Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei – eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter http://books.google.com durchsuchen.
Mail

200
23.05

FG 3745

I
{
.
 DISQVISITIONUM

MICA R V M

LIBRI SEX ,
U ut quoian Bitrat B v21234

funeration couturico ;
Apprime vtilis, & per neceſſaria Theologis, Iuriſconſultis , Medicis, Philofophis , ac præfertim
Verbi Dei Contionatoribus , & utriuſque Fori Iudicibus , quibusoi primis
aurea præcepta traduntur ,
A v CT O R E

MARTINO DEL RIO

Societatis Ieſu Presbytero. LL. Licentiato , & Theol. Dod .

olini in Academia Grætzenfi ,ac dein Salmatic. publico S. S. Profefiore.
Hac Veneta , & Postrema Editione omnium maxime claborata , Jueque pristine integritati
reſtituta acprætereaAuktoris Vita , Et quattuor Locupletiſſimis Indicibus aucta .

Admodum Reuer. Patri

D. IOANNI AVGVSTINO
Ex Comitibus Linguilliæ Congregationis Somaſchæ Thcologo
ac Concionatori præcellentiſſimo.
T
I
O

Art . X
EH

O
OM

X
O
OF

I
R

M
V

D
HO

O
S
TOMOXOHI

cido ,
E
MI
TRE
O OX
XOX LUXC

ALT JCHEN

VENETIIS , Apud Guerilios .

SVPERIORVM PERMISSV .
.
-
1
 ADMOD VM

REVERENDO PATRI

Et Domino Collendiſlimo .

Iacobus Sarzina. Felicitatem ..

Vulgantur,at
non in vulgus
, Diſqui
ſitiones hæ Magicæ , dum tuo in

fcribuntur præclariflimo nomini ,

Pater admodum Reuerende. Sci

licet, & generis nobilitas, & tua præfertim cum

LINGVA , tum calamo ſingularis præſtan

tia , qua literatorum omnium

xur noſtri glo

riam æmularis , non modò, ſeds & antecellis ,

quàm facillimète Principem virum acclamāt.

Agè ergo, & gențilitiæ ftirpis tuæ Celum quàm

plurimis Heroum : fyderibus'emicans

, præcla

riori fapientiæ , ac pietatis tuæ fydere redde

fplendidius : Maiorum gladios ocioriæque ac

nobiliori
penna præuerte . Agè inquam , &
Anſelmi Marchionum Salinarum germinis à.

Friderico primoin LINGVILLIÆ comi

tem electi non degenerem te nepotem exhibe :

Laureato Bonifacij ( alterius LINGVIL

LIÆ comitis ab Aencobarbo decreti ) gladio

tuum dignum laurea calamum appone: Immi

ſce te Hyeroſolimitanorum equitum choro , &

2
quæ
 quæ pro Gentenli Civitäte Philippus Ciſalpi

Galliæ Prior, quæ pro farta tečta Melitenfi

in the man næ

in hif . Inſula Aleramus Mamertini, item Prior , quæ

Ferdinandus in oppugnatione Bri

in his poftremò
campo
ma
Hori
gheraſcigladio præbuit argumenta virtutis , &

fidei . Tu pro fartis tectis politioribus literis

æmulare calamo nequicquam auitis gladijs in

fæliciori. Sic voueo , dum interim exiguum ,

hoc amoris erga te mei , qualecumque fit argu

mentum exhibeo , quod cum per otium licue

rit, vt inſpectes , & deuotam , quam in illo tibi

fifto obfequentiſſimi cordis victimam perhitt

maniter excipias, rogo . Vale tibi,ingeniorum

excitamento, literarum fplendori

, tuæ demumi

Somaſchenfis Congregationisgloriæ , & mene

dum diligas, fed vt facis, ama .

Vita
 Vita, & Scripta Auctoris .

PV S. quoddamus, Lector,viti eſtſua,maiorumque vir

cute illuftris.Hiſpanus erat patre , Proannen iVico ( vul
! gò Proanno ) in MõtibusCampoo oriundus: vbi etiam
num veſtigia arcis antiquum eiuſdem Familiæ domicia
lium ,quod Hiſpanicæ Solat vocatur . Vetuftiflima hu
ius memoria ab O & auiani linperio accerfitur , cum pro gente fua adı
Montem Sierra Tajada di & um pugnat, obique fortiter Generokus
Cantaber Lucio Lamia oppugnante . Ex. cuius profapia. Fruendus ,
quifeliciore euentu vnà cũ Chriftianis,quosRex Pelagius anno 720 .
cius curæ commiſerat , quoſque.Donga celebris ,adhuc fpelunca ca
) pere non poterat , dum in Mauros impetum facit , magnam eorum
multitudinem inter fluuios Deba , & Oba fudit ; & fugat. Abhrac vie
Storia gentilitium nomen , & inſigne.Del Riogenti fuit . Fidus hu
. ius rei teftis liber.,. quem Del Bezrro vocaot , in quo Familiæ Hifpa..
niæ ad origines ſuas reuocantur , ftirpemque hanc ramos fuos late
diffudiffe , interque alios nobilem vnum in Bureba , ex quo Gonſal
uus Roderici Del -Rio Regis Henrici Quarti corporis cuftos poſte
mos reliquit diſperſos in varia Regum obſequia . Atque hunc cuius
librum præ manibus habes, eius abnepotem Brabantia : matre ex no
bili de Villanoua Celtiberiæ familiæ , edidit ingenio raro , cuius rei
monumenta hæc fidem faciunt ..

Scholia in Claudianum ..
Emendationes in Solinum ,
De Tragediaveterum .
De vita AnnæiSenecæ patris, & filii .
De verſibus tragicis .
Aduerfaria , & commentaria in Senecans...
Noteperj etue in Ius ciuile :
Repetitio in legem tranfigere .
Commentaria in legem contractus:
Annotationes in monita San &ti Orienti
AEnigmata Sancti Aldbelmi.
Di quiſitionam Magicarum Libri Sex .
Commentaria , Catena in Cantica Canticorunt :.
Speculum Marianum ..
Polemica Mariant ..
Florida Mariana .
Super Threros.Ieremicia
Super Geneſim .
Adagia Sacra . Alia :
-

1
 Alia præterea dedit, quæ alieno nomine circumferuntur , fed &
poſthuma quædam apparantur; Viretſi Mineruæ ſtudia coleret im
penſiùs , wenili tamen vigore armorum dexteritatem fuit conſecu
tus. Quid mirum , ſi patre Cantaber ,matre Celtiber? Omni genere
Scientiarum præſtans, officia publica , atque imperium perpetuò re
cuſauit , plusinmeriticonſcientia,quàmin functionis fructu
ponens .
Philippi Secundi Hiſpan . Regis Confiliarius., & Supremus in ſuo
exercitu Iudex,æquum ſe ,& incorruptum ſemper exhibuit : Spretis
mundi illecebris Ieſu Socieratem .ingrellus, exemplo focijs , admira.
tioni omnibus fuit .. Diuinarum litterarum ſtudijs , fe totum tradidit,
adeoque eximius euaſit Theologus,vt Louanijin Belgio , Grecij in
Stiria ,Salmanticę in Hiſpania , Sacrarum Scripturarum oracula fum
ma cum laude fit interpretatus.. Acerrimus fuit hçreticorum inſe .
& ator ,ab omnibus laudem , à fubditis dum : Arſelarięin Brabantia Do
minus fuit , etiam amorem obtinuit . Dum Salmantica Louaniumu
maiore celeritare:, quàm vires ferebant, properat ', tertio quàm co
appulit die anno 1608.obijt,magno.omnium luctu .

Elche
 T
:
Elenchus Librorum , & corum , quæ ipfis

generatim continentur

LIB. I. De Magia generatim , & de Naturali Astifi

,
ciali, & Præſtigiatrice .
LIB. II. De Magia Dæmoniaca,& eius efficacitate.

LIB . III. De Maleficio & vana obſeruatione.

LIB . IV . De Prophetia, Diuinatione , & Conieda

tione ,
LIB . V. De Iudicis officio , & ordine iudiciario in

hoc crimine .

LIB . VI. De officio Confeflarij , ac remedijs licitis ,

& illicitis.
IN
 IN R. V. IN EASDEM

MARTINI DEL PARODIA .

rij Diſquiſitiones
M Agia, quam libro hoc videtis obfi
Magicas . Air fuiſe fraudiumpeculium ,
Neque vlliusmedentisarie gloriara
Tui Lipfi Carmen . Nequille praualere, fiue toxico
Opusforeinecare, fiuefaſcino .
Vius doctum opus hoc ; quod ima , Et hoc negar feraciora T befali
CPU ſumma ? , Negare rura, noxiumque Caucaſum .
Penna permeat ,fagace mente Scychaque.ſaxa,conſcioſque Colchicos
Sagas, Stygiasftriges reuelars Iberiam ,tuumque Taure verticem :
Quod iu T hefjala terra,voſqueColchi , Vbiiſta, poft Magia , floruit prius
Infames male cantibus patraftis; Agreſtis herba ;nam Promoibai in inge
Quod Panes, Saryrique, Dulijque Vapore ſape tabido imbuit ſara .
Peccaftis,genus improbum , Jalaxque ; Zarate Mede lethiferque Dardane ,
Torum hoc eruit, eralis medetur ; Tibi bec:fuille, ele cognitiſima
Sed quis? Delrius eruditione , Ait Magia ; poſtumaex origine;
Idem religione , clarus .ergo Tua exijfje dicite proſapia ,
Hic pura, o liquida omnia; hic venena T 40exarafle perfidas ſtylo notas;
Nulla , que timeasopinionum . Et inde tot perampla dolosmanus 1
Huic libro faucas i faue tibiiple , Decus tuliſleslaná ſiue dextera
Aique iftumlegeviimafumma noris. Opus patraret , aut virumque mutuas
Swo dediſſe impigre vices hero .
Neque vlla voia Noxialibus Dois
Sibiegefa &ta, cum veniret à viro
Nouiffimo hoc ad vſque laculum recens.
Sed hæc prius vere:nunc Appolline
Silet loquente, ſequc dedicat tibi
Apollo Delrie,atque Apollo Delrij.

HERIBERT. ROSVVEIDVS .
S. 1,

PRI
FEDERICI IAMOTTII MEDICI

carmen in Patris Martini Del Rij

librum de Magia .

Cæleftis magnumque decus, nomenque tulerunt,,

Iluſtri Sophia , o doctrina laude cluebane,
Cutraque iungebantfolerti pełtora menti :
Sacrifici quondam celebres , à Rege ſecundi,
Natura indagatores , aftrumquc periti:
Egregias aries Medicas, Mulafque colenses.
Talis erat Ioſeph peregrina gentis alumnus:
Talis apud Pharios Moſesoracula promens:
Talis , Allyrię Daniel fpe&tabilis vrbi.
Talis erat Solomon , dum regia fceptra ieneret ,
ludag, taleſque Magi, qui Šolis ab ortu
Vilibus in canis Chriftum petiere iacentem .
Inter ea miferos inteſtidamonis æſtrus
Mortales agitans , fua quos vecordia torfie,
Emiſie ſcelus, a fraudes , varioſque nocenti
Fallendique aftus, varias repperit aries
Falfidicum varum prafagia, pocala , canius .
Hinc exerta lues , atas hinc priſca parentum
Pretulit Aegypti Myftas bacchantis , Anumque
Fatidicam,que reiradedit refporſa Saule.
Hinc Medea fagax AEeta dira propago :
Impius binc Simon Magus, cognomine di &tus:
Hinc quoque Carpocrates , Magica qui tradidit arti
Publicus interpres pofito precepta pudore.
Nunc Magice peſtes ,impoſtursque nefanda
Pondera telluris, totum graf antur in orbem ,
Ludificanque animos : al non fine numine patris
Aerherij , qui iure malis offenſus , opacas
Mentibus humanis tenebras offundie , atra
Improuif& oculis praftringit nube Magia ,
Exigit meritas hominum de crimine peenas ,
Quique fidem ſanctam leuibus liquere procellis ,
Quique iugofalfi ſummitrant impia colla.
Tamque adeo genus humanum , terraſque parientes
Caligo obrueret fulua circundara vitia ,
Ni bonus , Medica ſpectatus DelRius arts ,
Diſcuieret tenebras fani medicamine libri ,
Ei clara viri perfunderet omni aluce .
Nam ſpecies formafque omnes , cauſaſque Magia
Duplicis aggreſſus docta fignare labella
Strenuus , fimplex fallo diftinguere verum ,
Funditus cucine noxas , quas intulit error .
O nimium audace , qui forti pe &tore , armis ;
Terrarumquepeſtes , immania monftra , laceflens,
Impia corda domas , awerrunge Joni nati
Aemita
Aemulus Alcide , fačtoque exempla ſecutus .
Hinc calus , prudens vir colligai infua prorſus
Ele fodaluio fortiffima pectoraveftro,
Aſpera qua ( peiten , femper ad ardua tendanı ,
Magnáque fufcipiant duro.comilala labore ..
Sed mihi nec cæcus liceat memorare priorum
Myſtarum , placidi IE:SV de nomine diétos,
Qui folida virtute.clutni , operumque labore
Difficili preſtanı reliquis. T u fingula pande
Calliope : tibi namque darum cognoflis quis horums
Auroram , mediumque axem folencque cadentem
Incolat, qui 101 faciant miracula retum ,
Fama leuis tantum noftras personit ad aures,
Nec Rabilis : neque enim fines penetrauimus orbis
Extremos . Aliu , qua difpicis omnia , Mula ,
Parribus hæc claris grari da munera cantus .
Poftulat à Mufis primasBellarminus Heros
Ferre , Sacerdotum columen quos purpura veftie :
Commoda qui mittens inuicta rela pharetra ,
Er cita conſuliiſque ſonantia mentibus, acres
Compoſuit lires ; Giurgia plena tumultu
Ancipiti , ' vera de religione , Deique
Legitimo culey :: nec deficit ante mouere
Saxum omne , atque omnem funem , quacunqueneceffe eft
Voluere , quam doctis hac indubitata reliquit.
Nec fuit inferior , quem Maldonaius Ibera
Gentis honos adij! , labor , vivox nuncia lari ,
Quam dedit.Omniporens Chriſtus , quam quatuor olim
Quadruplici vates obfignauere rabella ;
Plena forex cun &tis , nec ciui cognita cantum
Parifio , led ,or externis manifeſta paterel...
Sic, Pierio ſtimulante Pereriusceftro ,
Fatidico Daniele procul caliginis umbram
Diſpulit, tenebras ,verbifque interpres aperiis
Expoſuie dubij myſteria recta Prophcia .
Inclyia Turriadem virius, - roboris ardor ,
Pontificis pro jure facri , Canonmmque vetufto
Dogmate pugnaniem .,medium protraxit in agmen
Inirepidum :fummiſque viri virtutibus aliam
Extruxit turrim , facili quam magnanimus vir
Afcenfus fuperaret , o hinc conſpeltior elet.
Quania fuit vis, que contentio Polleuini ,
Cum docto ſimal ingentique volumine iudex ,
Inftar Ariſtarchi , variorum fcripta notarer ?
Quantus Peltani labor yexemplaria Graca
Pleraque prilganiis , Romano:compla lepore ?
Quänius erat Riberas , cum :nos oracula vatan ;
Quosparuos dixere ,fuo fermone doceret?
Nobilis ò quanto Scondonchus robore fretus,
Propulit à Socijs odium ; linguaſque procaces,
Ei Quadruplicorum conuincia falſa remouit ?
Scitaque donauit cultu monimenta Latino
Cofteris ipfiuſque comes veſtigia prefit ?
Quis
Gigis digno Molinamque , Sustrefiumque difertum .*
Exeulerit cantu ? quis Vazqui fortia falta
Laudibus ornarit meretricis , clarumque Valeniem ?
Tam mihi Seruiade canos circumspice crines ,
Chrifliadem fenem :: iuuenum queis tradita cura eft ,
Quorum hic Andómaros. fublimisi ac allé.Duaci ,
Monia facunde:decorauit flumine lingue ;s
Dezefanda palam ; pallimque piacula damnansa
Åſtitit hinc opifer ; fociamque laboris amico
Porrexii dextram ', Mufarum maxima cura :
D'auſqueius ; Lalic doctore Graieque camane ,,
Splendida qui monumenta Seleutenſi Bafilei
Dòctis explicuje chartis : que protinus almam !
Proferet in lucem cecis exempia latebris.
Sic , Caftalik moderaniena.legibus & quis
Frana domus ; apudi Audomsari memorabile fanum
Chriftiadem.léuat auxilio Veruccius.aftans,
Rectores :docili quem prefecere juu :niej,
Cui preit , vt veruex iuucnum.fe tarius , quam :
Ad Sophia.fontes , dulcia paſcua ducit ,
Sunt alij innumeri Varijs in firibus orbis ..
( Ad fine o facilefque med's placidaque camæne )
Ordinis:eximia clari virtute fodales::
Ai nos humanis.certum ',finemque, modumque
Mentibus addamus : nec enim hos.comprendere poffint
Morialesi, quibus exigua eft folertia-mentis:
T.4 verò impauido ; conſtantque impere; DELÊ I ,.
Acria bella gerens-laua cum gente ferarum ,
Mirificis aufis:decus immortale:tulifti ..
Perge-modò infign: bellum finire: triumpbo ::
Affer opem . vero ; belloque tuerc pericum ,,
Dum paline laudem.referat : fallacia contrà:
Subdola , damno fisiinféfans. Arnbusorbem ,,
Victori det victa manus :, palmamque relinquat ,
Belgica tum tellus vero florebil, equo ,
Este perpetuum canin celebrabit in aunm ..

FINI S.

INI
IN EVNDEM

TRIMETRI.

Audebat ORCVS arte dæmonas ſua :

Magiciſque monſtris vertere Orbem cardine :

Gemebat ORBIS Tartari victusdolo ,

Maliſque rabeſcebatæger cantibus .

Quid hoc ? gemit nunc ORCVS, & verfa vice
Lætatur OR BIS fraudibus liber Stygis .

Etiamne SORTI tertio in regno locus ?

Non . Ifta virtus eft viri.cuius viri

DELRIO . notum BELGICIS nomen fcholis ,

Notumque IBERIS . plura vise librum lege .

IOANNES GAVDA. S. L.

IN
IN MARTINI DELRIO NOVIT ER

cxcufam Magiam Odarium .

Aput itta fus dolore

Fluuiatilem obteritque
Exeftque fæpècancrum .
Etante viperina
Teftudocabe pota
Mundam vorat conilen .
Laculis onufta capra
Virtute præpotentis
Dictam niopem ſibi fert.
Qyosicit ipſe dæmon ,
Siue illecancer, fiue
Serpens, no cenſve peftis ,
Quid agant .adeft cunctie
Huc dæmonum tenebris
Illuſe , quiſquis erras:
Defertione quifquis ,
Chriſti furris , Magia
Maniæque captus ceftro :
Tabelcis ,& quiamaro
Eelle INFIDELITATIS :
Huc , quiſquis infcicns es
NATURÆ , & artis cius ,
DELRI liber ſagacis
Mox in manum inferatur ,
DELRI liber SOPHIA
Germanus ille foetus ,
Animo imbibatur alte .
Nam paginæ recondune
Anim inedelam . Egentes
Ratione nofle morbi
Purgamina ; xuiternæ
De MENTIS igne cufuni
Hominem , ſibimedelam
Animo fagace promptam ,
Manugaelaram amicæ ,
Abiudicare , turpeeft .
Hoc DELRII volumen
Cali euolutum abarca
Per ianua in viam dux
Erronius Parreſcit ,
Hocin manum volumen
Dare VERI , & ÆQVI amantes ,
Penitufque quidrecondat
NATÝRA , cui voluptas
Et noffe : IVRA quiſquis,
Verumque NVMEN opras
Date in manu volumen
ADELRIO euolutum .
CLAVDIVS DAVSQYESTIVS S.L.
IN EADEM

A L. I V D.

E V multa :certo pollicere Appolline :

SV
Ventura , feu minare multa credulis

Siue.exta ſpectes, aſtra Coelo ſeu notes ,

Impoſtores,mendax ,ſuperbus, improbus ,

Fatere', verusiſte te prodit libero,

Mentita
veris corrigit, fallacias,
Commenta , tricas, fraude confütos dolos ;
Præſentecuncta diſfuit.victrix Deo:

Vis ingenipotentis & conftans-labos ..

Atque iftud'audes ünpius conuellere :

Impoſtores ; mendax, ſüperbus; improbus »

Fatere.verus iſte te proditliber :

Veri peritusauctor, inuictusmalis ..

Magicifque laruis , nominis norum decus

DELRI.O , fá &ta dičta.veratomnia .

Spectata :virtus,, certa ſtat ſcriptis fides .

Fatere : verus iſte te proditlibero,
Séumulta
certo pollicere Apolline:
Ventura; ſeuminare multa credulis:

Impoſtores, mendax, ſuperbus, iimprobus.

CAROL.V'S: GOOSSINV.SS .. I ..
OSO C.VL.V.S.SIS. IGNARO,

MARY
MARTINO DELRIO

M A GIÆ

A V E R R v N C 0.

ODE PINDARICA .

Stropha 1 .

Bledatquidemmortalium mentesDierumlociſquePater (Sol)

O vbi luce caſſasnoctis:opacæ tenebras.diſpulit :Atvero ſapientię
inclyta lampas ( tum latat animos ) quum caliginofam
errorum nubem
detergit. Diu porro exlegem terram ,cæcitatem.effundens,mortali
bus roxiali mendaciorum nocteoblimauit:dolis.confutain.cum pre
Itigijs Magiamadhalans. Eniinuero reducem Solalterlucem .

Antiſtropha .

Elriuslibro tertio panditomnem

, mentem perſcrutatus dece
ptorum dolum ,ac Stygismonftrum ;noxaque perniciabilem (vt
eaomniapotis eflet ) exterminare per veritatem . Quapropter addecet,
Mulæcantibusgaudentes; viro huic gratias plectere trijuges ,& hym
nummeliflum pangere, quæſintelucubrationum premia.decentia.
Date igiturcorollasauro,vibrantes, & diſcriminatas ( quæ hunc) magis
( decebunt) quam Herculem :Plura ſiquidem portenta
edomuit.Marti.

Epodos

Ei namquehic adiutricemanu haudexGocytotricipitem dun

taxat in lucem atraxit canem ( Cerberum ) Etenim um etiam
reformidans tres Soles tuos, Delri, ( tresinquam .Diſquiſitionum Tomos )
infernalibus deſidēs in vmbris triformesHecate occulitinfidias.Quin
& Erinnum tertia iccur, ac ſemetmordicibus exeft tibique; ( impostu
ra eius ) Triumphati pottinuidet .Sed enim quis.derepentemultus ci
tur: num aliquod ( Dieſpiter ) fulmen ( vibrat ) Nimirum , haud.me fu
git, tuæ deuitat Sapientiæ fulgetrum .

Stropha 11.

Niuerſa Stygis horridæ mortalibus exitium molitta turba , le

V cum detrimentum omne , cumque impietate inſaniam , præſti
gias, ac impoſtorum cateruam malisexulcatam agens. Cedit vna
omniſque
omniſque fraus , pernicies omnis veritati ( quam luces) Edomimusvi:
resdeperdidit Tartarus, fortitudine harum paginarum latè conſcan
te . Acetiam ſi poft amorum illicia parare Circe aggredietur . ve
hominibus varias inducere formas, reformidabit te , quidemonſtra
ris moly maloram depulſorium .

Antistropha.

Vod fi autem Medea miſcere venenum , vel fiimpudens vene

Q fica nonnulla incantare laborabit philtrum , aut toxicum quod
piam , Phoebemquepulcro aſpectu præſignem deducere in terram ,
vel fi è Tripode vaticinium Icitarideproperabit Mercurius aliquis
flammæ falfidicæ , aut etiam fi Chalchas quiſpiam de inſequentis æui
futuris hariolari volet,horum omnium voti compos reddetur nullus
quando folerte animo impofturam declina re malitiam auſpicaris
edocere .

Epodos .

Rguens vanitatem veritate ,circumque mentes hominum de

A pendentes ftultitia dia ſapiens reſecas. Qualis Theſeus ſecutus
filum viæ ducem , dotem iugalem Ariadnæ , obtruncauit Labyrinthi
luctificum portentum . Athenaſque vrbem feruans; & Pubisfeptem
flores . Atvero , tu plures animas feruas Barathro eximens , quæ il
læfæ præquam illuftribus, cauſa fofpitatis ( à te recepta ) aternum per
gentdoctarumte Muſarum extollere pinnis .

TERTIVS BOVLLIV S.

N
 PRI V IL EGI V M.

YDOLPHVS II. diuina fauente clementia ElectusRomanorum Ina

perator ſemper Auguftus , ac Geninaniæ , Hungariæ , Bohemize , Dalma
RS tiæ , Croatia , & c . Rex , Archidux Auftriæ , Dux Burgundice , Stiriz , Ca
tinthiæ ,Carniolæ , & c. Comes Tiro , & c . Notum facimus tenorepræſentium
vniuerfis. Expofitumnobis Martinum Del-Rio Societ.Ieſu presbyt.mulraà mulcis
annis, & dim cum in Belgio Sereniſs.Hifpan .RegiCatholico Philippo II.a Coni.
fuit , & poftea cum Soc. Ieſu.aggregatus,varijs in Acade. vtilitati publice pro virili
concionando , docendo, componendo incubuit in humanioribus artibus, Iuriſpra
dentia, & Theologia laboraſſe, quæ partim edita, partiın ve edantur, velconfecta ,
vel affecta habeat, aut fecundis curis recudidefideret. Vereri autem ,neque iam non
fine aliquo noininis lui, & latorum diſpendio expertus, à quibusininime expediat ,
ea typographio fibi fuifquc in fraudem exprimantur, ac proinde humiliter rogare,
vePriuil. fe noftro aduerfus eiufmodiiniuriam , acfraudem muniamus. Nositaque
benigne confiderantes, quam vtilem Martinus ipfe Del-Rio , qui nobis ab infigni
piecate, ac do& rina prædicatur,Rei litterariæ publicæ operá nauet, quòd in ijs ,quæ
iam ante ab ipfo editaſunt kiqueat. Omnibus,&fingulisTypogr. Bibliopol. ac aliys
quamcumque librariam negotiationem exercétibus ſeri,o ,tiriniterque vecamus , &
inhibemus ,ne quiſquam prænarrata opera per viginti annocum fpatium à prima
editionis die computan. intra Sacr.Rom .Imp. Regnorumque, & Dom .noſtrorum
hæreditariorum fines,fimili, vel alio chara_tere,aut forma, fiue in toto ,fiue in parte
recudere, velalio recudenda mittere,aut alibietiam impreffa adducere, vendere, &
diſtrahere clam ,feu palam contra voluntatem , & confenfu fupradicti Mart. Del
Rio præfumat ,Si quis vero ſecusfaciendo Priuil. hoc noftrum Cel.negligere ,vel
Cranlgredi conatusfuerit, eum non ſolum prænarratis libris perperamquipperecht
fis, & adductis ( quosprænominatusDel-Rio eiuſque Mandatarij vbicunq; depre
henros, vel propria authoritate,vel Magiſtr. illius ope , &auxilio fibi vendicare po
terunt) de facto priuandum , fed &pena vo . Marcharum auri puri fifco noftro cęſ.
fraudis vindici, & fæpe fato Del-Rio eiuſve Mandatariorum vfibus cx æquo pen
dendadecernimus irremiffibiliter puniendum . Mandamus ergo omnibus,ac fingu
lisnoftris , & S. R.Imp. Regnorumque, ac Dicionum noftrarum hæreditariarum
fubditis, cuiuſcumque ftatus,gradus,ordinis,conditionis,autdignitatis exiftant, cam
Eccleſiaſt. quam Secula. pręfertim vero ijs ,qui in Magiftratu conſtituti,vel proprio,
velfuperiorum nomine, & loco lus,aciuftitiæ adminiſtrationem exercent,ne quen
quam hoc Priuileg. noftrun Cæſ.temerè,& impunè tranſgredi,aut violare patian
tur, quin potius contumaces,fi quos forte compererint præfcripta poena puniri alijſ
que modis idoneis coerceri curent ,Quatenus , & ipfi eandem mulctam euitare vo
luerint. Harumteftimonio lictcrarum manu noftra tubſcript.ac ſigilli noftri Cæſa
!
rej impreſſione munitarum . Datum in Arce noftra Regia Pragæ die 15. Menſ.Iun.
Anno Domini 1602. Regnorum noftronam Romani 27. Hungaricizo. & Bohe
mici itdem 27. & c.
!
RVDOLPHV S.
Mandatum Sacra Caf. Maieftatis.
Rud . Coraducius, Proprium
10. Baruitias , 6C

VIR
 VIR ORNATISSIME.

P.4 X CHRIST 1 .

VAS octaua decimaIanuarij ad ine dediffi loannes Albine, eas deci

maſeptima Februarij recepi.. moleſtum fuit intelligere , moleſtiam tibi
vanorlun hominum iactantia creari.bono ſis animo ,nihil hæ lacuxma
tuendæ.cacodæmonis Mormolycia ſunt,qui ſe ringitur impugnari. Prça
ualebit camen mendacio Veritas . Confeitim Pragam ſcripſi ad eos,
quorum opera Caſarium Diploma impetraui; ve obliſtant Stellionibus, & calida ,
quam merentur perfundant. Recens eftmemoria conceſſimihi Priuilegijs:nihil ve
reor, ne obrepantſubleflores, vel ſubrepant: claufa inuenient omnia . Tu tantamita
cc , & vrgæcæpta . Tibiſoli Magicas Diſquiſitiones, tam luculento auctas,& melio
res auctuario cudere permitto . Ceteris, quotquot Auguſti Imperij Maieſtatem
agnoſcunt Typographis, ne mea me neſcio atingant cudendo , recudendove, vel
alibi excuſa vanum proponendo, poteftatemihi ab Inuictiſs.Cafare noſtro con
cella veto , prohibeo . hortorne ludum faciant, quod ære graui ſintluituri. Tibi
etiam , quoad Magicas Diſquiſitiones meas , fic abs meauctas , caſtigataſque ,
vt in caufa mea propria , quo poflun optimo iure , Speciale Mandatum Procura
tionemque do ,delego ; poftulandi , perſequendique vbi vbi commadum fuerit ,
exemplariun.confiſcationem , & mulctæ marcharum auri , quot in diplomate ex
preſlæfuerunt exactionem , receptioremque. Lectoresveroomnes.certiores red
do , mepro meisgermanisnon habere, quæ velloan. Philipp.Speiſfius,vel Ioanne
Theobald. Schonyvetterus ( quosilta fcribi moliri ) vel quifquain.abs te alius, me
nonmodo ignaro ,ſed inuito malo exemplo, peiorefide, rituplagiario, vel chara
ctere, velicone , alia , librorum iftorum expreſſerint. Er, fi quod Priuilegium fina
xerint, id obreptitium ,& fubreptitium , vel.etiam Corneliæ legi ſubiectuin fore, id
palam his ad ce litteris denuncio , dico , & atteſtor. Videant , ne dum falſum , &
Incertum lucrum ancupantur per iniuriam ,iure in verum , & certum nominis, & pe
cuniæ incidantdecrimentum . Hanc mentis meæ , & voluntatis erga te iudicem , vt
Caſareo Doplomaui fubiungas , pecinitto ,& alia , et à me breuiexſpectes iubeo .
Animoſis alto , & muſcas iftasnoliinetuere , ſed ventilabro celaritatis , & conſtan
ciæ diſcute .Ego non deero , & beneficium meum , quoad potero,ftrenue tuebor .
Vale, Grætij Stir. xvii. Febr. cib . 150111. ...
Tinasex animo

MA R TIN DEL RIO

Societatis lefu , & c .

PRO
 PROLOQVIVM

DE DIFFICVLTATE ,

ET NECESSITATE

Huius tractationis .

Ordior arma , quibus , cæli fuper aurea templa ..

! Molitur folium (upremo aquilone locare
Praua Dei foboles , parrio confidere regno
Que vetita : atque , imis Eremi derrufa fub antris,
Gliſcie arrox : odijs , animiſque furentibus iras:
Nutrit , nec damnis.bonsinum exfarur Ala quieſcil ..

RORSV Sita eft.nullæ funt induciæ , pax nulla ;vbinecodij,

necinuidiæmodus,autfinus vllus. hoftium Dei ſuperbia aſcen . Pfal 73.
ditſuper, augeturmalitia crudelitas inualefcit. amathibitribu - infin
la metere,dum nobisſpinas ferat:gauderfaasagere penas, &
fupplicia propria exacerbare , dummodo in cruciatus æterni
partem quam plurimos homines afcifcat , & diuinæ huic illu
dens imaginipretioſo CHRISTI fanguine dealbatam de
coleret, affertamque in libertatem ,prittinæ mancipet ſeruituci
& Cadincia plane victoria perdarpereundo ,perque latus hoftile in ſuamet ferrum
vifcera conuertat.. Nitul finit inauſunt, nihil intentatum relinquit.Videt animum
imbecillem , pauidinnque circuit, vileo ; ac vinintentu.nouit iinperterritum con- Pſal. 61..
ftantem ; vulpem induit ,exuujum ponit leoninum Heu ; quammultipartes vulpium in fin.
funt, & fuere ? quot luctator doloſuspellacijs. & rechnisirretitos ſupplantauit? Mil
lenocendi artes habet ; innumeris veiturtelis.prxcipuuin omni ætate de eadem
pharetra fuit illicitum quamcuriofarum ,tam ſuperſtitiofarum artium , quàm multa,
cam ftulta dæmonum commenta mortalium animosdementantia , quæ cuncta Ma Cornelij
gia nomen ambitu fuocomprehendit. De qua diſceptare , tuturum neſcio difficul Agrippa
tate fit maioris ,an neceſitatis. Etenim vbique locorum graffante prxcantricum , & Petre de
maleficiorú coliuie diriffima;medicinam facere necellarium , fed eadem tacerein. Anno ,
ueterato ; & recrudeſcenti seper malo ,difficile in primis, & laboriofum . Naetfi fuere Picatri
conali quá plures, qui de Magicis ſcripfere : quæ in illi hac de re ſcriptis mandarur, Anjeimi
vel quòd fidei, & moribus obnoxia , vetitæque lectionis, repelienda; vel quòd per- Parmen
piuca, & exilia ; multiplicanda , & augenda, vel quod obſcure ,finemethodo ,& pa- lis,Ioan.
rum firine tradita , luculentius, & ordinatins proponenda , rationibuſq; & auctori- Poá v vie
tate teftium melius ftabilienda fuere . Sane , qui fibras omnes artium fuperftitiofa -ri, 11 ,Geor.
runvnus fie ſcrutatus, & eruerit,neminem meegere memini. Scripfere Philofo Gadel
phi, Iuriſconſulti , Theologhi; ſed ſuo quifque duntaxat inſtitucós vr cum ſuæ fcho- man.com
pm. lië
læ , fectaq; vtcumqueſatisfecerit , cæteris certě minus profuiſſe , minus confuluiſſe. Triche
videatur Equidem debitoremme omnibus agnofco , & in his tribus facultatibus mi sie
longo tempore verfatum , fi dicam ;necmentiar, quia verum dicam , nec gloriabor, gano gia
qui profećtum mitti non arrogo . cuturam pr. fiteor,& operam , de fructu iudi- ph.
cium alijs permitto . Conatus aliquo progredi, & hoc opere communetribui ſcien Peucer
Erasti,
lijs ſtandum ingredi, quod viderem (rum communem ',non vnius peculiaremn ,hūc Danai,
burdum , atque hæreditatem .Quare ( quodneglectum,*** vel minus ab alijs animad -on.
ucrlum )
 uerſum ) ſuperſtitioſarum artiunfundamenta diligenter inueftigaui , & ex ſcitis
Humanæ diuinæque fapientię neruoſius,quam prolixius fábruenda fuſcepi : gnarus
elle Chriftiani boininis tallacias has non ignorare , & fpiritalia nequitia ( vt ait Ter
cullian .) non quidem focia conſcientia y ſediinimica ſcientia nolie , net inuitaronja
speratione , fed expugnaioria dominatione tractare multiformem luem menris huma
na totius erroris artificem , falutis pariter , animaque vaftatorem . Necin (peciein
ad finxi quidquam ,quod refellerein, ſed ex ipſorum vanitatis, ac perfidiæ magiftro .
rumarcanis & , myfterijs , ipſa ab incunabitis crepundia deliciorun de-libris obſcu
Tiflimis deprópra , in lucein exculi : deinde in re , vt diffuſiſſima, ita , & minutiſſima ,
ad artem , rationemquereuocanda , non minimum laboris poſui, & nifi fallor, non
incommodamethodo digeſſi; vt huc illuc lacera , & deſiecta membra in.vnū quali:
corpuscoaleſcerent: denique , vt à quouis facile intelligantur, plano , & dilucido ,
quali veimurin ſcholis , ftylo , in lucem publicam typis mandaui.Quod vtfacerem ,
licet.bene multorum , qui flagitabant, deſideria. nonnihilexcitarint, longe tamen
fortius impulit lues quam obléæna , tam proferpens , veneficorum , & incantatorú ::
quæ hoc nouiffimo fæculo ſe per omnem in diesEuropam longius, ac latius diftun
1.Petr.s, dic. Vciure quam optimo liceat ingerere auribus , 'nentibuſque illud ſonoræ , & in
Eft 8.4d uictæ Ecclefiae petræ .. Sobrijeſtoie , o vigilare , quia aduerfarius vefter diabolus, .
Eph.6 - v.
12 tanquam leo rugiens, circuit , quarens quem deuoret : Nec non eandein in fenten
tiam alia Gentium Apoſtoli ; Induile vos,armaturam Dei, vi poffitis ftare aduer
fusinſidias diaboli : quoniam non .( cantum ) eft nobis collu &tatio aduerſus carnem ,
e fanguinē(aduerſushomines ,qui carne conſtant, & fanguine ,ac proinde fragiles,ac
Gaducis facile laſſantur ,ac vincuntur )fed ( præcipue ) aduerfus principes , ó potefta .
tes(videlicet )aduerfus mundi reitorestenebrarum hari contra(päritualia nequitia in
coeleftibus: hoc est contra naturas noncorporeas , fed fpirituales , longe ,vi potcn-
tiores, lic , & vafriores hominibus , & quarum habitatio non in luteis hifce donija
bas , fedin ſübimi , & acris regionibus .Reueranon cuin anilibus deliramentis,aut*
idiotarım inſomnijs , quod quidam dictitantdepugnandum , ſed cum ipſis dæmo-
nibus , quorum ope, conlilio magi viuntur . quod ratio , & experientia docct , no.
bisnunc inanus conferen :l . Hiſe de tocanimarum , quasſubieccrunt , poſſeſsió -
ne deturbari, & ab illaqueandis alijs , quas fpe deuoraucrunt , ratione, Sciure , ver
Juc armara manu, depelli , culerunt ſemper iniquo animo , nunc eo feruntuoleitiusz.
quod , cuin inſtance vltima die Lucifer.foluendus, inulto ſiciunt auidius Suam -exple :
re in genushumanum crudelitaté. Siquis fuperiorisæui Annales no indiligenter euo .
luit ,itariincomperiet, numquam tot, vbiqucprouinciarum examina malficorü :
deprehenſa , quoc fe hodierna die iudicibus , vel.leuem aliquam quærendicurame
adhib ntibus , offerunt , & à non quærentibus etiá reperiuntur .Quid mirum , exun
dire perfiliam , vera fidic exareſcente ? Sunt quidem alia quoque peccata mortaliú ,
diu'ni huius Hagelli cauliæ : fed peſtilitatispartem maximam libi vendicat, languor.
quidain , & contemptus Catholicifidei. Fides eniin vnamaximeeft virtus : qua cun :
Cta.diaboli conglia , Itudia , conatus, vireſque omncs refringuntw . hanc horret ,
bingrefugit, cum hacınçtuit compulſare. Sapienter ideo B.Petruscam rugienti,
Swop tisi velacpanopliam , vt obiciamusadionet.: cui refiftire (inquiens) føries in fide .
Conſentic iauietus athleta Paulus college fuo , quando fpondctnos in omnibus
( hoceft in primis ,& fuper omnia ).Scuro fidei omnia rela nequifimi-ignea extinétu .
dicup :6 . ras . Confirmatexperienti , fiue præteriti, fiue præfentis temporis , femper acrius,
worf, iso. & pecutintius Tartareas acies hominibus,inſultadte , quotieſcugye fideidiminuia
veldeprauatio aliqua viguit . Anse falutarem Chrifti Domini aduentum idololatria
torum pene.orbem : occupabat:nonne dæmonum vbiqueium multitudomaxima.
paſsim in ſunulacris :loquebatur, & cetus hominum frequenter inwíc biit, & in vi
rorum , ferninarumque fpecie conſpiciendam leſepræbebat ? nato tandem leſü,quin
bus locis fides-nondun aanunciata i pellis eadeinidololatriam comitatur , & vee
neficisreferra ſcateatomnias.vt locupleres ſunt redesnoftrorum fociorum de rebus
id.cis
 Indícisepiftolæ ,& finora :quibus vero regionibusfemelrecepta Euangelijpredi
catio refrixit , vel varijs errorum maculis obfoleuit , vel ab hærefibus opprella peni
tus elanguit , vtin Africa ; & Aſia inter Mahumetanos : in Germania ,Gallia, & Bri
tannia inter hæreticos, in Italia , & alijs locis; inter Catholicos plane languido , quos
Politicos vocant ; ijſdem quoque in locisMagica biperftwo nimis inu luic . Sic
agrosolimtriticimire feraces cicuta , & aconitum , & alia venc iz leter ima con
minarunt. Hærefibus profectò vt vmbram corpori , fic Magicam fpurcitiem an
cilari, adeomanifeftuin eft , vt proteruiz licnegare. Præcipui olim hæretici etiam
magi tuere . ab his artibus Princeps hæreticoruin cognomen adeptus ſuit , Sama. Clemere
ritanus ille Simon Maguis . De Carpocrate , Menandro , Marco , Euphratelibres
Ophicis , Seuophianis ,eorumqaediagrammatede Priſcilliano, &berengariofi- crgnis.
dem faciunt grauiffimi, & veraciſſini ſcriptores ;-Vrenim , qux de Simone Cle- Iren.1.1.
mensfüfiffimeprodidie, prætermittam ; quæ de hoc & fucceffore fumul , lukinus Enf.li. 1:2+ 21.
Martyr corum conterraneustradidit , abſcribam ;is in hanc fententiam : Simonsm Hist. ca.
inquit quendam Samariiam ortum de Gina oppido , qui fub Claudio Ceſare forbri. c. Epi:
xas ope demonson , fretus Magicis artibus;in hac urbe Regia , Deus eſt habitus , pha.bar.
o quafi Deus honoratus , ftatuapofiram in Tiberiinter duospontes eft, cum hoc La. -7Sexer. ;
tino titulo , SIMONI DEO SANCTO . & c. Deinde: Menadrum etiam Sulpit in
aque Samaritam huius Simonis difcipulum , inftruétum viribus damoniacis,c pro Sachine
fectum Antiochiam , malios arie Magica decepiffe cognouimus. D. autem Ireneus l..Nan .
de Marco ſic breuiter:Marcus Magice impoſturęperinffimus,perquam , ú vi ."
ros multos, o non paucas fæminasſeducens, ad fe conueriit, & c. Mox , Anaxilai Apolog:
enim ludicra, cum nequitia corum quidicuntur Magi ,commifcens, per bec vir- .....
turesperficere putatur apud eos ,quifenfum non habent, càmente fua excelerunt , cap. &
[ quibus fubiungit Irenæusnonnullás hæretici huius præftigias , vinum albumin ru
brum mutarenon ipſum modos fed , alios per ipfum , Paredri demonis opera vati.
cinari, & huiufmodi aliá . De diſcipulis Carpocratianis fic Epiphanius : Magia
apud ipſo ( ait ) excogitariseſt,incanarionefque diverſasad omnem machinarionem
inueneruni, ad amorem , o ad illectamenta. Quin , Paredros demones libijpfis
attraham , ad hoc , ur promultas preſtigiasinmagna poreſtare , omnibus dominentur
qu bus celint, ! vnuſquiſque quamcunqasactionem aggredi audiat. Nimirum
feipfos decipientes ad perfectionem occecarementis ipſorum .] Priſcillianum ,qui Gno
fticorum vefániam in Hifpanias intuvlič ,Marci Ægyptiidiſciplinis ( quiMagusfuit)
imbutum , Seuerus fcribit geminoiudicio auditum , couietumque maleficij, nec dif
fidentemobſcenis fe ftuduiffedoctrinis:[ 'D.Hieronymus ,-Priſcillianum ( ait) Zo.
Epif.ad
roafrisMags ftudiofifſimum , ex Mago Epifcopum .]'iden Senerius Sulptius ; Crifpha
in vila S. Martini, talem quendam memorat Anatolium . narrac etiam eodem sem ca
tempore in Hifpanijs quendam fciffe iuuenem , qui falfus fretus miraculisſe primò tra pol .
Eliam ; poftea CHRISTV'M'effe Gitprofeffus , in quo etiani Rufo Epiſcopo fic
illuſerit, vt quafi Dominum adoraret : codem tempore , in oriente-quendamexſti
tiffe , qaiſe loannein eſſe iactaret . Magi, & hi hæretici. Machomeins hæreticus
fur, fed, & Magus teftė Zonara tomo tertio , Paulo Diacono - libro 18 biflor.
Galloran Hiſtoricitres nobis Pſeudochriſtos Iværeticos depingunt, & magicis pre
ftigijs excelluille addunt :nec mirum Avtechriſtianteambulones miracula fioulai
fe . Vnus Bituricenfis fuit , alter Burdegalenfis , de vttuque legendus Gregor. Tu
tonen de priore lib.i. it. depoſteriore lib.9. Tertius Eun , vocabatur, natione
Britannus , de quo mirifica referunt Robertus in Cromiciosek Ginihel. Neubrigien
fis lib.1. rerum Britan.cap.'91. Nec diffimilis in Hifpaniæ dięceft Conclienti furic
quidim Gonditfaluers tempore Innocentij.V.1. qui dæmone vilibiliter apparente ,
& docente librim dictauit , quem vocaba :VIRGINALEM ; in quo fe Dei:
filium abæterno genitum ,immortalem , mundi conuerforem ,& damnatoruma
omnium Saluatorem profitebatur : quiNicol. Eymerico . Barchinonæ vna cum di-
Scipulo , & fcriptore LibriNicol Calabro publice penasperfidiæ dedit . vide. Ber
Dard
 ward ! Luxemburg :inCatal.litt: G. & litt. N. Io Aſia vero Sergiusille doctor hæra .
fis Armenicæ , & inftitutor iciunijArtziburtzi', de quo ex Damaſceno Euthymius
1
p.2. Panopliæ titu.20: huic Paredriuseratdemon caninus comes ,vt Agrippa . Ad
Berengariumquodattinet. Sacramentariorum Principem ,Nangiacihiſtoriam , qui
Capis 43. volet,legat, liberad manum mibinon eft ,, vt verba repræſentem . Et quid opus ?
ci fogy; magna femper hæreticis cummagis commercia , vtnotauit Tertullia..Præſcriptio
CAR: 57
beadu.hærct. & lib.deanima de priore loco hæc haber: Norata ſunt etiam -commer, 1
cia hereticorum cum M'agisquam plurimis ; cum circulatoribus cum Aſtrologis
cum Philofophis ,curiofisari ſcilicet deditis.. Querite , inuenieris , ubique memi
nerunt. [ pofteriore vero Magiam vocat berencarum opinionum auctricem .] Mes
ritò non enim confirmatmodo hæreticorumdeliria ,fed&veteribus adiunginoua t
nouaſque fcholas aperit curioſitatis.Legimus.poſtSarracenicam per Hiſpanias illu
uionem , cantum inualuiſſe Magicam , vt cum litteraruin bonarum omnium ,ſum
maibieflètinopia ,& ignoratio ſolæ ferme dæinoniacæ arrespalam Toleti , Hiſpa
li , & Salınanticæ docerentur. In hac quidem ciuitate , bonarum nunc artium ma
tre , cunillic degerem ', oftenſa mihi fuit crypta profundiflima gymnaſij nefandi
veltigium , quam virillisanimimulier Ilabella Regina , Ferdinandi Catholici vxor,
Mal' vixanteannos centum; cæmentis ſaxiſque iufferat obturari . Inuaſeruntprius Bo
the. cg-in hemiam Huffitæ, poftea.Geananiam Lutherani:illos quanta maleficorum vis fue
Formi. rit.ſubſecura:Sprengerus, & :Niderius , bæreticæ praoitatis quæſitores , docuerunt;
sario ) .. hivero , quos Sagarum torrentes in Aquilonarem tractum : infuderint norunt ; qui
hoc frigore Arstoo quaſi gelati', metu torpuerunt..vix enimillisinlocisquidquam
innocuum vellimmune ab hisſub humana ſpecie feris , dicam neſcio , an damonib .
Plerique qui ætate prouectioresnon in eculco modo , fed poft quæſtiones quoque
Treuirenli in ditione; confitebantur iudicibus fe hac labe prbum imbutcs,quo tem
pore tetrumvillud ', & Tartareum Lutheraniſmifulcrum ,ipfe quoque Magicæ nomi
ne famofus , A bernis Blandiburgicus, prouinciam illain fiamma, ferroque præda
brindusvartabat. Quotquot Inalpinas regiones vicinas Helirecijsincolunt , raras il-
lic foeminas maleficijexpertes, pleraſque crimine vno nobiles norunt : nec alio ve
rior, au promptior occurrit caufa , quam quod in hanc vfque horam V Valden
fium reliquiæ.nefariæ ., illic , vt in ſpeläis ,occultatæ hæförunt. Nihil per Angliam ,
Scorian Franciam , Belgiu.nhancpeitem celerius , & vberius propagauit , quam
dira Caluuniin lues . Antea paucisio locisde nou mulcis , & vilibus tantum incef
tus fiunor fpurgebacut , nunc.cumipla hæreſi , ve cam febri furor plurimospaſſim
& palain nobiliare , eruditionc, diuicijs , & dignitate claros inuafic. Sic Behemoth
Lob..0.7inlaturabilis epotoiam pelago fperat , quod lørdanisi influet in os eius , cle toque
in H46:
putus; cibo iplas Domini fortem deuitabit. Quid ? quod Dançus Caluinianus
1.7. 1. Minister itrigum conuentum Geneuç ordinariuin elle prope ſummaædem ,& in
ca vrbe ſpacio trium menfiun: plufquam quingen as perſonas iudicom ſententia:
niorce punitas naitat?: lege Creſpetum de odio ſarana:lib. 1. dijourj4 1.5 Cauſas,
autem mihi perquirenti cur hærelim comitetur affidue Magica commodum o cur
rere lasmeis quondam Doctor lo..M !donatus So.ietatis Ieſu :Piesbyter , vir
doctus iuxta, & ſanctus, diſertiflimc prodidit, cum de dæmonibuspublice Lutetit: .
Partiorum profiteretur :ile cauſis coinmemor-bat quinque his v -ibis ..
Primaciuſielt : quod demones in hæreticis, vtolim in iiblisshabeantdomiciliū.
Recte enim folet Hieronyunusdicere,diabolum cumidoli , in quibus habitabar an
te, diſiecta vidiller,peiora idola in hereticorum animisex-ipſis diuinis literis tabri
calle: Callianus grauis, & ansiquusauctor ,Collai.7..can 32.affirmat federronem
audiuiffe confitentem ,ſeper Aciuin , & Eunomiu'n impietatem facrilegidogmatis.
edidilſe.Quare necelle eit , vt ; quemadmodum finito bello militesper cminespar
ces.diffifiprædones fiunt omneſque viasobfident; ita dçmones ,inchiratis,aut abo.
licis hærefibus, quæ ante vigebant, quafi cuerfis templis in quibus colebar.tur : no
masid in alijs hominibus fedes,querant. Solent enim açmonts.cunicxlumine,in
qua
quo erant,egredi coguntur facere quodij
: faciunt , qui obfidione fatigati ,cogun
curarcem tradere quam tenebant. Perunt enim conditionis loco ,vt fibi liceatfein
alium locum recipere , quad exemplo illius legionis intelligimus , quæ à Chriſto,pe
ciuit , vt fineret ſe porcos occupare .
Secunda caufa eft, quod omnishærefis initio violenta eſtprorfus, & vehemens,
sed ſtare in codem gradu non poteft : quia , præterquam quodid diuina prouiden
tia non patitur , natura quoque ipſa ita fe habet, vt non poffit crror diu veritatem
imitari. Quare omnem hæreſim neceſſeeft, niſi ad eam religionem , vnde egrel
fa eft ,maturereuertatur ,aut in magicasartes , aut in extremam atheiſmi impieta
tem degenerare . Cumenim duæ linepotiſſimum caufæ , quibus heretici homines
efficiantur altera fuperbia laſciuiensis ingenij, nihilque credentis , nifi quod oculis
cernat , altera curioſitas quædarn intemperans, & ftudium nouitatis; fit omnino
neceffario , vt qui fuperbia hæretici facti funt,cumiam , quam primæ inuentionis
ardore in ea ſecta , quam nimis ſubito amplexilucem efle iudicabant;eodé ardore fri
geſcente , tenebraselle comperiant, deſperatione alibi inucniendeveritatis;proulus
Dibii credant , & quos in hçrefim curioſitas impulerat ;cum ea quę principio noua
elle videbantur, paululum inueterauerint , eadem curioſitate , & ad ineundanu
cum demonibus familiaritatem , & ad diſcendas , exercendaque demonum artes
imperlancar.
Tertia caufa , quod ita videatur effenatura comparatum , vt quemadmodum fa
men peftilentia ſequitur , ita herelim varia curioſarum artum genera ſequantur.
Nam , & hereſis tames quçdam eft verbiDei . Amos 8. Etenim . vrin annonä с.2
ritate.homines cogunturcibis vti non ſalararibus ,vnde fit , vt corrupris humoribus
gignitur peſtis: ila hereſi vigente, dum homines corruptis fcripture fenfibus vtun
tur, ad Magicas tandem artes deueniunt, quçquafianimimorbi ſunt ..
Quarta caufa, quod foleant demones hereticis, vtiadfauellandoshomines,qua'ni
tormoſi meretricibus . Nam hæreſim in ſcriptura meretricem appellari manite
Aum eft.Ifa... Quomodo facta eftmexetrix ,ciuitas fidelis ?Quare quemadmodum
lenones, quando ſcorsiforma defloruit ,ex ſcorto lenam faciunt:ita dæmones,cum
prima hæreſis ſpecies ita perije, veminus homines in erroreinpellicantur ex hære
ticis , Magosfaciunt.
Quina cauſa eft, vt opinor ,negligentia eorum , quireguntEccleſiam . Nam
quemadmodum in incultisagrislocuftæ gigniſolent:íta , ex inopia verbi Dei, gi
gnuntur præſtigiofæ artes... Nam & lacuſtæ in fcriptura dæmones ſignificant .
Apocal 9. Itaque videtur etiam in hoc tempus conuenire , quodait foel.cap.1. Re
fiduum cruce comedit locuſte , réſiduum locuits, comedii.brachus . Nam quod
quod hærerici reliquum fecerant , malefici dæmonum arte populantur, & quod
malefici relinquunt.achęi perdunt. ] Hæc non minus acute , quam vere Pater
Maldonatus .
Atque vtinam nonin oculos ea nobis incurrerent . Vidimus olim florentes Bel
gæ , Geuſios Caluiniſmo , Lutheraniſmo, & Anabaptiſmoerucarum inftar cuncta
depafcentes. Vidimus hos rres immundos Spiritus, dedraconis ore , de orebe- Apoc.160
ftig,o deore.Pſeudoprophelpexeunes : Videmusillisiain marceſcentibus, &ipſa verſo iso
teinporis diuturnitatefermeexſpirantibus,varia locuftarum fortiariarum examina
torum Septentrionem depopulantia. Videmus parte alia fic creſcere numerum
athæorum , fiuepolliticorum : vt,cum tam paucifuperfint feruentes, & veriCatho
lici, ipſa paucitate plane nulliqueant videri . Hereticis illis ,de SOCIETATE
noftramulti fe ftrenue oppoſuerunt, & corumrabiem præclare fcriptis libris intre
.
gerunt . Athços quoque Theologi , & Philoſophi noftri, non ſemel, hydræler- mus,Bel
neæ inftar repullulantibus capitibus , ignito veritatis:gladio reſecantes profligarunt. larminus
Locultas haſce., quas illipræterpiſere, vel obiter , & leuiter tantum velitati cun ,il- Burimus :
lis fuere ,nunc mihi exprofeſio , difputationis ventilabro diſpellendas, & veritatis Coßerus ,
caritatiſque, velut chalybæo fpeculo , vfulendas delegi, non virium vlla mearum Tyreus
fiducia ,
Palecia, fiducia , fed fupremi Numinis auxilio præfumpto : Illud enim , pro clíushonote ;
Molina, & gloria hoc certamen fuſcepi, fuum vti ſpeco pugilem non deleret . Age , ò vc
Fonſeca, ra &
, æterna SAPIENTIA , cuiusnomen perfidiMagi abnegarunt: iuua, &
Pererius tuere . Tu , o VIRRO SACRATISSIMA, quam præ cęlitibus cunctis
Valqui: depreciant, & defpuunt : clientem tuum protege , & faue pugnanti . Tu , o ſanctæ
Sero MICHAEL cun æthereis , quibus præes legionibus , qui Luciferumcun ſocijs
fou inus, rebellioniscælo
, deturbati., & in abyili profundumcompulifti , auxiliare in arc
'Maldo nam defcendenti. Voſque Superi omnes ,Beatæ animæ , hanc infernorum fpiri
Grete tuum tyrannidem reprimite , & à fratrum veftrorum mentibus duriſſimam peltein
auertité , & fæpe triumphatas furuorum ,ac tetrorum cacodæmonum acies , vti
loletis : cædice , fternice p
, rofligate . Veftris fretus ſuggeſtionibus , atque fuppe
rijs , quodque mihi , lectoribufque vertat benc ; li prius de ſuperſtitione iple
nonnulla ad ſequencium intelligentiam clariorem neceſſaria dclibaro , rem ag
gredior.

DISQVE
 DISQVISITIONVM

MAGICAR V M.

MARTINI DEL RIO ,;

SOCIETATE IESV PRESBYTERI

Liber Primus.

De Magia in genere , & deNaturali , ac Artificioſa

in ſpecie.

CAP v T I.

De fuperftitione , & eius / peciebus .

Lib.3.0
Tyınologiamnimis A mologia aurem illa etiam Seruio placuir :
rig.630 curiose Diu.Ifido
tus fcrutatur his
verbis . fuperftitio
difta eo , quod fit
fuperflua , aut fun
pertainia obſerua
rio . Alij dicunt , à
feribus, quia multis annisſuperſtites, per
etatem delirant , errant superſtitione
quadam , neſciētes, qua vetera colunt, aut
quæ veterum ignari afcifcunt .Lucretius B nomen ſuperſtitionis in malum fumi ( o
Attem fuperftitionem dicitfuperftantium
rerum , id eſt, cæleftium feu divinarum ,
quefuper nosftanr:ſed male dicit. ] non
male a analogiam , fed fi mentem fpe
ctes. Nam Epicureus poeta nullum Deo
rerum humanarum curam effecēfebat ,
& ideo fupremi nuministimorem ſuper
ftitionem vocabat , eo quod quafi horri
bili aſpectu , timoriſte mortalibus ſuper
Lib.i. ftet, & impendeat , alludit enim ad ver
fusillos Lucretij,
Humara ante oculos fæde cum vita
iaceret
In terris oppreſſa graui fub religione .
Qua capuià celi regionibus oſtendebat,
5
Horribili ſuper afpeétu mortalibus in
Aans .
Nam Lucretio , vt & alijs gentilibus,
& religio poniturpro ſuperſtitione.Ety.
cui,ſuperſtitio eft ,fuperftantium rerum int.dese
( ideft cæleſtium , & diuinarum , quaſi
per nos fant) inanis, o ſuperfiuustimor .
De ſenibus quod addit Antiſtes Hiſpa
lenfis,non eft eius comentum : fic enim
Donatus,vel quiſquis ille: ſuperſtites ſunt in Tereta
Andr,
fenes,vel anus,quia diare multis fuperfti
ses iam delirant. Vnde ſuperſtitioſa,
qui Deostiment nimis , quod fignum eft
deliramenti . ) Chriſtiani ſcriptores
lent ,etiam in illo D. Pauli: Viri Athe Ador.17
nienſes per omnia quaſiſuperſtitiofos vos W.22.
effe video . Syriacè eft, nimiosin cultu
dæmonum , Græcè & Hordouropesépcus ,
æquo ſuperſtitioſiores : co ſcilicet, quod
vano dæmoniorum timore , lapides , li
gna , fpiritus , ignota quoque & ambi
gua numina ,colerent . Quo ſenſu genti
lium errorem Patres Superſtitioncm nu
cupant ,non Religionem : nifi addita va
C næ,vel falſæ denotatione. Quoniamin
ter Religionem , & Superſtitionem multū
intereſt. Synæfius rectè Shonda ucriar
ait vitium eſſe virtutis draßeids perſona
circundatum ,epift . 67.Non enim philo
Sophi folum ( ait Cicero ) verum etiam Lib.i.
maioresnoftri Religionem à ſuperſtitione matur ,
fepararlerunt, nam qui toros dies preca . Desto
bantur , immolabant,viſui ſibi liberi
А ſuper
 2 Diſquiſitionum Magicarum

fuperfföreseffent, Superftitiofifumtappel- A cultu diuino reperiatur , verum culeum

lati ,quod nomen paruit poftealatius. Qui cum non effe,quare nec Religionem dici
autem omnia , qua ad cultum Dei pertia pofle . Deinde cum Superſtitio omnis ,
nerent , diligenier retractarent, tan nomine ſuo vicium in cultu inelle indi
quam relegerent funt diéti religiofi ex re cet , conſequiturnullum cultum , qui ſu
legëdo, vi elegantesex eligendo tanquam perftitiofus fit,verum cultum vocádum :
à diligendo diligentes , ex intelligendo in . atque adeo ſuperftitionem omnem falfi
telligentes . His enim verbis omnibus - culrus efle,vt Lactantius dixerat.Sed fal
ineli vis legendieadem , quain religioſo. ficas iſta no vno tantum ex fonte : vt pu
Itafaltaeft in fuperftitiofó ,ó religioſo, gjatabár:fed ex duobusoritur: Capitalis om
alterum vitijnomen , alterum laudis . ) nino eft , quem ille non ignorauit :ſi vi
11.46.28 Adſcripſi verbæ , vt legenda cenfeo ex B delicet id pro Deocolatur , quod Deus
6.6.14.de Lactantio : exquo, & Diuo Auguſtino
Ciu. Dei non eft:hunc noftri nominanc, Superfts
6. ; corrigendus Non.Marcellus eadem ali tionem falſi cultus : alcer minus eſt dete
ter referens. Nonius etiam vult Super rior , ſrpe tamen lethalis, ſemper no
ftitiofos dici, quod pre cukura deorum ce xius,quem Firmianus perperam videtur
iera ſuperſedeanı,ideft negligant:itidem , à fuperfticione excludere, ſicuiqui debe
& religioſos quafi relinquolos (lic mem tur culcus,non quo debetur inodo ,exhi.
branæ , quodcaieris relictis folisſacrifi- , beatur. hunc vocant Theologi, indebiti
cijs deferuiant, ridiculum comment. & culius fuperftitionem eo quod non ,qua
Nonio dignum . Lactantius erudite , lis debetur . Prior generali nomine folec
qua folet argométorum vi, & copia Ci Idololatrig vocari ,quia quicquid , cum
ceronis difcrimen refellit, & concludit, C non fit Deus,vci Deus adoratur,idolum
Religio vericultus eft , Supirſtitio falfi. nominatur iuxta illud. Omnes Dij popu- Paral.16
(hoc præclarènon ita,quod fubdit:Om lorum , idola , hoc eft vanitas,& inanla, verf.26.
nium quid colas intereft,non quemadmo nihilque minus, quam quod volunt iha
dum colas , aut quid prerere . ) parumid beri.Ná visiſta eft vocisHebrex ELIL . ‫אליל‬
cóſideratè dictum . nam ſuperſtitio quo Pofterior nomen fuum retinet,necpro
que naſcitur,fi quod oportet .coli,Denm prium .quod fciam ,aliud habet:necim- Lib.s.de
optimum Maxiinum ,non vt oportet co poluit D. Auguſtinus, contentus deſcri- do ctrin.
las,aut precere . Religioni duntaxat lo pliſſe,cum de imaginarijs indebiti cultus Chriftir
cus : Si qui vniac vero Deo ſupplicant,ita Tignisageret, his verbis: que ad reme- na.c.23.
quemadmodum oportet,id faciat. Opri diorum , aliarumque obſeruationum cu
mèenim Theologi noftri Religionem . Dram pertinent,que non ſuntdiuinitus ad
dilectionem Dei, o proximi, tamquam
definiunt virtutem, qua Deo vero cultū
verum ,ac debitum exhibemus, ideoque publice conſtituta : fed per priuatasappel
dictitant, duo illi vitia extrema repugna lationes rerum temporalium ,corda diffi
re : Vnum in defectu poſitum ,quod cum pant miferorum .] De hoc indebito cultu
debito honoridetrahat, Irreligiofitas vo nullanunc à nobis diſputatio inftituitur:
catur : alterum in excellui , quod nó qui de falfi tantum culous ſuperſtitione diffe
dem verum cultum æquo maiorcmex rendum ; cumque ea duas fpecies com
hibet : ( quisenim ,quantú par eft,queac plećtatur . Expreſſam Idololatriam ,
exhibereilli infinitæ bonitatiſiinmenfz quandocultus Deo debitus clarè , & di
que maieftati ? ) [edideo nimium :quia ferte trasfeitur in creaturam : cum ludæi
nec verum , nec bonuin , ſed ſuperflua E vitulú, Ægypcij Anubim , Romani Qui
quadam circunftantia vitiatum : quæ , rinum coluere . & tacitam , fiue , vt alij
quod perperam , & in Dei potius iniuria , vocant Implicitam : illam quoque prio
quam honorem , materiæ debitæ adijci rem nunc initiam facimus, contéti, quæ
tur : ideo in exceffu pofitum vitium vo ad pofteriorem pertinent, & funt obſcu
Vide Gre cant. Cum enim bonum idem fit quod riora : pro modulo noſtro clucidare. Ta
gor. Vald perfectum , omnemque defectum fiue cita idolatria eft omnis magia prohibica,
ciam 32. vitium repellat: nihil etiam verum dicie vt fuo loco oftendemus.
10.pra : mereatur, nifi quod idem fitbonum :
perſpicuè intelligitur,ſimali quippiamin
CA
 Liber Primus ,
С А Р у тіІ.
De Magia,eiuſque diuifione, o Mago
rum varijs nominibus .
nio terminis latiſſimis , vt fit ars ne multiplicisſui obiecti quatuor
feu facultas,vi crtata , non fupernatu
rali, quadam mira, o inſolita efficiens ;
quorum ratio ſenſum ,“ communem hoa
minum captum fuperat. Vfus fum ter-
minis laciflimis , quia video viros ma
Relea . gnos, Fr. Victoriain ſecuros,dum pome
gia MA ria circumdantitrictiora ,artificiofan ,&
de nu.8.
agles naturalem excluſiffe . Artem dixi, feu
m fiori. Facultatem , pro quauis cognitionc , &
SMS Operatione, apodicticatopica ſcientiam
dif.2.0 gign : nte ,velnon gignente ,mechanica ,
Alios.
vel liberali, arriticiola , vel artis experte ,vel viciorkein funnar, huic fceleri Malif
vera velcirculatoria ,fuperftkiol.2, vel vi
tij experte . Efficiendi vocabulum pid
omni mentis ,animi , fenſus,aut mein- c
brorun functione pofui.Vimintelligo ,
fiue rei adhibitæ , fiueperfonæ adhiben
tis,hominis nempe ,veldemonis. Crea
tam , non ſupernaturalem nominaui,
ve excluderem vera miracula ; quiæ fo
lius Dei funt opus : quo circa milui mi
ra , quam miracula dicere . Communis
4 denique captus, & fenfusmentionem in
E ferui , quia multorum magicoruin efte
Atuum cauſas folifapientiores, quioinni
ætate pauci , conleejumtur. Tam latè D
fumptæ Magicę diuiſio ,petenda ex cau
fis finali, & efficiente . Ab efficiente, da
tur diuifioin Naturalem , Artificiolam ,
Diabolicam , quia cüctieffectus eius
adſcribendi funt, vel inſitæ rebus natil
ræ , vel umane induſtrix ,vel cacodæ
monismalitiæ . A finalicaufa ,rectè di
ſpartitur ; primo in bonam , li bona inten
tione , & licitis medijs vtatur; ( quod tan
tum competit artificiofæ , ac naturali )&
in malam ,cuius nempe finis,vel media , E
quibus vtitur, praua lunt ; hæc peculiaris
eft Magiæ prohibitę, quam idololatriam
tacitain , &fuperftitionis fpeciem effe di
ximus .Hæcprohibita Magia fic deſcri
bi poteft, Facultas,ſeu ars,qua , vi patti
cum demonibus initi,mira quadam ,
60.nmunem hominum caprum fuperan
tia.efficiuntur. Dixi vi pacti, quoniam
omnis Magiæ buius vispacto cacico ,vel
A expreſſo nicicur,vtfuo loco docebo.Ta
citam vocant idololatriam Theologi ,
quia non tam ( v plurimum certe i ) n
1 cendunt Magi cultum illum exhibere
creaturæ , vt Deo ; quàm tanquam bene
factori cuidam , & munifico , à quo ali
quid conſequantur. Quæ intentio ,racio
, quafi
fpecies huius tacitæ idololatriz , feu pro
hibitæ Magix gignit . Fit enim aliquan
do v
, c duntaxatextraordinarij,& miriet
B fectus cognicio , vel operatio quæratur ;
& tunc libinomen Magia ſpecialis, ac
ftrictè fumpte ,vindicat:aliquandofit, vt
quis nicatur cognoſcereres futuras , vel
etiampræteritas,aut præſentes,ſed arca
nas , & occultas ; conatus iſte Divinatio
nominatur : aliquando deſiderat inftrui,
& ilari,nó vt profit,fed vt noceat alijs ,
cium eft nomen . Denique ſuntaliquan
do quibus decretuni eſt, ſine noxacæ
terorum ,tibi,vel alijs hcc opere prodelle
vtilitate,velvoluptate , & tunc Theologi
nuncupant Nugatoriam , feu vanam ob
feruantiam.Sic Magia reproba in Ma
grampscialem , Diuinationem ,Malefi.
cium , Vanam obferuantiam diuidi
cur , de quibus fingulis ordine diſputa
bimus .
Ablucſpecierum Magiæ diuerſitate,
mira nominum varietasapud Hebrços,
Græcos, Latinos manauit , ad cos ſigni
ficandum , quiftygijs hiſce myſterijs fo
rent irritiati . Proſequamur præcipuas
appellationes.
Quædam Hebræorum , ad folam di- gn
uinationem videntur pertinere, vt duo 1989"
illa coniungi folita , AOVOTH, & ID
DEGHONI; quorim niſi fillor porte
rius lacius paulo patet, idcoque in facris Lev.19.9
litteris illi folet poſtponi,locis paffim ob . 31.09 20
uijs . Aouob , à radice 31x of, quod vox er) ..
reddatur obſcurior & quaſi ex vire ftri- Dent !!
dens.nam OF primo fignificatipſum dę vert. !! :
monen refpondentem , ſecundo figni- veil24?
ficat Magum qui reſponſuın clici : licut E14.8.v.
& Python o ventriloquus ,vocatur, vel 16.09
ipſe demonin liabicans, & eximioho- 2.3.col.
minis reſpondens: velipſe honio , cuidę- v.1.0 9 .
mon inhabitar. Græcis etiam difuxais Ve docus
vtrumque ſignificat , à quodam cury pluribus compris.
clc , qui Pythonem habebat , & primus in Tag.
ventriloquus Athenisfuit , vnde', & 6.8.0.19.
A 2 alij
 Difquiſicionum Magicarum
Suid. de alij dopuxatis dicti. quod docent Suidas , A
Holych .
in voce & Heſychius, & Scholiaſtes Ariftopha-
elpuxain's nis , & ex Ariſtophane , Plutarchoque
Plut.ltb. poſfet probari . IDDEGHONI nóípe
de eff
ditu oraectat ad Chyromanticos , & fimiles , vo
sulor . quidam eenſet;fed ad oracula dæmonī,
Ariſtoph frue per AOVOTH , fiue ex vifceribus
in Vespis telluris , fiueper vibrarum euocatione,
ibid .
Schol. ve colligitur comparatione locorum SS.
fup.lir.B vbi hoc nomen vlupatur , fiue ad ge
nus quoddam diuinationis,de quo libro
tertio . B elle .
Alia nomina non tam quid dæmon
efficiat, quam quid Magusconetur,re
fpiciunt,patétqne latius.Adomnes enim
diuinationes pertinent, NACHAS , KI
SEM , CHONEN ;adoinnes vero in
cantationes, CHABAS , & LACHAR ;
ad omnem denique Magicum in gene
ons re,CHARTVMM , & MECHASSE
PHIM , de quibus nunc agendum.NA
Genf 14 CHAS fignificat angures , & omnes
veros. alios coniectores vanos',qui ex fortuitis C hoc vocabulum , faltem in lege Exodi Fere. 37.
Loui.19. quibuſdam fixtura ſolent diuinare , qua
VI . 26.12. lem fe prudenti vocis Equiuocatione ,
23. v. 3. ad tempus lofephusfinxit : hic diuina
1.Det : tio prohibitamultislocis..
2.10.16
KASAM figoitivat vniuerſium diui
Pwr Ar} . nart ,vndeKISIM diisinās few ariolus,
& KESEM diuinatio : fumitur etiam in
vid.v.az malum partem de quacunque ,rerum
5.v.1 quoque non fortuitaruin , prohibita
0.26.2 ". conieétitione,pallimin -SS.eius-mentio
3.8.R.vi obuir est.
17.11a.j.
a . lere . GHONEN gaubusliber aliguribus&
27.0.9. conic'tocibus acco.nmodatur etiain
£ ?« . I. Onirockicis , quare perpetam Rabbini
7:24 0 recentiores reſting intad eos, qui lu
6 .vc perfusioſc dies., & tempora obferuane
28 . fauitanc fint an infaufta , fed hoc genus
Id loca adomnia pertinet .
de.Muhi CHABAR , & LACHA'S ,quomodo
s.0.1 2 . diſcrepens,ponduminueni;quare (ni falo
ur Dean lor)idem fignificant, nempe tardorine
1. V.O
2. cantatorem , feu ( v Genuilesvocabant ).
13.2.6 . exorciſtam , qui profanis feumalisverbis
PT aut muffitationibustira patraret ..
Job 40.0
De CHARTVMMIM , fallos puto
25.0P . Abenezram ,Ben -Natan ;Dalios Rab
57. VEX,
‫לחץ‬ binos, qui ad naturalem ,ſeu bonain Ma
* V.6.Es giamvidenturreferre . Quæfo ,fi hanc
Shiten to fignifftaret, curcam feriò in SS..prohi
D'ora
beretur? Equidem puto hoc nomen cá
plecti Magorudgenusomne; quiscum
dæmone fæderati , diuinânt, vel præſti- ofGem.
gioſa miracula operatur, immo & quos 41.ver ..
Icumque incantatores , & veneficos co- Exo24. d..DE
prehendere probatur, quia Lxx . morto ve.ll.es
vertunt expoſitores , Emma's modò pap 22.08
Juicerow's veneficos niodo , imunod o's , in 0.7 . AC 18
cantatores. Vulgaus quoque nofter all- 6.9.v. Ils
vr in G.
quando vertit coniectores , aliquan- fupra
do verò ariolos , aliquando malefi- ein
COS vc iftorum auctoritate voca- in Exod.
bulum intelligamus adeò diffuſum in Gen,
Daniel.I
Denique MECHASSEPHIM , vox v. 20.0
eft orta ex radice CHASAPH, ſignifi- in Exal.
cans quemuis maleficum præftigijs, vel fup.
alijs quibufuis malis artibus Magicis , no
vtentem . Ideo-nofter cam latè interpre- Exo ‫ פיט‬d.7
.
fauir,maleficos,maleficasartes ,malefi- u.11.
cia ,aut veneficia .Nodefuit ramen qui- 23.4.16.
dam vehementer lauius criminis fupe. 2.PATA,
cus , & ex profeſſo fagarum patronus s 119.47.06
qui lectoribus conaretur perfuadere % 12
XXII.cap . reſtringendum ad folos vene Daniel.
narios, cuius error facilè refellitur. Prie 24
mò, quia radix nominis , CHASAPH , Mic.5.0: 2.2.22. 2.
non ſignificat toxico perimere ( vtipfo 12: Na
putat ) fed quando folitarie ponitur , nec hunr.3.2
fententia narrationis restrictionem po- 4.Ma ver.s.loj.
ftulat ,cung Magicorum ludibriorum ge- 4. Reg. 9.
Rusomne cótinet, vtapud Mulachiam's V.2 2 .
& Nahum , & in libuisderelictorum :Si q.Reg.9
quando autem reſtringatır , id contin- qun
Digic, rei,quæ defcribitur, conditione hoc
poftulante. Sie Exod.7.reftringiturad
jxäftigintores proprie dictos; dequibus
cantinagebatur, fic apudIeremiam po
niturpro diuinatoribus,apud Danielenk
pro fomniorum interpretibus. Der ad
uerfarius locum vlluin , vbi pro ſolis Ver
nestarijs vſurpetur . Bene est, quòd duo
tantun loca adduxit . Vnum de Iezabel
clanculum venenis , & non ferro palamy
atque cædibus in prophetas graflari, fue
rit ſolica . Quanto veriſimilius eſt fæmis
naminiano dæmonum cultu furentem ;
incantationibus quoque , & rhobis alijſ
que philtris Achabum , & alios demen
taſſe ? vcibidem bene,pofteriore loco ;cés
fuit Toftatus.Sanè ante lezabelem Mar
gia ſuſpecta non fuit Samariæ : poftea's
per hancforte exedram , peftis hçc im
inilla ,læſit adeò pertinaciter ,ve Šamai
ritani nomen proincantatore vſurparo
wir
 Liber Primus. " ,1

Jo .Co.tur. Vnde, & IESV Domino obiectum A quæ habes inferius libr. 5. fection . 16
* SO 4. Samaritanus es , & demonium habes lit.yy .
quafi genti propriun effet, cum dæmno Sic Latinis alia eſt propria fignifica:
ne commerciuin habere . Quare , & tio, alia per extéfionem accommodata
Dominus conuitium illud vnica nega Magorum nomen à Barbaris ad Græ- Hier, in
6.2 . DATI ,
tionerefucauit, ego demonium non his cos, Latinoſque traductuin , initio Per Apul.2 .
beo : quaſi dicat,cundæmonio paredro , fis , & Chaldæis in honore fuit , vt pro- Apolog.
vel curycli fæderato , nulla inibifamilia prium Sacrorum antiftibus,Regum mo Helych .
ritas intercedit, quapropter nec Samari deratoribus, philoſophis,atque Theolo. Suido
tanus fum : & poit Chriítun Dominum gis; in infaniam crepit vergere &, cun
folemnes Samariæ Magi principes , eo ctis malis artibus attribui. Venefici dice ,
tuinquefcholeSimonianorum fcilicet B bantur antè ſoli, qui malispharmacisiç.
& Menandrianorum.Secundumadfent debant, &venenarij vocabantur ;poſtea
locum Exod.c.22. Exodeo quod Lxx . de incantatoribus hoc nomen vfurpatu ,
verterint pepudNow's ;quod ipſeconten & cunctis Thellalis accommodatuin
dic folosvenenarios ſignificare;tam bo vani ( apud capitolium )Arioli ,Augu
nus cercè Grçcus,quam bonus Chriftia res, Aruſpices,Chaldai, T heffali,Gene
nus:refellitur ipfa confuetudine Lxx. In ehliaci , fæpè confunduntur . Lamie di
terpretum , quos conſtat ca voce latius Cte,quodpueris necem adferát,defum .
vii.Primo,quia Exo. 7. v. 11. etiam ver pro nomine , vel à famoſa illa, & crudeli
tunt apuatou's , vbi conftat agi de præ Repina Lamia,de qua Anton. Liberalis,
ftigiatoribus: nam & incantionem ,feu Diodorus, & alij, vel à fuccubis dæmo
præftigiasibi vocant laxias; & quos C nibus, de quibusPhiloſtratus , vel à feris
antè papulaxous, dixerat ijdem ab illis vo Lybicis,de quibusDion Sophilta.Srris
cantur é doido . Deinde æquè diffuse ges,abinfaufta, & nocturna aue, quæ cre
fumpferuntio Paralypomenis , soeppchen ditur exitiuin infantulis adferre Veter
. i Vide Ad
am e bus etiam Romanis caput Apuleium
di- metur
xdito. Tercio quoni in lereiniz ver
bis , nomine geprané my ,complexi funt Ćtæ mulieres ſunt varatrices: quod diui- res,so
diuinatores. Quarco ,quia, inter fomnio nandi fcientiam profiteantur , vt ſolet il- men. no
fum interpretes,apud Danielemn , recens læ feces,quæ fe iactant Aegyptias,collu frum in
fent puppiebrous. Tamergo latè fumunt thies omnium populorum ,ac nationumy Traged.
hoc vocabulum feniores ifti Hebræorú veteres enim verare dicebant. Ennius. Vidico
doctiſfuni: quod vero peritiid faciant;fi fatin , vares verant atate in agunda for- ment, in
putarem operæpretium , & antè non alij D taſfis , & veraculæ, vt conijcit vir doctus 2.75 .
Ad feciffent,probarem Hippocratis, Pla apud Suetonium in Vitellio ; Nullis in
tonis, Anítotelis , Theocriti, & aliorum fenfior ,quam veraculis , Mathema .
veterum teftimonijs . Iofephus, venon ticis Idein cenfet ab hoftili maleficio de
fuffragaturaduerfurijs , ficnec nobis re quo libro tertio agendum ,dictas oliin
D. lore. fragatur . Pro nobis ftant Philofoph . lib.
so Hier Simulatrices, a felto ; & Fiętricesa Ter
Dan de ſpecialibus legibuscirca medium , & tulliano . Longobardi kuis legibus Ma- Remigia
D. Aug. Catholici Pares plerique quilegem il fcasnominant;eo fortè,quod in conue- ustu.i.de
lam Mofis ad omnesMagorum Species aculis fuis,laruis fe tegant; vel quod de- monolar.
2.6.ifDel
cu: rotulerint: Hæc de Hebraicis . formi ſpecie oris, vt ſunt pleræque lar- cap.1.18
ych.
1.b. 6.ins Grecis ſura quoque funt nomina ;quę, uis, feu maſcaris , quam fæininis fimilio de Sorti .
Leui.ca. ſtrictè fumendo ,differút: nam idonda E res . Sortilegos veteres nominabant, qui leg.c.ult,
ariclum ſeu diui quarumlibet forciú fuperftitiofo iactu ali 35.9.16
. incantatorem , partis
1.264n20.
fum fapkaxsus venenarium , sous præ quid diuinare nitebatur. Sed Theologi,
add.cop: Aigiarorem propriè ſignificant. Sed fre & Iuriſpericipoſteriores cuin ntrando
L.Exod. quenter primum , tertuin , & quartum , ftrigum criminecófuderunt. Sorriarios
adomnem Magicàm porriguntur . göng eoſdem fortiarias , vocatos comperio
etiam quemcumque denotat impoito iam inde ab Hincmari Remēlis Archie
rem Videas illa cría Homonymnos con piſcopiæuo.Hi veneficiſimul, & Dæmo
iungi à Platone, Syneſio , Herodoto , nis vafalli Ligij funt,quare poffuntetiam
Chryfoftomo , & Heyſchio . Adde, dici SataniciVenenarij.Horum crimen
vetus )
 Diſquiſitionum Magicarum
vetus, & ante CHRISTI Dominiad- A Primus ifte Chaldæus Magiæ inuentor:
uentum.Tales enim Canidia Horacij, & falluntur SixtusSenenfis, & alij , quibo
Erifichro Lucani, Martina Taciti , & nam illi tantum tribuunt. Secundus for .
Theſſalæ Luciani , & Apuleij. Nomen tė Bactrianus ; qui cú Nino bellum gelo
fortiariorum recentius eit . ſerit , de quo Plinius, Iuftinus , & Arno .
bius; Tertius , qui, & Erus dictus, fiuc
CAPVT III. Armenij filius , iuxta Clementem Ale .
xandrinum ; GueOromiaži,iuxta Plato
De Magia naturali ſex Phyſica. nem : necenim arbitror hos Eros fuille 1
diuerfos, vt cenfuit Fran . Patritius . Sui
Vi ſapra mortales oinnesMagicis con
Ode die eiere a life ; quibusidWar B fundere ,non quartum aliquem Sugge
cion, & Manes mutuanti ;duos credide rit . Arnobius quatuor commemorat :
re Deosauctores , & rerum Dominos ; primum illum Chaldæuin . ſecundū Bao
alterum bonum Oromazum , vel Oro Etrianum , tertium Pamphilium genere ,
magdam ; quem Solem cenfebant , & qui , & Erus dictus ; quartum Armeniú
malum alcerum Arianem , fiue Pluto genere , non Armenij filii , de quo Cle
nem : deinde ab his numinibus duplice mens, fed alium Hofthanis nepotem :
plutarc Magicam deduxerunt ; vnam , quæ fu Quinti fortè meminit Suidas cum Zo
1.4 . Ifid . perftitiofa tota , culturn falorum Deorú roaſtri Aſtronomi meminit , & Perfo
0 O /mus.
Laertius tradebat , & huiufmodi plura ; alteram , medun dicit fuifle . Sixti Procónefijme
initio ſuę quæ naturasintanas rerum callebat,qua tionem facit Plinius, omnes hi Magi fue
biftorie. Perſis vtramq; Apuleius adſcribit . Fal- C re . Sic etiam de dæmonibusagés Lactá dib.:.:.1 ,
Agatboi.
AS , B the lax prior;& nociua, facis diabolun indi cius Magorum quoque arsomnis, po idem af
cat auctorem , quiante diluuium eam do tentia horum adſpirationib.conſtar,dc. firmar.c.
26. 1ib.de
Apolo. 1. cuit malos illos gigantes , à quibus ca Idem aſſerit , & D.Cyprianus, & addit Ido.vani
lib.4.ro. Chamus imbutus ;ab hoc , eiuspoſteri Onhanem Magoruin præcipuum fuil tase ,c.16
Foga . Aegyptij. Chaldæi, Perfæ : ficenim in ſe ,huic famofos alios addit Tertullianus: lide anje
terprecorD. Clementis verba de Ange his verbis ; Hofthanes, Typhon & Dar ma ,lt cap
po penu .
lis peccatoribus; docuerunt ( ait ) bomi danus, Damigeron , Ú Netabis , Ti.1 . con
nes , quod damoxes artibus quibuſdam Berenice , publicaiam literatura eft , tragen .
obedire mortalibus , ideft magicis inuo que, “ c.his confentiunt Arnobius, fire Eufeb.li.
Cationibus, pollunt; ac velut ex fornace Etè verba diſpungas , & cum Eufebio , 10.de pre
paras.
quadam o officinamalitia torum mun- D D. Auguft. acMarcelinus.Zoromazdis Augu.li.
dum fubtracto pietatis lurmine impietatis meminit Suidas, Azonacis Plinius,cúq; 1 de ciu .
fumo repleuerunt.Prohis , alijs non facit præceptorem Zoroaſtris Corrupit Dei Mar
nullis caufis diluuium mundo introdu vocem Noachi :ab hoc.n. Cham , & fi- cellinus:
&tum eſt,co omnes , qui erantfuper terras lijcius Chus Magiam bonãedocti. Scris hiftor. bis
23
deleriſunt,excepia Noc familia, qui cĀ pſere etiam Magica Iulianus Chaldæus
tribus filijs , eorumque vxoribus ſuper philoſophus libris 4. de dæmonibus: &
fuit : ex quibus urus.Cham nomine,cui Theurgicorum auctor illius filius , Iulia
dam ex filijs fuis qui Mezraim appel nusideo Theurgus vocaus,de quibus,
labatur, a quo Aegyptiorum Rabylo Suidas, & Proclus cófulendi.Prophyrius
niorum , Perlarum dicitur genus,ma citat quemdă Palladem & Synbulú , &
le compertam Magicam tradidit diſci- E alios,nepe Adelphiū, Acylinum Alexan
plinam.buna gentes,que runteranı Zo drú Lybicum , Philocomum , Demoftra
Ioaſtrem appellauerunt admirantes pri cuin Lydum , Zoftrianú. Nicotheum ,Al
mumMagice urtis auctorem ,cuiusno. logenein , Meſum , quorum impijsfcri
mine etiam libriplurimifuper hoc habe pris vtebantur Gnoſtici . Picus teftatur
tur, c. ] addic hunc pofteaictumfulmi etiam legiſſe fe libros Chaldaice ſcriptos
ne, Zoroaftrema quaſi viuensaftrum , & Efre, & Melchiarmagorum . Ex his ho
dictuni , & pro Deo habitum . Zoroa die tantum extant, Zoroaftri zandarta
fter non vnus, fed multi fuere ( nam Go ſeu pays xenogea , quæ ex Platonicoru
copius nugatur , qui nullum putat fuiſſe ) ſcripaslaboriosè collegit Fran . Patricius,
ob
 Liber Primus.

obfcuritatis maioris , quam vtilitatis, in A , de vniuerfo , & cx Belgis Robert, Tries

quæ cxſtant comment. Græca Pletho
nis , & Pfelli.Naturalem vero legitimaa
queMagicen cum cæteris fcientijs Ada
mo Deus largitus : a quo pofteritasdo
cta , per manus, & orbem eam propaga
Plusli, uit : dchac arbitror intelligendum ,quod
4 demo ex Thalmucidis . Quin carboreus in c.s
l dePres Threnor. tradit Samhe dritasludæorú .
Magiæ p.ticoselle debuifle. Ea, ( vt Pled
lus,& Proclus aduertere ) nihil eft aliud,
quam exactior, quædam arcanorum na B gramina,iacta in fympofio , cóuiuasom
turæ cognicio ; qua cælorum , ac ſyderú nes ad rixas , & Lápicharum certamina
curlu ,& induxu , & fympathijs atque an
cipathijs rerum fingularum obferuatis
fuo tempore loco , ac modo , res rebus
applicantur , & mirifica quædam hoc
pacto perficiuntur; quæ cauſarum igna
Tobie 7. ris præſtigiofa, vel miraculofa videntur
Gal.li.10 Velur : cuin Tobias paternam cæcicard
femme, me felle piſcisdiſcuſlijt,quam vim Callyno
nius.Ac mio piſci cribuunt cum Galeno plerique
icem :cum tympani ex lupina pelle 10 - C nime dubitandum . Quæ tamen de mor- 33.exle.
– Dali . nus , aliud tympanum , exagninaten
Opianus
lib.3.cy lum , difteníum diſrumpit , cum Ve . ne, Flauius Ioſephas retulit ; ea vel falfa
netijs Turca quidam liquato plunbo
Carda manus lauit innoxius, illuitria quoqueil
nus di.6. 1a,quæ narrar B. Auguſtinus lib. de Ciui
Asſubril .
Boiffe aus.cate Dei capite 4. 5.& fexto, de pauonis
HiHPro carne neſcia putreſcere ;de paleis frigo
dizio.c.8 ) re ſuo niues conſeniantibus , & calo
re fruétus maturantibus , vicontraria :
Tertuliade calce , quæ cumignitam , in fe vim
panicem habeat,aquisaccenditur, oleoinfuſo no D parum refert . Sane Theophylactus cen
tra.ca ul. accenditur, de Agrigentino fale , qui li
1 Pacianus quaturigne,aqui veroinducatur , & cre
nitdi pitat: demagnete,de Epyri fonte, & fi
D.Hier. milibus. his adduntalij patres, de dicta
in Eule. mo, quo ceruus ſagitcas expellit , & che
CA. lidonia , quahirundines cæcos oculant
7 6.2.
41b..10
lib
10. pullos . Confirmat Plinius de Pſyllis , &
lib -.Ge. Marlis odore ſerpente ſoporantibus , &
nial,dic. iinpune laceffentib . de Picis,Martijher.
partis ba cuncos adatos expellente: vnde co
princip. munis fabuli increbuit
par.i.04. , eâ ſeras aperire E se : illa miroseffcctus producit de qua in Deum
12.6.4. Cófirmat Alex.ab Alexandro ,de vene
no , Tarantula ,ſeu Phalangij Calabri,à
quo morfis non aliud vitae , & remedij
præfidium , quam ſi certo muficæ ſono
Salcitare,ad numerum compellantur, do
nec concidant fatigati . Prætereo innu
mera, qux congeſſere Ariſtoteles ( fi au
Cap.4 . ctor iple lib . de admirandis auditionib . )
&Guilhelm . Aluernus opere pererudico
ziusauctor libri de demonum deceprio
nibus ; apud quos tamen duos quædam
narrantur ,ineritò Satanici pacti fufpe-,
cta , vt quod Guilhelm . narrat Heliotro
piam facere hominesinuiſibiles , & ar- ,
gento viuo inter duas cangas poſito in
cantationes impediri. Ve quod Rober
tusdocet, rutam furto fublatam , & oci
mum cuin conuitijs plantatum vberius
progenire: item feptem certæ herbulæ
prouocare . Nec minus friuola ſunt quæ
Ludouic . Duicis memorat de vi gern
máruun pereaseffici poſle , quicquid ho
mo queatimaginari,lib.de gemmis,c.i. Sire. 1.9 .
O vanamauxelim ; an gemmæ omnipo de fato,
rentes ? Solidiora longè & cutiota pet: 7.de Sym
poffunt exépla , ex Sirenio , Fracaſtorio , pat.
& Langio .Naturalis huius Magicæpe- Ansip.10 .
ritiſfimum fuifle Salomonem Rege mi- Låg.epi.
bis ab eodem Rege curatisincantatio . &.ansig,
funt, vel in illud referenda tempus , quo
ſe idololatriæ , & omni ſuperſticioni in
merſerat . Tres magosEuangelicos hac
Naturali Magica imbutos volunt non
nulli, & crediderim.Sed an hac fola , & m Mate.
non dæmoniaca quoque ? poſt Chriſty 9.24.pl
Dominum adoracum , certo certius, Orthodo.
crimine hoc alienos ; quid ante fuerint,
fuit etiam verita imbutos. De Apollonio
Tyanzo videtur luſtinus Martyr tum
Phyficis magis annumerare : ſed , vt fre
quentius credam demonis vfum opera,
faciunt quæ perdoctè fcripfit Euſebius
contra Hieroclem .
Naturalis Magia diuiditur in operatri
cem , diuinatricem , hæc in abdiris &
futuris coniectandis verſatur , de quali, Mic. Me
broſequenti differendun nobis copio . de vedta
nuncagimus . Multi de ca libros edide- fide ca. 7
runt,quorum qui catalogum nudu pro ex agrip
pe libris ,
ponunt fine antidoto , videndum ne ve
nenum aureo Babylonis calice propinét
incautis . Imprimis ab hoc numero re
moueo, yt däinoniacos Magos, Rober
tum Perfcrutatorem , cuius Magiam c.de
remonialem , & lib . de myſterijsſecreto
sum Agryppa legerat , & ex ijs decor
pſerat
 Difquifitionum Magicarum
pſerat non pauca ; Picatricem Hiſpa- Armerito,etiam Bodinus ,vt noxiæ fupees
num , Anſelmum Parmentem , Cicchú Atitionis reprehendit. Quid ipfe cenfor
Erculanum , Petrum de Albono , & Cor ille: Damonomaniam ſuam multiserro .
nel. Agrippam , & Paracelſum , & aucto ribus referſit ;nec qui poftea edidere , vt
rem peftilentis libri 57939 , innomi emendatam Antuerpienſes , vti par erat
natum , fed mirum hypocritam ; homi expurgarunt. Manent multa noxia , &
nes partim atheos,partim hæreticos. Al quæ ambiguam auctoris fidem fatis co
chindus, Rogerius Bachonus, & Gebcr teftantur,nocereque legentibus poffint.
Arabs multis (cacétluperſtitioſis:ideo ve Vnde, & ab inquifitoribus Romanis,iu
titæ lectionis etiam hos putarim . Ray re optimo ,liber ille inter vetitos refertur.
mundus Lulius, & Arnoldus Villanoua Detheatro vniuerſa natura , eiufdem Bo
nus,funtipli quoque in nonnullishære- B dini,fiDeus vicam dederit,oftendā alias,
ſeos notari : quare libroseorú nullus de plus in co corpore Rabbinicorum effe
beret legere , quiTheologicorum dog . deliriorum ; quam ſolidæ philoſophiæ ,
Vide da matun non ſitprobeperitus .Incande multa quoque cum Theologicis placitis
reitori claffem referendus Thomæ Bungey lib , adeò pugnantia , vt qui leuius de illis lo
rum , Eide Magia naturali, & eodem titulolibr . qui velit,erronca , & prorſus temeraria
merici,es Gregorij Riplay, qui poft mortem ne cogatur vocare,de quo alias. Adeò lubri, i
Maria. cromanticus fuit iudicatus . Ponceti , & cum periculofum
,& de his differere,niſi
num ,lib. Ardoini,lib .de venenis; legendi non vi Deum ſemper, & Catholicam fide , Ec
bus Hi l dentur,nifià medicis conſcientiæ timo cleſiæque Romanę cenfuram ,tanquam
pa.ca.g. rate ac piæ : cæteris ea lectio intuta . In Cynoſuram ſequaris.Quæ quidem bre
eslib.is. Cardanidefubtilitate , & varietate libris cuiter à me cominemorata funt, vt iuuc
ÇAP.4. nibus confulum , non vt viros doctosi
pallim laret anguis inherba , & indigent
expurgatione Ecclefiafticę limæ. lo .Ba irem fugillatum . Nunc quædam difci
puiſta à Porta , fpeciofo Magix naturalis ciamus dubia , vnde fequentium deciſio
atulo ,luperftitiofa multa , & illicitæ Ma dependet.
giæ velare nititur , verbi gratia de con
ficiendo fagarum vnguento , & hisſini QV AE STIO I.
lia . De Antonij Mizaldi Naturalis Ma
giæ libro, non habeo , quod dicam ,quia Quid celi adfpe &tus , of influxus ad
nondú legi: fufpicor, quod facit in Cen Magicos effe &tus conferat.
turijs memorabilium , fuperftitiofa illum
aunacuralib. non fecrcuife.Alberto Ma D O cipuum hoc veterum Magorum
Naturalib liber de Mirabilibus ,
nitate, & fuperſticione refertus eſt; ſed fundamento nititur , de quibus ita Pfel
magno Doctori partus ſuppoſititius lus cun exponit Aigle wportspy Man
Cicchide Eſculo Comment.in ſpherain gicas verò rationes conftituunt, àfummis
Sacrobuſti inter ſuperſtitioſa ſcripta col poteſtatibus, à terrenis materiebus.com
locandus.Pomponatij,de Incantationi pati aiuni ſupera inferis , præfertim
bus opuſculuin certèmiratus fui tamdiu ſublunaria. Hos ſecuti recentiores,quæ
colerari ab Eccleſia ,nuncrecens & me cunque per characteres, figuras , acnu
lib. 6. doritò
in Romano Indice damnatur : ve meros ipfi perficiunt, ea produci volunt
Angulari
Cortami riſſimun cnim , quod ab Antonio Mi à virtute ijs tiguriscomniunicata ab alijs
randulano fcriptum ,hoc opere Pompo- figuris ſublimnioribus,ex ſympathia qua
natium , fenec Philoſophum bonú, nec Xdam naturali rerum inter fe fimiliū,qua
quod fædius Chriſtianum bonum exhi tenus hæ figuræ ad amuſlim inuice coa
buiffe, cum effectus omnesmirificos cæ prantur . Quod confirmant fimilitudine
Jorum influxionibus adſcribat: adeo vt non vna. Primò,ficut Echo exoppoſito
velit, & religiones, & leges, earumque pariete caufatur:ſccundò ,ficut in conca
latores abijsdependerc : Quodprorſus lo ſpeculo collecti radij oppofitum cor
impium . Edidere quidam nomineFrā pus repercuſſu inflammant: tertiò ficug
ciſci Pici ComitisMirandulani , pofirio cythara eodem modo , quo alia , tenſis
nes Magicas, in quibus certe funt , quæ fidibus, fi ferias alteram ,cinnitu fuoocor
gic
 na
Liber Primus.
gic concinere : ficiftasiinagirum ,nu- A gnantium , fin vero amorem conciliate
meroruin ,caracterumque fimilitudines
efficientiam miram contendunt habe .
fe . Sed ifta prorfus friuola effe conuin
citur .
-Primò quia fimiles ille , quas in celo
comminiſcuntur imagines,prorfus fune
fictitiæ , & quædam ( vt philofophi va
cant) entia rationis ,quatenusfiguræ quę
dam fimilitudo , & imago picturæ illis
afcribitur,nominique ad placitnn impo
fita , ftellas ab inuicem diftinguendi cau- B rainenta.
Peregri. fa ,vt bene Bartholom.Sibyllanus aduer
nos que tit,& patet ex imaginibuspicturifque A
1.Decad . ftronomorum.quis eniin ncfcit nullas in
6.9.quaj. cælo effe veras vrſas,angues,lcones,cra
princip.s teres,naues, Pegafos;fed hæc,dicis cau
g.1.09 2. fa tantum nos iinaginari Fictitiæ
? verd
figuræ nulla poteſt efTe efficiencia , qua
calis eft, nec cum vera figura ſympathia,
vel amor naturalis: enjin quod nó eſt ,
quein effectun , in eo quod eſt, queat
producere ?
.Deinde comparationes illæ nihil pror
fus ad rem faciunc. In Echo cunctaſunt
Fealia entja , homo loquens, vox reper
cuffa paries repercutiensnec tainen vlla
parietis cum homine ſimilitudo , vt illa
rum ipfi dicunt effe imaginum . In fpecu
fis quoque illis incendiarijs,omnia ponú
tur reipſa confifterkia, nihil confingitur:
nec vlla quoque forme fimilitudo inter
terminos extremos,folem vrentem , &
lignum quod vritur. In cithaiis autem , De propter ſuperſtitionem , & idololatriam pen.eus
euidens requiritur à parte rei conuenien
ria intenſionis modus idein fidium con
cinnicas, cithararum debita propinqui
tas , fimilisaeris criſpatio , quæ lonicum
quafi plectro eliciar
De rique quis figurarum huiuſmodi
characterumque vires, atque fimilitudi
nes vnquam nugonibus iftis reuelauit ?
quod reuelationis teſtimonium profe
tuntiſi Chaldeos, Acgyptios,& Platoni
cos laudét,quæram rurſus, à quibus ifti Eræ audire ac placere, & c. Secundo per pom. 16 .
acceperint, quod fanè mortalium nullus
folo ſtudio , vel experimento , intelligen
ria quiuit conſequi.
Præterea fatentur magi,quafdam ima
gines non ad fimilitudinein celeſtium il
larum ,quasdiximus, fed ad fimilitudine
rei, quam operans anirno concepit con
ficiendas , verbi gratia . fi magus optet
duoscommittere , duorum inter fepur
velit , duoruin fe complectentium tffi
gies ſculpendas :li fecundi aliquid peri
tur,in reità iconis ſuperficie : fi vero in
fauftum quid , in dorfo ſeu auerfa parte
infcribendum, quod velis euenire . Harū
imaginum Nečtanabum tradunt inuen
torem , & Albertum in Speculo,approba
torem : quæ omnia feipfa vanitatis ar- Infrac
guunt , & poftea refellentur: Ex his ta- queft. i .
men delirijspergunt maiora ſerere deli
Primò fi cui morbum , vel lamitatem
velis adferre , principio id attendendum
Ytætati cius conueniensplaneta deliga
Cur , verbi gratia , feni Saturnus, puero
Mercurius, viro lupiter , deinde etiapla
neta conueniens affectationi , ſeu quali
tati inducendæ , vt odio Mars,amori Ve
mus: denique fignum quod parti corpo
ris ,quam velis iuruare vellædere,prælit,
ve fi capiti aries , fipedibuspiſces.Nicun
C tur hac ratione, quia celeftibus corpori
bus non Hebræi modo , & Græci genti
les,fedex Catholicis etiain olim quidam getusmer
patres,& recentioresphilofophi Italiani cenariks.
mam intelligentem tribuerunt . Balduin .
Sed hæc omnia , vt ftolida, ita falfa, & de monte
per
periculofa
aftra .Inintelli
fenfu ,vel primisgente
dicere cęlum
anima antPaul
prædi- numia .
ta ,dainatum olim fuit Conſtantinopoli Eckius
tana fynodo , & articulis Parifienfibus: li.de pre
eſtque erroris,& ſcandaliplena opinio, deftina
annexam , vtcum alij, cum copiofillimè lib.de A.
Eckius, & Eſpenceus docuerunt. Patres nimatio
autem qui videntur hoc afferuiffe , illi de reeflori
cçli anina figuratè , & allegorice ſunt lo- Pfal. 113:
citi,vt & ipfa's ,S.cuiusomnia loca qui- v.;.
busid innuitur, vno ex quinque modis , Lewis.26
accipienda docuit me loan .Maldonar. Deu34t.320
noffer . Primo per Proopopeiam , qua
quæ aniniatorum funcinanimis tribuun Genef. 6 .
cur,vt mari videre , & fugere ,cęlis ,& ter. v. 11 .
1. Parali
Metonymian , continens ponitur pro 2.33.
contento , vt cum terra dicitur corrupta , Matt -II
vel à Deo iudicanda, aut vrbi alicui re- v.22.
miſſius futurum . T errioper Hyperbole,
vt quando lapides dicuntur clamacuri,
terradicitur aſpectu Dei tremere, velre- verl. Luc.19.
40 .
fponfura interroganti. Quartò per Ana Pfal. 1039
logiam el Metaphoram ,vtcuin fol dici- v.7
sur præetle diei,Luna noćti, Luna voca
B TUE
 Diſquiſitionum Mägicarum

1. V.
1. Genel, cur regina cęli,Atelistribuitur immundi- A ita indirectè tātum & mediatè particula
I ha tia , altra dicunturlaudare Deum , item
ler.7.0.8
4.4 nominantur virtutem celorum . Quinto
0.17.106.1 nã ex veritate, fed ex hominum opinione ,
If; V.15./vtcum legimus militiam celi de aftris , &
63:8:23,7 ftellis. Qua regula apte accommodata
7.Danic foluuntur omnia Pauli Ritij, & fimilium
4.v.3 : limpiorum ,de animationecęli arguinen
Tophol. ta ex facris literis pecica .
V. s. cum
fimil. Deinde celoruin ,& aftrorum putida
V ! Picus illa analogia ad ſingulas ætates, & corpo
lib.z.con
tra . A rispart es , & animi quoqueaffect iones B de morbis veneficis,lib.2.c.6. & iã olim
Jtrol. Me nonne nugatoria eft: fanè qui recte phi
dina lib. lofophantur,illi vel nullos præter lucem ,
2. de re- & inotun influxus in hæc inferiora cę
& fide lis & aftris concedunt, vel potiusinflue
Si Bul tias quidem agnoſcunt à motu, & lumi
en 2. de ne realiter diſtinctas , per quas,non ca
Reloa lorem (hunc enim inotu ,& luce produ
cunt ) fed alias elementorun qualitates
etiam gignunt, quarum incorporearum
rerum temperamentum vis eft aliqua .
Sed'addunt hanc poteſtatem certis can C aſtrologiam inter Magiæ fpecies recēlue lar. ana
cellis circumfcribendain .Primò poſlecę
los per fe resinanimas, mixta ,& elemen
ta , producere . Secundò cælos viuentia
imperfecta,quando nafcunturex putre
dine,gignere, per accidenstame,icilimet
quando particularescauſæ materjam fic
diſpoſuerunt,vt ſic ſeinen aptum viuétis,
cunc enim huic temperamento cęli fuo
influxumaiorem calorem largiuntur, &
illud perfectius reddunt. Tertio confen
tiune,quoad perfecta viliencia,ad corum D netur primodie critico v.g. dies fit craſti
Contra generationem non poffe celeſtia corpo
Auicen la aliter concurrere ,quam coadiuuando
Calalps- particularem cauſam eiuſdem fpecieicú
mum , o re genita.quo fenfu fol, & homo dicun
alios. tuchominē gignere, quç cuncta in Scho
Ang. Mi
rand.lib . lis Peripateticis contra quoſda funtrece-
22. ling/priora .Quartoquoad animi affcctiones
Cortam °. facile concefferun : quoniam hæc fequi
Georg: folent corporis difpofitionem ,etiá aſtra
Venetus influxu fuo mediante corporis temperie ,
Cane.
jibiza hominem nonnilil'inclinare ;femper ta- E tis proprietate. Nam quidam humores
Harmoco ,men arbitrij libertas integra manet ho
mundi à mini.Fuſiusiſta diſſerunt, & probāt imul
6.7.Vera ! æui pereruditi, eosce
Twins ti fcriptores liuius
in libr.id feo conſulendosijs , quibusiſta non fuffi
Metror.ciunt.Attamen his nihilconfirinatur fig
o Valementum illud aſtrologorum : quia celú ,
Suis de um &
SACraphi & aſtra cauſę funt communestát , cis coniecturam præbent, quid fperan
Volopo Co wniuerfales, quarenas conferuatinferio
31• na ne & contrarijs fuis diffoluancur:acque
ribus agentibus ad agendu ſuppetias fe
runt : fed cuijſdem caufis particularibus
immediatè adagendum concurrere ne
quaquam poflunt. Vnde, & illud confe
quitur,quod ,cum influunt , in folam vná
corporis partem , nequeát intluere, quin
fimul in alias influant.
Quare merito tales aſtrologomagorú
obferuationcså medicis perius reijciun
tur,vt inter ceteros à Bapt. Condroncho
fuere decretis Ecclefiæ damnatæ , vt fuit
oſtenſum à Pico , & Bened. Pererio.Me
ritò D.Baſilius ſcripſit,ridiculú efle aſtro- Fr. Pies
logis contradicere,cum corum dicta fint 4.opere.
omnia ignorantiæ , & impietatis plena Ferer. de Diuta
Ec D, Bonaucntura obſeruationein hác na .After
elle à Deo miledictim , & ab Ecclelii tog.
interdictam , & queperaſtra procuran . in Hex
1.0 . Ce ny
tur,demonu illuſiones atquedeceptio rilogaij .
nem effe.Hæc caufa fuit ,cur Tertulianus 1.de idole
-rit:multis etiá Glycas, P.1. Hiſtor. in Ma- medium
thematicos huiufmodiinuehatur.
Obijciút, de diebus Criticis, quos me
dici in ſanguine minuendo , & potioni
bus præbendis ſertant, eo quod talibus
diebus Planetæ certi ægricudini illi pro
pellendæ idonei dominatuur. Verū hæc
caufa, quam adferunt , nec vera eft , nec
propoſito fubferuit.Agite enim , certum
aliquem planetam nominate: qui domi
nus ,cui Luna prefie :fint ergo feptéegio
tantes, qui fingulis feptem diebus conti
nuisin morbuun inciderint: profectò tác
futuri funt feptem dies critici continui:
nam primus crit leptinus dies criticuspri
mi,fecundus ſecundi,atque deincepsita
ſinguli feptem aliorum ordine ſuo : fcpté
enam cótinuis Luna diebus præerit. quo
nihil abſurdius. Cauſa igitur verior pete
da,ex ipfa humoris in corpore tunc feuié
adeo celeres & acres funt, w vnoquoq ;
dies ſubiectú inuadant : alij fecundo die :
funt quitertio , & qui quartò ( vnde fe
brium differentiæ manant ) quidam tar
diores feptimo tantum ,vel octauo diere
currunt. Harum acceffionuin dies mcdi
dum ſic deægri valetudine.Vnde & de
cretorij, feu criticidies yocancur . Nihil
ergo
 Liber Primus.
ergo hoc celicolis iſtisſuffragatur. A cenſet intellectui bene diſpoſito , & fu
Conclufio fit , ex articulo Pariſienſi
xxi Quod imagines ex metallo vel cera ,
! vel aliamateria , ad certas conſtellatio-
nes fabricare, velcereo charactere , aut
figura efformat & aut ersă baprizatę exor
ci aia aut confecrate ,aut potiusexecra
1& ſecundum prædectas aries;etfub certis
diebus , babcanı virtutes mirabiles que
inlibris huiuſmodiſuperſtitioſis recitan.
tur : error eft in fide, et philoſophia natura
li,et aſtronomia vera . Probaturconclu- B
Tio.Fidei hoc repugnat , quia peccatū eſt
idololatriæ , effectus qui à folo Deo pro
cedunt, expectare a dæmone, vel cóftel
lationibus; blaſphemum quoque, & fa
crilegum eft ,ritus facramentorum , & re
rum ſacrarú talibus ſuperſticionibus in
quinare. Phyficæ ,& aſtronomiæ ifta re
pugnant , quia necata tales Giderú influ
xus agnoſcit,necillanaturalibus caulista
les effectus attribuit.Nam hæ figuræ ne
que viin habent quidqua : n ex aitris eli- C
ciendi,neq ; in fuo :ectún nouam aliqua
quilicatum mixturam inducunt , aut vl.
lamellencialein formnamn imprimunt: ſed
manentibus eadem forma , & materia ,
qualitatibus etiam operatiuis ijſdem per
ſeuerantibus, quæ prius fucranizarte tan
cum noua figura excrinſecus aduenit, ad
quam nihillidera pertinent , & quæ ni .
hil poteftinea , in quæ prius non potue
rac:nifi fortè ceram , vel aliam materiam
mollem figillare;quod tamen facit, non D eò vos remittere , quam nibil addendo , quicamë
6.-7.Da quacenus fic ,vel lic est figurata,fed qua
itoris au cenusdurior eit, & angulos alperos ha
b!!ARI.
Ń tre ber. Viderunt hoc mului , qui fobrij,etiam
Dus e nó Chritiani . Nam Rabbi Mofes May
Arles li . mon , Tatianus ,& alij poftea citandi , fa
defuper tis clarè hoc profitentur . Idem afferunt
Tho. luciſconſulti quidam , & plures cum D.
9.1.ar. Thoma Theologi. Multa dehis imagini
14.4 cõrr. bus lectu grata haber Laurétius Ananias
O ' . lib.4.de Nac.dæmon.a tol. 168.
104 cap.
gene
aribi Fer
TAT, S:'u. QVÆST I O. II.
ou.ſuper
Hist ,qu: Aneffe tus Magici huiuſmodi, miracu
Ius ib.. lis fimiles ,oriri poſſine ex naturals
de faci hominis complexione.
u .. 11.
Titr, le
Loyber.ba Vi hoc arbitrati , nec olim dcfuere,
Alpe nec defunthodie . Auicenna quide
ares id homini tribuit ratione animæ . nam DAN
pra materiam eleuato , res cunctas, quæ
materia coſtant,celeftes, & terrenas,lim
plices,ac mixtas,obedire.Quod ſidemo
rali dictuin obedientia , infanú cít: quia
hxc ſolis ratione pręduis competit: lide
naturali obedientia dictum , parum id
philofophicè . Nam creature ſpiritualis ,
& corporalis, vnius quoque ipeciei ad a
liam fpeciein ,nulla nunc etnaturalis ſu
biectio ,nifi ratione actionis , & paffionis
propter quam , quod imbecillius eft ,id ce
dit fortiori Sedilla, quam Arabs videtur
inſinuare ,obediétia vniuerfalis, foli Deo
ratione omnipotentiæ debetur, & à crea
turis exhibecur . Merito igiturhoc deli
rium refcllunt Theologi.
Alij hanc virtutem largiuntur fpeciali Ananias
cuidain temperamento corporis. Confirm
gunt enim temperamentum quoddam Derade
æqualitatis ex humorum , & qualitatum 3.peregri
actiuarum ad pondus æqua mixtione re na.gu. 3o
ſultare. quo qui fit praeditus, afferunt te- Cogo
merarij , pone miracula eum perficere : Sic Fulgi
& ,,, vt videas non conſiſtere vno in gra- nas, Foro
duinpietatein , adijciunt blafphemiam , riuius ,
huius temperamnēti vi ,Chriftum Domi- Garbus,
nú tot miraculis coruſcafe. fic impij no aluaici. me
tantuin Magi, fed & Fulginas Medicus.
Verùm hoc totum prorsùs ridiculu , Agrippa ;
oftendit Codronchus medicus ,lib.z . de parucell.
morbis venef.c.4 . & impium elle , că ac- conci
liator dif
curatè docuit Mich. Medina , vt malım fer xx
mutādove aliena fcrima,co npıllare.Mi- eo now !
hi ſemper viſum pırùm philofophicè,ta- ne kuigi
kem kurpegiar,feu (vtipli vocant iustitia- Pnate me
ehe nde
le temperamentuin huinanæ comple- rat.
xionis ,excogitari : quod fi non impoſſibi a.lt ,:.C.?
lesprorsùs tainen eit fuperuacuun. A fol. 666
Ex hoc conſequiturneminem natura
naſci vel medicuin vel faſcinatorem alio
rum . Ná fi fpecieiratione hoccompete
ret , omnes tales effent, li fpeciei ratione
E nó cópetit,cedo (ſodes)que ſinc illçcõdi
tiones indiuiduæ , quæ hoc naturaliter
tribuat ſuppofito? ſed vide de hacre Leo libr, 3.de
Fafcing
nard . Vairum .
cap.6o
QV Æ STIO III.
Quanta qualifque fit visimaginationis , >
quoad effectus hoſce miros?
E viimaginationis multi multa tcri
plere , vt Picus Mirandulanus libr.
B 2 de
 12
Diſquifition Magicarum
um
de imaginar.Marf.Ficinusli.z.de Theo Aplis, quia rationem repugnantem noi hao
bog. Platonica, & in Priſciani Lydicom ber . Vnde fit , vt illi multa moliantur ,
mentar. de phantafia , & intellectu . An que vigilantes non auderent. tectum ſub
ton.Mirandulanus li.29.de fingular. cer limeconfcendunt per trabes,lacuna
tam . Toftatus in Gen.c.20 . Michael Me ria oberrant , omnia denique audent in
dina lib.2. de recta in Deum fide cap. 7 . trepide , quia imaginatio vaporum cali.
Vairus lib.2 . de faſcino c. 3. Valefius de gine confopita,pericula non agnoſcit.Non
ſacra philofoph c. 11. Pererius in d.c.30. Jentiuni auiem dormientes .quia obicet
Gen. & Conimbricenſes noftri in 7.phy fenfus non adeft , at motus obiectum ha
ſic.c.2.q.1. & alijmox cicandi. bei propriam appetitum fcilicet, qui/pe
In eo conueniuntomnes,imaginatio Etra imaginationi repreſentat. Cum er .
nis vim effemaximam :& quia vis hæc B go per fomnum ferientur cætera faculta
conſiderari poteſt, vel quo ad corpus ip tes animales ,fola imaginatio ita plerun
fius imaginantis ,vel quo ad corpusalte que operatur, vi vim motricē , ócaleras
rius: ideo de vtroque Teorſim difquiren inferiores, ceu mancipia quadam mone
dum.Conueniuntomnes quoad corpus ai quod cum fit , ſpiritusanimales mo
proprium imaginantis plurimum in illud tui inferuientes adſua organa ire cogun- .
pofle.doceturid ratione, & experientia. tur . Excitantur autem pradiéti morus ,
ratione, quia imaginatio ,dumretractat ex rerum ad id cogennum ſeruatis intro
rerum obiectarum ſenſu perceptarum Speciebus. Huic porrò affe &tui ſunt obno
fimulacra , excitat potenciam appetitiua ſanguine ſpumante o multo ferui
xij, qui
ad timorem ,velad pudorem , velad iră , doque fpiritu abundant.] Hæcille , &
vel ad trifticiaın: hę verò affectionesho- c trium exempla adijcit . Galeni, qui fc
minem fic afficiunt, vt calore , vel frigo fomno oppreffum integruin ferè fta
re alteretur , vt palleſcat,vel rubeſcac , vt dium confeciſſe narrat , nec à fomno
quali exiliat , feu efferatur , vel torpefcat excitatum priuſquam in lapidem impe
feu deijciatur. Etideo D.Th.optimè tra giffet . Thconei Stoicum dormien
didit, imaginacione poſſe in corpusima temin ſomnis ambulare . Periclis, feruu
ginantis oinnia , quæ naturalem coordi in fummo tecto (paciari folitum . Pu
nationein habentcuin imaginatione: ve parim verò hoc contingere potiffimum
Sunt motuslocalis in dormientibus, & alin his,quorum imaginatio vehementior
Terationes per frigus, & calorem , & quæ eft & acriùs perturbari, ac tenaciùs ap
hanc alterationein conſequuntur :nulā prehendere ſunt foliti , & fufficere ve
verò vim obtinere ad alias proprijcorpo D quæ imaginantur, aliquando ſenſu ali
ris diſpoſitiones, quæ naturalein cuina quo perceperint, vel totum illud quod
ginatione coordinationé non habent, imaginantur coniunctim ,velpartes eius
vt puta ad figuram manus,vel pedis, vel ſeorliin , vt cùm quis Chimeram vel
vt quis adijciat Ataturæ fuæ palıú vnā , Tragelaphum , aut fimilia voluit imagi
& quæ funt fimilia. Vide D.Tho . 3. part. natione. Nec enim neceffarium arbi
9.13.art.z.in add.3. & lib.3.contra gent. tror, vt fimul ſenſu percipiat: neq; vt pau
C, 103.Experientia quotidiana cernitik lò antè perceperit:neque vt ad eummo
in Noctambulisillis,qui in fomnijs mira dun , queimaginatio repreſentat;perce
faciunt in quibusconftat hæc per imagi perit ſenſu . Narrabo quod geſtú Legio
nationé fieri ſenſibus ſopitis , de quibus ne ,inquodam Religioforum collegio
extat Andreæ Libauij liber. Brcuiusaút . ante annosvix viginti:noui plonas, qui
rem expedit alter medicus Andreas Lau bºaccidit.Erat Laicus vnus lolitus inter
rentius li.4.hiftor.Anatom.q.12. his ver diu pueros rudimentis Catechiſini iin
bis , Dicamus moueri dormientes , quia buere,cogitationes eędem dormientire
exigua visinmaſculislarens å forri ima currebant,ita vtin fomnis & precineret,
ginarione excitatur : propterea non mo & doceret , & hortaretur , & increparet
tentur omniantes,nifi valida imperan . pueros çquè clamosè, & feruéter,ac fole
te imaginatione , brutorum imaginatio bar interdiu , fic turbabat vicinorú ſom
ni fimllima. Eft autem dormientium nu.itaq; quipropiquior illi habebatalius
imaginato brutorum imaginationi simil Laicus, & fæpè monucrat,quodá die illi
per
 2
Liber Primus. t3

periocam minatur, fi pergat hosclamo- A Cæfalpini, lib.s. Peripateticar.quæft.ca

resedete ,furrecturam fe noctu , & ad
thalamú eius iturum , & fagello ex funi
culis intemperieshaſce abacturu . Quid
Gundifaluus ? fic enim vocabatur, ſurgic
circa noctis medium dormiens , &
egreflus, vt decubuerat, in indufio cubi
culum fratris collegæ ingreditur , manu
forfices ferens & prætentans, & recta ad
lectuluin alcerius,qui fuerat intermina
tus, contendit . Vide Dei prouidentia .
Luna lucebat, & nox innubis erat , &
frater ifte vigilabat : vider accedentem ,
& celeriter le de lecto deijcit , qua paries
erat nonnihil remotior . Noctambulus
lectulo proximus forficibusculcitráter ,
quaterue petit & confeftim , redit vnde
venerat. Manè facto interrogatus, ne
gat ſe meminiffe, neque id facere vnquã
in animum , vel leuiter ,induxifle : tantă
cogitaffe,ſi alter cum flagelload fe acce
deret , illum intentatis forficibus perter
refacere, & abigere . Non ergo neceffe C dit. 11. non indicat vtrum animæ impe
eft túc,cùm imaginatio operatur, imme
diatè præceffiffe rei externæ ſenſum : li
cet neceffe fit , vt earum renun fit natu
rę ſenſus aliquis, & earum ſenſu quisa na
ciuitate deftitutus non fuerit : ideo enim ,
nec cæcus à natiuitate colores , nec lur
dus a natiuitate fonos imaginari poterit .
nam imaginatio motus eft à fenfu actu
factus, auctore Ariftotele 2. deanima .
Sufficit etiam , vt rerum , quas imagina
dif.z.
de ana murſiinilitudines aliquas ſenſu aliquádo D logorum ,D.Thom.Ferrarienf.Medinę
perceperimus: ficenim vel illud idé , vel Pici,Vairi citatorum , & medicorum Va
limile aliquid poterimus imaginari, &
fæpè ab externis, quæ remotiſſimaà no
bis vel tempore ,vel loco imaginationé
moueri , & præfagire nobis , quæ certo
poftmodum eueniunt , Ariſtoteles fate
tur in lib. de Diuinatione. Nec abfurdú
mihi videtur, res futurasaliquádo, priur
quam contingant, ſignificaciones quaf
dam aduentus fui præmittere , quæaeré
ambiétem nos moueant,quo moto, fen- E
fus noftermouetur , & fic fenfusmotio
præpa ratio quædam eftipfius imagina
tionis , & ad præparationem imaginatio
nis neceffaria eft ſenſusmocio , adipſam
verò imaginationem , nullo alio fenfus
motu preterea indigemus.Hæc haud du
biè eft fententia D. IGdori , & D. Hiero
nymi, & Thomę Mori. mox citandorű ,
nec amplius probant argumenta Anda ,
pit.vlt.vbicontendit imaginationem à re
bus externis moueri poffe , non moto
ſenſu .
Quoad corpus alienum , nonnulli cen
ſent imaginationis vim felógiffimè por
rigere , adeò vt poffit etiam remotiores
faſcinare, vel fanare , & res loco mouere
& fulgura, & pluuias calo deducere : vt
Auicenna lib . de anima fect.4.C.4. & alij,
qui tamen in modo efficiendiexplican
B do diffentiunt. quidam hoc illá poſle vo
lunt , per certos,quos ipfi fomniant, ra
dios AlKindus lib . de imaginibus alij
per ſpiritus ex corpore viimaginationis
expulſos: Paracelfus lib . de imaginibus.
Pomponatius lib . incantament.c.3 . & 4 .
And. Catanæus lib.de mirabil. effectuu
caufis. Sibyllan.d.cap.8.9.3: Cæteri cum
Auicenna & Fulginate, ſolo animæ præ
ftantioris imperio : imaginationis virtuti
hoc tribuit Augerius Ferret.lib.2.metho
rio ,an fluore ſpiricuú mediante; ſed puto
cum in Auicennæ ſententia conſpirare .
Sed nihilominus fit concl. talis ; In
corpus alicnum diſiunetum , ſeparata
abimagināle, anima humana neque per
imaginationem neq; per aliam potentia ,
mediantibus vllisradijs , ſpiritibus, vel
ſpeciebus , vlla mirifica huiuſmodi po
teft efficere.
Hæc conclufio eft communis Thco
leſij, Condronchi, Bokelij, & Cæſalpi
ni, & aliorum .
Probatur , quoniam imaginatio eft a
etio immanens : & ideò anima imagi
nans nullam realem qualitatein poteft
imprimererei diſiunctę,quod vt in eam
agat foret neceflarium .Conf. quia radij
tales,nulli ſunt: fpirituum tanta vis effe
non poteſt: ſpecies duntaxat habēt vim
repræſentandi: aniina denique vnius ad
alterius animam vel corpus nulla eft na
turalis coordinatio . Ei ideò præftigia
tor ille Mirabiliarius Cæfaritis Malte
fe , qui Autuerpiæ anno 1599. fortile
gas quaſdam diuinationes fic palliabat ;
quali , ſpiritus fui efficacia prædomi
nantis ſpiritui alterius , alter ad eligen
dum , quod ipſe volebat cogeretur, præ
clarè mentiebatur ,
Pom
 14 Diſquiſitionum Magicarum
Pomponatius contendit , has ſpecies. A tibus, vt artificium ruſticum ,de quo ca
ſpirituales poſſe gignere aliquid reale ,
nempeid cuius funt ſpecies , ſicut faciūt
ideæin mente diuina: Verùm imperitè
dicitur. Nam ideæ in mente diuina func
fubftantiæ , nó accidentia : ſunt etiam al
tioris ordinis , quá hi ſpiritus,nec illæ quic
quam in Deo innouant aut immutant.
Increaturisverð nunquam viſuın fuit,vt
imaginaria ſpecies fibi fimile producat
v.g.ſpeciescqui gignat equum , ſpecies
caloris,quam ego imaginor , nudum & B quod prinum facticaſſe Iacobum Pa
algentem alium à meremotum calefa
ciat. Siquid tale valeret vis imaginatrix ,
iampridem alchimici aureos montes el
fentadepti . Denique ſpiritus hos neceſ
ſe eft , fiſunt,rem eſſe planè debilé: quæ ,
cùm extra imaginantem , velut extra ma
tris vterum fætus . effufa ,ftatim ab aere
circumſtante corrumperetur.Cæterum
quæ aduerfarij obijciút ,ea vel falla funt ,
velin ijs adimaginationem actio per co
tactum acceſſit , quare pertinent ad fe- C ab Angelo tamen edoctus erat , tette
quentem conclufionem . Hinc porro eli
ciuntur tria . Primo non pofle aucupem
folo viſu, & imaginatione aues celo de
trahere , quod tamen alleruit Michael
Montanus,lib. 1. des Eſſais ,c.2.Secundò
non pofle quenquam ſola immaginatione
alterius faſcinari, vt accuratè oftendit Va
leſius lib.Sacræ philoſophiæ ,c-68. Tertiò
multo minus ficalium ſanaripoffe : vtre
ctè Aristotcle in problem . & Gratarolus
apud Pomponat.c.6 .
Secunda concl.fatisveriſimile eſt per
accidens poffe aliquid imaginationen in
fcorpus vicinum , areta quapiam coniun
tione ei copulatum , fitamen , o imagi
nario ſit vabde intenſa , ó vicinum cor
pus ad eam affectionem valdè difpofi.
tume ,
Sic puto conciliari poffe fententias co
trarias, vnam abſolutè negantium ima
ginatricem vim externa corpora immu
care poffe ,quæ eft Fran. Suarez diſp. 18. E
Metaph. fect.8. v. 28. & Conimbricen
ſium in 7. Phyſ.c.2.q.1.2.7.Valentię 2.2.
diſp.6.quæft. 13 , puncto 2. Vairi & alio
rum . alteram abſolutè id affirmantium ,
ve Michaelis Medinæ lib.2.de recta fide
cap. 7. Marſilij Ficinilib . 13. de Theol.
Platonica . & Bened . Pererijſup .ſolent
ad hoc probandum adduceré mirifica
exempla diuerſitatis liberorum à paren
lumella lib. 8. & ad quod allulum , Cal
purnio Eglo.2.
Me docei ipſa Pales cultum grégis: vini
ser alba ?
Terga maritus ouis naſcenti mutet in
agna ;
Que neque diuerfi fpeciem feruare pa- .
rentis
Poffie, ó ambiguo teſtetur vtrumqueco-,
lore .
triarcham legimusGen.xxx. & licet D.
Chryſ.com.57. in Gen.cenſuerit hoc na
turæ modum tranfiendile, & llidor.lib .
12. Orig.c.1 . contra naturam fuifle figni
ficet,id tamen non ita capiendum , quali
negent naturali rationi conſentancain
hanc colorum in fętu varietatem; fedtā
cum præter ordinarium naturæ curfum :
ná folent parentibus colore fimiles agni
gigni: hic autem industria lacobi, quam .
Theod. q.88 . in Gen. contra accidit .
Necenim naturali rauoni conſentaneu .
id tuifle ,ignorauit iſidorus, qui rationé
mox ſubiungit, & exemplis confirmauit,
vt & D.Hieron. & D. Auguft. & Gale
nus, & Pinius, quorum omnium verba
habes apud . Pererium noftrum ; & quæ
dam apud Alfon . Mendozamin Quod
liber.9.9. Pofitiua, & Andr. Laurent.hi
ſtor. Anatom.l.8.c.20.Addit Pererius ſi
Dmile exemplum de prole alba , ex vtroq;
parente Aethio. ex Heliodori Aethiop .
hift.lib.1. Er talc ,quod Buſcoducis perlo
natus demon cum vxore concubuit , af
ferens, vt ſunt petulantes ebriofi, fe dæ
monem gignere velle ,natus ex eo con
cubitu intansdemoni facie fupilis , qui
fimulac natus lafciuire, & f ltitare cæpit ,
narratur ab Hier.T orquemada in Hor
to Florum . Sed hoc exemplo , & fimili
bus concluſio non ſatis probatur . Nam
hæctribui poſſunt imaginationi matris ,
vt tribuit D. Isidorus his verbis ; banc
enim fæminarum dicunt ele naturam ,
vt quales perſpexerint , fiue mente cogi
tauerint, in extremo voluptatis aſtu , dum
.concipiunt,talem fobolem procreeni Ete
nim anima in vfu venereo formas ex
trinfecasintus tranſmiltiteorumq: fatia
tarypis rapie Species eorum in propriam ,
qualitatem . I quodperte à D.Hier . Tra .
dit.
 Liber Primus.
dit. in Gen.c.30. accepit, quimatri quo- A purnius verſibus ante laudatis. putarim
que totain viin tribuit ,vt & D.Aug. de
Apiboue agens lib . 18. de ciuit. Dei, c.s.
fed & Tho.MorusMartyr. carininelepi
do , quod etſi totum Perer. refert, ego
partem decerpam , quæ nobis vlui ;
Atquigrauestraduntfophi:
Quodcunque maires interim
Imaginantur fortiter
Dura liberis dant operam ;
Eiuslatenier , notas
Certas, indelebiles ,
Modoq; inexplicabili ,
In ſemenipſuin congeri:
Quibus receptis intime
Simulque conſcrefcentibus;
Amentematris inſitam .
Natus refert imaginem .
& ita vult factú , vt quæ marito quatuor
diffimiles proles legitimas pepererat ,
quia fecura de abfente nócogitabat; vnú
ex adulterio conceptum curucæ huic fi
millimum ediderit ; eò quod concipiens'c quæ poft conceptionem fuccedit .Nam
metuerit,nevelut lupus in fabula maritus
interueniret. Diffimilitudinis tamen il
lius caufa effe potuit, quod dum illos có
ciperet,mente & imaginatione alijs mç
cha intenderer . Putarim itaq ; fieri pol.
fe , vt propter folam fæminæ imaginatio
neinid contingat, licet fatear vtplurimú
concurrere imaginationem vtriuſque, vt
docet Fran . Valerius d . lib . de Sacra phi
loſophia ,cap .1 1.Neuter tamen tuncagic
per innginationen in corpus alterius. D liqui fugarentur : is occurrit mulieri gra
Nam imaginatio operatur duntaxat in
femen prolificum , quod pars imaginan
tis fuit , & ideo ſemini anima imaginan
tis non quidem actu talem formam im
primit ( v.g.colorem cutis, vel crifpitudi
em capillorum ) cuius actu femen ca.
pax non eft ; fed virtutein quandam &
ex generante deferendi & conferédi in
fretum , quem format, ea quæ generan
tifecundum animaminſunt , vt in cor
pore generato incipiar eſte corporaliter, E Eccleſiaſticorum palliatum & pileatum ;
quod in anima generancis eratſpirtuali
cer . lege eundem Valefiuin , cuius fen
tenciam coniunxi cum explicatione To
ftati quæſt. 10. in d. cap: 30. Geneſ.Sed
an fufficiat ad hocimaginario ſoliusma
FIS videtur velle Plinius lib.7.capit. 12.
dum vtriusliber cogiracionem neino
rat, & fortè Marſilius Ficimus fupra ,dum
promifcuè parentum meminit, & Cil
15
tamen eos id noluiſſe , fed requirere v
triuſque concurſum ; non maris dunta
xat , qui an ſolus fufficiat,problematicū ,
quia incertum eft quid , & quantumcó
ferat femen virile, aut fæemineum adfee
tusmateriam atque conformationem .
Si fæmina femen non emittit , vt voluit
Ariſtoteles in lib 1. & 2.de generat. ani
mal.aut ſi formam viuenti tribuit ſolus
pater ,vt nonnullis viſum ; aut fi ad ge
B nerationem vtriuſque ſemen promate
ria , & forma fitnulaccurrat , quod mc
dicorum præcipuis placuit :probabile eſt,
patris imaginationem fufficere : fi vero
pater folum ad formam conferat , ma
ter ad formam conferat æquè, & ſolam
materiam fuppeditet ; probabilius foret ,
non fufficere. Quicquid eft ,illud conftar
exiinaginatione tenipore conceptus,nó
fatis emcacem elle concluſionis noftræ
probationem . Magis vrget imaginario ,
videmus prolem etiam iam formaram
in vtero maternæ imaginationis diſpen
dia fentire , vt in prægnantibus accidit
quotidie . Legi VVitebergæ ciuem ca- N. Come
daueroſa facie natum : eoquod mater met inco
vterum ferens obuio cadauere fubitò Gen.30 ,
fuiflet pauefacta : Iſenaci , pudicam , &
formoſam matronam fcribune peperiſ
fe glirem ; quia ex vicinis aliquisgliri
nolam appenderat , ad cuius fonitum re
uida , quæ ignara rei , fubito occurſu ,
afpeétu gliris,ita eſt conterrita, vt fætus
in vierodegeneraretin formam beſtiola .
Nicolao II. Pontefice Romæ quo
dam in palatio mulier infanrei vrlo fi
milem peperit, eo quod (mediciiudica
runt ) ibidem varijs in locis vrſi depicti
cernebantur . Paderbornz inulier hæ
retica ante annos ſexdecim plus minus
( res ibi tunc nora ) peperit filium modo
que ex vehemétiodio in Papiltas ve vo
cant , obuijs ſemper maledicebat . Sed
hoc fortè diuinæ vltionis fuit. Quid aliun
deexempla peto ? maternū ,paternumq;
genus ſuggerit. Fuit in macerno genere
Antverpize ,quæ vterum geſtans , fimiā
in delicijs habebat,vnica ei nata filia mul
ta fimiorum retinuit,nam & puellula laci
care , & gefticulari, & fimilia non pauca .
Ex
 Diſquiſitionum Magicarum
Ex paterno Lud . Delrio Vir honoribus A
clarus , ob fidelem Regi nauatam ope QV AE STIO IV .
ram à perduellibus Bruxellę captus inple
no Senau ; vxor grauida, cum in domu An folo contactu, vifu , voce, afflatu',
itrumpentes feditioforum duces vidillet, ofculo , vel nudi biniei applicatione
exterrita ; poft peperit, quem de fonte lu vulnera , morbi Janari , alia
Atrali ſuſcepi:is infans ſemper oculis exter mira huiuſmodi perfici naturaliter
natis maternum pauorem ; iam adole polfines
fcens emotæ mentis perfiftit. Fugio do
meſtica inala. ScribitFernelius lib . de ho
,pauonem , ouisin ponunt fundamentum
cubat linteis albis circumtegatu r , albos B nis iuæ : fpiritusper arteriain ex corde
omnino pullos,non variantis coloris ede promanare , & per viſum afpicientis ,
re . Quæfo ,num oua , non funt corpus vel per os loquentis , vel per poros
feiunctum : Videstamen iinaginationis tangentis erunipere , & viſi , audientis,
efficacitatem in illud . Præterea, cum , vel tacti le arterijs infinuare , indcque
imaginatio accenderit calorem in corpo cor petere, & co efficacius penetrare ,
reimaginantis ;cur contiguum ei corpus quo fpiritus vehementiori voluntate vi
nequeat etiain calefieri ? Non tango il centis, loquentis , aut tangentis fucrint
lam quæſtionem , an folius imaginatio emiſli .
nistanta vis fit in hac ſimilitudinis effica Prima conclufio , vis ifta voci non
citate , vt plerique à Fernelio lib. 7. phy eft iribuenda . Probatur , quia vox in all
fol. opinatur,an vero partem fibi motus C dientem nihil poteft operari niſi per acci
feminis & vis fofmatrix vindicent, vt do dens, ratione loni,vellignificationis ver
cet Andr.Laur.lib.8.hist. Anato. qu . 20 . boruin ,alterans audiētein , ca quam ad
cum legere poteftis. fert lætitia, timore , mxrore , & c . vt opti
Ego manum tollo de tabula : īnonco mè Vairus docuit .
cantum ,vel moueo potius dubium , Non obitat , quod adferunt , mirabi- d.lib.2.c.
B. Auguſt. narrat quendam ; quando les effectusmalis carminib Magosope- 21. Item
cumque ciplacebat , ad imitatas quafila fari , verbigratia inſufurratis quibuſdam chos Condre
li. 2 .
menianris cuiuslibet hominis voces , ita verbisin aurem tauri,bclluam profterni
demorbis
fe auferre à fenfibus , & jacere folitum vtmortuam ; rurfusalijs , eam in pedes vene56
mortuo fimillimum , vi non folum velli erigi. Parentum quoque execrationes
cantes , atque pungentes non fentiret ; fed D vix vnquain irritas cadere: Non inquá
aliquando , &igne vreretur admoto ,fin hxc obſtant, quia illa de tauro , ac fi
ne vllo dolorisfenfu , nili poſtea ex vul milia fiunt à damone , vi pacti.Execra
ziere . Hunc porro non obtinendo,ſed non tionum verò effectus, li repentinus,ori
ſentiendo nā mouille corpks ſuum probal ri poteft ex vehementi alteracione vere
quòd tanquam indefunéto ,nullizes inue cundit , timoris, trifticiæ ; fi verò lenin
wiebatur anbelirus : hominum ramen vo tus fit & tảrdus, non id putandum fo
ces , fi clarius loquerentur , tanquam de no verborum perfici , fed Deum puni
longinquo inaudiſſe ſe poſtea referebat. reiufto iudicio liberorum nequitiam , &
lib . 14.deciuit. Dei,c.23 .Hoc vir erudi impietatem . Huc ego retulerim illud
tus factum vult, quia per vehementem Vveſtphalæ mulieris, qux diris & deuo
imaginationem ille feipfum abftraxerità E tionibus filium reddidit immobilem ,
fenfu rerum præfentiuin .Cogita (lector) quod addæmonis operationem alijre
an non fit veriſimilius lúc magum fuil tulere .
fe, & ope dæmonis ex pacto in exſtalim Secunda conclufio , nec criam viſio Ananing
fic abripi confueuifſc . Nain huiuſmodi fola, vel cum imaginationenuda, ad boc libro 4.de
effectus omnem - imaginationis vim cla fatis efficax eft. Natur .
re fuperat ,cú exftaſisa voluntate huma Hoc de faſcinationc probant Vairus dam
na non dependeatspt fuo loco oftende lib.2. cap.9. Ananiasd .lib.4 . Condron
pur-Pergamus ad aliam quæftionem . chus d.l.2.C.2. Bokcelius L.de philurisc .
3. Andr.Laurent.1,10 bift, anatom.q.2.
ked
 Liber Primus.
fed defanitáte & fimilibus effectibuspar A brum fundit lacrymas , lippitudinem ,
ratio eft . "
Supponunt contrarie fententiæ aucto
res , oculum aliquid emittendo cernere
cum Platonicis .Sed quomodo iampri
dem exhauſti non ſunt viſiui radij ilti,
aut quæ hæc vis fuppeditatrix pour fem
per materix ? verior longè , ac receptior
eft fententia Peripateticorum , & Theo
logorum ,de qua lege Lauren.d.qu. 2.vi
fionem fieri introlufceptione ſpeciei o
biectum repræſentantis: poteftatemque B lum iam erat diſpoficum ,ac prçparatum .
videndi potentiam effe paffiuam , quæ al
terari,non alterare quæar. Vifio quoque
actio immanens est, qui finita nihil in
obietto fupereft,vipoze cui nihil accef
fit, velin illud tranGuit. Sunt hæc verili
m2 , multa tamen primaſpecie videntur
repugnare. Amor ex mutuo afpeélu, lip
pitudo ,anicularum faſcinatio , ipeculoru
vitiatio ,galgali, luppi,ſtruthiocimeli, gal
linacei, & reguli per vifum efficacia, quæ
ounc breuiter reinouenda.
Vifus,amorisinicij & increinenti ,dun
caxat eft occafio quædam ; nam princi
pio vifę formæ finiulacrum vifus offert
imaginationi, quod fimulacrum phanta
ſia voluens,ac reuoluens , caufa eft , cur
homo iftud obiectum iudicet dignius ef
fe ,quod ametur, & expetatur,rebus cæte
ris.Sic incipic quis amare:moxamor prę
fentia rei amalæ fouetur , & glifcit :non
quòd obiectum externis oculis videat ,
(nam & abfentcsinagis amore crucian- D prius viderit , exagitari memorantur',
tur ) ſed quod affiduè de illo cogitet,il
ludque plus quam par eft ættimet , & fi
bimet imaginando fomenta , & faces prç
beat ardorj. Etenim fi non intrinfecum
malum foret, & abexterna penderet vi
fione ;cur, cum plures fimul eandem vi
deant, & ab eadem videanturr, vnus ifte
deperit,contemnunt cæteri?
Lippitudo , & a menſtruatæ vifufpecu
lisiniultæ macukę,non ab ipfa viſione, &
oculi organo manant ; fed vel ab halitu E fum prætreniens videndoraucedinein
intećto per os , ac nares erumpente , vel
ex concauitatibus oculo vicinis, & fuffu
fioni mixtis fpiritibus contagiofis . Ad
oculum eniineft foramen ,cui indita pu
pilla , ex qua per neruum opticum vifio
procedit , actio fane innoxià . Eft etiam
foramen cerebri aliud , vnde nertiusmo
TİLLLES , de fecundo neruorum coniugio
satus prodir , per hoc foramen cere
17
& alios prauos humores , ac ípiritus, &
inde per exteriores oculipartes, & orbis
ipfius circumferentiam ,inter palpebras,
& tunicam candidam , huiufmodi fluo
res ftillant.
Trux aſpectus vetularum , deformi
fuo ſquallore, ac tetritudine, poteſt in
fanculos perterrefacere : timor poftea
concitans humores facit , vt citius mor
bi erumpant,ad quos tenellum corpuſca
Sic Tiberius non oculorum radijs , ſed
aſpectu horrido militem terrore quafi
attonitum reddidit.
Galgalum , feu rupiculum , ſeu hianri
cillam, auiem fcribunt Plutarchus lib.s.
Sympofiac.c.7 . & Heliodorus lib.3 . Hi
ſtor.2.Aethiop.ſi oculosin ictericum de
figat, fibi morbum , ægrofanitatem ad
ferre , quod fi verum, de quo merito
Vairus dubitat ; retulerim ad occultam
C aliquam fimilitudinem , ac ſympathiam
morbi & auiculæ,non ad eius vifionem .
hæctantum occafio eft alterationis, que
fem perficit.
Merim lupi, quia priores viderant,vo
cis ei facultatem eripuerunt ? Miffas fac ,
bone vir , nugas poetarum de Maeri.
quin potius D. Ambrofium lauda , ita
fcribentem ; Lupi ſi quem priores homi
nein viderint, vocem ex quadam nature
vi videntur eripere: fi autem cos homo
libro ſeptimo, in Luc. capitulo decimo,
hoc ridiculum dicit Andr. Laurent. de
Lupo , & loin . Brodxus libr. feptimo,
milcel. capitulo 7. ſcribit eos , qui ratio
nem huius rei quærunt , płané defipere ,
fed ipfe non fatis fapiebat, confundit -
nim lupum vifum cun vidente . Lupo vi
fo interdum homo obmutefcit, fed vilo,
qui prius hominem viderar: hoc tantum
vuit Theocritus . Cur porrò lupuis vi
adferat nunc caufam Capella Tholof.
Cantipratenfis , hoc vult fieri , quia lu
pus radijs oculorum fuorum immillis
homini , eius fpiritus vifiuo sin inſtanti
deliccet : ijs arefactis arteriæ deficcen
tur , & fic inſtrumento vocis ob'igatius
impedito homincm raucefcere libro 2 .
de apibus capit. 57. par. 39. Verùm hoc
de radijs non admitto . Ideò malim cum
с alijs
 Diſquiſitionam Magicarum
alijs dicere , id accidiffe , quod quiinfe- A verſarer , talisibi puer viſebatur.Ferunt
ram improuiſam incidunt, ob micantes hoſce videre, quæ abdita in penitis terræ
eiusoculos & afpectum formidabilem , viſceribus , venas aquarum & metallo
metuunt vehementius : timor repenti rum cheſauros , & lub farcophagisfira
Rus ſanguinem ad cor fugat , & frigus cadauera; res receptiffima, & celeberri
cæteris membris inducit , & ſubitam ma eft : & fieri podle cenſuerút, non Pin
totius corporis alterationem :hinc rau darus, Tzetzes, & alij poetæ modo, led Cal. Rho
cedo , & vocis impedimentum . Nec & philoſophi: e quorum nonnulli vim dig.lib.6.
vana videtur ratio venatorum , nempè hanc humori melancholico , & nato- antiq.lec:
lupum ſi prior hominem videat , fe ad rum inde fpirituum veheinentiæ adſcri rus dili,
vindictam recolligere , & fic noxium bunt. Melior hec ratio toret, fi tantum 2.6.4.
quendam illi , necclamarequeat , vapo- B putarent ſe videre non viſa : nunc cuin
cem quaſi inſufflare;qui cum venena viſis veritas reſpondeat, inaniseft.quid
tus fita poteft raucedinem adferre: cum ſentirem , aliasexplicui, f.nec muto ſen
Com me
verò le ab homine iam deprehenſum tentiam , venas aquæ nouerunt,exvapo in enr.
videt, ac viſum fuille, metuere & fugam ribus manè & velperi locis illis expirat is. den ver.
medicantem dehoc vapore , emittendo Venasmetallorum cognofcunt, ex her- 31.
non cogitare . Iul. Schaliger hoc de lupo bæ quodam genere illic naſci ſolito.The
cotum falluin contendit. fauros , & cadauera ( dicunt enim ,quæ
Nec ſtruthiocamelus,nec tardigrada, & qualia ) putarim à dæmonibus oiten
& domiporta teſtudo aſpectu pulloso di, & indicari. Poteft acies oculorum ,
uis excludunt . in arenis enim ea relin quando nullum denfum corpus interij
quunt , & afpiciunr,ſolùın vt arceant no C citur , diffuſiſſima fpacia tranſmittere :
citura: poftea benigna mater tellus ea ca fed medium iftud ſarcophagorum , aut
lore maturat , ficur & lacertis accidit . telluris , tam denfum , folidum , & opa
Ferarum rex Gallinacei metuit aſpe cum , id velomnino expers , vel parum
Etum re vera , nec fucus eft demonuin capax eftilluminationis & pelluciditatis,
( vtquidam ſcripſit:d )ſed metutex qua . quæ ad videndum neceffaria . Accedit ,
Ananias dam arcana antipathia . Sic enim videas quod hanc iſtifacultatem videndi folent
.lib . 4- buffone hiante , quaſi coactam , miro ad ceitos dies reſtringere,feriam tertiam
cum eiulatu muſtelam ſe ori deuoran & fextam ; quod latentis pacti indicium .
dam inferere . Quinetiam rubedo oculorum , quæ in
De reguli feu baſiliſi intuitu netior Zahuris maxima confpicitur , plusno
narratio elt , quàm verior . Si reperitur D ceat , quam iuuet - acumen oculorum .
hoc animal, volunt Nicand.in Theriac. Conclufio tertia,Neque contacłusſo
Diofcorid ,lib.6. Plinius lib.8. Solin . cap. lues per fe ad hæc eft idoneus fatis.)Defa- d.l.2.c.
30.Schalig, exerc. 24. Mercurial. lib.i. ſcinacione probant Varus & Condron dh : 6.3.
de venenis capit. 21. violenco Italitu , ac chus,fed argumenta id æquè conuincúc
virulento vicinum inficit aerem , iftene de cæteris mirandis effectibus.
car accedentes . ſic Andr. Laurent. d.q. Primò , Tactus, quatenus tactus ,
ir. Quod addunt ſi ſe in aqua pura & homini datus fuit ad propriæ vitæ con
limpida confpiciat , ipſummer cmori:di ſeruationem , nec vim habet aliam
cam verbulo , non credo . Nam fi ſpi niſi tangendi. Si verò vim aliquam
ritus iftiexeius oculis exirent, ipfi viden habet huiuſmodi nira perpetrandi ,
ti forent connaturales , quare nec interi- E vis illa fit oportet falutaris natura fua ,
merent: fin connaturales non fint, prius vel noxia . Si falutaris , fuo prius corpo
in oculis incluſi debuerant nocuiffe : ri lalutem adferret : fi noxia ,prius neca
ab aqua vero eos infici & venerari ridi ret eum cui inelt : horum tamen nihil
culum . cernimus contingere . Deinde in om
Adijciam his Vairi argumentis , vnú nes æqualiter ageret quos tangeret , fa
quod mihi videtur difficilius. Norunt naretque , vel læderet etiam quos nol
Hifpaniæ genus hominum , quod vo let . Nullis denique foret opus alijs ob
cant ZAHVRIS ,nos Lynccos poffumus feruationibusacritibus. quæ cuncta vi
nuncupare , cum Madriti Anno 1575. demus aliter fe habere .
Scio
 Liber Primus.
Scio Farragines multiplices expe-
timentorum contra fententiam no-
Atram adferri ; ſed parui ſunt mo
menti.
Primò tradunt torpedinem fariſſa ,
iftam tenencis manuin , corpuſque to ,
tum torpefacere : hyenä vmbra ca
nes obmuteſcere : ferpentem quer
nis contractam frondibus emori: can
dem ibidis penga liſti : viperam arun
dinis , vel faginæ virgulæ percuſſione
obftupefcere ; veſpertiliones folijs pla-
tani abigi, eryngium capræ fumptum
ore greges toros ſiſtere : cæteras pen
nas aquila pennis mixtas , contactu ab
funni : lepore marino viſo , vel tacto ,
necari nonnulos: lupinas fides fi iun
gas agninis , iftas difſilire . Refpondeo
hæc cuncta ratione antipathiæ natu
ralis euenire , & occultarum qualita
cum diffuſione noxia his alijs.nec va
let confequentia , fi inde ad hominis
contactum quo tangit alium hominem
cie fimilis eft , nec naturalis antipa
thia in eadem ſpecie locum habet : in
illa ſpecie differuntab ijs , quibus no
ceni .
Secundo illud Lucani de Echineide,
ſeu remora , vrgent .
-Puppim retinensauro tendente ra
dentes
In medijs echineis aquis. -
Refpondeo, id cuin femel, aut bistan- D qualitatem latentem , & arcanam impret ver. 127,
tum acciderit , fi accidit , caſu ex alia
quapiam cauſa accidiſſe . Ecquid poft
tot centurias annorum , tam frequen
ti nauigatione , caufæ , vt nihil huiuf
modi audiaur? certè non mortua ſpe
cies : Vidi vnam apud lacob . Plateau
Tornacenfem ,habent & alij alias : vis
porius illa fiſtendi conficta fuit ; ſed quia
DD. Bafilius & Ambroſius in Hexam ,
mervinerc : potes confugerc ad occul
tam aliquam qualitatem huius beftiolæ , E
quæ vim habeat fiftendi motus . Lege
fi lubet Coniinbricenſes noftros in libr.
7. Phyficorum 2. quæftione prima, ar
( ic . 6 .
Tertio ifta fides aliam vniſonam co
git tinnire . Refpondeo , cum a qualiter
vtraque fit extenſa , nec admodum pro
cul ab inuicem remotæ fint, recipiunt
eandem aeris criſpaci reuerberationem ,
19
A Quarto Magneti ferrum affricatum ,
poteft aliud ferrum atrahere. Taurum fu
rentem li ficu; alliges ſtacim māſueſcer.
Refp.Vtrumque fieri poffe occulta qua
dam ſympathia,atque conſenſu qualita .
tum.De magnete multis noftri Conim
brie.d.q.1.artic. 3.cos adi. De tauro non
ego credulus, nec qui velim periculum
facere , fcio ramen ad cauſam phyſicam
referrià Glyca : quod ficus inter arbores
fucci pleniffima lit : quamobrem halitų
B cxfe calidum ,aerem (ecantem ,penetra
bilemque emittere; qui tauri alligati fero
ciam domet, & appenfarum carnes auiū
mollefaciat ,
Quinto . Cum puella napello educa
ta , Gi Alexander Macedo conſueflet, le
thális ei,iudice Ariſtotele,contactus fuif
fet. Reſp.non contactu ſolo , ſed ſudoris,
& halitus commixti contagione , hanc
euin peftem fuiſſe haulurum.Sed conta
gio nihil habet mirum ,neque infolitum .
C Sexto . Cadauer coram occiſore ,pro
pter præcedentem contactum ,ſanguiné
folet fundere. Reſp.Varias reddi cauſas :
quidam miraculo tribuunt: quidam ca
ſui,quo factum fit aliquando ,vecadauer
tum cruorein mitteret,cum præſens erat
reus homicidij:recenfui alio loco mul
tas hac de re fententias , & auctotes lau
daui; h nequc adhuc dum video , quid men como . IN
folidius adferatur illa antipathia, ex veheOctavia
menti odio occiſi in occiſorem : quoet Seneca.
ſerit corpori, cum cadauere permanen 127
tem : & huc referendum illud Lucretij.
Idque petit corpus mens unde eſt fauo
Cia amore .
Namque homines plerunque cadunt
in vulnus, illam ,
Emica, in partem fanguis ,vnde icia
mur itu .
Et ſi cominus eft .hoſtem ruber occk
pat horror.
Vi fit viui amantis , & mortui hoftis
comparatio . Sic Lemnius lib. 2. de ocul.
natura mirac.cap.7 . Langius epift.40. Pi
etorius Dialogo 9.Gemmalib.j.de cha
racteriſm.cap.6 .
Septimo obijciuntur varia curatio
num genera mire frequentia . In pri
mis praxis quotidiana militum , qui ſolo
affiatu , ofculo , aut nudi linthei appofi
C 2 tionc
 Diſquiſitionum Magicarum
Gione fanant , etiam attrociflima vulne- A tri Blefenfis Archidiaconi Bathonien
ta : quam vocant Artem Sancti An lis : cuius opera ſtudio Ioannis Bufæi
ſelmi.item genusillud Salutatorum , vt noſtri partim de nouo , partim corre
vocant in Hifpania , vel Gentilium San Etius edita anno ſuperiore : ſcribit Bleſ.
Et & Catharina, aut Sanéti Pauli ,vt nun Fateor quidem (ait ) quod ſanctum eft
cupant in Italia , velferia 6. Parafceues Domino Regi affiftere : ſanctus enim ,
filiorum vt nominant Belgæ , quiomnes Chriſtus Domini eſt , nec in vacuum
dono ſanitatis in varijs morbis le præ accepit vnctionis regiæ facramentum :
ditos gloriantur . luuat cos auctoritas cuius efficacia fi nefcitur , aut in due
Pomponatij libro de Incantationibus bium venit;fidem eius pleniffimam fa
capitulo tertio , qui reſpondet , ficut in ciet defectus inguinaria peftis , curatio
herbis, labidibus & animantibus inue- B ſcrophularum.cătú ille epiſtolar.]150.ad
niuntur hæ virtutes fanandi: fic nihil re clericos aulæ Regiæ . Prodijt ante annos
pugnare, quin & in tota humana ſpecie duos liber bene prolixus cuiuſda Guillz.
fimiles vires inueniantur , vt in vno TooKeri,cui titulus Chariſma fiue donā
hominc ſit virtus talis lapidis , in alio . Janationis, quo conacur doccrehoc cha
talis plantæ . Quod ergo plantahæc , rimate ſanandæ ftramæ præditam , qax
vel lapis ille poſfit, idem hominem e hodie regnacin Anglia Elizabetham.ac
ciam hunc , & illum naturæ vi effe . copi librum dono Illuſtris Viri Marci
Cturum . ] Implicatior hæc eſt res , Velleri Patricij, & confularis Auguſta
quàin ve vna propoſitione queat enoda ni , qui qua eft eruditione & huinani
ri . Quare dico primo , Donum con , cate , noluit nie beneficentiæ ſuæ ex
-ferenda ſanitaris, fiue curationisefle don C pertemeſſe. Eo in libro mihi multum
num ſupernaturale , cgratiam gratis a adulationis , & fuci, parum finceritatis ,
X1. Cor. Deodatam ] hoc certa fide tenendum , & veritatis viſum inelle ; nec fidemme
1. verf.9. ex Diui Pauli verbis. K alij quidem per reri. In primis vult hoc donum Regi
Spiritum datur ſermofapientiæ , alij as : bus Angliæ ab ipfo vfque Lucio compe
temſermo ſcientia , ſecundum eundem tijlle: nec quidquam affert adid proban
Spiriium , alteri fides in eodem fpiritu , dum . Nec quidqua affert adid proban
Alijgratiafanitatum in vno fpiritu , alij dum , nec fieri id poteft. Nam poft Lu
operatio virtutum , alijpropheria , alij di ciun multi Reges non Chriſtianifuere,
forerio ſpirituum . ] Tale curationis do quos ille victos non dicet opinor . de
num , fed à febribus tantum ſanandi,ha fijt ergopenes illos chariſma & interru
bere pucantur in Flandria ,quotquot na- D ptum fuit . Et cur meritis Diui Eduar
ti funt ipfo die Parafceues : & quot di denit , quod tribuunt cæteri ? an v
quot nullo foemineo fætu intercedente Franciæ Regibus antiquioris priuilegii
Septimi maſculi legitimo thoro funt na fplendorem eripiat ? an vtdoceat ( quod
ri : quod nequit ad naturalein cauſam impudenter afferit pag.84 .)Reges Fran
reduci : quare prodigioſa eft curatio , & ciæ per quandam propaginem ab An
fi nihil fuperftitionis accedar , reducen gliæ Regibus accepille ? & vide , vt pro
da ad hanc primam concluſionem . non bet; quia Francorum ferè totæ prouin
enim abſimile vero eft , ob diei hono ciæ iuriſdictioni Regum Angliæ ſubijcie
rem & inyfterij fanctitatem , & hono bantur. Bellam racicnem , & dignam à
rem coniugij , hoc Deum conceffiffe . Francis elucidati, quod non diffido fa
Nec etiam potuit niſi virtute diuina fie- E Cturos : nifi inepto huic ardelioni reſpon
ri , quod refertur Reges Angliæ olim dere dedignentur . Nec illud quidem
quoſdam annulos benedixiſſe voiles ner probat , vtnec Polydorus , licetafferat
uorum contractioni & fpafino , ac idem fuccefToribus Eduardi collatum ;
morbo comitiali : eoſdem etiam con quòd Eduardo :de quo quis non imme
cactu ftrumolos fanare folitos , & V ritò dubitet: nam necin bulla canoniza
trumque conceſſum Diui EduardiRe tionis D. Eduardi, nec in vita eius con
gis meritis , fcribit Polydorus Virgi ſcriptà ab Eilthcdo Rhiuallenſi amplius
lius libro octauo . Hiftor . Angl .fol. 140. habetur, quam D. Eduardum quandam
Nefcio an codem referendum illud Po mulicrem frumoſam perſanaffe ; nec
onlin
 Liber Primus.

muth verbum additum de luccellorum A maſculos, & fremnellas rotidem : vt fine

chariſmate,vt nec à Tagantio , quem ip duo paria. Et hi funt multa millia , quos
feetiam adducit , & vtriuſque verba ad ait ſanalle , velleac poffe infinitiorem
fcribit; ve in manifeſto mendacio depre numerum . Probat etiam a cæremoniarú
hendatur. Solum ergo illi de Eduardo ſanctitacc ;quæ mihi ſuſpecte, quia video
probarunt. Addo ex Blefenfi Henricum medicos prius emplaſtra applicare , &
II. de quo loquebatur : Polydorus ad eas longe diuerſas eſſe, abijs ,quibus vsú
dit fui temporis Henricum VII. & Hen fuiffe , B. Eduardumex Eilrhedo Too
ricum fortè octauum , ſed nondum fchif Kerus non ignorat. Tertia probatio de
maticum ,nondum hæreticum :nam Hi ducitur, exeo quod Regina nec omni
ftoriam ante fcripferat. Quid fi Polydo bus,nec lemper,ſed aliquibus aliquando
no dicam ,mecrederc, fi ipfe Henricus 8. B hanc gratiam , & grauate ſolet impetici
pro mendaciſſimo fcriptore cum non ( pag.105. & 106.)item quod parsma
habuit ; fi non idein Cambdenius , & gna hominum curata iſtius gratiæ bene
quotquot rerum Anglicarum benc pe ficio , quali relabitur in priftinum morbi
rici,iudicant? Res canta vnico teſte non ftatum (d.pag. 106.)quod potius eftindi
poteft probari. TooKerus autem idem cio , non efle hoc chariſma a Deo ; cuius
donum contendit non fimpliciter con perfecta funtopera & fanationes ; cócra
ceffum Elizabethæ ,fed multò excellen quæ ope malorum ſpirituum fiunt , nec
cius,'quia ſanctior Eduardo . Non mire plane lanant,nec perpetuo liberant. Nec
re:nam & Apoftolis , & Sanctis , & om ad rem facit, quod ex Chryfoft. ſubdit ,
nibus , & ipli Sancto Sanctorum pręfert nam id ad principiuin (anationis perti
co libello in Præfa .& c.3.4. non femel. C net,non ad recidiuá morbi, de qua nunc
Demum quo pacto probat hoc Regina loquimur. Probat ctiam quia quidam
le miraculum :Primum pag.9o.per ficti ludæus Hundius cain curationem pi
tium quoddam fuum colloquium cum ctam in lucem dedit.curnon addidit epi
Pontificijs quibuſdam , quorum nec no grammaaliquod? Nam pictoribus, aid;
mina , nec colloquij locum , aut tempus poctis quidlibet andēdifemper fuit equa
addit ; nc deprehendatur.Curnon finxi poreſtas.Nec plura habet probandi gene
fti, Sanderum , Campianum , Alanum , ra: poftea c.g. foluere conatur obiectio
Stapletonum ? gloriosè de histriumpha nes aduerfarioruin , quas ita proponit,ve
res. Nunc refpondeo effe quendam , qui apparcat eum Puricanos, & cæteros me
de quodam , cuidá nihil credit.visſcire ? re Caluiniftas planè habere diffentien
cgo , tibi, dc toto hoc colloquio . Sum- D tes, & inficiantes , acdamnantes totam
ma colloquij, ſe illos conuicifTe ,bullas exhanc ſcrophulanam ſtropham ,fi nec fra
coinmunicationis in Henricum VIII. tres eius Eaangelicicredunt: fruſtra pe
à Clemente VII . & à Paulo Ul .& in Eli tat, me Catholicum ſibicredere , quiip
zabethāa Pio V.latæ , iimpias fuiſſe ; quia ſum & fraterculos illos omnes prohære
Reginæ Elizabethæ chariſma fanationis ticis habeo , & ex ipfiuſmetopere poſsú
integrum remanfifle poſſit oftendere ; efficaciter Catholicis (nam Caluinianos
quo audito ,illos quafi animis conſterna aut Caluino papiſtas nihil moror) perfua
tos ſubito conticuiſſe, opinor impuden dere non temere credendum libro Too
ciam tantain adinirantes; vel metu dela keriano. Argumenta hæc funt. Miracu
rionis negare non audentes.Sed quopa la propria ſunt Ecclefiæ Catholicæ , &
cto probat?primùm fe à tette fide digno E nulli dantur, qui fit extra Ecclefiam Ca
inaudiuiffe quendam Romanenfiuin fi tholicam.hoc probat c . 5.Scd Elizabe
dei,in via fibi occurriſſe propè Londinu, tha eft extra Ecclefiam Catholicam : er
qui fateretur , ſe ſtruma Reginæ conta go Elizabethæ non dantur miracula .
Ctu liberatum . Quafi verò ille vnicus te Min. probo , quia Ecclefia Rom . ſola eft
ftis, nec nominatus,nec iuratus, nec tem Cathol. Elizabetha , vt fchifmatica , eft
poris,ncc circumftantiarum cæterarum extra Eccleſiam Rom . Ergo Elizabetha
mcmor ſufficiat ad conuincendum . His cft extra Ecclefia Cathol Maior proba
addit poftea teftes alios alio curatostem tur, quia Ecclef. Cathol. eademcit, quæ
pore , quosnominat oino quatuor, duos vniuerſalis: Ronnana ſola cft vniuerfalis:
ergo
 Diſquiſitionum Magicarum
ergofola eft Catholica .Solam eſſe vni- A vos , fed nos, in ipforum Ecclefia, hoc
uerfalem ; docent omnia Hiſtoriarú mo eft vera , fumus. Ergo præterea fatearis
numenta : certè veftra Anglicana cuius oportet, velillorummiracula non fuiffe
caput eſt Elizabetha.mediam infulam vera miracula ,vel Reginæ veftræ ,quæ
non egreditur . Secundo , Non poffunt alterius fidei eft,qnamilli fuere ;vera ini
miracula fieri , ad confirmationem falla racula non eſſe.
fidci:( non femel hoc dicis, o vere dicis ) Denique fi quæram a te; cur in ſanita
Sed fides, quam proficetur Elizabetha tibus a Veſpaſiano, Pyrrho , & alijs Geci
elt falfa fides : ergo ad confirmationeni libus, velhereticiscollatis,non recogno
fidei , quam proficetur Elizabetha , non ſeas ianum Dei , fed Diaboli ? relpon
poflunt fieri iniracula. Minorem nega des cap . s.quia infidelium opera huiuf
bis;probabo, quando articulos fidei Eli- B modi actu & factu impurorum fpirituú
zabethinæ mihi propolueris : interea fiunt, & laudas D. Auguſt huiusſenten
quia Catholicos alloquor , quibus certu ciæ veriſſimæ auctorem . Reſponde igi
eit Elizabethım efle Sacramentariam , tur ,cum hanc fententiam veram effe cre
& proindehæreticam ,argumentum eſt das;ın fas tibi fit, credere miraculis, quæ
prorſus apodicticum . Nec pores retor. Chriſtianiſſimi Franciæ Reges in hoc
quere dicendo , non faceret miracula , genere ad fidei Apoſtolicę Romanæ có
nifi vera eius fides foret : fed facit: ergo firmationem operarentur ? fi fas crede
vera eft eius fides . nam affumis pro ex re , ergoiam concedis in probatione fale
plorato id ,dequo diſceptamus: ego ve fæ fidei( fic enim profiteris ) vera miracu
rò præmiffisnitor, quæ Catholicis func la patrari poffe , quod negafti , & eft fal
fidei, hoc eft certiſſimæ . Tertio in Eccle C fillimum . Siverò dicisid tibifas non ef
ſia Catholica ſemper effulfide chariſma ſe , nec nobis Catholicis fas eric credere ,
ſanitatis , probas toto capitulo 4. ex D. quæ facit Elizabetha ad confirmationé
Irenæo, D. Auguft. & D. Nyſleno , D. fidei ſuæ ,Dei ope fieri,aut vera effe mira
Gregorio Magno , & alijs dereliquijs D. cula , fed ad cogimur dicere, vel ficticia , .
Stephani , de Gregorio Thanmaturgo , ſinon verèægri , velfieri phyſica aliqua
Hilarione, & alijs Sanctis , vſque ad no vi emplaftrorum ,aut aliorum adhibito
ſtra fermè tempora . Vnde arguméror: rum , vel ex pacto tacito vel expreſſo cũ
Horum fuit vera Ecclefia , nos Papiſtä demone, a quo nec hæreticorü genius,
fumus in eadem , in qua ipfi fuere : ergo nec aliæ quædam circumftantię inultú
nos ſumusin vera Ecclelia , vosin alia abludunt:Tu TooKere videris, quid me 1
eſtis, quàm nos: ergo vos non eſtis in ve D horum omnium malis credere :nam ci
ra Eccleſia. Vnde fequitur verum , & in bi credere, in ijs, quæ afferis, nondude
uictum effe primum argumentum no cretum mihi,neque cóftitutum . Neque
ftrum . Illorum Patrum veram Ecclelia tu cures fua leo ,qd ego de hac re creda:
fuiſſe, cu ipſe fateris: quia fateris ,per hæc perge potius Dominam tuam palpare ,
miracula illorum probari miraculorum & fcribere, vnde caput vnctius queas re
continuam efficientiam . Negas nos in ferre. De Francie regibus; quorum ad
cadein cum illis Ecclefia effe : probo . Illi huc nullus apertè hæreſiin profeſſusfuit;
Romanum Pontificem , pro capite Ec res non Annalium modo ,led & medico
cleſize viſibili agnouerunt ,vt & nos : illi rum publicis libris , vt Guidonis in Chi
crediderunt, quicquid noscrediinus ,pur rug.magne tract.2.doctr. 2. 5. & loan .
gitorium , ſeptem Sacramenta , præſen- E Tag uurij libro 1.inſtitution . chirurgicar.
tiam corporis Dominici in Euchariſtia , & quotidiana certaque experientia eſt
orandum pro defunctis , & c . quæ vos ne conteſtata ; hoc illis beneficium quondā
gatis , nosprofitemur :nec nos quicquá concellum fuiffe , vt contactu ftrumas ,
credimus,quod illi non crediderunt:vos feu fcrofulas fanarent. Si vis ea naturalis
autem nec vnum illorum, quos nomina fuiſſet , non pertraducem hereditariam
fi miraculorum verorum patratorem , regni tranfiuillet in Regem folum , ex
laudare poteftis, quo cum in fidei catho clulis cæteris fratribus ; quorum fæpè té
licæ articulis per omnia conueniatis, aut peries , & complexio patrıſimilior , qua
a quo nosin vllo diffentiamus . Ergonó Regisipfius. Conditio quoque fceptri,
ſeu
 Liber Primis.
feu coronæ , cui comes illa facultas me . A cer dictum : rarò enim ficuti vtuntur, lici
dica,nihil tale poterat naturaliter largiri . tè vtuntur : neccredendum tot hominis
Quod verò Hicronym . Cardanus libro bus perliinis hoc donuin a Deo actribu
contradiction . medicar. ſcripſit Keges tum . Quamobrem confulo vicarijs , &
Francorum ex longo elu aroinatū hanc Officialibus Epiſcoporum ,ceteriſque or
vim habereridiculum , vanum , & dignu dinarijs, vt priuſqua perinittant eos, hoc
eft ſcutica Io.Brodæilib.8 .miſcellan , ca. curationismunusobire ;diligenter exa
10.De Pyrrhi Regis digito ,cotactu mor minent, an naturalibus vrátur remedijs ,
bos fanante;iure optimo Anton . Miran an verò per gratiam gratis datam ,an per
dulanus cenſuit hoc mendacijs incredi Pactum cum dæmone operenturquæ :
bilibus adnumerandum ; vel, vt puto ,dæ iunt ex circüſtantijs cognofcenda.Quod
monicis potius. Nihilo ninus . B vniuerfim non fint reijciendi, contra
Dico 2. Negandum non eft aliquando quam inſinuat Ciruelus 3.p.de fuperfti
nonnullos inuentos , inueniri,quifoloco tionec.3. & 7. probatur, quia nunquam
tałtu fanant. Hæc conclufio probatur abbreuiatur manus Domini nehanc gra
legendis ſanctorum paffim , & quotidia ciam quibus vulc largiacur : certum tainé
na experientia . Er hæ fanitates confe . puto , hanc nunquam largiri nifi Catholi
runtur interdum ,dumtaxat ad certum té cis:hactenus eniin nulla hereticimiracu
pus, vt legimus de S.Beniamin apud So la fecerunt: & prudentiffimè fuinmus
zom.libro 6. & Nicephor.lib. 11. & fci Francie Senatus deciſione quadain vni,
mus B.Petronillain a S. Petro , fpirituali cx hoc genere empirico ,an . 1577.vetuic
eius parente , ad breue tempus fanatá funf donec ab ordine , & collegio medicoru :
fe; & quod narrat Mich. Medina depue c approbatus effet , ægrotis potiones vl
ro quodam Salmanticenfi: interduna ad las imperare ,autmedicamenta præbere,
cotain vitam non redeunte morbu. Ad vel morborum curam pablicè profiteri ,
tempus quidem id contingit, quando la lege An.Robertum rerum iudicatar.l.1.
nansid à Deo impetrauit certam ob cau c.g.doctiffimè differentem .
fam ,maiuſque bonum fanati,v.g.nela Dico 4./olo conta &tu ,aut fibilo,aut ha
nicate is abutacur,aut ad maius meritum hiruautoſculo naturaliter quem quam al
patientiæ , alioqui ordinariè curationes terigrauem , “ verum auferre morbum ,
miraculoſx perfectæefic conſueuerunt. vel vulnera ſanare ,vel ferrum extrahe.
Sanatio vero naturalis fit ad tempus,quá repoſſe , non credo . hzec concluſio tota
do , ſubſecuta in melius immutatio ,profi eft contra Pomponatium ; & quo ad có .
ciſcitur ex fola vi imaginatrice ægri ,vt tactú , etiam repugnat Veracrucio , illius
de puero illo cenſuicidem Medina . Ent fundamentum iain poſui: huius autem
in Hiſpania genus hominum , quod Sa hoc eft :naturali complexione, vel con
ludadores vocant: vel Enſalmadores ,eo Itellationequidam funt nociui , quod in
diſcrimine, quòd ifti dicant fe fanare vi fafcinatione patet ex ſolo aſpectu ; ergo
orationum, quas conceptis verbis dicut: ex ijfdem cauſis , quidam naturalicom .
illi, vi faliuæ , & halitus, quemægroin plexione,velconſtellatione crunr faluta
Diso z. ſpirant . dehis. Saluatores :ccnfal res, & medici.Sed tam paucis verbis mul
matores,nec poffuntdiſtricte, in vni ta fupponic, non cócedéda.Primòquod
uerfum damnari, nec etiam in vniuersi de conſtellationibus, Albertum fecutus ,
vi& or. approbari.) etenim poteft fieri vt aliquá ait ,veruin non eft.Siloquitur de conſtel
Idleft.de do nonnullihabeant donum fanitatis:lic E latione, quando iſte naícebatur :omnes
Magia. Victoria, &Veracrucius: & ficadinité earn vim habituri, qui tunati . quod quis
libr.2.deda quæ Nauarrus fcripfit his verbis; Por credat ? fi de conſtellatione ſub tempus
Athma contactus;poterunt fanare omnes, quot
rò illi , qui vulgò Salutatores vocantur,
Ma nual . ( quantumcunque aliàsfine perditiſſimi
pel.: quoccunctangent: ſide vtraque fimul ;
h.ll.nu . bomines) licile pofluntfuo munere perfun annus ille magnus interceſſerit oportet ,
gi: quoniam gratia illa gratis data huiuf qui eandem ſtellarum poſituram , & in
modi hominibus à foloDeo.conceditur in fluxus reduxeritquando tangit;quierāt,
vrititatem aliorum ,& allegat,Margari quando natus; at quistanto viuit,vel vi
tam confeffor .) Sed hoc nimis generali xit tempore ? Alioquin non poterit hos
alia
 24 Diſquifitionum Magicarum
alia die præftare, quam quando pofitu- A re.Vnde & Vairus narrat, ex hoc grege lils ... -
fæ æqualitas iſta ,quam oportet , accide quendam ,cum ingreffus furnum fuiflet, Faſcin .
WII .
rit, quam igitur incerta futura hæc cura & alius,coignaro ianuam occlufiffet, ibi
flammis abfumptum .
cio : Secundò quod vulgarem illam de
faſcinatione opinionem admitcit, hoc po Wenio ad Poinponatij fundainérın ,
ftea docebo prorfus a vera Pluilofophia & refpondeo ; lapides,herbas, & anima
alienú .Tertiò peccar illatione, nec enim Jia , quæ vim aliquam beneficam huiuf
fequitur, nociua eft qualitas hominis in modi a natura acceperunt , eam obtine 1
hominem ; ergo & qualitas hominis in re ex temperaméto certo , & definito to .
hominem fatenda eit eſſe fanatica, nam cius fpeciei :fit enim inde, vt omnis ma
auctore Ariſtotele,plura neceſſaria ad fa gnes ferrum attrahat, omne rhubarbarui
nitatem , quam adægritudinem . malum B bilem expurget, omnis rupica morbuin
enim ex quouis defectu ,bonum ex inte ictericum fanet.Oporteret ergo, ſi ſaluta
gra caula . Deinde contagio folo hauri toribus vis ca naturalis inellet ; ratione
cur afflatu . Verum in hac curationeſedu fpecici humanæ eam accepiflent , & fic
- 10 obferuant modos tangendi certos,nú omnes homines ea vi pollerent. Si ratio
merum , & alias ceremonias . Accedunt neindiuidui, & fingularis complexionis
multa fufpicione plena periculo . Pri hoc vni triburis , quod altcri adimis : cut
mò quod falutacores illi dicant, ad virtu non in magnete quoque & rupica hæc
tem hanc exercendan mulco vini potu diuerfias , rationeindiuidei,reperitui ', vt
opus ſe habere:fieri autem non poteft, vt Vous magnes nequeat , quod pot alter !
vini potus profit ad contrariorum mor Neutra ergo ex parte fimilitudo locum
borum curationem :fiprofit frigidis ,non c habet . Item quod rhubarbarum bilen
proderit calidis . Item folent panein a fe temperet , id facit raticne peculiaris ſui
adınorfum porrigere morfis a cane ra temperamenti:cuncta enim fpeciei illius
bido,velinfectistoxico :cui pani neutra indiuidua, & nulla alterius,codem plané
caularum Veracracij fuffragatur. Tertiò modo morbis medentur.Sedin homini
dicunt in præfentia akerius falutatoris bus non poteft cfle hæc fimilitudo , & pa
vim maiorem ſalutandibubentis,felana ' ritas temperamenti:quia hominis forma
te nequire, quod eft abfurdam : deberet ciuerfiffima eſt,a forina rhubarbari;qua
enim potius visilla ,fi naturalis eflet,ma- re & temperamentam corporis diſcre
gisintendi. Quartò mentiuntur,cum di pat a temperamento rhubarbari . nam
cunt naturaliter vnum falutatorem aba alias longè requirit diſpoſitiones mate
löjs falucatoribus cognofci, licetcú pritis D ciæ forma hominis,quam forma plantę,
nunquam viderint: quod fignum alicu fueciue . Quo ergo pacto vis eadem na
ius notæ illis a demone impreſſæ , Sanè turalis ratione temperamenti competat
pleriſque rocx veſtigium incit, vt dicti. homini, qnæ rapicæ velrhabarbaro
tant ipfi , Sanctæ Catharinæ , vel Quite Quoad illos autem , qui genus , & co
riz . Quinto fallantur , dum pıxanthanc gnationem B. Pauli tumidis bucciscre
vim competere feptimo cuique filio , fi pant , feque angues fine læfione contre
mafculinum ordinem femineus partus itare porte;iam plerifque impoſtura co
pon interruperit,quod eft ridicukim na gnita eft, folere prius contra norlum ſe
wuræ adfcribere, & non miraculo . Sextò feantidotis præmunire.
kepè iactitant fibi reuelari,qız procul in De inilitari illa vulnerin curatione ;
corum abſentia geſta fuere , vt ille , qui E audacterdico , niti drmonico pacto , &
Torquemadæ patrem a morfu canisra ex genere fio , id letliale crime. Loquor
Forsi bidi fanauir ,narrat Hiſtoriam ipfe Tor de illa ,quç ſolum obligat lintconam quç
Florico" quemada; Septimò gloriantur fine no olco , & vino vritur, fi congruo tempo
1 cumento ferratare poſſe carbones , & risinreruallo fanet , nec mala murmura
ardentem clibanum fubire; quæ natura his addar, aut alias fuperftitiones phyfl
liter fierinequeunt, nifi fe præmuniant cis licitis remedijs annumeranda . Bla
lotione , & inunctione reruin frigidifli fphemum quoque eft vocare artem D.
marum , quæ tamen non poffunt, nifiad Anfelmi , quæ fuit Magi illius Antelmi
modicum tempus, ignis activitatirefifte Parmenfis commentum A . ccedit quod
fica
 Liber Primus

ficà vulneribus , autmorbis fanati, po- A Commonit liuore magos, vtralia tentent,
: Atea in dolores grauifſimos, & fæpè mor Accumulentque fuas zelo ferucnie rui
Asanias bos fanioresreincidant, & vt plurimum was ,
libr. 4.de
Birdymo vitæ exitum peffinum fortiantur , quod Queis forfanſi ſuppeteret non vana po
poſleni maltis notorum multorum exe ieftas >,
plis atruere.Sedparco nominibus mora Demere non etiam properarentaddere
tuorum . monſtra ,
Ex lib.i. Reftat quiddam Alberti Magni, qui AEmulaſed ſignissanium, non viribus
de moru refert duos fevidiffe pueros,quorú vnus aqua .
Anima Quodremouere nequit,duplicara Juſti
lum . cum ferretur iuxta oftia claufa , omnia ,
que ad dexteram eius latu ſita, aperieba nerira .
Cur :ab altero verò idein in finiftris oftijs Hinc eft laudato quodpoffunt carmine
præftabatur , cur non crgo ferrum ex Marſi ,
vulnere ad folum tactum , vel præſen Cum lacila lauos producunt arte dracom
ciam alicuius excidat ? Nonne ſcribic nes ,
Matthiolus , in Italiæ montibus herbain Abſentes, fape iubčiconfligere fecum ,
fe nouille , qua ab equis calcata conti Tunc vt quiſque grauem bello perſenſe
nuo ferrei calcei foluuntu . Pici herba Türbydrum .
cuneum adactum extrali , teſtibus De Afpidis aui durg cldafas cognouerit
mocrito ', & Theophraſto . Acthiopide ir as
herba certo ritu incantati , ſelas omnes Concutit interius fecreti carminis arma
fi admoueatur aperiri , & fuo icmpore Protinus laxis verbolačtente venenis,
Venetijs furem ſuſpendio damnatum , C Mox impune manu coluber tractatur
cui fic fores omnes patefiebant] foc ille inermi.
epift. Nuncupatoria in Diofcoridem . Et morſus tantum , non virus in angueira
Refpondeo. In vltimis duobusapertam melur :
incantationem acceffille , in prioribus Interdum peririncanlans,[ io callida ſur
duabus herbis , occultan attrahendi& dusi
dilijciendi vim à natura inſitam : quæ Adintoris contemplie murmure ſerpens.
vis naturaliter hominibus ineffe nequit.Hoc quoniam demaire trahunt ( origi
Nec ratione ſpecifica , quia non omnes nc prima,
habenc , necindiuiduali : quir conditio Anguinea fraudis quod fic , linguæque
nes indiuiduanres non prochucunt talem periiig
effectum . Quare nec Ariftoteles , nec D In fpeciem reddunt commercia noutua
quiſquam rectè philofophantium , hoc fundi .
eft crediturus, mirandumque vehemen
ter vnum Albertum plura narrare ſo CAPVT IV .
lum , ſehuiuſmodi creditu difficilia vi .
dille, quam ad illum vjqu : ( vt ait Ant. De Magia artificiali.
Mirandulanus ) cereri qui exftanı ſcrie
ptores 101 ſaculorum ſimulomnes.'] Si
Hermita quædam perficit perhu
tamen hoc accidit , dæmonis præftigijs
adſcribendum.Cuius etiam pacto , & in nunc loquor de operatrice ,diuinatoriæ
cátationibus fretos fuiffe Pſyllos & Mar fuum locum reſemo . Magica operatrix
fos , ſatis colligitur ; ex Plutarcho', Pli- E artificialis , & ipſa duplex eft, Mathe
nioque , clarius etiamAlchimus Auitus matica , Preligiatoria. Mathemati
lib.z.his verſibus. Tam voco,quæ gcome
nititur principiis
Jam Magicam digne valeat quis dice- Ancis,arithmeticis ,vel aſtronomicis, hu Iwic.er
re fraudem ; jus exépla ſunt Sphæra illt Archim edis , denato
Occulias tacitó tentantem peétore vires, fecundum Claudianum vitrea , de gas deor .
Legifer vt quondam vates , fub regnoſu M.Tullius , & in Siracuſarum obſidio Plutarc.
in Marco
perbo , ne nauium perſpecula combuſtiones : Zonaraso
Dumnouamonftrare in limiraculafie Archyte columba lignea volans: Leo com.2.
nis Imp.auiculæ aurcæ cátillátes: & Boc
D aj
 16 Difquifitionum Magicarum
Gellius tij æreæ , volantes & cantillantes, ſerpen A D.Chryl.hom.19 .circa fi. ad PopaAna
lib . o . tés ex eodernmetallo ſibilances , & fimi
No.
lia multis narrata . Hæc Magia vocatur
& Mo ab Herone & Pappo lavua Tausyixa '.
afs in Supponendum autem nihil hanc ettice
Annali re poffe quod rerum naturæ repugner:
1. variar. quinimo indigere caufarum naturalium
perpen.et ope certo moru , & dimenſionibus
Politian. applicatarum , vt in fpeculis illis Archi .
*Pane medis , & hydraulicis noftris, & auto
pifcemo m tis pater . Quare fi
quis effetus pro
ponantur ,caufaruin naturalium effica- B 1. Arnobij pig : 31.) cuius effectus non
citatem fuperans , ille ad prodigioſos re
ferri debet, etiáfi humana induſtria ad
inſtrumenti confectionein , motumve
concurrerit . Idcirco diſſentio à Guilhel.
Parifienfi , Medina & alijs , qui caput e
neum Alberti Magni(quod narrant)hu
mano credunt artificio articulatelocul
eum , nec enim humana induſtria huc
vſquepertingit , nec naturalis ratio pa
ditur , vt res inaniinata', vocem huna
nam , ad libitum interrogantium refpon- C. busſubingrellis, vt faciebant ſacerdores epift. 10
dendumemittat , nain hæc vitam , &
reſpirationem in loquente', & perfectil
finiam vitalium organorum coopera
tionem , &difcurfum quendam loquen
Eis , requirunt.Que cum huic capii de
fuerint omnia : fi loquebarur , illein ca
pite loquebatur , qui in ſtatuis idolorum
oracula fundebat: quifolus cacodæmon
fuit . Notum enim finulacra vocis pro
priæ expertia: fuille . Simulacra , enim .
Gentiuns argentum ( aurum :: os ha- D cilans, flammas vomere videbatur, tefte
Pfal.134. beni e non loqucntur; neqae enim eft ſpi
.I ۲۰ ritus in ore ipſorum . Fuit illa ſentencia
Guilhelmi, & olim Hermetis,fed a Theo
logis confutata iampridem . Huc per
D.Th.li.
zo contra tinet globus ille artificiofus , feu ahenea
gent. 64. ftatut , fic confecta , vt exocculto loco ',
Valent " funiculo , quiintenfuserat,remiflo fagic
2. 2. di /p. casin ſpectantem ejacularetur , quo pa
sz.Dize" co Kennethuni HII.Scotorum Regem ,
a Fenella interemptum , in Maioris &
Bocchi Scothia Annalibus legitur . Eo- E tus libr.3. varior.cap.10 .
dem reducendą, quorundam mirifica
folertia , vt aitficis illius , qui Romano
Imperatori, vitrum flexile , & non fragi
le obtulit , de quo poft veteres. Guido
Aret.cpift. ad Michaelem Monachium ,
ferentium iramania pondera fronte , &
funambulorun globisinfiftentium (vrvi
di & qui membra , quafi lutea confra
ataye vui lubet ;flectunt, de quibus egit
thiochen . ad quæ folet plurimum iuua
re corporea difpofitio , & naturalis agili
tas, vt plurimis exemplis docet And Li
bauiusp .2. Mirabilium tract. deNocta
bolisin hin.operis.
Altera fpecies ludrica s & deceptoria ,
vocari poteſt preſtigiarrix : a qua factú ,
vr mira Magorum a Græcis tuigrice &
.
XU 36. & latinis ;ludi, & ludrica , ludi
bria vocara fint, ( vide Heraldum in lib .
ſunt quales, aut qui videntur ad eam per
tinent pleraque qur ab agyrtis, circulato
ribus , & funambulis creduntur patrari
incantationibus, cuin agilitate piduin ,
vel manuum fiant, vt quæ de Reatino
quodam narrat Pomponatius :interdū
fiunt etiam per animalia brata longo vfu . Defcript
cdocta , vt quæ loannes Lco nariat ,de Africa
li. 11.9
alino , & cainelo :interdum per merain Dan . 14
impofturam , & meatus occultos aliqui. D. Hie
Beli qui a Dracone cibos deuorari finge Herodot
bane, vt fiebat celebri in illa folis meriſa y lib.z.
quam vulgusperegrinorū putabat ſpon
te ſua cibusſuggercle', reuera tamencia
bi a vicinæ vrbis incolis fuggerebantur I.ofeph.l
Er eciain accidebat, in fictius illis idolo •Rufo
4:
rum amoribus ac tupris ,de quibus lo 11.2. Min
fephus , & Rufinus. Item quando Bar Eccl.6.2
chochabas , pſeudomeliis iudeorum ,
ftuppulam in ore fuccenfam aphelitu vē
D.Hieron. Apolog. aduerfusRufinum :
fimile putarim , quod de Caco latrone
narrarin Alcide poeta . Talia quæ vocat
Irenæus lib. I.aduer.hærel.c.4 .An xilai
ludrica , v.g , facere vt conuiuz videan
tur haberc Aethiopicuin nigrorein , ver
de functorum pallorem alia ina aut equi
na capita.commentum vetus Plinio lib .
28. & 35.& fexto Enpirica notum lib.d.
Pyrrhoniar. vt docet Marfilus Cagna
Thaumaturgica, vt& Magia natura
lis, per fe bona eft, & licita , viomnes ar
tes per le ſunt bona . Per accidens vura
que fit illicita', primo quando in malum
finem referunt ,fecundo quando ſcan
dalun oritur,eo quodpufent ur hæc fic
ridemonum opera , quare no debe rent
huiuſmodi permitti, niſi circulatorespu
blicum , & idoncum a Catholicis habe
fent
 Liber Primus . 27
rent artis fuæ teſtimoniam . Tertiò fi la & leges etiam hodic in aulis quorun
quod inde fpiritualc vel teinporale dam damnPrincipuin , alio & cicura nocen
num corporis, aut anine immineat ipfi tior. In Francia Triſcalinuscoram Ca- Bondin ,
circulatori , vel fpectatoribus. Ex hoc rolo IX . aliàs laudato Rege ; ex cuiuf- dem
enim capite damnantur, qui fine neceſſi dam nobilis ,ab eo remoti torque, an
tate , vel caufa iufta , ſe mortis periculo nellos ad fe figillatim cunctisſpectand
perlufum exponunt. bus pellicicbat , colque manu recipie
Cæterun Naturalis & Arrificiola bat aduolantes vt videbatur: nihilomi.
hans i
Magie,duo ſunt velamina; quibus te oc nus mox torquis integer , & illæſus re
Naxar.6. culere folet Magia Diabolica. Semper pertus fuit . Hic conuictus multorum ,
45. 24. 8. enim , vel naturæ vim mentitur , vt in ijs quæ nec arte , nec actu humano , nec
quę de aftrorum influxu & temperie ho B natura fieripoterant; faffus eft, ope dia
minis ſuperiore capite dilleruimus , vel boli cuncta le pertecifle , quod antè ob
mentitur artificium , vr in characteribus, Itinatus negauerat . loannes Trithe
imaginibus & huiufnodi,de quibus di mius , ex antiquioribus refert ; anno
ſputandum q.feq . 876. tempore Ludouici Imperatoris. Se
Nunc de preitigiatrice quædam , ad dechiam quendam religione ludæum ,
alia quæ poitea dillerentur lib.2.q. 8. fa prof. ffione medicum , Itupenda quæ
pienter ab Vinico Molitore lib.dc Phyto dam coram Principibus viris feciffe , vi
14
nicis mulieribus animaduerfum fuit , à debatur hominibus deuorare huploma
Diabolo fic inedium diſponi potle , vt chum equitem ; curium quoque onu
vnares alia videatur, & talia experimen ftum fæno cum equis , & auriga: am
ta plurima fieri a ioculatonbus, cum au- C putare capita manus , & pedes ; quæ
tem ſacanas fi magiſter ( ait ) loculorum ;
pelui coram inpofua linguine ftillantia
nemini dubiumelle , quin fubtilius hæc cunctis fpectanda præbebant, & ea ita
Diabolus operari poffit, hic , nunquam cim hominibus ille fis fuo quoque loco
difcipulus eit doctorpræceptore . Talis reftituebar: venationes ; decurfiones, &
illa,de qua Niderius , in Formicario c . haltıludia, & qua homines in terris agi
de mal ricis , o eorum decepriombus; tant , ea in aere audui faciebar : media
bruma hortum amen.flimum , in Cæ
Colonia,inquit , cutabatur virgo quadam
que mira in conſpectu nobilis n feciil'et, taris palatio , arboribus, herbis ,floribus,
que arte magica videbantur fieri, map cantillatione auicularum , fub to natis ,
pam enim quandam dicebatur laceraf & auditis produccbat. Si quis pedem
je , o fubito in oculis omnium redintegral D attraheret alterius , pes fubfequebatur ,
Je: virum quoddam ad parietem à feia & homo innoxius perlittebat. In Sici
Etstum confractum in momento re lia Eunum proponunt, fed eius facinus
paraſle o ſimilia . Manus inquiſitoris illud , quo inter verba fiammam ore
cuafi excommunicata .Budinus notat , videbatur vomere,artificio quoque non
eosfolere decem magicis præftigijs vnu præftigijs planè tribuendum : nam in
fubcilitatis , feu agilitatis artificiofæ a ore abdicam nucem ſulphure , & igne
clum miícere, vt perfuadeant , quæcun plenam habebat , qua leniter exſpiratio
que ab ipfis geruntur , citra prestigium , ne mora , fundebat flammam , vt fcri
bit Thomas Fazellus de mad . 2. rerum
fola dexteritate , & arte tieri, procurant,
vt quicquid ſortilegij admiſcent, id ſub Sicularum lib.5.cap.2.idem cap. 1.lib.3.
tilitatis, & agilitatis eſſe videatur. A- E deca. I. mira refert de quodam Diodo .
mit Satan homines ad riſum prouoca ro , quem vulgus Liodorum vocat; hunc
te , vt læti , ac hilares imbibant impieta magica arte imbutum , miranda præſti
giorum machinatione Catanæ floruif
tain , fic præftigiacores ifti agyrte , io
cularij, miriones , circulatores , ipfos iu le. Isnamque potenti carminum ſuorum
dices ſæpe ad ineptam quandain læti vi homines in bruta animantia conuer
tiam , & admirationem pertractos fa tere, omniumque fermè rerum formas
ſcinant , vi cuncta ipſis iocatoria tan in nouas metamorphoſes transfundere;
tum , nec punienda videantur, frequens long ſſimiſque à feſpatijs difficos, repen
talium femper vbique prouentus fuit , 1C ad fe trabere pofle videbatur. Catan
D 2 nenſes
 28 Diſquiſitionum Magicarum
nenſes præterea adeo crebris laceflebat A bxthæficationem , & reſolutionem : ia
iniurijs , contumelijs dehoneftabat , ctabat quod alter eller electurus, idre
Vi vaniſſima crudelitatis laqueis cir diu ante prænouiſſe , & aliamulca : pro
cumuenti, ad cultus ei pendendi ftudium prer quæ tertiò in ius ab Illuftriffimo Ar
concitarentur . Quicum capitis reuscrs . chiepiſcopoMechlinienfi,D.Houio an
ci tradendus efet ,eliciorum carminum no 1600.vocatus, cum fiftere fe pollici
preſentiſſima arte a Carana Byzantii , tus eflet ,aufugit ad afylum omnium An
cuius imperium eo tempore Sicilia agno tichrifti præcurſoram . Princeps ille ; qui
ſcebat,ei rurſuse Byzantio Catanam eli præftigiatorem iudicio ,auctoritate, non
& torum manibus dilap /145, paruo tempo iure eripuerat; vix bienniun luperuixit ,
rum interſtitio, per aerem deuehife iuſſit. & florente ætate interije ; ncc quicquam
Quibus veneficijs adeò populo factuseſt B ali poftquam malæ caufæ defensionem
admirabilis, vt in ipfo quandam numi fuſceperat, poftea feliciter in gubernacio
nis potentiam effe raii , errore ſacrilego neceffit. Non impunitos vnquain Deus
gultum facris debitum ei exhiberent.Sed Principes finit, hoftium defenfores: quia
iandem à Leone Catanenfi Epiſcopo, di nominatim vecuir , ne preſtigiatricem
uina virtute ex improuifo caprusfrequen quis viuere patiatur. Exod. 22. verf. 18
ti in media vrbe populo , in fornacem hoc eft, vt Philo interpretatur,noluit dif
igneam inieétus , ignis incendioconſum ferri ſupplicium : fediplo quo coniuncta
pius eft.] Sic diuina iuſtitia præualuit , & forer die, interfici mandauic.
qui fe iudicibus fortè minus iuſto zelo
motus eripuerat, é fancti viri manibus e QVÆSTIO I.
labi non potuit. His fimilia præſtigia nar C
rabo ſequ. lib.6.in prin . & quædam Cra Anvis characterum , annulorum , figil,
cifthenicuidam tribuit Creſpetus ex A lorum , autimaginum fit, qua
thenæo , & alijs quibuſdam eſt Antonij lem Magi contendunt.
Gueuaræ Epiſcopi Modoncdenſis lib . 3.
& 44. Vm Magis ;
iam ,iftosio .
cuatores , quantunuis artificiofis , ope tonici, & ftultiffimi Artephius , ac The
ra demonum adhibere ; ideò legibus la bith ;ex recentioribus Pomponatius, Fi
cis Franciæ Reges S. Ludouicus, Philip cinus, Dulcis, & Anton.Mizaldus in Ce
pus,Auguftus, & Henric. 3.regno cxu tur. Memorabil. fed fuperftitiofe .
lare tales fanciuerunt. Creſpet. de odio D Verè & prudenter negarunt Hippo
Satanę difcur. 12.lib. 1 Noftris tempori- crates,Galenus, & quos citabiinusin
bus Cæſarium Malteſium Pariſijs cap fer. quæft.z.omnes.Sanè rem acu tetigit
tum fuiffe , fed aftu carceribus elapſum Tatianus Allyrius cenſens , fiquid his
ferebant; idque ei Baxius inquiſitor in efficiatur , id ex conſtituto fieri ,dunta- Doftor.
ter cætera in iudicio obijciebat; fed cum xat quia dæmones hæc fibi ſigna con- debitant
vrgeretur , & damnationem mctueret ; ftituerunt, & quaſdam quafi tefferas mi- DT 6.72.A 2
à gubernatore , qui cum erat ,iudicibus litarcs, aut pa ta conuenta , vc homines 4.90.A.2
.
Ecclefiafticis ſuſpendere iuflis , ereptus folent verborum certas formulas . Mo. 4.
in aulamirreplit ; & ibi multa de nouo ſes Maymon pronunciar , mendaces , Contra
cæpit edere ; chartasluſorias in alterius & ftultos eſſe , qui foli figure , foli ſcri gene.cap .
castenentismanu ,ipfediſtans, ſic muta- E pturæ , folis denique lincamentis , aut 105.
10 O
bat, vt bis , terquc alia in eis figura appa vocibus aere fracto natis , tantain mi- ibi' Fer
reret : in altera meníæ parte pofita vaſa rabilium poteftatem adſcribunt, conſen- rat. Sil.
ad ſe alliciebat mo!o vitri tantum fruftu tiune Medici , Theologi , & luriſperici verb. fu
lo : cogitationes nonnunquain diuina noftri. perst.qu .
10.
bat alienas , vt cum ſparſa faccari grano Nota ndum cx Conr ado VVim pina, Ciruelus
rum minutorum in menfam magna Magos triplex genus imaginum , feufi- de super.
multitudine, quodquis fibi granú men gurarü habere . Quibuſdam adhibendas ut.pa.3.
te delegiſſer indicabat ; etiam fi quis , in docét fuffumigationcs & incantationes, nus de
deligenda re propofita, dubitaffet,adde & per quinquaginta quatuor angelorú Arles
nomia
 Liber Primus. : D

de fuper. nomina exorcifationes , & alia, quæ per- A fpeciem ſuperſtitiofam damınatam ellei
Jirierib. fida funt & manifeftam condinent idolo Fundantur eniin hæc omnia in aphos
Cendron
Thus lib. latriam . Primò quia hæc nomina non riſmo Magico libriimpij ; qui inſcribicut
demor niſi a demonibus potuerunt accepillo ARBAGĦTHEL 5X103T in Septena
( quod Cardanus facetur.) Secundò quia 2. vbi traditur, quod quando Deus now
fc.cap. 1. ho no mina rcbus vel perſonis impofuit , fimul
Bokelius dicere, quòdtales fumigationes
Trude phil tent Deum , autDeo placeant , eft error cum nominibus vires , & officia quxdā
This cut in fide: dicere autem quod talibus vii , illis diſtribuit: & ita caracteres ac nomi
na conſtellata ( Imagines fub certa con
Vairus , non fitdæmones facrificio honorare , &
Anan.co ideo dainabiliter idononat pecht,etiam ſtellatione formare , ú nominate ) ha
Alii .
lib. de / u eft error . Vtrumque definiuit Facultas bent vim non ratione figuræ , vel pro
1 perftus.c. Theologica Luteciana
· Articul. 1c. & B nunciationis, fed ratione virtutis, feuof.
! pen, en II . ficij illius, quod Deus ad tale nomen , vel
vlt.li. 15. Alterum genus imaginum , caracteri characterem ordinauit. ] Hoc totum eſt
de varico
bus & ſculpturis innititur barbaris & pe mendacium confictum ad ftabiliendam
regrinis, in quibusfunt nouem caldariæ , hanc ſuperſtitioncm . Nomina quidem
& nominaquatuor principum huius mū Deus in fcripturis impofuit fanctis qui
di cardinurn , & ter ſeptein nomina ex bufdam ,myſterijſignificandi cauffa , &
Mahumeticis delirijs Arabum decerpta: officio coruin , quo iftifuncturi, conue
quasilli figuras auctoribus tribuunt Ger nicatia: ſed ipfi nomini Deus vim effecti
uain nullam indidit .Animantibus verò
moni Babylonico , Hermeti Aegypcio ;
& Thori Græco : cales etiam numerant cunctis Adam nomina indidit , non
quatuor Salomonis annulos , talia cun- C Deus ,
cta pater annumeranda primo generi Par ratio eft de annulis, & figillis Ma
ſuperſticioſorum & execrabilium ; nec gicis, quantumuis præferant fpeciofilli
vim vllam habere poffe , niſi à dæmone; ma noinina Raphaelis ,Machabæoruin ,
quo Doctore , & Dedicatore miſerica Salomonis, Elizci, Zachariæ , Conſtan
isvita S. tini, & quorumdam ſanctorum : quibus
Hilario-' acceperunt: quæ per ſe vana, & inania el
mis, tirca le,delicijs, & laminisagés, docuit Diuus nominibus etiam interuenit blaſphemia,
Det. Hieron . Fatentur etiam ipfimet Alber dum hoſce ſanctos fiogunt nefariè Ma
tus Magnus, & Rogerins Baconus.Et gicis initiatos,item quia fignum crucis ,
etiam in fide error , quod vnus dæmon quo in ſigno vicit ille Magnus Imp. an
Art. Pa- Git Rex Orientis A, lius Occidentis, & numerant ſigillis fuis dæmoniacis .
rif.25. D
præfertim fuo merito . Denique certò tenendum quando ef
Tertia fpeciem genuit axioma quod fectus aliquis fequitur vfu characteruin ;
Tertul . dain Prolomæi,vultusinferiores celofu annulorum , ligillorum , vel imaginum : Placozi
lin. liber biectos valtibus cæleftibus, & hincintule quod fieri interdum contendunt: id to- de Repub .
*us,Bona re fcorpios omnes terreſtres regi à fcor tum à dæmone fieri, qui conſticutarum Trallia
nus 11.10 .
cus.Mi à ſe nugarum credulitatem conatur , vel
Maldus . pio celeſti, piſciculos omnesfiuuiatiles à de nouo mentibus inferere ,vel infertam Philoftr.
.: 14p.6.9. coeleſtibus piſcibus, hoc nugamentum lib.z.vite
1 defendunt cum Prolomæo petmuli . profundius & ftabilius infigere .
Sed fuperiusiam ex parte hoc confuta Porrò vt nugacitas Hermetis, & fimi apollo
tum fuit: nunc addo , fi tam pocens illa liundeprehendatur , vel ab indoctis , phas1.8.
correſpondentia imaginariæ figuræ ſu decerpain nonnulla , ex Italico lib . Lul: Antiq.6.2
6 perioris in hanc veram figuram inferio- E douici Dulcis: qui non vtili exemplo fi
rem ;cur adiungunt ricus quoſdaın ſuper seitig Salomonis ,& Hermitis ſigilla in lu
sila ftitiofos? v.g.ve li talem expectas effectú , cein edidit , deceret potius in Eccleſia
f** intergo figuræ eu debeas inſcribere ; li Catholica talia obrui filentij cinere , quá
gu contrariū ,in fronte,idq; faciendú aliqua cypistain ſplendidè euulgari. Aiunt er
1 do manu dextra,aliquando læua ; figillu go nugoncs : Qui gemmam poffideat ,
modo fodiédú capite deorsū, modo ca cuiinſculptus aries,leo, vel ſagittarius,cũ
pite ſurfum , & cætera de hoc genere.Vn ctis eum gratum , & gratioſumn fore :cui
j
de nihil vereor concludere , cum Gerſo virgo , taurus,capricornus, hunc religio
ne, & V Vimpina , han c etiam ylimain nis amplectende auidum effici; cui gemi
D 3 nis
 Diſquiſitionum
Magicarum
ni,libra,aquarius,hos amicos fidos,legú A tiam nonnullislacefſit.
tenaces,& concordiæ ftudiofos fore: co Primò fic ratiocinatur.figura ,licetno
trà cui cancer,ſcorpius,piſces, ijsinſeren fitipfum principium operationis eftca
dum amorem ,iniquitatis ,leuitatis,men men comprincipium ; ergo ,vt eft figu .
dacijcuiSaturni character,is gliſcens ro ra , habetpeculiarem effectum . Ancece
bore; cui louis,amabilis, fortunatus , ad dens probat , tum quia in artificum in
fummos honores prouchedus;cui Mar Atrumentis efficit figura , veilla ſic , vel fic
cis, inuictus; cui Solis, opulentus;cui Ve operentur: tum quia ferrum lacum ſuper
neris , immerfabilis , & omnium com aquas fertur , quod fi in formam aliam
pos votorum :idem , cui Lunæ . Quid contrahas ,demergetur . Refpondeo, figu
inulta? nulla eft imagoftellæ , cui non pe ram efle comprincipium in mnotu locali ,
Culiaris efficacitas inhæreat. Micco ftel- B & operationibus, quæ per hunc motum
las,draconis figura ,lętum facit, & diuitē; fiunt: yt ſunt variæ diuiſiones continui
aſtrolabij, fatidicum ; idem (ride) afini, lí per dolabram , per maleum , per aſciam ,
chryſolicho inſculpta :ranz inimicos ad per ferram :non verò in operationibus ,
pacem ,amicos adodium impellit; came quæ fiunt per alterationé ,neque id pro
li,demones cogit,& c hæcille lib . 3.de bant ciis cófirmationes ,quarum etiam
gemmisà c.6 vſque . ad c. vl. Si nugaba vltima fortaſſis falfa eft.vix enim ferrumi
cur, certè craſsè rider Prælatum illum v in tantam latitudinem qucat extenuari ,
num ex Ecclefiæ cardinibus, cui opus vt porofum fiat, & aquis immerſabile
inſcribit : ſi feriò , non habeo qui excu Sed eſto fiat , eric non ratione figuræ , fed
ſem , cùm ea , quæ folius Dei ſunt;infun ratione quantitatis, quæ re non differt ab
dere prophetiam , & religionis , ac fidei C ipfa fubftantia,ſecundum multos.quæro
amorem , tenacitatemque , & fimilia ,cri enim qua figura velit eſſe ferrum ,circu
buic aſinonim , & liderum figuris: Non rali, quadra,an pendagoga?fi dicat, hac
ne hoceft fuadere , vt relictis bonis ar vel illa : inferam idem forefi alia fit for .
tibus , & ftudijs Ethicis , demergat mata lamina ; æquè tenui & lata figura ,
ſc humana curiofitas in barathrum fu quod indicium elt nihil operari figuram ;
perſtitionum , & facere , vt cuique fit fi dicat qualibet in figura fufficere illam
Dcus annullus ſculptus, quem dextra ge extenſionem , & diductionem ferri,cer
rit ? tè faceatur neceſſe est , a figura hoc non
Sed alia ex parte negotium faceflunt penderc. non minusenim differunt ex
Pomponat. & Caietanus. Ille , cùm obij fenfio quantitatis , & figura quantitati
cimus, pentagonos circulos ,& alia hu . D extenfæ imprella , quàm albedo a ſuper
iuſmodi ſigna, aut characteres,duntaxat ficie parietis dealbati.
Secundò adfert fundamentum illud
cfle qualitates quaſdam quantitatis: ip
ſam verò quantitatem non eſſe princi tertiæ ſpeciei iinaginum , quod iam ex
pium operatiuum : Refpondet , non eſſe plofumeft.
figuram principium operationis , fed ta Tertiò pretendit auctoritatem D.Th.
men ad operationem plurimum confer quaſi ſanctus doctor.d.c.104.conceſſe
fe :fic enim deformein materiæ figurā rit, imagines haſce virtutemaliquam de
hominis animo triſtitiam , fpeciofam ve colo habere, quatenus ſunt imagines, &
rò cidem gaudium adferre.quod fine ra rem conftituuntin ſpecie artificiáli. Re
tioneab codicitur, quia Magici chara fpondeo D. Thomai cum eo capite has
cteres,nihilnequepulchritudinis,ncquc E ſuperſtitiones impugnet, hoc tantum ex
deformitatis notatu dignæ , aut donen perſona aduerfariorum dixiſſe,qualid
ad has paffiones gignendas , habenr. cat , licet tibi de inaginibus id concede
Quod cùm ipfemet videretPomponat. rein ,de characteribustamen hoc falſum
tandem confugit ad credulitatein ijs vté foret .
cium . Verum credulitatis non maior vis Quartò fubdit , videri durum , & diffic
eſt, quàm imaginationis :de qua vide di cile cos omnes damnare, quitalibus vcú
Eta præcedenti capite . turimnaginibus. Reſpondeo, ftultorum cf.
2.2.4. 96. Caietanus vt erat acuto ingenio , & ſe numcrum infinitum ; ideò fufficere ,
peracri,vltrò ctiam communem fentear quod re vera res fit mala , & fuperftitio
1a .
 Liber Primus.

1. Hactenus ſufficiant dicta : plura fup- A menfem non conatur exire, foletque as
peditant, qui ex profeſſo de lucre. deò robuſtus elle , vt impedimenta cun
cta contraria ,vel ei non refiltant, vel per
QV AE STIO I. reſiſtenciam , quandomater vterum fert
diutius, non admodum debilitetur.Vide
Annumeris arithmeticis ,aut muficis Hipocratem li.de Otimeſtri partu , qué
magica visvlla inſies curius hac in re fequeris, quam Academi
cos ad numerorum vim ſuperſtitiofe có
Lapins Patres Orthodoxipaſſim de numero fugientes: quorum dicta inuenies in ope
rum connexione mulca philofophá re erudito Fabij Paulinili.6.Hebdomad .
Medina cur :idem tamen dumtaxat, in hac pro C.4. Hippocratem fecutus idem reſpon
14.7.feb. portione, & connexione numerali diwi- B dit And.Laurentius lib. 8. hiſt. Anatom .
Ano na quædam myfteria contemptabantur, c.9. & q.30.Annorum climactericorum
4. Cad. nec vllam vimnaturalem , vel Magică, ratio , vt & Criticorun dierum , potiffi
let 16. de numeris ipfis , qua tales,cribuebant. Py mun pendet ab humorum , & comple
retet
WIR de thagoræivero , & Platonici pucidè fuper xionis , quæ in hominibns funt , rationc ,
Atrilir. fticioliin hacre fuerunt.Sir. acperiodo quadam naturali: Nam ad
Cvateus Concluſio , Numerus , qua numerus 7 mificorum numerum vim confugien
fot. Ba eft,nullam neque naturalem ,neque fuper tes Py hagoræos, & ad Arithmeticos cal
si naturalens vim operandi contine!.]Hác culos reducentes alios, aut aſtrologoru
pas lib .
quineget, philofophú negat.Andr.Lau planetarias nagasprouocantes Aſtrolo
rentius libro 8. Irrt Anetom.quæft. 10. gos accuratè refutar Andr.Laurent.li.3.
Coiftia
W676 & probat optimè , Leotard . Vairus lib. C de criſibus,vfque ad cap.8. Fracaftoriú ,
2. de faſcino cap.11. & Catholici cæle qui lib.de caulis críticorum dierum om
ri, ad vnú concedunt :præfertim quor nia retulit ad motuin humoris melácho
quor numerum ,nihil reale elle a rebus lici, refellit idem cap.9 . & 10.& poftea tá
numeratis diſtinctum contendunt. quid dem cap.13.fuam fententiam pioponit ,
cnim operetur , quod ipfum folummo caufas effe duas, inaterialem , & cfficien
do imaginarium elt? ſed & ab illis con Cem .Materialem eſſe quemlibet humo
cedenda conclufio , qai volunt effe ali rem noxiam quantitate, vel qualitate
quid reale rebus numeratis ſuperaddvú . peccantem . Efficientem eſſe daplicem ,
Fatentur enim , numerum effe quantita vniuerfalem & particularem . Vniuerla
tem , quantitas vero per fe non eft opera lem , & remotam elle celum ,cuias vires
tíui, mſi forcemotus localis, de quo núc D ferè omnes Luna excipiar, & nobis com
non agitur . Denique quæcumque de municer. Particulareni , & propinquam
figura dixinus , eadem in numeris locũ elle ipſam naturam , quamHippocrates
obtinent. Numerus enim , eft quantitas vocat calorem infitum ,Galenus facalca
difcreta;cuits quim continuæ ,non po tem corpus difpenſantem , alijteinperié ,
teft efle maior efficacitas. fiue fpiritum vocant: quæ fic motiones
Cur igitur( dicat aliquis) annus climaa ſuas fatis circuitibus perficit ,quafi ratio
tericus homini folet effe lethalis , & ne vteretur,quod fi aliquandoerrat, ida
octimeſtris partus minime vicalisaſinon ntareríæ vitio procedit,eam contemacia
aliquid momenti numerushabet?Quo ſua vincentis
ad partum octimeltrein , id contingir: Icaque quod cardior,velcelerior fie cei
quia femen humarinn multiplex eít , E fis ,id partim materiali ,partim efficienti
quoddam perficit fætunn ſeptiinomen caufæ tribuendum . Si enim humor fic
ſe , & tunc foetus poft fextum menfem temperamento calidus , fubftantia te .
conacur exire , quod fi non reperit ma ALIS, & qualitate benignius, facilius a n.1
grmm reſiſtentiamn ,tunc validus exit , & Cura domari ,celerius coqui ,& excerni :
robuftus, fi vero reperit ,continua illa me Si craſſus,frigidus & contuinax , diffici
fis pugna debilitatur. & octauo'méfe de ljus;itema validiore natura ,citius ; a de
bilis ,atque inualidus adinodum proditini biliore cardiuscoqui.
lucem . Aliud femen perficit foetium no Quod autem nunc pari, nunc ímpari
notantum menfe , &tuncfgtus ante húc dic contingat criſis , id a fola mareriali
D 4 Cala
 32 Diſquiſitionum Magicarum
cauſa prouenire, nempe peculiari humo A
ris cuiuſque motu , bilem tertio quoque
die moueri, pituitam quotidie,melácho
licum humorem quarto die, Ergo bilio
ſos inorbos omnes imparibus iudicari
diebus,cæteros quotidie ex paribus: quia
ijſdem diebus morbi iudicandi , quibus
mouentur.Huius quotidiani, tertiani, &
quartani motus caulam non minus oc
caltam elle quam magnetis ,aut chatarti
corun funt propriecates.
Quod denique feptenarijs tantū per- B
felte & falutarescriſes perficiantur , id
totum efficienti caufæ tribuenduin . Na
tura ,(inquit) definitum ſibielegittempus,
quo morusſuos , criſes perficit.Tempus
illud fola experientia
quain
( folam Hip
pocrates ſecutus,vtdocui idem cap . 11. )
feptimo die, decimoquarto ,vigeſimo per
feltas, ó ſalutares criſesfepe contingere:
Sunt igitur præfixiilli dies , a natura ,
ordinais. Cur autem feplenarium porius,
quàm alium numerum , ſibi prodelicijs C
elegerit natura : Fatetur id altioris effe có
templationis, & Theologicam reddit ra
tionem . Hocideo factum , quia rerum
omnium Parens Creator Deus eam
Natur & legem impofuit. Nam o diei ſe
primo benedixit Deus , creum filijs Il
rael, tanquam celebratiſſimum corime
dauit , 6 Jeprimodiepoſt abfolucam yni
uerfi iſtius,quod oculis cernimus,creatio
nem quieuitab operibus ſuis. Naturam
ergo cuiuſque particularem criſes ſepti- D
mo quoque die perfectas moliti,nec eas
alio vnquant aggredidic , nifi aut impe
dita , aut laceflita fuerit , & ideo propter
huiufmodi impedimenta ,nonnunquain
intercedentibus diebus , fcu intercalari
bus crites fiunt ; de quoidem egit lib . z.
a cap . 13. &hoc lib.13.cap.rs. Particula
rem denique hinc caulam ab illa vniuer
faliefficiente,neinpèceli motu , iuuari ;
ve fi aliquandoaccidat lune feprimanas
cum feptenarijsmorbis concurrere,cri- E
Sisinde meritó fehcior faciliorquc fperc
fur,& hactenus tātuma Galenoin libro
de diebusdecretorijs Aſtrologos iuuari,
de cubusegerat Laurent. d .lib.3.capite
7. & 8 ,
Cur qenique quilibet ſepteniarius ſuu
habeat indirem , nempe quaternarium ,
caufam cfle conununephylicis,& arich
meticis axioma , parres de ſuisproximis
totisiudicare,ve'cuin architectusexifiura
damento parietes , ex parietibus tectum
futurum ,totamque domum colligit Se
ptenarijpartes in qnas proxime reſolui
tur duas elle: quatuor fcilicet, & tria: Sed
propinquior eſt quaternarius , iudicabit
ergo quartus ſeptunum ; & vndecimus ,
qui ſecundæ ſeptimanæ quartus eſt, de
cimumquartum ; & deciinusfeptimus ,
qui tertiæ feptimanæ quartus elt vigeſi
num. Quineciam quartus dies ſeptiina
næmedius eft,parique cun extremisiú . 3
gitur focietate,vnde fit, vt fi primus dies
morbum diſcutere aggrediatur,ci filtem
quartus imponat:Si primus nihil tentet ,
fed quartus inorbum iudicareaggredias
tur,feptimus finem importat .]Hactenus
ille Regis Chriſtianiſlimi medicus .
Exdictis fequitur, fi quosPentaphilli
herba effectushabeat, noipfi quinario ,
fed ſubstantiæ foliorum , tribuendos.Su
perftitiofum autem effe , quod vnú eius
folium ephimeran, tria tertianam , qua
tuor quartanam ſanent; itein quod he. .
liotropoij grana tria tertianæ , quatuor
quartanæ proſint ;item alia , liuiuſmodi ,
in medicinis per ligamenta feruari malo
cxemplo folitis.tale quoque fucrit arbi
crari pilulas, leu catapotia impari nume
roplus prodelle, quam pari, licet æquali
præbeātur quantitate. Muſic: numeri vi
magra pollent,nó vt numeri; fed vi tono
rú varietate , & loni modulainine ſuaui
ter aninu afficiétes:qua deremox plura .
Sequitur etiam cx dictis vinos elle ,
ac fuperftitiofos , qui vim aliquam in
effe volunt certis pſalmis : co quod cer
co numero lint collocati , & cos credunt
efficaces , vt proſpere coepta lcgentifuc
cedant, vel ve grauibuspericulis libereit- '
cur,vt Pfal...Beatusvir : quia vilicaseſt
quid perfectum , quaſi vero feptenarijs
& quinariys , & ternarijs fua quoque non
fit perfectio . Dicunt etiain Palu.10. In
Domino confido felicem elle,quia dena
rius inumerus eit bonus; & quia centena
rius ex deciesdecein conflatur,idcoad
huc felicioreni elle cencelinuin Pſal
mum , Mifericordiam , iudicium ,Re
fellütur, quia denarius, aut centenarius ,
quatenusnumeri ſüne , bonitatem reale
mullam habent.Nam ncc phyficam nec
ethicam bonitarem habcat, fed artificio
ſam tantum ab imaginatione numerin
tis
 Liber Primus .
tis procedentein , quæ non obtinet vllā A quibus hoc Petrus Gregor. impegit.vi
in corpora ,ſeu res quæ numerantur,effi
cacitate Deinde in Hebræo fonte alius
eft ordo Pfalmorum , quàm in verfione
Latina : ergo qui pfalmus felix eft fecun
dum verfionem Latinam , infelix eritſe
ciindum fontem Hebræum , quod eft di
Etu'abſurdiffimum :vel ,dicenti Hebraicè
vnus eritfelix , & dicenti Latine alius ,
quod æquè ridiculum . Merito igitur hos
numerariospſalmiticos damnat Ciruc
lus Darocenlisp.3.de fuperftitionibus.c. B Scripferant de Orpheimulica illam dæ .
6. in fine .
Cæterum frauis , & dolus Magorum
numerariorum ex eo quoque deprehen
ditur, quòd Archimagus ex Proclo tra
didit: nonagere ipfosde numero fenſili
& materiali , ſed de formali ( vt vocant )
& rationali.Eteniin ratio formalis numé
ri nibil eft aliud , quàm illud ipfum , quo
plura indiuidua,plura funt , & ab voicate
fecedunt,quod fiue fit pura negatio ,fiue
quid pofitiuum , certè nihilad operan , C
dum efficaxindiuiduis adiungit. Nimi
zum nebulones , fub hac voce formalis
numeri,aliquid occulunt,quod ad ipfant
dæmonis ex pacto operationem perti
neat.Confirmatur hæc coniectura vehe
11.1.4 :8. menter, quia priſciheretici , qui nume
Tereu !. ris multum cribucrunt, de Magia ijdem
Script. ca. conuicti non femel fuerunt. DeBalilidia
4. Epi- nis id Irenæus prodit, poft quem cæteri .
phaber idem de Marco conſtat vetuſtiſſiinoillo
244
Ireneusals hæretico , & de Gnofticis omnibus .
8. -6.126 Cautc igitur legenda quæ ,de effica
Irmansi cia imparis numerimaiore ,quàm paris,
. 6 27 congerie,nec fatis digerit,PetrusGrego
11.3 566,10 rius in Syntaxiartis mirabilis : qui,quod
eam ſententiam tribuit orthodoxis patri.
bus D.Hieronymo , & Cypriano , ma
gnam illis iniuriain facit. cumque loca
corum nulla citer , meritò vanitatisinca
re arguitur, dum , quod Patres de impa
ris numeris myſterijs, ( quod vnitas , &
Trinitasin ſacroſancta cernantur Trini. E id.Seneca,Horatius,Propertius,& lięc
tate & præftantia differunt: hoc ille , ad
neſcio quam vim phyſicain , cum Agrip
pa Mago & hæretico ,quem patribuste
item adiungir , ne quid dicam grauius ,
incohfideratè retulit: Vide D.Hiero.apo
log. pro libris contra louinianuin ſub
finem , & deprehendes meritò hæc a
medicis, & ab Hieronymo. Origenem ,
Tertullianuit , Cyprianumque citari .
33
dendum etiam ne quid vanæ ſuperſtitio
nis haurias ex libro Fabij Paulini,Denu
mero Seprenario:nam quæ ille, non tam
ex fua , quam Platonicorum fententia ,
plurima retulit,ea Catholicæ Theologię
parum ſunt confentanca, vt quod illi mu Devima
ficis numeris Magicam vim fatis aperte ficos,
cribuerunt.Nam quæ de vi muſices com
menti poetz , illa Platonici in Numero
rum , qua numeri, virtutem trāítulerunt ,
monibus,aniinantibus brutis, faxis,arbo
ribus,imperafle. Sic enim Oudius,de ar
boribus ;
--- qua poftquam parte refedit
Diis genitus vates, & fila fonantia
mouit :
Vmbra loco venit; non Chaonis ab.
fuit arbor ,
Non nemus Eliadum , non frondibus
c /cults ali ,
Nec tilta molles , nec fagus & inuba
laurus .
Vosquoque flexibiles heder & veniſtis,
a una
Pampine a vitès, amicta vitibus vl
mi, ớc.
Metamorph.libro. 10. & Seneca Herc.
Fur.addir de dçmonibus, feris , & faxis ,
& fuuijs.
Que ſiluas,cã aquas,ſaxaque traxe .
rat
D. Ars, qua præbuerat fluminibus mo
ras :
Ad cuiusfonitum conſtiterant fer & ,
Mulce non ſolitis vocibus inferos.
Ventos addit Horatiuis.
Vnde vocalem temere inſecute Or
.
pbea filue :
Arte materna rapidos morantem
Fluminum lapſus , celeresque ventos
de manibus , & dæmonibus idem tradi
dere Virgilius 4.Georg.& G.Aeneid. O
breuiter complexus Manilius, adfinxic
de fideribus.
Atlyra didu &tis per cælum cornibus,
inter .
Sidera confpicitur ;qua quondam ce
perat Orpheus
Omne ,quod attigerat cantu ; Manej
que per ipſos
.. Fecit jer domuitqueinfernas carmi .
710
 Diſquiſitionum Magicarum
ne leges
Huic fimilis honos , fimilifque poten
tia caufa :
Tunc filuas,ſaxatrabens, nunc fi
dera ducit ,
Etrapit immenfum mundi reuolubia
lis orbem .
Ecce ve vimmufici numeriporrigant in
aquam , acrem ,terram ,ccclum ,fidera , &
inferos. Sed & itludinuenio apud Pliniu
de cantu ;Figlinarum operamulti rumpi
credunt iakimodo,& dc ferpentibus cox . B tuto noftro minime alienum arbitror :
trahi Mufarum cantu , criam in noctur
na quiete lib.28 cap.22. Cuius rei, quá
uis noſter amicus, de re litteraria , vt qui
optime mecius , credat rationem non
quærendam , ſed effe anilem quandım
veterum opinionem :tamen ,quia de fer
pentun incantationc nónulla in S. Sune
do cſt,ot oſtendam lib ſex. videtur ratio.
diligenterinueſtiganda.
In primisarbitror, diſtinguendum in
ter modos muficos , & fufurros magi- C Threiciæ commemorationé. Hæ quod
cos , feumala carmma : his nullam viin
inelle naturalem , fed demonemex pa
eto ferpentes foporare , vrnas diftringe
gere, & quætalia facere: illis vim phyli
camineffe. Vt verò intelligimus ,que , &
quanta inlt,rurfus diſtinguendum incer
ca;quæfenfu prædita , & quæ fenfus ex
pertia :nan nihil dubito animalia ſenſu
auditus prædita,muficis modiscapipof
fe , & catenus admiferim . quæ de miris
muſicis effectibus adferút prædicti poc D tione , quæ ad muſices vim nihilomni
tr, & , vt ipfe ait, fenilem recitans fabulā.
Marcianus.Capella librodeMuſica Nā
quod Fabius Paulinus ea vult vlterius ob
tinere ,non credo :Sedinijs,quradani
mantia ausita pertinent , veriſimilia fa
teor vt
, & in Eukebij.verbis de l'audibus
Conſtantim ; quæ vero ad infenfibilia ,
reijcula & redicula puto ,vtde-faxis, & fif
ais, & c. Etideo argumento Plutarchi in
Symbol. & Solin cap.7 . Polihift.quo ab
Arionis delphine , ad Megarenfes , vel E expertes effe neget, cautes ipfe fit profe
Thebanosmurosargumentantur , non
aſſentior capi carmine fera potait , faxa
mon potuere:Nihilominus cenfet vir ille
doctus difputandifaltem ( vt ait gratia o
ftendi poffe ,hunc attractionan filuarū ,
& fixorum veram fuiffe :Sed poftea fol .
184.proaſtatur , fe quæ ad probandum
affcrt Othm ex Platonicorun folum
modomenreaterereynecastairin
ilai
A quatenus cum facrofancta Ecclefia lan
Etionibus confentiunt. Prudenter hoc
& caute,fibime lius etiam alijs cauiffet,la
poftquam poetarum illa, & Platonicoru
deliria , tain diligenter , & calide aliquot
capitibus propofuerat ; cenfuram fingu
lis, feu antidotum ex Catholicæ Theolo
giæ apotheca appofuiffet, ne phaleratis
illis dictisminus eruditidecipiantur.No
fecit: quare nonnullum precium opere
futurum ,fi coner præftare, quod ab infti
ſtrictim tamé, & indicando, quid in eius
argunentis lectori cauendum .
Primam c ...citat poetas, & quos cita
ui fcriptores Ethoicos; quibus quatenus
credendum ,nonrepeto.Nec Nicolai Vi
centini muſici verba pertinent ad fabulo
fa illa de Amphione,& Orpheo ; fedad
veros effectus , quos veteresmemora
runt:nec Steuchus Eugubinus in Pl. 67 .
initio aliudadfert , quam nudkan fabula
adauctoritates abeo ciratas fufficient...
Cap.6 .& 7.modos proponit omnino
feptem , quibus hæc mira Orpheus face
re potuerit;quos priuſquádifcutiamus, il
lud mihi fpero neminem fore qui non
concedar :non qui probat fieri potuiffe ,
cum continuo idfa & tum cuincere.quid ;
qui fe demonftraturum id pollicitus , ne
probabiliter quidem ( aut fillor magno
pere)id fieri poffe probauit ,nifi vltima ra
no facit . Et principio fundamentum lo
cat omnium modoruin , quod eft huiuf
modi -mouetur celum harmonia , po
tilfimum ipſiplaneta. quidfi cum Ariſto
tel'eid negemnonne delebitur tota ædi
ficij delineatio agam benignius.efto ,
quid tum ( hæc Harmonia ipfo Proclo ,
& Platonicis alijs teftantibus nó eft fen
fu corporeo perceptibilis, fed animo ran
tum acmente ; cuius qui faxa , & arbores
to , & caudex.Deinde,air inferrera om .
rica fubie &taelle planetis, á fellis vim
accipere Quod, quia nimisindefinitè, &
vniuerfum dictum ,certè ncgamus , pro
bat experimento florum , & herbarum ;
quæ ad lunæ incrementa & folis conuor
fionesmutantur , moucntur , creſcunt ,
marcefcunt ; animaliun quoque quæfi
derun satwas fequantur ; & lapidum
qua
 Liber Primus.
quorum eadem lex eß , v Heliotropij A
quifolem imicatur ,Selenitis qui lunam ,
Helioſelini qui vtrumqueſidus,magne
tis qui cynoſuræ .Quæ tamen omnia dici
mus ad occultas quaſdam qualitates , ijs
rcbus inſitas, referenda :nam fi non pen
det hoc a peculiarinatura lapidum , ani
malium , truticum horum li ; hoc totum
oritur aſubiectione illa inferiorum cor
poruin ad ftellas ; cur non cæteræ her
bæ , animalia, lapides idem perpetiütur ?
fed pergit, & admirandosſympathiæ & B
antipathiæ memorac effectus, & conten
dit eosinde naſci, quod omnes res natu
cales a ſtellarum radijs illis dicatis,pecu
liari characterevirtutis earum participe
inſigniantur, & fuperioracorpora in hęc
inferiora vires ſuasinfundant:cogor re
peterc nonnulla ex capitulo tertio , quæ
Hione priina, & leuiter iterum delibare .
Fateor celorum orbcs, & aſtra nonnihil
influere viriumin resinferiores,fed non
quiduis promiſcue cuiuis, verum prona C mero pondere,&
tura ( ubitantiæ , fiue eflentiæ cuiuſq; rei , Quodvlterius Anton. Mizaldus tetende
apce & diuerfimode, & præterea pro di
ſpoſitione quoque qualitatum , & condi
cione fingulorúindiuiduorum.Sicenim ,
non adainas ,ſed magnes conucrtitur
non ad Orientis viciniora figna,ſed ad
Arcton . Sic cynoſura influit in magne
tem quia inferior; cur non in ferrum , plū
bú ,aut alios lapides? Deinde multo pre
ftantioris eft efficaciæ ,vim attrahenditri
buere alteri: quamipfum illud attrahere D titatiua poſitaeſt ; nihil ad Dionyſium ,
ad ſe,verbi gratiaefficaciore influxu in
digeret cynoſura, ad dandum magneti
vim ferrum alliciendi,quàm ad attrahen
dum ipfum magnetem . Nec ſequitur ,
magne s attrahit ferrum , & magne s at
trahitur a cynoſura ;ergo magnes vi fer
rumattrahendi accepit influxu cynoſu
ræ . Quæ poteft effe tanta vis efficaciæ fi
deruun , vt in res adeo differentes ſpecie
ac genere ;vētos,tluuios,montes ,fluas,
faxa , demones: muficum Ionum faciat E mæum , Philoponus libro primo de ani.
efficaciter hæc omnia imperio quodam
operantem ?quo pacto idem fonus vnius
citharæ ,cam diuerfa potluit attrahere ? fru
ftra confugias ad ſympathias, & antipa
thias:nam hænó deffluunt ex fideribus,
non depluuntur ab orbibus celeſtibus ,
ſed ipfas rerum differentias, & fpecificas
formas conſequuntur . At quæ depecu
liari illo characters aftrorum Platonici
35
iacticant; ca Theologi( hoc eftPhiloſo
phi Chriſtiani) vự commentitia, & defu
perftitione vehementer ſuſpecta,camps
dem exploſerunt . Nos ergo iubeamu
illa valere, quia Catholiciſumus, quia fu
perſtitionem deteftamur.Quæ addit,ma
ioris momenci non ſunt.Nec enim nam
ralss Magia , cum vult fummis infima
inele, et in imislaterefumma , camcon
fulum chaos voluic inducere , vt cunctis
imisomnia ſumma, & cuncta ima ſumn
mis omnibusvelit ineſſe ;ſed quædã qui
buſdam :ncmpe ijs , quorum formæ (pe
cificæ idoncæ funt,ad ſummorum influ
xus recipiendos: quæ condicio inſenſibi
libus iftis deeft .Vnus eft ac folus Deus ;
in quo vnocætera omnia excellenti qua
dameminentique ſuntdignitate: ipfeTo
lus eft harmonia {ui , & vniuerfi, & hoc
fenfu folummodo verum eft ,dpporier it
vezervirãr,harmoniam vniuerfa con
tinere, quia videlicet Deus omnia in nu
menfura diſpofuit .
ritlibro de harmonia coeli , & terræ , f2
& tum ab eo ,nec pie ,nec philoſophicè .
Quod Macrobius afferit , Muſica caps
omne quod viuit: idG de muſica lonicoc
porei, & veriloquimur ; non niſi de illis
creaturis verum eft,quę ſenſu auditus ve
re prædita funt:fide muſica capias meta
phorica,vel imaginaria,aut fpeculatiua il
la, quæ in nuda quadá proporcione quan
quod aiuntnamlaxa, & filuas talis muli
ca,non niſiimaginariè , & mccaphoricè
duxerit . Mundianima quadam , ani
mari , viuere quæcumque in mundo
funt, eft merum figmentum gentilium
philoſophorum , in Theologorum ſcho
lis iampridem damnatum : cum nulla ſit
mundianimafegregata a foriniſubſtan
tialibus rerum fingularum . Si faxa viua
ſunt , ve voluere poft Thaletem , & Ti
ma , & alij, & multis Paulinus capitulo
ſexto ,nititur probare; viuuntanima pro
pria,non communi ; & propria, quali vi
uæ ſunt arbores , vegetante dumtaxat ,
non fenfitiua, nec aliud, vel Hippocratis
libro
de natura pueri , vel Plotini 4. En
nead-4 :argumentis probatur. Quale vc
rò illud , & an Ecclefiæ tolerandumiſtel
las vifu , & ratione præditas,quod dicitu
fol.
 Diſquiſitionum Magicarum
fol.1 98. cuius dogmatis falſitas crionea A munem fuun ,& ordinariuin influxum ?
doctiſſimè ab Eſpencæo libro de anima
tione celorum ante inultos annos fuit
demonitrata . Atlapides varij varie a
ſtellarum radijs' mouentur : vt ſelenites
qui non ſolumfigura , & coloribus luná
iiitatur,fed etiam motu , illam enim vf .
“ que fubfequitur , vel potius cum illa cir
cumfertur; vt magnes , qui vim quoque
motum alijs tradendi , & in aliostransfe .
rendi accepit;vt pantasra , lapis ab Apol
-Ionio inuentus, qui cæteros ipfe lapides B das tamen differentia ſpecifica conuin
trahit; vt androdamas,qui argentumises,
& ferrum , vt lapis ille Cyzici fugitiuus',
quem Argonautæ pro anchora vſi ibi re
liquerant , & Cyzicæni è Pricxnco fæpè
profugum plumbo fixerunt;vt automa
ia varia Boetij, & aliorum , quæ motum
hunc accepere a radijs ſiderum , leſe in
loca , & corpora iſta inferiora penetran
cium , & in ea agentium : ficur ctiam obie
cta imago in ſpeculare vitrum , & paries
in vocem reflectendam , & ignisinful- C
phur,atq ; eſcam . Hæc ille. Quæ mea sé
tentia nequeunt dimouere.Nam finene
.ceflitate vlla hi radijconftituuntur, quos
alias refutauimus . Automata illa , cum
fint artificiofa , ab artificio humano per
-certa , quædam inſtrumenta mathemati
cis fulta proportionibus, tendiculis, rotu
lis, & c .vim acceperunt ,non a ftellis , &
ab intrinſeco , non extrinfecus patieban
tur , & mouebantur : vt cernere eft in illo
Beato Franciſco , & alijs nonnullis , qux Dia , viin theriaca , qua mirificam habere
Sereniſſimus Archidux Auſtrie,dux Sty
riæ ,Carinthiæ , & cær. Ferdinandus Cas
roli F.Ferdinandi N.maioribus fuis reli
gionis zelo,& virtute ,digniſſimus, poffi
det.Ignis agit inſulphur ,& in eſcam ,non
in alii, quia alia carent diſpoſitionibus
ad ſubitam inflammationem requiſitis.
Speculareddunt imagines ſola ſuperfi
ciei politura diaphana, & fplédida æqua
licate,percongruam incruſtationem ter
minata . Echo fola vocis repercuſſione E quadam harmonia forma colligitur,
reſultat , & hæcomnia promiſcue obri
hent, quouis planeta ,aut fidere domina
te , Quod & in magnete ,androdamante ,
pantaura, & alijs lapidibus deprehendas.
Vnde patet non a cælefti corpore , ſed a
propria ( quod cogor ſæpius repetere ,
quia aduerfarijeadem fæpius inculcant )
forma, & fpecic hanc vim hifce gemmis
indicam ,celo nihil largience,præter.com
atque ita felenites propter occultam ali
quam qualitatem ,a ſpecifica differentia
cius mananten ),admirandas illasmura .
tioncs colorum , & motus edit, eo quod
qualitas illa lunaribus qualitatibus amica
quadam naturæ fimilitudine ,& ( vt fic lo
quar)aınoris phyſici vinculo ,colligetur.
Necmirum nos has qualitates explicare
non poffe :quia ipſi fontescarum ,nempe
differentiæ ſpecificæ ,nos latent. Ponen
cit . Nam diuerſa ſpecies diuerfas diſpo
fitiones naturales requirit , & medicis ex
perinento copertum eft,quædam ſeto
tis, hoc diftcrentiæ fpecificæ , feu formæ
ratione; quædá non nifi vna aliqua qua
litate adcertos effectus idonea reperiri ,
& quæ talia , illa quouis tempore vim il
lami apta nataſunt exercere, necopus
eft expectare dum iftud,velillud aftrum
dominetur.
Vanitas commenti huius Platonici
adhuc clarius elucefcit ,fi modum ipſum ,
quem ex refutatis hiſce argumentis eli
ciunt , preflius conſideres : huncita ex
preſſunı habes fol.centeſimo nonageſi
ino feptimo ; Quemadmodum ex certa
herbarum , o vaporum commiftione ,
o compoſitione, per artem medicam a
ſtronomicamque confe&ta ,conflarurcom
munis quadam forma velut harmonia ,
fiderum muneribus , quafi doteorna .
vim exiſtimatur ,aduerſus aduentantena
ſenectutem , atque venenum tribus in ea
pariter conſentientibus virtutibus, cæle
Stifcilicet ,per artificiū oportune admix
tionis accerfita ; altera item celefti , fed
partibus eius naturaliter infita ;rertia de
mum elementari.Sic ex tonis.primo qui
dem ad fiderum normam dele &tis, dein
de adeorummet exemplar, o conuenien
tiam inter ſe compofitis; communis quafi
in eacæleftis etiam visfuboritur:celeſti il
la huic fimiliter temperare reſpondenti
harmonia , que virtus celirus deuocata ,
poffit animos flectere ,delinire, adiram
impellere, cobibereque.] In quibus yer
bis congeriem quandam vidco falfaru
ſappofitionum.l. Quod per aſtrologicas
obſervationes vult theriacam , & cætera
medicamenta componi, & admiſceri,
quæro
 Liber Primus.
quæro quo tempore phaniacopeo fit
attrorun ifte fitas confiderandus ? an
herbarum legendarum , an miſcenda
rum , an vtroque ?fi veroque annus Pla
conicus ille magnuseftexpectandus , &
interea virtus herbarumemarccfcet . Si
legendarum , atqui quando miſcebun
tur, fors ericinfluxus contrarius : fimi
fcendarum ; non vno die, fed læpè mul
tis hæc commiftio fit ; deinde qui fieri
poteft,vt cùmtanta fit diuerfitas:imind ,
& contrariæ quandoque qualitatesher- B ficiant, quæetiam eft in feincertiffima.
barum iniſcendarum ,vnus, & idem ce
li influxus vno tempore, idem tribuat fin
gulis , quod fingula requirunt, & quod
conueniat vniuerſis Item communis
illa forma, eft chymæratantu :n Platoni
ca , & quoddam ens rationis , nuſquam
fubfiftens , vel exiftens: vt etiam prima
illa vis cæleftis dependens à cerca dierű ,
& menſium , & annorum obſeruatione
luperſtitioſa.Hanc denique vim , volunt
commiſceri virtuti primæcælo deuoca- C dentibus, quàm folidè, & prudenter are
tæ ( nonne videris lector,cibi audire ri
fus magicos Numæ de loue Elicio ; &
fimilibus ? ) ſed pergunt ; ad deuocandú
autem , elle ncceffe cognitionem coniue
nientiæ tonorum cum regulis ; ad hanc
cognitionemtette Ficino crescegulas2
ſtronomos præfcribere . Primaeft in
dagare,quas in ſe vires habeat , & quos
effectus ex fe producar qualibet ftella ,
fidus, & afpectus ; & quæ horú quodq;
ferat, & quę auferat: & inconis atqz ver- Dinonicis numeris compoſitam , res fin
borum ſignificationibus hæccuncta in
ferenda ; reijcere oportera , quæ aufe
rant & ea muſicum deteftari , probare ,
verò quæ ferant. Secunda eft , confide
rare, quæ ftella , cui loco , vel rei , vel ho
mini maxiinè dominetur ; & obferuare ,
qualibus paffim fonis , atque cantibus il .
lihomines vcantur , & ex quo genere
harmoniæ quælibet ex natura res ficcó
ftituta ( id eit quaproportione , & quo
modo . ) vt ipfe fimiles quaſdam mul- E poffe cenfent ; & confirmant prodigij
cus adhibeat , vna cum ſignificationi
bus , quæ ſideribus ijſdem Itudet expo
Dere .
Tertia eft regula , adimaduertere fi
tus aſpectuſque Itellarum quotidianos,
& fub hisexplorare,ad quales potiſſimu
ſerinones, cantus, motus,faltus,mores ,
actus, incitari homines , & res ſingulæ
ad quos effect is folcant : vt fimiliapro
32
virili in cantibus adhibeat, & imiteter ce
losſimili placituris, fimilemque fufcepeu
ris influxum . Hactenus illi quæ om
nia nos,vt futilia , & magiz vetitæ quz
dain tegnuna, &inuolucra , reiccimus ,
capite 3. quæft. 1. & cap.4.quæft.i. &
quoad verbailla ſignificatia , reijciemus
mox feq . quæftione . Prima regula illis
fallis fundamentis innititur , & obferua
tionem exigit , cui adipiſcendæ nullius
hominis vita ,fed nec cornicis fecula ,ſuf
Secúdanó eft expers erroris, & hærefis ,
cenfencium aftra hominibus dominari,
de qua differemus ( Deo dante ) libro ter
tio diſputationum contra diuinationem
aſtrologicam . Tertia , quoad resſenſus
expertes, cantu , aut voce mouendas,vt
docui, ridicula , & indigna philoſophis
cft cenfenda .
Cùmergo talia ſint Platonicorú fun
damenta , non obſcurum eft aliquid vi
næ inædificentur feptem illi modi , qui
bus cap.7 . afferit , Orpheum verè , &
reapſe faxa , & filuas trahere cum ani
mantibus ad citharæ modulos potuiffe :
Scd quiiſti modi ?
Primus eft id fieri potuille vi ipſa mu
fices coeloruin , vtdixi, influxumelicien
te,deducente , atrahente . ] Hic modus
nititur duabusfalfis hypotheſibus: ſcili
cet , elle quandam mundi animam , har
gulas peruadenté, quæmufico concen
cu delectetur ; item cælum , & fidera ef
fe animata animà rationis compote , &
quæ ira concitctur , & voce ſonora de
mulceatur . Quæ cuncta à Theologis
improbari,ipfemet Paulinus fatetur.
Secundus eft, hac virtute prædituelle
cancun ,non ſoni tancum ratione,ſed ex
occulta quoque vi verborum , qua cæle
Item illam vim detrahi dc ſuperna ſede
plenis verborúalijs effectibus ,quæ om
nia pendenter Paulinus ex Theologo
run præſcripto ad demonum fraudes re
ferenda non diffitetur fol.204 . & 206 .
Tertius eft dependens ex illa aftrolo
gica obſeruatione ; cui Prolomæus , &
Albuir azar , & fimiles plurimum tribue
re : hunc quoque Paulinus fol. 207.Ma
gicæ annumcrat; addere debuit , illici
te
 38 Diſquiſitionum Magicarum

tæ , & dæmoniacæ , ne quisde naturali A rupesipfas, & vaſtos montes , Offam ,

accipiat .
Quartusinde petitur , quod propor
uiones numerorum vim habeant fimile
figuris : figurarum verò certis lineis, &
punctis conformatarum admiranda fit
efficacia: & quia lyra Orphei , ad cele
ſtis lyræ figurain fuerit conformnata. Sed
hancrationein , & Platonicoruin de fi
gurarum virtute delirainentum ,merico
Paulinus, cum Theologis , nugas & .
fomnia eſſe credit, & addit Concilijs ac B uenit ; fed nuda per fonum citharæ aeris
Pontificum decretis eſta prohibitum
huiufmodi(tudium . Egorefutaui d.c.
I.quæft.4 .
Quintus modus, eft petitus à vi qua
dam eximia naturę, qua id foliOrpheo ,
vel cum paucis ,erat cóceffum : per quá
dam ſympathiæ rationem ille cum re
bus omnibus , per quaſdam indiuiduas
conditiones ad hoc apras , inditam :
vi videmus rebus innumeris à natura
quaſdam virtutes mirificas infitas , qua- C quibuſdain qualitatibus rerunt ,veltigu
rum plurima exempla idem accumulat
Paulinus fol. 210. ſed nuiſcer vera fal
fis , comperta incompertis : ijs quæ in
.S.S. legimus , quæ apud poetas legun
tur , & quæ diuino facta miraculo , ijs
quæ naturali vi perficiuntur. Quid enim
cum natura commune robori Samſo
nis? aut quæ virtus illa naturalis comæ
vel capillis infira ? nec vlla vi naturali ris res fimul eodem modo queat opera
Franciæ Reges ſtrumam fanant conta
Etu : nec alina Balaam loquens, neccá- D dum caufæ , non prima ſeu vniuertalis ,
pana Vilillæ ,nec piſciculi cænobij Mau
riciani, inter naturæ admiranda debue
funt numerari: nec verifimile eft Or
pheo vim illam attractiuam lapidum ac
Siluarum à natura datam . Nainexem
plorum , quæ phyſica ratione conftant ,
& ab eo referuntur, omoia fić vim ex
ſerunt in vnius tantum ſpeciei materiā ,
vt in alterius nihil tale queant . Magnes
ferrum attrahit , non auriminoreni iro
lem Tengiritas crocodili fugiunt, non E iudicauit Pauſanias lib.6 . Nam Orphcú
afpides aut hippopotami. Lupini tergo
ristympanum in agninæ pellis yn pa
num valet,non in vitulinæ . Galli can
tum formidat leo , non vulpes , & fic de
cæteris dicendum . At Orpheum cen
Tent ifti vim habuiſſe deducendi cantu
non tantum quercus , fed omnesomni
Rò ſpeciesarborcas,nec arbores tátum ,
ked , & qualiacunque faxa, & marmora ,
Rhodopen , & c. animalia quoque , non
docilia modo, vt sút elephassacduphin
& cerui , fcd fccas maxin.èefferas acito
lidas cuiufque fpeciei .
· Sexcus modus tradit admixtionem ar
tificiofam , & naturalcm elementorun .
Verùm hæc etfi mirifica quádoquc per
ficiat, in quæftionc tamen, de qua nunc
agimus, cit fuperflua . Nam hic nuda
naturalis clementorum admixco inter
verberatio , quæ res inanimas non po
teſt attrahere , nec fenfus aurium exper
tia demulcere . Naturalis elemencium
in cantu admixtionis nihil reperio : ted
folam illain imaginofam enplicis gene
ris virium commixtionem , quain elle
nullam oftendi .
Septimus, ett vis attractiva quædam
faſcinatrix ſeu magica : quam cuin Plo .
tinus d. libr.4 . fierivelit, vel ex oculis
ris, vel cantu , vel deliderio feu imagina
tione ; fecundum , & tertium inodum jā
reiccimus : quartum quoque, qua tri
buit imaginationi virtuteniefficacem in
longè ab imaginante distantia : fed &
primum refuta ,oftendensnullam dari
pofle.phyficam qualitatem occultam ,
quæ in tam diuerfæ fpeciei, imò & gene
ri, cùm idcam fit neceffe tacere per mo
ſed fecúdariæ , & particularis . Nec enim
vila qualitas.inet.fingularis vlli rei fingu
lari, qua fingularis eit , quin ad difpoli
tiones indiuiduas pertincat, & abipfis di
manet;& proinde non niſi cffectum par
cicularem , & libi proportionatum po
telt ptoducere .
Reftat ergo, illa quæ de inanimatorā
atractione feruntur ,efle vel fabuloja ,
vel damoniace operationes, vt ven ſlime
magum infignem fulle , mnenjini me
apud Suidam legere .
Addamus mulices effectú alium mia,
rabilem . Tarantulam vocant, infectú
ab vrbe Tarento Apuliæ , vbi frequens ;
eius duo funt genera, quæ videntur Bu
ftamantius in libro de animanritus ſa
cræ ſcriptura , & alij , non ſatis diſcerne
rc . Vnumeft ex genere lacertarú , quod
Itellio
 Liber Primus .
Atelio vocari porelt , Salmanqueſams A foribusnotiffimam . Audiui, quadde
vocant Hifpani, de quo non loquimur
modo :alterum eft ex genere araneorü,
feu phılangiorú,Hiſpaniæ ( quod fciam )
ignotum , huic peculiare est , quod ex
Matthiolo in Dioſcoridem lib.2. cap.sz.
referam . Vaguur æftate in campis, &
proferpit ex terræ cauernulis , & ici mef
fores, quoruincura ocreis non munira,
ictialijperpetuò canunt, alijrident , alij
plorant, alij Calcant , alij clamitant , alij
dormiunt, ali vigilijs afficiuntur, alij vo B
mitionibus laborant, aliy fidant , alijtre
mebundi fiunt, alij pauoribus infeſtan
tur ; alij alia pariuntur incónoch , fim
que phreneticis , lymphaticis , ac ma
niacis fimiles . Sedmirum ( addic Mat
thiolus ) certe, quam facile huiufce vene
ni vis mufica mulceatur . Quandoqui
dem , viequidem alleſt.iri poffum , 218
ditis lyricis inſtrumeniis, vel tibiarum
fono, frimo ſtarim occurfu a languori -
bus cejane, o in medium tripudiare,
fal:are incipiunt tamque dių rem profe .
quunrur, ac ſiſanieffent o nullo vnqua
tenerentur dolore , quod ſi eueniat,vitibi
cines'tantillum conquiefcant , ac interpo.
nant, non multo poft tempore in terram
concidunt ad priſtinos redeunt languo
res niſi tandiu indifícienie fonicu ſaliat,
atque tripudient, donec veneni virus par
tim inſenſibilner per cutis meatus', par
tim per Judorem exeat ( diſcutiatu . r neris,quun
Obid igitur tibicines ftipendio conducun D di ponit triginta duas femitas fapientiæ , Hudio
tur , aliernatimque mutanter , vt abſque
vllafonitus intermiffione, tamdiu fripu
dienı d morſi , quouſque penitus curari:
cum tamen dum hec aguntur', fint, qui
Antidoris eos corroboreni , nimirum the
riaca, msithridatico , ac alijs , que uene
noorum morfibus aduerfantur . ] Hæc
ilíc , quibus addenduin videri muſican
juuare , quia nielancholicos , & lympha
ticos affectus venenun illud inferit , fi
1 ad hoc aptum nacta humorem corpo. E ginta porti addunt, litteras 22. alphabet
ris , & id co mu ſi ca , qu od S. S. pr ot it e
tur, la citiam in animo gignente , pelli
tur noxi contraria . Confirmatur : quia
li
nor quiuis modu quibuf uis admo rl is ,
fed certicertis profim . Vnde es natum ,
vt quidam hocnon perpendent ; qui
in eos inciderant, quibus congrua mo
dulario non adhtibebatur ,hanc e xperien
tiam aufi fuerin negare , lippis , & ton
rent ; fi quæ pupugerat tarantula , etiam
alio in loco,nioreretur, confetti mor
bo liberati ictum abea : quod fi verum , 1
admirandum ſanè eft huius veneni mi
raculum : de cuius caula mihi nó liquet,
quæ enim dependentia veneni tam ro
mioui à ſua matrice , ſeu fonte ? aut quæ
hæcoperatio in tam diftans ?
1
QVÆSTIO III.
An verbis , incantationibus vis in
fitmorbos ſanandi , aut mirifica
perficiendi? Lib.r.ca
s.conrra
Idetur Origenes non immunis ab Colfu m .
Serenis
V
medici valdè fuperftitiofi. Q. Screnus, med. Ae
& Aetius,& alij.conatur Trallianus etiá in libr.
Galeno aſcribere : confentiune Arabes *. capir.s.
OUANIA :
C ferèomnes Cabaliſta ,& recentiores lu- nus
dæi; Magi quoque omnes, cũ Agrippa, Eupori
& Paracelfo : Plinius, & cum eo recen- fis .
tiores quidam , qui Platoni nimis addi. Marcello
on Tral
eti. Item Cabalitæ quarti ordinis. Nam Tranas
vi hoc obiter dicam , cot corum fantor- paffim .
dines. prinnus eorum qui fequuntur tra- Libr. 28.
ditionem R Rambanifuper Geneſim , ficus in
de quinquaginta portis intelligentiæ.Se Pofirio
cundus : quiſequuntur Abraham à ve- ne Magi
cis, Fran.
libro fuo de creatione mun li.de VILA
quas amplexi R. Ifaac , & Iacob Cohen . 10r. Pom
In his duobus nihil deprehendo magi. ponarea
cum ſed ſolas nugas . Tertius ordo fuit ex !. C.
ponentin decem enumerationes Ne- Cand.de
zer Zephiro :h',ve lofepli Caftilienſis in Direil. q.
fua Iſagoge, Iofeph filiusCarnicolin li- 8.299 par.
Lo
bro portarum iuftitiæ , & Paulus Ritius de r
yer.lb 1.
in Porta lucis: hi incipiunt vian ſterne de pest:
re fuperftitioni. Quarti ordinis funt,qui ca.vlt.ng
conitituunt plura principia na quinqua lit.ca. 4
mange
, & lic fac iun t nu me ru m 72. qu em vo nus in po
HORES,no rabara
cant SEMHAMAP
men expoſitorium Dei, & dicunt effe viniło.
numerum LXXII . A gelorum preli- Verba me
dium orbis , & perquos inuocatos edan dentur
tur miracula ab hominibus , hanc do- morbis
cuere Ioſeph Carnicof. & Recan ch , cu ports
& alij . Hec eftCabala merè blafphe oc quod
ma , & Magica . Verum hi omaes nenme
diuer
 40 Diſquiſitionum Magicarum
Niliguis diuerſis fundamentis nituntur. Quidam A ad quem ordinem pertinent quædant
tieexcu- impiè negant curandum ,hifce rebus de
fare dice- monum opera intetueniat ,nec ne ( vt Pa
de logui racelſus ) qui proinde fatis indicant ea na
de verbis curaliternon perfici: & hoc dicere hære
pacto-ni- cicum eft. Alii ( vt quoscitaui medici ,
xa : fed & Plinius ) ſolis adhærent experimen
for foret cis ,& quæ fieri vident, leuiter nimis illis Yalesſtrictè fumpta voce, item operatio
impro.in ipfis,quæ cernuntadhiberi,medijsaſcri
verbis tri bunt,deijs , quæ non vident nihil cogi
buere : tantes . Platonici quoque Phyſiologiæ
que non minus addicti, Magicis autem nugis ni B
exiisfed miscreduli: facile pro naturalibus fuper
corkero, ftitiofamulta receperunt; cótra hos om
quida neshanc ftatuimus .
er demo Concluſionem . Nulla vocatula vim
‫תזרח‬ habenı naturalem vulnera , vel morbos:
AXP ſanādi,vel'noxasaliasdepellendi.]
Numiso Dixi; Nulla ( negans de quouis ver
borum genere ) fiue hore prolata , ſiue
fcripto comprehenfa :fiue rola , & inco
plexa ( vt vocant: Gue :complexa , & in
propolitionem , velorationein aliquam C
verfu ,aut profa relata : ſiue ſignificatiua,
fiue nihil fignificantia: ſueHebræa,fiue
alterius linguæ :fiue dicta cum ſibilo , aut
afflatu ;fue alicet, quomodocunque, ab
fente,vel præſenteægro .
Dixi, Vim naturalem , quja Zeloty
piä illa adiuratio , & lex TORATHKI
NA , quicquid habeat efficacitatis, de
furfum habebat :fere ficut hodiè preces
Ecclefiafticæ , formulz Sacramétorum ,
& Sacramentaliuin , & exorciſmi, vim D
habent fupernaturalem ex Dei inſtitu
cione, velgracioſo concurrendi modo ;
qua dere non eft noftri inſtituti nunc dif
férere. Nec enim (quod pro tota hac ma
teria norandumn ) nuncagiipus de opere
naturali, vt opponitur operi animali ,vel
operi libero , vel operi violenco :fed vt op,
ponitur operi artificiali , velociam operi
fupernaturali . Deus ad huius vniuerſi
perfectionem priimò ftatuit quendam
ordine natura;dum rebus fingulis largi. E
tus eft naturam fuam atque effentiam pe
culiarem , & fingulis dedit proprias huic
naturæ congruentes operationes, quæ
vocantur operasjones naturales, quia na
turæ fuppofitifunt conuenientes. Dein
de Deusaddidit alium ordinemſuperna
ruralē , qui poteft diwdi in duas fpecies ,
prima eft ordo gralia ſeus miraculofas
( proijſdem enim hæc duo nunc ſumo )
operationes, quæ vires hominum , &
Angelorum omniuin exfuperant : qua
rum operationum principum non eft rei
fingularis natura,fediplailla Dei gratia ,
voluptas abſoluta , & omnipotentia, hæ
dicuntur operationes
gratia , et faperniaru
nes miracoloſa.Altera ett ordoprodigio
ſus, quiordo-reipla non excedic termi
nosnaturalis ordinis,fed tantum dicitur
excedere ratione modi, quem vel om
nes homines; vel pleriqucignorant, &
ideo ſolentus eum quoque vocare fuper
naturalem , large accepto vocabolo, cla
rius autem ac lignificanrius vocator or
do prerernaturalis,ad quein referuntur
malæ mirificä сperationes factæ per
bonos, velmalos Angelos motu locali ,
vel ſubita naturalium agentium applica
tione . Quoniam verò in his ', effectus
naturæ rerum fecundum effentiam non
repugnat,nec nodus operandi viresan
gelicas exfuperar : ideò rales effectus po
tius funt naturales latè ſumpra voce, quã
ſupernaturales, aut iniraculoftpropriè lo
quendo, & pretertracurales , quàm con
trarisnaturæ aut violenti:quia tamen vul
gò cenſentur ordinem naturæ ſuperare ,
ideò folent ſupernaturalibus annumera
ri, ſedpropriè acpreffe præternaturales,
aut miti', aut prodigiofi, debent vocari .
Trescrgo Deusorchines ſtatair,naturar
lem, miraculoluin , & prodigioſum :feu ;
fiduosmalis , naturalem ', & fupernatu
ralein . His aliun adiunxit ordinem ho
mo,nempe Reruntartificialium : quan
do res naturales,finià leinrento accom
modans , & appricans , diuerſas rebus
forinasindidit : quasillis natura non tri
buiſſet , nifiindultria humani intellectus
adlaboraffet . Nunquam camen poteft
humana induſtria quicquam efficere',
quod rerum naturæ repugnet :quarena
surali ordiniaccedit ifte artificialis, non
verò eun deſtruir , & fubferuit potius
quàm tranſcendit : & naturale in hac &
ceteris hoc tractatu quæftionibus pri
mo-tantùm illo modo fumimus, vrires
illos alios ordines excluda rus,artificia
lcem ,prodigioſum ;& miraculoſum ,
Notandum præterea,naturalem effc
{ tum à natura non produci, nifimotu
velmutatione ; ſanitas autemmutatione
tiac
W
Liber Primus.
fiat heceſſeeſt: mutatio non contingit, A rantur.Ore vero prolata verba, vim tan- gent de
fine qualitatum aétiuarum virtute actiuę
qualitates ad operandum exigunt ſubie
ctum aptum , & idonee ad agendum prç
paratum . '
Ex hoc fundamento contra cunctas
aduerfariorám machinas validè confur
git cóclufio , quæ fuit omnium Patruin :
4.1.in pri. excepto fortaſſisOrigene: Diuus Tho
D.deex mx , Gerfonis, & Thcologorum cuncto
traord.co rum ( quod ſciam :) Vlpiani etiam LC.
guit. . negancis incantationes inedicinis annu- B ferre .
Hippocr
lib. dela merandas, fuit medicorum , & philofo
Gro mort, phoram ſaniorum .
Galer .!. 6 - Veauctoritate, fic & ratione præuale
10km
ple.medi. mus . Ita enim ratiocinamur : Verba
Fimelii nullam vim ,nequc artificialem , nequc
de abdir. naturalem , neque ſupernaturalem ha
vera caut bent , ad huiuſmodieffectus . de vi arti
de curJu ficiali , nemo vnquam vel ſuſpicatus
pronat. Be fuit . Supernaturalis (i foret : gratiæ , aut fententiarum , & rationum inomencis
Biuen. li. mairaculi foret: hoc autemdici nequit;
hot because quia Deus nihil cale promiſit,nec Eccle- C. & nihilſignificātia, vel parum apta per
Jalo. Lă- fiæ reuelauit, quale Magi iactant:neciu
gü gut. uat Deus Ma gicas incantationes:necin
za fras, Beelzebub fic operaretur,ne gloriamil
telebide
J • Phi li fuam ca menfura communicet ; quaw
cofeph. c. folet Aogelis ; & Beatis . Vnde apparet,
Auge, quàm incautè nuperus ille Homeri in
Fuser.l.
2.saith . r , terpres Spondanus ſolcat repetereillud
2Scalig. axioma: Dei bonitatis ele , ad eiuſque
Lb 16.degloriam pertinere , tam admirandasef
fubeil.cm .fe&tiones creatura , nempe demoni, con
349.Com
Préch. li. celife: Sed Caluinianus crat , cùm illa D tam luſille : quare ad ſacram confugit
demor iuuenis fcriberet: maturior ætate , cùm
venef.c.s reſipuit, & ad Catholicos redijt , num
BoKelii quam hoc effutijſſer . Si fupernaturalis
ti.dephil ifta vis non eft:reftat , vt ſit prodigioſa ,
Theiph. velnaturalis . Siprodigioſa : non fit mi
libr. 9. de niſterio bonorum Angelorum : quia ( vt
bilplät, poftea docebo ) hi ſe non immiſcent Ma
invich " gicis operationibus : ergo miniſterio
Periclis , malorum Angelorum.quod negantad
Rob. Mai uerfarijquidam , ſed vim argumenti ne
mon ..
perplex. queunt euadere : fatentur alij, & ideo E , lem
6.72.Leo. cozuntur etiam fateri vim verbis nul
Vairi.l.12 lam inelle .
de Fais. Denique nullam verba hæc vim ha
Ant, bet naturalem , quiaverba fi ſcripta, ſunc
:bile fin quidmortuum , & omnis energiæ ex
gal.0011ă pers:que ſi quam vim habent,ab atra
libr. 1.de inenti. vel chartæ ,cui inſcripta funt tem
Deren. In peramento vim illam accipiant oportet .
Cdyfin . & proinde fula , propria quevinonope
cum habent contactu aerem ferendi, vt Lyathro
& animalium , reliquorumque inanimo pis
rum foni. Sed ſonus tactum non magis
valet immutare , quàm color auditum ,
vel dulcedo viſum , quia non ſunt ſen
fuum iftorum obiecta . Quare cùm ad
fanationem corporis neccfle fir ,fenfum
cactus immutari : fateantur oportet , ſa
nacioni morborum folam verbonim
prolationem , vel foriprionem nihilcon
Reſpondet , Pomponatius , verbis
primo , & per fe duntaxat auditum , af
fectionibus , deinde animi immutatis
per accidenstactum quoque immutari.
Sicut videmus ( ait ) fieri ab oratoribus
faculrare Rethorice , a à peritis mufi
cis vi harmonia . ] Sed contra : Orato
res non verbis nudis , verum pondere
perfuadent:fi nuda tantum barbaraque,
mouendis animis,aut veſana , & ridicu .
la ,vt ſunt incantatorum verba, propo
nerent:numquam animos concitarent.
In muſicis , ipla concentusfuauitas, & ,
harmonica modulatio diftrahit animum
à doloris cogitatione, & adlætitiam pro
uocans lenit , & contemperat humores:
cui, quid fimile in horrificis , ac ftridulis
atqueſuſurris magorum ?
fibilis,
Vidit etiam Pomponatius hic ſe ope
anchoram ;hæccontingere propter ti
dem vehementem incantatoris, & in
cantanti . Hæc dicens cauſam præuari
caris ( Pomponati ) & vim verbis om
nem detrahis. fi totum illad credulitas
operatur quam tu fidem nuncupas: quç
ro qualis ifta fides ? non dices opinor ſu
pernaturalem ? fic enim vocare fupeſti
tionem , atque perfidiam , prorfus im
pium , & perfidium . dices ergo natura
, ſiuehumanam . euge , habes tuæ Loco cisa
caufæ faučtem Ferrerium , qui fiduciam 10.
hanc etiam ab adftantibus exigit. ridicu
lè.quaſi poſſit imaginatio , veladftantiū,
velipfius incantatoris , quicquam ope
rari in ægroti imaginatione ,corpus, vel
animam.Ipfiusægricredulitascófidetis Refuraa
fe iuuari pofleab ea re,quænullam ima- ruin id.
di vim habet naturalem ,tam vehemens proxim
effe poffet , vt humorum inducat ale
E ratio
 Diſquiſitionum Magicarum
rationem , vnde (anicas ſubſequeretur,vt A formulismagoruminihil gratiæ ,velvir:
beneGalenus , fitamenipſe auctor'libri
de incantationibus : ſed.co caſu ſaniras
verbis dumtaxat adſcribenda , vt occa
fioni cuidam , non vt caula .
Simili modoʻſinceræ , & rectæ philo
fophiæ repugnant, ſentencia Origenis
libro primo, & quinto contra Cellum ,
nomina in vna lingua producere :cffc
Etus, quos ncqucant in aliam translata ';
& ſententia Pictin conclufionibus Ca.
baliſticis ( quem optimè refellit Petrus B as, firon iftud : Quicquid cnim Platoni
Ciruelus Darocenfis in quæftionc de
Cabala, & Magia Iudæorum ,quæ eft vl
tima inter cius Paradoxas quæftiones,
barbara , & nihil ſignificancia nominas
Libr. 19. plus habere cfficacitatis :ca quoque quæ
Synsax .
4.8. Gregorius Toloſanus tradidit : cum de
Hiſtrionibus , &poctis dicta, ad excan
tatores accommodat,quod corum ver
ba , tum demumraca fint , & cfficacia ,
cumanimo intento , & obfirmato ca
proferunt. non enim ifti pcrſuadendo , C rei natura lignificancia : quin & ipla illa ,
& affectiones concitando operantur , vt
illi .
Videte tunc friuola & impiaMagi
ces patrocinia ,& quibus fupcrædificat,
vana fundamenta : quæ Cabalifticæ ta
men inſanię amatoribus mirificè placuc
runt . Afferuntprimòliacris, & ſylla
bis quandam elic cum celeſtibus corpo
tibus , & memtibus ſympathiæ conne
xionem , quod tamen non probant vlla
rationc, ac ne traditione quidem : nec D pra funtincælis.] Refpondeo Deum qui- Luc. 20.
pofTet probari, nifi illorum teftimonio ,
quibusid a demonibus foretreuelatum ,
dæmones autem funt mendaciffimi,nú
quam fpontè verum dicturi , nec a ma
gis, vt verum promant, compelli poſ
funt , id nuncfuppono , inferius proba
turus .
Secundò dicuntverba illa maioris na
tura ſua efficacixclle , quæ funt orta à
lingua digniore ,& alanctiore dignita
tcinftituta, & quæ res ſanctiores ſignifi- E. cus nihil iuuat hos arguratores. multò
Lib.s.de cant: quain remirè nugatus deprchen
natur.de ditur Lauren . Ananias . Hoc diabolus
mon.fol. commentus , vt ſanctiffimis quibuſque
99.
rebus facilius , & libentius myftas fuos
faciat abuti . Sed refellitur, quia nec rei
ſanctæ fignificatio ,nec linguædignitas,
nec probitas hominis inftituentis, vllam
qualitatem phyficam operatiuam pof
funt vocabulis imprimcre . Deus cgam
cucis promifit, nec elargitur , quomodo
ſit Deus fibi cötrarius.quomodo appro
bet artes, quas ipſcvecuit? denique talia
afferere blaſphemum , & erroncum effe
Paciſicnilis facultas Theologica iampri
dem definiuit art.9 .& 4o.deMagia .
Tertiò fomniant, nomina propria rae
diosquofdam cle rerum , quas fignifi.
cant , & inipris nominibus,
quandamdatere .. quafi vicam
Quid dignum Anticy :
ci dicant:, nomina ſunt hominum arbi
tratu indita . Nomina quoque,nec ſunt 5
fubftantiæ corporcæ , aut ſpirituales,nec
ſunt accid entia inhæ rent ia Cubie cto : qua
re vitamin Te haberc non poflunt:aduc
niunt quoque , ſeu indunturrebus, quas
Significant,atquedenominant,extrinfe
cusplanèsquarc nocCMNetres a rebus
radij dicendi.Multa quoquelunt nomi
nanibil ſignificancia :multa quid aliud a
quæ naturam reifignificant ( qualia pu
tantur quæ creaturis Adanus impofuit ) omni
hæc nullum potuerunt a natucis rcrum v ...
influxum recipere: quia res corporeæ na
turaliter nihil efficere poffunt inid quod
le
corporis expers eft ,vtſunt nomina .
Obijciunt nobis , Deum ipſumrebus f.
nomina indidiſſe . Probant , quia fcri
ptumkit, Omnibus ijs nomina voc at , &
alibi: gaudete, quia nomina veftra fcri- Pfal. 146
dem nofle canctarum rerum , ſingulo . verf. 19..
rumctiamAngelorum , & ftellarum (de
quibusco loco agit propheta ) naturas
proprias, & fic ea,cum lubet, proprijs no
minibus, hoc eft conuenientibus earum
naturę,vocare pofle,fed ea nomina mor
talibusincognita ſunt,nec magis reuela
ta.deindepræfenspofitum pro futuro ,
vocabit ; vt patet ex Hebræo vocabulo ,
quod futurieft temporis. Prior ergo lo
minuspofterior: nihil enimaliud eftno
mina diſcipulorum in celo ſcripta elle ,
quàm effc in amicorum Dei relata al
bum , quod alibidicitur inſcripta effeli
bro vitæ , quod fiue accipias fecundum
æternam Dei prædeſtinationem , quæ
mutari nequit ; ſiue ſecundum præſente
iuftitiam ,quæ mutationi obnoxia ; certè
id homincs impij parum rcucrenter ad
indi
 LiberPrimus ,

únditicia nomina , quibus ab hominibus A vnum , atquc alterum : quare vis quoque
diſcipuli compellebantur , audenttranf
ferre q
; uia magnopere gaudendum il
lis , ob communem fibinominationem
cum cæterishoininibus ,brutis ctiam &
yiticis, quorum nomcn non minus Deo
aotumcrat, qui nouit omnia ?
Hinctamenilliinferunt, voces ſignifi
catiuas primend ', per influxum celeſte ,
fignificare;ſecundariò ,tantumper ho
minum impoſitioncm , & quia in figni
ficatiuis noininibus verumquc concur- B. cuimus.
sit , in non ſignificaciuis alterum tantum ;
idco plus virium habere nomina figni
ficaciua . Quod imprimis alijpernegant ,
quinon ſignificanuis amplius deterunt..
Equidemlubet ab his omnibus quæra
IC :mumncceffe non fit quemlibet iutky
xum celeſtiumorbium per traduces qua:
lácates in ſubiectum , tam remotumn in
flucre, ipfis influencijs recipiendis aprū ', 3 :debere ea quæ magus vult impetrare :
& accommodatum : deinde,numresin
corporeæ , vtfuntnomina, lurt ſubicctü C bet.exempligratia, fi- rebella', velperga
idoneumrecipiendisqualitatibus corpo
reisiquorum ;-Vt priusnequitnegari, ita
pofterius nequitaffirmari . Nihil ergo
tribuit energjxprimus ille influxus coe
Ieftas. Impoſitio quoque humana ,cum :
fit nuda , & merèarbitraria denominar
Dio , quid qucat influere , nec Argus.vi
deat;quem ferunt fuiſſe oculaciflimum .
Quartum delirium :eft, vim comple
xorum verborum ;( propofitionum ſcili
eet , & orationum l'efficaciorem eſſer. Dne ,velut varijs retium plagulis ,lic plari Faſcini
Primò quinveritas( inquit archimagus)
in ipſa. propofitione comenta hic acce
dir", cuius veritatis: vismaxima eft ,
guindo formula ſeu carmen virturis; ac
operationis aftri,feu numinis quod com
precantur ,continee commemorationem)
O Sacan , Saran citiquam perpetuo fimi
lis espergis hoc telo diuinoshonorescó
fequi.Nonneſatis hocindicant, quç my
ſtes ille tuus; exempla pecit ; ex Hymnis
Orptiei, & Apulei ſcriptis , idolola.riæ , E
pleniatumquia auctoritates illa poeca
Am refertæ vanitatis : tum quia fenlum ;
ac intellectum carminis aftris aſcribit :
cum quia per hoc numen , intelligie ca
codæmones; quosaftris ,& ſingularum
serum fpeciebus Magica diſtribuit.Co
natur etiam probarc, quia qui integram
orationis texturam promit , magis ani
modićtás intendit ,quàmqui verbum
vehementior imaginationis concurrit ,
& fpiritus copiofior in rem incantatam
tranfit . Quæ vana ſunt,nec empfitan
da titiuilicio . Nec enim imaginatio ex
tra imaginantem in res ſeiunctas vim
habet vllam ; nec fpiritusvllus aloquen
coprodit, qui rem incantaram contin
git , præter afflatum ; afflatus autem fa
cuicasad fanitatem nulla eft,ad morbú ,
& noxamper contagium aliqua , vt do
Ex hismanifeftum fit , falla quoque
effe , quæ cx tam bellis axiomatibus in
ſerunt corrolaria . primo quod alſerunt
oportere , vtſic ſanantes afficntegro , &
ci vocabula quafi inhalent.2. quamli
bet huiuſmodi incantationem præter or
dinem folicum , & retrograde prolaram ,
aut ſcriptam , infolitos cffectus gignere ,
inſcribirci,quam vt inftrumentum adhi
meno ;velherbæ folijs vtatur,dcbere in
ſcribtrc folio ,membranæ vel cabellę; ad
quemid effectum faciat , cur cedo an
quodverba non fatisefficacia per ſe pro
lata ? an quod alioquidæmon furdus , vt
ca'nonaudiat, vel quod ſcripca quàm au
ditamelius intelligitran quod'admemo
rizlapfumfulciendumopus hac indu
Atria? nihilhorum in cauſa , fed vafer ille
vanarum obferuationum multiplicatio lib . I. de
rap.ro
bus peccatis,miſeros amat illaqueare:Le
gi exempla quæ Leon .. Vairus collegit,
led in his omnibus paclum cumdæmo
nc intercedens cauſa fuit effectionū.Vi
infra lib :6.anacephalæoſ.monito. Vo
QVÆSTIO IV .
De amuletis;operiapris .
TOta Græcorum athletarum con
NO fuetudo , ſed paucis; qui phladterijs:
vfiad victoriam ,ne nicetcrijs magicis fu
perarer aduerfarius habes in antiquis
gloſſis luuenalis Sat. 111. his verbis ; cu
ftici didicerunt luxuriam , & palæſtris voi
&fracterijs (corr.philacterijs)yr athlete
ad vincendum , & mox :nam & nicete
ria fillateria ( itemcorr. philacteria ) ſunt
quæ ob victoriam fiebant, & decollo
E 2 pen
 Diſquiſitionum Magicarum
5 pendencia geftabantur .] Gunctis autem A lis,Dei beneficia adfcrtbendus.Alijs au
nota Romanorum gentilium conſuetu
do , quifoliti puerulisde collo res turpi
culas ſuſpendere,Præfiſcini,vtdicebanr,
ne faſcinarentur, ( vnde & Faſcini no
men inter obfcæna relatum )alia quoque
amoleta ſuccini,aut alterius materiæ co .
tra morbos geſtitabant quæ dicta amo
leta ,amolimenta ,feruatoria , probra: que
admodum & Græcis ſua fucre ripiat.
3d ,alpiduda, d'onpondid , digáteuta ,
Nipuaax7# pic malorum , vt putabant ...B ipfe vultreliquias Sanétoruin in tempus
auerruncatoria . Sic etiam prodeſte libi
putabant Iudæi qua philacteria,feque per
illa cuſtodiri, ac præleruari a malis , per
peram accipientes diuinum præceptun.
Ixo. 13. Eundem errorem Catholicis , non hæ
Deu.6 .8. reticus tantum VVierus,fed & qui Ca
Matt.23. tholicus videtur ex fcriptis, Remigius
V. s . vbi
ura no Lotharingus , impingit ; hincomnium
samus in periaptoruin vfum temerè condeinnan
commen. cesex Patribusnon fatis intellectus .
lib.3.de :
monolat . Dico primo , Amuleta huiuſmodi, c lia de Theodori Martyris puluere Nyf
qua collo dependent , vim nullam obri
nent naturalem ratione verborum , cha
ra &terum , vel figuræ ,vel conſtellationis,
ſed duntaxat ratione materia fi qua huic
amripathia , vel Sympathia vis natura
lis infit. ) Hxc conclulio eft Catholico .
rum omnium ,& etiain gentiliun, quos
præcedenti quæftione citauimus ,proba
kur,quia phylicæ ligaturæ faculcas necef
fe eft , via natura rei ipfius dependeat ,
quæ non competit, niſi ratione inaterię , p ftimonia ,velicet or e proferre ,licet etiam
feu ſubiecti. Quare ſi quis effectus pro
ducatur,cuius caufa nequit efle vis natu
talis ſubiecti: effatus ille prodigioſus e
rit ,& amuletum fuperſtitioſum , qualia
multa congeſſit Coſta Ben . Lucas Iu
Lib. doli dæus Lufitanus.Huc referendum , fi fi
Euturis · guramattendunt, quod Hiſpanicis pue
ris ex Gagate ad collum deligini ,manu
in deriſum , inſerto iacra digitos primo
res pollice , conforinata . Higam vo
cant .
Dico ſecundò , Quando in ipfos ver.
bis modo fcriptionis cruci
, um numero ,
fazura vel fimilibus fpesnonponitur , più
o ſanctum eſt , reuerentia caufa San .
Etorum reliquias, cereas ayni Dei effi
gies, Euangelium S. Ioannis , Pfalmum
Dauidis a , fimilia Sacra Scripture
teſtimonia ſecungeſtare collo appēja, fed
offe&tus qui inde oritur,erit fupernatura
tem ligaruris vu ; quas vel vſus Ecclefia
Carh.vel proborum medicorum arsson
commendat,omnino eft prohibitum . i
Quod ad reliquias , videtur non faris
cautè locutus , insigois Doctor Theolo
gus Ciruelus Darocenſis Ib.de fuperftit.
capitulo quarto ,par.z. quando legiculis
fultus rationibus facrarum reliquiarum
ad coldrie geftationem improbare non
veretur . Dilenrit ille ab laereticis , nam
honorificè feruari , & adorari , led non
vult eas a priuatis collo appenfas gefta
ritenere reprehendens antiquam viro
rum valde lanctoruni conſuctudinem .
Nonne Beata Helena clauorum CHRI
STi vnum fræno,equi,alium galeæ Co
tantiniindidit Nonne Beatus Antonius
palinatam illam Anachoretæ Sacui Pau
li , & ipfius Antonijeritum cum melote
pallium exultansAihanafius rullir. Simi
ſenus:de catena B.Petri magnus Giego
rius.Sed in re nota non eft immorangu .
Conclufionis prior pars probatur,Ec
clefiæ Catholicæ inueterato , & falutari
more , nec non fententia Diui Thomæ. The 2.3
Maldon . Mauarr. Silueftri , & aliorum . 9.96.9.4.
Mald . 171
Ratio eft ,quia Sanctorun reliquias , ita 1.c.omn.
fempermaiores noftriſunt venerati :A
gni illi ad hoc a ſolo Pótif.Maximoquo
cannis benedicuntur : facræ fcriprura le
deſcripca collo deferect, & narrat L.com
tius Epiſcopus Sanctum Sunconem Sa
luin mulieri magæ ainulétum in cubella
conicripriile; quo geſtato illa:non potuit
amplius diuinate ,nec magica amuleta Homi, in
facere .( Sur. k . lui .) nec vllus ſanctoruin Pfal. 45 .
patrium hoc vnquam improbauit. Nam Hom . 34.
Diuus Bafilius damnat épociqueza cha - ın M2.185 .
racteribus ( nimpe magicis ) infignita .
Incertus auctor in Matth. qui exitat in
E ter Chryſostomiopera inuehicur in duo
nequim genera hominu ): primum ,
qui cx huumodi , ad colluun fufpenfis
ipfi fanctiores volcbant videri , vt Pha
Ellaio.in:fecundum quiex eadem luc
perbia, quæ ad collum alij luipenderent ,
ipfi de capillis, vel veftinents lus largie in Maf .
batur.Ipfe Diuus Chryſoſtomus mulier- hom . 73
culas illas reprehendir, vel quod non re
cta ,ad Pharilajca , id intelionc facerent ,
vel
 Liber Primus.
vel,qiiod,per opinionis errorem , nona A ant précantationibus fuis nomen Chri
Dei gratia miraculofum auxilium , ſed
abiplamateria , vel forma ſcripturæ , id
præſtolarentur, vt faciunt hodie , quidi
cuncdebere effe fcriptumn Euangelium
in membrana virginea,vel literis , velli
neisminiatis , & cætera . Sanè Chryſo
ftomus eadem id mente reprehendit,
Pleap. qua DiuusHieronymus, qui fatis indi
13. Mai. cat , Phariſaicam illam ſuperſtitionem
præſidium ab ipfis pictaciolis, non delu
per a Cuftode Ifrael , Deo Sabaoth , ex . B neſpem falutishabeamus? c . damna
Ipectantem ,fe reprehendere:item quod
quæ extrinfecus gerebant, corum cul
tum , & obferuantamintrinfecam , quæ
przcipua , negligebant. Denique in vi
ta Sancti Antonini infeftationem quan
dam dæmonum, cumpreces quaſdam
membranulæ infcripfillet , & in cubicu
lo ante Deiparæ Virginis imaginem af
figi iuſiſlet, legiinus difpuliſſe. Suriusto
mno 3. fol. 34.) Auctoritas DiuiGregorij
Papæ , idem probatepift.ad Theodeli- C Leoni, & alijs fanctis , & ( proh dolor )
neam quem iure ſuo ,ideft,Caluiniſtico ,
carpit lol.Scaligeriit Elencho c.8.verba
D. Hieronymicontra mentem eius de
torquens.Sedbene, quod ouillum lani
tium iam deponere Scaliger incæpit.
Poſterior pars conclufionis probatur
canonibus , qui anathema fulninant in
eos, qui philacterijs (hoceft conferuato
rijst) vtuntur , & fi clerici ea faciant, iu
bent eos Ecclefijs eijci. Cant. 1.& 4.26.
quæftione quinta. qui canones quomo- D modi (chediaſmata collo cælorumferè
do fint intelligédi, & de quo genere phi
lacteriorum loquantur , petendum ex a
lio canone,nempe vic.eiuſdem quæſtio
nis,vbiinter cætera in hunc modum ſcri
bit Beatus Iſidorus: ad hæc pertinenı liga
. tur& execrabilium remediorum , qua ars
327 non commendat medicorum , feu in pre
canlationibus , leuin characteribus fu
ſpendendis a.que ligandis: in quibus om .
nibusars demonum eft quadam peſtife
ra focietate hominum et Angelorum ma E qui ar&torrapbi appellantur , qui quidem
lorum exorta .) quæ fumpfit a D. Augu
Itino libro fecundo de doctrina Chriftia
ired ... na.idem alibiconfirmat D. Auguſt, his
loet verbis: Finguntſpiritusmaligni umbras
quaſdam honoris ſibimetipfis, vt ſic de
cipiant eos,quiſequunturChriſtum . Pf
que adeo , fratresmei , vr illiipfi , qui ſe
ducunt per ligaturas , per pracantatio
nes , per machinamenia inimici, miſce.
43
fti qui iam non pollunt feducere Chriftia
nos, vt dent venenumaddant mellisali .
quantum .) Chryfoftomus homilia vige
limaquinta, ad P. Antiochen . Quid ve
ró diceret aliquis de his, qui carminibus,
O ligaturis vtuntur: tdecircumligan
ribusaurca Alexandri Macedonisnk.
miſmata capiti, velpedibus? Dic mihi
bene funt fpes noftr &, vt poft crucem o
mortem Domini ,ingeniilisregisimagi.
runt hæc etiam tempore Caroli magni
Pacres Concilij Turonenſiscapitulo 24
& ipfe Carolus libro fexto , Capitulo
rum capitulo 72. & prius Conftantius
Imperator apud Ammian.libro decimo
nono , & Antonius Caracalla, apud Spar
cianum in eius vita . Tales fune nefariæ
illæ formulæ precum ; quas contra vul
nera, & pericula ignis,aquæ & alia , qui
dam per mendacium adfcribunt Beaco
muli hodie geſtitant; quibus Diabolus
ſemper tandem imponit , & quando
funtin ftatu pefli mo lethalis culpæ , finit
cos occidi, & deferit ,quos ante aliquo
ties defenderat. Poffem nominare mihi
probe notiun cui id accidit. Forunt Fran
ci, cum ſuperioribus annis, cum Barone
Danou , hæreticoru Germanorum exa
mina in Franciam irrupiffent; & a Duce
Guifio ftrenue debellata fuiffent; huiuf
omnium appéla,fuiflereperta abijs , qui
cadauera fpoliarunt. Hoc genus fuperfti
tionis fublannat Lucianus, & Antoniū
Caracallam fupplicijs compefcere con
ftituiſfe teftatur Spartianus . Et Tatianus Oral.es
Affyrius hæc omnia refert ad dæmonú fra gene,
dolos, & pactaper Magos cum illisini.
ta . Huc etiam refero quod ,devrfarijs ,
fic refert Balſamon Commen.Syn.ſex
to ,in Trullo ; Vrſas trabere dicuntur ij ,
in capite, totius animalis corpore tin
Eturas appendentes, & pillos ex ipfo ton
dentes eos vna cum tin turis dant perin
de ac remedia amuleta,tanquam con
tra morbos faſcinantes oculos confer
re poffint. ] Huc pertinent etiam forinu
læ omnes, quibus immiſcentur nomi
na ignota Angelorum , hoc eft alia præ .
( Cr Michael, Gabriel,Raphael ,hoc mi
E 3 rum
 46 Diſquiſitionum Magicarum
rum fortaffis alicui videbitur; quia Tri- A los, et ungulasſuas populis pro ſanctitate
themius , & Rubb . alia quoque nomi tribuit , quique ſub obieniu Angelorum
na confingunt eorum , quos dicunt ef demones in fuum auxilium inuocat: fit vide mi
fe motores orbium cæleitium , item fa abomni officiofacerdotalis alienus , etc.] pudSur.
ca decernere ,& fatales calus adminiſtra Igitur ex concilij huius fententia ,dam-10.3.mër.
re , & mirifica quædam homines ab his nanda cuncta periammata , periapta li- lunio i
diſcere , & liiniles impietates, quibus ille gaturarum , & fimilia , vbi alia nomina Bonifa
liber ngan ſcatet . In Sibyllis quoque leguntur , quàın trium , quos facra ſcri- cii.f.194.
oraculis libro fecundo, hic verſus exftat; ptura nomina , Angelorum . Nomi.
iuxta quoſdam codices coure leszanats natur quídem Variel.4. Exdr.4. verficu
Ταβριήλ , Ραφαηλτουριάλτε . Sedin allis lo 1.Sed liber illecanonicus non eft,nec
libris habetis i Coninia ,sporin sarsia aia B tantæ auctoritatis , & in eorum reperias
ate , in quibus primum illud eft corru Ieremiel , quem nemorecipit : Aldeber
ptum pro lefeuin , tertium pro saatina , ui vero cætera nom na nonnihil ſunt de
Vt vocant eos ſritchenius,& alij qui cę . prauata ex ijs , quæ in Necromantico
lorum motores eos faciunt.Sednitor au ruin libris habentur . Sed de Vriel ac
Ctoritate , & ſanctione concilij Roma curate fcripfit Nicol. Serarius noſter
ni , quod fuit congregatum Romæ ſub comment.in capit. 12. Tobiæ quæft. 10 .
Zacharia Pontifice , ad damnandos er cum quatuor fequentibus . Illud quo
tores Aldeberti, & Clementis hæretico que attendendum , nec ipfis Angelo
rum Gerinaniam turbantium , vbiincer rum nominibus verbis Vtentes , ca ma
cætera , lecta vna oratio Ardeberti , in lis Angelis accommodarinr . cur non
qua continebantur hæc verba; Suppli- C hoc aulint , qui auſi ſic abuti nominibus
co vos Angelus Vriel , Angelus Raguel, Dei? audi procopium in Leuit. contra
Angelus Tubuel, Angelus Michael', quoſdain curioſos hoc vtentes prætextu
Angelus. Adimis', Angelus Tubuas , his verbis agentem . Attamen (obijciunt
Angelus Sabaoth , Angelus Simihel. ] quidam inuoc antZabaoth . Quid iu ?
Quibus lectis, Zacharias Papa ,interro impie hocfaciunt. Nam illam appella
gauit Epifcopos, ſententiam de his fuam tionem non Deo,ſed dæmonibus tribuuni,
proferrant : illi:damnandum Aldober et plerumque illi demoniaci vfurpant no
tum pronunciarunt , yc hæreticum : cau mina diuina , dam ea imponunt damonia
fa vero ſubdicur, & ipfum decretum con bus,quorum ambitioni feruiunt. hoc fit
cilij his verbis; o &to enim nomina Ange in precibus Magorum , quibus inferta ;
lorum , quæ in ſua oratione Aldebertus D magna ( fic vocant ) nomina.
inuocanit, non Angelorum , præter Mi
chaelis, fed magis demonum nomina
funt , quos ad preſtandum fibi auxilium CAPVT V.
inuocauit. Nosautem , via veſtro San.
Eto Apoſtolatu edocemur, o diuina tra Ars aurifactoria , quam Alchimiam
dit auctoritas , non plus quam trium An nuncupant, ad quam magie ſpe.
gelorum nomina agnoſcimus;ideft, Mi- , ciem fit referenda ?
chael , Gabriel , Raphael. Zacharias
veſtra On .
fanétitale, viconfcripia illius omnia igne
concrementur , fed oportunum eft, vi ad E ſtet , quo ſe vſque vires eius extendant.
reprobationem eius in fcrinio noftro con quare quatuor ſunt diſcutienda .primò ,
feruentur ad perpetuam confuſionem an ars ilta finem fuum conſequa ur ? le
Nunc verò , quia omnia peracta ſunt, cundo habenda ne in numero artiüins
de virorumqueſententia , quorum ſupé liberalium ? tertiò ad quam Magix fpe
rius mentio facta eſt , nunc pertra &ta ciem pertiacat ? quartò licita fit , an it
tum eſt . Vniuerſum concilium dixit : licita ?
Aldebertus , cuius nobisactus , for ne
faria comenta lecta ſunt, qui ſe Apo
ftolum cenfuit nominari, ci qui capil.
QVAE
 Liber Primus.
A gimus; In tabernaculis Cham ,Aegyptio Pl: 7.57 .
QV ÆSTIO I.
" An aurum hac arte veruns con .
ficiamr ?
Vo quæſtio hæc cóplectitur, quid
naturæ ope fieri queat, & quid fieri
foleat? quorü non eadem ratio eft, prius
quam decidamus quæftionem , quçdain
noinine, & origine ſunt præmitiéda .
B bræum illud , & quidem ſolide. nec aliud
SECTIO I.
Quidfit Alchimia, et quando
inuenta ?
Ni como
ment.in
Kasih Omen Arabicum effe volunr , viri
docti,& id indicate nominipræfi
xum , A1, vc in Almanach, el Almage
Atum , & fimilibus. Mixtobarbarum ergo
vocabulü fuerit ,ex Arabico Al, & Græ- C
co Xuw feu Xúvw, quodidem ac tundo .
alij Græcam planè vocem cenſene, сх .
Dialogo quibuseftIoan. Chryſipp.Fanianus.qui
chry deducit, παρά την χυμών, και άλλα
lopala le, & fufione.Sed huic Græci fcriprores
was in repugnane , qui plerunque fcribunt gew
Annal. ueiar: non gouttav. Sed quid zmutid li
Suid .
gnificat ?quidam ex plutarcho tradunt
Mer i
19. lic Acgyptum lacra lingua facerdotibus vo
Ofr. cari Chemiam :&inde fufpicantur,voca
is do ri Chemiam ,quafi Aegyptiain ,videlicet, D
quia primi mortalium Acgyptij illam a
Mizraimio Chami filio acceperine , ab
Aegyptijs Arabes didicerinr , & 'articu
lum illum fuum Al, addiderint; ab Ara
bibus, Europæi acceperint; & nomen &
arté, ve & reliquá fere inedicina, & philo
fophiam Græcanicam.Nimis iſtibeni
gni lunr in Arabes . Nomen eniin no!ū
komanis fuit antequam vlli noti philo
Lophi,vel docti inter Arabes, & quo Arz
Lib ., in bia tempore adhuc Chriſtiana .Inuenias E tè nótam duplicant manu , quam igne .
Luna de illud apud Iulium Firinicum Latinū ſcri
prorem , qui tempore' vixit Conſtantini
Diochi Magni.ApudAegyptios quidé hxc ars
irf vfu etiain Diocletiani tempore vide
tur fuiffe, lí Suidx credimus, & abijs for
te Romaniacceperunt . Verum illud de
Chemia, merum eſt commenrum : Ae
1 gyprus enim non Chemia , led Chamia
leta a Chamo :ſic enim in Pſalmisle
47 .
rum , & poftca;/erra Cham ,vocatur ip - P105
fa Aegyptus . hoc ergo nomen facerdo- 23 .
tes, vt reitimonium antiquitatis fuæ afſc .
ruarunt, vulgo Miſraim dicebatur Ae 1
gyprus, vnde & hodie adhuc Turce, &
Arabes vocant,Mafra . Quare ſi Ara
bes voluiflenr ab Aegypto hanc artem
denominare, & addere fuum illud , Al ,
vocaſſent Almaſram . Quid ergo ſ ? uſpi
cor , vt multa Arabum vocabula ,efle He
Significare quam artem fuſoriam , fiue ‫תלמים‬
liquatoria. Etenim Hebræis, Alichim ,
ſignificat itinera ,fiuefluxus , ab Alich , Job 29.6
quod ſignificat facere,ambulare,ſeu fue
re . Viide ars liquans , feu fundens mee 75
talla , abiecta litterula , ab Alichim , fit lob. 245
10 .
Alchimia, facillima forinatione . Quid
enim eft Alchimia , quam pyrotechini
cha , ſiue ignaria ars, reſolutoria , & puri
ficatoria nietallorum quæ vt Chimid
ſpecies quædain eft, fic etiam aurifacto
ria ,fiue Chryfopæia , ſpecies , quædam
eſt Alchimie , quæ in extrahendo , fiue
feparando , & in congregando , fiue'
coagulando ex alijs mecaliis auro , rora
occupatur,vnde non malè Spargiricam
vocant nonnulli #dpa Torranxalása
priv sà ſegregando , & congregando.
Ad hanc quidam retulitullum Manlijver
ſunt .
Materiamque manu certa duplica- Lib. 4
rier arte :
& quia de Alchimicis dictum , per erro
rem , pritauit ,ideo (quæ eft Critica auda
cia ) contra veterum codicum fidem , cũ
tollendum , vt fpurium iudicauit.vtrum
que male ; nam & Manilijverficulus eſt,
& non de Chryſopæis , fed de bractea
rijs accipiendus , qui malleando aurum
in bracteas , feu foliola tenuiffima didu
cunc, & dilatanc, & ſic ſuperficiem adeò
dilatatam quaſi duplicant Alchimici.cer
Non ſtatui de toca Chymica agere ,
quam ego artein , qua medicinæ admi
niculatur, ſanè laudo , & veneror, vt play
fiologiæ foecum præftantiflimum ;inuen .
tricem auri potabilis, rei non minus vti
lisad fanandum , quam ad alendum , ac
quoad fieri poteft, vitam prorogandam ;
fpiritus eniin' fubtililli.nos ex inetalliss
gemmis, plantiſque educens; quo ſubci
E 4 fioray '
 2
48 Diſquiſitionum Magicarum

lora, hoc puriora, & quo puriora , hoc a miam excolendam adiecere ? An , quia
efficaciora reinedia præbet ;metalla de Cabaliſta nugantar Chamum in arca
purat;ſegregat perficit, lapides confiar , Noacho patriJuo libros de Magia na
aquain elicit ,ignem vegetat, & in igne, turali furatum , quos Miſraimo nito fuo
vegetato , ac quaſi perrenato , fpecunen donauerit,idcirco inter illosetiam Chy
cdit arcis, & efficacitatis fuæ , in humana mici libri fuere ? Sed Chamum (cimus
vita propaganda. Milii quidem dubium non philofophiæ naturalis , verum Main 11
non eft liquorem illum Olibij Maximi, giæ Dæmoniacx fuifle propagatorem .
cuius beneficio lucerna mulois fæculis có Hermetis Triſmegiſti non pauci fuper:
feruata fuit ardens,Chymicinn fuiffe ,de funt libri,quis quæſo , vel color tenuis Subdi.
In Hift.
Patami. quo Bernardus Scardeonus,ſcribit Pata in illis huius artis ?'eruene, opinor , qui artojo
wij ante aliquot annos , vrnam fictilem B Phaetontxo aula eo decorſerunt, quæ
cffoffam his inſcriptam verſibus. de Turri Babel , & quæ de terra promif
PLOTONI facrum munus ne attingi fionis , SS. commemorauic , & quæ
te furess Salomon in Ecclefiafte de meretrice ,
Ignotum eft vobis hoc , quod in orbe lia mores eius depingens,Spiritu ſancto af
tel . flatus, fcripfit, illi ad Chyinices myſteria
Namque elementa gravi claufit digeſta deflexerunt ; qui aufi diuitias, quasjęco
labore nomicæ prudentiæ , & nauigationiin
Vafe fub hoc modico Maximus Oli Ophir ,difertè acceptas refert Legum Hi
bius . ſtoria ; Salomonis alchimiæ adiudica
Adfirfæcundo cuſtosfibi copia cornu , runt . In quos ( ve niitiline agam ) ni
Neprecium tanti depereat laticis . chil dicam aliud quàm quod fatuis fole
Plutoni Deo diuitiaruin dedicauit hoc mus, ſanam mentemijsoptandam . Mi
fuæ artis fpecimen homo gentilis , diui nore longè periculo peccant , Aimar ;
cias illi acceptas ferens. Intra maiorein Ranconetus ; & Cardanus, qui Sibylle
illam vrnain ininor alia reperta , in hac , vaticinium illud ;
duæ ampullæ adfabre laboratæ , argetea εννέα γραμματ ' έχω, τετρασύλλαβος είμι
vna ,aurea altera: puriffimo quodamam YOHLE .
bæ liquore plenæ , quo lucerna multis ia. ad Arſenicum , admirandilapidismare
ſæculis ardensconférunca cenſebatur. riam tranſtulerunt , quaſi quatuor fylla
2
De ſola Chryſopcia ſtatuidicere , quæ barum , & nouem litterarum vox alia nut
velexadfperfis paucul pulueris aureira la foret. Irem qui Pandoræ poculumhoc syliptor
mentis , aurum multiplicat, vel'ex non deflecontendunt, ab Hefiodo notatum , quale
Glo'o
auro verum aurum producit , nam quæ fed hi plures Epimethcos,fola fpe reliqua
ex auro liquato tantun dem, velminus : quam Promet heosse x hoc grege fatean
atri producit , ſed purgatius, ca nomen tur oporter. Nec minusilli ſuaues,quiSi
aurifactoriæ non meretur. Chryſopeię: ſyphium ſaxum extollunt , & propter hu
igicur originem quidam nobis valde fa ius lapidis inuentionein meruifle nomē ,
Giunt antiquam , quipræclaro Adamiti quafi diuina ſapientis-autumant:propter
tulo libelluin quendam infignem obiru promiſuam in vulgus beneficijcominu
dunt,vt & alij Moyfis, & Mariæ lororis nicationem ,ad inferos detrufum fener
eius , & Salomonis, & Herinetis Trime per reuolubilis faxi ſubuectione damna
gifti, & Ariſtorelis , & Pythagoræorum tum . homines præparcè auari . Libera
quorumdam libros venditát: hæc enim E liores alij , cum Suida Co!chis auratam
omnia pro impofturis habenda duxe pellein auertunr . illud enim dipes To
rim, & ocioforum hominum foninijs . äruokpannori , Iafonis ;; libros tuiffe in
Quid ?an ,quia ab Adamo prima fcient membranis arietinis defcriptos, artis al
tiarum principia , idcirco & dehacille chimice doctrinam aurifactoriam con
arte fcripfit , quern de nulla conftat feri cincntes . Addunt alij , hoc illud aureumy
priſfe? An, quia Moyfesin omni Acgyó fuiſſe femur, gotovo je pot iuxta Laert.
priorumfapientia excellens , idcirco , & lib.8.Aelia.var.hift.lib.2.Lucian . & alios,
ipre,& foror eius.(mitor Aaronem non fiue( vccorrigunralij.) govorūv piur; au
idditum , & Befelcel ,) anirnuin ad alchi reum flumen, a Pythagora -in Olympijs
often
 1 .:
Liber Primus . 45
oftenfum quod tamen Origenes ebur. À nes, qui circumferuntur quoantecedit:
neū appellauit lib.6.contraCelum.Hoc fictitium Morienum ( Erenitam Ro
illud effe apud Hippocratein mirabile , manum fingunr inepti Arabicè ſcriben
& imprimis ſacrum terræ opus, ex quo tem , ) & verum Geber, fiue Gebrunt
Hippocr. animantia, plantz ,alimenta pharmaca , Arabem quinon inuenror artis , vt pu
'epift. fortuna, & ipfe Plutus profluant. Hinc tant Fallopius, & Eraſtus,fed cultor , &
4 Gra• apparentquam vetuftam iſti originein ornatorprzcipuus.Hæc de originc ha
sria . arti arcellant . Equidem opinor vetuſta bui dicenda :
tem, ſed certa teftimonia ante æuin Ca
ligula non coinperio . Nam quæ dicta, SECTIO II.
mera funt coniectanea , nec magis cer
tum quod quidam probant ex Eld.lib.4. B De artis alchimice in auro faciendo
Cap.8. verf.3. Quomodo autem interrog. efficacitate .
bis terrandicet tibi: quoniam dabil
terram multam magis, vnde fiat filtile ,
patuam autem puluerem unde aureur nis contencioſusin
Mironmemibilia trahatu r . Culo
contrarium for
1
Fr.) Hoc enim perſpicuè non ad artem res alchimniæ affirmatiuam , adeò tuen
fuſoriam , ſedad naturales metalliextce tur , vt & perfectius aurum ſuis ſe forna .
fx puluere productionein poteſt refer culis fouere , & educere , quam natura
ri. Sitamen quis contenderet, admate folita, contendant: olores contra Chy
tiam auri tranſmutatoriam pertinere , is micorum , omnia huiufmodi, vt præfi
kciar ,nequeinfallibili ſe teſtimonio nici, gias , ludibria, &merosiactacorun bon
quia liber ifte apocryphus eft , neque lo c bos opinantur. Equidem puto inter hęc
co claro , & aperto antiquitatem artis ſe extrema, vt fit,niedia via tutiſſime incea
probare.Cæpiffe fub Caligula docet Pli di. Videamusbreuiter, quid pro vtraque
!1.33.bip . hius,rationem ex auri piginento aurum
parte diſputari quear .
liquandi,fed mox delille. Foditur hoc Tres inucnio fententias . Primaeft ,
inSyria auri colore , fragili lapidum fpe non poffe aurum verum fic produci. Ses
cularium modo . Vim eius magnam Ca cunda, poſle aurum quidem quaſi veru;
ligula ,auriquam fanguinis non minas ſed quod tamen pro vero, nec licear vē
auidus excoqui iuffit ;& planè fluxit au dere æquali pretio quo verum venditur:
rum excellens ,fed ita parli ponderis, vc nec liceat illudin medicinis exhibere .
detrimentum fentiret.nec poftea tenta Tertia perfectius , & purius auruim fic
tum ab vilo . Diuturnum poftea ſcripto' D fieri poffe, quamquod in tetrę viſceribus
tíbus ſilencium fuit . Víque ad Diocle gignitur. Prima fententiaeft Toftati in
tianum fluere . Nam Suidas auctor eſt, Exod.c.7. q.10: Aegid. Romani , quod
cum coregnate Aegyptijres nous ino lib.3.q.8. qui Auicennam quoque pro
lirentur, cæde multorum illuftrium viro ſe cirat , fed male . nam Auic. verè cen
tum in ipfo exordio' hoc incendium fo: fuit contrarium , & ex profeſſo de hac
piturn fuiffe , & conquiſita tuin ibivete arte fcripfit ) negarunt etiam Auerr. in
tum de argenti, auri
& fufione fcripta , lib 1. de Generat. Aponenſis,diffe.209.
omnia tyranni iuffu flammis etadita , né Sed & ipfemer Chymicus Paracelſus
cx illa arte dítati Acgyptij, pecunijs frc lib. de Piloſoph . & videturid voluiffet
6, Romanis in poltcrum rebellarent . Bernard. Górnetius a Medis docto , &
Sxidas Aliquot annispoftea Zozimus Græcus E falito opere de fale lib . 2. ar.num.zo. fe
its Diocl. fcriptor vixit, cuiusdeArte ſacra , & cúndæ editionis fol.168 .
Chryſopcialibri M Scripti afferuantur Secunda ſententia ( vt opinor )'verè
in Regis ChriſtianiſſimiBibliotheca FO fuit D.Tho.nam licet, vbinoluit queſtio 1.2.9 :77.
tis bels : vbi & Blemmidæ liber de cadě nem decidere, ibi exhypothefitātum lo a. ad 1.
Chryſopæia dicitur exſtare . hicille Ni cutus fuerit : cainen vbi abfolutè & deci
cephorus Blemmidas eſt', qui fub Duca fiuè locutus , ibiapertè, & clarè hanc ſen innsåt.
Inper.mulca præclara philofophiżemo rentiam tenuit, produci pofle aurum , 4.7.9.30
nimenta edidit . Zozimo Græcuin ati quoad externasqualitates , fed quod ad Add. ar.
tiquiorein , non noui: illo Arabes om intrinſecā agri perfectionem no pertin- zo
gat:
 Diſquiſitionum Magicarum
gar : quod etiam Caietano , & reliquis A ne ſui lapidis .Coueniunt, beneficiolas
Thomiſtis placuit poftea citandis, pidis hanc transformationem tribuen .
Tertia ( ententia eftomnium Chymi dam ; fed huncipfuin lapidem , quo ap
corü , & præterea Timonis in lib. 3. Me. pellent nomincsnon conueniunt. Lon
teor.q. vir. Antonij Mirandulani de ſin gum ſit omnia. Merculini, Treuiſani,
gula.certani.lib . 10.Marcelli Palingenij, Faniani ,Vallenſis , Roſarij , & aliorum
Cardani, Lacinij, & aliorum , quam ac nomina congerere, quæ funt ſignifica
curatetuetur And. LibaniusSyntaxi 2. tionis planè diuerfæ . Ex paucis cætera
lib .1. fingularium . poflunt dijudicare, vocát YouTufhEPH'N
Quartam his fentétiam poffemus ad aquam viuam, aquain vitæ , aquam fic.
dere Pyrrhoniam , & Academicam Du cant , lignum vitæ , fanguinem huma
bitantium ; qui fatentur fibi non fatis li- B num , lac virginis , Mercurium philofo
difpu. de quere: quam puto verè communiorem phorum , draconem , coruum , laton, eli
Magia.. elle hominum huius ætatis . Ex noftris xir ,medicinam morborum omnium ,
in 2. 2.di
illam defendere Benedict. Pererius , & id, de quo qui bibit non moritur, & fimi
put.b.9.
13.pwd. Gregorius à Valencia ; nam de bonirate, lia partim ridicula partim pegoatia ,par
& perfectione alchimici auri dubitant; tim irreligioſa .Modos operandi diuer
& lufpicantur, nunquam ab vllo verú , liffimos comminiſcuntur, & de eo inter
& perfectum aurum fuiſſe productum , fe digladiantur ; cum Brachefco certar
& Valentia quoque indicat ftudio ,& Tauladanus , Villanovanın impugnat
arte humana vel non poſſe , vel vix fie Treuifanus, alijalios , & inuicem fatuos
ri poflc , Quod dicemus ? amicus Pla ignoranteſque nuncupant . Sed de la
to amicus Socratesi, fed magis amica . C pidis materia forte faltem confentiunt ?
Veritas . nihilminus. funt qui ferri ſcoriam , funt
Axio. r.Nullis idoneisargumentiscon qui ſalem ,alumen ;magneſiam ,cadmia ,
trafentientes conuincunt aurum verum Calcanthum , arfenicum expofcant : funt
per alchimiam fieri nonpofle . Ad pro qui obtrundant bufones, capillos , ouo
bationem huius concluſionis ſufficit o rum putainina ,menftruum Huorem,vel
nusprobandi transferre in aduerfarium :: humanum fanguinem . Reſpondeo, tam
quia eftconcluſio negativa: & adfirma diuerfis nominibus eandem rem figni
tielle impoſſibile ; incumbit onus often ficari, ſed his vfos fcriptores ſcientix oe
dendi, curid fitimpoſſibile eò qnod is cultarda caufa, quam non voluere paf
contendant feididoneisargumci, pof fim intelligi , licuit land Aegyptijs fym
fe conuincere ; quod'nos negamus,Ve- D bola fua adhibere , licuit poetis perme
funtarne ſic poreft conclufio probari,ne Caphoras , & fabulas f pientir principia
que ex parte materię , feu ſubiecti;ncque occulere, licuit Ariſtoteliſe dictorum ob
ex parte modi repugnat naturæ talismę fcuritate , vt fa pius folet, atramcnto in
tamorphoſis . Non ex parte mareriæ. uoluere ; ipfæ facræ litteræ in Parabolis:
nam illa eft alterari, & corrumpi apta , loquunrur.cur cilpas ', ni di li diuerſis
& perduci etiam apta ad formam præ nominibus luſere ?Si quid minus aptè , &
ftantiorem , & eft capax forma introdu feliciter , & piè,ignofce.rem vide ,verba
cendæ . Non ex partemodi: quiamo deſpice. numqua rei vericarem , aur artis
duseſt , per decoctionem naturalem efficacitatem , ineptia ,aur infatida docē
ignis,qui decoctionem naturalem calo tis potuit extinguere . Deinde quid mi
sis naturalis proximè imitatur . Quid E rum hani quoque artem habere ſuascó
ergo deſit Faut fi quid horum , often pulfationes diflidențium ; quibus nec
datur . philoſophie pars vila,nec miedicina, nec
Ocendere conatur fequentibus argu iuriſprudencia, nec Scholaſtica Theolo
gumentis, quæ figillatim diluemusadfu gia nofciturcarere ? Diffenfio illa de ma
la ſolutione Primo argumentantur ab teria ,vel verborum eft, & nominum , vel
. artis ipfius incertitudine , & diffenfione fanè fuir, cum atsminus culta , & 'magis
artificum , qum chymiciincer le nec co incognita : periti in fulphur, & hydrargy.
meniunt in modo loquendi ,necin mar rum conſentiune
do operandi , nec de matena , apt Aomi Probant pofteà, naturam metalloru
ab
 Liber Primus. SI
abijs ignorari. Primò quia conſent illa A qui cætera adhibet arte requiſita, etiamli
viuere , & nutriri ;cuin Cardano : velfu rolæ effentiain , & vim ignis ,& principia
perioris ordinis animam habere verum diſtillationis ignoret . Quid igitur , G
valdè reconditam , cum Fr. Georgioin qui naturam ignoret metallı , ſegregatio
Harmon , mundi. 2. quia lapides putant ne, congelationcque quæ requifita , cx
effe reiectamenta sideruin vt Paricel teris quoque omnibus peritè vtatur,mi
ſus) metalla verò adipem , & medullam nuſne ad fatum compofitionemq ; eius,
lapidum ; & proinde metalla cæliefie quam ad alcerius , nihil ad operationem
præftantiora excrementa: 3. quia vnică effectumq; amplius præter caufarum co
volunt eſſe perfectam ípeciein metalli, gnitioné adijcientis , vis excoctrixigniu
nempe aurum ; cæteras eſſe tantùm ru eft effectura ? Intelligentiæ igituriã ignis
de , & incohatum aurum , dequo mox B particeps, qui vnum inter , & alium no
plura. t . non habent perſpectam auri fui uit diſcrimen . Pone autem aliquem ,
caufam efficientem . qui foli calori effi qui op inè metallorum naturam noue.
cientia m tribuunt : quo tamen folo non rit: huic certè nihil argumentatio hæc
poteft auri ſubſtantia perſici . Oportet oberit , quoad auri produétionem : po
cnim vt fola quæ fubftantiam primum terit ergo produci ab aliquo , fufficerent
calore concoquat , & commutet ; Fri iſta : dicam tamen quid de ſingulis illis
gus deinde & ficcitasterrena, faciant a cenfeam . Viuere & nutriri metalla , vt
quam concreſcere. 5. deauri materia val animam habentia vegetatiuam : id non
admodùm abfurdum eft ,fed fateor ve- Liby.
de diſcrepant . Gilgil vult eſſe cinerem
exterra genitum , aquæ
& miſtum: Bra nus , quod Ariftoteles cenſuit n , ec lapi- mag.mo.
cefchus vitriolum ; plerique fulphur , & C des , nec foſſilia huiuſmodi viuere vel rah
argentum viuum , nec deeſt qui arſeni nutriri : excreſcere autem , per adiectio
con addat.quain re indaganda viden nem materiæ ,decreſcere per fubtractio
Plin.l.36
tur,vtvmbri , indicium fagæ naris ſecu nem eiuſdem : cùm verò Plinius , & alij , CAI.com
ti , certum ſane , vr ad ceruæ cunabula dicunt ea concipi, parturire,viuere,fene 19. La
perducat : fallax in rerum cflentia diſcer fcere ,mori metaphoricè tantùm loquú- Bapı.AL
nenda.Præterea quomodo poffunt mix tur . ſed de hocplura Scaliger, Fallopiul- bertus ha
ta refolui in mixtum illud , ex quo proxi que. Volo cum illis liberaliter depaciſci. edifi.c.ge
me generata fuerunt? nonne prius opor Eſto , non vivant metalla : quid indè : fa Staiga
tet refoluantur in corpora fimplicia? cilior profecto inanimæ rei in aliam ina exercic.
igitur fi , quod eorum eft fundanneri nimani, quam animatæ in animară erit :Fallo
tum , metalla in fulfur, & hydrargyrū D tranſmutatio . Paracelliſtarum illas locu demerak
reſoluuntur,certè hæc duo nequeunt ef riones ſanè non ſatis rectas nec commo los
ſe propria metallorum materia. dasſed improprias, &translatitias, nihil foffil
Hoc argumentŭ multas inuoluit quæ moror : loquuntur illi inquinatè ſentiút
ftiones, quas fi velim exacte diſcutere , perperam , eosnon defendo : de relo
non fectionis vnius, fed libri opus inte . quor, non vocabulis. Hoc vnum veril
gri futurum . Vno fortaſſis verbo præ ſimum puto ,neq; negari poffe , plus hu
ftiterit abfoluere , vt hæc illis omnia Jar midi pinguis, & fi vis plus adipoli elle
giamur , nihil aliud conſequi , quam al Yucci in metallis , quản in lapidibus ac
chimicos fic opinantes non eſſe veros gemmis, hinc enim metalla ductilia , &
philofophos, neque cauſas operationis dilatabilia ſunt , quod lapidibus obaridi
lux tenere,nec operari ſcientifice, fed E tatem , & ficcitatem denegatum . Vni
duntaxat cfle nudos faturarios pyrote cane fpecies metalli fit, mox videbimus.
chinos,mechanicos, & non philologos . Deauri efficiente cauſa conſiderandum
nullo autem pacto conſequitur , proban puto longe plura requiri, vrex terra, atq;
dum quod erat,auruin ab illis conficino vc ita dicam elementis ferè nudis primu
poſle: non enim gladium non facit,fa corpus mixtun exiftat , & coaguletur:
ber, quia qux ferri natura ,quæ gladijad quam requltantur, vt ex mixro jam coa
pugnam rotatio vibratioque fic accom gularo , & .exiſtente aliud conficiatur
modata, neſcit: non aquam roſacea mi mixtum , duntaxat differens perfectio
nusperfectam Chymicus elicit , quam ne . Auci fubftantia , ex terrx puluere,&
aquæ
 37 Diſquiſitionum Magicarum
aquæ liquorc, in veniscauernarum folo A capiamus ergo exempli gratia, aurum .
calore non poteſt perfici , ſed frigiditas hoc auruin materiam reinotiorem ha.
quoque , & ficcitas requiruntur; poftquá bebit ,exhalationem quandam humecta
verò iam ſemel metallum coaluutin me yna ex parte ( quæ materia liquida à qui
tali ſubſtantiam , iam ignis folus poterit buſdam vocatur , vel aqua intrinfecus
fupplere ,quaad perficiendum coinmu vnctuoſa, ab alijs vnctuoſum aqueú in
tandumque illud in alterius metallis, qua corporatú, vel humidum liquidú )ex alia
licates erútneceffaria, quia qualitates illz parte habebit terræ portionc craflam , &
acciderariæ funt, & quæ actiuitatis ignee viſcoſam :ſic huic terre aquailla pinguis,
vim non exſuperant. Quod exemplo po & aerea commiſta , corporatur in pri
teft declarari. nam fandaracha naturalis mam , & ( vt fic vocem ) elementarem
Gal. lib. nó poteftgignicitra frigus illud:fedpoft B auri materiam · Hæc materianon eft
piimedia quam plumbum femel in terræ vifceri adhuc propria auri materia , ſed eſt ma
cam . fac. bus genitum fuit , fi illi miſceas acetum , teria communisomnium metallorum ,
Pli.l. 34. cerullam conficies : vt verò ex cerurla & etiam lapidum . etenim fi plus habeat
prodeat ſandaracha nulla iam opus refri ariditatis,deficiente humiditate, fic lapis:
Photo by : geratione,fed fufficiet ſola aduftio ,vt lan fi plus habeat pinguedinis humidæ , exit
6.6. Aeti: Laracha fictitia feu ſandyx Syricum na in metallum : & propter copiam huius
35 lib.z. fcatur . Orichalcum quoque ſine frigo humidi , nitidi ,puri,ac ſolidi,ſplendida
Amat.in reex ære, vitri puluere ,& calaminaris la adeò , ac nitida ſunt metalla . Et hæc eft
Diofc.
5. cnari li. pidistinctum fit; ſolaque decoctione,& fententia Platonis , & Ariftotelis ac le
63 percolatione per ignem indiget :cùm ta quacium : Neque huic ſententiæ repu . Plato in
vide pl. inen foſſicium , & naturale,fi quod eft c goat (meo iudicio) eorum Chymicorú, Timeo,
, .
li . Van huiufmodi, etiam frigus illud poftularet. quiphyſica principia norunt, & ample - 4 .& Cal
Deeism Quid, quod & Plinius,cenſuit, foloigne Etuntur,hoceft non empirici, ſed philo- phidius.
Technis lapides in as fundi, & ferrum gigni ? Jogi funt, ſententia . Tales enim facile Arif.li.
Ischnia Quid , quod & fola decoctione ferrumi affentiuntur huicremoto principio me- in ;Merce
. Ter.
6. 8.11.26
5.27. Ari. fit souwue Græcorum feu Calamiſch tallorum omnium . Equidem mihi vi phr li.del
fol. li. 4 . Hebræorum ? quod nos hodie chaly detur negari nonpoffe . Quæro cnim , lapid.14
Mereor. bem vocamus fiue aciarium , veteres num argentum viuum, & ſulphur fic im ni Lacini
VADNOC Latini. ferri nucleum , quia proprio no mediate ex inateria prima fincenata : Gli Mino
sius dels) mine deftruebantur . nam chalybs illis adfirinas , quæro qua diſputatione præce Chemica
6.7. dib .
Mag.l.2. idem , quod ferrum in genere . Neque dente hæc potius , quam alia fornia , ſit art.c.13.
delapidi in his alio frigore opus, quam cùm om- D introducta? ſi negas ; iimmediate pro . Alb.lt.se
bus ir.3. nia peregitignis, vt ainc materia ſe ad dijſſe ;quære quæpræceſſerit ? noenim mez.11.10
de rebus
bis.Hie, naturalefrigusrecipere ſinatur:vel aque omni forma potuit illa materia caruiſſe .• 6.2 . Con
lib. 2.mi. iniecta citius refrigeretur , & induretur : Negandum itaqueid non eft : ſed vlte- raren.li.
full.c.l. Porrò quá ſubdunt de auri materia dif rius progrediendum ,& poft hanc mate 3.philole
6.6. Geor.
fonantiam , obftrepit illa, non obtundit . riam communem adeò remotam , qux
Agricole
cedo, quam illi effe volunt ? quanicum renda quędam materia propinquior.De dere Mo
que dixerunt , ex hac etiam cætera me hac eft omnis , diſcepratio : Cenſuerit tall.
calla conftare philofophi chymici con itaque illam materiam remotam , non
fendent , fi facilem fore ad aurum uanſi fubito prætermiffis medijs ab extremo
um . Scd doctiores conueniunt in vná ad extremú progredi,& quod dici folet,
ſententiam : quamego quoque ſequor, E per falcu promoucri:ſed primo gigni im
& fic Ariſtotelem cũ his auctoribus con perfectiora quædam , & fic natura pro
ciliari poſſe puto . Non agitur nunc de gredi ad perfectiora . Exilla materia re
materia remotiſfima , quæ eft materia mota primum gigni ſulphur , & argen
prima , quam candem eſſe nemo addu tum viuuin fiue uspeépz upos : iftud potiſ
bitat: ſed agitur , de materia ſecunda, Gimum coaleſcere exhumido iſto pin
quæ iam certis formis eſt imbuta . hæc gui, & aereo ( ideo adeo mobile eft : ) ex
rurfus eft , quædam remotior, & quæda terræ verò pinguedine ſeu viſcoſitate po
- propinquior.non enim ſtatim ab vltima tiffimum gigniſulphur . Sulpur iftud po
ad primam hic immediatus eft crāficus : Itea in metalli generatione fungi vicem
viri,
 Liber Primus. Y

