άλλότρια άνευ.κινδύνου λέ-
γειν, άλλά και συγκινδυνεύσωμεν και μετέχωμεν τοϋ ψόγου, δταν άνήρ δεινός
φη ταϋτα μή ούτως, άλλ' άτάκτως Ιχειν;
5 Πώς γάρ ουκ άν βουλοίμην;
"Ιθι δή, τόν έπιόντα περί τούτων λόγον νϋν ήμϊν άθρει.
Λέγε μόνον. 89
Τά περί τήν των σωμάτων φύσιν άπάντων των ζώων, πϋρ και υδωρ και
πνεϋμα, καθορώμέν που καΐ γη ν, καθάπερ οί χειμαζόμενοι φασιν, ενόντα έν
ίο τ η συστάσει;
Και μόλα. χειμαζόμεθα γάρ δντως υπό άπορίας έν τοις νϋν λόγοις.
I Φέρε δή περί έκάστου των παρ' ήμΐν λαβέ τό τοιόνδε. («20)
Ποίον; 40
"Οτι σμικρόν τε τούτων έκαστον παρ' ήμΐν ένεστι και φαϋλον καΐ ούδαμή
is ουδαμώς ειλικρινές ον και τήν δύναμιν ούκ άξίαν της φύσεως έχον. έν ένΐ δέ
λαβών περί πάντων νόει ταύτόν οίον πϋρ έστι μέν παρ* ήμΐν, έστι δ' έν τω
παντί.
Τί μήν; 41
Ούκοΰν σμικρόν μέν τι τό παρ' ήμϊν και άσθενές και φαϋλον, τό δ' έν τω
20 παντί πλήθει τε θαυμαστόν και κάλλει και πάση δυνάμει τη περί τό πϋρ οδση.
Και μάλα άληθές 6 λέγεις.
Τί δέ; τρέφεται και γίγνεται έκ τούτου και άρχεται τό τοϋ παντός πϋρ
ύπό τοϋ παρ' ήμϊν πυρός, ή τούναντίον υπ* έκείνου τό τε έμόν και τό σόν και b
τό των άλλων ζώων άπαντ' Ισχει ταϋτα;
25 Τοϋτο μέν ούδ' άποκρίσεως άξιον έρωτας.
'Ορθώς, ταύτά γάρ έρεΐς, οΐμαι, περί τε της έν τοις ζώοις γης της ένθάδε 42
και της έν τω παντί και των άλλων δή ίσων ήρώτησα όλίγον έμπροσθεν,
οδτως άποκρινη.

S. 160, 1 2 - S . 153, 8: Plat. Phileb.28c-30d 1-4 Thdrt. VI 32

. ION(D)

1 δή τι I δή O N δέ T h d r t . δήτά τι P I . | όμολογούμενον I PI. όμολογοϋμετ

äv O N I ξυμφήσομεν I 8 ξ ν γχινδυνε ύσωμεν T h d r t . αυγχινδυνεύωμεν PI.
β νϋν ήμ. λ. P I . 7 Λέγε μόνον I P I . λεγόμενον ON 9 ένόνχα P I . Ιν δντα
d i e H s s . I iv < I 1 0 τ fj < OGN 12 ήμΐν λεγομένων N D | τό < O N |
τοιόν δή Ο τοιονδή G N » D τοιονδΐ Ν 1 1 4 £νεστι] ίν έστι Ο 1 β μέν έστι N D μέν
Ιστι που P I . 1 9 μέν τι N D P I . μέντοι I μέν Ο | xal1 I PI. < O N 20 re]
μέν Ο I τό πϋρ oBajj] τοϋ πυρός ή OGN 21 δ < O N 2 2 γίνεται I |
ix τούταtv N D 2 8 παρ' ήμ&ν N D 2 6 ταϋτα I | της1 ( a u c h D ) ] τοις Ν
27 πάντων δσαχν PI. | όλ. ίμπρ. < ND 2 8 άποχρινή I άπόχριναι O N (α» 2. Η .
a u f R a e . ) άπόχρινε D άποχρινεί PI.
152 Eusebius

Τις γαρ άποκρινόμενος άλλως ύγιαίνων άν ποτε φανείη;

Σχεδόν ούδ5 δστισοΰν. αλλά τό μετά τούτο έξης έπου. πάντα γαρ ταϋτα 48
ημείς τά νϋν δή λεχθέντα άρ' ουκ είς Ιν συγκείμενα ίδόντες έπωνομάσαμεν
σώμα;
Τί μήν;
Ταύτόν δή λαβέ καΐ περί τοϋδε δν κόσμον λέγομεν· δια τόν αυτόν γαρ τρό- c
πον άν εΐη που σώμα, σύνθετον δν έκ των αΰτών.
'Ορθότατα λέγεις.
Πότερον οδν έκ τούτου τοΰ σώματος δλως τό παρ' ήμϊν σώμα, ή έκ τοϋ 44
παρ' ήμϊν τοϋτο τρέφεται τε καΐ δσα νϋν δή περί αυτών έπείπομεν είληφέ τε
καΐ έχει;
ΚαΙ τοΰθ' έτερον, ώ Σώκρατες, ουκ άξιον ερωτήσεως.
Τ ί δέ; τόδε άρα άξιον έρωτήσεως, ή πώς έρεΐς;
Λέγε τό ποίον. 46
Τό παρ' ήμϊν σώμα άρ' ού ψυχήν φήσομεν έχειν;
Δήλον δτι φήσομεν.
Πόθεν, ώ φίλε Πρώταρχε, λαβόν, εϊπερ μή τό γε τοΰ παντός σώμα έμψυ- Λ
χον δν έτύγχανε, ταύτά γε έχον τούτω καΐ έτι πάντη καλλίονα;
Δήλον ώς ούδαμόθεν άλλοθεν, ώ Σώκρατες.
1 Ού γάρ που δοκοϋμέν γε, ώ Πρώταρχε, <τά> τέτταρα εκείνα, πέρας 4β
καΐ άπειρον καΐ κοινόν και τό της αιτίας γένος, έν άπασι τέταρτον ένόν, τοΰτ'
έν μέν τοις παρ' ήμϊν ψυχήν τε παρέχον καΐ σωμασκίαν έμποιοϋν καΐ πταί-
σαντος σώματος ίατρικήν καΙ έν άλλοις άλλα συντιθεν καΐ άκούμενον πασαν
καΐ παντοίαν σοφίαν έπικαλεϊσθαι, | τών δέ αυτών τούτων δντων έν δλω τε (β30>
> ούρανω καΐ κατά μεγάλα μέρη και προσέτι καλών καΐ ειλικρινών, έν τούτοις
δέ ούκ άρα μεμηχανησθαι τήν τών καλλίστων καΐ τιμιωτάτων φύσιν.
'Αλλ' ούδαμώς τοΰτό γ' άν λόγον έχοι.
Ούκοϋν ει μή τοϋτο, μετ' έκείνου τοΰ λόγου άν έπόμενοι βέλτιον λέγοι- 47
μεν, ώς Ιστιν, & πολλάκις είρήκαμεν, άπειρον τε έν τω παντί πολύ καΐ πέρας

S . 150, 12—S. 163, 8 : Plat. Phüeb. 28c—30d 28 Ούκοϋν — S. 153, 2

λεγομένη·. Thdrt. V I 33

ION(D)

2 f. ήμεϊς ταϋτα PI. 8 έπωνομάσομεν Ο 7 ών ND (ω 1. Η. aus ο)

» οΰν < ND I δλον I 10 εϊπομεν PI. 11 ϊοχει PI. 12 τοϋτο ND | έτερον
< ND 18 έρωτήσεως < PI. 17 λαβών ON 18 ταϋτά ON 20 τά PI.
< die Hss. ' 21 ίν δν D 1 (verbess. 3. Η.) Ιν Ν 22 έμποωϋν G (Ο
zerstört) Ν έμποιόν I 28 Ιατρική ON | άλλα < ON ) αυντώίν και PI. συν-
τεόέν xal ID 8 (a. Β . ) συντίθενται G (Ο zerstört) ND 1 | άχούμενον IN PI.
άσχούμενον OG 24 έπιχαλεΐα&αι I PI. ίφιχνείσΰαι ON I τε] τω ND 25 χατά I
PI. τά G (O zerstört) Ν
 Praepar. evang. X I I 51, 42—48; 62, 1—2 153

ίκανόν καί τις έπ* αύτοϊς αιτία ού φαύλη, κοσμοϋσά τε καί συντάττουσα ένιαυ-
τούς τε καί ώρας καί μήνας, σοφία καί νοϋς λεγομένη δικαιότατα. b
Δικαιότατα δητα.
Σοφία μήν καΐ νοϋς άνευ ψυχής ώς ουκ άν ποτε γενοίσθην. 48
Λ ) ί Τ

5 Uu γαρ ουν.
Ούκοϋν έν μέν τη τοϋ Διός έρ&ϊς φύσει βασιλικήν μέν ψυχήν, βασιλικόν
δέ νοϋν έγγίγνεσθαι δια την της αιτίας δύναμιν, έν δέ άλλοις άλλα καλά, καθότι
φίλον έκάστοις λέγεσθαι."

νβ'. ΟΠΩΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙΝ ΤΟΥ ΠΑΝΤΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟΝ

ίο ΔΙΕΞΕΙΣΙΝ ΕΝ ΤΩΙ ΔΕΚΑΤΩΙ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ

"Τόν δέ ήγούμενον μέν θεούς είναι, μή φροντίζειν δέ αυτούς των άνθρωπί- 5 2 , 1

νων πραγμάτων παραμυθητέον. ώ άριστε δή, φώμεν, δτι μέν ή γη θεούς, συγγέ- β
νειά τις ίσως σε θεία πρός τό ξύμφυτον άγει τιμαν καΐ νομίζειν είναι- κακών
δέ άνθρώπων καΐ άδικων τύχαι ιδία καΐ δημοσία, άληθεία μέν ούκ εύδαίμονες, d
is δόξαις δέ εύδαιμονιζόμεναι σφόδρα, άλλ' ούκ έμμελώς, άγουσί σε πρός άσέ-
βειαν, έν τε Μούσαις ούκ ορθώς ύμνούμεναι άμα καΐ έν παντοίοις λόγοις.
ή καΐ πρός τέλος ίσως άνθρώπους όρων έλθόντας γηραιούς, παΐδας παί- 2
δων καταλιπόντας έν τιμαϊς ταϊς μεγίσταις, ταράττη τά νϋν [δταν] έν άπασι
τούτοις ίδών (ή δι' άκοής αίσθόμενος ή καΐ παντάπασιν αυτός αυτών τινι
20 προστυχής) πολλών άσεβημάτων καΐ δεινών γενομένων τισΐ δι' αυτά ταϋτα'έκ
σμικρών είς τυραννίδας τε καΐ τά μέγιστα άφικομένους· τότε δια πάντα τά
τοιαύτα δήλος εΐ μέμφεσθαι μέν θεούς ώς αΙτίους ίντας τών τοιούτων δια
ξυγγένειαν ούκ άν έθέλων, άγόμενος δέ υπό τε άλογίας άμα και ού δυνάμενος

S. 150, 1 2 - S . 153, 8: Plat. Phileb. 2 8 c - 3 0 d 11—S. 161, 16: Plat,

leg. 899d—905d 11 Τόν — 16f. äaißetav: Thdrt. V I 43

ION(D)

2 δικαιότατα äv PI. 4 άνευ < ND | ώς (Wiederaufnahme des ώ; von

S. 162, 29) < PI. 7 έγγίνεσϋαι ON | χα»' δ PI. » f . Die Überschrift
in ION | τον* < Ο | τόν #εόν τον παντός ND | ι' Ο 11 βεούς μέν ON Thdrt.
12 ήγεϊ PI. 16 τε PI. γε die Hse. 18 ταράττει PI. | το νυν PL 18-20 δταν
( < PL, [ ] Mrae) die Hse., προστυχής PL Hse., πρόστυχης (πρός τύχης Ν, πρός
τΰχ, über χ das Kompendium für ας, darüber das für ης, alles 1. Η., Ο)
IOND, δταν — προστυχών — ταύτα (20) δρφς Steph. 19 αίαϋανόμενος ND |
αυτών τινι IN αύτών τη Ο < Ρ1. 20 αυτόπτης προστυχής PL | δι' αύτά ταντα]
διά ταντα Ο 21 μικρών ND | άφιχνουμένους Ν άφιχονμένονς D 22 μέν
< ND 28 τε] τίνος PL
 154 Eusebius

δυσχεραίνειν θεούς | είς τοϋτο νϋν τ£> πάθος έλήλυθας, ώστ* είναι μέν δοκεϊν (β3ΐ)
αυτούς, των δ* ανθρωπίνων καταφρονεΐν καΐ άμελεϊν πραγμάτων. ίνα 3
οδν μή επί μείζον έλθη σοι πάθος πρός άσέβειαν τ£> νΰν παρύν δόγμα, άλλ' έάν
πως οίον άποδιοπομπήσασθαι λόγοις αύ τό προσιόν γενώμεθα δυνατοί, πει-
ί ρώμεθα, συνάψαντες τί>ν έξης λόγον ώ πρός τόν παράπαν ούχ ήγούμενον θεούς
έξ άρχής διεπερανάμεθα, τούτω τά νϋν προσχρήσασθαι. σύ δ', ώ Κλεινία 4
καΐ Μέγιλλε, ύπέρ τοϋ νέου, καθάπερ έν τοις έμπροσθεν, άποκρινόμενοι διαδέ-
χεσθε- έάν δέ τι δύσκολον έγγίγνηται τοις λόγοις, έγώ σφων, ώσπερ νϋν, δεξά- b
μένος διαβιβω τόν ποταμόν.
ίο 'Ορθώς λέγεις- καΐ σύ τε ούτω ταΰτα δρα ποιήσομέν τε ήμεΐς είς τί> δυνατόν
ά λέγεις.
<'Αλλ* ουδέν τάχ' άν ίσως εϊη χαλεπών ένδείξασθαι τοϋτό γε, ώς έπι- Κ
μελεΐς > σμικρών είσΐ θεοί ούχ ήττον, μάλλον δέ ή τω μεγέθει διαφερόντων,
ήκουε γάρ που καΐ παρήν τοις νϋν δή λεγομένοις ώς άγαθοί γε δντες πασαν
16 άρετήν την τών πάντων έπιμέλειαν, οίκειοτάτην αύτών ούσαν, κέκτηνται.
<ή> γάρ;
ΚαΙ σφόδρα γε έπήκουε.
Τό μετά τοϋτο τοίνυν κοινή συνεξεταζόντων, τίνα λέγοντες άρετήν αύτών β
όμολογοϋμεν αγαθούς αυτούς είναι, φέρε, το σωφρονεΐν νοϋν τε κεκτησθαι c
20 φαμέν άρετης, τά δέ εναντία κακίας;
Φαμέν.
Τί δέ; άρετης μέν άνδρίαν είναι, δειλίαν δέ κακίας;
Πάνυ μέν ούν. 7
ΚαΙ τά μέν αίσχρά τούτων, τά δέ καλά φήσομεν;

S. 163,11—S. 161,16: Plat. leg. 899d—906d 12 Άλλ' — 16 χέχτηντat:

Thdrt. V I 44

ION(D)

2 xal άμελεϊν < ND | h' ND 3 πρός άσέβειαν] άσεβείας ND |

νϋν < ND I έάν] εΐ ND 4 πως < ND | ai τό ΙΟ αύ ND αύτό PI. [
προσιόν < ND | γενώμ. δυνατοί] δυνη&είημεν Ν δη&είημεν D 6 τόν* ΙΟ
τό ND τόν τό PI. β διεπερανάμε&α Ο διεπεραινάμε&α IN | τοντων ON
7 τε xal PI. | väw] νόου Ν · (verbess. 1. Τ Η.) D 8 <5ν PI. | έγγίγνηται]
έμπίπτη PI. | σφων ON (beide σφώιν) PI. (diese Form von Plato wegen Horn.
II. X V I 99 νώιν und Od. X X I I I 52 σφώιν anscheinend als Akkusativ ver-
wendet) σφώ Iv I | vw δή PI. 12 f. Άλλ' — έπιμελεϊς Thdrt. PI. < ION
18 μάλλον δέ (auch Thdrt.) < PI. | τω] τών PI. 14 xal παρήν δέ ND |
δή < ND 1β <ή> und ; Mras; vgl. z. B . Plat. resp. 379b | γάρ ION
< PI. 18 συνεξεταζόντων (vgl. S. 156, 2 δύο δντες . . . άτιοχρινάαύωααν)]
συνεξετάζωμεν PI. 19 άγαϋ. αύτ. ON άγα&ούς I αύτ. άγ. PI. | φέρε < ND
22 <5^] δαί PI. I άνδρείαν ND PI.
 Praepar. evang. X I I 62, 2—10 155

Ανάγκη.
Και των μέν προσήκειν ήμΐν, εϊπερ, όπόσα φλαϋρα, θεοΐς δέ ούτε μέγα
οδτε σμικρόν των τοιούτων μετόν έροϋμεν;
Και ταϋθ' οδτως όμολογοΐ πας άν.
5 Τί δέ; άμέλειάν τε και άργίαν καΐ τρυφήν εις άρετήν ψυχής θήσομεν; 8
ή πώς λέγεις; d
ΚαΙ π ώ ς ;
'Αλλ' εις τουναντίον;
Ναί.
ίο Τάναντία άρα τούτοις εις τάναντία - τρυφών δή και άμελής αργός τε, δν ό
ποιητής κηφήσι κοθούροισι μάλιστα είκελον Ιφασκεν είναι, γίγνοιτ' άν ό
τοιούτος πας ή μ ΐ ν ;
Όρθότατά γε ειπών. 9
Ούκοϋν τόν γε θεόν ού ρητέον Ιχειν ήθος τοιούτον 5 γε αυτός μισεί'
15 τ ω δέ τι τοιούτον φθέγγεσθαι πειρωμένω ουκ έπιτρετττέον.
Ού μέν δή· πώς γαρ άν;
Τ
Ωι δή προσήκει μέν πράττειν και έπιμελεϊσθαι διαφερόντως τινός, ό δέ
τούτου τοϋ γένους τών μέν μεγάλων επιμελείται, των σμικρών δέ άμελεΐ, κατά
τίνα ούν έπχινοϋντες τόν τοιούτον λόγον ουκ άν παντάπασι πλημμελοΐμεν;
20 σκοπώμεν δέ ώδε* άρ' ού | κατά δύο είδη τό τοιούτον πράττει ό πράττων, είτε (β32)
θεός εϊτε άνθρωπος;
Ποίω λέγομεν;
"Η διαφέρον ουδέν οίόμενος είναι τ ω δλω άμελουμένων τών σμικρών, 10
ή ραθυμία και τρυφη, εί διαφέρει, ό δέ άμελεΐ* ή Ιστιν άλλως πως γιγνομένη
25 άμέλεια; ού γάρ που, δταν γε άδύνατος ή τών πάντων έπιμελεϊσθαι, τότε
αμέλεια Ισται τών σμικρών ή μεγάλων μή έπιμελουμένω, ών άν δυνάμει
φαϋλος ή τις ών έλλιπής καΐ μή δυνατός έπιμελεϊσθαι γίγνηται.

S. 153,11— S. 161, 16: Plat. leg. 899d—906d 11 Hes. op. 304 (χηφή-
νεασι χοϋούροις εϊχελος)

ION(D)

2 φαύλα ND 3 μεστόν Ο 4 όμολογεί (trotz δν) I N 5 δέ] δαί PL

10 είς τάναντία] είς τουναντίον; Τούναντίον. Τί ούν δή; (es folgt τρυφών) PI. | δή
< PI. I άργός τε PI. xal άργ. τε die Hss. 11 Ιφ. ΐκελον ND 12 πάς] πάσιν
von 1. Η. in zwei maßgebenden Platohss. 14 γέ2 τοc PI. 15 τώ] τόν I |
δέ] τέ PI. 18 τον γένους] γε νονς PI. | δέ σμιχρ. ND 18 f. κατά τινα IN
19 oilv < PI. 20 τό τοιούτο ND 22 Ποίω δή PI. 28 είναι < ND
24 εί PI. ή die Hss. 24 f. γινομένη απώλεια Ο 26 αδύνατον PL | άπάντων Ρ1.
2β ών gehört sawohl zu ών έλλιπής als auch zu έπιμελ. 27 φαϋλος jj] ΰεός
ή φαϋλος PI.
 156 Eusebius

Πώς γάρ άν;

Νυν δύο δντες τρισίν ήμϊν ούσιν άποκρινάσθωσαν, οί θεούς μέν άμφότεροι 11
όμολογοϋντες είναι, παραιτητούς δέ έτερος, ό δέ άμελεΐς των σμικρών, πρώ- b
τον μέν θεόν άμφότεροι φατε γινώσκειν και όραν καΐ άκούειν πάντα, λαθεϊν
ε δέ αύτόν ούδέν δυνατόν είναι τών όπόσων είσΐν αισθήσεις τε και έπιστημαι.
ταύτη λέγετε έχειν ταϋτα, ή πώς;
Ούτως.
Τ ί δέ; δύνασθαι πάντα όπόσων δύναμίς έστι θνητοΐς τε καΐ άθανάτοις; 12
Πώς γάρ ού συγχωρήσονται καΐ ταϋτα οδτως έχειν;
ίο ΚαΙ μην άγαθούς τε καΐ αρίστους ώμολογήκαμεν αύτούς είναι, πέντε δντες.
Σφόδρα γε. c
Τ Αρ' οδν ού ραθυμία μέν και τρυφη άδύνατον αύτούς όμολογεΐν πράτ-

τειν ότιοϋν τό παράπαν, δντας γε οίους λέγομεν; δειλίας γάρ έγγονοι έν γε

ήμϊν άργία, ραθυμίας δέ άργία και τρυφή.
15 'Αληθέστατα λέγεις. 18
Άργία μέν δή καΐ ραθυμία ούδείς άμελεΐ θεών, ού γάρ μέτεστιν αύτω
που δειλίας.
'Ορθότατα λέγεις.
Ούκοϋν τό λοιπόν, εϊπερ άμελοϋσι τών σμικρών καΐ όλίγων τών περί τό
20 παν, ή γινώσκοντες ώς τό παράπαν ούδενός τών τοιούτων έπιμελεΐσθαι δει,
δρώεν άν τοϋτο· ή τί τό λοιπόν πλην τώ γινώσκειν τούναντίον; d
' Ούδέν.
Πότερον οδν, ώ άριστε και βέλτιστε, θώμέν σε λέγοντα ώς άγνοοϋντάς τε 14
καί, δέο\[τας] έπιμελεΐσθαι, δι' άγνοιαν άμελοϋντας, ή γινώσκοντας δτι δει, καθ-
25 άπερ <οί > φαυλότατοι τών ανθρώπων λέγονται ποιεΐν είδότες άλλ' είναι βέλ-
τιον πράττειν ών πράττουσι, διά τινας ήττας ηδονών ή λυπών ού ποιεΐν;

S. 153, 11 —S. 161, 16: Plat. leg. 899d— 905d

IOO*(von 22 Ούδέν b i s zum SchluO d i e s e s B u c h e s , fol. 181 u n d

182, v o n O» g e s c h r i e b e n ; s. Einleitung Bd. I S. X X X V ) N(D)

2 Nw δή PI. 8 άτερος PI. | άμελείς Ο P I . άμέλει ό IN 4 0εόν]

θεούς PI. | γιγνώσχειν PL 5 <5ί] τε I | αύτούς PI. | ai alad. PI. H s s . | τε PI.
γε O N < I 6 λέγετε PI. δέ γε d i e H s s . 8 δαί P I . | όπόσων ai PI.
1 0 τε] γε P L 18 γε P L r e d i e H s s . | Ιγγονοι Ι Ο Ιχγονοι N D Ιχγονος Ρ1.
1 4 ($9Φνμία δέ άργίας xal τρυφής Ρ1. 1 8 όρ&ώς N D 19 τό λοιπόν <
NO I άμελοϋσι Ρ1. έπιμελονσι Ι Ο έπιμελοΰντες ND 2 0 γιγνώαχοντες Ρ1. |
ούδέν ND 20 f. Ο* hatte irrtümlich οΰόενός — τούναντίον wiederholt, strich
diese Worte aber nachträglich durch 21 τφ ΙΟ 1 Ρ1. τό 0 * N D 23 xal
βέλτιστε < ON 2 4 δέοντας d i e H s s . δέον Ρ1. | γιγνώσχοντας PL 2 6 ol
Pl. < die H s s . | άλλ' (ohne Akzent) die H s s . άλλα P L 26 f. βελτίω PL
26 ών δή Ρ1.
 Praepar. evang. Χ Π 62, 1 0 — 1 8 167

Πώς γάρ άν; 16

Ούκοϋν δή τά γε άνθ-ρώπινα πράγματα της τε έμψύχου μετέχει φύσεως,
άλλα καΐ θεοσεβέστατον αυτό έστι πάντων ζφων άνθ-ρωπος.
"Εοικε γοϋν.
5 Θεών γε μην κτήματά φα μεν είναι πάντα, όπόσα θν/ρτά ζώα ή νοερά,
και τόν ούρανλν βλον.
I Πώς γαρ οδ; (ess)
"Ηδη τοίνυν ή σμικρά ή μεγάλα τις φάτω ταΰτα είναι τοις θεοΐς· ούδετέ- 1β
ρως γάρ τοις · κεκτημένοις ή μας άμελεΐν άν εϊη προσήκον, έπιμελεστάτοις
ίο τε ούσι και άρίστοις. σκοπώμεν γάρ δή καΐ τόδε έτι πρός τούτοις*
Τό ποίον;
Τό περί τε αίσθησεως καΐ δυνάμεως άρ' ουκ έναντίως άλλήλοις πρός
ραστώνην και χαλεπότητά έστον πεφυκότες;
Πώς λέγεις;
is Ό ρ α ν μέν που καΐ άκούειν τά σμικρά χαλεπώτερον ή τά μεγάλα, φέρειν 17
δέ αΰ καΐ κρατεΐν καΐ έπιμελεϊσθαι των σμικρών καΐ όλίγων παντί £αον ή
τών εναντίων. b
Πολύ γε.
Ί α τ ρ ώ δή προστεταγμένον 6λον τι θεραπεύειν βουλομένω καΐ δυναμένη)
20 τών μέν μεγάλων επιμελές Ισται, τών μορίων δέ καΐ σμικρών άμελές* είθ·'
Ιξει ποτέ καλώς αύτω τό π α ν ;
Ουδαμώς.
Ού μήν ουδέ γε κυβερνήταις ουδέ στρατηγοϊς ούδ* οίκονόμοις ούδ* αΰ 18
τισι πολιτικοϊς ουδέ άλλω τών τοιούτων ούδενΐ χωρίς τών όλίγων ή σμικρών
25 πολλά ή μεγάλα* ούδέ γάρ άνευ τών σμικρών τούς μεγάλους φασί λιθολόγοι
λίθους εΰ κεϊσθαι.

S. 153, 11—S. 161, 16: Plat. leg. 899d—905d

IO*N(D)

2 δή < O N 8 άλλά] άμα P I . | αύτό < O N | δ &ν»ρ. O N 6 ή νοερά

< PI. β και] ώνπερ xal PI. 8 ή1 < PI. 8f. ούδεχίρως PI. ούδετέροις
die Hse. 9 άμελεΐν <5ν] άνελεϊν I 10 τε] γε PI. | γάρ δή PL γάρ O N
δέ δή I I τάδε Ο 12 Τό < I | άλλήλοιν P I . ; a b e r v g l . P l a t . E u t h y d .
273 d έγελααάτην ούν άμφια βλέψαντες είς άλλήλους 18 πεφυκότε PI.
1 5 f. φέρειν — και1 < O N 16 κρατεΐν δ' αύ και ON | και3] ή ON 18 Πολύ
γε M r a s Πολύ τε ( m i t d e m f o l g e n d e n v e r b u n d e n ) I O N Kai πολύ γε P I .
19 δέ PI. | προστεταγμένον < O N 20 επιμελές ίαται und άμελές] έπιμελουμένφ
und άμελοϋντι PI. | μορίων] μυρίων I | ε ΐ < PI. 21 αύτό I 28 ούδέ
γε I ούδ' δ γε ON ούδέ PI. 24 17] και PI. 26 των < PI. | φαόΐν
ol PL | λι&ολόγοις I
 168 Eusebius

Π ώ ς γάρ άν;
Μ ή τοίνυν τον θεόν άξιώσωμέν ποτε θνητών δημιουργών φαυλότερον, οί 19
τ ά προσήκοντα αύτοϊς έργα, βσωπερ αν άμείνους ώσι, τόσω άκριβέστερα και τε- c
λεώτερα μια τ έ χ ν η σμικρά και μεγάλα άπεργάζονται - τον δέ θεόν 6ντα τε
6 σοφώτατον βουλόμενόν τε έπιμελεΐσθαι δυνατόν εϊναι καΐ δυνάμενον, ών μεν
ραον έπιμεληθηναι, σμικρών δντων, μηδαμή έπιμελεΐσθαι, καθάπερ άργόν
ή δειλόν τινα δια πόνους ραθυμοΰντα, των δέ μεγάλων.
Μηδαμως δόξαν τοιαύτην περί θεών, ώ ξένε, ά π ο δ ε χ ώ μ ε θ α - ούδαμή γάρ 20
ουτε δσιον οΰτε αληθές το διανόημα διανοοίμεθ' άν. δοκοϋμεν δέ μοι νυν ήδη
ίο και μόλα μετρίως διειλέχθαι τ ω φιλαιτίω της αμελείας πέρι θ ε ώ ν . d
Ναί, τ ω γ ε βιάζεσθαι τοις λόγοις όμολογεϊν αυτόν μ ή λέγειν ορθώς,
επωδών γ ε μήν προσδεϊσθαί μοι δοκεΐ μύθων έτι τινών.
Ποίων, ώ ' γ α θ έ ;
Πείσω μεν τον νεανίαν τοις λόγοις, ώς τ ω τοΰ παντός έπιμελουμένω προς 21
15 τήν σωτηρίαν καί άρετήν τοΰ δλου π ά ν τ ' έστι συντεταγμένα, ών καί τό μέρος
είς δύναμιν έκαστον τό προσήκον πάσχει καί ποιεί, τούτοις δέ είσιν άρχοντες
προστεταγμένοι έκάστοις έπί τό σμικρότατον άεΐ π ά θ η ς και πράξεως, είς
μερισμόν τόν έσχατον τέλος άπειργασμένοι* | ών έν και τό σόν, ώ σχέ- 22
τλιε, μόριον είς τό παν ξυντείνει βλέπον άεί, καίπερ πάνσμικρον δν. σέ δέ λέληθε (634)
20 περί τοϋτο αύτό ώς γένεσις ένεκα εκείνου γίνεται π α σ α , ό π ω ς ή τ ω τοΰ παν-
τός βίω υπάρχουσα ευδαίμων ουσία, ούχ ένεκα σοϋ γινομένη, σύ δ' ένεκα
εκείνου, πας γάρ ιατρός καί πας έντεχνος δημιουργός παντός μέν ένεκα πάντα
έργάζεται προς τό κοινή ξυντεΐνον βέλτιστον μέρος μήν ένεκα δλου καί ουχί

S. 153, 11—S. 161, 16: Plat. leg. 8 9 9 d - 9 0 5 d 2 Μή — 7 fofo-

μονντα: T h d r t . V I 45 8 f . Μηδαμως — διανοοϊτ' δν (so T h d r t . ) u n d
22 πάς 1 — S. 159, 2 ξυμβαΐνει: T h d r t . V I 46

IOvN(D)

1 Πώς — δν < Ο 2 τόν (auch Thdrt.)] τόν γε PI. 4 τε < Ο

6 δυνατόν είναι (von βουλόμενον abhängig) (auch Thdrt.) < PI. β (Jpov
ijv PI. 8f. ούδαμή — <ϊν] ού γάρ άληθές ούδ' (ούδέ ND) δσιον τό διανόημα ON
9 μοι < ON 10 και μόλα I N und Variante in einer Platohs. xal μεγάλα Ο
μάλιστα ( < xai) PI. Hss. | διειλέχθαι < N D | τ φ ] τη Ο 12 δοκει < N D
18 ώ 'γαϋ-έ ON PI. ώ αγαθέ I 14 πείθωμεν PI. | λ. όμολογεϊν αυτόν μή
λέγειν όρ&ώς (aus 11 wiederholt) I 15 τήν < Ο | καί άρετήν < ON
17 άει πάθης PI. άειπαθείς die Hss. 19 συντείνει N D | καίπερ PI. και περί I
καί παρά ON | πάνσμικρον PI. πάν σμικρόν die Hss. 20 περί] παρά Ο |
γίγνεται PL | fi ή PI. 21 γιγνομένη PI. | γινομένη, σύ <5'] γινομένης· ούδ' ON
23 ξυντεΐνον (auch Thdrt.)] ξνντείνων PI. | βέλτιστον < Ο | μήν (auch D, aber
η 1. Η . ausgebess. ?)] μέν Ν
 Praepar. evang. X I I 52, 18—26 159

δλον μέρους ένεκα απεργάζεται. σύ δέ άγανακτεϊς άγνοών δπη τό περί σέ 28

άριστον τω παντί ξυμβαίνει καΐ σοΙ κατά δύναμιν την της κοινής γενέσεως, έπεί b
δέ άεί ψυχή συντεταγμένη σώματι τοτέ μέν άλλω, τοτέ δ' άλλω, μεταβάλλει
παντοίας μεταβολάς δι' έαυτήν ή δι* έτέραν ψυχήν, ούδέν άλλο έργον τω πετ-
5 τευτη πλήν μετατιθέναι τό μεν άμεινον γιγνόμενον ήθος εις βελτίω τόπον,
χείρον δέ είς τόν χείρονα, ίνα τό πρέπον Ικαστον της μοίρας λαγχάνη.
Π η λέγεις; 24
ΤΗιπερ άν έχοι ραστώνη επιμελείας θεοϊς των πάντων, ταύτη μοι δοκεΐ

φράζειν. εί μεν γάρ προς τό δλον άει βλέπων πλάττοι τις μετασχηματίζων τά c
ίο πάντα, οϊον έκ πυρός ύδωρ έμψυχον και μή ξύμπολλα έξ ενός ή έκ πολλών έν,
πρώτης ή δευτέρας ή και τρίτης γενέσεως μετειληφότα πλήθεσιν άν όραν
εΐη της μετατιθεμένης κοσμήσεως. νϋν δ' έστί θαυμαστή ραστώνη τω τοϋ
παντός έπιμελουμένφ.
Πώς αύ λέγεις; 26
15 ΤΩδε· έπειδή κατεϊδεν ήμών ό βασιλεύς έμψύχους ούσας τάς πράξεις

άπάσας και πολλήν μέν άρετήν έν αύταϊς ουσαν, πολλήν δέ κακίαν, άνώλε-
θρον δέ δν γενόμενον, άλλ' ουκ αίώνιον ψυχήν καΐ σώμα, καθάπερ οί κατά d
νόμον δντες θεοί (γένεσις γάρ ουκ άν ποτε ήν ζώων άπολομένου τούτοιν θα-
τέρου) και τό μέν ώφελεΐν άεί πεφυκός, δν άγαθόν ψυχής, διενοήθη, τό δέ κακόν
20 βλάπτειν* ταϋτα πάντα ξυνιδών έμηχανήσατο, ποϋ κείμενον έκαστον των
μερών νικώσαν άρετήν, ήττωμένην δέ κακίαν έν τω παντί παρέχοι μάλιστ* άν
και ράστα καΐ άριστα. μεμηχάνηται δή πρός πάν τοϋτο τό ποίον γιγνό- 2β
μενον άει ποίαν έδραν δει μεταλαμβάνον οΐκίζεσθαι καΐ τίνας ποτέ τόπους*
της δέ γενέσεως τοϋ ποίου τινός άφήκε ταΐς βουλήσεσιν έκάστων ήμών τάς

S. 153, 11 —S. 161, 16: Plat. leg. 899d—905d 24 της — S. 160, 2

πολύ: Thdrt. V 32

IO y N(D)

2 ξυνβαΐνει Ο | xal aol < O N 8 σώματι < I | τοτέ δ' άλλω < N D
6 λείπεται πλήν PI. 6 τόν < Ο | Ινα — της] χατά τό πρέπον αυτών Ικαστον
ίνα της προσηκούσης PI. | πρέπον ON PI. τρετπόν I 8 ίχοι λόγον PI. |
ραστώνη PL ραστώνης die Hss. | δοχω PI. 9 τό (auch D)] τόν Ν 1 1 äv δρ&ν]
E u s . v e r s t a n d : dann könnte man Dinge sehen, die in Mengen teilgenommen
haben am ersten . . . Schöpfungeakt der Umgestaltung der Welt·, δπειρ' äv
P l a t o (d. h. wenn (da) sie am . . . teilgenommen haben, würden sie in un-
endlicher Menge der μεταχόομηαις zukommen) 16 πάσας ON 17 δέ δν
PI. δέον Ο δέ IN I γινόμενον ON 18 γένεσις PI. γένεσιν ΙΟΝ | ποτε < O N
19 δν — ψυχής insofern es das Gute an der Seele ist | δν] δαον PI. 22 ποιόν
τι PI. 22 f. γινόμενον Ο 23 δει] δή ON | τόπους ποτέ I 24 τον (auch
Thdrt.)] τό PI. | ποίου Eus. Hss. u n d PI. ποιοϋ Thdrt. | έκαστων < ON
160 Eusebius

αιτίας, δπη γάρ | άν έπιθυμή καΐ όποιος τις ών την ψυχήν, ταύτη σχεδόν (β35)
εκάστοτε καΐ τοιούτος γίγνεται άπας ήμών ώς τό πολύ.
Τ£> γοϋν εικός.
Μεταβάλλει μέν τοίνυν πάνθ' όσα μέτοχά έστι ψυχής, έν αΰτοϊς κεκτη- 27
μένα την της μεταβολής αίτίαν μεταβάλλοντα δέ φέρεται κατά τής ειμαρ-
μένης τάξιν καΐ νόμον. σμικρότερα μέν των ήθών μεταβάλλοντα έλάττω κατά
τδ της χώρας έπίπεδον μεταπορεύεται, πλείω δέ καΐ άδικώτερα μεταπεσόντα
είς βάθος τά τε κάτω λεγόμενα των τόπων, δσα "Αιδην τε καΐ τά τούτων έχό- b
μενα των ονομάτων έπονομάζοντες σφόδρα φοβούνται καΐ όνειροπολοϋσι ζών-
τες διαλυθέντες τε των σωμάτων, μείζω δη ψυχή κακίας ή αρετής οπόταν
μεταβάλλη δια τήν αυτής βούλησίν τε καΐ όμιλίαν γενομένην ίσχυράν, οπό-
ταν μέν άρετή θεία προσμίξασα γίνηται διαφερόντως τοιαύτα, διαφέροντα
καΐ μετέβαλε τόπον άγιον δλον, μετακομισθεϊσα είς άμείνω τινά τόπον έτε-
ρον" δταν δέ τάναντία, έπΐ τάναντία μεθιδρύσατο τον αυτής βίον.
αύτη τος δίκη έστί βροτών οί "Ολυμπον ϊχουσιν, 28
ώ παϊ καΐ νεανίσκε άμελεϊσθαι δοκών υπό θεών, κακίω μέν γινόμενον πρός
τάς κακίους ψυχάς, άμείνω δέ πρός τάς άμείνους πορευόμενον έν τε ζωή καΐ c
έν πασι θανάτοις πάσχειν τε, ά προσήκον δραν έστι τοις προσφυέσι τούς προσ-
φερεϊς, καΐ ποιεΐν. ταύτης τής δίκης οδτε σύ μήποτε οΰτε άλλος άτυχης 29
γενόμενος έπεύξεται περιγενέσθαι θεών, ήν πασών δίκην διαφερόντως έταξάν

S. 153, 11 — S. 161, 16: Plat. leg. 899d— 90ßd 4 Μεταβάλλει — 8

βά&ος = S. 242, 11 — 16 10 μείζω — 14 βίον·. Thdrt. V 32 16 Horn.
Od. X I X 43

ΙΟ*Ν(Ι>)

1 ταύτη] τοιούτος ON 2f. έχάστοτε — είχός] γίγνεται {γίνεται Ο)

Ιχαστος ήμών ON 4 αύτοίς Mrae αύτοις die Hss. έαντοίς 8. 242, 11 und Fl.
6 τής*] τήν τής S. 242, 12 und PI. 8 βάβη I 8 όνομάζοντες ON |
φοβούνται PI. φοβονοι die Hss. 10 διαλν&έντα>ν ON | re PI. δέ die Hss. |
δέ δή PI. 11 μεταβάλλη] μεταβάλη ein Teil der Hss. PI., die andern μετα-
λάβω | αύτής PI. αυτής die Hss. 12 προσμίξασα Thdrt. PI. προσμίξας ä
die Hss. | γίνηται Steph. γίνεται ION und Thdrt. γίγνηται PI. | τοιαύτα] τά
τοιαύτα Thdrt. τοιαύτη PI.; Eus. verstand: zur göttlichen Tugend solches dazu-
mischen; in Wahrheit ist προσμίξασα intransitiv 18 μεταβάλλει ON | μετα- *
χομισ&εϊσα I PI. μεταχοσμη&εϊσα ON Thdrt. 14 μεθιδρύσατο (auch
Thdrt.)] με&ιδρύσασα PI. | αύτής PI. αύτής die Hss. 16 βροτών (ΰεών PI.
Horn.)] christliche Umgestaltung des Gedankens: Diese Satzung gilt für die
Sterblichen, die in den Himmel kommen 16 xal νεανίσκε < ON 18 δράν
mit Akkus.: einem etwas antun | προσφυέσι] προσφερέσι PI. 19 οΰτε* I
ο «τ* ON ούτε εΐ PI. 20 έπεύξηται PI. | δίκην] διχών PI.
 Praepar. evang. Χ Π 62, 26—33 161

τε οί τάξαντες χρεών τε έξευλαβεϊσθαι παρά τό παν. ού γάρ άμεληθήση ποτέ

υπ' αύτης. ούχ ουτω σμικρός ών δύση κατά τό της γης βάθος ούδ' υψηλός
γενόμενος είς τόν ούρανόν άναπτήση, τίσεις δέ αύτω την προσήκουσαν τιμω-
ρίαν εϊτ' ένθάδε μένων είτε καΐ έν "Αιδου διαπορευθείς είτε και τούτων εις d
5 άγιώτερον έτι διακομιστείς τόπον. 6 αύτός δέ λόγος σοι καΐ περί εκεί- 80
νων άν ειη των οδς σύ κατιδών έκ σμικρών μεγάλους γεγονότας άνοσιουργήσαν-
τας ή τι τοιούτον πράξαντας ωήθης έξ άθλιων εύδαίμονας γεγονέναι και
ώς έν κατόπτροις αΰτών ταϊς πράξεσιν ήγήσω καθεωρακέναι την πάντων
άμέλειαν θεών, ούκ είδώς αύτών την συντέλειαν δπη ποτέ τω παντί ξυμ-
ιο βάλλεται, γινώσκειν δέ αυτήν, ώ πάντων άνδρειότατε, πρός ουδέν δοκεΐς;
ην I τις μή γινώσκων ούδ* άν τύπον ϊδοι ποτέ ουδέ λόγον ξυμβάλλεσθαι <ese>
περί βίου δυνατός άν γένοιτο είς εύδαιμονίαν τε και δυσδαίμονα τύχην.
ταϋτα εί μέν σε πείθει Κλεινίας δδε και ξύμπασα ήμών ήδε ή γερουσία, 81
περί θεών ώς ούκ οίσθα δ τι λέγεις, καλώς άν σοι θεός αύτός ξυλλαμβάνοι*
ΐδ εί δ' έπιδεής έτι λόγου άν εϊης, λεγόντων ήμών πρός τόν τρίτον έπακούση,
<εί > νοϋν και όπωσοϋν έχεις."
Τούτων δ νοϋς, εί καΐ μή τα ρήματα, έν τοις 'Εβραίων λογίοις προ- 82
καταβέβληται σνντομώτατα και δι' δλίγων της διανοίας περιεχομένης. τό τε b
γάρ "ούχ ούτω μικρός ών δύση κατά τό της γης βάθος ούδ' υψηλός γενόμενος
20 είς τόν ούρανόν άναπτήση" δμοιον άν εϊη τω παρά τω Δαβίδ τοϋτον
εχοντι τόν τρόπον "Ποϋ πορευθώ άπό τοϋ πνεύματος σου, και άπό τοϋ
προσώπου σου ποϋ φύγω; έάν άναβώ είς τόν ούρανόν, σύ έκεΐ εΐ· έάν καταβώ
είς τόν "Αιδην, πάρει- εί άναλάβοιμι πτέρυγας και κατασκηνώσαιμι 88

S. 153, 11—S. 161, 16: Plat. leg. 899d—905d 6 ό — 9f. ξυμβάλλεται:

Thdrt. V I 47 19f. s. 2f. 21—S. 162, 1: Ps 138 (139), 7—10

ION(D)

1 παρά τό πάν] τό παράπαν PI. 2 ών δύση auch 19 und PI. είσδύση

hier die Hss. 8 αύτω (nml. 0εφ)] αυτών (θεών) PI. 6 άγιώτερον
(s. S. 160, 13)] άγριώτερον PI. 1 xal] φα PL 8 ώς < ND
9 τήν < ON 10 γιγνώακειν PI. | πρός ουδέν δοχεϊς (hältst du für nichts)]
πώς ού δεϊν δοχεϊς PI. 11 γιγνώσκων PI. | ξυμβαλέσϋαι ND 12 άν]
καΐ I I τε PI. δέ die Hss. 14 χαλάς I | ξυλλαμβάνε'ι I (alles 1. Η.) 16 λόγου
τινός PI. | λόγου nach είης ON | λεγόντων ήμών < ON | έπάχονε PI. 16 εί
PI. < die Hss. 17 μή (auch D) < Ν 18 συντομ. — περιεχομένης < ON
19 σμικρός PI. | ών] ώ I | κατά — βά&ος] κατά γης ON 20 τόν < ON |
δμοιον I Ισον ON 20f. παρά — τρόπον I τον Δ. φήματι τώ λέγοντι ON;
nach λέγοντι freier Baum von etwa 4 Buchstaben in N, von 2 in D 22 φύγω]
κρνβώ I I σύ < Ο 28f. εί — με < ON
M r a s , Eusebius I I 11
 162 Eusebius

εις τά έσχατα της θαλάσσης, καί γάρ εκεί ή χείρ σου οδηγήσει με - " άλλα
καί τό "οι ουρανοί διηγούνται δόξαν θεοΰ, καί ποίησιν χειρών αύτοϋ άναγ- c
γέλλει τό στερέωμα·" και πάλιν έν τω 'Haatq. τό "άναβλέψατε εις δψος
τούς όφθαλμούς ύμών καί ϊδετε τίς κατέδειξε ταϋτα πάντα - " και τό "έκ 84
5 μεγέθους καί καλλονής κτισμάτων αναλόγως ό γενεσιουργός θεωρείται - "
καί τό " τ ά γάρ άόρατα αύτοϋ άπό κτίσεως κόσμου τοις ποιήμασι νοούμενα
καθοραται ή τε άΐδιος αύτοϋ δύναμις καί θειότης." άλλα και τό "έζήλωσα
επί τοις άνόμοις, είρήνην άμαρτωλών θεωρών" μεταπεφράαϋαι μοι δοκεΐ
νπό τον Πλάτωνος δια τον " ό αυτός δέ λόγος σοι καί περί εκείνων αν είη
ίο τών ους σύ κατιδών έκ σμικρών μεγάλους γεγονότας άνοσιουργήσαντας ή τι d
τοιοΰτον πράξαντας ωήθης έξ άθλίων εύδαίμονας γεγονέναι." και τάλλα 86
<5ε δσα τούτοις ομοίως εϊρηται προνλαβε την εις πλάτος έκτε&εΐσαν τον
Πλάτωνος έρμηνείαν έν τοις *Εβραίων λόγοις. ίκαστον δ' ούν αυτών κατά
μέρος εΰροις άν ακριβώς εξετάζων τοις 'ΕβραίοJV σνμφερόμενον γράμ-
ΐδ μασιν. 'Εβραίων δέ είναι λόγους ου μόνα τά παρά Μωσεϊ λόγιά ψημι, άλλα
και τά τών άλλων μετά Μωσέα θεοφιλών ανδρών, είτε προφητών ειτε και
αποστόλων τον σωτηρος ημών, ών η τών δογμάτων συμφωνία μιας είκό-
τως αντονς και της προσηγορίας άξιώσειεν.

Si. Ps 18 (19), 2 8f. las 40, 26 4f. Sap 13, 5 6f. Rm 1, 20

7f. Ps 72 (73), 3 9-11 s. S. 161, 6—7

IO y GN(D)

2 xal ποίησιν I ποίησιν δέ ON 8 πάλιν I τό OD < Ν 6f. xai —

όειότης I < ON 8 άνόμοις] α 1. Η. aus et I 9 δι' αύτοϋ ND 10 σμι-
κρών ON μικρών I 10f. ή — πράξαντας < ON 12 δσα IG (aber avis
τά), τά 0*G»ND; s. Einleitung Bd. I S. XL | όμοίως — 18 άξιώσειεν IG δμοια
συνεξίσου τοις Εβραίων λογίοις· 'Εβραίων δέ φημι αύτοϋ τε Μωσέως xai των μετ'
αύτόν θεοφιλών άνδρών, είτε προφητών εϊτε xal (< D) άποστόλων τοϋ Σωτηρος
ήμών ND, alles < Ο 15 μόνον Steph. 18 της αύτής Gaisf.; aber
xai = auch Keine Subscriptio in ION
 ΙΓ

ΤΑΔΕ ΤΟ ΙΓ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ Σ

ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕ ΥΗΣ
α'. 'Οίκος ο Πλάτων τής 'Ελληνικής θεολογίας απ ήλεγχε τήν άτοπίαν. 'Εκ τον
6 Τιμαίου K a p . 1. S. 165, 16
β'. "Ετι άπο τον λόγου 'Επινομίδος περί τον αντον Kap. 2. S. 167, 1
γ'. "Ετι άπό τον δευτέρου τής Πολιτείας περί τον αντον. . . Kap. 3. S. 167, 9
6'. 'Οτι πλέον ουδέν των αίσχρών μν&ων αϊ περί των 'Ελληνικών Φεών διηγήσεις περι
έχονσιν, αίς μή πειΰόμενον Σωκράπην ίχτειναν Άϋηναϊοι. 'Από τον Εν&ύφρονος
ίο K a p . 4. S. 177, 1
ε'. Νουμηνίον ix των παρά Πλάτωνι άπορρήτων περί τον α ντου
K a p . δ. S. 178, 1
ς'. 'Οτι μή δεϊ ταΐς των πολλών προσέχειν δόξαις μηδέ τής Ιδίας μετατί&εσ&αι προαιρ
σεως δια ΰανάτου φόβον. 'Από τον Κρίτωνος Kap. 6. S. 178, 13
16 ζ'. 'Οτι μή δει άμυνεσ&αι τονς άδιχεϊν ήμάς παρεσκενασμένους. 'Από τον αύτον
K a p . 7. S. 181, 13
η'. "Οτι μή δεϊ τά άπαξ όρ&ώς χρι&έντα ά&ετεϊν μηδ' εΐ όάνατόν τις έπάγοι. αρμόσε
δέ πρός τονς έν χαιροις διωγμών έξομνυμένους τήν εύσέβειαν
K a p . 8. S. 183, 8
20 'Οποΐός πάτε ίσται τήν διά&εσιν ό δια άανάτον φόβον έξομνύμενος τήν οίχείαν πρό
Φεσιν Kap. 9. S. 184, 7

BION(D)

2f. Τάδε nach προπαρασκευής Β | ΙΓ IOD τριοχαιδέχατον Ν < Β | περιέχει

nach τάδε Β ; eine der ersten anscheinend gleichzeitige H a n d schrieb in
Β nach περιέχει·, τό IB βιβλίον u n d am oberen B a n d βιβλίον ιβ', strich d a n n
aber IB durch, änderte β ία Γ und fügte hinzu: τό t'ß βιβλίον λείπει·, teal laτι
τό παρόν Γ Γ: τό δ' έξης ι'δ: καΐ τό μετ' αύτό ι'ε: — 4-20 Ziffern in I (in
freigelassene Spatien m i t roter Tinte von H a n d ζ eingesetzt) u n d Ν < B O D
4f. 'Εκ — Τιμαίου < BN | τοϋ Ο τών I β "Ετι — αύτον I ϊχι άπό τον
πέμπτον BN < 0 7 ~β Ο | nach αύτον: και περί τον μή είναι τόν ΰεόν των
κακών αίτιον I 1 a. Β. 14 Κρίτωνος] κρείττονος I 17 έπάγει Β
18 έξομν. ΙΟ άρνουμένους BN (aber έξομν. beide S. 183, 10) | άσέβειαν Ο *
20 ποτ' BO
11 *
 164 Eusebius

ι'. 'Οτι μή δέοι φεύγειν τόν ύπέρ άληΟεΙας θάνατον. 'Από της Σωκράτους απολογίας
K a p . 10. S. 185, 22
ια'. 'Οπως δέοι τιμά» τόν θάνατον των ενκλεως μεταλλαξάντων τόν β(ον. Έκ τοϋ
Πλάτωνος K a p . 11. S . 189, 14
6 ιβ'. "Οπως καΐ δ πρό ήμων έξ 'Εβραίων 'Αριστόβουλος δ Περιπατητικός έκ της παρ'
Έβραίοις φιλοσοφίας δμολογει τούς Έλληνας ώρμήσ&αι . K a p . 12. S . 190, 14
ιγ'. Ώς καΐ Κλήμης δμοίως τά καλώς "Ελλησιν είρημένα σύμφωνα τνγχάνειν τοις 'Εβραί-
ων παρίστησι δδγμααιν. 'Από τον ε' Στρωματέως . . . . K a p . 13. S . 198, 1
ιδ'. "Οτι μή πάντα έπιτυχως εΐρηται τω Πλάτωνι' διό ουκ άλάγως την κατ' αυτόν παρί)τη-
10 με&α φιλοαοφίαν, τά δέ 'Εβραίων άποδεχόμε&α λόγια. . . K a p . 14. S . 228, 16
ιε'. "Οτι μή κα&όλου δρθώς δ Πλάτων τόν περί <των> νοητών ούσιων έφώδενσε λόγον,
«UU* 'Εβραίοι K a p . 15. S . 232, 6
ις'. Ότι μή Έβραίοις δμοίως κατά πάντα όρΦως έδόξαζε περί ψυχής δ Πλάτων
K a p . 16. S. 234, 1
IB ιζ'. "Οτι κατά Πλάτωνα μή έξ άπα&οΰς καΐ πσ&ητής ουσίας ή της ψυχής σννέστηκε
φύσις. 'Από των Σευήρου τον Πλατωνικού περί ψυχής . . K a p . 17. S . 239, 7
ιη'. Περί οΰρανοΰ καΐ των έν αύτω φωστήρων δτι μή καβάλου δρ&ως έδόξασεν δ Πλά-
των K a p . 18. S. 240, 19
id'. 'Οποία περί γυναικών ουκ δρ&ως δ Πλάτων διετάξατο . . K a p . 19. S . 245, 6
20 κ'. 'Οποία 7ΐερΙ έρωτος έκ&έαμου δ αύτός διετάξατο έν Φαίδρφ, οίς δ Μωσής άντινομο-
βετεί K a p . 20. S . 250, 7
κα'. Περί των παράΠλάτωνι φονικών νόμων, ουκ άξίων δντων της μεγαλονοίας αντον,
οϊς τούς Μωσέως άντιπαραβλητέον K a p . 21. S . 252, 8