Anicen. viri , utpayupovvicem feminæ volunt' A nunt , ac impugnant fequentia : qui

eti, a Chymici : hocparum refert , credide
Geber.' rimpotius vtrumque agere, & pati in in
Lullus, uicein , reactione. Nec conuincit con
, ali trarium quorundam obiectio ; nec in ple
tik . dif. riſque fodinis fulphuris, vel argenti viui,
libi, " inueniri aurum ; necin auri pleriſque in
ueniri fulphur , aut argétuin viuum . ſuf
ficit enim ,in quibuſdam veſtigia horum
reperiri, vt pyrotechnici fæpe experti .
Ec, vt ex liis gignantur,tanquam'ex ma
teria ; fic in hæc furfusmetalla refoluivo B quare ſi quis effectus producitur, quina
lunt chymici, & hanc refolutionem odo
-te probant, & guſtu ; ſe in inaterii refo
luca qualitates fulphuris , & argenti viui
dictantes inuenire . Quoniam verò hic
agimus de accidentarijs duntaxat diffe
rentijs , quibus hæcinanimata dignoſcū
tur folis : truftra obijcitur odora canum
vis . Non enim dicitur hec refolun in
fulphur , & hydrargyrum formale, atq ;
-perfeétum , fed in inateriam quandam ,
quæ ſulphuris , & hydrargyri qualitates C ribus parafangisſua ſequentem veſtigia
pleraſque retinens,fatis indicatformam
præcelliffe horum foffilium : ficut homo
occiſus cum eſt, & iam cadaucr fere diſ
folutum corruptione, indiciuin facit fæ
tor , corpus illud carneú fuiffe, aut quod
fimilius ,cum falem ,vel faccarum in ali.
quod ferculum diffoluis , fapor indicat ,
ſubſtantiam illarum rerum condimenti
huius materiem fuiffe : & odor aquæ di
ſtillacæ , fatis apertè docet , qut herba
diſtillatæ fuerint. præterea noeft necefle D nus voluit, vt inde fornaculisfuis catri
tes omnes reſolui in proximam fuá ina
teriam , nec corpus reſoluitur in ſemen :
fed fufficit reſolui in materiam remotio
rem , fiue elementarem . Ad vltimum
itaque argumenti membru dicimus me
talla refolui immediate in illa ſua princia
pia , quando alterantur ,& pér alteratio
nem definunt videritalia metalla , &
fiunt quid liquidam , vel aridum , retines
principiorum illoruin qualitatesmulcas ;
& cum hoc fit , tunc quodammodore Ephurimis patetexperientijs.Sic enim na
foluuntur iterum in corpora fimplicia
feu elementaria, ner.pe in liquidum hu
midum , & terreum pingue : ficut etiam
paulatim , per varias alterationes pyro
techniæ ,principalia illa proxima in iſtud
vel illud metallum coaluerunt .
Tertiò argunentantur : fundamenta
Chymicorum ,fipenitus infpiciantur,vel
falla effe , vel prorfusdubia : & propo
bus ſigillatim ac ordine folutiones ad
iungam
Primùm ergo adferunt illud Rogerij li.demi
Baconis; licet natura potens fit, mira rabilibus
bilis : tamen ars, viensnaturapro inſtruistinn
menio', potentior eft virtute naturali. tura ,
Hoc ergo videtureffe falſum ; tum quia
nihil poteft ars humana , quod viresſu
peret naturæ ( quæ nihil eft aliud, quàm
ordinaria Dei in creaturis diſpofitio :)
curamrerum ſuperet: ille non humanus,
fed vel diuinus, velprodigioſuseft; cum
quia omnis ars mechanica naturæ , vt
bafi, inſiſtit , & eam imitatur , nec fuis
poteft conatibus operum naturæ perfe
Ctiones adæquaræ . Nam veriffimè Fa
bius , ita ſcripfit; imitario , quæ artis eft
propria , nunquam tam feliciter natură
exprimit: quin inter hanc ,o illam fem
per aliquid interſie, ipfaque veritasplat .
bypocriſin pot ferelinquuar . ) quinoget;
iubendus agri lilia cum veris,Dedali vo .
latum cum altibus comparare , & cum
Praxitelis aut Phidiæ caballo hoſtiles
manus effugere. Reſpor. Comparatio
nem naturæ , & artis inſtituiduobus mo
dis poſle , primo præciſe ac nude ſola că
fola conferendo ,vnumque altcri , fiue
vtriuſque potentiam , feorfiminuicem ,
& mutuò componendo , hoc fi Baco
buat,quæ naruræ denegata ; fateor om
niillum reprehenſione digniſſinú fuil
fe , & argumento contrarium ſolidepro
bari . Altero vero modo poffunt iftaco
parari,non præſcindendovmun ab alte .
io , ſed extenſie ; v.g. artificium huma
mun cum ipfa natura; qua in compara
tione, artificiâ præfupponit naturæ vim ;
plus autem tum pofle artem natura ſub
pixim, & adiutam ,quapoflit natura ſola
turalis operatio niuatur, accelerarur , &
perficitur per humanam indutriam , &
artein : quod voluiffe dumtaxat Rogeriu
eius verba indicant, & veriſſimum eſt .
Secundo reprehendunt quod dicitur
à Chymicis, vnicum effe perfectum ine
talluin , fiue vnicam metalli fpeciem (au
rum ) cæterametalla dumtaxat eſſe auri
inchoacionos: & ideo tam facilemetal
la
 Diſquiſitionum Magicarunt
La rcliqua ad axum , natura lem ſuā per- A Paulo, & tamen P.& P .fpecicnon dir
fectionem , reduci ; quam homo ager ferunt ) fedprobari præterea debet; quia
Bil , in ad fanitatem , & ouum ad pullum.Hoc homoeft rationiscopos , cquusnon cft ;.
Atis ww . illi triplici ariete libi, noncam quatery fic etiam quod aquila , & lco different
quam fubruere videtur: & ita mihi quo fpecie,non probandun tācumeo , quod
que aliquando vifum :nuncmaturiusre ratiogenerica illis competat, fed ctiam
perpenfa , videoilla ipfa , quæ tum attuli quia vtriuſque effentia diuerfa eft , cum
;
argumenta viobrelli folent, faccis la vnum fit volatile , aſrud beftia , feu gra
Acis , aricrisimpetum infringere : poſic diens . Sicigitur ,non quia hæc defini
commoda explicationeexarmari, & 1 ciocadem , qiwe auroycompetic argento :
eneruari . Arietes iftitres erant criplici ideo hæc duo fpecie diſtinguuntur : fed
teſtudine contecti . Primus peticwide B fequitur folummodò ambo hæc'inctalla
finitione metalli , quam Geber , Petrus effe:argentum quidem imperfecte ,quia
Bonus , &multi chymiciadmitunt :me poteftperfici,aurum perfečtiffimè,quia
tallum , eftcorpus fóſile ,durum , na ncquitin metalli cariòneperfici. Intan
juram fuam feruans, malleodilatabi ti iuxtà ac viro conuenit hominis dctini
Is. Sed hæc tota definitio æque conuc tio ,vt & vitulo , acboui animalis : fed in
ait argento , & plumbo , acauro ; æqud: fans adhuc perfici, & definitionismem
ergo funtmetalla, atquc aurum . Refpon . bra perfectius poreſt participare : non ta
differentias rerumcrentiales ,præterqua men infans , & vir ſunt hominis fpecies:
hominis,nobis elkeignotas: idco nosco idein de alijs metallis, & auro ftatuen
gi definitiones fornarcabaccidentarijs: dum , nam alia illa nararaadihocinitio
differétijs, quæ poſſuntfiepe communes C nuit, vtqucant adaureamperfectionem
effe pluribus; quæ probabiliter videntur progrcdi.
fpecie differe; vellici ſi definias cancm , Verum hicnouæ ſuboriuntur difficul
certè dcfinias pet proprietatem lacatus cares, nouifcopuliaffurgunt-dicarenim
hyæna tamen hunc imitatur, quæ canis: aliquis, hic fequeretur ,naturam
fic face
eít : & lictorum iftud congeftunt ,canis: pius à ſcopo ſuoauerrare; quàm fincm .
nö eft aniinalirrationale; quadrupes,ve fuumconſequi;quodconuicium ferre
lox Tatrabile, conuenict etiam hyeriæ ; na cur im Dcum . Naturæ quoque aberra
& illa erit,animalirrationale, quadrupesy tiones , de fuis inferioribus , more ſpe
velox ,Vatrabile - Nemo' tamen inferat cierum ,non ſolentprædicari, quia natu
canis nomen hyenæ competere, velhye ra'non multiplicar terum imperfectaru !
nam æquè carrem effe : fed potiùs infe- D indiuidua vividemus monftra fterilica
rendum , quiddáin Hyena reperiri,quod tis damnomultata ; hæc aurem metalla
in cane fit perfectius. Sic dico definitio de fuis indiuiduis rectè prædicantur ; vt
nis huiuſmodi accidentariæconditiones argentum dehoc vel'illo . Refpon. Non
infingulis meralbs inuicntas , non con aberrat à fcopo fuo natura , quia finis
uincere fingula fæc, quibusconueniunt cius eft, rerum varietate hunc mundum
metalli ſpecies eſſe . Namhæcnon eft: ornare : & perfectiora vult efle rariora ,
conuenientia generis in ſubsantia , led ! fit autem hominumauaritia , quimccal
dumtaxat quafigeneris impaccidentibus .. fà effodiunrpriuſquam ad debitam per
Spectficæ narnquediffererniæ abellen fectionem perueniant; vtininusauri fit,
tiä rei fünt deſunendæ . Quare vt aduer quàm cæterorum metallorum . Sicuti
Sarij probenra definitione,identitatem E quia vituliplerique occiduntur à lanio
genericamy ; necefle eft prius probent , nibus, idicirco paucioresboucs exiſtút:
vel fimul , & conſequenter probent ,prę fihis parceretur, boues fiant ; fiillis ab
tenfarum fpecierum differentiam ellen Aineretureffodiendis paulatim aureſce
cialem , velquid'ei quodammodoæqui rept. Enunciandi verò ratio , quædam
pollens ; v.g. Homo , & equus fpecies: eft fpecierum ;fiue generica ; quædam
funtſubanimalis genere , id probarine vero merèaccidentaria . Monftrorum
quicodumtaxat,quodammalisdefini de inferioribus attributiua enüciatioac
to , quæ tamcireſſentialiseſt, congeniar cidentaria poteft çquelocum habere ,ac
Frique ( fic enim conuenit Petro & argentijauti ,& c. licutenim dicasrecte ,
hoc
 11.11 . Liber Primus.
hoc gas eltargentum , fic etiam rectè A rum fabricam ,fed ad qualicatum prima:
dicas , Gorgo , eſt monſtrum ; ſphinx
ett monſtruin : & ficutetiamdicas va
fis huius effentia eft ſtanca , vel materia terrenæ admixtionis, fient ferrum , æs ,
ciuseft ftannum ; nihil prohibet, quin
verè dicas ,pygmæusiſte eſt monftro
fus, vel ſubſtancia huius pygızieſt mo
froſa. Scd parum hxcadrem quæ do
prædicatione. Quia reuera , non quic
quid imperfectum adhuceſt , co nomi
ne monitroſun eft : maximè fi aptum
fit perfectionem fuam recipere , pullus B non fatis mulcum adfit ſulphuris ſubtilis,
in ouo non eft monſtrofus , viculus non
cſt monſtrolus , infans non eft mon
ſtrofus , quia hic ad virum , illc adbouč , ſulphuris excedat, & vnctuoſum illud
üle ad gallinaceum tendit ; etiam ſunt
poteftate, quod actu futuri.idem de mc
callis alijs ab auro dicuntChymici . Sce
rilicate damnata ſunt tantum monftra
perfectorum animantiam ; non infecto
rum ,non inanimatorum . Atquc ica ruit
hæc replicatoriamachina.
Secundò contendunt aduerfarij pro- C ciente , in venisſuisconquieſcere , nihil
ximam mctallorum omnium materia
candem effe non poffc , fed vniuſcuiuf
que ſpecici debereeffe materiam proxi
der mam diuerſam , quod etiam nonnulli
gulie. in Chymici fatentur , t & probatur: quia
Carredo diuerfæ fpecie formæ candem (pecie
materiami nequeunt informare : vt de
20. Bra animahumana & equina patet , quaru
Taw. neutra corpus alterius aptacitinforma
lalui re ; videretur alioqui, vetusillud deliriú
ftabiliri poſle : omnia ex omnibus , fiue D
quodlibet ex quolibergigni : & fic , fire.
motæ inaterię ſufficeret identitas, poflet
vous Alchimicus alcecum ,in Apullcium
illum , vel Lucianum auritum transfor .
more . Refpon . Animas animalium per
fcctorum requirerecorpora organica ,
certis perfectè modis difpofita : animas
animalium imperfectorum , ipſas quo
que , quia ex materia educuntur, requi
rere fuam , & propriam , minus tamen
perfectam, organorum corporis com- É
policuram , quæ compoſitura , fiue (vt
dicam ) organizatio d , eilliusindiuidui
efsentia eft . Inanimas verò res dum
taxat cenſeo requirere materiam illain
communcm , & præcipuè conftantem
partibus homogeneis ,eiſdem clse , &
perfectiùsdiſpoliram ,ad plumbi, ſtanni,
argenti vel auri formam : quia formæ
ifta ,non ad compoGouræ , vel organo
55
rum maiorem , minoremue participa .
rionem ,conſequuntur . Si plus habcant:
plumbum ; fi plus acrei liquidi, ficnt fta
num ,argentum aurum . Conatur qui.
dem natura ſemper aurum producere ;
ſed , cùm ncquit co mineralis decoctio
pertingere, contenta eft alioruin mctal
lorum gencrationc pro modo virtutis ,
& materiæ proximæ diſpoſicione . Si
ac rubei,adlit tamen ſatis hydrar gyi
ſubtilis,& alibi;fiet argentum : G verð vis
liquidum omni fit ex parteprobe defę ..
catum ,produceret aurum .
Tertius illorum aries erat . Namquã
conquiefcere naturam , fponte fua : fed
moueri , & molili donec perfectionem
fuam fitadepta; metalla verò hæcappa
rere omnibus,eriam preſente cauſa effi
ſolicita , vt in aurum transformcntur , li
cet enim centum annis illis permancant
non impedita ,nunquam tamen magis
illa aureſcent, fed in fuo ftatu permane .
bunt, fertum , plumbum argentum .Si
ficigitur quictaiacent , fuamiamnacha
ſunt perfectionem . Refpondent Che.
mici , & benèreſpondent nos hanc con
mutationem deprehendere non poſse :
ſed cur nequcamus, incredibilem red .
dunc rationem : quòd ad alteriusmetalli
in aurum metamorpholim millenami
annorum tempusrequiratur. Quis hoc
illis definitum tempus reuelauit ? quis
credat cùm ad cæterorum metallonm
perfectionem , curſus viginti, velaigin
ca fufficiat annorum ? Maior ergo in au
ro formando mora , fed non tot feculo
rum admittenda . Sicut autem herbaru ,
& arborum incrementa non cernimus
dum creſcunt: fed crcuille deprehendi
mus.ita latenseſt alteracio hæc, & com
mutatio metallorum : quæ ,non , dum fit,
ſed dum facta eft,cemipoteft: quod ve
rò illam non cernimus,impatientiafccit ,
& cupidita's, dum malunt homines prace
fens lucrum minus capcre , & quale eft
metallum effodere : quam ſpem pretio
redimere , & illam tam longinquam op
periri tranſmutationem.Sed cur ad hac
fornaculis , & follibus fuis fc criênio pero
ucaire
 Diſquiſitionum Magicarum
uenire poffe Fanianus, & alij gloriantut, A adeffe in Chemnica operatione neccalo
fi non niſi luftris aliquot exactisid poteft
natura. caulain puto ,quiqin terræ venis principalis, quia hicno adeft agensprin
plus liquidi humidi affluit, & calor quo
que agitleniter ac puulatim :hicin chry
follo , nihil adfuit liquidi : quare quic
quid reſiſtir, & reuocat curſuin efficien
tis caule, id faciliùs hic abfumitur: ignis
quoque eft continuus, & non impedi
tus, & quantum potcſt vrget . Præterea
nonnunquam aliquid auti maturi , &
perfecti artifices admiſcent,vt ficars ad- B. ab experientia, ad quam alchimici foléc
iyuans naturam , cauſa fit velocius reli
quum cóuertendi, vt notat Treuiſanus ,
libr.de tranſmutat.metallor.ante mediu .
Ex his apparet admodum probabilem
effe fententiam Calliſthenis, Alberti Ma
gni, & Chemicorum , vnicam effe per
fectain metalliſpeciem . Sed pergam ef
Alb. Ma fe liberalis accoinis : eſto ſpecie differát
Ini lib. 3:
hemerai , metalla,quid tun ?ſpeciei( inquiunt) in
Fr. 1.6.7. lpeciein quæ non ſit alteri ſubordinata
Gab. Ro immutatio impoſſibilis eft naturæ . Nos C
Jarii. Vä mox noelle impoffibilem oftendemus.
noceij. Bi
ringucci: Nec ad ren facit illuddeſubordination
con alior. nc. Reuera enim multoruin commuta
tio oftenditur , quæ fic ſubordinata non
funt : & fubordinatio ifta eodem modo
póteft intelligi de plumbo , & auro , ſtan
no , & argento : quo illi de his intelligūr,
quæ in tertia ſect. producemus.
Quartum argumentum eſt, arsiſta no
quit veras gemmas transformare in gé
mas alias veras;ergo nec metalla poteft D
in alia . Refpondeo, gemmas,ſi quæ fint
hquabiles, poſſe ad maiorem fortaffis
redigi perfettionem :non tainen in alias
diuerfæ fpeciei mutari poffe , quia non
poteſt ignis quemlibet inducere calo
rem :nec geminæ ea cognatio eft , quæ
metalliad metallum.Gemmæ verò ple
fæque, velpotiùsomnes, quia lapidum
ex genere funt , etiam ſunt illiquabiles :
quia non habent humidum vnctuo
fum , vtmetalla,ſcdaqucum ,quodigne E
diffintur.
Hic Alb. Vltimò obijciunt, non dari cauſam
5. Meta. fufficientem , quæ hoc operetur: cælos
Magn.in
ph. enim naturaliter hæc metalla , in venis -
producere per calorem , & frigus : non
qua calor ille, vel frigus qualitastantum
eft , fiue calor aut frigus : fed qua eftor
ganum ac inſtrumentum cælorum , in
cuius virtute agit ; hic vero nec frigus
rem operati, vt inſtrumentum agentis
cipale : Refpondeo ; de frigore iam dixi
mus. decalore verò dico hunc agere ve
inſtrumentum ignis ; & effe eiuſdem fpe
ciei cum calore cæleſti , ſeu eleinentari.
Agens autem principale eft femen auri
iplismetallisinſitum : quod ſemen calo
rc fouétur,& adolefcit in aurum.Proba.
tio verò huius,non incumbit alia ,quàm
prouocare. ſolemus enim à pofteriores
probare vim feminis alicui rei infuifle',
cùin genitum ex co aliquid , &ex porē
tia eius in actum deductum cernimus ,
Denique cóclufio noftra dumtaxat exi
gebat , nos oftendere naturæ rerum hác
no eſſe contrariam Chryſopciam : ne
que id argumenta
argu aduerfariorum con
Lincere.quod puto fufficienter often
ſum à nobis . Hæc de primo axiomate.
SECTIO III. )
SECTIO 1
Deeadem efficacitate...
It 2. axioma, longe probabilius ef
conlequi,& alia inaurum igne tranſmu
08
tare,quàm non pofle .
Dico eſſe probabilius , quiareuera id
non probatur apodictice , fed tantum
topicè, fic tamen ,vt moraliter ferè con P
uincant rationes ..
Priinum argumentum , quo conclu
fio probatur,pendet ex fupradictis, quia
contraria negativa habet argumenta
non concludentia , imò ricc admodum
vrgentia ?
Secundú, quia multarum rerum caue
fæ naturalesnoslatent,& poteft hçc ef
fe de illarum numero :multa quoque
fiunt naturaliter, quæ quis, propter cau
ſarum ignorationem , li facta certò ne
ſciat: vel noget facta , vel non facta na
turaliter contendat.
Tertium , quia Magorum illa indu
Aria, quamurarunt angues in virgas,& libr.3.00
è conuerſo : iuxta D. Auguſtinum , na - Trinis .
turalis mutatio fuit,mirabilior tamen eſt
hac, de qua nos agimus.
Quartum , quia calorignis vim habct -
transformádi mctalla per varias altera ?
tiones
 Liber Primus. 57
tiones liquationem , reparationem , có . A venæ argenti, vocari galenam . Sed &
gregationem , & alias huiuſmodi: ſicut ouum quoquemagis differt a pullo , quã
& calor natiuus , cibum poteſt variè co inter ſe metalla. 4.Naturalitervidemits
formare , priufquàm augeat,incremen multos veriniculos mutari in volatilia ,
cum præbeat ipſi alico . nec minus eft vtpotemuſcas : & tamen reptile , & vo
miranda illa cibi , puta pomiin carnem : latile , pluſquam fpecie diftant. s. vt
quàm hydrargyriin aurum commuta . cura producit falem ,bitumen & attamē.
tio . Deniquc fingulas illas alteratio cum:Giceciä illla nobis artificum exhibet
nes conſideres; quas Chryſopatirequis induſtria . Sidicasſpecie differrehęcab
Tunt , etiam qui plurimas: nullam inue illis : cótra vrgebo : cú eaſdem habeant
nias,quæ vices ignisin materiam difpo qualitates ( quod docet experientia )no
fitam agentis excedat.cedo enim , quæ B magis differre, quàm pulli, quos forna
illarum ? quod fi fingulis par , cur non cesCayri produxerunt, àpullis ad pecto
fucceffiuè omnibus cùm , cius vis non ratis à matre.6.Plinius auctor eft triticu ,
retundatur , ſuggeſtis ſemper nouis fo & filiginem in inuicem commutata .di
mentis ? ces, folis accidentibuus ea differebant ,
Quintò , perſuadere id debent intel eademg; fuiſſe fpecie ? Galeni quidem libr.z.ad
lectui non malè difpofito, cùm variæ fi ſententia videtur, ſedmulcisid nonpro . Glauct
miles experientie , cum plurimorum id batur , eſto tamen :hoc fi vcrum , quid cap.7 .
ſe confecutos aſſecentium affertio.hoc ad 7. Nam Theophraſto Solium quoq ;
pofterius probabo lectione fequenti : in triticum fuit mutatum : loliumne hoc
prius verò probatur is , quæ fusè retu filueftre tricicum fuiſſe dicent ? quo all
exerc, 27. Ierunt Scaliger & Benedict. Perer.pri- C tore? ſcimus enim quid intertriticum , &
alibi. Is. mum ars poteft gignere veſpas , ſcara Jolium interfit.8. calchicininmiſijmy
4 Mag . bços,craboneſq cadau ;ex erib . & eft fter tari,fatis notuineſt ,verifimilius etiam ea
core animaliú : immo & ſcorpiones, ex ſpecie differre,quàmidenreflc.9.lapide
herbaBaſilico ritè pofita , & collocata cer fcere ligna, fi in fontes certos incidant :
tis locis:ſed vigentia hæc ſunt excellétio norunt Arduennæ : & lignumſie , 'cau
ra metallis:poteritigitur,& metalla .Di dexque,qui neget . Bene eſt non ncgāt
ces in his homine arte tantú materiam aduerfarij : Sed hanc dicent fortècom
materiæ apponere ,cçtera natura per pu mutationem indeterius , viuentis nem
trefactionem , & calorem ſolis produce pe ligni, in lapidem vitæ experte : mor
re : Veráin noſtro quoq; caſu manum tem hanc eſſe quandam ligni . facilius
tantūhomo adhiber , cætera calorignis D res de generare, quam mcliorentur. Ve
in materia efficit, &, quæ in eius poten geo , etiam meliorari. nam in Scotia ex
tia latebant, educit.2 .auru ex auripigmo putridis nauium frigmentis , & exarbo .
to produci arte Plinius auctor eft , vt dixi rum fructu inmare deciduo (res eft vul
mus. fi dicas auripigmétum venam da go notiffima;& probabiturlib . feq. ) gi
fe auri ſterilem , acnopem ,hoc eft aurú gnuntur anates.Sitam admirabilem ef
imperfectum , vt ait Fabianus : hoc ,vt di cctú tranſmutacionis aqua nobis exhi
citur fine probatione, negari quoq; po bet : cur ignis cfficacitati ,cuiusmaior lo
(4.4.4.li. teſt . Nam plus videtur differre ab au gè vis eft in agendo , malignè detrahi
nrs: Herodocusetiam fcribit platanum
deve
talic1 me ro , quàm cupru : nam cuprum metallis
annumerandú , illud verò potius colori in oleam vertiffe : & alij cadauera ,in ſta
bus ac tincturus.3.exouiscalore forna- E tuas ſalis,de quo plura dicamlib.2.9.18.
cis. Cayri folent pulli educi , non ſecus in fine .
Scal.l. Denique notiffimum eſt poſſe ſaltem
quàm fotu matris: curno & hic fornax
fuppleat vteri terræ vicem : fi dicas, ouú dæmones producere , per applicationě
naturalium agentiū ,non modo resina- JEST LycheScors
ri,
natura ordinari ad pullü , & effepullum
poremia : cótendunt alchimici idem ef niina s , fed & anima lia impe rfec ta, que es comu
le plumbū auri reſpectu , imò& argenti cumque ex putrefactione naſcuntur : nis in 2.
ideoq; folere hæc metalla iuxtainuicem mulio igiturfaciliuspoteritmctallum v -.-6.7.2018
33.6.6 . reperiri. Sanè Pliniusdicit venam plu num in aliud eadem applicationccom . 1.2. fent
bi , quæ vicina folec elle , & contigua : mutari, quia longe minor eftmetalloru 9.14 .
diffe
 um
ſition
98 Diſqui
differentia , quam inanimis & animati. A funt diuerforú , vt videatur procarisani- 1.11.1.18
Sed Diabolus nulluin huiuſmodi effe .
Cum producere poreſt , qui naturæ vi
Ces ſuperet : vt conftat :alioqui pofler ve
ra edere miracula . ergo effectus huiuſ
modi naturæ vires non fuperat . Igitur
poteft fieri, vt vel docente Diabolo , vel
induſtria , & ftudio candem homo ad
hanc cognitionem percingat.
SECTIO IV.
B mi Juriſconſulti , eum virgulas aureas ibid. Baí.
Analiqua narratione conftet aurum
bac arte factum
Vllum aduerfarij fortius telum in
; ſe valdèfufpectum familiaritatis cu dæ- ibeſ, in
cur igitur , inquiunt, nullus hactenusef
fcctuin conſecurus ? cur omnes oleum ,
operá perdidere ? nonne moraliter hinc
colligimus . id efle impoffibilibus annu
merandú ? 2. quia, quæcunq ; adferun
tur experiencia , nitiatur ccftimonij sip . C erat comprehenſus, vt maleficus , & ca
forú chymicorum , quibus minimè cre
dendü : tum quod in cauſa propria, um
quod médicitas, & paupertasfidem de
trahat, tūquod (pe faſcinati,& imagina
rionis vehementi apprehenſione,putant
effe aurum , quod non eft,ve aitpontifex
Extras . loan . 22. 3. quia poflunt eſſe operatio
ſpodent. nes ,velfraudulenti. & deceptoria,yo fuit
de crim . Bragadini Veneti Alchimia : qui in Ba
falfe. Laria fupplicio affectus anno 1591. corā
cap.13. omnibusimpofturam fuá confeſlus fuit : D probabilius crediderim experiencia Ar
ſe ex auri rainentis pulueribuſque quos
mixtos carbonario pulueri habebat, au
rum ſuum liquafle . Quare cauenduin ,
ne lectorein decipiat deceptus ipſe Vil
lamontius,pertina citer defendens, verá
fuiffe, & finceram Ant. Bragadim Chry
Sopriam c : um enim illa ſcriberet, non
dum dies fraudem huius Cyprijplanıa
peruerat. Vide quæ de illo Villamontius
itinerarij lib.3.c.28. velpoffunt eſſe pro
digiofæ , dæmone faciente. 4.quia hanc E occulata exhibuit fide: qua ille motus ,
arrem nemo vnquam calluit: quod pa
teo ,eo quod nemo ſe vmquam dixit vl
timpum eius cffectum confecutum : ne
mo etiam verbis vel ſcriptis cam alios
docere potuit. His illi pugnant.
Sitconclufio. De fačto aliquos bac ar
te verum aurum feciſſe, videiureffe val
de credibile .
Probo , quia tot ca de re narrationes
arum
Magic
mi, & perfrictx frontis , nulli credere . ! a and
ir addie
adfcribam , quæ nunc mihi admanuum . sium ad
Celius Rhodiginus auctor elt, fuo tem speculas
pore in Gallia quendain ex infima ple- iu.deci
be hominem , mirè fagacem modum , min . fala
min
excogitaſſe , quo chryſulcæ æquæ vi, ex conf. 74
metallo quolibet aurum ſecerneret : & deforti.
addit tales artifices vocari Chryſoplyn. (.extsA
Atb. in.
sas, officinam verò Chryſophyſium . De
Arnoldo Villanouano relerunt grauiſli. Jersil.com
chemica arte produxiſſe, quas omnium lua. Plan
sean . in
examini ſubiecerit in aula Pontificis , & do.j.C.de
ideò concludunt chemiam veramelle Arg.pret.
fcientiam . Obijciunt , Arnoldum fuif- quod in
monibus : & ideò vel dæmonem hoc fes.ll. Penna
:0.
verè feciſſe , vel faltem verum aurumu Com . 6 .
ſuppoſuiſſe . Reſpon . has elle malicioſas Ad para
Direct .
coniecturas. Siſuſpectus Arnoldus, quo
modo nó in Romana curia ,vbi aſſiduus Eymeris
Itigatus ? mera autem coniectura eſt ,
demonem verum aucum fuppofuiffe .
Alij dicunt examini ſubiecifle , hoc eft 1
obtuliffe : non vero quemqua veritatis 1
periculú feciſſe . Primum explicatioilla
verbo non con grurit, deinde quis credar
illlo offerente aurum adeximen , nemi
nem Romæ periculum fecifle ; ego ve
rò ; inde ; quod non ſcribitur ab auctoii.
bus illis falluin aurum deprehenfum ;
noldo fuffragatam , Sanè id confirmat
quod de iplius cum Raymundo Lullo
concertatione auctor Theatri humanæ vol.za/.
vitæ tradidit , Raymunduin hunc Ba 3.
learicui , hominem acutiffimum ,mul
tis rationibus demonſtraſle Villanoua
no artis huius ,a durduar , tum Arnol
du diſputandi pertarunt ; quin potius, in
quit , te ſenſu craſtina conuincam die:
quæ cum illuxiflet , mctamorphoſim illi
hanc ipfe artem ainplexus, multa de ea
dem (cripfit opuſcula, ante annos fermé
250. Dehoc Lullo ſcribit quidam noltri R.C. in
cemporis medicus : non alchimiſta , Nomen
Hunc ego inquirendo comperio apud infignü
Anglos , requidem vera praſtitiſſe,quod firip.
ſuislibrisprofiretur : in arce.Londi
ni , inlu Regis probatiſimum aurum
confecife: mibigs genusnámi oftenfum
of ,
 Liber Primus.
eft, quod adhuc appellant NobileRay-
mundi , auri ſcilicet puri , obryzi ,
fummaqu : indicatura . ] Idem auctor
Theſauri,hocetiam narratde Bernardo
Treuuifano ; cum cú imitio frufta ma
gnas opesin hac Chryſoplyntica prode
giffet ; candem accuraciore Itudo- con
fecutum ,vrbiennio arte in opus , fpem
Dete do in rein , deduceret.Hieron. Cardanus
fatti dr. reftatur , Antoniuun pharmacopolá Tar
de me uilinum ,coram And. Gritto Duce ,
Baliso precipuis patricijsVeneris, argentum vi
uum in aucun cómutafle, & cius operis.
quædam adhuc exftare veſtigia . Hoc
IuliusScaliger , in contradictoria exerci
catione eludirpotius, quàm diffoluit, di
Cens ; fi hoc verum aërimi fuiffet , Vene
cos eú fuille coacturos Reipublicæ ope
tam hanc nzuare , velartificium indica
Ee . Quis cnim Scaligero indicauit , Tar
uiſinum eis non indicaffe : fanè credide
riin Venetos , vel incenti euentusfpeiir
contemptille , vel præftigijs effectum
adícripfiffe . Tu , Lector , ne idein ſen
tiasaccipe teftimonium aliud ciufdérei,
vt in Cardani, & Aragolij fide , hoc expe
simentú (tet Guilhelmus itte Aragorius,
virphiloſophie , & medicinæ apprime
peritus, ftudiorum caufa degebatPata
uij: ſemeljanno Isso Venetiasexcurrit,
& honoriscaufi Hectorem Aufonium ,
matheſis & medicinæ laude clarum , in
aiſir : ibi cú intra alia Alchimicæaurificæ
mentiofieret,eamq; Guilhelmus folidis,
vt ipfitun videbatur,argumétis fubrue
te : Aufonius in ſeqmenten dier conuē .
Pism indixit, cop; tresputricios Venetos,
e nobiliffima Corneliorumgeme addu
Atos : ex eo aurs ', quod aut Tarwilinus
Spectantibus parribus,hoceft ccleriter.no
neigna inicrpofita mora , momento fecif
fel , confectos annulosfpe&t andos contre
Etando que exhibere curauit. Ipie dein
ceps Aragoſius Taruifum excurrensbi
fteriam fatti didicit. Narrabarille à E acceperant illi quidem hoc ab alchini
Gallo quodä , Aragofiofacie fimillimo ,
soni fuq per aliquor menfes hoſpitaliter
Accepro , cumſa puluerembonorarij loco
accepiſſeſed vreotãquam arcano vtere
thr: Se vero non'tamprinari commodi ,
quam publicæ fidei erga Rempublica
pretam ftudio.co infcio, Venetias nanigal rumartificum dictis, & relationer Ad3. pol.fing
ſerem parribus indicale : Specimen ar
#sexhibuiffe : priuatim quoque in Cors
A neliorum & dibus non femel . Inceren
verò Gallum illum infalmatis omni
bus difceffile , neque fe quidquam de Tbelauri
co amplius refcire porn le ) Videscau- vabim
fam cur Veners non inferine Taruifi. lu. Ome:
num , & quam inanis illa magni vio quod
ri , fed fæpè iniqui Cardanomattigis , lia ferno
fufpicio Fortaffiseadem arte apudte lius sefe
drenumille frenum aureum cófecerat, abd. turbosera
quod Anaftafio Imperatori obtuli :ſed CAN
videtur ifte præftigiator potius fuiffe ,
B quàm Chymiita,poſtprimam operishu
jus edicione incidiin librum Andr. Liba
uijmedici, quip.1.ſingulariūySyntaxi1 I.
dere metallica.plura teſtimonia retulit .
Nunc ad obiectiones refpondeamus.
Ad primum ; maltos ego commemora
ui, quos non Chemicicátum , fed & me
dici, & I.C.grauiffimi teftantur rem ip
fum factam exhibuiffe, Arnoldum , Lul
lum , Tarlinum . Et hodie nominare
poffem , quos noui virosgraues , in di
C gnitate policos, & Deum cimentes ;qui
de feiphs idem profitentur. Quos men
tici , vel impofturis , aut præftigijs , aut
dæmoniacis artibus vti , numquam in
animum meum poſſíın inducere : &
fint inierij vins honettiffimis,qui queano
id fufpicari. Ad 2. dico ', Pont.loqui de
gregalibus , fiue fece illa Chemicorum ,
qui lucrum caprant , & auditate pecu
niæ in præceps ruunt : non de ijs , qui
honeftam inde reruin nauræ cognitio
D nem duntaxat pecune. Nec veruin eft ,
nullos nifimendicos , vel pruperes huic
ftudio incumbere , quod Principes vi
rimulti non fugiunt ,nec etiam pauper
tasoitinis a testimonio arcet , fed tan
tuun , quàm vilitas , aut vitioficas vitæ
elekoneitat. Phocion piuper erat : plus
illicamen iniurato , quàm iutato Paridi
credidiffem , Teftimonium in propria
caufa reijcitur,fed hic teftimoniuin dixe
reſcriptores, qui non erant Alchimilte .
ftis,fedalcluimicidicta fua , factis proba
rant . Nec fanè domeſticuin teitimo
nium ,vtnec alia aliasinidonea reijciUA
Ar', quando aliunde cettiinonia hiberi
non queunt. Et quæfo , vnde hic ini- Per.Ge .
tiuin hiftoriæ haberi potuir, nifi exipfo rer. ling
poſſe aliquando effe tales, & fuiſle : Hinc 51.
Wanen non fequi nullasnon fuiffe tales.
E 2 Ad
 DiſquiſitionumMagicarum
Ad 4. mulcoshanc artem verbis fcriptif A medico , & chirurgo fatis eft mani
que prodidifle , & hodie eam tenere, & feftum .
alios docere , fi qui contingant in praxi.
errores , nihilmitum : quia facilè pecca QV AE STIO III.
tur in ijs , quæ abignis operatione depé
dent . Nec vllius artificis eft, in ijs, quæ Ad quam magie ſpecicm pertineal ?
ab.actiuitate extrinfeciagentis naturalis.
pendent , ſecurum ſemper effectum Equeexpeditum eſt reſpondere
fpondere. Nec vlla.quoquc arsalia , in
qua quis mente ſana perfectionis vlti fe tus ver usnoneft , quia falſum et , aut
mum apicem ſe conſecucum afleueret . apparens dumtaxat aurum :pertinet ad
femper aliquid diſcendum fupereft:nc- B magiam preſtigiauricem fi veruseft effe
quehoc huic arti peculiare , quodoppo Etus. tunc auificopedamonis , o pertinet
nitur ad Demoniacam : verum effectum : VO 4
co, quando aurum verumquis cöſequi 1
Qv Æ STIO II. tur :hoc autem poteſt fieridupliciter: vel
vera tranſmutatione, velfuppofitione :
An Chryſoppia babenda ex numero ar quando hoc facit dæmon , porelt etiam
tium ingenuarum ,anmecbani. reducihoc factum , ad.pcæltigiatricem :
CIS annumerandad: quando illud non nis , vt dixi,ad dæmo
niacam . Si verò verum aurum fine ope
damonis homo extrabir pyro.echmafuez 1
Flicilicet prifier informingereche, che non richiama bertines pour channelse
ignariam illam applicationem ::beo:T proprie ,ad Magiam naturalem : per ac
zicam verò fine fpeculationem artis ip aidens.ad artificiofam . Nā,quiad luper- Arogoſzc
fsus phyſiologia .,in remonffimis latebris: naturalem ceterunt,propter celorun in- uso SA
Latentem , & que ingenuam , & que ſcientifi Auxus : illi mco iudicio falluntur : nihil inger.
cam effe natura ſua., quam fir phyſica :: enin bic cernitur, veoſtenſum ; quod na
cuius eftporrionon ignobilis :aul medicam turę viresexcedat : Naturalis ergoalchi
na,cuifubferuit, o ancillasur :eoqueno mice exempla , iana nonnulla propofui. Vect: se
mine acroamaticis epopricis diſcipli Dæmoniacæ refert vnü auctor dæmo- lib.3.c.3,
nis annumerandam . Siverò confideres: nomania : ſe cx Guillelmo Conftátino ,
ipſos.Alchimiſtas , quidam illorum meri famoſo alchimico : ,, audiuifle ſocios ip
funt mechanici, & faturarij ,accinitio- D lius,cuin perdiu flantibus,fpes,ſpeciesve
nes : quidanı verò philofophorum no auri oftenderetur nulla , conlilium à.Dia
men honeftum.inprimis , ac laudabile , bolo petjlle ,riteneoperarétur, & optatúi
iure ſuo fibi vendicant. Etfi enim omnis finem contingerent: ania aliquo pecca
Alchimista ingenio fimuljac masu , vta . cum ab iplis cilet, quod.metallunii arce
air :: tarren idowni mechanicariifici ret expcutun . Diabo’un (vt folet )late
commune eſt ,& manus prinuãops . brofum dedific reſponſum , quam bieue ,
ris partem in illis vendica cineipias taambiglium :Laborare laborate :hoci
cauſaſque: artis ignorante: Certuin los pro fecunda pollicitationcarreptum
in rebus præparandis vfim . 1xta præce mitè apimalle:ergo per rexiſle in flando ,
prascangrua, & ſcientifica adh:bentes , : & fornaculis contiouandis, idque adeo
tempus , & carbones abſumunt; fuligino 'E ftrenue, ytin nihilum cūéta redegerinc ::
fiitaquc & merèmechanici dicédifunt , parati nihilominus pergere , & adimum
Sediquiin oleis,& aquis,& gunriis, & cunctam rem decoquere, & pro philolo
auroexcrahendo ,caufas, & præcepta 'ar phico lapide bona cuncta dilapidare:nifu
is norunt, quibus fietieffećtum fibi pol mifercus dementiæ Conftátinus ſuggeſ
Kcentur :ij,etfimanum ingenio , & ope fillet,morem huc efle dæmonis, vt deci
rationem ſpeculationiadjungant ;non piat amphibologia ſignificati: cumlabo
mechanici, fed pbiloſophi dicendi : rare iußit,hoc voluiflc : defterentabir .
operatio enim illa , & manuum auxi rito conatu , & ad honcftum opificium
kum , accidentaria funt fcientiæ : vcin aliquod fe transferrent , in quo certius
opere
 Liber Primus.
! opera precium cernet'etur,licille : Sed A
alijpaulò aliter narrát sidq;feexote Ma
tahs qui Conſtantini focius fuit,accepif
fe,bona fidcfcribút: hos operarios auri
auidos familiarem paredrum lub fpecie
* vnius nymphæ excidiffe , & facro carmi
ne lapidisconfectionem ab eo poftulaf
fe,dæmonem iuftife , vti ex ſex metalli
( vt dicunt) anifaris ,hoceftęquali propor
tione, & hydrargyri cerca mole mixtis ,
nalagnia cóponerent. cum itaque hoc
igniimpofuifTent,ecce tibi,fraudismini- B
fter,catus ille Mercurius , more gradinis
camtonitru metalla huc illucdefijcit, &
fpem fimulcorum ,cachingante lufosca
codæmone . Illi abacti a chryſollo, non
a furore ; rarſusmagiftellun'adeunt, ex
poſtulantprimum deiniuria : deinceps
dupplicet fiunt, & veniunc faltem ,melio
re fide,quid agendum doceat , pergunt
obferuare ,denumillenihil aliud retulit ,
quam ftrenue laborare .
* Deceptorij effectus dux Hiſtoriæ oc-
currunt , prior præftigatorius Diaboli
cus : poſterior ad deceptorios , &
emun torios per humanain callidita
tem pertinet ,
Priorem ſic narrat Cedrenus:Quidã
ex eorum numero,qui chemicam artem
profuentur,callidus hominum ocalosim
poſtara preſtringere yargemarijs, alijſq;
cbtulitmanus,pedef 9;(latvarum ,calia
aurea , dicens fethefauri reperiffe : mat
tofque ita decéprosad paupertaiem rede- D
gie . Fama vulgata caprus, o ad Ana
Hafium perductus frenum equi exfolido
auro conflatīt , ac margaritis confirtern
obtulit.Sed Imperator,freno accepro; Vt
omnes , in quit, fefelleris , me profecto
non decipies : ftatimq; bominem inca
fellum quoddam releganit ,in quolandē
perije 3 pimirum omnia hæc aurea , ni
hilerantnifi perinagiam faéta oculoru
ludibria . Pofteriore deſcribit Ieremias
Mederus, in Acroamar . Chymiſtas. E
duos ſocietatem initam pacto firmafle ,
Valter Chrylopeix certiffimam artein
Serenere proficeretur, alter rhizotomu
ageret , feu agyrtam empyricun , & in
cer cætera ſcobemauri atrdinfectam co
lore , pro lonaria puluere ,vederet: Eme:
stus BadenfisMarchiomirè deditus erat
Pyrotechnię ,huncergoprior illeadir, &
circumgcnit aureosmories pollicitus
61
& atria diuitis Cræfi, quærantur omnia,
& iamyillæcæterabelle , inquit , vnum
dumtaxatopus, Reſch vocant(Hebræa
voce ) huiuspulueresfacilesinuentugde
pud quemuis pharmacopæum , vel rhia
zochomu .Marchio puerūmittit:com
inoduin in palatijaditu ille alter merces
fuas expoſverat & , vt folent hoc genus ,
nihil fibi deeffe Stentorea voce prædica
bat,adit eň Principis puer. Ille Refchex
promitdepixicula fumofa, & pro folido
appendit, & qua quid foretobuium , ac
conculcatū addit fuperpondium . Puer
Domino refert. impoitor eum pulueré
inſpergit hydrargyro , & aurum verum
producit,fed quodliquatum ex puluere,
tic examen , verum aurum deprehendi
tur . Marchioni res mirè grata, & ipſe in
magiftrú bcneficus, ac gratus probè do
natum dimittit.Chryſopæiam pergit ve
gere : feliciter, quamdiu Refch durauit ,
vbi eius reſiduum parum fuit : vndique
conquiri iuflit auri prolifica hanc mate
rian . Negabant omnesſe, quis puluis,
Reſch diceretur,audille, vel didiciffe vn
quiam ,itaque Marchio quod fuperaret:
igne ſolum liquat,& auriſcobem ,impo
Luramq; fimul deprehendit. ] æquè lepi.
dum eft quod narrat probe compertum
Gomes à Medis li.2. de fale , his verbis :
Siquidem (uperioribusannis dum ageré
Lutetiæ aderar una eriam ſtudioſus qui
dam, quiſquisille fuerit, fatis mibino
rus iamqua conftantis atatis homo,atque
in omni re, ſcientia doétiffimus expe
rientiffimuſque , ſed qui ingenio e l'erad
acriore: adperſuadendu ve
fingendum
ro quam par fuir ſiebtiliore . Et qui van
rijs tametfi negotijs implicitus, Chymi
catamen arte , quam occultè exercebat ,
mire dele &taretur , Ispucro Franciſco
Gallorum Regi familiaris valde gratus,
Atq ; in ocedis erat : ac, quo tempore diu .
turnumillud, & exitialebellū apad Bela
gas,anno 15 +2. ab eodem Franciſcocoa
motum ,a Carolo quinto Cefare confirma
tres vigebas; e Gallia ille in Bulgas profe
Etuseſt,atq; Hiſpanum fe ſimulansidio
mate confifus, Louaniumprimo , quoipe
fe pauloantea eiuſdem cauſa belli e Lue
tetia pulfus me receperă deinde Anuer
piam fe comulit, ubi domunculamcon
duxit; in eaq ;fornacem cū reliquis ine
Hrumentis Chymicisſecretoconfiruxit
F 3 iamgue
 62 Diſquiſitionum Magicarum
iamque conuoca:isamicis , atque impri- A miſtis aurcocum lapide pureis quoque
mis quatuordivifimis fibi nous Hiſpa nummis, vniuerſa edu £tamala ,excre
nis mercatoribus : horum in negoriando nifqueper ignem coloribus , idñ non laps
tarditatemexprobare, atque ad maiora dem ,Jedaurum purum , purumipfa re
co.compendia exci'ara.capit . Irelle ferebat. Quaillico per duos ex merce
quippe ſibiartem yrofeſſuseft, qua breui toribus ad aurificesdelataeft, caquepro
ac compendio, finequc periculo, o naui bara faris triplum haberi inuenta ift ex
gatione,ditari ipfi amplifime , atque vel Auro purifimoarque eſtimatione primo.
Mide, Craſiqi diuitias nullonegotiofu Quonuntio allato domum , atque occlujo
perare pollent. Idq; ad oculum prompto poltje oftio , mira omnes exultare lasitia,
Jemonſtraturum experimento, ſi auri ſi ad triumpharegaudio cæperunt . Qua
bi nunmi quindecim ,boni probatiq; pon B re mutuo fe imprimisiureiurando aſtrın
deris præberentur . At illi protinus toti gentes , ne cuiquam hominum hoc'rane
demlibentiffime erogarunt . Itaque ac tum arcanumrelegerent: protinus expe
ceptis ille nummis, vnum qučuis ex mer rimentum , quod plufquam pro comper
catorum pedifequis ad ſe accerſiriix , to habebant , non denis amplius , Cente
bet: cui intranti ,duobustaniūregalibus mifue, ſed millenis , o coplus aureis ite
impenfis vadesinquit in domū, quæ pri, randum cenſuerunt. Iamque fe rotos Ar
ma occurrat pharmacopole , a quo pote chichymiſte, tāquam alieri Plutons pecu
lapidem , qui Onaſtros appellatur , quita niară Deo di uouentes, precibus ab eo pe
metfi vilioris fit precij, tamen ut emasci tierunt , vtmiltenis ab vnoquoque obla .
tius, totü impende. Quo abeunte heus ait, tis aurei experimentum geminare :nam
velõgam nebismorafacias , itorecta ad C ſiſuccederet , iam non per chiliadas ,fed
cu, qui e regioneporta maioris tēplicon per myriadesipfumdeinde experturum .
fiftit, vidi quidē hefterno die eiufcemodi Quibus ille lente, att grälioribus, qui
lapides proftare apud hunc longe præftan anteaverbisreſpondens, tandem annuit:
tiores quam alibi . Aſtute namq; illirē atq; ſub crepufculo veſpertino ad fenum . 1
mos adduci iuffit: fuereque adipfum , t
ononem acperquam caure præuenerat.
Nammal am quidemauream triginta: profecto quatuor aureorum miliaalla
pondo auri probatiſſimi coegerat, eamq; : am ieftimoniomihiunt, quiadny
ia n
in modumlapidiscompactā varijs ap merarunt. Quosille accipiens: atq ; ad
pingi fecerat,atquecircuueftiricoloribus: preparandos eosintegrumdari fibi die
quã eidem noro fibipharmacolafortedo perens mereatores dimifit: ftatimq; fub
le conſciolucriq;participe ,comměnarat: D ipſo noctiscomicinio admiſſis equisquos
darateffera, dicuiufcumq;petenti Ona præparariiufferat , quam celerrimeje in
Arum lapideno quarulocumq; oblaro pre Galliamintulit, atque Luteriam tādem
cioexhiberet:vndeoccurreniipedi equo tutas peruenit ] Hæc : lle : finis non toret
lapis eſi datus,arqsadmanus Archychi fcribendi, ſiquæ fingulis diebuscalia
miſte ( dignuseft enim hoc titulo perla contingunt , vellem perfequi . Vuilius.
tus. Tum ille lapidem oftenians, ac leſ crit, quod reliquuin eft, & adanimæ fa
quipedalia de corba proferens iubet ac buein fpectal,diſcutere .
cendi fornacem ,ollaseduci inſtrumen N
ta apponi, quin lapidem inungere larut QVÆSTIO IV .
req ; cæpit . Demum oblarosfibiaureos
dentibus premebat poft maltesbiscundēs, E Licitancanillicita fir alchimia ?
cum quadam tacita verborum interie
{tione,inollam immittebat. Quibus re Rohibicam cenfuit Angelusde Cla. in verb .
busſpectatori oculosinfe, non iniētosmo probat , ve Ale bin
uafio , fedid nullojure
do : ſed quafi colligatostenebat. Ex quo rum rationibus dumtaxat P.Valencia
illicaca ascecharitia lapicē curiofe lua Cò inclinat , vr ſaltem ratione circam
Arare oculis , lummopereadmirari, fpe ftantiarum ſicillicita, & perniciofa :idem
limatoexſpectatione accendi, bortari. P.Pererius cenfuit : vterque locis ante
que leinuicem ,neque cunctandum expe citatis .
Timsensun wclamabant . Tandem că Licitam verò acc vllo úre prohibi
tam ,
 Ei , Liber Primus.
ram , immò & inter artes metallatias à A exhauriunt , öjdemque verbis diſſimu
iure ciuilireceptam , communis eft fen
Olandi, tentia iuris inteipictum . Pedetétin pro
di An grediendum : nam facilis huc in via iubci
d. Asb ca, lapſus .
bol. Prima Concil. Nullo iure in foro fori
Bald hoe
hecars videtur prohibita , vinon liceat
us fuis.
fel... cam exercere , ex defowſione iuris po
Albirri. friui.
DET.. minQuoad ius ciuile , & commune Ro
#*TIRRola
Alchimia orum ( de commune enim iure
Guid. Po nunc loquor, non de particulanbus lo- B conftitutionefancimus, viquicumque legend .
1.decif. corum ftatutis,vel regnorum ſanctioni
ta conſtitu
biani ir. bus ) res eft expedi , nec vlla
de emps ciotalis repertur.Quo ad uus Canonicũ ,
e vend. vidéair obftare duo canones népe , cap.
os Lane Epiſcop.26.q.6 .& c. fpondenc in extra
Beck uág.coinmun.lib.s.de crimin.falli.Sed ,
Acte facro fi bene conſideres, neuter cano n
cóuin
Tb me . cit intentum . Nam d.c. Epiſcopi taatu
Ayfonci. modo damnareos quicreduntperſona.
Higho rútranfmutationem in varias ferară ſpe
batrecó cies fieri, quod & ratio docet addicas :
filte. fiquidem ( ait ) Saianas transformaiſe
in varias ſpecies ferarum . ]Nonett igi
tur cur ad quamlibet fpeciei in ſpeciem
tranſinucacioneincanon extendatur. Et
licer eo extenderetur, dicerent alchimici
fe non credcrehanca dæmons, fed a na
tura fieri metamorphoſiin : nec eam effe
veræ,ac perfectæ fpeciei,io aliam perfe
ctam fpeciem , fed imperfecti, & inchoa
tiin ſuam perfectionem Fortius ( tringit
alterum iilud cap. Spodent , nam illud Darlen dendo circumftintas ) commuilta
difertè alchimiain prohibet , & infamię
carceriſquepęnam præfigit ,clericos etiã
poffellis bencficijspriuat, & ad capien
da reddit inhabiles . Reſponder Arfon
cinus , Pontificem egiffe tantum deijs ,
qui Sophiſticè tranfmutationem confin
gunt:tamen Canonis verba fatis clare
indicát cenfuifTe loan.22.nullum a quo
quun eorum verum aurūfieri , & ideò
omnes pro impoſtoribus habuifle ; fic
cniin verbo tenus habetfanćtios; Spon- E Decimo , nan illi Aurelius Augurellus
dent quasnon exhibent, diuitias paupe
res alchimiſtipariter,qui fefapientesexi
ftimant,infoneam inciduntquam fece
runt. Nam haud dubre huius artis al
chimie profeſores alterutrum ſe ludifi
sant, cumfuæ ignorantia conſcijeos , qui
Supraipfos aliquid huiufmodidixerint ,
Admirentur : quibus cum veritasquaſi .
Sa non ſupperai, diem cernunt, faculrates'
63
lanı falfitatem , vitundem , quod noneft
inrerum natura elle verum aurum , vel sie legi
argentum fophiftica ranfmutatione con varinade
fingant.coque interdum coram remeritas lione ese
iam Pla .
damnata,a damnanua progreditur , ve tiniana ,
fidis metallis cudani publicemoncia Cha ( "Roma
racteres fidis oculis , o non alias al liana , fed
mitum fornacisignem vulgum ignoran depraun
tem eludant. Hæc igitur perpetuis voci1,46 mye
le.Vale
lentes exulare temporibus ,hac edictali tiatõcit.
buiuſmodi aurum , vel argentum fece isfaci fi mult
rint, vel fieri fecurofa &to nandauerint , tione .
vel abbocfci enter ( dum idfie rer ) fa- Sed ad
s
ci:ntibu mimiftr auerint , aut fciente r , buc reli
vel argento, vel auro vfifuerini venden- guamen
dola ma
do, vel dando in felurum : verum panti
ponderis aurum , vel argentum pænd
nomine inferre cogantur in publicuma
pauperibus erogandum , quantum alchi .
mitum exiftat , circa quod eos aliqua
predictorum moaorum legitimeconſtile
ril deliquiffe : facientibus nihilominus
Aurum , vel argentum alchimirum , aut
ipſo,vi premittitur fcienter vtentibus per
petua infamia noia refperfis . Quod fi
adpræfatampænam pecuniariam exol
uendam delinquenriam ipforum faculta
tés non fufficiant,poreritdifcrerimodern
tio iudicis , pænam hanc in aliam ( puta
carceris , vel alteram iuxta qualuatint
negotij, perfonarum differentia aliafque
re.lllos vero C. Subdit pænā un cosqui
alchimica materia abutuntur ad mone
tarum adulteratione , de quibus eft eiuf
dem Pont.conftirutio alia,in c.prodiens
cxtragang.fingular.titul.de crimine falſi.
Ad hunc Canone duplex inihi occurrit
reſponfio , vna eum non fuiſse vſu rece
prú ,fed non vfu abolicum . Nam poftea
hæc ars in ipfa adhuc vrbe viguit; inaxi
mè, vix centum annis poftea,ſub Leone
egregius poeta librum fuum de Chryſos
päia ,dedicauit: Qui inter cetera illud ni
misia &tāter,dephiloſophico ſuo lapide.
Ipfius vt tenni proiecta parte per una
das
Aequoris argentum fi viuum iim fo.
ret æquor ,
Omne,vel immenfum vertimare pol
fer in aurum
F4 Pici
 64 Diſqu
iſiti
onum
Pici quoque Mirandulani circunfer. A mo DD .illorú negat, neq ; negandum
tur liber hac de re , titulo , de Auroconfi
čiendo: nec huiù Gnodiin Italia libri exil
lotempore veritę lcctionis vmquam fue
re . Altera Canonem ex hypothefi proce
derc ( auruin omnc alchimicum eſse fala
ſum ) & idcò damnaritantum , qui falfum
cudant,idquead lucrum ; nempe, ve vtá
cur in cótraétibus, & folutionibus ( quod
clarè indicat textus ) ideò non damnan
tur hoc capite, qui verum aurum produ
cunt, & arti vacant animi dumtaxat cau- B
fa,nolentes in commercijs, aut folutioni
bus hac arte vi . Quare non ars,quæ ritè
inftituitur , & exercetur , fed artis abufus
damnaretur . Sit .
Secunda concluſio; In foro coſcienri «
non promiſcue ,fed cum dele £tu ars hæc
permilla : immopleriſque, vipernicioſa ,
[sc illicita cenſenda .Hanc cóclufionem
optimè probant argumenta Angeli , &
auctorum primæ fententiæ , contra præ
cedétem verò viin habent nullam .No- C pam euadere. Numquam ſanè ftultitię,
fandum quoque, quicquid illicitieft ,id
non ex artis natura ( quz in ſe mala non
eſt , immò quatenus ars eft , & fcientias
imitatur,fecundum fe bona eft,vt& ce
teræ fpeculatiuæ cognitiones) proficiſci;
fed a vitio circumſtantiarum , quæ vt
plurimum in hacoperatione inueniun
cur . Hæli defint,non video quid repre
hendi queat , ſed quia vix vmquam de
Sunt omnes , raro fit vt alicuius ratione
non adſit vitium , & peccatum . Ideò D. naducuntur curioſitate,nam curioſitas,
dixi, pleriſque perniciofam , et illicitam
cenfendam .
Sed quæ iftæ circumftantiæ ? præci
puæ , & capita cæterarum : quattuor, fi
nis,modi,temporis, & perſonæ .
Si finis fit lucrum , etauaritia illicita
eft,quia lucrum ex hac arte eſtülicitum ,
non enim licet hoc auro vti ad conimer
cia , contractulve, vt ftatuit loan.22. In
Sic D.T. tellige,fi pro vero auro quis vti vellet, nā
in 2. 4.7I.. hoc illicitum contendunt communiter E & 23. Et diuinae ſcripturæ teftimonio ,
9.3.Ar.
2.9. DD. de hac re fcribétes; & meritò , nam
2012. aurum iftud , vel nunquam habet pro
ad 1. prietates onines veri auri , vel id adeo
ibi.Cate, farò contingit,vt cenſendú fit.noncon
mus in tingere,quare tam verifimili caula dubi
S.Fabia tandi exiitente , non licet in comerciun
nus .d 9. deducere, viverum aurů , vendi tamen
verlem . poffe pro auro alchimico , & iuxta æfti
prio . mationem peritorum aurifabroruin ,nes
Magi
caru
m
eft. Nòn licet etiã id facere, vt in medica
mentis quis eo vtatur : ná propter ratio
nem iam memoracam , nec veri auri vi
res falutares habere ,nec noxijs qualitati
bus,ab igae carbonario ,& venenato hy
drargyrocontractiscarere cenſendum .
Multo minus licet co vti ad inonetarú
mixtionem : hoc enim vnú caput foret
criminis monetarij. iuxta dicta ſanctio
nem lo.22. & prædicti DD.iuris conce
dunt talespuniédos pęna monetæ adul
teratæ . His caſibus ſubeſſetpeccatú mor
tale . Sivero quis illud cuderet, fiue pro
duceret tantúea gratia , vtipfemet in an
nulos ,cathenas, aut ſuppellectilem pro
prian co vreretur :huic omni cura foret
adnitendum ; & vigilantia ,ne quis eo vi
uo ,vel mortuo per hoc deciperetur.Alio
qui pro negligentiæ latitudine, hic quo
que peccati grauitas nafceretur, & quan
tùmuis quis diligens , vix vanitatis cut
& imprudentiæ euadit qui ex hac arte
lucrum quærit . Semper enim ftultus eft
mercacor ,quiinillud negotiationis ge
nusincumbit ,quo videt nulum , vel de
&
millibus aliquod vnum , lucrum feciſſe :
omnes vero,vel imille contra vnú facul 8
tates ſuasabfumpfiffe. Quod cum alchi 06
micis contingat , idem de hisdamnilu
crionibus dubio procul ſentiendú . Nec
cuti in conſcientia ,qui hacia re ſola va
peccatú eft oppofitum ftudiofitati , per
exceſſum ; quoquis deliderat immode
ratè ſcire quod non expedit,velplus quā
expedit ipfi ,vel modo quo non expedit,
& eft ex filiabus ſuperbiæ , [ Vide S. Th .
2.2.quæft.167. ] Er animusdeditus va
nitatibus,atque inſanijs falfis, exponit ſe
decipiendum Diabolo, atque hocelle .
omnis ſuperſtitionis initium docet B.Au
guſtinuslib.2.de doctrin.Chriſt.cap.22,
qui amat periculum peribit in illo . Sic
enim ſapiens loquitur ; Inſupernacuis
rebus noli ſcrutari multipliciter , in
pluribus operibus eius ( Dei) non eris cu
rioſus. Multos enim fupplārauit fufpicio ia
corú ( hoc eſt vana (pes, & expectatio . )
Erinvanitare detinuit fenfusillorü. De
nique ſubdit : qui amat periculum peri
bir'in co.Ecclefiaft.3.a yer{,24 .Denique
vno
 i Liber Primus.

to verbo , quando finismalus, arsilli. A Sacramentarij vbiq;præpofteri. Pecca

cita ,et qualis finis tale exercitiun's...
Simodus (hucmedia pertinent )exer
Gendi artem illiciens sars quoque , fi vas
nus,ars vana : ſifordidus , etinquinatus,
ars eritinquinaia ,erimpura Hucrefc
renda media fuperftitiola, vt fi ex pacto
expreflo, veltacito cum dæmone,quod
frequens eſse docuit auctor Dæmono
Li.3.C.3. maniæ , & fanèdocet experientia ,adeò
yr Arnoldus Villanouanus , & Lullus ,
& Geber , & Bachofus , & Richardus B tatis,autiuſtitiæ poftulat , vt ad feria ma
Anglicus , Magiæ huius nigræ fufpecti
vehementer fuerint, & Paracelſus , &
Agrippa, & illeGuih .Conftantinus , &
alijnonnullideprehenfi , & interinftru ,
ctiones inquiſicorum fidei fic xna , hac
quoque nota magos hæreticos digna
ſci, Duector Inquilifidei par. 3.fol.443.
edition. Romanæ , quæ in lucem prodijt
iuſsu Gregorij 13. vbiracionetn libera
Nicola. Eymericus; quia vt
Ctor libri,
plurimum alchimiſte , quandononpot c quod tépus ocio,licechoneftè dare, illud
funt pertingere ad finem intētum ,quæ ,
runt auxilium dæmonis ( exempluin po
fui præcedenti quæſtione) eum inuocat,
& implorant, & implorando obſecrant ,
& tacitè, velexpreſse ei ſacrificant. ] AC
cedit experiencia , quia quandocumque
viguit intermultos ,alchimia , etiam in
termultos, tum vigueruntmaleficia , &
fortilegia , vt hoc intelici auoexperimur,
Tum quia non defunt, quiadhibent va
nas obieruanuiascæremoniarú , nibil ad D manifeftumid fit, tum quia hi folent lu
effectum conducencium , ve-certæ diei ,
tunicæ ex lino crudo , certorum ciboru
abſtinentiam , & alia huiuſmodiinania .
Quod fi adauiditatem odiú accedat, aut
incontinentia , procliue admodú fuerit
ad pbilera , & intoxicationis recurrere .
Peccatur quoq; non leuiterin artis tradi
cione, quando Sacræ Scriprurænomini,
bus,ex verbis abutuntur ad fuas nomé
claturas,vel præcepta ,neq ; minus, quan
do libris fonsinferúi figuras,ſeu imagines E grediuntur ad fuperftitiofa,immò, &
vel planè obſcenas, vel etiã propter abu
fuum rei lacte prorfus blasphemas , quod
fucic illetypographus Baſilienfis, qui Ro
farium excudit , & facræ Triadis ,Chri
fti Domini refugentis, & B. VirginisMa
riæ coronationis icones ,quas homines
hæretici temiptiseiecerunt, eas ad alchi
mica myſteria , & transformationes tra
ftulit . Sed mirumid non eft ,funt eniu
aur deniquenimis curiolis fæpè experis
mentis,dum inodòhanc rationem , mo
dò illam fequuntur , & fic nunquam .
fciunt, quod lemper addiſcunt.
Temporis quoq; circüſtantias perpen
denda .Nam téporisia cura precioſuli,
ma : ciufq ; malè conſumpti ratio redden
daDeo ,quarepeccant , qui nimismulú
his vacant artibus,item qui eo tempore ,
quo officij ratio , vel debicum aliud chari
gis ſe conferant , v.g. magiftratum quis
gerit ? non poteft detrahae horis , quæ
adreétè munus exercendú neceflaria :
familiæ præcſt ? çconomiæ reiecta ratio
nondebet incommodum ſentire. Eccle
fiafticus eſt ? quæ ratio ordinis poftulat
ca præponenda fornaculis , & voluptate
fuæ . Proſſimineceffitasoperam tuam
depoſcic : charitas ei iubet adeffe , no fa .
cis ? peccas . Demum , vno dicá veibo,
licebic hisſtudijs , necamplius . Ocium
voco quietem & vacationem ab actioni
bus,&ftudijs ad quæ quis tenetur .
Denique perſonarum conditio hic, uel
potiſſimu diſcrimen inducit : hæc enim ,
& finem ſolet ilicitum intendere , & in
modo errores gignere ,& tempus, inop
portunum facere . Imprimis ars hæc il
licita cenſendapauperibus , imino
priuauis omnibus periculi pleniſſima elt,
crum ípectare , & fic arcentureorú ratio
ne, quæ dicta ſuntin circultatia finis , na
auro illo intendunt vti ad commercia ,
medicinas, velmonctā, aut fiiplino vſu
ri,periculum apertum eft, ne viantur hæ
redes. Inihac arte depauperantur : fami
lix neceffaria non præbet: caufa funt vt
vxores , & filia cogatur indigno feque
ftu fuftentare ,cum mcdia , & inftrumen
ta, propter inopiam deficiunt,facile pro
pactaquæ diximus in circumſtantia mo
di, Kane hocipfi quoqucchymici ſcripto
resſuntteftari. Nam Geber ,non,ergo . Phil Rofarit
of.
inquit, hac fcientia pauperi o egentscon fol.224 .
venit fed potius eft illis inimica . Secun
do Polyi. dicit Philofophus , impoflibile
eft indigeniem philoſophari. ] 1 , alchi
miæ ſtudere , ( nam folos alchimicos,
in libris Turba philoſophorum a vulgaci
 64 Diſquiſitionum Magicarum
Pici quoque Mirandulani circunfer- A mo DD . illorú negat, neq; negandum
cur liber hac de re, titulo , de Auro confi eft.Non licet etiá id facere, ve in medica
ciendo: nec huiufmodiin Italia libri ex il mencis quis eo vratur : ná propter ratio
loteinpore veritę lectionis vmquam fue nemiam memoracam , nec veri auri vi
rc. Altera Canonem ex hypotheſi proce res falutares habere,nec noxijs qualitati
derc ( auruinomnc alchimicuni eſse falas bus,ab igae carbonario , & venenato hy
fum ) & ideò damnaricantum , qui falfum drargyrocontractis carere cenſendum .
Multò minus licet co vti ad monetarú
cudant,idque ad lucrum ; nempe,vt vrá
aurin cótractibus, & folutionibus ( quod mixtionem : hoc enim vnü caput forer
clare indicat textus ) ideò non damnan criminis monetarij, iuxta dicta fanctio
tur hoc capite, qui verum aurum produ nem lo.22 . & prædictiDD.iuris conce
cunt,& arti vacant animidumtaxat cau- B dunt tales puniédospęnamonetæ adul
fa,nolentes in commercijs , aut folutioni tetatæ . His caſibus fubefret peccatú mor
bus hac arte vti . Quare non ars, quæ ritè tale. Si vero quis illud cuderet, fiue pro
inftituitur , & exercetur , fed artis abufus duceret tantúea gratia ,vt iplemet in an
damnaretur . Sit . nulos,cathenas, aut ſuppellectilein pro
Secunda concluſio; In forocoſcientia prianco vreretur :huic omni cura force
non promiſcue , fed cum dele £tu arshæc adnitendum ; & vigilantia ,ne quis eo vi
permila : immo pleriſque , vtpernicioſa , uo , vel mortuo per hoc deciperetur.Alio
Picillicita cenſenda. Hanc cócluſionem qui pro negligentiæ latitudine, hic quo
optimè probant argumenta Angeli , & quepeccatigrauitas naſceretur, & quan
auctorum primæ fententiæ , contra præ tumuis quis diligens , vix vanitatis cul
cedétem verò vim habent nullam .No- pam euadere . Numquam fanè ftultitis ,
fandum quoque , quicquid illicitieft, id & imprudentiæ euadit qui ex hac artc
non ex artis natura ( quz ia ſe mala non lucrum quærit. Semper enim ftultus eft
eſt , immò quatenus arseſt , & fcientias mercator , qui in illud negotiationis ge
imitatur, fecundum fe bona eft, vt & cæ nus incuinbit ,quo videt nullum , vel de
teræ ſpeculatiuæ cognitiones) proficiſci, millibus aliquod vnum , lucrum feciſſe :
fed a vitio circumstantiarum , qux vt omnes vero, vel mille contra vnú facul.
plurimum in hac operatione inueniun tates fuasabfumpfiffe . Quod cum alchi
tur. Hæ fi defint,non video quid repre micis contingat , idem de hisdamnilu
hendi queat , fed quia vix vmquam de çrionibus dubio procul ſentiendú . Nec
funt omnes , raro fit vt alicuius ratione tuti in conſcientia , qui hacia re ſola va
non adlit vitium , & peccatum . Ideò D. na ducuntur curioſitate ,nam curioſitas,
dixi, pleriſque pernicioſam , et illicitam peccatú eft oppofitum ftudioſitati , per
cenfendam exceflum ; quo quis defiderat immode
Sed quæ iftæ circumftantiæ ? præci rate ſcire quod non expedit,velplus quà
puæ , & capita cæterarum : quattuor,fie expedit ipfi, vel modo quo non expedit,
nis ,modi temporis, & perfonæ . &eft ex filiabusfuperbiæ , [ Vide S.Th .
Si finis fit lucrum , et auaritia illicita 2.2.quæft. 167. ) Er animusdeditus va
eft, quia lucrum ex hac arte eft illicitum , nitatibus,atqueinſanijs falfis, exponit ſe
non enim licet hoc auro yui ad commer decipiendum Diabolo , atque hocelle
cia , contractuſve, vt ftatuit loan.22. In omnis ſuperſtitionis initium docet B.Au
Sic D.T. tellige, ſi pro vero auro quis vri vellet,nā guſtinus lib.2.de doctrin.Chrift.cap.22,
in 2.0.7. hoc illicitum contenduntcommuniter E & 23. Et diuinze ſcripturæ teſtimonio ,
93.97. : DD .dehac re fcribétes ; & meritò , nam qui amat periculum peribit in illo . Sic
77.217.2. aurum iftud , vel nunquam habet pro enim fapiens loquitur ; Infuperuacuis
ad 1. de prierates onines veri auri , vel idadco
ibi, Caie. rebus noli ſcrutatimultipliciter , in
Sil.et Fu rarò contingit, vt cenſendū fit non con pluribus operibus eius ( Dei ) non eris cu
mus in tingere , quare tam verifimili caula dubi rioſus . Multos enim fupplārauitſuſpicio
S.Fabia- tandi exiſtente , non licetin comercilun eoru ( hoceft vaná ſpes, & expectatio . )
nus.d 9. deducere, vt verum aurű , vendi tamen Erin vanitare detinuitfenfus illoru. De
verliem . poſle pro auro alchimico , & iuxta æſti nique ſubdit: qui amat periculum peri
prio . inationem peritorum aurifabrotum ,nes bit in co.Ecclefiaft 3.a verf.24. Denique
vno
 LiberPrimus .
mam ex materiæ potentia illic educi , A
quodhæreticuin :foret enim tunc ani
ma corniptioni obnoxia , & mortalis.De
inde talis anima non haberet peccatuin
originale:quia pergenerationein virino
eflet propagarum hoc corpus, & homo
conceptus,nec indigeret Chriſti redem-
prione:quæ heretica quoque omnia .
Quarto.Ex his omnibus patet,optimā
effe, quum aiunt Angliæ ) legem ,ne cui
fine permillu Principis , fub poena capia
tis, liceat alchimicam exercere, quam le
gem expediret etiam alibi ferri. Nam
tunc cuin delectu Princeps talia poteft
permittere, conſideradis circumſtantijs
prædictis : ipfi enim reddenda Deo rá
cio ( fi temere permittat, & promiſcue )
damnorum inde ortorum . Tunc etiam
celfarent pericula pleraque , quæ dixi
mus .
Quinto , patet(nifi quæ circumſtantia
impediat ordinarie hancarrem Princi
pibus, & valde locupletibus effe licitam :
qui & ea lunt philoſophiæ cognitione ,
& co ingenio , vt fraudibus, & impoſtu ,
Eisnonpareant, & ea pietate,vt in proxi
mi, & Dei offenfione fe abftineant, & il
his opibus, vt fubditospropterea non gra
geni, &eo fubditoruin amore,ac Deiti
more ,vt publicuit regimen , vel paupe
Euin lubuentionem propterea non ne
gligant, & habenasſibi a Deo creditas
ipfi abijciant, & alijs planetcadant. Vte.
niin alijs honeftis itudijs animum prin-
cipes , quancun opus eft ,fic & hocītu .
diorelaxare quin poflint, non eft dubi
Eandum . Sane quod Eymericus de iadi
cijs Magiæ hæreticæ dixerat, cam præ
fumptionem in Principibus viris, & val
delocupletibusnon clic admittendain ,
Finis Libri Primi.
* 657
in cereris locum habercibiin Cominé .
optine Penna annotauit.Et Cardi Caie
canus diferte fcripfit, ac prudenter hanc
artem ,vel nullorum hominum effe , vel
Principumduntaxat , audito ſapientum
confilioseſf6-- Sane pericula pleraque fu
perionib.commemorata ceffare in Prin
cipibus manifeftum eft.
Cæteri , non eft cur fibi blandiantur ,
vt tutosin conſcientia fe arbitrentur opi
nione illa Oldradi, & aliorum iuriſconſ.
B Nam illi de foro tantum exteriore age
bant, dequo ab illis quærebatur . Et ple
rique eorum rem non difcufſerunt; ſed ,
vrouesfolent ducem gregis capruin fic
ipfi Oldraduni( cuius etiam argumenta ,
iam diffoluimus: ijs quæ dicta funt) clau
fis oculis, vt oraculum ,ſunt fecuti, nihil
eius addentes dictis( vt loan .Andr.Abb .
Alberic. & Guido Pap. ) plerique etiam
ambigue loquuntur, li faciant verum au
rum , idque arte naturali ,( vr Oldrad.
C Ifern.Bal.Brun . & Fab .)nu'lus vero ipfo
rumfomnium , præter Thom . Arfonci
num ,mentionem fecit d . extrauagantis
Pontifici,c.Spondenc, & veleits non
fint recordati, vel non bona fide difſimu
larint.Eclicet, vſu canon ille non obfer
uetur :tanti camen Pontificis fententia ,
& iudicium fufficeredebet,vt vulgus ho
minim ( lioc eftquibuſcumquc condi
ciones fuperiusrequiſitæ defunt) fibi exi
ſtimer,ab hoc ſtudio abftinendum , quod
D grauiffimis verbis Summus Pontifex
Romanus fibi cenſuit damnandum , &
aquoillos , tam ſtudioſe Chriſti Vica
rius, Pecci fucceffor dehortatur. Sed hec
Inffecerint ,de materianon paffim obe
nia
‫יי‬
.!
...
DI
 68

DISOVISITIONVM

MAGICARV M.

MARTINI DEL RIO

Liber Secundus .

QV I EST DE MAGIA DAEMONTACA.

Præcipua hæc operisnoftri tra& atio eft, & ideo pluribus

capitibus ,fiue quæftionibus , luculenter; quoad
61
poterimus , diſcutienda. Sit.

}
QV AE STIO I.

An fit aliqua Magia Demoniaca. 1

Aug.lib .
Bj.de cis . Anc etiam eflene: A
Dei. C. 6 garunt,qui damos
D.Th. li. nes ofenegant ,cú
3. conrra Sadduccis, Demo
gët.c. 104 crito , Ariftotele
qui on
prime, Vi Auerroe , & Sim .
ftoria.de plicio ,quorum fen .
Magiat A tentia eftimpia, et ;
mingo baretica's
Nam & demones effe.etdamoniacă
Mapiam ; quæ nec induſtria , ant artifi
cio hominum ,nec naturalibus cauſis ,, B
fedimmaceriali quapiam ; & ſeparata vir
eure nititur; hoc, & facra fcripturæ teſti
monijs , & omnium ætatun mentoria ,
atque experimentis , tam et compertú ,
vt velle probare;nihil fit aliud, quam ly
chnis accenfis meridianæ luci opitulari .
hoc probanr cum B. Auguſtinian Thcolo
gi catholici omnes, & Philoſophiple
rique Trifinegiſtus , & Pythagoræi; ex
Platonicis, Prellus, Plotinus , Proclus, lám
Blicus, Chalcidius, & Apuleius; & Arift. C
Theoph.Ammon.Pluilo. Auic. & Alga
zel. Anne dare reſponſa de furtis occul
ais, & de thefauris;conſequi ſcientiasno
nullas ftatim , & fine labore addifcendi ;
fubtraherccorpus præfens oculis viden
h
tium , & innumerata huulimodi;queunt, G
reduci,ad vlam aliam cauſam ; quania
VE
tellectualem aliquam , & feparatun na
curam Denique foimus Salmanticæ , &
Toleriin Hepania ; & in Italia, aut.lacum
Nuclmum , & in fpclæo Vilignano , ad
hocauoruin meinoria huiųs.Goatiæ ce
lebres (cholas fuiffe
QV Æ STIO II.
Vnde fit hac Magia , fiue quem habeat
1. primum auctorem .
Vnt qui dæmnones effe fateantur , fed PidoLaw '
e nttamen hanc Magiam a dæ - rene.Am
Shnege
monibus, feu diabolismanadie: tribuunt z.de nat.
autem effectus eius, vel immediate Deo damon .
pertnagos huiufmodi operant , vel Deo fula 10-4
per Angelos bonos ca perficienti. Prio .
res dicunt effe quafdam gratiagratis da
tas, ficut funt gratiæ iingucrum , fanitatūs,
& hæc dona,vt Balaan o ,fic & alijsim
probis concedi non raro folere.
Dico primo hæc ſententia eft mere bla 1.Cor . 14.
ſphema; tribuitenim Magicis artibus id , verf.8.
quod eft proprium gratiarum gratis da- Num.236
tarum , & cum veris miraculis præftigias Matth.7
CON 13: Іe
 Liber Secundus, 69

confundit. Deinde gratuita Dei dona A Augaſt. lib. de vtilitate credendicontra

fubijcit humano artificio , & certis, acri
diculis obferuationibus. Deniq; inique ,
& inuide Deus vctarer id, quod ipſeho
minibus, vti gratiam , gratiofe largiatur . diſcipulo (fic mentiuntur.
Aduerfariorum argumenta ex locis illis.
fcripturæ perica,folún probant, aliquate
nusſimiles effectus per artes magicas »
& per gratias gratis datas fieri ; Deum
quoqueper malos aliquando miracula
edere , ad fidei & diuinæ gloriæ propaga
tionem.Accedit,quod qui ex dono gra- B per fe,fic nec per bonos angelos his magi
tiæ gratis datæ operatur ; ille ad certum
tempus,occafioné, aut ceremonias cer
cas non reſtringitur, vt ſolentmagi;qui,
fi velin miniprodeficiant,nihilefficiunt.
Nec etiam huiuſinodi Dei dona gratui
ta poffunt alijs, perdiſciplinæ , ac præce
ptorum modum ,tradi :Migi vero ſuis.
d :ſcipulishanc Magicam tradunc, & au
ditores , inagi(troruin fecuti præcepta ,
quæmagiftri eadem operantur.,
Aliidicunt hos effe effeltus bonorum c tesmagicas,etmaleficia inducatur com- 2:0
Angelorum , quos per excellentiam vo
cant, Spiritus.Siciactitabat his annisce
lebrisillemagus Scotus Parmenſis , qui
Gebhardum Truchfefiuin Epiſcopatus
Vbiorun. Apoftatam dementauir: eſtq;
peruetusimpoſtura magorum maxime
Platonicocum , Luubiſci, Porphyrij,Plo
tini,Plocli,& luliani Apoftatæ . Exquo
rum traditione, Magi 1omnis diuiditur
in Albam , quamcenfent effe licicam ; &
Nigram que fit illicita. Albamergo vo- D
cant d'esupier; & Nigram gooutérdy. Ve
Libre de rum hanc fictitiam planè , & palliatam
san.fit Theurgiajn ſatis iple Archimögus reij
cit, cum difertisverbisteftatur fepiffime
fub nominibus Dei, Angelorum ,ma
lis demonum fallacijseam obftringi:
tcereius ceremoniarum pars maxima ,
müdirian animi, corporis, o rerum ex
ternarum orenfiliumque oſteniet imma
dostamen ſpiricus,odecepirices porefta
tės hăr exquirere, vindorenturpro Diis.] E
foter ad lit,buiusfpeciem ele ariem Al
madel ariem notoriam ,ariem Paulinā,
arlem reuelationi ', huiufmodi ſuper
ftitionum plura , qua eoipfo ( inquit )ſunt
perniciofiora, quo apparentimperitisdi
winiora : ] Habeancilli hoc Principis , &
anteſignaniluide hac alba Magia iudi
cium ,abhoinine mendaciveritatéme
samn . Dannateandem Theurgjar.D .
Manichaeos. His adde ficticiam illam ac
tein Planetariam ,laminis inſcriptam , &
ad Carolum Magnum a quodam Bedæ
AK indum
Alcuino ſupponuni)miſſaın , vtilem (ſcoli
cet) obrinendæomnicognitioni fuper
naturali artium , & fcientiarum , & conſe
quedis dignitatibus diuitijs,robori, amo
ns fruitioni, & c .
Dico Secondo cum Catholicis ,vtnec
cis operacionibus Deun ſe immiſcerema
gis quam celerisrebus, in quibus concur
rie , vrcauſa vniuerſalis. Quare cenfeo
becomnia veinſtituta fuere amalis an
gelis;fic etiamab-illis perfici, e admini
Itrari, o contrarium eft erroneum . ]
Probatur priino ex varijs:Canonum cap.illud
refcriptis, quæ Gratianus adhibct cauſa quodinf
xxvi:Secundoex Parifienfibus artic. 9. lineveel..
19. & zz.Verba funt, quod Deusper ar- 'uli. 6.9:
pelleredemones ſuis incantationibus obie in 26 Pirn
9.50 .
dire: Error . Quod boni angeh includan .
tur in l'apidibus yet confecrent imagines ,
vel veſtimenta, autalia
faciant,qua ir
iſtis artibuscontinetur : Error, & blafphe
mia. Quod aliqui demones boni fint, alii
omnia cientes ,aliinec damnati, netal .
T
nati. Error. ]
Tertio ex his Arnobij Cont.Gent. Ma
gi non tantum fciunt demonas, fed etiam
quicquid miraculi edunt , perdemonas
faciunt: illis afpirantibus,erinfundenti.
bus preſtigias edunt vel quæ funt non via
deri,etc . &ex his loan.Salisberienſis lib.
1. de nugis curialium cap: 9. Eos autem
qui nocentiora Ireſtigia artesque magi
cas,et variasſpecies mathematica repro
bara exercentiampridem fancti Paires
ab aula iuſerunt exire , co quod omnia
hec artificia,velpotius maleficiapeſtife
ra quadam familiaritate demonum , et
hominum nouerunt pro fluxiſſe.]
Deindeprobatur ratione,hosfpiritus
bonos dicinon poffe. tum quia iubent fe
canquain Deos adorari, & facrificia fibi
fieri,quod boniangeli iubere nequeunt;
tum quia hæ artesnonminus dirigun
Cur adinferendum alijsexitium ,per fur
ta ,necessaduleria , & c.quam adiuan
dum ; tum quia mifcent multa menda
cia , & dcceptiones , cum quia docentuk
Magi
 70 Diſquiſitionum Magicarunt
Magi in ſpiritus vtiimperio , & coactio Ai nij ex originali labe detorta indolens, mox.f.97
ne, immo& minis recum impoſſibiliū , quam feltiui Apologi frondibus velará PetriThi
ac plane abfurdatum , vt apud Euſebiu nobis protuli,t per quam falſe» Cælius deappa:
docet Porphyrius, quorum nihil bonis Calcagninus Libellode Amatoria Mx ritpris.
angelis poteft conuenire . gia;cuius verba non piget adſcribere, & tap. 12. a
lib. sede Hincapparet conſideranter legédum vasni fallor,legere iuuabic:Panssas ( in- n . 216
preparat
wib.cap.6 . Glycam d , um magiam ficdiftinguit a quit),olim iunčtamiraculo; furtino con- nu.zo.
P.i.ano Goeţia, quòd illa,fit beneficiorum geni cubitu genuitMagiam fecundam cognos
toLuinad boni alicuiuseffectione,Goc mine reformidanſq ;ne forte veritas,cum
cia ,maleficorum ad mali effectionem . qua perpenas inimicitiasgerit ;aqua etiã
Nain non tantum inpropric vfurpauit paribusfigniscongrella ,ſapi'us profliga
nomen Magiæ genericuin pro specifi- B ta eft, fuum partumenecare ,illum impu
cotheurgiæ , fed in errorcm quoque labi dentiæ ,actimori iunctis conrubiale fade
tur ponendum albam Magiam , & cius: re commendauit:atilliin finuincompre
adminiftrationem bonisangelis tribuen henſibilitatis & veftigio collocarunt fur .
tium . Vtque hoc femelmonea ſcriptor tim , fub præftigjarum cripundiis edu
iſte , vt & Conſtan.Manaffes,Gregoras , candam . Quemox in grandiorem claič
& Nicetas,nimismultum tribuere vide adulta, iamque pinnulas pramunita ,(uo
ar ſuperftitiofæ prodigiorum obferua tauit in fatuoruin arccs,ibique nidulansy,
cioni. credulitatem peperit . Quæ urpote paren
Errauit eúdent crrorem Palingenius tis beneficiisgrala , illam muiua enutrie ,
Stellatus, dum in.verito iure libro Zodia et quaſi aytirikapi alioqui breui in
Gis 8. cenſet acrem ctiam bonis dæmo- C teruuram .]Hæcilic puri acumine, &
nibus plenum elle , quos harum arcium veritate . Pergamus nos quoque pro ve
auétores facit, & Deosappellat, & Ploti ritate confligere, & vanitatem expugna
ni; & lamblici delirijs nimis deditus , & re , & fugatis timore ;& impudentia,laby
quam non-malus pueta ,cam non bonus: rinthium illum incomprehenſibilitatis :
Chriſtianus, vtpote hereticus porius ( fcri ( quis enim ,quæ nihilfunt,velintelligat,
pta probant), quam catholicus. Aulusca vel comprehendat?) Theologiæ velæ fi
men opus illud Eerrariæ Duci dedicare : lo permetiri; & praftigiaruni cræpundiis
vigor.de Succedit his error 3.eorum ,qui cenſe : irrlucem prolatis, tandem fatuorum hác
Magia bano Magicoseffectus per animas de arcem deinoliri, & è nidulis fuis credulio
Dum : 17. functoruin fieri: quos Catholici:Thco tatē; adeòperniciofam profligare ,quod
z fene. 9: logi iampridem exploferunt, idquenon D vtinam .Deus Opt.Max: nobis largíaturo
de arte difficulter,nam que rationem id conuin
Magica cuntdebonis fpiritibuseædem in anima Q. V AE STIO III.
bus beatdrin locum habent : quæ vero
in purgatorio ſuntanimæ ,non exeunt, Quæ fidiuiſio demoniacæ Magiez,
nifi fpeciali permiflione Dei , vt petant: et delibris eius.
luffragia viuorum : animæ denique per
petuisaddicte fupplicijs , nulla dænionu Vm nulla ſit Theurgia ;neque alba
licentia, vel permiſſionepoffint exire,vt Ст .
Magia fequitur,omnem hác pro
pote ;diuino iuſſur; peffimo carceri man digiofam Magiam ; non altam, quam
cipatæ : Apertiffimæ lunt igitur iinpoſtu Gostiam , & nigram :hanc folemus voca !
re, quæ de etiocandis perGrimoyriam E re Magiam ſpecialem ', cam Archima
animabus . Necromantici confinxere . gus in duas fpeciesdiſtinguit: vnan, cu-
Si exirent, ad vnius Dei exirent imperiū , jus culicres diciile dæmoni ſubnjicere ,
cur verò ideiusiubeat,vel permittit ,cau: ci ſacrificare , & eum adorare : alteram
fa fubeft nulla . Vt ad Magorum preces quam ipfe vellet per fuadere a pacto cü
& incantationes id iubeat , iinpium eft dæmonibus inmunem elle,ſed cam da
opinari . monibus, vel’inuitisimperare , virtuteg ;
Præcipua' ergo efficiens caufa iftarü quadam diuinorum nominum adiura
libr:3.de artium eſtipfe Diabolus,proxima eft ip tos aduocare', & cogere, priorem illam
Kat.de fe:Diabolusproximna,elthumaniinge fatetur effe legibus humanis, divinifque
veci
 Liber Secundus. 71
vetitam ,nefandiffimam ,& cunctis igni A cim , de Agrippæ libris mibus de occulta
bus plectendain :pofteriorem afferit ,con Philofophia & omniumperniciofiffimo
fequi quidem quod prætendit , nempe quarto feorfimpoftca addito , & edico :
dæmones cogere ( quod poſt oftendetur necnon deThomæ Eboracenfis , Petri
offe idoneum ) ſed tamen manifeftis peri Aponi, & fimilium venenis , erlibro arts
culis illuſionum obnoxiam elle. Deprio Grimoria : qui , Patrum noftrorum æta
re verum eft eius teſtiinonium , deporte te ,circumferebatur ,docens mortuorum
riorebis mentitur:primo , dum negat că cuocationes. Omniahorumplacita ( ce
nitifedere cum demonibus inito,nim rc leita ,de antiquioribus etiam illis operæ
vera lemper expreſlo , vel tacito pacto pretium duco Archimagi verba aſcribc
corrumpitur. Secundo,cum aſerireada re.credendum illi in arte ſua ,nec magi
mones cogi, de quopoftea . Voluntveti- B Atri auctoritatem diſcipulis licet fubter
tæ huius Magiæ inuentorem fuiſſe qué fugere.ſic ergo fcribit : Hilibri acurius
dam Mercurium.fic contra Symmachu intuenti preceptorum fuorum canoncm ,
Prudentius, & Salisberientis lib.1.Poly ritum confuetudinem verborum , cha
crat.c.9. alij quendam Zabulum ( quem racterumgenus , extructionis ordinem ,
ego non alium exiſtimo ab ipfo cacoda infulfam phrafim , aperte feleprodunt ,
mone ,cui D.Cyprianus, & alij patres nonniſimeras nugas,o impoſturas conti
hoc nomen tribuunt ) deinde magiftrú nere, ó poſterioribustemporibus àperdió
Jaudant, quendam Barnabam Cyprium tiſſimis perditionum artificibus efle con .
( hunc confinxere in contumeliam D, flatos ex prophamis quibufdam obſerua
Barnabæ Apoftoli, vt deformi ſuæ mere tionibus noftræ religionis cerimoniis per
trici lenocinarentur,) Item ottentant,pa- C mixtis, infiriſque ignotis multis nomini
rismendacijiactantia,librosAdze , Abe bus, ac fignaculisviperterreantrudes ,
Jis, Enoch , Abrahæ , Pauli,CyprianiHo et fimplices , er ſtupori fint infenfatis, et
norij,Alberti Magni, & aliorum , & bla bis,qui neſciunt bonas litteras.] Hæc mi
fphemèmentientesdicunt, quç his libris fer ille , qui, videns mcliora ,infinem vf
continentur , ea fuulle tradicà ab Adami que vitæ deterioribus adhæfit.
cuftode Angelo Raziele, & à Tobie Co
mite Raphacle reuelata . Prætexunt etia QV Æ STIO IV .
Salomonis auctoritatein , cuius quandā
Clauiculam , ( quã egregièretutat Bap. Debaſi Magia huius , fiue de pa &to ;
Segmuslib.devero ftudio Chriſtiano c. expreſo, implicito.
7.) & aliudingens volumen in ſeptem par D
irs diſtinctum obtrudunt plenuin Sacri Oncl.1.Omnes operationesmagice,
ficijs, & incantationibus dæmonū . Húc COM velui bafi innituntur palto per me
librum ludæi, & Arabes in Hiſpania luis gos cum demone iniro : ita viquo'e found
pofteris hæreditario iure relinqucbant, que collibirum mago aliquid efficere ad
& per eum mira quædam ,atque incredi miniculo artisſuaexpreſſe vil implici
bilia operabantur.Sed quotquorinueni te teneatur à damonepoſcere,vi ex condi
ripotuerunt exemplaria iuftiffimeflam Eto concurrat 3
mis inquifitores fideiconcremarunt, & Probatur hoc primo Parrum auctori
Eimerj vrinam vltiinum exemplar nacti fuiſsét. tate.D.Cyprianusdicit , eos habere foe
tus Dire Vix clubito aliquod in manus loan . Trit dus cumdæmone.D.Auguſtini verba re lib . de de
lor, in themijinciddille, vnde ,& partitioncm , & E tulit Gratianus in Decretorum codice , plici mat
qafirer . materiam fuæ Steganographie, periculi, quæ ſuntiſta :Omnes aries huiaſmodi, lib.de
6. - 8.
eionna & fuperftionis pleniffimæ, acceperit, cu vel nugatorie,vel noxiafuperſtitionis,c.x doit.Clors
itemm . jus operis nomen , quod nonduin prohi quadam peftifera ſocietatehominum . fiat. 24 ;
(39 mi bitis ab Eccleſia libris ficinſertum , fufpi demonuns,quafi pacta infidelis, et dolo- lud.v.vli
Bu Nice
in hifto. cor accidiſſe: quia liber nondum typis fa amicitia ,conſtuuta. ] 26.9. ?.
list to Vulgatus, in paucorum manus incidit : Probatur deinde ex iure ciuili,ſanctio I.multi.
C.de me
alioqui,quádo prohibiti libri omnes Ma ne Imperatoria : c. Multi magicis arti. leforma
gici, fatis ifte prohibitus cenſendus, qui bus ufi eleminia rurbare ,viam infon- Therons ,
inter alios familiam ductat : idem dixc tium labefa &tate non dubirani,etmani.
bus
 72 Diſquiſitionum Magicarum
bus accitis (ficlegendum audent ventila A
re , vtquiſquis juos conficiat malis arti
bus inimicos:bos ( quoniam nature pere
Sriniſunı) feralis geftis abfumat.
Tertio , id ftatuitur credendum articu
lis Parifiélis ſcholæ in hæc verba: Quod
Art.sk inire pactum chm damonibus tacitum ,
vel expreffumnonfit idololatria ,vel fpe
cie idololatria : Error : Etintendimusef
Se pactumimplicitum in omniobſeruatio
neſuperſtitioſa , cuiuseffectus non debet à cogi pacto dæmonem exiſtimet.
Deo vel natura rationabiliter expectari. B
Quarto id ratioperfuadet. hoc enim
& multi mali homines optant , & dæ
mon cupit : nec eoruin id vires ſuperat .
docet hoc lſaias Propheta , apud quem
impi dicunt percuffimus fædus cum mor
te , cum inferno fecimuspactum.quod
S.Thom . Satis probabili interpretatione
4.28.v.is. magis accommodat , vt, & Pontifices ,
· Ioannes 22.in Extrauag.cótra Magos ,
quæ incipit: Super fpecula , & Sixtus V.
in Bulla contra Artrolog. Mali ergo hoc c
lubenter faciunt,necininusipſe demon:
qui,ipſi quoque Chriſto Domnino; auſus
M1af.4.9. pacti conditionem offerre : Hec omnia
Jiribit. 1. (inquit) tibidabo,fi procidens adoraue
iurifget. ris me : vbi videre licet pactum contra
de pact. ctus innominati , do, vt facias . lta nunc
Bold: diabolus Magis ait.fi temihiaddixeris,
ir trad : vlcifcar te ,ditabore ,etc.quæ germana ,
palt . & perfectaeft pacti formula.Deinde, yr
D. Th.2. dixi,hxc fut opera demonum ,non ina
3 :9:2636? gorumviribus:demones ab hominibus D
stb.Panj. cogi ncqucunt,vtid faciamt:ſponteergo
Sco.Gab. dæmones accurrunt : Demoues autem
Gerfon . graui hominem odioprofequuntur,qua
Triache.
re nec putandi gratis accurrere ,ſed viciſ
Alisylent. fim aliquodoperæ ſuæ precium ftipula
Alph. à ri. Vnde patet talem effe hanc.conuen
Caftro , tionem , & focietatem : qualis eft duorú
Victoria, latronum , quorum alterpalam in fylua
Binsfeld. vagatur,atter clain in ſubfeflislaritat:ex
Spineus, cicatuſque certo ſibilo vel ſigno prioris,
Angel. viatorein poſterior dolofa lagitta traní- E
Sprenger. figit:puiore id ſxpè nec vidente, nec gna
Nauarr. fo, quo necemcelo intulerit , in miſerica
Grillem . men nccem conſentiente.priori magus,
Remig ., pofteriori dæmon ſimilis. Satis enim i
Pinsféd.
prelud.6 donea rei declarandæ fimilitudo eft :quç
egna . petitur a potentibus vindictæ auidis: qui
manu prompios ſicarios fibi adiungunt:
quibus conftituto ſignoinniunt , quos,
& quando, velineinterfici.
Denique conſentiunt hacin reThe
logitam veteres, quam recentiores, it
riſconſulti quoque, & Medici, Condron .
chus lib.i.de morbis uenefic. Cefalpin .
difquifit. dam . & resprorſuscomperta ,
vnaniini maleficorum , & ſagarum con
feflione ,inirè per Europam omuem , &
cunctas ætates conſentiente. Lucanus
etiam dubius licet,tamen huiuſmodi fæ
dus agnouit, eo tantum deceptus, quod
lib.6.pu
Quis labor bic fuperis cantus berbal- lopoli me
que ſequendi
Spernendiqu : timor . cuius commer
clapasti
Obſtrictos habuere Deos ? parere ne
celle eft ,
Aniunai ? ignota tantum pietate me
rentur ,
An tacitis valuere minis ? hoc iuris
in omnes
Eftillis ſuperbos , an habent hac cars
mina certum
Imperioſa Deum , qui mundum coge
re quicquid
Cogitur ipſe poteft?
Solus fagarů patronus recalcitratur . Exaple
adeo futilibus ratiunculischartas implés: pastorü
vt contemnendas potius, & filentio tra- pere exui
dendas , quam refellendas mihi cenſue- 14 D.per Be
pl.
rim , maximè cuin alijs id diligentius, Ampbilo
quàm difficilius præftiterint. chium co
Conc.2..hoc pactum damoni,liberum ſcripta n.
eſt,præftare velfallere.] probatur expe. 8.1.Coreo.
ricntia, & ratione. ratio docer dæmone
inendaciff10.de
imú Te
cogi ab homine non poffe ; vt ftet pro- ophiloA
miflis : experientia vero ,
SS
effe , & decipiendi cupidiffimum : ideoq; Leodini
rarò præftare,quòd policitus:cum verò apud Co
ftat promiſlis ( quod facit nonnunquã ljár.l. 2.62
non facit coactus,fed fpontè ac lubdold, 21.degui
bus alias.
vt ſic magos fibi retineat deuinctos , & Loodepra
alios alliciat,& huiuſinodinugis vim iltā nig.com
inelle perſuadeat.
Tertia concl. Pactum huiuſmodi du. de Lamii
plex eft,vnum expreffum alterum taci . zbi fupra
ium :de vrroque vero , non idem per om- Erasmus .
nia iudiciunt . Explicanda hæc conclu- Bod.
fio pouus, quam probanda.pro explica Triche.
a.g.s.
.cione norao daſequentia .
Primo ſciendum pactiexprefli huius
triplicem eſſe modum . Primus fit folem- Hoc de
niiate varia , & ipfi cacodæmoni vifibi Sirbirur
in Maleo
licer in corporca aliqua forma apparen- maiefc.
ui
 Liber Secundus.
P.2.0.1.2; ci coram teftibus ,fidelicas, &i homagium A viuant,lociproconfecrationis librorum
fa Ca- promittitur . Huiufmodi pactum iniuit
ſtrol.j.de nobilis ille ditionis Laodicentis narran
inl. bar.te Cæſario Heiſterbacenſi, vbi tamen
ponit.com; dæmon loquens audiebatur , fed non
: illu .
biratulo cernebatur.Hicinter cætera , iuuenisil
Táma.I ', le inconfultus creatorein ſuum ore ne
Agne Do- gut , manuque exfeſtucat , & diabolo
Stk 537. homagium præftat; hic vicillin , illi di
uitias &
, honores pollicetur, co lecto
rem amando, fpondeoque leétionis , &
laboris fui vberem legendo fructum re- B dat , hoc tertium genus inalė Grilandi
laturun . Huc ctiam referendum Theo
phyli Vicedomini factum ,quiad digni
talem recuperandam à principe demo
niorum opem , ( vt fcribir Sigisbertus , )
expetiji , ab eo infus abnegare Chri
ftum filium Dei , eiuſque matrem Ma
riam cum omni Chriſtian.nimi propofuo,
ipfam abnegationem crip :o firmare ,
o ſcriptam ſignare,o fionaiam fibitra
derescins (eferuitio addicere. ] In hac te
Itis fuit Magus ,in illa viilicusiniquitatis. G ad demonem accedere.dicam fuſiusli .
Aliquando id faciunt per libellum fuppli
cem , quem diabolo præſentant. Sic no .
ftro tempore Mantenfes in Normandia
magi libellum confcripferant,quem ob
Jacuri erant Sibillis Magiæ Necroman
cicæ præfidibus, cuius fumma ; Se orare
4
Dominas; vti dignentur libros fuos ma
gicos conſecrare; ad cum effectum , vt
mal ſpiritus ipfisper omnia promprèo
bedian ,iuxta formulas coniurationisin
libris contentas; & ,ve vocaui,ipfi finerio D fionem , quia diuinos ambit lionores( vi
Xa appareant in forma pu chirihominis ;
& ne fit neceffe circulum vllum facere ,
fubire , in domibus , allt agris.Secundò
vt Sibyllæ libris fignum fuum feuchara
Cterem imprimante tres erant numeroli
bri) vc plus efficaciæ , & dominij iibris
ineffet in prædictos fpiritus.Tertiò vt fup
plicesreddancur tuti à.iuclicum infidijs's
& punitione.Cuartò vtcępta omnia , &
Kudia illis proſperè in aulis, & amicitijs
principum fuccedarı : in ludis quoque E frontem inijcit, tingens ſe chrifma ab
femper quandocunque volent ficretur:
Quintone inimici ipſis valeant nocere .
Pro luis vicillin polliceri fefe,quod præ
dictas Sibyllas,pio Dominabus, & Prin
cipibus fuis perpetuo ſint habituri, &
quotannis fingulasanimas fe eis oblatu
cos( boc eſt, necaturos, facrificaturos,
vel certe adhunc eundem perfidia ritum
initiaturos bominem vnum ) quandiu
73
die , hactainen lege vt Sibille hæc poftu
lata eis fide bona præftarenc. Hi Pariſijs
onnes cum ipfis libris combuſti fueré,
Narrat Creſpetus ib.de odio Satanz ,di
fcurfu 15 .
Aliusmodus priori fimilis cætcra, nifi
quod ſine teftibus peragitur. Tertiusper
vicarium iniur, Mágum videlicet , vel
tertium aliquem ; cum pacifcens dæmo
nis aſpectum vel colloquium reformi
nus q.3.vocat Tacitum ;quamuis enim
profeflio hic fiat alteri , quam dæmoni;
fit tamen expreſsè, & in demonis nomi
ne,vtpatet ex ijs ,quæ ipfemet tradit - 3 .
trum.i. & fequentibus. Fortaffis ad ex
preſſun pactun pertinet forina illa ra
ror in exemplo Gerinanicæ fæıninæ ,
quæ obuerfo tergo.ex balacatoriolebc
te exſiliens, proclamabat, Quantum à
Chrifto fic aliendo recedcret,tantum fe
Hispaćtis omnibus quædam funt co
munia. Primum eft abnegarefidem , &
Chriſtianiſmum ; Deiobedientiæ fe fub
trahere.B . Virg. Mariæ patrocinium re .
pudiare,& conuitijs inſuper inceſlere.So
lent blafphemè,per contemptum ,voca
re ruffum , latam , extenfam . Sic ergo ,ve
nit Diabolus, tollit verbum de corde
eorum ,ne faluifiant.Luc. 8.verf. 12. hoc
eft , tollit veram fidein , eiuſque confef
de D. Auguft. lib.1o.de ciuicat. Dei,cap .
20. & lib.20.contra Fault. cap.2 2. )Ideo
cogit primum baptifmum ienunciare ,
quo quis vero Deo fuit iniciacus. Quare
& Hippolytus Martyr. hb.de conlum .
mundi ,fcribit coacturum dæmonemy
vi dicant: Nego creatorem cæli, o terre
nego baptifma , nego adorationem Deo à
me preſtari ſolitam : ribiadhereſco , in te
credo : Ideo vnguem illis dæmon in
fadere , & baptifini characterem dele
re.Secundo ,fictè quoque illos nouio tin
git lauacro baptifmatis , non ignorabat
loc Tertul. lib.debaptifin .Hic quoque
Rudium ( inquit) Diaboli recognoſcimus,
res Deiamulantis,cum triplebaptiſmu
in fuisexercear. Ideo tertiò ,negato prio
re nomine,nouun illis inditur: vt Roue
scnfis Cune , Barbicapra vocatus fuit)
nonnc
 74 Diſquiſitionum Magicarum
honne cognoſcis figuram huius rei in
præclaris illis Satanæ membris? Aegypt.
Pharao lofephi nomen mutat Gen.45.
led S.S.eo illum nomine numquam có
pellat.Nabucodonoſaralia imponitno.
mina Danieli , & focijs ( Daniel. 3. ) ſed
Daniel femper ſe Danielem vocat , &
Michael cresilliin ipfo clybano flammante, Be
loglihol nedicite, canunt, Anania, Afaria, Mic
fael Domino : hoc dicentes nimirum ,
tui ò Deus , non Regis terreni milites
fumus; tibi,non tyranno, nomen dedi-
mus . Abnegare quarto patrinis, &
marinis cogit , tam baptiſmi , quam
confirmationis , & nouos illis alios , af
fignat : quia fuſceptores ilti , funt quaſi
fideiſponſores ,& tenentur ,quod cre
dendum , fpirituales filios fuos docere .
Quinto dant diabolo (crurum aliquod
Veitimenti , quia Diabulus partem re
rum fingularuin fibi ftudet vindicare ;
ex ſpiritualibusgratiæ bonis , fidem , ac
baptifinum ; ex bonis corporis , langui-
nem .,, vtin Licris Baal.3 .Reg.18.exbo
nis naturæ , filia ,vt fuo loco oftendetur ;
ex bonis fortune, fragmentun veitis .
fafam quia Regi foliti fubfternere vefti
menta, in Dominijagnitionem ? 4. Reg :
Michael
Pneuma 2.Mitth. 21. Sextò , iufiurandun de
kog.fchol moni præſtant ſuper circulo in terram
ba ſculpto . An , qun circulusexpers prin
cipij, & finis, ſymbolum eft diuinituis ;
& terra ,ſcabellun De ? ſic certè vellet
eos credere ,eun elle Dominum ve
li , & terræ.Anquia circuluscunririam ;
eo quòd omni caret angulo h bet tigu
ram.crucis . quæ valde angulli ? certe:
hanc odit vehementer , in qua le tritun
phuunmeminit,& mæret. & ideò
ama figuram contrariain .inueniasin
ter magica ſigilla crucem in medio cir
culo locaram , quafi captiuum : quod fi
gillum ( vr Gregor. Theologisconra lu
Lanum ſcribens ſignificat ) ille inagicis
addictiſftinus apoitara fic interpretaba- E partibus extantia dextra auris. ] Solitus prsforipir
tur , vt præfumerer fignum crucis cal
candum , & abolendum planè breui. Se
primo, petuntå dæmone fedeleri de li
bro vitae , & infcribi in libramortis; & fic
legimus Auinionēles Magos inſcriptos:
libro nigerrima. O tawo, pollicentur fa
crficia , vtilli Miruenfes ,de quibus pau
lo antè ſum locutus. & quædam ſtriges
promittunt , fe lingulis menfibus , vel
A quindenis, vnum infantulum (trigar
do (he.exfurgendo ) occiſuras.Sic Spi
næus qu de itrigib.cap.2. Nono,quoian
nis aliquid luis magiitellis demonibus
penderctenentur , vt vel plagarum me
tum , vel earum , quibus ex pacto funt
obnoxij præstationun , redimant vexa
tionem : nec legitia um eft aliquid , niſi
fit atri coloris . multis hoc probat Nicol.
Remigius lib.1.dæmonolati.c.11.
Decimò, corporis alicui parti , modò
B huic , modo illi ,(trequentiuslatentibus)
Itigma ſeu characterem fuum , velut de
lapide empris mancipijs fugitiuis , folet
imprimere : quod est inſenſibile etiam
acu perforatum . Non miraberis , fi re
corderis Antichriítum vltimis tempori
bus figna mbcftiz ( liaboli ) impreflu
rum manui, vel fronti fuorum pauciario
1
rum , vt in Reuelatione fua D. loannes:
teftatur,Apoc.13.verf. 16- quod litterali
ſenlu de vero charactere fcu figno be
c ftiæ accipiodum ,cum Primafio , & Anf
betto in Apocal & D. Hippolyto.d . lib .
de confummat. mundi . Quod demoni
4
iain ab initio mundi faccre confueuit ..
Amat enim nequiflimus Deum imitari;
qui in veteri Teitamento ſuos ſigno cic
cumcifionis,in nouo autem Gignat ſigno
crucis , quod circuncifionis lucci flille
volunt ligno Nazianzenus, & Hierony
mus-Sic etiam Diabolus ab incunabu
lis Ecclefie hereticus illos , qui Magicis.
D firul impliciti certainſigniuit nota.Au
ctores funt grauifimi, qui ducent . Ire - li, 1.6,240
nxus,cum tradidiflet Carpocranianos ar
tes magicas,et incantation soperari phil
tra qu : qx , charicia , o paredros;
anıropompos, o reliquasmalignariones ,
dicentes je poreſtarem habere ad domina
dum eriam principibus ci fabricationi- malè vul
bus mundi huius;ſubdit de ligno iniuſto goiam ..
his verbis: Aliivero ex ipfis fignani cau
serian'es fuos diſcipulosin pofterioribus libr. 1. de
alios demon tignare in fronte, ve indi- aduer.be
cat Titullianus fic fcribeus ; A diabolo rer. poft
med .
ſcilicet,cuius funt partes interueriendi ve
ritarem qui ip /as quoque res facram žia
rum ciuinorum in idolorum myſteriis to
mulatur Tingir,Ipfe quodam unque
credentes fideles( ueus, expiationem da
li &torum de lauacro repromiuit : fic
adhuc inulint Mihra : ſignat adhuc in
frontibus
 Liber Secundus. 75

frontibus milites fuos. Quos?vtiqueBalī- A timore id fecerint,(vt aliquando contin- Vide Re

lidianos , qui Abraxan colebant: Abra
liki.com xas enim idein qui Mithra,tefte D.Hie
Hempi. ron ymo : tam vetus ergo origo huius
iai g.10.ftigmatis, de quo allàs plura.Vndecimò,
Bide Re ficlignati promitrúnt complura noftro
Bio.lib.i. rum Geufioruin Orgijs fimillima; nun
Lacer.cas. quam ſe Euchariftiam adoraturos; inig
Neder.li, rios ſe perpetuò , ac contumeliofos in B.
s-Fermica Virginem ,ſanctoſq ;reliquos futuros,nó
n Spren. verbistantum , ſed & factis : conculcatu
ros enim conſpurcaturos, & confractu- B profesſio ipfærequirit , exprimendo om .
ros, quafuisſanctorum reliquias,ac ima
gines ſigno crucis , aqua lultrali , ſale be
nedicto , cereis , & reliquis, ab Ecclefia
benedictis, confecratifue le abftenturos:
confeffionem peccatorum integram ſe
nunquá manifeftatucos facerdou, iſtud
que commercium cum dæmone perti
naci ſilencio obſcuraturos : ftatis diebus,
ad conuentus, fi queant,aduolaturos; &
quæ illic peragenda, non ſegniter obitu
tos;denique, quorquor poterunt dæmo- C cere pedibuſque propriis conculcare cru
nis ſeruitio adiuncturos . Viciſlim Dia.
bolus pollicetur, fe illis ſemper præfto fu
turum ; ſein hoc mundo, votis eorum ſa
tisfacturum ; fepoft mortem ,illos beatu
rum.Ex his paftis non naſcitur obligatio
mutua : ſed difpar admodum eft condi
tio paciſcentiuin ;homines enim ſe mor
ciæternæ addicunt, & per peccatum ve
ra Diaboli mancipia cfficiantur; dæmo
niacæque donec ad Deigratiain iterum
perueniant,ſubijciuntur reterrimæ ferui- D (En yotumn .) Deindemedio iureiurando,
iuti: veruntamen hominibus hoc pacto
nihiliuris,vel viriuni , in dæmonein ac
quiritur: nihil etiam facultatis in figna ,
quibus ex condicto vtendum coinmi.
grat: cogi ſe ſimulat verſipellis, & fpon
tè perficit , quicquid Magica iſta proti
retur .
In his tribus pactis lethale peccatum
grauiſſimum intercedicidol olatriæ quia illi, o veniet continue , cum vocata fue
cultus latriæ expreſsè creaturis exhibe
tur. Quod fi ex animo fidem Magi abij. E o quæ in eis per alias mulieres fiunt ,ide
ciunt,funt etiam apoftatæ :fi vero non to
tam fidem abijciant,duntaxat credentes
hunc diabolo culturn deberi, vel diabo
lum eapofTe ,quæ fides Catholica negat
poſle , ſunt hæretici: Gn hæc omnia ficte
faciant, nec apoftatæ ,nec hæretici ſunt,
peccant tamo mortaliter , & grauiſſimd;
quia fpontè faciunt actum idololatricũ .
Etenim fi à dæmone compulli ex graui
git) comunittunt peccatum mortalemi- migium
lib . 1.dei
nus graur , contrafidei confeffionem , munolair
In his pactis exprellis dignoſcendis ma- Gil.
nifefta exfolemnijs indiciadeprehendu
tur.Quæ quia Grillandusclare admodu
proſecutus fuit,& quæ dixi,optimè con
firmauit ex confeflionc vnius Saigis ,
eius verba ex q.7.non pigebit afcribere;
Qua quidem mulier JubJpe vitæ cuneta
àprincipio uſque ad finem recenſuit que
nia fingulailliuscapitula .Primum enim
dixit, quod quandoadducta fuit per illā
eius Magiſtram ante tribunal Principis
earum , qui eſt Diabolus in forma Regis
præſidens in folio Maieftaiis: inſtrucia
prius a magiſtra quidfaltura erat , ve
nie , co oportuit primò abnegare Baprif
mum , c omnia Chriſtianæ fideidocua
menta relinquere: ( En Apoftafia) deinde
Eccleſiaſtica facramenta cunéta proij
cem o imaginesB.Maris Virginis ,
alisrum San&torü :(en facrilegium )qua
uis hæc vltima non fiunt coram eo ,fed
alıbi poſtea ;fatis eſt, quodiſta promitiane
Sefačturas, quam primum cederoccafio.
( en profeſſionem .) Deinde fecitobliga
tionem per ſolemnem ſtipulationem in ma
nibus ipfus Principis, qua vouit, pro
mifit,quod perpetuo illierit fidelis,cobe
diens, ó omnibus eius mandatis parebit.
iactis fcripturis,fuper quodam magnolia
bro obſcuras paginas continente praftitie
bomagium fiueperpetuum vallalagium
( en homagiun ) quod nunquam re
dibit adfidem Chrifti, nec aiuina pre
cepta feruabit : fed folum ea , quæ per ip;
ſum Principem erunt decerneda o quod
peryetuis furaris temporibus erit obedions
Yit ad ludos,et congregationes nocturnas,
fafaciet, quod eriam aderit ſacrificus
illorum nocturnis, folitasprices, cub
tum adorationis præftabit : ( en idolo .
maniā ) vota quæcumque, qus ipſum pre
ſtare contigerit, pro viribusadimplebit ,
quofcunque porerit alios ad eandens
profeffionem adducet( en dogmatiſatio
nem ) E conucrfo autem ip/e Princeps ,
egregia fronte promifiterdem mulieriſic
G 2 pre
 76 Diſquiſitionum Magicarum
Seribegan preſenti praſtare perpetuam felicitatem : A Insera,fi quæras: Quid damonem inte
menfa grándia immenſa, voluptates quaſca ducat ad pactum , o obfequium ,feupa
que in hoc mundo habere defiderauerit, rientiam huiuſmodi ? Videtur eſſe quæ
demum poft hanc vitam longe maio dam fimilitudo malitiæ maleficorum , &
ramuneraconfequeretur.] Hæc ille.Ad dæmonis , quæ amicitiæ fimilein aliqua
dcbat loan.de Vaulx StabulenGis tortia familiaritatem gignit : ex hac paulatim
rius, perfuafifle fibi diabolum , fortiarios naſciturmulua confidentia : hæc gignit
poſthanc vitam dæmonibus fimiles fu minoris in maiorem quandam præſum
turos, & in dæmonas conuertendos , & ptionem , & audaciam quaſi imperan
in aereprincipatum obrenturos.Quæ fa di , & in maiore , voluntatem aliquate
cilè quilque intelligit in Origenica ludi nus præftandi , quod à federato impera
bria recidere. B tur.Ita fic vt, & maleficus dæmonicon
Pactum tacitum duplex eſt.primum , fidat, cui fe putat imperare , & demon
quando quis fciens ac volens ,ſuperſti fimulet feimperium agnofcere : hoc fu
tiofis vtitur ſignis , quibus vti ſolentma sè , & bencoitendit Abb.Trithem.quz
gi, quæ quidem ex libris aut ſermonibus ſtion . 3. libro octo quæftionum : fed in
corum , velaliorum acceperit:hocquoq ; eo diſſentio , quodille putat dæmonen
Mortale eſt criinen :nec enim vllo mo velle fuis mancipijs gratificari obedien
dolicet fcienter vllam directè , velindi do,, quo velit pacto , qui odit eos acerbif
rectè cum prauis fpiritibus focietatem ſime. facit potius , vi fortius, & arctius
inire, vt Theologi, & Canoniſt.x ſen irretiat,deuincat, & perdat certius, cele
D. Aug. tiunt . Si quis autem remedium aliquod riuſque .
li... de B. naturale exmagorum libris, vel fermo C Denique illud maxime animaduerte
Aug.li.2. dum , grauiſſimum eſſe peccatum pacto
de Cone.ini: nibus accepiſſet ,& ab omni pacto foret
ad lire.. alienus: ille licitè tali remedio vteretur vilo demonibus foderari, vt docui olim
in Monitis:nunc hic tantum inferam , &
per.com ca iſtud pactigenus facilè dignoſcitur. Se
noves fer cundum pacticaciti genus eſt, quando addam alia multa ,qux cum alij, tum Se
Theomres
quis ignorans vtitur magicis ſignis, quia baft. Michaelis grauiſſime ſcripſit Pneu
26.9.5. TE
neſcit effe mala a dæmone inſtitutaw , malogie ,cap.7.contra cos diſputans, qui
quod illis folet accidere , quibona fide Magos exculant , fi nocumentum alijs
libros legunt ſuperſtitiofos ,putanteseos non inferant:eoquod tales Patronoma
cſſe probatorum philoſophorum , aut gicontendant,nihil efle mali, vti dæmo
medicorum : item ijs , quiaccipiuntea niorum opera ad bonum , præfertim ijs
ab hominibus vulgo habitis bonis , & D imperando; quod & Chriftum , & Apo
fidelibus . Hoc in idiotis , vel nullum , ftolos feciſſe legamus.
vel leuiffimum eft peccatum f, i duæ co Ipſe contra , & iure optimo affirmat ,
ditiones accedant . Prima eft , fiigno fummum efle malum , fic argumentari ,
rantia fitprobabilis,verbi gratia ,eorum , & fignum elle animi prorſus infatuati,
qui hoc ſcire non tenentur, quo ad eos & Deum contemnentis:iuxta illud , Im
qui ſcire tenebantur, vt Eccleſiæ pafto pius cum in profundum (peccati) venerit,
res , confeffarii, concionatores, & Do contemnit.Pro.18. verf. 3. Sic enim omn
Ctores, ij vt plurimum laborantſupina, nia illum fubfannare.Si quis timendas di
& crafía ignorantia : adhuc tamen ifto catinferni penas , & damnandosin per
rum peccatum minus eft graue , quam petuuni impenitentes, ridet, & negat a
coruin ,qui ſcienteriſta deſignant.Secun E deo metuendum Auernum , Deum nol
da conditioeft, vtignoransita , paratus lemortem peccatoris, non creaffe homi
fit, quando adınonitus fuerit huiuſmodi né,vtpereat, &c.hos fane ( Theodoreto
fuperftitionem relinquere : quia poft ad iudice) ipfis dæmonibus elle deteriores :
monitionem deficit ignorantia , & ori quia damones credunt, cê contremifcunt,
tur contumacia: pro cuius grauirate , deli iiti nec credunt, nec contremiſcunt. de
Gti magnitudo creſcit. Hoc pactum vlci teriores etiam funt hæreticis;nam hærc
mum diſcernere a naturali, vel miracu ticorú corypheus Arius a D. Athanafio
lolote-eu difficillimumeft. Qua dere interrogatus, quid cenſeret?eumne, qui
dicam fequcratiquæſtione. Sataná adoret, rectean malefacere ?re
fpondit,
 1:. LiberSecundus.
fpondit y impium func, & finc Deo ef- A
£ , nec communem fenfum habere ,
nec inererihominis appellationem . D.
Athanaf. in diſpux . in Concilio Niceno :
Quod à mendici dictain verillime, &
in Sorciarios accoinmodate nain bisa
tanam adorant.
Sed Chriftus & Apoftoli Satanæ im
perarunt , quid ab eo ficri velleat iuben
ies . Cur non & nos poſſumus : Dicere
polem , non quæcunque à Sanctis , aut
Deo fiuntnobis licet imitari.Naminre B
bus diuinis , quzdam fiunt credenda , yt
incarnatio , tranſubſtantiatio , Trinitas ,
purgatorium , & fimilia : quædam ad !
miratione honoranda , vt Chrifti Do
mini, & ſanctorum hominum mirachta
la , quædam etiam imitanda , vi que ad
morum , & vitę inſtitutionem pertinent,
quæ Chriftus difcere nos iuffit, veinan
fuetudo , humilitas, charitas :dequibus
alud eft Apoſtolicuin , imitatores inei
eftote, ficut & ego Christi. Velle inil C
lis prodigioſis effećtibus imitari , elt anja
ini prorfus fuperbi, & ftulti, & volentis ,
ambicnriſque Dei fimilitudinem inon
nipotentia , aut omni ſcientia .tales imi
tantur Diaboluin , qui fimilis effe voluit
alciffimo,duin per imperium ,ficuti Chri
ftus,voluntdeinonascogere :cales, dum
arcana , & futura ex eis alcere volunt ,
fimiles ſunt protoplaſtis , qui ſcientiam
diuinæ fimilem appetierunt. Hoc vc
tuit Deus , quando dixit:gloriam meam D
alteri non dabo : ego vero corde , tales
inquiunt , etiamfinolis cam mihi vfur
pabo. Viebantur quidem priſci Chri
itiani imperio in dæmoncs. ( vt aitTer
tullianus )non inuicaoria operacione ,
fed expugnatoria dominatione . Ideo
reſpondeo , hos , qui pactum habent
cuin dæmonibus , non inodo non imi
cari Dominum , & Apoſtolos, ſed plane
contrarium facere,nam illi non aduoca
bant,ncc confulebant demones,nec co- E
rum opera vrebantur : ed :cos increpa
bant , pelicbant , corquebant , etiam ve
Ia loqucntes obmuteſcore iubebant ;
nec aliter quàm infenfiffimos hoftestra
Etabant, quos aduerſarios noftroselle ,
& ficut rugientes leones circuire , quæ .
Fentes quain douorent animamn , Icic
bant . Pofuit Deusab initio mundiini.
micitias inter hominem , & diabolum
77
Genef. 3. verfic. 15. ifti fædus ineunt
cum Dei inimico , & iurato hofte . Iob
poſtquam muluade dæmonismalicia di
xillet.cap.40. verfic. 27. concludit :Me.
mencobelli, nec vltra addas loqui.quafi
dicat , ne fruſtra tibi de inducijs , aut pa
ce cuin illo percufla glorieris , velblan .
diaris , caue , & ita prorſus paratus, vt
in procinctu , fignum prælij expectans .
Bellum Deus , vt Paterpatruus, indi
xit inter Deum , & Diabolum perpe
tuum elt belluun , nam fuperbia coruin ,
qui Deun oderunt, aſcendit femper: &
Diabolus Satan , h.e. aduerfarius ideo
nominatur . quare nos , qui vafalli fu
mus Dei , non pofluinus , cum hoite
eius depaciſci, inducias, aur commer .
cium habere . Clamat Apoſtolus. No.
Jo ſocios vosfieri dæmoniorum 1. Co
rint. 10.verfic. 21.Hocin baptif.no pro
milfimus Sacrankcnto adaćti, nomine
Eccleſiærogante Sacerdote , & pecinis
pro nobis reſpondentibus,iterun,atque
iterum : Nos abrenunciarc Satane (ad
vierfario ) & poinpis eius . Data eft po
teſtasChriſtianis calcandi lerpentes : &
Diui Pauli pollicetur, Deus conceret $ a
tanam fubpedibus veſtris : cur eius pedia
bus aduoluuntur ? In nomine Chrifti
iniracula faciendi, & dæmones eij
ciendi virtus , Lecclefiæ repromifla , Cut
ad nomen , & muocationemBeelzebub
confugiunt ? Cum itaque hoc bellum
inicio inundi condiciin dictum , & ini
tio Ecclefiæ Chriftianæ tuba Apoftoli
ca renouatum : & à nobis cum in Eccle
ſia fuimus regenerati , iureiurando vo
tito lic promulim :nonne ſequicur,eum
qui cu Eccleſię, & Dei aduerlarijs pacta
vllum , vel fainaliaficatem collac,perfidię,
trásfugij, & apoftafię reum nonminus cf
fe : quan ſimonaclaus vociuain deferat
profeflione, quam fimiles ad hofteaf
fugiat:quamfi Christianus ad Mahume
tifinun, kudaiſmum, aut aliam hiærefim
ferecipiat.Quæ omnia contra primum
præceptū lunepeccata: & ideo grauiffi
ina meritocéfentur.Illud.n.ytordine, fic
& dignitate primú eft. Nā racione obie
eti ,digniorafunt primę tabulę præcepta
pręceptisfecundæ tabulæ :& iacer tria pri
mz tabulæ ,prçcipuñ eſt primum price
peun .Tertiumenim potiffimumagit de
cultu Dei exgeino :fecundü de verbis ex
G 3 hiben
 78 Diſquiſitienum Magicarum

hibe do honore: primúdeamore , & fide A 8. verfic.44.cx operibus filiorum patris

fitate interna Deo præftáda , & vittute re
ligionis, feu Theofebias,ſcu Latriæ .Quz
re cum hæc virtus Deo fit omnium ac .
cepiffima , contrarium quoque vicium
eidem oportet eſſe inaxiinè odiofum: &
ideo huic primo præcepto à Dco addica
fuit pona :quando teſtatur fe fortem , &
zelotem effe , & hoc peccatum vſqucin
tertiam ,& quartam generationem vl
turum , & cius præcepti cranſgreffores
vocat ofores fui. Exod.20. verlos. Tam B & immemores eius, quod Spiritus fan
egograue peccatun eft cum dæmono
paciſci.
Præterea talia pacta funt vana, & ina
nia : nam dæmon nunquam fidem ſer
uat,nec vllo promiſlo ſe ligari putat.Qui
Chriſto aufus mentiri, cum dixit : Hæc
omniadabo tibi, ſ precidensadoraueris
me:fcilicet te reuerebitur. Cipriano Ma
go nonne pollicitus alius fuftinæ fiui
tionem : quid præftit ? A mendacij pa
tre veritatem expectare , quæ dementia c cenfenda . Nullis enun viaculis eum á
eft : nonne Iefusait de ilo : non eft ueri .
tas inco . cum loquitur mendacium ex
propriis loquitur. quia mendax eft ,et pa
zer eius.loan.3.verf.44. fruſtra ergocum
illo pacifceris, qui exmcndacio , & perfi
dia conflarus eft. crede illi:Si quemnun
quam deceperit,vllun inuenias: Pruden
tcr Orig.lib.8.contra Cell.ſcribit, proba
bile eftdemones,cum ſuntmali, no culto
ribus quidemfuis fidem ,datamque dex
teram feruaturos .Immo non probabile D cunctis eſſe nocétiora vulneribus, & præ
id tantum , ſed prorfus iimprobabile fer
uaturos: nam mendacesſünt , & homi
nes irreconciliabili odio profequuntur ,
quod à lapfus fui tempore nunquam re
miſerunt ; necvnquam minuent, vel re
mittent . Si Deus permitteret ; cito illi
mortalesonines interimeret: quòd quia
vident Gibi non licere , idco aifidue ho
minibusanimæ mortem moliuntur, per
varias, & nulciplicespeccâdiillecebras :
ne qua ipſi beatitudine excidere , homi- E tioniseft Lotharingica fenex obrinuit )cu
nes potiantur . Odij magnitudo paret
ex vehementia , & acerbitate cruciatuhy
ac vexationum , quas intulere ,quotieſ
cuaque tantillumDeus periniſit, lobo ,
Sara maritis , D. Antonio , & alijs 4tq ; humilis atq ; famulatusmercenaria
innumeris. Pertinaciam odij docet lobu
cap : 41.verfic.ss.dicens, Cor eius indu
zabitur tanqua lapis ,& ftringetur quafi
mallcatoris incus.& Seruator nofter lo .
geniuin declarat: Vos ex paire Diabolo
eftis , el defidcria patris ueſtri sultis fa
cere : et ille homicidaerat ab initio : qui
bus verbis indicut hunc eius elle perpe
tuum conatuin : ad hoc cum nequit vi
aperta , graſſatur dolis , & beneuolen
tie ſimulatione , ve præclare docet Bea
to Athanafio , ad Aegypti, á Lybiæ Epi
fcopos fcribens coniraArium orat. 1. in
principio. Scului ergo funt, qui ei fidunt,
ctus per eundem Iob. cap.40. à verf. 22.
nos admonuit , impoflibile eſſe fuper
biæ illi vertici, le cuiquam fubijcere ,
Numquid ( ait )multiplicabit ad te pre
ces , aut loquetur tibimollsa ! ex animo
fcilicet, & fide bona, vt tibi complaccat.
Numquid fcriet tecum pactum .C acci
pieseum quafiferuum fempiternum fin
get , & policebitur , fed non præitabic
promiffi . Indicat crgo hxc adjvart ,
nobis ligari , nullis cancellis includi pof
fe ; Numquid illudes ei quafiaui aut li
gabis cum ancillis tuis Scilicet parcbit
hornini, qui maluit carere beatitudine
æterna , quam parere Deo , & Verbum
hominem factum adorare.
Denique non vana tantum , & inaniz
funt hæcpada , &familiaritas cum dæ
mone,fed periculofa, & perniciofa ſupra
modum.Ait D.Leo ,beneficia Demonú
ſtare illorum odium , quam pacem nie
ruiffe. ho 19.de Paffione Domini.Con
firmat ratio ,quia nihil exitialius eſt mor
te anima :hanc hispactis & familiarita .
te incurrunt, nec animæ tantum , fed, &
corporis fæpenumero. Vno id nunc exc
plodoceboalias pluribus. NicolausRe
inigius.lib.z .Damnonolatriæ c.9. his ver
bis deſcribit T brodorus Maillotijs ispro
preturam invafti regni promincia,que di
adhuc istuenis , ampliffimafamilia nata
adoleſcentulam , in marrimonium depers
ret,ó illi eius poriunde fpesomris eller ab
fciſ a arq ;crepta, )namo fortuna egens
conditione , in qua tam erarignobilis ,
deſpicatus, nullam nederegendi, quidem
amoris fui honeftam faris rationem vide
bal.] Ergo, ut defperaris rebus, o ipla ſe
 Liber Secundus.
iam deferente'rxſpeltatione, homines ad
quoduis confilium fe facile conucriuni ,
ac nullo dele &tu fugiēda,fequendaue am
pleituntur; Maillotius cóferuum ex Ger
mania , cui audineras damonem efle ad
quacunque obfequia parariffimum ,adit,
huicque fuam agritudinem aperierogās,
vifa quod ei remedium adferre poffe , id
negraunte faceret . ingraio enim non iri
locatam beneficium.Hanc Germanus og
cafione libens Arripir , vi cui ex pactoin .
tra dies paucos neceffe erat,vel fefuo de
mone liberare , arqueexpedire adducto
alio , qui iftud feu és alienum in fe tran
fcriberei , vel abco obtortaceruice neca
ri, atque interfecit fiquidem hæceipacte
lex addita fuerat.) Agendo itaque ei ne
gocio confequentis dici diluculum in clau
fo arque recondito quodam conclaui con
dicii.vbi vix dum ſe ſtiterant cum repen
le parefactis foribus fe infert lepida, o li
berali forma puella ( boc habitu demon
primumfe oftendere volebat,me Maillo-
tius ad formidabilem cius aſpectú exhor
reſcerei) eamq; fe effe prædicat , que illi
nuptias ,quas tantopereambiebat, faciles
efet confectura,modo vellet in ijs ,quæ ef
ferpreceptura obſequi.Acillo auide, atte
teq; expectanti quænam eius effetfenten
tia :in primis cepur edicere,vtfurtis,cra
palis, libidinibus,blaſphemia.ceteriſque,
que animum inquinant vitijs tēperaret,
colererinopes facultatibus fubleua
pictatē
reisfeipfumin hebdomadabis ieiunio ma
ceraret , folemnes ac quotidianas preca
tiones ne intermitteret; eaque fedulo obi
retomnia, qua Chriftianum hominē do
cet,al queæquü cft facere iftis enim omni
busſi je velletnuncupatis verbis obſtrin
gere, fuiarum , VI poritis thalamisline vla
la difficultate porini Sr. Hecque ficelocu
ta ac conſtituio inıra quérefponfum auf
ferret die ſe forás eiecit. Maillotius, qui
videret tam ſanctis atquehoneftiscondi
tionibus tanium fibi beneficium obtendi,
jam nihil cun &tandum putabat , quin id
gra !us aclubensacciperet.Sed dum ma
gis,magiſa. in eam rem cogitationem in
vendit arq; huc, illuc varie interſpē,mp
iamq impellitur ; ex eius pultu domeſti
cus quidam Sacerdos coniiciens aliquid
fubeße quo fic diſtraheretur;eum blande
adhortus,ac quid animoagitaretexpiſca
165 , monilis fuis pernicit, ne ampliusad
79
A colloquiumvllumcum demonedeſcende,
Tat.Sicque fruftratus ſua expectation
Germanus,non longe abiit, quin ex patti
formulapenaspenderet. Nam non adeo
multis poftdiebus ,equo plana atque aper
La via decidens, inque caput preruens ex
animismomentotemporis reperius eft . ]
Hæc Remigius.
QV AE STIO · V.
B Quibus indicüs difcernendi effectus Ma
gia ex paéto conuento , ab effe tibus i
Phyficis, c miraculofis,como
artificiofis ?
Rinec miraculi, nec naturx vis nec
artificii folertia inaenitur,pactu in
tercedit.Sed hoc nimis obſcure, ac bre
uiter dictú cófueuere Theologi latius ex- Caer.in
fum . vera
plicare. Ad dæmoniacă magiam pertine bo incan-
ic,primò fi opera naturale faculcaté ex- ratio.
C cedunt, quod locú habet ,fi pofitiuè con- Victoria
cludatur res adhibita nó habere vim ſuf- quod MA
ficiente ad hunc effectum :nec ét raciona giangu.16
Valencia
bilis caufa fuppetat,cur Deo, vel Angelis dif .6.q.
bonis effectu aſcribatur. Vulc Valencia 1. pic .
ad hanc notam reduci defectü ex nimia 2. in 2.20
D.Tho.
loci diftantia.quia conſtat cauſam diftan
tem ,non poffe agere, nifi per medij alte
rationem :vndefieadem cauſa non age
ret proxime, velproprius applicata , qua
tamen agit in diftans, euidens videtur ci
D hoc naturaliter no fieri, Aliud fore dicit,
fi fapiens duntaxat , profiteretur fe causa
ignorare, nam rerum naturalium vires ,
& analogia cum effectu Tæpius nosla
tent. Aliud etiam foret, mea ſententia , fi
diflenfio foret inter ſapientes,numid na
turaliter fieri poffit necne; v.g. fi agere
tur de effectu producto in reparum di
ftanti:dubium enim eft, vtrum res aliqua
poflic agere immediatè in paſium a ſėdi
Itans nihil in mediű operando; & vtrum
E agens,ac patiens res neceſſario debét el
fe contiguæ ,fimul ſecundum contactū ,
qué vocant quantitatiuum ; an verò ſuffi
ciat fe contingere tactu virtuali ( qué ap
pellár) eo quod paſſum fuum fit incra ſpa
tiyin illud , ad quod ſe vis agentis poteft
extendere licet.n.fententia negās D.Th.
plurium fit, & probabilior; affirmansta .
men rationibus nititur probabilibus ado
modum , & grauiffimis virisplacuit.
 80 Diſquiſitionum Magicarum
Scoto , Secundo, cenſene Thcologi ijdem , A occultis , minas , vel preces abſurdas ,
Ocamoin ad dæmoniacam Magiam pertineretria
j.dift.37 .
Auicenn. quoque alia vitia . Primum eft , fiadhi
Nyple. beantur verba ignota , falſa apocryplia ;
Francif. abſurda,nihil cohærentia , aut facra, fed
Valefe, detortaad fenfus alienos,aut ad queno
aliis.
funt inſtituta : vel fialiqua nomina Dei
incognitx ſignificationis, vel etiam bo
norum Angelorun ignota , vel malorú
Angeloruin nomina inferantur, quæ nó
Sum.de nouit Eccleſia, de quibus pereruditè dif
vniuerfo feruit Guilhelinus Pariſienſis. idé erit , B alterum ne in hac diſquiſitione temere cap.4 .
cap.vli. fi adhibeantur certi characteres,alit figu
ræ aliæ , præter fignum crucis ,velipfa
crux non vt oportet locata, formataque,
vel vbi non oportet poſita , vel ſuperfluè
certis locis, ac numero interata : deniq;
liquid apponatur aliud , niliilpertinens
adeffeétum ,qui cali operatione intendi
cur . Secunduin eſt, quando efficacitas
operistribuitur certis ritibus,atque obfer
uantijs, quibuſdam peculiaribus , & ad
hocdefignatis: verbi gratia ,vt id fiat cer C publicum licentiæ teftimoniuin his mi
cisdiebus,vel horis , ad certuin ſtellarū
ſitum , ſub certo numero crucium , vel
candelarum , certa corporis poſitura ,in
cali charta, talis coloris , & figuræ . Ter
cium eft, quando viscollocatur , in ob
feruantijs alijs planè ſuperfluis , & indif
ferentibus, v. g. vead expellédum dæ
monem pili radantur, vt quis induatur
telanunquam lota , opereturvno pede
nudo diſcinctus,paſſo capillo , & quæ hu
iuſmodi .
Quando dicitur his omnibus, vel ali-
quo iltorum opus elle ad effectionem ,
ses meritò pluſquam ſuſpecta eft ; præ
fertim cu duo concurrunt, fcilicet, quod
credatur res non effe proportionata ad
effcctum producenduin ;nec adhibea
tur ex legitima auctoricate :hoceft, qua
dois , qui inftituit , vel præſcriptit hanc
rem , vt fignum ad talem effeétum , non
poterat nature defectu ſuppleret : ( quod
facit in Sacramentis Deus, in Sacramé E dæmnon verum vult effectum produce
talibus Eccleſia ) item , quando ipfe ef
fcctus non poteft prouenire , niſi a cauſa
intellectu prædita , & circumftantia re
quiſita eius generis eft , vt non videatur
idonea, velnon ſolita mouere Deú , vel
angelos ad effectum producendú :tunc
cniin luce clarius eſt, nonniſi a malo ſpi
ritu effectum ſperari poſſe , v.g. Si quis
à ſtata reſponſum poſtulans de rebus
& ridiculas adhiberet ,quales funt Mago
rum apud Porphyrium , & ijs gemina
Lacheſis apud C1. Claudianum illarum
forcallis imicationc confictæ .
Econtra , quando huiuſmodi effectus Epift. ad
miri conſequuntur à quiocunque , & Aneboni
quotieſcunque hoc applicatur, line alijs Derapi s
Proferpie
cæremonijs, vel obſeruationibus, meri- nelib . i .
cò iudicamus effectum effe naturalem , lib.21.de
Sedulò cauendum hic duplex extremú , ciuis. Dei
Tb. Alp.
ftatim cenſeamus omnes effectus natu- a Calt to
rales ; quia multoties dæmon quædam de inte
naturalia admiſcet,vt torum naturale pu nit vinto
ictur : alterum ne temerè condemne
ria vbi fm
mus,multarum enim , (vt D.Auguft.do pranu.se
cet) rerum naturæ noftram ſcienciam ſu spreng.
perant, & fallunt . mallei q.
Artificialia diſcerni pollunt minimo Much.
negotio , ſi vel magiftratui ad hunc pec- 7.fol.61.
cinetin exteriori foro examinare ,& alii.
fionibus dare ; vel confeflario , quo ad
forum internum , occultè fiat artis de
monſtratio .
QVÆSTIO VI. ,
An hec Magia , quofdam habeat ef
fe &tus veros , quo pacto
dignofcantur .
P Epofit,non homo, qui,velafferat
omnes effectus eſſe præftigiatorios,
vel credat omnes veros. fepius dæmon
fallit , quia mendacij patcr eft : idco fæ .
pè perſtringit oculos,aut fenfibus alijsil
ludit vana obiecta imagine ; nec rarò
Deus impedit,ne quod in Magorú gra
ciami facere vellet a pollet, id verèfa
ciat : quod cum cernit, ad præftigias co
fugit , ne impotentia ipfius detegatur.
Quando autem , & Delis permittit , &
re ; G is vires ipſius nó ſuperet, nihil pro
tecto prohibet , quominus verum
effcctum producat · Etenim caufæ na
turales verum effectum gignunt : vti
illi poteft diabolus, & actiua pafſiuisap
plicare: poterit igitur tuin effectus ve
fos producere . Minor propofitio pro 1. 4 de di
batur, quia diuino Dionyſio Athenienſi uin.nom ,
auctore donorum naturalium peccan
do
 Liber Secundus. 81

do ille nullum amifit : vnde fit , vt & A ſet , eiuſque Adilxorio talia patraret.Hec qu.ey.com
vires naturales habeat valentiffimas,diu Clemens. Addit nónulla Anaftafius Ni FA. Scrip
turnam , & multiplicem experientiam ; cenius, Statuas ( inquit ) faciebatambu
effentiæ , & qualitatum , quæ rebus qui lare , o in igne volutatusnon urebatur
buslibet peculiares, fcientiain exactam : Ginaerè volabat, ex lapidibuspanes
adeò,vt verè effectum ,quod cupit, dare : faciebat, ferpens fiebat ,in aliquas a
poffit commodiffimè. lias beftias transformabarur: duas habe
Prudenter itaque communis ſchola , batfacies , in anrum conuertebatur , im
Baforia
jen.Au- Theologorü duplices effectus Magice , conuiuijsexhibebãtſpectra omnis genom
gu f.ego veros, & apparentes agnofcit. Propter ris, vafa ,quæ erant in ædibusfaciebat vi
Apolog. hos Tertullianus Magos appellat circui deri tanquam quafua fponte moucrentur
4.Zalatores, ac Sophiftas . Ego illis tertiam B ad minifterium ijs qui portabantnon vi
his.g. fpeciem adiungo ; mixcorum effe fis, efficiebat, vimalia umbre cum prai!
chrum ex veris & falfis , fiue apparenti. ' cederent,quas dicebat efe animas defun
bus tantum &torem , ab his defumpta, quæ in eandé
Ad præftigiatorios refero , quos recen ſententiam refert Glycas Hiſtoricus .
P2.Awal.
lui hb.i.cap.4. item illud , quod de Me Quartò huc fpectat illud Nicetæ Cho- 2.4.de
Qusalib. nippo adolefcente & toto illo nuptiaru niacæ deMago , per quem factum , vt raEman.
& Lani cum Lamia apparatu atque vtenlilibus cincta ſua va la remex frangeret. Quin in forma
macum ſcriptum à Philoftrato quo , d fuit à nobis to loco memoriæ occurrunt præftigiæ
daerl albi commemorarum : & quod de Em Zijtonij Bohemi (de quo etiam acturi fu
as Senec. puſa , feu yéna Nicephorus,ea fæpein mus ſequent. libri cap. vltimo) hic artë
1:58.bif ?. fantem Mauritium è cubili , velut mox C - Juam oftentans , nuncſua nunc aliena fa
deuoraturam extuliſſe, nullo acceptoin cie ftaturaque, item in purpura clerico,
commodo . Secundò , quod de Paſere acconfeſtiminlana ac panno fordido.re
prodicum ,incantamentis quibuſdam fa gife offerebat ambulantique in terra ipſe
cere folitum , vt repentè conuiuium tanquam in aqua adnauigabat: aliquos
fumptuofum exhiberi videretur : rurſus, tiesequis rhedarijs vectum gallisgalli
vbi libuiflet omnia euancfcerent ; folitú naccis ad epirendium fuum alligaris,fub
quoque res emere, & pretium numera ſequebarar Conuiuas praterea Regis
re , verum mox nummi clam à vendi varie ludebat, interdum manus illorü ,
tore ad emptorem rediffe cernebantur: ne illas adpatinas porrigere valerentin
Suid ex
Appione, Tertiò talia pleraq ; qux de Simone Ma ' pedes boum , interdum in ungulas equo
is verbo go -legimus apud D. Clementem Ro- D rum transformans. Etaliquories fron
manum , cum ex aere nouum homino niillorü cornua ceruina latiffima adij
11.2. reco - creaflet ; quibus volebat, inuifibilem fa ciens , quoties videlicet efeneftris adſ
fait, o ctum , faxa, quaſi lutum , penetraſſe ; birumſpectaculum profpicerent, ne rur
lib.6.com itatuaanimale ; in ignem pofitum non ſus caput, ú ora admenfam referre pos
fit .Apo.
arſifle; duas, velurlanum facieshaben Jent. Arque vioftenderetſepecunian ,
teni fe oftendiffe ; in ouem , aut capram quoquepro vſu fuofacileconflare poſle,
ſe immutafle ; in acrem ſublatum volar
triginta fues beneſaginarosex manipulis
ſe ; aurum plurimum exhibuifle repen fæni efringil, illoſquepaſtım proxime
tė; teges facere, eoſquedeijcere potuif Michaelis cuiufdam piſloris locupletis
ſe ; falci præcepiffe, vt ipſa iret & mete extrudit , proponitque venatet, quo piftor
ret,eamqueiuiffe & decuplo plus ceteris E voluit precio,hoc iantum improrem man
metlu:tre; cundem ,cuin effet aliquando nens, ne gregem nouiim ad flumen lotā
Selene meretrix in turre quadam , & ac compellat. Quaille monitione negleéta ,
currilet multitudo ingens ad eam viden cernit in fluminemanipulos fisitare, fusa
dam ,turrimque circumcinxiflet adftan busfubmerfis. Ergo din venditore que
tium corona , feciffe , veilla per cunctas firo , atque in taberna vinaria tandem
feneſtras turris illius omni fimul populo reperto , in qua porrectis pedibus in cam
profpicere , & procumbere videretur ; morecubabat, dum ſtomachabrındusal
denique quod pueri incorrupti violen tero pede correptum excitare vult , eam
ter necati animam adiuraméus chocafs. corpore protinus cum coxendice anellit ,
clare
 Diſquiſitionum Magicarum
clare Zijtonequiritante ,cebtorio collo A lunt non ipfam Samvelis animam , fed propofito
emptorem ad Iudicem trahenie . Quid
faceret paſtor , in manifeſto deprehenfus,
vifibi videbatur,facinore, niſi vecam
nuim damnoadderet, arque dehac inju .
periniuriacum Zijrone deciderer. Han
Ehenus Dubrauius libro vigefimotertio,
Deniq; iactatoria illa Magorum de qui
buktam herbis,vtde verbenaca ,de lata
ce, deæthiopide, de champaleonte apud
Plinium , & Gellium .
vid. Gel .
1.106.126 Talia denique quæ ( proh dolor ) Di- B lunt) ſed Dei imperio aduentantem , vt non funt
P2.7.2 mis creduli Principes quidamn ,, alias pij,
26.0.8 coram fe fieri finebant, res ferreas ( line
magnete ) argenteas pateras & ſimilia
magni ponderis luper menſa locata , fi
ne funiculo ,capillo , vel vllo inſtrumen
to ,ab vno extremo ad aliud fubfultantia ,
attrahere, chartam ab alio ex toto falci
culo clá extractain , in manu extrahen
ris manentem , noua inducta forma ter
facere immutari ; fpecula fabricari , in
quibus quæ remotis admodú locis fiunt C hac vicc ? (oftendit illi finem vitafuit nuit Di
videantur , trium horarum fpacio arbu
ſeulā veram ſpitamæ longitudine è iné
ſa facere vt excrefcat , vt arborcs ibidem
frondiferæ , & fructifere fubdito enaſca
to
tur , cer luc ern æ lut uin e ac ce nſ o eff i
ccre, vt quotquot adſunt mulieres, vefti
bus ſe nudent, & quæ natura docet te
genda oculis obijciant , & fic nudæ tri
pudiare non deſinant, quamdiu arderin
medio appenfa lucerna certis inſculpta
characteribus, & leporino adipe plena , D no ', quomodo mendacium cribuatur o#
& alia in huiuſmodi, quæ nouitij circu
fatores ex Baptiſtæ a Porta ſcriptis, &
diſciplina obtrudunt, quorum eum nec
naturales, necaruificiofæ caufæ idonex
proferançur, præſtigij aſcribidebent .
Veroruni effectuum exempla ſunt ſe
cundum plerofque ferpencum incanta
Ffil. 7. tio , de qua Propheta . Furor illis fecun
2871.5. dum fimilitudinem ferpenus, ficutaſpi
dis ſurdæ , & obcurantis aures ſuas. Quæ
6.24. ver .
non exaudiet vocem incantantium &
26.cap.i.
Sam . 28. veneficiincantanuis fapienter. Item fi
Tere.!ib. gna & prodigia pſeudoprophetarum in
deanim . Euangelio Diu .Matthçi, & quæfuis lo
wil.lib.de cis docebo poffe fieri, & facta fuiffe .
Ado.fpir. Duo ſunt in facris litteri de quib. admo
Anal.q. dum ambigitur , an veri, an apparentes
27.1% /cr. tantum effectus fucrint.
an &tor,
Prius eft de ſuſcitato per Pythoniſsa
Gatiib Samuele illulorijs annumerant,qui vo
demonem laruarunt, ac ſubditicinn ad- rum qui
ueniſfe : fcriptores lane graues hocarbi- falio as.
trati . Verum Diuus Auguſtinus libro frin.mar.
de cura pro mortuis capit.decimoquin- 9.57.As
to, affirinanter alcuerat ( quein pleriq; Ctor.li.20
cũ Tofiato , & Lyrano fequuntur Neo acmirao
terici, alibi à me laudati ) veram Samue- Script.ca
lisanimam apparuiſſe Sauli, non vi car- 2. lig .
minis Magici cuocatam :(hoc eniin re- v .& nou .
Ete Tertullianus, & fequaces eius refel- To:9:27:
impium Regem corriperet ,eumque ad D. Aug.
poenitentiam denunciatæ mortis metu pjesama
sug.vie
prouocaret. detur
Hæc mihi fententia videtur verior,at- huc incli
que ſecurior . Nondum enim aduerſa- nare in
rij fatis efficaciter refpondere clariflimo rep . ad
teſtimonio libri Syracidx,vbideSamue pl 99.
icSimi
.cat
leiſta leginiuş, Et poft hoc dormiuit (hoc 99. Dula
eft mortuus quieuit o nolum facit Re- litii,aper
gi ( cui, ſi non Saulí ? & quando, fi non severoso
(-prædixit, eum diecraftino moritulu ) in c.8.it.
ocnaliauit vocemfuam de terra in pro Euc.Be.
phetia. quid hoc eft,niſi egreſſum exin- con Hid.
Salis
ferno, qui eft in terræ centro ? quid hoc, berienf.2
nifiquod loquenspropria voce prophe Polyc ca
tauit ? vtiq ; non alius, quam ille ,qui inor z7.agim
tuus dormierat. Nec obftat,quod obij- bigès no
ciunt , eum , dicere , Crasmecum eris , m.nivni
quod de vera Samuelis animna dici non ioco. Co
queat : quia hæc in limbo , Saulin infer- men.in
Here. 44
Prophetæ ? non inquam hoc obftat . vel 2.457.44
enim poſſint illa verba ( vt ait D. Augu- deMarri
ftinus ad fimilem mortis conditioncin ni Mart.
referri, quafi dicat, cras mecum eris, no Hypotyp
log.Re.
vnus viuentium , ſed vnusmortuorum con Alf
craftinus tibi dies vltimus illucefcet . Vel Mendo .
fane, ad loci , & habitationis viciniam re , zam , in
ferentes , dicere poffumus: cum aliquo ber Quodli-
.
elle , qui in eadem eſt vibe , licet non in
eadem domo . Limbus vero Patrum , 46. v.vl.
, E & locus gehennæ eiuſdein inferni ſunt Addi.qu.
diuerfa habitacula , vt domus vnius cp- Exod.7.
pidi. Plura de hac re dicentur poftca v. ij.
hoc eodem lib.q.26.ſect.4 . ve . 22.0
Pofterius dubiū eſt , deMagis Aegy. Exod. 9.
prijs , qui cu Moyſe demiraculorum pa dicais.v.
cratione certarunt . Sic enim ſcribitur : li .
Fecerunt etiã ipli per incantationes Aegy Su shil.
priacas, & arcana quadam fimiliter , li.1.de vi
in May
proiecerunique finguli virgas fuas, que
verja
 Liber Secundus.
3.1ofep. verfa funt in dracones (, in alijs quoque
1.2.antiq mulcis poftea dicucur , fimiliter ac Moy
Di luar ſes feciile ,conati candem fimilicer cini
Am . Tri.phes producere irrico conatu : ná addi
e auctor cur , o facereno potusrõl. Defendi, qui
libr.rep: dem potett fentencia putantiuun laos Ma
Gentili gorun ferpentesac ranas præftigiotas
9.26.Ter duntaxatfuiffe. Verumtamen folidior,
11.deani & probabilior mihi ſemper viſa fenten
FIAE. 57: cia cæterorum , quia fcripturæ magisco
Hier. Om fentanea , nec abhorrens a Philofophiæ
Tim .;.ſcitis , Nonne dicuntur Magi, ſicfecifle B bebaño. Quin
Procop . quemadmodum Moyfes ? ſed iſte veros
Rupert ferpentes,veras canas produxit.Si Mago
Rab. Hu
poin Ex ruin apparentes tantum fuerút, cur frau
ed.D.Ax dem Moyfesnon detexit? an & illum in
swf /1.3. re tam graui Deus decipi palſus.cur Ma
Trin. gidicunturconati ciriphes , non potuif
47 Sie : fi veros ciniphes producere non co
19.9 .-9. nabantur? Demodo huius productionis
Theodó adhuc controuertitur: expeditior eft ra
17.Exod.cio eorum , qui diabolum ,non aduerten
g.18. Gy
11.02.07 tibus Spectatoribus, cenfent virgas fub C la obtemperare voci Pythonille ritem
hal. D. traxitle , & earum loco veros ferpentes
Tb, Zyr. virgis moleæquales fuppofuitle , tan ſu
Tel. Bur bico , & fubtiliter , vt Aegyptijfpectantes
omnino crederer ipfarun virgarum fic
CHILIB .
Tollat. cominucatam formam fuff : & propter
Cole Li- hoc erroneum iudiciun fpectacorum ,
fw... dixiffe fcripturam vagas in dracones
conuerſas n , on rei veritate, fed hominu
opinione . Quare volunt fimilitudinem
in eo pofitam , quod ficut Moyſis fer
pens verus, fic & verifixerunt Magorú Dram Magorum.Rapirerar vnus puellam demon.
terpentes : non autem in eo , quòd ficut
ex virga Moylis tanquam termino ex
quo cxpta conuerfio , producti ſerpen
tes, vt terminus.in quo delij conuerfio :
fic etiam virgis Magocun acciderit,ício
cur hoc dicant, & quid adferant cauſe ,
fainen ( inea fententia ) nilil repugnac
Philolophie placicis, G.cum D. Auguſti
no , & Caietano dixerimus , ex vetis vir
gis,vtex materia conuerſionis,veros fer
pentes , & ranas prodijffe : funt hæcani- E tiffima, per cuiuscancelloscollo , & ca
malia infecta , & de numeroiinperfe- .
ctorum , quze diabolusbreuitempore ex
putrefactas virgis potuit producere , ne
que id vires eius ſuperat . Nam quod
ſolis calor multisdiebus efficeret , id ille & fufpendit: vt per clatros caput retra
poteſt exiguotempore , applicando acti
ua , quæ nouit ad hoc cfficaciora . Nihil
ne ergo inter hæc mira-magorum , &
Moytis intercft : prino quod Moyfis
A operacio miraculofa .magorum miran
da tintum :deinde Glycain audi , o ipfe
quidem virgasinferpentes commuabat,
verum virga Moyfis ipforü virgas de
glutiebat:mutabantó ipfi aquam inſan
guinem , fed immutaram femel nature
priori reftituere non poterant : educebane
o spliranas, fed ab ijfdem dues Aegy
ptiorum repurgare non poterant: ijfdem
facultas erai Aegyptios vexandi , fed
fedandiſupplicij poteſtatem nullam ha
etiam ipforum corpora
Deus magis puſtulisafflixit , quam reli
quorum Vibing
:
manifeftumfieret , non
folum ipfos pænas diuinitus irrogatas in
hiberenon potuiffe , fed etiam cum Calf
ris eadem jupplicia pertuliffe .
Mea igitur lententia , illid de Samue
lis animaomnino pertinet ad mixtorum
claſem . Vera cnim fuit Samuelisani.
mi, qux apparuic : fallitas tamen ,fiuc de
ceptio fenfuum in eo reperitur, quod vi
Quia verun fum corpus,ali veram fyn
donem non Keulerat , vt videbatur . Ale
terum exemplum de Magis Aegyptijs,fr
fequamur kacentiam agnoſcentiu dun
taxat celerem fuppofitionem ferpétuin ,
pereinebitadınixta :fi vero placeat fen
tentia D. Augurtini,pertinebit ad vera' .
Lubenter etiam his mixti generis annu
merem mirandam narrationem Rober li.de se ha
ti Triczij Infulenfis de certamineduo- nis crim
poliuris
formaegregia , & equo ligneo impofi cos
tan peraera adipoutabat : alter in caſtro
quodam Burgundiæ , celebri conuiuio
præfens, quod caftrum raptor prætcruo
labat , carininibus cogic raptorem in ca
Itri aream deſcendere, & immobilemile
lic coram omnibus mæſtum cum pre
cha erubefcente fiftir.Nec fegnius raptor ,
nihil talemetuentem , euim a quo-ita vin
Ctus,latenter incantat, & è feneftra edi
pice proininebat,defpicientem ,immani
bus ſubito fronte protuberanțbus cor
nibus dehoneftat , & à repagulis ferreis
Ragnitudine famoſe fróis fic illaqueat,
here non valeret , præcipicij vero altitu
dine deterritus , fe demittere non aude
fet. Ita coactuscorniger , pacta ſalute
prius mutua, & diſrupto ligamine,rapto .
rem
 84 Diſqui
ſition
um
rem cum præda dimittit,qui rurſus nu- A giorum machinas deniones adhibent;
be caua tectusin aerem ſe leuauit : alter
depoficis cornibus,magna cum ſpectan
riuin voluptate, laluun in cænationem
caput retraxit.Credo volatum accidiffe :
ſed dæmone equuleum fubleuante non
proprium , qualis eftauiuni: fieri poteft vt
raptor verus , & rapca vera : de corni
bus illud alterum tocun puto præftigio
fum .
Reftat quo pacto cffeclusfinceri à fu
catisdijudicentur . Cunhæcmira non B attendendas. Noshocdiligentiusſcru- NIC.RO
à Magis, fed ab ipſo dæmone perfician
tur :non pocerunt Magiperficere , quæ
dæmon nequcu ( ve incaute quidam
Ananias ( cripfere ) fed quæcunque dæmon relie
Remig
er alii rę ra poteft efficere , ea perdemonem ex
Catiores. pacto poteruntMigi . Quo fundamen
topolico , recte ſuperftruitur feriesregu
Laruin ſequentium veluti columnarum
huius editicij. 1.regula , ſi effectus ma
gicus eiuſcemodi fit , vt potentiam de .
monis fuperet( quales funt, qui ſoli diui c reſpondere viribuscreaturę ,( v. g.ciere
axe omnipotentiç reſeruantur,) tuncef
fectuscenferi debe: præftigiatorius . ll.
regula.quando non cóitat effectum fit
periorem efle viribus dæmonis, res pla
ne dubia eft , & oportetrecurrere ad cie
cumftantias : ratio dubij , quia necdæ
moni Deus lemper perinitit facere
quicquid poſſet , Deo non impediente :
nec.dæmo ſcmper vul vere facere quic
quid facere permittitur: ied gaudet pre
itigiaror hoininuun deceptione. Verum Đ caufasneſcinus ,non admiraturi ſi cau
47.00 g. vero effectus ſuperet vires demones. Id
luculencius docebitur mox dicendis .
QV ÆSTIO VII.
An Magi pofline facere aliquod verum
miraculum ,
x dictis in finc præcedentis quz
quærere. V.Magusaliquid poflit,& : V. E non eft miraculum . ex hoc capite prow
dæmon aliquid poffit : quoniain Magi
opera vi pacti à dæmone perficiuntur .
Miraculorum ergo editioné Magi olim
I deres. fibi vindicarunt , nam apuun Clementé
Romanum SimonSamarita gloriatur ,
nihil non quod velit fe pofle facere , fi
bique: obremperare omnia . Porphy
rius bb.de facrificijs.e.de fpecicbusda .
monum ſcribit , quoties fuorum prodi
Magic
arum
multa cosnáturæ confueto ordine alie.
niffima efficere . Idcirco illos Lambli- de my fr.
cus vocar Deorin peditlequos, qui ad gyps.
miradis operibus Deorum veftigia ſub
fequi proxime videantur . Eadem fuit
existimatio poetarum , quorum fuis lo
cis verba fortaffis infercntur commo
dius : videntur in hunc errorem incide
rc quidam recentiores , dum inquiunt,
naturæ leges in magicis operibus non
migins
temur ... 3.6.12 .
Obferuare leftorem velim , miraculú spond.in
hoc tractatu me non accipere pro quo Homers
uis admirando effectu , vt capiunt pro Odyr
phaoi ſcriptores: fed Thcologos fequi
qui ftrictius fumunt , pro co, quod Græ
citit épus effectu tantum producto pre
ter , & fupra naturæ crearæ vires: verbi
gratia, cæco nato vilum recklere , 1OF
tuos ſuſcitare . Quando autem effectus
pluunas ac ventos , a febri ſanare ,&c. )
700'avua folent vocare nó mircaculuun
fimpliciter ,fed cum addito miraculü fc
cundū quid, ſeu reſpectu noſtri, vel mi
rum, autmirabile . Hæc mira rurfus di
uidunt in abſolute mira ,quæ fimpliciter ,
& fecundum fe digna forent admiratio
ne , etiamſicaufas, & modum fciremus ,
quo fiunt, & inmirafecüduin.quid , ſeu
refpectu noftri, qui ca admiramur, quia
kis cognofceremus .
Notx vero , quibusmirum à miracus
vide D.
to dikernatur,nunc mihiiſtä occurTŪL. Thom.i.
Prima , vt dixi, fi effcctus fuperet vires p .110.6.4.
rei create, & naturā,miraculum erit. 2. ed
Si effectus non habcat propofuum fine
bonum , puta falutem fpirituale ,vel cor
poralem , fed tantummodo finem ma
Junn , vt puta curiofitater ), vel quid aliud
bonis moribus,aut veræ fidei repugnās ,
batur, prodigia illa , & ftupenda Ante- D. Ang .
chriſti opera , vera miracula non futura , lit. 10.de
rini Dri
fed falfa , vt D. Paulus Theſalonicens
Bus fcripfit.hinc patet, qui de curarione
ftrumarum illa Elizabethiæ Anglorum
reginæ , hæreticæ Principis fit iudican
dum , & faciat in fidei fue confiemacio
né , vt Gnato ilkeTooKerus affirmat.za
demonum mina fæpe deficiunt in min :
mis ,
 Liber Secundus .
mis ,miracula perfecta funt , vtpore Dei
opera . patet.Exodi 8.decertamine man
gorum cumMoſe.4.demonú mira veris
miraculis fuperuenientibus euanefcunt
vt virgæ Magorum deuoratæ à virga
Mofis, & oracula demonum coram fan
Exod.7. ctis hominibus obmutuerunt . Deniq ;
D. Iub, miracula fiunt , per apertam , & ſeriam
. Dei inuocationem ,miramagorum fem
Chryl.is
sonra ge per adınixcis abſonis,abditis , vanis,ridi
to de Să culis aut ſuperſtitioſisprecibus vel fignis.
és Baby His politis
Alex. de Sit 1.Concluſio , Miracula proprie
1 fpuria miracula : quod repugnat com
Hal. 2.p. ditta nulli magi poffuntedere . Et com
44. D.Th munis Theologorum ſententia, & pro
D. Bon. batur , primo quia facere miraculum eſt
fupr.nu potenciæ infinitæ , & ideo diuinitati re
18.619. feruatum : omnis etiam creaturæ poten
Ang: in cia naturæ cancellislimitatur: alioqui nó
3.9uni haberemus efficax argumentum proba
di dem : de veritatis fidei,quam feniper Eccleſia
Cquige
riliem miraculis aftruxit : imitata Saluatorem ,
exemplis noftrum , quihoc argumento probauit,
sprimere exculari nonpoſle ludæorum incredu
kit Me litatem propte
, r manifeſta miracula co
disa d . ram ipſisedita : Si opera non feciffem ,
qu& nemoalines fecitpecca
: tum non ha
Greg. li berent. Si obijcias a inalis quoque , &
linnas, perperam de fide ſentientibus nonnun
Joa.15.v. quam miracula edita fuiſſe:& ideo mira
cula non debere centeri efficacem fidei
probationem : Occurram :ſolere Deun
aliquando hanc gratiam gratuito etiam
talibuslargiri,ſed id in veræ fideiproba-
tionem , vt quando dedit prophetiam
Balaamo, & Caiphæ : in fallæ fideicon
firmationem necdediffe vcquam , nec
dare poffe . non magis enim mendacij
confirmationem poteft Deus miraculis
comprobare , quam poteft ipfa veritas
mentiri. Itaque miracula vera pſeudo
Mart. 7. prophe
tarum in nomine Chrifti edun
ELIT , & proinde in veræ fidei confirma
tionem . Ex his patet diligenter diſtin
guendum inter hinc illationem : Fecit E mènouit diabolus: & quofcunque na
2 miracuki , ergo fides eius eft vera , &
hanc , fecit miraculum verum in confir
mationem fidei, quain profitebaturip
ſe, ergohæc fides ipfius erat vera .prior guft.) difficillimum eft homini intellige
enim falla eſſe poteft, quia per infideles re , quoufque ſe diaboli poteftas exten
Deus poteft miraculum operari : poſte
rior ſemper vera, quia non poteft Deus
ad falfæ fidei cófirinationem per vllum
operacimiracula . Confirmat noftram
85
A conclufionem dictum Nicodemimi de videMal
miraculis Chriſti loquentis , Nemo po- ada per
tefthac ligna facere,mifi fuerit Deuscu 21.10131
CO . Præterea hæceft fententia Origenis v.2 .
lib.2.contra Celfum D. Auguft.lib.3.de
Trinitate cap.8. & D.Ifidoriin cap. non
mirum.26.quæſt. 2. Plura de hacre, &
pererudita Franciſc. Toletus coinment.
in loannem ; vbitamen quod ait ; de
mones aliquando ea facere , quæ mira
cula non modò videantur, fed & fint,id
B cautè legendum , miraculi namquevo
cabulum extendit ad mira quæuis, &
muni inter Theologos vocis acceny
ptionis.
2. Conclufio , nec etiam poffunt MA
gioperari abſolutemira , pater id.quias
nihil reuera abſolutè , & per fe mirum ,
quod non idem ſit miraculum . Quo ſen d. cap. zo
ſu prolatum illud propheticum , Benedi- 7.7.
Pf 71. Vi
{ tus Dominus DeusIfrael, qui fecitmi 18.
C rabilia ſolas. & illud qui facitmirabilia Pj.135.40
magna ſolus .
Quædamn ignaris cauſarum folent vi
deriabſolutè mira :quæ nó ſunt orta ex
cauſis naturalibus , vt illud , quod refert
Curopalata ,de mortui Michaelis Ceru
larij dextra in crucis figuram conforma
ta , quæ firma manſit . Sed deceptione
aperit Baroniusto . 11. ann.anno . 1o58 .
defuncti hominismembra calentia , qua
qui velit recipere formam , & fitum .
D & obrigeſcentia frigore ſic immobiliter
permanere : Et addit fapienter debere
talia effe miracula ſchiſmaticorum hu
mana arte compofita : addo & hæreti
corum .
3. Concl. Magi poſſuntoperari mul
ta mirabilia fecundum quid , feu reſpe
Ełu noſtri,damone adiuuante , Deo
permittente. conclufionis probatio inde
petenda , quod plurimiſunt, miri , &
occulti effectusrerú ,quos omnes opei
turaliter nouit poſle produci, cos celerri
mè, non tamen in inſtanti poteft produs
cere . Quare ( quod alicubi dixit D. Au
dat, de qua propheticus fermo profarur,
Non eſtſuper terram poteftas , que como Job . 411
paretur ei ,qui fałtus eft, vt nullum ri- v.pen ,
meru . Nolo multa congerere ,pro cun ,
Atis
 86 Diſquiſitionum Magicarum
Etis vnum fit exemplum plenum admi- A
horti flo. fationis narratum ab Ant. Torquema
1 diab. da . quibuſdam regni Neapolitani locis,
quando fæminæ cnituntur , puero naſci
turo præire vnum , vel plures ranuncu
los fiue rubetulas : quorum fi quis tertā
contigerit ( ſtatim verò incipere ſalcitare
hucilluc confeftim puerperam emori.
Quapropter folere floreisinſternitotuin
folum , & parietes vndequaq; alleis co
ueftiri, ne funefti anteambulones ifti ,
dum caduntex vtero, vel fubfiliunt,ter- B da , quæ Firmilianus ad D. Cypria- Epi.87.5 .
ram contingane.ideo etiam obftetrices
labetes penes ſe habere folitas, vel pocu
lum aliud aqua plenum ,in quod animal
cula hæc conijciant , & probe obturatu
deferre ad fluuium , ibique demergere .
Hocille , vt certacompertum fama re
fert. Siſit fieri puto dæmonis artificio:
qui has ranas incntitur, & ad malefici
cuiuſpiam petita , puerperam interimit ,
Deo id iuftis de caufis permittente ; line
hoc permiſſu nihil eum poffe , hincma- Cris in hanc pofteriorem integram con
nifeftum fit, quia nó modo potuit, quod
erat potatiſſimum , arbitrio fuo lobum
lædere ; ſed nec perfidumregem man
cipium ſuum decipere: imo nec porcos
Job 1.89 inuadere . Hinc factum , vr cuin Nero
2. 3.Reg. ni Imper . necingenium , necopes , nec
Mast. š. voluntas , nec ftudium , nec præcepto
0.31 resdeeflent : nunquamtamen ,per illú ,
vid. Pli. Diabolusmagiæ ,vel voum experimen
6030.6.2. cum ederepoterit:ficque Nero inagicen
contempferit , videlicet non paflă fuit D quadam dieifelti Gentilium folemnitate hift.6. 14
Dei prouida bonitas hoc inſtrumen
tum , ad nocendum aptiffimum , fum
mæ potentiæ , & malitię deprauatiſſimę
accedere .
Dehoc mirorurngenere futura pro
digioſa opera Antechrifti .
QV ÆSTIO VIII.
Quo paéto magi, per diabolum hac mi
ra efficianı
Ciendum cuncta dæmones cpera
S.
localem , vel mediata :idque dupliciter ,
vel illudendo fenfibus, vel applicando
actiua paffiuis peralterationem veram :
quç eft communisdoctrina Thcologo
D. Aug. run . operantur ergo per motum locală ,
1,de dimi per alterationem , per delufionem .
Quoad motum localem inferiora cor- wit.de.e.
pora parentangelis , adeo, vt , & cælos arts.com
rotare queant : an defacto lint tales or- Trins.ca.
bium motores , alibi diſquirendum : fed 7.8.9. D.
cum queant eos mouere , ſequitur nullü Th.Sosi.
adeo vartú effe corpus, vtid dæmones , g.de iuft .
Vict ,
quadam impulſus impreſſione, loco mo 9.3.
og
uere nequeant , dumodo tamen ea mo- lup.Moli Angl.
cioncordo vniuerſi, non turbetur , qua- *OVA
re nec integrum elementum loco fuo lentia in
mouere valcbunt, ( quo pacto capien
num ſcripſit , quæ deterræmotulocali, D. Thot
ſeu partiali vera non forent ) nec pote- 99.dip
runt etiam celorum curſum mutare, vel faris qu .
impedire . Mouere verò corpora loca 16.AY , 46
limotu poteft demon velociffimè, &
quo videmus motu celoscelerrimè mo
ueri. Vnde fit , vt queat rem aliquam
oculis fubtrahere , & aliam (ubftituere
tam præ propere , vtanimos oculoſque
intuentium tallat, eifq; perfuadeat prio
uerſionem . cales credendae gentilium
metamorphoſes , Diomedis fociorum
in aues , & Iphigeniæ in ceruam , vt D.
Auguſt. obleruauit , & fraudem aperuit
Aftyrius : cuius factum Eufeb. ab obli
uione vindicauit . Cæfarea Philippiqua
Phenices Paneada vocant, fertur victi- lib . 18 d :
mam quandam in fontes qui illic ex ra ciu De
dicibus montis Panei prorumpunt , ex c.18.
quibus lordanes prorumpere dicitur: in l ?: Eccl
malta :am conjcı : atque eam demonis
vi , ac poteftatemirandum in modum
ab eorum a peétu euanefeere , miraculü
que videri præfentibus valde memorabi
le. Quibus dum gerebanturAſt yrium ,
quodam tempore forte interfuile , accă
videret iam multos illius rei admiratio
ne obſłup factos . eorum erroris admo .
dum miferium eſe: deindefublatisince
lum oculis Deuin omnium moderatorem
E per Chriftum fupplicē precatum , vide
monium illud , quod populum tanto erro
re cæcauiffet, comprimeret ipfum frau
de , ac fallacijs , quas bominibus ſolee
intendere , coerceret: Hoc modo , cum
Deumorauiſſer, repetino viltimam for
tibusfupernatafe :atque ita rem illam ,
quam tantopere admirari confueuerant,
in nihilum interijlle, ufque adeo , utnul
lum pofterum ex eo loco , ex ea omni
no
 Liber Secundus.
moederetur miraculum . A ratur tamé ipfe potiſſimum per modú ar
& Alter modus i rat actiua paffiuis ap
2. plicando, per quem alteratione fiue mu
tationcrerum inuabila læpè facit , quo
nim naturales funt caufæ : le nobisinco
gnite , iplinoilimæ . Vider enim na
turalium rerum omnium fubftantias, &
proprietates peculiares fingularunper
ſpectas habet , cominoda nouit appli
candi tempora , folertiæ , & artificij vix
ett quicquam , quodignoret: quid enin ,
adeo diuturna ,& affidua experientia , B ralis fecundum fe debet attendi, nec fola
atque obferuatione , non fic atlecutus
præſertim cùm noritcunéta , quæ boni
angeiià mundi exordio patrarunt, &
quæ homines excogitarunt , & plurima
per bonos angelos,Dei iuffuSatanæ re
uclencur , que illi à Deodidicerunc. Ita
que fepenumeroefficiuncur mula ,que
Datura folius operationúquam , fecillet ,
nl dæmonesulam artificiola appliano
Ls Ge neiuuiffent . atque illitunc ageutia natu
Kaip raliz,vtinſtrumenta fumunt.inilaumen C
kil7. ti vero condicioeit , effectu 11 produce
re , non tantum naturali ſuç viriui æqua
lemn , ledlogeetiam excellentiorem , ac
agenu principalis, a quo mouetur , facul
tati refpondencein . Securis ex ſe dun
cax C , vitutem habet fecundi ; fed ,qul
tenus eitinftruinentum penti tabut, po
telt.eolun, velitutuan facere . Calor
mulus , quieit ,in himano leinine ,
qua calor et, poreit caleficere , farefa
cere , fegregare ,& codentare ; fed qua D ctum ,velaerem medium , velipfum or qui sil .
initrumenaun eit anunæ ; pocett ot ,
perus, carnein generare , Pari ratione
intuemur caufisiitas naturales a demo
mubus applicatas ,ſuis ipfarum proprijs vi
Eibus quodun nodo præſtanciori cift
cta dire. quia quæ fecundum conmil
nem fuum curfuni nunquam produxif
fenc, fi a demonc non funtfent applica
Ex :ca munc , vc à deinonibus ino a in
Atrumenta , quoad ſubſtanciam , tnodú ,
vel celerita:em admirenda producunt . E in ordine ad oculum videntis,verbigra
DTba Nunquam tamen hæc opera naturę cá
12.10 cellos effugiunt,eo, quod vim naturale
caufe principalis, non excedunt. Infunc
out . eniin reuera lu effectus , in ipſisnatura
1993 libus agencibus ,co modo applicacis : qui
busageiubus;diabolus nihilconfert ap
plicado præter códitionem line qua ette
ctus ifte produceretur.licet enim demo
vcatur recú applicatarum vinaturaliyope
87
tificiosii. Sicuc coquus,cú fuiue eduliun
cócianat ,mediante arte pet'ignéidex
coquit , licet ignis naturaliter operetur ,
quod folus ignis nifi tab effet applicatus 1
nunquam efficiffet . quid tamen hicco
quus ignicontert, nifimodum , & con
ditionem , finequa non ? viin vero , quç
cauſe phyficæ nomen mereatur igni nul
lam intluit . Duo igitur hic obſeruanda . 1
Primum quod nec fola actuitastei natu
1
quoque fecundum fe applicatio dæmo
nis , fed vis naturalis , vt applicata a dr
mone fecundum , quod caufa inftrumé. .
talis in his operationibuselt res applica
ta ; cauſa principalis ipfæ deinon ap
plicans . Quare , vt dicatur effectum
1
non poſſe naturaliter produci ; debere
effetalem ,quivtriufq; caufæ coniuncte
ſuperet facultatem.Hæc de alteratione ,
nunc deluſione .
Quando nec motus localis ,nec appli
catio huiufmodifacis iuuant, tunc folent
magi confugere ad circulatorias dece
ptiones, & mendaci fpecie fenfibus illu
dunt humanis, ita vt quæ facta minimè
funt , a deceptis facta putentur . Dece
prionis nomen latè diffundo , vt præfti
gjumi, deceptionem & errorem com- Vide V.
prehendat .quæ ſolent diſtingui . Deci- lencii in
1. p . di/ p .
pit autem diabolus tribus maximè mo 1.9.2.1
dis per mutationem marando , vel obic- co2.1.p.
ginum , quod cætcris , quia melius no . 411.4.
iter Molina explicuit , cum fequamur .
docetergo ex parto quidem obiccti hoc
poile , primò oftenfium rerumy celeri
agitatione, fubita occultatione, varia col
locatione , faparatione , vel conglutina
tione litente : vt faciúr circulatores agyr
tx ,varijs ligaminibus, globulis , fcyphu
lis , &c. Secundò , per artem perſpecti
ue , certa qırdam difpofitione obiecti
tia , cum lineæ confuſo ductę ordine ( vt
fic manifeftum , quando quis directè ex
aducifo illas videi ) aſpicienti per fora
men , vel rotata tabula , fpeciem exhi- Do Bona
bentartificiofx alicuius picturæ . Sic vo- in 2. 4..
lunt Doctores grauiſſimi iuncos , & pa- Guil.PA
leashumiftratas , fi lucerna de cera , & rifsenf.p .
ultim.de
corio ſerpentis ſulphurato accenfa infe vniuerfa
ratus , videri ſerpentes faltirantes : ego (.22.
hoc
 Diſquiſitionum Magicarum
hoc exemplum ad mixtam Magiam , A nauis, quæ vehebat Matiem Idæam ſe- Tertull.
naturali, & artificioſa malim referre . qui videretur. f . nonnunquam contin- Minuck
Tertio , cum formant ſubito ex elemen gir falli ſenſum ex varia conformatione, us in O
tis potiffimum aere obiectum , & illud vel multiplicatione specierum fenfilium , ctautop
offerunt fpectatoribus, verbi gratia , quá quod contingit aliquando ex formain D. Aug.
116.10 .08
do velipli affumunt, vel alteri rei circú ftrumenti,per quod videmus, v.g. quan ciutt. Dei
ponunt corpus aereum , fiue fantaſticũ do vnicum confpicilluin plures nobis 0.16 ,
linile rei putacitiæ . Quartò , Cum ap vnius obiecti figuras exhibet : aliquan
ponūt corpus aliquod mixtum ,puta mi do ex inſtrumentorum collocatione ac
nerale , quod viſua naturali fit in cauſa , fito , vt fi plura fpecula diuerfis locis di
vt corpus ,cui apponitur longè aliud ap ſponantur, poterunt tot de loco in lo
pareat. Quo caſu ſolet dubitari, num B cum ſpecies multiplicari vt quæ in vno
corpori addito vis naturalis infit hoc fa loco fiunt , in alio appareant, & intuiti
ciendi:an vero demon qualitatem illam ua rei præfentis elle vifio videatur :ali- Tignous
obiecto imprimat : an vero tantuin in ip quando poteftcontingere per foluin fpe in ii.de
fomedio qualitatem producat : qua me cierum fenfilium.qua ſuntin fantalia anima
diāte ſpecies per medium delatæ licmo tranſitum vſque ad fenfum exteriorem , fol.1774
dificentur, vt cauſam præbeant,cur obie velſalcem ad fenfum communem, qui
ctum , quàm eft aliud appareat : eo mo fenfus eodem modo a fpecicbus atticia
do , quo velum cerulelun per dioptram tur, quo aftecti forent,li reuera ab obic
viridein ,viride apparet : ctis externis eo fpecies mitterenturów : D. Thor
Ex parte aeris medij hec faciunt. Pri huc quidam referunt relatam a Diuo Au 2.4.8.g.
mò fiimpediane ne ſpecies ad oculum , C guit.apparitionem pluloſophi dubia tol unic . a.su
uentis . Ad 4 .
vel alium fenfuin deferandur, v. g. quan
do viſtui totum obiectum , quodcoram Denique deceptio ex parte organi nó desde
eft, occulcant , vel aliquain eius partem minus varia eft . Nafcitur primo,muta- 6.18
cancun.z. ſi mediū imbuant aliqua qua to fitu organi : vnde facit rem quæ vno
litate, quafpecies per mediuin tranfeun in loco eit videri elle in alio , vel geininā
tes , fic modificariur , vt obiectum non quç vnica eſt. ſicuti ſi digitun mittasin
quale eſt repræſentent . v.g. fiaceto co ter oculú concauitaté cui oculus est in
mifceantut ſal , & linteus pannus id clulus,digitoq; compreſſo eleues,velde
acetum bene imbibat , poftmodum ve prinas oculum , faciesvt res ſimplex ge .
rò ſuppoſita candela intammetut pan mina videatur.ſecundo , Si humores agi
nus, ſpecies , quæ diffundentur perme- D tentur, vel perturbétur, res aliter, ac ſunt
dium bacflamma illuminatum , formi conſpicientur , vtcontingitebuijs ac fu
Mobina dabiles admodum facies præſenciú exhi riofis , qui credunt ,
vbi fup. bebunt. Item fide lemine aſinino , & duplicem folem , geminas
cernere Thebas .
Guil:Pa cera fieretetcandelas, quæ fola inreconui.
mif. Apr. uio lucer , omne ( li fas crede Pari Huc referendæ funt ludificationcs Ze
fr 22. fienſi Antiftiti) onuiuæ viderentur ono dechiæ ludæi,qui fuit tempore Ludoui
cephali. 3. fi inediun circa ipfum obie ci Pij & hominem in acreiactabat, & in
ctum inipilletur, mutatur obiectiafpe mébra difcerpebat, & ea recolecta adu
& tus, vt quando denarius iniectusin ſcu nabat , currum etiam onuftuin feno cú
teilain aquæ plenam , videtur maior, & equis , & agitatore coram toto populo
jacensin fundo , apparet in ſuperficie . E abſorbebat. quamquam in his etiam ex
Eodem pertinet , livapores intermedij primo genere , ex fecundo mixta non
Trice. its
acris condenſeritur , vnde contingit, vt nulla . Tertio , ſolet impedire fcnſatio- Chro. He
luna inultimodis minui , & mucari vi nem , craffiore aliquo hirmore obſtrués rlaug.
dentur, & vt putemus è gallinaceo trahi viam neſpiritus ad organum perueniāt ,
trabem :cum reuera feftucam trahat, velalia ratione vim fentiendi hebetans .
fimoto aere medio fimul fpecies mo qua forte ratione Angeli Sodomæos
seantur,vnde fit, vt nauigantibusvideá aorafia percuſferunt. Cum vero demon
deadnauigijmotum arbores moueri: hominibus perfuadet cos immutacosef Gen.16 .
fic fecit diabolus , pt Claudia zonam fe in beftias, tunc non organum dútaxat
immu
I Liber Secundus.
immutarfed interdum , &medium ,ſem A danonatum , J cum ad mortem ducere
1.1.18. per vero fimulphintabā , vt accidit Pre
Itantijpatriapud D. Auguſtinum . Po
teft enim diabolus fic componere, & or
dinarc phantafmata , vt quis etiam vigi
lans( quod dicitur ) fomniet , more dor.
Cai. 2. 2. Inientium , & putet fe ca ſentire, quæ nó
gos- A 3. ſentit,inftar maniacorum.Hoc fit in Tur
carum incantatione, qua fugitiuos retra
hunt, quam defcribit Bartholo . Giegor
gierizius libro de Turcarum moribus,
fol.93.
Porro præftigiatorij effectus duabus
regulisdeprehenduntur . Prima eft , fi
effectus non oritur a moru locali , & lujo
peratcauſarum naturalium applicataru
activitatem ( v.g. fufcitatio mortui , aut
Verä сrcitatis curatio ) interuenit dece
ptio, & præftigium . Secunda quando
id quod vifum eft, ftatim euanefcit , nec
permanct , eſt præftigiofa machinatio .
Prioris exemplú eft , quando Magipo
fito in camera arcui decerto ligno , &
fagitta alterius ligni , & chordacerti fili,
fagitcum ciaculantur . & fic faciuntappa
rere in loco flumen enatum tantæ latitu
Gui.Par . dinis, quantæ fuit ſagittæ iaétus . Pofte
af.c.22 rioris, vt cum videntur lacerarc, & vora
Le Gui, re equum , qui mox fanus fitticur: item
fuf.6.23. illo facto magi quod narrat de ſimulato
HARTA ' ferpente Niceras.
Cum ex editiore palatij Conſantino
politani loco Michael Sicidiles nauicu
Lam vidiſſet, qua ollæ , patinæ
& vehe- D fuis Apoſtolis venit , cumg; illic aliquot
bancur carminemagico effecit, vt nauia
cſurgeret, & váſı no peiusferire defilte
sec,quã in puluetem redegiſfet. At paulo
poft barba prehenfa lamentari,amotaq ;
caligine fe,ve ira nuninis agitaru deplo
fare . Rogatus , curmerces firaskatra
staffet ? cu dolore narrabat , fe remis in
tentū , horribilem ferpentem fuper vala
porrectum , oculis inconniuentibus in ſe
conuerfum inſtar deuoraturi ,vidiſſe,qui
prius volutari non deſtiterit, quam ficti- E nēneceſſaria imponerepoſer:lapillos ve
lia confracta eflent. indo ſubito ex ocu
fis euanuille . )
bakit De Eonis hæretici, & Magi pręſigijs
44019 ceftatur Guilh. Neubrigenſis.
Jla oculos hominum fafcinaſ , ] vt vi
deretur magná virorú turbam pencs ſo
habere, & regijs delicijs ciborum , & ap
paratus ſpendiſſimiabundare.
Sed hunctandem conclufio Romong
tur ſæpius ad terram dixiffe: Terra fina
dere , idque irrico conacu ,legimus apud
Robertum in Chronic. Sicdemon lu
dit præftigijs,nec contētus miracula pre
ftigijs imitari, conatur in hæreticis etiã
ipſa præftigia lubdolis Sycophantijs adu
brare . Legiexemplum , adeo lepidum ,
& feftiuum , vt quod me recreauit , co
lectores huius libelli nequeam frauda
re , ſed lubens , honcftæ voluptatis eo
B rum gratia , deſcribendi laborem hoclo
co aſſunam .
Tempore Sigiſmundi primiRegis Po.
lonia, ] lacob. Melftin Ki prætor oppidi
Brezini,leuitate quadá animi auctorita
té nomenq ; Chrifti fibi adíciuit, vtrüq;
Zatorki Cracouienfem ; ceteroſq; libifi
miles latrones duodeciin elegiti ,fingu
liſq ; nomina Apoſtolorú impoſuit, feve
ro leſum Christú appellauit. Qui per vil
las vbiq ;aınbulantesprodigia morionú,
C & præftigiatorú more exercebant, ſyco
phantaſq ; alios, & latrones : velut mor
tuos, fubornantes fuſcitabat, piſces in pa
ludes lutofas primo impoſitos ,vbi nun
quam eos naſci poffibile erat in nomine
Chriſti ſuus manibus capiebant panes in
fornaces imponebát,in nomineq; Chri
fti fui: cum illic ante nó eflent,deprime
bāt,cú ingenti fimplicis vulgi admiratio
ne . Quodā tépore ad Certochouiá mo
nafteriu ,D.Virginis imagine celebre,cũ
diebus morarentur , vnú ex fuis quali ob
fellum a dçmoncfubornauerunt , cuilis
opera vićtu acquirebant . Ille enim per
hofpitia ambulás carnes de coquinafa
piebat , in 1:10fq ; proijciebat , quicruces
illasinunientescarnes comedebane .
Cumq; ingens illic effet concurfus por
puli adB Virginis imaginem fycophan
iç illi obfellum fuñ ad aliare ducunt, du
plici veſte indutumin cuius intercapedia
Tointraindufium ei impofuerunt, cumq;
ad altare deaucererur, ille e manibus de
ducentiūfuribundusſeje proripiens,ın al
tare donarijs onuftuirruit pecuniala ; ra
piens in veftos duplicate intercapedine
casabſcondit. Monachus ab altari dini
no intermiffoofficio auffugit. ceteri mo
nachi accurrentes cingulum eius folušit .
bilupilli dumiaxat interraceciderunt,
picua
 90
Diſquiſitionum Magicarum
pecunia vero invefte duplicata remäfit . A Albigeenſibusex Luca Tudenfi illorum
Monachi pecuniam arie demonis inla . temporumfcriptore fimilia lectu digna
pillos transformatam putantes , exorciſ refert Mariana libro duodecimo de re
mis eam in priftinam formam transfor bus Hifpaniæ , cap. 1. de Belgicis Calui
opinaba mare nitebaniur,fed cum lapilli perma nianis teftatur iple , per queinres geftas
mis prapti nerent Monachus librum facrü indigna Matth . Launous, in narratione cauſaru
siis , ja bundus in terram proiecit,dicens:fimi conucrſionis fuæ de Caluinifino ad Ca.
videri lem demonem nunqua habuimus: abite tholicam religionem . Legefilubet ( le
mutată , cum coad omnes diabolos : ſycophania il ctor ) eius fecundam , quam cum focio
o pulfo Penneterio etiam conuerfo , cdidit Apo
demons li cum pecunia recta in Sileſiafugerunt.
prefigi. Ibi apud matronam nobilem in quodam logiam , ante annosaliquot Lutetiæ im
as ceffaru pago diueriētes, cum illa viro abſentecos B preſlam . Mihi nunc liber non eft ad
MAS O pe recipere nollet, ſaliem mappam , veltelă inanum . Finiam , itaque cum Apuleo :
ficprifti ad ſacrificandum petierunt. At mulier Ante Poecslen porticum , iſto gemino ob Lib. I. de
na forma faſciculum vele illis obtulit . Tunc illi, tutu circulatorem adſpexi equeftrem ſpa Afino.
redden-- hanc nobiſcum accipiemus , Chriſtus tham preacutam mucrone
NAM . infeſto deuo
ribi benedicet , vt tibi linum abundan . irale, acmox eundem inuitamento exi
tius creſcat . Oftenda aliam fi habes : gueſtipis venatoriam lanceam ,qua par
quam cum fimiliter accipere vellent mu le minarur exitiuit, in ima viſceracodi
lier recuſauit,maritū timens. Illi autem diſle , ecce pone lanceæ ferrum qua ba
fruftulum fomitis cum igne in telãclam cillum inuerfi ad occipitiu per ingurn (1
inuoluentes, mulieri reddiderunt. Itaq; bit, puer in mollitič decorusinfurgiting;
cifta a tela , a ciſta vero domus accenja c flexibus tortuoſiseneruam , exolam
conflagrauit. Viro damum reuerſa , vxor Jaltationemexplicat cum omnium , qui
ob Chriftum cum Apoftolismale tracta aderamus admiratione. ] Hæc haud du
tum hoc ſibiiuſte contigiffe dixit: Al vir biæ dæmon perfecit, fpeciebus falfi obie
iraexcandeſcens: Latrohic ( inquit) ne cti in oculos immiffis , per medium ae
quiſsimus , non Chriſtus fuit . lia rem ijs imbutum .
que cum vicinis eos inſequitur , cine
quadam villa aſequitur , Tum Pſeudo QV Æ STIO IX .
Chriftus ad illum, qui vocabatur Pe
trus, dixit : Iam mea paflio Perre,calix . Quam admirandos effectusveteres
que ; quem bibiturusfuin appropinquat, Magis tribuerint ?
Cui Petruis, mihi ,vt video, Domi- D
ne, imminet. Illi vero dixit: Petre ego ali Rnobius agens
xer non pollum niſi admirandis ad
euadere . Tum Petrus, egote quoad maleficia , vt ad capita reuocat his ver
viuam , non derelinquam fed,quocunq; bis : Quisenim bos nefciat, aut imminen
fugeris, ſequar . Ergo per feneſtram au ria ftudere prænofcere,que neceſario ( ue ':
fugit.ceteri quoq; Apoſtola,qua poluerüts lintnolini ) ſuis ordinationibus veniunt ,
cuaſerunt. Ruſtici eos fecuiibaculis fe autmortiferam immittere , quib. libue- "
ftibufq; cęcidere; dicentes : Prophetiza rit tabem ,autfamiliarü dirumpere cari ”
nabis Chriſte,cumiuis Apoftolis qua in tates aut fine clauib. referars, que clau
filua baculi uffi creuerint . Ergo plagis faſunt,aut oraſilentio vincere,aut in cur
emendari viiam fuam ,poſtea emenda. E 'riculisequosdebilitare,incitare ,tardare,
runt , dicentes: Dificile eft nobis Chri ani vxoribus o laberis alienis incocelli "
fii pafſionem Apoſtolorumque tormenta amoris flammas (fiue illismares fint, i- "*
Mar.Bi- fubire .] Sic Poloniæ Chronica . Agno uefæminci generis) á furiales immitte
sliki in fcis puto lector eundeminfidelicatis , & sc cupiditates . loan . Sabisberienſis ?
aanal.com blafphemiæ fpiriumin his fycophantis : lib. 1.Polycraticic . 10. Domino.inquit , ”
in via si qui fuit olim in Cyrila Ariano & poftea permittente elementa concurrunt ,reb .
silmisdi. in Caluino , eiufque fequacibus.nimirú adimunt fpecies ſuas , ventura plerüque
omnes eiufdem Satanæ organum fue pronunciat, turbant mentes hominum ,
se. De Ariano Cyrila res nctiſſima: de kinmittunt fomnia, homineſq ; violentia
dun
 Liber Secundus.
duntaxat carminisoccidunt, & c. ) non A
citomnia colligere animus ,nec operæ
preciú, fed quæ nunc occurrüt, & præci
pua vidétur. Ab Aquilone ordiamur ,
vode propheta tefte inalú omne pandi
Ithin tur.Saxo Grámaticus,apud Septennio
Dan. nales fcribit, Gigantes Magofq ; inaudi
ti generis miracula diuerfis preſtigijs
exercuifle, óperſummāludificandorú
oculorumperitia propriosalienoſq; vul
tus varijsrerā imaginibus adumbraſſe,
illicibuſq; formis veros conſpectus obſcu B
raje. 1OlausMagnus, deLappisz.Fin ...
2.561.
4.34.18 . nis, & Biarmis auctor eſt, quacunq ;vo
Tarta lunt figuram aſſumere : item quæ in alio
gerantur orbe ab amicis , vel inimicis , li
Clemes , neæ veftis precio ,explorare, vécos quo
lider
B. Petri: que quos oprentnauigantibus vēdere,]
joueCle Tres Tartarorum hordas,vlora Gazaně
niti fal ſe regaum incantationibus ſupra modu
Je me dedicas , ijs caligines , aliaſque tempefta
Ett, five tes celi frequenter excitare , hocque mo
( uspuros do hoftes profligare, narratAlex. Gua- c peritum , vtpalam ſemperpræ te con
itfius, guinus. A populis ad ſingulos i deſcen
fusama damus . occurruntplurima.Zoroaſtres
la corru
ftus ex (tellis velut ſcintillas eliciebat . Dofi gus , de duabusfeminis fcribit admira
theus olim mira perfecit , fedeum diſci
pulus Simon magus fuperauit , de cuius
prodigijs egimusiam prius, & breuiter ,
ita Giycaspar.2. Effecit, vi ſtarua ambu
larent, idemque inignem profiliens , non
tamen vrebatur : in aera ſubuolabat; ex
lapidib panesfaciebat : alias arq; alias
in formasmigrabarfacies; aliquandobi D rårumipſum illuminare. Amarorem
nas habebat : in colüna conuertebatur :
efficiebar, vt ianua claufa fua fponte ape
rirentur , vala domeſticaſponte moueri
ad Yus humanos viderētur , umbra ip
fummulig præcederent, quas mortuoru
animas eſſe dicebat. Cum aliquandoa
Cafare perquireretur, terrore perculfus,
Paz. an alteri forma fua reli & ta fugit.] & poftea
pal, idem de codem Simone.habuifecane
Alligatum cachena in domuslimine, de
Horantē cos, quotquot ad Simonem iniuf- E raucus appellar. Alium de foro, quido
fadire conarentur.Canis uero Petrum
intrare iuffit , humana noce Perrü ad
elle nuncianit.]vides diuinæ, quæin Pe
tro virtuti , Diabolicam vim ceffiffe , &
Cerberum ,cui nequibat nocerc ,adulaf
ſe . Quæ de Orpheo , & Amphione co
Pauſa li. menti poetæ , & vi muſicæ eorum , ea
6, Magiæ vtriufque nonnulli adſcripſerút.
Pythagoras femur fuum aureum often
91
cauit ,carmine aquilā cicurauir, cum qua
frequens colloquebatur . Numa Pom- Pluia.in
pilius cenx opiparæ apparatum , cu ni. Num dos
hil domi oblonioru habuiſſet, exhibuit, Ammia.
Baianus Bulgarierex,le quoties volue- lib.z. Ex
bac in lupun, velin cuiuslibet alcerius be nead 2.
ſtiæ formá mutare cernebatur , interdã Trebem
faciebat , vt a nullo videretur . Ollerus Chr Hir
nu gi en
ofse incantato,tanquam nauigio, vaftif- Saxol.)
fumamaria ſuperabat . Ericus rex Got Dania .
chorum quocumq; verteret pilcuin ,in- Jo.Mag .
de ventum profperumelciebar. Mira 17.GoT.
quoq ; de Apollonio refertPhilostratus, In voce
& de luliano Chaldæo Suidas : quem Julian .
in hac arte, & ſubito ledanda vrbis peſte 9.30 5.3 .
Apollonium fimul cum Apuleio , coram 236
Domitiano ,fuperaffe narrat Anaitafius.
huius luliani mentio apud Arnobium
lib . 1. vbi duo doctiui viri alucinati dum
Vulcanum reponunt: addiridem Ana
ftafius, & ex eo Cedrenus, Manethone
magicarum operationun adeo fuiſſe
templerint Apolloniu Tyanzum . Apu
leius , ipfe multorum teftimonio ma
tione digniffima: primum , de quadam
Caupona reginafagarum ( vt fcias etiã ,
Lib. 1. de
tum quaſdam ab ijs hoc titulo honora afinoako,
tas) Saga, inquit , eft diuini pouens,ce- ico ,
lum deponere, cierram fufpendere .for
tes durare mõtes delaere, manes ſublima
re, Deos infirmare- idera extinguere,lar
fuum quod in alia remeralet vnicover
bo'mutauir in feram caſtore, quod ea be
ftia captiuitati meruens Je abanſequenti.
bus repreciſione genitalium liberat, vt
illi quoquefimile: quod venerem habuit
in alium proueniret . Cauponem quo
que vicimum , atque obid æmulum ,de
formauit in ranam : nunc fenex ille
dolium innatans vinifui aduentores pri
finos in fecefubmiſlus officioſis ronchis
dam quod aduerfus eam locutus eſet, in
deformauit, ó nunc aries ille cau
ariere
Jas agit. Eadem amatoris fuivxorem ,
quodineam dicacule probrum dixerat ,
iam in ſarcinam impregnationis , obſepro
vtero , repigrato færa ,perpetua pragna
tione dānaust , “ , vtcuneti numerani,
octo annorum miſella illa , velur elephax
tem paritura , difte nditur .] Poftea de
H 2 Pam .
 Diſquiſitionum Magicarum
Libr.z.de Pamphilo ; Maga primi nominis com A cos collibus , o montium verticibus ad
afin.ant. His carminisſepulchralis Magiſtra cre
ditur , qua furculis,ó lapillis , id ge
nus friuolis inhalatis, emanem iftam l
cernmundi federalis imistartari , á in
Detuſtum chaos ſubmergere nouit. Nam
fimul quemquam conſpexit ſpecioſ&for
me inuenem, venuftate eius capitur,,
ilico in eum , oculum , animum de .
torquet . Minusmorigeros,o vilesfa .
ſtidiens in faxa ,o in pecua , quoduis
animal punctoreformat: alios vero pror B
fus extinguit .]nihilattinet fimilia ex Lu
ciani Alino deſcribere . Plinius , ſed irri
Is.j6.6.g.
den sex Aſclepiade , Aethiopide herba
omnes , ac fagna ficcari conie &tu , tacts
clauſa omnia aperiri.Achimenide con
iecta in aciem hoſtium , trepidare agmi.
na , ac terga vertere. Latacen dariſoli.
tam a Perſarum Rege legatis, vt quocun
que veniſſent,omnium rerum copia abu
L. 286.8. dareni ſ De hyænæ partiú effectis plu
2.36.6.10. rima idein alibi; de varijs lapidib, etiam C Atque fatas alio vidi traducere mes
magis incredibile, achatis juffitu tempe
Rares in Perſia auerti ca flumina fifti, fi
lapis fimilis fitpelli leonina : byenepelli
Lib.gode fimilem ,diſcordialem effedomibus;eum
vit. Pbil qui vnius coloris, inuictu athletis : eande
vim aleltorie Milonem expertum , 06.
Veniamus ad poetas . Empedocles , a
pud Laertium in hanc fententiam valde
iactabundus .
Pharmaca quis pellasmorbos, leuefque
ſenectam
Percipies , que cuncta tibi communico
foli:
Compefcefque truces ventorum rite pro
cellas :
Exorri infanis qui vaftanı flatibus e
gros .
Surſum , fi libeat , mox flumina pigra
ciebis ,
Et media induces extempeftate fere
num ,
Induces media pluuias eſtate ſalu - E Dixit ; et effigiem nullo cum corpore
bres ,
Et flatus ficca quiperflentomnia mef
Exftin &tumque hominem nigro reuoca
bis ab orco.
Etſubdir ex Timæihiſtorijs, Empedo
clem Etefijs aliquando vehementer flan
tibus , adeo, vi fluges corromperent , fx
Goriari afinos suffille, factiſque viribus
moueri ad compellendos flatus ceſſanti
bufque ventis,ab euentu reixwauravimas
vocatum effe. ] Vnus ifte exGræcis luf
ficiar ; locupletiores funt teftes Latini,
qui hæc vberius , & elegantius deſcri
pfere :
Virgilius.
Carmina, vel cælo poffunt deducere lu . Eclog. 8 .
nam :
Carminibus Circe focios mutauit Vlif
fis.
Frigidus in pratis cantando rumpitur
anguis, & ,
Has herbas, atque hec Ponto mihi leta
venena
Ipſe dedit Moeris, naſcuntur plurima
Ponto .
His egolepe lupumfieri, ſe condere
fluis , >
Moerim ,ſepe Animas imis excire fepul
cris ,
feis .
Ouidius in Metam . poſtquam narrauit Lib ,14
Vlyffis focios in ſues mutatos, de Cir
cesamore, & odio in Picum Regem co
piofior , inter cætera ; de Carmente ,leu
Canente Pici vxore ;
Rara quidem facie , fed rarior arte ca
nendi ,
( Vnde Canens di&taef ) filuas, ſaxa
mouere ,
D Etmulcere feras,flumina longa mo
rari
Ore ſuo, volucreſque vagasretinere fo
lebat .
Et paulò poft ,deipfa Circe,quæ Pico vi
fo , amore correpta , inquit ,
Non tamen efugies, vento rapiare lice
bit ,
Si modome noui, fi non euanuit omnis.
Herbarum virtus, nec me mea carmi
na fallunt.
falfi
Finxit apri, præterq ; oculos tranſcurrle
re regis
luffis, indenfium trabibus nemus ire
uideri .
Quem inanem aprum ,dum Picusequo
admiffo infequitur, ab ea ſolus depre
henlus, verbis in flagitium inuicatus, &
carmine malo ;
Con
 Liber Secundus.
Concipit illa preces, es verboprecantia A
dixit ,
Ignoroſque Deos ignore carmine ado .
Quofolet , niuex vultum confundere
lune ,
Es patrio capiti bibulas fubtexere not
bes .
Tunc quoque cantato denſatur carming
cælum ,
Ernebulas exhalathumas, etc.
Sed cum ille mæcham caftus auerfare- B Elicie, 6 tepidodenotarofarogo .
tur, in furorem verfa .
Tum bis ad occafum , bisſeconacrtit ad
artums ,
Teriuuenem baculos tetigie , triacarmi.
na dixir ;
Et ille in aucm mutatus , pennasin cor ,
pore vidit Deniquecum famuli ab ma
leficavi,miniſqueadhibitis ,regem fuum
repofcerent:
Ila nocens [ pargie virus, fuccoſque vo
neni .
C Sol a feros Hecares perdomuiſſecanes .
Exiluere loco(di tu mirabile ) ſilue,
À Ingemuitque folum vicinaque pallows are
bor
Sparſaque ſanguineis rubuerunt pabula
Suits ,
Et lapides viſi mugitus edere raucos,
Er lairare cans, & humusſerpentibus
atris
Squallere, knues anime volitare vi
deniur ,
Autonium monftrisvulgus panet ; illo D Quiia
pauentum
Ora venenaia tetigit mirantia vir ..
go ;
Cuius ab attractu variarum monftra
ferarum
Injunenes veniant,nulli fuamanſiima.
EpiR.H ; ErdeMedæa,Circes nepte.
rypiles. Illa reluctantem curfu deducere lu
nam
Niritur , tenebris abdere Solis e
quos :
Illa refranai Aquas obliquaque fulmina
fiftit,
Illa loco filnas; visaque faxamouet:
Percumuloserratſparfis diftin &ta capil
lis ,
Ceriaque de repidis colligit oja ro
gis :
Dexouct abfentes , fimulacraqueGETC .
fingit,
mife
Et rum tenus in secur urget a
CHS .
Tibulus, Vimihi verax .
Pollicita eft magico ſaga minifterio.
Hanc ego de cælo ducentem fidera vie
di ,
Flansinis hac rapidi carmine verein
ser :
Hac cantu finditque folum , maneiſqus
fepulchris
lam ciet infernas magico Aridorecatena ateni
has ,
lam iub et afp erfas lafte ref erre pe
dem .
Cum libet hac trifti depellit nubilo
celo :
Cum libet , eftina promoc al erbe wie
Illa tenere malas Medea dicitur ber
bas ,
Hac mihi compofuit cantus queis fallere
poffes;
Ter cano , ter diftis defpue carmini.
bus :
Ille mihil porerit de nobis credere chia
quam ,
Non ſibi, fi inmollivideriteffe finu .
Tu tamen abftineas alijs . nam catera
cernet
Omn : de me uno fentiet effe nihil .
d credam ; nempe hæc eadem fedie
xit amores
Cantibus , aut herbis foluere poffe
mros .
Er alibi idem vates :
Num te carminibus , num le pallentibus Eleg , si
herbis
Denouit tacito tempore noctis Anus ?
Cantus vicinis fruges traducit ab -
gris ,
Cantus, o iraia detinet anguisiter .
Cantus,ce curru lunam deducere
tentat ,
Erfaccret: fi non ara repulfa fonent.
Propertius lib.1.Eleg.12.
Irruidia fuimus ? num nos Deus obruit ?
Anque
Lecta Promethæis diuidit berba ix
gis ?
Non fum ego , qui fueram .
Petronius Arbiter inducit fagam fic
H 3 glo
 Diſquiſitionum Magicarum
gloriantem ; A. Sed omnium accuratiffime , licet , pro
Quicquid inorbe vides,paret mihi.Flo
rida tellus ,
Cum volo ficcaris areſcit languida fuc
cis :
Cum volofundal aquas ,fcopulus atque
arida faxa
Indigenas iaculantur aquas ,mihi pon
tus inerteis
Submittiifluctus , Zephyrique tacentia
ponunt
Aniemeos fua flabra pedes , mihi flu- B
mina parent ,
Hircana querigres, o iuffifaredraco
nes .
Quid leuiora loquor ? lune deſcendie
imago
Carminibus dedulta meis : trepiduſque
furenteis
Flettere Phæbus equos reuoluto cogitu
orbe .
Tanium di&ta valent: taurorum flam
ma quiefcit C gw
Virgineis extincta ſacris , Phæbeaque
Circe
Carminibus magicis focios mutauit V.
Lyfis.
Ecog. 4. Nemelianus Bucolicorum ſcriptor ;
Cantauit quodluna timet , quo rumpitur
Anguis
f plent
Quo currunt fcopuli , migrant, ata , vela
litur arbor .
Epod. Et lyrä latinæ princeps de fagis trib. fa
Odes.
motllimis de Folia ,
Qua ſidera excantata voce Theljala ,
Lunamq; celo deripit,
Eribidem lic Canidia canit,
Non vfitatis ( Vare ) potionibus ;
O multa fleturum caput ;
Adme recurres: nec vocata mens tua
Marſis redibit vocibus.
Maiusparabo , maius infundam tibi
Faſtidienii poculum :
Priufque celum ſider inferiusmari ,
Tellureporre&taſuper :
Quam non amore fic meoflagres , vti
Bitumen atris ignibus ,
Od.vlt. Et poftmodum eadem ;
Qua mouere cereasimagines ,
Viipfe nofti curiofus , polo
Deripere lunam vocibus poffum
meis .
Polum crematos excitare mortuos ,
Defideriq; temperare poculum ,
peer grandiloquentiam , & cellum il
lum ſpiritum , obſcurius , M. Lucanus Lib.6 .
de Erifichro .
Carmine T hefjalidum dura in præcor
dia fluxit,
Non fatis adductus amor , flammiſq;
feueri
Hlicitis arfere fenes , nec noxia tan
Pocula proficiunt , aut cum turgentia
fucco.
Frontis amaturia ſubducunt pignora
fera
Mens hauſti nulla ſanie polluia vent .
ni,
Excantata perit . quos non concordia
mifti
Alligat vllatori, blandaquepotensia for
me ;
Traxernnt torti magica vertigine fili .
Cefauere vices rerum , dilataque lon
Hæfit nofte dies : legi non paruit &
ther ,
Torpuit , præceps audito carmine
mundus ,
Axibus, ó rapidis impulſos lupiter ur
gens
Miratur non ire polos, tunc omnia com
Imbribus , calido producunt nubila
Phæbo ,
D El ronat ignaro cælum lone . vocibus
ijſdem
Hume nieis late nebulas , nimbolque for
Juris
Excuffere comis : ventis cel antibus e
quor
Intumuit , rurſus , vetitum ſentire pro
cellas,
Conticuit , turbente Noro : puppimq; fe
renteis
In ventum tumuere finus, de repe pepen .
E. die
Abſciſſa fixus torrens, amniſquecucur
rit ,
Nam qua pronuserat. Nulum non ex
tulit eſtas
Meander direxit aquas ; Rbodanuma;
morantem
Precipitauit Arar , fummiffo vertica
montes
Explicuere iugum , nubesfufpexit
Olym
 Liber Secundus.

Olympus A Egique ad imum maria , Oceanus

Solibus ' o nullis Scy'ise, cum bruma graneis
rigerel, Interius vndas actibus vi&tes dedir :
Dimaduere niues impulfam fidere Ta Pariterque mundus , lege confula athe
tbyn . risa
Repulló Hemonidum defenfo licore care Erſolem , aſtravidit; (vetitumma
men . re ,
Terra quoque immoti contufit ponderis Tetigiftis urfa temporum flexi viac
Axem .. ceis .
Et medium vergens niſu ritubauit in or Aeffiua tellus floruitcantu meo :
bem . Mellem coacta uidit bybornam Ce
Tante molis onus perculum voce re- B res ,
ceffit , Violenta Phafisuertitin fontem waaa ,
Proſpectumque dedit circumslabentis O. Et ifter, in tot ora diuiſus, truceis
lympi Compreffer undas omnibusripis piger's
Omne pozens animal lethi , genitumque Sonuere fluctus,tonuirinſanum mars
nocere , Tacenie ucnto , nemoris antiqui doo
EtpauetHemonias , mortibus in WEUS
ſtr uit arieis . Amiſtumbram , uocisimperio mea .
Has auide tigres , nobilis ira leo Dierelicto Phabus in medio ftetit ,
num . Hyadeſque noſtris cannbus mora la
Ore fovert blando , gelicos bisexplicat bant .
orbeis C Apud eundem non minora fibi vendi Her.Oer .
Inque pruinofocoluber diſtendirur aruo : cat Nutrix illa : vef-45-4
Viperei coeunt , abru pro corpore , no Arribus magicis fere
di . Coniugia nupie precibus admixtis lie
Humanoque cadit ſerpensafflara vene . gant ,
no. Vernare iufi frigore in medio nec
Er mox , Illis, fidera primum
Precipitideducta polo ,o Phoebeque ſe Milumque fulmenſfare , concuſſi free
rena tum
Non aliter diris verborum obſeſſa vene Ceflane uento , turbidumexplicui ma
nis ren
Palluie , nigris terreniſque ignibus D Et ficcarellus fontibuspatuit nouis,
arſie ; Habuere motum faxa diſcuſſi foreis.
Quàm fi fraterna prohiberet imagine Vmbra ſteriſtis, ūmaiuſſi prece
tellus , Manes loquuntur, fonusi infernus ca
Inſereretque ſuasflammisceleſtibus um nis .
bras : Mare , terra , cælum , Tartarus ſeruit
Et patitur tantos caniu depreſſa labo . mibi.
res , Nox media folem vidit,o no & tem diess .
Donec fuppofitas propior deſpumet ins Nihilq; leges ad meos cantus te nent.
berbas , Denique & , pueritiæ meæ labor,ac ftu
Nec minus eruditè patruus Lucani,pal dium Claudium .
Meden lio clarus &
, cothurno; reliquiæ Latia- E Namque mihi magice vireis , anique
17.752 his Orcheftræ ,noiter Sencca : futuri
Nunc meis vocata facris noftium ſider Preſcius ardor ineft. Noui quo T heſla .
peni , la canta
Peffimos indura vultus , fronte non vna Eripiar lunare iubar : quid figna fa
minax . gacis
Tibi , more gentis , vinculo foluens co Aegypti valeant , quagens Chaldea va
caris
Secreta nudo nemora luftrauipede, Imperetarte Deis, nec me latuere fluen
Et euocaui nubibusficcisaquasy
H4
 96 Difquifitionum Magicarum
Arboribus fucci, funeftarumque pore- A immediata dæmonis) nec applicationc
Herbarum ; quicquid Lechali germine
pollens
Caucaſus, o Scychica vernant in grao
minarupes . / id, quomutetur ordo , ſeulex vniuerfi :
Quas legit Medeaferox, & calida Cira
Sepius horrendos Mancis ,facrifquelie
rani
Nocturnis Hecaten , condira funera
traxi
Carminibus victurameis : maliofque ca
nendo ,
Quamuis Parcarum refarene fila , pe
remi.
Ire nagas quercus ; flamina ſtaru
corgs
Veraque nonprono curuani flumina la
plu .
lo foniesrediturafuos. Neu uana loca .
iam .
Me fortalepules :mMatos cerne pena- C ti diabolus auté eft incorporeus , formę n's (alt ?
teis ,
Dixerai, niwca ( mirum ) capera ca
lumna
Ditariſubitoque trahes luceremetallo.
Tam muka , tan magna libi bęc va
aitas vindicat , quxdam falſo , quædam
vere ;fedquæ falio, quæ verè, nunc no
bis,quoniá alijidomiſere,diſcutiendum
eft. rem torácerta methodo a ſua capi
ta reducemus ; illud ſemper memoria re
molucates, quisquid demon poteft, id per D
Sum , ex pacto, magospolle, nihilqueluc
polle magos, quod nequeat demon .
QV AE STIO X.
Quid poffint Magi circa ordinem nata
x4 , legeruniuerſe .
Aturam fibi parere , & legibus
legitis )magica gloriacur:
Mare , cælum , terra , T artarusfervit
mibi:
Nihilq; leges admcosCariustenont'.
Falfum hoc imprimis , ſoli Deo om
wiporens referratum . Naturæ ordincm
mixare nequit, nifr auctosnatura , RCC
leges vniuerfirefigerc niſi
; qui fixit: ſci
min ,& tantum eft hoc Theologoru de
Crecum , necmotu locali ( quz actio cit.
agentiú , &patientiú per alteracioncin ,
corruptionē, generacioneve ( quæ funt
cius actione mediatæ ) poffe quidquaiti,
quod naturam fuperet , & proinde, nec
Sic D. Aug. & D.Tho. probatur a Scho D. Aug.
Jaſticis auctoritate Apoſtoli. Non fubic - 6br. 3.de
cit Deus Angelis orbem terre futurum .) 14.lib .;.
VeinterpretatiD.Chryf. Theophila .D. conf.gen .
Tho .& 'Sasbaut. non male. quanquam ca.108.0
B rcucra verba illa de mundo nouo , feu qu .14.de
Eccleſia potius agant , cuius caput eft 2 malo art.
Chriftus , & de quo non feme! Prophe. quicur8. quos( 6
tæ . Melius probant ratione, quia pars nó Vilt.n.is
poteft plus toto . Ex hoc axiomateinfc ad Heb. }
runtur inulta particularia . vis El.y.
v.6. Oto
Primonó pofle Magos demonis ope 5.02.17.
ra producere iminediatè vtá forma ſub ola P /.102
ftantialem , vel accidentalein : quia nata v.19 .hoc
ræ lex eft, vt corporcum fubiettuan ne homini pas
b.
queat are incorporca immcdiatè akera qui om .
altem illæ ex potentia rei corporeæ funt port inde
educendæ . Hinc ſequitur non poffe dia. fro dico
gstdi?
urs
bolum immediatevllam qualitatem No Phari.
corpoream , & permanentem imprineus Pisa
re ,v.g.calorem ,frigus,albedinem , & c. mal. Ant. 1
Sccundo . Non poffunt aliquid creare; Hay .
propriè loquendo, fiue ex nitulo , quia Augu.d. CE
caufæ naturalis actiuitas non extenditur 1.7.c.8.6
in id , quod nihil eft , hoc enim eft vifth communi
cis infinitæ . ter Thre
logia
Tertiò . Nos ex qualibet re naturali
poſſunt facere qualibet, quia nequeunt
unmediatè forma introducere , vt auté
eam mediate introducant , ncceffarium
eſt aptas diſpo frionespoæcedere:nulla
vero res eft capax cunctarú difpofitio
aun ,quæ adonines formas requiſire
funt .Hinc etiã fir, ve nequeant , quouis
inftruméto , velcauſa ,guélibet effectum
gignere: tum quia perdent a pacto inin
io ,quod cena præfcribionedia úquddy
E cumi non agint immediatè, caufa velin
frimentuin dober idoneum proportion
nem cum cffectu habere .
Quarto . Nequeunt formas fubftan
riales ( vtdixi) finepræuijs alterationis .
ac diſpofitionibus producere . Nec etiai
idipſum pollunt facere in inſtanti;(quia
mutatio per creaturas nulla fit , nifi in
1
tempore)nct ctiam poflunt quantumli
berparuo,aut æquali teinporequicquid
voluni
 Liber Secundus.

volunt perficere: nam naturaliterad vnā A naturalis , quodhabet omnia ad agendā n.4. dub.
tem plus, ad aliam minus moræ requiri requitita ,feddūcaxat id poſse indưecte, 1.diosos.
tur , fecundum plures , aut perfecticres & mediante aliquo artificio , aut medici
vnius quàm alterius difpofitiones . na ,ficut faciūt homines , videlicet primò
Quinto . Præſuppolita Ariſtocelis ,& adhibita cótraria caufa , quçalterius cau
fequacium ;quæ in Lycæo Peripatetico, fæ vim exeri impediat, v.g.li nantile de
& ſcholis Thcologorum receptior eft: mollibus lapidum filisex Cariſto pecitis,
non poterunt vacuum in rerum naturā & inftartele contextis,in flammimco .
inducere; nec infinitum vllum actu , nec nijceretur ,id non modò non amburere
à priuatione ad habicum regredi;nccor tur, fed fplendidius , nitidiuſque exiret:plur.lib .
dinem , quiinter formas,ac diſpoſiciones item li adamantem admoueas , impe- eu era
rerum naturalium inducendo , extre- B dieturmagnes ne ferrum attrahat . Sic culo. Pii.
mas przrermiſſis medijs,vel pofteriores fortè diabolus gentiles decepic , quando 6.37.6.4
ante priores, immutarc, aut peruertere ; kecitne flamma exureret capillos Iuli, DATE
nec corpus de extremo ad extremum aut Seruij Tulij, aut L. Marcij, auttuni- ciul. Dei
transferre,non trālmitto medio , nec cor cain Seruij Anagnini.poteftcamé & alia ca.4.
pus longe a fe diſtans localitcr mouere , prodigijcain celebris cauſa reddi.Népe vid.Fir.
Ainsi. 2.
quia neceffe eft , vtinouens acmorūſi hosignes ex illo flammæ genere fuiſse : Liu.li.co
mul fint in loco (alioquin fequeretur etiã quein vulgò vocant Ignem Fatuum.cu Pli.lib.
poffe moucrc corpus per vacuum , & ius origo hæc à Philofophistraditur.Ex: 6.107 Ob
per quan tuml ibet inter caped inem ) nec halationes ab aere frigido, & aimnis con- defequ ens
Pro ,
in initanti,velquantalibet cclericate cor danfaro , propè nos detineri : pofteà ,per
pusmouere,auttransferre .quia vis co - Cachementen quarunda m exhalationů
rum motiua certis eft finibuslimitataw . inuicem fuccedentium compulfatione,
Quare intelligendum fanè, quod Ter calefieri , & iaflămari , diuerfos quoque
dpal.cd, cullianus fcripfit , demones momentoel. colores ,& figuras recipere , prout va
obique. ] Item solum orbem illis unum por craffior, & ſubcilior fuerit , & prout
effe locum .] Nam impropriè totusorbis diuerfimodè fuerit configuratus , rubrā
vnus illis locus eft, cuin conftet ſie v.g. apparere vel nigram flammam in mate
cos elle in Oriente , vc funul tunc non fla craffiore , candidiorem & chriorein
fint in Occidente ,fiuc enim per ſubftan in fubciliore , & cætcram figuræ varieta
tiam fuam funt in loco ( quod probabi tem ex lucisreflexione repreſentate. Apa
lius ) live per virtutis applicationem ( vr parent etiam huiuſmodi phantafmata
mulci volumtadequatus corum ,& pro- D ( Galli vocant des Aduis, GermaniStat
prius locus innium iudicio , certun ha lichiten ) velinter equorum aures,velfu
bet , & limitatum ambituin vel virtuti , pra verticem hominum vino ,ira,velalia
vel fubftantix proportionatum , & vbi ex cauſa ellerucfcencium : item iuxta le
quc elle, omnia implere elt , quod folius pulchra ,buftuaria, vel paribula,quoniam
Dei proprium . Moinen tunt etiam vfur ex corporibus vifcofix excunu exhakao
pauit pro celer adcò motu , ye ab homi nes,que, ficut dictum ,motu illo infan
nibus vix queat percipi. mantur, præcedere ; velfubſequiviato
Sexcò . Ex co quod dictutn eft non tein putātu ,quia progreſsu cicatiote ho
pofTetollere con nexionein , & fubordi mo actem coinnouer, idcirco fi cone
nationem partium vniuerfi ; fequitur e tis apprehendere, diffugere videntur, ab
tiain ,non poſse tollere earum conferua- E aere pulfæ. Legi Nuperum ſcriptoré lu- 12.demo
tionem : quæ eft ordinis,& connexionis riſconſukum qui cenfet hæc oinnia dx- nolas.com
illius caula ,finifque. Hinc porrò fe quuri inonú eſse ludibria , & hisignibus malú
ELIT , quæ de cælorum motu , & elemeio geniin infitum eſse.curenim alioqui be
El translationc , fequenti quæftionc di mines ſic(ait) pelliciunt in ftagnorum flum
centi : ſequitur etia non pofse impedire minumque voragines, ac pracipitia non
proximé,& dircctè (ficut taciebat Deus, ila ( mi homo ) pelliciunt , fed fic , quia
quando in tam varijs, ac enormibus fup nocturnum ſilencium , & flammæ noui
dogle ini
iga un . plicijs Martyres feruabatilleros nopoſse Easignaris caufa , metum ,ac consterna
a darmo ( inquá ) fic impedircactionem agentis tionc inducunt, &faciuntà via aberrarey
 um
98 Difquilicion Magicarum

&ficinmalum aliquod ruere,præfertim A per aures equorum . Hæc omniacertum

in flumina , vel ſtagna . Naturam enim eft elfeludibria demonum in aere ] Sic il
ſua hiignes, vt flaminæ , quasAerna eru le, per certum eft : & non dubito ;nullared
ctat(fretum
in feruntur ) etiam voluun dita ratione philofophiain cuertit : eode
Lur verſus aquas (vi recte Leloyher obfer iure ,quofidem ,ve in Deum , fic in natu
Hauieli.i. defpectr.c: 5.) ideo quipertur ram ius fibi vfurpans : Lunam vocar ,il
baci, ſeu conſternati, velducti curioſita las,quas dixi fjarnanulas, aut ſilunam vi.
tehosſequuntur,fæpe ſubmertionispe dic equoruin auribus infidentem ; vidit ,
riculum ſubeunt.Siqua coactio extrin quandolunancus.Et tamen hanc cenſet
ſeca ad ſequendum quandoque depre elle vnam firmiſliinam , com certiffimam
hendatur, illa certè naturalis non eft,fed ( verba eius funt demonftrationem , quod
à demone. Namnon nego quandoque B amnesille impreſſiones,vi vocat,ſint ope
poffe fieri, vt his ſe flammis demonad . ra Dei, vel etiam dæmonum . Lris, & ca
iungat, ſed cum naturalem cauſam fain meta quidem ſecundun illum , Deiicæ
marum teneamus , haud arbitror cuine tera dæmonun . Gaudeantcali Docto .
plebecula ad prodigioſas Callas confu re ,qui amant deſipere . Quod veròlegi
giendum . Cur verò his non vitulentur mus de erracicis fiammarun globis hu
equorum aures , Vel hominum capira , manam edentibusvocem,& de refcéta
caulam putarim , quod ex fententia vete cadaueris cum humero coftiſque bra
rum philofophorum , ignis duo funt ge chio dextro ,in vſum luminis nocturni :
Galen li. nera (leu partes potius) fumma & pru cuius extremi digiti flama fulphurea ac
4. defim prunæque proprium fit vrere , ac nó
Plic. medi: na : violacea tantifper arſerunt, dum ſtriges
CAm face lucere , flammæ verò , lucere , & vrere , C venenum malum totum dormienti infin
Platonis quando perfecta eſt flamma,quando ve diffent, idque quod conſtituerant totum 1
in Timer, roimperfecta ( vt dequa agimus) tunc perfeciffent ; demum flamma extincta ,
& ipfius tamen poflit lucere , licet vim vrendino tam integros illubatofque manfiffe digi
Timai lo
habeat. Er nomen ſatisindicat,hunc no tos ,quam 6 lumini fontein nullum an ha
verum efle , autperfectun ignem , ſed tè præbuiffent, quod Magis, quoties vo
quidigni ſinile ,ficut caprificus, & ficus. lune, facere Remigiusafleuerat; idom w
Prim are fåtua non vera ett ficus, ſed degenerans neidem rectè ad demonis techinas retu De rape
Proferp.
107 quid ; & ficui ſtinile . Confirmant, quod lit. Ceterum quod Cl. Claudianuscanit
narrantadaquas Scantiasflammam exi in Aechnæ cacunine niues illælas per
re , quæ inualida fic trando tranſit, neclá manere, quia vaſtuun illud incendiuin
ge in aliamateria queat durare, & fuper D ſub niuibus feruarefidem , & tambit con
hıncigneum fontem , que illum conte tiguas innoxia flamma pruinas , hoc nó Strabo.s.
git fraxinus, æternum virere cernitur , elt fablulolum (fuffragantur enim hiſto- linus Pl.
quod nó foret, fi hæc flamma vera per rici , philofophicique ; )led cft abditum riw .
fectaq; foret. Talis etiam albus ille ignis , naturæ fecretum :fortè,an quòd flamma Seneca
qui pofttempeftatem naucis apparet , & ninis violenta propulſione erecta , mi
fuper mabim , nauiumque armamenta nus activitatis habet in circuniacentia ,
Gidens, nihil aduit :Gentilibus Dioſcuro quæ tam obiter attingit quod fi veruin
rum , feu Caſtorinn alba ftella , nobis Sa eſt, pertinentad pofteriorem activitatis:
s dicitur . Videre nuncinſi
ride quali Etus Telmu impediendæ modum . Alter enim ino
dixicom- gnem mathæologiLutheri Meteorogiã dushuius impedimenti fit, per aeris inte
ment. in commentar. in capitulo nono ,Gen.Fot. E riesti celerem, ac violetumn inotum , quo
Hercul. 146. de iride diſputans , non contentiis. impedicur actio nacuralis , ne fe in obie
JW.V. 14 Irridem cum Halone, vel'corona confu Etuin infinuet , ficut folemus moto aere:
diffe.fubdit : Ego non dubio faltantes ca. fumum ,ne noceat oculis , abigere , ficut Val. Ma
pras v, olantes dracones,lanceas,á fimi etiá diabolus effecit , ne difflueret aqua , xim.lib.
lizelle effeEfusmalorum ſpirituum in de quam Tuſcia Veſtalis cribro portabat . Tert. 4
re ficludentium , utau icrreant,autdeci Sic flammam iniectam atri dæmoniſpe pologos 6.23
Min
t
pian homi nesi gent es fia mma s in nau ibu s um
ctr impe diui ti ne louis Apa men i fa. cius 17.
apparentes indicaruntCaftorem , Pol nun abfumeret, donec diuino miraculo od Anio
lucem c [ c.Et apparet aliquando lwna ( quæbenedictæ afperfio demoné abegit
Sic
 Liber Secundus. 99
D. Aug. Sic ad Medeæ incantationes taurorů A prorupit. Pater Reuerende,apagete ,ne
dib. 1o . de
ciuir Dei flammiuomorum halitum innocuum fa me iubeas tentare Deum ad feram ,fi vo.
t.:6.Theo sun poctæ canunt. Semper enim Dei les, ignem, prouifolto, reſtula ,non mani
Hor. lib.s. miracula diabolus conatur Gimulare.Scic bus .Atilli admirabundi ob tantam mi
HIA. Ec Sanctos per fidem ( vt ait Apoft .) impetī raculum , hinc taciti intra feſtupebant ;
$! Ap.21
ignis extinxile:Heb.11.ver:34. vt fece hinc repentino comitis refponfo delectati ,
Tunt tres pueri Hebræi Dan . z. vt fecit B. femutuo inſpicientes (ubriferunt. Subri
FranciſcusdePaula, alijque vno conten deat fortè , & aliquis Ieluitarum hoftis
tus ero exemplo ,in quo , cum fide,meri hæclegens, At Scardonius lefuita non
tum quoque religiofæ , ſeu cæcæ obedie fuit, quin , & Ieſuitarumtenuem admo
tiæ , refplendet. Scardeonius , ita fcribit : duin cognitionem habebat , qui tum re
Accidit aliquando forte fortuna vipre- B cens Patauiumaduenerant.Ille namque
poſirus quidam predicatorum D. Aug. Nos vocat Sacerdotes nominis lefu lib.2 .
illic apud bos ( leſuatos D.Columbini le claſle 5. fol. 95. Iefuitas autem in prædi
ctacores) ad prandium inuitatus accum cta narratione d.lib.2.claſle 6.fol.713.VO
beret , quiamotisepulis femoriſque arbi cateos,qui proprie Tefuati nominantur,
Iris,dataqueloquendi venia.cepri de Do illi auctorem ordinishabent B. Ioanne
minicæ profeffionismerito copioſe admo Columbanom , & ferè ad vnum laici
dum , arroganterque diſſerere taciteex ſunt: nos auctorem habemus ordinis no
probrans eis quod profeſſionem trium vo ſtri B.Ignatium Loiolam , & in fingulis
forum , cum intercoenobitas connumera domibus,multos Sacerdotes. Illi ab Vra
rentur publice, palamquecum ceterismo bano V.Papa ,anno 1.69.confirmati fue
nachis folita ,no profiterentur forma. Ad.C re:nos primum a Paulo III.poft annum
id lefuitarumpræpofitus homoidiota la 1940.illi Icſuati S.Hieronyini,noscleric
ne,fed prudens , dile &tus Deo , argute ci Societatis Ielu ſumus vocari. de illis le
reſpondirl'is ( inquit) Parer,quoniam in ge Paulum Morigiam lib . de orig.reli
hos ſermones incidimus : virum vnus ex gionum.cap.33. & s.de nobis vitam P.
noftris fratribus ita fimpliciquodammo Ignatij Loiolæà Patre Petro Ribadenci
do Des oblatus:ancomes iſte iuus,publi ra , & Pater Petro Maffeio accurate de
cetria vota profeffus fuperiori, fuo obe ſeriptam . Errauit ergo Scardeonius in
dientiamexhibear ſinceriorem ( Annuit nomine,vt & cæteri;qui Iefuitas cum Ic
ille ignarus quidem , libens.Tum lefuira ſuatisconfundunt. Et ex hoc errore Bar
ad hicnoftrum Marcum , quam primu tholom . Fumus in Armill . aurea verb.re
conuerſus ,qui ibi forte accumbentib.mi- D ligionum . 4. fatis inconſiderate negant
niftrabat, ait. Marce frater , hiſodales Iefuitas propriè religioſos effe ,& aucto
noſtri frigent: in virtute fanéta obedien rem laudat Abb. in rubt. de regul. nu . 3.
tie adferas huc eis cito ecoquina nudis quitamen duntaxat fcribit eos,non pro
manibus ardenies prunas, vt confeftim priè dici regulares; quod & ipfum falsū .
calefiant. At ille haud cuntt abundus , nam leſuitæ vtrumquclunt. Regulares ,
( vt erat ad obedientiam promptus ) nibil quia regulain certain profitentes clerioi
fore credens , quod fieri,non poffet, fiſub ſunt.religiofi, quia quidem tria vota etiã
obedientiæ précepro mandaretur:feftinus foleninia, qux Abbas requirit, emittunt;
nihil haſitans a coquina ad menfam ar & nihilominus qui ea non emittunt, fim
dentes ad prunas,quam plurimas amba pliciú emiſſione religioſos elle PP. Ma
bus manibus iunétis , abſque vllo derri- E ximi,Gregorius XII. & XIII . definie
mento , aut læfione fui portaait, pirique runt . Verum Abbas errabatin facto : &
tasporrigens ad frigus tollendum : quas Fumus imperite Abbatis fententiam ex
iterum iubente prepoſito, cunétis admirā cerpfit.ambo autem de Iefuatis prædi
tibus ad locum unde derulerat deporta Etis loquebantur.nam Abbatis tempos,
uit . Hinc præpofitus ille Dominicus ul re de leſuitis nulla dum erat cogitatio :li.
tra modum obftupefa &tus comitem fuum bri ſunt corrigendi Abbatis, Fumi,Scar.
inintiur, quafi idemeſſerilti illico prace deonij, & (miror ) id ab ijs , quinuperis
pturus . At ille cognita re nihil cunetan . editionibus præfuerunt, non animaduer
duminatus; quam primum in hac verba fum . Veniaplane dignus fumus, fiante
Soc.
 IO Diſquiſitionum Magicarum
Soc.Iefu inſtitutain ſcripſit. Venia indi. A
gnos Baleus hæret. Anglus in bib.ſcripto
rum Britannia,qui nos fingit,additis,(vt
illi folenne) fabellis, Theatinos effe , &
Venetijs prímnun à Paulo Caraffa , qui
poftea Paulus IV.inftitutos.Minus tame
inirandum , Anglo Caluin . nomen no
ſtrum ignotum fuiffe , fed plane miran
de malignitas, & ftupor Pariſ.aduocati ,
Papirij Mafoni: qui cum in noſtra ſocie
tate non paucis annis vixiflet; vt rabula
fori ficret ,cam deſerens maledicentiæ B ab afino epocanı:quia pecusArcadicum
quaſi tyrociniú fecit , in nomine noftro
inſectando . nam in Pauli IV. Pontificis
vicz rapſodijs , ſcribit nosin Hiſpania
Ignatianos: Nolæ in Campania lefuinos
vocari, & ſicipfe appellat :cur ? ne nouiſ
ſe videatur, & vtapoftafiam tegat, inale
nouerat , à quibustam malè , tam malo
exemplo defecit.Si ram parum illi nori ;
vnde,aut qua , in intinia ſe arcana cordis
ifte cordium , & renumfcrutator penc
trauit, ve nihil vereatur affirmare:eos ſi- C raliterdeliquium luminis patiatur , tefte
bi folos videri ſocietatem cum lefu con
traxiffe : & in eo niinium fapientes effe ,
quod ſe putent coelo , vel ipſi quandoque
imperaturos? Qui cordis eorum tam pe
nità perſpexeratarcana , quo potuit pa
cto nomen ignoraffe: fi nec nomen no .
uerat , non potuit ſein hæc lacibula pro
funda cordis penetraſſe . Teneo te Spi
situs apoftatice . Brutiorum brutus iſte
mos eft , vt quo flagitiofe deſeruerunt,
quia diſciplinam , nonferebant: illos in D
frunito ore, & lingua virulenta conentur
proſcindere , ne non merito transfugiſſe
videantur. Ad rem redeo , à diuerticulo ,
in quod mc Scardeonius pertraxerat.
QV Æ STIO XI.
Que Magorum , poteſtasin orbes
cæleftes , fidera , cle
menia ?
E lus .
Ecendi funt Empedocles , Soſipha
nes, Apollonius, Virgilius , & alij
poctæ , vt quæſtione præcedentedocui,
plus niiniuin Magis tribuentes: ferendi,
quiagentiles; fed quis ferathominem
Chriſtianum , & qui Catholicus amat au
dirc. in Parabatavincto , fic cancntem ?
Verba , uel alio errantia celo.
Siftere fydera ,serba perçniem '...'
Noctis poffunt ducere luname.
quod ethnicum cft,ftolidum eft , & me.
rc fabuloſum .
: Primo nec cęli ,nec ſiderum motum
fiftere, vel eorum ftatos curſusretro age
re magicen poffe . hoc enim foret vni
uerfi ordinem turbare . Hinc vero con
cidit fabula veteruin , de lunæ detractio .
ne ;non magis confentanca rationi , quá
recentior noftris temporibus ridiculapo
pulicuiuſdam opinio , arbitrantis lunam
de flumine biberat , in quo noctu luna
.
facies,vt fit,lucentis reddebarur cum bia :
beret: coque recedente ſubita nube luna
velata videridefijfſet:ideomiſerum Sile
ni vectorem , in carcerem coniecere , in
cculcum egere, & aluo reſciſla ,velunam
mundo redderet , fæuiffimæ exentera
runt.conclufionem noftram D. Augu- vinNar ra
es to
fti n.confirmat.Veteris fabulæ origo na mens.lin .
1o.de
ca ex ignoratione caufæ , cur luna natu lib .
ciuit. Das
Plutarcho ,& veteri quodam poeta , cit d .cap.4 .
ius fragmentum , vt à Turnebo accepi- li.de pre
mus digniſſimum eft, quod pluribus lo- teprz.com
cis legatur.
Sediamen incuruus per pondera terrea werf.c.3 lib.19. ad
.
nite ns.
Dicam quur foſfoliuefcatcirculus orbe.
Purpureumque iubar niuci cur tabeat
oris .
Non illam , vi populicredunt, nigrantie
bus antrisa
Infernas ululans mulier predira ſub uns
bras.
Detrahit altinago e fpeculo ,nec carmine
nilta .
Verore Stygias*
Vincibilemque petit clamorem . quippe
per athram .
Qua citimus limes difpeſcie turbida pa
ris .
Inuiolata meat : fed naſto corpore tela
Qua medium tenerima pelum , dum lum
mina fratris.
Detinei umbriferis metis, tā ſiderecaſso
Palleſcit teres umbra rota : dum tranfeat
exem .
Asgerei uclox ramuli, ſpeculoque rofanti
Fraternas reparet per calum libero .
flammas.
Addit poftea multa difertiffime, quia
bus
 Liber Secundus. Or

bus hanc fententiam confirmat, ibi le . A munuſculis redimat, quamuis munera ,

gere poterit, quemn capit priſcorum poc i Deos vincant. Alieri ſuſpicari ipfos
Carum lectio . aiunt effe in ipſo fanguinevim quandam
Secundò nequeunt integrum elemen potentem auertenda nubis ac repellende .
tum de loco fuo naturali in alium craní . Sed quomodo in tam exiguo fanguinepos
ferre:nec partes, quibus integratur mun teft eje vistania , utin altum penetret,
dus , tollere , vel ſuo mouere loco , cario illam fentiant nubes ? Quanto expeditius
cft eadem , quæ præcedentis concluſio erat dicere, mendacium , ó fabula eft ?
nis , eftque ſententia communis Theo At Cleone iudicia reddebat inillos, qui
logorum , atque hoc voluit Firmilianus bus delegata erat cura prouidende iem
ad D.Cyprianum ſcribens.Terræmotus peftatis,quod negligentia corum vinea va
tamen poffunt efficere:nempe immiſlo B pulallentyaniſegetes procidiſſent.Esapud
quoppiam vehementi ſpiritu in cauet nos in Xiliabulis cauetur . NEOVIS
nascerræ , vel vehementer agitato aere, alienos FRVCTVS EXCANT AS
qui in teiræ viſceribus cſt inclulus. Non SIT. Rudis adhxc antiquitascredebal ,
id poetæ tantum aſſeruerunt, ventis Ma attrahi imbres cantibus , repelli:quo
gos imperare : fed & Philoftratus ,dum rum nihil poffe fieri tam palam eſt, ut hu
Icribit Apollonium apud Brachmanas ius rei cauſanullius philoſophi Scholaine
duo dolia vidille: quibus apertis, imbres trandafit .] quam fortiter afferit, quod
& ventierumpebant , clauſis ferenitas , ignorabat? aerem verberat ,ipfe fallas co
8. mioiſcens cauſas, quasrefutet : nihil ho
& tráquilitas aeris rcdibar . Sopater quo
36 que philoſophus,affectus vlcimo ſuppli rum dicturus fi hæc pacto cum dæmo
cio fuit, quodaccufaretur carminema- C ne fieri(ciuiſſet.Audierunt hoc , & lege
Ixna gico ventos vinxiſſe, ne annona Byzan re fæpius recentiores illi, qui negant tam
4. de luminucheretur. De Empedocle, &
fiul Phi Catholici, quàm hæretici , quorum po- Calengni
viris
lore , Sui Rege cui cognomen , Pileus ventoſ , ciſſimæ rationes ſunt, ab hoinine nec v- nus Pozi
iam dixinius. namn aquæ guttulam gigni poflc , quafi nibtu /9;.
Tertiò , quod huic affine eſt, poffunt verò dicamus , folum hominem ſuis ifta V vierus
medicus ,
Magi tempeftates ſedare, poſſunt excita viribus perficere: ſed id dæmoni afcribi.
re fulgura , & tonitrua ,grandines, & im musex pactis conuentis operanti. Ad
bres, & fimilia Meteorologica ciere , & dunt nos impiè dæmoni adfcribere :cú
lib.. na , in agros, quos volunt immittere . Irriſit in S.S.pruinæ,grandinis,pluuiæ , & fimi
Tw.guel hoc oliin Seneca Philofophus itaſcri lium origo adfcribatur Dco . Quod non
bens. Illud incredibile Cleonis fuiſſe pu . D ignorabamus , vt nec illud ,plurimapaf
blicè propofitos, muda podceras,fpecula ( im in S.S.cribui Deo , quæ tamen con
tores future grandinis. Hicum fignum ftat humanas vires,non ſuperare: vt per
dediffent , adeffe iam grandinem ,quid cutere, occidere, fanare . Sed nimirum , Deut.22.
expéčtas,vihomines ad penulas diſcurre Deus hæc omnia facit vt cauſa efficiens verl. 39 .
rent,aut ad floreas? Immòpro ſe quiſque, principalis,independens, & vniuerfalis : 1. Reg. 2.
verf 6.67
alius agnum immolabat , alius pullum : creaturæ verò ,vi caufæ efficientes, parti fimile
prorinus ille nubes aliò declinabant,cum culares, dependentes , ac minus principa
aliquidguftaſſenıſanguinis. Hoc rides ? les.Vlricus Molitor,in Dialogo Auſtria
accipe quod rideas magis , fi quis nec a ci,paululum deflectit ab aliorum errore,
gnum puellumue habebat : quod fine da & ingeniosè comminiſcitur , diabolum
mno fieripoterat, manus ſibi adferebat, E quidem non poſſe aerem turbare, gran
Ó , ne tu auidasaut crudelis exiftimes dinare , & c.cum vult ; nihil tamen adfert
nubeis:digitum ſuum bene acuto graphic ad probandum ,curid nequeat:ſed quod
pungebat, bóc fanguinelitabai. Nec quando futuram præuidettempeſtatem ;
minis ab huius agello grando .Jeauerte tunc ſagas impellere ad faciendum ca ,
bar:quã ab illo ,in quo maioribus hoſtijs quæ procurandx tempeſtati facere con
exorala erai. Rationem huius rei quidā ſueuerunt, & ijsperſuadere rebus ſeu fa
quarunt. Alteri vt homines fapientiffi Etisillis hanc viin concirandæ procell
mos decet, neganı pole fieri: vt cum gran inefle,non nego,poſle id aliquando con
dine aliquis paciſcarur , u ' tempeſtates tingere :fcd ve plurimum aliter fiericon
cendo .
 102 Diſquiſitionum Magicarum
tendo. Nam fagæ vnanimiter confiten- A berienſ. lib.primo, c.decimo,Henricus Augli...
tur , ſe quandocumque luber hæc poffe Theutonicus , quem ſequiturCantipra- de ciuit.
perficere : & id confirmat experientia , tenſis lib.2.cap.57.part. 19. Quarto pro- l.multi.
quoties à iudicibus,velinuitæ coguntur: batur hoftijs, & exemplis, de ventis , & c . dema
fequitur enim effectus ;dæmon ergo id tempeftateſedata a Magis tempore Xer lefic.c.nec
miră 26 .
ex pacto condicto ad fignum concur xis,ieftis eft Herodotus.DeFinnis, &
qu.si
rensperficit. Fallituretiain Molitor , ni Lapponibus fic fcribit Olaus.olimmer- bulla in
mis ieiunè,& frigide hic , & toto libello cajoribus venios venales exbibebant tres Hob.8.core
diſputans, dum probat, fine Dei permil nedos Magica artefacratos offerens quo malet D.
fione hoc dæmonem non pofle, quis rum primofoluto placidos ventes, fecun- 4
vmquam Catholicorum hoc non alle douchementiores , tertio uebemenuiffimo, Victorias
ruit : omnes clamamus permiſſionem . B fint habituri .] Olim Ariftæus docuit in- li.19. 574
Dei neceffuriam efle ; at contendimus colas Cycladum certis ritibus , ac hoftijs ria.le & .c.
Deo permittente , & caufis naturalibus Erelias æftiuo tempore clicere,& fic fua za
non impedientibus dæmonem id , quan ui frigore ſquallorem , & fterilitatem ab Artadic.
do vuli ,poffe , licet aliastun tempeftas agris arcere: de pluuijs cælo deuocatis Dion.CA
nulla naturaliter fuerit oritura.Scio ,Bur per Magos, plena funt veterum monu- ftus l.56.
chardus lib.decimonono , Decret. titul. menta.Pluuiam etiam Cianitæ . Inde ci Xiphi ls.
in Antone
de arte magica.veiſ.credidiſti vnquam ;. diculo ricu fic procurant , vt in Epiſtolis
idem negauit , & cenſuitmagos idcre Peruanis noftrorú , anni 1590. & 1591.
dentes elle ſuperſtitiofos ; fuperftitiofi narratum , his verbis excepfit Gaſpar
Quos ci funt, quia magi:item ficredant fe hæce Stirillius .
sat Bin tiam no permittente Deo pofle; immò , C Quando pluuia indigent, Magus qui
inlic & hærcticitum forent, ex hoc capite . Spianamagna nocás contentione, & acce
de malef. Sed rectè fentiunt, fi fuppofita Dei per leratione clamar , vt omnes ad montem
math . miſſione ,vipactiſe id per dæmonépof concedant, quo poftquam peruenerunt,
CHi Addo. ſe facere arbitrantur. Et hæconinino re vt quiliber conſueto inore à cibis abſti
Horozad
dide ve quenda , quæ eft communis fententia near.Eft autem corum hocieiunium, vt
Alle fal. Theologorum , & luriſcoſultorum.Pro à ſale, pipere , cibis coctis contineant:
propy. ca. batur primo,ex S.S.NamibiSatanas fa quod vbi factum eft, voce intenſa , &
19: cit ignem decalo decidere , & abfume clamore ſummo ftellas inuocant , aqua
job 1. v .
16. so referuos , ac pecua lobi:excitat quoque que precantur, & ad terras , caftellumq;
19 . ventum vehementem ,qui filios,ac filias paganum ſeſe vertunt , potionem quan
And.Cui conuiuantescuinaoppreſfic: quæ diabo D dammanibustenent ,quam vbi nobilis
Sarienf.in lummet ibi fecille patres orthodoxido alicuius adoleſcentulæ manu porrectam
20. 3.D. cent. Deindegrandinem ,qua Aegyptij ebiberint: ita à ſenſibus abducuntur,me
Thom puniti, exprelle S. S.dicitpermalos An tisque impotes fiunt : vt mortui videan
lij in 106. gelosimıniffam . Tertiò ſe offerunt qua tur: fed vbi in ſe redierint,melaqua ,
1.V.10 .
Exod.97 tuor angeliftantes fuper terræ angulos, maizo miſcent, quibus permixtis nubes
Pla.77.v. ventorum flatus impedituri, & fic dam aſpergunt. Die ſequenti nobilem aliqué,
49.dequo na viuentibus illaturi maxima :quos elle aut conſpicuum , & venerandum quem
ibiiprid. genios alaftores plerique Sanctorum cé piam ſenem in lectum deponunt, lubie
Aug.
Apoc. 7. luerunt. Denique cur ab Apoſtolo toties cto lento ignc, atque vbi ſudare crepe
v.1.recog. vocanturdæmones , principes aeris hu rit,ſudorein vaſeexcipit Magus , anferi
D.clem . ius? potiſſimum propter magnam in ae- E no ſanguini admiſcer, atque exradice
1.4 . Hier,
rem poteſtatem.Hoc confirinatnomo expreffæ aquæ rurſum in acra iactat, nu
1.7. in Eſ
D. Aug.l. do lex vetus XII. tabularum , quas cos bes vt tingat,rogat,per fudorem ,fangui
s. conira nomine laudantPlinius, & D.Augusti nem,& acquam , vt deſideratam pluuia
Iulian nus:fed & Imperatoriæ , & Pontificiæ sā largiantur.Quod fi cafu co die , quo funt
3. Strab.
in Acos ctiones. Confirmant, & ij. quos citauit ſuperſtitioli pluat , gratias agunt ftellis ,
Plan .lib. Patres omnes,Clemens,Hieronymus, magnumque multis muneribus orna
78. Nes. Auguſtinus , Andreas , Strabus , Diuus cum efferunt.]
b ! 87.04.2. Thomas , & alijpræterea complures , vt Tanto nimirum Diabolus faciliusftat
Co s . Orig.lib.Octauo,cont.Celf. Ioan . Salif pacto , quádo pluuia, vel grando in per
nicien
 Liber Secundus 103
niciein aliorum depoſcitur , vt vix vm- A verborum execrationes ingeminarevi
quain fallat: quam quando in commune Quædam etiam confeffæ , dolia tranfuer
bonum , quod hi polcunt Indi , quos vt ſa per nubes , à fortilegis demone auxi
plurimum ludificatur: cum tamen non Liante impelli, donec loco , quem animo
minus eorum Magi,quam noftri fortia deſtinarunt ſuperimpendeant:tum diru
rijvi pactioperentur. pi illa in ſaxa, & flammas, & veloci impe
Nemini porro videri debet mirum tu obuia quæque vaftare acconterere .
de aqua:cum Paufanias ſcriber , è lignis Multa refert idem exempla ,d.c.25. & li
nullo admotis igne puriſſimam flammā bro eodem c.29.addam duo ,vnum lapi
Hipp.rpis folicam barbarico educi. Recē duin , horrenduin alterum . In ditione
tiora exempla nuperi fcriptores prodide Treuirenſi rufticus fuit , qui cum filiola
runt.Admiratione dignuin eft, quod de B fua octenni,caules plantabac in horto : fi
titu noſtrarum ſtriguin traditRemigius, liolam forte collaudauit , quod apte hoc
lib ...dæmonolatr.c.2.5«his verbis. munus obiret,illa ,ſexu & ætate garrula ,
Hoc certe memini reftarum ſpõtanea , ] fe noffe alia facere , magis ftupenda ia
& libera affertione plus minus ducento ctat; pater, quidid foret fcifcitatur , ſece
rum hominum , qui medumuiro dam de paululum inquit, & in qua voleshor
nante incendio crimen fortilegijluerút: ci partem fubitum imbrem dabo , mira
ftatis certiſque diebus folitos le conueni tus ille ;age fecedam ,ait: quo recedente ,
regregatiinadripam , vel ſtagni vel riuu (crobem puella fodit , in eam de pedibus
li alicuius,maximeque ſi quis effet quem ( vt cum Hebræis loquar pudentius ) 2
folitudo à prætereuntium oculis fepofi quam fundit, eamque bacillo tinbidar
tum haberer: atque illic aquas, accepta à C neſcio quid fubinurmurans. Er ecce tibi
dæmone virgi , tantiſper diuerberare , ſubito pluuiam de nubibus in condičtů
dum vapores fumoſque abunde excita locum . Quis( inquam obftupefactuspa
rent , quibuſcum vna fublimes efferren ter ) re hoc docuitater reſpondet , hu
Tur. Illud deinde ,quod ſic eſſet excitatū , ius& aliorum fimilium peritiffiina. Ze
ſe in nubes denfas ac caliginoſas indue loincicatus agricola,poftpaucos dies , in
re : quod poftquá vna cum dæmonibus uita um ſe ad nuptiasſimulans, vxorem
ci eflent inuoluti , agerent pellerentque cum gnata , feftiue nuptiali modo exor
qua erat libitum , ac tandem multa præ natas in currum imponit ,in vicinum op
cipitalumgrandine in terras decuterét. ] pidum deuchit, & iudici tradit maleficij
Hic nullam puto deceptionem aliam crimen ſupplicio expiaturas, hoc mihifi
intercedere, quam quod diuerberatione D de digniffimorum virorum nacratio fug
fua ſe putant vapores illos excitare : hoc gellit :vbi notandus modus fcrobiculam
demon f.cit ; & ftriges effert per aerem faciendi, & quod in eain ieceris baccillo
in ipfis nubibus, & ne præfocentur,pre confutandi ; ſic intelligendum illud Pro
bet reinedin.Siper nubes feruntur ,an ne pertij,de anu, quæ ſaga, lib.4.eleg. s.
ganduin illas,deinone deferente , ex nu Quippe , Collinas ad folam mouerie
bibus in terrani decidere poffe ? fed de berbas
hoc poftea . Remigius addic folitas ali Stagnaque currentidiluerentur aqua , lib.s. bet
quando priuſquam fic vndam diuerbe Sequens exemplum Iouinianus Pon i Neape
fent, in eam immittere ollam fitilem , tanus memoriæ mandauit. litaxi,
cui aliquid arcanum dæmon incluſerit; Ferdinandus Neapolitanorum Rex
vel etiam lapides, ad eam magnitudiné E Marcosoppidum , arci montis Draco
quantam volebant grandinem decide nis ad Maflicorummontium exitum fi
re: Interduin candelas tantifper in ſta tæ ſubiectum , Andegauenfium factioni
gnum deuexas, ac lumine pronastene fauens,arćta obfidione præmebat , & de
Te, dum ftagnum affatim guttis illis de fectu aquarum prope ad deditionem có
fluentibus inbuiffent; puluerem præte pulerat: cum quidam impij facerdotes
rei medicatum in aquas ſpargere .Vtplu magicis artibus imbreselicere aufi funt.
rimum vti ad diuerberandam aquá vir inuenti enim ex oppidanis atque obſel
gis nigris a dæmone datis, & his confta fis ſunr: qui nocturni tenebris deceptis
tiffimeaquam flagellare ,& diras fimul caſtrorum vigilijs, per afperrimas rupes
furtim
 104 Difquifitionum Magicarum
furtim profecti ad litus, trahentes fecum A immundas creaturas( Diabolam )6 toni
imaginem affixi ad crucem Chrifti,ma trua ,& fulgura o tempeſtares, o ficci
le dictis illam prius ac diro proſecuci car tares,propria au &toritate facere,cum Pri
mine,poft in mare execrabundi immiſe Scilliano. Vera cnim fententia Canonis
rint cælo , mari,terriſque tempeſtarem eft damnare hæreticosillos , qui cenfe
imprecati. Quo etiam tempore ſacerdo bant eum primum efle principium , &
tes quidam mortalium omnium fceleftiſ virtutem creandi, has res habere diabo
fimi,dum fatisfacere prophanis militum lun ,eafque producere pofle, ctiam non
artibus ftudent , ricum nefariuin fecuti permittente Deo , quæ omnia funt hære
( quo , vt dictum eft ,in huiufmodi elici tica , & Mago Priſcilliano digna.
imbres putantur ) aſino pro ædis foribus At quod à nobis nunc afferitur, id di
conſtituito,tanquam agenti anima, ceci- B uinæ , & humaniæ fapientiæ placitis pla
nere funeftum carmen ; poft diuina Eu nè conſentaneum eft, & experientia có
chariſtia in illius os palatumque iniecta pertiffimum ,non de pluuia , & grádine ,
conclamaruin aſinuin funereis caribus, & ventis tantum :fed de fulmine quoq;
viuum tandem ibidem pro templi fori cuius eadem ratio eft.Andreas Cælalpi
bus humauere.Hic vero vix duin perfe nus Peripateticus,in Dæmonum inueitin
Eto ſacro ,obnubefcere aer ,ac mare agi gatione capite vndecimo, ita fcribit : Viri
tari ventis cum cepiffet , dicfque medius reperti ſunt,qui non ſolum grandines ,fed
offundi tenebris ac nunc cçluin micaret fulmina concitabanı, non tamen lado
ignibus, nunc lux eriperetur , tonitrucę. re pole farebantur, quoſcumque vellent ;
lum terræq; horreſcerent, volitarér euul fed eos tantum.quos Deusdereliquiflet.
fæ ventis arbores,diſcillaquefulminibus C ( hoc eft ,ficrcor, qui per mortale pecca
Taxa complerent auras fragoribus: proru tu Deigrada excidiflent.) Eorum quida
pit canta enimbis pluuia, imbreſque tam huncmodum feruabat, in campis Princi
validi, vtnon ciſternæ modo colligendis pem demonim inuocabat,orabat que, vi
aquis fatis non eſſent, fed arentia faxa,ru aliquem ex ſuis mineret,qui deftinatum
peſque exuftæ folibus , torrentes vnde à ſe percuteret fulmine :cui poftea in bia
quaque prolapſos diffunderene,lta Rex, nio pullum nigrum immolabai, o in al
qui fola in (iti poriundi oppidi ſpem col rem proijciebar.quem cum poſtea demon
locauerat,fruſtra ab ea habitus,ad Sauo alumpillet, procellam acerrimam con
yem vetera in caſtra rediit .] citabar cum fulmine,ſed raro in hominë
Eo lubentius ifta adfcripfi vt monea defignatum cecidiſſe.j Nimirum plus de
ris mihi( Lector ) ritus , qui per abufum , D
moni Deus folet in agros, quam in ho
& prælatorun negligentiam quaſdain minesperinitiere .
in regiones irrepferunt.trahendi crucifi Quartò , vt tépeftates ,fic & tenebras
xi, & lanctorum imagines vt fancti Mar excitare poflunt;legiapud Marcum Ve
uini, ſancti Vrbani, ac aliorum in Ger in pregy
netum , Tartarosadeò pollere dæmonu
AfiANICA
mania , & Aquitania ad impetrandacă præftigijs ; vt tenebrascum velint, &
moda annitempora contra quos in Cā vbi velint,inducant: femelque a latroni
tabria librum de fuperftition. Martinus bus hac arte fe circumuentum vix cuafil in hiſtor
de Arles edidit ; videri inicium accepiffe fe.Haitonus quoque narrat,prælio incli SATHIASA
à ſuperſticione magica , & taciti pactiiu natai Tartarorum aciem , à vexillario rum .
re guain optimo fiupectos haberi. Nam Mago : qui præcartatione tenebrasho
& Vincentius Bcluacenfis prodidit.Con E ftiobfcuuiffiinas offudit ; reftitutam vi
Jika 23 ftantinopolitanos, fuafu cuiuſdam Magi cifer
Her bist. D. Virginis invagine in mare demerſa , Quintò , poſſunr aerem , & aquam cer
Saracenorum cilitempeftatem immi Eis in lociscorrumpere , & tabificam , le
fille .Nonne animaduertis (Lector) fan thalenquereddere, iuxta Originem d.fo
Etorum effigies dæmoni admoduno 8. & probatur ratione, quia poffunt ijste
diofas elicahunclicet colligas quo noſtri crum odorem conciliare , qualis eft Ita
icononiachigenio agantur. His nihilob lie Aucrnus ,aut ludræ maremortuum ,
Bar Canon Concilij BracarenGisprimi: De acquaid facilius eft creditu , de aere
diabona dicés etqui crederci Aliquas probatur , quia licet aer continuo fluat ,
vim
1 ] 10 $
#ind Libér Secundus.