ION(D)

1-22 Ziffern in I (s. zu S . 163, 4ff.) u n d Ν < B O D 1 ύπέρ της I

(aber της < S . 185, 22) | 'Από — άπολογίας < Β 8 Έκ] άπό N D | των τοϋ
Gaisf. 4 auf Πλάτωνος folgt in Β in der nächsten Zeile "Οπως και της
Σωκράτους άπολογιάσχχχ, in der nächsten "Οπως καΐ... (5) 5 δ1 < B N
5 f . παρ' Εβραίων N D 8 πέμπτου B N 11 τόν O N των Β Ι | των Steph.
hier und alle H s s . S . 232, β < hier die H s s . | ούσιων < I 15 κατά Πλά-
τωνα (fehlt S. 239, 7 in IO): dessen Ansicht abgelehnt wird (wie S. 340, 17
κατά τούς Στωικούς) 16 των] τον B N 17 f. nach δ Πλάτων + 'Από της
Έπινομίδος καΐ τον Τιμαίου κάί τον δεκάτου των Νόμων, δπερ Μωσής σέβειν
άπαγορεύει, ώς καΐ δ 'Εβραίος Φίλων έρμηνεύει I a. Κ . 19 Ποία Ο |
20 δ1 — διετάξατο < B N 22 Περί] Όποια N D 28 τούς] τον Ο
 ΙΓ
Έτιειδή 7ΐέφηνεν εν τοις προ τούτον συγγράμμασιν ή κατά ΠλΑτωνα («3»
φιλοσοφία κατά πλείστα Μωσέως και των παρ' Έβραίοις ιερών λόγων έρμη- ν,«·>
νείαν ώστιερ έπΐ την Έλ?.άδα φωνήν περιέχουσα, έρχομαι νυν δμου και τα b
5 λείποντα προσαποδονναι τω λόγω καΐ τά τοις προ ήμων εις τούς τόπονς
ειρημένα διελ&εϊν, όμοϋ καΐ διαβολής ευλόγου αίτίαν άπολυσόμενος, εΐ δή
τις ήμϊν έπιχαλών φαίη, τί δή ποτ? οΰν Μωσέως και Πλάτωνος τά σννωδά
πεφιλοσοφηκότων ουχί τά Πλάτωνος, αλλά τά Μωσέως μέτιμεν, τοΰμ-
παλιν δέον, δτι δή προς τοις ϊσοις δόγμασι τιροσήκων ήμϊν γένοιτ' άν "Ελ-
ιο λησιν οϋσιν ό 'Ελληνικός μάλλον ή ό βάρβαρος, όκνών δέ άπαντήσαι προς
τοϋτο αίδοΐ τη προ? τον φιλόσοφο,ν, τοϋτον μεν εις ύστερον άνατί&εμαι τον
λόγον, τά δέ γε πρώτα μοι λεχθέντα πρώτα διασκέψομαι. λαβών ο&> άνάγνω&ι e
οποίαν έπήγετο δόξαν ό Πλάτων τιερί των 'Ελληνικών θεολόγων τε και ποιη-
τών δπως τε πάσας τάς πατρίους περί των &εών υπολήψεις ή&έτει καΐ τήν έν
is αύτοϊς άτοπίαν διήλεγχεν

α'. ΟΠΩΣ Ο ΠΛΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΠΗΛΕΓΧΕ ΤΗΝ ΑΤΟΠΙΑΝ- ΕΚ ΤΟΥ ΤΙΜΑΙΟΥ
"Περί δέ των άλλων δαιμόνων ειπείν τε καΐ γνώναι τήν γένεσιν μείζον 1,1
ή καθ·* ή μας, πειστέον δέ τοις είρηκόσιν έμπροσθεν, έκγόνοις μέν θεων ού- d

11 f. το ντον — λόγον: weist voraus auf die Erörterungen vom 14. Kap. an
18—S. Ιββ, 8: Plat. Tim. 40d—IIa (dieselbe Stelle von Eue. auch Bd. I
S. 96, 17—S. 97, β und Bd. Π S. 229, 24—S. 230, β zitiert) 18 ΙΤερΙ —
8. Ιββ, 3f. πιστεντίον: Thdrt. I 69 und III 34
BION(D)
2 Vor 'Επειδή: Προοίμιον περί της ύπο&έσεως BN < ΙΟ. Zu ΠροοΙμιον
schrieb a. Β. jene Β 1 anscheinend gleichzeitige Hand β'ΙΓ' (= βιβλίον τρισκαι-
δέκατον) | πέφηνεν] πέφνκεν Β 8 Μωσέως καΐ < Ν (Μωσέως + 1. Η. a. R.) D |
Ιερών λόγων] νόμων BN 7 έπεγκαλων ND | ποτ' ούν] ποτε BN 7 f. Μωσ. —
πεφιλοσ.] Μωσέως καΐ των παρ' Έβραίοις νόμων σννωδά καΐ Πλάτων (so!) Β
8f. τοΰμπ. δέον < Β 12 τά — διασκέψομαι: vgl. Bd. I S. 485, 10 πρώτα δέ
τά πρώτα παρα&ήσομαι Ιβί. Die Überschrift in ΒΙΟΝ | Έκ — Τιμ. ΙΟ <
BN 18 τε < Eus. Bd. I S. 96, 17 und Bd. II S. 229, 24, Thdrt., PI.
19 πειστέον] πιστεντίον Bd. I S. 96, 18 und Thdrt. | είρημένοις Β | έκγόνοις IN
Thdrt. PI. έγγόνοις Ο έκείνοις Β
 166 Eusebius

σιν, ώς έφασαν, σαφώς γέ που τούς εαυτών προγόνους είδότων. άδύνατον

οδν θεών παισίν άπιστεϊν, καίπερ άνευ εικότων και αναγκαίων άποδείξεων
λέγουσιν, άλλ' ώς οικεία φασκόντων άπαγγέλλειν έπομένους τ ω νόμω πιστευ-
τέον. οΰτως οδν κατ' εκείνους ήμΐν ή γένεσις περί τούτων των θεών 2
6 έχέτω καΐ λεγέσθω. | Γης τε καΐ Ούρανοϋ παίδες 'Ωκεανός τε και Τηθύς (β40)
έγενέσθην, τούτων δέ Φόρκυς Κρόνος τε και "Ρέα, έκ δέ Κρόνου και 'Ρέας Ζευς
"Ηρα τε καΐ πάντες, δσους Εσμεν αδελφούς λεγομένους αύτών, έτι τε τούτων
άλλους έκγόνους."
Δια τούτων πιστεύειν τοις περί &εών μύ&οις και αν τοις δέ τοις των 3
ίο μύ&ων ποιηταΐς ώς δή &εών έκγόνοις ούσι παρακελευσάμενος, τιρώτα μεν
δια τον φάναι έκγόνους είναι των Φεών τονς ποιητάς χλενάζειν μοι δοκεϊ,
ώς και των &εων av&Q<imarv γεγονότων και τοις έκγόνοις ομοίων τήν φύσιν. b
«5ιαβάλλει δ' έξης άντικρυς τονς &εολόγους, ους έκγόνους έψησε» είναι 4
&εών, δι ών έπάγει φάσκων "καίπερ άνευ εικότων και άναγκαίων άποδείξεων
ιέ λέγουσι" δι' ών τε τιροστίϋησι το "ώς έφασαν." παίζειν δ' έοικε λέγων
"σαφώς γέ που τούς έαυτών προγόνους είδότων" και τό "αδύνατον θεών
παισίν άπιστεΐν." και τό παρά γνώμην δε ταϋτα λέγειν των νόμων ένεκα
διαρρήδην παρίστησιν, όμολογήσας ort δέοι έπομένους τω νόμω πιστεύει» c
αύτοϊς. δτι δέ ταϋτ ένόει, έπάκονσον δπως γνμνί} και άκατακαλν7ττω 6
20 φωνή τούς δή θεολόγους δπαντας διαβάλλει, κόπτων έν 'Επινομίδι τού-
τοις τοις ρήμασιν

S. 165, 18—S. 166, 8: Plat. Tim. 40d—41a l » f . γυμνβ — φωνή:

vgl. Plat. Phaedr. 243 b; s. Bd. I S. 364, 15

BION(D)

1 γέ auch 16 sowie S. 229, 26, δέ Bd. I S. 96, 19, Thdrt. PL | που auch
16 sowie Bd. I S. 96, 19, hier S. 229,26 und PL, πως Thdrt. | τους γε PL | αύτών
PI. | είδότων auch 16 sowie an den beiden anderen Stellen und Thdrt., είδύσιν
PL 2 δνευ τε Ρ1. | άναγκαίον Β 6 ίγενέσ&η I | Φόρχυς < Β | nach
'Ρέα + καΐ δσοι μετά τούτων Eus. Bd. I S. 97, 4 mit Ρ1. 7 ΐσμεν πάντας
S. 230, 6 («ίντας < Ρ1.; zweifelhaft Bd. I S. 97, 6) 8 άλλους έχγόνους auch
S. 230, 6 (wie Plato) ~ Bd. I S. 97, 6 | έχγόνους BN έγγόνονς ΙΟ und S- 230, 6
(aber s. S. 165,19) 10 έγγόνοις ΙΟ 11 έγγόνους Ο | είναι &εων ND 6. είναι Β
12 έγγόνοις Ο 18 έγγόνους Ο 15 τε I < BON 19 έννόει Β | έπά-
κονσον δπως] δρα πως ND όρατώς Β 20 δή < BN | κόπτα>ν (auch D)] σκόπ- *
των Ν 1 (das 1. ο in ω geändert 2. Η.) | έν Ο < BIN | 'Επινομίδι I (s. zu Bd. I
S. 671, 12)] έπιτόμω Ο < BN
 Praepar. evang. Χ Π Ι 1, 1—5; 2, 1—2; 3, 1—2 167

β'. ΕΤΙ ΑΠΟ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΕΠΙΝΟΜΙΔΟΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ

"Θεογονίαν τοίνυν και ζωογονίαν άναγκαΐον, ώς έοικε, πρώτον μοι, 2 , 1

κακώς άπεικασάντων τών έμπροσθεν, βέλτιον άπεικάσαι κατά τόν ύστερον d
λόγον, άναλαβόντα δν προς τους άσεβεϊς έπικεχείρηκα λόγον."
5 "Οτι δ' ευλόγως την τών πρώτων ΰεολογίαν παραιτείται διδάσκει έν 2
τω δεντέρω της Πολιτείας, εν&α τον νουν έπιστησαι άξιον όπόσα και οία
περί τών αυτών ποιητών τε και ϋεολόγων τών τε εκ παλαιού παραδεδο-
μένων περί τών 'Ελληνικών ϋεών διέξεισιν, ώδε ρήμασιν αντοΐς φάσκων

γ'. ΕΤΙ ΑΠΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ

ίο ΑΥΤΟΥ

I " Έ ν τοις μείζοσιν, ήν δ' έγώ, οψόμεθα και τούς έλάττους. δει γάρ δή τον 3 , 1
αυτόν τύπον είναι και ταύτόν δύνασθαι τούς τε μείζους και τους έλάττους. (β4ΐ)
ή ούκ οίει; "Εγωγ', έ'φη· άλλ' ούκ έννοώ ούδέ τούς μείζους τίνας λέγεις. Οδς
'Ησίοδος τε, εϊπον, και Όμηρος ήμΐν έλεγέτην και οί άλλοι ποιηταί. ούτοι b
15 γάρ που μύθους ψευδείς τοις άν&ρώποις συντιθέντες έλεγόν τε καΐ λέγουσι.
Ποίους δή, ή δ' δς, και τί αυτών μεμφόμενος λέγεις; "Οπερ, ήν δ' έγώ, 2
χρή πρώτον τε και μάλιστα μέμφεσθαι, άλλως τε και έάν τις μή καλώς ψεύδη-
ται. Τί τοϋτο; "Οταν είκάζη τις κακώς ούσίαν τ φ λόγω περί θεών τε και
ηρώων, οϊοί είσιν, ώσπερ γραφεύς μηδέν έοικότα γράφων οΐς άν δμοια βου-
20 ληθη γράψαι. Και γάρ, εφη, ορθώς έχει τά τοιαύτα μέμφεσθαι. άλλά πώς

2-4 Pseud.-Plat. epin. 980c; aus Eue. Thdrt. I I I 55 11—S. 174, 17:
Plat. reap. 377c—383c (bis 15 λέγουσι wiederholt S. 230, 9—15Ϊ 16 "Οπερ
— 20 γράχραι = S . 2 3 1 , 18—21

BION(D)

1 Die Überschrift in I ; Έτι άπό τοΰ i (so) Ο, "Ετι άπό τον πέμ-
πτσυ BN " 2 ύεολογίαν, aber γονί über λογί I (alles 1. Η.) | ώς ίοικεν
άναγκαΐον I 3 ύστερον (auch Thdrt.)] ξμπροσ&εν PI. 4 λόγον1 < I | έπι-
κεχείρηκε BON | λόγον* Β * Ι λέγων Β Ο Ν λόγους Thdrt. PI.
ι β β' Ο
7 αύτών] ίαυτών Β | τε 2 Mras γε dieHss. 9f. Die Überschrift in ΒΙΟΝ | /F Ο |
nach αύτοΰ + και περί τον μή είναι τόν ϋεόν των κακών αίτιον I z a. R.
1 1 έγώ, μν&οις S . 2 3 0 , 1 0 m i t P I . | έλάττονας Β 1 3 "Εγωγ', ίφη Ο, E u s .
S. 230, 12 ( Ι γ ω γ ε ) , PL, εγωγ' Ιφημι (so) hier I, εγωγ' εφην N D < Β | ούκ
έννοών ND ούδενοω (so) Β | ούδέ < Β 14 λεγέτην BON 15 ψευδείς nach
άν&ρ. P I . 17 τ ε 1 < BN, Eus. S . 2 3 1 , 1 8 ; καϊ πρώτον PI. 18 ούσίαν
< S . 2 3 1 , 19 m i t d e r M e h r z a h l d e r H s s . P L | ούσίαν — S . 1 6 8 , 4 αύτόν < Β
20 τά γε Ρ1.
 168 Eusebius

δή λέγομεν καΐ ποία; Πρώτον μέν δή, ήν δ' εγώ, τδ μέγιστον και 8
περί των μεγίστων ψεϋδος ό ειπών ού καλώς έψεύσατο, ώς Ούρανός τε c
είργάσατο, & φησι δρασαι αυτήν 'Ησίοδος, 6 τε αυ Κρόνος ώς έτιμωρήσατο
αυτόν, τά δέ δή Κρόνου έργα και πάθ-η υπό τοϋ υίέος ούδ' «ν εί ήν άλι^θή,
5 ώμην δεΐν £αδίως ουτω λέγεσθαι προς άφρονας τε και νέους, άλλα μάλιστα
μέν σιγασθαι, εί δ' άνάγκη τις ήν λέγειν, δι' απορρήτων άκούειν ώς όλιγίστους,
θυσαμένους ού χοϊρον, άλλά τι μέγα καΐ άπορον θϋμα, δπωζ ώς έλαχίστοις
συνέβη άκοϋσαι. ΚαΙ γάρ, ή δ' 5ς, ούτοι γε οί λόγοί χαλεποί. ΚαΙ 4
ού λεκτοί, ώ Άδείμαντε, έν τή ήμετέρα πόλει. ούδέ λεκτέον νέω άκούοντι d
ίο ώς άδικων τά έσχατα ούδέν άν θαυμαστών ποιοι ούδ' αύ άδιχοϋντα πατέρα
κολάζων παντί τρόπω, άλλά δρώη άν δπερ θεών οί πρώτοί τ * καΐ μέγιστοι.
Ού μά τόν Δία, ή δ' δς, ούδέ αύτώ μοι δοκεΐ επιτήδεια είναι λέγειν. Ούδέ 6
γε, ήν δ' εγώ, τ& παράπαν ώς θεοί θεοϊς πολεμοϋσί τε καΐ έπιβουλεύουσι
καΐ μάχονται (οΰτε γάρ άληθη)- | εί γε δει ή μας τούς μέλλοντας τήν πόλιν (642)
is φυλάσσειν αϊσχιστον νομίζειν τ£> ραδίως άλλήλοις άπεχθάνεσθαι. πολλοϋ
δει γιγαντομαχίας τε μυθολογητέον αύτοΐς καΐ ποικιλτέον καΐ άλλας έχθρας
πολλάς και παντοδαπάς θεών τε καΐ ήρώων πρός συγγενείς τε και οικείους
αύτών, άλλ* εϊ πως μέλλοιμεν πείσειν, ώς ούδείς πώποτε πολίτης έτερος
έτέρω άπήχθετο ούδ* έστί τοϋτο δσιον, τοιαύτα μάλλον λεκτέα προς τά
20 παιδία εύθύς καΐ γέρουσι καΐ γραυσΐ καΐ πρεσβυτέροις γινομένοις και b

S. 187, 11—S. 174, 17: Plat. reep. 377c—383e 1 Π ρ ώ τ ο ν — 4 αύτόν

= 8. 231, 23—26; bis S. 169, 4 ύπονοιων = Bd. I S. 97, 13—S. 98, 15
1 Πρώτον — β ά χ ο ν ε ι ν : Thdrt. I I I 38 8 vgl. Hes. theog. 154—182 8 K a i 1
— 18 αύτώνι Thdrt. Ι Π 39 f.

BION(D)

1 δή < Bd. I S. 97, 13, Thdrt. PI. 2 δ I, Eue. auch a. a. O. und S. 231,
24, Thdrt. PI. < ON | Ούρανύν ND | τ ε < ON 8 ώς έ τ ι μ . ] ε ί σ ε τ ι μ ω ρ ή -
οατο Ν 1 (ώς + 2. Η. über ε ί ς ) D 4 τά δέ δή] τ ι δέ δή τά Bd. I S. 97,
16 I τοΰ Κρόνου Bd. I S.97, 15, Thdrt. PI. | εί ήν Bd. I S. 97, 16 PI., ε ΐ η BON
el I 6 <5είν] δή BN | οΰτως BN 7 χ ε ί ρ ο ν Β | Άπορον] Snowv I | ώς (auch
Bd. I S. 97,19)] δτι PI. 9 ού λεκτοί ON ού δεκτοί I ουκ έκτοί Β ού λ ε κ τ έ ο ι
Bd. I S. 97, 20, Thdrt. PI. | γ' ί φ ψ (vor ώ) PI. ( < auch Eus. a. a. Ο. und
Thdrt.) I λεκτέον Thdrt. PI. δεκτέον Β δοκτέον ΙΟΝ; s. zu Bd. I S. 98, 1
10 ούδέν] δέον Β | ποιοι] Β 1 aus π ο ι ε ί , όχοϊ I | αύ äv Ο 11 τ ε < Ο |
οI (übergeschrieben) μ έ γ ι σ τ ο ι I 12 Ού — δς < Bd. I S. 98, 3 und Thdrt.
18 η ο λ ο μ ε μ ο ΰ ο ι Ο | έ π ι β ο ν λ ε ύ ο ν τ α ι Ο 14 οΰτε] ούδέ Bd. I S. 98, 6 (He. A)
PI. οΰτε γ ά ρ άλη&ή οΰτε ξύμφορα Thdrt.; οΰτε — 19 δσιον < Β | ή μ ϊ ν Eus.
a. a. Ο., Thdrt. PI. 15 φνλάττειν Thdrt. φυλάξειν PI. 19 μάλλον λ ε κ τ έ α
(auch Bd. I S. 98, 10) ~ PI. 20 γ ι γ ν ο μ έ ν ο ι ς PI. γ ε ν ο μ έ ν ο ι ς Bd. I S. 98, 11
 Praepar. evang. Χ Ι Π 3, 2—12 169

τούς ποιητάς εγγύς τούτων άναγκαστέον λογοποιεϊν. "Ηρας δέ 6

δεσμούς υπό υίέος καΐ 'Ηφαίστου ρίψεις υπό πατρός, μέλλοντος τ η μητρί
άμύνειν τυπτομένη, καΐ θεομαχίας δσας "Ομηρος πεποίηκεν, ού παραδε-
κτέον είς την πόλιν, οδτ' έν ύπονοίαις πεποιημένας ούτε άνευ υπονοιών.
5 ό γαρ νέος ούχ οΐός τε κρίνειν β τ ι τε υπόνοια και β τ ι μή, άλλ' ά άν 7
τηλικοϋτος ων λάβη έν ταϊς δόξαις, δυσέκνιπτά τε και άμετάστατα φιλεΐ γί-
γνεσθαι. ών δή ίσως ένεκα περί παντός ποιητέον, ά πρώτα άκούουσιν, δτι κάλ- c
λίστα μεμυθολογημένα πρός άρετήν άκούειν. "Εχει γάρ, &ρη, λόγον 8
άλλ' εϊ τις αύ καΐ ταϋτα έρωτώη ήμας άττα έστί καΐ τίνες οί μύθοι, τίνας
ίο αν φαΐμεν; Και έγώ εϊπον ώ Άδείμαντε, οδκ έσμεν ποιηταΐ εγώ τε καΐ σύ
έν τω παρόντι, άλλ' οίκισταΐ πόλεως, οίκισταϊς δέ τούς μεν τύπους προσήκει
είδέναι έν οϊς δει μυθολογεϊν τούς ποιητάς, παρ' ους έάν ποιώσιν ουκ έπι- d
τρεπτέον, ού μήν αύτοΐς γ ε ποιητέον μύθους. 'Ορθώς, 2φη· άλλ' αύτό 9
δή τοϋτο οί τύποι περί θεολογίας τίνες άν εΐεν; Τοιοίδε πού τίνες, ήν δ' έγώ,
15 οίος τυγχάνει ών ό θεός, άεΐ δή που άποδοτέον, έάν τέ τις αυτόν έν έπεσι ποιη
έάν τε έν μέλεσιν έάν τε έν τραγωδία. Δ ε ι γάρ. Ούκοϋν άγαθός ό θεός τω 8ντι
τε καΐ λεκτέον ούτω. Τ ί μήν; 'Αλλά μήν ούδέν γ ε των άγαθών βλαβερόν. 10
ή γάρ; Οδ μοι δοκεϊ. Τ Αρ' ούν τό μή βλαβερόν βλάπτει; Ουδαμώς. ®0 δέ μή
βλάπτει, κακόν τ ι ποιεί; Ούδέ τοϋτο. * 0 δέ γ ε μηδέν κακόν ποιεί, ούδ* άν
20 τίνος εϊη κακοϋ αίτιον. Πώς γάρ οδ; Τ ί δέ; ώφέλιμον τό αγαθόν; Ναί. Αίτιον
άρα εύπραγίας; | Ναί. Ούκ άρα πάντων γε αίτιον τό άγαθόν, άλλά τών 11
μέν εύ έχόντων αίτιον, τών δέ κακών άναίτιον. Παντελώς γε, &ρη. Ούδ' άρα, (MS)
ήν δ' έγώ, ό θεός, έπεί άγαθός, πάντων άν εϊη αίτιος, ώς οί πολλοί λέγουσιν,
άλλ' ολίγων μέν τοις άνθρώποις αίτιος, πολλών δέ άναίτιος· πολύ γάρ έλάττω τά
26 άγαθά τών κακών ήμΐν. καΐ τών μέν άγαθών ούδέν άλλο αίτιατέον, τών δέ κακών
άλλ' άττα δει ζητεΐν τά αίτια, άλλ* ού τόν θεόν. 'Αληθέστατα, &ρη, δοκεΐς 12

S. 167, 11—S. 174, 17: Plat. reap. 377c—383c 1 Ήρας — 4 ύπονοιων:

Thdrt. I I I 41 2f. 'Ηφαίστου — θεομαχίας: vgl. Horn. 11.1687—694 und X X
1 6 Ούκοϋν — S . 1 7 0 , 7 έαθλφ: Thdrt. V 34f.

BION(D)

1 άναγκ. έγγ. τ. Ο 2 δεσμούς ύπομένοις καΐ τούς ποιητάς έγγύς τούτων

άναγκαστέον (aus der vorhergehenden Zeile; ee folgt υπό usw.) I 3 τνπτ.
άμύνειν Bd. I S . 98, 13, T h d r t . P I . 4 οΰτε] οδτ' B N 5 5 τ«»] δ P I . |
άλλ' ä P L άλλά d i e H s s . 6 f . γίνεσθαι BN 7 δι)] δέ I 9 δττα] ταϋτα (1 H s .
αύτά) άττα PI. 1 3 αυτούς I 1 6 ό θεός ών P I . | h Ιπεσι] ίνέπεαε Β
16 ό (auch Thdrt.)] δ γε PI. 18 τό (auch Thdrt.)] δ PI. 20 Πως — 21
ενπραγίας erneuert Ο* | οΰ < PI. | τάγαθόν ND 21 τάγαθόν BN
2 2 f . Ούδ' — θεός < Β 28 έπεί ΙΟ Thdrt. έπειδή B N PL | άγαθός ό
θεός Β I πολλοί] παλαιοί Β 24 πολλών δέ άναίτιος < ND | δ' ΒΟ
2 4 f . τάγαθά Ρ1. 2 5 ούδένα άλλον Ρ1. 2 6 άλλά τα B O N *
 170 Eusebius

μοι λέγειν. Ούκ άρα, ήν δ* έγώ, άποδεκτέον οδτε "Ομήρου οδτε άλλου ποιη- ι>
τοϋ ταύτην την άμαρτίαν περί τοϋς θεούς άνοήτως άμαρτάνοντος καί λέγον-
τος ώς
δοιοί πίθοι κατακείαται έν Δώς οδδει *
χήρων ϊμπλειοι, ό μέν έσθλών, αύτάρ ό δειλών'
καί φ μεν άν μίξας ό Ζεύς αμφοτέρων δω, 13
άλλοτε μέν γε κακω δ γε κύρεται, δλλοτε δ' έσθλω. c
ώ δ' άν μή, άλλ' άκρατα τά έτερα,
τ&ν δέ κακή βούβρωστις έπΐ χθόνα δϊαν έλαύνει"
ίο ούδ' ώς ταμίας ό Ζεύς 'αγαθών τε κακών τε τέτυκται.' τήν δέ τών δρκων καί 14
σπονδών σύγχυσιν, ήν ό Πάνδαρος συνέχεεν, έάν τις φη δι' 'Αθηνάς τε καί
Διός γεγονέναι, ούκ έπαινεσόμεθα· ούδέ θεών Ιριν τε καί κρίσιν δια Θέμι-
δός τε καί Διός- ούδ' αύ, ώς Αισχύλος λέγει, έατέον άκούειν τούς νέους, δτι
θεδς μέν αίτίαν φύει βροτοΐς,
15 δταν κακώσαι δώμα παμπήδην θέλη. d
άλλ' έάν τις ποιη έν οίς ταϋτα τά ίαμβεϊα ένεστι, τά της Νιόβης πάθη ή τά 16
Πελοπιδών ή τά Τρωϊκά ή τι άλλο τών τοιούτων, ή ού θεοϋ έργα έατέον
αύτά λέγειν, ή εί θεοϋ, έξευρετέον αύτοϊς σχεδόν δν νυν ημείς λόγον ζητοϋμεν,
καί λεκτέον ώς 6 μέν θεός δίκαιά τε καί άγαθά είργάζετο, οί δέ ώναντο κολαζό-
20 μενοι. ώς δ' άθλιοι μέν οί δίκην δίδοντες, ήν δέ ό δρών ταϋτα θεός, ούκ έατέον
λέγειν τόν ποιητήν. άλλ' εί μέν δτι έδεήθησαν κολάσεως λέγοιεν ώς 16
άθλιοι <ci> I κακοί, διδόντες δέ δίκην ώφελοΰντο υπό τοϋ θεοϋ, έατέον. (644)
κακών δέ αίτιον φάναι θεόν τινι γίγνεσθαι άγαθόν οντά, διαμαχητέον παντί 17
τρόπω μήτε τινά λέγειν ταϋτα έν τη έαυτοϋ πόλει, εί μέλλει εύνομήσεσθαι,

S. 167, 11 — S. 174, 17: Plat. reap. 377c—383c 4 Horn. Ή . X X I V 527

5 nicht in unseren Homerausgaben 6 s. Horn. II. X X I V 529 7 ebd. 530
9 ebd. 532 10 vgl. Π. I V 84, X I X 224 und Od. I V 392 11 Anspielung
.auf Horn. II. I V 12f. Anspielung auf H. X X (Θεομαχία) 14f. Aesch. *
fr. 156 (Niobe) Nauck (TGF* 52) 28 κακών — S. 171, 6 άγα&ων.
Thdrt.V 36

BION(D)

1 öftre2] σϋτ' B N 2 οΰτως άνοήτως B N 4 δνοΐ Β övoi N D δοιοι γάρ

τε Horn. δ έμπλεοι I | ό μέν έσ&λ. < Β | άτάρ Β 6 δω άμφ. PI.
7 ye1] τε PI. Horn. | έσ&λών IN 8 φ δ' δν] δταν Ο 8 τόν δέ (auch
PI.)] καί έ Horn. | κακή] καί ό Β 10 <5] ήμίν PI. | τε» < Β 12f. Θέμι- *
τός PI. 14 φύσει Β 15 δόμαν Ο 16 άλλ' — S. 171, 3 αύτοίς < Β
18 ζητοϋμεν λόγον Ο 19 λεκτέον] δεκτέον Ο | &ναντο (auch S . 175, 13)]
ώνίναντο PI. 20 δέ δή PI. 22 ol PI. < die Hss. 23 διαμαχετέον PI.
24 ταϋτα < I | έαυτοϋ (auch Thdrt.)] αύτον PL | μέλλει I Thdrt. PI. μέλλοι
N D μέλοιεν Ο
 Praepar. evang. X I H 3, 12—23 171

μήτε τινά άκούειν, μήτε νεώτερον μήτε πρεσβύτερον, μήτ' έν μέτρω μήτε άνευ
μέτρου μυθολογοΰντα, ώς οΰτε δσια άν λεγόμενα, εί λέγοιτο, ούτε ξύμφορα
ήμΐν ουτε ξύμφωνα αύτά αύτοϊς. Ξύμψηφός σοι ειμί, έφη, τούτου τοϋ 18
νόμου κάμοί άρέσκει. Ούτος μέν τοίνυν, ήν δ' έγώ, είς άν εϊη των περί θεοϋ b
5 νόμων τε και τύπων, έν οΐς δεήσει τούς τε λέγοντας λέγειν και τους ποιοΰν-
τας ποιεΐν μή πάντων αίτιον τόν θεόν, άλλα των άγαθών. ΚαΙ μόλα, έφη,
άπόχρη. Τί δέ δή ό δεύτερος δδε; άρα γόητα τόν θεόν οΐει είναι και 19
οίον έξ επιβουλής φαντάζεσθαι άλλοτε έν άλλαις ίδέαις, τοτέ μεν αυτόν γιγνό-
μενον και άλλάττοντα τό αύτοϋ είδος εις πολλάς μορφάς, τοτέ δέ ή μας άπα-
ιο τώντα και ποιοϋντα περί αΰτοΰ τοιαύτα δοκεΐν, ή άπλοϋν τε είναι καί πάν- c
των ήκιστα της αύτοϋ ιδέας έκβαίνειν; Ούκ έχω, έφη, νϋν γε ούτως είπεΐν.
Τί δέ τόδε; ούκ άνάγκη, είπερ τι έξίσταιτο της αύτοϋ ιδέας, ή αύτό ύφ' 20
αύτοϋ μεθίστασθαι, ή ύπ' άλλου; 'Ανάγκη. Ούκοΰν ύπό μέν άλλου τά άριστα
έχοντα ήκιστα άλλοιοΰταί τε καί κινείται, οίον σώμα ύπό σιτίων τε καί ποτών
15 καί πόνων καί παν φυτόν ύπό είλήσεών τε καί ανέμων καί των τοιούτων παθη-
μάτων, ού τό ύγιέστατόν τε καί χαριέστατον ήκιστα άλλοιοΰταί; Πώς δ' ου;
Ψυχήν δέ ού τήν άνδρειοτάτην καί φρονιμωτάτην ήκιστ' άν τι πάθος έξωθεν 21
ταράξειέ τε καί άλλοιώσειε; Ναί. Καί μήν που καί τά γε ξύνθ-ετα πάντα d
σκεύη τε καί οικοδομήματα καί άμφιέσματα, κατά τόν αύτόν λόγον, τά εύ
20 είργασμένα καί εΰ έχοντα ύπό χρόνου τε καί τών άλλων παθημάτων ήκιστα
άλλοιοΰταί. "Εστί ταΰτα. Παν δή τό καλώς έχον ή φύσει; ή τέχνη ή 22
άμφοτέροις έλαχίστην μεταβολήν ύπ' άλλου ένδέχεται. Έοικεν. 'Αλλά μήν
ό θεός γε καί τά τοΰ θεοϋ πάντη άριστα έχει. Πώς δ' oö; Ταύτη μέν δή ήκιστ'
άν πολλάς μορφάς ϊσχοι ό θεός. "Ηκιστα δή. 'Αλλ' άρα αυτός αύτόν με|τα- (645)
25 βάλλοι άν καί άλλοιοΐ; Δηλονότι, έφη, είπερ άλλοιοΰταί. Πότερον οΰν επί 28
τό βέλτιόν τε καί κάλλιον μεταβάλλει εαυτόν, ή έπί τό χείρον καί αϊσχιον αύ-

S. 167, 11—S. 174, 17: Plat. resp. 377c—383c

BION(D)

8 αντοϊς T h d r t . PL αύτοίς I έαντοίς ON | σοι τούτοις Β 8 f. τοντου —

άρέσκει < Β 4 καί μοι Ρ1. | &εοΰ (auch Thdrt.)] ϋεούς PI. 6 οϊς (auch
Thdrt.)] φ Ρ1. | δεήσει] δέειΒ \ τούς τε λέγοντας < Β | τε (auch Thdrt.) < Ρ1. |
και τ. ποιονντας < Β 7 άπόχρη I N άποχρήσας Ο < Β | δδε < Β 8 αυτόν *
(auch D)] αύτον Ν | γιγν. αύτόν Ο 9 αύτοϋ PL αύτοϋ die Hss.; ebenso
10, 11 und 12 12 Τί — 18 Ναί < Β 14 τε* < I 16 οί] ού Ο | τε <
Ρ1. I χαριέστατον] Ισχνρότατον PI. 17 τε xai ON | ίξωΰεν πάϋος Ρ1. 19 αύ-
τοϋ Β 21 "Εστι δή Ρ1. 22 ύπό Β 28 γε ό Ο 24 ϊσχοι] Ιέχει
(so) Β I ό < Β I δή] δήτα Ρ1. | αύτόν Ρ1. αύτόν die Hss. 24f. μεταβάλοι Ο
25 Αήλον, ίφη, ότι PL 26 τό αϊσχιον PL 26f. αύτοϋ I αύτοϋ BON
έαυτοϋ Ρ1.
 172 Eusebius

τοϋ; 'Ανάγκη, έφη, επί τό αίσχιον έαυτοϋ, εΐπερ άλλοιοϋται - ού γάρ που ένδεα
γε φήσομεν τον θεόν κάλλους ή αρετής είναι. 'Ορθότατα, ήν 8' έγώ, λέγεις,
και ούτως έχοντος δοκεΐ άν τίς σοι, ώ Άδείμαντε, έκών αυτών χείρω ποιεΐν
όπηοϋν ή θεών ή ανθρώπων; 'Αδύνατον, Ιφη. 'Αδύνατον άρα και θεόν 24
5 έθέλειν αυτόν άλλοιοϋν, άλλ', ώς έοικε, κάλλιστος καΐ άριστος ών είς τό δυνα- b
τόν έκαστος αυτών μένει άεΐ άπλώς έν τ η αύτοϋ μορφή. Πάσα, Ιφη, άνάγκη
έμοιγε δοκεΐ. ΜηδεΙς άρα, ήν δ' έγώ, ώ άριστε, λεγέτω ήμϊν των ποιητών ώς
θεοί ξείνοισιν έοικότες άλλοδαποΐσι,
παντοίοι τελέθονχες έπιατρωφώσι πόληας"
ίο μηδέ Πρωτέως τε και Θέτιδος καταψευδέσθω μηδείς μηδ' έν τραγω- 25
δίαις μηδ' έν τοις άλλοις ποιήμασιν είσαγέτω "Ηραν ήλλοιωμένην ώς ίέρειαν c
άγείρουσαν
Ίνάχου "Αργέίου ποταμοϋ παισίν βιοδώροις.

καΐ άλλα τοιαύτα πολλά μή ήμϊν ψευδέσθωσαν μηδ' αύ υπό τούτων 26

16 άναπειθόμεναι αί μητέρες τά παιδία έκδειματούντων, λέγουσαι τούς μύθους
κακώς, ώς άρα θεοί τίνες περιέρχονται νύκτωρ πολλοίς ζώοις και παντοδαποϊς
ίνδαλλόμενοι, tva μή άμα μέν είς θεούς βλασφημώσιν, άμα δέ τούς παΐδας
άπεργάζωνται δειλοτέρους. Μή γάρ, έφη. 'Αλλ' άρα, ήν δ' έγώ, αυτοί μεν 27
οί θεοί είσιν οίοι μή μεταβάλλειν, ή μας δέ ποιοϋσι δοκεΐν σφας παντοδαπούς d
20 φαίνεσθαι έξαπατώντες καΐ γοητεύοντες; "Ισωε, έφη. Τ ί δέ; ήν δ* έγώ - ψεύ-
δεσθαι ό θεός έθέλοι άν ή λόγω ή έργω φαντάσματα προτείνων; Ούκ οίδα,
ή δ' 6ς. Ούκ οΖσθα, ήν δ' έγώ, δτι τό γε άληθώς ψεϋδος, εί οϊόν τε τοϋτ' 28
είπεΐν, πάντες θεοί τε και άνθρωποι μισοϋσι; Πώς, έφη, λέγεις; ΟΤσθά που,
ήν δ' έγώ, δτι τ ω κυριωτάτω εαυτών ψεύδεσθαι καΐ περί τά κυριώτατα ούδείς
28 έκών έθέλει, αλλά πάντων μάλιστα φοβείται έκεϊ αύτό κεκτησθαι. Ούδέ νυν

S. 167, 11—S. 174, 17: Plat. resp. 377c—383c 8f. Horn. Od. XVII
485f. 18 Aesoh. fr. 168 (ΞαπρΙαι) Vera 3 Nauck (TGF* 56)

BION(D)

1 άνάγκη οΰν Ο | τό < I | αίσχιον] χείρον PL | έαντον BIN αύτοΰ Ο < Ρ1.
8 αύτόν Ρ1. αυτόν die Hss. 4 άρα, Ιφην PL | decJv] »εφ Ρ1. 5 αύτόν Ν Ρ1.
αύτόν ΒΙΟ έαντόν D β αύτοΰ I Ρ1. αντοϋ ON έαντοΰ Β | "Απασα Ρ1.
8 ξείνοισιν BN* ξένοισιν I ξϋνοιαιν ON l D 10 τε < Ρ1. 11 άλλοιουμένην
Β I ώς] είς Ο 12 άγείρουσαν ΒΟ έγείρουααν IN 18 παιοΐν βιοδώροις Ρ1.
natal βιόδωρος die Hss. 15 έχδειμάντων Ο 16 ζφοις (auch S. 176, 27)]
ξένοις Ρ1. 18 άρ' ΒΟ δρ' ND | δ' < Β 1» μή < Β | ήμϊν Ρ1. 21 δ
< Ρ1. I φάντασμα PL 22 ώς άληύώς Ρ1. | τοντο Ρ1. 28 ΟΙσ&ά — S. 173,
4 Ιφη < Β I ΟΙαΜ που] Οϋτως Ρ1. 24 χυριωτάτω που Ρ1.
 Praepar. evang. X I I I 3, 23—34 173

πω, ή δ' 6ς, μανθάνω. Οΐει γάρ τί με, έ.φην, σεμνόν λέγειν έγώ δέ | λέγω 29
οτι τη ψυχη περί τά δντα ψεύδεσθαί τε και έψεϋσθαι και άμαθη είναι (β4β)
καί.ένταϋθα έχε ι.ν τε και κεκτησθαι τό ψεϋδος πάντες ήκιστ' άν δέξαιντο
και μισοϋσι μάλιστα αύτό έν τω τοιούτω. Πολύ γ', έφη. 'Αλλά μην όρ- 80
5 θότατά γε άν, δ νϋν δή έλεγον, τούτο ώς άληθώς ψεϋδος καλοϊτο, ή έν τη
ψυχη τοϋ έψευσμένου άγνοια, έπεί τό γε έν τοις λόγοις μίμημά τι τοϋ έν τη
ψυχή έστι παθήματος και ύστερον γεγονός είδωλον, ού πάνυ άκρατον ψεϋδος.
ή ούχ ούτω; Πάνυ μεν ουν. Τό μεν δή τω δντι ψεϋδος ού μόνον υπό θεών, 81
άλλα και υπ' άνθρώπων μισείται. Δοκεϊ μοι. Τί δέ δή; τό έν τοις λόγοις ψεϋ- b
ίο δος πότε και έν τω χρήσιμον, ώστε μή άξιον είναι μίσους; άρ' ού πρός τε τούς
πολεμίους και των καλουμένων φίλων, δταν διά μανίαν ή τινα άνοιαν κακόν
τι έπιχειρώσι πράττειν, τότε αποτροπής ένεκα ώς φάρμακον χρήσιμον γίγνε-
ται; και έν αίς νϋν δή έλέγομεν ταϊς μυθ-ολογίαις, διά τό μή είδέναι δπη 32
τάληθες έχει περί των παλαιών, άφομοιοϋντες τω άληθεϊ τό ψεϋδος δτι μά- c
15 λίστα, ούτω χρήσιμον ποιοϋμεν; Και μάλα, ή δ' δς, ούτως έχει. Κατά τί δή
ουν τούτων τω θεώ τό ψεϋδος χρήσιμον; πότερον διά τό μή είδέναι τά παλαιά
άφομοιών αν ψεύδοιτο; Γελοϊον μεντάν εϊη, έφη. Ποιητής μέν άρα έν θεώ 88
ψευδής ούκ ένι; Ού μοι δοκεϊ. 'Αλλά δεδιώς τούς εχθρούς άν ψεύδοιτο; Πολ-
λού γε δει. 'Αλλά δι' οικείων άνοιαν ή μανίαν; 'Αλλ' ουδείς, έφη, τών άνοή-
20 των και μαινομένων θεοφιλής. Ούκ άρα έστίν ού ένεκα άν θεός ψεύδοιτο;
Ούκ έστι. Πάντη άρα άψευδές τό δαιμόνιον και τό θείον. Παντάπασι μέν ουν, d
έφη. Κομιδη άρα ό θεός άπλοϋν και αληθές έν τε έργω και λόγω και ούτε 84
αύτός μεθίσταται ούτε άλλους έξαπατα οδτε κατά φαντασίας ουτε κατά λόγους
ούτε κατά σημείων πομπάς ύπαρ ούδ' δναρ. Ούτως, έφη, έμοιγε και αύτώ φαίνε -
26 ται σοϋ λέγοντος. Συγχωρείς άρα, έφη <ν >, τοϋτον δεύτερον τύπον είναι έν
ώ δει περί θεών και λέγειν και ποιεΐν, ώς μήτε αυτούς γόητας δντας τω μετα-
βάλλειν έαυτούς μήθ·' ή μας ψεύδεσι παράγειν έν λόγω ή έν έργω; Συγχωρώ.

S. 167, 11—S. 174, 17: Plat. reap. 377c—383c

BION(D)

1 &ρην] ίψη N D δ δν < Β | δ] δν I | ψεϋδος < N D β άγν. ή τον

έιρενσμ. PI. 7 έστι < Β 8 ον μόνον] xal B N 9 άλλα < B N 10 έν
< PI. I ώστε] εσται (trotz είναι) Ο 11 φίλ. <τινάς> Vig. 12f. γίνεται B N
18 νϋν hier I PL, nach έλέγομεν BN < Ο 18f. δπη τάλφές] δπότ* άλη&ές I
15f. otJv δή I 1β τοντο N D | τό y>. τ. 0. B N | μή < B N 17 άφ' όμοιων
ON J Γελοϊον — 18 ψεύδοιτο < Β 17f. ψ. έν 0. PI. 18 äv < PI.
19 οίκείαν B N 20 ίνεχ BON 21 re xal PL 22 έν λόγω Ρ1. 28 οΰτ'1
BN I οϋτε κατά φαντασίας fehlt in zwei der vier hier maßgebenden Hss. PL
24 ϋπαζ> ούδ' OVOQ (auch S. 176, 19)] Λ ' ΰπα$ οΰτ δναρ PI. 24f. φαίνεται
< 0 25 σον λέγ. < B N | Ιφην Ρ1. ίφη die Hss. 27 αυτούς Ο \ μήτε PL |
ψεύδεσι] -σιν Ο ψεύδεσϋαι Β | ίν* < BN
 174 Eusebius

Πολλά άρα 'Ομήρου έπαινονντες τοϋτο οϋκ έπαινεσόμεθα, την τοϋ έν- 35
υπνίου πομπήν ύπό Διός τω Άγαμέμνονι· | ούδ' Αισχύλου, δταν φη ή Θέτις (β47)
τον Άπόλλω έν τοις αΰτης γάμοις άδοντα
ένδατεϊσθαι τάς έάς εύπαιδίας
5 νόσων τ' άπειρους καΐ μακραίωνος βίου.
ξύμπαντά τ' ειπών, θεοφιλείς έμάς τύχας,
παιών* έπευφήμησεν, εύθυμων έμέ.
κάγώ τό Φοίβου θείον άψευδές στόμα
ήλπιζον είναι, μαντική βρύον τέχν]Γ).
10 6 8* αυτός ύμνων, αύτός έν θοίνη ποφών,
αύτός τάδ* εΙπών, αύτός έστιν ό κτανών
τόν παΐδα τόν έμόν.

δταν τις τοιαύτα λέγη περί θεών, χαλεπανοϋμέν τε και χορόν ού δώ- 86
σομεν ουδέ τους διδασκάλους έάσομεν έπί παιδεία χρησθαι των νέων, εί μέλλου- b
is σιν ήμΐν οί φύλακες θεοσεβεΐς τε και θείοι γίγνεσθαι, καθ' δσον άνθρώπω έπί
πλείστον οΐόν τε. Παντάπασιν, έφη, έγώ τοϋς τύπους τούτους συγχωρώ και
ώς νόμοις αν αύτοΐς χρωμην."
Ταντα μεν 6 Πλάι ων. ενροις δ' άν την 'Εβραίων γραφήν ουδαμώς 37
μεν μν&ονς αισχρούς περί τον των δλων &εον, άλλ' ουδέ περί των άμφ'
20 αυτόν Φείων αγγέλων ουδέ γε τιερι των θεοφιλών άνδρών ομοίως ταϊς Έλληνι-
καϊς ϋεολογίαις περιέχουσαν, τον δε υπό τον Πλάτωνος έκτε&έντα τύπον c
δτι τε άγα&ός ών ό &εός τυγχάνει και τα προς αύτοϋ γεγονότα πάντα τοιαύτα.
έφ' έκάοτφ δ' οΰν των δημιουργημάτων δ &ανμάσνος Μωσης έπιλέγει- 38
"Και είδεν ό θεός δτι καλόν" έπί τε πάσι τον περι πάντων σνγκεφαλαιον-
25 μένος λόγον ψησί' "Και εΐδεν ό θεός πάντα δσα έποίησε, και ιδού καλά λίαν."
δόγμα δέ 'Εβραίων έστι και τό μη είναι τον ϋεόν κακών αίτιον, εί δη δ ϋεός
"θάνατον ουκ έποίησεν ούδέ τέρπεται έπ' άπωλεία ζώντων έκτισε γάρ

S. 167, 11—S. 174, 17: P l a t . resp. 377c—383c I f . Horn. II. I I

4-12 Aesch. f r . 360 (incert. fab.) Nauck (TGF 3 106) 24 Gen 1, 4 (auch
10, 12, 18, 21, 25) 25 ebd. 1, 31 27f. Sap 1, 13f.

BION(D)

1 έπαινοΟντες άλλα PI. 8 αύτής PI. αυτής die Hse. 4 ένδστεϊσ&αι

PI. ένδαιτ. die Hse. | εύπαιδείας Ο 5 τε die Hss.; ebenso 6 | μαχραί- *
ωνας βίους PI. 6 ειπών PI. έπιών die Hss. 7 παιών' die Herausgeber
Piatos παιώνα Ens. Hss. παιώνα Παιών Piatos Hss. | εύδνμιών BN 11 αυτός
— 21 περιέχουσαν < Β 16 foloi S. 176, 27 mit PI., öeoi ION hier 16 εγωγε
PI. 17 αντοϊς < PI. 18 εϋροις — γραφήν] ή δ' 'Εβραίων γραφή (aber
21 περιέχουσαν) ND 1» άλλ' < ND 20 αντόν ND 21 &εολογίαις]
μυ&ολογίαις ND | δ' BON | τοϋ < BN 22 ών < BN 24 τ. περί π.
< BN 25 τόν λόγον BN 26 δέ < Β | Έβραικόν Β
 Praepar. evang. X I I I 3, 35—43 175

εις τό είναι τά πάντα και σωτήριοι αΐ γενέσεις τοϋ κόσμου - " "φθόνω δέ a
διαβόλου θάνατος είσηλθεν εις τον κόσμον." διό καί παρά τω προφήτγ) 89
είσήκται λέγων ό ϋεός προς τον έξ οικείας προαιρέσεως κακόν γεγενημένον
" ' Ε γ ώ δέ έφύτευσά σε άμπελον καρποφόρον πασαν άληθινήν' πώς έστρά-
5 φης εις τά οπίσω ή άμπελος ή ά λ λ ο τ ρ ί α ε ι δέ που λέγοιτο κακά τοις φανλοις
έκ ϋεον σνμβαίνειν, όμωνύμως άκουστέον ώς των τιμωριών οΰτω κεκλημένων,
&ς άγαϋός ών δ ϋεός ουκ επί βλάβη των τιμωρουμένων, hi ωφελεία δέ
και σνμφέροντι λέγεται έπάγειν ώσπερ \ άν και ιατρός έπι σωτηρία των καμνόν- (Μ8)
των κακά νομίζοιτο προσφέρειν τάς αλγεινός και πικράς θεραπείας. διό 40
ίο και έπι της ϋείας γραφής, εν&α εϊρηται κακά άν&ρώποις έπάγεσύαι υπό
τοϋ ϋεον, τά παρά τω Πλάτωνι λεκτέον, "ώς ό μεν θεός δίκαιά τε και άγαθά
είργάζετο," και δτε τά σκυ&ρωπά και άν&ρώποις κακά νενομιαμένα τοις
τούτων άξιον; έπήγεν, "οί δέ ώναντο κολαζόμενοι," ου μόνον κατά τον φιλό-
σοφσν, αλλά και κατά την 'Εβραίων γραφήν λέγονσαν " Ό ν γαρ άγαπα b
is κύριος, παιδεύει" μαστιγοΐ δέ πάντα υίόν δν παραδέχεται." "ώς δ* άθλιοι 41
μέν οί δίκην δίδοντες, ήν δέ ό δρών ταϋτα ό θεός, ουκ έατέον λέγειν τον
ποιητήν, αλλ' ει μεν 6τι έδεήθησαν κολάσεως λέγοιεν ώς άθλιοι κακοί,
δίδοντες δέ δίκην ώφελοϋντο υπό τοϋ θεοϋ, έατέον κακών δέ αίτιον φάναι
θεόν τινι γίγνεσθαι, άγαθόν όντα, διαμαχητέον παντί τρόπω." άλλα 42
20 και περί τον μη άάλοιοϋσ&αι τον &εόν ή παρ' Έβραίοις προφητεία ώδε πη εκ
προσώπου τον ϋεον διδάσκει λέγουσα' " Δ ι ό τ ι έγώ κύριος ό θεός ύμών
καί ουκ ήλλοίωμαι." και έν ταϊς ϋεολογίαις δέ δ Δαβίδ αναφωνεί λέγων c
"Πάντες ώς ίμάτιον παλαιωθήσονται, καί ώσεί περιβόλαιον ελίξεις αυτούς,
καί άλλαγήσονται* σύ δέ ό αυτός εΐ, καί τά έτη σου ούκ έκλείψουσιν." εΐ 48
25 δέ πη τον τοϋ &εοϋ λόγον είσάγονσιν εν εΐδει και σχήμα τι άν&ρωπείω παρα-
φαινόμενον, λεκτέον ώς ου κατά τους Ελλήνων μν&ονς ομοίως Πρωτεϊ
και Θέτιδι και "Ηρα ούδ* ώς οί ϋ-εοί οί "περιερχόμενοι νύκτωρ πολλοίς ζώοις

I f . Sap. 2, 24 4f. Ier 2, 21 11 f. und 18 s. S. 170, 19f. 14f. Hebr

12, 6 (nach Prov 3, 12) 16-19 s. S. 170, 20—24 21f. Mal 3 , 6
28f. Ps 101 (102), 27f. 27f. s. S. 172, 16f.