Vim tamen habet imbecillam ad refifté a poffe perimere: quod faciuntſparſo , af

dum ,ſed leui momento frigefcit accale fricato , vel aliter exhibito veneno : in .
( cit; fic enim idemin autumno mane fri terduin , & motu locali, quando dæ .
gidus,meridic calidus, ſerò tepidus, qui inon beftiarum fubit corpora , eaque
cam mollis ad calorem , cur duriorado . præfocat , præcipitat, vel diſcepit: non
dorem cetrum : Denique cum Mary . numquam ,& laudatione ſola , dæmo
thas Mefoporamie Epiſcopus legatione ne interea clanculum perniciem adfe
fungereturapud Ildigerdem Perfarum rente , Nec aliter admittendum dum
Regem ,o Epifcopo pietatisnomine faue quod Gelliusſcripto prodidit ; Id etiam
li...Nos.
Tai lſdigerdes :Magi , timentes fue reli in ijſdem libris ſcriptum offendimus , Arp.6.46
gioni , quacumque Rexeffet tranfirsrus , quodpoftea quoqueinlibro Plinij Secun
illic intolerandum ferorem excitant, ca- B di naturalis hiſtorie 7.legi efe.quafdam
lumniamque confingunt , comites Chri. in terra Africa familiashominum , vo
ftianosiſtinsele artifices:fed deprebenſi, ce arque linguaeffaſcinantium : qui,fiim .
repentitius cognita Magi ſupplicio affe penſius forte laudauerint pulchrasarbo
Etifunt.] 118 Nicephoruslib.14. Hiftor. res, ſegeresletiores, infantes amæniores,
Ecclef.c.18. egregios equos,pecudes paſtu , atque cultu
6. Pollunt Magi impedire ignis actiui opimas, Emoriantur repente hac omnia
catem , ita vt quis innoxius per prunas nulli alia caufa obnoxia .]
ambuler, & non comburaturnili Deus 2. Pofluntmeffes, & fructus alienos
impediat, vt folet in fummo damnatis pollicere , & alio traducere ; vt narrane
adignem .)Sic enim olim Diane Caita Seruius,in Ecclog.Virg.Apuleius,in Apo
balis ſacerdotiflæ non lædebantur ab C log.& Diuus Auguft.lib. 8. de ciuit. Dei.
igne ( Strabolib.s.) Sic Hirpiin Phali. ncc mirum , cum id folo motu locali
fcis per ignem illeſi ambulabant,tcftibus perficiatur à dæmone . Non videtur a
Strabone lib.12 .Plinio lib.7.c.2.Sic pof henum à ratione fufpicari, hoc fuifle
funt facere , ne quisaquis mergatur, vt Dardani Magiinuentum ,fiquidem Tur
quotidie videmus fieri in Proba aquæ nebus etiam cēſuit à Dardano vocatos,
frigidæ poflunt fluuios ad tempusfitte Dardanarios , annonä flagellatores : lib.g.and
re, fontes venisexſiccatis durare,ſcopu eo quod, velgredici , velinſimulatimna- 487.6.86.
los, & faxa nouis fontibus terra produ . gicis artibus alienos aceruos, in ſua hor
Etis dilucre ; aquas dirimere ,& in caput rea traducere . Superioribus anniscum
repellere,viretrofluerevideantur, quod Moguntiaci degerem , Treueris affecta
fuis temporibus accidifle Plinius fatetur. D vlcimo fupplicio faga nominis notiſſimi:
Denique poſſunt.permineralia quædă, quæ in domus fuze pariete impacto epi
meteorologica opera facere: quæ etſi vi
19:3 cap. deantur prodigiofa
lic itomio, lac omne vaccarum alienarum
, funt tamen natura eliciebat , videlicet interea dæmon illas
lia : vt congregare in cauernis montium mulgebar , & celerriinelac cotranſpor
mineralia aluminofa , & nitro commixta tabat .
ſuccendere , & fic fubicam excitare nu 3. Facilius poſſunt quaslibet fruges ,
bem , quæ ad media acris regionem ele terræque fructus perdere, & agris fterili
uata , ibi tandem in inbrem refoluatur. catem inducere. Magi malo carmine de
monem accerfunt ,ille fruges mox per
QV AESTIO XII. dit, & anni prouentum , fic intelligenda
E ifta.Ouid .
Quid Magivaleant circa externa sſeis Carmine lafa Ceres ſterilem Vaneſcilirs
foriuna bona ? herbam :
Deficiuni laſi carmine fontis aqua:
Orum cum fine homines judiuif Illicibus glandes cantataque vitibus
fimi, præcipuae quoque fent dans อน4
monis illecebræ , nos finigillatim age Decidit , nullo poma monente
mus, & à facilioribus ad difficiliora pro fluunt.
gredie mur . Solent( tefte Remigio acceptum adę
1. Nemo dubitatgreges, & armenia mone minuuin puluerem fpargetc, vo
do
 ros Diſquiſitionum Magicarum
de ærucæ , bruchi, focuftæ , limaces, ca- A bore fuffufus,volupen abijceretztalisetia
pe ; & id genus pettes agrorum , & horto
ruin conteſtiin enatæ ,omnia deuaftant,
& depopulantur faca,olera ,fructus, ipſa
que interduin gramina , interduin my
1
riun copiain hoc ficto excitant,qui illi
co in terramfeabdunt, & germina ,radi
ceſque omnes abfumunt : interdum iu
mentisæftruiniinmittunt,à quo tādein
iteraris aculeis crudeliter interficiuntur :
interdum lupos illifo quodam in arboré
graminc ex arboris, vt videtur cauo cdu B nusperinilille mibi, & illectum , & inau
cuntco ,in quod volunt ouile, gregeque
adigunt,vnde non niſi graui (trageillata
reuertantur; horum omnium iudiciarias
confefliones idem Remig. exhibet. lib .
1.C. 21. & 24. & cenfel tlum á dæmone
non produci de nouo has peltes, fed vn
dique celeriter ab eo collecta in vnú lo
cum congregari , quod quin facere pol
fit nihil eit ainbigenduni , Lupos illos :
quia gregi, & ouili certo, ac definito ,&
cui iuili,& quantum ,vulc iubens,nocét , Cgia ,nec minori fide, qua dignitate, Tre- malefit
& infidiantur,veriliinile viderur,deino
neselfe ,qui fpecie lupina talem pauperié
faciunt. Locuitas, & reliqua infecta , &
mures, quia ex putredine nafci poffunt:
aihil vecar quin , actiua pulſiuis appli
cando ,demonem producere ex maceria
difpotica poſle cenfamus, tempore tamé
adid requ lico , quod breuiſlumun eta
ipfifufficiat.
Recenti exempla quotidiana ſunt, &
Vairali
3.de Fa ab alijs cógelta plurima.Etlegiin Hiſpa-
fcino si. nia literas Inquilitorum , qui cum Pom .
Brastel peiopoti verſábaniur, & id ſeconſtantec
a comperiffe teftabantur, & conuincit a.
сtoricas fummorun Pontificum , quorú
hac de rebu læ extane , Innocentijoita
ui ad Inqu ficores Alemaniæ , lulij lccun
di ad Inquifiore Cremonenfein , & Ha
drianilexiad Inquiſitores Loubardier
Vide Spineun q.diftrigibus,.c.15
Zreoff.li. 4.Poflunt igiie domos abfunere , vt
pred contingit integro oppido Sciltochio , E fraudemux aperit, vc dixi ; vel propter
quod in Sueuia anno 1533. fuit à qua
dan lägri concrenatuin .
4. Poflunt alienæ famæ nocere ; mul
tismodis , primo deinoniacis præitigjis
& ldiicitione fenfuum : yt Cenonané
fisille Talcalinus : qui infimulauit paro
chum getuifub brachio chartarumlu
Sariannpro breipario manipul : quort,
& ipfiparochoperfuafit fecitque , nu
ille dæ.non Moguntinus, diffunator nii
riticus, de quo Lycoithenes i , n prodig.
angi8j8. & dæmon alius fanctum quen
dain monachuin in Lufitaniæ Santare
no exhibens,de quo infi.ub.6.cap. 2.4.
3.fect. 3. Poffenc eciam , quod tenet Cu
manus, in lucerna inquilitor. nume. 13 ;
in finc,atlumpta hominum innoxiorum
figura in conuentibus ſus comparere : li
Deus id non impediret : quem id hacte
duuin adhuc , in crimine Magiæ in quo
pactum cum dæmone intercedit : & ,ra
yone hwus pacti, & conſpirationis tęde
rate ,poteit & folet exhibcre fagaseuain
abfentcs , vc recte Petrus Loylcr.l.2.de
Spectr.c.y.cótra Alciacum duferuis. Qui
nino lagæ omnes tacentur, eos qui cri
minishuiusſeu pacti funt expertes, & a
lieni, repræſeniale in coucnubus fe non
pulfe,quod multisdocet , eruditione egre de c8fel.
uirentis Sufragancus , Petr .Binsteldius, fine .
fautq; manifestum eit pertinere ad diui
na prouidenua, vt in inocentes nihil ca
le perfidia poffit : fi vero adtempus breuc
aliquando cótimuli quid Deus periniſce
mu:moxfine dæmonis technas , ve ara .
ncorum telis dilat, Innocentian far
tam certainque luetur quod legumus de
B.Siluano Epifiopo Nazarenu: & de B. integěda
Kuncqundi ( apud Kuantzium , lic ditt . D. Here
D maca per dænionem de itupio: de muhucest
tituduc illa dæmonum , qui nocturnun da cinste
conuiuiuin celebrabulit, & le hvlpinj vi- refo.
cinos aļque vicinas tallis arusnenue
bantur: kód fraudem D.Germanus pate
fecit. Facilus Deus pemiiltat eos repræ- Ger in vita
manS.
i
tentare imagines m.gurum , & corum ,
qui aliquand hoc crimine fuerunt irre
au .Nontanea negandum , abfoluce
poffc demonem innoceneum exh.bere
formnasii Deus linas ,qui cum iu tunit ;vel
alua peccata in eorum remiflionem ; vel
ad maiusmeruum ,& gloriain fufferen
tiæ , id perinteit . Vidc,Bartol.Spineum
quæft.te frigibus cap.14 . & apolog: 3
cap.z. Denique pollunt famam lædere ,
initrumenta maleticij certis locis refpon
dendo , vbi ea inocentesiſti, quos vo
lunc diffunare p , ucentur abſcondille , vt
fic illi promaleficis habeancur. Inuenio
id fe .
 f ! " ., Liber Secundus
id feciffe Mammon dæmonem , obfeſso .A
rem B. Euftochiæ virginis Patauinæ ,
qua Deus maioris gratiæ , & gloriæ cau
ſa toto viræ tempore, quod illa patientif
fime, & fan &tiffime tranſegic,energume
namefle permifit, & cuius defuncta cor
puſculo inſcriptum indebili charactere ,
inuentum , nomen lelu fiục. Lege Ber
nadin.Scardeonium ,lib.z.antiquica. Pa
tauinæ ciuic.clal.6.fol.121. Item poſſunt
famam lædere peccata occulta reuelan
do, vtfolent energumeni; vel falſo infi- B retur. Dux liberaliter promiſit.Ergo dz
mulando , vc tempore Ludouici II. Im
Sigisber.
Chron. perat fecit quidain in Gerinania , quod
zincan,io narrant Sidisber, & Vincen .Beluacení.
ft. bif . & alius dæmon in Ginulans de eodem
h35.6 37. crimine Dorotheum , vt narrat Meta
phraft, apud Surium , Ianuar.
6. Pollunt exhibere conuiuia, vel phā
taſtica plane, vtarbitror fuille Aegyptio
rum de quibus apud Origenem Celfus,
& Brachmanum , apud Philoftratuin ,
& Paletis,apud Suidam , & exhibebat ſú
Lemig.li. perioribus annis Scotus Parmenfis , ex
1-5.16.
indiciarii cuius epulis faturi, vt fibi viſi , conuiuæ , ſparuit , & vacuus ad mittete reuerſus elt:
famevera cruciabantur, vel ex ve
tafefio. mox
mabus Ta riscibis; quos cum dæmon præbet ſagiss
garuma ve plurimú morricina ſunt ,maliguſtus ,
& odoris tetri, nimirum diuina fapien
tiararo permitic vt ſuaues cibos appo
nat,negumijs hæc fir adineſcandum ef
ficax illecebra ,fal vt plurimum deeft, fa
pe panis, forte an vt diuinisinyſterijsor
gia inſtituat contraria ? nam in veteri te- D Sabaoth eft . & cui placet victoriam lar
itamento panes propoſitionis quotidie
coram Doinino ponebantur, & omnis
Lexit. 2. victima atqueoblatio ſalibatur,nunc etiã
208.24.
bapulmo lal miſcetur , & in Euchariſtia
paſcimur viuifica Chrifti Dominicarne
panis fpeciebus fiue accidentibus velata ,
an hæc odij caula in falem , & panem ?
Non dubito , fi Deus ſinat , & ipfe velic:
poſle & falem , & panem , & bene ac opi
pare conditos cibos apponere ,raro id fa
cit:non raro iubet inuitatos fymbolum Efitadeptus,aućtore Saxone Grāmatico ,
conferre, & quemque quo veíci volet ſe
cundum adferre: quod ſagæ nonnun
quam confeffu iudicibus.
7. Quando Deus finit , poffunt capti
lann.de vos carceribus, & vinculis eripere , mo
Taulx
Ispule tu locali tantum ad hos opus eft , & pere
11,4one . fractione : quod cum homines valeant :
1997. cur non & dæmon ? Narratio ex
ftat de Lupoldo Duce Auftriæ apud Tri
inCbralt
themium digna memoratu .
Anno Domini 15 3. FridericusDux Hifault
Auftriæ .] qui contra Ludouicuin Baua
rum Imperator delectus erat , inter De
tingam , & Moludorium magnoprælio
vičkus , & Ludouico traditus , qui in ar
cem municam eum afferuandum miſit .
Magus interim quidam Lupoldo fratri
cius in Auſtria promiſit, fe lua arte Fride
ricum incolumen eductutum vnius ho
ræſpacio , fi digna libimercesnumera-
monad Fridericum ablegatus auolat in
Bauatiam ,formaq; peregrini affumpta ,
cuftodiam ingreditur,inquiens:ſi exca
priuitate liberari vis ,hunc equum aſcen
de, & tein Auſtriamad,fratrem tuum ,
Lupoldum incolumen perducam . Oui
dux, Quises tu : ad quem ille: Noli inter
rogare, quis fimquia nihil ad rem : ſeda
ſcende huncequum , quem tibi exhibeo .
Hic cum ducem , alioquin audaciſſimú,
horror inuafiflet, & figno ſe ſanctæ cru
cis muniuiflet ſpiritus cum nigro equo di
à quo increpatus , quod non adduxiffet
captiuum , ordinem rei geftæ narrauit. ]
De Apollonio fcribicPhiloſtratus eŭ
ſe cippo eripuiffe : & Veſtales Romano
rum luis creditæ precationibus manci
pia fugitiua,nõduin vrbe egreffa fiftere.
8. Mihi dubium non eſt poſſe magico Plinius
lib.28.8120
per Dæniones ( Dei permillu qui Deus
gitur)præftigijs , & induſtria varia qua( vt
& robore plus cunctis mortalibus pole
lent, & vibes oblidione liberare (vt exě .
plo Marcofano ſup.q.11.probauimus) &
expugnandas præbere, & in prælijs vi
&toriæ caufam efle, nó deſunt exempla ,
nec ratio expugnat : cum hominibus no
raro laus victoriæ merito adiudicetur .
Ollerus magica arte apud Succos, armis
clarus euafit,adeo vt diuinitatis opinioné
quideOddoneDanico pirata fit fcribit.
Abſque carina altū perrerans, hoftilia Saxo.liba
fæpe nauigia concitatis carmine procel- 3.Danilo
liseuertit,negotiatoribusinfeftus,clemēs lib.s.
agreftibus. Inito cum Normanniscôfli
ctu , ita vi carminum hottité hebetauit
aſpectum , vt diſtrictosDanorum enfes
eminus radios iacere putarent: cominus
vero ne ferrũ quidemvagina extractum
I 2 viſy
 168 Difquifitionum Magicarum
nlass li vilu excipere poteratr:victa quippeful- A ablemeretur, omnia fiicijs flammisíti
Zolib.10. gore acies præftigiofæ coruſcationisim uoluebant.Noemaextinguebat, & fimi.
In Ana paticns erat . lia eorum ludibria diſpellebat arte effica
Aaſiol.s. Similia de Biarmenſibus Olaus, & de ciore:adeo vt cum omnia incaſſum , co
bišor. nari ſe viderent,victos ſe profeſſi, Cam
Pol. Haquino Noruego memorat Saxo d
; e
Bulgaris ita vincétibus Anaſtaſiú Cufpi po dediderunt ,addic Mendoza , & alia
nianus:dc Tartarorú cótra Polonos inc nonnulla. Permittit ilta quandoq; Deus
morabili victoria Cromecus,his verbis peccatis profligatorumrexigentibus. Sa
Poloni Tartaros ann .Chriſti 1204.ad ne perantiqua hæcMagices bellica pre
Legnicim commiffo præ'io grauiter Ve ſtigiamçnta. Nam legitur apud Dioge
gebant, & fugientibus inftabant.Eratin nianum adagiographủ Epheſijsnotulas
extremo Tartarorum agminc, inter alia B quafdam , & voces magicas fuiſſe , quib .
figna,vexillum inligne,cuius pictura X. vtentes in omni certamine victoria poti
liceræ figuram præſe ferebat: in cufpide rentur.Et Snidas teſtaturMileſium qué.
vero figura erat tetra,nigraq; capitis hu dam cum Epheſio in Olympijs paläſtra
minibarbati'. Id vexillum cum ſignifer depugnafle,nihilquein conflictu potuif
vehementius quaderet,fuinum , atq; ne le : quod Ephefius in talo patrios illos
bulam denfiffimam , & fediffimamex , characteres haberet: quod ſimul ac ani .
halabat.Ea nebula non modo afpectum maduerfum à iudicibus, ademptas litte
barbarorum Polonis adimebat , verum ras, & Epheſium ,qui iam triginta defati- 21.8.Sour
ctiam odore teterrimo cos enecabat.In garat, fuccubuiflc . Polyænus etiam au- tag .
cantationibus id quibuſdam Tartari ef Ctor eft Chryſammen veneficam , arte
fecerant:quibus iuxta ariolationibus, di- C fua , Cnopo victoriam de Erythræis pe
uinationibuſque cæteris , cum alias, cum periſe : non tamen carmine; ſed vene.
in bello plurimum vtuntur , ex humanis naris cauri carminibus furorem hoftibus
etiam excis de futuris euentib. coniecta iinmiſiſſe. Sed Francorum exercitú Re
ri ſoliti.Barbari,vbi Polonos trepidare se ge Sigeberto ab Hunnis profligatum ,
ferunt, cohortati fefe inuicem iimpreffio carmine obiectis ſpectris memorat. Gre
nem in eos faciunt, perturbatiſque ordi gor.Turonenf.li.4.hiſt.c. 28. Vt plurimú
nibusmagnam cædem ediderunt.Tanus Deus non permittit victoriam in dæmo
tus co prælio inter fectorum Chriftiano-, nis poteftatc: fiepe hic etiam fuos ma
fum numerus fliit , vt ſingulæ auriculæ à mult decipereveterator. Sane Magnen
cartaris præciſæ ,nouem ingentes facços tius fic vana (pe plenus , vincendum ſe
explerent.) D præbuit Conftantino Imperatori. Sic E
Scribit Dubrauius li.3. Hift. Boem . in ricus ille Rex Sueciæ ,fummus huius cul
pugna, qua victor Siderius , oés Lucéfes tor vanitatis , poft rot victorias manus
vt nec vlcra progredi, nec retro pede re Oltanis euadere nequiluit.In eadem Sue
ferre poſſent àfaga luo quemq; loco , ne corum hiſtoria legimus , Hadingum , loa. Mo
profugeret,miro ftupore iniecto affixū . ab Othino dæmone iuſſum cuin Cure- gnus.l.17
Chinenſes Neomam virgine pro ſancta bus confligere prælio , profligatum : bift.Gos.
colunt.de hac fcribil Gonzaluus Mendo potione quidem ab eo roboratum , ſed
za,li.2 .Hiſt. Chinens c.2.cam hunccul. vincere non potuiffe, donec à lene quo
tum magicis artibus adeptá fuiffe. Nam dam exercitus inſtruendi induſtriam al
cum quidam dux belli,Compo nomine, fequeretur : fallaciſſimoſque dæmones
regis iuflu claſſem in quandá infulam du E euin plurimis, ac varijs bellorum caſibus
étaret,is nulla vi anchoras ſoluere potuit expofuiffe, nunc victorem efferendo ,
ad nauigandū. Tandein aduerticnauis nunc vitum omniope deftituendo : fic
cheniſco inopinam Noemam aſlidere . candem feipſum ſuſpendio publice ne
Accedit venerabundus, & opem , conſi Gari arafle victum mæroris magnitu
liunq; implorat. Illa refert,nifi fe ductri dine . Deinde inter cæteras cauſas cla
ce Chinenfes victoria no potituros.Vna dimagna , quam Flandri à Francis cx- loan.MA
ergo proficiſcitur, & hoftes magicis præ fi,anno.1302. acceperüt ,memorat Me- gunsti .
ftigijs fidentes maioribus præftringit. Illi jerus libr. 10. Chronic. quod Flandro
oleo in marc fufo, quasi claffis incendio cum militiæ Imperator Guido luliacus ,
forti.
 Liber Secundus ,
fortlegos , achectomanticos fibi adhi- A
buit , & cadodæmonas adiurauit , & con
fuluic. Eazıdem caglam Ferdinandi Lufi
tani ,Flaredriæ comicis per vxorem.cladi,
& captiricati adſcribunt, matris eius for
silegiar Gagui
, nus, & alij Hiſtoriei Fran mone interea domi miſeram ijfdem vul
ci : fed id reticent Flandri. Sed idem .
Meierus anno . 1304. de Guidone illo
refert iſta . ( fama eft deceptum fuiſſe à
quodam Necromantico: absqud artem
didiciflet, qua ille pollicebatur forc eum,
quandocumque vellet ,in quamlibet ma
gno periculo ,inuiſibilem . At ca incan
Catio nihil ei , hic profuit ad vitæ falutem )
ad veræ, & æternæ mortis fupplicium ap
prime vtilis fuit . Pergamenfes etiam o .
lim conati ſe inagicis artibus obfidione
liberare , irrito conatu operam luſerunt ,
ve narrat Paulus Diaconus li . 20. rerum
Romanorum . Tempore Leonis Ifauri
Mafalınas Princeps Sarracenoru Per
ganum nullo negotio occupauit: quam
uis clues freri mago quodam horten-
dum Diabolo facrificium immolaflent ,
ſecta prægnantem fæmina , & fætu vi
uo extracto , & in cacabo elixato : &
cunctis bellatoribus manus dexterę ma
nicam tam impio facrificio funeſtanti
i biftor. bus: auctor Theophanes. Aliud quoque
Bæm . memini ludibrij hacin re exemplum no
bile .
Vratilaus Lscenſis Dux ( verba funt
Aenca Siluij) Vratilauiæ conditor,bel
lum contra Gremozislaum Boemiæ Du
cei , neperein fuum , fufceperat:ibi mu
lierem fuifle, tradunt, quæ priuignobel
lum petituro , Vratislaum in pugna cæ
furum ,maioremque populi partem cũ
eo interituram prædixit ; poffe tamen
cuadere iuuenem , li libipareret. Ado
leſcenti imperata facturum reſponden
ci , iuflit : vtprimum , qui obuius fieret ,
occideret , atque vtrafque aures abſcis
fasin pera reconderet: mox gladio inter
priores equi pedes cruce in terra facta ,
& deoſculata , fugam maturaret. Pu
gna in campo , cui Tuſco nomen eft ,
commifla , celo Vratislao , adolefcens ,
qui nouercæ paruerat , domum incolu
mis effugit:fed vxore, quam valde ama -
1 bat,interemptain reperit, carentem ,au
ribus pectuſque confoffam ;ſic quas ho
fti amputauerat aures, coniugis fuæ fuif
( c, ſtupenis triſtiſque cognouit.
Digna merces conſultæ de victoria ſa
gæ ,fortaffis , & vxorvenefica fuit , & fo
prælio immifcuit , quod ſolitæ mulieres
Boemæ: velgenus hic maleficij,perima
ginen lethalem ,in prælio exhibicam ,dę
neribus mulctante, qua dere lib.4.diſle
rendum.Sed , & Fridericus ille Stuphius,
qui ſe Fridericum II . mentiebatur, cum
ex magica pecunia bellum pararet, à Ru
dolfo Habipurgenſi oppreſſus , captus,
B & crematuslegitur, in Boiorum hiſtor.
libro feptimo. Quare non minus ſapien
terquamreligiofe factum ab Innocen
tio Pontifice ; qui vocatos ab Ethnicisè
Thuſciamagos , & promittentes fe Ro
mam Alariciobfidioneliberaturos ,vrbe
Sozome
curauit expelli iudicans capi vrbem præ- lib.4.c.7.
ftare ,quam magicis artibus ecipi:ſicut ſe do sofy
Larinam oppidum eripuiffe gloriabah musli.se
tur . Non didimilis prudentia ,ſed iufti
tiæ diſtrictior vltio fuit in Allobrogum
c Comite.Comitatus ifte ducem Andega
uenſem fimul caftrum Oui , quod Nea
poli pun tiffimú,vndiq ;mari alluebatur,
á Duce accerfitus conſilii gratia ,nú obla
tio cuiuſdam acceptanda ,necne?Magus
ifte erat, & gloriabatur ſehancipſam ar
cem artibus ſuis Carolo Pacifico , (quiin
eam tum ſe receperat) in manus dediffe,
paratuin eadem techna Andegauenfi
bus arcem tradere. præftigijs ſe ex nube
denſata pontem exſtructurum , & à con
D tinente, in murorum arcis ſummitatem
perducturum ; fic metu propugnatores
ad deditionem prius à fe compulſos fuif
ſe : cauerent tantum milites, quiponte
tranfituri,ne,vel manu ,velbrachijs , vel
tibijs,aut armis crucis vllum fignum co
formarent : tum enim pontem illum , cú
tranſeuntium interitu , fumi inftar diffi .
pandum . Comes ijs intellectis , Ducem
orauit , vti Magus ad ipſum mitteretur ,
de re tota eum certiorem facturus , Ve
Enir miſer , & eadem Comiti narrat, fpon
detque . Contra Comes , Nunquam fe
Gommiſſurum ,vitam ftrenuis militibus,
veteraniſque belli ducibus exprobetur ,
Carolum Pacificum abijs , fine velitis ar
tibus,infamiaq ; ianta ,debellari, non po
tuiffe ,fibi fpem in Deozó virture colloca
(Froilar.
tam .Simulmagum carnifici traditu ca- duslib.g.
pite feriri iuffit. Accidere hæc ann.1383. cap.7.
Nonum fit de dignitatibus, & hono
13 ribus,
 IIO Diſquiſitionum Magicarum
ribus,ad quospromoueri quem arte Ma A Monſtrelecus,lib . 2. Hiftor.cap. 248.de
gica,multa ſunt,quæ fuadcãt. Primo pro duce Aurelianenſi fuſe Meierus libr. 13 .
Vicent. teruntur Pontifices Romani, quos ad Prorfus vero ridiculum eft,quodauctor
Benno, si Apoſtolici culminis apicem fic aicendif ille nugiuendulus yungana narrat ludæű
moneta , ſe traduntvarij hiftorici. nempe Marinu quondam Magum arte ſua effeciffe vt vl
Platina , II. Benedictuin IX.Ioan.XXI. & XXII. timus Rex Italus Neapolitano regno
NAI deiectus fuerit , & nullus Italicæ nationis
clerus. Silueftrum II. & Gregoriuin VII. Sed
reſpondeo deMartino (I.dicimalis arti in æternum illicqueat imperare:nec effe
bus ad Pontificatum perueniffe ,fedà Póremedium ,niſi Magus ille ab alio poten
cificum oſoribus:nccneceffe malas artes tiore cuocatus,cogatur factumrecanca
de magicis accipi, Mala estars,ambitus :re.(Sic mendacifl.illcfcribitaphoriſ.35.)
В quo nihil dici poteft inanius, aut ftulcius.
mala ,calumni: inala fimonia , huiuſino .
Nec pofitum à me niſi,vt vanitas Mago
di.Silueft.II. ſuminus fuit geometra , &
rum cunétis appareat.
de arte illa librum ſcripfit: qui m .[cilicet
habetur, in bibliotheca Farmcliana: Phi 10. Quod de dignitatibus , idem iudi
loſophiæ quoque periciffimus,fæculo tā cium eſt de veris diuitijs , & thefauris :
incrudito ,vt philoſophi , ac geometræpoſle dæmonem , fi velit , & Deusper
pro magis haberentur: à vulgi igitur ermitrat: non folere , nifi rariſſime varius
rore multiplex de illo fabula fuit , per ob cauſas. Nam quod Pſellus ſcribit, ni- c.decolla
Martinum Ciſtertienſem , & Calfridum bil eorum , que diabolus promittit ex ferie vir
incaute diſperſa. De vtroque loanne, & preſtare illum polje,fed vfutantum ina- turis.
Benedicto , & Gregorio , quæ ſparſa fe nia ſuis cultoribus prabere. Id fi deco , Ind. Då.
runtur ; in ſcifinaticorum Imperatorum c quod facere foletloquitur, verum : fi de banderto
eius temporis gratiam ,fuille diſſemina co , quod poteſt , fallum . Quod etiam
à in Mora,
[ 2 ,nihil dubitandum , Benno quidem ille viro Cl. traditum ; non poſſe dæmone ,rio.co.de
Cardinalis , hoftis duin vixit fuit iuratus Deo permittente,(hoc enim ſupponitur) pecunia
Gregorij,& librum ſuum referfit to im vllam veram , ac germanam pecuniæ vimpe.
pudentiffimis mendacijs: vt , vel voluiſſe materiam producere ,nec veram formānie.
videatur animi caula Pontificis perliini dars : hoc diftinctione fuciendum eft ,
id cam exprimere , ficut in Cyro Xeno cum cnim forma pecuniæ fit inſcriptio
phon optimi Regis ;vel fane libet ab hæ numinatis, quæ eitmere artificialis: ni
retico quopiam patrum memoria ,nomi hil dubitandum , quin aurea , & argento
ne Bennonis, fuerit conſcriptus; ſane ipſi numiſmata , qualia voler, diabolus cude
fcriptores, quiGregorij teinporevixe- D re poffit . Materiam quoque numiſma f
runt , aperte illi contradicunt , vt Onu tis, fcilicet corpus mixtum metallicum ,
Onufrius frius, & Bellarminus docuere : Nec cre poreſt producere ,applicando actiua pal
libris no diderim ,Deum vmquam permiſſurum , fiuis per modum naturalis, & artificiofa
dum edi vt ledes Apoftolica nagico inſenſore có productionis, fic enim poteftproducere
ris , ego ad taminarentur.Secundo igitur alia quz inſecta viuentia , quæ metallis omnibus
Plarină
addi. dam exempla proferuntur: vt Theophi funt perfectiora . Neque tamen hec pro
Rob.Bell. li, qui Vicedomini dignicatem dæmonis ductio cft vocanda creatio . Per veram
in com 1. . auxilio recuperauit, & fimilia . Necmi namque creationem nequit Diabolus
libr.4.de
Rom Pē. randompoffemagicas artes, quod faepe nummi materiam gignere , quia vera
6.13 poteft ambitus fymonia, & fimiles cor crcatio eft pecuniæ ex nihilo productio ,
Sigibe. in fuptelz : id enim cum fuccedit , quando E quæ eft opus omnipotétiæ ſoli Deo pro
Chiron . Deus permitur: qui cum permittit , ve! prie. Vnde communiter Theologi,con
maturam ſceleratorum vltionem , vel di tra Platonicos, Simoniacos, & Auicen
aini cultus augmétum , vel aliudbonum nam , docent non potuiſſe Deum per an
inde ſoler elicere.Ipſe quidem Diabolus, gelos mundum creare , vt per caufasef
vt plurimum magosdecipit,inani digni. ficientes inſtrumentales , quæ effectum
catis, Principatusve ſpe; & pro ſceptro pa immediate attingat ad morem caufará
lun , pro corona rogum vrendis largi phyficarum ; nam quod per cauſas effi
tur . De Stuphio illo , narrant Annales cientes inſtrumentales inter caufarum
Boiorum :dėBarone de Rais Britanno . moraliú pertingentes ad effectum (ficui,
 Liber Secundus.
in timo iudicio , àd angelicæ cubæ ſo .
num mortui ſuſcitabuntur ) id per ange
los Deus poíſic,mihi quidemlonge pro
babilius apparet. Quare poſſet Deus ab
Soluca pocentia permittere , vt diabolo
quidpiam agente, vel dicente , per crea
tionem aurum , de nouo gigneretur : ſed
re vera tunc Dei permiſſio ,ac voluntas
forer cauſa efficiens principalis , ad effe
Ctum per modum cauręnaturalisimme
diate pertingens : diabolus vero tantum
foret morale creationis huiusinftrumen
tum . Nec arbitror , firem ſpectes , hæc
negari poſſe,fi loquendi modu obijcias,
nolo aoyouagtig.Ideen probatur, quia de
mon nouit omnes thelauros abſcondi
tos , & in mari ſubmerſas diuitias,auri ,
atq ; argenti fodinas,vnionum , & géma
rum latibula ; & inde poffet, nemine valé
te aut audente reſiſtere ,quç vellet,ſume
re :longe quoque vafrius, & occultius po
teft ex cuiuſuis ſcrinio ,vel facciperio nu
mos ſubducere ,quam quiſquam morta.
lium : quare cum furunculi, & crumena
legi id læpe faciant,proculdubio poterit,
& ipſe . Quod confirmant exempla va
riorum , quibusdicitur pecunias dæmon
fuppeditaſſe.Dam hauderius quidem ,de
pecuniæ vituperio differens, quatuor elé
pla commemorat, quæ legiillic poterút,
Stuphius( quem dixi)magicis pecunijs
exercitum ftipendiauit.Nihilominus ad
do , poſle quidem Diabolun ſuos ditare,
fi Deus permitteret, & ille vellet: item fi
Deus iuberet, & ipfe nollet.(inuitus enim
Deo cogeretur obedire,)led nec ,niſi ra
ro id dæmon vult , nec Deus vmquam
iubet , perinitit vero non nifi rariſſime .
Ipſum nolle patet : quia videmus eum
lues plerumque ludificari, & licet pau
cis aliquando paucas ,& veras largiatur
pecunias,vtTreuiris fecerat Doctori V
lact: tamen , vt plurimum decipit inani
fpe,ac fpccie,quod mulcis exemplis con
firmatRegiusteſtisoculatus, lib. primo
demolatr. cap .4. his verbis : Sennel af
mencaria Duza 1.kal.Octobr.1, 86.ac
cepta à dæmone , vt fibi videbatur , pe
cunia ,geſtiensdomum propere redijt,
cam , vtnumeret: fed excuffo facco,ni
hil nifi teſtas , & carbones reperit.
Catharina Metenfis Duzæ prid . non .
Noucmbr. 1686. fuccerdam iClaudia
Morelia Sentæ . 3. Non.Decemb.1585.
TID
A Benedictus Drigens Haracurriz 18.Kal.
lan . Dominica Petronina Pangæi. 13.
Kal. Nouembr. 1586. ac plerique alij ,
arborum folia .loanna à Banno Mane
tij 3.Nou.lul. 1585.cum nummum au
reum charta inuolutum ,in viam reperif
fet , vt dæmon euentum prædixerat, at
que eum marito cupide oftentaret :ad
uertit candem , non fine pudore pro au
ro nastam ſe calculum ferrugineu , qui
etiam contactu primo facile infruftra
B diffiliret . Vna Catherina Ruffa Valleæ
ad Moſellam.s.Kal.Auguft. 1587.agno
ſcit nummos ſe tres ſemel ab eo line frau
deaccepille. Hæc ille omnia ex actisiu
diciarijs ſe iudice exceptis , cuius cxem
pla libens vſurpo ,quia fide publica nota .
riorum , quiiudicijsincerfuere ſunt con
teftara . Síc fert fama Fauftum , & Agrip
pam Magos ; cum iter facerent , folitos
nummos ad oculum finceros in diuer,
ſo rijs numerare ; quos , qui recepe
Crane, polt pauculos dies cornuum fru
Atra , velſcuta viliflima reperiebant. Sic
cuidam infauftæ , licet nobili , matro
næ Moſellanæ ; quæ ob crimen fortia
rium , paucis ab hinc annis , apud a
quas Confluences fainmis tradita , fic
Sellam dederat plenam ſcutatis , vt ap
parebat: illa repoſuit in arcam : verum
cum vei voluit , loco numiſinatum fic
mum reperit equinum . Alia huiufmo .
di narrantur compluria , gaudet enim
D decipere , & adiracundiam homines ir .
ritare . Laurentius, Ananias , cur nolit , libr..
caufam reddit aliain ;malos genios el nos.demy
fe deditos auaritiæ , & thefauros ac pecu
nias huiuſinodi afferuare Antichrifto ,fi
lio perditionis , vreiad fumptun ſuffi
ciant ; idque dæmonem ariolo cuidam
reſpondillc,quamuis autem dæmoni,ve
mendaci ,minime credendum ; resta
men à vero parun abhorret. Certiorta
men caufa , Deum id neciubere vnquá ,
E ( quia noncooperatur ad malum ) Dec
nili rarò permittere; cur alioqui videa
mus hochominum genere, quibus tam
ſplendidè diuitias , dignitates, gratiam
principum pollicetur dæmon : nihil ef
Te vilius, egenius ,abiectius,odiofius: fi
ante diuites erant depauperantur:fipau
peres , nunquam ditantur. Lucianus te
fert Apollonium arte ſua thefauros ſoli- in Alex,
aun querere :fed nec Lucianus;ncc Phi.
I 4 loftra
 112 Diſquiſitionum Magicarum
loftratus teftantur, vnquam eum conſe- A Bafileæ quidam ſartor ingenio fim
cutum quidquam , vnde caput vnctius plex . voce baldus , incertum qua akte
referret . Pertinet hoc etiam ad diuina cryptam illam , quæ Auguſte Rancorú
prouidentiam , & probam mundi atque
Ecclefiæ militantis gubernationem ;quç
in nimis euidens,eam ob cauſam , diſcui
men deduceretur , quod allicerentur in
exitium veris opulentijs,cuin innumera
ti falfis alliciantur ? fidiabolus poflet ar
bitratu ſuo , quos veller dicare : quæ eft
mortalium ferè cunctorum auri facra fa
mes , valde metuendum foret,nead dę.
monolatriam homines ferè omnes adi
geret, maximè eos, qui a recta fide de
uiarunt . Impijs etiain hac ratione dia
boluspecuniam ,bellineruum , fuppedi
taret, quare facile pios opprimerent, nifi
Deus miraculo nouo fubueniret . Me
rito itaque ditandi homines poteſta
tem atque arbitrium Deus fibi reſer
uauit .
Omonia dat Dominus, nec habet inde
minus .
Dei eft terra , de plenitudo eius, ipfe
aperitmanum ſuam impler omne ani
mal benedictione ipfedar cuique , ou no
impreperat , in ſiniſtra eius diuitico glo
ria . Ipſe malos ditat, vt eiusbonitatem
agnofcant, & conuertatur, vel faltem ,
vt aliquaeorumbona opera compēſet ,
quod de Cyro , & Nabuchodonofor
conftat . ditat & bonos , vt recte vrátur,
& in opera miſericordiæ expendant .
Diabolus de fuo quod det non habet, &
reueramaleficos Vaticano profequitur
odio ,tantumquc bláditur,vtdecipiat, &
vtadæterni perducat fupplicia, quod vt
citius obcineat , non raro ipfeinet prodit
contubenales & iudici,quafi in manun
tradit. gaudet eniin hominum , ( quos
odit , vtinaginem Dei miferius, cala
mitate , & interitu . Hinc fit vt videa
museum honines lattare vina inuenie
dorum thefaurorun fpe, & cum quere
re , contra humanas etiam leges, perfur
l.prima. ferit , tum eos vel metu exarniner , vel
c de i he crudeliter pr.efocet . Andr. Theuerus
narrat ab oculato telte acceptú ,de Græ
culo quodam Macriano ; eum dum in
4.8. col. Paroinfula thefaurum quæreret , à ter
megt.6.1. fa abfurtum . Similia quedan in Ana
ftaſio refert Cedrenus & alijplures alia ,
youn adfcribam admiratione nonindi
gnum : Circa annum Chrifti. 15 20 .
pater ingreſſus , & vlterius quàin vlli alij
ynquam potuerantprogreffus,miranda
quædam ſpectra referebat.Cereo con
fecrato accenſo in crypram deſcendens,
primo per ferrem portam fe tranfiuiſſe
aiebat , inde ex vna concameratione in
aliam , atque etiam in hortos pulcherri .
mè virentes . In medio autanimagnifi .
B cè ornatam (pectari, & virgineni for.
mofillimain pubetenus,aureo diadema
te caput cinétain , crinibus ſolutis, inter
ne in horridun tepentem deſinentem ,
a quamanu ad ſcrinium ferreum dedus
ctus tuerie fcrinio duos inoloflos nigros
incubare , & terribili lacratu accedentes
arcure . Ac virginein minabundæ ſinni
lem eoscompefcere , Tun clauium fa
fce , quem ccllo alligarum geftarct , ſo
luto , arcam recludere , & omnis gene
Crisnumiſmat 1,aurei,argentea ærcade
promere . Quorum non pauca libera
licate virginis ex ipfa crypta fe reluliffe
oftendebat . Addcbat virginein narare
folicam dirisiinprecationibus fefe, cum
regio effet orca Itenmate, iain olim de.
udtam , in talemonftrum mutatam fuif
ſe, neque aliam falutis recuperandæ ra
cionem fuperefle , quam fi ab illibatipu 1
doris adoleſcente ter deofculata fuifle ;
tunc eniin formam priftinam libi reſti
D tutun iri, & dotis nomine thefaurú om
nem, qui eo loci kateret, liberatori ceflu
rum . Affirmabat quin etiam bis fere vir
ginem deofculatuin , bis tam horribiles
geftus in ea præ gaudio fperat.r libera
tionis obſeruaffe ,vtfibi , ne vitisu ab ea
difcerperetur,metuendum fuerit. A qui
buldun nepoub. in ganeum deductus,
nunquam poſtea adicum ad criptain in
wenire potuit nedum ingredi
Quis non deprehendit illuſionem ?
Stüphin
E iuuenis ille mencis non bene compos , Ch .He's
vel magus , illa de genere Lumiarum , net,
demon oſculum petebat , deuoratura
poit tertium , non permifit Deus , canes
illi duo : alij demones vel veri vel ficti
thefauricultodes, numifinata quædam
forcè vera , & Deo permittente data :
Poft annos aliquor alius ciuis Bafilienfis
eandem cryptam ingreflus , vt familie
fuz paupertatem leuaret, nihil prçter can
dauerum
 Liber Secundus. 113
dauerum humanorum offa inuenit , & A nec vult dæmotiem poſſe theſaurizare ,
fubitò correptushorrore, feitinus egref quia alias ſequeretur, quod iſtiMagici,
fus , intemperijs actus fuit , donec tercia Necromantici , ac cæteri diabolicæ fi.
Idem Señ poſt dic miferè interiret . Paucus ante
dei profeífores,eſfent cæteris Chrifti fi
puius fup. annos quidam Prior Margallinæ cum delibus ditiores ac pręſtantiores, ac quá.
é Rle duobus focijstofIam quandamin ſpelu plures reperirentur ex ipſis Chrifti fide
hom ,linzi
, ca Regis Salaiprope Puteolosthefauro libus, qui animo ditandi protequeren
rum caufa ingreſſus, mifere interit, nec tur illos , nec curarét Chriftianam ipſam
amplius viſus , yt narrat Vallamontius protegere fidem , vemagno thefauro a
lib.i.itinerarijſuicap.23. Andr. Cæſalpi bundarent, & venerarentur ab omnib.
nus in fua Dæmonum inueſtigatione Quinimo videmus hodie totum oppofi
C.12. ſcribit , quibus hæc confirmantur. B tuin ,quod ifti fortilegi,magi,necroman
Thefaurorum quidem ( inquit )inda tici, & liniles ſunt cæteris Chrifti fideli
gatores per magicas facukates multos bus pauperiores,fordidiores, & viliores ,
nouimus , ſed qui affecuti fuerint com & in hoc mundo ,Deo permittente,cala
percum non habeo : Pilis tentauerunt mitoſam vitã coinmuniter peragunt,de
quidam noftris temporibus effodere , mum vero infelici morte pereunt, &
Sed rei difficultate victi ab opero cef æterni ignis incendio cruciantur , vt in
farunt. Tandemn anno elapſo locum ,in c . firmillime.extr.de heret. & c. nec mi
quo Neronis ædificia exitiulle ferunt , rum . 26.q.5.Etea arguia , qua demon
hodie auté facris virginus dicatum , ef illos decipic ,eadem , & fimilibuspromif
fodere cæperunt , vbi erat ingens pini fionibusipſisnos decipere ſtudent, fed
arbor , fed a dæmonibus adeo infeitari C non capiunt , niſi aliquos , qui funt fim
funt, vt præ tiinore avincepto delisterc plicis cognitionis ; & carent intellectu ,
coacti fuerint, quo tempore mulcæ ex & ratione ,vel quiſunt nimium crudeli ,
virginibus locum habitantibus à dæmo & curioſi, qui auiditate quadu impru .
ncobfeífx ſunt . ]
denter appetunt ſcire ea, quæ nulla ratio
Quid inicum , li hinc thefauri illicica ne ,aut honefta cauſa competit fibi inuc
fcrutationé in fuo folo fieri permiferant ? ftigue, d.c. necmirun 5. auguria. ver
in hoc mundo pænam Deus influxit, vt fic. potentis .
in alia vita parceret Nemo (mea fenten Hactenus Grillandus . Melindenfes
ta ) prudencius aut verius hac de re toca Indosinuenio ſolitosmerces , quarum
ditieruit ; Paulo Grillando , lib . de forci iactum fecerunt , conari incantationib .
leg.9. 3. num . 12. quamobrem condu- D & pelagi fundo extrahere , quo euentu
cibilereor,ckis;verba vobis uráſcribere. neſcio . Lege Castannedam ,lib . 1. Hi
Artihuiufmodiiactan , le poffein Ator. Indica c. 30. permittente Deo non
venire thelautos in locis valde remotis, nunquam Diabolus inerces affert , vt
& fubterraneis abſconditos & quando eos in ſua ſuperſtitione roboret : nö per
queinducunt homines in talem infanjā , mittente, nequit & culpam in aliquot er
ve foueas quàm ingentes conficiant pro ratun incantantium conijcit . Notan
inueniendis thcfuris huiufmodi , & ifta dum etiain Irac in te : quofdam dicithe
videur in -hi , quod fit vna ex turpiorib . fauros inueniſſe magicis artibus : quu id
illufionibus , quasdæinon homini fa conſecuti folerti,atque fagacicoiectura, plasin in
ciat , quia in rei veritate nunquam legi, vt Saracenusille têpore Guiſcardi Not- Leon.co
vidi , nec audiui quenquam ex necro. E manni in Apulia ,cuius factú Magie Platten
manacis , inagicis, aut fortilegis huiuf tina , & Collenucius,fed prudétiç mclius hift.Neb.
modi aliquos vnquam inuenille chefau adſcribit Petrarch 1, pro quo fententiam nius is
IOS , aut alias aurun, vel argentum : fed ferer, quiſquis remiutta lance trutinarit , Hungari
quamplures vidi huic operi incumben Claudat hoc caput Carol.V.fortiflimus ca ,perman
fes , qui mirabilitcr conaci ſunt,velle ex & religiofiffimus Impei . qui iure opri- Exem .
periri , qui poft multos labores , & dia mo Cornelia Agrippam , & duos alios de Pru .
bolicas obferuantias, demum nihil vi nobiles, aula & tegnis fuis exulare iuffic : densia .
derunt , nec inuenerunt , niſi terram . eò quod illi thefaurorum , per artem ma
Et ratio eft , quia Deus non permittit , gicam ,fpem obtuliffent.Benè tibi fit, &
Stemma
 114 Diſquiſitionam Magicaran
Gemmaticuo Carole : tu quidem beati. A Accipieni Jonibufquefuis peploque fluccio
tudinciam frueris : viuet, vincetque po
fericas tua : quamdiu Catholicam fidc
tuebantur, & ab impijs curiofiſque arti
busabhorrebunt. Huc ſi deuoluantur :
quam virtute, tam fortuna cibi funt diffi
miles futuri .
QV Æ STIO XIII.
Anmagi valsaniinsantare anima.
lim brhta .
E ferpentibus , id non pocta tan
tum , fed & Chriftiani credidere ,
Poetaslaudauifup.9.9. pleroſque Virgi
kium Ouidiurn ,Nemcnſianum , ijs núc
accedant Lucilius in Satir.lib.20 .
- Marſu' colabras
Difrumpút cantu , venas cum cxiomdo
rit omnes .
Horatius Epod .
Caputq ; Marſa diffilire nania ,
Ouidius de medicamine facili.
Et media Marfis findantur cantibus
angres .
Sopire cants tradidit Maro lib.7.
Item P. Silius Italicus.
- Serpeniesdiro exarmare veneno
Doctus Aryr, wractuque grauesfopire
cholydros .
& Senecá , qui fuſius defcribic Med.
ad 4 .
Trife lana complicans facrum Mas D plebs , quæ interea cogitur, & conuenit,
W.
Peftes vocat quafcumque feruentis
crear
Arena Libya , qualqueperpetua ning
Taurus coercet frigore Artoo rigens ,
Es onsnemonftrum.tra &tamagiciscan .
dibus
Squamomea latebris turba defertis ad
eft.
Hic fera forpeas corpum immenfum
trabit ,
Trifidamque linguam exfertat, o qua .
rons quibus
Mortifera veniat: carmine audir ,fts
got,
Tumidumque modis corpus aggeftis plia
Cogitq; in orbis. Manikus lib.s.
Non inimica facis ferpomum membra
greatis .
ii ,
Ofculaque borrondissungeniimpune ure
nenis .
Sic enim legenda hæc carmina. Se
wibuſque, recte eft in Gemblacenfim , ſci
licet licut enim veteres , Vergilians , &
Virgilium , fic,fennus, & finus,fcripfe
re.Nonnc fequitur apudeundem Ma .
nilium ?
Et ſeribus vires fumit, fluctumque fi
B gurat ,
vidcrint critici ,cur ifta corrumpant ,
redeo ad inftitutum . Quæ dixica con
firmat fufius idem poftea ,agensde na :
tis fub vrſæ ſigno,idem confirmat ,quod
legi in noftrorum hominum annuis lit
teris Peruanis , daci“ .nno 1591. viperæ
innoxiam contrectationem in Mago
rum Indicorum ludibris, ad miraculum
fortè B.Pauli eleuandun a dæmone cx
cogitatam , id ita narrat in collectan . ſuis
C Spitillus.
Celebrani, & feftum aliud ſuperiore
non minusfuperftitiofum . Puerum de
cora facie , & qui toto caſtello formofisti
mus habetur , cubiculo includunt , eiq ;
tamdiu ieiuniu imperans , dum excrc .
fcant capilli, cum Magi præftigiatores,
cum feniorib.cductum , veluti applica
tione ,quadam in ædes amici alicuius asa
Etiftirnc illi iuncti deducunt, vbi verule
puerú quærula voce lamentantur, &
paulatim pueri capillos præfcindit, obla
to in fingula capita anfere vno cocto. Al
tera die Magus iuniorcs ad venádas fe
ras inittit, alios vt feftum opportunú ap
arent ablegat,puellis, vt bonum vinuin
cxcoquantīmperat,Senioribusmufica ,
vtinftrumenta cóponant , & cx ca hora
eade pulfareincipiunt, atq; ab eo tempo
re, qui eas in resa Mago emiſfi funt,lie
berefurari poſsūt, quidquid extra cuiuf
E uis domum repererint. Inuitant popu .
los,vicinos , vt varijs arinis instructiad
feftum conueniant . Puer fefti tempore
coronatus , altera manu tello inftructa ,
altera vipera viua depédente,pofitam in
loco quodā ornatiffimo ſede occupat ,
vnde facile colligitur dæmonis efle ar
tcs,cūà vipera non mordeatur. Corpo
si etiam pueri plures aliæ viperæ mor .
quæ alligatæ funt . Quit venatione ap
prchen
 Liber Secundus .
prchendir inuentus, cum coctis , & affis
anſeribus , repofita funt ad vnum pueri
latus: altorum claudit bona vini quanti
tas . Pofteaqua milices ad feltū vocati,
militari quodam ordine, & delectu , in
greffi funt, & viperam adorarunt , ad
puerú accedunt vinum illi proximūebi
bunt, & præparatas , pueroq; adherétes
epulas ſumunt: cum ad adoranda rurſus
viperam regrediūtur,cundemq; cibum ,
&potum repetút, totoſque tres dies hac
ratione abſumunt, quibuscuolutis vipe-
ram nccant. Exin feminæ ( quz toto fe
Ai tépore clauſa demi hærebant ) ogro
diuntur clamantes ; Victoria . In clebri
tace huiufmodi frequenter dæmon ap
paret :ad combibendum , commean
dum , feſtofque dies late hilariterque
agendos exhortans .
Sed , & Per. Chicza fcribit omnes
Andinorum montiú vaftos ſerpēces om
nem ferociam , vimq; noxialem poſuiſ
ſe vetulæ cuiufdâ carminibus olim exar-
matos : nunc criam aſpectu tantum ter
fere cætera innocuos effe . Rurſus idem
confirmatindicarü Nauigationú hiſto
ria ,hanc enim vim nigrius Africæ popu
lus tribuit Alofius Cadamuſtus. Quodq;
andnas . caput eft, partibus Chriftianis id lacræ
Kariga.
ſcripturæ loca videtur indicare :dum ca ,
vi ſonant, accipunt , & quæ de Marfis
veteres tradidere , vt verifimilia admit
tunt, DD.Hier. & Balil. & D. Aug. Ar
nob. quoq; Theodor. Akcymus Beda ,
18.57 & Euthymius. Nec puto ijs D.Hilar. re
idP, Al. pugnare, nam ipſe de dæmone accepit
allegorice , de veris ſerpentibus , patres
alij ſenſu litterali : ipſe de Marſis , fabulā
putat eatenus , qua vulgus putabat ea ,
vi carminiscontingere ,cæteri admittút
co ſenſu , quem Hliarius Negaret , &
quem nos retinemus , ad incantationé
fcilicet , vt ad tefferam , malum genium
aduolare,ipſuing; ferpentes,velexarma
re ,vel fopire, vel necare . celebre exem-
plum magi Saltzburgenfis, qui că om
nes , ad vnum milliare , ſerpentes in
quandam foueam cogere niteretur: tan
dem ab ingenti vno& annoso , in eum
exſiliente n , ecatus fuit . Nimirum cæ
teros dæmon co compulerat : huncno
luit cogere , ſed in magum concitare
maluit . Etenim fi vi carminis cæteri in
foucam adacki , eadem fe vis in hunc
Iis
A quoque excruiffet, idem patet ex ridi
cula & inepca verborum formula , quas
magi vtuntur , quam fi alij chartis
non
illeuiſſent , melius curioſis ingenijs con
fuluiſſent . Loca ſcripturæduo ſunt.
Apud Dauidem legimus : Sicur aſpidio
Surde, de obturaniis aures ſuas,qua non
exaudiet vocem incatantium , vene
fici incantantis ſapienter. Naturali et
goinftin &tæ ,nouit viin fibi ab incanta. Pl. iv. *
tione inferri poffe ,hoc genus afpidis tra s. ad bie
B dit Euthymius , Palaminem , vocari . locum ne
Apud Hier. Egomittam vobis ſerpentes 'cim.li.z.
regulos , quibus non eft incantatio , Hoc 15.8 .
eft qui nequeunt incantari ; poſſunt ere i7
go cęteri quáquam ne quid diffimule ,
Icnſus poteft effe , adeo lethales fore ſera
pentes, vt nequeant corum inorfus fana
ri,quá explicationem confirmant LXX .
dum vertunt, ferpentes mortiferos, quib.
non eft incantatio , o mordebunt vosin .
fanabiliter . Meliorergo ad probandu
C eftille locus Dauidis:vt intelligamusma
gos vi pacti hæc poffe in ſerpentes: non
dubito idempoftcin cæteras belluas: VA
de Silius :
Harcelo non pavidus falas mulcere
leanas
Etenim in crocodilosid folcre pifca
cores , docet Villamontius, Itineracij lib .
3.cap.12.Verifimile tamen fatoor ,quod
cenſuit D. Aug. ob fraudem ,quaprimi lib.it.
parentes à ferpente decepti, Deum fre- Gem find
D quentius permittere ferpentum , quam lita. 6.28 .
aliarum ferarum incantationes , & ma
iorem illoruin eſſe cum dæmonibus fa
miliaritatem , no natura , fed diuinaper
millionc quadam.Sane Gritiland.ş. 8 .
in fin .
Et ego alias ( ait) Vidi Rome quente
dam Magum excellentiſſimum .] Græ
cum ,tépore Hadriani VI. antequâ per
treniret ad vrbem ipſe pontifex ,quod ſo
lis verbis comprefierat vires cuiufdam
E ferociſſimi cauri , cxiftentis in armento
in loco filueftri, quem fic affixum ,vtita
dixcrim , & humiliatum apprehendit per
cornua, & chordula quadam fatis debi
li arte
, tamen magica fabricata caurum
ipſum ligatum , quo voluit adduxit me
dia nocte circiterquatuor , aut quinque
milliaribus, quæ viſa fuerunt per ducen
cos , & vltra viros.
Sed erat Grillandus , cum putar hæc
omnia
 116 Diſquiſitionum Magicarum
omnia ipfa verborum potentiaeffici poſ A Cui non audita eft obfcoena Salmacis
fe ,vt illeMagus aſſerebat. quodlib. 1.re
futacum . Quod in Circenlibus ſolici in.
cantatione ſuis equis velocitatem , aduer
ſariorum vero cardicatem , moramque
adferre , doceut Arnobius , lib . 1. Hier.
in vita Hilarionis . Caffiodorus , libr.3.
cpiftol.si.
Quærat aliquis, an vt animos, & fic &
colores ferarum dæmones vere queant
immutare ? nihil dubitem , quia norunt
aquas , quibus id naturaliter perficitur. B
Ariſtoteles,lib.3.de Hiſt. anim . capit . 12. Quem quicumque parum moderato gula
teftis eft his verbis .
Sunt aquæ multis in locis ,] quascum
oues biberint,moxque inierint, nigros
generant agnos , vein terra Affyritide ,
agriChalcidi Thraciç facit amnis ,quem
ob nimiam frigiditatem Pſychrum vo
cant, & in Antadria duo ſunt fluuij, quo
rum alter candorem , alter nigritiem pe
coribus facit . Scamander etiam annis
flauas reddere oues creditur, quamobre C Anpoffint aliqua mixta maxime fenfio
Xanchum pro Scamandro vocatum ab
Homero autumant.]
Varro quoque apud Solinun tradi
dit in litore maris rubri effe fontem , que
fioues biberint, mutent vellerum quali
tatem , & ante candidas , poſt hauſtüm
furuo nigrefcere colore. Plura memo
rant aquarum miracula , quæ li reapſe
contigerunt , poflent circa animantia ,
per quas hæc omnia Magi: pergam ad
dere nonnulla.P. Nazo , lib . 15. Meta- D hæc producere magi ex pacto , per da- inc.7.D.
morph .
--- Medio rua corniger Ammon.
Vnde die gelida eſt , orluque obitu que ca
lefcit.
Admoris Athamantis aquis accendere
lignum .
Narratur , minimos cum luna receſſerit.
orbes.
Flumen habent Cicones , quod polum ſa
xeareddit
Viſcera , quod tactis inducit marmora E uellere,aut gramen perdendæ arboriil
rebus.
Cratis hinc Sybaris veſtris contermi
nusoris ,
Electro (miles faciunt auroque capila
los .
Quodque magis mirum . Sunt, qui non
corpora tantum ,
Verum animos etiam valeant mutare
liquores.
vnda ?
Aetiopeſque lacus quos ſi quis faucibus
hauſit,
Aut furit, aut patitur mirum grauitate
Joporem .
Clitorio quicumque fitim de fontelende
rit ,
Viua fugit , gaudetque meris abſtemius
undis .
Huic fluit effectu diſpar Lyreſtius am.
nis ,
ture traxit ,
Haud aliter titubat, quam fi mera vina
bibiffet.
De admirandis Siciliæ aquis mulca
Thomas Fazelllus.priinode cad .libr. 1 .
c.s.quod eft de mirabilibus Siciliz .
QV Æ STIO XIV .
L
bilia producere feu gignere
arte ſua?
Ic
perfetta, muſcas, vermes, ranas ,
huiuſmodi inſecta, 6 alia qua ex putre f
faétione naſcuntur , pofuntproduce cele
riter , non creando fedactina paſiuis ap
plicando. Hæc D. Auguft.quemſcho- D. Augi
la Theologica fequitur. Solent autem 7.de Tir .
monem actiua pafliuis applicantem , na Bona.com
ipfi magi plerumque neſciunt , quo ifta 2.7.Alt.
pacto gignantur , & cauſa ignorant , vt di Hales
quando diabolus dat fagis minutú pul- 2.8.9 :43:
uiſculum , cuiusin aerem iactu diuerfæ D. Th.i.
p.9.1144
ſpecies locuſtarum , bruchorum , mu Art. 4 .
rium , erucarum , & fimilium animalcu
lorum varix peſtes; ftatim naſcuntur;iu
bet interdum primam , quæ obuia plan
tam ex agro illo , quem vaſtari volunt, e
lidere,& aliastalesnenias adhibere, que uld.Nic.
vim nullam habentnaturalem . Sic pof- Rem .Ir.
ſent Magi etiam producere quoſdā an- demono
feresimperfectiores , qui ſoliti gigni ex latr.6.21
deciduis fructibus arborum in inari pu
creſcentibus, vel ſane ex lignis nauigio
rum putridorum , vt norunt contingere
Scoti, &Hebridumincolæ, quibus , vo
cantur, Klakis , Bernicles . Sed an
perfe
 Fr:", ; LiberSecundus.
i
: Cod. li perfecta ( quævocantur) animalia:pro. A code partu ,enixa primocaputhumanū
dener. babilius mihieft , actiua paffiuis appli mébranis inuolutum , mox ſerpentem
Lielins cando non pofle, quia hæc cx putrefa bipedena,tertio porcum integrú , & quæ Lysolar
is fo.li. ctione naſci non poſſe probabilius, & variahuiuſmodi legunturapudrecentio fupra
9. non niſi ex prolifico parentum ſemine , res.Illud fuperat admirationem reliquo- 16.deva
bibero velaparente , vela demoneincubo ma rú , quod Caftanncda retulit, in Annal, vier.Lom
ai infufo , prout poftea dicetur . Poffer Lufitania : mulierem ob quoddam cri- nium lie
ctiá dæmon talia iam producta muliebri men in infulam deſertā naui de portata: cult.nas
due a
vtero includere , & callide inde educta , cum ibi expoſita fuiſſet eam ſimiorum , miras.Ge
occulta quapiāclancularij meatus via ip quib . frequens locus , agmen circumſtei,
ficognita , in locisremotis vbi nata vi ciffe fremebundum , fuperueniffe vnum
dcantur fouere,alerc,& reſpirare facere: B grandiorem , cui reliqui loco cellarint,
vtpote inter faxa , in quib . non raro im ab hoc mulieremblande manu captam
perfecta naſcicoſueuerunt, muſcæ , mu in antrú ingens abductam , çiquecum
res, & fimilia . Hoc omnino crediderim ipſum ,cum cæteros copiam pomorú ,nu
contigiſſe in canibusillis , quorú mencio cum , radicumque variaruin appofuif
fica Guilhelmo Neubrigenſi his verbis: ſe, & nutu , vt velceretur , inuitaſte: tan
Dum in quadam lapidicina petra ingens de a fera coactam ad ftuprum : facinus
ferramétis finderctur, apparuere duo ca hoc multis diebus continuatuin , adeo ,
nes capacem fui in eadem petra capaci. vt duos ex fera liberos ſuſceperit, ita mi
talem repleniesabfq; omniſpiraculo ( in . ſeram ( quanto mors optabilior, ) victi
sell.perceptibili ) videbantur autem effe caffe per annos aliquot: donec Deus mi
6x co canum genere , quos leporarios vo- C ſertus nauim co Lufitanam detuliffet:
cant , fed vultu rraces , odore graues ,pi cumque milites in terram aquarum ex
lorum experies . Et vnusquidem corum , proximo ad antrum fonte cxſcendiſset ,
vi dicitur , ciro defecit . Alterum vera abeffetque forte fortuna Simius:feminá
ſtupende, vi aiuni, edaciratis Henricus adinuilos , diu mortales accurriffe , &
Vuintonienſes Epiſcopus dieb. plurimis accidentern ad pedes fupplicatie , vei ſo
in delicijs habuit .] lib.1.Hiſtor.Anglor. facinore , & calamitofillima feruitute
cap. 28. & fubdit ,in alio lapide inuenrú irent ereptum : adſentientibufque , &
bufoné cathenulamauream circumco calum miſerantibus illis , eam cum ip
kú habentem . Cenleo huic catenulam à ſis nauim adſcendille , fed ecce tibi li .
dæinone addicam , nain ipſe bufo ibi mium ſuperuenienté , inconditis geftib .
dem naſcipotuit , vt in carbonarijs fo- D. & fremitibus cóiugem non coniugern
dinis Lcodicenfib . filices ingentesnon reuocanté, vt vidit vela ventisdata, con
nunquam reperti , intra quos viui bufo cito curſu de liberis vnum matri oftétat ,
nes conditi , vt in natiuitatis fuæ cunis minatur : ni redeat in mare præcipitatu
latebant . rú :nec ſegniter fecit,quod njinarus, tum
Poſſunt etiam dæmones producere recurrit ad antrun , & eadein velocita
quædam inſolita monſtra : quale illud in tead licus rediens, oftentat alrerum ,ini
Braſilia , altum palmosſeptendecim ,te natur , & demergic : fubfequitur , & ip
Etum corio lacercæ , mammis prætumi ſe furens, tamque diu nauiin natatu in
i dran ... dis, brachijs leonī,oculis rigentibus, & fequitur, donec vndæ natantem vicere .
4. deNa flammeis, ſcintillantibus , fimili lingua , Rem tota Luſitania tette nouiffimam ,
tinit.de qualia forte monftra ,quæ in Saxoniæ E & arege mulierem Vliſfiponæ addictä
an.Iyo liluis , ſemihumana facie , capta anno ignibus, quorundanı precibus vita impe
Predig. 1240. Nifi fortaffis illa fint ex nefario ho trata lethuincum clauftro perpetuo co
minū,ac ferarü coitu nata : quæ mõltro muralle . Miratis Lector ? en tibi Saxo
rú plurimorūorigo indubitata.Sic enim Grammaticus , cúduobus magnis,Vpla
Alex.ab peperit olim bello Marſico Alcippe ele lenſibus Epifcopis : narrant Gotthicos videre
Aex.l.2
Stampb . phantum : fic anno 1278. apud Helue reges ex vrſo , & Virgine nobili origi- Torque
Chre. tios alia leonein : fic anno poftca 1471 . nein ducere , & loannes de Barros Pc. landam
1. quædã Papiz catrum , Brixiæ cane alia : Horriflo
guſianos, & Sianitas Indiæ gentes,a ca... vidi Dia
ſic 1531. mulicr Auguftæ Vindelicorú , ne , qui cum muliere corpusiniſcuerat : rog, so
Verùın
 118 itionum
Diſquiſ
Verùm his ego non fum credullus: qui A
certus ſum ex homine, & fera verum ho
minum nafci non pofle , quia ferinum
femen perfectionis illius eft expers, que
ad tam nobilis animæ domicilium res
quiritur, quare fi quid ex tali mixtione
naſcatur , monſtrum id fuerit , non how
mo . Sequitur enim deterioris feminis
conditionem talis fætus : quare,vtſum
mum hominis aliquam fpeciem præbe
bit . Nec enim crediderin ,cenfendum
perfectum brutum eius fpeciei, cuius al- B
teruter parentum , ( v.g. ex Lufitana na
ti, nec limiji, nec homines erant ) ſed
monſtrum quoddam mixtæ (peciei , &
imperfectæ , vt mulus ex equo , & afino ;
thoes ex hyæna, & lupo : quare nec arbi
tror, fi commiſceatur fibifimili, velalte
ribruto perfectæ ſpeciei brutum vlluun
geniturum . Contirmar hanc fententia
cordati Hiſtorici Petri Chieza narratio ,
qua tradit rupices illos Andinos folitos
ingentibus finijs fe commiſcere , & na- c
tos inde foetus caput humanum , & pu
denda habere , cætera fimijs fimiles ef
ſe : ferosiuxta ac fædos , qui non loquã
tur , ſed terribiliter vlulent , & ab ipſis
quoque Indis,pro monftris haberi. De
nique in Prouincia Aulaga mulierem
Indam ex cane tria monitra peperiſſe'.
hæc ille , 1.par.Hiftor.Peruanæ ,cap. 95 .
Præterea in nonnullis exemplis citatis ,
imaginatrix vis; & corruptioleminis, &
fuperfluorum in vtero humorum copia, D Quisve in portenti , noxam peccaric
fuam ſibi fingula partem poflunt vindi
care . Fieri porelt præterea, vi mulieres
harum aliquæ de (trigum numero fue
rint , & dæmon incubus calidum horú
animalium femenilis infuderit . cur qui
poteft humano fic abuti, non poflit, &
ferino ? Sanè in illis exemplis,de Indo
rum populis, & Gothorum regibus pu
tatim hoc dicendum , quod dæinonin
ferarum talium effigie fæminas com
prefTerit,quod eu poile docebit ſequens E ftione pruna , vnde fequcrelur arte Ma
quæſtio . 'Veriſſimam narrationem his
adiungo . In hocipfo Belgio fuit nefa
rius quidam :qui vaccæ fe commifcut.
Post viſa bos prægnans, & poft aliquot
me les cdere malculum fætum , non
vitulur ,fed puerum :adfuere nó ynus ,
deque matris vaccæcadétem vicro de
fpexerunt,leuatumq; de terra nutricitra
didcrudt , adoleuit puer, baptizatus , &
rum
Magica
inſtitutus Chritianæ vitæ præceptis ,
pictati ſe addixi :: & , propatre,ſerio pe
nitentiæ vacac openbus : homo quidem
pertectus , fed qui fentiat in animo pro
penſiones vaccinas, palcendi prata , &
herbas ruminandi. Quid de hoc ſentić
duin ? nonne hominem ctle : planè cre
diderim , ſed ex vacca matre natumab
nuo ; quid ergo : Diabolus peccati illius
gnarus, & impulſor , mox vaccam prç
gnantein fecit videri :cuin voluit, alicu
de infantem furreptum attulit, & vaccæ
parturienti, quæ Vento grauida erat,pue
rum fic fuppotuit :via vacca fundi vide
retur . Hinc nata opinio , & puer perfua
ſus ſe vaccæ filium , matris puratæ pro
penſiones haulic imaginando . Nam vt
vecus homo , exleminis vaccini mate
ria , naſcatur & organica illa difpofitio
perfecta humaniçoiporis ,in vaccæ view
ro , & vaccinæ animæ calore ac yiicute ,
perficiatur : id philologhos omnes nie
cum arbitror . inter aduvata , compu
caturos . Illud vero Manily, monitro
runi productionem altro uin in fluxi
bus, & fato Stoico afcribentis ,feétæ cft
deliramentum .
Permifcet fæpe ferrarum
Corpora cum membris hominum : non
jeminisille
Partus erit, quidenim nobis commune
ferique ?
adulier ?
Aſtra nouantformas , cælumque inter
ſeritora ,
Cæterùm Andr. Cælalpin Parado
xun : line femine, bruta pertecta cquos,
boues ,elephantos,imo i homine quo
ad corpus, ex Solis calore , & putredine
ſola nalci polle, quod mulus probare co
natur , libio g . Peripatetic. Quxit. que
gica hacomnia produci poile applica
uone agentium ad patibilia:mibinon
dum pollut in mentem producere , vrid
verum effe,vel fulpicer . Qui non igno
rem ,præparationem materię ad foimas
animantium , quæ perfecta nuncupatut ,
dependete a virtute ſemninaria , & for
matrice : quæ ad perfecti animalis con
formationem opus habet , non tamen
pri
 Liber Secundus. 1

primarum qualitatum mixtura, & tem- A equiraret ,ſeipſos perpetuo probo obligan
peramento ,quod a coelorum intluxu , & tes . Nam poſtea nuiu Dei iia accidit,
lolis calore recipit , fed præterea perfecti Vi omnes ex eo hominum gerere qui id
animantis cooperationem exigit, vt cor facinus fecilent, nati finiinſtar brutoru
datiomnes Theologi, & Philofophi fa . animalium caudari.Sed ea infamia no .
tentur,quos citant Conimbricenſes no ta iampriaem , cumgente illa eorum ho
ftri , eruditè hoc commencuin refellen minum qui peccarunt , deleta eft . ] Sic
tes , in fecundo de cælo capitulo.3.quæ Polydorus : cuiusvltima claufula , an in
ftion . 6.artic. 3. & 4. quos ( curiose le gracium adficta ,an ex vero ?nouit Deus;
ctor )luadco tibi legendos . Illud eciam conuicium certè in gentem totam ma
conlidera , hominem quoad corpus fic nauir, & durat inter homines proteruos ;
gigni,vel fibiin his verbis contradicere, B qui , linguæ petulantioris, nihil habent
Vel hoc tantum dicere , lic monſtrum gi penli vera an talfa effuriant. Siquid ta
gni poſse : imo nec monitum quidem : lis dedecoris permanerct , Guilhelmus
quia inanimatum ; quæro eniin qua illa Tookerus Reginæ ſuæ , etiam huius ap
humani corporis malsa anima anima pendicis demendæ virtutein mirificam
bicur ? hemana ? athucelt deliriuin Pa tribuiſset. Citra iocum : apud Thoin.
racelli.næreticum , vt alias oitendi : feri. Cantipratenſe reperio , lib.2. de Apibus :
na : ſed ferarum anima non poteft hu Nobili cuidam venationis gratia feitos
manum corpus infornare , quia longe dies prophananti,ex vxore natam pro
alias requuii diſpoſiciones,longè dilli lem canino rictu, & auribus braccorum
miliores , quàm anima bouis & canis , ( vt vocant ) more flaccis , ac depen
contactanien corpus caninum a bouis C dulis .
anima informari non poſse , quale ergo
hocmonitrum ,autquid aliuruin ? QV Æ STIO XV .
Certum eſt monitra naſci aliquando
diuina vltione. Docet Dockumenliyin An ſint vnquam demones incubi , ago
Frifiorum poena , ob eorum Epifcopum Juccubi , an ex tali con Per. Ma.
B. Bonifacium cum focijs cælum.Nam grellu proles najci Vuerus
borum Sinctorum indignam morier Chyire
quear , us Lerca
( ait Kempenſis ) in filios filiorum Deus bem Bi.
vindicanie , vi paſſim ex corum familijs Xioma 1. ſit , Solent malefici, armann.
( quorum matores , tam nefarium fcelus A Lami& cum demonibus illi quidē fub Go
deimen.
perpetrarune ) in hunc diem videuniur D ſuccubis : he vero incubis , actum Vene o alii,
In occipue habere , groſos crines ſubalbi rium exercere Perperam hoc nega- Addisio.
Colorb, in movum caudc cuiuſdam bruli runt complures hæretici;inter quos pars ad ca.1 !.
animalis, ui iuſte dixeris , iſta negatiua communior videtur ; ex
mon. Vi
Senlie adhuc proles , quid commiſere Catholicis etiam nonnull :ſed pauciad- Kete his
parenies . modum , ex Belgis Philippus Broidens, CITATOS
Ita Cornel Kempius Dokumenfis, li. 2 . ex Italis Cardanus, Ponzinibus, & Bapt. pud Site
de Orig.Fufior.cap.21. Imitemur Sam a Porta, ſed horum auctoritas non ma. Senerl.
lonein , & caudam caudæ con necta gna , ſi cum contrarium aſserentibus ;31,.
mus,fcribit Polyd. Virgilius Hiftor. An cam componas . 77.49 PA
glor.lbro decimotertio , in hanc fenten Placuit enim affirmatio axiomatis mena in
aum : eo quodrex Henric. II. ostende- E adeo mulcis , vi verendum fit ne perti. Error.
Tertul
rec ſeſe infenſum B. Thomæ Cantuar. naciæ , & audaciæ fic abijs difcedere ; : liani An
fanétum virum, jam fic vulgo ngligicce Communis namque haec eft fententia no.s.qui
vide.contemni , odio habere , ve cum Patrum , Theologorum , & Philofo- busaddo
venlet aliquando Strodum : qui vicus phoruin doctioruni , & omnium fere mine
furus eft ad ripam Meducie fiuminis Iæculorum , atque nationum experien- mirabili
quod flumen Roceftriam alluii.eius loci cia coinprobara . Ví cæteros taceam bus og lö
incoté cupidi bonum patrem itadefpectie voluere Placo in Crarylo, Philofophus, sauts pe
rerium
ignominia aliqua afficiendı :non dubita & verus Synagoga D. Cyprian D . i lu 1.8.:nGe
Tint Amputare candam equi , quam ille ftinusMart.ClemensAlexand. Tercul- nefiltele
liao .
 Diſquiſitionum Magicarum
lian. & alij, qui vetuftiores patres , in eo
quod voluerunt dæmones , poffe cum
mulieribus rem habere , optimè fenſe
runt, in eo vero à recentioribus iure re
prehenduntur,quod de huiuſmodicon
Genel 6.Cubitu Mofis etiam verba de filijs Dei ,
IV.Z
& filiabus Caim receperunt . Solidior
ergo adhuc probatio huius fentétiæ de
Angalies fumitura D.Hier. in cap. 6. ad Eph . &
de ui. De D.Aug. quem communis fchola Theo
4.23.1 fid logorum cum D. Ilidoro fequitur, &
1.8.Orig pro eadé pugnat Bulla Innocentij VIII.
Alex. de Pontif. contra maleficos.
Hal.1.p.
9.68.Th. Probantur hæc ratione , & fimul ex
Bon.sco. plicantur:Dæinones ( quod poſtea do
Du 2.d. cebo ) poffunt defunctorü corpora aſſu
br.irn.Ga
8. Guil mere , vel de nouo ſibi ex aerc , & alijs
Paril.de clementis ad carnis fimilitudinem palpa
4.pa. bilia effingere , ac formare , poffunt illa
vlt.c.2
Abul in. pro libitomouere, &calefacerc , fi ergo
6.6. Gen. poflunt ,, quem natura non hibent fexu
9.6. c. artificiofe exhibere , & vitijs fpecie fe
7.Exo.g. minea ,feminis ſpecie virorum abuti , &
12Antto has ſubijcere, & illis fe fubfternete , por
malles
ſunt etiam aliunde acceptum verum le
malefic.
Gril.Re men adferre, & naturalein eius emiflio
mig o nenj imitari. Poſſunt ergo illa omnia
alii
so 1.C. facere ,quç axiomaiſtud primuin ſuppo
nunu
pit , quod cum pofſint, & cos facere
x medi doceat experientia , non eft cur dubite
bis Sins mus .
pooriam Axiom . II . Poreſt etiam ex huiuſmo
1.2.pray,
6 : 7 C & !. di conc
ubiru damonis incubi proles na .
de dem foi. Major eſt difficultas huius axioma-
inue fl. tis,quæ tamen tolltur ,quando bene, &
6.16.Como stilucidè rota resexplicatur . Sciendun
8.de mer ergo quod poteft, ( præter ea quæ dixi
venef. mus ) diabolusſemen alium de acceptú
4.10.VA ( v.g.in ea, quæ fomnianti viro contin
We fous dit gje , illuſione) deferre , & qım eſt agili
istoc. Phil.
wap.8. in tàte , & naturalem rerum peritia , caloré
Prior. prolificum in femine quantumuis ille
fubtilis & aereus fitacfucile diſlipabilis >
conferuare , & illud deniq; quomomé
ko mulier ad concipiendum optime di-
fpofita , quodeun; non lacet , aim illud
matricilic in findere , vel naturali viata
trahendurnexhiebere , & muliebri femi
ni commiſcere , hanc concluſion tenue
ko auctores poftea citandi
Axioma . lll. Allamon damonas
mequesons, orſua & ex propria fubftãtia ,
were animantium generare.
Probatur , quia nec demoncs inter
A fe vllam haberindiuidui velſpecieimut:
tiplicationcm , ncc dæmones corpus ae
reum , vel vllum habent omnino (vtco
tra Platonicos M. Anton . Natta.li.7 . de
Deo fol.7.docuit ,Franc . quoq.Georg .
& Caietan . & tenendú eft quare nec in vid. Ti .
proprio fuo corpore cómíſccri poffunt, tal.com
vt optimè docet Perer.d.li.8 . diſpěl.2.) 4 nu.12.
nec vllum femen nedum prolificum , Naclan
quantumuis tenue, habent (qui fuit cr- sum do
Tor Marci Epheſtj, Iofephis & fortaſſis , vegetari
B Athenagore , Tertullian. & vetuſtiorú ia Thre.
illorumPatrum . quomodo proprium 13.Valle
femen habere poffint, củ ſemen lit fub- form
ftantiæ corporeæ viuentis pars , & refi- Sac Phil.6.2.
duum cibi optime concocti ex melioru Spinosa
ſcriptoruin ſententia ? dæmoncs ve- in Probl.
ro ; funt fubftantiæ incorporex , & Chryfo :
ideo de ſuo non poffunt corporeum le- Ge. Cal.
men præſtare , funt etiam expertes ani- collat. &.
mæ vegetaris autem animæ funétio eft c.21. Phi.
adular
naturali calorecibum acceptum conco .
Plaro in
C quere . Ideo certiflimum eft hoc axio Sympoj..
ma , quod auctores præcedétis axioma- ő forse
tis admittunt , & hanc duntaxat conclu- Scali.ex
fionem afferere voluerunt, nó vero præ 676.75.
cedentem fecundam ncgarunt,ſcriptos lacque
res quidam magni nominis,vt D.Chry liflagele
Liha
lott. & alij, quorum fententiam retuli, & Marsina
explica olini, Comment. in Senecæ Arles de
Herc.Furent. V.447 . 1
Juper sl.
Quæ adue rfar ijob ijci unt exe mpl a , il nu
D. Tho.
luſarum aliquandomuliercularuni , ca Helen .
D nos non refellimus, nec reijcimus,præ- Bonn.Sc.
fertim conteftata illa mira apud laque . Gab.ab.
rium & Martinum Arelatenl. fed con- ul. Gaia
tendimus ineptè illos hinc inferre , ali. lup.cisa;
quando deluduntur: nunquam ergoid Rich . Pa
verè contingit, ex particulari affirmati- tua . Yll
ua inferunt vniuerfalem etiam affirma 6. Med.
tiuam , in materia non neceffaria , quod f. a ca
ineptum eit . Tor.Sylhe
Dicimus ergo . Et concubitu incubi Spine.
cum muliere aliquádo prolem naſci pof- isagabobo
E fe co cum prolis verum parrem non foro in que lo
demonem , fed illum hominem , cuius fe . q
miredemon abuſus fuerit. Negarunt cu Grila
hoc Plutarchus, in Numa , Paracelſus Binsf: Mar , de
hæreticus , Vlric. Molitor, de Pythoni- Aries .
cis mulier,cap.vlc. &Nicol. Remig.li.. tran YA
dæmonolac cap.6. ſed argumentis fulsitelmedio
lcuiculis ,non negat,dubiae duntaxac Be alis
cuisine
Auc.
ned. Perer. nofter bb 8.in Gencr.difp.3 . Mab.
Sed hoc olim affirmarunt Aegyptij te Nider .
fe
 Liber Secundus. "
AcPlatarcho , & affirmant communiter A gius cófeſſione fagarum ,quæ falſæ ſunt
Scholaſtici, qui omnes etiá optimiPhi
loſophi fuere.Probaturmanifefta ratio
Be exijs ,quæ dicta fuere pro explicatio
ne. Secundæ .Axio . Accedunt plurima
exépla abillis , & alijs narrata , quæ five
ra funt, haud dubieiuxta husconclufio .
In Hot ncs explicanda funt . Vecultas obtrudit
sir.Cle. fuosfemideos,Hercules S , arpendones,
4 Alex. Ar
Deb.lib.s. Acncas, Seruios Tullos, Anglia, Merli
€47.g.do nú , Pannonia, Hunnos ex Aclunis (trigi
ipsă. Pla. bus, Gothicis. & Faunis natos . Chieza B cunque in veriviri & mulieris copula
& 1XX . Ti.
lib.cons.4.27.p.2.bift.Peruf. fcribicin Hiſpaniola
Cel.y in folitú Corcoton dæmoné miſeriinulie
Bellil.zi, rib . & exeo Bacobicornes naſci. Cliué
fpes, hub .Sú quoq;ducúſtēmahuc retulit Helinan
Pol, un dusl. 4.apud Beluacenfein.Xacamfuú
Lovard. Iapones talé eſſe volunt ,nec defunt qui
de rebus Lutheru in hanc claffem retulirin. Evan
Beuth . teſexenniū , in primario Brabantiæ opi
Hopeli dopunita fuit mulier,quod ex demone
34.27 peperiffet, & noftris temporibus id con
Feat in tigine, etiam Ludou. Molina , ex no- C celeritate perfert, ve vitalis ſpiritus non
11./acra ftræ Societatis Theologis , prodidit, &
de fiat .
-complures alijgencium diuerfarum fcri
relig.
-ptoresillatis exemplis confirmantur .
Mol.i. Videte nunc quam leuia fintargume
4.fo.a.t. ta , quibus hanc alij fententia impugnát ,
As Eeriã maxime Nic. Remi. quoruin primum
$ 14 D.
Ber... 1,6. argum . eft . Dæmon , & homo fpecie
Fabe.Boe. dillerunt. ergo ex hac copula fequi ne
li.Bubin . quit proles . Refp conſequentiam eſſe
Scer.Fra, nullam ‫ر‬, cum quia ex equo , & aſina, &
P. 1.de
proustio alijs fpecie diſcrepantibus animalib.inu D quo concedimus prolemn naſcinon pof
4.2 .Bin , li, thoes,leopardi, pantheræ , & aliæhy
11.de ! - brides, gignuntur , tum quia generatio
i top. ma, bicnon iribuiturdemoni, fed honuni,
lefcencl. cuiuscft femé,vt reéte D.Th quoliber.
J.Laur.
Ananias 6.art.8 . ad 6. & ideo hic ex hominc.hoc
1. dena eft ex viro , & femina, nafcitur liomo .
fdam07) . 2. argum . Dæmon eftexpers vite , &
origo mortis: ergo neque eife aućtor &
origo actusvitalis. Rele. Vim hác vica
lem ,non ineffe demoni, ſed ipfi femini ,
Sicut vis calefaciendi non in eit fcypho E quia denon vul eum non adeffe , vt
propinanti, ſeo tubo fundoriti, fediplivi
no . vide D.Tho. fup.ad so & Sprenge
Tum 1.p. Mallei q- 4 ad 2 .
3.argum . Semen , quod demon in
fundic lagę fatentur elle trigidum , & nul
Jam adferre voluptatem , led horrorem
potias, quare nec poterit inde generatio
conſequi argumentum hoc fuit Marci
Bfelum.Confirmat Remi
Ephcfijapud
I 121
omnem lenſuin voluptatis e tali copula
abefle , imo & fummum ſe dolorem
percier
. Refp.cogit argumenti futilitas, quin
vellemmeplurain reinani, & fpurea ro
fellenda ,inſumere verba .
Certum ergo videtur dæmoné. quá
do vulc ſub ccrtialicuius viri ſpecie delu
dere , & non vult fcire feelie dæmoné,
túc quam poteft aptiffime imitari, quz
requiruntur, quare neceíTariotúc curat ,
vt fi quidem vult generationem fequi,
( quod rariſſime accidit, nec enim ipfe
ſua vnquam caufa generationem inten
dit , qui fibi fimilenequit gignere , fed
aliquando duntaxat in gratiam fuccubę
id operantis , conatur generationem ex
alioſemine ) adhibeatneceſſaria ad ge.
nerationem : quare & prolificun ſeme
quærit, & inucntum conferuar , & tanca
euiaporetur , & quando ,ac quale oportet
infundit : Quando vero non intendit ge
nerationem : cunc infundit aliquid lc
minis inftar , caliduin cannen , ne fraus
deprehendatur : ficque etiam corpus af
fumptum temperat ,ne contactu timor
horror , aut alpernatio adferatue . Sed
quando cúillis rem habet , quæ dæmo.
nem effe non ignorant, vi plurimum fe
men ficticiun , & frigidum exhibet , ex
le . Deinde conitat , ſæpe eum inter
rogare fuccubas : num velint impre
gnan ? que li affentiantur , affumit ve
rum femen aliunde actu carnali deci.
fum ,vt dixi & docet Sprengerus. Quæ
titur auteni, no tain quid fieri ſoleat,qua primul
quid fieripoflit . Vnde ad confirmatio. lei graf
nem quoq;arguinenti,patet folutio :vo
Juptatis fenfum quádo abeft, abelle vel
quia Deus id prohibet prouide , vel
lic maior fit peccati foeditas , atque ma
litia ; adefle autem poteft hic fenfus :
Deus non prohibeat, & dæmon velit ,
eum a luccuba percipi: profecto que ad
delectationé in hac fpurcicia neceffaria ,
hæc omnia demonéincubum adhibuif
fe non faro , conſtat exemplis illis , que
narrant plurima Sprengerus , Binstek
Sius, & Ananias, & potiffimum no
K
 123 Diſquifitionum Magicarum
Sardicenfis fagz , & Virginis Hiſpanæ A tres fuppedicane, in conceptione parfors
nobilis deceptæ , quçinuenias apud Tor te veriuſque conatus:poft , omnia folius
qitemadam Dialog.3. & Grilland.q.7. funt mauris :requiritur eractus temporis .
numero octauo, & nono ,idein plurium we femenin corpus organicuin commu
confeffione afferit Alfonf.a Caftro lib.1 . tetur, & abfolutiffima ila humanicorpo
deiulta hæretic punit. capitulo deciino . ris architectura perficiatur : requiritur
fexto ctiam continua vegecancis animz ope
4. Denique ad dune: haud efle creden ratio in foetu alendo , & alia pencinnu
dum , Dominum Deum concurrere mera naturæ arcana : quæ omnia verű
ad huiufmodi actum , aut animam tali tam muka tamdiu dænion in affumpro
corpori ex huiufmodi coicu natoinfun corpore queat præftare , pluimuni du
dere, & inchoato dæmonis operi coro B bito , & potius arbitrer non potle : fi
nidem ad lere . Refpond. dæmonem , pollit , etiam fuccuba poterit conci
quoad nuuræ operationein , hic dunta pere .
xat effc inftruinentum , & applicare fo Interea , dimm quis conuincat bec il
luminodo agens principale, quodeft ve kum omnia pofic;cenfeo , quos legimus
ruin ſemen hunanú . Deun iraqi con matre fuccuba denonenatos , vel fup
aurrere ad vltimă diſpoſitionem organi poftcicios fuiffe alterius feminæ veros
cicorporis,ab humano feminenati:ac partus, vel abalio dæmonc prolem emé
cidencariú vero quid effe, & morale dú tiram , vt non rarocontingit ad priorem
taxat, peccatum fage ,atq; demonis ma fuppofitiui partus fraudein lubens retu .
Maiami iwar Deus , vtauctor naturæ na letim cú lop.Reynardo [ lib . de pere
turam ; peccato vero , cuius auctor con C grimt generis hum ferm.de impogna.
eft,nó adminiculatur . Siquid huiufmo hom.per diab .) quod de Pictworú Co
di valerent argumenta, fequeretur, ne mitumex Melulinaorigine referunt fa
que ex fornicatione, neque ex adulerio , bulofe Francoru Hiftoriæ , item de An
neque ex inceſtu ,proles gigni polles . degauenfis familiz ftemmate Polydor.
Reſpondent diuerfam effe rationem : Virgil. & alterius cuiufdam ,ex Gaffrido 1.13.bin .
quoniam in his ordo naturæ feruatur narrar Vincerx. Bellam . & quod exore Angl,
non vero in illo dæmonis Hymenxo , ducum Bauarix , & Saxoniæ acceptum RI.l. 3 ,
Hec refponfio friuota eft : nam ctia in narrat Sabinus :nec admodú diffimile ,
Not in
cafu noftro naturæ ordo , quoad phyſi quod de nobili Bagato narrant alij, ci , Maram ,
ca generationis præcipua principia ,fer cu defunctam vxorem ferret impatien- Ouide
watur, natura cnun duntaxatpoitulat , ve D tius : quadā nocte feminam redire , fc
ex viri prolifico femine , apte mixto re que refufcitatam dixiffe, & marito con
mini inufiebri,proles nafcatur. Vle.Mo dixiffe , & ex eoliberosfufcepiffe : qaod
ktor argumencarur, fecundú Conciliato que fuxurú prædixerar ,tande, conuicijs
tem , principiunn gignendi cft cor : ergo & blafphemijs non fe abftinente mari
demon illo feminenon poteft ad gene to , fubito munebriveſte penesillii dere
rarionem vti : quia deeſt virtuscordialis licta ,caruille . Dæmon fic nobili huic
calorem , vt oportet , tenperans. Refp. inpokuit , & aliunde fubtractos furto li
furea corde , fiuc a cerebro vis gignen beros fibi fuppofuit .At pofterins genus
di oriatur , fpiritus genitalis ipſi femini fraudis refero parrulos : quos nó ex in
cft implantatus in ipfa feminis ab huna cubis , fed per fraudem , quafiex laccu
no corpore decifione , dæmon vero E bis demonibus natos vulgo Cambiones
himc fpiritum cum calore fuo tantum vocant, & fcrunt adeo effe l'acte in fatura
conferuat.
biles, ve, ctiam quatuor nutricam rumis
Quidigitur , dīcat aliquis , etiamne exhauſtis
macilentiperfeuerene, ponde
Cx vro incubo , & dæmone luccaba la rofiffiniramé & taidé poft aliquotan
beri nafci poterunt : hoc nec Ægyptija nos euanefcane - Itali, a continuo vagi
him concedebant , nec ego crediderim 10 , Vagionesappellant :Germani, vt in
fieripuric. Longe enin plura hicrequi dicét ſupportivos cffe,naninant, Bech
semur , vt adprolis generationem par felbalg',vel Belchfeltindt dehisvide
tamquc longe pluramatres, quam pa- Spreng.2.p.mallei q.2.cap.7. Guilly Pa
ril
 Liber Secundus
rif. parte vlima, de vniuerfo , cap.dcci- A bendi, & femen illud G fecundum fuif
moquinto ,Anan.lib.4. de natu. dæmo.
Molitorem de Pythonic. mulier.cap.6 .
Talein arbitrorfuiſſe puerú , quemper
Galiciam , & Aſturias Hifpaniæ ante an
nos decimoquinto . Mendicusquidam ,
ſuinma cum defacione huneris baiula
bar : cum ex noftris eum quidam in ici
ncre repertum prope Aumen , vt crāſua
daret,mifericordia niotus,retro ſe iniy
mcntum fuftuliſſet,vix validabeſtia po
tuiteum in alceram ripam exponere . B situs accidiſſecuidam puellæ iampube .
Paulo poft mendicus comprehenlus,fa
cetur eum puerumnon, puerum , ſed dia
bolum , fulle , qui fibi promififfet ,om
nes le ad eleemofynas ci conferendas
pellecturum , quandiuſic circumferre
tur habicu pueri morboſi, & faſcijsin
uoluu .
His conſentaneum eft , polle demo
nes efficere , vt virgomente , o corpore
permanens , non tamen fine virili femi.
ne , concipiat Probatur : quia poteft vir C bus. Quidain ,vtpoft comp. Theolog .
gini dormienti & ignaræ aliunde fum
pruin serum , & fçcundumfemen , fine
congreffu carnali,hymene, alijfve clau
Aris virginicacisincorrupcis, infundere .
Vt autein in partu virginitas conferue
tur , hocdæmon nequit , cum enim ad
hoc vera corporum penetratio requira
tur , quæ virtuti diuinæ reſeruatur : id ,
1 fine ſpeciali miraculo , fierinon poteft.
Propterca , cuin Caluiniftæ neganthoc
ſeptam virginalis in partu Chrifti Domi D Nimirum nihil adeofordidum eft,quod
ni claufum manfille : præcipuam certe
miraculi, & veræ virginitatis præroga
Formic. tiuam tollunt . Exemplum quoque de
6.10.los. Bambergenſi puella , quod recitat Ni
derius , caute legendum eft , & de men
tisfaatum virginitate accipiendum car .
nis enim integritatem amiſerat per can
dem copulam qua conceperat . Neca
viromulier cognofcipotelt , finc virgi
nicacis iactura ,nec impregnari ,niſico
gnoſcatur . Scio quid multi fcriptores E grauius peccatum ,quam ficum dæmo
narrent de varijs,quäconceperint dun
taxat ex ſemine, quod inbalneo, in quo
illz lote, prius fuerat effufum , ſed non
credo , & videoid ctiam negari ab And.
Laurentio lib.8. hiſtor, anatom . qu . 11.
quia neque virtus attractiua matricis
tam a ſe longe queat vim exſerere, ne
que aqua folertiam habet , quam dae
mon (piricuum euaporationem prohi
123
let , fundum aquæ petijſler , non ſuper
nataffet . SicHebræi fingunt Ben . fy .
ram ex filia leremiæ Prophetæ natum .
Scd menciuntur. Ieremias enim virgo
manfic : Siinile refert Auerroes , & de
alia Albertus , Magnus de format. ho
minis c. 1. Minus incredibile eſt,quod Th.quoh
{cribit D. Thom . poſle fortaſſis mulie- 6 - ATT, 18
rem ,abfq;miraculo ,& falua virginitate
omnimoda, concipere : ficut ( ait) di
ſcenti, quam propter pudoris cuſtodians
inletoſuo parer habebat :qui căinfoma
nio pollueretur f, emen eius admatricom
filia defcendit , inde puella concepit .
hoc ſequitur, & àdæmonc idem præfta
ri poſſe, contendic Abulenfis com.inca .
pic.19.Genef.
Item quæri ſcio ,an dæmones cum la
gis nonnunquã exerceant præpofteram
libidinem ſcicndum hoclatrunculatori
& Antonin . 1.p.ſum.cit. deluxur. Ponzi
nibius , de Lamijs num.64. & Bencdic .
qui hosnon cicat lib.2.peccar.lum.6.8 .
hoc omnino negant: ncque id compet
tum confeſſione Sagaruin Hiſpaniæ ,
Germaniæ , Galliæ : Icd delamijs Italiæ
id quali notiffimum affirmat Silueter
Prieras de Sirigemag. & Ananias lib.
de nat. dæmon.fol. 148. & etiam , ab il
lis affirınari fatetur Ponzinibiusſupra .
non kaxsupro's ifte ſubeat, vt hominú
animas cercioreexitio inuoluat,ideo of
fert cuique, quo illum capi pollo (perat.
Nec vllum ſcelus eft , quod fæxitta ho
ninum auerfetur. Poflunt itaque ludi
ces,etiam de hocinquirere . Nec ratio
vlla eft,quæ contrarium cóuincat . Por
ro ſciat confeffarius, tunc videri eſſe du
plex crimen niortale , vnum contra ge .
nus, alterum extra vas naturale : & ideo
ne more humano , ac naturali commi.
fcerentur
Vlcimum in hac quæſtione dubitatio
nafcitur , Vrrum vimagica fieri queat .
vi gigantes nafcantur,vel pigmes ?Quo
ad Gigantes Franc.Valelius d. capit. 8 .
affirmarid ficri poffe: fi dæmones ſeli
gant ſemen non qualecunque,ſed pluri
mú, craiffiffimú c, alidiffimú , ſpiritibus
K afflucas
 124 Diſquiſitionum Magicarum
affluens, & feriexpers : Id verò es faci'e A Anno 1516. in Mazareno agro cemeti
effe conquirere,deligendo homines ca tarios effodille cadauer hominis cubito
lidos,robuſtos, & abundantes multo re rú ftaturæ circiter 20.caput habcas dolij
mine , quibus fuccumbant : deinde & inftar, motares dentes ſingulos, vncia
mulieres fimilis conditioris quibus in rū supodus æqualſe,quos ait ) ſe vidif
cumbant. ſe . Penesſe alios eſſe non paucos, Melil
Et vtrifque & viris, inquam , & foe lis eftolorum gigantum , dentes , qua
minis,voluptatémaiorem ſolito afferen cernarú vnciarum : habere quoq ; ſe os
do, tanto enim abundárius ſemen emic humeri latiſſimum , & penè monſtruo
titur, quanto ( aie ) cú maiori voluptate fum alterius gigantis Hyccaréſis . Duos
excernitur: poterant vero illi voluptate ſibi molares alios 4. fingulos vnciarum ,
augere, & titillando plurimum , & imagi B. datos a Simeone Pigliono ,cadaueris 18.
nationi plurimra ad rem facicntia repre cubitorum propè Panormū , 1547. Se
fentādo , plurima enim pars venereorú quenti anno ibid. à Georg. Adorno ca
motuuin ab iinaginationc fluit . Quo dauer aliud cubitorum 20. repertum .
fit, vt religioſi viri, & Deo adeo dediti, Laxafisanno 1550. inuentum cadauer
ve imaginationé etiam compeſcát, eiuſ. cubitorum circiter 22. cuius caput 10.
modi motus non perſentiſcant. Robu . ferè circuitum pedum metiebatur . Ad
ftiergo , & grandes vt naſcerentur , ita dit multa fimilia, quibus fingulis recen
potcrant dxinones procurare . ] ſendis non eft,cur inhæream : illud no
Hæcille doctus Gmul Phyſicus, & Phi . cat ceteris etiam oflibus in cinerem con
lofophus, de eo quod fieripotuit præcla cactutandem abeuntibus dentes noftris
re, fed erronee, quatenus Gigantesillos C ſimiles, ſed maiores, integros, affigna .
SS putat ex dænionibus incubis & fuc tos, ſubalbos, & carie carentes reman
cubis ita procreacos, quod iam à Theo fiffe : quod etiá in dente illo Antuerpieli
logis improbatum docui. Nos inde fu olim vifcebatur. Hetruſcorum gigancú
mamus tantum non repugnare hoc de vetus quoddam . An. Pomponij Lethi,
monis potentix , & induftriæ . Nam Gi epigramma meminit , Britannicorum
gantes fuiſſe impudentis proteruię ſit ne Camdemus: aliorum alij . Ipſe D. Au
gare cu S.S.teftetur Gen. c.6 . & omniú gult. ſcribit ſe vidiffe in littore Vticenfi
Gentiū Annales ſimilia multa proferant. inolarcm dérem adeo magnum ,vt mo .
Diodor.li.s . & 9. Plutar.in Sertorio Phi luibus centum communibuspofletexx
Joftratus , in Heroic. Plin . Solinus, Ma quari , lib . 1S.deCiuit. Dei cap.9 Præ
rian.Scotus, & alij. memini me nonnul- D tereo quiz Franc. Patritius Dialog 3 .
la notaſſe aduerfarij in Senec& Trage de Hiltor. ex Heinone Eremica de Emi
dias: & miror Goropio Becano placuil phimis , & Gyginis reculit , quia fabu
ſe ,iam ardenter in ea quæ deAntuerpie lola .
fi noftro Gigante narrantur declamare. Regat de Pygmaos:poffe demonēeffico
Dentis eius magnitudinem ferre nó po re cauſis contrarijs adbibitis , vt ad 14
tuit , quid illa tamen , ad maiores niola ftam bismani corporisftaturam homines
res Siculorum Ciclopum , quos vidit, ap non perucniant, non eft dubitandum : fic
pendit penes fe ,inſignishiftoricus, Tho . enim videm us artificio humano , népe
Fazellus ,habuit ? Non iniucunda lectio potu vini adutti, & incluſione in ollis par
verború eiusopinor futura ciuib. meis , uis,pufillos illos carellos , delicias domi
vt hocantiquitatis patriæ cymelium fibi E cellar ū parari: & lucri auidi parentesim
ab homine Campinienfi tam facile ex piè certè, certis medicamentis efficiunt,
torqueri non patiantur . Prolixa plane vt filij puniliones naſcantur . Omninò
res eſt,adſcribam & decerbam breuiter. timcn crcdideriin , hac in re minimam
Ad Erycem montem anno 1342. cada quoque corporis humani quantitatem ,
uerin antro inuentum portentoſa ma etfi ignoram dari , infra quam ne
gnitudinis , cuius anterior cranijpars ali queat aniina rationalis potentijs fuis
quot Siciliéfium modiorum capax crat : vti , & efficaciter corpus illud informa
cuius etiam Bocacius fecit mentionem re . Quare ſcriptoribus etiam illis allen
lib.4. de Genealog. Deorum capit.68 . tior , qui licet agnoſcant cubitales , ſcu
trium
1 Liber Secundus.
123
trium (pitamarum homulos, quod Pyg- A cortum id quoque nec facis beneuolum ,
meos vocant , gruum hoftes , quospoft aur coſentiens cótextui. Reor omnino
Ariftotelein lib . 2.de hift.animal, c. 12. cuſtodu ſeu robuftoru ( vt vertút LXX . )
Philoſtrat. in Hercule dormicnte , Plin . mentioné fieri,led hos vocari Pygmaos :
lib.7.cap.2. Claudianus, luuenalis,Soli nó quod ftatura tales , fed, quia turrestā
nus, & alijdeſcripſere: camen merito ar altæ , vt viri etiã fortiffimi, & maximi in
bitrantur, cosnon eſſe veros homines , i.no verſantbus vix cubitales apppare
ſed bruta , vel monftra, & ad claſſem Si renc . fic vulgatam cum LXX . verfio
miarum referendos. Vide fi lubet, Gel ne, & cum Hebræo fonte conciliari de
lium lib.9.cap.4. Cælium Rhodiginum bere,nunc quidemcenſeo ; paratus ro
lib.4. lect. antiq . capit. 3. & Cardanum qui docentem certiora .
lib.8.de rerumvariet. & Lud . Viuem in B Depumilionibus his ex Nonnoſo ifta
cap. 8. lib . de ciuit.Dei, & Bonifaciuin Photius bibl. fol. 3 .. zo : papour
Simonetam lib . 4. cpift.c.io. Repertam PASOVII , 7qy Nurrósg , iDi glucogerlos
anno 16co . in Peruuia Nanorum pro Tây míswv XatlwrnXÓTI TO ', NOWE
uinciam inde fcribitur litteris P. Ruizij , βη, θαυμα κον ακεσαι κον έτυχε γερτίσι
quas anno 1601. legi. μορφίω μου κον ιδέαν έχεσιν ανθρωπίν
Necnegari poteltPygmæos fuiffe ; & ω, βραχυτάτοις δε το μέγεθος , και μέ
ftaturæ brcuſlimx.coligo vtrumq; ex dari The Xpiar,unose apoyar Siduou
loco Ezech.26. verf.11.Pygmai in tur μένους δια παντός του σωματος.παντο
ribus tuis fcio hoc aliter , & aliter verti , I rois aidpadi xongkwarzer reparar
& verſiones ponià D. Hier, ad eum lo σια και παιδαρια τι βραχύτερα των πα
cum : fed nofter meritò fecutus eft Aqui C pautoinded poor' yuleroi de avertes
5 ita vertente. Symmach . Medos ver mietti Tri Limpcã ra aid adgtpré.
tit, quod placuitTheodoreto ,Chaldçus καλυτων , οι προβεβηκότες υμοίως « ιδρές
Paraphraftes, Cappadoces. Verum . jeft 74 xaijaxis iуриль Лёв? inter "
de vocis radice , & ideo Theodotion ,nó ωτοχέδεανήμερον αλλακαι φων ωκεν
facis certus , qd 703 ſignificaret Hebræū μδυαιθρωgiilω, άγνωσον δε παντάπασι
D'ID gramadiin retinuit. Diuus Hier. τω διάλεκτον τοκετό σερίοικους απατι .
gnarus , 753 ſignificare cubitum bra
chij, feu menſuram cubitalcm lud.3.ver QV Æ STIO XVI .
fic. 16. vnde nos cubicalis vertit , Pyg
mæos, quorum hæceſt menfura ftaturę. De nocturnis fagarum conuentibus ,
Iccm D. Hierony. ad vocem Græcam D An vera fit earum translatio
Aquilz utendens, Pygmeos, nó accepit, de loco ad locum ?
vt nomen propriú ,led , vt appellatiuuin ,
quia interpretaturbellatores promptiffi- P rationibus,& conuentibus illas dun
mos quali deducatur eré tñs aupriñscu
ius vocis via interpretatio eft, pugna > taxat cogitatione animi, & Diabolica il
ſeu pugilatus, altera meſura cubiti, quod lufione intereſse :hanc fententiam cum
fequitur D.Auguſt. lib . 16.de ciuit . Dei Luthero , & Melanchthore muld le yvie Goderas
lm .
cap. 7. Hinc ortæ variæ interpretacio Čtarij tenu crun t: fed ,& Catho lici qui- Agri ppa
nes, quibus videb atur de Pygi næis illis dam , ex Hifpa nis ince gro libro quid am
impropriè dictis accipiendú ,quida com minorita Frat. Samuel, & auctor forta
miſcuntur,eos fuiſſe bellicofiffinos, vi- E litij fidei , eiuſdem ordinis , & Marti
fus acutiffimi,ſagittandi
& peritiſſiinos, mus,de Arles canoniſta , ex lcals Ponzi
& ideo illis turnú cuſtodia permiffam , nibius integro ferè libro , Bapt. à Porta
fic Dioniſ.Carthufian.Verú id vndc pro lib.2.fuæ Magiæ Naturalis ,& cuiustem
bant? certe vix credendum ,potuillceos pores res nondum fatis explorata erat
lorică iaculis fuis penetrare . Aliud itaq; Alciatus lib.8.Parerg.capit. 22. ex Gallis
fatisingeniosè cómentus Liranus,robur Duarenus; Aerodius , & Mich .Monta
Tyri deſcribi, & municionú eius, tale, ve nus. ex Angelis olim loannes Salisburia
ctiam à pumillisiſtis turres defendi po fis libr. 2. Polycrat. cap. 17.in fi.ex Gere
tuerint cótra hoftes potenuiffimos . Có manis, idé vult Phil Camerar. extrema
к 3 сар .
 124 Diſquiſitionum Magicarum
cap .72. operæ fucceffiux, & Vlriccus A fuiffe dicamus': Gi fola nireremur præ
Molitor Python ,mulieribus c . 8. & hoc ſumprione , nunc non illa mouemur
ſe fencire ſubindicat Leonar. Vairus li.2. fed vnanimi omnium ætatuni , & natio
de faſcino cap.13 . Sed nituntur arguiné num , & vtriuſque fexusetiam Ecclefia
tis parum vrgentibus. Quid enim tolif fticæ functionis , & ordinis nobilium .
ncid afferitur a mulierculis,vtexcidir Al reorum confeſſione; contra quam nul
ciato ? vnde igitur tot quotidie viri do la vim habet præfumptio . Michol pa
eti, clari , & fecundum fæculum pruden tris ſatellites decepit in Dauidis locum
tes, idem fatentur , puniunturque ? Age fubftituta : ſic etiam poteft, & foletdæ- Reg.196
fint fæpè , qui a dæmone illudantur , mon affumpto corpore, & in lecto lo .
fenfibus internis externifque vinctis , cato decipere mariti. Nam ftrige ad có
lib. 7. do & fepultis , phantaſia etiam forte , B uentum profecta ,ne marius eain abel
Genef.ad læſa perturbataque : age, queat diabu ſe depreliendat , folet eú confopire , vel
lit.c.ii. fus lelis corporis viribus , & animi facul quid aliud ſupponere, quod earum fup
Epift.2. tatibus plura homini perfuadere , quam pleat, vt maritus expergifcens vxore ef
ng.Nebr. fe putet , docetur hoc actis iudiciarijs .
vel vini copia oppreſſi, velinelancho
lia ægri lele videre arbitrentur , vt do Quædam inquiunt conſtrix Forpachij
cet D. Auguft. fint fanè tria phantafma Cal. Sept. 1987. id ſe lepe feciſſe proda
tum genera, quod ab eodem optimè no dit,atq ;adfoprendum rali jomno mari
tatum ; quid cum poftea ? quid aliud , ex tu ,fæpenumero illi aurex vellicale, dex
his inferre queas , quam poffe fagasde tra manu eò priusillita vnguine,quo viã
cipi , femper autem illas falli hunc non ad huiuſmodi conucnius affectans fole
confequitur. Nec amplius probas quod C bat ſe ipſa inungere: Eler vxor decani in
Bpå 101. ad Euodium fcribens , de patofis Ottingem.codem loco die,infantiscul
idem prodidit : facemur enim tunc ani citram : Sichen May a Speirchin [co
mas non emigrare ex corporibus , & pasſuppo/uile memorauerunt poftquam
Bodinum , id aufum aſſerere , detefta clentnomen fut demonis prefane fic que
mur : fatemur fæpè fenfuscorporeos pla maritisfucum læpe fecille. Hamburgij
neconfopori , adeoque efficaciter has Non . Iun 19. Maria vxor Jarioris
imaginesobuerſari, vt expereiti credát in MerzerEſch . ftramentorum talcem
fe audiuiffe, vidiffe ,& feciffe , quæ nun velui unguineinfucatun qui fanm ,
quam contigerunt. Nec ignoro exem atque ipfadomum effe reuerfa euanefcc
pla multa humusdeceptionis ; yt de reo , rei. Catharina Ruffaupum úamonem ,
quife in Dicis regia fuiſfe diéticabar; Ge D fua accubatione elujmouth vices aliquan
nadio , qui ſe choris beatorum interfuif dogelile declaramit ] Hæc Nicen.Ro
Alex ad fe putabat :de Platonico Philofopho ,al nigius d.lib.I.C.12 .
Genea .l teri in fomnis apparente , cumq ;docen Obicunt præterea D.Aug.lib.de ſpi
dier te : de patre , qui clara luce filiam fuam ritu ,& anima c . 28. vbicaden ferè ver
D. Aug. videns , ſe vaccam cernere putabat . ba habes , quæ in cap. Epifcopi 26.9.50
de op.ro: Nec vrget , quod corum corpora inuen vbi qui huiufinodi nznijs anicularum
Dang ! tafit fæpenunero eodem loco iacen fidein præbent, Itidentur excommuni
wit. Der tia , nec inde mota fuiffe , vt de varijs cari. Hic canon Achiles elt aduerfario
SAP.18 . narratum ab Olao , Totato , Grillan rum , hunc vrgent , hunc intorquent .
vita S. .. do , & alijs ; & hucpertinensilladin via Reſpond . libr. iliunn non effe D. Auguft.
ta D. Germani , de mulierculis conui- E nec etiam D.Gregori , cui tribuit loan
uantibus , vt videbantur , & tamen do nes Beerzius Carmelita , in 1. præcepto
mi repertis dormientibus ; & quæ hu expofit.4. Cap. 4. fed Hugonis Victori
iufinodi alia.. bis enim nihilamplius pro ni, vel Hugonis Eteriani: & cuiufcunq;
batur , quam decipi aliquando bas mu fit,non efle aliã eiusfententiam , quam
hercolas . Sed fen perita fieri non pro predict Canonis . Quidam eleuant au
batur , Vim quidein aliquá hrberet ar Etocicareni Cancnis, quia ſit concilium
gumentatio illi Alciati qui renus ; cur canrum Prouinciale quod errare potue
non porius in conueniu Cacodemone nr : fed mihi non placet co confugere .
loco mulicris , quam in loco cú marito Ahj negant eſſe ConcilijAncyrani, cd
quod
 Liber Secundus.
quòd in Concilij huius exemplaribus A
Græcis , aur Luinis hodic non exſter :
verum neque hæc folutio mihi placet :
quia Canon repericurin quibuſdam an
siquis collectionibus Conciliorum , &
in Damafi( fiipfe auctor ) Vitis Ponti
ficum , & in Decretis , Burchardilib.1o .
cap.1 . & luonisp. 1 1. cap. 30. & reten
cus fuit in Decreto Gratiani iullu Grego
rij XIII . Pontific.correct. Malo cum
Turrecremua ibi , Victor .numer .32.
Baſino , Alphonſo à Caſtro , & alijs re- B
Spondere, quçdam inillo Canone narra
ri , quæ per naturam rerum a dæmone
perhci non poffunt, vtalloqui, & coram
cernere Herculem , & Achilem , qui ſunt
in inferno : item equicare ſuper veras be
ftias, quæ tanta ſpacia tam cito , & per ae
rem conficerenequeunt : item equitate
cum Diana vel Herodiade, cuin nec vl
la fit Diana Dea ,velfuperftes nunen ,
nec Herodias illa falcatricula vllibi in ter
risequitet ,in inferno cruciata : item a- C
gnoicere vllam diuinain naturam , præ
ter Deum . quare huiuſmodi afferere ;
reuera hçreticum eſſer . Alia vero in eo .
dem Canone memorantur , quæ nec
ferum naturæ repugnant, nec vires San
canæ ſuperant, vt elt hocipfum , de quo
nunc agitur, & talia non negat Canon
poffe contingere, ſed tantum indicare
voluit , non elle credendum ſemper ea
au TOPCECT contingere; ſed aliquan
do imaginationis vicio tribuenda.vera D
itaq; Canonis explicatio eſt , eos hære
feosdánari,qui lagis aflerentib . credut :
hæc omnia pofteriora cú prioribus libi
cóungere ,prout illæ narrabant. Sufficit
enim opinionis alicuius damnationem
partem eius aliquam fidei contrariann
elle , quia veruin eſt exintegra cauſa ,
falfum ex quouis defectu . Atque ica in
terpretor dicta Doctoris Nauarri fatis
perplexa locutione non paucos decipié
Cl!. Ma is. Vnde apparet neque Canonem il- E
ab.nu.38. lum , neque locum Hugonis repugnare
communi ſententiæ Theologorum , vel
Quæfitorum , & Iudicum recepræ praxi.
Sed de hoc Canone agendum copiofil
fime lib.g.
Denique argumétatur Alciatus:Con
uentus huius perſonæ omnes interdum ,
nomine Ieſu pronunciato euauerunt ;
cantitaquc phantafticæ ,& non corpo
ratæ perſonæ : quid corporea resfict
quit euaneſcere . Refpond. Sagas, qu
conuentui interfuerant, non cuanuille
fed præſtrictis cernentium oculis , alu
dæinonibus celerrime aſportatas fuiffe
& ficdici euanuille , large & impropri
fumpto vocabulo pro , defierunt vide
ri. Nequehoc diſſimulandum ,videri,
Alciatum velle , non poſſe dæmonem
corpora loco mouere : idcirco eniin co
tendic non fuiffe Chriftum Dominum à
Diabolo in pinnaculum templi , & mor
tem excelſum ſublatum : quod confir
mat auctoritate Origin. homil. 31. in
Luc. & D. Hieron . in Matth . & teme.
re credidit hoc dicenti Alciato Phil.Ca
merarius operæ fucciffi cap.72.Sed po
ſtea docebolonge plures Patres contra
rium tenuiſſe : imo . D. Hieron. nihil
habet, quod pro Alciata faciat. Orige
neseiaperte refragatur.nam verba mu
tilata citat Alciat. obiectionem ponens ,
reſponſionem Origenisomittens.
Obijcitur etiam experientia , quod
inuncta , aliquando non translatæ ,ſed
repertæ iacentes eodé loco , vbi feinun
xerant: hoc de yna Alulenfis , de tribus
vel quatuor teſtaturSpineus , de alijs
alij . Refpond. cum Spineo cap. 30. &
31. huius reivarias elle cauſastú ex pat
te Dei,cumex parte dæmonis . Expar
te huius : quia quando ipli vtilius eſt ,
tunc ſagas decipit, cas loco non mouch
do: vt liciudicibus , & principibus per
fuadeat falla elle, quæ de talibustranſue
ctionibus feruntur, atque ita iuftitiæ exe
cutionem impediat: pactü ergo fruſtra
tur , quandomaiorem humano gene
ri perniciem inde fperat : pactum fer
uat , quando Deusei permittit , & ipres
ſperat le ficplures illaqueaturum Q . uod
ad Deum , linit vt plurimum , fic exi
gentibus hominum peccatis,Diabolum
pacta cum Magisinita feruare :aliquan
doimpendit, vt quando iudices curio
ſitate mouentur ad huiufinodi explora
tiones : vt fic iudices in peccati pönnin
confundant , & quafi excæcentur .
Vtrumque iuftiflime. Ex ijſdem cal
fis nonnunquam , vul dæmon , & hoc
ei Deus permittit , ipfa loco mouere , &
proipfis fimulacrum carum illic relin
guere, vt putentur non translatæ , fed il
dic remanfiffe ,
K5.4 Se
 126 Diſquiſitionum Magicarum
Secunda orgo opinio eſt, quam ve- A {petus. Sed accipite verb : Hyppolyti:
riflimam iudico : Nonnunquam vere fa
gas transferri à damone de loco ad locú ,
hirco vel alteri animalı (phantaſtico, vt
plurimuin ,hoc eſt dæmoni allumenti ,
& formanti corpus aereum, vel etiá ho
minisin forma , eas aliquando ternas ,
quaternaſve fimul afportanti ) vel aruna
dini vera ,/coparumue baculociiam ve
ro , fed acto , o ſubleuato a demone ine
quitantes, corporaliter conuentui ne
fario intereſe . ]
Hæc fententia eft multo coinmunior
Theologorum , immo & luriſconſulto
sum practicorum Italiæ , Hifpaniæ ,Ger
maniæ , inter Catholicos , tenent etiam
fcribentes plurimis . Alb . Magus apud
Cantipratenfem lib . 2. cap sz . part. 19 .
Ciruelus de ſuperſtit. part. 2. capite 1 .
Guilh . Neoburgenſis mox citandus .
Turrecrema. fup. Grilland lib.2. de for
tileg. quæſt.7. num.8. vbi fatetur fe fen
tentiam mutaffe . Bafinus de artibus C À loco natiuitatis med . ] res mirabilis
magic. propof. ,Remig.l.1. Dæmone
lat. cap.1 +24.29. Auctores Mallei non
vno loco , Penna in Direct. Inquiſicor.
p.2.commení.68. & alij. Pet. Dainianus
epift.4.c.17. & recentiores medici , vt
Roncleus mox citandus, l.2 . de morbus
vencf.c.8 . & l.z. c.8. Celalphinus inue
ftig.dæmon.ca.20. & Theologi crebro “
numero hoc efferunt , rē diligentiffime
difcutienxes,loan.Dodo.in Apolog.co
tra Fra. Samuelem , Guil. Pariſien par. D
vk.de vniuetſ.cap.23.Siluefter in verba
hærefis,nu.z.Abulenf. in 4.cap . Match .
9.47. Becoz dict.capito 4. Vict. vbi fupra
$ Caictan . z.z.quæft.98.art.3. Alphonſ à
Caftro lib.z.de iufta heretic.punit.c.16
Sixtus Senenſislib.s.bibl.annor.73.Cre
fpetus de odio Sacanæ difcurf. 15. lib . I.
Sebastiaraus Miche , in Pneumalog. An
glez. in z . quæſtio - vnica de arte Magi
ca, artic. quasto diffic .f.Per Binsfeld
dict.operisconcluf. - Spinus contra E
Ponzinibium , Ananiaslib.quaito , de
Natur.dienos.Ernonne Antichriftite
poretales conucntus agnofcit fururos
D. Hipolyt-Martyr.lib.de confuinmar.
feculi, haud longe princip. hosnouere
Leges Salicæ , vtpatet ex.lib.17. Et Lam
bertas Darixus Caluinianus fcribie Geo
meux"CONUENDIM -eke ordinapium prou
Alumman odom , cxcorefcrtCics
Tunc iniquus ille clato animodæmo
nes ſuos congregabat humana ſpecie
( nonne fic in conuentibustripudiant ,
& commiſcentur cum ftrigibus ? ) &
cos , qui illum ad regnum inuicaruntfa
ftidiet; animaſque multas inquinabit ,
quippe Principes eis conftituet ex de
monibus .) Facit quotidic Diabolus fu
perior , dum fuum cuique ſtigum dæ
monein magiſtellum attribuit . Tertul
B lianus libr. de anima cap de fomnijs,
affirmat , domus quoque hominum de
monijspatere, nec tantum in adytis, fed
etiam in cubiculis homines corum ima
ginibus circumueniri . ] Videre nunc
quo pacto hoc myſterium iniquitatis
operetur iam oliin . huc enim arbi
tro referendum , quod abs Guilhel
mo Neubrigenſi in hunc modum tra
ditur .
In prouincia Deirorum haud procul
contigit , quam à puero cognoui. Eft
vicus aliquor à mari orientali miliaribus
diſtans iuxca quem famoſæillæ aquay
quas vulgo Viple vocant. Ex quo vico
rufticus quidain ad falutandum amicú
in proximo vico commorantem pro
fectus, multa iam nocte minus fobrius
remeabat . Et ecce de proximo cumu ,
lo , quem ſæpius vidi , & duobus , vel
tribus ſtadijs à vico abeft , voces can
tantium , & quafi feftiue conniuantium
audiuic. Maritus quinam in illo locofo
lemnibus gaudijs intempeftæ noctisſi
lentium runperent , hoc ipfum curio
fius infpicere voluit , videnſque in bare
re cumuljianuam patentem aceeffit,&
introſpexit ,viditquc domnum amplam ,
& luninofam , plenamquedikumben
tibus tam viris , quam fæminis s tan
quam ad folennes epalas . Vaus au
tem miniſtrantium cernens ftantem ad
ortium , obtulit illi poculum . Quo ille
accepto , conſulto noluit bibere , fed
effuſo contento , & continence reten
to , concitusobijt , factoque tumultu y
in conuiuio pro ſublatione vaſculi , &
perfequentibus eum conuiuis, pernici
Cate iumenti quo vehebatur eualie , & 1
in vicum cum infigni fe præda rece «
pit . Denique hoc yafculum materiæ 1
incognica caloris
, infoliti , & formæ
info
 Liber Secundus.

infiratz Henrico ſeniori Anglorum . A ei , tanquam maritus vxoris fæpè acce- ,,

Regipro munere oblacum eft : ac de dunt ad congregationesillas,vbi maxi
inde fratri Reginæ Dauid , ſc. Scotorum ma mulierum numeroſitas cógregatur, »
Regi, contradictum annis plurimis ,in & nó vident illa inmente,aur intellectu,
thefauris Scotia feruatum eft , & ante auc in apparentia, ſed in vera , & naturali
annos aliquot ( ſicut vereci relatione forma accedunt ad loca prædicta , hoc »
cognouimus ) Henric. II. illud afpicere modo , & ordine . Videlicet, quia primú ,,
cupienti à Rege Scotorum Guilli.refi per vnum , vel duos dies antequam fiat ,
gnatum .] congregatio,intimatur fibi per dæmoné
Libro 1. Regum Angl. cap. 38. tales illum , qui eft adipfarum cuſtodia conſti ,,
montium rccellius, vulgus folitum nomi tutus qualiter nocte tali , & tali hora ſe »
nare montem Veneris,qualem tradunt præparet ad veniendum ad ludum : qux »,
B
etiam in Italia prope Nurſinum lacú el mulier, fi haberet iuftam caufam impe
ſe, vt patet ex epift. 46. Aenez Silusj. Si dimenti, deducit , & auditur, dummodo
mauis exempla recentiora ,& clariora , ſit caula vera ,& excuſabilis , quæ legiti- »
Rober.Gagui.Generalis ord . S. Trinit. me excuſare poſſit: alioquin di fingerec
lib.10.Hift. Franc.ita ſcribit , Quotêpore habere caufam , quæ nulla eſſet , vt non »
Guil. Edelinus Theologus Doct.S.Ger accederet , non deferebatur inuita , fcd
mani de la Hara prior, apud Ebroica , remanebat in domo ſua : nihilominus
ad perpetuü carcerem damnatus eft ab pro poena fui mendacij adeo forti:er tru
falſa religioniscrimen. Nam cũ illuftris ciabatur à dæmone, & in méte , & in cor ,
cuiufdam femin amoribus teneretur, pore maximis, & cótinuis doloribus, &
neq; eius cöſuerudire fruifacile poffet ,de
C ægricudine intrinſeca , vel extrinfeca tā
monē patronum fibi adhibuie, cum in toruiter vexabatur , quod die noctuque
nihil penitus quictis haberet, ſed ſemper
arietis fpecie adorauit, à quo poftea do
tribularetur, & omnia , quæ ipſa ageret ,
&tusſcopa ſumere,arq;inter femora equi
cuanefcerent, & perirent in fieri : adeo ,
tisinftar ponere , breui memento quo vo
lebaiſe traducebar.]InterſtrigesAuenio quod neceffe fuit , vt cor mala cellarent ,
néles,(vt narrat Mich. Pneumal.ſch.6 .) peccatú fuum fateretur, & promitteret,
puer capcusfuit , quiiudicibusnarrabat's etiam medic iureiurando : quod am
fe à patre in Synagoga ( licconuentū vo plius non recuſabic accedere . Cuin ve
cant) deductú ,& ibividiſſe patrari mul to promitteret acceffura , ftatim aduc
ta nefaria, & horrenda , itaq; conterritu niente nocte , & hora , euocabatur voce
D quadam , velut humana ab ipfo dæmo . »
muniuiffe fe fignaculo crucis, & dixiſſe :
rei ? fimulque cum dicto
Iefu ,quid iftuc ne , quem non vocant dæmonem , ſed
turbain totam diſparuiffe , & ipfaine' Magisterulum , aliæ magiftrum Marti- ja
foluin ibi deprehendiſle : poftridie do . nettum , fiue Martinelluin . Quæ fic »
muun rediffe , quæ tribus a Synagogas euocata ,mox ſumebat pixidem vnctio- »
miliaribus aberat, & puremad iudices nis, & liniebat corpus fuum in quibuf
detaliſſe. Vnde , & puero in vicinia no dam partibus, & membris , quo limito »
meri inditum Maſquilon ( hoc e.par exibat ex domo , & inueniebat femper »
$ hus fortiarius ) luncque puerum , cum magiſterulum fuü in forma hirci illa ex- »
» ipfe Michael 'ifta fcriberet anno . 1582. pectantem apud oftium , ſuperquo mu- »
adhuc Auenionicaptiinan fulle . Aliud lier ipfa dixit,quod equitabat, &applica . »
» conteſtatius aecipe ex Grillando , cuius E re folebat fortiter manus ad crines , & fta »
» verba non pigebit ad fcribere , Quo tim hircus ille adfcedebat per aerem , & »
* ( nempe homagio ) factoſtacim vnum de breuiffimo tempore deferebatipfam vf- » »
» monem'coſtituit ( ipfe princeps Demon ) que ad nucem Beneuétanam , & ibi fua-
* ad cuftodiamipfiusiiieris, quarn nu liiter deponebat, & c . ] reliqua etiam te
» quam relinquere debeat, fed illi inferui fert conſentanea his, quæ alij cicáti DD .
» re in omnib . quæipfa cupiet, & quotief fcripferunt folere in conuentu contin
» cunq;contigerit ad lodos accedere,hoc gere . Nam præcitati Theol. adferunt,
» ipfeintimabit mulicri, & illam deferee, & varia exempla,& eonfefliones reorum ,
» instruct . qui quidem dæmon affociatur Quæ omnes conueniunt in corporali
 128 Difquifitionum Magicarum
delatione,modo , & cæremonijs conué . A in altum iactis, nec capite in anteriorem
tus, & alijs circumftantiis: Quarum præ parcein prono , fed refupinato , adco vt
cipuas ſummatiin hic exſequar,additis , mentuin ad cælum feratur , tum cande
nonnullis, quas accepi à Peir.Orano, V. lis piceis oblatis , vel vmbilico infantuli,
Cl. mihi doctrinæ, & integritatis nomi adlignum homagijeun in podice oſcu
ne(vt fratre)caro , quipręfuit anno 1597. lantur. Quid ? quod & millæ facrificium
& 1598.Quæfitoris, & Iudicis functioni aliquando per fummum ſcelus, æinulá
in Stabulenfium ſagarum , & Lamjarum tur , & quæ luftralis , & fimilium rituum
cauſa . Quoad baculum notat Scbaft.Mi Catholicorum ? lib.3.ex viri eruditi,ſena
chael.d.operis Schol . 7. Abrah. Ezræ fi roris Clariſſimi Raymundi narratione
lium Leuit.cap.19.prohibitionem malefi oftendam , Inſuper liberos duos Diabo
cijſicinterpretari,Nonfacetisexperimē B lo illicotterunt, vt annis fuperioribusma
laper figuras,per baculos, per opera , per ter Cunonis Rouerenſis , apud Binsfel
motus perdies, per horas. & his verbis dium ; & anno 1458. quædam alia tres
pleraque ſolemnia ftrigum comprehen liberos ſuos apud laquerium , c.7 .ſed in
diſſe.per figuras intelligere circulum , de quinatiilimuin ſacrificiū idoli Moloch ,
quo iã egimus, per baculum , virgas qui fecundum vtramque interpretationem ,
bus vtuntur adinaleficium hoftijs, & nequiter & crudeliter repræſentant ; cũ
alias quibusin paßtoma's e , & arundine proprios vel elienos filios dainoni ofte
ſeu ſcopæ haftam cui inequitant transfc runt, & occidunt; aut femen ipſum pro
rendæ :gauderc autem virga Diabolum , fuſum ei dicant, vtfceleratiſſimusille ma
vt imitetur virgam Mofis iniraculorum gus, qui cum muliere in templo venere
effectricem , vel aliam illam Aoriferam C exercensſemen ſacro ſchriſmatimiſce
Aaronis.Hunc baculum porro inungiſo bat, quod narrat idem laquerius flagelli
lere vnguento confecto ex varijs rebus falcinar.fol.58.autdenique commune
inſulfillimis, inaxime ex vnguine infan fumpta lacram hoſtiam ,in ore afferuatā ,
tium necatorem , quanquam aliquando & excractam ,dæmonioblatam , corain
non baculum , fed vel crura , vel aliasſui eo pede conculcant, vt multæ itrigesin
corporis partes illinunt , vt patet ex ver quirente laqucrio confeffæ fuerunt.c.8 .
bis Ghirladi ,& ex fententia Auinionēli , His , & fimilibus flagitijs, & abomina
quam exhibebo totam lib . 5. Poflet fine tionibus execrandis commiſſis incipiút
vnguento :ſed hoc vuit copioſum adhi mcntis aflidere , & conuiuan de cibis ,
beri, vt quam plurimos infantes interi quos demon ſuppeditat,velijs, quos fin
mant, opinantes fine hac pinguedine le D guli attulere: Interdum tripudiant ,ante
ad conuentum deferri non pofle . Indi conuiuium ,interdum poft illud.folentdi
cio eſt, quod prima vice dicit fufficere uerfae menfæ efle, tres vel quatuor cibis
vnguentum commodato ab alijs acce interdum delicatiſliinis, interdum valde
ptum ,poftea neceffariú cffe , vt ipfemet inlipidis , & inſullis onuftæ ,quibus pro
ſibi illud ex infanticidio præparent. dignitate;aut opibus,finguli locantur, ali
Sic ergo iniunctæ folent deuchi inſi quando fuus cuique dæmon adlidet ,ali
dentes baculo ,furcæ ,vel colo,vel crenia quando malefici vna ex parte, & ſuus
thræ , impoſio vno pede , velinſidentes cuique dæmonex aduerto . Necment
fcopis aut arundini , vel tauro , fui hirco Tua deeft benedictio cętu hoc digna ,ver
autcani (quorum omnium exempla pro bis conftansplanè blafphemis , quibus ip
didit Reinig.l. 1.cap.14 .) Sicinquam lo- E lum Beelzebub , & creatorem , & dato
lént ad ludum bonæ focietatis ( ve in Italia rem , & conferuatorem omnium profi
vocant ) conuentum deferii vbi ignis vt tentur:eadem fententia ex Adionis Gra
t
plurimum aceenſus,teter & horridus.ibi tiarum , quin ſubdunt menſis ſublatis .
dæmon conuentus preſes in folio fedet , Legiformulas,manu tamofiflimicuiuf
forma terrifica: vt plurimum hirci vel ca dam malefici notatas . Conuiuio inter
nis : ad illum accedere adorandi gratia , ſunt facie interdum aperta, interdum ve
non eodem modo, interdum complica lata larua , linteo , velalio velamine , aut
dis genibus ſupplices interdum obuerſo perfona.licetiam perfonaci frequentius,
tergo ftantes , interdum cruribus etiam poft conuiuium quiſque dæmon ſuam
quan
 Liber Secundus. 129

quam cuſtodit diſcipulam manu prehen A vtaudeāt,vel quia tebuioresſunt adhor

dit; &, vt omnia fiant ritu quain poflunt ribilem illum Satanæ contactum in cor
abſurdiſlimo , dortis inuicem obuerfis , pore affumpto ferendum , horum enim
& in orbem iunctis manibus iactantes vnctione fenfum obftupefacit aliquan
capita more fanaticorum ,choreas duce do , & miferis perſuadec vim vnguento
re; nonnunquani candelas accenfas ma ineffe maximain . Alias autem id facit ,
nutenentes,quibufcum antedemonem vc ſacroſancta à Deo conſtituta Sacra
oſculantes adcrarant, & cantare felcen menta mimice adumbret , & per has
ninosin honorem dæmonis obſcæniffi quafi ceremonias fuis orgijs reuerenti :
mos, vel adıympanum fiftulamue fedé. & venerationis aliquid conciliet . Nihil
tis alicuius in binida arbore ſaltare , om verò ad translationem conferre vim vn
niaque ridiculè , & contra ceterorum mo B guenti, velinde patet, quod etiamfi , qui
rem per ere.cum fuis amalijs dæmoni Itacuto conuentustempore ex curiofita
bus fædiſfimè commiſceri. Quando fa te quadam cupientes conuentui intereſ
crificia fiunt, fieri folent ftatim initio pe fe fc vnguento illinant ,& reuera per ae
racta adoracione : Sacrificia camen etiá rem co deuebantur, (Dco id , vt inulio
extra conuentum fæpè faciunt.Denique ties probatum , ad puniendam incredu
addunt, quemque narrare fua ab vltimo lam curiofitatem cam temerariæ auda
conuentu facinora ; quæ quo grauiora , ciæ permittente ) tamen fi quis fide fir
& magis execrandi fuerunt,eo collauda mus,caritate armatus,ad fraudes dæmo
si vberius:li nulla ſint, vel non fatis atro nis reuincendas, diflipandafque ad fidei
cia , Verberari ſegnes atrocifline,a dr veræ confirmationem , eo fe vnguento
mone, vel a malefico quopiam feniore : C inungeret , proculdubio ( vt rccte Binf
vltimopulueribus ( quod aliqui fcribunt feld . ) nulla ſequeretur translatio.quia
elle cineres hircı illius, quem dæmon al hic onine pactum cum demone ceffat
fumpferat, & quein adorarant, ſubito co neque id Deus eflet permiffurus. Et pro
ram illis flamına abſumpci) vel venenis pteica , quando extra conuentuni defti
alijs acceptis ,fæpè etiain indicto cuique nata tempora feſe inungerent fagæ, non
nocendi penfo , & pronunciato Pſeudo auolareni , nec auferrentur ; eo quod id
thei demonis decreto; Vlcifcimini ves : pact.e non fuerunt . Sciunt hoc , & ideo
alioqui moriemini: vt agnoſcas tegem non priguntur, nið audito conuentus ſi
Caritatis legi contrarian.:ſuas quemque gno ; aliquandomoncotur à fuo Marti
domos :ſi propè fint pedibus , fin distan nello aliquando à vocibus præteruolan
tiores , vr aduecti, repetunt Conuenitus D tis comitatus Sagarum Reginæ ,aliquan
vt plurimum ineuntur vel noctis medie do aliter,iuxta Spineum c.30.Sunt camé
ſilencio, quando viget poteftas tenebra quidam malefici, quiex peculiari pacto ,
rum , vel interdiu meridie , quo funt qui ad certum quoddam fignum , fiue vo
referant illud Pſalmiſtæ notum de de. ) ctionem ,fiue pilei, aut palli pofituramn ,
nionio meridiano , & Abenezra fcribit à fiue quod aliud, quando volunt, alio de
magis certos dies, & horas obſeruari. feruntur : ſed quod dixi frequentiuseft.
Noitræſtriges vidétur,in diuerfisregic His politis.
nibus , varios habere ſtatos dies. In Ira Probatur hæc translatio corporea , pri
Lia frequentant noctem quæ feriam fex mò quia nö poteft dari quidquam quod
tam præcedit . Sic Comanus in lucerna) cam reddation poſſibilem . quid defit ?
idque circa noctis medium ( vt ait Seb. E non deeft corpus mouens , nam diabo
Mích.ſchol.7.) Lotharingicæ ftrigescón lus corpus affumit, nec adeft ,velobſtac
ueniunt noctibus , quæ præcedunt feriá corporis moti reſiſtentia , vel grauitas ;
quintam,& diem Dominicum , tefte Re quia longe maior eſt vis demonis moué
migio li. 1.cap.! 4. apud alios legi noctė tis, quimontes loco mouere poſiet , nec
que præcedit feriam tertiam . obitar celericas motus ad locum remo
Poffer dæmon eas transferre Gine.vn cum fpacio temporis breuis:hoc enim va
galepri vſu ,{ ve dixi, ) & facir aliquando : let efficere agilitas, & vis naturæ angeli
fed vnguéto mauulvti varijs decaufis . cæ , iuxta D. Auguſtinum ,& B.Thomá.
Aliquando quia cimidiores funt lagi,qua nec Deus id nonpermittir.exftant enim
per
 130 Diſquiſitionum Magicarum
Aug.l.de permiſſionis innumera ferè exempla A ge, quod in quam partem pileum vertel. 1. hiſt.
diuina
demon ,c . quædam etiam S. S. clariſſima. Citant
3.76.1.p. nonnulli primo loco Chriftumn Domi
9.110.25. num bis ſe palſum fuiſſe à dæmone tran
3.Mat.t. ſportari, quod de malo ſpiritu accipiunt
v.8.Luc. Origenes" Ambroſius Chryfoftomus ,
Macchi.
Auguſtinus Gregorius , Strab . & alij :
0.20. 24. hoc exemplo non vtor , quia licet multi
& c.2.v . patres indicent per aerem Chriftum à
14.6 20. dæmone volantem raptum , deportatú
que fuiffe;magistamen placet,cum Ori
gene, & Euthymio , ductum duntaxat, B cui fimie exemplum de Matiſconenſi rus
& præeunte diabolo fecutum Chriftumn
fuille , & fic in pinnaculum , & in non
tem aſcendiſſe ; quod aperte diuus Lu
Hefolus cas inſinuauit : nec obitat Diuus Mat
Lonas,in thæus ,nam wupendulávesy non raro fi
March, gnificataflumere ducendo tátum ;& fic
Marci s. hoc loco quoque interpretantur homi
V.13.MAI
th.8.v. nes erudici:ideo iftud exeinplú non mul
320 cum vrget.Secundo loco adduci lolet:dę
mones ingreſſos porcorum grege , cos
in mare præcipites egiffe. firmioradhuc C tus,dixit; fe per quofdam ad magnü con
locus eft , quem tertium ,adferunt, nem
pe Philippuin Diaconum à fpiritu ex de
A2.8. v. Certo in Azotum delatum , & Hibacucu
26. 10. capillo in Babylonem translatum ad Da
Dan. 14. nielem .Adhxcloca reſpódec Vlric. Mo
isa poft licor, male nos ab Angelis bonis ad De
D. Dion , mones argumentari , co quod Angelo
Thom Ma
alios .et rum hac in re longe inaior fic vis , acro
leus p.2 . bur, quam dæmonum.Solutio iftamen
6.3. Ca dori cít. quia mötulocali non eft cur di
Arodi. 2. camus naturaliter plusbonum Angelú , D oblico derelictam . force iuuenis, ei bene
6.16 . ,
Clemens quammalum pofle : & Theologorum
Rom . 1..cominunis fchola concedit diabolos te
Conf . A. tinuifTe,quæ nature dotes erant amifile
poft. Ego qux gratie erant.Cuin ergo bonus An
Top.l.3.hi, gelus Habacucum tulerit , permittente
árnob.l.
2. Conir. Deo,poterit& diabolus hominemtranſ
gen . Cyferre. Quid mirum hác dæmones à Deo
rillus. le ia humana corpora poteftaté recipere ,
ros. Car .
6. Epiph. qui longe maiorem in animæ deceptio
Amy. nem acceperunt ?
Maxim . Probatur etiam id experientia totex . E fidem fecreti ftipulata , confitetur quod
eye alii. plorum ,vt,ſine proteruia, quis diffentire
Herod.
Mel90 nequeat.Grauifſimi, ſanctiſſimique pa
men Na tres referunt, Simnonem Magum coram
zianz. c. Petro , alarum demoniacarum remigio
pil. ad in aerein ſublatuni,volitarevifum .fimi
Orig 22. lia de AbanScytha leguntur . Badudun
....
genera Britaniæ regem hac arte volandi, fed &
Cell. For infelici exitu parem , nobis proponit An
yulorus glorum historia. De Erico Suecorumre
ret,in cam ſubito abſportaretur regioné, Angl.p
auctor eſt loann . Magnus Gotthorum nius con
Suecorumque hiſtoriographus lib . 17. ped. hift.
Berengarius hærcticum , & Magum ea. Brit .
dem nocte Romæ fuiffe ,& in Turonéfi in dem an
nales hos
Eccleſia lectionem decantaſſe tradidit
memoras
in Chronico Nangiacus.Anno 1045.re de Olive
fert N.de prodigijs ,in Anglia quandam rioMali
veneficam a dæmonc palam equo ni
li , guem
gro impoſitam ,& peraerem abuectam . Naulle
Comite , ex venerabili Petro Abbate , Vincen
Cluniacenſi, lib .ſeq . refertur .de vetula cius. El
meri ve
exlebere falticante, Cefarius lib.II. mira cah
culor.ſub fin . de maleficijs Atrebatenfi- pite Mal
bus Meierus egit anno 1459.chron.Flan lerom me
driæ . Vincentius ex Petr .Damiano re lef.p.s.
fert de quinquenni puero nobiliffimicu 3 .
iuſdam viri; qui puer, monachus factus,
quadam nocte abſportatus, mane reper
cur fuit in priſtino clauſo , & interroga
uiuiem delatum , & comedere iullum , &
poftea per ſuperiora priſtino immiſſuin .
j'aul Guill.lib.2.de Sortileg.qu . 7. narrat
anno 1524. fibi vt inquiſitori oblatams
quandam Lucretiam ,quæ dum ex con
gregatione ludorum deportaretur do
mui ,& lub auroram macucinis campa
næ pullus, quo ad orandum populuv so
catur,fuiſſetaudicus;ſubito illam à demo
ne vectore prope fluuium in agro ſpinis
notus, illac tranſibat :eum ergo miſera
nomine proprio aduocat.iliuenis videns
cocam nudain ,prçter verenda femorali
bus contecta , & paſſis crinibus accedere
formidabat. perliftit iila blanditijsallice
re ,tandem appropinquauit, & quæſiut
habitus, & moræ coloci cauſam : illa pri
mú alia omnia prætexere, & multa men
titi :donec iuucnis incredulis negauit fe il
liopem laturum , nifi vera fateretur . illa
fibi accidiffet, & qua ex cauſa . Iuuenis
eain fecretò domum fuam perduxit , &
mulcis ab ea muneribus donatus fuic .
Sed tandem datæ fidei iminemor rem
vni atq ; a ! teri narrauit: ſic paulatim (para
forumore, &mulier capta , & iuucniste
ftimonium veritati perhibere coactus,
hæc omnia Grillando narrauit.Subdit &
aid his verbis.
Mu
 Liber Secundus.

Mulier quadam Sabinenfis diæce- A licet diues eller,çoictus fuit per viam mê
Pis hunc profitebatur diabolicamariē ; ] dicare , vt ad doinum ſuam redire poſ
de qua cumi maritus fufpicionem habe ſet. Ad quam poftquam peruenit, ftatim
ret, interrogauit eam pluries, quæ fem vxorem ſuam ob lámiæ crimen accuſa
per negauic. Maricus verò in fufpicione uit, & totam rein geitam , vt narrata eſt,
ſua perliftens anxiè vericatem perquire coram iudicibus expofuit. Qui rem totá
bat:qui adeò, aſtute fe geflit , quod vidit plenè,vioportebat,examinantes,vera eſ
ieomnia ,quæ diximus inuenerunt, quæ
¡ Ham quadam nocte lc vnquento quo-.
dam vngentem , qua vnctione peracta etiam eiuſdem mulieris confeffione con
vidit illam celerrimè , quaſi auen rece firmata ſunt. Hæc ex Grillando , Franc.
dentem , & ex ſuperiore domus folario Alfonſus à Caſtro dict.cap.16.addens ſe
ad inferiora deſcendentem . illam mari.' B multa poſſe alia referre teftimonia , quæ
tus ſequens,vtvideret, quo tenderet ,am per fideliffimos teſtesin Hiſpahia conci
plius eam non vidit, & accidens ad por gille cognouerat. Bartholomæus vero
cam doinus inuenitcam claufam . Quæ Spineus Sacri Palatij Apoftolici Magi
res magnam illi præbuit admirationem . fter quæft.de ſtrigibus cap. 17.& fequen .
Die vero fequenti iterum maritus vxo non minus certa protulit,ex quibus vnú
1 tein interrogat, quod anxic ſcire cupie adfcribam ,Quandam (ait)pue Ham , quæ
bar, & illa conſtanter,( vt ante ) ſe neſcire cum matre Bergomi morabatur, inuen
dixit . Maritus vero , vt amplius negare tam fuiſſe nocte. Venetijsin thalamo fui
muliernon poffet, apertè ei dicitoninia, affinis .Quammanerepertain nudam ,
quæ nocte præterita illum feciſſe vide recognitamque , quia conſobrina erat ,
rat: deinde fuſtibus illam percutit graui- C cum interrogallent quomodo illuc ve
ter, & duriora minatur verbera, niſi veri niſſet , aut ibi ellet, & quare? plorans illa ,
facemdixerit, quam fiapertèexpofuerit, poftquam veftita cis fuit, hæc, quæ ſub
veniam fe illi daturum promifit . Mulier do enarrauit .dicens: Hac nocte cum in
igitur ſe iam celare non poffe intelligens, lecto vigilareni, vidi matrem mea , quæ
veritatem aperuit, & veniam à marito me dormire putabat : furgentem de le
petijt ,quam illi maricus hac conditione cto , & exutain camifia fe quodam vn
indulſit, vt illum ad tales congregationes guéto, quod ex vaſculo a fluinpficde ſub
adduceret:illa vero ,vt veniam impetra lateribus extracto , per vngentem col
ret, facile petita promiſit, & promiffum pus: & ftatim affumpto baculo quodam
ex licentia Sathanæ impleuit . Adductus ibi præbarato ,in niodum equitantis aſce
igiturille ad locum ,vbiludi fiebant, ladú, D denis ,extra feneftram deportata eft , & à
& choreas, & cætera omnia contempla me nequaquam ex tuncibiviſa . cumq;
tus eft , & tandem ad menfam cum reli ipſa quoque de lecto furgens, meum , vt
quis, vt vefceretur,ſedens , cum cibosin materfecerat , perunxiflem corpus , ex
fipidos iudicaret, petijt ſibi dari ſal, quod tra feneftram educta, ftatim in hunclo
in menſa dcerac & quamuis iterum atq; cum deportata ſum vbi matrem fuero
irerum petijſler , nunquam illi dabatur . huic lecto decumbenti infidiantem vi
Tandem cum poſt, importunam peti di.Ex quo ego territa , cum matrem quo
cionem ,prolixamque expectationem , que ob meum aduentum conturbatam
Salilli daretur, dixit.Núc laudetur Deus , vidiflem , & comminantem , nome Do
quoniam iam venit fal. Quibus verbis mini IESV , & Beatæ virginisinuocaui ,
prolatis dæmones, quia laudes Dei audi E & ex tuncmatrem non vidi , & ego hic
re refugiunt, ſtatiin recefferunt , & reli nuda ſola que remáfi. His auditis à puel
quiomnes diſparuerunt , luminaribusq ; la ſcripſit omnia, hæc affinis ille narran
exitinctis, inanfit ille folus nudus,quouf tis, Patriinquiſitori Bergomenfi ,à quo
que manefacto vidit quoſdam paftores, capta mulicr. & tormentis expofita,cun
quos interrogauit, quænam effet illa pa cta confeffa eft, & addidit, fe à dæmone
tria, in qua erat.illi vero reſponderunter pluſquam quinquagies deportatam , vc
ſe agrum Bencuentanum , in regno Nea puerum illum prædicti affinis occiderer:
politano . Qui locus diftabat à patria viri ſed tamen præualuiſle nunquam , eo ,
per centum miliaria , ob quam cauſam , quod ſemper illum inuenerit figno cru .
cis ,
 132 Diſquiſitionum Magicarum
cis , & fanétis orationibus à parentibus A pita,ac qui intemperijs agitantar: cam ijs
benc munitum . Subdit , & aliud , quod aftantemin nigro rauro hominem , qui
etiam afcribam . Quidam Antonius Leo eas vti oriolus aliquis in triuio ,fpeétabat.
carbonarius Ferrariæ habitacor, de Val Ibi igitur conſtitit tantifper dum ſe colli
le Tellina,narrauit mihi hoc anno , fe in git,ac rem totam cercius oculis agnoſcit.
patria ſua ab co ,cuiinfra ſcripta contige Quod dum facit,momento turba illa di
runt,cognouiſſe . Quod cum ſuípectam fparuit, ac fe ab eius adípectu fubduxit .
haberet ille vxorem Tuam ex relationc Amoro igitur co metu . ſe denuo viæ có .
multorum , quodiret ad curſum ( hoc eft mitcit ac iam montis verticem fuperauc
conucntum Sagarum ,) quando ipfeno rat, cum ecce eum mulieres illæ a tergo
Ete dormiret,finxit ſe quadá nocte pro inſequuntur, capira ſua, vt antea iactan
funde niinis dornire. Quod vbi perce- B tes,atque altum , ſeu ex compoſito ſilen
pic vxor , ſurgens de lecto inunxit le vn cium tenentes. Præibar homo atra facie,
guiento ex vaſculo priusabſcondico , & manibuſque in harpaginis fpeciem in
ftatim nuſquam coinparuit. ſtupens au curuis,quas etiam parabat illiin frontem
tem vir ſuus, & quadam curioticate du immittere , niſi obītitifler diſtricto atque
ctus,de lecto furgens idem fecit , quod oppoſito enfe:fi quidem hoc facto inful
vxor, & ftatim per caminum , (ve ſibi vi care deftitit ,quali de vita metuens atque
debatur )per quem etiam fibi viſum fue cuanuit, oftendunt fe nihilominus iterú
cat aſcendiſle vxorem delatus , in quan mulieresillä , vnaq; cum ijs homo qué
dam cuiuſdam nobilis Comitis cellam modo dixitauri ſellorem , chorearumg;
vinariam deportatuseſt, quo loci etiam ſpectatorein ,ad quem iam factus conti
vxorem ſuam ,cum alijs pluribus reperit. c dentior Choræius acceſſit propius atq;
Eo autem viſo ,vxor eius ſtatim cum alijs infert. Ita tunc hices ,mi Deſideri Gaxe
quodam ſigno facto diſceſſic:eodem vi te(id enim ei eratnomé)obſecro ,fiquid
roluo in illo loco relicto . Quimaneà fa potes, feruame. Nam (pol ) cibi fidem
mulis domusinuentus, & cum clamori meam obftringo , me nihil eorum , quæ
bus,quali latro ,captus, & ante comicem vidi equidein palam ellē facturum , Vix
conftitutus, accepto loquendi ſpacio , cú que hæc dixerat,cum turbo illum ,ſeu ne
robore faćtum narrauit , & ex hoc accu bula inuoluic denuo : eo demum euolu
fata vxor illiusapud Inquiſitorem ,& ta tus & liberatus, folum fe in folo ac longe
dem confeſſa , pænamdedit ſuis digna diffico à via locoreperit, quam tamen ve
fceleribus.] Hactenus Bart.de Spina.Có ftigando ad extremum nactus, quamfe
teftatoria adhuc tria Italicisiſtis addit (tri D ftinanaſſime pocuit dominum fe recepit
giportijexempla Nico Remigius libro Triduo poft id teftimonium ad aliud po
priino Dæmonolatr.cap. 14. quibusne ftea à iudice quæftionis curſum vocatus
queo lectorem priuare : ita fcribit: Lul hoc ex abundanti ſuperioribus addidit ,
zeij.( quivicus nonignobilis eſt inradici recordari ſe cum propius ad mēlam ac
bus Vogefi montis ) Maio menſe anni ceffiffet, vifurus, & quibus epulis cſlerin
1589.paganalia à vicinis celebrabantur. ſtructa:dæmonein fibi è veſtigio vngui
Exco vico Claudius Chocæius , in vici bus in os inuolaſſc ,ac domuin ſe contra
num , cui nomen eſt VViſembach, appe ferro defenderet, inter hæc vehemen
tente nocte redibat. Iamque eiusmon tiori vento iceruin ſublatum , atque ad
tis , qui inter vtrumque vicum aſſurgit, Combrimontis cataractus, qui locus à
bonam partem confcenderat, cum fùbi- E priore non minus ducentos paſſusabc
to correptus turbine ftetit circumfpectas rat, fuiffe deportatum . Quod ne quis deli
attonitus.nuncubi rei adeo inſoleris cau ramentum elle putet hominis non fo
fa aliqua apparet, nam cætera tranquillir brij.& noctis lociq; ſolitudine cum forte
fimus quictiſſimuſquc aer erat. Aduerir exterriti , id etiam Sandeodati XI . Cal.
in lecceſfu quodam (cum accolæ crepidi Iunij1589.Barbelina Caxeca, è mulieri.
nem Moreliam appellant) laruatas mu bus illis vna ,ſuperiore menſe totidem fc
lieres ſex inſtructam mulco auro , atque Tè verbis apud quæſitorem recitaucrar :
argento menſam quandam faltando cir hocadijciens tritici heminasduas,caſcof
cumcuntes, perindeque ſua iactantes ca quebubulostotidem Choræijo illi à De
Siderio
 Liber Secundus , 133

Giderio Garcto, eiuſque vxore dono da. A ciebant,attentius eos aſpiciens vidit præ
tos quo celatum haberet quodfic vide terea , qui caprinis, bubuliſque pedibus
rar . Qua de re coram compofici conuen deformes vna intermixti ralcaconum il
Acrunt,per omnia , cxtra hoc vnú , quod kun orbem verfarent. Tum pencemor
Barbelina dicerer non effe in Chotäiū Cua letu falutarc nomen ( vui quibus fini
à dænione intentatas minus , quia ficfe Arı inaufpicauque aliquid imminet ) in .
mcnfæ propinquum intuliffet, vt fiinelo clamare cepic,acrogare fuppliciter, vt ad
gio fuomcnuitus fuerat , ſed quod agreu fuos modo falua incolumifque cedire
craterein abea furto collere paraucrat . pollet , Illico euaneicere omnes quicri
Aliud exemplú ica narrar idein Remig . pudiabant,præter vnum Petter Grospet
Ioannem ab Hebach vix dum ab ephe. ter nornine , cui ocius in acrem fublato
bis egrellum venefica mater fecuni ad B elabinerea atque excidere vifum eftpe
nocturnos demonum coquento dedu nicilluin , quali furnacijconfueuerunt tur
xerat ,ac quod tibijs ſciret ijsiflum canc ni luu arca ,priufquam panem in cum có
reiufferat, atque in proximam arborein dant,extergere.Interhæc vehemencio
quo clariusexaudiretur infcédere:quod ci quoque illa correpta venco , vixanheli
dui facit ,ac falcantium choreasociofus tunn ducere, ac fpiritum trahtetetum etiá
oculis colluftrar,forte infolertia adinira . domum reuei lá tr. drum integrum ex
valetudine decumbete . Cuius rei faina
aus : (nam præpoftera , ridiculaque ibic
rant omnia ) Deus bone (inquit ) vode cum ipfa eiuſque propinquis fpargente ,
itthæc nobis tam ſtuka amenfque turba? iam vniuerfum pagum peragraflet. Pete
vixque hoc dixerat , cum in terram pro ter ille , ne videretur eius diilimulatione
laplus, akero humero debilitarum fe, ac C tantum crimen agnofcere ac kateri : pri
cum aftantium opem imploraret, foluni mum quidem apud iudicem iniuriarum
Eeperit.Quoddum palam prædicaſſer, & ferockis agere : fed candem veritus ,ne
varie de coferriretur:alijs vifum ;alijs ré non fuccedente lite maius ipfe fibi crea
geftam cffe corkendentibus , fecura eft fet periculum ,cam confulto deferuic: gaç
poftmodum , quęcam dubiràtionem tol res multo etiam magis eius facti fufple
leret occaſto.Nam Catherina Præuotiz cioncm auxit ,æftimantibus multis ma
in Fræiſfem 4 Non . Septemb . 1589. ea ke mentis conſcientia ilhun eam , quam
sum vna, quæ chorosillos agraderant, prinum in animum adeo auide reuoca
obfortilegij fufpicionem non multo poft ucrat,iniuriam muffitare. Ergotudex in
comprehenfa remonter vi fupra me eius vitam morefque cantodiligentius
morata eft, adhuc eius amoris , quem Dinquirere, ac cum certis indicijs rem nó
Hembachius feminalkerar,ignara. & nul efle vanam comperiffe, comprehende.
la interrogatione præunefilla fuit.Ker rc :cum ad criminis non adco indicam
destila i VVerdeltam.8. & 7.10 Au . confeflionem adducere: tandé, & alios ,
guft.1590 . & Eyfarbez Agnes Dura :3. qui cuin ili eius fccleris focietas fuerat :
Non . Dec. 1990. qui proximuserat fe-. coargucre ,ac iam manifeftos facere In
quensannus , veneficij damnatæ , idem ter quos fuere Burbelia Ioannis Latomi
quoquediuerfæ affirmarunc locum pra vxor Dufæ 6.Cal.Febr.1991 . & Mayet
serea illa , vbiid eueniffet futo , quo id te ta Laurcntij Supermaioris icem vxor Du
ſtacius fieret nomine, Mayebuch appel fix. 14 CalMartij 1991.qux diuerfæ to
hans.Tertium non reſtiuittantum dictis tidençamen verbis,illuddefabbato à ſe
clarum ,fed & clara luce geſtuin in hunc E auerfis vna cum intermedits cornopedi
modum recenfer: Redients Nicola Lag boschoro ,proditam à conſcio Penier in
bernhardè molecrim Guermirten Al dicium verum effe agnouerant . Acccf
fenincuriam ante8.Cal.Aug.ann . 1590 . ferir, & carum confeffioni certius loan .
aciter fecundum ſepein filueftrem aper Michael arrencarins Dufæ Cal. Martij
lomeridie facietis a
, duertir in acuo fini 1991.hoc etiam ad maiorem eias rei fi
timno chonum in orber falcantithn tam dem addens:feinterea , darn hæc fierent,
virorum , cum mulierum :verum , quod tibicinis fanćtam officio , pedum quod
præter folitaans aliorum hominem mo dam forte oblatan ori adinouendo , ac
rem auch , tergaquc oftenderies id far micantesei digitos, vti cum ad numerú
vera
 Diſquiſitionum Magicarum
veræinflantur tibiæ , adducendo . Ac cú A bit , munia domeſtica : Is cuiniain fe
Nicolæa illa ( vti dictum eſt ) Iefum tre pius,vt folent effecurioſuli ſerui, per tran
mebunda inuocaſſer , leque præterea fcanam animadueniffet , heram nocte
* crucis figno muniuiffet, è quercus alcio intempefta , itation acquieti ſe tradidiſsée
re ramo cui tum infidebat præcipitem domeſtici, quotidicin Itabulum ,adcer
decidiffe ,deinum turbine inuolutum , ac Euin præfixumque locum venire, atque
in pracun nomine V Veiler , in quo pa ex porrcctis manibus præfeppi conti
fcentem gregem paulo antc reliquerat , guun fenile apprehendere Admiratus
deportatum fuiffe.Eius rei grauiffimum candem ille quidnam hoc negotij eflet ,
firmiffimumque argumentum denique ftatuit , & ipfeinfcia hera ideni
femel ex
hoc fuit ,quod locus,vbific in orbem agi periri,atque candem pertentare aleam .
catæ fuerant choreæillæ ,poftridie quein B Igitur hera ex confuetudine ad ſolita ve
admodum Nicolæa ante monuerat,ape. niente , atque ficuci videbatur digreſſa ,
paruit circo impreffus qualem habent kubfequitur , & ipfe , locum contempla
hypodromi, vbi in gyrum aguntur equiz tur,atque exemplo heræ fænile comple
Sed & interſtinctus vngularum caprina ctitur : Ibi ille ex tempore in aera raptus
rum bubularumque receribus veftigijs. defertur in oppidum V vycK.in abditú , !
Quæ & perftiterunt videri ,dum aratro & fubterraneum fpecú, vbicætum male
denuo profciſfum , fub actumque aruú ficaçuni de maleficijs conferentem int
illud bruma fequente tuit.Teſtimonium ter ſefe, reperit. Hera cum fuis inopinım
dixere Nicel Klein, Deſiderius Vernex , famuli fuipræfentiam admirata , rogat ,
& Gaſpar Sutor, & quotquot in rem prç quoaſtis, aut qua tandem ratione mo
fentem maturè duéti, de ea poft à iudice C Miento temporis illuc appoliffet. Reſpon
funt interrogati .) c
dit ille ordine, vt res tranfacta effet: Tum
Nonne fat manifefte probantur cho iHa indignati primum atque excandeſce
rex , conuentirs, translacio An hic Dor. se cæpic, verita he nocturni, atqueclen
VE
mitancij noſtri cunctorum abnutiui di deſtini ifti conuentus hac racione tande
cent hec fomnia tam varios, tam apte , eliminarentur:cum confortibus igitur de f
quaſ in vnam Cathenam annuloscon liberādunt cenſuit, quid in ambiguo hoc
nexuille ? an ilius Petters penicullum , negocio facienduin fuadeant . conuenit
eciam fomnians co delatum : ſomniaffe tandem inter eas,vtamics exciperetur ,
Nicolæam ; & fomnij toporifera ægri filentiam ftipularentur,acq; arcana hæc,
monia triduo lećtulo affixam ? fomnial quæ illi,prçter mcritum atque opiniones
fe teſtes hos omnes folennia , & meræ vi D videre contigiſſet, nulli communicaturu
imaginauonis agro impreſta veſtigia fe ,aut reuelaturum fanctè deieraret.lle
tam pertinaci in prelfionc greges ab interiam quiduis non pollicetur, abblandi
Amphryfo Apo linem , auta Gadibus tur, & vtmistiusagant, fimulat fe omnia
Herculem Erythreas boues eo deduxif bus votis hoc vnum expetere ,vecum il
+ fe , & choreas duxille docilia armenta larum gratia liccat poſt hac fortilegarunt
Lotharingico in ſolo ? pergent ſcrupoloſi interette collegio . Interim dum confula
(fcilicet)Dubicastijveceri ne innocentes Eur,labitur hora, & iam abeunditempus
huiufnodi,fateantur le commille , quæ inftar. In dubium iterum , inftigante he .
nunquam deliquerunt , fed errore opi ra , iam vertitur,remittenduſoe domum
nionis putant ſe deliquiſfe ? Quæ hæc, & fit totiuscętus periculo yan bono public
quam pertinax libido eft , generis huma E co ,enccndus-Communi tandem om
ni hoftibus fic patrocinandi? Verum de aim confenfu mitior placuit fententia ,
hoc lib.j.vberius. quæ iuramento ad actum domum defc
Non minus exploracun aliud Balduin . Lendum decerneret.Suſcipit eam prouity
Roncusepiſt-Medic.so.quod-luistein ciam hæra , atque fide data in bumeros
poribus in Hollandia acciderat , ita nas receptum domun delaturam pollice ,
rat .
tur.Accingúrur operi, atquc euro ocyus
Erat in pago Oolbrouck non pro per aera feruntur.Sed ecce, emenſisiana
aulà: Traiecto mulier vidua , cui feruus. bonam partem itineris,confpicuum ſeſe CE
conuixerat , ad obeunda, vt res poftula dedit lacus acundincto obfitus, Ibi male .
fica N
 Liber Secundus . 137

fica illa anus occafionem nacta , verica, A nouum modú fiue fignum ,fęnilis cópro
ne iuuenis penitentia ductus, quod furia henfioné,abſg; vlla inunctione. Secúda
libus iftis ferijs (quemadmodum finula folere dæmones certa ſibi loca deligere,
bat)initiatuseflet , viſa candem elimina adcetus ſuos,& conuenticula malefica .
rec prouolans, à fe deficit adoleſcente , Nam anno quoue fuperiore, Ioánes ille
ſperans, vt ſuſpicio eſt ,cundem partim de Vaulx Scabuleti decollacus, fatebatur ,
caſus violencia enectum ,partim lacusip ex præcipuis locis Generalium congre
fius alritudine abforptum iri.Verum , vt gationum , eſſe vnum in ditione Vlaaie
eft Deus miſericors prorfus , non volés tina, & eoſe non ſemel Strabuleto dela
mortem peccatoris,fed vt conuertatur , tum.Tertiò nota , non ipfas modo male
& viuat , veſanæ illigs mentimetas con ficas ferri per aera , fed & auxilio dæmo
ftituit ,neque paſſus eſt iuuenem inſonte B nis alios humeris eo deferre pofle. Deni
fubmergi, ſed aliquanto æquiore condi que ftultiſſimum elle miſericordiæ cru
tione permifit, vt in huncvſque diem vi deliflimarum excetrarum fe committe
ta protraheretur , dum forte fortuna in re. Quanto tutius fuiſfet huic iuueni No
arundinetum decidens, lethalem plagā mine Saluifico IESV , vel Crucis figna
ex cafu non accepit, violétia impetuque culo ſe munire, & totumiilum cætū ,ven
caſus per arundinetum quodammodo tiinftar diffoluere, ac diffugare ( Manfil
refractis Interim miſer ille ,quifolius lin ſer eſto ſolusin fpecu :labor dumtaxat iti
guæ miniſterio iam vtebatur,dum illuce. neris longioris pedibus exandendus fuil
Iceret, mille diftorquebatur cruciatibus , ſet.Verum poffem mutta huiuſmodi adij
ac ſuſpiria trahens, tantiſper ingemiſce cere. nam fimilia narrát multa exempla
bat, dum prætereuntes inſolita lamenta- C Anan.d.lib.4.Auctor Dæmonoman.lib .
tione attoniti, facta indagine, compere 2.C.4.Torquemada Dialo.j . Binsfeldius
runt,hominem prorſus elumbem , & cui d.operis memb. 1.cond .XÍI And . Liba
ytraque excidiffet coxa . Rogant vnde uius in ſtrigiportio, Cumanus in Lucer
fit, quomodo eo calamitatis deuenerit? na inquiſitor. & his antiquior loann . Cæ
narrat ille ordine fingula , deferturtan farius li. 10. miraculor.c.1 . & alij.
dem curru Vltraiectum . Ibinobilis vir Ex his exemplis defumitur fortiſſima
Ioan.Culemburg. Vrb.Præt.rei noutate probatio . cum iftiex mera curioſitate
quodammodo perculſus, admirabúdus iniuncti, de loco in locum tam remotú
fingula perquirit, atque indagine facta reipſa delati fuerint, manifeftum fit hæc
faſcinatricem heramcomprehendi iu non contingere nuda dumtaxat imagi
bet, vinculiſque conſtringi. Illa ſimul ac D natione , & delirio muliercularum . iin
in manus præfecti veniflet,nihil negare, mo, nonnunquam conuentu ſubito diſ
fingula fateri, & c .] foluto repertæ menfæ , & fupellex argen
Hactenus ille quid ad hæc queat im tea, & poftea à dominis agnita , & confef
pudiens os vel V Vieri, vel Godelmanni, fæ vxoresſe illa ſecum ad conuentum
cum ſuis oraculis Luthero , & Mclanch detulide Deinde Sortiarij locos omnes ,
tone ? dicentne atrabiliariam muliercula & cibos, & vicina omnia diligenter no
hoc credidifle, & deceptain fuiſſe ? quid? tant, arbores,ſepes, flumina,agros, do
ipſe iuuenis ,quomodo ficlacer , & elum mos diſcernunt, fi lauarti non fint,conui
bis : delumbaratne illum fubito bilis atra? uas agnoſcunt,obuios quoque , quos in
finxit fortaſſis. vnde igitur,& quomodo via habuerint,fæpe falucant,& alloquun
in arundinetum delatus, ſi non ex illo E wur : cernuntur non raro ab alijs viris ca
fpccus, & vnde in ſpecum , fi non ex do tholicis, & mente ſanis ad conuentueun
mo ? filoco non motus , quomodo per tes, vel a conuentu redeuntes : interdum
ductus ex Ooſtbrouck in illud arundi etiá viſæ , & deprehenfæ nudæ , & ex tur
netum : fi fponte iuit , vnde tain grauis , bine,feu nube decidentes ,aut vulnerate
& perpetua membrorum luxatio : atrabi & mutilatæ membris ,do quo lib.s.Item
liarij etiam , qui illic iuuenem inuenere , hac deportatione ſic ſæpè defacigantur ;
qui Vltraiectum ad Prætorem detulere , vt domú reuerſisper totum triduum ſit
ò impudentem pertinaciam ? Conſidera decumbendumprius quam pedibuspor
potius(lector ) in hac narratione .Prima fint confiftere, quoddocet Reinig. dildo
L ' . cap.24 .
 tiontim
138 Diſquiſi
cap. 24. confitenturomnes vnanimiter A ipſa Poteftas quadá curiofitate ductus ;
cadem ,necin circumſtantijsminutili
mis diſcrepanc.idem confirmant abijim
munes ab eorum crimine , & errore. Fa
cécur rei in ipfo rogo ,vbi nihil fiEtio pro tario ſuo , & quodam alio ,extra oppidū
futura , & exhauſta jam funt pormenia .
De vanis autem , & delufonijs,tam perpe
pim nequit vna,& confentiens omniuin
elle conteſtatio ,tantaque ,interlocis , & coram quodam (qui crat Diabolusin for
temporibus, & ætate,ac ftudijs difiuntil
fimos adeoque multos,conſenGo.pecu
liarisenim cuiq; eft animi actio , & alius B perfonæ ibidem congregato , iuffu Dia
ab alio diuerſum quid imaginatur:necce
rebri,autphantahæomnium eadem di
fpofitio ,quædæmoniad huiuſmodi ima
gines neceffaria foret, nec eciam menda
cijcanta poſſe eſſe conformiras.Hoc are
gumentum , meo iudaico , hominem
non peruicacem , idoneum eft conuin .
cere .
Confirmatur hoc argumentum eo
quod ( vt bene) Cuinanus fupra numero
3.ſomnia , & phantafix talesnon funt in C
potcftate hominis, vt ei accidant,velijs
carcat pro lubito. Sed ſtrigibus ſerio con
uerfis, & nolentibus amplius conuentui
intereſſe, nihil ampliuscalecontingit,dū
taxat quia nolunt,quod eft euidens indi.
cium in fomnis ifta non contingere.Prę
cerea qui hzec afferunt fomnia eile & lus
dibria, certe peccant contra reuerétiam
Ecclelice matri debitam . Nam Ecclefia
Catholica,non punit crimina ,nifi certa ,
& manifefta ; nec habet pro hæreticis, D impedicant. Quarto multitudo facit au
niſi quiin hæreſi manifeftè lunc depre
henli cap.conſuluilti, 2.quaſtio.s.ſtriges
autem iain a plurimis annis pro hæreti
cishabet,& iubct per inquiſitores puni
ri, & brachie fæculari cradi,vtpatetex li
bris Sprengeri,Nideri, laquerii,Michae
lis , & docet experientia.Ergo ,vel Eccle
fia errat ,vel ifti Pyrrhoni errant: Eccle
fiamin re ad fidem percinente errare
quidicat, anathemamarantha fit.Nar
rat idem Cumanus exemplum delacio . E
nis veritatemdeclarans; quod licet, ten
tent increduli.
Inmendriſio (inquit )oppido Comenfi
contigit , ] nam ferèannis quinquaginta
claplis,vt cum ibiquidam inquilicorno
mine Magiſter Bartholomæus de Ho
mate, Diuus Laurencius de Concoretio
Poteftas, & Ioánes de Foſfato Notarius,
contra has Atriges procederent: vna die
um
Magicar
volens experiri, an vere & corporaliter ,
ftrigiæ irent ad ludum ; facta conuentio
nc,acceſſit quodam die louisſero cú no
ad quendam locum ,ficut illiftrigia præ
xerat, &duin ibi prope eflent illi tres,vi
derunt ibi plures perſonas congregatas
ma hirci) admodú cuiuſdam magni Do
mini fedente , & ecce ſubito omnes ille
boli,adeo illum officiale, & omnes eius
ſocios Deo ob corum curiofitatem per
mitente , baculis percufferunt , quod ex
calibus percuſſionibus, ille officialis , &
notarius, & tertiusille alius infraquinde .
ciin dies mortui ſunt.
Hæc ille .Non ergo luaſerim peruica
cibus , vt fe experiinento committant ,
necoccinam iliud yulgatum : Non cres
dis ,vade & vide.
Nec eft, quod ingerant dæmoni nul
lam effe cautam , hæc non cum fingulis
potius agendi , quam talem cóuentuum
frequenuam inftitucndi. Multa hinc ille
commoda percipit .Primo per hancfo
cietatem , & plurium conſortium vehe
mentius in malitia fouentur, & induran
tur.Secundo hoc pacto criminis partici
patione,fingulorum peccata aggrauan
tur.Tertio talibus illicibus, & varijs, qust
illic fiunt, inductionibus , plures facilius
daciores ad malum ; tollit Dei hominú
que timorem , & mutua imitationcad
maiora facinora inflammat , vt folent car
bones iuncti . Quinto voluptas nefaria
maior videtur ,quo pluribus innotefcit .
Sexto difficilius conuertuntur, quo pluri
bus teftibus ſe dæmoni addixerunt, & 1
actuum frequentatione quafi quodam
habicu occalluerunt. ita prudentet ratio
cinatur Spineus q . de ſtrigibus. C. 20.
Breuiter ergo cócludo ,has translatio
nes,de quibus quæritur;poſſe modis qua 6-8.v.3:
tuor contingere,primo fola cogitatione,
quod SS. vocat transferri in ſpiritu , & 12
lis illa viſio Ezech . Etemiſa fimilitudo
manus apprendit me in cincinno capitis
mei,ó eleuauit meſpiritusinterterram ,
et celum , adduxit mein lerufalem ,in c.14.6.35.
wifione Dei, & c . Vltimum enim verbú ,
modú precedentibus ponit verbis nepu
tomus
 Liber Secundus.

temus hatic fimilem translationem illi A vétus fortis plumā agit per aere,& cetto
Habacuc ,de qua Daniel Aliquando fuis tandemlocoilla dettatuit, & deftituendo
pedibus commoueanr ad conuentus ,vt Gitti.Et fic Angelus deferens Prophetam
narrát Remigius , & Binsfeldius. 3. a Die Hiba'cuc ,dütaxå tangebat capilloselus:
monæ rcuera .ſecundum corpus, & mo neque tuin capilli corpus fuftentabát,fed
Cumlocalein , tranferuntur,vtdocui-a.ali virtusAngeli ipfius per voluntatis, impe
quando poteft contingere ,vt ipfi igno rium toti corpori impenfa . Vnde fi velit
fent corporaliter ,an opinionie dumaxat Angelus ſic moderari actiuitaté , ví celc
translatifuerint, quod in diuinoilloraptu ricasdeutectionis,non fuperet robur dela
accidit B. Paulo . Traditum inuenio , in a; fiet , vt fi finedefatigacione kominis
quibufdam P.loannis Maldonatij dicta ifta tranſuectio :ſi hoc nolir , haud dubie
dissde Demonibus,quod quando volunt & miredefatigetur homo'neceffeeft,celeri
corporaliter transferri , cum fe inungunt ila per acre delacione.Hinc intelligimus
vngucnto ex infantiliscorpufculiadipes non effe cercam differentiam illa Remi.
quando conuenientibus per mfomniú gis quod Angelorum bonorum tranfue
duntaxat intefellevorme,cum in finiftru ctiones quicte , & laboris expertes fint l..dano
cubarelatos , quando vero makum vigi hominibus, malotuit vero plenæ laffitu lasife 270
laintes: quæcumque incóuentu furi cer dinis,formidinis, & moleftiarü.etfi enim
nere,vtcoram fe geri,tum opera dæmi vt plurimumcredam hoc vete continge
nis ex orc vaporem quendain graffum rezheriramen poteft ,vt fi dæmon velit ,
submere,in quo geſtorum imagines, vt etiam citra laffitudinem , & moleftiain
in fpeculo intueantur . Et fortaffis hoc deferat , vt patet exemplis , qux natrac
Quçlicoribusinfinuare volebattamofus C TorquemadaDial. 3. & ille loannesde
ille loannes de Vaulx Stapulenfis , cum Vvaulx Stabulenfis hoc de luis tranfues
diceret ,fcire le difcernereun corpora étionibusteftabatur,Illud certius, has de
kter ,nun vero per imaginationem con monum fubuectiones ſemper periculi
hentui intereffet. plenas;& formidabileseſſe.
Vnumreltat ſoluendum , quod quof
dam ſciotorfiffc aliquando. Etenim do QVÆSTIO XVII
Etior philoſophius acque Thcologus que
tat; qui fieri queat, vt, cum angelus fit in Anpoffir demonquantitatem corporiini
corporeus , qucatrem corporcam loco fic ntut are,ut penetratio partiumfequa
moucte ? Reſpondeo ,necopus efle ad iur fiue unum corpus in duobuslocis di
ad hoc'noua' à Deo virtutc. adtributa ,( vt D ' fiunétis,uel dúo' corpora in uno , et cor
cenſuit Guilh .Parif.) nec et diftincta vir dem loco penetrativecollocare ?
tute ſeuipotétia motiua ( vt putauit Aurco
kus:)nec étpoffe Angelumſola volunta
te , & ' & , fue reſpondendum , quia hæcomnia
quodcuinque volet corpus , & quando repugnantprincipijs pbyficus, et ordinis
velit , & quo velit, & quanta velit celerita' natura. Nam , vt de poſteriore prius aga
te , locomovere hoc enim damnaffein mus,nec ipſemet dæmon poteft locadi
telligendus eft articulis Parifienfis, & ftantia ab inuicem ,nó occupato medio ,
mcnto quia hoc eft virtutis infinitæ : Scd fimul implere ,ex veriorefententia , &
fefpondeo ,Angelum deterininatā libiq ; communiore ,minus ergo poterit ibi cor
noca luis viribus non maioremmolé,ex E pus vnum ftatucre ; fed folihoc Deo re
celeritate veľtractu , quem & agilitas Art feruatum . Nec obftant exempla, quibus
geli,& rcimotx natura permititeo Cole docetur multos alio loco duronowo
te mouere & transferre poffe quod in af or alijs apparuiffe,quâvbi reuera cunc
fumpto corpore fecundumfubftantiam erant, non dormientibusmodo , fed &
(malo enim hoc conentes fequi) fit præ vigilantibus. Nam fi aSanctis hominib : vide Pee .
pidt held lens, ficq: pręfens; fola volútatecorpus il & miraculosè apparitionesfautæ vede Tyreum
Ang.in z . ludimpellac & , eadé voluntate mediate Sandt . Nicolao ,D.Agatho, & Diuo Be 1.2.depi
illocorpore ,aliudcorpuscontiguumo rit. App 10.
Aicdicto legimus,tum illæ ab infinita Dei CGO
weat,veldeueniat yad eufóric'modü quo virtute profeéta funt,linawem ab Ange
lis
 I 40 Diſquiſitionum Magicarum
lismalisprocuratæ , ad fpeciem tantum A feles, locuſtas, arqué alia huiuſcemodi
vifa , & præftigioſæ cenfendæ huc refe . pufilla animantia contractæ , & demi
to illud , quod Orig. lib.6.cont. Celfum nutæ : intromiffaſque ,denuo priori for
tradit , Pythagoram eodein tempore in mæreftitui , fi velint . Mentitus etiam
duaburs vrbibus confpectum , & aliud de fimilia iactans Scafius apud Nideriui
mulierculis comeffatricib.in vita D. Ger in libro s . Fornicarij.h.ec enim deliria
mani , & de Imperatoris filio per Thco funtomnia , & illuforia . Sed folummo
doru Monachu patri exhibito apud Zo do dæmon præcedentes , latenter ape
naram d.VidePet.Tyræuin d.lib.2. c.8 . rit, & claudit ianuas , velfeneftras, cor
Tom.z.in
vita Bafi cum feqq. Quod vero ex alijs refert Ana poris earum capaces, per quas easintro
lii Mae nias.li.4.de Natura dæmon.nó pofle dæ mitcit , quæ fe putant formaın huiufmo
domis monem duorum hominü fimul occupa B di animantium induiffc,quod prudentio
te corpora ; fed poffe tamen cú in vnius res Italicæ fagæ Grillando fuerunt con li.2.de for
corpore fit per fubftãtiam fuam . vifua a fellæ . Hanc autem oftiorum apertioné, rileg.9.8.
liū , velmagno diſtante interuallo ,de cri & claufuram , adeo fubtiliter dæmonem
mine aliquo tentare : hoc fateormenon facere poffe , vt dormientes in cubiculo
intelligere. Nānihil prohibet duos eſſe fi non eliigilent:nó dubitabit, quiſquid me
.bi, adeo propinquos , vt fimuffint quali minerit ab Angelo factuin , cum B. Pe
vnus adequatusdemonis locus que ſub trú de carcereeduxit, vbinihil neceſſe eſt Ad.sz.
Atantia fua occupci :nihilinquá prohibet dicere hinc ianuarum apertionem , vel
.
hos fimula denone poffideri. Si vero al cuſtodum fomnium miraculoſa fuiſſe . Si
ter ,tam longe diſtet a poffello , vt fpaciu quis obijciat D. Chryfoftoinum hanc
: illudexcedat ſpheram activitatis demo- C vim Angelis tribuere cun fcribit Haba
nis ;non credo poſle dæmonem illu pol cucab Angelo demiffum , & reductum
fidentem ,huic alteri quicquam fuggere ex lacuclaulo , & figillis integris perma
re tentationis, vt enim nec quoduscor nentibus. hoc enim ait.orat. quæ eftde
pus, quátumuis diftans loco mouere,fic incredulitate D. Th.inter orationes Pa
Recquorumuis animos a quoruin cor trum feorfim Romæ æditas ; aos üSurý .
poribusabfit lógiſline poteft Diabolus θη καταγάγεν ο άγγελος των αμβακιού
tentare;fed eos tantum , qui fint adeo pro μεις τον λάκκον των λέοντων και πάλινα
pinqui, vt in vno quafi adæquato loco ναγαγείν , και ταςεπκειμδυα σφαγίδας
dæmonis céfeantur. Nonnulla huc per ép pagiras xe 7chray. Refpon.id factum ,
tinentia petite a Guilh . Parifienf. par.vlt. non Angeli ,fed diuina virtute . Præte
de vniuerfo ,cap.13 . Drea viderur Diuus Chryfoft.priórem Da
Prior conclur.pars, de mutatione quã nielis captiuitatem ,de quac.6.cusin pofte
titatis ,probatur: quia fanior philofopho riore confundere, de quaagitur Daniel
rum pars, cum Ariftotele, & D. Thom . €.14 . Modus verò quem ftrigesaliquan
partium corporaliunque diinenfionını do memorant, nempe Diabolum ipſos
penetratione naturæ non permitric ideo parietes aperire, & per quandā quaſi fir
nequit dæmon licmutare corporis quá fioné, & diſruptionéingreſſum illis præ-,
cicatem , vt homoinftar catti , velmuſte bere , & egreflum ,poftiterum partescó
læ per tenuem rimam in cubiculum irre iunctas tacere coalefcere;ſcio ,ijs quipe
pat:multo minus , vt per iannas claufas netrationem partium admittunt vifum
ingrediatur.docrit lioc benc loan.Beets iri probabilem , & huc referri queatquod
Carmelita in primi præcepti expof.vlt.c. E Cordube famofæ illi Magdal. Cruciz
4. Quare quod de lamia in muitelam , acciderat, vr hiante fubito pariete, a tran
conuerſi narrat in Miteſia nugator Ma feuntibus orans puellula confpiceretur.
daurenſis,fictitium cenfendum.Menti Sed ego totuin hoc vel præſtigioſun pu
lib.z. De tæ quoque fuerunt illc Striges Lotharin to ,vel duntaxat demonem maxinace
monolar. gicæ , quæ Nicolao Reinigio perſuaſe leritate , quot fufficiuntlapideseximere,
CAD
rut , folere dæmonem veteranis Lamijs & fuftinerealios nergant, & poftea ca-,
poteſtatem reipfa dare , vequeant ædes dem celeritate ,atque dexteritate , ite
penetrare , & perquafuis anguſtias nul rum eosin fuum locum reponere exiſti
lo negotioviam Gibi faciant in , mures , · mo , cumque hominuin aſpectus bacce
Ieri
 Liber Secundus :
Jeritatem rartarei latomi nequeat depre- A
hendere ; fieri , vt falfum forinetiudiciu
de apetto per partium compreſſione pa
riete . Prorſus cum vero inagiftro luo
Caluino impius eft V Vierus cum nuga
tur , ita Chriſtum Dominum , poft rehu
rectionein claufis ianuis ingrellum , ad
diſcipulos: vbi merito ,cum grauiflimis ,
D. Aug. & fanctiffiinis Patribus , Catholici fcri
tract.121
folidi penetratio
loann ptores,in hac corporis
Greg. be.ne,patétis miraculi rationem agnofcüt.
**Ed. Pari modo Beza , & fimiles blafphe- B
D.Chryf, mant de CHRISTI Domini Natiuitate
OWSE illæfo clauftro virginali, & reſurrectione
Tat:
clauſomanence fepulchro.contendunt
Jupă hominesitti animales , hæc aperta fuif
Tas Scos fe,dum penetraret , & poftmodumite
2145cv
rum claufa.quali non potueric creatura
supãs ne
ελασμό fuo creatori, vt ceteris in rebus , in hac
a sua quoque obtemperare. ſed nimirum iſti
cuncta conatur ChriftiDomini Diuini
** quid rati , & omnipotentiæ detrahere , vt
apertius . ad Turcifmum Paganiſmunque viam C
ſtruan .
Cum ergo quantitatem ſic mutare
non poſſit dæmon ,adeoque illam com
primere , vt partes ſe penetrent: nequit
etiam efficere v , tcorpus quantum , &co
loratum ,verè reddaturinuifibile illis ,co
ram quibus exiftit,oculiseorum fanis , &
non præftigiatis; quamuis fieri queat,vt
per accidens aliud illud non videant. Na
fi corpus illud celeriter alio trasfert , iam
præſensillis non eft hoc corpus : ſi verd D
ſpecies viſiuas, nein oculos adftantium
commeent , per corporis alicuius inter
politionem , vel per nimiam aeris agita
rionem impediat; vel corpus illud aliqua
ſibi pofſibili ratione transformet : (hos
enim modos inuenio ſolere ab illo vſur
pari) corpus illud tunc quidem actu non
videbitur ; reuera tamen viſibile perma
nebit . Sic fraude demonum Domitiani
oculis fe fubtraxit Apollonius apud Phi
loftratum , fic Gyges latebat fictitio illo E
tectus annullo apud Ciceronem , fic de
Perſei clypeo Græculi fabulantur.
Sicintelligendum quod Ioann. Saril
berien.ſcribir dequodam : fuitque ma
gorum peritiſſimus , ut quaſcumque res
uollet , inuifibiles faceret , alias nerous.
debarur in alias fpecies transformare.l.I.
de nugis curialium capitulo nono , item
quod Necromanticus ille Gui. Suliac.
141
perfuaferat apud Meierum l.10.fic quod
de Cleomede Aſtypelenti referebat Cel
ſus arcam ingreflum , & intus operculú
eius retinentem , non eſſe repertum in
ea , ſed creditum euolalle , lege Origené
libro tertio , contra Cellum . Quod vero
fcribunt nonnullieum , qui gemmam
geſter Heliotropiam inuifibilem fieri : d.p.ulsa
non credo . nam vt bene , ait Guilhelm , 22.
Pariſienſis , deberet lapisille pofTe colo
rem omnem collere , vel alios planè fic
inducere obiecto, vtnon poffit agnoſči.
Tancam vero vim illi gemmæ ineffe ,
nondum , vel teftis fide digni auctoritas
docuit.
Denique ex his decidipoſſunt, & de
tegi iluſiones ille dæmonum , quando
membrorum aliquorú fpeciem , velim
menfam faciunt apparerere,velnullam ,
vt lublata videantur,vt funt quæ narran
cur in Malleis malefic.de ijs,quivirilia fi
bi ablata putabant,apud Sprengerpar.2.
3.c.7. & quodlegiturridiculum in to .2 .
tract.de credul. dæmon.adhib . fol.429.
Nec puto dæmonem poffe hominis par
ui ofla fic extendere,viGiganteę fiatma
gnitudinis , idco quod indi Cichorani
certis idſe herbis poffe iactabant , iure
optimo Petrus Chieza fabulis annume
rat par.2.Hift.Peru.cap.42 .
QVÆSTIO VIII.
Ancorpora ex una in aliam fpeciem
Magi quoan transformare.
libus.Duidij,Parthenij.& aliorum ,
nec de naturalibus imperfectorum ani. Li.g. bit.
malium commutationibus, de quibus anim ,ca.
Ariftoteles, & Pli. Sed de magicis , quæ Nat.Hif.
virtute dæmonum funt perfecte ſpeciei fi22
in aliam formam perfectæ quoque fpe
ciei transformationibus.Et licet Ouidius
& Propert. hoc præter alios ſenſerint.
quorum hic ;
Audax cantata leges imponere luna ,
Etfua nocturno fallere sergaludo.
Hle autem .
Hanc ego nocturnas uiuam solitare
per umbras.
Sufpicor , a pluma corpus anile
tegi.
Similia de Siculo Liodoro Catanen
L3 les
 142 Diſquifitionum Magicarum
fesopinabantur , vtlib . ſuperiore often- A
fum . de Simone Mago , narratur in Ici
nerario D. Petri , de quodam ex Sarif
burienfi dictum c .ſuperiore ,de Badulo
Rege Anglorum annales referunt, &
ijdem narrant Ambroſij Merlini incan
tamentis Vterium Regein in Gorloidis
Cornubiæ ducis fpeciem transformatú ,
vt Igerne vxoris eius amplexu pociretur ,
& ex tam nefario concubitu Atturum &
Annā genitos lege Galfridum , ó Virun
nium.Quinetiam in nouum orbem hæc B ddecipi diſtinguenda eſt ipſa transfor
opinio ſe penetrauit.Namn Nicaragnani
credebár itriges poſſe ſe in cattos,fimias, bus, quod fi Spondan . feciflet, non tam
porcos immutare , & qua hate mallani
opinabantur famoſam illam maleficam
Auguſtinam , in bouis forma graſſatam ,
quando beatrix de la Cuua ingenti dilu
uio , & terræ motu interijt. Narrat Chie
za Hiſtor. Paruu.p.ſecunda , capitol.2.05.
& 210.
Et licet olim ,quid ,cum cómuni Theo
cement. logorum Schola, & de huiuſmodi Lyca- C poftea declarabitur)vel per cam non te
in Senec. tropijs,& ſimilibus ſententiam , publice
Agame. profeffus fuerim ,ſcilicet omnes illuſorias
V.690 . 6 deceptrices elle.ccum natura-pugna
lib.is, de
cim . Det rebanc hominis in belluam degeneratio
C.18.erde nem ;idemnunc iterum mihi cenſui hac
Spirisu et loco,vbi diſputationis ordo hoc exigit, af
fis.6.28 . firmandum .Addocontrarium aderenti
mencitur anathematisimminere pęnam , ex cap.
Danaus Epiſc.26.quæſt.s.quæ fententiaauctori
Dia!, de cate D.Aug.fulcitur.idem ratio perſua
forriar.c .
3.contra det. Nequit,enin animahumana infor- D nominant ; ex ſimili vitio nonnulli fe ca. 3.0 16.0
rium D.mare corpusbeluinú , vt nec animalco
Augu.a- nis corpus equinum , velaniina equicor
fcribens. pus humanum quia quęlibet forma ſub
Itantialis,vtſuum efle tribuat informan
do requirit peculiares ſibique conuenie
tes, diſpoſitiones ,& organizatione cor
poris propriam , ideo anima definitur a
ctus organici corporis.Vnde fit , vt nec
ferina anima humanumcorpus,nec hu
mana ferinum queat informare, vt dixi.
Non poterit itaque anima hominis in fe E alius Boruſlus apud Sabinum com.in 7. in l. Ap.
rinum corpus migrare illud informatie
ra. Multo minus poteric fimul cum cor
pore anima immutari, quod videtur Ho
rat.in Epod. putaſſe quando agit de fo
cijs Vlyſis àCirce reſtitutis;
Setoſa duris exuere pellibus
Laborioſi remiges Bygci,
Volenie Circe ,membra , tunc mens ,
ófonas
Relapfus , atque notus in vultus honor
Imo vero humanam mentem , hoc
eft animæ humanæ partem præcipuam ,
non amiſerant.immortalis eft anima ,
neca dæmonc corrumpi poteſt vel vul
nerari. Semper ergo illuſio hicinterue
nit illorum , qui transfiguratos putant :
fæpe illorum etiam , quividere feputant,
quod non vident . Prudenti & nolen
matio ab effectibus eam concomitanti
multa Comment. Homericis hac dere
vanè & iuucniliter eftu : iuiſſet . Sic con
cluſ. Ipſa quidem transformacio deluſo
ria eft : multitamen eam comitantei ef
feftusfuni veriffimi. V.G. Strages ho
minibus, vel pecoribus illatæ ,per dæmo
nemin corpore aereo , aut lupino, fiue
per homineslupina tectos effigie( quod
ctos, ſed humana ſpecie graffantes , &
efferatos: poteft enim fieri, vt ex huino.
rum vitio , & atræ bilis exceſſu affectu
quidam lupini , & odium in greges , at
que homines, deſideriumque cosinua
dendi , & lacerandi , vorandique men
tem occupent. Vnde & medici anneler
va, feu Aixar Iparia inter morbos nu
merant, quam Arabes Chatrab , Latini vide Pau
10 Algs :
melancholiam , vel inſaniam lupinam Neram li.
nes ,leones velalias beftias putant.Qui Aeriāli.
huiuſmodi ſolo morbo laborant hi Ma- 6.6 .10.6
ginon ſunt, & licet ipfi ſe lupos putent, chuml.z.
lupinamque fæuitiam imitentur , alijsta- de moi.
men , vt lunt, homines videntur:talis fi- venef.c.7
bi,non cæteris videbatur pater præſtan - Amitabi ;
tij apud Dinum Auguſtinum :& alius qui 6 :6.
dam apud Thomam Brabantium , fiue Aug 1.8
Cantipratenſem , & agricola illePataui- de ciuit .
Dei c.8.
nus apud Fincelium , lib.2.de miracul. &
Canripr.
Metamorphos. & ille Pomponatijapud
Euuichium ,lib.de natur. fagar .
Sed quando alijs quoque lupi, canes ,
vel catti,velaliæ bertiæ videntur, vt mu
lier apud Palladium in vita Macarij
Alex. videbatur equa :item Neuri apud
Herodotum , & Melam , & hodie ex
vulgi opinione quotannis quidam Hi
bernici,apud Camdenum in altera par
te
 Liber Secundus. 143
* Hiberniç: hoc magicam eſt ,& à fo- A nus ab eis inuifam quæ ad puerum acce
Jo morbonequic proncifci. Verum folet debat concito gradu , Quamcum ex
diabolus tunc diuerfinode decipere, na more parentes fæpius abegitlent poftre
folet aliquando aliud corpus ſubitituere, mo contra venientis vexationem adim
& illis ablentibus, & alicubi in loco abdi pacienciam exarferunt : claufoque oftio
to foporatis, iple allumpto lupi corpore , virille grauiffime cattum hinc inde fu
vel ex aere forinaco , & fibi circumdaco gientem diutius hafta percuflit, & demu
ifta gerit: quæ putant hominesab illo mi ex alta feneſtra feiactare conipulit, vtto
ſero ablentc, & dormiente patrata ,quod to collifa videretur corpore cactus. Ex
ftratagerna à Santo quodam viro cun tuncautem ftrix illa vetula tora confra
etismanifeftatum nacratGuilh. Pariſie cta corpore perplurimos dies lecto de
fis, d.par.vltima cap. 13. Aliquando vero B cubuit; quo factum eft, vtlouis, quam
hominibus ipfis feraruin exuuias huiuf prius liabebant, ſuſpicio , quod ftriga ef
modi feras apaſſine circundar:quod fit let, & puerum fuum , qui hac infirmitate
quandoillis dat lupinam pelleor in triun Arigiatus grauiffime laborabat,ipfa ftri
co quopiam calke arboris occulendam : gaflet , in vehementem tranfijt , imo &
vtex quiorundam confeſſionibus con violentam.Etenim percuffiones , & pla.
ftat. Aliquando denique ex pacto Magis gæ , quæ in catto infixæ ſunr, in illa vetu
aeream circumdat ettigiem belluæ , & la ſunt inuentæ quoad morborum corre
membra membris quoad paci.ur funili spondentiam . ]
Guido circumponens,caputcapiti,os ori , Vix quinquenniuin effluxit, cum in
ventrem ventri pedempedi,brachia bra pago quodam occiduæ Flandrie, vbi fa
chijs accommodat. hoc folet convinge- C Icinaria peſtismire glifcit , haud procula
re , quando ad hocinunctionibuscerus Dixmuda, penead Iperlee , & Ilaræ con
( vt Dolani illi Lycanthropi , de qu bus flugem ficu ,contingit, quod ab homine
Acta iudiciaria lunr cdita vel folis verbis religiofo , fidedigno qui tuin illicin vici
conceptis vtuntur , vt ille apud ducem nia,auditione accepi. Rufticus quidam
Rufiæ à canibus laceracus , & in Bulgi vna cum filio adolefcente in fympofio
ria quidam Baianus, de quo Sigisbcitus poticans, liinis obferuabat coquan men
in Chron . & tunc,vt & præcedenti cafu , Luras cereuifiæ ,quam propinabat( ve ſo
relinquunt veſtigia luppi terræ in preffa. lent )bifurca notancencreta .diflìmulac
Hocautein vltimo calu nihil mirum eſt, niliontinus interea ; dum compotatio
fi poftmodum vere inueniantur faucij foluitur, eum hofpicam vocat , vt calculú
illismembris humanis,quæin fenno cor D expenſi ſubducat.petit ifta quantú creta
pore ictum exceperant: Nam leuiter cel notarat:ncgat ille, & multis vltro citroq ;
fit circimiectus aer, & vulnusvero cor iactis,pecuniam in menfam proijcit ,qua
pori inhæfir . Very n quáto verum cor fciebat fufficere , & diſcedit. Stomacha
pus abfuir , tunc Diabolus in abfentiam bunda hæc,tu vero ( ait) non hinc hodie
corpore eam partem confauciat; quam poteris domum , vel non ego quæ fum .
fcit in ferina corpore fzuciatam fuile . abit contemnésmulierculx minas . Vbi
Bartolom . Spineus quæft.de ſtrigibus,c. peruenit ad flugiolin in quo fcapham
16. fui temporis hiſtoria ostendit. reliquerat , nequit vna cum filio admo
Huius etiam ( inquit) apparentis con dum valido ſumma ope eam aripa con
werfionis ftrigum in tattos ]teſtis alius in tis depellere , diceres clauis affixam vui
hac eadem ciuicate Ferrariæ Philippus E do in folo . Forsduo tresve miſlites illaç
nomine , artificio cerdo , fub iudicialiiu iter habebant; compellae, & Contuber
ramento mihi afferuit hoc anno ,ftrige nales( clamat ) boni, venite fuppetias, vt
quandam antetres menſes ei impofuif hunc lintrem de ripa deducamus :mer
fe,ne prohibere venire circa puerum ( a ces operæ futura ,largum a me bibale. Pa
ſe fortè ftrigatum ) quem curandum af cent, & ingreffi quantam poffunt pro
fumpferat, fi quasblandientess &alluda trudunr.dia fruſtra fuere . Anhelus vnas,
tes videretcattos.Eadem igitur die dum & fudans ;quin farcinas, & onera hæc
difceffiffet illa, videruntpoft horam ipfe cfferimus , forte vacuam commodius
& vxor fua cattummagnam ,& bacte deducemus. Fic , & eccemercibus expo
L 4 fitis,
 144 Diſquiſitionum Magicarum
fitis ,videntin ſententia ingenté luridum A fes digeflit lib. 2. de appar. fpirituum &
buffonem , ſcintillantibus oculis cos in cap. 15. veque ad c.24. & qui ex co Dia
cuentem . Non tulic vnusmilitum , led logum lum congeſſit Fra. Claudius
gladijcufpide perforatuin ad gutturtu prior l. De Lycanthropia.
midatum in aquamiecit. ille quafiexa Qui volunt veraın ieroducere Me
nimis in terguin prouoluitur ventre reſu tamorphofim ( vt Spondanus Bodinas,
pinato : vulneranacitanti imponúccete Peucerus , Phil. Caincrar . & pauci alij)
rialia , & repente nauis foluitur , Lætus vnicum acterunt arguinentum ex facris
ruſticus auxiliatoresad idé vnde recef litteris, dignum folusione de Nabucho
ferethofpitium reducit : potú petit,præ donofor in bouein , & Lorli vxore in
bet, ancilla . Quæritille, vbi hoſpica au falis ftatuam muata . Sed cum vtrum- Dan.4.V.
dit pellie haberet, & animam in lecto B que diuna ſit factum virtute , non pof- 3w.cv.
agere. Quid , inquam ,inepta , ebrium funt hæc pro dæmoniacis connesſioni- 33. Gen.
mepitas : vix media pars horæelapſa , busmomentum habere . De Nabucho- 19.
cum ego illam ifthincianam , & malam , donoſor quoqueplerique Patres negat
qualistu ,reliqui ? Eo , & viſam quid hoc formam bous,fiue bouini corporis etti
rei ? intrat in thalainuin ,inuenic collum , gieminduiffe , fed duntaxat volunt. fic
& ventrem vulneribus confolam ,lace mente abalienauun tuille , vi fe botter
ramque expiraſle . Vnde zec . excla credere . Prætermiffa longiore difputa- Fule hoc
mat,vulnera ? Neſcire ſi proficetur ancil tione ,inihi videturcontextus S. S.X differung
la , nec doino illam ,quod ſciit , pedem fententie D.Gregorij lib . s. Moral. c. 8. Michael.
extuliſie . Iuradmagiſtratum , vulnera: & rationi, magis confentanea explica Medina .
lili. 2.de
cælim punctiinque illata inueniuntur C tio volertium affectionem Regicorpo re &ta in
ijfdemin locis, qubus buffoné, quinuf risin beftiæ temperament in commu- Deum fi
quam comparebat , milites diftinxe cacam , figuram etiain Irumanam aliqna dec. 7.
ränt. Necdiſliinile aliud , quod de mu ex parte in ferinam degencrafle , ſen - Ben . Pere
nicipe Nechlinienfinurabitur lib . c.le que internos ſimiles accepifle brutoru !!us li.se
ctione tertia , verſic . ad corturam ſuffi . internis fenfibus ; vnde factuun , vt & S. Sic.Mo
cient, deindico 8.ad nominationemac pecudum more quadrupes incederet, & le. A.p.g.
cedente teno veſceretur , & homines fugeret , & 111 .
Annus decimus agitur, cumn Bebbur fub dio degeret . Diuina vero virtus fe
gi oppiduluni ert Vbiorum ) fupplicio cit, vt fib calitemperainento , & habitur
affectus fuit, quidam Stunlius Petrus , dine corporis ,humana & rationalis ani
eo quod cudzmone fuccuba plus qua- D ma perfeueraret .
tuor lufttis confueffet , ab hac donatus Vltimo poffet obijci, quod Herodo
fuit lata quadam Zona, qui cum cinge tas fcripfit, Platanum aliquando in olea
batur, & abi & alijsin luptverti videba vertiſe , & alijapud Carnos cadauera Pred. lib.de
an .
tur. Hoc (chemite terquinque pueros humana per dæmonen in lalis ſtatuas 1349
jugularat , corumque comederat cere fuiſfe mutatata . Refpond . Silocuti de
bellun ; duas nutus ſuas deuorare co proxima, & immediata iuratione , il
natus fuerat : propriam filiain , & coin fuloriin id fuit , & præftigiofum , five
matrein ſuum , vxorum habueret loco ro locuti de conuerfione mediata , fiue
conſtant hæc oingii actis iudiciarijs , & per varias cómutationes corruptionis ,
iconibus inçsincifis , palamque venali & generationis materiæ fecundæ , nihib
bus . Qui plura voler delvis transforma . E prohibet ambo ifta naturaliter continge
tionibus exemplis ilha trata ( qur came repoſſe , introductis in materiam apris
ex his , quæ tam breuiter dixi,decidi po ad has vítimas formas difpofitionibus .
terlint omnia ) lcgat Spend inumin Quod autem legimus apud Metaphra
Homeri Odyf. lib . 1o. Binsfeldiin de ftem à S. Spiridione , ferpentem in aurú
Confeffion malefic.concluf. 3. Reinig . mutatum , vt eo auarus ille , & iminiſe
lib.2.de deinonolat.cap.s . toan . Ana ricos diues deciperentur , & poftea rur
hainlib.4.denatrimon for8o.Co ſus ex auro Serpentem factam ; veta
drochumd.c.7. & Petr. Thyræun.qui hæc mutatio fuir , quia miraculofa , & a
cæteris plura, & aptiorcordincin Thic . Deoqui , poteft. Neque hæc mutatio
fortallis
 Liber Secundus. 145

fortaffis demoni,fucceffiue tamen fo- A ftorix , vede afína Balaam , de qua con
ret impoffibilis , quia ſerpens infectum fulendus ibi Caietanus in Comment.de
eft, & proximaauri , ac ferpencis mate angeloin rubo alloquente Moyfem , & Exo. z . Ar
cia eadem nempe terra . Eldram de Spiridionis filia Irene mor. 4. E /d. 14
· Eula depoſiti locum indicante, & quodā Ruffin.li.
QV ÆSTIO XIX . interfecto, Macarijiuſſu homicidamin-1.hist.Ec
dicante, & decolloquio caluariæ , & al- dl.com:so
An Magiqueant facere beſtias loqui , rerius Macarij,de varijs ſedibus damna- carli. 1,
hiſt. Eccl.
danintelligant voces be torum , & de venerabilibus Africæ con Socr .
ſtiarum ? fefforibus, qui perfecutione Vandalica 1.1.CA.12,
radicitus abſciſis linguis adhucclarelo . Euglof.l.
1. Exépl.
6.6 . Hark
de potencia q.6 .art. 5. & vict.re ctoritate fuit confirmatum ,vt eius tem- lus lib.6.
lect. de Magia. num . 9 Alf. Mendoza poris hiſtorijs teftatiſfimum , & de An- CA.1.4.6.1.
in Quod!. Scholaft.quçſt.s. ſed loquen glo ſacerdote ſiinile refert Polydorus li- c . de of:
dum nobis diſtinctius, & preſſius. Di bro 13,Hiltor. Angl. in hiscontinuum afra pro
uina aliquando virtute fieri , vt quibus miraculú fuit fupplente Deo vicem par - copius li.
loquendi vis naturalis ineſt nulla , atta ciuin defectarum in genere caufae effi- de bello
men loquuntur ; non eft dubitandum , cientis . Vnú addam ex Antonio Bon . Vundali.
Aene
facra Scriptura id atteitante de alina finio : Amocirciter 3 poſt cladem ad Gazews
Balaam , Nu . 22. quod quo pacto Deus Nicopolim Sigiſmundo Imper.a Tur. deimmor
efficiat,ipſe noint , qm enim locutionis cis acceptam , cum multi in eum cam- tal.anima
1. 3. hist .
omnis eit fabricator, ille vt , quæ nota c puzz dejcenderent, emiſ am inter oj]
funt orgina ferinonis articulatı forma ubindc vocem audierunt : lefu Chrifti Hingar.
Decad. 3 .
uit, poteft, & alia , quæ lubebit , intru Saluatoris, o Mariæ Virg nomina in. quouille
menta ad hoc deligere . Attainen ,yıplu tonantem : loquaxque inter cadaueraca acepit
rimum exiſtmovti opera angelorú , qui putinuenia , quod vbi hominesfibiadef loan .at
perresillas inanimas , velperbruta lo je nouit: Quidtam , inquit , ſtupidihic ferupeere
quantur hoc tamen difcrimine : perilla , jtaris virisChriſtianusego fum, inex. veris Hü
quibusapta funt organa , & viuentia ad picatus, inconfeffus in hoc bello occubui. garlari
hoc inſtrumenta , ve per picas , coruos , Maria mater me aterni ſupplicijreum laris ance
pritacos & huiuſinodi, in ipfimer corpo effe non patitur ; bic mé adhuc lingue bono'.
ribus loquela formata , & tunc hæc locil compotemſeruauit, vt delict a foreri, co
cio eft vitalis actio ipfius aniinalis , non D animi jacris Apoftolicis luftrare quea :
tamcn eft intellectualis eius aétio , fed proinde facerdotem , qui confeffionem
eſt actio intellectualis refpectu Angeli: exaudiat, comeexpiatumreddat,accer
perilla vero , que viuentia quidem funt, ſite qusſo . Rogatus cur tantum à Virgi
fed organanon habent apra ad loquen ne beneficium promeruiſſet , refpondit:
dum , vt funtafini, bouelque purarim fibip.culiarem in eam fuiſſein vila de
id facere , co quod ipſemet Angelus in notionem , 6 ſeplenaeius feſta quotannis
eis vel potius iuxta ea, fermone in aere reuerendiſſime celebraffe , religiofifque
forinato loquitur, idemque dicendum ieiunijspane dumtaxai, aqua dico
de infenfibilibus, vtigne,aere,aqua ,ter ralle . Quareaccerfito e pago proxima
ra cadaueribusmortuis , capitibus refe Sacerdote confeſſionem rite ir arſegit ,
Ctis , ftatuis, & arboribus, & tunc quan . E impetrata errarorum omnium remulio
do vox tantum formatur iuxta corpora ne, acceptaque nouißimaluſtratione re
illa , locutio nullo modo tribuenda eft al penie contictuiepirpiruoque quieuit. ] Học
fcri,quam angelo, vi formanti, & eden ille ; legant & refipicant Nouatorės
ti : aeri,vemedio , ac inſtrumento :nulli; adtam illuſtre miraculú, quod & Deipa
vt vitalisaćtio : fi formetur intra corpus ræ dcuotionein , & ieiunia, & feftoruin
illud fenſile ineptum , vel etiam intra in culum , & confeſſionis facramentum
fenfile , illi tribui poteft,vt organo . His commendar . Nonabfimilem narratio
pofitis facileerit terreiudicium de fequé nem inuenics apud Tho.de Cantipatro
tious miraculofis locutionibus facræ hi lib.2. boni vniuerfal.c.29.p.18 .
Simia
 146 Difquifitionum Magicarum
Simia Dei diabolus , conatus multa A Chriſtianorum excitabat , & Imperato
Gmilia , fed pſeudo miracula , interdum riam perſecutionem acuebat . Lege
Deo permittente,ad diuinam vindictá , D. Cyrill Alex. lib.z. contra lulian . ples Eur.l.19
hat. Eccl.
atque iuſtitiam manifeftandam , vt cum raque fuperiusdicta recenſentem . Ads
hoinicidan caput preſciſſun indicauit de ex Valerio Maximo hbro i . fimula .
libr. z.de Cercydun , tefte Ariitotele , & Orphei chrum Fortunæ Romæ in via Latinas
anim.ca. capurprædixit Cyro PerlarumRegieú loquutum .
10. Philo. quoque a mulierenecandum . Aliquan Ceterum , vt fciant animalia , vel in
in imag. doiple oraculi nefcio , vt quæ confingit , telligant, quæ loquuntur, hoc nullus An
... mi quæ narrat Phlegon Trallianus ex He gelus eis potelt tribuere : poffet tamen
rabilib,
rone, in hanc fententia ; Polycritus post etiam dæmon efficere , vt animalia fuis .
Locridem vxorem ductam á poſtqua B temporibus , & locis apuiſſime quædain
tres noctes cum ea dormiuiſſet , tertio dic dicerent, accommodata perſonis , &
vita fun &tus eam reliquitgrauidam que rebus,de quibus ageretur, ſed tainen is
monſtrum ex duplici ſexu peperit quod cet demon illa ex inſtituto faceret , ani.
cum in mediam concionens populi duetī malia tamenduntaxat facerent calu , &
fuiſerad confutandum , quidid praſa fortuito ; quibus ,ignaris,& idiotis fpe
giret, quidve deeo faciendum eſſet : cã ciem quandam folertiæ , & intellectio
paruit in medio populiſpectrum ,Polycri nis præberent ; ficut etiam Magi faciút.
ins, Ó-fuuramAerolis, o Locrenſibus interdum , vr animalia miras quafdam
predixit cladem ,impotenie ad refi geſticulaciones, & mocionesedant,quz
Kendum populo filiumſuum monſtroſum line vſurationis , & prudencia iudicant
dempto capite deuorauit , euanuit : C inaperiti fieri non potuiffe . Talia funt ,
mox ,o caput eandem cladem elocu quæ de ferpente Epidaurio Valerkis , de
tumeft . ] Addic idein Trallianus ex An Icone Apollonij Phibo {tratus , de aſino Val.M *
tiſthene philoſopho Peripatetico . Quo Cayri narrat Bellonus . Longe facilius X 1.1.6.8 .
tëpore Åcilius Glabrio conful vicit An poteft Magus, per dæmonem efficere , Philoftr.
tiochumregem Afic , deterritas Roma Bel
vitiatis organis corporeis , vt homo ta- lib.s.
nos oraculis , ne amplius inuaderent A. trare , vlulare, crocitars, rudere audia- lox.in 06
fiam , o Publij ducis Romanorum ca. tur , conansloqui: videmus eniin artifi
pusrelictum à lupo ,qui corpus deuorauca cioid nonnullos feliciter confequi, &
rat, vriple predixeru furare diuino, ve legimus ann.1546. Margaritam Eslin N. 1.3.de
putatur percirus : cecinilelongo fermone genfem , ex ventris doloribus ita intu- Prodig.
aduenturam cadem Romanis . D muille, vt ventris moles totam faciem
Præſtigioſe plane fiere locutiones , obregeret , ac in circumferentia decem T
quædam apudGer :iles , & arte demo palmosexcedere videretur . Audieban
nis fimulacę, adlucrun Sacerdotum Ge ihr a circumſtantibus lectum , gallorum
Sophie
in Traatiliwn , quinon raro Magi, & Pychoni Cilnius , gallinar um coccizationes; an
Lucia. in ci , ve geminæ columb.e Dodones lo ſerum ſtrepitus , Larratus canum , bala
Micgl bo quaces, item quercus Dodonel , Argus Tusoniun , porcorum grunnitus , boum
Apol.eu carina , equus.Achillis , & vlmusGyn mugitus, binnitus equorum . Eduxit mi.
Arrondi, nosophiſtarum , que Apolloniu ...( alı ræmagnitudinis . vermes, atqueſerpentes
Iliad. 1.). tauit , & Caulus flumen quod dixit Sal. ex latere circiter 150. quo miraculo fin
Philoftr: ue Pythagora é quem füille Porteſfore dem faceret,cum tamen nil niſi praſtie
iApoll librorum ZoroaftrisMagi docet Cle- E giæ demonum , a maire puellalucricaue 1
Porphin
ta Py mens Stromiteus ) & canis Simonis: La confifteforent.
sage . Magi apud Clementem in Itinerario , & In prægnantium vterisaliquando cla
Glycamnin Annalibus , qui & alios , & mores infantium exaudiri : ſed id tieri
D.Petrum fuit allocutus, idéfage cui naturaliter, multis exunplisproductis ,
dam Francifce Senenfiadfcribit Grillan & addica phyſica ratione probauitaccu
dusſæpe nobislaudatus, quæft.7 . Theo Fate integro opere Andr. Libauiusto.2 .
tecnus Magus Antiochiæ , lub Maxiini ſingular.Sed ea ratio hac Margareta lo 1
no , fimulachrum louis vi magica fecit cum non habet vllum .
aracula fundere , quibusciues in odium Sedan voces beſtiarum Magi intelli
gant ?
 Liber Secundus. 147

gint? Porphit. fcribir ſua ætate deApol- A rationalem easanimam nequit largiti ,
lonio Tyaneo dici folitum , illum cum cuius creatio foli Deo releruatur : & re
To audiffet hirundinem cum multis vocife quirit illa corporis orgina fibi commo
rantem , foda libus fuis quos fecum ha da. de quo ſeq. quæft.
bebat expofuifle , indicare eam ceteris ,
afellumonuſtum frumento ante vrbem QV ÆSTIO XX .
cecidiſſe , frumentumque humi fuſum .
elle : verifimilius eft ,quod Eunapius An intelligentiam diſcurſiuam poſſit
( vt & Philoſtratus ) ho paſleri tribuit , demon brutis largiri ?
hirundo enim frumento non vefcitur .
Volebat aute Apollonius hoc facto fin Nde hæc quæſtio dependet , an bru
gere ſe garritus auium intelligere ,quod B ta aliqua ratione fint predila . nam fi
veteres deTireſia , & Melampo fuerant ſunt, facile præftabit dæmon vt ſub latis
fabulati . Sed hæc funt incredibilia . impedimentis , diſcurrant, & fcienter
Cum enim beſtiæ ratione careant ,ne intelligant :ſinon ſunt, id præftare non
qucunt diſcurſu vei, qui ad ſermonem pofle ,certum eft .
ex inſtituto proferenduin ,qui fit rerum , Fuere igitur non pauci, qui rationem
vel geſtorum ſignificatiuus, eſt neceſſa tribuant animantiumpleriſque . Empe
rius ;fateor affectus corporis & peritum docles dixit , omnia animantia & plan
poſſe vocibus ſuis indicare , & horum tas mentem , & prouidentiam habere ,
notitia poffe diuturna obſeruatione ab vt eum citat Sex. Empyricus & Parme- li.CONSTA
hominibus deprehendi , & pofTet de nides, ac Democritus, tefte Stobxoin Mashe.
mon ,quihæchabet perfpe tiffima , ma C Eclog.phyfic.videturide velle Lactant. 6:225. 1.1.1.93
gosea docere,quod, anvelit facere ,aut lib. 3.inftit.capit. 10. apertius Porphyr.
voquum fecerit,neſcio , non eft incredi lib.3.de ſacrific . & Plutarch. libro quod
bile feciffe . bruta vtantur ratione, & libro vira am
An autem feinuicem intelligant be mantia plus rationis habeant aquatilia
ftiæ ,eiuſdem faltem fpeciei , quæritur ? terreſtria ? & Galen. libro exhortatorio
quoad effectus illos corporis, & motio ad bonas artes addiſcendas (cribit omni
nes appetitus belluini , affirmatiuam do bus animalibus ineſe xvdedes 670V doy oy ,
cet quotidianaexperientia : quoad cete quod Eraſmus vertit rationem affectuú
ra quoque cenſuit, & probare conatus capacem , non bene Lacuna Sego
Porphirius, auesſcientiam habere vo bienfis melius rationem intus delitelcen
cis, cantufq ; ſui generis auium ,ac quod D tem, fiue internam , vt Galenus rationé
iplis accommodatum ſit id poſſe alijs o . quidem tribuatbrutis , quæ & in homi
Atendere . Idem Plato cenſuit, & Opia nibus ineſt, ſed hoc tantum diſcrimine ,
nus agensde elephantis, quod arbitran quod homines illā ſermone queant ex
tur , qua fi clephas in cænum ceciderit, plicare . bruta vero habeant quidem ra
& clamauerit , fociusid cernens abit, & tionem , fed conceptus animi nequeant
reddit adducens gregem elephantorú , verbis exprimere. fuit hæc etiam Quin
vt, opera communi feruent immerſiun . ctiliani fententia libro Inftit. Orat. & ex
exemplo etiam Scorpij Lybici , qui cu recentioribus id voluere Anton. Cicca
folus hominem ferire non valuit , re dinus in lib . 1. Pofterior. Ariftotel.c. 3 .
uercitur cuin pluribus alijs , & fimul ho Laurent. Valla Dialect. ſuæ . nono , im Prafat.
Confefs.
minem aggrediturannexis ſibi annula- E mo & Cardinal. Hofius : nos nec ratio- petri to :
tim focijs ;exemplo denique piſcis , qui ne,necoratione,nec prudentia a bru- vienfase
confractum laqueum euafit, & alijs pe tis diſtingui voluit , fed religione, &
riculum indicat ,vnde fit, vt eo die ge Dei cultu ,atquecontemplatione. Quæ
neris huius nulli piſces compateant. Vi verba putarem pie explicanda , ve more
de Petr .Gregor. lib.15.de repub.cap.s. Scripturæ facræ locutus fit , id negans ,
hæcipla memoranten , prudenterque quodminus iudicabat , non quod om
monentem , intelligentiam veram , & ninonon eſſe iudicabat , hoc fenfu , vt
diſcurſum animantibus deeffe . Addo cenfuerit , magis religione differre ho
ncc eum à demone illis tribui poſle.quia minem a brutis , quam alijs illis oratios
ne ,
 148 Diſquiſitionum Magicarum

ne, prudentia, ratione . Sic ergo Concl. A lia quçdam axiomata , fine quibus hemo
Bruiisrationem ,diſcurſum prudentiam , nec affirmatiue , nec negatiuedi
poteft
prouidentiam ( proprie dictam , ) uel fa ſcurrere : conſtat autem a brutis neſciri
pientiam tribuere , recte philoſophie, et axiomata vniucrfalia : fi ratione , & di
fidei repugnat: eft tamen in brutis quid fcurfu prædita funt : ergo & fcientia , &
dam folertia quod rationem et prudentia, prudentia , & fapientia :norunt ergo ip
diſcurſumque imitetur . ] Hæc eft fen las rerum cauſas, norunt meliora à mi
tentia Alberti Magni in 3.deanima, & nus bonis difcernere : fi ratione prædi.
Philoponi , ad tex. 157. vbi non obſcure ta , ergo & libero arbitrio , in rebus de
hoc Ariſtoteles, & elt D. Tho.1.2.quęít. quibus diſcurrunt, & ratiocinantur:ergo
13. , art. 3.Gregor.1.dift. 3. quæft . prima, peccare poſſunt, & mereri; ergo , & vic
idem Ariſtoteles libro ſeptimo,de hiſtor. B iutes voluntatis illis non denegandæ ,iu
animal. capitulo primo tribuitillis veſti ſtiria,temperantia ,fortitudo ,liberalitas,
gia animi hunani , & prudentiæ imagi obedientia . quis hoc philoſophus ſom
nem ,vndeſumpſit Arnob . libro 2. conc. niet ? non aliuscerte , quam , qui belluis
gent. cum ſcribit in brutis conſpici mul . cælum pandit,Mahonietus.
ta rationis, & fapientie ſimulachra.idem Dicendum itaque vt hæc abſarda vi
Hippocrati placuiffe docet Galen . libro temus , bruta nonnunquam a fcriprori .
primo, de vol.part.c.3.idem docuere bus egregijs dici ratione prædita ,non
Auerr. in 7. Phyſicor. Hicronym . Ma quod veram habeãt rationem , ſed quia
gius libro fecundo ,de exult.mundi,cap. multa tam ſolerter faciunt, quam homi
F.Gabr.Zerbusin 1. Metaphyſ. quæft.7. nes ſolent, qui ratione prædit :dici etiam
( quem opere pretium fit legere , ) & C prudentiam habere,quia perinde operā
Cascinal. Toletus in tertio de anima , tur, ac ſi prudentiam ducem in operan
quæſtion.7.Solcrter multa fieri a beftijs, do fequerentur : prudencia enim habitus
& ea doceri, quæ diſcurlu quodam vi eft faciens nos proptos, vt eligamus me
deantur egere, docent,quæ narrantple elia fint alicui accomodata , finem vero
rique, de elephantis,ex plurimis collegit cũ medijs ad eum tendentibus non affe
Lipſius Centur. I. epiſtol. 5o.de ceteris quuntur bruta ,fedfortuito in eum ferun
Aelianus , vt de Leonibus, libro quinto , tur.difficile hoc eftintellectu , verum ab
& 7.de natu. animal. de tauris libr. 7. de Hieronym . Fracaítorio fuit luculenter
cynocephalis libro 6. de alijs fimijs libro explicatuin , in hancfententiam : Quoſ- 1.de intel
quinto , de ceruis. lib.11.vbi tamen illud dain actiones animalium omnes ad in- lectione ,
honèrturouv'et,non interpretandum ,lo. D Itinctus naturales referre , fed nos cxpli-à f. 191.
quentes intellexit, fed uocantes intellexit, care debuifle , an hüinſtinctus cum co
Içilicet audito Græco nomine , quod illi gnitione coniuncti ſint. an non alios di
educator manſuetarius indiderat, vt de cere dirigi ab intellectu ,qui finesnoſcit,
piſcibus , idem auctor dixit , xelorud vor & crrare non poteft,fed difficultaté hos
iclaxótuorli.8.cap.4 de canibus mirifi no a tollere . Si enim fic bruta volunt à
ca Protonotarius Ludouicus Peres de Deo dirigi vt Deus immediate illa ope
Portillo ,lib . fingulari de Cane , a fol.16 . retur,quæ bruta faciút, aperte errant Si
deequis : idem lib . ſingulari de cquo , a vero velint Deú hæc facere mediate per
fol.83. qui ſuperioribus annis vtrumque animalia tunc recurrere quæſtione, vtrú
librum fapientis .Philip. II . Hiſpan.Regi animalia hoc fimplici naturæ inſtinctu ,
dedicauit. De alijs multis animalibus exé E an vero mediante cognitione faciant?
pla congerit loach . Camerarius Decu Ideoipfe ſumpta caloris natiui fimilitudi
riæ deciinæ Probleinate. VIII . Probatur ne reſpondet ingeniofe , & erudire:Deú
id breuiter, fi ratione ducuntur , fane ra quando hanc vniuerfitatem crcauit ,ea
cionalia dicenda forent , fi ratione duce dem virtute , & potentia , qua fecit om
rentur : ex electioneoperarentur, ſicle nia , facultatem etiá fingulis naturis pro
Etionem adhiberent : non ſemper om priam dediffe , qua perucnire poffent ad
nia eiuſdem fpeciei animalia vbique co fines rerum vniuerfitati debitos & con
dem modo ,vt faciunt,operarentur,& di gruentes . Inde contingerc, vtmulta à
{ curfu prædita forent :poffent vniuerſa particularibus fiant galiū finem intéden
cibus
 Liber Secundus.
ibuspèr ſé , & alium tamen finem inten- A naturæ , & ordinis vniuerſi a Deo praea
dente natura , & ordine vniuerſi . Nam
quod calor ille genitiuus tam mirabilia
operetur, calefacut, attrahat ,propulſet,
figuras de membris, vias , conceptacu
la , ficus, ordines, juncturas, ac demum
aniinam conftet ,perinde ac fi fingulo
Eyın ' fines cognoſceret, arbores etiam ,
acplantæ ,foliagemmas,flores,fructus,
femina mica folertia, vc videcir, faciant,
cuſtodiant, muniant , certum eft hæc à
non cognofcentibus fieri .
Sed dicendain hæc fieri , ab illis par
cim per accidens,partiin per ſe, per acci
s
den qui dei n , qua ten us elt par tic ula ris
quædam vna natura : per fe vero , qua
tenus eſt pars vniuerſalis naturæ , quain
ordinauit Deus ad finem illuun , quem
ipſe cognofcit.
Sic ( ait) & bruta quædam ficere, nó
cognofcendo fincs , & quafi per acci
dens, quatenus funt nature particulares,
quatenus vero partes funt vniuerſalis na c med. teftatur multos prophetarum ad
curæ à Deo ordinatæ , per le facere ,&
intendere fines,non fibi led Deo cogni
to . Vt ecce ,maturis ouis ,auis illa vulcde
ponere excicata pódere , & moleſtiaouo
rum , hic finis aui est notus, alius eit finis
ratione vniuerli,nempe conſeruatiofie
ciei qui eft auiincognitus , ſed Deoco
gnitus, & quafi confequens akerius: de
ponit itaque auis ouuin , per fe propter
Itimuluin , per accidens relpectu prolis :
refpectu fui, quiterruselt hæc auis, ſed D cundi. vt nec leuivulaere cutem queat
Iefpectu vniuerfi:quatenus eft pars eilis ,
excludit prolem perfe .
Sic etiam innafcitur aui appecitus de
ponendi oua loco tuto , peraccidensra
tione prolis conferuande fed per fe , quia
olun amat , vt partein iui: hinc & aliæ
fubnotiones fiunt animantibus, fecundú
fpecies quasrecipiunt rerum fibi ad hoc
neceſſariartım.Vnde ( inquic Fracaſtor.)
magna ſapientia , & prouidentia Dei
Opimi Maximi videri poreſt , qui vni- É equidem valdeaddubito .
uerfum cotuin ordinaturus inodumna
atris omnibus dedit , quæ nefcientes
fines , omnia tamen faciune, per que
fines conſequuntur , quos ipfe folus
cognofcit , ad quem modun dein
ceps alia fiuntq , uæ tam mirabilia 10
bis videntur . Ex quibus apparet eam ,
quæ in brutis apparet , prudentiam non
elle , fed duntaxatinſtinctum quendam
149
ftituti . Cui hæc non fufficient , legat
Andr. Libanij difputat. de contempla
tione intellectus beftiarum , parte ſecun
da, ſingular. quam his editis primum
fum nactus ,
! QV ÆSTIO XXI.
An poſſint damones facere , vt homo
non fentiant , vel vt longiſſima
B tempore dormiat , aut
inediam perfe
ral ?
Voad primum , non quærimus,
Q vtrum dæmon poffit efficere , ne
corpus habeat potentiam fenciendi, ſed
vtrum poffit facere , ne actu fentiat ,
quod natura ſenſile eft , verbi gratia, ne
crucietur quæſtioni ſubditum lamblicus
libro de myſter. Acgypt. paulo ante
moto igne non vri , vel fi vrantur vftio
nem non ſentire , vt nec alia tormenta
vih : loquens de vatibus Gentilium ,
addensque id fieri Deo intus adfian
te , qui repellat ignem , illaque cæte
ra hebetet .
Quisiſte Deus Iamblici Magi,nifi cam
codæmon quiſpiam Eurycles , qui iſti
prophetæ ,niſi malefici ? CenfuereGen
tilesmagico carmine aciem gladi ficre
perſtringere ? Nec deſunt ,qui notent y
ad tollendain hanc ſuperſtitionem ,faepe
Deum miraculo flamme, aquæ , fera
rum , & fimilium fuppliciorum attroci
fimorum vim fufpendiſſe, eaque omnia
martyribusinnoxia reddidiffe: cum ve
ro fecuri, vel gladio fuiffent addicti, fer
ri vim a Deonócoercitam , vt nationes
intelligerent miraculoiſta , non magiæ
adſcribenda . Sitne hoc verum ,necne,
Non proprer locum Beati Pauli, quo
quidá nituntur, is eft ad Hebr. vndeci
mo,verfic. 34. obturauerútora leonuin ,
exſtinxerunt impetum ignis , fugauerúc
acié gladij , vbi ficur de igne , & leonib .
ſic de acie gladijid miraculo adſcribitur.
Hocinquamme non mouet , namve
ra lectio eft effugerunt, vt patet ex Grace
co contextu , & Syriaca verſione , & lo
quitur
 Diſquiſitionum Magicarung
guitur Apoftolus de ſanctis veteris Ter a ferabilirer . ) Hzc Niderius. Sic fuos
ftamenti, quorum nullü legimus mira dæmones deludit . Toimentorü fęnitia
culo ereptum , quod acies gladij fit retu quotidie malefici in eculco eludunt.on
fa , fed quod miraculofe hoftiú gladios nem enim cruciatu ,vel riſu ,vel fomno ,
cffirgerint, quidum pacis tépore , vtHe vel filentio fuperant. Quo in genere ſu
las :alij vero in præho , vt Samfon , Ca penda eft narratio Charondæ , quandā
leb , lofue, Dauid , Machabæi', & c. fed tominam quinquagenariam fibi nota ,
mouent mealia . Nā, & memini de mu fic eluktsinfufionem laridi liquari toto
liere ſepties itta gladio, ſed fruſtra , & corpore factam , & Onnum membro
Géciles eciä illa cætera ,licet falfo , camen rum diram diftra tionein : ex eculeo ta
ad incantationem referebāt - Legi duas Hien ſublatam omni fenfu doloris va
alias huius rei caufasmeliores,priorem , B cuam , integra , & illçlam ,nifi quod pol
quia ſectio gladij impedíta, potuiffe do lex pcdis auulſusin quæftione , redditus
to carnificis adſcribi:pofteriore, quia gla nólit : cuiustamen illi iaétura noxæ vla
dius , eft præcipuum , & maximè legici li , vel impedimento non fuerit , quam
mum ordinariumque iuftitiæ vltricisin oinaia tormenta cludentein , & pcrcina
Vida lefe ſtrumentum . Hodie quidam impij milis citer omnia negaatem , eliſa in carcere
Anglez tes ſe fore inuulnerabiles putant,fiarma. gula , Saten necauit , qui eam maleficij
ineq.d
demo. are. certo ritu incantent , vel ſacrilego auſus per energumenam accularat . libro de
, vel có Antichnito reuelato nota I.
4. defic.g. crucifixiimaginem cópungano ;
du b.io minuant,aut confringant,ita Condron Narrauit mihi P. Bernardus Oline
Sprenger chus lib.z. demorb . venefic.c. 12.-vel fi rius,ca Societatis noftrę per Belgiú Pro
in Mal. ferantinterulam linea horrendis inſcri- C uincialis , propè Samatobrinam Anno
P.2.qulir .
16. pram imaginibus, quam vocantinferni 0599. captam puellulam ſtrigatricem ,
Camifiam , vel fi periapte quædam fe quæ ncc pedum vſtulatione læuiffima ,
rant varijs caracteribusmagicis infigni ncc flagræ validiſſima fentiebat ;donec
taj aut orationes, quas blalphémèadmo Sacerdouis cuiuſdā monitu illi Agnibe
dum , & mendaciter tribuunt D. Leoni, nedicti cercam imaginem collum inie
vel Carolo Magno , in lignitas magnis: cere , tum enim vi faciemuletidæmonis
( fic magi loquuntur ) Dei nominibus. præligjola ludibria depuiſai, & illa vim :
Noui ſtudiorum iuris nomine Quirinú , doloris copic perſentilcere . Vnde pa
V.I. Baccalaureu ;quicútalimembranu : Cet kano in dolentiam , quam agnoſcit
la fretus audacter le jargijs, & pugnis. etiam Toftatus quæftio . 354. in Gencl.
immiſcuiſſet, fæpè ictus nunquā ſaucius: De cap . 13.non nalci ex vlla Phyfica cauſa ,
tandem Romæ anno- 1.57.2 : vel 1973 ſed opera damonis inducis. Certè vne
in fympofio minimo vulnere fuit ince guentum illud fagarum ,quoad tranſue
réprus.Huc referendu quod de Saatio , ctiones vtuntur, neconlopiédi quidem
fic fcribis auétor Forniearij . In teritorio naturalem vim habere docet Bartolo .
Bernenſum primus auétor meleficiorü Spineus de frigibus cap. 3 Pu Solene id
fuitquidam Scafiusductus: qui publice caufarum ignatimiraculo ,& innocen.
de boc gloriariaudebar',quod , quando ciæ tribuere,cum id tamen coringac, vel
in amu
Gunq ; veller ipfe fe omniū juorum fingulari quodam corporis robore , & Fulgo.li,
forum oculis,velurmurem facere vale anin.icoleranek , quam non rao, &Gc8 Exence
ret dilabi a manibus inimicorã ſuo netiles, & Chriſtianiexhibuerūc. Vnius plac to
rum lethalium , et ita capitalism ( nori E adfcribam M -Artili, Regulitolerantiam vtili
8.ca.4.0
inimicorum manib :ape vr dicitur , eua ex Solio Italico gad amo
fir ſ
; ed cum terminum ſugmalitię .Di Nonignis žcandenſquechalybs; non vry bolib. So
vina iuftitia facere voluit ytandem per bora , fallim CAP. 3 .
koſtes ſuosin fuffa quadam prope fencia Istibus innumerislacerum (cindentia
framquandă ledere explorabaturcan corpusy!
* quo in loco, cumnullum de fibi infie Carnificeluemaxus,pienituiſweinfufa me
diantibus fufpectum haberet , per fene dulis
Aram gladijs , a kaſtis inopinait tranfii Beftis, etinmediolácenies vulnere flame
gusela do Juafacinora ibimorisus mi
Cofa
 Liber Secundus.
ist
Coff anere : ( ferrum vifu , dictwur.) per A Quæſitor, quod verè erat ,fc.impratia
Artem dæmone vnguis veftigiuin , quod ante
Sanitę extenti , quantum tormenta ju . capilliscegeretur, in idiubet aciculam al
bebant , tiſlimeintigi: quod cum offet factum ,
Creuerune arsus : atque omniſ anguine nec illa doloris vllo { enfu affici nec vul
rupto nus , vel tantillum cruore manare vi
ofa liquefactis fumarum , feruida Cum er . Perdticit tamen veram negare ,
membris : ac dicere.eum olim ex iactu lapiclistor
Mensinaita manet ,ſupcrat, riderque porem eflc obductum . Sed poitmodú
dolores cormencis admyta,non tantum agnouit
Spectanti fimilis: feltofque clamore moje id fibi à dæmoneinAidum fuiffet :ſed ,
niftros B & plurima alia , quæindigniffimè ab co
Increpitat,dominoſque crucem clamo palla fueratsenuinerauit, Nouiffimè 18 .
rerepofuie Cal. Iul. 1991. Effæi, quipagus ab hac
Alij vtuntur inunctionibus, & pharma vrbe millacio abeft ,cum hoc lociDyna
cis naturalibus cófectis ex opio Solano > fta præſensin Mageca Cortilegij rea le
& fimilibus, quibus humorcsturbátur , Ctoré periclicariiallidct,ac is illam idcir .
fopor alcus conciliatur,neruoruin origi co nudā ftatuillet, inueftigaturus ſicuti
nes obftruuntur, fenfustiupelit, ſenſatio cellaram illain inucnirct,tandem in fimi
impeditur . Vim eam lapidi Meinphyci ftro femore maculaverrucæ inftar appa
ex Aegygro xribuir Dioſcorides. Sed ple ruit, in quam cum ferrum ,vel quantuna
Ishlis- que nituntur pacto dæinoniaco , & per potcratjadegillet :nec a Magica voce ,
japtis ex oſcillis, vel cineribus, aut vn- c nec ab ipſo vulnore fanguinis guttam vt
guine infamauorum antebapcifmum ne lam clicere , atque exprimere potuit ,
catorum , vel diglutito apumn rege , vel cum rurſus locuin maculæ proximam
corpori alligatis membranulis cumcer leuiter ctiam vulnerafler , ingenteinea
to characterum genere, aut etiamlulur ex dolore clamorem edidit , largus
rato malo carinine , quorum omnium cruror fefeinde effudit . Sic Remig.
exempla ſuggerunt, qui de climinalibus lib . 1. cap.y. Claud. Charondas lib.iant
iudicijs fcripfere.Similem dæmonis ore laudato , nota 1. ſcribit ftigma famoſa
Sprong. rationem cernere ett , in ſtigniaum illa illius fagæ , cui noinen Bayaronne , in
3.314 et
15.osos tellera, quam diabolus imprinic Atrigi humero ſiniſtro valde latens, & imper
intr.Lz. bus: quæ fic fenfu deftituitur , venec co fectiffime delinca tum denarij tamen
2:19s cus longiffimæ fixura dolorein mins- D magnitudine , quaſi a centro ductis fi
lib. exit mum adferat, neque fanguinem eliciat: damnentis ad peripheriam ,prorſus omnis
Hinirni de qua faciscopiole alij . Alcribam Ree expers (enfus fuilſe. Suſpicio etiã me te
ex ofus . migij verba : Cumlíabella PardæaSpi net , illud gernini carbonis fignum in
Hippolis. nulij pridie Non -Maius 1588. ob Gurale Allobrogis teminępedibus ftigma fuif
9. Pariſ. gij ctunen comprehenda ,verbis,prefe { e - narracionem poitea dabo lib . 3. vel
& Puso cto , partein corporis fica dæmone in ex Gerſone . Solent huius figni variæ
de Syod. ſcripcamindicaffet , fubijc ei in animum eſſe figuræ ,veſtigijleporini, manas bu
*wn it experiri,verumne,ideflet, quod dehu toniæ ,catellinigri; qualelignum viſce
*w * , il iufmodi ftupore ferebatur : Ergo iuf batur in tergo lo.deVaulxStabulenſis :
Gril.de fic in eam aciculam penitiſſime infigi , in quo iliudlingularePet.Oranus. Quę
Toriura, atque inculcari.Quod cum in ſatis ma- E ficor negotij, obſeruauit, fi acu , vel gra
Denbos gna hominum frequentia cllet factum , phio profundius adacto perforares,nul
& incruentum omnino vulnus appa lú doloris (entum reus percipiebat , ncc
673 suit , & nullum fagadoloris , vel mi quidquam quçrebatur: fi vero à tergo ,
nimi indicium afpicientibus dedit. Rur ita,vt videre iple nequire , eminus figno
lus 3. Calend. Non. 1590. Brundufij illius catelli miqareris digito crecto ,can
Claudia Bogarta , tormentis iam exhi quam fi acriter torqueretur , reum fubi
benda ,cute ,vt moris eft detonſa fucrat , to torqueri folitum , huius rei cauſam ..
ob idquc cicatricem in fumma fronte phyſicam ,non inuenio, morale hanc ſu
nuda oftendebat . Suſpicatus igitur , ipicor, contemptu indoluille deinonem
fuper
 132 Diſquiſitionum Magicarum

füperbiſſimum , & ficirritatum fæuifle A aliud inteſtinum interrea concerfcát ,

in inancipijſuicruciatum . atque ita homines emoriantur . Verum
· Cæterum illis Narcoticis pharmacis fi , vel amorbo præcedente , vel alia ex
pofler etiá fomnus valde diuturnus con caufa fit in corpore reſiduus humor ficg
ciliari : vt fuit fomnusillius ruſtici, qui in maticus crudus , lentus atque viſcofus,
LiliusGi Germania totú Autunnú , & hyemem illo calor naturalis vtetur , pro alimento ,
rald.Dia dormiendo fuit emenlus , & quiin Apa donectotus humor abſumatur . Idem
log. 4.de
hii.Por, turiorum ſolemnitate ebrij , per multos futurum fi ex ſumma cerebri humecta .
dies obdormierunt , tefte Eudemo : & tione materia quædam fubtilis, & pitui
Epimenidis Cretenfis;qui cú quærens tofa à capite in corpus deſcenderit , at
ouem meridiano æſtu fpelunca ingref que interea corpori in alimentum celle
fus , ſopore graui victus: LXXXII . B rit. Tunc enim quicquid à corpore ex
juxta Pauſaniam , vel XLVII. iuxta Eu piraretur, vel difflueretcontinuo ab hoc
demum ,paulo pauciores,fecundū alios, humore in alimentum conuerfo reftitue
quieuit annos experrectuſq ;poftea, ra retur , nec cibus homini opus foret, do
tus fe parum induliffe foinno pergebat nec hic humor penitus conſumeretur.
ouiculam quærere , fortè horum quic Hanc inediæ diuturnx caufam fuifle cen
tis caufæ naturales fuere: etſide Epime fuerim , & imbibefiæ ( vt loquitur Play
nide, potius adfcriberem dæmoni. De tus) in illa Rogerij Bacconi Anglicana
vide de Sardoum ſemideorum fomno fabula puella, quam dicit viginti annis nihilco
his Alex . fuit : nam hi reuera erant mortui , dæ medille ,& in Gallo lacerdote, qui tem
Aphrod . monum præftigio viſi ſunt, & dorinire , pore Nicolai V. Pontificis biennio toto
in 4.Phy & excitari. Quidam etiam fomnustam C cibis, potuq;abitemius fuit , & in puel
fir. longus ,aliquando per miraculum , ve la Spirenfi , quæ Ferdinandi Imper. iul
ruin a Deo immiſſus , vt feptem Dor ſu veritatis explorade gratia per multos
mientum ſanctorum apud Laur. Su medicos ann .1940.afleruata obſeruata
rium , & aliorum quinque apud Paulum que,ſic ex graui morbo ieiuna præftite
Diaconum . ratiam vltra quadriennium , corpore in
Vltimum erat de inedia perferenda , terea beneforti, ſano, nec vlla macieté
de quo non eft dubitādum ,pofle diabo tato , ſed ſcabie tantum phlegmatica cor
lum efficere , vt quia menfium multorú pus obfita : frequés interea lachrymaba
ferat inedia : poteft eniin id naturaliter tur, & confuetas nariū auriūque fordes
contingere , nam , & Indos memorant habebat, & fomno fatis logo quietoque
herbę Coca ore geftatæ beneficio famé D vtebatur,nihiltamen ,neque per ſedem ,
repellere. Petr.Chicza.p.1.hiſto. Peruf. neq ; per loca muliebria , feciú vrinave
0.96. & Ang.Zarate lib.1.hiſtor.Perua. excernebac .dehac multa diſputarunt ex
c.8. & Matthiolusep.Nuncupator Dio Italis Simon Portius , & ex Germaniso
ſcoridis ita fcribit , Scythe Scythicaher culatus teſtis,vnus ex medicis obſeruato
1. de puel
bam cirea Boeriā creſcentem adinuene ribus puellæ Gerard . Bucoldianus . Si in Germ .
ye, guftum quidē predultem , cuius ma hęc fieri queunt naturaliter ,cur nequeat Epi. hac
gna quidemcomerdatio , quod in ore că perficere Panurgus ille Dauus, diabo- dere ex
habentes, famē,ſirimą; non ſentiant.Idē lus, eadem induitria,qua prauas corpo -gurtia
cufa Mo.
præſtat apud eofdē Hippice dicta , quid ri alias affectiones immittit ? de Arabia anno
.
equis quoq; eundem effectum præbeat, puellaid oftendā lib.6.c.2.fect.3. 4.3 . ex 1540 .
Traduntque his herbis Scythas eriam E B. Proſpero. Sedulò tamen cauendum ,
duodenos dies durare infame, á fici.] ne fanétorum hominum naturam exce
& gemma multorum annorum agno dentia ieiunia in hâc claſſem referamus,
vt D. Mariæ Aegyptiacæ ,D.Catharinæ
li. 1. CoF ſcit naturalem inedianı . Hippocrates ve
motr.6.6 . rò lib . de carnibus negans vltra feptimú Seneſ.SS.Lutgardis ,Mariæ Oigniacen
diem famemnaturaliter prorogari pof fis, Chriſtinæ mirabilis ,apud Surium .
fe , de ijs intelligendus eft ,quibus ven Simonis Stockij, quem in Carmelo ſex
triculus, & ieiunium inteftinuin humno annis Deipara cæleftimána pauit, apud
rechiloſo vacant,in quem calor natura Monaldum Rofarium , Rolandum
lis poffit agere: tim enim fieriſolet , vt Bouchiarium in ciusvita . Deusenim
tum,
 Liber Secundus 133

cum , quicrcauic cos virture fua fine cor- A à fe uifum . Ipfein Aphricanidi murari
poraliluftentat cibo . vide de his quædā in marem nuptiarú dié L. Coffiriums ci
apud Picumn Mirandull. lib . 3. de Præ uem Tiſdritanum aiucbarq; cum prom
nor.cap.s. Impius autem eft Rogerius derem beg . ] hæcille .A. Gellius lib.9.
Baconus, omnia hæc ftellarum influen Noct.c.4. Libitum tamen cft ( inquit )
tijs adfcribens. cur, fihocita eſt, vnidun in loco hoc miraculorum notareidetiam ,
taxat, & non alteri quoq; vim hanc tole quod Plinius Secundus , wir in tõporib.
randæ inediæ ftellæ iftæ , in commune etaris que ingenij dignitatiſgi gratia, au
influxuin fuum demittentes,largiuntur? Etoritate magna preditus, non audiffe,
an, quod foliushuiuscorpus ita difpofi neq ;legife, fed fcire fefe atque midiſe in
'ann ? fed quæ hxc diſpoſitio fola influ lib. Nat.Hift.DN1.foripſie, queinfra
xui peruia ? quæ hçcin alijs tanta vis, & B pofui ipfius funt, ex co lib. Jumpia : qug
oftinatio ad excludendum ? fed fat iam
profe &tofaciunt,ut neq; refpuenda , neq ;
nugis Baconi refellendis opera alibi pon ridenda fit notiffima illa ueterum poco
fitum à nobis . Dehac prolixa inediaw , tarum de Cenide , Cenco cantilena .]
quædam etiam Lilius Giraldus Dialo
Hæc Gellius fubidens fuperiora illa Pli
gifmo 17. babesin Grurerichekuro Cri nij verba. Quibus verbis quod dicit,mi .
ECOTO. 2
raculoſum hoc, voce vfus eft late fumpta
pro eo , quod rarum , & admiranduin ,
QV Æ STIO XXII. de Cæneo , & Tireſia legendus Ouidius
in Metam.quid opusfabulis, vbi fuppe
Anmagicis artibus opera demonum tunthiſtoriæ : D. Auguft. vle.cap.lib.z.
fexss mutari queat ? Ć de ciuit. Dei. memoratex Gerilium fcri.
pris, & nulieres homines, & gallinas ir
On ago demembrorun oblatio . maſculinum fexum fuiffe conuerfas: de
NE ne (de qua iam dictum fed deip atribus mox idé ex Auſonio confirma
fa fexus virilis in fæmineum , aut fanni bo : de hominibus pergamus aſſerere ,
nei in vitilem commutatione , quá natı Ad tempora propinquiora nobis venio ,
ralé ex medicis, huius fæculi ficur Cof Iouiam Pontanus in hiſto .Neapolitana
mocrit. 1. Gemma . Faltos ex mulieri narrat Caietæ mulierē piſcatori cuidam
bus virosmultos legimus . Hippocrates annis quatuordeciin nuptam in virá mi
lib.6 . Epidem par.8.Icribit Abderis Phę gralie : & aliam ,cui nomen Aemilia,nu.
tufam vxorem Pithici , partui vicinam , ptain Antonio fpenfæ ciui Ebulano poft
millo in exilium marito , aliquot menli. Dannum nuptiarů XII. in virum mutată ,
bus ceffante fluxu menftruorü ; cunctis ſoluto matrimonio , vxorcin duxiffe , &
inmébrismagnos perpeffam dolores , liberos procreaffe ; addit idem, aliam fę
corporis habituin virü mutatam : Nam minain , cum inarito filium vnum pepe
corpus ei virile factú , anandparen, hi rifle, ſubito exorta virilicate,marico iam
fpidam rotan facta,barbam emnilifle, & rion fæminam relicto alteram duxifle ,
você aſperiore redditam : ideniq ; apud è qua liberos genuerit : nonnulla de
Charios accidiffe Anamiliæ vxori Gor pluribus confimilia narrauit Cocccius Sabellic
sippi, T. Liuiuslib.42. de Spoletana ma Sabelicus : quibus omiffis duo ponam , l...Exa .
here idem refert, Belli Punicis tempo quæ noftris temporibus Hiſpania dedit, pi. Dinl .
re Plin.lib.7.c.4. Ex fæminis ( inquit ) & cõſcripta fuere fideliffime ab Anton. Cent. 2:
mutariinmaris , non eft fabuloſum .In . E Torquemada patrio idiomate A . matus curat.39
menimus in Amalibus P.Doimo Craf Lufitanusauctor eftin oppido Ezguey
fo, C. Caffio Longina Col. Cafini pre ra Lufitaniæ , diftante à Coniinbrica
rum fæčtxex virgine fub parentibusiuf nouem leucis , vixiffe quendam virun
fuq; aufpicum deportati in infulam de Nobilein , cui filia erac vocata Maria
feriā. Licinius Mutianus prodidit visa Pacheco , quæ cum eius iam ætatiser
àfeArgis Areſcontem ,cuinomen Ares ſe inciperet,qua feminismenſtruiflores
fcufe fuiſſet, riapiſe eriamos barbam , inchoantur , loco liquidi humoris, erlie
er sarilitatem prosteniſſe ,uxoremq; dito pi ei è locis ( fi incus abfconditum . la
xifle. Eiufdem Jartis, Smyrnepuern tucrat , ) vel aliter natum foras prodije
M virile
 Diſquiſitionum Magicarum
virile membrum : ficq expuella , ſubito A bane , virilia mcmbra prodierunt : do
adoleſcens ephebus apparuit; cum fexu mumque reuerſa in iudicio dotem repe
veſtitum virilem , nomen quoq; alfum tiuit ,in virorum numero poftea habita.)
pſit Manuelis Pacheci :nauim confcen Hæc præmiſ minus,vt credibilis videa
dit , in indiaip profectus rebus fortiter Car Piegetontis narrotio.Virgo quadam
geltis, ftrenuimilitisexiſtimationem , ( inquit ) Smyrna nata Philorss nomine 1.1.deMi
opefq; magnas comparauit , in patriam cum matura vironupiam tradita eflet à rabilib .
rediens , vxorem nobilem duxit ,de li parentibus,mafculino enato membroin o low
beris mentionem fubdit Amatus nul virum abi.Quino Laodiccæ ,qua eft sektor
Lam : fed , ait , illum imberbem perman in Syria,mulier Actera nomine, bliam
fiffe , faciein fęmineamdecinante qua mum cum marito degens, efæmina vir
funt indícia non perfectæ virilitatis .VI- B exftitit,cui nomen Acietus,preſide Athe
timo loco fubdit Torquemada , fe ab nis Macrino , Roma Coll.L. Lamia ,
amico viromagnæ auctoritatis, & fidei Aeliano veiere. ] & additPhlegon ,
pleno accepiffe : non procul ab vrbe Be Hadrianilibertus, fe húc vidiffc.Michael
neuentanaHiſpaniæ ,vxorcm ruſticicum Montanus lib.r. Exprimentorum €.2 [o
fraldam fortunæ mediz , quæ quod fte teftatur fuo tempore Vitriacifailke puel
riliseflet , mimusàmaricobenigne ha lam nomineMariam , quæ cunt faltar
bebatur : peccæſam male tractationis , ret violentius, ſubito virilibus erumpen
quadam nocte aufugiffe fumpto veſti tibus, in virum mutata fit : & ab Epiſcor
cu famulidomeftici l : icornata , virum po Sueſſionenfi confirmationis iacra
quementica varijs in locis operaſerui mento mutato nomine , Germanus vo
Lvicam lufterauit :poft aliquod tempus , caricæperit . Eius poftea mento barbā
fiue quodcalor in ca naturalis cam effi adnatam , diu vixific ad decrepitam vfq ;
cax foret, fiue quodinaginatio , nata , ætatem ,. vxorem taméduxifle nunquã .
& confirmata continuo habicu ', & mi Ille hoc vehement imaginadoni tribuir:
nitteriovirili', eam efficacitatem nacta fed.addo corporis constitutionéco ; ver
fit :certeipfà fe in vigum mutatam depre: genté . Auctor Ancknologi, fcribit , fibi
dit ; ftatuit ergo , quæ diir fuerat vxor , vifum Auſcis in Valconie virum pluf
maritumagere, feminam ſibi matrimo quam fexagenarium canum ,fortem ,
mio copular, digres latuitillo nonauden bırſurum : quiad annum decimum quin
te cuiquam rein narrare : donec quidā. tum ante puella fuerat tandem tamen !
cipriusoptimenotus cernerstam limi ex 6aju rupristenuibus ogamentis , pat
lem elle facie vxori' profugæ ruſtici il - D denda crupule, fexumque mutaſſe,cum
líus, interrogauit , num forte frater ef ci nunquam anteamenfes fluxifſent . ita
fecralis mulieris , huic rem omncm , vti Laurentius lib.7 . Hift. Anát.quæft.8. Ex
Into contigerat , narrauir . Sicres in lucem oftendunt medici ; Galenus lib. de vfur
pobo venit. Fulgofus fcribir fequentia : Neto partiunr , & lib . de anatomicis adinini
polo regnante Ferdinandoprimo', cum Arationibus , Aegineta, Auicenna, Ra
Ludouicus Guarna Salernitanus ciuis , fis , & reliqui , non obfcuram effe ratios.
quinque filias fufcepiffet , quarum natu nenı, qua id natura der effectum : conari
maioribusduabusalteri Franciſcz , Ca femper eam id , quod perfectius:iulie
rolæ alteri erar nomen , pofteaquanrad rem efle quali monftium virum quen
quintumdecimum annun peruenerár , dam inrpertectunt , menftruis retentis:
ambabus genitalia membra in marium E diutius , ficri vocain robuftiorent , cu 1
morem enupcruntmutatoq;habítu ,pro tem piſo veftici , reliquum corporis ha
maribus habiti funt. Francifcus, & Ca bitum roborari nec aliud Metamorpho
solus nuncupati .Frem Ebuli, fub eodein fim , Banc deale : quam , vt,quæ funt in
rege puellæ , que iarniquatorannos vi: cus vafa ſeminaria foris appareant:& id ,
to promiffa fponfæ habuerat nomen : quod myrtos , nympha , xantwpistat
qua nocte primum viro- tradira' cum eo oródsprins dicitur, &lmao liusAbatha
cubit , fiue exconfricatione, fue obralia ra , liue Albaxdar , ſumpro increinen
caufam , qux ignota fit , effractismem 10 , & pingai velamine,cui inuolitur , ef
branis, gout , kumedia videretur efficie fracto,procudatur in penē,cuiperlini
lis
 LiberSecundus
fis ,fed inuoluta prius fuerat,expelli ancē A formari neceſſarium fuit, alioqui nó pof.
caloris naturalis vrgentisimpecu . Sicil
fi : mihi tamen vehemés, adhuc ſuſpicio
eft , non tam hos ex feminis ita viros fa
ctos,vtfeminæ defierintele, qua ad fe
mineum ſexum ,maſculinú acceffiffe, vt
androgyni efficerentur,lexutamenhoc
pofteriorepræualente , & ideo pro viris
hibicas.Cú hæc ante multos annosſcri
pfiffem , incidihoc anno 1606.in Hiſto
riam Anatomicam Andr. Laurétij opus
accuratum , & gauilus ſum valde , idem B potuit, quod tot afferunt auctores,puta
quod mihi doctiflimo medico viſum di
Itinét.q.8. vbi diligenter oftendit com
mune illud dictum medicorú deinuer
ſo viro in muliere latitante , falfum effe
& vtriuſqueſexusgenitalia non fitumo
do ,ſed eriam numero , forma ,& ftructu
ta prorſus differre . Et quoad hanc con
uerfionem , Sane porcencolum hoc iudi
CO , & vix credibile .
Quod fialiquando contingat,] veriG
milcett inillis víruſy ;fexus adelle geni C roecam Crecenſem factam virum ,cum
Lalia :prima quidem praceob calorisım
bccillicareinlacentia ,quætandé per ca
loris exubuntis emicatus , & effulge
fcentias eruipaat.Aycexiftimanduelt.
mulieres elle qualdaq ,à primoortu c2
lidiffimas, & ita à natura conformaras ,
vt earú clytoris méntulæ forinam refe
rens, promineat,vc quia penis inftar di
Atenditur,moxque flacceſcit, virilé pria
pum inentiatur, & rudionbus imponat.
Sed , & fæpe falluntur obſtetrices ob vi- D loco fęmineos.Necadequi poflum ,quo rabilt
tiat mgenicalium conformationum ,pe
nis ſcil.breuioris &penitus tãquamin ri
ma reconditi,teftiúque latitantiú ,vt ſexu
vix poffinc internoſcere. Scribit Pineus
Lutetiæ anno 1377. in vico S.Dioniſij
muliere noctu peperiffe filium , qui fefti
náterob virium imbecillitaté baprizatus
fuic profilia , & loanna vocata : cā pag
cis poft diebuspro filio mater primum ,
deinde agnuerunt,non fine magna ad
miratione, & loannem nominarunt. E
Facile ergo eft rudiori plebeculæ im
ponere .)
Sic Laurentius:quietiam lib.8.q...do
ceta natura non minus feminæ , quam
maris intendi generationem , & faininā
naturæ erratum , ac prolapfionem dicc .
re , id philoſopho indignum eſſe . Om
nis fizudem rerum naturalium perfe
etib , ex tine perenda eft : ac feminamita credo egerrinc:dixeriin potius ytrúque
ISS
ſet ſpecies humanaconſeruari. Sanecā
dicunt feminam effe monſtrum , mihi
femper vifi non fatis honorifice dc pri
mæ inulieris creacioneloqui. Ideo dice
dum ,Naturamſemper ,quodperfectius
eft intendere: non , quia ſemper virū gi
gnereintendit,ſed quia cum virum inte
dit intenditperfectiflimú gignere : cumn
feminam , hanc quoque conatur per
fectiflimam . Sed camen fi illud natura ,
rim , Deo permittente , cauſis naturali
bus fretum , etiam pole vafercimumil
lum .. Sane lubens coretulerim . fictail
Ja miracula,quæ Dijs fallis tribuunt Ge
ciles. Phlegonde Lapicha Cæneo idem
narrat, quodOuidius.depluribus fcribit
Anton. Liberalis ex lib . 2. Alteratorum
Nicandri: Hypermeneftram vendicam
pro muliere inuenifle precum :poftea ,
in viram mutatamdono Deorum . Spi
Mineruam vidiffer lauantem Galatcas
filiam fallo vocatam Leucippuni , qua
Leucippe dicenda erat , lexu mutato
ſuppoſitumnomen meruiſſe ,beneficio
Latona Phæftiæ .
Concl.2. Impoſſibire -crediderim na
turę, o demoni deuiro,faminafacere ,
qui conatus irricus NeroniMagiæ addi
ctiſfimo in Sporo fuit . Hic opus eſtni
mia retractione partium perfectarū , in 1.3.domi
fic natura modo degeneret.Scio de Ty - quadere
reſia præterfabulas eciam Phlegonte id Tufti.de
narrafle , & Anton . Liberale fatis ambi Buat .
orrodox .
gue loqui deSpiroeta:vt vix{cias,ex quo Lucia
in quem ſexu demigrauit. Aufonij quo- nus li.de
que epigram.delib . 1.fi totum diligenter afrolog.
legas, animaduertesdevirili fexuinfæ- Die
mincum degenerāte locum ,his verbis : pdyr.
Fæmineam in ſpeciem conuertitvalcu .
lus ales ,
Panaque de pauo conſtitis ante octa
los :
Nec fatis antiquum , quod Campano in
Benemento
Vnus epheborum virgo repente fuit.
Ait ex puello puellam , & expauo pa
uam factam . Sed non credo ,velfaltem
M 2 SIS
 156 Diſquiſitionum Magicarum
eis fexum infüiffe', occulcatum vnum , A. tur, olim
manifeſtatum alterum . quod ad lepo Ante quaterdenos hunc le reminiſcitur
rem etiam refero , & ad hyænam , de Annos .
qua canit , Ouid . Alternare vires ,
qua modo femina tergo Paffa marem , Fatentur omnes , neque id fine perfi
nunc cfle marem miremur hyanams . dia negari poteſt, iuuentaın aquilæ reno;
Sahe illam vtroque ſexu præditam Pli uari: teftatur Hymnographus diuinus : Pfa.1020
nius tradidit libr.8.ni fallor. Renouabitur ,ut aquileruuētus tua reno Pogo
uari fatentur omnes , licetquoid modo
QV Æ STIO XXIII . contingat,noftris, & Hebræis non con
ueniat.Eodem pertinet illud Iſaiæ :Qui Di Aug.
An poffit damon ſeni inuentam B autemfperant in Domino, mutabuntfor R.Saba
reddere ? titudinem ,affumentpennas,ſicut aquilę. dia ibid .
Præſtatidem vilibus , & abiectis natura. CA 40.00
ferpentibus(quod omnesfatentur )vrcú vlt .
V fierit eſſe iuuenis: vel,ne ,quam& de tenuiilla ſua leberide ſenectutem exuát,
currit ætatem , non decurrerit , id nulla & induantiuuentutem :cur hominiom
vi, vel poteſtate perficiatur. Quis enim nem huius beneficij fpein Hebenouer ,
quod factum , maxime luccelliua elap- ca præſciderit? fcilicet,abfumpta visom
fum actione , id reddat infectum ? Ve nis per afini baiuli imprudentiain ; qui
Tum vt, quidefecta ia , & decrepita cur pharmacum adeo falutare , à louemir,
uatur ætate,vires reſumat, & habitü , ni Tum hominibus , ſerpenti permiſit ebi
toremq;iuuenilem ,mutentur cani in co C bendum . Cur naturalia quædam re- ru lego Pier
m lib.
lorem meliorem ,frigusin teporem ,cor media nequeant inueniri tantæ effica 14 Hie
por in agilitatem ,cæteraque corpusrcci ciæ ? mula ſanè latent nondum inuen- roglypo
piat, quæ ſeniuin abſtulerat;deque mala ta , quàm hominibus ignota ,tam dæmo
quod ait quidā ) merces fiat bona ;non nibus cognita : Humidú radicale reſtau .
equidem audeo definire V. Dæmópof rari , natiua illa nimia ſenectutis ariditas
ſit,fiDeus permittat?Non mihi planè de téperari , corruptoſuccusmeliorſuffici ,
nihilo videtur, quod poetæ memorant , ceteraq; deperdita, & ad hanc commu
& de ariete in agnuin , de Bacchi nutri tutionem rcquifita , ſuppleriad tempus ,
cibus reiuueneſcentibus fcripfic Aeſchy maturæ legi nihil repugnat . Sed nec
lus,de laſone a Medæa recocto, ſcribút impoſſibile, capillorum colorem muta
Pherecydes, Simonides, & Lycophró, D ri; cum & coruos candidos viſos multi
deque ipfo Iaſonis patre Aefone Grçcus tradiderint . Denique Metamorpho
auctor Redituum , & Latinus transior fim,quam nunc defendimus, confirmát Herodot
mationum poeta Nalo . In quibus tamo lib . 4.
non pauci locupletes teftes. Duo legas Heracli
illa narratio perfpicuèfalſa, & naturęreexempla apudTorquemadam , Anno Les in Po
pugnans ; omnieducto per vulnus lan 1531. Tarentifuiffc centenarium lenem litis.
guine, & nouo ſuffecto id contigiffe.Siccapularem, qui pilis, cute , vnguibus, & Dialog :
enim fequaturprius mortuú, & poftea fica ,atque fqualloreætatis decidentibus, Horsiflo
ridi ,
& in melioris ætatis omnia inutatis , de
i : . ſene iuuenis prodierit , & quinquaginta
Motam ra fortaffis contingere potuerunt , quæ poft annis fupcruixerit . In Caſtella
cecinit,potato lucco falutari. E quoque Rioia altericuidam viro fimile
obtigiſſe fortem , idque vulgi famano
Barba , comeq ; tiffimú fuifle , & ab Ammira Caſtellere
Canitio pofira nigrum rapuere cole - dulò exploratum . Monuedrum regni 1.6. Phi
rem , Valentini oppidum eft (oliin Saguntus) 10. 6. 12.
Pulfa fugie macies, abeunt pallorquefin hic fe viuo ſcribit Valeſcus Tarentafius,
tuſque , fuiffe monialium Abbatiffam , cui iam
Adie &toquecaug ſupplentur corpore filicernio , ſubitò menftruis fluoribus re
ruge, nouatis , dentes renati , comx denigra
Membraque luxurimers. Aefon miras tæ , rugæ & fulcicutis adæquati, mam ,
me
 Liber Secundus.
mx pendulæ atque panofæ ad inftar vir
gunculę fororiarunt: fic denique fe vul
tu,facie, coroque corporis habicu iliuen
culam exhibuilfe ,vtrei nouitate percuſ
la ,pre verecundia , fe cunctorum oculis
Ferdin . fubtrahere niteretur . Qurict multa ? Lu
Caftan titanice hiſtorix recentioresfcriptores ,
Per. Maf fidei probatiffimæ , comemorantlonga
feius hist narratione, & certa cuidam Indo Nobi
Indica l. ligannoru quibus vixit trecentorum , &
Pui Cor quadraginta fpacio,iuuentæ florem ter
O
hanü la exauiffc, & ter refloruille . Nec deſunts
ido gius epi. qui in eodem orbe nouo quá tam inful
ü , medis.79 lam reperca teftentur : Bonicam nomi
ne; in qua fons ſcaturiat, cuius aqua , vi
nopreciofior, Pota feniữ cumiera có
mutet :quanuis de fimili in Lucaya fon
te narrationem ortant ex regionis ficut
falubriore non immerito connchu Pece.
Chaczapr.2.liſt. Peru.ca.t1.verunfi
uein Bonica,tine !o Lucay... tiue virobi
que talis fons manat,facile,video ,quam
J. hæc nonnullis acredibilia videantur:
fed illi cogitent: huiufnodi narrationi.
bus , à quibus rette Philofophiæ ratio
non abliorteat , quia ipfe nilyil cale vide
ris, fidem decrahere; lingularis elle pro
terue,& inpudérix :qui vero quid vbi
que geftum fuerit , vel non fuerit, id de
ſua duntaxat opinione, aut affenlione
decernunc, infinite affidere .
Initet quisex aduerfo , certā humane
vitæ periodum à Deo præfixun : hane
naturaliter non pofle prorogari vlera an
num faltem CXX . vt probabitur Dei
Gem.c.v. verbis: Eruntque dics hominum centum
3. viginti annorum . Ideog; Mofen dixif
Deutzl. e , centum viginti annorum lum hodie :
Versize
non poſſum vltra ingredi , c egredi ,
Confirmri id ratione nu netica ,quia
numerú hunc conficiunt tres quadrage
narij,hoc eſt, quaternarius denarioru tri
plicátus, & fic totum cú coto coalefcens
omnem ablumit perfectionein , teroriú
riempe, qux.uenarius & denarium . Hoc
arguincatutini facile diluitur, quia à Deo
pretticuta mó omnibus ho ninibus vnt ,
Eadeinque, fed fui,cuique peculiaris vi
tæ period.is, & his quide n fpaciun vitę
ipfa hac Metamorphoſi fic extenfun ;
hanc non poffe naturaliter prorogari,ni
fi Deo permittente . Si perinitcar, poſle
vitra annos etiam centum viginti ; quos
conftatmultosfuperaffe . Verba aukein
157
A illi Dei,nó deomnis æni ho.ninib. pro
hata fuere, fed tantum de tunc ſuperitici
bus,quibus hic cerminus penitentiæ an Sic on
te diluuiim futurum datos . Nec Mofes Keus
illic afferit vltra fe viuere non poffe ; fed Hiero.com
tantü , adeò magnæ mulcitudinis guber- Chry. in
nationi ſeniofieri imparem feſe ,acmi. Daud
nusidoneu . Arguinencū illud ex nume- 15.deci:
ris defumptū , mireplacuit Franc. Vale. * t. Dei
fio , adeo ve fulillimè illud proſequendū 6:24,900
ſibi exiftimarit: reuera tamen friuolum seni ve
B eft,ac nullius inomenti. Nihil eniin ex rior. qua
nuneris in hinnanam complexionein Philonu
poreit influere : nec vita noftra à aume- losephi
fequa:
ris ; fed à cauſis naturalibus primis fecun cism . de
diſque depender . Jeru Phi
Fortius vrgetaliud argunentın hu- lolopl.in
iuſmodi. Vita humanahumido natura
li conferuatur , iftud femper annis vita
confirmitur,ipfa etiá acteritur alimérint
tritione, quia agendo repatitur : nec ali.
nienti nutritio tantum poteſt reparare ,
C quantum fenio deperit ,ex peritorum
ſententia medicorú . Necelle igicurfit ,
mox à ftatır ætatis humidum illud,quod vid .Fr.
totum coníunni incipit,refiei, & prinige 2.10.0 .
nium indiuidui temperataram , iHa quæ
veteraſcebat abolita , reſtaurari . Quod
lubenter illis cócediinus. Sed inquiunt, Galen.li.
id necarte nec natura perfici pofle, ine- de maral
dici fentiunt. Quibus refpondeo, licet me mo lag.
epift.me
dicis ratio humidum radicale reftauran dicin . 796
di Inctenus forte manferit ignota : non
D inde fequi , illam demoni quoque igno
tim efle aut impoſſibilein ; quod fi il
lam nouit ; cur nequeat , Deo permitte .
re , in praxim deducere, & hac vtiſcien
ta ? Vtgebis forte , poffet igitur hoini
nein perpetuò in vita fiteri , & fic quafi
immortale reddere, quod iactabat ven
roſus ifle Aegyptius , concti quein Gile
rius ſcriptir : Verú occurro ; conſequen
tiamqtte iftam pernego: poteſt vitain .
in multos annos extendere : poteft ergo
E in eternum extendere . Quamuis eniin
Jongevius homo, mortalismanet, vt fu
turus erat etiani ante peccaruin : fed
quemadmodum tunc fola Dei volun
face ( iuxta quoturida ſeritentiam ) more
tem effugiffet; ita etiã in argumenci caſu
li Deus demoni pernitteret femper hu
midun radicale reſtaurate , honioiſte
tunc non moreretur , quia tunc eum
Deus neceffitate moriendi per talem
M 3 difpen
 Diſquiſitionum Magicarum
diſpenſationem eximeret . Deinde fi A getatiua, & eciam circa lenficiua , quoad Gail.js
peculiarem diſpenſationem hanc tollas ,
dico; quia hoc Deus non videtur per
miſſurus vnquam ; tandem poft aliquot
centenarios annorum , naturalis vis ita
in homine deperiret , & fatiſceret , vt
nulla remedia naturalia, quibus dæmon
Veeretur, ad reitaurationem tandé pror
fus collabeſcentis corporeæ molis,
nature quaſi proſtratæ , fint fuffectura .
Sed hoc nonnifi poft diuturnum valde
tépus contingeret ; ideo nihil pugnant B preſſione imaginationé,ſeu plantafiam
ifta cu ij quæ dixide prologanda, non
deærernanja vita . Vrautem videatis hu
ius confequenciæ vitium , cogitate arbo .
Gm.z.v. rem illā vitæ , fiue vt Hebræi vocant, li
gnum vitari , quod vitam in flore iuué
tutis produceret eſu ſuo in tempus mul .
tarum nunc vicarum longiſſimarum ,ad
aliquot etiã annorum millia , hãcilli viin
fuille naturale , incritò dixerunt grauiffi
mi ſcriptores,quia illa poit hominis pec
Strabus catū retinuit , vt patet ex Genel. 3. v.22. C vt conflatæ ex capra,leone, & dracone,
& or in vbi Deus paradiſum munit , ne Adam
Genel eum iterum ingrediatur & de ligno vitę
D. Th. 1. fumens,viueretin æternum . Accamen
7.9.17. A. ijdem Doctores docuerunt,non propre
in ..:9 rea hanc arborem potuiſſe hominem
9,!
ibidDur.
. a . I.
femper àmorte præferuare .
Hecdieta duntaxat, vtoftendauir vi
Cai.ad d. ciú illiuscófecutionis ; poteft vicam
pro
Perer.in rogare ad tépus longuin , ergo poflet in
Gembi.3. æternum . Nain quilignum vitæ conce
dunt vică identidem prolongare potuif- D mendo , & adducendo vapores inſtituto
fe : non tamen cócedunt idcirco poruif
fecam çternare. Nec quiſquam eis hoc
noinine litem mouit . Ceterum quæ vis
fructusillius fuerit, & an illud in lerna
Gen.3.1.22. fit accipienduin vere per
petua vita,an de longiſſima ætate ; viri
huius ætatis valde docti diſſentiunt ; ſe
quor cos;qui de çterna vita, morte pror
fusexcludere,acceperüt.lege Perer.li.z.
in Gen.q. 3. Bellarminum Cardinalem
10.3.controuerf. s.lib 1.cap.19.
QVÆSTIO XXIV.
Quid magia , vel damon , poffis circa
animam corpori iunétam idq;
informantem ?
Vm Animæ poteftates tres fint ;
Cla iam dicimus,
im dixiosas quid
, poffit circa yo
lenfus exteriores; nimirú , Pamo,poſic -p.ult.
vifum ,auditum , & reliquosfenfusdeci- ( 23. An
pere , vtexemplis infinitis cóprobatum glezin : .
ab alijs . Secundò, Interno fenlu demon mist.8.9.
vtitur vt inftrumenco ,quo aliquid atten- j.dub.4,
tat,vel molitur in potentias animæ . Ná Remigil.
poteft quadruplicem fenfus interni fun- kol.colle
ctionem decipere turbata phantafia.Co
munis eniin ſententia Theologorü eſt;
non pofle ab angelis noux fpeciei im
immutari ; & ideo illos non poffe cffice
re,vtquià natiuitate nunquam vidit ,re
Etè de rerum coloribus imaginecur : fed D. Tho ,
bene potle Angelos corpus aliquod phá. 1.pangu .
talticum formare, & illudoculis obijce- 111.1.
re, & fic fpeciern ingerere,vel ex fpecie
bus rerú , quas homo vero aliquando vi
dic ,ijs per imaginationem conunillis, &
confulis, ſpecies rerum effingere , quas
homo nunquam vidit ; v.g chymcræ ,
vel montis argentei, ex mcnte,& argen
to : vel etiá concitatis in corpore mou10
nibus, arq; affectionibus, vnde pharafia
contingatvolucre læta , vel tritia , quæ
nec vidit, nec vnquã fuere : vel, ſicutin
amentibus, & phreneticis eftcernere ,
ex humorum perturbatione varias co
rum phantaſiæ ſpecies obuerfari; lic po
teft demon eorumdem humorum inz .
quali commixtione, & agitatione, allu 1
fuo accomodatos,cfficere, vt qualcs ip
ſe vult imaginationes homo retractet ,
eaq; fe videre , & audire judicet, quæ re
uera nec oculis , nec aurib. vnquamhau
fit :hinc inanāttor fallæ apparitiones, ie
uelationes, & exiſtales, vt docuere D. Au
guſt.lib.de cura pro mort. C. 1 2. Vittoria
relećt.de Magia nu . 35.verf.ad fecundü
refpondetur, & Iofeph.Anglez.diſt.q:3.
dub.s P.Molina,ad d . D.Tho.art.3So .
E lent huiufmodi viresherbisinelle ( five
rabotanographi ) Matthiolus enim in
d.nuncupatoria fic fcribit , Achemeni
don plantam colore electri,fine folio, na
fci in Tardyćtilis Indiæ meminit Demo
critus ; cuius radice in paftilios digeſta ,
indeque ex vino pota noxij per crucia
tus nocte confireantur omnia , per va
nas numinum imaginaciones. Adaman 16
cida Armeniæ Cappadociæ alumnam ; 1
qua
 Liber Secundus. 159
qua leonibusadmota,refupinaci illos ili- A & coactione quadam in obiectum fuú
co laxo hiatu : pominis caufam habere compellatur : poteſt veterator cum ne
aiunt, quod adamantis modo cóterine ceffario in malum aliquern actum in
queat .Ophiuſam in Elephátina Acthio pellere , adeo , vt nequeat appetitus ſen
piæ eciam nafci tradunt, liuidam , & hor fiuiuus illud obiectum non appetere .
cibili aſpectu , quapota terrorem , ininal Verum motus huiuſmodi peccati om
que ſerpentium obſeruari, ita vt morte nis cft expers : & , quando voluntas for
Tibico metu conſciſcant , qui biberint : citer renititur , maioris meriti , & merce
ob idque cogi ſacrilegos cam bibere : dis occafio nobis gignitur . Quod dili- Godelmi
aduerfari tamen ei palmeum vinum.Po genter notandum , nequem fallant Go . 1.s.deld .
camantim ad Induin fluuium inueniri delmanus, Dannæus , & alijhæretici, vl.n.is
narrant , qua pota lymphari homines B hos motus concupiſcentiæ , peccato a 1...hihi
obferuantibus miraculis :Manicum So fcribentes , & proinde, quod abſurdif- caCbriß .
lanum ( vt Dioſcorides eftauctor ) va ſimum ,hominem nolentem , ac reni- ca. 7. Luo
rias facere ſpecies , imagineſque non tentc peccato inuolentes : led hifunt fru ther. Cal
vin . Muo
iniucundas obſeruari , li eius radicis tus errorum de libero arbitrio negato , jeml Sel
7 drachina ex vino bibatur . Theangeli & natura Originarij peccaci male intel- neccer . in
da in Libano Syriæ naſci , qua deuora lecta . Galette
ta futura prælagia nchomines. In Ba Quarto poteft demon memoria iuua
Etris , & circa Boriftenem planta prouc re , eius organum adaptando , vt faci
nit, Gelo tophyllis dicta ; quæ ſi cum vi lius recipiat, & firmius ipecies retineat ,
no ,& myrrha bibatur,varjas dicunt ob vel motu locali noxia repellendo , vel
ſeruari ſpecies,ridendique finem nofie- C iuuantia applicando . Eande poteft mo
finiſi pocis ex palineo vino pineis nu dis contrarijs plurimum debilitare , &
cleis,pipere , & melle additis Oenotheta tollere,vt fecit Thcodas in vita Barlaa ,
( Crateuasauctoreft ) omnium anima & Iofaphat apud Damaſcen : talempu
Lium feritates domat , collo adalligata , tu fuifle memoria Athalidæ apud Laers
vel iugo ſuſpenſa . Parthos ab Antonio cium ,lib.8. in vita Pythagor.calem Apol
fugatos ſcribit Appianus Alexandrinus , lonij Tyanæi , quam laudat Suidas : ta
cum tame premerentur in quandā her lem obliuionem illius clerici Germani
bam incidifle ; quam cũ comederent,ni apud Fulgofum lib.1.Exempl.c.6 .
hil aliarú rerum reminiſcerentur,aut in Alia longe obliuio Simonis Thuruaij
telligerent, niſi quod lapides continuo Angli , quæ ex iufta Dei punitione pro
effoderent; qualiquidpiam magniope- D fuxit. Hiccum eſſet Dialecticus acutif
ris facturi , & fic debacchati , bilem de fimus, & artium liberalium Parifijs pro
mum cuoinentes , interirent . ] quæ pa fellormagninominis , plenior ſcientia ,
lam eſt, phantaſia læſacontigille. quæ infiar, quam caritate, quæ ædificat :
Tertio poteft diabolus, & facit quoti temere in ſcholis, & palain non veritus
die,fp.ritus, & humores organorū com eft iactitare , ſe ſcire totam Chriſti le
mouere, & fenſus interni, & concupiſci gem , acimprobando eam poffe anni
bilis, atque iraſcibilis facultatis organa hilare: fed ita ſubita obliuione percuſſus
turbare , motis fimul corporeis mébris: fuit , vt primarum litterarum oblitus, nec
ita, vc hinc oriantur variorum vitiorů co Dominicam oracionem pronunciare ,
gitationes ,quod non facit, quidé immit nec alphabetum legere ſciret . Nicolaus
tendo imaginationi ſpeciem nouá, nec E Dunelmenf. dum adhuc adoleſcensel
etiam vna cum ſenſuefficiendo ipſam ſet , vidit eum litteras à filio proprio do
cogitationem , fed tantummodo ( vedi ceri: quimihi profecto (ait Matth . Pa
xi ) facit ipſam potentiam concurrere rif. lib.7 . Hift. Ang. ) hæc fcribenti olim
cum ſpecie obiecti, & ſic ſuggerit ſimu narrauit; cótigere hæccirca annú 1201.
lacra,quibusvoluptatum memoria fufci Trithemius male vocat Simnonem de
tetur,membra quoque generationis , & Tornaco. fuit enim Anglus Cornub .
ſemina irritando prouocat, vt docet Ma cuius etiãmentio apud Polydorú lib.is.
*. deda gusille Marcus apud Pſellum . Cumquc Angel. Hiftor. Sic obliuionem forte
Messbe fenfitiuus hic appetitus libertate careat, Deus immiffione quadam per Angelú
M 4 malum
 160 Diſquiſitionum Magicarum
malum induxit : memoriam quoque , A cur hæc illuminatio , quæ in malam fi
( vt dixi) iuuare poflet Panurgus, reme nem tendit dæmioni fit adimenda :cum
dijs naturalibus, vt medicus :ſuggeren hæc cognitio nó referatur in Deum nec
do , vt choragus, artificio , & præceptis , cum vlla mentis vera fiat purgationei
vt ätare noſtra ,qui citra ſuperſtitionem , quare vtrum dicenda fit illuminatio , an
memoriæ quandam artem profefli ex iſlufio ,an quo alio indigetanda nomine ,
ftant multorum libelli , in his obſcurus vt v.g.nuda veritatis manifeftatio : fane
indoctis , ſed non ſinc ſale , & acumi. quæſtio de nomine futura eſt . In vita S.
ne , T hamus Alexandri Dicloni Are Norberti idiotam quendain , facræ ſcri
lij , quem non codem genio defendit pture ſubito peritiffimum reddidit.c.27.
contra morfus Cantabrigenſes Fleius Surius 6.iun. Hodie ſcimus mulcos ana
Scepfius , in lucem edidere Lugduno- B baptiftas fumptione potus, vel cibifcri
bacaui. pturæ magnam partem , eam nempes
Quinto poteftintellectum fubtilioré , quam recipiunt, & erroribus ſuis firmā
& meliorem ,quoad functiones ingenij , dis putant opportunam , c diſcere , quis
& iudicij reddere, per commodiores or docec niſi Diabolus? fcriptum etiam reli
gani diſpoſiciones,humoribus, videlicet quit loann.Miderius, idem de initiatio formioa.
denſioribus motu locali difpullis ,vel agé ne Lamiarum :apud quem hæc vnius rii lib.se
cium naturalium adhibitis incdicamen exſtant confeſſio : Infantibus nondum
cis, vel ſpiritibus fenfitiuis expurgatis , & baptizatis inſidiamur, vel etiam bapti.
ad organa dictorum modorum altero zatis, præfertimfi figno crucis non mu.
attractis , aut fanguinis defecatione ijſ niunrur , orationibus ; hos in cunabuse
dem fpiritibusmultiplicacis. Quod enim Cli, vel ad lateraiacentes parentum , ca
plures,meliores,purgatioreſque ſuntfpi remonijs noſtris occidimus : quos , poſt
ricus ,& quo meliora ,ac expeditiora iin quam putanturopprelieffe, vel aliunde
pedimentis ſunt interni fenſus organa: mortui:de rumulus clam furio recipimus,
hoc intellectio expeditior,atquefælicior incaldari decoquimus , quouſque euulfis
naſcatur nccede eft.Sed Angelorun bo offibus tolafere Caroefficiatur Jorbilis,
norú hæc quafi propria funtmunia:mali porabilis . De Jolidiore huius materia
ifti dæmones potius humorum denfica ungnētum facimus noftris voluntatibus ,
tc,fpirituumque paucitate, imbecillitate , Carnbus, ac tranſmutationibus accom
atq; impuritate tenebras mentibus amāt modatum : de liquidiori vero humore
Marsi.si humanis offiinderc . Suis etiam cribuunt flafcum , aut virem replemus , de quo is ,
Minskis mala pharmaca , quibus à recta mente D qui potarus fuerit,additispaucisceremo.
homines deijciant, vt per ſe no raro præ nijs, ſtarim confcius efficiiur, magiſter
ftant in ijs ,quos obſedere. Seducunt etiá noſtre felte . ]Hæccontefſio , mulieris :
prauis ſuggeſtionibus, fuadendo varia fubiungitur alii, vici huic conformis , &
addensíceleſtæ initiationis , & promo
perperam :modo illicitum effe,quod re
uera licet: inodo graue peccatum effe , tionis ad Tartareum magiſterium alias
quod dumtaxat veniale eft, vt ſicſcrupu ritualia : Ordo, inquit, talis eft ,quo etiam
lis torqueant :modo inculcant iufta elle, ſeductus ſum . Oportet primo eum Do
qur cótra fas, & iura ſunt:vel contenen minica die antequam aqua benediéto
da dicunt ,& leuia, quæ letha lia , & vehe conſecratur , Ecclefiam imroire , mox
mentius forinidanda , vt ſic conſciencias futurum difcipulum cum magiſtris: 8 .
reddant laxas,atque licentioſas . E ibidem abrigare coram eis Chriftum ,
Peres forte ,an ergo queat dæmonar eius fidem ,bapriſma,o vniuerfalem Ec
tes atque , ſcientias aliquas docere ? nihil clefiam . Deinde homagiu preſtare Ma
dubitandum poſle , fi velit , & finatur à giſterulo, ideft, paruomagiſtro( ita enim
Deo: per locutionem nempe & manifc Demonem , non aliter vocant)potre
ftationem fui conceptus, non tantum , ſi mo de vire bibitfupradicto :quo faltoſta
in forma viſibili appareat , & hominilo tim ſe in interioribus
fentit imaginem no
quatur,quod non negat D.Thomas :ſed ftre ariis concipere,tretinere, ac princi
etiam interna locurione ,& ſuggeſtionc palesritus huius ſoeta. In hunc modum
2.2.9.96. intellectu illuftrato : non enim video , ſeductus fum , vxormea ,C. ] In his
verbis
 Liber Secundus. 161
verbis vides doctrinam illam pocu præ- A li laborem litteralium rudimentorum ir
beri:ſed fallebatur homo idiora, dum pu ricum facere , eo maxime tempore ( vt
tabat nouam imaginem efformari im ait Maffeius ) crebra intelligentia lumi- l.icolae
mediate in mente , qua generatim om na cidem offcrens , o reconditaparefa
nia illi exhiberentur ad artem illa perti ciens,fcriprur & ſacra myſteria . ] Si hæc
nentia: Neque enimid dæmoni poſſibi potuit, in rebus ſanctiffimis , & hominc
le,Aeque tais cognitionis,incellectusma tide.ac caricate in Deum illuſtri, quanto
gi capax erat . Sed interna quadam fug facilius intideliumn aniinis rerum profa
geftione velociſſimahæc ſuggerebátur , narum fallarumque ſcientiam fuggellil
cuius velocitatem cum non perciperet ſc credendus ? Chryſanthius Sardianus
magus,putabat fimul ſe , & in inftanti di Pontifex , & magus ,tempore Iuliani
dicille, quæ ſucceſſiue,& in tempore bre B Apoftatæ , filium habuit , qui cum nec
uiffimo acceperat . Sic etiam poteft in verficatoriam artem , nec Grammati
aere velociſſiine formatis fimulacris, ca cæ partem aliam calleret , folo aſpectu
phantaliæ noftræ ita fpectanda propa Solis , contra Chriſt anos oracula fun
nere: vt quafi in ſpeculo mēs noſtra vno debat : codem afflati Nuinine Sumano ,
intuitu cuncta conſpicere,ficque illuftra varij Paftores ouium fubito poetæ ex
ri ſibi homoincrinſecus videarur : hoc ftitere , vt Euages , Thynicus , & alij: Juidarts
nimirum ftratagemate antiquus ferpés, Amphiarausquoque ficvates factus, & per tofte So
primú Ordinis noftri parentem , Ignacia anus Pindari hymnum edocta & Sofi
1.3.6.1.4. conátus fuit fallere , fed fruftra . adſcribā patra, quæcumq; alibi ea abſente gefta , « d Place
rem totam verbis Ribadeneiræ , perrur poetarum ,philolophorum , & oratoruin nem .par
Tan sm Co
babat tamen vifionum quasinter ſtudia Clcripra omnia à dæmonibus incubisedo ring
percipiebar.(de ſtudijs Grammaticalibus Eta illi in ſpecie ſenum pelli torum coha- idem in
loquitur) tum magnitudo ,tum crebritas : bitantium . Bacr.
nam cam nominum , verborum memo Sic diuinitatis ſimiolus conatur zied, Eunape-
Tia mandariinflexionesaellet,taxta in us in de
Sextus, & ipſe facere . Sedhæc quam defon
telligentiarum diuinarum copia in eins iple infundit Iciétia vt plurimum digno
Animuminfluebat, ut noui ediſcere nihil ſcitùr,quia non eft perinanens nec ea cu
poller : etfi quid effetanteamemoria tra lubet homo vt lubet vtitur , fed tantum
ditum id torumfacile efflueret: neque om perinodum aflati , velexſtatij certis lo
ni ſtudio , animique contentione poterat , cis temporibusautcauſis . Contra quā
aut arcere appropinquantes,aut ingreffas Deus infundit ſemper, & vbique proin .
huiufmodi cogitationes abigere :cuius rei D pta eft, vt patetdeSalomone3. Reg.de
nositate perculfuss , quid hoc eft , inquit, Apoſtolis , in Actis : de Beſelcele Exod .
rei ? cum oramus, cam confitemur, e1f4 35.de illo apud D.Hier.cpift.4.ad Dom .
perfubftantialem panem accipimus, cum & lib.2.de Abbate Ioachim , qui exiani
uigılamus,cum nos uerberibuscedimus, tore,illiterato , & idiota vino quodam
cum fpiritalia omnia ac diuinamunera ab Angelo allato , & hauſto ,ſubito non
obimus, neque tam frequentes neque iam prophetatantuin ,fed & ſubtilis diſputa
magne , tam neque uehementes fe nobis tor, & Theologus eruditus ftatim emner
illuſtrationes offerunt : cum puerilia ags fit, vt narrat Leonicus Calchondilas lib .
mus , et de Deo , propter Deum , non co 6. de rebus lurcicis . Diftinguendi ve.
gitanus: tum fpeciofe noſtre menti ima το α τεoδιδακτοιςfiunt αυτοδίδακτοι qui
gines,ci celeſtesilluſtrationes occurrunt ? E non infufione , ſcd labore ſuo eruditio
agnofco , agnoſco importuniffimi boſtis nem comparant, vt Dialectica. D. Augu
calliditatem , agnoſco ueteratoris dolos, nus lib.4.confefl. & Theologiæ S.Atha
et aſturiam , etc. ] Nactus ifte animuin naſius tefte Nicephoro libro Hiltor.ca
Ignatij ad cæleftium rerum ſenfa conci pit.44;
pienda longoiam vſu promptum , & Sed Doctrinæ à Diabolo acceptæ lu
agilem , & prælagiens, fi Ignatij doctri. periora illa ſunt exeinpla .
na ad pietatem accederet , maius fibi Hoc ann. 1600. menſe Martio . To
malum imminere , conatus fuit , hac Ieri lata per fidei Inquifitores fentētia ,cu
melices doétrinæ oftentatione , tamil iufdam Roman Ramirez ofla cú ftatua
com
 162 Diſquiſitionum Magicarum
combuſta fuere, qui in ceatu , & carcere A qua ratione tam fidam memoriam adet
obierár: huicintercetera imputabantur ptus effet;reſpondille, quendam fibima
accepta á dæmone medicinæ peritia . gna neceſſitate coniunctum , peritiffi
Quoniam vero multa in hoc facinorofo mun naturæ herbarum , qui habebat fa
magica concurrere, ideo fiſcalis accuſa miliarem dæmonem ,potum neſcio , que
tionem fide bona ex Hiſpanico ſermo dediſle ; quin etiam hüceundem cum ſe
nein Latinum transferrenon grauabor. mel vellet Caefar auguſtam , quindecim
Poftquam ergo narrallet euin iam fe inde leucis diſtancem ,profilcifci , factas
mel accufatum , abiuraſſe errorem Ma coniuratione,quam dicunt,de bony van
chometanum , addit relapſuin ( vt fexilla ron , fubito comparuiſſe cquum , quem
conſueuit,) & redij(lead voinicum :feruar ambo conſcendentes ; minimo ſpacio
ſe ritus, & ceremonias Machometi ,mul B temporis,ad vrbis portas peruenere , &
tis annisieiunaſſe magnum iciunium , ibi equo ;ſed prius frenum ademille; de
quod vocátdel Ramada, permiſfisgua: relicto ,curaſſe negotia ,quorû cauſa eo
doc set zala ,lauando totum corpus,indue profecti erant , & reuerfosad portam
do indulium mundum , recitando azo cquo frenum iterum inieciſſe , & momë
ras(hoc eſt preces ) eius ſecte , verſa facie to fere domum relatos. Item ,cum quæ
adalquibladhoc elt ſolem orientem ) ele dam mulier ſe ad lectum conferens ( in
uando , & demittendo caput, & fe ad er oppido Deza id accidit) irata fortè, dæ
ram yfque inclinando,&excedendo fu moni commendaffet , & neſcio , quo
pinas in cæluin palmascũ diceret Ala ablata ſubito non comparuiſſet, inaritus
qucuir(hoc Deus eſt magnus) & ſurgen Ramireni acceſſit opein poftulans, hic
1 tem ante diem ad celebrandum ieiuniü C reſpondit,animum ne deſponderet ,feil
Zahor, eo abfoluto ferualle , & celebrar li vxorem eius reftituturuin . Dedit finul
fe folenniter Paſcha ipſius Romada per epiſtolam , & iuffit, vt certum ad locum
tres dies:abſtinendo omni labore , & opc inter vincta ſe conferret, & ibi facto cir
fe feruili,præſertim primo die ,induendo culo ,in medio circuli confifteret.at, quá
indulium mundum ,faciendo dictú gúa do audiret turbam hominum pertran
doc ,et zalacum alijs multis riuibus ,& ce ſeuntem , etſi nullun videret,interroga
remonijs Machometiſmi. Et quòdad ret , vbi rex foret ? fi refponderetur illac
dens delictum delicto , & culpain culpæ , tranfire, tum epiftolam ante ſein ſolum
adopus, & finemmalum , à multis iain abijceret:fecit ille, quæ iuſſus, & vxorem
annispaćtam , & fedus iniuiflet cum dæ recepit,non videns, quis,aut quomodo
inone cxpreffum , eo adorato , & facto D reddidiffet. Item folitò addebat fiſci pro
homagio ,& anima illi dicata, ca lege vo curator edicere multa valde arcana , &
dæmon ei adeffet fruore, ope, conſilio , quæ contigerant in locis remotiffimis ,
quotieſcumque aliqua in re indigeret , & quæ quo tempore indicabat , non pota
peteret: & ideo petijffe, & à dæmone ob rantei,niſi vi pacti dæmonici innotuiſſe.
tinuiffe notitiam , peritiamque fanandi Semelait cuin domo abiret, dixit ventu
multas ſecretas, & occulcas ægritudines rum peregrinum quendam ;quieû quæ- '
herbis,fuffumigationibus, & incantamé reret, & peterct,accederet liberaturus fi
tis ſuperſtitiofis,quibus de facto no pau liam eiusab obſidente dæmone: quare ,
cos fanitati reſtituiſlet . Item perſuafiffe vt fe ftatim vocarent.abijt, venit alter, vo
multæ lectionis efle, & in facris , ac pro catur Ramirez: & fic fe gerit in ſanando
fanis hiſtorijs apprimè verſatum : & vale E morbo, vt clariffimè appareat, ipfiuſmet
re plurimum memoriam , cuin ſit impe maleficio dxmonem in ægram antè im
ritus planè legendi , acfcribendi. Quare millum fuiffe . Primo enim nuptiarum
folicum lucri gratia , & ex profeſſo alijs de die miſellam fluxus fanguinis cum ani
memoria præfatas hiſtorias ad verbun mæ deliquio , & cordis oppreffionc inua
perinde recitare, ac ſi librum coram ſe ſerat moxque, lipopſychia frequenti du
explicatum legiſlet , facientem hæcope rante , ceperat odiſſe parentes , & maritu ,
dæmonis; & fic non paruam vim pecu & hunc nec videre,nec cum ipfo dormi
niæ ab auditoribus receptam coaceruaf re fuftinebat.Aduerte obfeffam efle, vo
fet.Cumquc quidam cuininterrogariet, catur Sacerdos diebus octodecim exor
cilnis,
 LiberSecundus. 163

ciſmis, & confuetis Catholicæ Ecclefiæ A ſciár,quod fidelem , & diuturnam eis ſer
remedijs ,nicitur malum hoſpitern abige
re : canden ynus dæmon profatur, cen
tum , & vnum illi muliebricoipori dæ
mones immiflos, tum ramen cæteris ab
ſentibus fe folum adelle :cum itaque Sa
cerdos folitus Manualis Ecclefiaftici ex
orciſmos ingeminaret , eumq,adigeret
dicere , quo cæteriabiuiſlent, reſpondit
profectosad oppi.!um Deza , prædictů
Romanorum Ramirez conuenturos, &
quæſituros ab eo , quid fieri à fe vellet : B fignem plagam ſit acceptura ,nifi excát .
nec abituros , donec ipſe recedendi licen
tiam concederer . Tin etiam crudelius
mifelá afHictam fuifle adeo , vt toto die
in deliquio permanferit. Cumque Sacer
dos iuberet : vr fæminam vexare deline
ret : & eain cum marito , vt vxorem
decedet fineret digere , eique redderet
iocale preciofum ,quod eripuerat , refpo
dit ,ſe adigi a Romano & habere le ioca
le , fed reddere non pofle. Potteicum på
rentes aduocaffenr. Roman Ramireziú C ne, quia nó fatis largam mercedem ope
curandæ filiæ gratia mori dictis dæmo
nis;confeftin ,vtdomum ille ingreffus ,
cæpitmuliermira dicere, & agere , cla
mabat fcire feilluin adueniffe, & cauſam
aduentus non neſcire : eo accedente : Vi
vidit, iterum deliquio concidit, & ore có
torto triduum permanfit fine cibo, & po
tu , non valens quicquam ſubſtantiæ vl
lius trzijcere . Magusitaque eam imbuit
forti ſuffumigatione folearum , oleiinni
perini, & aliarum rerum , & reuocat a li- D ter, inquit contubernalis cum denone
popłychia , & alloquens obfefforem di
cebat,finas illam ,ſinasillam ,difcedas:fué
ge , nifivelis me fuffumigationem itera
re. Sed nolente dæmonerefpondere,iuf
fic omnes exire chalamum , & pitansſe
à nemine exaudiri, quærebatur, & expo
ftulabat cum dæmonc dicens: cur mihi
non reſpondes?humiliorcertè fuit pare
drusmei aui:quid commerui, vt mihilo
qui dedignerisłan non fufficit, quod me
cocum tibi à tam longo tempore deuo- E bellario materiam alterius ſuffitus , & ri
nerim ? fac ergo , fopora hanc muliere :
neq'rid verborum noſtrorum exaudiar.
Interea dæmon alius aduenit , cui reus ,
Bene veneris, quid illic rerum egifti? qui
qui valenc vxor , & libentFilius(inquit )
tuus malè habuit, fed iam extra periculú
cft: vxor peias habuit,iam conualuit:ne
potulus adhuc ageret, & periculum ,ne
moriatur . Tum infert Ramyrez , cum
uiuerit leruitutem , & quantum eis obitri
ctus effet :necignorent , fe vrgeri debi
to ducentorum regalium , pro folutione
locati à fehorti:æquumefle , vt viciſliin
ſibi gratificentur, & ex obfellæ corpore
recedant, ſaltem fpacio quindecim die
rum , & interea fanam , & incolumem te
linquát: vt fic copiofam folutionem mer
cedisrecipiat, & in pofterum fama, &
exiſtimatio eius creſcat, quæ alioquin in
Poſle poftea iterum eam inuadere , &
poflidere arbitratu fuo . Pollicitum dein
de dæmonemid fe facturum , eique pari
furum . Cum vero videret Ramirez hoc
colloquium ſuum ab alijs exauditum, fe
que deprehenfum tanquam poteftatem
in dxnionen habens,itömachabundus
ei interminatur fein compedes eum co
iccturum , & facturum , vt ſui menor,ni
hil tale deinceps auderet.Expulſo dæmo
re parentes fæminæ foluerant, eismina
tur fore , vt breui iterum ipfius ope indi
geant : & maleficij fortem ftatim tranftu
lit in maritum feminæ liberatæ ,iubetque
dæmonibus, vi in cuin tranſeant , eum .
que diuexent: fecere , & diem integrum
crudeliffimè afflixerunt , iniectis mille
imaginationum terriculamentis , & de
fperationum tentamentis. Quare voca
tus iterum ,cum ad eum accediiffct;forti
colluctatus fuifti: & adhibitus ſuffumiga
tionibusdæinones eiecit : & ex oppido
diſceffit , male contentusexiguo ſtipen
dio. Poft habitum deprehendere paren
tes filiam non modo non effe fanatan ;
fed peius in dies habere : fcribunt ergo
ad magnum eundem , & fimul ad eun
dem pecuniæ non parum mittunt, polli
centesmaiorem fummam , fi femminam
perfanaret:ille dedignatus venire, datta
tum , quo vti deberet defcriptum ,addens
cum domum rediffet,inuenturuin illam
meliufculè valentem , & cum fociabus
tripudiantem : & ita factum eft : cumque
vxor adhuc nollet cuni inarito dormire ,
fuffumigauit eam addens verba, quæ iur
fus erat; nempe dæmones exire ab hac
fomina,quia iubet Romam : alioqui ip
fum vocabo , & veniet, & vos vi pellet:
quia
 164 Diſquiſitionum Magicarum

quia hoc mihi pollicitus fuit. Adfquam A feruationem præfupponit ,incladir: & cu
coniurationem mulier vehementi cla ius conſeruationis promille fida exhibi
more edito lana facta libera manfit , & tione confequitur humana iimbecillitas :
cum manto vixit , ve coniuges ſolent .) Vi,extentacione dæmonis , non ſolume
Hæcin actis illis iudiciarijs. bonx voluntati, & conatui fælix exirus,
6. In voluntatem longe reſtrictior eſt & cuafio contingat;fic a monthly expo
magiæ deinoniſque porentia . Nequeúc enix Auguſtinuin & Hieronym . expli- Augus.in
voluntatein mouere aliter , quàm obie Canty , ſed etiam , vt periculuin præter- P :
ito , tanquimodibili , velamabili ,cxte gresſi:fartiorefquein polterum ad tole- Hiero in
rius propoſito: vel excitatisimaginarijs randum eltect ;pro detrimento quodti. Auguf.in
vilionibus, & cogitationibus ; vel alle mebatur,vtlucrum præterea ex tentatio epila 89.
cta , & inclinata voluntate , per paſſiones B ne reportemus, vt optimè Photius expo
in parte fenfitiua influninatas , qux quo fuit: & nosterid oprime vertit , quicquid
vehemétiores ſunt,eo quoque &acrius Nouatores ganniant.nam Baivev vltra
inclinant,quaſiabripiunt aliquando :nun progredielt: vide quæ in hunc locuin
quam tainen vllam voluntati neceffita egregie ex varijs D. Auguit locis Beda
tem imponunt. Exulare illi iubent arbi duleruit.Cum poffint itaque peccatores ,
crijlibertatem , quipeccandi neceffitaté , hoc adminiculo freti,lingula peccata le
vel coactionem vilun admittunt: eciam tifera vicarc: fanè , fi fuccuinbant huicté .
in ijs, qui mortiferis culpis funt irretiti,ho Cationi , cuipotuerunt non aflen : iri : vo .
mines certe dehillent eile, ſi liberum ar Jungariè fuccumbent,non coacti , vel ada
bitrium amififlent:funt quidem hiGra cti neceflicate , quæ hic nulla reperitur .
tiain gratum faciente deltituti , attamen C Sedan ſalcem potic impedire diabolus
nec naturali libertate arbitrij , nec coin ne lage pænitcant ? ignoratio Theolo
muni auxilio Dei ſunt orbati. Vnde hęc giæ hac quæftione Nicolaun Remigiữ
ergo in peccatum neceſſitas ? peccatum reddit fluctuanti, & ambigenti ſimilem.
nili libero conſenſu non committitur : dicendum , ficuti poruit in peccatum in
liber vero confenfus arbitrium libcrum ducere ,fic etiam poſle obſtinationem in
lib. 5.de
præfupponit. Vnde fit , vt ( fi Deus non peccato fouere : & nutrire per ſuggeſtio- monolab,
prohibeat ) poſfic diabolus, in actum ali nes,confi'ia maleſuada , tentacionefquc cap.8 .
quern , vel motionem inpellere , quç mo alias: fed nunquam poffe abfolutè impe
do ex ſuo genere , ficonfenfus adeffet , dire , ne vel alijpeccatores quantumuis
peccatum foret : peccandi tamen necel . graues, vel ipfæ tige penitcāt ,& pacto ,
Htatem nunquain voluntati queat adter D quod cum illo inierunt, renuncient:po
D.Thol re , quia inuito conſenſum nequit extor terunt : itaque cum fpccialis illo auxilij
cu confir quere. Sed nec Deus finic omnesin ten fauore, quandocunquc ferio volent, quá
mat ele- cando vires dæmonem exſerere: facitq; tumuis retinente Diabolo pænitercſine
sårer Cy ve tentator non tentet quantum pollet, fpeciali illo Dei auxilio , id non polfeni:
Fil. Cale fed quantum liumana fert imbecillitas : alioquin potentioreflet in rctinédo Dia
Shoot
quam nunquam fufficienti finit auxilio bolus, quam Deus in recuperado , quod
deftitutam :nein grauiffimis quidépec fanè blafphemum eft. Probat iftam com
1
Catoribus, quibus illud cum iuitis adhuc munem Catholicis Theologis ſenters
3.Cor . so . eft commune , quod Apoftolus ad ina tiam Andr. Vega de Iuſtificat.q.11.
ww.13 . gnum animæ folatiuin kripfit ,non bo Vtautem exemplo aliquo declaretur,
nis tintinn , led to i Ecclefix Corinthio £ quoufque interdum foleat progredida
FUIT , in quamuli erantinali ,mului etia nionis conatus in voluptate non pland ,
iuli:Fidelis autem Deus ell qui non pa. fed plenè,non veres fed apparenter fubi
tietur vos tentari vltraid , quod poteftis : genda ,ad tentatorum confolationem B.
fed facictctiamcom tentatione/ pro tent. Anglia de Fulgino verba repræfentabo,
fati cuiuſquediſpofitione, & capacitate ) quibus illa quid experta fuerit ; vitæ eius
prouentum ,vt poffitisfaſtinere .j Quæfi. eap 19 fic exprimit.
delicas, viium hbert arbitus & commu Tormenta uero o anima paffiones ,}
nis fufficientiſque auxilij ( de quo Theo. quas , fine comparatione acerbiores &
doretus hæc verba accepit) diuini, con plures effe dico q
, uàm corporis, patiot
quafi
 Liber Secundus. 1 16 g
qualiaffiduè abipfisdçmonibus. Nec A mones, & etiam illa vitia , quænon fikri
Icio aliam afſignare ſimilitudinem , quá runt ſuſcitantur . Et in corpore ad mini
dehomine ſuſpenſo in pergula, quiliga mum patior in tribus locis. Nam in locis
dis manibus pottergum , & velatis ocu verecundis eſt cantus ignis, quod con
dis fufpenfus cum funeremanfiffet in pa flieui apponere ignem materiale ad ex
ribulo , & viueret ,cui nullum auxilium , tinguendum ignem concupiſcentiæ , do
qullum remedium , vel fulcimentum fu nec confefforineus inihi prohibuit.Cu
pereffet . Dico quod adhuc deſperatius ſumin illa tenebra ,credo quod citius eli
& crudelius àdæmonibus torqueor.Vi gerem aſſari , quam prædicta tunc pati ;
deo enim quod dæmones itaanimam imò tunc clamo & aduoco mortem :vt
meam fufpendunt , quod ficut fufpenfus per quemcunque modum mihi Deus
nonhabct aliquid ſuſtentamenti: ita ani- B concederet eam euenire , &tunc dico
mæ nullum videtur remanere luftenta Deo :Domineſi me debes mittere in in
mentum , & omnes virtutes animæ lub fernuin , cito facias, & ne differas , & ex
uertuntur , ſciente , ac afpiciente anima quo me reliquiſti, comple, &ſubmerge
mea . Et quando animamea videt fub mein fundum . Et tunc intelligo , quod
uerti omnesvirtutes, & diſcedere , & cſt opus dæmonum , & quod non viuüt
quod non poteft fe ibi opponere:eft tan illa vitia in anima mea, quia anima mun
tus dolor animæ, quod vix aliquádo por quam cóſencic eis,fed corpus patitur vio
{um plorare proprer deſperatum dolore , kentiam , & eftcantus dolor, & tædiuin :
quod fi duraret , corpus id pati non pof- sie feilis
& iramaliquando vero ploro irremedia
biliter,aliquando etiam tanta ira venit in fet.Sed&animna videt,quod ettei abla- etvtetiä
me , quod vix poffum me tenere , quin C ta omnis potentia , quamuis non confen 16 geftio
me totamdilaniem ,aliquando non pof tiat vitijs: non tamen habet poteftatem , nem ipä
ſum metenere ,quin me horribiliter per omnino reſiſtendivitijs,& vide , quod expellat .
cutiam , & percutiendo me ipfam tume eft contra Deum , & fic cadit, & torquc bet ut ns
feci aliquando caput meum , & alia mé. tur in eis. Er eft quoddam vitium permit cijensias,
bra . Et quando anima videt cadere , & ſum à Deo venirein me , quod nunqua
diſcedere omnes virtutes, fit pláctus ani fuit inme, & prædictum vitium manife
1
mæ , & vociferor ad Deum meum . Ate cognoſco , quod permittitur à Deo
Item aliud tormentum patior , quia venire in me, & prædictum vitium efttá
omnia vitia in me reuixerunt: & aliquan magnum ,quod ſuperar omnia alia vitia ,
do reuiuiſcunt: non quod in vita durabi & ert quxdam etiam virtus , quæ datur
li rationem ineam fubijcientes, fed præ- D mihi manifeſte à Deo contra prædictá
bent mihi, & adferummagnam penali vitium , qua virtuoſe à Deo liberor. Erfi
tatcm. Et etiam vitia ,quæ nunquam fue non haberem ego fidei de Deo certā ,
runt in meo corpore, veniunt in me , & ſolum in ifto , & non pro aliquo alio , re
incenduntur, & adferumtmihi magnam maneret mihi, & in ifto remaneret mihi
penalitatem :ſed non habent vitam con ſpes certa,& ſecura , de qua non poſſem
tinuam ; & quando remoriuntur , dant dubitare . Et virtus præualet ſemper , &
inihi magnam confolationem . Video vitium deficit , & virtus tenet mc, & non
enim ,quod demonibus tradita fum mal permittit me cadere in vitium . Er eft vir
tis:qui reuiuifcere faciunt vitia, quæ hor tus tantæ fortitudinis , quod non ſolumn
reo , & quę fueruntmortua, & addunt il. tenet in me , imo dat mihitantam fortitu
la,quæ nunquam fucrunt.Erego recor- E dinem virtutis, quod vere in iſto cogno
dans,quod Deus hicfuit afflictus, & de ſco Deum , & illuminor , & confirmor
Spectus, & pauper:vellem quando opor in tantum , quod omneshomines mun
tet, veomnia mea mala duplicarentur di,nec omnia dæmonia in ferni, nec ali
Et quandoque fum in tenebra horribiliſ qua alia res , porſet me mouere ad mini- Intellige
fima dæmonum , vbi videtur omnino mum peccatuin , & cum ifta virtute rewi duranie,
deelle omnis ſpesboni, & eft illa cene manet mihi fides de Deo .Vitium autem , illam
bra horribihis , & fufcitantur vitia in cor eft cam magnum , quod verecundor il- grain ,
pore , quæ cognoſco intus in anima effe lud dicere & , quod quando prædicta .
mortua:ſed extra animam ſuſcitanteade virtus eft mihi abfcondita, & videtur mi
 166 Diſquiſitionùm Mágicarum
hi quod me dimiferit,non eftres, quæ A arbitrancur. Tale eft quod Olaus deMadi....s &
podle tenere , nec pro verecundia , nec
pro pęna aliqua , quin ftacim ruerein in
peccatuin . Tunctamen ſuperuenit illa
virtus, & virtuoſe me liberat , ita quod ,
necegoipfa pollem peccare proomoi
bus bonis ,vel malisitius mundi, & iftos
labores luſtinui per duos annos , &
plus ]
Hactenus interpres parum Latinus
D. Angelx , in cuius verbis cernere eft
tres gradushuius grauiſlimnx , & mole- B {piricusin eo reliquuseffe , aut reſta re cú
Atiffimz tétationis Diabolicæ , & finul di
uinæ gratiæ non delerentis hominem ef
ficaciam , voluntatein quoque nun quá
à diabolo políciue cogi,quantumuis vis
reliſteadidebilitetur, & videatur ſuccum
bere, non fuccumbit tamen , quia poteft
homo, cuin Deigratia non confentire
Denique cernis profectum , quem cum
tentatione D.Paulus pollicebatur , cuius
verboruin locus iſte pražícus quidam
oft commentarius .
QVÆSTIO XXY .
Quid diabolus queat in anima à corpo
refeparanda,ipſaque ſeparationer
ubi de exſtat o , mirandis
circa cada vera .
Xraſim , ſiue raptum poteft Diabo
E lusin hominc efficere, ligando, vel
foluendo fenfus exteriores idque modis D Facit hoc proculdubio dcmon ex fede
duobus,prior eſt , quando illos trainices
obftruit,quibus a cerebro ſpiritus ſenſici
ui ſe ad exteriores ſenſus penetrant, velu
ci contingit fomniantibus: pofterior ,quá
do eoſdem Spiritusſenfitiuos ab excerio
ribus ſenſibus ad interni Cenſus organa
attrahit, ibique retinet , ne ad excernorú
ſenfuum organa queant diſcendere. Ita
cnim contingit , vt in raptu ob nimiam
internarum viriumſenſitiuarum applica
cionem , & ſpirituum ſenfiliuin ad inter- E Errat etiam , & grauiter,ncquchoc à Ce
ni ſenſus organaconfluxum adeo impe
diantur fenfuuin exterioruin munia , vt
corpus viuum cadaueris mortui , & im
mobilis (peciem præ ſe ferat.Hæc raptus
naturaliscauſa vera, diaboli vires no ex
cedit,talesque funt Sagarum , & magon
rum exſtales , quibus cum vnoin loco
maneant foporati, varijs tamen in locis
ſe fuiffe , & varia percgille, decepti ſæpe
gis Lappijs narrat hoc inodo . Seprens.
regdefor4
Si quis peregrinus cupiat de fuorum că
ditionecerti quid cognoſcere ,præſtant, vt
intravigintiquatuor horarum fpacium
reſciſcat, quid cum illis agatur, vel fi tre
centis milliaribus abſit hoc modo. Incan
Lator poftquá vficatis cereinonijs Deos
fuos cópellauit , ſubito collabitur & cxa
nimatur,quaſi extincto illo reuera exce
dat à corpore anima. Neque enim aut
vica ſenſus aliquis,aut motus videtur,ſed
vt adfint ſemper aliqui oportet,quiproie
Etum , & exanime corpus cuftodiant,
quod cuin non fic,demoncsid abripiūt .
Horis viginti quatuor elapfis,reuertente
ſpiritu ,ſeu è profundo fomno ,cum gemi
1
tu expergifcitur exanime corpus , quaſi
1
reuocetur in vitam ex morte ,qui conci
derat. Poftea fic reftitutusadinterroga 1
La reſponder, & vt fidem faciant percon
C racori, recenſer aliquid , quod agnoſcat
ille , & certo ſcia in ædibus fuis , autco
gnatorum fuille .
Hecin rei veritate ſe ita habere plus
res alij Olao atteſtantur . Sed in hocra
ptu magico , & fimilibus exemplis, caué
di multi crrores , quibus ambiguæ illæ
Olailocutiones non parum fuffragan
tur.Ecrant in primis , qui cum Cardano
quotieſcunque collibuerit ,naturali ſua
vi, & arbitrio voluntatis rapi ſeiactirant
re , nec fortaffis cercius aliud Magix in
dicium , quam huiuſmodi voluntarij ra .
ptus.In virgine quoque illa Cæfara augu
Atana ( fic voco ,quia illic ab Archiepiſco
po ann .1585. fraus tandein detecta )
pſeudoſtigmata Chrifti oftentante , ra
plus illi adeo frequentes , omnes ex pa
ito , cuinoues parcerer cum dæmones
inito ,naſcebantur,vt & Magdalena Cru
ciæ Cordubenſis , quæ famoſa fuit faga.
foribus prætereundum , & relinquendú
in eius erarlibro erratum : errat inquam lib.2. De
Bodinus cenſens in huiuſinodi exſtaſi menoma ,
animam reuera migrare , & deferere ip cap. 2.
fum corpus, & alijs in locisinterea verla
ri ſeparatam ,qui Cabaliſtarú error fuit, à
quo ſuſpicor Platonicos alienos non fuil
ſe, propter narrationem illain ipfius Pla
tonis .
Fren
|
Liber Secundus ,
le Eren Armeniuni genere Pamphyliu , A operibus D. Athanaſij adiūguntur.Nec
geb.
cum inter cadauera ceforum in pralio de
cem diebus iacuifet moriuus domumre
latum , fecundo poft dies cam effetimpo
Hendusrogo reuixiffe, ac prodigiofa que
dam narraffe, que illotemporeapud infe
ros vidiſſer. ]
Similis fabula fuit de quodam Clazo
menio apud Origen . lib . 3.contra Cell.
& illa de Ariftæa Proconnefio , quem
Karrant Pliniuslibro 7.cap.52. Platar
& renda , & quan ais de raptu acciperes eo in Ani
cho in vita Romali, ex Herodoto mul- B rundem , Mors, vocaretur,quia mortui ma. Plal.
toties defunctum revixiſſe , & animam
quoties voluit reſumere potuiffet , ita, ve
affiftentesanimam ,cerui effigie , ex ore
ecolantem viderent.Nam ifte non mor
kus erat ſed in raptu magico , & non ani
ma ex ore euolabar, fed diabolicum præ
ftigium . Idem dicendum de militis cor
mientisore egreffi, & iterum ingreſſa
muſtela alba , & per gladiun riuulo im
pofitum icerato commeante, quod nar
Heinä. ratum ab Helinando, fuit hoc ludibrium C Parum vero peritum re philoſophic
Liz.Chr. dæmonis,ad hoc inftitutam vt de anime
olari, migratione hunc errorem mentibus im
Symbol , primeret:vetelis deliris, & puerts, qui
nondum ære lauantur, id quam philofo
phisperſuaſumus . Mors enim nihil eft a
hud ,quam animæ à corpore feparatio ,
camque ipfo egreſſu hæc contingat fepa
tatio ,fierinequit quin homo egreffu ifto
moriatar. Simoritur , quisanimam ite
tum in corpus inducit Sola Dei virtute
redireilla poteft.
Mortuorum animæ locum fuum , te
fte Pfalmifta , ignorane , hoc eft corpus
fuum amplius non norunt : quare aninia
femel ſeparata, nec aliud corpus ſubires
nec forum rerum ingredi, ac informare
poteft , nifi Deo permittente , atque
ducente .
· De Philappis & Finnis igitur, & des
ariftæa , & de Hermotino Clazome
nio ,qoodili obijciunt , id nos nec latet,
nec mouet. Ecſtaſis Diabolica intercef- E luin vindicat cogita voluntatis , intelle
Videlato fit , fed anima à corpore non receffit .
* Enco . Omnia ( inqam Terrallianos,hac ipfa de
mufa et teagens.) magis confe &tanda, quam bac
Pluta rc
de dam . licemiam anime finemorte fugitiua . Ec
Socr.116. alibi ideit rectiffime pro Axiomatetra
de anım . didit nuſquam animam fine carne effe ,
b.derefu .
16. Can . quam diu in carneeft.Ei in ecftafiani
main extra corpus peregrinari , negar
aperteauctor breviuin queftionum , gne
" 167
Auguftinus quicquam habet,quod Bo
dino fuffrageturalibi , vero palam con
tradicir .
Abatuntur etiam aduerfarijſcripturis. 413
Nam cum illud citant, precioſam effein lif: 9 %
Confpe tu Dominimortem fanétoeius rü ciuit.Dei
perperam verba de prophetarum ecſtaſi ep. Ad E.
accipiant :quæ ad veram mortem , feu ao hoc in
nimæ à corpore feparationem ſunt refe.p.cans.!
is aefpiri
corporis imaginem repræſentat. 1is.v.ls.
Cuni etiam de Apoftoli raptur ratioci- WEB :
nantur , non poffuntprobare cum excra aia Rab
corpusfuiffe : porait Deus id facere , fed bini cen .
an fecerit , cum ipfi Paulo fuerit incertů , limeingo
malo dubitare,quamcum B.Hildegardi Sibolig sais;
.
affirmare corpus vere abani na tum fi if de ſubrang
fe feparatum : dubitant quotquiormen i centra
ni patres , dubitant etiam Scholaſtici Cardo
omnes.
Bodinus oftédit , cum Apberefiam cum
Ecſtaficonfundit. Inhac videiur anima
à corpore abeſſe ,quia priuatum eft cor
pus functionibus animæ fenfi: iux , 110
uerttis , & interdum intelligentis in aphe
reſia vero non fonctionibus an næ mo
do , fed ipfa corpus caret anima : in illa
corpus dicendum inſenſile, & immobi
le acta : in hac , naturaliter loquendo , eſt
exanimum tam potentia ,quãactu. Qua
D le dernum illud argumentum ? fi anima
fit immortalis , neceffe aliqua fine cor
pore operari illam poffe.Sed eftimmor- Arift.li.
falis, operari igitur poteft in ecftafi ab il- 2.de ani.
lo feparata . Mi homo, moneo Schola's
Dialecticorum adeas, & diſcas,cum fine
plures vnius rei functiones nonrecte ;
quod de omnibusnon probatis id ad ve
ná te reftringere . Deus borte , quod fane
functiones animæ in corpore exiftentis,
in quas ſibi corpus partent , iufque mal
ctuſque actus, & fuper feipfam fui refle
xiones , aliaque quæ ex libris de anime
immorcalicate agentium , poffant petie vida (
Verum certiora Hiæc Chriftianæ fapien- iuberjas.
tiæ peritisſunt, & rectæ philofophiæ nó #ta lira.
imperitis ,quam vt longioreindígeāt pro raqueline
batione , neque mihi vacaſ vel lubec la neca chos
Cenri foli lampadem accendere . 1.
Solus Deus fic animam per raptum
 168 onum
Diſquiſiti
feparare poffet ,& interea in corporeido A
neasiterum recipiendæ animæ diſpofi
tiones conſeruare: quod an Gibi contige
1. C0 . 12. rit, dubitare ſe D. Paulus profitetur. Atq;
vi. Dim . ita intelligendum exiſtimo , quod fertur
Tho. 2.2. in franciſcanorum geſtis,de B.Aegidio ,
sem cum interrogatum . An aliquádo in hac
vira corpus fuum per ecſtalim vel con
templationern animam deferat: reſpon
diffe affirmatiuc, & hominemcognouiſ
fe ,cui id acciderit . vel eniin id dicebat ,
co quod omni corporis functione abfo- B
lutaadtempus, & lic corporis oblita fue
ric penitus:vel quod diuina potentia cor
poreeducta , & in id reductafuerit. Nar
cat Hiſtoriam loann . Saluator Irados to .
mindto 1.fanctorun & dictoruin illuſtr.Ordinis
D. Franciſci,fol.205.Falluntur tertio , qui
fallos hos & demoniacos raptus,fiue ex
ſtaſes ( pro ijſdem nunc fumo non igna
fus alibi fubtilius diftingui)non ſeparant
à vero , & fupernaturali raptu , quo per ſpi
citum diuinum homoad rerun ſuperna C
turalium contemplationem fiue cogni
tionem , cum abſtractione mentis à fenfi
bilibus,eleuatur:de quo præclare , vt ſo
da -175
let, Diuus Thomas diſſeruit, quales fue
re prophetarum , Apoftolorum , & lan
Ctorum hoininum longe diuerfi à Magi
cis exſtalibus:dequibus B.Irenæus-locu
tus agens de Marcomago .
1. foront. Plurimorum de veri raptusnacura opi
war. 9. niones Genciliú philofophorum , & Ara
Arubom bum aſtrologorum reſenſuit Marcus An D
mis in toniusMocenicus, opere verbofiore ,
Deum . quam folidiore; & exceptanona,ceteras
ſatis bene confucauic : quid ex ditis cius
retinendum , quid repugnandum cxiſti
mem breuiter accipice .
gitur falli euin puto , dum fubiectum
- Bopi 13. raptus contendit debere effe mediam
quandain fubftantiam inter mortalem ,
& immortalem , & huiufmodi ait effe
animam noftram , quam dicit effe moz
talem refpeétu partis ſenſitiux ,immorta E
lem reſpectupatris rationalis: fallitur ſi ſit
in anima noftra pars vna immortalis ,
& pars alias mottalis, quzlo nenne pars
hecabilla quædt ſeparari? diuiſibiliser
goiam aniina noftra futura , quare nec
immortalis :abfit hoc à mentibus noftris ,
totam hominis aniinam , quoadfubftan
tiam effentiamque fuam , credimuseffe
immortalem ,non anima, fed homo ipfe
m
Magicaru
reſpectu totius compofiti, quid medium , '
eft :corpore mortalis,animaimmortalis,
Subiectum tamen captus, non eſt torus
fecundum ſe homo , fed anima ipla hu .
mana , ſubiectuin totum incorporell ,
indiuifibile, & immortale: anima hæc fu
biectuin eſt raptus , non ratione intelle
ctusagentis, fed ratione intellectus poſli
bilis:quod benc docuit Mocenicus. For
malis cauſa , raptus eſtipſa illa actio , qua
quis eleuatur,& celestibus illis reb.quafi cap.345
vnitur.Finalis caufa eft , coniunétio ani
micuin Deo iuxta illud AnicijSeuerini,
Turequies tranquilla pijs , le cerners
fines ,
Principium ,nector ,dux femita ,termi
nus idem .
Agens fiuc efficiens cauſa duplex ali
quando poteft effe. Inſtrunnentális , erit
intellectus agens , principalis vero futu
ra Deus:dixi poffe aliquando elle , quia li
cet Deus per le folus fic cura fufficiens ,
folet camen caufasfecundas,vtinftrumc
ta ,adhibere , quarepoterit intellectus a
genseffe caufa inftruinentalis ;quia quam
uis eius ordinarium munus fit, fpecies à
phantafmatibus abftrahere , & hic nulla
fint phantafinata, folet tamen Deus, cu
le mentinoftræ per raptum inlinjat, eag
que vulc noscum videre ,diuina quadam
repræſentationc oftendere: vbi vero ipi
rituales haſceres intellectusnoſter per
cepit,tunc opeintellectus agentis, poteft
quædam rerum viſaruin (imilitudo , &
(iimulachrum effici , quem modum D. 1.p.9.52.
Thom.non repudiat . Principalem cau- *.9. ad 2 .
c.i.f.13
famn dixielle Deū , quia reueraDeuseſt ,
quihomineinad ſe rapit,vt fatetur Mo
cenicus, nec potuit negare. ficuteniin
Solin Sole non cernitur, ficut oculus fi
ne lumine lumen non videt , licut aucis
niſi aere plena ictum'aerem non audit :
ita nec Deus fineDeo cognoſci poteſt :
ſed Deo plenus demum animustantum
in Deum erigituri. quantum diuino col
luftratus lumine eum cognoſcit: cantum
efferueſcit, & exilit in fuperiora, quantu ,
Galore diuino ſuccenſus in Deum fertur;
neque ad id quod fuperiuseft, & infini
tuin ,quiſquam attollitur,nifi virtute ſupe
rioris , & infinitiattrahatur & eleuetur,
juxta veram Platonicorum fententiam .
Deinde folus intellectus agens adhoc vide cenic.4
c.9 .
Acquit fufficere:quia quamuis Moceni
GUS
 Liber Secundus.
cusdicat tranlıum hunc ex parte homi- A ftra :non poteft igitur in illam agere . D.Th.t !
nis effevoluntarium , id tamen verum
non eſt : raptum enim ſcimus fepè con
4.9.175. tingere inuitis, vt ſentitDiuus Thom . &
docet experientia . Noui, & mecum no
runt mille adhncfuperſtites ,Virginem
Deo deuotam , ex ijs , quas Beatas illic
vocant, quæ Burgis, in Caſtella , anno .
1585. fuperftes erat , & ftatim percepta
Euchariltia , vix ea in osſumpta ,in diuitur
num raptum cleuabatur ;adeo vt necad
· motas, & adactas in pedes aciculas ſenti B ſed extra ſe nihilDeuscognoſcit:animus
ret quæ , vt erathumanæ gloriæ auerſa
trix , & fancta effe , quàm dici malebat,
aut videri,ardentiſfime folebat Deú pre
cari ,ne quid illi huiuſinodi coram alijs
accideret : & ad ſereuerſa , erubeſcentiæ
plena,atque pudoris ,quam poterat celer
rime ſe domum in conclaue propriebat.
Noest ergoin noftra poteftate, & proin
de nec nobis eft voluntarium ſic mente
abalienari:neque id poterit nofter intelle
Ctus,quantumuis id nos vehementer ve C
limus.Hæc non tam eft actio , quam par
fio intellectus:cum hic anima fc proprie ,
& primario gerat more patientis,fecun
1 dario , & minus proprie more agentis, &
fapot.
ipſe Mocenicus fateatur,hunc tranſitum
hominis ad Deum fic enim appellat ra
ptum plurimum paflionis,& minimum
actionis habere .Deum vero diciinus ef
fe caufam efficientem raptus: non tan
tum vniuerfali quodam concurſu , fed e
tiain ad hocipfum deſignato , & particu- D
lari.
Hicin Syrtesimpingit , & reabripi pa
titur procellis Gentilium , & infidelium
Capots. Philoſophorum . Nam fententiam pro
ponens ſuam , contendit totam raptus ef
ficientiam adſcribendam foli agentiin
telleétui , hunc enim adiutuin folo con
curfu vniuerfali Dei,vult poſſe ſtatim in
tellectui poſſibili fpeciem , feu Idea Dei
repreſentare , & fic, quod erat,duntaxat
intelligibile poteſtate ,vt ſiriam actu in. E ter extra Deu:fruftraris; quia nihil quod
telligibile,id vifua intellectum agentem
efficere . Quafi verò queat intellectus a
gens aliquam effigere ſpeciem ,que Deu
repræſentes : quod merito cun Diuo
Dionyfio Areopagita Theologi nega
: runt .
Sed videre quam Leuiculis nicantur
Dionyl.
deDiui. aduerfarij argumentis . Obijciunt pri
nomin... mo . Deus non eft idem cuin animano
169
Quid eft nugari , fi hoc eft argumentari? fibi in.
quafi nihil in aliud queat agere, quod nó 9.12.A
: 1.7.L.
(it idem cum eo : & non lutficiat propor
tio ac fimilicudo caulæ immediecæ , &
initrumentalis : quaſi non omnia Deo
obediant:quaſi Deus, qui vnus eminen
ter eft omnia ,nó pofſicin cuncta , vt vult
agere :apage mihihos paganiſmos .
Secundo obijc. Deus elt intellectus: ni
hilergo poteftagere nifi cognoſcendo ;
autem nofter ett extra Deum : animum
ergo noftrum non cognoſcit: nihil ergo
in animum noſtrumpoteft agere. Relea
Deus eft intellectus,li fumasintellectum
impropriè loquendo pro ſubſtancia ſpiri
tuali in genere,non vero eftintellectus,
ſi capias intellectuin pro potentia intelle
ctiua; quo pacto eum ſumi abipfo docet
conſecutio argumenti; quæ nulla foret,
neque antecedens cum illatione cohe
reret,fi aliter fumeretur:certum enim cft
ſpirituales fubftantias etiam aliter quain
cognofcendo agere poffe, vtloco moue
re , & huiuſmodi.Quod fi velit tantum di
cere, nihil poſſe agere in fubiectu , quin
ſubiectum illud cognoſcat;hoc certè ve .
rumett, quia Deusoinnia cognoſcit :Spi
ritualis tamen ſubſtantia,vtAngelus,por
fetagere in aliquod ſubiectum libi inco .
gnitum . Vnde tamen ſequitur falliſlima
effe illam fubfumptionem , Deun extra
fe nihil cognoſcere.quid enim hoc aliud
ligoificat, quam Deum præter ſeinetip
fui nihil cognoſcere {noncognoſciter
go arbores,nec equos,non peccatores ,
non dæmones. quo ergo pacto creatile
ras conferuar, & inundifatagit, & punit
peccatores?efle hæc extraria Deo , & co
gnoſci à Deo facendum igitur nobis ;nifi
Epicurei, & athci fumus D . eus quidem
eminenter eft omnia , fed non formali
ter. Si loqueris, de ijs, quæ ſunt eminen
eft,non eft eminenter in Dco ; iple quo
que animus nofter hoc modo non eſt
extra Deum.Quare patet te loqui,deijs ,
quæ ſunt extra Deum formaliter. Sed
Deus cognoſcit omnia quæcunque sūt,
etiamſi illa non fint in Deo formaliter ,
fiue etiamfi Deus illa non fit formaliter :
quare & animum noftruin Deus cogno
fcit.cognofcit fane , & puniet , fivideric
N infi ,
 Difquifitionum Magicarum
infidelemn , & ad Gentilium ſcita impia . A rum arbitrio raptus eft effe iure,fet phy
defciſcentem . Non fum ignarus iſtud a ficè, fcd moraliter duntaxat, & feu expa
diez xiona, ( Deum nibil extra feintelligere ) éto . Quarc nihil hoe pro Mocenico , vel
cribui Aciſtoceli :fed Ariſtoréles veniame GOmtra inefacit .
retur; cuius oculus ,nullo fidci veræ radio Aloer veræ feparationis anima a cor
illuſtrauis , vt noctur oculus ad illam 14 pore, certiffimusmodusper mortem
cem infinitatem caligauit . Chriftianis quin fit diabolo permiffione Dei pofſi
vero hominibus venia dindənõeft, fi ta -bilis,negarinequit . Quo eniin Angelus
lia deliramentapersinaciter tueantar!, & Vousmillia Affyriorum vna nocte occi
non Genciliun placita: regulis ſed fidei dit :nonne Aknodeus feptem Saræ ma
fcita illorum placitis pergunt fubinittere, ritos , & lobi liberos omnes Diabolus
verè cæcicæcosdeligentesdaces,cum B. necauii a nonne maleficijs quotidiedæ
quibus in erroris foueam corruant. Auer mon plurimos necat:fed de hoc poftro
coifticum hoc potius figmétum eft , quá dum copiofius differetur,lib.z.
Ariftotelæum placitum :qui perfidiæ con Poftquam animam a corpore mors
lumen Arabs inteftabilis,lectatoresſuos feparauit, nondú diaboli oinnis poteftas
ex hoc principio eo deduxit , vt exiſti fopita:poteft in animam nónula, pocelt
ment etiam linc fequi ; Deum fic aliu incorpus -Animam poteft fupplicijs ad
quid fibi perfectionis adiuncturum no dictam , quantuin Deus. iulit sitpunilor
uæ , fi hominem fibi per raptum con an pofter iterum in corpusinictere, vel fal
ilmgeret, vel'frextra fe alia intelligeret : cere apparere mox diſcutiemus.
Deoque ip cunc opus fore ſets fum , & Quoad cadaueramonuortun folcta
phantafiam , quæ omnia vel dypondij C liquando ea induere ,& alijs apparere vor
Theologi ftatim exfufflarint,vt vanitate golteadicetur:potelteciam in sade:ma
fua diffluentia, nec quicquam cohæren xunc in ea quæ fita ſunt locis non confo :
tia . Deus in fe ipfo , in fpeculo, fimul Eratis , quæcunque poteftin alias rescor .
& femel videt omnia ; cognofcendo a porales
& Speciali quodammodo poteſt
Ha , tribuit ipfis perfectionein . Nobis foleros.iniranda quædã inijs ,& prodigio
accedit perfectio coniunctione velico la cauſas naturales ignorantib . & exhube
gnitione,propter imbecillitarem , & ege re quædam , quafuentium corporum ,
ftatem noftrain : cuncta Deus poffidet , & vegemanasanimæ munera, verbign
Aec ipfe mutatur, fedmutatpes,quas fibi tia , ve fiuatex vulnere mortui fanguis in
coniungit..Denique cenſer idem Moce præfentia occiſoris ( qua de re alio loco
nicus , raptum omnem effe lasceſfuũy D Termo fuit)2. W corpora, diu ſerueturin .
quod indiget, vt verum fit commoda ) corrupta, neq; puteſcát neque putreſcat ,
interpretatione. Raptus cnim fieri poteft. neq; dimulujantur aut incinerentur; quia
in inſtanti',quia Deus caufa'efficiens eft hoc , & naturaliter , velox vagueatis ,vel
actiuitatis , & potentiæ infinite : pertem exloci natura,imo & cxcorporis natura
poris-ramen fuxūactio feu paffioraptusi poceftprouenire , velér exmortisgene
poftea continuatur : & fi qucad raptumy re ;de mortisgenere ,fcribit Plutarch.ca
ex parte liominis aliquando præparatio & is,inquit ,fere notum eft fulmine iftoria
nes præcedant, vr contemplari,&c. illic non fontire corporaputredinom .] quare
funtfucceffiuz . Hæc de raptu nunc fuffi nonfatis apreEuripides introduxit Cly
ciant. Non negoadraprushominem ali menem de Phaetonte dicentein.Puerber
qua conteinplationis acdefiderij vele- E fcir afthio in conuallomortuus.
mentia,quafi præparari, & difponi,vt re De corporis natura , eft illudAmmia
cte docuit Rodericus DolmaDelgadus ni Marcellinijapud Rhodiginum Roma
lib . I. de authoritate Sacræ Scripture C moram cadauera cæforum itarim fatiſce l . 6.axité
12. Sedcontendo id plerunque illis con se ,ac prorfum defluere : Peclarum vero
tingere , qui patiuntur malorum fpirituu inarelcere ftipinum more , vtneclique
Galfas rewelaciones , fi dara opera conen fcant meinbras nec ſanie nadefcat perfu
got is exftafis incidere , vt folebant olim fa, quod cefet Ammianus vitāparcioré ,
Montamiſtæ , & hodie folentMagi,& & vbinafcuntur , exuftas folibustertas ,
Anabaptiſtæ : acactum quidem ab co Credit Cardanus , & de patris lui . Facij
corpore