BION(D)

8 κακόν] xal Β 4 δέ I < BON | σε < BN 1 1 τφ < BN 1 5 ώς

— 1 8 έατέον < Β | <5'] δέ N D 1 8 δέ1 < Ο 1 8 f . κακών — βεόν] τ ό δέ
φάναι Φεόν αιτ. τ. κακών Β 20 προφητεία ΙΟΝ (darüber σοφία 1. ί Η . ) ,
σοφία B D 21 διδ. λέγ.] φηοι BN | κάγώ ND 22 δέ < BN | Αναφωνεί
hier ΙΟ, vor ό BN | άναφ. προς τον &εόν Ο 28 ώς ιμ.] ώσεί μάτιον Β | έλίξεις
Ο είλίξεις I έλλίξεις Β (έλλ.) ND 2 5 έν είδη Ο 26f. παραφαιν.] παρα-
γενόμενον Ο 27 οί περιερχ. #εοΙ BN
 176 Eusebius

καΐ παντοδαποϊς ίνδαλλόμενοι" και τον τον θεον λόγον άνθρώποις ττεφηνό-
τα είσάγονσιν οί 'Εβραίων λόγοι, αλλ' ώς αυτός δ Πλάτων δεϊν ποτέ φησιν d
έπΐ φίλων εύεργεσίφ, "δταν διά μανίαν ή τινα άνοιαν κακόν τι έπιχειρώσι
πράττειν, τότε αποτροπής ενεκα ώς φάρμακον χρήσιμον γενέσθαι" την τον
5 θεοϋ εις ανθρώπους πάροδον. έπει οΰν των επί γης ζώων ουδέν ήν θεο- 44
φιλέστερον γένος άνθρωπου, συγγενές τε και οίκεΐον τω τον θεοϋ λόγω,
παρ' ού και λογικός την της ψυχής φύσιν άπείργαστο, εΐκότως, οία φίλου
ζφον κηδόμενον, τον επουράνιο» λόγον ήκειν έπί θεραπεία φασί παντός
τοϋ γένους, νόσο» και μανίαν έκτοπον ύπομείναντος, ώς μήτε τον πατέρα
ίο γινώσκειν θεόν | μήτε την οίκείαν της νοερας φύσεως ούσίαν μήχ αύ θεοϋ (β49)
πρόνοιαν, σώτειραν των δλων, εις αλόγου δε ζώου σχεδόν δσον παραχρο-
πην ήκοντος. διό δή τον σωτήρα και ίατρόν έπιστήναι λέγουσιν, ου 46
μεν δή της οικείας έκστάντα φύσεως ουδέ γε ψευσάμενον τούς δρώντας,
άμφω δε άληθτ} φυλάξαντα, τό τε αφανές και τό δρώμενον. πη μεν γαρ άλη-
ΐδ θής άνθρωπος έωράτο, πή δε θεοϋ λόγος ήν αληθής, ου γοητεύων ουδέ
τούς θεωμένους έξαπατών, έπειδή τό θείον άψενδές καλώς Ιχειν έδόκει
καΐ Πλάχωνι. "κομιδη άρα ό θεός, λόγος άπλοϋς ών καΐ άλτ^θής έν τε 46
έργ<>> καί λόγω, οδτε αύτός μεθίστατο οδτε άλλους έξηπάτα οδτε κατά b
φαντασίας οδτε κατά λόγους οδτε κατά σημείων πομπάς δπαρ ούδ* οναρ."
20 πάντα γαρ δσα τοιαύτα, οία λογικών ψυχών ιατρός, σωτηρίας ένεκα τοϋ
παντός ανθρώπων γένους αληθώς, αλλ ού δοκήσει δι ού άνείληφεν άνθρώ-
που διεπραγμαχεύσατο, την προς τον αύτοΰ πατέρα φιλίαν τε καΧ ύποστροφήν
δια της κατηγγελμένης νπ αντον θεογνωσίας τε και άληθοϋς εύσεβείας c
πάσιν ήμΐν δωρούμενος. και τα μεν ημέτερα τοιαντα· τοις δέ άλλως 47
2® λέγονσι "χαλεπανοϋμέν τε και χορόν ού δώσομεν ουδέ γε τούς διδασκάλους
έάσομεν επί παιδεία χρησθαι των νέων, εί μέλλουσιν ήμΐν οί φύλακες θεο-
σεβεΐς τε καί θείοι γίγνεσθαι," ώς και τω φιλοσόφω άριστα έχειν έδόκει.

8f. s. S. 173, l j f . 17-19 s. S. 173, 22—24 25-27 s. S. 174, 13—15

BION(D)

8 ή] εϊΟ β γένος (auch N 1 D)] γένους ON* | τον < I 7 λογικώς Ο 9 εχτο-
jtov — 10 μήτε erneuert Ο* 12 ήχοντος] εϊχοντος Ο | xal Ιατρόν < BN
15 ϋεον λόγος I &εός BON 1β άψ. — ίδόχει I άψ. χ. έδόχει Ιχειν Ο χαλ.
Ιχ. άψ. έδ. B N ; Sinn: die Gottheit verhält eich gut als άψ. — es ist recht, wenn
die Q. άψ. ist 17 κομιδη < BN | άρα οϋν BN | λόγος — άλη&ής] άπλοΰν
xal άληΰές PL 18 xal οδτε1 PI. | μΜοταται ND PI. | ίξαπατφ PI. 20 δσα
τοιαντα < B N 20 f. παντός τον BN 21 άνϋρώπων < BN 22 αύτον I
αύτον BON 28 τε — ενσεβ. < BN 26 λέγονσι] ίχονσι BN | τε <
BN Ι ούδέ — 27 εδύχει < BN 27 ίδόχει I δοχεϊ Ο
 Praepar. evang. X I I I 3, 43—47; 4, 1—4 177

δ'. ΟΤΙ ΠΛΕΟΝ ΟΥΔΕΝ ΤΩΝ ΑΙΣΧΡΩΝ ΜΥΘΩΝ ΑΙ ΠΕΡΙ ΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΘΕΩΝ ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΥΣΙΝ, ΑΙΣ ΜΗ
ΠΕΙΘΟΜΕΝΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗΝ ΕΚΤΕΙΝΑΝ ΑΘΗΝΑΙΟΙ
"Αύτοί γάρ οί άνθρωποι τυγχάνουσι νομίζοντες τ&ν Δία των θεών άρι- 4 , 1
5 στον καί δικαιότατον και τοϋτον όμολογοϋσι τόν αύτοϋ πατέρα δήσαι, δτι d
τούς υίεϊς κατέπινεν ούκ έν δίκη, και έκεϊνόν γε αδ τον αύτοϋ πατέρα έκτε-
μεΐν δι' έτερα τοιαϋτα- | έμοί δέ χαλεπαίνουσιν δτι τω πατρί έπεξέρχομαι άδι- (βδθ)
κοϋντι καί ούτως αυτοί αύτοΐς τά εναντία λέγουσι περί τε των θεών καί περί
έμοϋ.
Τ
ίο Αρά γε, ώ Εύθύφρον, τοϋτ' εστίν ού 'νεκα τήν γραφήν φεύγω δτι τά τοι- 2
αϋτα έπειδάν τις περί των θεών λέγη, δυσχερώς πως άποδέχομαι; δι' ά δή,
ώς Ιοικε, φήσει τίς με έξαμαρτάνειν. νϋν ούν εί καί σοι ταϋτα συνδοκεϊ τ φ
εύ είδότι περί τών τοιούτων, ανάγκη δή, ώς έοικε, καί ήμϊν συγχωρεϊν. τί
γάρ καί φήσομεν, οί γε αυτοί όμολογοϋμεν περί αυτών μηδέν εΐδέναι; άλλά b
is μοι είπέ πρός φιλίου, σύ ώς αληθώς ήγη ταΰτα οδτω γεγονέναι;
Καί έτι τούτων θαυμασιώτερα, ώ Σώκρατες, ά οί πολλοί ούκ ϊσασι.
Καί πίλεμον άρα ήγη τω δντι έν τοις θεοΐς πράς αλλήλους καί έχθρας 8
γε δεινάς καί μάχας καί άλλα τοιαϋτα πολλά, οία λέγεταί τε ύπό τών ποιη-
τών καί υπό τών άγαθών γραφέων τά τε άλλα ιερά ήμϊν καταπεποίκιλται
ω καί δή καί τοις μεγάλοις Παναθηναίοις ό πέπλος μεστός τών τοιούτων ποικιλ-
μάτων ανάγεται είς τήν άκρόπολιν. ταϋτα άληθη φώμεν είναι, ώ Εύθύφρον; c
Μή μόνα γε, ώ Σωκρατες, αλλ' δπερ άρτι εΖπον, καί άλλα σοι έγώ πολλά, 4
εάν περ βούλη, περί τών θεών διηγήσομαι, ά σύ άκούων εύ οίδ* δτι έκπλα-
/ ι)
γηση·
25 Ταϋτα δ Πλάτων έν τω Εύθύφρονι. διασαφεί δέ τήν διάνοια» ά Νονμή-
νιος έν τω Περί τών παρά Πλάτων ι άπορρήτων ώδέ πη λέγων.

4-24 Plat. Euthyphr. 5e—6 c

BION(D)

1-8 Die Überschrift: 'Οτι — Ά&ηναϊοι I (Κράτην statt Σωκρ.) u. alle

Hss. S. 163, 8f.f "Οτι — περιέχουσιν BON 4 ol < Ο | τυγχ. νομίζοντες]
νομίζονσι BN 6 αύτοϋ PL αύτοϋ die Hss.; ebenso 6 6f. έχτεμεϊν I
(aber έχτεμ 1. Η. auf Ras.) < BON 8 αύτοϊς PI. αύτοίς ΙΟ έαντοΐς BN |
τάναντία BN 10 τοϋτ' — 'νεκα < Β | οδ 'νεχα Mraa οδ οΰνεχα ΙΟ οδ ίνεχα
ND PL 11 δή] μή BN 12 ξυνδοκεϊ BN PL 14 γε xai Pl. Cod. Venet. |
εΐδέναι] είναι Ο 16 δέ ώς Β 16 hi γε PL 17 ήγή σύ είναι Ρ1. 18 γε
— μάχας < BN | πολλά < BN | τε < BN 18 xai — γραφέων < BN
20f. Παναϋ. — τήν < Β 21 άχρόπολιν] ταύτης ακροπόλεως Β | φώμεν είναι
BON PL ~ I 22 μόνον PL Cod. Bodl. 28 βεία» Ρ1. 26 παρά τφ Ο
Μ r a s , Eusebius II 12
178 Eusebius

ε'. ΝΟΥΜΗΝΙΟΥ ΕΚ ΤΩΝ ΠΑΡΑ ΠΛΑΤΩΝΙ ΑΠΟΡΡΗΤΩΝ

" Ε ί μέν γράφειν ύποτεινάμενος ό Πλάτων περί. της θεολογίας της των 5 , 1
'Αθηναίων είτα έδυσχέραινεν αύτη καΐ κατηγορεί έχούση στάσεις μέν προς d
αλλήλους, τέκνων δέ των μέν μίξεις, των δέ έδωδάς, των δέ άντί τούτων πατράσι
τιμωρίας άδελφών τε άδελφοϊς ύμνούση και άλλα τοιαύτα - εϊπερ ό Πλάτων
ταυτί λαβών είς τό φανερδν κατηγορεί, παρασχεϊν άν δοκεΐ μοι τοις Άθηναί-
οις αίτίαν πάλιν κακοΐς γενέσθαι άποκτείνασι καί αύτόν ώσπερ τον Σωκρά-
την. I έπεί δέ ζην μέν ούκ άν προείλετο μάλλον ή άληθεύειν, έώρα δέ 2
ζην τε καί άληθεύειν άσφαλώς δυνησόμενος, έθηκεν έν μέν τ ω σχήματι των Ά θ η - (β6ΐ)
ναίων τον Εύθύφρονα, βντα άνδρα αλαζόνα καί κοάλεμον καί <6στις>, ει τις
άλλος, θεολογεί κακώς, αύτόν δέ τί>ν Σωκράτην έπ' αύτοϋ τε καί έν τ ω ίδίω
σχηματισμω έν ωπερ είωθότως ήλεγχεν έκάστω προσομιλών."

ς'. ΟΤΙ ΜΗ ΔΕΙ ΤΑΙΣ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ ΠΡΟΣΕΧΕΙΝ -Δ Ο Ξ ΑΙ Σ

ΜΗΔΕ ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΜΕΤΑΤΙΘΕΣΘΑΙΠΡΟΑΙΡΕΣΕΩΣ ΔΙΑ
ΘΑΝΑΤΟΥ ΦΟΒΟΝ· ΑΠΟ ΤΟΥ ΚΡΙΤΩΝΟΣ
" Τ Ω φίλε Κρίτων, ή προθυμία σου πολλοϋ άξία, εί μετά τίνος όρθότη- 6 , 1 b
τος είη· εί δέ μή, δσω μείζων, τοσούτω χαλεπωτέρα. σκοπεΐσθαι ούν χρή c
ή μας, είτε ταϋτα πρακτέον είτε μή, ως έγω ού μόνον νϋν, άλλα καί άεί τοιούτος
οίος των έμων μηδενί άλλ<>) πείθεσθαι ή τ ω λόγω δς άν μοι λογιζομένφ βέλτι-
» στος φαίνηται. τούς δη λόγους οδς έν τ ω έμπροσθεν έλεγον ού δύναμαι 2
νϋν έκβάλλειν, έπειδή μοι ήδε ή τύχη γέγονεν, άλλα σχεδόν τι δμοιοι φαί-

2-12 Numenius Περί των ηαρά Πλάτωνι άηορρήτων: fr. 30 Leemans - fr.
XLI Thedinga (e. zu Bd. I S. 493,19); nur durch Eus. erhalten 16—S. 181, 6:
Plat. Crito 46 b—48 a 18 ώς — 20 φαίνοιτο (so Thdrt.): Thdrt. I 83

BION(D)

1 Die Überschrift in BION | παρά τώ Ο 2 γραφήν' I (alles 1. Η.)

γραφών BON | νποτειν. sich die Aufgabe stellend, sich vornehmend 2f. της τ.
Ά. ΰεολ. BN 8 έχονσης Ο 4f. πατράαι — άδελφοίς Racheakte an Vätern
und von Brüdern an Brüdern 6 άδελφοις Steph. αδελφούς die Hse. | νμνοΰσι
BN 6 δοχεϊ Steph. δοχή die Hse. 10 καί κοάλεμον < Β | < δστις > Mras
(talcm qui ... de diis male disputei) < die Hss. 11 in' αντον für sich
selber, in seiner eigenen Person | τε < BN 12 φπερ εΐω&ότως BON
ώ περί εΐω&ότος I 13-16 Die Überschrift in BION 17 δαφ] Ισω Β
19 οίος τ. έμών < BN (οίος + a. R. 2. Η.) D 20 φαίνεται BN | <5ι)] δέ PI.
21 ίχβαλεϊν PI. | ήδε] ήδη Β | δμοιον I 21 f. φαίνονται — πρότερον er-
neuert Ο*
 Praepar. evang. XTTT 5, 1—2; β, 1—7 179

νονταί μοι, καί τούς «ύτούς πρεσβεύω καί τιμώ οΰσπερ και πρότερον ών
έάν μή βελτίω έχωμεν λέγειν έν τω παρόντι, ευ ϊσθι δτι ού μή σοι συγχωρή-
σω, ούδ' άν πλείω των νϋν παρόντων ή των πολλών δύναμις ώσπερ παΐδας ή μας
μορμολύττηται, δεσμούς τε καί θανάτους έπιπέμπουσα καί χρημάτων άφαι- d
5 ρέσεις. πώς ουν άν μετριώτατα σκοποί μεθα αυτά; εί πρώτον μέν τοϋτον 3
τον λόγον άναλάβοιμεν, δν σύ λέγεις, τόν περί τών δοξών, πότερον καλώς
έλέγετο εκάστοτε ή οδ, δτι ταΐς μέν δει τών δοξών προσέχειν τόν νοϋν, ταΐς
δέ οΰ· ή πριν μέν με δεϊν άποθνήσκειν καλώς έλέγετο, νϋν δέ κατάδηλος άρα
έγένετο δτι άλλως ένεκα λόγου έλέγετο, ήν δέ παιδιά καί φλυαρία ως αληθώς,
ίο επιθυμώ δ' έγωγε έπισκέψασθαι, ώ Κρίτων, κοινή μετά σοϋ, εϊ τί μοι άλ- 4
λοιότερος φανεΐται, | έπειδή ώδ' Ιχω, ή ό αυτός, καί έάσομεν χαίρειν ή πεισό- (652)
μεθα αύτώ. έλέγετο δέ, ώς έγώμαι, εκάστοτε ώδε ύπό τών οίομένων τι λέγειν
ώσπερ νϋν δή έγώ έλεγον, δτι τών δοξών άς οί άνθρωποι δοξάζουσι δέοι τάς
μέν περί πολλοΰ ποιεϊσθαι, τάς δέ μή. τοϋτο πρός θεών, ώ Κρίτων, 5
15 οΰ δοκεΐ καλώς σοι λέγεσθαι; σύ γάρ, δσα γε τάνθρώπεια, έκτός εί του μέλ-
λειν άποθνήσκειν αδριον, καί ούκ άν σε παρακρούοι ή παρούσα συμφορά,
σκόπει δή· ούχ ίκανώς δοκεΐ σοι λέγεσθαι δτι ού πάσας χρή τάς δόξας τάς τών b
άνθρώπων τιμαν, άλλα τάς μέν, τάς 8' οδ; ούδέ πάντων, άλλά τών μέν, τών
δ' οδ; τί φής; ταϋτα ούχί καλώς λέγεται;
20 Καλώς.
Ούκοΰν τάς μέν χρηστάς τιμαν, τάς δέ πονηράς μή; β
Ναί.
Χρησταί δέ ούχ αί τών φρονίμων, πονηραί δέ αϊ τών άφρόνων;
Πώς δ' οδ;
25 Φέρε δή, πώς αύ τά τοιαύτα έλέγετο; νυμναζόμενος άνήρ καί τοϋτο
πράττων πότερον παντός ανδρός έπαίνω καί ψόγω καί δόξη τόν νοϋν προσέχει,
ή ενός μόνου έκείνου δς άν τυγχάνη ιατρός ή παιδοτρίβης ών; c
Ε ν ό ς μόνου.
Ούκοΰν φοβεϊσθαι χρή τούς ψόγους καί άσπάζεσθαι τούς έπαίνους τούς 7
so τοϋ ένός έκείνου, άλλά μή τούς τών πολλών.
Δηλαδή.

S. 178, 16—S. 181, 6: Plat. Crito 46b—48a

BION(D)

2 βελτίων I 4 μορμολνττεται BN | τε < ND PI. | βνάτονς Ο β τόν*

< PI. 7 τω νφ BN 8 έμέ PI. 10 Κρίτων, έπισχ. Β ώ Κρ. έπισχ. ND
11 έπειδή — αυτός < Β | ώδε PI. | έάαωμεν BN 12 δί] δέ πως PI. 18 -αιν Β
14 ϋεόν Β 15 αύ — 17 λέγεσ&αι < Β | τά άν&ρώπεια ND 17 τάς* < PI.
19 ούχι καλώς] ούχ Ιχανώς BN 21 μή] οΰ Ο 26 χαΡ < Β | προσέχειν BN
30 £νός] άν<5ρός Ο
12*
180 Eusebius

Ταύτη άρα αυτώ πρακτέον και γυμναστέον καί έδεστέον γ ε και ποτέον,
ή αν τω ένί δοκη τω επιστάτη καί έπαΐοντι μάλλον ή ξύμπασι τοις άλλοις.
"Έστι ταϋτα.
ΕΙεν. άπειθήσας δέ τω ένί καί άημάσας αύτοϋ τήν δόξαν καί τους επαί-
νους, τιμήσας δέ τους των πολλών καί μηδέν επαϊόντων άρα ούδέν κακόν
πείσεται;
Πώς γαρ ου;
Ή δ* έστι το κακόν τοϋτο; καί ποΐ τείνει καί είς τί των τοϋ άπειθοϋντος; a
Δηλονότι είς τό σώμα τοϋτο δ διόλλυσι.
Καλώς λέγεις, ούκοϋν καί τα άλλα, ώ Κρίτων, ούτως, ίνα μή πάντα 8
διίωμεν. καί δή καί περί τών δικαίων καί άδίκων καί αισχρών καί καλών καί άγα-
θών καί κακών, περί ών νΰν ή βουλή ήμϊν έστι, πότερον τ η τών πολλών δόξη δει
ή μας Ιπεσθαι καί φοβεϊσθαι αυτήν, ή τη τοϋ ενός, εϊ τίς έστιν επαΐων, δν δει καί
αίσχύνεσθαι καί φοβεϊσθαι μάλλον ή ξύμπαντας τούς άλλους; ώείμήάκολου-
θήσομεν, διαφθεροϋμεν έκεϊνο καί λωβησόμεθα δ τω μέν δικαίω βέλτιον έγί-
νετο, τω δέ άδίκω άπώλλυτο. ή ούδέν έστι τοϋτο;
Οϊμαι έγωγε, ώ Σώκρατες.
I Φέρε δή, έάν τό υπό τοϋ ύγιεινοϋ μέν βέλτιον γινόμενον, υπό τοϋ νοσώ- 9
δους δέ διαφθειρόμενον διολέσωμεν, πειθόμενοι μή τ η τών επαϊόντων δόξη, (853)
άρα βιωτόν ήμϊν έστι διεφθαρμένου αύτοϋ; έστι δέ που τό σώμα, ή ούχί;
Ναί.
Τ Αρ' ούν βιωτόν ήμϊν έστι μετά μοχθηρού καί διεφθαρμένου σώματος;

Ουδαμώς.
'Αλλά μετ' εκείνου άρα ήμϊν βιωτόν διεφθαρμένου δ τό άδικον μεν λωβαται, 10
τό δέ δίκαιον όνίνησιν; ή φαυλότερον ήγούμεθα είναι τοϋ σώματος έκεϊνο, ι>
6 τί ποτ' εστί τών ήμετέρων, περί δ ή τε άδικία καί ή δικαιοσύνη έστίν;
Ουδαμώς.
'Αλλά τιμιώτερον;
Πολύ γε.

S. 178, 16—S. 181, δ: Plat. Crito 46b—48a 11 xal1 — 16 άπώΧλντο:

Thdrt. II 36

BION(D)

1 πρακτέον αύτφ I | καί2 — 3 ταντα < Β 2 <5v — ξύμπασι I < ON |

η] ή fj PL 9 τοϋτο δ Mras τούτον δν die Has. τοϋτο γάρ PL 10 οϋτω·
BON 11 f. χακών xal άγαΰών Ο Thdrt. 18 f. αυτήν — φοβεϊσθαι < Β
14 f. άχολον&ήσωμεν ON 16 διαφθ. — xai < BN | λωβησόμεθα ίχεϊνο BN
16f. έγίνετο (auch Thdrt.)] έγένετο BN έγίγνετο Ρ1. 16 άπώλετο BN
18 γενύμενον ND γιγνόμενον PL 20 Ιοτι — 24 διεφθαρμένου < Β | τό]
τοϋτο PL 24 5] ή Β φ PL
 Praepar. evang. Χ Ι Π 6, 7—12; 7, 1—2 181

Ούκ άρα, ώ βέλτιστε, πάνυ ήμϊν οΰτω φροντιστέον τί έροϋσιν οι πολλοί 11

ήμας, αλλά τί ό επαΐων περί των δικαίων καΐ άδίκων, ό εις, και αύτή ή άλή-
θεια. ώστε πρώτον μεν ταύτη ούκ ορθώς είσηγη, είσηγούμενος της τών πολλών
δόξης δεϊν ήμας φροντίζειν περί τών δικαίων και καλών καΐ άγαθών καΐ τών
5 εναντίων.
R Ϊ R »

Kai δ σωτήριος δέ λόγος φησί' "Δόξαν την παρά άνθρώπων ζητείτε καΐ 12
τήν δόξαν την παρά μόνου τοϋ ένός ού ζητείτε." διό και ημείς εν τοις υπέρ e
ενσεβείας άγώσιν όρ&ώς πράττομεν ού σκοποϋντες τί ημάς ol πολλοί
έροϋσιν, αλλά τί βονλεται είς ό τοϋ &εοϋ λόγος, δν άπαξ χρίσει έλομένους
ίο προσήκει και τότε ομοίως ώσπερ ο Λ» και πρότερον τιμάν και μή μεχαχί-
•&εσ&αι, μηδ' "άν ή τών πολλών δύναμις ώσπερ παΐδας ήμας μορμολύττηται."
τοιούτοι δέ ήσαν και οί πάλαι παρ' Έβραίοις έν μαρτυρίω διαλάμψαντες.

ζ'. ΟΤΙ ΜΗ ΔΕΙ ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΤΟΥΣ ΑΔΙΚΕΙΝ ΗΜΑΣ

ΠΡΟΑΙΡΟ ΥΜΕΝΟ Υ Σ- ΑΠΟ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ
15 "Ούδενι τρόποι φαμέν έκόντας άδικητέον είναι, ή τινί μέν άδικητέον 7,1
τρόπω, τινί δέ οΰ; ή ουδαμώς τό γε άδικεΐν οδτε καλόν οδτε άγαθόν, ώς πολ- d
λάκις ήμϊν καΐ έν τω έμπροσθεν χρόνω ώμολογήθη; δπερ καΐ άρτι έλέγετο. | ή («6«)
πασαι ήμϊν έκεΐναι αί πρόσθεν όμολογίαι έν ταϊσδε ταϊς όλίγαις ήμέραις έκ-
κεχυμέναι είσί, καΐ πάλαι, ώ Κρίτων, άρα τηλικοίδε γέροντες άνδρες πρός
20 άλλήλους σπουδή διαλεγόμενοι έλάθομεν ήμας αυτούς παίδων ουδέν διαφέ-
ροντες ; ή παντός μάλλον ούτως έχει ώσπερ τότε έλέγετο ήμϊν, είτε φασίν οί πολ-
λοί είτε μή καΐ είτε δει ήμας έτι τώνδε χαλεπώτερα πάσχειν εϊτε καΐ πραό-
τερα, δμως τό γε άδικεΐν τω άδικοϋντι καΐ κακόν καΐ αίσχρόν τυγχάνει δν
παντί τρόπω; φαμέν ή οΰ; b
26 Φαμέν.
Ούδαμώς άρα δει άδικεΐν. 2

S. 178, 16—S. 181, 5: Plat. Crit. 46b—48a 1 Ούχ — 2f. άλήöeuti

Thdrt. II 37 6f. loh 6, 44 11 "<5v — μορμολύττηται': 8. S. 17», 3f.
16—S. 182, 26: Plat. Crito 49a—e 26 Ούδαμώς — S. 182, 13 αύτών:
Thdrt. X I I 42

BION(D)

2 άλλ' δ τι PL 4 xal άγα&ών < BN | των1 < 0 8 ήμϊν BN

1
10 και — otfv] ώς BN | xal τότε όμοίως Ο δμ. xal τότε I | o&>] αί Steph. |
μή < Ο 12 παρ' 'Εβραίων BN 18f. Die Überschrift in BION | προ-
αιρουμ.] παρεσχενασμένονς S. 163, 16 16 οΰτε άγα·&. οϋτε χαλόν PI. | οΰτε*]
xal I 17 δπερ — έλέγετο < BN 18 ήμϊν] μέν Ο 20f. διαφέροντας
BON 23 xal1 < Β (ausradiert) Ο
 182 Eusebius

Οΰ δήτα.
Ουδέ άδικούμενον άρα άνταδικεΐν, ώς οί πολλοί οϊονται, επειδή γε ουδα-
μώς δει άδικεΐν;
Ού φαίνεται.
6 Τί δέ δή; κακουργεΐν δει, ώ Κρίτων, ή ου;
Ού δει δήπου, ώ Σώκρατες.
Τί δέ; άντικακουργεΐν κακώς πάσχοντα, ώς οί πολλοί φασι, δίκαιον, ή
ού δίκαιον;
Ούδαμώς.
ίο Τό γάρ που κακόν ποιεΐν ανθρώπους τοΰ άδικεΐν ουδέν διαφέρει.
Καλώς λέγεις.
Οδτε άρα άνταδικεΐν δει ούτε κακώς ποιεΐν ούδένα ανθρώπων, ούδ' άν δ
ότιοϋν πάσχη τις υπ' αύτών. άλλ' δρα, ώ Κρίτων, ταϋτα καθομολογών δπως c
μή παρά δόξαν όμολογης. οϊδα γάρ 6τι ολίγοις τισί ταϋτα και δοκεΐ καΐ δόξει.
ΐδ οίς ούν οΰτω δέδοκται καί οίς μή, τούτοις ούκ εστι κοινή βουλή, άλλ' άνάγκη
τούτους άλλήλων καταφρονεϊν, δρώντας τά άλλήλων βουλεύματα, σκόπει δή
ούν καί σύ ευ μάλα, πότερον κοινωνείς καί συνδοκεΐ σοι καί άρχώμεθα εν-
τεύθεν βουλευόμενοι, ώς ουδέποτε ορθώς έχοντος οΰτε τοΰ άδικεΐν οδτε τοΰ
άνταδικεΐν οδτε τοΰ κακώς πάσχοντα άμύνεσθαι άντιδρώντα κακώς" ή άφί- d
20 στασαι καί ού κοινωνείς της άρχής; έμοί μέν γάρ καί πάλαι οΰτω κ«1 νϋν έτι δο-
κεΐ. καί σοί δέ εϊ πη άλλη δέδοκται, λέγε καί δίδασκε- εί δ' εμμένεις τοις 4
πρόσθεν, τό μετά τοϋτο άκουε.
'Αλλ* έμμένω τε καί συνδοκεΐ μοι- άλλά λέγε.
Λέγω δή αύ τί> μετά τοϋτο, μάλλον δ' ερωτώ, πότερον ά άν τις όμολο-
25 γήση τί;) δίκαια 6ντα ποιητέον, ή έξαπατητέον;
Ποιητέον."
Τούτοις παρά&ες τό "μηδενί κακάν άντί κακοϋ άποδιδόντες" και τό 5
"ευλογείτε τους καταρωμένους ύμας* προσεύχεσθε υπέρ τών έπηρεαζόντων

8. 181, 16—S. 182, 26: Plat. Crito 49a^-e 27 Rm 12, 17

88—S. 183, 3 : εύλ. τ. καταρ. υμάς Lc 6 , 2 8 ; προσεύχ. — αδίκους Mt 5, 44f.

BION(D)

5 δή < Ο β δη δεϊ που Ο 7 Τί — 13 αύτών < Β 10 κακόν

(auch Thdrt.)] κακώς PI. | άνφρώποις Ο Thdrt. 11 Καλώς (auch Thdrt.)]
Άλη&η PI. 18 τις (auch Thdrt.) < PI. | αλλ'] και PI. 14 όμολογεϊς
BD, ohne E n d i m g Ν ; κα&ομολογής Ο 16 τα < I 17 συνδ. σοι και κοιν.
Ο I ξυνδοκεϊ PI. 19 τον < PI. | άμύναο&αι B N 19f. άφίστασϋαι
BN 20 οϋτως B O N 21 xai1 < PI. | σοί Ο PI. ού B I N | <5'] δέ Β
28 ξυνδοκεϊ PI. 24 τό μετά τοϋτο < B N 25 τώ Β Ι Ο (τω) Ν
28 ήμάς Β
 Praepar. evang. XIII 7, 2—5; 8, 1—3 183
καί διωκόντων ύμας, ίνα γένησθε υιοί τοϋ πατρός υμών του έν τοις ούρανοΐς, |
δστις τόν ήλιον αύτοϋ άνατέλλει έπΐ πονηρούς καί άγαθούς καί βρέχει επί
δικαίους καί άδικους" καί Οχι τό "λοιδορούμενοι εύλογοϋμεν, διωκόμενοι
άνεχόμεθα, δυσφημούμενοι παρακαλοϋμεν," έν τοϊς παρ' ήμϊν Ιεροϊς φερόμενα
γράμμασι. καί ό προφήτης δε παρ' Έβραίοις φησίν "Εί άνταπέδωκα τοις
άνταποδιδοϋσί μοι κακά'" και πάλιν "Μετά των μισούντων τήν είρήνην
η μην ειρηνικός."

η'. ΟΤΙ ΜΗ ΔΕΙ ΤΑ ΑΠΑΞ ΟΡΘΩΣ ΚΡΙΘΕΝΤΑ ΑΘΕΤΕΙΝ ΜΗ Δ'

ΕΙ ΘΑΝΑΤΟΝ ΤΙΣ ΕΠΑΓΟΙ- ΑΡΜΟΣΕΙ ΔΕ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΝ
ΚΑΙΡΟΙΣ ΔΙΩΓΜΩΝ ΕΞΟΜΝΥΜΕΝΟΥΣ ΤΗΝ ΕΥΣΕΒΕΙΑΝ
" Σ ύ δέ τότε μέν έκαλλωπίζου ώς ουκ άγανακτών εί δέοι τεθνάναι σε,
άλλα ήροϋ, ώς έφησθα, πρύ της φυγής θάνατον νϋν δέ οδτε εκείνους τους
λόγους αισχύνη οδτε ημών των νόμων έντρέπη, έπιχειρών ή μας διαφθεϊραΐ'
πράττεις τε δπερ αν δοϋλος ό φαυλότατος πράξειεν, άποδιδράσκειν έπιχειρών
παρά τάς συνθήκας τε καί ομολογίας καθ* άς ήμϊν συνέθου πολιτεύεσθαι.
πρώτον μέν ήμϊν τοϋτ' αυτό άπόκριναι, εί άληθη λεγομεν φάσκοντές σε
ώμολογηκέναι πολιτεύεσθαι καθ' ή μας £ργω, άλλ' ού λόγω, ή ούκ άληθη; τί
φώμεν προς ταϋτα, ώ Κρίτων; άλλο τι ή όμολογώμεν;
Ανάγκη, ώ Σώκρατες.
'Αλλά τί ούν, άν φαϊεν, ή συνθήκας πρός ή μας αυτούς καί ομολογίας
πα^ιβαίνεις, ούχ υπό άνάγκης όμολογήσας ούδέ έν όλίγω χρόνω αναγκασθείς
βουλεύσασθαι, άλλ' έν Ιτεσιν έβδομήκοντα, έν οΐς έξήν σοι άπιέναι, εί μή
ήρέσκομεν ήμεϊς μηδέ δίκαιαι έφαίνοντό σοι αί όμολογίαι είναι. σύ δέ

8f. I. Cor 4, 12f. 6f. Ps 7, 5 6f. ebd. 119 (120), 7 11—S. 184, β:
Plat. Crito 52 c—53 a

BION(D)

1 Iva — 3 άδικους < BN it. iv — γράμμασι < BN 5 δέ — φησίν

< Β 8-10 Die Überschrift in BION | kiayti Β (alles 1. H.) 12 otfr' Ο PI.
18 λόγους] νόμους BN | των νόμων] τόν νόμον BON | έντρέπει PI. | διαφ&εϊ-
ραι ημάς Β; ήμάς < PI. 14 πράττειν Β | &περ PI. | ό < PI. | άποχειρών Β
15 ξυν&. PI. I τε — δμολ. < BN | τάς δμολ. PI. | χα»' < Ο | ξυνέ&ου PI. | πολι-
τεύαααϋαι BN 16 μέν ο$ν PI. | άπόχρινε BN 17 πολιτεύσασ&αι BN
18 δμολογοϋμεν BN 20 'Αλλά τΓ\ "Αλλο τι PI. | <5ν < BON | τάς πρός PI.
21 ούχ — 22 ίβδομ. < Β | δμολ. ουδέ άπατηύείς PI. 28 δίχαιαι (auch D)]
δίκαια Ν
 184 Eusebius

οδτε Λακεδαίμονα προηροϋ οΰτε Κρήτην, άς δή έκάστοτε φής εύνομεϊσθαι,

ούτε άλλην οϋδεμίαν των 'Ελληνίδων πόλεων ούδέ των βαρβαρικών, αλλά
έλάττω έξ αύτης άπεδήμησας ή οΐ χωλοί τε καί τυφλοί καί οί άλλοι ανάπηροι. |
ουτω σοι διαφερόντως των άλλων 'Αθηναίων ήρεσκεν ή πόλις τε καί ήμεϊς (658)
5 οί νόμοι δηλονότι" τίνι γάρ αν πόλις άρέσκοι άνευ νόμων; νϋν δέ δή ουκ έμμέ-
νεις τοις ώμολογημένοις; έάν ήμΐν γε πείθη, ώ Σώκρατες."

ΟΠΟΙΟΣ ΠΟΤ ΕΣΤΑΙ ΤΗΝ ΔΙΑΘΕΣΙΝ Ο ΔΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ

ΦΟΒΟΝ ΕΞΟΜΝΥΜΕΝΟΣ ΤΗΝ ΟΙΚΕΙΑΝ ΠΡΟΘΕΣ1Ν
" Ό σ τ ι ς γάρ νόμων διαφθορεύς έστι, σφόδρα που δόξειεν άν νέων τε καί 9 , 1
ίο άνοήτων ανθρώπων διαφθορεύς είναι, πότερον ουν φεύξη τάς τε εύνομου- b
μένας πόλεις καί των άνδρών τούς κοσμιωτάτους; καί τοΰτο ποιοϋντι άρα
άξιόν σοι ζην έσται; ή πλησιάσεις τούτοις καί άναισχυντήσεις διαλεγόμενος
τίνας λόγους, ώ Σώκρατες; ή οΰσπερ ένθάδε, ώς ή άρετή καί δικαιοσύνη πλεί-
στου άξιον τοις άνθρωποις καί τά νόμιμα καί οί νόμοι; καί ούκ οϊει άσχημον c
15 φανεϊσθαι τό τοϋ Σωκράτους πράγμα; οϊεσθαί γε χρή. άλλ' έκ μέν τού- 2
των των τόπων άπαρεϊς, ήξεις δέ είς Θετταλίαν παρά τούς ξένους τούς Κρί-
τωνος· έκεϊ γάρ δή πλείστη άταξία καί άκολασία, καί ϊσως άν ήδέως σου
άκούοιεν ώς γελοίως έκ τοϋ δεσμωτηρίου άπεδίδρασκες σκευήν τέ τινα περιθε-
μενος ή διφθέραν λαβών ή άλλα, οία δή είώθασιν ένσκευάζεσθαι οί άποδιδρά-
20 σκοντες, καί τό σχήμα τό σαυτοϋ μεταλλάξας. δτι δέ γέρων άνήρ μι- 8
κροϋ χρόνου τω βίω λοιποϋ δντος, ώς τό εικός, έτόλμησας ουτω γλίσχρως d
έπιθυμεΐν ζην, νόμους τούς μέγιστους παραβάς, ούδείς σε έρεϊ ϊσως, άν μή
τινα λύπησης" εί δέ μή, άκούση, ώ Σώκρατες, πολλά καί άνάξια σαυτοϋ.
ύπερχόμενος δή βίωση πάντας ανθρώπους καί δουλεύων, τί ποιών ή εύωχού-

S. 183, 11—S. 184, 6 : Plat. Crito 52c—53a 9—S. 185, 21: ders. ebd.
53c—54c

BION(D)

8 οί τυφλοί Ο 4: Die Seitennummern 656 und 657 fehlen bei Viguier |

οϋτως BN 7 f. Die Überschrift in BION 9 τε] γε PI. 10 φ&ορεύς ND j
φενξγ) BON &v φενξη I φεύξει PI. 12 άναισχ. ] άναχαιτίσεις Β 18 τίνας
PI. τινας die Hss. | ή διχαιοσ. PI. 15 δν φανεϊσ&αι PI. | δέ γε BO
16 άπαρείς PL άπάρεις Β άτιάρης ΙΟΝ | Θετταλ.] ΰαλαττίαν Β | τους8] τοϋ BN
16f. Κρίτωνος] κρείττονος I 18 γελοίος BN | άπεδίδρασκε Ν1 (ς + 2. Η.) D
19 οία < Ν (übergeschrieben ä 2. Η.) D 20 δτι — S. 185, 1 έν Θετταλ.
< Β 21 γλίαχρως (auch PI. Cod. Venet.)] αίσχρώς PL Codd. Bodl. et
Vindob. 22 σε έρεϊ ίσως ΙΟ έρεϊ ϊσως ND δς έρεϊ·. Ισως PI. 28 λυπής PI.
 Praepar. evang. X I I I 8, 3; 9, 1—7; 10, 1 185

μένος έν Θετταλία, ώσπερ έπί δεϊπνον άποδεδημηκώς είς Θετταλίαν. λόγοι

δέ εκείνοι οί περί δικαιοσύνης και της άλλης άρετης ποϋ ήμϊν έσονται; άλλα
δή των παίδων ένεκα βούλει ζην, ίνα αύτούς έκθ-ρέψης και παιδεύσης; τί 4
δέ; είς Θετταλίαν αύτούς άγαγών θρέψεις τε καΐ παιδεύσεις, ξένους ποιή-
σας, ίνα και τοϋτο άπολαύσωσιν; | ή τοϋτο μέν οδ, αύτοϋ δέ τρεφόμενοι σοϋ (βδβ)
ζώντος βέλτιον θ-ρέψονται και παιδεύσονται, μή συνόντος σοϋ αύτοΐς; οί γάρ
επιτήδειοι οί σοι έπιμελήσονται αύτών. πότερον δέ έάν είς Θετταλίαν 5
άποδημήσης, έπιμελήσονται- έάν δέ εις "Αιδου άποδημήσης, ούχί έπιμελή-
σονται, εϊπερ γέ τι δφελος αύτών έστι τών σοι φασκόντων επιτηδείων είναι;
οϊεσθ-αί γε χρή. άλλ', ώ Σώκρατες, πει&όμενος ήμϊν τοις σοΐς τροφεϋσι β
μήτε παΐδας περί πλείονος ποιου μήτε τό ζην μήτε άλλο μηδέν προ τοϋ δι- b
καίου, ίνα είς "Αιδου έλθών έχης ταϋτα πάντα άπολογήσασθαι τοις έκεΐ άρ-
χουσιν ούτε γάρ ένθάδε σοι φαίνεται ταΰτα πράττοντι άμεινον είναι ουδέ
δικαιότερον ούδέ όσιώτερον ούδέ άλλω τών σων ούδενί, οδτε έκεΐ άφικομένω
άμεινον έσται. άλλά νϋν μέν ήδικημένος άπει, έάν άπίης, ούχ ΰφ* ήμών 7
τών νόμων, άλλ' υπ' ανθρώπων έάν δέ έξέλθ^ς ούτως αίσχρώς άνταδικήσας
τε και άντικακουργήσας, τάς σαυτοϋ ομολογίας τε καΐ συν&ήκας τάς πρός
ή μας παραβάς και κακά έργασάμενος τούτους οδς ήκιστα έδει, σαυτόν τε c
και τούς φίλους και πατρίδα καΐ ή μας, ήμεϊς τέ σοι χαλεπανοϋμεν ζώντι και
έκεΐ οί ημέτεροι αδελφοί, οί έν "Αιδου νόμοι, ούκ εύμενώς σε ύποδέξονται,
είδότες δτι και ή μας έπεχείρησας άπολέσαι τό σον μέρος."

ι'. ΟΤΙ ΜΗ ΔΕΟΙΦΕΥΓΕΙΝ ΤΟΝ ΥΠΕΡ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΘΑΝΑΤΟΝ·

ΑΠΟ ΤΗΣ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ ΑΠΟΛΟΓΙΑΣ
" " Ι σ ω ς αν οδν είποι τις· είτ' ούκ αισχύνη, ώ Σώκρατες, τοιούτον έπιτή- 10,1
δευμα έπιτηδεύσας, έξ ού κινδυνεύεις νυνί άποθανεΐν; εγώ δέ τούτω δίκαιον d

S. 184, 9—S. 185, 21: Plat. Crito 63c—64c 10 άλλ' — 12 άρχουαιν:

Thdrt. X I 31 24—S. 187, 23: Plat. ap. 28b—29d

BION(D)

1 έπιδεδημηχώς Ο | λόγου Ν (οι über ου und λόγοι a. Β . 2. Η.) D

2 oi < BON J τε xai PI. 5 τοϋτο1] τοϋτό σου PL Cod. Vind. (gegen Bodl. und
Ven.) 6 f . σοϋ σώζωντος (eo) Ν σου σώζοντος D β σοϋ] σοι Β | οί < Β *
7 δέ< PI. 8 ούχ Β 9 ίστιν αύτών Ο | σοι φασχ. < Β 10 άλλά Β | ώ
< Β 11 μήτε1] μήποτε Β | άλλο — δικαίου] τό τοϋ δικαίου άλλο μηδέν Β
14 ούδέ* — ούδενί < Β I άλλφ PI. άλλων Ι Ο Ν | οΰτ' Β | έχεϊαε PI. 1» τούς
< PI. 20 σε] σοι ON | ύποδέξονται PI. ύποδέχονται die Hes. 2 2 f . Die
Überschrift in B I O N 24 δ' iv PI. | τό τοιούτον Ο 25 τούτφ δέ I ; τοϋτο
Ν 1 (verbess. 2. Η.) D 25 f. äv δίκαιον PI.
 186 Eusebius

άν λόγον άντείποιμι, βτι ού καλώς λέγεις, ώ άνθρωπε, εΐ οΕει δεϊν κίνδυνον

ύπολογίζεσθαι τοϋ ζην ή τεθνάναι άνδρα δτου τι καΐ σμικρόν δφελός έστιν,
άλλ' ούκ εκείνο μόνον σκοπεΐν, δταν πράττη, πότερον δίκαια ή άδικα πράτ-
τει καΐ ανδρός άγαθοϋ έργα ή κακοϋ. φαϋλοι γαρ άν τ ω γε σω λόγω 2
5 εΐεν των ήμιθέων δσοι έν Τροία τετελευτήκασιν, | οί τε άλλοι καί ό της Θέ- (ββο)
τιδος υίός, δς τοσούτον τοϋ κινδύνου κατεφρόνησε παρά τό αίσχρόν τι ύπο-
μεΐναι ώστε, επειδή εϊπεν ή μήτηρ αύτω προθυμουμένω Έ κ τ ο ρ α άποκτεΐ-
ναι, θεός ούσα, ούτωσί πως, ώς έγώμαι* ώ παϊ, εί τιμωρήσεις Πατρόκλω
τ ω έταίρω τόν φόνον καί "Εκτορα άποκτενεΐς, αυτός άποθανη·
ίο αύτΐχχ γάρ τοι (φηοί) μεθ* "Εχτορα πότμος έτοιμος.
ό δέ τοϋτο άκουσας τοϋ μέν θανάτου καί τοϋ κινδύνου ώλιγώρησεν, πολύ δέ
μάλλον δείσας τό ζην κακός ών καί τοις φίλοις μή τιμωρεΐν, 'αύτίκα', φησί, b
'τεθναίην' δίκην έπιθείς τω άδικοΰντι, ίνα μή ένθάδε μένω καταγέλαστος
παρά νηυσΐ κορωνίσιν, άχθος άρούρης.
15 μή αύτόν οίει φροντίσαι θανάτου καί κινδύνου; ούτω γάρ έχει, ώ άνδρες 3
'Αθηναίοι, τ η άληθεία· οΰ άν τις αύτόν τάξη ήγησάμενος βέλτιστον είναι ή
υπ' άρχοντος ταχθη, ένταϋθα δει, ώς έμοί δοκεΐ, μένοντα κινδυνεύειν, μηδέν
ύπολογιζόμενον μήτε θάνατον μήτε άλλο μηδέν πρό τοϋ αίσχροΰ. έγώ 4
ούν δεινά άν εΐην είργασμένος, ώ άνδρες 'Αθηναίοι, εί 6τε μέν με οί άρχοντες c
20 Ιταττον, ο&ς ύμεϊς εΐλεσθε άρχειν μου, καί έν Ποτιδαία καί έν Ά μ φ ι -
πόλει καί επί Δηλίω καί άλλοθί που οΰ έκεϊνοι έταττον, έμενον ώσπερ καί
άλλος τις καί έκινδύνευον άποθανεϊν, τοϋ δέ θεοϋ τάττοντος, ώς έγώ φήθην
τε καί ύπέλαβον, φιλοσοφοϋντά με δεϊν ζην καί έξετάζοντα έμαυτόν καί τούς
άλλους, ένταϋθα δέ φοβηθείς θάνατον ή άλλ' ότιοϋν πράγμα λίποιμι τήν τά-
25 ξιν. δεινόν μεντάν εϊη καί ώς άληθώς τότ' άν με δικαίως είσάγοι τις εις δ

S. 185, 24—S. 187, 23: Plat. ap. 28b—29d 10 Horn. II. X V I I I 96

12f. s. ebd. 98ft. 14 ebd. 104 16 ovτω — 18 αίσχροΰ: Thdrt. V I I I 53
18 οΰ — 18 αίσχροΰ zitiert auch Eue. theoph. I I 36

BION(D)

1 el < I 2 άπολογίζεσ&αι Β | ίσται BO 8f. πράττει] πράττε«»· Β

4 δν < Ο β παρά Ν 1 PI. περί BIONVD 8 σδσα — έγφμαι < Β | έγώ
οϊμαι PI. 9 έτέρω I | άποΰανεϊ PI. 10 rot] σοι Β | φησί IN < BO
11 τούτον Ο ταντα PI. | έπΐ πολύ I 14 νουσΐ (so) I ; νηνσιν έτώσιον Horn.
15 ο Ζει] Ινει I 16 αύτόν Steph. αύτόν die Hse. έαντόν PI. 17 δεί] δή Β |
μηδέν — S. 187, 4 οίδεν < Β 1» είην < I 21 xal άλλο&Ι που] τ<5τε μέν
PI. I Ιμμενον I 22 τον 9. δέ Ο 28 δεϊν PI. δεί ΙΟΝ 24 ή ϋάν. PI. |
άλλ* ότιοϋν Mras 3λλο τιοΰν I N (ό 2. Η. übergeschrieben) άλλο ότιοϋν Ο (1. Η .
aus άτοοϋν) PI. 24f. τήν τάξιν λίποιμι Ο 25 μεντάν] τδν PI.
 Praepar. evang. Χ Ι Π 10, 1—8 187

δικαστήριον, δτι ού νομίζω θεούς είναι άπειθών τ η μαντεία καί δεδιώς θά- d
νατον καΐ οίόμενος σοφός είναι ουκ ών. τό γάρ τοι θάνατον δεδιέναι, ώ άνδρες,
ουδέν άλλο εστίν ή δοκεϊν σοφόν είναι μή δντα· δοκεΐν γάρ είδέναι εστίν ά
ουκ οίδεν. οϊδε μεν γάρ ουδείς τον θάνατον ούδ' ει τυγχάνει τω άνθρώπω
5 πάντων μέγιστον δν των άγαθών, δεδίασι δέ ώς εύ είδότες δτι μέγιστον των
κακών έστι. καίτοι πώς ούκ άμαθία εστίν αυτη ή έπονείδιστος, ή τοϋ οϊεσθαι
είδέναι ά ούκ οΐδεν; έγώ δ', ώ άνδρες, τούτω καΐ ένταϋθα διαφέρω τών β
πολλών ίσως ανθρώπων" | καΐ εί δή τω σοφώτερός του φαίην είναι, τούτω (ββΐ)
άν, δτι ούκ είδώς ίκανώς περί τών έν "Αιδου ούτω καί οϊομαι ούκ είδέναι· τό
ίο δέ άδικεΐν καΐ άπειθεϊν τ ω βελτίονι, καΐ θ ε φ καΐ άνθρώπ<ρ, δτι κακόν καΐ
αίσχρόν έστιν οίδα. πρό ούν τών κακών ών οίδα δτι κακά έστιν, ά μή οίδα εί
και άγαθά δντα τυγχάνει, ούδέποτε φοβήσομαι ούδέ φεύξομαι· ώστε 7
ούδ' εί με νϋν ύμεΐς άφίετε, Ά ν ύ τ ω άπιστήσαντες, δς έφη ή τήν άρχήν ού
δεΐν έμέ δεϋρο είσελθεϊν ή επειδή είσηλθον ούχ οΐόν τ* είναι τό μή άποκτεΐναί
15 με, λέγων προς ύμας ώς εί διαφευξοίμην, ήδη άν υμών οί υίεϊς έπιτηδεύοντες b
ά Σωκράτης διδάσκει, πάντες παντάπασι διαφθαρήσονται — εϊ μοι πρός
ταϋτα εϊποιτε* ώ Σώκρατες, νϋν μέν Άνύτω ού πεισόμεθα, άλλ' άφίεμέν σε, έπΐ
τούτω μέντοι έφ' ω τε μηκέτι έν ταύτη τή ζητήσει διατρίβειν μηδέ φιλοσοφείν
εάν δέ άλως έτι τοϋτο πράττων, άποθανη. εί ούν με, δπερ είπον, επί τού- 8
20 τοις άφίοιτε, εϊποιμι άν ύμΐν δτι έγώ ύμδς, ώ άνδρες 'Αθηναίοι, άσπάζομαι
μέν και φιλώ, πείθομαι δέ μάλλον τ ω θεώ ή ύμΐν, καΐ έως περ άν εμπνέω
και οΐός τε ώ, ού μή παύσωμαι φιλοσοφών καΐ ύμΐν παρακελευόμενός τε και c
ένδεικνύμενος, δτω άν άεί έντυγχάνω υμών, λέγων οΐάπερ εϊωθα."

S. 185, 24—S. 187, 23: Plat. ap. 28b—29d 2 τό — 3 δντα auch Eus.
theoph. II 36; Thdrt. VIII 54 β καίτοι — 7 οΐδεν: zitiert aus Eus. von
Johannes Damascenus, Sacra parallele fr. 469 Holl (TU X X [N. F. V], 2, 213);
Lemma: Εναεβίον ix τον ιγ της τιροπαραοχευής 11 πρό — 12 φεύξομαι:
Thdrt. V I I I 54

BION(D)

1 ού] δ I 2 τό] rot Ν 1 (verbess. 2. Η.) D 8 σοψόν Ν (aber ν

auf Ras., 1. ? Η.) Thdrt. PI. σοφός IOD 4 ούδ' ei PI. οδ δείΒΙΝ οδδήΟ
6 καίτοι (auch Joh. Dam.)] xal τοϋτο PI. | ή1 < Joh. Dam. | ι}1] ή Joh. Dam.
8 ϊσως vor διαφέρω PI. | τω] τό Β 9f. τό <5i] τοτέ I 11 πρόχ ούν BN πρός
oüv D πρό γονν Thdrt. 12 xal (auch Thdrt.) < PI. | ούδέ πάτε I PL ονδέπω
ON ού Β Thdrt. I φοβήσομαι I PI. φοβηΦήοομαι BON Thdrt. | φεύξομαι, auch
Ν (ευξομαι a. R. wiederholt 2. Η.), aber εν 2. Η. auf Ras., φ&έγξομαι D | ώστε
— S. 188, 6 ϋπνος < Β 18 ήμείς (trotz άφίετε) Ο | Άνντψ (s. 17) PI. δν
τω I δντω ON 14 μή ούχ I 1» άπο&ανεϊ PI. 20 άφίητε ND |
ειποιμ' PI. 21 πείσομαι PI. 22 παύσωμαι Ο PI. παύαομαι IN
 188 Eusebius

Kai μετά βραχέα επιλέγε ν

"Έννοήσωμεν δή καί τηδε, ώς πολλή έλπίς έστιν άγαθον αυτό είναι. 9
δυοϊν γαρ θάτερόν έστι τό τεθνάναι* ή γάρ οίον μηδέν τι είναι μηδέ αϊσθη-
σιν μηδεμίαν μηδενός έχειν τόν τεθνεώτα ή κατά τά λεγόμενα μεταβολή τις
Β τυγχάνει ουσα καΐ μετοίκησις τη ψυχη τοΰ τόπου τοϋ ένθένδε εις άλλον τό-
πον. και είτε δή μηδεμία αϊσθησίς έστιν, άλλ' οίον ΰπνος, έπειδάν τις [δναρ] d
καθεύδων μηδέ δναρ μηδέν όρά, θαυμάσιον κέρδος άν εϊη θάνατος. έγώ 10
γάρ άν οίμαι, εϊ τινα έκλεξάμενον δέοι ταύτην τήν νύκτα έν ή οδτω κατέδαρ-
θεν ώστε μηδέ δναρ ίδεϊν, καί τάς άλλας νύκτας τε καί ήμέρας τάς τοϋ βίου τοϋ
ίο έαυτοϋ άντιπαραθέντα ταύτη τη νυκτι εί δέοι σκεψάμενον είπεϊν πόσας άμει-
νον και ήδιον ήμέρας καί νύκτας ταύτης της νυκτός βεβίωκεν έν τω έαυτοϋ
ßiCj>, οίμαι άν ουχί ίδιώτην τινά, άλλά τόν μέγαν βασιλέα εύαριθμήτους άνευ-
ρεΐν αυτόν ταύτας πρός τάς άλλας ήμέρας τε καί νύκτας. | εί ούν τοιούτον ό (ββ2)
θάνατος έστι, κέρδος έγωγε λέγω - καί γάρ οόδέν πλεΐον ό πας χρόνος φαί-
is νεται ούτω είναι ή μία νύξ. εί δ' αυ οίον άποδημήσαί έστιν ό θάνατος 11
ένθένδε εις άλλον τόπον καί άληθη έστι τά λεγόμενα, ώς άρα έκεϊ είσιν άπαν-
τες οί τεθνεώτες, τί μείζον άγαθόν τούτου εϊη άν, ώ άνδρες δικασταί; εί γάρ
τις άφικόμενος εις "Αιδου, άπαλλαγείς τούτων των φασκόντων δικαστών είναι,
εύρήσει τούς ώς αληθώς δικαστάς, οίπερ καί λέγονται έκεϊ δικάζειν, Μίνως
20 τε καί 'Ραδάμσνθυς καί Αιακός καί Τριπτόλεμος καί άλλοι δσοι τών ήμιθέων b
δίκαιοι έγένοντο έν τω εαυτών βίω, άρα φαύλη άν εϊη ή άποδημία; ή αδ 12
Όρφεΐ ξυγγενέσθαι καί Μουσαίω καί Ήσιόδω καί Όμήρω έπί πόσω άν τις
δέξαιτ' άν υμών; έγώ μεν γάρ πολλάκις έθέλω τεθνάναι, εϊπερ ταϋτ' έστιν
άληθη, έπεί Ιμοιγε καί αύτώ θαυμαστή άν εϊη ή διατριβή αυτόθι, οπότε έν-
25 τύχοιμι Παλαμήδει καί Αϊαντι τω Τελαμώνος καί εϊ τις άλλος τών παλαιών c

2 — S . 189, 4 : Plat. ap. 40c—41b 2 Έννοήσωμεν — 5 άλλον: Thdrt.