1
 Liber Secundus .
17.8. de corporeidem profitetur,caufam hacné A Petr.Bizar. ) dumibi & Carolo. Auſtria
Tør. Vi arbitror concemnendam : victus eniin
parcitas arcet humorem copiam ,vnde
propter eandem victus abftinencia Xe .
do Pim !. nophon memorat Perfas, noctuffre ,
Cyri. ncc amnungi. Dcloco ipfo ,poteft ille ,vd
hanc vim habere naturalem , & confer
Uatricem rationc Soli, vel Solis , veletiá
rationefitusficenim , quod Ariſtarchus
in Olympicus tradidit , integram cada
Her ećmati , & Caucijhominis olim mor
cuiin Iunonis Eleæ templo ,intertabula- B qui hoc prodigium contemplari , cum de
cum , & fcandulare rectumn inuentum ;
Lib.s.de cauſam reddit Pattſanias,quod in illisla
fcript. tebris abditum ,neque peræftarem vapo
Gracie. Tum , neque per hyemem trigoris noxa
contra herepotuerit . De vnguen tis , res
nota ex Aegypriorum conditura ,de qua
Herodotus, & Diodorus.
Lib.z.bi Illed eriam naturæ miraculum cftzcor
Hor. li. ! . corgin cremari non poffc , quivelCar
Biblioth.
Pl.li. 1.diaco morbo, vel veneno ferierint. Nec
637 pato qualitates has impreſſas cordida- C
mon
diſpocm igno
ſitio nemrare,vel
in cadaunon pofleere
er induc fimi
, lem
pol
fecitaque facere, ( & hoclit 3. ) vt cada
uer ſpacio aliquo temporis comburi ne
quiret : fecit aliquando in viuis , aut nc
queat in mortuis ? Quarto poterit effice
re, vt cadaueris pili,vel vnguesexcreſcāt:
quia hoc poteſt naturaliter præftare có
plexio morien tis, quando incorpu s ina
nauit aliquavegetantis animæ ad for
mam imperfectam difpofitio , quod fre . D
quenter accidic ſuſpendioris, quibusfubi
Angl. in to fpiritusincercluduntur: quos(vt aitille)
or
2.qu. de Iupit lauat, Apollo vagit ,& ficcat. Sæ .
Magia.r petamen hæc , vtin reliquijs hominum
vlt. Bij ( anctorum ; ex diuino proueniunt mira
fel.deco- culo . Vcceteramittam ; Dammis oppido
felMal, prope Brugas, vidi olim Saluatoris Cru
preludi
iz dubia quecifixi imaginem prægrandem figncam ,
comam , & barbam produxerat,&
quotannis attonſä refrucicabant ; id pro
miraculo pijs habitum , propter crebras, E volunt eam commori:hos facile eft refel
quas Daus illicægris fanitatcs confere .
bat,& alia in afflictos diuinæ munificen
cx monumenta ,crebris ibi tabellis nota
{ 1;donec impius,& pertinax Caluiniſta
rum furor imaginem ignibus abfumpfit,
& remplum ( quod illis ſolemne) folox
quinhit.
Quod ſequitur , ctiam non inuitus ad
diuina prodigia retulerim . Linizij (air
conuentus celebrabatur , cuidam riſtico
natus eft infans in quo nihil Janedeſide
rabatur :vixit dies quatuordecim , mi
duo anteobitum fudauit,arque itaſudans
extinétus eft. In mortko irfante flating
cæperil apparere ftigmaia inmanibus ,
pedibus , o latere; ficut Chrifti vulnera
pinguntur : in capite criam ex ipſo cranio
nata tft corona,vecorona fpinca.Cæfar ,
Cum bóc andiret mifit quofdam ex fuis;
tora repleniusedocerent remg; ita fe pror
fus habere intellexit. Sic ille Epic.meio
rabilium Europæpag.302.Quæ hic par
tes naturæ ? nullascerte vigiro ſufficien
QVÆSTIO XXVI.
Anope demonam fteripoffe, vt defuxa
&torum anima,feufpiritusvia ,
Henribus appartant.
M Agni hæcmomenti quæftio eft ,
& quæ aliamincluditprimo venti
landam : Virum unquam animaqueans
apparere? de qua ante annos ferme no
uein , Duaci in Quodlibericis,vc vocant ,
copioſe differui ſ ; ed quia oratio illa luce
non adfpexit , hicea cum leitore com
municabo , quetum cum auditoribus ,
præterm iflis parergis orarorijs .
SECTIO I.
It 1.concl. quæ quafi fundamentum
eſt ceteraruin : Polte, ac foleremoriun
rum animas nonnunquam diuina poten
ria , atque uirture , uiuentibus apparere ,
id fidei Catholicæ fcitis, uere, ger
manaque philoſophié placitis confenta
neumel . hanc conclufionem multi im
probant,ſed horum alij atheiſunt, quia
nimamnegant immortalem , & corpori
lerc,quia hæreſi eorum
s iampridem etiä
a Platone, & Ariftotele , & alijs Philofa
phis probis ,confracta, & profcripta fuit,
ab Eccleſia vero idarleretes ignibus ad
iudicati: Docui id fufiffime prolixa diſpu
tatione , Comment, in Senecæ Troad .
chior.2.
Alij funt Philoſophi fenſb . nimisad
dicti:qui fatenturanimácorpori ſuperſti,
N 2 tem
 172 Diſquiſitionum Magicarum
tem effe,fed videri illam a viuis poffe,vel A pro meris ſomnijs ; idem aflerić ad lib . 5.
ad viuosredire negant, duntaxat :quia C.23.Sed propter eius putare , nunquain
id quo fiat modo ,ac ratione non intelli id verius, falfiusvè futurum eft.
Probatur fententia noftra ( vt ab im
gunt:hi docendi ſunt rationem modúq;
alij denique matæologi ſunt , nec enim becilioribus progrediar )primo commu
Theologi dici merentur, qui nati nobiſ ni opinione Gentiliuin , quorſum illa tráſ
cum eiuſdem matris vtero, ijfdem vberi latitia de Manibus ellocandis , tam ſole
bus lactati: falfis fratres,viperina proles, mni carmine , & ricu fieri folita : ſi nullas
germanos laceffunt, & genetricis impio viuis mortuorum animas apparere cre
mucronc latus petunt, palam eft me hæ . debant ? quorſum ( nifiquia hæc vulgo
reticos intelligere : ex his quidā , eos qui recepta ,etiam inter fapientes opinio ) ille
fe fpiritus confpexiffe afferunt, iudicant B poetarum Phoebus de Anchiſa filio re
lymphatos,ceritos,imaginoſos,ad medi ferret ?
cos, & veratrum relegandos:alij clamát,
huiuſmodi narraciones omnes ſuperſti Infelix fimulachrum , atque ipfius uma
Lauathe tiofas, & delirarum eſle annuin vanain bra Creuſe
7Ksli. de Viſailli ante oculos, á nota major ima
ſomnia:alij ,vt facetiores ludiones, & mi
Spectris.
Oecolam nus cruenti ,mulcas obſcænas, & ridicul go .
pnotis in las fabellas commiſcuntur,vt genusom
Theoph . ne apparitionum reddant odiofum , imi. Et ille Latinus Callimachus Cynthiam
Marbac.
li.demir . cati Bacauum illum Lucianum ; cauſa poft obitumi talia memorantein intro
Riuiusli. hos omnes vehementer ſtiimulanseſt , duceret ?
de Vereri quod hac mortuorum apparitione Pur- C Sunt aliquid Manes, lerhum non omnia
fuperft finit ,
Beni Are, gatorij fidem valideſtabiliti percipiant.
tius in Quare miror , ex Catholicis Hieron. Luridaque euictoseffugit umbra rogos.
Proble. Maium ,maioris lectionis,quam iudicij Nolte uaga ferimur,nox claufas liberat
Baleus i virum ,auſum fuiſſe ſcribere,nunquam , umbras,
Catalog: quæ circa mortuorum ſepulchra,velcę. Errat , et abie &ta Cerberas ipſe ſo
in Kalen , miteria conſpiciuntur ſimulachra, mor Tu ,
Manlii . tuorum elle animas, ſed ſemper effe dæ Luceinbene leges Lethaa ad ftagna rea
Eraſmi mones ,aut malosgenios hominum dc uerti :
in collog ceptores: admiror etiam ,id firmare au Nos uehimur , watum nauta recenfet
1.4. Miſc.
G.12 ctoritate Porphyrij, & lamblici, iurato . onus,
rum fidei Chriſtianæ hoftium , ná quod D
Theophilactum , & Chryfoftomuin al Vnde ? niſi ex hac opinione ,fceleſta a
legat,íd fruftra facere mox oftendam , & pud illos orta Necyoinantia quam &
fimuloftendam ,dubitationem illain phi Homerica Circe in Odyſſeia , & Ouidij
lofophorum innanem elle : hæreticorü Medæa in Metamorphoſi , & Lucani Eri
vero dicteria, ipfis digna, hoc eſt impia, fietho in Pharfalia , & Senecx Tireſias
impudentia , mendacia , vix digna qui in Oedipo . & Horatijin Epodis Cani
bus reſpondeatur : nimis etiam temera dia,Papinijin Thebaide Manto , & Silia
rium fuiffe virum doctum inſignem a na bello Púnico Autonoe , tam operoſe
lias caufarum patronum pleno ore in Pa exercuerüt, quorſum , nota paucioribus In Odiſ:9
riſienſi Parlamento ,ſuperſtitionem ,hác corundem cófuetudo, ſi ſocijin peregri- Pochode
fententiam vocantem , cenſentemque E nis regionibus obijtlent, animas in pa- 4 .
puniendos, eos , qui animas redire arbi triam reuocandi,cuius, & Didymus, & Elpinor.
El
trantur. Lege ſi lubetlibro eius vltim . Euſtathius, & Pindari Scholiaftesmcmi mer. Ho
apud Od.
de Sacra Politia, & videbis audacia cau nere ? vnde aliunde orta illa communis 11. Vig.
fæminusæquçſeruientem , & obtinen illorum opinio : ſolere animnasijs quiper Dido eil.
tem ,fed eo iam tempore, quo in Curias cædem violenter ipſas corpore expulc vide com
ment. no
Gallicas mulci ſe Nouatores ingrelerāt. rint apparere, omnibus adeffe locis ,mi- ftrum in
Idem tamen cenſuit Tiraquellus ad Ale nari & diuexare?cur alioquin ( quod , & Serece.
xand.ab Alex.lib.2.c.9.nihilprobans ,fed Faſtographus poeta notauit ) Roma
nude affirinans , fc haberehacomnia næ paren syrbis Remuria, Luc Lemuria
initi
 Liber Secundus. !173
inftituiffet? cur in republica Romana rc- A cui, & hoc putabanr malo magorum car
cepta folemniter Feralia, Silicernia, Cu - mine euocari .
line , & Parentationes; nil ſpirituum re Soli ergo ex Gentilibus Epicuri de gre video
deuntium cauſa ?Hoc ipſe Plato voluirin ge porci( fic fe vnus appellateorum ) be- mour.ad
Phędo, & epiſtol.ad Dionyf.Hoc Plato ne curata cure , mente neglecta, nega- resim . m :
nici Porphi.Amenæus, Maximus, Philo bant animas ſupereſſe, yel apparere :ce- 1959.
ftrat. Eunapius. teri id innumeris exemplis abituebant, Lucsam.
Hanc Platonicorum fententiam de cunctorum malorum hominum , Plato in Necy.
ſchola vous Madaurenſis elle docuit, & de Caftore, & Polluce,Valerius,de Mil manı A
pul. Men
explicauit,pempe animas humanas , dú ciade, Pauſanias,dequodam in Lypara , samorpha
in corpore funt; Genios , & Dæmon es Ariftot eles , de Achille , Philoft ratus de libr.z.in
nuncupari,cum a corpore feiungütur: fi B Romulo, Auctorde Vir, illustribus,de Phędone,
bonimeriti fint,pofterorum fuorum cu Caligula , Suetonius,de Athenienſi phi- Matrika
ram ſorciri, & pacato quietoque numine lofopho ,PliniusJunior de Paufaniæ int in fomn.
domum poffidere , & vocari Lareis fa feſta pudlla, Plutarchus, de Seuero Impe Scipio.b.9
miliareis : fin ſcelerate vixerint propter racore,Xiphilinus,de alijs ,Apuleiuslib.8.
aduerfæ vitæ noxias, nullis bonorum le & in Apolog.Suet. in Neronc , Quinctiu
dibus recipit, ſed in terra vagatione , feu lianus declain.1 2.Horatius Epod. s.Va
quodam exilio ,puniri ,& inane terricula le . Flaccuslib.1. & alij, quos longumre
mentum bonishoniinibus noxium ma ferre , & fateor hæc ad demonum illuſio
lis,laruas perhiberi.Idem apuleius Apo nes , & præftigias referri poffe , fed ta
log. 1. Erribi(inquit ) Aemiliante , Deus men , qux ex Chriſtianis fubiungam ,
iſte Mercuriusſuperum ,et inferum com C conuincunt :etiam fatendum , Deo per
meator , virorumque Deorum malam mittente , veras animas elle potuiffe ,non
gratiam , et ſemper obuias ſpecies moriuo vanum duntaxat äranud, ſeu ( vt gloflo
rum quicquid vmbrarum eſt unquam , graphi vocant)Lernum : niſi, Larua le
quicquid , Lemurum , quicquid Mauiū , gendum .
quicquid Laruaruna oculis tuis ingerar:
omnia noftium occurſacula , omnia bu SECTIO II.
ſtorumformidamina, omniaſepulchro Pioco contra Philofophosillos,nimis
rum terriculamenta . ] Arnob . libro 2 : Robatur noftra Conclufio fecundo
teftatur folitos adiurare certa nomina,ne
animæ hic in terris detinerentur vagan . carnales( nam vt optime Diu . Auguſtin .
tescirca fua corpora.Teftantur de vilio- D in homine carnalitora regula intelligen. deSer:
te147
mpe
nibus animaruin Dion.in Caracall. & in di, eſt confuetudo cernendi)qui nihilcres
Tito , Plutarch.in Cimone, Dione, Bru duni niſi quod vident, & ideo reuera ni
to , Alcibiade. Addit Platonicos ( fide ex bil credunt:contra hos, inquam , proba
li.8.de ci- cipio ) ſecutusDimusAuguftinus, hofce tur noftra fententia ratione vnica , quia
nis. Dei, malos vocari Lemureis ,Seruius Hono cum Deus fit omnipotens , poteft quic .
ratus fcribit eos , Maneis vocari,quādiu quid non implicatcontradictionem , led
in alia corpora nondum migrarunt . hoc quod afferimus, adeo nullam impli
Idem Sertius, & Sabinus, ab anima cat contradictionem , vt etiamfit naturę
feparant vmbram , & fimulichrum , pu confentaneum : Poterit ergo Deus, qui
cant enii ( fallo ) hominem conftare creacic animas, facere vt eædem fepara
vmbra , corpore , & anima, animam E tạiterum appareant. Immo, fi Deus nó
celuim petere , corpus in terrain defi obſter, poflec, naturalifua vi, idipfa ani
nere, vmbran fiue fimulachrum defcen ma : quia nihilhactenusaduerfarij pro
dcre ad inferos vmbram volunt effe ferre potuerunt,quo probarencanimara
non verum corpus , ſed ſpeciem quarz id naturæ repugnare . Quid enim cur na- Dura, in
dam corpoream ,quæ ncqucattangi, in euraanimaid non patitur: An quia nullo 1.4.37.9.
far venti . Conueniunt tamen cum in loco proprie fine animę?ício fic vifun 1. og vi
poetis , iftud , quicquid , vel ad cælos deniuri
nonnullis,qui arbitrati animæ feparatæ , hoc vello
adfcendat , vel ad inferos deſcendat , in natura fua,nullūlocum cópetere ; quod Arift. 1.
Yerdumviuis apparete, vt alio loco do- quia de loco dixere , qui fumitur profit de ' Cria
N 3 pers
 * 14 Diſquiſitionum Magicarum
D.Greg perficie corporiscontinétis, & proprius A docuncta illa in fphęra activitatis eiusco
Nazian , eft rerun corporearum :huc non perti tincrentur , ficuc de Angelis poſſe eſſe in
Tb-ol.com net: cum enim fermo eſt de rebus fpiri pluribus non adæquatis fuæ perfectioni,
Ang 1.35 tualibus , & indiuifibilibus locus fumen communiterreceptum eft.Poffunt ergo
99.23. & dus eſtvniuerſim proſpacio , quæ acce eflc , & funt de facto in loco adæquato.
por Gen. ptio rebus corporeis,cum rebus incorpo quid ergo obſtara
peal lit. reis ,quç alium locum haberenequeunt, An quodex vno loco in alium ſeſe ne D. Th.t
eſt coinmunis ; in huiufmodi ergo loco queantmouere? veruntamen hoc effe p.9.52.vi
animas feparatas eſſe de facto ,negarine falſuni docent Theologi.Poſle animain de Valo
quit: fides hoc docet, quæ docet bonoru feparatam fe mouere ex vno loco ina- do. Ang
aniinas frui Deo , & elle non in terra,fed lium probatur. Quoniam humanusani- 9.3.putt .
in cælo : damnatorum contra non eſſe B mus vi fua ſubfiftit , & res abfentes ,atque meloque
in celo , fedinfra terram , & ibi, vt in certo diſtantes cognofcit, eltq inter illum , & së Mol.
loco torqueri.Ratiodocet, quæ docet , celeſtes mentes quædam naturalis focie fup.com as
impoſſibile effe,quodaliquidexiſtat, & tas atque coniunctio ,vnde fic vt coſcius 1.Scor.in
4.44.499 .
nonin certo ſpacio, videlicet in coto , & huius affinitatis,propius ad illas accede. Domie !
infinito ſpacio ( lic folus Deus exiftit ,) re, & earuin frui fuaui confortio concupi Sor. ibide
aut inparte ſpacij, ita vt non in alia , & ſcat, quid autem illo imperfectius, fi fru- dias.g. La
fic omnes creaturæ exiſtunt. Eft autem Itra concupiſcit? fruſtra vero concupiſce art. jo
in hoc loco definito anima , eo quod ret , li ſe illis inocu locali nequiret aggre
eius ſubſtantia in euin potius locum , gare, & vi fura in altū afcendere non pof
quam in aliin fuit translata , vel per vim fet. Præterea nõne anima corpori, quod
propriam , & naturalein , quia feipfam ad Caninat , viin fefe inouendi largitar ? cur
eumlocum tranſtulit , etiamfi in co loco non , & ſeparæa feipfam valeatmoucre , 1
non operetur actu , fufficit enim quod cum & in loco fit , & ifta vivchementer
poſſit , vel per vim alterius extrinfecam indigeat, neincaſſum appetendo aliquid
potentiorem co delata fit, vt liabangelo mitertime torquearur. Curergo, aliquis
bono ,velmlo inuita aliquo deferretur , obijciat , ad corpus ſuum anima regredi
Tide MO
Hin.1.D.q. vel etiam detineretur coacta , ficut mali velpatrios lareisinuifere , cum lubec , nó
zw . in inferno . Et fic explicari poflint va poteſt ? obiecit hocolim Platoni no fatis
riz Doctor.Jocutiones, vc D. Thomæ , gratus diſcipulus; cui reſpondeo , nudara deanima
Arif . T.
qui vult elle in loco per applicationem femel animam corporisintegumento ,il Ex.416
virtutis, vt Scoti, qui per fubitantiæ præ kud pro arbitrio rurfus inducere non pof
fentiant,vtIul. Scaligeri,qui per deſigna D fe ,neque lrocilluc diuagari licere : quia
dionem ,omniumobfcuriſſine.. velinuita rednecurin fui receptaculi diril
Sic autem fitura in loco eftanini, & Funarin cruciabilitatum ergaftulo , vel li
occupabitlocum diuiſibilem , lícet fitip bere obedit ſupremo torius vniuerfiratis
få indiuiſibilis, & poteritoccupare maio dictacori a quo in fianc coloniam dedu
rem ,velminorem locum quod peculia & ta fuit . Ad corpus autem no regreditur,
te eſt indiuiſibilibus fpiritualibus, & de quonian ingreſſus animæ ad corporis
negatimindiuifibilibus quantitatiuis , ſi All informationem vicamque,à naturali,
qua reipſa finc, calia a corpore quanto ali busmateriæ , quasvnio Hæc arctiſlima 1
ter,quimper intellectum ſeparata, quod fubfequitur,præparationibus depender
vix arbitror intramaxiinum fphære; qua Neque hoc ergo obftat.
fimulactiuitate fua poteſtocupare fecú E Alijigitur dicut has apparitiones poſti
dum proportionem maioris , vel mmo bilesnon effe :quia cum ſpirituscorporis
ris perfectionis eſſencialis , qua prædita fint expertes, cerni corporeis oculis , vel
erit, & ideo poterit ſibi formare corpus , humanis auribus exaudiri, velvllo a no
quod affumat, & in quo appareat falcem bis fenfu corporeo percipinon poffunt
cantz quantitatis,quanta eft fphæra acti Nam quod Lucretius de ta &tu cecinit.
nitatis eüis,vel etiam ( quod magis miran Tangere,uel tangi, nifi corpus nulla po
dimr) polfer formare diwrfa , ac plura teft res;
corpora minora ,& fecomnia aſſume In cæteris quoque fenfibus locum ha
the ,Scinlusamnibus apparere ,dummo bere. Nihilenim excernis fenfibus perci
pity
 1 Liber Secundus.
175
pic,nifiquod corporatum : nihil ad inter- A minant:cuminteruigilio, vel in ſomnis,
num fenfum , niti per externos ſe pene ei qui vigilare le putat,formæ aliquçocu
trare :nihil ſciri,autintelligi, quod veroq; lis fefe videndas ofterunt. De viſione di
prius fentus perceptum non fuerit. Qua ſpurarionem differo in librosfequentes ,
renec intelligihæc vila , quæ nemoex de viſo nuncagendum , quod Chriſtiani
terno ſenſu percepit nec fenfu vllo perci apparitonem dicere maluerunt: Appari li.7.Origi
pi potuiſſe,quæ fpiritualia funt. Fortis hic tio,ceſte B.Ifidoro , triplex eft: intellectua tap.8. d .
nodus, & difficilis fareor ,cui perrumpen lis imaginaria , corporata . Intelle&tualis Thol.p.
do fortis quærendus eft cuneus . Futilis dicitur, quando fubftantiæſeparatæinfo Adolf,
ille , & ridiculus , quem ſuggerit Carda lam mentem ,non aliena forina,ſed Ceip
nus, in libris de ſubtilitate parum fubtili fis ſe inſinuant,quæ rarenter fe offert,de
ter ſ; piritus denatorum , atque iplos dæ- B imago quædameftbeatificæ , & æternæ
mones naturaliter ab homine viſu ,audi viſionis, & atractatione iſtaprorſusnúc
tu ,odore dignoſci:oculatior Lyoceo au aliena . Imaginaria , quæ Spiritualis etiã
ritior Mida ,vel Sileni aſello ,ſagaciore dicitur,tum vocatur, quádo,non ( vt Car
nalo , quain Plauti ila anus merobibula danus putat)ſpiritus illi corporei fenfibus
fuiffe oportet,fi visita audiendi, odorā famulantes, fed ipſemetanimæ ſeparatæ
di,cernědi, & diſcernédi ſpirituales ſub formas aliquas alienas ſenſui noſtro in
Itancias ,ei a natura concerta fuerat.Sed terno induãt, quibusin earum cognitio .
ille fortaſſisex corpore acreo tenuiore në inducamur . Corporata dicitur viſio
animasformabat ; qui multorum error quando huiuſcemodi fimulachra exter
Vine quę olim fuit, & vtinam non hodie . Nececiā no ſenſu excipiücur.Dehis nunc,fpiritua
dixi,ad credibile eft ,quod Cælarius,recentior il C li & corporali,dillerimus, & earum neu
shor. 2. f. lo antiquo, & vno ex partib. in ſuis Dia tram cum naturæ legibus pugnarecon
logis,non femel alleruit; animé figuram tendimus. Spiritualis illa vigilantibus,8c
dormientibus communis eftin ea, fpiria
ele fimilemvaliſphorico, vitreo, ondi
lib.r. Mi queoculato,& alibi :animaeſt ſubſtantia tus ( ficanimas ſeparatas malo vocare ,
TAC.F. 32. fpirimalis,et in ſuinatura ſpherica,ad fin quam cunpaganisumbras ,autfimulda
olmilitudinem globilunaris ex omni parte chra )fuis potius ideas quaſdam in homi
39. Ol i
76.16 . uidet. ] Incredibile inquam hoc , fi pro nis phácaliaefformant, quam aliena ipfi
prie loquitur : arbitror eſſe locutiones al fpecie occultati illa ſubeant, & fic immu
legoricas, & metaphoricas : quibus ani tant, atq; afficiunt internum fenfum , no
mæ effentialem perfectionem ,& multi fua ipfi, vt neq ; per ſe ,fed angelorú , vel
plicem cognitionem volebatindicare,vt D dæmonum minifterio: nequeunt enim
4.6.39.09 ex eiuſmec verbis apparer . Sed Carda tales imagines, fine eximiaquadam po .
d.c.16. & nus addic errorem errori,dum célet(ho teftate,fcientiæ
& præitantia, in hominū
11,8 6.783.. mo de animæ immortalitate dubius, vt imaginatione,effigiari.hac poteftare ſpi
indicant omnesferè illiuslibriediti, & ritus carent, quia ncqueuntalia a ſe mo .
maxime quem conſcripſerat,ſednoedi uere,ſciétia quoque, & peritia haccarét ,
derat , amicis autem familiarioribusali quia neq ; cum acorpore recederent , ea
quando oftendebat.de anima mortalita habebāt,necpoſtea didicerūt.cedo enim
1e liber) apparitiones omnesimaginarias a quo , velcuius ex diſciplina ? Opera igi
effe,& fpecies illarum primas imaginan tur aliena,viuētium forinis fimilia ſimu.
do tantum concipi opinatur. Quod ali lachra, in tabula imaginationis incorpo
quando contingerelubens cöcedo, ſem E reopenicillo , depingunt;triſtiore quidē
per contingere lubentius nego . Reselt habitu ac facie illorú , quiadhuc pænas
paulò luculentius explicanda , eftenim perferunt , pullo ve plurímum , & aquilo
1.9 9.89. cognitione digniffima , & quá D. Tho . amictı : contra in vcfte candida,hilari &
4.8. 68. mirabilem efle profitetur, & inter diuina renitente vultu eos,quia ſupplicijs libera
miracula computandam . 1i, & , vt dignofcantur, viuis quam fimil
Vifionem ueteres à uifo diſtinxerüt.Vi lima depingunt. Non ergo apparitiones
fioillisézaud ,quotiesnos id videre,prius imaginariæ funtimpoflibiles, & modus
opinamur ,quod ira poftmodum euenit, ifte taciliseſt apparendietsā viuis. Sic.no
vi apparuerat.Vifum verò geriaqua no & IudæiOniam , atque lereipiam , fic
N 4 Saul
 176 Diſquiſitionum Magicarum
Saul Samueleiniuxta nonnullos, fic Có A rates, in quibus reſurrectionis vocabu®
Atancinus Petrum , & Paulum recogno lum , vtlatè ſumpru , poflet accipi de eo ,
2 Macc . uit . Probemus ,idem de corporea , viſa qui in corpore allumpto ſimilis eft refur
15.1. Reg.. folis vigilantibus obijciuntur, & in ijs ſpi
28.Syno genti, in quam ſententiam lanſen .con
7.ná ... ritus aſſuniuntcorpora , & affumptis v cord.cap.67.inclinauit . Sed quia reuc .
tuntur , quod facere poſſe , & quo faciát ra D. Hieronymnus , Epiphanius , & alij
modo,fequenti quæftione oftendemus, plerique patrum ( habes eoruin verband ,
nunc fupponimus, ſiue Theologos con apud Suarem )pro vera refurreétione fa
ſulas,fiue Philoſophos Chriftianos,cer ciunt , non traham funein contention
tumiam , & definitum videri a ſubſtan fum . Dico potius veras reſurrectiones,
tijs feiunctis vifibilia affumi corpora ; in ad rem de qua diſſeritur , nihil pertine
isergo affumptis, quid mirum fi à viue- B re : nos eniin de mortuorum loquimur
tibus conſpiciuntur,fiue illud ex elemen apparitione , illa Mofis tamen non ma
cis formatum ſit , ſiue alienum fit cada gis futura mortui apparitio , quamEliæ ,
úer, vtrumque viſibile eft . æque enim , cum viuens fuifle Mofes,at
Sed inſtabit aliquis, an ergo aſſeris fpi que Elias. Quod vero quidam in vincto
ritus (de dæmonibus res cetta humanos Parabata , vbi Mofem inducit dæmo
ctiam cadauera ſubire ? Quoad damna ni quærenui. Huc vnde Mofe ? Sicro
forum animas ,nihil video cur noæque, spondentem .
atque dæmones :non cnim fubeunt , vt
informent, fed vt loco tantum moueát. - Nempeſunimo ab exhere
Beatas animas aliena corpora non ſubi. Vbi cum Énoche rapius , var
re , omnino crediderim , neque enim id C Elia
illas decet fua nonnunquain ſ , unt qui af Felix , Dei noniſimum expecto diem ,
ferant ſubire ? naturæ legibusid non re
pugnare concedo ; fieri, & decedere , Id cautè intelligendum . Nam fi vulc
viris pijs , & doctis afferentibus , vt non Mofem captum viuentem cum Enoch
repugno pertinaciter , non etiam auda & Ela , qui nondum mortui : certe hoc
cter allentior. Nam honeftum non vi temerarium eft, & facræ Scripturæ con
Soro in 4 detur, nec decens fanctas illas , & iam , trarium . Sicum Elia, & Enoch ventu
2.43.9.2 :
ar.i.que glorioſas animas, corporum fuorum rum tempore nouiffimo,id æque teme
lequitur diffurentiun , & tabidorum ante reſur rarium . Si in lumnium nempe empy
Tyra de rectionein , anguſtias iterum fubire , reum cælum translatos Enoch , &
rir. Heti cum id fit minime neceflarium , & D Eliam , hoc planènouum , & inauditu ,
appa./p
in queant elementari ſupplerecorpore. Vo vt ante obitum quis fit gloriæ illius par
Mar.ca , lunt Thaboris in cacuinine ſic apparuif ticeps, hoc eft beatus ; idem cóprehen
12.07 16. fe ,cum Chriſto Domino ,legiferū Moy for , & viator . Sed longe periculofius
fufa fen . Mihi non improbabile videtur , nó adhuc, quod in eodem opere , Michael,
fome in proprio , fed in aereo , & eam ad rem & Angeli boni; Luciferi penam deplo
Franc. efformato corpore,Moyſen comparuif rant , & Deum etiam credulitatis accu
Suarez fe, vt Strahus , & Beachus Thomas vo Sant . Tanti videlicet erat Prometheu
in 3. p.in luerunt: Et poterit adhucdici vera appa
9.45.21. Aeſchyli in Luciferum , & Nereides in
12.fev.2. ritio ; in qua vera Moyſis anima appa Angelosbonostransformare. Hoc etiá
Pelsan. ruit, & Moſes veredicetur apparuifle ,a audendi Poete illi poteftas fuit . Sed ad
de purg : parte enim potiore facienda denomina- Erem quod de Mofe dixi ; idem rcfpon
Strab. in tio eft, & D. Auguſtinus lib. de cura pro dendum deijs, qui reſurgentes cum Do
6.9. Luc. mortuis fubindicat , hanc ſe apparitioné inino apparuerunt reſurgente, nam &
D.Th Moſis haud diflimilem putaſie ab appa ifti ad vitam reuerterant , & fortaſſis le
in 2.17:
Mat . ritione Samuelis , in qua nemodicir Sa cuti aſcendentem Dominum in cælum
3.8.9.35 . muelem , in ſuo corpore proprio appa ampliusmortem non experti , ſitamen
4.3. Abu rulle . in proprio apparuerunt corpore illud in
lenfily Argumenta quoquc omnia,quæ con formantes, vt eft veroſimillimum . Ne
FR: o tra Diuum Thomam adferuntur ,non gainus, itaque fpiritus ſua aſſumerecor
- serung, valde fringunt,yenec Patrum auctori pora yt inis appareant duntaxat ; non
Vt
 Liber Secundus. 177
vtioforment,&c viuificent, cum enim nó A do permittere. Etenim fi quod ad muf:
cedeunt, vt fint tales, quales cernuntur , torum demanat vtilitatem , fi quod Dei
fed vt hiſce, vclut notisſe præbeát agno honorem promouet ,id fieri expedic, id
fcendos, cui rei fatis eft idoneum corpus decet Deum permittere: huiuſmodief
effitum . ſe , de quo agitur,necefle eft aduerfarij
Elementaria hæc corpora nóipfæ ani fateantur . Nam non difficulter cuince
mæfimicomponunt, ſed Angeliiplisil rem hæc vila , & commodi multum ad
la , vel dæmones fabricatur ; nec enim ferre nobis, & ad gloriæ diuinæ extraria
Sof. fup. animæ ſeparatæ quçunc in hoc agere,vt magnitudinem aliquid adiungere acceſ
o Suar. Aeceſſe , Aam hoc motu locali faciendu Gonis. Cedunt in animarum q , uæ Deo
Pols.ſu. foret; anima vero ſeparata non poteſt gratæ decefferunt, vtilitatem ha appari
vi propria alia a ſe inouere, ex veriore B tiones : quia fi in corpore proprio appa
fententia: carec enim organis corporeis, rent ;dixiquid ſentiam ,fed fi cainen in
quæ illi ad mouendum corpus erantne cxuuijs apparent ſuis, gratiſſimum id il
ceffaria , quando erarin corpore. Hinc lis iucundiffimumque fuerit , nam incft
inftare qais poterit interrogando . Siin animabusadſua corpora , quaſi ad do
elemécare corpus nequi agere; quo in il micilium ſuum inſicus quidam ad incu
lo acto poterit apparere ,aut illud ſubire? nabulis amor, a quibus vi abſtractæ fue
Refpondeo animas corpora hæc non ar funt,ad quæ fponte redeunt, vnde Phi
bitratu fuo , ſed Dei ſubire voluntatc ,at loftratus inuitas ſcribit feparari, & Plato
que imperio quare quando hoc fit,tunc pido Sanétus vocat , & D. Paulus dixit 2.Cor.
Deusillis largitur qualitatem aliquam , nosexfpoliari nolle , ſed malle fuperue- v.s.
quæ defectum ſuppleat , quod quoad c Airi, vt moleſtam cunctis animæ a core
animas beatas apertius puto, propter vi pore ſeparationem oftenderet , ficuti
fionem Dei multa illislargientem do Theophylactus interpretatur,qué amo
na ; & corum defiderijs abundè , atque rem ſeparatione nonminui, ſed coniu
per omnia ſatisfacientem : aliter autem Ctionis priſtinæ , & redintegrādæ vnio
a fpiritu ( etiam dæmonibus ) corpora nis appetitionem Theologi voluntma
mouentur, aliter ab anima corpus infor nere . Sin autem alieno in corpore con
mante . Hominis motus eſt organicus, ſpicuas fe præbeant non exiguam perci
nam homines a naturaliappetitu ſolici piunt voluptatem , ex negotiorum no
cati, per qualitatem quandam neruis in ftrorum vtili geſtione , & rerum procu
fixam membra moucnt ( ad quorum ratione, quæ ad diuinum ſpectant ho .
inotum etiam nerui mouentur) nonſi. D norem : interim ſuam quoque cauſam
mulomnia membra, ſed aliud poft Sed agunt , non illæ modo quæ ſubſidij, &
animus corpore folutus appetentiam opis indigæ quod etiam num expiétur,
quidem retinet , ſed organis corporeis & a viuis eleemofyna, fuffragiaiciunia ,
deſtituitur:ideo corpus,cui fe coniunxit, miſſarum ſacrificia impetrant , quibus
non membratim , neque perpartes inn diuinæ iuftitię faciant ſatis, & ponarum
pellit,ficuti ſuum dum viuebac, ſed inte diminutionem obtineant:fed & ipfi bea
gram ſimul eiusmolem protrudit , licet ti , coeleſtis Hierofolymæ albo adſcripti
præſtijgis quibufdam fieri queat , vt or ciues ; quos interdum Deus fefe iubet
ganicèmouere videatur. Sic ergo ſu oftendere, vt corporibus eorum debitos
bit, ficmouet corpus affunptum & , fic honores exhibeamus, quęSpiritus San
förına manet fecunda noftræ conclufio . E cti puriſſima fuere templa, quod de San
nis probatio, conſentaneam elle Philo ctis Geruafio , & Prothafio Diuus Am
Sophiæ illi, quam naturalem vocamus. broſius teftatur :hoc ergo ipfi lucro ap
idemde Morali probabit ſequens ratio ponunt,quia ſic in fe Deum ſentiunt, &
cinatio . lætantur honorari. Nobis autem ,Deus
optimè, quot inde commoda, quot cu
SE CIIO III. mulanturemolumenta docent anima
noftram corpori manere fuperftitem :
Ertiò probatur conclufio, quia de oftendunt non effe impoffibilem cor
porum rcſurrectionem cuius quædam
func
 178 Diſquiſitionum Magicarum
funt adumbrationes: clamant Deü non A le ergo confultum fit generihumano ;
viuismodo, fed & mortuus præelle , Cll fi tales contingant appariuiones, quibus
ius imperio ifta peraguntur : certa efle diſcernendis non fatis idonca Deus re
loca manifeftant, vbi & fontes indeli media reliquerit. Refponaeo difficilem
nenter excrucientur, & pijæuo immur vere elle ſpirituum huuln.odi diter
cali cum iucunditate iugi perfruantur : nendi rationem ,nequeid cuiuis peruiú ,
admonemur ſocietatis , & communio aut perſpicuum . Non decfle tamen ho
nis , quæ nobis cum defunctorum fra. minum eruditorum ſcripta in his tene
crum fpiritibusintercedit , perferunt ad bris prælucentia , ne periculofe aberre
nos Deimandata , & mutuæ charitatis , mus figna illi produnt fingula veritimi
aliarumque virtutuin fiút auctores, nos lia per le quædam minus,quædam am
de fuo ftatu ,& quæ nobis vitæ ratioinſti B plius, fitamen valde multa , vel potius
tuenda faciunt certiores : morientibus cuncta concurrerent , ſaris certa , & lu
interdum ſe viæ comites, & ad celeftem culenta futura . Scripſit olim tractatum
patriam duces exhibent: horuin noni integrum circa anuum Domini . 1387.
tu diuinam declinamusiram , ab his fæ Bertramus Epiſcopus Thefelicenſis ad
pe fanitas accipitur , & imminentia cer , Cunonem Archiepifcopun Treuirens
uicibus noſtrismala depelluntur, & ad ſem de illuſionibusdæmonum , & Ioan .
proborum exemplum ab improbis pe Hagen.alias de Indagine Cartuſian.lib.
næ exiguntur: ipſis quoque damnatoru ... de apparitione cuiuſdam defunéta huc
fimulachrisiuuamur, per quæ fides no fpectantem . & fuſius egit integro opere
Itra fulcitur, & fit, vt firmius iulto , ijs , Iacob.de Chuſa Theologus de appari
quæ deſceleruin fupplicijs, & de Deiiu- C tionibus fpirituum , & quo inquiri, &
fticia , & prouidentia credenda fufcepi. agnoſci debeant modo, Vtruniverean
mus,affentiamur. Hæc omnia, & ani ficte appareant.conatur illum luggillam
maduertit , & in Theſes artificioſe , ac re,vt omnia quæ Catholica , & pia lunt,
breuiter digeſfit, & fcriptorum grauiffi Vvierus, ſed nilulex co prot lit , quod
morum exemplis, atque hiſtorijs ſolide non pium prudens, & religiofum :pau
1.1.de ap. probauit Societatis noftræ Theologus cis iſte (criptor notus . Notiores funt pele.de
par.fpiri Petrus Tyræus, cuiusfcriptamanibus Peltani labores, & Thyræi prædictæ .. oth
teruntur,pari voluptate , & vtilitate : no theles, è quibus quæ certiora primo lo- yr.d.l.is
c.16.
lo eadem hic recenſendo actum agere . co ſeligantur . Si lignum crucis nomen
(Tubone Lector) conſiderajan non ifti Ielu , Mariæ , vel aliorum ſanctorum ,
tructus egregij, & lauti,quos ab appari- D cercumve reliquias, agni Dei ceream
tionibus decerpimus ? an non hæ gem effigiem , luftralem aquam , panem ,
mæ quouis auro , & margatito precioſio lalem , quumve benedictum aut alia hu
res? hæc nobis omnia , per netas, & in iuſmodi Sacramentalia , vel Catholicæ
uidentiain ,moliuntur eripere, fi intelli religionis fymbola fugiant, aut derelté
gunt,per ſtuporem , & temeritatem mi tur. Si poftquam , quod ſemel exege
Perandam , fi non intelligunt , qui viſorū runt præftitum adhuc fruſtra rurſus ap
fidem ex animis mortalium euellere pareant , & fint importuniores ( nar
allaborant. animæ ,cum fatisfeceris, vel non redeut,
Sic Cal Metum nobis hic obtrudunt,ſed mne vel femel tantum , vt agant gratias;con
min . in tuunt, vbi nihil cimendum . Ingens ( in tra dæinones cauſas ex caulis , yt funicu
Lit. La
warb quiunt ) hac ratione fraudis ſeges feri. E lum nectunt , ve velobſideant , vel ſal
, de tur,dolorum occantur ſulci , & lata ſu
/pect . tem grauiter decipiant)his ergo cócur
Chopin. perſtitionis arantur noualia, tenduntur rentibus,diaboluseft . Secundo ſi ſe di
11. 3.deju lubcilia , & rara recia, plagæ captendulæ cat animam eſſe alicuius damnati ; men
fra pol. inftruuntur; quibus incauti capiantur , titur , & dæmon eft,vt plurimú,vix enim
& impedicentur:Satan ſe ſolet in homi vnquam damnatorum animæ linuntur
nem , & adeo in lucis angelum transfi egredi . Tertio fi prætexit apparitioni
gurare , quo illum pacto a veris fpiritib . cauſam falfam , vel malam , verbi gratia,
diftinguemus? Deidonum eft difcretio dicit fe apparere coactum vi coniuratio
ſpirituum ,nec omnibus cóceffum ; ma nis magicæ, vel yt reuelet curioſa , parū
nccer
 Liber Secundus.
neceſſaria, aur que neſciri expedicer: dę A natorum animæ comparcant. Nam etfá
mon eit , Quarto ſi aliter eius oratio fic
falla, fuper titofi, maleſuada , defperati
fuperbi, libidinoſi, vindictæ appetentis,
aut aliter perturbaci pręterensaniinioite
tationem ; dæmon eit. Quiaco fi appa
reat formanon humana , formofa & be
ne forınaca, ſed tetrs ,deformi, aut vili ,
vel canis , ſerpentis , fuis, draconis, ara
nei,bufonis velſiiniliú ,velnigni Aethio
pis : inaluseſt genius ; ſi vero formahu
mana, bona, angeli , vel beati, vel Dei, B intrant, ſed hoc dæmonuin proprium ,
funcconſideranda operatio : fi ex gene
re fuo improba , vt blafphemiæ fuperſti
tionis , médacij, bomicidij, luxuriæ , & c . cap.pen . Quid igitur ( dicat aliquis ) cu
vel doloft , ex modo operacionis , vt fi
priino congreffu lætitiam adferat ani
mo , & tranquillitate.11 , poitez horro
rem , turbationem , vel defolationem ,
vel et am magno cum fætore , ftrepitu ,
vel clade abeat ;denon eft . Diuus An
coníushancfuis cautioneintradidi , his
ferıne verbis; Non eſt difficilis bonorú , c Decembris, como fexto.Equidem arbi
malorumq; fpirituum difcretio , ſi enim
poll tingorem fucceferitgaudium a Do
mino ſciamus veniſſe auxilium : fi autě
3.p.9.30 inculla formido permanferit , hoftis eſt ,
3:ad qui uidetur. Hanc iuxta normain , quz
Szerciti Diui Thomæ , B. Catharinæ Senenti ,
87.Riba Gerfoni , & alijs in hac paięttra probe
deneira exercicatis , non immeritoplacuit ; fuos
armauitpater Ignatius: expectus id ipfe
sol. ;.ca .
6.Mafe fucrat , in fictitio illo , & oculato mon
sust.1. itro , quòd præſens lætitiam adfecebat , D capi , & cætera illa quæ narrant : Poſt
Iudic. 7. abfenscontriftabat : contra bonis fpiri
0227.9 t.bus peculiare , veliucundum , quem
.
22.LH 15 attulerint , animo , fenſuin conferuare ,
0.13. do velinitio allatum mecum , tranquillato
70.c...0. ne maxima compenfare , vt Mambre ,
10.Mar. Gedeoni, B. V.& alijs nouimus eccidif
Hom.7. fe . In eandem fententiam D. Macar.
Qux à Deo , & bonisangelis ( id enim
ibret , a gratia ) procedunt,lætitia præ
dica lunr,caritate, pace , & veritate ,que
autem ab iniquitate ( b.adiabolo) curba E o dicipoffet hunc ex priori illo genere
tione plena func nec habent dilectiones
aur gaudiuin erga Deum , hoc eft fpiri
tuale . plura de hoc dicenda iterum lib .
feq.de reuelationibus . Hæcputo figna
non obſcura difcernendi vifiones malow
run ſpirituum aboms, & tunc non des
bere nosdubitare',quin fintauerlande
Semper enim , velfuncdæmonum , vel
damnatorum ; li zameni ynquam dam ,
179
fatear Deuin id pofle permittere , cau
Samtamen vix vidco , cur id permitat ; Aliqua.
ſane ſi permitteret non video quomo- do com .
do poflint illorun viſa difcerni a dæmo- parere
nuin apparitionibus,niti torte li qua de. volune
Peltan .
nunciarent, indicarentve, quz oinne der Ty.
hominum cognitionem ſuperarent I . com Ty
niſi occuparent corpus hominis viuen
tis , nunquam enim animæ , vel angeli
boni hominum viuenciam corpora lub
ve Zoroaſtres in Magicis obferuauit, vi
de Petrum Leloyerium lib.4.de ſpectr.
deillis , quorum legimus animasicerum
in corpusingredi iuffas, & quidem nó
nullas inferni ſupplicijs addictas indeli
beratas 2 vr Andreain illum Romanum
ann. 1070 , cuius hiſtoriam habes teétu
digniffimam in vita S Annonis Colo
nienfis lib.i.cap.33. apud Surium die 4
Erorillosinferni ponis non miſi adıépus
addictos a Dco Nam ex inferno nul
la elt redemptio , quando quis ad eum
abfolute damnatus , ſed fieri aliquando
poreſt, ve quanido paulo ante vili expi
fare , reuera tunc animam non exhala
rint,ſed tantum fintectalim padi,in qua
per viſum , & repræſentationen , ob ocu
los mentis diuino miniſterio obiectam ,
viſt ſibi ſine , & mori , & vere in iudiciú
quorum narrationem , vel ftatim , vel diu
poftea, vereanimam exhalarint. Quæ
fententia cum aliorunt, tú Baronij Car
dinalis eft como Annal. X I. dicto anno
1070. Cum tamen ibi dicat Andreas fe
veremortuum fuiſſe , non vero dicat fe
ad æterna fupplicia infernidainnatum ,
fed tantum ad loca æternæ damnatio
nis tractum , ( quod dici poteftetiam de
damnato ad tempus ) probabilius inul
fuiffe ; non abfolute damnatuin f , ed ad
tempus puniendű fecúdum præfenten .
iniuiticiam , abfoluta fencentia ſuſpenſa ,
quæ eft D. Th.Duran . Richar: Abulenf.
& aliorum Theologoruſententia , l'ege
Bellarminumnoſtrumli, 2.dc purgato
Cap.8.vbi de anima'Traiam , difputat, &
Valenc.in 3.par difp.11.9.1 punct.z . &
Frank Zbardh z.R.O.2. difp.43.fect.g.
Pas
 itiomum rum
1 80 Diſquiſ Magica
Par difficultas eſt ,Angelorum appa- A nauentura teſtantur, D. Gregorio Na
ritionis a Beatorum hominum appari. zianzeno ſe videndam obtuliſſe Sapié- in Yale
tionedignoſcendæ , nam & corum qui tiam cum Caftitate , & pollet quis , nifi culo Ám
ris.
in purgatorio ſunt apparitiones, bonorú per foporem hoc illi contigiffet, fulpica
angelorum opera vicaria nobis, vt pluri fi fæmineo cum ſchema Angelos fuiſ
maum , puto exhiberi . Scio viros erudi ſe . D. Laurentius luſtinianus affirmat,
tos ,ligna quædam commemoralſe ;hu fibi virginem quandam ſole candidioré
manas animas , quæ iam beatæ lætiore · apparuille , quæ fe fapientiam Dei effe
vultu apparere,quæ adhuc expiantur nu diceret , quæ propter hominum refor
bilo ac triſtiore, hoc fane admodum pro mationem humanam formam ſuſcepif
Se Trit. babile eſt . Addunt fic angelicas ab hu fet, &ab eo in fponfam recepta, dato pa
2.8.gua- manis diſcerni: humanas elle animas, fi B cis ofculo ,receilerit: atque hunc fulle Bernard .,
fionun fe barbatos fenès,velpueros, vel fæmi D.N.Iefum hac illi forinam apparente, Iuftin.it
S nas exhibeant, aut męſto habitu , nihil volunt illius vitæ ſcriptores . Arbitrarer eius vita
enim horum angelosdecere , vtnecin potius Angelum fuiffe ,quod fi Chriftus I.apud
vlla quoq; animalis vllius ſpecie ſe cxhi ipfe fæminea in forma apparuit, cur no Sar.co.i,
bere,nec columbæ quidem , item ſi hu Angelos eadem in forma fe confpicien
maná cognitionem ſuperantia prædicat dospræbere nonnunquam credamus ?
aut doceant,fi preces vel quid aliud ſub Exiitat Diui Gommari,quem Barbanti
fidij poftulent Sedlubet ab his quære ni mei venerantur, vita, vel à Theobal
8. apud
re ; an nequeant angeli cuſtodes liuſcipe do , vel alio quopiam antiquo , & diler- Sur.fo.se
re, formain eorum , quorum ſunt culto to ſcriptore , littcris tradita : vbi reperias
des , & quiin purgatorio expiantur ? cer- C angelum à Deo miffam ,in coluinbæ fpe
cum eſt poſſe , & lokere,neque idipfi ne cie mirabilifplendore titulantis , fupra
gant , cur non igitur tum , preces aut fi tentorium ſc conſpiciendum præbuifle ,
mile fubfidium poftulent; cur non tunc & peregrinationem quum animo volue
in cadem , qua illi erant forina, pueri, le bat diffuafiflç ,fublimiorum ftudiorun ,
nis, barbati, molti , vel fæininæ appa . atqu e operum propofita commutatio
reant, vt cognofcantur ? Deinde non ne , cui cum virLunctusparuerit , nihilq ;
De beati multa nunc nerunt , quæ viato inde fit fubfecutum ,.vnde dæmonis fal
fum fuperant cognitionem , futura quo laciſfimiqueat iluſio deprehendi, com
que , vt angeli, norunt, G Deus illa reue plura vero , vnde id diuino mandato fa
larit ? incerte igitur funt hæ notæ . Qui ctumappareat , neque dæmones colu
bus & hiftoriæ normullæ repugnant . D bæ adhucfpeciem Spiritui ſancto dica
Albert. Nam & in patrum vitis habetur Icripcu , tam abuſos meminerim ,boni hanc An
Parafer angeluun Anachoretæ iudiciorum Dei geliapparitionéfuiſſe , inihiperſuadeo .
1. in Do infcrutabilem abyflum intelligere deſi Sed & alia viſio vigilanti Vvamberto
Don Penderanti,fenili facie , & vuitu apparaiſſe . oblata , videtur docere in aquilæ ingens
SECASE.. Notiflimum quoque quod de B. Augu tis torina angelum apparuifle. ] Apud
ſtino commentarios de Trinitate cogi Sur. in vita S. Berturphicapit. 12. Ianu .
tanti refertur, puerum illi viſuun , quicaf dic s . ) quamuis fi quis contenderet,hác
* ?acob de lo & irritoconatu cumAmphitrite Ne veram auem fuiffe , vt& illa videtur ,de
voragine
Ar 3. de reas quantus quantus eft,in exilein ſcro qua in translatione S. Laudoaldi fcribit
Trini, bem cochleari infundere nitebatur 11. NogerusEpiſcopus ( Sur.to.2 . ) nó
Alisbome qué Angelum fuiſſe non eſt ambigen- E valde repugnarim . Hæc ergo, & fimi
dun,non magis quam alium illum qué lia, ne Notis ab illis traditis indubitanter
Apud SK
usom . I. peruetus hiſtoria certaminis D. Doro affentiar , memorantur : ſed imprimis ,
theæ narrat , fiunilein puero quadrimo quiatotam hanc fpirituum diſcretioné ,
pulchellulos & tenellulo rofas luaue rul quod illi non diffitentur, ex diuina por
bentes , & mala recencia Theophilo , vt tillimum reuelatione , arbitror depen- 1.decere
animofa , & Deo fidens virgo promiſe dere . Propterea tutius , & præftabilius pro more
Fat , hyemeniedia attuliffe , cum illis ip Audico cú B.Auguſtino, ineain his igno- ruisc.16 .
lociscunda geluvi frigoris conftriéta Fantiain faceri,& difcipulum me præſta
horrerent . Kuffarius eciam & D. Bor IC , quam præcipiti temeritate aliquid
defin
 Liber Secundus. 18r

definire,vel agére præceptoré resenim A Gentilium fimulacrum , feu vmbrami;

bæc altior eft, quam vrà me pofſit attin de qua Seruius ( Virgilius imaginem ,vo
gi, & abitruſior , quam vecuere , & cauit ;) volunt poft mortem circa ſepul
profundior, quam vt vadare queam . chrum confpici . Idem credunt Muffel
Hæc pro tertiaprobatione. manniex luo Pſeudo propheta ,vt Auć
zoer , & Auicenna . Idem cenſuere
SECTIO IV , Zoroafter, in Magic. & Zoroar ;idem ixdroni
. xxvi.
Indorum Bragmanes Calecutij, Coloi- paffim
Varca petita probatio eft ab aucto mi, Malabarenfes , & ceteri Orientales:
ricate diuina , & humana, humaná idem Floridenſes, Peruuij, & cæteri oc
VÒco , quæ non eft petita ex ſacris Theo cidentales credunt . Hos viſum fuit ad
logiæ , fed ex humanæ fapientiæ abdi- B ducere , non , quod ijs quidquam rri
ris, diuidamus has probationes , & fic buam ; ſed ,quod contraEpicureos,qui vid .Pasi
quarta illa ,quam ex Gentilium opinio fcripturam ſacram reijciunt; & contra Venerdi.
Hæreticos , qui Eccleſiæ perpetuam 310.C. 3.
neinitio quæftionis fuſe deduxi quibus
: Leuit . A
adde hoc cenſentes Platoncin , in Phe fententiam aſpernantur; vno dicam ver pol.in hi.
done. Triſmegiſtum ,epiftol.ad T arium , bo , contra laruas, & nugones, laruas peruu .
Apul, apol.1. Maximum Tyriuin ,lib.de lofensi
etiam , & nugasin aciem producere co D.de ver
Deo Socrat. Plutarch . in Bruto. Plin . gamur . bor.oblig .
Iun. in epiſt. Lucian . in Philopfeudo , Septimaın probationemleguin , Tri- l.in can .
vt omittam Homeruin , Aeſchyl. Eprip. bunaliumque iudicialium ſuppeditantar cú de ver,
Virg. Senecam , & cætcros poetas : im chiua . Nam , & Vlpianus agnoſcit, ex Sena
mo; & Hiſtoricos, Dionem, Pauſan.Ta . C oftēturn quoddam , dã quateparudes;& rus con
citum , Sueton . Mancs agnoſcit Martian . & Magica ſa- ſulto. ad
Quinta probatio petitur ex ſcriptis crificia , quubus ſpiritus euocari putaban 1.Cor.de
focar. Le
quorundam aſtrologoruin , quicenſent tur, damnar Modeftinus quod;Manes loyer ,lib,
anim arui n appar ition es , ab aftr orum accire , vocat, & àm ultis fieri quærit ur , 3.cap.z. ch
certa coniunctionc , & influxu pende & peniam mortis facitImper.Conftant. mulei c .
re , vt Prolomæus, Iulius Firmicus , Al quo loco in idem recidit alia lectio, quæ de mal.
Picusl. s bumazar , & alij Arabes , quos ſecutus pro Manibus
accitis, habetDamoni, . foc Tegie.
contra a Pomponatius , quorú hærefim , etlive bus accitis , Manes enim , vt plurimum D. Aug.
Boereratiffimis argunentis docte alijsconfuta erantipfi dæmones , qui animas mencie Com .
gerins li, rint, tamen inde patet, etiam hos hoini bantur . Et hanc deanimarum appari- pena.
Βασιλικ
3.deſpec. nes,ferme atheos, appartiones animarú D tione ſententiam tenuere. I. C. non in
6.9.razos admififfe , vt illis noſtri hæretici merito fimæ notæ , Budæus , & Alciat. ad d.l.
agemus iudicentur
deteriores. oftentum . Chriſtoph . Porcinus $ . fin .
Libro fez.
Sexta probatio defumi poteft ex opi inſtit.de loca. Arnold . Ferro . in confue
nionibus Chaldæorun , Mahumetano tud. Burdegal. Alex.ab Alexan . in Ge
rum , Cabbaliſtarum , & Rabbinorum ; nial. dier. lib . 2. cap.9. & lib. 4. capit.19.
quorum omnium vnanimis fententia & lib.5.cap. 23. & lib.6. cap.21 . Didac.
animaruin apparitiones recipiendas de Couaryuu.lib.4.var. refel capit.6. Pers
li.b.Anti- cernit. Loquor de Synagoga , iain re Leloyer lib.z.de ſpectr, toto , qui cap.4 .
quic, 15. probata poit Chriſtum crucifixum . lo docet quod etiam tenuifle Bar. Briflo
belli fephum hoc voluiffe conftat , quia fen nium Curiæ Paſienf. Præfidein quibus
Iu.fub fi.
ſuit veram Samuelis animā apparuiſſe: E cuin , & ſacræ Scripturæ , & concilio
tum quia nurat Catuluin à ſpiritus occi rum , & facrorum Patrum , & Thcolo
ſorun dire vexatım fuifle , hocidem cē gorum communis fententia fuffrage
fuere Simon Ben - loaz in libro Mah tur ; cæteris Iuriſconſultis contrarium
char Haludoth , RabbenusHaccados, fentientibus illos non dubito præpo
multasmemoransapparitiones ,in libr. nendos
d.l.3.5. Galarazeya , & alij citati Leloyerio ; Octauo probatur concluſio , quonia
ego 6.6.'' vbi etiam ex Cabbaliſtis idem probat: perpetuus hic Ecclefiæ ſenſus fuit: Vere
quinon , Neshama, nec Ruach ; ſed , ris quidem teſtamenti tempore , proba
quod yocant , Nephez ; illud nempe cur , quia anima Samyelis apparuit Sau
 182
Diſquiſitionuin Magicarum
Reg.18
lib.6.ant. Hi,
n on carminis magici vi excitata,fed A rentio Cantuarienfis Epiſcopo , fugami
Imp.qu.6 . à Deo miſſa ;hæc eniin verior videtur
ubi vid .,ſententia ; qux non veteribus tanam
Bellarm . Rabbinis ,Aiz , Saadiæ , Eleazaro ; ſed
l.de pura & Ioſepho, ( quicerte vni Nouatori Da
deci midi Kimchi ſunt præferendi, ) ſed gra
6.11.Bet uiffimis quoque Patribus placuit, luiti
Lielow.de no , contre Triphon . & Auguftino , de
Purg . 1.1. cura pro mort.quorunn ſententiain pro
6.1 . Pere
ri.de Ma baui fuperius , vi conſentanea facræScri
gia ca.9. pturæ ; & cui, fi Ecclefiaftici librum pro
val.in 3. Canonico recipimus, vt Catholici om- B defperationem . Reſpond.concionato
dif..... nes recipiunt, ( de quo miror D. Tho
16.9.Pel. mam addubitalle 1.par.q.89 ar.8.ad 2. )
de purg. refragari non poffumus , vt magni no
capo ftræ ætatis Theologi obſeruarunt. Nec
qui fullſunt
kime di magni momenti, quæ nobisoppo
Jcurit nit Leloyerius,lib.t.defpectr.cap. 1.ver
hanc cö- boſius, quam neruoſius. Imprimis non
troVIT diftinguit inter hus propofitiones ; Sa
fiã bis
non cira muel vere apparuit in affumpto corpe
kis Alf. re , vi carminis Magici , ſeu virtuid
Mendo. demonis : & hanc ; Samuel vere appa- C ſus ; ſimilia eftcernere in hoc facto Sa
foholaft ruit in corpore aſſumplo iuſſu , ac impe
quodl. rie DER'. decepris Saule , “ Phyro
Tertull. nila , qui putabant magica hoc confe
adu. Pra { tum euocatione. Primam eniin propo
xean . fitionem duntaxat Tertulli. Cyr. Anaſta
fius , & alij, quos adducit , Patres,nega
runt, idque meritiflime: Secundam ne
moillorum diſcuſſit,neque negauit: quá
nos nunc aſſerimus,ideo occurruntom
nes ferme Leloyerij cócra nos machinę
Deinde vetauit ( ait) Deus,nequis rei ali Dcum , cap. 46.verf.23.duntaxat voluille
cuius cognitioné à mortuis perat, corve
per magos ,fimileſq ;ſeductores conſulat
quod cum cótra Dei pręceptum conare
rur Saul ; nó ett credendum Samuelem ,
ſummú diuinæ legis zelatorem, voluifle
quali cooperari,ſaltem fauere, & fatista
cere impio regi. Reſpond. millum à Deo
Samuelem ,vt impium regem corripe
ret , eique inſtantia fupplicia denuncia
ret, ſicque cum ad paenitentiam horta
retur . Sic legimus,vindictæ ſumend . E xai Mera in utratat autò aposentouse
à peccatoribus cauſa , fimiles apparitio .
nes non raro factas, ob firescoronatas,
li. s.biff. Chriſtianus,tempore Tertull. diuinius
je m.iiz fui flagris ca lus: quod factioni hæreti
inser edi cæ communicaſſer. Natalius eodem
ros Lorin modo ab Angelis exceptus, auctore Eu
Bedalib. febio , de ciue Hipponenfi , vt rem fibi
2.bif.5.6. notam , ob delatum peieraturo iufiuran
dum ,fimilia narrat Auguſtinus: de Lau
grege mediante, ei B.Perum plagas in
Hixiec,eftis eft Beda; Hofpici,Mauricio
imperāce, B.Virgo in ſomnis apparens , li.18.6 .
eo , quod blafphemantes hofpitio non 33.
eiecidet, vimine genua circum arauit ,&
mane tibiza cruribus inuentæ abſciſſä ,
vt habetur in Nicephori hiftoria.z.obij
eit ,hunc fuille dæmonem , quia nihil bo
ni confilijdedit Sauli,neque cum adpe
nitenciam hortatus eft , fed coniccit in
rum , & confeflariorum officium effe
hominibus breuitatem vitæ proponere,
& dicere illud prophetæ ; Diſpone domui
tue , quia moricris , * non viues, irem ,
ſtulienac noéte rollent a le animam 11:ā ,
& alia huiufmodi , quibus fanctum indu
cant timorem , quod fi peccatores inde
anfam arripiantdeſperandi, culpa vaca
reconcionatorem , fibi reum id debere
imputare quod bono pharmaco fit abu
muelis qui,quæ ad pænitentiam apra
proponebat, Saul in inaluin ſuccum có
ueriit . Deinde nemo neſcit ,non minus
aliquando iuuare confilia & adhortatio .
nes ; que non expreſlis verbis, fed indi
recta quali oratione proponuntur , vir
cuteni enim hæc habent conſolandi, &
à malo reuocandi. Quæ oportuit aduer
fari um confiderare , & tali argumento
non vri.4 . reſponder ad Ecclefiafticilo
fcriptorem præcipuas Samuelis laudes
ibi cominemorare parūque ſolicitū fuil
ſe , an viſio illa ficta , an vera fuerit. Sed
contra hoc verba non patiuntur , noftra
verſio habet : Et poft hoc dormiuit o no
tum fecit regi , o oſtendit illi finem vire
fua, o exaltauit vocem eius de terra in
prophetia, delire impietarēgentis . ]No
tum fecut regi, pottinorte fuam ipſe Sa
muel,ſiue poftquá dormiuit. Sic Gręce ,
ipſe igitur met prophctauit , qui n or
tuus :& ipſe vocem ſuam de terra exies
cdidr εκγής τήιφνιήν αυτού ανομία , mo
riturum.s. patres obijcit. Auctorem , li
bri Græci quæſtionum ad Orthodox.
quem ſane parum perite dicit eiuſdem
auctoritatis eſſecum ipfo Iuftino Marty
re contrarium tenente , temere vero,
kuriſconſulcus homo pronunciat , qux
cumquc
 Liber Secundus

étanque indlo iibro tradita funt,per om A bendit, & contracić docuit : ( quod non
nis, & in omnibus ficcæ ſcripturæ con era opamus magiſter, lux mundi vera ,
fentire , lilocus luc foret ,ault ( einpus pec prgtermulurus ) led potius hunc fenten
mitceter, non detorent que obijceren tia , vteorum animis firmius infingere
tur. D.Vero Augaitinun etiã obijci y nó duc filentio fuo, & indirecta relponlione
facis intelecti : Nainjulb. de Guira pro Gomprobauit :vt mox videbimus . Na
cidel.2. murcuis , peruiſline ( quod bona cu ve cum poftrefurrectionem Chriftus Do
git. 6. Om nii a duerkrij diituin ) c. 15. nobiſcun minus ianuis claulis ad Apoftolos fuiffe
cum cura fencit Augut. uu albi dixi, & cfare iain ingrellus,quod non putabant nifi à fpiri
ad.16... Thicologinoſtrioitenderunt. Alias pa butieri pofte , cxiſtimarunt fe fpiritumvia
tres nibulnobiſcum pugnant, quia dunta dere , & ideo vehementer conurbati, &
xat negare volucrunc,vc carminis inagi B concercici fuerunt, & quidein Theoph .
G1 Samuel excitari potuiffe , & quia ipli cxpreffe afferi putaffe eos effe animam
hinc apparitionem tribuebant magie aliqua, quæ ex altera vita redidet : quod Serm .
Phitonic ( quod nec ncceffurum erat, jelein D. Auguft.Eucherius , Beda &
nequc verun ) ideo ex tali fuppoficione Hugo Card . & multi alij cenfuerunt ,
necellario co delapfi fuere, vt neguent putabant autem animam efle Chrifti, in
aliud quan demonem apparuille . Nos corpore aereo affumpio , non in corpo
quia fuppofitioné illam fallam puximus, fe proprio ;de cuiers refurrectione non
ileo hic in re a patribus illis, ad alos pa cuin erantplané certi . Sciebat Chwiſtus
gesrecedimus. Deniq; obijcit ,poitmul cogicationes eorum , & refpondet, palpa
ta impertinenzer & raporcos, tuka illud, tione veri corporis cognofcant le fpiri
Grasmecumeris , quod plac mendaçi- C tuin non eſke. Eadein fuerat ante pallio Mas.lv
fer dictum , fi a propheta dictum : ego nem fufpicio ac metus Apoftolorum , cú verf.200
Vericuem huius chicticlare ,lib.hoc eodé viderent eum ambulantem fuper aquas,
4.6. iam propofui. Certa fatis ergo haec neque cum reprehenfi, quod putarēt el
SS. auctoricas de anima Samuclis. ſe aliquando lpectra , fed quia putabant
d.com 15. 2. Adhex certius ( vt ait D. Auguft. ) Chriftummet ipfis tum non apparere
Dex 3+ eftexemplun Moks,quicum fuerit ve Eandem aliorum cum fententiam fuiffe A80.12.
in fin . rc mortuus, cum Christo Dominoin conuincitur ex B -Luca ,ná vniuerfa quæ Gal .
.5.0.
nep. Iu. inonte Thabor Hierofolymis erat Ecclefia ,dicentem 16.0 17.
loue apparunt , ve veriſimikus
boc arbitratur D. Auguſt. in corpore allun Rhodem , quod Petrus ex carcere libe
omnino pro , & ex aere formato.3.cxemplum eſt ratus ante foresaditaret , dixit infa : ire ,
Tenen di Seremiæ , & Onix ,quiludz Machabæo D eo quod certo ſibiperfuadetet, Petrun
Alfredo apparuerunt . vitere & in carcere decineri :animamq;
2.d.qu.so Sed veniamus ad tempora Chriſtia viuentis hominis extra corpus ſuum ap
Marr.17
Luc.g. norum ( vt ludeos omittam , quib . hæc parere non poffe feiret; ideo de viui ho
2. Mach . fententia conftans fuit , exceptis Saddu minis anima puellæ crroren reprehen
Robs . cæis ) & quia promiſsue hæretici negát debat , & angelam in ſpecie Petri crede
apparitioncs mortuote , fiue beati licit, bar ; puellæ aflenſura Wetrium mortuu
fiue non fiat , in Voucofum , ideo nosin credidifler. Quo lose Græc. ä yritto
vniuerfum de his , kueiam celices , fiue eft; vnde probat locus aliquádo per An- 1. Pet. «
nondum agemus , & pec ætates omnes gelos, é 7 e por powerws,animas repreſers v. 19. eger
Ecclelia delcendemusyvtclariſſime ap tari : precedétia vero loca in Euangelijs 6.4.0.66
pareat verc Catholicorum hunc femper E apud Luc.non sabent, asterov, led ex
Ienfum fuifle, aliorum quidem hoc attir prefie habet ,'ToMrSund : apud Matth: ve
mantium difputando , aliosum vero id ro , parradel . Ex quibus fic ratiocina
facis aperte probantium exemplis appa mur,apud Math -nonen genericú fuif
ritionum , quas pro verifimishabebant fe politurn ; vi intelligamus tam de ange
& narrabant. lis, quarn animalib. hanc opinionem vi
Initio ipfo hæc fuit fententia primiti guilter: apud Luc.vero in Euangelio vo
uæ Ecclefiæ , & Apoftolorum & ipfius cent ,to hodus, pofitam , vt scitringa
Chrifti Domini;quicú ſcieet Apoftolos mous ad animas , vel faltem ad folos An
credere , non modo illos non regre gelos non reftrigamus: apud Lucino
Actis ,
 184 Diſquiſitionum Magicarum
Altis, angeli nomen pofitum ,vt de An- A fic que at detorquere. Deinde nihil nos
gelisidem cenfuiffe Ecclefiam ſciamus . cogit abſurdi, nihil rationi conſentiens
Sane hæcadeo fere ſunt infeparabilia ,vt parum poffe, fieridecere , & expedire
& olim Sadducæi,& hodic hæretici , V iam docuimus , curignitur fanctiſlimis ,
trumq;æque impugnent. Quis vero no & grauiflimis ,hominibus, eam fimpli
rideatLauatherirefponfionem avd'uct citer , & fine fuco narrantibus, vt UTO
pro Angelo tantum accipi ? ergo ſpiritui Poga.705 , gefta , non credamus; fed ,
reſistens caro in membiis noſtris ,illa vel inuitis , 674POTOOwainy , obtrudi
non animæ ſedangelo repugnat , vtitur mus? quaſi vero non ipfo loquendimo
enim Paulus voce , arouhaTG : ergo a do vtrumq; genus apparitionum diftin
pud Petrum Chriſti anima concionata xerint : Nonne, (vt alios mittam ) D.Cy
fuit angelis, & non hominib. in interno B prian.cú de imaginaria, vel per angelos
Clemens degenubus ( XyplnaTó a xovlidor p) con facta loquitur , fimpliciter vocat viſio
Ale.l.12. tra communem Antiquitatis cófenfum . nes ; cū vero de apparitione Beati alicu
ma din. Ergo falſo Athanaſtradidit inHymno ius, Uto7pCoucos , facta: tunc addit ap
Epift . ad triun puerorum , wrow / CTA , fignificare I paruiffe talem ,vel talem : idem diſcrime
Epiß. Hi hominum animas; ſed nugor , cum ta obferuant actamartyrum : idem , vita ,&
lar.in Plo lia ſerio refello . Dialogus D.Greg.vide Cypr.ep. 10.11.
118. Epi.
heres 77. 12.69. Acta Mart.apud Slir. 24.Febr.&
Cyr. Al. SECTIO V. 1. Mal. Greg. paffim in Dialog. Qui
lib.de re etiam foliti ipli Angeli idipfum declara 1
Et * f.ad Vnc ad dicta Conciliorum , & Pa re, quando apparent, vt fecit Gabriel Ar 1
! Theodof: 1
O lib.12. N trum & biltoricorum veniainus: C chang.cum in forma S.Marcelliniſe vi
in loann . quæ non obfcareid docent , & perfua fcendum præbuit , apud Eghinartum
Ambr.in dent,niſi proterui , & pertinaces , quod lib. 3. de translat. SS . Martyr.Marcelli
ead . 10.
AC Rom . hæreticorum eft propriú , elle velimus , ni , & Petrc 11 .
Ruf. in vnum illis effugij diuortium præcluda Primo Saculo ,nobisoccurrit, prima
Symo.es mus. Quidam omnes viſiones negant: Hiſpanię & fortaſſis Europe toties ,Ec
alij. qui funt indigni,quibuſcum fcriptis con clelia B.Maria Deiparæ de Calumnia , à
Arbana . tendamus : eodem enim iure omnium B lacobo Sebædeo,cú adhuc in viuis v Ant.Be
ti. defpi
risu jan . Historiarum , omnium librorum , qui in terq;degeret,dedicata ad Hebrum Cæ ute.Cri .
facro Canone ( quem fibi quifq; illorú , far auguitæ : quod , & Annalib . Celtibe - t.az.V **
fingit , cras refringit ) ricis proditum , & adeo conſtantiEccle laus GA
quevt vult, hodie
no continentur, fide , & auctoritate re- D liæ illius traditionereceptum , vt Ca - Alii ibay , '
pudiare poffunt,quo quid infanius, quid tholicus ibi non habeatur , qui dubitet :
cuctis reipub .partib.elt perniciofius , & traditur B.Virgo columnę infiftensApo
grau vindicta dignius?Modeftiores alij; Aolo Hiſpaniarum apparuifle, & iuflille
Angelorū permitcuneviſiones, & reci eo fibi loco facellului dedicari , quod
piunt, pro libito tamen fuo ; quando illis nunc diues,& nubilis Ecclefia eft.Si vi
in diſputando negociū non exhibent:ſed liens adhuc alio in loco , quam vbi dege
ijdem iſti, veterem omnem memoriam bat. B. lacobo fe videndum exhibuit:cur 1
ficinterpretantus, vt contendunt, eru nequeatnūccęli, teræq;Regina cumlu
707 POC A Tus , nunqu am animas ne Bea bet ? & fæpe illi habuifle , mox docebo ,
torum quidem ,veľaf:paruire,velappa apparuit no femel filius, cur non ma ,&
Iere : fed quandocunquetalia leguntur , Eter'? B. Petro perfecutioné vitantiChri
de i7spogpos anos , facta ,per bonos,vel Nius confpicuú fe prçbuit , & dixit Romā
malos ſpiritus apparitionc id accipiendu ſe cötendere, vtiterum crucifigatur, in
Hisregula illa Augutini alsorum valide rellexit Domini mencé Petrus, & reuer
obftat : quando verba fcriptux proprie : fus agitur in crucem , ficq; in Petro Chri
poffunt accipi,ad Metaphoricas, velcro Atus iterú crucifigitur . [ teftaturD. Ain
picos alios fenfus non effe conjugien brof.contra Auxent de Bafil. nona tra
dum : funt autem fcriptorum de hasreb. denda. D. Greg.in 4.Pfal.Penit.Hege
verba pleraque adeo clara , vt qui il),2 ad sip.l.3. deexcid.Ierofo.c.12.Carpo Cre
troposrcuocet , is.nihil non eodem inte tenfi, auctor et D.Dionyf. Areopagica ,
epiſt.
 Liber Secundus 18$

epiſtol.8.ad Demoph.Ielum mukisAn- A Orig.contra eundem Celt.li.1.teftatur,

geliscomitatuin apparuifle, & inclemě multospene inuitos attra &tos effeadChri
tiæ nomine reprehendille , quod lapli ſtianam religionē ,fpiritu quodā repente
fratris , & ſeductoris pænam expeteret . mutante intelle tum eorum : ut pro exofa
Veſpaſiano Imp.S.Marcialis Lemonicu . ad id lemporis no cun &tarentur mortens
Epifcopus vixit diſcipulusChriſti, is . vi appetere pof viſiones oblatas ipfis, vel
dit S. Valeriæ Martyris animā,inftarlu dormientibus, vel vigilantibus . Multa
cidæ flammęcælum petentem .(narra enim talia vidimus , quę fi memoraren
sur in actis S.Martialis,apud Suriñ .) tur duntaxatgeſta in noftra preſentia ; 6
Mar.Apolo .
Sæculo fecundo, luftinus chinnum tolleret infideles, ralit nosquo
H. ad Impp.redire animas mortuorú , que, ficutillos de quibus male fufpicătur ,
& apparere nonnunquam , & proinde B fingere. Teſlis autem eft Deusnoſtre cos
immertales effe,vt gétilibus perſuadeat, fcientię , conari me non falfi narratiun .
ipfis Gentilium permagoseuocationi culis, fed veris exemplis commendara
bus vtiterr, & contra Triphonem difpu JESV doctrinam . hæc ille , quæ fane
tans afferit Samuelis anjinam vere fuif pollemus , & nos fingulis fere paginis
{ e euocarā . Tertullianusno modo nihil Lauathero , Riuo , & fimilibus incredu
nobiſcum , fod tantum cum magicisnę lis obijcere , & inculcare.
nijspugnac, inquiens.Sed fi quaſdam re Saculo tertio, D . Gregorio Thaumaa
HocauitAnimas in corpora Dei virtus in turg cum Deipara , B. Ioannes Euan
documenta iurisfui;non idcirco commu geliſta apparuit: vt narrat, quam prolixo ,
micabitur fidei, o audacie Magoru , o tam veroſermone,fcriptor eius vitęgra
fallaci& fomniorã . licentig poetarum . C uiſſimus, D. Gregorius Niſſenus . Qui
Verú etiam aperte facit pro nobis ,ná & quando angelica eſt viſio, id folet adde
fubindicat aliquando fa &turű , & cauſam re ,vt facit in viſionibus oblatis, B. Ephr .
facti addit . Etluculentius idem , Atqui in ciusuita , Nocturnarum quoque via
hoc quoque de anima predicarur.Nam , fionú ,epift. 1 2. meminit D.Cyprian . &
fi de aliquo iampridē defuncto,tamquã idé, epift.69. eosgrauiter reprehendit ,
viso quis requirat: premanu occurrit di qui viſiones huiuſmodi contemnunt.B .
cere,Haberiam , & reuertidebet. hgc te . Quarrillofæ filius eius Martyr apparuit ,
ftimonia Anime quarto vera , tātofimpli & ad martyrium matrem confirmauit ,
cia ,quatofimplicia ,tanto uulgaria ,quão vt narratur in epiſt. Africanorum Con
to uulgaria ,tanto communia, quae com fefforum , ( quam nobis exhibuit Laur .
munia tantonaturalia, quanto natura- D Sur.die 24.Feb.to.1 .) in cuiusadditione,
lia,tanto diuinæ. quæ non tantú adcor ctiam D. Cypria. Montano , & Flauiano
porum refurrectionem , fed , & ad hunc confefloribus traditur adhortator appa
animarü reditum miraculofum poflunt ruille. Sic, & alia nos authentica Marty
teferri. Origenes recte, quod qua ſdāre rum Cirthéſium acta , referente eodem
dire poffe cenfuit idque nobisnunc fuffi Sur. ( die 1. Mai.to.1. )docent D.Cypr .
cit ,perperā ,quodad improborū animas Mariano, & apparuiffe, & manum por
reftrinxit,li.7.Celfum impugnans,impro rexiſſe , & ab Agapio puerulum inarty
ba vero anima, & praui facinoribusin rem paulo ante coronatū viſum fuiffe .
terram retračta, ita , vt adſpirare adſu D.Ambr.Serm . 90. B. Agnes ( ait ) pa
periora nequeat, sagabunda in terra uo rentibus ad eius ſepulchrum aßidue vis
lutarur ,nunc circa fepulchra oberrado : Egilantibus, quadam nocte choro virginie
ubi etiam umbratilium animaru phan comitata cum apparuiſſet, fic ad eos lo
taſmata funt fepiusuifa,nunc terras has cuta dicitur : ne me parentes morruam
obeundo , cuiufmodi hosfpirituseſſecre Lugeari, nam vnacum his virginibus uin
dendæ eft quiomnibus feculis, coercie Hoapud illum in celis, queminteris tota
tiſunt preprediti ueneficijs Oc. Etia mente dilexi.addit , & eandem Cord
ne Origenis tépore D. Potamiæna Ba ftantiæ poft annos aliquot fanitatem , in
filidi carnifici apparens, eú ad fidé con fomnis ipopondiſſe ,& præbuifle,Prius
uertit,nec hunctantū ,ſed , & complures etiam ſub Decio , B. Agathæ S. Petrus
apparens in carcere mamillam eius
alios,vt docet Eufeb. li.6.c.4 . & ipſemet O pectori
 186 Diſquiſitionum Magicarum
pectori reſtituit : ( Acta S. Agathæ s . A
Feb.apud Sur.) Eadem poftea S. Luciæ
apparensmatrem eius Euticiam ſangui
nis fluxu liberauit ( Acta S. Lucia 13.De
cemb.apud Sur.).
Poft annum ChriſtiCCC . ſeu fæculo
IV. Chriſtus Dominus dignatus appa
rere,D.Petro Ale. in forma pueri ,quæ
rentis veftem luā ab Ario diſciſſam (Sur.
t. 6. die 1s . Nouemb. ) In ipſis exordis
( ait Hadr.to.2.ep.Decr. & Synod . VII.
fiue Concil.Nicæn.2 .Act. 2. ) Chriſtia . B
norum , cum ad finem conucrteretur pius
Imp. Conftantinus,fic legitur:Trāſaita
die nocturno regi factofilētio fomnitemo
pus aduenit, etecce adjuntſanctiApofto
li Petrus ,et Paulus, dicentes. Quonia fla
gitijs tuis poſuiſti terminum , et effufionē
innocentumſanguinis horruiſti: milli ſu
mus à Chrifto Ieſu Domino,dare tibila
nitaris recuperande conſiliū. Audifti er
genoftra monita,eic. Ecce dicuntfe mif
los à Chriſto dicuntur adfuiſſe Regi,vti- c puriuscernitis.) nequid fitimpedimento,
que é uToropoCams,apparentes; & no
minantur Apoftoli: cuinin alijs Conftan
tíni viſionib . pręlianti oftenfis ,à Zonara
to.3.non nominentur, quiapparebant ;
co , quod angelici ſpiritus ellent. Sic etiá
cuConſtantinus templum Deiparæ co
ftrui iufliffet ; architecto apparens ipſa , tis , queeraxt impoſita fignaculis, cum
rationem docuit ,qua colunæ poſſent eri
gi . (Greg.Turon.de gloria Martyr.c 8. )
Coſtantio ,Spiridion , & Triphillius prius
in ſomnisapparuere,qua eum fanarent, D 23.ipfius ſubſcriptionis verba; Chryſan
& tamen hi adhuc erant in viuis - ( ex
Metaphraſ.Surius to.6.die 12. Decemb.
Par poreſtas a mortuo loquelam obti
nere , & confcqui, vt apparereat . De
codem illo Spiridionc, referunt Socra
tesl.1.c.8 . & Rufin.li.1.c.s.quod Ruf
fini verbis referam ; Filiam habuit , Ire
nem nomine : que cú eibene miniſtraſſet,
virgo defun &ta eft. Poft eius obitum vixie
quidam dicens ſe ei quoddam depofuum
cömendaſſe; rem geftam ignoraueratpa- E ſtius, vt pore durante adhucante Con
ter , perquifitum in tota domo: nuſquam ,
quod pofcebatur , inucntum eft. Perfifte
bariamen ille , qui commendauerat ,ca
flers , ac laciyniis perurgebat;vita quo
queſuæ fe illaſurum exitium , niſi com
mendaia recipererteftabatur . Permotus
lacrymis eius fenex , ad fepulchrum fi
lig proper ai, aique cam exniminecla
milai. Tum illa de fepulchro.Cuid vis
ait pater ? Commindatum , inquit, illius
vbi pofuiſti ?Atilla locum defignans, il
lic,ait de fofum inuenies. Regreflus dom
weumrem ,ficutfilia deſepulchroreſpon
deral, repertū tradiditrepefcenti Quæ
potuit reſpondere, non potuit apparere ,
Tane, vt , & illi , qui mortui iam Nicenæ
Synodo ſubſcripſere . Hiftoriain admi
randam prodidit Greg. Cæſar: presby
ter, apud Lipoman .tom.6 . in orat. de
Nicenæ Syn .Duo ( ait) Sanéti Epifco
pi Chryſanthus, o Mufonius cum non ,
dum decifioni fuas adieciſent ſubſcriptio
wes , accidit , ut diuina prouidenria ab
humanis excèderent. Diuiniergo patres;
cü veniffent ad cómunem locum in quo
dormiebant, cumq;fimul cum eiseſent,
o que dicebantur ,audirent;ö fraire di
xerunt , patres, preclarum nobiſcum
certame decretaftos ,curſum perfeciſtis ,
fidem feruaſtis . Siergo , quod factum
eft , Deo gratum iudicatis (nunc enim
quominus vos quoque deciſioncm fubia
gneois. Hec fimul , dixerunt fun
gnata deciſionefanétorum Patrum locs
lo impofita , totam illam noctem inlom
nem peragunt in oratione . Die autem
fequinti , cum veniffentad locum , ſolu
Janétam reuoluiflentdecifionem ,inuene
runtſanctorü yairū ad cos adiectasſub
fcripriones .] addit Nicephorus, lib.8.c.
thus, Mufonius : qui cu parribus om
nib. infanéta prima Oecumenica Syno .
doconſenſithus; quãuis corpore transla
timanu amen propria nos quoq; libello
ſubſcripfimus.] Vnde patet ,& Spiridio
nis , & omnium Primæ Synodi patrum
fentétiam fuifle ; animas,diuinapermiſ
fione ad nos redire poffe nam alioquin ,
necille filiā vocallet,nec iſti ſubſcriptio
népoftulaſſent. Nicęno concilio vetu
ftantinum perfecutione celebratú fuit in
Hiſpania conciliū prouinciale Eliberita
nu,in cuius, can. 34. legimus; Spiriius
defunctorum non effe inquietandos ; quo
fignificatur fpiritus defunctorü fuperef
fe , & cernere,quæ circa ſepulcra eorum
fiant: vnde. & fequitur ; nonnunquam
adelle his locis ; & deteftari rius genti
H
licios , ex errore natos , de animarum
circa
 Liber Secundus.
circa fepulcra cerrenaria oberratione , A
de qua puto Canonemillum agere : &
à qua fententiinó videtur omnino alie
nus Nenelius Tipi tu is, quiliber per
peram tribuitur Nicæno . Anno 366.lu
Linus Imp.occifus fuit incerci fpiculo :
& diuina vifio prius oftenſa lanctu Bas
filio , cu cú B. Virgine S. Mercurius ap
paruit , & difcedens, & cruenta baitain
referens, vt ex Helladio D. Baliliydiíci
pulo docuit D.Dainaicenus, Orat ... de
Iinag. codem quoque tempore , &
alius,ad caltia proficiſcens, vidit, velvi
gilans, velſomniins, complures ex Apo
itolis, & Prophetis in vnum coactos , &
de iniurijs luliani in Ecclefiam quæren
tes , & incommune conſulentes ;
duos ex corú numero,cæteris bono aml
mo eflciullis, diſceffiffe , pauloque poft
redijffe ad conuentum , & nunciaffe ty
ranny'n occilum . Sozomenus hæc nar
rans,l.6 C.2. duorū nomina prætermi
fit; ſed Nicephorus addidit , duos olim a
egregios fuifle milites,ac Martyres , Mer
curui, & Arthemiú . Sic ille 1.10.C.35.B.
Febronia Martyr, & virgo natalisſuidie
quotannis mediæ noctis tépore in No
cturnis precib.apparebat cunctis in cho
ro verfantib.co iplo in loco procubens ,
plallere ſolica. Metaphral. apud Sur.co.
3. Iunij 15. D. Ammonis animá vidit B.
Antoniurn comitantibus angelis in celú
pergere [ Athanaf.in vita D. Ant.idē
refert Palladius in vita Ammoni ] D. D
Martino Turonenſ .Epiſc. apparuitecę
lo defcendens B. Virgo , & ex inferis ad
ſcendens anima latronis,quipro Marty
re colebatur Sulpitius
. Seuerus in vita
D.Martini D. Pauli primiEremitæ a
nimá vilam B. Antonio in celum ab an
gelis deferre , auctor eft D. Ath . in uisa
Antonij. & D.Hier. in uita Pauli.fuit in
hac fententia Nemeſius, Paulo antecica
tus : fuit , & D. Bafilius , lib. deuera uirg.
paulo ante medium ; vbi poftquá dixillet E
virgine ,etiam cu fola eft, femper reuere
ri debere, & Dei & angeli cuſtodis præ
ſentia ; Quid ( ſubdit per ſingula pergā?
ipfas Angelorum infinitas multitudines,
una Sanctorum patrum beariſſimos
Spiri'us. Nullusenim ex his eſt,qui non
fingula ubiq; conſideret . Et fienim ocu
lis carneisminime conſpicui ſunt;incor .
porcis tamen obtutibus ad agnitionem că
plectuntur, comprehenduntomnia ,
Vulc ergo Sinétorum animas nubis cú
volunt adcife , De permillione , & nul
lum efle locum quo ſe luccelliue pene
trare non pollint; nihil in rebus eile ,
actionibufque humanis , quod aliquan
do nequcăcinellycre , nc quid hic vbi
qui ausioinnies . Idem in l'anegyr. B.
Mamantis Mart.ligauticatmulusL.Ma
mantem apparuite. Memores eſtore
Martyris, quo:quot illo per fomnia pori
B ti eftis. ] D.Greg Nazianz.Orar.in lau
dem Cæfarij, dicit, libi læpe in ſomnis
vilum fcatrein , & licet addat, fue cups .
ditate ( qua ſcilicet amantes fibi fomnia
fingunt, fiue ipſa vcritate :maniteftum
[amen teitiinonium dat fententiæ fuæ
de poffibili animalium apparitione .
Vixere eodem fçculo nonnulli Patres
miox cicandı:fed , quia ,mors eorum , &
vitæ pars potior , incidit in fæculuin fe .
quens, in illud diftuli.
Quod tempus intercedit, inter annum
CU.C. & D. fæculo quinto adſcriben
dum ,viros habuit qua ſanctitate ,qua do
ctrina valde illuſtres : D. Martini cranli
tus D. Seuerino , & D.Ambr.abfentibus
oſteolus apparuit etiã, vt auxiliū laturus,
qui corporis eius translationem para
bant: apparuit & alias non ſemel, vtnår
rat Greg.Turo.lib.demirac . D.Martini,
lib. de gloria Confef. D. Ioannis præ
curſoris caput altiſſime Herodias defo
di iufferat; multis poftea fæculis ſanctus
ipfe , duobus Monachis in fomnis appa
ruit, & quo loco eflet oſtendit . Rurfus
cum memoria eius interiret, & ignora
retur , quo loco delitciceret hoc fæculo ,
ante Marciani imperium , idem ſanctus
Marcellus monacho mirabili modo lo
cum ſepulcri fui capitisindicauit. [ Pro
{per & Sigisbert. in Chron . Sozomed .
lib.8.c.21. Niceph .lib. 12.C.49. ] Vbinā
fepulta torent corpora DD. Gerualij, &
Prothalij, per viſionem eorú D. Ambr.
didicit,teite B.Aug. lib . 22.de ciuit. Dei
c.3.lib.9. confef.cap. 7. iplius etiam D.
Ambrotij verba hanc fententiain noltrá
confirmant , quibus codem fenſu : quo
D.Baſilius , Sanctorum ſpiricus vbilibet
etle teltatur .
Nam licet vniuerfi ſancti, vbiq ; fine
omnibus profint: ] ſpecialıcertainen
illi pro nobisincerueniunt, qui & fuppli
cia
 188 Diſquiſitionum Magicarum
cia pertulere pro nobis Martyr enim cú A
patitur,non fibi tantum paritur, fed & ci
wlib . Ser.77.de NataliOctauij Aduen .
& c . B. Paulinus ( forte Diaconus, certe
non Nolanus ille in vita S.Amb.Eode,
inquit , quo obijdie , ficut textus epifto
læ loquitur, quæ à Sunpliciano fucceffo
re eius venerabili viro , fufcepta eſt de
partib. Orientis , adipfum , táqua adhuc
nobifcum viuentem ,directa ,quæ nunc
vfq; Mediolani habetur in monafterio :
quibuſdam ſanctis viris apparuit orans B
cú illis , & imponens illis manus, habet
enim diem epiſtoła quo directa eſt : qua
tecta inueniinus diem eſſe , quo ille de
functus eſt . Intra Tuſciam vero ciuita
te Florentia, vbi nunc vir fanctus Zeno
bius Epifcopus eft, quia promiferat fe il
los fæpius viſiraturum , frequenter ad al
tare ,quod eft in Baſilica Ambroſiana ,
quæ ibidem ab ipfo conſtituta eft, viſus
eit orare, ficut ipfo fancto facerdore Ze
nobio referente, didiciinus . In eadem c
etiá domo, in qua declinans Eugenium
manfit, tépore quo Rhadagalfus fupra
dictam ciuitaté obfidebat , cum iam pe
nicus deſperaſſent yiri ciuitatis : per 'vi
fum cuidā apparuit, & promiſit,alio die
Salutē illis ad futuram.Quoreferente ci
uium animi funt erecti.Nam altero die
adueniente Stilithone comite cú exerci
to facta eſt de hofte victoria.Hæc Pan
Sophia religiofa femina,matre pueri Pā
Yopij,referente cognouimus .Mazceze D
lient deſperanti de ſalute ſua vel exerci
tus, qué ducebut contra Gildoné , bacu
látenens manuin viſu noclis apparuit ,
atq; cú prouolueretur ad pedes viri fan
cti Mazcezel ,percutiens terrā fenex ba
culo quo regebatur (tertio hanc.n.fpe
cie illi apparuerat ) ait: Hic , hic, hic : fi
gnans locum , deditque intellectum vi.
ro quem viſitatione dignum fuerat arbi
ratus, vt agnofceret fe in ipfo loco , in
quo fanctuin Domini viderat Sacerdo- E Quino filiole tonens herili
tem , die tertia victoria adepturum : atq;
ita fecurus bellum , & inchouit, & con
fummauit . Nos tamen ea Mediolani
vofiti, ipfo Mazcezele referente cogno
Niemus . Nam & in hac prouincia , in
qus tunc pofiti hæc defcribimus , pluri
misha gofum retulit facerdotibus: qui
bus etiam referensibus fecurius ante no .
biscognica Luzia watero adiungere arbitra
ti fumus . Sifinnij eciam , & Alexahdrini
Martyrum ,qui noftris temporibus,poft
obicum (ancti Ambrofij in Agaunię par
tibus perfequenibus gentilibus marty ,
rij coronam adepti ſunt , cuin reliquias
Mediolanı fumma cum deuotione luſci
peremus : adueniente quodam cæco ,
& referente cognouimus: qui code die
tacto loculo , in quo Sanctorú reliquiz
porcabantur , lumen recepit : quodper
viſum noctis vidiſſet nauiin appropin
quare littori, in qua multitudo erat alba
torum virorum : quibus deſcendentib .
ad terram , cum vnum de turba præca .
retur , vt ſciret , qui ellentij viri audieriç
Ambroſium , eiuſque confortes . Quo
audito nomine ,cum deprecaretur vt lu
men reciperet, audiuit abeo : Perge Me
diolanum , & occurre fratribus meis, qui
illo venturi funt( defignansdiem ) & re
cipies lumen . Erant enim vir ( vt ipfe
alierebat ) de littore Dalmateno , nec ſe
ante veniſſe in ciuitatem afferebat,priuf
quam recto itinere reliquijs Sanctorum
occurriſſet nondum videns: fed tacto lo
culo videre cæpiffe . ]
Hactenus Paulinus de Ambrofio , &
quidem certo comperta . Nunc age,
alium eius ætatis, D. Ambrofijcontra
Symmachun Collegam , Prudentium
adiungamus.
Prudentius de S. Eulalia ,
Virgo citum cupiens obitum
Appetir, o bibir ore rogum .
Emicar inde columba repens,
Martyris os niue candidior
Vifarelinquere , aſtra fequi:
Spiritui hic era . Eulalić ,
Lacteolus, celer, innocuus,cc.
De fancto Fructuoſo , & focijs .
Vidit præſidis ex domo farelles
2 Celum mariyribus pater apertum ,
Inſigneſque viros per altra ferri.
Oftendit fcclerisnoiam paterni ,
Celo viuere, quos forum peremit..
Poftea cum pio ftudio conarentur fra
tres , quiſque fibi partem reliquiarum
auferre, fubdit ;
Sed nereliquias reſuſcitandas ,
Er mox cum Domino fimul futur
SAS
Difera
 Liber Secundus.

Diferensloca diuidanı ſepulchris : A Dei animasApoftolorum , Martyra

Cernuntur niseis ftolisamitti ,
Mandant reftitui, cauoque claudi
Mixti marmore puluerem facran
dum .
Scribit Conftantinus presbyter ,in vi
ca S. Germani Antifiodorenſis cap. 17.
cum Sanctus vir in loco quodam fpe
Ctrisinfeſto moraretur intrepidus, lubi
to ante oslegentis adītiti vabra terribi
lis ,& paulatim ſub oculis intuentis eri- Bagnum quocumq; vadit. Si agnus ubi
gitur. Parieres etiam Saxorú imbribus
colliduntur. Túc vero deterritus lector,
prælidiú facerdotisimplorauit. Qui ita -
tim profilies effigiem tecribilisimaginis
intuetur , & præmiffa obfecratione no
minis Chrifti , imperat , vt quis effet ,
quidue illic ageret,faterctur .Qui proti
nus terrifica vanitate depofita, voce hu
inili more fupplicants eloquitur : ſe, co.
pareinque fuuin auctorestuillemulco
rum crúninum : infepulcos iacere,& ob C qui negant è celo Sanctorú animas egre
hocinquietare homines, quia ipfi quieti
cíle nó pollent.Rogat, vt pro eis Domni
nu precaretur , quatenus recepti reguié
mererentur. Ad hæc vir lanctusindo
luir , imperatque, vt locum oftenderet ,
quoiacerent . Tum vero cereo præce
dente dux ymbra prægreditur, & inter
difficultatesmaximas ruinarum ,intcon
pesta noite locum , in quo proiecti fuc
funt,indicauit :Vt vero mundo redditus
eft dies: circuietosincolas inuitat, hor- D hâc eiusmenté verbis , & ferie diſputatio
tatur ipfe operis maturatorinlittens:ru
dera cumuluarie Supericcta ad tempus
raftris aluulla purgintur . Inueniunur
corpora fufa fine ordine, olla ferreis,ad
huc nexibus illigata.ddlegem fepulcurę
folla dirigitur, incinbra exuta vinculis , præberetur:ſubdit: bacffalfaele reſpo
linteis induuntur, humus ſuperiecta co
ponitur , oratio interceffionis impendi
tur , rcquies defunctis obtinctur : sa v
poft eandem diem , fine vllo terroris in
dicio ,domicilium frequentato habita- . rijnotri ; quiconfenfum ætatū omniú
tore Boruerit , apud Surin menſe lu
ho . Sed to tam claris exemplis aliquas
inferamus auctoritates , fiue dogmata
Patrum ,mox adalia exempla reduuri .
Hieronymus ,lib.adu. vigilasium in vno
illo , noítros Nomores omnesiugular
Lacræ veritatis gladio eloquentiæ bras
etcis inaurato : Ais vel en finu Abrahe,
wil in loco refrigerij, vel fubter' ATAU
confedille, nec poſle ſuis iumulis, ubi
voluerintadıljepreſentes. Sinalorie vie
delicet dignitatisfunt , o non inter bo
micidas ielerrimo carcere, Jea in libera
honeſtaque cuftodia, inforiunatorum in ,
( ulis, in campis Elylijs , recluduntur .
Tu Deo leges pones ? T'u Apoftolis vin .
cula inijcies , vi vſque ad diem iudicij
teneantur cuſtodia , nec fint cum Domi
20/10, de quibusfcriptum eft :fequuntur
que : ergo o bi: qui cum agno Juntvbiq;
effe credendiſuni. Et cum Diabolus,
demones toto uagentur in orbe celeri
jate nimia ubique preſentes fint, marry
res poſt effufionem ſanguinisfui arca ope
rientur incluſi, c inde exire non pole
runi? ) Siſte,lector, & iſtud, vbique, pro
vbilibct, pofitum ( vt Sanctum Bafilium
interpretatus fui) memento , fimul ratio
nes D. Hieronymietiam percellere eos,
dipolle. Amicus,& admirator Hierony
mi Diuus Auguſtinus , libro de cura pro
mort. totus in eo eft ferme, vt probet
ſecundum legem Dei ordinariam ,
fola , ac nuda ipfarú animarum naturals
facultate , animas illis quibus adſcriptæ
funt locis egrediad tempus non polle :
extraordinaria tamen Dei permillione
quádo voluerint,eas ſuis receptaculis ad
homines viſendos egredi poffe : videte
nis aperte fignificatam , cun c. io. fcri
pfiffet , ferrimortuosaparuiffe viuentib .
& quo illoruin corpora iacerent inhu
mata neſcicntibus ,lociſque monftratis
monuiffe , vt fepultura , quæ defuerat ,
derimus,cótra quorunda fcripta fideliti,
ó contra eorü lenfus, quitalia fibi acci
dile affirmanı,impudenter uenirewide
bimur . Ecnon funtimpudentes aduerfa
exfibilant ? Vtauté intelligeremus hoc
non accidere lege ordinaria fed fpeciali
priuilegio , Deiq; petmiſſione fingulari,
6.13. illud de matre fua adfcripfk , gad
uerfarij calūnioſc in nosderoiquent ;
reb.uiuentiš intereffentanımg defunéto
rum , de alijiastam ,meipfum pia ma
ter nulla noche defereret. Erenim de
fingulari illa permiſsione alias apert
affe
 Diſquiſitionüm Magicarum

alleruic, quod de continua , & ordinaria A minis alicuiusſpecić affumpfiffe , vt obe .

lege hic negruit. cap.15 . Minti ( inquit)
ad viuos aliquosex mor uis diuina forse
pestra teftatur,o Sanguelis, Algi Moyſis
apparitionib.id confirmat. ] De fide er
go hoccenſuit Auguftinus , idé poltea ,
cap. 16. confefforem Felicem cuin à Bar
baris oppugnaretur Nola, non folum be
neficiorum effectibus,verum etiam ipfo
rum hominum aſpectibusapparuile ,no
incertis rumoribus, fed teftibus( ait ) cer
tisfe cognouiffe. Verum (addit ) iſta di- B diruendo Marnæ templo , vbi inter cæa
ſeſe
sinitus exhibētur,longe aliter, quam
habeat ufitatus ordo fingulis creaturaru
generibusatributus. vulergo S. Doct.id
fieripofle fednon fieri naturaliter , idco
enim vt hoc doceat , mox ſubdit : alij
fent humanarürerum limites, alia diki
narum figna virtutü : alia funt que naru
raliter,ali quæmirabiliter fiunt , quae
mis natur & Desss adfit, ut fico mira
culis natura non defii.
Quippe miracula præter naturæ qui- C meus Porpnyrius, Sanctuin Procopiu
dem fiunt ordinern , naturæ tamen rerū
nunquam aduerfantur . Quid hac veri
caristuba fonorius ? quid hochunine Ec
clefiæ manifeftius quid hoc perfidiæ
wallco potentius hæretici expectác ? vi
porum negotijs inortuorum fpiritus in
terfuiffe , fuperftitibus adfuiffe , viſos in
orbenoltro , tcſtatur. Auctor. epiſt ad
Cyrillum . Ierof. qui tribuitur ( licet fala tarios in D. Pauli Epiſtolas fcribenti, af
fo ) Auguitino ; ipfa , qua decellit hora ,
narrat Hieronymianiinainei apparuif. Dlum vidit Proclus Conftantinopolita
k, multaq; ſapienter monuifle, & erudi
te docuille . Sed huius epiftolæ auctori
tas & files funt exigue,vel nullæ : ideo
pergamus alio . D.Chryfoft. hom.74 in
Loan, agnofcimortuoruin in fomnijsap
paritionein , & eain fuiffe fententiam lus
du Thadæi Apoftoli eo loco ſcxibit , vt
cenferet fic Chriftum poſt mortem lolis
Apoftolis & nonalijs apparituru . Apud
Palladium legiinus à B. Pambo viſos
fratres duos Pæefium : & Efaiam incce Eficinalis euentun : poftridie enim mor
lis . (in Pelia , & Efaia ) ab Abbate A
pollo vifun fratrein eius defunctinn ,
in Apollo, Anuph . vidiſſe chorosbeato
riun , & eius animam poftea à nuncro
fis angelis & martiribus in cekun cun
Otis videntibusfublacam . in Aunuph )
Soirus autem Palladius diferte exprimc
te, & diftinguere vifionem angelicam à
vifione animus , & aducre angelum ha
ſeruare potes , ex capit. 86. de Euagrio
Diacono , vifione angelica ab -dinoreli
bidinolo mulierculæ deterrito : vbi etiã
habes apertam diſtinctionein apparitio
nis alterius dæmonum ad haereticam
blafphemiam.conantium eum induce
re . His fermne temporibus Marcus Ga
zenlis vixit ,teſtis oculatus, narransIoa
nis Cæfareæ & Porphyrij Gazentis Epi
fcoporum legationem ad Arcadiun de
tera deſcribit tempeftatem grauifljina ,
quam Deus permiferat orici propter hz
feticam naucleri prauitatem .
Implorabamus ( inquit ) preces B.Pro
copil machorere.Cunque fuiflct velpe
ra & tempeftas non ceſkaret, permanii
mus vigilantes tocam illam noctem.Cir
camacluinun , autem ex muka afflictio
ne parum dormnitarunt fanćtiſfuni Epi
ſcopi ,& vider in fomnis Dominus
Anachoreiam dicentem eis : Naucleru
cachechiſino inftituite,& obfignate ( eſt
enim ex Atijhæretici execranda fecta )
& efficite, vt ipfeanatbeinate notet A
rium , & malam eius fidem , & ftatim cef
fabit canca tempeſtas.)
Subdic deinde fic factü , & mare tran
quillarum . B. Chriſoſtomo , commen
fiftentein , eumq; docentem B. Apoſto
nus, vt fcriptis proditum à Leone Augu
fto , & Metaphrafte , in vita Chrif. Eide
ab exilio redeunti Comanc in templo
D.BafilifcusMaruyr , Nicomediæ olim
paflus apparuit dicens : Confide frater
Ioannes : cras enim ſimul erimus .Aiunt
presbytero quoq; Écclefiæ prius appa
ruiffe Martyrem atque disiſie : prepara
loanni frairi locum . Venturus et enim .)
narratPalladius, in Dialog. & addit có
tuum , & fepultum eo loco S.Antiftitem ,
B Cyrillus Alexandt. diffentiens vehe
mencer a Chryfoftomo , in ſomnis mo i
nitus a Deipara fuit , vt cum eo mortuia
in gratiam rediret. ( Niceph.lib.14.Hiſto
cap. 28.ex Niceta.)
Aljam viſioneniAdelphijde gloria
B.Chryſoſtomi a Sophronio (in Prato
fpiricualicapit.128. ) deſcripcam ,vt me
 Liber Secundus. 191
ram impofturam , merito a Baronio A tam iftain in manibus meis date , nullo
{ com.s. anno 407. ) confutatam , præ penitus ( ciente . Tunc dixit illis Epiſco
terinitio . Sed omni fide digna elthi pus ſomnium , quod nocte illa viderat .
Itoria , quain de Synclio Syrenes Epi Sumenſque illos cumclericis,ac prima
( cop. & Euagrio Philofopho , idum So. rijs ciuitatis , acceffit ad philofophi tu
phronius memoriæ mandauit,ex Leon mulum . Quo aperto ,inuenerunt iacen
cio , ( Prat.Spiritual , cap. 195. ) cum , tem philofophuin ,chirographumq; ma
allidue Synclius eum conaretur ad re nu Epiicopiconſcriptum fuis manibus
ligioneni Chriftianam craducere , iſque tenentem , accipientes autem chirogra
obijceretdoctrinam Chriftianorum de , phuin'ex eius manibus aperuerunt,inuc
reſurrectione corporum , deque merce ncruntque in co nouitermanu philofo
de bonoruin operum , maxime cen- B phi ſubſcriptum ita: Ego Euagrius phi
tuplo pro cleemofyna poſt hanc vitam loſophus ubi fanétiffimo Domino Sy
Tecipiendo , libinonpoile non fabulo nelio Epiſcopo faluté : Accepi debituin
famvideri . Tandem cainen Epiſcopus in his litteris manu tua conſcriptum . Sa
nihil diligentiæ prætermittens a perlua tisfactumq; mihi ett, & nullum contra
Git Chriftianum tieri , & cum liberis ba te habeo ius , propter aurum , quod dedi
tibi, & perce , Chrifto Deo & Saluatori
ptizari . noftro ,& c.
Ceteru m nonmultopoſteaquam bapti
zatus fuit,] dedit Epifcopo auritria cen Idem narrat Hugo Eterianus , lib. de
regreſ,anim . ab int.c.16 . Lucianopreſ..
tenariain vium pauperum ,dicens: Ac bytero viro ſancto, temporib.pon Con
cipe aurum iftud , & diftribuc illud pau
penbus, & fac mihicautionemmanu c ftantini, ( vt male Nicetas orat. demar
tua , quod Chriftus mihi ipſum reddetin tyrio , & inuent. S.Stephani,) led Hono
futurofæculo . Qui ſuſceptoauro prom cij Archidij, apparuit femiuigilanti ier ,
diuerfis noctibus B. Gamahel B. Pauli
preilli caucion em fecitmum
, vtannos t . Vi.
petebaaliquot
xit , itaq; post baptiſ præceptor, eiq; indicauit locum reliquia
philofophus , at tandem infirmatus eft rum corporis tui ,& B. Stephani proto
admortem . Cum vero morti proxi martyris, & B. Nicodemi, & B. Abibi:
mus effet, dixit filijs fuis : Quando cu quæ & eoinuéta fuereloco , & perOro
fium Occidenti illara. exitat epiftola Lu
rabicis funus meumchartā iftam in ma
nibusmeis ponite,& me cum illa (epe ciani de hacrelucenter(cripta, ( apud Su
lite . Mortuo autem illo fecerant filij, fi rium tom.4 .) quam Auitus Hiipanus in
cur eis ipſe perceperat , fepelicruntque D Lacinum cranitulicè Græco ,cuius etiam
eum cum chirographo . Tertia autem exemplar exftat, & meminit Genadius,
poft fepulturā. die apparuic Epiſcopo Sy de viris illuſtribus,cap.47.cuu lutfragan
nelio nocte quieſcenci, dicens: Veniad tur Marcellinus Comes , in Chron . &
ſepulchrum vbi jaceo , & accipe chiro Nicephorus, lib . 14.cap.9. Et vtcertior
graphum tuum , accepi enim debitum , foret hæcviſio , idem B.Gamaliel, co
& fatisfactum mihi elt, atque vt certiot dem tempore apparuit Nygetio mona .
cho cui etiam fitum lociadOrientē indi
eius rei fias, propria
nu . Ignorabat enimmea ſubſcripſi ma
Epiſcopus , quod cauit,vtrefert ipſe Lucianus. Ipſuin quo
chirographum illud confcpeliflent ei . que Protomartyrem nónullis apparuiſſe
Mane autem facto , accerlins filijs eius teftis eft Euodius, lib.i.de ciusmiracu .
dixit : Nunc aliquid cum Patre veftron Elis. DeMichex ,& Habacuc apparitio
monumento poluiſtis ? Illi putātes quod ne , his priore , legendus Sozom. lib . 7 .
cos de pecunijs interrogaret , dixerunt cap.vlt. de Zachariæ prophctæ corpore
ci . Nihil Domine præter pannos con non multum pottinuento ,fic Sozome
fuetos . Quid igitur. Numquid ,vel char nus, lib.9. cap . vlt. Cophar villaeftinter
tam aliquam colepcliſtis ei tunc recor ritorio Eleutheropolis Paleſtinæ . Huic
dati filij(ignorabatenim quoddechiro præfectus erat agit ipfius conſeruus Ca
grapho diceret) dixerunt ei:Ica fane Do limerus quidam , Domino quidem fuo
mine , chartam enim quandã moriens fidelis, fed moroſus interim , ac diffici .
dedit , & ait: Quando ſepelictis me,char lis, & inconterminos agricolas iniquus .
O Quam
 1 192 Diſquiſitionum Magicar
Quamuis autem talis effet , propheta ta- A mo Leone Romano Pontifice , dicens
!
men ei vigilanti clara luce apparens ſeip
fum reuelauit . Et horto quodam de
méftrato, Age quæfo ( inquit )hic fodi
10 , & c. fubditur enim corporis ſacri,ofte
lo loco , inuentio . Abſens, & viuusad
huc Euthymius noctu viſus Tereboni
1 Saraceno: quem cũ ſanalſetpoftea ad ſe
profectu ,magna Saracenorú pars Chri
fti fidem fuit amplexa,anno Chriſti420.
Vt prodidit Cyrillusmonachus , proba
tiffimus Hiftoricus,in vita S. Euthymij, B fu Chrifto, & Ecclefia , & hæc fcdesco
Surijtom .1.Ianuar.20. Circa annú 429.
Abbati Cyriaco B. Virgo, cun duobus,
SS . Baptiſta , & Euangelifta , apparuit
& negauit in cellam eius ingredi,manc
aebat enim ante ianuam ,eo quodigna
to Abba , duo Neſtorij libri in eius cella
forent, hoftis Deiparæ : auctor Sophro .
Prat, ſpirit cap.66 . DcB. Paulino No
lano, in lib . de vica Paulini apud Surium
com.3 . Iunij 22. narrat Vranius, ci an
te mortem apparuiſſe ,& cum eo collo- C cura procerum , dicentem mihi : Nun .
Cucos fuiffc S. Ianuarium Mart. &
S. Martinum Turonenſem . B. Petrus
Apoftolus, & S. Apollinaris cius diſcipu
lus per viſum apparentes Sixto Papæ ,
anno 431. eum admonuerunr Rauen
naci , fed imponendum Perrum illum ,
vere Chryſologum , virum fimul fans
Ctiffimum , & cloquentiffimú : auctor
ex antiquis archiuis Rauennarium ,in
corum hiſtoria , Hieron . Rubens. Scri
bit Procopius, lib . 2.de bello Vvandali- D confederunt. Tunc vero Dominus, &
CO ,B.Cypriană Afris oppreſſis apparuif
fe,& bono animo Chriftianos effe iuflis
fe, leque breui tépore vltorem futurum ,
quodlane Vvandalis debeHacis, biennio
poft accidit. Ann . 456. Theodoricus rex
victis in Gallicia Sueuis, in Lufitaniam
contendit , vbine vrbem Emeritam diri.
peret, B. Eulalia Martyris apparition
coercitus fuit, auctore Diuo
Iſidoro , in
Chron .Gothor. De B. Leonis ad Flan ia
num de recta fide epift.Sophroniusiſta E li tantum veſtrum diuinuin laborem ,
memorat.c.147. Prati ſpirit .Narrauit, &
hoc nobis eiuſdem cænobij Pater Ab
bas Menas .
Andiſe ſe Eulogium Alexandrini
Patriarcam dicentem .] Cum profectus
eſſem Conſtantinopolim , fruitus fuma
conturbenio Domini Gregorij Roma
ni Archidiaconi , & fingularis viri , qui
narrauit mihide fanctifiimo ,ac beatiſ
Umum
haberi fcriptum in Ecclefia Romana ,
quod cum ſcripfiffet Epiftolam ad San
ctum Flauianum Conftantinopolitanu
Epiſcopu contra impios Eutycherem )
& Neltoriū, poſueric eam ſuper tumulú
Principis Apoftolorum Petri, & orauo
nibus,ac vigilijs, & ieiunijs vacans,ora
uit ipfuin lummum Apoftolu dicens , fi
quid , vt homo, vel minus caute pofui:
tu , cui a Domino Saluatore Noitro.le .
miſla eft, emenda , poft quatuor vero
dies apparuit ei Apoltolus , & dixit , le
gi, aceniendaui. Sumenfq ; Epiftolam
de ſepulchro B. Petri aperuit eam , & in
uenit Apoftolica manu emendaram . )
Idem cap .148. Theodorus ( inquie ) fan
& tiffimus Epiſcopus Dornæ , quæ eft in
Libya,narrauit nobis ,dicés : cum eflem
cubicularius Sancti Papæ Eulogij , vidi
in fomnis virum reuerendi habitus, fta
cia meum Eulogio Papæ aduentum , ad
quem ego : Quis cstu , qui iubes, vt nun
ciem ? Reſpondensille dixit mihi: Ego
ſum Leo Romanus Pontifex. Ingreſſus
igiturcgo nunciaui dicens: Sãchllimus,
& Beauillimus Papa Leo Romanæ Se
dis Antiftes conucnire vos vulc . Cum
hoc audiffer Papa Eulogius , exurgens
concitus occurrit in occurlum eius . Sa
lutanteſq; ſc inuicem , orationefacta ,
eximius Leo dixit Sancto Eulogio . Sis
quare huc venerim ad vos . Reſpondit
ille ,Non : Ait ipfi,
agere , quia rite , &Vemanign, if
vt ic
voebipr
s gr me
o ac iaas
Epiſtola reſpondiftis quam ſcriptammi
fiad fratrem meum Flauianum Con
Atātinopolitanum Patriarcha , ſenſum
m
quidem , & fententiammeam aperien
tem , hæreticorum autem ora abſtruen
cem . Scico autem , frater ,quia non mi
ftudiumq; contuliſtis, ſed etiá fupremo
columni Apoftolorum Petro , & ipfi prę
omnibus, quæ a nobis prædicatur verità
ti , qui eft Chriftus Deus nofter . Ifta
non femel tantum ,ſed bis, terquc conſpi
ciens arina apparitione firmatus, cnarra
ui B. Papæ Eulogio .
Idem Sophronius, capit. 149. narrat
adhuc alias D. Petrim cidem Sancto
Lcon
 Liber Secundus, 193
Leoni apparuiſſe, & nüciaſſe ciusdimil- A Verum , quia Macedonius Schulinatia
fa peccata. Vixit hocfæculo Theodore cus obijc : alios Anaftafio Deus Catholi
tus, his ſcribit: BB. Apoftolos loannem , cos, & ab ipfo quoque in exiliaın mila
& Philippum , Thcodoſio Imper. olin fos, accufatores præſtituit , quos ambos
apparuiffe,lib.s .Hift.cap.24. Anno 485. Deus vifione præmonuit,fe pararent, vt
conante Petro Fullone Cypri Eccleſia deci mo ab Anaftafiz obitu die moritu
fibi fubijcere : S. Barnabas Apoſtolus tri ros , & cauſaın ſuam ante horrendum
bus continuis noctib . ter Anthemio Sa. tribunal acturos : ij fuere Elias Patriar
lamines Epiſcopo apparuit, & locú cor cha lerofolymitanus, & Flauianus pa
poris fui vna cum Euangelic S. Matthçi triarcha Antiochenus . Lege. di Cyrih .
propria Barnabę manu confcripto, fepul in actis Sabę apud Surium tom.6 dies .
ti indicauit , quæ & inuenta , narrarfuſc B Decemb & Sophro.in PratoSpirit.;s.
Alexander Monachus , apud Surium Theodorici Regis Italiæ animam foli
tom.3. 11. die lunij. Breuiores futuri ſu tarius Lyparicanus vidit, inter loannem
mus fæculis fequentibus . Papam , Symmachum Patriciū , vin
Seculo inchoato 6. hoc eft poft annu Etis deduci manibus, & in ollam Vulca
Christ. CCCCC . Hæretici Scucciani ni proijci , vt narrat B. Gregorius Papa ,
multi varijs fuere viſis conuerfi, vt in pri lib.4. Dialog.c.30 . Interdum accidic, vt
mis, lfiodorus Monachus Philoxomen in viſionc , is cuificbat ad locum dedu
lis, apparitione dánaci illius , qui Chrifto ceretur , vbi animæ detineban au : vido
Domnino alapam incufferat ,quod fure cet exemplum illud Monachi Neltoria
Narrat Sophronius.C. 30. Prac. Spiricual . ni, quem cum Beatus Cyriacus Deo có
Deinde , & Cofiniana vxor Germani C mendaret. Circa boram nonam dici fe
Patricij, quam propter hærefis conta quentis, afpexit frater, qui erat in fpelun
gium , Deipara viſibiliter apparens cum ca , quendam aditantein fibi afpectu tee
alijs ſanctis fernini,arcuica templi aditu . nibilem , ac dicentem : Veni , ci vide va
( Sophro. qui, & aliamulta {ubditſeqq. rietatem .Alumenſquc eum duxit in lo
cap.49.79.106.188.213 .) Reginxmu. cum tencbrofum , ac fotidum , ignem
lieri Cappadoci , officio Diaconiſfæ , in euaporantem , atque in ipfis ignibus vi
fomnis viuus, & in Laura degens appa det Neſtoriun , Eurychètem , Apollina
ruit, caing;docuit , quæ erant necelta rem , Diofcorum , Seuerum , & Orige
ria , Ioannes Silenciarius narrante remn nem , & alios quoſdam , dixitque illiis
geftam Cycollo Monacho , in vita eius qui apparucrat ,locusifte præparatus eft
apud Lipoman.co.6. D. Bartholomæus D hæreticis ,& c. Hactenos Sophron . Prat.
in Daris apparuit Anaſtaſio , & corpus Spiritual. cap. 26.Cum luſtinianus Im
luum vbi ſepultum eſſet indicauit, feque per. Apoſtolis templum exædificaſſet
patronú vrbis ac defenſorem profesłus conftat quod Apoftoli ( ait Procop. ) .
fuit . Sic Niceph.lib.16 . capit.37. Anno beneficiorum memoresad Regis ho
Chriſti sis.obijt Macedonius Patriar norcm nunc hominibus apparuerint ,
cha Conftantinopolit. ab impio Anaſta Regisinquainpli, & religioſi. Neque
fio in exilium actus . de eo Cedrenus ita eniin ab humanisrecedunt diuina , fed
fcribit : Cumiam eller fepulchro conden . adiniſceri percupiunt , & hominum
dus , antequam id ficret', ſublata dexte conucrfatione oblectari . Sic Procop
ra manu crucisfigno ſepulchrum obfi lib . 1. de ædific. Iuſtiniani . vbi vides
gnauit . Idem Theodoro cuidam fuo- E etiam eius fententiam de quæftioneno
rum familiariu per viſionem dixit : Exci ftra , cuius etiam illa funt huc pertinen
pc hæc, & abi, & Anaſtaſio recita. Ego tia ex codem opere . Circa Sinus ter
quidem Macedonius ab co ad Patres minum in arduo (atis , et edito loco fan
incos , in quorum fide perftiti . Interim Etis Colma, et Damiano olim templung
tamen femper Deum interpellabo dum dedicatum eft : Vbi luſtinianum gra
tu quogue venias , & caufa noftra diſce witer egrotantem , etiam morituri ſpee
pretur. Leggendieadem dere Miſcella , ciem prebentem , nempe à medicisde .
cx Thcophane lib.is. Anaftaf.in Chro . Speraium ,et inter cadauera iaceniems
& Theodorus Lector collcctan . lib . 2 . fiſancti per Soninum , el viſum appa
PINIGS
 Diſquiſitionum Magicarung
yentes curauerunt. Idem lib. 1. de bello A puspræfcripfifle, quo bellum cum horti
Gotch.teftatur mænium Romępartem bus gereret ,atque non prius ad pralium
à B.Pet.Apoft. Gotthis obfidentibus de committendum fcaccingeret, quam
ce
fenfam fuiffe.B.vero Steph . viſum apud litus fignum acciperet. fic Euag. de Toti
Apoft. Principes, pro vibe Metenli'in la , & Theia Regibus ab eo deuictis lo
tercederein qua eius erantreliquiæ , ſcri quens,lib.4.c.2.3.dem Niceph.refert.li.
bit Greg. Turon.li.2.Hiſp .Francor.c.6 . 17. cap. 13. cujus verba funt ex Euagrio
Sed & anno 552. filium vitriarij Iudæi explicanda , non enim loquitur de cun
triduo in fornace illæſum B. Virgo pue ctisbellis Narſeris,ſed de hoc Gonthico .
ro ſe viſibilem præbens feruaui : qui cũ Paulò poft,Sergiopolim obſidére Chof
matre poftea baptizatus, rei geftæ hifto roc, vilus D. Sergius Martyr cum innu
ria certiſſima petipoteftab co , quitú
vi- B merabilibus celeftibuspropugnatoribus
uebat, Euagrio , libro 4.cap.35.exeo Gre defenfionem parare atque per muros
gor. Turon.lib.de glor.mar.c. 8. & Gly vbique diſcurrere. Nicephor li.17.0.17.
cas,Annal.par.4 . Redempto Epiſcopo ex Euagro lib.4.cap.27. Iuſtino lunioro
Ferentinati ad ſepulchrum S. Eutychij imperante Anatolium hominem præſti
vigilanti, idem martyraftitit dicens: Re giatorum & impium , primò quide ima
demple vigilas?cui reſpordit,vigilo. Qui go Deiparæ palam fui aduerfata , dein
air, Finis venit vniuerfa carnis, & quæ de & nonnullis fidelibus Deipara ipla ap
fequuntur apud D.Greg. Dial.lib.3.c.38. paruit,eoſque contra fceleftum illum in
Circa annum 187. Gutranimo Regi de citauit , inquiens ab Anatolio filium ſuu
Chilperico perfimo Francorum tyran contumelijs affici . Euagrius lib . 15.ca
no ,vifio huiuſmodi fuit oftenſa, quam C pit. 18.
ipfemet Rex apud Gregor.Turonenfem Septimum Seculum incboatum , An
fic narrac. no 600.imuat ordiri à Beatiſſimo Grego
Vidio ego aliam vifionem , jquæ hu rio I. Romano Pontifice , & Ecclehiz
ius interitum nuncianit . Adducebatur Doctore:cuius folius fufficere deberer
cnim in conſpectu meo à cribus Epiſco auctoritas, is primum de B. Mula refect
pis vinctus cathenis , quorum vnus Te fequentia.
tricus, alius Agricola ,tertiovero Nice Quod quadam nocte ei per Vifionem
tius Lugdunenfis erat , è quibus dicebat B. Dei genitrix uirgo Maria apparuit ,
duo, ſoluite quæſo eum ,& caftigatum , arque coæuas ei in albis veſtibuşpuellas
abire permittite . Quibus è contrario cũ oftendit. Quibus illa cum admiſceri ap
amaritudine Tetricus Epiſcopus reſpon- D peteret, fed Te illis iungere non auderer,
debat. Non fiet ita,ſedigneconcremabi Beatæ Mariæ virginis eſtvoce requiſita ,
tur pro fceleribusſuis. Et cum diu , mul an velit cum eis efle , atque in eius obſe
tumque qualialtercantes hæc interre quio viuere: Cuicum puella eadem dice
verba conferrent : conſpicio eminus x ret, volo ,ab ea protinus mandatum accc
neum fuper ignem pofitum feruere ve pit, vt nihil vltra leuc & puellare ageret ,
hementer. Tunc,me flente , apprehen & à riſu & locisſe abftineret , fciens per
fum in felicem Chilpericum confractis omnia , quod inter eafde virgines, quas
membris proijciunt in æneum ,necmo viderat,ad eius obſequiumn die trigeſimo
ra inter vndarum vapores ita difTolutus, venirer. Quibus vifis in cun & tis fuis mo
ac liquefactus eft , vtnullum ex co peni ribus puella mutata eft , omnemque a ſe 1
sus indicium remanerct.GregoriusTur. E leuitatem puellaris vitæ magnæ grauita
lib.8. hiftor. Francor. cap .s . Narſeter , tis deterfitmanu.Cumque eam paren
Eunuchum , fed belli ducem clarifli res eius mutatam eſſemirarentur,requi
mum , nefas omittere , de quo fic Eua ſita rem retulit,quid fibi B. Dei Genetrix
grius . jufferit , vel qua dic itura eſſet ad obſe
Commemoratum ab his, qui una cum quium eius, indicatit. Tuncpoft vicefi
Narfete fuerunt , dum precibus, & alijs mum quintum diem febre correpta eſt.
pietatis officijs diuinum numen placa Dic autem criceſimo,cum hora eius exi
ret, debitumque cultum ei tribueret , S.
tuspropinquaſſet, eandem Beatam geni
Virginem ei apparuiſle , plancquetem sicem Dci, cum puellis , quas per viſio
nem
 Liber Secundus.
nem viderat,ad ſevenire, confpexit, cui A narrat Glycas, p . 4. Annal. Hactenus S.
criam fe vocanti reſpondere cepit,& de Gregorius, ea dignicate, ſanctitate, pru
preſlisreuerenter oculis , aperta voce cla dentia vir,vt,nih hereticus, eius teitiino
marc ,Ecce Domim venio . In qua etiá nium nemo qucat reifcere. Vixerc eode
voce ſpiricum tradidir.li.4 . Dialog.c.17. fæculo Grægor.Turon . & B. Ilidorus Hi
De B. Probɔ Reacino Epifcopome fpalenfis, quorum teſtimonia fuperius ia
morat ,illi finul, & puero qui aderat ap adduximus, vixit etiam Sophton.auctor
paruiſſe SS. Iuuenalein , & Eleutherium Prati Spiritualis, è quo iam plura reſti
Martyres,ftolis candidis amictos, quia monia exhibuimus, vixit, & B. Ildephon
nimain Probi fecum in celum aſporta ſus Toletanus Epiſcop.cur B. Virgo can
cint,lib.4 Dialog.cap. 12. hæc de cæliti didiffimam veltem donauit ,ei apparens
bus,de quibus alia idem eodem lib.c.11. B cun virginum choris ; quæ veſtis etiam
& 14. de damnatorun apparitionibus, hodie afferuatur.Eidem , & Regi, toliq;
idem exempla fuppeditat, vtde Theodo clero ,ac populo ; ex tumulo fuo furgens
rici anima in ollain Vulcani vifa deijci B.Leocadia apparuit,velum manu quafi
quod ante citaui, & confirmatHugo porrigens.vnde ad apparitionis veritate
Aetheriinus, libro de regrell.animar.c. comprobādam , B.Ildephonfus,accepta
7. & demoniali, quæ vifi ante altare per a Rege cultello, partempræfcidit:quæ cũ
medium lecari,lib . 4. Dialog . cap.31. De cultro inter Ecclefiæthelauros repofita.
animabus, queadiricexpiabantur , idé Vtrumque testatur lulianus Pomerius
plura ſuggerit. Paſcaſium Diaconum vi ciuſdem Ecclefiæ antiftes,apud Sariumi ,
fum kom in Thermisitantem,& bal tomo 1. Ianuar.23.Anno 696. Ebroinu
Teantibus obſequencem ,in penain ſcif- C cæcus quidam audiuit in ollam Vulcani
matico præbiti fauoris , vt falus ille , cui a demonib.portari.yt narrat Ado Vien
apparuic,Germano Capuano Epifcopo , nenf.in Chron .
culus, & precibusmox penaliloco fuit li Oétauofeculo poft annum 700. Florud
beratusdib . Dialog capit. 49. & Hugo re lulianus Pomerius, quem noftræſen
Aetherianus libro de regreſfu , animar. tentix fuiffe docent paulo ante ex eo lau
cap. 14. Similia ferine haber de amina data ,de B.Ildephonfo.vixit, & S.Suiber
Domini balnei, qui pro culpis fuis poſt tiis,qui ægris, quos curauir multis , poft
mortem cherinarum caloribus deputi mortem apparuit,tefte B. Marcellino, in
tus , eodem in locoiuſſus Ikiaturis fedu eius vita capit.3o. apudSuriun menfe
lo miniſtrare , quain operam cuin Cen Martio.ltem venerabilis Beda , qui quod
cumcellenli presbytero non ſemet præ- Didem de apparitionibus ſenſerit,patet ex
ftitiffet , presbyter ei caritatis cauſaduas Hift.Anglorum lib.4.cap.1 4.& 25. &
oblationun córonsdetulit.Sedille mę lib.5.c.14 . & 15. & alijs eiufdem libri, ac
tens,affictuſque refpondit . vitarum ,quas conſcripſit locis . Vixit , &
Mihiifta quvre das pateriſte , panis Beatus loannes Damafcenus ; cui , il Fu
fanctus eſt , ego hunc manducare non Iconomachi Imperatoris abſciſſim ma
poffun.Ego cteniin ,quem vides,huius num ,B.Deipara virgo refticuit,vt narrat
loci Dominus aliquando fuit fed procul B.loannes Hierofolymitan.Patriarcha ,
pis meis huic post mortein depucatus sit. in eius vita . vixit his temporibus Paulus
Si autem mihi præſtare vis, omniporen Diacomis, qui narrat Arnulphum Lon
ti Deo pro me offert hunc panem vt pro gobandum in prælio protectum fuiffe à
peccatis meis interuenias. Er tuncte ex- E B.Sabino Martyre, & a Barbaro , cum pi
auditum effe cognofce,cun lucadlauã ctum vidiffet ,Martyrem agnitum . lib.4 .
dun veneris, & me minimè repereris . cap.s.de geft.Longobard .Admiratione
In quibus verbis difparuit , & is, quiho digniffimum eft quod narrat Conftanti
mo elfe videbatur ,euanefcendo inno mis Epiſcopus oculatas teftis, de transla
tuit quia fpiritus fuit , & c. d.lib.4.c.55. cione reliquiarum S. Euphemiæ marty
Ibidem , & aliud addir de luitomona ris, apud Lipoman . tom. 6.præſtrictum
cho qui copioſo fratriſuo apparuit, & fe fplendore miraculorunn Leonem Ifaari
fupplicium per fifuraris facrificifoblatio cum cam fuftuliffe martyris reliquias, &
skem docuic cualike , quod paulo alier caun loco offa arida impoftutle; veras
autem
 Diſquiſitionum Magicarum
autem reliquias cum loculoin maris vn
das proieciſie .Incidere nautæ quidam
in loculuin reiigaari, & putantes theſau
rum aliquern in eo repolicum ,ſuſcepere,
Sfaperuere, & mirifice, qui inde exhala
bat odore perfuſi,cognouere facras effe
reliquias , cumque hærerent ignari cu
iulnam forent , eadem nocte videre lu
mina , & cereos, viroſque mirè candidan
ces,Deumque laudantes. Cumque apps
liflene Leuinum á fomnofe dediſſent, si
derunt in quiete Glyceriam Martyrem
occurere Euphemię uirgini , ample &tiile
lam , exofculari,caduentum grarula
ri,cx eo cognouerunt cuius eflentille reli
quie.Tºer inde foluenses, ter uentisreflan
ribus eodem reiectiſuni. Denique Euphe
mia adftititillis in ſomnis , que forei
edocuit,ac ſe ibiuclleſubſiſtere édixit, ex
quofueratab impio Leonein mare proie
éta . Sicille , cuipotius credenduin , qua
Zonare,hzc Copronymo tribuenti.Idé
Zonarispaulo poftita ſcribit , de Leone
Armenio .
Hec imperatorem turbabant, ] nec
minus matristerrebat inſomnium . Vide
batur illz fibi in æde Deiparæ Blachernię
elle, & cernerematrona quádá quá ado
lefcentescandidis induti veſtibus comi
carentur, & ædis folum ſanguine redun
dare , audireque matronam illam iubere
dari matri imperatoris vas eo fanguine
plenum ,quæ cumid aduerſaretur , dice .
te illuſtrem illammatrona : Atfiliustis
eos, quime venerantur fanguine implet,
nequic intelligitle ,& Deum , & filium
meim 3d irain commouere .
Hanc matronam fuiffe B. Virginem ,
verba ipfa loquuntur , Subdit Zonaras ;
Eft & D.Tharaſiusiamex hac vita æru
mnofa translatus , cuidam in fomnis vi
fus, qui Michaelem quendam inclama
ret,cumque ad inuadenduin , & occiden
dun Leonem hortaretur. Sane mox Mi
chael Balbus eum interemit anno 787.
Hungo Pictorun Regi apparuit D.An
dreas Apoftolis victoriam promittens ,
quam præſtitic;apparente incelo cruce
decuaca rubea , cum pugnaretur , quod
ctiam Buccananas, licet Caluinifta tradi
dir,lib.s.Hiftor.Scotot.rege 6 F.
Histemporibus vixit Beata Gertrudis,
de qua apparenememinit Ludouicus
Blocus, Monili fpirituali , non vno la
A co , paulò poft fuit Imperium Romanu
in Carolumn Magnum cranslatuin ;huic
Diuum lacobuin Zebedæun apparuil
fe , & hortatum ; vt Hiſpaniæ regna ex Sa
racenorum eriperet poteftate, recentio
res quidam ſcriptores fcripfere . (Ludol
phus Bebenburgius de veterum Princi
pum Germanoruin zelo cap.14 .) Certio
re fide conteſtatæ funt aliæ eiuſdem Apo
ftoli apparitiones , hoc & fequentibus lę
culis Regibus Hiſpaniæ facte, quibus &
B opem fe laturuin in præliopromiſit, & vi
ſusin conflictu hoftes in fugam agere .
Vidille fe & Mauri fatebantur , & noftri
gloriabantur, de quibus mox .
Annoottingenieſimofeculum cepirno
uum eo Raymirus Rex Hifpaniæ fortiffi
mètocum diem cum Sarracenorum ma
xima multitudine pugnauit, fub noctem
cuin exigua fuorum manu in colle quen
dam fe recepit. Regi vigilanti, & Deuin
precanti Diuus Iacobusadftitit,iuffitqne
C omnes confeſſione luftrari, & fumpta
Euchariſtia preliuin conferere. Mane,
cum omnes ad vnuin obtemperaflent
monitis Diui, figna contulere ,hoftium
ſexaginta millia confcidere. Vifusin co
prælio Apoſtolus albo vectus equo , ve
xillum geftás niueum , quod rubea crux
tranſuerſa diſtinguebat.Auctores Rodo
ric. Epiſcopus, Chronicum Generale
Alphonfi Regis,Marianakb. 7. c . 13. &
alij . Vixit hoc feculo Theoph . Bulgar,
D qui in decimo quarto capite Euangelij
Ioannis,fatetur, ſpiritusmortuorum vi
uis apparere. Vixit opinor eodem lulia
nus Toletanus Junior auctor Prognotti
ci,qui libro 2. cap.29.dccct,inortuos fci
repoffe ,quid agant viui,& capice ſequét. 1
ex D.Auguſt. de cura pro mortuis , fen
centia, ac pene ijfdem verbis concludit ;
fcriprurz auctoritate aperte probari mor
tuos poleuiuentium oculis apparere, Ca
rolo Caluo Francorum Rege Numonis
E quidam vfurpator bonorum Ecclefiafti
corum confpexit, fenfitque D. Mauriliá
fibi apparenté , & increpaté,& pcdū facrú
capiti illidentem :nec vana vifio : paulo
pott deceffit .(Sic Annales Andegau .) Si
mile quod legitur in Chron.Callinenki,
1.2.c.62.à puero confpectu Pandulfum
Principein Capuanum ferreis nexibus
vinctum , & in cænolo ac ferido lacu v
que ad guttur demillum , & reftibus à
duo
 Liber Secundus
duobus nigerrimus fpiritibus in profun- A ce Godefrido Bullonio : cum in expedia
duin ſubinde demitti, & iteruin extrahi.
Cauſam rogatus,reſpódit:Quoniam au
reum calicem cenobio Sancti Benedicti
eripui,& in agone mortis reftituere ne
glexi.Etcap. 84. vidit eremita quidam
Aethiopes Itramine onuftos ( qui ſe dæ
mones dixerunt ) eidem Pandulfo rogū
parantes , & eadem hora compertus eft
exſpiraffe. Quod de Pandulfo hic adſcri-
pli propter argumenti ſimilitudinem , nā
accidit fæculo vndecimo .
Poft annum nongentefimum ,Lugde-
10 , fruftra quærenti corpus S. Lebuini,
jandem vifum ei eft in fomnis ,fanétili
mum ſacerdotem Chriſti Lebuinum le
cum loqui, ofui detegere locum fepul.
chri , membra ibi reperta ubi fpiritus
indicarat. Hucbaldus Elnonenfis apud
Surium tomo ſexio , Nouemb. 12. Cum
Ioannes Decimus exercitum in Apulia
mififfe aduerſusSarracenos,SS.Apofto
li Petrus , & Paulus in prælio conſpectic Dunftano apparuit, & futura multa præ
Chriſtianis victoriam maximam pepere
runt. ( Sic Luitprandus temporibus illis
proximis libro fecundo, cap.14 ) Ioanni
Zimniſcæ . Imp.contra Roſlospugnanti,
iuſſu B.Virg.auxilium tulit, viſusmultis ,
B.Thcodorus Martyr. Sic Zonar.com .
3.) Eodem fæculo accidit horribilis illa
tragedia Vdonis Epiſcopi Magdeburgi
ci : quam poftca narrabimus . Tulector
memento hic ponendam fuiſſe . Vixere
hoc fæculo decimo Euthymius Græcus, D apparitionibus varijs funt referta , vt de
& Hugo Aeterianus Latinus , quorum
vterquerenuit inortuorum ſpiritus viué
tibus fe in conſpectum aliquando dare .
Euthym.in c.14.loan.Hugo Aerer.dere
grell.animar.cap.7:1 1.14.15. & 16.An
no nongenteſimo decimo quarto Fer
dinand . ConfaluusCaftellæ Comes , Y
triufque fortunæ illustre ſpecimen, vir di
ctis factiſque magnificus, cum trecentis
duintaxasmilitibus,viuino fretus moni
tu ,maxinas Almanforis copias profliga E to, ve de Beat.Andrea, & Beát.Gregorio
- uit:Idem deciinofexto poft anno , fub fi
gnis habens pedicum 15000. equites
450. triduun continuum mulcitudine
Arabuan incredibili conflixit : cumque
poftremo die D.Iacobus vifus adeffepre
Jio fuifle innumeriscælis triumphaus . )
Clron . general.V Afeus, etalij.
Succeffitfecudum XL ab anno mille
fimo ,hoc fæculo bellum facrum fuit ,dy .
197
tione Antiochena noftri, & fameferme
conſumpti , & equis fere defectiforent,
viſione, & monitis D. Andreæ confirma
ti , qui etiam lanceam Dominicam illis
indicauit ,non vnam obtinuere victorjā ,
in prælio quoque cum Corbona , appa
ruere agmina equitum albatorum , quæ
Perlas in fugam egere. (Guilhelm . Ty
` rius, quibello facro interfuit, libro 6. Sac
cræ Hift.cap.4. & 9. )Eodem bello , ex
B pugnata ab Chriſtianis vrbe Sancta ,Adi
marus Epifcopus,diu ante defunctus,vi
fus eft milites præire, & muros confcen
dere , & adhortarile fubfequerentur.(Io.
Naucler.volum.z. gen. 37.) Paulo anre
Chriſtus Dominus cum B. Virgine SS .
Petro , Ioanne,Stephano, Martino , &
aliis multis quoque Angelis,Henrico II.
Imper, oftendit fenoćtuin templo Ro
mæ vigilanci. ( Idem Naucler.ibi gener.
34.) Tunc Amicus etiam defunctusB.
dixit ,quæ , & contigere. (Osbertusinvia
ta Dunſtaſi,apud Surium 19. Maij.)Non
ſemel poft inortem viſus amicis eft B.
Odilo Abbas Cluniacenſis . ( Petro Da
miano , in eius vita apud Surium menfe .
Ianuar. ) Floruir hoctempore , & ad fe
quens ſæculum peruenit , Petr. Damia .
nus,vir doctiſſimus, & eloquentiffimus:
qui Cardinalatum cum folitaria vita
commutauit :opera eius,quę multa ſunt,
duobus primioribus Fauentinisexinfer
no apparentibus,epift.2.ad Hildebrand.
vede animabus in ipecic auicularum ap
parentibus,epift.3.cap.3.de anima Benc
dicti VIII.nigro equo infidente, & appa
rente Epiſcopo Capuano , non tantumn
idein Damin ,ibidem cap.4.fed, & Mar
tinus Polonus idem tradidit in Chron.
& D.Antonin . & Placina.de Benedicti
IX.apparitione idein Damian. cap.quin
apoftatam Monachumflagellantibus ,
11. & alia,quæ longum foret referre . Si
feriem temporis ſpectes hic ponendum ,
quod de Panduto Capuano retuli pau
loante, & confirmat Leo oftenfis lib . 2 .
cap.62. & 82. & Nota eft hiſtoria funda
tionis Cartufienfium : cuius occafio cele
brisilla , & publica ,primo , fecundo , ter
gio , facta die in Vigilijs mortuorum ap .
paritio ,
 198 Dilquifitionum Magicarum
paricio ,cum concinereturverſiculus,rc- A lus ctiam te purgatorij peenis liberatur :
fponde mihixer enim mortuus capuc ſu narratur à Pet.Damiano in uita Odilo
Aulic , & iufto Dei iudicio fc acculatum , nis apud Surium 1.Loinn. Apparuit etiã
ſe iudicatuin , ſe damnatum exclamauit . S. Nortbertus poſtmortem Luis , vtnar
(narrat. Franc. de Puteo in vita Bruno racur in eius vita capic.s2. D. Bernardus
nis, apud Sur.com.5.6 Octobr.) Hoclæ Gualdricum auunculum defunctu poft
culo vixere S.Anno Colon . & S. Benno aliquot dies noctu uidit.Sciſcutatar quoi
Milnenfis, Epifcopi: illi apparuere præ ftain ( it ? refpondet auunculus , in proſpe .
deceſſores Epiſcopi, & mire oftéfa in ve ro Querit iterum Bernardus, quid Cauta
Ate ipfiusmacula ,commouerunt,vtacer le fucritut in agone infremerei, o corpo .
bitaiem animi,erga eos a quibusiniufte reterribiliter moueretur ? Eadem ( ait il
vexitus fuerat ,plale aboleret è memo- B le ) bora duo nequam ſpiritus , mein pu .
riã , & mente , DeD. Bennone traditur icum profundiflimum precipitarenitebā
cuniam defunctum , Marchioni Miſ tur ,vnde ita contremui, uerum accurrë .
nenliin famnisapparuifle , & oculum te B. Petro, euafi Aucter vitæ D. Bern .
cruiffe ab damna Ecclefiæ illata , prius lib . 1.C. 10. Idem conuere Rupert. Tui
Narrat de Annone Lamb. Schaffnab . in tienf. & Honorius Auguto.Nam , & ille
Hift.German.pofteriusdeBennone, fcri narrat B. Virginem fibi fefe confpicuam
i bic in eius vita cap .32. Hier.Emſerus a. præbuiſle , & ad fcribendum impulille .
pud Surium 16. lulij . (Rupert.in prolog.Cant }ifte vero , in Si
Nec XIl.Seculum ,fuis caruit viſioni gillo Mariæ ca.i.meminit , Marię Al
bus mortuarum ,ecce tibia nu.11 12. vel syptiace, quam Deipara apparensad pe
pocius 1139. Alphonſus Lufitaniæ rex C nitentian traduxit T beaphili ,quem
commiffurus prælium contraquinque Diaboli mancipio eripuit , ó pueruti 14
Reges Sarracenorun, iuffus eft in fom dçi quem in fornace prorexit .) Item Petr .
nis ,a Chrifto,bono effe animo, & figno Cluniacenf.lib. de miraculis.
vci in prælio :cui quinque vulnerum ima Vixit per hæc tempori Martinus Preſ
go inſcripta, obtinuit victoriam memo byter , Canonicus ri gularis , Legione :
rabilem , & hincfluxit Lufitanię Regum vbi varios bbros confcripfit,ex rudi, &
inſigne . Decimoquarto poſtanno , Al illicerato repente factus doctiffimus , à
phonſus Rex Caftellæ Baczam oblide D.Ifidoro ,in cuiusmonaſterio degebat,
bat , eiapparens Diuus Iſidorus auctor per viſum in fomnis oblato , quem cum
fuit prælijcomınittendi,nec fere alia Vi - ederet libro ,vt teftarur loan .Mariana ,
étoria contigit illuſtrior.(Marian . lib.ro. D lib.21.rerum Hifpan.C.16.Libri atferua
cap . 17.Vazæus, Saunalloa , & alij. ) An turibidem magna religione , qui vide
no 1117. cum pluriinis prodigus , inter runt aiunt efle in prophetias qualdā Da
cætera, trepidaret Italia , Cremone gra niclis in Apocalypfin. Mihi, cum Legio .
dam infantulus in canis taceas pannis ne degerei , librorum videndorum co
obfirus, in primam loquendi vocem cun . pia non fuit , manus Beati viri videndæ
sranaturam os aperuit, matremqueluã & ofculandæ fint , quæ integra perma
efcas parantem fratri fuomaiori queiplo net cum pelle, & vnguibus , ucet ficcita
rando panem peruerat , à corporis curis te contracta, & pufilla .
compefcuit, afferens fibi mifam Dei geni. Sequenii çculo XIII. poftannum.
tricem Mariam ante tribunal Cbrifti 1200.D.Iacobum ,Alphonfo Legionéfi
Alantem inffantiffimiſque precibus,proin E Regiad Eneritiain , & eodem tempore
dicio, quodneuendo proprerpeccatafua in Dollidorum Zamorx alijs apparuiſic , &
tenderát,ipfiſupplicantem ,acpoft hgc de auxilium præliantibus tuliffe ,docent Ma
poſuit coquiumuſque ad tempushuma riana,lib . 2.C.15 . Zamalloa , & alij An
ne conditionis congruum .)Verba funt Do nalium Hifpanniæ fcriptores.Hoc fæcu
dechini in Hiffor Benedicti X. Pontifi lo vixere Vicentius Bulluacenfis, auctor
cisapparitio prior facta loanni Portuáli, Speculi Hiftorialis , & Cafarius Gems
qui confeffus fe Odilonis Abbatis preci nus ordinis Ciftercienfis, auctor ingen
busabæternæ mortis perk'ulo feruacá : cis libri miraculorum ſeu exemplorum ,
& pofterior Edelberto facta,qua confer qui quas apparitiones ípirituun nemo
 Liber Secundus . 199

riæ prodiderunr, non eſt inſtitucæ breui. A lunt exempla , Alfonf.Mēdoxa in Quod
Catishic defcribere, magni enim volumi lib . Scholaft.q.s. Ex Hiftoricis etiam id
nistes forer. Idem dico de Helinando tenuere Fulg.Sabellicus, & Ignatiusindi
Frigidiniontenſe , in Chronic. Thoma bro. Exempl.locis quamplurimis . Paul.
Cantipratenfi,lib.de apibus, & vita San louius , in vita Actij vicecomitis , & Hi
atæ Lurgardis,libro fecundo ,qui & hoc stor.lib. 30.Carol.Sigonius deimperio
fæculo vixere , & exempla plurima ,fibi occidens lib.3. & 10. & Reg. Ical.libr.r.
notiffima congellere. Vixit eodem tem Alb.Crantzius Sazoniæ lib.7.cap. 16.&
pore D. Thomas Aquin.cuius hanc fuif 14. & libr.9. & Metropol.c. 13. Francor.
le ſententiam patet,ex 3.p.quæft.69. art. Gomara Mexicanæ Hiſt.c.2o . & c. 104.
2.vbi hanc quæftionem examinans,ftat Hier. 'Oforius derebus.ab Emanuele ge
pro nobis ,idem tenuit Guilhelmus Pari B ftis, & Per.Maff.in Indica.Hift. Th .Boe
liéfis , in ſum de vniuer.part. vltim . non fius,paſſin de Not. Ecclefiæ , & quem
vnoloco idem D. Bonauent.in 4.diftin . hoc agmen clauſurum , Hiftoriæ Eccle
45.quaeft . huc referendum exemplum fiafticæ facem cariffimam , & valencil
apparitionis B. Vrfede , & B. Gereonis cú fimum contra Nouatorum impugna
focijs Coloniam defendentium , apud tiones pugilem , vtinuictum Triariam ,
Bredenbach.lib.4.cap.22 . in vlrimumlocum conieci CæfarBaro
Hic ſuccellere lequēti,fere læculo 14 . nius fingulis Annalium ( quos iam fep
alij Theologi magni nominis , quiom tem ,vtfeptem Candelabri Catholici au
nes nobiſcuin fentiunt , vt Ricard.de Teoscandens bonopubl co edidit) Eccle
Mediauila ,in 4.d.45.9.3 .Petr.de Palu fiafticorum tomis . Harum vlcimarum
de ibid.ead.quæft.3.Scot.ibid .quæft. 1. Cætatum inſigniora quædam exempla
MITIC.4. duntaxat adſcribamt:minoris enim rece .
Seculo XV . hoc affirmarūs Antoninus tiora hçcfaciuntaduerfarij. Primo ergo ,
Florent. Archiepiſcop. qui & exempla quod ncſciain certum ſæculum ,hic refe
multa ſuppeditat in ſuin . Hiſt. & Gerſon ram quodica Glycas p. 4. Anna. Inhiſt.
paffim in operibus fuis . Iacob. Chulan . Eccl.Philonis hiſt. reperitur.
in lib . hac de re edito . Dionyf. Rickel. Quodan perſecutionum priſcarum ič
Cattulian.in 4.dift.45.quæft.1. & inope pore, Jſeniori Ecclcfiaftico ab Antiſtite fa
re de quatuor nouiſſimis , & libro de No crisinterdictum fuiffe . Cum autem ſe
uitijs ordinis fui,in quibusmultas etiam nior ille quandam ob caufam necella
habes apparitiones cenſuit etiam Alph , riam alio profectus fuiffet, accidit vt ab
Toſtatus in lib . 1.Reg. D Ethnicis comprehenſus teftimonio ſuo
Noftro feculo 16.an. 1934.die 23.Ianya veritatem obfignaret.Hinc templum eo
rij Facultas Thcologica Parifiéfis,in cau loco conditur, & renoualia peraguntur ,
fa Aurelianenfi conſulta hoc reſpondit cumque Antifteshæcverba pronuncia
his verbis, Animas defunctorum dinini ret.PaxVniuerfis fandapilatemploex
tus, feu diuina virtute ordinatione per cellit, idque non ſemel,fed bis,terue fa
miſione interdum ad viuos redire,explo ctum . Hinc per quietem Antiſtiti ſenior
ratum eſt. habes hoc refcriptum in to . 2 . oblitus: Abito , inquit , & Epiſcopo mco
var . conful. Iuris Francofurti editorum , fis auctor, vt huc veniat,nyequevinculis
Et vt ceteros mittam , ex profeſſo hoc exfoluat. Nam officio 'me Tacro exclufit ,
tuentur Domin Sotusin 4.dift.45.qu.i. ideoque facris interelle vobifcum ne
art. 4.Pcltanuslib.de Purgat.cap.s . Pet.E queo. Teſtimonijquidem coronainco
Caniſius Marial.lib.5.cap.20 . & 21. Mal fecutus ſum Dei faciem nondom con
donatus inc. 14.Io .Greg. Valen . in 3.p. ſpexi . Quod fi ineipfe profectus hic nó
d.6.9.11.punc.1 . & dilp. 11.q.1.p.1.Bel exfoluerit, alius exfoluere nemo poterit .
Jarm.controuerf. de purgatorio lib . 2.C. Quum igitur his obtemperatum effet
8. Ioſeph. Angl.in 4.quæft defuffrag.ar ſandapila templo 'excedere delijt.
tic. 1.in fine ,Petr. Thyræ .Theſibus hac Dignrhoc loco eft quæ adſcribatur
dere editis potiffimum capite vndeci feo quod ſuperiusfæculo X.quo conti
mo ,M.Marulus opere de inſtit. vitæ mo gir, fuit prætermita ) diuinitus de malo
naftice,vt libro fexto cap. 14.vbi plurima Epiſcopo ſunpta vindicta.
Cum
 200 Diſquiſitionum Magicarum
Cum V'do Magdeburgenſ. Epifcopus ) A cuturun ( pero , fi mihi non aduerfatus
ne fignis quideın ,ac diuinis vocibus co annueris, Vale. Subſcriptio erat, Galeae .
monitus ab impudicitia fibi temperaret , tij fratris tui fpiritus. Illud ipſum licet alij,
viri religiofi Deum , vt Epiſcopum , aut vt commencum irridereni , non tamen
corrigeret, auttolleret, rogarunt. Inter inulto poft Princeps à Ludouico XII.
eos cum noctu in Cathedrali Eccleſia , Gallorum Rege Principatu deiectus, &
S.Mauritij Frider. Canonicus eiuſmodi captiuusabductuseft. Hactenus ocula
precibus operam daret, vehementiores tus teſtis Bern . Arlunus ſect. 1. Hiftor.
venti afflatu , omnia,quæ in templo erát Mediolan .
lumina exſtingui perſpexit, nec multo Ludouici Alodifij pater Imolę Do
poft duosiuuenes venire ,duo candela minus,haud diu (inquit Sabellicuspoft
bra accenſis cereis ferentes, & Chriſtu, В quam deceſſerac,hominià ſecretis, qué
cum parentes eius atque Apoftoli,ſuble filius Ludouicus Ferrariam mittebat , in
qui. A quibus cuin eflent vocari fanćti itinere venanti fimilis equo infidenscú
homines, quorum corpora in templo accipitre apparuit; huicque , vt filium in
quicſcebant, viſus eft inter eos Mauri hunc ipſum locum poftera die venire iu
cius venire , qui longa,atq .grauioratio beret ,præcepit, quoniam magni mome
ne Vdon Epiſc.
. accuſauit , quem haud ti res ei prædicturus erat . Ea re audita ,
multo poft Chriftus nudū adferri à duo Ludouicustum , quia non credebat,tum
bus iuffit ,atque damnauit. Is autem pu . quod infidias verebatur,alium pro ſe mi
gno , ab ipforum altero , qui cum porta fit. Erilla ipſa vmbra,quæ ante apparue
runt , grauiter in inedijs renibus ictus , rat,obuiam facta, vehementer indoluit ,
Chriſtianam hoftiain , quam in coinmu C quod filius non veniffet, longe enim plu
nione eiusdici pridie fumpferat , remo ra ei dicturaın ſe fuiſſe affirmabat. Sed
uit in calice.n , qui alcari impofitus fuit , unc illud tantum referri iuffit, quod crã
atque ſecuri percuſſo Vdone,rerum illa facto XXII. anno ,ac præterea vnomen
rum omnium viſio euanuit .Quare ve ( e,die, quo fpecifice addito , vrbis impe
hementer territus Frideric. cum ad alta rium ,quod obtinebat eller amiffurus.Ve
re acceſiſler, calicēq ;in eo eſſe cum Chri tempus, quod vmbra prædixit, aduenit,
{tiana hoſtia inſpexiſſet, & fimul Epiſco adhibita inagna cura,ea ipſa nocte, quá
pum mortuum humi iacentem ,alios re patris inanes ſuſpectam fecerant , ducis
ligioſos viros excitauit , qui ablatum in Philippi Mediolanenſis confederati Mi
de Epiſcopi corpus in agro ſepelierunt. lites,ad muros penetrarunt,adhibitiſque
Fulg.lib.9.exempl.cap.1 2.& Ioan.Nau- D ſcalis , glacie magna conſtrictis foffis,vr
cler.2.p.Gener.34. Cun duo locupletes bem cú ipfo Principe coeperunt. Sabell.
lib.1.Exeinplorum.cap.4 :
mercatores , non ignobiles , per Tauri
nos ſaltus in Galliam proficiſcerentur , Franciſc .GuiciardinusHift.lib.1.nar
ampliorem humana ſpecie virum ob cat fama vulgatum , fpiritum Ferdinandi
niam habuere , & ab illo mandatum in Regis Neapolitani , Iacobo Chirurgo
hæc verba ſuſcepere : Ludou. Sfortiam Alphonſi Regis ter diuerſis noctib .
filij
fratrem meum alloquimini, hafque illi apparuiſſe , & primavice manſuetis, ac
litteras nómine meo date. Obftupentib . mitibus verbis pofteris vero mirabun
illis , & percunctantibus quifnam eſſet? de,& increpanter imperaſſe,(uis Alphó .
fefeGaleatium Sfortiam efle reſpondit, ſo verbis denunciaret , non effe , cur va
& mox ab oculis eorum euanuit.Illi Me E na ſpe ſeipſum iactaret vires Francorum
diolanum propere redierunt , inde Vi fuftinendi,ftatutum enim , ac definitum
gleuinum , vbi Maur. degebat. Litteras fatali lege ftirpem Aragoniam infinitis
ducis offerunt,quarum hoc argumentu caſibus iactari,& tandem regno priuari. .
erar: O òò Ludouice , caue tibi.quoniá Quod vero idem addic Guicciardin . Se
Veneti ,Galliquc tuamin perniciein coi. però è lecito tali coſe non del tutto diſprez
curi funt, tuamque à ftirpe rem euerfuri . zare, id non de apparitionis ,ſed depræ
Verumn ſi mihitria millia aureorum de dictionis fide addidit, & merito non fal
deris,dabo operam , vt conciliacis fpiriti Lam cernimus .
bus ſiniſtra facaauertantur, idque conſe Franc.Picu s Mirand. Comes in vita
Ioan .
 Liber Seciundus

lo :Pici påtrui, fcribit,non longo poft obi A diem clauſis extremam ) inuenitq;eun
tum lo .Pici tempore ſpectrum Ioannis
apparuiſſe HieronymoSauonarolæ , ei
que dixiffe , torqyeri ſepeenis expiato
rijs,eo quod non fatisdiligenter, & foe
cundė, talentuin fibi à Deo creditú eru
ditionis , & ingenij,multiplicaſſet, &
quia non quanti par erat , feciſſet inter
nas Dei fuggeſtiones, inſpiracioneſque,
quæ adhorcabantur ,honeitos labores ,
quos inchoxrat non abruinpere , &
quæ fibi animo propofuerat, ea inſtan- B obleſfis opem ferrent, & obferli eodem
ter operari , atque perficere. Quæ Hie
ronymus moxin cócione propoſuit, &
omnium precibus Picum commenda
uit. Cælar Baronius,de Michaele Mer
Cato feniore teftatur, ei cun Marſilio Fi
cino , ſummam interceflille amicitiam
ftudiorum confuetudine , & Platonica
fecte vinculis arctiuis colligatain . Acci
diffe autem aliquando.Vi ex more ,quid
nam poft obitum fuperfithomini ) ex ciuf
dem Platon , fententia , fed non fine ta- C dere , & fuis quondain militibus manu
men trepidatione deducererit,quę laba
tia , fideiChriſtianæ facrainentis fufful
cienda effent;co.n.arguméro exſtat eiuf
dem Marfilij,adipſum Michaelem Mer
catum erudita quidem Epiftola de ani
mi, & Dei immortalitate. Cum vero in .
ter differenduin eorum progreffa lógius
fuiſſet diſputatio, eam ad calcem perdu
étain eo clauferuntcorollario , viiuncta
fimul dextera pactifuerint , vter eorum
ex hac vita prior decederet,(fi liceret )al- D Ticino,menfe Aprili huius anni 1601 in
feruin de älierius vitæ itatu redderet'cer
tiorent.Qurbusincer ſeconuentis ,ambo
iurani ab inuicem difccflere . Interlapſo
autem hudbreuiteinporis fpacio ,eue
nit, vt cuin fummo maneiden Michael
ſenior in philoſophicis fpeculationibus
vigilaret, ex inopinato itrepitum veloci
ter currentis equi, eiuſdemque ad ottiū
doinus collum Gítenuis audiret , vocéq ;
fimul Mirli ijclamantis. O Michael, o
Michael, vera, vera funtilla , Ad vocem E tintoret inferni fupplicijs adiudicatus.
amici Michiel adinitatus, affurgens, fe
rte tranqu :aperiens, quein audierat,vi
die poit cerga ad curfum iterum acto e
quo candido , cadidarum profecutus eft
eum voce,Marfilium , Marfilium inuo
Canis:profecutus, & oculis :fedab eis eua
nuir.Sic ipfe noutcafus ftuporeaffe tus,
quid de Matlilio efle fol.ctcius perquise
dum curauit degebacille Florentiz , vbi
dein illa ipla hora defunctorum , qua co
modo auditus,& viſuseft ſibi. ]
- Sic Bar. Ann.to.s.anno 412. Præter
micro ,quæ narrat Bredenb.1.7. collat.c.
11. & 46.1.8.c.12.14 . 23. & 4. Adfcribo
vnum , quod inulorum militum grauiú ,
qui vidille ſe fanctè iurabanc,teſtimonio
compertum . Cum annis fuperioribus
adınicando illo opere Alex. Farnek An
tuerpiam obfideret :Bitaui, Anglique, vt
tempore , vt hoftem detinerét, facta eru
ptione,acerrimepugnabant,aggeremq;
iam Regio militi ereptum poflidebant,
fecuri , vt fibi videbantur . Tum à regijs
milicibus primo paucioribusconſpectus
prope aggerem Petrus de Paz , Hiſpa
nus Tribunus,vir, & inilitaribus, & pie .
tatis oftamentis laudatiſſimus ; quia113
menlibus aliquor ante defunctus ; viſus
bic armatus ,vt folebat ,legionem præce
aduocatis , ſequerentur, vt fe imperare .
Indicant primi ſecundis, hi tertijs, hiſe ,
quentibus; vident omnes idem , miran
car animiſque reſumptis notuin fequun .
tur ducem :præicille, & recta in hottema
ducit, fit pugna: fed Bataui in naucs com
palli aggere Regijs reliquerc . Hocmo
menco oppidum munitiffimum ſpe vi
etoriæ , &fe tuendi,decidit. Horrendum
plane, quod heſterna die legi præſcriptú
dięceſis Ticinenlisoppidulo , quod Cor
recio vocatur ; cum iufta ia cemplo cui
dan notario perfoluerentur , repente è
findapila ſe cadauer furrcxifTe , & con
ucrſum ad quendam cognatum fuum ;
qui funeri intererat;ei dixulle properarec
domum fuum,& ibi fcripta quædamin
Atrumenta caperer , eaque loco cuidam
pio confeſtim reſticueret , propter quz
fuppreffa ipfe defunctus iufta Dei fenten
Q 10 dicto iterum caput vti prius rech
nauic . Hoc à Deo perınıffum , vedie
fcerent mortales, quam graues pena
fcribis huiuſmodi perfidos , pro
ru n legatorum incerceptoresmarierét .
Alterain quoque adfcribam hiftoriam
{pectri( neſcio an dæmonis , an ipfius
animæ damnacz ) quain memoria dia
gniorem me legiile noncomeınınpro
P lixi
 202 Diſquiſitionüm Magicarum
lixitatem narrationis ex litteris Perua. A garet confeſſione, ftetiffe ad leuam que
nis anno . 1590. collectam , ipfis fiue
Franc. Bencij, fiue Gaſp . Spitille verbis
commemoratam , ſpero lectionis volu
pras, & vtilitas fuperabit.
Accidit in milione ( illa Iratina ) ei
dem P.Samaniego res admirabilis. ] &
conſideratione digna , cuique eo in ge .
nere vix contigit fimilis,quæ etiam eiuf
dem vrbis incolis , in qua euenit , ita
innotuit , totque teltimonijs confirma.
cur , vt nullus dubitandi locus relinqua- B tegram animæ expiationem induceret ,
tur , quæ ab ijs perfonis accepta eſt ,qui
ocul s , & auribus hauferunt : qui cafus
cuentu infelix ,ideo permiffus elt ( quem
admodum etiam de fimilibus quæ in có
feffione contigerunt, credi poteft , ) vt
hic nouus populus diſcat, qua fide& ,
integritate vti debeat pænitentiæ facra
mento , in quo non paruam ſentit diffi .
cultatem . Quare criain Inda, quæ in om
nium oculis legem integræ confeffionis
violabat, videntibus eifdem punita eft ,
& caftigata , vt vnius animæ ruina,mul
Garum falus procuraretur . Res igitur ,
quæ accidit, eft eiufmodi . Agebatin
domopræcipuæ cuiuſdam Dominæ hu
jus loci adolefentula decem , & fex cir
citer annonim ,quæbello capta , ac ba
priſmotincta . Catharina vocabatur . In
ea cum ætate creſcebat libertas , & mo
res diſfoluti , etiamfi non rarò ab hera
reprehenſa caſtigaretur , quæ eo perue
nit malitiæ , vt cum perditis quibufdam D diam noctem toto corpore obriguit , vt
clam confuefceret , nec tamen propte
rea , à confeflione abſtineret : fed hoc
peccatum fabris premerer , ne inererri
cula , aut perditis moribus haberetur ,
HæcigiturKal.Auguſt.1590.morbode
preſa Sacerdotein elocaint, cui animi
noxas aperiret , fed id fecit non integre ,
vt, & in eadenrægritudine nouem alijs
vicibus recedente Sacerdote præfenti
bus alijs famulis cencemptim ridebat ,
hac ferme oratione: Aliud ,quodagere , E dam , qui tamen oculos fugiebar, collo
non erat , quam vt peccata fateret:adie
etis etiam turpibus , & inhoneftis ver
bis , quibus offenfæ cæteræ fingula ad
herain referebat , quæ merito Cathari
nam increpans , tandem vultu , & voce
muratis amice rogagit , quænam illa ef
fent, quæ patri aperire non vallet, narra
witilla non difficulter,adiunxicquequo
ties patrem in morbo voccaffet,vt fe pur
dam Aethiopi fimilem , qui moneret,ne
faceretur , quod ea peccata leuiffima ef
ſent , & milliusmomenti, & ex illorum 1
cófeflione à patre diſſolutior haberi pof
fet . A dextera vero manu apparuilles
S.Mariam Magdalenam exhortancem ,
ve quicquid eller liberè euomeret, Ac
cerlicum rurſum Patrem Domina de
omni eo , quod acciderat inftruxit , qui
modis omnibus tentauit , vt eam ad in
led fruitra: quo enjin exhortabatur ma
gis, eo reddebatur obſtinatior,ita ,vt nec
noinen lefuenunciaret vellec. Alio etiá
tempore cunilli facram crucifixi imagi
nem offerrent, vt in eum intueretur ,
& animo reuclueret Christuin pro no
bis cruci affixum , & in cruce mor
luun , fumma cum indignacione , & a
nimicommotione reſpondic .lam ſcio
fed , quid vulis faciam ? Ad quain hiera ,
vt ad Chriftum te conuertas, qui admif
fa crimina remittat, ſi fatendo recogno
ſcas.Cui Catliarina obfecro , vt milude
ſinatis effe moleftæ , cumque hera ab
fceſfiller , cępir amores fuos, & turpitu
dinem decantare,durauitque ad dies plu
res hæc agendi, & dicendi ratio , donec
9 quadam nocte, accerfita cum ancillis he
fa, hæc in verba prorupit . Torqueor ,
& animo angor plurimum ob violacam
confeffionem : & ab hora vſqueadme
credereturmortui, & de humacione , &
fepultura cffetcogitatio : fed ad fe reuer
fa, accitoque facerdote , nihil de antiqua
facendi conſuerlidine remifit . Tres poſt
horas, paulo antequam expiraret,exhor
cata à ferais , vr apprchenla manu cruce ,
& ccreo facro , nomen lefii , inuocarely
refpondit : Quis ettille IESVS ? eam
non noui, ac in vitsma parteletti retic
xa, fedeniqueaudiebatur cum alio quo
qui. Acaha ferua , quæ eodein in loco
ægra decumbebat, velrementer Doini
nam rogauit , vt in diſtinctum cubicu
lum transferretur : quod , vt eicbat , la
ruas quafdam atras videret , quibus ad
modum cerrebatur . Noctæ ea , qua
Catharina excincta eſt , doinus cola.
cam focido , ac putri odore perfula eft ,
neceßarium , vtfuerit ,cadauer loco pa
tenie ,
 Liber Secundus . 208
rente , & aperto exponere :Dominæ A nam inferret , ſola perfifteret. Emitte
etiam frater é cubili brachio extractus bat Catharina ex omnibus corporis iun
eft . Ancilla quædam in humeris velu Eturis Aammas , incredibili cum foto
ci calce perculía eſt, pertulicque aliquot re . Caput cum pedibus ardebar , cin
dies eius læfionis figna . Equus man eta eratveluti ignira faſcia octo , autde .
fuetiſſimus alioquin , actis in murum cém digitos laca ,quæ in terramvſque
calcibus huc, & illuc diſcurrens tota no protendebatur , videbaturquelibidinis ,
įteinſanijt. Idem fecerunt, & canes & admiffæ turpitudinis pæna , & ca
multa diſcurſioue , & latratu Huma
. ſtigatio quædam . Viſohoc ſpectro tre
no iam corpore , cum ex ancillis qux mere , & exalbefcere cæpit ferua , ad
dam locum intraffet , in quo Cathari quam infelix defuncta , accede huc .
na decubuerat, nemine conſpecto ,ſen- B Quoties egote euocari? Reſpondit fer
fit in ſe vas quoddam , quod tabulatis ua penè examinis : Bone IESV , quis
impofitum erat , iaci . Maior præterea non horreat te vila ? Quæ cum diceret ,
pars huius vrbis vidicmulto crepitu , & in eundem locum diſcendit formofiffi
Tonitu huc , & illuc plurimos lateres , & mus puer albis veſtibus, qui ſeruam hor
tegulas , etiam ad duo millia pafluum tatus eft , vtpofito timore forti effet ani
proijci; non, quodin palatio vllus fitla mo , notaretque diligenter , quæ à Cai
rer , vel cegula , cum ,vt pleraque hu tharina acciperet , vt in alios eunilgaret ,
ius vrbis ædificia omnia , palma tega ac fimul atque ab hocloco abſcefliflar,
cur · Ancilla alia ſpectantibus multis confeflione maculas omnes expiarer .
pede protracta fuit longiſſiinè , etiamfi, Tum hæcin verba Catharina : Sciasin .
quæ traheret , non videretur. Sepci- C ferno me mancipatam ,& grauiſłnnistu
mo Oétobris cum quædam ferua ve biectam pęnis, quod cum Sacerdoti ad
ftiarium effet ingrella , vt inde veftem uolueret , vt peccata faterer , leuiſlina
aliquam fibi fumeret , vidit Cathari tāta referrem ,cuiufmodi funt, quodgar
nam erigentem ſeſe in pedes : vt vas rula ellem & loquax ,in ira procliuis , &
quoddam arriperet, fugiente illa tanto id genus alia, filentio vero inuoluerem
impetu vasin murum impulit, vrin mil libidines, & confuetos cum adoleſcenti
le partes frangeretur. Die in ſequenti bus congreſſus. Tuigiturdiſcebenecó,
veſtiario annexa fuit crucisimagochar fiteri, & nullum crimen tacere. Horum ,
cacea , quae vno impetu a muro auul quc vos commoneo , quod ita mihiim
fa in conſpectu omnium tres in par peratum fit ,cogarque aliorum in excm
tes diſtracta eſt . Eodem die cum in D plum hęc verbis aperire. Iam pulfusadla
horto Domina cenaret , medius later lutandam Deiparam virginein audieba
lanci iniectus totam cænam euertit : cu tur: defuncta mox in angulum quodam
ius filius annorum quatuor ,eo ipfo rem fecedit , & euanefcit.Angelus vero (ange
pore clamare coepit, Matercula , Ma lum enim fuiffe, quem viderat puerum ,
tercula , Catharina me præfocat , ap credebat famula ) abire ad ſuos famula
penſiſque ad colluin Sanctoruin exutiijs iubet, & quod fecit.] Placuit hanc omni
ab ea pana liberatus fuit . Hæc Domi fidem conteftatam hiſtoriam vlcimolo
nam coegerunt, vtædes inutaret , & co ponere, quod in ea omnes apparicio
in confobrinx domum ſe reciperet , re num ſpecies concurrant,Angeli, Beatz
lietis ancillis quibuſdam ædium cuſto Mariæ Magdalenæ , dæmonis in ſpecie
dibus . Decimo di&ti menſis , cum ex E Aethiopis,animæ damnate in afluinpto
ancillis aliqua in officinam diſpenſato corpore , vt arbitror non ſuo , fed ae
ris iuiſſet, ſenſitſe ter à Catharina voca Teo ad fui corporis fpeciem effortnato .
ri : quam timore nimio dilapfam exhor Habent Athei quod rideant , fi nolunt
catæ funt cæteræ , vt inuocato Domini reſipiſcere , de pænis inferni, & anima
noftri auxilio , cereoque ſacro accen rum immortalitate . Habent Caluini
fo regrederetur : aſſumptis duabus , ftæ de cereis benedictis , de Sanctorum
que cæteris animofiores videbantur , reliquijs, de confeffionis auricularisin
fecurè redijt , qua defuncta monuit , vt tegritate , ciuſque neceflitate . quid di
dimisſis alijs , cerco abiecto , quod pe cent ? confictum id a lefuitis , qui po
P2 teft ,
 204 - Diſquiſitionum Magicarum
ceſt, quod à cunétis hodie , locis illis A ne , Sangiones noftri temporis, Momi :
queat confutari , fi confictum foret . dicaces , Ecclefiæ peftes , apparitiones
Nolunt credere erant , & audiant , vi. ſpirituum negant & fubfannant: faten
deantque. Muliercularum commenta tur aliquas & in honore habent Sancti,
inquient ? credo, lateres, & tegulæ , lon & orthodoxi patres, orbis Doctores ,
ginquis locis allatæ , & diſperfæ , quæ Aſiatici , Aphricani , Europæi quibus
cunctis populus vidit , iltis imaginatio credetis ? Magdeburgici Centuriato .
nis opera funt , extracti lećto viri , vi res, & Lcmanicolæ coaxatores afferunt,
dentibus alijs lolo alliſa & per humum nullas vnquam viſiones defunctorum .
raptata mulier , fomnia, illita parieti va fuiſſe veras : nilitantis Ecclefiæ , quæ
fa , & in partes innumeras confracta, columna veritatis eſt , centuriones , &
ſomniafuere . Sed grandiorum mali- B Euangelij præcones, quiſcientiam fuam
cia ad hæc fingenda , (pargendaque va de fapientiæ æternæ vberibusſuxerunt,
luit : quid pueri quadriennis innocen vnanimi conſenſu litteris mandarunt
cia ? doli capax illa non eft ætas , vt vel plurimas, vc veras: quibus credetis?Bea
ante reliquias præfocari feà vix nota & torum apparitiones habemus, damna
mortua mentiatur , vel reliquiarum ap torum habemus,beandorum habemus:
penſionc metum fi & um ponat. Quam Eccleſiaſticæ monumentis hiſtoriæ , pa.
vercor ne Catharinæ exitium illis im truin traditione , conciliorum actis ,diui-
pendeat: qui Catherinæ crimen & lau næ ſcripturæ tabulis conſignatas , & de
dant, & imitantur , confeſſionis facra manu in manum per omnes Ecclefiæ
myfteria in hiſtrioniam hypocrifim ver ætates traditas , conſeruataſque : Non
tentes, & inferni pęnas fabularum loco C ne temerarium contra niti, flagitiofum
habentes . repugnare , impium , atque blafphe
Habetis nubem teftium , grandinen mum his omnibus fidem derogare ?
que copiofum exemplorum , quibus la quid , mendacij vel ftoliditatis ea , co
bruſceta , & vrticeta Nouatorum radi fümque auctores accufare nomen
1
cicus vellatis , confringatis, calcetiſque. non inuenio , quo appellem . Tu ( le
Illud vnicum propono . perpendite vos Etor ) rei indignitatem animo comple H
diligenter, vtrum zquius,cutiuſque cre Etere, complexus abijce ,abiectam con .
dere , primæ & fecundæ SynodiNyce culca , & cxecrare . Quid mendacijac
næ patribus,Græcis Latiniſque Eccle cuſare , niſi falla pro veris obtruſa dicti-,
fiæ Doctoribus, fexcentis alijsgrauifſi tare ? quid ftoliditatem aſcribere , fi non
mis Theologis , & probatæ fidei Hifto- D cauſari: adeo tot grauiſſimos , fapientiſ 1
ricis, & omnium fæculorum ſexdecim finos, fanctiffinos viros , fuiſſe væcor 1
feceptæ fententiæ , an nouiſſimi fæculi des , vrinanibus nænijs ſe paſsi fuerint I
procacibus quibuſdam ., ijſque perpau ludificari, & pro hiſtorijs fabellasani
cis , de ludo Saxonis excucullati , vel les receperint ? hæc aduerfariorum mo
Stigmatiæ Nouiodunenfis . hi negant deſtia eft .
mortuos viuentibus apparere ad tempus
poſlesnegant Deumid vnquam permit SECTIO VI.
tere : illicontra vtrumque , vt audiuiftis
affirmant , vel diſertis verbis , velallatis Ed ratione fortaſsis aliqua velargu
exemplis quæ nunquani recitaffent, nifi mento efficaci ad hoc credendum
vera credidiflent. Scaurianum plane iu- E impelluntur.Examinandas ipſorum ob
dicumeſt. magnificum illud, &magna iectiones tibi fideliter proponam . cu iudi
niinum Scaurirei dictum , non ignora ca, & diſcute .
tis ,quia Valerium Max. libr.z.legiſtis. In Italia (inqait Philipp Melancht.in
Varius ( inquiebat) Sucron enſis , Aemi Manlij Calendario ) habenı impuriſſie
lium Scaurum , regia mercede correo mas ,et obſcanas fabulas de Maria, que
Pium , imperium Romanum prodidiſe apparuit Monacbis , bellum dictum , &
Ait : Aemilius Scaurus Princeps Sena mendaciſsimo dignú fcutra . Habet Aſia
tus buic negar ſeculpa affinem effe. cui & Aphrica,habet & Hiſpania , & Germa
credetis ? Pari ergo nunc ratiocinatio . nia, Deiparæ facratiſsimæ apparitiones ,
VE
 Liber Secundus.
vtdoctum .habet non ſola Italia , & eas
ab omniobfcænitate , & impuritate tamn
reinotas , quam à fidei puritate Melan
chton ,quàm à morum , & vitæ caftita
te , ac fanstimonia fuit alienus Luthierus.
Necillę fabulæ vocari poffunt, quas om
ni xuo grauiſſimiſcriptores, & fanctif
fimi viri,publicis teſtimonijs conſigna
runt , quas Eccleſiaſticæ tradiciones con
firmarunt. Sed hæc Melanchtonis , &
Ioan.Riuij modeſtia fuit, tot ſæculis pro
batas Sanctorum apparitionesaniliacé
, B pturas . Namis , qui defcenditad infe- P177.4.
fere deliramenta , & , cum ipfreſſent ho
mines ineptiſſimi, Diuum Gregorium
Papam incprum vocitare : addunt vani,
tatem impudentiæ , cum multa falla &
inania pueriliter , fine iudicio , & falla
citer, linecandore , congerunt,& quo
rundam priuatos abuſus & , ftultorum .
ridiculas opinationes in publicain Ca
tholicorum contumeliam detorquent ;
quaſi non rebus veriffimis , & optimis ,
hoc fit adnatum , vt obnoxiæ fint fuco ,
& hominum , dæmonumque dolis , at
que inalitiæ expofitæ , in multorum
prale vtentium vertant perniciem.quid
pane veilius?Sodomæ tamen eius abun
dantia nocuit ; quid vino ſalutarius plu
rescamenebrietas , gladiusneca
uit ; quid Dei adoratione præftantius ?
quot tamen illam in culcum idolorum
deflexere? diſcretio ergo , & prudentia
neceſſariæ ,vtveras à fallis diſcernamus;
nó vero licet, propter fallas , veris fidem
derogare . 5
Marbachius negar vllas veras : niſi
Chriſti & Angeloruin reperiri,cur ergo
tam diligenter , quando per Angelos
exhibitæ , id Patres , & hiſtorici addere
conſueuerunt? curhæcnouus Vigilan
tius vincula Sanctis inijcit? cur hiseos
compedibus, & manicis ligat? curin ,
hunc ncruum compingit , homo pro
pter inultiplices blafpliemias neruo di.
gniſſimus, propter transfugium , com-
pedibus vinciendus , & propteramen
ciam , atque furorem ,totiusvinculis qua
drupes conftringendus?
Centuriatores, & Lauatherus addunt
argumenta paulo veriſimiliora ,quçdam
quibus probare conantur , nulluin effe
purgatorium ( quæ veimpertinencia hoc
loco prætermittimus: quædam quibus
reſpondebostractasioni accommodata.
205
A Quid inquiunt Auguſtino reſpondeas,
qui non obſcure , viuentiuun rebus ani
mas defunctorum negat intereſſe :alio
quin fibi matris optime conſpectum
mulla noite defuturum ? ( d.libro de cura
promort. ſupracitato . Quid Athanaſio quaft.13
Chryſoſtomo,Theophilacto , Tertullia-in feripri
00 , cenfentibushxcelle commenta de- 8.c.Mat .
monum , qui ſe luftragijs noftris indige in 6.C. 8
re & ex purgatorio , via alta acque ar- d.l.dea
nima.
dua , fingunt aduenire ? Addunt ſcri
7.
ros, non ampliusafcendit,lob Pſalmiitæ 39.66 102
homo eftfpiritusvadens, o non rediens: VISO
16.2.Re
puluis eft , poſtquam ſemeldefloruit ,
dicitur fuum locum non amplius reco0. Sum 14.
4.
gnoſcere : quo igitur pacto queat redi 2.Pet. 3
re ? alibi diciinur omnes mori , 1. -2. Tibor
cui aquedilabi.quis dilapſas ad fontem 4.V• 116
reuocet ? DD. Petrus & Paulus mor
tuosinquiuntdormire: cur ante termni- Lat. ini
num ſuſcitas ? negat Abraham Chaos v.26,
C quantun interiacet , à mortuis poſſe
traſmicti, & idcirco illos nec mittendos,
vt viuis renuncient , quæ illic geruntur .
Quo pacto ſi nec per ſequeunt , nec à
Deomittuntur:mortalibus apparebunt?
Hæc ſumma argumentorum , quæ mo
menti alicuius . Sed reuera hoc eft abu
ti ſcripturis , & Patrum dicta calum
niari . Non negat apud Lucam Pa.
triarcha Abraamus mitci à Deo mor
tuos pofle , vel ſolere , fed tunc mittere
D abnuebar Chaos illud hiatum maxi
mum , atque impertranſibilem fignifi
cat , quem fine Dei permiffione nullus
tranſire mortuorum queat : Dei enim
lege immutabili conftitutum eft , vt fine
ipfius permiſſione receptaculis fuis ani
inæ nequeant exire Dei quoque lex ſan
xit , ncc damnatorum beatis vllam effe
condolétiam (huc Diuus Gregorius iter
iftud imperuium retulit)nec fortis vllam
cffc commutationem , vel meritorum
E vllum conſortium inter illos (huic Am
brofius, & alij retulerunt, de quo vide
Cathen. Diuus Thomæ .) Dormire
mortuos teftantur Apoftolorum Princi
pes, fateor :fed fomnusille mortem figni
ficat , dormire eft mortuum eſte :
phraſis ifta Græcorun fuit vnde & fepul
creta, vocant xononipra hoceft dormi
coria , & Homerus, de virga illa Mercut
rij loquens ,qua putabant eum mortuos
§ 3 ſuſci.
 206 Diſquiſitionum Magicarum
ſuſcitare, mortuos nominauit føvwizar A incipiainus : & cum nobis femel occi
iyopo ( dormientes excicat; id obſcu derit breuis lux, & vicæ flosiſte emarcuc
rius , & deterius vertit Maro , Lumina rit ,haud polle abruptam vitæ telam ite
morie reſignar.Hebræi etiam dormire di rum connecti , vei vinculum iftud ani.
cunt , pro mori,& Syri mortuos vocant mæ, atq ; corporis femel diffolutum rur
dormientes,propterfpem reſurrectionis. ſuscolligari,neque animam noftram ,
( vt Angelus Caninius obſeruauit ) fier . poftquais venti inftar feinel euolarit , vl
go dormire Lauathero ,eft in nullius co ura corpus fuu ,agnofcere, vuillud fubeat
fpectum vnquam venire: vbi fides reſur ac poflidcat.Nam in ipfa reſurrectione ,
rectionis dormiebantMoſes, Samuel , beau illud iam { plendiduni, & incorru
Ieremias & Onias,apparuerunt tamen . ptibile deprehendent :damnati ,fædum
Sed omnes ficutaquæ dilabimur , puluis B ac horridum , & obnoxium corruptio
fumus , & quaſiin aurasdiſpergiinur. Ti ni,tam vero damnariquam beati ,ange
bi vero, Leitor quiſquis his fulcris inni lica opera , Dei nutu ,illud ſunt agnituri .
tere, edico ,te moneo, diſcaueas, ne hu Quid ? quod nonnulli intelligunt deipſis
iuſmodi rationibus vtare . nam fi quid amicis, quipoft animæ receflum ,corpus
probent , eadem opera probent ne reſur amplius non agnofcunt , fed deteftatur ?
rectionem quidem vnquam fore. dilap & himore Hebræo fuum pro , eius,acci
læ ſemel aquæ nunquam redeunt , am piunt. videtur huius fententiæ P. Ema
nes aſpice: num nosnunquamredituri ? nuel Saa . Quid ? quod Diuus Hierony
Potius ergo fatendum his , & fimilibus mus , fecutus Hebræam pharſim ,can
locis, nihil aliud velle S. S. nobis indica dem verut,non cognoſcet eum amplius lo
re, quam vitæ noftræ imbecillitatem , & C cus eius , quod plerique Hebræi volunt,
fugacitatem , vt D. Auguſtinus , & Ango & paraphrafis Chaldæus, & Vatablus fe
lomusannotarunt . Plaltes Regius ne quuntur, & fic locutus ante fuerat Bea
gat à mortuo amplius locumſuum cogno tus lob.capit.7 . vbi Hebræa, Chaldæa ,
Jci.vbi aduerte nullum omnino patrum , Græca, & Latina conueniunt: hac pror
nec quenquam ante Lutherum , liclocú ſus ſententia , mortui memoriam interi .
hunc exponere ,vt facit Lauatherus: vt turam , quafi non fuiflet: vel ſuperſtites ,
quam cito ,tam vere , de tam nouitio co. quid cum vita functis agatur,aut quo in
mento, Nouatorem , queas agnoſcere . loco detineantur , nunquam niſi per re
Quatuor inuenio veterum explicationes uelationem futuros certiores. Quæ omn
duas enim Hebræorum in Midras tebi nia contra communem ſententiam ni
limomitto , vnam vt impiam , quæ ani- D hil habere virium , eft omnino clariffi
mæ hinc ipſius mortalitatem colligital mum . Minus etiam obftat , quod eidem
ceram ,vtparum conuenientem textui , Regio vaci dicatur homo , Spiritus va
de originalipeccato : hoc cum homine dens , non rediens nam quod præceffit
reſurgente non amplius relurgere. iſti quia carofunt , id aperte indicat agi de
Velosashub ,accipiunt de iarzar haraz. naturæ humanę deprauatione, & impro
Duæ Patrum expofitiones funt plane bicate; quæ cum ad deteriora femper ver
tropologicæ , vt Arnobij hic,de diuitijs , gat,à malo tamen ad bonum , per ſe ne
& aliaBarſilij (de pænitent.) Hominem quit redire, vel, quod magis placet , agi,
femel in peccatum lapſum , non poſſe fi de hoinine corruptibili, qui, cū ad mor
ne Dei gratia,viſua exurgere.Tertia eft tem Pegaſco giadu properet; à morte
volentium , locum hunc, non capi decor E ad vitamretrogredi , virtute non poftea
pore ,ſed de toto hoc orbe ſublunari, in ſua. Diui Iacobiverba , Sic qui defcendit
quem , egreſſa ſemel de habitaculo cor ad inferos , non aſcendet nec reuertetur
poris anima , nequit fine ſpeciali DEI vlera in domum ſuam ,neque cognoſcer ev
permiſſioneredirc:ſic innominatus,ſed amplius locus eius: eundem planè ſen
pereruditus Pſalmorum interpres. Quar ſum habent , quem illa Dauidis paulo
ta eft Apollinaris, & Eutymij,ſenſum el prius explicata . Bellè quoque Diony
ſe, ſcire Deum , & cognoſcere humanæ Sius exponit ,animam quę adinferosde
naturæ conditionem , & interitus noftri fcendit in priftinam vitæ rationem , diui
accelerationem , qui naci mox denaſci gias , latifundia , palacia , naturaliter non
redire.
 Liber Secundus. 207
redire. quamuis ( verba fant eius )mira. A laniam illam ſedulo confutarunt. In his
culofe id fieri poſſit.sepeque fa £tum fit.Er fane diligens Iſidorus lib . 2.Etymolog .
illo fenior D. Thomas ibidem difertè tra c.8. & osaureu loannes Conſtantinop .
dit, lob locutum de eo , quod fecundum homil.2. de Lazaro, & homil. 4. in Lu
carſum naturæ fit,non de eo, quod agi cam,vbi reddit rationem , cur Deus non
tur miraculoſe . En aduerfariorum tela , permittat multosin vítam redire : vti lic
ex (cripturæ pharetra. Plus fortaſſis fidu dæmonum fraudibus materia fubtraha
ciæ in Patribus , plus ſuppetiarum ? nihil tur , qui dicit non permitti multos, non
vtique ininus, calumniofa vtique tota il ne denonnullis, lícet paucis,fatetur?adi
la teltificatio ,quae Rhemniæ legis, vlla mit etiam facultatem redeundi curioſa
Giſelege ceneripaterentur, non effuge rum narratiuncularum gratia , abſolute
ret inultionem .Miror Auguſtinum no- B ad Dei nutum reuertendilicentiam ,non
bis obijci , cuius fententiam ex eodem tollit : quin aperte potius hom.29.in Mat
libro audiuiſti, non ambigueceruicoſos thæum.ſcribit, ſponte ſuaredire non poſ
iſtoscondeinnantem . Vult ille quidem ſe.cur adderet Upontefua )ſi nec diuina
plerumque angelicas elle operationes ; voluntate poſſent redire? Nec aliud age
fed addit ſpiritusetiam aliquando auto bat Theophyl.in cap.8. Matth.cum tefta
# porárus ad viuos mitti. Negut eofde cur dæmones quoddam dogına inftitue
arbitratu fuo redire poffe, citra Dei'vo ſe voluiffe , de vagatione animarum in
luntarem :alioquin lībimatrem cárinuo hoc orbe;cuiminimeficaſſenciendum ,
ad fururam : fed nutu Dei aliquando re quoniam animæ corpore egreflæ iam
dijffe,profitetur, & exemplis confirmat. certum habent locum , & non oberrant
Athanafium producunt in pugnam , ſed C vagæ quibus verbis negatſpiritus pro ar
laruatum : Anaitafius enim ille Nicænus bitrio into yoguce ( fic loquitur) tiara
eft , non Athanaſius eius diuidenda au 7al, quoniam certis manfionibus ftatim
étoritas. Nam quæ ab illo quæft. 11. di affignantur , impugnat enim eundem
cuntur , leui brachio in aduerfarios recor errorem , quein Chryfoftomus ; & vter
ſerini,negat fpiritus apparere, fretus Da que nobifcum ,vt docui,fenſic. Denique
uidis teftimonio ,de quo nosiam copio Septimius Tertullianus etiam illud Gen
fe.addit hæc verba: De animabus enim tilium ,de præuentisimmatura morte ,
Sanctorum non eft dubitandum.namá figmentuinplane poeticum , & force Pla
poſt mortem , in iudicij die cognoſcent tonicum reijcic,docet
& nec illorum ani
omnia .Vndefic poflumus ratiocinari : fi mas uagari,donec reliquatio compleatur
beatorum animz cognoſcunt omnia D atatum . hancque ille licentiam poctaru.
poft mortein , locum igitur & fuum co cum Magorum audacia , iactantiumina
gnofcunt:ſilocum fuum ;permit ente nem ſuam animas eliciendipotentiam ;
Deo , ad illum redire poflunt ; idcirco & cum infomniorum fallacia, quæ Ma
cnim damnatorum animis negauit re nes falfa ſolici immittere ,comparās me
dire pofle, quia locum fuum non cogno rito refellit.Verum & ipſe addit ,Dei vir
fcunt: de animabus enim his tantum ac tutem quafdam animas reuocaffe in do
cepit verbi Dauidis, non de omnibus, cumenta iuris ſui , Sic fcriptum ab eoin
vi Lauatherus. Q. vero 8. non adimit ucnias extremo de Anima libro . Sicer
omnem illis fimplicitus reditum ( nam go neque S.S. neque patres,neque ratio ;
hoc Scripturæ facræ refragaretur)fed ne fed fola temeritas,nouandicacoethes, &
garà Deo remitti , vt humanæ curioſo E vetuftati detrahendi,Catholiciſquecon
fati fatisfaciant, narrando quid apud in- , uitiandi libido , Aduerfariis fuffragantur .
feros rerum geratur.Sciendum quoque
temporibus illis quandam hærefim vi SECTIO VII.
guiffe
contendentem ; mortuorum ani
mas, illorum maximè, qai violenterne 2. Concluſio , Magi nequeunt open
cati,daemones fieri, & malis deindecar Shade mensen geras de comer um
minibusad homingmobfequia , & re mas nobis oftendere . hæc eft fencentia
fponfa danda compelli. Huic dementie Tertullian.lib.de anima, cap. penal.D .
* fumma yi Padsesoppofjerudi, & pa Ifidosilib.8.Etymol.Chryfoft. & Augu
P4 Aini,
 208 Diſquiſitionum Magicarum
fini, quos citat; & fequitur D.Thom.r. A ri menfas Aternenti , & ( ait) ſeexpiato
p :4.117.art.4. ad 2. Guilh .Pariſ.p.vlt.de rium circumgeſtare igne. Et ad crucia
vniuerf.ca, 24. Victor. demagia nu.17 . tus fuiindicium , manum menſæ lignæ
& fuſe docet nuperus ſcriptor Alphon craſleæ impreſlic, eamque aliè admo 1
ſus Mendoza . Quodlib .Scholait.q.5. dum coinbuſſit. notamhanc andiuiab 1
ratio eft, quia Sanctorum animæ in ma ocularis ( vt aiebant) teſtibus fupereff
nu Dei funt, & foli Deo obediunt: dain - manus menfæ inuſtæ , & ad perpetuam ,
natorum nequit Diabolus finere egre rei memoriam paruulo clatro ferreo
di,ſinu nutu Dei,fine quo nec ipſeid po obtectam , & narrat in Chron . Domi
teft : quod ipfum etiam habet locumin nicanorum Frar. Antonius Senenfis ,
ijs quæ expiantur. Ideo folent ipfi has vt de re nihil fic dubitandum . Quan
vicesſubire dæmones ; qui per mudum B do Deus redire permittit , maioris bo
adhuc vagantur , & has animas amant ni id cauſa permittit : vt plurimum Be
mentiri , vt ex Porphyrio docuit Iambli hemoth hanc agit perſonam . Pactio
cus lib. de myſter. Aegypt. Neque id mi ipfa vix fieri poteft ; vt curioſitatis pec
randum , cumin Angelum quoquelu Cato vacet . præſtat ſalutem fuain ſein ..
cis ſe transfigurent, & in B. Virginein per cum pauore & fpe operari. Ea
Deiparaın , vt in Biturigibus Vibiſcis ,cú dem B. Lutgardiscum iufliffet cuidam
illic degerem ſcio accidiffe, immo & moniali , vtli prior moreretur , eam vi.
inipfum Chriftum Dominum , qualis ſeret,addidit ,vt primum diceret: Benedi
B. Martino apparuit diabolus . cite ,orationem Dominică, ó Salutatio
Ex his fequiturprimo, prorſus eſſe fu nem Angelicam ( inquit ) diabolus ſuo
1.3.dona. perſtitioſun, quod exquorundam deli- C more aliquod figmenium adducal. dift.
samon ra opinione retulit Ananias aniiņas co lib. 2. Si hoc illa fancta tam illuminata
rum , quibus expirantibus dexteram por metuebat quanto
, magi nos debemus
rexerint, & viciſſim porrectam recepe metuere ?Sequitur etiam tertio his,pol
rint , ipfis poft obitum apparituras. Nul ſe facilius diſcerni variorum , & multifoc
la enim huiusrei,velfcripto , velnõfcri mium ſpectrorum illuſiones ,quas de
pto Dei verbo , nec hiftoriarum yetarú mones obijcere folent , de quibus nunc
narrationibus auctoritas huic opinioni videamus.
adminiculatur . Secundo fequitur non
effe temere imicanduin quod olim fa QV Æ STIO XXVII.
Ctum à nonnullis , & quod loann. Fri
burg. in Sum . Conf.l.i.tit. 11 : 9.23 . fe-
D Dedemonum apparitionibus , fiue de
cundum ſe conſideratum , dicit non eſte Spectris , que demones nobis
damnandum de peccato, non eniin ne obijcitur.
gant D. Tho. & ipſe, & qui cos ſequitur
Beezius in precepi. periculofum efle , & SECTIO I.
cales vt plurimun le deludendos dæmo
ni propinare , & illi ſubiacere commina Vo præmittenda, varias elle illus
tioni . Qui amat periculum , peribit in D
co ,ideo prudenter Ciruelus lib.3.de fu genera, Patet primum quia multa ha
perftit.capit. 1 1.reprehenditillos , vt qui benturpro Spectris, quæ naturalia funt,
cum inuicem pacifcuntur, vt (li permic vel artificialia , item quæ ſenſuum vitio i
tatur ) is , qui prior morietur , viuo ap- e aut imbecillitate vitiatæ phantaliæ talia
pareat , eumque de ftatum faciat certio videntur effe cum non fint qualia vide
rem . Scio id Deum permiſſſe aliquan tur , de ſingulis,Petrum Leloyerium , in
do, vt audiuiſti de Marſilio Ficino ; & de pleriſq; ſecuri videamus.Nacúralia funt,
S. Lutgardilegitur lib.2 . vitæ eius , t0.3. & decipere tamen aptiffima, ignes illi fal:s.defpe
Surij , in lunio , & apud Dominicanas cui, de quibus egimus ſuperius , item in : 7.8.6 %
Zainoranos accidiffe olim monacho fulæ natirantesquales
, vidi apud D.Aug
cuidam . Is cum quodam Minorita domari fanuin in Morinis complures
hoc pactum inierat , moritur Minorita , quales etiam in Italia , & alibi celebrant
& poft dies aliquot apparet ftipulato Veteres fçriproſes , in lacu ,Vadimonis
*Cecu
 Liber Secundus: 209
Cecubo , & Reatino , vt funt etiamar- A fuperius actum , & noftris téporibusob
Arif ,de bores , & lilux radicitus euullæ , & claf lata Carolo V. Aquila ænea , volansper
al adm . fis fpeciem in mari præbenteş , tefte Pli aerem , & Pariſijstriremis argentea , quã
Tit.Liu. nio Seniore , vt , ligna pucrida noctelu remiges , ciuſdein materiæ , & impelle
1.5.Sene. centia, vcanimalculum Indicum , de ge bant , & fiftebant, & retroagebant. Vt
liiz.Nat. nere Cicindelaruin , ſed maiusinftar erant etiam Hydraulica veterum , & ho
go D.Scarabæi,quod etſi toto corpore luceaf,
Iu.lib.8. die in hortis Eftenfbus Tiburi admiran
maxiine , qui pro corpu
epist. 10. oculis tamen da ; de quibus Claudianus ;
Seni. fculi modo ingentes , tantum fundunt
1.2 .Natl. lucis , vt ad eam legere , & fcribere ſo Intonar erranti digito , pedibuſque tra
hicos leant. Coculium vocant, inicat luce bali
bift.Cil. quaternarum ftellulară , quarum fi quis B Veltelaborantes in carmina concita
pinguedinemanus , & faciem inungat , undas,
ardens & formidabile ſpectrum appa
ret . Sic Chieza , pag. 2. Hiftor.Perna. Er de quibus iam exſtant Heronis li
capit. 30.Item vapores vacijs fornisco bri . Vt lunt artificiola ſpectra , quorum
formaci, quales illi , quos Sylla vidit hir modum docent Cardanus lib . de Varie
Plur. in cui ſimilitudine capitibusapud Epheu tat.rerum , & Baptiſt.Porta.lib.de magia
Sylla, concurrere , &fimilia , quæ apud Syr naturali, quanquam verè in his omnib.
lij.Bibl. tim maiorein ex eadem caufa Diodo rerum quibus vtuntur natura ad arcifi
rus Siculus fcribit contingere , digoas cium adfeſt viin maximă, vt & in natu
lectu . Talia quoque ( lia viſu , ad alz ralibus illis priorib. fæpe accedit artificio
ditun lubec tranlire ) ſunt admiranda C la hominuin applicatio . Sed ad hang
quædam ſonorum, vt Echus in locis di claſſein magis proprie pertinent artifi
uerſis, quæ & notauimus Cominenta . ciofæ voces quorundam ; quibus cum
jn Senecæ tragedias , & decipere non ſint præſentes,vocesfimulant abſenciū ,
nullos teftatur Cardanus libro decimo vel cuore loquantur ,ex ventre verba vi
octauo , de ſubtilitat.item ſonus ftatuæ dentur proferre , ſicg ; voces dæmonu,
Memnonis , de qua eodem qpere egi vel Angelorum mentiuntur : Item qui
mus , & muri Megarenſis , de quo in per tubos noctu loquentes, Angelorun ,
Atticis Pauſanias , & caucrna Brittani yel animarum voces fimulant; quale
ca, de qua Clemens Alexandrinus libro guid de Bonifacio octauo circumfertur,
ſexco , Strom , fors , an Diui Pacricijans apud Nauclerum , Maſſeum , & alios .
trun ? item prælij ac victoriæ voces , D Item quiſimulantſe animas maritorum
apud tres Perſicos imontes de quibus defunctorum , & fic fuadenc viduis , vc
idem Clemens . Mirifici quoque inter fibi nubant :noui , qui hoc Louanij fa
dum foni nati ex yterinis ſuffocationib . Ctitarat, & de alio quiAndegaui, narràc
imperitis medicis imponunt , quando Leloyerius cap.7.Sic apud Boetium Sco
ait Corn.Gemma lib.i.Coſmocrit.c.7 .] tiæ Kex Kennethus , Pictos , a quibus
A venenazoſpiritu inflala arterię , didu erat victus, vicit . Noctu ad Principes
Etaq; in amplirudině ſecundum longiru exercitus fui dormientes ,immifit feruos
něconrabuntur,vnde neceſſefiraliqua indutos ſquammislucentibus,& manu
domulierem trangulari , unde a uoces tenentes haftas ex ramis putridis noctu
mirandas eximis vifceribus exaudiri, lucere folitis; quiillos ad pugnam forti
Hunc uelul ranarum coaxalus,nunc fer- Ę ter incidam hortarentur , fe a Deo mil
pentum fibilos, nunc crocitus coruorum , los Victoriæ fponlores. Angelos illicre
gallorü cucurritus latrajuscanum , Óc. didere , & animofe Pictos aggrefſi ad
que tamenpro uiarum , et erumpentisſpi internecioné ceciderunt . Sic nonnulli
1 vficancris,vel teftudinibus, ijſq ; cucan
rius proportionecalus effingir. )
Vinaturalia , & lic aroficialia quãdoq ; delulis affixis, in cæmiterijs, non ſemel
decipiunt , & proſpecttis habentur , ye ignitorum ſpectrum fpeciem præbuca
erani arrómafc . Dædali,dequib. Arift. te , quare nonnulli fufpicantut ab Hoe
lib.i.de anima, & lib.j. Politic. & alias mero teſtudini tributum nomen armas
Archimedis,Archytą ;acBoccij,de quib. curæ fallacis naudinga gypet.Sicetiam
Abdes
 210 Difquifitionam Magicarum

Abdericaniiuueres cum , ſpectrorum A cum , de quibus optime D. Ambrofius.

ſchema,conati funt Democritum terre Hinc( ait,vanaimagines ebrijs, incerti lide He
re , vt narrat Lucianus in Philopſeude. vifus ,inſtabilisgrellus: vmbras tranſi- lia ,due.
Sunt in recentioruin libris ,vt Boccatij liunt læpe,ficut foucas,nularbiscum fa - 14.6.16.
Decamerone, & finilibus,exempla plú cie terra,ſubitoerigi , inclinars vide
rima, ſed meinagis capiunt antiqua : in tur, quafi vertatur, timētesin faciem
fabulistale,quid comminiſcitur Motel Tuunt, folum manibus apprehendunt ,
Kariæ Plautileruulus ,tale quid narrat aut concurrentibus montibus libo viden
Acíchynes orator , a Cimone Atheniefi tur includi. Murmur in auribus, tan .
factuin , queſe Scamādrum finxit , vt vi quam marisfluctuantis fragor , ó relo
ciaret Callirrhoen :tale quidnarrar loſe nantia fluctúlittora . Canes fividerint ,
phus facticatum a Mundo , vt deciperet B teores arbitrantur, fugiunt. Alijri
Paulinain ,fingéte ſe Anubim :tale quid (ufoluuntur incondito , alijinconfolabili
a Tycanno. Sacerdote idolorum exco morore deplorant , alij cernunt irracia
gicatum ,qui mentiebatur Sacurnum , vt xabitespauores,vigilaniesfomniant ,dor
libere matronas nobiles mucharetur , mientes litigant. Idem , terribilia nempe
nos docet Ruffinus, & meminit eiufde viſa apparere ebrijs , Plinius prior aftic
Lözr.bii facinoris D. Cyrillus. Alex.contra Iulia marat .
num lib.z. Depradar ,more fuæ ſectæ , Lagathe- 1.14.6. 22 .
Er Nečtanabus AegyptiusMagus ſe fus SS.dum fic vult intelligendum ill.d
in Louis Hammonis effigiem transfor Salomonis , cbrietatem dilluadentis :
mans . Olympiadem Philippi vxorem . 01 81 Ful videbuni exitAReAs, corruã Prox. 1z.
decepit, &adulterino concubitu Ale- Cloquetur peruerla . Extraneas , ait ille * } }
xandrum Magnum genuic, vnde illior viliones , & apparitiones admirandas ,
ca opinio de loueparente .narratloſe qua in reductorem habuit Pagninum ,
phus Goriondes libro 2.Hiftor . Iudai. quicum Paraphrafte Chald.videtur ſic
cap.6. & laudat auctores,Aegyptiorum accepiffe mne Zaroth , quafi vim neutri
Sapientes, TitunRomanum S , trabo haberet , & fignificaretextranea h . res
nem Cappadocein , & Nicolaum Da . cxtraneas : quod , licet non diſplicuerit
maſcenum . Lanſenio , probum tamen non eit.Fæmi
In his fictionibus , cun ſtuprum ac nino cnim fenfu accipiendum , & quide
cedit,peccatum grauius eft, quamin tu non de rebus,fed deinutieribus.Senfus
pro fimplici, & grauius puniédum : cum cniin , quem Diu . Hierony. & Bkda te
furti cauſa fit , puniédum pænadirecta D cuti , vinum concupifcendi alienas elle
riorumI- ſaccularij.D.de extraord.cri caulam , ideo Septuaginta , vt ambigui
min . Si nihilaliud , quá metus incatitur , tatem hanc tollerent, lingulari nun.ero
pro periculi magnitudine , res æftiman Vettere coppier , alienam , feu extranea :
dazex genere fuo , puto Mortale pecca quam vocem , nec S. Sonec patres tim
eum , & poena ett arbitraria , fuſtigationis pliciter pofitam ,de aha re ,quam de mu
puta :& , fi mors fecuta ,exilijperpetuiar liere, feu ſcorto accipiunt, vtcodein CD
gum.libro 4. S. cum quidam.D. ad leg pit.paulo ante : puteus protundus alie
Cornel de ficar. I. insinii S. cuneo D. na , vtibi explicant Salonius, Beda ,Hie .
de fullt. & penul.I.vlt . & l.vlt.D.de ex ronymus, & aliy.Oculorum fuftulio fa .
traord -crimnin - voluere poft glof in l.fi cit videri volicaptes , ante oculos quals
quisaliquid .D.de peen.Licinius Ruff.in E muſcas, vel faltirantes formicas, vt non
comparat.legum Molis , & luriſconf. & fine ftudiorum inconimodo , a multis
Leloyer.fupra fol.173.nec puto idonea iam annis experior. Abenzoae libro pri
cxcufationis caufamamorem præbere , mo capitulo primo ,tractar.octauo ,111e
neclutum fatis effe cond rol.Oldradi, minit morbi dicti balahol, quo qui atte
optimialias confiliarij . &ti,fingula putant ſe videre gemina. Ar
Senfum alterationem vitiumque cuatis cuncta apparent latea.Refert Ari
fallo viforum ,vel alio fenfuperceptorú ftoteles de quodam qui luammet ima
Spectrorum , caufam nóraram effe ,do gincm , fiue fimulachrum ,in acre fibi ,
caiders Lcloyecius c.8.exemplo cbrio quafi in fpeculo proprer oculorum vi
num ,
 Liber Secundus.
tim ,femper obuerſari exiftimabat. Idé a
teftatur, eum qui diuin folem oculos in
tenderit, & oculos alioccleriter auerte
ritprinio ei cuncta iri viſa gilua ,mox tu
bca , & tandem nigra , donec alteratio
Hla viſus recedar.Auditus etiam lęſus de
cipere confueuit , vt fitinijs, quimorbū
imaginoſum ( licvocant)patiuntur,cu
ius ægritudinis viri docti duas ftatut
fpecies , vnam notiorem , cui nomen
Eultis ,quando phantaſmata obijciun
tur,animo, viſiliimagine : de qua ſpecie B
Cornelius Celſus,& Cælius Aurelianus
confulendi , & pertinet ea ad phantafiæ
vitium. altera fpeciesel nepupartiQOUCE
qui viſui collit fomnum , auribus indit
vicium , quo fibi audireinnitus , & loni
tus videntur. de hoc Varro , in Prome
sheo Satyra ,
Leuifomna mens ſonorinas imagi..
nes
Adfarur , non umbrantur fomno pu- C rent, fuas ellefule teſtatur Aelianusli. 4 .
pula,
Guftus quoque vitiatus ægros mire
decipit,vt & odoratus, Polypo ,Graac
dine, ſeurópua , & miro illo catarrho,
qui regnabai in Caftella . 1581. & mul
tos ablumebar, læfus . Verum crebrior ,
& maior deceptio manat a phantaſia
corruptela, que aliquando comunitas
eſt cuin Phrenicide, ( fic vocatur ea ,quę
cum febri vehementi eft , ) aliquando D tur conſtitutos , marique altiusvndabu
cum Mania ( hæc febris expers eft , &
diucurnior, ) aliquando leuicula tantum
cít febris , nec ad Phrenitiin Tufficiens .
Theophilus medicus cetera prudes, opi
nabatur cum febriret , propelectuluin
tibicines , & cornicines affiftere, & con
tinue auribus eius cantum inlonare : id .
que, iam fanus, accidiffe fibi pertinaci
ter contendebal . Sedhuiciſta tædio e
Tant: alteri cuidam voluptati: Sic cnim
Horatius, Epiſt, ad Floram , E metu mortis præoptafle, quæ in nauro
--- Fuit haud ignobilis Argis ,
Qui fe credebat miros audire rrage
dos ,
In vacuo letus felor , plauforque rhet
mo :
Cetera qui virę ſeruaret munia reue
Eto
More , bonus ſane wicinus , amabilis
bofpes ,
Comisinuxorem , poffet quò ignofcere
ſeruis
Er lignolejonon infanire lagene,
Pojet quirupem , puteum uitarepas
tentem :
Hic ubi cognatorum opibus,curifque res
fe tus,
Expulit helleboromorbum , bilemque
morato ,
El redit ad ſeſe . Pol me occidiftis i
amici,
Nonferuaftis, ait, cui ſic extorta udu .
ptas ,
Erdempeus per vim mentis gratiſſimus
error .
Abydi fimile quid contigiſle narrat
Ariftot. in libro
de admirand. audition .
Hanc in væfania falſæ opinionis volu
ptatem d , e quodam Thralyflo, putante
naucsomnes,que ad Pyræum appelle
var , hift. Sed ad ſpectrarecheamus ima
ginaria.Haudſciogan quidrarius eo ac
ciderit, quod a Timæo Locro comme
moratum.Agrigenti domnusfuit,cuico
gnomentpoign, ab euentu tali , Adole .
Icentes aliquod [ Taurominitani illuc
conuenientes conuiuiunhilarius .gita
bant. Mox vti allolet,cun incaluilent
vehementius, ita deculli mete ſunt,ita
que externati, vt in triremitcopinaren
do hyemeningruere atrocem . Proin
de , velut naufragium veriti, tanquam
egeftis ,quæ intus forent ,nauigiui fa
cturi fæuius , vala omnia , & quicquid
mero feruidisoccurrebat in viam , feu
in mare ,feftinantius iactare adoru ſunt,
accurrétibus hinc inde quipoiccta di
riperent.In fequenti die vbi adfuere ma
giftratus factum arguéres, cum illi nec
dum facis edormitient: reſpondere , ſe
rent diſperdere, quan fluctibus deuo
rari . Admirantibus mentis ftuporem
vnitrerlis , qui inter eosvidebaturnatu
gradior : Ego,o viri Tricones , præ for
midine intrathalamos me conijciensin
impiacui ,Cumqueamplius delirare
animaduerterentur . dimicrútur ab igno
cente magiltrator Coinmoniu modo
grauius, cauerentin reliquum inuitatio
nem
 212 Diſquiſitionum Magicarum
nem eiufmodi brutelam . Ac illi ,velut A
gratiam fatentes : Si,inquiunt,feruati ex
cam procelloſis vndis portum fuerimus
affecuti , intermarinos Deos vobis ( Ò
Tritonès ) vt feruatoribus in patria fta
tuas ſurrigemus. ( Sic Cælius Rhodig.
ſcd ex Athenäo .
Hydrophobi aquam fugiūt, eo quod
Athene: putantſe in illa videre canem a quo ad
aslo 26.! moſi fuere .
Dali Solet autem Diabolus hiſce naturali
us lib.17 .
A.L.C.2. bus inorbis ſæpe ſe adiungere, & homi- B biens . Terreſtres Chaldæi cum Zo in Phoz
Paul.de nuin procliuitateabuti . Serpit hoc man
Syneral. lum Diaboli ( ait Diuus Auguftinus ) per
'Anthol . Òmnes aditus fenfuales, darle figuris,ac
Epigra. commodal ſe coloribus , adheret fonis,
Grec.l.7. odoribus fe fubijcit , infundit se ſaporib.
1.18.99 o quibuſdā nebulisimplet omnesmea
tus intelligentia , aliquando crudeliter
torquens dolore ac metu , aliquando
iocoſe diftrahens , uel fubfaxan lu .
dicrisi
SECTIO II.
Vnrenim dæmonum , vr variæ ope
raciones, atque libidines , & fic varia
Station
genera , quod fecundo loco nobis erat
notatum . Omnes quidem immundi ,
Ii.de ab- & mali , hominibuſque ſunt infefti , vt
Ain. ani. poft Chryſippú, & Plutarchum , & Phi
mal. lonem , redte contra lamblichum Por
phyrius, & co melius Minutius in Oéta
Nasuta . uio . cos tamen a loco Marcus , apud
Pfellum diuidit in fex genera , vt eo
prior fecerat Orpheus, fcribens ad Mu
ſeum
Samova's soarias,xain'epious, nou
ενυδρεους ,,
και χθονίους,και εποχθονίους
Dæmones cceleſtes, aercos, aqueos,
cerreftres , & fubterraneos, feu huma
nos .
Apud Euſebium lib.4. de demonftra
tione ipſe Apollo fic canit .
Tincès inig Boriels , vñdépariols ,
πιτι δαιθρης
Αυτοίσιν βασιλεύσι και κερος υγροπό
pelo .
Hdo Paraoratois mo baroglasi nion
Anah.
Πάντα γαρέ. δεν εται φύσεωος μισώμα
17. ds.
Partim terreſtribus, partim celeſtibus;
interdū ,Gatheris ipfis regibus, aeris
humida permeantis ,o marinis , et forb
terrancis omnibus .Omnia crim capiun
tur naturg plenitudine horum . ] cæleſtes
autem vocat æthereos, liueigncos, yt
appellat Marcus . Aereos ctiam Plato
agnouit Magices inuentionem illis tri
roaſtre, (ve Pſellus exponit) vocant Fe- dro ,
ras , ſeu canes terrcitres , in Zoroa ,
ftris enim Magicis ſcriptum legimus:
Σον γαρ αγγείον θηρες χθονες οικήσισαν
Tuum enim vas beſtia terra incolent ,
ad quæ Pſellus, beftiæ terræ ſunt a repe
γωκατιοδεμδυοι δαίμονες , φκι circa
terram oberrant . cuius interpretatione
magis probo , quam Plethonis Sundi
Raú xpaisaia, uermes, et omnis generis re
C ptiliauiliora . Idem Magus poftea fub .
dit , Ex d'apa xon 7w geins Opwanes of
ταληθές Σήμαβροτώ ανθρι χθονίοι κύνες
SerxTUUTÉS . Cerie ex terra finibus pro
deunt canes terreſtres nunquam fignum
verum homini mortali demonſtrantes:
quos Plethon vult apparere folitos cani
na , vel alia fæda fpecieijs , qui facris ini
ciantur . Quod licet Zoroaiter accepe 3
rit de ſacris magicis , verum tamen eſt
etiam ſolere hisſpectris verfari etiam il
los , qui prauitate vitæ derelicta religio
ſo cuipiam ordiniſe addicunt , quod ip
ſum Leloyherius confirmat teſtiinonio
Hebræorum in opere , quod inſcribunt,
Holam Abba : Idem Athanaſius de Lib. 2. de
D. Antonio in eius vita , & fimilia fete ſpect.ct.
narras de S. Simeone Treuirenfi Eue
ryvinus Abbas, apud Surium primo Iu
nij, & alia leguntur in vita S. Norberti ,
de deinone vexante initia ſanctæ plan
tationis Præmonſtratenfium ( Surius lu
E nij6. vitæ illiuscap. 19. 26.& 27. ) Ego
poſſum cofirınare co quod vere accidic,
initio ferme noftræ Societatis , inſticuto
collegio a P.noftro Ignatio Laureti,&
ci præfecto Rettore , P. Oliuerio Mac
nareo ,qui etiamnum ſupereft, & a quo ,
vt rem veriffimam ,accepi, quod fubdá :
Anno 1555. maligni ſpiritus, modo y
num m , odo alium locuin magno ftrepi
cuinfeſtantes , pleriſque ,in quibusnga :
mulli
 LiberSecundus.
nullireligioli inſtitutityrones erant, mi- A
rum quantum moleſtiæ , & inquietis ad
ferrent :Etiam claro die apparebant, va
rijs figuris . Voi dæmon in forina Æ
thiopis apparuit ,& multisillecebris,atq ;
perfuafionibus verborum conatus fuit a
religioſo inſtituto illum auercere , quod
cumirrito labore ſe facere videret , abijt
inhalato diro admodum , & virulento
fætore, qui torto illo die perdurauit. Al
teri ſe conſpicuum præbens effigie Di
ui Pauli adhortabatad facram Epiſtola- B
rum fuarum lectionem , atque ftudium ,
vt hoc fpeciolo colore , eum ab huma
niorum litterarum cura abduceret , ſic
que per in obedientiam e religioneri
expelleret , quod & perfecit . Ipfi Oli
uerio in atri , & ingentis molofli fpecie.
obuius ,in eumque infiliens , ad terram
fere adffixit . Orantibus, vt cogitatio
nem diuerteret , aut abrumperet , inftar
carti obmurmurantis ſeſe adiunxit non
femel, ſcabellumque, cui ionitebantur C
quatiebat , pullabatque . Nec lectis
quies, nec menfæ refectio , fineinfefta
uone, concedebatur . Crebro varijca
telli a quiefcentibus lectulum adſcende
te , & tegmina ſubire ſentiebantur , quæ
res inultos formidine plenos,& fomno
priuabat , & ftratis expellebat . Pran
dens quidam , inuiſi hoſtis pugno in la
tere , tam acriter percuſſus fuit, vt con
feſtim expalluerit , & ferè retrorfum a
ſcamno deiectus ceciderit . Subditorú D certis inter fe gladibusdiſtant, ratione lo
moleſtia bono Rectoriper moleſta erat
tentauit Eccleſiaſtica remedia ,quç opor
tuna currebant ; millarum , precum , e
xorciſınorum , luftralis aquæ , fanétaru
reliquiarum , & id genus alia . His ta
men Deus malú plane tolli noluit. Qua
read communem patrem , B. Ignacium
Oliverius recurrit ,preceseius, & openi
in hac moleſtia pecit. Ignatius, qua erat
animi demiſſione, ad pacientiam cohor
tacur per litteras , & ad ea remedia, qui- E ſtatur Auguſtinusin opere , de Agone
bus Eccleſia in fimilibus vti conſueuit .
Hæc , inquam Oliuerius per litteras,om
nia iam a nobiscurata , tentataque, fed
durat malum , & gliſcit . Quibus acce
pris litteris refpondit P.Ignatius ; confi
dire in Domino , o in bonitate eius ipfe
vos liberabit, ego ferio pro vobis ora
bo. Acceptas litteras Rector in corona
Patrum fratrumquc legit, qui cum forte
213
congregaci; & , mirum dictu , è veſti
gio illa Ipectrorum , & phantafmatum
infeſtatio , adcò conquieuit ; vt nihil hu
iuſinodi Laureti poftea fuerit auditum ,
nihil vilum . Nimirum fcriptis litteris
pofterioribus oprimus Pater , pro filijs
orare cæpit, & interea dum Roma Lau :
retú litteræ perfcrruntur, exorauir. Hos
ergo Zoroaſter vocat canes terreſtres ,
canes, vel propter formam affumptam ,
vt Plecho ; vel ve Pſellus , quia animaru
carnifices funt; Terreſtres vero , vt ait
idem , quia ex celo deciderunt , & circa
terramvolutantur , xai xuuespud'u TUTUS
καλεί , ώς τιμωρος των ψυχών . χορίες.
δι, εξούρανούπιατακότας και χαλ ηδο
MEYES Topi Tlwytv . Sic ille in Chaldai
cis oraculis ,
Veruin , quia quod Pſellus, ſiue Mare
cus brediter , id de dæmonum generib .
ab eorum habitatione deductis . Triche
mius multos copioſius ſcripliceius ver
ba ex lib. Quæſtionum ad Maximil. Cæ
larem . quæft.s. non pigebit afcribere
multis additis , quæ ad explicationem
diſquiſitionemq;Magicam pertinere iu
dicabo . Sicuidemones ( inquit) in po
teftate acumineque ſubtiliraris ab inuicē
differunt: ita maleficarum , quoque po
teſtas non eft in omnibus vna ,fed in fin .
gulis ,proui demonibus concurrunt natu
raſubtilioribus, velgroffioribus diuerſa.
Multa enim funt genera d emonum ,og
corum , in que cadentis a principio ſune
derrufi .
Primum quidem genus demonum ap
pellatur igneum ? quod circaſuperiorem
peruagatur acrem ,nec vnquam ante iu .
dicij diem ad inferiora dimergirur , fed
continuo fub regionibus permanentes fub
lunaribus, nullum habent cum hominis
bus in terra commercium . Quod vero
fub luna permaneant Sanctus quoque te
Chriftiano, fic dicens , Demones non ha
bitani in cælo , vbi Sol , Stelle ſunt ,
fed omnes fub regionelunariuerfantur .
Hinc molus opinor Apuleius dixit ani
maliaefeignita, propierea quod Ariſto
teles cofirmauit in fornacibus ardentib.
quedam animalia paruula ſepius niſa
uolilaſepenulis apia , que torum euum .
fuum diuerfantur in igne, quoniam cuit
igne
 214 Diſquiſitionum Magicarum
igne oriunt , cum codem igne exſtin- A inferiora deſcendere, & aſſumptis dej
guuntur, ad fuum vnde venerant lo craffiore aere corporibus , quandoque
cum euaneſcenies redeunt. Diui Augu hominibus apparere . Aera permitten
ftini locus eft capite tertio , negat tantú te Deo fæpius curbant , tonitrua ,
Diuus Auguſtinus demones habitare tempeftates concitant , & omnes fimul
in cælo , vnde exciderunt , & in in perniciem humani generis cóſpirant.
firmamento : deignis fphæra nihil ad More hominum affectionibus mouen
dit , ideo ad primum hoc genus prodan tur paſſionum , ſuperbia maximè , &
dum non pertinent eiusverba . Quod inuidia, tangunturquc perturbationibus
attinet ad Apuleium ille fallebatur , quia continuis , & nec ſolido veſtiuntur cor
dæmonibus ignita corpora vere tribue pore , nec vno conſiſtunt loco . Nec
bat. Ariſtoteli denique illa animalia nó B vnam omnes formam habent, fed plu
ſunt dæmones , fed infecta quædam vo rimas , eaſque fæpius mutant, ſecundu
latilia ephimera ,in fornacibus Cyprijs varietatem affectionum , quibus , ve!
reperiri folita . Sidæmones iſta putauit occurruntmaleficarú carminib.euocati
Apuleius, quomodo cenſuiſſe illa cum velinpulfi perturbatione ad nocendú .
ignc exſtingui; aut cum igneoriri ; qui Notandushic quoque error, & fugié
dæmones immortales efle, & morti no dus, dæmonibus vlla omnino efle pro
obnoxios ex ſectæ fuæ decretis arbitra pria , vel adnata corpora , aut vlla viſili
batur : fortè hoc volebat incenſoigne forma oculis humanis corporeis prædi
incipere illic in flammis dæmones cali tos effe : confpici tantum poffunt in for
forma cerni , & exſtincta flamma ap ina corporis extrinſecus formati , vel ca
parere deſinere ? Sed pergit : Nulla C daueris aſſumpti. Pergit.
ſunt eis cum maleficis confortio,quoniam Habent enim violeritum omnino &
cum damorentur in igne', propier ſubti furioſum morem turbationibus plenú ,
litatem ſuam non pofluni corpus gref vnde vehementer malefacti, & pertur
fum fiue aereum induere .] Vana ra bati repentinas plurimum machinantur
tio . Si nulla eſt ſphera ignis , vt multi inſidias, & duin ſuas aguntincurſiones,
arbitrantur:totum hoc corruit figmen partim latere volunt ,
partim inferunt
tum .fi qua eft talis fphæra , nondum violentiam . Maleficæ horum dæmo
hinc fequitur dæmones tales non habe nuin operatione fuffulcæ , tanto ſunt ad
re commercia cū maleficis, quia dæmo maleficandum potentiores , quanto ſu
nes omnis corporis proprij funt exper periorem ex eorum ordine concurren
tes , vtpote fubftantiæ mere ſpiritua- D tem fuerint affecutæ : 3 Hæc omnia ve
les ; quæ nec terreæ , nec igneæ , nec re crediderim . la vita D. Antonij D.
aereæ corporeæ gruffici ei conſimiles Athanaſ. aerem plenum eſſe dixit dæ
funt, & poflunt ignei iſti, non minus , monibus , quo Mercurius , ante dixerat
quam aerei , corpus alienum inuadere , Termaximus : nullam videlicet mundi
& aſſumere . Quare , vel illi quoque partem dæmonum præfentia deftiturā.
cum maleficis ineunt commercia , vel Hoc de ſublunari mundo intelligendú ,
huius rei alia quærenda eft ratio , quàm alioquin falſum cſſe docet D. Aug. d.c.i.
nondum inuenire potui . Et quid necel 3. de agone Chriftiano , & fic accipe ,
le hos in igneum illum carcerem extra quod fubdit, S. quoque Præſul Ambro
infernum , qui in terræ centro , include fius dixit: Plenus eft mundus ſanctarum
re : quaſipænam fuam ,vbicunq ; funt, E virtutum , quia eft plenusnequitiarum .
non circungeſtent . Hoc ergo dæmo Caue a fequentibus, nam more ſuo falla
num genus , ego crediderinifictitium , veris miſcer. Vnde Platonici dæmones,
& ab Orpheo celeſte vocatum , quia pu in aere volantes, in modum denfiffima
cabat in celis degere ; alij fortè igneum Diuis ignitæ , cupientibus tradidere viſi
vocant, eo quod in aeris regione fupe biles , fi aliquandiu verſus cælum Sole
rioremanſerit . fplendente irreuerberatis oculis conci
Secundum genus aereum dicitur nuauerint obtutus.Sed ncfcio ,an in aere
quod in aere errans nobis propinquo caufetur obiectum ex confiftentia reali,
commoratur . Hi quidcm poffunt ad yel certe oculorum motus interclu lus
repre
 Liber Secundus.
repreſenter imagines fallas:non ſine de- A hoc eſt mendaciter inducit illos dicena
cinciico ſenſus camen leui , primitlo
tum accepiexperimentum .Verè expe
riincntum fallax, nequam , & grauiore
dignun decimento.cuiusmatcrcurio
ficas, pater ignorantia illufio fenfus fuit,
vt videre videreris cibi , quodin rerum
natura viſile non exiſtic,vel pueri aduer
7 tant, ſolarem { plendorein fic oculos
præitrinxiſſe .
Tertium genus demonum terreft in
dicimus , quos prolapſos de coelo inter- B Manuaua , & his fimiles creditimaſculi
ram , pro ſuis demerins minime dubita .
mus . Cacholici, neque de acris, eo de
lapſos de cælo pro ſuis demeritis, tas ſibi
ducút dubitare.De his fanitiſſimuspra
Jul á mareyr Chrifti Theophorusquon .
dam Ignatius. in epift. quadam itajcri
pfis ad Ephefios ; nihil melius eſt, quam
pacem habere , in qua omne telum eut
Cualur aereoium ſimul , terreſtrium
fpirituum .] VidesB.Ignatium , igacos il
los non agnoſcere , & aquaticos ( vt ar- C nibus futurorum in adiniracionem ſui
bitror ) fub terrestribus comprehende
re . De his terreftribus nonnulla , iamn
diximus : addit quædan fuſius poftillu
ſtranda Trichemius ; Ex his autem de
monibus alij verſantur in filuis , atque
nemoribus ,quivenatoribus ponuntini,
dias , alij vero parulis deguniin campis ,
qui nocte aberrare, faciunt tinerantes ,
nonnulli demorantur in locis abditis, at
que cauernis : reliqui cæteris minusfurio
ji, ac perturbati, demorari cum homini- D cunque ſuperat, per męrorem fuperat:
bus in obfcuro delectantur . ] Huc perti
nent omnesille ſpecies, quas paulo pott
per numeros , quatuordeciin , ex varijs
Scriptoribus adducam ,vt Faunus, qui &
Fatuus & Fatuellus dictus, & Satyri,qui
etiam Foni,& Onoſcelides , de quibus
Sozomenus libr. 8.capit.6. vbi meminit
Gerontij. Diaconi ,idcirco caſtigati à D.
Ambrofio , & exauétorati a Neclario ;
quod affirinaret noctu a fe Onuſcelidé
capite rafo apprehenfum , & in priſtnú E Tubeſſe queant, aut fubfint; necillud ve
deiectum . Sancti enim viri cenſuerunt
nonteinerè,hoc illi cum dæmone Ono
ſcelide commercium fuiſſe : non vero ,
crudelicatem afferentis Onofcelides ,dá
narunt . Sic enim factum illud Necta
nj, & Ambroſijaccipiendum . Detali
bus finxic Scellatus , cos fibi in itinere
Luna lucente camites adhaefific Sarra
cilum , Sachiel, & lanam ; fed poetice ,
215
ces, domicilium fibi effe in Lunæ globo .
talis etiam ,qui apud Alexand.in Genial.
diebus narracur Thomæ monacho vi
fus . Talesetiam Lamia , quam a nocte
Hebræi Lilith vocát. Tales Ceres, Dia
na cum fodalibus , Nappææ , Driades ,
Hainadriades, Trophonius & fimiles
Pleudorhei . Tales Fatuæ , Furiæ , & ea
rum ( vt fingunt ) mater Furina, & ma.
niunmaterManna,Mantua ,Mania , &
ſexus, Aquili , Sumanes, & Triptes, de
quibus Martian.Capella libro 2. Ibid. in
Gloff. Arnobius cótra Gentes,nos quo
que paulò poft nonnulla , cum de inco
lis Spelæorum ,Addit? Nen vno ducun
cur affectu , fed vario quoniam alij funt
alijs minus deprauati , quanquam om
nes ſunt malis perturbationibus ple
ni. Ex his quidam gaudent folis illuſio
nibus territare homines , alij prædictio .
trahere cupiunt audientes , nonnullive
ro ad hoc ſummo conatu laborant , vt
homines irrationabili furore turbatos ,
aut melancholia furentes terreant læ
dant , vel occidant , quodexperientia
fæpiusfa&tum agnouiinus.Hinc S.loan.
Chryfoſt in lib.3.de prouidentja ad Sta
gyriuin monachum, omni actione Dia
bolica potentior eſt ad nocendum mæ
roris magnitudo : quia dæmon quoſ
eun ſi auferas , niliil á dæmone lædi
quiſquain poterit .]
Præclarè hæc omnia ; & prudenter :
æquè, quod fequitur ſtarim
non
tem dæmonum genus raro eſt:Hoc malefi
au
cis familiare propter inconftantia m af
fectionum , & lenitatem ,qua terricate
multos gaudent potius, quam vnius mu
lierculæ fubeffe iinperio . Leuicula pror
fus ratio , & ex fallo præfuppofito , quod
rum , & vnifubeffe , & multos terricare
nihilominus non pofle. Commorantut
tamen intcrduin , & pollicentur væfanis ,
in vitro ,aut cryſtallo ,fiue fpeculo , & car
minibus concitati telponfa dant mulier
culis , & fi quis venturus in via eis male
dixiffet, pronunciant ,vtique poft factú ,
nec inorancur in his rebus dæmones ,
fed dütaxat aliquas functiones illic exer
cent .
 219 itionum
Diſquiſ Magi carum
cent.Et hoc (ait) maleficarü genus mul A Naphta dicitur) demergebatur, veArift
cum differt a reliquis , quia quodilæma Diodorus , & Macrobius referunt , &
leficio reddunt infirinú, iftæ curare pol propæ Dianæ ad Yhomiſum oppidum ,
licentur, verum quia maleficium , vi plu fons eſt in Camarinam influens,cuius fi
rimum refelluntmaleficio , earú accel quis olim aqua manib . non caftis , vinu
fus ab Ecclefia omnib . interdicitur Chri diluiflet,nulla mixtioconfequebatur. In
ſtiani . Hoc veriffimum , & hinc appa Alefino agro , Caroniæ hodie dicto ,
rer diuifum elle regnum Satanæ , & ha fons aliquando fuit , natura tranquillus,
bes caufam Vatiniani odij ,quod interce verum infonantibus tibijs exukabundus
dit inter Ariolos, feu Veracores, & ma ad Harmonix modos eleuabatun', & vl
gos venenarios,ſeu Striges. Hos illico tra margines intumefcebat, tefte Fazel
nantur detegere, & prodere,hi vcciffim B lo decad.r.lib. 1. cap.s. quæ vel fabulofa
illoruin vitæ clam infidiantur . fuere , vel non fine cooperatione dæmo
Quartum genus demonum denomi non contigere, indicioeft , quod delie
natur aquuticum , quoniam fe humorib. re . Redeunt verba Trichemij .
immergens circa fluuios, & lacus inha Qui vero habitant in locis ficcioribus
bitat,ira plenum turbatum , inquietuum , o ſubaridisquoties honunib .corporali 1
& fraudulentum , quod in mari cempe ter apparent vifibiles , in viros je tranſ 1
ftatesincicat , nauigiaq; demergens in formant. ) ne hocquidé adınutend: m
profundú, multis viram aufert in aquis . in credulitatem , docet itrigum etiacum
Et iftidæmones quoties afiumunt cor fuccubis calibus coininercium , & noini
pus viſbile , in fexu frequentius apparet na Napäarum , Driadum , & Lania
femineo ,in mafculino rarius videntur , C rum deferticolaruni.
propierea quod in locis verfantur humi Diuerfarum quoq ;ſpeciesaffumāt be
dis,& in mollioré vitæ ductum fequun ftiarum ,proutdiuer/estaguntur affection
tur,ncc vtile ſchema facile cæterorúco nibus. Sancti anië Angeli , quonia affe
fuetudine poſſunt aſſumere . Falla ratio { tionc nunqua variantur , uniformiter
cx falſo fundamento naturæ illorú cor ſemperapparent in forma virsli . Nuf
poreæ . Curenim exagua cęteris eleme qua emmk gimusfcripiū ,quod bonus ſpi
cis mixta , fi fpiritus funt , vt tunt n inus ritus, in formafit vijus muliebrisantbe
ex aere virile', quam foemineum ſche the cuiufcunq; fed femper in ſpecie viri
ma componāt ? cur nequeant aquè fa ht ) Non fatis kecurum hoc vilimum de
cile cadauer affumeremaícukım ,quàm Angelicis apparitionibus, iam oftéfum ,
muliebre ? Vnde Naiades , Nereidel- D fupra hoc codein lb. q.26. fect .;. dict.k.
que Nymphas aquarum , non maſculi circa fin.calio etiam illa de immutabili
no , fed freininino dudum ſexu nomi tate affectionů paiú habet soliditatis. Si
nauit antiquitas . Verum eadein anti cutenim Angciusin mutabilis eitad ma
quitas Neptunun , Nereum , Proteum , kun , fic Diabolus ad bonú , & licua dil
Porchum ,Glaucum ,Palemonein ,Tri bolus circa malum modoin hoc niodo
tones , Acheloun , Alpheum , Eridanú , in iilud propender,iic euá Angelus circa
Tibrim , & c.maſculino fexu nominauit. bonum ,quare ficut dæmon , vt vni affe
Nec ad re, quod addit , A noſtris autem tioni ad malum certuin ſatisfaciatalā ,
Aquatice mulieres, ideft, Bafter frauoé, ve alteri aliam aliumit , quid vetet Ange
comuni vocabulo dicuntur.Sed Teuto lum , vt diuerſos fines bonos attingat ,
nes Belgx mafculino nomine Nocters E etiam diuestas forinasie non indignas
compellant, & Cātipratenfis Nepralos , allumere : denique videndum , ne quod
de quodam addita narratiuncula lib . 2 . hic , ai nonnibirepugnet , cum arburij
de apibusc.57.p. I. Dæmonesaquatici angelici libertate 1
fuere, qui paftoribus Peloponenfijs pro defæpe vili funt demones circa flu
pe Paludem , eodem quo Syracuſe a Sa uios, fontes,in ſpecies mutuerü aliqua
racenisciptæ die id nunciarunt , Fazel do chorijantes aliquado capillosmore te
lus de ca.z. rer. Sicular.lib.6.Haufino minara explicã.es :nonnunquavere cu
dietiam dæionú ininiftcrio , qui peie- bominabus loquenies , o vanasludifi
rabat inum lac Paliſcorum ( qui hodie canonis exercenies . Er boc genus non
con ,
 Liber Secundus.
confuenit cum maleficis habere commer
cium . ] conſueffe tamen cum hominib .
fuccubarum more indicant veterum
fabulæ , ſed nonnullo euentu compro
batæ , de Morgana , Melufina , Alcina ,
& fimilibus quas Facas , feu Feas vo
cant ; de quibus alias plura , hoc , capit .
verſ. 14 .
Qujntum genus fubterraneum dicitur ,
quoain ſpeliscis , cauernis montiumq;
remolis concauitatib.demoratur. Et iſti
damones affe&tioneſuntpeſſimi, cofq;in-
uaduntmaxime, quiputeos , metalla
fodiut, qui thefauros in terralarenies
querunt, in perniciem bumani generis
par alifſimi.Hiatusefficiunt terrę, ven
tofq ; flamminomos Juſcitant, ó funda
menia edificiorum concıstiunt. Hoc ge
nus Apolloapud Eufeb.lib.4. de demo
tratione vocat υποχθογίες & νερτερίες
fubterraneos , & interos . An ergo ex
hoc , genere lobi vexator Satan opi
nor,& illi, qui Salmanticæ , & Toleti in
fpeluncamaleficas, & curiofasartes ad
huc auorun.noftrorum memoria doce
bant.Noctibus ( ſubdit ) aliquandode
montibus turmalim egrefamiradus ftu
pendafque in campis ducun choreas',
quafi vniusducismetuentes imperium ,
jubito cuanıfcuntadfignum , adju
diuerticula reucriuntur . Interdum nola
Tuminier cos auditor fonitus , ſe non
nunquam fpiritus hominum vira defun
Etorun mentiuntur. Dechoreis ,& Toni
fut variomeinorabile exemplum nurat
Adante monte Plinius lib.s.natur. hist.
cap.1 . & Solinus Poli.bit.C.37. qui hos
dæmones vocant Acgypanes :chorean
deſcribit Saxo Grammaticus , & omni
genumdeinonum dat noniinazlibro I.
Dan. hiſt.
Trux Lemurum chorus aduehitur ,
pręcepla; per auras
Curfitai, valtos edit ad affra los
nos .
Accedunt Fauni Satyris, Panunque
Cateru ..
Manibusadmixta militar orefero .
Siluanis coeuniAquili ,Laruæque no
centes
Cum Lamijs callens paticipare for
dent .
Saliu librantur Furia , glomerantur
ijſdem
117
A Laruæ ,quas Simis Fantua iuncta pris
mit .
Turirarım militarium mulca lubden
tur poftmodum exempla , cuin de Hel
lequinifamilia diſſerecar.cuiusetiá me
minit Thom.Cantipracenf. d.lib.2.cap.
49.par.4. & fortaffis eo referédum ,atq ;
ſic emendandum quod Pet.Bleſenlis de
eurialibus,ſeaaulicisfera noćte ſæpe va
gantib.epiſt.14 . vfurpar,milicesHerKe
lini,vel Herleurini, nam codicesomnes
B diuerfam obijciunt lectionem , nec vlla
fatis emendata videcar , vt diligenter no
tatum a P. Ioanne Buſäo in Noris ad
eum locum : curus tamen coniecturam
non tam improbo , quaquid in mentem
mihi venerit propono . Huc referenda
eriá Friſiæ fpestra nocturna , de quibus
Cornelius Kempenfis lib . 3. de hu Fri
fir cap.31. cuius verbadabo lib 6. For
caſfis etiá ex hoc genere exercicus illi in
Hiſpania vift Sancio cuidā ,vt illius æta
C tis ſcriptor Petrus Clurnacenfis tradidic
cuius verba ,etfi hoc loco commode ins
fereretur,relinquam tamé vbi olimexhi
builib.3.par.r.9.7.fect.i.verfic . vndeci
mum eſt .Nihil magis querunt ( verba
funt Tritheinij) quam metum bominti,
et admiracionem , vndehabemus cöper
tum ,quod fimpliciores hominum ,quoſda
nonnuquam infua latibula montium dx
xeruni , ftupenda mirantibus oftendente
Spectacula ,etquaſi beatorum ibi fintmã
D fsones , amicos viuorum ſe mentiuntur.
Ex huiufmodi ludibriis natæ funt fabule
de monte Veneris , cuiusmentio apud
Pium II. in epift. & fpeluncæ Sybillæ ,
quain in Ancona defcribit Antonius de
la Sale', & Montis Albarum fæmina .
run , apud Kempenfem , & in Braban
tiä den Alsvinnem berch , & in Italian
de Specu Nurſino, & Sibylla illic degen
te, cuius meininit D. Pius II-epiſto.46 .
& mira ſunt quæ Creſpecus ex aćtis su
E diciarij retulit , vnde apparet ſtupenda
excæcatio magorum ' Refert lib . de
odio Saranke dic.6. quendam Domini
Cum Mirabelium natione Arpinatem cũ
Nouerca kia Margareta Garnier , &
alijs complicibus Mantæ in Francia ca.
pros & Luteciāadductos , vna cū libris
Magicis, quosdeferebát Sybillis Magiæ
præſidibus confecrandos .Dominicians
hunc in iudicio confeffum , quod qui
dam
 218 Diſquifitionum Magicarum
dam eius ſocius nomine Scotus, qui diu A ducunt, furantur,
in Francia vixiffet, famofus Necroman
ticus , & qui coram varijs Principib. artis Tales fuere canis ille horridus, & illa le
fuæ mira experimenta patrarat, & ex ijs
non paucos difcipuloshabuerat , quos
nihil reibone docuiffet ,hunc inquam
Scotú acceffiffe , & conuenifle Sibyllam
illa nobilem , qua in ſpecu Nurfino Ita
li ferunt habitare : retuliſſe hanc exiguz
effe ftaturæ , in fella humili federe , ca
pillitio foluto , & in terram dependence,
aqui acceperit librum conſecratum , &
digico adhærenci annulo dæmonemin
clulum cuius libri, & dæmonis opera
pollet transferriad quemcunque veller
locum , dummodo ventusci ad eum low
cum profecturo aduerſusnon ftaret .( Ri
de lector ventusdæmone fortior eft ?
queſequunturridemendacia magica .)
Dixit præterea cuſtodes a ſummoPon
cifice locatos, qui funma cura fpecum
cuſtodiunt, ne quis eo poflit ſe confer
re, adire, & confulere Sibyllan, nec vl-
los ad eam peruenire pofle exceptis Ma
gięmyftis , quiſe norintinuiſibiles præ
Atare . idquequia quando quis cum ea
loquitur,fiue fit magus, quenon fit , per
omnia circuinqunque vicina loca hor
fendæ tempeftates , & fulgura excitan
tur, quod infinuare voluerit Stellatus lib .
2. his verſiculo .
Homo Hos ventos, uel Dij aerei, vel fidera
impius
vor at mittunt .
menes Sepe ctenim cum thefaurostellure la-
DEOS tentes .
Vult auferremagus,velconſecrarelia
bellum ,
Vel magicoritu quenquam ſibifubde
re diuum ,
Andiui exortum ventum ,fubitamq;
procellam .
Addit Creſpetus has Sibylla libenter cu
ftodire greges ouiun & inter armenta
verſari,ideo paſtorescitius ad earum co
gnitionem venire, quam alios. non hęc
caufa eft ,fed quia opiniones, & arinen
tarij folent fimpliciores & hebetioresel
te, & ocio amendant: quare dæmonum
iſtorum infidijsmagis expoſiti. Sequitur
apud Tritrhemiun.
Ex bis quoq, demonibus quidam ise
bubones (une shefaurorum quos auaritia
modo ativ interra abſcondit, Generar
fusin vſusperuenianebominum ,cosfub
cuſtodiunt, & qua
doque de loco in locum tranſportant.
mianguineo corpore mulier , de quib .
egi fupra lib.2.4.1 2.verf. 1o . lic.G. & in
fe.q.28. in fine
Et hoc genus demonü cum maleficis
mulieribus nullum confueuit habere com
mercium . Huius rei fides fic penes di
centem . Addo :hisincubonib. thefau
ricis aiunt præfectum , Mammon , qué
B veteres Plutum dixere . hunc incantato
res fere feinper irrito conatu coniurant ,
& plerumq; cum virę vtriufq ;nunquain
pon cun melioris vitæ allioiliene.
Sexcun genus drm onum appellatur
i
Lucifugum : Propterea quod lucem ma
ximc horrent, & deteftantur ; quia nec
dieb. vnquam apparent, nec alio modo
corpus, quá de no te poffunt affumere .
Hocettnegotiū , quod in tenebris per
ambulant: genus demonum imperfcru
C tabile ,ac penitus cenebroſum paſſionib .
frigidis agitatú ,malitioſumir quietum
& perturbatu , quod occurrentes homi
nes violenter comprimis nocturnis ho
ris, ſepiufq; Deo permittente autfiatum
quofdam interficit ,aurcontactu .Anex
hoc genere fuerit Afmodeus, de quo in
Tobiæ legitur Hiſtoria,prorfusambigo .
Natā vero hic opinor Gentiliú opinio
né ,Cerberú , & Vmbras nocte vagari;
luce autein exorta recludi. legi poflunt ,
D quæ dixifup.9.26.fect.r.lit.B. Hebræitá G8.31.8.
lein alitumanceuin , qui cum lacobo lu- 25°
datus quos Orig. in 3. Periarchon fecu
tus fuit fed cótextus fatis indicat & com
monior Pacrun Gręcorū Latinorumq;
tradico haber, bonun Angelum fuilfe ,
Deum repræſentantem . Lucifugos etiá
agnofcunt Thargumæiin Pr. 90. verſ.s.
& 6. & innuit Procopius lib. 2. de bello
Perſico. Arbitror ex hoc genere Heca
ten fuiſſe vide quę paulo poſt dicain hac
E cadem q.verf.8.lit.G. & H .
Profequitur Abbas Spanheimenſis ;
Maleficis no couenit hoc genus demo
num , neq; carminib.arctiri poteft, quia
lucē fugit, & vocem hominum fimulq;
omnem tumultū . Non fatis firmna hirc
eft ratio , vt negeinus lucifugos , vila cú
hominib.habere commercia . nam ve
ra commercij caufa ; népe offenfa Dei ,
& hominum pernicies:perinde locum
habec
 Liber Secundus.
haber in hiſce , atque in alijs gene.ibus . A ſpiricus deceptores fpiritus improbi, &
Magna enim , & acris eit uinnium , &
horum ( qui, ve d xit, malitia cxcellunt)
Ouijin ucuin, & hommes vis, atq ; pro
pentiu, cunis quotidie glícit incremen
tuntien tamen poteit vt propter quan
dam moroſitatem , & ab oinniconuer
fationc auerfioné , ægrius ilti, ac iarius,
quain alij pactionibus tędcrentur.Nam
( vt ſubdic )
Aereum maxime ad inaleficia foemi
naruni conſueuit occurrere . nam eftcæ B Manibus :ādiximus: de alijs videamus.
teris omnib magis tubule , & audaculi
mæ emericaus. Nol at opinor negare
quin ad virorum quoq ;maleficia con
currat ,qux eniin ratio etle potett, 6 funt
audaculiinis,& lubiliſſimi, cur viros re
torınıdent, quos tamen non paucoscó
ftat arreur ? Cuctæminascantū ament ;
& non virus irreure , & protrahere in
cuinam ? Feinmaruin ergo tanium me
minit Abbas , quia longe plures temper
fæinin in huc crimine deprehendun- cbat, Scholiaftes Apolloni),in lib . 3. cen fer apud
cur . de itrigacione loquor : nam excan
tatores , Icu diuinatores plures forte vi
ros reperias .
Terreſtrium quoq; nonnulli.vt eftdi
Etū maleficisfubjiru ulizqui tumen inte
riori gradu babin maiora illa maleficia
inaucere minime poljuni . Fateor diipa
rem elle demonuin poteftate : fed nul
lu corum puto , quin , li Deus permittat,
& agroru truges perdere , & tépeftates
excitare , ex pluuias cicre , & homines D gis apparere Zoroaſtres cæcinit ,fuperius 216.14.1
veneticijs qucat nccare . Puto etiā pare
drios,ákvirunculos domeſticos , ex ter
reitau iſtorum genere non paucos effe.
Scd hoc Deus, & Angeli norunt :nobis
homin : b . hac de re nihicerti elt , ideo
demonuloziam hanc . Trithemij ver
bis propotui, nonnullaque interui , quæ
fcnbcnti awhi rectæ philoſophiæ ratio
fuggerebat . Pergain nunc, & quantuin
lecao lcrip orum multiplex inuabit , fin
gula exemplis , & hiftoriarum auctori- É paulo obſcurius, apud Eufebium lib.s.
tate contirinabo .
Demonesab Hebræis vocantur Ma
bachimraaim angelimali,rashegalyoth ,
capita , leu principes captiuitatis, Salas
mim , caluniatores, vnde Arabicum Sa
tainim , & Elilim, vanitates ſeu fimula
chra , vnde Græcú deus cognomen
Bacchi: & , Secim dan ones Græcis VO
cátut Tiduara Theranya hata munce
21 91
dalyones To 7x da paisay quod ter .
TOLČ Mutiam : Laanishi, de quib . agi
msus Manes Lares Cen ), Larna , Le
mures : Gallis , Gueliers Luuins, Gobea
tins moynesbourez , loupgaroux : Italis .
Farfarelli
, aki azzaruoli,mazzapengo
b . Hifpa trazgos, auendes . Apparuere
olim torinis , quam non pluribus vnde
nata fuit illa veterum iriulinudo Deo
rum internorun , deGenijs Lemurib .
Primo, occurrit, Hecaté , triuiorú , &
quadriuiorun , prælus ; triplici facie,dex
tra cq. :), finiitra canis ,media fæminæ :
hanc cenſeba: ſpectrorum immittere te
triculamenta , & illa aduentante folum vid . que
dixi come
tremebat , & thedarum fulgur cer- mine in
nebat , quòd ſacros ignes, vocat Sene- Sen.Me
ca , & canib . inultis cincta aducotabat , deå.0.7.
quorú terribiles vlulatus , & latratus au %
diebantur hanc quando fpeciem muta ip /am de
fuit, Empuſam , vocatam , fed alij diftın- Eufeb.in
1:. de de
guunt, hæc vxor fuit Plutonis , eadem modfire
quæ Proſerpina . de canibus Hera'es rione in
accipio illud ipfiulmetapud Euſe.adictos de pete.
in my oxucxov dovrçição TÉVCS yü' - Viae coe
Hileira veromeorum catuloru stro mens. ex
de in ve ,
rü genus vehit. Significat enim fe præ : 31
cedenubus verbis præelle dæmonibus Vide eko
æthereis aereiſque , iſto addit libiterre de cim .
Itres etiá parere,quos facrificantibus maj.q. Layla
adductis verbis , initio huius fećtionis .
2. Pluro , hunc Græci vocarunt , efnu
eo quod mortem in orbem induxeric ,
ab Hebræo E D. vocatus etiam eft Plu
tus , Deus diuitiarum , ficut & Hebræis ,
ſeu Syris, Manimona . ab Aegyptis di
Etus, Seraphis ,hoc eft ardens,avoce He
bræà , Saraph.quem alij, Solem , con
tendunt , & ipfiufret affinat , apud
Macrobium lib . 1. Saturnal . 20. &
de denionftrat .
3. Charon , Hebræa origine , iracun
dum , & furore plenum notat: qualem
nobis Virg. 6. Aeneid. & Seneca in
Herc. Furente eum exhibent .
.- 4. Cerberus, iuxta Le loyer deduci po
teft a Celebbaayets, hoc eft canis terræ :
nam da mones ſic à Zoroaftre vocari
iam docuintius.
Q : s. Erant
 220 : Magicarum
Diſquifitionum
s.Erant, & quidam dæmonesluctato- A
res, qui homines luctari compellebant ;
qualís ille, yana qvasos, Temefus , qui
Temeſam infettabat , fingensPolicæ a
brutijs occifi animá; de quo multa Græ
ci :imitabarur ſimia Angelum , qui cum
Patriarcha lacobluctatus .
Paul. in 6. Fuere , & admodum truculenti, qui
Elin.do Alaftores, dicti, fortaffis, idem cu Ne
Strab.li. meſi Alaftor. Nam Nemefim fingebát
60 yltricem ſcelerum , & hoc officium Ala
ſtori tribuit Origenes, Contra celſum , B
vocans eum , Azazel, & Zoroafter vo
cans,Carnificem , & Scholia. Euripidis,
in Medea , ideo dictü cenfet quod.nai
hil ſcelerum eum lateat ; én oux SSIANGEN
quia nihil cum fugit,aut latet
ego potius,
coru ,quç Deus permittit ,perdere,ac de
ftrucre. Fortaſſis hic eft ille, extermina
tor , de quo in Apocal rex ille locuftarú
1.9.0.85. angelus abyſli, cuinomen Hebraice ,
Abbaddon . Græce Apollyon, Latine ,
exterminans ( AVON CROMvor , vbi male C
Primaſius legit, Armageddon ,& Henf
bertus ,ac Haymo , Labudon ; ſed , vt
nos, recte legerunt Andr. Cæſarienſis ,
& Arethas Cappadox ;,Tychonius ve ,
ro totum præterijt , fors etiam Donati
Ais mox fuit S. S. pro arbitrio detruncam
re ,ná & Beza , & fimiles nouatores ho
dic illud ; Latine exterminans , delent;
quod (vt a Latino interprete optimèad
ditum Ecclefia Romana agnouit. Om
nibus tribus linguis ſignificarur demon D
cuncta corrumpens ac deftrucns .
7. Fuere, o Fons,feu Saiyri, quorú
Princeps Faunus; huic terribiles, acino
pinatos ſonos tribuebant, & his errorib.
auerruncandis ,loui Fanno, facrificabāt,
cui dicata ædes in Auentino . hos Piel
lus vocat, Alinipides, a forma, Onoſce
nes ſiue Onoſcelides, vt parat Sozomen ,
lib.8.cap.6.S.S.vocat eos piloſos bomen
Subirim , Leuit. 17. verf. 7. vbi nofter
vertit ,dæmonia ; LX X. vero vana, feu E
idola ; code ſenſu indeinuenias 2.Para
lip.II. verf. 15. Sic etiam vocantur dz
Dioxyl mones; talpa, &veſpertiliones ab Eſaia;
4.6. Anti item pilofi, & Sirenes ; itēpiloſi onocen
gu.Rom , tauri, & lamiæ .haud dubie aſpectrorū
6.2.0.21. varietate , dicti & Aegypanes, quaſica
6.13.0.2l pripcdes ; quales a poetis finguntur ,&
horum tripudia fæpe viſa in Atlantemo
te ſcribit Plinius ; audira narrat Mela ;
hodie, & videri& audiri confirmat lul. en. 347
Schaliger . Sed & D. Antonio talem o- 14 Li. fol.la
limin deferto cbuium factum , auctor Contra
eft D.Athanafiusnvica Antonij ,eorú- Card .
dem viſorum meminere Plutarch . in X & C.3550
Sylla. & Diodorus Siculus in Bibliothe.
Rabbi Abrah . Ezre F , multa de his fa
bulantur , coinmen. in Geneſ.relatu in
digna .
8. Sacra Scriptura meminit etiam de .
monij meridiani, his verbis; Non time. Pl, 30.71
bis a timore nocturno , Aſagitta volante suco ou
in die,a negotio perambulāte in tenebris,
ab incurſu , o demoniomeridiano : vbi
quatuor enumerantur pericula, fiue pe
ftes, quas omnes vulc effe demonumge
nera , Paraphraft.Chaldæus,nam expo
nit , timoremdemonü in nocte ambulan
sium , fagittam angelimortis interdiu
emiffam o morte in tenebris ambulan
tē ,ő turbā demonú meridiegrallantið .
Puto enumerari duo periculo ,fiue dam
na ab hominibus , & duoa dæmonibus
imprudentiaab hominibus vi aperta , &
dolofis machinationibus, a dæmonib ,
quoq; latentur , & palam , idquenoctis,
& meridiei potiffimumtempore ; ali
quando ſolo pauore ſpectrum ,& tetri
culamentorum , aliquando etiaina dæ
mone peftilente afflacta lue, velalio da
no dato ab codem . Sane etiã D.Greg.
Nazianz. orat. de ſacro Baptiſma, con
iungit, omiſſis intermedijs,timorem no 1
cturnum , cum dæmonio meridiano . 1
Er dæmonumifta damnaduo , puto po
ſita primo, & quarto loco ; vt ſignificet,
ctiam ea quæhomines damna inferunt,
1
non fine dæmonú ope inferri. Vt enim
alibi dicitur , Deus infert , immifliones
( h.plagas) per angelos malos : Icio R.
Salomonem , & aluos, duro yltima re
ferre ad dæmones . Sed iftipro dabor ,
cúduob. Kametz , 237, quodnegorií ,
cauſam ,rein ,molitionem ſignificat,mi
nus rectè, cũ Mafforetis,legere, deber ,
cum ſex punctis , 239 ; quod volunrelle
genus dæmonis , fed potius fignificat
mortem ,peftemve ( exod. 9. v. 3. ) ve
hoc loco vertit D.Hierony. & ſequitur
Vatablus. Sane Vulgatusnofter no lo
lus,da bar ,legit, ſed & LXX . a Thapa
puatos., Quoad meridianūdaemoniü ,
etſi placeta mihi explicatio D.Hier. intel
ligimanifeſtos demonú infulous, atque
palam
 Liber Secundus.
palam ibijs ilfatădamna camen puro ve A fimul oppreſſit,venit á deſerto ( h, ame
riſfimueffe, quod D.Bafilius, & Theod.
tradiderunt ,Palmiftam locutum ex opi
nione , quæ apud multos obtinebat ,
poltea obrinuit, quædam efle dæmonia
SSR
ineridiana, quod etiam referturcomme
tario in Plal. qui D.Hierony. tribuitur
Dicam de his, quod fentio, primă ilud,
abincurſu, ſignificat vehemente acrem
& apertam , & importunam infeftatio
nem ,nam Hebraice eft , MikKereb ,
hoc eſta raina ( vt Arnobius ) excidio , B pati funtfilijlob, atq; mortui,ofauerune
exterminio ,deuaftatione , Græcè source
77wd, quod alij morfum , alijexcidi ,
alij interitum coinmorientium , & fimul
ruentiú exponunt. Deinde illud incurſu
o dæmonio, ex idiotiſini vi accipio pro,
incurlu demonij.Sic enim recte Aquila ,
& Symmachus verterunt phrafim . Ter
tio pato dici, Meridianum demonium ,
duabus caufis . Primum loco ,na crede.
banrur in deferto verfari, quod Hebreis
ad Meridiem ( ideo ficut ineridies, &
deſertuin in ver. Teftamento fepe pro
jjfdem ponuntur,fic puto meridianude
monium , & dæmonium deferci ette
idé ) vnde legimus ferociſfinorum dç
monum copiam maximam habitaſſe in
horto , vbi lepulchrum tamais & Mam
bres, vtinarrat Palladius ,in Macario ,
& demonum genus ;Lamias; in deler
tis habitaſſe Lybiæ , colliginus ex Dios
nis Lybica Hift. vbi adhuc hodie multa
fpectra. Et Procop.atq ; Cyril. in Efaia , D hominé cibis distentum plenumq;vtre
teftantur , dæmones gaudere filuarú & r
defertorů habitatione ;& Panem infila .
uofismonibus vaneria X.droped nouē
rufticos ligna fecantes interfecifle acuto
canta , & diro eiusfuribundrafpectu cor
poris , & pluresinterfecturum , nifi eum
ApreursWypozep# cópefcuiffet ( hoceft
dæmon fortior imbecilloré ) reſpondit
oraculum Apollinis Dodonæi in Bran
chidis , apud Euſeb.lib.s.de præparat.
Euangelica: Pſellus,lib.de Nai.demon. É dæmon , habitu viduæ Ingentis , opera
caufanreddit ,quia hoc dæmonu genus
fit folate , & ideo Leonine nature; quo
rum propria hæc conditio : fane Äſino
deū Raphaelligat,& ablegatin defertú ;
& Chriſtus Dominus in deferto centa
fus, & Dauid dæmoncs hoſce vocar, be
Stias fyluæ ,iuxta nonnullos,Pr.rog. verf.
20.Sic lobi, 1.verf.19.ventus vehemes,
quidomădiruit & lobiliberosomnes
ridionaliplaga ) idq;meridiano tépore ,
nempe prandentib.illis, vt optime, fiue
Orige. fiue alius auctor coment. in lob
tribuit Origeni. Hebræo.n ruab fpiri
tú (woud LXX . )quá ventum ( Aquila
Žvejys. ) fignificat: recte,ná ventú hunc
dæinon excitauic. De hocita Orig . Gip
fe auctor libri prædicti ; Hæc fcientes
S.S. atq ; horú memores, quodipfo me
ridiano tépore hora prandij,puina oceu
ad Deü conſeruari,ficur a negotio in te
nebris ambulante, ita & a ruina, & a da
monio meridiano. Sicut enim in noctis
tenebris fic fimiliter in medio meridie
plures dæmonum tentationes fe demo
Itrant, quain cæteris temporibus. ] Ec
poftea introducit Iob neganté ventū il
luin a Deo excitatú , fed ipfum dæmo
né, mentito vento ,hæc patraffe : Tu vi
delicet , Spiritus ab eremo veniens tu
quatuor angulos domus terigiſti, c.la
rius fcribit duo effe demonia , quorum
vnú DEBER , alterů KETEE nomine
tur,& horum vnúmeridie ,alterú noctu
graflari . Secundo igitur a tépeftatedici
dicitur meridianus,eo quod hoc genus
dæmonú meridianotempore , & appa
rere ſolitú , & homines crudeliusacriufq;
infeſtare; tum fpiritualitétatione , ac prę
lio ,inaxiine luxuriæ , & acediæ ftiinulis ;
quæ duo peccata vrgent veheinentius
Ete Nicetus, in Naxian.orar.citatant, &
Euthy. ac Theodor. in Pfalm . tum etiã
corporeis afflictionib :quod poteft colli
ex veteruin gentiliumopinione; qui
Pana ( demonum meridianoruni hic
vnus) tuni maximeiracundurn , & for
midabilem credebant , vt teftatur Theo
critus,eidyk. 1. & colligitur ex hiftorijs .
Iu Rurkia Orientali ſub meridiem inef
fiscépore folitus erat obambulare rura
Eijſq; niſi protinus viſu ſpectro in terram
proni venerarentur, brachia eruraq; frā
gebat : Teſtes quoq;ſcriptorü libri funt Per Gre,
fpectra terrifica folere apparcre, quotief: d . repub,
cunque peſtilentiz , aut alia huiufmodi 112.62..
mala inuadunt, quod luculenter cópro
baui Comm . in Oedipú, v. 172. & 174.
Addo, quod huc maxime pertinet. In fae
linis Peruanis pone flumen Conſacan
Indis
 Diſquiſitionum Magicarum
Indis apparuiffe fpectrum gigantea mo- A
le , fed ventre ſecto , & culcerato , vlnis
geftans binosinfantulos, & dira denun
cias euanuiffe, contépfere rudes populi,
co quod ſolelucente apparuiffet, fed mi
nas Tecuta horrenda lethi lues cófirma
uit,ſic Chieza p ... Hift.Peru.ca.24. Ad
do & aliud a Procopio , cumingentē il
ļā , & admirandā luem,quæ Coldrois, &
lyftiniani tépore orbem totúdepopula
ta ,deſcribit ,tradituin , vilos in humana
fpecie dæmones verſari in publicis priua B
ufq; locis, & obuios percutere, quoſque
perculfillet,eos confeftim morbo corre
pros (virulento nimiru, o ardenti affla .
tu,undeHebras hos demones uocat,Me
vitin , Rhellaphim , exitiales,Garde
tes, feuigniios, & aliquibus vigilantibus
claro die , (en meridianu demonium ,)
aliquib . in fomnis noctu en nocturna )
Sic Proc. id contigille . Dæmoniam meridiana ,
4.debel cú Empula confundit Scholaft. Ariſto
Bo Perfo •
phanis, Empuſameyponens duaneircon c infefti, nifi noćte . Vnde Ecclefia
In Ramis wroñalpavor. Ego Empuſam puto , etiä
nocturnú fuiſfe Ipećtuin : ſed cú noctu
apparebat, Hecatem , cummeridie , de
mont meridianum , vocata . illa fe in oin
nes formasınutabat : fiebat , vtait Epi
charmus in Hebe nupujs ,planta,bos,vi
pera l,apis,mufca , femina ;addit Ariſto
phanes malā , & ingencem belluam , alij
vnicũcrus æneu ,alijaſininu , velcrus ,
vel membrum tribuunt , hinc vocata ,
örögoros , inde droner taupos. Theodin D noftri per excellentiam nominant, In
Majam ; Onocentauros veteres quidem ,
$ 4787 & s, qui autemnunc viuunt appela
lant, dvorxmuides. cui confentit Schola
ftes Ariſtophanis.Deniq ; fiebat Empu
fa quicquid cupiebat, quicquid illiexpe
diebat, vt ait Épicharinus. Hæcde me
ridiano : de nocturnis demonibus, con
ftat, noctem quafi proprium effe fcam
mafpectrorum , & dæmonuin ; vnde
& Principes tenebrarum , dicuntur , &
legimus illispropriain noctem , & pote- E intelligédus Abbas Serenus apud Cal . l.1.S.
ftatem tenebrarum , Ephef.6 .Luc.22 .vi
de Augat. in Pfal. 103. Ex his noctur
niseftAfmodeus in hiftoria Tobiæ , c.6 .
& Angelus exterminator Aegyptiora ,
quem fwſle malin docent D.Hiero , in
a bedz. cap.24. Ifaiæ ,& repertus com.in Exod .
12.quos fequitur Ferrardenciasin Ruth ,
cap. 3. verf. Serieca diusso tempore ,
graftante peite , dixit , vifa ,
Vaga per lucos fimulachra virum ,
Maiora viris :
nocturno vero ( ſic hæc diuidenda )
illud ;
Quin Tenarijvincula ferri
Rupille canemfama, ó noftris
Erralelocis .
Plane pleraquefpectra , & terricula
menta dæmonum nocterobur habere ;
mane vaneſcere , ex plurimis ſcriptorib. in Here.
alias docui, & Píelluin deinone; quof- Purè ið.
damagnoſcere, Lucifugos , inebraru 2:12:07
incolis, & amatores : Antagoniſtam ve Prop.Sta
ro Patriarchæ lacobi , bonum fuiffe An rio , og
gelum ,non dæmonem ,vtcenfuere qui Catu.com
dam apud Procopium , & homo præ- arg! Mr.
cepsnunis,ac temerariusFranc. Gcorg. Brais.
in Problematibus, S.S. Ex his nocturnis Oen. 32,
cft princeps Succuborum dæmonu , quá v.24. Tomo I.
Hebræi vocant, Lilith , hoc eft apparitio sex
nem nocturna , a Laila ( hocelt nux :) problem 3,
quia non ſolent tales deniones viris elle 234
cum misis
Ambrof. contra cos præcatur .
Procul recedant ſomnia
Er noctium phantafmata ,
Hot.mque noſtrum comprime
Ne polluantur corpora .
Incabi , dæmones etiã interdiu grafa
fantur, quorum , Pana , Principem vete
res conſtituebåt : cum Hebræi; Haza ,
cabum ;Gloffar. Incubus, advocatur ,
& Inuus , vtego arbitror, non ab He
bræos ;aanas , affligere , ) quod longe
petitum , fed a verbo Latino , ineundi.
Ardere cnim hunc demonem & ei fub D.Angela
ditos , amore improbo fæminarum ve- es decin .
teres cenfuerunt: non quod delecten- Dec.24.
tur concubitu , fed quod gaudeant ab Iod.le tremo x
hominibus Deum offcndi, & genas liu OG . Ori
manum , tam fx de contaminari . Sic gen. MA
fianum , dum dicit , demonum quofdam fur:2 2.
efſe truculentiores , efferatiorefq ; quibel Collal.7
1.320
liscedibuſq; funtinſaciabiles Eintran
feuntesirrunt, o cos crudeli morte co
nantur interimere, ( quare videtur meri
diani dæmoniú , & illa , dequibus in
Euang. D.Matth.c.8.verf.28. & Pfeu
do Abdias lib.z.in vira.D. Andr. ) alios
vero elle, qui Fauni dicátur,feductores,
 Liber Secundus.
& ioculatores, & hos certa quædain lo . A
ca , feu vias obfidere , & nequaquain
tormentis eorum , quos prætereures po
tuerint decipere, delectari,ſed derlu can
tum, & illufione contentos, fatigarceos
potius quá nocere , & hos interdú inno
cuis incubationib .hominü excubare . ]
quibusin verbis duo lunt obſeruanda,il.
lud ; no delectari eos tormentis homi
nú ,accipiendu comparatiue , non æque
delectari, atq; alijcrudeliores delectan
tur. Verius enim eft omnes omnino de B
0 mónes optancyquagrautifina mala ho
minib.inferre, fi Deuspermittat :docet
eniin Diuus Antonius apud Athanaſiū ,
7해
cunctis Dæmonib . hoſtile odigm in ho
mines eſſe grauiusin Chriftianos, atro
ciflimum in religioſos, & virgines Deo
dicatas : fingulos ramen , non niſi , quá
9 cum Deus permittit,noccre . Siamplius
non finantur,gaudere hoininumn deri
fu , & deceptione , & illicio in aliquod
Veniabile faltem peccatū,ve ociofælpe -
ctationis,vellocutionis, riſus ſolutioris ,
diſtractionis in oratione, & huiuſinodi
aliorum , in quæ , vel boni facillime per
trahücur.alterum , quod vlcinoloco po
fuit, de incubationibus dæmonum , quo
afſerit omné huiuſmodi oppreflionem ,
& quiti ſuffocationem naſcia dçmoni
bus : cóitat eniin aliquádo a morbi Me
lancholici ipecie sild oriri , quam Flandri
vocant, tvare, Galli, Coquemare, Hi
fpani,Peſadilla ; Ticinilon ,aviya viwa, D
aiij, Ephialten, vocant , & copiofe de
Lib.3.ca. fcribuntur a Paulo Egreramedico : ali .
quando duntaxat non corporis mala
affectio eft , fed nuda,ac mera dæinonis
infeftatio ,vt docui,fupra quæſt.15.Per
gamusad alia .
InPho. Nonoigitur, Pauſanias deſcribir no
caic,
1 bis dzinoné queadā,Eurymu , longis ,
& prouincialis déub. & corpore liuido ,
ac cadauerofu formidabile ,pelle vulpina
veftitú , cadauerib. mortuorum veſci fo E
litú ,caque ad olla vſq; deuorarem . Qui
bufdain videtur hæc, Moriis , deſcri
pcio : crediderim potius quando ſpectra
aliquod aliqua forma veteribus apparue
rat , Itatiin eos nomen certum illi indi
diffe, & facrificia, vel expiationes illi auer
tendo inftituiffe , vnde & orta fequentia
muliebijum ſpectrorum , fiue oltenco
tym nomina fictioneſque. Nam
223
Decimo loco occurrunt, Sphimx, illa
Thebana, de qua Strabo, lib.9. Apollo
do.lb.3 . Bibliothec.Higynusin Fabulis,
€ .151. Natalis Comes,lib.9. Mythol.c.
8. & Lilius Gerald . in Aenigmanb. quæ
fi fuit dæmon fuit : qui forniamillius fpe
ciei, Simiaruin afſuinpfit,qua Sphinges
vocantur , dequib. lege Pierium , lib.G.
Hierogly. & Solinu.c . ;o. Secundo Har
pyiæ ,de quib .Heſiodor.in Theogonia ,
Apollon. lib . 2. Argonaut. Orpheus, in
Argonaut,Apollod.li. Biblioth.Eutach
in Odyfi. & Izacius, in Lycoph . Ter
tio Gorgones tres,dequaruin forma, &
genere dictú fuſe ,Coment. in Nedeam
Sen.v.831. Quarto Sirenes tres,dequib .
egi, quæ neceffariahoc loco , aduerſ.in
Sen.Medeam v.355 . & de hismentio ,
apud noftruin interpretem vulgatum
Elai.13. V. 21. VI & LXX . verterunt, &
teſte Euſebio tresinterpretes; non tamē
ciufdem verbi Hebræiloco , quo nofter
Theodoretus vult Sirenasfuille dæmo
nes ad voluptatē incitantes . Quinto E
rinnyes ſiue Eumenides , quas Latini,
Penas , vocauere , & ipſe cres; de qua
rú habitu , & conditione mulla congel
fimus eiuſdem Comm . in Medeam , v,
13. & feq . & verf. 960. Vltimo , Nym
phæ; quarum quædāaeriæ ,vt Sybilla de
qua Plutarch.l.de Icra num vind.quçdá
cerrettres,vtOrcades,Napex Dryades,
Hamadryades,quædã aquaticæ ,vt Ne
reides,& Naiades illæ malis hæfuuio
rú : quasomnes demonum ſpectra fuif 1
feconftat, & fi non conſtaret,inde pro
baretur, quod aſpectus earu itatarum de
recto mentis ſtacu deijceret, ( quod dæ
monū proprium ) vt docent ex Græcis
Scholaft. Theocriti, & Heſychius,ex La
tinis Varro , & Feitus. fic affcctos nos ,
lymphatos,quafiNymphatos:Græcivo
cant, supapansiás, tales, vifa Cerere ,ce
riti : Vilo quoq; Fauno in meridie , inen
teattoniti:audito Pane territi;Panico pa
uore, dicuntur vexari vano metu ; qua
quam hoc nomen etiam hydrophobia
laboranub . & cæteris illis , poffit acom
modari late ſumpta voce, vide quæ dixi
Commen , in Herc. Oeteuin , verf.246 .
Vndecimum ſpectrorú genus eft, id
quo nutrices ſolitæ infantesmetu incuf
fo ,quierate,de hoc genere primú eft Py
tho Lucilij Sat. 30. Acco , Alphito , che
Q Mor
 224 Diſquiſitionum Magicarum
Mormo , defumpta puto nomina , ab A condemnaffet fi aliter accufatio fuiffet
perſonis Tragicis ,ſeu Comicis terroré inſtituta . Verbi gratia, Atrix aliqua accu
adferentibusdeformitate : de Mormo, Satur , quod claulisianuisfit ingreſſa , &
id Theocritus,& Ariſtophanis Schola corpus eiusin ſpiritú immutatum , & ita
ftes docuere. Acco , à Vetula illa , quæ iam non corporea pueros interemerit,
fui adípectu in ſpeculo ad inſaniam reda Nullus iudex adeo bardus erit , vt huic
cta , & facta terror pueroru ,originéha accuſationi fidem adhibeat ; ſed ſi neget
buit ; de qua Rhodiginus lib. 17. A.L. rea , & alioquin necatos illos infantes ,
cap. 2. & Adagiographus in Accifare . vel lęſos non conftet, neq ; id acculator
de Alphito.idem teftatur Plutar. Dein aliter , quă ex illa fabula Metamor. pro
.

de,& Gello :de qua adagium , TEMána!
S opinor ifee:hanc aiunt virginem vita B tur . Si diligenter legas vitam Tarafijab
decefliffe , & eius ſpectrumin Lesbo ob
errare , & immaturā pueris necem ad
ferre . volunt eius ineminifle Saphoné .
Alia fuit Giló , de qua fic Nicephorus;
vbicónjernorat ea quæ Mauricio impe
Li.18.hi. riú portenderunt , inter cætera : Maier
CAP.9. * vero ipſa partus tempore , e terra nouum
quendā ,ei varianıē fuauitarisodorēred
dirumeſſe, dixit: illud inſuper,quod ani
culară ec mihi prope incredibile,ad
densper ſapeeã, que Empuſa, vocatur , Claftentium infantiu per foramen domo
alius vero,Gilo , dixerit: infanıē ex cu .
biculo, veluti eu deuoraturã exruliſe: ni
hil tamen detrimenti ei adferrepotuiffe.]
Sed quicquid ille dicat , verifimilius eft
Atrigem hanc, ſiue Lamiam fuifle quæ
puero , Angeli cuſtodia bene munito ,
fruftra infidiabatur .Prudétior Euagrius
lib.5.c.21. nihil de Gillo, neq; de anicu
larum commencisaddidit , ilidicium to
tum lectori permittens . Quiddam ani
cularis deliramentis hic fuit,quiddā non D fæmina queda Gello nomine, qua dici
delirium ſed vere veruin , delírium erat ,
& abfonum á ratione , putare corpora
harum feminarum ſicextenuari, vi clau
ſis oftijs ingredi poffent , & corpora
quantitate prædita per ianuas le penetra
rent ( vide quæ dicta ſunt a nobis q.17. )
verum erat , has malas mulierculas ope
dæmonis nonnúquam in cubicula hæc
introduci folitas, citra quantitatis corpo
rum immutationem , vel ſolidum pene
trationem , & ibi infantulis perniciem . E lector accuſationis fundamentú , Gello
moliri. Quare diligenter inter hæceum
diſtinguere iudicem oportet, quiin his
nec credulitate , nec incredulitate volet
decipi . Et in iudicatarum rerum præiu
dicijs omnes circunſtantiæ accuratiſſi
mc ſunt examinandæ , fieri enim poreſt,
vt iudex ex vno reum capite , quodin
accuſationem deductum , vanitatis dc .
præhenfum fit, abſoluat ; quem tamen
bet proculdubio per ſententiam ablolue
Ignatiomonacho deſcriptā , nó difficile
fuerit deprehédere hūcitatü cauſæ fuif
ſe muliercularū illarū a Georgio (non a
Philippo , vt quidā vocant) perfecto vr
bis abfolutarum , & Ifauri Leonis fæuitia ,
ac inſcitiam in eo pofitam fuiffe , quod
incredibili quo erat ftupore mulierculas
illas in fpiritù conuerti crederct.Accipite
verba Ignatijp: aupercula quadam muta
liercul& accuſaia fuerat cedem feciſſe
rum , velportisetiam claufis fubeuntes , Sic vocat
ex improuifo infantes necantes . Que angukas
ctia trahebantur in iudicium abijs qui cimas ,
credebär fabulis ( de paganis loquitur ,a que fiſsu
quib.llud deGello, antiquitus confictü ,) as core
o nolebant Chriſti Dei noftri ſequi do- rumnon
Etrina, que fimulacris, phantaſmats- capaces,
bus nequaquādecipitur( nimirum , quia
ſpiritum acorpore nouit optime diſcer
nere. ) Eſt enim apud Grecos in fabulis
tur,cü immatura morte vitā obrupiffet ,
quibufdam fpe &tris accelile ad recens
natosinfantes, o cos interfeciffe. ( en fa
bulam , quod mortua rediffet, & infanti
cidia patraffet ) huius fabula improbo
pellecti, ac decepei ſpiritæ ,qui ea dicebãs
probabiliter, conantur ad mulierculas
irăsferre hoc exfecrandum fcelus, eis
adſcribere in ſpiritã cõuerſis,caufam co
ru,quimoriebantur , ante tēpusi ( vides
mortuo necaſſe legitur infantulos: nunc
multi reperiuntur Tubito ſublati : proba
bile itaq ; cft ab his mulierculis , depoſita
mole corporis ,&in ſpiritum conuerſis,
atq; fic fc per ſolida corpora , veltenues
fillurasiminicentibus , nccatos. Non
ne merito ſcriptor iſte contra cales accu
fatores exclamat,verbisfrequétib . ? oftu
porem ? • cordis oculorum cacitatem ?
Si
 Liber Secundus.
225
Sicorpus longitudine profunditatecu la . A & Kimchi)velLeonis(vnde templis gen
titudine compactum , ac conſtipatum , in cilium affigi folita capita leonina , quod ti
fpiritum diffolutum procedit , hacfa det Arnob.lib.6 . conc.gent.) vel ſerpen
Cere conceditur:Chriſtus ergo, qui eſtip cis, vt cum Aeſculapius Romam adue
fa veritas,dicens ;Spiritus carnem , c of étus, & anachoretæ de quo B. Nilus lib .
Ja non habet; reputatus eft phantaſma ab de orat. ad Deum cap. 102. & 103. vel
ijs,qui hec afferunt(fcilicet fæminas,has noctuæ , vt apud Virg.extremo Aeneid.
tuin , non corporales , fed fpiritus fuiffe , vel muſcæ ,vt apparuit Laoduni in Ener
ſeu ſpiritualihac vipenetrandi præditas gumena, & folet apparere Anabaptiſtis ,
fuiſte) Quinetiam Chriſtus quoque vive vnde & vocatus , Baalzebub , Doininus
ram carnem accepit, fpiritum carne , muſcæ ,vel porci,lupi,aut alterius anima
Golla non habere vere affirmauit difci- B lis, cuiuſcunque , nam in omnium fere
pulis, nulla re circumſcriberær, queob formis aggreſſus eft DD . Antonium ,
Het quominus fit phantaſia .Sic ergo cen Macarium ,& cæteros ſanatos mona
Jens,citra dubitatione indicansGeor chos deſerti incolas . Recentius vnum ,
gius, feminas abſoluita criminibus .]hęc fed cui vix ſimile inuenias , proditú fuit
Ignatius ille , non fatis perite ſpectrum memoriæ a Gaguino Hift. Francorum
( piritum , phantafiam pro ijſdein ſumés, ſcriptore; Philippo Bello Rege , quenda
( cilicet pro phantaſmate ,ſeu corpore tá laicum ,fiue conuerſum (vt vocant ) mo
tuin apparcate , & nihil de trigum vera nafterij vallisSarnarię;nomine Adamu,
rum crimine,attingens, vel agens, con paulo ante Natalitia Feſta: fummo ma
tra quas,& quæ de illistradidimus,nihil ne ad monafterij negocia peragenda ,
argumentatio eiusvirium habet, vt qui C vna cum famulo fe in viam dedille equi
rem intelligunt facile primo intuitu per tem ,ei ſe in via offert arbor ingensgelu ,
{ piciunt. & pruinis obfita , ad ipfum properans ,
Tertio loco occurrunt, Lamie ,de qui quafi conferre gradum , & corpus cupi
Efa.13.v. bus ctiam facci Vates leremias , &Ela da,equus expauefactus caput retrorſum
ultim.de las; quas vera dēmonuin ludibria , fiuc flectit, & via in remitiri,quam peregerac
Ihre.c.4. Ipectia fuiffe , cum Apollonius Thya conatur. Adamus ingenti labore iumon
næus, tum D. Hieron .& alij patres do tum retinet, &calcibus porro cogit :pro
cuerunt;de quibus, & Scrigibus ( quas ab pinquior vt arbori fuit , illa confeftimco
cſu carnis opinor humanæ , veteres ma uanuit ex oculis ,odoretetro , atquc ful
giftri in Gloſſar: Leftrigonas, vocarunt) phureo relicto . Argumentum inde du
quia ex profeffo tractaui copioſe Com D cit Adamus, demonicum effe fpectrum ,
ment.in Medeam.Sen.v.732. ne acturn feque Deo precibus cominendare fata
Olass lib .
3. Cap.11: agerevidear ,eo telector optimemalo git,neciter intermittit. Paulo poft reſpi
Ad Paul. ablegare; quam eadem repetere.Germa ciens, videt nigrum quendam virum .
de obiru ni inferiores vocat Aluen , & Aluinnen ; equo inſidentem (padici ſe fubfequi , cui
Blefalla . Gotthi , Elnas , videturmeminiſſe D. ſubiratus: Quomodo,inquit,infelixsó da
Hieron . cum dicit fæpe bimulos, ac tri (nate, audes mehis technis aggredi? An
inulosad vbera materna lactantes à de neſcis fratres meos,qui domifunt,prome
monio corrumpi. de huiuſmodi,tam ye ſaluteque meafupplices ad Deum preces
tus narratio , fiue opinatio , vt Lucilius fundere i dbi quantumpotes , nulla tibi
meminerit. nam libro 20. Terricolas, mei curario, nil inmeyollides . Abitma
Lamias,vocat;& lib.zo.eciam voracita- Elus, fed ecce mox redit bailisviro, gra
tem attribuit ipſo epitheto , alludensad cile , & protenfum habenticollum . Ada
infantulorum viſcerationem , his ver mus,tot inoleftias pertçlus, gladiuin ,qui
fibus , ad ephippium ligatus,ſringit, & enfeter,
Lamia, G Pyrhoex yodentes , quaterve per acrem vibrato , aereque
Quod ueniunt gumié ille vetuleim propter celerem diuifionem ſibili ſonu
probe, inepte. cdente, donatur abire ſpectrum.hoc ve
Duodecimam quando apparet in for to ſubito perfonam mutat: & fiftit fe fta
ma,hirci(vnde ab Ifaia, & Mole vocari tura mediocris viri ,cui caput cappa , &
piloſum ,feu zahir.contendunt larrhius, ſcapulario monachi corpus ornatun ,
oculi
 226 Diſquiſi
tionum Magicarum
oculi ſcintilantes inftar chalvbis, vel æris A defunctorum elle crediderit: cuius con
radijs ſolaribus oppofiti. Adampunctim crarium tamen rationes , & argumenta
aliquoties hoftem petit,fed irritis, & caf ejus non conuncunt. Ait, dæmones fin
fisictibus ,aereque cedente. Tum maio gunt fe animas elle, læpe nofemper tre
ri defpeétu , & irrifione , dæmon induir pituin edidere diſcedentes, & fiagorem :
formiam afini. Perterritus famulus, hero poflunt, & fpiritus mortuorum.Flammis
fuader,gladio circulum in terra ducere , veſtes, & arma circundata , demoneser
& in circuli medio crucem Dominicam ſe probabant .Non hoc afferit historia ,
efformare. Adamusconſilium exſequi fed ea ipfa ,quæ afpicienubus,veſtes & ar
tur, verum veterator non definit . Mu ma videbantur, & equi ; plis Hammas
tat auriculas aſini in cornua ,& ficmina combuftrices fuille.Deinde, & flammæ
bundus irrumperein circulun ſe velle B fuerint; nonne proficebantur fe fpiritus
fimulat. Denique lulus iam fatur, in rotá efle , qui adhuc expiabantur ? Deniquc
ſe vertit , & ſeipſum voluensmonachum Virgilianuin illud ;
inuadit,ſuperqueillum continua latus ro
ratione ( Sic videbatur ) tranſit circulú , que cura nitentes
& monachoprorſus illæſo conſpectum Pafcere equos , eadem fequitur tellurerea
fugit.Fidem rei fecere, longa famuliter poſtos;
rorem conſecuta ægritudo , & diuturnus
fætor veftium Adaini , & raucedo eiuf Tantū probat , dæmones imitari quo
dem , atque difficilis reſpiratio , a quibus que diuina iudicia : quibus frequenter:
ægre conualuit ;æqui denique ſubita mu in quo quis peccauerit in co ponitur , pof
ratio , quiex manſueto , & cicure ,poft vi- C ſet igiturhoc exemplum ad præceden
fionem hanc ferox ,ſternax , calcitroſuf tem de animabus quæftionem reduci
que eſſe cepit .Addamus rariora quædā Sane arbitror eandem hiftoriam eflc,cū
genera ſpectrorum . ea: quam ijſdem locis,fed anno 1123.co
Decimum tertium ,genus eſt , cohor tigitle,in eandem fententiam narratAb
tiurn , acierum , caftrorum militarium , bas Vrfpergenſis. fol.281. Sequentia ad
ficut enim bonorum Angeloram acies iſtam cenfeo pertinere, quia muicencur ,
vifæ bis in facris litteris ;fic & ,fimiæ Dei, quædam vana curiotaque, nec fuffragia
Geno.22. diaboli fæpe ſein militum conſertorum petuntur. Ioannes Cæſarius auctor eſt
in prin. ſpecie oftendunt hominibus .In vita S. Tequenti nocte, quando exercitus Ducis 1.12.6.16 .
6.4.17 . Norberti, cap.26.legunturfpecie arma Brábanciæ a Leodinenſibus occiſus eſt , ego 17
torum militum in quoſdam religioſos D teruuin quédam Comitis Loflenſis pro
dæmonia incurrifle , vt & in vita S. Gu pe Montenake,locum occifionis , circa
thlaci Anachoretæ , apud Suriummen noćtis initiuin , vidille maximum tornea
ſe Aprili. In chron. Hirſgauienſ. Tritthe mentuin dçınoniorum : Sacerdote quo
inij legimus fub anno 1168. Monacho que quendam Hiſpanum , prope eiuſde
cuidam Limpurgio ,prope VVormatiā , Comicscaſtrum ,dum in crepuſculo no
viſain multitudinem maximam equitū, Etis de villa in villam tranfiret, vidiffe
peditumque,ordinatarum more acierű , haftiludium maximum mortuoruin va
quafiad pręlium procedentem.cumque lide clamantium , D. Vvalcere de Milc
monachus audacter,quinam forent, in ne , Vvalterede Milene, quiVvalterus,
terrogaffet: illos reſpondiffe ; fe non ve faunoſus militia , nuper erat defunctus :
ros viuoſque milites effe , fed animas mi e hancque viſionem addit fæpius ea no
litum , & non ita pridem hisipfisin locis cte, & euanuiſle , & iterum apparuiffe . l.vlt.For
principi cudam ftipendiatos occubuil loan.Niderius narrat . Dicari ,
fe:veftes,arma, & equos, quæ viuis pec Cum propter hereſes regnum Bohemię
candi fuerant inſtrumenta , nunc mor tumultu ,] accædibus concuteretur: cir
tuis indicia ſuppliciorum effe : qux circú ca inetas regnipræfati, nocturno tem
illos videret omnia nihil niſiignem efle , pore , verſus vallem quandam , auditos
quo comburantur, ſe precibus,atque ſuf clamorcs, & congreffiones equeſtriuın
lib. 4.6. 6. fragijs adiuuari poſſe . Leloyherius huic virorum , qui & coloribus varijs , induci
religioſo inſulcat, quodtemere animas ( æpiusſunt viſi . Fueruntcunc duo arnii
geri
 : Liber Secundus.
geri audaces fatis,in caſtro non multum
diſtanti a loco inonſtruorum qui omni
no ſcire volentes ,quid vericatis libi vila
portenderent, noéte quadam verfus val
lem , vbi folita videri confpexerant, iter
arripiunt. Antequam autem ijs appropin
quare auderent, compunctus vnus, di
xit alteri: Sufficiat nobis ifta vidiffe , egoverba: Numquid cu cocus meus eft ? ita
ijs hon approximnabo ,dictum eſt veterú .
Cuin talibus nulluin debere iocari. Que
alter, velut pauidum , increpans ,equum
pupugit, & cum eocongreffu omnibus
ante dictis exercicibus appropinquauit :
de quiblis ynus egrediens caput illi am
putauic , & ad fuos redijt ,quo vifo ille ,quifunt nobiles ,& armigeritales, & tales
timidus fubftiterat, fugam inijt, & fune .
ſta noua nunciauit . In craftino autem
truncatus reperitur, & caput quidem iii
valle, vbiacies viſæ fuerant , nullius auté na noftra eft. Etiniles iterum . Quid fibi
hominis vel equi veſtigium repercúeit ,
fed tantummodo , inlutoſislocis, figna
quædain , & veftigia autuin vifa funt.
Idem , aliud addit,] libiat Archie
pifcopo Moguntino, viro magnæ indu
itriæ , & fide digno,narratiun : Nomina
uit ? (ait) nobis quendam Rheni libibe
ne notum inilitem , cuiuspro tunc filius
vjuebat ,qui miles ſuper oinnes pene in
ferioris Alemania nobiles femper exſti
ferat nimis in rebus bellicis inperterri
Cus:gerebar autem , & patiebatur nonnu
quam , propter fuam aniinofitatem, vel
fortitudinem , ab alijs graues guerras y
propter quas non ſemper de die,fed no-
Cturno reinpore, ad loca fibi commodo
. icigitar
fa equicare folebar H quadams
noite coaffumptis famuhs per filum cir
ca Rhenum equicare voluit, & principiu
eiufdemintrauit.Antequam vero finem
( flux haberent ,vltra quam campus lacus
inceret ,prour moris eit eorum ,quiveren
tur infidias:præmifit famulum , ut in ter
mito Sluæ videret, an nein campo inſi
diæ aliquæ eſſenr. Luna infplendente , vel
aftris kicencibus hxc videri poterant. Fa E cultelli , quo multis exitium , ipli quoque
mulusigitur , cum per arborum ramos
exploraret,coinmiſum , vidit per cam
palongitudinem exercitum facis mirabi
lems appropingirare in equis:quo vifo.co
fiderata nimciauitmiliti, quiait :Stemus
ad modicum ,quía verifimile eſt,pro hu
íus exercituscuftodia fubfecuturos alios:
ad bios properabimus, & an inimici fint,
qui præcefferunt, an amici expcriemus ,
A nec paucos timebimus. Deinde,morula
tranfatta ,de ſilua miles cum fuis ręcedit,
in campum venit , & neminem nifi qué
dam equeftrem in equo fedentem , & in
manu alium ducentem equum eminus
fequentem (uos intuitus eft. Ad hanc cú
mites veniffet, quis effet quæfiuit in hçc
eniin ſibi à longinquo videbatur , paulo
eriam antea cocus eiuſdein milicis vita
functus fuerar. Qui refpondit Sum Do
B minc,cui inilesQuid
, ait, hic facis ? & qui
ſunt hi, quipræceſſerunt? Cui defunctus
reſpondit.Domine,hiqui præcefferunt,
( multos enini expreffit nomine pro
prio ) quos oportet, & me cum eis ilta
nocte effe Hierofolymis , quia hæc pe
vult equusifte, quem ducis nullo teden
te ? Ad veitrun refpondit, obfequiume
rit, ſi mecuin ad terram fanćtam venire
C vehtis, Securus eſto, ce, per fidem Chri
ftianam recedendo , & reuertendo viuu
reducam , fi meis obtemperabitis moni
cis. Tunc miles ait , diebus meis inira at
tentaui, his bocaddant etiam Initabile .
Dilluadentibus igitur illud famulis, de
equo proprio iniles defilijt, defücti equú
afcendit , & ab oculis famulorum vterq;
equefter ſubtractus eſt . Seqacnti auten
die famulis iuxta conditum expect a pa
bus,miles & defunctus redierunt adlo .
D cum vbi primum conuenerant . Tunc
defunctus militi ait , Nephantafina om
nino victum ita fuifle credatis, duo quæ
vobis do rara , referuate in inei memo
riam , inde protulic inappulam paruam
de falamandra , & cuſtellum in vagina .
Primum ,inquit, cum immundum fuerit
igne purgare : alcerum caute tracteris ,
quia ab eo vulneratus , intoxicatus erit ,
In his multa ſunt indicio fuiffe vifio
nem demonicain ,maxime donuin hoc
donatario , parabacur . Aliain hiftoriam
ex codice Gaffinare profert Illuftrifs.Ba
ron Annal.com . XI.anno Chriſti 1004 .
quod exhibebo lib.6 .
Cromerus diligens ſcriptor,Nachum ,
inquit ,arcem Pomeranorum manitiffi
mamı Vladislaus r . Polonorum ces obfi 16.shift.
debar. Ibi noctulukente luna afpicieban pode
Cur crebro abescabitoribus quasi arma
torum
 228 Diſquiſitionum Magicarum

worum hoftiun acies , ex apertis campis A ftillatæ guttæ ,poft modum in equorum
ad Polonorum ftatiua adequicantes , & jubis, quas ſedulo pexuerunt , & nexue
inculantes. Cum id fæpius accideret, in runt , folent ab hominibusinueniri , calis
dignati Połoni inquietari leſe,nec vſquã illa vidua Ruffiana in meridie obambu
in apertum certamen prodire hoftes,no lans de qua paulo ante mentionem feci:
cte quadam , cumibidem hoftes adeffe tales, quas vocant , Sibyllas, ſeu Nym
nunciarentur , fremebundi agminatim phas albas, Dominas nocturnas, Domi
ècaſtris ſeſe proripuere, diffugienteſque nas bonas, & earum ,Regina Habundia ,
caffolabore longius profecuti funt.Ob quarun aduentu niultum proſperitatis, 1
ſelfi, tumultu polonorum exaudito, & & rerum omnium copiampuitãt ſuper
cxcurſione è caftris aniinaduerſa, erum ftitiofæ anus domibus contingere ,quas
punt ſubito , & ignem in opera, atque tui- B frequentarint , & ideo ftomi ſuæ illis epu
guria militum (tramine arundineque co las inſtruunt, efcarijs lancibus, & valis vi
cecta conijciunt , quo celeriter pluribus narijs omnibus apertis , acdiſcoopertis , 1
1
in locis fediffundente, paucis, qui in ca. ne quid illis ad fumendum moræ obij
ftris manſerant, fe defendentibus , facile ciatur; quæ plane idolatrica eſſe , docet
opera cum magna caftrorum parte con prædicto loco idem Epifcop. Parif.vc &
flagrarunt. Nocturnas vmbrasillasfuif Nicol.Cufan.lib.2.excitationum.Hue re
fe auumant , quæ hoftilisexercitus ſpe fe ro tresillas,quæ vifæ Machabæo Ban
ciemn oſtentátes,Polonos ita diuino per cKoni, a quo Stuartorum genus, quæ ve
miſlu exagitarunt:propterea quod lolé nantibus vitæ regnum illi prænunciarūt.
ne omnibus Chriſtianis quadraginta Boech.lib . 1 2.Scot.hiſtor. Harum bona
dierun ieiunium ,priore expedicione , C rum Dominarū , quas Gentiles, Parcas,
promiſcuo , actemerario elu cainis , & vocaucrementio habetur, & conuiuij il
Lactariorum moribus & inftitutis Eccle lis præparati, in vita Diui Germani Epi
$ fiæ Catholicæ contemptis , temeraue fcopi, & apud D. Antoninu pag. 2. Hiſt.
cant. tit. 11.3.5. Tales etiam , fatalesSorores ,
Hæc ille ,res clainat fpectra fuiffe Dia feu ,nyinphæ, falſo putatæ bellorum præ
bolorum , vt & illa de quibus. Antonius fides, & Victoriam largitrices, quæ Ho.
Hift. p.3. quam auorum memoria fole thero Regi familiares in Septentrionis
bapt vocare , Familiam Helequini: Cu Hiſtoria liali vocant; Faias, Galli; Fees Olai láza
heriodi cuncta ,illuſiones dæmonumef quales finguntur Meluſina, Alcina Mor cap.in ,
Se iampridem docuit Guilh . Parifienf.p . ga.De his dicam )plura lib.6.c. 2. fett.z.
vlt.de Vniu.c.24.Tales exercitus poffent D in Remedio.1.
Magimultosexhibere; ſi ex pacto , qd Decimoquinto , huíus generis (pectra
cum dæmoneſliperiore habent,demo funt,per quę Deus aliquando denunciar
nes illi ſubdicos euocarent, numquam ta futura bella ,peftem , mutationes regno
men Deus legitur permififfe, vt talis mi rum , & fimilia , pauca commemorabo
litia vltra incurſionein inanis , Cerricula exempla . Noctæ , quæ feditionem An
menti procederet. Nam fi lædcre, occi tiochenorum præceitit , viſa mulier in
dere munitiones capere, vel hoftium in gens, & formidabili adfpectu acrem fcu
sadere cattra finerentur :nulla illis huma tica tam fortiter verberans, ve tota ſonas
na poteftas valeret reſiſtere , vt pruden Vrbe exaudiretur . Gennadio Patriar- Sozomi,
fer , idem Guilhelmus . Huc refero pu chæ Conftantinopol. nocturno tempo- 7.6.23 .
gnasillas Regum Septentrionalium , & E re accedenti ad altare templi , vt Deum
victorias partas ,contramagorium , dæ pro falute publica deprecaretur: horren
monumque cuncos , apud Olaum Ma dum ſpectrum fe obtulit , quod cum ille
gnum . facro ritu coniuraflet , refpondit: quam
h 3.7 . Decimoquarto , demones funt fub diu Gennadius viueret, fibi non licere Theodor
Lett.1.1.
illo fpectrorum genere ; quo in nemori damna , quæ imminebant, Ecclefiæ illius
Collo ,
bus, & alijs amænislocis reſe oftentarse inferre, fed eo mortuo fæuiffime fe in ifa
inftar puellarum , aut imatronarum , in lam graſfaturum . Priufquam Hunneri
vefte candida; interdum in ftabulis cum eusperfecutionem in Catholicos Aphri.
Luminaribus cereis, ex quibus etiam di ex inchoaret , fuper cacumine monds
Ziqueni
 Liber Secundus.
22)
Ziqueni homo giganteæ ftaturæ viſus , A lapidumiactu Tomnum diſturbabat , &
& auditus clamare: Egredimini,Egredi culcitra ſubtracta de lecto deturbabat ,
Via .Pri mini, & inæde Fauſti, quæ Carthagini & Salmantinus ille Torquemadz , qui
de berja: eſt,viſa multitudo Aethiopum ſanctos grandibus faxis quofuis petebat , irritto
cus.ym . Eccleſiæ fugans ,& anteſeimpellés. Alia tamen , & innocuo contingensictu , 1.dedem
Jal. multa huiulmodiſuggerunt, Carda. lib . quod MarcusMagus , apud Pſellū, pro
decimoquarto ,de variet. rer. & Fulgoſ. prium dicit.cſſedæmonum ſubterraneo
tic.de prodig.lib.i. rum ,de quibus mox agemus. Quovero
Decimolato loco , hic occurruntilla pacto dæmones lapides iacere queant ,
Spectra, qux certis temporibus , & locis , & alia huiuſmodi operari, quæ videntur
aur domibus ſolent tumultus, & vexacio manus, & corpora inſtrumenta require
nes vaciasexhibere :cuius rei prætermit- B re,Scholaſtici diſputant.aſſentior ijs,qui
tam exeinpla eo ,quod notiflima res fit , præfente per ſubſtantiam fuam co loci
& legi poflint, quæ attulere veteresrece dæmone, & imperio voluntatis aerem
tioreſque,vt de Temefio demone , Stra lapidi proximum mouente , & ſic lapide
bo & Pauſanias citati , & Aelianus lib . 8 . impellente,hec fieri cenſent; quando nul
var.Hiftor. depueris nigris cirratis, Au lum ipſe corpus induit: fi vero corpusfor
guſt.lib.22. de Ciu.Dei,cap.8.De Datis matuin , velcadauer aſſumeret, nulla fo
Epiſcopo Mediolanenfi,Gregor.libro 3 . ret difficultas .
Dialog.cap.4.de vocibus,ofonis auditis Inlocum , decimum ſeptimum ,veniát vide diu.
in Marathone poft pugnam ,cum Perſis , {prectrailla Beruffiæ ,de quibusquadam 1.7 Dur.
Paulan.in Auic.oante pugnamLeuctri epiſt.ſcribit Ioan.Meletius.
Cape.
cam in templo Herculis, apud Ciceron. C In Sarmatio.coli fpiritusquofdamvi alies in
de diuinat. ante pugnam cum Cimbris, fibiles,] . qui lingua Ruihenica , colori , 20.70
ặpud Plin.lib.2.c. 59. ante bellum ciuile Germanica , Kobeldi , dicantur , quos
Syllanum ineadem Italia, apud Apian . credunt habitare in occultis ædium : lo
dé bello ciuil.libro i ante primum prelim cis,velin congerie lignorum ,nutriuntq ;
pharſalicumAntiochiæ apud Cæl.lib.3. coslaute omni ciboru genere ,co quod ,
de bello ciuili, ante mortem Cafaris Dj adferre foleant nutritoribus ſuis frumen
Etatoris domi eius,apud Dionem ;recen tum , ex alienishorreis furto ſublatum ,
tiora funt,apud Niderium ,lib.vlc.farmi Cum vero alicubi illi fpiritus habitare , &
carij.Guilh .Pariſ.d.cap.24 .Torquema nutriri cupiunt, hocmodo fuam ergapa
dam ,Horti florum colla . 3. Alexand.ab tremfamilias voluntatem declarant , in
Alexand.lib.s.Genef.d
ier.cap.23 & con D domum congerunt noctu ſegmenta li .
firmatpraxis Forenfis Hifpaniæ q : ualici gnorum , & muletuis imponunt lacte ple
tum conductori ,qui ante id ignorabat , nis varia ftercora animalium , quod vbi
ſpectrorum ficinquietantium cauſado paterfamiliasanimaduerterit,nec diffipa
mos relinquere conductas,vt poft Por uerit fegmenta, nec ftercora è mulctrix
li.4. var. tiuin cenſuit Couar. Solent huiuſmodi eiecerit;fed de inquinato lactecum om
refol.c.6. infeſtinaciones iuberi,velpmitti a Deo , ni familia ſua comederit ,tunc illi appare
ob pænam peccatorum ,vel adexercitii te, & permanere ibi dicuntur.
bonoruin ,vel ob aliamcaufam occulta , Idem iudicium de spectris,uirunculow
Cafin . Interdum iſta peragunt dæmones male rum ,ac femellarum , breuitudine,ac fpe
collat. 8. ficorum immiffione, vt contingit Beato ciepigmæi, velpumilionis, olim in mul
c.18 Antonio, & nobiliAquitano,qui Pariſič E torum domibus frequentium , & dome
Froifat. ſem ſtudioſum iure fuo pervim ( polia ftica fere cuncta minifteria ſolitoru obi
in Chro.
rat :fæpius fponte faciunt lua , tantum vt re ,equos curaredomum verrere, ligna,
homines falla quapiam reuelatione deci & lympham adferre , & fimilia facere de li. 3.6.
piant, aut perſuaſionefallaci : ficut apud quibus Olaus Magnus.Galli vocant, des o 12 .
D. Auguft. illi bapriſinum diſſuadebant: Gobelins: Teutones, Rabbautermanne
contenti ſuntaliquando ſola vexatione , Kens, & GultelKens , & Sueones , Trulo
& inquietatione, nullo cum corporis da las appellant.An ex hocgenere fuerint ,
mno,vt ioculator illeſpiritus,de quoGui Eros & Anteros: qui vt infantuli, in bal Funa :
The.Pariſienſ.qui valorum colliſione, & nco, iubenti Jamblico apparuerunt , id läblico
pius in,

cogi
 230 Diſquiſitionum Magicarum
cogitandum relinquo Sane huc perti- A veriſlimum axioma, nihil veritus fuit co
nent, Montani illi, quorum nobis Hi ſtancer affeuerare , Deum præter homi
ftoriam G.org. Agricola prodidit. nes Adami pofteros;a la quatuor homi.
Cap. de Inmetallicis ( ait) fodinis inueniūrur .] num gencra, carne, & oſſibus , & ratio .
ammo & truculenti quide, vel ſolo aſpettu terri nc prædica creafle , eoſque in fingulis ele
ferran .
biles,plerumque pretallicis infeſti, arq; mentis ad inhabitandum collocalle ; in
iniinici funt. Talis fuit, Annebergius,dæ quibus finguli fuam haberent ren p . &
mon qui operarios amplius duodecim ex neg uitione,ac laboribus victum , &
Aatu interfecit, in ſpecu quicorona roja , amictum ſibi comparare , & eoshomi.
cea appellatur,co nomine relictus, qua nes, qui m terræ vifceribus habitant, vo
tumuis argento diues eſſe . Flatum vero cari , Pigmeos & Onomos ; qu in aquis ,
emittebat ex rictu , cum equi ſpecie ha- B Nymphas e Vadenas: qui in aere Sil
bentis procerum collum , & troces ocu uos . Meluſinas , quos ſoloscum ho
los appararer. Eiuſmodi etiam fuit ,Sine minubus Adaini pofteris commercium
borgius nigro cucullo veſtitus, qui in fo habere, & ex muitya comniixtione libe
dina Georgiana operarium è terra ſub ros gignere:Qui in igne ſunr:Vulcanos ,
latum , in ſuperiore loco maximæ illius G Salamanurus,appellari: Erincertum
concauitatis , quondam feracis argenti adhuc effe: cuinam generihorum homi
collocauit, non fine corporis attritu. Que num vera fides in Deum ſit data , & viš
ftuofun admodum fodinam deferere ad falutem patctacta ) Hæc ille prout eu
apud Turcas cogebatur ludçus a dæmo citant Godelmannus, & alij : in libro ta
ne retallico ,hominibus frequenter in men fragmentorum inuenio Paracel
forma capræ aurea cornua gerentis ap- C fum dubitanter induci loquentem , fed
parenre. At fedatos illos , Germanorum arbitror Luinum interpretem , hoc fuú
alij , vt etiam Græci , Cobalos , vocant , afluitle , ve magiftri occularet impieta
quod hominum fint imitatores . Nam tein . Nam dictis illis nihil ougacius,ni.
quali lætitia geltientes rident, & multa hilblafphemius nihila recta fide dici po
videntur facere , nihil interim efficiétes . teft alienus, ergo mudila , & manca S.'S.
Alij , Virunculos montanos , vocant, quia qux de vno cintum hominum genere
plerumque apparent naui , tres dodran nos inftruxerit ? ergo dub : a falus noftra ?
tes longi , videntur autem eſle ſenecio. ergo dubia redemprio non ergo fecun
nes, & veftiti inore metallicorum, ideft dus Adam Chriſtus, vtnos: qui in primo
vicreto , induſio , & corio circum luin mortui , in fecúdo viuificareinur : fi hoc
bes dependente .Innoxij funt hi mettali D dubium :nonne ruunt vcteristeitamenti
cis,etfi interdum glareisoperarios lace promifliones.concidit exhibitio , & re
funt, rariſſime tamen eos lædunt,niſi ca præſentatio noui? Et ſunt qui tales libros
chinno , velmaledicto lacefliti . Pouiffi nugis, mendacijs, blafphemijs refertos ,
mum opus facere videntur in his ſpecu in Latinum vertant fermones ? ſunt qui
bus in quibus metalla iam effodiuntur , pulchris formis cudant recudantque ?sút,
vel ea cffodi poſle ſpes eſt . quiament Paracelfítæ vocari ſedad
Cætera recte ,illud minus, quod ani inftitutum redeamus
mantium nomine dæmones comprehé Vlumo, loco fefe offerunt fpectra dę .
dat.Scio fic locutos veteres no paucos, monum thefu: os cuſtodientium Caba
fed & fcio id ex lacte Platonicorum bi des rex Perlarum cum accepiffet in colli
biffe , & quia ambigui erát,num anima , E mitio Perfiæ , & Indix : in inunitiffima
Cab. for, & corpore conftarent. Nunc quia Ca arce Zud derenſi , prætiofiflinorum la
jum . Tri tholicis fatis definitum , nccanima nec ' pidum ,auri & argenti, thcfaurum maxi
mient, D. corpore perfectas ſubſtantias illas lepa mum a dæmonibus afferuari, qui morta
76. razas componi; vitanda nobis huiuſmo les omnes adicu arcerent:eo cum exerci
quis in 2 di locutio ,parum cauca ,paurum propria.
Is fiche cu profectus caftrum vi conatus occupa
1.8. Dainnandus vero prorſus Paracelſi er re,foriiter propugnantibus demonibus
ror dæmonum hac genera, ad hominú tepultus fuit, confugis ergo ad Iuda orū ,
ſpecies reducétis.Nam ;Epiftol.ad Athe & Magorum artes,quę& ipfæ irritæ fue
nicles,ſiue dc occulta philoſophia, quafi runt.Ergo cum fi perfuafum ait Cedre
nius)
 Liber Secundus. 231

Ausfuiflet,Chriftianorum ad Deum pre A incorporea videri a corporeis non pof

sibus voc potiri polle, auxilium a quouă
Chriſtianorum in Perſide degentis Epi
ſcopop:119:. Isinaitto Chriſtianis te unio lius formam habentis , ob naturam , quá
precibus, o Synaxi, diuina peregit my
fteria , ad locum accedens coniuratos
demones ibi d. gentes exegit ,caſtrumque
Cabadę nullo labore potienaŭ tradidit.)
Glycas part.4.Annal.& Cedrenus in
Anaftafio . Talis eriam dæmon ille Baſi
leenfis, de quo dixi , fupra q.12 . & hinc
faćtum , vt Dracones fingerenturcuſto B !
des therurorum , vt horriHeſperidum ,
& Aurei velleris :hinc porro factum , vt
thefauris
reum :quaddere
emadim fint
odfoliti Serpentem
um ref ert Alcaniau
Centorius lib.4.Comment.bellor. Tran
filuio.de chefauro , inuento prope Deuā
vrbem Tranſiluaniæ , circa annú isso .
Nota etiam Hiltoria Magi Germanici,
qui cum ſpecum ingreflus eflet vbi ihe
faurus reconditus, ſocio in vestibulo ma
nente vidifTetquc incubantem arce ni- C quicquam ab homine docto , ac pio , in
gerrimum canem , nihilominus, cuipidi
cate merum pellente , porro progrellus,
Tuenteterra , in ſpesu fuit cumulatus. Plu
ra vide d.q.12. Præterinitio quædam jā
vulgaria,vtquod in Indijs ſepultarun cũ
maricis vxorum animas inentiuntur , vt
fic perſuadeant has coniugi luo conui
uere, quæ fponte illis commoriuntur,
quod non vno loco teſtatur Pet. Chie .
za,p.1.Hift .Peru .
Vilis ſpectrorum generibus, quæri po D cipi.corpus enim ipfum habere, verum ,
terat: quo illa pacto repelli, & vincique
ant ? ſed quia deciſio communis eft om
nibus malis: que per demones inferun
tur,ideo de hicre differendum mihipu
caui,quæſtione de remediis contra male
ficia huiusoperis libro vlcimo . Quo p.
cto dçmones apparere fic queant,nunc
accuratius inueitigemus, quam quæftio
nem indeciſam reliquit D. Auguit. En
chirid.ad Lauren.cap.59.
QVÆSTIO XXVIII.
Quomodo poffit demon ſe corporeis ocu .
lis , cum firincorporens,uifi
bilem prebere .
Onftat non poſſe corporaliter , niſi
Colu allumpto corpore . Centum enim
na
et dictuni B.Ignatij,epiſt.adSmyrnent
fe , quia incorporeorum , nec fpecies ,
nec figura eſt , aut particula animalis vi
habent fimplicem . Conſtat eciam eos
corpus,velex elementis ſibicoaptare ,
vel ſubingredi, & affumere cadauer. dc
viroque modo , quæ dicenda hucuſque
dituli,repræſentabo liberalicer.Dixi(cor
poraliter)nam phantafticepoſſunt appa
rere ,turba phantafia.
SECTIO I.
us Aliquando igitur cadaueraliquod af
fumunt humanum,vel ferinum , &
illusmouent , acimpellunt motu non vi
cali, fed locali cantum , ficut acrem pofsút
impellere , & hoc corpus præfertim no .
duin valde diffoluitum ,puto ,fi Deus per
mitrat,poffe illos,ica attemperare, vt fen
fum tactus omnino fallant. Nec video
mediuin allarum ,quod me ab hicfenté.
tiadeducar.Imprimis quod ex D. Luca ,
proponitur dictum Domini,quo fe vere c.ult. v.
corporatum , & non phantaſticum ípiri- 39.
tuelle probabat Palpate,cuidete, quia
Spiritus carnem ,cola non haber ,ſicut
meuidetishabere : idad rem non niultú
facit,certe non vrget. Solum enim Do
minus probare voluit , poffeillos conta
ctu fentire , & dijudicare, viſuſe non de
quia tangibile, & proinde nudum phan
tafina , & fictitio corpore indutuni non
elle. Nulla vero hic erat cogitatio, de ca
dauere affumpto . Hoc enim carnem , &
offa habere manifeftum eft, quo argu
mento Chriftus probat , fe fpiritum non
eſſe: Quodilli exiſtimabanc, quia vide
bant ianuis clauffis ingreffum , quòd cor
poreæ rei repugnabat,tain viuz , quam
mortuæ. Et quia palpatione tantam po.
E terant,corpus efle, cognofcere, non ve
ro , cuius effet corpus: ideo iubet etiam
oculorum vti fenfu , & videre (nam pro
prie hic vox fumenda ,vt rextus indicat )
manus, o pedes: ex quorum vulneribus
reliquis , certo deprehenderent ipſum il Sic opti .
lum effe ,qui criduo ante fuerat crucifi me loan .
xus. Ex quibus pacec verba Domini ve- Maldo .
ram , certamque ſententiam habere , ibed .
etiamfi corpusdiceremus a dzmone al
ſum
 232 DifquiſitionumMagicarum
fmptum ,ſic ab co temperaripoſſe; vrta . A pſa requirat harum apparitionum , lege
Etusfenfum fallae, Quidquælo ? nonne te poterit apud Guilh . Pariſienſem ,P.
dæmon longe admirabiliora efficit quo vlt.de Vniuerſozaliquandoalfumprobe
cidie , quam, fint fimulare carnismolli ( tiæ cadauere deluliffe mititem :qui cum
ciem ,oſlis duritiem ,temporejac fuauem putaret fe formofa potirum virgine, in
calorem , qui corporis attactu percipitur , uenitſein amplexir cadauerisbelluini
& cęterastangendi qualitates? Dico has tabe foluri, fætidiſliinèiacentem .De Po
eum ſimulare poſſenon , dico veras ex lycritiapparitione, & fpected filium de lib.de mi
hibere poffe , vera ika, & vitalia ſunt cor uorante , iam fcripfius non vno loco . rabilibus
poris viui, & abanimainformance pro Fabulæ fimilevidetur, quod Pflegorre olonga
ducunt: fimulata , & proximeadumbran culic , ille canien oculara fe fide Tralliste- ris.
tia non requirunt animam informan- B ftatur cognouifle .rem fic narrat , vt vtare
tem , & a ſubſtantia intellectuali, ( eate compendio .
nus.vt externus fentienti taliappareant ) Philinnium Damoſtrati hofpitis, ] &
poterunt perfici.Quodadferunt de cada Charicusfilia, Machatem hofpitemama
uere hominis recenter mortui,in eoeciá . recepit , indigneid ferentibus parenti
adhuc calido deprehendi,deeſſe qualita Busymcrore mortura , & publice fuit fu
ces illas ſuaris ,ac vitalis teporis , facilita nerara. Sexto poſtobitum menfe , cum
tem mouendoium nicmbrorum & pro eo reuertiſſet Machates , ingreffe ad illu
mollitie rigorem quendam fucceffiffe , Philinnium hofpitiſe, poft longa collo
id totum concedimus. Negamus auté , quia commifcuit non femel illo vefperi ,
quod inde ad cadauera per malignum quo , & cum co cçnanſuinplic, & annu
fpiritum affumpta argumentantur . Efto C lum ferreum , & pocukım Knauratum a
illic eadem ſitcorporis ſubſtantia ,quę & Macliate dono accepit ,ipft vicifliman
hicadeſt,eſto adímequalitates plures eæ : nulum aureum & taſciain pectoralem
dem , vtpote calorille refiduus . Tamen dedit. Nutrix.dum pergitſedula ,ne quid
adhuc deeſt huic cadaueri nó aflumpto , hoſpiti deſit,fatagerc; videt cum coin le
quod fimulec illa reliqua quæ diximus . Ctulo iacencem alumnamn .Læta parenti
Air in'noſtra viſione,dæmonineftcada bus id indicar. Ili ftupentes accurrunt ,
geri,cuncta ill'a fimulans. Minus eft adfa & altero die vtrumque deprehendunt ,
bre ſimulare , quam vere efficere. Quare & ,cum eiylatu ,dormientem cum hoſpi
necillud'requeretur , non poteft corpus ve filiam
amplectuntur.Sed toruis ineos:
adhuc calidinn illa pec ſe folum præftar intuens Philingium , o voscrudeles (ait)
Te , atque efficere ,ergo nequit dæmon D in filiam parentes žergorre vosinuidiſe
in cadauere affumpto illa cadem ,tā calli mihi meo Machara', paterna in dono ,
de; & artificioſe ſunulare ,vt tactum fal veltriduum folidum frai ? Magno vobis
lat. Cur, qui ſenfun principem ( nempe dolere hoc , fiue curioſitas , fiue duritia
viſum ) potelt decipere, non queat tactū, ftabit . Renouabitis dolores præteritos ,
fenfum maxime terreſtrem , & viliffi & filiam ircratofepelietis. His dictis, ex
mum , minimeque fpiritualem ? Quòd paliuir, & concidit cadauermonuo iteru
veroquidamhæc cadauera adſumpta'y limile,feupotius( vlerat)nortuam . Có
v & aerea corpora fornata deprehen cidere fimul oppreffimærore parens Voor
derint effe cactu frigida , & horrida,veil Cerque:Repopulus, & magiftratusintel
liapud Alex.Genia.die. lib. 2.c.9 . & apud lecta , iubent ſepulchrum aperiri : vacuu
Cardan.lib.6.de rer.varietat.cap:9 ;.& E id corpore repertum.Erant in eo dunta
alij, de quibus poftea , id inde prouenit, xat annulus ferreus, & fcyphusapratus ,
quia vel deinonteporem illum non vult dona Machatæ f , ed in cubilo , & lectuloy
adumbrarc,velquia non permititurida: inuentum cadauer Philinniji & Hilli cu
Deo facere:quo fenfu etiam accipien iufdamauguris confilio w , e prodigiú cie
dum , quòd refert Caict. cuidam de hoc Etum extra vrbis limites auibus ac feris:
frigore', & horrorecorporis quærenti , deuorandum . Ipfe Machares , a ſpectro
dæmonem reſpondiffe, ſe non pofle me videns ſe delufirm , ſibi paulo poft ma
#uzz.g . bus facere , videlicet,Deo obliftenre , nus, ignominiam non ferens,conſciuic ]
partijo vel faltem non concedente. Si quís exc. hæca Phlegonte ;fufius narrantur; illo
Philco
 Liber Secundus .
Phlegonte ,cuius auctoritate ,& luriſco.
8. mtig, fultus Paulus , & Origenes,ad proban
bered . dam Eclypfim , quæ Chrifto accidit mo
per Cont. riente ,vtuntur.In hiſtoria quoque Lao
Cello dunenfisenergumenx Nic. de Obrylc
is Maze: gimus Diabolum Balcazum , affumptuo
luſpédioſi corpore ,conatum abigere ab
ea exorciſtam .
Agrippæ facinus non abſimile habés
infta, q.29. ſect. I.addam nunc, quæ de
eadem re Cæſarius Monachus Eifterba
cenfis,libro12.Miracul.cap.3.fcribit;cu
iuſdam Principis Germani mortui cor
pusintegropriuſquam fepeliretur anno ,
dæmonem geſtalte, & ita rexiſſe , quafi
illud vegetaret ( ita namque intelligen
dum quod fcribit, fpiritum illud loco ani
ma vegetafe,) non enim potuit informā
do , necin eſſentiam eius illabendo , fed
duntaxat, vt in loco exiftens vitales cius
actiones per illud imitádo,vt docet mul.
tis Toftatus,in Exod.c.7.9.13 ,cū leqg.
Subdic Cæſariusfimilia legiin vita S. Pa
tricij Hibernorum Apoſtoli,de quodam
homine , in cuius corpore multis annis
Diabolus habitans pro anima,ad nutun )
viri ſancti tandem exiuit , corpus vero
corruit , & in puluerem redactum fuit .
Et,c.4.clericus(fcribit quidam adeo dul
cem vocem habebat,vtaudire eum deli
ciæ putarentur:donecreligiofus quidam
vir fuperueniens , monuit hoininis voco
noneffe,ſed diaboli ;demonemque ad
iurauit; quo diſcedente , cadauer corruit
planiffime tætens.
Denique multæ fallæ refurrectiones
gentilium huc ſunt referendæ , & con
itat cum ſagis, vt plurimum induto cada
uere diabolum , fic incubum ſiue lucci
bum rem habere; vnde & in hoc gene .
re hominum ,cadauerofus quidam fçcor
graueolentiæ ,cernitur.
SECTIO 11.
Liquando fibi, elementare corpus
A! diabolus circumdar,idque efforina
tum qua poller induſtria ,vnit fibi non ali
ter ; quam motori ineus exiſtenti corpus
mobilc, & inanimum vnitur. An poffit
ex folo acre materiam deſumere equi
demambigo , prito sficaerem conden
farinópolic folum ,vt quid folickim exhi
beat, ſcd fiuepoffit , fiuenon poffit ; ſo
333
A let quod facilius, paesaeri( quo maxi
main partem vtitur) cómifcere terreas ,
& aqueas, nubium , vaporum , exhala
cionumve,vt & colores facilius hac mix
tione exprimat, & facilius membra con
glutinet , & coudenfet ; quæ fentencia
Lud.Molinæ eft , & antiquiorum :nec ar pide Mo
gumentum , quo quidam vtunturad pro lin.1.p.9.
Bandunı ſolo ex aeris elemento corpus 51.471.2di/p.z
affumere, nos ftringit; cum tantum pro- Anglez .
bet,eos ab aere partem potiſfimam mu ini. 1. %.
B clari . Hinc alij cenſecorpushocta-
nt 9.2.wiffic.
le forenunquam , vt nequeat cactu de 8
prehendi,verum corpus non effe.Sed ra
tiones, hac ipfa quæſtione diſcuſſi.Chri- Lwc. vls.
fti Domini dictum , oftendi alium habe- verf.39
re fenfum , quam ipſi arbitrati . Addo ,
quodin libro Genelislegimus de Ange- Gen.19
lis Abrahuno apparentibus , quorum pe
des abluti , nec deprehenfi tactu ; id ab
ipfis eludi potius , quam diffolui: aiuni
deceptum Patriarcham , præoccupatio .
C ne opinionis ;co quod viros putaret, quç
ro , cur non igitur, quicumque viros pu
tant, hac præiudicata fententia iudiccnt
viros effe? An folus Abraham cæteris d.art. 4.
imprudentior; Ipfe ille, quo nituntur.Ca
ietan . facetur verorum oflium , & car
nium fimilitudinem , non modo viGbi .
lem , fed etiam palpabilem , & folidam
exhibcre . Solidam , ait , non inſtar ae ,
tis diffluentem ,aut duritiei duntaxat ali.
quid modicum habentem . Quod vero
D libro 3. cap. 6. apud Cæſarium diabolus
dicit , quando corpora a dæmonibus fic
affumuntur ea dorſo carere ; laudebat
puellam mendaciſſimus. Quod dixi ele
mentorin aliqua opus commixtione,
nec Maroignorauit,cum cecinit.
Tum Deanube caua tenuem , fineuiris ann . 18 .
bus,umbram .
Infaciem Aenea , wiſt mirabile mon
ſtrum .
E Dardanijs ornat telis ,66.
Ecce non acte folo , fed nube mixta .
De vapore Sprengerus, in Malleo, do
cet, viſas veſte fubducta in agris mulier
culas , corpusmotirantes, criſanteſque
iolas, & adfpectum mox demonem va
poris,ſiuc exhalationis atræ habitu ,rece
dentem .Mantenſes magi, Mirabellius,
& focij,Pariſijs combufti, in iudiciaria
R con
 234 Diſquiſitionum Magicarum
confeſſione dicebant, ad hanc.corporů A ctra,quæ fabito euanclcmc poteftenirse
aſſuunprionem demoni duo elle neref elementaris fubftantiæ ſubita nimiaque
faria , ventun fecundum , & lunam ple rarefactione fe fubducere oculis .
namn ,nam ſi ventus fit aduerfus non pof Illud diſcrimen nunc occurrit ,cum in
fe corpus coaleſcere; fi vero fit Lurrade cadauere apparent;non poflunt,vel alte
creſcens, vel corniculans, non pofle de ri viuenticorpori cadauer illudcircunda
fectu materiæ formare corpus nift valde re, velipfiſicindun corpus vllum fubire ,
pufillum , & pro Lunæ augmćomaius repugnat enimcorporis facio , quia ne
maiuſque. Placethoc Crefpeto ,lade odio queunt dimenſiones quantitatiuæ inui
Satan.e diſcr.27.fedmihiridiculum vide cem ſine vero miraculo ,penetrare: Sed
tur:quaſi nequeat demon Deo monim quando apparent in affumpto corpore
pediente ventuin tedare, aut excludere , Bielearentari,licet, vel omnino nequeant .
& defectum illun Linaris influxus fupe vel difficillime queam ( prius opinor ) a
plere.Scilicet aer, & nubes de oſtrinoge liud corpus ,fiue cadauer fubire; poſſunt
ncre ſunt,quodLunæ augmentaconſe tamen vero, & viuenti corpori,elemen
qui folet, &decretenta unitari. Dæmo tare iftud circundare ,vt hoino fcindu
nis apparitio in corpore elementari fuit tus , vel aliul animal , multo maius , im
illa frequens viſio fraceumTarquinioru mo & gigantæum videatur.Nihil vidco
Lib.So apud Dion .Halycarn : talis Athenodori obitare,cur nequeat. Suadet enamaercę
Lib.7 . fubitantiæ facilitas ad dilatandum , lius
pit . apud Plinium , quicquid dicat Franc . Pi
cus,lib . 1.de prænoc.illudenim puco axio carefaciendum , & fpiflandumu denfin
ma, & regufam ftaculvere ; ac puco pof dumque ; quam merito Plallas caufamı
fe ; In gentiliun , & damnatorum ( quia c tradidit;curſpectra,tam breui fpacio ,cre
fidei expertes ) apparitionibus non ani fcere , & decreſcere videanair .
mam (nifi fpeciali Dei priuilegio , dequo Tertium genus inuenio ratiuſculum
vnde conftatin Athenodori viſione de dæmoniacarun apparitionum , per fig .
funéti apparuiſſe, ſed eiuslococacodz . menta quædamſeultaainculas, dequi
monun quempiam.Tales etiam puta busexhibebo, que didicia ThomaBra
siin omnes apparitiones fpicituum ocio
, bancino , libro 2.de bono Vniuer.c.57 .
fa cuin hominibus, & varia multiplicia pag.z.vbi fcribit in hanc fententiam .
que colloquia mifcentium teſtatur de Fa Gunerchena Brabantie nilla eft folem .
cio patre luoCardan . &merito omnes niso nota :) in hac quidam iuuenispuel
fufpectum habent Sortilegij , fiue pacte lam virginem adamauit : cumquepro
cum demone. Teſtatur Melanchton (li- D ciusnuptijs parentibus eius loqucretur ,
brodeanima) fe, & colloquia , & difpu & illi renuerent : puella medio tempore
raciones cum pluribus-ſpectrisinſticuiſſes incidit in febrem acutam . qua ingraue
fancaras hæc curioficas nuda , anoceul fcente ornnibusmori vifa eft . Luctu er
Symeo.li .
repil tum pacam nihifiudico , sem in medio go facto , cāpanæ quafipro mortua pur
Sweto.in. relinquo . Tale haud dubie fpectrum in facæsūt.Nec mora,iuuenis amator puel
Neron : Cr Coeftuofi Perlæ , cuius ſemper cadauer la de villa eadem in crepuſculo noctis
Ctefas terra eijciebat , dequo prolixa comme tranſibat ad aliam , & cum per dumeta
plura in moratio ,apudAguiam reperitur , lib.z. pergeret , audiuit vocem quafi feminæ
vita Dio belli Perficiextremo , tales viſiones fue : lamentantis: follicitc ergo diſcurrens,&
Fe Genilium Idolorum , vt Cattoris, & quærens audicam ,inuenit puellam , qua
Jaedar Pollucisad lacun iuturnæ ;vt L.Domitij E mortuain æftimabat ,cui& dixit : Mor
. Aenobarbis vt Amiris Perfe, vt quod ap wam te plangunt tui, & huc vnde veni
Plin
Ium lit. panit Dioni Siracufano, vt Curcio Rut Itiz Ecce ait, vir ante me vadit, quidedu
opint. bo ,vtImperatori Pertinaci,apud Capito xit me . Stupefactus adhociuuenis,cum
Capitol. limm , vt Tacito Imper. apud Vopifcu , nemineinalium nifi puellam videret, au
Volirus vt Conſtancio , & Iulianoapud Ammia dacter rapit eam , & in domum ex
in Tecit. num ,Valenci,apud Zozimam , & apud tra villamprocinus , occultauit. Hinc re
Ammian cindem :Serena vxori Stilichonis: alia greffus in villam amicis fuisloquitur, ia
lib . 1.0 gredietur ad patreni puelle , cun ami
yo zimo . præter hæc congreffe Pet. Thyre.lib.r.
do 40 g de apparie.fpicit.ca.g.Et raba tempes fpe ais fuis fedcntein adfumus : quærit fi
filiam
 m !! ... Liber Secundus
2.35
filiamfuam ſibi daret,quam quali tror- A perfectam , & omni ex parte pulchram ,
cuam deplaagebat. Cui pater admiratus pulcherrimamquecxhibcre. Qualem ſo
reſpondit: Numquid pro Deo mihi es , fortaffis cxhibuyt B.Alberto Carmelica ,
vemortuārdſuſcites , & accipiesin vxo à quo crucis figno obiecto fuir fugatus
tem ?Curiuuenis , Tantum ( ait)libens (po vt narraturà lo . Maria Compoſtellano ,
deas,vt filiamtuamhabeam in vxore, fi initio vitæ S. Albèrci. Verum foleteiob .
viuam reddidero , & fatanam . Cuipatet ftare Deivolútas,quæ ,vtfemper aliquid ..
confentiens , dictum coram omnibus adlit, quodecegacur impietas, & impo
confirmauir . Moxiuuenis reuelatolin Atura ;ne quam mortales ignorantiæ in
teo , quo cooperta pucabatur figmentu ftamexcufationem prætexant,certis ani
mirabile , quale a nullo hominum fieri malius forinis dæmonia nondú vtiper
potuit , inuencrunt. Dicitur autem ab B miſic,vt columbæ ,feu ouiculæ , feu agnis
his, qui figmenta huiulinodi diabolica forte, quod agnus verus fit ChriftusDa .
infpexerunt , effe interius putrido ligno Atorbonus veru {q ; & incolumbæ ( pecie
Fiinitia ,teuiq;exterius pellicula circum Spiritus fan &tus folitus ſitapparere , &
ducta . Hincreducta puella eſt,& patri quia hæcauimaliadolocarent , &nullu
reddita:ſanaque poft diesaliquot dictum inferre,folet damnum ,vr docet Tyræus
iuuenem maritumaccepit, & vſque ad Lup: Libentiusinduit animalia, quibus ati
tempora noftra incolumis perdurauit. qua funt, quæ meritoculpes . Hirci for
Simili prope modo, cumquidam in con mafeucapri valde ei antiqua cft: & quia
finio Flandriæ fororem languidam & hircus Numen Aegyprium eft, cenſce
mortuamputatam , ſub eademdie ance Moyfes Maymon , in duttore dubitan
quamſepeliretur figmentum , inter arun Ctiumiuflos Hebræos in facrificijs hircú
dineta iuxta maris littora inuenifTet , TO offerre . Et olim Iupiter Hammon in
duxit eam ad propria , & ingreffus do Hicci formacolebatur ,dictus Hanimo ,
mum , vbiab amicis quafi mortuaplan- quaſi, Chammon , a Chaminuentore
gebatur, difcoopertum figmentum ex Magiæ .Hodieetiam ſolemne illi, quan
tracto gladio infruftraconcidit,horten do pactum expreffumiuit, offerre tecô
tibuscunctis, & clamantibus,Cur in fu fpicuum forma vials poftpactum ,quan
nus fororis,tánca crudelicatelæuiret Et do adorandus , ſemper in formahirci,
mox lubridens, crudelis, inquit , videor aut afiniaccidiſſe fatebanur loille Stapu
in fororem .Non eftilludfororis corpus , Ienſis , & obſcurius inuitur inconfeffio
fed figmentum ,& illuſio dæmonum.Et ne Doctoris Edelini apud laquerium.ca
hæc dicens ſecum cunctos accepit , & D 4. & habetur apertittime in fententiæ
adduxit ad domum propriam , eis & ſo Auinionenfis brcuiculo , quod verbote
rorein reductam oftendit. Ethæc vique nus dabo, lib.y.ſect.rg.circ.fin . Aliquan
ad temporanoſtra permanfit. ] do à faciendo à facientibus homagium
Si quæras,quid de his ſentiam ; dicam non cernitur , vt narrat Meierus ,Chron .
cum Alb.Magno , & Cantiprarenſe, mis Flandriæ anno 1459. quando tamen ſe
hi non liquere .Fieri poffenta dæmone adorandum proponir ,lemper id in for
Deo perinittente:arbitrorin
Sed his duo macaprarum mariti, &quidēfçdi afpe
bus exemplis , quoadillud primum pro etu ,atri,olidique.Huiusrei variæ cauſe
cum , & in fecundohanc forte virginem redduntur.vna quoniam , ob reuerentia
Satanæ patriarios fuifle. verbi incarnati , Deusnon patitur,eum
E tunc allumerehumanúſchema . Erhoc
SE CT гоHOIII. fenfu Sebaſtia .Michael(chol.ro , Pneu
malog. arbitratur ad litteran accipien
dum , quod Apoc. 13. V.4.traduntur im
V corporibus affumptis aliquid inob pijbeftiam adoratiiri ,hoc eft Diabolum
uiumoculis, quo deprehendaturdæmo inbeſtiæ forma. Sedcumbeſtia illic vo
nicum effe fpcutrum , facile crediderim , cetur ipſe Antichriſtus, iuxta DD Hippo
fic contingere. Sed puto fi maiori pote lytum ,Methodium ,Ireneum ,Aretham ,
Hate non impediantur dæmones , poſſe & alios ; conftat hunc ſenſum non effe
quavelintapparere forma,bumaname Lineralcm . illud verius , quia colierune
P2 olim
 236 Diſquiſitionum Mägicarum
olim diaboluminformahirci , idco dz . A lio,Muſculas,vel muftela fit.Siqüpræ- lo. Nidt
mones; vocari SAHIRIM hoc eſt pilo fentes fint, colloquium impedituri, vel lib.vle.
so you fos, ſeu hirſutos, vt folet aliquando D. quos velit latere,muſcam induit, & par- Remig.de
Hieronym.vertere , vide c . 17. Leuit. & tes auribusvicinas occupans, quæ vult , cap.1 ;.
c.13.Elai.v.21. & c.34.ver. 14.Nam Sa iululurrat: fi,vt gregem laceret, vtfæuiat
hir ,Hebræis,hircus,dicitur, vt Latinis, à in animantes homineſve ; induic lupum :
pilis , & horrore ; vnde fors am Satyri , fi quosterrere velit autturbare; v Gal
nomen deductum . ConfirmatKimchi, lus gallinaceus magnus & ferociens
incadicum libro ,dum ſcribit ; Sahir, vo Pachomio , (Metaphraſ. apud Surium
cari diabolum ,quia folicus hirci effigie menfe Maio) vt coruus aut vultur S.RO
fc conſpiciendum præbere. Illud etiam mualdo ,( Dam.id eius vita , ) ve vulpe
potat Michaelis ,d . & c.17.verf.7. Leuit. Bcula vero apparet Hilarion. vt canis
LXX.nócemere verille, uataios, quafi Dunftano ( apud Surium in cius vita D. Hier,
dicant,Fatuellos,vnde deducta vox Ló . menfe Maio , ) vt Serpens , Leonardo in Hilar.
gobardica, Matus, liceræ omiſfione ; Corbeiacenfi,vt draco , D. Margare- Marubus
quosGalli ad verbus vocant, Folletons; tæ , & Ferdin ,Gunzaluo ,Caftellæ ,Co - dericus
& alijper abbrcuiationcm Follons,quia miti,eiuſqueexercitui: Si ad malum , Sancius
rifum excitant riſucripudo, fibillo cantu , ſpecicboni, velit ipducere ; apparet for- Hif .
& c. quod dæmonem feciffe conftat ex ma Chrifti,vt DiuoMartino apud Se Hifpan ...
vica D.Antonij , & D.Thom . 1. 2.quæft. uerum ; velin forma Dei , vt Thcodo- Marne
89.art.4.in argument. 3. Ego tamen il ræ Vidux ; vel in forma Angeli, ve De
lud.waduios pro yanis potius acceperim ; Iulianæ . Denique formam capit , quæ
ve refpexerinrad Elilim ,nomenidoloru. C inſtitutomaxime ſit accommodata, & ,
Nam idolis ſacrificare coloco prohibe quia ad omnia fere idonea eft humana,
tur,hoc eft dæmonibus, qui yana idolo . hanc, vt plurimumeffingit ,non codem 1
rum fpecie colebantur. modo.Scribit vetuftus ſcriptor in vita S.
Alía cauſa reddi poteft , animalis hu Roberti Abbatis .
ius falacitas, fuperbia , & alia vitia , quæ Noéte quadam virfan tusvidit ma
moribus & actionibus ſuis demoncs fut lignum ad chori aditum confiftere , ) &
dio re imitantur,vt multis oftendit Remi conari quidem ſæpius ingredi, ſed frui.
gius,lib.1.c.24. Denique hircuin feu ca ftra tainen • Habebat tormam ruftici :
pram ; t legimus in vita S. Radegundi præcincti, nudis longiſque tibijs ferens
lib . 2. quemfcripfit BaudominaSancti cisatergo ſportulam , & ad pectus lignū
monialis cius coetanea ; induit , quia D funibus innexum . Cępit porco produ
hircorum , qui à finiftris locandi cit ca cto collo circuire chorum , oculosin fra
put :lanehac , vt plurimum forma ado tres attente conijcere fiquid poffet forsi
lib . 10. bi fatur , vt exéplo Edelini Doctoris Sor can gratum fibiin aliquo cernere.Ac vi
Ror.Frã. bonici probat Ganguinus , & alijs Tor ro Dei inſtantius orante ; & fratres à cor
Torqu . quemada : idque ab antiquiffimis The pore excitante,improbus exploratordiu
dialoRe lei cemporibusmanalle cenſet Remi fruftra expectans.cum nil ſe proficere vi
demon . gius ; æquidem prius ex facris opinor deret , indignabundus ad chorum fratrū
sap.13. prophetarum teſtimonijs id deduci pof conuerſoru fe contulit: illi quoq ; cunctos
le , inquibus, Zairim , vocantur , vedo curioſe contemplans: fi quos videret fo
cui. Quando vult familiaritatis , & fidei mnolentos,cachinnans,(prcuit: fi noxijs
ſpecimen præbere , canti, vel canis fu- E cogitationibus occupatos,mirum in mo
mis effigiem . de cartis quotidiana La dum tripudiansapplaufit.Tandem inter
Olaus li. miarum confeffio fidem facit,de cane , nouitiosreperit iuucnem quendam ani
3.Per.cl. Agrippa Cornelius, & Simon Magus mo adillicita cuaganté, nec nifi folocor
His tales nacti paredrios . Si quis aliquo de porc illic præſentem ,immo etiam clay
Culis,
goilhr. uehendus , equum induit , teftis de Ha deftinam fugam meditantem , animad
Cyril. in dingo Olaus, de ComiteMatiſconenfi, uertens igitur illum fuæ fortis efle , fufci
vita S. Petrus Clunicenfis , & Hugo Floriacen nula apprehenfum , in fiſcellam fuam .
Apul. in fisali per locum auguſtum ,velrimamfu proiecit, & celeriter indeſe proripuit.Car
Milofine bicyrus,vel cuſtodibus illufurus veſperti densid vis fanciusmultum pro faluccil
lius
 Liber Secundus .
tus anxius , & ſollicitus, mane dili- A
genter iufficillum inquiri. Sed ille, ante , chiopis , capilli , & barba ftillabantquaſi
auroram vagus, & profugus,excuffo ſua
ui iugo Chriſti, fecutus erat inimicum .
Adiunxit autem ſe hominibus ſceleratis
dedicuſque latrocinijs, non diu poft ca
ptus eft, & capite plexus,miſerrime è vi
ta exceffit.
Eidem in Nuptiarum pompa dæmo
apparuit calamiftratus,procaci vultu ,&
actiofus, vide Sur. co.z.Iun. 7. Maximo
Rhegienfi apparuit,vtnauis, & naucæ rc B
cens appulf : Euagrio , vt clericushæreti
cus:Macario , ſemel, vt mefſor,ſemel , vt
pharmacopola :Nathanaeli ſemel,vt aga
J Maulas zo agens alinum , ſemel , vt feruus lora
2.6.7. Sa rius: qua Marulus, &Sabellicus, ex vetu
bel.li.10. ftioribus,teftátur.Apelli Apparuit,vt pul
exempl. chra, & cópca, & illecebrofa mulier; ſed
Selomen. hic prudenter cum ferro ,quodverrabat,
lib.6.6.28 candente abegit. Sed quantumuis ille ve
lit, pulcherrimam hominis fimilitudine
repræſentarc,quæ Dei bonicas eft,tantú C gon ex Antifthene ; caput Gabinij , de 16. , de
folet affumere , quam , & qualem Deus
permittit,tefte D.Chciloft.hom.4 . Laza
10 ;Sideo , velipſo inuito fierividemus ,
vt, qui non obeſæ nimium mentis fint ;
ſemper, fiattendant, fucum queant de
Sebart. prehendere. Aut enim fe oftenduntdze . carentcorpore ,& ideo non magis, qua
Michae mones humano corpore attro , illuuioſo ,
lis Phou. [qualido,fætente,tetro ,acformidabili: fal
mal.c. 4. cem obſcuro ,nigro,fædoque vultu ;nari
Fylgus bus, vel deformiter fimis ,vel immane a .
par. fpir. quilis;oriscitu (parlo profundoquelumi D leo , non philoſophicum nec Catholi
69. Bins nibus valdeabditis flammancibuſq; ma
feld de nibus pedibuſque obuncis ,ac vulturinis,
ief : prae Arigolis brachijs cruribusque, &admo
lud. 12. duin villoſis, caprinis etiam , vel alininis
Remig.li . cibijs ; vno vel vtroque pede bifido cor
I.domon . ,& folidungulo;inter
6.7. 8. 10. neoque interdum
140 li.; duminutili pede altero , vel vtroque, de
Ananias mum ftatura corporis ,nunquam iufta ,
lib. 3. de acdecora, fed cui ſemper adfic aliquid
Nat.de
moth infolitæ notæ , & deformitatem prauita
temque dæmonis prodencis : probátilta E dear
veteribus recentibuſque exemplis alij; &
aos iam mutta in medium attulimus. Sa
ne morituris folet maxime terrifica ap
parere fpecie, vt Beato Martino apud Se
wer.Sulpitium ; vt Florentio illi, cui viſus ne, fed producendo fonu in aere huma
ore raftam flammam , naribus fumum
fundens fulphureti (Blafius Melaneſius,
in vita S.loan .Gualberti.) ve B. Odiloni
apud Surr.in cius vita 1.Janu.yt B. Opog
237
cunæ ferociens in fpecic nigerrimis
picem calidam , & liquidam oculi ferrú
ignitum , & ftucturas ſcintillans.) Adeo,
lenious Epiſcopus in eius vita apud Sur.
meriſe Aprilis . cuiusrei rationein Ans
gelus reddidit B. Aichadro , hoc à Deo
permitti, vt hic ipfe terror tam terribilis
vifionis expiet in fanctis , fi quid adhuc
cxpiandum in illis elſet reliquum ;vt ſcri
bit Fulbertus,in vita Aichadri, apud Sur..
menſe Septembr.
In hoc affumpto corpore loqui illos
poffe , & folere ,teſtatur omnis antiqui
tas; quæ , & oraculorum ab eis fuforum ,
&antrorum , quercuum ,ftatuarumquc
loquendium (de quibusactum alibi)me
mini: coque pertinent etiam caluariæ ,
ſeu capita inortuorum Gentilium , in qui
busdemoneslocuti; vt caput filii Policri li demi
'rabil.
ti, de quo Phlegon ex Hieronc Alexan
drino;caputPublij,de quo idem Phle li.7.6.52.
quo Plinius Senior ;& craniú Magi, de pravos.6.
quo Franc.Picus; & alterius Magi, de 10.
quo Melchior Flauinus Minorita .Scien is.de fino
su animo
dum ,quod omnes vitales actiones dæ- rum pon
monibusnatura denegauit,quia proprie obuum ,
Angeli,putandi verecomedere, vel bibe
re potum eſcamus corpoream ;qua de re
dubitare ( videtur Origenes dubitare
Dialog.z. de Chriſto hoinine , v ) t cen ,
cum eſt, ſed delirium ſequi recentiorum
Rabbinorum :philoſophicum non efíe
norunt omnes philoſophi, & optine pro
bat Toftar.q.t1.in Exod. c.7.Catholicu
non elle confirmar S. S. Tobiæ 12. ver .
23.Rabbinicum effe patet ex Auoth Na
tali, vbi homo demens,ſcribitdæmonus
tria cum hominibus habere coinmunia ,
edere, ac bibere ,venere, vti , & prolcm
gignere, & mortales elle . Quis non ris
hæc odie etiam inculcari ab homi.
ne Caluiniſta ; cui Tobiæ libernon eft
Sacroſanctus cum itaque loqui ſit actio
viralis , fequitur loquicum videntur dæ ,
moncs , non loqui proprie , & vitali actio
næ voci fimilcm ,& adſtanciuin auribus
inſonantem ,vtnotat Gregoras: adeum li, s. hii .
Bizansia
fermemodú ,quo quis artificiole quopiā najmb fi .
inftruméto;puta uibia,veltuba:fomnuvo
R 3 cis
 238 Diſquiſitionum Magicarum
cishumanæ exprimat, vel quo modo ca A obſequitur,nifi; vt perdat, & æterno ai
uæ valesexceptam , ac repercucrain' VO , tio inuolutos diræ fuæ ſut dattyrannidi.
cem articulate adınodum reciprocant ; Ex his apparitionibus dæmonum oriri
vel,vt crifpi numerationepectinis,orga poffer alicui dubium , Curilliantiquis pa
na preumaticain variosaccentus, ac to inbus vifibiles apparuerinr adeo frequċ
nosſolum diſcriminant,legefi lubet To ter , nobis hodienon iteme Hanc quæ «
ſtacun indcàp.7.4.15. Sermonc,vtplu ftionem olim Sanctus loannes Briglin
li.de de- rimum vtuntur,quo regionis illius inco tonius propoſuit S.Guilhelmo Shlegthol
monibus. læ , vtPſellus tradidit.Sed , (quod notan menfis, qui refpondit .
dum , nam & hinc fucú queas deprchen Antiquorum patrumanimos non fal
dere) vtuntur voce ſtridula ſubſibilante , lax ſplendor ; ] & inanis gloria , feddiui
confuſa ,obſcura, debili,pufilla, & quafi B na gratia illuftrarat. Itaque facileilli frau
ex dolio , vel per certain timolam ; docét dulentasiniinici machinationes peruide
1.1. damo hoc Sagarum confeffiones plurimæ , a tes , ſeu pugilesinuicti , illum fortiter ex
polar.c.8 pud Reinigium.Poteftaucein diabolus, pugnarunt. Quod ille fuperbus non fe
quando in affumprocorpore apparet, vi rens,difficillima tentationum certamine
deri , & quando loquitur ,audiri ,à quibus illis obijciebat,monitrofas formas, & te
tantum vulccæteros vero lacere idque terrimos impetuseis ingercs , vt vi illos
naturaliter. Sinempe quoad nonnullos, protruderet in peccata • Nos vero , qui
& non quoad alios, ex parte organi,vel facile ei obedimus , occultis tentatio
obiecti adferat aliquando impedimen num iaculis , cito profternit , etiamfi
cum ,vt fi medium impediat ica , vt pecil nullam nobis cetram fpeciem repræ
lad ſpecies ad oculum , vel auditum non Cſenter. )
perferantur, vel Gipſas ſimilitudines ,pro Hactenus illius temporis ſcriptor , a
hibcat, vel quos latere vulcin extaſimra pud Surium Octobr. 1o. Addo , tumid
piat;ad alios vero a quibus audici, & vi. Deum perınıfille , quia minus periculiab
deri vult , ſinat fimulachra & Conos ,libe illufione imminebat .
recommeare , & imaginationem corú
ad alia nulla abducac. QVÆSTIO XXIX .

SECTIO VLTIMA . An diabolus poffefacere ut homo

Alber.de Rocurare derique , ut demones nobis
Rich.in 2 Peto
4.8. Ane: masnobisrepreſentent, ( quod illifacere
damo. ar. reuera nequcune) nullo modo licet , imo
4 dub.vl. Moriale eft peccarum .]Nain ,vi ſocios,
Ananias, vocare nonpoffumus ; quibuſcum om
d.lib.z. 68 nisfamiliaritas nobis eftinterdicta ; do
mlij.
cent D.Auguft. & D. Thom . Non vulc
Apoftolus, Nos ſocios fieri dæmonio
rum . Amice ab illis , & precario petere ,
vel recipere; eft in aduerfarijcaftra fe re
Hibr.z. de cipere, & transfugere à Chriſti Ecclelia .
do&trin . Per modum imperij, & compulſionis E in cineribus tepidis ponantur ,apes fimili
Chriftia non poffumus eos adigere , nili quate
na ca.13. nus fumus ad hoc à Dco delegati per e
er Thoo .
xorciſticam digniratem , in cuius exerci.
2.94.90.
ATT.2 . cio diuinum imperium operatur . Deni
1.Cor. 1o . que etiamfi liceret, ftultum id foret: quia paucos dies oés vitæ reddi:Pellicanu pul
» : 2.ut nihil à dæmone expectandum boni,vel
ac. Tyres vtilitatis:nihil boni confert in homines ,
wwlib.s.
sapolso nifi maiori permixtum malo ; nihil do
cct ; nifimcrc curiofum , & futile ; non
were refurgar ?
Mpedocles
herbas,quibus mortui ad vitam reuoca
tur Xanthus hiftoricus narrat herba Ba
li, Tillonem quendam , & draconem vi
tæ reftitutos: & luba refert Arabica qua
dam herba fuſcicatum alium.Sed Archi
magus noftri temporis cenſet, de homi
ne ;non poſle id dæmonem , de cæte
ris animantibus , pofle . Sic enim natu
raliter muſcas fubmerſas reuiuifcere , fi
i
cer, ſi ſucco nepecæ perfundátur:anguil
las defectu aquæ mortuas,fi integræ inij
ciantur in acetú , & permiſceaturTanguis
vuluris , & lub fimorccondantur : intra
los mortuos,proprio fanguine,ad vitam
reuocare: Leunculú quoq; defunctú vou
ce, & fpiritu parétis reſulcitari, idé mufte
keiuris cfle icatulos.De pellicano , & lco
ne ,

LiberSecandus.
fic fcio veteres multos graues auctores A
conſentire . Vicicihnum , auem paruulā
vocant reſuſcicatun Indi , quia putant
hieme emori , vere ſuſcitari , vttradit
Franc.Comara, cap.zz.Hif .Mexicana .
fedbona cum illorum venia .
1.Cenfeo,quæ ex putrefaltionequoque
naſcuntur animalia, ea poffe cum uitans
amiferint , naturalibus remedijsa damo
ne uiuificari. )quia nouit vim calorispu
credunalis ,& ceceraadhoc requiſica
Nocandum camen , non fore boc idein B
animal numero , quia licetmateria pof
fir adhuc effeeadem ;ſi corrupta nondu
erat,tamen anima , quæ ex eius potentia
educeturdenouo , non erit eadem cun
ea numera , quæ perierat. Soliufque Dci
cft priuilegiuin poſſe, quod perijcicerum
idem numero reproducere , quam ſen
tentiam ceterorum ,diffentiente Scoto ,
veriorem puto Scot.eniin , & Richard.
cenfent etiam per naturales caufis id fic
ri nonnunquam poffe contra Dur. &
Scor.in 4. Marfneque Deum id facerc poffe Scot.
4:45:9; 2- refelluntrecentiores, & merito , cuma
bid ar.; priuatione ad habitum non fit poſſibilis
9.1.Duriregrellus iuxta Ariſtot.s.Phyfic. & 2.de
2.43.9.3- gen . D.Dion.(c.6.de dia nom .) Ambr.
Lact. & alijPatres, ſemper debacre , vt
9.20.CA
in de vero miraculo , loquuntur.Durandứ
4.4.44.9. ijdem Sot-Socin.Suar. & alij citati, cam
1. in arg,copiofe , & fortiter refellunt , vt qui eum
contra le adhuc defendere nicatur , isperuicaciæ ,
Sonc., & temeritatis rocam certe nequeat effu D
Merapi gere. Hinc vlterius infero , cum refurre
9.6.80.d. Ctio requirat nunericamidencitatem rci
41 9.1.A.
3. Tol.z. refurgentis, conn quo ad formam , tum
de gen.q.quo ad materiam carumque vnionem ,
oli.Ban. eandem faltem fpecificam :folum homi
st alii ib
Suat . innem proprie dicirefurgere ,haius enim
30.9.53.folius, qaia immortalis,eadem perdurac
forma, cetera animantia ſi quando viui
ficentur,improprie dicunturrefufcitari.
Quare fimpliciter loquendo, nec vt infe
& a quidein Eekirgant , Sacan poterit ef- E
fscere .
Cenſeo 2.animantia perfectiora , &
quæ ex putrefactione non aaſcuntur
ea naturaliter abeo vitæ reddinon pof
sevi
Quia requirunt perfectioresquaſdam
difpofitioncs, accuratioremque organo
tum fingulorum præparationem quz , quc ad tempus faciant, quibus videatur
non ,nilinaturali feminis virtuce,poflunc
**
.confici Echocapud SimeoneMetaphr
il vica S.Silueftri fatetur Zambre Magus
ludæus , qui caurum verbis in auré lub
murmuratis occiderat , eum viuificari ,
nifi à Deo non poffe.Quare fi qua ta
lia nonnunquam vifa funt reuiuiſcere ,
penitus mortua non fuere, ſed mortuis
Laatuin fimilia : ficut animantia , quæ cer
tis annitemporibus immota jacent, &
quafi inortua , poftea vere ineunte exci
cantur, & videntur vitæ reddita : vt acci
dit gliribus , veſis , & paſseri vitulino ( bo.
vicicilino apud Mexicum ,tefte Card .
Cenfeo 3 non poffe damonem efficere, 1.7.de um
Vi anima unius bruti , aliud corpusani, risc, 36
met .)quia ſingulæ huiufmodi animæ ex
potentia materiä сductæ , fià materia
Jua fepareszemoriuntur.Sed quid de ho
mine ?
Cenfeo 4. minimam , uel nullam de
monis effe poteftatem ,hoc explico . Non
poteft facere , vt homo à mortais refur
C gat: fiue non poteft facere, vt anima ho vide some
minisfuum corpus fubineret , & ilhed vi Set.
trificee ,informerque hæc conclufionis lupo
pars cft fide terenda, &cft philofophiæ
innixa: qua definicum , à perfecta priua
tione, & torali,non dari ad habitum na
turalem regrellum , miraculofa itaq; eft
hec res,quare, & Deo propria Non . po
ceſt dæmon ipfe illud corpus informare:
quia ipſe eſt ſubſtamia perfecta, & com
pleta,cuirepugnat aliam fubftantiam , vt
partem.componere, Non poceft dæmo
aninani humanam à corpore feparata
iterunn illi imminere , vt eam informer :
probo , quia vnicus modos eſt naturalis
vnicndi animam corpori , per genera
tionem corporis, & creationem ,infufio
nemquc animæ. Sed hic corpus non ge
neratur; crgo bic non eft naturalis vnic
di modus.Supernaturalis vero modus ,
qualis interuenerit in reſurrectione , foli
Deo competit .Poffet dæmoni , li Deus
permitteret,cogere animam dammatam
fubire corpus, vt illud moueat , &inillo
actioncs aliquasdemostret, quia fic iple
poteft fubire , & hanc animam -inuitain
cruciatu ad hoc poffet compellere.Pol
func etiáMagi ( ex pacto )per fuperiores
dæmonescogerç inferiores , vtcadauer
ingreſſi, illud geltent,moueant ,cetera
viucre- Yufactú Louanija Com .Agrip
R4 pa
 240 Dilquiſitionum Mágicarum
pa. Is commenſalemhabebat nimis cu- A cum in lecto iacerer , comorbo deceffit: rict Ige
riofum , ſemel profectus aliquo Agrip Nequehac rc contentus, ad teftandam fip.!. z.de
pa ,vxori,quem poftea repudiauit , cla refurrectionem fuam . Plutarcho , qui tūc rof.cap.2.
ues mufæi lui tradidit,addita prohibitio laborabat , breui incolumem eum fore Plur.l.de
nc,ne quem ingredi fineret. Inconfultus prædixit:atq; itacontigit .) Polychronydi anima.l.
ifte adolefcens , oportunc , importune auctor Ranulphus narrat Coinitem Ri 6.cap.7 .
non deftitit inulierculain deprecari, fibi chardum quadam nocte folum , oratio
copiam ingrediédi,vt faceret, doneciin nisgratia , ingreffum in templum : inues
petrauir. Mulæum ingreffus,incidit inli nifle ibi mortui capulam , in quo cada
bell:em Coniurationum ,legit:en illipulla uer erat repofitum . Dum autem Comes
tio adianuā , turbatur , fed pergit legere , oraret,fubito mortuus ille magnocu ſine
pullatiterum nefcio quis: & nihilrefpo- B pitu e feretro exifilijtsac extéfis brachijs
dente rudi hanım rerum iuucne, demo quafi in amplexuseins ruiturus, adCo
ingreditur: quærit, cur vocatus? quid fie mitem acceſſit . Quem cum Comes ſignu
ri iubeatifti metus voce intercludit,faut crucis fronts ſua imprimens fruſtraintē.
ces dæmon.fic mifer luit pęnam nefarię fius virecederatadiuraret ftri& togladio
curioficatis . Redit interea domum archi illum diffecuit : & exinde ſtatuir pessotā
magus, videt exfulcantes ſuper eam dæ terram circa funera vigilias celebrari.)
mones, vtitur folitis artibus adſunt vo Vtroque admirabilius eft, quod exGua
cati: narrant rem , vt gefta , ille homici guini deſcriptioncMoſcouiæ ,nunc adija
dæ iubet cadauer ingredi, & per forum ciam ; Populusfcribit quofdam in Lucó .
( vbi cæteri folebant itudiofi frequentius moria, regione Ruffia, habitantes,quoran
conuenire ) aliquoties obambulare, tan- C nis 27. menfis Nouembris die, viſolent
demque corpus deferere. Ambulauit il birundines, o rane; fic, ipfos prefri
leter,quaterue,tum corpus concidit, dif foris brumalismagnitudinemori:poftea
fugiente co ,qui regebat.Creditum diu , redeute vere 2 4.Aprilis dic denuo reuiui
hunc fubita correptuin morte concidif fcere.dddit bos,eum fibi mortem immi
fe :fed indicia fuffocationis initio rem fu nere fentiunt: merces fuascertis in locis
fpectam facere , poftea tempus omnia di depenere ; quas Gruftenfis , o Serpono
bulgauit, & Agrippa quas pectore occul vutzij uicini populi , fuismercibus inte.
uerat hæreſes,in Lotaringiam profugus, rim equiualentibus eodem loco relittis ,
cæpit euomerc . auferunt . Illi reuiuifcentes eas merces ,
foiufte uideantur , profuis accipiunt:fin
SECTIO II. D minus, eafdem repetunt. Vnde lites ,
bella lepillime inter eos'oriri dicuntur.)
Vorum item narrans Sigiſmundus liber
Bijciuncur nobis multæ Gentilium
O narrationis Baró. folio . 86. Mofcouiæ habet pro
de fuſcitatis ope Aefculapij, Tindareo , fabula .
Glauco , Adméto , & funil.Sed , & grauio Quare his omnibus, & fimilibus
ruin fcriptorum.de Ere Armeno narrat cxemplis fuccincte reſpondendum .
Plato : de Gabieno , & alijs Plinius ,de Za Mulias folere elle illufiones demonum
cla Aegiptio Apuleius, de fufcitatis ab circa huiufmodi . Aliquando corpora
Appollonio Philoſtratus, lib . 4. de fufci mortuorum furatur, & fubſtituir alia ae
ratis à Simone Mago Clemens, & Ege . rea ;quæ mouet inftar vinentium ,fie ab.
Plato li.
; 0.de re fippas dealijs à Numadio mago in apo E Auliffe cum corpus Romuli fcimus ex
Jub.Plin. chryphys Prochoras. Mirum illud Plum Liuio , & Gleomedis ſcimus , & Alcme
Yi.7.8.sz. tarchi, apud quent Enarchas àmedicis nae , quafi etiam Rhadamanto da tam Liuins 1.
Apule pro mortuo habitus, & relictus , non , fingunt vxorem , & Arifteæ Proconne 1. Plut.in
jus in Mi. Romulo
multo poft viſus ad vitam redire:fedice fij,ex Plutarcho , & Herodoto : item Aſpa Herod.l.
lefia li.i.
Pbilopr. bat vere refurrexiffe : illofque demones lidis , & Crefyllæ , virginum , ex Anco 4. Ansoni
1.6. de vi qui euin vita eduxerant grauiter ab ipfo nino Liberali . Sic alios ad tempus fub- nus Libe
14 Apoll. riun Principe increpaos fuiffe , quod ftituit ,, proGlauco , Tyndareo ,Ero , transforma
mous in eum , pro Nicauda coriario ,rapuiffent, & funtibus , velipfe fubiüic eorum ex- ma.
Tintre quicodemdie , & hora febrecorreptus, vias ,
Nam
 Cum Liber Secundus,
Nam aliquando etia, vt; quæ vere ca- A pacto dæmon viuo fimilem præſtiterit Romy
dauera funt, fingarviucre , ipſe illa ſubin anno integro , deinde cadauer deſtitue
2 grediturz & ,ficut natta foletmouerena ritseleganciimprimis carmine graphice
uim , licipleilla mouet ,& viuentium ſi. adınodum exhibuit vir præftans, Nic.
"milia cogitopera , geſtulq ; iinitari :huc Remigiuslib . 2. Periocha.l.quodafcri
referendú illud Simonis Magi factuin , bam co libentius, quo zquius melius,
quod obijciunt : huc illud de Richardo quia ( malo more ,nec ferendo nuperi
Comite : huc illud de Ero Páphilio , feu typographi,detractis carminum libris,
Armenio : nifi hoc potiusa Platone cófi mutiluin eius de dæmonolacria opus
ctu , vt metu inferorun hoinines a pec ediderunt facilius feruabitur, quo plu
cãdo decerreret, vt luſtinus Martyr cen ribus locistegetur ?
fuit,in Pareneli,hucilla de Gabini), Po- B Eſt Vafti regni medijs in finibus
lycriti , Publijcapicibus fatidicis ;hucil ora ,
lud Apuleij, de Socrate cuius abfciffum Inter arenoſi ſinuoſafluevia Moſelle ,
caput veratrix copa ,cum amputaffet , ite Et Sarra rectos immoto litore cure
rumą; iniecta {pongia coniunxiffet cor fus :
pori:poftridie miſer,dum contra iuffum Pagus in baccelebrinon multum nomin
in flumine bibit,excidente ſpongia , ca. ne Dalhem
"pur amiſit.Nam huic verecaput prelcir Illic dum pafcit femota in valle bubule
fum fuerat, ſimulate duniaxat reddită , Cus
huc pertinet ,quod de Agrippę omeotra Armentum , varios curarum corde Canja
pezonarraui:huc alia tria , quæ narrat volutat
NicolausRemigiusl.2.dæmonolatr.c. c Fluctus : forte rei anguſte perteſus ini
1. huc, quod à Philoſtrato , Heroicor . quam
Dialog. 1.narratur Phrygios Paſtores , Sortem ;aul vlirices meditans ardentius
cuin pecudes peftilitate abfumerentur , ITAS,
llia . in Sigæo, ad Aiacis Telamonij fepulcrű Illatum ob damnum ,aut inimice jurgia
cógregatos, varijs maledictis defunctú lingue ;
laceraile : vnā cæteris petulantioré Ho Ecceinopinavltrofefe infers ſuccubus Greffior
meri,verfus,quibus Aiacis fuga defcribi multum et corpus
tur ,cantillare cæpiſle , aidsch xèteuille Virgineo pella x vultu , geſtu fque dero - pum :
re , pirmo .
ng " , tum vocein truculentam è inonik
mento erupille, Moúfuijven & pafto Tora ementitis caput exornata (mara- tio .
Iesperterritosin fuga egille,vocis enim dis ,
auctor lic demon :huc denique perci Inque orbes vtrimque comas intorta ni
Det,de Germano iuuene admirandum , tentes :
quod fequente quæftione narrabitur Solatur meftum ;socar inſpem ſo petinn
Nifi, quodillic finxit occidi, qui occifus di ,
non erat ,fed abftractus à ſenſibus des
Atque inopum uoris fruſtralam ſepe nog
collari ſe putabat,cæteri quoque præſtri caias
ctis oculisidem arbitrabatur.Neceniny Spondet opes , uel quasaurituspoſcere
illi caput præciffum fuit ,nec reftitutun , lacchum
fed omnia fuere præftigiofa . Rex nolit ;fua ſi nonire in verba recuo
Hoc modo fictæ furrectionis exem fee.
plum fubdamvnum , quoantiquitas mul Ë Qualis ab alienis aninsatus follibus
lum nec certias , nec mirificentius pro ignis
didir.Hiftoria Dalhemij accidit in Lo Lambit anbelando dum fiat duftile fero
tharingia anno 1581. inter Petronium rum :
Arinentarium , & Abrahelem fuccubā , Vifacilem monitis , ad omnia iuffa Pactum .
quo pacto ab hac ille perductus fitpri paratum
mumin nefarios amplexus , deinde in Trux habeat, nullasfuadendi negligit
proprij filioli parricidium : denique ex Arles .
mærore , & deſperatione,& ficta filioli lam placet alterius tam blanda lege fit
refurrectionc ad idololatrians : & quo bire
Ime
 Difquifitionum Magicarum
Concubi Imperium , paetoque fides formatur A He squiseculis ca dum mandala fam
virimque : cellit,
Itur in horrendosamplexus iungiturim Si fpeétare queas eo demum pignore
amorem ,
Abſurdo coit venus : irredimina nt Qui nouusheret adbuc , teftatumfirmie
fandos teriris
Extemplo moritur libertas inter Aman Tale horrerenefas primum , dubiaque
res furorem
Ac veluti infefto ferpentum faucina Naturamque inter ſeſe committere pesa
morlu
Membraſequax ſparguntſic totoin cor Sed quiboftem firmum vacuam intro
pore virus , B mifit in arcem ,
Ipfa falus ſeſe [atis opportuna false Hic cius dubitet mandata capeſſere
fruſtra .
Vt dare non poffit , vel fi feexporrigat Cumprece ſiblanda primo nil impe
omnem : tret,andax
Inicgrum amatorem fic occuparAbra Imperio, acturum in uiolentam tranfeas
belifta iram ,
Illuwie ( indiderat namquehocfibi pel Sirque illi femper preſens pro legevolume
fima nomen )
Ducodi in quasuis domitum leges ,vt flectere Iam re ducem veſper, quitanti conſcius
polies elle
faisoins
Arbitrio penitus nulla fandi arque na C Debebarſceleris ,gurguffi in timine die
risde of fandi. ris
bomonti, Nec mora,confeftim ſpoliargpremias Stit atinnerum patrem :cum
er filius ul
na violen tra
La perſun poſcit
fions, on Prima pudicitię fac pars, ait, ut fie Obuiusamplexu multam de more (alko
Awra j . amoris tem .
nituro,li Aequa mibi tecum . Nulla conftaru Ingeminat, pedibufque micanset blafur
bera sa ius ore .
magisre
nonte his Poloid, quam facinus fi patret victa Nil magisille inhibettamen impia van
furori ta , led audens:
bitriili Quonatura nouo patrium fubmittar Pergit crudelis feralia muntra le
amorem . this
Veneto
Sim Ergo cum fera iam luce coegerit om Porrigere . Infandi fit naius uiétima
nem amoris ,
Inſua tecta gregema, et ſelare denique Non horrente maxu propria mactare
payuo parente .
Condiderit :primum ve fedulcisad oſcu Extemplo, que ſe concludi paſſa l'aig
LA NAIUS bris
Inxatida innixus conccdet brachia Abdiderat natura fuis uehementior
collo , exit,
Deprompium pera (quamdumis per Inſurgira, porens luétu : quem quaſfibus
quireregeftit agris
Rure reue rten fepe
ti eff expertas ina E Atque inconſultoflerudum paſcitur,ada bebe
nem ) ftat rio .
Exporgat malum boc vix primis mor Momento cedit monitrix , folatur ,
libusillud ONA
Attigerit, cum demefremens, offenfus Lucemix ftaurandam puero , rediuiua
acor , quefata
Luidus extremis tabijs tirbanter abše Spondet, fiex animo fapplex id ſcoret
bit , adoransu
Pone premenstefnyam cenffrato corda Verfuram facilis, quantumuisfænore
Seterram, inique',
Adling
 Liber Secundus.
243
Admittit , totum quiſe decoxeral Art A Quodque recedentes oculos ſuporoccue
pai aler ;
Idololo. Ac fæda wali maculato cede pena Hac igitur ſpecie deſertos hofpita ſen .
gria tes
Dum cupit inconftans quauis ratione Vila animal rurſum , fuetaſqueredinte
piare , Sutauras :
Confcelerar magis. c funeſtar Acerbius ( Viribus , ve quondam intercepia efflu .
illos . ce portus )
Nam primogenibusfe aduoluens demo Sed non mens cadem ſedel , o non qui
nis, illum amefowebar
Seu prefens Numens ventratur.deinde Spiritus officio witam molitur --
puellum , B dem ,
Si modo vitales iterum fibipoffumus au Verum ngiratpigram vita fub imaginc
YAS molem
Eius carparope , Acceptur illi fpondet Organicus demon, moreſqueimitainrte
habere:
gendo :
Quglis vbi erato glomerantes pralin Spirans quos olim pra ſe natura fere
vente bar
Filare Incumbunipelago , tremit artus nauita , Tan dem quoq; ſefe in fuaserga rewolus
Jurre & io multum TAI ANNUS,
i ve Ambiguus virg ,
puermor
ne votorum prodigus Momenjo o folidum curſu compleueras
qui. omnes orbem
Ordine follicitat Dixos, precibuſque fa- C Deferta vacuas fedes ſtatione relin - graus de
tigai . : quens ,
Refabarrumule proiectum terga cada Sulphureo nidore fugam , ftrepituquefr
wer , goſo
1 Extremum fugiens ubi vita reliqueras Prodidit, atque olidas pulfans eripuit in
illud , Auraz .
Ei maturabat funus cardiſima ma Tum ruit auerfum geminata morteca
dauer .
Ecce manus inter trattantis viſa mo Confequiturpueris rantaque grauedine
wers fretor :
Membra , fuoq; iterum fenfim Jupera- Qualis inoffenſo fenfu huncoblimeriner
Tecalore . TCM
Lumina ſemanimes deie &tis qualia ucel Quantumuis ſtupor , Glate vim exclu
lis dasodorum ,
Monſtrant , vel que vix fomnoſe mer Non queat humanis admitti naribus ,
ſa refoluuni. ergo
Hac inſtaurata præter fpem figna Tao Raptatur rectis impacto mordicus vih
lutis
Arripiunt animis hilares ,quantaq; fo- Atque inhonoratis puro fub ceſpite lepa
nendo
Sedulitate querini, , proftratos viribus Conditur exfequijs : ipfumfe horrenie pa
Artus renie :
Nunc hos,nunc illos reuocantad munia E Nararam probro qui fic pudefecerat
pica . Amiens .
Surgit inque pedis fe extemplo dar puer , Denique fingitmortuos , quireuera
infert, nonmorna lunt , ad hoc vtitur non ra
Deinde gradum , nota compellatvo To commodicate morborum naturaliú :
ce parentes ; quos 0085, vocant : veluti fi fint apo
Solumab co narius, quem ſomon raja plectiti, tiderati ,vel attonici : quicere
rai olim brocommuni Acruorum principio vc
Quodturpi contraika cutis macie offc hementer afflicto , iacturam faciunt
it.Taiora , fenfus ac motus mcmbrorum omniú ,
& GC
 Diſquiſitionum Magicarum
244
& fic fenfu motuque defecti,quaſimor A tione fpirituu.n ; abimaginatiołcora ,
tui concidunt iacentque 2. fi rapã corri & perducta ad ſenſuin communem , &
piantur , quæ eft capitis quædam per organafenfuum externorum : quo fo
cuſſio , cuin debili febre , humoribu fics lent deſcendere fimulacra , & fpecies
Cerebrum infeftantibus, vr totius inde impreſſæ commotione , & obiecto rej
corporis ſtupor , & immobilitas confe ſenſibilis: & ibi folentfpecies conferua
quatur: quam comitante profundo foin rį, atque adeo fæpe inouere iplum ap
no, fit vthomo claufis oculis demortui prehenfionis pincipium , vt ſenſus exte .
fpecie , longiffimo quandoque teinpo .. rior fibi æquè affici videatur , ac Gab
obiecto exteriore immutaretur . Vtro .
re ſiciaçet ac, fi mortuus eſfer. 3. lipa
siantir ainoduular,ſeu ſyncopen , & ani let in ſomnis accidere dormiéti: poteft
mæ deliquium : qui morbus, ad ea quæ B que Diabolus id etiam in vigilantib . cf.
1
diximus,additaliquando motus arterie, ficere : quia res iftæ corporcæ ſubftan
pulſuſque amiffionem : quæ pafſio red tijs incorporeis , quo ad localem motum
obediunt . Hic modus eft iuxta fenten
dit hominem vero mortuo quam fimil
limum , & durat donec frigidorun hu Liam D. Tho. quem lege de malo ,q.16.
inorum intemperantia , & impetus diffi art. 11. Secundo potefthocfieri fuppofi
petur . tali morbo laborans ( tefte in E rione . quid enim prohibet dæmonem ;
log. Louio . ) lo. Duns Scotus, viuus pro ne bouem mortua cum pelle, & oflibus
mortuo ſepultus interijt . Tali morbo alio deferat, & bouem fimilem huic vi
cenſuerim laboraffe Euarchum illum . uum fupponat , quam celerrime , ita vt
Plutarchi , nec quidquam momenti ha murationis ſubicatio lateac aftances ? &
bet prædictio illa , quæ ex humana etiä с interea ,dū cadauer aufert , & bouem aliit
prudentia, & crisi medica ,potuit inana reponit , poreſt per interpoſitionein ali
te * Si foeminæ fint, quæmatricis ftran cuius nubis , vel præftigij alterius , effice
gulaciones, & ictericas paſſiones furti re, ne aftantes videant locuin , elle va
uent; ob quas inultum aliquando tem Çuum , & bouem ablatum . Tertio po .
velutmortu æ folenti acere : talem reſt ( quod ait Spineus ſtriges nonnulli
Tolles pus , confitentur) perficere ,vt quando Rex ,
Aerius > fuiſſe Apollonij illam puellam , depre
Cellus henditur ex ipfomet Philoftrato , & velRegina curſus ſeu conuentus virga
ipleque Euſebio libro contra Hierocl. talis etia corium , in quo collecta , & congeſta ,
Plin. d . fuitpuellaHeraclidis . In Ausola ,& Tu funtortapercutit, túc confeſtim demon
cap.sia berone , vis ignium frigidos ſyncopes aliquis pellem illam fubeat , coniungat,
humores diſcuſſit . De Lucumoriæ in- D compingat , & figuræ bouis adaptet,mo
colis, fortaffis vere refponderim , abip lemg;fic erigat , tegatque , vt verus idē
So auctore ex aliorum tátum relatione , bos ſuſcitatus videatur . Quarto poteſt
vt fabellam narrarit : ideo toties repetit corpus bouinum ex aere efformare to
verbum dicitur . Si tamen res vera nar tumcum noua pelle, & nouis oflib . vel
ratur , referenda ad dæmonum præfti aliud corpus acreum compaginare illis
gia : quæ partib .illis valde graffantur (ve oflibus reliquis, & inferere relictæ pel
patet de Neruorum Lycanthropia ) & li , & ad tempus quoad opus , fub illa
incolæ putandi interea ſomno conlopi pelle conſeruare, ac mouere , & facere ,
ti, vtglires,ac vifi folent. vt ambulet, acmugiat,& cum neceſſe ,
Exprædictis illis dæmonis fraudibus illud poftea deferens, videbitur bos mor
nata perſuaſio ftrigum quædam valde E tua corruere.Vnde (ait Spineus ) aftria
ridicula : credunt enim aliquando bo gibus communiteraſeritur , quod redus
ues, vel arietes, quos occiderunt , & {ti rales boues , ſuſcitati vi fibi vide
tur , ad ftabuladominorumfuorum
elixos, aſfofue comederunt, eoſdem po
ſtea numero à dæmone fufcitari. Hu ex mandato Domini vel Domine cur
ius dæmonicæ technæmodos haud eft fus , infra triduum moriuntur , qua
difficile varios deprehendere . Primo 1 macie in boras deſiccentwex tolo
id facere poteft præftrictis oculis intuen tremulaia poftmodum , qua vide
tium : immiſſo nempe in organun hu bantur carnes in praiaceniem mail
more , vel alia impreffione ,autcómo . rimm ( ſcil. socis ) cito refoluuntur .]
vide
 Liber Secundus.
vide Bart. Spincum.quæſt. de Strigibus. A menexercere hanc vim ,niſiDcoruben
cap.7 .
Sed vt ad morbosillos reuertamur ,
Chrifti Domini, & lanctorum virorum
miraculofæ fuſcitaciones , facilè à mor
borum illorum ceffationibus diſcernun
cur, quia in fidei teſtimonium , folo iuf
fu , aut prece ad Deum fufa , nullo tem
poris diſcriminc , aut mora, patrabatur ,
quandoque etiam corpore per cabem
diffoluto , fæcenceque,vt contigicin La
zaro :in morbis vero i& is corpus abſq; B quibus obfelli dire affliguntur, & inter
corrupcione, & fætore perfeuerat,quan
doque redintegratum corpus planc dil
fcctum , diſcerptum difiectumque , ali
quando poſt longiffimum tempus , vt
D. Mauriligs pucrum à feptennio mor
D. Stani tuum & triennio exacto S. Stanislaus
slavica, Peccicum quendam ad ferendum veri
apud Sn.
Mal. 8.6. cariteftimon ium pro Ecclcli æ iure con
trá Boleslaum capic. vide plura de hac
Folgofl. ceapud Michael. Medinam lib.z.de fid .
6.6.9. Ma
rulus toe .cap.7
64. 10 .
li.2.6.12 . QV ÆSTIO XXX .
Dubr. li.
Blog .
Quid Magia poffitinipfos cacoda
Longi...
to: 7. Suo mones ?
ri ,6.15
Eriere libri vetcrum quorundā hac
P perfectio , quæ per inedia ſubordinata ,
tiades librum de Paredris, & Campe .
Stres opus de Carabolicis infernalibuſq;
quos citat Fulgentius expofitioneMo D lum apud inferos ordinem reperiri. cells.com
rali in Virg. ex alijs ergo ſubſidia nobis
funt petenda , maximeex veritatis lapi
de Lydio, facra Theologia , & ex Hifto
rijs probatis,
Conftare arbitror,cuiuis Carbolico ,ni
bil Magis virium effe in bonos angelos
wel animas beatorum , in malos uero ni .
hiletiam poteftatis habere,niſi ex paéto.
fingunt itaque demonesfe à magis cogi,
quibusfponte obtemperanı , ut plures ir
reri anı, ó retineant irretiros . Quod E ordinis dæmonum præcellentia , naſci.
i nunc eft paulo enucleatius declaran
dum .
Si de bonis fpiritibus , fiue angelis
quæras , ijs competere etiam natura
vim aliquam arbitror malos cogen
di , vel faltem compefcendi , non ta
men promiſcue . Naturaliter quidem
id polic , quoad dæmones , qui ſunt in
fcrioris ordinis , & hierarchia , nonta
245
te vel permittente ; quoad æqualis ve
ro hierarchiæ atque ordinis dæmones
vel etiam ſuperioris, nullam habent vim
cogendi naturalem , ſed tantú accipiunt
aliquando peculiari Dei conceſſione, &
quali delegatione . Idem dicendum de
malorum vi in malos , ( quos inuenio
diſtinguiin Pythonicos ,hoc eft vatici.
natores, in Paredrios,hoc eft familiares
feu acceffores, in Catabolicos,hoc cfå
ram eliduntur , qualis crarille de quo in
Euang. & in Oniropompos , vt vocat Luc.o.ci
Irenæusnon femel , hoc eft malorum 842 ,
fomniorum auertuncatorcs vel oftenta : francus
tores bonorum ; omnia enim hæc gene ,. Sime. 1.de ba
ra fingunt ſe Magis obtemperare ,
& in deha
his omnibus commune eſt , aliquos effe ref. cer
fuperiores , aliquos inferiores : Sed vc pocin ,
Angeli boni ſibi ſuperioribus ſponte ,&
alacriter obtemperant, ſic è contrario
C cacodæmones ſuperioribus ſuis, vepra
ua mancipia duris dominis , aut imbecil
lior tyranno potentiori , non nifi inuiti ,
& malo domiti obediunt. Quarę, quae
inter dæmones ordinum , ex quibus ex
ciderunt , adhuc ratio habetur illa fano
non eft vera atq; propria ſubordinatio ,
nam ei deeftordinis ratio formalis , atq ;
in vnum , vltimumque finem dirigitur .
Quo ſenſu veriſſime lobus negauit, vl- 6.9.70.220
Ordinum duntaxat , quædam imperfe- 14.0016 .
éta , ſiuc materialis , vocant, vbi diftin D.T6.14
ctio reliqua , quæ vfque ad mundi fine p.g. 109.
duratura . Hoc ſenſucú Caffiano Theo Palu . 2.
logi ordines dæmonú agnofcunt.quod alii.
non obſcure confirinat Apoftolusfcri
bensad Epheſios . Aduerfus principes ,
& poteftates, cap.vlt. verſ. 12. vbivides
chorosduosnominari , cun de dæmo .
nibus agat . Ex hoc naturali robore, &
tur quoque Magorum quorundam in
alios Magos vis atquepoteſtas, qua vel
effectus aliorum impediunt , velinuice
arte ſua male mulctant, & necant, Deo
permittente : hæc enim ipſorum concer
tatio , eft quafi quidam conflictus de
monum , quibuſcum illi Magi certantes
ſunt fæderati . Vnum certamen in Bur
gundia peractum , narraui præcedenti
libro .
 246 Diſquiſiticaum Magicarum

libro . Alterum accipite compertum re- A · VVenceslaus (inquit ) Imp.Boemo

latione fidorum . Concurrerant in alt
lam Anglicanæ Reginæ duo magi, iu
cundum exhibituri ſpectaculum , paci
ſcuntur fingularem ,vna in re fibi inuice
parendi neceflitatem ,prioriubetalterú
per fencitra deſpicere ,quod facit , ena
cis fubito ceruinis ex capite cornib.cun
ctorun fannis , & ludibrijs diu fuit ap
petitus . Quare , quam impotensiniu
sia , tam cupiens vindictæ áttrocioris ,
pingit carbonehumanam in pariete ef- B hiſcente , accedenſque propius, artifi
figiem , tum priori Magoimperat ,fubi
re effigiemillam , & paretein ceffurum
ingredi mortem fibi cernens præfente ,
horrere hic , & deprecari . Vrgere alter
cóuenca: ſubit ergo coactus,& vifuscor
pori paries locum dare ingredienti , ſed
ingreſſus nuſquam poftea comparuit ,vi
delicet ſuperiordæmon eum occiderat,
& corpusin deſertuin ,vel fpeluncam ali
N.l.1.de cubiabdiderit . Tertium adfcribam.C .
Lamiisc.
3. n.19 . Germaniverbi , vtrem compertam fibi c rione merum præftigium fuit , fed fere
narrandis .
Sicuti(inquit ) preſtigiator quidam
nobilis, ) in diuerforio publico in N. Ho
{picis famulum ira petentib.reliquiscon
aiuis , decollauic, cum autem ei rurſus
caput imponere vellet , animaduertit
adeſſe alium Magum , qui eum in hoc
propofito impediret . Rogat hiceuin ,
ne hoc faccrc . Verum cum admoni
tioni reperitæ alter non pareret, præfti
giator inmenſa lilium creſcere fecit, cui D fula lacus.V'eterdicti apud Odrogochos
cum caput, & forcsainputaffet , conci
dit ftatim abſq; capite demenſa Magus
ille,quialterum impediuerat, & pratti
giatorabſq ; vllo impedimento famulo
capuc impofuit à veftigio , & ex hoſpicio
vrbeque nedmagiftratui , propter com
miffum homicidium , deprehenderetur,
aufugit. )
Hic præſtigium fuit in fimulata capi
tis primi abſciſſione, &etiamrepoſitio
nc , item in lilij productione, & detrun- E & Mopſi vatum , quod Calchantiexitiú Hach. in
cacione certamen fuit inter magorum
dæmones, ' quorum interior ſatis fortis
crat , ad impedienduin vim præftigij,
potentiori tamen coactus ( non opinor
Jo. Dub. inuitus) cedere in clientuli ſui necc ; qui
Ep. Olo
mujer
zis rer
Bormica cum Bauaricis contendente , remge
11.az ftam narrat Ioannes Dubrauius.
rum rex ,) affiancacécum PrincipeBaua
rie loanneinijt, ducta in vxore filia eius
Sophia.Socer vbi generū ludicris ſpecta
culis, &magicis præftigijsdelestarico
gnouit ,plenum ludionum , & præftigia
corum plauftrum fecum Pragam vexit,
Ibi dum præftantiffimum artificum lu
dibria artis ad præinulcēdos oculos ex
plicar,adeftinter fpe &tatores Zyti Vve
cestai Magus , ore vfque ad aures de
cem illum Bayari cum omni apparatu
protinus deuorat , folos dumtaxat cal
ceos quia luto obfiti videbantur;expués,
fellumqueinde petens ventiem , inſoli
da eſcā grauem , in foliurn aqua plenum
exonerat , præftigiatoremq; adhucmand ?
didum ſpectatonb. reſticunt, paffimde
ridendum adco , vt cæteri quoque eius
ſocija ludo defifterent. ] Potentior hic
fuit dæmon Zytonis , illud de deuora
abreptusmiſer ,in folium aquæ fuit inie
Ctus a demone , non per alui vias ege
ftus . Quinctum erit ex Olao lib.3. c.20.
apud quem .
Magus quidam Gilbertus] cum Ca.
tillo præceptore de artis præftantia con
tendens , cum exiguuni bacillum cha.
racteribus Gechicis vel Ruthenicis in .
ſcripcū , à præceptore proiectum , mani
busapprehédiſſer,ſtatim obriguit , &in
in cauerna ſubterranea feruur ligatus.
Sextum fuggcrit Saxo Grammat. Hi
ſtor. Danicę lib.i.de ſene quodam , qué
magum fuiffe fummum vel inde proba
tur quod Biarmenſes,huius artis fiducia
feroces vnus omnes fuperarit, prolixa
narratio eft ideo legere volenti,ad Saxo
nem , indicem intendi, vbi ille prælium
Hadingi, & Thuningi defcribit.Huclu Strad
bens retuleriin certamen Calchantis , Geogr.tt.
attulit victo : narrantGræci, hæc ergo Homeri ,
dæmonum in dæmones , & magorum Ilind.l.
in eoſdem porcſtas.
SECTIO II .
Antti uero
corcendi demones à Deo
admirabilem acceperunt; veinnumera .
teftan
1
 Liber Secundus. 247
teftanturmiracula ,quibus illi malos hos A tens , fa &tus inuidia adiuratasfacris pot
vicerunt, & profigarunt . cib.potentias alligallet,ne poftulala con
Pide boc Eadem uis Sacramentis, Sacramex cederent. I ligauic ergo vnus demon ,
docentes talibus . O exorciſmus Ecclepe femper quod alius foluere nequiuit . idem do li. 6.Sos.
Petr.Ty Carbotice competijt , neque extra illam cet Eufeb. & apertiffime Cynops ma- tra kie
radif.de
bis ifta reperitur .videntur noftrisexor gisapud ( quifquas ille fuit ) Prochorú , in vita
Bolinde cifinis , olum quidam fimilesa Salomo vbi cum D. Joannes dæmonesimerroga, D. loan .
Nor. Ec ne inſtituti , viguiſſeapud Hebr . proba ret, cur Cynopi parereni, unus corum re , 6.14.
dl. Bella. tur , id non ex Ioſepho tantum , & Ori fpondit : quia omnis virius Salana inco
cētra ko ginc, & D.Epiphanio , fed & ex Salua habitat , fædus , ac pactum babes,
Ralpas . torisnoftri verbis , ludæosrefeltentis , cum uniuerfis Principibus noftris :
11.8.ant. quod dicerent eun deuionesin Beel- B nos cum eo pariter pactum habemus, nā
zebub eijcere Filij (inquat) wftri in quo nobis obfequitur Cynopsy O nos illi . ]
Origbo. demoma eijciunti quod , quain ad Apo citsa talepactumn inutiks eft omnis ma
Patat. Epi ftolos, rectiusreferriad ordinarios lu gorun in malosgenios conatus , cum
in baref dæorum exorciſtas , mcrito viri docti ex pacto ( vt doctum quælton.2 ) can
Ebionica cenfuerunt . Nondum enim ,cum hæc tuoperentur.Hinc infertur primomen vide. D.
rü Luce dicebantur , Apoſtoli ad prædicandum tituin Appollinem cum mago reſpódit , Aug.loza
II.U. 19 Jup.Gen.
Maub. milli fuerant , & hæc poteftas illis poſt Kauded your MONTOV, ETH M'irido- ed lit.
10 173 pri modum concella . Er difcipulieandcm , odsereya ". Andi me non vidětem , quia Frat de
me. d.ca. quam magifter calunniam funt palli, meilligaltıneceffitate , apud Eufeb. ex Vitt . 46
1o.v.iso vc eis lefus prædixit , apud Matthæum . Magia
Porphyrio . Nam fpontè refpondebat , nu.241
Quare non fuisefficaciter Apoltolorú , c led tingebat fe cogi formula fepties re
veldifcipuloruin furorum exemplo Do petita , quam ipfemet inſticuerat,vtpatec
minus fuffet vfus : quia itzin ludæi re ex alio fragmcato apud Eufeb . libro 4 .
fpondiffent in eodem ipfos , in quoma de demonitrat. cuius inicium , Kaviar .
giſter , nominehæc efficere . Credide Epple , & c . Deinde & illud fictun , qua
run Salomonem hos exorciſmos inſti 11Supplicis , λύστε λοιπον άνακτα, βροτος
fuiffe;quotempore adhuc Deoadhære SHOVOWT1 Xapó . Solutiam regem ,mor
bat : ideoq; in illis virtutem diuinâ fuif talis Deü non amplius capit deJe nequiſ
te operatam ,& fortaffis vimaliquam ex fimusdamon loquitur , & lolusainago
ipfa Deiinſtitutione habebant;non tan poftulat.Præterea vana efle iactantiam
cam opinor quantam hodie Cathol. Ec Magoruin , de poteſtate dæmonu ipe
c'elize exorciſini. Quod fi contendas có d trorumque eliciendorum , nec vllam pli.l.30 .
politos à Salomone , cum ellet idolola clus vim elke herbæ Cynocephalęæ fi- 6.2 .
wa ; tunc neceſario illos annumerare co ue Oficiti ; vt nugabatur Appion ; va- Pulsa.in
geris , cum D.Thoin . & Victoria, Ma Numa
nam otram Nume iactantiam ,
goran incantamentis : quorum vis om ceremonias, fictas eciam , vt ex mero
nis pofita in pacto cum dæmone . Sed pacto, citra vimcogendi, natasalias Si. Niteras
magis placetprior fententia . ciditæ Magi apud Nicecam , & Theodo Chro.l.4.
liaq; cun vis omnismagorum in de ri Santabırıniapud Zonatam , & loan- og Zona
mones , pendeat & oriatur ex fçdere cu nis Teutonici vifiones : de hoc vltimo , PAS 60. go
ijs invitior ; ſequitur lanè,fiMagus pactú adſcribain , quod legitur apud auctoré
habeatcú deinone fuperiorenonpoffe Adagiorum Germanicoruin ,quia quo
Magim vin facere huic dæmoni lupe- Erundaiactantiæ , qui qux ipfi non tece InAdag .
Fiori ; pofle tamen per ipſum dçmonem Qui que
runt, & fuinofasimagines maiorum cre vult di.
fuperiorem ,ex pacto famulantcm iuua pant, ipfi degeneres, retundendæ ido- al, que
temqueinferiorescogere ,ad aliquid fa neum ,nec illepidum.Scribunt ergo eu non vult
cietidū, omittendainye , & impedire ne licet nothin , erudicionisticulo clarum , asds.
pertíciant, qux alias potuiffent : vtpro . ad Halberſtadenfem Canonicatum eue
baturex Caldæi illius Magi quærela de étum , quinon nifi nobilibusconcedifo
lib.1o.de pud D.Auguft. qui conquerebatur pure ltus , commane nobilitatis malum , like
sup.9 . gadę anime magno molimine fruftratos perbiafaciebat euin contemptum colle
fobiellefucceflus,co quod vir ad cadepou gis,moleftum id ei , tandemnquemedes
 248 Diſquiſitionum Magicarum
rimalo conſtituit collegasinuitatad con A cis, qui exorciſmis, & cunctis reb.con
uiuium , & lautiſfimè excipit : inter cæ ſecratis, ac benedictis vim fupernatura
teras conuiuiales feftiuitates, inijcit me lem omnem detrahunt , contra quos a- Igreus
tionem acromatis magici , & quærit , lijcgerunt . Nec placet catholicorum d p.3.CA.
num fuos finguli parentes adſpicere cu quorundam credulitas, velſuperſtitio ;
diant ? Illi ardere ftudio videndi , tan qui rebus etiam non conſecratis , vc
dein elicit ifte malo carmine vmbras de hypericonti rutæ , cornibus , ftercori
formes coqni , ftabularij ;morionis,ru que caprino , balneis, itein flagellatio
ſtici perſona , quorum facies in paternis nibus eam vim adſcribunt, vt pixent ip
ædibus illi aliquando vidiffeſe fareban fum his dæmonem malc affici , irritari ,
tur . ſuum quoque patrem exhibui ha vel exagitari; flagellationibushuiufino
bitu canonici , pingui aqualiculo . Di- B di , dum corpusobfeffi nimis affligitur ,
miſlis, vinbris, Eia , inquit , dicitefide morbus magis accenditur & augetur ,
bona , eccuius pairem nobiliorem indi quare & deterius äger afficitur , & ex
caris ? metu perteriti , & pudorefuftuli , ira atque triſtitia cumulantur diſpoſicio .
fuam quiſque domum repetiere , nec nes atrabiliariæ dænioni optaræ : fic ſtul
vltra loanni vitium ſanguinis exprobra si dum dæmoni nocere volunt, eum
liete . Itein fequitur , idem iudicium iuuant. nec aliud quidquam hic inue
clfe debere de veterum Deorumex vc nias dæmoni moleitum , quam quod
bibus folemni euocatione, cuius formule in alio fe , quaſiflagellari æftinet , &
Macrob. lam Sommonicus Serenus apud Ma qua eſt ſuperbia doleat . Sed hoc vnu,
1.3.Satu. crobium tradidit . Sanctis hominibus vere tanti apud hos plagolos eſſe non
cap.y.
hancà Deo poteftaté non raro concelsä с deberet. fecercid Sancti aliquando,ſed
ſcio : cæteros initro , S. Stephanus Epi horum flagra, vt, & voces ; & fola præ
Scopus Dienſis ,demonibus, qui populu fentia ,dæmoné miraculose cruciabant.
ameriebant, ne illi auſcultaret,præcepit , Balnea melancholico humori purgado Hipp.lib.
de flasi.
vi palam ſe eis viſendos exhiberent :ifti conducunt . Rutæ , & Hypericonis folio bus .
parent apparentprocera , ac immani la flarus abfumunt, & humoru perturba
Natura, nigerim , cornuti , fetorem , cioni, quę à flatibus prouenit ,fedandæ
flammasfpirantes . ] Sucius in eiusvita mire profunt. Stercus, & cornu caprinú
Sept, menfc . acri lufticu cadem diſcuiunt, & ringitur
etiam fuperbus ille ſe in alio rideri, ac lu
SECTIO III . dāfieri. Optimè igitur animaduerſum .
D Conrad V Vimpina,& Fr. Valefio , fre- vypima
Nfertur fecundò nulla verba (qua in quentius à demonib .
inuadi eos,in qui- l.2. de fu
I ce lapfus videturGrillandus,quæft. bus bilis atremaior cft copia . quia fuc perfti.c.
num.2 ;. qui coactionem agnoſcit) nut cusifte cú primis idoneus eſt, vt homi: 10.11.17
lafq; corporales habere facultatem dire. nes in fororem , & inſaniam vertantur, jacra.
ste,o perſe demonemcogendi , vi appa quod dæmoncs optant súmopere qua- 'Phil.ca
reat accedal , fugiataliquidfaciat, vel re , & atrabiliarijs maximè infidiantur, & 15. st 18.
facere definat .Nulla
] namq; corpora morbos , vt plurimum inferunt melan
lia roburfubftantiarum fpiritualium , ac cholicos. Vnde conſequitur, quod cum
D.Th.in feparatarum poffunt æquare : Ideo ni corporalem materiá nó poffint tranſmu
44.7.ar, hil ab his naturaliter dæmones pari pof tare , niſi actiua paſſiuis applicent male
ulica na
6.41.Zob . funt,licet queant fupernaturaliter. Qua- E illos habere,fi corporeis huiuſmodireb .
textio 3 . re non a fentimur Magis , cum variad adhibitis , difpofitiones corum malitiæ ,
producunt remedia naturalia contrade ac dolis aptæ expellantur , & contrariæ
mones , vt Hermes , quifuffunigatio prorfus introducantur . Igitur quæcun
ne ex ligno aloes, vel ceti ſpermarc dx que res corporeæ inducunt in corpus
monescongregari , luffumigatione ex pacientis difpofitionem contrariam di
fulfure fugari, cradidit,vtPorphyrius, & Spofitioni requificæ ad actionem dæmo
Proclus , quifimilia muka , & quidam nis, ilæ corporeos bumores purgantdi
l.demor apud Hippocratem , qui adhucmanio recke, & corpoream ægritudinc pellunt
hæreti naturaliter ; cur vero dæmon fugiat ,
to JACTO ră , nugantur . Non affencior
& cora
 Liber Secun dus.

& corpusillud deſerár, ſunt folummodo A fed fruſtta. Nam illic non dulce melos
caufæ indirectæ , & fiue quibus non .
28 Ermence licebit obfeffis à dæmone, pe
tas, vel herbas natura efficaces, abſque
c.ult.25. vlla tamen incantatione, habere, & ge
9.7-416. ftare quæ communis eftfententia . His
Magn.in quædam ſolent obijci.1. quod Eleaza
Lx6.6.9 .
Spreng . rus apud Iofephum 1. 8. Antiq. c . 2. radi
P.2.C.S.re ce quadam dæmonium extraxit . Re
pot ſpondeat aliqua , hanc fortè à Salomo
mic.c.vl, ne inftitutam , cum exorciſmis , & fic
meg. fi* potuiffe , Deum fupernaturaliter in her. B turbaripoſſeſſionem , & per huiufinodi
gel.dem , ba operari.Verum id ,iam Chriftianif
6A.3.Val. ino introducto , & Euangelio promul
Polyd. in gato ,parum veriſimileeft . Potius cre
pract.ex.
orci . diderim Eleazaruin Magum ,fic, per fi
dica plu. gnum pacti operatum ,quod prudentilo
roli. 6.6 . Ctori circunftantiæ à Iofephoadditæ fa
2 d.z. cile perſuadebunt: videtur eiuſdem ge
neris virtus illa radicis , tam fuperftitiosè
effodiendæ ,de quafcribit 1.7 debello lu
Tob.6.v.
TO6.6.v. dis eius,(pircis Callyoními)particulam c dæmonempulfu cytharæ , fed id virtu
fi ſuper carbones ponas,fumus eius extri
caromne genus damoniorum : quod &
poftea factum legimus 1. Refp. Suffu
migatio hæc indirecte dæmonem pel
lebat , fed AngelusRaphaeldirecte dæ
6 12.0.3 .
monem expulit, & in deſerto religauit ,
quare , & actio totapoftmodúRaphae
tí tribuitur :dæmonium ,ab ea ipſe ( Ra
phael) compeſcuit. Tribuiturautem vis
illa cordi,vt ei inſita ,nó litterali, fed pro
phetico , & allegorico ſenſu . referendú D lc , imperio&
enim hocad Chriftum Dominum . qui,
& Magdalenam à dæmonibus , à qui
do pred. bus pofTeffa,& noscyrannidediaboli, li
p.2.6. 39. berauit. Non meum hoc eſt, ſed B. Pro
{peri lateipfe, & multis, ſed inter cætera
illud:ſatiat ex ſeipfo in littore diſcipulos , doretum lib. de oraculis, dicentes ſe coa 6 : D. Au .
á toti offerensſe mundo igowy . Nama,
Latine piſcem facrislitteris, waiores no
Atri hoc interpretati funt , exSibyllinis
verſibus colligenres , quodeſt lefu Chri
ftusfilius Dei Salvator,piſcis infuapal- E de re aureis digna litteris,in Gencl.ver. rer.puni.
fione decoctus , cuius ex interioribus re
medijs, quoridie illuminamur, paſcia
ti.18.cim . mur )obſcuriushoc dictum , intelliges fi
Dei.c.23. legeris D. Aug. à quo illadeſumplit. Sa
De bapt. neizous,vocaturetiam Chriftus a Ter
6.1 .
tull.ſed nospiſciculi fecundum by @or no
1. Re. 16 ,
v.vlt. ftrum in aqua nafcamur , nec aliter ,
quam in aqua manendo falui fumus.)
3. Ad cytharam Dauidis nosinuitans:
directe dæmonem fugauit , fed dunta
xat cythară feriente Dauide, lenius Saul
habebat , quoniam , rege concentu mu
fiees dclinito , nonnihil ledabantur 14 .
mores , quibus agitabatur, & propterea
vexationi dæmonis minus idonei red
debantur . Ideo malus ille tunc tempo
ris recedebat , no quod mufica , vel de 5
lectaretur , vel offenderetur , fed quod
ægre ferrent hac ſui domicilij libi quali:
humorum temperiem meliorem fenté .
tiam hanc R. Moyſis Agypuj ex noftris
mulci ſequuntur, Vanaenim de propen R.Moles
Gione dæmonis in harmoniam quorun- in l.13.de
dam eft opinatio , vnde nata Magorum articulis
nugamenta, Saturno lugubrem catum , orodos
cæterisplanetis hilarem ,ac lęcum offe bir anı .
cendum , quod iampride Guilhel.Pa- Lyra.co
rif.refutauit. Alijad allegoricum ſenſum Abulony
confugiunt, & afferunt , vere tugatum ad d.cap .
16.A 9.48
tc ,acmcrito crucis Chrifti, cuius figura diez .Jose
fuit illa cythara . pradifta
Infertur 3. falfam eſſe perfuafionem 6.0: 3, de
poetarum , Palingenij hæretici lib.10. SicFelis.
leu Capricorno , & Pet. Ronſardi Ca- in 2.0.8
cholici , lib . de dæmonib . poſle dæing- orillo .
nes a Magis ligari ( vt folent in cippo , prior. D.
Prosper,
vel mala nianlionefacinoroſi) in phialis 2.pa.pro
( peculis, annuliſve ſemper enim , velſu- mig.
perior atq; potentioreos illic cogitadol- predia ,
ſuo retinet, vel ipli ſponte 6.25.
fua, & ex pacto adſunt, ibique le co
tinent quare
, vehementer improban
da Hermetis commentatio , qua fic li Enfeb.lie
gandi dæmones præcepta prodidit, & side pre
mentiti Apollo , & Hecate apud Theo- parar.ca.
lib. 2 lide
ćtos aduenire verborum formulis, & cini. Dei,
cum ijs id afferens Porphyrius menti- c.6. Alp .
cus : Quod dixi , ex Patrum , & Schola- de Caftr.
ſticorum dictum fententia . Suntq ; hac hosde . in
ba Henricide Haſſia : ipfe fimulat fed vifi.fup.
capium , vi te capiai , je vinctum , *. 31.Si.
vile vincia! ; le tuo imperio fubdi- byllans
ium , vi ve fibi fubdai ; a le inclufum , Decades
ve contra te finaliter concludat : fingit ca. 8.9.1.
fe rua arte , vel imagini , vel lapidi quicín
verba
alligarum , vt funibus peccatorum re Наты
Ligarum , ad infernum te perducat.) don jupe
plura quibus hæc confirmantur , har alle
Sº be
 Diſquiſitionum Magicarum
bes apud Franc. Pitum lib.7. de prænot. A ratum a loanne viderio his verbis.la
capir. 4 minori Bafilea paulo ante prafens gene
Solide autem licet verboſe Toftatus , rale concilium , don iciliun habuit qui- L. For
etiá reddita ratione hoc demonftrat his dam vir de mala vita , & forte de maleti, mil.
verbis : Impoffibile eft,quod minor po cijs fatis ſuſpectus : filā hic habuit , quá
teftas ſibi fubijciat maioré , & tamen no in domo inueni cuidam nuptui tradidit ,
eft poteftas fuper terram , quæ compara & tandem lencx pater ægrotare coepit ,
tur poteſtatidæmonū. Iob.40.cap.ideo & ad filiain , & blaftrum , demonftrato
non erit aliqui naturale , vel cerimonia quodim ſcrinio dixit : hoc vaſculū non
le , per quod dæmones poffint ab nomi moueatis, alioquin poenitentia ducemi.
ne cogi , vt veniant, aut reſpondeant, ni ted in loco ftare permittite vſq; poft
aut aliquid operentur. Nili obijciatur B meum deceffum , & ita inbreui vetulus
de Ecclefiafticis exorciſmis : Sed tunc expirauit.Tranſacto auté tempore pluri
dicendum eft , quod coguntur ad ali mo nec filia , neceiusmaritus inagnipe
quid , ſcilicet ad recedenduin de corpo dit patris iuſſum , fed de domo priore in
ribus obleflorum , vel ad non nocenelu , aliain domunculá ſe transferentes , ſcri.
fed hoc fit per Deum in quantum ipſe nium ,quod fatis modicum fuit ,portauit
inſticuicid , quod ab Eccleſia fit, & eft extra domú verſus nouuin hoſpiciun ,
ibi virtus diuina latens operatrix , ficu fed in ipſo itinere tanti ponderis cfle cx
cft in operatione facramentorum . Atta pit, vt in ipfo viriles artus deficerent, &
men in operibus maleficiorum , quibus exinde vxore pro adiutorio inuocauit .
dæmonescogere volunt ,non peratur Hæc autê vxor,an poftea in domo fcri
Deus ,cum potius contraria fint aiuno C niú aperuerit, velquo alio modo incau
honori, idco non poſſunt inalefici co te le circa vas habucrit obliuionitradidi.
gere demones ad aliquidſed ipfi dæmo Voum conftat , quod in domū nouam
nes mentiuntur, & fimulāt le cogi: quia cú intantulo qué ingenuerant parentes
in hoc ftat maxima virtus ſuafionis co prædicti venerunt , & ecce ſubito vxor
Poſsent , rum . Nam fi ipfi non poffent cogia no velut rabida ſuper cunasiiruteum ne .
vfurpat bis ad veniendu ,aut reſpondendum ,vel care volens,quod maritus intuens, vi v
prolinen agendú aliquid , ſed quicquid ageret vo xorem inualit, & eam a demone obfef
volunta lancarie agerent, deſperarent homines ſam elſe didicit ,qui cú exorcifaretur,mi
Tie pro nö de corūconuerſatione, quafi nihil me natus eft dæmon, le non exiturum , niſi
diſtraherentur
ind' alie diantib. eis poſſenc, & ita
sumlubi eam necaret , & ica factuelt ſuper exor
num , ab eis, cum vero illis fimulantibus pu- D ciltæ manibus . Altera die maritus per
agerent , tát homines , quod poffunt cogere illos, viam ſtratæ incedens publice , cafumla
pro age afficiuntur nimis ad maleficia ,quaſi per pidisrecepi:inopinariitme de ſuperio
ret refin hæc compotes efficiāturomnium ,quæ re parie cuiuſdam canalis cadentis, & in
gereat .
velint , & hoc demones efficere cupiút, facie cooperatione,vi videbatur dæmo
' vt pertalem errorem , & cffectum ca nis, percuflus eft tam detormiter, vt vix
thenatos fibi cencant animos hominú , homo videretur elle . )
Et tamen vere non poſſunt dæmones De his incluſis mutta Creſpetus .do
cogi ab hominib .per maleficia : imo li cet quod fuis Dominus fe aliquando fi
cogi poſſent no docerent ipfi hominib . ſtant præſentes , quoſdam eſle Saturni
modü quo eos cogerent , quia perhoc nos, alios louiales , alios Venereos , aut
dæmones miferiores efficerentur, ſi ve- E Mercuriales , & cæt.colindos certo ri.
re hominib. fubijcerentur. fingunt ergo tu , ftatis vicib.noctu poffefforem fuú ex 1
fe fubditos,vtfalfant,cútamen non ſub citare , & nonnunquă , niſi malú malint
dantur. Sed ad tempus cúplacuerit ſpon ab eo alloquendos , in Francia & Italia
te feruiant. Vere autem ſubdi hominib . venales reperiri,ac ſemper ſuis ernptori
pro nullo lucro dæmones vellent. ] Ni bus exitio efle , hæc ille fufius lib . . de
hii hoc dicto verius.Quam vero pericu odto Satanæ diſcur.XII.S. S.tamen vi
loſum (it huiuſmodi captiuos carcere ri non raro dæmones certis rebus , vel
inclufos penes fe habere, cóuincitur va incluſere ,vel aftrinxere, vt S.Conon de
rijs exemplis. fuffecerit vaum cómemo quo in Menæis Græcorum . S.Marrij,in
hæc
 Liber Secundus.
fiæc verba , interprete Matchæo Rade-
Io noftro :tantam , vim .c poteſtatem in
damones accepit vt alijs agros commit
teret , frugum cuſtodes poneret , alios
autem težtis ofignaris inclufos in a disfua
ædificandę fundamentum defoderet .
Item S. Lupus Senonen . ipfum fiti affli
gentem , & aquæ frigide, quam adfer
fi præceperar fe inferenté inclufic valcu
lo eiulantem , & fe uis effer prodentem ,
incluſit autem cum fignatum cruce pul
unar ſtrictim od os vaſculi applicarlet.
Sic vetuſtus (criptor vitæ eius apud Sur .
menfe Sepcomb
Sic legimus Aſmodeum ab Archan
gelo Raphaele ligatum in deſerto (Tob.
8.ver.2 . ) quatuor etiamangelos ligaros
in magno flumine Euphrate , & lulu
Dei folutos(Apoc.9. verf. 14. & s. ) &
ab Angelo ligatum diabolum cathena
per annos mille , & miffiuninabilfum .
( Apocal.20. verf. 2. Afinodæum cico
dæmonem eſſe nemonegat . Quatuor
illos angelos , malos fpiritus rectiffime
Trichonius hom 7.Andr Cæfarienſis ,
& Beda illic afferuerunt . Aligatio por
road certum locum referenda eſt ,non
vero miſtice dumtaxat ad impiorú cor
da, ficuti tandem conuictns fatetur Am
brofius his verbis. Alligatione ergo Dia
boli fecundum litteram intelligendam
puto,vtinaliquo abyſſtloco viriu e diui.
na ligatus teneatur vel certe in inferno ,
vfque ad diem folutionis fue idem D.
Greg.cun liceræ adheret, fatetur lib.4.
Mor.c. 12. & And Cæfarienfaddens re
Etiftune : cabenam ad noftram intelli
gentiam vocari operacione potentioré
qua dæmonis malicia coercebatur: Ikrc
enim funt vincula , & rudentes , vt alibi
vocantur.z . Per.2.1.4. & in Canon . lur
de v.6 . QuodapudCæſarum quidā dę
mon in obtefli corpore inclufus ,exorci
mo coactus fatetur tria dicens effe ver
ba in milfx canone,quib: vt vinculis Lu
cifer in interno firreligius, fcilicet, Per
ipſum , cum ipfo, inipfos lib.5. mir :
C. 13.Poffunt autein fancti fic demones
vincire,priino vt Dei miniftri,metrinie
eto , & nimis incencatis, quas dæmon
fcit irritas effe non ſolere,deinde fubtra
Alionc divini cócurfus à Dco imperata ,
qua fit vt nequeanr dæmones locomo
ueri,quodabaspoſfenc, denig;impreſla
A dæmonibus fpiritali quapiam qualitate ;
& vi detencia,cu ufinodiilla eit quain
uiti in inferno deciaencur : & ignc core
poreo ſpiritus incorporei torquentur .
Docent nosid primum viſus ; & formu
la ficroruinexorciſmorum , quibus in
terdum demon excommunicatur (hoc
eft profcribitur, & quafi relegatur in
peffimain infernt manfionem ) & fic il
hc loco qmſi alligatur, vnde D. Augu
Itinus , voces Honorarij edictiui vfus ,
B nuncupauit interdictum , lib . 20.de Ci
uit . Deicapit.7. & exeinplum habemus
lib. 2. vite 1 ). Bernardi capir 6. secundi
modi meminic l’alladiusir via B.Ma.
carij : vbi agit de tepulchro Iamnes , &
Mainbres,Hit Liuli.cap.20. Tertius
modus frequentior eft cornmunis om
nibus demonibus,quod ad eorum pe .
namäterman ,de quo lege D.Thom . 1 .
p.q.64.art.4 . ad 3. & lib.4. fummæ con
tra gent.c.90 . & Epifcopum Abulenfin
C 25.c. Marche.q.566.
Nonnulla tamen reperio , quæ viden
wuretiam maleficis hanc vim tribuere :
fed penitus conſiderara ſolum indicant
pacto per Magum inito cuin potentio
re dæmone , dæmonis inferioris actio
nent, & poteftatem impediri , & fic eú
interdumpermagos cogi velit nolic ,obe
dire: ſed id a inago fic vi vicaria fortioris
dæmonis , feu ope potius eiusvtence .
Sic apud D.Hieronymum in Hilarione
D quæritur dæmon felicio',& lamina con
Itrictum ccneri. Sic lamnes , & Mam
bres dicto loco multosdæiones religx
rant . Sic intelligendus D.Auguſtinus
cun fcribit , dæmones iuflis ſuperiori
bus ligari fugari , abſtrahi, & alienari à
certis locis ac rebus,de diuinat.dæmon .
cap.7. Sic capio Euſebium ,cum fatetur
dæmones ab hominibus pofle detineri
lib.s.de præparat.cap.G . Nec aliter Al
bercus Victoria , & reliqui Cacholici
E Theologi cenſent cos annulis includi
( quod aiunt) quam ex pacto , idque vi
potentioris dienonis', derineri , fi vere
aftricti derinentur ; vel ſponte fua finge
re le detineri, quando demon potentior
illis fe non immifcuit.
Infertur quarto omnino ſponte ſerui
re hominibus ſpiritus illos, quos vulgus
Familiares , ſeu Martinellos , ſeu Ma
gifellos, vocat: Græci, quod adline aſ
S2 fiduc
 252 Diſquiſitionum Magicarum
starim fidue aepédpus, de quib . Irenæus, & A dos exegiſſe , & iufliffe ex illis paupent
Tyrius Tertullianus egere . tale fuifle dæmo cuidam Ecclefiæ campanam emi, qua
fon.26.0
27. nium Socratis aliqui cenfuerunt , talem diebus Dominicis fideles , ad diuinum
D.Clom . SimmoniMago tribui D. Clemens , & officium conuocarentur. Haud dubiela
li. 2 roco Cynopi Prochorus, talem Thrafio cui tebat fraudis aliquid , & fpes lucri maio
gro.Prodam Ariftoteles , talein nomine Croto ris adfulgebat . 'Mirandum quoq; nihil
vitaD. nemAudioſocuidam , & poftea cquiti mali intuliffe militi . Vix vnquam Pare
1o. End Aquitano,tribuit Froffardus in Chronic . dri ſinedominorum noxa folent rece .
gel.Arit calem fuiſſe Cornelij Agrippæ canem ; dere . Vt plurimum paciſcicurdæmon ,
A. audi eG diſcipulus eius VVierus neget, cæte pro certo tempore : quo finito , velalium
riveriusaffirmant . Memini me apud Ali prior herum reperiat, vel ipfedæmo
25.6.36. Joan. Cæſarium legere , cuiuſdam Pa- B ni necandus cedat,vtrefert,& exemplo
redri exempluın dignum memoria , in illuftrat Nicolaus Remigius lib. 1. dæ ,
quo tamen illud admirandum , dæmo. monolat. Sed hæc fufficiant de Ma
1
som illum pro mercede quinque foli gia . Perganus ad Maleficium .

Firiş Libri Secundi

16

DIS .
 233

DISQVISITI
ONVM

MAGICARV M.

MARTINI DEL RIO ,

Liber Tertius .

QVI EST DE MALEFICIO , ET DE VANA

Obferuatione ,

Adiungo pofterius iſtud ,quoniam pauca , & minus diffici

lia de illo nobis occurrunt dicenda .

PARS PRIOR DE MALEFICIO ..

QV AE STIO I.

Quid , & quotuplex maleficium ?

O N diſputo , an A hanc tractationem pertincat: non mi:

fit ? id fuppono , gis, quam homicidium ferro patratum ,
qui negant : cos vel caprus virginis, vel furtum ,aut latro .
Sacræ litteræ , lu cinium . Diuidimaleficium.poteft ad
ris vtriufquc fan fpectufinis,vel adípectu efficientes.Efi.
ctiones , Hiftori cientem cauſam hic non voco Deum
ci , poetæ , com permittentem , neque dæmonem perfi
munisconſenſus , cientem , ncque prauam inalefici con
& fæculorum omnium mcmoria dam fentientis, & cooperantis liberam volu
nat . Nullum Magiæ genus amplius ca catem . hæc eniin tria femper in omni
codæmonem oblectar : quia ( vrait Sy maleficio concurrunt; nec enim capil
nefius ) calamitates mortaliuns conui lus de capite caderepoteft, fine Dei per
uia funtmalorum damomum . Sumimus B miſlu ,nec demon plus damni poteft in
autein maleficij nomen non prodain ferre, quamDeuspermitti , nec vult, id
no ſeu peccato quouis, fed pro figno ef quod permittitur , patrare , nifi malefi .
fectuve magico,atq; ſuperſtitioſo ,quo, cus in maleficium conſentiant.
qui vtitur , maleficus, qui verolædítur, Quod manifeftum cft facere facrile
Rubr.C: maleficiatusappellatur .Deſcribi fic po ga imitatione Dei Opt Max. qui facra
et mache teſt, Maleficium eftmagia fpecies ,qua mentorum miniſterio falutem , vt con
MA . quis ope damoris alteri damnumparar. ferat ,miniftri voluntatem requirit.Ree
Extrade Dixi fpeciem magie , vt ad huiulmodi quirihanc malefici intentionem docet ,
frigid.ct damna vocis latitudinem coerceam , quod contactum , vel pulueres ftrigum
marefie Addidi,ope demonis: fi enim pactum , & videamus tantum nocere illis , quibus
ca.
fæduscum dæmone defit, nihil res ad nocere voluerüt, quod mulis exemplis
S 3 Nicol
 Diſquiſitionum Magicarum
Li...da Nicol. Remigiusconfirmauit , & vero A Quiatograuillima dammainferung
mon . 6.3. certum eft demalefi cijs,quæ compoli ſolis vcrbis vnde Lucanus
al. She
ta non funtex naturalibus venenis . Sed
voco efficientes cauſas , inſtrumenta Mens haufti nulla fanie poſluia vc
materiamque nocendi , quæ ad hocu nene
mentumimmediatè concurrunt. Hu Excantata perit.Virgilius :
jufinodi efficientia funt varia . Miſcueruniquehorbar , Kon innoxią
Primo nocent pulieribus quibufda verba ,
minutis, in cibum potumve infufis , vel
nudocorpori affricatis, velin veſtesdif Nempe quæ docuit dæmon , vnde
fufis :horum , qui necant atri , quimorom Ouidius vocat Hecateia :
bum tantumadferunt,cinericei,velin- B Protinus horrendis irfamia pabula
terdum ruffi coloris funt , contra , quo fuccis
puluere malum tollúnt, & medicinam Conierit, Otritis Hecateia carmine
Erciunt , is plurimum albus eft . Vista mifcet .
men ifta,nô expulueriscolore , vel alijs. Seneca , multis venenisenumeratis de
Medea :
qualitacibusmanat, ſedtota pēdec a pa
cto cuindæmoneinito ,colores tantum
deferuiunt declarandæ conuentorum Addit venenis: verba. non iftis mi. Lwc.li.6 .
fidei, & ne ſagæ decipiantur , quid ( vt • RHS Virgil.z
Georg
diei ſolet ) pro quopræbendo . Hocin Nalogo
dc colligitur, quianonnúquam quicom Metuenda . Quodque mirum ,inter- Mesar
loralbus vnimedicinam facit , isinali c dum nocent foliminis,s vel.increpatio . Senec .
terius ftrigis poteftate lethaliseft , & ci ne, immo, & laude creditum id non gé- Medeni
neticeus penes vnam morbos , penes silibus modo ,qui Baccare frontem in- Docet Rs,
aliam lethum adducit :: quin etiam vni , gebant, vthuicmalo obuiarent , fed& mig.b. 3o
& eidem fagæaliquandoneceminfert, ætati noftræ probatum experientia ,
aliquando fanat a inorbo,prout dæmo quod & ego fateor, fed.addo , hxcom
Korum nilignum lubet cómutare.Putarim hu nia non virtute verborum , fed opera
Pomni iufmodi pulueribus cibosinfectos à Si diaboliad fignum concurrentis ,perfici.
Rel..moneMago ,apud Anaft.qg in SS.23 . 6. Nec rebus ſacris parcát, vt quæ aſper
6.2.87 liz. Secundomaleficium patrantherbis , gillum pulueribus.cörigerat,& fic alper
6.7.01 8. feſtucis ,alijſqueid genusfriuolisin ku gens aliam aqua bencdicta , miſeram
mum proiectis , quæ fupergredienti - D confecit,apud Reinigiam libro primo ,
bus ( quibus tamenmaletica voluerit ) capitulo-20
ægritudinis , vel necis certiffima caufa Denique quædá graſſantar apertius ,
funt . quæ per demoncm ftrangulari, vel præ- vide Rx
man Re Tertio vtuntur vnguentis albis , vel cipitatialiüm curant,velpuerulos noctu mig. d.fr
migiide fubruffis,inftar bituminis , in quibusin iniecta culcitra præfocant , vel acu poft 7 .
terlucent permixtæ metalli micæ , & fi aurem in fixa nccant , vtapud Sprenge
malluteæ candicantesqueguttæ : ſivn cum illa obitetrix Heluetia, vel è cunis rai
guentum hoc igni'inijcias,fulgore ,ftre piunt, & lancinant,aur in vſum vnguen
picum, nidoremque edit, cui funiléres: corú , autalias docui, velin cibum libi
alia nulla ,hoc nonnullæ femper habent gratiffimú, vndeGloſariū vetus Striga
manusillitas, ne qua nogendi elabatur E adus vú gors : ducta voce a Læftrygo
occafo ,lethale; fiidemulcendo , veblumn nibus Homeri Odyff. x authropoph .
mas veſtes accigerint . gis : fic etiam legimus Euchetas , &
Videlo : Quarto folo Balicu afflatuve inficiüt Gnotticos, qui magia vcebátur,infames
mig.liii.
fic folent efle caula puerperis abortien fuiffe infanticidiorum , a quibus , in Ca
Ki. 2.6.7. di fummo cum vitæ periculo ; vtexem tholicos hanc Nationes calumniam de
Sprinin plis comprobant Nicol Rerpig, Spreis riuarunt . Interdum puerulis virulenti
Loyheri gerus, & Logherius,& hocdæmo quidpiam inftillant, vnde moriantur ,vel
wslistde nespoflc Prellusolim docucra libr.de ftatim , vel tabe paulatim , interdum ,
the demon & fanguinem exluguar, hinc orta vetus
opi
 Liber Tertiu .

opinio de Frælagia ,velSerige auicula ,de A Nam Duris lib.2. retar Libyc. teftatue
qua Q. Serenus : Lamiarum nomen deductum , a qua
dam femina , cui nomen Lamia , quæ
Pretereafi fortepremie Strix Atrix pud zelotypia furens, quod maritus in mala
los deditus adultera foret, prolem etiã adul
Virofa immulgens exertis vbera low cerinam ſuſtuliſle , & magna proſeque
bris . cetur cura , hunc infantulumipla neca
Et alia opinio ab Ouidio comprobata uit , & quotquot alios deinceps adipiſci Thra ti
his verribus : potuit. Videntur folitz Lamix veteres 1.3
Nolte volant, pueroſque petune nutricis infantulis mammas oſtentare qualieos
lactaturæ , & fic fecum compeſcere. ná
cgenies ,
Et viciani cunis corpora rapa B hoc eſt, quo S. S. alluſic dicens Nada
fuis. seruni Lamie mammas ſuas . & quod
Carpere dicuntur lactentia corporara Serenus dixit, verofa vberalalt antibus
ftris, inferere, & quod Ouidius aggredi infan
Ei plenum pouo fanguine gutter bar qulos nutrices egentes .
bem . Sic ergo folitæ fimulare alimoniam ,
& incerea vere miferos infantulos exfuc
Meminit , & Feftus Pompeius . Talis gere .Hodie non , tain ſimulant ſe nutri
fuit,quæ in
illa Gelo , fi præftigioſa non ces, quam ferarum ſpecie inuadunt in
caffum Mauricio in crepundijs mortern cuſtoditos, & dormientium cum ſangui
molita, vtnatrauit græcus fcriptor, Ni ne vitam exſurgunt, vel tabifico vene
cephorus lib. 18.Hiftor.cap.9. In Pa- C no interimunt .
nama Peruuiæ mulcas triges inuentas, Altera reſtat diuiſio , a finepetita . Se
qua fanguinem infantulorum exſuge cundum quam omnemaleficiū , vel eft
bant, retert Petr. Chicza de ſcripc. IR fomnificui , vel ammatorii , vel hoſtilc .
diæ . p. 2. cap.196.Hoc genusHebræis,
& veteribus Latinis : illis ſub nomine' QV ÆSTIO II .
Lilith , his ſub nomine Lamia , quog;
non ignotum , præter ea ,quæ dixi, pro Demaleficio fomnifico .
bant alia alata a Sebaft. Michaele Pnek
malog , vt pluri Ic voco aliquem potiore ,
mum elle Nashim ( hoc fæminas ) vt malo carmine, & certis citibus ſopo
ait Heliasin Tisbi. quod Lilitb , dedu- D rant , vt interea ci venenum infundant,
citur a voce Lail, quæ noćtë fignificat , vel infantulos rapiant,autnecent,velfuc
co quod nocte cú illo dæmone graflari to quid fubtrahant, vel ftupro adulterio
folitę; itē quia tales mulieres ab Hebreis vo contaminen , faciunt hoc interdum
vocãtur matres demonum , eo quod dz magi, & fieri poteft naturalibus vene
mones , colunt, fouent, & obſequentes nis Toporiferis , recentia exempla conge Binfald.
habent. Interrogati quondam ſeniores runt Pet. Binsfeld , & Nicolaus Remi mal. de conf .
p.s.
Synagogæ vnde fieret, quodplerique gius , & patet exemplo , quod narratur concis . so
pueri nondum oćtiduani ( nola ante cir in vita D.Bernardi,ná ibi tot annis adia- Remig
cumcifionem ) reperirentur necati,reſpo centem maritum incubus vxoris fefel- 6.2.6.4 vi
14 D. Be
derunt eosinteriria Lilith , hoc eft La lit, quod eo dormiéte factum oportút. naribia.
mijs:hodie potiſſimù nondum baptiza E Pleraque magiæ ſecreta (parſim Vir- 6,6 .
tis infaniulis in Gidiantur . Teftatur ide gil. attigit, in his , & iftud Aeneid. 6.de
Helias , quod mulieres Hebræę , vc Cerbero , & Cumea :
ſunt valde ſuperſtitiofæ , & deditæ for
tilegijs, contra hanc peftem vtuntur fu Cui vateshorrere vidensiam colla colu
bris ,
perītitione quadam , quam fe ab ipla
Lilith hoc eſt primaria quadam ftrige : Melle Joperatam , medicatis frugi
didicifTe gloriantur , vt certos characte bus off am
res, & nomina in angulis cubiculorum Obijcit ; illefame rabidatriagutura
deſcribant. Neq; hasGræciignorarút, pandens
S 4 Car
 236 Diſquiſitionum Magicarum

Corripir obie &tams, arg; immania terga A Nunc age maior ades,fratriquefimilitea Norador
refoluir. melero . mu prose
tentia ,
1 Fulus humi totoque ingens extenditur an Toquoque Phryx ge pecudis fidiſſime cu aeg robe
tro . pos re
Oecupat Aendas adirum cuftode fepul Tempus ab hac oculos tandem deflecte Hoc eft
to , Tecura . a'$109 ,
feu pror
Sic , & 'Ouid .7..Metamorph. de Me Quem metuis me ſtanie dolum . ſeruabo fundior.
! dæa ? parumper
Ipſa nemus:longum intereatu pone labo
Pervigilem fapereft herbisſopore draco reng .
nern , Ille haud Avolio diſcedere feffusab asso
Qui criſta linguiſque tribus præfignis, B To
uncis Nec dare permifle, quamuisiubel,ora
Dentibus horrendus, caftoserat arboris quieti
aured : Suftinet , ac primipercullusnube lopor
Huncpoftquam fparfit Leibeigramine tis
Juci, Horruir, o dulces exceſſit ab arbore
Verbaque ter dixit placidos facientia fomno .
fomnos ; Conra Fariareis Colchis fpumaré ve
Soninus in ignotos oculos vbi venit , menis ,
Auro Cunetaque Lecheiquaffare filentia re
Heros Aelonias peritur .
C Perſtas , o aduerſo luctantia lumina
Sed Maro tantum meminit phyſici effe canth
ctus , Ouidius etiam magici per car Obruit, atque omnem linguamque, me
nina, quare ficintelligenda ciufdem nuquefarggar
dæa in epiſt. Vim Stygiam ; ardentes donecfogor oco
Flammea fubduxi medica ! o lumina
fomno : Iamqueatęcecidereiube
, nutarq; com
Eitibi, quæ raperes vellera, tuua de Etum
di .
Jam caput, atq; ingens extraſua vollers
& apud Senecam : ceruix ,OG ,
Tu quoque feliitis perwigil colchis 1
ades D Apuleius ille Madaurenfis Platoni .
Sopire primum cantibus ferpens me CUS,Magicará (tefte D. Auguſtino ) ar
15 . siitm pcritiſfiinus,non abs re , velfinxit ,
Apollonius etiam lib.4. Argoment.tra vel narrauit , de Theffalis ; folitos Larif
dit incantamentis Soporacum : idque feos cadaueribus cuftodes addere gran
magno molimine effectum ,multis ver di pecunia ſtipendiatos; quib. perpetem
Abus. Valerius Flaccus lib . 8. Argon . moctem eximie vigilandå erat , exertis
oftendir . & inconuiuis oculis ſemper in cadauer
intentis, necacies víquain deuertenda ,
tamq,manus Colehistrinemque imena imò nec obliquanda quidé . Quippecu
derat aftris deterrinç verfipellesin quoduis animal
Carmina Bárbaricofrondenspede,reqwe E ore conuerſo ,latenter obrepant,vt ip
ciebal ; fos etiam oculos Solis , & iuftitiæ facile
Somone pater ,fomone Omnipotens,té com fruftrentur. Nam , & aues & vifun , ca
chis ab omni nes , & mutes, imo vero etiam mufcas:
Orbe voco inque vnum inbeo, nunc'iro induunt. Tunc diris canraminibus fom
draconem no cuftodes obruunt. Erat Lariffæ mor
Que'freta feperno domini , que nubila Euus primatiscimicatis filius , mille num
corns , mis cuſtoditurum fe cadauer vna no
4
Fulminaque,o roto quicquid mirai ethe &te pacifciTelephron
tur ; rarusſe hoini
, ed AUGY
ra l tué ferreum , & inſomnem ,certe perfpi
catio
 Liber Tertius.
257
@aciorem ipfo Lynceo ,vel Argo ,& ocu A iecta modo.Vt plurimum folent fagre ad
kum totum.Quid plura? cubiculo inclu hoc certis luminibusvti , quorum fumu
fus,defolatus ad cadaueris folatium , per ab Apuleio arbitror nebulam foni voca
frictisoculis, & obarmatis ad vigilias,ani rii interdum accenduntpedes , aut ma
mum fuum permulcebat cantationibus. nus mortuorum inüctas priusoleo quo
Cum ecce crepufculum ( inquit ipfe ) dam a demone accepto , vel ad fingulos
nox prouecta , ] & nox altior & deinde digitos candeluksaffixis; interdum faci.
concubina altiora, & iam nox intempe bus excantatis , de certi generis lychno ,
ka,mihique oppido formido cumulatior & nota illis pinguedine, & vtuntur , vel
quidem cum repentè introrepens mu accenſis, fibi prælucentes , vcl eas domi
ttela contra me conftitit , obtutumque certo loco defigentes accenfas, & fopor
acerrimum in me deftiturit,vt tantikulum B durat, quamdiu lumen iHud ferale.Non
animalis præ nimia lui fiducia mihi tur nunquam partes aliquas cadaueris cer
baueritanimui . Denique ficad illam ; tis locis fufpendunt: nonnunquam alia
quin abis, inquam ,impurata beftia , teq ; adhibent æque omnia fceleita , quæ ta
adcui fimilesmuſculos recondis, ante men ex pacto tantum efficacitatem for
quam noftri vim præfentariam experia siuntur. Maleficij huius per folam appen
ris: quin abis ? Terga vortit , & cubiculo fionem membrorum exemplum narrat
protinus exterminatur. Nec mora , cum Cæfarius Ciftertienfis libr. 6. miraculo
me fomnus, in immum baratrum repente rum cap.io.huncin modum .
demergit ;vt ne Deusquidem ipfe Del Homo quidam fimplex Engilberia's
phicus facile diſcerneret , duobus nobis nomino,] de prouincia Pulpeti natusan
iacentibus, quis effet magis mortuus. Sic C re paucos annos defunctus eft.Ifte cum
inanimis, & indigensalio cultodeibi effet cecus natus,propter varia dona, qui
non eram . bus hominem eius interioremilumina
Hæc ille de le , & ignarus interea na uerat gratia diuina , in diuerſis prouin
ribus, & auribus demorfis , vicariain fet Gijs nofcebatur , & a multis magniſque
bijt laniena.Id enim aliusille Telephron perſonis fexus vtriuſque venerabatur. In
mortuus, a Zachla Necroinante ab infe cappa fimplici, & tunica lanea nudiſque
ris redućto ſpiritu , fic narrat. Nam cum pedibus tainaſtate, quam hyeineince
corporis niei cultos hic fagaciflimuse debat;& puero ſeregente fic limina San
xertam mihi teneret vigiliam , canta ctorum fatis remota fæpius vifitauit,car
tricesanus exuuijsmeisinuninentes,at nibus nunquam vekebatur,nó lectifter :
que obrid reformatæ fruftra (æpius ,cum D nijs , fed modico tantun ſtraminis, vel
induftriam eius fallere nequiuifsent: po fotni noctibus vtebatur. Ego multa bo
ftremo inietta fomi nebula , coque in na de eo vidi & ipfe multos, cam verbo ,
profundam quietein fepulto , me nomi qum exemplo ædificauit.Hic tempore
necicre non prius deficrunt, quam dum adoleſcentie cam nocte quadam in do
hebetes artus , & membra frigida pigris momaterteræ fuæ matronæ diuitis , in
conatibus ad arţis Magicæ nitunturob Eer alios eius feruos ſe cubicun locaffet ,
fequia.Hic vepote Vilnis quidem fed tan in ipfo conticinio duo fures parietem fuf
tum fopore mortuus, quod eodem me fodiencesingreffifunt,qui igne difcoo
cum vocabulo nancupetur, ad ſuum no perto ,lumine incenfo ,ciltis apertis, intre
menignarus exſurgit , & in exanimis pide colloquebantur.Quros,vt prçdictus
vmbræ modum vltronens gradičs,quá. E Engilbertus audiuit , & fuges eos elle nó
quam foribus cubiculi diligenter occlu dubitauit ;cum feruios ex vtroquelacere
fis ,per quoddam foramenpro , fectisna dofipientes excitarenon poffet,fubfellio
fo prius , ac moxauribus , vicariam pro cultello luo perforato collo iniecit, & cla
melanienanı fufeiranit .) Subdir experi ui manum armauit , & quia illoś quafi
mentum , & veræ debilitationis indicia cçcus videre non potuit , duce auditu ad
certiffima. Quibus in verbis vides cada illos tendens, & clauam vtraque manu
uerum mutilatrices excetras y vides anú vibrans, ex omni parte quicquid cange
in muſteke effigie foporantem , vides re potuit , quafi furiofus feriens, de domo
& nebulam ſemmi ſed non addit quo in illos ciccit. Quos vfque ad foramen fecu
tUS,
 25 & Diſquiſitionum Magicarum
mus,dum aditum íchala obſtrueret, & illi A cte intempelta , videt è marfupio mand
ftantes extra domum neminempræter abſcillammortui depromere ,& digitos
ipſum ſolum vigilare ſenilent . de tali inungere ,cum adınotos igni incendere;
expulſione confufi , habito conſilio de omnes lumen recipere , vno excepto :id
nuo, nifi funt intrare.Quod vr ille ex mo vero magi mirari inſoleum . ſæpius ergo
tu ſchalæ fenfit, vnam parteinſchalæ ar tentant, & flammæ admouent : fruftra
cæ magnæ , in qua continebantur gra fcmper. Tum eorum vnus,quid cú ,aic, fi
na , & erat foramini continua, ſuppoſita , vnus duntaxat in domo vigil? & affixa
alteramq; vtraque manu ſeruauit . Illos ad caminum manu , quatuor digitis ve
intrantes víquc ad vmbilicum , Engilber lut candelis obſcura flamma colluctan
cus dorſi corum , quia proni iacebant, cibus , domo egrelli, noto fibilo ſocios
per ( chalam fortiter prellat, & in tantum Baduocant ad prædam . Puella fubfequi.
depreſfit, vr non folum eis progreſſum , tur, egredientes, & domo ianua reuolu
imo euam regreffum prorſus adimeret , ta excludit inde irrumpicin herilem tha
Qui quaſi ſub torcularipofiti,dum mane lamum inuenit omnes adeo tertere, vt
capitinerent,veniam poftulauerunt,da nulla vi( nam in medium cubiculi dele
tis vero terribilibus iuramentis , quod nú ito døtraxerat, & protraxerat) potucrint
quain perſonain eius læderent , vel do euigilari. Interea tures per feneltrá quan
mum illam intrarent,dimiffi funt. Mane dam ſe dirigebant in domum , occurrit
cum prodente Engilberto ,a vicinis nul ifta, & fcalis deturbat . Inſtant tamen , &
la arte dormientes pollent excitari, & alias moliuntur ingrefTum . hæcluminis
quærerentur circa domuin maleficia , memor , & lulpectionc hanc effe fopo
quorum virtute lazc nouerant ficri , lu . Cris dometticorum caufam , omnes digi
pra foramen de tecto pendentem ,quali tos exfufflat, vi lux cmortua , dormien .
Ipinam humani cadaueris repererunt , tes experrecti, ad clamorem accurrunt ,
qua ainota mox omnes excitati ſunt , & domo protelant manifeftarios. Poft
Poſt multis annis elapfisijdem fures fa aliquot dies capti, facinus confeffi fuere.
ma, & virtutibus iam dicti Engilbertiex Quid micum ergo ſi fagæ noctu irrepál
citati, eiuſque vt opinor precibus com ad cunasinfantulorum , & aliorú , quo:
puncti eum adierunt , & quia ipfi eflent cunt perditum ? Petr. Binsfeld.comm ir
confeffi , deinceps duxerunt vicain reli tit.(de malefic. & mathemat.ad lib . 4. ir
gioſam.Hoc factum mirabile , & alia fin.fic fcribit ,Retulit idem loannes Cu
quædain ,de quibus in ſequentibus dicc no de Rouer ,cum Anna mater eius , &
tur,ab alijs mihi relata , & vtrum nam ve D aliæ duæ lagæ conueniſſent yr de nocte
ta eſſent a me interrogatus,ita gefta fuil virum quédam zelolum perfecutorem
1 fe fimpliciterteſtatus cit. maleficorum maleficio conficerent.Ma
Hæc Cæſarius. frequenter fane fures gilterulus præcedés feneſtras, & ianuas
magica vtuntur , vt lateanr . In Fiandria aperuit. Ipfe autem loannes Cuno pro
occidentali, haud procul Billiolo, fupe comite a matre, & alijs adductus fuit, vt
rioribus annis fur' vnus comprehenfus candelam ardentem , quæ non natura .
fuit, & apud eum repertus , truncus pes lis, ſed arte diabolica confecta erat ( ipſo
patibulati , quo ad huiufmodi ſoporiferú loan . Cunone proprijs ſcriptis fic diftin
lumen abutebatur articulis incenſis. In guente ) teneret . Venientibus autem eis
Leodienſis ditionis oppido Huyo (vt qui in caineram maleficiandi in ciuitatem ,
dam)vel Dinanto (vt alij)noctu ad dinier E Treuirenſem ,cú maleficiandus pro mo
foriuinvenere duo,qui le a via admodú re bonorum Chriftianorū ſe ſigno cru
fellos fimulatant,cena fumpta negant cis, & pijs exercitijs, antequam fe quicti
ſe cubicum alio ituros,ſed importune ad traderet ,muniuiffet ,nihil efficere potue
modum peruicaci inftantia tandem abs runt,{ed re infecta reclaufisianuis reuo
caupone impetrant , yt liceat adignem lare debuerunt. Vir autem bonus cui no
in culina fomnum capere. Interea ancil cere voluerunt,adhuc viuit Dei gratia ,
la domus cui non fatis peregrini ifti pla & tamdiu viuet , quamdiu Deo placue
cebant , clanculum per foramen quod cic. Mater dicti Cunonis, cú & ipla exa
dam peruigil conſpicit, quid acturi.No minaretur fuper articulis propofitis, co
dem
 Liber Fertius.
dem modo confecta elt, ſicut filius in A uercir matrona , interluctandum mahu
hoc puncto. )
Qui fuperioris ordinis funt Necroma
tici maleficiarij,nihilhabentneceffe hác
candelaın fibi prælucere ,fufficit in remo
to aliquo loco accentain defixerint. Ma
nifeftum hoc in fequenti narratione,ac
cepta a viris fide dignis , digna quæ fcia.
tur , nam diuinæ quoque vltionis addit
exemplum . Abftinebo loci, & ordinis ,
& perſonarum nominibus, ne quis faz
gax in Hiſpania,vbi res vere gefta ,in ve- . B domo effert , & in plateam abijcitcum
sitatis ,& perfonarum notitia peruadat :
Ibi quadam in vrbe magni noininis con
cionaror , qui cum alijs prædicaret , ipfe
seprobus,vel factus, vel permanfitfami
baris erat cuidamiviro nobili, cui formo
fula vxor, fed caſtamatrona, hanc cæpit
kireus illc efflictim deperire , nec diu
ignem finu fouit occultum , aperit ani
mum , & mulieri flagitium nititur fuade
caftitatis ,fedu'o co
se . Illa certa tuendæ
natur ad famorem mentem reuocare a C in Capituli locum cóuenire. facit Prior,
dementia. Sed erat olcuin camino adde
se, vt Naphtam accenſam vehementius
aqua iniecta exafperat, vt glifear inceti
dium , fic admonitiones hunc vliro 11
flammabant. Nec delije vrgere , donec
prætefa moleftiam ,ftatuit vlcilci nebulo
nem :rem totam pandit marito , quem
nóminus, quam Atridastalis dolor vre
bat . eius iuilu vxor tempus addicit: ve
mit nox optata male amanii Maritus cú
aliquot famulis egregie armatus erar in D
propinquo conclaui familiarem hunc
haud familiariter excepturus : operieba
wur aduentun matrona. Tandem en tibi
keculari habita ,accinctum gladio , & pur
gione:deducentein illam , audacter fub
Kequitur , & poftquam confediffer vete
rem cantilenam iterat: mulier refutat, &
negát, vt folita. fecerant audaciorem te
nebræ noctarnæ machum , & vim pa
tat,visvi repellitur : tandem verita mir
hier,cxclamar , & condictum marito fi- E
gnum contenta voce tollit.Surdo (quod
aiunr fabulam ,nec maritus,nec quiſqua
accurrit.Quid ageret: fugeret &tenebatur
brachijs fortioribus confentiret ? mors
probro , & peccato potior honestati.on
gues ergo , & dentes , arma ftringit mu
liebria , & faciem deformar,fed præ furo
re hæcille vix fentiebat. Gladium depon
Sauerat,dorfo pagiúculus hærebat, wad
239
enm eripita tergo & fricto mucrone
perforat aduerfarium , & vita priuar.col
labitur cadauer : victrix , vix fui compos
accurrit in conclaue, vbi maritum abdi
derat : inuenit illum , & famulos omnes
mortuis, quam viuis fimiliores, clamat ,
vellicat,trahit ,nihil non agit, vt experge
faciat:at illiconlopiti manebant, fufpica
ra( quod erat) maleficio id fieri , & vidēs
fibi in ſeipſa fpes omnes locatas,cadauer
gladio, & cruento pugione. Interea dū
ibiiacet, circitores nocturniin cadauer
incidunt,ferunt in carcerem , facie lora ,
etfi non facile ,tamen agnofcitur
concio
nator . Prætor,feu ( vt vocantCorregi
dor ) prudentia pollet : l'entio imperato
præſentibus, fummo mane adit cæno
bium: euocat Priorem , ait ſe de re maxi
mi momenti cum ipfo coram toca famin
lia agere optare : iubeat omnes ad vnam
conuenere viui omnes,nam morti usil.
le folus deerat. Prætor(ait) videri fibi ali
quem deeffe, reanimaduerſa Prior, ve
re (inquam ) omnes adfunt, exceptotali ,
( & nominabat) qui fors nunc le ad pro
ximam para concionem . Ipſe quoque
fubditpille,vocetur:mora haud longa fu
dira.currunt nonnulli, vevocent:cubicu
lo cauſo , pulfant oftium , nemo refpon
der.lc ergo cum priore ipfe Prætor,&
lanuam vi referant:nemoeratin cella
duntaxat fax, ardens, & obfcurum luces,
defixa crat in camino Mirariomnes,&
Atupere.Tuin Prætor Priori , & conucn
tui narrat, vbi , & quale inuentum cada
ner : Et dum illud auferunc è carcere , ve
prophanx fepulturæ ( quam S.S.aſiniſe
pulturam vocat)merito tradatur:ccceti
bi nobilis ille cuin vxore , & rem omné
Aarrant: conferunturmomenta tempo
ris :reperiuntur euigilaſſe, quo fax extin
cta . Sic , & perfidia hypocritæ deteſta
tione omnium , & mulieris caſticas atq;
fortitudo laudibus totius viciniz celebra
ca :non facile ex illic habitantium memo
ria delebitur.
Ex Remigio , nunc addam quædam
quibus hæcexplicentur cófirmérurque :
Scribit ad ſoporiferum fafcinum ſtriges
vfurpare cadauer abortione egeftum ,re
feetoinde vna cum hamero coſtiſque
,
conci
 260 Diſquiſitionum Magicarum
continentibus dextro brachio , in vfum A mum per artus omncs , cui moliīturini
luminis , & ardere ejus membri extre territun ,ne euigiler, cum firmiter ,ac va- ,
mosdigitos flamma ſulphurea, ac viola lide os ei diducendo, ne potionem agica
cea ,tantiſper ,dun perficiant quod cæpe tione excludat: tandem venenum faucis
re, & hacflanma extincta,cain integro , bus ingerendo admota lucerna ,quæ ful
& illibatosmanere digitos,quam filumi phurea flamma euomat.
ni fomite.a nullum prebuiſlec. idqueco
fellos maleficos Guermingæ 14. Kal.la QVÆSTIO III.
nuar.1589.Sic Remig.hb.2.cap.3 . & idē
confirmar c. 4. cundocet , folere prius De amatorio maleficio.
ex cadaueris illius abortiui vnguine, de
membris elixis parato , quam perfonam B finppe , receptiflimum nomen rarius
conſopire volunt,probe inungere. Ver ágazoue ,apud Epiphanium ,Chario
gauilla X. Kal. Febr.Margareta Luod teſia, apud Irenæum Latinæ , ita vocant
mā, in iudicio agnouit inter ſcelera hoc quicquid dicitur, fit, daturveeo fine , yt
quoque. in amorem quis, Veneriſque furias per
trahatur . plurima huiufmodi philtra ve
Senoctequadam N.« des fuiffe ingref
fam ,jeo animo,vt fomno lopitifaucibus teres nobis commemorarunt, vt in vete 1
venenum infunderet.idque incæptum ribus Gloſlistegularia, quod luper tegu
quin perficeretur parum ab fuiſle: ita in lis adolerentphiltra loui ftygiali,hoc eft
procliui videbantur effe omnia. Sed (ma Plutoni , quinuimen illicitum ad amoré
Lim ) contraquam putabant excitatuin il putabarur, & hæcfacra ftygiàlia , & Co.
Lumfuiſſe a fomno : adeo,vt reinfecta , c cytia dicta , Virgil.in 4. Aeneid . de Di
cun facinoris focijs ipfa fe in fugam da done .
illo ma
re cogeretur:conſectáre interim Sacra loni fygio, qua rite incepta pa
Au armata , actandem cuinasſequi non raui. Cocytiorum mentio ,apud Hora
poflcc,minas ferociusincentante.Eaigi cium in Epód. vbi Porphyro dicet Cu
turdere ad ampliorem cognitione in pidinis facrum , non quod eo veneris fi. 1
terrogatus ipfe, N.teſtis omncm , vti il lius inuocaretur,ſubdit enim dicta quod
lain ſaga prænarrauerat, certis diſertiſq; inferis Dijs a veneficis fieretit, ſed quia
verbisrecenfuit:videlicet appetitum fe , facrum amatorium . Multa ſimul com
ficuti dictum eft,veneno :hocque vnum plexus apud Apuleium . Apol. 1. Leuius
illis, ne præberent fuiffe impedimento , pocta .
quod forte experrectus (nondum enim D
Pbilera omnia vndique erunni ,
illarum vngiane delibutus fuerat)ſe cru .
cis fymbolo , atque oratione Dominica Antipathes illud quaritur ,
contra cantum diſcrimen , atque pericu Trochili, iynges , tams,
lum inuniuillet : veruinq; illud omnino Radiculę, herbeſurculi ,
effe, quod illas cum telo multum viæ el. Ipfiplices, bitorriple,
ſet proſecutus , nec tamen alſecutus . Es
poſtea : Fere omnes criminis rei depre Hinnientium dulcedines. vbi lpſipli
henfi, in Germania ,quæ eft ditionis Low ces, yt eſt in Gloſſarijs, 'UTÓ7 TAXTA Çux
tharingicæ , affeuerant concorditer , ea na , in Feſto dicuntur Ipſullices bracteæ
fibi a dæmonibus ( modo ijs per aliquot in virilem , & muliebrem ſpeciem effi
annos fuerint operati) penetrandarum E Ctæ ,quæ & Subfilles cidé dictæ . Agno
ædium facultatein elle tributam , vt fcili uerunt has, & alij poetæ ,nam de hisſi
mulacris amatorum eft illud in 4. Virgi
cet per ſquauis anguſtias nullo negotio
viam fibifaciant , in mures , feles , locu lij,Effigiemq; ( AencxJsore locar. Theoc.
ftas , & alia huiuſmodi pufilla aninan & Virgil. Pharmaceut. lyngem , quam
tia,prout vſus poftular, contracti, atque Langius,ait a Germanis vocari. V'Vin
imminuti : intromiſſoſque denuo priori dals. V Valleroths, Kuedrommel Latini
formæ reftitui, li velint: ac cum commo Frutillam vocant: Hippomanes, Laudār
dum inceptum peragere , quale ſuperius idem Theocr. Virgil. Propertius:Remo
cft declaratum f,cilicer illiniendo co pri ram ,Sippen, Ariftoteles , rang quod
dam ,
 * Liber Tertius.

Lol.2.de dam ofcillum , Plinius. AAiriten lapidem A fanguine annularis digiti, nonnulla vera
6.14 & 1. ex Aeropo , Hefichius Illuſtrius: ſagittas
9.6.17 . ex hoftili corpore Archelaus Thallum ,
li.8.c. 4. feu termitem oliuæ valerius in Cyri, alia
olib,ja
ca.4.plu multa Lucianus in Dial.Bacchid. & Me
res cir.Ti littæ , & ex recentioribus Merhl. Ficin.li.
19.13. 13.Theol.Platonicæ ,Pomponatiusde
hogeconu
biaki, Incant. ca. 8. & Cælius Calcagninus in
tegro opere, de Amatoria Magia. Vete
ribus his videtur communis error ,etiam
De forei- nolenteshuiuſmodi philcris in amorem
leg.qu.3. pellici poffe: quem errorem mox diſcu- B fumpferat , alteram vero partein perſo
a9.nu.is. tiemus.Prius videamusmaleficia hocin
69.5:4. genere noftriæui, quæ nobis , omnium
nu.z.lib .
A quisali optime,& exactiffime,Gril.fcriptorpro
quid .S. didir.amatoria (inquitfortilegia,
) velfi
qui abor untintra corpus,uel extracorpus ( ſcilicet
sionis. P : maleficiati. )
de peni. In corpore communiter fierifolentper
3. Subec
adie &tio. cibum,] vel potum . Et in his frequenter
D. ad le. admiſcent ( quod vix folent in hoftili,
Cornel. vel ſomnifero inaleficio ) Sacramenta
de ficar.
Grillan . Catholicæ Ecclefiæ , vt hoftiam confe- C hoſtiæ , fuper quibus ambabus erant de
1.9. 3.9. cratam , vel nondum confecratam , fed
18.in fin.circumſcriptam notis, & litteris fangui
Glo inc. neis ;fuper qua dici curant,quandoque
tus, 5.st. ymam ,duas,tres, quinque,vel plures mif
me,dihe - fas,quibus celebratis,tradunt hoftiamip
ro.in 6. lain , non integram prout eſt, ſed in pul
uerem redactam valde fubtiliter , perſo
næmaleficiandæ ,quain affumere faciút
in cibo ,ficutin meneſtra, vel in potu : eo . xerant fibi labia ,dicentes hæc verba ( fi
dem modo faciunt cum calamincha im
mixta alijs fpeciebus, & tradita, vtfupra D lis fic inunctis ofculatæ fuerāt viros quof
in cibo , velpotu , ex quo dicunt illam ef
fe nature attractiuę , & quod poterit cor ,
& voluntatem obforbentis trahere ad
'amorem perfonæ tradentis .Sed omnes
funt nugæ , & dæmonis fallacia $ & cr ]
poftea, Bis aut ter habui in facto Sortile
gosyqui,huic Sortilegio , fiue maleficio
incumbentes hoftiamimmiſcuerant. V
Aum videlicet clericum religioſum , qui
hoftiam ipfam facratiffimam accipiebat,
cuiuis partem ipfe fceleraciſfimus,qui cu- E nudo ſacrato abſconderat, & fuperilla
piebacamaci aſſumpſerat,dicendo que
dam verba fatis turpia ,atquenefandawy
quæ hic referre nonexpedit: reliquam
vero partem hoftiç'miferat ad ipfam mu
Kerem ,non in forma hoftiæ , fed minura
tim contricam , & in puluerem redacta ,
fumendam in cibo,aut potu.kerum ha
buialiqi , quihoftiam nondum facrata
acceperat, & fuper illam circumcisca cu
ba fatis turpia deſcripſerat,deinde ipſam
hoſtiam ſuper altari depofuerat , hoc eft
fuper nullo lapideconſecrato ,fub lintea
mine tamen altaris abſcondita, & a quo
dam Sacerdote rotundæ conſcientiælu
per illa quandoque miſlas celebrari fece
rat , certis orationibus ad eius propoſitü
ſuperadditis ,deinde hoftiam ipſam ſum
pferat,quæ tamen non eratexpreſſecon
Tecrata , cuius partem alteram pro feaf
næ maleficiandæ tradiderat, redactam
in pulucrem ,vtproxime dixi,afferentes,
vterque ipſorum ,qui hoftiam ipfam af
ſumpſerant,indiffolubili amoris vinculo
ad inuicem ſe colligandos, nihilominus
nullum effectum apparentem vidi, nec
percepi. Nec funt adhuc duo anni elapſi,
quod alium fimilem calum audiui, Ro
mæ accidiffe,de quadam impudica mu
liere ,in cuiuscophinis repertæ fuere due
fcripta quædam verba fanguinea , & c.
quas ipfa tenebat, vt afferuit , ad effestu
tradendi cuidam alteri mulieri,ad inftan
tiam viri, qui eiuſdem mulieris amorem
concupiſcebat. Alias quoq; nondum eft
annus elapfus, quod duæ impudicæ mu
lieres Romæ ,quas viri, & audiui , quæ
acceperant oleum baptifmatis, quo inun
des abrenuncio cibi, & c. & cum labijs il
dam , caufa captandi amorem ab ipfis, vt
ipfæ afferebant. Nihilominus deinum
omne experimentum fallax fuit , & fuo
ruin excefluum condignas vidi luere
Penas . Aliud exemplum à triennio , &
citra in eadé vrbe contigeræ , quòd quç
dam turpiſlima molier acceperat, part
culă curis illius, qua infans indutus egre
ditur de vtero matris , quamprimam ve
nit in lucé , illamq;fimiliter fuper lapide
plures miffas numero quinque celebra
ti fecerat,cutemq;prædictam pofteaaf
fumpferat , & baptizauerat fub nomine
perfonae maleficiādæ ,cú aquabaptiſma
dis , & cçrimonijs cófuetis, deinde eando
in puluerem redegit,adeffechú tradendi
perfonæ maleficiandæ : tamen interim
capta fuit , nec perficere potuit fortiles
giusled congruas cekeris fuic luie penale.]
 Difquifitionum Magicarum

Hæcille , quiadderepotuit, ad eo nefa . A adhibiascorum nefandiflunisprecibus;

rios ctiam eſle huiuſmadi ſortilegos , vt & Diabolicis verbis , ad curpes libidinis
feminæ viris fua menſtrua, & viri (quo actus, tot Sacramentorum , & aliorum
rum vtrumque vix pudicæ aures colerát) ſacrorum perpetrances abufum . ]Mox
femenin cibum potumque alijs permix Lubdit tertium quoddam genus ſortile
ta , & certis verbis condita,przbeant , vt gijamatorij, his verbis : Quidam ex his
mulcorun conftat confeflionibus , fter qui funt expreffæ profeffionis :deferunt
cora quoque , & alia huiuſinodi excre quando que imagines quafdam ad loca
nenta ,vt Splengerus tradidit. Profequi facrificiorum ,terra,velcefa ,aut gemma
tur d'einde Grillandus dicta ſua, inquiés, rum , ſeu alia quauismixtura contectas ,
Extra corpus autem fiue extra inteſtina illafquebappilant priusnomine perſona
fiu: maleficia amatoria per aliquasmix B maleficiandæ ſub deuotione ,& inuoca:
turas. compoſitasex herbarum folijs,vel tione diaboli, cum eiſden) cæremonijs ,
radicibus metallis reptilibusterre plu quibus vui folent notiri facerdotesin vet
mis'inicſtinismembriſue auium , Dulcrā bo baptifinate: & adijciunt quædam ver
velanimalium , aliarumue fimiliumrle ba turpia , & nctanda : quibus imagini
rum naturalium.Jadde maxime expete bus quandoque aperiunt pectora , & ip
re; vel capillos , vel vnguium præſegini Larum.corda ingenti calore ignita red
Da ,vel faſciam , vel quid aliud veftimen dunr: autcanın detinent , quod lique
ti,quod folitum tangere corpus. malefi- fiant, putantes, quodeodem modo cor
ciandi:aut,fi nihil huiuſmodiqueantná hominis maleficiandi fimiliter adoratur ,
ciſci, vel epiſtolam , velquid aliud deil ſeu mollificetur, & obediens reddatur
kus domno,] & tuncadhibent certasliga- C ad votum fortilegi', vel amantis. Ioan.
turas , quibus hæcinuoluta conſuunt in Salib .lib .z . CILVultricoli ſune, qui, ad
clamyde,veltunicamaleficiandi,velab effectus hominum immutandos,in mol
fcondunt fub capite lecti', vel inter plu liorümateria ,ccra, vel forte limo, colum
mas , vel materia,fuper quæ ipſe dormit,, quos peruertere nituntureffigies. expri
aut ſub liminc oſtij, velalterius loci, ſuper munt , cuius illuſionis in Pharmaceutrią .
quo ipſe maleficiandus vir tranliurus ;. Virgiliusmeminit :
aut muliertranfitura fit.]Hæcille partim Limus uthic durefcit , hecus gerali
dicta q.3.art.num.15.partim qu.s.nu.3 quefcit
vbi etiam addit facrilegia quædam ifto Vno codemque igni, fic noſtro Daphnis
tum.Ipli(inquic )ſorzilegi admifcenc fæ amore
pius in iftisaquam benedictum , ſcilicet D Nafo quoque in libro Heroidum .
Fontis Baptifmatis ,aut communis am Diuouet abſentes: , ſimulacraque gerea
phoræ exiftentis in Ecclefia , aut oleum fingic ;
fanétum Baptímatis , Chrifmatis,aut ex Et miferum di tenues in iecur vrgetacus.
temevnctionis ,emcs.oliuarum bene Quii locus etiam ad hoſtile maleficiú
dictarum , ramospalinaium , candelasi referri poflet , de quo poftea . Duplex
benedictas,facros Agnos de thura be enim magica deuotio fuit, vna hoftilis ,
nedicta,cereos pafchale's; & his fimilia .. quamortem intendebant,altera ( de qua
Quandoque autem capiunt aliqua ex nunc fermo) erotica ab vtraque Papinio
teliquijs Sanctorum Martyrum ,fihabe tefte Cüce dicta fimularix , & Mopean
te poffünt, fcilicet partieulis offium , ca apice à Lycophronein Salisberienfulube
pillorum ,vel veſtium : Alij autem capiunt E ter corrigerein . Vulticoli, funt & de hac
fruftula quædam indumentorum facer defirione( fic deuotionem vocabāt )haud
dotalium , aliorumque panniculorum be dubiè eft illud poetæ veteris in Ciri ,
nedictorum , quibus ficra myfteria ve Inde loni generat magno frigidula fin
acraair celebranturque , ficutcaurificpu : 67 A ,
rificatorijicorporalis ,tunicellic ,manipu Sacranec Ideisſenibus, nec cognita foto
ü ,amictus ftolæ candidæ ,lapidis facrati , cris
mappæ altaris,patinæ ,ſudarij.calicis , & Pergir Amicleo fpargens aliaria thallo
findia ,& ifta omnia ,veilforum partem Rogis kolchiacis animum defigere wo
alimiksrc folentinForalegijs amatorijsy bis
 LiberTertius:

Vcopinor Minois in amorem ( uz alu A aliquot mirabilia euenerit , quæ vndena

mnz.Ná vedeuorio , licdefixio duplex , naicerentur, alios quidem latebat,mulie
& hocputo velle auctorem Gloſſarij his rem non ita, factiac ſceleris (ui conſciā .
verbis: D fietsoneswau PUSTÁGI, xatá Is exaćtis , illa tandem aperuitrem ge .
Seshnik. primum ad ditas retetendun , Itain Sacerdoa , qui cum ſe eo contulit
puitenus ad vincula , nexus amato fet ,reperic intactam carnem ſanguiné
rios, & corrgo difixiones, quia a dcfigé que recentem , imeuliq;illum .Mira
do non detingendo.patet ex Pliniot:bro culum patefactuin cunctiſque diuulga
28.Hiftor.c.2. & Cicerone lib.z.de legi tumsex omnibuslocis ianumeros ad fui
bus. Vt plurimum vtuntur hodie in ama fpectaculum coinmouit , & commouet
toria defixione pergameno virginea : adhuc poft annus tetcentu.n , & fexde
quam conficiunt excute pueri recens na Bicim . Vifitur e un caro , vifiut, languis
ti, & antebaptiſmum mortui, vel aborti vitreis ampullisinclufus, ad tantæ reime
ui, inſcripca caracteribus, & verbis magi moriam fempiterna.n , neque pofttanta
eis cuius micam potentiam atque efficio temporuin ipacia quicquam ex ijs eft
tiam nugantur magi recentioies, & exé correptuin , aut tale tactum . ]
Picatrix pluin ſuggeric Leloyher. Viebantur & En quo pacco Deus tammanifeſto
Abanus, olim fulibusqubuldā,& ligaminibus , miraculo netarium mulierculiz ſorcile
to Agrup de quibus nos portua.Gallan præterea gium inhibucrit. Sed nunc vidcamus ;
dib . 1. de rationem inueitigat , cur ad amatoria quæ vis huius tortilegij amatorij.
spectris . duniaxat abu !antar , rebusſacratis ? &
CAP.I. multis respondet, qui voletcuin legat . SECTIO II.
Modiernoteinpore,etiam ab hostile vec
baptiză & eis ( quod Ico primo ) hiſce philtris
cogitans) venerable in Eucha. nullius cogi poteit , ad Lagift.in
nitiam exhibent degluciendam .Sicnimi vui amandum ; led bene putelt imagi- d. Fiadis
rum , quondie decenior fit mundus, & ho natio percubali, humoresconcitari,& cor.erd
mines in grawbora huclæculi fine kele totuin corpus interius quaſi accendi a .qui ab .
ta prccipiuntur.de imaturio ph :ltro mi deo viquis ,dzinone varijs tentationum orironis
Aptitha
raculum nattu , publica fide , & inultorú allecebris intcrius Cettanté, destro quodā ce ma
fæculorura condmua arreſtatione coufic libidinis vexetur , & fic vehementer fra hef.et ma
matilli num Tho. Botlius,Oratorijpreſ haturad deliderium Catnulis copule cu Th von D dri
1%
byter; ruins pera quam hzreticis odio aliquoin genere , quod finum teinporis Golef.es
ja ,ram Catholicis valis fuit; is ergode D maleficusamatoraccedat ; & artibus qui ang ini.
Notis Ecclefi.e . bus folent mulierculæ capi ,eanrintanera C
Nonum miraculum ( inquit ) contigiz ter vrgeat , vel dæmon de illovno tam berit.
lib.14.0.7 Auf auin Peceno .] Si quidé anno 1273. alliduè memoriam , & phantafiam mob.de
quædam mulier cum ſumplillecore Eu ueal , exhibendo ſpeciem circunſtancia bar.Vita
chariſtiam ,non deglutiji,ſed ſeruatam ſe rum , propter quasamore dignus vidcatract. do
cum detulit , vc illa vteretur ad amorem tur, x fubtrahendo eas , quæ indignum marfac.
mariti conciliandum ſibi per veneficia . redderent, tacıle fit , vt in natłam præda Cril.d.a.
Quamobrem , ficmalis artibus edocta , cadat . ) Zsaron.si
ſuper prunas in tegula repoſitam proie Atque hæc eſt ratio , & modus , quo Tiyag.de
l.
cit;quo facto (mirabile distu) cæpit Eu per itta diabolus folec decipere : vagis trad . de
chariſtia apertiffime in carnem ccnuer- E autein nequit diſtinguere intet actiones Demmin.
Pen. Log.
ſa ſanguinem l.itè emittere, ita vt prunas voluntatis, & motus concupifcentiæ ,im Hil..
extinxern , neque cohiberi potuit crud peruſque pottionis inferioris. Vonde non n. Cui
ris eruptio ,doncc canduerunt carbones, oportet credere ijs, qui quævecaulan not belt, Me
quamuis inulier nihil non egerit inijcie tur coactionem voluntatis , verè enim . ( !..
do cinerem ,puluerein ,ceraq; apponen nolendo volunt, & vellent abſtinere , fed aliorum
do.Tum nouo euentù attonita , linteo te volunt peccatum coinmittere. Cano la
gulam cum carnediuina , & fanguine Hæc ſententia communis eft Iuriſcon far. viro
inuoluens, ftabulipropinqui ftercore in fultorum , & Theologorum . probatur in Side
fodic. Lacuit res annos ſeptem , quamuis primun , legecurú ,Codice demaltfic, mag. $.
 164 Difquiftionum Magicarum
quă fen .& Mathemat. vbi Conftantin. Impera- A ctoritate Arnobijli. 1.contra Gentes D. Dia.l.4
Anani , tor,ait,autpudicos animos ad libidinem
rubri. de deflexiſſe intelliguntur:non (ait coegiffe,
for t . An
car.in ca. ſed ait,deflexiſſe;ideo ,fi lex Rhemia vi
essuar , geret, V Vierus hic non effugeret frontis
et Abb.c. inuítionem , nimis quam manifeftoim
in ta b. eo .
tit.idem peratoriam fanctionem calunniatus.
Anc.in c . Secundò probatur ratione, quia mul
accal. Ş. ta ſunt pharmaca, qux vim habent natu
Sanst. de ralem turbandihumores, irritandi ſemē
har.in 6.
Squil.de excalefaciend i totum corpus, & ſinullæ
fide cas.res cales inuenirentur, poſſet dæmon re- B ctè explicet dictuin Oſeæ ; fed quid fen Barnek :
C.8. Tur bus,quibusvellet ,vti tanquam fignis có
recr . in c . uentis , & deinde iuxta pactum ipſe per
ciariasfor
Reper ." fe & turbationem ,& flatulentiam ,& pru
ritum , & calorem in corpus inducere ,
B. Th.S. fimulque perſonæ certæ importunāſug
Pal.in 4. geſtionem imaginationi, quafi valde di
2.34.spra gnæ amari,obijcere,& ſic in huius amo
ger.Mal. rem inflectere poflet, ſed volentem tan
P.1.94.7. tum . Nam in voluntatem , propter arbi
libr.i.de trarijhumani libertatem ,nulla demoni
17. bar. iuriſdictio nulla coactio competit; qux C Atuar gorria irtaisdois ex eSAVTGI Duo
pun.c.is omnia ſuperiore libro probauimus quæ
Mic.mc. ftio.24.
li.2. de re Tertiò probatur exemplis , vt Marci
daiDei
fid. ang. Antonij Triumuiri apud Plutarc. & alte
silu.Rol cius ,de quo Cleodemus apud Lucianú ,
Fun.Ca vt Marcihæretici, & Magi,apud D.Ire
et alisså næum , puellæadductæ adSan. Hilario
mifta nem , apud D. Hieronym . Iofaphat Re
Binsf.in gis,& Thedæ magi, apud Damafcenu ,
M. l.cor. in vita Balaam .Iuftinæ ,& Cyprianima
9.1. Ang. gi,apud Nazianzenum , & Nicephoru ; D bica ,ſicutipfa ,neque funiseiusdiruptus
Bi alii des
quodfii ã (de quo conſule Pamel.in vita D.Cypria
Oor me ni ) vt etiam hæretici cuiufdam apud D.
Micis in. Epiph.qui,quod paulo ante exemplinar
ne
de g . Philt:
libe . rationem , dixerat à Mago coactas mu
Jo.Beke- lierculas:id intelligendum ,de vehemen
lius.s.pl ci perſuaſione , & fortiinclinatione non
in vila deneceffitatis abfolutæ coactione . Va
Luci. in lentiniani quoque Imperat.apud Proco
Pbilo. PS: pium libr. 3. debello Vand. Marcelinæ
. apud Gregoram libr. 3. ftratidis cuiuſdā
Tren. 1.1
cap.9. De apud Calchondylam lib.2. Item proba- E tibus,cum externis viris confuetudinem
Hisy, in
S. tur Hiſtoria Baſilij Pſeudomonachi , &
Gr.No. iuuenculæmonialis ,de qua D. Gregor.
pra-29.in Magn.egit ; item Sccleri Sethi, de quo
Nicetas . legitime illa accuratè , & inue
pr.es
cephol No s. nietis iniectam propenfionem ; ſed de
6.27.Epi. fuiffe neceffitatem parendi.
lib. 1.6. ?.. Quartò probaturauctoritate SS. Pa
cont.
Ebioni bor.
t . trum , vt omittam Epiphan . Iræn. &
Dorchis duos Gregor. iam citatos:probatura u .
Hieronymus duin docet quoſdam dze- Nice.l. bist.
mones amoribus , & amatorijs canticis in E.
deſeruire; & alibi maleficia cótendit vim pil. Ad
habere , vt amemus quæ odiſle debere. Eph. c.6.
mus ; & dereftemur, quæ nos amare do- Super.f.3
cuiffet.Caſſianusquoque Incētores, ait, Cafias .
libidinum atque luxuriç quoſdam ſpiri. col.7.6.32
tus eſſe prophcra commemorar, Spiritus , featv.
inquiens,fornicationisdecepit eosor for
nicatifunt a Deoſuo.]non quæro ,an re
ferit ipfe, id aperte teftatum affero . 8. V. 420
Denique probaturS. S. locis effe ali
qua huiuſmodi maleficia Nahum.3.ver
lic.4.Propter multitudinem fornicationů
meretricisſpecioſe ,o grare, ó habentis
maleficia :quod de lus rectènofter Frác .
Ribera fuitinterpretatus. Apud Baruch
in Epift.Ierem , nifi fallor,mentio habe
tur maleficij amatorij concremationis ,
verba funt ifta ; aidiydu alles nipide
μιώσαι τα πιτυρα. Οταν δεις αυτών έφε
λκυσαυπότινος τον παραπορόυομένου
κοιμηθώ τον πλησίοι όγειο ζα ότικομιξία
7α αρσερ και αυτή, ούζο το χοι, οι αυτής
Steppagat. Quæ vulgatusſic verut ; Mu
lieresautenicircumdatæ funibus in vijs
ſedent, ſuccedentes olla oliuarum.cum
autem aliqua ex ipſis, attracta ab aliquo
tranfeunte, dormierit cum co ,proximæ
lux exprobrat, quod ea non ſic digna ha
fit. ]Qui locusinfignis ,adhuc denfis ob
fidetur tenebris ignorantia antiquitatis .
vnam eius partem , quæ de funiculis eſt,
nobis Herodotus clariſſime exponit.li
bro 1.vt habet verſio Latina (Gręco núc
exemptari careo ) in hæc verba.
Vraijſdem Babylonis lex'ef, Jomni
busmodis exſecrāda. Nempe omnibus
mulieribus indigenis commune eft, re
mel in vita ad Veneris cemplum deſiden
habere.Cæterum cum pleræque fint di
uitijs tumentes , quæ ſui copiam facere
recuſent , hæ vehiculis cameraris fubue
Etæ , protemplo confiftunt , relicta inte
rim à tergo magna famulitij turba . Ple
ræque etiam hunc in modum faciunt ,
ad templum Venerisſedent, nodis, co
rolliſquetempora reuictæ ,è quibus dum
alix fcorfum abeunt,aliæ regrediuntur,
Nam
 Liber Tertius.
Nam diuerficula vndecunq; fic funiculis A
diſtincta aditum præbent externis ad mu
lieres illas, quam cuiq; libuerit diligendā .
Porro cum femelilla conſedelint, non
prius domum regrediuntur, quam hofpi
tum aliquis, pecuniam mulieri in finum
iniecerit, & cum eadem à fano ſeorſim
abducta rem habuerit. Hofpitein autem
illurr , qui pecuniam obtulit,dicere opor
tet: tanti ego tibi Deam Mylitcam implo
ro. Mylittam enim Allyrij Venerein ap
pellant.At vero pecuniam illam ,quantu- B tur ab orbe,velglomo: Propetius, lib.3.
lacunque fit, non eſt fasreijcere , liqui
dem in ſacruni conuertitur víum.Neque
mulieri etiam permittitur hofpitem ali
quem repudiare,ſed quicunque is eft,qui
pecuniam obiccerit primum ,huncilla
Iequitur citra delectum . Poftremo vbija
cógrefla fuerit cum externo mulier, Dea
expiata ,domum reuertitur. Iam ,quæ for
na ſunt elcgantiore, citius (vt par ett ex
pediuntur :que vero deformes , diutius
coguntur delidere pro templo , antequá C Deficiunimagicotoriiſub carmine rom
legitaciant fatis. Fitqueinterdum ,vt vno
atque alicro anno ,aut etiam triennio, at
quc diutiusexpećtare oparreat miferas .
Alicubi , nempe in Cypro , fimilis quædã
lexeft .
Hactenus Herodotus ,ex cuius narra
tione facilè intelligas, quibus funiculis cir
çundatæ dicatur , & quis funis diſruptus:
nempe is qui femitam adillain faciebat;
nam difcedens hunc diſrumpebat , vel
hofpes , vel ipl fæmina :fed & illud in- D furfures,nofter vero , oſſa oliuarum ,in
telligitur; vltimo loco cum objcit funem
non diſcuprum ,& deforınicarei expro
bari , quod eas mortalium nullus cubili
dignetur.Quare retracto . quæ olim hic
de re publice Louanij dictaui, ea referens
ad nodos, & ligamina amatoria, de qui
bus egere veteres poetę. Virg. Ecclog 8.
Ternatibi bæc primuin triplici diuerſa
colore
Licia circundotera; hac aliaria circum
Effiziem duco.
Nempe amati fimulachrum ligabantcó
ceptis verbis, apud eundem ;
Nette tribus nodisternos Amaryllicolo
res ,
Nečte amarylli modo , o Veneris , dic
Ginculaneito.
Valerius,in Cyri ,addit & aliud, in finum
deſpucre ter;
Tergue nonena ligartriplicidiftin &tart
265
Lore
Fila, ter ingremiummesum inquit,de
Spue virgo ,
Deſpue ser virgo., numera Dens impare
gaudet.
Memelianus, Eclog.4 .
Hac eadem nobis,qua verficuloria flla .
Ei mille ignolas Mycale circumtulitara
ies .
Erant hæc fila , vt plurimuun,lanea,&
rhombo torquebantur, vel deuolueban
Improba non vicilmemoribus illa , ſed
berbis :
Staminea rhombi ducitur ille rota
Illum turgentisrana portenta rubeta,
Er lečta è ſectisanguibus oſſa trahunt ;.
Eftſtrigis iuuente per buſta iaconija plus
ma .
Cincbaquefuneſto lanea vita viro.
Hoc eft vitta lanea ſuſpendiofi: quod &
ipſuin magicum.Etlib.2.
bi .
De trina deſpuitione Tibullus,Eclog.2.
Hecmihi compofuit cantus, quis fallere
pollis,
Ter cane, ter di & tis difpue carminibus.
Sedadrem ,magicum myfterium , Cli
ius ineminit leremias, & à quo populum
Dei dehortatur , eft adoletio . ici nitú .
par , de cuius vocis fignificatione non
omnino res certa , nain cæteri vertunt ,
ter que quid melius , & fidelius verſuin,
certius definiri poflet; fi Hebræa illa epi
ſtola exftarer , nunc de Græcæ vocis fi
gnificatione deciſio pender. Puto non
vnam effe fignificationem huius vocis .
Ηefychius, πίτυρα 1α τον σί των ή κριτών
anoia :& fine huiufmodi triuci, velhor
de furfures ,fiue pelliculas , quæ moledo,
ſecernuntur(lic etiam Diofcorides, &
Theophraſtus vſurpant fuccendi ſolitos
E in veneficio amatorio pleriq ; exiſtimant,
& nituntur loco Theocriti, Eydili. 2. vũy
Jurã Tà aizupa ,vbi Scholiattes, Suow ,
exponit , nepikeuaw , igne abſumo . Vix
crediderim tu furės ſolitos adoleri , ( qui
paruin ad hoc idonei ,) fed bene farinam
in mola, de qua tamen paulo ante iam lo
cutus erat Theocritus, nec neceffe habe
bat repetere . quare malo , ait up , illic
exponere,vthic facit nofter.Nam de co
I dem
 266 Difquifitionum Magicarum
dem maleficijgenere locutum poetam il A ſignificat,oſa olinarum , & Græcos, iné
lic , & hic prophetam ,coproclivior ſum , terpretes gnaros fignificationis;quam di
quod eodé Eydil.fatetur Theocrit. ama ximus ,vertiffe, Tá titupa . Nonne vero
toria illa maleficia Græcos à Babylonijs Gimillimum eft Babylonias, qux magicis
didiciſſe. Sicut ergo laurum vtebant vete nugis erant addictiſſimæ , veritas ne diu
res, & bitumen , & ftatuas ex argilla vel co illuc excubare cogerentur, le à fortilegijs
ra ,delaur.Virg. huiufmodi non abftinuiſle:maxime quas
Daphnis me malus vritsego banc in Da nec diuitiæ ,nec forma, nec genus com
phnidelaurum . mendabant: quærebant ergo iftæ blitez ,
Bituminis,nifallor moniinit Horatius, ac diabolares vndecunque lenocinium ,
fed locus non occurrit, de ftatuis argilla & Pityrides oliuas,quæ vilioris præcis,in
ceis, & cereis . B fumebant flammis . Et quam vefanæ fta .
Limus vehic durefcit , hæc vi cera la mam alebant incluſamn , longeaptius at
quefcit. que expreſſius offium , quam furfurum ,
Vnum codemque igni;ſic noſtro Daphnis aduſtione conteftabantur: fimul eniin ſic
amore.) quærebantur de duritie ac rigore hofpi
Sic etiain puto folitos adurere offa oli tum , & aduentorum , quos illarum nulla
uarum , hoc eſtininutas oliuas, & durio miſeratio tangebar: ideo non folas oliua
res cæteris ,ac pencolleas: que eſt vocis rum carnes, liue cucim ( nam in his oliuis
1.2.Con Græcæ altera,minus nota fignificatio, a cutis potiusquam caro ) fed folidas olivas
wius so
pois . pud Athenæum ,ex Callimacho , & Philę cuin nucleis oſſeis adolebant ; nimirum
mone:pro quodam minuto,ac viliore , & duririam illā fibi inuiſam hoc pacto inol
colorisfur furacei oliuarum genere quod c lituræ, & corda ferrca amore liquaturæ .
FITUPOų, vocarūt.Vnde & fraces acmag Si furfures, vertas , perit elegansiſta my
mata oliuarum Heſychio videntur dicta , fterijmagici analogia . Verilimile eft cú
επιτιρα ,dum fcribit επιτυρας εκπιασμό . iſta vrerent addidille,quod folernne repe
τα,έλιως νbi fortafis, επιτυρα ,legends , rio : fic fe offa hoſpitum vrere , vel, in ho
necin voce,vt opinor peregrina quæren {pite fuo hæc fe adolere :vel precari, vt fic
da ſolica Gregorum cópolicio mitupy hofpites earum amoretorrcrentur: quæ
cdulium nouit Athenæus, & Varro ,lib.6. omnia Virgilius, & Theocritus poſuere .
de ling .Lar.Apud Plautum , fi vnum epi Demum ſic adulta, & in cineres redacta
fyrum ,edamapud illum efuriensinſane {pargebant in ventum iacta trans caput ,
Theocritus.
bène. Epiryrum vocabulusu eſt cibi, que
frequentius. Sicilia quam Italia uſa ] fic Denpatatii Tp Tom Fupi Texf741, 14 l'ai
Varro . Locus Planti eit in Mili.glor.nem Taage .
pe fiebat ex pityrodi oliua confricta.me Farina primum igne liqueſcunt,ſed di
minere , & Cato, & columella , libro dere ( perge.
ruſtica ,conficiendi modum indicantes, Virgilius;
& Græcanicasmagnæ Græciæ vrbes.id Fer cineres Amarylli foras , riuoque
conficere folitas:forte ctiam vocem , 67 fluenis
Fipa , fic contrahebant vulgo , dicentes , Tranſque caput iace .
IF ITipa . Sed cur nofter vertit, ela olina . Sed hæc fatis ,vel ninis , de loci Baru
rum . certum eft Hebræos, quæ in quaq; chi explicatione , quæ fi probetur , bene
re fortiora , & duriora funt, ea vocare , g erit :fin ,meliora expecto . Eroportune
fa , vt offa obfidentium , mosyoncho . E poſt annum quartum quintunve poſt
Pfal. 53.nach atfinoths (citum etiam , hanc oliua quam hæc à me primam edira, vt in Hi
po minutam plus offis , quam carnisedulis fpaniam redijoftenfus mibi liber fingu
præbere :conftat quoque Hebrça phrafi, Harimin hominis è noftris erudui, & indu
genitiuam fixum habere vim mobilis re Iriæ fingularis Martini de Roa , qui lib .
cti: & ideo , offa olinærum , accipi poffe , 3.cap.9. & 1o . fufe in func Baruchi locũ
pro offeisoliuis:ficut in Moſaicis ſcripcis , diſquiric , & diffentie in nonnullis. nam c .
Gen. 19. Almnusoffis,poniturpro afino offeo, Qua 9.funes hos purat efle,Zonas innocasme
Berficis re fufpicor hoc locoà Ieremia fcriptum retricium vilium inſigne.hoc non conue
fuiffe Aufmob Zabim , quod ad verbum nit cum Herodotiverbis,qui ( ve ego )ex
ponit
 Liber Tertius.
ponic de funibus quibus lectulum fuum A ( quod vocant) Hippumanes : quod eſt
cingebant, & quod addo de illis aulæa,
vel centonesſuſpendebant , ita cellam ſuā
à cæteris quafi domuncula diuidentes .
Deinde funiculi ruptionem putat elle
idem , quod apud veteres zonæ folutia
nem . Verum hoc in meretriculis locum
non habet: nam virginuin hoc prop.ium
crat in primo congreffu . iuxta illudquod
zonam poſſet foluere virgineam.res no
ta ,non pertinere ad quemuis coitum .Be
ne quod idem cap. 1o. illud de iunco , & B rem redigit ,de quo Ariſtoteles.Plinius,
Zona quoquo retractat , & funiculos ca
pit , vc dictum debere . Recte autem do
ateque probat funiculorum ruptionem
intelligi de tentorij , feu tabe rnaculi abla
fione , ficut lerem.10.20 . Nam poft coi
tum redibit domum mulier, iam lege ſo
luta . Quæ interpretatio cum fit, & fimpli
ciffima , & accommodatiſſ. miror cur
mos quaſdeſerens,tertiam
i delicijs ama
torijs , & fectorum nodis florumque co
collis addiderit , quæ mea ſentencia nec c T antipartus equa quantum una venefi.
Herodoto , nec Barucho confentanea
eſt . Attigerant hunc locum Gueuata in
Habac . &Perer.in Daniel.fed acrigerant,
vel potius infinuarant , quam interpreta
ri .Roz liber mihi non viſus,nifi diu poft
primain editionein meam : poft quam
etiam plus anno editus. Potuere col
dem ſcriptores legentibus , eadem in mo
tem venire. Hinc patet,vel iuxta hanc pri
mam concluf . noftram intelligendum
Burcijardum : vel errorem lubelle eius D cullo prodidit Plutarchus , his eum pri- Eufeb.in
fententiæ lib.10.cap. de arte magica , ca
pit.vlt.
Sic ſecunda concluſio quæftionis, Hæc
fibiltra , menti, corpori . vi plurimu
valde noxia ſunt. ) Noca minus elle no
xia,quæ non dantur intus fuinenda quia
ſiper nudas incantationes facta , vt plu-
rimum ſolum nocent menti: fi per illiga
ciones rut contactum extrinfecum ,etiam
corpori ſolent nocere , fi habeant vene
na mala admixta , quod in his non fre E D. Hieron.ſcribit,poftquam amator, ma- uato, an
quens : fi vero dentur in potum , & ci
bum , folent vt pluriinum valetudinem
vehementer debilitare , & de ftatumen
tis deijcere , quia eorum ingredientia ſo
lent elle admodum periculofa: vt fluores
menſtrui, ſperma ( vt patet ex vetuſtis li
beis Penitencialibus) cerebrum felis , vel
alinini pulli, vterus hyena v , irga lupi re
mota , oda rubetæ , fcinci, & præ cæteris
267
triplex,ne quisfallatur: vnumcuius med .
tio apud Theocritumn , in Pharmaceat.
tradit efle planculam quandam Arcadia
alcerum ,quod yr canit Tibul.
Virus cupide ftillatab inguine eque.
& propertius
Hippomanes fæta ſemina legiteque ,
Qualis eft fuum apria : tertium , pelli
cula , quæ reuelliturà fronte pulli equini
recens cdici , cuius odorequas in furo
Columella Virgilius , & alij . Quam hoc Arift.li,
noxium fitdocet interitus Caligulæ , qui 6.hi.in.c.
mortus , cum ei Cefoniahoc potandum 18.8.6. Plin .
porr narr Loſe . & Sue . & li. um 12.
Col ).
exiſ ſet ,vt ant ph t
Iuuen eorefpexic 6.Virg.inc
Vi auunculasille Neronis : Georg.ba
Cui toram tremuli frontem Cefonia Sue. ILANr.
inea
pulla
lig.INNE
Infudit: & mox , vt eft in 4.M. S. lio mal.fash
bris ,
caconſtar .
De cunctis autem philoris Ouidius pru
dentiffime:
Nec data profuerint pallentia philtra
puellis,
Philira nocent animis ,vimque furoris ha
beni.
Euſebius teftantur his Lucretium , poe
tam primo dementarom , deinde furoris
impaciencia ſeipſum interemiſſe . de Lu
mo actuin in furorem , mox etiam in- Chr. Plus
teremptum : de quodam fimilia narrat cul. Aris.
Ariſtoteles. Virgo illa incantata à Baſilio in Magina
( vt ait D. Greg. ) febricitare incepii, Mora.D.
vehementer anxiari,magniſque vocibus Greg.d.t.
cum ſtridore clamare . Modo moritura vila do
fum , niſi Bafilius monachus veniat, Hilar.
ipſe mili per fue curationis ftudium falu- Spris p .
iem reddat ) En verbamentecaptæ , & 39,7 cm
corpore languenus . Illa vero , de qua "Lud. BA
gicisartibus inftru £tus,ab Aeſculapij ſa. con . Pas
cerdotibus reddidit, “ ſubter limen do norm.com
mus puella tormenta quadam verborum , fon ). Pero
portentoſas figuras ſculptasin aeris Cy Leloyer .
prijlamina defodie, ú illico amore infa li, depe
nire virgo , o amictu capsiis abiecto ro- 1.6mb.so
tare crinem , ftridere dentibus , inclama
re nomen adoleſcentis : magnitudo quipe
pe amoris cam in furorem verterat.) De
T 2 cibus
 268 Diſquifitionum Magicarum
tribus ordineAbbatibus, fucceſsiue ab ea
dem fortiaria toxico amatorio necatis ,
lego apud Spreng.de Frid.duce Auſtriæ ,
electo rege Romanorum ,quem Lud.Ba
uarus vicit auctor eſt Culpianus: de Ste
phano quodam equite Neapolitano, An
con . Panormita: de puella , cui amator
membranulam inſcriptam in finum eie
cerat , & narracionem , & iudicium no
bis proponit Petr .Leloyherius : quare cu
Demot. tam noxia foleant effe philtra merito A
cörra A thenienſes Tempiam fagum morte mul-
riffogato ctacunt : & nimis laxi fuere Areopagitæ,
nem
cum alteri , mortuo eo , qui acceperat,
Ari /r.lol
Magn .' ignouerunt: prudentiſsimeque iura ciui
Moral.C. lia : quibus ſeqq. pænæ receptæ ; de qui
17 bus, quo ad praxim acturi fumus fulius,
lib.s.Sect.16.nunc breuiter . Si præbens
amatorium quid ,non adhibuit magicam
ſuperſtitionem.necmors ſecuta fuit:pe
na relegationis, & damnationis inmeral
die.f.qui lum olim puniebatur:hodie iudicis arbi
aborto trio extraordinarie punitur . Quod fi
nis . mors fuerit ſecuta :quam , vt plurimum ſe
Menoch.
dehabit. qui tradidit Hippolytus de Marfil. infi
caj.358. gnis Criminaliuin iudiciorumtractator:
Binsfel ſi
inad.eo ( vtpote cauſa aborſus,vel illiciti amoris )
rum.9.3. Giue tum adhibitæ (inc artes magicæ fiue
log. Cor. non ,mortis reus cenſetur , excommuni
de ficar. ſententia iurisinterp.argum.d s.quiabor
idem D tionis, quod , & oim prudentuin opinio
nabis. Le ne receptum lul.Paulus tradidit ; neque
sirindle: id acerbum debuic videri Antonio Gui
go Corn. berto ;dignus enim plane ſupplicio malus
de ficar. adeo animus, fioj improbiſsiino ,per ſum
lib.i.qu. mum periculum , & peſsimum exemplu
num.2 . ſtudens. Quod fi non dedit ob manum
linemoa finem , fed bonum ( vtputa ad arcendam
rulpiced, fæminæ fterilitateni, ad conciliandum
O ibig .
C. de ma mariti animum à ſe inmerito alienatū , )
lef et ma tunc ſi acceſsit arsmagica, adhuc punien
the. et fic da elt audacia lethali lupplicio . capitaleEr me luftrauit redis
inrel. Me eft enim his vti artibus: ſi vero non adhi
noch . de
arbit.caj. buit quicquam magicum , ſed naturali
388. 14.5 bus vſa fuit , quæ putabat non nocitura ,
arg !ib.z. extra ordinem mitius punienda eft , citra
ex sena. mortem.Hæc vera , li deſit hæreſis ſuſpi
ad1.Cor: cio :hac accedente, quid dicendum , vi
nol.de fic. debitur,d.ſect.16.
er ibi Bar Humanam vindictam præuenic ali
noch. a . quando diuina vltio.Siffriduspresbiter,
caf. 358. in Chronico luo , narrat ann . I 160. acci
nam . % ; diflc,viadolefcens quidam in MifulAgus
A nis porireiur amoribus, a Mägo in locum
adium deſertum deduceretur : cui cum
sp etrum , puelle illius , quam amabat
imagine, permaleficiincantationesfe ob
ruliſet : amator illeperditus,manum ci
porrigens, a malo demoneparietibus alli
ditur, á miſerabilē in modum necatur ,
qui eius quoque cadauer tanto in Magi
imperu proiecit, vt femianimis longorem
poreiacuerit.
Inunc , & animam committere igoi
B bus doloſo hoc pulueris magici inancello
conteétis. Nonne potius audiendus Pho
cylides : qui cecinit ,omnino fugiendas
amatorias incantationes, & philtra ? idq;
verum ,ctiam quoad coniuges, quia eriāli
conciliarent amorem ,( quod nunquam ,
vel raro coniungit) tamen femper,vt mi
nimum ,redduncdebilem ,attonicum , &
mentis emotæ :quemadmodum piſcibus
( acuta , & apta eſt Plutarchi fimilitudo )
accidit, quínon retibus , vel hamis , ſed
medicamentis capiuntur .
с
SECTIO III.
Eſtat de remedijs videamus. & con
ſtat , ex dićtis , inutilia elle antidota
contra philtra , & remedia illa Gentiliū ,
quæ per incantationes , aut luſtraciones
quafdam fiebant, quæ Chriftianis etiam
prorſus illicita ſunt. Virg.4.Aeneid.
Hec fecarminibusproa ir i foluere men
tes
D
Quas velit , aftalijs dirasimmillere cu
ras .
vere dicit promittere,nec enim pręſtabat.
Tibullus lib. I.
Quid credam ? nempe hæc eadem fe di
xit am ore ;.
Cantibus , aut berbis foluere porte
meos .
a nocte fe
rena .
E Conci iit ad magicos hoftia puella
Deos .
Non , vt totus abeſſet amor , ſed muruus
effer,
Orábam ,nec te poſſe carere velim .
Pucabant enim vis lultrationibus alte
rutrum euenire, vel, vramore liberaren
tur ,vel votis potirentur. Nemefianus, in
ducit paftorem querentem hæc omnia
fibiin caflum cecidiſſe :
Quid
 Liber Tertius .
Quid prodeft , quod me peregrini mater A mellationes, & quæ fequi folent deterio
ra, tale ctiamillud Fauſtinæ , quo vfus M.
Amynia
Tervittis ,ter frondefacra ,te ihure vas Antonin . Philoſophus , quigladiatorem
eius adulcerum occidi iuftit , & illam ince
pors
Luftrarit , cinereſque auerfa effudie ja dersinter caput,& collum . Quartofi fit Capital
Amnem , admixta fuperftitio tunc pertinent ad van Suidas,
Incedensvino crepitantes fulphure las nam obferuanciam ,degua 2. p . huius Li
YOS , bri agendum fi vero dæmonis pactum
Cum fic in Meroen sotissifor.ignobus interuenit, pertinent ad damaniaca Ma
arfi ? giam ,de qua dictum , lib. 2. Quinco opci,
Vigasintellige funeſti viri, m dictum ma funt remcdia Chriſtiana,cum illa que
fuperius . Omifit, & aquæ aſperſio- B contracuncta maleficia vim habent,Ecę
nem , de qua Propert. lib.z.loquens de clefiaftica , de quibus agendum , libr.VI
amore : tum etiam quædam moralia, quibus ca
Quodmihi non Patrij poterant auer so maceratur , & concupifcendiadoma
tere Ansici . Lur, vt opera pænitentiæ ,humicubatio .
Eluere autuaſto Thef alafaga mari , nes,cilicia ,flagella ,ieiunia, hisinterdum
Putauit vir doctus ctiam ebris , & la eciam fub mortali , fimagna neceffitas
minis vfospro periapris contra magicas homines yoi ccnetur , vt & alijs quæ par
deuotiones( quod non negandu ) & pro tim in omittendo, partim in committen
bat his Arnobijverbis . Aduerfus rectus do pofita.In omittendo,vt vicare confpe
noxios, venenatos colubrarum morjus étumrci amatæ , & ocium , & alia libidi.
remedia fepe conquirimus, o proregimus C nisirritamenta, de quibusoptime Heli
noslaminis Pſyllis,Marfis vétibus,alij nandus diſſeruit . Visexſtinguerelibidi- Haber:
que inftitoribus,atqueplanas . )fod forcat nem ?( ait) amoueligna deigneli ſtrider Ang Bus.lib.6
lis illic prolaminis corrigendum ,lamia incendium ligna innumerabilia funt,pa hi. Sun ,
dis , ( Vt elimFranc. Bentus nofter cen ciſsima autem . sit. 13o6.b
fuit )qui autem , iamida ,docuit Petrus Vi Dcia ſeguities,fomnus,caro, feminas
etorius lib.13. variar.lect. capit. decimo vinum ,
quinto ,nempe aurifpicesaugaciffimi. - Proſperitus , ludus, carmina forma ,
Hanc fecuti opinionem gentilium vi puer .
dentur,non Eunapius modo,in vita Ede Deprimo eft illud SS.in deſiderijs eft
fij , de illa quàm magus Philometor. in omnisocioſus , & Ouidius.
amorem pellexcrar m , agus vero Maxi- D Ocia fi tollas, peripere cupinisarcus.
mus ampre ſoluit, & Plin.Se d & Pomp a Defpectaqueiacent, finelucefaces.
nat.homo male Chriftianus.Opus eft an Dez.dicitMartialis.
ridoris diſtinctione ſi naturaliatanta sūt Queritur, Aegyſtbus quare fiefactus
Adulier
medicamenta,maniam purgancia , & ar
dorem libidinis temperantia vt agnus ca In prompu caula eſt ,defidiofuserat.
ftus, & huiuſmodi:) durnmodo noxia nó De 3.canit Dionyſius Cato.in diftych .
fint valetudini,licebit vti. 2. fi vero dubi . Moral
fetur numinſir illis vis naturalis , an vero Plus vigila femper ,.ncc Ternodeditus
fint merè fuperftitiofa remedia ; tuncijs efto .
abſtinendum.tale quod de Scyticha feu Nam diuturna quics vitijs alimenua
Promethæa herba refert Propertius : E miniſtrat,
quod deinſperſo corpori puluere, inquo De 4. ait Apoftolus: Bonumcſt non
ſemula volutauerit,vel hirci vrina bibita , manducare carnes.
vel rubeta , in coria pecoris recentis alliga De s . ait Helioand, mulier dicitur
Pli.li. 28. ta , & de virga lupi Plinius , & Pomponat mollicodo, vt & malleus,quia ficut faber
32. 39. tradidere.3.fimoraliter improba funtre per malleunt mollit ferrum , fic diabolus
pompon , media ,planè vitanda , & vetica ſunt,tale per mulierem , mollic, & malleat vniuer
cat. Laer, remedium Cratetis apud Laertium , ſcili Jam terram.D.Hier.Ferreasmentes libi
cet fui fufpendium , talia Raſis ac Pauli dodomar, Claudian .
Agynetaliceniolabalnearipudia có
I z Ferrea
 DiſquiſitionumMagicarum
Ferrealaſcónismsolleſcure corda fagie- A
tis .
De6.Apoft.Nolite inebriari vino , in:
quo eft luxuria . Virg .
El Venus in vinis , ignis in igne furie ..
De 7.Oud .
Luxuriam animirebus plerumqueſea
cundis.
Salomon in Prouerb.Profperiras ftulco
mum eosperdet- Dill-Auguſtinas Secun
dæres Sapientum animos facigant : plus
obfuerunc Salbmoni, qua pro fuerit ipfa B quatur; ked vaneſcit. illam aquaexcipit ;
fapientia ,contra -aducrticas aliquando re
trahit à peccatis.Ideo ait Dominus Oſcæ
2.Sepiui aurestuas fpinis, vtſemicas cuas
non inuenires,& pulkamatorestuós nó
curreres Spinæ ſuntaduerſi ..
De Sludi,nominc iocum intelligit om
mem ,meſticia enün Abidinirepugnat, te-
fte poeta :
Non foleririm æftos illa venir erhoros :
De ..carininis nomine, omne melos
muſicum comprehenditur; fiue voce,li- Ceiluos,fuoremenftruo inaculatos,obie
weinitrumentis fiar.Efai.Cythara , & ly
ra , & tympanu & tibia; & vinum ,in con
wiuijs veltris lunc, & opus Deinonreſpi
citis, addit Helinand . Difficile inuenitur:
aliquis lenisvocis; & grauis vitæ ; quippe
cum vocis lenitascantum defideret, vitæ
grauitas planctum .
Dero.eſtillud .
Rara effconcordia formdatque pudi
ciria .
D gitationesimportunas cuiufdam mulier
& illud..
Liseſt'cum formamagna pudicitia .
Die 11.Helinandus , Quantuin enim
penculi fexus adfert in muliere',tantum
ætasin puero ', periculoſa eftętas pueri ,
pericul ofiorſy cieras, pericul ofiffim a ve
ro faniliacicas V'ndt legitur invitis patrū . . luxatum ore,donec tetor, & horror om
Non haberidun familiaritatem ; cum fo :
mina , puero velhæretic. Hactenus ex
Helinando Antoninus..
In ficiendo confiftuntoccupatiome
ris in curisgrauioubus,ciigitatio mortis ,. E ſcribit,cum :('ficait) ftercorarecentia amevaries.
& infernt,lectio bonorons librurun , prę:
des ad Deum füfe; inplorata auxilia Bea:
rorunt;, & Angelorum ,& maxime Beatif
fimæ Deiparæ Marie ,quae , vt caftitatis:
anacilina', luminopere deliderat ho
mines har ffurcsamoris lue liberare . Vir
I eoque frequentermencarinon exter
maliy ildunt , & periurans cito fpeciem ,
gure bisagills caduca fisgewicado de fiesta
cata ,& falliscantumlenociñijs adumbra
ca;ſed rimaricogitatione internam , &
profundiorcm corporis confticutionem ,
quid illa fuit antequam nafceretur ftilla
feminis fpucci, & olidi.quid nunc eftfac
Gusſtercorum ,aufer cuticula pelliculam ,
quid illa tetrius aut horribilius, quid cada
ueri-propius ſterquilinium niue conte
atum alber.foluamur niues pax ,pax nari
bus oculis , clamabunt omnes , & dif
fugient,Niue fugaciorelt forma.non lic
hanc quid'niſi formitas, & formido , qua .
lismormolycij ? cuin anima diffugerit ,
quid futura hæc fiue Lais , fue Helena
eſca vermium ,cadauer pucridum ,forés ,
tabe diffoluendum ,exciiius fpinęmedul
la ſerpensterribilis enaſcetur .Hocainég
hoc depeream ? Narrao Suidas deHypa
cia Alexandiina ; eam cum confilio ne
quirec auditoris adamiantis; iinportunair;
ſollicitationem absumpere ; panniculos:
ciſſe; Hoc ( inquicns Jeft adolefcens,quod
amas, nibil autem pulchrum . Appa
Gela Forojulienſis ducis Gifull filiæ , car
nis putridæ ſub mamillis pofitæ odore ,
fuamdefendere cattirarein .Barbarienim
natura. ita fæterc Longobardorum mit
lieres opinatiintactas reliquere , ( Annal.
Boior.lib.3. & Anton.Bonfin. lib & Rerú
Hungaricar. Desad . Sed & Tho . Can
tipratené pium quendam virum ;cuin co
culz , formoſędum viueret, animoabige
renon poffet; ſepulchrum narrat eius a
peruiſſe ; & amplexum cadauer rapidum
faciem fciei eius contaminatæ rabe ,ver:
mibusq ue impofuiffe; & in hoctetore vo
nem libidinis meinoriam fuperaflent.
Quanto efficacius hoc illo ridiculo 86
quod uifipræfara lectoris venia',nequc.
referri quod Hieronymus Cardanus pre lib. 2. di,
& in (wu ponai caloco', o calceam ftatim
induat ,amori liberandum , vtatur ille fuo
remedio ; apige has fordes, equidem te .
tro odore ainorem eum fastidio com
Rutandam credidcrim , quam diu fætor
dur. Bir poft ;ncfcio , nifi quis mentem
fins ilibus , quas dixi cogitationibusmu
lit. dies
niat , armetque . Hisremedijs cond - For fomnica
nica
Acatur , quæ cx AvicennaNideriuspo
f
 LiberTertius.
kultexcepto Texto , quod ipfemet fatetur A puerigeltent äppenfutn collo,vnde faſci
fæpe nonproficere
QV AE STIO IV .
Dé maleficio Hoſtili.
Oftile, vocatur,quicquid in bonisa
Holi Inimi, corporis, autfortunæ damnu
infert , aut aptuin etinferre , aut idcirco
adhibitum fuit à malefico vt inferret.pri
mum actu ſecundum poteftate , tertium B dam fieri aiunt.fi baccare frontem cin
9.3.17.28. incentione huiufmodi eft, quæ in his in
terueniunt, vt plurimum ſuntfrigida,ama
ra ,noxia ,& naturæ humanę,hominam
que faluti contraria;ideo , venena mala ,
vocari,vult Grillan . contra quam in ania
torio,in quo cenfet,vtplurimum interue
nire,res calidas,dulces,amenashornini ,
& coadiuuantes naturalem calorem ,po
2.3.6 .het tentiamluxuriandi , & ideo à legehæc vo
ndied . cari,bona,vel,non mala venena quia non
D. ad l. funt inſtituta horninis necandi cauſa , C ficerer? q.d. præſtitiſſetinfantulum faſci
Gorn . de hæc perpetuò vera non elle , facile cre
ficar.
dent , qui præcedentem quæſtionem ac
curace legerint. Depræcipuis ergohoſti
lismaleficijgeneribus munc agamus , &
quia prolixa,atquevaria diſputatio eft , in
fuas lectionescampartiamur.
SECTIO I.
De faſcinatione.
D turo
Tres commodiusintelligitur, nota
V da differentia triplicis fafcinationis ,
nám puto vocabulum . largè fumptum
de propriè, & improprie dicta faſcinatio
ne,diuidipoſle, in poeticam ,ſeu vulgarē .
in Philoſophicam , & in magicam .
.
Vulgaris, leu,poetsca , eft , dequa potiſſi
mum diſputatur;ſecundum quam dicun
tur homines faſcinari, ipſa viſione, feu a
fpectu actiuo faſcinantis , veletiam inui.
do aliquo laudante ,eo ſolo , quod mali . E
gne,aut inalitiofeadfpicit, vel laudat aliū,
a quo eft auerlo animo. Et hæc opinio
multa peperit alia opinainēta. primo hoc
periculum imminere potius pulchris ,
quam deformibus , pueris quatn maiori
busætate. Secundohoc periculum remo
ueri quibuſdain euphymijs, nempe fibe
neprecentur ijs , quos cum laude, & admi
tationcintuentur, vel fi quid curpiculun
271
ni nomē indituin vitimembro , co quod
contra faſcinationem talia geftarentoſcil
la, & , mutato in paulo honeftioremmo
dum more , digitos duos cum pollice fic
incerto. ve tale quid exprimant, degaga
te,vel ebore ,vel argento . vt fit hodie in
Hiſpanial Higavocant) immo fi fumme
manc ſurgenti quis ita digitos imendat,
id ipſum quoque mulierielle loco cen
fent, quodmalo exemplo Reginæ cui
gas,ſiterin ſinum defpuas.denique fi că
auide lautum edulium ſummas , & tein
tentius afpicientipartem cibi porrigas,
præfiſcini,hæc omniafore,ne fafcineris .
De turpiculis illis mentio apud Lucilliuna
tefte Gloſſario ; Mutomium , wprobax ..
τιον , ώς λεκίλλιος καfι orte locoillo , quem
ex lib.4.citat Nonius. Nam quid mutino
ſubredtoque huicopu ſigno , vtlucrare
tur lardum , & carnaria furtim Patrumco
natum emori, quam in furem adoleſcere.
Tertidcenfentiad bruta quoquehanc fa
ſcinationem pertinere,gallinas,agnos ,c
quos, & feruntfaſcinatos aliquandococi
diffe. Huc pertinentilla poetarum ,Vit
gilij .
Nefcio quis teneros oculus mihi falci.
nat agnos .
item.i ... baccare frontem .
Cingite, nevati noceat malalingua fro
& Theocritus docet contra hanc faſcina
tionem ſolitos in finum fibi deſpuere .
o's Men Betrakta , tpis e'sicon ta ruad
κόλπων .
Vt non faſciner , ter in meum expui fi
num .
Solent quidam hucreferre illud Albij Ti
bulli,lib . 1.eleg.2. i
Hanc puer, huciuuenisturbacirtum .
ſterit ar &ta ,
Deſpair in molles, & fibi quifquefinus.
Verum prior illos verſus refutat , qui
docet , eum , dequo agit, veinſanum ac
lymphatum , cinctum fuifle corona pue .
rorum ,& cæterorum : qui tamen ,ne quid
eis detriinenti ab aſpectu, tactuve intani
hominis contingeret , defpuendo fe fibi
confulere arbitrabantur , cuius fuperfti
tiofæ auerfionis , vt confuetæ , teltis eft
Theophraftus , libr. dechara & erilmisid
T 4
 272 Diſquifitionum Magicarum
deſcriptione fuperftitiofi.Sed quidnamà A feipfos faſcinare ? nam hoc quoqueandia
Tibullo amans inducitur viens magicis Riiſin minus illa certe prorſus legiſti.
artibus ; fi dicas eundem amantem ame 'Euthelıda fueratpulchri per colla capilli:
temque deſcribi , non aberrabis à vero , Sed iibi dsrus homo conſpectoin fluminis
nam Placozin Sympoſio ,amoris furorem undis.
faſcinatoriu m effe docuit , eo qood mu Inuiditturpiſq; inuafit protinus illum .
tuo aſpectu , & intentione oculorú amor Morbus , inuidia corrupta eſt gralja
hauriatur , augeaturque . forma.
Hanc faſcinationein cum fuis reme. Narrauit enim Eutelidē cum fibi pul
dijs effe fuperftitiofam nemo negauerit cher viſus eſſet propria ſpecie cap!um , in
opinor,quam dainnant Dd.Balili.Chry morbum inciaiſle,atque habitumbonum
foft.Hieronym .& alijcitandi, & profert B vna cum pulchritudine perdidiſſe, ) Vio
Richard. quodlib.z. quæſt.12. duos arti des fabulain Narciſfi fabulæ fimilem ; ſi
culos, quibus non oblcure anatheina di quid tale accidic:arbitrorvtique contagio
cicur is qui illam tenet.Sine maleficijs ve fam aliquam fontis exhalationem fuiffe
20 , opinionem de ſolo morbo per lauda exitio .Sed audi quid plutarchus hac de re
tione inferendo, nemocatholicus Theo cenfuerit , pucacenin in his ex vera inui,
logiæ peritus, aut veræ philofophiæ fecta dentia id oriti,quod eciam Heliodoro yi
for admiſerit.Nam quæ de vi verborum ſum Plutarchus.
diximus, & de vi imaginationis ,libr.z.de Audacter dico vniuerſas quidem ani
illa conuincunt , nec verbis hanc vim in me affectiones; ]quubusdiu inlint inijsma
elle nec imaginationi quo adcorpus di los habitus ingenerare :hicứ naturæ vim
ftans, vt vere quidam apud Algazelem , C. ceperint, qualibet ex caula moti, ſæpe et
lib.s.phyfi.c.geafferunt.Ad natale faſcina: inuitos hoinines in iam proprias,ac con
tis aftrum confugere, ridiculun eft om fuetas perturbationes deferunt. Sic aue
nesenim illa hota nati,faſcinatoresforét. conſidera,timidi etiam ipfaauxili formi
Vim animæ vnius in corpus alterius effo dant, iracundiin chariſsimos quoq;funt
Etiuam tribuere, eft damnatum delirium morosi.Amatores, & intemperapiespo ..
Auicennæ.Nec ſatisfaciunt,quiad tempe Atremo nec fanctiffimis quidem corpori
riei, & fubftantiæ diffimilitudinem confu bus quamuis morti vicinis qucant abſti
giunt, quia interres ciuldē ipecieincquit nere.Mira eſt conſuetudinis vis ad attra
eſſe tanta fubftantix pugna ac diffimilica bendum affectum in id , quod tibi eſt pro
do , non enim baſiliſcus balliſco , non vi priú.Et qui in lapfum eft propenſus, vbi
pera viperæ ,fed homini, & alijsanimali- D que neceſſe eſt unpingat. Nulla eftitaq ;
busnocent. Et, vt vnum animal alterita admiratione dignum , fi ,qui inuidendi ,
fit noxiam , id er , vchementi naturæ anti & faſcinandi habicum fibi induxerunt;
pathia naſci neceffe eft:hanc vero ex diffe etiam aduerſus familiares ex morbipro
rentia fpecifica, quam fequitur differen prietate mouentar ; aft vbi mari fierint,
zia temperamenti . Quid ? quod faſci quod natura folent,efficiunt, non ,quod
ni huius defenfores contendunt , etiam volunt.Quenradmodum enim fphæram
fafcinari ,quem folercà beneuolis,& cam fphærice moueri, & cylindrum in modu
riffimis.verba Plutarchi, & Heliodori ſug cylindri neceffe eft , pro formæ differen
Plater geſlitmihi, & communispatriæ , & reli ria:ita & Ivominem fic inaiduinaffectio
Helio gionis conianctione amiciſfimus,Andr. inuidéter aduerfus omnämouet.Quirt
domus is Scotus noſter Græci codicesmihi nunc E etiam veriſimile eft, illo familiaribus , &
3. Aetbie non fuppetunr:quarepanamex verſione cbaris peiusnocere. ]
pi hij . eiufdem . Haud (ane ignoras ( ait Plaar Linino vero id mihi minus fit veriffi
ch .) quod , amicisfamiliaribus,et pa mile.cur?'an quod frequencias,ilosrefpi
Lentibus nonnulli oculum faſcinanicelle ciantz aliqnidid foret,dhabuibus AOA Y.
exiftimant: ofq; adeo, vimulieres nãoft teremur , quando volumus ;& habitus à
dæ illis pueros, nec diwius abbaindmodi priinisillis motibus apiminon different:
bominib. infpectari knat.quo modo erga quos confundit Plutarchus : non obſcu
id mali videbitar ab'inuidia effici ? quid se ctiam voluntatis hunanae libertadihis
MITOIT Komeno dices de ijs,qw dicement sesbis ,vtex geometrica comparatione
patct ,
 Liber Tertius. 7

paret,frenūinijciens.Acęteriset philofo A modi ſpiritus ex benehabito, & fapocor

phis,recedit,quiperfpicuemaliuolamin
uidentiam requirunt amori repugnanté.
Solus Heliodorus Plutarcho cófentit , &
fi de facto dubitet : Porro,inquit ,fi quisae corruptis humoribus protlens. Pueros
quiēr chariffimos,o qubus bene volune
fafcinanrid quidemnon eftmirandü ,ſo
cum fimnatura inuidi , non quod volunt
folent. Præ
faciunt,fed quod naturaliter
fupponunt vterq; naturalem vim malefi
cam illis ineffe: quæro qualis ? phyfica an
moralisaSi moralistantú ,hæc illis nolenti B obruentur, adfcribi pronunciauit :nece
bus non elicitur.Siphyfica , præexiſtens ,
aut tunc nara.fi præexiſtens,cur nonno
cer prius fubiecto cui ineft . Si tunc nata :
qua nonaefficiéte,caufa ?ná erga hāc per
fonam bene efficiuntur.Cereri arbitrij li
bertatein hac in re concedunt,& aiunt in
oxium intuitu effe , fi animo afpiciant no
malo ,vtaducrtit Toftar.in Num.Sed ma
gis Philoſophice procedit Phxarchitshac
in te . Nec tamen facilius philofophaturs
de fuipfius faſcinatione. Plutarchi hint C Schaliger,defubcilitate exercitat. 349. &
ita :Bonns vir Eutelidas, quicumq; ſe
splosdicuntur, fafcinare, nonfineratione
ad mihi videntur pati. Periculofus eft.n.
( vc aitHippocrates)/umme bonus habilus
o corpora ſimulatq;ad fummu vigoren
proceflerini,non ftanıfed cadunt, inco
trarium vergun .Quando igiturifintegră
ceperine encrememurfequefpemelius affe
tos vident,adeosurJefe demerērur,ac cir
cumfpiciant,eorumcorpus prope mutatio
ne ci(effet Plıxarche licetfeipfos necde- D brem nugacicatem . Secundo, quía,cum
mirarentur,nec circüfpicerent,iuxta Hip
pocrate ) per babitus vitium in deterius
tracti feipfos faſcina .(Quomodo per ha
bitys Vitilid maliuolentiain dicebas, er
gone credendú quenquam ſibi ipfi male
velle folicunt,autkris bonisincidere ? efto
alijsinuiderint,nunquá huc fe porrigeret
vin inuidentiæ ,vephilaukiam animo ex
pellat.)Sed hęcipfa ratio Plutarchi ,quam
fiibdir,oftendit, quid fifcinationis nomi
ne coinprelierderit.nam fubdi :Hoc ax : & egerint de cunctis morborum generi
emmagus fitex fluxibus,qui,vel circa a
gnitas,vel alia quedāfpeculafubfiftat.Ex
balahan.fpiritus in obietta: coq;fit, vt quo
alijsnocebanefeipfosmale habeant.Qisod
cum pueris foria ( contingat, falſo caufa
obtuénibusadfcribitur.)vultergoPlenar
chus in aquam exoculis fpiritusdiffufos,
& in Euhelidam ,corrupta iam aqua ,vas
porescuintilis fpiscibus rellosos, cuinin
pore , vr erat Euthelidæ , emanaffe non
eft credibileægrorum , & venenatoryin
illa affectio eft , & non nifiex viroſis aut
autem affici hoc pacto , & fafcinari, quia
ex feipfis fpiritus quofdam feu quartates
neſcio quas effundant , quæ aere corr
pto in eosredeant vnde exiuere : nullus
crediderim . Veretainen Plutarchus,tal
fo cauſam obruentibus, fcilicet quatenus
nim negare voluit , quod ante alleruerat
viſu aliquos effe contagiofos .
Si ergo loquamur dehac faſcinatione
proprie dicta ,quam poeticam ſeu vulgi vo
Caui, quam ipla viſione cum imaginatio
niemaliuola fieri volunt,quodJaris ipſum
nomen Græcum indicat , dico , illam effe
aliquid non naturale ,ſed fabuloſum , ju
perftasiofumque .) Hancconclufionéopti
ine docét quidam egregijmedici , vt Iul.
Franc .Valefius, Sacræ Philoſophiæ cap
68. & Theologi ,vt Richard.quodl.3.9.
12.Abulenf.locis mox citandis, & Halia
centis Card.in perſpectiua,Ciruelus,p.3.
de tuperſticione capit. 5.Leonardus Vais
rus , toto ferme lib . 2. & ;. de faſcino , &
Laurent. Ananias , hibro 4.de nat . dæm .
Andr:Laurentius lib . 1 1. hiftor. anatom .
90.1. probatur auctoritate D. Bafilij, ho
mil. dc inuid , qui hoc fpernit , vt mulie
vifio fit actio immanens, & fiat per in
trofufcepcionem fiueperpaffionem ,non
veroper actionem tranſcuntem , nec ped
radiorum emiffionem , non poteftido
nea huius talc . cauſa naturalis aflignari .
denique , quia nec Hipocrates , nec Ga
lenus, nec vllus veterum medicorum
( li Valclio , mulræ lectionis , & proba
te experientiæ medico , credimus ) hu
ius fakcinationis , cum fufiffime tainen
bus , & caufis meminerunt . Vt fatis mi
farinequeam doctos quofdam Theolo .
gos fcriptismandafle :hanc comprobari
a medicis, & philoſophis , tecnegacipof
Telexperientia convincente . Vnum tamen
men medicum folum laudant : fi medin
cusilk bonds: & peritus Martiliun Fici
nds inopere de LISTEN & immortalitate 90
RODEX Askouepudarú ,fed Academicos
 Diſquiſitiomina Magicarum
rum fcitis conflatum eſt . Sed nimirum A & odor , & vox, & reſpirationis fluxins,
ifti vulgarem faſcinationem à philoſophi euaporationes quædam funt animantiu ,
ca , propriam ab impropria non diſtinxe & partes, quæ lenlus mouent, atque illa
runt . pfæ afficiunt. huiuſmodi alitem longe ve
Secunda conclufio .. philoſophica , ſeu rifimihus elt cx animalibuscmanare , ve
phyfica faſcinatio ,nonniſi improprie dici quoruin ( piritus,proprer calorem , & mo
poteft fafcinatio , proprie vero , cft conta tum , velut pulfum quendam , & concut
gio , ſeninfettio.Sciendum ,pro intelligen fionem habet: quo fpiritu cócurſum cor ,
tia concluſionis,fieri pofle, vt aliquis alte pus defluxus quoſdam affidue emittit,id
rius aspectulædatur. Aam verumeft illud quod per oculos imprimis fieri par eft.
Nam cum vifus multiplicem habeat mo
poetx .
Dum ſpectantoculilafos,laduntur,c . B cum ,cum fpiritu iplum igneum ciaculan
ipfi . te , mirificam quandam vim diffeminat .
Multoque corporibus tranfitione no Qua ex re multa , cum pati , tum facere
sent . per viſum , homini accidit: quippe quem
Quod de lippis, lib . 1. doctum eft : Er res viſa vertunt, ac modicistuin volupta
quidem huiuſmodilælio contingit , ma tibus, tum iucunditatibus afficiunt, quin ,
xime , quando mutuuseft intuitus: etfi & amnoribus ( quivel maximi , aut vehe
poffit etiam , quádo canum intuetur ocu mentiſſimi ſunt aniinæ affectus ) princi
lus lęſorem , per modum pafſionis ( de . pium dat viſus.Hinc d :fuit, ac collique
quo nunc non agitur ) vel , quando fo ſcit amator, vbi pulchrasintuetur, ceu ad
lus lædens afpicit ledendum ; qua de re iplas adeat.Vnde haudimmerito mirari,
nunc agimus. De hac ita Plutarchus dil- c quis poflit,effe ,qui exiftiment hominem
ſerit . per viſum paci, ac vexari ,non autem face
Nouimus homines . ] qui viſu pueris rejac nocere,Pulchrocum etenim ex ad
maxiinenocent , quippc habitum ,vrpo uerſo aſpectus,quodque ex ipſorum ocu
te humidum , ac debilem , vertunt, & in lis exit(tiue id luinen fit,fiue fluxus amā.
deterius mouent , quod quidem minus nes liquefacit, & confumit, cum volupta
accidit ijs , qui induruerint ,& iam com te doloriconiuncta.(id ,quodipfi , aux
pacti ſunt.Tametfi,qui circa Poncui ha ixpoy ,hoceft ,dulce anarum vocant) ne
bicant , quosolim Thybes appellabant, que enim , velex.contactu , velex audiu ,
Philarchus ſcribit non tantuin pueris , contingit hominem adeo fauciari , atque
fed etiam viris pernicioſos eſſe.tabefcere affici, vt fi quos vel ipfe aſpiciat ,velabijs
enim , & ægrotare,qui aſpectum eorum , D aſpiciatur.calis enim ex viſu diffufio fit, &
inflamatio , vt plane amoris imperitos
& habituin , acſermonem exciperent .
Perſpecta eſt autem res ,vt videtur abijs, exiſtimem eos, qui mirum putantMedo
quicum illis commercia exercebant, & rum naphtam ex interuallo ab igne in
feruos illinc educebant vcniales . Verum Hanimati. Pulchrieoimetfi per longe di
hæc iſtorum malitia haud proinde fortal ſtantes intueantur , ignen intra amantiú
fis eft mirabilis . Nam ,& artactus , & animas incendunt . Sæpe etiam homi
affricatiomanifefto quoddam habent pa num auriginofouum auxilium videmus .
ciendi principium , & quemadmoduin curantur enum hiaticulam intuentes ; cui
aliarum auium pennæ aquilinis coniun talis inefle vis, & tenperatio videcur , vt
ctæ ,decrefcunt, ac pereunt occulta qu morbum attrahat , & excipiat per viſum ,
dam vi plumarum caulibus putreſcenti- E veluti fluxumexeuntem .Vnde hiaticulę
bus: fic nihil eft abſurdi; hominisetiam ta ne fuftinere quidem fuftinenthominem
ctum partim quidem eſſevtilem ; partim auriginoſum ;fed à ſe auertunt, & oculos
clauſostenent;non quod illi, ( vt quidam 1
vero grauem , ac noxium . Iam vero ex
aſpectibus quibuſdam noceri, id quide , putant) curationem inuideant,fed quod
( vt dixi ) ſed quoniam cauſa eíus perdiffi velut ictu feriantur. Ex omnibusautem
cilis eft ,pro falſo reijcitur. Atqui inquam morbis maxime, accelerrimecontrahi
cgo ) quonammodo ipfius caufæ vefti tur conuictu lippitudo . Víque adeo cele ,
gium quodam ,ac ſemicam inuenifti: vt , rem vim habet viſus ioferendi, atque af ,
qui ad defluxus corporisperucneris. Nā fricandialijsmorbiprincipium ]
Ex
 Liber Tertius. 275
Exhisplurarchi verbisnota , primo,il. A com ingeriraraque vbialiquis liuore per
hanc faſcinationem effe fimilem derri eitus respolehrasintuetur,circunftante
mentis,quæ contractu ,& affricationein aerem , qualicace malefica repler ac pro
feruntur:hoc eit nihilefle aliud, quamna priam fpiritum acerbitatis plenum in pro
curalem quandam contagionem ;:vtapo ximum quemquecontorquet;fpiritus au
pareareum non admitterevulgarem U tem ,vipore fubtilis ad fpiritum vique
, &
lam ,docent id compararioncsciusdeaur medúlias iplasperuadic ac pleriſque mor
picula ; de lipitudine; deamore etfiratior busfit inuidia' ,& proprium accepit nou
nes hæ mihinon probentur, & alias , lib. meri faſcinationis , lam veroilla etiam
6. veriores in inedium protulerim . condidera ;Charicles, quàm multos fane
Subdit deinde,cur noxiusmagisficin oculorum ægritudo , quam multos etiam
Quicusinuidorum , quam aliorum .Affecta B peltis cabes corripiat', cum tamen nun
fanquit) anima corpusafficitur.Narn co quam tangat eos, qui ijs morbis laborát ,
gitatio de rebusvenereisexcitat puden nec aut lecto , autmenfa eadem partici
da , & canibus,præ ferocia, in certamini, pent, ſed cum eundem tantum hauſerine
bus aduerfusftras , fæpe vifus extingui aerem .
cur,atqueexcecancur . Merodesautem , Vides vtà contagione peftis, probet
&auaritiæ ,aczelotipie coloresvertunt, hanc imidériæ faſcinationem ,quia vtra
atque habitus lancinant: quibus affect que ab exhalationibus feu vaporationis
bus haad minus inuidentia in animum bus prauis vitiato aere proueniat : Profe
penetrare folita ,corpus malitia implet , quitar
quam pićtores eleganter exprimere co Sit autem rühihuius rationis indiciü .
rantur inuidiæ faciem depingen tes .Quá C fi quodaliud, etiam amorum ortus, qui
do igitur cumque homines.licexinaidia: bus res viſæ datoriginem ,& , veluti ſub
affeccioculos infiguint hi vero proxime uentanea's affectiones per oculos in ani
animam ordine locati ipfiusmaliciam ac mas eiaculantur . Idque iuſta admodun
draxerinc, veluti venenotinctatela impe racione . Nam cum ex noftris meatibus,
Ganc,nihil(opinor )præterrationenraui fi ac fenfibus maxime aſfiduam viſus ha
dem obtingic,ſi conſpectis nocent Nam ber motionem , & calidiffimus fit,para
& canum morfis periculofiores funt , fi tior'exiſtir ad capiendum eas, quæ circú
Ära perciti mordeant : & hominum feini cioca funt defluxioncs, ficque amorum
na efficaciora'effe aiur , framore coeanr . tranfitusigito fpiritu actrahit .Mox fubdit :
Acprorſusanimat affectiores confirmár , derupicula, & bafiliſco ,dequibusnos, li
& vehementiores efficiunt corporis vi- D bro primo, eginus.
res. Propterea id genusamuleta , quæ à Habetis ad Philofophorum mentem
prohibenda faſcinatione poßioyce KVO explicaram faſcinationem , quam tuen
cantur , ſune qui putentaduerfus inudia tur Philofophi, & Theologi recentiores ,
conferre,quod fcilicet ( fic ) trahatur vifus quorum breuiter vna , & confentienso
per abfurditatem , quominusinnitatur af pinio eft , Auicennæ ,Algazelis , & genti
fectis . ] lium ,illa ſuperftitiofa, quæ reiecimus, ni
Aliquid eft hoc vltimum Plutarchi do hileffe ,nec ab ipfa viſione; qua vilio eft ,
Etrina ; quinon attigit punctum præci fieri alterationein vllaun in alio , fed alte
pundifficulcatis,nec enimottédit quo rationem effici per venicnatam aliquain
pacto ille maliuolus vel calidus affectus qualitatem manencem in putridis humo
queat noxialer qualitatem fuam in aliứ E ribas aut vitiofa complexione ipfius in
effundere: Mutuatusreliqua à Plurarcho tuentis , hanc qualitatem communicari
1
Hoc præckare , & luculenter ſatisexplicat {piritib . vitalibus,qui'imaginationeacrio
Heliodorus, Aethiopicx Hift.lib : Ivinter re, & attentione interiore animiconcitá
prete Scoto :Sic feres haber . tur , & exciti viam quærenres ad oculos
Hicati nobiscircumfifusper oculos , perueniunt . His fpiritibus effluentibus
fareshabitumaliofque meatus ad pro exoculis non quidem ipſa viſione , fed
funda penetrans, &ex qualicatibus exre fpiritibus fimul cum vifione'excitatis , &
tioribus eo ſecuminferens , qualis influ erumpentibus y aerem proximum malo
Skerit, talem etiam ijs quite excipitur habib fudviruminficere , ab hacaeris partes
alian
 Diſquifitionum Magicarum
aliaminfici , & ficperueniri ad patrem ao . A leeſt.caula vero , ficut diximus, quoniam
ris proximam illi , qui eft inficiendus;(pu
ta pueri) & hunc aerein proximum infi
nuare ſe in oculos lædendi , & ex oculis
eius,quæ pars tenerrima citius inficitur,
ſe penetrare in corporis partesinteriores.
Hæc elt ſentencia Alexandri Aphrodiſçis
in problematibus, & Ariftotel.problema.
20.fect.(nis dicas hanc ex vulgi,fenten
cia locutum ) aperte eft D.Thom . 1. part ,
quæft.117.art.3.ad 5.2. & 3.contr . gent.
cap.103 quem Ferrar. ibi & Aegyd.co- B rulenti emmittantur per ipfum oculiglo :
luinna, & contr . error. Philofophor.&
alij fequuntur. Etprobant non maleexé.
plis Richard.d.quæft.13. & Abulenf. pa
rad. 4. quæft.16 . & alijs locis . Richardi
func ifta .
Videmus enim hominems patientemin
oculis , ] quandoqueaſpectu fuo lædere
hominem ,qui illum afpicit ,quodcontin
git ex hoc , quod oculimala qualitatein
fecti,aeremincdium inficiunt. & aer in
fectusoculos directos ad oculosinfixos
inficit, eo quod fecundum rectam linea ,
&directius illainfectio deriuaturad ocu
los adfpicientiuni, quani nonadſpicien ,
cium multum,ad hoc cooperante imagi
natione illius, qui aſpiciens oculos infir
mosimaginaturfe lædi, & ego expertus
fumin me ipfo, une quandoque non po
tuiſfe tenere aciem vilus, niſi cum diffi
cultate directe contra oculosillius , qui
infirmitatem patentem in oculis pacic
batur .
Videhanc faſcinationeni , quàm Ri
chardus admittit , non aliam eflc, quam
( vt dixi)infectionem quandam , & præte
rea illum addere vnain circunftantiam
imaginationis, eius qui læditur, quæ val
de probabilis eft , & propria pestis atque
omnium morborum contagioſorun ,
qui facillimè hauriuntur ab ijs, quiciment
corripi,vel correptosſe autumant . Addit
Richardus.
Ad hoc eſtetiamalia experientia .]quę Ë chardus, eo quod paffionibusquibuſda
habeturper philofophum ,primo libro de
fomno, & vigil . vbidicitfic, quoniam ſi
cut viſuspatiturſic, & facit aliquid. In fpe
culis enim valde puris cummenftruis ſu
perucnientibus mulieresinſpiciunt,in ipe
culo, fit fuperficies fpeculi , velut nubes
fanguinea,& fiquidem fit nouumfpecu-
lum ,non facile eft abftrahere huiufmodi
maculam ,li vero fitfpcculum vetus,faci,
nonfoluinpatitur viſus aliquid à viſibili;
fed etiam facit aliquid , & mouet aeta ,
quemadmodum , & fplendida nam vifus
cft fplendidorum habcncium colorem
Quod ait viſum facere aliquid nonficac
cipiendú , quafivclitipla viſione aliquid
aminti, qua viſioelt; ſed fimulſeu conco .
micanterquoſdamexire ſpiritusſeu vapo
res, qui noxiam illam fpeculis inferant.
dubitari autem poteft ,vtrum hi fpiritus vi
bum v , c voluntRichardus,&Abulenfis,
an vero duntaxat per canitates orbium
feu angulos , vnec folet lippicudo exire ?
Mihi nullo modo veriſimile videtur ,per
ſolum globú exire, fieri poteft, ut aliqui,
fedran
admodum , & pauci.putem longe
plurcs exire per cauitatesillas , & fimul
per os, & nares plurimos, & cfficaciores,
cum expirationeinhalari obiecto , cuida
mnum infertur,feu quod contagioaffla
tur. Nonnc putridivaporis longeplus , &
citius expedititiusque calidius etiam , &
inflammatius, aborein corper aſperam
arteriam ,quam peroculos folet immitti ?
Fortaſſis etiain yerirati prorſus conſenta
neum eft , quod Valeſius contendit , ab
oculis nec fuffufiones,nec nubes, nec al
bugines,fed ophtalmias duntaxat feu lip
pitudines tantum in alios mitri, minus er
go mittantaffcctionesnon ſuas ,fed alio
rum.certèfcabiem non oculus , fed mu
Dnus & cocactusmembrorum affricabit,
Peftilicas manquam aſpectu , fed nalitu
oris ſolo propagaricófueuit:quareægro
cum non aſpectum , fed contactum , &
propiorem , acceffum fugimas. Demen
Itruaris illud , quoadfpeculifuffuſionem
vera puto :ſed quæ de morbis hominuın
aut alijsadmirandus Pliniusnarrauit, lib .
7.cap . 15. & lib.23.capit.7. ea quotidiano
vful, & experimentis coniugatorum refu
tari Valefius conuincit. Tertio probat R
aniini , oculi quaſi tranſmutenur, &
igneſcant adco , vt nec ipli alios noue
rint,nec agnoſci fere queant ? & præte
rea eciamfolo aſpectu alios ad amorem
aut lafciuiam poffint pellicere . Purant
enimex ſolo aspectu,mediante imagine,
paffionem primum interiusconcitari,&
eam oculisfe infinuare , & qualitatem ali
quam oculis,illiccm adlaſciunamoré,
 Liber Tertius.. 277
inferere.Atqueadeo eſſe mulieres, ſeu vi- A nam , & amantes non nifi impropriè fa
ros,quibusillicitum illud ſeu qualitas al fcinari dicútur. Quis vnquam Helenam ,
tractiua ad amorem inſit in oculis , per vel Penelopem , velfimiles tot ambitus
modum qualitatis perpetuæ , & imma procis, faſcinatrices, vocauit ?
nentis ; alijs vero ineſſe illam duntaxat Ad Abulenſem venianus, quiftat pro
nobis , & accuratè rem diſcuſſic locis tri.
durante paſſiuneamoris , hoc eft quam
diu illi ipfi concupiſcunt, ſeu amant. Qua bus. Primo ſcribens in Genef.capit 21 ,
de re prorſus dubito, & pice Richardi di col.6.noue editionis;diſtinguic,vt nos di
xerim , hæc non funt admodum veri ſtinguimus, & vulgarem illam faſcinatio
Gmilia : nam qualitatem talem ineffe nem , quam motibus aniini iraci accci
aliam , quam fit ipfa pulchritudo ocu buunt, refellit;quia tales motus,pertinent
lorum , vel decentia , vel gratia aliqua B ad paffiones animales , non ad narura
moralis , qux venuſtate , alacritate , de les:infirmitas autem fundarur ſuper ali
core , aut alijs amari dignis conditioni qua naturalia , vi harmonium , vel non
bus , animum vulneret hac Cupidinis ſa harmoniam humorum , aliorum in cor
gitta ; nihil neceſle eft , cum hæc fuffi pore.phyficam vero ittam probat, fi fiat
cianr , nos imaginari. Nec vrget pro in corpore propinquo; nam in longè di
ftans iure optimo negat fieri poffe . quia
bario Ricardi , quam his verbis ſubiun .
git . Quandoque enim videbis mulie ſpiritus ifti expelluntur virtute naturali,
resturpes, &oculos turpes habentes , & qui ſunr aliquantulum graues,vtpote bu
tamen quandoque magis afpicientes ad midi bumiditate aqua, & ideo non pof
fuum amorem alliciunt ex alpectu fuo , funt in longum tendere , nifi per magnam
quàm longèpulchriores mulieres, & virturem potentia expulfiua , qualis nec
quandain habenc nociuam efficaciam ineſt oculo ;nec, ſi ineffet, ſufficeret; quia
tranfeuntem : hoc eft cum pallone vis illa noxia refiftentia medij facillime
tranſeuntem , quod videtur perfuadere commutaretur.
experientia , vnde viris periculoſum eſt Hæc eadem omnia docet, in d . Paral.
tales mulieres reſpicere .) Fateor pericu 4.à fol.5 2.vbi fol.ss.col. 2. expreffe affe
Jofum , fed quia hæ mulieres ſuntillece rit non dandım faſcinationem illam vul
brofæ , vel conuerfation e, vel aſpectus garem , ſed Phyficam , quęprouenitex ali
gratia aliqua, velipfa lafciuia ; quæ exo qua peftifera qualitate exiltente in ani
culis lucés prouocat homines adid, quod mali per moduin morbi, & diftinguit in
natura deparauata eosinuitat. Nec for ter propinquum obiectum,& remotum ,
ma ſo lacapiuntur, quiamanr:nam fat D fol.si.col.4 . & fol.s7.col. 2:& quoad pro
enique forinofum , quod amat , víde.. pinqunmprudenter addit,neceflariu el.
tur , Te , vt illud propinquum diſpofitum ſitad
Quiſquis amat ranam , ranam putat eſſe recipiendain corruptionem illam faſcina
Dianam . tionis, quod docetdict.fol. 51. col. 1. &
Quod vero efficacior ad malum fita . vero certifsimum eft. Verumidem hanc
ſpectus harum cum paſſione amoris,feu materiam magis ea profeflo examinauic
commenjo cap. 2 1. Nom.à quaft . 9. &
eromania ipſę percite; fit ,quia cum acrius quætt.10 . docet , quod præfupponimus ,
oculos intendunt, & ignea illa lux ſplen
fpeciei viſibili nullam inefle qualitatem
didior , addit aliquid decori, licur , &
vox eorum , qui ex animoloquuntur ma actiuam , vel paffiuam alternan'em ad
gis folet auditorum animos percellere . E modun quatuor naturalium quali a ū ,
Si vis irieflere , ait ille , Aenduin eft pri quià ſpecies viſiuæ nec caldæ ,necfrigi
mum ipfi tibi : fi vis ainari , ama . nam de , nec ficcæ , nec humidæ ſunt formnil
magnes amoris amor. Et hæc eft cau liter , auteffective, ſed nec virtualiter , &
fa.cur dicat Ecclef. capit. 9. verfic . 3.Ne tantum illæ efficere poflunt, vt res , cuius
refpicissimulierem multiuolam , ne fortè ſpecies ſunt videatur.Quare ipfe nocun é
incidis in laqueum illius :) Minime his tum nullum inferre qucunt per fe,fed ali
verbis probare voluit commentitiam il quid illas comitatur , vndenoxa bruri
Iam qualitatem Richardi, qui certè pror tur , quæ haud dubie fequeretur, etian fi
E fus impropriè hanc vocat,faſcinationen , Ies yila non videretur , & videns, culis
dau
278 Diſquiſitionum Magicarum
claufis ,non vidiſſet.Illud vero corco :ni. A accipiunt vulgariter intelligentes, qui.n.
tans ,eſle ſpiritus(corpora quædam lubci vulgo loquuntur , in pueris teneris, pul.
lia )fubftantiæ calide, & humida , qui in lis,atquc paruis porcis faſcinationem in
vapores quoſdam refoluantur . Hili ad terdum afferunt euenire fimiliter in alijs
corpus aliquod tenerum delati ei adhz domefticis animalibus neſcientes , quid
ſerint, frigiditate ſuperficietcorporis foli faſcinatio fit,
di,cui inherent,cacris circumftantijs, Hæc ille de vulgari:namn de phyfica ,
condenſantur ;atque viſibileseffecti corpo 4.14.docet , illam per contagionem pre
ra apparent.Et hocin fpeculo , in quod dictorum vaporum fieri, & q.15.docet
intuetur menſtruata, contingere.Anima quædam animalia id natura infirum ha
lia itaque in quibus hi venenoſi humo bere, vt queant ficnocere, quædã omni
res funt , per oculorum pupilias fpiritus B bus, alia non omnibus, ſed ad hoc diſpo
emittere folere , qui valde noceant ijs , filis, & tales effe homines, qui non quan
quibus inhæferint . Et hos fpiritus non do volunt, & quibus volunt: ſed , linon
pertinere ad potentiam vifiuam , fed ad concurrant requiſita ex parte agentis, &
iactiuam , quæ per applicationem , & c . patentis, quibus volunt, nequeant, five
tactum operatur, & illi per calorem ,vel ro hæc omnia concurrant , etiam ſi no
humorem nocent: lint,noceant . Vnum tamen addit expli
Qui per ipfam viſionem , qua videt ,di Catione indigenshis verbis .
cuntmalum inferri, neceffe eft, fatean Haber tamen qui busufmodi eft, ) ali
tur cum Platonicis vifionem fieri per ra quid in fua poteftate , quoniam ſiclauſos
rium emiffionem ; quod omnium accu femper oculostenere voluerit,neminem
ratiffime refirauit Abulenſ ſup.9.15.ra- C faſcinabit vnquam , aut cum ſe voluerit
tionibus, validis octodecim . Idem , qu. ab aliqua re cuſtodire , ne eam faſcinet,
14.cú ſeqq. vſque ad 19. poſtea preflius claudet oculos, & erit impoſsibile cam f2
faſcinationis materiam diſcutiés, quæft. ſcinare .
quidem decimaquarta , expreſſe alferis, Hoc ex hypotheſi verum dumtaxat,fi
hæc verba . vaporesiſti ex oculis ſolis prodeant , nam
Dicendum eft, quod plurimi corum ,,) fi ex ore vel aliunde. nihil prohibet, etia
qui catholicæ veritati valde inherent, fa cæcis talem vim adfcribere, Prudenter
fcinationem nihil cfle dicunt nullú quo addit, quæſt. 16.licct plerumque hæc no
que animal faſcinari,ideft oculo percuti, xa tenerionbus corpuſculis inferatur, in
nullumque bonum aut malum per ocu terdum inferri poſle durioribus , fi valde
los cauſari. Horuin autem inodus fane, D vehemens, & excels ui fit hæc qualitas ,
vt ilti accipiunt, ſolidarn veritatem ha vt in baſikſcis, & lupis quoad quoſuis ho
bet. Vulgares namque qui ſecunduin mines experimur,deniqua ,qu . 17.docet
fuum nomen in fipientesluni, arbitran ex hac eade caufa poffe quædam in cor
rur, & afferunt , quoſdam homines elle pora remotiora quam queant alia , quæ
malorum oculorum , addentes ,quod fi quæ omnia certa ſunt , necalia indigent
iſtioculo furibundo ,aut inuido vel qua probatione.
litercumque ad maluin modo afpicere Sufficiant ad probandum aliquim cf
aliquid volucrint, illud ledent atque oc ſe faſcinationem naturalem ſeu philofo
cident, & fi benigno oculo illud confpe phicam & eos qui faſcinationeni defen
xerint,nihilnocebunt. Hæc autem peni dunt( vt Ronſeus epift.48. Francil. Xua
tusfalla ſunt, & naturæ diſlona . E res, in Miera phyf. difput.decimo octayo ,
Vides ſententiam Abulenfis,de vulga fection.octaua cap.vigeſimo fexto, &
ri faſcinatione , qui recte oftendit, fi qua curſus Conimbucent in y.libro. phyf. &
litas illa inrit venenata ,etiam cum nolūr, alij) de hac tantum ,non de priore illa poe
obtutu nocituros,vt recte Plutarchus. & tica , & vulgaria ,locutos.
Heliodorus cenfuerunt. Idem quæſtion . Pars altera concluſionis, quæſtionem
18.fignificat hanc faſcinationein ab Ec ingerit de nomine , an faſcinatio dici de
clefia damnari . beat ea , quam ex viisato humore ſpiritus
Nos quoque ( ſcribit ) cum tota Eccle iſti conciliant, noxa ? odi, oyouaXiat ,
fia ,) falcinationem improbamus, quam omnem quando nihil cx vocis vfurpan
cione
 Liber Tertius.
tonemali conſequitur.Sed quia, ficut de A
Fati, voce dicifolet, nomen eſſe ſuſpe
ctum , etiam fiquis mentem habeat non
malaın ,fic etiam de faſcinationis, voceli
benter vſurpem ; fine addito ,ſeu explica
tione,illain non efTe probandam ,quia pe
riculum eſt,ne quis alicer accipiat, quain
tu protuleris:ceſſat periculum , fi fic loqua
ris,vt metaphorice , non propriete locu
tum , ex contextu ſeu orationis ferie faci
le deprehédatur, quod id S.S. & Patrum
locis mox proferendis, factum .
In hac vero quæſtione , cum agimus ,
An detur faſcinario?confeftim omnes
fic nomen accipiunt( & merito )vt vulgo
confueuit.Nam vbi inetaphore, vel ana
logiæ ratio aliud non ſuadet , receptú eft
vocabula in propria ſignificationcfune
re,maxime inter phyficos,vel metaphy,
ficos . Ideo fancte admodum Toftatus
profitetur ſarisſibimoteſtumelle confire
ripublice aliquam poffe fierifaſcinationē
(confitebatur de fola phyſica ) hoc autem C
non ideo quod veritas latere debear( defi
derat enim veritas in publico collocari )
ſed quia fimplices , impotenies diſtinguere
à falfis vera , cum audirent faſcinationë
poſſibilem , arbararentur aliquid , quod
inconueniens effer, o ad ſuperſtitiones va
rias verterentur.
Hæc ille fapientiſsime. Quid ?quodcer
te decet philofophum , & Theologum ve
rum , quoad fieri poteft, voci bulorú pro
prias fignificationes non confundere ,ne D
vel Grammaticis ludibrium debeat , vel
fateatur fe improprie loqui. Macedonú il
lud probum , ligonem ligonē, pi'am pa
lam ,proditorem proditorem vocari. Ni
hil clarius , nihil expeditius , nihil ad eru
diendum alios accommodatius. Quis fe
rat , fi incendium vocesdiluuij nomine ,
quia flammis omnia inundat ? Gi morbis
aliena affingas nomina, quis probei ?fa
fcis,cum contagioni, fricinationis nomé
imposis. Quid eft faſcinatio ? faſcinatio . E
nem ,definit Toftarus (9.15.)cum aliquis
quempiam videns, ad eum non coniun
Etus corporaliter, nec in eum quidpiain
agens, eum ledit. Nonne in faſcinationis
nomine omnes includunt pro inftrumé
to ,vel efficiente ipfam vifionem , & præ
terea requirunt animi malignitatem ? vt
proprie dicta faſcinamo, verenon fira
liud, quam (vt definit Valehus)paflioosk
279
lisillara , cõcepta, perfecta ex quadam
affectatione animi maligna cius qui intus
tur . ( certe hoc Ariſtoteles , Plutarchus ,
Heliodorus, Plinius,confirmant at hæc
defunt in phyſica haccontagione, fed ca
ad humores omnein agendi referteffi
cacitatem.differunt erga phyfica ,& vul
gata, cumque vulgata proprie fit faſcina
tio , vt pote cui primo nomen inditum , &
phyſica dumtaxat tralatitie , per quadam
analogiam , late fumpto nomine , ficap
B pelletur ; confequens eft improprie hanc
dici faſcinationem :atque omne contagiu
ore, halitu ,naribus,affcicationem mem
brorum illatum codem iure dici poflefa
fcinationem phyficam . Repugnat nocio
nominis. Nam, fafcinario,non deduci
tur(vt quidam opinati) à fando, quod in
cantationibus inducatur,fed origine Grę
cànicuin eſt ,quia faſcino,formatur à Been
orire, inucatis duabus litteris. Bao xárny,
ſignificatinuidere, quod, Ciceroneteſte,
vfurpabát pro nimium videre.quoniam
qui inuidentalicui, ab inuidiofi felicitate
ncqueūt oculos auertere Bagravia , pro
prie eſt inuidentia. Deut.cap.28. ver. 56 .
vbi nos habemus , inuidebit fratri ſuo ,
Græce eſt barriyer quod DiuusAuguft.
l.locutio . Hebrajcar. trastert, faſcinabit ,
Chaldæus autcm , habebic oculum ne
qucain. Nec ignotum illud patrifamilias,
an oculus tuus nequam eſt, quia egobo
nus ſumn :March 20. quod de inuidia mer
cedis alienæ contemplatione dictum . Er
quia liuos in oculis maxime ſe prodir etiã
Horatio tefte ,Non iftbic obliquo oculo
mes commoda quiſquam limat,non odio
obſcuro, morsque venenat,ideo fortafsis
Eccl.31,v.zs. pronunciatum.nibil oculo
nequsus creatum , hoc eft infidentius, nifi
mális eo refert re , quod oculus peccati ,
& concupiſcentiæ feneftra effe foleat ,ma
lorumque animiaffectuum index feu le
no porius illecebroſiſsimus. Nihilenim
hoc ad probandam faſcinationem facit ,
vc nec alia SS . loca , vel quorundam Pa
trinn auctorirates. Nam fafcinationem la
tiſsime ſuinpfere , pro quauis grauidece
prione , vt etiam Magica præitigia com
prehendat,de quibus mox dicam .Sic ac
cipio, maculum in epiſt. Dauidis Imper.
Abiſsinorum ad Manuelem Regem Lu
fitaniæ apud Frác. Aluarez hiftor.Acchio
piz.c.135-Sicait Sapiens,Sap.4.9. fcin12.fo
a
280 Diſquifitionum Magicarum
fcinatio nugačítatis obſcurât bona. Græ- A latæ in Chriſti fide nupernati, & c.]Adeo
ce eſt Barneyla xai peugot1705, ideft,fa certuın Hieron. naturaliter id non con
Scinum vile,nugax , & nihili , phraſi He tingere; vt, fi fiat , opera dæviopis fieri cē
ignificat , à viliflimis , & fucric . Eadem mens Chryſoſt. in idem
brea.
minimi Sicprecij
enim quiſquilijs terrenis , inaxi cap.3.ſcribentis ,in.onet enim ne , quando
me à nugatoria , & adulatoria laudatio audimusinuidiain , ſeu oculum malum ,
ne , ita nos præftringi, & ludificari , vtad exitumeinus , quod oculorum coniectus
vera bona prorſus cæcutiamus , vt bona intuentes lædere foleat; us Coll To Oions,
pro malis, mala pro bonis habeamus ,ter οτι η οφθαλμώ , βέλητούς ορώντας βλά
rena celeſtibus, lempi : ernis interitura prę W ? Giv iPUREV . & reddie rationem quia Malth
feramus, fiſcinationis vero nomen vlur spíuna oculi membrum malum elle ne bo do 20.
pat , quia vulgus Iudæorum falfanillam B quit; verum hoc pacto liuorem animni a
faſcinationeni credebat cótingere, adeo Christo nutari . Nam oculorum eft fim-'
vt huiufinodi faſcinatorem oculum Sa pliciter tantum videre; caterum perperā
ræ impijrecutiti tribuere non vereantur, videre , eit anismi intus deprauati . Addit
quod Abulenfin 21.c.Gen.refellit.D.Bó non tamen hæc dici, quali liuor per ſeal.
nau. coinment. in v.illum ì2 . vidit alludi teri nocere poßit: ſed oftédat cos quiitą
ad faſcinationem , & ideo dicit , fecundú docebant, per inuidiain ad hoc veniflc :
quod hoinin es i r
malign dicuntu laudan ταύταδε ελέγη ουχ ως κουφθονα κτον
do pueros faſcinare latis indicans quanti lautey ix tw EXO370s , ' 'w dy . vidus
illi faceret.Senfum quem diximus,ia nc omnem vulgatæ opinioni adicuin obftru
tis ſuis Pet. Nannius Alemarius ex parte xille, sen :oul i Oculi organum , remouet
amplectitur.Adſpectuetiam adillam opi C vitionen , remouet piam inuidentizat.
nionem . Metaphorice D. Paulus locu Idan diſerte vulgarem illam de vetulis
tus,ad Gal.z.v.1.cum fcribit; Quis vosfa faſcinantibus opinionem reprehendit,no
ſcinauii, non obedire veritaris ? hoc eft mil.8.ad Colorlenf.B. Anſelinus, addit.c.
quis veſtram Galutem , & veram fidem 3.cxponit quidem , faſcinauit , livido læſit
ectu inuidiæ vos tenellos
vobis inuidens,adeo dementauit, vtad lu intuitu: & reſp
,
cem clariſsimam caligetis ; & tam ſubito læſis, dolenſque de promptu veltræ per
fećtionis, ac tidei ſolo livore nocuit: licui
leuiterque ab ea fide defeceritis , quæ tā
manifeite vobis à me tradita fuis;ac lipe aliquis qui ſolo reſpectu dicitur res alte
nicillo prædicationis ante vniufcuiufque rius pofle din inuere: & ita vos liuenti ſuo
veftrum oculos Chriflus pro vobis cruci alpectu tabefccit, vt non credatis veritati
fixus foret ? Vera hæc S.S. locorum fente D. meæ prædicarionis, ſed fallisati ſui dog.
cia D.Hieronym . non obſcure fententia macis: ]verum fubditalian intcrpretatio .
ſuam prodidit, habere fe pro fabula illud nem ,nempe :vel ficucilicantatores falci
vulgi.Digne(ait) Paulo qui etfi iinperitus nant & deludurit homincs, vt credintve
eltiermone,non tamen & ſciencia, debe ruin eflc , quod falfum cft : ita nefcio quis
mus exponere :non quod ſcierit effe fa faſcino luz deceptionis ita vos incanta
ſcinū, qui vulgo putatur nocere , fid vfus uit ,ac verbis fuis immutauit, vt& c.jvides
ſermone ſit criuij, & vtin cæteris , ita in de vulgari loqui per , dici'ur : de magich
abſoluie , ficut & D. Hicron . locurus eft ,
hoc quoque loco m
verbu quotid ianę ſer
mocinuionis aflumpferit. Dicitur faſci quem innitatur.vt & Primalius ipfiſmet.
nus proprie infantibus nocere , & ætati D.Hicronymus, veibiscoirpendio acce
paruulæ, & his quinec dum firmo vefti- E puis viens, quemadmodun Thcophil.
gio tigant gradum ) . Hoc vtrum verum Chryſoitom . Sedulius torum illud præ
necne fit, Deus viderit:quia poteft fieri , termitir contentas interpretari, faſcina
vt & dæmoneshuic peccato feruiant , & uit , hoc eft ,inuidit: Caictanusretulit ad
quofcumque in Dei opere , velcæpiffe , magicas fenfuuni ludificationes , Catari
vel profecille cognouerint, eos à bonis nus ad phyficam , quam dixi faſcinatio
operibus auertani. Nunc illud in cauſa nem non ad vulgaren ). Sed verios,com
elt, quodex opinione vulgi ſumpcnm pu modior ſalcem ,explicatio Caiccani , quã
Adamnus Sasbaut, fiue Leonard . Hallel.
Eainuscxemplum ,vt quomodo tenera ,
atas noceri dicitur faſcino : fic etiam Ga fecutus fuit. Nam quz Sasbauto aſcripta
poft
 Liber Tertius.
poftmottem commentaria in epift.Pau- A
1. & Efaiain ,ſunt ſelecta , & in ordinem
digeſta ex lectionibus prædicti Leonard .
Hatſelij,vt norunt, quicontulere , & hu
iusiilum auditorem fuiffe meminerunt.
Sept. Tertullian v . idetur hanc vulgarem
opinionemfolis Ethnicis adſcribere,& li
uori ſeu odio , fafcini nomen tribuere : &
quia pulchris periculum imminere puta
bant, ideo remedio , velamen capuks, vir
ginibuscommendat , quoniam co afpe
ctus arcebatur.Sic fcribit lib. virg velin . B
cap.is
Sed enim vera , ] & tora , & pura vir
ginitas,nihilmagis cimet, quain ſeinetip
fam : etiam fæminarum oculos patinon
vult, alios ipſa oculos habet ; confugit ad
velamen capitis , quafiad galeam q , uafi
ad clypeum , qui bonum fuum protegat
aduerfus ictus tentationum , aduerſusia
cula ſcandalorum , aduerſusſuſpiciones ,
& fufurros, & æmulationem ipſum quo
que luiorem . Nam eft aliquid etiani , a- ©
pud Ethnicos metuendum , quod faſci
num, vocant, infeliciorem laudis ,& glo
riæ enormioris euentum .Hoc nos incer
dum diabolo interpretamur , ipfius eſt
for. de eniin boni odium . Interdum Deo de
putamus, illiuseftenim ſuperbiæiudiciis,
extollentis humiles , & deprimentis ela
tos . Timebit itaque virgo ſanctior,vel in
nomine faſcini,hinc aduerfarium , inde
Deum ,illius liuiduin ingenium , huius ce
forium lumen , &c. ] D Ilte hortis.ſtragom dodie , arboribuſque:
En tibi agnoſcit rein , caufam reddit 2
liam , quam vulgo putabatur : effici hæc
demone faciente , Deo permittente, ni
lil verius.Hæc ergo Patrum Ortodoxa
rum ſentencia :nec fauentilli:, velHenri
co Cor. Agrippæ phyſicam fafcinationé
impugnanu : quein refellit Six.Seneprli.
G.biblioth. annot.267.velCinglianis hz
reticis, nimium vulgari illi: tribuentibus ,
Caluinozin Exod.c.22. Aretio ,problem .
de faſcin : & Lamb.Danæo ,c.2.de forciar. E
qui auctoritate quorundam Patrum ca
lumniofe abutuntur,
Feria concl: quædam , fi frequentior
faſcinatio pendet à demonis maleficio ,
qusſtrigi,velfortiario ex pactonocerevo
Jenis cooperatur . Qua definiripoteſt, fa
( cinum eftpernicioja qualias demonune.
arteillaia , ob racuium , vel expreffum bom
winis. cum demone pactum .) Hæc grow
281
batur autoritate D. Hier. & aliorum Pa
truum iam citatorum D. Tho . Abulenſ
Ferrat.Xwareſ. & cæterorum Theologo
rum laudatorum , probatur experientia
quotidiana , & conteſfionibus forciario
rum . Ad hanc opiorreferenda pluri
ma , quæ varijs ſcriptoribus viſa ad alias
ſpecies referenda.nam folentpacifcinc
tarijiſti homines, vt quosliuide,veliracú
de aſpexerint,ijs dæmon perniciem infe
rat , ignari poftca putant hæcipſa viſione
perpellos; quorú exnumerobonuspoe .
ta Hieron. Vida, Bombycum.li.2.narrat ,
quod ſuo temporc accídecat.
Quandoquidem memini T uſci alta inrıs
pe Viterbi.
Ipfe fenen vidiffe ferum , cuidira viga
bant.
Ora ,graueſque oculi fuffe &tiſanguineciro.
cum ,
Fronſqueobſcenafitu, birtique in -vertica:
cani.
Ule truci (fcelus) obtutu genusomne non
cabai.
Reptantum ,Ionues animas;pranaſque vou
Lantes :
Quinetiam fi quando hortos ingreffus.,,
vbiannus
Exuie expleto surpam nouus orbo fenfu
Etam .
Floribus paflimper agrosinoanuit ar
bor ;
ruinam .
Spemque anni agricola mueſtifleuerecali
ducam .
Nam quocumque aciem horribilomin
tendifet,ibi omnes
Cernere eratſubito afflatoslangueſcerefta
res .
Quis enim credat vno humore natu
raliter tam diuerlæ fpecieiies ſolo afflatus
interemptas. Sed immiſcebat Dauusille
cuncta interturbans. Talis etiam fuit Tel
chinum faſcinatio , à quibusinuidi, & fa
fcinatores, vulgo Telckines, dicti B.Gre
gor. Nazianzeno, & Syneſio .Gregorio
Vero Palamæ , tabes Telchinodica , idem videather
quod tabes vultu faſcinante , & inſidioſe dirgin
blando illaca,ferunt( fabulæ ) Thelchinas vesi
fratres nouem ex Actaonis anibus in
homines verfos in Rhodo infula Rhea
comites & in variasfpeciesfe conLIG
DS
282 Diſquiſitionum Magicarum
re folitos, nunchominum pedibus mani
buſque truncorum ,nunc piſcium ,núcian
guium ,nunc dæmonum ; infignespline
veneficos, & præſtigiatores crediderim ,
& inuidos( vt ait Helych .)faſcinatores:vel
potius veros cacodæmones admodum
maleficos σε'κεπίκαλώ θέλγιντας pefti
mo fine homines quos præditos vellent
demulcentes , vi ſcribit Euftachius in 13.
Iliad.inuidos dæmones fuiffe indicat D.
Naziāz. & poft illum Tzetza , atque ideo
etiam dicti saaqyalar..quaſi manuum
opere exitiofi. Tilesetiam Tybios fuiſſe
Ponticos de quibus Plutarchus ſuperius
meminit, & Plinius lib.7.c.2 .his verbis.
In Aphrica eſſe familias quaſdam effu
ſcinātes Iſogonus ,& Nymphodorustra
dunt , quaruin laudatione intereant pro
bata, areſcant arbores,emoriantur infan
tes . Eſte eiuſdem generis in Triballis , &
Illyrijadiicit Iſogonus ,qui viſu quoque fa
fcinent interimantque quos diucius in
tueantur iraris præfcrum oculis. Quod eo
rum malum facilius ſentire puberes.Con
firmat Gellius,in Noct.Attic. eodem re
ferendus, vt B.Iſidorus Iunior in Origi
nibus .
Fieri autem hæc pacti cum dæmoni
bus initi vi ſatis oftendit, quod faſcinato
rum huiuſinodi notas eſſe volunt,fiino
culis ambobus , vel eorum altero , binæ
fint pupillä ;aut in altero effigies equi aut
canis :quæ nihil dubito eſſe ſtigmata, qui
bus mancipium Satanias fuum infigni-
uit . Noftris enim temporibus deprehen
fæ ,quibusin oculis erat nota catellini , vel
boffonij pedis:& quod degemina pupilla
dicit,ita capio ,vt videri geinina creda
mus non eſte .
Obijciunt ab Ariſtotele, Plinio , & alijs
futam ,g gaten ,hyenä pellem , & alia re
media naturalia preſcribi :morbum igitur
elle naturalem .Refpondeo hoc arguiné
to probari duntaxat ,impropriam illam fa
fcinationem phyficam :deindeetiam hęc
valere contra diſpoſiciones corporis qui
bus dæmon abutitur , & ſic indircctè re
fragari ipli dæmonis aétioni.
Vulgo receptum , vt magicæ præftigiæ
Omnes per Metaphorami faſcinationes
vocentur: quo fenfu laquerius libruin e
didit , quem vocat , flagellum faſcinate
rum , & codem fenfu dicuntur Ludices à
ftrigibus faſcinari.qua de re fcribunt In
A quiſitores Germani.Sunt, tales malefi
ce que iudices ſolo, aſpectu , “ oculorum
intuitu maleficareſciunt, quod cis nullam
moleſtiam inferre queantMallei fol 3 + 0 .
Item : Experientia nos docente nouimus ,
quod iudex autalijaſeljores jia alienari
ineorü cordibus fuerini,quod omnem ,
quam habuerunt indignationem amiſerút
nec ipſas moleſtarè quoquomodo præſume
bant,led libere abire permierüt . Qui(cit,
et vidit expertus eft. verurn dar teſtimo
B nium .O viinamialia procurare non poſ
ſene. Sicilli fol. ss . Arbitror Deum non
permittere in iudices fideles & rite ,aciu
ſte procedentes ; fed duntaxat iudicesini .
quos,aut modicæ fidei, aut curioſos, & c .
Reltat videre vnde vulgarisilla faſci
ni nata ſic opinio , de oculo viſione, vel
ore laudandotiſcinante . Placer Franc .
Valefij coniectura fortallis inde , quod
pueri , qui ſolito craffiores, nitidiores.ful
chrioreſque funt, à fæninis viriſque oc
C currentibus folent attentius fpici, lauda
ri palpari,motitari,in v! pas , & palmas ac
cipi . ' Veriſſimuni vero eftdictuin illud
Hippocrates, habitum , qui ad ſummum
bonitatis attigit, elle periculolum , & illud
Cornelij Celli; Qui nitidiores ſolito ſunt,
ſuſpecta fula bona habere debent . Cum
ergo infantuli ,ob naturalis habitus teneri
tudinem , cum viſi ſunt optime valere,fæ .
pe ex inopinato in magnum al quod vi
tæ diſcrinien incidunt; vulgus non intel
D higit cauſam tam repentina mutationis;
& , quia hanc non intelligit , ſuſpicioſum
in malum , culpam in adfpicientium atq ;
Laudantium oculos , & verba conijcit ;
quos cum quotidie pucruli pulchelli, &
obeſuli plurimos habeant, facile anus ali
qua rugor , & deformis in bocnumera
reperitur , quod genus cuin ſit tetrum ,
morofum , & odiofum , ei potius adſcri
bitur noxi , quam cxtcris. Hanc vulgi
opinionem paulatin , ( quæ mortalium
E curiofa levitaseft) etiam doctiores non
nulli fuperftitiofi , velirginij quiduis de
fendendo oftentandi auidi ſunt fecuti.tan
dem ab infantulis ad nosimnin in qui
bus caufa non admodum diffimilis.de
pique proferpens per audaciam ignoran
tia , ad equos , le getes , & alia fabulam
produxit .
SE
 Liber Tertius. 283
A xir , de quo in Euangelio dixit ; Mundus
SECTIO II. eum non cognouit .) tract. in Plalm . 14.
Scio B. loanni dici mundi principen lo.
De maleficijs venenarijs. 12. verfic. 31. & 14. verfic. 36. & a B.
Paulo principem,& rectorem mundi E
Ecundo ſe loco nobis offert, Venefi phef.6.verfic. 12. & ab eodem 2. Corint.
cium , proprie dictum . V Vierus nul 4. Dcuin fæculi huius:fed imperite Luthe
lum agnoſcit huiuſmodi ,quia puta niſi ras mundi , & faculum accepit de rebus ,
vero ,ac naturali veneno ſagas nocere nó quæ in mudo cxistuntinomoibus, quod
poſſe; nec ab co longe abit Lerchemerus de folis malis hominibus per metonymiá
Lutheranus.Sed huic magiſtrum eius, Lu dictum , quicum mundo leruiant ,& læ
therum ,illi,Venerādum ( vi ſolet vocare) B culo ,mundi, & ſæculi nomine nominá
præceptorum ſuum ; Agrippam ,perfidos tur : & quia feruos ſe mancipia diabolo de
perfidis ,poſſem obijcere, fi qua tenebrio dicant, ipſe princeps eorum ,& rector ,
num iftorum auctoritas foret . Sane Lu & quia cum colunt, fic Deus eorum di
Ciment. therus nimis magnificat hac in re dæmo citur, ficuti , & lurconum Deuseft ven
in epif.ad nis poteftatem dicit eum in toto mundo ter Philip. 3.verſic. 19. hanc lectionem ,
Gala.c. . regnare , & mox regnum ift.d quale ſit , & interpretationem an plectuntur Cyril
in Ger lus,& Ambroſius, in D.Pauli epilt. & D.
explicat his verbis; Sumus autem nosom
mnico , vt
citat.Ge. nes corporibus rebusfubiectiDiabolo, Auguft.lib.2 2.cont . Fauftum c. 2. & 9. &
delman: 6 hopitesſumus in mudo ,cuius opſe Prin eam non improbant alij quidam Patres :
77KS , ceps ,et Deus eft.Ideopanis ,quem edimus, communioi tanien ea difpunctio eft, vt
porus quě bibimus,veſtesquibus vtimur, C dicatur , in quibus Deus huiusfæculi ex
immoaer,et totum quo viuimus incarne, cacauit mentes; & fic Diabolus non voca
ſubipfius imperio eſt. Hæc ille blafphe tur Deus,fed qui eft vnus , & verus Deos
mus ergoiam Princeps , & Deus dæmo fic malunt Irenæuslib.z.cont.hær.cap.7 .
illi, qui certe mundi pars fuit? nos Deum & lib.4. cap.48. Tertullianus libro quin
vnum cognoſcimus den onum iudicem to.cont.Marcionem D.Chryf.Theophy
Principenique mundi, vt conditorem , lac.Oecumen , & Primas,in d.cap.4. Nut
ac reétorem , fic Dominum Deumque . lus vero Patruin ſic Diabolum reruin cæ
Ergo coipus ,& res omnes Lutheri Dia teraruin corporearum , vel Principem ,
bolo ſubicctæ? nos didicimus , nec in res vel Deum vocauit , ficut dixit Lutherus :
qui fatis aperte in Marcionis , & Mani fortía.CAD.3.
lobi, necin corpus quicquam iuris demo
nem habuiſle, niſi dilerus a Deo , pro illa D chæi errorem deflexit . Nececiam Lanz
vice , verbis conccfluin . Ergo Luchera bertus Danæus Caluinianus faris confi
nis aer , & omnia quibus viuunt ſub Dia deranter locutus : cum dicit diabolum
boli in perio lunt ?nos fatemur Domini quicquid in bis terris natura elt corrupti
elle oues , & bolics , volatilia cæli fylua bile , corrumpere polle , oli à Deo con
rum feras , & cete , & p:ſces, & quicquid feruictur, dicere dcount, fi Deus illi permit
creau ; liec horum quicquam addamo cat , Namli Duis conferuationem lubtra
nem pertinere. Mea funt omnia,dıx t Do hat , iplum illud per fc corrumpatur , non
nuis:excipit Lutherus , quæ in mundo per dæmonein . Sed bisomiflis ,
funt omnia , & ea adiudicat Diabolo.Cre Sic concl l'ermitente Deo ,maleficijs
didit Satanæ Omotrapezx ſuo diccnti fuisſage compluresmortalesmorbisgra
Luc.4.verfic . 6. Qua mihi tradita funt : E mimis, vel morte afficiunt.
& cuivolo doilla . Sed nientiebatur :non Probscur hæc fententia primum au
pleno iureillirudita , que accepit , pl. ctoritate D.Auguit lib. 1o.de ciuit .Dei ,
cario , & definita poteftate accepit B.Pau quod habes cap , nec miru ,9.magi 26 .
vocat rečtoresmundi,ſed explicat D. 9. , .& ſerm . 207.de temp. & lib.de diui
Auguft. Neforte cum dixiffet mundi, in . nat.dæm.c.6 . & Concil.Conttantinopol,
telligeres demone's ele rectores cæli , in Trullo can.61 . & Tertullianiin apolo
terra mundi,dixit, tenebraram harum , getico , & lib.de carnis reſurrect. vbi ait ,
mundi, exit amatorum mundi, mundi , Calicem non dico venenariuin in quem
dixit, impiorum , iniquorum , mundi di aliqua fuctaret, fed fictricis (hoceft lagæ
des
 284 Diſquiſitionum Magicarum
deuouétis,)vel archigalli,vel gladiatoris, A tradidit. Anno LIII. captæ funt Berling
aut carnificis ſpiricu infectum , & Arnobij duę fæminæ veneficæ , qux glaciem ad
lib.i.contragent. perdendas fruges perficere conatæ ſunt.
2. Probatur iure Pontificio ,d . cap .nec Eæque mulieres capuerunt furto alterius
mirū , & conft. Inno .VIII.Ale. VI. Hadr. vicinæ mulieris infantulum , & ipfum dif
VL Leo X. de malef. & incant. in 7.de reétum coxerunt . Factum eft diuinitus ,
cret. vt mater quærens infantem , interueni
3.Ex iure ciuili. I.multi C. de malef. & ret, ibiqueollam & impofita amiſli infan
Mathem.l.eorum C.eod.cit.item lex Cor tis membra videret . Captis itaque mu
nelia . Inſt. de publ. indic. Leonis Imper . lieribus , & in tortura examinatis , dixe
Nou.65.Carolina conſtitutione.denique runt : fi proceffiffet coctio ,tunc futura
leges, & praxis Italiæ ,Hifpaniæ ,Galliæ , B fuiſſet ingens glacies,ita vt omnes fruges
& German.hoc confirmant. perderentur.]Scribit Cardanus,circa an lib.15.46
4.Hiſtorijs omnium gentium , paucas num Domini 1536. Salaſfiæ circiter qua variet.ro
tangam.Notú illud RomaniArgiropro draginta viros,ac feminas coniuraſle, in- rumc. 80
poli Imp.ex Zonara tom . 3. Narrat Villa ter quos carnifex erat, vt cum peftis an
montius ſcelerum oinnium ſceleftiffimú tea leuiffet , tunc vero iam miteſceret ,
quendam :Venetijs maleficum fuiſſe, qui vnguentum conficerent , quo tangentes
damnatoru in Triremibus animas emne portarum coronidas,inficerentur: pulue
bat , promittensliberationem à terra illa rem quoque confecifle , quem ſuper ve
feruitutepænæ, & numerans decem au ftesclam fpargerent . Latuitaliquamdiu
reos pro illorum anima, quain phirogra hæc res , ſublatique mului. Sed cum cuiuf
pho proprio ſanguine notáto vendebant, c dam ,nomine Neri, fratrem ,atq;vnicum
addicebatque dæmoni,& malefico ,mox filium faftuliffent:vixq; alij quam domini
ne tractare poſſent certo contactos vene domuun ),aut filij,perirent:fimulque ani
no ſubito necabat. Addit fe interfuil maduertiffent andconynain fe in domos
fupplicio, quod de iſto ſumebatur.lib . 1. inſinuantem , atque eos maxime perire ,
cap.itinerarij, cap .33. quis vnquam talia , quorum domus ingrederetur:deprehen
vel fando audiuit ? narrat præterea An. ſa coniuratione omnes exquifiuitimistor
Li.7 .Cof- Theuetus, in Africæ oppido Guzola, El mencis necati ſunt: falſi etiani decreuiffe
mog.c.13o zanam quendam ſpacio duorum anno. in pompa celebri Diui cuiuſdam , fubfel
rum malis artibus pluſquam octingentos lis petunctis vniuerſos ciues occidere,pa
homines interfecifTe , Narrat. Spreng.in ratafque ad hunc vfum fupra viginti Ol
Mall.par.2.duas in Epiſcopatibus, Balile D las. Tentarunt, & idem alij Gencuæ poft, guel . 36
enfi, & Argentinenfi ,concrematas ob dederuntque penas .
ftetrices , quia vna carum quadraginta , Grillandus docet hæc contingere, vel
altera innumerabiles pueros recensin lu introſumprione,velapplicatione exterio
cem editos,nccauiffent,inditis clam in eo re per contactum . Eorum quæ per intus
rum capita grandibusaciculis. Domitiani Tuinprionema fiunt agnoſcit duos modos,
tempore fuille nonnullos qui acubus ob nempe vnum per cibum , aut porun ), quã
litis veneno, quos collibitumeffet punge do venena ( vt plurimui ) in puluerein
bant, & lælorum multi fine doloris fenfu tria ijs immiſcent :alterum agnoſcit , qui
moriebantur. quod & Comodo Imp.f3 fit perinunctionem , quandomalefician d.gro zi
ctitatum , narrat ex Dione Xiphil.in Do dum ( inquit )ſiue maſculus fit , fiue fæ nun . 29.
mitiano , & in Commodo . Scribit loan . E mina ,dormieniem , ſuis liquoribus, a
Nider . Formicarij libr.z.in territorio Ber quis, oliis , aut pinguedine. ſiue alijs fimi.
nenfi quoſdam mak ficos vtriuſque le Ir bus vnctionibus plura diuerfa ve
ſuos proprios infantes occiſus deno nena continentibus inungunt quandoque
xus
raſſe : idemquc factum ab alijs in ditione fæmora , quandoque autem venirem , aut
Lauſanienſi. Ecl.C.quidam Francofur caput,guitur.pectus, coftas feu aliam par
tenfis. tem corporis perſona maleficianda : que
Preterio anno( inquit )Comes quidam fic dormiens nibol ſentit, eo efi tanta vis,
Godell.
11.1.dela fuperioris Germania octo veneficas, quæ potentia illius vn &tionis . quod paula
prijs,6,7. CXL. interfecerant infantes , Vulcano sim duramecaloreipfius dormientis , in ,
gredi
 Liber Tertius
gredi'ur intuscarnes,etvadir ad penetra A nonnullis intellecta video : Bodious vim
lia cordis viſcerum maleficiari. undc
paulopoft caufantur ingèles dolores in cor
pore eius , cum primum fcilicet malefi
cium , vel factura ( vi dicunt) tangitinte
fina maleficiari. illinc fuccedunt maxi
mi vlulatus, o lamentationestā crebra . )
huc referenda ſtrigatio , quando pueru
lorum exſugunt languincm , venis vngue
aut acu , aut aliter opedæmonis aperuis ,
quod conſtarefcribit Spinæus, quxſt. 8 .
de ſtrig.ex paruis citatricibus relictis , & B non poffe , nempe quia vencnum hoc
interdum ,poſt cattorum apparentium fu
gu , guttis ſanguineis prope pueros eiu
lantes remanentibus . Addi debet ter
ciusmodus per inhalationem , omnium ,
enim peffimum eft veneficium iftud ;nec
enim humoris,velcraffioris materiæ ve
hiculo indiget , quibus , facilius occurri
tur : ſed iplum tenuitate ſua , oreattra
&tum ciro ad cor le penetrat.Hæc cauſa
cur Agyrta ille inſignis veneficus,in qua
dam Italiæ ciuitate , cum alio kio antago- c bat odore , illæ fusipfe , &
nilta , de theriacze contendens efficacia ,
vicerit,alter venenumilli liquidum ,quod
poterat efficaciſfimum , infuderat : cui
ſumptione antidoti mox obuiauit . Ipfe
contra altcrius hiare iuffi pixidulam ori
appofuit , in qua buffo inerat viuus : tun
ſemiclauſa , & fæpicule ſemiaperta velo
citer pixidula , ingeſlic halituin virulen
tum , & breuimomento hominem con
fecit. Scilicet hic Chriſtiano populo di
gnus eſt ludus,& bene inſtitucæ reſpub.e d riſuo.Eft quidem venenorum quorun
certamina huiuſinodipermittunt . Ipfie
ciam maleficiinterdum affando , vel infi
ciunt vel necant. Narrant quidamdubiæ
fidei ſcriptores apud perfidam Balæum ,
toxicati funalis fumo Clement. VII. de
medio fublatum.Narrat Sprengerus,mu
lierem quandam inter Breiſacuin ,& Fri
burgum , cum vicinalitigaffe , mox cum
noctu antc oftiuni domus aliquid ageret,
Malles ventum quendam calidumědomo fc
1.2.q.1.6. minæ alterius ex oppofico habitantis , in
E fcibus,aut reptilbus venenofis,lapidibus,
JI . faciein ei infuffalle , vnde & fubito leprá
contraxerit.In dięceſis eadem , & territo
rio Nigræ Siluæ ,inaleficam ,dum à ližto
rcftrui lignorü præparatæ imponeretur;
ei dixiſſe , Entibi à memercedem ,fimui
in yukú eius inſufflaffe : & cccc ,nifer ope
ritur torus horréda lepra , quæ paucorum
dierum fpacio eum pluribus adiunxit .
Hæc veneficia inhalatoria , non fatis a
288
refert ad ipfius anhalitus virulétiam . Sed
nulla tanta poteft effe hominis cum ho
mines antipathia, vt docu Sect. præce
dente.niſi forte ex alimento , vt depuella
Ariſtotelis, Napelo nutrita, legimus :ſed
tuncnon cui velletmalefica duntaxatna
ceret, veruin cunctis mortalibus noxius
anhelituseiusforet . Danæus tribuic ve
nenoin oregettato . hoc Bodinusimpu
gnat argumento , cui dicit refponderi
prius noceret ipli malefico quam alteri .
Nodum vides(Lector) inſolubilem . Sed
ride , quod vides.quid lidicat Danzus ,
maleficum prius fe antidotis contrarijs
præmuniffe concidat nimirum ftrami
neus ille ventofi hominis Achilles , fic il
leipfe, Bodino non ignotus, faciebat Ita
lusParifijs ,tam carus Catharina Medi
ceæ , qui chirothecis, globulis,velpulue
ribus fuaue fragrantibusalios ſolo neca
hoc pacto
à ſe interfectam Nauarræ Reginain Al
bretham , veneni vi per nares in cerco
brum penetrante , gloriabatur: fi quid
quam de Calyaniſnii tulcro credendum
Caluinianis hiſtoricis , Franciæ Memo
rijs Gallicè conſcripristomo tertio , &
Richardo Dinoto libro quinto ,belli Fran
ciſci. Vera caufa eft , hæc ex pacto fieri
per dæmonem , vt plurimum , affiante
incaflum Mago, & putante hæc alitu fie
dam mira cfficacia , quæ polfint Tubitam
lepram inducere , vellethum : & pofler
dæmon , quæ nouit antidota, & luispræ
fcribere ,& illi innoxijpoflentin alios pe
ſtem transfundere, ſed in raro continge
re putandun .
Hæc interius fumpta, Grilladus ſcribit
fieri per cópofitiones, & mixturasmultid, que se
formium venenorū ,quçdam ex herbaru " .26
folijs,feftucis aut radicibus,animalibus,pi
&metallis ,mixtura,quam vtilius ignora
ri , & interdum in pulueres, interduin in
liquida,addo, & in vnguina reduci.
Alia dicit Grillandus effe extrinſe
ca , vt ſunt in primis, quæ folis ver
bis fiunt , in quibus iain docui ex pa
ato , ad fignuin confticutumn , omnia .
fieri à dæmone . vt fint etiam , quando
Jarenter, ( vtidem ait)forislegia lab certa
ghet
 Diſquiſitionum Magicarumi
Gril.7.3. quapiam forma compofi:a , clamydi al- A
mw.28.9. funni, vetin le &to abfcondunt ipfiusmale
5.6.7. ficiandi feu inaliquo loco ſubierraneo fo
nea facta , aui fub limineoſtij, fuper quo
deſtruendus fit tranfiturus ) Quoſdam
autem addic capere reſidua eorum quos
volūc inficere, alios exhumaremortuos ,
& vrieorum ,vel veſticu ,vel carnibus, vel
pinguedine, vel oflibus: alios à ſuſpendio
lis mutuari nonnulla .,Quod nec veterib.
ignotum fuiffe reperio Sic enim de Cani
dia Horatius:canit ab ea infoſſuin , & ter-
ra obrutum , poft inultas lăcinationes, in
fignibus raptis , ingenuum puerum , vt
poffet .
Longo die bis, erue mutata dapis.
in emori ſpectaculo ,
Cum promineret ore , quantum exſtant
aque.
Suſpenſamento corpora , en infantici
diuin )
Exeria vti medulla , aridum iecur
Amoriseller poculum ,( en maleficium
philuricum )
Interminato cum femel fix & cibo
Intabuiffentpupula
· Etalibi de cadein , quod admaleficiū
hoſtile ſpectat, dicic , amaro vtens farcal
mo :
O nec paternis obſoletafordibus,
Nec in ſepulchris pauperum prudens A
NUS .
Nouem diales difſipare pulueres ,
god. 17 . Hunc ergo diem ex tribus ternarijs ob
feruabant: ve, & illi , qui terna tribus colori
bus diſtincta licia. Sed apertiffime, quod
dixit Lucanus aditruit imprimis enim il
lam in nudis buftis habitantem depingit,
& habitantern tumulus 'expulſis vibris;
tym addit , primum de nece hominum ;
deinde , & ' inſtrumentis magicis , quæ
dixi :
Viuenies animas , adhuc fua membra
regentes
Infodit buſto. fatis debentibus annos,
Morsinuita ſubir.peruerſa funera poma
pa .
Retulit a tumulis : fugere cadauera le
thum .
Fumones iuuenum cineres ardentiaque"
ola
Emcdijsrapir illa rogis, ipſamque paren
tes o
Quam tenuerefacem , nigroque volanija
- fumo
Feralis fragmentatori,veſtequefluentes
Colligirin cineres,Golenicsmembra fa !
uillas
(hæcè rogis mos rapere,addic mox quæ
de fepulchris fuinat
Aft vbi ſeruantur faxis, quibus intimus
humor
Ducitur,ó tracta dureſcunt rabe me dal,
la
Corpora : tunc omnes auide deſeuit in ara
B tus ,
Immergirque manus oculis ,gauderque de
latos ,
Effodiſ corbes, ficcæ pallida rodit
Excremata manus: laqueum nodoſque
recentes( lic corrigo )
Ore ſuo rupit,pendentia corpora carpfit,)
Abraſiique cruces, percul]aque viſcera
nimtis
Vulfie,o incoctas,admiſ ſolemedullas:
Infertum manibus chalybem ,nigramquc
C per arius
Stillantis tabis ſani: m , viruſq; coactum
Suſtulit, neruo morſus retinenie pepera
dit
( hæc de ſuſpendioſis, ſequitur de inbu
matis )
Fr quodcumque iacet ,nuda tellure cada ..
uer ,
Anieferas volucreſqueſede:,ncc carpere:
membra
Vultferro manibuſque fuis,morſuſquels
D porum
Expectat ficcis raptura efrucibus artus .
( Efficaciora enim putabant,quæ fic fe
ris erepta, quam quæ ipícmet maleficæ
derecuiffent. ſed pergit deinde , quo pa .
cto , & viuos iugularit, & corum abula
fanguine, & extis .)
Nec cefant à cæde manus,fifanguinevie
Ho
Eſtopuis,erumpat iugulo,qui primus aper
10 :
E Nec refugii cædes, viuum fi facra cruo
rem ,
Exraque foenere& poſcunt trepidantia
menja ;
( Addit etiam de prole exſecta ſeu abor
tiuo huiuſmodi )
Vulnere ſi ventrisinon qua natura voca
bat
Extrahitur pártus calidis ponendus in
( Sub
 Liber Tertius .
( Subdit , fi opus habeat adoleſcentis , A piam prætereuntium , Quid hoc, inquam ,
vel viri violencernecati anima, qua eus
cę , ipfam indiſcriminatim , quos velit
necare:)
Et quoties faris opus eft, ac fortibus vm
bris ,
Ipfa facit.Manes hominum mor's omnis
in vfu eft.
Illa gena florem primauo corpore vulfit ,
Illa comam lana morienti abfcidit ephe
bo .
( Nec parricidijexpertem putes, non B uerfis oculis ſemper in cadauer intentis ,
magis , quam noftras ftriges ; voluptas
præcipua illi,fæuire in proximos .
Sape etiam caris ,cognato in funere , dira
Theſſalisincubuit membris: atque oſcu
la figens ,
Truncauitque caput,comprenſaque denti
bus or a
Laxauit, ficcoque hærentem gutturelin .
guam
Premordens gelidis infudit murmura
labris
Arcanumque nefas Stigias mandauit ad
vmbras .
Vides diligentiſſimum poetam , nihil
conatum præteimittere , quimosilli. L.
Apuleius, Mileſ. lib.2 . in eandem mente:
Nam nec mortuoruu quidem ſepulcra
tuta dicuntur ( à lamijs ) ſed ,obuſtis
rogis reliquia , quædam , cadauerum
preſegmiia ,ad exitiabiles viuentium for
tuna's petuntur:cantatrices anus, in ipfo
momento coragij funebris,perpeti celerita D phron, mille denarijs conductuis,fubit cu
te,alienam ſepulruram anteuertunt. His
meis ,addit alius,immo veroiſtic, nec vi
uentibus illis parcitur o neſcio quis fimi
le paljus, ore undique omnifariam defor
mato , runcatus eft.
Ende malefico hoſtili quod deijſdem
Theſſalis Lncanus dixerat . Narrar dein
de , quæ vera fuiffe videtur admodú pro
babile.Mox igitur ita fcribit.
Infit telephron ,] Pupillus ego Mileto
profectus ad ſpectaculum Olympicum , E bæ eruunt,fic pro mille nummulis, debi
cum hæc etiain loca prouinciæ fainige
rabilis adire cupere peragrata tota Thef
ſalia,fuſcisauib . Laryffam acceffi: acduin
fingula pererrans,tenuato admodum via
tico , paupertatimeæ fomenta conquiro :
confpicor medio foro procerum quen
dam fenem.infiftebaclapidem , claraque
voce prædicabat. Si qui mortyum ſerua
te vellet,de precio liceretur, & ad quem
287
comperior hiccine mortui folent aufuge
re ? Tace, reſpondicille . nā oppido puer ,
& fatis peregrinus es meriioſque igno
ras, Theffaliæ te conſiſtere , vbi ſagæ mu
lieres ora mortuorum paflim de morfi
cant,eaque funt illis artis magicæ ſupple
menta. Contra ego, & quæ tu.inquam ,
dic fodes , cuſtodelaiſta teralis 2 lampri
mum , refpondetille perpe
, tem noctem
exiinie vigilandum eft, exertis , & incon
nec acies vfquam diuertenda: immo nec
obliquanda quidem .Quippe cum deterri
-mæ verfipelles , in quoduis animal ore
conuerfo,latenter obrepant, vtipfos etiã
oculis folis , & iuftitiæ facile fruftrentur .
Nain , & aues, & rurſum canes , & mu
res.imo vero etiam muſcasinduuni.(En
primum maleſicú, ficta Metamoroph.
& fic clancularius ingreffus. )Tunc diris
cantaminibus fomno cuftodes.obruunt ,
с ( en fecundum de maleficio fomnifico ,
quod in hunc locum referuaram ) nec
qurfquam definirepoteft, quāraslatebras
nequiſſima mulieres,prolibidine fuacom
miniſcuntur, fi qui (cuftodum ) non inte
grum corpus mane reſtiruerit: quicquid
inde decerptum , diminutumque fueritid
omne de facie fue defe tum farcire come,
pellitur . Interponit poftea narrationeri
prolixiflimam & abs re noftra, quare to
tam prætermitto.finis rei fuit ifte , Tele
Itodelam dum vigilar: en muſtelam par .
uulam in eum fixo intendentem , fugat
illam , led fomno confopitur interea fige
profećtis eiusnaribusac auribus vicama
in eo lanienam exercét ,& ceram inmo .
dum profcctarum ei partium applicant
examuſlim.Quo ille poftridie per cada -
uer loquax audito temptare aggreflus
iniccta inanu nalum prehendit , & ma
num naſus ſequitur:aures pertractat,am
licatus,in patriam redire no fuftinuit , fed
capillis hinc inde luerum deiectis auriu
vulnera celauit ,naſi vero dedecus linteo
lo preſſion agglutinato decenter obtexit.)
" Huc faciuntilla fabij Declamat.1 4.Faci
nus ,quod dicitur inquietare ſuperos, fi
dera diris agitare carininibus , tumulos ,
bultaque fcrutari & amputatis cadaueri
bus iplas in fcelera manus cadauerunt
V ( explis
 288 Diſquiſitionum Magicarum
explicui, cuin de maleficio fomnifero di- A inftruinenta à cacodæmonibus initiata ,
ſquirerem.caue pro ,ipſas, reponas im incantataque , & reddita monacho , atq;
pias, corrumpes , non caftigabis . Gno . per eum Anrelianenfi.Per ca inftruméta
ſtici hæretici, Zoroaftris Magi diſcipli- . incantalle acdementaſſegermanú ſuum
na iinbuti cuius , & libros quoldain inlu Carolum Regem ,adeo ſubtiliter , vt vix
cem ediderunt , humanas amabant vie quiſquam po Hetpercipere.Primanı incá
Porphyr. fcerationes , vt vocat Iuſtinus , feu canas cationem facta apud Belloacú , quæ adeo
2
in vit . T byeftças , vt vocant Athenagoras , & erat virulenta , vi regi vngues atq ;capilli
Plorini,
vide 14. Theophilus , feu Sacramanium infan. deciderent. Alterum maleficium in Ce
Hi. Apol. ricidij, inde pabulum , vt ait Tertul nomanis , in quo canta erat vis,vt nemo
ad Ant. lianus : infantern enim farre contectum mortaliú iudicare poffet ,an viueret Rex ,
Pium A certatim confodiebant, fanguinem lam- B necne.lacebat.n.abſque vllo fenfu , & fpi
rü in A. bebant, & membra fingulis diſpertie ritu vitali, quantuni cerni pollet. Acpoft
polog.l.s. bantur , vt narrant Minucius, Epipha quam ad fe redire cepit,obſecro (inquit )
ad auto nius,& Euſebius, quam calumniam Gen auferte hunc gladium , qui mihi corpus
Wyc.orig. tiles,in Chriftianos omnes mendacilli transfodit , idque mibi facit germanus
11.6.2 7 meus Aurel. ]
Col.Celf. me deuoluebant. tum Suſpicor duo quædam ad hoc malefi
Tertull. In applicatistan extrinfecus vene
Apoc.c. ? nis , frequentiffime dæmon ipfe da cium referenda quæ olim in ciuili iurcob
Minucið mnum intert , & verius videtur contin ſeruaui ; ſed ſuſpicor , & de priore vehe
inOdan . mentius: nempe peculiari Arabum fce
Epipb.hę gere in veneno , quo ( vt refert lubertus
ref.26.és rncdicus Aquitanus) li ftapes inungatur, lere, quod Scopelifmum vocant . Nam
Eul...s. equitem ipſum necefle perire. Non cre- C Arabos maleficijs deditos hodie fcimus ,
& olim fuille docet Seneca , cum Mc
bilo.Ec doid naturáli vivenenicontingere, quia
8.9.3.64 non credo veneni vllius actiuitatem er dæain ex Arabia petencem venena intro
30 . ſe, tantam , vt per tot inuolucra ſe diffun ducit. Eringeosille terror qui exortos,
dat . Nifi, quæ de Stygis aqua cradun . poſitis agrorum Doininis ctiam validis,
tur , credibilia , omne illani metallum & potentibus incutiebatur, vix aliunde na
penetrare , & fola contineri alinina vn Ici potuit . Quare ſuſpicor cauſam , cur
gula . Equidem aures mihi putarem aſi . "UTEN (Erdeprehéfaut conuictimor
ninas enatas fi crederem . Grillandus re uis lappucioadhicdrentur, fuiſſe; nó quod
fert nonnulla fauentia luberti dicto , fed ſacrilegij quidquam in hoc crinen lue
& in illis concurſum diaboli ex pacto , ri ( quo tamen Lic. Menochio viſum , in
nonvim veneni , recognoſco Inter hæc D operede arbitrarijs ludic.)Sed quod ma
cxtrinſeca , ſunt ollarum defoflioncs pro leticijcrimen fub tueric:alioquin tolę mor 1
fundæ ſub limine ;quarum certe natura tis minæ tam acriter punicæ non fuiſſent,
lis vis non attingit effectum . Aliam ma quancuinuis frequenti crimnine, & arma
leficij hoftilis fpeciem , per arma malo im ta manu periculuin , Donini atuertiſſent.
buca carmine,reperio apud Meierum ,his confiderent hoc iuris ſtudioli , cuna legét
verbis . l.cum quæda 17 D.extraord.criinin . cu
Primum omnium Aurelianum cona is hæc funt verba .
ium fuiſſe omnem regiam ftirpem . ) per In provincia Arabia σκοπελίσμον της
fcclus exſtinguere , atque per artes Dia men appellanı,]cuius rei admiſsucale eft .
bolicas, & maleficia ad regni folium pleriquc inimicorum folent prædium ini
graffari . Tradidille Ducem gladium , E micioxoanntevideft, lapides ponere, in
pugionem , & annulum fuuni culdam dicio futuros, ſi quis cuin agrum coluir
monachoapoftatæ & focijs eius, vt ea di fet, malo letho periturum efle infidijseo
carentur diabolicis preſtigijs ,incantaren rum qui ſcopulos poluiſſent, quæ restan
turque ad maleficia per illa perficienda tum timorem habet , vt nemo adeum a .
monachum illum in turre Mongeya, iu gruin accedere audeat .crudelicatem ti .
xra Ligniacum , fuper flumen matronam mens eorum qui ſcopcliſmum fecerunt .
perartes fuas cuocaffe duos ad ſe cacodę hanc rem exſequi folent Pra ſides graui
mones, quibus gladium ganulum , & pua ter, vſque ad pænam capitis. quia ,& ipſa
gioncm ,vt illis opcrarcncus tradidic . Ea res mortem comminatur.
Sic
 Liber Tertius.
Sic Vlpianus.Pinedanofter copioſo in Al dicem loci fatebatur ſc in certa domo ,vbi
lobum commentar, de hoccrimine in
terpretatur illud ; Sed cum lapidibus re
gionum pa &tum iuum cap.s. verf. 23. Eu
lege, mihi nondum liquet an de hoc cri
mine capiendum .
Suſpicio mihi præterea eft de malefi .
cio ,incriminefacculartorum ,de quo iu
reconfultus ait, hoc nomine dictos, qui
veritas artes exercenies in facculos,partē
fubducunt,partem fubtrahunt.I. facculari
D.de extraordinar.crimin . Na arbitror , B iam poſuiſſe dixit,
non quofuis facculi ſeu crumenæ exciſo
Tes vel fubductores , βελαντικτόμες, fed
cos qui veritarum ( hoc eft magicarum )
artium adid ſubfidio vtuntur ica nuncu
pari: qualesilliſunt, qui in lulu ab hiſpa
nis dicintur, cargar el dado. Nam ceteri
crumenilegi fimpliciter furibus lunt an
numerandi : ficut & ille de quo Virgit.
Etſuceuspecori, « lac fubduciiur
agnis .
Et illa Plautinus, qui ait,,
.. Propino magxum poculum : ille
bibit ,
Caput ponse ,condormiſcii.egoci fub
duco annulum .
" Nec enim aſſentior Petro Gregorio
hæc duo ad ſacularium referenti lib. 37 .
Syntagmatis luris cap. 14. nume.7.Licet
eriam huc referre maleficium vetus Cir
ci augariorum de quo D.Hieron . in vita
Hilarionis, Auriga Gazenfis in curru
percufus à damone torus obriguie , ila ve D menæimpedimento effent,fed eas, dum
necmanum agitare nec ceruicem polletre
flectere.Delatus ergo in le &to cum folalin
guam moueretad preces, audit: nonprius
poflefanari,quam crederet in Iefur ,
Te fponderet arii priftina renunciaturuno
credidit, poporcie,fanatuseft . Arnobius
etiam lib. 1. inter cæteros Magiæ effe
ctus nunerat ,in curriculis equos debilita
re incitare ,cardare.
SECTIO III
Diaborſu , difficilipartu , laĉtis
exficcarione:
E triplid hoc maleficio præter Gril
land. 546.alij quoque funt teftes fic
cnim fcribirlo .Nider lib.vlc. Fornicarij.
In oppila Bolrigen ,] Laufanenfis dió
cçlis ,quidim dictus Scaldelein grandis
, quę lanior, & qmagis lacte abūdat,mul.
maleficus,caprus per præfatum Pecuit
289
vir , & vxor fimul manebant, per ſua ma
leficia ſucceſſiue in vtero vxoris præfatæ
feptem circiter infantes, ita vt ſemper ab .
ortum faceret,in foemina annis multis ne
caſſe. Simile fecit in eadem domo omni.
bus pecoribus fętoſis, quorum nullum vi
Qum partum cdidit in eiſdem annis.] po
ftea ex eiuſdem confeſſione inſtrumen
tum maleficij , quod fuerit , oftendit his
verbis , fubterlimen oftij domus ſelacer
fi amouererur , f&
cunditatem inhabitantibus reſtituendam
pradiasi:cum autem ferpens ille quarere,
turfub limine,nec inueniretur,quia in pul
uerem fortaffis redactus erat,puluerēſeu
terram deſubter pofiramaſporlabani,
in eodem anuo vxori, omnibus tumen
tis domus fecunditas reftituta eft.) Solo in
terdum afflatu abortun adferre oftendic
Nicol.Remigius lib.2.cap.7 .
De pariendi difficultate , & quide pere
C petua fic Apuleius .
Eademamaroris fui vxorem , ] quod ho.de
in eam dicaculeprobrum dixerat,iam in
ſarcinam prægnationis oblepto vtero , &
repugnato fætu , perpetua prægnationc
damnauit. Vt cuncti numerant, octo an
norum miſella illa onere ., velut elephan
tum paritura, diftenditur. Latino Græcius
accedit fcriptor Pauſanias ,cuius in Bæoti
cis ifta habentur; Pharmacidas Thebant
à Iunone miffas aiüt, vt parturienti, Alc
Alcmenz partum inhiberet, à Tirefiæ fi
lia Hiftoride;tali commento delufas . Ex
eo namque loco , vndeillæ facile audire
poflent,clamauit ,peperiſleiamAlcmena:
illas,ca voce deceptas, ſtatiin abifle . Alc
menam illico puerum enixam .
De tertio , præter Grilland. Tegi poteft
illo vetuftior Spreng.Quædá(ait )noctur
nis temporibus, & facrarioribus vtiq; , ex
inductione diaboli ,ob offenfam diuinz
E maieftatis maiorem , in quocumque an
gulo domus ſuæ ſe collocant, vrceú inter
crura habentes , & dum culcrum vel ali
quod inftrumentum in parietem vel co
lumnam infigunt, & manus ad mulgen
dum apponunt , tunc ſuum diabolum ,
qui ſemper eis ad omnia cooperatur , in
tocãt, & quod dc tali vacca ex tali domo
gercaffectar proponit,cuncfubito diabo
lus
290 Diſquiſitionum Magicarum
lus ex mammellisilſius vaccæ lacrecipit, A
& ad locú vbi malefica reſidet , & quaſi
de illo inſtrumento fluat reponit. Supe
rioribus annis Treuirenfiin ciuitate com
buſta fuit maletica, que confitebatur , ſe
folitam ex pariete per epiſtomium lac
quod diuendebat plurimis,mulgere.Bal
dui. Ronlieus Medicæ venationis epift.
so. docet folicos à maleficis vires confui
adanacis fimilitudinem ex corio , quos
vulpo appellant Listelaten; & eis vti ade
mulgendum lacé vaccis alienis, & hos B
ytres ſponte ſua ire vacuos , vel ab ijs in
pratis collocari ,& mox plenos ad domū
maleficæ redire :quod comprobat rei ge
ftæ vera narratione , quam habes lector
lib.6.c.2 .Sect.1.9.3.à me verbis eius rela
tam. Aliæ herbis,verbis, velſolo attaćtu ,
lacte priuantainenta.pecoraque, quæ lu
bet.Biebrana Laodunenſis ſaga folis mi.
nis vbera vicinæ mulieris fic exſiccauit ;
vt ad obitum vſque ſagæ , quamuismul
cos pepererit,latte ſemper caruerit.Clau- C
dam hinc lectionem verbis Grillandi.
Quedam vineficia fiunt ad deficcan
dum totum lac vniusgregis,] vel fecundi
armenti vaccarum , adeo quod nihil ca
ſei penitus reddant,quáuis antea in maxi
maabundancia reddidiſſent : & fimiliter
abortionestotiusgregis, vel armenti in
ducere poffunt: prout alias vidi , & habui
in facto Romæ, quod duæ maleficæ mu
lieres, cum iftis maleficijs perire fecerat
aborrando multos pecudum fetus, & ma D
tres deliccauerant penitus. De hoc auer
tendi la & tismaleficio , eiufque remedio,
lepida narratio quædam exitat in loann .
Beetzij Carmelitæ Præceptorio ad 1.præ
cepc.Expoſit. vlt.capit.7 . bis verbis:Quę
dain vetula dierum inalorum plena , vo
lens ex inuidia impedire lac vacce vicini
ſui. accepit cultellum pergens ad oftium
domusin qua fuit vacca, & ponens ſe có
tra fplendorein lune , dixit:
Hier lyndicKeen ſpaen inmolle Kens E
ghevvaen ,
Ende een ander daer toe.fo neem ick
het melcK van dcfer Koe.
Hæc verba audiensDominus vacce ,
arripuit fuſtem , o currens poft eam ,atq ;
percutiens aiebat:
Hier slaen ick eenen slach , ende eené
anderen alsick mach ,
Ende den derden daer toc, foobchoy
dick d'melcK metter Koe.
Hoc erat optimum remedium .] hæc
Betzius vir eruditus, qui ante annos fer
me centum triginta vixit, inter Carmeli
tani Ordinis viros illuftriores. Huic inale
ficio fimile reperi apud eundem eodem
loco de frumenti auerfione narratú his
verbis:quadam mulier circuiuit Bonari
cum frumento ,dicendo illum verfum : fu
per aſpidem c.poſt veniens ad domum
ſuam ,habuitfiſtulam in ſolario,quama
nu accipiens , o predicta verba dicens:
cecidit iotum frumentum illiusbonarijco
ram ſeper fiftulamin ſolario ó ira fura
batur frumentum de agro: quætandē per
quendam Epifcopum deprehenſa, o com
buſta eft.) Hæc ille licet barbare bona ta
men fide.Quis non agnoſciç fiumenuihu
ius vectorem dæmonem ? quid ergori
dent illud poetæ ?
Atque Jatas alio vidi traducere meſ
ſes .
Vel XII.tab. prohibitionem :NEVE
ALIENAM SEGETEM PELLEXE
RIS .
SECTIO IV..
De ſagittarijs . Alafinis , imagi
num fabricatoribus maleficijs.
Vnt, vel præcipuihuiuscl ? ſſis malefi,
ci, >
Starios:quorum Innocent.III Papa , vo
cat artem mortiferam,& odibilem , &
ſub pena Anathematis contra Catholi
cos, & Chriſtianos exerceri vetat . Cuius lib.s.De
Pontificiæ ſanctionis vereor ,vtlatis pro- creral.ri.
de lagir.
bam nobis interpretationem gregarij iul
ris interpretes cuderint , qui accipiunt de
bello iniuſto Chriſtianos lacellentibus ,
cum arcubus, & lagircis. Quæſo quid pe
culiare,in vrentibus arcu , & ſagittis an
quod eminus, & quali ex infidijs? quaſi
veroidin hoſtediſtinguendum , doloan
virtute ? quafi minus peccet , qui fica co
minus latro, quam quiſcolpo de longin
quo interficiat eminus ? quid ergo ? iam
olim mihi viſum ,canone iſto percelli fin
gulare quoddam genus maleficorum ;
quiſagittarij.feu Baliſtarij vocati ; quos
accurate Sprengerus defcribit.hi fæderá
p.. Mal
cur dæmoni. nam ex pacto ipſi addicunt leig. If
animæ, & corporisdominium , ille vicif . 168 .
fim
 Liber I ertius.
fim polliceturfe ad futurü , vtquen ;Ion- A logi, & Canoniftæ , propter hiſtoriarum
giſtiine diſſicuro volét,infallibiliidutraij
ciant.Solemnia ſeu ritualia ſuntiſta.pre
ſtant dæmoni homagium , mox fexta
feria proximæ Hebdomadæ Maioris ,in
fta tempus mille,ſacram crucifixi imagi
nem aliquam fibi deligunt , in quim vt in
ſcopu ,teli colliment, vel quodPet. Binf
feldius teftatur)fclopo poft tergum eiacu
lato glandes plumbeas einittant.Necco
ftat ,an aliqua tunc verba ad hancoperis
apoftafiam adijciant Poftea certo telo B quem fcriptorem a blactis ereptum Mo-hiff.co.me
rum numero in crucifixi imaginem emil
ſo credunt fe totidem vno die , quoſcun
que deligent,necare polle quocunque il
liloco fuerit,etiam reinoto & concluſo .
Dæmon enim fponder ,ſetela eo perlatu
rum , & hoſtili in corpore defixuruin . Ea
tamen hac lege: fi hominem necandum
maleficus aliquando viderit , & tuncite
rum de nouo actuali/ vt vocant confenfu
euin occidi voluerit. Vltimo pollicetur cā
tam illis fe,balitta bombarda ve iaculandi C rony.Cardan . Vieridux ,cæcicæcus :im libuis.de
peritiam tributurum ; vc denarium capiti
impofitum ,abfque capitis læſione, valcát
deijcere. Subijcit duo exempla huiulio
difacinoroforum . Vnú Puncleri cuiul
dam,quem tandem ruſtici foſforijsinſtru
mentis pertinacem occiderunt:fecundú,
alterius, qui,eo quod miraculofe pedem
de loco, vbi crucifixum traiecerat, è quo
recens ſcaturiebat fanguis , mouere ne
quibat ,in fcelere deprehenfus, poenas pu
blice ſupplicio perſoluit . Dehocego ge- D 6.Hitt.Scot.negat hoc genus apud vetu- Salycer.
nere lubens predictum Canonem capio ..
Nec obftat quod malefici magi alijs quo
cadabo. que canonibus fint excommunicati. Cu
lendam enim maxiine execrabile facrilegium ho
6.exc maleficio accedat, fitque nocentius:
municom A rum
mys . de reliquis omnibus,merito dignum viſun ,
harer.png fpecialem illis penam irrogare ,qui hanc
en bulla infidelibus contra fideles operam naua
2. cent. Olaus Magnusmeminit alterius ge
alia
lein's neri, ſagittariorum . nempe Lappones ,
5.9
30.86, . & Finosdeplumbo conficere iacula ma
onc. gica digitilongitudine , & ea per quæuis
Later. diflica loca mitere in cos, dequibus vin
lesjoko17. dictam exp etunt,& hos ob ort o carc ino
mate incrure,velbrachio ,intra triduum ,
vehementia doloris embri .
Vtego nunc de ſagittarifs ,fic (nifi fil
13.1. var . lor)oprine Couarruuias, cõrra vulgifen
ef.6. 2c . tentiam explicuit alium canonein Inno
centij IV.cic.de homic:in6.quem Thcos
291
in ſcientiam , ad omnes homicidas extend
debant,qui conductis hominibus alique
occidi cutarant,cum reuera,vt ille ex Vo
laterrano , & P. Aemilio docuit , de certo
tantum genere hoininum mentio fic, &
gente ,cui Alaſſinorum nomen fuit: de
quibus ,oculati teftes optime ſcripſerunt ,
Tyri(in qua ditione illidegebant .) Epi- crili
Bellib fa
. 20
fcopus Guilhelm . & Cardinalis, atq , Epi capir. 31.
ſcopus Acconenſis Iacobus de Vitriaco, Orienta.
fcus,Paftor Armentarienfis , vir doctus ,
& probus, publico bono , typis euulgari
curauir.
Haud multum à ſagittarijs diſcrepat.
genus maleficorum , qui quaſdam fabri
cantur imagines , quas , vel acubus pun .
gunt,veligne liquant, vel confringunt &
fic certum ijs , quos tales imagines defi
gnabant, interitu tabe , vel alio mortis.
generis adfecunt.Negat hoc totuin.Hie
pugnat ,non rationibus,ſed purisin Hect. var. rer.
Boethum , Francil. Picum ,inquifitores cap.8 ..
Germaniæ , & ipfum D. Anguſtinum , vt
crat bomo parum pius, conuicijs.Sed ca
nem concemnas latrantemquam compe.
tcas facllius.Agnouere huiufinodiimagi
nes, & luriſconſult. & Theologi, & con
firmant poetæ veteres , quorum fabule ,
femper ex vero aliquo trahebant origi- Gril.gosa
nem ,quare Buccananus fallitur, qui libro Arcurl.
Itiores inueniri.Confirmat,non vnius hi- Ang: in
ftoricus Scotorum Hector Boethus:qué, C.dema
vefingularem adducunt teſtem mira de lef.
Rege Duffo narrantem , fed & alij com- Dambo
plures, quorum exemplis Scotica illa nar ud in pra:
cm .
fatio confirmatur, & omnes.hos, ve men ma'ij.in
daces reijcere,Cardanicum , & VViericũ quifitores
hoc eft temerarium , & impudentiz ple- Germa
num ſit. Ex hoc ortam illain narratione uie , in
..
de Meleagri nece, & fatali ftipite Altheæ Mall. to
E , non diffiteor.S ed ſine fabula clare, & ' 12 ' Alf
velo leuato canic Quidius, ,, de Medæa Casto .....
faga : 1.de iuft.
har.pun ..
capit. L.ro
Deuouet abſentes : ſimulacraque cerea:
fingis ,
Et miferumienues in iecur urget acus ..
Perite hoc, & omnino exarte,fed Ho liber fer
ratiusimperite ;quod quæ liuiuis erárina ( 41.81
Teficij .
 Diſquiſitionum Magicarum
Ieficij, illa tranftulit ad animarum euoca . A ac pariter cum illis Carolus Noyerius ex
tionem , deſcribens enim apparatum Sa fuga retractus , qui & ipfe è familia erat
ganæ , & Canidiæ Lamiarum , dicit duas Stampenfi . Coniurationem myropola
ab illis ftatuas fabricatas ceream ,referen deccxit. Sed curtotimagines vni occide
cem nempe maleficio imbuendum , & do ,nempe tres viriles? vt quod per vnam
laneam , quæ maleficæ vicaria erat in af, non ſuccederet , per aliam perficeretur ?
fligenda alcera . focmincas arbitror fuifle furiarum Vlai
cum , à quibus viriles Carolum repræſen
Lanca , et effigies erat , altera corsa . tantes male mulctarentur, vt exHoratij
maior illis iam citatis verſibus colligitur.Velfor
Lanea , que poenis compefceret inferio te vnica iinago fuit, & numerum fama
rem . B adauxit. Sane de Paiuoti agensinalefi
Cereaſuppliciter ftabat, feruilibus , VE cio Gaguinus libro ſepiimo. imaginum
que pluriummeninit,at Aemilius, & alij vni
lam peritura , modis . cam fuiſſe memorant. Recenzius accipi
1 ce. Anno 1974. Lutetiæ Pariſiorum de
Cornel.Tacitus ( non iam poetam da collatus quidam nobilis fuit,penes quem
do, ſed ex principibusHiſtoriæ ,)de ſcele reperta imago cerea, varijs caracteribus
IC Pilonis, & morre Germanici, ſcribens inſignita : cor & caput imaginis confixa
Ann. 2. reperiebantur folo , á parietibus crant. Ibidem duo alijcapti tum fuere ,
cruis humanorum corporum reliquiæ,car quorum vnus Karolo.IX.Regi, alter HE
mina, deuotiones , nomen Germani. rico duci Guiſio , hoc ipfo maleticio defi
ci plumbeis tabulisinſculpium ,femivſti C xionis cereæ , mortem , machinabatur :
ciñeres , tabe obliti, aliaquemaleficia , narrat Creſpetus, & addir vidille , cum .
quibus creditur animas numinibus infer Auenioni eſler , cultruin parieti infixum ,
ni ſacrari.]vides quam antiqua iinpieta quo de ſententia iudicisexcoriacus fue
ce. Apuleius lib.z.de aſino,vocarlaminas rat quidam magus eo quod fic pungen
ignorabiliter liberatas.vbiforte legendū, do ceream imaginem Pontificem Maxi
inorabiliter . ficut parcas diciinusinexo mum de incdioluftulerat.idaCreſpetalin
rabiles. Inde Sage dictæ fimulatrices(vt bro de odio Satana di cur . 1o.lllud etiam
cerea ſtacio ) & fictrices Tertulliano ,& obſeruo iam diu ante fabricatis ftatuis ali
vulricula Salisbérienli , & ipfæ imagines, quando abuti Magos, nempe dæmone
Ipſiplice Feſto , & Subfiles vtante docui. illas pro maleficij iigno acceptante, talc
Nicetas lib. 4. Hiſtor.narraçin Aaronis D puto illud quod loan. Curopalates nar
inuentam imaginem viri compedibus rat hiſtoriæ ſuæ fol. 24. Venetæ edition.
vincti & cor clauo transfixi. quendam Ioannem Morochazarium
Duffi hiftoriam pete ex ipſo Boecho , Theophili Imper.præceptorem ,cum hæ 1
lib.111.rer.Scoticarum , & Cardano , & reticus, & magus effet ,ad Patriarchatum
alijs. Franciæ annales referunt, fimilia his Conſtantinopolitan.euectum ;hunc cum
tentata ab Enguerrani Marignani vxo natio perfida ,& dura ( Bulgarorum in
re,in Franciæ Regem , & deprenfami de Romani Imperij fines excurfionem fecif
diſſe ponas, cur non & hoc Cardanus , ſet,tribus freta ducibus, conſilium huiuf
& VVierus refutarunt ? an quod vno fa modi dediffe . fieri debere malleos ues
cum loco , nequit cum alibi fieri?de alia æreos ingentes, & viris manu promptis
cerca imagine,de qua Sprengerus ,age. E cradicum hisſe acceffurum noćtu adita
tur fection . ſequente. De ijſdem fic Me tuam quandam tricipitem , quæ in curi
jerus libro decimoſexto , Anno 1462.nar po Hippici olim iamItabat.fecit ,acceffit,
rat captos Bruffellæ tres viros exfamilia iullit valide finguli fingula capita percu
Comitis Stampani,cum quodan) myro . terent,vt in tetram quali vna plaga decu
pola, qui quandam faſcinationem paraf terentur : ipfe laica vefte indutus , ne de
te dicebantur , per tres viriles, ac totidem prehenderecur , magica quædam verba
muliebres imaginesiuniori Principi Ca ſubmurmurat, & vim ftatuæ omnem adi
colo infaſcinando. Custoditi fierelongo mit : ex treſuiris illis duo fortiſſimis ictib .
empore apud Quercetun Haynoniz , duo ftatuæ capita deiecerunt , tertius rc .
of milliare
 Liber Tertius. 293
millioremanu täntum inclinauit,necto- A & alios.qui nondum editi , pari ſedulitate
tum auulſit caput reliquum . Suntque li largiacur publico bono qua Diy . Chryſ.
milem eucntum duces illi experti ſecuta , orationem ei's , To'la od poverom , dedit .
namque in eorum exercitu vehementi Aliud exemplum nunc adijcio ex Zacha
ſeditione, & hinc orta pugna inteſtina, ria Vicecomite par.i.complementi artis
duos duces cecidere , tertius ampla ,non exorciſticæ doctrina s . his verbis relatú :
tamen lethali plaga fauciatus, cum exerci Roma accidi: vi quidam fullomaleficide
cus reliquijs domum fe recepit.Non erac tus veniret admead perēdum auxilium ,
hæcimago( vt ftultis Gręculispleriſq; vi cuius domum ego vna cum ciusfamiliard
fum ) Bulgaris hiſce fatalis , ſed Magusca bus ingrellus cum ſubuertiffem ,inuenit in
vſus,vt figno, & condicto, & pro imagi quodam iin &tura vaſefece pleno,figuram
nemalefica . Scribunt Zonaras, & Gly- B ceream clauo ferreo a capiie vſq ; ad ani
cas,Simeonem Bulgarorum ducem Cro transfixam , brachia , crura ac totum de
Zonar.fo batis bellum intulife , moleftuin id erat nique corpus clauis refertum ,qui clausip
Olycas: Romano Lacapeno,ſed acceſsit ad eum fum maleficiatum in cunctis partibus af
par.4.
Ioannes quidam Aftrologus , & nuncia fligebant eo modo,quo in figura cerca cola
uit , vt aliquem mitteret, qui caput ftatuæ locari erane.Lædunt igitur ifta fecundum
fupra Xerolophum locatæ amputaret.ca malefici intentionem ,actione illa exter
ftatuam Simoni faralem effe.miſit ille ,trú na, ex pacto cum dæmone inito manife
catur ( tatua ,notatur hora ,nec diu poft có ftatam.Solemne denique hodie lagis no
pertum eadem illa Simonem in Bulgaria ftris, effigies has baptizare in nomine
ex ftomachi dolore interijfic .Quod apud Beelzebub , & nomen occidendi illis in
Curopalatem , idem legi apud Cedrenú . C dere .
Neminem ,tam obela narisputo , qui no
ftatim percipiar,hasduas ſtatuasMagico SECTIO V.
murmure in cerearum illarum imaginu
de nouo fabricatarum hic locum fuccef De morbiswarijs à damone illatis.
fille , & deuotam a lanne, & loanne ( nifi
vtrobique idem , quod fufpicor) vitam Egant Auicenna,Galenus, & co te
quatuorhorum ducuin in ftatuarum ca te Hippocrates ( nam Cælalpinus
pitibus fi potuere id in ftatuis , iam oliin aliud tribuit ei) morbos vilos per demo .
fabricatis, cum nec vlla de Simone, nec nes mortalibus inferri poſſe, quos lecuti
de Ducibus illis Barbaris foret cogitatio , Pomponatius , & Leuinus Lemnius Nó ,
cur non poterunt in nouiter efficta cerea D quoddæmones id velle ,nó credat, quos
imagine , & efficta nomine lædendi ? cur , malos effe non negarunt :non quod dze
ſi abiciſſo, vel effraéto capite,non liquato monum vim minorem cenſeant , quam
toto corpore ? fi idin Græcia contigit , & hominum aut animalium ( hoc forte ab
Francia cur non potuit in Scotia, & Ger furdiſsimum :) ſed quia morbi omnes na
mania? Porro ex illis Cedreni,Zonaræ & turalibus ex caulis naſci queunt . Verum
Glycæ locisfacis apparct, multasin Circo minus recta hzc ratiocinatio eft , poſsúc
Byzaceno itatuas fuilſe inagici artificij , moi biex naturalibus cauſis orili; neque
quæ Conftantinopolitani imperij cuen unt ergo dçmones morborum irroguo .
ta prædicere putabantur,certis litteris, feu res ſeu im iflores elle . Sane Codron .
characteribus notatas , quos fratres Eu chus, Cæſalpinus, Fernclius , Valefius &
dociæ Auguſtæ cun legúlent, Inulcama E alij optimi medici lib.ſuperiore citati, Ara
la Byzanulu imrninere prędixerunt. Nar bius lib.i.contra gentes . Tertullianusin
ratur Hiſtoria paucis nota ab Gimnerio Apologet.D.Hieron.in 4.cap. Matth. D.
Chartulario ,cuius apud Suidam mentio , Chryſoho.54.in c.17.Marth . D.Tho.I.P.
pofteritati vero coinmendauitex m.f.co
9.115 art s . & alij Theologi contraſen
dice, lulius Cæſar Bulgen.li.de Circo Ro tiunc, Iuriftæ quoque ,ex quibus agnoſcit
mano cap.6 . inde petant, qui volent.Be Burchard.lib.i9.Decrecor.cap.derema- 4.5.u/exi nad 1:13.
ne de leculo hoc, & fequentibus vir dili gica , & optime hoc probant Pet. Leloy.
gens, & multe lectionis merebitur Golf lib.1.de ipoctr.c . vlt. & Grillan . fæpe ci
menium Hiſmerjum ,Greg .Monachum tatus, mihinunc fufficiunt S.S. firmio
 294 Diſquiſitionum Magicaruma
ra teſtimonia, quam qui non admittunt , A recodebar . Hodieid vtinam non doce 1.Reg.6.
habendi pro Ethnicis; & A hcis. Tobumi ret experientia quotidiana ?Multa ſuppe- verl. 14
Job.2. Di bolus percuflit vicerepeflimos à plā tunt exenipla , vtar duntaxat recentibus 15.0 ° 23.
ta pedis vſque ad verticem c pris. ſed & quæ in iudicio comporta fibi Sprengerus
alios eadem moibos demoni,vtefficien prodidit, cuius & Niderijexemplis, libe
ti cauflæ ,adſcribit . In illa vouni diabolus ter vior, quia quicquid hæreticidicant )
aurium , & linguæ vſu priuauit & fimul dođi Iheologi fuere , & in his,de quibus
Mary, 2. epilepricam reddidit,quem D. Matthæus agimus,rebus exercitatiffimi,& quæcū
0.17. Iu lunaticum vocat ,non quod dæmonia que tradidere , his fimilia noſtra videt -
ca 9. lit. tas, & recentiores ea confirmāt omnia :
cus non eller, ſed quod & à dæmone ob
V.39
Mar. 17. fideretur, & fimul plenilunijremporibus, deinde vixere ſerme ante annos centum ,
V.14. per dæmonem comitiali morbo grauilli- B quo tempore nondum bærefis Lutheri
meatfligeretur : co quod tunc ceiebium nara ,vtcauſa nulla fuerit,multa, quæ huic
humoribus plenum aptius erat exagitari. contraria , configendi: denique videmus
Soient quidem alij efle lunatici, non ob tum Germaniam dæmonum manifeſta
ſeſſi à dæmone , & hoc fenfu de lunaticis & crebra infeftatione pleniflimam fuiſſe ,
lib.z.Ma locutus Iulius Firmicus. Sed noftri Euan vt intelligamus costum Luthero , & Syv
shel . geliſtæ agebant deco , qui fimul energu inglio hofpiciuin paraſle , eorumq; quafi
menus. Fpilepticorum quoque difpofi quofdam metatores præcehille, vt & nāc
cione gaude ni deir ones , & ideo non ra Antichriſtum præueniunt , ciuſque func
ro fe illis infinuant: & peruilos , quo tem veri ante au bulones , Caluiniani . Ana
pore corruit bant, foliti reſponſa dare . A bapriſtaqi'e. Sed pergamus . ignoſce le
Apol. 1. puleus, magnus m gus traditur accuſa- C ctor parenthelinon longe.nequeo , pra
ius , quod feruum fuum Thallum , remo amoris veliementia , memoriam perdico
tis arbitris ſecreto loco , arula & lucerna runa fratrum fic deponere , vi non fubin 1
& paucis conſcijs . carmine incantatum , de & in animum & in calanium incur.
corruere fecerit ,deinde neſcium fuiéxçi rane.Sprengerus narrat lequenria.
taucrit . Seruus hic morbo'caduco labo Honeſta quartam perforia ) & vni ex p.1.Mal.
lei.g. 1.6
rabat, eoignaro ſic abulus Madaurenſis, familiaribus Archiducismasimonio CO 12
vt à dæmonercfpor:lum acciperet .hanc pulata in præfentia rotarij , & c. fecundú
ille accuſationem fic trastat , vt videatur formam iuiis,depofuit : cum tempore
fateri,certe non diluit . Si recentiores au virginitatisfæcuidum ex ciu ,bus ainu
3.1.Mal diamus. Sprergerus prodidit quandam laretur,accidit,ve vxorilius graui dolore
le...
11. maleficam epilepticum morbuin ceitis D capitis langueret: procurus curatione, cú
in fin .intixiſſe per ouicum mortuorum cor quædam mulier acceflitet & fuis carmi.
poribus fubtumulata , præc pue ex earum nibus, & certis fraxis initigare dolorein
fecta inhumatis , & certiscuin cerimonijs hibutet, Ego ,inquit,eius practicam cili
exhumatis, & in poru velcbo præbics. genter obferuabam perfpexique , quod
Luc.8.v. Apud D. Lucani,voum diibolus vexa contra naturam aquæfulæ in lamellam
27. uit Maniaca illa affeétione , quamlycan quandam , ipfi aqua in ollam aliain acés
thropiam medici nominant,cuiuspræci dider , cum alijs ceremonijs, quæiecitare
puum iudicium eft , quod domi ncqueāt opusnon eft, conſideranſque quodex
contineri ,& in deſerta locale proripiant, illis dolor capitis in domina non initiga
circaque fepulchra oberrent. Alim adtfi retur al qualiter indignata, hæc verba ad
xit conuulfione fpinæ dort ,quo loco de E mal ficam protuli:vos non facitis,nifi fil
mon ille vocatur avoue datertias fpiri pcrftitiofa , & hoc propter commodum
Luc. 13. tus infirmitatis,eo quod ( vi lubditur ) eā vcitium . Tuncmalctica ftatim fubiun
VOL.II vinxerat Satanas widinger;nam daemo xit . Anfim fuperftitiofa , vel non , tertia
nes in S.S.nomen habent ab effectu : vt die tu ſenties . quod rei probauit euentus.
Spiritu auaritia,fornicationis qui ſuaſor Nam tertia die mane, me ſedente , & fu
turpitudinis .Saulem etiam dæmon per fum apprehendente tantus dolorſubito
atrabilen diuexabat aperte hoc illi facra corpus meum inualit primo in interiori
Hiſtoria tribuit, Exagitabar eum fpiritus bus, vi non effet pars corporis, in qua nó
nequam , qui pulſante Dauid Citharam punctiones horribiles ſentirem : fecundo
non
 Liber Tertius .
295
non aliter mihividebatur,nifi quod con- A verlus dextrum , & vice verſa quaſi duo
tinue igniti carbones capiti meo fuper gladij eſſentpeétori infixi, & ficdie no
funderentur: tertio in cuite corporis, a ver ctuquc clamoribus vicini s omncs alios
tice vſque ad plantas pedis non fuiſſet ſpa inquietaui, & contuentibus hinc inde
cium acus , vbi non fuiflet puſtula ſanie pro confolatione , accidit , v . lut.figulus
· repleta. Sicque in his doloribus ciulando , præfacam vicinam ,& maleficam aduice
& tancyinmodo mortem optando vſque rino flagitio habenis in amafiam , fimili
ad diem quartum reftici. Tandem ma modo vilitationis gratia accedens , & in
ritus dominæ meæ , vt ftabulum quoddā firmitati meæ con.patiens poft verbau
intrarem iniunxit. At ego paulatim ince conſolatoria abicellit . Sequenti tamen
dendo, eo præcedente , duin ante oftium die feftine redijt , & inter alia confolatos
ftabuli erau nus: Ecce, inquit ad me,pecia B ria fubiunxit: Experimentum capiam, an
panni albi ſuper oftium ftabuli. At ego, Vi ex maleticio vobis. hæc infirmitas conti .
deo.tuncille , quantuin potes remouere , gerit , quod ſi tic repertum tucrit, ſanita
quia forte melius habebis. Tunc ego ,quá tem vobis recuperabo . Accepto ergo plū
cum potui, vno brachio mead oftium ie bo liquefacto , & meinleito recun ben
nente , cum altero peciain apprehendi. te , plumbum in ſcutellam aqua plenam .
Aperias , inquit Dominus , & conſidera fuper corpus meum appodiando infun
diligenter ibi repofita . Tunc,vbi peciam dii, & ibi quædam imago & figuræ di
folui plura ibi incluſa repper præcipue uerfarum rerum ex plumto congelato
autem grana quædım alba, ad modum , apparillent, ecce,inquit , ex mal ficio
quo puitulæ inerant corpori meo , ſemi vobis hæc contigit infirinicas , & fuper li
na quoque & legumnina , quorum liinilia C menoftıįdomus vna parsmaleficij.con
nec edere poteram aut intueri, cum olli tinctur , accedamus ergo & illis amotis.
bus ſerpentum , & aliorum animalum mclius fendieris . ficque inaritusmeuscú
intuita lum.Et fic ſtupefacta dum inqui eo pariter ad collendum maleficiuin ac
rerem à domino ,quidnam agendun fo ccdunt, & lui figuluslimen cleuans ma
ret. vt in ignem cuncta proijcerem iniun rito injunxit,vtmanum in foueamı , quæ
xit. Proieci: & ecce ſubito noo poft horę apparueras , mittcret , & quæcunque in
fpacium ,aut quartale , ſed in moinento , ucale, cxtraheret , quod, & fecit. Nam
vt resil æin ignem fuerantproiecte,om primo imaginem quandam cerem in
nem fanitatem priftinam recuperaui.] longitud.ne vnius palmæ , vndique per
Idem fubdit.Mulier quædam mariata , torstain ,habentcm duasacus ex aduerlo .
& honeſt a accelli t, & iuxta iuris formā D per laiera , ad modum , quo ipla punctio
vt ſupra depoſuit.Retro domum (inquit) nes a tinutro latero vſque ad dextrum , &
habeo viri darium , eſt & illi conuiguus è conucrfo perferierat, cxtraxit:demum
hortus vicinæmeze .Vnde,cum quadam pecias panniculorum diuertas , & pluri
die tranſicum fieri ex ilorto vicinæ ad vi 11. tam grana , quam femina , & ofi, co
ridariun meum nó abſque damno per uncntes . Sicque illis inignem coniectis.
fpexiffemftans inoitio viridarij, & apud ego conua ui, led non excoto. nam licet.
meipfam conquerendo , & querulando , torturæ , & punctioncscelasi nt, appeti
tam de tranfitui,quam de damno : vicina tuſque comedendi red. lletex integio ,
fubito fuperuenit, & an ſuſpectam habe tamen priitinä fanitati vſque in præfens.
rem inqu fiuit. At ego terrira , propter minime fum restituta . Vndc hoc quære
malamn tlus famam , nihilaliud, nifi hæc E bun , quod priſtina Lanitas non rcdibat ?
verba , protuli grellus in graminibus da Reſpondit, iunt, & alia inttrumenta alibi.
na deinonítant . Cuncilla indignata, quia abſcondita , quæ inuenire non valeo . Eu
ad eius torre beneplacitum , me litig ofs qualcer p inainitruméra repofita agno
verbis cum ea implicare nolebam ,abſcet utlet, dum inquirerem ,felpordi, cxa
fit cum murmure , & verba , quæ protll morc, quo amicusamico reuelare folet ,
lit, licet audirem , intelligere non pouuit . bixc cognoui. ]
Put paucos vero dies ingens infirmitas. His duobus fubdit alia multa breuia ,
milli incidit , cum doloribus ventris , & nata ex . deſiderio vlciſcendi., dum indi
acuiflimis corſionibus à latere finiftro gnantur muliercul.x ,fe ab amalijs,adny
guas.
496 Diſquiſitionum Magicarum
prias conuolantibus deſeri , & vltionem
minatæ mox exſequuntur . Sed omnem
fuperat admirationem ,quod narrat Cor
nel . Gemma poft calcem lib . 2. Coſmo
crit. narrat fute calum Catharina Gual.
tieripuellæ Louarienfis annorum.15.cu
ius curationi ipfe præfuit Ann. 1571.quę ,
cum obtrulum à gentili, &coætanea liba
menti fruftulumcomediffet , in morbi
ſymptomata incidit prorfusprodigioſa ,
quorum ipfe fpectator quotidianus , vi
Bit illam eijcientem tot, & talia , & tanta ,
vt ipſe crediturus nó fuerit oculis alienis .
Octauo morbi menſe magno niſi per po
fticum eiecir anguilam viuam , & perfe •
ctam , craffitudine policari ,longitudine
feſquipedali : cui & fquama,& oculi , &
cauda vniuerfa vt anguillis folet . triduo
ante quam foras erupit , auditum narrat
bisterue in vtero fonum non ipfi puellæ
modo , fed adftantibus quoque velut ar
gutum , & tenuem ab angue productum :
& cuin egereret ,manifeſte puella retulit
fe fenfiffe quod primum exferto capire fe
retraheretper poſticum ,inde cum impc
tu exilicet : Poit anguilla quam mortua
exenceratamque ſuſpenderant,foco fubli
mi ab animalibus luto , repente euanuit .
Puella interim ccepit euomere ingentem
humoris aquoſi copiam , humano lorio
non abſimilem , faporis abfurdi.Durauit
ea vomujo plus 14.dies, finguhs profe
éto exonerans ſuper libras. 24. velvt vul
go nominaat ghelta ,tres:prçterea vrinea
interea quotidie reddebat bis terve co
piofam . Nullus in vêtre tumor,nulla in ta
to corpore inflatio cxterius apparebat: &
ipfa puella potus ac cibi parciſfimi, vix v
tium cyathum , vini, aut cereuifi, liquo
riſue alterius potitabac.Eo venit hęcaquę
excreta abundantia , vt fpatio duarū lepti
manarunr facile amas duasimplere po .
tucrit. Poft hanc aquæ copiam ceperunt,
& piliconfertim exire per vomitū alui ,
copiofiffnni munero ,digiti longitudine,
ſed longiores alij, alij breuiores,eiufmodi
fane quales annoſis canibus eureHuntur :
aućtaque eft in dies ea pilorum quanti
tas, vt facile pilas quam pluresiuftæ ma
gnitudinis implere potuerit : eiecit hos
omnesmagno faſtidio , & vomitus diffin
culrate: Interiectis deinde nonnullis, fuc
cellerealiqui vomitus,qui floccosinger
ses pilorumcijcerebrcum materia pura
A lenta infiftar Canici, interdum fimilifer
cori columbino aut anſerino : in qua col
luuie , & fruftra lignorum , & membrana
rum tenuia rudimenta , ſed lignorum par
tes adco viuæ , vt ex caudicibus obſoletis
diffractis inæqualiter comminutæ portio
nes viderentur vnguis amplitudine, aliæ
craſſitie intus fungofæ , foris obducta ve
tuſtiore cortice nigræ . Paulo poft cæpio
alius vomicus niger vt carbo , dixiſſes ao
tamentum vcrum vel ſepiæ fuccü , imo
B carbones veros minutiffime tritos atque
permiſtos , fingulis diebus prodeuntes
ad quantitatem lib.2.aut z.ſępiffimecum
pilistam copioſis, vt nuciiuglandiinclı
dinon poflent,omnibus albus, prolixis
& durioribus: quæ cum per triduum ita
duraffent , eiecit femel, & puri fanguinis
tanquam è vena diſsecti libras duas,nul
li reialterius generis permiſtas.A vomitu
fanguinis rurlum ſecutus eft ater,ac fian
timonio tritocinctus fuiſset humor, om
C nino liquidus in dies ſingulos fere ad li
beas s . aut 6. atque hoc porcentum ſepti
mana integra conſtanti ,borarum lege ac
fpacio perdurauit.Ceſsauit aliquandiu di
uinis humaniſqueremedijs adhibitis. In .
terea pilos adhuc , fed pauciores, grada.
tiinque atriores excernebat, imo & bre
uioresin dies vt cum prius ex flauo ruffe
fcerent,paulatim liuidi,nigri, tádem ater
riini ac velut difsecti in fruftra minuriſsi .
ma per vomitu redderentur , Quãdoque
D cum his , & virtulen us huinor , & craft
lus, quandoque fimillimus limo . Circa
Seprembris inedium men branæ fruftra
maioræ ,tanquam ventriculipartes, euo
muit:habcbant hxe lpeciem cunicze cran
fioris. carnofa , lente fractuque contu
macis quibus,profecio vt fætus chorici
di eciam venarum ductus inarati ramola
propagine ſpectabantur,interdum medij
palmilongitudine.His alia ſunt è veſti
giofubfecutæ tenuiores multo , fed peni
e tus nigro , venaru duntaxat veftigia refe
rentes inembranæ alantoerdi non diſsi
miles. Poftremno venerunt, & tertij gene
ristunice valorum prorfiisexpertes,alia
rum omnium tenuiffimæ, vt locum am
nij retinc rent.Sed crat lisalia mulo fub
ftantia, atque figuræ ratio: quain in agni
nis fætuuin inuolucris . Nain huic tenui
taci aderat mira foliditas, figurarum ratio
quouis miraculo maior.Fragmenta illius
varias
 Liber
Tertius. 297
Varia , ſcd cria præ ceteris rara duorums A bat. Interea tamen , & pili per vices, ſed
palmorum amplitudinem fuperabant. minores ordine pauciores, ac nigriores.
intertexta itrijs profundis fine epigraphis: Acceſſit aliud , quod omnem excederet
quæ fele à vertice adbufin lecances mu fidem , os enim triangulare folidum fo
tuo, cancellosin rhombi fpeciem eftor ris , intus cauum , ac Ipongiofum reddi
mabant . non habeo cui inelius confe dit; tale, vt plane conftareteffe fragmen
ram , quam cum ſenecta viperæ : quan .. tumcruris babuli, & puellæ parens dice
quam nihil hactenus à me conſpectuin ret ſe tale vidiffe pridie in fuis carnibus iu
fuit,cui poffet merito comparari.Sed hoc rulentis. Nec mora , ſequenci dic articuli
in eo præcipue admirandum ,quod lecú offei,cali,digicorun acies,rotulę,varię ſpe
dum longicudinis ductum , velut canalis ciei , & magnitudinis prodierunt. Inter
quidamprofundior appareret, inſculptus B dum tamen, & pili,& lapides intermixti,
fibris trāluerfis, & caris prorſus vtin aſpe atq; omniú poftremo vitri,atq; æris por
ra pulmonis arteria.Erat hæc regio peni tiuncula.hisnarratis,Gemmamerito cē .
tus caua, & circularis,in vnius membra ſet horuin mirabilium Dei permiſſione
næ faftigio caulatim anguſtior , anguini dæmonem fuiſſeminiſtrum qui cauſista
capitis veſtigium reprælentans,cum apo mē naturalibus ordine etiá feruato, quo
phyfimaſtocidi,feu proceffumammilla ad potuit , vſus fuit . Idem vellem exiſti
ri in alterius fine ſenlim lateſcens neſcio maſlet,eodē opere,de muliere alia , quæ
quid ventricoluni,& in.equale etiá bifur florente ætate per nouem continuos an
cato vertici no abfimile,præfeferrer. Vni nos infandis doloribus inteſtinorum cru
uerfæ partes inuicem coiptatæ totius an ciata,primum craffioris tunicæ rudimen
gu.lle iongitudinem ,atq ; craflitie fatis lu C ta deiecit,deinde, & arboris fruſta ingen
culencer exprefierant. Iliud autem tuber tiapleraque pollicis craſſitie , acpaulo e
culun pupillare vian fuiffe reſpirationis tiam longiora , pariterque omnia fere ,
exiſtimo, forte per quam , & folidis, & hu quæ ad arbureann ſpeciem pertine
midis ad ſui nutricationeni neceſſarijs ve rent , folia ſợilicet laurinis folijs non
fcebatur. Poft quarn haſce membranas abimilia , radices , cortices , etiam qux
ciecit ,ſecuti ſunt tapides fere innumeri, tomento alicui incluſos nucleos , nul
quos veſperi ſemper, ac ftata horaru pe lo tamen veſtitos putamine , pre le
riodo magaiscũ teinpeitatibusanimiq; ferrent . Quod ego mallem ad prodi
deliquijs eructabat.Formafuic eiuſinodi, gioſos dæmonum effectus , quam ad
quæ paffim in vetuſtis ædificio ú ruinis naturales morborum rapatuprions, re
folet occurrere .Lapides folidi , angulofi , D ferro .
inæquales,cum ſpecie,tum magnitudine Ad eofdem effectus permittente Deo
quæ ſubinde ad nucis iuglandis quantita productos retulerim cruciatus corpo
tem acceffit , non abfq ; fuffocationis di rcos B Angelæ de Fulgino , quos his ver
fcrimine manifeito.videbantur quando bis defcribit .
que obrečticalce , & coamentari varie,vt Corporis funt tormenta innumera à
ab illis qui parietibus detrahuntur diftin multis damonibus multipliciter excitata .
gui non poffent.Semel me præſente qué Vix enim credo quodfcribi pofſent infir
dain ciccit lapidein anguloſun vix cum mitates , & paffiones mei corporis .
duplicis caſtineæ mole librandum .ſexū Nam non remanet in me aliquod inem
illud magna ſpiritus contentione proie. brum , quod non horribiliter patiatur .
fine
cit, vt & vomentem viderim manifefte , E nunquam enim fum fine dolore ,
& in lebetein ſonicú cadentis audierim , languore continuo . fum debilis , & fra
magho horrore cumanimiinei,tū turbę gilis plena dolore ita
, quod oporteat me
vndique circúfur . E veftigio magnam continuo latere . Non eft in memem
quoque ligni portionem pollicis longi brum , quod non fit percuffum , totum ,
tudinc pariter, & craſlitudine, fed mino & prænatum à dæmonibus , & femper
re difficultate fecreuit . Erat hoc fatis po fum infirma, & femper tumefacta, & ple
rolum ftaminibus rectis infigne , cui , & na doloribus in omnibus inembris meis:
commiſſura quædam inſignior , velut ita quod cum magna pena polfum me
per medium totius longitudinis cxCUTIE monere, & fum fatigata iacere,nec ctad
X fuff
 onum
298 Diſquiſiti
fufficientiam poffum comedere, hinc di- A num ,& fatetur dæmones huiufmodi cau morbs.
fcis fanctam hanc viduam foemineo , vt
lob virili,ſexui, exemplum patientiæ pro
pofitam.In vita B. Angclä с.19.
De mentis ablatione perpetua jam do
cui,dum de philuis difererem , Stiradio
quoque potione mens ab alienata à vil
ginc venefica, libro 2. Hhit. Dubrauij.de
modica ad tempusexemplum non iniu
la praf. cúdum auditu narrat Matthiolus in Dio .
fcoridem de circulatoribus haud dubie
Magis Bohemię.
In vinum ( inquit) radicis cuiuſdam
puluerem ,] cuius gultatu fauces conuel
luntur , immiſcent, & , cui fucum facere
volunt , iubent, vc illo in vino intinctum
digitum . quafi præguftandi caufa fugat .
Tuinillico digicum vino madidum in os
inditum , fibimordicus non fine dolo
re , & clamore , premit inuitus, Interea,
perinde arque blanditijs , mærentem con
folatur circulator , temporum , carp que
arterias alio oblinitmedicamento : dein- ctis , noxia excrementi ad aures, velocu .
de numinum in terram proiectum hor
tatur vt tollat . Ibiille pronus primum
fe nequit attollere , mox yn guinis vi , a
mens factus , concidic ftatimque eius
more qui metuit ne mergatur in aqua ,
natat. ac vociferatur , fimul ſe fluctibus
obrui. Ergo eum erigit circulator,ille :
quali vlcurus iniuriam , primuin malefi
cun obliquo actoruo intuitu exproba
re mox hominem aggredi videtur : po
ftremo fugientem circulatorem perſe Dco ex rebus venenofiffimis eum edu.e
qui, donec abfterfo tandem illiti inedi
camenti veneno , recipiat animum ac
menti reftituatur. Vbi autem ad ſe re
dijt , quafi qui cua ferità marinaufragijs,
capillum veſtimentaque veluti vela tor
quere , exprimereque brachiatergere , &
nares emungere , confpicitur . ] vt fola
vis vnguenti hoc faciat , & non inteiue
niat opera demonis, qui fieri queat, non
intelligo.
Gentiles idem fenfiſſe olim , probare E cacior. Soler omnem præueniremede
poflumus ex morbis , quos illi dijs fuis ,
hæceft demonijs , afcribebant: ví de Ce
ritis, qui dicti quali Cereričti, dfuntpré
7 770 ,de lymphatis, Panicis, fiinlibur
que iamtiadidit . Ideoque cos, qui fand
Lusian. ticierant , & varijs linguis in morbo lo
in Philo- quebintur , der variets,vel ab Hecate,
pfen .Hip
petrales au Heroibusinfcſtatos, vocabant. Qua
de Sucro re , & LeuinusLemniustandem dat ma
um
Magicar
fas morborum accidentarias effe : Quifi l.2.de of
cauſanı accidentariam vocat,extrinfecă, mirac.c.
efficientem tamen nobifcum ſentit. 1. San
Reitat explicandum , quo pacto dæ Philofo.
mon morbos inferat ? quod Franc. Va- pbiac.si
leſius accucrare docuit . Nempe illum ef
fe caufam externam , eo quod extrinfe
cusaduenit corpus inhabitaturus , & mor
bosilliillaturus. Simorbiex materia pe.
deant , mouet internas cauſas , fic Me .
Blancolicos morbos excitat . Nam prin
cipio bilen ) atram , quæ corpori inerant ,
commouer ,& fuligines in cerebrum , &
internorum fenfuum cellulas propellit .
Deinde adauget bilem atram , ad motis
cauſis exurenubus , vel detentoiſto hu
more ,ne expurgetur. Epik phiam para
lyfim , & fimiles noxis inferi , per ſucci
craffioris delationem , obturato ventricu
lo cerebri , velobſtructis radicibus ner .
uonin . Cæcitatis caula est , vel ſurdica
los coaceruando . Srpe etiam ad odium ,
an.orem ad alias animi perturbitiones
inducendas mouct imagines , vtin ina
ginatione firmius inhærekant . Ad cor
poreas vero affectiores excitandas fpiri
ofam ex ipſo ſanguine fubftantiam de.
ligit ,eam feparans, & expurgans à crafli
tiemteriæ deindefpiritibusiftis vtitur ,
quafi proximo anime initrumento ad ef
ficaciffimè, & velociflimè agedum , Di
re quandam quafi quintam eflentiam (vt
ex gemmis & auro folent chymici) &
ea inficere iplos fpiritus vitales, & fic cú
mal- fico morbo imbuere ,quod : duer
tit prudenter Cæfalpiorsl.bro de derron
inueftigat. capit . 16. Quod cum fecit , &
grears humana Catis celcbria & effica
cia remedia poteft vellok tadhibere: quo
enim hæc niateria lubujior , & tenujor ,
hoc quoque ad lethum eft acrior, & effi
lam. Nec obftat quicquam , quin hæcip
fa damna interat interdum per fe fine ta
limateria ,velinterna agente cauſa ,fiim
pediat vel lædat fenfationes , vel fpiritus
animalsdetineat aut fubtrahat , & alijs
mille ,quosnouit ,modis.Quiveromorbi
ab internis caufis non dependent, fc ab
externo tantum impedimentinocumen .
to , velnoxio afflatu , vi plurimum perſe
ope
 Liber Tertius .