X I 32

BION(D)

1 έπιλέγει] φησιν N D 2 δή] δέ P I . | άγα&ων αντώ N D 8 τι ( a u c h

Thdrt.) < PI. & ούσα < N D | xal μετοίχηαις nach 4 τις N D | τον έν&.
τόπου πρός N D 6 δή < N D | δμως έπειδάν Β | δναρ < P I . 7 μηδ' B O N |
όρφ Φαυμάσιον, (so interpimgiert) B O N | κέρδος — 9 τάς 1 < Β | Φάνατος I
Φαυμάσιον ( a n 2 S t e l l e n a l s o ) O N ό θάνατος PI. 9 μηδέ Ο P I . μηδέν IN |
τάς* < BN 9 f . τον έαντοΰ β. B N 10 ei < P I . | όπόσας I 1 1 αυ-
τόν B N 12 ονχΐ B O N οϋχ I μή ότι P I . 1 2 f . άν ενρεϊν PI. 1 3 τε <
B N PI. 1 4 πλείων P I . 16 οδτω δή P I . 17 τούτω Β 1 9 ώς < ND
P I . I xal λέγ.\ κελεύονται BN 23 δέξαιτ' 5v] δέξαιτο B N | γάρ xal I | εί P I .
2 4 &v ειη I P I . έστιν B O N | ή έχεϊσε διατριβή (< αντό&ι) B N 25 Παλαμίδη
Β Παλαμήδη Ν Παλλαμίδη D * (ι g e ä n d e r t 1. Τ Η . i n η)
 Praepar. evang. X I I I 10, 8—13; 11, 1 189

δια κρίσιν άδικον τέθνηκεν, άντιπαραβάλλοντι τά έμαυτοϋ πάθη πρός τά έκεί-

νων, ώς εγωμαι ουκ άν άηδές είναι, καί δή καί τό μέγιστον, τους εκεί έξετά-
ζοντα καί έρευνώντα ώσπερ τούς ένταϋθα διάγειν, τίς αυτών σοφός έστι καί τίς
οϊεται μεν, έστι δ' οΰ."
Και παρ' ήμίν "πειθαρχεΐν δει θεω μάλλον ή άνθρωποι?" εϊρηται 18
και " μ ή φοβεΐσθε άπό των άποκτεν<ν>όντων τό σώμα, την δέ ψυχήν ού
δυναμένων άποκτεΐναι" "είδέναι τε, 6τι έάν ή επίγειος ήμών οικία τοϋ
σκήνους καταλυθη, οίκοδομήν έκ θεοϋ έχομεν, οίκίαν άχειροποίητον α ιώνιον
εν τοις ούρανοϊς" δτι τε "έκδημοϋντες άπό τοϋ σώματος ένδημοϋμεν τω d
κ υ ρ ί ω , " δς και πάσι τοις εις αυτόν ήλπικόσιν έπήγγελται εις κόλπους 'Αβραάμ
και 'Ισαάκ και 'Ιακώβ άναπανσεσ&αι μετά τε των άλλων παρ' Έβραίοις
•&εοφιλών προφητών τε και δικαίων εν μακαρία ζωη τον μακράν αιώνα δι-
άξειν.

ια'. ΟΠΩΣ ΔΕΟΙ ΤΙΜΑΝ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟΝ ΤΩΝ ΕΥΚΛΕΩΣ

ΜΕΤΑΛΛΑ ΞΑΝΤΩΝ ΤΟΝ ΒΙΟΝ

1 "Των δέ 8ή αποθανόντων επί στρατείας δς άν εύδοκιμήσας τελευτήση, 11,1

άρ' ού πρώτον μέν φήσομεν τοϋ χρυσοΰ γένους είναι; Πάνυ γε μάλιστα. 'Αλλ' (ββ3)
ού πεισόμεθα Ήσιόδω, έπειδάν τίνες τοϋ τοιούτου γένους τελευτήσωσιν,
ώς άρα
ot μέν δαίμονες άγνοί έπιχθόνιοι τελέθουσιν,
έσθλοί, άλεξίκακοι, φύλακες μερόπων άνθρώπων;
Πεισόμεθα μέν ουν. Διαπυθόμενοι άρα τοϋ θεοϋ πώς χρή τούς δαιμονίους τε
καί θείους τιθέναι καί τίνι διαφόρω, οδτω καί ταύτη θήσομεν ^ άν έξηγη- b
ται; Τί δ* ού μέλλομεν; Τόν λοιπόν δή χρόνον ώς δαίμονας γεγονότας οδτω

5 Act 5, 29 6f. Mt 10, 28 7-9 I I . Cor 5, 1 9f. ebd. 5, 8

16—S. 190, 3: Plat. reap. 468e—469b 16 Των — 17 μάλιστα: Thdrt.
V I I I 46 20f. Hes. op. 122f. (mit vielen Varianten) 24 ΤΙ — S. 190, 3
χρι&ώσιν (so Thdrt.): Thdrt. V I I I 46

BION(D)

2 έγώ οϊμαι, PI. | είναι (da ich glaube, daß es . . .)] richtig εϊη PI. | xai'
< PI. 6 μάλλον ö. Ο 6 άποχτεννόντων N T άποκτενόντων die Ηββ. |
ού] μή Β 8 οϊχείαν Β 10 δς — 12f. διάξειν < Β 14f. Die Überschrift
in Β Ι Ο Ν I n a c h τ. ßiov + άπό τον Πλάτωνος Β 16 δή < Β | τελευτήσαι Β
17 Πάνυ Β Ο Πάν I N Πάντων PI. T h d r t . | μάλιστα < Β 28 διαφέρω ^1
(verbess. 2. Η.) D | καί3] ούν Β | ταύτη PI. ταύτην ΙΟΝ < Β 24 Τόν (auch
Thdrt.)] Καί τόν PL | δή IN < BO Thdrt. | δαίμονας γεγονότας (auch Thdrt.)]
δαιμόνων PI.
190 Eusebius

θεραπεύσομέν τε καΐ προσκυνήσομεν αύτών τάς θ-ήκας; τά αυτά δέ ταϋτα

νομιοϋμεν, δταν τις γήρα ή τινι άλλω τρόπω τελευτήση των δσοι άν διαφέρον-
τα) ς έν τω βίφ άγαθοί κριθώσι."
Και ταϋτα δέ αρμόζει επί τή των θεοφιλών τελεστή, ους στρατιωτας 2
της άλη&οϋς εύσεβείας ουκ άν άμάρτοις ειπών παραλαμβάνεσαι. ο&εν
και έπι τάς ϋήκας αυτών ε&ος ήμϊν παριέναι και τάς εύχάς παρά τανταις
ποιεϊσϋαι τιμάν τε τάς μακαρίας αυτών ψυχάς, ώς ευλόγως και τούτων ύφ' c
ημών γιγνομένων. άλλα γάρ ημείς μεν ταϋτα έκ τών Πλάτωνος άνελε- 3
ξάμε&α' φιλόκαλος δέ τις άλλος και τούτων ετι πλείω άν ενροι παρά τώ αύτω
σύμφωνα τοις ήμετέροις δόγμασι, τάχα δέ και παρ' έτέροις. έπει δέ της
αυτής ήμϊν ύπο&έσεως προλαβόντες έψήψαντο και άλλοι, εΰ μοι δοκεΐ
έπισκέψασ&αι δέϊν και τά τούτοις πεπονημένα. παρα&ήσω δέ πρώτου 'Αριστο-
βούλου, τοϋ έξ Εβραίων φιλοσόφου, τάς οϋτως έχουσας φ<ονάς· d

ιβ'. ΟΠΩΣ ΚΑΙ Ο ΠΡΟ ΗΜΩΝ ΕΞ ΕΒΡΑΙΩΝ ΑΡΙΣΤΟΒΟΥΛΟΣ

Ο ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΌΣ ΕΚ ΤΗΣ ΠΑΡ" ΕΒΡΑΙΟΙΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
ΩΜΟ ΛΟΓΕ! ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΩΡΜΗΣΘΑΙ· ΕΚ ΤΩΝ ΑΡΙΣΤΟ-
ΒΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙ ΠΤΟΛΕΜΑΙΩΙ ΠΡΟΣΠΕΦΩΝΗΜΕΝΩΝ
"Φανερον δτι κατηκολούθησεν ό Πλάτων τη καθ·' ήμας νομοθεσία και 12,1
I φανερός έστι περιειργασμένος έκαστα τών έν αύτη. διηρμήνευται γάρ προ (664)
Δημητρίου τοϋ Φαληρέως δι' έτέρων, πρό της 'Αλεξάνδρου καΐ Περσών έπικρα-
τήσεως, τά τε κατά τήν έξαγωγήν την έξ Αιγύπτου τών Εβραίων, ήμετέ-

18—S. 191, 7: Aristobul fr. 3 (s. zu Bd. I S. 390, 9). Bd. I S. 493, 11—18
zitiert Eus. Καχηχολού&ηχε (so) bis δογμαχοποάαν (S. 191, 4) aus Clem. Al.
(ström. I 150, 1—3), hier aber (und im folgenden) aus Aristobul selber

BION(D)

2 fiv < Β 5 ovx — δΟεν] δέον είπεϊν Β β δε αύτών Β | έ&ος —

παριέναι] ΐομεν Β | παρά ταύτας ND 7 ποιώμεν τιμώμέν τε Β | ώς — 12
πρώτον] και ταϋτα μέν έχ τών τον Πλάτωνος· έπει δέ xal άλλοι προλαβόντες της
αύτής έψήψαντο υποθέσεως, όετέον καΐ τά τούτων, πρώτον δέ Β 9 άν εύροι
I ~ ON 18 ψωνάς άετέον Β | neben φωνάς: κόκκινα Ι ζ (bezieht sich offen-
bar auf die Setzung roter Punkte) 14-17 Die Überschrift in BION
14 καΐ & BN, S. 164, 5 ΙΟ, καΐ hier ΙΟ | έξ Έβρ. Β, ebda alle Hss. (παρ* statt
έξ ND) < hier ION 1β όμολογεί die Hss. S. 164, 6 18 Φαν. —
κατηκολούθησεν] Κατηκολον&ηκε δέ Eus. Bd. I S. 493, 11 und Cl. (δέ xal)
19 avxfj λεγομένων Eus. dort, Cl. | γάρ] δέ Eus. dort, Cl. | πρό] πρός Β
20 τον Φαληρ. < Eus. dort, Cl. | νφ' έτέρων Eus. dort ύφ' έτέρον Cl. Hs.
21 τήν έξ ΑΙγ. έξαγωγήν Β, Eus. dort, Cl. 21 f. τών ήμετ. πολιτών Eus.
dort, Cl.
 Praepar. evang. X I I I 11, 1—3; 12, 1—5 191

ρων δέ πολιτών, καΐ ή τών γεγονότων άπάντων αύτοϊς επιφάνεια και κράτησις
της χώρας καΐ της δλης νομοθεσίας έπεξήγησις, ώε εύδηλον είναι τον προειρημέ-
νον φιλόσοφον είληφέναι πολλά- γέγονε γάρ πολυμαθής, καθώς και Πυθαγό-
ρας πολλά των παρ' ήμϊν μετενέγκας εις την έαυτοΰ δογματοποιίαν κατε-
χώρισεν. ή 8' 6λη ερμηνεία των διά τοϋ νόμου πάντων επί τοϋ προσαγο-
ρευθέντος Φιλαδέλφου βασιλέως, σοϋ δέ προγόνου, προσενεγκαμένου μείζονα
φιλοτιμίαν, Δημητρίου τοϋ Φαληρέως πραγματευσαμένου τα περί τούτων."
Είτα μεταξύ τινα ειπών έπιφέρει λέγων
" Δ ε ι γάρ λαμβάνειν την θείαν φωνήν ού ρητδν λόγον, αλλ' έργων κατα-
σκευάς, καθώε και διά της νομοθεσίας ήμϊν δλην την γένεσιν τοϋ κόσμου
θεοΰ λόγους είρηκεν ό Μωσης. συνεχώς γάρ φησιν έφ' εκάστου" 'καί είπεν ό
θεός, καί έγένετο.' δοκοϋσι δέ μοι περιειργασμένοι πάντα κατηκολουθηκέ-
ναι τούτα» Πυθαγόρας τε καί Σωκράτης καί Πλάτων λέγοντες άκούειν φωνής
θεοΰ, τήν κατασκευήν τών δλων συνθεωροϋντες ακριβώς υπό θεοΰ γεγονυΐαν
καί συνεχομένην αδιαλείπτως, έτι δέ καί Όρφεύς έν ποιήμασι τών κατά τον
'Ιερόν Λόγον αύτώ λεγομένων οΰτως έκτίθεται περί τοϋ διακρατεΐσθαι θεία
δυνάμει τά πάντα καί γενητά ύπάρχειν καί έπί πάντων είναι τόν θεόν. λέγει
δ* ούτως·
φθέγζομαι οΐς θέμις έστί, θύρας δ* έπίθεαθε βέβηλοι,
φεύγοντες δικαίων θεσμούς, θείοιο τιθέντος

S. 190, 18—191, 7 und 9—S. 195, 11: Arietobul fr. 3 und 4 (Von 4
χατεχώρισεν an nur durch Ε us. erhalten) 6£E.: s. dazu Bd. I S. 420, 24ft.
18 Πυ&αγ. — 16 άδιαλ. = S. 204, 13—15 (CT.) 19—S. 194, 10: Orpheus,
'Ιερός Λόγος (Λκζ&ηχαή fr. 247 Kern [3 Fassungen, die kürzeste, fr. 245 Kern,
bei Peeud.-Just. ad Graecos cohortatio 15 (15cff. Morell) und de monarchia

BION(D)

1 χράτησις] χατάαχεαις Β 2 έξήγησις Β | ώς] ώστε Eue. Bd. I S. 493,16, CT.

2f. προειρ. φιλ.] Πλάτωνα Β 8 γέγονε — πολυμ. < Β 4f. χατεχώρισεν
(Platz anweisen, einstellen·, s. Mras, Rhein. Museum Κ. F . 92 [1944] 221) B I N
χατεχώρησεν Ο < Eus. dort mit Cl., ebenso das folgende bis 7 τόντων
β προαεν. — 7 τούτων] der besonderen Eifer der Angelegenheit entgegenbrachte,
während D. von Ph. deren Durchführung in Händen hatte 8 έπιφ. λέγων]
έηιφ. λόγων (so) ND έηιλέγει Β 11 έφ' έκαστου < Β 12 χαί έγένετο
< Β I <5ί] τέ ND 14 σνν&εωρονντα Β 16 έν — 16 λεγομένων < Β
16f. όνν. ϋ·εΙα Β 17 γεννητόν (so!) Ο 19£f.: Zu den orphischen Versen
führe ich aus Pseud.-Just. und Clem. bloß Varianten einzelner Wörter an,
nicht aber die ganzer Verse oder Vershälften 20 nur bei Eus. 20 f. τι&έν-
τος πάσιν όμοϋ BIOND 1 (πάντες όμως Pseud.-Just., CT.). Man las seit Steph.
 192 Eusebius

πασιν όμοϋ* σύ δ* άκουε, φαεσφόρου έκγονε Μήνης

Μουσβϊ*. έξενέπω γάρ άληθέα" μηδέ σε τά πρίν
έν στήθεσσι φανέντα φίλης αΙώνος άμέρση,
είς δέ λόγον θείον βλέψας τούτα» προσέδρευε,
5 Ιθύνων κραδίης νοερόν κύτος· εύ δ* έπΐβαινε
άτραπιτοϋ, μοϋνον δ* έσάρα κόσμοιο τυπωτήν
I άθάνατον. παλαώς δέ λόγος περί τοϋδε φαείνει' (665)
ΒΙς έστ' αύτοτελής, ούτοΰ δ* δπο πάντα τελείται,
έν δ' αύτοΐς αύτδς περινίσσεται, ούδέ τις αυτόν
10 είσοράα ψυχήν θνητών, νω δ' είσοράαται.
αύτ6ς δ* έξ άγαθών θνητοϊς κοικόν ούκ έπιτέλλει
άνθρώποις· αύτω δέ χάρις καΐ μίσος όπηδεΐ"

dei 2 ( 1 0 4 d f f . Mor.); eine zweite, f r . 246 Kern, bei Clem. Al. prot. 74, 4f. und
ström. V 78, 4f.; 123, 1—124, 1; 126, 5; 127. 2; die längste hier bei Eus.;
s. Lobeck, Aglaophamus 1, Regimontii Pruss. 1829, 441 ff.; zuletzt wurde
dieses Bruchstück behandelt von H . Erb»), Fragmente griech. Theosophien,
H a m b u r g 1941 (Hamburger Arbeiten zur Altertumswissenschaft. 4.) 15fi. und
180ff.] 1» = B d . I S. 122, 25 (Porph.) und S. 146, 8; aus Eus. Thdrt.
I 86 u n d 115
4 είς — 7 d&zv. = S. 221, 1—4 (Cl.) 8 ΕΙς — 10 övtp&v: Thdrt. I I 30

BION(D)

τεάέντος πάσι νόμου nach D 4 , und darauf nimmt auch P. Wesseling Bezug
(Lectio publica de frg. Orphei . . ., de Arietobulo Iudaeo . . . , im Anhang von
Valckenaere früher erwähnter Abhandlung, S. 132 = IV 455 Gaisf.). Aber
die Stelle bedeutet: flieht M e n s c h e n Satzungen, da jetzt die G o t t heit
allen zugleich Satzungen gibt
1 htyove. Β Εγγονέ ION 2 Μουσαίε B I (nach γάρ) ΟΝ. Das ganze
Fragment gibt sich als Ansprache des Orpheus an Musaios | έξενέπω I (ein 2. ν
übergeschrieben 1. H.) ND 1 έξεννέπω BO έξερέω (wie Pseud.-Just., Cl.) D«
a. R . und danach Steph. sowie alle bisherigen Herausgeber 8 έν < I |
στή&εσι Β | αΙωνος das Ewige Leben 7 παλαιός — S. 193, 4 σοι < Β 8 αυτο-
γενής Pseud.-Just., Cl. prot. (aber ström, αυτοτελής) 9 περινίσσεται (auch
Thdrt., Cl.)] περινίαεται Ο περιγίνεται Pseud.-Just. 10 ψυχήν I ψυχών
ON < Pseud.-Just. Cl.; Gegensatz zwischen ψυχήν (in der Seele) und νφ (=
πνεύματι), s. I . Cor 2, 14 ψυχικός δέ δν&ρωπος οΰ δέχεται τά τοΰ πνεύματος
τον #£ον; m a n denke an Tertullian und die Montanisten, für die animalis
(ψυχικός) geradezu fleischlich bedeutet, im Gegensatz zu spiritalis (πνευματικός) |
νφ Steph. νόω die Hes.; vot ? Mras 12 αντφ D αύτώ I αυτός ON αύτοίς
Kern nach der Tübinger Theosophie (richtig wohl für Aristob., aber nicht
f ü r Eus.) | χάρις Steph. χάριν die Has. κ' "Ερις Kern (τ* Ιρις schon Κ. Schenkl)
nach der Tübinger Theos., richtig wohl für Arist.
 Praepar. evang. X I I I 12, 5 193
καΐ πόλεμος καΐ λοιμλς 18" άλγεα δακρυόεντα"
ούδέ τίς έσθ" έτερος, σύ 8έ κεν £έα πάντ" έσορήσω,
at κεν Ιδης αύτόν πρίν δή ποτε δεϋρ* έπΐ γαϊαν,
τέκνον έμόν, δείξω σοι, όπηνίκα δέρκομαι αύτοϋ
Ιχνια καΐ χεΐρβ στιβαρήν κρατεροΐο θεοΐο.
αύτύν δ* ούχ όρόω' περί γαρ νέφος έστήρικται
λοιπόν έμοί· 'στασιν δέ δεκά7ττυχον άνθρώποισιν.
ου γάρ κέν τις ϊδοι θνητών μερόπων κραίνοντα,
εί μή μουνογενής τις άπορρώξ φύλου άνωθεν
Χαλδαίων* Ιδρις γάρ ίην άστροιο πορείης
καΐ σφαίρης κίνημ' άμφΐ χθόνα ώς περιτέλλει
κυκλοτερές τ' έν Ισψ, κατά δέ σφέτερον κνώδακα.
πνεύματα δ* ήνιοχεΐ περί τ* ήέρα καΐ περί χεϋμα
νάματος* έκφαίνει δέ πυρός σέλας Ιφιγενήτου.
αύτός δή μέγαν αύθις έπ' ούρανόν έστήρικται
χρυσέω είνΐ θρύνφ* γαίη δ' υπό ποσσί βέβηκε*
χείρα δέ δεξιτερήν έπΐ τέρμασιν Ώκεανοΐο

S. 191, 9—S. 195,11: Aristobul fr. 4 S. 191, 19—S. 194,10: Orph.fr. 247
Kern 6 Thdrt. Π 30 9-18 = S. 221, 8—12 (Cl.) 16—S. 194, 4
= S. 221, 16—21 (Cl.); Thdrt. II 31 17 χείρα — S. 194,1 έχτέτ. und
1 6 γαίη — βέβηκε = S . 223, 1 3 f . (Cl.)

BION(D)

1 πόλεμος und λοιμός Steph., πόλεμον und λοιμύν ΙΟ (λοιμών) Ν; αύτός

(S. 192, 11) sowie die folgenden Akkus, zeigen den Einfluß der bei Pseud.·
Just, und Cl. vorliegenden Fassung: ούτος (αύτός Cl.) <5* ίξ άγαϋοϊο χαχόν &νη-
τοϊσι δίδωσι (φυτεύει C1.) καΐ πόλεμον χρυόεντα Ιδ' &. δ. 2 έσορήσω (Irreal)
Mras έσάρησο die Hss. έαορήσαις Steph. έσα&ρήσαις Lobeck a. a. Ο. 442
2ff.: Sinn: Wärest du bei Oott im Himmel, würdest du das AU leicht Überblicken;
vorher aber (ά. h . solange du noch auf der Welt bist) will ich dir sein Walten
zeigen, nicht ihn selber 8 δεϋρ' έπΐ γαίαν hier auf Erden ( e i g . über die Erde
hin) 4 όπηνίκα Steph. όπηνίκα τά die Has. 5 κρατεροΐο Β χραταιοΐο
ΙΟΝ 6 όρόω aus δράω Β 1 7 λοιπόν] λεπτόν Lobeck a. a. Ο. (widerlegt
durch das folgende) | 'στάσιν ( = έστάσιν, Subj. die Wolken) Mras στασιν
BI (στάσιν) ON näaiv Hermann | δεχάπτυχον (Adv. zehnfach)] δέκα χτνχαΐ
Steph. 8 Ονητόν Β »f.: gemeint ist Abraham; s. S. 221, β ff.
1 1 κίνημα die Hss. 1 2 κνκλοτερές I N Cl. u n d S . 2 2 1 , 11 I O N , χνκλοτερής
hier BO | τ' Mras γ' D < BION; τε nach ϊσφ Cl. und S. 221, 11 ION (τ* und
<M stehen in Korrelation) | έν ϊσφ IN Cl. und S. 221, 11 ION, έεΐσω hier BO
18 περί* < 0 14 σέλας Steph. σέλας τάδε IN (τάδ'), έλάτα δέ BO | Ιφιγενήτου
Steph. Ιφιγενηύή I Ιφι γεννη&η Β (Ιφΐ) Ο ϊφι γενή&η ND 1β elvi (auch Ν*
a. Β., D [aber t eingeschoben, 1. ? Η.])] έ (' 2. Η. aus ') vi Ν i. Text | γαίης
δ' έπ I Pseud.-Just. 17 έπΐ (auch Pseud.-Just. und Cl.)] περί S. 221, 17
und Thdrt.; έπl τέρματος S. 223. 13
II ras, Eusebius II 13
194 Eusebius
έκτέτακεν· όρέων δέ τρέμει βάσις ϊνδοθι θυμώ
ούδέ φέρειν δύναται κρατερ&ν μένος, ίατι δέ πάντως
I αύτ&ς έπουράνιος καΐ έπΐ χθονί πάντα τελευτα,
άρχήν αύτ&ς Ιχων καΐ μέσσην ήδέ τελευτήν,
ώς λόγος άρχαΐων, ώς ΰδογενής διέταξεν,
έκ θεόθεν γνώμη σι λαβών κατά δίπλακα θεσμόν.
£λλως ού θεμιτών Si λέγειν τρομέω δέ γε γυΐα,
έν v6ij)· έξ ύπατου κραίνει περί πάντ* ένΐ τάξει,
ώ τέκνον, σύ δέ τοϊσι νόοισι πελάζευ, γλώσσης
εδ μάλ' έπικρατέων, στέρνοισι δέ ένθεο φήμην.
και "Αρατος δέ περί των αυτών φησιν ούτως·
Έκ θεοΰ άρχώμεσθα, τ6ν ούδέποτ' άνδρες έωσιν
άρρητον* μεσταΐ δέ θεοϋ πασαι μέν άγυιαί,
πα σαι δ* άνθρώπων άγοραΐ, μεστή δέ θάλασσα
καΐ λιμένες, πάντη δέ θεοϋ κεχρήμεθα πάντες,
τοϋ γάρ καΐ γένος έσμέν" 6 δ' ήπιος άνθρώποισι
δεξιά σημαίνει, λαούς δ* έπΐ έργον έγείρει

S. 191, 9—S. 195, 11: Aristobul fr. 4 S. 191, 19—S. 194, 10: Orph.
fr. 247 Kern 7-8 χραίρει = S. 221, 22f. (CT.) 12—S. 195, 3: Arat.
phaen. 1—9; 'Ex — 17 σημαίνει = S. 206, 2—12 (Cl.)

BIONfD)

1 δέ Β Thdrt. τε ΙΟ < ND 2 πάντως Steph. πάντων die Hss. πάντη Cl.