operatur,vtquando inftrumenta malefi- A cordiæ exſtitit , & pane , & aqua fingu
cij, vnctiones, ligna, defoſſa, vel Gmilia ,
ad ipſum vencficium vim Aaturalem nul
lam habent fed funtpro lignis căcum , ad
quæ ex pacto dæmon operetur, quod do
cuit idem Andr.Cæſalpinus de operis c .
17. cum quoque potelt per res externas
homini vim aliquam facere, vt ille docet
cap.8. Veluti cuin malefica irata por um
coctum manui alcerius fic fecu congluci
nari,vt , & acerbiffimum inferret crucia
tum , & , nulla arte ,pollet,diflolui, vul de- B larum , longitudine vnius palniæ , cum li. dende
glutinarı lege Nicol.Remig.lib.z.demo
nolac.c.4 .Quid vi credamus , cum etiam
Catochien lapidem Corſicum legumus
ca vi præditum , vt fe iunctis corpo ribus
agglutinet, & impolitas manus detineat?
Solio. Poishit . Quo pacto vencfici mor
bi ab alijs dignoſcendi agam . lib.6 .
SECTIO VI.
Demira rerum folidarum atque magna c cerint. adfcribam ex vica Sancti Petri nku in.
rum in corpusingeſtione ,
egeſtione
Rodigioſi ſunt plerique morbi per
digiofiflimus mihi videtur , quando per
os velimum gutturein eijcit æger, pinas,
olla , ligna faxa, fruita viroruin , ácus ,
cultros , & altateramenta , glomos pilo
rum , pannos, ſetas, cornu lucerna ,
huiulinodi .qux , vel comeſtione , vei a- D dam mulier malefica , per nequitiam in
licer in corpusimintii potulle videtur im
In Mal- poflibile .nulus exemplum , vnun habet
leop.2.9, Sprengerus , de muliere Zabernenli , vbi
i cap. 13. obiteccix quædam , co quod ipfain non
acccullerat ad puerperiuin , giauter ira
ta , noctu cum duabus alijs maleficijs ad
puerperam accu ( fit , dixit ad vindi
Čtain le aliqua in cius iniuſtina velle im
niittere, quorum dolorem poitlemeitre
duntaxat teatre inciperet . Dixit,& ven
trem elus manu tetigic: ad quem conta- E rx mulieris. Res inira , resnoua , resini
ctum pucrpcra videoitur, tibi extrahun
teltina , & ijs immitci quædam , quæ tuin
oculis dignolccre ncquub.it . Poitea ſex
to vix menfc fioico , internorum viſce
tum tortura iptım ſubito lain dira inua
fit , vt ncc verba funt Sprengeri ) dicbus
nec noctibus à clamoribus: onines in
quiciando , abftinere poffet. Ec quia de
uutima Virginis , & Reginæ miferi
lis fabbatinis diebus ieiunando :idco , &
per iplius fuffragia credidit ſe liberan .Va
de & quadam die , vbi opus naturæ per
ficere vo ebat , tunc omnis iha immun
dicia corpore prorupit , & aduocans ma
ntum cuin filio dixit: (untne res iſte phan
lattice ? nonne dixi , poſt dimidij anni
fpacium res ifta cognoſcetur? aut quis vi
dit vnquam fpinas , ofla , fimul cliain li
gnaue comedille ? erant enim ipinæ ro
alijs varijs rebus innumeris immifíæ .Ac mirar,
liud exemplum relatum eft à Beniucno morb.
lands.
de muliere Florentina, tertium à loanne 1n... epift.
Langio de Vlrico Neufeller ruſtico , quar 38 .
cum de puelli Leuuenſtetenni in hiito . l. 3. demo
nolat.c ...
ria Germanica , hac de re exculå anno .
156 2.tria his addit Nicolaus Remigius.
Octauum plane adınirandum , & cul re
fellendo, nullæ nugæ , nullæ calumnia ,
nullę phaleræ vitiligatoris V Vieri,fuffe
Apud Su
Tarentalij , à Gaufrido conſcripta , bis 3.Mais,8
verbis , S. Syn phoriani dicitur caftrum cap-13.
Lugdunenlis Eccleſiæ , paucis ab vrbe
miliaribus diftans, vbi vir fidelis, & reli .
gioforun fidelis , feduluſque ſuſceptor ,
magnæ conuerfationis pariter , & opi
niomis Abbatem ,ad hofpitium ſuum ali
quando , quan vim taciendo ,pertraxx .
huic iuuencula erat filia milerabili incoin
moditate laborans . Egerat coim quæ
uidiæ ſocrus inducta , vc languore cabe
ſceret deſperato , nec viri tui præfentia ,
nec alpectus vllatenus toleraret . Affe
ctione inuliebrigenitrix perijala , vt la .
tanas futanam eijceret, faniolum quen
dam maleficum acceiliuic . Adtuit , cx
ploraunt,agnouit , & mulierculam alleres
inferacam ,(crit arborum coruces, pocula
verbis , & herbisintecta propinat,mordet
euam denubus proprijs brachium mile,
fallor )hacten. s inaudita. Ab illo quidem
lan juoreconualuit: led interdum , ex cor
de procedere fentiens velut acus,crucia
batur attrociter , donec per morluram
brachij, quam nulla cicatrix, obduxerat,
acus educeret vis occulta.Crudelereme.
dium ,fed huwulinodi congruebat alicto
ri.Plures in huncmodum quam triginta
pei temporum interualla prodiciácique
X2 dams
 300 Diſquiſitionum Magicarum
dam vt vulgo dicitur ex capſetę , quædã A cius eis mandafiet , vt eam fideliter con
admittendis filijsidonea foramina præfe ſcribi curarent . Sed Monachus fuit ſcri
rentes. Præterea prædictus Abbas ad do ptor, inquient aduerfarij , credolplus fi
mum , vbihæc actitabantur ,aduenit.Ce dei mererentur mendaciſſimi ipforum
lebris eft perſona, cuius hoc opus , & alia Miniftri, & Præſticantes. Cæſa. pinde
· non indigna admiratione narrantur : ſed in veſtig . dæmon . Contigit autem ( ait )
parcédum adhuc ſuperſtici, & nomē cre hoc anno Piſis hæc vidiſſemultisſpectan
didi reticendu.Huic pater anxiusmiſera tibus. Quedam a demonibus objella,fa
bileni exhibet filia ,nec fine lacrymis lugu piusmodo inter adiurandi ,modopoſtea
brem explicat tragediá . Eadem hora fit eiecit corpora , magnitudine, o forma
fides dictis, & fentiens acú mulier geme perſe, ineptiffima, vi deuorarentur,cla
bunda deplorar.Iam peruenerat ad tora- Buos ferreospralongos ,ofſalapides ,globos
men ſolitusia præceſſerat cruor,iā cepe laneos, carbones,aliaque multa in culci
rat apparere,iam particula eius exierat.Et ta autem , earegione , qua 1horax incum
accedens vnus ex fratrıb . laicis , eidé Ab bebat ,pracipue qua corglobuli multore
baci deſeruiens,cruenta extraxit annis plu perti ſunt ex plumis affabre efformati di
ribus ad teftimoniú conferuandam . Orat uerfis figuris ,fed plurimi inſtar rofarum
Abbas, & locum vulneris tangens ,in vir perpetuis plumarum tenuiſſimarum ordi
cute fidei pollice tur,nec ferrum vltra nec nibus,nunc filo impliciti nuc
fologlutine ,
chalybeni inde proceffurum.Factum eſt: alia genera reperia ſunt in ceruicali qua
fed mutata inaceria eft, malicia nec dum caputrefidebat . ) Quid multa ſuperiori
prorſus extincta . Cæperunt lignei ſudes bus anni Duacenfi cuidam , & in ſulenfi
paruuli, quales vulgo brocas appellant, C ancillæ fimilia ferme acciderunt. Exem
ex quercino robore,vel fraxinei,pro fer plorun ſat habemus,caulam ruſpetmur,
rei acub . egredi ,craffiores fpinis , & mo quæ fat abitrula , & abdita.
dice longiores,Nec vnius tainen oés, ſi Primum fateor , quædam in corpori
cut nec acus fuerāt,longitudinis, vel craſ bus humanis folereinterdum ex prauis
ſitudinis erant . Sedecim in hunc modū humoribus coaleſcere , vt ſunt tophilapil
dum intra annum , & paucos menſesex li ,capelli ,oſcilla , conchylia fpinæ , glomi
muliere ligna prodierunt. Ad fuit de . pilorum , & quæ talia poruit dçmon in ip
mum Reuerendus Petrus Antiſtes cui Tis vlcer.bus , vel in corporis partium
diuinitus feruabatur tanti miraculi pleni congruis finibus procreare , quod natu
tudo . Offertur mulier miffarum fole raliter fieri pofle, conſentiunt veteres no Gale.lib.
mnia celebrantur, ficut præceperat ve- D utijque medici. Norunt mecum multi 2.ad Gla
ſpere præcedenci. Eaden horá ſeptimú Comitis filiuin , qui ante annos fcrme no cum.cel 1
decimum lignum ex muliebri corpore uemdecim , Luxenburgi, in vrina lacer- fuses.
egreditur , quod ſub oculis omnium la tulas ſalis magnas eijciebat, quod etfi ple libr.16.6.
cellanus extraxit . Confitentem icaque rique vxoris eius adulterx ,(quam , & oc- 108. Le
mulierem præſul abſoluit , & facrainei per ficariun , ille poftea iuffit) vencfi. uin, lem .
tradens Euchariſtiam abomni deinceps co tribuerenr , potuit tamen naturaliter lib.3.de
cuiuſcunque materiei progreffu iubet el contingere , ex humorum corruptione , nat. mi
ſe ſecuram . Sic ab omnibus iam præſti & renum vitio . Mulier illa Caluini lectæ rac 6.40
gijs liberata adhæſic viro , filioſque pro erat addicta , & ininiftro familiarior, qua tiez.Be
creauit. Et, vt dicitur , hodicq; fuperftes, oportebat,ideo nec à moribus,necabin- nib.
virtutem prædicat, quam in fcipla felici E Rituto aliena fuit vulgi ſuſpicio . 3. Anat .
ter meruit experiri. Petrus de Fraxinero , Secundo puto non poíte naturaliter in 'Ant. Be 2
dicitur pater norus,etiá hororaius inter corpore humano generari,ex vlla putre- niu.l.fx .
conuicaneos . luos: vt fi quein dubium factione ,acus, cultros, forfices, & huiuf- pre cun
nouitas , tanta reddiderit probabile forfi . modi metallica artificio fe confirmata . 18.24.94
can liceat,quod credere detrectarit . quia calor naturalis , nifi plurimorúanno
Hactenus Gaufridus Abbas Aliætubę, rum ſpacio ,non videtur inetalla inibigi
cui Ciftericenfes, & Claravallenfes Ab gnere poffe :multoq; minus , ſic fortuito
bates negotium dederunt vita huius có ad certam analogiam atque diſpoſitio
fcribenda :cum Romanus Pontifex Lu . ne artificioſam , videntur ta yarij humo
res
 f Liber Tertius. 301
res conuenire poffe: niſi Democriteam , A fint medicamenta , ijs conſolidandis , &
& Epicuream reuocemus in ſaniam , ex reuniendis idonea , dæmonitamen illa
forcuito atomorum concuriu cuncta co . funt notillima.Præterea quamuis fponte
ftruentem . Nequeadh'iclegi, qui hanc ſua non dilatentur , nifi ad naturales fuos
viin naturæ triblierei . effectus,vt tamen aliqua adhibita , poſsuc
Tertio , dico hec omnia multis modis extra conluctum ordinem dilaturi & có
dæmones per maleficos operari potle . primi.cuilis rei duas hiſtorias ad finem fa
Etenim primo pollunt fic fenfibus illude ciendam attulit cettis oculatus, chirurgie
re, vt quis putet iſta in corpus ingeri , vel laude clarus ,Ambroſ. Parxus : prior eft , lib.z.shi
egeri: cum tamen reuera duntaxat dæ de ſtudioſo ,qui cum ſpicam germinis de- rurg.com
mon cultros veros , & huiuſmodi reliqua, glutuitlet, enq; ipulmones per tpa yoian, pit.17.
quæ euomitur,artificioſim materiá, qux B deſcendiflet, natura illam tranfuerfispul
in ægri corpore numquam fuerat, vel et monum lobis illæſis, integris etiam coſta
i
ipſos humores,quieijciuntur; faciat af pa ruin mufculis , & quæ ſuccingit eas mein
hocvelür rere cultros, & reliqua illa ,vel etiam aeré brana incolumi , integram expulit. pofte
femperin. ſiccondenſer , & coloret,quod veriſimil. rior eit de opilione, qui ſemipedalem cul
bis acci, limun eit contingere , quando res ille , tellum , cui corneum erat inanubriú craf
lan.delor que viſe ſunt folidę,ac den læ paulo poft fitudinis pollicaris , in fauces à prædoni
1 tileg 9.} cernuntur euanefcere.Præterea poflunt, bus ore aperto adactum , fex folidos men
Card. citra fictionem , res huiufmodi per demo fes, in corpore retinuit ,& tandem nata in
46 80.de nem in os occulte ingeri , vnde mox eij
varietai inguine vomica ,inde chirurgus extraxit.
ciantur;poßunt etiam alijscorporeis par Ac ncceflarium plane fuit , peranguftiſi
tibus interi, & includi. Negatid v Vierus, C mos meatus quoſque à faucibus inningué
Tralion. homo fronte nulla ;licet non vidcam ,cur cultrum peruenire.Histertiam narratio
lib.4.6.6. neget.teftantur eniin me dici, & chirur nem Reinigius addidit de morione;qui,
Benin.de gitidedigoi,quorum nonnullos iple lau apud Armoricos, mucronem gladijtres
abdit. dat , talia fibi viſa ex corporibus excerni, digitos longum peros in fauces adactú ,
mor. eo vel exfecari, & ea manibus contrectaſſe duodccimo poft die,per annum egreffit.
fanat.cau
fis,c.24.17 ſeſe.Eos vero omnesad vnum decipi có. Nonne culterilte,per tot {piras inteſtino
80. Lag. tendere , quid eſt , niſi ftrenue pudorein rum lubriliifimorum , & perillud quodà
d.epi. 13. totum exuere?ex modisimmiuédi, quos re ipſa vocatur ini ftinum tenue , fuit de
historia
comperio , duo tantum mihi placent. Pri uolutus? Neque in his vlla voquain ma
puelle de
lewellett. mus eft, quem non prætermiſit Binsfel leficimentio ,velſuſpicio fuit. finatura id
Germanı dius; vt profundo dæmon ſomno demer D potuit,& calus,cur ex propofitoid adni
Ce edită gac hominé , & fenſum doloris eximat ,
Beniu.lt tens ncqueat ille mille arutex folertiſli .
Benedic. tum dextre incidat membrum , &mare mus ?
Jupratit. riam illim duram imponat , denique ea Alter modus eft Silueftri Prieratis, qué silu.ver.
C dem fubtilitate vulnus adeo conſolidet , recentiorcs quidam funt fecuri fcilicet de malefi
demaief stoulla cicatrix ,vel veſtigiuin relinqua Cium.9.s
9.- con monem peritia pollere , res folidiſſimas Colmas
ib.6. tur , quod perici chirurg i nonnu nquai n diuiden di, & commi nuend i, partesin mi philsar
$ faciunt. nuiſlinas , eti in inftar pulueris, & eas chui de
Dices fortaſſis , vt hæc queat in parti iterum voiendi applicatis ,ficubi opus naib.n
buscarnofis , & facile dilatabilibus , & turalibus actiuis , idquc tam præpropere, tract dri
promptæ conſolidationis,quarum exem & fubtilitet, vt cernétium oculi nequeāt , mi prace
lib. da pla recenlet Nicol . Remigius ; non tamé. E obnimiam motusceleritatem , quidquá pri Deca
monol.ca id poterit in alijs, quibus illa facilitas non horun aduertere, ideoque putent homi- 'rg •
pir. to nes ea integra immitti,& einicci. Hiduo
eft propria v.g. in inteftinis, ortificiofto-,
machi , gutture arterijs , & talibus orga modi probabiles funt.
nis, quæ angulta valde lunt, nec dilatan Valde miror tertium quendam , tam
Paracel.
tur, nifi ad functiones fuas naturales; vel multis placuille , cui fic plane improbabi fo7b.de
ctiam li lection es diuiſa fuerint,non pof lis. Volunti ſtià dæmon e poros corpori s occulpk i
funt reuniri. Refpondeo,difficilius quidem i,
extend per eosdeinde duriora hæc , & /.Baro
in hisid contingere, ablolute tamen pof maiora inferi , & poros rurſus eoncludit: crnberg.o .
te, vt in alijs. licet cnim nobis incognita quorun apercione; iterata demum ,quan 7, do prac .
X 3 do
 302 Diſquiſicionam Magicarum
puis Ma do dzmoni videtut , intrufa expellantur. A prudentiffinc, & cum magna curicate'at- 1. Cor.s
jarrio Sicaiunt à fulmine ſine læſione poros va que iuſtitia vtantur ; haud difficulterpro Wl Tó
Lud. į
licchio 1. ginæ penetrari.laminamque gladijchali baretur,fi huius loci foret. An vero demo vie.9 :de
de Magi bcam liquari. ſic iactu lapidem ſub aqua nes , cos quos pollident energumenos , Tireum
demo recondi, nec manu retracta viam cerni, fic poffideant,vt eoram corpora,ipfimet seperis,
66,0 Ni
vol. Rem . per quam lapis in aquim penetrarit.Sup ſubintrent, poſſet quis dubitare, co',quod 9. ult .
dc.s.b. 3. ponit hæc opinio corporuin penetratio B ,Ildegardis in libris reuelat.fuarum fcri
nem effe naturalem ,cum Buridano , qud bat fede quidam energumena in verba
Diuus Thomas, Scotus, Durandus , & viſione vidide .
alij,melius philoſophantes, contendunt , Quod ipfa permiſſioneDei quadam ni
a folo Deoperfici poſle. hoc ergoprimo gredine.] & fumo diabolicæ conglobofi
peccant. Si dicant corporcas hic dimen- B tacis obfefla crat, & obumbrata ; quæ corā
liones,fiue corpora non penetrari:incre fenfualitatem rationalis animæ illius op
dibilem quandam dilatationem pororü , primebat, nec ca eleuato intellectu ſurpi
1 etiam in partibuscorporis non raris, co rare permittebat ; velut vnibra hominis ,
guntur excogitare , cum tamen ifti pori aut alterius rei , vel fumus oppofita obre
can fintnarura angufti, vt fineinfigni læ git , & perfundit: vndehrcrectos fenfus,
Hone diftrahi nonpoſsint. Nec ſimile & actus perdebat , & inconucnienter fz
quidquam in illis, quæ pro ratione adfe pius clamabat, ac faciebat. Et me cogitan
runt,diſsimillimis reperitur,fulmen te , & fcire volente quomodo Diabolica
Senes.li. dam eit ſubtiliſsimum , & renuiſsimum , forma ( id eft fubftantia ) hominem intra
3.2.Ifid.i, ca præditum vi naturali, ve duriora , arq; ret,vidi,& reſponſum habui,quod diabo
13. Ergo reſiſtencia conſuunat ,molha vero , & cede C lus in ſua forma,vti It, hominem non in
re facilia fine læfione tranfmittat ferrum , traret;fed eum vmbra,& fuino fux nigre
ligoa, lapides,resfunt fpillæ ,duræ , & mi dinis obumbrat , & obtegit , fi enim for
aime aptæ fic fe in poros infinuare.Aqua ma illius hominem intrare : citius mem
corpus eit liquidum , humidū,tenue, flui bra illius folucrentur, quam ftipula à ven
tans,cuius rei folidæ cedens loco , capax to diſpergatur : Quapropter Deus non
etiam liburnarum : rerum , quæ inijciun permittit , vchominem in fua forma in .
tur,impulſu códenfabile , & ijs exemplis tret . Sed ſupradictis perfundens,ad infa
aptum vi fua ftatim coire, & reuniri; viq ;, miam, & inconuenientia euertit, & per
fine partiųın ſeparatione , condenſatur; eum ,quafi per feneftram vociferatur , &
ficeline earundem noua medicina.rare membra illius exterius mouet , cum tamé
ft atque excenditur , quæ , quam fint ab D in eis in forma fua interius non fit, anima
humani corporis mcmbis aliena,velpue interim quali ſopita, & ignorante,quid ca
ni norunt, qui nondum ere lauantur. ro corpus faciat.]
Sicilla apud Theodoricum Atbare.co
SECTIO VII. ius vicę lib.z.cap.20.Sed hic locus often
dit veriffimum cfle dictum Theologo
De maleficio deuouendi. ruin ,fæpe cos, qui affucuere multis reue
lationibus etiam veris , pucare ſe habere
Dopono, quod Catholicis certum eft , per reuelationem ; quod habucre per di
energumenas a demonibus fæpe inna ſcutfum opinioneniquc .Indicáthocmul
ai, poflideri,ucl obfideri: hoc eft dæ ta.Primo,quia principio vere tantum de
mones in hominum ingredi corpora , & É fcribitur obleffio ,nó poffeffio . Secundo,
finul poteftatem aliquam eos vexandi, quod inquiſitio hac paruni erat neceſſa
feu affligendi accipere: ambo enim requi fta, & fatis curioſa. Tertio, quia fufpectu
runtur, vt quis fic energumenus ; qua de eft, quod ait Deum non permittere,vt dia
in tutte redocte,poft Mengum & , Polyd . Petr. bolus fecundum fuam cientiam , vt folet
demon. Tyræus differuit,fic.homines demonitra effe in ſuo loco corpora poffideat.com
Polydor, dendi poteftatein conftat olim Apofto . munis enim Theologorù diſtinctio hoc
We'exorc. los habuiffe ,ex S.S. & alios quoque fan diſcrimen ftatuit inter obfeffos , & poflef
2010. dectos homines, vt olim , fic , & olim , fic , & fos, quod in hisfir dæmon , veerarin ita
miniat. hodie cam à Dcoaccipere , qua nonnih quis idolorum , nonnunquam : & hocin
dicant
 Liber Tertus.
dicant inflationes, & multa alia , quçin
pofleflis cernuntur . Quarto , quia ratio
nulla eft . nec enim forma dæmonis fiue
fubftantia eius fpiritualis ipfi corporis có
traria fic eft,veillud ftatim deftruat ,etiáli
nolit, ſolo ingrellu. Quinto, quia non fem
per anima lopita eft, quandodæmo ener
gumenum , vel obfidet , vel poffidet , ve
apparet , quia videmus ſzpe illosomniú
recordari,quæ (gerint . Denique fancti,
& Theologi omnes fic femper locuti, &
opinati fuerc, vt dicerent.dæmonem cor
pus are pritijintrare , & ab co exire . Non
quidem id fubire, vtinformet,veltanqua
pars eius,( quod vocant) corpus integret ;
fed tantum , vtloco , vel inſtrumento ora
ganico vſurus, vt fufe explicatEpifcopus
Abulenfis,in 7.Exo.q.16 .Rectiusitaque
dictum a Cæſario lib . s.c. iS. dæmones
non vniri animæ fubftátialiter,nec in ipfa
effe anima,ſed applicatione tantum , &
oppreſſione per energiam ſeu operatio
nein anımæ adefle , & fichomini vniri ,
& ei quafiillabi.allegat Gennadium ,l.de
Ecclei.dogmat.cap.82.hoc tenentem :ta
men corpori inefleficut in loco poffe ; &
in cauitatibuseius latere, nunquam Gen
nadius negauit , & expreſſe Cæfarius ex
S.S.confirmat.no enim recte dicitur exi
re nifi quod intus fuit. Saluator autem ju
bet de corpore da mones exire , Matth .
quinto , verficul.nono.Intus ergo fuere.
Reftat nunc , vt quæramus, an malefici
pofſint, & foleani fic aliosdeuouere, ac
dæmoni quaſi mancipare ? Multorum
confeflionibus conftat eosid putare , fa
tcntur enim ſe dæmones in brutorum ,
vel hoininum corpora immiſic,& ipli
dæmones cum exorciſanter , id folent
prætexere , ſe à tali , vel tali iinmiflos.
prætermittam , quæ recentiora funt,à Re
migio : & alijs allica , duo tantum fadſcri
bam ab alijs commemorata ,quorum fi
3.5. g. des rcijci nequit.Anaftafius Nicenus de
26. Sin.onc Mago : Multos ( ait) rentantes cū
dicere praftigatoren.:cum cos eller allocu
Ius deinde conuiuij praxe.xiu bouem fa
crificalet G cos conuiuio excefilet va
rijs raortis , damonibus cosſubiecit .)
D. Hieronymus nobis proponit dæmo
In vira
S. Hilm nem à B.Hilarione eiectum , quem ma
rionis. gus in virginem immiſerar. Perducta(in
quit) a parentibus ad monafteriú feni ira
Ailur vlulan :eftatim ,ot confitense damo
303
A ne. vim fuftinui· Inuitus abductus ſum .
Quam bene Memplai fomnijs homines
deludebam ? ocruces ?o tormenta ,quæpa .
tior ! Exire mecogis ófubter limenliga
Ius tencor . Non ex eo; niſi me adolefcens,
qui tenet, e simiferit. Tuncfenex , Gran
dis,ade,forrindorua ,qui licito,á lanina
frictus reneris :Dic.Cur aufus es ingredi
puellam Dei? viferuarem,inquit că vir .
ginem . Tu feruarcs, procitor caftratis ?
Cur non poiius in eum , qui remittebat es
B ingreffus? Viquid refpondit,intrarem in
cum , quihabebat collegam meum , Amo
ris demonem ? &c.) En, vt inagus immi
ferar dæmonem vere : & ficopinoretia
muka corum , quæ narrat Anaftafius , à
quo Glycasp.i. fuit eadem mutuatus ; &
in primis,dequonunc agimus,Deo per
mittente , potuiſſe vere a Simone Mago som.1.6 )
patrari; quare Annahum ſcriptori erudia
tiffimo,nequco allentiri, qui mira illa Sis
monis ab Anaftafio prodita , iudicat can
C tu fuiſſe impofturas,hominibus perima
ginem , & viſum oftenſas , cum nulla veri
tate confiftcrent . ſunt enim in ijs multa ,
quæ , & poffe, & folere contingere ,libr.
præcedente de Demoniaca Magia fatis
copiofe oftendimus. Anno 1581. in Vi.
uarefix oppido Annonaio , fuit malefica
nomine Boyarona , quæ varij plures cui
que, non vno modo dæmones immiſit ,
quibus grauifſimediuexati fuere . In his
filius, & filia illius fuerunt, quos nucibus
D alteri paratis , ſed more puerili abliguritis
ab ipſis , quideferebani, ſingulos tribus
dæmonibus poflidendos mancipauit. Si
milia factitabat ftrix alia dicta; la Gochon
ne: ita , vt illis tum partibus cuncta plena -
fuerint, permakficia votiua energume 4
nis . Nairat oculatus telts virdoctus &
pruders Claudius Charon l.de Antichri
Ao reuelato Nota 1. fateur hoc fieri foli. .
tum Bapt . Codronch . Medicus libro
demorb .malefic.cap.7. Hæc autem im
e mifsio malorum fpirituum ,non prouenit 4
a facultate cogendi;quæ nulla Magis có.
petit, in dæmones.Namı ,vel fponte da
mones ex pacto obſeſſum vadunt , fin
guniqueffe obtemperare; vel inferiores
dæmones adidadiguntur à dæmone ſu
periore volente hacin remalefico gratifi
cari. Vtroque tamen cafu Dei permiſſio
requiritur , ve cauſa fine qua non poſſo
hoc fieri: permittere vero Deus id con
X 4 fue
 304 im

fucuit ,non niſi ob graue al 21.0 10bfelli A quam maximè amat , & depetit.item ,
peccatum : non raro propter parentum vt ,ablato dumtaxat ligamine , fiat po
vide Ty iratorum imprecationes , quarum tria tens , qui prius nihil poterat, cuiufmodi
sexm d .
oper.c.29 . exempla ſuggerit loan. Cæfarius . Ait varietas ex naturali cauſa nequit proue
1.5.exem . Quid de Medæa , Deuouet abſentes. Et nire. prouenit ergo ex ſupernaturali ſeu
c. 1.12.et experimento compertum eft hodie ple prodigioſa. non diuina : ergo angelicas .
21
raſque ſtriges cun dæmone pactas , vt non bonorum angelorum opera : ergo
cuicumque diras imprecentur, bruto ,vel malorum .
homini confeſtim illi tabe lenta incipiāc Modis ſeu formis ad hoc diabolus vti
tentari , vel alio interitu de medio repen tur pencinfinitis. fane auctor Dæmono
te tollantur . Nec irritam hanc , vt pluri maniæ plures quinquaginta reperiri ſcri
mum earum deuotationem plurimis exé B plic : Quidam magi, lolummodo ligus
plis docet Remigius lib.2.c.9.10. & iri lam , certis cum verbis prolatis , nectunt,
bus feqq. ſed dæmon interea maleficium perficit ,
& fiue virum fiue fæminam reddit im
SECTIO VIII. potentem . tam in feminas , quam in vi
ros graffari vere dixit Ananias led tamen libr.4.d
e
De maleficioligaminis. facilius, & frequentiusin viros cerniinus hat.dem .
hoc malum ferpere , fors, an , quod vbi
Vllum hoc frequentius hodie eft plus operæ , & inſtrumentorum requiri
maleficiuin : adeo , vt in aliquibus tur, facilius ibi aliquis defectus, & impe
locis vix audeat quiſquam clara luce ma dimentum occurrit ? an quia cum plures
trimonij folemnia celebrare. ne quis ma C ſint maleficæ , quam malefici, pluribus
lus coniugum votis illudat.Id fi fit, quia , viris nocctur ? lígari autem poffe volunt
quo pauciores ad futuri & reiconfcij fue plerique , vel in diem, vel in annum ,
cint,hoc plurimum inſidias effugiunt , ni vel in æternum, aut doncc nodus ligulæ
hil ad huc tractatum pertinet cautela hu foluatur.
iufmodi : ſi ; quod antelucanos conatus A viris doctioribus feptem traditasin
magicos, ninus poliere credunt , les fu uenio cauſas proximas huius impoten
periticione non vacar. Sed ad ipſuin ma- ? tiæ , qu bus caulis dæmon abuticur . pria
leficium veniamus . Solent malis verbis ma elt , quando coniugem alterum al
hominem reddere,(vt Canones loquun teri reddit odiolum , vel inuicein lanc
cap.fi per tur ) frigiduin , & maleficiatum :hoc eit ad odiofos facit , per calumniain ſuſpicio
fortiaria.
23.9.1. et actum coniugijin idoneum . Hoc illos D nemve , autniorbi alicuius immiſſio
toro ti ex pofle, & folere probatur, tum auctorita nem ; ſicuti cum , vel Venus , iuxta Steſi
sr.defri. te conatun , ruin communi fententia chorum , vel Medea , iniecto pharmaco
o male Theologorum ,tum praxi Ecclefiæ,quæ fecit , vc omnes fæmninæ Lemni grauiter
fic. in 4.
d . 4. D. fic affectos poſt triennijexperienciami ore olerent, ficqucillus mariti ſunt aſper
Thm.3.9. ritarti, & adiuncta ſuptern teſtiuin iurato nati : Medeæ facinus vulc elle Myrulus. Nasalis
9.so.ar.. rum manu , ſeparare confueuit . cum ex libro rerum Lesbicar . 1. au id faciunt Mirehol.
con arijci
ab opinione Rabbinorum veterum , & Bo . phantafia turbata , fic , vt aliquid in com- lib.6 6.2.
Enriqu. roſi, qui exitat exiſtimantium à Chamo pare vehemeater odiofum , vel formi Aeneas
Silnius
libr .2.de tali danno multarum Noemum fuil dabile incfle credint : ac Valazca , Libul- in hiftor.
matr.c.8. fe : tuin exemplismox referendis , & lo Boemæ famula , mulieres à virorum Bobin .
C. lauda 1
bilem. de experientia quotidiana : tum denique E amore per veneficium adeo auertit: ve Bapt 1
frigid.com ratione. poteft hoc fieri naturaliter , ca- coniuratione inila , furos quaqu : maritos , Egnalıb.
malef. vi ftrationc , elifione , l'uptione , delicca fieldies parres, filios vna nocte interfe z.capita
deper En tione , in frigidatione , & fimilibus criat, mox arce Villegradenfi oblilja ,
riq.4.6.8.
D4.1. et c. ex caulis, quas cum norit dæmon , po Primislai regis exercitum ad internecio
7.num.9. terit illis vti , confirmant id Hiitorici , nem fere ceciderint.) Aliquando faciunt,
& poctæ . Deinde fit fæpe , vt , quicum vt inuicem quidem ament ardentiflime,
vna nequit , qucat cuin alijs , vel , qui ſed quandoad copulam ventum fubito
cuin cæteris poteft, cuin vna non pof accenfi odio , alter alteruin cædat vel yn
ſit , item , vt non poffit cum ea ſolaw , guibus laceret, quod genus, & Theolo
gi ,
 Liber Tertius. 305
p Mecum concumbe,]quia hodie me de
de Henr.
DACIA gi, & Iuriſconſulti nouerunt. tunc dæmó A
men .' .12. primo accendit ardorem libidinis propo ſponſafti.Ego lum Venus , cui digiro an
(.8 74.2. lira forina coniugis, ve concupiſcibili; & nullum inferuiſti , nec reddam Territus
Sot. 19 4. quando venitur ad amplexus, tunc pro ille tanto prodigio ( inquit Antonin . ) ni
d. 1. 2. 3. ponit ,vt odiolam , & exitialem , faciens, hul reterreaulus eft,velpotuit,inſomnem
Jaquer. vt meinbra gencrationis appareant
, vel duxit noctem illam ,multum ſecum deli
flag.cap
12. aud . magnitudinis prorſus incongruæ ,vel for berans . Sic factum eſt per multum tem
demono. mæ horribilis aut ſupra modum fædæ . pus , vt quacumque hora cum ſpona co
ma.. au Secunda cauſa elt , quando corpora im cumbere vellet illud idem ſentiret , &
& or.li. de audiret . Erat fane alias valens , & do .
lamitri.l. pedit , nequeant ad leinutuo appropin
2. libr.1. quare, & fic ea diuidit, vel detinens ea in miaptus , & militiæ . Tandein vxoris
eleg. 12. locis diuerfis ,vel cum conanturiungit , B quærelis commonitus , rem parentibus
phantafina.aut quid aliud inficiens inter detulit . Illi habito concilio , Palumbo
medium , ad prius videtur pertinere illud cuidam , presbytero ſuburbano,ren ;pan
Propertij. dunt.is autem erat Necromanticus, & in
maleficijs potens.Illectus ergo promiſſis
Inuidia fuimus, quis me Deus obrnit ? mulas,compoſitam epiftolain dedit iuue
aut qua ni,dicens: Vade illa hora noctis ad com
Lecta Prometheis diuidit herba .. pitum , vbi quatuor viæ conueniunt, &
gis ? Itans tacite conſidera.Tranſient vbi figu
ræ hominú vtriufq; fexus, omniſque æta
Pertinet ad pofterius , quædam nar tis , & conditionis ,equites, & pedites, qui
ratio plena admirandæ nouitatis, cuius c damlęci, & quidam triſtes,quicquid au
fides penes auctores fit.narrat ex Vin dieris ,nó loquaris, ſequetur illa turba qui
Vicenr.l. cenuo Beluacenfi Diuus Antoninus, Ro daſtatura procerior: forina corpulentior
26.hi.An mæ temporibus Henrici tertij. Iinpera curru ſedens , huic tacitus epiftolam tra
Fonto .P:2 tor. fulle iuuenem quendam locuplete , des legendam ,ftatimq; fiet, quod poftu
rit . 16 ... & nobilem , quirecésvxorem duxerat ,
fumhift las.Ille autēiuuenis totum impleuit , pro
7. §. 4 & ſodales ſuos opiparo conuiuio nuptiali ut edoctus erat . Viditq, inter ceteros ibi
exceperat . mulierem in habitu meretricio ,muláine
Exiuere in campum à prandio luſuri quitanté, crine ſoluto per humerosiacta
pila.Sponfus,ludi dux ,pilam poſcit, & nc to, vitra aurea ſuperius conſtricto , aurea
excideret annulus fponfalitius , inſerit cu virgam gerentem in manibus, qua mula
digito itatue Veneris æreæ , quæ in pro- D regebat ; præ tenuitate veſtium pene nu
xiino erat, oinnes vnum petebant, ficci da apparebat, geftus exſequens impudi
to defatigatus ipſe à ludo feceffit, & ad cos.Vltimus dominus turbæ terribiles in
ftatuam rediens , annulum recepturus , iuuenem oculos exacuens , ab axe ſuper
ecce , videt digitum itatuæ vſquc ad vo bo ſmaragdis, & vnionibus compofito ,
lain manus recuruaium , & quantumuis caufas,viæ ab eo exquirebat. Nihilalle co
conatus annulum recuperare , nec digi tra , ſed protenta manu epiftolam ei porti
tum inflectere , nec annulun valuit ex git.dæmon votum figillum non audens
trahcre , Redit ad Sodales , nec illis ea de contemnere ,legit ſcriptum , moxque bra
te quicquam indicauit . Nocte intempe chijs in celū el-liatis.Deus,inquic,omni
Ita cu tamulo ad ftatuain rcuertitur, & pocens, quamdiu patieris nequitias Palū
extenlum , vt initio digitum repperit,ſed E bi presbyteri? Nec mora , ſatellites fuos à
line annulo , iactura dillinulata . domū latere mitur, qui annulum extorquerent
ſe confert ad nonam nuptam . Cumque à Venere . Illamultum tergiuerfata , vix
thorini genialem ingreffus,ſponſæ feiu tandem réddidit . Ita juuenis voti com
gere vellet leo fi impediiſele , & quidda pos , line obſtaculo , poticus eft diu ſuſpi
nebuloſum , ac denſum inter ſuum con Catis amoribus. Palumnbus autem , vbi dæ
iungiſque corpus volutari. ſentiebat id ta monis clainorem ad Deü audiuit de ſe ,
Ctu .videre tamen nequibar . hoc obfta intellexit fibi præfignari finem dierum .
culo ab amplexu prohibebatur. audiebat Quocirca omnibusmembris vltro trun
çliam yoceni dicentem , catis miſerabili pæna defunctus eſt,con ,
fellus

!
 itionum
306 Diſquiſ
fellus coram populo Romano inaudica A ciuin reſp. Ctiuum . ita legimus affectum
fagilia .
Hæcillein cuius verbis, & maleficium
vides diviſionis , & curationem nefandā
per aliud malı ticium , & feriam m . litici
poenitentiam .
Tertia caufzelt, Gi ſpiritus vitalesprohi
beantur tranGre ad me mbra generatio
nis, & fic feminis deciſio in pediatur , de
quo impedimento , rict : loan . Maior.
disferuit .
in 4.d. ; 4 Quarta eft,fi femnen prolificum exſic- B medio, nec alias licire,auferri poteſt.Scio quefala
art.z. cetur & fubirahatur.
Quinta , li virgi viri flaccidi fiat , ſalie
quádo quis vuli aćłum matrimonijexer
cere.de quo Ouidius. Quidvetar, ner
Kosm agit as re
torpi per aries ?Petr oniu s, Theologis Doctorib . reijci: vt repugnás aj na il.
Forfitan redirer hoc corſus ad vires, co
reliifcerent paries vineficio, credo , fo
pite .
Sexca , ſi qua naturalia alia pharmaca
applicen ur , quibus vis parrandi quouis
modo tollatur,hæ caule vulguiorescun C fundamentum ,femper ab auctoremale- 9.90 .MA
Ctis fere notæ , & obuix ſunt apud Do
Etores.
Palu.com Septima cauſa elt , ratio :nempe mu
2.3 add.
Soc. . Sil: liebrium locorum obſeruatio , vel nimia
verb. ma coarctatio , aut viri genitalium retracta
leficiñ.q; tio , abſconſio , vel vera adeu ;prio.
6. Abul. De virili huiuſinodicalamitate,narra
inca 19. tiones varias fui téporis proponunt Spre
90.par... ger. & Remig . Quo adrecractionem ,&
mal.q.1. abfcögonen fortarisillinaturaliter fie
07. Rom . ri poflet, quamquam dubito , &inclino D adſcribat viribusimaginationis, poteft il 15 perHI
b.i.damo
nob. ca.s. in negıntem partem , ademptionem co
ftat ellefempermere præitigium ,licet
alibi.vt in auium nidis apud Spréger.ina.
lefica meinbraille oltentei , nec enim ali
ter poteftiſti collere.quim homines, le
ctione aut fi.nilifeparatione adempta ve
ro non magis poteftreftituere , quimhɔ
mines. Sunt ergo bimodiquo ad viros ,
præftigiofi. Quoad mulicrcs, ficut ex na
turalibusmorbis coarctatio hacovicipo
telt , fic etiam à dæmone cauſini, idque E Grammaticus, his verbis , Mares in ur
opinortam de arctitudinein ollibus, quá
de arctitudine in carnofitate .
de utra Dixit duplex efle impediincntum , v
quelqe: trum quoad oinnes, ricinucnioinulcta
runs vi tum Siuanum ab vxore apud Tacitum li
Sor. Le
del. in d. bro 4. ann . & Aurelium apud Zonaram
3.4.6. Hi tomo fecundo , & forte Amafim Regem
viq.lt..2 Aegypti, aliud quoad vná dumtaxa per
6.7.n.3. fonam certam h , oc vocant Dd. inalefi
rum
Magica
Tn odorcuin Regem , quipoterat cum Herodor.
concubinis , cum vxore fola non poterat. Pan.ar
idem de quodain Ealacio .refert 'Sreger.mylsnui
Turonenf. lib.10.c.8.fic Galeacius Sfor rá Cloru
ciæ fraude cactus fuit , ne matrimonio Ila ni Fran
ceft.Guia
bella Aragoniæ poriretur. liard . in
Dixi fecundo, impedimentu m ,quod - br/t.coala
dam elle temporarium , quoddam per
petuum : perpetuum vocans, quod vfque
admortein duraturum ,nullo naturalire irmo re
cum gloſsa , quoſdam negare à Diabolo .cap.fo
vilun huiufmodiperpetuum iinpedimé riariasis
cu inducipofse: fcd fcio quoque hoc glol gol.com
fæ dictum communiter à Canoniſtis , & din ibid .
ipfius contextus menti , licetnon verbis. de frig.
Deinde cur non , vt femel, fic fæpius po- Neu etmales;
ve
terit demon impedire copulam ? cur vi ſę lolog.is
pius , Gcno & poteric toties quotics per
miccis Deus? Denique fillum eſt , gloſsæ ubul. d.
ficij illud colli poſse : poftea libro vlcimo šta on 4
1.34 . O
docebimus , aliquando non pofse male - it it Diuus
ficas tanare,quę nocuerunt. Nec dubita- Th. ar.z.
rim pluri poise dæmonem dcftruere , Dur. Pa
qua in repärare. Quid fimembram præ - mar. Ma
fciderit? non magis illud valebit reftitue- cor. jero.
re, quam viram ſemel ademptam . Ex his V 16.ver
puto facile( Lector) incelligistemere Mi que, Le
chea Montanum hibro 1. de eſſais cap. Palacio
11.adimere hæc maleficia dæmoni , vt alis ciis
la imporétem aliquem ad res veneris red riq......
dere, nemonegit verum effectus cam s. lis.o.
varios , ac multipl ces vni adfcribere ima
gintioni, nec Ore tes qui? em duxeric
in dilucidis interuallis. Quislocus imagi
nationi in alias valido , & cupido , & fpe
rante le pofle, immo non dubitante; pri
ma vice,qua fpe fallitur.
Vltimo loco huicmaleficijgeneri vide 1
tur annumerandum , quod refert Saxo
be karentina, apud Rugianos) cum femi
nis in concubitum admifſis,canum exim
plo.cohærere foreban:ec ab ipſis mcrain ,
do diuclli poterät , Interdum virtque per
cicis è diuerſo appenfisinuſitatonexuridi
culum populo ſpectaculum prabuerunt .)
Sane ijs, qui feræ , & non hoinines. homi
nibus enim cam acerba hominum cala .
mitas, non cachinnos , led fingulrus, fed
Tachry .
 Liber Tertius. 307
lachrymas excutiat: Hei ? quid peccata A & diuiſit per medium , obtulitvnam par
non merentur? quid non vltionis cleme. tem diabolo ( certo facrificij rieu ) & alia
tiſſimo Deo extorquet,fieri poteft, vt de dedicad comedendum illis duobus,tunc
monum hic opera intercell rit ; & Deo , fequebatur maximum odiu n inter eos ;
illa vt carpificum viente manu , hoc lup itaquod vnus aliuin videre non poterat
pricij diriſſimi genus à commentitijs exc Vnde hoc nifi quod dæmon habuit tunc
gerint,quod fi in adulteros , & concubi offcrtorium fuuin ? ] Gicille . Cenleo hoc
narioshodie fimilia iudicia exerceantur , maleficij genus reſpexiſſe poetam , cum
quæ perticæ fuffecerint? plures fane con inducit demoni quandam dicentem .
tinenciam amarent, & obfcenas libidinis Tuputes vnanimes inprelia milterefras
auerſarentur.Fieri etiam poteft, vt ineræ tres ,
dæmonis præftigiæ fuerint. li non fuere B Andr. Cæſalpin. de inueſtigat. Dæmon .
præſtigiæ vix eft , vi naturalis ratio reddi cap . 10. fcribic folere maleficas fub limi
queat: nifi dicas, & viſcoſitarem ſeminis , ne,vel in angulis domus capita ſerpentū ,
& diſpoſitiones membri ,quæ in feris, fic & pelles defodere ad odium concilian
cohærere ſolicis inſunt, in hos homines à duin. Sed hæ quiſquiliæ figna tācumſunt
dæmone introductas:quod puto eiusin pacticonuenti. Namodijmalefici au-,
duftriam &, vires non ſuperare. ctorem habet dæmonein . Nec enim
Quid fi, & Salmacis fonsmaleficum , naturalia pharmaca pollent aliud , quam
quid hibuerit iniectum ? fane ,quod Stra hominem atro turbideque fanguine , &
bo libr. 14.de illo refertur alira zeu's quadam melancholia giaui afficere : ite
aiverzas,ex co bibentes malacıtari: ide humotes nimis adumis adurere , vel fri
gor.on cain ad mutationem in Herma- C gus noxium inducere.vnde oriatur quę
plirodicos,quain ad emaſculationem , & dam ferocius,morofitas,crudelitas, &
vc Varro loquitur,alio tainen fenfu) mu miſanthropia in vniuerfum ,qualis eit in
lierationem tetulerim , Hæc enim ho ijs,qui lupina infania laborant. Postea da
minibus illis à Chriſti lege,& fide alienis, mon hoc odiuin dirigit in certam perſo
quafi neceffaria confecutio (nefas?) vide Dam , omnes odio oportunas imagines
1
batur, vt qui agere nequiret , pati incipe phantaſiæ obijciens, & velut ob oculos
ret . Beneficium hoc inter cætera fidei ponens, & in meinoriam reducens.cum
Chriſtianæ non minimum ; quod cum amaritudinis miris modis caufiſq ; adeo
dæmonum cultu portentoſa hxc damo vecum illa recurunt animo, vix queat ho
num fuafu , & hortatu crimina paganil mo non grauiſſime irritari, & excande
- moinolita,tandein pleriſquc in regioni- D fcere,etiam in illos ,quos hac perturba
bus prorlus exoleuerint. tione definente efflictin amai . Huius
maleficijmemorabite exemplum narrat
SECTIO IX . Ioan.Bapt.Codronchus lib.z.de morb .
malef.c.3. fic ille .
De maleficio odij . In oppido Seppino dicionis Neapolita
na, erat quidam lacobus nomine, cuius
TOс vlam Valaſcam fupra oftendi, vxortantum odium , cum eo exercebat ,
H & agnouit Arnobius libro primo , vr à primo die , quo inter iplos matrimo
contra gentes . Addam alia , Godicalces nium contractum fuit,finiu: habitare no
holenus Auguſtinianus Præceptori, fol. potuerint: tantum abeft , vt fefe inuicem 1
20.lic. A.ſic lcribir. E copulauerint , Et, ſi quando lacobus ad
Noui mulierem ,] quæ voluit faceredi vxorein accedere voluiffet,tanto furore ,
uortium inter duos temutuo amantes , ac rabie percita vxorerat,vi le per fene
propter quod deberet falariari Scripfit in ftram pocius præcipitem daret, quum illú
chartulis duos characteresignotos, cum perpeti poffet. Quod cum cuijam reli
alijs camen deuotis verbis, & dedit char giolo viro ab iplis hofpitio reccpronar
the tas , vtportarent , & tamen nulla fe farum ellet , de hac re dubius,& ad fide
qucbatur diuifio . Secundo fcripfi hæc præftandam difficulter fehabens , expe
cade in calco , & dedit illis ad comede riundi gracia illico mulierem accerfirimu
dum : & accepit poftea pullum nigrum , bet , ciufque maritus in inceriorein ædiu
pala
 um
308 Diſquiſition
partem ſeſe abdidit , neeiuspræſentia v- A
xor ingredi renueret. Venit mulieti quæ
de odijſuicauſa contra coniugem inter
rogata', ſuam vicem prius , niferumque
fatum cum deploraffet , fe nullam inquit
eius rei rationem reddere poffe. quin ab
fentis miriti tanto deſiderio , & amore fe
fligrare dicebat , vt id verbis exprimere
nequiret. Cuin autem ad illum alloquen
dum ,& videndum accedere vellet illico
ni luz ,tot deformitatibus, & in turpitudi
nibus , torque horribilibus monftris mari B
tum depićtum apparere , vt morté prius
fubire vellet , quam illum ferre: afferens,
quod eius anima tora omneſque vires &
fpirituum partes in maritum ,tanquainin
oblatum malum ,& ſui pernicien , fereba
tur. Rurſus eo abfente etuſdem defiderio
æftuare ſe aiebat . De cuius mulieris ver
bis , cum bonus ille Sacerdos periculum
facere vellet, dixit mulieribus eam comi
,
circumfeftum valido funein crucismo- C
dum vincirent,quo maritus, omnircpu
gnantia remota , expeditum acceflum ad
cam haberet. Verebatur enim ille Sacer
dos , ne ob deformitatem aliquam cælā .
dain mulier feita affectă efle fimularet .
Vxor denique fe ob mariti defiderium li
gandım tradidit ,rogans , vt ad fe maritu
admitterent. Quongrediente nullæ vn
quam furix tam immanes vifæ funt, oul
la fera tam efferata , nulla belua tanta ra
bie ,& furore concitata , ei fiinilis inuen- D
ta fuit:(pumam exore emittebat,delibus
freniebat , oculos contorquebat, totumn
que corpus velut furijs agitatum , ac dæ
monibus plenum videbatur , Muliereſg;
ibi affidentes retuleiunt eius ventrem , ac
ftomachum funibus contortis, ipſistan
gentibus, refertum vifum effe, totamq;
cutim , vt fagris cælis redactam.Nec fu
rendi finis factus ett,donec maritus con
certacions labore defeſlus, & illius miſeri
cordia motus illinc exijt . Et tandem poft E
tres annos mulier quædam in veneficijs
verfata , quæ lacobimatrimonium cum
illa vxore grauiter meleſtaque tulerat
maleficium quodpatraucrat foluit . Et ita
Jacob.vxore potitus eft: & in fumma pa
ce, atque ocio tranquiliffimè vixit . ]
Hue pertinet Maleficium obliuionis,
quo fit vt viri vxores ita neg! gant , ve vi
deantur earum non meminicis . Reme
Magicarum
xemplo declarabo ,duobus teſtibus ijſde
illis comprob.cam .
In oppido ti etruritSangeminianeſi ]
iuuenis quidam adeo perditè vencficam
mulierem adamauit , vt for moſam alio
quin , & honeftam vxor em vna cum fi
lijsreliquerit, & cum pellice,ſuorum im
memor vitam eo vſquc traduxerit , do
nec vxorde maleficio monita ea concel
Giffet, & clam maleficij inſtrumento per
quifito , in ueniffet,fubiccto buffonem ol
læ inclufum conſutis oculis:ec igitur ab
repto ,& ſolutis oculis foſtea ciemato :
confeftim vir fuorum iecordatus , tan
quam è fomno furgensad vxorem , & fi
lios reuerſus eti : ] Condronch.d.lib . 3. C.
6.Cæſalpin.c.io.de dæmon, inueftigat.
SECTIO X.
De incendiario maleficio.
N red corporinflammant
animum
On or modo
a,& doiros,& ,
oppi
da: vt facile apparcat æterni igois elle ali
menta .
Corona Creuſe nota eft, quam mune
re impio Medea concremauit, ex afphal
to huirectiore , & fulphure pharmaco
inunctam voluntCælius hb.ij.A.L.cap .
13. & Venetus Natalis lib.6 . Mytholog.
cap.7.quafi horum tanta vis cfle potue
rit,vt modica inunctione totam Regiam
Corinthi corripere poflet cur nó naphra
medican addidere ? vis nonne cius effi
cacior? cur non inſopibilis,vr vocat Mar
tianus, perenni:aris igniculos Lemmj fa
bri ? cur non famn.iuon pecoris Ae
thex ? cur non femina flammæ: cur non
cuncta , quæ Tragicus commiſcentem
facit Medeam ?
Pia fororis,impie matris faciem
Vliricis Althea vides.
...... 14 nunc veſtes
Tinge Creufæ ,quas cum primum
Sumpfirit ,im asvral repens
Flamma medullas, ignis fuluo
Clufus in auro laret obſcurus,
Quem mihi ,cæli qui furia licit
Viſcere fæto.dedir cockit
Condere vores arte Prometheus.
Dedit, ac tenuiſulphuretectos,
Mulciber ignes . vinacis
Fulguraflamme de cognato
Plani
 Liber Tertius. 309
Phaetonte tuli.habeo media A ex domeſticis operis fperaret plus fatis fi
Dona Chimera . habeo fiammas bi futurum . Nihilominus bona illa in
Vſto Taurigutture raptas , piftorium lacum , qui prope erat , abie
Quas permiſto felle Meduſa cit :addens fe,fitum in luieffet non con
Tacitum iuſſi feruare malum . tingeret,cum vellet ,reftituturum . Ac vix
Omnia quidem hæc fabuloſa , ſed effi pedem extulerat, cum deflagrare cæpic
caçiſſima ad extinguibile incendium opi ceMa illa farinaria , quæ depoſitum glo
nabantur vulgo : poeta vero ganrus vim mum continebat, deinde vniuerſa do
illam à dæmone ex pacto ſeexerturam . mus adeo præcipiti ardore atque, incen
concludit precead Hecaten (magorum dio , vt nullum ei remedium ſatis mature
Numen ) adferri poffet. Res vtriuſque diſcrta atq ;
Adde venenis ftimulos, Hecate , B ſeparata aſſertione , fimul & ipfo eucatu
Donifque meisfemina flamme fidein Gibi apud omnesindubitatam vin
Condita ferua .quo pacto condita , & dicauit.
clauſa ? vt folent hodie . initio impune Minus larens incendium , ſed pernicio
contingas , & adſpectu nihil vei fenlu ſus fuit,quod ita deſcribit Eraſmus Rote
ignitum . rodamus . & etiam Lycofthenes in Prodi
.... fallant viſus gijs teftatur ille licin Epiftolis.
Tačtusque ferrant..... quid interea , an Oppidum eft in Heluetia , ] nomine
ociola ? Schilcach.quod 4.Idus Aprilis ann. 1535
... meet in pectus totum fubito conflagrauit, eiuſqneincen
Venaſque calor. ftillent artus dij caufam , quantum illius loci munici
offaque fument ..... ita fit , & omnia am- C pes apud Friburgi magiſtratum , ( quæ
• buruntur . vrbs illinc abeft octo milliaribus Germa
Illic quod mox . Auidus per omnem re nicis renunciauerunt,talem fuiffe rumor
gia partem furit, eft . Dæmon fibilo fignum dedit è qua
Vriulus, ignis,iam domus tota occidit. dam ædium parte . Caupo ſuſpicans eile
Vrbitimetur . unda flammas opprsia furem , aſcendit neminein reperit: Sed
mar ? idem fignum rurſus ex alto crnaculo red
Et hoc in iſta clade mirandum accidos; ditum eít, & huc confendi caupo ,turem
Alit undaflammas, quoque prohibetur perſequens.Cum nec illic quicquam ap
magis, pareret, ſibilus auditus eſt ,e faftigio fuma
Magis ardet ignis:ipfa præfidia occupat. tij.llico tetigit cauponis animum , elle de
Nemo hic adeo Philoſophus fit opi. D moniacum quiddam.lubetluos elle præe
nor , quin maicficam viin agnoſcar . Ne ſenti animo , accerſiti funt Sacerdotes
fabulas opinemur,taciunt quæ recensge duo.adhibitus exorciſinus, reſpondiç ſe
mina contigerunt,prodita a Nicolao Re effe dän:onem , rogatus quid illic ageret ,
migio libro 2.capit. 13. Leherij quædam ait , fe velle eruere oppidum .Minitantib .
ſag ?, cui nomen lana Nigra Armacuria ſacrificis refpondit , le pro nihilo ducere
na obnixè quidem à Franciſca Huyna minas illoruin.quod alter eſſet ſcortator
contenderat , quod cuin impetrare ne vterquc fur. Aliquando poft muliercula ,
quiret , in deliderium vindictæ cxarſit . qui cum habuerat conſuetudincm arois
N'am accep !o (inquit) à demone lin . quatuordecim cum interim illa quotan
teolo , ] quo erant inuolutæ minutia quæ nis confiterecur, & acciperet Euchariſtiā :.
dam inftar fęni def. & ti , admonita eft E futtulitin aerem , impofuitque fumarij fa
clam illud deponere in Huyne ædes , ftigio ,tradidit ollam ,iuflit, vt inuerteret ,
ac properè facefcere fore enim , vt non - inuertit, & intra horam totum oppidum
multo poft Hammam corriperet fubito , combuftum eft.
vnde illæ cum omni fupellectile conſu Hæc illæ . Nec admodum multi funt
merentur . Linteolum igitur glomoob anni.cum per Rhenanum tractum in
uo !uit , ac Huinæ , tum forte aliquid in cendiarijquidan graflabantur , qui in a
furnaria agenti , vænale offert , in te liorum dum bus , gladium , haftam . ſci
lar , qua vilam adornare audierac liciuin : pioné, vel quid aliud caloris aut ignis ex
led cum negaret co fibi opus elle , quod pers deponebát,atq,nox poft aliquot ho
ras
 310 Diſquiſitionum Magicarum
ras inde prorumpens flamma , quafi ex A ria eft , qua Deus ſinit illos agere inuicé
malleolis, ædes abſumebat.
QV AE STIO V.
Quibus perſonis malefici queanı
nocere ?
Vm Draco ille antiquus vſque ad
jiudicij diem manſurus fit legatus,ne
mini potelt nocere , nifi cui Deus permi
ſerit, & quantum permiſerit, D.Leo .
Etcü eis ( inquit) nihilamplius in quen
quam liceat, quamiuſtitia diuina periile
rit, quæ dignatur ſuos ad corrigere diſci
plina, aut exercere patientia agunt,tamé
verſuiſſima arte fallacię, vt ex arbitrio
propriæ poteftatis, aut lædere videantur,
autparcere ,& muluis ( quod dolenduni
eft ) ita per nequiciam limulationis illu
dunt, vt quidain illos tineat pati infen
fos, & velint habere placatos cum bene
ficia dæmonum omnibus fine nocentio- C ginale peccatum mortem merebantur:
ra vulneribus. quia tucius eft hominiini
inicitiam diabolimeruille , quam pacem .
Serm.19.depaſſione Domini.Vtpor
Matth.8 cosfubiret, à Chriito veniam petijt , nec
ver /-31. mendaces facere Prophetas Achabi,nec
3.Reg.22 lobum affligere fine diuina potuit per
12 g 2. millione . Hæc obtenta , non cft pote
ftas , quæ comparari queat ei fuper ter
206 41.V. ram . Quare cum per dienonem damna
34.
malefici inferant , ſequitur i lis omnibus
cos nocere poffe cui, ne noceant Deus D Moloch , & B.iiburi noftrisiemporibus
non prohibuerit, Defendit auem Deus
omnes fincere ſperantes in ſe ,liverat cos
de laquco venantium , & a veibo aſpero ,
à cimore nocturno , à ſagiita volante in
P. ;0.0.g. die,ab incurſu , & dæmonio mendiano ;
9. 13 . o tribuii virtutem , fuper afpitem , & ba
Giliſcum aibulandi, & conculcandilco
nem , & draconem ,hoc eft fuperandi
omnem vim , & effugiendi omnes infi
dias principum tenebrarum .
Dico igitur primo . Dico pern isenie. E fiuorum . nam perſuaſum habent , ficer
quod io feqq . etiam præfuppono )f«de.
ratus demonis inferioris poft nocere de
monis fuperioris fæderato,no viriure fue ,
ſed accepra licen :ie vi, quia damua ille
ſuperior non poteftreſiſterediuinæ volun
tari. Alioqui , fi Deus ſi at eos agere iux
ta legem ordinariam , dumtaxat poflunt
federati dæmonis ſuperioris noeere infe
rioribus, vel æqualibus , quia lex ordina
quantumi poflunt :maleficorum veroro
bur, poreftasdepenoci a potentia demo
nis cum quo pactum habeni.lic vetula ina
letica occidit iuuenculammaleficam , a- 2.f.qu.2.
pud Sprengcrum .fie fiuta fæpe mago- li. principe
rum certamina cum altcrius morte, vt
docuit libro præced.
2.Frequencillime folent nocere infan
tulis , Deo id permittente , quoad bapti
zatos quidem , qua fic à multis peccatis
B præferuati in ccelum rapiuntur telices le
cri quod maliua non mutabit eoruin
tellectum permittit hoc etiam Deus in
pænain parentum , vd ad eoruın proba
tionem , ette D. Auguttino . Ante baptiſ- lik - 1.2 .
mum vero perceptum , non raro permi- ciuit.Dei
titulos Deus occidi , ne propteractual.a 14
peccata , quæ commifluros videbat ti vi
ucrent grauiorem fibi damnationein ac
quirani,neque Deus propterca crudelis
eft, aut noniuitus:quia propter folum ori
Sane nondum ablutis vnda facra vide.
mus , vt plurimuni. Demones infidias
ftrucre , & eorum nece gaudere , quia
tunc, qui necant malefici, longe grauius
peccant , & atrocius Deum oftendunt.
nam plane innocentes atque innocuos
anina limul & corpore perdunt, præſer
cim fi liberos pioprius, quos, & dæmoni
offerre , & occidere læpe folent ſtriges:
ſicut olum faciebant Cananei, & cultores
Indi Temixiititani.Narrantur in hoc ge Lexit.12
CA I Pl.
nere infanticidij imınania facinora B.ro osodes
nis cuiuſda ni Armori ci, à Niccl . laque- 3.24 . Re.
rio , & Sagæ Hclucricæ a Spregio . Cur 21.0.1
Jer.32 0.
vero poritlimum taun tenetx etati no jr. Fi.7. e
ceant , mulcr funt cauſæ . hæc ætas ett
imbic lor ad refiitendum , eft incautior (CnA110
ad cauendum : nequit carum conatum rum..!!
deprchcndc.e . vel ieuelare , vel accuſa. d.D. .9.1il
6.áj :
reperunt etiam ab his intrunient:3 ni.:le
to numero corda infanciun cxlude ist
& comcderint , fe patientiam on.cium
tormentorum confecuturas adeo , voud
conis lionem criminum perduci non
queant, conficiunt quoque ex corputcu
kufanium occiſoru famoſum, illud vn- Birsfel.
guentum fuum , quod Grillandus cicit in l.nul
Pocariin Italia,vnguentum Paganum malefa
Dico 3. haud dubie quando naturali 2.
bus
 Liber Tertius. 311
bus venenis viuntur ,aquè poſſune( Deo A nes vires perdet fue nequitia .] Niderius
samen permillenie ) bmnis hominibus no itaque cenſuit , non ante hanc viin iudi
cere acmalis , ce fa &to tamen faşius no cibus ex priuilegio competere,quain feo
cermalis,o peceatoribus quam iuſtis capto.Monſtreletus quoque lib .4.Chro
bonis . Quoniam Deus plus fæpeiuristy nicorum de Edelino agens,id videtur có
ranno largitur in mancipia, quam in Dei firmare. Attamen fi diuinum priuilegiú
filios, & amicos, quibus ipſis tamen in foret cunctis judicibus concelluin , cum
terdum nocere permittitur,propter ma Dei perfecta fint opera ,& executionisiu
ius bonum eorum met, qui patiuntur. ftitiæ , tam neceffaria , tamque principa
De iudicibus, iuſtitie miniſtrispra lis pars fit ipfa captura : non dubito ,quin ,
cique queritur an , hisnocere queant ? & ad illam extenderetur.curre neque ad
vulgo decantata, & à nonnullis etiam do B illudendum ſatellitibus,capientibus male
Gril.9.7. ctis recepta opinio eft ,ex ſpeciali priuile ficium val.turum ; Arbitror potius,hic Pe
num
Ananias. 3% gio his conceito ,non pofle hi duabus ra tri firmam in Dco fiduciam ei fuille au
libr.4.de tionibus vtuntur, vna petuntabexperie xilio , quá priuilegium illud . Quid ? quod
Hat.dem . cia & euentu , ſed iftinec perpetui , & Sprengerus ipſe refert, & nos retulimus ,
Rem.l. 1. vniformiselt,necnunquam fallit . aliam etiam in ipfo rogo fententia iudicis dam
demonol rationem addit Anannias , quia ſi noce natam lamiam ſolo anhelitu carnificile
cap.2 .
re poſſent iudicibus viderentur aliquid pram intuliffe , cum ipfa leproſa non ef
in iplum Deum iuris habere, quia ius 11 fei ? Er cum Parifijs anteannos triginta
berent in illos , qui Dei funguntur offi degerem , fama publica ferebat famolum
cio. ratio ifta valeret, fi abfolüte , & non Magum ( quem fæpe vidi)nomine Magi
limit teex Dei permiſſione , id poffent: C Arum Goninun , cum propter facinora ,
nunc quia poteitas iſta tota penderà nu varia ad laqueum damnatus fuillet, fic il
tu Dei permittentis parum folida rario lucille iudicibus , vt pro ipfo viderint ap
eit . Nonne in ipfum Chriftum , qui iu penfam patibulo,primiPræſidis mulam .
dex ipforuin dæmonem et potuit diabo Nihil adfirmo , fcd hoc fama diſperſum
lis , & ludæi atque Romani eiusmem fæpe audiui: certe ille iudicio ſuperdixit .
bra,adeo , vt & in crucem egerint ?nonne Prudentius itaque Ananias ,hoc priui
lob ,rex erat, & iudex, & cainen priuatus legium reftrir git ad eos iudices , quihoc
cunctis opibus , fuit , & vicere peffimo digci nomine, quiDeum præ oculis ha
corpus à dæmone obtectus? quis tamen bentes recte ritcque ſuo funguntur offi .
inde inferat , in Deum ipſum aliquid iu cio.nain quosauaritia excæcat , quosira dili. 4. de
ris habuifle dæmonem :tane nullus. quia D hit aur bicio ,quos crudelitas,vel vind ctie mon nat ,. de
fciunt , omnes , hoc quicquid poteſtatis an or agit, qui curioſitate adducti perpe
fuit ,id de ſuper à Deo Patre luminú fuif ram multa defignant,hos, ait , crebro fic
fe concelluim . Sed & ſic diri dänioni à demone excipi , imperi , ut aliquan
nunc poffer à fummo iudice, & tamen in do necem non euadent , idque non paucis
huncilli proprerea nihiliuris proprij, led accidille. Saus hoc verifimile mihi vide .
delegatitantum competeret . Proterun . tur, & diuinæ congruum prouidentiæ at
tur quædam excmpla inter,qur Formi . que iuftuiz , peculiaris tamec priuilegij ,
โli. vlt. carij auctor,de publica vero iuſtiria ( in- -nequoad hos quidem , vllum diploma
quirjomnes malefici, qui fupra ,o verbo, puto exitare . Qiramobrem cenfeo iudi
á experioria te lumorism ded. runt quod cum pietalen ,, tironicatem fidei, & iufti
eo ipſo quo per reipub.iufti'ie officialisca E tix zelum hoc à Deo, vt plurimum impe
piuntur,ftatimonnis malefiiiorum ener trare : quæ quia defunt quibuſdam etiam
Haturposeſias . Vnde cum jap : distus in. cos hoc peculiari fcuro Deusdenudans ,
dex Petrus, nefarum Sia kelein ,capere noxe exponit .Accedit quodipfimet da
vellet per ſuos fuinulos 'aniustremor ma mones viliſſima, hæc lua mancipia igni
nibus eorum incullus eft corporibus , bus tradi non modo non moleſte ferant,
naribus illapfusiam malusfçior , vi fere fed frequenteretiam iudicibus quafi in
deſperarēt, an maleficum inuadere aude manum tradant. curigitur iudici noceat,
rent. Quibus iudex ail, ſecure miferum qui rerum damnari, & occidioprauit vn
suaal ', quia publica lactus iuftitia em de igitur inquies orta hæc opinioDupli
cis
 312 Diſquiſitionum Magicarum
cis generis hæc funt maleficia . quædam A fere pullunt feliocari gloriam Dei,& ho
nocendi vim naturalem non habeni: ta minum vtilitatein.Quare non eit miran
lia frequentius vtuntur.quædam vin h.1 dum ,/i( vt ait apud Bedam S. Cuthbertus)
bentphyſicam exitialem : tajia Deus non tali tormento non ſoliſubijciúturmali, ſed Surins
permittit demonem fagis fuggerere con occulto Deiiudicio aliquoties etiam innocomo
fol. 309
tra iudices,vicarios Dei:vel (1 talia permit centes, in hoc ſeculo, non tantum corpore ,
tit ſuggerere, facit tamen vt alia illa præfe fed mente caprinantur à Diabolo
rant ,aut ve naturalibus non , vt oportet v
taotur,atque ita fiantirrita.Quod cum fx SECTIO I.
pius experte ,confitentur fe iudicibus no
cere non : quibuspoffent : Deus
B
rebusfuum cohiberet . Plura pete ex lib . Dei nobis manifeftantur, oftenditur Con
sofect.7. lit.D. ftantia , in decretis. quia vt hominem li
berum creauit , ita libere linic peccare ,
QV AE STIO VI. nec nanc libertatem impedit.cernitur e
tiam Suauitas, in gubernando: quia cum
Cur Deus patiatur fic maleficos re etiam dæmoni liberum arbitrium dede
bus facris aburi ? rit, violentum videretur femper impedi .
re,quod diabolus naturaliter poteft, &
Væftionem hancmouet , & foluit opcat fummopere: ideo finitillum aliqua
Q do id perficere. Clementia in genus hu
nó exiguam vindictæ diuinæ partem exi C manuin hincelucet, quia fiquantu vult ,
ſtimo,punientis hominum peccata , & fic & poteſt diabolus nocere permitteretur,
huius quæftionis eandemn effe folutione , nemo illæſus cflec ,immo, homines
quæ ett ſequentis,præcipuam tamen cau omnes occideret ,ideo Deus frequencius
fam puto eſſe irreuerentiam ipſorum Sa illifacultatem nocendi denegat.accedit
cerdotum , & clericorum , vala Domini quod necillos ad pænitentiam recipere
non eo in honore , quo oportet , haben dedignatur , qui fe pactis conuentis , &
cium ,necfeipfos caitos, & puros à labe data fyngrapha dæmoni manciparunt.
peccatorum , vtdecebat fanctificatos,ex Nonne hæc fummaeft clementia , cum
hibentium . fic enim prouocant in caput vbi abundauit peccatum , fuper abundas
Ef.1.26 . fuum profeticam comminationcm incen gracia, & fic mifericordia Dei fuper omn
13 . fum abominatio eft mihi.Neomenias, o D nia opera eius. Sapientia elucet, quia cu
Sabba!um , feſtiuitates alias non ferā. diabolum Deus vti linat,naturalibus fuis
Kalendas veſtras, et ſolemnilates veſtras viribus efficit tamen ,vt pater iite fuperbo
odius! anima mea ; factaſunt mihi mole rum abiinbecillis fæpe homullis qui quæ
fta . laboraui Juſtinens, auferam lepem 1 Dei funt fapiunt, fupererur, & vt ad ſordi
eius. Ćerit in direptionem , diruamma diffima abiectillimaque ferenda patien
ceriam eius, & erit in conculcarionem . ] daque fe deijciat, qui folium fuper Aqui
& quæ talia innumera in facris litteris. lone conatus fuitlocare. Præterea Deus ,
quia folet ex malis bonum elicere , vnius
QV AE STIO VII. peccatum facit alterius eflemeitum po
tentia elucet , quia quando permittit dæ
Cur per maleficia fic Deus permittat E moni maioralverbi gratia , aquam in ſan
damonem graſari ? guinem vertere, ranas producere ) tamé
no fiuit eum perficere minora (verbi gra
Onfuli poffunt de hac re Tritthe tia culicesgignere. ).Quod euidenterde
เ Inius, monftrat Deodæmonem prorfus efle ſu
laquerius flagel.Faſcin.cap.18.cum feqq biectuin , & fublegen , nc quicquam ſi cam .
cauiascaíde puto propter quas foletpati ne ciuspoſle licenti?,cui,velictor, vel car 19.77
hominens à dæmone inuadi, & polide nifex Principi , fubferuit ſecundum Di
ri. hæ ex obferuatione veteris Hiftoriæ uus Auguftinus luftitia , denique proba
pollunt multæ colligi , quæ ad duo capita ww , quia deficta hominum euam in hac
vica
 ... Liber Tertius
ipfi expedit ; ideo hæc ratio ad alterum
queq : caputpertinens.mixta eft , & in vl
tiivuin locum à me rt féruatur . '
-Steundum erat hominum vtilitas.hæc
Job.i.de multiplex eſt ? Nam quibus maleficio no
citum , eorum primo patientia exercetur ,
& conftantia roboratur, & merita augé
tur , & homines ad pænitentiam , & Sa
camenca Eccleſiæ vfurpanda reuocan
Deut.1 tur.Secundo fir cuique palam ,nu Deuni
gul.era. diligint necne tunceniin , qui Deum nó B
2 in 1o. diligunt,ad veritasarres confugiunt, qui
D. Leo - Deun amant ,illi patienter ferunt, & fe di
paſs. D. uinæ voluntati atque præſidio permittūt.
Cle . Ro. Tertio his vera humilitas acquiritur , vt
lib. 1.re- confirmatur exemplo heremitæ cuiuſda
cognit. apud Seuerum Sulpitium . Quarto iter
Diai. , 1.
116.146 nunt viam facilem ad omne genus virtu
-cum.fic enim contingit Beato Iuliano ,
ve çum fraude diaboli, verumque paren
tem occidiller , hæc illi ad meliorem vi
tam occafio fuerit , ficque in virum tan- C
ctiſliinum euaferit .
Maruz. Nonne folet afflictio intelle Qum da
Ius l.2.c. Te , & animas à peccatis imminentibus ,
12.89 lio & exitio ſeruare ? Quinto fic fides Catho
4 CAP: 10. lica confirmatur,& propagatur.Nam fic
lib.6.6.9. adftruitur fides cótra infideles , & athcos, fositerum deſſeruiſſe ? Ipſi viciffim
qui fpiritus, & angelos effe negant . nam
eosipfa conuincit experientia. Quia ta
les erant, Chriſto Domino in terris con
uer fante . Sadducæi , frequentior triam
annoruin ſpacio deenergumenis fit men D ( quem ipſe vidi;) in D. Pauli Londinéfis ſeispraet
tio, quam toto veterirettamento , per tot
fæcula, & quiain Eccletia primitiua fimi
lis fuit error Peripat eticoru m , idcirco vidi
tam multi tunc per dæmones obfefli , &
ercpti .
Quia hodie atheiſinus ex Caluinifmi
teftă sur radice repullular, idcirco tot paffim ma
sd Tertu Jeficorum examina fuccifa niultiplican
lian . 17
apolog. tur . Deinde contra hæreticorum noftri euerfui, quandam , vexilli loco imagine 10.6, 1 .
oli. Ad temporis perfidiam fides noftra ftabili
Scapulã. tur,cum videamus dæmonum fraude da E runt, vt appareret, cui forent ſtipendiati , dili. 7.6.
O D.C. ta per magosdamna,ab eorum Symmi
uerl. De ftis,vt cum Florente loquar ,Prorſusnul
metrian la remediari,fed eo dæmones loco No.
uatorem habere adiurationes, quo iudai
cas olim filiorum Sceux : hi numero fe
.ptem ,vc fimiæ folent D. Paulum in exor
cilmis iiritabantur , fed inſuransillis dia tholicis precationibus benedictioni- uansuj8.
bolus, Iefum fe nofie ,Paulum noffe ; ip
fos non poffe inclamauit, & cgergumé
313
irvers xat
lic contra eos præua
luit & , vt dominus mancipia , nudos , &
vulneratos offugere coegit. Nõne fic de
mon Vvittembergenfis Lutherum in A & . 19.
fummas anguftias, & a lui prcfluuiuma. A , V • 137
degit ? narrat hiſtoriam ocularus teſtis ,
tunc Lutheri feruator, Staphylus.Nonne
fic anno 1582. Birgellis dæmon paro
chum Lutheranum contempfit ,& affti
xit,quem Franciſcanus ficile eiecit ? nar
rat hiſtorian idem Bredenbach.Nonne
prius Auguſte Vindelicorü anno 1563.
Doctor Simon , Paſtor Catholicus, ener
guinenam liberauit , quod fruftraplures
Miniſtriconfeffionis Auguftanæ fuerant Steph.in
conatii teftis eft idem ille fcriptor .Non refponf.
ne Laodunenſisenergumena ex ore dx contra
mon , Caluinianos irridens , nihil fibi ab Smidel.
illis timendum clamabat, conctis audien quolibr.
ub .(ann. 1566. quoniã amici eflent , & fę rent le
deracières eft roti Picardiæ rotior , quam gant Lin
vt negari poflit. Sane fuit animaduersu , ani D
& quo tempore Lutherusobijt , in Geila Dialo.rs
Brabāuæ,ab obfeffis dæmones ad Luthe ca.. vel
ri funus aduolaſſe, & quando(an . 1566.7 Bredem
Belgica fuit iconoclaſtia ,tum Geilz , tum bachis li.
Amiterodani,veGotſijs adellent,oblet- 7. oldal
Calui 7.cap.43a
niani grati animi oftédėdi caufa , Parilijs fup6.4
in D. Medarditemploin vitrea feneſtra, vide act :
qua extremi iudicij imago continebatur, gallice for
vnicum reliquere dæinonem rubrum ; ne come
xde ſolametfigiem diaboli,quem D.Mi edita nõlemel
con
chael calcarat ,Antuerpiçin xde fumma, Fail E
lola m relict am ſtarli am diabo li , qui ne gume
malo ad fimtramlatroni infidebat,Kure å fine
mundi ſolum ſimulachrum dæmonis fol Alexia
liculari,qui D. Genouente folet appingi , lindan .
deniq; LugduniBatauorum ,cunexcur- 13. defin
reret Franciſcan .monafteriú ſuburbană grend.
diaboli prælongo fixam haftili prætuleba bius.
cuius aucturati militiæ . Quotidie cerni- 37.et jy.
mus Dæmones , maleficos , & nouato
res , quafi communibus animis & odijs
in Catholicos ferri , grauiffin os tamen d.l. Lindi.c.
n,
Magorum , & diaboli conatus,& noxas; 15. Bre:
veliilos ireitos reddi, vel has aboleri,Ca- dimbar,
bus rebus lacratis, Sacramentiſque,vt fu
fe probabitur poftca lib.vlt .
х SE
 314 Diſquiſitionum Magicarum
1 A nes , alijcathenas ferunt.ligantur iuuenes ,
SECTIO II. aec rabic contineri valét,& c.]aliud quod li.g.dece
paulo poftaccidit, narratur à D. Aug. & uit. De
Ixi permiſſionis caufam efle peccatimorbi & fanationis ad reliquias D. Ste sex fe as in
vindi&tam , & lanè hæc frequençiſ. phani oculato teſte , de decein fratribus , red fere
D.Greg: fima eft.aliguindo fic punit Deus pecca quodvt & parentesf , ic imprccantes,no mones
4.1.Dia ta aliena ,fedhoc rarius.fi propter B.Eleu ferre inultum videatis, cx iplo Pauli libel Augufit
nin on os
terij immoderatam lætitiam , diabolus lo quem obtulit D. Aug. præftat adfcribe guos Le
eius diſcipulum , quem reliquerat , itera re: ficergo Paulus ait. wan.Pli
to inuaſii ,ficinfantulum Diabolus extin Cum adhuc in patria noſtraCappade merius
D.Greg: xić , quia parens decrahentem Epifcopo cia Cafarea moraremur , ftater nofter edidit .
..Dial .
8,33 . lubente r auſcultarat , & non raro liberi, B natu major grauibus, atque intolerandis
co quod ipſisimmeritis mala parécesim communem matrem affecit iniurijs: in
precati fucrint, atrociter à dæinone mula tantum ,vt eieriam manus non dubitaret
ctantur ; quod tu n fit ad fumendam de inferre. Quod nos omnes filij pariter co
ipſis parentibus vltionem : exempla præ gregari patienter tulimus; vt ne verbum
dib . s . Mi bet Cæſarius,à quo , & vnum habes , de quidem fratri noftro pro matre noftra ,
VR6.C.17 . marito ,cuius exſecratione iniqua permo cur boc faceret dixerimus.Illa autem fee
co 26 . tus Deus permifit vxorem eius à Dæmo minei doloris ſtimulis incitata , injuriosű
EA . 11 ., so ne affligit. Sed frequentius atquevt plu
wlibr filium maledicendo punire conftituit .
rimum , ſic per dæmonem Deus punit va Cumq; ad facri baptifmatis fontem ,poft
ria hominuin facinora propria pręſertim gallorum cantus, memorato filio luo irā
certa quædam ,quæ hocloco enumerari, C Beiimprecatura, properarettunc ei ne
ad multorun vtilitarein arbitror figuru , ſcio quis, in patruinoſtrifimilitudine , vt
x quospeccati tædicas non mouet ,cos intelligitur , dæmon occurrit , & abea
atrocitas pænarum permoueat.Primum prior quo
, pergeret requifuir . Cui illa
ergo eft ex fuperbianafcens contumacia ad maledicendum filio fuo ob intolera
in eos,quibusiure obediencia debebatur. bilem contumeliam , le ire refpondit.Túc
Sebagi propter hanc cælo daemonesdeturbati ,, ille inimicus , quoniam in mulieris inſane
& Adamus Paradiſo exturbatus , & Na nientes corde locum facile inuenire pour
buchodonofor fic dementatus: vt febe tujt, vtomnibus malediceret perſuaſit. Il
ftiam credere, & Aegypcijpunitimalorú la autem vipereis inflammata conſilijs fai
Angelorum inniſfione, propter hancin crum fontem prouoluta corripuit, & par
Daniela parentes.puniti illi,de qubus fic Ioannes: D fis crinibus, nudatiſque vberibus , hoc à
Archipresbyter ( cribis in vita D.Zenobij Dco potiffimum poſtulauit , vt extorres
Plala 77- Florencini..
patria , & circumeuntes alienas terras a
apud Site Cummulier quadam Pagana , 1& il omae hominum genus noſtro terrere
no . 25. luftris, & diues valde in hacciuitate, mor: musexemplo .Moxmaternaspreces ef
Maijsó- wo: vico.,,duosfuperftites haberet filios , ficax vindicta proſequitur: eundemque
quos.delicarifline enutrierat . & ad perfe continuo fratrem noſtrum ætate , & cul
¿ tam illiiam perueniflent ætatein , quo pa maiorem „ tremor membrorum tann
dam diem.itam verfij,matrem propaam tusinuafit , quantum in me vfqueant
pluribus verberibus enormiter flagella : hoc triduum , veftra fanctiras vidit. Scr
funt. Quod ſcelusipfa impatienter abhor uato autem ordinc ,quo nati eramus,an
rens,corpora.corum horrendis.inpreca . E te vnum annuin eadem -nos pena.om
tionibus detectata fuit, generibuſque pro bescorripuit . Vidensautem materma
Guinbens , & terram manibus pulfansy, ledictiones fuas ad rantam efficació per
Erynem , cęterafas.infernas.pertes in ra ueniſſe,impietatis fuæ confcienciā , & op
bié filiorum magno cugeinitu inuocat. probrium hominum diutius ferre no po
Exaustinedæmones.ab imistenebrisju tuit; fed laqueo guttur aftringens luctuo
uenesaggrediuntur ,illos.in firias exagi fama vitair tetinino funeftiorc, conclufio .
tant;qu itatim ,vt cabidicanes, mordaci Egreffi.ergo nos omnes opprobrium no
her adinuicem fua membra carrodüt.Có ftrum non terentes, & conununem par
QUITTELU famuli,fit clamoringens, alij,fik tiam relinquentes,pallim funus per die
perla
 Liber Tertius. ŽIS
berla diſperfi. }ſequiturpoftea narratio A teid B. Proſpero, Murido cordis promil
1 liberationis, poft diuturnam peregrina ſa Dei clara viſio , impuro cordi dæmo
cionem , & locorum ſacrorum vilitatio nis debetur aſpetus, & conſortium . Val
1.1. Gen. sem, Poſſem addere tertium exemplum de hominumobſcenitate dæmon dele
dier.cap. ex Alexandri Neapolitaniſcriptis.Nimi &tatur, & maleficæ omnes Veneris man
cum femperimplebitur Sapientisprophecipia funt,nec inter eas vlla virgo perma
tia Oculum quifubfannaeparrem , etqui net,vtnec inter Caluinianos,alios
& hç
defpicie partum ( LXX.vertunt , ſenectu recicoscælibatus oſores . Vnde appara
ithapon
mp iem ,Hebr.eft;LiKKeah, quodobedien magnam inter Magiam , Härelim ; & lin
tiam fignificat,fi deducas è radice Idka, bidinem elle cognationem .
audire obtemperare,fià radice kana,li Quando ad fordes libidinom Tacrile .
gnificat præftolari,ſeu expectare. nofter B ga vodi violatio, & ſcandaloſa ſtatus ratio
DE & Ge ab hac radice deduxit, & ideopartum ne vita accedit, minus mirandum . Sed
meli, 19. vertit:quia partus fae liberi, eft fpes, & exemplain tamen dabo , quodetli recen
Pruszo expectatio naatrum )matrisfua,effodiane ti ferèmemoria mulcis notiffimum , ſine
welf. 17. eum.corui de rorrentibus, o comedanıcü horrorctamen nequit memorari . Loci
filij aquila. adlitteram fenfus eſt, ſuſpen nomen racco . In Flandriæ comitatu prio
dasturin patibulis: per anagogen vero , ratus eft. Tresibi nominc tenus mona
poft obitum.immo , & in hac vita , fiant chidegebant re ganeones, & concubina
partes , & præda dzmonum . rij Tua cuiq; erat,nec pudor vllus aderat,
Secundum peccatamek ,odium proxi fimulhelluati , & libidinari. quadam dic
in ſeram noctem compotatione protra
mi , fex inuidia :vc enim charitas meta
aix eftDei,domicilium præparans Spi- Cta,vnus qui minus ſceleroſus;lad(ait)Bac
ricui ſancto :fic vicium illi contrarium ,do cho, rentrique datum :Deogracias faltas
muminſtrait , & Diabolum inuirat,acin Ego vero , ſub infert alius procacior ca
troducir .religiofi cuiuſdam periculo ,id codæmorä gracias ago ,agendas
& céleo
2.C..19. probat idem Alexander:ſed firmius teſti cui operamur.Er cain rifu inenfa relicta ,
1. Reg . monium nobis Saul præbet, quem idcir ruitur in cubilia.ſingulicum (corto vix de
16.
co Spicicusmalusinuafit. Deodio , & vin cubuerant , ecce tibi in tricliniam vi ia
verf. 14 .
dictæ cupiditate , quatuor exempla fup nua celerara dæmon magni,atri , & trucis
peditat Liliardus Epiſcopus in vita S. Ar vin ſpecie,habitu venatorio , & cum co
nulphi c.24. & 38. & 41. & 42. apad Su coca duo paruuli , obambulat , & lectos
cium menle Augufto . circumſpicit toruo vultu.deinde horren
Tertium eft carnalis lebido, eriam D da voce,vbi quimihigratias egit/ adium .
coniugalis intemperantia ; propter quam referam.lecto abftrahit pauitátein , & fer
licuit Aſmodeo ſeprem Sare ſponſos in me præ metu animam efflanrem.tradicí
terficere propter quam feptem dæmo coccis iubet infigi vero , & luculēto igne
Tob.6 v. nia MariaMagdalenam occuparant ,pro probè affari. parent prompte affatur in
pter quam B.Paulus Corinchium incæ felix , emoriturplanilliinè , cæteritere
Marc. Ituoſum Sacanætradidit, & propter adul præ formidine; afli corporis nidote cu
vlt. v.9 teriam : Michae'is Paphlagonij linp. By
1.Cor.fi biculum impletur . Demum venator ad
Vos. zantij infęlix cafus, apud Curopalatam , luperſtices fub ftragulis trepidantes vix
Et quia ad hanc dirigebatur curiofitasor viuos,digni vosetiam (ait) pari ſupplicio ,
natus, ac d.folutio exterior , ideo puella nec deest voluntasmihi . Vetor vi maio
In vita illa apud D.Hieronv.patuitdæmoniper E re.Invitus ab eo, & monco : relipcere ,
D.Hilm maleficum immiffoideo videmus ,in ho aut manent terribiliora. Diſparent laruz :
rioni,
mines libidinoſos , & in actumconiuga nec tamë his alijs animus redijt, vel vox ,
galem , quemplerique no quo oportet af nili clara iam luce . Vbi ſurrexere, collo
fcctu expetunt, nec quo docet pudore , gam inueniantmortuum , & ( ne viſum
&modo exſequuntur,plurcs licero ma inanc pares ) plenè aflum . Haud fcio an
leficijs, quam in reliquos peccatores , ab aliquot fæculis quidquam ad exein .
lib.de di Ideo curiofam corporis fuicú ftatua Ve plum vtilius acciderit : ſcio locum , & ordi
midsip.
Acris collationem , demoniaca obfeffio nem ,fed vtrumquc filencio inuoluo .
pe Deus vlusfuic in alia puclla Aasran Quaru loco lclcoffert suſtorumpiro,
 316 Difquifitionum Magicarum
: ru- A
rum , afflictio ; velcedes iniuſta C Canonibus:nec nó apoftafiaafide quod
delis.ideo tam grauiter punitus fuit Ario cuiuſdam fæminæ exemplo comproba- 1. Tim . ,
baldus Dux Longobardorum apud Io uic D.Cyptian . verf.20 .
nam in vita S. Bertuiphi,menſe Augufto. Sextum histemporibus(proh dolor? )
Boleslausimpius rexob necem D.Stanil frequentiſſimumeft blaſphemia propter
lai.Anathemate iCtus amens factus, à cao, quam Diuus Paulus Alexandrum , & Hi
Surins nibus proprijs fuit ,deuoratus. Geila vxor menæum dæmoni tor quendos permi.
in eius ſit. Thomas Vvaldenfis teftis oculatus ,
Ducis Franconiæ D.kilianum iuſſeratoc
vita 10. cidia res latebat fed
7. : Deus auctorem in . quæ ipfo præſente acta,circiter an . 1384 .
Maj. & hocpacto prodidit. marcatin hunc modum.
Hiſtoriam refero , quam ego præfens
Vnus eorum ,qui ſanctos viros gladio
peremerat ſubitoà dæmonearreptus,in- B vidi oculis carnis meæ, in cathedrali Ec
cleſia S. Pauli Londini, vbi venerandus
genti voce clamare cæpit: Kiliane acri-,
ter me perſequeris.Igne enim conſumor Cantuarienſis Antiſtes, felicis recordatio
quod feci,calare non poffum . Video im nis Thom .Arundeliusfilius , & frater Co
mitum ,pro loco iudicij ( afliftentibus fibi
mincre mihi gladiū tuo ſanguine reſper
fuin . Talia diu vociferans, & proprijsden Noruicenfis ficcleſiæ ,tunc Præſule Ale
cibus ſe lanians,à præſenti migrauit ad pę xandro , & alijs) reſidens Epiſcopali fe
nas æternas .Detalibus quippe ſcriptum de verba quædam , & interrogationes
eft Duplici contritione conteres eos Domi proponebat , de fide Euchariſtiæ , ad
ne.Alter vero cựdis Sanctorum conſcius quendam ſartorem , de partibus Vvigor
i rabiem verfus,gladio ſe petijt,eftufiſq; niæ , deprehenfum in hærefi . Cumque
viſceribus , per tormenta præfentis tem - c fedtioinnino non poflet, nec aliud quá
poris ad æterna peruenit.Quifnam Gei benedictuın panem , facratiflimam ho
1 la ,talia cernenti tibi ſenſus tunc erat ?intä ſtiam volebat appellare, velcredere,tan
his cruciatibus acta furebas .Non multo dem iuſſus facere reuerentiam hoftiæ ,ro
poft & ipſa belua,de qua loquimur , cru {pondit blafphemus . Vere ,inquit , di
ciatibus arrepta , quantis poterat vocibus gnior eft aranea reuerentia . Arilico de
clamabat :iuftè corqueor ,quç ſanctis viris aico calumnie tecti defcendens inges , &
tortores adhibu :Rectecrucior,quæ cru horrida viſu aranea,ados blaſphemidire
ciatus illis piraui. Acriter inftas Kiliane cto filo peruenit. Et dum fartor loquere
igne accendis Kolimane fomenta minia tur, vtintraretper polluta labia aranea ,fo
Atras Toruane. Sufficiat vobis viciffe , ni licite laborabat. Adftitic Illuftris Princeps
mis veſtrasviciſcimini iniurias. Acalice Thomas Oxomenfis Dux,tuncRegni
dictus es Kiliane, ſed nimis amaram mi Cancellari us, & vidit prodigium. At præ
hi potionem infundis . His dictis mifera dictus Archiepiſcopus ftatim furgens cú
biliter torquebatur , ita vt à multis tene alijs,exponit omnii'lic colletto populo , Th.V na!
ri vix poilet. Tandem cum inagno cru quid vltrix manus domini faceret in dinl.lib.
Sacrame
ciatuad cruciatus Diabolo paratos mi blaſphemum .]Nonne verifimile eft,de- rali come
grauit. ]Hectenusauctor Martyrij B.Ki monen in arancæ forma, fic iftum mire tra loan .
apud Su liani. Itern calumniofa corundem accuſa rum obſediſſe:Sophronius blaſphemię in Vuicte.
rio to... tio,vt de femina patet, quæ D.Greg.Agri Deiparam infignem vltionem recenfet, rit.com
decom. gentinum fuit calumniata , vt in hiltonia hifce verbis.
mene.P. vitæ eius legitur apud Metaphraft.Sur. In hac ( Heliopoli Phænicie ) minus
Serarii
hanc vi i menf.Nouemb . & de alia narrat. Cyril- E quidam crat , Gaianus nomine, qui in
lus in vita S. Danielis Stylitæ , quæ viruin theatro ſanctam Deigenitricem blaſphe
SAM .
ſanctum mendaciter infamarat. ( Sur.me mans , populó ſpectaculum blaſpheiniæ
fe Decembr.) Paulo poftidem ibi narrat præbebat. Apparuitautem eis.Deigeni
de viro . & femina , & liberis occupatis à trix :Noli quælo, non ita lædere animam
2. They . dæmone propter patrisin ſanctum calu tuam . Ille vero rurſus deterius illam bla
z.ver.io mniam.Item maledi tio in fanctos .vt in (phemabat . Vnde ipſa tertio ci appa
sap . ult. Malachiam ,tefte D.Bern in eius vita . rens, eadein repetebat . Cum autem il
26.9.1
fer. dela Quintum peccatum eft agnira verita le ſe non corrigeret, ſed plus quoq ;bla
pris, tis impugnaijo,vt apud Apoftolum ,& in {phemijs adijccucc meridie dormiétiſibi
appa
 Liber Tertius. 317

apparuit, mihilque dicens,digico fignauit A gifter, Gotfridus Schluffel, Sacrę Theo

cius manus, & pedes . Euigilans autem logiæ profeflor,calamitati parentum , &
inuenit ſe cruncacum manibus , & pedi puellæ compatiens,fein eius exorciſatio
bus. Atqucica infelix , vt truncus inutilis ne intromiſit ,pacto tali præuio ,vt fi libe
iacens, conficebaturomnibus : cuius rei raretur,nihil terreni exorciſtędaretur,ſed
gratia , & quomodo hoc paffus eflet , vt puella in caftitate ſolica , ſi vellet, libere , &
que propter blaſphemnias clementercru non in matrimonio de cætero Deo mili -
ciatus fuifier. ] Quos ipfi Beati fic per le taret.Legit igitur pater præfatusmiſsam
puniunc, an non credendum malısipiriu obtulit oblefia oblationem conſuetam ,in
li.18.hi. bus ad vexandum à Deo propter idem eadem adfuit per toca , & in nullo vexari
Her 6.33 peccatum tradiz ( imilia narrant alio tem videbatur.Finitoq; officio , poft fatis diuti
pore accedifle Coſtantinopoli Nicepho B nú exorcitmi actü ,membiis onnib. vir
rus ,Neomagi , & alibi Brendebachius ginei corporis pene præcontufis exijt de
lib.7.à car 360 .
mo, & ita virgo deinceps Domino in că
Septimum non minus frequens eſt , ftitate feruiuit. ] vides hic imprecationé ,
execratio,feu imprecatio mala ,quaquis & prætermiſsam menſębenedictioné ex
fub condicione fe dæmoniaddicic . hanc iracundia, & contéptu , vides pęnā vides
non irritam efle folere , docent quæ ſub liberationé , mediante miſsæ oblatione ,
iungam.lo.Cæfarius lib . 11. ſcribit mu propoſito virginitatis, & exorciſmo, ſine,
lierculain , quæ fedæmoni addicebat , à heretici rideāt,cutá falutaria ne cótemne.
dæmone fublacarn in alcuin , nuſquam Paulo ante aliud idé Niderius retulerat ,
lis.For. comparuille . Ioan . Nider. ita comme de inligniillo maleficarum iudice ,Petroy
mic arj· morat.
c de quo non ſemel locuti ſuinus .
Tempore, quo in Vniuerfitate Colo Poſtquam ( inquit ) officium refignan
nienſi Sacræ Theologiæ ftudio adſcri nit, ] & ciuitatem Berneníem reintrauit ,
ptus fui: quædain virgoquindecem , vel ibique domiciliuin tencbar : die quadain
ſexdecimannorum ,moribus ſecundum rediens ad caftrum Blanckenburg , vbi
fæculum ,latis coinpolica,in domo cuiuf cognatus eius in ip Gus officium fubfticu
dam ſur confanguineæ nutriebatur , ex cus tuerat, in eodem caftro Perrus quæ
tra domum parentum . Cunque cogna dam negotia , apud libi notos expedire
sæ fuæ fcyphum fatis vilem terreum qué volebaTuncvna
t. malefica , & quatuor
dam , à cafu fregitke, cognata ira reple confortes eiuſdem malitiæ viri , de lero.
baturin lapfus neghgenciam , & in ream in loco vno machinamenta , luæ artis vo
virginem . Que virgo tanto hoc mole D luétes pro virbus, vt Petrum grauiter ve
ftius tulit, quanto vafculum viliusexſtitir, neficijs lædercat, vel occiderent, quem
Iniram ergo commota virgo , hora ſu hæc laiebat fraudis commercia . Adue
mendi cibum ,nec coinedere ,necadiné piente igicur nocte, Petrus fe benedicen
fam præ ira fe prælentare voluit,cuiusco do crucis ligno cubitum iuit : ſed nocte
gnata ait :Oportet vt coredas. at virgo omnino furgere propoſuit ad ſcribendas
1 apud fe ( vt inibi poitea, & exorcita reti quald im neceſsiilis,epiſtolas , ve mane
htfuo ) huiuſcemodi verba lubmurmu. iccedere a loco.valerer.Euigilás igitur in
1 rando dicebat , fi me oportet edere , in tempeita nocte , fibi videbatur ex inopi
nomine diaboli fiat . ficmenfam accef nato, quod dies adeſset, luce deceptus fi
fit ,benedictionem menfe , quiain bene Ctn ,de quo in fe itatus,quia ,vtputabat,
kciebat, dicere neglexit, & in primo mor- E noctem neglexerat,non £ ',vt debuit,mw
cello ,viputabat, muſcam ori illatam ken niendo more ſolito , vestimentis induit ,
fit : quain cum nulla arte eijccre valeret , per gradus altos verſus locum , vbi pugil
deglutiunt, & inmediate obfella fuit :fein larcm habuit deſcendio, & locum clair
per tamcn vlum rationis bonuin habuit , kumieperit . De quo maiore ita exarde
Sicer ſæpe fatisvexarecur a dæm.one . Cu kiens , cum 17 : urmure per gradus , quos
autem in domum paréum cuin magna dcfcenderat verſus lectun iterato ſcade
mæftitia reduceretur, & diutiflime nul bat, emittendo, vnicam exindignatione
kis reperiretur , quiliberare polet :tan malcdictionem , per verbum fansbreue ,
de quidā frater noftri ordinis , nuncMar ac fi diceret . Lo nomine Diaboli . ECOS
Y 3 of
 318 Diſquiſitionum Magicarum
ce ftatim in tenebris denlillimis Petrus , A moſupplicio afficiatur.Cumqueiam ina
proiectus eſt præceps per graduum præ ftaret diesiudicij , venit diabolus in car
dictorum paffus adeo grauiter: vt famu cerem ad captiuum ; indicans ei quam
lus qui delubierſchalamin cómodo dor fententiam iudices lacuri fiat , & pollice
iniebat cxcitaretur , & exiens , quid adela tur ſe hoc periculo eum liberatuuin eflc ,
fencóſpicere volens,dominum fuum Pe hac conditione , vt ſediabolo dedat. Mi
trum accenfo lumine, ſolum in terra,pri les conſtanter reſpondet, le potius mori
úatum rationis vfu ,iacentem , & collilum turum effe , quamuis fit innocens. Cum
per omnia membra , fanguinem pluri vero diabolus verbis multis exaggerallet
mum è corpore emittérem ,reperit.j ſub periculum , nec tameninflexinctmilicis
dit poft aliquod tempus confeffione rei animum , tandem pollicetur ei liberatia
vnius compertum quatuor maleficos,cú B nem ,fine vlla conditione. Et cum vene
Goors. vna malefica , fic Petrum gradibus deic ris, inquit in iudicium , dicte imperitum
Godelin. ciffe.Nota vero , & hic , quam noxia Cru elle forenfium negociorum , & patrono
a'i ... de
Lam.Co cis conſignatio neglecta Petrofuerit. Di indigere: ibi altabo cæruleo pricotectus,
de mali gniſſimæ lectu funttres Hiftoriæ à Gier & ornato pennis .Pete igitur, vt ne iu
sia dia mano quodam I.C. fuxe de famis difpu beant caulam dicere . Miles qui boc fine
soli , tationc inſerta : quas toridé verbis adſcri impietate facturus videbuur , ait le hoc
bam ,ne ,fimeis, videaraliquid non bona confilio vfurum elle . Poftridie in iudi.
fatis fide repræfentafle. cium ducitur:adeft eciam orator tectus
Ioachimo ( ait) I. Electori Brandebur cæruleo pileo. ibi cum auctor percret mi
gico nupca fiuc loannis Daniæ Suecia , licem propter vim publicam ,capitali ſup
& Norwegiæ regis filia Elizabetha , cui ; C plicio atfici, iniles reſpóditſe imperiiuin
vt alimenta fe mortuo regina haberet,op forenfium negotiorum , petere , vt liceat
pidum Spadaco ad Sueui, & Haueli Alu ifti fuo aduocato pro fe dicere.concedút
inin.conflucntem maritus attribuic , in indices. Ibi diabolus de iure erudite di
quo oppido , ipfa adhuc viuente , nules fputat: non effe capitali ſupphcio afficien
quidam ,per Marchiam iter faciens, cum dum eum , à quo non ſit ortum rixæ , &
morbo impeditus detineretur , decum tumultus initium , ait ab hofpitemilitem
bens, tradidit crumenam pecuniam re vi extrufum , & fpoliatum efle iubet quę
fertam hofpicæ afferuandam . Poft ali ri faccum , & locum mondrat. Ibi cum
quot dies , cum conualeſcit , repetit fac . hoſpes vehementer negaret,addens eius
cum . Mulier auara , cium egretantam pe dirasımprecationes , vt ipfum ,abreptum
cunia amitteret deliberat cum viro , vtrú D diabolusperderet, fi fecillet. Hanc impre
reddere debeat. Incant confilium ,vt mu cacioncm , cum inuocatione diabo.i cum
lier neget depoficun. Quare cum mites aliquoties repetiuiffecabi caufidicus:omif
fuum repeteret, illa confidenrer negat fe faiam difputationeforenfi, adorirur bo
quidquam accepiffe.fimulat fe inirariim fpitem , & comprehentum per feneftras ;
pudentiam mihtis ,qui aufitflagitare, că & medium forum , omnibus perhorre
nihil dederit afteruă jum.Miles,indigni fcentibus, cum fragorcabalucit, nec po
Catereimotus, obijt viciffin hofpitæ per ftea vnquam corpus hofpitis inuentum
fidiam , Quaremaritus, tanquam defen eft.] En bicauaritiam in precationú cau
furus fuam coniigem , extrudis militem fam , & iniufticiæ , quomodo Deus vkus
domo.is ante fores irricatus fcelere ho per carnificem fum . Non diffimilia nar
fpicæ , hringir.gladium ,veluti impetum E cantar his à Cantipratenfi.
facturus in virum , & ferit ianuam . Ha Cum tres ( inquit ) combibones in ta
fpicesimploratfidem vicinorum , & quę berna meroincaluiffent, orto de anima
titur furas ades oppugnari. accurrunt is immortalitate , & pçais inferni fermonc :
étores, & mlitem , quod vim publicam vnus procacior id totum pro nugis habe
feciffet,abducuntin carcerem : Portali rc , & commentis facrificiorum ,ceteriio
quor dies fenuus oppidi aliomirit nar canti applaudere . Interea aduenit vous
racionem facti , & fententiam perfcribi pe magna vir ſtatura, & vefco corpore , &
uit.Conftabat ædes publice oppugnatas
affidens: Qui hi(ait) fermones ? quæ rifus
effe.quare fertur fententia ,vtmiles viti caufa ? Rcfert procax ille , & addit, fe qui
dem
 C Liber Tertius. 379
dem'icentiati baudmagno pretio animā Ą confiliú dat, vt tota familia domo exeat .
venditurum , quin & pecuniam in Sym quod cumfieret. & famuli,ac ancillę pro
bolum collacuruin . Tu vero , infert ad perarent, forte obliti infantem in cunisia
uentor, quana illa mihi indicas? necmo cencem ,& dormientein , lecum non au
ra , conueniunt de precio . hic animam ferunt.Dæmones incipiunt comeſsari , &
addicit emptori, emptor foluit: potatur vociferari , profpicereque per feneftras
ftrenue de preſente pecunia . Denique formis vet ſorum ,luporum felium , & ho
fub noctem , tempus ( ait) cmptor ,vt ad minum , & monftrare pocula vinoreplc
propria quiſque.Sed vos ius dicice ,liquis ta affaturas, & piſces.Hæc vicini,nobilis,
cquum capiftro ligatum emerit , nonne paſtor, & alij cum viderent. Ah , inquit pa
ius ei cuni capiſtro equum abducendi ? ter, vbi infans meus : vix cum hæcdixif
Er cum dicto , venditorem crementem B ſet vnus ex dæmonibus vinus luisinfan
in omnium oculis abripit , & furſum in aç tem ad feneſtras geftat,quaſi monftratu
ta leuit,& fecuin ad infernum trahit, vi rus parentibus ; Nobilis prorſus conſter
furum ,quod credere noluerat . Animazů natus , & folicitus de incoluinitate infan
quippe inercator cratifte , cuius figura tis, fidum habens ſeruum , quem interro
fuit Rex ille Sodomorum ,dicens, Da mi gat,quçſo tu dic , quid agam ?Seruus, Do
hi animas ,cætera colle cibi.) Sic Cantipramine inquit,commendabo, & commit
tenflib.2.c.ss.par.3 . tam vitain meam Deo meo , & in nomi
Pari terrore, fed meliore fucceflu mi ne Domini ingrediar, & vt infantem au
les Hiſpanus,hic in Belgio ,ante annos vi ferain auxilio , & bencficio Dei videbo ,
ginti duos,cum adhuc fæculo mererem , Bene inquit nobilis,Deustecum fit, & iu
à Deo commonitus tantum fuit.Capita- C uette , animumque tibi confirmet. Ser
neus Brauo vocabatur , fæpeà me viſus. uus , accepta benedictione à paftore , &
dedicus fupra modum aleæ , & in ludo di reliquis:ingreditur, & ante conclaue , in
rasiacere in fe iuxta atque alios pronus . quo erant dæmones congregati ,proci
quadam die , cuin damnohi ſemper nu dit in genua , & fe Deo commendat , &
meri lucrum iactu quærenti fubfilirent , hoc animo aperic ianuam , & videt da
ita efferueſcens in caput fuum diriſfima moneshorribili( pecie ſedentes, ſtances ,
ob ambulantes,ferpentes ,& vno impetu
precabatur: & fubicocoram multis, quia
derant,abinula mann ad cabularum vf accurrentes ad { e . & vociferantes :Hui ,
que fublatius, poft aliquod tempus mor Hui, tu , quid hic tibi? I le ſudans , & ta
tuo,quam viuo fącie ſimilior in folum de men diuinicus confirmatus , alloquituc
ponitur, felix ſi,vtlurorem cadauerolum D dainonen , qui infantem geftabat ;Tu,
tcco poft vitæ tempore retinuit Gicrelipi inquit,mihiinfantem trade. Nequaqua,
fcens lulus auiditatem depolitiet . Sed relponder ifte , iam meus ifte eft intans.
pergitullel.C in Sileſia ( inquit ) quidam dic domino tuo , vt veniat, & accipiat in .
nobilis,cum inuicallce conuinas , & hora fantem.Cui feruus: Egofungor iam offi.
conuijiam inſtante , & apparatu facto , çio meævocationis , in quam me Deus
fpe fiultratus eſſet,exculantibus fe conui collocauit , & fcio quicquidin hocofficio
uis , cur non comparerent , prorupit ira facio id Deo gratum else. Quare ratione
tus in hæc verba : veniant igitur onines mci oilicij , & auxilio ,nomine & virtute
dæmiones fi nullus hominum inecuin leſu Chriſti aufero abs te infantem , &
effe poteft . His dictis domoegreditur in patrieius reticuo ,atque ita ipſe apprehen
templum , vbi paſtor Ecclefiæ , concionë E dit infantem , & brachijs fuis amplexus
hibubai:& ,vt iracundiam concoquat ,au ett . Ittı nihil aliud refpondent , niſi voci
ſculcat aliquundiu : dum vero in templo ferantes , Hui nebulo ,hui nebulo , relin
inoratur, veniunt equites in area domus que infantem , relinque alioqui te diſcer
magni , & nigri, & iubenc feruu domus , penius. Ille nihil curans minas Diaboli
vidominum fuum aduocet ,eique ſignifi cas abije incolumis; & incolumem infan
cct, adeſse hoſpites. Seruus confternatus tem paui nobili reddidit . Dæmones par
abit in tear plum , & indicat hæc domino ftea , aliquot diebus elapfis euanuerunt,
fuo ,qui nciciis confilij paftorem coníu . vt in ædes denuo migrare cum tora fa
lis. Piftor abrumpens consignem , hoc milia nobilis potuerit.
Y + Vi
320 Diſquiſitionum Magicarum
Vides inconſulti dicti , quas penas pa- ' A Octauum folet elle vitium vfuræ.cona
ter dederit : vides dæmonis poteftatem fitentur enim fagæ nihilmaleficijpofleil
ininnocentem puerulum claudere . Ná , lisinferri,qui eleemofynis vacant , con
quod ſcriptor ait benedictionem i paſto tra narrantur, quæ ſaltem ſub vſuris mu
re, & cæteris acccpifle ,hoc eft promiſcue cuum dedere virgines diræ a dæmoni. Breder
à paſtore, & cæteris, commentun fuſpi bus maleficio imnillis vexacæ . Priusin- bach
Col.c. li.6
25 .
cor Lutherani hominis , & diſcrimen or . ' teligenduin de conferentibus eleemo
dinum confundentis.Sequitur tertia nar fynam ijs , quas neſciunt eſſe fagas nam
ratio . qui ſciunt alie , & tamen conferunt, hos
In Saxonia virgo opulenta formofo iu putant poſſe à maleficis lædi . Neque
ueni,Jactenuioris fortunæ ,matrimonium mirum Deus , hos quafi fautores ode
promiſit. Hic quid futurum præuidens, B rit , ideoque perinittat ixdi. odit Deus
illam prædiuitem ,& fexus ratione ,muta mirè auariciam , ve docetur alio exem
bilem fidem vix feruaturam efle puellæ plo , quod Lamberti Schaffaburgenſis
reſpondit. Illa contra diris ſe execrari his anno . 1066. verbis dabo : Reginherus
verbis cepit, fialteri, quam tibi nupſero : Miſnenfis Epifcopus obijt, Is dum fu
tunc me diabolus in nuptijs illis abripiat. ſceyio Epiſcopatu Goslariam veniffet,port
Quid fit? poſt interuallum aliquod mutat refe&tionem , in concubiculum , vbi theo
animum , nubit alteri priore fponfo ſpre ſauros ſuos , quorum nimis amaror erat ,
Co, qui eam femel atque iterum promiſli, nullo conſcio, infoderar quafi paulum re
diræque imprecationis adınonuit. Sed il quiefcere voleniſeſe incluſic, cumque iam
la pofthabitis nis omnibus nuptias cum al die vergente in vefperam , prater modum
tero fponfo , relicto priore,celebrat. Ipſo C conſuetudinemque Juam fomno indulge
die nuptiali,cognatis,ainicis , & conuiuis re videretur ,reminfolitam mirantes CH
hilaribus fponia , vigilante conſcientia , bicularij , pulfare oftium cceperunt ,ſed 1
rcdditur triftior folito . Tandem diaboli nec puljantibus , nec vociferantibuspl
duo, fub fpecie duorum equitum in ædes lum dabatur refponfum . Tandem fra .
nupciales adueniunt,excipiuntur; addu Etis foribus irrumpenies , inueneruneeum
cuntur menſæ . hisque remotis.chorcæ , fraštis ceruicibus,colore tatro exanimē,
voique ex his ſponſa,honoris cruſa , tan splis thefauris ſuis miſerabilem in modă
quam peregrino adiungitur,cum qua bis incubantem ) diſcant prælati thelauros fi
faltauit , Xiandem eam è conſpectu pa bi in celis, & non in terra de fodere . Ex
rentum , & amicorum , ſummo cum ge hac radice natum vitium .
mitu ,& lainentatione , per oftium , in al D Nonum reputo ,dnritiam , immife
tum ſuſtulit. Altero die parentes, & ami ricordiam in pauperes . Vtomittam Mo
cimefti, fponfam quærunt,vt delaplam guntinum Epiſcopum illum , vt opinor à
forte fepelirent , led ecceijdem ſocijoc dæmonibus muriuin ſpecic necatum , Mä Aer .
in cof.
curunt, veftes, & aurum referentes ,addi quod paup eres iuri um nomi ne temp o mogr af
tis verbis: Non in has res , fed in ſponſam refimis dedecoraſſet & libi duxiſſetpei
à Deo nobis fuit poteftas concelli . fequendos: recentius quiddam ex Petro
Sicilli corpore, & anima diabolo tra Bixaro ſubiungım :
dita, quæ promiffionem nuptiarum vio In Sueuia (inquit ) Bauaris . ] & Fran
lauit , & imprecationem additam conté conibus tinitima, furit quidarn nobis val
pfit. Aliud denique exemplum dequodā. de diues , & opulentus, nomine Rick
in martyrem maledico ,fibi inſaniam iin- e bergerus, cuius annui reditus ſupra 3000 .
precante, & inox furore correp :o , & fe ouinmum aureoruin extendebantur
quenti die ſic horrende abfumpto , dedit Hic tameifi in reliquis vitç actionibus nó
Cæſarius vitæ S.Engelberti Colonien.li . vulgari laude dignus cenfebatur,ineffibi
2.capit. 14. apud Sur. menſe Nouembri. licamen cupiditate laborabar e : aque fa
Huc etiam referendum eft, quoddam de & tum eft, vt quotidie opes per fas , & ne.
Goduino comite , qui cumperiurio libi fas accumulare , omniaque ad fe rapere
eſſet necem imprecatus, ſubito panisbo ftuderet. Cum itaque proſpiceret anno
to fuic ſuffocatus.( Polyd.Virg. lib.8.bift. Ax caritatem , quæ proximo anno in ea
Anglor.) regione lublecuta eft, ſua borrea triti
CO
 Liber Tertius.
321
co, & frugibus impleuit,magnoque pre- A neſcius,denegarit, huncin inagno verſa
cio ea diuendere:cepit:adeo , vt indigenæ li periculo.ſic Pictauiann.1567.duoma
compulfi ab eo victum emere . ob inex . gi confeſſi ſunt fe quadam die , ſqualidos
hauttam eius auaritiam , vel fame pror egenteſque ftipem ante fores prædiuitis
fus perirent, vel, fi ali , & ſuſtentari velle patrisfamil.poftulafle, ea reculata inieciſ
no ad magnam egeftatem atque inopia ſe fortem , & domeſticos omnes in rabić
redigerentur: tam clare illis granum , & actos obijſſe furioſos .
reliqua eius generis diuendebat.Adhúc , Decimum ſit irriſio ſacrorum myſte
præter alios innumeros , venit quidam riorum , & quod eodem pertinet, abufuis
pauper, & liberis onuftus , cum ſex tale atq ; conteniptus ceremoniarum , & fa
ris , euinque rogauit , vt pecuniam acci cramentorum Cathol. Ecclef. Vicifcitur
peret , ac quandam tritici menfuram fi- B Deus quotidie , & pergunthæretici cóte
bi daret , ſeque reliquam partem pecu mnere. quædam defingulisaccipite.de
niæ , quam illi deberet breui bona fide Batauo per ludibrium Miſſæ ſacrificium
perfoluturum : at ipfe hunc fuperbo vul imitāte ann.1574 . & dire mulctato ,legé- lib. 1. col
cu , & iracundis oculis intuitus, a ſe pro dus Bredenbach . Nouatuin conftat,eo , 198.6.19.
cinus ab re iuſſit , & quod reliquumerat quod nec chryſina,nec exorciſmos in ba Exlob.ii
pecuniæ ſecum adferre , fi frumentum priſimo percepillet ,àmaligno vexatū.ſcri 8.bin.c.
Hi de vellet,atque ita miſer , ac meſtus, diras bit Victor Veicēſis . Proculum quendam libito
mones e imprecatus , illinc receflit . Paucis poft Arianum ,quidepallis altaris, camifias fi- vandala
gant in diebus cum is quendă ex famulis in hor bi , & femoralia faciebat,fruſtratim fibi vo
bouino
reum mififlet , vt illud de more infpice. raſſe linguam (haud dubio obfeflum , ) &
ſchema
ret , ab ipſo in redicu accepit , tres nigros C fic turpiſſimamorteconfumptu.Donati- lib.2.com
bouesintus elle , qui granum deuorarét, ſtas Euchariſtiam effundentes,quibus că tre pare
qui autem hoc retulit, proximo dielecto obiecerant canes inuafere,tefte Optato .ferm . de
decumbens , haud multo poft è vica mi Mulos ſuo tépore ob indignam Eucha- lapfis.
grauit. Idem quoque acciditcuidam ge riſtiæ perceptionem immundis fpiricibus Greg; T "
nerofo ,quem illuc herus miferat vt vide adimpleto ,nobis eſt auctor D.Cypria - von.lib:
Crefcon ret an ica ſe res haberet, ſicut prior narra nus,&meminime duo illuftria legere merel
te perei uerat:is enim ,& boues, & equos inſpexe exempla apud Greg. Turonenſem , & in 78. ur.8
nacia cre rat.Cum igitur de hac re certior fieri vel vila S.GodefridiAmbianenfis Epiſc.luffi Nouebr.
Jeit fup let , ipſemet in cum locum proficiſci ſta cerit afcribere illud Greg. Turonenfis.in vita
plicium .
cuit: iuitque ad portam horrei, ibique per Epach. (inquit)presbyter ,dum temerè, fridi l.3 .
quaſdam rimas vidit totum horreum ple D quæ indignus erat, agere præſumpſille , c. 12.
num varijs atque innumeris armentis , diuino iudicio ſolo proiectus occubuit.
quæ omnes fruges abſumebant. Hoc fpe Hic enim dum Dominici Natales vi
ctaculo ita perterritus eft, vt ftatim furio gilius celebrare Ecclefia experiſſet,) per
lus atque infanus euaferit , multaque de ſingula horaruin moméra egredie batur
menter fecerit , donec tandem cathenis è templo Dei, acin domo ſua pocula la
aſtringeretur. Hic horribilis cafus magna fciua ipumantibus pateris hauriebat, ita ,
ſane admirationem attulit.cum in eapro ve affirmarentmulti eú polt galli cantum
uincia, tum præcipue in aula Cęſariana , in ipfa nocte vidille bibentem . Sed cum
quæ illú antea prudétiffimú cognouerat . effet ex genere Senatorio , & nullus in
Hæc ille,narrans, quæ in Europamer vico illo Ricomagenli, iuxta fæculi di
morabilia poft annuin 1560. accidilſe jp- E gnitatem ,haberetur nobillor , celebrare
ſenotarat,Epito.fol.231. Triplici hac vi Millarum folemnia experitur . Nec du
fione clemcis Deus, pçnam ſemper au . bitabat miſer yino madefactus appetere ;
gens pro culpæ modo , patienter operie quod ieiunus quiſq; nó fine metu poteft
bacur, & ad penitenciā reuocare niteba terrere coſcientia explicare.Verú vbiex
cur.Nocatum à quodam, ſagas; quibus à plicitis verbis facris, confracto Dominici
Sarana ſemper nocendi neceſſitas impo corporis facraméto , & ipfe fumpfit, & alij
fita eft , fidelint quos vlciſcantur inimici diſtribuit ad edendú mox equini hinni
elecinoſynā mendicare: & fi quis faculta tus ad modum vocem emittens, ad terra
te præditusad erogandum , & ſagas cſle cuit,ac fpumas cú ipfa myſterij ſacri parti
cula ,
 322 Diſquiſitionum Magicarum
cula , quam dicentibus comminuere non A reciionem noſtrorum hæreticorum ; cu
valuit,ab oreproijciens, inter manus ſuo ſolemni die , Matilcone in palatio pro
rum ab Eccleſia deportatur. Nec caruit prio relidi (Iet, cuinque multitudo cam
vltra hac epilepſiæ infirmitatu ,ſed per ſin inilicum , quain diuerſi ordinis circumſta
gulos lunares curſus incrementis decre ret : repente ignotushomo equo infides
mentiſque hæc femper petulit,quia ab per palacijoftium ingreſſus,omnibusco
hauſus nimio vini miniinè infelix abfti ſpicientibus, & admicantibus vſque ad ip
nuit . ſum equitando peruenit.Cumque ei alta
Hunc epilepticum energumenum fuil ret , ſe ei velle colloqui dicens,vi lurgeret,
fe indicat hinnurus equinus ; & merito , ac ſe ſequeretur, non tam monuit ,quá
quia ficut equus, & mulus,corpus Domi inpe: auit.At ille inuiſibili potentia con
hinon diiudicauit,Bredenbach.non dif- B Atristus,nec iam relifterevalens furrexit,
fimilem violati ieiunij ſed in cibi qualita atque vſque ad oftium domus proceflit :
te vindictam recenfet his verbis. vbi equum paratuin inuenicns , eum que
Paucis ab hinc annis poftquam Torpa ab eo conſcendere iuſſus , aſcendit. Cu
tenſes in Lutherana doctrinacõcefferal.] ius (tantis habenas ille arripiens, ftatim
feria ſexta folemne Pafchæ feftum proxi cum velociſſiino curſu per aera ferri cú .
mèpræcedenti ,finita Lutherani Eccle ctis conſpicienubuscepit.Cumque im .
fiaftæ concione , ciuibus è templo D. ma menlo cius clamore , ac miferabili eiula
tri virgini facro reuerentibus, quidam a tu tota ciuitas commota ad cam inuifum
lium conciuem , & familiarem inuitat ad ſpectaculum concurrilset, tamdiu eum
prandium rogat vna domum omitetur , per aera currentem attoniti conſpexerüt,
habere feegregie paratum petafonem c quamdiu naturali ocuturum acieculub .
V Veſtphalicum.alcer parum adhorrens ſequi potuerunt. Quicuni cum diu , fuc
refpondet fibi eſſe gallum opiparè exi cuirite ciucs,fuccurrite, vociferantem au
xum , quem cupiat in fymbolun adferre: dicent,nec iuuare valerent ſubtractusta .
Dumad menfam accumbitur , alter os dem viſbushominum , æternus quem
quoddam galli ambedere volens impru admodum meruerat ,elt factus focius de
denspenc ipfum deglutit , quod cum nc nioniorum ,
que tranſmittere,nequeeximere valeret, Sicilte diceptiones, & facrilegia luas
co ipfo die fuffocatur . alter poftridie Pa luit in hac , & in fequenti vicu . Huius mo
ſche malo ſpiritu corripitur, & non inul respoftea imicatus Orger, quidam Oe
to poſt rabie ac furore exagitatusanimā conomus,quia nó tanigrauiter delique .
vna cum dæmone exhalat.) Sic ille Belli D cat, in hac vitafuit fcu re admonitus ve
Liuonici pag.27 . futuræ , li ſaperet,vitæ fupplicium effuge
Huc pertinet contemptus excommu ret . Jubdit enim Venerabilis idem Ab .
nicationis.Cum D.Hiugo Epiſcopus Lin bas ,dum hic portam , qua miſerille Co
colnienſis quoſdam contumaces excoin mos abductus fuerat, & que poftea fem
municafler, nec magni facerent, illi fubi per obſtructa manſerat ,conatur aperire :
to non comparuerunt. Militem alium ob Eccei wifiblliter a Viabolo rapius,ac fti
eandem cauſam diabolus nocte ſequen . dentibus, qui aderant mulio in arra ſpa
te inuafit, & animam ſubito c xrorfit. Alij 110ſubleuarus ſed confeftim dimiſſuscor
quoque ab codem excommunicar, à dia ruit ,eiuſque eorpore grauiter collifo , bra
bolo præfocati fuere ( de quibus lege vi chium quoque illius fubita ruina confre
tam ab æquali eius fcriptam cap.2 3.apud Esit.) Duo alia exſtantexempla l.3 . vitæ S.
Surium ,tom.6 . Kemacli , quæ apud Surium menfæ Se
V'ndecimum eſt templorum , cfacra premb.legi pollunt. Ego addam quintu
rum rerum direprio, ac expilatio.Pet.Clu exempluin pænæ , quă milites poft obi
nianenfis , poftquam multa , quæ in hoc tum perperi, qui manus ab expilatione
genere palam , & frequenter å Mariſco templorum non abftinuerant , in gratia
nenſi quodam Comite fuerant coinmiſ camen deceſſerant, viſione quadam ide
fi.2.mir. fa recenfuit, infælicem eius ,& horroris auctor declarar: quam ille , vt certiſſime
cap.s. plenam de vita migrationem in húc mo fide compertam doceat , mulca addidit ;
dum commemorat, ad tcrrorem , & cor quæ cenfu iprætermittenda , potuit illa
poni
 Liber Tertius. 323
poni libro præcedenti, capite defpeftris à rispænis ſubactusaffligor , & remedium
mortuorum , fed non incommode hic are ficut à domino meo , quantispoſsu
recenfebitur:eo , quod variæ quoque pę precibus expoftulo . Nam poterismihi
næ hic , & fupplicia eorum narrátur,qui , fubuenire,libeneficijsſpiritualib.me ſtu
vt Matiſconenfisille comes facrilegi tue dueris adiunare. Rogo infuper, vt domi
re. Itaque Pet.Vene ribilis inducit ipſum , nam meam , vxoreni tuam , ex mea
: qui viderat Pet.Engelbertum Monachu parte,mea functus vice depreceris, neo
iam , & à feculariad fpiticalem militiam ctoſolidos,quos pro feruitio meo merce
digrellum fic loquentem . natio iure ,mihi debebat ,reddere iam mo
liki.mi Tempore, quo Rex Aragonenfis Al retur, & quod neceſſitatibus carnis ,fi ad
186 18 fonſus , regnum maiorisAlfonfiHiſpa huc viuerem reddidiffet,animæ meæ ló
niarum Régisiam mortui obtinebar ,có- B ge amplius his egenti, erogando cospau
tigit,vt contra quofdam , quiin regione, peribus,largiatur.lam ego talieius collo
quæ Caftella dicitur,ei repugnabat, exer cutione multo magis animatus: quid , in
citum commouerer, & vt de fingulis re quam , de conciue noftro Petro Deioca
gni ſui domibus finguliilluc pedites , vel nuper defuncto actum ett ? Rogo , vt, fi
equites dirigerentur,edicto ſanciret.Ego quid de illo noſti, aperias. Illum ait,ope
edicto coactus voúex mercenarijs mer ra miſericordiæ frequenter quidem , ſed
cedemihiferuientibus Sacium nomine , maxime præteritæ famis tempore, impe
ad exercituin deftinaui. Paucis poft die ſa pauperibus beatorum requiei adiunxe
bus decurfis,omnibufque, qui expeditio runt, & vitæ æternæ participem effece
ni illi interfuerant ad propria redeuntib. runt.Cumque eum tam prompte, & faci
ipfe quoque domum reuerſus eſt. Non C lemihi refpondere audiflem adieci, ,&
longo deinceps tempore elapſo ; more de Bernetio alio ciue noſtro , ante paruú
huinano morbo correptus, nec diu cum tépus fimiliter, vt nofti defuncto, aliquid
t
morbo luctatus, defunctus eſt.Inde poſt tibi notum eft :illum , inquit, infernus pof
quatuor feremenfes,ex quo è vita decef fidet. quia ad terminadas huic villæ lites ,
fit,dum apud Stellam in domo mea kye & iudicio dirimendas prælatus, multa ſa
mali teinpore iuxta ignem in lecto iace pe muneribus aut gratia illcctus iniufte
rem , ſubito iam dictusSanciuscirca me iudicauit : & quia cuidam pauperi viduz
diam noctem mihi adhuc vigilantiap quodain tempore baconem vnum qua
paruit. Quiigni aflidens, & carbones , lecumqué vitæ eius fubfidium , crudeli
quali ad calefacienduni , vel ad clarifi ter auferre non timurit. Tunclonge am
candum , huc illucque reuerfans , multo D plius admaiora quærenda animi feruore
magis ſe mihi cognofcibilem demonftra fucccnfus , adiunxi. De tege noftro Al
bar.Erat autem nudus , & abfque omni fonfo ante paucos annos defuncto , tibi
vefticu , excepto paruo viliquetegumen aliquid notnm efle pornit ? ad hæc quida
to quo velut inhoneftiora corporis ob alius in feneftra capiimeo proximeful
belabat.Quem cum vidiffem ,quis inquā, perpofica refidens. Noli. ait, hoc ab ifto
es tu ? at ille humili voce : Ego fum , in quærere, quod ignorat quoniam recens
quit, Sácius famulustuus. quid ,inquam , eius ad partes noftras aduentus , hoc ei
hic agis ? vado ,inquit,Caftellam ,iterque notum fieri nondum permifit . Mihi ve
meum mulus exercitus comitatur , vt ro , cui à die obitusmei quinquennaliscú
vbi deliquimus , ibi, & delictis penasde huiuſmodi ſpiritibusmora , plura quam
bitas exfoluamus: Ec,cur, inquam ,hucdi- E iAi nouiter nota fecit, quod de rege quæ
pertiſti?Eft, inquit,mihi fpes venit, & fi risignorum effe non potuit. At ego ror
miſereri volueris celeriorem mihirequić fus nouæ vocis auditu attonicus ,ac vide
con parare poteris.Quoniodo ,inquam ? fc cupiens vocis auctorem ,conuerti ocu
Quando inquit, nuper expeditioni , quá los ,ad feneftram , adiutuſquc lupa fplen
nofti, interfui, hoftifi inuitatus licentia , dore, quæ lumine fuo omine reuc domus
Ecclefiam quandam cum quibufdam fo fpacium clare illuftrabat, confpicio homi
cijs inuafi,qurintus funt inuenta diripui, nem in inferiori feneſtsæ margine rcgi
veſtimenta in fuper Sacerdotalia mecum dentem , qué in eodem habitu, quo aliud
rediens aſportaui. Pro quo fpecialiter die videram cernens:Estuinquam ,quis est
cgo
 394 Diſquiſitionum Magicarum
ego inquit,eiusquem afpicis focius fum , A competit, quam agnofcunr , & fatentut .
& Caſtellam cuin iſto , & inultis alijs pro Accedat denique horribilius aliud ab
ficiſcor. Et tu ,inquam , derege Alfonſo , Humberto Archiepifcopo coram Papa
vti dicebas ,aliquid noſti? Noui,inquit,v narratum .
bi fuerit,fed vero vbi modo Gt neſcio .Nã In Teutonicis partibus Comes quidã »
aliquamdiu tormentis acribus inter reos diues ac prapotens , ) led bonæ opinio »
cruciatus,poftmodum à Cluniacenſibus nis, & innocentis vitæ , prout humanuın ,,
monachis inde fublatus eft . Exinde ve crat de eius æſtimacione iudicium , ance
ro ,quid deeo factum fit prorfu , ignoro . decennium fere defunctus eft . Poft cu
His dictis ad focium ,qui igni aſlidebat , ius obituin quidam religioſus vir per ſpi
verba conuertens.ait , Turges, & iam iter ricum ad inferiora deſcendens,præfatum ,
incęptuni peragere incipiamus. Ecce B Comitem in ſupremo gradu ſcalæ cuiuſ
enimiam omnes vias , quę intra , velex dam pofitum vidit . Aiebant namq;quia
tra caftellum funt, lubſeguens nox exer. ſcala illa inter ſtridentes atque crepitan- »
citus ſociorum impleuit, & iain multis ve tes vltrices incendij fummas vidcbatnr
lociſſime prætergreffis,vt feſtinanter eos erecta,atque ad ſuſcipiendos omnes,qui
fequidebeamusvrgemur. Ad hanc vo ex eadem Comitum genealogia deſcen
cem Sácius ſurrexit, & flebili voce, quod derent , conftituta . Erat autem tetrum
prius rogauerat ingeminans, Rogo, in chaos, immane barathrum , infinite pa- ,
quit, Doinine, ne mei obliuiſcaris , & vt tens , atque in profunda demerſum , vn- ,
doininam meam ,coniugem tuam , qua de fcala producta ſugebat. Hoc igitur
tenus, quod corpori debebat ,miſere ani ordine fuccedentium libiſerics teneba
mæ meæ reftituat.oro ,ſollicitus exhorte- C cur , vt cuin quis eorum nouus accede
ris ,His dictis ftatim vterque difparuit. At ret , primum interim gradum ſcalæ tene- »
ego mox coniugé iuxta me in lešto dor ret ,is autein qui illic repertus erat,alijque »
mientem, citata voce exſuſcitans , prius omnes ad proximum fibi gradu inima ,
quam ei , quod videram , vel audicram defcenderent.Cumque alijatque alij cx »,
narrarem , interrogaui, Vtrum aliquid Sa codem genere homines poft carnis obi
ciocómuni noſtromercenario pro mer tum ad præfatam ſcalam . per temporum
cede deberet. Qua reſpódente quod ego interualla confluerent, ali protinus cede
nondum ab aliquo niſi àmortuo audie. rent, ineffabilisiudicij neceffitate ad infe
ram , le videlicet eidem Sancio adhunc riora migrabant. Plane dum vir, quihçc
octo ſolidos debere , nequaquam vltra contemplabatur , caulam huius horren
dubitare potui, cui fidem , & mortui re- D da dainnationis inquireret , & præfer
Jacio , & inulieris confirmatio confere tim curille Comesſui teinporis punire
bape.Facto mane octo illos folidos à con tur, qui tam iuſte , cam decenter, tam ha
luge accipiens, & de meo quod congruú nelte vixiſſet?Audiuir,quia propter quan
viſum eſt addens , pro eius qui apparue dam prædij Metenfis Ecclefiæ poffeffio
rat ſalute pauperibus diſtribui, & facraru nem , quam B.Stephano eius proauus ab.
Millirúadiutoria ei à facerdotibus mea ftulerat , cui videlicet iſtejani de imusin
prece , & ſtudioimpenſa , ad pleniorem hæreditate fucceffiffet,omnes ifti non di
peccatokum cius remiffionem adauxi . uerfo lupplicio deputati funt & ficut cos
In hic tam clara , cam certa , tam com . ad peccanduan non diſpar auaritiæ culpa
mendabili vifione docemur,quod mor coniunxit , ita nihiloniinus ad perferen
1405 operaſua ſequantur hos quidem mi- E das atrocisincédij pęnas,commune ſup
lites co , quod confedidecefferant, & cul plicium copulauit .
pa facramento penitentiæ deleuerat , ex Sic Petrus Damiani epiſt. ad Nicolaŭ
piacorijs ſupplicijs propena peccato de Papam , vt cicat Baronius como. XI. An
bica ad tempus , illum quia non confef nal.anno Chrifti ross-Quæ vrinam au
fuserat, & culpam criminis ab olere ne diantpotentes, Eccleliarum bonis luffar:
glexerat ,æterniscruciatibus fuiffeman cinati, qui fe bonæ fidei poſteriores pu
cipatiun.Catholicis vtriuſque loctis optio tant,male à maioribus occupatorum .Ad
eft hæreticis, qui & confeffionem reipu hoc caput reducitur irriſo virorum fane
Mat & purgatorium negantakera tanti Clorum , quam Deus non folet relinque
 Liber Tercius.
325
re impunitam .Scribiturtale quid in anti Al filium ,ac matrem eius Mariam data ſyn
quiſfima S.Carilephivica. !" grapha turpillime abnegaret , ſeque totû
Mulier quendam Gunda nomine , ) imperio Satanæ , qui ſe videndum obculo
quam clādeſtinus ſupplantator illexerat , rat craderet,atquemanciparet .Quid hic
Spiritu S.volens illudere, virili præfum faceret miſer,tam nefarij criminis fibi có
pta vefte , in beatiffimi Carilephi mona ſcius ? Totus animo perturbatus ,vt nul ,
iteriú ingredi conata eft , vt probaret ve quam fere poflet confiftere, cū irato Deo
rümne efle illius vaticinium , quo prædi le dæmonis elle mancipiü cogita ret,mu
Dixerat fexui fæmineo nunquam darum iti Gato confilio , tandem ad ſanctiſlimam ,
copiam in illud intrandi, fed iuſto Deiiui Dei matrem confugiendum duxit, acte
dicio, priufqaam , vel afpiceret cænobij pum ei ſacrum petijt, in quo fua preces ,
clauſos aditus;arrepta à diaboloretrorsú B ac fupplicationes,cum multa ieiunatione
cuit, adeoque fæde ab illo vexata eft , vt coniunctas noites,ac dies indefelle con
dicere me pudeat. Caput enim ilk adegit ſumplit, imagnumq; veræ penitentiæ fpe
inter femora,ſicque factum eft, vt que la cimen edere cæpit.j lubditur ,deinde, ad
cratis liminibus falla oſcula imprimnere té modum pia, & vere penitétijs,ac demiffi
tauerat, imfnundas fui corporis parteso contritique ſpiritus, oratio ipfius Theo
ſculari cogeretur , fexumqueipfa ſuum , phili,Quid multis addit Thcophilus qua
quem virili habitu tegere voluerat , cun draginta dies in hoc Mariæ templo per
Azis cernere volentibus palain proderet . durans,nullumque orandi, & plorandi la
Ea res effecit , vr deinceps eo le conferre mencandiq; finein faciens( cantus in illo
mulieres aufæ non ſint. feruor erat penitenciæ denique opitulan
Sur.tom . 3.Menſ.Iulij.vtinam , & :00 C te facra Virgine, ſuam ſcriptam , & confi
ftri téporis muliercularum audacia hoc gnatam diabolo fyngrapham , qua Chris
cxemplo eis narrato reprimatur. Aliqua. Itianiſmum ab iurauerat (mirabile dictu )
do etiam ,ob feftorum dierum cultum te recipit,in Dei gratiam redijt,&c .] Hanc
meratum Deus talia permittit , vt ei acci hiftoriam ( qua ſalutare cunctis, qui iufto
dit qui feruile opus faciebat in feſto S. Dei iudicio , in naligni hoftis ,aut malefi
Philaftrij.B.Rainpertus Brixicnfis in tra corum eius membroruin manus incide
ctat. de translatio.S.Philaſtrij. rint, ac certum efficaxq; remedium pro
Duodocimam cauſam præbet mulco ponitur ) ex Græcis habent Metaphra- surApud mon
rum , pufillanimitas, o deſperatio , cum ites, ex Latinis Per. Damianus, & Sige le Febr.
marore oppreffi, à Dcovel non peruntau bertus.Pofterius,de curioſitate , traditur com . .
xilium ,vel ſemalis eripiendos diffidunt, D a B.Aug. & in Decreto Gratiani inſeritur. Damia,
qua de caufa etiam pleriſque ſe dæmoni, Interdum hæc ob culpas veniabiles à Na . 8 .
Vt auxiliatori fubijciunt , præbet etiam Deo permittuntur,maxime vt fanétitas , Maria
curioſitas nimia caufam , quando impu & gratia corum , quiſaniratem reddituri, virg.
denter petimus fcire, quod nulla ratione cunctis innoteſcat. hoc contigit Abbati biber in
competitinueftigare,prius illud patet, ex Moſi, apud Caſſianum propter leuiculā vlt. 26 .
Hiſtoria Theophili Occonomi, qua no item , hoc propter præcipitein gulam , & qu . 5.ex
bis oculatus teitis Eutychianus , patriar louem cuidam religiofæ apud D. Greg . 2. Ane:
cha nouæ Romæ , dereliquit , quam alibi hoc cuidam religioto, obtepiditatem , & no &trin.
breuiter attigit, hic lacius profequar ver diſtractionem in oratione , apud fcripto- Christin
bis auctoris. rem vitæ D.Bernardi,quorum fanatio fa .al. 22 .
Cum Cæſar Iuſtinianus rerum porire- E mam auxit.D.Bernardi.D . Equitij, & D. Colla 99 33:
Macarij, per quos Deus illos liberauit. t.
tur ,) Thcophilus quidam inoppido Cili 7.6. 27
cix Adana Occ onomus Eccl efiæ , fuit li. 1. Din
n.ultis quidem ille gratus & Epiſcopali QV AE STIO VIII. log.4
munere, quod tamen conftáter detrecta 11.2.6 . I.
uit, dignus exiftimatus. Quiabæmulisim Cur cum iſta damna plerumque diabo
merito accufatus, & de officio . Oecono lus poffit per fe inferre , malit vis
miæ deiectus,in cā animi impotentiam , opera maleficorum ?
adeoque impietaté, deuenit , vt hortatori Vasinuenio cauſas.alterâ quia hoc
Mazo ludæo more gerens, Chriftü Dei D pacto maiore Deo fe facere credic
iniu
 um
326 Diſquiſition Magicarum
iniuriam , quando creaturis ratione præ- A , ucitur , copiofius lucrum refert anima
ditis , & baptiſino ablutis, & chriſinate de run , cum quia ſicplures in fraudem in
libutis, poceft abuti ad creatorisipGus vi ducit: nam contemptoribus rerum facra
lipendium , & irricationem pluribus etiá rum contemptum adauget , veneratori
fic nocetquia non adeo homines abhor bus falſo perfuader hæc à Deo , non a da
centa conuerſatione, & familiaricare ma mone fieri , & ſic ad defenfionem male
leficorum , atque odere conſortium dia ficotum multos inducit , atque ita pecca- sic D.
boli. Si namque femper { c dæmon palā cum eisimpingit ,tum quiaconſequitur, anguft.
obtruderet,multi fædus cum copercute vtad magicam tuperftitionem homines in conta
re , &has artes maleficas exercere detre etiam addant facrilegium . Vnde Deus
Statent . Denique plures aſciſcit ſceleris magis magifque offenſus, plura etiam in
focios,quos perdat. B dies principibustenebrarumferos mor
Altera eft;quiaquædam per homines tales
permittat. Interdumtamen , quod
poteft, quæ vel non pone , vel non tam per illospoſſet,mauultperſeoperari, tuin
commode poflet per ſemetipſum imme vt eorum aliquam gratiam promercatur,
diate perficere ,Verbi gratia fi reſiſten tú vtabijsſuſpicionem noxæ remoueat,
dum fit alicui viro fancto concionanti , tum vt fic potentiam fuam oftentet. Sin
aut rcota (uadenti: ficut per lamnem , & gula exemplisilluftrarRemig.lib.2.De
Mambrem Mofi perElimam Diuo Pau monolat.cap.9
lo reſtitit. icem li Ginchæreſes (pargendæ , Reftabat dicere de remedijs malefi
ficut per Simonem , Menandrum , Mar ciorum : ſed id differo in vltimum librum .
cum,& alios fecit .item 6 facris rebus a Sequitur videamus de vana obſeruatio
butendum , quod in maleficijs frequentir Cad .
fimum eft : quibus cum per homines abe

Finis Libri Tertij.

LIBRI
 327
LIBRI III.

PARS POSTERIOR

Siue

DE VANA OBSERVANTIA .

QV AE s T 1 o I.

Quid fita

Ehac Egit Diuus Tho . A quando quisioco cancumfacit, finepræ- Caister

2.2.quæftione96. Po iudicio ,vel periculo fui,aut alterius : icem Valent
tet definiri, Dana obu quus laboret ignorantia inuincibili, & add.6 qua
feruantia eft , Magia 9:9
vtitur medijs ,vel bonis ,vel indifferenti
fuperftitiofa , qua com bu s .
D modum aliqnad ſpera
IUT 6x re , qua nec fet QV AE STIO IIL
pernaturaliter co persnet,neque natura
kiter idpraftare poteft.Dicitur uana ,quia Quotuplex fit ?
vel non conſequitur effectum iacentum ;
vel ficonfequatur plus noxæ , quam com I cauſam finalemafpicias; poteſtredi
ci
percipit vtilitatem in rebuscorporeis, vel Prima eft , quando exfpectaturcom ..
temporalibus, animæ vero. detrimentu moduminrebus excerioribus, ſeu forty
refert . nx ,vtin animalibus,fegecibus,vineis,bo
Dixi, nec ſapernaturalirer , quia quiefor na acris conſtitutione , & c .
fectumexpectant a Deo ,per media Dco Secunda, quando expectatur bonum
diſplicenuajijvani ſunt.. aliquod corpuris, vt ſanitas liberatio a car
cere hoſtibus, ferro ,igne aqua, & huiuf
QV AE STIO II . modi, quia fic ſeputat fore innoxium . 3 .
quando expectatur bonum animæ natu !
Quale peccatum fie . cale, vt ars, vel ſcientia aliqua. 4.quando
c
expectantur bona ſupernaturalia , vtſunt:
Liquando lethales aliquandovenia remiſlio peccatorum , per aliquas certas
A orationum formas, aut verſiculos Pla
pacto expreſſo cun dæmone . Secundò's, morum , vel facræ alterius fcripturæ , & a
Squis gnarus ſic ſalcem lubeffe pactum lia huiuſmodi, ab Ecclefia vel: Deo adi
tacitum , fiue cum admonitus. non vult. hoc non ordinata ..
Silu.verdeſiſtere . Veniabi e eft, quandiu quis.
lo fuper
ignorat tale peccatum cum dæmone , fi. Q_V AE STIO IV ..
fois
que tamennec iple tenetur fcire ,nec fui ad
311./upemonitus. Intellige de co ,qui nec confil Vndedignoſcöqueat,quando ſirhuiufman
Nana.co uit peritos.Nam licet ,quis racione offi di vana : obferuantia ?
...Ma
nual.com cij, velitarus non teneaturfcire ,tenetur D ,
afe.com tamen , vtmcipit dubicare, conſiliuin per SECTIO L.
munis . tere a dotis quod fi non faciat,negbgés.
eft. potuit eniin ſcire , & ideo non igno. Ico breuitet; Si quod!
eft peccatum
artano
 8 32:8 Diſquiſitionum Magicarunt
attendere oportet,an per facin cripţu Á lanitatem illis ,velnobis ipſis ad ferentes ,
ram.vel Ecclefiæ definitionem , vel ap Nam in huiuſmodi rebus fieri poffet ali
probatam ab ea traditionem effcctus itte quando , vtlicet nos rationem , ſiue iniciú
neſcianas Braxis akcuids tameh vieron
deo tribuatur fue, quod idem eſt,anhu
iufmodi eftimonio conftet , effectam Etus aliquid inftituerit, & a Deg huius
hunceffe diuinum : fi nihil huiufmodi re efficientiæ gratiam obtinuerit . Quare in
perirur,cffectus ribuenduseſt pacto , cur , huiufmodi, liquis ea adhibeat exmera
dæmone inito & proinde tenienda fu-* deuotione, & curationem a Deo exfpe
perſtuio magica ſisipinimum ,yanæ ob-, ctet folo ; fanèindirecte ad Deihonoreni
feruantiæ tal Aurateffectus rentinoptc I hocrktduetduitbrem ( ibnis miraculo
catorum extra lacramenta , quoad mor læ fanationis, & qui orationi, ac fidei, ac
talia , extrafacramentalia , quoad culpas B ,. ieiunio Chriſtianorum , fi nationispolli
venial siteın diuinatio reruin futurarü citus fuit .Fuenifi fallor hæc fententia
! contingentium , inflexio ,aut directio ea Caict.ita ſcribentis, Quaria fuperftitio eft in jum
rum actionum quæ ab arbitrijlibertate boobferuationum in verbis,qui rebus facris vera ſw
portandos,dicendis,viendis,adiunétisali perfitio.
mere dependent.
Secundò, fi conftatrem , cui tribuitor 3 quibus.condinônibus sonemalisentrazum
effi ctus hanc vima Deo ; vel a natura rario nefcitur un patientepalmunneryo
s
habere non eſt vana obſervancia ex par -rumsprimo Curlinó oblato Chriſti oruci
tc cffcctus,fed poffer efle vanaobferuan inparafceue viuntur pro remedio, confe
tia ratio alicuius vitiofæ circunftantiæ , v . Eto exilloanuo jic do finalibus.Qua
g.cilicium ,diſciplina,ieiunium, quia cor tum enim apparet , in buiuſmodifeperfei
pus affigunt, & macerant prædita funt c ito interuenit, quoniam vána conditiones
virtute ad cocrcendum concupifcentias apparent.Si samen ex mera deuotione fi
carnales ,ex viribus carnis, & corporis ha unt, nonnifi a Deo intendant o exfpe .
bitu nimis læto ,pullulantes,ſedî his ad Etenteffectum,phlantes Deuminfpiraffe
das circunſtancias ridiculas , & ad hoca alicuijanstoviro buen modi condiciones,
natura , Deo vel Ecclefia non ordinatas. non audeo damnarel fedtelerabile miti
veluti certam horam , definitum nume videtur.]
Fum , quein nec excedere , nec minuere Sic Caietan.Cuius ego fententia eate
liceat,vel præfentiam certarum perſona. nus amplector, vt putem diſtinguendum
rum , vel vt fiat illa ,velilla manu , fiagro ante factum , & poit factum . Quoad cù ,
ferico , & huiufmodi,erit vana obſeruan quiconGlium peteret,nun liby liceret hte
cia . Ex his regulis infertur elſe yanam p iuſmodi facere , omnino fuaderem del
obferuantiam . fteret , immo refponderem non licere .
cum chim lcge ordinaria non fit folitus
SECTIO II. Deys huiuſmodi conditiones , in quibus
aliquid vanicatis apparet , fanctis infpira
Rimò, fi ad productionem effectusre ) re,temerariu ett fibi quid huiuſinodiper
PRim o r fides in ipſum hominem qui
quiritu fuadere, & falcem res iure habetur pro ſu
fanaturus, v.g.credere quod his poffu ſa specta : quare & tenetur quis admonitus 1
nare . tui. cami care. Scd fi quis poftrem bona fir
Secundò , fi effectus attribuitur magi de, & opinione, qua dicit Caiet peracta ,
eis imaginibus, figuris, figillis, characte & nunquam fuper eo monitus, vel confi
ribus, ipſis vera, velrythino, velconta- E teretur, velconfilium quæreret; non au
Etui,& c. & non Deo , quælib . 3. difcuſſi derem illum damnare præteriti peccati:
mus, & in his plerunque eſt incantatio , conſulerem tamen in pofterum abftine
& pecc.M. rét: Siqueras,an in rigore fit vana obſer
I crtiò ,fi quis vticutcertis orationibus, Lantia? refpondeo; vt minimum ſpeciem
aut fententijsetiam facris , aut operibus ) valde verifimilcm præ fe ferre.
pijs, in rebus vanis , & adDeialtuin , & Quod femel dictum fit circa hanc Ca
honorem , directè, nec indirectè percinć icran.doctrinaın , quæ vtilis eft ad multo
ábus . Vocoindirectè , quando res non rum conſolationem poft factum ,vtdixi:
wok vanæ , quia funt puiles proximis , vt & conſideranda in pleriſque cafibus ſem
quen
 Liber Tertius. 329
quentibus particularibus, in quibusaper- A cipiendarum formulas præſcribit , tunc ,
temalum , vel peccati deformitas non recitandas , & certas figuras exhibet,
apparet . tunc adorandas , præfigit etiam certas
Quarto,percerta ieiunia, & quaſdam horas , quibus præces iftæ , & adoratio
orationes( quæ in quibuſdam libellis, da nes obeundæ ,nempe ſeptem primos No
mnauis idco a Papa Pio V. continetur ) uilunij dies ipfos Sole quotidie exorien
dubias indulgentias, & remiſſiones pec te . Ricibus lutie per tria nouilunia ter
carorun , & conſecutionem reioptar peractis ;debere hominem ſibi præelige
expectare,feu quærere,eft vana obferuá . rediem ,aliquem , quo fit magis deuotus ,
tia:per certa vero ieiunia , & orationes fi inſpirationi recipiendæ , magis accom
nu humano labure, fed fecundum inititu modatus: tum hora tertia debere folum
ta artis cuiufdam ,ſcientiam infuſione,ac- B le filtere in templo , vel oratorio quopia ,
quirere , pertinet ad primam Magiæ fpe vel in medio agria cuiuſpiam flexis in lo
ciem ,fit enim ex pacto exprello cum d lo , genibus, manibus , oculiſque in cæ
mone,& eft Mortale,hanc arcem, vocat lam ſublatis ter prinum verliculum Hy
artem Notoriam . damnata fuit Parilijs mni, Venifanéte fpiritus , pronunciare,
anno 1320. de qua D.Thom.d.9.96.art. quod cum feceritrepente , non minus
1.Alexand.de Hales 2.p.q.de ſortilegio , quàm Salomon , Prophecæ ,ac Apofto
& alij. inter quos Ciruelus opere Hiſpa li,omni fcientia in pletum iri:adeo vtob
nico , fed accuratè in hanc ſententiam ftupefcat ipfemet, tam fubita inutatione
cileru.c:quoídain elle autodidactos, qui lui; quafi in Angelum , vel hominem a
fe putant,fine vllo labore lectione , audi lium migrallet ·Habetis myſteria omnia
tio.icve line praceptorc ,aut ftudio ,diui- Chuius artis . In qubus quid puius inirer ?
narun , hunianarumque rerum omniu itoliditatem hocritus adfcribcntium Sa
cognitionem breuilsroten pore , fola lonioni: ſcilicet notat ille, vel Feriam ſex
diuina infpiratione adipiſci,cert'stantuin tam , vel noftram exomologeſim , velEu
cæremonijs obieruauis: mentiuntur Sa chariftiam ſumptionem , vel hymnum ,
lomonem hac træiun ) arte vnius noctis Venifančte Spiritus , an verò potius mi
fpatio fapientiam confequutum , & rer blafphemia i tale , quid de Salono
methodum huius artis libello, quein cir nc,Propactis , Apoftolis infinuantem ?
çunferunt , complexuin de adoptione an facrilegam audaciam rebus ſanctitli
Sapientiæ Salomonis refellit eos S.S.rar mis per Lmmam hypocrifim , fic abu
ratio 3.Reg.z.del,meruin est commen tencem ? nam hunc culcum , & totuni
tum ?necenim ipfi fabulz artifices inter D hoc adorationis patagium exlubent dia
ſe de illo conſentiunt. Conueniunttan bolo , facras illi preces, & Ecclefiæ facra
um , quia cuncti ritusquoſdan.ſed va menta offerunt,cui iniciantur. Profligati.
rios ) tradunt in fpeciem pios, & Deo homines corpus animamque fimul peri
acceptos. Meth . communicr eft huiur. culo exitij manifefti exponunt . Etenim
modi . Principio jubent diſcipulum ge teftarur Cyruelus li . de ſuperſtitio. parte
nerali confeflione totius vitæ maculas 3.Capirulo primo,multos huic artivacan
eluere , & frequenter communicare , & les vitæ vtriuſque iacturam ſubiſſe, quof
quandocunque in peccatum aliquod in dam eniin fibinotos a diabolo in aerem
ciderit , eodem ttaum die confiteri; in lublatosper turbinem , & terra vndiſque
dicta per Ecclefi : n iciuna diligenter ob raptos, & ita afflictos, vt toto vitæ tempo
feruare , Kinuper addere ipontaneos E reincurabiliægritudine laborarint.Fuiffe
dies alios præfertim quamlibet feriam hoc miſericordiæ diuinæ docunentum ,
fextam , qua nonnifi aqua , & pane vti volentis illos in hac vita ſceleris , tamaa
liceat ; quotidie fep :em Palm . & certas trocis poenas pendere . Deterioris fibi
quaſdam præces offerre . Hæc omnia ſortis videri alios, quorum ,tam improbo
feptem ſeptimanas ad vnguem obſeruā conatui euétus aliquis refpondit , iufteid
da , & interea ab omni negotiorum fæ Deo adillorú maiorem excæcationéda
culi tumultu , accogitatione hominem mnationemg; permittente.Dehis ſcien
abſtinere fe prorſus debere . Quibus pe dum , a dæmone nihil illis ſcientiæ vere
factislibellusalias quaſdamprecumcom infundi, necenimidpoteft per modum
Zi vere
330 Diſquiſitionum Magicarum
verzinfufionis ( vide dicta libro ſecun- A renribus, & iucundè colloquentib . Hac
do ,queſtione quarta, ſed ſo'ee ipfemet il vſus fortè Cardanus, quando cum tribus
los oblidens,vel pofli lens per eos loqui, illis fpiritibus Auerois difputauit.
ipſorum phintalium turbans, & linguam Verum hæc ars nihil eft aliud re , quá.
mouens, ad quedam illis incognita , & impia, Gorria , ſeu Magia, Alba, de qua
arcana proferendum :ficut facere conſue dictum libro primo ,ncc hi Angeli funt a
wit,quá to ſtriges poft echaliin mira na lij, nifi dæmonis Paredri , hominum de
tant, qu.e autumint fe in locis remotiſli ceptionem , & intericum enixè procuran
mis vidiffe , audiuiſſe, vel egiffe quando tes , Artis impia falfitas luce clarior eft ,
verè loco motiæ non fuerunt. Indicium quiaomnes eius formulæ ſunt meræ con
huiusrei euidens eft.quia quindo os rationes,feu adiurationes, quibus illi ipi
fuos myftas ,aut odidactos dæmon deſe- B ritum ad obſequium adigunt Conftat au
rit,nihil illis ſcientix reliquum manet , & tem bonos angelos non adiurari,fed pre
ne illorum quidem ,quæ paulo ante dixe cibus honorari & implorarivelle,ac de
rant,meminerunt , Deinde iure optimo bere. Contra hanc vanitatem eriam ſcri
hæc ars damnatur , quia vtitur ceremo, pfit Io .Baptiſta Segniusd.opuſculum ca
nijs, non ad hunc effectu inſtitutis ( quod pitulo 8. & 9. Vnde patet , quid fentien
ſemper fufpectum ) obſeruat dies, & ho dum , qui iacticant ſe fpiritum habere , a
ras nihil ad hoc pertinentes,iubet adora quo cuncta doceantur ( vt folebat quidā
ri figuras illas, quæ nec dci ſunt, nec San Magus Parmenſis dicere ,) aut prædicos
Ctoruni , fed vanæ , & inagicæ . Quibus fe, & dirigi fpiritu quodam , adeo poten
Deus vult ſcienciam infundere , abſque te , vt etiam inaginationibus alienationis
ritibus præfcriptis vllis id facit , & infudic C queat imperare, quod impoſtor ille Mal
olimpiucis , hodie fortè nullis , arsiſta telius his ipfis annis in Brabantia gloriari
contendic non niſi ad amulſiin exactè fohitus ferebatur . Nimiuin hos fardus
feruatis omnibus fcientiam infundi, & cuin morte percuffiffe , & ad Necroman
quidem omnibus ſi obferuent .Non igi ticorum cibum planiffimè pertinere .
tur qui infundir eft Deus,nec Angelusbo
nus,led Diabolus. Diabolo offerunt pre SECTIO III.
ces . Diabolum adorant, Diabolo ieiu
nant , Diaboluin habituri ſunt remunc . Vinio , quando geftantur reliquiæ ,
ratorem , plura contra hanc Bapti. Se
gnius capitulo feptimo , de vero ſtudio aliqui verfus plalinorum , non ex deuo
Christiano D cione tantum , fed adiunctis vanis circun
Huius vanitatis varij funt rami,feu ſto ftantijs, verbi gratia,vtfic, vel fic fint ſcri
lones,vnum vocant Arrem Paulinan , pta, vel celiquiæ ſint in vale triquetro , vel
quia fingunt a Deo traditam B. Paulo in rotundo , tribuendo vel formæ ,vel mate . D. Tho.
ecſtafi conſticuto , & Apoftolun eam po ria , vt fcriptum litin pergameno virgi fup.ari to
fteris tradidiffe. Quid tultius , fceleftius, nca,veltempori, vt fcriptum ſit oriente di Nax .
blaſpheinius diei poceſt? fole,vel perſonæ , vt alligatum fit ab incor
Aliam inuenio ,neſcio ,an fpeciem No rupto ,velmodo, vttot llis,vel tal bus,ite.js.
toriæ dicam , nam in multis conuenit , in neceffe eft , vt nulla ad fit figura præter
co tamen diſcrepat, quod notariam ajút fignum crucis;nulla imago,præterquam trafen
fieri per modum fubicæ infuſionis; hanc Chrifti,vel Beatæ Virginis, vel Sancti ali- tiuntos
alicer vocant. artem Spirituums, vel arič E cuius noti , aut folita Angeli boni, item sonifg.
Angelicam ,qua dicunt homincm quan nulla barbara,& incognita Dei,velAnge per combi li
docunque vult , omnium rerum quas lorum nomina fint addita ; denique nibil cet.24.9 .
noffe vult , ſcientiam accipere ,miniſte aliud adfie vani, vel miédacis. Deus enim 6. D.Th.
rio Angeli cuſtodis,vel aliorum Angelo nunquam eft auctor mendacij, vel vani- impr.
Anton ..
rum bonorum . Huius duas traduntfpe catis.Obijciat fortè aliquis folum fignum p.si.12.6.
crucis iure Canonico permiti. Refpond. 1. Mart.
cies, vnam obfcuram ; quæ fiat per viam
cleuationis,tranfitus,raprus, teu echtaſis : Canonem agere de characteribus , qui- de Arles
alteram claram ,quam dicunt fieri Ange bus,quibus crucem annumerat:non age defuper
lis yifuli in formacorporis affumpri appa te de imaginibus; quçcum intemplispi Ais.dr.16
babean
 Liber Tertius. 331

Viguer. habcantur, cur non poſſint, & collo.ge- A ſe, tunc licet ſuſpenderedecorpore, quia
65.6,V.: ftari?De ligaruris ſuperſtitioſis,fic Diuus hoc fit tanquam remedium .
Gr.Chu Auguſtinus. Ad boc genus pertinentom Secundò, fi putatur non prodeffe na
ftrand.c. nes ligatur& , a 1que remedia ,que medico turaliter , vt caufa , fed duntaxat , vt fi
20.repent rum quoque diſciplina condemnat fiue in gnum futuræ fanationis , tunc omnino
tur in c. pracantationibus ſiue abftinendum ,
in quibuſdamnoris,
illud 26. quas characteres vocani, ſiue inquibuſdă Tretiò , fi res dubia fit , nec adfint me
rebus fufpendēdis,alque ligandis, vel etiã dici,qui conſulantur , tunc animum &
Saltandis quodammodo, nonadprajerus intentionem appendentis r , em bonam ,
vel malam facere,bonam , ſi facit opinio
tionem corporum fed adquafdam fignifi
caiiones occultas , aut etiam manifeſtas , ne priore;malam ,fi pofterius credat. Tuc
qua mitiore nominephyſicam vocane , ve B eniin incideret, quis in cap.admoneant.
non ſuperſticiones implicare , fed natura 26.qu.7.quo laici anathemati, clerici de
prodeffe videantur , ficutiſuntin aures in gradationi fubijciuntur . Canones non .. non lia
Jummo aurium fingularum ,aut deftru permittunt orationes alias inſcribi peria cens 264
thionum oſſibus anſula in digitis,auicum ptis præter orationem : Dominicain , & non djot
Symbolum,ſed vſu Catholico , id ad Euã wasis, 26
ribidicitur fingultienii ,vi dextra manu
sniftrum pollicem teneas , cenſuit itaquc gelium B. loan. & alias Sacræ Scripturæ 9.7 .
D.Aug. in his elle vanam obſeruantiam . partes extenſum videmus: quia par in ijs
arbiçror , quia hæc ad fucuri obleruatio . ratio procedit , nempe deuotio ferentis ,
nem notabant . fieri namque poteft, vt & verborum fanctitas. Quęfi profunt pie
vltima duo phyficam vim ad fanitatis có recicatæ ,cur non , & piegeltaræ :ſed fem
ſeruationem aliquam obtineant , & tum C per ſuperſtitiofa , que diximus,vitanda,in
a ſuperſtitione forent aliena . Addit idem primis numericetci iteratio , quando illi
Auguft.poftea, obferuatu quidda dignif vis attribuitur . Vnde lanè oportet intelli
ſimum ,non quicquid intusſumptum na gere,quod magnus Caſſiodorus ſcripſit, in Pfal.
turaliter iuuat , idem etiam appenlumniu multis efficax remedium in varijs malis ins.
d.li. 2.6. uare,& ideo plus cautionis adnibendum fuiſſetrinam recitationem huius verficu .
26. in his appenlis, quoniam in ijs plus peri li; Dirupiſti vinculamea ,óc.vtnon ipfi
culi verſccur. Aliud inquir ,eft dicere, tri . ternæ repetitioni,fed in honorem fanctir
i amiftam herbam biberis, venter non ſimæ Trinitatister repeteniis , deuotiuni
Deus id detulerit , led de orationum for
dolebit , & aliud eft dicere,iſtam herbam
collo i fufpenderis , venier non dolebie . nulismox plura .
Ibi enim probatur coemperatio falubris, D
bic ſignifica'io ſuperſti sofa damnatur , SECTIO IV.
quibus verbis ſentit , prius elle remedij,
pofterius vero fignum pacti.Sicè conuer Exto. huc referenda vaniſſima oium
io , non quicquid efficax ainatura appen ( xandovisixi) animaduerfio : de qua
fum , vt funt quidam Indici lapides contra B.Ehryfoft. homil.21.ad pop .Antioch .
dolorem renum , licnis,&c.id etiam eft Et quid tandem funt omnia ? Sa pè do
efficax crituin , & intusſuer pum . Subdit muin quis ſuam egreffus hominem videt
fapienter Auguft.Quanquain vbipręcan moncculum , vel claudicantem ,& omi.
tationes , & inuocationes, & characteres natus eft. Et poftca,Sivigini occurreris ,
non funt , plerumque dubium eft, vtrum ſteridis dies crit; fi verò meretrici,dexte .
res que alligatur,aut quoquomodo adiū- E ra , & plena , & multa mercatione plena.)
gitut lanando corpori, vinaturæ valeat , inox ve par eratin hanc dementiam inue
quod hberè adh.bendum eſt,an ſignifica hitur . Quod verò Auloniustria tantuin
tiua quadā obligarione proueniat , quod omina agnoſcit, eum refellunt ceteri qui
tanto pruuenuus oportet cauere Chri plurium meminere.fortède præcipuistã
ftianum , quanto efficacius prodefle vi tumloquebatur,fed quæ illa in re vanilli
debicur. Sed vbi latct , quacaufla , quid mar D. Aug.fic fcribit; His adiunguntur
valeat , quo animo quiſque vtatur,inter millia inaniflimarum obferuationum . ſi duh.26
eft.Ex quibus verbis cria colligas . membruni aliquid ſalieric;ſi iunctim am
Primo,liputacur res naturaliter prodes bulātibus amicis, lapis , aut canis ,aut puer
22
 332
Diſquiſitionum Magicaruma
medius interuenerit,atque illud quod la
pidein calcant tanquam diremptorem ,
amicitiæ ,minusmoleftum eft, quá quod
innocentem pueruin colapho percutiunt
ſi pariter ambulantibus intercurrerit.Sed
bellum eft ,quod aliquando pueri vindi.
cantur a canibus. Nam plerumque tam
fuperftitiofi funt quidam , vtetiam canem
qui medius interuenerit,ferire audeant ,
nonimpune. Namque a vano remedio
cito ille percuſſorem fuum ad verum me
dicum mittit . Hinc ſunt etiam illa limen B ſe , quam exſtruxerat vrbem , & ibi ho
ſuum calcare , ciimante domum fuum
tranſit:rediread lettum , fi dum quis fe cal
ceat fternutauerit: redire doinum ,fi pro
cedens offenderit, cuin veſtis a loricibus
roditur , plus timere fufpicionem futuri
mali,quam præſens damnú dolere . Vn
de illud elegáter dictum eft Catonis : qui
cum eſſet conſultus a quodam , qui fibi
crofas efle caligas diceret a foricibus ; re
fpondit,non cffe illud inonítrum fed ve
remonſtrum habendum fuiſſe , fi forices Cſeum obijſſe,quod eratMelitzi catelli no
a caligis rodentur.]videsquot genera hic
fuiſſe a D.Aug.enumerentur primo Sali
fatórium . de quo Ifid.tradit Saliffatores ,
ſeu Salicores vocari huiuſinodi omino
fos.Saliſatio raduósvet.glof.vocatur , &
palpitatio:huius fpecies a cilicijs ,vel ocu
Iis potiffimæ iftius Suidas, & Theocritus
meminere:illius Plaut.in Mil . glor. Præ
cantatrici,collectrici,ariolæ ,aruſpicæ ,Fla
gitium eft fi nihil mittetur,quæ fupercilio
ipicic, & in Pſeudo. Niſi quia fururu eft , D pauciora , & hoc genus vocant Toiró Sesv,
ita ſupercilium ſalit. vede Cirliun libr.7 .
cap.29. quo videtur referendum , quod
quidamn lonitum ſpontaneriauris dex
træ, ſtel Giniftræ obferuant, vt G hec tint
met ,inimicum ; fi illa , amicum noftri pu
in epift. tent memoriam , tum recollere . de quo
amatorsa Ariſtenetus , nonne auris tibi refonabat ,
quando tui lacrymans recordabar? & ali
cui huc pertinere videatur illud Lesbiæ
yaris a Veronenficonuerfum .
E tribuere olim Romani , vc patet ex Ci
Sonitufuople T intinantaures.
Inger Ca
Quod illa dixerat: BoreBeữo'erdaronía
talect.
& apertius incertus quidam , ſed
virg.
antiquus ;
Garula quid sotis refonas mihi nocti
busauris ?
Neſcio quem dicis, nunc meminifle .
mei.
Quod referre ad amantium ſympa
thiam , nimis longè petitum , huc perti
net, & Sparulamanthia , quæ fit nuda ſpa
tularum inſpectatione . A corpore etiam
funjitur omen fternutationis , & offenfio
nis pedum ,de quo mox plura dicemus.
Alia ducuntur ex nomine , alia ex for
tuitis aliorum verbis, alia ab ijs , quæ do
mijalia ab ijs quæ in via contingunt. Ex Annal,
nomine ductum illud , quod narrat Gly- P.3 .
cas de Auguſto, eum Nicopolim vocar
minis , ac aſini ftatuas, aheneas locaſſe ,
co quod ea nocte, quæ Actiacain pugná
præceffit, in hominem inciderat, qui ali
num agebat, cumque illius de nomine
ſciſcitatus fuiſſet: mihi quidem reſpondie
ille nomen eſt , Eutychos ( h . felixJafino
vero. Nicon . ( h. victor .) Ex verbis for li.r. de di
tuito prolatis , quæ Cicero cenſuit pro ninar.
priè vocari omnia ; vt cum filia Confulis
bellum Perſeo cogitantis, patri dixit Per
men.Orxeoxótima lunt,apud Plautuin ,fi
introijt in ædes ater alienas canis, vel an
guis per iinpluuium decidir de tegulis ,
vel , vt hodie multi peccant,fitalinume
uerfuin , vinum efflum , ſi crebrius , vel
rarius in menſa fternutatum : fi , quod in
conuiuio verbum tritius pronunciatum ,
fi quis crus cruri impoſuerit, fi canis vlu .
lauit,coruustecto infidenscrocitauit , &
huiuſmodi. Quæ foris eueniunt non funt
vt quæ Diuus Auguſtinus retulit , itemle
porem ,iter tranfuerfo faltu velut diremif
ſe ;lupum ,capram , aut aliud animal in via
vidifle,& , quod ex irreligiofa menrehe
recicorum profectum , habuiffe obuium
monachum , cuius etia : n menrio , apud
Pet.Blefenfem Epift . 65. & alia infinita ,
vt ſubiecta poſt finem huius fectionista
bula docebir.
Huic ominoſæ obſervationi plurimú
ceronis libro de Diuinat. & Valerio Maó
ximo libro primo , capite quinto . Item
Græci , & Aegyptij , vt docet Paufan. cap.de /
in Achaic . & Theophraſtus in Characte perftit.
riſmis,vbi multa exempla ponit, necnon
Syri tetteSS.in regim hiſtoria , libro 3."
cap.20. verficulo 33. vbi legitur nomen
hominis, quod Diuus Auguſtin . negatre
in facris litteris inucniffe. fortè inciderat
in
 Liber Tertius. 333

In libros , in quibus non habebatur, qi'i A
proemine acceperunt, o profælire ,
rapueruni,oc.drãode caso eripevto, vai
vt nuncin LXX . legicur , vel potius , iu
terprecatus eft in genere ſunc augurati,
vt & hebræum nachas generale eft &
pro ratione fubiecti interpretandú .i deo
nofter rectiſſimèvertit omen . De horum
omniuin vanitate legendi Petr. Bic ſenlis
Picus 1.6 d.epiſtol.6s. Franciic.Picus, V vimpina,
de pren . Mich . Medina Benedict . Pererius, & lul.
6.5.Vim . Sirenius: præcipua ratio eſt, quòd cum B
' pina(qui omnia certam nullam cauſam habeant ,
opri. lib.
dediuin : fed a cafu planè dependeant, in cótrarios
6:13. Me ferè ſempercuentus rapi poſſunt . exem
din.de re plc fit illud Anchiíæ ,apud Virgilium , qui
dat Deü
fideli. 1 . viſos equos ſpem pacis,ait facere, & bel.
C.2.Pere lum minari. Longè autem diuerfa ſunt ,
rius in c. omncn fortuitum arbitrio ſuo rapere ,&
I 24. Cew lignen a Deo , ex neceffaria, & ad hono
difp . Si rem Dei tendence caula , pofcere , quod
de Fata in S. S. licitè fecere , feruus Abrahæ de
6.21.22. quo optimè i lic in Comment. Jocutus C
fuit Thom . Anglicus ) & 'wedeon , & lo
nathias, & in alijs Historijs , Gregor. VII.
lud.7. in caufa Cardioalis Sinoniaci,apud Mar
Gen.:4.
' J.Reg . 14 tinum Polonum , & Diuus Auguftinus ,
Fulgofil. & Clodouæus Rex Francorum. Deomi
luc , s. num varijs fpeciebus, fi quis multa voler
Ignali
1.1. 3. a noftris diuerfi,poteritlegere Bleſenf.di
cta epiſtola 65. & loin.Salisberienfem li
Ignali.
1.6. 4 . bro primo, de Nug.curial.capite vlưimo,
dum meminerit ca abipfo non approba
ri,fed vt aulicorum vitia commemorari, D
& nocanda imprimis hæc quæ fubiungit
verba .
vigilet, 6c.Poteſt enim eft, vriſte cafus
fit effe&tus cauf& futuri cafus, ó propterea
fignificet illum hoc reuera elt de valde ra
ro , vel núquam contingentibus, & ,fi quá
do contingat,iam non omen propriè di
ctum ,fed prodigium pocius fuerit, a Deo
millum , & ad opalestra la licitam , pro
morum emendacione,leferendu . Equi
dem femper nihi viſa hæc Caietan. ob .
feruatio portam pandere ,ad ominofam
ittain obferuationen ,qur D.Auguft. &
alijs inaniſſimaſemper viſa.nonne ( vtar
verbis Ciceronis de Diuin .)hoc ſiſuſcipi
mus, o pedis offenfio nobis,et abruprio cor
rigie ofternutamenta eruntobferuada ?
Nonne femper prætexat fuperftitiofus,
offenfionem quamuis pedum fibi diuinā.
iram prætendere? quid enim aliud genti- Val. Ma
les contendebant ? Nonne hoc in Tib . xim.lib.
Graccho obferuarunt , quo die occiſus oap.4
kut,domo egredientem ad limen grauif plur.in
lune pedem offendille :Nõne dicat, hoc Pluit in
idem Craffo infauſti prælij die accidiffe ? Craſso ..
Nonne hoc de marito Laodamia ſcribit.
Cum foribus velles ad Troiamexiregas
ternis ,
Pes tuus offenſo limine ſigna dedit.
Vividi,ing muitacinin pectore dixi ,
ligna reuerſuri, fint,precor.iſta viri. Quid , in
Hercidi
epilt.
Nonne de feiam venia dignus Tibullus?
qui cecinit :
O quoties ingreſſus iter,mihitriſtitia dixi
Offenfum in porta ſigna dedilepedem .' lineligi ;

Cetera degenere hoc adeo funt'mislia lo Quid fi enim dicerent,euentum hunc

quacem ab eadem prouenire caufa prouidentiæ ,
Vilajarequeant Fabium . a qua mortes, & ftrages iftorum ?Non
Quibus quacumque domus inftiterit,eam ne Caietanoiudice abſoluendi: Sed obij
nec ab ipfa falu :e arbitror pojje fala ciat aliquis , Beatus Marcus Euangeliſta
wari .
. Euangelizandi caulli , nauigio Alexan
Quare driam petens, cum nauem egrederetur ;
In fune . Concluf. fit , mina femper illicitum E calceum rupit,atque Deo gratias agens ,
L.luper: obferuare, nam licet Caietan.fcribat: po iter ſuum expeditum cfle perhibuit .
Jurje .
rejt homo abſq, omni prejagtocauere pru Reſpond. hoc ex' apocryphis proferri,
denter ab inminentibus dubitando,ne Deinde , vt vtar verbis Petrus Bleſenſis ,
prafens occurſus fitfignum furursex.com Quicquid alijcredant , ego indubitanter
muni utriuſque caufa cæleſti,v . L eriam di eredo,Janetum Euangeliſtam hoc non ex
vina prouidentia ,ve fi quis cadens corpo fuperftitiofa curioſitale dixifle cuietfi nü
raider,i meat aliquem cafumin ftaru,vel quacalceus ruptus effet,et tamēſui expedi
bonore,cc. propterea tamen non defiftar tioneitinerisper Spirifum fanctum Dan
asb operibusgrudēter agendis,fed cautius minus reuelaflet,lic ille , q adicaliudomé
23
 334 Diſquiſitionum Magicarum
corum qui,fiin itinerc aliquis interroget, A
quo proficiſcantur,fubito rebitant.Nitu
tur facto ludith octauo , verficul o 33.quç
diſcedensinhibuit ,ne quis eam quo pro
ficiſceretur, interrogaret ;quafi interroga
tio aliquid hominis habuiſſet,quod fulcc
ptum iter potuiffet impedire.
Sed hoceft finiftre interpretarimenté
fanctæ viduæ , quæ id vetuit cantum ne
quis allocutione , & falutationibus eius
inceptummorarétur vel ne curiofius,
quid egreffa faceret,fcrutarentur.Deſter B multorum adijciendoruni n
sulamenris ſemper erit quo excufent in
cidar in aduerfum aliquid , qui fternutar :
ducet ab eadem caufa vtrumquc euentu .
fie felicior alius, & opratis potiatur , id ip
lum dicet fignum fuifle fucceßus, & non
a naturali,fcdfuperna cęłciti caufa com
muniid euenile
Sa ſtermutationem medium omen
cenſuere veteres,vt notatum Scholiaſtas
The Theocriti , ideoque fternutante aliquo ,
isbnt. aftātesili bona verba diccbant vt fiquid c laut arboris cingere domos. Omnisenim
Belenes. portenderetur mali , id fauha precatione
Plidi.28. auerterent. matutinam fternutationem
6.2 Apw . prorſus infauftam ,meridianam firmiffi
as .afino. mi aufpicij . & conatus non irriti indiciú ,
lib.z.
Soft . 33. rebantur,etiam Ariſtocele auctore, inaxi
probl.a. mè fi a dextro latere . Vnde propertius .
Xem
phon .
Maballi. Nunc tibi naſconii primis(mea vitaldias
bus .
Lib.2. & Aridus arguium ſternuit onzen amor .
Et catultus,de Acma, & Seprimio ſter
outacionis dextræ approbationem , vo .
cac aufpiciumbonum .Quid ? quod &
peditum obſeruabant,Cræcis
& quiden
omé eratbonuun ,vtexHymno-in Mer
curium : Latinis in fauftum cenfebatur ,
vt ex Catone de re ruftica fuit alijs obſer
watum De Sorcina auſpicio æquc ridicu
li veteres,de quo præter Pliniumin Hift .
Datural. etiam rectè accipiunt illudAll
Sonij .
Quadrupesaufpicijsquis iusagitur afcë
nibus Mus.
Vide N.libro 1 Aufon . lect.e. 25. Sed
bezec fuffecerins de Bugisoininú de que
busetiam nonnulla Polydor. 3. de prodi
giis& Naulca lib . 2.mirabilium .
SECTIO V.
Septimo poradh aonaunquá vanaobe
ſeruantia
contingere in Itrenis primo
anni die dandis.Solebanc Ethnici Kalen
das Ianuar.(yt docent Sueton . & Ouid .
magna folcnnitate celebrare , in honoré
Iani, & inter cetera cunc inuicem dare Suet. in
ftrenas , in omen , fiue precationem bo Ang.
nam anni proſperè decurfuri , vel aliorú in Calig
, am dicta Joo. Et
quaſi trena, & iernarius perfectionis,at- Tous in
que plenitudinis iudex, co quòd tria fint / erenn
omnia Ariſtotel .
Has Arenas propter huiuſinodi fuper
Atitionis , concil. Antiliodorenje vocat dia
Lib.2.de
bolicas, & qui eas mittunt damnari vide
sel.
tur a Diuus Augullinus,apudGratian . & capit. 1.
a Martino Papa , qui;Nonlice ( ait ) ini- quvon ob
quas obferuationes agere Kalendarum , feruoris.
26.9 %. 7 .
Cocijs vacare ,fleqme lawra, au viridi
hac obferuario l'aganorum eft. Solcbant
autemi pij Chriftiani co die ieiunare ,in c.non li
detectationem gentiliax fuperftitionis , ctt. 26.4 .
ve docemus a D.Ainbror. & Concu.To- 7.
letan . quarto , qui verò contēpto iciunio Serm . 17
.
fcftum diem ,cum paganis agebant , illis Cat 10
Romanorum Concil. ſub Zacharia Pon Kal. 2go
tit. dixit anathema.
Quare fi quis bodie ,vel in honorem
Lani,velSueniæ Deæ epulis vacaret, aut
eſiet ido
D ſtrenas mitteret, vel acciperet,is
lolacra, fiidfaceret tantum ,vt omen cele
tuum profperi cucntus,foret vana obſerua
dia mixta diuinacions,plerumque morta
lis,Gi tantum id faccret, ve incertum ome
vel aug rium , peccatum caet veniale , fi
aminitantum cauſa,velamicitiæ conſer
wandæ caufa pro confuetudine Chriitia
norum nulluin effet peccatum : iinmòfi
faccret in honorein circunicifinis Do
minicæ , quam tunc celebrat Ecclefia , 1
mereretur coram Deo , Nain hodie cef
E
fant exolicæ Gétilium fuperftitiones que
tam rigidæ ſanctionis canonuin cauſa
fuere .
Cauendæ ranienetiani frodie ſuperſti
tiones illæ , de quibus Burchardus, ica:
fcribit; Obſeruatio Kat.Ianuarsj rieu Pa
ganorum ,u vel aliquid plusfaccraspro 2
PICE Nous animum , quă antea, vel poft
Jalores facere. ita dico , w uclmenſamina
 Liber Tertius.
335
cum lapidibus, velepulis in domo sua pre A lumferenum fit,fibi fpondeat ferenitare ,
parares eo tempore, aut per vicos , o pla fertilitatem vini copiam , velinopiam , aut calw.vi.
reas caniores , choros duceres,aut circa continuatampercor dies pluuiam , vnde, for people
teftam domus tue , fed tres enfes tuo cor & fuperfticiolos fecere verlus , quorum sic incet
cum fignatus ,viibi videres , intellige primuseft. lige Bur.
res,quia tibi in fequents anno futurum ef
ſee,w.lin binio fed ifti ſuper raurinam cu Claras dies Paulibona lempora deno
um ,vicibi fucura tibi intelligeres,velli satanni, c.
panes predicta nocte coquere fecifts ruo no
mine,vifiberse eleuarentur, o ſpilli , Itemqui colligunt herbas in dieSan
Altifierent, indeprosperitatem viia tua eo eri loannis, ad certosquofdam cffectus
anno prouideres,ideo quia Deum creato B credentesco die habere vim naturalem
rem iuum (hęc facicndo ) dereliquifti, efficaciorem , vel inferunt arbores ipſo
ad idola ,ó illa vana té conucriifti, s die Annunciationis B. Mariæ , vel in Fe
poſtata effectus es , duos annos per legits. fto S. Stephani minuut fanguinem cquo
mas ferias pocnitcas.Burcha. in Peniten rum , & fimilia faciunt , naturalem causa
tiali,lib.19.cap.de arte magica ,verf. Ob attendentes, quæ nulla eft , vnde vand
ſeruaſti Kal. Vbi habes breuem quanda ifta inſtituunt , fed & fefta fic pocius in
enumerationc luperſticionum illius dici, honorant, quam colunt. Si verò dire & è
quæ cum ftrenarum miſſione hodierna ifta adfcriberent merito Sanctorum , &
clarum eſt nihil ſimilitudinis habere . Vbi Deo tribuerent effectum vt fanctos illos
pro lapidibus fortè corrigendum eft: lau honoranti, viderentur , & ipfi fanctos il
citijs. Non habur in quem locuin com- C los honorarc , quare nec auderem cos
modius reijcerem , etfi facrilegijaliquid damnare.
fubeffe cenfeam , quod Hiberni lilucitres Huc etiam pertinent , qui obſeruane
lupos in magno honore habent & in pa quofdam dics,vt puta dicm D.Magdale
trimos afcitcunt,quos Charicbrift appel næ ,diet lunæ , & c. vtinfauftos vel , vt
lant,pro eis orantes, & benc præcanics , fauſtos ad iter, aut rem aliquaminchoan
& fic fe ab illis lædi non verentur , narrat dum ,item an cum furgunt, primoindue
Cambdenus,in Brilania Antiquitat. rint calceum ,velfermorale dexteruman
( cæuum , aut quo pede primum tangane
SECTIO VI . terram ,veldomo egrediantur, & quę hu
• iulmodi nugatoria cos , conftat peccare
Crauo , fuperftitio eft temporariorü D iſto fuperftionis genere. Tales in iurc
09qui dics , menfes ,annos obſeruant Canonico videntur dies Aegyptiaci, quo
non ad Dei cultum , fed ad directionem rum mentio ,apud D.Auguft.
ncgotiorum ſuorum , vt quicertis tem Collegic nationum cunctarum ferè De conf.
poribus herbas colligunt, vel ligna ſucci dies ominofos , & obícanos Alexander malef.in
dunt,proædificijs vel nauibus , ſuperſti ab Alexand. libro quarto , gene, dierum ;. caufa
tione carent;fi id faciant permoti natu capitulo vigefimo , fed hos Aegyptiacos waad delpopori
mo
ialiobferuatione motus, & influentięcę. prætermiftr. Celius Rhodiginus,hoc tan ref.com
lellis certis enim temporibus vis herba ium vocaridies arros, Ó STIPuades,vul men, in
run cfficacior cft ,ligna quoque minus go,a veteribus deluxala voce , Acgyptia- epift .ad
obnoxia funt corruptioni, & aptiora funt cos,ab Aegypts,inquit, vanitareproclina Emcee
ad vſum . Scd fuperiticio force ,si obſerua E to nomine.Eorum Auguſtinus meminie , 770 on
teur ceitus vnuis hebdomadæ ,velmen o in canonicis decreris non cftpratcrmif c.non ob
lis dics tantum vel certa dici hora ;qua ta fum . feruetus,
lis hora , vel dies eft , vel adderentur cir Sed qui dies ilti, apud Aegyptios, hoc com quis
cumftantiæ inutiles , aut orationes ocio debuit explicare .Gloffa Canonica vult, ret 26.4.
fæ , vel non approbatæ . Vnde fequitur , Aegyptios docuillc, qui dies coro anno in 70
e non lj. quod rectè Binsfeldius infert , huc refo fauiti forent ad opus inchoandum . &
cent, 26. rendos, qui obferuantcertas feftiuitates, hos Ecclcfiam olim in kalendarijs fuis li
9.5. 4. vc Conuerfionis B. Pauli, Vincentij, Vr gnaflc, cuorum pofterius nihil dubito ,
6.non ob
fermetis. bani,vel aliorum ;quibus fi pluat, vel og quinfallum fic, nunquam enim hæc Eco
Z4 clclia
 336 Diſquiſitionum Magicarum
clefia recepit ,Apoftolicæ prohibitionis A quicquid fimpliciter fub Dei deuotione
memor,poſterius poteft recipi:aſtrologo
rum enim ifta commenta fuere , & Ae
gyprusinuentrix aſtrologiæ . Petrus Brel.
layus libro primo Notabilium capite 5 ?.
huiuſmodi dicit efle Ianuar primo, & vi
gefimoquinto , Februar.quarto , & vigefi
moſexto Martij primo, & 28.April.deci
mo , & vigeſimo, Maij tertio , & vltimo
lunij decimo, & decimoſeptimo lulijde
cimotertio, & vigeſimoſeptimo Auguſti
primi, & vigefim oquarto , Septem b.3 . & B. Ånſelmus.
vigefimoprimo Octobr.z. & vigeſimoſe
cundo Nouemb. si & vigefimooctauo
Decembr.7 . & vigefimofecundo , vnde
acceperit neſcio .
Suſpicor tamen ,Aegyptiosproſcæuis,
& ne faftis habuifle etiain dies illos , qui
bus tot plagis a Moyſe perculfi, & quo
Pharao cum exercitu mari demerſus.Ná
ſingulis gentibus inſignes clade aliqua
Ad Gal.
4.ver.io. dies,poftea ſemper atri habiti, vt de Ro
manis,Græcis,alijſquedocuit Alexan.ab C diebus, quos Acgyptiacos vocant , læpe
Alexand.
: Exempla plura harum ſuperſtitionum
ſuggerunt Patres, illa Digi Pauliverba ,
( Dies obſeruatis,menſes , tempora ,
annos Timeo vos, ne fruſtra laboraue
rim in vobis ) explicantes,vt Ambrofius,
dies obſeruant, qui dicunt viputa , craſti
no proficiſcendum non eft, poftcraftină
enim non debet aliquid inchoari , & fic
ſolent magis decipi . Hi autcm colunt mé
ſes, qui curlu Lunæ perſcrutantur ,dicen- D rit,vt vidi in Francu ,tempore Catharinę
tes vt puta ,feptima Luna inftrun enta co
fici non debent.nona Luna feruum , em
prum vt puta , do!nım ducerenon opor
ter, & per hæc facilius folent aduerfa pro
uenire. Tempora vero fic obferuant, cũ
dicunt: Hodie veris initium eft , feftiuitas
eft, poft cras Vulcanalia funt. Et talia iter
aiuntum , Pofterum eft domum egredi
non licct.
Posterum fignificat aduerfum ,& præ
pofterum , quali elapfa commoditaté le- E
ru ,Annos ficcoluri, cum dicunt Kaledis
Ianuarijs nouus eftannus. quaſi no quor
tidie anni impleantur,fed vt Ianiilliusme
moriam recolant bi frontis , hac ſuperſti
tione vtuntur.quæ longe debet elle a fer
uis Dei, fi enim Dei,fi enim Deus ex to
to corde diligatur.ipſo propitio, nulla de
bet effe formido neque ſuſpicio, harum
rerum . Proſperc enim poteft cedere ,
fit. ] D.Auguſt
Eos enim inculpat,qui dicunt,nó pro Epift.n.
ficiſcar , quia proſperusdieseſt , aut quia 9.6.7.
Luna fic fertur, vel proficiſcar,veproſpe- Legepo.
recedat , quia ita ſe habet poſitio ſiderú , ſterus.
Non agam hoc menſe commercium ,
quia illa ſtella mihi agit menſem , vela
gam , quia ſuſcepit mnenſem . Non plan
tem hoc anno vineam , quia biſexcus.
quæ ad verbum comm . ſuo in feruit. D.
doc.79
Idem Auguft.fic alibi, ficut obferuát ,
qui certis diebus, ſiuemenlibusvolunt ,
& nolunt aliquid inchoare , eo quod le
cundum vanas doctrinas hominum fau
, > in d.6.4:
alio rurlus loco , plena ſunt conuenticula ad Gal.
noftra hominibus , qni tempora rerum
agendarum a Mathematicis accipiunt .
lam vero ne aliquid inchoetur , aut ædifi
cioruin ,aut huiuſmodi aliquid operum ,
etiain nos monere non dubitant .
Hactenus Patres, quorum adſcripſi
verba, quoniam , licet primo loco , & ..
iuxa contextus ſeriein , Apoſtolus loque
retur defuperftitiofo dierum menſium ,
& annorum cultu ludæorum , quos Ga
larz ludaizantes haud dubie imitantur ,
vroprime cum Græcis D.Hieronym . &
Primafiusarbitratiifieriramen poteft , vt
aliquid ctiam faganiſmis fimul irrepſe
Mediceæ , quindo inter aulicas matro
nas, adeo hæc vigebant , ve nihil incon
ſultis aſtrologis ( quos Barones (1.05 pun
cup bint ) conari auderent . Quero.fi
qus dies infortunatus , vnde ? xaftrorú
reſpondent influxui, & poficura ? verim
hrceft alia,atque alia fingulis annis ,nec
eadem illo eodem die.fur. hocphyficis
rationibus refellit Ciruellus dicta parte
tertia , capitulo fexto , qui pote it conftili .
Ad hanc ſuperſtitionem diuimica
rendi quoque funt, qui centis dicbu.solc
ra ſcopis taigone,lieciniphes cruce, cão ,
pe , vel alia iniectanoccant: item quino
lunt vngues præſcindere die Vencris,vel
vere dies Sabbathi , cum interea non
abſtineant in honorem Deiparæ ceteris
operibus ſeruilibus : quicredunt maioré
ineſle vim aquæ benedictæ Dominicis
poſt quatyor tempora, quam alijs ad fpe
ciales
 Liber Tertius. 337
ciales quofdam effe tussitem qui oua , A animalia impellunt , vel in orbem circú
que gallinę pariuntdie Parafceues , toto ducunt , & quod primo loco tranſit ani
alleruant anno ,quia credunt ea vim ha mal ,hoc ſanctis offerunt, qui S. Lupi libū
bere ad extinguenda incendia ,li in igno pinſunt hoc ritu , coquuntlibum triangu
inijciantıır.cedo enim , vis hæc naturaliſ larem , prætexto Trinitatis ſacratiſſimæ
ne :vnde : a die, vel matre? nemo hoc di honore , & ei quinque foramina impri
cat.nam quid abſurdius? nulla matri præ munt,in memoriam ( fic colorant vulne
rogatiua, cum præcipua compecit : nihil rum Chriſti;poſtea ,in B.Lupi honorem ,
diei, cæleltesorbes,tum vel lidera liogu librum dant in eleemofynam primo mié
lare influunt. Visillaſupernaturalis ergo, dico non ex propofico , ſed ignaro , & for
curnon idem competit enixis die Ana tuito ,occurrenti, fic arbitrantur armenta
ſtaſis,vel Natalis Domini: ſpeciali,inqui- B gregeſque,folain paſcuis , a lupis inuadi
ent,priuilegio.dic ſodes, vnde nofti cui non poile.frequens eft,in pagis prop
& quando conceffum conftat experien Thenas, & Louanium . Superftitio ſe pro
cia dicent. Sed illa fallax, & vnde certus dit in eo ( vt cætera mittam ) quod fortui
es, non ex pacto effectum naſci?Deuotio to mendicanti dari debet;nam quid hoc,
perſuafic dicatalius . Non bona deuotio ; vel ad cultodiam pecoris , vel ad honoré
quæ cum ſcandalo coniuncta, quæ meri Dei , attinet ? tales etiam ligaturæ pecua
to ſuſpecta ,quç anilis, quæfingularis ,quç riorum , ad liberandos canes , ac pecora
nullo Eccleliæ , vel traditionis munita a clade, & tabe, vel vtea inferant pecori
fuffragio . bus aliorum.leg.Burchardum d . cap . 19 .
Faciunt in his partibus mulci. Sed in ijf verf.feciſti ligaturas. Aut pertinet opinio
dem partibusmultipietatis , & rerum fi. C Silefiorum ,morauorum , & vicinarum
dei morumque impecici ,mulci curioſi , gentium putantium faſcinationibus reli
multi ſuperftitiofi. Lege Martin , de Arles itere faſciolas, veltæniolas rubeas,alliga
wactat.de ſuperſtitione. tas equorum frenis velepiphijs.vetuſta
ſuperititione eadem de caufa ,apud Græ
SECTIO VII. cos , & Romanos pueri puellæque faſcio .
lisrulleis præcingebantur Apulei. Miles.
Ono loco funt obferuantiæ vanz in libro 2.Chryſoft.in homil.XII. 1.ad Co
malis depellendis , & morbis ſanan rinth . & alij,apud Martiv.Roman . lib. 1 .
dis variæ , vt fi quis faciat oblationem ex ſing cap.3 .& lib.2.c. 23 .
bonis eleemoſyna impetratis , credes ea Hucreferendæ ſuntinnuineræ oratio
maioris efficaciæ ad efectuin conſeque- D num formæ,quibus vulgo vulnera faná
dum :qui putat crucem ex eleemofynis tur,vel morbi curantur,velinfortunia ar
emptam , vel factam , vel ſanctiorem , & centur.Quale illud de quo Burchard. ibi
efficaciorem :qui offerunt fanctis ceram , dem.v.collegitti;Collegifts berbasmedici
vel aliain materiam , illiiinmiſcentes ca nales.cum alijs incantauonibus,cū Sym
pillos hominis , vel pilos animalis ægri : bolo o Dominica orarione . Corrige au
qui merguntimagines in aqua m ,pro plu dacter.qu cum Symbolo & dom.orat.)
uia obtinenda:quiticiunt quaſdam liga ideft ,cum credo in Deum , Pa'er noſter
turas , nec vaccis fubtrahatur : quiper cantanec.Si aliur feciiti , decem dies in
annulum defponfitionis meiunt, vt libe pane,caqi 1 peeniscar.] Eft , & alia in vſu
rentur maleficiocqui pro quibuſdam ca incer Hiſpanos milites, qui quidam ſalu
pitis dolor :bus, & linilibus morbis curá- E fatores, vi ferunt,fancte viucntes ,& om
dis, ad porcorum lintrem , feu obbam col nes gratis curantcs , cum ſola impofitio
lum applicant. In nomine patris , & c.qui ne linteorum , & certorum recitationc
mctiunrur cingulum ægrotantis ad co verborum vtuntur:tormula fuit Hiſpani
gnoſcendum a quo ſancto fic fanitasim- : ca,ſed reddani Latine ad verbum .
pecranda adhibitis alijs definitis riubus : Per Chriftum , & cum Chrifto , & in
qui Atramen bipenoi diuidunt, vt fanen Chrifto , elt tibi Deo Patri omnipotenti,
tix manuum ,vel digitorum tumores: qui in vnitate Spiritus ſancti oninis honor ,
pro quibuſdam pecudum morbis ignes & gloria , per omnia fæcula fæculorum .
Itquunt ex peculiaribus lignis , & incun Oremus,lalufaribuspræceptis moniti, &
diui
 onum agicarum
338 Diſquiſiti M
diuina inſtitutione formari, audemus di- A fiafticus vſus approbauit, qualis eft ifta .
cere . Pater nofter , qui es in cælis , & c . quæ licentiofe abutitur, & deprauat mul
Amen Ieſus , Pocentia , Patris ſapientia rafacrofanćti Miſſæ ſacrificij verba , etiã
Filij, virtus Spiritus ſancti lanet hoc vul ipſius Canonis , Denique applicat verba
nus ob oinnimalo . Amen IESVS.Do conſecrationis rei, ad quam inſtituta no
mine ni IESV Chriſte, credo quod no fuit,( quod non eft permittendum ) & præ
te louisSancti in cæna , poſtquam la terea petic effectum fibi concedi per vim
uiſtipedes tuorum ſanctorum diſcipulo prædictorum verborum , quz vis , non
rum , accepifti panem ſanctiſſimis mani ad vulnerum corporis conſolidationem ,
bus tuis, & benedixifti,& fregifti , & de fed ad panis ac vini tranfubftantiatione ,
difti tuis fanétis diſcipulis, dicens , accipi- à Saluatore noftro directa fuit.Neque il.
te & comedite , hoc eft enim corpus B lud negligendum eſt. Ecclefiam , & Ca
meum , ſimiliter accepiſti calicem in lan tholicos eius filios,tanta ſemper in vene .
Etiffimas manus, & gratias egifti , & ta ratione hæc facroſancta conſecrationis
didiſti illis dicens:accipite, & bibite , quia verba habuiflc ,ve nefas ducerenc illis vti,
hic eft meus fanguis noui teftaméti, qui niſi quando in Miſſæ ſacrificio , velquan
pro mulcis , effundetur in remiffionein do in Ecclefia , vel fcholis, aur diſputatio
peccatorum . hoc quotieſcunque feceri nibus ijs ncccffario vtendum : contra Dia
tis.facite in meam commemorationem . bolus, & membra cius malefici, rebus nul
Obſecro te Domine mi IESV Chriſte , lis viútur libentius, aut frequentius ad ſua
vt perhac ſanctiſſima verba , & per virtu facrilegia nefanda,quam & ipſa Venera
tein illorum , & per meritum fanctiffima bili Euchariſtia , & ijs quæ ad illam perti
Paffionis tuæ , fanetur hoc vulnus, & ma C nent.Hæc mihi nunc contra hanc & fi
lum iftud . Amen IESVS. In noinine Pa . miles tormas occurrebant. ,
tris , & Filij, & Spiritus fancti . Ainen .
IESVS. SECTIO VIII.
De hac formula mota fuit Ipris anno
ſuperiore quæftio, maxime quia nullum
naturale medicamentum accedebat.Re iufdam >
uerendiſs.Epiſcopus Iprēſis Simonius, & 1454.nomine Felix Malleolus, & fuit Ca
conſiliarij eius , corani curationem hanc nonicus Tigurinus,fed de hçrefi tantum
iudicatuvic ſuperſtitioſım , & illicitam , & : non damnatus , quare & loan . Baleo , &
prohibuere ne quis ca vteretur . Multis fimilibus tantopere commendatus : hic
hæc damnatio dura vila , fed immerito . D Malleolus , integro libello . duorum tra
Ná hic eftectus totius exſpectaturà l ) co Et aruum de exorciſmisle patronumpræ
per modum iniraculi. Sed miracula ficar bet huiuſmodi precationum , &medica
Tidue, & quafiex conſuetudine poſcere , mentorum . plurima huius opuſcula cir
eft Deum tentare. Deinde fancti viri, ad cuin feruntur, fed in pleriſque multa ſunt
miracula edenda , rion lunt vſi certis , & teineraria.erronea , & fcandalofa.quare
quafi conceptis verborum formulis , fed maturo , & fapienti confilio EcclefiaRo
modo ſic modo aliter prout Spiritus ſan mana eiusnonie,inter primæ claſlis pro
Etusſuggerebat. Tertio fanctitas huius, hibitos ſcriptores quorum cuncta ſcripta
non fatis probata:fic enim plerunque, vt fint verita , retulic.ideo Catholicis eius ali
inalefici præclare ſpecie externa, ſanctita ctoritas profligara plane cenfenda , fed
tem menciantur: neque in hac re milites E nec rationes vllius momenti attulit. Ex.1
fatis idonei iudices, quibus ſancti viden minemius fingulas breuiter , vult licitam
tur , qui excrinfecus peccata grauia non elle curationein per huiuſmodi verbaldi
produnt. Quarto , qui donuin fanationu cam Latine,tum vtomnes intelligant, tú
à Deo acceperunt, illi nunquam accipiūt ne quis vtatur, fico , quo pronuncianda
cum conditione, ve calibus,veltalibus v. funt verba,ihiomare ,& rythmo proponc
tantur verbis, fed tales commentitix for rentur .)Si Santa Maria virgo puerum
mulæ ſunt indicia pacti faltem latentis . leſum vere peperii liberetur animal has
Quinto ,nó licet priuatis comminiſci for Paffione, in nomine Patris, oc Ecillud ,
mulas,quas necfacræ litteræ , nec Eccio Chieftus fuiennius,Chrifusfuit amiſſus,
Chris
 Liber Tertius.
Chriftus fuit inuentus, ipſe benedicat ; Q. A mos , & Eccleſiaſticas depulfiones ani
configncihac vulnera in nomine fc. Er
illam , Ego adiuro vos vermes,peromnipo
rentem Deum , veiſta ciuitas ,vel domus
for vobis tam dereftabilis, quam Deo eft
vir ille, qui falfam ſententiam protulit, et
suftam nouit,in nomineParris,& c.] & di
cit hæc dicta, mutatis mutandis etiá pro
ficere, contra lumbrices, & vermes , qui
animalium vifcera corrodunt. Fatetur ſuç
fententiæ contrarium efle quendam , qui
fcripfit de ſuperſtitionibus( ineellige Mar B in dubium vocatæ , nec apertam vani
tin.de Arles.) & Ioan.in fumm.Confeff.
& Anno Domini 1405. lectorem ordi
nis Auguſtiniani coactum reuocare Hei
delbergę articulum , quo dixerat pofle hu
iuſmodiformulis fine peccato aliquem
vui , & nominatim fecunda illa coactum ,
inquam ,hoc reuocare,ad mádatum Do
mini Epifcopi Spirenfis , & pericorum ftu
dijHeidelbergenfiscaquam erroneum ,
& polliceri , lede cætero non amplius ta
lia verba prolaturum . His non obftanti-
bus contrarium ipfe céfet. Probat primo
quia pium eft, & ineritorium fanare mor
bos,non hominum modo , led & bruto
rum , vt probantur multi Sancti feciffe.
Reſpon hoc. facere.citra omnein ſuper-
ftitionis fufpicionem , & fic facere eſt
pium ac meritorium : formulas vero ha
Ice ſuperſtitioſas cffe, & merito ſuſpectas.
Sccundo, licet benedicere animalibus
in nomine Domimi. Reſp.licet, fi nihilad
das fuperftitiofi dicti velfacti.
Tcrtio ,licet illa maledicere, ſeu coniu
Earc , & communicare , & exorcifare , vt
fecit Sancti Vvilhelmus Laufanenfis epi
fcopus qui ab Anguillis lęſusomnesan
guilas ſuæ ditionis maledictione expu
lit, & relegauit.ficut & Beat. Pruminius
infulam Sancti MarcipropeConſtanta,
venenofis coinquinatam vermibus , to
talitcr fuis precibusinundauit.Et Epifco
pus Laufanenfis,cun viuens , contra ve
Renatas ſanguiſugas, quęveneno ſuo in- E
ficiebant Salmones, & alios pifces exor
cifmos ex facris Scripturis compoficos ,
fecit pronunciari . Ei folici ſunceciam in
Heluccia , contra valde noxiū genus Ver
mium quod vocant, luger , initituere iu
diciarium proceffum ,ſicut fi contra faci
horofos,ficut& Conftantienfes , & Cu
rienfes faciunt,contra vermes alios nun
cupatos , LauffKaffer , Refp. Exorci
7 339
malium probari, quos publicus Ecclefiae
vlus recepit , & approbauic, non quoſcun
que priuati comminifcuntur . Hodie in
ritualibus Romanis habemus expreſſas
formulas legitimas , quas omnes fequi de
berent poflunt, & vei cuto proprijs diæce
fum.quæ à fedi Romana approbatæ :im
mo fine peccato vciillis poflunt, etiamfi
non fintexpreſſe approbatæ , dummodo
nec improbatæ ,nec à viris doctis , & pijs
tatem præ fe ferant , & ijs licite, quoquc
vſus in Acthiopia Franc. Aluarez Lufita
Dus contra locuftas.narrat ipfe in Hiftor.
Aethiop.cap.vt lane in formula ipfius ex
orciſmi feu adiurationis Lauſanenſis Epi
fcopi nihil continetur,quod poffit impro
bari, nifi forte citatio illa , & procurato
rium pifciun , & alij quidam actus iudi.
ciarij, quæ omnia videnrur vana , & fuper
flua ,quod idem dicendú,depublica pra
xi Conſtantienfi, & Curient . Tertia ve
ro illa aditratio ,erat introducta priuatiin
à ruſtico ,nec de origine primaeius quic
quam conſtat , in exorciſmis autem non
rccipiendas quafuis proarbitrio exorci
lantis preces , ſed certas , & ab Eccleſia
pręſcriptas docent Concil.Carthaginen
4.Can.7 . & loan . Micrologus lib.de obfer
uzt.Ecclef.c.7 .Quod factuın deniq. Guil
helmi, & Pruminij, ſimilia legimus de S.
Patricio , & alijs , led aliud non probant ,
D quam licere lacra adiuratione;vel oratio
ne, virtutc Dei, animalia noxia expellere ,
quod nemo negat: Licere aucem certas
formulas arbitratu quorumus confictas
in vfum inducere ,id non probatur, quod
nego .Sane Apoſtoli, & Sancti abſque a
lia verborum auditione dæmones expel
lebant, & morbos fanabantin foloChri- 14.3.4
fti nomine fic DD . Petrus ac Paulus D. 6. do CA :
16.0 , I )
loan.D. Thom.D : And.DD.ludas , & Si
mon , & D.Hilarion.fecere ..
Quarto addit ,pro argumento , ex lege Prosho
da S. Blaſij,cum benedictione ſolicú mu- rusin vi
nire animalia imbeciliora contra gran- ta loan
' Abdi as ..
diora ,item quod qui porcos-caftrant,cos It... yo lo
D.Antonio commendant, & fi porci D. 1 : hi
Antonio donati violentur ab aliquo, illúferro
nonetſe impunitum .Refpon. hiec nihil Apol.De in
ad cem pertinere,nihil enim hic veibo Cins:WILA
rum fuperftitioforum intercedir.De De
Blafioin vulgatis legendismula narran
wen
 €
340 Diſquiſitionum Magicarum
tur, quæ nulla nituntur fide vel auctorita A etiamfi alijs vteretur verbis id à Deo obti
te . CurBeato Antonio porcus appinga
. argumentum vim cótraceteras omnes .
tur,neſcio nifi hoc ex hac ortum confue
tudine fuerit, fed quod huius confuetudi
nis initium rurſusignoro.Deuotionipo
puloruin puræ , & innoxiæ ,fanctorum cà
iitatem fæpenumero fumere, & applau
dere videmus . Nimirum recte Ainbro
fius, Proſpere , dixit poteft cedere quic
quid fimpliciter fub Dei fit deuotione.
uolef. 3.- Quinto ex facra fcriptura fic argumen
. 17 cátur,Paulusdicit,omnia quæcumque fa B que .
citis , in nomine Domini noftri IESV
Chrifti facite ,qui omnia dicit, nullum a
ctum ( ſaltem bonum ) excipit. Refpond.
eum ſu nere pro certo , quod eft in con
m
troucrfi ,huncactu animalis cum tali.
bus vcrbis curati effe bonuin . Nec dicit
Apoft.licita effe quxcunque in nomine
Ielu facimus ,fed quæcunque facimus , ea
nos in hoc nomine, & non in alio facere
debere .
Sexto , tempeftatem per maleficium c ex Domini piæcepto , eun dicitmentiri.
exitatam ,ab agris alio maleficio repelle
re, eft aétus bonus , ergo etiam fuperſti
rioſa formula licet repellerernorbum ani
malis maleficiati. Antecedens probar'ex
teorú . C.de malef. & auctoritate Azon .
in ſum . & Arch.Reſp. & legen illam , &
auctores eam fequentes manife te erra
re contra fidem ,vt docebo fuſe lib. 6.
Septimo , quoad primain formulam ,
excufatillam ;Quia.Siparticula mea non
en dubitatiua leu coniecturalis, caufalis, Djed liaccidit
fignificans idem , quod, quia vere. Que
admodum ,in illo : fi tu dicas cos cognofce:
itein ſi in inferno nulla eſt redemptio , ſa
ne terribilis eft recordatio .Repetiainſi
ita ſumas formulam elfe ſuperitiiolam ,
quia vel illudaddirur,vtcauri ſanationis ,
vel vt fignum , five fignum non eft lignü
ad hocà Dco.velEcclefia inſtitutin er
fufpicamur
go i priuHd
paétum , & tum merito
cū dæmone. quia cum Deo ne
moficpaciſcitur ,neclicet nobis.Deofi
. E fcendi ftudium , & animiperturbationé
gnum præfcribere, vel darc . Si vt caufa ,
vel quatenus aerem verba verberant , &
funt talis fonus ( quod eſt ridiculum ) vel
quatenusipla verba vim plıyſicam babét
( quod æque abfurdum )vel quatenush2
bent vim moralem ,quæro an hæc fitex
opere operato ,an ex opere operantis.no
illud, quia non funt Sacramenta.liiſtud ,
ergo iam à deuotione res pendeta ergo
neret.ergo iam vana formula.habet hoc
Nec tamen vim habet contra inſtitutas
ab Ecclefia formas exorciſmorum ; Quia
Deus Ecclefiam in his dirigit , & fponía
fuæ vocis fauer : adeo vt Ecclefiæ preces
huiuſmodi, vt nominis Chrifti, quod in
uocatur, & inſeritur, vt cauſa fimul, & ve
ſignum operentur, co modo quo, & fi
gnum crucis forınatum pronunciarum
« Etauo contendit licere aliquando de
monum ,vijministerio , & eos ad hocin . Tyrams
uocare,quia D.Theod. Epiſcopis Sedu- lib.dedo
moniac.
nenlis ingentem campanam à Leones poule .
Ponc . libi donatam , à Roma Sedunum
víque per dæmones portaricurauit.Có
firnat , quia generales hæ propofitiones
funt reijciendæ, omnibus nobis iniuria ,
& damoa , & moleſtias pertinaciter infe
rentibuseftignoſcenduin , quihocdicát
veritati cnim conlonun cfle non parci
qmbuſdam ,fed oportere puniri: Item , de
vluris generalem facientesprohibitionis:
detcitationem errare ,cum in multis con
tractus vſurarú videatur licicus. Sic vult ,
qui negant vllas formulas ſuperſtitioſas
elle licitas, eos quoque errare , Reſp. me
mirarı audaciami vel ignorantiam homi
nis audaciain quod fabellas nobis pro hi
Itorijs obtrudat, quarum nullü reiert au
ctorem . Si hocfpeciali
accidit credo quide)
(nonreuelantis
, Dei per
millione hoc ab Epifcopo illo factuin , a
loqui nec omnia feniper fanctorum
alias virorum facta initanda, imino nec
necellirio ſemper probanda.Confirma.
rionis primuni membru prorlus vel cae
lumn olum eft. vel abſurdum.calumnio
lum , fi vim præcepti Dominici reuiffio
ne iniuriæ intellexit,abfurdum li , fic intet
lexit ,vtex argumento videtur intellexil.
le. Dominus enim rancorem , irain , vici.
prohibuit. Sibivindictam relinqui voluit,
cam in hoc feculo retribuit per iudices ;
vicarios ſuos . nihiligitur hoc pertinet ad
iudiciariam iniuriæ profecutionem.Secú
dum membrum devluris erroneum eft . 1
numquam enim vſurarij conuactus vlli
liciti fuerunt.
Poftea conatur probare , formulam
 Liber Tertius. 341
ratione verſus, ſeu rythmi fuperftitiofam A folui per fortaffis nega:iuum ;ſed quamdiu
nó effe. Quod nec nos dicimus : dicimus de tali reuelatione non eft vlla probatio ,
tamen , quia non folet Eccleſias exorciſ. tutiorem partem eligendam vt abſtinea
mos verſibus ligarehoc non carere ali cur ; deinde ipſorum eſſe qui defendunt
qua ſuſpicionis caufa. non conijcere, fed probare reuelatione:
Decimo vult etiam ratione rituum , & denique illud ipfum quod addic ,de Ana
gefticulationum variarum quibus vtun niſapia, cuius exemplo conatur intentu
tur ruſtici , & alij huiuſmodi medentes, probare:effe non tantum vanum , ſed etiá
non poffe dici formulas ſuperſtitiofas. Re mere magicum , & ex pacto dæmonico
ſpon.ticus omnes,& geftus abfonos,quos natum . Sciendum enim inter magicare
Eccleſia non recipit,nec verbú Dei,ſcri liqua periammata ſolitum , vt contra pe
ptum ,vel non ſcriptum ,approbat, cenſeri B ftes, &febres peſtilentes,in quo tres verli
merito vanæ obferuantiæ fpecies, & pro culi debebant certo deſcribit modo ;
pterea fugiédos,tamquam ſuperftitiofos. Ananiſapra ferit, mortem quæ ladere
Addit etiam certe parum piam dicti ſui querit, c.
multiplicem confirmatione. prima eft, Quibus quid poteft dici ineprius?nam
Chriſtus Dominus,cæcum ſanauit ſpués illud anani ſapia nihil prorſus fignificat ,
in terrain , & facto luto,& eo illicis oculis. & ponitur tamen verſu tertio , vi Deino .
D.Marcus eodem modo lutorem fana men , & peritur ab eo, vt ferentis miſerea
uit in manu finiftra læſum . 3. Helifæus mi tur. vnde patet fic occulte dæmonem in
ros geftus fecit, vt puerum fuſcitaret.4. D. uocari, qui hoc fibi nomen vel fignü con
Hieronymus per lignum crucis leonis pe ftituerit.Deinde quod ait fidelitercreden
dem ſanauit . L. in paruulis baptizandis C tes tantum ſanari:hoc indicat eum requi
multos ritus,cactus, &mores nuncexer rere certam fidem viitutis illorú verbo
cent Sacerdotes , qui in primitiua Eccle rum :quod & ipfum eft impium .Siveroli
fia fuiflent exorbitantes : Reſpon. ex his cet de fignificatione conijcere , fufpicor
ineptiſſimeinferri,ad citus illos à mulier vocem eſſe ex Chaldæo vel Hebræo co
culis , & rufticis priuata auctoritate rece fictam . Si velis deducere ex 'on Hanne
ptos . Chriſti Dominiritus fuit maxime ni, miſerere mei,& Sophet 65}w.vides mi
myſticus , & fignificatiuus, vt Sancti Pa ſericordiā vt à iudice peti, fed non àDeo
tres oftendunt.Helizæifactum , prophe vero , vt arbitror. Nam Ana XIX ſecretis
tia fuit incarnationis Dominicę. De Dino MeKubalim myſterijs ſignificat mente
Marco illa narratio ,mera nænia eſt. Diu . cui innatæ primæ notiones: in cuius me
Hieronymus Eccleſiaſtico remedio ,& D dio dicunt federe angelum ,quem vocát,
proprio Chriſtianiſmi ſigno fuit vlus Sa anim , qui rei veritatein homini aperit &
cerdotes, qui aliosritus feruint. qua Ec indicat, vode, & qan ana nomen idoli , &
cleſia prxſcribit ,peccant: qui eos tantum illis anari diuinatio . Saphat vero deno
ſeruant qui ſunt in ritualibus,nihilfaciút, tat eum iudicare now anani ſapia igitur
quod non Eccleſiaſtico vfu à pluſquam quafi anani ( apai fignificat dæmonen
mille annis receptum fit, vt docet Bellar illum ,diuinationi quipræeft ,& dijudica
minustom.2. agens de bapiiſmi cæremo atque indicat morbi caufam atque reme
nijs.Plenum vero impietatis eft,nec a bla diuin . ſemper.p.malefici priufquá fanér ,
fphemia alienú ceremonias Ecclefiæ , & fententiam ferunt ,maleficio morbu illa
actiones Chriſti atq; Prophetaru comp ? tum fuiſle . Atquc hoc arbitror arcanuin
rare maleficiorum actionibus & exilis E illud magnum quod Malleolus indicare
his velle deducere vel comprobare, vt fa voluit vel dibuit.Sine magicæ voces ple
cit Malleolus . ræque ex Hebræo fumptæ . Nonne
Vridecimo coniectoré agit ;fortaffis in Jatet cabaliftarum deductio literaria, fcru
quit eſt arcanu Dei, quod ſancti viri per pulofe fi non ſuperſtitioſe ex Guarino
reuelationě receperunt.Sicut olim per hoc propoſita à Marino de Arles libr.de fu
Derbü Ananizaptareferua!um tentum , perftition. qui fupponunt Ananizapta
por alū contra peſtilētiam fideliter cre lignificare malam nortem ( qua quæſo
dentes ſecuritatem percep.runt.Refp.non hogu ??) & qualibet littera repræfentari v
quod poflem ,omne foriaffis affirmatinn nam dictionem , vt Alit Antidotum , N.
Na
 342 Diſquiſitionum Magicarum
Nazareni,A.Auferat.N.Necem , I. Into A morbicat minus.ergo iftud bene probe.
xicationis, S.Sanctificer,A. Alimenta , P. tur per illud . E quisem miror Chriſtiani
Pocula , T.Trinicas A. Alma . & fic figni alicuius tantani cffe pofle unpudentiam ,
ve ſacratiſs. rei mencionc fic abutatur , &
ficari, quod mors Chriſti , quæ ex parte
ludæorum mala fuit,ex parte Dei morto talem inftituat comparationem . nimiru
( hoc eft diabolum ) ferire. & c. Quæ quis magiæ lectatorum hoc proprium eſt, no
non videt elle gerras Siculas ? Nec vero catholicorum votum vetorum :Adargu
infæliciilli Felici ſuffragatur, quod. mentum negatur conſequentia: nec ve
get probatio , quia præſupponit falſum ,
Duodecimo ſubdit experienter ( viar
eius verbis, ne quis me fingerequid quam nempe miraculofam , & non prodigio
ſam ,hoc eft à Deo , non à denonc cau
puter) videtur & ab Eccleſia perinititur ,
quod illi , qui per certas formas verború B lam in cafu propofito :quod à nobis im .
ſerpentes. tollunt ( pro vt Apoſtoli fece pugnatur. Tranſubſtantiationis miracu
funt) & tangunt, & in medicinal bus re lum de fide eſt. miraculum fit.quia Chri
ſtus hanc , & non aliam formam verbo .
fectionibusmultipliciter deducunt,imo
leproſos ſanando , nondum fundamen ruin inſtituir.Sanatio hæc nullo argume
toidoneo probatur à Deo elle ,quare cor
taliter infectos,multum proficiunt:& ec
ce quod illi ,qui proprietàubus verborum ruït tota machina. D.enim Gregorij ver
baide duobus veris miraculis funt.
exorciſoisin eadem forma non vtitur ,
licet fortiora loquatur, nihil apud ferpen : Decimo quarto inſittit probationi cx
tes operatur. Refponf. Primo falſum effe perientiæ paruin attendens experiencia 1
quod dicit ab Apoftolis ſerpentes ſubla tantum oftendere , quid factum ſit , fed
cos , per certas verborum formas .nam c non docere quod curatio fit à Deo , vel
1
hoc per illos factum dumtaxat , iuffione , etiam quod fit licita .nam non quicquid
in nomine lelu, vt Doininus præcepit,& corpori prodeft,id licitum eft, vt conitat,
alioqui & nimio potu ad vomitum &
cui formæ, vtcauſe ac ſigno , fuain opem
atque effcctun pollicitus fuit. falſum eft nequioribus alijs vui liceret, & mcdicita
Mareivl fccundo ab Ecclefia incantatores ferpen lia iuadentes, excufarentur.alioqui à dz 1
fim.ver- cum , qui commentitijs huiuſmodi formis monibus nioiborum curationem petere
fc. 18. vtuntur , vel morborum curationes-tales liceret. vcimplusParacell.ceniuit, & non
perficiant permitti, vt docui iam fæpe , & niinis obſcuie malleolus vicetur conce.
oftendam ex profeſſo libr.6 . Tertio falsú derc ,quæ cuncta funt impia .
eft, alijs furmis potentioribus vtentes ef Decimo quinto,quæ in his formis co
fectum non confequi.confequuti,n . cú D cincntur,cuncta ſunt ex S.S.deiunpia .
ſuntſancti viri ſigno crucisinuocato no . ergo licita , & larićta. Refp. nihil hacilla
mine Dominico , & fimilibus Ecclefiafti. tione frigidius. peccatum enim hic eft in
cis reinedijs. Quod li loquatur de tormis abuſu applicationis. co quod veibracra
coinmentitijs atque priuatis hæcipfaex . applican ur , ad ea q 2 Spiritus Sanctus
nullo modo intcndit. qucmadınodum
perientia docet ex pacto fieri. nain ideo
prcdeſt vna , quia legemillam Diabolus peccant , quiad diuinationis, ſatyra , pa
iulit ; non prodeft altera , quia eam non Iquil. & huiufmodi , S.S.vcıba defleciui,
Confirmat arg.luum ;quia non reprehe
præſcripfit.
Deciinotertio ,ficargumentatur,Deus dcretur, quicuin ligno crucis fimplicirer
etiam per malos Sacerdotes , ſi ſeruent diccret linare in nomine Chriſti. ergo
preferiptam : bipfe vciborum formam E necille , qui paulo p us rituú , & verboru
conficit Euchariſticum facramentum > bonorum adhibet. Refp.rurfus conlcqué
per bonos vero ,ſi formulam non feruet , cian cl.iudicarc. quia prior ille Ecclefia
non conficit.ergo etiam Deus per malos fticain & Euägelicam formam fcquitur:
ſeu maleficos, fi verba concepta feruent, poſterior voluntariam fuam commen
tribuit fanitatem , per bonos non tribuit titiam.Deinde, & prior ille hoc facienste
finon ſeruent . Conſequencia probatur mere , poteft peccare delicto tencantis
quia, tefte D.Gregorio , miracula mino Deum .
ra probatur per maiora . Sed illud de Eu Decimoſexto,credentibus Deus polli
chariſtia eftmaius, iftud de curatione citus miraculorum patrationem ad ſolā
creden .
 Liber Tertius .
credentium iuſſum :neque diſtinxit, fi hac A faciendo rem licitam , & fieri poteſt,ve no
vel illa forma vli tuerint,fed tormam ge
neraliter loqucnsliberam reliquit.neque
nosigitur hanc licenciam reitru gere ne
que ditinguere debeinus. Reſp . Chriſtu
Doininuin fidelibuseam poteitatem cri
buille, qui fide firini, in nomine ipsius ,
ad fidei confirmationéitta faceret, quan
do falus animarum hoc depoſceret vtpa
tet ex ſerie contextus Diui Marci . Et lic
do.vlt. Chriſtus Dominus miracula {ua editie .
Velle aure in miracula edere, duntaxat vi B ciun bono rei,ſed bono ipſiusiudicantis,
homo, vel equus,vel vacci , fanentur z .
gritudine corporali, hoc Chriftusnec iuf
lic, nec approbruit, nec ſolet concurrere
ad huiuſmodi.formam , quoque fimplicé
nobis reliquit,manus impofitionem , &
fimplicem in nomine eius cum benedi
ctione iuffionem , vel precationcın .Hác
Chrifti licenciam nec restringimus , ncc
diſtinguimus, ſed arcemus ab ea ſuperiti
tiofas additiones, & ampliationes .
Vltimo fic argumeniatur: in dubijs be c quxſtio hæc de re , pertinet ad commu
nignior interpretatio faciendi,fed hic res
dupa eit , ergo porius dicenduin licere ,
quam non iiccre. Conf. Dcus intencio
nein ficientis atiendit ; eain ruſticus iſte
hoc faciens habet bunam . ergo nca ett
damnandus à nobis. Refp.Annæ formu .
lae fint licitæ necne , ſtricte loquendo du
bium non cile.primo quia non funt ſuffi
cientes rationes , neque argumenta ſatis
idonea ,vrijsintellectusſanus, ac bene di
{ poſitus moucatur ad credendum , hias D ſtico dubium fuiſſe , de monacho vcro alii
formulas effe bonas ac licitas.hoc tamen
Aragon . neceffarium effe,vt dicatur dubium ,con
ca ad ftat.deinde quia regla iuris Canonici im
2016 do: probat omnes orationes & formulas hu
iufinodi, præter Paternofter , & Credo ,
ve docuimus: nec inuenitur excep :io per
Ecclefiam introducti ſpecialiter de hu
iufinodi formulis:fed dubiung no : poteft
diciid de quo inuenitr. regula verans ,
Barto. in nec probatur de eo cafus fpeciatim exce
D.fi quis pells. ergo iftud , hic non pucelt dici du . E
faktion . bium. Denique luic non funt Doctorun
Cuman. ſentence pro parte affiiniatui: dubiuin
con/.154. enim nódicitur,nuli lot hincinde veriin
cin.confi. que Doctorum opiniones .Veruan ergo
11 & tolo 3 dubium hic non poteft cfle de ce , vtcuin
volu. . per fe fitlicita ,nec nealed tantum de per
Corn sofona verum peccaueritfaciédo,quod pu
fel.71.lis .
2.par. . cabat, licitum ,necne? quæ duo funt oin
aino diuerfa .ficricnim poteft , vtpecce
343
pecem , faciendo rem illicitam.Quare etiã
aliud ettiudicare de re aliud de homine .
Quando quis iud cat de homine , debet
ſpectare bonum hominis , quod confiftit
in co ,vt quis bonus cenfeatur:ideo in du
bio , ne homini fiat iniuria tencorpotius
iudicare,quod non deliquerit. Sed quan
Guid.P.
do quæritur de ipſare,quia rei non inter
eſt qualis exiftimetur,bona an mala,ideo mo lang
217.
non accommodandum elt in dubijs iudi
hoc elt ei quod vtilius eft iudicanti bonu
autem iudicátis elt , non decipi intellectu ,
& incellectus bonum eft veritas,ncmpe firintet
ſicrem intelligere , vt reuera eft : quare lige spor
hoc iudicium cft confirmandum ipfi rei, qul.de ar
bitr. 9. 8.
quoad fieri poteft. & de re iudicandum ,
non vt expediat perſonæ facientis cuius quiufs ar
hic ratio non h..betur ; ſed pro vt natura , buer.
& conditiones rei poſtulant. qua in re D. Care.Sor.
Thomæ ceteri aſientiútur: Accedit, quod m2.ar.4
nem animarum falutem ,quę paucionim
fuperftitioforum fuori præferenda ett .
quando vero diſceptatur de anima peri
culo , cum non quodlenius videatur in
quofdam , ſed quod reuera lit animæ tu
tius , id fequendum , vt communiter da
cent DD.Ad argumentum itaque breuk Panor.in
ter refpondco ,ex maiore bene inferni,de csuenis
peccato ipſius vtentis , quando vere du- demli
biuin cit,peccaueritnecne , ve puta de rue Tube
prufeffore Theologiæ non puto ,teneb.2- verb. Du
lium .
tur enim ſcire:perperam tamen intertur,
idem dere ,nam nec dubiurn ideft : & fi
foret , non fequenda nili pars negatiua ,
qur tutior : & proinde vere benignior in
animas .
Alia qurdum poftca accumulat , qux:
priccerto ,quod fintno minus inepta,
quam frigida ,& ridicula ,vt pote merr fá
bellæ ,de Moyke Virgilio , & c.
Potuiffet fortius argun ncari ex lib. 4.
C.de malefic .& Maihina. vbi Conſtan
tinus laper.ſcribit,Nullis crimina : ioni
bus imlıcanda funt remedia humanis
quafura corporibus, autin agreftibus locis
innocenter adbibita fuffragia,nematuris
vindemiis meruerentur imbres,autven
tis, grandimifquelapidatione quaterentur
quibus , non cusuſquamfalusaur aftowa
billederunt ,quorum proficeren adi usis ]
Rs
 344 Diſquiſitionum Magicarum
Refponderi folet, Conſtantinun adhuc A velexp effum ,veltacitum :Magia mulā,
rudem rerum fidei ſuperſtitiofi d finem haber cum medicina affinitaté. Plinius ,
bonum remedio permiſiile,ita Ano. Có Natan primum è medicina nemodubi
tus , & alij, & addunt quidam pofteriore tat(inquit) ac fpecie falu ariirreprille, ve-,
legis partem , ex libro Basinexão tãquam lut aliorein lanctoremque quiin medi
inquim reiectan .Mihinon viderur in le ciné.Ita blandiflimis deſideratiffimiſque
ge quicqum iniqui contineri. Nam Có promiffis addidide vires religionis , ad
A antinus remedia ruperstitiofa non ap quas maxiine etiamoum caligat huma
probat , nec etiam licita efle pronunciat , num genus, & poftea fubdit: Itaque cum Pli.li.28.
ſed duintaxat decidir in foro cinili non er extraordinariæ itte feu fraudes,& impo- cap.de
ſe puniendos , nec ſe veriffimis kegibus fure, feu etiam morborurn curationes ,
(fcilicet contra maleticos latis ) vindican- B non remedijs naturalibus content,fed à
dos, qui maleficia , vel alias calamitates demone prúcedant , reijciendae ſunt , nec
fuperftitiofis modis depellerent certe æ inquirenduman proſini necne. Sub An .
quillinum eſt non eandem fubire con tonino Caracalla damnati funt, quireme
ditionem eos, qui contra ſalutem homi dia quartanis tertianiſque collo appeoſa
num ,aut pudicitiam moliucur, & eos qui geftabant. Sub Imperatore Conftantino Sapri .
innocenter ( fic loquitur) ifta remediaad ſi qui remedia quartanæ vel do oris alie- in Cara 1
hiberent ad maleficia diffoluenda.Siper rius( collo geftaret fiue per monuincntū calm .
pendas,ifta Accurlij , & Bartoli més fuit . tranfiuile veſpere maleuolorum argue
Nihil ergo Conftantini fanćtio pugnat recurindicis ille (inquit Ainsi anus Mar
cum iure canonico , quo ifta prohiben cilli18) vt veneficus, fepulchrorumque
tur.c.illud & c.qui line 26.q.1.cum fimil. C. horrorés , & errantium ibidem animaru !!!.10 .
quibus, & peccare docetur, & inconſcie ludibria colligens vana pronüciatus reus duros D.
tiæ foro poenitentiam condignam impe capitis inebriat. Vlpianus incantationes, de var.es
randam.c.extuarum defortileg.Semper quantum visinmorboră curationepro- extraor.
remedia iſta Chriftianis difplicuerunt,le ficiant reijcit, & damnat. Imperatoriæ có crim. co
pe, & Ethnicis: vt docuit præter alios , in ftitutiones remedia eiufmodi inhibent , demalef.
quem hoc anno 1606. indicante , & præ & interdicunt. Diuus Auguſtinus ab Ec- Mall.ca
béte viro Nob.D.loanne de Herrera in cleſie vnione illosexcludit, quin colle- admone
cidi Annæus Robert.li. 1. rerum ludicit . ctionibusherbarum carmina dicút , cof- ant can
C.5.cuius docte , & breuiter dicta,nihil ve que qui characteres ægrotis ad ſanādos xer16.9
.
tat adſcribere. cos apponunt. Inter veteres Caroli Ma- 7.1a76.net
Hipocrates veneficos quoſdam ,] & irri- 1 ) "gni fanctioneshæcyna eſt. vt à clericis , miru. 16,
9.1.6. ito
det & execratur,qui ſe profitebantur ora vel laicis phylacteria,velfalla inſcriptio iud.6.9 .
Į.de mor. tionibus, & certis quibuſdam ſacrificijs la nes, autligaturæ , quæ imprudentespro
bo lacro. naturos morbum ,quem ili facrum , nos febribus autalijs peltib . adiuuari putant , Cap. Ca
comitialem vocamus. Galenus fraudes Concilij Turonenfis fub Carolo magno roli MA
huiuſmodi reijcit , tanquam fraudesani habiti. Admoneat Sacerdotes Catholi. gnil.gu.
les , & præitigiaturas Acgyptiorum , & Ba cos populos , vt ncuerin :magicas altes -7.
byloniorum atque in Pamplaylum quen incantationeſque quibuflibet infirinitati
Galenus dam inuehitur, qui in herbaruincollectio bus hominum nihil poſle remedij con
Tesi
onay e neimprecationes quafdain admurmura ferre, non animalibus languentibus clau
trefolitus erat Alexander ψευδομαντι5,3 dicantibusve,vel etiam moribundis quic
Cloud
XOV, Luciano videtur,qui grallante pettilentia E quam mederi, non ligaturas oſſium , vel
Lucia in verſum huc foribus inſcribi iubebat , tan herbaruin cuiquam mortalium adlibi
Luuleen quá certiſſimū aduerfus vim peſtilétiæ re tas prodeſse : fed hæc efse laqueos, & in
2.2.9.6. medium ,çoibos cénetexi uns nouur veçárn fidias antiqui lioſtis , quibus ille perfidus
periçoke ; D.Th.curationes morborum genus humanum decipere nititur. Con
per verba aliter fieri non poſle credidit, ftantinus Imper.cum videret multos dæ
qua virtute dæmonum : coſq; qui verbis , moneni Cilicium venerari quem etiam
& characteribus inorbos curár, vel alia quia plerofque ægrotos fanabat, iatpor
piam miranda præter naturani agunt,af Xai 0878 pe ſolebantappellare,dæmonis
ferit fædus baberecum malo dæmone , illiustemplū diruir penitufquefubuertit,
 Liber Tertius. 345
ve notücuique faceret,non ab huiuſmodi A mis verfum ſubmurmurare; vel laboran
demonib. fed a vero ,& omnipotenti Dei tis manu prehenſa dicere , Aeque facilis
Eufebius opé implorandā, & petenda morború re tibi hæc febris fit ,atque , & c.
li.z. vite media . Neque.n.vel medicinæ intuitu , 10.recipe tres panes miffales, & in vno
Confian. velmorborum curationis gratiá omitte ſcribe qualis eft pater, & in altero , & c.in
tini,
dælunt,pietatis regulę, aut violáda Chri 3.& c.& dare has hoftias febricitanti, & c.
ſtianæ Eccleſiæ præcepta. Sic ille , opti Vndecima ducere a'grotum feria fex
me,& veriſſime, & fententiam hanc le ta ( idquecontinuis tribus diebus) ante
cura Pariſienſis curia decreto luo confir Solis ortum ,verfus orientem , & co expă
mauit . Quæ ex S. S. probationi adduxit ſis ad folem manibus in crucifixi morem
intermedia prætermili ,quia locorum il ſtante ,dicere, Hodie dicsilla eft qua Do
lorum interpretatio verior, & apt.or alio B minus Deus ad crucem acceffit, &c. de
tendit, nique recitare noules ternas orationes
Doininicas, & ternas falutationes Ange
SECTIO IX . licas .
Duodeciina illud Aphricani: Guſtate ,
X his infertur deciſio de multis for & videte , quod bonus eſt Dominus in
E ; (criptum certæ ſuppellictili & c .
vt de ijs poffint lectores,quando de facto Decimatertia in aquæ frigidæ cyathū
inciderint, iudicare; nec aſcribā integras, inftillare profluentis Lingunis definito
ne curiofi , & impij queantabui : ſed ad nunero guttas, & inter vnam quamque
ſcribam tantum initium , ac finem , omil. legere pater nofter &c. & propinare pa
1 fis medijs , & circunftantijs , quas aucto . C tienti.cumque certa interrogare ;velfroti
res earun, requirunt. Primx quatuor fre eius certum verſiculum cruore illo inſcri
quentes ſunt hic in Eburonibus. bere , vel in fanguine liftendo , dicere ,
. 1.ad equos ſanandos interrogant cu Sanguis mane in te, & c.firguis mane fi
ius coloris fit? Gi dicas,ſpadicem.clamant, xus, & c. & ter repetere. Item, in fanguine
Spadix , ſi laborastali, veltalimorbo ,tam Adæ orta elt mors, * & c.o languis ,
vere ſaneris , quam loſeph , & Nicode ve fluxum tuum , vt cohibeas. Item illud,
nius, & c. Chriftus natus eftin Bethleem , & patius,
2. ante pacante , par ante ante , &c. vt & c. & hæc dicentem tenercionoininacũ
virgo Maria peperit, digitum in vulnere, & facere certas fuper
3. alligare equum ſtoloni arboris, quæ vulnere cu ec; cruces , & dicere quinque
nunquam fructum tulit ;idque trium ho- D pater , & femel Symbolum , & c.liem ,cer
rarum fpacio .. tum verſiculum ſolum dicere ex Pallio
4 pro quouis morborum genere , fu ne. ltcm dicere , In nomine Patris , &c.
niculo lineobrachium circumdare , in chunrat,cara,farite , &c.
noinine Dei,& c.& ad nomen fancti cui Decimaquarta tribus diebus ante folis
morbus tuus facer. funiculus contrahe ortum fuperequo dicere, In noinine Pi
tur,& fiet breuior, & c . tris & filij,& Spiritusfancti exorciſo te
s.dicto ,confummatum eſt, pedem e . vermein per Deum patre , & c.t vinco
qui terræ fortiter incutere , & addito alio carnem , nec oſſa huius cyui edas , &c.
verſic.ex orat . Domin.clauum excidere. Teinde certo numero recuarc Paier . &
6. adınorbum quendam animalis 11 Ale já tem iu dextram aur inequi,cuin
nanduin , inijcere phialæ vitrex aqua E aliquot crucibus factis, infufurrare qua
limpida plenæ ,nouem hordei grana ,&c. tuor quædam verba .
7. filium per chriſma trahere : aut ter Decimaquinta ad inueniendum fusē ,
ream imaginem , fub altaris pala abſcon in cryitilo ciucen ; facere cum olco cli
dere . ux , & lub cruce ícribere, S.Helena, &
8.tempore miſſæ dentes tangere , & puero catto , atque legitimo decennitra
quendam ex Euangelio paffionis verſi dere phialam tenendam , & poft tergum
culum fimul dicere . eius flexis genibuster dicere orationem
9.cumęgroto ante febris acceffionem S.Helenæ ; deprecorte Domina S.Hele
mánus lauare & , intereacertum explal na, inater Regis Conft. & c. Amen . & cú
Аа an
346 Diſquiſitionum Magicarum
angelus ( intellige nigrum ) vidcbic puer A aliud:Galbes,& c.Galdes ,& c.itemGibel,
in phiala, tum interrogare , quæ quis vo
lueric ltem ad furein deprehendendum ,
Accede Auentein aquain ,inde, quod lu
ſpectos habes tot numero lapillos colli
ge,domum refer, facigneſcantin foco,
defode ſublimen , & c . Imponantur fcu
tellæ aqua plenæ cum certis ritibus, &
ad nomen furis calculus eius aquam fi
cier ebullire.I em leguntur feptem Pral
micum Letanijs; hincfequitur oratio ter
ribilis in Deum patrem ,& c.hinc exorciſ B tundum cum certo murmureapplicare ,
mus in furem : denique formatur figura
circularis cum barbaris nominibus, & in
mcdio pingitur oculus tum clauus æ
neus,certorum laterum , oculo infigitur
mallco cypreffiuo , & dicitur certus ex
Palmis verficulus ſic furi oculum putant
excuti . Alij die Sabbati ante Solisor
tum ramum auellanum abſcindunt, dicé
tes:Ego te rainú huius ætatis refoco, & c.
in menfa fternitur tegumentum additis
his verbis,& c.queter repetendı . Alijv. C talis illos ſuper caput iltim tamam exar
tuntur exorciſmo,ſeu anathemate , quod
blafpheme vocant S.Aldeberti ,cuius ini
tium eft, ex auctoritate Dei omnipoten
cis, & c . & finicur,Amen dicát omnes: Po
ftea can :abitur , Media vita in morte ſu
mus,&c.Quam prorſus fufpicoreſſe illius
Adelberti hæretici, qui ſe ſanctum voca
bat, & damnatus fuit à Papa Zacharia :cu
ius Hiftoriam , & Magicam quandam
impian orationem.inucmies in vita S.Bo
nificij Apoſtoli Germaniæ lib.2.apud Su D mari annulusſexia feria inframiſſam :
Fium menfe lunio . Alijlegunt Plàl. 108 .
iuxta certam diitributionem .
Decimalext2,ad curandum maleficia
rum :Accipetres ole i violacei menſuras ,
& con cns contra ſolein ante eius or
tum exprimne nomen læfi , & matris eius,
& angelos glorix,qui ftant in gradu ſex
to , lud dicbuster in die. Septimo autem
collocctur ille nudus , & c.deinde nomina
horum angelorum inſcribenda lamine ,
& c , vicelima die menſis ſapabi:ur.
Decimaſeptima,item ferre infcripta no
inina trium Regum , cum certis tribus
verſiculis: vel verb . plane incognita ,&
abſurda, vcilla veterum Dandia darios,
&c. & recentis , Abrac, Amon , & c . vel
illa pani inſcripta,Irioni,khiriori, & c.vel
iftud:Hax ,pax ,max , &c. contramor
fus canum rabidorum : lem contra do
bores dentium : Sirigiles Falceſq;& c.yel
Gor, & c. Erin piſcium captura ,illud Geo
ponici Conſtantinilac Sabaoth : & quo
rum hls nugis olim libri referti fuere Ba
machius:Cariachiru
& s, à Galenoderiſi
1.Simpli . in illo Conſtantini eit ab vſus
duorum Dei nominum .
Decimaoctaua ,virgasparallelasvicer
torum verborum medijs partibuscom
mitere , & in crucis formam vincere , &
de colio ſuſpendere,velthoracilignú ro
ve Turce faciunt. Sed lunt innumera hu
iuſmodi comméta quæ ex prædictis diju
dicari poterüt, & nos alia quædam lib.6.
profligabim us quepropria Paraceliſta
rum.Alix quædain fuperfticiones in ex
puſit. 1. pra cepti apud Beczium legun
tur.cap.s.Alij( inquit) promittunt fic:vis ,
Vi mariius tuus diligat te ,accipe de omni
bus crinibus tuis , o offer illos ad altar :
Plycum ccrec ardent.:Ű lunc quãdiu for
de cetin amorem iui.Miia ſuadet ſicaccia
pe hacſancta verba fcripra, conſue ve
Alimentis viri tui,o non potèri: accidi,vel
ſubitanea moriew.ori, vel,fac fcribilities
rasinfra Euangelium talisfeſti, fufpē
deillas ad collum viri tui , non poterit
ſubmergi ſi pertranfiumare.vellic, fi vis
babere marirum ad voluntatem ină ,que
reclauos ferreos antiquos vulgariter ho
efnagelen ) de quibus inuenusdebet for
potea ſuper lege Euang.( quoddam cer
11:11 ,) G diu quotidie Pater nofter , tunc
fi annulum in digito portaueris, habebis
mari unipro tuodeſiderioinfra annum .
Item ſi ſponja debet haberebonam fortite
nam ,oportet, quod in nuprijs ingrediatur
domum fub duobus cuaginatisgladijs po
filis ad modum crucis S. Andree . Tiem
ne Alt vel mare equire! mulierem in puer
perio tacentem ,vil neinfans rapiaiur ( à
E itrigibus ) debet poni culrellus, vcl corri
giaſuper lectum . hactenusilleconcentus
tantuin poſuiſſe quantum ad fugiendas
agnitas fuperftitiones pertinebat formu
las verborum , quas præterea adhibent,
prudenter prætermiſit.
Nuperduaslic in Brabangia nóinfre
quentes deprehendi,Prima , vt fciant an
eger moriturus, ſalem ignaro in manum
inponunt, & attendunt liqucfcatfal,nec
ned
 Liber Tertius. 347
de? quod pertinetetiam ad diuinationes. A raque etſi manifcftæ fuperftitionis ne
Altera eft:Si quis febri laboret,iubet pror queant reuinci, expedic tamen propter
ſus nudum le ſoli exorienti opponere , ac clarum periculum , & procliué abulum ,
fimul certo numero Dominicas oratio ijs prorfus abſtinere. Quapropter oro ,
nes, & falutationes angelicas recitare.Sic & horcoromnes ad quos liber ille,quod
liberandum . crebro etiam virginesid fa fciam nondum editus, peruenerit ( fcio
Vero quoſdam illic tradicis incaute ad
ciunt, tanto ſanitaris corporeæ , quam ve
recundiæ maiori cura : quo niſi Almo modum vti aliquando ) ne temere vllo
deo auctore ? vult cum veſte pudorem , remedio inde excerpto vtantur , nili
cum pudore pudicitiam paulatim pone prius folicite , cum pro , & erudico , & pru
re. Priori poflet aliquid phyſiologicum dente aliquo Theologo , rem contule
fubeffe: Sedid adeo incertum , & obſcu- B rint , & is ſecura omnia declararit.
fum ,vt non iniuria ſuſpectum cenſeatur. Formidandum quoddam in huiuſmo
Nunciſta ſufficiant exempla ,plura ſum di negotijs exemplum Gerſon narrauit:
daturus libro fexto ,cap.2 ,fect. i. qu. 1. & fuo tempore Principem quendam fuiſſe,
cx opere Martini de Årles de ſuperſtitio cui cuinſuaderetur, vt petcret conſilium
ne,quod exftatin iuris Oceano,peti por à fapientibus , quos ſciebat efle tales , &
ſunt: apud quem inuenies egregie confu fibi beneuolosVtrum
. licita effent ſuper
tatam quandam vanam obſeruantiam , fticiones quas exorcebar, “ credebar? Re
quæ fimul eft ſuperſtitio , & Dei tentatio , Spondit,cur inquirerem à talibus , ctenim
& lacrilegium , & blaſphemia quaNauar fcio quod diſconſulerent mihi: Egotamen
reruſtici vtebantur, imaginem B.Petri in fic agere, fic crederepenitus diſpoſui ,
flumen mergentes,ad pluuiam impetra- C nec omittam . Erin hac infelicitate pofs
dam :cuius dicta moneo , vt notes , quia tus, præuentus morte repentina , deftits
ruſtici accolæ Rheni ſolent idem facere vellet,nellet:nunc agnofcens in inferno ,
cum ftatua ( fi commemini) B. Vrbani. quoniam Dominus odit obſeruantes va
Fuit peneme libellus M. S.Leuini Cru nitates ſuperuacue. Er contra, Beatus eft
cij Curionis Boſcepani , cuititulus Ery vir cuius eft Dominus fpes eius , & non
ditorium exorciſte , quivir certe necindo reſpexit in vanitates , & inſanias falſas.Sic
cus,nec exigua huiuſmodi rerum expo ille tractat.de obſeruat. dierum fuperfti
riencia pręditus plurima congreſſit reme tiofa .
dia contra maleficas noxas, quarum ple

Finis Libri Terti.

DISQVI
 348
DISOVISITIONVM
MAGICAR
MARTINI
Liber Quartus.
QVI
DE DIVINATION E.
Vnt quędam nomi- A
na ,quæ cuin lare fu
muntur , folent co
fundi, vt diuinario ,
va icinium , preno
tio propkensa, conie
Etario, predictio: &
ficfumedo , pro his
omnibus , in titulo pofuivnicum nomen
diuinationis . Si preſſius fumatur , diſcri
men aliquod agnofco. prenorio,o prædi
Etio, cętera quatuor fempercoplectücur: B pharnis Tracum Regis,quod huiuſmodi
ſed predictio ordine ad alium actumque
denotat extrinfecu ; pranorio ,intrinfecam
tantú cognitionem . Varicinium , diuina
tioni, & prophetiæ cómune nomen est ,
ſed ad Oraculum tamé,quod viua fit ho
minis voce , reftringi conſueuit ,cum diui
in cap.z. nario vlterius porrigarut.De Prophetia I).
Hierony, notat, fcinper à facris litteris in de illælot afixit. Super erat niioimo fpes
bonam partein accipi , putet lioc verum
effe, quindo lcquütur abfo'ute nā fi pfeu
do prophetas quoque hoc nomine hono C perior eflct profeffus , iaculari detrecta
lere. 23. rent, diſtrahentem quampiam particulã
adijciunt (vt prophetæ ftul ,,Baal Sama
oſe.8.v.7 rid ;luconum , óc.) velloquuntur per iro .
Exod.
v 12. cena niam non obſcurā , petitam ab exiftima
c.8.v 11. tione,atque opinionepopuli , qui pro ta
Dan. 13. libus eos habebat ficur, & idola, núcupat
U 8.
Deos: atque adeo femper aliquid additur
Deut.13 .
Jerem.23 ic. cótextu ,quod non lipat ignorari pfeu
W.25.6.28 doprophetas fuiſſe. Diuinatio nunquam
v.1.090 14 in Biblijsſumiturde prophetico lumine .
Ezech.2: Nam illud Salamonis , Diuinatio in la
cl.3.0.6. bijsregis , in iudicio errabie oseius ;nihil
Pin, 16.0, ad prophetiæ donum pertinet , fed ad la
10 .
V M.
DEL RIO ,
ES T;
gacitatem in occultis , & perplexis iudi
ciorú latebris ,circa facti ambigua,eruen
dis neceſſariain iudici , elt.n.quædam fi
cut in inedicis caufis, fic & in iudiciarij di
uinatio metaphorica, qua , quæ præterita
funt, & quorum veritas ignoratur, folerti
diſcuſsione conijciuntur . Vt fuit iniudicio
Salomonis , cum veræmatri filium refti- 3. Reg. z.
tuit. vt fuit in Danielis inquiſitione , qua Dan. 1z.
ſenum perfidia detecta , Sulannam vitæ ,
honori,marito reftituit. vr in iudicio Ario
traditur, TresCimmericorum regis filios
de paterno regno cótendentes , iudicein
elegere Ariopharrem.hic iubet patris ca
dauer fepulchro erui, arbori alligari, & 46
eos arcucótendere, vt ,qui patris cor trál
fixiſſet, in regnum fuccederet. primoge
nitlis gyttur,ltcundus mediü pectus cor
regni, vicitfieias , & fe regno cedere
malle , dum in patris cada tier pietate fu
uit. Huic Thraxr goa adiudicauit, quia
naturę propenſione,fe, & vere filium , &
virtute præſtantiorem oſtendiffet. An hác Diodor
Saxl.l;i,
hiftoriam voluebat animo Alphonfus 20 .
primus Neap.rex , cum fimilem protulit
fentenuiam vel naturali fagacitate id
potuit , quę io co mirifica fuit . Nam ad
huc pene puero cum in Aragonia,vcriul
que Sicilię regna fuſciperet,accidit, vt cu
iufdam ancilla ex domino parecet , & ad
libertaté ex Hifpaniéfi lege prouocaret .
Dominus, ne matre cum filio priuaretur,
negabat ex ſenatum , deerant in re clam .
ра
 Liber Quartus. 349
patrări ſolita probationes . quid ageret ? A rem ſenſerit, ftatim hinnitum tollet. Pas
belle fe expediuit. iubet fubhafta partum ruit rufticus, atque vt Cacum inugitus
vendi,vincitur dominus licitacione.ergo bouis , fic hinnitus equitunc furem pro
ne (fecum filios meus in ſeruitutem me didit . Necrubricenda Turcaruin regis
viuo: quin potius fateor, quod res eft. & Solymaoni prudentia . Byzantij ludæus Aeneas
cece paterni animi erumpunt inuito la Chriſtiano certam auri ſummam mnu . Silnius
cryinæ.ſubſequitur lingua confeffionem tuam dederat , vti conſtituta die præter buscab
oculorum.fic picrifilium ,matri debicam fortem , vſuræ loco , duis carnis eiuſ- Alphöla
Ant. På ex libertatem afleruit . Quem imitaretur dem Chriſtiani vncias reciperet. Dieil- sepise
norm .bi hoc iudicio , non habuit veTiberium ha la fortem reddit Chriſtianiis , fænus ne.
2.de gent. gat.aditur Solymanus, vt rem decidat.
Alfonf . buit Theodoricus . Rex Gothorum .
Sueton . Spoponderat mulier Italica nuptias ſe- B ille ludæum animo deteſtatus , nouacu
in T /bor. cundas amatori.pacta fe filium prius do lam adferri iubct , & Iudæo poteftatem
ma exturbaturam . cum conaretur , reſi facit , qua velit , membri parte ,debito
ſtere filius,& Regem adire ambo . filius ri duas carnis vncias exſcindicat : ea le
fibi alimenta deberi,nec domopaterna à ge , vt omnino duastantum , fi minus
matre eijci dicere .contra mulier filium pluſue exciderit , capite luiturum . Non Corruze
non agnoſcere, fuppofitüeſſe . Suſpecta auſus Iudæus hanc aleam ſubire , Chri- tusdedi
regi mulier fieriincipiebat . Atqui o mu ftianum abſoluit. De huiuſmodi ergo , etis.etfa
lier , inquit Rex , potes , fi me audis , & labiorum regis diuinatione, Salomon lo #s,me
morami,
libus .
hacte moleſtia expedire, & melius con quebatur . ſicutenim corregis, fic , &
iugium inire , quin tu iuuenem hunc , eiuſdem labia in manu Dei ſunt . ambo
qui filium ſe dicít tuum , maritum acci- C Deus æqualiter dirigit, & quubus ſuas in
pe.minor eft ætate , & facie liberaliore . terris vices delegauit , cos ſupra cæteros
Icta mulier tam inopinata iuſſione, pri fæpemortales magna folertia , & pru .
mum contricefit : mox fe colligit, & mul dentia dotat . Diuinario , ergo illic , pro
ta prætexere negationi, parum coheren coniectatione , polita Coniect atio,nam
tia , vel apta, vt depræhenfam facile incel que , procedit ex conſideratione cauſa
ligeret rex. Fingit ergo ſe pęnam adde rum lignorumve, ſiue hæc fintcum ve
re, niſi conſentiret. quod reitabat infeli ra prudentia coniunctı , fiue vanitatis
102. Mo ci , vt fcelus fugiat horrendum , filium a comperta . quare quædain coniecta
gnuslib. gnouit CoramCarolo Magno pater, & tio licita , quædam illicita eft . Diuina
her. Gor. filius homicidij rei agebantur, factum v tionis , nomen , nos deinceps reſtringe
CAP. 29.
terque negabat,neciormentis vllis ad có Đ mus , ad illicitam tantum : hæc à conic
feflionem criminis perduci poterant.co . ctatione differt; quia non procedit per
demnat Imper. vtrumquead ſuſpendiū . figna , vel argumenta , vt facit coniecta
Tum pater , victus anore filij ſe reum , tio.pranotio,deinceps nobis generale no
filium vero ſceleris expertem profitetur. menerit;eius partes, vt membra corpo
Andr. Minorismoinenci , non minoris indu ristres ſunt futurę; Diuina prænotio ,quç
Barbat. ſtriæ fuit Friderici III. iudicium.ad eum manac à Deo ,& vocabitur,propheria ,ad
lenc. de cum ruſticus veniſset , & quæftus eſset , hanc pertinent quxdam miraculofa , ſeu
probat. iugalium equorum alterum in caupona diuina oſtenta, & prodigia,futurum foli
fibi furto ereptum : Ambigeum Impera ta certo,& ordinario prænunciare, vt qd
tor ſibi iudicariiufſic . cum hoc ruſticus poft obituin B.Beatricis Ateltine per lon
negaret ſe facere poſse , qui hominem E gum temporis fpacium obſeruatum eſt ,
non noflcc miror , inquam Fridericus, quod quoties aliquid noui familiæ Areſti
non alterum quoque ereptum tibi, cum næ ,ex qua fueratorta ,immineret, toties
tot in hac vrbe lini equites, equi tam pau multisante diebus , in ſicello eius pręgrā
ci . Equa, o Cælır , ſubdit ruſticus,eft al dis ftrepitus exaudiebatur, & corpus eius,
tera , quæ militibus paruo vſui . Igitur quod demore ſupinuin sacebat,in alterú
age , inquit Imp.equam inſcende, & per latus reuolutú reperiebatur. Scardeonus
onines vicos , placeas, compica , & angi. lib.2 . antiq. Patauinar. claf . 6.fol. 1 20.
portus vrbis equica : ſubtractus equus in alia de campanis quibuſdam retuli ,infr .'
aliquo ftabulo laticat, & cum iugalis odo C.3.q.1 . & de alijs multis c.2.qu.7.fect.2 .
Аа 3 Dæmo
 1350 Diſquiſitionum Magicarum
Dæmoniaca ,qux deriuatur ex pacto taci A fando apeones ( deduxerunt; Hebræis , kg
to ,vel exprellocum dæmonibus, & dice Nibba ,vnde Nabi, prophetes, radice was
3p
tur,diuinatio , & naturali, quæ fumitur ex verbi incerta.poteft enim effe ,Nub ( hoc
lignis,vel cauſis naturalibus, quam voca eft loqui) & lignificarer:Nabi, loquen
bimus ,prafagixm ,vel conjunttionē, Atri tem ;poteit efle Ban( intelligere ) & ligni
ctè fumptis vocabulis. ficaret intelligentem ,nimirum perfectif
fime, vt qui ces oculis fidelibus ſubiectas
CA PVT I. cognoſcut.Vnde& Prophetæ dicti ſunt, 1. Reg.9
videntes.Hæc de nominc fuffecerint, de v.9.
De dinina prenotione, feu re videamus.
prophetia . Calliodori,communius recepta defi
B nitio concilior eft, quamvt per illam có prefar.in
Q V AE STIO I. nio derei natura intelligatut. Pfalm .
Dic explicatius ( Prophetia, eft diuina
Denaiura , nomine prophelia . inſpiratio , rerum à nobis procul diftan
ciuin cuenta ,iminobili veritate, & maxi
NS.S.prophetæ ,nomen , o prophetan ma cum certitudine prænoſcens atque
Idol
do,verbum ,ſex terme modis folet acci denuncians,) Explicemus ſinguladefini
1. Par . !! pi , prin.o , pro co, quod eft canere , vel tionismcmbra , Diuine,dixi, contra Ar
Moje o plallere certis diuinas laudes modis, vel cephium , & Rogerium Baconem , qui
verf 11. inftrumentis,Sic legimus prophetalle Prophetiam tribuunt aftrorú influētijs ,
Rd tit. 1. Idithum ; & Hemam , & fic quidam illud contra Ariſtotelem , & peripateticos, qui
verj.12. accipiunt. Num , á Saulinier Prophe - C corporis humoribus , contra Moyfem
tas? 2.pro Ethnicis vatibus,ac poetis, fic Aegyptium , Auicennam , & Algazelem
Epimenidem Apoftolus appellatCreten quinaturali induftriæ ſtudioquc adſcri
fjum prophetam.3.pro phanaticis ,quiar bunt. hi cuncti falluntur; quia omnis pro
reptitiorum moremente ab alicnati info phetia , Spiriius lancti donum eſt nulla
lita inepta ,infipientiqueeflutiunt.fic dici humana allacum voluntate , vt duæ Ca 2.Petrit.
turSaul domifuæ , a'malo agitatus fpiri tholicæ columnæ Petrus, & Paulus con v.20.Ro. .l.
3.Reg.18. tu.prophetaffe, & Sacerdotes Baal dicii teftantur.Vnde Beatus Hier.infe rt , folos 12.7.c
Cor. 12
O 3. Reg. tur etiam prophetaſſe . 4. dicuntur pro vetos Prophetas, Dei Spiritu locutos nec ver.co.in
18.29 .
phetare , qui miraculuin aliquod edunt ; alios prophetarum nomen mereri, quam Dan.
quo dcclarantſe veros fuifle Prophetas. qui Spiritus ſancti luce collutirati , futura
Ecc1.48. Sic Elizæimortuicorpus dicitur prophe D prædicunt. Ad hoc nulla diſpoſitionatu GE
vel.14 tane, quia latronis cadauer contactu viui falis,velhumana abſolute requiritur, po
ficauit.s. qui res ſublimes ,diuinas, & ab teft enim Deus ipſam fimulcum lumine
D. Tho?
hominum cognitioneremotas . & Scri diſpoſitionem intundere . Sed qui amat 2.94.171.
1.Cor. 14 pruræ facrę arcana interpretantur, & do omnia fuauiter d.rigere , vt plurimum ſe ari. ]
verbis. rerum naturis accomodar,quoad ipfi pla
Exod.7. cent. Sic fun plii Dit-us Paulus , quando
verfi . confert donum lir guarum cum dono cet . Alb Magnus li.z. de fomno, & vigil.
li . eepre prophetiæ ,fic, & Aaron ; co, quod Pha tract i.cap.5.Quare cum aptiffima ficdi
mis raoni exponcbat oracula , quæ Moyfes à spolitiu, qua mens à ſenſibilibus motioni
panis.
Deo acceperat, vocatur propheta . Sic bus , & rerum humanaruni fuluicur curis,
fimplic Philo luda us, cum prophetam , videmus eam Prophetas aliquádo com
definit;Deioracula inius dictàntis,inter. E paralle libi, vt Helizeum impii Regis Il
preten . Er huc pertinet etiam alia fignifi Tacl afpeétu forte ad zelum & indigna
Catto , quandotumitur pro veris Dei cul. tionem nonnihil comnotum , muſices
tonbus, & visreligiofis , vivolunt fumi, ſuauitate. Quæ can é difpofitio ,plane per 4.Reg. 2.
mor . 546 3.Reg.18.verficulo quarto , Abulenf. & accidens ad prophetiam iuuat ,nec illius
Perer in Caictan fexto, pro eo, qui occulta Deiar caula vllo modo dici meretur. Naturalis
cana per diuinam reuelationern accepta , vero prænotionis vel dæmoniacæ , cauſa
heininibus enunciat. Nos nunc de hac per accidens,eft corporea dipoficio quæ
vluma lpecie tantum loquimur. à fenfuum víu vehementermentem auel
Nomen hoc proplactic Græce à præ lic, atque idcirco Plato , & Auiſtoteles di
xerunt,
 Liber Quartus.
351
xerunt ,frequentiorem eſſe divinationé A riam, intelleEtualem . Imaginariam
in fatuis, attonitis, & furentibus, quam in fiue fenfibilem ,vocant,non ,quia nó per
mentis fanæ hominibus , in dormientib . ringar ad intellectum ( talis enim impro
quam vigilantibus, in mortis vicinis , quá prie vocaretur prophetica inſpiratio , ſed
vita vitalilonguin adhuc fiuituris in atra quia primario fit per ſenſibilem fiue iina
biliaris ,qua linguineis.minus enim fen ginariam repræſentationem , ex qua mé
fibus iaceati illi omnes & melancholici tis contemptio naſcitur eique quafi com
inluper vigilantes quafi fomniani. menſuratur.Intellectualem , appellantea
vide Va 2.Dixi, infpiratio , late fumpta voce , quæ non ducit originem à fenfu , velima
lefü de ginatione , leditur immediate per lu
Jara pbi pro quouisiofluxu inſtinctu , illuinina
Tof.67.jo. tione,ut reuelatione.hanc Deus aliqua . men intulum intellectui , & per ſpecies
do largitur angelis bonis , qui prædicant B intellectuales, de nouo indicas; vel præ
alijs , vt de Sodomorum euerfione didi exiſtentes led diuina virtute ad oaturale
cimus,de & porteris iſmahelis,de Sam aliquam mentis conceptionem forman
Gen. 19. ſone, de Tobiæ , vxore, de Chriſto Do dam applicatas. Que eleuatio dupliciter
Ga .... mino , & eius præcurfore , vel vt viſio contingit. 1. quando intellectus fic eleua
Swedio nes explicenc hominibus . Aliquando tur , vt fine operatione phantafiæ cogno
Lwc. S. Deus conferc hucdoniin hominibus, tú ſcat: quod raro ex fpcciali priuilegio con
Mar.vlt. viris,cum foeminis, maxime probis, & ceditur. 2. quando phantaſia intellectio
Luc. I.
Dan 8.8 fanctis,vt Eiæ , Elaiæ , Deborx , Olde , ni cooperatur ,non quidem intellectu pri
in quamplurimis alijs quorum laus eft in fa mú à phantafii inoto , fed phantafia ipſa
A poc.fa cris Hiltorijs, interduin tamen , & malis mota , & applicara abintellettu , vt fecun
atque improbis,nonnullis Gentilibus,ac C operetur & concurrat. Vide Franc. Sua
fortaſſe Sibyliis , & Balaam ,& Caiphęcó rem . 3. part. quæft. 8. artic. 1. difput.g.
Num.12. fert autem aliquando ignaris fe propheta fcct.2.
de S.An re , vt dicto Caiphæ , & iuxta D. Ambro Solet , vt plurimum Deus mediatore
guje.Sra. fium ,Abrahamo ,cum dixit ;poſtquam a Angelo prophetiam iuſpirare; primo re- aft 1.v.
sy. in 10. dorauerimus reuertemur ad vos , fed tuc nelans Angelo , vt angelus deinde reuc 3.4. Ga.
blemenea
Prom . li. improprie vocari prophetiam ,cenfuit D. let homini, quodiuflus; idque, vel in al. 3.ver.19.
8.conf.6. Auguſtinus:aliquando vero id accidit fumpto ſe corpore oftendens, vel appari Luc.i.v.9
1.104.11. gnaris fe à Deo illuminari, vi Balaamo tione tantum ſpirituali ſpeciem humanæ capit 1.in
s
libr.l.de '
: prædicto . Interdum quoque confertur menti exhibens rerum , quas Spiritus ſan D.Th.22
Abrac.8. hoc donum inuicis, ve Sauli iuxta quorú . ctus homini vult plignificari. Sic Moyfi, 9.71.4.2
li.12.fup. dam interpretationem ; fed fæpius ſpon- D in manumediatoris data lex.q.lic Zacha D Dion.
Areopag .
Ge.sulit. te Spiricum Dei recipientibus ;tucqueea riæ , & in Zacharia Angelus Dominilo Cel. Hie ,
64.1.Re
3j.ver ...: ratione prophetia poreſt vocari volunta quebatur. licin Apo.Chriſtus Angelo , cap.4.D.
ria ,quia influxum Dei nóinuiti recipiūr ; Ångelus loanni, loánes alijs manifeſtat; Aug.11.3
inuoluntaria nihilominus erit , quatenus quępater Chriſto , vt homini,ab initio có deIrin .
cum , non quandocunque ipfis , fed quan ceptionis reuclauerat. quod fuauitatidiovide
do Deo lubet ,recipiunt; & quia non qui uninę gubernationis,vti folitæ medijs , eſt lib . Or
monfura ipfi volunt, ſed qui Deus, accommodatiffimun . Et fic cenſuere thod. fd .
quia non , quam volunt ipli diu , fed tan grauiſſimi Sanct;de facto ,tantum folicũ Hier.pr4
diſper dum Deo videatur vnde extaſi lib. Deum prophetiain per angelosinſpira. Fue un El.
2.diximus , quæ fic etiam voluntaria, nec re.Nontanien neganduin poſle Deum , D. Crepe
aliter. E fi velit,ipfum immediate ricin métes ho li. M.
Inſpirationum alia quoque diff. rencia minum infucre , quod nec Dainfcen. recremin ral. Tur.
petitur inde, quod interdum ei nulli col nec alij illi Parres negarunt; & affirma inlogo
loquium accedit, fed nuda tantuin fit prę runt D.Hier. & D.Gregor. & recentior Ruel. Se
ceptione aut oftenfione , vt in plerifque Turrecremata . quin etiam D. Hieron. Brigira.
of Exod. veteristeftamenti prophetijs cernicur in qui priorem modun concedir,poſteriormente .
10 4.1. terdum Dialogilinus aliquis prophetæ , rem hunc aliquando à Deo vfurpatum in 1.bre
Reg.3.36 ac Spiritus ſancti accedit. contendit.Scio Deum podle , fi velit ; an far.co ca
n.1 . DA. Hluminationis, ſeu inſpirationis huius fecerit,neſcio , ncc multum refert fcire . pitov.
10 106.4.
Abas. E duas ponunt Theologiſpecies,imagina Non carec etiam difficultate prioritte
Аа 4 inn
 352 Diſquiſitionum Magicarum
influxus, quific mediante angelo ; cum A los vetlantur,quia æternitas caret initio , princ E.
nec Angelus ſpirituale illud luinen crea.
re nec ipfein human . intellectum queat
illabi.Quin etiam ſine ſenſuum admini
culo in hominis mentem , hoc lumen à
Deo creatun immitti ab Angelo polle ,
negat Scotus , fed affirmant Albertus, &
Henricus de Haffia; modo negre , mo
do concedere videtur D. Thoin . fic ta
men vt,quádo huiuſmodi lumen intelle
Ĉtui fine fenfibili apparitione , vel ſpecie
imınittitur , ( vt fit in reuelatione intelle- B intelligendum eft de prophetia abſolura, poli eiles
Atuali)hoc à Deo , quifolus illud creare
poteit immediate fateatur immitti ,quod
accurate , ex horum Scholaſticorum ,ſen
tentia ,docuit Franc.Picus lib.2.de Præu.
cap.3 .
Dixit tertio , rerum a nobis procul di
ftantium huiufmodi res funt. i. quæ na
Deut.18 . tura ſua longe diſtantab humana cogni
ver/.15. tione , vi abitruſiora Dei conſilia nyite
ria fidei , & fimiles res diuinæ. (hoc fenfu
Chriſtus Dominus prædicitur futurus Cbiles.prophetia ilta conditionata , in ſe
1.Cor.14. Propheta ; Profetam de gente tua , de
V.1 3.4. fratribus tuis ficutme, ſuſcirabit ,6c. &
eoreferenda prophetia , quam Apoſtolns
cum dono linguarum comparat) 2. etiã
res, quæ funt à cognitione noftra femo
4.Reg.s. te , & ratione modi cognofcendi, quan
A.S. do,quodenunciatur,non niti ſupernatu
ralılamine poteft cognoſci: veluticũ He
lizeus refciuit, quæ cum Nzamo Icſi pa
ctus fuerat , & B.Petrus,quod inter Ana
niam , & Saphiram conuenerat.3.deniq; D clariffime confirmat.
funt alia long diſtanc ia ratione ten.po
ris, quod , veliam vſque adeo obliuione
obliteratun eft.vt nonniſi diuina reucli
tione ſcici queat; quo pacto Muylein de
Ifa.sı. v . mundi creatione prophetaſſe ſcribit D.
134 Gregor.ſuper Ezechiel. vel quia tempus
adhuc futurum , & euentus contingens,
ideoque foli Deo liquido nocus , iuxta il
lud ; annuncia !e,qua venturafunt,i ci
mus qui idij eſiis vos. Et hæceit vocis ,
prophetia , freque ocior :adeo , vi propria e certius fciant,hoc fibi lumen Deidono
locutionc ,hi foli Prophete nuspen
tur. qui futura contingentia prædicunt.
generaliter tamen loqucndo,cæteriquo
Vide In que Prophetę vecintur futurorun con
eb.'ib tingentum cognitio ſoli Deo referuata
gel.eap 1. cit ,quia ad perfectain cognitionem , ne
Tren .1... ceffe eftrem cognofci tamquam præſen
cone bar. tem : ſoli autem Deo ,vt præterita, & præ
14. 37. D. fentia ,fic etiam futura , lemperante ocu
Grog in
caret fine , & in ea cuncta limul cogno- zecer D.
ſcuntur :ſalus auten . Deus æternuselt: 11.9.12.
ideo cum Deus hoc fururorum conangé de klein .
tium lumen propheticum homini largi selligen .
tur, tunc pri ilegium illud quodæterni- dus del
gaus i.
tati competit,eamque conſequicur , cum I OG AKC .
homine communicat . Quo lenlu Hier. Jaco fori
de Ferraria dicebat, Prophetas à Deo ator ptuca. 8 .
libr.com
nitatis participes fieri.
jende Re
Dixi , quarto ,immobili veritate , hoc ennel.quod
quam vocant, prophetiam fcientia , fiue , mortem
præfcinsia ,cuius cuentus fenper prædi vu's uit
čtioni relpondet :quia tunc res conſide- niueniss
rantur, proui in ipſo Deo exiftunt , & ab Florent,
eo ſolo dependent,qui ſolus eit immu
tabilis. Non vero hæc particula definitio
nis procedit in prophetia comminationis,
fiue ,confilij; quatenus hæc eit conditio
nata, & in cares conſiderantur, vc à cau
ſis ſecundis dependent,quæ funt muta
quidem eft mutabilis ,pro actionum hu
manarum mutabilitate in Deicam.en prę
ſcientia, etiam hæc immutabilis eft, quod Iuftin.q .
cum Prophetæ probe norint, & commi 36.ad or
rod.Chry
nationis ſuæ naturam cum Dei voluntaJofrohor
te comparent;ſequiturcos netuin quidē 1 in May
fallit, velfallere, quando quod prædixere sh . Greg.
noneuenit; vt lonæ cum Niniuitis, Efaiä li. 16. Ale
ral.cap.z.
cum Ezechia contigit. hanc diſtinctioné 6.
non Patresmodo,fed,& Scriptura facra R19.20.
11.38.jer,
Dixi quinto,maxima cum ceriiud i- br. 1.er
ne.quia quibus diuina fit reuelatio , folent sec. 8.7.
à Deo uc mente illuftrari , & voluntate 21,
atñci, & de fide, ac veritate reuelationis li.4 dial.
certiores reddi; vt aperceagnofcant, & cap.48 .
fimulime credant , Dcuni ellcreucla
tionis fiue viſionis auctoritatem , & que- lib.6.602
ant, nefcio quo ( vt ait D.Greg. ) intimofes.
fapore difcernere, fi nec hurnanis ſom
nijs , nec diaboli fraude jlludi; ſcd certo
conceffum ( quod de matre fua B.Augu
finus prodidit:de fe vero paffim protice .
tur B. Angela de Fulgino c. 19.21.27. 28 .
& alibi,) & adeo clare cernant futura ,
ijſque prabeant aſienlum ; vt æque facile
lint negaturi prima , & receptiffima notif
limaque ſcientiarum principia , quod de
Sauonarola ille dictitabat , & de quoda
fuo familiari , quem non nominat, Pis
cus
 Liber Quartus. 353
In d.com cus affirmat ; quem ego Hieronymum A duci, quia fit impreſſio quædam fubita
pendio. hunc fuiffe opinor:fed , quod verius cer ria , fimilis affectioni tranſeunti , & facile
Rexel,
tiuíque , tales tu fe omnes reuelationes recedenti, non enim prophetis ſemper
Patriarchis Prophetis Apoftolis ceterif adeft fæpe illos deferit.Haud inepte co
que prædicatoribus , ac doctoribusna pares verſantibus in tenebricolo loco ;
icenus Ecclefia factas , merito ccnſuit qui,candelæ lumine illato , circumſtan
Thuinas Anglicus , illo in Genefim co tia cernere incipiunt; eodem elato rurſus
CAP.21
mentario ,qui inédaciter doctori; Angeli illis occæcantur omnia.Vnde Michæas;
co, liderulæ adduione fui attributus. Ide ' cum fecero in tenebris, Dominuslux mea c.7.ogr. &
nonnulli putant impofturæ genus acci eft, & Beatus Petrus, Habemus propheti- 2.6. 1. VGA
difle Commentarijs , in Apocal. & in E cum fermonem ,cui bene facitis anenden
pift.Canonicas. Sed; quicquid fit de hoc B tes,quaſi lucerna lucenti in caliginofolo
auctore ; Lumen iftud cælicus cum veris co. Habet tamen hoc lumen adeo multa
reuelationibus infundi folitum T , heolo communia cum fupernaturalbus habiti
gi contemplatiui,ſeu myſtici varijs nomi bus,vt lulius Sirenius,vir eruditus ,cone- libr. 7.de
nibus appellant ; ſoporem internum , in tur probare , melius reduci ad habitum , fato.6.14
timam inſpirationem , dulcedinem expe apud illum inuenietis argumenta ,quibus
rimentalem , diuinam illuftrationem , communem fententiam impugnat . nec
fenfum nimis fenfibilem , abſconditum lubet,nec vacat plura .
manna , donum diſcretionis fpirituum .
Adhuc controuerti'ur an hoclumen ſit QV AE STIO II.
idem cuni lumine fidei, an quid diuer
fum ab eo , ciqueſuperadditum ? poſte. C Que fintfpecies Prophetie.

rius verius Pico videtur , & mihi quoque
d.cap.jo formali faltem diſtinctione , fortallis idé
eft re , & nouam nactum materiam , eo
ſe extendit , ac porrigit nouo quodam
modo , fed nolo fubtiliora hæc, & mi
nutiora nunc diſcutere : vide filubet Del . led aliter futura prædicebant , quatenus
gadum lib. 1. cap .Demo .) fiuere idem
lit, ſiuc diuerſum ; quando hoc fimulda
tur , tunc grauiter peccat, qui huiuſmodi
reuelationi fidem non prabet . Sic Za
Luc.. , linguæ vſu priuatus; 1)
charias exemplum
& in Regum Hiſtoria, qui iubentem
Prophetam non fauciauit , & qui pro
pter inobedientiam difcerptus fuit à
leone .
3.Regio Dixi ſexto ,pranoſcens , quia prophetiã
verf.36. definio , quæ maximo gerinana ,cui pro
prium , vt,quod pręnunciat ,id fciat fe pro tem , Ephöd. dupliciter vnum linieum ,
fari; iuxta illud Danielis . reuelarum eft
cap. 10.v. Danieli verbum verum intellexitque fer
1.jncuius
expofitio monem ,intelligentiam enim opus eſt in
ne exire viſione .neceffarium ergo eit intellige- E rale,auro,& trium colorum varietate or gelmus.
modünaam re;fed, & alijs nunciare; quare.
diculus Dixi teptimo, atque denuncians; nam
eft Calui prophetiæ donum datur ad Ecclefiæ vti
fitatem , vt quæ , Deo inſpiranté, fanctico
gnouerint, ca cæteris annuncient. Illud
denique quæri confueuit, Lumen iftud ,
ad quam qualitatis ſpeciem debeat reuo
caré Communis fentétia eadem eft, quæ
d.Atsiz, D.Thomæ , adpatibilem qualitatem ro
!
Vo quaſı ſuprema , genera prophe
. ,
dotes ,alterum , per Propheras,fæpe quide,
qui prophetæ , ijden & Sacerdotes erat,
Sacerdotes , aliter quatenus Prophetæ .
Res eft non omnibus peruenia , & digna
diligentiore examine.
SECTIO I.
3
De rarionali , urim ac
Thummim .
Acerdotalis propheria ,inodusconfi
itebat in applicatione Ephod.fuit au
etiam minoribusconceſſum ordinibus ,
vt puero Samueli , alterum , Sacerdota- 1. Reg.27
er eo loco
le , quod eciam vocatum eſt ſuperhume norat na
natiflimum ; loſephus ctiam vacat fto- defcribi .
lam hieraticam ,epimidem , & diploide , tur. Ezo.
huic aureis cathenulis appenſum erat, Ra ‫נ‬28 ‫הש‬
tionale,feu Pectorale, vtroque enim no - oh
mine vtútur Latini;Hebrei,cholen ,vocát,
iuxta pūcta quæ núc habemus,nam lole
phusalijs vſus fortaſſis cū vocat , Elen ,
Græci codem tefte , dégro , Scriptum
quidem aliquando apud Septuaginta ,
Phi.
 334 Difquifitionum Magicarum
Philonem , & Hieronymum inuenias, A
aoycio , ſed medoſe, pertineret enim po
tius ad locum conſulendi, rectius alibi a
pud eoſdem , nágran quafi dicas oraculú ,
fic enim ab Heſychio ,aóyıx ,explicantur,
puerttulata ,& apud Plutarchủ ,In Syla
la ,vátes vocantur,dósos.? Sed cur áú
gloy ? Si Gręca Iofephi verba perpen
das , quia veritatis irrefragabilis oracu
la fundebat . Latinis dictum , Petto
rale , quia pectori appenfum , Raliona.
le , quia more animals ratione præditi B
raciocinabacur ,liac ipfa de caufa, Indicij,
elogio.addico ,illud cohoneftabant, vocá
2.6.- 8.7 . tes rationale iudicij, iudicium filiorü
Wojo Ifrael, & iudicium Vrim , in Hæbreo
.21 .. 27. quidem fonte.Rationem reddit larchius
Num
quia ſupra Vrim infcripra vocula , Mi
Sphath, fed hoc fomnium eft reclititi. po
Pro.l.vtius crediderim , quia ficra Scriptura con
61.7.9. ' lucuir ,id quod quifque ficere debet,fiue
cuiuſque officiuin ,vocare, iudiciun :Sa
cerdos autem ,rationali indutus propone C
bat Deo hominyın dubia , deſideria , &
negocia , & per rationale , non tantum
Deus propiciabatur , ſed etiam ſignifica
bat hominib . quid fieri veller , & quis rei
fucceffus futurus effet , vt non male Abe
Toftut. nezra.Huc fane facit ,ipsú nomen Vrim ,
Lipomo Thomum de cujus etiã fignificatione
in Ero.c.
28 Ribun & vſu videndum , Scripſere quidem mul
1.3.deti tiſed optes merito diftinctiora , & 'clario
plo.ca.:2. ra,vtrei dignitas poftulabat. cæceris me
Serarius, lius egere Toftarus , Lipomanus, Franc. D
de Tofui . Ribera , & Nic . Serarius, Agenduin accu
Sacerdot. rate de tribus;noinine,re , vfu ,
‫תסיס‬ Quord nomen ; Chaldæi vocarunt ,
Org Vrasi o T bumaia Hebrei, Vrim .
Thummim .Vrim , ſignificat illuminatio
Serarius, nes, ſeu lumina,à radice ur , Græci ver
Tlafo
runt, τα δηλα δηλωσιν φασισμούς φατί -
Sacerdo. Corpus nuster, doctrinam ,cuinagie de ra
jibus. tionali,cuin verode ipfo Sacerdote, eru
d'on & dirum . T hummim liga :ficat perfectio
PUIK . nes à thaman , perticere : Gręci nuncu- E
pantayubhay, 7648 watts & Toisirs, no
Her verris, veritatem , & aliquando Me
tonymice , Sacerdores, vel etiam aliter ,
D. Aug. prout illi res vila poftulare .
in Eros Sed quid rei ifta nomina , Vrim ,&
9.17 DA Thummimiquidam negant fe feire pu
widKimi toex fcriptura tamen id colligi porke. Alij
chi in li
radicum , cen fent diuerfum quid fuiffe in rationali
Caiss . in a XII.lapidibus :fed diſſentiunt inter fe .
fuerunt, qui putarint. XIII. lapidem fuif
ſe( Suid.vocat adamantem cuius color , Elod . It
pro diuerfitate profperi, vel aduerſi fuc- gas.et n '.
ceſſus, intrante in atria Sacerdote, muta
retur.hanc opinionem ,meo iudicio , D. d.q. 117 .
Auguſtinus fabulofam vocauit,necde lo
ſephi ſententia locutus. Abenezra neſcio
quas aſtrolabij figuras comminiſcitur :
quem multis rationibus luculenter To- q.iz.
ftatus refellit. Salomon Larthius, & Eugu
binus cenſent,fuifle nomen ineffabilera
tionali inſcriptum :Philo ludæus, & Hu .
go Victorin . volunt, ipſa hæc verba (V.
rim , & Thummim ) racionali infculpta
fuiffe, alij laminas quaſdam lucentes, &
quiſque ,quod foniniauit, vel in buccam
venit, vt licetvidere apud Toftatum.V c.
rum mihiplacet , quod multis alijs, nihil
ab ipfis lapidibus. XII.diuerfæ rei fuifle.
Primo , quia cenfco hæc ipforum lapidū
fuiffe nomina , ficut ijdem lapides etiam
alibi vocantur, Soham ,& Milluim , la
pides candorum ,ſeu pelluciditatum , &
plenitudinum ,vel vocantur dumtaxat ,
Miluim , vt videtur nofter interpres in- Efod. - 5.
tellexiffe :qui vertit , lapides Onychinos worl.7
( hoc dicens de duobus illis fupra hume
rum , ) o gemmasad ornandum Ephod .
( lic vertensMillsim , de his XII. lapidi
bus) obſcurius LXX.qui Sobam..vertu ,
reepdiss.namn fardius vnus ex XII.Secun ,
do, quia fiquid aliud fuiffent, certe Mo
ſes, qui cuncta, quæ in dopie, inerant, tá
accurate perſcripſit, & appendit , aliquid
de eius, quod erant, forma, quantitate ,
qualitate,materia,loco,nobis prodidiſſet:
Reſpondet larrius , idcirco hæc præter .
miña quia ,velDeus,ipſe, vel Mores, in
monte Sinai, Vrim ad Thummim fuerat
fabricatus . Apage fis, fibulator : hoc tu
de capice cuo.li verum foret , hoc ipſum
nobis SS.tradidiflet : ficut tradidit, prio
res Decalogi tabulas à Deo , poſteriores
a Mofe perfcriptas .
Obijciunt, poftquam Deus Mofi iut Elod.28 .
Sot ponere in rationali XII . illos lapides, verf.17 .
mox ,vt de re plane alia , alio loco ,dicitur:
pones aulē in rationali iudicij doctrinā : verfejsa
veritatem c . Refpondeo hoc dici,
vt breuem quandam a nacephalæofin ,
& explicationem cúctorum , quæ de his
omnibus lapidibus præmiferat.q.d.iuffi,
ve rales , & tales gemmas rationali inſe
reres , cape nunc iuffionis illius caufam .
idcir
 Liber Quartus.

idcirco iufſic,vt hæ, gemmæ tibi fint, V- A nem.Rabanus.lib. vlt. in Exod. per, fiue
rim , & T bum mim , hoc eft manifeſta
cio , & vericas rerum futurarum . Hoc.o.
breuiter, ait: id , quodin rationali pones ,
hoc tibi fucurú doctrina, & ve ritas. Nec
vllam hic video obſcuritat ém in hacre
pecitione,nec nouitatem in nomine,tam
Hebrais non noto , ſed , & celebrato.Di
citur autem rectiſfimeMoſes , poncre in
rationali Vlim Thummim ,quia lapi
des illos per Beſcleelemcuravit ex Dei
præſcripto inferi rationali.Nifi forte cen- B dum texturas,vocatasmanifeftationem ,
Icnt, ipfum per le Moiſem intexuiffc illa
verba, & non pertextorum magifteriù ,
ac manus.Quod fi poncre , tum perillos
dicendum Moles; certe , & nunc noſtra
in fentenria . Deinde fciant aduerfarij,ca
dem vim elle phraſishuus,lapidesmil
luim , & milluim , fimplicitem , item , lapi
des vrim ,ac thummim , & vrim ,açıbum
mim . fimpliciter. Virobiquc cnim ijdem
lapides fignificantur,fed illic additur vox
lapidum ,quia de gémis dumtaxat, qua C Scilicet ignoraffet Lofephushanc fcriptu
gemmæ crant,agebatur: hic vero omitri
cur vox lapidum , quia de ijs agitur ,non
qua lapides, led qua gemmæ eraculi ex
hibitrices. Quid aurem ineptix eft,fi Me
ronymice oraculi nomen tribuaturgem
mis oraculú fundentibus?Nouæ ne Me
tonymica Sacræ Scripturæ funt locutio
nes: Quid tenebricofi.pones, c.pro:po
ncs in rationali lapides, quibus à mune
re ,nomé eſt Vrim , & Thummim ? Nec
opus fuit cxprimere modum alium , qua D lcd corum loco ,tantum fit mentio de
feriem ipſam gemmarú fatis expreffam .
Illi poriusexprimere deberent ,vbi illud
in rationali vacuum , ad hæc nomina in
texenda ? an inter fingulos lapides ? an in
ambitu omnium ? an ad dexteram ,an ad
finiftram ? n demonftratiuum , cur potius
demonftret hanc texturam , quam lapi
dum miraculuin ?imrno hoc potius,q d .
admirados illos lapides,Vrim , & Thum
mim . Auctorum , qui nobis obijciuntur ,
auctoritas magna foret, fi ,vel interfeco- E emphasi,qua ſolent Hebræi vt, & Lati
ucnirent , vel rem diſcuſſillent diligen
cius.D.Hieron . ad Fabiol. quod nobiſcü
pugnet ,nihil habet, quod faucat aduerſa
rijs ,tantumdem , vtitur folummodo lo
quendi ſacræ Scripturæ . D. Aug. quæft.
117ambigue loquitur, & quid effepotue
rit indicat,profeilusid neſciri D.Greg.po
2.palt.cap. 1. nihil omnino dicic , præter
verba fcripturæ , & myfticam expofitio
illud ,rem ſoluit. Radulfus, lib.6 . in Leuit.
afferit dumtaxat fieri potuifle , vt inſcribe
rentur hæc verba. Rupert. in Exod. obi
ter,nec aliud ,quam , doctrina , veri
tatis infcribitur illi, Solus ergo cum Hu
gone Victorino , ex Patribus, Philo via
deatur hoccerto cenſuiſſe; etli de Philo .
nc etiam dicat quis ,non inepte , texturā
non vocaſſe vocum harum inſcriptioně,
ſed lapidum inſertionem , & hasiplas lapi
& veritatem & fic etiam has virtutes di
cere depictasin 7 nopir propter lapides
fulgorem propheticum emittentes. Etre
Etc ex Iofephol.z.ant.c.9. Ribera nofter
hoc cum Lvrano , & alijs , collegit, quod
diximus, quia licet loſephus nominas .
Vrim , & T bammim ,non nominet : vsú
tamnen ; & miraculum deſcribens, ſatis a
perte indicat,ſe prophetiam per Vrim , &
Thummim ipfilmet lapidibus tribuere,
ram horum noniinum ; aut fi fciuiffet , că
pertinaci filentio inuoluifler.
Sic ergo ftatuo, Vrim , & Thummin
fuille basiplas gemmas.XII. vi volunt
Iofephus, Lyran.Toftar.Oleafter, & Ri
bera, Videtur enim hoc probabilius , cu
propter ea,quæ iam diximus:tum , quod
in Leu.vbi Sacerdos veftitur,nulla fit ho
rum XII. Iapidummentio , fine quibus cap .
viij.s.
nunquam Sacerdos rite veftitus fuiflet ,
Vrim , & T hummim :vt hincappareat ,ta
libus nominibus iplos lapidefiniet figni
ficari.Qui quoniam fplendidi, & mican
tes clariflima refulgebant luce ,dicti funt
non ſolum (plendidi, & lucéles: quodpa
rum futurum ,fed fplendores, & illumina
ciones , Prim ; & quonianı erantex gem
marum illis generibus, lectiſſimi intega
rimi, & perfectiſſimi dicti ſunt,non per
feiti, fed perfectiones , Thummim : ea
ni,abftraéta pro concretis vſurpare quá
Oleaftrij fententiam , æquuin non fuit à
viro erudito accrbius exagitari LXX . ve
ro , & vulgatus dum interpretantur ; do
&trinam veritatem maluerunt ſua no
bis verſione vfum lapidum , quam vocis
ſignificationem exhibere :prudencer id
amplectentes, quod magis admoresle
gentis formandos faciebat . Nominum
vero
 356 Diſquiſitionum Magicarum
vero ratio hæc fuit. Vrim ,dićtam , quia, + A ornatu ſunt accipienda : fed per huncora
vt lux quædam , tenebrasignorantiæ di natum allegorice ſignificatur perfectio ;
ſeutiebant fulgore ſuo : Thummim , ve & doctrina ,quafacerdotem præditum
ro ,quia ,vt omnisprophetiæ , certa quo effe oporteret . Toftat. ibi valde ſe cor
queſplendoris erat promiffio , & indubi quet , & vertit in varias interpretationu
tato Deus,quod fulgore pollicebatur , id formas ; ſed hæc , quam dixi ſimpliciſſi:
euentu perficiebat,nec fas erat dubitare . ma cft .
Hæc dere. Reſpondendi modum , arbitror dupli
De Vlu propherie,duo nobis ſunt con cem fuiffe . Cum enim has gēmas Deus
in Carh .(ideranda , modus interrogandi, & mo inſeri iufferit pectorali, vt per tam lucen
Lipoma dusreſpondendi.Interrogationem , Hu tes, perfeitoſque lapides,ipſe lucis, perfe
go Victor.cenſet , per qualdam fortitio- B ctionisque omnisauctor interrogarecur,
nes ſolicam proponi. Quod vnde accepe & reſpondens tam Sacerdotes, quam .
rit,aut.qd illi fuffragetur,neſcio .Iarthius, principem , & populum ſpiritualiſúa luce
& Abenezra traduntſolitos codicillis in illuſtraret ,ac perficeret,euoluens inuolu
ſeribere quæſita, & hos rationali impone ta ,explanans ambigua , & docens , quæ
re ;cuius rei cum in Sacra Scriptura nul facienda , omittendaveforent , & modo
Tojephi, lum veſtigiuin inueniatur , nihilvereor præfcribens , quibus resinchoanda per
Lira iftud pro commento reijcere , coinmu ficiendaque, ſatis apparet, reſponſiones
Tole . nemque ſententiam aliorum amplecti. interrogationibus accommodari debuif
Oleaft. Receptius enim , & verius puto , Sacerdo
ſe : interrogationum vero quædam per
tes,poft debitas preces,viua voce propo affirmationem , negationemve nudam
fuiffe interrogata ,indutos,cum alia veſti C poffunt expediri, quædam longiorem re
menta ſacerdotalia,cum Ephod , & Ra quirunt explicationem . Arbitror itaque
cionale, ſeu monile gemmatum Ephodi ad priusilludgenus interrogationum , nų
appenſum ,de quo nuc agimus: quod vo do lapidum fplendore, ſeu fulgore refpó lib. 3. 4
Reg.13 cabant , applicare Ephod , ſeu confulere fum : & ex eo Sacerdotem colligere roli- riq.6.9.
Der Dominum applicato Eshod , vel fimpli tum ,lucderet, an diffuaderet conſulenti:
4.6.23.v. citer,conſulere Dominum ,quando de Sa quo ſenſu accipio loſephi dicta , quem
2.0 44 cerdote ſermo,vel pro ſe,vel pro rege,fic Toftatus, & Ribera merito fequuntur:
13.6 is enim rex per Sacerdotem cófulebat Do nec eft , quod quis arbitretur D.Aug.hoc
CA.28. minuin : quem morem nobis SS.explicat fabulolum iudicaſſe :nam quid peritrin
ver.6. 2. per Efdram , fiad Hebræum fontein re gat,paulo ante docui. Ad pofterius ge
e /dr.7.0. Curras.vbienim nos habemus, donec ſta D nus interrogationum , non reſpondeba
65 ret Sacerdos doctus, eruditus ; LXX. tur illo tantum fplendore( nec enim coin
vertere,ftarer illuminationibnsca perfe mode hoc potuit,) ſed longe aliter.audie
&tionibus ,(nam , qui cum Gentilibus ma batur enim a Sacerdote interna quædã,
lunt:initiationibus:Latine quidem loquu vel externa quandocue locutio , feu ora
tur, fed vim vocis Hebrer , quam LXX. culum , quod ipfe poftea interroganti ma
funtoptime interpretati,parum expreſſe nifeftaret. Quamquam nec hic abfurdu
runt illic inquarn Hebr.cit : ftet Sacer fitopinari, ad fplendorem tunc lapiduin
dos, Leburim ,vel Thummim , & fenfus acceffifTe facerdoti lumen propheticum
eft : donec facerdos Dominum conſulat menti eius à Deo infulum . De hac qui
indutus,Vrim ,oThummim . Ei ( quod dem reſponſione prolixiore, petet ex Re 2. Reg.so
verf. 23.
erudite Ribera notauit,) ve collationem E gum geitis, vbiprætet reſponſionem ad
fummæ dignitacis Pontificie delignene interrogata, inſuper Deus docuit modū
facræ licere ;dicunt ,Vrim , Thum prælij conferendi , & propter calein mo
mim alicui collata. Sic enim Mores tribui dum refponfionis , puto genus hoc ora
Leuiticæ benedixit: Perfe &tio tua , o do. culi vocariconſueuiffe, Reſponfionem per
Deut.33 Erina tua viro fanéto tuo. vbi Hebr.eit, Sacerdores.
verf.8 . 1. Reg.16
Vrim Thummimtui viro ſancto tuo , Vidi ,qui contra loſephi,quem fequor, 28.ver.be
& eodem ſenſu LXX.vertere, Date leui ſententiam ,non vno ariete moliretur. 1. vbi hebr.
manifeſtationes eius, & veritatem eius . ſibi difplicere ſcribit , & ſuſpectum elle eſt1 .prim .
Quæ ad litteram de codem facerdotali fingulare Ioſephi teſtimonium . 2. quo 2.
niam
 Liber Quartus. 357

niam in eodem locò Iofephus duabus A fexcentis Rabbinis recentioribus, qui to

adhuc alijs in rebus labitur : hic quoque tius antiquitatis ſunt imperitiffimi, præ
lapſum .cum , quia dicit hoc a Græcis fero . De laddi quidem illo reſponſo ,
Negrov , vocatum , cum tamen LXX .ſic quoad oraculorum ceſſationem ,nec La
vocarint, qui Hebræifuerunt,cum , quia tini,nec Græci Hiſtorici ; qui res Alexan 2. Curs,
dicit duccncis ante luos commentarios driſcrupuloſe fermè funt proſecuti, vel Ruffus.
annis , hos ſplendores ob legis violacio vno verbulo meminerunt. Joſephus ve- Sic Pluta
nem exſtinctos : cum tamen Thalmu ro, Zonaras, & Glycas, quando accura- Arian .
dici, & larchius , & Kimchi , & Elias tè narrant , quæ laddus cuin Alexan.. Iofeph.li,
Germanus teftentur , diu ante huic ora droegerit , ca recenſent, vnde fatis col
in fin . Že
culo finem impofitum , fcilicet iam inde ligatur,de oraculo per Vrim & Tumim mar. 10.1 ,
à captiuitate Babylonica , quod à laddo B nihil Alexandrum cogitaſſe : cuiusilluni Glyc poze
refponfum ferunt Alexandro Magno pa quoque fuiſſe ignarum prorfus verifimi- an'nal,
tenti , vt pro fe Deum de belli Perfici le cenfeo : De Victoria vero contra Da
cuentu confuleret . Denique , quia ſe riuin , à Deo docent per viſum certiore
queretur ex hac Ioſephi narratione, hoc factum . Arbitror ergo Ioſephum egiſ
oraculum tantum infueuiſſe de bello re fe de fulgore huiuſmodi penitus ſemper
ſpondere, quodnon eft verum . item que ceſſante . Nam per interualia,quin
ſcqueretur folummodo conſueuille de aliquando etiam priusceſſauerit,vt Sau
illis quæftionibus, ad quas , per : ira, vel lis, & poftea quorundam Regum , poſt
non , refponderi poffet. conftat autem Dauidem , tenipore ; non eft dubitandú .
fæpe pluribus reſpondifle, & quidem in Glycas quidem indicat ,quidem Iſraeli pa ,1. An
terdum inopinata, & præter interroga- C taDeum oftenderant, non confucuifle nal.
d -ver.13. gationem . His vir acutus, & egregie illis Deum per Ephod reſpondere . Sic
doctus conatur Iofephi fulgorem infu igitur fufpicor, folitos Iudæos primo per
(care , ſed leui manu fuligo poteſt amo Sacerdotes , applicato Ephod ", Deum
ueri . conſulere : ſi hac via non ſuccederet,re Patet ex
Ad primum reſpondeo , licet id folus curriſſe ad Prophetas etiam , qui Sacer- 1.Re. 20.
loſephus dixiflet ; maximam eius in re dotes non eſſent , ſic enim legas ipfos ver /.6
bus ad Sacerdotium ſpectantibus , cum quoque Sacerdotesad Holdam prophe 4. Re. 22
ipfe Sacerdos fuerit , auctoritatem elle tiftam oraculi cauſa adijſle . v.14 .
debere ; preterea nullus alius fupereft il Ad tertium dico , nihil eorum ſequi,
lius æui Hebræus fcriptor, qui talia diſcu quæ inferuntur . nam bellimeminit lo .
ture potuerit, præter Philonem , & lo- D ſephus , vt rei, dequa frequentius age
ſephum . Philopaucula huiuſmodi at batur: Fulgoris verò tantú , prætermil
tigit,allegorijs folis intentus; neque ne 1a ſubſequente Sacerdotali manifeſtatio
gauit. Ioſephum ergo folum id affic ne,meminit , quia manifeſtatio illa res
mafle , quid mirandum ? folita ; fulgor vero , res cæteris gentibus
Ad 2. nego in his Iofephum labi . Li plane infolita ,& inaudita erat,& ideo il
cet enim LXX . fuerint Hebræi Sanhe jam memoriz ftatuerat commendire .
drite , Græce tamen non Hebraice fcri Duplcx ergo fuit voius oraculi V'rim , &
plerunt , & cũ Græce ſcriberent , dizen Thumınim manifeftatio , fiue rcpofio ,
dixcrunt, & eos poftea cunéti profeiyi prior illa , & exterior, tantum per fulgo
Greciin hic nomenclaturra fecuri fue rem lapidis: & pofterior quandoque etiã
runt , ronaliam ob caufum , nili obeã , E extrinſeca , per Sacerdotem prophetiæ
quim Iofephus ibi retulit ; ex cuius con ſpiritu imbutum , qui quod perceperat
textu Græco , manifeſtum eít , eum lo admoto pećturali, id postea quærenti:
quide Grecis duntaxat illis qui Iudaico, bus inanitettabat . Foitallis propter to
ritus venerabátur.Notum vero ludæos, manifeſtationes concurrences . Seprua
& Græcos fic diftingui , vt Græcorum ginta interpretantur iudicium tován
A &. 14. nomen recineaot ; quotquor ex gentili. hoc eſt,iudicium bis quidem manifefto
in princ. bus ad ludaiſmum tranfierant. Deora ruin Sacerdoti, & tertio manifeſtando
timist noculi quoque ceſſatione ,merito Iofepni riun conſulentibus. Eande ob caulanı
* Test, auctoritatem cunctis Thalmudicis , Vrim , vocarunt illuminationcm , &
Thuma
 358 Diſquiſitionum Magicarum
Thummim , veritatem , ſiue perfectio- A quæ quibuſdam fæculis crebræ admodü
nem ( eodem enim hæc recidunt )quo leguntur , vt vno fæculo duodecimo fe
niam Deus neminem fallere , vel poteſt re,Ornifolitarij ; quam Geruaſius Pref
vel vult; ſed quicquid Sacerdoti dicebat, byter deſcripfit ; Tundali Hyberni, Cy
hoc veriffimum , & numeris omnibus rilli Presbyteri, Roberti Abba Lymbur
erat abfolutiffimum . Sacerdotis quoq; genſis, loannis de Plinio loachimi Sicu
officium erat eadem populo verè acple li, Simonis Stochij Carmelitæ , loannes
nè denunciare, nulla omiſfionis,diſliinu Bridlyngton . & ahorum .
Sie Phil.lationis , mutationis aut falfitatis alterius Verbum fiue ( vt mauult Cyprian . )
b.z.de vi adhibita mixcione . obſcura , fi non lucu ſermo Græcis, no sov; Hebræis Dabar, 727
rá Mofis Haec de re valde eft prophetia, quaSpiritus Sanctus,mé (A. 8.V.I
6.38.0.55
in Lenit6. lenter ,haud certe prorſus indiligenter B taliquadam locutione prophetam oc
Orig./8.
Hier in c. dicta ſufficiant . culta docet,vt cum Efaiæ dixit ;Sume ti
4. Ole.es bi librum , & iterum ; vade dic Eze
epif . 1272 SECTIO IT . chia , óc. Locutio ifta fiebat , vel voce
ad Fabio
lam formata in aere , & audica , vt Abraha. Gene.221
Deoraculis Prophetarum . mo,nefilium necaret ; vel verbis in ore v.11.
Prophetæ pofitis , vt Balaamo , & hæc Nu. 22
1
Vffecerintiſta de Oraculo per Sacer Aramæis propriedicta ; Malki, Hebr. " 23
Moxy Malchuth ( hoc eft conflium )
S
per Sacerdotes Domino reſpondentes quafi dicas regem prophetiarum , ſiue
frequentius eſſe cæpit , Oraculum per prophetiæ fpeciem præcipuam , nihil
Prophetas; quod diuidi poteft in vifio. C enim confilio eft vtilius. Vifioni, & ver
nem , & fomnium : ſicut, & oraculum bo hoc commune fuit , quod vel de læ
per Sacerdotes , diuidi potuit etiam , in cis , & fauſtis erant , & in nouo Teſta
vifionem fulgoris , & manifeſtarionem mento tunc vocantur , Euangelium ; in
virbis :ideo quædam ex dicendis, devi veteri nomina vifionis , aut verbireti
fione , c verbo, analogia quadam por nent : vel erant de infauſtis , ac triftibus
rebus,minarum , & luctus annunciæ ,re
fent eciam accommodari prophetiæ ,
Vran , Thummim ; vt non obelæ na gibus , ac popu'is exitia portendentes :
ris lectoresfacile animaduertent . tunc Hebræi vocabant huiufinodi pro
Vifionem , verbum Græci Patres , phetiam , Maſſa à verbo ,Naſaleuare,
& LXX . non rarò confundunt, vt, & ip tollere,portare, affumere . Per hancra
ſa Scriptura ; cum viſionem dicit auditā, D dicis varietatem factum , vt controuer
verbum verò viſum vel oſtenſum .vt cú tatur, quid proprie in facra Scriptura fi
Ifai. 2. er Ifaias dicit . Audicælum , quia Domi gnificet , Mala ? Olim Aquila vertit ,
3. et A nuslocutus eſt; & tamen initio vocaret , aplua non accipiens pro curru ( vt apud
. c .: vifionem : & cum Zacharias ; & Eze profanos ) ſed propondere , feu onere ,
Ifai
vte rg. a l
chie dixi flen t; ſe ver bum Dom ini expl i vt nofter optimè tranftulit . Calamitas
1.usdeë caturos , fubdunt viſionem , differunt'ta enim , cui impendet , eú Æthna grauius
giam Ab men . Nain premit : & in quem talis prophetica fen
dia.1. Viſio,Græcis , oparis vel opelflce , He tentia ferebatur ,hic metu, atque triſtitia
bræis , roe ; eſt prophetia, qua mens ſpi oppreffus , quaſi caput nequibat erige
‫לנה‬ rituali oculo cernit obiectum propheti re .fic explico ,& amplector Diui Hie. Eso. Žj .
cum ipſi celeſti lumine repræfentatum . E ronymiſententiam , in Nahum Quid ni veifs:4:
differt, à verbo, quia verbum fæpe con amplectar? ſemper ( Si attendas ) voca- Reg 9.0.
tingit fine viſione , & vifio fine verbo : bulum pro aduerfa , numquam pro ſe- 25.28 viso. 2.
differt, à fomnio , quia viſio fæpe offer cunda denunciatione inuenias vſurpa
tur vigilanci. crebro quoque vſurpatur tum ; & perſpicue Hebræum nomen,
more Hebræorum pro concreto , ſeu Onus , feu Pondus fignificat, & in Pſal.
E10 . 3.3.
Ezech .1. pro re vila; fic Mlores rubum vocat viſio 27. Græca verfio optiov, habet, hoc elt,
Joel.z.că nem : fic Prophetæ dicuntur videre vi pondus
fimilibus fiones. Talesconſucuerunt elle frequé Sic nonnulli putant a Ioanne vocari, Ap0.2 .in
rius Sanctorum virorum reuelationes; Båpeer, hoc eſt, vt nofter vertit,pondus: fin.v.24
led ,
 Liber Quartus.
fed, ni fallor,ipfi falluntur: non enim il. A hanc noftram diligentiam confultu- rias Mo
lic fermo eft de prophetia , ſed de onere
interdictorijalicuius præcepti , vt recte
Primafius , & Haynon lenſere. Nec
longe abit Spiritus ſanctus , cum onus ,
vſurpat pro ipfo populo , cui tale quidim
minere denuncatum iuit : quia talem
lere. 23. populum Deus diu laborauit ſuſtinens,
0.3. tandemque humeris ſuis , quali onus
moleftiffimum ,,excutit, dum eum abij
cit, cum fuo , quali fauore , & peculiari
defenfione deftituit . LXX. Theodo- B tur ecſtaſis accedit , tunc tenenda Pairú
ch
D. Here, tion , & Symına . folent verters
in lerem . animale, quz, vox à haußerw , deducta ,
(1.23 . et donum & munus lignificat. quid com
Fuori mune , dicat aliquis , oneri & muneri ?
in Lexic. Multum fanè in propoſito : immo hic
idem eft onus , & munus .
Nam prophetica comminatio infor
tunij, & fupplicijin {tintis, præclarum , & tur, dum anima fpiritus efficacia collu- warum .
preciofum eft Dei donum . quia quos
Deus dilizic ,caſtigat , & quos caſtigat , ticorum , quales erant hæretici Monta- 86. Hier
prius , vt tefipifcant , minas proponitil- C
lis , & vt ſolent fugare malences, quimi
lædere ; lapidem manu leuit , & olten
tat , priuſquam iaciat . Homini fic libe
rum relinqu: t, fugere à ventura ira.Sane
añupec primario ſignificat leuationem ,
kuc allumpcionem ,fecundario donum ;
Co, quod dum datur,à donante leuatur,
& tradicur , à donatario vero aſſumitur .
Vnde Theoni, & alijs Mathematicis ,
Dialecticis quoque , hñkuce , nomina
tur illa propofitio , quæ de nonſtratio- D
ne , vel argumento inferta , & non pro
bata , aſſuinicurab alio, & vt , quiinſer
uit illain probet, poftulatur. Sic cumin .
terprete sifti in SS. añphnich , vſurparunt ;
pro reipſa acceperunc, quæ affumitur fi
uc eleuatur, idque conſentanee idiotif
mo Hebræorum ; quibus Propheta di
citur, quafi afTum re , & ieuare ipfuin
Onus , & libratun intentare ceruicibus
impioruin ; quibus impijs breui immi
nentem diuinam iram comminatur:huc e
enim pertinent illæ paffim occurrentes
phraſes, aſſumere luctum ,alumere pliz
Thoph. { tum , affumere parabolam . Cauen
in Habal.
UN bů . dum itaquc , necuin Græcis recentiori
10. Per i, bus . 7buud , ad quamuis prophetiam
oliger. extendamus . Si cui hæc nimis fuſe di
1.delo. Eta videbuntur: isfi , quam fe viri egre
de Lem . gij in his torſerint , conſiderare digna
bate, bitur :non diffido illum æqui, bonique,
359
rum . ta.Prelu
diis in
Hæ duæ ſpecies,viſio, verbum , ali
quando iunctæ ſunt cum raptu , ſeu ce - prophes
minor .
ſtafi , aliquando feparatæ ,ſjinul fuerein Frâc.Ri.
rapru Beati Pauli, ad tertium vſque cce - bero in
lum , vbi vidit , & audiuit , quæ non li Nabum .
cet homini !oqui : fortaſſis etiam Eze. Efech.s ,
chielis vifio quædam talis fuit, quæ vo v.3.etc.
catur , iad , hoc eft, propheria non leni- 8.8. I.CC
ter, ſed violenter influens.Quando igi- 3 .
luft. ad .
doctrina: Prophetasoon fuiffe, fic men- monis ad
os
te captos, vel attonit , vt non probe ſci- Gent.cir
rent , quid prædicerent. Polycronius in a
Ezech.cap. 3. Quemadmodum diuini , Ortod .
o incantatoresad demētiam vfque pro- Epipha.
cedunt , demone ſtuporem illisingenera- (qu: fw
teitaà contrario Prophe:is ſenſusaffici hare:
ſtratur . hoc enim proprium fuit fan2 qua eft .
niftæ , & vates Gentilium , vt ex Beato prefas.in
Paulo, fibi viſus colligere Theophylact. Chry ;o.
initio commentar.in 1.ad Corinth.cap. in p .4+.
12. Iinmerito valde ab Oliverio repre . og 60.2%:
henditurauctor , de ſpiritu , “ anima in epife.
Al cor.
( exitat inter opera Auguſtini ) qucd Aug.lib.
icripferit.B . Ioannern in ecſtaſi Apoch- . contra
lyprin ſcripſille. Acad.c.2
Nam ecita ſis duplex eſt , vna diuina ,
alia diabolica : vc inſinuat Tertullianus
liis verbis ; Ecſtaſis hoc operatur de ſua 1. de ani.
ma .
proprio , vi fic nobis ſapieniia imagines
infirat vierrorü . Sapientiæ fcilicet,
ac veritatis diuinaerroruin , & falfitatis
diabolica . Non igitur auctorille ecſta
ſim ſumpſit,pro mentis attonitę ab alic .
natione, & animiquadam impotentia ;
qua.is crat in Pfeudoprophetis illis ; fcd
morera :rum , & recto , pro raptu , fiue
pro abitractione tantum à terrenis, &
fenfuum corporeorum functione ; nec
voluit fic conftitution Euingeliftam
feripfifle; fed , quæ , du'n in tali ecltz
fi conftitutus , viderat , e2 poftmo
dum infcriptum jedegiilct , vt initiam
Diui Pauli raptuin : talis haud dubiè
D. Ioan. fuit , quod teftatur cum di
cit , in fe fpiritu fuifle (igarou wiv Treba
kati ) fcilicet correpcum , &abfortum
in ecítafi, vt rectiffime Haymon futin
terpretatus breuiter idem vno verbo in .
Gnuare voluit Andreas Cæfarienfis ,
 omu m Magic arum
360 Diſquiſiti
and pati kyu TED04Lduroy xaToxov , A fomnium Beati lofeph , & primum Re.
quod vocabulu ,lic afflatu Spiritu ſancto gis illius Babylonij , quandoq; vero nul
fignificat,vt cotus ab eo correptus men la præcedit cogitatio , vcin ſoinnio ſecun
te ſeu Ipiritu, & occupatus ſolida poffef do Beato loſeph accidit . hanc differen
fione fuerit nain affectio animi ceſſati
corum , velTogei vocata , quia ſenſibus
Gal.l. 13. corporeis ad teinpus quafi priuārur: vn
Terapé de & morbos quidam ica nominatus ,
ut etiam qui corporis fenfu motuque priuit,qui
affec. Ae- & xesentes noftrimedici,congelatio
shive Ae nem ,appellant . Idem fignificari puto ,
synet ,li, quandoProphetæ dicunt, faltam ſuper B
4. Reg . 3 . femanum Domini , item , eleuauit me
VIl.
Ezec. 11. Spiritus,auteduxit me manus Domini in
vs. etca. Jpiritu . item , cecidit fuper eum mentis
and those excelus , vbi Græce eit , troupes Perpe
A& 0.10 .
ram Thedorer . & Theophylact. cum
in Nahž. Lemma , confundunt ciim huiuſmodi
raptu, hoc eſt, lan , cum Mala.
Tertia ſpocies erat , fomnium dormie
tibus canto medio fimulacro , ſiue phan
talmate , contingens : Hebræi vocant ,
Iſa. 19.8. Chalom ,Græci,eroare» .Si quis quæ c
7. euentura funt fomnians , ipſe quid ſom
niet non intelligit , tunc eius reſpectu no
erit prophetia, fed reſpectu tantum illius
erit prophetia,cui Deus fignificationem
fomnijreuelabit.quare loſeph Prophe
Gen. 40 . ta , & non Pharao , vel eius ferui ; Da
GÉ 41 . niel Propheta , & non Nabuchodono
DAN . I. for, fomnians autem ipfedemum annu
merabitur Prophetis, quando cum fom
nio fimul intelligentiam fomnijperce
pit , vt Daniel in altero fuperbi Regis D
DAN.8.2 . fomnio . De his fomnijs propheticistri a
ſunt conſideranda ,modus, cauſa , &
gradus , ſeu dignitas .
Modus multiplex eft, vt accurare no
9.3.de ob ſter i'ererius explicauit.quædım immit
feruar jo- tuntur cum pauore , & horrorciomnia .
mnior ? tis , quxdım pacifice, fecundo quedain
Gen. non intellecta, quedam fimul intellecta,
V.I .Da.
2.V.I. vt dixi tertio , quædam clara , & fine in
Gen. 28. uolucris , vt loſeph , trium Magorum ,
V.12. & Buati Pauli : quædam obſcura , 10- E
Matr . I.
V.20 . er i. plex 2 , inuoluta , vt Pharao nis, & feruo .
2. 12. 13. rum eius, & Nubuchodonoforj. quar
et 20. Ac. to , in quibuſdam Deus alloqui videcur',
36.ver .: vt Saloinonein , interdum Angelus bo
20.posti: nus , vt Beau'n loſeph ; interdum ali
Dan...ec quis homo , ve Pauluin vir Macedon .
4: Reg . quinto, aliquando fomnia correſpondet
3. Sup.cit. antecedentibus cogitationibus, & ficinu
lic
N. in lit. cium fumuntex cauſaaniinali ;ve primū
tiam nocauit Beatus Gregorius . ſexto , Matt. 2.
nonnunquam nihil petenti Deus ſomn- li.6.Mor.
nium inopinato imuniteit , vt fit plerum- 6.13.
que, & accidit in prædictis SS. excmplis,
nonnunquam vero petétibus reuelatio
nem eamque ſperantibus, vt Danieli . Dan.2.v.
conſuefaćtos enim Hebræos huiuſmodi
delideria ſua Deo proponere ;& ab eo
petere , vt per ſomnia fucuruin illis euen
tum pandere dignaretur , manifellius
eft ex S. S. quam vt quis debeat dubi
tare .
Solici id ipſum Gentiles facere in tem 1. Reg. 28
plo Serapidis , feu Pluconis, vc difcerent 7.6.67 so
9112 rationeà morbis liberarétur, vel ad ripop.
refolutionem dubioruin habendam , vi Eunape
fecit Edelius, & apud poetam Rex La • us in Ede
tinus, & in téplo Æſculapij Apollonius: pienen.
&Spartani inag( tratusin templo Pali- thiet
phacs , tale fuit templum Amphiarai, & ta. 16.1.
Galliæ apud inontem Garganum , Tujiul
huiuſmoditempla vocabantur, Pſychede di
mantea , Conatus ad hoc crimen Apo Paula. in
Itata lulianus per càlumiam , detorque. Borit.
re Vigilias Chriſtianorum ad ſepulchra Stritoire
Maityrum : ſed retulic illum valide B.Cy :
tilius, ludæosnonnunquam eo toperiti lib. 10 do
tionis de laplos, vt ad captanda fomnia luiran.
Goog. % . do
in Gentiliuin templisiocubarent , docet
Elai. propheta: qui immolantın hore is,
O ſacrificantſuper lateres , qui habitane
in fepulchris , in delubris idolorum
dormiunt . ] Vbi LXX . vt folent para
phrastice addiderunt, propter in fomnia ,
Shaérúmuidh, cauſam incubationis expli
canies. D.Hieroym . In delubris , inquit,
i dolorum dormiens , vbi ftraris pellibus
boſtrarum incubare foliti erant, vt fom .
nijs futura cognoſcerent. Quod in f.ino
Aeſculapij vfqué bonic error celebrat
Ethnicorum , multorumque aliorum.. ]
Idem Cyrillus , ibi in Comment.con
firmat .
Caufæ fomniorum efficientes alio lo
co explicabuntur: nunc de diuinorum
fomniorum finalicaufa ( vt vocant )agi
mus duntaxat : quæ ex Spiritu Sancto
multiplex defumitur. i. vt quis à mala
abfterreatur , ficut factum Abimelech
Regi Geraræ , & Labano : hanc infinuat
B.Iob ,
 Liber Quartus.
361
Gen 30. B. Iob , in hororre ( inquiens) viſionis no A Virginis , temporc Sanct.Odonis apud
Gen.31. turna, quando ſoler ſopor occupare bomi loannem Monachum , lib. 3. vitæ D.
cap . 4. 3•
6.7.3.14. nes , panor terui:me , C. & alibi, terre Odonis , cap. 9. cuius occafione B. Vir
bis me per fomnia ó per vifiones horro go cæpit vocari , Miſericordie Ma
re concu !ies. 2. vt conſulciur afflictos , ier . Aliud Bertæ matri Sancti Suiber
& ineftos perfundat lætitia , quod de fe II , apud Beatum Marcellinum , capit.r,
afferit B. Angela de Fulgino , capit. 16. vitæ Suibcrti.aliud S. Abramio confet
Iudic.g. 3. vt adhortetur ad aliquod bonum , v5 Sori,apud Metaphraft. in eius vita . aliud
V.13 Gedeonem , & ludam eiuſque exercit Henrico Imper. apud Rupertuin , in vi
2. Macbe
Is. Mat. tum . 4. vt moneat,vel doceat quid agen ta Sancti Hereberti cap. 26.aliud S.Lut
1.0 20 dum fugiendumve , vt B. lofoph . & tres gero apud Monachos Vvertinenſ. eius
633..ss Magos , hanc caufam lobus fignificat B vitæ capir. 11. & 16. aliud S. Hugoni
his verbis , per fomnium aperuit aures Gratianopolitano apud Guigonem ,in
res virorü , crudiens eos inſtruit diſci eius vita , aliud Hartmanno Tuirien
plina , vt aduertat hominem ab his que fi apud Conradum , in vita S. Vvol
facit , 6C. s . vt ſpiritum prophetiæ , phemi . aliud multiplex Elpediphoro ,
vel quod aliud ſpirituale donum fimul apud loannem presbyterum , in vita
largiatur : quo pertinent iuxta nonnul S. Bafilei Epiſcop. & Martyr. & alia in
Nam.13. los iſta Molis, fiquis fuerit inter vos pro numera .
7,6.
pheta domini in viſione apparebo ei , vel De gradibus, ſeu dignitate prophetiæ
per fomnium loquar ad eum . Sigoifi mula variaque congeſlere MoſesÆgy in Du & o
care volunt , quod fpiritum prophetiæ , prius , & Franciſc. Picus , fed minuciore dubi.
vel viſione , vel fomnio , collaturus fit : c ra , quàm vtiliora : idcirco , illis omiffis.de pran.
potius crediderim agere ,deijs , quibus cantum dico , quod ex ijs omnibus in- los.c.perhe
iam dato prophetiæ fpiritu ligniticat ſe tellectualis reuelatio quæ fit fine cooo go vido
poftea cum corum nullo cain familia peratione phantafiæ : præftantiffima
riter , quam cum Mofe acturum , cum eft , fi fecunduin ſe , & præciſæ ſumatur:
€ 2.V.28. hoc ore ad os , cum illis dumtaxar per altera vero in qua phantafia ab intelle
viſionem , & fomnia . Melius huc fa Ctu excitata concurric eft præftātior ex .
cit iſtud loelis: ſenes veſtriſomnia fome tenfiue,quia primam , & quid aliud præ
niabunt , inuenes veſtra viſiones vi terea comprehendit. Sic etiam intelle
debunt , præcefferat enim , effundam ctualis per le fumpta , & comparata cum
3.Reg. 3. Spiritum meum ſuper oninem carnem , imaginaria pertectior eft,fed fi imagina
Aad.c.z. o prophetabunt filij veſtri. fic donum D rianiaddiderisadintellectualem , tum
g.12. fapiétiæ & prudétiein fomnis datum Sa extenfiue fimul ambę perfectiores erat,
coa ; 37: lomoni,exprobabiliore ſentētia Totta quam ſeorſim fola inteliectualis . ita P.
Gene. 13. çi:ſic promiffio obuenturæ dignitatis, lo Franc. Soarez ad 3.par.9.30.artic. 1.di
Dan.7. feph . & Mardochæo. G. ad cuclationé fput. 9. fect. 2. cui Epiſcopum Guadi
Gene.Is. diuini alicuius myſterij , velmagnarum xienfem Horoleum lib.i.de vera , & fal
Geme:4.1. Reipub. aut Imperij viciffuudinem , vt fa proph.cap.3.
Iſraelis , Acgypti , & Nibuchodono
for . Ad hæc capita reduci poffunt mul QVÆSTIO III.
ta fomnia diuina , quorum in Hiſtorijs
Sanctorum fit mentio , vt illa Africa Quo paéto prophelia , fiue diuina rene
na apud Victorem Vticenf. de perle. E Ja jo diſcernenda fit , à diuina
cut. Vandalic. 2. oblata Eufebio Epifco tione , fiue diabolicare
po Cartaginenf. & quæ poft obitum , welatione ?
Sidonij vilio oblata pincernæ apud Gre
On minus neceffaria ,quam ardua

ni Sali, apud Metaphr. aliud facrilego tractatio , propter quotidianas , etiam

Traiectenli oblatum fæpius, apud Sur,
tom. 4. in vita Sancti Frederici : aliud
oblatum monacho Cluniacenfi Beata
Spiritualiumperfonarum illuſiones; quæ
Atus Synelius ante fex fæcula multos
sum temporis priuatos , & Sacerdotes
Bb
362
finxiffe fomnia , pro reuelationibus , A
ηλεπόμδυοι τίνας όγείρες και αυτοί κέ
AÚTNY LitoManalus. Epift. 54in ea de
cidenda ſequatveftigjaaliorum , qui cer
tatim ad hunc lapidem verfandum ac
curreruntpræcipui fuere Beatus Vince- . menialis, qui cum ipfa reuelationc
tius Ferrerius, tract. de vita fpirituali ca
pic, 11. & 12. loan .Getron ,tract.deplo
bar, ſpirituum , & alibi paffin Cardinalis,
Turrecremata , in præfat. Defenforijre
ucutio.B . Brigittæ ,Henr.de Firmhma, li
bro de quatuor inſtinctibus Ægyd. Car B tibus æternis, effuganiemommes tenebras:
lcrius , par.1.Sportæ fragment.in princ.
Hierony.de Ferraria , in Compend.re
uelat. loan . Franciſcus Picus , libro vit.
de præpotion. Ribade neyra', libro de
tribulatione cap. 15. Delgatusd .libr. 1 .
de auctor. Sacr. fcript.cap . 1 1.& noſter
Franc. Ribera ,,libro t . vitæ de lefu cap .
2. a.quo citatur opus loan . de Horoſco ,
de vera, & falfa prophetia: quem nanci
fcitandem.datum anno 1605. Pinciæ ,
liber eſt varize eruditionis , & iudicijpro- C perimentalem hunc fenfum , ca quæ in
bi,fed Hispanice tantum ſcriptus, edicus
Segouix lectu digniſfimus & ali',, &
quidam alij recentiores, quorum dicta
cuncta inuenies , apud iſtos antiquio ..
res .. Pollunt omnia reduci ad cria ca
pita : dc eo qui iudicar , de perſona cui
facta revelatio , de ipfa reuelationen
& eius circuinftantijs .. de: fingulis. vi.
deamus ,
SECTIO I.
Da neceſſarijsiudicaturodereut
latione ...
El quisiudicar de apparitione pro
V quoque fanctorum Pac:um , & Hiſtos.
aft priore cau. Vtroque oportet lit per
fona ſporimalis :: & deuota Nam and
malis homonon percipii ea ', qua: (prirus:
funt: Oporter itaque eum , qui recte fic
iudicaturus, priino donum diſcrezionis , a E lium , & experientia , & in ambiguisob
Deo percre : queat fincerum manna :
diuinæ reuelationis, à mellita le halique
dæmonisola dignoſcere ; & hæc difere
tio ,conceditur aliquando à Deo ime
diate fimul cum ipfo lumine propheti-
do , vedictum eſt , aliquando feorfim ,
idque vel ad priuatam accipientis inftru :
ctionem , vel'adialiorum quoque , 8
Lotus Ecclefiae doctrinam , & reme
n
dium.Hoc enim dono homo confequio
tur , vt in fe , & de fe fciat probare fpiri
tus, & etiam fciat illos de alijs , & in alijs:
diſcernere . Poreſt autem hic confidé.
rari ,quafi duplex modus , vnus experie
pro
pria infunditur illi , cui facta reuelatio
quimodus:( vt ait Gerſon ) fic per inſpira
tionem intimam fen internum faporem ,
five per: experimeni alem quandam dula
Gedinem , fine per illuſtrationem à mon
dubietatis .
Hic modusraruset , & paucis con
cellus: & quibus conceſſus.non.cít , atli
non poflunt , fuo iudicio , in proprijs re
uelationibus ftare : quibus vero concelo
fusà Deo fucrit , illi camen eo vii non
poffünt , ad difcernendas aliorum reue
fationcs, quia ficut ,nemonouir que ſunt
Spiritus, niſi (pwritus , ipftinet. Sic niemo
eugnoſcit intallioli certodine, per X
alieno junt animo . Alter , modus qui
datur maximein ordine ad alios, ille
nititur etiam , feu confirmatir experi
mentis varijs fum fui yum aliorum : &
folet.a Deo concedi maxime illis , qui
bus officij ,& dignitatis ratione incum
bir animarum Güra. Sed non debet quis,
facile fibi perſuadere , le donuin iſtud
à Deojaccepiſſe : ideoque ad procesco
tinuas, etiamd=bet adiungere humana :
D prudentiæ , & doctrine media . Tera
tius , enim eftmodus difcernendifpiri
tus, quem vocant , doctrinalem : perdi
ligentem , & piam lacree ſc.ipeuræ tra-
ctationem : que regulas prrbct fallosi
prophetas à veus diſcernen'ji: lettio
riæ Ecclefiaftice mulum confert , vt ,
illutiones, & reuelationes, lighisac no
us peculiaribus qucantdijudicari : His fi
adiungatur obferuatio virorum fpiritua-
ſcurifque confulantur viri docti , & pilis
& in.via fpiritus longe progreffi, in milis.
ria : vem contra dæmonuu altus exera
citati veteraniqne : fperandum effe por
fe dece prones fic fentiti, & vitari. Pla
nead hunc vltimum iudicijfercndi mo
dum , non fufficit fola doctrina) , fed
. accedat oporter: ad illam experientia .
propria ,,vt quisfit , & doctus , & coni
tem :
 Liber Quartus .
templatius , vt & Scripturam , & reli. A
quam Theologiam non leuiter deliba
rit, do in femetipfosexpertus fitvariam
( ait Gerſon ) affe&tioxum ſpiritualium
pugnam , tamquamafcenderit nunc in
calos , nunc defcenderit in abylos ,
-viderit mirabilia Dei in profundo. Nã
qui nauigant mare hoc myfticumdiuer ,
Jarum affcétionum , quaſi collidentium
je fluctuum , enarrant mirabilia cius .
In expeļius autem talium , quid nouit to
rum ? ) Ad hæc autem nulla magis ne- B olim fancte factum a B. Ephrem , do
ceflaria diſpoſitioreperitur, quamfolidæ
humilitatis, vt enim docetMoyſes apud
Caffianum , folis humilibus à Deo hæc
cognitio datur . Denique non eft iudi
ciumpræcipitandum , ſed tes Deo dili
genter prius commendanda , & multi
plex ſcrutinium mentis faciendum : iux
ta mox dicenda . Docent hoc facræſit .
terræ . Narrat loſeph lacobi patri ſua
Gen. 370 fornnia ; increpat eum pater, fedremta
VII . citus conſiderat. Appåret Angelus, lo. C quia naſci folent ex occulca Superbia ,ęſti
jue filio Nun ,forma viri armaci: ille dil matione, & amore fui : quo cupiatt ma
quirit interrogatione, quis effet,nec ado
10fue s. rat incognitum . Audi Samuel vocan
V.Iz • tem Deum ,nec refpondet Domino ,fed
accurrit ad Hcii ,donec monitus fuiſfet
ab Heli Sacerdote , quo modo fe gere
1. Reg.z. re deberet. Hlias diſcernitinter turbi
V9.
nem , commodonem , ignem ,& auram
lenem , & perpendit prudenter ,in quo
Zuc. 1.v. illorum Dominus le manifeftaret. Sa
lutat Virginem facratiffimam Gabriel D
Archangelus :illa priuſquam reſponde
ret : cogirai qualis efet illa ſaluratio :
nonid Icuiter , fed deg , mature ,
& diu , animo atque cogitatione volure
bat , vtrum illa ſalutatio illuſoria effet,&
à Deo , an à dæmone, vt optime Eu
thymius . Hoc imitatus D. Ambrofius,
cum illi corpora Sanctorum Martyrum
Protharij, & Geruafi reuelata ,hoc Epi
ſcop Cyprius , cum Diuus Barnabasil
li ſe manifeftauit , hoc cæteriſarcti , vt E
vidimus, lib. 2. quæft. 6. Si hoc illa inu
vid.Opf lier Carthaginenfis feciſſet, quæ cauſa
Minili.
1. de Par fuit (chimatismaximi, nen tam turpi
menia , cer deluſa fuiflet, nec tot malorum Afri
ce occaGonçm præbuiſſet. Sane quam
diu res dubia eft, longe totius cenfetur ,
potius eam pia cum humilitate repudia
re, quam cupide,& confidenter recipe
C se , aut alienuri.
363
Obijciat forte aliquis , apud Cæſa
riumlegimus,multosprecibus à Deore
uelationes : vifionefque , & poftulaffe ,
& obtinuiſſe ,lipetere licet,ournon,&
oblatas amplecti ſtacim atque recipe
re ? Refpondeo ,multa fieri a multis non
imitanda , immo nec probanda , ma
xiine ab hominibus incoinpertæ fan
cticacis , Nam ſiquis ,de quo conftaret
ſanctum effe , id in caſu aliquo pecu
liari , & neceſſario peteret , ( quod
ces Amphilochius, in vita D. Bafil.862
S. Mauro , docet , in eiusvita , Fauſtus,
apud Suriumin lànuar. & a S.Herebet
to docet Rapertas , cius vitæ capit. 13.
apud Surium menſe Marcio . ) vi non
auderem damnare , ficnon vererecete
ris fuadere , ne idem fibi purarent imi
tandım . Quoniain inuenio viros do
ctos , & valde ſpirituales ſemper huiur
modi deſideria ac periciones improballe :
nifeſtain alijsſuam ſanctitatem , vel ſal
tem ex curioſitate vana, vt optimerradi
dit S. Vincentius fuperius laudatus : &
ideo Deus folet perir.ittere tales decipi,
& impingere , vt de re ipfa teftatur ,
mulier fingularis prudentiæ , &
fanctimoniæ B. Catharina Bononien- lidovla
ſis . Deinde quia in talibus non confta,og er
ftit fanéticas , ncque perfectio Chriftia- roribus
na, nec iſta nos Deo faciunt gratiores, Juis.
autproximo vere vtiliorcs. Denique
quia huiuſmodi auerfari, non eit ianuā
Deo præcludere ; ſed , pet cuſtodiain
fui, & humilitatem ,& caftum timorem ,
Spiritum Sanctum allicere , qui amat
quieſcete fuper humiles ac timoratos,
quæ cuncta diligenter ac ſerio tradita
fuere à noftri ordinis viro , Franc.
Aria . prius nos docuit D. Auguſtinus Libro de
conatuin hoc dæinonem fibi perſur- ta'i..
dere, vti fignum aliquod a Deo pete- D.Aug !
ter ; ſe vero id detractable , gnarum rogant:
quam multos hæc ciuioſitas perdidiſſet, lib.de
verareli
Ideo alibi mong hisabftineamus , & giine , og
quod intra nos eft , Dci regnum , in ijs Ciruello
quæ videntur, non quæramus poſtAu P.3,de fum
pernitis.
guftinum idem monemur à Gerſone; 11 .
cuius fimilibus magna lane auctoritas
eft, his verbis .
Enarrantur exemplaſanctorum Pa .
Bb 2 trum . ]
364 Diſquiſicionum Magicarum
srum .] qui curioſitatem huiuſmodi vi-
fionum ,velmiraculorü in tanquã perni
ciofiſimā, fallaciſſimama, refugerunt.
A quaſi li Auguſtinus liberaiū , in luis
conteffionibus , gloriatur in Domino .
Qua propterea D. Bonauentura abhor
rendam nimis eſſedeterminat,cotoq; co
natu repellendam ,nunc orationib . nunc
increpationibus , leu flagellationuspro
priæ mentis, & corporis: exemplo illius,
qui vt tentatione careret fuperbiæ ,quæ
Luit , & obtinuit à Domino , vt pertres
méſes Dæmoniaca vexaretur obſeſſio
ne . Alter ſanctorum Patrum , dum fibi
dæmon cráfiguraturin Chriftum , dice
rèt , ego ſum Chriftus te perſonaliter vi
fitans, quia dignuses : confeftim claufit
oculos vtraquemanu vociferans , Nolo
hic Chriftú videre , ſatis eft ipſum in glo
ria Gi videro : ftatimq; diſparuit . Alter
ſub alijs verbis fimile ſeruauit in huiul
modi illufione humilitaté : Vide, inquit ,
ad quein miſſus ſis . Ego certe talis non
fum , quod dignus ſim hic videre Chri
ftum . Alterum quia nolebat intrare tem
plum dicens; Sibi facis eſſe , quod oculis
corporeis aſpexiflet Chriſtu , colligaue
tunt cachenis,ſoluereieiunium ,carnibus
velci, vinumque bibcre compulerunt .
Sicquetumore compreſſo , fanatus eft .
Pro cautela poftealubdit idem , vt non
modo ſuſpenſum teneatur iudicium , fed
reuerenter quoq; cum Apoſtolorum Prin
cope , dicatur ; Exià meDomine , quia
peccatoſum
r quia vilisfum , quia vifio
nibuscocos indignus fum , quashic neque
quero, neq ; accepto, fed repello . Sicin
alio ,non in hoc feculo vifioina tota mer
cesmea , Domine Deus ſufficit. Quid
à me de viſionib.ruis in hac vila ? quid
de Superiorum meorum monitionibus ?
mitte potius alium quem miſſuruses :
me meus fpirirus bumili regal , obfcu .
roque loco.) D. Bonuenturæ , queinci
tat locuselt,lib.de profectu religioſ.c.19.
vbi etiam addit defiderio reuelationuin
mulcos laplos ingrauiſſimos errores :
Prudenter icaque B. Virgo Coleta ipli
criam Dco mulla ei lecteca reuelare vo
lenci, reſpondic . Domine Deus, ſufficie
mihi te folú cognoſcere , & peccata mea ,
corumque abs re veniam obiinere. ] fic
Stephanus Iuliacus eiusvua cap. s. hæc
( ancopcima. dicanturin proprijs viſioni.
A bus: in alienis approbandis ,credendit
ue ,ipfis confeſſarijs, alijſq; iudicibus hác
Gerlon præfcribit regulam : Caue ergo
( inquit ) quiſquis eris auditor, aut con
Julcor , ve non applaudas tali perſonæ , &
non laudes eam ,non mireris , quali lan
etam , dignamque reuelationibus , at
que miraculis . Obliſte potius , increpa
dure , fpernccam , cuius fic exaltatum
eft cor ; clari ſunt oculi , vt ambuler in
magnis , & mirabilibus fuper fe : vt din
B gna Gibivideatur quæ non humano mo
re operetur falutem fuam , per doctrina
fcilicet Scripturarú, & fanctorum , cum
dictamine rationis naturalis , niG confi .
lium habere prælumat , & putet , ne
dum ab Angelis fed a Deo , ne dumſc
mel in necetlicatibus , ſed penè iugicet ,
velurin quotidianis collocutionibus , ca
lem admone , non ſublime lapere , fed
fapere ad ſobrietatem : quoniam veriffi
mè ait , qui dixit , fuperbia mctetur ludi.
C Ecco dignius, quo inftar Pharifæi laten .
tem , hæ recentemque oſſibus ſuperbia ,
ficut nec Phiſicusfebrilein calorem , lu
perbus attendit . Quid enim facilius quá
le viliffimum peccatorem dicere, ſed ve
tacicer ; fimpliciterqueira ſentire exing
mis , hoc diuini muncris eſt, non huma
ni Loliusexercioj. ] Hoc vlamum addi
dit, quia folent perfonæ ,quibus per reuc
laciones dæmonilludit, faceri quidem ſe
peccatores , & indignos eſſe ;fed , vel aper
D icincrepariones huiufinodi ægre feric ,
& fic detegitur interna ſuperbia , & co
gnoſcitur illufio : vel faltem ex duobus
voum prætexunt . nam vel dicunt leid
circo alieno iudicio nó crestere, quia de
ſuo co rti ſint per i cuelationein inciman ,
& fecrccam : vel fane non auderc ſe vi
fionem rcijcere , quia fi fortaſſis vilio a
Deo elfet,hoc forei Spiritus fanćto refi
ſtere, & femen gratiæ eius in crepundijs
ſuis exting ere . Vorique dicto idemil
E le CanceliariusPaſiricoſisoptimè occur
rit . Primo quidem ; Deum nunquã elle
Deúdiuifionis : ideo Gabipfo fit illa cer
titudo,nunquã per alterius iudicium co
trariu i eum in pugnabit:ſed potius illi,
quem vel vt ſuperiorem , vilvi conſi
liarium falcem , humiliter conſulucrint ,
idem infpirarurum , atque in mentem
miffurum . Nec eniin paritur Deus fpe
fantcs u fe , & amentes , & quod in to
 Liber Quartus .
365
eft facientes, in tantimomenti negotio , A lis illa Childerico Regi Franciæ facta ,
falli . Dobtc autem ei, qui vidit reucla procurante , & explicante Bafina,quæ
tionem , hæc ipfa certitudo , quam præ viuente adhuc marito ei nupſerat , &
texit , de lupubia , & pertinacia elle fu faga erat; qua ingenium pofteritatis eius
ſpecta : & tutior pars eligenda eft.Nam declaratum Franciſci Hiſtorici putant ,
libi credendo , & innitendo poteft pec ( lege Gaguinum lib. 1. ) vel hæreticos
care , ſuperiori credendo , peccare rum . Nam initio Ecclefiæ Cherin-
non poteft ; ſed certo certius per ani thus falſas reuelationes finxit , & cas
mi , li bmillionem & obedientiam me Apoftolorum nominibus infigniuit , vt
reri . Quod ad alteram ait : fed profecto Caius , & Dionyſius Alexandrinus Eulli. 3 ;
Spiritus Sanctus , qui fe dat humilibus , tradidere: tales prophetiæ fectatorum --22.09 l.
7.cap.io.
nequaquam ex humiliatione,quam præ- B Marci Magi : tales prophetiffarum , & Iren. 1.1 .
diximus , fefubtrabet , intrabit porius, ipfiufiner Montani , vt Patres antiqui c. 8.69
cxaltabit, c in beneplacito fuo deducet illius temporis prodiderunt , Claudius
viitor ſuper excelfa animam hanc , in Apollinaris , Miltiades, Apollonius, & li 5.6.IS,
eculis ſuis vilem , o abfque vlla ruga fi Serapion , quorum verba refert Eule 16.17
8.
& tionis, humilem , fimplicem .Ha
] bius : tales Archonticorum Martiades, Epipha.
ctenus ille . Sane hæc humilitas Deo & Martianus , qui librum confinxere , baref.40 .
tam grata eſt, quam quod gratiſſimum : quern vocabant , Reuelationes Prophea
Dæmonitam odiofa , vteam non ferat , tarum : Manetis quoque tales reuela .
fed vt plurimum ftatim diffugiat . Non tiones , de quibus contra Fauitum ,
audes torcè reſpuere ? cogita decipite agens D. Augustinus; talis Iuliani Apo
poffe , & interea comperentia, & con . c ftatæ , quam narrat epiſt. ad Oriba. D. Aug.
Tule prodentioreste . D. Cyprianus , & ſium , de arbuſçula , tales , quibus Do- sportives
alijſancti reuelationes magni fecerunt: natiltæ Generoſum conati deciperes Anim . ori
fed eas tantum , quas à Deo effe fcie & quibus viebatur Vincentius Do gin.c.!!
bant . OlimOlin quoque viſiones diuinæ natilta , tales , quibus illuli Meffaliani Thecd .!.
frequentiores fuere , quia magisncccf , gloriabantur , tales tuere noitris tem- q.ha faber
ſariæ : hodie quo minus neceflaniæ ; hoc poribus Munzeri , & Anabaptiftarum ,
sofrequentiores íunt, & fufpectiores ha tales Campani , tales luſti Vellij , &
bendæ , vt non immerito debeant , & Franc. de la Cruz reuelationes . Tales
à magiftratu Ecclefiaftico di cui, & à hoc anno 1601. hic Græcij, qui fufpen
priuatis vicari, qui prætextu vel ficta dio ſceleris pænas luere duo maritus y
rum ; ( quod hypocrifis proprium ) vel D & vxor ; qui pænes fe folos Eccle
habitarum ( quo illuſorium eile conſue fiam remantitle incolumem pertinacif
uit ) reuelationum , de alijs (maximè il fimè iactabant , ideo communes libe
loruin à Deo non commiflis cure ) per ros pater baptizabat , mater pateini
fonis ; 111 earum , ( vt plurium muliercu more fpondebat . hi mundum hoc an
Jarum ,) familiaritatem , & follicitudine no periturum prædicebant : fed morte
fefe ingerunt ; vt & quorum memoria mundi internum præuenere , Pluri.
Begardi & Lolardi, in Belgio , & noftra , mos huiuſmodi dedi olini Britannia .
Illuininati facicbant in Hifpania , & ho Illic enim natus in Cambria quidam
die etiam alijquidam faćticant, fuo peri Merlinius Magus fceleftiflimus; verum
colo , àliena fraude , enim , fruftra re itentibus Pontico Vi
E runpio, & Lelando , eft hoc de illotelti
SE CTIO II . monium Gulhelm Neuburgij, & Po.
Jydori , & alias mendacilim Buccana
De perfona einsschifalta reuelatšo. ni. Sane Maguin fuiffe ,gelha eius à Gate
frido Monumethente tradita conuin
Voad, perfonam Prophetæ, feu vi cunt. Caue hunc qui vteri Pendragonis
dentis viſiones , mulca fint confi ZUO vixit, confundas cum alio Mcrlino
deranda . Primo fides illius , an ſit fince Scoto ,HelijThelefini (qui, & ipfe vates)
re Catholica , quare non eft credendum diſcipulo ; quiAftronomiæ , & Philica ,
Kuelationibus Damonicolarumy qua . pt magifter,valde peritus , multafertus
Bb 3 Prze
 um
366 ſition
Diſqui
prædixiſſe; & videtur alijs Prophetis Bri A auium , volare per aera , ficut feles , in
tanniæ , Kentigerno , Sanſoni, & Gildx ,
annumerandus . Hanc Merlinorum
diſtinctioncm notarunt Anglicarum re
zum Scriptores , Treuiza, Ranulphus,
& Giraldus Cambréſis,Fallæ fidei Pleu
doprophetæ fuere ibidem , Ioannes Bal
lus anno 1390. tefte VValdeno , in fa
fciculo Zizaniarum : & Pagani ante
Chriſtum natum , Eubages, vocati ; ex
quorun feéta , quidam Aquila , &
alius Perdix ,telte Chriſtophoro My- B dia, vndecunque collata earum nomina
læo . Nec diffimilis vanitatis funt pro
phetiæ corun , qui ea in medium profe
runt, quæ decreta Generalium Conci
horum , vel Sedis Apoftolicæ conuellút;
ve ridiculæ prothetiæ ille Marioni Ad
uocati Parifienfis de Societate lefu , re
futate valdeà Renato des Fons.in libro
contra le Playdoyer de Marion . cap.5.
& 6. nam Marionus. ifte , vt Arnaldo
genero ſuo complaceret , & cum ,
eo atque Pafquerio ac Dolero , qua : C maior ,in carcere perijt, circa Feitu Mac
drigam Calumniatorum , & Sycophian
tarum noſtri cemporis impudentiffimo
rum , fufficeret , etiam prophetias fallas. rat, etſip ulò aliter loan . Molinetus Va
coram Senatu Ampliffimo , proferre in
medium non dubitauir . Nimirum vidit
fola Lutetia ,dedit vna curia ; quos VIX ,
tam difficis prouincijs , tot fæcula ; Pt
træcionem ,Medium , Ecebohum ,Lam
ponianum . Nimiruun tatnieft his He
foftratis , inter Cathenas , & Quadrupla
tores , & Aezonenfes ; inter ouxop85, D
dupuures , ipuaeyxanaMu ascenter , &
diglo oitencuier .
2. Num fint perfonis arreptüia : nam
harum reuelationibus vel prophetijs ni
Iitat in hil credendim , deluſosà quadam mul
ter Cypr. tos , fcribit Firmianus , ad B. Cyprian ..
Epifc. n . hoc argumento Miltiades probac pro
75. phetias Montanitrifis: quia fponte inci
Eufeb.d. piebat vaticinari ; fed inuitus,tiroreque,
cap.16 . & amentia correptus , pergebat . Ta
les fuere prophetiæ moniahum . Quer- E
cetenliùm anno 1491. de quibus iia
Chron: fiabic Chriftianus Mallirus ; Eodem
bb.jo.
( inquit ) anio , circa feftim Cauliedræ
( terribile dićtu ) ceperu dæmones ha
bitare > & poffisere monaſterium do
minarum hercentefium : quas annis
quattuor ,, & menfibustotidem nifera .
biliter vexauerunt , Vidilles eas crcbio ,
velut canes per àgros diſcurrere , inftar
arum
Magic
arbores repere , pendere de ramis: va
riarum animantium effingere voces,le
creta prodere, de futuris euentibus pro
phetare. Deniq; quoties Domin . Hen
ricus Cameracenfis Epifcopus, aut Do
minus Aegidius Nettelet, Decanus ciuf
dem Ecclelie, viri virtutuin , à dexorcif
mum earum accederet: En inquiunt ,
cornutusille nunc in via eít , vt in nobis
comminetur , vcnit . Poft multa reme
delara Roinam , ab Alexandrò V I. le
cta fuerunt in cæna Doniniſub diuino
facrificio , fed nihil profuit . loanna po
ti ere , quæ inalorum dicitur dedifle prin .
cipium , à nono ætatis anno,ludere cum
Diabolo cepic, quiaccufabat eam inmo
nafterio CCCC. XXXIV.vicibusindi
gnè communicafle: fed ille quia men
daxeit, non ftamus verbisillus . Ipfa
Cameracuin adducta , quadr g naria
tini. Cęteræ poft annos 4.menfe lunio
liberatæ lunt. Eandem Hiſtoriam nara
lecenenlis , in Chronico Belgia nondum
edito , è quo quæ lib.6 reteram , ea mihi
optima fide ex M. S. Codice deſcribi cu
ralit Clariſs.I.C . & Senator fpectatçiu
ſtirir, Petrus Oranus Leodicenfis. Tales
omnino diuinationes Indorú ; qui lum.
pro cohobęfemize externantur , & mox
ceffante furore vaticinantur, de quibus
Pet Chicza.par. 2. hiftor.Paruat.c.27.ta.
lics Libullæ Buhenxapud Dubrauium ,
lib.2. Boiem hiftor.
3. Num fidet ſinceritatem , vile ac
morum integritas , viriureſquecommen .
dent an vero viria , o imperfectiones. noi
tabiliscam dehoneftent . Ideo non cte
dendum ſuperbis , ambitionis,impatien
tibus , cargalibus ,ebriolis , irain fouen
tibus,odia exercenubus,d.flidia ſerenti
bus,vel alios.diffamantibus , vel pecunias
hinc corrideubusnec etiáhypocritis, qui
fingularia quædā aff ctatæ deuorious
& penitencia: Gigna , per ſuperiorcs Ec
ciet articos non approbata , oftcatant .
Confira tur bæc , vnius ex primis
palubus. Appollonij ferter.dia , quipro
phetias Montaditarum falfitatis hinc
arguebat : tum quod Maximilla , &
Quintilla maritos fuos dceruerant :
cum.
 Liber Quartus:
tum quod erant pecuniæ cupidæ , fæ-
nus exercentes , teſſeris , & iaculis lu
dentes , & mercedem prophetiarum
accipientes : tum quod lafciuæ : dedi
tæ pigmentis, cultui corporis , & fumn
ptuolo luxui veſtimentorum . Gerſon
etiam fic fcribit : Habet præterea qu &
Eufils, so liber paffio profundarafuam lafionem ,
cap. 17.
fuam atatem ,juum ( vt Origenes loqui
tur) damonium , patetin philocapris,ze
topyiis, iracundis, ininuidis, aua
ris , Vnde Poeta
Qui amanı, ipfi fibifomnia fingunt. ]
Nimirum hiſunt mane, quos quemque
pari Poeta cecinit : hæc quæ cuique
Deus fit dira cupido . Solent animicu
iuſque vitia varijs fignis deprehendi ; ex
familiaribus , & amicis quibus funt no
tiores: ex actionibus , & opinionibus
eorum : vt ſi a Deo ſeſe de quibuſque
actionibus præſumant erudiri : fi cond
lia , & indicia fpernant aliorum : Gifo
ris Curios ſimulant, & intus viuant Bac-
chanalia : fi mulierculas peccatis onu
ftas circumducant: fi fein officia con
cionandi , confeſſiones excipiendi , &
alia huiufinodiingerant(vtfaciebat Pe
trus ille Sartor Antuerbienfis pfeudo
hereinita ) fine legitima vocatione , ac
miſlione : 6 in alijs fuis actionibus ,
moribus , excrcitijs vani fint , præci
pires , imprudentes indiſcreti,maxime
in oratione mentali , v.g. ſi adhuc im .
perfecti , & viæ purgatiuæ cum fint ,
præcipitent ſe per vnitiuam , aut ftatim
ac orate incipiunt , fine præparatione
idonea , prælumunt ſe habere tantum
paffiue , nihilque fua ex parte conan
influxum diuinum expectent .
Nam fi quod aliud , hoc fane eſt illud
in quod temeritatis faxum impingen
tes , plerique ſpirituales , per illuſiones
pericoloſas , & hæreſes foediſſimas ,
Begardorum , Beginarum . Dulciniſta
runs, Lollardorum , illuminatorum , & c.
naufragium fecerunt . Duo funt hu
iufmodiilluſorunn fcopuli , vnus eft opi
nionum juxta falſarum atque erronea
rum crudelitas , & ſuperba contuma
cia : & interdum fædiſliina quedain ,
& execranda , gradatim irrepentia
peccata , etiam cum Angelis illis de
ceptoribus : alter valetudinis debilita
Dio , & cerebri læGo , non in mulier
367
A culis tantum , fed etiam in viris, alias
nec leuibus) , nec inſipientibus ß fed
dulci hoc , & venenato ocioſz : con
templationis ( ab omnivoluntatis coo
peratione , vel intellectus adminicus
lo , querc , & merito , remotæ , ) & ,
infructuoſæ ipſorum corporeorum ſen
fium titillatorijinfluxus , poculo ebrijs .
Quo in genere longum foret plane re
centia eorum qui , ab indiſcretis , &
indoctis magiftris , in hanc foueam
B præcipitaci fuerunt , nota nobis exem
pla , recenfere : neque id expedit ; ſu
perftitibus etiam num tam cæcis , quá
cæcorum dućtoribus . Cæteros vii ..
nam vel fero faciant , iftorum cautos
pericula . Eodem pertinent , qui con
tumelias, examen , iudiciaque aliorum ,
modum procedendi ipſorum aut dicta
minus probantium , vel illis non cre
dentium : ægre , & impaticnter fe
runt : quidemum contenci non fo-
C rent, huiuſmodicarere reuelationibus ,
& illas potius alijs concedi: fed in his
nimium Gibi complacent , & doni hu
ius cæco amoretanguntur. Solet enim
dæmon , cuique per id quod vitio
ſe amat illudere . Prudenter D. Leo : Jerm . de
Nouit diabolus , cui ingerat illecebras circums.
gulæ , cui adhibeat incitamenta luxu
rie , cui infundat zirus inni diæ , cui
exhibeat efcam cupiditatis : nouit quem
fallar gaudio , quem moerore conturbet
D quem errore feducat , eo cauſas querit
nocendi , vbiquemque ftudiofius viderit
occupari . ] Idem confirmar , in vita
Moyfis ,GregoriusNiſſenus. Præ cæ
tetis apeiſunt deludi : qui natura ſunt te
nace's fententiæ fuæ , fcqucſolos putant
fipere, rcliquos defpuunt vtfungos: ta
lis ille , quife in putcum præcipitauit ,
apud Caitianum : talis poftea Franc.
Ioannes de Rupeſciſfı , ante trecen
tos annos , talis noftro tempore
E Franciſcus de Cruce in Peruuia , de quo
poftea .
Conſideranda corporis conſtitutio.Nā
ſi valetudo parum firma , fi præferat re
dundantiam bilis atræ , fi habitu cor
poris inedia , vel inſomnia plus æquo
deformatus , ſi lit cerebro lælo , vel
Dimis apprehenfionis , aur imaginatio
nis turbidæ , & æquo vehementioris:
quia tales , vtdici folet , etiam vigilan
Bb 4 tes
 Difquifitionum Magicarum
tes putant ſe videre , audire , guſtare , A
quæ nec guſtu , nec auditu , nec oculis
percipiunt.talibus dæmon facile impo
nit , quia fallarum rerum imaginibus
obferuantibus tenaciter adhærent, &
aflenriuntur . Hoc folet epilepticis con
tingere , vt vi morbifera agitati vatici .
nentur. Quare annis fuperioribus non
ſatis cauti fuere : qui fic affecti vnius
ariolaciones tanci faciebant . Admira
nedignam epilepticæ feminæ hiſtoriam
narrabo ex Gerſone , lib.s. ſect. 16. in B
fine.
S. Addit Gerſon , referre , qualis fiz
fuerit perſonas, qualiter erudita, qui .
bus affucia, cum quibus conuerſata ,quia
bus delectata : pauper fitian diues ? in
diuitibus timendam fuperbiam , am
birionem , inpauperibus vero fictionem .]
Sed hæc obſeruatio eft petita à valde
remotis , & incertis. Melior eft fequens.
6.Nec ætatis,necſexusdifferentia ne
gligenda eft . Nam ſi caſca fit , & ca- C
ducaætas',delirijpericulum eft, lipue
rilis , leuitatis, & morbiimaginoſi, quia
humidiore , quam par eft , ſunt pueri ce
rebro , & pleni vaporibus , quiparuo ne
Notat gotio commouentur . Quare, & per
hoc loã. eos , vt aptiores ſui conatibus , dæmo
Nider.in nes olim amabant oracula fundere : ſed
precept, & hodie facticant , in cryſtalloinantia ;
C.11.9.de
dinin . & in hydromantia . De fæminco ſe
xu , conſtanthunc effe fufpectiorem :
ſed deeo ſeparatim agetur, fequenti ſe . D
Etione .
7. Conſiderare oporret ,virum fit in
ſpirtuali exercitatione perſona veterana,
an vero nouitia tantum : an alias eam dia
bolus fic decipere conatus fuerit , aut
deceperit : an quæ illi alias reuelata , ve
ra fuerint : item quæ vera , quæ falla
fuerint . Sicyro , valde verenda traus ,
quia (vt inquit Gerſon ) nouilius feruor
regente, praſer
csto fallitur ; ſi caruerit
tim in adoleſcentibus, o foeminis, qua- E
rum eſt ardor nimis auidus , varius,
effrenis, ideoque ſuſpectus. ] Hocindi
libr.9. de cio Franciſc. Picus priino detexit falfita
pradıb.3. tem cuiuſdam reuelationis viſioniſque ,
poſt , & alia indicià acceſſerunt, vt quod
vana quædam bonis mixta , Diabolus in
formaChriſtiDomini , cæpit ſuadere .
SE CTIO III.
De reuelationibus mulierum non
fanctarum .
Exus ratio eft habenda ,vt dixi,quia,
fi cætera fint paria , plus fidei viro
rum reuelaciones merentur . Quia
ſexus ifte imbecillior , naturales veldæ
moniacas ſuggeſtiones , plurimum ha
bet pro diuinis : multa quoque fibiſom .
nia fingic,, quæ vera credit , iuxta illud
paræmicum , Anus qua vult fomniat :
abundat paſſionibus admodum acri
bus , & vehementibus , quare quod à
paffione natum , id à veritate profectú
pucat , ſunt etiam feminæ naturæ humi
dioris , & viſcoſioris : hamidum vero
facile commouetur , & varias figuras
recipit, ægrius aute ac ferius à moru cel
tar,Ideo mulieres citius imaginantur,ſed
viri minus pertinaciter imaginationes
fouent : cuinque illæ minus ratione
polleant , minus etiam prudentiæ ha
beant , procliuius eſt dæinoni eas fimi.
litudine falſa , & apparente , decipere .
Ideo inuenies in facris litteris paucas
Dei prophetides Marias duas , Annas
duas , Deboram , Oldam , & vnam at
que alteram alias ,prophetas vero pluri
inos. Contra apud infideles Idolorum
prophetas pauciſſimos, mulieres innu
ieras , vt prudenter notat Horozeus
libro 1. de vera , & falla Prophetia capit.
23. In earum moribus præcipuè conſi
deranda, præter lafciuiam ,luxum ,auq
ritiam : ( quæ ex Apollonio notaui ) v
trum vagæ fint ,garrulæ , criminatrices,
lau scupidæ , aut cerebrofæ : quæque
ſein docendi , prædicandi ve in Eccle
fias aut Sacramentorum adminiftratio
ne ( abſque legitimamaiorum licentia)
contra doctrinam Apoſtoli ingerant.
Nam quæ funthuiuſmodi, non ſeipſas
dumtaxat fallunt, led , & viros eruditos
tandem , ſi nimis illis creduli , in præ
ceps trahcre conſueuerunt . Teftis eft ,
ſui temporis doctiſſimus, Tertullianus,
qui dum viſionibus muliercularum .
vt illi de animæ quantitate ac-colore )
confidit , immemor corum quæ dactif
fime , & veriffime contra has ipſas
( cripferat ,in abſurdiffimos errores de
laplus
 Liber Quartas . 369
lapfus fuit . Sed ætas noftra præbuit A & Pontificem ſumnum ſede Apoftoli
in Peruuia illuſtrius adhuc exemplum , ca ad hæc regna translata ; conceffam
quod P. Ioſephi à Cofta verbis ad quoque fibi fanctitate fuper omnesAn
ſcribamı . gelos,& choros cæleftes,atqueApoſto .
Fuit in boc Peruenſi regno vir magni los omnes , quin etiam oblatam fibi a
tro illo tempore aftimatus , ] doctus Deo vnionen hypoſtatican ,fed ab ipſo
Theologus , ac Theologiæ profeſſor, non effe adıniffam . Datum quoque ſe
idemque Catholicus ac pius diu habi redemptorem orbis, quoad efficaciam ,
tus , ac pene tunc huius orbis miracu vtiple loqucbatur,quod Chriftus folum
Lum . Is familiaritate mulierculæ cuiuf quoad ſufficientiam fuiſſet. Omnem ita
piam, quæ fe edoceriab angelo magna tuin Eccleſiaſticum abrogandun :leges
quædam myſteria iactabat, quæque ex- B vero a liasſe editurum faciles, & apertas,
tra ſe interdum rapiebatur , aut rapi fi ſecundú quas cælibatus clericoruin tol
mulabat , velut altera oliin Philumeae leretur, multitudo vxorùm cöcederetur,
auc Maximilla Montani , ita deuinctus cófeſſioni neceſſitas excluderetur . Hæc
eft,vt illain de lummis Theologiæ quę atque alia tanta contentione affirmabat,
ftionibus ſæpe confuleret: in omnibus vt nosteneret attonitos, quod homota
pro oraculo haberet, magnis reuelatio lia fentiensnon inſaniret.Denique diu
nibusplenam , & Deo valde chara euolutis geftis illius, & pluſquamcentū ,
prædicaret , ſatis alioqui ſordidam , & & decem propoſitionibus hærcticis, aut
perexiguo ſenſu præditam , nifi ad in a lana doétrina Ecclefiæ alienis códem
ftruenda mendacia. Igitur, fiue à Dia natis , iuffi fumus, vt habet de more la
bolo corriperetur ( quod faciliuseft cre- C crum illud tribunal cum hominediſpu
dere ) cum eiuſmodi ecſtaſim paterctur, tare,fiforte ad mentem , & fidem homi
fiue callide eam fabulā ſimulacet ( quod nem reuocarc poffemus. Conuenimus
nonnulli viri prudentes exiftimarunt ) autem cum ipſis ludicibus , & Epiſcopo
ille Theologus : quod a muliercula ma Quitenſi,cres alij. Eointroductus homo
gna , & mira de ſe audiret , ac multò ca libertate , & facundia perditiffimam
grandiorafucura conciperet , libenter fuam cauſam defendit, vt ego in hodier
ei ſe diſcipulum addixit , cuius patrem nuni diem etiam ftupeam ,eo adigi poſle
ſpiritualem agebat . Quid multałeo ab mentis humanæ ſuperbiam . Profeffus
ductus eft homo , vt miracula facere eſt doctrinā ſuam non poffe monſtrari ,
tentaret , & fieri ſibi perſuaderet : cum nifi diuina fcriptura, & miraculis,quod ef
miraculi veſtigium netennequidem ex- D ſet ſuperior omni humana ratione. Scri
ſtaret. Ob hæc , & quod propoſitiones ptura autem teftimonijs longe ſe aper
aliquot ab illa prophetiſſa accepiſſet , à tius,atque efficacius probaſle, quá proba
fenfu Catholicae Ecclefiæ alienas, à fan lierit Paulus lefum Chriftú fuilſe verum
etiſſi mæ inquiſitionis iudicibus , toto Meflia . Miracula autem fe perpetraffe
hoc regno ſtupente , comprehenſus eft. plurima,eaq.tanta ,vt Chriſtirefurrectio
Ibi per quinquennium fere auditus,tole non fuerit mallis. Nã & fe veriflime effe
ratus , examinatus , ac tandem patefi mortuú , & refurrexiffe, atq; id cuidentif
Etus eft homo omnlum fuperbiciunus , me (aiebat ille) elle oftenfum.Scripturas
ac infaniffimus . Cum enim Angelun vero proferebat meinoriter ( cum nulla
( ibi diuinitus datum , à quo omnia librù haberet, atque ipfo etiam Breuiario
quæ vellet , diſceret , ac deinde fum- E ſpoliatus eſſet) ex Prophetis,ex Apocaly
ma Dei ipſius familiaritate, & imine pli, ex Pfalmis , ex alijs locis , tot & tanı
diato colloquio fe pòtitum , pertinacif longas , vt vel meinoria eſſet adiniratio
fime differeret , in eas nugas delatus ni . Eas verozita ad fua commenta ada
eft, quas, nifi ab hoinine prorſus mentis ptabat , ita allegorizabat , vt quiuis , vel
emocæ dici , nullo modo fibiquiſquam rideret , vel Acret. Poftremo li miracu
perſuadeat . Erat vero ille tam integro lis rem agere nobis placeret ſe libenter
ſenſu , quod ad cerebrum attinet , ve ea ( tarim exhibiturum . Hæc ita dicebat
mihi integrior non fit . Itaque, & re homo , vt vel nos infanos putare vide
rio affirmabat fe , & Regem futurum , retur , vel iple inſanire . Nam , & pec
reue
 379 Diſquiſitionum Magicarum
reuelationem fibi innctuifle iactabat , A
Sereniffimum loannem Auftriæ bello
nauali a Turca effe fuperatum , & re
gnum Hiſpanię a Philippo inuictiſſimo,
iam pene amiffum , & concilium Ro
mæ habitum , vt de Gregorio deponen
do , & alio fubrogando ageretur . Quæ
ideo nobis fignificaret , vt , quoniam
erant nobiscertis nuncijsnota ſciremus
ei,non niſi diuinitus innotuiſſe. Et cum
cffent omnia adeo falfa , vt amplius efTe
non poflent,ab illo tamen aflerebantur, B
vt notiſlima nobis . Denique cum nihil
profeciſſemus per duos dies diferendo ,
& ad publicum fpcctaculum eſſet cum
çęteris, vc in Hifpanià fieri folet,delatus,
intueba tur femper in cælum , ignem in
inquiſitores , & omnes graſſaturum cę
litus exfpectans , vt illi erat pollicitus
abolus , atqui ignis quidem nos nul
lus ex alto corripuit , illum vere , & Re
gem & Pontificem , & Redemptorem ,
& legislatorern : ex imo flamma ra- C
puit atquerede gitin cineres . ] Hacte
nus P. Iofephus . En fructus incautx co
uerfationis cum mulierculis , prætextu
confeffionum , & nimiæ facilitaris in
credendis , primò quæ ad laudeur pro
priam , mox etiam quæ ad cæteros, &
publicum Ecclefiæ ftatum , denique ad
lidei myiteria morun que do &rinam
ex fuperbia occulta ſuique amore nata
credulitas, ex hac hærefis , & vaniſſima
quædam diuinitatis affectatio , cum in- D viduarum , & viduarum , quàm coniu
credibil mentiscæcitate . Sic igitur vi
liflima fæmella virum eruditione , & fa
De qun piencia clarum decepit. Sic & Magda
P. Riba .
lena de la Cruz Cordubæ mulris inpo
deneyra
li.s. Par. fuit, & in Belgio non multielaphi ſunt an quomodo placeat Deo , conjugatæ cor
noftri Ini, cum , iti vna vrbiuin Hannoniæ ; re
gnitis C ligioſa quædam credita energumena , &
rezeus d. adducta ad fuperiorem eiuſdem ordi
1.Jef.24 nis , vt exorciſaretur ; dum resin Ion
gum abit , & illa vccibis diuerfis fuccef
liue loqui incipis: quaru'yı vna tenuior E
fe Deum Chriſtuırque Domiuum no
ftrum fingcbat, alia dæmonem craffior
imitabatur :11ac multa palam impia cffu
tiebat :illa , quædam adpictatem ( vt vi
debantur ) pertinentia . ita creditum , a
quibusminimedecuit, in illa modo le
ſum , modo Diabolom loqui. fic peri
culi plena', & fallaciæ res eo progreſſa ,
vt muliercula ſolemni ritu , quaſi per
eam Chriſto loquente,hoftiam incrue.
tam , prolatis verbis canonis conſecrare
auderet, & ( proh dolor ) pij, fed velin
docti , vel incauti, confecratas exfecra ,
tas potius dicere deberem ( ab hac Sa
cerdotiſla , fed non fecundum ordinem
Melchifedech ) aximas panis culogias
acciperent , & tamquam verum Do.
mini corpus allatis , & prælatis cereis ,
in altari collocarent , & venerarentur .
Duo tamen hic erant impofturæ indi
cia : cum quod erat energumena cum
quod auderet Sacerdotale , ac virile offi
cium vſurpare . Sed Domine libera
nos a ſimilibus : homines ſumus , deci.
pi poffunus . Propter huiuſmodi fimi
liaque pericula Gerſon addit: Hoc pre
cipue conſiderandum , qualiter cum ſuis
confefforibus , o inſtructoribus talesmu
liercula conuerfeniur . Si collocutioni
bus intendunt continuis,ſub obieniu nunc
crebrç confeffionis , nunc longę narra
tionis vifionum ſuarum , nunc alterius
cuiuslibet confabularionis: expertis ( in
quit ).credite , nominatim Auguſtino ,
☺ Domino Bonauenture, vix eft aliera
peftis, vel efficacior ad nocendum , vel
inſanabilior . ] quæ monitio aureis di
gna litteris eft , quot enim hinc lapſus
itellarum de cælo ? quot qui fpiritu cc
perant , carne conſumantur ? P. Leloy- l.4.de fpe
herus addit regulam aliam ,plustiibuen- & .c.pen.
dum reuelatioribus virginum , quam
gatarum , fateor hoc verur cæteris pa
ribus : quia virgo purior , & Deus puri
tatis amans,ideo & plures legimus vir
ginum reuelationes , & virgo cogitat ,
diſtractius , adhuc quam cor viduæ , li
paris non fint fanctimoniæ : plus
credendum coniugatæ fan
ctx , quàm vidux laſci
uienti : plus viduis,
quæ verè vi
duæ ſunt,
quam
vir
bus anxiè coniugium
optantibus , vagis ,
aut parum te.
collectis :
SE
 Liber Quartus.
371
A dicerent , fed puto neminem paulo pru .
SECTIO IV . dériorein tale quid vnquam opinatum .
Argu ' nenta quoque illoruin , cum lon
De prophetiis , ſeu reuelationibus vir . ge tendintvlterius, indicant cos longe
ginum ,ſeu mulierum , quecano aliud voluifle, fcilicet loqui de certitudi:
wizaia , nota ſancti. ne hunina , feu morali , & de dictami
taris ne Spiricus Sanéti ,in diuinis reuelationi
bus ordinario , quod lane, niinis multū ,
Vere multæ huiuſmodi , quaru ex de auctoritate ; & opinione Sanctarum
F Atant reuelationes,vt S.Angelæ filię Chriſti fponſarum , eft decespere. Sic
Regis Bohemiæ , virginis ordinis Car illi arguinentantur . Primo, quia quæ
melitarum , quæ ſcripſit librum reuela- B prædixerunt , pollent aliunde prædici,
tionum ante annos 400.B.Birgittæ Sue vt ex indutria lolo lumine fidei, & do
ticæ Virginis, cuius exſtant libri multire Etrioz confortata . Secundo , quia po
Simlerus uelationum quas, qui tribuunt B. Brigi tuerunt ex illuſione dæmonum naici,
Leloyher dæ Scotæ Virgini, falluntur : niſi & ita Deo hoc merito permittente , eo quod
forte reuelationes ediderit, quod non ar etiam fine culpa præſunebant facere ,
bitror,hæc virgo vixit anno 518.x Bailla. quæ nulieribus illicita ,vt concionari,&
vidua poſt annum 1370.exceſſic è viu's . docere.Tertio ,quia potuerunt præueni
Hicetium longe antiquor ,Pepini dui reexphantafia nimis dibilicata ,& exer
cis Brabantiæ filia , S. Gertrudis anno rore quodam mentis . Quarto quonium
664. reuelationes quoque ſuas collegit , in illarum dictis quædam occurruntmi.
claruit S. Hildegardis in Germanioan - C nus , fecundum commorem Theolo
no 1180. cuius & alie ſuperſunt . Ereo gorum fententiam , cõfentanea rationi ,
dem tempore S. Elizabethæ Sconiu & veritati . Quinto ,quia prophetica illa
gienſis , cuius reuelationes libris duo . rum doctrina fuperuacua , & parum Ec
bus complexus Rogerus Ciſtercienſis. clefiæ videtur neceffaria. Hæc momen
Anglus , vir doćtus , & pius : quem vt ta non me deterrent, non mouenta de
nullum fanctorum virulentiæ maledi bita finitismulieribus earum que dictis
centiæque fæ idi oris ſui Balæus immu exh :bende reuerentia.Non quidem re
nem elle noluit in Catalogo Scriprorum uelationes illas , tanquam fidei Catholi
Britan.quo libro nihil vnquain legi ſcur cx allertiones, tucor; ſed vt reuerentia
silius , mendacius , aut magis blaſplie dignas; & a cæleſtilumine colluftratis,
mum . Miror nondum ab aliquo An . D menubus prolatas, venerabiles defendo
glo Carholico laruam morioniji, & ſce & quamdiu ab Eccleſia , vt piæ appro
leroſiſſiino Apoftatæ detractam . Hac bantur, nonnifitemere reijci poſle con
recentior,tempore Gregor. XI.circa an tendo . Ad primum argumentum re
num 1360. quo tempore S. Brigita vi ſpor deo plurima in tis contineri , quæ ,
uebat, fuit S. Catharina Senenſis, & ip cum toc annis prius præd.cta fucrint ,
fa reuelationibus illuſtris de harum ita non nifi a Deo potuerunt reuclari . Ad
que reuelationibus , maxime de B. Bri fecundum , quod Epiſcopi varij , &
gitcæ , quæ plurinas fcripfit, & habuit , Summi Pontifices modum illum San
nonnulli ambigunt , quo illas in precio ctarum extraordinarium , in docendo ,
habere oporteat . & exhortando permifcrint, & ideonid
cmme. Henricus de Haſſia , & Sybillanus , E hililasinelebitum vfurpafle . quare nec
in Gen. ambo Catholici , ambo religiofi ,led (vt caufa fuitvila , cui fponfas fuas Chriſtus,
De pad sa verum dicam ) nonnihil audaces, volunt tai fælè ab animarum adultero dia
Peregrin . D. Brigittæ & fimilium reuelationes,no
queftion . bolo decipi & rideripater etur . Ad ter
9.74 debere haberi pro indubitanter veris , tium reſpondeo , nullum delirij, vel ab.
nec acceptari tanquam a Spiritu ſancto errationis a mete fana fignum vnquam
editas. Qui fi hoc intelligerent de cer in illis deprehenfum fuille , quare non
ritudine fidei Catholicæ , eiuſq . veritate, minus hæc coniectura , quam piæce
item de editis a Spiritu fancto dictante , dentes., vanitatis , & malit iæ plena cen
yt credendum SS. editam fane verum ſenda...
Ad
 972 Diſquiſitionum Magicarum
Ad quartum negamus in carum reue A vt teftatur ea de re editus auctoritare xlers .
lationibus quidquam reperiri,quod Ca publica Hiſtoriæ libellus, è quo id alij cepata
tholicæ fidei Goceritati palam repugnet, Chronographi tradiderunt . cur ; in. Fi Suar.
vel cum ea confiftere nequeat . Siquid quiunt illi; quod eodem in genere ſemel on 9.7
forte coinmuniori Scholaſticorum fen patratum deprehenditur , non , & alias dispúriz,
jeff.s.ad
kentiæ impugnat, non ideo con feltim tactum credatur , concurrentibus pro 01110. Eu
damnandum , vr erroneum , cum pie,& contrariæ partis veritate multis indicijs ? Jeb.e pri
prudenter intellectum , fuis quoq; pro . Neque hoc ordinitoto , fed paucis qui- ma addi
batis auctoribus, & rationibus non ab buldam foret falfi crimen impingere . tiones as
Naucle :
fürdis (tabiliatur .Alioqui Pontifices ko . Extat libellus hiftoriæ olim exculus , rum . c.lt
mani,vt Eugenius Tertius Hildegardis, quem legi Moguntiæ in bibliotheca mel mas
Bonifacius, vero nonus B.igitiæ ,reuela- B ſocietatis ampliflima rem compendio ius,de ve
tionum libros, adhivito maturo Docto complexus fuit Frater Nicolaus Baleg.iur.p.s.
rum , & Cardinalium Concilio , atque lius in additione ad chronicon Naucle . Summ .
I beolog.
examine, non permififfent, ad Eccleliæ ri , qui eo vixit tempore fo ). 1906. his rir. 8.6.28
vtilitatem , in vulgus edi . verbis .
Ad quintum dico ſolere Deum , fæpe Eodem anno (1509. ) pridie Kalendo
quædain permittere, immo & facere, Junij ) apud Bernain in Heluetia qua
quæ nobis videntur Ecclefiæ noadino tuor Sancti Dominici conuentus ibi
dum neceffaria , vel idcirco , vr maioris dem fratres , Prior , Lector , Subprior ,
fuæ munificemiæ nobis fine ligna. & cuítos capti , per torturam exami.
famulosamicolque fuos amplius hono nati , degradati ,ad ignem condemna .
ret. Præt. quis conſiliarius Dei fuit, aut C ti , miferabiliter ſunt combufti , propter
quis mentis ciusabyffum fic penetrauit , qualdam dolofas , fallas, impias , &
vt pronuncict aliquid ab eo factum fu diabolicas macbinationes, quas in odiu
1
peruacuè. immaculatiffimæ Virginis Mariæ con
Ioannes Francifc. Picus aliud argu ceptionis occafionaliter excogitarunt .
mentummoleftius adfert in medium , Nam quendam fimplicein idiotum fu
quod ſaneiinpriinis remouenduin . Ha peitticioſis quibuldain incantaminibus ,
rum Sanctarum reuelationes contradi diaboli arte dementarunt , ac plurima
ctorias effe,quare alterain earun necef tam in Sacrofanctæ Euchariftiæ facra .
fario falſituisconuinci .D. quidem Ca mento , quarn ſculptis imaginibus ten
tharinam Senenfem , vt Gbi reuelatum , taucrunt , quemadmoduin facta co
prodidiffe , Deiparaın cú originali pec- D rundem in lucem artc calcographiæ
Cato conceptam fuiſſe: contra B.Brigit fuot impreffa , ideo præfcntibus eorun
tam ,hu usiitum maculæ afperfione libe dem conteflata luperfluum duxi , Tan
ram abinicio conceptionisextitiffe . Re dem vero ad inftantiam Bernenfium ,
Spondeo , me talem contradictionein Haimo Laufanenfis Epiſcopus , locior
non fiteri , D. Bagittæ reuelationein dinarius , inquiſicionem contra cos fe
agnofcere, & quod illa afferuit credere . cit , quo adftante vna cum Matthæo
Qirodatcinct ad D.Catherinæ Senenſis VValeliano Epiſcopo , Achilles Caftel.
pretenfam reuclationem , funt qui re Epiſcopus,& Apoltolicæ ledis Legatus,
fpondeant, cain deceptam , & fallam re ad hoc à Papa lulio fpecialiter midlus,ab
uelationem pro vera habuiffe . Sed hoc omni gradu, & priuilcgio clericali depo
' Per. Ten in Sunctum porun honefte dicinx . Alij E ficus xx111. die menſis Maij , poteſtati
loyher. volunt huiufmodi reuelationem poft tradidit feculari arq; de hinc vlima die
libr. 1.de obitum Sancte Catherinæ , præpofte eiufdein menfis.igne ( ve hxretici) funt
Spect . ro & pertinaci quodam zelo confi incinersei præfentibusibid. mnulis lenni
étam à defenforibus illius fententiæ : nu millib . Sic Nicolaus Monaclius Hir
adiofirmandien reuclucionum contra
Sic amo. Laugiends, bæreticos vocans; non quia
Cargris maruin fidei , confirmnar hunc cona negarant Beatā Virginem fine originali
aus eiul unlimilitudo: attentatoru Bernæ apud peccato conceptain , ſed quia contende
dem ordi Heluetios , priufquam ad lereſun ea bant perciniciter contrarium fidcrenen
mislib . ciuitasdeflecteret
PROIMIMAAN ( pempe anno 1509. ) duma , & quia Magicis præftigiis viifua
Laply
 Liber Quartus. 373

rant, & multa contra fideiCatholicęfin- A qui volebant, ca quæ in præcedenti ora
ceritatem dixerant,fecerantque , vt in li tionc dicta fuerant haberi pro propheti
bello illo continetur . Fieri tamen poteft, careuelatione, & dicto contrario limile
vt Baſilius fulcus auctoritate Concilij Ba dictum B. Brigitcæ volebant refutare;
fileenſis habuerit articulú de conceptio præcefferant autem nonnulla de conce
ne immaculata pro articulo fidei red pra Deipara in Originali peccato Suſpi
pro libera , vtriuſque partis defenſione ; cionem facit ,quod fine his verbistota
iam Sixtus4.decretuin ediderat, & pro oratio perfecta eft , & quod fi voluiſſet
ptorea (ane , idcirco hæreticos cenſuit , B. Catharina hæc verba addere, nó fuif
valde a vero aberraffe ;veruntamen arbi fer ei neceffe , ponere illud , fubiunxit ,
tror,ſolummodo quo ad pęnam hæreti quod immediate his verbis videmus 2
cis,cos comparaſſe.Quicquid de opinio B librario præponi: accedit quod oratio
ne Bafilij Gic, Mihi probabilius videtur, munn eius alia nulla ſic terminatur . Qua
Acquc hoc ab ordinc falsò confictum , ce,vel illa hoc non addidit, vel fi addidit ,
neq ; a D. Catharina , vtreuelationem , non addidit ,vt fibi a Deo reuelatum ,ſed
proditum :non ab ordine,qui cú fit ſan vt opinionem fuam ,quam cum plerif
Erillinus rale crimenio ſe non admiſil. que lui ordinis omnino veram , & certā ,
fet,non a Sancta proditum , vt reuclario humanis tantum rationibus , & perſua
Acm : quia nec F. Raimund. nec vllus fionibus inducta, putabat. Poruicautem
confeflariorum cæterorum , vel familia fancta illa , hacin re ,qua de Theologia
riorum B. Catharn . qui diligentiſſimæ ca quæftione : naturali, non diuino lu
cunctas D. Catharinæreuelaciones col mine præeunte , differebat, errare, quod
legerút, & poftericaticollectasemiſere , C humanum eft . Sane fallacem elle ar
vlla huius reuelationis mentioné fecerüt: gumentationem ,qua eo loco vtitur, no
nec etiã in libris B. Catharinæ illa reuc mo prudens Theologus dubitauerit ex 1
Lario inuenitur . Duo hic obijciuntur,pri trema eniin fumit , medium concepcio
mo dictú Caietani,qui hoc ex D. Anto nis ipfius tempus tranfilit: quafi conclu
nino affirmanter afferit. 2.focus quidam das, nec ante hoc tempus, nec poft hoc
ex opuſculis illiusSanctæ . Ad 1. relpon tempus aliquid fuiffe , vel firturum , &
deo S. Antoninum ſcribere tantú fi quis inde inferas, ergo nec nunc quidem hoc
obijciat hanc reuelationem S. Brigitcæ , eſſe tempore. Fuere quidam olim Dd .
fciendum alias ſanitas miraculis claras qui cenſuerunt,poſito quod,B . Virgo in
contrariam reuelationem habuiſle: Sed Adamo peccauit , & Chrifti Dominire
Antoninus dictum fuú non confirmar D demptioneindiguit , confequi, vt non sic Hal.
vllius auctoristeſtimonio ,vt folet, nec potuerit ipſo momento cóceptionis fan- 3.pa.9.9.
etiam ipſemet , vbi de vita B. Catharinz Etificari ,ſed qui rem melius examina- Richinge
egit vllam inter alias, huiusreuelationis runt, illi multis contrarium docuere , ex d. 3.27.1.
facit mentionein , vt nec Cofeflarij B. il quorum dictis cum clare colligatur , Capr.for
kus , ficut dictum eſt , ideo non niagni Deum hoc non ablolute tantum , &
lü . Bonao
facio hoc dictum Antonini. quo ad folu fimpliciter facere potuiffe , fed etiam , d. 3.pa.l.
tionein argumenti,pro tempore vſus, eo ſtante illa hypotheſi : non intelligo quo 1.4. que
quod loan.de Neapoli alia ſolutio , quá patto, fuerit a Deo reuelatum , Non po Ant. a.s.
ibi refert , cimerito nimis impudens vi luiffe Deum animam Beare Virginis in d.n.g.
dcbatur . Ad 2. reſpondeo , optareme Mariainfundere , nifi in materiam p # - 1A 1.CA
locum ex ſcriptis eius adduci . Nec E tridam : Sic enim illic vocatur caro , in- ter. Opure
cnim inuenio , nifi fortèid colligant ,ex fećta peccato originali . Nonne hoc fedetine
cep.ca.fo
illis verbis , quæ adnectuntur in fine dictuin repugnat deciſioni Sixti IV . Pij Harez i
Orat. XVI. vbi fic kgitur ; Tu fcis V. & Concilij Tridentini . nam fi hoc erat valde
Domine , quia ifta eft veritas , quem Deus non potuit: ergo factum credere cia d.qu.
locum ,fruftra quætenti, Ioan . Decke non licet. S. hoc Deus fciebat,qui veri- 27.
rius iam olim Lounaij, & nunc Græcij tas eller atquc hoc Beatæ Catharinæ re
in Theologiæ profeſſione collegan eus uelirat : Certe illi reuelauit in.plicite >
mihi oftendit ; De quo verbo poteft effe contra ſentientes in fide errare.Quoigi
Doniniulta Cuſpicio, hoc additum ab illis tur pacto permittit Ecclcfia , vt pium , &
pro
 374 Diſquiſitionum Magicarum
probabile , credi,ſine originali peccato A
conceptam de facto fuiffe ? G hocproba
bilecredit , certe nequit Deus reuelare,
hoc à ſe fieri non potuiſſe . Abſit ergo ,
ye.credamusilla in oratione diuinam re
uelationem contineri : Abſic vt creda
mus B.Catharinam , bumilimam , lan
Ctiffimam , & circumſpectiſfimanı Dei
{pooſam , talia præfacte , & parum fo
lide dicta , tam graui Dei ceftimonio
confirmare voluille, aut pro diuino ora
culo obtrudere . Nulla igitur reuelatio- B
Iltexel, num hic pugna eft , vbi vnica inuenitur
c.9.l.6.c. B. Brigittæ reuelatio, quam non ipfa can
49. ca.tum , idque pluribus locis , vt vidcas co
Inz.qu. ftantiam , fed & aliifancticonfirmarunt.
20.00'an Vnus Marſil.Theologus grauis ,& neu
crius Ordinis , Dominicani, neque Fran
ciſcani, tres reuelationes diuerforum
recenſuit , & eas addir fulie graues, & mi
faculis confirmatas . Quoad ceretas re
uelationes aliarum rerum , qux contra
ciæ fibiprima facie videntur, fiquis illas C
eodem inodo diſcutiat , & circumftan .
tias ſedulo conferat , non magno nego
tio deprehendet,eas vel conciliari pofle,
vel earum alteram non ett reuelatione ,
ſed ex opinione peculiari,putantis id vc
riſſimum eſſe, velex veheinenci cantum
imaginatione , profectam .
SECTIO V.
De indicijs à natura ipfius reudian Dmijs dicitur,omnia falfapronúciat, quod
slonis persis .
Vppono , li lumen iilud certitudinis,
de quo Sect. I. dictum , cum reuela
tione adiunctum fuerit , tunc parum re
ferre vigilantine , an dormienti viſio có
tigerit : 6 defit hoc luinen , tunc femper
plus vigilantis reuelationi, quim ( vt Var
ro vocat) ſomnouiæ deferendum .Hoc
ſuppolito .
Conliderandum primo , qualis fit il. E angelum lucis , vi virtutis fimularione
lareu.lario , vt an fit ſapiens viſio, nem
peconformis ſapientiæ , quæ decelo eſt.
talis autem fuura (tefte Gerfone ) liha
beari lla bo
a D. Iaco requi ſica , cap ut fic det enim nönullis ſingularia reiunia qud
pudica , modeſta, fuafibilis bonis conlen .
mens, plena mifericordia , o fructibus bo
6.3.0.17 . nis, nemindicans, fine fimulatione . ] Si
( vihac fufius expliceni ) inftiget ad ali
quid, quod excmptis Chrifti, & Sancto
rum magis aſſimilet, fihominem intrin
fece demiffiorem reddat, quam finere
uelatione fuiffet, fimiciorem ,manſue.
tiorein , recollectiorem , & a fæculari
bus , & excrarijs curis abſtractiorem , a
inuitac ad ſimplicitatem , vnionem , &
( vt fic loquar ) intimitatem cordis : fi
id , ad quod inftigat , pluribus virtutibus
fit ornatun , & præftantioribus , quain
eius omiſlio , vel factum contrarium :
fi ad quod inuitat, & fimpliciter , & incime
bonum , non aliqua dumtaxat ex parte :
denique li incipientem ad peccati dete
ftationem , & præteritæ vitæ confuſio
nem excitat, proficientem perbanide
ſideru inflaminationem , & feruorisde
uocionem , ad incliore chariſmata pro
mouet , perfectum veto implet diuinz
dulcedinis interna præguſtatione . Vn
de præclare ſcriptuin a loanne Salisber.
librofecundo , cap. 17. Sed cun hæc a
fpiritibus circa homines fiant , eam fola
rerum imaginé fidelisanina non aſper
natur, quæ innocentiam relinquit inco
lumem . Quodfi materiam vitijs affe
rat , libidinem forte accendens ,aut aua
ritiam , aut duninandi ingerens appeti
cú , aut quidquid huiuſinodieſt, ad ſub
uerſione in animæ, proculdubio aut ca
10, aut ſpiritus inalignus immittit . ] Pe
rite duos fallaruin reuelationum fontes
mcmorat , carnem , damonem , ſed
mox minus perite , & vere , quæ de La
fuit a nobis a ibi refutatuin , fupra lib . 2 .
Dæmoniacz reuelationes cenſendæ ,
quæ prædictis operantur contraria , ad
( curcilia, & carnalia , vel inuida , & de
tractoria , & immodefta incitant , quæ
hominein reddunt auerluin a Chrifti , &
Sanctorum imitatione, reddunt gauden
tem nouis, & fingularibus inuentis fuis .
Vienim oprime D Bernar.ait ſe transfi Serm.de
gurat ma ignus ille fjirirus aliquandoin viil.fer
bi Im
plus noceat, fed o tunc quoque, fi diligen
ier ac'uerlinius, nunquam niſi amarillse
dinis, co diſcordiefemina ſpargil . Sua
dam , unde ceteris fcandalizeniur non ,
quia diligit ieiunium ſed quia fcandalo
delelt atur. ] liem ſi ſuadeat aliqua con
tra canones, vel conftitutiones, ve! regu
las , vel alia præcepta majorum , hocin
dicio
 Liber Quartus.
dicio B. Simeon Monachus Treuiren- A
fis. eum deprehendit: narratur hiſtoria
Apud ab Eueruv no Abbate : in verticemmon
Sur 1.lv tis Sinar iuſu ſuperiorum cum miſus
fuiller,ibibabitaturus:nocturnis horis il
li ſpecie Angelica damon'apparuit".
di miſſam celebres hortatur.Ipfe'nec pla
ne dormiens: nec perfecte vigilans con
tradicit, non debere linepresbyterifordi
ne aliquem hoc miriſterium implere :
contra inimicusinſtaisle Dei legaium ef
fesChriſtum hoc velle,necdocere ſanctú B
locum miniſterio ralıdiutiuspriuari. Re
mitentem ergo o contradiceniem , adiun
Eto fibi confortio alterius damonis , de le
&tuloeducunt', ante ali are iam vigilan
temſtatuülalba indiunt,de ftola virim
que altercantur : hoftismore presbyteri,
Simeon more diaconi contendeba? fibi
imponi debere . Tandem Dei famulus ,
adfereuerfus, vircute orationis & figno:
Crucis inimicum repellit,ſeque delulun
ingemiſcie. ]Deprehenſa quoqut illusio į
exactécata ſiinilis fere ſuperbiæ audacia ,
&, quia modeſtia auctor non erat,reue
lacio ; in initio ordinis Preindnitratenfis.
Rem totam narrabo verbis ſcriptorisil
Kus Beat. Norberto co :rui..
Suriusti Enter nos (.Prænonitratenſesreligio:
Inn.com ſus ) fallax illefpirirus : ] quoſdam -con
ſidecansidiotas, & lurillosquondamre
cognoſcens fuille vaſculo, in quibus lux
quieti, &voluptatiindulgere confueuil
fet :ita illosfalla fuæ illufionisfapientiare D
pleuic , vt qui priusin- libris magna quz
damdicerent, & de futurisprophecan
do maiora , & ftupenda predicerent ,
Danielis denique vnus ex eis prophe
ciam fe fcire allerebat , & de ea quæ
dam ducemendacio ', loquebatur : vbi
de quatuor , & feptem, & decom cor
nibus, & regibusPropheta ſcribendo
inducit , & de Antichrifto . In quibus
iam fimpliciores quoſque attentosred!
diderat , & fifieri poffe , etiam ipfum . E
Dei hominem , & Venerabilem Abba
rem :Simonem Sancti Nicolai , in erro :
rem induxiſſer . Iam enim eo vſq; pro
grella erar eius arrogantia , vt ipfis afli
dentibus , etiainin capitulo , fermonem :
fácere auderet. Et qui vidit ,& audiuit,
præbet huius rei teftimonium . Et hoc
i gnú eius, quia de ſermone profert ini
air . Erat enim hic fermo : Eltore
375
fortes in bello , & pugnate cum anti
quo ſerpente . Hec fpiritus ille mens
dax per organum illud fuum proferee
bat , led ad veritatem quæ fequi'ur , vi
delicet , Fcaccipiétis regnum æternum ,
haud quiquim procedere nequim va
lebit . porro cui ab auditoribus veri.
catis , & dulcedinis fillax ille ſpiritus le
ex parte deprehendi cerneret,vi ettoil
le artifex , maiore'arte ad alia fallendi
genera ſe conuertit , vt quia manifeftæ
operacioni intencos nonpoterat fubuer
cere ,falcem contemplatores quoshbet ,
auerteret a contemplatione . Nam ile
idem clericus , liboiis huius mini
iter , fubita quadam , & grauiffima in
firnricace corripitur , & ,qui prius de vi
fibilibus reſpon adabat , an in cælum
os fuam , ad inuifibilia , & ineffabilia
pro nenda,ponere non verebatur. Có
currunt fratres , vt conjucam eſt ad
inungendum eun concurrunt ad ean
quæ dicebat audiendi: De fe guiden
magila , ſed de pluribus circunttanti
busallerebatmaiora ". De fe quod ea
dem veſpera,aut för urus eller cum'ange:
lisin cælo , aurſtiret fanus cuin cæteris
fratribusin choro . De alijs vero fingu
loruin confiderans habilitatem , quafi
prophctando , & augurando dicebat :
Hunc cum nuper in Eccleſia ad fuperio
rarapercr , vidiadæternitatem vocach :
iſtuiniam , & c . Subiungic varia de alijs.
Vide hic gradus ſuperbix :, primú idio
cas fibi dæmon deligir , & facit videri
doctos : deinde facit illosfcripturam in
terpretari . Ternio etiam coram maio .
ribus diſſerere in locis, vbi tacendum de
his, & culpa po:ius oumiliter agnofcen
da . Quario faciceos Pſeudoprophetas ,
de ſeo agua loquentes , nec de aliis mi
nora , vt ſuperoin pluribus affiicaretur .
Subjcit poltea de alio idem facientes,
& hisones dæmonis machinatio .
nes diſſiparas ,ftatim vt religioſi , frau
dem fubolracientes, reſpondere , ſe nec
hunc , nec vllum alium anplius audire
veile ; donec pater eoruin Nortbertusre '
uerteretur . hic enjin reſponfio ,huimilis
obedientiz viccute , demonem vicit .
Nec efficacius fere vlluin extat reme
dium . dabo. aliud ' exemplum verbis
Franc. Bencij: ex annuis litteris noftro
rum Prouinciæ Mediolan . annis 15901
In
378 Diſquiſitionum Magicarum
In oppido quodam fuburbano prope A fetin dexteram ,vt efformaret crucem ,te
Aronam ,ad triginta mulieres malo da talibus viſis , tantoque honore indignif
mone agitātur ,omnes fere virginesin fimam elfe profitetur . Neque vero vo
fimæque conditionis,ex præfertim quæ bis habeo magnam fidem timeo , & in
ſunt voto virginitatis obftrictæ . mirum , ſpeciofis conlilijs fićtos dolos , quod fi
has quibus dolis circumueniat , quibus Dei legatione fungimini has Sanétorü
arribús oppugnet : varias inducit for reliquias ( habebat reliquias ad alligatas
mas , vt alliciat ad infanda , vtdecerreat ad collum ) humiliter venerainini . Mi
ab honeltis.aſfiinulat modo perſonam , rum dictu ,procubueruntin genua laruę
& pietatem monachi , & quod audire venerabundæ , & tanto magis vrgent, vt
aures horrent , ipGulinet Chrifti crucifi maturet perfectionem . At illa, mihi
xi, hortantis ad impia : quin ,& vrlum , B nó licet quicquam grauius ftatuere mei
leonem , ſerpentein : impetum facturus patris ſpiritualis iniuffu , neque ad eum
in pucllas hianti ore , & deuoraturus adire decet nocte intempefta :conueni
yno hauftu : minacem eciam militem te vos iilum , & exponite mandatú Dei ,
cum ( clopo parato , & inſtructo, iain jā vbi diluxerit ,ego acccdam , & viar con
que extrufuro pernicialem gladem cu filio illius.Hoc refponfo ,dæniones abic
Hamma tonitruqne niſi extorqueat al eta omoi ſimulatione , in fuas fetenes
fenfum . Sed fimplicitas virginum vin bras abdiderunt,cum fremitu in irriden
cic omnem aftutiam . Deo nixa , Ma tem puellam , quod lingua folumn bella
goa omnino earum fides, eoque clypeo rent,grateſque agétem lupplicier Dco ,
ignea nequiffimi tela exſtinxere . E plu contumelias , & probra certatim inge
rimis narrationes duæ reponentur. Ex C rentes.]Hactenus Bencius, quid hac vie
caruin numero quædain nobilibus orta gineſapientius: ſed docebat nimirum il
parentibus , & molliter educata ,cum ha lam VERA SAPIENTIA , cui ſe pudici
beret aliquando noctem infeftam a dia ciz Zona colligarat . Impudicitia itatim
bolo infidiante , ſtratum deferit , & hie . prodit dæmonem : ſic enim ab calami
melicet media , ac tempeſtate per frigi. ftris, & procaci vulcu , & curioſa diſcur 1
da,in nudo pauimento , nudacubat.cú fatione D. Robertus Abbas dæmonem
creſcerer nihilo fecius flamma ( vrma in nuptijs agnouit . Et laſciua forma, & Vid.Sur.
gnun incendium aqua ingeſta ) clam , morii, ac verbis , eundem cognouit S. 7ilang
como se
cubilo egrella in hortum fecedit , ibique Daftanus , & ignita forcipe arrepto eius
magni æmulatione Franciſci, quem ca nafo lepidè irrilittefte Osberto Cantua
dem faćtitaſſe acceperat,corpusproiecit D rienfi . Addam fingularis cautelæ exé- sursa
in aggerem niuium , tamdiuque pertio plum , quo docemur , nihii tutius effe , MAIL.
lucawr, obſtrepenre licer duinone ( qui quam timere fuum fequi iudicium , aut
abea veſebacur) & dentibus frendente , abobedientia maiorum vllius reuelarioa
vt internuin ignem externo frigore re nis eciam certiz fiducia reccdere . Geo
ftinxerit . Atceri item dæmoni nocture nebaldus Laudunenfis Epiſcopus pee
oftendit imagine B. Vrfulæ , crucis vexil incautam cuin vxore , quam deferuerat
kuro præferens cum multarum virginu familiaritacengex bono principio ortam
comicutu , atque ita locirus est , video tandem ,quæ humana fragilitaseft ,cum
Deus amatque tuum iftud ftudium tué ca corpusmiſcuerat ;fed poftea ad con
de pudicitiæ :ſed quoniain difficile ad reuerſus , & D. Rhemigio Remenfi
modun eft in paterna doino in canto E cöfcffusin anguftiffimum locum inftar
ftrepin occurfanzinn , & periculorun ſepulchri recluſus fuerat , vbi cum fe
obiectis non contaminari inentem ali ptein annis penitentiam afpcrrimam
qua ex parte losallegauit, vt te ducere egiffet .
mus, in cenobiunfacrarum virginum , Seprimo (inquit Hinemarus in D.Re apud Sas
omillis curis omnibus ipfiusnumini (tu migij vita .) rius 13
dioſe famulantium . Hic virguncula , Annoin vigilia Canz Domini, cum lama .
Deoaſpirante , cui verens diaboli in idem Gencbaldus in oratione Domini
fidias,dexteram duxiſſet manum à capi por noctaret , & feipfum defkret , circa
se in pectus , moxqjà finiftraproduxil mediam pocté Angelus Domini,cuina
magna
 Liber Quartus . 577
magna venit luce, ad eum in oratorium , A poribus,miſella diu vacarat orationi,&
vbi pronasiacebat, & ait ad eum : Gene Sacramenta frequentarat ; ſed vel non
balde exauditæ ſunt pro te orationes pa fatis exercitatum nacta fuerat confefla
tristw Remigij: ſuſcepit quoque Domi rium , vel fi nacta, ei ſua fecreta fpiritualia
nuspoenitentiain tuam , & dimiffum eft non pandebar , velbene monenti nons
peccacum tuum ,ſurge, & hinc egredere, credebat. quicquid horum fuerit , paula .
Lacque ministerij Epiſcopalis officium , & tim varijs reuelationibus eam diabolus
reconcilia Domino pænitentes crimini Superbię ſpiritu inflauit, tandem perfuafit
bus fuis.Genebaldus autem ,nimio terro meritis reliquis parem eſſe Deiparę Vir .
te perculfus refpondere nihil potuit. Túc gini : deeffe fecunditatem iunctam vir
Angelus Dominiconfortans eum , & ne ginitati illibatę: li pergat, id quoque con .
dimeret hortatus eft, fed gauderet in mi- B fecuturam.ò vafrum commentum , &
fericordia Domini Gbi collata . Qui ani. muliebri ingenio accommodatum ? iam
matus,dixit ad Angelum :nó poflum hinc illa ſe confeſsionis indignam non eſſe
egredi:quia Dominus, & Pater meus Re putabatur :itaque per annosaliquot eam
migius clauem huiusoftij ſecum habet , intermittens, non abftinebat tamen à la
quod & ligilioſuo fignauit . EtAngelus cra ſynaxi. Quid mula ? ſemeldum in
ad eum ; vt non dubites (inquit )meà Do templo verſatur , & communionem ex
mino nillun ; ſicut patet ubi cælum ;ſic Spectat ardentiuſque beneficium illud re
& oftium iftud patebit.Et ſtarin , faluo Gi liquum poftulat : audit , bono fisanimo ,
gillo ackera , oftiuo illud apertum eít.]Ec dilecta , cxoraffe te fcito.conceſsa tibi fę .
ce tibi veræ vifionisindicia: prius pertur cundicacis cum caftimonia prerogatiua ,
batio ,mox confolatio , & verum acaper- C quam petis :decelo confidete grauida
cum miraculum ſig li, ac certæ integritas tam . commiſeuerat enim fe cum demo
non tamen cenſuit vir fanctus obedien . ne , qui lucis Angelum mentiebatur. do
tiæ quidquam derogandum . Tunc Ge mum reuerla,fentit vterum tumefcere :
nebaldusin modum crucis fe iactans in iuſto poſt pastus tempore aducniente ,
limine,dixit, Etiam fiipfe Dominus Le pium quendam , & pradentem adit ci
fus Cbröftus dignatus fu.rit ad me venire iem ,bene notum ,narrat rem totam , per
peccarorem : hic non egrediar , donec ille titque vc in domus eius penetralibus ſibi
$
venerit, quime in ciusnomine, inilare liceat parere ; & ftipulaturarcanum fore .
cluſione conflauit.Erſtatim Angelus Da Illence credulus dictis de reuelatione ,
mini recefi ab eo. Quid e go? placuit nec tamen laſtinens virginem domoex
Deo Genebaldi animus & perAngelain Dcludereveritus, ne graffari iamincipien
hæc omnia , eademnocte ,Rhemis per tibusSectarijs ,materiam res vulgata prę
noctantiinoratione D. Ren ,igio mani berec blaſphemijs hereticorum dictcrijs
feitauit eumque Laudunun proficiſci u atque lędonijs, eam fufcipit , & adhibitawa
bet , & Genebaldum Epiſcopalifede re obitetrice fida pactum exſpectat. Miſera:
ftituere , quod& factuni ab eo cófeftim . doloribus vehementer torquebatur , tan
Contra D.Guilhelm . P.quitaniae Dux , dem magnam , pro prole hunana horri
lidæmonisſuggeſtiones , quibus & fer dorum , & villoſorum , fędiſsimorumque
uor deuotionis minucbatur , & ad ſecu vermium copiam effudit ytero , quorum
laria rcucabalur , initio dijudicatas re tam dirus erat afpectus, vt omnes exhor
Trisobat, preſsiſiet , non fcfic Luccalibus ad bel refcerent,tam teter odor,vi fetore ferme
in us. Tum ducem obtruliffet,nec cæcitarc per- E exaninarentur . Sic demum mifellale
tepl.16.2 cullus fuuillet : fed illum deceptio , cautio delulam intellexit,& fuperbięfuę fructú ,
pudi Sur. rem reddidit poftea , vt facile fecundęre à fuperborum Principe retulifle , quem
Febs war . uelacionistallicatem contemneret . Pru oportebat. Sic mulier decepra, led &
ibi.e.lg. dentiſsimus fenex Abrahamius ( ve B. viros ille dolofus coluber fupplantauit .
Sim . Me Ephrem prodidit )reuelationes illas,qui Apud Gregor. Turonenſem leguntur
rapor ex buseum dçmon , Sanctum & Bearum hçc de S.Friardo,& focioeiusSecudello .
Ipbreni prędicabat , contrario humilitatis actu San tus Friardus.cum Secundello ,
pat . Itaim profligabat . Vah ? quam contra Diacono in ſupradi&ta infula ftetit immo
di 19 na fuisilla Gandenfisvirgo , noftristeme bilis :lhabcbat tamen vterq; corum pro .
Сс priam
 um
ſition
$ 78 Diſqui
priamcellulam , fed proculinter ſe pofi . A lium , quodin fimilibus dubijs potes adhi
cam.Cumqucftrenue in orationeperſi
ſterent , nocte Secundello Diacono ap
paruit tentator in fpecie Dominis dicens :
Ego ſumChriſtus , quem continuo de
precaris iam enim ſanctus es , & nomen
aum in libro vicæ cum reliquis. Sanctis.
meis adfcripfi: egredere nunc ab hac in
fula,& vades fac fanitates inpopulis: His
& illeillectus deceptionibus difceffit ab
inſula,nec façio nunciauit , tamencum .
infirmisin nomine Chriſtimanusimpo- B aliquoties clamanubus, lube nos exire in
beret, ſanabantur. Reuerſusautem poft
multum tempus ad inſulam , venitadlo
cium cum vanagloria , dicens:Abijextra
inſulam , & virtutes multasin populis fe
ci.Cumque conterritus ille interrogaret ,
quid hoc ibi vellet , cuncta quæ gelferac.
fimpliciter pandir. At fenex.obſtupeſcēs,
fufpiransque ac lachrymans ait : Væ no
bis: in quantum audio a tentatore delulus
es..vade, age poenitentiain , ne vltra cibi
præualeant eiusdoli.]Ecce videslapſum , C maximum in his vanæ gloriæ pericufum raphr.is
prino quia occulta ex ſuperbia credidit
le ſanctum , & ex.hocfrontiſpicio non
cognouit doloſam machinam . 2.quias,
de ciuit à bono propofito manendiio il
la inſula . 3 , quia clam habuit magiſtrum
confilia ſua,deobedireillineglexit. Vide
nunc; vt victus:vicerit, fretus humiliate',
Hide vien obedientia , orationer. Sequitur apud
Rua Patrü Gregor.Turonen ..
d10.citat. Quod ille ( Secundellus ) intelligens, ]
aurius 1. & perille fecimens ., cum fletuad pedes D :
Augusto eiusprofternitur,mgans vt proſe Doini
num deprecaretur.Cui;;Venis.inquit, &
pariter eiusomnipotentiam pro falute
animæ tus pofcamus:non eft enim diffi :
cilis Dominus feconfiientibus niſereri ,
cuin ipſe per Propheta dicat; Nolo mor
tepeccatoris,fed vt conuertatur, & viuat ..
Orantibus memillis. ]aduenit iterum
tentatonin fimili ſpecie ad Secundellum
Diaconum dicens ,nonne præceperam,
tibi, eo quodoues meæmorbide eflent , E polterius hoc obft maler B:IordanesPre
& paftore indigerent , vtegrederens &
viſitares, atque opem ſanitatis eis.cribue
res ? Et ille ,In veritate comperii, quod: ſe
ductorſis, neqne te Deú credo , cuiuste
fpeciem mēriris habere . Tanen , 6 Chris
fuses, crucem.quam quāreliquiſta ipfam
oftede ;& creduin ribi.Cunque nonosté:
eteret, Diaconocrucene in oseiusfuciens
Banuseanut. ] Et ecce tibi.confii
1
arum
Magic
bere, pecere vt le cruce conſignet, vel vt
- formata crucetibibenedicat.Diuz Mais
tronæ fimiliter dæmon ,apparensin for. 17
ma ſpecioſamulieris,ſuafit vtrelicto de
ſertovrbem peteret , minus pudori eius 1
pcriculum ibi foret fed beata Itarim infi
dias,ex auſteri oris vitæ difluafione; intel
lexit inimici: Simeon Metaphraft.in eius
vitamenle Nouem.Sic S. Marcellus Ab_
basdæmonesexobfellis pulfurus , ijſque:
nos quoniam accepiftiporeſtarem , nihil iuli
fit, fed perfeuerauit in oratione , donec à
Deo compulſireceſferunt.Caufam quide
rentibus cuinon ſtatiniuffiflet, prudent
cillime reſpondit ;: Quoniam dicentes me
in eos:accepiſſe poteftatem nihil
aliud age
bant, quam quod vane gloriæ laqueis me
conabantur implicare.Cuius documen
ti:vtilitasnon inexorcilinis modo , fed &
in reuelationibuscūćtismaxima eft quia sim . Me
ve de Secundelio vidimus. Ipfe quoque eiussit
Spiritus ſanctusmirabiliquadam vifione 29. Dud.
ſc B :Angelæ Fulginati infinuans; cum ca
collaudallet , & ipſa ideo rein ſuſpectam
haberet , quod fic exponeretur periculo
vanæ gloriæ pro certo ſigno probx reue
lationis ei aflignauit ; quod quo magis
laudabatur ,hoc ei crebrior, & acriorom
niun peccatorum præteritorun memo
riamoccurreret , & ,ne conata quidem ,,
vllum vanæ gloriæ locum dare poflet ..
Narrathocipſa fuſe capit. 19. & idem a
lías quoqı! e leexpertam ſcribit capit. 21
22. & .29; Sed & illud attendenduin mul:
tiformesiniomnen parrem elle demo
nisfraudes: aliquando ſuader quod opci
mum eft , tuncpericulum fubeft fuper- 1
biæ : ideo tunc valde cauenda lixc peſtis .
Aliquando fuidet: quod bonumeit : fed
tunc confiiterare oportet, num hoabo
nun fit majonsboni impedimentum . G
dicatoriordinisımagifterGeneralis non
illi diabolus aliquoties:hactechnaiinpo
fuiffet:femel quidem :: vead concionano
dumeuinredderet in idoneu :n ac debie
lem ,fpecieboniexemplipræbendi; &
auſterioris vitæ ; impulit ea relinquere ,
quecorpuſculoillius erant neceffaria , &
eum ad maximam vittum :infirmitatem
redegit.Scd & alias iterun terumgreitai ,
boc
 Liber Quartus.

pcprætextu decepit. quæ Hiſtoria, quia A hoc facerepræſumpferis . Ego enim ,

Leander religioſis vtilis fucura , digna ett pluribus
Albert locis legi.lic ergo fcribit Leander Alber
Tims virus, deillo febribus acutiffimis laboran
eiuldiz
$ 46.22 Forte tum venerandopatre,] erat qai
dain cenobij cuiuſdam præſidens quem
Priorem appellant, ordinis noftri, vir di
ſcretus, folers,prouidus, literis callens, &
moribus compoficus, qui aliquando me
dicinæ operam dederat. Isigicur lorda
nis patris animum ignorans, & fciens en B' pras adoriratione, ac quadam -commiſe
in ægrotationc fibiipfi rigidifliminum ,
dixit: Pateroportet ægrocuinin omni-
bus medico ſeſubijcere, li priſtina nanci
ſci cupiat ſoſpicacem . Quapropter licer'fis
no træ religionis præfectus, & caput ,
grotus prætecture auctoritatem dimit
tas, mihique telubdas, & obedias necer
ſe ett. Quod fitoceris ,haud vereor, quin
breui incolunris hincexcas. Annuit ve
nerandus Pater humiliter , præter ergo
ordinis noftei conſuetudinem fuper plu- C bellua quomodomeam auſus es ſimpli
mas ægroto quieſcenti ( ficenim Prior
prudensiullerat)nocte diabolus,formam
præ ſe ferens angelicam apparuit, dices ,
veluci admirabundus. Eft nehic lorda- . {penſatio perntifillet,fapientius aduertit
nes, fama, & epigipne apud omnes tam
præclarus ?pratectus, & pater cam ingi
gnis Prædicatorum ordinis ? Elleman
ceps, alliance hac te diu nouiffem . O
quamvilis , & impudensfactus es ,qui ve
luci vnus de doministerræ , in Atrato plu
11.» ; & lericis ornato quieſcis ? O infoelix, D angeli formain faciem expuis: nam hoc
qualeordini tuo , & fratribus exemplum
præbes? fed non eft tui Deus in finemno
blicus , qui adte corrigendum memifit .
Surgeigitur è grabaco terræque protinus
1.1pplex inhæreas, ftatimque diabolo eua
netcente percericus lordanes in terram
cortuit, & ficiacens, poftquam il'oxic , a
Priore , & fratribus inuenitur. Quem
Prior ( euerè corripiens, coegit ex merito
obedientiæ in trato præparato decum
bere . Sequente nocte iterum diabolus E riofuo per viſum in fomnisapparuit ] hor
prutina turina atlumpta adítitit , & du
rius quam antea redarguit velut fibi in
obedientem , moxque in ſolum ipſuin .
detiliceprxcipit. Quem cam mane cius
diei Prioriterato ſuperfoluin iacere con
fpexifet , apprimè indignatus,dixit: mi
ror quam fiinplicitatem , nedicam inſci
tiam ,qui non ſolum in corporis ſed,
animæ præiudicium contra obcdientian
Deuin cæli,terræque Dominumteftor,
quod noluiſlem.pro toto terrarum orbe,
fic grauitercontra Deum , & ordiriem
deliquiſſe: & hæcdicens,in fiecu màxi
mum prorupit. Quod cerneris venerabi
Nis pater, &ipfe lachrymans procidit ad
pedes eius narrans ei'viſiones,fed magis
illuſiones: & q - liter,vt conijcere poterat
diabolum illuin fuifle , qui in Angelurt
lucis fuerar transfiguratus.Prior vero ca
ratione illius, aliquantulum lenitus, iuflit
ipſuin (tratumaſcendere . Ex hoc enim
tantain .membrorum debilitatein con
traxerat , ficque humores indurati fuc
Tant, vtvixfpiritum ad quieſcendum ha
beret. Tertia nocte Diabolus , vt priori
bus, adfuit: quem , vt confpexit vir San
Ctus ( iain enim in increpationes erupe
Tat ) ait : Onequiflime generis humani
hoitis,'òimpudice canis , dimmunda
citarem deludere, ceu.zelum ; qualemcū .
que orgaordinem præ teferens ? Et ego
quidem , nifi hoc omnipotentis Dei di
ſem ,quod multo melior eft obedientia ,
quam ftultorum victumæ . Et in faciem
eius expuens, eum fugauit.] En Sanctus
vir deceprusinani(pecie:bonireſipuit ſo
lido obediencia bona fe muniens. Nota
etiam vlcimum illud , quod apparenti in
ctiam viri fpirituales comiendanc, quá
do viſio ſuſpecta eft : & noui hominem ,
cui bloc optime cellit . Concludendum
hoc capuc ieftimonio B. Meinulphi Dia
coni, & conferioris qui ipſe appares hanc
Tegulaın docuit;viſiones veras eſſe , quæ
ad pietatem , & religionē duces forent.
Hiftoriam ,ex Gobelino Perſona,verbo
tenus accipe.
Nontonge abobirutuidam cubicula
tás eum ,vtmundo , & pompis eius ocyus
valefaciat , & ad regis æternife conferar
mllitiam .. Acille vilionein illam non alio
quam illuſionis loco habeos,philde vi
tæ emendatione curauit. Sanctus autem
vir , ciusinfirmitari ſe accomodans, iterú
cum ,vtprius admonuit. Sed cum neque
fic quicquam de vita rectius inſtiruenda
cogitaret tettio ciapparuit, aitque adeu ;
Сс 2 Ne
 382 Difquifitionum Magicarum
Nelcis miſer,ncſcis,quâ imanis prædo A ne fallis quandam vmbram infidiores
mencem fibi vendicet tuam , qui cibi au prætexcas. Tandem fuis machinis co
ctor & fuaſor eft, vt neque muittenti Do perduxit fratrem illum , vt res eius poti .
mino , neque mihi ab eo mido obtenpe mum exitum fucrinehabitura ,fi non in
res . Certe cumtu male viuendo plane Spirituſancto , cal
cilla Chrifti,reuelante
delipias ,neque ab hac ftulcitia fponte re lidi veteratoris fraudes didicidiet.Cum au
cedere velis , diuinate admonuit reuela tem diceret homini, reuelationcsillas no
tio , vt vel fic ad trugem meliorem te re elle à Deo ,fed maligni dæmonis illufio .
ciperes.Tuautem ( Itulce ) tibi pateris mi nes elle, & dle è diuerlo n
, onſancto , red
fere, & perniciofe illudi, qui veram reuc (uo ſpiritu obijceret ; Cumtot beneficia
tationem pro phantaſtica habes illufione. præftiterit mähiſpicitus üle,totvera , &
Neque enim quiſquam fidelium ambigic B fucura prædixerit , nullo pacto mihi vulc
illam vitionem effe illuſionis expertem , imponere : illa ad ſolica orationis armis
quæ ad Chriſtianam pietatem ,& religio confugiens. ( Ea bonum remedium , ba
nem inuitet : quod fi quilibet faceret tibi num fcutum ) pedes Domini cigar lacrye
vigilanci,nequaquam negligere deberes. mis,celum præcibus inftanter pulſat, noc
fed quando te verba non corrigunt, ad facit finem ; donec impius ille impoſtor ,
factaveniendumeft . Itaque plane effi . cummultogemitu, & pudore ipli nocte
ciam , vt vifionem quam tuintelligere dil in cellula fuaorand adftaret : quem illa
fimulas, reipfa verillimam elle certo ex commentitio prçditum ſplendorc incues:
periaris. His dictis ,ille expergiſcitur:ſen Quiſnam es tu , inquit ,aut qui vocaris ? Il
tit à mento barbain omnem auulſam ,fu leſuperbo , vt crac vulcu illam coruis ocy
git procul ab oculis fomnusomnis, & c.] C lis viciſfim afpiciens ;Egoſum , aic,quem
addit quo pacto viſionis obtempera tu maledicta precibustuis compuliſti ve
i vien tit . nire ad te , quæ meum mihi amicum per
S. Meie Secunda conſideratio eſt, quod quan vim auferre conaris. Somnium autem ,
nulphi doin viſione, vel reuelatione fuadentur ego vocor . Multis enim præfertim reli
SMP.5106. aliqua pia, bona ,rectaque rum diligenter giofis ,in fomnis; inftar Luciferi apparco ,
perpendendum eft,num fimul aliquaſua-, mihique obediunt illi,& ex meisconſola
deantur impia,Dana a inutilia . Multa- tionibus animis efferuntur , dignofquc ſo
cum huiuſniodi pallim occurrunt exem putant q , ui diuinis , & angelicis fruantur
pla:ego contentus ſum , eris& tu ( pie le colloquijs. Amicum illum meum ,quem
Stor ) nonnulloruin Sanctorum.lacobus pro tua voluntae mihi abftulifti, camera
Vitriacus egregie confirmathoc dictum D à bono propofito retracturus.Et id fane's
cumita fcribit . cuentus rei docuit,ſed oua afpidum rupta
li.1. vita Quidam ex amicis cius( B.Marię Oe ſunt, & maligolillius fraudulenta conlilia
B. Mar. gniacenæ ) præcipuis à dæmonio ineri. in lucem prolata. ] Quibus verbis , nobis per. Ras
Oegniar. diano perambulante in tenebris aliquan fimul & artes dæmonis ,& inodus ,& fi.- Zanus tio
conf. 1.9 . do tanto periculoſius quanto fubtiliusin nis, & remedium ,quo in redubja vten- Viti
feftabatur . Callidus cnim hoftis,transfi dum ,proponuntur.Hoc remedio B Vin- cenicii
guransſein angeluin lucis, fub ſpecie pie centius Ferrerius aliain dæmonis illuſio
fatis ei familiariter in ſomnis apparebat, ne deprehendit , & dupulit, fic & B. Gutla
nonnunquam eius quædam vitia repre cusinlidiasimmoderata fuadēcisieiunia . Sur.is
hendens,ad quædam eciam facienda bo intellexit,cauit
& . Sic ſpecie iuuandarum eius uito
na cum fraudulenteradhortans,veprius E animarú diabolusperſuaſit S.Elphego,vt apropio
tanquam antidoti cuiuſdam falla ſpecie ex carcere ,ſe deducentem ,deducentem
oblaca , poft occultius venenum inſtilla que ſequeretur, exemplo B. Perri angelú
ret, & mellita lingua blanditer exerta,poft ( equentis fuaſit, & perſuaſie in angeli ſpe
modum dentem infigeret , & ad extre cic :ſed eductum cöteſlorem in via deler
mum caudam ſuam quafi cedrum ſtrin uit.ille fraudem intellexit,doluit; & many
geret. cum cnim iam illi fides , ceu vera rio,quod fugerat, ſe iterum obtulit, ac co
ci haberetur, cuminftar fophiftæ , & im ronam meruit.Sic eodem prętextu cona . Olbern .,
poſtoris, veris quibuſdam proditor ille tus cuidāMonachofuadere , vt cellă de us Cant
Falla permiſcebat, bonorum intermixtio ſereret,deceptus fuit à B.Arfenio. Quare vica.
dili
 Liber Quartus: 381
diligenter notanda, fideliterretinendaeft , quidem recordationem , & informatio
ductrina eiuſdem B.Arfenij qua, velut in nem corum , quæ audiuerant,immifit ,nó
fpeculo ,fin.ulachra pugnæ dæmoniacę , abſque animipertubatione.Deinde ve- ::
& capita infidiatú præcipui, nobis, apud roctiam miſere impulit ad carnis conta
Metaphraftem propofuit fpectanda . Er minatione. ] His enumeratis ,ſubditpro
quia huiuscapitis res ifta, & in primis vti pter tot ſtratagematum multiplices no Simon
lisideo verbote ausexhibebo . xas,nobis multa Noftri Cuftodia , & So- Meuplo.
· Hoc quoquevos non laicat, ] ò fratres , brietate,Vigilantiaquoque, & ad bonum
quod nofter inimicus diabolus,multis , & Attentione,opuseffe . Nonnulla his addi
varijs vtens machinis nos conatur deci. poffunt ex lo.Horozeo lib.i. de vera , & li.deprea
pere , & boni prætextu in malaimpelle falla prophetia c.15. bat. piro
re : vtverbicaufa, ſuggerens, hoſpitalita- B Tertia conſideratio eft Gerfonis , con
tem , & confequenter fratrum , qui acce fiderandum , an quod reuelatum fuit , id
dunt gratam , & benignam exceptioné ; humana intelligentia quis fine reuelario
efficit,vtfimul comedant, & compotét: ne potuerit affequi : tunc enim ſuſpectam
caufa autem eft bonum caritatis. deinde effe debere, vtſuperuacuam , & minime
ſis paullatim fuffurans, & attrahens, im neceſſariam . Quod fi fuerit de rebus,quç
prudentes nos trahit,vtventri ſeruiamus, & humanam intelligentiam , & demonis
& deinde ad facietatem libidinis, nos pol ſcientiam excedunt , tunc non poterit
uit ,& voluptatibus. Alijs Tui fus fubmi aliunde , quam defufum , mifla fuiffe re
in animum cleemofynam , & benignita uelatio. Sedan res huiuſmodifint , diffi.
tem , & in pauperesbeneficentiam , im cile eft ftatim iudicare , quia non poteſt
minit amorem pecuniæ & in furorem C niſi ſucceſlu ten poris , quando clientus
impellit auariti . Alijs autem multorum prædictionis declarat veritatem ,vel dili
vrilitatem tanquam eſcam porrigens, ef genti diſcuſſione ( quando occulta cogie
ficit, vt filentium , & quietem reliquant , tatio reuelatur ) id deprehendi,fit ne diui
tanquam rem inutilem ,& vt,cum multis næ tantú resilla cognitionis ,an ét den o
quidem mundanus habeant conſuetudi nis ,aut hominis ? Hoc vitio prophetia Sa
nem , & nonnurquam etiam cum mu uonarolę laborarāt,ipfumet cófeflione.
lieribus incaute hoc taciant,perſuadet,tā Quarta confideratio ,videnduman no
quam qui iam eo peruenerint, vt fint im tam fit defumpta ex facris literis (tunc.o.
patibiles: & fic miferos reddit libidinoſos fufpecta haberetur ) quam illis confenia ,
& ſeruientes animiperturbationibus. A nea omni ex parle, o conſtans,congruow
lijs nullam exhibensmoleftiam , & vt à 1 quoque Sanctorum hominum doctrine ,
nullo capiantur vitio infidiofe procurans o exemplis nibilfalfi o erronei admix
extulit in ſuperbiam , & fic nullo negocio li habens,totaque pertinens ad ſalutım bo
præcipitauit.Nonnunquam autem faciés minu . “ Deigloriam.Diuineráque reue
yr à bellando abftineam , & maxime ij, lationis laçcilluftria ſunt documēta.Nam
qu ad ſuſcipienda exercitationis certami iuxra glof.in Matt.c.17.ſuſpecta cft omnis.
na ſe paulo ante exuerant; decipit cfficiés reuclatio quá nó videmus per omniaco .
vt eflent fecuri, & de nulla re ſolliciti, Ex uenire cúlege,prophetis & Euangelio.
quo factum.eft , vtcum eosiniece rit in Quinta confideratio eft,utrum reuela
focordiam , & vt labores negligerent ef tio alijs reuelationibus indubitatis confir
fecerit : repentcillosinuaderct , tanquam merur : nam fi nec aliæ certæ res dubiæ
expugnatú faciles, & inermes : & fic ma. E manent. poteft enim Diabolus , vtfemel
xima tempeſtate coruin mentem labefa fic fæpius, vt vni fic pluribus idem reue
& taret, & conturbaret, & fa pe etiam in vi kare. Certarum reuelationum ex hoc ca
sriorum profundum inimergeret . Alios pite multa ſuperſunt in Ecclefiafticis hiſto
surfus,cum vt fibi fiderent,perfuafiffet ,vt ricis veſtigia.calis illa admiranda B.Her
qui iam ad maiorem perueniffent men mani Stenfeldenfis, qui & Iofeph voca
furam ; ſuggeffit, vt eis crederentur alio - tus,eo quodB. V. Maria ab angelo para
runi cogitationes, vitiorumque & bello Aympho in fomnis ei viſa de ponderi ,
tum annunciationcs , quibus cum non Virgineæ benignitatis exemplo claritli
. dum rectela nitia abluillenc,primumis mo , cuius iucuda deſcriptio in Beati illius
CG, is vita

382 Diſquiſiti
apud vita continetur, talis alia Eutychij Pa. A fi propria , an ſpiritualis, aut carnalis lie
$ . triarchę , apud Euſtathiū in eius vita :talis liorum ,paucorumne,multorum , an om
apr.30.7 aliaB. Gulielmi Roſcildenſis , apud Suriū
April.6 . talis alia S. Adalberti fub mortem
ei oblata,& à Lcone explicata ,apud eun
denı. XXIII. mengs eiufdem ,tales mul
Apua içeius quem paulo ante laudaui B. Mei.
Sur. . nulphi , tales multę apud Petrum Vene
O & o.li.: rabilem in libris Miraculorun . Validior
6 da matio
14.23. cenſen confir per alios , quam
per eumdem , item per incognitos,quam
notos,per viros , quam femitas.
Sexta conſideratio,ſipugnantesfint di
werſa de cadem rerevelationes, vi pluri
mum ambe ſuſpecte funthabendę: inter
dum tamen fic veras conatur diabolus
contrarijs oblatis infirmare : ideo non
ftatim reijciendę omnes , ſed illis, re ma
ture deliberata credendum , nó quę prio
res funt,( fieri enim folet, vt cum deinon
conatus fuerit illudere per fallam , Deus
alia vera imunilla nebulam illam , lucis fu
per vēru , diſijciat)fed quas plures ac pro . C Hildegardis vix ſuperiorum iullu induci vita.
batiores fancticate,prudentia, & facra do
ctrina cófirmant, & quarum auctoribus
minus caufę fuit taliaconfingendi v . gun
reuclationibus de Immaculata coceprio
ne Deiparę Virginis Mariæ , quando po
ria ſunc reliquamomenta circunſtancia
rum ,plus tribuendum reuelationibus ha
bilis ( fi quæ funt) arte controuerliamo
eadem dere nacam , & poft nacam con
trouerfiam , ijs quashabuerunt, qui nec
inſtituti ;cuius D. Thom .nec alterius cu- D minc hoc dignationis ſacramentum inter
ius Doctor lubrilis, fuere:hienim ab efte .
itu liberiores: & hac fane ex parte reuela
tio D.Brigittæ præponderat alteri, quæ cri
buitur D.Catharinæ Senenfi .
SECTIO VI .
De indicijs peritis å reuclationum
circumftantijs.
. E reuelationem ſubſecure,
ca lune,partimexipla reuelatione ,
partim extrinfecus petita :ſequitur nunc ,
vt quæ in circun tancijs. obferuatu ne
cellaria indagemus.
Primooccurrici!lud àfinc petita quid
mouerithominem , vt hanc reueluioné
alijs indicaret , propalaretque: Nam cu
soficas, leuicas, vanitas, cupiditas, auari
via ,ambitio vtilitas propria , analiorum ;
onum um
Magicar
nium ? Erin hacipfacaufæ inueſtigatione
perpendendus finis , non tantum proxi 1
mus, & apertus,ſed occulcus ctiam , & rc
motus.Poreſtenim ( Gerfon ait ) finis pro
ximus apparere bonus, o ſalubris, ó de
worus ad edificationem aliorum , qui tan
dem prolabatur in multiplex ſchandalū ,
dum non refpondebunt vlrima primis ,uel
alias falſum fictumquedeprehenderur in
B perfonis fuiſe, reputatis, magnafanctita
tis , vi docuu dias noſtra ipdeceptionibus
Doctorum loannis de Varenisolo.Hull.
o fimilium . ]Ideo Elias,quantum poce
rat,conabatur ,anans humilitatem ,ale
amoliri Elikru ,ne videret eum rapiigneo
curru in cælun .( 4 Reg.2 . ) Prudéer Ar
fenius ſibi factas reuelationes nunquam ,
nili aliorum pofceret vuilicas,narrabat, &
tum narrabac quafi alceri accidillent , ve
Simeon Metaphr.obleruauit: B. quoque in eius
potuit,nec inducta tuit,donec Eugc. III.
Pontif.cam ad rcuelationes fuas (cribe
dum animauit. Idem fuit fenfus B. Libui- Thendo
næ , cuicum Chriſtus Dominus vigilanti i... wita
apparens : quinque vulnerum (eorum fi- Hilde
gna luculenter impreſſa reliquillet,& cer gard.cote
accent virgo cam bantia vu nera homi
nes latere non poffe,cimeretqueconcur
fim & applưulium hominum , fic Deum
deprecata fcribitur. Maneas oblecro Do
me, ó re : fufficit enim gratia tua. ] Noli
dubitare gratam ſponlæ humilitatem , &
cuſtodiam fuifle . magno enim miraculo
confeftim cute vulnera obtecta tuere, do
!
lore came,& liuore perpetuo permanen
tc. Eade virgo alio tempore merito que 10.BINS
MARUS
dam folicum reuelationes ſuas narrare , & in visa
( quod facile accidit )narrationis calore S. Libe
quædam de fuo adijcere , idcirco penis via.p.z.
cap.8 .
purgatoujaddictum vidi .
Iden
Secundo , diſsutiende cogitationesque Brugpia.
uel preceſſerunt, toz ...
nam exprecedentium imaginatione pol
fet naſci phantattica illufio . Ad malis .
cogitationibus fluctuatem animuin Spi
ritus fanctus non accedit , nec vera. CC
uelacio : nec tamen ſemperbonam , &
piam cogitationem vera reuelatio ,& di
wina fubfequitur : inipfo namque oratio
nis feruore, pleriſque; Diabolusconatus
üre
 Liber Quartus.

irrepere . Ad veram reuelationem ſem . A cauſa videtur,antipathia, que eft homini

per ſequuntur bona deſideria , & cffectus cum demonehomicida , & ſympathia ,
boni : ad illuſoriam , aliquando per acci que hominicum angelis intercedit. ad
dens, & ad tempus boni, qui tamen a illam antipathiam retulerim libens vul
diaboloin maius malum diriguntur.No garem quandam opinionem , quę vige
tatum illud prius fuit ab Hucbaldo , qui battemporibus B.Petri Cluniacen. à qua lib. 1. do
cum recenſuiſſet viſiones S. Aldegun ipſemet non erat alienus,nempe cosqui- mir.s. It
dis,addit; Incun &tis huiuſmodi reuela bus mortui apparuiſlene , non diu ſuper
tionibus virgo prudens magis magiſqueſe uiuere. fortaflis orta opinioinde , quod
bumiliabar regnoDeipropior fiebarfyon nonnullis demones inmortuorum (pe
Hucbal. focælefti feruentius inherebat. ] Hic pro cie cum apparuiffent, illi, ex horrore , &
se mund te fecto genuinus eſt effectus verarum re- B vitę mortiſque antipathia , morbo cötra
sund.c.2 uelationum ; qui huic contrarijſunt , a . Eto ,mox deceſſerant.Ceterum documē
pette docent illuſoriam fuiſſe ,quç prçcel tum illud D. Antonij, eit accipiendum ,
ſerat . de vera interna dulcedine , quę famem ,
Tertio notatum à quibufdam , vtiliffi ac defiderium virtutum adfert , & adau
mum quoque eſſe,ne decipiamus ipfi vi get, prçcipue caritatis , & humilitatis, quá
fioni, ſeu reuelationi fignum crucis oppo limitationem merito B. Catharina Sc .
nere, reque cruce communire. Confir nenſis adiecit.
mat hanc doctrinam , efficacem fane, & Quod confirmat atteftatio B. Angeli
piam Senatus Brauonius.narrat enim S. Fulginatis, fibi ex viſione in animo man
Ofualduin Epiſcopum cum ,demonis ir finevehementius deſiderium , cruciatus
riſis , & difflatisterriculamentisomnibus, C omnes , & iniurias pro Deo ſuſtinendi,
veterator ei in forma ſpecioſa Angeli ſe Obijciat quis forte poffe Demonem ,
oftentaſſet, crucis figno ſemuniuifle ; co quem initio attulerit horrorem preſentia
quod ſciret Angelum lucis id non mole apparet nubes tan
ſua, ( vt folet, quando
fte ferre , angelum vero tenebrarum illo gens vertice , aut alia fimili ſpecie terrifi
Son . Bra in fugam compulfum iri. Quod fačtu ca ) eum mox cum lecitia , & fuauitate len
won.in vi eft, Nam ( verba funt Brauon. S ) ſimul ſus,verborumqueblanditijs commutare.
34.S.f. arque fignum illud malignus tentator vi Refpon . nos agere de apparitione, que
maldi non ratione formæ , fub qua comparer ,
dit ,inftar fumi ahoculis eiuscuanuit.
V vigor . ſcd ratione duntaxat preſentię apparen
Bienfit.' Quarto videndum quomodo fe Spiri
cis,hoseffectus horroris, & anxiccatis ad
tus ipfe ingefferit.Nam proficientibus ( ve
in li exer admonet P.nofterIgnatius) Spiritus ma D fert. Nam quando ratione forme terri
cis. dede lus le dure implacide, violenter , quafi ficę,opus non eft alio ferme indicio , fi lic
cum ftrepitu quodā, vrimber in faxa de enim monſtrifica forma, certum eſt de
cidens, infundir , bonusveroijſdem leni moniacam eſſe : ſi ſic humana , tunc alię
ter,placide, ſuauirer,ficutaqua irrorat citeuaftantiç conſiderandę, dequibus li.
Spongiam . Illis vero qui in deierius profi. 2 quçſt.26 .lect. 3. non indiligenter cgi.
ciunt,exipericntia docet,contra euer.ire. Hucli luber,licet recurras .
Quinto aduertendum , an qua initio Sexto conſiderandum ,num reuelatio
meniem l eritia demulferai, ea fir poſtea in nes veris miraculis aftruantur ,tunc eniin
borrorem , á merorem verſa:item num nihil dubij manet . quin à Deo fuerint; vt
quicæji: a principiofenſiin horror amo illa Nobilímatrone ficta,cui reuelatuir ,
ius non fuerit, fed conſtans permanferit. E S.V Vinvvalocum ei,quain amniferat,ocu
duæ eniin ſunt he reuelationem fallarú lorum claritatem redditurú . Mox enim
ve Sanctum adijs, viſum amiſſum recu- Swt. in
notæ.Sin autem initio quidem humo per
turberur, “ horroris aliquid perſentiſcat, perauit . Mira vero , & prodigia , non vita S.
fed poft modum ,hacmoleſtia ,canxieta fatis idoncè reuelationem confirmant , valoci.so
Grilbel. te animidererfa , dulcedine quadamin quia poteft ea demon efficere . Etſi ta- Marr.
Parifiol. terna perfundatur fignum effe diuine co men miracula defuerint non tamen ex
2,p.prin. folationis ,vt nos B.Anton.docuit & notár hoc lolo capite cenſenda reuelatio fal
de vni in 1.cap.Luc.Theoph .& Beda, & Hiero fa fuiffe.B. Precurſor Chriſti propheta
werlo por nyinr 18.Matth .Currei naturalis eſſe
cap.ismu fuit , & plus, quam propheta, miracu
Сс 4 lum
 384 Difquifitiðnum Magicarum
lum tamen nullum fecit . ·
Septima regula eſt , quod fi, cum rene
latio fuerit abſolute aliquod , non fub
conditionespredicens (prophetiam vocát
abſoluram , & indepedentem , & poftea
cótrarium euenir, vel non caenie ,quicquid
prenunciatum fuit , falſa reuelatio ,
non decælis eſt.Probatio ( inquit Gerfon )
fpiricuú refpicir , nedum perfonam , quæ
viſiones pacitur, fed viſionum qualitates,
fiverę fint,peromania, eciam vſque ad mi
nimam propofitionem , quoniam in fpi- B Dei honorem ; & detunctæ propitiatio
ritu vecicaris fallitas non elt :in ſpiritu au
tem mendacij mile quinque funt vię a
pertę, vt in vnica latentifallitate decipiat.
Ideo Chriftus dęinoniacos , & Paulus
Pythoniſlam prohibuerunc à teſtimonio
veritatis,quam profitebantur.]confirmat
hanc doctrinam D.Chryſ. num . 19. in
Match . Ex hoc indicio probantur verę
fuille reuelationesCatharinę Raconiſie.
ei as quas recenſet loan . Franciſcus Picus, &
vita . Margaricę Rauennatis apud Hyeronim , C ſententiam iudicium delegatorum refert & Eufe:
Hill. Ra Rubeum , & B.Aloyſij Bertrandi de So
uennais cietate noftra. & P.Franceſco Borgia , vt
lib. 6. de ex illius vita reculic Thomas Borius hinc
Notis Ec etiam probantur diuinę fuiſſe renelatio
clef.c.2. nes loanne illius,virginis Lotharingicæ ,
quæ dicta Gallis. Lapucelle lenne ,quæ
Carolum Septimum Frācorum Regem
in regnum , vnde Angelorum fuerat ar
mis deiectus,reftituit,circiteranaú 1428.
quain pari inuidia ,crudelicate, calumnia,
& iniuftitia, fæpe ab illa victi profligati- D ftolico iudicio damnatas.Quam ille mul- wiſs.
que Angli, cum in pugna viuam copil
ſent, flammis feralibus, quafi maleficam ,
cobuſſerunt:fed poftmodum anno 1456.
Callixtus Romanus Pontifex , eius nomi
nis tertiuscaule cognitionem Archiepi
ſcopo Rheinenfi Loanni, & Guilhelmo
Pariſienſi delegauit : hi veco innumeris
teſtibus omini exceptione maioribus de
innocentia ,lmodeſtia ,caſticate, & religio
ne loannæ auditis,cius innocentiam , &
ſententiæ illiusiniuſtitiam , declararunt: E cium ſtudio, & Alexandri VI. atqueme
iudicijacta Pariſijs afferuari,eam in vrbe
natus Papyrius Marlon.teftatur , idque
apud Victorinos canonicos Regularis
iuxta Belleforeſtum in vita Caroli VII .
fol. 345. fauent eiuſdem innocentiæ non
Frácı modo ſcripcores ( quos vtſuſpectos
Bricanni reijciunt) fed & alienigena Ira
li,Græcique: ſed & Belga Meierus,parum
alias in Francos benignus , et Hifpanus
A Mariana de rebus Hifpan.libro vicefimo
extremo. Philippus Bergomenſis ait , citat Th.
tum duos adhuc ex iniquis Lannæ iudici- Bofiusli.
bus fuifle ſuperſtites citatos, & legitime Ecclef c.
conuictos, damnatofque & combuſtos : vlt. cui
duorum vero aliorum iudicium mortuo . adde.
rum oſſa , effoffa, & fimiliter concrema Phil. Ber
ta fuiffe : & iuffum Rothomagi,vbi virgogoma.dclar.mu e
fuerat combuſta , templum conſtrui, & lier.c.157
ex reliquis prædictorum bonis , quæcon- li. 16.
fiſcat per ſententiam fuerant , ibidemad nal. Elä .
nem ,facrificium quotidianymninftitui,fic
honor immeritæ detractus, tandem vix
viceſimo poſt mortem anno ,iudicio Pó
tificio , reftitutus . Prudenter itaque Po
lidorus Virgilius , licet Angelorum Sti
pendiarius,libr.23.Hift. Anglor. non au
Ius fuit loannam damnare , fed remite
reliquit ambiguam , vt innocentiæ potius
ſuffragetur. Quiactaiudiciaria voler
currere, legat Belleforeſt. à fol.387. pe Epiph
vbi=" harc.ani48•
fol. 393. Hoc lapide vericatis Lydio dels.soc. iso
prehenſę leues & fictæ reuelationes olim Maria
quidem Montaniſtarum , & recentiori na ,l.19 .
6.3. Petr.
memoria loannis Sagi Bethyci , & Frat. Lelogh .
loan .de Rupeſciffa , & noftro tempore lib . 2. de
monialis Lulitanæ , quæ forte adhucin
viuis, & Franciſci de crucein Peruuia .
Iofephus
Ideo , mea quidem ſententia , incaffum . A conft .
quidam conati fuere reuelationes Hiero- lib . 2. de
nymi Sauonarolæ Ferrarien Gistueri,Apo temp. 120
ta de Ecclefiæ reforinatione , de Turca .
cum & maurorum conuerſione, de Flo
rentinorum foelicitate , qux mox adim
plenda , & aftantiu'n mulci erant viſuri
antequam morerctur, prædixit ? addens
( inrauelationum compendio) illas abſolu
tas & immutabiles prophetias effc ? atta
men nihil horum ferè adhuc contigit ,
pleraque omnia intra centum ferme an
nos contraria contigerunt.Quare ex par
diceorum odio factum , vt non conſide
ranter Hiſtorici nonnulli defenſionem
Sauonarola ſuſceperunt , vel damnatio
nisiuſtitiam in dubium vocarint . Pro . Sabellie.
fecto ficut euentus eius prophetias coar- Enre, ad
guit . ſic contumacia in luoi ordinis præ- Am.Fers
fectum , & contemptus Pontificiæ (quæ , row.lib.2
vel palamịniuſta nihilominus metuenda rerü fra
ciar.
eft ) excomunicationis , & aliæ fimiles alii,
actio
 Liber Quartus.
385
actiones,illuſionisdiabolicę,& quę ſub. A non mortalis hominis, fed angeli eſſe cla
fequi folet arrogantiam , obftinationis , mabant.vebi ac reipub.ifte Spiticus comi
grauia & vrgentia ſuntargumenta . Le natur miſeriam ,ærumnas ,mala omnia ,
li.s. Geo gite Raphael. Volaterranum ,quem vera ſinuptias cum Hiſpano , aut communio
i Berapa fula Ycripſiste patet ex illis ipſis quæ Franciſc. nem cú Papa Romano admittant.multa
rerü ita Guicciard . quamuisin Sauonarolæ de item contra fanctú facrificium , & reliquá
licarum , fenlionein propendens, memoriæ man fidem Catholicam , quafi oracula , funde
per. Ri: dauit . Nonnemagis pie & cordate fa bat : erant ex conſpiratoribus , qui data..
bade ne y ciunt, qui pro ſedis Apoftolicæ iudicio opera fe turbis adftantibus ſemper ingel
trib.6.20 . quam propriuati hominis exiſtimatione, ferant, quihuius Spiritus propheticas, &
induuntarma litteraria , camiſque decer obſcuriores ſententias , ad religionis cuer
tant? Neque id magis clariſſimi ordinis, B lionem , & feditionem mouendam inter
qui vt aftrum in hoc militantis Ecclefiae pretabantur.magiſtratus autem ad multi
cælo lucet, fplendori obfuerit ,quam An cudinem compefcendam , & quidrei fit
gelorum choris Luciferi factio , vel Apo luftrandu accedit, fraus difficillimeappa
Itolico cætui Iudasimpius.Et nehæretici ruit :fed tandem , initio conſilio de diffo .
ſeimmunes harum iactent illuſionum : diendo muro , & vicinis, & parietibus va
quid quæſaliud
o eft liber ille manuſcri de voces reddi conijciebant,miſera puel.
prus Iacobi Brocardi Caluiniftæ reuela la prodijt ,ac examinata quorü ſualu& 1
tionum ,ad Elizabetam Anglie Regină , confilio hoc fecerit ,cófeita eft ftatim , fe à
prefario in Geneſim , aliaque nonnulla quibuſdam ſeditiofis ſectarijs , & ab eo
eiuſdé opuſcula ,nili farrago quædam de imprimis , quem nominauimus Draco ,
moniacarum reuelationum ,quarú pręci C ad iſtā nequitiam inductā fuiſſe .]Hæc ille
puam de an.158o. iam tempus mendacij liber.z. Quid autem neceffe múzeri, Lu
conuicit ? Contra prudenter ex fubfecuta theri & fimilium pſeudoprophetias me
euentus vericate Nicolaus Sanderus San morare?de hoc ſeptimoindicio diſcerné
ctæ Virginis Cantianæ Elizabethæ Bar di legge loann . Horozeum d. libr. ca
conx , vaticina à Deo fuiſte comproba pit. 16 .
uit,lib.1.deſchiſmate Anglicano: fane vi Denique a modo etiam reuelationis in
cæ ſanctitas,martyrijlaurea , & clariffimo dicium formandum , quando aliquid in
rum Synmartyruń Roffenſis , & mori eo malum moraliter reperitur,vt puta tur
conteltario , locum dubitationi relinquut pe , ſcandaloſum & c. Sed quando nihil
nullum . Quam diffimilis in eademinfu . prædictorum , nec malimodiadeft, res
lanata Elizabetha alia,de cuius fraudulen D omnino periculiplena remanet, quantu
tá prophetia fic Sanderus ſcribit. uismulta veræ fidei , ac virtutibus folidis
Heretici, inquietum . ] & turbulentum conſentanea adfint. Nam nec verarum
genus hominum ,ad commouédum Lo reuelationum vnus eſſe modus , vel cer
dinenſem populú ſeditioni tum & hereſi tus cófueuit ,nec ynus alio certior aur con
valde deditu,inauditum adinuenerüt ftra fuetior. Scribitenim B Angela de Fulgi
tagema . Induxerunt quippe quandā puel no,hasfpirituales illuſtrationes Celena
lain octodecim annos natain , hærelí ſi tiones aliter folitas ipfi accidereuna vice ,
mul & pretio corruptam , in eam impro aliter alia : ita quod ſemper ibi nouiras
bam fimulationem , vt le permitteret in contingit
, hoc eſttorum inenarrabile .
abdico inter duos muros cuiuſdá domus Reuelationes enim , viſiones funt alte
anguload tépusconcludi,& perfiftulam E rius modi una vice, & alterius alia. ]Sic
adid aptatam eas vocescdere,quasiſtius illa capit . 56. in fine. Sanetoro opere di
A ſtrophęartifices libiſuggererent. Nomé uerſos,quos experta ,modosdeſcribit prę
puellæ Elizabethia Crofia erat , doli autor ſertim duos inlignes, quibus fe Chriſtus
Dracus quidam.Ita ergo illa inttructa, & Dominus prælentem eius animæ folicus
in loco ad fraudem accomodato colloca exhibere.inuenies eos cap.27.Claudatut
ta , mirabiles emitcit cótinuo ex'ancro fuo hęc de reuelationibus diſquifiio canone
voces,eafque tam ſonoras, vt per omnes Conc.Lateranenſis ſub Leone X.ſell11.
vicinias audiretur. Accurrunt vndique cuius hæc funt verba.
ciues , quid fit inquirunt mirantur voces
СА .
 um
ſition arum
386 Diſqui Magic
A varljs vtunturobferuationibus,pro nant
CAPVT 11 . ra ſceleris: non quidem ſacrificantes, fed
tamen quę faciunt,& dicunt, referentes,
De diminatione gnari,vel ignari,in honorem demonis.

Icut fpecies præcedensvera, ficifta Q VA ETIO II.

falſa.ideo illam Coniectationiprępo
fui,quę quaſi mixta . Que occulia poffitdemonna-,
selare ?
QV Æ STIO I.
Vadam non omnia poſſunt , quia no
Quid fit diuinatio ? B omnią norunt: quęcommunis eſt
Orthodozorum fententia , poft Tertul Tors. A.
Sſe aliquam conftat, vel Cicer.teſte lian . & Originem , nempe D.Auguſtini.Polo 6.21.
Euſebij,Anſelini,Rabani, Damafceni, D . Origpe
riarch.li:.
deur nihil aliud effe,quam ſignificatio oc Thomę. Adſcribam ſolius verba Marci 4 Exfeb .
cultorum ex paétis conuentis cum dema Hiſtorici,qui poftquam narrauit menda- libr.5. de
ne. ]Significarso, inquam ,quia non per ces reſponſiones idolis Veneris , lubdic prapar.se
ficitur lola mentis intellectione, fiue co ifta. T ales enim ſunedemones,vtqui de- 1.Aus
gnitione,ſed ſignis quoque, & verbis ex cipiant , nibil veri dicant.Nequeenim sin.dem .
terioribus vtitur, qua in re differt à ſente poflunt aliquidcerlo preſcire:fed ex veri. 2. Re
cia, per vanam obſeruantiam acquifita . fimilibuspre feferunije preſcire,apudeos tract.ca.
Et autem tam preteritorum , & preſen- Cqui eis ſeruiuni. Qugmodo enim polunt30. DA
tium , quam futurorum , dummodoilla verumdicere, qui exciderunt à veritate de fide6.
fint occulta, hoc eft procul remora ab hu Quod fi in aliquibus contingir cos diuina
vide mana cognitione Ideo maluidicere, oc re,hocfio ex eo,quod euenit:quomodo cijā Antal.de
guid hoc cultorum , quam futurorum , Nam pro acciditin hominibus, viſepe quedampre bolac.21.
fitfup.s. phetia , & diuinatio in materia conue dicanıfulura , dere que eueniara . ]Quę Raban .
1.9.1 . niunt. Quę de pacto cum deinone addu valde obſcure dicta , lic intelligenda , vt inc.feit
turzilla ſeparant diuinarionem , à prophe vera ſint:malle demones mentiri, ſed por dü , 6:4;
tia , & à naturali coniectatione. hęcenim ſe, ſi velint, verum aliquando dicere, at 4.D.Th.
naſcitur ,ex diſciplina, & obferuatione hu queadeo dicere folere, vttamen hac ipfa 16. 9. de
mana : illa vero deſuper à Deo infundi veritate decipiāt. Nonnulla quoque, que demo
tur. Cumque quanta eft diuinario ,depe- D creatam fcientiam non ſuperant; ſcienci Ma putri
:9.56.
us ,
deat ab ope demonis ,qui emulatur diui fice poſle prędicere ,iuxta illa , quę mox.
xitatem furando diuinationem , vnde, & dicenda . S. Por
dicta diuinatio quali diuinitatis imitatio: Primo nequit demon certo predic.re, phyrio
mis . Go
Sequitur diuinationem non poſle progre ea quæfunt omnino libere futura: vt funt, Łę Epifc.
di vlcerius, quam demonis cognitio per primo quæ dependent abſolute à volun- Terrace
tingit,ſequitur etiam ,ncc arte ,nec natura cate Dei, cuiufmodi funt ſupernaturalia Ori.fup .
diuinationem perfici. Vtuntur ad eam myfteria ,necnon gubcrnauoncs , & mu. Aug.l.2
magi diuerfisinſtrumentis. Qui pactum tationes regnorum , acrerumpub . quia ad 11.2
expreſſum habent cum demone , quia corda Principum ſunt in manu Dei, qui 17 .
nouerunt gratiusilli nihil accidere homi ſolus illa cominutat, vt luber.Secundo ca Andjup.
num idololatrico cultu , ideo plerumque; E que dependent ex arbitrij humani liber- Euf.d.c.
10. Ans.
tate ,vtquid cras Gim facturus, vel cogita- 10
Sacrificium interponunt, ara itatuta pre
cibus nuncupatis , accenfothure , vefti t o
curus. Tertio quęlun omnin , & pro - damson
bus fere , quales funt noftrorum Sacer pric futura contingentia, quamdiuilla o 6. DA
fufoGril dotum . Neque tamen hoc ſemper fa non habent caulam certam , & determi. mf.10.2
de Ridebet
1an. 9.s. ciunt, ſed ommittunt aliquando ,vel quia natam .
H.le, téporis anguſtia non patitur,vel quia hoc Secundo , exiſtis que certo non nouit,
non exigit formadiuinationis qua viun poreſt demon multa probabiliter tantum ,
tur. ſunt enim plures , & diuerfç , vt poft conie turam facienspredicere. Sum
docebo , Quia cacicum pactum habent,ijs ma, A. diuturna obferuatione fibi expo
rien
 Liber Quartus . 387

tientiam comparauit , & pollet angelico a Parer Bafilacizreſpondit,neq ; tacito nu

ingenij acuinine, & optimenout rerum tu capitis gratias egit , led huc atque illuc,
naturalium facultates, & ad quid valcāt, inftar pulh equini, authominis furiofilai
hominum voluntatem , mediante appe tatis,accedentibusmaledixit,nec ipfi qui
titu fenfitiuo inclinare ,nout omnium ho dem Imperatori parcens, vix tandem in
minum temperamenta affcctuſque , no quietisillis agitationibus omiſſis , [cipio
uit quid ex hus; & uilis fequitolcai. Vnde ne , quem manibus geftabat , imaginis
conangit, yt ſæpe ad amiffim prædicat , Imperatoris , quæ in eius oratoriæ cellæ
quid quando homines fincfacturi,vele parlete,depicta erat oculis erafis etiam pi
tiam quod Deus hunc vel illum populu lcúde capite illiusaufeire Audebat. Quæ
fit puniturus,quod talis exercitus gladio. cum fecitler. Imperator co , vi deliro , de
fame,peftilitate affligetur, quod talis à ta- B fpeéto , diſceflir .] vaticinium njoxcaen
li fit occidendus ; quod Princeps de ſolio tus comprobauit,quem porerat quiuis la
exturbandus. nam , & hoc ex diligentia , gaci prudentia præuidere,cum & Ale
+ & fide coniuratoruin , focordia , & incu xius diligentiſlinein fratr is perniciem
ria cauendi ,vel pellendi,potelt colligere . tenderet, & Ifaacius inopportuna ſecuri
Nicetas Sic apud Nocctam , fanaticus ille Balila tate,omnes de atores arceret, atque re
Chonia . cius Ifaacio excæcationem , & de lolio pelleret, adeo ,vt velle perire videretur.
lika z
deiectionem , quæ mox confecuta , præ Tertio poreft Diabolus certo pradicere
dixit. Degebacute vates prope Radhe quecumque dependent à cauſis neceſſa
ftum :hubcbatur à va go propheta . 71js,qua quidem ab alijs naturalibuscau
Ceterum ( aic Nicetas o hil veri aut lis ni queuntimpediri vt funt molus co
perfpicui de rebus futuris loquebatur,ſed c lurum ,eclyptes coniunctiones aftrorü ,
verba confula , inter fe diffidentia , & per & eiuſmodi: qua vero non neceſſario fed
plexa fundebat: & quamuis fæpe ridicula vt plurimum auntaxat cueniuni, co quod
quædam admifceret , tamen turbam pa polini ab alijs caufisnaturalibus impedi
itorum ,agricolarum ,& remigium attra 11, vt imbres.pluuias,nimbos, tempelta
hebar.Nam mulieruin ad fe venientiun . tefque fonanies, & alia de hoc genere:il
mammiscontrectatis , & talis exploratis , la per conieéturas cognofcir o probabili
obfcura promebat oracula, & luas diuina ter pracadat tantum .Cerro quoque poteſt
Liones difcurfationibus, & infanis geftib . prediccre,ea que nobis ſe permuižje Dio
peragebat. Aditabunt ei quoque cognatę facturum . Sicut v.g. fi Deo permittente
aniculæ væcordes, & infanæ , quæ con iple peitilitatis alicuius auctor , & illator
Sulcoribis explicabant, quid illi Bafilacij D fuis,vtmali ceſſatura certo die , nouit pe
geftus rerum futurarum defignarent , & item ceſſaturam idque certius adhuc , fi
taciturnitatem , vt fapientem orationem , ex pacto ,ad certi figni alicubi reconditi ,
interprecabantur.lisigicur homo,vt dixi, vel condicti ſublationem morbus deli.
vates vulgo habebatur, & futura prędice net:poterit certo finem mali prædicere .
te putabatur, à nulierculis , præferum Sic puto Turca ille : Famaguitanus, qui
quibusturbes queſtiones, & deformes congregata in foro concione populi,prę
veitium implexiones proludo , & ioco , dixic ic intra horæ fpacium moriturum ,
cordi eranr. Cordacis vero hominibus , & conteftim fe mortuo luem defituram :
ineptus hiſtrio , & vetus filicerniun vide quod & factum huic dæmoniid manife
batur . Erant etiam , qui eum Pythonico ftarat,refert hiſtoriam Villamontius libr.
Spicicu eſte præditum haudebſcureiudi. E 2. peregrin.ca.7. Item que intellexit per
carent : quorum ego iudicijsmaximeaf reuelationem : fiuc illa contineatur in fun
fentior. ] recuſfimè nam , & obſcena illa cris litrecis , fiue aliter dæioni fuerint a
diſquifitio , & difcurfationes , verbaque Dco manifettata . Hoc pacto -cam mul
perplexa cunéta Saranicumi fanaticum ta olim maligni fpiritusprædixerunt de
fuiffe conuincunt . Vt& ea quæ fequun fidei arcanis, deChrifti octu & miraculis,
Eur . de idololatriæ euerfione , & funilibus ; VC
Imperatorem enim ad fe venientem , ] ćú herineté ijdem Spiritus docuerücke
neque,vctanta potentia præditun exce gyptiorum ſuperſtitionem abolendam ,
pit:ncque falutationi eius,quæ erat.Salus cum Apollo le cedere Hebræo putro
pro .
 388 Diſquiſitionut Magicarum
Ang. l.8. pronunciauit , & alia quæ accu ate con A 1600.idem factitabacGræculus ille apucha
6.:3. geita à Steucho Eugubino . Hæc quo
de ciuit
Dei
li.z.de pe ad futura .
renni thi. Qusrto ,nihil dubitanddumpræterita da
10,46.14. monem omnia memoria ı nere quæ , vel
aliena relatione :accepit, vel ipſa cora ge quæ Duboli. Nam cum eſt ignams rei d'Etti.
fta fuere: tunc enim actus cognitionis co
gnolcen is rem , vt præſentem , lui fpecie doctior.bus agat ,exili ſono , am bigue , riet. Ter.
in mente demonis impreffam reliquit .
:: Quinto , deprefentibus res ob/ curano
eft,nam quaecunque actu exteriore pro
dutafune vi lecreta furta, resperditæ , the B
fauriolin dutofli , metalla fubterranea ,
quæ hominum cognitionem fugiunt,
demonibus noia (un defolis cogitationi
busia animo'inancncibus controuerti
tur , an eis dainon cognofcat:Experien
ria fxpe probauit illum non elle menda
cem indicens, fed perenerguinenos ve
ris infamiæ iaculis configere . Scio quid
Scor.Duran.OcKam cenſuerint, fed pla
cet communior fententia Aibcrti Ma
3. Reg. 8. gni Alex.de Hiles , D.Thom . D.Bona
verf. 2y. uent. Richardi ;& Ariminenl . virtute ſua
Act . 1.0. naturali , nullaseum affectiones liberas ,
D.Amb. vilcogitationes fpontaneas hominis, fi
in Luc.c. ne alicuius maniteſtatione poſſe cogno
5.D). Hie fcere.] quia hoc Deo proprium.Quo ar
Mar.c.". gumento Sácti Patres Ambr. & alijpro
:: bant Christi, & Spiritus fancti diuinitaté,
D.Chry .
loo. ;o in ex cogitationum fecrctaruin cognitio
Matt B. ne . Sed & Gentiles hoc falfi , cogitation
Chrij.l.2 nesh ice ,foli diqnæ naturæ peripectas,
lo . D.
Aug.lib. cæteros latere . Verum ſi cogitationes D
de ſcien- vuleis, velmembri alicuius nolu , aix
tie dam . unitatione, vel alio extrinfccc figno pro
Anali 9. dintur:peritis, & folertius, quam exer
tioch. Di citatiflimi medici ,ex huiuſinodi dæma
dymusde nesindicijs internas animi affectiones
Spiritu deprehendunt, ( vt docent Anguit. &
Saxo
Xenoph. Callian .)Poreſt etiam velerator adeo ve
24.de di benvenier plåntaſınatibus immiflis ho
&tio. By mincin tubare , vt vix ad aliud aduerte
fae.Socr. re,velaliud qucat cum cogitare , quam
Aprilon
Iyan, in quod ab eo fuggeftum fuit: ita fit, vt vi. E
Gran ad deatur diuina que homo cogitat.]hoc
Domit: accidit in Albig riana viſione,de qua ex
Juliano Auguitino Cardanus ita Scotus Parme
Apo /1.4
pud Am fis anno 1579. Traiecti ad molam hanc
mian. li cogitationun ſcientiam aucupabatur,di
25. Patu cebat enim cogita quod voles, & cogita
A, sionem diuivabo. fcilicer dæmon in por
pud wel.
h . I4. D. tuniffimam ſtarimde re aliquaMago no
glitela immittcbat cogitationem , & anno
Brabantos impoſtur: & hac fraude clue S. Calin
bit Apollonius Tyanæusapud Philiftra.c0! 2.5.16
Gerfo n.
tum lib. 1 . : rom .2.de
Notandæ ſexto circa hæc fraudes ali-
, e amin .
futuræ ,tum , fi coram prudentorbus & in fine.
vel perplexe , & obſcute adco reſpondet,
vt vix intelligatur.cxempla vetera fupre
dicant varijſecentius voum Grillandus ,
idemque fieri ab eo folere teftatur Piel
lus lib.de Nat.dum.Si resipfi ficciigna
ris, & fin plicibus, tucum non facile de
prehenſuris ,audacter , & palam menti
tur . Caufa tam ambigue riſpõdendieft ,
vi quomodocunque res accidat vellau
dem consequatur, fi pro conſultoris vo
to , ſin contra , queat prætexele ignoran
m , atque ftuporem interroganus , qui
mentenirelponfinon intellexerit . Ecce
Crafo refponder.
Perder Crafus. Halin tranfgreffus ,ma
xima vegna.
Si viciilet Cyrum hoc volebam dixif
fet;te copiasomnes hoftiles depopulatu
rum.Vincitu Craſus,hoc ait volcbam ,
te amiſſurum regna ainpliſſima,cor ine
tem meam notaffecutus? Simile reſpon
ſum tulit Ferrantis Flandriæ Comiuisina
ter,cum pro diademare carcerem filius
libiinfælici prælio dofpondit .lege Ga
guinum lib.7.Hiftor. Franc. & Bernard .
Girard.lib.1o.Annal. Solept interdum ,
eriun diuina oracula ambiguacile , led
non in contrarias partes , vt dæmonum .
v.g.illud redditum Henr . L. Imper. Rati
sponæ,quádo dormienii S. Vvolphgan .
apparuit, & dixit adipice diligenter cha
racteres in muro , qui ett apud tumultum
meum exaracos. vidicille, necalud legic
quam Poit ſex dubium non quid aliud
quam fex ;Sed quid illo , fex ſignificare
tur; in moriturus poft fex dies, inenſes,
annos . itaque quod cectuni, & tutú am
plexus, quali poit rex dies moriturus elec R
mofynis vacare , ijs elapfis , idem facere
per iemeſtre ;, ne forte inenfes indicati.
denique pucant fexennium prædij: toto
illu le ad mortem parauit: quo elapſo, fic
imperator. hoc ergo prædictum , & non
mortem intellexit. Quam vtilis fuitæqui
uocatio ifta : ( rem narrat Auctor vita S.
Vyolphigangiapud Surium 31.Octobs.
tom .
 mm Liber Quartus. 389
rom s .) huc difcrimea :diaboli oracula A cium queat vnum ex aloero cognolci;
contrarios ſenſus paciuncur , & noxin cenſendainueſtigaciocum tacito dæmo.
funt ambigugatis ; Dei diuerfos , Ted nis pacto coniuncta .
adferunt vtilicarem anima , boccit ve Setrado quoad ipfam cognitionem , fie
se modum cognoſcendi, conſidera Num
· Septimo fciendum , dæmones q , ua quæratur cognitio certa , & infallibilis .
pollent celeritate , quæ in remotis lon- velfalcem firmior , quam par fit fperari,
go itinerum interualloregionibus gerus conſiderata humani arbitrij, & aliarum
cur, caramceleriter denunciare polle , finilium caularum concurrentium liber
vt diu anteprædictaab ignaris putentur. tate , tunc pactum tacitum cenfebitur .
Philo .
vien Sic Apollonius, cumEpheli effet ,excla Hinc vehementiffima fufpicio naſcitur
Apol.lib. mauit , vt præſens ſpectaculo , Romæ B contra aftrologos , onirocriticos fimi
1. Nodt. intertici Domitianum . aliud exemplum les, qui de hoiulmodi futuris contingen
Arsic.ou dequodam iuuenerefert Gellius aliud tibus aliquid abſolute allerunt , etiamfi
1. lib . ;.de Chariberto Aimoinus ,aliud fui tem dicant,fe velle id probabiliter tantum af
Anal.ca. poris Grillandus.plura zu huius Nicol firmare . Contra ex eodem capite excu
22.94.6. Remigius . ſandi aſtrologi , onirocritæ , & fimiles: Sizes.jo
num . 8 . Buliac
Lib.z.de De his qui volet plura legat Griland. qui reuera non niſ , vt probabiliter, &
monolat. quçſt. 6. artic. num . 3.Michael. Medi. indefinite, circa humanos euentus, que no
cap. 1o. nam , lib.2 . de tecta in Deum fide cap.T. damconijciunt, ex impreffionibus co
Binsfeldium , in rubr.C.demalef.& ma leftibus, & corporeis affectionibus quas
themat. Norab.1o.H orozeum c.14. lib . homines vt plurimum qua ſponte fequi
1.de vera , & falſa prophecia. C folent.
Terišo, attendendum ,velitne quisſe
QV AE STIO III 111. rioquarerecognitionem occultorum , per Caies
media ad id vana,& ex medijs iſtis ſolis Cogoljera
Quomodo dignofcatur diuinario son
non a Deo , illam expecter.nam to tung
A prophetia , o conic prefumitur tacitum pactum ſubelle . Ex
Etatione hoc capite a ſuperſtitione diuinatoria ex
culabitur , 1. quioci tantum cauſa huic
Vando pactum adeft exprellum ni diuinationi vacaret, ſcienseain inutilem
effe : quemadmodum oemo ſuperſtitio
tacito difficilius iudiciuin . Triatamen ſuin judicet cum , qui in cerebro galii
poteruntobſeruari;nempe proponio rei, D na ſmaragduin , vel in fimiæ tergo cau
cognoſcendæ, & cauſæper quam cogni dam quæreret , ſciens ſe illic non inuen
tio quæritur;natura quoque qua prædita turum . 2.qui gnarus rem ad hocnatura
eftcognitioquæſita, & intentio , quam ſua inefficacem eſſe , perhanctamen , a
habetqui quærit. Deo cognitionem expectaret precibus ,
Primo,li talis , fuilla proporišo, vi fuffi & deſiderijspetitam , licin S.S.excufan
cien !er vnum exalio deprehendatur, non tur fortes conſulcoriæ , de furto Acham ,
Iofue 7
erit diuinatoria , neque damnanda bec & de cauſa tempeſtatis ; & de lonatha, 10mm.7 .
inquifitio . Proportio autem huiuſmo iuxta dictum fapientis, fortes initt untur 1. Reg.co
ditriplex eft, vna , qualiseffe& us ad fuá in ſinum ,ſed a Doinino temperantur,fic Prou. 67
caufam , fic cognofcitur eclypfis exce etiam excuſandi,qui in graui cauía ,& ar ver.vlt.
li moru : alia qualis cauſæ ad fuum effe. E duo negorio, cun aliud non ſuppetat re
Etum , fic ex fumo ignis cognoſcitur : medium , fignuina Deo petiere ex cælo ,
tertia, qualis diuerforum cffectuum cum vel terra ,vel docericupiunt,per aliquam
cauſa communi , cui vterque effectus vocem , ſiue actionem humanam , præ
connectirur, & fic originis ratione e ter intentionem dictum vel fictani , vt
tiam fibi quodammodo proporcionan feruus abrahæ ; & lonachas fecerunt.Er
tur ; fic , quia quæ cauſa eft arcus cole hæc veriora funt, quam quæ nimis rigi- D Th.d.
ftis , cadem quoque cauſa eſt ſerenitatis , da Niderius poluit in Præcept. i. cap.9. 9.93t71. ar.9
24
recte ſerenitatem ex arcu celeſti collige litter.D.in finc.
en 1. Ro .
mus . Si vero ex nullo horum capitum sum 14.
QVAE
 390 Diſquiſitionum Magicarum .
A tur:tamenquãdoclarisindicijs conftaret
QV AE STIO IV . animú,& intentionem plane caruiſeſu
perftitione,( v.g.quia non tam cognitio
Quale peccatum fit deuingião ? nemadipiſci volait, quam taliobleruatiū
cula ficle per iocum oblectare) peccată
N prima , illicita eft,& fuperftitiofa,& fiererversiale vanitatis poſſetg nonnum
ITſapiens hæreſim ,quando quæritur co quam contingere, vitalisjocus abomni
gnitio rerumipſi dæmoni incognitarum . delicto immuniseffet , & adoo decenter,
Illicitaſuperſtitioſa , & manifeite hæreti & opportune adhiberetur , vr ad virtutē 2.2.dif .
ca ;quando dæmoni culcus latriæ ,vel du Eutrapeliæ videretur pertinere . Sic P.9.1: P.
liæ exhibetur,velimagines,velJibribapci Gregor. Valentia quem inhac qu : fum
zintur, velpuerirebaptizantur,rerumve B fecutus .
Sacrarum abuſus accedit. Illicita cannum , 1
& non ſuperſtitioſa ,quando quæritut co QV AE STIO V.
gnitio ,quæ dæmonis fcire nonſupecat.
pen, con Secundo ſciendum , quod explicitum Quotuplex fit din natio.
pactum femper fit mortiferum , fiue vo
direct in
guifit.de ce,fiue faćto dæmon inuocetur , nocin XD.Auguſtini ,& D.Thomæ do
quo nos ter fideles vllos videtur locus clle igno E ctrina,duinátionis omnis fundame Aug.l.2.
plura li rationi.Alcimus Auitus, vemitcam cæte tum eft implicitum , vel'explicitum pattu Chrifti,
flege ros , contra dizainationem illicitam hanc cum dæmone . Implicitum cenfetur,quã 22.0 2 }
tulit fententiam veriffimam tibro ( ecun do quis quærit,cognitionem foli Deo re D.Th...
do ,Carmin.c.15 . C ſeruatam, aliunde quam ex Deo idque, 90so M. 2
medij indebitis , hoc eft a diuina proin
Nec minus hos pulfat temeraria cura dentia ad hoć minimèinftitutis . Nam
fciendi. hoc ipſo quod quis adhaas vanitates , &
Angiepraſciius ducti quosterminusenis " inſanias fallasreſpicit, vult profecto a dæ
Cum rameneductas inferniſedibus yma.. mone edoceri; quihuiuſmodicurioſica
bras tum auctor eft , & earum functionibus ſe
Colloquium miſecre puient, ó nota re lubentiſſime permiícet . Explicitum pa
ferre : Etum , feu inuocatio duplex eft. nam vel
Spiritus erroris , qui cum bacchatur in fit exprellis, & conceptis verbis , vt fa
illis. ciuncincantatores, qui coniurantperil
Ad confulia parat vanis refponfa figu . D licitas formulas a dæmoneinſtitutas;vel 1
risi fit ipfo facto , & actione quando quis fa 1
Ne vero multis dicamus ſingula verbis. citillud,quod nouit demonė, pro ligno , 1
Pralenti illuſus damnabitur ille perrēni. ſeutelera ſuæ opis, & efficentiæ conſti
Iudicio quiſquis vetitum cognofcereuen tuille . .
Theologi explicitas omnes ( vt & Gril
land. ) reducunt ad Necromantiam :im
Sint exemplo Saul confulens Pithonif plicitas ad Sorrilegiuin , & augurium , ni
famin Endor; & vxor Ieroboami conſu iis lixe , & impropriè his vocibus vten
lens Beelzebub Deum Accorint. ( 1.Re tes, quatum preflior eft fignificatio , nec
gum.cap.28. & 4.Regunicap. . ) Natu fatis omnes ípecies ( qux pene innume
ra quoque ſua lethalis eit Diuinatio con- E tæ ) comprehendens:de quibus iam ma
iuncta cantumimplicitæ fiue tacitæ inuo teria , & ordo me vocant ſigilatim age
cationi , feu quod idem elt pacto , fed fit re . Diuidam in quo quafi capita omnes,
veniabilis 1.propter ignorantiam ; ſi illa quas inuenio ſpecies,priore com
tanta vt difficulter vinci potuerit ;hoc eft, plettar eas in quibns clare co
nec affectata nec nimis craffa , vel ſupina gnoſcitur pactum expref
fuerit. 2. licet materiæ leuitas ordinarie ſuin : poſterioreca
nonexcufet,eo quod hæc eft vſurpatio teras.
cognitionis Deoreleruatçquæ per fe ad
modūgrauis,etiamſi a materia abftrahas
QVAE
 1. Liber Quartus.
hi !
QV AE STIO VI..
i
Defpeciebus divinationis in quibus
aperta inuocarin inter
menii .
TVius ſummaquaſi genera ſunt duo ,
Mangania . In his multa coniectatio
proplieciuncula, iuxta illud verum men
dacisſoraculum ; ToMalpesBéret Thay pou
die teuer Tits dispos., mulci calculorum
coniectores, pauci vero vaticini.
Oracula vaticinia Xonouoü partiúket:
Too , Demonomantia , hzc ornnia poflunt.
proijſden- fumi;,nam commune oinni
buseft quodijs. Theomahtiam ;.veram ,
fiue prophetiam , Diabolus conatus fuit
imitari , dando pecenubus reſponſa , vel!
exaniris, velex itatuis , velex hominibus.
Talia fuere , oracula , Louis Dodonai ,
quod a poſteris Dodanim inftitutum‫ܪ ܐ‬
qui Magi fuere , & quercus confecra
runt ; & pelues pulſari inſtitucrunt, quæ
fpecies diuinandi , diu Gine viguic : item
Dia', tro louis Ammonis, quod Hebræum voca
phonius . buliim ſignificar veracem iuxta: vnam ,
Video. Etimologiain . nam iuxta aliam potes cū
Theod
ror.li,. 10 . Iofepho, fortem , interpretari.Nam me
deiwan . diæ licceræ geminatio porius ad pronun
Grac.af tiationem ,quam ſignificatum , pertinet .
fection . Græcis dypass,harena', AegyptijsHam
Celium
Calcagn .mon Sol,quo nihil ocularius, nihil for- D. tempeftatesciebanr, feque in que colli
Is de ora tius, fecunduin Gentiles ..' rem Iouis Tro
oul. int. phonij , de quo exftac accuratus Dialo
Siren.1.9
de fato ..gus Nicolai Leoniceni : item Apollinis.
Leloyer : Delphici, Clarij, Delij; Smynthæi, & in
lib . de numera alia ;. Vencris etiam Gázenxis ,
fpect. paucis nori . Horuin cauſam phyfica in
Marcus
in vita reddi pofle multicenfuerunr , non vete
S. Porpo restantum ,fed & recentiores viri erudi
rionisGa ti; pleriſque viſum eſt peculiarem quan
E dam locallius è terra exhalationem ,quæ
a fanaticos cfficia adducere . Vtuntur fi- E veum decepit de quo Greg.T uron. hiſt.
Sii qu at,
os liltulis
Larch li ra
de defec. ignota fan folere, ſedlingụis etiam loqui
di
pente li
bi
ta Taculi quas,dum lani erant, nullo modo fciuit.
i s
Poponar, ſent, Veruin hoc, q od de linguaruun lo
le de in cutione,addunt,atræ bili tanquam cauſe
want. A efficienti, nequitadfcribi', quia dependet
lect a conſideratione . Præterea fanatur, hoc
Bridalo Le eſt Chriſtiana philoſophia , hac in recon
391
A fentic Pſello ; quem illiiniuria reprehen- uit. Lens
dunt ; qui Prellus, & cum eo Codron- lib. 2. de
chus, & Fernelius infignismedicus,cena mar . 2. Si
ſuit effectustales adſcribendos dæmohlient
adGiftinu ,vel oblidenti hominem pecú pre o
ſtaruan vesspec accidens tantum fieri, vt Fenelis
dæmon hæc,quam illa loca ,vbi calishio biode ab
cftexhalatio , velur accommodatiora in- 418.verit
& ficuto fuo deligat,& ficut libentiusobfi- Card
det atrabiliariorum corpora . Quare isb ... de
quod'expurgaco :niedicamenus corpore morb.mà
Bi ceſſer vaticinatio ,hoc inde fic, qma tæ - lof 4.8.
monillacorpora deferit in quibusnon demyo
fil.6.216
inuenit amplius amiens . Gibi difpofiti
),
nes. Quod vero priſta cellarint oracula, Natalis
non tam tribuendum vaporis, ſeu exlii. Come lio
fationi illi deficienti, qua viruti Saluato- rigibo
ris noftri lofu ;qui fuperueniens fortior ; pon pon.
förtrarmato liec deceptionis vafa extor- Meals
ſir.ſamblichus ipfe fibicontrarius,vitici:oal.
nia ,nec abarte ,nec a natura ,nec a ratio 16.13.ant
ne , nec ab alia quapiam cruſa manare Her 119.6oin
. jj.
cenfuit,fed diuinitus tantum cócedis hoc nophon:
eft a dæmonibus . Dæmon auti m hæc Sirabon.
orxula pleraqsper maleficas fundebar , como
tales enim fuere illæ feminæ , quæ dictę, iro.«ieAegy ту?
Dodonidescolumbre , vodocuit Paula pro
niasin Arcadic. fic dicta , quia The Wali
( tefte Seruio in Bucoli, cam varicinari ,
ces, quain columbas, vocant, Engladese
Tal's Gallinacex ( fic dictæmulicrcsan
riſtitesGullicinuminis,in Sena Britanni
cimarisintula ) quæ magici carminis vi
bitum animalia videbantur transforma:
re , futura prædicebant,& fanabant quæ
alijsinſanabilia.tales Pythia ,Delphis ,vc
exdeſcriptione Oraculi a plurimis tradi
ta pater: calisfitidica Bráchidarum quod
oraculu m ab lamblicho deferiptum.Ma:
gi etiam fuere, vates Colophonij, & Tro
phonij, & Seraćtini,de quibus Paufan.in
Achaic Strabo, Geograph.lib.s.lege
di.Talis Francia Pychoniſia,quæ Mero
Franc. lib 5.C.14. Tales omnes,Pythoni Orig.l.7o.
ci qui & ver Diloqui,dicti & diasp peu chira
toe,X singjarspoué Tes , (eo quod ex inio Chiliin
venire vux prodire videbatur , vr expli. .ad coro
cant Origenes,& alij)& supouces THIS , COCM12.00
quodaliquando lubpecto e intra cute.Oecume.
le dæmon oitentes , & per pectus loquiactor.
videatur ( talem fe vidiffe fcribit Cælius 11.8.6.100
Rhodiginus) vocantur eciam pythones,
duais
392 Difquifitionum Magicarum
afcificando, auntanan & dpárnok , a A mulicrcula virum in limine domus reh
quodam Eurycle fic obleflo ; iux :aSui ftere,neca linea quam greta notarat lean
da , & Ariftoph.velab iplo dæmone obfi tum abireculmum : mox ingrefla cubi
dente , quem Euryclen vocat Plutarch . culum ,cænioncm lafcicatur de fure , his
ventriloquum nobis defcribit ipſe Apol verbis arcam introfpiciens: Quidam N.
lo , apud Euſebium de demonstrat.lib.s . pecuniamſuam domum reuerſustalis 4
ex Porphyrio mago , fluxum quendam miſii die quemais furalum ?refpondi ve
cx Phæbiradijs defcendentem aeris pu feratur ex arca ( nouo fuo tripodeyasco
zi fubftriduilo ftatu occulcatum , delinitú medit domeſtica.Turamen dictia canist
cantibus , & infandis verbist vides damo sem eius, vicum facerdote amafia cans
nem aerium magica formula adiuratum abliguriree clam ſuſtuliſle , reſpondecit
defcendere, ) cecidiffe circa caput incul- B la cultico, quodádenonciulla ,cacet de
pati receptoris (magi qui ſe ex ritu pur fue . Sed rutticuscuncta fciebar.nam ni.
garat )terminum velamentorum ( victas hiſ verius anile interdictum , pedeten
indicat quibus caput redimitum :)molle tim , ac leniter illam fuerat fubfecutus, &
vera impleffe tunicam , aflultim per ven ante oftium cubiculi ſubiticcra , vt quid
trem citato motu rccurrentem , & tande malefica moliretur , accurate perrimam
in humanam vocem , per fiftulain erupif obleruaret; Reueiſus domum vxori ,&
fe ( quod ambiguum , ånde fummo , an amicis cuncta narrat: ex earum confilio
deimo gutture dicat, nam illi per vtcum fueminactat,crumenam pociiur. Defert
quc loqui foliui) verlus funt : criuencficam , vecalumuiitricem , & do
monis parciaiun . mag (traris porten
Paüja zòçaikius mortuuem under any . C tum flammis expiauit. Vocantur etiam
195 huiufmodi, a dæmone a blad, vocantur ,
IIyounvad argumente XeXQ ANALYar 'napcs fanatici, etiam a luriſconſultis , Græcie ,
dyrs..., Ex061, wdrasluca w Osore'sen differuntab Lib.I.D
Οελγόμενον μυλτάισεκατάρρητοισεπτά arepuuis, & obfellis, lola,vaticinarione. cdiledi.
KATEGIY upaxoliuyaucun modo di Ex hoc genere fucre,Orpheus,Mulæus,
2006 Alucus, Tyrelias,Solipatra ,apud Euna
Τετταλέον υμένων . μαλακον διωέτλησε plum , in vita Aedelij .Montaniftæ apud
297 @ vati, Epiphan. baecf. 85. & alij apud Lactan.
Αμβολάδην δια γασράς ανεσσύριγοε τε lib.4 inttitu.cap.25.Ruffinum , lib .2. Esa
λένορσον. clef.hiit. capite quarto , & Qecumen . ad
Aund diese Boréole quia low iTexTaTa D capit.Actor.. 2. & communiore conſen
Sans une lu ,Sybulæ , quarum nomen non eft im
probabile dcductum a Kibel recepit, ac
Ef
er . 4 .
Talem fuifle Saulis Phytoniffam , s. ceptauit, vode, Kabala, fignificat doctri
Reg. 19.ccſtatur flauius lolepluslibro 6 . nam cçlitus traditione acceptam . Sane
antiq.cap . 15. talis Brabancus impoſtor , Sybillaruantiquiſtina Sanibethe , Noa- ,
nobilis,dequo Loan . Brodæus lib.8. mi chi filia fuir.Tales etiam funt exscrixot ,
fcallan . c. 19.Huc pertinent quibus dæ quia dæmone extsa ſe rapti motu fenfu
mon ex arca reſponder.operæpretiu pu que priuati,& mira putantes interea ſeſe
to adkribere , quod duo recentiores fcri adipiſcere,quæ futura poftmodum ,enun
ptoresGernmani de hacre comemora ciant . Onines huiuſmodiphanatici , f
funt:fuiffe in Miſnia ruſticum quendam E ue vates idolorum , ventriloqui, Exftati- Low.za
huncdounam retuliffe pecuniam veficæ ci, & reliqniquos dixi , damnantur v.ulejm .
fuisinclufam , & fcamnoimpofuiffe : cu in S. Scriptura , & contra hos. Dow , $
que alio obiuiffet, lus.domeſtica , vt vo Saul pęnam mort is fan
rax , &multicolurn eftanimal, in velica xerat , vel potius
incidit , & vt vidit deuorauit.Ruſticus re à Moyfefan
diens, quam non inueniebat,ab vxorce ciram
depoſcit.negat mulier vidikeſe , quida fueratexecu
gatčadit ftolidus vetulam prope degene
tcm ,quam pro veratricebabebantiubes
SE
 Liber Quartus . 393
А Seneca , in Oepido , canit in nemore
SECTIO II. obſcuro denſitate arborum Tireſiam
hanc magicen peregille,vt Laium euoca
De Magania modis varijs , ó primo tet ;
de Necromantia.
Huc vt facerdos intulit ſeniorgradum ,
Lterum diuinationis caput voca Haud eft moratus præftitit i nette locus .
A haigese ' Elche , cuius Tunc 2 foſfatellus.3. ſuper rapirogis
plurimi ſunt modi. laciunturignes.ipſe 4.funeſto integit
Præcipuus eft ,ille quem cum lambli Vates amictu corpus , s fromem quatit,
cho perperam nonnulli audent vocate , Lugubrio imos 6.palla perfunditpedes:
Buxpaian rem peſſimam honefti nomi- B Squallente cultu mæftus ingreditur ſe
nis pallio tegentes , vt accurate docuic. nex :
Petrus Leloyherius; alijsmelius dicitur, Mortifera canam 7. tałtus aftringit co
kb.4. de
ρεά... ψυχομα ' τεια , ψυχαγωγεία. ψυχοπομ mam ,
Erde Au rale ,ſepulcrale, carme, vocat Apuleius, Nigrobibentes vellere , 8 atque atre bo
guf ... 10 communiter dicimus Græca denomina. ues .
dë Ciuit. cione Necromantiam ,hanc Gentiles cer Retrotrahuntur 9 flamma pradatur ro
Deisleg .. tislocis ( quæ putabanteſſe inferni oftia , dapes ,
Claud.in vrin occiduo Galliæ littoræ ,vtapud Te Viuumque i I trepidat igne ferali pecus ,
Ruffin , ſprotum T , arentum , Auernum C , imme Vocar inde 12 Maneis teq ;qui Maneis
rios, & Heraclæam ) certis ritibus exerce 1 3 regis ,
bant:ouibus ſe putant manes elicere. de- C Et obfidentem 14 clauſtra lethalis la
fcribitur accurate a noftris poegis , Hora cus :
tius Satyr. 8 . Carmenque magicum voluit, rapid
15 minax
... Carminibus quæ verfant, atque vene Decantat ore ,quicquid ,aut placat leses
nis Aui cogit 16 umbras.irrigat fanguis 17
Humanos animos, has nullo perdere pol focos ,
fum . Solidaſque 18 pecudes vrii, multofpe
Nec prohibere modo, fimul ac vaga luna cum 19
decorur Saturat cruore libat, 20 niueum in
Protulit os quin offa legant ,herbaſque no Super
centes. D Lactis liquorem ,fundit, Bacchum 21 .
Vidi egomet nigra ſuccinctam vadere many
palla Laua 22 Canitque rurfus , 23 ICITAN
Canidiam , pedibus nudis,paffoque capil intuens 24 •
lo , Grauiore Maneis voce , attonita 25
Cum Sagana maiore vlulantem (pallor ciet .
viraſque
Fecerat horrendas afpeétu ſcalpere
) ter Aſcripſi notulas numerarias vt intelli
Melindë ram . gatis, totidem his verſibus ritualia expri
les etiam Vnguibus pullam dinellere mordicus mi, accuratiſſime, vt folet poeta iſte ;de
hodie A
agnan quibus qui plura volet , adeat Aduerſa
8
- grum di Coeperunt. cruor in foffam diffufus ,viin. E ria, & Commentaria noftra , quæ iam
de edita ſuperioribus annis.Starius , tamen
teCa
faneda Maneis elicerent,animas refponfa dalu addidit numerum ararum hoſtiarüque ,
11.1 . Hif. ras . & alia quædam , hoc ipſum Tireſiæ eli
Indice ; Lanea, et effigies erat altera cerea.maior cium defcribens copiofiffime , fed parū
3gp Lanea, quæ anis compeſceretinferiorē. clare : addam lucis aliquid adfcrbendo
federis fe Cerea ſuppliciter ftabat feruilibus, utque quod illorum erat officium , qui commé
piendi él lam perilura ,modis. Hecaren vogai alir tarios pollitici. Primo itaque ſignificat
ra , euam Tireſium folitum huic duntaxat diuina,
Altera Tifiphonem ,6C, tioni,neglectis alijs ,vacare:
D4 " Cad
 onuin m
394 Diſquiſiti Magicaru
Confuiit ille Deos non larga cade isien A Quan quam infoſus 38. humo , fuperat
cum , tamenin akras Parfedfa .
Non alacripanna ,au verumſpirasibus Pinews:hunc iuxta 39.cumulo minorara eria per liarillas
ex.is , profunda em nens,
Nec tripode implicito ,numeriſque ſequen Erigitur Cereri frondes , arque omne cu- fimi is
tibus aftra; prelus . paulo bac
demi lior
Tbu rea , nec fup ra voli tant e alta ria fu Inte xit io . prol aia latu s , iam que ard ua
150jepio
ferro
Signari 31. capila , a frigum libamine pressum
Subdit folitum duntaxat Maneis eli 3..puro Pro Alam
cere; idque, tum tacturum , prius The In vulous cecidere greges .Tunc innuba . voreti
45 Manto infunere
banum regem , quiſe confuluerat, tite B Aliennis
se
purifical , & commun iui ſse , ne quid um
Excepr pateris 44 prelibat ſanguinem Amtuita,
illi noxæ a Manibus interretur . Sed pri v omnes praliba
Tercircum pyras, ſacride mo bar virgo
mus verſiculus ,mendofus eft , & forte 45 a &t a
fanguine
præcedens aliquis intercidit. re parentis que Ms
Semineces fibras 46. adbuc fpiranzia * neis bibia
reddit W1 , Ses
Tam penitus dure , quam mortis limites
mane s a s r
Viſcer , nec rapida moratu frondibus.ūd ijte as ..
fan .
Elicitos paruiſſe referret .... mox ; 47. airis fu is, pri
Male me aparat ante aucem , 26. circumque bi Subiectare faces,arque iple fonantia , 48. w.useft
cod. dentum flammis. debarur
quädin
ondorio.co Viſceribus laceris, ( odori ſulfuris au- c Virgulia , niſtes crepuiſſesvefenfitacerFerraremos
Tone VO . HOS , biberet .
poitentar 1
canturfe Graminibusque nouis, " longo murmure
enginea Tireſias.... Cuius mox ſi bit carmen Maniam
Ban 0 purgat.
lor his Magicum prius ( nam , & Papinius duo delicia pofitis ac 1
Diri fa Deinde , deſcripca filua veteri, & tene ponit ) quo inuocantur Internus,feu , Tar
cer. farus Puto, Proſerpina,Hecate , Tifipho
Imbres brofa , & horrenda , & Hecatę facra , &
Actel ſpectris inteſta : ne ,& iubentur Cadmee gentis Manesli
melis li bere paui exire.cæteros manere,
quor quã Hic ſenior vales ( Srygijs accommodo
tum.) zer quippe Tariarea ſedes Ġ formidabile regnum
je ostales Terra facris multoque placenı fula pin D Moriis ine. plera, ruque o lauiffime fra
quia tabo) irum ;
oprecede
ti deca Velleris obſcurip.cudes armentaque ſiſti Cuiferuire dari Manes ,æternaq; fontum
AI fufio Airamonet.... Suppliant atq; imifamulaiur resamun
nis modü di :
Trirano Tum fera 27. ferulis intexit cornua
TOT A ar Jerris. Siluise pulſanti loca muta , o inane ſe
era
bores de lyſe manu 28.tract ans, notaque in limi
capitatas ni 29- /ilus . Perſephones, vulguſque caua ſubno & tere
qu od hic
Joiemne . Principio largos nouies z6.fellure cana:a poftum
Acherote Inclinat Bacchilaiices , munera ; 1 . Eliciie pleneredeat Siyge porticor al
fata funt verni no ,
Eumeni, Lactis,
des , are A t & os 32.imbres fuadum- É Ferie fimul greflus , necſimplex Mani
que cruorem . bus efto
rresponü
Ihr Heia Manibus ac geriturquantum 3 z bibila Inlucim remeare modus. tu ſepare celu
rita tellus. Elyſios Perfeia pios , virgaque potenti
Eumeni, Trunca 31.dehincnemora aduoluit ,ma Nubilus Arcas agat contra per crimina
dibus led
be,noin ftiſque facerdos funklis;
folresbu Tres Hecaia 35. totidemque fatis 36 . Qui plures Erebo , plureſque e ſanguine
Acheronte nefaftis Cadmi;
men ini
Cu Pleso Virginibus juberedefocos.tibirector 37. Angue ter excuſloo flagrāri preuia raxo
own for Auernig Tofiphone dux păde dic. nec lucis erences.
Cere
 1. Liber Quartus.
Cerberus occurfusca ;tum detorquear um A 1 Eleclum tandem trajectum gutture 26
bras.
Sequitur tandem fecunda , & minax
incantatio , morain vate non ferente .
Arque hic Tireſias,nondum aduenianti
bus voubris .
Teſtor (ait) Diuos quibus hunc facraui
mus ignem ,
Lauaq; 49. conuulfe dedimus carcheſia
terr ,
Iam nequeo toleraremoram.caſufne ſa
cerdos
Audior ? an rabido iubear, fi Theſala
cantu
Ibitis ? an Schyticis quoties armata ve
nenis
Colchis agit trepido pallebunt Tarlara
moru ?
Noſtri curaminor ſi non arrollere buſtis
Corpora , nec plenas aniquis olibus ur
nas
Fgerere ,mixtos Calique Erebiqueſub
Vnum
Funeſtare Deoslibet,aut ex fanguia ferro
Oraſequi,aut agras funétorum carpere
fibras .
Netenuesannos, nubemque hanc fron
tis opaca
Spernire ,ne monto , nobis ſquire facul.
Scimus enim ,a quicquid dici, fierique:
timelis .
Erturbare Hecatenni te Thymbrea vi
rerer ;
Ertriplicis mundiſummum quem ſcire
nefaſtum eſt
Hum fed taceo prohibet tranquilla fene
Etus .
Lamque e go vos auide, C.
Iat ribi Ex his Papinij ritualia præterea,plus vi
Magorü ginii,notaui noculis:fingulaprobare libri
" simi integri foret.Illud tantum addidero pate
You mi re hunc duos, Necromantie modos: vnú
de per facrificium , & incantationen ſofum ,
quibre di quo vtebatur Firefiasalium Theffalicū ,
funeftioribusritibus, offibus fi
Anebone adhibitis
Aegypt: briſque niortuorum , & alijs rebusplane
Triplicis feralibus,quem Lucanusdeſcribit , lib.6 .
Oc.) De agés de Erichto excitante animadefun
magiigo ctimilitis Romani. primum itaq;illic in
në aej iri
biti ter cadayera,nurásanimoquod caperet .
395
corpus
Dacii o inferiolaqueis feralibus ; unco
Per ſcopulos tauferum erabirur per faxa
cadauer,
Viktor um, mouifque caui:quem triſtiseri
chio .
Damna atſacris,alta fub rupe locatur.
Vt illic in ſua ſpecu ; quam nemuste
nebroſum magis inuinbrabat,, binulla
B vmquain a ſole lux; cadaher habuit; al
fum plit habituun artis ſuæ præceptis con
gruentem.
Diſcolor& vario furialiscultus amictu pro, doco
lor hos
Induitur , vuliuſque s. operitur crine ſo- ef
luto y
Et coma vipereis ſubſtringitur horrida
6.ferris
Tum opus aggreditur , & adhibet in
C ſtrumenta ſolicaquibus
, corpus viuifica
ri videatur.
Pečtora tuncprimum feruenii 7 fanguine
ſuppler
Vulneribusluxata nouis;raboquemedul- Dirus .
las 8 Spumă .
Abluit, ő verus longe 9. Lunare mini- CANE quam / vo
ſtrar. na de
Huc quicquid ferugenuii natura finiſtro.qua Co
Miſcerurnon ſpumacanum , 10. quibus mem . in
D Senecam
unda timori eft ; porro cū .
Viſcera non ir: lyncis, non dira 12.nodus ta que
buena bic recen
Defuit ó cerui paſti ferpere 13 medulla; sétur, ha
betur, ut
Non puppim 14. retinens Euro tendenie venena
rudenieis magica ,
In medijs econeis aquis oculique 15.dra veterum
libris co
conum ,
Queque 16.Jonant falarepefaltaſub ali- mamorgu
Tefaxa
Non Arabum 17- volucer ſerpens; inna
E taque & rubris
Aequoribus cuſtos precioſa z ipera con
che ;
dur viuen'is adhuc 19 Libyt & membra
na cerate,
Aurciris 20. Eoa pofiti phenicisin ana .
Quo poſtquam viles, Ghabenteis nomis
na peſtes
Contulit, infando 22 ſaturatascarmine:
frondess
Dd 2. Er,
 itionum agicarum
396 Diſquiſ M
Er , quibus os dirum 22 najcenubus in- A ... Miraikr Erichto
Spuitb.rbas Has fatis licuije moras , irataque More
Addidit, & quicquid mundo dedit ipſa Il ,
veneni . Verberat immorum vino ſerpente 28. Coba :
dauer ,
Poft herbas , in cantatio ſequitur du Perqu. Cauas terra ,quas egit carmine 29
rimas
plex ,primum vlulatu ( ficut Horarij Saga
na) & incondico ferarum fono ; deinde Manibus illatrat , regnique filentia rum
concepto , ac folemni Carinine . Hodie pit:
quoque murmur, verbis præmittunt.
Idque minis illis magorum veterum ,
Tunc vox Lethaos cunctispollentior her . B quas Porphyriulinet irrific comniemora
bis cis ;quas apud alium neminem can diſer
Excantáre Deos,confudit 23 murmura te exprçflasinuenio : lunt autem loquen
primum tes :
Dillona, o humang multum diſcordia
lingua Tiſipbone,vocifque meaſecura Megera
Larrarus habet illa canum , gemituſque Nonagirii /auis Erebi per inane flagellis
luporum Infelicem animam ? iam vos ego noming
Quod trepidus bubo, quod ftrix nocturna vero
quæruntur , Eliciam ; Stygiaſque canes in luce ſuper
na
Quod ſtrident,vlulantque fera , quod fibi
lat anguis , c Deftituam per buſta fequar,per funera , In Zoroa
cunctis grumilo
Corrige Exprimit , o planétus illafæ cantibus lud , qui
sauribus vnde Expellam tumulis abigam vos omnibus demones
Siluarumq; ſonum ,fracta tonitrua nobis urnis . vocat tel
Torrerum vox vna fuit:mox cætera can TOeque Diis,adquos alio procederevultu luris ca
pallēti tabidu forna net,os do
Victa foles,Hecate, Erina ,
Explicat Aemonio penetratquein Tar Oftenaam facicmq; Erebi mulare veia
tara lingua. bo ,
Eloquar immējo ,qua teſubpondire terre
Duo mox ſubduntur carmina , prius Contineunt,Ennka ,dapes:quo federe mu
quoque ( vt ſuperiora illa Tirelir) depre ftum . 1
catorium , pofterius conuminatorium.In D Regem noĉtisames ,quâ te contagia pal
deprecatorio aduocantur Eumenides . fim Hac imi . 1
Siyx ,Chaos, Pluro ,Mors, Elylij , Perſe Nolueris reuocare Ceres . Tibi, pellime tatus Cl. 1
phone, Hecate ,Cerberus, Parca,& Cha Mundi Claudia

Ion , & obfecrario additur, commemora Arbile rzimmi ttam rupis Titana cauer Minatu r
tis ſuis meritis ,ac cultu illis afliduo , neca nis , Dam og
torum infantium , & antropophagiæ . Eiſubito feriore dic. paretissan ille gonem
Exaudite precis,ſi vosſa.is ore nefando , Compellandus erit, quo nungriam terra quod imi
Polutoque vocozli nunquam hec carmina VOCAIO Statius
fibres Non concuffa tremit,qui Gorgona cernit verbuo
Humanis 24. iciuna cano: fi pectora 2j . aperiam , chatis

plena. E Verberibulgueſuis trepidam caftigas E

Sepa dedi,& laui calido 26 profe ta re
rebro :
Yulgoma Si quis, 27.quivèſtriscaput, exlague lan
cibasinfans
te legitur
profesa. Impoſuii, vičturus erat.parete precanis.
Demu , cum vmbra, iam apparens
fuum cadauer fubirevereretur,ac deue
ctaret, quod illa iufferat;
rinnymi
Inſpectará tenet vobis quiT ariara cuius
Eftis vos ſuperi; Srygias qui peierai up
dass
Neque hæc tantum , ſed poſtquam v
bram in corpus luun impulucillani quo
que adfata , eiquepollicia eft immunita
tem à magicis decætero cantibus .
'... Dic
 Liber Quartus :
5. Dic( inquitTheſala)magna
Quod iubeo mercede mihi, nam veralo
Cuium
Immunem 30. toto mundi preftabimus
duo
Artibus Aemonijs, tali tuamembra ſe
pulcro ,
Talibus exurum Stygio cum carmine
filuis
cantar
a
Vt nullos cantata magos exaudiai um
bra .
Sit tanti vixiſſe iterum , nec verba, nec B no aderat,totius humanicompoſiti figu
herba .
Andebunt longe fomnum tibifolucre Le
ches
Amemorte dala .....
Addidit, ó carmen , quo 31. quicquid
conſulit , mbram
Scire datur .
Denique cum cadauer reſpondiſſet ,
non potuit , fine venia Erichcus vmbra
diſcedere , concedit ergo redeundi fa- C catione. Nam xandovce, vocariGeniorü
cultatem . per excantationescerias atıractationem ,
.... Sic poftquam fatà peregit.
Stat vultu meſtus tacito , mortemque re
poſcit,
Carminibus magicis opus eft, herbifque
cadauer
Vicaddar , nequeunt animam fibi red
dere fata .
Conſumpio iam iure , ſemel.32.tum robo
re multo
Extruit illa rogum.vadit defunct us ad
igneis .
Accenſa iuuenem poſitum relinquil Eri
chio ,
Tandem poſa mori....
Si mortuus mori quiret , vel arte Ma
gica reſuſcitari , fed de vmbra, vt de ani
ma locutus pocta , metaphorice vitam
mortemque vſurpauit.Sunt autem , & in
his verſibus triginta due notatæ obferuã
tiæ Magicze in hac ſpecie diuinationis .
1 Huic fecundæ ſpeciei; quatenus iniurij
funt in vita functos ;vel deportationis, vel
1.3.6. ad. imortis pęnà Atatura in viliores ; & poſte
uerfus riore iure,in vtriuſq ; ſpeciei euocatores à
D. de fe- Conftan inc letbale fupplicium fancitur,
puler.vio Tertullianuis arcanum decegle , cuindo
repulc. c. çet,non vmbras defunctorum ; ſed earü
Cod . loco dæmones apparere dæmones ope
397
A rati ſub obtentu animarum : item , omné la multi
in corporalem corporum exhibitionem C.dema
præftigias effe. Exempla dæmonurn qui tb mat.
apparentes mentiu ſe eſſe animas defun- lib.deng
& torum ,noua , & vetera . Creſpetus ,libro in
de odio Satanæ diſcur. 1 2.è fol.192.in fi .
ne refert. Prior illa Tireſiæ , in qua nudū
fimulachrum ſeu idolum animæ exhibe
batur, & ſola perficiebatur inuocatione ,
OK ! Malth , proprie dicebatur : pofterior
vero ,in qua Diabolus ſępe ,cum cadauer
ram ſimulabat;v.g.cum quis Achillisha
bitum ftaturamque corporis videre vole
bat; ordinarie numquam fine fanguinis
effuſione obtinebat , ideoqueApollon .
Tyaneus vt ſe peritioré alijsoffenderet, Phi
loft
negabat ſe ſanguinem libáſſe ;vocabatur lib.4.
ſtricte , vexvou Tela fiue , vexponentie ,
Glycasdiſputas de verbo,xanderi ceod'at, Par.2.A
obleruatione omniú ,alios vero pro cuo
3
è ſublimi deductionem :dedu ta voce
à xaão, quod idem fir cum Kan , cuoco.] Parc
Idem alibi non obſcurum exen plúno folassa
bis propoſuit Santabaceniillius Preudo
manachi: qui Baſilio Imperatori filiū vita
functum , licoftendiffe fertur, ac fi viuus
adhuc foret.Effecit enim , ve ſpecie maga
naria Conſtatinus eques patri, in quada
filua, obuiam fieret , quem ubi viſus fuif
D let Imperator, complexus, o ofculatus
elle,mox euanefcentem ex oculis amifii . ]
fefellit Iinper.ſed non Leonem Philoſo
phum luniorem Bafilij filium ; qui Santa
barenum ,non pro ſancto , ſed pro venefi
co ,ve erat,ſemper habuit :vſus hic Apion
Grammaticus cum vinbram Homeri ſu
fcitauit , Cicerone tefte 1. Tuſculana , &
Plin.lib.zo.C. 2. In ea fe iactat Empedo
cles apud Laertiu ,& Plinium . Sacræ Scri
pturæ , videruryjanc diuinationem voca.
1. Aeg.18
E rejdiuinationem per Pythonem , vſurpan ve 1 :7.8 .
tes nimirum Pythonéin ,pro demone ex
terrę profundo ſpecu adueniéte , & reſpo
denie. Periculi plena res,tum ipli Mago, Lib.4.de
quem Diabolus interdum autcr , & vicx praxor,
aſpectuique fubtrahit; vt de quodam nar.
rat Franc.Picus;tum ipfis quicuriofe con Nility.24
© Das
lulune ,qui nónunquam demente abalie- mon.639
pantur, & male pereunt, vt Rex quidam
noftris temporibus . Quis etiam neſcic
Dd 3 in
 398 Diſquiſitionum Magicarum
infelicem exitum Heliogabali, huic ſu- A plex , circa fapillos diffundebatur:z.exagi.
perſtitioni addictiſsimi veriſque conſul tatione varia pelag), quam olim Siculi ,
Eub ocenfes , hodie multi nautę notant &
tori, & confule nti,pęnamortis lege ve .
teri infligebatur. Non defunt. quide his Hinc Chriſtianorum quorundain Orien
Xiphilli intelligant illud Regis Hymnographi; talium nota ſuperſticio ;qui quotannis ma
nai eius comederunt facrificia mortuorum , & il re quaſi animatum baptizant. Alio longe
vir.Dou . lud Ifaię , num requirer pro viuis à mori pertinet, quod Princeps. Vertetorun an
18.0 . 11.
jun &to. tuis : Hçc de Necromantia fufficiant,de nulo in mare iacto quotanis Adriaticum
Leuit.io qua ingenioſum opus exftat Scepha For fibi defpondet . Doininationisindicium
2.5.6t 27 catuli I.C. quo luris auctores Papinia non magięarguinétuneit.Fit in memo
Pfal. jos num , Africanum , Pau'um , & alios in riam naualis Victoriç , quaduce Sebaſtia
v. 8.6.8 .
19. troducit fua iplomet rcſponla explican B no , Ziano vicere filium Federici Aheno
tes : barbi Othonem , captumque obrulere A
kexandro IIl -Pontifici, qui Venerias pro
SECTIO III.
fugerat. Tum.n. Ziano Pontifexannulü
demanu fua detracten obtulit , dicens ;
De Hydromania . Auétoritatemea hoc annulo freiu , Ocea
Rum 1561 ſubijcies, quotannis išvipoſtea
E hac quoque feorſim dicam ,quia rifque eo cái quo hanc victoriam ,pro Ec
nulla fçcundiorimpotiuris.kamili Glejia defenſione obiinuifi, de pondebis
clius meminit; ud fofart tas, feu diina mareuifciantomnes maris tibi domina
tion is per aquim , que cadicur Androni conceffum , quia fedis dpoto !ıca tuenda
co lnperat.in precio tuilleznicenim cum C. curam , om ſtudiun fideliter ſuſcepiſti . Sit
multiplicibus , propter crudele cdictum , hoc tibi, quafi pignus b.nedictionis , le
de necandis coniuratorum propinquis , candæ fornisin fururum [Narrat Villauto
odijs ac malis fe videret obftilu m ; ad fu this.b. l.Pereg rinat.f uęcap. 23. Prior il
tura per noxiorum demonum culium lo Sabellicus Decad. 1. lib.7 . )
nofcenda fe conuertit ; feque totum ( in colore fuit, & imaginibus in ea4. appex aqu
are ç
nti
Wicerug quit Choniates ) permitit ijs, qui futura bus, fic tradit Varro belli mithridaticieué 1
Chonis ex aquis , quati per caliginem coniciunt , tum ,inultis verſib.prefignificatum fuiffe .
ses anna. & imagincs tutucarun rerum , velut ex. Addolimfuates qui la fuere particu
2. vibra tolarium radiorum ,conſectácur . lares,vnde & wayaje vTH , vocata : tales
Acipfe quidein ijs.iucturnis facris inter ex Xenagora docet macrobius fuiffccra
elle noluit,wetu tamę, vcarburor : fed il- D eres Palicorun in Sicilia : talis in Aegy
lud Higiochitophonicę Stephano mā procilterna in templo phaceno , de qua lib. 5.50
dat.Is Scho adhivito ,qu .ab incurte eta mirabilia memorat Zozimus ; & vt niitā
te talibus oraculis dedicus,oculos propres Iunonis paludem apud Liconię Epidam - tor.c . 19
in vite
sea Minuclis Imperat iuilu amiferat,cor num , Apolliniſqe Thryxci oraculun , Aurelim .
to ricu percunctat: r : quis poft Audroni prope Cyrneas ad Lycum , in fonte tena
Cum ſit amperaturus ? Malus genius in plo proximo , videtur buc rcterenda eel
aquis primis nominis. llaacij litteras ex tarum veterum , hoc eit Germanorum , Paufa in
hibuit ,fed ordine conuerfo: Sipro Is. id fuperftitio ; qui recens natos Rheno fim Achat .
que , fecunda rciponsione addit fore in mini cominendabant ,. ea mente , siipi
tra exaltationem crucisatque ita plane rijfurent abforbendos , fi legi ini inno
accidi putea ; Intra illud tempus , illu E xios ſupernataturos , iuxta illud Dlaudia
Ilaaciz Angeli,oceilo Andronico . Modu ni :
illius diuinationis. Niceta addic fe ignora
te , nec fcire veik, ad fugam tamen luper Et quos nafcentes explorar gurgiic Rhe
ftitionis fciec , 1100 eitMitile. Fouc nio fpe
HUS
cies ellis varias , vna tiebat peraonulum
de filo lulpenfum in aqua, & vaſculilaces Qirade re plura diximus,.commentin
Ex conitiuisict.bus pulfanrem :alia con Traged. Senecę,
sectis in aquillitaciuam tribuslapilis , & Quinto itatu batur cynthius aqua ple
obiectatsgris,qui crifaciaminuicem im 5
nus, & verbis immurmuratis obferuaba
tul ,
 Liber Quartus. 399

war, nam aquafpontcefferueſcens effun- A machum vocät ,Glycasterofcribit, par.

derecur. Sextus modus eft Felfanus; ibi a
quam in vitreum caciaum effundunt , ci
que olei guculam admifcent, & licin a
quatanquam in fpeculo , mira cernere ſe
opinantur. Septimum indicat Clemens
lom. Leo. Alexandr. cum ſcribit mulieres Germa
li.z. defc.nas,ſolicas fonum ,vortices,ac circumuo
Africa. laciones amnium notare, & inde futura
prædicere . Denique non funt alien ab
lib.i.stro Hydromantia,qui hodie adhucin Italia ,
ad furtorum auctores detegendos.trium B las vitreas ventricoſas ſimiliter aqua ple
ſuſpectorum nomina totidem pillulis in
ſcribunt, & eas in aquam conijciunt:hijf
que multo funt celeratiores , qui ad hoc
aqui luftrali abutuntur. Ceterum tempo
re S.Bernardini Senenſis lupererāt adhuc
veftigia , Tayouters. Nam qui eius
vitam compoluit ,ci cotemporaneus ſcri
Vice c.40 ptor,de Aretio agensitta prodidit, extra
menia vrbis eiusfons antiquus fuit , iam
olim temporibus illis, quibus idololatria
regnabat, impuris dæmonibus dicatus , C ma compeſci.Nam & quaſdam non có
Solebant eo ciues Aretini, & alijcircuin
quaque vicini, tanquam ad oraculum
Ápollinis confluere , reſponſa petens ad
occultas quæſtiones fuas , & morborum
fuorum curationes. Id vero animaduer
cés Bernardus , verus Chriſtiane religio
nis cultor , & amator aduerſus hunc dæ .
monum culcum fortiſſime ſele erexit : &
primo quidem concione ad populum ha
bita ,& abſoluta ,magnopere omnium có
firmatis animis,koriatuseft eosſequi ſe , D lapideo pariete ſecluditur .
ad demoliendain impuriſſimorum dæ
monum habitationem , prorſuſque abo
lendam . Mox vero arrepta ſecurivel mal
leo ,cum populo egreflus eft ad fontem ,
cumque ad fanum dæmonis perueniffet ,
primusipfe ictibus cæpit contundere ,
cuerritque aram, & foncem lapidibus pe
nitus obturauit. Fie menrio etiam in
Concilio Antifiodorenfi,como. 2. Con
c :lio .
E
SECTIO IV .
De alijs mangania generibus .
> peratas , & fpeculum Lunæ opponere , Celius
de qua Pſellus,cap.vlt. & Nicetas,lib.
2. Cedrcnus ex teftaiur vlum loannem
Magum Theophili Imper.præceptorem
Curopalates Ioánem Patriarchá Icono
Annal.2.verum Alexandripatrem ,Aegy
pri Regem Nectinabum , Magix pericit
ſimum ,hac cognouifle; Acgypruin in ho
ſtium venturam poteftatem : bodieea
Turcæ vtuntur. namin peluim aqua ple
naminijciunt cum varijs characteribus
pretiofos lapides auri argentique lami
nas: cum reſponſum ex peluis fundo au
ditur .
2. yespurentha .hxc fiebat perphia
nas : & inſpectante puro puero , vel præ
gnance muliere:reſponfi loco , certę figu
ræ , & imagines appareban.
3. X & Tontpuerthe, quærerum quç
ficaruni figuras in fpecutis exhibet poli
tis: in vſu fuit D. Iuliano Imper. qui im
Sparcia
perium emit , de quoilta Sparcianus : fuit 1145
præterea in luliano hæc amnentia , vt per Iuliano e
Magos pleraque faceret , quibus putaret
vel odiu in populi deliiri, vel milicum ar
uenienses Romanis ſacris hoftias immo
lauerunt , & carminaprophana incanta
uerunt, & ea quæ ad ſpeculum dicuntfie
ri , in quo pueri, præligatis oculis incantā
do ,vertice refpicere dicuntur, lulianus fe
cit . Tuncque puer vidiſſe dicitur, & ad
uertum Seueri, & luliani deceflionem . ]
Aliud mixtum Pagomanciæ refert Pau- in Action
ſanias agens de Patris Achaiæ : ibiance
Cærerisæden , fontem elle, qui à templo
Ibi oraculum maximè veridicum fuil
ſe cognoui. ] ex eo non rerum omnium ,
led inorborum tantum euenta prædice
buntur Speculum ( ait) tenuifufpenlum
funiculo demittunt,ica librantes, ycin fon
te omnino non mergatur,ſedimo ambi
tu ſummam aquam contingar. Exinde
vbi odores adoleuerint, & rite Deum pre
cati fuerint,infpiciunc in ſpeculum , & ex
eius imaginibus periturulne an victurus
isæger lir, de quo confuluerunt, durināt.
Neque latius omnino huius aquæ diui
natio patet. Scd ,& de Pythagora recen
tior esmemorant,folicu ſpeculo concayo
inſcribere litteras humano fanguinetem
ficque diuinare. 11.6.cap - 2
Ielogerde
4. Non diffimilis præcedenti , xpo- libr.1. .
sanhou as7hte ; niſi quod hæc in cristalli spect.
truitis fiat annulo inclufis, vel vaſculo al
Dd 4 teri,
400 Diſquiſitionum Magicarum
teri,veletiã nudis , & incylindrum aut o- A gatum eſſei , cætera: explicatifque cun
belum conformatis ; quibus etiam fingit
fe dæmon inhabitare . Quendam Nori
berge anno 1530. ferunt in criſtallo the
ſauros vidiſſe,ademone oſtentatos:quos
cum poftea quoda ante vrbem loco ettor
fo quæreret, adhibito familiari vno fpe
ctatore, & iam in fpecu arcam vidiffent ,
atque ad eam cubantem atrum canem ;
magus fpecuni ingredirur arcam apertu
fus,canemq; ab acturus , ſed Cerberi of
fam fecum non attulerat itaque ille cacu B quibuſdam ,de dubitationibus fuis in litte
men ſpeluncæ quaffauit, & miſerum rui
na obruit;qua & fpecusterra oppleta Vir
quidam ;patrum memoria Græcarum lit
terarum Latinarumqueperitus , & fælix
fi illotis manibus fidei myfteria contre
Etare non præfumpfiflet, eruditum com
mentarium ,in Gerinania,edidit , dede
monum natura ,eorumquelibello Plutar
chi de defe &tu oraculorum ,præfixi,ex eo
petita eft, verbis ipfius ſequens narratio .
Conſulii aliqui ] de rebus(ait) ignotis, c nihil cum illo cxperimento velle negotij
in criſtallis confpiciunt ea manifeito de
quibus quæſitum fuit.Et poftea . Fuiffe a
iebat fibi notuin vnum ex præcipua fami
lia Norimberg.e . Euin quoda tempore
veniſſe ad re , & attuliſſein ferico pannicu
lo inuolutam gemmam criſtallinam figu
ra rotundanı , & dixiſſe.donatam ſibi illa
fuiſſe a quodam ignoto , quiſe apre mul
tos annos de hofpitio compellaffet , for
te in forum conuentum , quemque ipfe
in domum fuain adduxiffet, & triduo ha- D nam fic oés hęc; & fimilia fuperftitionis
buifíet,fecum .Fuiſſe autem ab illo difce
dente, & relinquéte munns hoc,ad figni
ficationem grati animi, edoctum fe cri
ftalli vfunn talem ,fi qua de re certior fieri
vellet, vt promerer criſtalluin , & pueruin
marem caftum iuberet afpicere, & ex eo
percunctaretur, quid cerneret? Fore . 11.vt
de apparentibus puero viſis omnia, quæ
requireret, indicarentur. Atq;affirmarat
hic, fe nulla vnquam in re fuiffe deceptú ,
& mirabilia de puerorum indicijs refci-
uiffe:cūcæterorimm nermo quiſqua aliud,
quam nitidam , & puram gemmā intuent
do videret. Quodant ramen tempore , ca
grauida ipfiusvxor pueron marein ge
ftaret in veroilli quoque ſpecies in cri
Hallo oblatas: Prinjo autem omnium for
mam viri ſele exhibere folitam illo habi .
aur, quo tuin communiter voerentur. Et
ita deinceps aperuille, de quibus interco
ctis , illam rurſus viri figuram difceffifle ,
& euanuiſſe rcliqua . Biſcedentem auté
1
eam , quam diximus, figuram viri, riſam
lępe vrbem perambulare , & ingredité
pla . Fuerat autem fama paflim diflipa
ta de illisindicijs vt negantibus aut dilli
mulantibus fuum delictum aliquod, vull
go minarentur : fe relaturos de eo adillü
le in criſtallo oftendentem virunculuin .
Quinetiam compertü eft, fuiffe a doctis
rarum ſtudijs aliquando ncfcio quid pro
pofitum , & in crittallo lectum.Sed his, &
alijs huiuſmodi compluribus commemo
ratis dixit Spenglerus , hunc aliquádo ad
fe veniſſe cum talioratione:arbitrari ſe té
pus elle, vt a criſtalli tali vlutandem ab
Itineret.Nam & fibi iam peiſuaſum , co
ipfo nó leuiter peccari, & animi perturba
ti cruciatus grauiflitros , fe diu ſane per
pellum effe : itaq; fe decreuiſse deinceps
habere , & tradere nuncipfi quod acce
piffet , de quo meminifle poflet , quid ei
lepe demonſtraſset , neque neſciret qui
tumoresin ciuitate percrebuiſsent. Per
mittere autem , vt faceret de eo quodcol
libuiſset. Tum Spenglerus collaudato eo ,
accepiſse fc aiebat criſtalum , & in minu
tiffiinas partesconiudiise, & vna cuin ſe
rica inuolucro in latrinam abieciſse . Be
ne profecto bene,nec aptius potuit , vii
arma abolerét. Nec vercndü quidquain
eft cuiqua , ne forte le demon vlcifcatur .
ir pune hoc omnibus, qui că fide fecerc .
Burdigale adnouatus quidā paredtinm
habebat in phiala vitrea:eo mortuo here
des nec phialā retinere volebant,necfião
gere audebat: confiliú peticuri,adiere col
leg. IESV ,patresiullere pliială deferriad
ſe ;corãipfisſe terrę illulliros.atulere,ſed
orasūt ne corālpris frangerent:inmania.
E fe metuere viſa recedentib.ergo illis,in
accenſum tú forte chbanú magna vi phia
lă coniecere , & nihil aliud qua ex vtriuf
que eleinent confictubreuéAridoreau
diucre .Mihiipſi cum anno 1578. iudicis
adhucminiſterium cbirem , mier reiche
juſdam Licentiati annotarasa fiſco chara
tas:pręter libellú Magicis pienu characte:
ribus oblata fimul capſula ,fandapilęmo
re efformata , & in ca virunculus mádram
goreus
 Liber Quartus.
5
goleus ,ater, & ficu pedoreque obfitus , A
largo capillitio,ſed imberbis:hunc,vulgo
putant,ad diuinationes,lucra, & alia mul
ta mire efficacem :accepi librum ,capfam ,
& ficticium cadauer , hoc etiam primum
laceraui abruptis auullisque brachijs. di
Ctitabant.qu aderant, magnum mihi , &
domui periculum imminere:rig , & abire
quimetuerent, iuſſi:adeuntibus in focum
qui aderat, conieci: nec aliud quam vitæ
radicis ,nidorem percepi.
B Hydromantia dicenda eft.
S.Locofuccedit,feexTUADJACKTHd,quç
diuinat annulis ad certam cælipoſitaram
conſtructis vel incantatis, & fuper tripo
dem ad certa verba motis:deſcripfit Am
mianus lib . 29.cuius verba dabimus.fect.
3. queſtio.7. velannulis incantatis,qualis
fuit annulusGygis; quo (tefte Herodoro )
fretus cindaulein interempit. rales duo illi
phocenſium tyranni, de quo Clemens
Stromateus; qui fonicu ſponte edito eum
commouebant de commodo rerum ge
rend ruin tempore : qui tamen infidias C veteribus ( vnde, & Adag.cribro diuina- 10. Lucia
confpirantium fic euadere nequiuit : Fuit
huiufmodi annulus exitio cuidam Hie
ronymo Cancellario Mediolanenfi:vt &
alreri, quicum etmm in ignem proieciſſet,
fed mente non bona, ſtatim à deinone
correptus, & in furorem actus fuit Prin
ceps quidam , hoc xuo,alium emerat au
reis viginti:promiferae vendicor femper,
dum geftaret, alee . & chartarum fufum
fore lucrofum . ita , ludic primo , procedit
non infeliciter: redit ad fricillum ,fed ina- D potuerit. Quod formulam Pictorius pro
gna cum nummorum iactura. Sic ſe de
furum videns, quem cmi non oportuerat,
annulam confringi iuſſit.
6. Occurrit, overla fines': uxou.de -
The, in hac oleo ac fuligineimpoliuti pue
ri voguem illinebant, & vngue ſolem ver
fus obuerſo ,certuin quid ſubmurmuran
tes, videbant, quæ cupierant. Hodie vl
cerius progreffuın malum . Queuedum
quendam Veteranum militem Hifpanú
noui,bello , & armis,quam pietate clario E milius quam quod poft Zatium Alpinum
rem , quiquo tempore Dux Medioz Cę
liex Galecia foluebat , Belgium petens;
Bruxellis,non vniin vngue fuo claſiem è
portu Corunnę foluentem , & paulò poft
procellis vehementer afflictam , velutin
fpeculo clare oftendebat.Hic ille,qui vul
nera quoque folis verbis ſanabar aliorum
fua ficfanare ipſe,velalijs ſanandapermit
were detrectabat .
401
7. Quidam putant efle , doua say ,
illam Ariſtophanicam , in Nubibus . Sed
iſta,G tonitru , fulmen ,oſcines, &alia fimi
lia conſiderat , pertinet ad augurium ,fi
planetarum adſpectus felices aduerfoſq;
ad aſtrologiam :fi quædam aereorum fpe
trorum inſolita viſa , vt equitum , &c. ad
7 EPA700 noriu , referenda ſola huc ſpe
Etat ,quæ ex aere coniurato dabat oracu
la,de qua Pictorius,de magia ca.10.Car
dani Aeromantia de qua ibi agit , potius
8. Dici poteſt, Odplacéxase ; qua viuntur
incantatores , iawfou, qui diuinant freti
ſolo demonis coinmercio ,præter incan
tationein nihil adhibentes: vr Feliç faciút
quædam irulierculętribades; & nonnul
læ Aegyptiæ fiue Zingalæ ; de quibus po- vide 10 .
ſtea,coram Europam percurſantes ,& in Leoni in
Byzantino foro Turce, & vlim ; in Apuse defeript:
Afriis :
lei aſino,quidam Diophanes.
9. Eit , * cexIVOUSYTha quæ vfurpata Theocri .
re.) cribrynı imponebatur forcipi, forcii no. Polls
pembinis digitis coniprehendebant, & " .
eleuabant, & præmiſsis verbis conceptis,
fubijciebantnornina corum , de quibus fu
fpicabantur eos furtum , velaliud occul
tin crinen patraſſe , reum vero iudica
bant illum ; quo nominato , cribrum tre
mebat , nuratar, mouebatur, vel conuer
tebarur. quaſi qui digitis forcipem tene
bat , arbitratu fuo cribrum mouere non
ponac verborum pronunciandorum , fe
cit in coſulte; quod ea fic vkister, & quod
euentum cercui prædicet, fecit impie, &
mencitur pollicendo . Ad hanc reducit vir
doctus Horoſcus libr. 2.de vera , & falla
prophetia modun furii concipiendiChu
probandi) per lancem & liciuin : nempe
lancem lineis funiculis illigatam , & cum
murmure rotatam , ex lege XII. tabulaw.
cum lege d.lib.2.cap.6 .quod lane veriſi.
Franc. Bilouinus in libro 57. XII. tabu
kar. & cum eo Ziracu. ad Alexand . Ge
nial. dier.libro 6.capit. 10. Scripfic de ur .
apag uptors prætextu religionis furātibi:s.
10. Ad eundem vſum erat, Ervouis
7644 : qua ſecurim rotundo intigebanc
palo , & ex eius moru furem deprchen
debant . Quando autem fucceffus futurs
diu natio petebatur , tunc gagatem lapi
dem
 402 Diſquiſitionum Magicarum
dem ſecuti imponebant,vtPlinius refert. A mantiana vocare poflumus. Narrant les
libro 36. capit. 19. Huic fimilis diuinatio quentia de Rege Holata Outina , cum
Gregor, militaris per ſcutum tincta alpide oleo . exercitu fubfiftere iuflo , fenem magum
li. 7.epif; habes apud Suidam ex Ariſtophane. centum ,& viginti annos ſuperantem ad
Dial.li. 3 11. Erat xepa nuoroparque:faciebant uocare, & quo in ftatu reshoftium forec
ca. 6. afinicapite ſuper prunas alio . Germanis pronunciare iuflife.
28.6 h :. priſcisin vfu fuiffe. volunt . Longobardi Tum magus locum in medio exercitu
1.
poftea vſi capite caprino , cui diuinum ho parauit,] & conſpectu Ottignij , quod
norem habebant. Vehementer ſulpicor puer eius geftabat fcuto , petere illud iu
prius illud de Arcadio pecore genus olim bet:impetratum illud collocat,orbe quin
ab improbis ludæis interdum Diuinatio que pedum diametri circuin illud ducto ,
ni impenſum ,hincque faćtum vt Apion , B additis quibuſdan characteribus , & no
& reliqui Aegyptij , & illos ſecutus Taci. tis: tum in ſcutum genibus flexis pedun
tus, calumniarentur , eos pro Deo caput calcaneisinfedit , fic vt nulla parte humu
afininum coluille . tangeret : & neſcio quid ſubmarmurans
12.KaedamérTHd ,per clauem ; cuicir varios geftus exprimebat ,tanquam in ve
cuidabant chartulam inſcriptain nomé hementem aliquam orationem incum
ſuſpecti : deinde clauein alligabantfacræ beret : qua ad quadratem hore producta,
fcripturæ codici, hunc virgo ſuſtentabat , illico tam horrendus apparuit,vc humana
& verbis certis murmuratis chartula ad effigiem amplius non exprimeret .nam
nomen criminoſi vertebatur , moucba ita omnes arius contorquebat, vt ofla dil
turque. ſolui exaud rentur, denique præter natu
13. Sit quod Germanus quidam I.C. C rani multa faciebat. His peractis mome
his verbis tradidit: ex oculo quoque ex to in priſtinum ſtatum redijt, laflus tamé
cuſſo, hodie fur cognoſcitur. Primum le admodum ,& quaſi attonitus;dcinde cir
guntur Pfalmi cum Letania : deinde for culo cgreflus Regem ſalutauit , ipfique
midabilis fubfequitur oratio ad Deum pa indicauit hoftium numerum , & quo lo
trem , & Chriftum item exorciſmus in fu co illum eſpectarent. ]
rem.in medio ad oculi fimilitudinem ve Claudar ſerien SalisberienGs, lib. i.de
ftigio , figura circularis nominibus barba nugis curialiuin c.11.fcribens; Imagina
ris notatæ , figiturclauus acneus triangu rijfunt, qui imagines quas faciunt, quaſi
laris , códitionibus certis confecratus, in in pofleſſionem preſidentium fpirituum
cutiturque maleo cyprefsinc: & dicitur , miiune, viab eisde rebus dubijs docean
luftus es Domine,& c.tunn fur prodetur. D tur: hos idololatras elle S.ſcriptura con
Roftochij quidam pecuniam in quodam uincit, diuino maieſtais iudicio con
loco lepoſuit. cum autem eam poftca in demnandos . ]
ueniretam cito non potuiflet, fabrum có In his omnibus verba magica folent
uenit,ab eoque petijt, vtoculus furi excu interuenire , idco dubitari nequit, quin ad
teretur. Quo pacto ftatim ipfe Dominus, hanc quæftionem pertineant.
qui fabri diabolica opera vfus eft,oculuin
amifit ] Nonne, lector optime, iufto Dei QV Æ STIO VII.
iudicio ifte incidit in foueain quam fecit,
& merito pertulit,quod tam iniufte , per Demāgania ſpeciebus in quibus, velno eſt
artem peſsimam , malum alteri molieba expliciium paltā vel larens admodu eft.
tul ? ſubdit ; Guſtronij quidam cochleum E Aecimplicitam habentia pactioné
H
quoque excuffocognoſcere cupere, fabrum riolationem fue Haruſpicinā, Auguriu,
adijı ab eo q perij',vt ſua arie magica fu & Sortes. de quibus nunc videndum.
rē oculo priuarei,quod faciuelt, ka
tim filiolusillius, qui cochleum in quendā SECTIO I.
angulum coniecerat,oculum amifit. ]Sed
& aliud diuinationis diabolicæ genus re De Hauriſpicina fiue Ariolatione.
perio in Indorum hiſtorijs,inijs quęde Riolatiolatiſſimaſignificationcom
Foridenfium rebus geſtis agunt. afpido A nem complectitur diuinationé: fed
hic
 Liber Quartus.
hic cam ſtricte fumo,vt Iſidorus, cūſcri- A MAV Genitor, quid hoc eft non i leus
bit; Acioli vocati proptera, quod circa aras
idolorum nefarias preces einittunt ,& tu
nefta facrificia offerunt, ijſque celebritati Qu.ui sni , njuiſque profilie 2 venis cruor ,
11.8. Ety bus dæmonum reſponſa accipiunr.) qui
mobel . 9• bus verbis defcribit futam diuinationem
di.de ma
explicitam quæ ad oracula refertur.hoc
gor. pre
Hig.ca.i. placut etiam Rabano ,& Graciano luo
10.g.j. ni , & Burchardo, qui in Decrctum fuum
id retulerunt. Haruſpicinamidem llido
rus vulc dictum ab obferuandis horis, me
liusalij,a veteri vocabulo Haruga, quod B
( teite Donato ) hottiam fignificabat.Ego
nunc vtrumque nomen media quadamn ,
& modica latitudine vſurpo , pro tota
ispo Xotid verecum , fiue diſciplina di
Ehnandi in ſacrificijs Gentilium folita fer
barr: quare olim femper putoiu his inter
atnitle idololatriam expreffum , non ta
men femper pactum explicitum :hodie
fieri poteit,vi neutrum interueniat.
Harufpicun , feu Gazarenorum ( fic
cnim vocatosdocet D. Hieronymus in C
Ela1.c.47. } prima diuinario erat ex viuæ
adhuc victinæ obferu tione,dum produ
cebatur, dum ad aram ſiſtebatur ,dum at
tractabitur.dum vinum ei infundebatur.
poſlanus vocire victimariam ,fuziului
ue fupea Toxlus: quæ omnia, ſi quis volet
exempiis coutumaca , isadeat Bero.Bril
forij, crudelicere, & indigna morte ab
fumpti viri , Formularum lib . 1.quædam
etiam nos olim in Senecæ Oedip.deliba
ui nus,adilla :
Apellite aris candidum i tergo bouem .
Curuoque nunquam 2 colla deprelum
ingo .
Opima 3- fanctas vi& tima anta aras 4
ſtetis.
Huc propere s admoue
! Etſparge6 ſalſa collaraurorum mola .
Placidòre vultu facrom ,7 admotasma
Pariuntur ?
V noneterram , ac vulnere a fli&tipetunt ? E comparebat , infelicem , fi tricuſpis aſſur
Verum citatus 9 vulnere anguftomical.
Anlentus altas irrigir plagas cruor .
Secunda vero fuit exciſisina ,qua mo
cum , & ſingula mactatæ hoftiæ mem
bra cimabantur , lecur maxime , vnde
Græcis dict: TTFXotid hanc vbertim
li de fac: cident Lucianus , &Arnobius , deſcribie
libr.com
Da gent. nofterille eadem Tragedia .
Edecerias vifcerum nobisnotas .
403
motu ,v ſolent,
Agitara trepidant exta, ſed totasmunus
Curmarcit agrum3 penutus, ac merſum
4late!,
Liuenique s vena , magna pars 6 fibris
abeſt,
Er felle nigro 7 tabidum 8 ſpumat iecur .
Acfemper omen Unico imperiograue ,
Encapita 9.parıbus bina confurgunt to
ris :
Sed vtrumquecaſum 10 tenuis abfcondit
caput
Menshrana, latebram rebus occultis ne
gans.
Hoſtile zı valido robore inſurgirlatus,
Septemque 1 2 venastendit :has omnes rea
iro
Prohibens reueriä limes 13 obliquus fe
Eats
Mutatus 14 ordo eft , fed nil propria isto i
cet ,
Sed acta retro cuneta.c.
Fuit autem non quorunmuis, fed certo
rum animalium infpectio , luuenal . Sa
tir.6 .
Spondet Amatoremtenerum , vel diuilis
orbi
Teſtamentum ingens,calidæ pulmone co
Lumbe
Trattato Armenius,vel Comagenus has
ruſpex:
D Pectora pullorum rimatur , ( extra ca
telliy
m
Interdupueri .
Sed ex lećti natri viuenti , vtex nefa
rijs lulianiApoítaræ magicis doceinur.
Tertia eft πυροσκοπία, πυρομαντα
in lrac aliquando pix irita in igncin ſpar
gebatur aliquandotedz pice illite accen
cebantur ,& certis characteribus ligna
bantur, & liflamma tædacuin in vnum :
coibat, prolperun: ſi lainbens, & diuifa .
gebas ,gloriofum euentinn : fi varie difper
ki , in agro mortem , in fano morbum : fi
crepitans ,infortunium: q fubio exſtinčer
ingens periculum ominabancur.aliquan
do hoitiam in ignein conijciebant, &
dumtaxat conliderabitur flamma igas
victimarij, vcrum in voam coircopyr ?
midem ,quod profperuncan vero dude
retur, quodaduerſum . quis ignis colub ,
falcile
 404 Diſquifitionum Magicarum
Splendor aſcenſus,ftrepitus:an cito victi- A quendam ſuorum filiorum Baali ſolido
mam comprehenderet, an exſtinguere
tur , & fimilia , quidam putant auctorem
huius fuiſſe Amphiarauin , alijArgonau
tas alios:apud Romanos vfa Tanaquil
tefte Valerio maximo.de irac. idem Tra
gicus:
lib.1.6.6. TIR . Quid flammallargasiamne i com
prenditdapes.
MÅN.Subito refulfitlumen 2 fubito oc
cidit.
TIR.Vtrumne clarusignis 3 nitidus B
ftetit,
Reétuſque purum verticem 4 cælo tu
lir ,
Etſummam s in auras fuſus explicuit co
mam ?
Anlatera 6 circum ferpie incertus via ,
Et fluctuante 7 turbidus fumo labai ?
MAN . Non una facies 8 mobilis flam
me fuit :
Imbrif era t
quales implica variosfibi
Iris colores;parta que magna poli.
Curuata pi &tonunciat nimbos ſinu .
Quis defit illi ,qui've fit dubi es color:
Carulea fuluis mifta oberrauitnotis ,
& Sanguinea rurfus vltimum in tenebras
abit :
Sed ecce pugnax ignis in 9 paries duas
Difcedit.
Immungit aris 10 ignis ,o 11 trepidanı
foci.
Vtuntur hodie Lituani. nam ægris fi
vmbra ,corpore igni oppofito aduerla ca D peruixiſſe ? Vlos etiam Capnoinantia
recuperandæ valetudi
dat:certam ſpem
nis concipiuit: ſin auerfa ceciderint:cun
clamant,& pro depoſito ægrum habent.
An ab hoc vicio immunes Gerinani? qui
Ama
bias li.z. in ſucceſione pirarum ,quas pic in hono
de nat. remB.Ioan.accedunt ,veteriidololatrias
Chaldçorum ,& Aegypriorum in ſacrum
morein commutata :peccant dum ad cre
picum ,ſummum ,flam modum . & fimi
lia attendunt : item quia definitis vicibus
circumuire , vel tranſitiri debere putant . E diuinabant. Statius.
lib.dedi funt enim ifta , vt recte cenſuit Vvimpi
HİN.CA. 2. na,reliquæ veteris paganicæ luftrationis
& traductionis per ignem , quam ex ſa
cris litteris Patres confutarunt.Glycasex
Theodoreto hoc docuit ,ne multos con
ge ra m .
Quin etiam ( ait ) liberos ſuos per igno
2. Anna.
fole 26.traiecit . Quid autem iftud verbuin Gibi,
quæſo vult ? Loſephus tradit Achazum
facrificio concremalle . Verum Theo .
doritusaliterſentir: arbitror, inquit, hiſce
verbis ſignificari ſpeciem quandam er
roris , qui ad noſtra vſque ce impora dura
uit. Videmus enim femel in anno rogos
accendi, quibus inijciantur pueri quidam
& viri. Quinetiam infantes ab ipfis ma
cribus per naturam tranſportantur , quæ
res videtur elle quali quædam aucrrun
catio , & luſtratio .] Sic Glycas.
Quarta eſt nubila xatropávrha , fu- Card.l.
miobleruatrix , eaque duplex. nam vel devere
grana ſeſami,velpauperis nigriin arden- Sapient ,
ces prunas iacebant, & inde ſurgencem fu
mum notabant: vel finehuulinodigra
nis, ſokim obſeruabant facrificij fumum ,
& interdum fumum rogi. Hoc pertinet
illud Naſonis, in Ibin ,derogo Polynicis ,
& Etheoclis,
Et noua fraterno veniet concordi a fuo
. mo ,
C Quam vetus accenja ſeparat ira pyra.
De fumo illud Papinij eſt lib.10-1he
baid. vbi poftquam pyromantiam Tire
fiæ defcripferat, addit eum ore fumum fa
ridicum hauſiſſe.
Ille coronatos jam dudum amplectitur
ignes,
Faridicumforbens vultuflagrante vapo
rem .
Vapor enim iſte fumus eft. nam quis
credat flammam hauſiſſe Tirelia , & fu
Iudæos, & confiderafle an fumus ,qui ex
victimarum ſacrificio aſcendebat,rectus
aſcenderet ,an in obliquum vergeret,do
cet Theophil.in Oleæ cap .t. Pictorius li.
de magia, ca.Il.quofdam Papinij verſus
de morte menecei huc retulit, qui perfpi
cue ad Pyromantiam pertinent . Non a
liam ſpecicin , fed genus quoddam ipfius
Capnomantiæ putarim fuiffe Thurifu
miam illam in qua ex fumo thuris'adoliti
Thurea nic ſupravolitante altaria fuse
mo. 1
1
Hoc verum de iſta: ſed alia longe,de
qua Dion .
Quinta eſt proprie dicta aeßaróuer
THA , quam proponit Dionins Callius a . li.41.hill
gens de Nymphxo prope Apolloniam , Augufti
ibi & oraculum (inqui) editur:idquc hoc
modo. Thure accepto,precibuſqueeius
rei
 Liber Quartus.
ei ergo,quam volunt,factis,ipſumthus. A
vt ſecum eas precesdeferat, adigne proij
ciunt : cum ſiratum futurum votum , ab
igni thus è veftigio corripitur , ac fithus
extra ignem força deciderit, accurrens
ignis id abripit , & confumit : fin irritum
erit votum ,nequeaccipitur ab ignithus,
& fi in ipfam fumani conijciatur, rece
dit ab ea, atque effugit, ita vtramque par
tem ignis futura prædicit; morte nuptijl
que excepus. de his enim non licet cui
quam oraculum illud conſulçre. ]
Sexta eft τερραμάντια , fiue αποδονο
uantem , qua diuinabat olim ex cineribus
facrificiorum videtur hoc factum in ara
Apollinis Ilmenij, & ideo Sophoclesin
Oed. Tyr. vocale cinerem diuinatoriū ,
parttídy apodoy fortaſſistale, quid etiam
obleruandum in cinere Alphæi , quem
idcirco Moſchus vocauit , Kór pay,
vbi ex Pauſania docui quondam , per
κόνιν , fignificari τέφραν , per paluerem
cineres ( icut, & in Herc : Octæ ſuni- C waçı topháyTHC . De hacita Thcoel.Bal
in Adu . tur .
ad Sene. Elcineres patrio puluerefordidos ,
Medea Hodie viget quoddam fuperſtitionis
v.81.
huius veſtigiuin ,cum res, de qua diuiná
dum, digito , bacilloue cineri inſcribitur,
& cinis acri puro permittitur, & attendi
tur ad litteras, quæ in cinere agitato appa
rent. Item cum iubent aliquein tres per
fonas cogitare , quibuſcum matrimoniu
optet, vel fperet contrahere, tuum tres du
cunc lulcosin cinere , illi autem iubetur 1)
fingulis perfonis fuum ſulcum deligere ,
tum auerfus ftare ne fulcos videat quos
interea alter tamdiu forcipc oftendit, do
nec eorum vnus ab illo ter diligatur,&
quam ille fulcusdeſtinabat, ea (pondetur
ipfi vxor futura , poflet hoc vltimum ad
fortem diuinatoriam reduci.
Seprima eft uspoudép7612 , & circuar
7810 , qua conſiderabint colorem vtriuf
que laticis in facuticio fuli Aeneid. 4.
Vidit thuricremis cum dona imponeret E cteres,nec ad fortes,quas ſanctorum vo
aris
(Horrendum diftu ) laricesnigrefcere fa
Cross
Fujaque in obfcænum ſe verlere vinas
cruorem .
Hos viſum nulli, non ipfi effata forori.
Ariolationem ergo bic alijagnofcunt,
cgo potius diras , feu omen , yt in illis
Thyefta ,
1
1405
Verna capiti fluxereroſa ,
Pingui madidus crinis amomo,
Interſubitos ſterit horrores:
Imber vultu nolente cadit:
Venit in medias vocesgemitus,
Sed vagus intra
Terror oberrat. Irem ,
Sed quod hoc ? non vule manus
Parere: creſcit pondus , dextram gra ,
Admodus ipſis Bacchus à labris fugit,
B Circaque rictus ore decepto effluir.
Eripſa rrepidomenfa fubfiluit ſolo.
Vixignis lucer.
O nina tamen diuinationis funt , fed
ſub augurijs comprehenfæ , ſeu auſpicijs,
de quibus fect. ſeq. Perſis diuinationem
ex vino tribuit Alexand . Neapolit. libr.s.
cap . 13 .
Octaua forma ducitur, ab edulibus va
rijs , vt Xpigourted din doponentHd , &
lam . in 6 Syo. quæ in Trullo. mulieres
quædam (inquit) cum ordeo ea, quæ ab
alijs ignorantur, enunciant. hæ dicuntur
xpi Opio , quæ Eccleſijs, & ſanctis imagi
nibus aflidentes , & le ex ijs futura diſce
re prædicantes , non fecus ac Pytho
niliæ futura prædicunt. Alia poflet vi.
deri ab Horatio fignificata lib. 1.epiſt. ad
Fufcum .
Voqueſacerdotis fugitiuus liba reculo.
Nainin m.f.vetuſto Sancti Laurentij
Leodien Gsco loco adnotatum : Cum in
ſeruis fufpicio furti habetur , ad facerdote
ducuntur, qui cruſtam panis carmine in
fectam ,dat fingulis:quç cum hæferit gut
curi, manifeſti furtireum afferit . ] Sicibi
legitur, quod non tam explicando car
mini,quam notandæ ſuperſtitionis priſce
caufa voluti adícribere. In Antifiodorieli
concilio can.4. Sic legitur: non licetforti
legos,velauguria refpicere,nec adchara
cant,vel quas de ligno, aut de pane faciūt
aſpicere, fed quæcumquehomofacere
vit omnia in nomine Domini faciat .]
Item aliam puto quæ in facrificijs (quam
Theocrit.defcribit in Pharmaceui.) obſer
uabat molas & libamenta , & prçcipue tri
ticum ,hordeum , far, & ex eo totto frefo
que factam farinam , & eamox fubſecu
cam Victimæ confperfionem.Seneca:
EJ
 406 Difquifitionum Magicarum
Eiſpargeſalfa colla taurorummola : A cophro , & Hefiodo ; Vndefaurus di
Qua dere ex Dionyf.Halycarnal.Sui
in Oed. da ,& alijs.multa ibi.in Comment.notaui.
33+ xupoudrzhat. perficiebatur cafeo , iXovo
Mitula piſcibus, quæ antiquiſſim1.nam
vfi illa Polydamasbello Troiano , & Ti
Icfias. Thebanus : apud Lycios àpiſcibus.
viuis.non vno loco petebarur, ledin Die
na foſla , & in fonce Apollinis apud Miras.
& apud Syrrhum vicum . Nutimm ſeu.
Ce Wise wouatl ex fignis quç in ouis apparebat ,
Gus quaOrpheuin vluun vult Suidas : de ea- B fcriptum .our péntelet ficus foliapoſtilla Rha.li.s.
Plin.li.e dem nonnulla Leonibus libc 3. var. hi
d . 25.0: ttor.capit.13. huc referenda præftigiofa , myrica
www.lib. ilius nuperi impoſtoris (cedulam inigné
dit imu- coniectam ,, in quoduisadlatorunouo
for. ani, cum illæſain oitentangs. Huc non eſtre
ferenda fuperftitiofa cxpiatio Iliacorum
peroua, de qui luuenal.Sar 6 ..
Nona elt T4 ou áNT.Eb412 vtuntur ho
die quoque Turcæ : cum ceram liquant
& aqur guttarim inſtillari , & figurasin
de ortas obferuant . Alfatice vetule 2 - C cognominatus.Et Arch :rus prodit quo
liud genus commentæ : cum aliquis egro
tat.cot cereosæqualis ponderisincendúr,
quor Sanctos, morbi immiffores,autu
mant, & cuique cereo ſuun ſanctum ip
propriāt, cuius cereus primus cóſunipus:
fucric,eum morbi pronunciant autorem ,
Leſoremque.
Decima dva pomérttid :,que rin.2
batur hominum mactatorum fibris ac:
viſcera .Vfusea Heliogabalus, monitrum :
Codren; non homo : vſus.etiain lulianes Apoita De quoties puerpera: fit poftmoduun pari
in Anna tai , qui grauidaruin aluos exſecabar , vt
Tho. Antiochiæ & Cartisdeprehenfum : vllis.
ad.li.}.c. & tefte Aipmiano libro :29. quidum Pol:
31.8.22. lentuanus,víz & Arlunæ Scythicæ ,vt eft:
libr .... Anoal.Bior a quibusid accepe
re Tartari , de quibus narrat Crome
cus.ibro. 8:.hiftor. Polon.viii, & Luſica
ni vetencsapud Scrabonem libro : 3.Herc
adexcifpicinam commode reduceretur ::
A Reg 26 V , & ad hanc , lucrificium filiorum in
2.6:Ez6. Toplieth ,. vbi igne abunebancur in
ze wzlo honorem Molochi in Sacra Scapture..
Vndecina fu dieqronov 7a , ex laureli
rami combustione . propecuin fignum ) ,
fiobftreperer cum tragore,infelix.ux
ta Properuun , tacerct exftinétotaurus:
aduſta foco de hac mult.. , & ita , ve ne.
fcias , q;uis à quo acceperit , Parrha
bus ,, acRhodigious vaticinabancur au
rem præmanlis.lauri folijs , celtibus Ly
cta Symbolum diuinationis , Conftari
tino in Geopon . &Aphronio in Progymn.
Duodecima pocelt efle Botavouay
Telet, cum ex verbenæ ,lunariæ , Ilince ,
mycicæ, ficus, & aliorum ſunplicium fo
lijsramuliſue, conſignatis nomine quz- tan . Par
rentium , & queſtione , cognitio fucuri ha
petebatur. caue cum his confundas Si Claudia
nili. , de
byllæ folia apud Maronem , in lrisenm ranPre
non queſtio , fed oraculicérinen erst in- fero Celo
bat. De diumacione per camwicem ſeu an riqui.
c.7 .
m ,ex Nicand i Scholia ſte ,fic Ce- innanti
.
lius Rhodiginus. lect.6.29
Appollomyrica vares ſanxit prenun
ciaremortalibus futura , j propterea in
fignem fruicem hunc Nicander racirtly.
vocar idett vatem . Quin & magiiteinu
Scyt he myricines vaticinantur ligno .
Sed & in Lesbo Apollo myricærarium
tenet : qua ratione Myriezusqın queeſt
doque in fomnis viſuy D - u'y illun
myricæ raino decorun . E Meirodo
rus refert antiquiſſiinaur eff : plintam :
myricain :nam Aegyptijin louis pompi
coronadʻurmyrica ,id efttanarice, vt in
Cerpretatur Dioſcorides : ficut apudme
dos magi. )
Decima ertia ou pen udveld , obſte
tricum propria :que per nodulus vmbili .
co , & fecundinis adhaerentes conijciunt ,
tura '.
Decimaquarta nouitia quoque eft.ex :
eadem obstetricia fchola , fuperſtitio ,es the
youérteld : Færusmaternusin vtero mae
terbo tabus membranis inuoluitur : qua
rum primadicitur Xopior feu fecundine :
alia vero à farciininis forma dharu'sis ;
tertia à mollice duty , he due posterio
resaliquando cum fietu ſic eruinpunt, vt
facies ,2ccaput infantis quali
galeatum
E appareat :: Vulgus Belgicum vocant gaan
leain (den helm æc membrana cogno
men tribuit limper. Dindimeno, & caufi .
dici Romani multa pecunia inuolucrum
iftudiemebant, fe illo ad cruſe victoriam Läprid}
iuuarimultum arbitrantes. Ex huius tege in vita
ipinis colorc rubicundo,vellíuido , fortu . Diads
moni.
nam infintis , aniculæ ariolantur'. hæc li...deer
a unui761&?, de cuius vanitate legen- Cult.nat.
dus. Leucius.Ziricæus . Sed , & Iouias , mira.6 8o.
ne :
 Liber Quartus.
ne quid luperſticionis omitteret , nimis A ti profert. Indicat enim nomen ipſum ,
huiufmodi vanitatibus,pro Epifcopo , de.
ditus en Ferdinandi Drualli natiuitate ( li.
1.Piſcarii ) huiufnodipelleinuolutum ex
vtero prodiiffe confiderauit .
Decimaquinta eft æque ridicula diui
natio ludæorum per leduim cuius Rab
M fes bini mentionem à Mofe factam com
Sarfonis miniſcuntur, nempe volunt fuiffe animal
ceptum quoddam , nomine ledua sixgo huma
Negati na forma , cuius ex vmbilico medio fu
unim sie
Deut . 18 cæniculus
humopropendebat,
adhærefcebatquo , &inftar cucurbi-
quantum
.Leui
19. , niculi longitudo patiebatur ,circumcirca
omnem terræ fructum depafcebatur :ca
pià venatoribus non poffe, nili ſagittas
funis præfcindatur: tunc ftatim expirare
per eius olla , certo ritu in ore geftata,va
ticinandı donum nactoshomines inde
que artolos dictos Iddegonim . tales ifti
recutiti fabulas nobis obtrudunt , digni
qui, & terræ cum fuo : Iddahhonim svog
affigantur, & cum co cunuiuentur, Nili C enim additur,non quidem ,vtdiuines per
humanam ili formam attribuerent, pol
ſemus ſuſpicari eos alluſillead Plantani
mal quoddam agniſpecie, quod naſcite
runt , ſicterræ coherens, & vicina fibi,
quoad funiculi longitudo permittit gra
mina depaſci , & pabuli poft defectum
marcelcere, in vicina Molchouic Tarta
ria :de quo Sigiſmundus in Mofcouia , &
Iul Schal. contra Cardan & plenius ex
profello Andr. Libauiusp .2. fingul. diſp .
de agno Scythico .
Decimafexia eft nudou ártha : cuius
meminit lamblichus , & Orpheusagens
deSiderite lapide:fed ritus cius mihi non
fatis perſpectus. Huc fpectat Caldçorum
lapis Mizoris , de quo ita Zoroatter ,
Ηνίκαδερχόμεν δαίμονα προσγεια α
#INS Ove ne Bruysporioadã .
Quando copextus demonem terre
ftrem ( tibi refponfum expetenti ) acce
dere , incanrans facrifica lapidem mni
zurim . vbi Pſell. in Scholijs rem aperit: E rāciq accuſer.Eriamſi vera ſignificatio fo
Dçinones ( ait ) circa terram volitantes
natura ſua luni mendaces. Quod ſi ex
his verum aliquem fermonein audiie cu
pias , aram appara , & facrifica laprdem
MNISVRIM , Habet enim hic lapis
vim aduocandi maiorem demonem , qui
occulta ratione materiali genio applica
tus, rcruminquiſitarum veritatem inſu
lu.cat, quam ille porro hominj interroga
407
quoin aduocarionc vtendum eft , vna
cum lapidis facrificatione. ] Hçc Prellus,
cui Timilia Nicephorus ad libruin Syne
ſijde infomaijs. fuithec vaniſſima ſaper
ſtirio, putantium non omnes dçmones
çquè mendaces, ſed aliquos veraces, de
inde , & illud erroneum quoſdam ellema
teriates, e pelos cans divathyrusys,ma
teria tenebrola plenos , vt loquirur . Hic
ergomagicusritus Chaldçorum . Non
fu B deluntquoſdam
, quiputent ludçis in vfufuiſſe la
pides Diuinatores , & cospro .
hiberi a More Leuitic.26 . ver.i. nam vbi
nofter vertit, Lapidem inſignem , illima
lunt vertere: Lajidem imaginationis, vel
vt alij Lapidemſpeculationis. Sed illi nu
gantur cum fuis , quos nimis libenter ſe
quuntur Rabbini. nam eben MasKith
vocatlapidem pictura , vel artificio ali
quo fic ornatum ,vt aípectu fuo homines
capiat , & alliciat ad honorandum : idco
illum , ſed, ve incurues te ci, hoceft, vt ado
res illum.Non voscelabo , quid aliquádo
mihi de hoc loco in mentein venerit, an
tequam editionem Romanam viderem .
Suſpicabar noftrum interpretem primo
( criplule , Lapidemin fignum ,inde cum
alia verba tranſpoſuiffent,in fignum lapi.
dem , factum denique inſignem Lapi
dem confirmnat coniectura verlio LXX.
in qua diſerte ſcriptum : Tiivskonar
D lapidem fignum . Et fuit dla veterum fu
perftitio : quimercurios ponebantin vijs
velalios Deos vios, fueviales, linerum
indices , & figna prohibeat ergo legis
Jator , non lapides inctácus viaruan poni,
ſed poni , huiuſmodi lapides habitu Deo
rum , & ad adorandum . Scio que de ra .
dice nyo SaKah , prolixe hic Oleafter
adferat ,fed erobare ncqueo , quod vul
gatum interpretem tam tacile dcferat, im
wo, & de verſione loci lob aperte igno
ret,operire ,dicere poflem :quę picta sunt,
coloribus effe contecta , & operta. Poffet
quis ad hanc fpeciem referre quorumda
ſuperſtitionem , qui vi ſomnia ipſis con
tingane futuri,prçnuncia, geftancamechi
Atum gemmam .
Decimaſeptima occurrit poßdo pedia
Tula , quę imulciplex fuit , de qua lic Ca
Lius Rhodiginus d.c.29 .fcribit.
Virga
 um
408 Diſquiſition Magicarum
Virga in rebus diuinis exiiij.cuiuſdā A cú filius ellet fabri lignarij, ex farmétis of
vſus fuille veteribus, ex pleriſque conie . dine cópofitis ;inſcius ipfe haslitteras con
ctare licet. Nam , qui Perſicos ritus dilige ſeruarit:quibus aftans homo literatus le
cius animaduerſos litteris mandarunt il gerit ex ea compoſicione ſcindularu : Dos
lorum magos, qui ſacrificijs præficiuntur minabor à mari ad mare . Vnde conie
carnes ſuper,myrto , & lauro pofitastra Etans diuinum aliquid in puero , funefrit
dunt fubtilibus virgis adurere ,mox ,oleu parenci, vt eum litteris traderet . Traditus
lacte melleque coinmixcum conſperge protecic , & in Cancellariam Regis per
re ,ac comprecari,faſciculos ex inyrica uenit, & Scriniarius euaſit . Somnio ad .
pertenues m ? nu tenentes . In Pyrethio monitus Imper.de eodem , quod cornua
rum meditullio ſurrecta ſtabat ara , vbiin videreturhabere , quibusfilium ſuum có
exſtinctus feruaretur ignis fierentque B cereret ,hominem in vincula coniecit ſed
itidem comprecationes ,non ſine myrici ab Imperatrice vinculis exutus , Clunia .
nis virgis . Sicut in Scythia quoque',vbi cenſe monaſterium petijt . Indeque pro
vaticinitraduntur plures,falignis virgis di fecit primum in Subdiaconum ,deinde in
uinacio concipitur, quas diffoluunt, acre Cardinalem , nouiſſime in Gregorium
paratiin fingulis huini conſtraris vatici VII. ] Hæc ex Annalibus illis Grantzius ,
nantur, interim virgis comprehendetes, quæ nefcio cur fabulam vocet.
componenteſque. Narees vero , quos ef Decima octaua eſt duradourtha ',
ſe Androgynos putat Herodorus , tiliam quando nonnulli candelam in D. Anto
ſcindentes trifariam ,digitofque implica nij honorem accendút, ſicque ſe resper
do,ac reſoluendo præcinunt futura. ] ditas confidunt inuenturos.Alia eft vetus
poſtea, Etenim in pleriſque locis virga (vt C ſuperſtitio Lucernaria , de qua Proper
diximus) præfagiunt, quodin primo com tius libro 4.
pofitionis, tertiæ Dion quoque cófirmat. Sed nequeſuppleris conftabat flammals .
Quæ ille de Perſis Magis, ab Herodoto. cernis .
libro 1. & Strabone libro 15. mutuatus , & alio loco :
quæ de Scychis, & Enarijs.Herodoti lie Seu voluit tangi parcalucerna mer o .
bro 4. Scytharum progeniem Turcas, Petronius in Satyra,Lucerna bamore
huncmorem retinuiffe , colligiturex Hi defe&t & , tenue, o extremum lumen ſpar .
ſtorijs Collenucij. Sed illud mihi nota bar: ] hæc magis videtur adhominis au.
(Lector)paßforcim TeuQynon pertinere ad gurium pertinere.An etiam huc pertinue
lir.rera vnum duntaxat caput. quædam enim ric modus furti concipiendi per lancem ,
Neapol.
explicitam continebatinuocationem-, D & licium ;quem Sex.Pompeius deſcribit,
nempe quæ conceptis verbis efficiebat, dubium mihi:puco potius non pertinere ,
vt virgula recta , ſponte fua , in circulum quicquid Acron prodiderit.vide fub quę
coirct iunctis extremitatibus. Alia vero ftio . fećt.4.ver1.9.
ad fortes pertinet , quando regnum , vel Decimanona vocatur impedopevtelu
quid aliud ,virgis datis,cui ob ingeret ,ex nempe duplex diuinatio ,qua virginicate
pericbantur : fic Aaroni prærogatiua Sa puellæ explorabant. i.per funiculum ,quç
cerdotij,virgula contingit florente,ſic & res etiam hodie in vſu prauo : & videtur
Beatam Virginem nonnulli, ex apocry olim co reſpexifle Catullus in nuptijs Pe
phis,traduntIoſepho ſpófam datam :quo lei ,& Thetidis.
adhuc tempore Diuinatoria ſors permir Non illam nutrix , orienti luce reusens,
fa . Aliquando ad ariolationem noftram E Hefterno poterit filum circumdare col
quam auſpicium vocauit Tacitus ) refe lo .
renda: vt illa Perſarum , & Scythrú ,Ger 2. Quod, auctore Guil. Pariſienſe, ro p. vlt.de
manoruin quoque , quam Tacitus delcri litum in Britannia redactum in pollinem 'unif.22.
bit libro demoribusGermanor.qua de ' tenuem achatem in potu præberi, quem
re nos poftea plura Sect.3. Aliquando ad qui, quæue lumpſit , niſi virgo fit , fta >
omnia ,villa ,dequa fic Crantzius libr.4 . am cogatur cuomere. Referuntur &
Metropol.c.19 . & 29 . alia, qux idem per vrinam indicium fa
· Memorant Annales Henrici III. Im ciunt . Et referuntur , vt arcana naturæ ,
per. fabulāde Hildebrando puero , quod vereor ne prorfus fint magica , certo
funt
 Liber Quartus . 409
kunt illicita, & famec reſtitutioni ob . A auium volatu ,vėl garricu; tertium ex tri
noxia . pudio puilorum , quarrum ex quadrupe ,
Sunt & aliæ mille nocendi artes , & dibus, quintum ex diris , & portentis: .
nomina mille , quæ vtinam, vt mihi, lic & horum omnium communis diuifio
cæteris ignotæ , & inexpertæ . Damnant eft , quod eorum quædam funt Obla
hæc omnia Theologi, & Canoniſtæ .vi tiua , quæ non pofcuntur ; quædam im
de Euſeb lib.4. Præpar. Euang.capit . li peratiua , quæ veniunt optata , & quz
quis 26.9. s . loannei Salisberienfem , fica .
lib. 2. de nugis Curialiuin cap. 28. Mi 1. Ergo genus è cælo captato ab au- pet. Samo
chael. Mcdin . lib. 2. de recta in Deum guribus profpeétu , & cæliregione defi- & i flori.
fidc fol. 29. & lulium Sirenium Ebro ga gnata ( templum vocabant ) expectabat bus Mos
de Faco cap.15. & 16. B auſpicium , nempe tonitru vel fulmem , ithil repe
ſiue fulgetrum : quorum alia bruta quæ memora
SECTIO II. nulla ratione naturæ nitebantur, fed erát b.fol.24
vana prorfus, alia Faridica : & hæc rur. Varroli
6 de lin
De augurio, & auſpicio. fus,velpeftifera, velconſiliaria,vel auxi ghalasi.
liaria , vcl huiuſmodi nugaciffima, denn
Vgurium , veldepender à natura , quibus multa Plinius, & Seneca,quæ fa Pli.li.2.6.
A vtnautarum , agricolarun :, & c. de nè eruditè refellitVvimpina , lib . de di- ort. 8.6.:
quo poftea ( efteniin commendatione uinat.capit . 3.4. & 10 . . Senec
dignum vtpote naturalis coniectatio 2. Ab auibus petebatur , vnde dictum in Nurm
vel hominum induftria atque artificio augurium ; quali auiguiium.Auium aliæ ral.gxe
inftitutum ,rebus futuris, no neceſſarijs, c ofcines,quæcantu, feci garicu ;aliæ Prç- frienib .
ſed voluntarijs conijciendis inſeruiens : peres , quæ volau putabantur prædice
1.2.de di de quo nuncagimus , quod ipſemet Ci. re, & & haruni iui ſus variæ differentiæ ,
1.0.de Hi cer. vanitatis , & ineptiæ condemnauit, funıbres,cliuie, arcula volfcra,remores,
Reanim longe hac in re prudentior,quam Plato inebre , & aliæ maliæ . Stultitia hæc re Serx.l.2 .
C.11.0 in Phædro, vel Xenophon ,in Cyripęd . fellicur bene ab ecdim Vvin.pina lib . Aeneid .
lib . Quod vero , & Ariftoteles meminit au ecd.c.12 . Feftusing
N4.23 . gurij, ille vel populari ex fententia loqai 3. De pullorum tripudio fumcbatur . voce Ofii
Leui. 19. tur , vel auguriuin vocauit , naturalem , Duo a pu: lalijs pulli in cauca feruaban- nes Gella
W.26 . De præfenfionem auium , qua pluuias tem tur .primo diluculo , ir perato demore Plinib.io
f. 18.v
*10. .
Eccl . peft atef que inft ante s nob is ind ica nt can filentio , plus aut offa ,cauea rec ula.pul- ca. 13.ee
34.ver.j.1 : tu ,volatu.vel garriu . Nobis Chriftia . D lis obijciebatur :fincgligerent cibum ,fi- 18.
jer. 70. nis dubitare non licet , totam Augurum niftrum aufpicium erat ; fiauidedepaſce
5. c.illud difciplinam ,jncertam , & illicitamefle : rentur , ita vt aliqua ex roftro deciderét,
ou qua , quod abftineret Dei populus , etia & tcrram ferirent , dicebatur . Soliſi.
led 20.9. ab arioto landatur : quam fciuntomes mum tripudium & habcbatur fecundú .
Epirit.ali damnat ā à Mofe, ac i'rophe tis , & aiu panere vcreubus, id mi quod ferire : in
quanri.c. ris Canonici auctoribus, à quibus etiam de d.clum primo tertipauiun , deinde
Si quiscle variæ poenæ infiguntur : quam ſciunt tertipudium , deniquc iripudium . Idem do his ci
augurijs pacticum dæmone dumpatia B. Augu & Somniuium vocatuim a lono ,quem diuina fe
16.9 , s. itin . fciunt à recta Philofophia , valde plus edebat cadendo . Nagaciſinū fa- jens in
1.2.de'de. alienan , ne commeniuni , cuius , tamen nagle- Pulse
Christia ,
6. 24. do Aufpiciįvero , lue Augurijvocem E ctui tribuere Romani clades P.Clau dij, mofeină
cene hoc nunc eo extendimus , vi etiam omnia Polybius
& Lucijluni; bello Punico 1. & Fla mi 1.1.ava
Cic. d.li. comprehendàr : ficut & Græci fumpfe nijbello Punico 2 . Ter. Max .
bị ở Frắc rútyết 8 -8 % ti9 JS xe , i waYear, 4. Ex quadrupedibus, fumpta , tefte 1.1.6.4.
pic.lot.de Opiscoth 12v , pro obicruallonc cunita Sexr.Pompeio vocabunt auspicia pe de- Lim.com2:
pran 6.4 . jú telu iubito , & inopinatos & inſolito , Aria ; vtapud Germanosex equorú free rib. Ger.
accidentium , inftituta ad cognitione min,propriú gentis ait Tacit. ) equo
in futurorum , veloccultorum . ]Sic ac rum quoque prçlagii,acmonitus expe
ceprum , reduci poteft ad ipecies quin riri, publice alunturijsdem , nemoribus
que primum ex cælo , fecundum ex ac lucis candidi , & nullo mortali opere
Ee contacti,
 Diſquiſitionum Magicarum
contacti,quospreffos facro curru facet- A familiæ Eſtenſis B. Beatricis apud Scar
dos , at rex vel princeps ciwratis comi- . deorun,cate quod de monte Vefuuio ,
cantur , hinnituſque ac frenitus obfer
want . nec vlli auſpicio maior fides . I
Duraſle eam fuperftitionem diu poftea ,
etfi paulum diuerfa forma apud Luizi
cos, ex Dicmaro nofter Lipfius in com
ment. admonuit . De Lupino auſpicio ,
Plinius, & alij valde multa , & prorfus.
contraria tradidcrant , quos habes dili
genter annotatosà Tiraquello ; de ca
pra, aſino ,leone ,vulpe , cane, muftela , B ciut , aique decurrene impetu in mare
ad Nlby . aricte , & alijs ; quz Alexander nullis
at Alez: auctoribus firmarat ,vir idem , fupra .
tasofaga . modum diligens, accaratæ comproba .
uit .
S. Sunt Omina : que pertinere adau
guria vel vnus oftendit Claudianus fe
quentibus verfibus;
Nulluſque dies non triſfe minatur .
Augurium , quories. flaxentia ſerta co
marum
Sponte cadunt ?quoties exſudatab.vben
refanguis ,
Larga 'vel invito prorumpuni flunsina:
vultus
Iniuffaque manus miranti apečtora iun
dunt ?
Si buxos: inflara velim , ferale gemii
ſcunt .
Tympana ſi qualiam , planétums: mihi:
rympana reddunt ..
Al vereor , ne quid portendant omina: D
vers . )
Vbi Ceres , & exempla prebet omniū:
feu Dirarum , & quod ocauit auguritt ,
poftea vogat omina . Hæc foleni eriam .
prodigha dici.Valer. Miximus. admi
23.67.di rabila inter cænam prodigium incidit".
Xomie : Infufumnamq;; paternæ eius vinum nec:
femeli, ſed iterumias
, terico , in. fangui
nem verfum eft Quadere confulti Mai
gimonuerunt , W ab incepro.delfieret .
Sed de omnibus plura diximus 1.b.z. vbi E
de vana obfèruantia egimus .. Huic rez
duccnda omnia prodigia , & oftenta ,
& monftra, quatenus quis vanain quan.
dam ex bis inſtituit diuinariunem ,quiin
veteres 705 709 You TBL Vi vccarunt ,a qual
aliena eft Chriftiana obftruatio monis
eorum quorundam mirabilium ; quæ :
quibufdam Deuslargitur. Duo exem
pla referamintra cap.3.4.2. & alibialiud
& moritutorum impiorum , & damnan
dorun mox aliquorum prædictionc ,
Per. Damian.epift. ad B. Dominic. Lo
ricar. ſupra agens de Pandulfo Capua
no , his verbis; quandocunque nn dlis par
tibus reprob. diues moritur , igres crum
pere de pradılto monte videtur ólam .
quam ſulphurea reſinacongerës: ex ipfo:
"efuuio protinusfluit, vt torrentem fa
defcendat. ) miraculo ignis , addam
aliud humanum . Herodotus lib.3 . fcri
bir , quando Ainphicalibus. (iniſtri ali
quid publice cuenwrum , lolam lacer
doti Mineruæ fubito promiflam enafci:
barbam . Sed rededcoadinanina. De
far ilia Seruiliorum ícribit Piinius num
mumillis fuille ærcum ; quem auro , &
argento cibarent, qui ad futuros familie
profperos cuentus crefcebat , adiofali
C ces minuabatur,lege Plinium lib.2.c.6s..
De ſanguinis admiranda in Gallia plu
LII.2 , quæ incidens fupra carnein liomie
mis. , aut ſupra lapidem non poterat:
ablui , cadens vero fupra lignum faci
le eluebatur ;auctorex Eulberto Carnu
tenii et Baronius Annal! XI. anno
Chrifti 1017. De fonte Gloiruzézinar
rat. Dietmarius, qui quando lærus face ,
& annona annus, lut fecuurus urico ,
agena , & gland er feitum fcofteniat ,
quando peltisin minut cu erib.quando
bellum , ſanguine plenus fuit . quod:
idc in Eranus Stella , & Petr. Albinus .
in Chronico Mijnenii ai'crunt. Albiin
Germaniz conseit victis Dunger brun ,
qui quando decrefcit grauem antionā ,
quando exarefcit . diram tamcm por
tendit . In .monafterijs non raro acci
dit , vt religiofin orituri, in templis bi
fidilia, ſua babens trunco capite adfpi
ciuntur . Quibuſdam aliam nobiliumis.
fimilijs quædni norata. et qu'x cemu
fima fuorum monis indicia.babeli, li
funs quadam natura la valde limpidus:
ab incognito quodain verme tutbetur ..
alcri.fignum et , fi laura quxdā arciip
forum vicina.in voraginem fubfidit. In:
Bohemia ſpectiuni femineum veſtitulu:
gubriapparere foletin arce quadam il
luftris tainiliæ , antequam vna ex coniu-
gibus Dominorum illorum è vira de
cedar..
 Liber Quartus.
cedit.ica ex alijs ,vt certa re fett Phil.Ca A
necar operæ ſucceſſiuæ c.73. videſupra
in prinçip. lib. & d. q . 2. Monſtra ſunt
maiurz valde aberrancis à conſueta nor
ma ina nimántium productionc ludi
bria . Oſtenta vero , & prodigia voca
mus , varias , & terribiles , atqueinſoli.
tas in aere , aut alijs elementis apparitio
nes , ac lonos , vel affectus , vt pluuias
Tinguinis, acies in cælo viſas , & limilia , Seneca. in Troadib .
t. 2u1 quibus plenitulij Obſequentis,& Lyco
que ad Athenis libri , & loſephus lib 7. de bello , B
27 6.s. cap.4 + & egregiè V vimpina lib. del
gnis . certa horuin interpretatio à diui.
na reuelatione depender, vt fuitconcef
fa Danieli; non licet ea curiofe obſerua
re ad fortuit os euentu s certò prædice n
dos : recte tamen concionatores ex ijs
imminentein Dei vindictá denunciant,
vel ab inftanti facinore , ac vitæ prauita
te homines ijs deterrent , & ad pæniten
tiain hortantur .reuera enim idcirco illa
folent à Deo oftendi. Plura de his pete C Mequoque per talos Venerem quarente
à D.Auguft.lib.21. de cilut. Dei , ca.28.
& qui hos portentorum obſeruatores
Picus 1.6
depren. egregièconfutant Picus, Vviinpina,Me
6.6.vvim dina , & Sirenius ,
Pin lupr. Vit. Aufpiciuin ex acuminibus milita
6. Me re , cuius, & Dicer. & Arnobius menri
red # 9. nere , quidam ad oftenta referunt , cum
6. .Siren . Cælio Clagnino , alij ad Geoman
4.11.9. ca. tiam , alijcum Turnebo non diſinile fa
8 ; 20. ciunt ab Anxinomangia . quale fucrit, ni
hil habeo.certi. Lege.fi placee Antoniã D Doucív 244, quan Tacitus tribuitGerma.
Valırinum Conamidere militari .
SECTIO I11.
Defortibusillicitis .
Anganiz teriam partem dixiel
le Sorres . Sorsolii dicta Pbur ,
vt patet ex lib. Either capir. 9. verf 26 .
quiin plerique Perſican ve Suſanaın
vocem elle volunt, affentior potius D. E tiſlima quoque Sinis , hodie eft fereſi .
Hicronymo Hebrezim effe . & deduci
ab Hebrzo To phur, cadere , feu libi
( etiam "ixta Furſter. ) quia fortes in vr
nam conicite labuntur,vode, & feftuin
Hebræis Pburim , no Poriin . loftphus
in hac voce mendolus eft , velmore
Græco decorlic . Sors autem , teſte.D .
22.9.95. Thoma , triplex eft , diuinatoria , conlut
arric. 8.
toria , & diuiforia .
Diuinatoria vocari poteft ramporedom
744 : quæ ex genere fuo prohibita , D.
Greg. lib . 7. ep. 66. lib.9.epift-47.in De
cretal.c.i.de Cortileg D.Tho.d.art . 8. &
talis fuis lorcitio lonæ 1. vt ibi poft Ly
ran.& Ferum oplimeFranc.Ribera.quç
& ipſa inultiplex eſt , vna , eadem cum
oraculo, vefuere ( ortes Deliz , Lycię; An
ciates, Præneftinæ & fimiles: fic accepit
Poft fata demum fortisincaſtafides .
& in Oedipo
Sortes Phebi exitus ,
Cæteræ fortes p'eręque nomen à ma
teria fortiuntur : vt ſunt waaoudstera ,
Φέσταμάντια , αεραγαλμαντια , que
bacillis, talis , oſcillis , pilulis , aut rabollis
infcripris , in altum , vel in vrnam conij
ciebantur .
3. His fimilis fuit xuBoCYTHd , fiue
aleatoria, vt apud Propertium .
fecundos ,
Damaroſi femper ſubfilerecanes .
Huic dediti valde Auguſtus, & Tibe
rius Impp.tefte Suetonio , & ActalusRex
Pergami. Vtcbantur huiuſmoda ſorte te
fte Paulamia Græci, apud Buram Acha
ix : & in Apono fontein Italia , tefte
Suetonio , in Tiberio .
4. Tanduavtoy , quam dixi , ſeu pai .
nis ; fortuin conſuetudo fimplex , ail ,
virgum fructifera aibori deciſam in fur- li.de mu
rebus Gar
culos amputant : eofque notis quibus math
dam diſcretos, ſuper candidam veftem
temere , ac fortuito (pargune.mox , ſi
publice conſula:ur , Sacerdotis ciuitatis,
fin privacim , ipfe paterfamiliæ precatus
Deos , cælumque luſpiciens ter fingu
Jostellit , fublatos ſecundum impreflam
ante nota interpretatur , & c. ] frequen
nilts ,quædam diuinatio duorum ligno
rum xqualuu nii quam defcribit tule
Gunzalus Mendozius libro 2. hittor,
Chinenf.capit. 4. necnon Philippinen ,
ſium , leu Lulanorum in India , tefte
Martino Ignacio Itinerarijcapit.8. Inſa
cris litçerisinuenio nonnullas huic per
tinentes , vt eft illa ſagittaram de qua
Ezechiel. & alia virgarum de qua
Ee 2 { cas,