S. 221, 19, Thdrt. 4 μέσαην Ν» μέα(α)ην Thdrt. Hss. μέσσον ΙΟΝ1
μέσον BD* ( + 2. α 1. ί Η.); s. zu S. 221, 21 5 ύδογενής Scaliger (β. dazu
Valckenaer a. a. Ο. 75 = IV 407 f. Gaisf. und Wesseling a. a. O. 133 f. -
IV 456 Gaisf.) ύλογενής BION und die Tübinger Theoeophie (mit der albernen
Randbemerkung: 6 τήν των ένύλων γένεαιν- γράφος Μωσής). Wenn auch der
neugeborene Moses in einem geflochtenen Korb (ϋϊβις) ausgesetzt wurde (Ex
2, 3), ist doch in Hinblick auf das ebendort erwähnte Ιλος und die 2, 10
gegebene Etymologie des Namens Moses Scaligers Konjektur sehr wahr-
scheinlich (t500- von ΰδος s. Hes. op. 61, Theognis 961 ϋδωρ άναμίσγεται ϋδει
[so die Hss., Ιλνϊ Ahrens, Bergk, Diehl]) β γνώμησι BO γνώμοσι IN | κατά
— ΰεσμόν: die beiden Tafeln der Zehn Gebote 7 άλλως — 10 φήμην
< Β 8 έξ — κραίνει: Gott waltet vom Himmel arts 9 πελάζεο Steph. |
γλώσσης Dind. (γλώσσην Steph.) μηδ' &πο γε ΙΟΝ (offenbar eine über-
geschriebene Bemerkung, die nur mit γλώσσης verständlich ist: ,JUit dem Geist,
nicht mit der Zunge/") 10 μάλα I 12, 18 und 16 hat Arat. Διός statt
#£ov; die Ersetzung von Διός durch &εον rechtfertigt Aristobul im folgenden
(Zeus = Gott) 12 &εον δέ Β | άρχωμεσ&α ND άρχώμεϋα ΙΟ άρχόμε&α Β |
έώμεν Arat. 18 μεατόν Ο 14 <Ρ] δέ I 16 εΐμέν Arat. | άν&ρ. — S. 195,1
λέγει erneuert Ο* 17 Ιργα I
 Praepar. evang. X I I I 12, 5—11 195
μιμνήσκων βιότοιο" λέγει δ' δτε βώλος άριστη
βουσ£ τε καΐ μακέλησι, λέγει δ* 8τε δεξιαϊ ώραι
καΐ φυτά γυρώσαι καί σπέρματα πάντα βαλέσθαι.
σαφώς οίομαι δεδεϊχθαι διότι δια πάντων έστίν ή δύναμις τοϋ θεοΰ. 7
5 καθώς δέ δει, σεσημάγκαμεν περιαιροϋντες τον δια των ποιημάτων Δία καί d
Ζηνα- το γάρ της διανοίας αύτών επί θεόν άναπέμπεται, διόπερ οΰτως ήμΐν
εϊρηται. ούκ άπεοικότως ούν τοις έπεζητημένοις προενηνέγμεθα ταϋτα.
πασι γάρ τοις φιλοσόφοις ομολογείται διότι δει περί θεοΰ διαλήψεις όσιας 8
έχειν, δ μάλιστα παρακελεύεται καλώς ή καθ·' ή μας αίρεσις. ή δέ τοϋ νόμου
ίο κατασκευή πασα τοϋ καθ·' ή μας | περί εύσεβ?ίας τέτακται καΐ δικαιοσύνης (ββ7)
καί έγκρατείας και τών λοιπών άγαθών τών κατά άλήθειαν."
Τούτοις έξης με&' έτερα επιλέγει· 9
"Έχομένως δ' έστίν ώς ό θεός, <δς> τόν δλον κόσμον κατεσκεύακε,
και δέδωκεν άνάπαυσιν ήμΐν, διά τό κακόπαθον είναι πασι τήν βιοτήν, έβδό-
15 μην ήμέραν, ή δή καΐ πρώτη φυσικώς άν λέγοιτο φωτός γένεσις, έν ω τά
πάντα συνθεωρεΐται. μεταφέροιτο 8' άν τό αυτό καΐ επί της σοφίας· 10
τό γάρ παν φως έστιν έξ αύτης. καί τίνες είρήκασι τών έκ της αίρέσεως δντες b
<της> έκ τοϋ Περιπάτου λαμπτηρος αυτήν έχειν τάξιν άκολουθοϋντες γάρ
αύτη συνεχώς ατάραχοι καταστήσονται Si' δλου τοϋ βίου. σαφέστερον δέ 11
20 και κάλλιον τών ημετέρων προγόνων τις είπε Σολομών αυτήν πρό ούρανοϋ
καί γης ύπάρχειν τό δή σύμφωνόν έστι τω προειρημένω. τό δέ διασαφού-

S. 191, 9—S. 195, 11: Aristobul fr. 4 18—S. 197, 15: Aristobul fr. 5,
nur durch Eue. erhalten 18—S. 196, 8: s. das Exzerpt aus Aristobul bei
Cl. Al. ström. V I 137, 4—138, 4

BION(D)

1 λέγει — 9 αίρεσις < Β | δτε xal I 2 τε < I 2 f . xal — γυρώσαι

< ND 4 διότι (= δτι, s. S. 135, 22 [δτι Plato])] δτι Steph. 5 δει,
nml. σημαίνειν | σεσημάνχαμεν (so) I O D σεαημάναμεν Ν. Sinn: Wir haben den
Sinn angegeben, wie man ihn angeben maß (Zeus = Gott) 7 άπεοιχότος I |
έπεζητημένοις ON έπιζητουμένοις I 8 διότι (wie 4)] δτι Steph. 9 ι}1 —
10 τοϋ] ό δέ νόμος δ Β 1 0 f . xal έγχρ. xal διχ. Β 11 κατ* Ο 12 Τούτοις
— έπιλέγει < Β 18 ό'έστίν] γάρ έστιν Β | βεός <δς> Valckenaer a. a. Ο. 88
( = I V 419 Gaisf.) | χατεσχεύαχε I N χατεσχεύασε Β (-εν) Ο 14 δέδωχα Β |
χαχόπ. —βιοτήν] χαχοπαϋές της βιοτής Β 14 f. έβδόμην ohne τήν ΙΟΝ und Clem.
(. . . xal δεδωχέναι άνάπαυσιν ήμΐν έβδόμην ήμέραν διά τήν χατά τόν βίον χαχο-
πά&ειαν), τήν έβδ. Β 15 ήμέραν < Β | ή δή usw. s. Valckenaer a. a. Ο.
89ff. ( = IV 420ff. Gaisf.) 17 έκ — δντες < Β 18 <τής> Steph. < die
Has. I αύτόν Ο 19 αύτήν Β | ααφ. — S. 196, 4 e&c < Β 2 0 πρό] πρύς I
21 δή IN δέ OG
13»
 196 Eusebius

μενον διά της νομοθεσίας άποπεπαυκέναι τόν θεόν έν αύτη, τοϋτο ούχ, ώς τίνες
ύπολαμβάνουσι, μηκέτι ποιεϊν τι τί>ν θεόν καθέστηκεν, άλλ' επί τ ω κατα- c
πεπαυκέναι τήν τάξιν αυτών οδτως είς πάντα τόν χρόνον τεταχέναι. ση- 12
μαίνει γάρ ώς έν Ι ξ ήμέραις έποίησε τόν τ ε ούρανύν καΐ τήν γην καΐ πάντα
s τά έν αύτοΐς, ίνα τούς χρόνους δηλώση και τήν τάξιν προείπη τί τίνος προ-
τερεΐ. τάξας γάρ, οδτως αυτά συνέχει καΐ μεταποιεί, διασεσάφηκε δ* ήμϊν
αύτήν έννομον ένεκεν σημείου τοϋ περί ή μας έβδόμου λόγου καθεστώτος, έν
φ γνώσιν έχομεν ανθρωπίνων καΐ θείων πραγμάτων. δι' έβδομάδων δέ και 18
πας ό κόσμος κυκλεΐται τών ζωογονουμένων καΐ τών φυο μένων απάντων a
ίο τ ω δέ σάββατον αυτήν προσαγορεύεσθαι διερμηνεύεται άνάπαυσις ούσα.
διασαφεί δέ καΐ "Ομηρος καΐ 'Ησίοδος, μετειληφότες έκ τών ήμετέρων βιβλίων
ίεράν είναι. 'Ησίοδος μέν οδτως·
πρώτον ένη τετράς τε καΐ έβδέμη Ιερόν ήμβρ"
καΐ πάλιν λέγει*
15 έβδομάτη S* αύτις λαμπρών φάος ήελίοιο.
Όμηρος δέ οδτω λέγει· 14
έβδομάτη δήπειτα κατήλυθεν, Ιερόν ήμαρ*

S. 105, 13—S. 197, 16: Aristobul fr. 5 1 ούχ — 3 τεταχέναι: a. α . ΑΙ.

ström. V I 141, 7—142, 1 (aus Aristobul) 18 Hes. op. 770 18 und 15
auch S. 210, lOu. 12 (Cl.) 15 Hes. fr. 273 Rzach (wahrscheinlich gefälscht)
17 gefälscht, auch S. 210, 14 (Cl.)

BION(D)

2 χαϋέστηχεν ist (bedeutet) 2 f . έπΐ — τεταχέναι: daß er nach endgültiger

Festsetzung der Ordnung der Welt den dauernden Bestand dieser Ordnung ange-
ordnet habe·, s. obige Clemensstelle 8 αύτών geht auf S. 195,20f. ούρανοϋ
xal γης 4 ώς (auch D) < Ν | εϊρηχε γάρ Σολομών, fa ίξ Β | ήμέραις φηαΐ
πεποίηχε Β 4 f . τόν — αντοίς] τά πάντα ό &εός Β 6 ού + vor μεταποιεί
Steph. undValckenaer a . a . O . 95 ( = I V 4 2 5 Gaisf.): falsch, s. Philo leg. all. I
5—7 und Mrae, Rheinisches Museum N . F . 92 (1944) 221 f. | διασεσ. —8 πραγμά-
των < Β 7 Ινεχε Ο | λόγου IN < Ο : zum Zeichen unserer siebenten Fähigkeit
(Vermögens), nämlich der Vernunft; s. Valckenaer 98ff. ( = I V 427ff. Gaisf.):
stoische Achtteilung der Seele, das ήγεμονιχόν ist unter Weglaseung des σπερ-
μαχιχόν oder γόνιμον der siebente Teil 9 άπάντων < Β 10 τφ Vig.,
Valckenaer 106 ( = I V 434f. Gaisf.) τό die Has. | <W] δή u. <δ > διερμ. Valckenaer
11 δέ xal] ff Β | μετειλ. — βιβλ. < Β 12 είναι ταύτην Β 18 Ινη I Ινι ΒΟ
14 λέγει < Β 15 ήέλοιο Β | zu den wahrscheinlich in diesem, sicher in den
folgenden Versen vorliegenden Fälschungen und deren Sinn vgl. Valckenaer
a. a. O. 8f. ( = I V 349f. Gaisf.), 113—125 (441—451 G.) und Wesseling a. a. O.
135f. (457f. G.) 16 °0μ. — λέγει] xal Όμηρος Β 17 Nach ήμαρ ist,
wie aus S. 210, 15f. folgt, ausgefallen: xal 'έβδόμη ijv Ιερή'
 Praepar. evang. Χ Γ Π 12, 11—16 197

I και πάλιν (βββ)

έβδομον ήμαρ έην καΐ τω τετέλεστο άπαντα
καί'
έβδομάτη δ* ήοΐ λίπομεν £όον έξ Άχέροντος.
5 τοϋτο 8ή σημαίνων, ώς άπό της κατά ψυχήν λήθης καί κακίας εν τω 16
κατά άλή^ειαν έβδόμω λόγω καταλιμπάνεται τά προειρημένα καί γνώσιν
άληθείας λαμβάνομεν, καθώς προείρηται. Λίνος δέ φησιν ούτως· 1β
έβδομάτη δ1 ήοΐ τετελεσμένα πάντα τέτυκται" b
καί πάλιν"
10 έβδέμη είν άγαθοΐς καί έβδέμη έστί γενέθλη
καί"
έβδόμη έν πρώτοισι καί έβδέμη έστί τελείη
< καί" >
έπτά δέ πάντα τέτυκται έν ούρανφ άστερέεντι,
15 έν κύχλοισι φανέντ* έπιτελλομένοις ένιαυτοΐς."

Τά μεν οίν 'Αριστοβούλου τοιαύτα, όποια δέ xal Κλήμεντι περί της c

αυτής εΐρηται υποθέσεως, γνοίης άν δια τούτων'

S. 196,13—S. 197,15: Aristobul fr. δ 2 Horn. Od. V 2 6 2 ( a b e r τέτρατον),

auch S . 210, 18 ( α . ) 4 gefälscht, auch S. 210, 20 (Cl.) 8 , 1 0 , 1 2 und
14f. gefälscht, auch S. 210, 22 und S. 211, 2, 4 und 6f. ('Linus* hier, dort
'Callimachufl')

BION(D)

1 xal — 7 προείρηται < Β 2 εβόομον] τέτρατον Horn. 4 <5' ήοΐ Cl.

Al. ström. V 107, 3 δή (δή) ol ΙΟΝ (ebenso Ο S.210, 20, δόονα I, < B N ) |
έξ wohl zu λίπομεν·. s. Valckenaer 123 ( = I V 449 Gaisf.) 6 άπό fern von \
χατά τήν Ο β χατ' Ο | προχιρημένα Vig. marg.; aber mit έν τφ — λόγφ
(s. zu S. 196, 7) ist das ήγονμενον (der νοΰς) gemeint, καταλιμπάνεται =
bleibt zurück und τά προειρημένα bezieht sich auf έν φ — πραγμάτων
(S. 196, 7f.), wie durch xal γνώσιν usw. klar wird 7 Αίνος: Καλλίμαχος
S. 210, 21 (Cl.) 8 δ' ήοΐ Cl. Al. ström. V 107, 4, δή (δή) ol ION ol B ;
S. 210, 22 δ' ήν ΙΟ < B N | τετελ. — τέτνχται] xal ol έτέτνχτο άπαντα S. 210, 22
10 xal< Β I γενέ&λη Geburt; β. Valckenaer 124 ( = I V 450 Gaisf.) 11 xal —
12 τελείη < Β 18 xal S. 211, 5 < hier die Hsa. 14f. die sieben Planeten·
Sphären 16 έπιτελονμένοις Β 16 Τά — τοιαύτα < Β | oft» < N D | περί
Άριστ. I I Κλήμης Β 17 εϊρηχεν Β | γν. — τούτων] Ιδωμεν Β
 198 Eusebius

ιγ'. ΩΣ ΚΑΙ ΚΛΗΜΗΣ ΟΜΟΙΩΣ ΤΑ ΚΑΛΩΣ ΕΛΛΗΣΙΝ

ΕΙΡΗΜΕΝΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΤΥΓΧΑΝΕΙΝ ΤΟΙΣ ΕΒΡΑΙΩΝ ΠΑΡΙΣΤΗ
ΔΟΓΜΑΣΙΝ• ΑΠΟ ΤΟΥ Ε ΣΤΡΩΜΑΤΕΩΣ ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ

" Τ α δ' έξης προσαποδοτέον καί την έκ της βαρβάρου φιλοσοφίας Έ λ - 1 3 , 1

5 ληνικήν κλοπήν σαφέστερον ήδη παραστατέον. φασί γαρ σώμα είναι τον θεόν d
οί Στωικοί και πνεϋμα κατ' ούσίαν, ώσπερ άμέλει καί τήν ψυχήν. πάντα
ταϋτα άντικρυς εΰρήσεις έν ταΐς γραφαϊς. μή γάρ μοι τάς άλληγορίας αυτών
έννοήσης τά νϋν ώς <ή > γνωστική παραδίδωσιν άλήθεια, εί άλλο τι δεικνύουσας
καθάπερ οί σοφοί παλαισταί, άλλο μηνύουσιν. αλλ' οί μέν διήκειν διά πάσης της
ίο ουσίας τόν θεόν φασιν, ημείς δέ ποιητήν μόνον αύτόν καλοϋμεν καί | λόγω (βββ)
ποιητήν. παρήγαγε δ* αυτούς τό έν τ η Σοφία είρημένον 'διήκει δέ καί χω- 2
ρεϊ διά πάντων διά τήν καθαρότητα', έπεί μή συνηκαν λέγεσθαι ταϋτα έπΐ
της σοφίας της πρωτοκτίστου τ ω θεω. να£, φασίν αλλά ΰλην ύποτίθενται
οί φιλόσοφοι έν ταϊς άρχαΐς, οί τε Στωικοί καί Πλάτων καί Πυθαγόρας,
16 αλλά καί 'Αριστοτέλης ό Περιπατητικός, ούχί δέ μίαν άρχήν. ϊστωσαν 8
ουν τήν καλουμένην υλην, άποιον καί άσχημάτιστον λεγομένην προς αυτών,
τολμηρό<τερο>ν δέ ήδη μή δν πρός τοϋ Πλάτωνος είρήσθαι - καί μή τι b
μυστικώτατα, μίαν τήν δντως οδσαν άρχήν είδώς, έν τ ω ΤιμαΙψ αύταΐς φησι
λέξεσι -
Μ 'Νϋν δή οΰν τό γε παρ' ήμών ώδε έχέτω· τήν μέν περί άπάντων εϊτε
άρχήν είτε άρχάς εϊτε δπη δοκεϊ τούτων πέρι, τό νϋν ού ρητέον, δι' άλλο μέν
ούδέν, διά δέ τό χαλεπόν εϊναι κατά τόν παρόντα τρόπον της διεξόδου δηλώ-
σαι τά δοκοΰντα.'

4—S. 203, 7: Clem. ΑΙ. ström. V 89, 1 — 96, 2 l l f . Sap 7 , 2 4

20-28 Plat. Tim. 48 c ; Thdrt. I I 80

BION(D)

1-8 Die Überschrift in BION j Έλλησιν < I | είρ. Έλλ. Β | τιαρίστησι Β

wie alle Hss. S. 164, 8; aber vgl. ώμολάγει S. 190, 16 | πέμπτου BN 4 Γά]
τό CI. Hs. I άποδοτέον CI. Hs. 8 ώς — άλή&εια < Β | ij C1. < ΙΟΝ
10 μόνον] μέν ND 12 ταϋτα CI. rd die Hss. 18 άποτί&ενται Ο 14 σοφοί Ο
15 άλλά < Β 16 οϋν ON C1. δέ I < Β | τήν] αύτήν Β | λεγομ. — 19
λέξεσι] άκουσον δέ Πλάτωνος έν τω ΤιμαΙφ, οϋτω φησί Β 17 τολμηρότερον
δέ ήδη Mras τολμηρών δέ εί IN τολμηρόν δέ Ο xal τολμηρότερον ήδη CI. | είρή-
α&αι von ϊστωσαν abhängig | μή τι vielleicht 20 δή (auch Thdrt.)] δέ PI.
δ' α. I γε (auch Thdrt. PI.)] < CI. | πάντων CI. Thdrt. 20f. είτε άρχήν
< Β 21 öoxfi I 21 f. δι' — ούδέν < Β 22 <5<ί < Β 22 f. δηλώσει
Β I τά δοχ. δηλ. Thdrt.
 Praepar. evang. X I I I 13, 1—β 199

"Αλλως τε ή λέξις ή προφητική εκείνη" " Η δέ γη ήν αόρατος και άκα- 4

τασκεύαστος' άφορμάς αύτοΐς υλικής ουσίας παρέσχηται. ναι μήν Έπικούρω c
μεν ή τοϋ αυτομάτου παρείσδυσις ού παρακολουθήσαντι τω ρητφ γέγονεν
έντεϋθεν* 'Ματαιότης ματαιοτήτων, τά πάντα ματαιότης.' Άριστοτέλει δέ
5 μέχρι σελήνης επήλθε καταγαγεϊν τήν πρόνοιαν έκ τοϋδε τοϋ ψαλμού' 'Κύριε
έν τω ούρανω τό έλεος σου καΐ ή άλήθειά σου εως των νεφελών.' ούδέπω γαρ
άπεκαλύπτετο ή των προφητικών δήλωσις μυστηρίων προ της τοϋ κυρίου
παρουσίας. τάς τε αύ μετά θάνατον κολάσεις και τήν διά πυρός τιμωρίαν 5
άπό της βαρβάρου φιλοσοφίας ή τε ποιητική πασα μοΰσα, άλλα καΐ ή 'Ελλη- d
ίο νική φιλοσοφία ύφείλετο. Πλάτων γοϋν έν τω τελευταίω της Πολιτείας
αύταϊς φησι ταϊς λέξεσιν
"Ενταύθα δή άνδρες άγριοι, διάπυροι ΐδεΐν παρεστώτες, καταμανθι*-
νοντες τό φθέγμα τούς μεν ιδία παραλαβόντες ήγον, τόν δέ 'Αριδαΐον καΐ τούς
άλλους συμποδίσαντες χεϊράς τε και πόδας καΐ κεφαλήν καταβαλόντες καΐ
is έκδείραντες είλκον παρά τήν όδόν εκτός έπ' άσπαλάθων κνάμπτοντες.'
Οί μέν γάρ άνδρες οι διάπυροι άγγέλους αύτω βούλονται δηλοΰν, οί
παραλαβόντες τούς άδικους κολάζουσιν. " Ο ποιών,' φησί, 'τούς άγγέλους
αύτοϋ πνεύματα καΐ τούς λειτουργούς αύτοϋ πϋρ | φλέγον.' (870)
"Επεται δέ τούτοις τήν ψυχήν είναι άθάνατον. τό γάρ κολαζόμενον ή 6
20 παιδευόμενον έν αίσθήσει δν ζή, καν πάσχειν λέγηται. τί δέ; ουχί οίδεν ο
Πλάτων και πυρός ποταμούς και της γης τό βάθος, τήν πρός τών βαρβάρων

S. 198, 4—S. 203, 7: Cl. Al. ström. V 89, 1—96, 2 I f . Geil 1, 2

4 Eccl 1, 2 5f. Ps 35 (36), 6 12-15 Plat. reap. 615e—616a; Thdrt.
X I 18 17f. Ps 103 (104), 4

BION(D)

2 αυτών Β | παρέσχε Β 2f. Έπικ. — παρείσάυσις] 'Επίκουρος τό αύτό-

ματον παρεισηξεν Β 3 παρηκολσυύήσαντι I παραχολου&ήσας Β | τ. (f. τ φ
φάσχοντι BN 3f. γέγονεν έντεΰ&εν < BN 4 έντεν&εν I ένταν&α G (Ο
unleserlich) | Zu Άριστοτέλει I* a. Β.: Άριστ προ (Αριστοτέλους πρόνοια)
5 χατάγειν Cl. Hs. 6 ούδέπω — 10 νψεϋ.ετο < Β 7 άποχεχάλυπτο C1.
11 αύταϊς < Β | τ. λέξεσιν < Β 12 άνδρες (auch Thdrt.)] άνδρες, Ιφη PL |
διάπυροι < Β | και χαταμαν&· PI. 18 lälq. παραλ.] διαλαβόντες PI. | παχά
συμποδ. (< -λαβ. — άλλους) Ο | Άρδιαίον PI. | τούς* < PI. 14f. xal έχδ.
< Β 16 έπ' — χν. < Β I απαλά&ων I | χνάπτοντες PI. 16 άνδρες οι < Β |
άγγελον Β | αύτω < Β | β. δηλ·] δηλοϋοιν Β 17 γάρ φησι Β 18 αύτοϋ*
BO Cl. < IN 19 f. η παιδ. < Β 20 λέγηται Ο λέγεται Β βούληται IN |
τI — ουχί < Β | δ' ON | οίδε δ' Β 21 xal πυρός xal ποτ. I | ποταμόν Β |
της und τό < Β
 200 Eusebius

γέενναν καλουμένην, Τάρταρον ποιητικώς δνομάζων Κωκυτόν τε καί 'Αχέ-

ροντα καί Πυριφλεγέθοντα καί τοιαϋτά τινα εις τήν παίδευσιν σωφρονίζοντα
παρεισάγων κολαστήρια; των σμικρών δέ κατά τήν γραφήν καί ελαχίστων
τούς άγγέλους τούς ορώντας τόν θ-εόν, πρός δέ καί τήν εις ή μας δι' άγγέλων b
5 τών έφεστώτων ήκουσαν έπισκοπήν έμφαίνων ουκ όκνεΐ γράφειν
" Ε π ε ι δ ή πάσας τάς ψυχάς τούς βίους ήρήσθχχι, ώσπερ £λαχον, έν τάξει
προΐέναι πρός τήν Λάχεσιν, έκείνην δέ έκάστω, δν είλετο δαίμονα τοϋτον φύλακα
τοΰ βίου συμπέμπειν καί άποπληρωτήν τών αίρεθέντων.'
Τάχα δέ καί τω Σωκράτει τό δαιμόνιον τοιοϋτό τι ήνίσσετο.
ίο ΝαΙ μήν γενητόν είναι τόν κόσμον έκ Μωσέως παραλαβόντες έδογμά- 7
τισαν οί φιλόσοφοι, καί 6 γε Πλάτων άντικρυς εΐρηκε -
'Πότερον ήν άρχήν έχων γενέσεως ούδεμίαν, ή γέγονεν, άπ' άρχής
τίνος άρξάμενος; ορατός τε γάρ απτός τε καί σώμα έχει.' c
Αύθίς τ ε οπόταν είπη· 'Τόν μέν ούν ποιητήν καί πατέρα τοϋδε τοΰ παν-
15 τός εύρεΐν τε έργον,' ού ιχόνον γενητόν έδειξε τόν κόσμον, άλλα καί έξ αύτοϋ
γεγονέναι σημαίνει, ώς άν έκ μόνου γενομένου καί έκ μή δντο ς ύποστάν-
τος. γενητόν δέ καί οί ΣτωΙκοί τίθενται τόν κόσμον. τόν τε υπό της 8
βαρβάρου φιλοσοφίας θρυλούμενον διάβολον, τόν τών δαιμόνων άρχοντα,
κακοεργόν είναι ψυχήν έν .τω δεκάτω τών Νόμων ό Πλάτων λέγει ταϊσδε
to ταΐς λέξεσι*
"Ψυχήν δςοικοϋσαν καί ένοικοϋσαν τοις πάντη κινουμένοις μών ού καί d
τόν ούρανόν άνάγκη διοικεΐν φάναι;

S. 198, 4—S. 203, 7: Cl. Al. ström. V 89, 1—96, 2 8 γραφήν: vgl.
Mt 18, 10 β·8 Plat. reap. 620de 12f. ders. Tim. 28b 14f. ders.
ebd. 28ο 21—S. 201, 4: ders. leg. 896de; = S. 67, β—11; Thdrt. I I I 103

BION(D)

1 ποιητικώς] προψητιχώς Cl. Hs. 2 xai' — 9 ήνίσσετο < Β 8 σμικρών

I μικρών O N β 'Επειδή δ' ούν P I . | ήρήσβαι Ο είρήσ&αι IN 7 ηροεϊναι
C L H s . προσιέναι P I . | πρός] είς I | έκείνψ P I . κινεϊν Ι Ο Ν < C1. 8 ξνμπ.
(ανμπ. C l . ) r . β. C l . P I . 9 τό δαιμόνιον < I 1 0 γεννητόν Ο | Μωυσέως
C1. 11 -«εν Β 1 2 ήν del P I . | γενέσεως v o r άρχήν P I . 18 γέγονεν-
όρατός P I . | τε < P I . | γάρ ών Cl. | απτός έστιν άπτός τε &ν C1. άπτός τέ έστι
P I . I Εχει B I N Cl. Ιχων Ο P I . 1 4 & δταν Β | ο&> < Β 1 5 γεννητόν Ο
16 σημαίνει κα&άπερ νΐόν Πατέρα δ