412 Diſquiſition
Oſeas, & fecundum nonnullos Mofes . A cocuntia duinabatur. Sed noftram vera
6 :21.0.21 Ezechielis verba ſunt : Stetit enim rex
Babylonis in biuio in capite duarum via
rum diuinationem quærens , commi
ſcens ſagitras.interrogauic idola , exta enim , à Chabar 1317 , quod ſignificat, ſe
conſulit. Ad dexteram eius facta eft di
uinatio ſuper leruſalem ] Diuinationem
hanc varie explicant . orta diuerſirate ,
quia non conueniu t : de ſignifications
verbi Kokol 2 quod D. Hierony.
Vercit , commifcuit , LXX . vero fecie
ebullire , ( virgam pro ſagittis, a're-
Bpassat pelsov, quod tamen Polychro.
nius docet dictum phraſi Hebræa pro
mili ſeu iecitſagitcas. vti ni pinbalian
γαρ τηλεξα έχρήσατο και ο εβραίος . D.
Hieronyin.in Commentar.explicat mo
dum diuinationis: ſtabit in ipſo compi
to , & ritu gentis fuæ oraculum confulet ,
vt mittat ſagittas ſuas in pharetram , &
commifceat easinſcripras ,fiue fignatas
nominibus fingulorum , vt videat, cu
ius ſagitta exeat , & quam prius ciui-
Catem debeatoppugnare , hanc autem
Greci βιλο μαντααν fiue ραβδομαντι
av nominant . ] & addi poftea .
LXX. hic non tam ſenlu , quam verbis
à vulgata diſſentire . Nain illud civica
Bpásul , ſeu ebullire , nihil aliud eft ,
quam velociter exire , feu aſcendere .
Sed alij putant eo ſignificari genus alte
tum diuinationis : nempe commixras
fagittas in aerem fortiter ieciffe , & in
quam partem caderent, dextram an fi-
niftram , verfus Rabbath , an verhuis Hie
ruſalení obferualle : fic R. Iofeph . &
( vt videtur ) Chaldæus Paraphraſtes ,
eamque interpretationem optime tain
noftra ,quam Græca verſio patitur. De
nique quia Kalal , etiam fignificat
læuigare , & pollire , ideo exponunt,
terlit, ſeu poliuit ſagittas . volunt enim
ſignificari genus diuinationis Cato -
piromanticum : quo augures in fplen
denti cuſpide , velut in cryſtallo, vel vn-
gue , futura infpicicbant : fed cum hoc
lit recentiorum cominentum , præſtat
Diuus Hieronymus & LXX , illos ſe
qui .
Alter locus cft Deu.8.v.1 Vechober
chaber , 231 19:01 quod nofter vertit in
cantador : recentiores vertunt jungens
iunétionem , vt exprimant,fpeciem Ene
KeyTerde qui per fruſtra lgnorum iteru
um
Magicarum
fionem confirmant LXX . pappanos
THMS oy verdaduw , veneficus incantaxs
incantationcm : & recte , incantatores
ſociare , vocantur Chabarim , quaſi di
cas ſocij,nempe dæmonum , quibus lo
pacto ,ſeu fodere inito coniungunt. Ló .
ge ergo clarius vertit nofter vulgarus ,
quam recentiores,iſti: & bene Pagnius
retinuerat verſionem LXX . interpp.
B Terciuslocus eft Oleæ 4.1.12. Popu
lusmeusin ligno interrogauit, & bacu
lus eius annunciauit ei, non conftat, de
quo genere hoc dictü . apud Hebræos ,
R. Moſes Samſonis F. in explicatione
præcepti Negatiui. 52. comniemorat
huiuſmodi rituum : decorticabant bacil
lum ligneum vno tantum ex latere, cum
in aerem proijciebant, fi fortuito caſu ,
primo iactu apparuiſſet , fuperior pars
decorticata , at fecundo iactu , ſuperior
C pars adhuc vcſtica , proſperum fuccef
fum augurabantur:finè contra primum
pars veſtita , infelicem : Gi vtroque iactu
veftitum , vel nudatum latus fuperius
fuiſſet, mixtum euentum fibi polliceba
tur': & hoc ab Oſea putant fignificari.
D.Hieronymus autem vult , de codem
agi genere de quo egic Ezechiel, &
vocat hic papsopaTIHY , quod illie
BenquerTHd pro ijſdem enim iſta ac
cepit, Sentit hoc etiam Theophilact.
D in Olex , ſed aliter explicat ipfum ri
tum .
Virgas ( inquit )duas ſtaluences ,car
mina , & incantationes quaſdam lub
murmurabant : deinde virgis , dæmo
num operatione , aut effectu , cadenti
bus : confiderabant, quonain vtraque
earum caderet, antrorfumne,an retior.
ſum , ad dexteram , vel finiftram . Sic
que tandem reſponfa dabant infipienti
bus , virgarum caſu pro ſignis vſi. Fun
E dem ad modum Nabucdonofor vatici
nabatur, vr lezeKiel habet . ] His adde ,
quæ dicta ſupr. ſcct. 1. fuperit. 17. & fci
to etiam in Antiſiodorenli conGilio men
tion« m ſieri forcium de ligno prohibi
tionein can.4 .
5. Species eft Geomantia , cuius labo
rioſa induſtria mentitur artem ,nam fix
decim figurarum inſolo , velabacomina
TeX Vidi diſpungit, ex fedccim ad 1
diuerfalis
 Liber Quartus: 413

diuerſis punctorum coordinationibus, A Turonenfem libro 4. hiftor. capit. 16.

quæ nomina fingulis lunsaftris putant & 20. & B. Theodora Alexandrina
reſpondere . hoc olim Hali , & famo nondum bene cathechizata , apud Si
fus Magis Oliuerius Malmes burius, meonemMetaphraſt.11. Septemb.Me.
libro edito ,& poftea Gerardus Cremo touens apud Gregor. Turonenf.Hiftor.
nenfis , Bartholomæus Parmeofis , & Franc. lib.s. capit. 14. vbi & alius ritus
Gaſpar Peucerus Lutheri ſectacoc : quo exprimitur , nam ponuntur tres codices
rum libri prohibiti ; ſunt complexi ſcri Scripturæ Sacræ fuper Sancti Martini
ptis . EcPeucerum miror id tam dili ſepulchro , & ſigillatim finguli ape
genter profecutum , cum veriſfime fa riuntur . vſus hac denique Gundula
teatur , toti illi difquifitioni nullampror phus , apud Ranulphun libro 7. Poly
fus rationem ,nullam veriſpeciem fubef- B chronici cap.6 . & 'lui laudator facino
ſe . Archimagus quoq ; Cornelius fuam ris Hiernoym . Cardanus,de varietate
diuerfam abilla aliorum , Geoinantiam , lib . 14. Damnara fuit hæc fuperftitio c.aliqud
æque fallacem , & mendacem , pofte non vno Concilio Ecclefiæ Catholicæ ti o C.
riore ſcripto fuit teftatus . Picus de hac decretis . Huc quidam referunt certas Licos. 16
cecinit . illas Ephefiorum notas magicis verbis 9.5. Anti
Atque frequens bibulam mucro cum junctas : quas ferenti conatus omnes ſrod.cóc.
pungit arenam : Hanc defcripfit Pieto forent efficaces. harum beneficio volút videcap .4:
Ene
riusin Epitome de Magia cap. 8. Quan . Cræſum è rogo liberatum . fed hx per- Fath . in
ca ergo dementia eft his vacare , quæ à tinentad quæit. 6. Et ne quis obijciat, Homer.
fuis damnatur auctoribus ? Ex pijs fcri ve! D. Auguft. in Confeſs. vel Gregor.
ptoribus , & catholicisærudite refutarút C Turonent factum ,lib .5. Hiftor. Franc.
Tæpeiain citati Franc . Picus lib.6.de cap.47 . & feq. Nam fanćti tunc librum
Prænotion.c. 3. & qui, toto clam ope apericbunt , non vt de futuris , certiores
te ex Pico plurima, Conr.Vvimpina lib . redderentur,fed vt confolatoriū aliquid ,
de diuinit.cap.s . & lul. Sireniuslib.9.de vcl exhortatorium in facra paginarepe
Fato cap . 38. rirent , vt teſtatur ipfemet Gregor .& fic
6. Vocánt 501440Leythar. fiebat pri folent hodiemulti pij viri cumtentátur ,
mun aperto libro Homeri , vel Virgi aperire libellum illum aureum Thomæ
lij, & attento primo, qui obuiusinfpicie de Kempris de contemptu mundi , co
c , verfu . Sortes Virgilianas,vel Præne quod femper aliquid in co occurrat ,quo
ftinas vocabant.Sic Socrates mortis ſuç roborari le , & confirmari ſentiunt.quod
diem coniecit : Sic Claudius, Traianus D fane expers eft fuperftitionis: Aug.etiam
Alexander , Macrinus , Gordianus , il diuina inonitione ad hoc inductus fuit ,
nior , & alij Impr. tempus regni , vel vide lib. 9. Confefl. capite vltimo . Sunt
vitæ , vel alia , qua de re Suetonius in qui velint duas exceptiones effe , ab hac
Tiberio , Spartianus in Adriano , Lam regula, videlicet . Primo, fi quisid faciat
pridius in Alexandro , & alij in horum graui neceffitate compulfus , ad termi
vitis . quædam Lipfius lib . 2. Elector. nandam grauem litem , velanceps con
cap . 12. Iudæos quoque folitos in qua filium , & citant D. Auguftinum . Epiſt.
uis ferine re inchoanda , fic ex lacris Bi 180.ad Honorat. & hbei.de doct Chri
blijs apertis ſortiri , docet ex Thalmudi Itiana cap. 28. Secundo fi debita cum re
cis lolephus , Stephinus in libro 1. Ma uerentia , precibus ad Deum fufis, adhi
chab, cap.3.num.48.Huicvanitati Gen E beantur; vt vult Bedain cap. 1. Aétorū .
cilium deinde fucceffit apud Chwiitia In prinis admilerim has condiciones ,
nos, apertio Veteris ,aut noui teftamen non ſeparatim ſuinpras, fed cóiunctims
ti: quam inſigniblafphemia vocant Sor & ideo pro vna cantum . Nam puto fi
tes Apoftolorum , ſeu Sanctorum : hac mul requiri, & materiæ neceffitatem , &
vfi fuere Heraclius Imp. apud Cedre tecurfum ad Deum : nec Patres ale
pum : & Romanus Diogenes,apud Cu rum excludere ; fed fupponere ; cui al
Spinianum : & Andronicus fenior apud terum tantum expreflerunt . Vt Augum
Gregoram libro 8. & Chrannus filius Ainus , qui grauitatem materiæ folius
Rcgis Francorum , apud Gregorium confideraus . nam de egregie propter
Ee perk

414
periculum mortis deſerendo agebat , & A
& ideo fortitionem fieri inter paftores ,
qui fugere , & qui inanere deberent,vo
lebane. de Epift.108 lub fin . Beda veço
vtrumque diferte exquirit . Nec leuis
cauſa fuit D. Franciſco , fua & proximo
rū Galus, nec nullæ , nec frigidæ tepidave
preces præcefferant, cum forte conſulto
iia vſus, nec deeratadhoc excitansdiui
na reuelazio .
Narrat D. Bonauétura vitæ illius cap.
13.èquo D. Anton.3.par.ſun.Hiltor.cit. B
245.7. fed carptim , & mutilate defuin
plic, fedille his verbis .
Immilum eft eius men: ë per diuinum
oraculum , l quod in apertione libri Euá
gelici aperiretureià Chrifto quod Dco
in ipſo ,. & de ipfo maxime foret acce
ptum . Oratione itaque eum multa de
uotione præmifta , facrum Euangelioru
librum de alcari fumptum ,in farctæ Tri
nitatis nomine aperici fecit per focium ,
virum vtique Deo deuotum, & fanctū . C
Sane cumin crina libri apertione temper
pallid Dominu occurreret , intellexit vir
Deo plenus , quod ficut Chriftum fue
rat imitacus in actionibus vitæ , ſic con
formis ei eſſe deberet in afflictionibus ,
& doloribus Paſſionis , antequam ex
hoc mundo tranfiret , & c.J Idem ftatuo
de facto S. Danielis Stilitæ , apud Meta
phrattem :Xin vita S.Huberti Leodieſ.
Epilcopiapud Surium tom.6 . Duo ec
go illa concurrant neceffe eft ,vt licite D
quis vtadur bac ſorte : reuelatio vera fi
accellerie , vellofa illa præcefferit , niful
nequetinendum , nequeaccufandum .
In B Matthiæ fortione omnia adfuiffe
& præterea inorem diligendi fuis vici
bus Sacerdotis Summi , nondum abo
lilituni glatis clare docet Beda in capite
primo Actom . Süergo , velreuelatio , cos quibus demon cooperatur . ] Æner
vel aliæ duæ caufie Gmulzline reuelatio
ne ,moneruoc Arcidiaconu Bronien
fem , vt experietur , quod ait epift. 30: E media, a libero ordinarie arbitrio depen
poft triplicem ejufdem fomnij de ani
co rccurfum aquam ego facile.credide
tim diuinam vifionein : curiofitarës. Dious conceflerit . Del bat itaque dicere ,
bumanæ (line af : ctucuriofitais ) for
tibus, reuolutione Pſalteriſ , vifionis
sucntum ( j'üzen Biss exploraret : © Cu
bis eius primäJeverſusale obiudir: Moy
fes, o daron in Sacerdotibuseius,
Hanc cenſuerim , cūloan - Buzeo noftro ,
IM
Blefenfem exculari poſſe , alioquin nie
gari nequit , nonoptimi tem exempli.
cenſendam .
Longe alia quædam eſt fors Apofto
runi licita plane non vcrita , de qua fic
Cæfarius lib.8. Mirac - cap.56 .
Confucindo eft maxime prouincia nc
trematronis. ) ve calicui ſorte ſpecia:
lem Gibi Apostolum eligant , in Xll.
Calendis, XII. Apoſtolorum nomina
fingula in fingulis fcribuntur , quæ à Sa
cerdote benediétæ altari ſimul imponna
tur :accedens verv foemina , cujns no .
mé per candela extrahit, illi plas cæteris
honoris , & obfequijin pendic } Quin
& in Hifpania lic Ferdinando Cortezio
Ertienu , Beatun Petrum Apoftolorum
Principem Romanæ , feu vere Apofto
licæ Ecclefiæ petram fecundam ('nam
prima lelus) ( buepifle inucnio Hiſtoria
Mexicana Franc. Lopez de Gemalar
cap.21 decebat Euangelium illic planta
turo, rigatoren fauere, quo rigante nun
quan non incrementumn dat Chriſtus
Icfus .
Septimo loco venit Ludus , qui de
fcribitur in Ardexcidpa , & alter quem
vocant Ludum Paſtorum : qui duo no
xie per Franciain , & Germaniam mul
us lolemnes , ad cognitionem matrimo
nij futuri,opum , dignatum , liberorum ,
& cet.
Neque præterimittere hoc locopor
fum ,veldebeo indifcuffum periculofum
quoddam dictum .And. Cæſalpini lib.
de inucftigat. dxmen.cap.1z. vbi gcait:
Sunt qui confcripios de lona , mala
for una libros confulani fortuita in libel
la periculum incidentes , in qui explicatia
tur , quod quæritur ( loquitur de libus ,
qua es dixi) bid hæc , vt plurimuns apud
go dæmon futurorum huiufmodi præ
fcius, vt fciat talia, quæ faltem , quo ad
dent yad certum , & veroin euentum d
rigerc ? rutlus hoc veræ Theologiæ pe
quando dæmon cooperatur , tuic læ
plus vera videri, propterdämonisin co
nijciendo folertiam :non vero fcribere ,
pc pluriinun vera ſ dæmon coopere
cur, niſi cum explicatione ,quare tum po
rius, quam alias ,
Osta
 Liber Quartus.
08 auo,venit ex on ypypancia quan A linteisſoccis, torulo capirecircún.flexo ,
do definius locuskiples æquales de
cribitur, & vnicuique fingulæ alphabe
1
a retæ infcribuntur ; deinde lingulis
litterisgranum frumentinponitur :po
ftea ad hoc enucritus oſcen gallinaceus
introducitur , qui grana comedar. de
nique notantur litteræ ,quarum primum
grana depafcitur, v.g. litterarum : P. E.
I. cunc creditur notari Petrus Petro
nius , Perrucius, & quorum finili mo .
do nomen inchoatur . Sic deceptus Va B clulos : quales leguntur Pythici, vel ex
lens Imper. de fucceffore quærentibus
philoſophis, & quia Gallinaceus abfum
pſerat , grana nocata 8. E.1.1. omnes
occidi juffit Theodoros , Theodoſios,
Theodatos, Theodulos, & tamen illi
Magnus Theodoſius in Imperio fuccef
fit . Hoc cum Zonara quidam volunt
factum per d'anx Tpuouarihan,ſed aper
te Socrates dicit factú per yevopartray ,
Sozomenus , per oraculum ex tripodis
machina laurea. quem Nicephorus ſe- C tentia , & Principiexultio denunciaba
quitur . Caffiodorus autem cum Socra
te lentit , fed per errorem , vult ipfemet
Zonaras Valentem opera dæmonis vfum inqui
5.z.in va fuiffe de ſucceſſore. Zonaras vero vult
len . Socr. hoc factum ab lamblicho , & Libonios;
1. 4.6.15. fed hos oinnes falli ex eorum temporu
Suzome.
1.6.ca. ; s. ſcriptore Ammiano pater, quireos qui
Niceph. dem quæfiti vaticinijnominat Fiduſtiu ,
1. 11.6.48 Irenæum , Bergamium , Hilarium , &
Calliod : hos quidem conueniſſe alios vaticinan
part.6.55
di peritos, ( quos non nominat , & for- D
Ammid , tè fuere Libanius , & lamblichus ) & re
lib.26. citatmox verba Hilarij iam latera fodi
cati . Conſtruximus ( magnifici ludi
ces ) ad cortinæ fimilitudinem Delphi
cæ , dilis auſpicijs. de laureis virgulis, in
fauftam hanc menſulan , quani videtis,
& imprecationibus carminum ſecreto
tum choragijſque multis , ac diuturnis
ritualiter conſécracam ,mouimus tande .
Mouendiautem ,quotiesſuper rebusar
canis confulebatur', erat inftitutio talis . E quæ fuit duplex , vna Græcorum va
Collocabitur in medio domus, emacu
latæ odoribusArabicis , vndique lance
roturda purè ſuperpoſita ,ex diuerfisme
tallicis materijs fabrefacta ; cuius in am
bitu rotundatis extremo elementorum
viginti quatuor ( criptiles formæ perite
incifæ dijungebantur fpatijs examinate
di menſis . Has linteis quidam indu
mencis amictus , calccatusque itidem ,
verbenas felicis arboris geftans , litato
conceptus carminibus nunine præſci
tionum auctore ceremonialiſcientia fu
perliftir , coit nulas, penſulumannulum
libransex carpathio filo , per quam te
nui myfticis diſciplinis initiatum ; qui
per interualla diſtincta retinentibus fin
gulis litteris incidens faltuatim , heros
efficit vertus interrogationibus confo
nos , ad numeras,modos & pene con
oraculis edici Branchidarum . Ibi tum ,
quærentibus nobis , qui præſenti ſucce
det imperio,quoniam omniparte expoli
tus fore memorabatur ; affiliens annu
Jus duas perftrinxerat fyllabas, & cú adie
&tione litteræ poftrema,exclamauit qui
dam præfentiú T , hcodorum , & c.] Sub
dit etiam interrogatos num quæfillent ,
quid ipfiſmet impenderet,dixiffe verlus.
qui refponfi ; quibus & ipfis capitalis ſen
tur , quæ cuncta lic euenere . Nam , &
Thoedofius fucceffit, & bi capitemul
ctati, & Valens viuus a Gotchisigne co
fumptus fuit . Adeo vt ſuſpicer , hæc
omnia per Diabolum , Deo reuelante ,
ad totſcelerum vindictam fuiſſe reuela
ta . Ex quibus verbis Ammiant patet
Societatem , & Caffiodorum , & Zona
ramincomperta fibi, & parum vera nar
ralle .
Nonum genus eſt évouéiasta , quæ
petitur ex homine conſulentis per ele
menta nominis diuerfimode collocata ,
& quaſi per anagrammatifmum fautá
quid . vel contrarium indicátia . hoc fuit
Pythagoricum comentum , v.g. ſi,Joan
nes Magnus, refoluas in , agnus animo
ſe.hac putantab Apollonio Romæ pue !
Ja , quæ nuptiarum die mortua , fulcica
tam . (Philottrar. lib.4. )
Decimum dicebatur apud uártha ,
Terentia
lorem litterarum confiderantium , & Maurus
futuru ! n victorem auguruntium , Cu- (iratus a
jus nomen maiores numeros contine. nobis ( vo
bide hue
ret : ideoque Hectorem ab Achille re diri
fuperatum '. Altera fuit Chaldeorum , plurajo
qui alphabetum diftribuunt in tres de prostio
nibus in
cades quibuſdam litteris repetitis, & Atti 1.0
nomina petentium refoluta commu Ryana .
tant in numeros , & fingulos nume- äten.
Еe ros

ſition
416 Diſqui
ros ſuis planetis attribuunt . Huc refe-
renda ludæorum recentiorum Kabba
la , quam diuidunt in duas partes : in
quandam dejaron tev blaſphemijs re
fertim , & epilua Then , hanc vanilli
mam quam , legerefutantem Tegniuin
fibro de vero ſtudio Chriftiano , & me
lius Ciruelus in Paradoxis quæſtionibus
earum vlomna , quæ eft de Cabala lu
dæorum , & a quanon abit longe Plato
Lib.8.de nius Arithmeticum vaticinium , repre
ripub l. henfum ab Ariſtotele lib. 6. Polit. Sane
Apoftolus , & Euangelifta Diu .Ioan . in
Apocalyp. nomen Antichrifti per nu
merum 666.ſignificauit, capitulo 13 vt
illi Deo fuerat reuelatum , fed omnium
hactenus ingenia in nomine illo cruen
do fruftra fortaſſis de fudarunt . qui mul
ta volet , legat Riberam in Apocalyp.
Sanderum de Antichriſto , Feuardentiú
in Iræneum , & fuſiſſimè differencem
Raimundum de Antichriſto.a . cap.20 .
vfque ad 25. qui Arithmantiæ tamen
non nihil amplius, quam par erat, detu
lit, ex Platonicorum commentis. Locus
ille Apoftoli non confirmat Arithman
tiam ; ſed duntaxat numerum inuolucris
arithmeticis prophetiàm contexit: quod
& nobis liceret S.Spiricu id inſpirante.
Ipſis vero numeris vim aliquam diui
nam, vel naturalem proprietatem aibue
re ; erroneum eft .
XI. Poteſt eſſe quod Pythagoræ tri
buit Plinius conſiderandum in nomini-
bus proprijs vocaliun numerum ; pa
rem efle proſperum ; imparein vero or
bitatis claudicationisveiudicium . Cir
cumfertur de his , & fimilibus nugis ,li
ber , Alchrindina ſuperſtitioſus plane,
& flammis digniſſimus ; quem fingunt
fuille diſcipulum Ariſtotelis . Huc , & ad
præcedentem ſpeciem cominuniter re
ferenda eft illa circularis figura, in cuius
media inter ſemilunas a rea, varijnume
riarithmetici; in proximo circulo , in ſcri
pta verba , vita bona fortuna, mala for
iuna,morsmorbus fanitas, in ſequenti .
nomina planetarum cum certis nume
ris : in 3. alphabetum Latinis litteris capı
talibus , in 4. cerci arithmetici numeri ,
qua in Germania quidam vtuntur, & CH
ius formam li Georg. Pictorius non
exhibuiſſet , vſumque non explicaflet,
feciſſet,longeconfulags.
um
arum
Magic
A Fortaſſis etiam gentilibus in vfu fut
aliud quodda Onomaptiæ genus,quan
do ex ipſo nominis fignificatione omen
capiebant, vtaliquidfuturum diuinabāt,
vt alibi ( Opinationibus in fragmenta
Tragicorum ) docui Græcos feciſſe in
nomine Altyanaćtis , & Auguftú in no
mine Niconis de quo lege ſup.lib.3.p.2 .
9.4. ſect. 4. Huc retulerim , quod refert
Brudentius , Gic a cyranno irriſum B.Hip
politum martyrem .
B
Ille ſupinata reſidens ceruice , quis , in .
quit ,
Dicitur ? affirmanı dicier Hippolye
tem .
Ergo fit Hippolytus , quatiat, turbetque
iugales ,
Incercatq; feres dilaniatus equis .
Vt enim alicubi ab Auſonio proditum
veteribus diuinationis fpecies erat , no
C men componere , quod fit .
Fortuna morum , vel necis indie
cium .
Quæ , quam fine vana docuit etiami
Ioan .Brodæus libro feptimo, Miſcellan .
cap.s:
Ab hac fuperftitione non ſunt immu
nes, qui ex nominibus, fic parentum ar
bitratu impofitis, fortunas hominum ,
D & euentus futuros autumant depende
re, indeque quid futurum fit ratiocinan
tur . Expertes funt culpæ , qui ſedula di
ligentia quædam per Angelos , velho
mines ſanctos prophetico fpiritu impofi
ta nomina , cum corum , quibusim poli
ta fuere munere , vircucibus, alit exitu vi
tæ componunt , & oftendunt illa cum
rebus conſentire , quod olim facere Pa
tres Orthodoxi , de Abel,Enoch , Noe ,
cæteris. de quibus lege D. Ilidori, lib .7 .
E Origin.cap.6 .ad hoc præit nobis Ange
lus in Euangelica Hiſtoria Matth. L.ver
( 10.21. Luc.1.verf.13. & 14. & ipfemet
Ieſus Simoninomen ,Cephas,imponés,
loan . 1.verfic 42. collato cum Matt. 16.
verſic.18 . Aliquid fimile P. Nicolaus Se
rarius , in Machab. præloq.1. vbi de hac
re ; notauir ex Gorionide , de nomine
Machabæi; quod ſane potuit Propheti
6x a patre inditum fuiffe præuidente
ingens
 Liber Quartus. 417
ingens animirobur , & cor, quod Iudæ A ſerijs decipit : & , vt minimum , per
futuruin Sanctorum vero nomina libe hæc homo peſſimum labitum , acqai
ris imponere, vt illorum potiffimum pa rit, proxime dilponentem adinfidelita
trocinio ſe ſuaque commendent, & mo tem .
res imitentur pium , & religiofum eft , & Aliquot exemplis hic illic ſparſim ,
eadem ex caufi conſuetudo Pontificu oſtenſum , quam perniciofum efle foli .
Romanorum ,ab aliquot iam fæculis no tum ſit conſulere dæmonicolas. Addam
men priſtinum cum dignitate SummiSa nunc ex Adamo Cronicogr pho , de
cerdotij commutantium , laude digna , Olaph RegeNoruegiæ . his cum inua
Lib. 8. do vt quod maximè . fiſlei Daniata fretus ri (ponlis demonu ,
ferie Afr.. Mimo loco, loannes Leo , diligens clalle victus, ipſe ſe in mare præcipitalut,
fcriptor, quandam , iprezopáv Teran, for- B vxor vero fume , & inedia mitere perijc .
tiariam recenſer : in capſula abacul for omnes ( ait ) affirmant perilum augurio
ma conſtructa quaſdain aliauiculas, ad rum , obſernaiorem fortium , in auium
has venire , qui conſilium quærunt , & prognoſticis omnem juă ſpem repofuiffe ,
obolum offerre : auiculam ſtipem acci artis magicæ ftuuso deas:us', omnes
pere , inq ; capſullam inferre roftro : de quibus illa redundat pairia maleficos ,
inde egredi, & reſponſuip in chartula re habuit domeſticos , eorumque deceptus er
ferre conſultori. Hæc fufficiant de his ſu rore periu . ] Sic Adam lib.2.cap .28. ex
perftitiofis fortibus partiin diuinatorijs , ChronicoCadomenſi de decepro Odo
partim conſultorijs, ne Baiocenli, Epiſcopi, pro Pontificio
Maximo carcerem perpetuum nacto
SECTIO V.. C narrat Bàronius tom . 11. Annal anno
1084. Habes exemplum , Ex Chronic.
Quale in his peccatum ? Scotorum aliud ; de Nathaloco Reges
XXX . narrant illum ipfum , a quo Rex
Otandæ ſequenres concluſiones . cæfus .
Ad diuinosmiſlum . ) vt de victoria ,
auguria cætera . de vita Regis ,ac tegno elus percontare
Primo graue peccatum eft inquirere tur : reſponſum a quadam anu accepif
occultas culpasper haruſpicia, vel augu fe ; Regem non diu victurum , necperi
ria, vel fories diuinatorias · nain hæc culuinei ab hoite , ſed a familiaribus in
non poſſunt; ica ſciri, Gine dæmonis auxi ſtare . Cum ille vrgeret A quo ? anum ,
lio.. quare quidam qui per aſtrolabium D Ale , ſubiecifle , llle mulierem exſecra
conatus fuerat furem occulcum noſſe , tus, cuin domum rediret {ubitanunum
etiam ſine intentione dæmonem inuo illa cogitatio , nec refponfum cclari poſ
candi, vt grauiter peccans, ab altarismi ſe, nec edere tutum elle : ne le apud Re
Cap.z.de nifterio fuit per annum ſuſpenſus; idque gem hominem prauun , & ſuo timore
Sortileg. ex gratia, & diſpenſatione:quia ſecun indulgentem , ſulpectum reddi ret. Itaq;
dum ius commune debuiſſet in perpe tutius eſt tyranno , cuin multorum gracia
tuum ſuſpendi. interficere, quam cui gi ufumo api
c.fi quis Secundo æquemortalepeccatum eſt au tis proprij difcrimine, incolumé l ruire.
Epiſcop. gurijs , vel fornbusconari prædicere fu Statim vbi domum redir , impetrato ad
D. Th.a. tura contingentia : ideoq; in clericos lata refponfa diuinorum expromenda ſecre
9.95.art. excommunicationis fententia . E to : cælo Rege , deodccimú imperijan
6.07 Tertio quamuis non fu peccatum mor num ingrello ,patriain feruicio , & fe pe
d. cap.fitale huiuſmodi obſeruare , niſi quando riculo exemit . ] Narrat Buccananus,
2. cum quis illis fiacm aabibet , femper tamen lib.4 fol.35. Sed cur fabulam magis co
fegg. maximepericulofum eft , fecundum illa cinne fictam , quam veriſimilem vocet ,
dirigere actiones ſuas, etiam fi quis illa non intelligo.Etfi enim anus illa , immo
minime credat , ratio, quia iuftitime dæmon iple, hoc citra teuelationem ſci
Deus ſolet permittere, yc tales male pe re non potuerunt : tamen inaliua dæ
reant : Diabolus eriam per huiufmodi ſę monis fic Deus vſus fuit . Nam illa erant
pe in maiora pertrahit , & in magnis ingeniofiffimè inftituta ad hoc , vti mi,
les
 onum
418 Diſquiſiti
lesiſte ; cuius ingenium præceps, & ma. A
nus prompta dæmonem non latcbant;
ad cogitationem tollendityranniimpel
leretur; quod fiue illi profpere ,fiue male
ceſſiſſet, veltyranni, vel aggrefforis, ſeu
.conluloris nice animuin homicida pà
Buc.li.7. fceret . Nonne fimiles æftus animi , ſi
in princ. miletyrannicidium in Azaele Syron. li.
Boe.l.12: 4. Reg. capit. 8. nobis S. S. fuppedi
tat?
Ans.med. In eadem Scotia Bancho maleficæ ſor
tes regnum ſpondentes exitium pepere
-re. nam occiſus a Macheto , ſeu a Mac- B fica, ſeu Naturalis, vel Politica, ſeu ciui
cabæo ; cuietiam ipfi diuinationes ario
lorum , mercedem crudelitatis, necem
attulerunt, perſuaſerantinuictum fore ,
dum nec ſitua quædain procul inde re
mota , ad arcem ,quam Macbetus inco
lebat, accederet:nec fæminageniti ma
nu occubiturum . Vt fidem dæmon ſi
mulibus vaticinijs faceret; cum iam vin
cendum necandumque ab hofte fortio
re , infeftiſſimoque perſpiceret, perſua
fit , ve milites rainisprægrandibus præ- C modi luntagricolaruin ,paitorum , nau
fatis filux ſpeciem præberent, & percul
forein eiimmiſt Mac Kduffum , quinon
natus , ſed cæſusex matris vtero Mul
tis hæc defcribit Boetus; pro fabula Mi
Jelia , velnimio ex Atellanis ridet ille al
ter , ſed bæc dæmonis mores mire ex
-primunt : nec continét quidquam,quod
fieri non poſſit , aut quod fieri non lo.
leat, de filuarum ſtratagemate Olaus ,&
alij fimilia :depſeudoraculis dæmonun
plenæ funt hiſtoriæ .
4. Idem hodie dicendum deforre con
ſultoria , qua inquirimus, quid nobis fa
ciendum , vel iudicandum , nam & hæc
fub anathemate prohibita , probitur ,
Can.for quia non licet huiuſmodi,niſi a Deo ,in
res 26.9 quirere: Deus aucein non vult nos fuam
so voluntatem per fortes indagare , fed pe
tereillam a doctrina Ecclelie , Sacie
Scriptura,ſuperioribus noftris , ac alijs do
Etis, ac pijs viris . Moriale autem eſt,
quando aliquid ſuperſtitioſi adhibetur , E pellex coniugiiuft : quæ nititur princi
velforiicerto creditur: ſi vero virumque
deeſſei, line ſuperſtitione vlla , fimpli.
citer , quis forte voluntatem Dei inqui
reret , probabiliter tantum forti credens,
foret peccatum Veniabile.
um
Magicar
CAPVT III.
De conie &tatione .
Vc vſqueſermofuit, prænotio
H Meproprio come fare persoon
de prorſus illicita,de qua fuit ca. 2. Nunc
fequitur agamus deea , quæ aliquando
licica, aliquando illicita eft: quam voca
mus Comeſtarionem hæc, vel eft Phy :
lis,quæ fortis.nomen retinet ,
QVÆSTIO I.
De coniectatione ex aſtris.
Nnaturalis coniectationis claffem to
fero , quæcumque cauſis naturalibus
vere innituntur, vel faltem eas non im
probabiliter omnino prætexunt : cuiuf
tárum ,architectorutn ,medicorum ,phy
ſiognomorum , chiromancaruni, altro .
logorum , & oniropolarum : de qui
bus nunc ſigillatim nobis eft differen
dum .
Quoad coniectationen , fiue iudicia
riam ex altris nathelim , duæ pollunt
eius ſpeciesconſtitui , prior licica , pofte
rior illicita. Prima ſpecies eſt aſtronomia ,
quæ nititur vniuerſalbus , veris , & in
D commutabilibus principijs , & fcien .
tiam confequitur futurorum artis fuæ :
veluti reuolutionis annorum , cnrſus ( i
derum , diſtinctionis eorum irein natu
ræ ſolis, & planetarum , eclyprium , fta
tionum ,retrogr duionuin ,aſpectuum ,
coniunétionum , oppofitionum , & fi
milium quo in genere quædamiā pro
dierunt vtilia , & maiora exſpectantur ,
Tichonis Brahei, Nobilis Dani. Aliera
elt, Aſtrologia , tam diffimilis priori,quã
pijs communibus , viriabilibuſque , &
.prædicit effećtı euentuuni futurorum
non neceflarioum ,led contingentium :
quafi ab altris neceffitudine aliqua de
perdentium . Erexiila priore , in hanc
tandem , Chaldæi, deflexere . Sic yo
cati initio Sacerdotes Babyloniorum ,te
( te Diodoro Siculo , l. 2. Bibliot.eo quod
Chaldea natio in hoc genere anteftabat.
Sane
 Liber Quartus.
Sane ideo receptum poſtea , vt Gasplici- A re.ratio , quia vt plurimum hæc accidút,
ter,Chaldæus, Aſtrologum lignificarit ,
ficut Arabs, latronen , Chananeus ,
mercatorem , fic vſurpat Daniel , pro
phetiæ lux 2.verf.2.Iuuennalis, Satyr. 6 .
& Gellius,lib.1.noct. Attcar.c.9.
Aitrologię huiuspartes funt quatuor ,
prima verfarur circa , Reaolutiones , &
prædicit corius anni bello , paceque vle
ciſfirudines , aeris (alubritatem annonæ
pretium , morbos animantium & c. Sc.
cunda continet,Magiterium Natiu ta- B ſuperſtitioſa ,fi tantum profitetur ſuſpicio
tum , docens quid ligillatim hominito
ra vita obtinger. Tertia vocatur , Ele:
& ionum , quæ docet quid in fingulis re
bus conſulto , & vtiliter faciendum , quid
omictendam quando ædificandú, quan
do mihi natigandum , equitandumve
quindo egrediendum manendumve
dumi, denique quindo & quibus ! ocis
fingula facienda , vt feliciter cedanthac
ſe mirabiliter iactabat, meus olim in Ma
thefi Doctor. Ioan. Stadius: ipli tamen ,
fi demas, quæ per impofturam aliquan
do confequebatur , omnia peffime , &
infeliciffimccedebant 4. ett imaginum
ſculpendarum , plane præſtigiofa, & a
nobis , libro primo , faris confutata .
Trium cæteraram , nulla quidquam
haber certitudinis , fed quo longius abit
quæque a communibus illis aſtronomie
Canonibus , & ad particulares fingula
Ies fingularesque euentus propius ac
cedit , co a ſcientia , & certitudine lon- D totaque huiuſmodidiuinario inceria eft,
gius recedit , & mendacio vanitatique
fefe arctius adiungit. Vnde .
Sit 1.concluf. Aſtronomus non rece
densa ſuis vniuerſalibus, commenfura
tis immedsariſque principiis perift iuxta
Canones artis fuæcerto prædicere , eriam
multis antequar eueniat annis vniger .
fales illos ariis (ue euenius , mifiramen ,
vel ſuppalatio , vel inſtrumenta ium
fallani jHinc ortæ Ephimerides, quæ
valgo circumferuntur . Hanc conclu- E nes , & alia huiufmodi ſupernaturalia
fioveni neminem puto negaturú , quia
ficut fe liabet ces ad effe , fic ad cogno
fci : euentusifti necellarijfunt , & çerti :
poterunt igitur certo cognofci . luxta
eandem rationem ,porentgex Lunæ , &
Solis vario colore , & alijs phænomenis,
aftronomus:ventorum ,pluujarum , fere
nitatis , & huiuſmodi viciffitudinis rem
peftatum egentus probabiliter prædice
419
aliquando tamen ob peculiares aliquas
culas impediuntur Huc fpectant Arati ,
Ciceronis Heſiodi, Virgilij, & Germa
nici de Phænomenis carmina .
2.Concluſio , Aſtrologie ſpecies illa
prima non eſt ſuperſtitioſa ſi ianium pro
firetur opinionem cum formidine oppofi ,
11: verbi gratia , ininantur altra annonæ
caritatem , forte furura dgrior annona :
metuo ne fit , &c. Secunda vero non eft
nem , verbigratia , ſuſpicio eft hunc pue
run foretrlem.inclinabitur ad hoc :ho
roſcopus llitalia portendit, & c . Tertia
pars denique non eſt ſuperſtitioſa , filan
ium dicat feaſtimare , quod res bene fit
cedura, ó reuera animo fuo non plus tri
buat , quam verbis præ fe fert, ( quodin
om bus his tribus notandum ) fuſe liæc
docet Conrad. V vin pina li.de Faro , &
aljo opere de ſuperſtitione li 2.c.7 ratio ,
quia propter confideratos euentus liini
· les , ad fimilem aftrorum pofituram fe
pe iubfecutos licet nobis æstimare ,fufpi
cari ,& metuere fimilia,neque vllum pec
carum in liac obferuationis cautionevec
Jatur : quæ eft portio quædam pruden
ciæ, & ideo fecundum leift bona .
Tertia conclufio .Aſtrologia vllo iſto
rum trium modorum vlierius tendens ,
o prædicens aliquid , vt certo eueniu ,
rum »mere illicita eft , ſuperſtitiofa :
ac yana , nec ariis , aut ſcientia digna
nomine . ]
Notāduni ex Caietano ſolere hic in in fum .
curri tria peccata Moitalia ſecundum verano
tres modosexceder d . Primo quando rum -
Clx tanæ fidei myſteria (tellis fubijciú feruatio .
tur , deducuntur ex aftrorum is feu
Xu ,vellitu.qua in re peccauit etiá Petr.
Haliacenfis , quidiluuium Noe , natiui
tatem lehu ,religionis fideique mutatio
arcana airorum difciplinæ ſabiecit: Fir
micus quoque , Albumazar , Aponen
fis, Machiaucllus, & Paulus lourus. Ita
L.17 bil
lique complures in eumdem fcopulum
impegerunt : quos perfidiæ reosmcrito
peregit loan.Picus Mirandulæ Comes. L.2 cörr
Refellitur hoc dogina, quia talia myfte. Afirolog
ria a libero Dei decreto dependebant c.j.cn it
folo : Deus autem , vc conſtituit , fic sia #LI
etiam
 420 Diſquiſitionum Magicarum
etiam poteft cælorum curſus immutare, A fus adimi homini, monetnequis diſcat
ideoque Chriſtiana religio cælis fupe aſtrologiai , vel ab aſtris ſibi timeat , & Ecel.8.0.
rior elt cenfenda. Confilio enim , cius has elle vanas leges infidelium : ne fe- 7.6.20
fuper cæluin & terram . quamur vanitates philufophorum , xe . lorem.19
Pfa . 148 . Secundum peccatum eft, quando fu Ta'sol, cd78X948, ſecundum elementa v
tura contingentia , ex aftris cenfent cer vniuerfi , quod de astrologia Diu Atha- D. Paul.
to præfciri poffe ,hoc enim tollit liberta naſius accepit: ridet augures, & often . V.8 ad .Col2 .
tem humani arbitrij. Nam fi certo præ dit a ſcientia fua Babylonios, & Chal
fciri poflent,hoc foret,quia actionesillæ dæos fuiffe deceptos , illudqueipfis itu .
ab attris, & non ab arbitrij libertate pen dium inucile , & noxium fuiffe. Quis Efai. 47
derent, ficque definerent eſſe futura có Deo non credat ? Ecce , clamat ipfe ve.10.
tingenuia. Contradictoria , itaque funt B -Deus : Ego ſum Dominus irritta fa- 13.
certo aliquid huiuſinodi prædici, & ta cins figna diuinorum , Ariolos in
men huiufmodi libera , liue contingen furorem veriens , conuertens , ſapientes
ria eſſe . retrorſum , ó fcientiam eorum Juliam
Tertio peccatur , quando interroga faciens. Ex his locis patet arraffe Sa
ciones , & electiones cæleftibus hiſce hisberienfein cuin libro 1.cap.1 1. fcri- Elai. 44
2.2g.
corporibus fubijciuntur , vt certæ cu : bit , viguit autem ifta fcieniji , e forte
dam caufr , & tanquam legis decreto : eam aliquatenus licuit exercere donec
ita vt quis hanc vitæ , actionibusque Deum naiam nunciauit ftella de ccelo ,
ſuis regulını , & normam præfigac. Hoc magoſquenon riprobos , premilias fidei
enim repugnat dignitau diuinæ gratiæ , ad cum adorandum nouo , inaudiro
quæ vincii nacuram , repugnat etiani di-C ducaiu perduxit ,exinde vero persusin
uinæ legi , quæ talia vetat fic obferua ter diéta eft . ] Immo , vi femper mala
ri, repugnatnoftræ mentis, & con fuit , ſic ſemper interdicta iure diuino
filij dignitati , qua cunctis rebus cor fuir .
poreis fumuspræftantiores , & fublimio-, 2. Quia concilia, & canones PP.graa
Tes . uiffimis pænispræftitutis, eanı dainná :
In duo hæc pofteriora peccata inci longum foretverba adfcribere : loca in
dunt , quorquot pluſquam oporter huic dicado, ca illud, capillos, cap.fed & ile
afrologiæ tribuunt , vt vetcres Chal lud ,26.4 2.cap. igitur, 26.9.3.cap. non
dæi , & quiin kbris iuris vocantur Ma licet,26.9.5.c.2. de fortileg .ConcilijTri
thematici, ac Planetarij , & ex recentio dentiniIndex lib. damnator. Reg.6 . &
D plen (lime Sixtus V.P.M.Bulha fua con
ribus , ideo cauendi, lul. Gauricus, Leo-
uitius, Cardanus , B. Hancinus, loannes era aſtrologos.Equidem lego.apud Epi
Stadius , lunctinus , & Nottradamus , phanium , olim Aquilam Ponticum ex
contra quosomnes eft præcedenstertia Ecclefia pulfum , co quod his ftudijs nol Libro de
Pöder .
conclusio . let abftinere . mendas
Quæ probari poteft ratione , & ala 3. Damnar eardein los ciuile Ronia
tontate . Ratione, quia , cum euentus norum ,lib.2.C.de Malefic & mathem .
ifti non exiſtant neceffario , & certo , 1.Mathematicos,C.de Epiſcop aud.qui
non poffunt certo , & neceffario præ bus ,& arsinterdiéta , & codices incen.
fciri . Deinde quia hi effectus non con dio , & vtentes damnantur exilio , ledali
tinentur in aftiorum poteftate , quibus bi ctiain morte plectuntur,libre.s.C.de
etiain , nec Deus , nec humanum ar- E malef. & mathemat.
bitrium fubfunt . Et aliæ plures ratio Viomittam Origenem , & Euro
nes peti poffunt ex bulla Sixti Quinti biuin , lib.6.de Præp. Euang.cap.9.dam
contra aitrologos , & cx doctifiimo , nant communitet Patres orthodoxi',
prolixoque opere loa . Picicontra Altro Baſilius homil.in Genef. 6. & lermo.in
logos Princip . Prouerb.D.Chryfoft.in cap.2
Auétorit:tis probatio , fuas haber elaf Match :D.Ambrof. lib . Hexam . capit .
fes. 1. probatur Scripturæ Sacræ terti 4. D. Auguft.libro z.de Genef. ad litcr.
Ifai 47. monii , quæ docet rerum futurarum , cap.57 &libro 2.de doctr. Chriſt. a cap.
prçſcientiam folius effe Dei,& eamprox 21.8 lubos.de ciuit. Det,aliquot primis
capi
 Liber Quartus.
! capitibus, & homil. in Pfal.61.D.Greg. A rum,& innoxim ſanguis vxoris frutrú ,
hamil . de Epiphania. Ioan . Salisberien
Gis lib . 2. Po ycratici , capitulo 19. & 24 .
& 26 .
s. Damnant coinmuniter Theologi,
tum veteres, vt D.Thom.2.2.4.95.ar
tic.s. S. Bonau. in Centiloquio . D.An
tonin.2. par. tit .1 2. cap ... $.6. Petr. de
Tarentalia , Richard. Palud. Gabr.Mai.
in 4. ſent. Guilh . Pariſienſ. tract. de le
gibus ad longum . cum recentiores , vt
opere doctiflimo , & vberrimo , Phæ- B Mariana , libro 17. de rebus Hiſpan .
nixæui fui, loan . Picus Mir. & eiusne
pos contra Bellăcinum patrụi libros de
fendens , Ioann. Franc. Picus, lib . 5.de
Prænor . lulius Siren.lib.9. de Fato .cap.
29. qui tamen poftea cap . 36. & 37.qui
videtur aliquantulum plus æquo tribue
re aſtrologis ,item Ciruelus . Darocen
Gis Theologus . Philofophus, & Mathe
maticus bonus lib. de ſuperstit.p.2. ca.3.
Mich. Medina lib.2. derecta in Deum
Fide c . 2. & nofter Bened. Pererius lib . C ille malus libro malo bonum perhibens
integro de diuinat. aſtrolog.
6. Damnant communiter luriſcon
fulti, cam canoniſtæ , quam Legiftæ ,lo
annes Andr. Abbas , Ancaranus , Ana
nias in cap. ex tuarum , de ſortil.Turre
cremata in d. cap. illos, & in ſumma de
Ecclef. Alberi. Rolatus in voce, Sortile
gus , Troilus , Maluetius tractac. de lor
cibus par.1.Bal. Salycet. & alijſcribentes
in ll. 2. & S.C. de malefic. Grilland. de
Cortileg.4.3.num.8. & 9. num . 13. cum D gia .
feqq . & 9.11.num.16. Pec. Leloyherius
lib.3. de ſpectr. capit.9. loan . Horoſcus
Epiſc. Guadixienfis lib.2. de vera , & fal
ſa prophecia c.29.
$ 2. Dampant huius artis peritus, exip
fa experie ntia, & praxi horoſc opocum ,
viginti ſchematibus , & exempiis allaris
Sixcus ab Heinminga Friſius recenti ope
re : attrologiæ refutatæ .
8. Da mnant Phi loſophi, & Med ici ,
ex veteribus oprimne Bardelancs Syrus, E Aut ineries, aut infari, ant quibus ege
& Diogenianus, apud Eufebium ,d.li.6 .
capit. 6. & 7. & plures alij apud Ioano.
Stobaú Serino 78.ex Neotericis, Geor
gius Trapezuntius libro cur aſtrologo
rum judicia, vt plurimum fint falfa &
Franciſc. Valef. Ibro Sacræ philolohiæ
cap . 3 1. Nec omittendum dictum pru
densmedici cuiuſdam Iudæi : qui cum
Petro Caftellæ Regi!. cui ſæuitia mo
421
Epiſcoporum , Principum , Nobilium
plebeiorumque innumerorum , Crude
delis , nomen peperit )co quod ludzus
ili ex Horoſcopo noua iinperia , & mon
tes( vt aiunt) aureosaddixiflet,rebuspo
ſtea deſperatis quærenti, & qui vaticinij
fides conſtaret ? refpondiffe fertur : cee
lo rigente , ſi quis in balneo lauet, fuda
turum nihilominus aftris Audia vitę mo
reſq; plus poſſe ſignificans auctor loan .
cap. 14.
9. Damnatipfemet vanitaté cuncta
rum ftudiofiflimus lectator , & cory
phæus, HenricusCornelius, fcribens ,
hanc artem nihil effe aliud , quam ſaper
ftitioforum hominum fallacem conie &tu
ram : qui ob multi temporis vfum de re
bus inceriisſcientiam feceranı: in qua,
emungendepecunięgracia decipiani im
peritos , ipfi fimul decipiantur .] Hæc
teftimonium arti non bonæ .
10. Damnant Hiſtorici, vt Tacitus ,
cuius illud præclariſſimum exſtat lib.17 .
de mathematicis , genus hominum infi
dum petentibus perantibus fallax
quod in ciuitate noſtravetabitur
retinebitur .] fenopera
11. Damnantpoetæ ,vt Sibyllinonun
oraculorum auctor lib . 3. vt luuenalis
Satyr. 6. vt Ennius , cuius ifla ſunt egre
Non habeo denique nauci Marfum ar
Nongurem , harafpices , Rok de circo
vicanos
aſtrolo ,
Non ifiacosgos conie &tores , non interpretes
fomanium ,
Non enim ſuntij, aut arte diuini , aut
ſcientia .
Se d ſuperſtitiofa vales , impudenteſque
arioli .
ftas imperal:
Quiſui quaſtus cauſafietas ſuſcilanı
tentias .
fer
Qui fibi femitam non ſapiant,alteri mon
Quibus ftrantvia
dius:i ms pollice
. ntur , ab his dra
gma
De bis dili petun
m ijs t: deducā : drachmam
fibi
reddani çæiera ,
Apud
 423 Diſquiſitionum Magicarum
Apud Laertiú , ab anu domettica me- A lio, fiuc ob longa membrana fcribcbarit ,
rito ridetur Thalcs ; in quem Gabriæ fe & eaminſrar celętextorio rado circum
ftiuum exftat epigrainma; luſere, & alij, uoluç, circa cylindrun , velbacillum li
in Anchologię libro fecundo íed præ ce gneum circuinuoluebant , ac complica
teris illud Leonidæ placet quo aſtrolo bane. Hoic ergo petica compatatione ;
giæ matrem , dixit audaciam , obftetri . ficut quando cælum creatum printo ap
cem ftultitiam , & ridet machæ mari paruit, vicitur extenſuin fuiſſe, licur me
tum , iactantem ſe gnarum probri alie branaceus huiuſmodi liber ; quando fpe .
ni, & infortunij , domefticum dedecus Etandus , euoluitur , & exponitur ,
cu . ignoraret. Lufit in eundem mar Pſalm.103. verf.2. Extendens celú ficut
tyr Morus; pellem :fic Propheta,agens de mundi fi
B ne,ac cælorum diffolutione , comparat
Aftra tibi arherco pandunt, Jefe omnin eam libro illi complicato , lue mem
vali , branæ circumuolutæ , vt optimè aduer
Omnibus , o que ſint fata furura mo tit auctor Queſtion. Orthodoxar. Re 6.6. - I *
meni : ( pon .. 90. quod clarè explicuit B. loan
Omnibus aft uxor , quodſe tua publicat, nesin Apocalyp. cælumreceffit , ficut
idre liber inuolutus. Quo loco Andreas Cc
Aſtra, licet videantomnia , nulla do . farien is conluetudinem quoque illam
ce ni : Hebræorum obſeruauit : ex quo cum
defumpta fint ad verbum ferè ,quæ lo .
& quæ fequuntur pariſale , ac lepore co illo fcribit Arethas Cæfarienf. &
condita . C locus cius in verſione Latina fit mutilus,
Sed non deſuar aſtrologis quçdam ac rectè fibi conſuler, qui ex Andræa lo
gumenra . Obijciunt prime illud Gen. cum Arethæ correxerit . Vt igicur adlo
1 veri.1.4 de luninaribus cæli : Et fintin cuin Moyfis in Genefi reuertar , dico i .
ſigna , ó tempora ,o dies anxos.] Vn lic agi de ſignis in vniuerſum , fiue qua
de quidam , etiam ex nuinero Theolo libuſcunque ( vt vox Hebræa Oth'de
gorum ;colligunt aftra,etſinon fine cau notat) nempe aſtronomicis, vniuerſali
ſæ ,certa tamen ele figna futurorun om bus , denotantibus diuerfitatesannitem
nium ,quod nó Plocino tanrım , & Por peftacuin , diei, noctiſque vel etiam po :
desap. 36. phyrio ; fed & Origeni & Eufebio , & İyticis, & forei.libus, vel quandoque ini De qui
37. ipli Auguſtino tribuitur a lulio Sirenio '; raculoſis: non vero agitur de istrologi- bus ifal
6.3 4. Voto
qui hoc tenet,& confirmat ex Ifaix ver- D cis ; que var:fimafunt , nec figni no : 25.49.8.
bis : Complicabuntur ficut liber cæli ; vbi men increntur . Pluribus hanc Sirenij
per cælum multi intelligunt firmamen opinionem refellis, Ben . Pererius,d.ope
tum , & dicuntfirmamentum vocauilt ris cap.4.
brum , co quod tanquam in libro , ficin Obijcitur 2. ex libro Iudicum illud ,
cælo , cuius ftellæ fint characteres,futu cap.5. veil. 20. De cælo dimicarum eft
ra legan tur fignata . contra eos , ftellæ manentes in ordine ,
Refpondeo ,aftra non efle certa figna curfu fuo, aduerfus Sifarā pugnaueri :. ]
futurorum omnium .Namilla Originis Quo inquiunt, pacto pugnauccunt ; ni
fententia refertur quidem ab Eufebio , fi quoniam iudæis fauſtus . Siſaræ vero
fed non approbatur ab eoja D. Augusti iofauftus ille curſus aftrorum , & fiderá
no autem cxpreffe, & clarè retellitur, fub E ftatio ? Gergo Sifara perijt propter hunc
initium libri s.de ciuit . Dei,nec vero fibi ordinem fiderum ipli aduerfum : potuit
contrarius cſt Auguſtinus , vel Origeni etiam hoc ipſum per aſtrologiam pre
1auer,inl.z.contra Manichæosc ,23.Nã uideri , acmetui , ac vitari . Refpondeo ,
hoc.c.21.per corpora celeſcia ,non intel ex antiquitat. Iofephi vere huius con
ligit orbescæleſtes , ſed beatorum cor flictus tempore procellam magnam
pora glorioſa , vi contextus manifeſtat . exortam fuiſſe, aquæ etiam , & grádinis
Locus autem Efaię nihil ad rem facit, multú oculis Chananæoruin offurum ,
quia fimilitudo deſumpta ex more He & fic arma bellica ipfi vlui eſle non po
bręorum : quilibros lacros in vnico fo aulle : Quod auxiliuin cunicælicus
fueric
 Liber Quartus . 413
fuerit miffum , ait S. S. decælo dimica- A no ; Hunc ( Aſcletarionem mathemati
Procopain rum . miſlum vero fuit per angelos defen cum ) delatum , nec inficianiem iallejo
Fudio . fores populi Ifraelitici , quorum Prin feque prouidiffet ex arte , Jcifciratus eſt
ceps eit Michael . Hi dicuutnr in ordi (Domitianus) quis 1p /um maneret exi
ne , & curfu fuo fuiffe auxilio Ifraelitis , tas affirmaniem fore ,vi brcalace
propter ordinem militiæ ,feu hierarebię , rarerur a baxibus,ini ofici quidem fine
in qua quiſque fuum ordinem , & fta mora , fed coarguendom temeritałem ar
cionem feruabat" ; item propter conti tis, ſepeiriquoqaė aciranlime177. fera
nuain operationem , & inftantiain cu uii . Quod cum fieret, cuinii vi repenti
ftodię cuique commiſſæ , in qua fideliter na tempeſtate develofunere , fimiuftum
vnuſquiſque Angelus perfeuerabat : quã cadauer difcerpereni canes. ] 4. Eft co
vocat curfumt ; & fic eo loco fellasum B rum , quibustuitma dignitates, velim- Ernopo
Apco: 12. nomeAngelis tribuivoluere Vatablus , peria vel Pontificatusab afrologis ante invita
D.3. Vales , & alij , idque confirmantex illo prædi & ti :dignitas Allab o cuidan mi- Acdepi .
2 nar.com
B. Ioannis . vbi cauda draconis traxit rè à fortan a lactato , & Athenaidi; quæ alit.
tertiam ſtellarum partem . Sed nec He poftea vxor Theodofi,lunioris: Impe- Cujpinia
d 0:20 .
Or ig tra . bræum nomen policum in Cantic o De rium Rodolph Habfpurgio : Ponofica in fa
30.10 Ma bore , Haecochabim , aliud quam ftel tus, Leoni io. Hadr.6 .& Marc.11. His rib lous
Asin Ico
..Greg. las, ſeu fidera ſignificat.nec apud D. lo Om nibus. 2.1.3 ide
liz timar . an . per ftellas Angeli , fed viri Sancti ex Refpondeo , Quando aftrologi reium in Ha
0.11. Da dricn0t .
mel: 8.7 . veriore expofitione,funt intelligendi, fa dicunt, ium n ulio diligen i selle calen Gerin b .
jo fit ex cur,& apud Danieli m cum ait, Eimas dos · quia faris cları n licc figni m to looo 0
plecat An grificarum eft vfq; ad foricudinem celi , C reccos pacium cor dan one iniuire , naturam
dr.Clara deitcit de fortuudire, de ftellis, vt ait D. Auguftin. & de Iratyllo D : n rilio.de
in Apoc.
conculcauit cas . Melior ergo Canuci indicat , cum ſcribit ſoliciffiimare ; Ļired
06.12 lu.in finand.
Deboræ interpretatio eft , qua video pla quæruncia légir.qniseregionib.adle Orlig.al
r
cuiffe Caietano ,ſicacrem cæteraq ; ele siintur . Idecqu.c Iuriſccr lulti in dituli uur. I ei
Inenta , & tempus ipſum fauific populo rubrica , Malificos cuid maib maiicis , 6.7.c.re
muih saya
Dei , vt ipfe quoqueftellæ folita in tres iungur , quia vt plurimum nathenia
Aitfi
ciere , cenfeani ur contra Sitaram prolf t
tici cui in ſunt malfe , 11 explica cp
raele pugnafle.Denique rec confequen tine Dion lib.49. ( 1 mi cixir fullos vite
ca arguinenti valer .. Aguirpa , 7's aspi ogys ; X 71 9. X7ās:
Pfal.18. Tertio , obijciunt illud Dauidis : fir vride patet mail milkts diétus pics
mamento,annnciatopera manuum tins, De altroli gos , & ſic mathe natici inilla
hoc eft, aiunt, prænunciat ea , quæ Deus lubrica " & paffim in itre alibi , pro ſolis
facturus eft. Refpondo non i'lum effe attiologs ; leu gerethliacis porur tur :
fenſum , fed hunc ; pulchritudincm cæ quo f10: u ctiam Hiftorici vocat ull m
leftis huius, & vilbilis fabrica nobis in accis'unt : & fic aciyilnur in S.C. Sme Tec..
dicare excellentiam operum Dei inuifi illo :pud Vlpiarum , lb107, de offic . Amma
bilium: & cogere noget fateamur , non Proconf. quod Pyihars conferuali m rus , (ma
reri .
alium potuiffe firman enli effe archite ediditloro reipub . Al-çuar dc hoc ro Collario
ctum ;vt patres plerique exponunt, nec men Chalda os etiam , & reliqucs Ario 16 Moja .
dillen : junt Rabbinig & Vatablus . Nam los complectitur , vt apud li ucnalmo kimo
D.
on Eu Hier
chi de Apoftolis , haud dubic eft allegorica Sat. 6. Nerro mathen aticus gerium " golfo
bonne D interpretatio . E ir det natus habebit , & Sat. 14 Nora " so
Ambros Quarto , obijciunt ex Hiftorijs , fa pe mathematicis Genofisiniz . Bir quim .
12.He haspredictiones effe veras , vt præter tan en quando fioh tibarurea fupoilli
Sket: in cæteris fuere quatuor . vna Theagenis , tio , legitimani corté:ai erin 2010 .
Octauior quiex ſteinate ,ſeu genäura adduxit Au noiroiim , nec anin Gumcuail',7 ,
2.9+ guſto , imperium 2 - Thrafylli, quimor vel Arsbmctieciucer prebirdi, çe'o
icm rbimitare', miranti: Tiberio dixit , rum ſcientian Philcke baarmonica
Disnes quam fecreto Tiberius ei , recum nullo bant. Aliquando Ders feminitat, &
l'asso communicata moliebatur.3. Aſcletario hodie permitur yafrologos etiimigran
nis de quo ilta Suetonius in Domitian --cos , & nefcicntes-verum pra diecie »
im
 424 Diſquiſitionum Magicarum
in poenam audientium : ficut , & permi. A aſtrologiis quidam mortem immaturá ,
fit aliquando fortes oraculorum effe ve planæ piædiceret , fibiipfi vero longam Vide M
DocerD. ras, & ariolum Balampropbetizare ; & vitam pollicerctur hominis iidcnsito - ceram
4 ben.li.
Aug.l.4. huc lubens refero illud Afcletarionis , ditatem , Aatim ftrar gulari eum iuffit . 2.5.87
fefs.Nu-quod in pænam , & tertcrem Dumitia Mitcomendacium duplex Petride n : o Correze
me.23.66 niperiniſlum . Sæpius id permittitur ob te Illicino in Concilio Conftantienſi, rusi fa
nimiam quærentium curiofitatem , tefte quod Aeneas Siluius narrauit . Addain itu ditto
1umgue
Zibende D. Auguſtin . quirectiſſimeaddit , non duntaxat duorum Principum diuerſa iu. Memer .
yol.za. quiavera fit prædictio , idcirco minus dicia, & mores . Alphonſus Aragonumi 4.de Ab
23 , eſſe ſuperſticioſam , velfacrilegam , vel Rex fapientiæ veræ amator, in litteratos fonto .
ideo magis ficere prædictionibus talibus omnesmirè munificus fuit , folos aſtro
fidem dare , fed femper retinendum . B logos a curia ſua arcebat; prudenter cen
· allud Dei præceptum ; Etiamſi dixerint ſens,libi nihil opus eorum induftria , co
nobis, & ita euenerit , necredamus eis . quod fidera ftultos regere , fapiéces aft: is
Beni.az. Denique quod de fomnijs dixit Ariſto cenſeret imperare . Contra Cardanus Sylv.d. h.
telis, hic quoque veriffimum ; huiuſmo memoriæ commendauit Ludouic . Stor
di diuinationem , nonniſi ex accidente tiam ,verfutum potius, quam prudente ,
fore vcram . ſicut enim qui aſſiduè iacic & perfidū quam æqui boniq ; amantem
aleam , veltalos figit.is aliquando fenio Principem , Alfonſo diffimilimuum , im
nes ,aliquando Veneremiacit, inuenic pendiofum quendamaſtrologum , arcis
que : fic cum iſti centies mentiantur , inperitiffimim aluiffe , in quem plus
quid mirandum . fi ter verum dicant ? centum auri anagna talenta profuderit.
lane fimendacia notarentur , mille fo- C Aſtrologus pro tanta mereece lēpus yni. Card, in
rent, pro vno vero dicto : Pauca notan cuique negorio inchoando praſcribebat, Prolem .
tur, non adeo tamen : quin veris longe adeo ridiculi: vt Princeps cogererur tem deafarer,
plura . Quis nclcit Hebræos illos , qui peftaribus maximis equum confcende. sud.li. 1.
16X*. 14
Leonillauro vera quædam prædixere , re, că aulico comitatu ac ftipa :oribus
ob mendaces prædictiones, Arabia pul alio migrare per medios imbres , per ca
20w.fol. los fuiflc ,cum Zitam Principem in infc num , Clutum , non fecus ac fi boftium
licemiconoclaſtiam perpuliffent ? Quis manus fugeret, Tam falici eucnu , vty
Pax :Dia de Pancratio nonlcgit ; eum , & Con regno tandem à Gallorum Rege fpolia .
ron.li.13. Itantino Irenes filio Imper. cladismaxi tus , captus , in carcerem compa &tus com
rerumRo mæ,& libiipfi necis caulam fuiffe: Quis laybocefus , in claibrata ferrea mortuus
Manari .
Conſtantin Serhati nelcit amentiam , D fuerit , verum fortune vtriuſque ludi
qui, & fibi, & Alexio Branæ , ſtulto vari brium . ] loan. XXI . Pont. Max ..
Nicetas cinio , exitiuni attulita habebaturtamen ( qui ante Per. Hiſpanus auctor Suminu
Stethatus Princeps fui temporis Aſtrolo larum ) medicus , philofophus , aftrolo
gorū.Quis nefcit , qua hactenus vanæ gus, ex ftellarum litu , & pofitura longa
omnes prædictiones eoruin , quidiem libi vitam in Potificatu pollicitus coram
vel annumaduenius Antichri, velex familiaribus fuis :quarto post menſe ',
cidijmundi ,prædixerunt ? Mito Petri Pontificatus octauo, fubito corruchte te
rido cö. Leoni Spolciani inhgnis medici inane itudine recentis ædifici, Viterbij op
mert.Mt. huius Mathefis fiducian , qua mortis preffus interijt , auctoribus Valerio , &
Nece Od . Laurcnrio ledKeo occafionem ,& libi Stelia ; in viris Pontificum . Sed quis
4.386. ipfi præbuit-præcipitationis in puteum . Ę Aftrologorum fe Alphonſo Sapiéti,(hoc
Jouins in Mitto , quod Cedreous narkit de illi nomen vanitasiitamibuit ) præferat ?:
Elog. Abrahamo, Gencthliacos curam Aegy Quæ laudl,maiori,& veriori traud: fuit
priiacge vanitatis conuincente . Miluo viar Marianz noltri verbis : Emanuel
Manuclein Connenumılıper.culla fane patruus , fuo , aloitim proce
gno ttcuit , pinus addićtum elle huic in rum nomine , Alphonfum publica fen
faniæ : quæ illum , & clafle maxima nu tentia in conuentu pronunciata regno yra
dauit , & posteritati femper ridendum wanit ,ea cabamitare dignum , quod din
propinauit - Mitco loano .Galeacij du Nina Prouidēcię opera bumani cor
sisMcdiolanenfis factum , qui cum i gorisfabricam infigni lingua procasina
 Liber Quartus . 425
1 ke,Ingeriſqueconfidentia , accuſare aufus A ex fyderibus :quæ eft vera fententia Hip
fuerit.vii vulgo hominum opinio eft,ab an pocracis, & Celli.Longius etiam aberrant Hippon .
tiquo du &ta per manus.Vocis ftoliditatem iſti Aftroiatri, quia præcipue attendüt ad pallimet
numen iußiffime vindicauit. ] Vanæ fa quoſdam lunæ imaginariosangulos,afpe Carlinge cap.40
pientiæ perfuafio ,hucinfipientiæ perdu &us,& conformationes:paruifaciéres vel
xerat.]ldforie aftra memorant portendiſ contemnentes potius, quomodo ad coeli
fe ciusartis non ignaro, ſi ars eſto nonpo vel liderum influxus recipiendos mate
tius inane mortalium ludibrium , quod à ria diſpoſita fuerit , & quę periodi tempo
prudentibus ſemper accufabilur ( verum rum ,quæve concoctiones, & criſes lint
dictum , & Tacito vfurpatum )ſemper morborum . Hos ergo merito imaxime
tamen patronos habebit. Ex eoferunifu Galenus contempſit , Auguſtin. Niphus 1.12.Iba
fpicacem e ſe redditum , ó ex metu crude B riſit, & multis corum patefactis erroribus rapen .
Temớc.] Cernis, quo illum hec vanitas Ioannes Langius impugnauit , & Marfi- libris. do
diebus.
precipicarit, & fecit vtalia fapiens,fibiipfi lius Ficinus, qui iunioriſta defenderat,ca Critic.
toto vicę decurſu (notatum id )defiperet , dem poftea fatetur ſe fcripfiffe , non vt Epi.35.1.
peffimeque ſemper conſuleret. Aegy probaret, ſed vt cum Platino aftrologo- de vita
ptios deditosaiunt huic vanitati,maxime rum ineptias rideret . velisus ca
nda
Alexandrinos : quod tamen prudentio Conci.s. Parsilla interrogationā , qua ſerualite.pl
rum fuerit iudiciuin ,poſſumus ex Suidas YES occulras inueſtigat ,vt furia, thefauross ad Poli.
colligere. Tradit , Alexandrinæ folicos a virginitatem , c.plane veria , perni: simmät, er
ftrologos vectigal pendere ,Braxnvropskom cioſa eft omniiure. Probibent ſacræ litte- Picum ,
nuncupatum , quoniam eos non niſi fa ræ ,Leuitic.19.verf.21. Non declinctis ad
11 tui homi nes conſ uler ent i
, quos Græc , C magos, nec abariclis aliquid ſciſciteinini
Baards,vocant:ducta Metaphora abinu vtpolluamini per eos.Deuter.19.v.1o . &
tili piſce , quem ne canes quidem veling 11.Nec inueniatur in te qui luſtret filium
attingere. fuum , aut filiam , ducens per ignem , aut
Concl.4.Si non ſuperſtirsofi,corte noxij qui ariolos ſciſcitetur, & obſeruet fomnia
infirmisilli medici funt,quifecundumlu atque auguria , nec fit maleſicus , necin
ne , & aliorum planerarü in ſignis Zodia cantator , neque qui Pythones conſulat ,
ciſtationes, demorbisiudicant, v.8. que auc diuinos , & quæraí a mortuis verita
cuique euenerit ægritudo , quo illi pacto tem , omnia enim hæc abominatur Don
medendum :necnon chyrurgi,qui in vulne minus , & propter huiufmodi fcelera de
ribus idem obferuanı, dies confiderant lebit eosin introitu tuo.Iure Eccleſiaſtico
vulneris, ſtellas eis præſidemes ( quas D prohibetur hoc cap.1. & cap. ex tuarum
vocát, Centel, Neus,Dibergibel,Lacha de fortileg. Iure ciuili plurimis reſcriptis.l.
diel,Sapiſta ,Elebra ,& fimil.oinde pre item apud Labeonem S. fi quis aſtrolo
nunciant vulnus elfelethale, velfanabile. gus.D.de iniur.lib.2 . & l.nemoarufpex ,
Hæcomnia fuſe deſcribit Córad . V Vim Code malef. & mathem.libr.i.C.de theſ.
a 1.3.6.8.
$ go pina.talesetiam videtur illiaſtrologi,qui libro 10. Tolerantur hi fxpe in rebus pu
generatim pronunciant, qua die pharma bh ſed exemplo peſſimo, & publicoma
cis,venarulectione, aut cucurbitulis cor lo
pusfit euacuandum .Merito kilpecta funt
hæc omnia ,quia ftellarūnon elttanta vis QV AE STIO II.
in hæc inferiora, & fi qua talis vis foret ,
ca poffet , & ſoleret aliarum particularium E De conie &tatione , ex elementis, meteorės ,
lib . 2.de caufarum concurſu plane impediri. Imo, planiis, arboribus, brutis.
deb. Chi & fola materiæ indiſpoſitio , lunæ , & aſtro
sicis.
lie. Fen . Fum oinniuin actiones clariare facit , te
fte cerro conftet elementum eft aerlaw
obſcruationes, & effectus huiufmodi die tis valde enim probabile eft ignis Sphera
rum indicum ,prouocantium ,vel critico propriam effe nullam , que fcotentia val
sum , longemagis dependent ex materiæ de antiqua eft, & à recencioribus quibuf
difpofitione,concoctione, & ftatus mor dam ftrenue defenditur,videtur hçc més
bi temporibus ac fymptomatibus, quama AufonijinGripho Ternarij,
Tres
 426 Diſquiſitionum Magkarum
A B. Meinulphus confeffor exædificauit
Tres Charites, tria fata ,triplex vox , tri quoddam miraculum ordinarium conti
na elementa . giffe talibus oftentis annumerandū:Tina.
tinnabulum ( inquit ) quoddam magnum
In media regionc aeris varię valdes aneum beno ſonorum in eodem monafte
fiuntimpreſſiones meteorologicę. Ex rio reuerenter oferuatur. Nam quoties
halationum copia gignitmagnos, & par aliqua ex eius monaſterijſororibusbreuis
uos ignes,diuerfiflime configuratos,pro erat abitura e vita , abſque vllo humano
exhalationum ipfarum formadiuería :vt miniſterio per fefortem reddebat fonum . ]lib.1. dr
modo videantur flainmę, modo colum Rideat hæreticus, vt lubet:fed alia duo fi- fa fomos
nę , modo lanceç , modo ſtelle falcantes milia accipiat, eciamſi non lubet . Scribit. 6.14
vel diſcurrentes deſcendentes,vel aſcen- B Leonard.Vairus,In Celtiberię appido Va
dentes, aliquando vero , & cometę mul lilla campanam effe, quam vocant inco
tiplices , de quibus non eft nunc tempus le, campanam miraculorum ,hanc per a
agendi . quibus omnibus commune eſt liquot menſes priuſquam reſp. Chrifti:
magnam temporis ficcitatem denotare : na aliquid aduerfi patiatur, ex feipla ne
figna quoque eſſe vencorum diuturnio mine pulfante , fonare ſolicam , cuius rei
rum , vcl violentorum : quod maxime ( lic ait) teftimonium per publicos cabel.
cometis conuenit , qui fi frequentes fue liones hiſce oculis egoinetlegi, præter fi
rint, etiam pręſignificant fterilitatem , fa dem , quain de cadein reillius regoi Pro
mem ac peitens :eo quod viscometę om regestacicbant f..is litteris.Accedar,
nem vaporun , & exhalationum humi aliud e Gallis , quoniam Hiſpaniam a tc
ditatem abfumit:vnde colequenter mor C ſtimonio arcent aduerſarij. Eodem Vai
tem minantur biliofis, & qui ardentioris rototte , ad flumen Rhodanum , in Se
funt naturę , quales pleriquePrincipuin , quanorum confinio , fitum ett nobile
& Magnatum , eadein ficcitatis caufa , monafterium S. Mauricij. Viuarium illic
adbella quoque,& ſediciones inclinanc. viſitur,in quo iuxta numerum monacho
Cætera quæ his aſtrologi, & Squarcialu Lum pifcesponuntur . Illoruin ſi quis zo
pus addunt,vana ſunt, & fallacia ,quæ di grotet , piſciculus quoque ſemiuiuus cer
xi,naturæ conſentanea videntur. Fitta nitur ſupernatare,quod fi monachus è vi
men non raro vt cometarum cauſa fir, ta migcaturus fit,paucis ante diebus piſcis.
Supernaturalis dumtaxat Dei diſpoſitio , moriur . Hoc ita fe Vairus accepiile ,
vt quando fælicem aliquem euentum fcribitum ab Antonio Cardinale Gran
portendunt, quod læpenumero accidille Duellano ,fingulari bonarum artium patro
allatis Hiſtoriarum exemplis olim , tefte ne),tefte oculato ,tum ab alijs fidedignis ,
Origine , libro . I. contra Cellum ,docuit vt rein locisillis notam atque omni fide
Cheremon.lib.de Cometis, qui fi exſta conteſtatii .
ret, fortaflis deprehéderetur nata hxc in Porro cü exhalatio quoque fit veti ma
de opinio , quod quæ vni regioni ſeu re teria , & ventoru ideo præcipue qualitates vide se
gno folicia fuere cum aliorum clade co lint,caliditas, & ficcitas,facile inteil.gitu , Nar.que
iuncta erant. Vel fane caufa eft Dei diſpo cur ex ijs, & finitatiscorporü , & feruilica- fto. Pita
fitio hoc pacto volentis admonere ho . tis anni probabilia ſigna queant delumi.-1.2.47.CA
mines , de inminence publica calamita Quide ventis plura volet ,alibi quærat. 40.0 ibi
milicbñ .
te , vel inorte Regum auc Principum , vt Secundo nonpauciora fiunt ex vapo- Car.li
ad pænitentiam , & morum emendatio- E tibus ,que , & iph luas adferunt probabi- ae zarie.
Dam # : 2 .. nein recurramus. Tunc autem come les prenotiones.Ex nubibus quam multa 1.0
l.de
de or tx pertinent ad'oſtenta ( de quibus actu.) qucm prædici ,poit quenda Gerardu ,do Vaie
/ ec . phil.
mod.19.70.& Deicaritatem nobis egregie commé cet Conrad. V Vimpina,nec fua ruſtica 6. ro.le.no
Bonaue. dant , non ferientis nis nospriusadmo prognoſtica deſunt pluuijs communibus se fignis
3,4 :14. nuerir, idcirco.videmus crinitasItellas in nec prodigiofispluus , fiue naturalia tem cap. s.de
g.vltim . eam partem comam diffundere ,cun mi
peitatis anni , fiue fupernaturalia iræ diui- quibus
In vira Dantur, mirificum huiufmodi commo næ conuminatoria . Anno ſuperiore 1600. CA. SO.G
B. Meie
quimel tionis lig um narrat Gobelinus Perſona die 18.Febr.prope Arequipam ,ex illis qui se cibi
aikabr. " nempein Monaſterio Bodkenli, quod mulci inPeruana ſunt montes igniuomi Mulicko
( uula
 Liber Quartus.
fulcanos rocant)vnus corum Guyana A ſtirione Magos acceſsiſſent, & fimul ad
pulina , principio candidam nubem viſus montem illum properarent, & malis cari
pecorarijs è longinquo eructare , quam tibus ac facrificijs procurarent,magos, &
conlecuta eft procella fragminum ingen viciniores quoſque flammæ conſumple
tium qua6 auulforum à rupib. ſed ignito runt,cçteri omnes inalemulrari,defpera
TU !!! , hæc paulum ſpaciſ progreſſacom bundi pars ſuſpendio,pars aliter libi mor
minuebantur inminores lapides, & pau tem conſcinerunt.Hæc narrata licceris P.
latim centefimo ferme pallu à cratere Ioan . Ruizijde Alarcon fcriptis Arcquiæ
1 cinerem . Vbi laxa decidebant,cúcta reu Martijxv.anno ſuperiore,quarú hoc an
ulla, diruca , comminuta, interempta, vbi no Marcio menſe exemplar Hiſpanice
lapides pauci mortales euafere vel iume. preſcriptum legi vnde hanc epitomēex
ta. fors Hiſpanus iter faciebat eques;cum B cerpfi. Vix quidquam fimile lectum , vel
vim grandiois lapillaceæ non ferret, de auditum.Idem de grandine, & glacie di
ſcendit , & fe fub equo locat fed equus no Cendum ,( quæ {pecie non differunt, &
valebat fubfiftere præ viictuum herus Pilidasin xorupie pocrice non philo- Vale.co.
videns nec tutum , nec quietum fibi ſub ſophice contra Ariſtotelem agit) Niviuin so de las
iumentorefugium ,ephippium aufert, e quoque copia fertilitatem anni , roris , & philof.
quum deferit capiti ſellain imponit, fic prune multitudo fterilitatem potius,prç
ægre egalircranifragium.correntes, & norant.Nebula deſcendens ſerenitatem ,
fluuij,ac fontes nonnulli penitus exarue aſcendens imbres indicar. Tonitru , &
re , alijs lapfus facultasintercluſa cineris ecnephias funt indicia pluuiæ ſubſecuturę
multitudine, idque perleucas plus trecen alijvero fonitus in aere audiri cöfueti, ma
tas. Arequipæ prinum orte clara luce te- C gis percinent ad prodigia. Fulmen , & pre
nebræ integrum fere menſem durarunt. iter, quid pronuncient, V Vimpina te do Vt 2.Ma
Interea initio celum fulminibus vium de cebic. chab.
hifcere , & audiri tonitrua ,flammeia glo Tertio maris tumor, venti:fluuiorum d .cap. 6.
biinftar artilleriæ bellicæ acieb . hinc inde infoluæ eluuiones, peftis annuncia ſunt :
diſpofitis mutuo explofæ viciſim huc il terræ motus quoque idem defignant, te
luc diſcurrere, ingens globus femel deci. Aibus Ainmiano ,Procopio , & alijs.
dir, & à templo in proximum ambitū , in Quarto, quoad impreſsiones, quæ per
de in viam publicam patente porta eru reflexionem lucis, circa vapores ac exha
pit , & ſubito difparuit relicto fulphureo ni Jationes fiunt ( vt Iris,halo ,coronæ ,pare
tore,terræ molus iugis fuit;adeo , vt mul lus, virgæ )naturalium pręfenfionú pro
tz domus conciderent, reliquæ quaſi tri- D gnoſtica cenferi poffunt vi & hiatus, & Vid.Vui
pudiarent nuitantes. Neccellauitinterea quæ foueę, & feneftræ vocantur: necnon Dinam.do
puluere terram albam , inftar cinerū , ſeu fiammarum illi tractus, quibusignis ficui cap.se
calcistritæ , vt nemo per plateas incede eft nomen , funt enim effectus varij,exha
ret , quin mox digiti ſpiſſitudine cooperi lationis vel vaporis ſuperabundantis , &
retur domus, quæ minimum ,tecte cilenc vincentis obftantia ,vel interdum luminis
craflitudine femipedali , fic p'errque ſub victi ,ac profligati.
onere gemebundæ ſubfiderunt , malum 5. ( Viad cerreftria veniamus) ex arbo- bes.Nar
yid.Sen..
durabat, luce per interualla potius often rum quoqueprouentu prognoſtica colli g.Plin./ ,
tante ſe, quam diem præbente Menſe fe guntur, vt tefte Tullio, 2. a 6.: 8 .
se exacta celatio fuit , & nonnulla inter Côr arêr.
miilio ,ve noftri, quiillic degunt perſcrip- E Lentiſcus, triplici folira grādeſcere fætu , libr.2.
dements
fere :fed adhuc metus mancbai grauiorú . Terfruges fandens , iria tempora mon- Pernum .
Magnam morum in melius cum timor frar arandi. 11. 3. Pby :
exprcflit coinmutationem , omnes ad do Cardo
libr.4.de
pedes Sacerdotum deuolui , adeo vt Amygdalorum copia indicatmelisa
quies nulla darctur , & vi in cubicula peni bundantiam.Trifului inhorrefcir, & fo Jubrii. 'de Pane
vi
tentesirrumperent.Sic Deo lucrum ani lia contra tempeftatem ſurrigit. Sine au- gyr. nom
marum multarum acceſsie: Sed nec Sata ris ludentia arborum folia,lanugines , & fuam de
nas neglexit occafionem.Nam cum In pappi , populnci volitantes per aerem , aut Nat. Dei
para vir
dipagani vicinioresflammisslolica ſuper aquisinnatantes , cmpeftate prænunciāt. sinis,
Ff 2 Si
 428 Diſquiſitionum Magicarum
Si rolę violeve lub autumnum icerum A ſingulis inhærere . Veniamus ad nobia
florum floreant. peftilitas immiget. Bur lius animal,homincm , & ex eo quædama
digalæ , quæ peſtiin illam magnam præ prælagia.
ceffit hyems,aliquas in horto noftro ro
( as protulit,quas, & vidi. Vnum hoc non QV AE STIO III.
videtur vacuumaſuperſtitione,quod qui
dam tradidere : ſub autumnum duas , vel De come&tatione medicorums.
tres glandes legendas,tum cultro ſcinde
das,trium aliquod in his ſolere reperiri, Gimus de quadam falſa , & illegiti- 1.9.1.0
muſcam , verniem ,velarancum ,muſcam E majimo ludibriola ;nunc de vera,[e-dwf.no
denotare diſcidia eo anno futura , vt ver ria , & gnelia dicendum ,hancmcdicorü,
mem fertilitatem aranea mortalitatem omfattar xlw , veceres, recentioresque Do
denotari. ctores integris tractationibus funt proſe- Filip.l.de
Sexto , animantes etiam quædam no cuti; quos legere poterunt qui plenos ſiti indi
bis prænunciant, vt, unt crateres:mihi hoc ynum videtur vni- come.UA
uerfim poſle ftatui. leni,Ari.
Cana pulex fugiens e vaftigurgite ponts Signa proba funt, quæ naturalibus prin lepe in
Prob..cal
Nunciat borribiles clamans inftare pro cipijs, & veris experientijs comprobatur : Jum li.z.
cellas. cætera ſunt vana,& ab arte medicorum de Medi.
aliena. Proborum , quædam fanam inte hará
Vt , & a credula matutinis inftans vos gramque valetudinem teftatur ; quçdam lequetes
cibus : degenerantem ,veliam affcctam ; quædã Fra. Pica
Fuſcaque nonnunquam curſans per litto- C ſuccumbentem , & iam victam , quædam 2.1.3.6.7.
ra cornix , ſe recolligentem , & victricem : quædam vimpin .
denique ſuntambigua ,etiamipfis magi- li.degni
Si tamen , ca.8.0 s
ſtris. Nec vlla ,fam certa ,quin fallant ali 6.13.09.
Demerſitcaput, fluctum ceruicerece quando ,ideo vetus fermo verus,pręſtare ad u .10.
pel. a ſexagintamedicis , quam aſcabinis fex Guinshe
Ander .
damnari, & morti addici. NAC cello
Ipfi quoq ue alumni dulcis aquai ra DOTZ
nunculi , QV AE STIO IV . medicine

Mollipedeſq.boues ſpectantes luminaceli
D
libr. 1.de Et quæ talia ex Arato Tullius, & ex He
diu.lib.i fiodo Virgil . Quod contemptiusmufcu
Georg. lo,vel panierculo? tamendomosilli rvitu
ras ; hi aeris contagionem fuga præueniūt
quorum etiam cauſas Franciſc . Picus in .
ucftigat.
Exobferuatione huiuſinodi Phæno
2.11.3.6.3 menorum , emerſerc canones prenorio
di feq9.
num ,quibus vtuntur nautæ , paſtores, &
agricole, de quibus non contemnédum
opus exitat Antonij Mizaldi Monlucia- E mon confundunt cú, Chiromantia, quæ
ni, Ephemeridum ruſticarum . illa quido
ipſa animalia præfagijſui ſunt ignara , ſed
impetum quendam naturalem ſolummo
do ſentiunt, mouente phantalia per hu
mores concitata ad petendum quæ com
modo,& fugiendum , quæ noxæ funtfu
tura.Quod ligillatim idem Picus oftédit ,
de ciconijs ,cypſelis, mergis delphine,ca
cepişlongum nimis,& lentum foret mihi
Dial.7
De prenotione Phyſiognomica.
P corporis colore , habitudine , & pro
portione;de réperie, valetudine, quædam
etiam de moribus,ingenio , & animi affe
ctionibus putat ſe ſcire:præcipue frontem
confiderat faciemque quia hæc folet effe
fpeculum virtutú intellectualuin , & tum
vocatur hæc y TWIWIKoria.Huiusmen
cio ,apud Iuuenalē, Sat.6.cum ſcribit fron
tē vati a muliere prębendā. Arift . & Pole
proprie manuũ conſiderat linaméta, qua
li quoddā virtutum actiuarum ſpeculu :ac
fi conſiderat et reliqua mébra tociuſq ;cor
poris habitum ,Phyſiognomica ,vocatur.
Hanc Phyſiognom . veteres medici
Hippocrates, & Galenusdiligenter exco
luerút,vt& Arift integro libro & qui ex
ftat Polemon Athenien.lib.de Naturęli
gnis; quorum ſcripta laudantur co , quod
na .
 Liber Quartus.
naturæ Veſtigia calcarunt. Sed recentio- A
res Barthol. Cocles, in Anaft. Phyfiogn .
Luc.Gauricus, & alij fere plura miſcent ſu
perſtitiofa , præter vnum fortè Petr. Mo
tium ;cuius libruin ,de multiplici tempera
mento , cognoſcendishominibus laudat
1.2.parku Michael medina :quia primo complexio
Chri.size nis modum , deinde medico, & philoſo
phico ratiocinio propenſiones ,& inge
nia gentium ,prouinciarum , & finguloru
hominunn defcribit : methodus hæc ve
ra, & recta , ſed ſcriptorem illum nódum B
potuinaſci .Viſus mihi non infæliciter
lib dela Conrad. VVimpina Galeni, & Ariftote
gnis
2. c.8.
do 20. lis ferèomnia in compendium redegil
re : Crine ruber,niger orezbrenispedeslumine
Artis fundamenta varia ſunt , primum
petitur a quadam cum animantibus fimi
litudine, v.g.qui paruis funt oculis inuidi
cenfentur, quia funiæ tales; qui magnis ,
ftupidi;ſicucboues, & aſini ratio eft;quia
cum Deus auctor naturæ gnarus ellet ,
qua quodque anii.Jalindole dotaflet,ſin- C
gulis etiam ea addidit inſtrumenta , quæ
huic indoli forcnt, quam apriilima, fero
cibus,vtleoni, apro ,cauro , vngues , den
tes, cornua; timidis, ac fugacibus, vt lepo
ri, & ceruo,artus çeleri fugę necellarios ;
1 fortibus araturis,velonera baiulaturis,to
ros,gibbum ,dorfi, humerorumq; robur,
vt camelo ,boui,equo, & reliquis vcteri
narijs. Idcirco quafi ex ligno , & a poite
riori, ( vt loquuntur fchole ) animantium
indolem exipfis inftrumentis corporeis , D
quibus a natura ſuntpredita ,colligunt.
Secundum fundamentum a moribus
gentium ,atque prouinciarum defumitur ;
quę.cum certo fint corporis habitui,vtplu
rimum quoque ingenijs, inoribusque di
fcrepat , v.g. phyfiognomi definiunt fu
fcos, ſtupidos ac pertinaces efle quoniam
Aethiopes funt huiufmodi.
Tertium a ſexu , v.g quia mulieres can
dida,vt plurimum , & molliſunt cute, ex
demque funt pauidęgac leues: deo cand- E
dos, & inolii cucc ,moribus obnoxios ijſ
dem cenfent.Huius fecundi, & certij fun
damentiratio ducitur a complexione, cũ
enim eadem temperies fimul cauſa fit cu
tis huiulmodi, & morum huiuſmodi, ra
tiocinantur , in quocunquecutis ſit talis ,
talem efle temperiem , quare ab eodem
eiuſdem temperieiratione,fimiles mores
exfpectandos ,
429
Quarto rimantur affectus animi, a mo
tu membrorum , & corporis affectioni
bus,tale illud Hippocratis , Oculi non ni.
Etantes funt iracundi,quoniam irari fixis
immotis oculis intuentur. ] Sed ratioci. Prouert,
nabatur Salomon dicens; Homo Apo- 6.V. 124
ſtara, vir inuiilis , graditur ore peruerſo ,
annuit oculis , terit pede, digito loquitur, Ela
i.3.28
prauo corde machinatur malum . Et Ela :
jas ; agnino vultus eorum refpondit eis,
hoc eſt , vultus exterior eorun , ſecreta ,
cordis patefecit. fic argumentatur Mar- 11.12.Epia
tialis ( querg vetufta exemplaria , neſcio 54 .
cur vocent Martialem Cocum .]
lafus,
Rem magnam praſtas,Zoile,ſi bonus es ,
Matthiam Coruinum Hungarię Re
gem haud illaudatum Principem , niinis
dedicurn diuinationi, adeo vtnihilniſi co Bðfinius
fulis aſtrologis ſoleret ſuſcipere ,tam ſtu- hiftor.de
diofe accepimus,huic vacafle phyfiogno cad.to
micę diuinationi, vt ex primoaſpectu li. Joachim
neamentorum faciei, de temperamento , Careus
Anna
& moribus hominum folertiffime iudi- in Siles .
caret : ita , vt magięſpeciem çmulis pre
buerit.
Quintum fundamcntum perút excol.
latione fignorum cium ſignis , & ex qui
buſdam alia colligunt, v . g. inuidiam ex
iracundia ,cui trifticia , & animi prauitas fit
adiuncta .
Sit conclufio , Phyſiognomica confiftes
intra cancilios naturalis Philoſophie ,lici
tact , babet aliquid probabilitatis. ]
Probatur primo, quia pofitorum fun
damentorum aliqua funt probabilia , quç.
dam minus.quçdam amplius
2.Probatur ex facris litteris in quibus,
virorum robuſtorum facies dicuntur fi
miles faciei leonum . Item quod,in facie cn.paral.
prudentis lucetfapientia , oculi fultorum 12.ver.8.
in finibusterre ;& alibi;ſápienria ,hominis Prox.17.
0. 4.
lucer in vuliu eius. item : cor hominisim .
Eecles.8 .
mutarfaciem illius, & quę iam citata . ver/.1 .
3. Ex iuris interpretibus , quorum 6.23.0.3!
communiore calculo receptam , quan - 1 . Efaz
do plures dc aliquo crimine funt accufa
ti, & capti , primum queſtioni fubijci de
bere illum ,qui facie deformior ;quoniam
credendus fit animo quoque prauior .
4 : Probatur fententia Philoſopho
Ff 3 zum ,

ruin . Pythagorasenimad huiusdiſcipli- A gnomusexcellens luo tempore habeba
Bal.inl. næ regulas , diſcipulos , vel adinicccbat ,
2.1.5. C. vel repudiabat . Socrat, hac indicina de
quorum prehendit Platonem fore qualis poftea .
recip.pa: faudarus.maximihanc fecere Plato , Ari
ris de ftoteles, & Sext. Philofophus:quorum pri
Syndica mus ea vtitur in Dialogis, Secundus accu
pol. Mar rate tradidit, tertiusidcirco corpus voca
hil.com alii ut animiimaginein . Cicero hincperitis.
Siren . li, iaculis.aduerfarium mire laceffilit. Velle
9. de F * ius Paterculus,vetereseamultum vfos te
20.C.;
In Tim . Itatura
O At pro Dixinon certitudinis, fed probabilita
Rofcio, tis : quia folencquidem corporis diſpoft.
Comed tiones affectionibusanimi preire , quod
kinds hiftintegro libeilo Galenus demóftrauifed , uerforio fenex periji.] ſic dum alijs cantity
præire ,non trahendo , vel cogendo , verú
leuiter; & alfidue inclinando :ita vt bona
confuetudinc . & freno rationis,haud dif
ficulter illa propenfio ſuperetur Quod de
• feteltari Socratem.non puduit , cum Zor
pyrus Phyfiognomus ex lineamētis cor
poris eius,bardum ltupidum , & muliero C audax,vel.compelliin fugain ,di umidus
lum illum iudicaffet.fic intelligendus Cal
Cicili.de
fatos Alius medicus, cum quæfillet,cur prodi
lexi. A gifæ formæhomines ,plerunquc etiam .
phradit ernota ſintmente reſpondet, quia corpo
11:4.dafiri confenis anima, utanime corpus.]
M. From Vnde fequitur 1.longe certius iudiciú
bobo.sk.
ferri de brutis ,quain dehominibus : quia
bruta propenſioneſola trahuntur, homo.
propenfioneinarbitrij habenismodara
.nom
quefequitur z . quod phyſiognonio
licet iudicare ,de facto ,fiuede actualiho - D
minis vita ,fcilicetnunc effe talem , fed de:
pronitate tantum ,ac inclinatione,yt opti
M.Alcia mecenfuit prockus,vg caiempropende
re;& inclinari in auaritiam ,,muleres vi
num , & . 3o.fèquitur;nonpolle hanc fær
cukatem judicare ,dc donis diuinis &
graticis,.quia: Deus.hęc diſtribuitcuique
prout vult,ncc de extrinſecis plane homi : 5. & 30.0c 34.problem . fect 0. & proli
ni, v inocte violenta ,opibus,honoribus ,
& cæteris fortuna bonisınalisve , nec de:
nuptijs, ftatu.vicæ ; & alijs negotijs , quorú E. vero. Per.pannodaius; dum inter duas.
electio eſtmere voluiticia.,Calibus nugis.
plenus eft liberde neuisinelamphu. Ratio
eft, quia ibibiitorum depender a corpor
wshabili;velconſtitutione.perinituit qui
dem Deus, vc quartam citationesilton
mum :euentucoinprobertat , fed inuleos:
finit fallis, in ijs , quemagis ipfisnecefla .
mia: faribit Paulus louiusin Elogija , de
Antiacho Tibeta Celenate ,qua Phyſio ,
M
tur cumGuidoniBalneo prædixiffe,quod
ali intimoamiconecaretur : Pandufoite
Malateſta Ariminenfium tyranno,quod
ex parria pelleretur , cxul in extreme
egeſtateperituruseffet. Paulo poſtPanduk
fus Gudanemob fpectatam virtutem ,
Juſpectam obtruncat; Antiochum ipfum
Cuſtodid mancipat , cuentum prelagij ex
Spectaturus . Antiochus cuftodisarcis fi
Liam ,ita flexit,vireſti abea impetrata ir
B follam demiteretur,fed compedumfoni
tu produus,o a fugaretractus, cum puel
la percureur.Pandulfus tandem exful.com
egons ab omnibus.deſertus; in bolgitalids
Gibi non cauit Angochus. Poruere etiam
illa per humanain prudentiam conijci...
quid enim inexſpectatum , autmirandus,
fi tamiliaristyrāno vir fortis , ob fufpicio
nem ab eo. nccetur ? quid verifimilius .
quam tyrannum inuifum ,vel necan , li fic
& lemel pulfum adegeitatem redigi?His:
poterunt adijci nonnulla ex Horozculi .
2.de vera ; & falla Propheta cap.8. & %
QV Æ STIO V ..
Dia: Chiromantia :
CeHiromantia m diiuidunt
an, eta Astrolog icam . in phyfi
cam,
conclufil. Phyſica Ciü omantia lici
ta.eft: phyſiognonia pars, o ideo dito
Luidem , quod debac iudicium )
Ranveit ,quia per lineas , & partesma
nus,coruderacipfam corporistempere »
& extempene corporis probabiliter in
dagat animæ propensiones hanc probat
artem Ariftoteles lib . Hiftor:anmal.cao
xe canxicquour. Conrad..Vinpina:
libro de figpiscapit. 10..1 0.02 12.in caurė
basspecies nondiitinguit, omnem chiro
mandam .videtur damnare ,, Academiz :
Erancie parte 2 die pamo ,cap.4 .
Conclut 2. Chiromantis, aftrologica :
prorfus vanas, o illicstas cieniidi nop.en
non mereur.) Scientiam efle oicitur pro ..
bare Anton . Verderius:pam loqui illum
'li 7.UR.
de hacetá, nonde phyfica tantuin patets led.co.be
tuum quia coniungitcumaftrologia ,
Veran .
 Liber Quartus . 等 431
verâmque Tcienciam contendirelle; rom A gnat vehementius antiquus feriptorloā.
quin in relponlione penultimæ obiectio Salisberienfis lib.2 . Polycraticicap.27 .
ris dicithirum manus linearum ſignifi Contra hos libratum illud luuenalis
Cationein abaftris infallibiliter dirigi,& c . Sac,6 .
quæſane Ecelefiafticam mercrentar ce
Sur am : quia Papa Sixtus V.edica contra ...frontemquemanamque
aſtrologos, & Chiromanticos bulla , de Prebebie vati crebrum popiſmaroganti.
finiuit.neutrameffe fcientiam , & veroſq;
pariter damnans, grauibus ſubiecitpenis Quorum prius ad metoſcopam ,pofte
cujus doctilfinnii, & maximi Pontificis rius ad chiromantem referendum bene
fententia præponderat omni contca ſen Britannicus obſeruauit.Solenc hanc vani
tientium temeritati: tum etiain quia in B tatem profiteri vxores ( ſi vxores )ex illa
Cathalogo Romanolibrorum ,quorum colluvie ,que totam peruagatur Europā
vetica lectio omnes qui Chiromantiam Vulgo Zingarcs,ſeu Aegyprios nuncupăt
docent,aperte ſunt annumerati prohibica de quibus mulca collegit Crepetislibr. 1 .
eft ergo deodio Satanæ difcur. 12 fol.176 cũ ſeq.
Sac.phil. Vanameſle,docet optime Franc. V& Sed hi fcriptoribusGermanis , quá Gallis,
5.32 Jefius doctif.medicus , inericidino illam vel Italis notiores ,ideo hos audiamus.co
deteftans,painum namque laborant vę. dicionë eorum , & originem ſedulo per
fania mathematicorum de aftroruin in quiſiuit , extrares fidei, non defpicabilis
fluencijs , quam improbauimus fupraq.1 . Sed.Munſterus lib 3.cofmagraph f.267.
Addunt de lao; quod ftultius eft , hanca cum ageretur ( inquit) annos poft Chri.
reolamelle louisellam Mercurij terriam Chum natā . 1417 primum per Germania
Veneris ,atque ita porro . Sapperaddunt apparercceperüt homines nigredinc de
tertio tales areolas lineas hæc prænotare : formes, cxcoćti fole ,immundivefte ; &
alias illud ; quorum nibail ratione, vel au yſu rerú omninm fçdi,furtisimprimisin
ctoritate confirmant , fed nudo ſuo deli . tenti:præſertim feminæ illius gentis.namn
rio , & prætextæ experientiæ poftalāt nos viris ex furto feminarum victus eft .Tar
manus dare .Cumque,cam inania Gintar taros, aut Gentiles vulgus,vocat in Icalia
tis huius principia , tuere tamen ſemper , Cainos appellant. Duccin , comites,mili
qui hoc o toque miend.ciū paruuli dilige tes interfehonorant veſte præftantes :c2
Tent.Olin proſa oratione chiromantiam nes venaticos pro more nebificatis alunt,
tradidit Helenus Syracufius libro , quan ſed vbi venentur, niſi furtim non habent.
nominat téporno IXOy olupaonice mans D Equos ſçpemutant,maiortamen pars po
inſpectorum augurism carinine veroce dibusgraditur. Ferrinæ cum ftrato , & par
prehendit Ea nolpus quidam . vtriuſque uulis iumento inuchuncur. Litteras circú .
memincre Pollux, & Suidas. Recētiores ferant Sigiſmundi Regis , & aliquorum
fcripfere loannesdeIndagine (Luthera. Principe ,vttrālicus illis per vrbes, & pro
nus, anus a Carthuſiano nominis eiuſde) uincias , & incolumis permittatur inno .'
loan . CarfAerus Athenfis ,Antonius,Ger xiuſque. Ferunt ipfi exiniancta fibipeni.
miſonus, Bartolomæus Cocles, Michael tentia mundum peregrinantes circuire ,
Sagonarola , Petrus de Arca , Marcellus , atquc ex minore Aegypto primum eini
Say , Andrcas Tricarbus, Michael Sco grade.Sed fabellæ funt. Hominv genus ,
t soloa. TeuKesberg & alij:quorum libri quod vſucopertunneltin peregrinatione
Satentſuperiticiosis.Arsiſta palinamn 111a E natum ocio dedicum , nullā agnoſcenspa
nusprigo in certosco liculos, areolis, & trium, ita circuit prouincias,turtove dixi
Incas dividir.arcolis pianetas fingulosti mus) feminaru victitans , canino ritu de
neis aitza quædain prçticit: horundeni. giunulla religionis cura, etiá inter Chri
que attrorum , atque planctarum vulgo itianos paruulosfuosbaprizari curet ; in
creditos effectus ipsis areolis, aclineisina die viuit, ex prouincia deinigr.zia prouiq
Sup.. 11 nus afcribit,vcbreuicer V vimpina otten ciā : per aliquot annorum interualla redit,
dic,addensle horum non approbatorem fed multas in partes ſcindicar, vt non 1
-led aatracoré elle nudum : fuo iudicio cũ demin eundem fache redeat, nifi per loa
eta n.znias elle deteftaturhos , & impu ga inxerualla locum , Recipiuncpafliais
Ff 4
 432 Diſquiſitionum Magicarum
& viros, & fæminas volentesin cunctis A Videmus,hunc rogamus.vnde vinglot
prouincijs, qui fe illorum miſcent contu
bernio ' Colluuies hominuin mirabilis
omnium perita linguarum , ruſticę plebi
grauisimininens vbi : foris illa laborat in
agris, hi fpolijs inuig lāt calellarum . Anus
eorum chiromantię , & diuinationi inten
dunt, atque interim quo quærentibus dát
reſpóla : quor pueros,maritos,aut vxores
fint habituri miro aftu, & agilitate crumc
mas quærentium rimantur,& euacuant.]
hæc deillorum moribus veriſſima.Vnde B Nec enim licet vitano abſque malo dege
fępe animum ſubir admiratio, quo iure ,
vel iniuria in quibuſdam prouincijs hoc
genus i gicija Principibuscoleretur : no
line maxiino ſcandalo , & damno ruſti
corum . Nam ſcelerum impunitatem ,
permittit, qui fceleratos tolerat.Si hos fu
res licet tolerare ,certe , & alios. Si horum
chiromantia , & maleficia reliqua tolera
Cur:non id eft miti contra diuinæ legis, &
Eccleſiaſticoruin canonum auctorita
tem ? Notoria ſunt fagitia , quæ Mun- C
ſterus memorat , & ijfdem plane verbis
Alber.krantzius lib .1 1.Sazoniæ cap.2.vt
alter ab altero , vel ambo a tertio accepe
rint . Quod attinet ad maleficium docet
experientia. nam fi quis illis ex ſacco , vel
capſa vnicum nummú largiatur, omnes
nummi, qui in eadem capſa,velſacco in
erant, migraſſe quo vnicusille, non raro
deprehenduntur, quodapertum malefi.
cium eft. Quo ad diuinationesillas, ne
queunt excufari a fuperſtitionc,autherefi D cis incertis
( G fic fentiunt) aut impoftura ſcandaloſa .
Quod alios paffim recipiant , ex nationi
bus,per quas tranſeunt, id nullo pacto il
lis concedere deberent reſpub . ſed tales ,
qui ſe ijs aggregant , & ipfos receptatores,
condignis peniscoercere. Nam contra
rium eft ociofos, & vagabundos fouere
in reip.perniciem , quod vel ſtolidum , vel
improbum plane.Notæ ſunt contra otio
losleges Aegyptiæ , & Articæ apud Athe
neum lib.4.& Pierium li.34.Norú hodić, E
vbi iuſtitia viget,magiſtratusſolere in ta
lesinquirere, vndevictitét,nam nemo de
vencopræſu mitur viuere (1.fi.de alim.p u
pil. præfta ) & merito femper commen
dara fuit lex Corinthiorum , quam ex Die
philicomædia retulit Athæneus lib.6 .
Ef optime bic ftatutum apud Corin .
thios :
Si quempiam obfenare femper ſplendide
Quid faciat operis ? fi facultateshabet.
Veredišus barum foluereexpenſas qucat:
Perperimur illum perfrui bonis fuis .
Sin forte fumpras Juperatca , que poſſia
det :
Probibemus huic ea ne faciat in poſterum
Niparcal ,iam plectitur multa grani:
Si ſumptuoſe viuit,is qui nihil habet.
Tradunt eum tortoribus. Prob bercu
les ?
re .
Talem , ſcias ; ſed eſtneceſſe, aut nocti
bus
Abigere pradam , ane fodere muros e
dium
Aur in foro agere Sycophantam ; aut pera,
fidum
Prabere teſtem . Nos genus hoc morta
lium
Eijcimus ex hac urbe , velut purgamin,
na .
Cingaros credo toleraſſent, quos non
præſumptio eft , fed res docet , clepen
do , harpagando , ſurelis ,maleficijs vi
uere .
Verum excuſant illos Patroni, calami.
tofum efTe genus hominum , miſeratione
dignum . cur? Et Aegypto oriundi,luunt
maiorum a fide Chriſtiana apoftafiam ,
& penitentiam obeunt, ſeptennalem lo
vagationem . Summadefen
fionis hæc eft. Quam diluunt alij : quem
dixi,Sebaſtianus:Sunt anni ( inquit ) plus,
minuſve viginti fex ab hoc tempore
quando ego Munfterusiſta ſcribo, quod
Heidelbergæ agens iſtius gentis primori
busme adiunges vix extorfilitteras qual
dam , quas gloriabantur ſe habere ab Im
peratoribus.at illæ mihi ofteníę crant.Vi.
dimus quoddam quod aiunt Lindoiæ awo
Sigiſmundo Imperatore impetratum ; in
quo mētio fiebat quomodo maioresco
rūin minori Aegypto, olim ad aliquosan
nos , obiecto Chriftianiſmo ad Gétilitatis
errorem relapfi fuiſſent, & reſipiſcentibus
eis penitentia iniuncta ,quod tot annis ex
fingulis eorum familijs aliquot per orbé
peregre proficiſcerentur,diluerentque in
exilio perfidiæ fuo crimen . Sed iam du
dum cuanuit tempas huiuſce fu.e pere
grinationis, & tamen colluuies illa non
cellar
 Liber Quartus. 433
celfarciroumuagari, furari,mentiri, augu A 826. libro 7. Eadem tempeftate furacilla
rare, & diuinare.]Cur ſi penitentiæ termi mum illud genus hominum colluuies,at
nus effluxit ,penitentiamadhuc pręte xût ? que ſentina variarum gentium : quæ in
Verurn falſum etiam , quod de Aegypco confinio Imperij Turcarum ;atque Hun
iactant.Nam interrogati, nec fciunt qui gariæ habitant Zigenos appellamus ) re
dem , quid Aegyptus, aut vbiininor , vel ge Zink clone, noſtras peragrare cæperc
maior.Vnde ergo emerſerunt ?Mira va regioncs , furto , rapina diuinationibus,
rietaseft fententiarum .Quidam Gincalos impune prorſus victum quæricant. Ex
dictos putant , quali avi's spenatium , Aegypto le effe mentiuntur, extorreſque
expertes, & mendicos.Saney & x com domo a ſuperiscogi ſe,maiorum delicta ,
mutantur facillime & Menader in Thai qui Deiparam Virginem cum pucro le
dequendam ait,a po potépor deßerdos xol B ſu hofpitio excipere recuſariot, feptem
Xeyra'at , imendiciorcin liberrie , & fin annorum exilio , expiare impu dentiſfi
calo. Leberis ſignificar ſpolium ſerpenti me configunt. Experimentis cognoui
num : Cinclus auem cui etiam noinen , cos vei venedica lingua , & proditores ,
gironines : 0 candæ demas ornatum val atque exploratores elle . Cum alij , cum
de imp amisinde ruſtici egenos, & erro imprimis Maximilianus Imper. Cęſ.Au
nes, cinclos dixcre , vt ex Aeliano , & Sui guit & Albert.parés Principium noftro .
da docet Adagiographus chiliad.2 . cent. rum publicis edictis teftantur , adeo tamé
2. hæc fententia placuit Piero Valeriano vana ſuperftitio hominum mentes, velut
libr.2 5. Hieroglyphicor.Sed ad rem non lethargus inuafit , vt eos violari nefas pu
facit. PolydorusAffyrios ,& Cilices pu tent,atque graffari, furari, & imponere
tat:Volaterranus Vxios e Perſia: hoc eft C impune paflim finant. ]
ariolari . Nomen indicat, Belgæ Egipte Tria hinc collige , primum origine
ners,Galli Egyptiens,Hiſpani Gittanes ,Ita Sacluos effe ex dicione V vinden : Tane,
li Cingaros, velCianos vocant :Germani quod peculiarc ipfisidioma, in Sclauoni
ſuperiores ,Zigeuners quæ omnes voces cum vergere fignificat Auencinus: lo
ab Aegyptio deductæ , & hçc vltima qua quens de natiuo . Scio namque pra terea
fi Chuſener , a Chus Chami filio patre fictitium quoddam habere ipſis ſolis no
Aegyptiorum , & Aethiopum ,Hi quia vi tum , quod Hiſpani vocant Ziriguen
denttempuspenitentiæ præfixuin efflu ca : Germani teite Munſtero , Rorvvel
xiſſe : nunc duo quædam commiſcútur : [ ch hoceft Rubrum Barbarilinum . No
ynum eſt ſe non poſſe ad patriam redire runt interea cuncta fere Europçidioma
interceptus itineribus: cogantur ergo di- D ta , & apud Germanos Germanice , a
uidi, & certæ alicui nations aſcribi, & legi pud Gallos Gallice apudItalos Italice, &
bus ibi receptis viuere, vel pellantur. Alte c. loquuntur , quod neceſſarium ad finein
rum eft,eciain poft illud ſeptennium , ſibi explorandi. Secundo vides hos fepten
ex patrijs fedibus ſubinde neceffariam nem illam priorum penitenciain , iam ad
eſlemnigrationem , li ſecus fecerint , & fingulos pofterorum porrigere , vt præ
non quocannis mandras , vel hordas ſuas textus ſit vagādi.Tertio compertos Prin
( ideit hominum multitudinem vtriuſque cipibus prudentiſsimis de proditione ,me
lexus) exulatum miſerior calamitatein , rito damnatos, ſed quadam imprudenti
& fterilitatem omnibus certo prættam eſ fuperftitione foueri . Dicam quod réval
{ e . Dignahæc cauſa ,inquam ſedulo in de confirmat :cum adhuc in Hiſpania an
quiratur , quod fi fiat itari n apparebit im- E no1984.verſaret Legione,magna cu mul
postura . Quæ vel vbi hæc gens , quæ citudo iſtorum per pagos illosinundarat.
quotannis cantoperemultiplicatur ? hæc feftum corporis Domini cũ celebrabatur
Q quidein in peregrinatione fua , niſi adul petierur aditú in ciuitaté ,vt (honoris cau
tos vndecumque colligeret :cito interiret. Ja ) pręſultarét, quod illicconſuetu.fecere,
Deinde fatis ifti oftendunt falſum fuiſſe fed a meridie pp furacitaté feminarú ort
primum illud de iniuncta poenitentia . tumultus,fugere in ſuburbia , & ad S.Mac
Quod de fonte horuin verilimilius com ci(D.Iacobiequitū magnifica eft habita
peri , eft quod in Annalibus Boiorum tio ; & hoſpitale)ſe conglobarút, & iuſtitie
his verbis ab Auentino perſcriptum fol. adminiftros militari vi repulerúc.moxta
men,
434 Diſquiſitionum Magicarum
men ,neſcio quo pacto ,diffimulata om ..
nia. Huic hordæ comes erat;ſic appellant
in turba mului recepti Hifpani, etiam ex
Graiales. Villabraxima, & pagisnonnullis
Caftellæ . Comes, tam perite Caſtellanú
idioma loquebatur;quam ſi Toleti natus.
Sciebat omnes Hiſpanięadicus terreſtres.
( Tuertos vocant )omnes regionum an
fractus, & difficulrates, quid roboriseſſet
cuique ciuitati,quipræcipuit in quaque ,
& quçcuique opes.Nihil fere ad rempu
bl.pertinens,tam arcanum , quod eum la
teret,nec clam hoc , fed gloriabatur.Quo,
aut cui rei hæc curioſa exploratio : None
compefcenda vagabundorum hçc curio
fitas, etiá fi ſolum peregrini, & inculpatæ
vitæ ?Bene tibi,bene fit MaximeCarole,
qui în conſticutionibus Comitiorum ha
bicorum Auguftæ Vindelicorun anno
1949.£.26.fanc fecem mortaliú , hos er
rones periculofiflimos , Zyngemeros ,
ſeu præftigiatores Teutonica terra exce
dere veluii exploratores , & proditores
Chriftianæ Ecclefiæ miflos a Turcis fine с
ciuifti.commenjorat hancconftitut.Pet.
Greg.lib 34.Syntagonur.v niuerſ.ca.16
num.vl. vouchitur in eofdem crefpetus d .
loco , & ( cui meliorem opto religionem :)
Philipp camerarius I.C.opere horar.ſuc
ciſiuarum cap . 17.
Sed obijciuntur nobis duo ,vnum S.S.
auctoritas, alterum exempla certa huius
diuinarionis. Auctoritates funtdue : pri
maeft Exod 13.ver.9.Et erit quafifignú
inmanu tua. Refpon.hocexplicarifeque Deus & astrologiæ fuæ iactaræ & chromā
cibus veibis, quafimonumentum ante
oculostuos. loquitur enim de lolemnitare
azymori :cuius celebrationem vuli He
bra'is elle rig um menoriale liberato
nisex Aegy to :lumit autem metaphorá
a inorc hominum , qui quando volát ali-.
cuius rei recordari , folent digito annulu
indere, vcl filum alligare: quia cum ma
num kąpe ante oculoscleuemus fit,vt re
cordemur cius, quod vercbamur ne obli
uiſccrcmur.
2.1.637.v.7 Qui in manu omnium
hominum ſignal ,vinorintomnes opera
ſua, Depinxit ergo Deusin manu lingu
lorun ,vnde queant prænofcere,quid di
turi,facturi,pafluriue fint.
Reſpond. Cum Olympiodoro , & Phi
lippo presbytero ibi , verbis iftisſignifica
richanctemporis viciffitudinem ,dequa
loquitur, ſerenitate, & procellis nium
in brium a Deo contemperatā ,vt & Dei
fortitudo fiat manifefta , & homo videns
legtā facili negocio a Deo quauistépeftate
impediri a propoſito manumq; fuam fic
quafi quibuſdam vinculis attringi, & ab
opere arceri.cognoſcar ſe, fine Dei adių
torio poffe nihil, ſuamq.confiteatur im
bcbillitatem.fauet huic expofitioni verſio
LXX . quæ habet ; vt cognofcat omnis ho
moimbecillitatem fua;nccnon Hebræus
contextus,in quoad verbú , fic ; in mans
B
( fiue in vehemétiaomnesobfignabit, ad
fciendum omnes homines opus eius.vbi ex
more Hebrçorú ,Vijad 9's nofter vertit ,
in manu proin vehementi, atq; admira
bili ſigno. Sicut Ifaias, & Ezechiel lad po
fuere pro viſioneprophetica nó vulgari : 2. Rugs,
ficut & Mofes mann Diivſurpauit, pro v.25. %.
potétia ex magnitudine Dei.Legelonge Sverdlo
Erecho io
aliã explicationem loci lob , apud Franc. V.3.6
Valefium : quæ quamu'singenioſa fic,cũ 13. V ...
præcedentibus verbis non cohærer, CA.37 .
3.Certant exéplis predictionuin, quas verl.
E101.11.
4
euétusroborauit Bartholomeus Cocles
verf. 340
. ille,qui torchiromant iç lib os edidit, An
tiochi Celenatis de quo , q.prçcedeui fcri
pli, diſcipulus Lucę Gaurico aſtrologo
fuit auctor fugę.vt, quiinftabat, cruciatú
violentú cuaderct. Geulicyscontemnés
monitusco quod lo . Bentiuola Bonon.cy
rannide deficiendum in Ephemeridibuis
prædix flet:iuffu siuleni Principis ,ex alca
trochlea ſuſpenſo fuve quinquits qualia
tiscontēpsirenas d.dit Alexand .Medici
Grçcus quida cx manus inſpectione pre
dixit mortem , & ligna edidit percufloris:
fure ex eiusincipis habitu graci'i,vulucu
lobuxeo , fu penfa taciturnitate,cęterisin
fociabilem ,quç in vnum Laurētium , qui
& percuflor, omnia conuenicbint. Sed
idem il! Cocles,prędixeratCopono cui
dam ,cú breui (ccleito homicidio manus
crucntaturum : & Hermelityrannifilio ,
futurum ,vt ekulin acie cederetur. Her
mes igitur fatali metu percuflus Copono
clam inperat, vt Cocliccm , nouum fibi
Agamemnoni Calchanta , necet. Nec
Cocles diſcrimen neſcicbat. Ideo ſecreta
galea caput munierat , ingenti gladio ,
quem peritiſſime ambabus manibus re
gebat ,femper armalus . Verūà Copono
baiuli perſonato , dum ſerçoftij,calculo
inie
1
 Liber Quartus.
iniccto ,præpeditæ , cladem infereret ,ada A congeffiffet Auorum quoquememoria;
Eta in occipitiuın ſecuri, interfectus eft :
thelogiis nullam aliam patrati facinoris caufam
adferente Copono , quam quod ipſe Co
ares breui homicidain futucun alteruif
fet.Vnusiſta oingia narrac louius;nec vf
quequaque indubitate fider Hiſtoricus ,
nec fatis a ſuperſtitiolis , & gentilium , ne
dicam opinionibus,falcem locutionibus,
alienus;cui vt ea contigiſſe concedainus ,
iden tamen , quod'attrologiscaliaiactan
cibus,cum D.Auguſtino reipondendum . B dius lib.2 . Hitt.Brafileenf.c - 27. Legi, cứ dc.2.V
vide ſupra quaest. I.rcfponfad 4.obiettio
nem vt digicus manus; ſic chiromantiæ
pars quædameit, dhunario ex vnguibus:
non illa de qua fuperius actuin cap. 2.qu.
6.Sect.4.numm : 6.Sed alia nouitia ,vt fufpi
cor ab aniculis adcolum inuenta.hæc co
nijcit exmaculis albis arrilue in vngue ap
parentibus , & lingilis digitis luoscano
nesattribuit, aliosmulieribus , aliosviris,
detinatos,nec valetudinis propera , vel
aduerke notas prodens;(quod aliquo te . Crus ea quinque ad duo rcuocauit, infom .
Dus toleranduin forec j. fed excurrit ad
fortuitos effeétusab - alienæ voluntatis ar
bitrio libero dependentes, quod te meri
catis, & vereorne fuperftitiofæ ficiipie
tatis . Exitat taunen ( li Deo placet ) hæc
menia arcis in opere de Phyſiognornja
Hiſpanico cuiufiain hieronymiCorte
fi ), li vt nugasedidit,minus male: Sed mi
nus caute cautius nugari in minusperi
culofis alijs , namnugandi copiofa vbiq
materia .
QV AE STIO VI
Deconie Etationeex : fomnijs.
Jorer Ala Ræci vocant everp Toisey , de qua
mimad Senariorum libellus a lornio Horna
werki lib . Grein
1.6.18 no editus habetur.Cæterorum onirocri
ticorum vererum ,non magna reipubl.ia
ctura omnes-libri interierunt, præter vnú
Artemidorum : Daldianum , deliruin fi- E moribus ipforum ,& regulis id confenta
nem , quilibris quinquecüctaabalijstra
Libidt i dira complexusfuit.BteuiorettAltram
ninati plichus Græce., & Lacine his annis cdi
de nom ,cus: fedequenugax,vt& aliusille Arabs,
niis ,Rer:qui Græce barbarizans.vna cum Attemi. gatis dedecorolum , fic rato vertice ince
decemon' doro in lucem prodijtin Gallia:Hodie in
pita: pretio habent Apomafaris . Arabica Apo
Alex26. telelmata; ex recétioribus Conra.Vvim
Alfabeto pina.vellemune tam multa fincanuidoro
435
hanc in Italia vaniſſime profitebatur'ar- I.CAP.IT
tein lunianus Maius:cuius exſtanrepiſto P. Tho:
læ , & libelli quidam Grammatici.Ex in 22:00
art.6 . An
ſomnis prophetiam fiogebat Thomas tonin . 26
Munzerus Anabaptiftarum parés vnus . Jur. 12.
Bcafileenfes Indi in expeditione lomnia cap.7 .
Turrecro
obferuant , fi fe hoftiuin carnes torrere mat.in c
fomniarinr proſperum fomnium célent; nonobfer
& victoriam fpondene, ſin contra fuas, nusis 2
ab -hoſtibus vinci metuunt. loann . Sta : 7 Mi
vtilitate tantum illi de hacmateria viden lef fupr:
Cur'qui cum D.Thoina; & Antonino ,quicopii
buslicearattendere, quz;& quibusinter 1.9.6.250
pretari permiflum fit.expenderunt hos Toas. Ni
imitabor . da.ad 1
Macrobius,libr. 1. de fomn. Scipion : precep.C.
quem fequitur Salisber.lib : lomni diui . qu.2.
Salisbata
dic, in evutyany ariaruct Overcov; op elite rienftslio
Joonplicttionis in omnium ſpectrum ,fum . 266,170
nium vifum ,oraculum : ledArtemido
nium nempe, & fomčem :fubinſomnio
ſpectrum ,lubfomnio ; comprehendic.via
ſum , & oraculum , quoniam hæc illud có
fequuntur. Gentiles confentiunt ſpecies
prinasinſomnium & ſpectrum ,cio noct'
788 effe, nihilque ſignificare vel premo
nere.Somnium igicur ftricte luinpaling
vi opponitur inſonnid , definiunt,mo
tunn ,aut figmentum anime multiforme ,
futurorum bonorum , vel aliorum figni
D ficatiuum.Huius vero predictionistun
damencum Itatuunt experientiam , &
quandam proportionis fimilitudine ret
ſomniatçad euentum Experientiam vo
cant, fivous vel plures cum lioc vel illud:
foinniallent,taloin , vel calem poftea for
cunam funt experti.fimilitudinem vero
ilam proportionis longe quoque puri
diusinueitigant.Primo ex quodam mo
rejac confuetudine: v.g.radicicapucho
neftum ; & religiofum ett monachis, quia
neula) -ergo fiinonachusid fomniet fibi
accidere, proſperum erit fournium Sin
vero id fomnietaliquis coniugatus, pre
fagiun dicent effeinfauftum :quia coniu !
dere 2.ex vocabuliſignificatione , veluti
audit quis ,vellegir Serapidisnoné,mom
riecur ; quia Serapis idem qui Pluton . &
Orcus . 3o- ex rei fignificatu Gieroglys
phicon
 436 Diſquiſitionum Magicarum
phico , vt fi quis fibi viſus fitcathena ad A
templum alligari: fiet Sacerdos , & illise
plo ſeruiet æternum.4 à fabuloſisnarra
tionibus,veluti viſus eſt fibi aliquis vagus
in Iſthymo filiolum ſuum quærere? peri
bit filius merſione , iuxta fabulaın Meli
certæ.s.de aliqua ratione aſtronomica
vel phyſica, longe petita , veluti ſomnia
wit ſe Lumen à Luna petere ? cæcus fiet ,
quia Luna proprio caret lumine.item vi
detur quis in fomnis manus vrlęhubere?
damnatus ad beſtias, & ad palum deliga- B
tus,ab vrſo deuorabitur.cu?quia vrfus in
tra fpeluncam lacicans ori manum inſe
rit, & veluti adedens exſurgit, indeque ſu
mit nutrimentum . Hæc artis ſunt funda
menta, quam ingeniofa ,tam puerilia: mi
reque ridiculus in his eit Artemidorus,
quia quod vni aliquando caſu accidit , in
confequentiain trahit , & canones con
flatftuppeos ,quibusmere fortuit?caſus
ad fimiles euentus prædicendos pertra
hantur.
Vnde apparet primo,nihil huiufmodi
Oniropolicis libris deferendum ,merito
que damnari eos, qui ad huiufmodi ſcri
pta animum adijciunt,nominatim adle
gendum ficticios hac de re libros Abra
hami, & Salomonis,& libellum ſomnia
lem, cui Danielis Prophetæ nomine fal
d.cap.nö fo circumfertur , de quo agicur in Decre
tislib de to Gratiani. Apparet 2. ſuperſtitiofuun ef
comings. le confilium Synefij:quo ſuadet,vtquiſ
que fibi fuis exfomnijs ,cum eorum , quæ D Protagoram ,Artemidorum , Tyanæum ,
poftea perpefſus collatione artem quan
dam coniectandi conficiat , quodinuci
le ſtudium , vanumque commentum ac
curate iam pridem Franc . Picus confu
cauir .
Lib.6.de Sittamen t . Concluſ. Quadem ſom
pranor . nia verum euentum prenunciant, quedā
sap.S.
nullum , vel illuforium . quare eriam que
dam licet obſeruare, quædam non licet.)
Concluf.in
Prudentio hæc egregie
Hyńsno confirmatur
ante fomnum his à e apprehendit vmbram , perſequitur vi- vs.
verfibus :
Sed dum perrorat omnes
Quies amica venas ,
Peruſqueferiarum
Rigas plance fomno;
Liber vagat pereuras
Rapido vigore fenfusz.
Varialqueper figuras
Queſuntoperta cernit :
Quia mens ſoluta curis ;
Cuseſt origo celum ,
Puruſque fonsab ebra ,
Inersiacereneſcit
Imitala multiformes
Facies fibiipla fingit,
Per quas repente currens
Tenui fruatur ałtu .
Sed fenfa fomniantum
Diſpar farigarhorror.
Nunc ſplendorinterreat
Qiin darfutura noſe :
Plerumque diſipatès
Mendax imago veris
Auimos panore mæftos
Ambagefallit atra.
Canonica hæc incerta : non æque quod
fubdit ,etfi plecumque contingar:
Quem raraculpa morum
с Non polluit frequenter ,
Hunc lux ſerenavibrans
Resedoceilatentes:
Atque coinquinarum
Vilijs cor impianit,
Luluspauori multo
Species video tremendas.
Verum conclufio multis repugnat ,
nam eft cótra Xenophontem Coloplio
nium , & Epicuræos quicuncta fomnia
volebant contemni: eſt contra Stoicos ,
& fimiles,qui fi fomnium fit, neceffirio
quoque aliquid volunt fignificare ( vt ex
eoruin ſupra pofita definitione patet ) &
ideo nolunt vlla omnino negligi, vel prę
teriti, Vtrumque extremuni condemnat
S.S. Stoicorim dum ait vbi multa ſunt
fomnia ,plurima fent vanitates of Jerman Exod. s .
nes innimers. 14 vero Deum time. Item ; 7.6 .
fomnia extollunt imprudentes , quaſi qai Eul. 34.
tum : fic , qui attendit ad viſa menda
cia . Epicuros autem damnat , dum tot
exempla diuinorum fomniorum , & in
terpretationem , paffim fuppeditat . Re
& tius ergo Homerus , & Virgilius com- Super
menti funt fabulam ,de duplici porta fa Iliad.2
mniorun, per eburneam falla , per cor 1
ncam emitti vera;ve indicarent quçdam
vera ,& fignificatiua , quædam falla , &
inania dusenda ,
2.Con
 ** Liber Quartus.
2.Cand . T am certa funt fomnia,quâ
torum certa cauſa , ſihec effectum certu
cerlo producie, etiam fomniorum predi
Elio certa,fi probabilser ,probabilis,fi for
tuito,fortuita, o fallax.
Explicatione hæc tantum indigent. Sy
neſius prædicto commentario commini
ſcicur Spiritum quendam phantafticum ,
quem vultelle animæ vehiculum , aucto
rem , & fabrum omnium fomniorum ,
quodPlaconicum figmentum eft,fabulis
æquale poetarum Forphyrius duas cau-
fas agnofcit vnam ,dæmones bonos ma
loſque, quam nos admittimus effe causā
quorundam fomniorum ,aliam nociones
quafdam ,quas animus ex alia vita fecum
allacas in corpus intulerit: quod eft à fidei
dogmatibus alienum . Nec enim animus
hominis corpore antiquior aduenit aliun
de,nec quando infundebatur à Deo , vl
las ſecum creatas ſpecies , fecum attulit.
Lib.de di Ariſtoteles negar vha a Deo immitti ſo
uinat.per mnia, quod S.S. prorſus repugnat. Con
infoma tra Plato ,cúcta ſomnia dæmonibus aſori
in Sym
por bit,quod rectæ Philofophiæ , & quotidia
lib.de in na experienciæ refragatur. Melius Hippo
fomn. crates, vera ſomnia , partim Deo , partim
naturalibus cauſis adſcribit. Rem acu te
tigiffet, fi tertium membruin addidiffet ,
Libr.8.
Moral. non prætermiffum a D. Gregor.quire
13.611.4 . Etiſfime lomnia tribus auctoribus adſcri
Dialog.c. plit,Deo ,Naturæ , Dæm . vnde pofterio
res Theologica diuiſerunt,in diuina Na
turalia , Damoniaca.præcipua difficul
tas eſt de Naturalibus.
Natur alia proficiſcuntur vel a cauſa
intrinfeca ſomniāti, vel a cauſa illi extrin
ſecaIntrin
. ſeca naſcuntur, quædam po
tiffimum ab anima ,& tunc dicitur cauſa
animalis,aut/ vt quidam loquuntur ) mo
ralis :quçdam potiſſimum a corpore, &
vocatur cauſa corporalis , & ab alijs (tri
cte loquendo ,naturalis.Intrinſeca cauſa
Ecclef. S. animaliscit , quando fomnia obueniunt
V.2.
de rebus , quibus cogitatio vigilantis val-
de fuic intenta iuxta illud Salomonis.
Muas curasſequuntur fomnia de hac
cauſa , Arius ;
Rex, quein vila vſurpant homines.com
gitant,curant,, vident,
Que que aguni vigilantes:agirantque ,
eaſi cuiin fomnis accidant.
Minus mirum eſt ) Idem cenſuere. Lu
cretius, & pluriini, quos alibi cicaui :núc
437
A non repetam . Diuus Gregor. Nyſſenus
acutiffime fcripfit , huiuſmodi fómnia In Cina
fimilia cenſenda cithara , cuius fides cet et aduer.
ſante manus impultu , ad huc modicum odruid.
extrema notione trepidant ac cinniunt. lib. de no
Corporalis intrinfeca. caufa nafcitur a minis opi
præſenti diſpoſitione ac temperamento focin,
corporis , quod velincdia exhauſtum ,
vel crapula repletum ,vel humore aliquo
nimis prædominante ægreſcit , vel alio
interiore vitio laborat . Ex his cauſis,vel
B pacata vel turbida, vel multiformiter va
ria lomnia naſcuntur . Quibus ſanguis
elt copiofior, roſas fomniant puniceas ,
crocum , hortos , conuiuia,choreas,coin
plexus aerem , volatum , & læta omnia ,
Phlegmatici, mare, aquas,balnea , naui
gationes,fubmerſiones. onera grayātia ,
cardam , & impeditam a noxijs fugam .
Colerici colores flauos, rixas,pugnas,in
cendia .Melancholici ,fumos caliginem ,
tenebras , vagationes per loca fola , no
C & turnas oberrationes ,tetra ípectui,mor
tes criſtiaque cuncta . Quibus vefica hu
more plena: fomniant delacubusfluuils,
imbribus , & fomniando nonnunquam
impluunt ipfi in lauanas.Quibus dominá
tur finceripurique ſucci pucant in ſomnis
voluntari le inter odoratos fuauelqueflo
ſculos contra in fordidis.cęno , cloacis, ca
daueribus verfari ſeſe, quorum in corpo
re humores fetidi putridique coaceruan
tur . Quibus viſcido humore affectæ ob
D ſtructæque funt partes cerebriposterio
res,illi,comprimi ac fuffocari fibi viden
tur in fomnis ploty.Græci,Latini Inca
bum morbum ,Hiſpani,la peſadilla ,Gal
li,lacoque mare.vocant.
Naturalisexırinfeca fomniorum cau
ſa cit, quando dormientis imaginatio ab
agente extrinfeco mouetur. huluſcemo
diagens eft duplex , alterum elt aer am
bits,alterum impreffio fiue influxus cor
poruin celeſtium . Sicut enim corpora cę
E lettia ſuo in materiam corpoream influ
xu varias formaslapidum metallorun ,
plantarumque gignunt: ſic influendo in
phantafian : quæ organis corporeis eft
immerſ, potle a cæleftibus corporibus
produci fpecies imaginabiles, effectuia
corporibus illis celicis promananti con
formes,non eft negandum.De his.
Sit 3.concl. Somniorü ex naturalibus
caufis deriuatoru ,eatenus licia eft obfer
HARIO ,
 438 Diſquilnionum Magicarum
uatio,& interpretatio ,quarenus cauſçna- A hil corpus cius ab illis naturaliter pati
turales. effellibus caule ( ua coniunctis queat , v.g. non poflum hiç pati a caulis
Junt adæquata ) futuri hic imbris poſtbiennium , propter
lo hac conclufione inedici.Hippocra temporis diftantiam ,nec futuri ftatim im
tes, & Galenus , & Theologi contenuiūt, brisin laponia,propter loci intercapedi
eaque deducitur ex iam dictis.Indiget ve nen :neca caulis, propter quas moder
rotantum explicatione . Quando cauſa næ regina Anglorum fucceffor ad loliū
eft intrinſeca , animalis, poſſumus, & euchendus : quia caula huiuſmodi nihil
fomnium obſeruare, vt in pofterum ftu pertinent ad corporismeitemperamen
dia vitamque noftram melius , & fecu tum.Hoc igitur dico ;Excrinſecas cauſas,
rius inftituamus . Eft , quem lectio vel quæ in nos poflunt operari probabilica
cogitatio diurna,fedisilluſionibus.tem- B tis aliquid præbere ad huiuſmodi ſomnio
pore nocturno, inquinct excludat quan rum interpretationem , iuxta probatoru
ta potcft cura Gmiles cogitationes. Terri medicorum ,& philofophorum morem ,
capcalium crebra fomnia, & in pufillani ſimilitudines in fomnis viſas inter ſe com
mitatem, deſperationem , vel quod aliud parantium , & quæ quarum rerum fint
a diguntvitium ? cauſas debet fomnioru Similitudines , & ex quibus cauſis profi
inquirere, & reniedia procurare,quibus ciſcantur perpendentium. Verè tamen
liberetur . Contra fomnijs alius vrgetur hæc probabilitas valdè tenuis eft , & nis
in bonum vt religionem ,cælibatum , pe nuta. Extrinfecorun vero , quæ in nos.
nitentiam probet ifte ,num hæc ,vt vide agere nequeunt , penitus incerta , & fal
tur, a Deo ſint. Somniorum huiuſinodi lax eft obieruatio fi quando reſpondeāt
naturaliuin interpretatio pendet ab ex- C euentui , id a caſu fit ,vel ab intelligentia
perientia, & ingenij folertia; cognitione quapiain rellatur.
itudiorummorum , & propenſionum , Vnde infertur corollarium.erm pecca
Libro de quæ ſunt in fingulis . re, qui ex natnralibusfomnijs etiam in
Quando caula intrinfeca.eft corpora trinjec is.furura contingentia diuinat , vel
prafag.
qua ex lis poteft quis inſtantes morbosmetue quacunque ab arbitrijmanatlibertate-
pomn. du re ſeque præmunire, Scribit Galenus , ue fomniantis, fiuealierius, muloquema
cunt. quendam cum fomniafler alterum crus gis, qui de ijs que funi grane dari à Deo
ſibi factum lapideum , mox ea corporis grans foli;e.ratiaett,quia hæc non depé
parte paralyticum extitiffe . Eadem cauf dent à caulis naturalibus , aut ternperie
Ta cam vehemens quandoqueeft. & ac corporis Hæc de naturalibus.
celerata , vr quando quis fomniar aliquid D Diabol ca ſomnia funt. quæ mali ſpiri
fbi accidere , id reuera tunc illi accidat . tus infidiosè dormientibus immittunt,
exemplum cornelij Ruffini petere licet vdad perturbaciones animi ciendas , vt
a Plinio fecundo . lib :dinem , iran ,odium , deſperationem ;
li.7.Nat. Quando naturalis caufzeit extrinle vel ad occultorum aut futurorum fignifi
bif.c.so
ca ,tunc videndum an effectus fui princi cationem ; de quibus verum illud Pene
pium aliquodin nobis habeat, vt li com LopesHomericæ , minime curāda fon . Ecclef.34
Diantiipfi agendum , vel pitiendum ali nia , & ilud fapientis: multos errare fece- v.7 .
quid fit ab illa cauſa ,exempli gratia , filo runtfomnia , excideranı ſperantes in
inniem meiterum Romam , velconfl. cis . De hoc generc fuerunt lećtiſternia
cturum . ) an vero euentus principium gentilium in fano Serapidis , Acſculapij,
fomnianti fit prorſus extralium , veluti E Podalyrij ,& aliorum , quibus incuban
quodlargus im ;ber erit, quod pauale prie tes ſomnia captabant , quoruin mencio super
9. sect .
lium futurum , quod Turcæ profligandi. etiam apud Maronem in Aeneid de qui 2 in vita
Et hæc extrinfeca rurſus in duphci gene bus iam cgi. Minus notum illud quod S. Porphi
re funt, quædam non adeo funt a fom de Venere Gazæa fcribit Marcus Hilto rij Epi.
niāte remota, quin poffitabillis naturali ricus teſtis oculatus; In loco( ait) qui voca pefis Febr .
ter affici & patè ,v.g. poffum hodiepati a tur tetrampbodos (hoc eft quadriuium )
cauffis futuræ cras pluuiæ ,vt experiun ... ftabat ſtatuà ,marmorea , & dicebanıcı
I
tur podagrici , & hernioſi, quædam tam eje Veneris.erat autemſupra aram mar
proculremota funt a fomniante , vni moream :ſtarka vero effigieserat nude mit
 Liber Quartus .

lieris,qua palam oſtentabat verendafua, A tinet , & hi lepores duo dæmones vi

Raruam autem in honore habebat omnes
ciues maxime vero mujereslucernas ac
cendentes , thurefuffientes. Dicebant prouigrojum ipſi Condeoaccidit ,] quod
enim eam in fomnis reſpondere ijs, que
volunt inire matrimonium . Decipiebant
autem fe inuicem mentientes . Sæpe vero
suffis à demone contrahere matrimoniū ,
tantum abfus ,viidrecte eius procederet,
vt inter eosfierent diuortia aui male coha aquam fe conijcit , Condæumque arre
bitarent,oc. addic enim de mendacibus
reſponſis plura , & de ftatuæ ad fignum B. ſpiciens hæc verba protulit, Princeps va
crucis detectione,dæinoniſque fuga.Hu
iuſinodi funt fomnia Anabaptiſtica , &
fuere olim Enthufiaftarum ; & adıniran .
da quædam Gentilium , quæ ad natura
les cauſas vel nullo modo , velægre pol
Paulan . funt referri notabo loca , vnde petet qui
in Mejse volet.tale fuit fomnium Epithelis Melle
dia. nij de anu liberanda per himi effoffione
in eius inter myrtum , & fimilacem.tale Aedefij
Cine.Ben philoſophi apud Eunapium, tale matris
fin . rer. Attilæ ,de filio:tale Ptolomæi apud Taci- C ita ) Narrabat etiam ipfe præterita nocte:
Hungar. tum, tale Neſtorij,Athenienſis apud Zo
de zimum , & Iuliani Apoftatæ apud eunde,
cil , lib. & Ammianum , & multa alia apud Vale
Annali. rium Maximum , ſed omnibus admirabi
21. lib. 1. lius quod de Odati , & Zariadre refert ex
6.7 li.13: Charere Mithylenxo . Athenæus .
Dypros. Tale meo iudicio fuit noftris tempori
60.13 .
bus ſomnium Ludi Borbonij Principis
Condæi, qui Hucriotorum hæreticorti,
& perduellium , contra Regem Chriſtia
nillimum Carolum IX.copias ductabat, D
ſi vera funt quæ de illo Richardus Dino
tus fcripfit,nam vr de alienis dubitem fa
cit, quod cum bis meimeminerit in Hi
ſtoria tumultus Belgici, bis ( decep !us pu
to, non ſponte ) veritatis cum iniuria id
factum ,video deceptum in meis , & alie
nis quibuſdam , quorum teftis oculatus
fui ,decipi potuiſle credo etiã ia reliquis ,
hæc dubitandi cauſa.Sed his lib . 2. de bel
lo Gallicano ačturus de prælio prope
Druidatum vrbem commiflo .
Cum Condeani( inquir) fub fignis ſta
rent aduentum hoftium , ] & prælium ex
fpectantes, inter duas acies duo lepores .
exciti funt , qui innumeris fcloſpetonim
glandibus periti intacti in diuerfa abie
runt. Prognofticon craftinæ pugnæ , in
qua hoftiles acies inter fe congreflæ, cá
pum prælij vacuum reliquerunt in diuer
ha abėūtes. ( primum hoc adomniaper
dentur fuiſſe .
Pridie eius dies quiddam non minus
futuram etiam pugnam prænunciare vi
fum eft . Cum ad riuum quendam per
quem ille cum equiratu tranſibar multus
populus congregatus effet , vt tranfeun
tes equites ſpectaret : ecce anus inmedia
pta illius ocrea ſiſtit ,atque eum attentere
de tu patierisſed Deus eft tecum . Quis
adeo obefæ naris, cui non fuboleat Sata .
næ commentum , win hærefi Cinglia
na, pro qua tuenda hoc bellum gereba
tur,miſer , & comites confirmarentur ::
Erat hæc vel de eodem grege;velfſumi
nearum . Nympharum vna , hoc eſt ca–
codæmon . Certe bonus Spiritus non di
ceret , cum hæretico adhæreſim propa
gandım elfe Deum . Sed pergit Caluini
ſompium habuiffe, quo fibi videbatur ter
diucrfis temporibus in prælium defcen
diſle , penes ipfum victoriam ftetiffe tri
bus præcipuis hoftibus cæfis :fed poft le
thaile vulnus accepifle.( Erſomnium ,fors,
an à pincerna oarraun? audi accommo
dantem rebusiam præteritis , & ideo no)
tam Prophetam , quum narratorem .
Hoc condai ſomnium faridicum fuiſſepo :
ftea tempus oſtendit. Nam in Druidico
pralio 'Sanet andreanus Marefcallus
occubuit, Guiſanus Dux in obfidione Au
reliarum , Comeſtabilis in pugna Sandia
nyſiana lethaliter vulneratus eſt , Con
daus poft'in Ball acenfi prelio trucidarus.
Pulchre. nam interPcitrotum , & Gui
ſium quem occidir tuum prælium fuit : &
Princeps Condæus in Poltroto erat , cũ
ſcelettiilimus latro Guiſum ſchlopo ino ;
pinusfraiecit , quod fe factum auctore
Condæus: nunquain fateri voluit . Quid
E ctiam vetet tale fomnjuin à Condæo mi
litari ſtratagemate cófictum ad fuos ani
mandos, de tribus victorijs certos ſe
Guroſque reddendos? : dicescuenrus re
fpondit.adit Ariftotclem , docebita caſu
hæc fieri poffe, & quia facile cft accomo
dare viſis euenta ,cum præreriere . Hus
pertinet quod Blefenfis fcribit:Nonigno
ramus, inquit Apoftolus, aſtutias Sata
ne.Mentivus hominumphantafficasilli
fones
 440 Diſquiſitionum Magicarum

fiones immitens,nunc anium volatu ,nüc A mittuntur a Deo ,vt ea obferuemus,eaq;

incurſu hominum , núc ferarum fomnijf
que auialijs modis promittii fcientiam fu
turorum : fic rerum euenius letos infan
ftosue denunciat,vi quietem cordium va
na curioſitate ſoliciet, atque ad aliquid
paulatim de fideifinceritate incruſtet, &
paulo poft , verumtamen vt fidem habea
Somnijs, nullamefomnia indicent. Non
inficior quin animafrequêter exreliquijs
cogitationis, vel ex innata ſibi perſpica
cia , ſignificat præſagium illud , & tolers B Dei funt,nemocognoscit,nifi Spiritus Dei,
quod ex præftantia ſpiritualis naturæ na
ſcicur, ſed valde imperfectum , cum ho
mopofteuentum vt plurimum ,collatio
ac fomnij & contingencium facta dc
prehendit) quafdam futurorum præfige
ret imagines :fed crebro decipitur .Nam
ficut per experi ntiam didici, ex ea viſie
neque mihigaudium quandoquenuncia
serat,poftea contrarium reportaui. Som
nia itaque xe cures amice cariſſime.] Sic
ille epilf.6s . editionis oprimæ Buſeianæ . C pender hoc iudicium à caulis, & circuin
De his ſit 4. Concl. Damoniaca fom
nia obſeruare,vifraudēdæmonis caueas
licet,ad occultorum fcientiam , vel euen
tus futuros , nec licei, nec expedit. ] Prior
pars pater, quia hoc animæ ſalutare cft,&
aliquando neceſſarium , poſterior pars
probatur, quia hoc lege Dei probibitum .
Lewin 19. Non augurabimini,nec obferuabitisſom
verf.26. nia. Item quia non poteit horum inter
wafie. pretatio , citra miraculum , haberi, niliex
pacto cum dæmone; quod prorſus illici. D ftat à Deo immiſſa . Näifte eft fenfus ho
tu . Nec etiam hoc expedire poteft. quia
fic accepta occuloruin cogoitio ,curiosa
& lur erititiofa eft ;futurorum vero con
singentium , non nififallax , vtpoteipfi
Diabolo incerta.vide Salisberienſem , d .
cap. 17.
Diuina infomnia nobis a Deo ,media
tibus bonis angelis, luggeruntur, quorú
Sup.cat. iain caufæ , & modi ſunt explicari:exem
9.2. in f- pla, qui volet,ea paflim reperiet, vt Thco
. doſij Imper. Arnobi j Rheto ns Mauric ij E rum interpretatio fubſecuta , in grauiffi
direktio Imp. & Bardægi, & fortaffis tale fuit Ale
s.bift.c
07.apud xand. Magni de ſanitate refticuenda Pro
Hiero.in lomxo, & de Caftrioto matris apud Bar
Gbron. letium li.i. & mula apud Fulgofium lib .
Iu /sb
apudGla. L.Exemplor.c.s.Sit.
fam p.4 . Conci.s.Dauinorum fomniorum obfer
Annal . feruariolicita eft:fed interprctaiso folis co
dem Gly uenit illis,quibus à Deo facta interpreta
Bathy Dimonis reuelatio.] Priorgäspatet, quiain
nos doccant,moneant,corrigant. pofte. Ang. lit.
rior pars probatur verbis Danielis: Mi. de ( NTA
feriu quod Rex interrogat ſapientes,Ma Diedot.
gi, arioli, 6 aru pices nequeuntindicare Sicul.lib.
regi:ſed eſt Deus in celo , reuelans myſte- 17 .
ria qui indicauittibi,öc & poltea ,Mi. sap.2. v .
ki quoque non in ſapientia,qua eftirime , verf.3o.
plus quam in cunctis viueniibussfacramē 1. Cor.2.
tum hoc reuelatum eft :fed vi interpretatio ver.js.
Regi manifeſta fieret. Paulus quoq;, que
Sic Hildebrandus interpretatusett fom
nium Petri Damiani, de quo quidamfo
mniarat cum excæcatuur; non id , led a
millurum amicum qui illi cam carus quá
oculi.Narrat iple Petrus agens de B.Do
minico Loricato .
Difcernere Demoniaca à diuinis fo
mnijs pertinet maxime ad confeflarios ,
& quiincdicinam , faciútanimarum , qui
diſcretionis fpirituum dono præditi luni.
Rantijs reliquis ,ad eum modum , quo vi
1a , & reuelationes expendendasdocui.In lib.z.get
ſumma hoc obferuandum , & conftetne- holli
que ex animali , neque ex corporali cau- br. 4.Cap,
ſa ſomnium fuiffe natum , dubicetur vero 1.9.3
virum ſic à Deo,vel à diabolo , tutiffimú
fore ;ſi , vt à diabolo immilun ,caueas, &
contemnas.probatur hæc regula,tum ex
Sapiente Syracide , quidocet extrinſeca
ſoninia eſſe contemnenda, quæ nonco
Ecclef 14
cum verborum .Niſi ab aliiſlimo fuerit v €1.7.
emiſ a viſitario, ne des infomnijs cor tui.
Secundo probatur ratione, quia curioſa
fomniorunobſervatio , ad hoc diſcrimē
agnoſcendum eft fuperuacua,quia Deus
folet , quando fomnium mittir.limui ho
minem ceram reddere,hoc ſomnium à
se profe tum , & cælitus immillum fuifle .
Tertio docetur experientia. nam eos qui
curioſe ad loinnia attenderunt , fomnio
was.calansitates : & interitum præcipites
egit, vt Agamenoné Homericum in Via
đě. Cyrum PerfarumRegem , Xerxem Sabel.l.6.
Ononiarcū ,Antigonum , & Pompeiun) - Heredet.
Atque hic de foinnijs tinen facerem , libr.7.
niſi veniret in memoriam frequens il. Diod. Sio
la & mihi gratiffimacum V.CL.lu - culli. 6. 1
Ito Liplio familiaritas,cum Louanij dege Plut. De
:quæ,quam amc grata,& iucuda mihi in pomp
fe
 Liber Quartus.

frequens de rebus, quæ & illum , & me A rant;fed eorum cognitio in publicum pa
decebant, hoc eft litterarijs ,moribuſque rum erat neceſſaria. quia cum prædices
- formandis, collocutio ; tam nuncmole bantur , quando vix præcaueri poterant:
Ata eſt , acerbaque priuatio . Incidit qua nempe exiguo paucoruin dierum ante .
dam die ,de fomniorum vaticinijs fermo. quam contingerent tempore fruftra etia
Tum ille retulit fuifle Bruxellæ futoris prædicebantur, à fola nuliercula , cui fi
cuiuſdam vxorem annis præteritis vigin
dem adhibere, nullius prudentis viri fuif
ti, qux plurima prædicebac varijs ,ab euen fer. Non confueuit autem Deus, quę prę.
tu ad vnguem comprobata ; Spellium fciri, & præcaueri vult:fic,nuda à perſua
( præfectus ille viarum erat,vocamus Bar fionum momentis omnibus indicare .
banti, de K gyros, ) agendum in crucem , Denique quæ prædicebat , huiuſmodi e
Requeſeniumn gubernatorem ,ex morbo B rant,vt non dico demonis,fed etiam hu-,
mox obiturum , cöcilium fupremum Re manæ prudentiæ , &coniecturæ ſubiace
gis vim paffurum , & plerofque carceri rent . Spellijſupplicium.quia ſciebat da
mancipandos confiliarios: & fimilia non mon , eam iamreum elle ,& proptercre
pauca . Hanc ſe non ſemel vidite , & au bras accufationes occultarum delacionú
diuifle . Solicam dicere in fomnis , fibi ferio , & fedulo in eius actiones,vitamque
{ piricum quendam fe ingerere ,ſpecie dif inquiri . Ludouici Requeſenij morbus
fufi corporis cãdidi ,cuius nequiret linea anthrax erat in corpore ſimulcbefo , &
menta diſcernere : ab co le doceri om adınodum bilioſo: quis eum ſerualumn fo
nia: cumque appareret, femper fe tanto re non præuideret iudicant medici , ex
tamque continuo horrore percelli, vt ani indicijs externis , non queat Acſculapius
molinqui fibi videretur.hunc cogere po- C ille fulminatus, cui patent corporis inter
ftca, vi, vel cum vitæ periculo ,denunciet na ? Ordinum molimina contra Conci
alijs, quæ in fomnijs edocta , nec finere lium Itatus , iam diu coquebantur : Helij
quietam ,dum jufla peragat . Fuifle mu audaciam , & conatus non ignorabat, qui
lierculam fatis alioquii contemptibilem , ſtimulabat : ex confiliarijs qui inuiſi , qui
& fimplicem , non quidem diffamatam : magis ;qui minus ,tenebat Sathan omnia,
fed nec compertæ fanétitatis. Varia fubit videbat coniuratosvigilare,alios vel non
animum de hac re cogitatio . Quam cer credere, vel córemnere, vel ftupere : quid
tum hçc ſomnia fupernaturalia fuiffe ,tam futurum , & quæ ex fimilibus (vt dicunt
mihi dubium : Vuum diuina, vtiu dæmo Dialectici præmiffis confequentia,non
niaca fuerint ? Solent diuina mulieribus erat magnæ ,neque ſupernaturalis ſaga
non minus, quam viriscontingere , nec citatis odorari. Sed faluo hæc meliore
obftare , vel vcilitas , vel paupertas perſo iudicio .
narum . Sohtus horror quidam diuinas
etiam apparitiones comitari. Solita ac CA PVT IV.
cedere ad dicendum coactio . Verum
pellucent mihi in hac narrationc pluray Deconie &tatione Poliica, fiue
cur potius fufpiccrab atro , quam ab can de forribus.
dido ſpimuiſta profccta. Primum illa fpe
cies deAuficandoris,inform feis , ac
continuum adferrens horrorem mp ercu
,non ;& Plegibus probisaliqu ndo recepta: vt
mulatum fequenti mentis lætitia , & tran eſt fors diuiforia foritum contractus,cano
quillitate , indiciuin facit non obfcurum E nica purgatio, & fuere olim permiffæ ,núc
auctoris fui candorem mentientis.Sextus vero damoatæ variæ quædam vulgares
fufpectus, & conditio nihil commendās , purgariones ,de quibus fingulis agendum.
quam nec fanctitas , ncc prudentia , aut
deuotio , velalia figna huiuſmodicomica QV AE STIO I.
bantur.Atlucra illi nullum hinc vel quæ
Itus, fed fæpe verbera ,conuitia fere fem De diviſoria ſorte .
per . Sic folet fagis accidere, & fuis hanc

prædicebat, de publicis quidem rebus e Deiudicibus legendis , prouincijſque

Gg for
 Difquiſitionum Magicarum
locicndis vtebanas poc nonio familia a traordinario ( quia talis modus omnino
hercifcuda militaribus, aliiſquepegotijs.
Iudicumillam fortitioncni ,Romani ab
Athenienfibus accepere , vbi iam olim
de qua Areopago iudices , coniectis in vrnam .
4 r
varijs litteris ,fortiebantu ; quod & Sicu
mio si losimicatosPlutarchus, cum de augu
dia caula rio , quod ex littera Mipli obtingente ce
ex Luca petai Dionyſius ,ageret , in Apophtemg.
po Lemo aperte docuit . Sed de gentiliun lorcicio .
Abune ,et
Sch . At ceteris plura , & meliore mabodo lu .
stoph.be niusHornanus tradidit Addaip , quæ L B ses lunt rei, lopte experiantur, quis ne
We igor C. & Theo.ogi cenfuerunt. Sidubium
biz.here cit, quiprimicaufam ia iure dicere de
2. Anibeans fide hæreditate , & bonis diuiden
mad.cs. dis , & de opcione pluribus relicta, de kec
1.1.4: D. uis manumittendis, liberis diuidendis, &
ale india Gmihbus,eam permittunt iura : probibi.
quendo, cum duntixat lortiriEpiſcopum , vel alia
eiquidus quamuis dignicatem ,autbeneficium Ec
guarsali ci fiaticum .In cæteris ergo dignitasi
ja. l.8..C . bus, & officijsactionibus,pænis., rebuſ
delegate
Mynfin. que alijs, diuitoria lors,qua quid cuique c
4.objem . Tribuendum ,quæritur, prohibita nonett,
37 1047..vopatet ex capirc primo 26..quæſt.2. qui
C.de Ep. canon dc hacdiuiforia canaum , debetin
forsil. in relligi, vo patet exipfomet D. Augultino :
Pſal, jo vi tamen in his nullum peccatum inter
concl. a cedat , feruandæ funt quatuor conditio
prope A nes . Primodebec euenius à Dco exige
D. Tho.
una , vel a
9. d : 95 ctari , & non à calu , velfort
art.8. ftris. quare ,. & Dcusinuocandus iuxta.
Caiet.in illud , in manu tua forces meg: Si quis
Sum . U .
4. Ph.jo fatocerto( euen luniu
tumviexpc
lun pso nt Stoici
étar ecab ,aftus , vel. D. paemiflarijſorzione,lic legitur;duos hira
& ARTIO
Sors.
vide Ve logi)morcaliter peccaret , fi à cafu , vel.
KACIUZIū furtunafortunani non vi gentilcs, nam .
2. Phylii. tunc clitt mortale, & talcidololatricun ) ,
Speculo s .
Sot: fed vtChriftian funsunt pluloophi , at
Tolet in cipicndo in re graui foret, veniale ;, in fe
sūd.Playa delimvix effet peccarui 2. debet adhibe
In op :19 rifin plexfcrs' linevilafuperftitione ,vel
At lang : abufu retum ſacrarum , aut Scripturæ
3• 36.9 . fandtæ ;; non tamen eft Morale pceca
tum , nitinagna adGetreulicht .3.116 E folis coram Deo ftatutos, Darlabam , &
cefle eft, willi qui fortiuntur, a quali iure
nitantur . alias enim elit iniuda 1010110 ::
& quidem grauior , fi de bono gubio
ageretur . verbi gratia 6 de cfficijs publi
cis digni, & indignitoites nitcieni.Sors.
enim pe {ferir digno fauere , cum dar
no reisubl . & iniuria dignorum 4 : vt pain
sipalis intentio inittentium fortes ,non
kiinquirerc voluntatem Dei modo ex
eltincertus led præcipua intentio debet
elle, vt auferantur lites diſcordiæ , quære- ca.2
læ , inuidiæ : quod nosdocuit Salomon . 26.9.2.
Coxıxadi&tiones ( inquit ) comprimit fors, 18. Pr 18.8.
inter polentes quoquedijudicat, quare
li aliter concordia polfeiniri, res loru nó
efet committenda : fin aliter nequit di
ſcordia fopiri ,bonum pacis fortem per
mitlit feruauis his conditionibus . Hinc
praxi receptum in militia , vt quando plu
candus, quis liberandustun vero feruá
dum , vt dit par ſordientium reatus , alio
quiiniqua eit fortitio , quoad mjous no
centes .. Sic temporetempeftatis licet
fostuiexomnium confeniu , quis naui eij
ciatai: & tempore pettideatis toniendum ,
quis parochowmin vrbe remanere de
beac,eadem ratione, quando dub :un cui
cedere debeat eleemofyna , pot fit
tione res decidi, D.
Porro ne quem fallant,quæ in Spiritus epif.DilHome
fanctus legeade fortibus rectif[une poft rate
D.Hieronym . & Bedam ironui Gratia- 9. de do
& ti Cur,
nus, eanilulad aoftra percinere tempora.
Nam in veteri lege, Deusintecal iasca les Cro
rimonias,hanc quoque inftitucrat , quan niun. de
infortitione uerentur , eamquc fortipre legat.
mitterent;quæ qualis tuerit ;non fatis con c.2.0 .
ftar , videtur dific quædam ad Deum ( 4 .
Rientis elevaciu cum oratione ad hoc in
itiruta, vi colligicur ex licuilko: bide ca- 1879
cos ftare facient coram Donjo in oftia
tabernaculi teftimonij : milanſque fuper
wrumnqueforiem , vnam domino, il
o
tera capronalari :cuiusexieri forsdio
minozeffirullam pro peccato : anius
tem in caprum emnejarium Baruer eum
ciuium coram Domino, utfundat preces:
fuper cum , Senü :attun in folitudine. ]
& D. Lucas do fortitione Apoftolarus iça
Iarbit ; poftquam natrauit cuosab Apo
Maubian Etorantes dixerun ' :: T # Do
mire, qui corda nofti omnium , oftende
quem elagcris ex his duobus vnum acci
gere locum nuiniſterijbuus apoſtolatus ,
de quo preudi icarus eſt ludas, abiret in
locum ſuum . Et dederunt jories (6,0
Gaidu forsfuper Maukeam . ] Pumum top
igitur fauebantur fortituri con Deo , v. +
mox oracio fundebatur , tescio fortes lin .
 Liber Quartus.
gulis dan meur, et nuiſcebantur, in finu , A far multa conſideranda , vt iuftitia cons
vras vel alio vaſe cuius fors exibat ſuper
eumesdere dicebatur . Certe miſſasali
Preu. 16. quando in finum ,teftatur Salomon; Sor
v . ult. ies mieruntur in finu , fed à Domino rem
peraniur.interdumin calicem , quem (i
ill continebant : vnde & calix in Sacra
PS.18.v.
16 . Scriptura fæpe ſignificat ſortein , vt fecú la in eo interueniariniquitas fi feruentur
dum nónullos , his verbis, Domnus pars
høreditatismee, calicismoi . Toruni
ergo hoc negotium cærimoniale furir :
quare legis veteris cærimoniaruin abro- B
gatione , etiam hæc fortitionis cærimo
incap. s. nia ceffaudt. Vnde Venerab.Beda obfer
Ator .
uat Apoſtolos ance Spiritum Sanctum
acceptuminelectione D.Matthiæ adhuc
legali cærimonias vfos fuiffe , poft Spiri
tum vero Sanctum ,accepeum non am
plius ſorcem adhibuiffe , fed fola vfos O
ratione ad Deum , & ieiunio adiuncto :
18.66 fic enim leguntur elegiſſeSeptem Diaco
6.14.0.22 nos , & Presbyteros . Sane cum Saluia
M45.7.0 for, qui fallere non poret,nec fallicuncta C
7.104.14. promittantorantibus, ſtultum , & ablur
3.13 . '
dum eft, relicta oratione, quæ promiffio
nem habct : confugere ad lortem , cuilo
ad futurum Deus , in Nouoteftamento
non repromiGit. Nonnulla de fortibus e
tiam lo Arborcusti.13 . & commentat.in
Ca.i.Prouerb .
QV AE STIO II.
De contractu fortis, fiue Loteria .
St in vfu frequenti Europæ contra
Lotheriam.ifte vel priuatim fit,vel publi
ce.priuatim , pro arbitrio cuiuſque, quan
do aliquis equum , vel quid fimile ſtatuito
pretio ( v.g.pro Laureis ) exponit fortien
duin ( ui obtingut, & deinde in hanc fum
mam plures fymbolam quiſque conferút
& alcamiaciunt,quis equum (it habitatu
rus. vel criam priuatim plures anoulli, li- E la, fed malam factam , quia prohibita , & Briar.
bri,fpecula,vel alia fuppellex proponitur ,
inter familiires eodémodo collatis fyin
bolis ( que vocantur , Lora ) ſortiendas ,
vulgo vocant la raffe , aut, riffe , quidam
vocát ludumolle : opinor propter vrnam
ollam ,in quem fortesiaciuntur.
ſeu
Publice vero cum inftiruitur , opus eft
Principis ,vel Reip.confenfu.ſuntque hoc
in contractu , liuepublice Gjue priuatim
tractus & perfectio illibata mancat.
Concluf. 1. bunc conrractum effe lici. Quodli,
tum . hanc probarbineBriard , quod fit
licituspatet,quia nullo iure, nec naturali,
nec diuino, nec humanoprohibitus: No
naturalia, quia celebrari fic poteft, veoul
condiciones mox dicendæ.2.Quia cede
repoteft in publican vtilitatem.z. Quia
fecundum fe,nihileftaliud,quä lorsquæ
dam diuiforia, inſtituta ex beneplacito có
certantium fiue confortientium.Quod di
uino iure nó fit prohibitus probatur,quia
nec per S.Scripruram ,nec per vllam ira
ditionem Ecclefiæ : quod nec iure huma
no probatur.quianec ciuilis,nec canoni
ca lex vlla profertur ,quæ de hoc contra- de contri
Chu expreſſe egerit. Et falliturConrad.pu sr.39.71
tans prohiberilegibus, quæ vetant ludum concl.2.
alearum . Nam imprimis hoc dici non
porett de Loteria publica, in qua non ia
cituralea ; & quoad priuatamillam rif
fam , in qua intercedit alea ( licet iure Ca
ftellæ prohibita fitiure nouo ) ea quoque
non eft prohibira dictis legibus, de alcæ
prohibitione agentibus.quod probo, quia
luctus aleæ prohibitus eft,non quia fortu
main co dominatur ;fed quia perdentes in
ludo aleæ folent blafphemare, & etiam
ſolenthomines fuas opes omnes breuitě
pore fit confumere ,& depauperari ,vt pa
tetex ipfis refcriptisiuris. Nam fi in for 1.3.C.NO
rel.et sk
D tuna fundaretur dicta prohibitio : certe fun. Pal.
nunquam , nec pro parua fumma liceret in 4.d is
luderealea, tunc eniin id prohibitum fo. 9: arris
ret, quia per ſe malum , Nunc vero vide- Sil verb.
mus iura permittere luſtım aleæ pro re 4.6.quod
modica ,ſeu cauſa conuiuij : & fententia in conui.
eft magis confona rationi, & legibus,hoc uto.D.de
interdictumfolummodo pertinere ad fo alcas.
litos ludere , fiue ad frequentantes aleam ,
fiue ad deferuiences alcæ ideoque cenſen
borvolite
da alca non effe prohibita,quia per ſe ma- Ang lupo
quatenusprohibita prohibicam vero pro Jup civi
prer geminum ,blafphemiæ ,& decoétio neture Jogos in
s
niszpericulum . Quorum vtrunque cum C. Ep1/co .
fublic nullum in hoc raffæ contractu ,cre verdeler
diderim , ficut Briard .defendit pofterius viens,jso
genus ſortisin vrnam coniectæ , à ratio
ne ſimilitudinis ; codem modo defen
dendum prius illud per alean .Prætereas
quæ ad iufticiam vnius , eadem ad alic
Gg 2 rius
 444 Difquifitionum Magicarum
riusiuſticiam fufficient:& ficut luctum in A id non cederet domino , leur venditori
vno factum licet retinere , fic etiam lice mercis ; fed pauperibus, velofficialibus ,
birin altero . ſeu miniftris, licitusforet exceſſus, vt pa
Notandum vero in hoc cótraétu duos tebit ex modo dicendis . Hæc exceptio
contractus victute miſceri : primum , re folet contingere, in publicis ſortionibus,
fpectu eiusqui iocale , vel fuppellectilem quæ conceduntur Ciuitatibus,velCom
exponit , & eft vera quædam , ſed impli municatibus,vt hoc pacto ſe liberent ære
cita venditio; qua pro taliſuinma pecunię alieno: tunc enim ſolet Princeps dansli
ipfe ,omnibus illis qui fummam fimul có centiam , conſiderata publica neceffitate,
ficiunt vendit rem illam ; puta equum , pretium fortis aliquando paulo liberalius
quinque fortiétibus , quorum finguli de Itatuere : ncque fit iniuria ſortientibus ,
cem aureos conferuni, vendit pro quin- B qui hoc ſciunt.Cauenda vero fraus ven
quaginta aureis . Secundum vero relpe ditorum , ne forationem facere moren
du emptorum inter fe , fic enim eft con tur , poftquam ſufficientes fymbolæ funt
cractus quidam ſortis diuiſoriæ , cenſen collatæ item ne merces murent , vel di
tur enim licinter fe conuenire, vt cui fors minuant. Icem ne , quando fimul facien
fauet ,ille proſuis decem aureis totum - da fortitio , aliquas merces prius patian
quum habeat, & tota ipti merx cedat,ce cur fortem fubire . Pro quo fciendum ,
teri vero diſpendium ferant finguli fuz ordinario cercam diem pręfigi,qua fimul
ſymbolæ . Nec aliud requiritur ad iuſtitia fortes omnes trahantur , die ac nocte la
contractus vtriuſque , quam vt tota fum bore non intermiſſo : interduin tamen in
ma fimul adæquet, non excedar valorem ftituitur fortitio ,hoc pacto: primum pro
mercis, & ipfi ementes omnes æqualiter C ponuntur omnes partes , fiuefuppellex
fubijciantur verique fortunæ , lucri & a fortienda cota; & ftatuitur ſingularum for
miſſionis . Licitum vero hoc elle probat ciuin pretium , v. g . quinque ftuferi: tum
Franc. Garcias, quia reuera contractus ftatim fingularis volentium fortiti ſortitio
lib . 3. de ifte in diein recidit , quo omnes ifte for
conciatt. infticuitur, quo quiſque confert ordine .
. 20 . cientes inita ſocietate limul rein , vel res verbi gratia venio & oftero decem , ſtu
illas, quæ forti exponendæ ,emiffent:tunc feros,duæ fortes pro me extrahuntur fta
enim poffent fi vellent inter ſe conuenire cim , fi venit ftatim alius, qui adfert quin
de ſorte diuiforia iacienda, quid cuique decim Auferos, tres fortes pro illo extra
rerum illarum obtingeret , quod licitum huntur , quodque mihi , vel illi obtingit
elle nemo vnquam negauerit . hoc auferimus. Hic modus periculoſus
de contra 2. Concl.conditiones ad iuftitiam lu- D eſt, nec deberet à principibuis permitti,
mus 1.c. cii , in hoc contractu conſider anda ſunt quia multis fraudibus eft obnoxius. Nam
13.
prora /ione perſonarum , que bic adfunt primo cum non intercedant in forte du
varia .] Hanc afferit, & optine explicat cenda folemnitates , quæ folent in altero
Fran . Garcias, & illum nullo adico ſequi genere,facilius eſt,vt fiat aliqua colluſio .
tur Lud.Lopefius. 2. non poteſt conſtare facile de æquali
Notant quinque perſonarum genera cate pretij : tum quod fi certum tempus
in hoc contractu lucrari poſſe. Primo do prætigatur fieri poteft, vt tunc non fatis
minos mercis, ſeu venditores,his licitum inultæ fymbolæ ſint collatæ : fi tempus li
cft cantum accipere pro mercibus quan berum permittitur ; fieri poteft, vt ven .
cum poffenc lucrario , alio quouis contra ditor niinis diu hanc exercens ſortitio
ctu licice illas diftrahentes. Quod tantum E nem , longe accipiat vltra pretium mer
poſſint accipere , probatur , quia quoad cium . Nec ſufficit dicere fieri etiam pol
ipſos intercedir cuin , ſortientibus contra fe , vt infra hoc accipiat , & fic commu
čtus venditionis , venditor autem poffet nem aleam ſubire. Refpon. enim , non
conſequi quantum merces illi iuſtilucri debere vllum fortunæ periculum , hicin
adferre valcot, hoc eſt quanti ſunt ipfe à teruenire inter emptorem , & vendico
mcrces . Si ergo amplius acciperet ven rem , quiaipſorumadinuicem reſpectu ,
dicor iſte, iniuftum foretlucrum , & tene eft contractus venditionis ,fed inter ipfos
cetur reftituere. Sitamen quod amplius tantum emptores , reſpectu enim ipforú
permittitur conferri vlcra mercis precium inucuo , eft contractusfortis: Denique
cum
 Liber Quartus. 445
com fic merces fubtrahantur,quæ ſortito A cet fi nolint plus æquo tribuere , velno
contigerunt , femper vilior fit tota merx , lint rem fic extrahi, vel nollent tot mini
& idco iniuftum eft durare idem fingula Arosadeffe . Nam fi conſentiant, non
rum fortium pretium . Si dicas femper video cur minus hic operetur conſenſus
alias æque bonas merces ſuffici ablatis : emptorum , quando ipforum expenfis
neque hoc eft fatiscredibile, neque fuffi miniftri adſunt: quam venditoris, quan
cit.nam nimis diuturna permittitur,ficli doipfi expenſæ foluendæ . Neque mi
centia venditori,hunc exercendi contra hi hoc fatis perpendiſſe videtur Garcias ,
Etum . Longeitaque tutiuseft, & fecurius dum putat has exceptiones tantum lo
tum Reipub. cum priuatis , hoc fecundo cum non habere , quando miniſtri à ven
genere relicto ,prius tantum exercere . dicore ſunt alendi . Siquæras à quo or
Secundo poterunt lucrari ipfiempto- B dinarie alendis cum lucrum ipſius for
ces fiue fortientes. quia poterit, quivnam citionis, hoc eft, quod fortiendo contin
fotte drachmam contulit.mille accipere. git , omnino pertineat ad emptores,ne
nam quicquid illi citra fraudem fors, ob que huius lucri pars vlla cedat vendito
tulit , id poteft auferre , & retinere , ratio ri: & impenfæ iiniftrorum fiant ratio
eft, quia omnes ſortientes in hanc condi nc ipſius fortitionis , hoc eſt , ratione fc .
tionem conſenſerunt, vt quiſque auferat, cundi contractus virtualis , non ratione
quod illifors detulerit : atque ita omnes primi : fequitur impenſas eorum efle de
æquali fubfunt periculo.Nam qui multas bere , inter quos lucrum ipſum partien
fymbolas colligit,vt multis poteft fruftra dum eft , & inter quos celebratur fecun
rific multis poteſt lucrari:qui paucas,pau dus contractus , quæ eft communis fen
cis , & lucrari, & pauci jacturam poteft C tentia . Sed Akoceriusvnum excipit can
facere . Cauenda hic collufio fürtien fuum , quando fcilicet venditor aliter fine
tium , & corum qui fortes extrahunt, le in pentis in proxenetas , aut inſtitores,
guntque . Quod fi quis per huiufinodi non potuiffet illas merces diftrahere ;
collulionem , aliquid fuerit conſecutus tā cum enim ipfe tunc per ſortitionis com.
ipfe,quam collufores tenentur ipfam rem pendium euitet illasin penſas , æquum
illam reftituere ,non domino priori ,li videatur, carum loco , lubire partem im .
ne venditori ſortis ( quia iam illain ipſe penfarum fortitionis, Nihilominus Gar
vindidit ) fed confortientibus qui emerút cias , & Lopezius contendunt etiam
dubium euentur : & ideo res illa debet hoc cafu , rationiilliconimenilocumef
vendi , & pretium inde redactum , inter fe : quia ad venditorem iain fortitio illa
focios fortionis iteruin forti ſubijciendu: D nihil pertinet . Aequior tamen ( vt puto )
vel ſi res exſtet , ipfamer . In hanc vero eft fententia Alcoceri, quia commodum Alcocer.
fortitione an ſit adinittendus ſraudator ? illud , quod percepit venditor , reuera deudoc.
certe ſi fraudem non adh :buiflet , lors illa dependet, & prouenit virtute ipfius for- 49. Gar
ipfi non adueniflet ; & poenain peccati titionis; nec fine fortitione illud conſecu- lied.ca.
.
fui æquuin eſt eum luſtinere: tamen quia tus fuiffet : & fic quo hoc negotium non Lopez20 dhe
fieri potuit ,vtalia fors çque bona illi fue debet conſide rari r
vendico expers com- 7.2 .
rit obuentura , & nulla lex eum priuat ice modi ex fortitione.Deinde in praxi rece
rata fortitione , ideo mihi ses dubia eſt, ptum , il venditor ſolear hæconinia fu
nec auderem euni arcere. bire, & omnes expenfas facere, non tan
Tertio miniſtri , & officiati, qui adfi to factasin taxatione, & valore merciuin
Aunt fortioni , tum in fcedulis écnben- Econftituendo ,fed etiam factasin ipla for
dis , tum in fortibus extrahendis , cum ligione: verum in ipfa taxatione fortium
ne quid fraudis , vel doli cominittatur il ( verbi gratia fummæ totalis,ad qua nu
li: licire ftipendium aliquod pro labore merus & valor fortium pertingere poflic
fuo recipiunt , ita tamen fince plures , habetur ratio probabilis onnum istarú
quam necefle fie miniſtri huiufmodi ad impentarum : & fic Dominiin fetotu fo .
hibeantur,nec æquo ampliusſtirendium lent recipere. Alioqui fi emptoribus ali
ferant, nec diutius quam neceffe foret , quid propterea decedercr,tum locuni ha
sem extrahant. Quæ vera , tam reſpe bet quod dicit Molina p.2. deiuſdir.sog.
ctu venditoris , quam , emptorum : Scilin nempeida principio publicandumefler
Gg 3 Quinto
 Magicarum
Diſquiſitionum
Quinto licitc deducitur,& accipitur ex A Garcias, Lopezius, & fufficiant itta de
cota Juinma pretijemptionis, illa quanti
tas pecuniæ , quæ affignata fuit à Princi
peadopera pia, velclcemoſynas: ſiue illa:
deducatur a portionc venditoris feu, pre
cio ,fiue à lucro , quod cedit ſortieotibus ,
fiue abvtroque:præſertiin .fi ab initio hoc
promulgetur.
Pia enim , & religioſa eſt confuetudo ,
qua Princeps, vel Refpub.talem licétiam
costractuslorciarijconcedens , aliquam
partem fic referuat.nec injuriam facit có Belt,quæ duplex eſt,vna per infiurandum ,
trahen: ibus,non venditori,cui non -tene
tur alicer licentiam dare:non emptoribus,
qui hic conditione pecunias fuas 'forti.
Lubijciunt . Quod de caufa pia dictum ,
idem cenendum ,depublica neceſſitates
quire poſſer aliquid referuari ad foluen
dun debita Principis ,vel Reipubl. fica
nien.verealis necelias, Kuboilet . Theo
quando conceditur in . reinedium Ciuis
ticis,vel communicati , vt pofler Princeps
aliquid fegregare ,ad neceſſitate illius.Ci: Chum feminarum iureiurando purgilleder
uitatis , licetiam. pollectaxare liberalius.
fummam precij Sic bene Garcias ..
Vltimo poteft is cui merx aliqua cefit,
quidfymbolas.contulit plures:omnibus a:
tijs, vel cerro.numero inira:tos di se , mer
cem illam recipereoretinere .
Intellige quandocunqueacceperit dú
modo no.it res ex nunero illarum , que
iamexpofitæ fortitioni:quod fi ex earuin
numero fit , non poteiteamaccipere
poſtquam aliqui-in.(yanbolascontule D. Catholicicoarendimus eſlë licitum , quâ- copieser
kunt . Itarim enim , vtcontulerunt , inn hác:
mer cem .ip fis ius fuit acqu iſii um lic fic, va
Kendicor alieri adulicere neque.it ;, quod:
iamalieri vendiuunt . hec ratio faris in .
dicar , hoc intelligendum ,quando i titu
ta iam fortitione ,velaccepus ſymbolis ,fit
promiflio . Si enim promillio fact foret,,
vi fület , ante ſymbolarum collationem ,
hocet initio quando forti diui s fori æ . Si
ue Lorherix tipabliautio , tum enini, ſæ
pe additur ,qui primam fymbolam contu: E mjamcelebrare
Ierit, is habebi hoc vel illud , quwinfra tot
dies corfymbolas contulerit ,habebit il
lud , qui noa cro vice rit reli quos intr a til
le temps,illi loc ceder, cuiicit omniren ..t.
ire
etiain poit inchoatsfortesacqu
que iplis proin ita faciunt ante fosisio .
wein ,& antequam res ipfa venderetur: &
wync forrientes in hanc conditionem có:
fenfila funt cenfendi'.. Sic itelligendi ,
hoc contractu . Lotberie. de quo vide
Molin.de loco , & P. Zaa in Aphoriſ.ver
ba vendicio ,quin.is ..
QV AE STIO III.
Depurgarione Caronica .
Anonicapurgatio dicitur,quæ regur
Coli liss
in qua nihil eft fortis :hinc foli improbāt
heretici, qui contendunt nunquam lice
re, iurare,ne in iudicio quidem : contra
quos legi poteft Alf. à Caſtro , Cochlus ! 10. per
contra Anabapiittas, & Gregor. Valen- bo iara
.cia. Probaturetiam hæcpurgado quoad menests
ber . 1.1.
Laicos.in Concilio Tribucienfi , ficque . difp.6.
Pettatur Cromerus libr.19.hiftor . Polon . q.7 .tit.
te Sophiani Reginam de ftupro accufic 2.c.loquis
tam ,luo & feptein honetiruin ac nobi- presiy.
Probatur vero quoad presbyteros, & .c.presby
Epiſcopos, conititutione Gregorij Ma- ter că s.
gri, qui varios Epifcopos, fic fe juffir pur. Seq. d 9.4
gare.idem ftatuere Alexinder , Innocen- ca. CartaImpede
uus , & Leo Pontifices, idem fancitum in
Concil. Agathenfi , & llerdeoſ : id ipfi quogies
fecere Sixtus , & Leo . I11., & Pellagius са ibis .
оп, пі
PPn. bus ibid.
Altera purgatio eft per venerabilis Sa- c.fi legin
cramenti Euchariſtici fumptionem hanc mi sit
diungitur ab Ecclefiaftico iudice com- tires
petente . In veteribus Germaniæ cócilijs, c.mands
b.ec purgatio fuit probata.ftatutum enim ftis tb. d.
illis , si furtumin :monaiterio commitcarur la auto
tunc fratresfe ita expurget.milicelebre sum ibi.
tur ineorum præfenia , & e ? expleta om
n . sin hæc verba contamicentur, Corpses Sigibi is
Domini fit tibi hodie ad probationem . Chron .
Item , fi Epifcopo, au! presbytero.iliquod fadeco
maleficium impwa wa lor , pro fingulis singib
deber , o communica- ſcopo.ibi
re: 0 definoulissmonia is fe,innocentem :
oftendere. Quod fi non fecerit quinquiéndo,
aliminibus Ecclefiæ extraneus babealuri
Necdeluntexépla Posuficul orcmorci
, qui hanc purgationem exegerac Lotha
rius Rex pactiscum Nicolao Pontifice
non iteterat , fedadulteram iterú in thala
tus
mipartemreduxcratiprofec Roinam :
abfolui petit à PontificeHadriano ,dicés ,
fe
 Liber Quartus.
447
TepromiffisNicalao factis ftetiſſe,Ponti- A clamaffet,tandem impetrato filentio ,có
fex pro comprobarione innocenije ( ait Si uerſus ad regem . Fac ergo filizinquit , &
ARRO 870 gisbertus ) ad examinationem corporis, placet,quodme facere vidifti . Principes
Ukofanguinis Domini tam regē quam opti Theuronici regni ,ſuis indies accuſatio
mates regni inuitavie illinibil Deum ve ni auresnoftras obrundunt,magnam ci
rin corpus Domini noftri, te mere, o per bi molem -capit lium criminū impingen
peram acceperunt:fod rege in itinere Pla tes ;pro quibus nómodo ab omni rerum
centiæ ftatim moriente, & omnesintra publicarın adminiſtratione , fed ab Ec
annum reliquiperierunt. Malus erat Im clefiaftica etiam communione, & ab om
perac. Henricus,ſed tamen fimile facrile nimoda vitæ fæcularisconuerfatione ,vi
gium committere exhorruit;inuitante il. que ad excramum ſpiritum te fuſpendió
fum ad imilem facramenti Venerabilis B portere exiftimant petunteriam magno
purgtionem Gregorio VII. Pontifitam pere diem ,& locum ftatui audientiamg;
Sancto , quam malis cunctis inuiſo , tam preſtaricanonice diſcuciendis,quam ad
religiofo ,quam hæreticis femper odiolo. uerſum te adferant accufationibus Et no
Mah. 1077 Narrar hiltoriam Lambertus Schaffna fti optime humana plerumq; vacillareiu
burgenfis his verbis. dicia & in publicis diſceptationibus non
lia abſoluto co (Nempe Henrico Imp.) nunquam falfa pro veris perfuaderi; dum
excommunicatione , Papa miffarum do pro diſertorum hominum ingenijs, & di
lemnia celebrauit , contectaque facra 'o cēdi copia , & fuauitate fallitas verborum '
blatione,Regein cũ cetera ,que frequens phaleris adornata libenter auditur, & ve
:
+ aderat , multitudine ad altare euocaiit ; ricas nullis eloquentię nixa adminiculis
præterenſq; manu corpus Dominicum : C contemnitur.Cú ergotibi bene conſultū
Ego, inquit , iampridein à te cuiſque fau cupiúpro eo , quodin calamitatibus tuis
toribus litteras accepi, quibusmeinfimu fupplex Apoftolicę ſedis patrocinium ex
labas ſedem Apoftolicam per ſimoniacá peufti,fac quod moneo . Site innocétem
hærefinoccupaffe, & alijs quibufdam tā nofti & exiftimationem tuam ab æmulis
ante epiſcopatum , quam poft acceptum tuis per calumniam falſiscriminationiin
epiſcopatuin , criminibus viram maculaf peti,libera cõpendiofe ,& ecclefiam Dei
ſe , quæ mihi fecundum ( cit à canonum ſcandalo , & teipſum longęconcertaria
omnem ad facros ordines acceflum ob nisambiguo , & lumehanc reſiduam par :
ftruxerunt. Et licet multorumidoneorú tem Dominici corporis: vt comprobata .
certe teftium ad ftipulatione crimen re Deo teste innocentia tua, obstruatur in
fellere queam ; eorum ſalicet, qui omne D ne os aduerfum teiniqua gurientium : &
vitæmez áb ineunte ætate inftitutionem me deinceps cauſęcuę aduocato , & inno
integerrimenouerit , & eorum quimex centiętuç vehemétifsimo affertore , Prin
ad epifcopatum promotionis , auctores cipes,tibireconcilientur, Regnum tibi re
fuerunt . Egotamen ne humano potius stituatur omnes quibus iam cureſpubli
quam diuino niti videar teſtimonio ,vt fa ca diuexatur bellorum cruiliū ten pesca
tisfactionis compendio omnem omni tesin perpetuum ſopiantur. Ad hçcille
bus ſcandali ſcrupulum demedio auferā ; inopipata re attonitus,estuare , tergiuerſa
ecce corpus Dominicum quod fumptu ri , &c . ) Sequitur quo pacto experimentā
rus ero,in experimentum mihi hodie fiac "hocinnocencie ſue facere detectarie. ( Vi
innocentie nez , vt omnipotens Deus , disti) lectorindicihuiusformulam , vidi
fuo nehodie iudicio ,velabfoluat obiecti Esticaulas Hæ nonne verx ;quod Deus fi
criminis ſuſpicione fiinnocens ſum ; vel deliſsimus veritatis fictesus:quod in hu
ſubitanea intcrimatmorte, ſireus.Hęc & manis diſcoprationibus fallacię fit locus ,
alia, vt folenne eft,præfatus verba terribi diuinā vero diſquiſitionem nec falli poſſe
lia ,quibus Deum caufæ fuæ æquiſsimum nec fallere? In formula , quid niſi pium ,
iudicem ,& innocentiaaflertorem adel quid niſiconfentaneuni facris litteris, pre
ſe precabatur partem Dominici corporis ceptiſq; diuinis? verba quæ rem deceano:
accepit, & comedir . Qua liberrime ab res ad honorem Dei pacem Ecclefię,co
ſumpca ,cum populusin laudes Dei,inno cordiam iustitiamq; fanciendú, ſcandala
centiæ cius cógratulatus, aliquamdiu ac ichilmataquetollenda instituta, & perac
Gg 4 COM
 448 Diſquiſitionum Magicarum
commodata . Quid igitur leguleius vilis A dicaremur.] Igitur indigne fumentibus ,
Horoma ſummis Ecclelię antiltibusobftrepic ?quid pernicies ſemper, & exſecratio fuit ,non
Caluini inſtitutione ,vel inſtituentis voluntate ,fed
rana conatur in clephantum intumeſce
fra com
de Fond re: cur hanc vocat. furiola explorationis ſumentium peruerfitate, qui quod ad fa
Speciem ? cur Epiſcopos Sacramentales , lutem eoruin darum , in mortem malum
per ludibrium homo Sacramentarius, abuti. Inſtituturn initio ad vitam æternam
appellar, vnicam adfert rationem , ratio digne lumencium ,lic ſume:nullus Ponti
nisexpertem . Quia in exſecrationem , fic fex , in perniciem , aut exſecrationem co
& perniciem conuertatur, quod ad ſalute uertet nullus voluit,nullus potuit. Acqui
inftitutum putabatur . Putabatur ergo , & ſumicin teftem innocentiæ , cum fic no
non erat? iam Chriſtus mendax, qui hoc cens , digne lumit ? ò iuris Sacerdote di
aperte profeſſus? Nonne eius funt ifta ? B gnum iudicium : ſed eo , quiiuſtitiam no
104.16.v. Qui manducar meam carnem , o bibit bis Deam ,pro habitu , ſeu virtute iuſticiæ ,
56 . meum fanguinem :in me manet , & ego in definiens nouum Iuſtitiæ lacellum ere
illo. SíSalusin me, & egoin Saluatore , xit. Quid aliud in cota formapurgationis
putabor tantum faluus,& non ero ? Quid proponitur,quam quod à B. Paulo fanci Comm .
ver ). 57. illa? Sicu ' mifit me riuens pater , ego vi cum ?Nonne hoc purgatio indicit?Dei te in l « ſci.
uo propter pairem ; quimanducatme , ſtimonium optimum , & certiſſimum eft, in tis.
Gipfe viuet propter me.Falſa promiſfio , fi illud addacacur , & dubium tollat. Si reus
viuere putatur duntaxat.Quid denique il es ,noli eum teftem aduocare;ſi innocens
lud clariſſimum ? Non ficut patres veſtri esaduoca. Proba reipſum prius,dijudica,
manducaueruntmanna ,a mortui ſunt . reus es'caue accedasdamnationem mão
verf. 18. Qui manducar bunc panem vinct in aler C ducabis. & exitium adferet tibi ſacrilega
audacia : abſtine ,inoneo , & edico . At, nil
num . viuet,plane , viuet,ad falutemque ve
ram , & perfectam hoc inſtitutum non conſcire tibi, nulla te mortali culpa palle
putatur fuiſſe tantum ,ſed ſcitur; ſed fide ſcere ,poftquam conſcientiæ arcana ( cru
creditur .Nonne dixerat veritas ; Hic eft tatus es, deprehendis; adeldum ſecurus ,
verf.39. parisde calodeſcendens; vi li quis ex ip innocentiæ non deerit, qui pro nocencia
To manducauerit,non moriatur . Egofum bus obijt , vt eos ad innocentiam reuoca
panis virus qui de cælo defcendi ; fi quis ret . Quid in his mali: quid falli? Non de
manducauerit ex boc pane,viuet in æter fuit Deus innocentibus , & hoc indicio
num ; o panis quem ego dabo, caro mea eos expurgauic,nocéres vero necauit. Ab
eft pro mundi vita ] Credat nonelle ſa foluit Gregorium VII. damnauit Lotha
lutem , quinon credit ſub panis ſpecie el 1) rium ,Abſoluit,in Morinis virum nobile.
ſe carnem . Nos carmēcredimus falutem Et kimbaldum de Borban quem Coini
credimus;non tamen omni fumenti. té vocat Cantipratenſis, hic lecto affixus
intellexit à Nepote ( filium alij conten :
Sumunt bonisfumuntmali , dur t ) vi virgini vitium oblatum . Domini
Sorie tamen inæquali heredem nemo accuſare , multo minus
Vite , vel interitus. punire audebat.Quid facere æger ? iuſtiti
Mors eft malis,vita bonis. negligat? gladium illiin vindictam malo
Vide parisſumptionis , ruin Deus tradiderat.Nepotem qui occi
Quam fitdiſparexilus. dat, non reperitur. Si faciat ipſe fraudeo
Sed D.Thomæ non credit tabulæ : an pus ,& parricida vocabitur. Vocabor ( in
pec Apoftolo ? quicunque manducauerie Equit ) ſed ab hominibus carnifex futurus
panem hunc, vel biberit calicem Domini Cinguinis nei;ſed iuftus vlor, fed iuſticia
Indigne;reus erir corporis o ſanguinis Do defenſor in oculis Domini. An qua Ne
bini: Probet autemfeipfum , fic de pa pos, non nocens ſucceſſore carebo , pro
ne illo ,eda !, de calice,bibar. Qui enim uidebit Dominus,cui feruio , cuius gloriæ
manducai, o bibie,indigne,iudicium fibi affectus meos poſtpono.fic animatus,pu
manducat, bibit non dijudicās corpus gionem abſcódit ſlib ceruicali,vocat Ne
Domini. Ideo inter vos mulis infirmi, co potem ,tanquam vltima ei monita , & má
imbecillos , dormiuntmulti Quod fi data d turus. Venit adoleſcens , quinto
nofmetipfos dijudicaremus, non vrique in poft die , placatum (perans ayuldulim .
Acce .
 Liber Quartus.
Accedit poſtulantis capiti aurem admo-
uet. Ille pro oſculo,pugionem conde in
gutture ,nec definit preinere , donec vi
det exhalalle. Hanc accipe victimam iu
ftitiæ Deus (addit ) tibi immolatam , ſcis
quæ in animo, & viſceribus meis doloris
magnitudo obſeruas lancinet paternum
amorem :ſed vicit amor tui. Paulo poſt vi
res cernés deficere, obit exoniologefim :
cecer de cædenepotis :quæ in ore omniū
recens. Quærit Epiſcopusſilentij caulama
si oblitus:num (altem nunc fe accufet, &
animo peniteat ? reſpondit Burbathus, le
iuſtam credere : & quod meritorium pu
ter ,id nolle infectum . Epiſcopus eius per
tinacia deteſtata ( ſic putabat) redit ad te
plum , De via reuocat æger.tum ait redeū
ti.Vt,patet,quam diuerla Dei Gint, & ho
minum iudicia intelligant,quitecum præ
ſentes , aperi ( quæſo ) hicrothecam , in
quapignus ſalutis alferuatum adfers. re
cludit ille,nechoftiam reperit:hanc admi
rantiæger fe in ore,medíatore angelo da
tam ,oftendit habere . Hiſtoria nonffima
eft toti Belgio ,non elegantis modo , &
Cãripra. accuraci artificij picturis vetuſtiſſimis
li.2.ca.36 Bruxellenſi ciuica domo exornata ,led e
P.6.Fulciain hiſtoriarum monumentis conteſta
01.11.1.c. ta . Sic Deus etiam abfoluit Sibichonem
6.fed me
lius Ce Epiſcopum Spirenfem coram Henrico
farius,li. III.adulterijaccufatum . Sic fæpe nocen
9.Cap.; 8. tes, & culpæ reos indigne ſumentes , vel
Grárzi. Deus
penis corripuit, vel non permiſit lu
1...Saxo.
6:43 Adämere,& tranſmittere.Interdum tamen
1.3.ca,3!. permiſille Deum hoc icelus impunicum
* Chro. in præſens , dilata in pofterum digna vl
Hujau
cione,nos docet Andronici Imper. perfi
gienje.
Cyprian. dia apud Choniatam . Sed occulta iudi
Jer.delap ciorum abyfus à nobis non ſcrutanda .
fis Greg; Sublata tamen aliquando hæc purgatio
Turorë
1.1.degl. nis forma,co quod ſuſpectis non elt dan
mar.c.88 da Euchariſtia. cap. dilecti de purgat.ca
Per.Clu- non.cap.tribus de conſecrat.d.2 .
nia, li. 1 .
de mira.
6.2.25.35 QVÆSTIO IV .
Cal.lib.9
bi ipl.ea. De vulgaribus purgationibus.
58.60.64.
IAS. GO- Nforrium Politicarum numero céſeri
defiedel. ? pollunt miræ quędam iudicariz diſqui
3.6.12. li. ſiciones , quibus fortuito cuentuiveritas
1. Anna': culpæ ,velinnocentię decidenda permit
in fine si titur. Vulgares vocant purgationes, idque
Conneni rectiſsiine: vtnomen nobisindicetnullo
449
A ipſas legitimo vfu, ſed vulgi quadam v
ſurpatione, & obferuatione ſuperſticioſa
fuille introductas : pleraſquc etiam iure
canonico exprelle vetitas. Solet ijs Deus
Centari potius.quam voluntas eius explo
rari. Vnde exploratoria probationes ,
Latine dicuntur Barbara vcro vocabulo
in Conſtitution . Neapolitanis , paribiles
leges; eo quod rem non ſciri , ſed appa
rere tantum faciant. In his plerumque
peccari ,tentando Deum , probabitur po
B Tea .
Talis purgatio eft, quotieſcumque po
fcitur,vt Deusmiraculum faciat: veluti fi
quis confiſus innocentiæ fue , peteret ſe
ſepties percuti gladio , ad innocentiam
fuam probandam , vt factum in fæmina de que
ſepties icta ,aut in ignemintraret, de quo 0. Hier
poftea .
SECTIO I.
c De prouocatione ad diuinums
iudicium .
Aepe fit , vt quiſe iniuria afficiab alijs
pucant,ncc hominum præfidium , vel
auxilium fupereſſe cernunt,ad Deum có .
fugiant, non quidem malis , vt illos eri
piat , ſed vt ſumpta de perſecutoribus vl
tione , tali indignos fupplices iniuria fuif
ſe, cunctis faciatmanifeftum : interdum
illos ad tribunal Dei fifti intra certum tē .
D pus interdum nullo tempore addito iu
bent: cilationem ad comparendurk corā
Deo iudice vocant , de hac merito dubi
tant plerique quid tenendum : mecuen
dane citato ſic, necne ? item licita citanci ,
an illicita ?
Quoad citantem ,& quiritantem , ob
iniuriam : Dico primo, fi citta odium , aut
vindictæ cupiditatem , vel impaticnciam
irain ,deſperationem ,vanitatem , aut aliâ
vitiofam affectionem , per iniuſtitiam
E appreſſus quis, hoc faciar, bono fine, pu
ca ve innocentia eius appareat, necinfa
mia grauetur familia , aut ve liberetur
mundus talityranno , aut vt refipifcat, &
terrore perculſus, peniteat,definatque
ab oppreſsione, & concuſsionemiterorú
( licita eftralis citatio ) fatetur Feuarden . Exprimo
le talem non audere damnare, equidem c.iz. E /e.
cum res fit indifferens , & finis bonus,pu
to actum ele meritorium . nec defunt
cxem
 450 Diſquiſicionum Magi cartım
cxempla Sáctorum hominum. Sic enim A moria,expuiffc ferunt addunt alij, non
Sara dixit Abribę ludicet Dominus inier . diu postobiille: fed , quein citantVola- Raphael,
te, o me , Sic Dawdad Saulem , ludicet terranus, id non addit, & fabulolum pu Volater, i
Gen. 16. Dominusin er m to . antropel,
le vlcifcatur me Lite.21
2. Dominus ex te & Zacha i sfilius loiadę, Merworatu digniffinam eſt, quod le
1. Reg.24 cuin iuflu loasregis;interficeretur,fimilia gitur apud çratis illius ſcriptorem do .
1. Par.24 protulit: videat Dominus , requirat. ctum , eruditum , & veracem , his ver
V.23.11. Nec alia mens ſeptem Machabæorum, bis :
Macb.7. Martyrum quorú prophetia vim habuic Monaſterium D. Iacobi apud Leo
v.17.00 imprecationis, & citationis , vc illę priotes dium notum multis eft, ) & acceptumn .
Iyo
duę;quæ ambę exitio perſecutorum pau Iftud quidam adoleſcens , conſobrinus
lo poft fuere comprobatę. Nuone Apo- B maie isPrępofiti,cauſa deuotionis, &
ſtolus Alexandro ærario impunitam elle religionis intrauit , quod vt audiuit Prç
non debere cenſuitiniuſticiam eius , cum pofitus indigne tulit : mox forti manu
diceret ? Reddar illi Dominusfecundum collecta fatellicum intratviolenter ceno
2.Tim.4.
vilge opera ſua, malum magnum pro multis bium ,rapit iuuenein , & nudatum fancto
malis ,quç illi oftenderat . Nonne Sancti habitu , lęculari induit . Abbas ergo mo.
martyres, etiain noui teftamenti clamant nafterij,collectis primoribus ciuitatis, Epi
Apoca.6. ad Deum ? V / que quo Domine non indi ſcopo conqueritur, & totum clerum pro
U..0 cas , non v ndicas, fanguinem noſtrum tātis iniurijs interpellat. Hoc autem cum
de his,qui habitantin terra ? Legions e indignanter audire vix vellet Epiſcopus ,
tiam de B.Euſtachio Abbate, cuin hçreti & Abbatem potius duris verbis impete
cusquidim Agreftus, B .Columbanum Crec, tlexij Abbas genibuscum modera
iam mortuutn conuitijs, & caluinnijs la mine verborum dixit: Iudicem contra de
ceraret , ſic vultum elle calumniato
(o Prępofite, in terra habere non poflum
rem , idque in concilio Mariſconen & ideo contra te Deum fummum iudico
6 , Lananque ſcribit lonas Abbas, eius interpello, vrintra quadraginta dies vter
contemporaneus cum ficille (Agreſtius) caoftrum compareat coram illo , fen
que
friuolagarriret fagax Euftachiusvierat tentiam pro meritis accepturus . Ad hoc
Euſtach: virtu;e pariencia coſcientiçinfignis,reſpo Preſulcachinnanscum fuis irriſit homi
jeu Ex: dit . In horum prefentia Sacerdorum .ie nem ,atque fpreuit, & repuli exprobaui.
ftafiri c. ego ; eius difcipulus, luctelor , cuius tu Quidpluia ? quadragefimodiecirca no
6. menfe difciplinam , inſtuuta damnas , ad dit nainmorcous ef'dictus Abbas : & cum
Marrio. xinum iudicium illo intra preensis anni D pro co folemniterpuliretur, fedens in
circulum difceptaturum inuitogviiuftiiu balneo Prçpofitus, quefiuit à circumftá
dicis examen ſen :ius cuius famulum tuis tibes ,quid hoc eflet:moxque quidam in
obrrecta'ioni rusmaculare, conaris. ) Sie gredicusretpondie , Abbatem D. Iacobi
vul is cuentusi citationis poft aliquame modo efle de functum , & pro eo pulſa
dia, fequenticapite fubijcit lon : s : Sedci tionem ficri cam ſolemnem.Ideo ergore
ille (Agrelties ſepius fibidarum pęni ē cordaus. Prepofiu squadragefimum die
tie locum non agnofceret, vi B.Euſtachiaj eflc, quifecitatum audierat ab Abbate ,
fenten'ia ,ad diuinum iudiciumi ſum vi confternatus animo, dixituis ,cito videte
Can'is preualere :,anietrigin'a dierum cir qind faciam ? mortuus ego fum , compa
culer riu quam vertenti anni me'aco. rere me hodie ſumıni iudicis aſpectibus
plere- 1er',à firuofuo, quem ipſe redemerat. E oportebit . Necmora . poft verba liçc cũ
fecuri percuffus interij! ) Accedat , & aliud balneum egredi fettinarer, in adinftantiú
tempore irg's gruiç. GualtherusBurge manibus cun diro eiulatu, & vocibus ex
Sis vir doctrina & ſanctitate clarus, per ſpiran... bi proculdııb o reſpondere com
iniuriam pulfus Epiſcopatu PiStrucoli , a pulſus. vbicaufarum ftrepitusceffant, iu
Clemente V.quaindiu vixit,iniuriam pa fifperitorum aduocatio conticefcet , vbi 1
tienter tulit,moriensiuflit, credo ad exe necpreces,nec precium liberabunc. Ha
pluum aliorum fepulcru infcribi: Ad itt čtenus Thom . Cantiprarenf. alias Cra
Tum Dei iudicem appe!lo. Legit elogium bantinus in libr. Apum . Ceftrenfis etiam
Clemens- & in uriç quum ftulerat,me libro 7 cradic Innocenciuin quam à .
Rob.
1
 Liber Quartus .
Rob .Groffeteft dicto Lincolnienfi;fami- A duas regulas poffe ftatui.. Prima eft,ficão
gerato illa ætate Philoſopho ,quem exco
municarat, & ile ad Deumriudicem pro
uocarat , Pontificem ad Dei tribunal ci
tans,mortuum quo die mortuus eft Ro
bertus,auditamque hancio Pontificia au
la vocem : VENI MISER AD IVDI
CIVM . repertumque fequenti die Papā
in lectulo examinatum ,ac liuidam in eius,
latere cruentamq; plagam ,ac fi felte per
cuſſus furiſer , & id accidiſſe anno 1253:
cuiconfentiunt Mattheus Parifios, loan . B cum quendam feditiofum que.)(inquit lo
Birienfis, & alij Bruánici fcriptores: quo
rum hoc cominentun puto ab hæreticis .
vel (chiſinaricis eorum operibus fortaſſis.
infertum . Nam Neapoli hunc Innocen
cium in expeditione contra Manfredum :
mortuum ſcrib: Nauclerus parum Pan
tificibus addictus Chironic.fol. 2.gene
nat.4.2. & 10n -memicic talis citationis ,vt
nec Platina ( nec reticiturus nec Mona
chus Paduanus,nec Paulus Langius, Cy
gnolus MonachusBozanienfis , fed per- c Gonfaluo nunciatum fuerat , fratrem a
bulus hæreticu : 0cc alter hæreticus Mu
tius in Chornic. Germano: ú , nec ex Ca
tholicis, quod ſciam gentium aliarü quiſ
quamny.no Onuphius,nec Mallonus, nec
Kicordanus,nec Epiſcop: Nebienſis ,nec
Volaterranus, nec Flauius Blondus, qui
accurate de morte , & anno mortis eius.
conſentiunt, & omnes fatentur eruditio
ne juttici , fanctitate lanoc.IV.excelluil
ft. Relinquatig turprudens lector fabel
lam de Innocení.IV . Britannis, vi ad Ar- D le facitiudexy.fi contemnat huiuſmodi ci
airi rotundam , men ſam fuauiter eim ,
fruatur Balæus , non tamingeniofus ,quá.
inplus fimilium dramatum fabricator..
Dico 2. Periculofum eft homi ribus non
aomperigſanctitatis has: citationesinila
ri . Nam facile fallit amor proprius, &
perfuadeo nos iniuriam perpetlus , Clos
non finus : facile eciun liens aliqua glo
nolæ , vel vindicte, vcl alceri sperub:
tionisaaniini nebu a ſe inmilcet,ve verita
tem non ,yideamus,
Dico 3. Le ball r peccantsqui fcicnter
insu te.alioscuanz, probajur qui nocent
iniuite, & grauitcr.lic enim fugillant cos
quoscilanc.,, vi oppreflorcs innocentiz.
minus etiam conitāresgrauiterrore per
Gellunt , ita:vt exmeru mortis poſſint in
morbum incidere , & mori..Quod fortal
fisaliquando contigit ..
Quoad eos vero qui citantulexiſtimo
451
fet cos iniufte iudicaflexnec ollum elle du
bium de fententia aut fall i', proprer quod.
citantur æquitate: iunc pollehuiuſmodici
tationem ab illis contemni.).ratio eft, quia
iutto iudici præmium a Deo ,cuius vicem
fungi ur , non fupplicium eſt exſpectan
dum.Sciebat hoc magnus ille Inperator:
militum Gundizaluus Ferdinandus de
Corduba:
Quicum Tarentum obfidens malefi- in vita
uius)militem ad fupplicium duci iuſfil
fet:illeque multum reluctatusſe iniquilli
me damnare vociferaretur , & proinde
Confalunin ad dicendam caufam ,ad Dei
maxjini tribunal magna voce citaret: va
de,inquit,Gonſaluus,feftinaque confifus
optimo iudici ,& caufam inftrue. Nam ibi
proineadent,qui opportune rcfpondeat
Altonfus frater, quinuper , ex Serra ver
megja, in celuin contendit . Tum enim
Mauris circumueru ! , dignam fortipio
que duce mortein opperiile.Sicille meri
te nebulonem iniufte prouocantein con
temptic:
Altera regula ſi, Q1eandoiudex aliqua:
animi perturbationein fenfit :quę ad dan
nandum , vel mouit omnino, vel ad citius:
damnandum mouir : veletiam non ufque
adeo ceria eft fententia iufiia , vi non ju
perſit probabiliscontrarijmetus tuncma
tationem recte facit, fi diligentius i'erum
omnia-momenia , o quecumquead vers :
indagationem pertinent,examinet ac per
Pindat, reum interim in cuftodia ſer:
uer v vel retra £tetur prior ſententia , vel
matu apreconfilio confirmetur.) probatur
h.cc conclutio .(quæ Feuardenujquoque
tuk .) ium qualudices non poflunt niinis
circumspecte procedere in re tanti mo
menti,cum non hominis , fed Deinudi- 2. Paru:9
E diuin iudicent: tuin quia, quividebantur v.5.07
nocentesex allegatis, & probatis, coste
pus-poitmodum rpe docet fuifle prorſus ;
innoxios ,non opuseftexempla proferre
funt aimanum non pauci,ncc ob /cura,
tum denique quia fpiffine accidit tales
citaciones non elle iruicis, Scnbunt Histo ,
nici Hifpanorum Ferdinandus III PC
gem , iulfille duosnobilesperduellionis;
seosexturci vel cupcalciffima przcipica
 452 Diſquiſitionum Magicarum
ri,illos conſtanter crimen negaile,quod A fruftra quæftus,nihil vnquam ſe Genuen
qui videbant ſe fruſtra faccre , tandem
ad diuinum tribunal prouocaſse , regig;
denunciaſse , ibi,vt ſe ante diem triceli.
mum , ſitteret: Ferdinandum poftea ipſo
dietricelino ſatis fubita morte abr: prú.
Gerinania ſola mulca præber exemple .
Ritius Menuercu: n Paderbronenf.Epifc.graui
1.de ReHi contumelia Corbienfis quidam mona
gibus
TPA Machus affecerat: cui Epiſcopus REDITV
riana in RVM ALTISSIMOFACTTRATIO
Hifpan . NEM prædixit . Monachus flocipen- B medio ſublatus,principatum cú vita ami
Annal, h.
15.11. densriſit Epifcopum.Ecce,moritur , an
tiltes : & nihil inalı fentiens ante mona
chus inipfa hora mor.is Epilcopi expira
Crans uir. Paucis annis poftea Henricus Mo
Linsb.4 guntin.(vel ſecunduin alios Vvormacić
Metrop lis) Epifc.fallo , & per calamoiam Arnol
di:accuſatus, & per prævaricationé Car
dinalium duoruna Pontifice Eugenio .
III.ad caulęcognitionem delegatorum ,
depofiius ipro Alnoldo fuffecto , fuit: fed
adiuftum iudicem Deum interpofita ap-
pellacione , ſequenti anno mortuusfuit.
Eius audita morte, ambo illi Cardinales
obiere fubico.aker digitos proprios arro
Cöradus dens:alter in latrinis , Arij,morte Tempo
in Chro . re Henrici quarci, Burchardus Halbelta
Moguni. dienſis Epiſcopus , & Meginherus Ab
bas Herfcidenl. de iurib. Ecclefiarumi
tigantes:inuicein ad Deitribunal euoca
runt, & ambo die dictirepente cx hoc
feculo migrarunt . Sic oliin ex Auen
tino lib. 4. fcripfera :) ; fed coinmentum D non immerito codem anno obijlse, quo
1 inueni additum ab Auentino quod inui
cem citaria :.folus Meginherus Epiſco
pum citauit , qui folus iniuria fuerat affe conitat Pontifici fuperuixiſse.
ctus, vt pter ex e us ætatis ſcriptore Lain
ber o Schastnaburgenf. quem vid ", & ab
Auentino cauce la vicinaGermaniæ Go
thia memorabile accidic illud loãois Tur
Lit.14 focis ,de quo fic fcribit Olaus , quendant
Mift A. capite pielti iwlera :. Is genibusinnixus ,
quilon.d. en morior iniufie, inqui:, leque uoco bac
201 podeas cur, E
hora enteiribunal Dei uere
INC żynocentem morti condenmes. Vix au
tem naer carrfici manu obıracatus fus
21.01.11 C110921 4dex de equo corruit ex.
nimis ) . Lig riz pars noie Italie.bi Ge
nueiunurem saduerfus piratasemil
ir viremem Gotzolanam accepere ;&
in Siculorum Gotholanorumque conté
ptum ,extra Drepanum , furcæ noćtu re
Etorembireinis attixeruni..Miſerille diu
libus nocuiflc : vt vidit plus gentis odium
illos, quam æquitatem mouere,præcipuã
que mortis fuæ caufam effe trierarchum
Genuenfein , iuſfit vc fe ille intra fextum
mēſem ante Deum iudicem filteret. nec
Fulgof.
irrita vocatio tuis condicto Ligus tempo 1.6.
re mortuus fuit.Arn.or cis Fiaciſcus Dux Aenew
præfuc:is fumina crudelitate fratreni ex Syluss
Anglia redeuntem de medio fuftulit; ſed Europea
biß s.4 %
viculiintracris citatione intra annum de
ſit.vixelt quiſquam cui non ſit audita da
mnatio Templariorum : ex his vnus Nea
politanus cquc s traditur ad diuinum judi
cium appellaſse, & Clemente V. ac Phi
lippuni Pulcrum Francorum Regem ,
anni pacio conceſso , coram tribunalil
lud fupremum ciccaise:addit Fulgofusin- d.c.6 .
tra id tempus Clementen ) repente mor
tuum , nec multo poft Philippuin quoq ;
interijſse . Hoc alij ex calculo ten poris
conantur refeller .. Sedidem ,confirmat
Chriſtianus Maſsæus , & Meierus qui Pa Meiers ,
pam ,& Regem eodem anno 1314. tra- 1... Ann.
duntobijſsezl.lum 20.April.hunc 29. No 1.17.
uembris fueruntquidem TemplarijAn- M forcë
no.1312.in Concilio Viennenli, tertia Sentit.O
Aprilis condemnati : fed non omnes eo- nuphr.in
dem Anno comprehenfi ac occiſ : fed P.R. Rei
quidam fequenti, vt Neapolitanus ille ; min .Hif.
ſcilicet anno 13 3.cumqne 1314.curren
te mortui fint ludices illi duo , dicuntur
citati fuere imo Gaguinus , & Aemilius
mortuum volunt regem Anno 1313.qué
SE CTIO II.
De purgatione Monomachia .
Vlla fuit quondam frequentior pur
gatioiſta ; quorieſcumque erininis Alcia ,
nonuaſeu probatio obfcura ; vel actor fingular
certa loka
reum prouocabat;Vel reus ipſe ofterebat
fe,autfuo loco aliua , inuensioneru quidā
Mantinæis tribuunt,alipvoluntantiquio . Legolan
remeſse.cootusetinni Palxſtinis ia vfu gob. tih
faille ,ex Golæ prouocatione, quem Da qualerer
ud fuperauit. Fuit maxime in vſu polt login
Barbarorum in Italia irruptionen apud detsitu.
Lógobardos, & apudGermanos, & Frá de purgo
COS, &euamhiſpanos ,non exhonjici. ritit.de
dij,
 Slove Liber Quartus.
453
homiri di tantum cuyla( iux.c. vni. 9. fi quis ho- A tus , Parochi iullu fenex rem adhuc dif
dioliberi mpen 9. fi quis alium.depate Cóítani.) fereb.?t. Tertium ili ipfa Virgo quinquc
Limber, led, & ob aliud quoduis graue crimen , illis plagis confauciata le videndam præ
Schaffna vel magnimométicaufim , vtpotBald . buit; & imperat monomachiam . Ple
bulspe. Communiter DD.cenſuere.Bald.in d. nus pe ac fide fenex adit Cambronein ,
Gui cap. vni. Alciat. & Oroz. c. ad l. ex hoc
doser cernic in iniagine vulnera quæ in viſo ,
do Papa iure.D. de iuft. & iur. Iulius Ferrer.conſil. accedit Gonitem , accuſaç recutitum ,
decif.ye.
Hocoma. 6.deduello in prin . & conſ.9.00. 6. conf. dies, pugnæ dicitur arma rudes fuftes, &
li.3.ob/or 11.04.3. & 4. & Menchaca lib . 1. illuftr, ſcuta lignea ſuperſunt hodie. Iudæus ve
uar.c.1s. 99.cap.49 ſco corpore ,terox viribus tibiales faſcias
Charon. Et lane in iufiurandi locum , propter tintinnabulis cinxerat, & fic fenem ride .
das decif.
Consit. crebra periuria , hoc fuit introductum , B bat . Sed iuuit achetam ſuum Deus tam
par.z. coram IoanneXIII. per Othonem 4.in impar commiſſus ,æger ſanum , debilis
paffim
Manian . Romandiola ; ſed prius apud Francos ' fortem , ſenexiuuenem proftrauit, & hor
in Hift. iá Carolus Magnus hoc ftatuerat. quo rende blafphemantem , conuictum ,fed
Hifpan . ad cauſas criminales , poftea ad ciuiles non pænitente:comes iuflic caudę equi
l.ansiqu. quoque extenſum , vt & apud Moſchos, nę alligatum trahi ad patibulū , & capite
o l. ult. & Danos ,olim in vlu . Ritus duelli pot decrlum ,duobus ad altera molofliseum
Lombti ſunt colligicum ex Annal. Boiorum libro rabide laniamtib .appenſum fubdito igne
5tl.me. quarto, cum ex Ticinenſis Hiftor. Bern . interire. (narrat fule Robert. Har
rio.d.cir. Sacci.lib.9.Sed in moribus, & armorum portiusduabus ea de re libris carmine că
timesti genere præfertim , non idem obferua fcripris .) Hiſpani ſemper inilitaria arma
so leg. cum apud fingulas naciones, plerumque C retinuere, vt ex cunctis eorú Annalibus
Francic. receptum , vt armis militaribus regionis patet . Duellorú tuin inter Principes pro
eius vterentur . Carolus Magnus voluit regno, vt inter Corben , & Orſuan Hiſpa Lisius t.
Olaus li. vtfultibus,poftea receptum ,yt reific op 28.0 Plas
1.CAP.20 . nos apud Liuium , & Edmundū Anglů , tar,in vi
tio , & iusa rajorum præſcribendorum , & Canutu in Danum Reges apud Poly- ta Scipio
Saxo.l.s.
In celebri illo duello Cambronenfi , in dorum Hundingum , & koheum Danię nis Polys
ter Iudæum , qui imaginem Deiparæ vul reges apud Crantzium , Petruin Arago dorks vir
nerarat, & paralyticuin ,Lex Carolina , nium , & Carolum Andegauelem apud il Libra
ſecuataw . Antonium , & pro principibus inter priua glor.Cra
Anno enim 1326 Guilh . Tertio Co tos,vt Charellum ,& accuſatorē regina izius l.i,
mire Hannoniæ , Verba quidam ſe fin Gondibergæ ; pueri quoque pro vxorey 6.21.ct22
xerat fincero animo Chriſtianisfacris D Henrici tertij contra gigantem ; & Bur- D. Danas
Anto.
baptiſmo initiari.ſuſcepit ex fonte Comes chardi contra Conradum iactantem ſe p . 2. titu .
& Guilh . filiolum nominauit, & appari cum regis nepte concubuifle , anno 950. 20.6.4: $.
torem Curiæ Montenfis elleiuſſit. Non apud continuatorem Regionis, item in- Sabi A. fu .
diu poſt, homo impius ingreſſus ædem ter priuatos, vị coram Othone 1: quan - ciusli.si
mona fter ijCamb rone nlis , actus furijs, do diſceptatum vocuin in ſucceſſionibus hift New
blafphenias in Deiparæ imaginem mul auorūellent nepotes cum patruis, vt paa fol Froil
tas effudit , & ( horrendum ) venabulo trem fuum repræſentãtes ,admittendi, & Jar. bro.
quaruor plagas inflixit, vnde fanguinis vicere quri pro nepotibuspugnabant.Mi- 'Diahiſt.
Itatim riui manarunt, videre faber aſcia ra fæpe in his accidere . duo tantum nar- Longib .
rius quidam , & Monachus laicus Mat rabo. Vnú ex fide Dubrauij; Radislaus, li.4.6.16.
thæus Lobbiusfaber a cia caput findere E Curinienſis Princeps Miltibogij, filius , Naucleo
rus gen .
Iudæo paraba'; ſed a monacho prohibi per iniurie inuaferat Boæmiæ fines, coa 35. V viri
tus,rem detulereigitur ad Abbate loan Ctus a fuis tandem optimus rex Vvenceſ ihindus
nem de Montibus, is ad Comitem . lu daus,militem collegit. cumiam dimicatu 116.2 .
dæus pertinaciter tormenta eluſit.Sic di ræ ellentacies ! Vincen ..
rius.l.24.
miſlus:quadriennio poftea ab angeloap Si aliter, ]exclamat Vvēceslaus niſi pre jpeculi c.
parente, quidam fenex nomine loannes liores cópopinequit ,cur nonpotius line 7o.libris
Hid. B.:
inſontiū languine;ipfi inter nos fingulari hem
Frander, Eftinnenſis, & feptennio iam
ex paralyſi clinicus iubetur ludæum ac certamine decernimus ? Nulla fit mora ,
culire, & ducllo prouocare. Bismoni loriculam fuper cilicinam yeltem indu
CUS ,
 454 Diſquiſitionum Magicarum
tus, paruoque cenficulo ſuccinétus Vvé . A ptores non pauci, nempe Lancellotus
ceslaus in arenam prodit : at Radislaus Conrad.lib.i.templ.iudic.c.1.9.3.verſ.
cataphractus,haitatusque curn ingenti duellum prohibere. & tract. de duello in
machera le interc . Vvēceslaus figno cru præfat. Menchacali...illuftr.99.cap. 1 2.
cis fiórem pingens ſubito angelos vidit ; & cap.49. Viuius lib.i.comm . Opinion ,
atque hanc vocem , velut ab homine pro tir.D.verf.duellum.Petrinus Bellusp.19.
pam , audit: Neferi . & repente Kadir de reinilitari tit.2. nu. 1 28. Tulius Ferre
laus humi procumbens,veniam audaciæ tus confil.i.num.3 .& 6.conhl.2.num.4 .
propofcit , feque poreftati viéto is permi cum feqq.confil.8. num.4.confil. 20.nu.
fit. Alleuás proftratum Vvenceslaus no 10. & idem fçpe.in rract . deduello . Al
nuit,data venir , & dignitate ei reſtituta , ciat.lib.s. reſponſ.conf.de duello. Quod
vt contumacian in obfequium debituin B repuguet iuri neturæ ,docent optimeSu
verteret, ne post grauius ab irato numi fius,d.opere, & Anton.Bernard. Miran
ne plecteretur . Hic Deus miraculo iu dulanus libro fuo contra Pofleuinum de
ftitiam cauſę declarauit , quando mira expugnatione ſingular, certā . & Petrus
culo Deus non fauct,fieri foict; vi vel ma Meflia par.4.var.lect.capit. 9. Quodiuri
neat dubia res; vcl iuftam fouens cauſam ciuili:probant communiter DD ,exl. 1 .
fuccumbat. Prius in pugna duorum Hi C.de gladiator. Ib. 11. quam uis ea lex
fpanorum Nobilium accidittempore Al hoc non conuincat, fufficit tamen , quod
fonfi Regis:qui Petri Regis Caftellæ pa nulla Romanorum lege fit hæc mono
ter. Hi fuere Ruy Paez deViedma, & machiæ purgatio approbata : cumque
Pay Rodriguez de Auilasille hunc prodi iuti naturæ repugnet, conſtaromné con
tionis acculcuic:hic illum ſceleris grauio- C fuetudinem in contrarium inualidam ef
ris viciſit recriminatione pulfauit.cum fc , vt recte Canones dicunt . Quod iure Cap.
ventum eller ad duellum , cribus conti diuino,& facrislitteris prohibitúfit duet deris
nuis diebus ab ortu folis ad occaſum pu lum , probant ex omnibus locis , quibus pelle pugn , in
gnarunt, multiſque ſe vulneribus affece prohibemur Deum tenrare , & quibus catde
runt, & dubia prorfus :necin vnum' , prohibemur occidere. Apertior eft pro- fenfe de
alterumue inclinante victoria ,vtrumque batio iuris Ecclefiaftici feu diuini poſici duello.cz
Silu va DD . cita
rinr.lett. rex innocentem pronunciauit ,& æqua ui. Nam , & olim hoccanones prohibuei
P.L. 6.10. li virtute præditos amicos eſſe voluit ; re, & apertiffimc Concilium Tridentinū Matt. 1o
Narrat fufe Pet. Mexia . Sic etiain du cuius hçc ſunt verba . Noris as
bia manfit Zamorenfium cauſa , quos Dereſtabilis düellorumvſus fabrican Bulla .
Gregor.
proditionis acculabat Did. Ordonius de D tediabolo.) introductusve cruenta cor- 13.mos
Lara , innocentes contendebant Ariæ porum morte , animarum cciam perni- Lenden
Gonſalij filij: quorum cum duos iam Or ciem lucretur , ex Chriſtianooibepeni- dam To:
donius cecidiffet, certioque vulous le . tus exterminetur: Imperator, Reges, Du mes neue
chale i fixiffet; fucius cadens cquo 112 ces, Princeps, Marchiones, Comites, & la feripts
benas aberrante gli dio preſcribit, equus quocunque alio nomine Domini tem- rá pari
Ordonium inuicii extulic extra mono porales, quilocum ad monomachiam in urgèrpro
. .
terris fuis inter Chriſtianos cóceſſerint , soto tire.
machix ſepta , quod vićti indicium . Sic
ille non victor , equi culpa , non victus , co ipfo fint excomminicati , ac iuriſdi ferme de
propria virtute . ludices fibi N L. pro ctione , & dominio civitatis , caftri aut purgarina
nunciarunt. Mariana lib. 8. Hiftor.Hi. loci , in quo vel apud quem due lum fie- wulgari,
fpan.Multos,quorun cauſa iufta erat in E ri permilerint, quod ab Ecclefia obu- tic. para
monomachia Tepe fuccubuille docent nent, priuati intelligantur: & fi feuda- gange is
poft Pont,InnocentijIII . refcriprum ,ča. lia fint directis Doininis ftuum
acquiran duele..
2.de purgtione vulgari , & Regis Rho tur . Qui vero pugnam commiſerint ,& monem .
chiater 2
tharijlib.i lege Longobard.cit.demono qui eorum patrini vocantur, excommu
9.40
inachia con loann.Baptiſta Sulius, & nicationis , ac omnium bonorum fuo
Lida in . Vrrea Hifpanus. tum profcriprionis,ac perpetuæ in famiæ
infiria Vt vecit ,repugnat omni iuri, que eſt pænam incurrant, & ve homicide ; ius
duelti.
C.de dwel communis DD . fententia , contraPari ta ſacros canones puniri debeant, & , fi
lon dem à Pureo, vr docenç recentiores (clia in ipſo confictu deceſſerint , perpetuo
)
 Liber Quartús.
455 .
carcant Ecclefiaftica ſepultura. Ili etiá , A læve prouocaroriæ litteræ , aur denúcia
qui confilium incaufa duelli, cam in iure tionis charnulæ præceſſerint,cenfuris, &
quam facto dederint, aut alia quacumq; penis omnibus a dicto concilio propolis
catione ad id quem quam ſuaſerint,nec tisceneri,perinde ac fi publico , & cófue .
non fpectatoresexcommunicationis ,ac to abuſuslingulare cercaméiniuiflent(2.)
perpetuo maledictionis vinculo tencan volentes etiain locorum dominos, fi cer
qur,non obftante ,quocunque priuilegio , tamen ex condicto huiuſmodi permiſe
teu praua coluetudine etiam innmemo rint, aut quácuma in ſe fuerit nó prohibue
rabili-Damnarat eúdem abufuni fub exo rint, (3.)oinoefq ; illud fierimandáteszin
comnilmicationis pæna , quoad fubdi ftigāces confHiú vel fauoré dátes,equos ,
Los tantum Romanç ſedis, IuliusII . an arma,pecuniá , comeatum , & alia ſubfi
no 1808.menfe Aprilis , & rationes addi- B dia fcienter fubminiftrantes,aut ( 4. ) ex
derat damnationis benemultas , & gra . compofito fpectatores,vel ſocios quouis
ues ,primo quia hoc fiat humani generis modo fe præbentes eiſdem céfuris, & pe
inimico inſtigante.2 . quia hinc hominū nisfubiacere , etiamfi illi qui ad locum de
mortes repentinę, & animarum perditio ſtinatun pugnaturi acceiferint impediti
nes,& noua inter adftantes amicos pu pugnam non commiferint , fi per ipfos
gnantium odia, & altercationes, & ex y non ſteterit quominus illa commicatur .
noinconuenicoci plura oriuntur in ani Non obftátibus & c .) Ex quibus fane ap
mapum , & corporum periculum , gene parct,qui hodie priuatisprouocationibus
riſque humani iacturam perniciofume in hanccxcommunicatione ,nullirchi i
xemplum , & fcandalum plurimor m . 3 . lacanliyincidanc. Videor autem mihi ex
quia Chriſtusdocuit Deum non etle ten C yerbis viriuſque prohibitionis quædain
caodum . 4. quia hominem homini infi colligere non inutili obferuatu Primo
diari nefas.s.quia gladiatoria ir.unera , islus quoquo incidere, qui dicunt , Verdi
& huiuſmodi purgationes vulgares a re ad ialem locum :ego re illic experitalio :
ligionis noftræ pierate damnatur.6.quia nanisticertum tempus conftituunt ,il
cuenta huiufmodi ſpectacula a canoni lucripfum prælens; ticut craftiouin , qui
bus Ponuficum , & imperialibus legibus deunecras cali 2017, &c . Secundo Pru
ſunt prohibita . Denique Gregor,XIII cipes non prohiberihang licentiam com
laudatiffimus Pontifex ad omncs Chri ceck reinfidelibus ; tum quia funt extra
ftianos voluit perunere hinc proh,bitio . curam Ecclefiæ tum quia Cóciliui ex
nem , vr, & Concilij Tridentini paresca preſſe dicu ; inter Chriftianos 3.non pro
extenderart; & quod illi de ſolemni yli- D hiberi juttuun bellungereies Principes,
ue publico duello fanciuerant , hocipfe quam poflunt caufam prælio decidere ,
prudenciffime ad priuatas , & non fole tam paucis committere per duellum de
mncs duellationes, propter caldem cau tiniendam ,loc enim tuncın belli locum
fas, quæ in ijs quoquecerncbantur , por fuccedit:Nó tamen lieu'ret iilis aniinsi cau
ro producéduin ſibicenfuitanno 1582. fa,vel gloriæ folicis ad oftendendum ro .
Bulla nona Decembr, his verbis.. bu tú facere; ficutolim fecerüc loab 2. Regizo
Creſcente bominum mali ia facinorofi & Abneiam vox;ludere illic fignificat v.rs;
cip.ad rol
lendum non déſunt ] qui quodipublice proh :bica prolationem pugnæ, Inftituebatur enim ls, demos
detefta eft priuatin exequi non dubitent , dum hoc v arbitror, quifidiuinatoriú quod ribusGeger
bilem ficpenas prædictaseludere le potic arbi dun victoriæ præ udicium ,quo Germa
tranuur.Nosad hçc euertenda pleniuse E nos oliu vei foltos Cornel. Tacitusteſta
uidcntiuſquc prouidendum eflcralicon (111 , ipfi diuidatio , ett prohibica ; Ec
3 fiderantefque duellum priuatum ,nomi ficut pro fula gloria hum a : a bcllum non
nus cruentum ,& animæ , & corpori no licct fufcipere , fic ntc ducllum licet per
xium eſſe qua quod publice perpetratur , mitere.4.Quoad conſulentes, exGrigo
auctoritate Apoftolica ſtatuiinus. 1.)illos rijvei bis intelligitur,cosduntaxatincide
quiex condicto , ftatutorenpore , & in lo re, quifuadent attirmajuam , non vero ,
-co conuento monomachiam commife qui duellum dilluadent, & ad hocconti
rint,etiamfi nulli patrini focijve adid yo . liú confcriberent ,veldarent ,hienia nó
cari fuerint,necloci ſecuritashabita ,nul Peccant,s.quoad ſpectatores;nonincide
IC ,

ifiti
456 Diſqu
re , qui illac tranfeuntes obiter afpicerent A innoxium . Cum igitur hic Chriſtianas
certamen , vel ſubfifterét ad dirimendú ;
inmo nec illos , qui ex inftituto eos fuit
ſent comitati , vt certamen impedirent :
ideo enim additur,fi per ipfos non ſtereri's
Óc. ipfos,fcilicet ſpectatores , & focios,
&c. vnde 6.Infertur,eos qui comitaren
tur, vel fociarenr ,incurſos etiamfi non fit
pugnatum ; quando conatifunt efficere,
ve pugnetur, vel faltem fi poterant , non
impediuerunt ipfi , fed maluiflent pugnā
conferri. Hæc faluo rectius ſentientium B id facere cogebatur , magna animi præ
iudicio ,de re quotidiana.Quidam afferue
etiam a Sáctiffimo Domino noftro Cle
ment.VII.hodierno P.M.bullam quan
dam de Duello editam ; quan nondum
potui fianciſci.Habes in compendio bub
larum nuper Venetijs edito .
SECTIO III.
De purgationevulgari per ignem .
Aec triplex fuit,per rogum ,per pru- C Inucnio ferrum iftud ignitum vocatuin .
HA nas,per ferrum , hoc eft vomercs ,
1cu lateres , feu conticulas . vel chirothe
cas candentes . Innocentia probabatur.
fi ill.zſus, quis abiret:fin ,nocens habe
batur,hanc inuenio aliquando fponte lui
ſceptam aliquando iniunctam prouoca
6. Deferro candente obtinet hodie , as
pud Laponics,vtdocent epiſtolæ noftro
rum , vna P. Luiſij Froes fecipra anno
2595.narrat illuſtre miraculum quodac
cidit Omuræ ,in hanc fententiam .
Fwrar Cbriftianus quidam degensin
ter ethnicos accufatus furti, ] & quia hoc
crimé feueriffime caſtigatur in laponia .
Sic w de co, quantumuis minimo,con
uictus., inorte cum nulla veniæ (pemul
étetur , nec tamen poflunt hunc Chriſtia
nun vere conuincere , ecce niox gencia
les eum obfident, & dum aliud non pof
funt importune compellunt , vt ricu ipfis
goofueco iuramentuin edar, quient , vt
in foro chartæ fubfcripto feriberetquod E baij , ficut in chartis noftris contineba
erat iurandum , deinde folio in palinami
manus depofito , iinponeret felbum can
dens , manumque conftringendo , in
tuuan capuc vind ctam , & jram Ch.2
mis imprecaretur , li obiecti criminis
sous foret . Quod fi manus forte ain
burátur , aiunt experiencia probatums
eu:n noxx elle reuin ., la vero a læfio .
se cum folio mapearimmunis , elle
onum arum
Magic
in has anguſtias adductus effet , quip
pe veliurandum illi crat , vel repudiato
iuramento , quo ſe reum faciebat vila
difcrimen addeundum , innocentię lux
confiſus dixit : fas fibi non elle , vipotę
Chriftiano , per falfum Deum Chamis
iurare , fed tantum per verum . Con
fentiunt gentiles, vt per fuum Deum iu
ret. Ille eigo ligno crucis in folio exp . ef
lo , ferroque candenti impulto , quia
fidentia ferrum manu confiinxit .Res
niirabilis, necmanus , nec folium ambu .
ritur. Itaque non ſolun ſolutus eft pæ .
na , quam gentiles illi minabantur , ve
fum etiain culpa , quam fallo illi impin
gebant. Hactenus epiftola Latine edita
Aloguntiæ anno 1598. plane vetushæc
purgatio , & celeberrimafuit. Sed in Frá
cia tancum licita in caufis fæcularibus , ve
colligitur ex cpiito !. luonis. 91 & 251 .
ludicium : quod nomen arbitror com
mune fuifle inſtrumentis omnibus ha
fum vulgarium probationum . Petrus
de Loyheyr. forinulam nobis proponit
ex S. Mauritij Andegauenfis archiuis i
Lib.z.de
Itan : Nostamen fuificientermunitide Spec.com
Barrationem , & diſcutionem ifius cau
fæ noftræ ſæpius in audiencia oinnium
illic adftantium offerebamus, & paratos
nos ſen per ele ad omnem iatiitiam .
D preferebanus :cum ecce quidam de ho
minibusquosBelajjus reclamab.ic, Tet
baldusPeletarius nomine , de parte ſua
furrexit,nobisneſcientibus, & iuftitia nuk
latenus dictante , & non per confilium
noftrum ,qui fponte fua fe Iudicium por
taturum manu fua obtulit . Quod Rais
naldus Popardus auonculus ſuus dixe
rat fibi, & quæ vere partitio illa facta fue
rac de anteceſsorily is ſuis , intcr canoni
cos S.Mauritij, & 'anteceſsore sillius Ber
cur . Et ficut Tebaldus obtulit , fic pa
ratus fuit , & per manum fum in Ec
clefia S.Dionylijapud Duadum , viden
cibusmultis , tani da parte noftra, quam.
de parte Domini Berlaij ( quorum no
mina ſubiernotata -funt ) iudicium por
cauit . Poft iudicium portatum Tcibala
dus.ille , Deo propitiante ,illafisa
lanu omnino apparuit.Videuntauten .
vel.
 Liber Quartus. 457
Wel Iudicium portari,vel manu tenia die A iuftitiæ non dominetur iniquitas , fub
de more regardari , fere vniuerfi homi datur falſicas æquitati . Per Dominú no Annal .
nes , & mulieres de Doado , & plures ſtrum . In Antigona , Sophoclis , cuſto- Beior. He
de hominibus Domini Berlaij teftes lu des corporis Polynicis , accuſati neglige
dicijportati, & hominis , Deo miſeran tis cuftodiæ paratos le dicunt innocen
te , faluati , & liberati . Vbi cernis foli tiam ſuam comprobire , & ferri canden
tos cauſam addere , quæ illos moue tis contrectatione, & per pyram ambu
ret , fiueid exprimnere , quod probare latione, & iureiurando .
per ludicij lationem volebant : vides
etiam clericos proteſtantes , vt irre και μυθρες αιρων χερσίν ,
gu'aritatem , & cevſuraseuaderent in και τυρδ ερπαν, και θεοσορκωμοτείν.
Currendas : 1i hominem ipſi ad hoc B
adhortati, & mutilario vel inors ( uble In Concilio Triburienfi docemur Nobilis
cuta fuiſſet. Meminere huius variæ le hanc probationem in Germania non 2.9.1
1.1.perti ges Septentrionalium , omnes occupa fulle nobilium, quibus iuratoria duode
Fric. 16. ta a Barbaris Italia , & Galijs latæ : apud cim ingenuorum cöteftatio fufficiebat :
Radeuicum fit mentio legis militaris, ſed ignobilium . Verum hiftoriæ teftan
qua feruus non deprehenſus in furto , tur etiam nobiles eam fæpe fubiuiſſe,ali
ſed accufatus , iubebatur vel Doinini quando per laminam , aliquando per
iuramento , vel igniti ferri iudicio le ex chirothecam , aliquando aliter . Anno Trithe.
in Chro .
Lombar. purgare . Leges Francicæ , & Longo 1215. vel circiter , Conrad . Marput
cap• 22
1: 1.01.11. bardicæ iubebant per nouem vomeres gius inquiſitor Apottolicus , fi accuſati
departie ignitos, homicidij accufatum ſe expur- C de hæreli, negabant,iudicio ferri can
lez.l.46. gare . Slauipoftquam veram amplexi dentis experiebatur , & fi ambureban-,
56. ſunt religionem in arboribus , fontibus, tur , eos porro committebat rogo .
Helmol. lapidibusiutare deſierunt: recepto vſu , Quod ab illo contra Canones perpe
Hirsla examinandi per Sacerdotes fulpecti , ram factum , fi factum , fuit . Iain enim
Borõ .
84. Meie adhibito ferro vel vomere candenti .In id Stephanus V. Prohibuerat , vt poftea
7.in Chro Flandriam quoque hanc legem , Philip dicemus . Caroli Tertij Imper . vxor Ri
charda fuit inſimulata adulterij,fed can
drc.Flane
.
pus Comes tulit. anno 1164. Si quis
vulnus in nocte acccptuin alijimputaue denti ferro crimen diluit , fic Kunigun
Annal.
rit , fi Scabinis dignimm videtur , ferro dem Henrici II. vxorem ſe expurgalle Boior. d .
candenti ſe excufabit accufatus , fi aufu conftat : in eo tamen diflentiunt hiſtori. lib.t.
gerit,manum perder . Jtem : fifur voca- Dci, quod quidam velint eam calcaffe pe
tus accuſatus fuerit ferro candenti ſe ex dibus nudis , alij vomeres ſex manibus
cutabit, fi culpabilis permanſetit,ſuſpen tuliffe . Quare nifi dicas eam fucceffiue Fulgis.
detur . In hoc iudicio non fuit certus vo manibus tuliſle , & pedibus calcaſe : 7.6.col.com
merum numerus,ve nec formæ ferri cer Cranzium a ſeipſo diffentire necefle et Cranz l,
4.Saxo'c .
ta ſpecies vel pondus præfcriptum , vt ex le . Nonnullos alios ſe iuuene Georg. 2. Cran.
varietate ludiciorum patet. vt pluriniú Pachymeres macam candentern mani li 4. Me.
Francica confuetudine víos puto in fer bus innocuis geſtafle commemorat. sropola
riconfecratione fiue imprecatione, quæ Emmam quoque Anglię Reginam nu - siunit. a.c.326
fuit talis .
dis pedibus ſuper igoitos vomeres ad
Deus iudex iuftus, ]qui auctor res pa conteftandam pudicitiam ambulaſ
cis , & iudicas æquitatem , te ſuppliciter E ſcribit Polydor. Anglor. hiftor.libro 3 .
rogamus, vt hoc ferruin ordinatum ad Pluseſt , quod ſcribit Saxo Danus I. in
muitain examinationem cuiusliber dubic Rugia ad fidem conucrſa , matronam Li.:4.bi
tatis faciendam benedicere , & ſanctifi quandam per iniuriam a coniuge adul- .Daner.
care digneris, ita vt fiinnocens ( de præ terij infimulatam : Cum purganda in
num! nata cauſa , vndepurgatio quæren fami& graria manum admous jet can
da eit ) hoc ignitum in manusacceperit 'denti lamia :ſubito ferrum , quod erat
illælus appareat , & ficulpabilis atque exceptura , perinde , alque innoxia ma
reus iufi. llina fit ad hoc virtus tua , in nus contactum fugiens, neglełło ponde
co.cym virtute declarádum , quatenus re, ſublime ſe extulit , per duloque mois
Hh STA
 onum m
iſiti caru
458 Diſqu Magi
gradieneis femina ince[ um comitans, A reginæ ſupplicio folum pofco, cuiusnca
cum ante aramia &tandum effet, inter re faria calumnia mc marito , te fidiffimo
ligrofam adftantium admirationens pro milice , rempublic. ciue ftrenuo fpolia
prio impulfw humi decidit . lExempli ve uit . Cunctis æquiffimum vifa peterc .
to memorabilis , & fidei coniugalis fpe Auguſtus eam collaudat , & pro dila
cimen , nobis duo coniuges , Mutinen tis libi vadimonijs , quatuor in Herry
fes. Comites , æterna dignum hiftoria ria caftris donat : Auguftam vero , quæ
Othone tercio imperante,exhibuerunt. Veneris igne male arferat , carniticis
Mariam erat hic nactus vxorem lubrica manu ia rogum coniectam ,iuſtis fami
fide,coſcientia palla : hæc, vt noua Phz mis abfumi iuffit. Carolo Caluo Fran- Gochifre
dra , Comicem Murinentem in ample corum Rege, Ludouici Germanorum Vitert in
Cloronic .
xus trahere conata , repulfam vertit in fu B Regis terras , nepotibus ſuis per ne Cranz.le
forem , & odio ciis , quem impotentcr fas eripere conanti ; Germani primo saz.co
amacacioflimmata , crimen fuuim in in deprecari vim , & Francis adferri igni
Rocentem regelfie . Nec laruit dolus ci iudicium vocatis , cum illæG Gerina
Comitem a Hinc amor in Imperato niredūfent , nec ab ambitiofo Rego ,
sem , inde vrgebat honorproprius, cef quid quam æqui bonive impetrare va
fit honor amori: quia Cæfaris honorem lerent, fumpris arinis illum re intecta ,
vilæ ſuæ præponebat . Coniugicamen multis amidis vltra Rhenum iterum
fuæ ,, mulieri prudētifimæ , & quod ra compulerunt . His fiuit , contra , idein Paxls
rum forri, conatus Auguftæ , reſponkim Iudicium daodecim vomcrum , inter Aemyl. Annal.
bum : calunnias illius ,periculuin fuum fectores Chriſtiani Comiris d: Olden- Frasier.
aperuit ,,decretunque ſibi diximnille C borg in Saxonia , prodidit, & in ro- l . 3. Alle
mortes oppetere potius acerbiffimas , tam miſit . In Saxoniæ quoque oppi- Crane...
quam tantum imperatoris fui, deincon do V Vitenbergo , excitati publici in- 7. Mr.
6.1t .
tinentia , & perfidia Auguitæ natum , cendij, cuimen impactum fuit cuidam :
dedecus in lucem proterar Proinde ille , & iureiurando , & ludicio fe in no.
illam fe , ſiquid de ipla bene vnquim . cencem probauit , cum enim longo iti
meruerit , obteftari ; viriliconftantia fe nere ferrum candens manu tetulıflet ,
xus , & coniugij oblica , fententiam , illudqueillæſus in terram.deieciſler :: ec
quæ impendebat , mortis.ignominiofæ , ce tibi ferrum ex omniü oculis. ugit , ſed
vt perferret : fe necato coniugis animus, eo ferme anno exacto , quuin quidam
& inemoriam reſumerer, & animoim alius qui incendij,conſcius.erat , filicibus.
perterrito nomenmaritiab ignominia . D viam publicam in oppido pauiret , fetrū
liberaret . Non diu poft Comes cul in arena abditum prodit. manumg, va
pam Auguftæ , fio capite , luit , creduli: lide amburit..mirantur omnes,& vome
Procti iudicio condemnatus . Conuc 11 rem illium recognoſcunt , & reum ad
tu , deinde Imperiali, apud Roncaliasi iudicem abripiunt,quiquæſtione adnie
inſtituto , quo die viduis, ius dicebatur , ta verum exculpfit , & cruribus tractis
Mulier prudit, & coram confeflu ex les noxium.cotæ mipoſuit ..
ge Imperatorem adtalonis poenam vo Aliud aque mitandum , apud Cæfi .
cauit ,eo quod omrium fuum iniuſted rium ,lib.io.miraculor.cap.35. his.ver
de medio fuftuhiſſet . Oibo admisa bis.defcriptum reperitur : Rekane folet
bundus : Accu quonam pacto , inquit , Dominus Burnaidus de Lippir , quan
viri tui , quam iactas.innocentiam com- E doq;,Abbas ,nouiffe fe piſcatorcmin Epi
probabis ,Candenii , inquam illa wlami fropatu .Traiectenfii, qui cum quadan
Ha ,,adfertur Othonis.iulia ferrum.bene femina multo tempore fuerat fornic 3
ignitum ; ad fatum vidua fine noxand cus . Eaqui eius peccatul dimiserat
cunctis intuentibus prebendiunaou , & notorium tempore quodam in Synodo
tenuit . Externauit miraculun Impe imminenti acculari timens , ftaiin , adi
ratorein , adeo vt fe quidem fuppli - Sacerdorem venitns,magis , vtpoft pa
cijs dignum profiteretur , fed moram tuie , cimore pænæ , quam anore illo
poftcnet aliquam fubeundi .. Triplex Atitiæ peccatum confeffuseft, confilium
Nadimoniiun differro , ( illacefpondit ) quafiuit, & inuenit : G babes (inquitSam
cerdos )
 Liber Quartus
439
cerdos) firmum propoſitum , nunquã A deſeritur , cum incaute , fine rudi
peccandi , cum illa , candens ferrum le ciali fententia ab aliquo ſuſcipitur. Sed
cure poteris portare, ipſumq; peccatum habuit luo pro incerta , tum demum ,
negare. Spero autem ,quod virtus con quando priuata auctoritate ſuſciperetur.
feffionis liberabit te . Quod ita factú ert tunc etiam illiciram credidit , vt docet
cunctis ftupentibus quibus factum in aperte Epiſtol. 254. quando fit , fine
notuerat. ] Læſus tum ab igne non fuit, confilio , vt ait, & non præcedente iudi
fed cum poftea peccati iterandi in reci ciaria accuſatione ; licitam verd eſte vo
diuam voluntatem incidiflet , & glo . lebat, quando præcedenteordinaria ac
riaretur fe, non magis adultum fuillea cuſatione omnino humana deſunt tefti.
ferro illo candenti, quam ab aqua Humi monia , nec aliud ad veri indagationem ,
nis in quo rum nauigabat, aquamq; ma B quis habet , quod faciat, & hoc cafu fe
nu hauriret : candentis ferri vicem egit iudicem illa vfurum aperte profitetur
aqua algida, & manum aduffitpelle to Epift. 251 .
ta detracta.Sequeriti etiam capite,idem Sed aperte Canonibus Iuo repugnat ,
narrat de quodam peſſimo hypocrita, illis ipfis quos citat , qui abſolute affe
qui peregrinationis pallio ſcelera cond runttaliinueſtigationeabſtinendum , &
gebat, is ab alio quodam nefario homi delicta tantum ex confeffione rei, &
ne nummis conduct us hofpitis a quo be aſſertione teſtium punienda, nec de mul
gne habitusædes incendio abfumple tis præſumendum iudicium , fed ea Deo
rat ,bis exceptus , bis progratia incen iudici relinquenda . Sed obijcies ar
dium immilit . Territus dominusmul gumentum luonis a ſimili : luare
tos detulit , de quibus ſuſpicabatur : qui c omnino prohibitum lege : tamen a
omnes expertesculpæ candenti ferroil D. Paulo terminandis litibus permitti.
1 læſi ſe expurgarunt , domo tertium Sic quod canonibus prohibicum , cade
ædificata , ferrum in quendam domus ex caufa & , exigente incredulitate hu
agulum abiectum iacebat . Venit poft mana poffe fieri . Reſpondeo diſſimile
aliquod tempus pſeudoniator ille, tertio efle cauſam . Nam iufiurandum in iudi
humane excipitur, videt ferram , rogat , cio fieri lex nunquam prohibuit imò ve
Cui vſui , Audit ab hofpite , quidillo tus diſertè præfcripfit.Sed omnes ſuper
actum . Quin , inquit , illo deinceps fticioſas adinuentiones , ve per ſe malas,
ad alios vfus vteris , ne iaceat ocio- . diuina lex ſemper prohibuit: tales aute
ſum ? Simul manu comprehendit , fed effc has purgationes Stephanus Pont.
illud repente incanduit, & manum vali- D clariſſimè definiuit , vt feq. q.oftende
de aduſlit ,ille cum eiulatu abijcit . Ho mus . Illud etiam miror luonem Epi
ſpesadiniratione perculſus, merito ſuſpi ftol. 91. in caufis Ecclefiafticis eam non
catur hunc bis exuſtarum ædium reuin , recipere, quaſi in laicis caufis , feu ſæcu
ergo comprehenſum fiftit iudici , iudex laribus non eadem ſubſit tērationis Dei,
eculeo , faffus omnia incendiarius in ro vna ex parte periculum , & prætenſa illa
tam agitur . Tam admiranda ſuot Dei veriincagındi neceſſitas, non æque in
iudicia .
Ecclefiafticis occurrat : plane hælitanti
Verum quærat aliquis an nunquam fimilior , & dubitant hac in re, quam do
hæc purgatio fefellerie ? Immo memi centi, aut definientifuit . Pergamus ad
ni S. luonem pro incerta habere . Nam reliquas narrationes .
Epiſt. 74. agens de hac ferri igniri pro- E Aliud ergo adſcribam ex cade, è qua
ba, negat conuictum adulterijmilitem , pleraq; reliqua , admirandorum fæcun
cuius manus inuſta fuerat . Cauterium da Cranzij vrna ; de Rollone Norman
( inquit) militis nullum tibi certum pre norum duce, qui Robertus poftea voca
bet argumentum ; cum examinationem tus . Nouerat lyos in latrocinia ,furta ,ra
ferri candentis occulto Dei iudicio mul pinaſq; propendere : idcirco ſeueras de
tos videamus nocentes liberatos mulios his leges tulit quarú metu pollicens fibi
innocentes ſæpe damnatos . Præterea ſecuritatem omnium , iuflit ruſticos in
cum talis examinatio fie in Deum ien trepide ruſticani operis inftrumenta in
tatio , non eft mirum fi diuino indicio agris relinquere . Quidã ex agricolis do
Hh 2 mum
 460 Diſquiſitionum Magicarum
mum reuerſus, abimportuna vxore ro- A non immerito hæc expurgatio femper
gatus , cur inſtrumenta non apportaret
ducis præceptum obiecir . At illa furcim
ex agro inſtrumenta fubduxit, & abfcon
dic , vt maritum rdderet cautiorem , re
uerſus vir in agrum ,vbi non reperit, quæ
reliquerat , rem ad loci præfectum de
fert ille ad Ducem , vocatus a Duce ruſti
cus, precium accepit amiſforum . lube
tur piæfectus ignis purgatione adhibita
furein explorare .
Primus conatus irritus fuit ,nam ignis B
furem non prodidit , licet omnes ruſti
ci ſubiſent ſcrutinium . Tum Dux, vér
ſus ad Epiſcopum , Deus inquit, Chri
ftianorum , lieft conſcius fecretorum ,
cur furem non prodit ? Epiſcopus nec
dum bene firmaturi in religione non
corripuit, ſed caulam prætendit , quia
ignisnondum furem attigiſlet. lubetur
diligentius inquirere præfectus etiam
apud vicinis villas . Nec fic quiſquam
repertus eft .
Vocatus a Duce ruſticus, an cui indi
carit , rem in agroeſſe, rogatus; ille ne
mini , præterquam vxori dixiffe refpon
dit . Vxor quæftionibusadmota furtum
fatetur . Tum dux marito clam voca
to , Sciebas ; inquit, vxorem furacem ef
ſe, an non ? Illc ſciebam , inquit . Cui
Dux , cur ergo , aut non puniuiſti
aut non indicafti ? ergo iuſſit am-
bos ſuſpendio necari . Er hac feueri
tate legem ſanxit . ) Memoriæ etiam D ſede ſucceſſor. Hunc enim populus reú
L.2 . Nor
weg.6.27. occurrit factum Catholici Hiſpani Aria
num Gothun teinpore Lcouigildi, ad
probationem ignis prouocantis , cum
enim verbis , & rationibus nihil profice
rer . Ef ( inquit ) digio meo annulos au
reus : ego eumin ignem tacio ,in canden .
tem collige Proiectumque inter prunas
annulum ira igniri permifit , vi eis fimi
lis cerneretur. Cozuerſuſq; ad hæretică
ait , fi vera eſt proſecuzio tua , Jume
eum ab igne . Illo autem reſiſtente, ait , Enis iraque candenubus bicrum impler
Immenfa Trinitas Deus , fi quid indi
gnum ie credo , oßende : certe fi re
Eta eſt fides mea sol mihi pranalebunt
hac incendia faua .Eiablatum ab igne
Annulum diutiffime palma ſuſtinuit ,
nihileft rocilus. ] Hæc Grægoruus, lib .
de gloria contell.cap. 14. verbotenus
Sed hic conteſtatio fideincepæ fuir, nó
itdiciaria inquiſitio . Veryın eniinyero
bonorum , & Deum timentium confcie
tias punxit . Legimus enim de Roberto
Cantuarienfi Epiſcopo ,cũ Regi Eduar
. do perfuafiffet, vt Emman matrem adi
geret , ob fufpicionem ſtupri cũ Aduino
Vintoniēli Epiſcopo commiſſiyad hunc
fe modu expurgaret, & ea igne maneret
illæla niore correptum incontinentem
ex Anglia fugiſſe, ibique animimerore
breui contabuifle .
Non diſſimile tuit iudicium per pru
nas,quas ,vel in finum conijciebant , vel Polydor
manu ferebant, vel calcabant . Demo- Virg.4.&.
Hil.
nacho quodam ,qui vt meretricem Pors!
phyriam ſeruaret , & monafterio alicui
cómcndaret , nihil veritus fuit eam fecú
abducere, & propterea in omniū irrifio
nem,& execrationem incidit , quas; cũ
meretrice conſueſceret ; narrac Leon- In vita
tius, eum cũægrotafſet, & mortem prę. Eleemely
ſentiret propinquitatem , coram pluri- nant me
C mis iuſtifle adferri thuribulum plenum , le Lun .
candentibus carbonibus, & eos accepiſ
fe carbones , & infudiffe in finum , &
omnibus audientibus dixiſſe ; Benedi
Etus Dominus , qui olim rubum feruauit
incombuftum , ismihifuerit teftis fidelis,
quod quomodo meas veftes non attigit
hæc , quæ eſt in igne vrendi vis , ita nec
ego atrigi mulierem toto tempore vita
med , c. ) ludicium idē in Gallia lubi
uit B. Briccius D. Martini in Turonenſi
peragebat ftupri cum muliere religioſa
profeſſionis commiſſi, quæ ſinteamina
Epiſcopi lauare ſolita , ex aliquo impro
bo pepererat. Briccius iuſſitipfum infan
tein nondum menftruum in medium
adferri , & coram populo interrogauit ,
num ipfe pater eius foret ? reſpondit in
fans, euin non eſſc,ſed alium quem non
nominauit . Fiebat id virtute diuina , fed
plebs dæmonis operæ adſcribebat ,Pru
Briccius , & tota defert vrbe illæ fus : fic
ſe a libidinis carnalis flagitio alienum
profeffus, quemadmodum flammis ve
Itimentum intactum . Nec tamen fu
rétibus perſuaſit , fed ab Epiſcopatu fuit
deturbatus. Haraldus etiam Hybernus, Greg To
fe Magni Regis Noruegir, qui Hyberno.l.2 .
niam bello vexauerat filium probauit ce liexi
incedens nudis pedibus ſuper ardentes pl.10-12
prus
 Liber Quartus
Full on prunas . Nec humano in corpore tan- A aliud eiuldem Popponis faétum , nam
Marule tū hæc exploracio obtinuit ,fed alijs quo
Sasolib. que in rebus . Nam Eulalium monachu
Dan.biſ. fifcella palmea in ignem iniecta , &
3. Crå- illæſa permanens, fufpicione criminis ab
zius los foluit. Rollis vero fidei Catholicæ veri
Marul caté, miſſus ad eos a Baſilio Imp. Epiſco
lus lib.i. pas perfuafit ; cum ipfis poftulantibus,
exen.pl. liber Euangeliorum in caminam arden
tem miſſus , & per multas horas ibi reli
Etus, tādem igne exſtincto integer , nec
2.3. Ce vllo afflatus ardore fuiflet repertus, De B ad locum conftitutum , Ibi cum ad pe
drenas. Milla D.Ifidori, fiue , vt vocant Moza
pide Vil rabum , memorant non diffimilia To
legam in letani Annales . Qua.de rezita loan.Ma
de report riana ; Cummuniconfeniu de Gothica
Hifpani- precium ratione antiquanda actū. Ten
645 cius catum id quidem aliquotieserat neq; ta
fan dora men fuccellerat ,& poft nonnulla ." Vi
ferm eft cótrouerfiam ignis iudicio per
mittere : fic eius fæculi mores erant ili
des, & agreftes, nequefatis expenſi ad
Chriftianæ pietatis regulam . rogo in pla C ignis ſecum ingrederetur , & fidei luz
tea accenfo liber vterque Romanus , &
Gotthicus in ignem proiecti. Et Roma
nus , quidem continuo ex igne profilijt,
id populus viétoriam interpretabatur,
nam liberaliter fub fimmis, & igne diu
permanens , illælus inucntus cft . Rege
arbitrio ,nihilominus populo perſoalum ,
vtramq;præcandi rationem ſuperis pla
cere , quando vierque liber exincendio
euafiffet incolumis & c . ) lib.9.c.18.de
rebus Hifpan .
Qui pyram ingreffi probandæ inno
centiæ caufa ,multosinuenio . Nam &
Sophocles , vt dixi agnoſcit morem ..
Beirus Maffilenſis presbyrer s fufpe &tus
de hærefi , Antiochiæ ipfo die Parafce
nes, Sacroſanctam Chriſti Domini lan
ceam manu geftans ,nudus corpore per
coaceruaror um late lignorum ftrumenta
ardenem , mediola; ignesille ſureuafit.)
Poppo Danus presbyter , in fideiChri
Panl.am
gl. Hift. ftianæ probationem , vetem prius cera E
Präcl.a. copioſa illeuit , eamque indutus , in me
dio populi circo ,ſic fe in ffairmam intu
lit , & perfiftit fine vllo doloris fenfu
Cranz.l. (quod fanéte affirmabat donec veſtis
3.metro tota corpori circumfuſa , intacta Māmis
pol. c.* : cute, in fauillas redigeretur.eo permoti
ID . Dan miraculo Dani duelli purgatione fubla
hib. io. ta , ignis purgationem introduxerunt,
" Fortallis etiam cos mouit iteratum.ie
463
alio tempore , cum verba Danis perſua
dendis vt Chriftiani ſerio fierent,non fa
tis haberent efficacitatis , percunctatus
eft; Quid fi'ad candentis ferritatū ma
nuseiuscernerent intaltasse lent ne con
Jenſuri crediturig;scunctisſuclamantib .
Velle : in chirotheca formam iufſir fer
rumq; cudit , idq; ignitum adferri. Ru
bebat igne ferruille tameinterpidas ma
num immifit ad cubitum , deportassique
des Regis Suenonis proieciſet , vittama
ſubiens laua
nus dedit conijcio , fponte
crum regenerationi.A Theodoro Lecto- Saxo d.l.
re hiſtoria refertur huiuſmodi tempore : 10.V Viti
chindus
Martiani duos Epifcopos , vnum Ca
1.3.Cramo
tholicum , alterum Arianum , principio 1.4.DAD ,
verbis diſputalle de fidei dogmate con- 6,24 .
trouerfo , deinde Catholicum, conditio- 1.2.Cola
Itatan .
nem concertatori propofuifle, vt vanis
difceptationibus præteriniſtis , rcgum .
veritatem vtcrque hoc indicio , Deo
comprobaret telte :denique Arianum
detrectaſſe ingredi , Orthodoxum ni
hil moratum , ingreſumque ex ipſo co
go multis diſſeruile , & nec minimum
vitulacum egrefurn fuifle. Vera narra.
tio , fed res non lub Martiano , verum
Sub Anaftafio áccidit , vt nielius a Ce
dreno , & Nicephoro , lib.15.capit.23 .
prodicum . lactabat Sauanaiola le hoc ( ofir en
D judicium fubiturum , cum ad rem ven- galeria
tuin ſubficuit alium proſe, neq ; hoc de- pitGuis
treétabat Mimorita accufator : fed hoc liard, los
tantum , ne ille Sacrofanctam ſecum Euro
ch: riſtiàm deferret , quod reuera diffi- rrop . ci
denuiæ non obſcurum erat ſignum . Ful- usque
gof. auctor eſt a loanne Gualberto Pe. Philips
trum Archiepiſcopum Florentinú , pro- 2.8.hifi.
uocatione ad iudiciuin pyræ accenlæ , c. 19.gut
Simoniæ condemnatum.Sed verius eft tempore
id a Petro Albanenfi Eifcopo factú , qui ...ca.i.
propterea, Igneus. fuit vocatus tefte Vr. eodë fere
Ipergenfi, in Chronic.priustamen , qua modinar
ille Epiſcopus adhuc crearetur. rem io- ratur ex
tam adſcribam , ex vita ipfius Gualber- $ Airo
ri, vt creditur a Blaſio Melancfio fide in- rien i A
tegerrima conferipta ,is poftquam narra Café Bato
uit fæpe a D. loānis Gualberti monach . 1.1. anno
*.11 An .
Petrum illum Flor.accufatum fimøniæ, Chrif
& eius fautores ad ignis iudicium prouo 1063,
catos, ſubdit tandem .
Hh 3
460 Diſquiſitionum Magicarum
Pra figituritaque locus, ] & dies , quo A
iftud fieri debebat , vt ſi qui velint , pof
fint coram intueri. Locus præfixus eft
in Monafterio Septimi,quod tunc erat
ordinis memorali , nunc vero Ciſter
cienfium eft. Diesfuit quarta feriä pii
mæ hebdomadæ . Quadragefimæ.Mo
dus probationis fuis eiufmodi, vt in lo
co publico-duæ lignorum ( trues iuxta ſe
fierent , quæ obtinerent in longum de
cem pedes , in latum quinque , in ſubli
me quatuor , & dimidium inter vtraf B
que verò ftrues ferita intereſlet longi
cudine brachij, prunis ardentibus con
ſtrata, per quam vnusexmonachistran
firet . Vbi aduenit ſtatutus dies , & ho
ra ,imutatur Epifcopus Petrus a fuis , vt
accedat vifurus tantæ rei experineum ,
ne ciuitas Florentina tam diuturna rexe
tur, altercatione . Atille prorſuscenuir
imò fi qui charuin eum haberent, cos
co accedere veruit . Sed plebs. oma's
vtriuſque ſexus , & cleri maxina pacs il C
luc properarunt . Pollicentur fautores:
Epiſcopi , fica probatio fuo potiatur ef
fectu , vt quſquam e fratribus perignem
illæſus tranfeat . le ipfis fuffragaturos &
, quod forctexlenicorioluauubus imbu
ab Epifcopo defecturos . Itaque ſunt Li
taniæ , & alia procesa monachis , ficri
ficium folemniter celtbtatur ab Abbate
illius inſtituci , clericis ; & monachis ad
juuantibus . Vbi veniun eſt ad Agnus;
Dei , vnus ex monachis fert aqua1.fa
cracainadaſpergendum , alius tuuribu - D
luni , churis incendench caufa , tenius.
faculos.ndligna inft'immanda , quartus
in iginem crucitixj Inuocatur a cuin
etis Dominus leſus Chriftus, & Sanctis
fiina Mater ejus pleno ore,vt rei veritas
declaretur . Sacrificio peracto deponit
caſtilam , crucemque manu geſtat Abi
bas , qui facrificauerat.Petrus is quoque
dicebatur . Litinijs abſolutis, vnus ex
Abbatibuseligitur , qui claca voce po
pulo exponat peritionis , & iponfionis E
conditionem . Deinde Abbas Petrus ,
cum ( Buce, qua manugeftabat S. Loan
ne interim corapuultante , & Onnte y
ingreditur per nedios ignun globos,
Aamina in fubliine aſcendente , calcat.
que andientes prunas , que erano in viz
inter igjorum incenfastrues.Sed priljs .
quam ingredere our cunctis audienti
bus ita precatuseft : Domine leſu . lux
vera omnium in te credentium , peto
mifericordiam tuam , oro clementiam
tuam , vt, fi Petrus Ticinenſis , qui dici
tur Florentin.Epiſcopus,pecunia Flore
tinam fedem occupauit : tu æterniPa
uis Filius tumea lilus,in hoc tremendo
indicio , ad me adiuuandum feftines , &
me illæfum fine vilis.aduftionis veftigijs
conſerues :ſicutolim trespueros in tor
nace Babylonica feruafti . His dictis
per medios penetrat ignes , neque cur
pori ,neque veſtimentis vllo aduftionis
veſtigio inhærente. Cumque vcllet ver
tere leſe ,& eadem via per fumasre
wertiga populo retinetur , quippe iam
perfpicuc reiveritatem edocto . ]
Vide mini lis Lector,quam admirant
dus Dcus in fanctis fuis , & qrionodo
diaina fapientia varios, ac inultipliccs ,
quali ludosedaa, vt admirationem , ac
venerationem in cordibus nofasexci
kt . Vukio fertum , & in acre pendet ,
kequiturquemanus innocents vnius ,
fugit aliuin , & candentia feruata mu'tis.
poitmenfibusinuenir recim , ac punit .
Popponi chiroteca eſt ferrea ignica »
w pigmentis :circacorpus poſitis idein
adwic veſtes , corpore illielo , edax vis:
fummæ ;fed in Abbatem Petrum ( qui.
poftea Epiſcopus Albanaalis vtfino
nia detegatur, ne hoc quidem valct,ſed
Babylonium renouat ſpectaculum . Ide
cont git S. Bonifacio; qui ſimilimiracu .
!oad Tyranni peiitionein ; per medias
ignis ftrues illælus ambulauit, & fic Ty
rannus,cum Rullorum magnamultitu
dine , impulus , vt. Chriſtiano lauacro
ablueretur.lege Petrum Dainiani.in . vi
ta S. Romualdicap. 29. & 30. Confer:
nunc lire ,cum ijs que irereticis acci
dere . Tam procul ab eis hæcDeivir
tus, quain reinora ab corum mente ve
ra fides. Duas hiſtorias parat Cæuius
Ciſtercienk.
In Cameraco ( inquit ) cimitere Epifco
paltirfrahoo q..inquennium plures baie
netici comprehenfi funt,] quomnesti
more inorris fuum perfidiam negaue
runr . Miffus eft ab Epiſcopo clericus ,
qui negante per candens ferrum exami
naret ,adultoshæreticos effe (enlendi.de
« t - Examinati funtomnes, & combu
fti funt omnes quicun trahcrentur ad
penim »
 Liber Quartus. 463

pænam , vnus ex eis vir nobilisfangui- A Dens eftmiſericors,& poenitentiam fu .

ne , releruatur a clerico ad vitam , G for fcipiet. Mirares, inox enim , vt homo
te illum quoquomodo reducere poffet conteſſus eft perfidiam ,manuseius ple
ad pænitentiam , cui ſic dixit : Homo na recepit fanitatem . Tardante co in co
noti ises , niſ reor tui , & comparior fulſione ,cum a iudice vocareturad poc.
animæ tuæ : rogo & monco , vt adhuc nan , confefTor eius iudice reſpondit,
de canta perfidia reſipiſcas, & de errore Noniuftumeft ,vchomo innocens dam
ad vericatem redeas , ne per mortem netur iniufte . In cuius manu , dum nul
temporalem , mortem incurras æternă . lum veſtiginu combuſtionis reperire
Ad hæc ille reſpondit : Experimento di tur , dimiflus eft . Habebat idemhomo
dici me erraſſe. Si fera prenitentia mihi vxorem non longe a cinitate inanente ,
prodelle poſſet , non renucrem confice- B horum quę dicta Yunt,prorſusignaram ,
ti . Cui cum ille diceret , poenitentiam ad quamcam vniflet gaudens,dix ferq;
veram nunquam elle feram , vocauit Benedichrs Deus, quimeliberauit ho
Sacerdotem , confeſſus eſt homo erro die , ab interitu corporis , & animæ.cau
rem ſuum , ex toto corde Deo promic fam eiexponens: refpondit illa ; Quid
tens, ſi vita concederetur, fatisfactioné . feciſti, ò miferrime? quid egifti ? vt pro
Veautem pius Dominus vim oftende pter momentàncum dolorem receflitti
retconfeſſionis, mox , vt pænitens ce a fide rua ſana , & ſancta ? magisdebue
pit peccatafua confiteri cepit, & ipfa co ras , ſi fieri poflet , centies corpus tuum
bultura in manupęnitentis paulatim ini incendijs fubijcere , quam à tamproba
nui , quæin tantum , eo aſpiciente , de ta fide femelrecedere . Sed , quem no
creuit, in quantum confeffio profesit. C ſeducat vox ferpentina ? Immenoril
Medietate confeffionis perasta media Je beneficijfibi diuinicus collati imme
pats plagæ eft lanata , vt autem confef mor , tam euidentis miraculi , conſilio
fionem totam compleuit, & virtusipla vxoris acquieuit , & errorem priſtinum
conieſſionis, combuſturam , tam inco reſumpſit . Deus vero non immemor
lore , quam in dolore deleuit,& manus vindictæ , pro tanta ingratitudine.ma
priftinam fanitatem recepit . Vocatus num plagauit vtriuſque . Renouatum
eft vir a iudice ad ignem , ad quem cle eft incendiumio manu hæretici , & quia
ricus . Quare cum vocatis ? Vt ardeat, coniux auctrix exſtitit reſumptieiroris,
inquit , eo quod in examinatione com confors facta eft rediuiui doloris . Tam
buitus ſit . Tuncdericus, oftendens ma vehemens erat incendium , vt offa ma
num eius ſaniſſimam ,liberauit eun apę D nuumpenetraret, & cum vti non aude
nis, cæterisigne conſumptis. Hæc cum Tent clamoribus in villa, quos vis extor
audillet magifter Conradus , refpondit ſit doloris , fugeruntin nemus vicinum ,
Abbaci . Erego dicam vobis ſimile, illic vt lupi vlulantes . Quid verbis im
quod ante paucas annos apud Argenti morer ? proditifunt , in ciuitatem redu
nam recordor accidiſe . Decem hære cti ſuntſimulque in ignem nondun ple
tici in eadem ciuitate ,ſcilicet Argentina , ne exſtinctum milli , & in cinerē reda
quæ & Strasburg comprehenfi funt,qui ci . ] Quid hoc quæſo rei ? an hærefi
cum negarent , periudicium candentis A : mma , quod vmbracorporis adeorie
ferri conuicti fententia incendij ſunt dā diærefi debica Himmarum exuftio , vt
nati . Die ſtatuto , cum ducerentur ad cum fuga erroris vis recedat ardoris, &
ignem, quidam ex comicantibus , vni il. E errorem redeuntem ardor inſeparabilis
Jorum dicebar : Mifer damnatus es,.age , compitetur ?
vel imnc penitentiam , peccata tua con Quid? quod altero quoque ftupendo
fitendo , ne poſtincendia corporis ,que planc euentu Deus comprobauit , & ar
momentanea ſunt , animamwain ignis reptitio vfuscarnifice inhereticopunić.
gehennalis æternaliter comburat . Cui do : ftet in ore duorum teftiú veritas , hi
cum ille diceret : confidero quidem me funt Bern. Luxemburgius, in Catalogo ,
errafle ,fed timeo pænitentiain tantæ ne heret.fit.E . & illo vetuſtior Thomas Bra
ceffitatis , minus acceptam effe Deo : bantinus, cuius adfcribam verba : Eral
Refpondit, cx corde tantum conficere . circa Cameracum quidã bærnicus afin
HD 4
 464 Diſquiſitionum Magicarum

tus valde , qui metuens inquiri , ó com- A lis Dei limore , commiſſa ſunt regimi
buri a fratribus Predicatoribus , quiin ni noſtro iudicare . Occulta vero ,
dilta ciuitate eo tempore plurimos combu incognita funt illi reliquenda , qui folus
rebant, finxitſe arreptum a demone , nouit corda filiorum hominum . ] Qui . C.com/ul
ob hoc ad Sanctum Aicardum in Aſpe bus verbis fubdit Gratianus , non fæc uifti 2.9 .
ra ,obfeflos curare potentē ligatus abami duo tantum purguionis geneta quæ Ca in li.
cis deductus eft, vtin eo nonhæreſim pro . hic nominantur , fed & quælibet fimi- namque
palatam , ſed furiam putarent. Et viau lainhibita videri , eo quod in quibul- in fine is
diuit quidam clericus obſeſjura demone , liber talibus ratio , quam pontifex ad 9.46
á ligatus,quod Eligius Boogris (fic enim dit , qux procedere intelligatur . Quod
vocabaturligatus) nempehæreticus il aperte dictum , verſic. vlt. d .cap. Men
Ic, vt patet ex Bernardo poneretur in lo- B nem , vbi legimus.Vulgarem denique
co, ſubſequente no{ te idem clericus obſes ac nulla canonica ſanctione fulcitam le
fus diuino nuru folutus eft , aggregans gem , feruentis fcilicetaqua, fine frigi
mattas , ftramina , atque Ecclefia da ,ignitique ferri contactum , aut cu
fcamna ſuper ligatum hæreticum ( Eli iuslibet popularis inuentionis ( quia fa
gium ) cumulauit . Ludum autem , bricante hæc funt omnino facta inui
furias credensille diſſimulat, quoaduſ dia ) nec ipſum exhibere , nec alique
que clericus ignem de lampade fumens modo te volumus poftulare , immo Apo
comburere hæreticum cæpit , trenc ftolica auctoritate proibibemus firmif
harericus exclamauit . Ad cuius vo fime. ] Quæ line vltima verba in dicant
cemexpergefacti cuſtodes , cum ignem duorum alterum , vel ſi Gregorius ifta
exſtinguere niterenturclericus arrepio- C fcripfit quod non puto ,ipfius hodie .
gladio , quem cafu iuxta leltum inuenit , regiſtrum mutilum exſtare , & luonem
omnes violenter abegit , hæreticum in quoque in mutilum exemplar incidiffe ,
igne combuſfit.Necmora diuino exacto in quo nempe , tam magna pars epi
iudicio clericus a demone liberatus , ftolæ illius defideretur : vel ( quod pla
plene fofpesapparuit. ] Sic ille Boni yni cet amplius ) cum hoc fragmentum ,
uerſalis lib.2 . cap. vlt. alterius Pontificis alicuius reſcripti por
· Plane miraculi plena hæc olimpur tio eflet, id Gratianum confudiffe cuin
gatio fuit, & ideo nõiniuria fublata fuit , Gregorij verbis , vel temporum iniu
quia miracula poſccre non neceſſaria , ria ex Gratiani libro titulum ; quem
Deum efttentare. Sed quis vertuit? cor huic præfixerat reſcripto ſecundo , to
Itat vetuifle Fridericum 1 I. lib.2. Neap . D tum interijffe, ficque librarios de duo
C.Nem . conſtit.cap.31. Ex Decreto ctiam Gra bus vnum feciffe , deſumpta enim hæc
12.9.s. tiani, videatur Gregorius Magnus . Ca vltima verba ſuntex epift. Alex. II . ad
ue fallaris, facinus hoc Graciani eſt , vel Rainaldum Cumanum Epiſcop . &
inſcitia ſcriptorum . Nihil talc Grego ſubiun genda videntur in fine , cap. fu
riusreſcriplit. lcge totain illam epilto per cauſa , ead. 2. quæft. s.prohibituni,
lam ad Brunichiidani Reginam Fran e ! go hoc ab Alexand. II. fed & prohi
L.15.segi ciæ , quæ fupereft , videbis purpurez bitum quoque iterum Apoſtolicaaucto
(tri,ep.8 . chlamydi arlutuni ſtramnincum liin- ritate ab Honorio lll. qui diſerte te
bum , quam nec luo Carnotenfis agno ftatur ferri ferri candentis iudicium ,pe
uit,nec antiquior Gratiano , quod fciam . nicus eſſe interdictú, vtpote in quo Deus
decreti " Sed prohibuit Stephanus V. ad Mogun E tentari videtur, & mandat Teinplarios,
pofte me. tinuin Archiepiſcopum ſcribens : Fer qui Liuones hoc iudicium fubire com
dium , ri candentis, vel aqua feruentis exami. pellebant , per cenfuras Ecclefiafticas
nazione confeſſionem extorqueri a quoli . cogi eo abltinere . Fulius hæc paulu- C diletti
filii de
bet , facri non cenfentcanones. E : quod luni profequi viſum quia poftmodum vulg .
San &torum Patrum documento fancs ſequenti ſečtione ijs vtendum erit con- porg.
sum non eſt , ſuperſtitioſa ad inuentio tra Nouicios quoſdam , aquæ frigidæ ,
ne non eft prefumendum . Spontanea defenſores .
enim confeſſione , vel teftium approba
zione , publica deli &ta , habito preocu
SE
 Liber Quartus. 465
A iuffionis . Quare iure optimo canones
SECTIO IV. eam fuftulere nominatim .Superiore { e d .. M2
stione de Carolo Caluo breuiter per NÃ in fin .
& Accõ•
ftrinxi vt hic fulius,& clarius narrarem Juuilti .
De purgarione vulgari per
aquam . verbis Caroli Sigonij, & Aimoini. Almoin .
Ludonico Germame Rege Francofur 1. 1. Hiſto
Lombar. ti mortuo . ] Carolus CaluusImpera. Franc. Do
ſebat adhibica , vel calida , vel frigi
Le F tor , & Franciæ Rex , propere Aquas , 34. Si
Speculis. gonius l.
Saxo.o. receptam legibus Longobardorum , Sa Coloniamq; contendit, vt Lotharingia , s. Regni
ar.39. Le xonum , Rhenariorum , & Friſiorum , quæ fratris, & filije:us Lotharij fuerat , Italia.
gis Friſo & irrepriſe per malam imitationem po occuparet Ludouicus tres filios relique
culi Zelotypiæ , quod Moyſes introduxe Brar, Carolomanum , Ludouicum , &
14.C. nebi rat ,apud ludæos , ſed hæc feruens fua Carolă cognomine Crallum . Ex qui
lis2.q.4. fu diaboli introducta , illud vero poculü bus Ludouicus,qui paterno funcri inter
Nu.5.v. herbarum amaricantium a Deo fuit in fuerat vbi patruum paterni regni fines
14.cuius ficutuin , quifolus occulta cordis nouit , ingreſſum caftra ad Rhenum poſuille
vicü exbe
breocon . & iudicat,& nequit cum indicat ea mć. audiuit, ira incenfus, quod paternum re
sexta fa tiri, & veritatem ,ficle indicaturum pro gnum inuadere eller aufus, Fracofordia
cilius col miſit Moyfi : qualis fpóſio ,cum in aquæ copias mouit , atque ad alteram Rheni
ligas ,, iudicio nulla habeatur , prauomore , & ripain è regione conſedit . Ibi iure pri
quam ex
Larino , præpoftera imitatione , per abuſum , fuit mum , deinde gratiaper legatos petita ,
vidondi introducta . cuin neutrum impetrallet , decem homi
quoque Nam quod B.Hieronymus, 1. Reg. C nescum aqua calida,totidemq;cũ frigi
yr. liito ca.6 . memorathisverbis hauſeruntque da ,decemque alios cum ferrocandente
de ador .
Thed aquam . & effuderuncin conſpectu Do mifit , iullos experiri iudicio , vtri re
in Nu.g. mini .Hebræi tradunt,quod coram Da gnumillud conueniret, quod cum ipſo
10.09 10 minoin eandem aquam maledi&ta con pater ſuus Ludouicus facramento inter
feph li.z. seſta ſine , ficut in lege mulier zelory poſito diuififfet .Qui re tentata , cumu
ant.c. 19 .
Phil.l.de pa hauſta aqu a probatur ,ita idola detrimentum nullum ccepiffent , nihil ta
ſpec. leg. ira hac aquaprobata funt : Hi videli men æquiobtinuerunt. Obid Ludoui
Xistus cus , & c.
cet qui ſeidola coluiſſepenitus denegabāt.
Senenl ... Tradurietiam ,quod quicumq; idolatra Sed quomodo , tentarunt : ſaneinie
lity pidi banc aquam guſtafſet, labia eius,ita fi etamanu in feruentem , & non adulta ,
bi adhererēt,vi nequaquam ea ab inui- D docet ritualis adhiberi ſolita oratio hu
huiuſmodi .
cem idolatra ſeparare poſet. Hocindi
cio idololatra deprehendebatur,& inter Deus iudex iuſtus . ]fortis, & patiens, Annales
ficiebatur . Quod , fequentia demon qui es auctor , & amacoriuſtitiæ qui iu- Boiot.l.4
ſtrant in eo, quod ait : ludicauitque Sa dicas æquitatem,iudica Domine , quod
muel filios Ifraelin Mafphat Iudicare in iuftum eft,quia recta tua iudicia funt, qui
hoc locoidololairas, fecundú legem mor reſpicisfuper terram , & facis eam treme
ti tradere intelligendum eft . Dicunt re . Tu Domine omnipotens, qui per
eriā ,quod Moyſes hoc modo idololatras, aduentum Filij cui Domini noftri lelu
qui ſibi vitulum fecerant , probauerit, Chrifti mundum faluaſti , & per eius
quando arripuie vitulum , ő combuſſit , Paflionem genus humanum redemiſti,
o contriin , vſque ad puluerem par- E tu hancaquam per ignem feruentein
Arin aquam , dedit ex eo porum filijs (anctifica, quitres pueros,ideft Sidrach,
Ifrael :] Totum hoc , quia nititur fola Mifach , & Abdenago , iuſſioneRegis
Iudæorum affirmatione,nec D.Hieron . Babylonis miflos in caminū igneum lec
affirmat ; libertatem nobis relinquit cre uafti: tu clementiffime præfta , vt fi quis
dulitatis . poffem vno verbo dicere, non innocens in hanc aquã feruentemma
credo recutitis. Si factum , Deo iubente nú mittat , ficut tres pueros ſupradictos
factú a Moyſe , de aquæ frigidæ proba , de caminos ignis eripuiſti, & Suſannam
qua iſti vtuntur, nulla nec reuelationes, de falſo crimineliberaſti , ita Domine
nec teſtimonia , aytindicia funt diuinæ : manū illiusſaluam , & illälam perducas.
A :
466 Diſquiſitionum Magicarum
Atſiquis culpabilis ,vel incraſſante Dia- A editionem nactus ſum , ſi duæ, & non
bolo cor induratum , præſumpſerit ma vra potiųs. Eam quæ plenior eftmihi
num mitrere : tua iuitiſſima piecas hoc fuppeditauit , vir eruditionc& religione
declarare dignetur, vt in eius corpore , clacus, & de litteris bene meritus Petrus
tua virtute manifeftetur , & anima illius Pantinus Decanus Bruxellenſis ,quam
per pænitentiam { iluetur. ] in Hispania ex codice quodamn B.blio
Non igitur cre bibebant, fed manum thecæ regis , litteris Gotthicis ante fer
inspirewart . Docet hoc etiam hiſto centos , vi minimum annos exarato ,dt
ria , quam narrat Gregorius Turonenſ. ligenter exſcripſerat . De altera memo
de Diacono Catholico , cum presbyte nuit vir Generofus Marcus Vellerus ,
ro Ariano diſpucante , & ad fidei verita omnis antiquæ , & nouæ hiftoriæcal
tem comprobandam , fic prouocante , B lentiſſimus , quam Iuretus ex Cod. M.
Faltisrei veritas approbetur, fuccenda S.cum Notis in epiftol. luonis vulgauit ,
tur igni aneus ,Ở in feruenti aqua an quæ in fine adſcribitur cuidam D.Euge
nulus alicuius proijos atur , qui vero erns nio ,his verbis, Hoc ludicium autem pe
fuftulerit ex vnda feruenii i,lle iuftitiam tenie Domino Ludouico Impe. conſtituie
conſequi comproberur . ] Conditionem B.Eugenius, præcipiens , viomnes Epso
hæreticus accipit . Interea Diaconus , ſcopi, Comites, Abbates, omniſquepopu .
diffidentia qu dam tentatus , vnguentis lus Chriſtianus, qui infracius imperium
quibuſdam brachium manunque illi eft * hoc iudicium defendat innocentes,
nit . hæreticus negat periculum ſubire ; Ć examinentur nocentes ,neque periuri
cum Catholicus brachium exſereret , perdanı ſuas animasmalum confentien
hæreticus vidic vnguentis delibutum , Cies. Quæ verba non mendola modo ,
exclamat aduerfarium magicis præſi fed & muila valde . Sufpectum etiam
dijs confidere , non fidei, oritur alier hoc totum nec enim credo Ludouicum
catio . fanciuiffe , quidquam tale ,cum in capi
His itaquelitigaribus fuperuenit Dia tularibus Caroli Magni parentis eius
conus alius ab urbe Rauenna, ] Hyacin . aquæ frigidæ probatio diſerte prohibea
thus noinine, fcifcitansque queellet hęc tur . Deinde quiifte Sanct. Eugenius?
altercatio , ve vericatem cognouit , nec aut quando vixit ? Nam de Toletano ,
moratus extracto è veftimnějsbrachio , non eft quod ſuſpicere: licet formula vi
in æneum dexteram or ergic : annulus deatur eadem cum ea , qua Viſigorthi
autem , qui iniectus fuerat , erat valde ſunt vfii : luretietiam formula de lune
leuis , ac paruulus, nec minus terebatur D a iquot primæ orationes, & alia nonnul
ab voda ,quam vento ferri pollet, vel la, quæ exftabant in illa Gotthica , ideo
palea. Quci diu mulcumque quzſitum eam hic tibi exhibebo , a ſcriptisin niargi
infra vnius boræ fpacium reperit,accen ne variationibus ex lurerina .
debatur intérea vehementer focus ille
INCIPIT EXORCISMVS
ſub dolio , quo validiusferuens , non ta .
cile act alequiannulus a manuqux . vil benedictiones aquæ calidæ ,
Gentis: extractuſque tandem . Nihil in qua manus ad iudicium
Diaconusfenticin carne ſua , ſed potius Dei inituitur .
proteſtatur in imo elle frigidum çneuin ,
in ſunimitate vero calorem teporis mo Um homines vis mittere ad com .
dici continentem , Quod cernenshz. E C proba :ionem iudicij aqua calida ,
reticus valde confulus inijcit manum au Primum fac eos intrare cum omni hum
dàx in aneo , dicens : Præftabit mihi militare in Ecclefia , proftratis in ora
hoc fides mei : iniecta manu , protinus sione dicar Sacerdos bas prauones.
vſque ad otium internodia omnis caro
liquefaćta de fluxit, & fic altercatio fi Prima Oratio ,
nem accepit .] Hæc ille L. 1.deglor.mar.
Vxiliare Domine qusrentibes mi
Pisactiores
Exactiores duas formulas, , quàm fic A fericire i pomimo gou are
illa Aucnuni, poft primam huius operis cezfiientibus : Parce fuppliciius VI.260
10
 Liber Quartus.
noftris meritás flagell amur , tua mifera.
tione ſaluemur . Pero
Secunda Oratio .
Vafumus Omnipotens Deus affli
iti populi lacrymasreſpice, irã
tua indignationis auérie , vi qui reatum
noſtra infirm iatis agnoſcimus suaconfo
tarione liberemur . Per .
Tertia Oratio .
Eus qui confpicis omni nos virtuve
di, vró ab omnibus aduerſitaribus mu
niamur in corpore , ó a prauis cogitatio
nibus mundomur in menie . Per .
His orationibus completis furgatur pa
riter, & coram hoininious illis cantet
presbyter Miſlam ,& faciac cos:
adipfam Miffam offerre . Cum au
tem ad communionem venerint ; C maam ſuam in re miferit ,
atutequam communicent,interroget
cos Sacerdoscun adiuratione , &
dicat :
Adiuro voshomines per Patrem ,
Filium , GSS
per veftram Chri
ftianitatem , quam ſu cepiftis,o per uni
genitum Dei Filium , quem Redemp'o
rem credi is , o per S. Trinitatem
per S. Euangelium , ó per reliquias ,
quæ iniſta fan &ta Ecclefia fum reconci.
l &, vr non praſumarisvllo modo adiſtam
San. Communionem accedere , nec (u .
mendo communicare , ſi boc , vel illud
feciftis , aut confenfiſtis , aut aliquam
veritatem inde fcitis, ſen qui hoc coit
nollis ,
Si autein tacuerint , & nullum inde pro
felſwnem dixerint , accedat Sacer
dos ad altare , & communicet more
folico : poftea vero coinmunicet il
los. Cum autem com.iunicantante
altare ; dicat , Sacerdos :
Corpus hoc sóſanguis Domini noſtri
Iefu Chrifti , fit vobis ad comprobarian
nem hodie .
Explera Miffa deſcendat Sacerdos addo
cum deftinatum , vbiipfum exarnen
peragatur . Dcfi rat fécum librum
Eingeliorum , & Crucem , & Can
nac modicam Litaniam , & cuin com
pleuerit ipfam Litaniam exocizet , &
469
A benedicat aquam ipſam antequam
ferueſcat , ita dicendo :
Exorcizo te erearara aqua in nomine
Dei Patris omnipotentis , o in nomine
Iefu Chrifti Filiicius, Domini noftri,vt
fiasagua exorcizataad effugandam om
nem poteſtatem inimici, ő contrarieta
tem cius, o ipſum inimicum , ne valeat
contendere iuſtiriam Dei vllo modo , Panzi.co .
nec manifeftationem eius, ipfo præftan- ten nere,
te , qui veniurus eſt iudicare viuos , vei conta
mirare
B o morixos , faculum per ignem . quod et.
Amen .
fraen .
Item alium .
Exorcizo te creatura aquæ in nomine
Dei Parris Omnipotenus . in nomine
Jeſu Chriſti Filiicius Domininoftri , vt
fiasaquæ exorcizata ad effugandam om
nem poreſtatem inimici , a omnem
phantafmam diaboli , ul li liec komo
al. omne
innocens phones.
exfrierit de hecusculpa ,ud onde accu - al mitou
Jatus eſt, pietas Dei Omnipoientis liberet ruses on
eum . Ei ſi , quod abſir , culpabiliseſt , nosens
e prafoempruo as in ie manum mittere unde re
PIIRIHT ,
auſus fuerit eiufdem omnipotentis Dii piiras
virrus hoc declarare in eo dignetur , vr Dei libe
omniskomotimeat , con :remiſoaino. ret. Inn .
Prasxm .
men fanétam glorie Domini noftri, qui pihole.
viui , c regnar Deus per omnia f & - 'a'cal.cm
mepeten :
D virtusju
OR A TIO . per cum
hoc .
Omine lelu Chriſte , qui es lik
mulan niſericors , per quem facta
funt omnii Deus Deorum , & Domi
nus dominantium , qui propter nos hon
mines & noftram falutem de fimu Pa
tris defcerd.fti, & ex Vigine Maria Car
nem alkumere dignatus es, & per Pallio
nein (uam mundum in Cruce redeini
Efti, & ad inferos defcendifti , & diabolu
in tenebris exterioribus conlgat , Al. deri
omnes iuttos , qui pro originali peccato rebätur .
ibidein Jeteorierant ,magna potentia
tua exinde liberafti : tu Domicequxſu
mus mittere digneris Spiritum tuuin fin
Ćtum ex fumma cæli arce fuper lianc
creaturam aquæ , quam nosigne ferue Queebi
feete , atque caleſcere præfumimus , vt ghef.a.s.
rectum iudiciú per eam ſuper hunc ho- qui.al.
minem

468 Diſquiſition
Al.com- minem ( nomine illo ) comprobes , ac A terram rigari præcepit . Adiuro te per Donna
prober, manifeftes . Te Domine fuppliciter de
ac mani
feftet . precamur , qui in Cana Galileæ ſigno
Supéees admirabili tua virtutc exaqua vinum fe
ciſti , & trespueros Sideach Miſach , &
Abdenago , decamino ignis ardentis in
Læſos cduxiſti , Suſanam de falſo crimi
ne liberalti, cæco nato oculos aperuifti, aqua benedicta aqua quæ lauas ſordes,
Al.ma Lazarum quatriduanum a monuinen
Fadeeft. to ſuſcitafti , & Petruin mari mergenti
Al. in
hec ora maalum porrexilti , ne reſpicias peccata
sione. noftra in hancorauonem ,led cuuin ve- B fons exorcizatus ad effuganduin , & hibe
Al.homi rum , & ſanctum iudicium coram om
wib . in
bocmani nibus manifeftare digneris, vt fiifte ho
bic dig . mo.pro hac reputationis cauſa ( videli
Alex cet illud , vel illud ) ad præſens modo
bac cau- manum fuam in hanc aquainigne fer
Safurto, uentem miſerit, & culpabilis ex hacre
videli
set , vel putationis cauſa non eft , hoc ei præitz . appareat manus eiusigne coinbuti , VC
bomie. re digneris, vt nulla læfio , nulla malitia
aut adul in cadem manu appareat , per quan (i
terio,vel
luxuria ne culpa calumniam incurrat . Ierum
ANE dio te Deus Omnipotens nosindigni, & Cuos, &mortuos, & fæculum per ignens
qualibet peccatorcs famuli tui fuppliciter exora
GAUſa cul inus , vt ſecundum verum , & rectum .
pa modo iudicium tuum nobis in eodem loco
ad pra: etiain manifeſtare digneris , quatenus
nü. Kel hic homo ex hac reputationis cauſa
macula ( IL ), fi peraliquod maleficium diabo
al ..
Famuli lo inſtigante , aut cupiditate , vel ſuper
tijd al. bia , incitante culpabilis.eitin Ercto , vel
sl. Famo in conſenſu , & huius probationis iudi
dum . cium fubucrtere ,aut violare volueritma
Alinepw
talus lo confilusingenio , manum in hanc D
nota aquain præftanptuofus aufus fuerit mit
criminis tere , tua pictas hoc declaret ,.via ml
valens il nu eius dignoſciqueat , quodiniſtè egin
& ipfe deinceps perveram confectione
at.facts,
Hec.com- penitentiam agit , & ad eniendatio .
prokiud, nem perueniar , veiudicium tuum lan
AL: ctum , & verum in omnibus genti
Volans:
Pete bus declare ur : per te Redemptor
Hifpefco mundi,quiventurus es iudicare viuos ,
dum in- & motuos . & . fæculum per ignem .
genio . Ainen ..
Ali tali
tem boci
declarare liem aliasexorciſostes
dignetur
Vincip * "Ezutern creaturanı agur , zdivo
le at : Re:
liqua TT te per Deur viuum , per Deum
hac rur fanctuni , quite in principio feparauit ab
jus de- coarida . Adiuro te per Deum viuanian
funt in qui te de fonte Paradiſi mananit , & in
Inrere
. quatuor fuminibusexireiylir & totam
um
Magicarum
ware ,
eum , quite in Cana Galilææ lua poien
tia conuertit in vinum , qui ſuper te ſuis Panz.ro
fanctis pedibusambulauit, qui tibi no- gart.
men impoſuit Siloha . Adiuro te per
Deum , qui in te Nahamam Syrum fue
lepra mundauit :dicens, Aqua fanćta
& mundas peccata . Adoro te per Deú Part.vt
viuum , vt munda exhibeas, necinte remun
aliqua phantaſia retineas , ſed efficiaris damiz.
as ,
mec in ne
euacuandum , & comprobandum om- aliquam
ne mendacium , & inueftigandinn , & pbanceſ.
comprobandum omncm veritatem , vt mam , et
ifti , quiin te fianum miſeric, fi vcritate fupra.
habucric , nullam læGonein in te acci
piat, & limnendaciun habet , & inftitia
cognoſcant oinnes boinines virtutem :
Domini noftri leſu Chriſti , qui venius
l'us eft cum Spiritu ſancto iudicare via
Annen .
Poft hæc exuat euin veſtimentis fuis , &
induat eum , vel eos veftinientis men
dis de Ecclefia , id eft , indumento de
cxorciſta , autdeDiacono , & faciat
eos, vel eum ofculari Euangelium , &
Crucem Chriſti , & afpergat ſuper
eos de aqua ipfa , & ipfi qui intraturi
funt ad Deiexamen der illis.omnibus
bibere deipfa aqua bencdicta , cum
autem dederit vnicuique dicar..
Hinc aquam dedi tibi ( vel vobis ) ad
probationem hodie . Deinde iinpona Pane, le
turigne ſubter.caldaria , & dicar Sacer
dos has orationes, quando ipfa aqua ca. ignesa
lefcere cæperit .
In noinine S. Trinitatis, Deus Iudex
iuftus, forris , & patiens, qui esaustor,
& creator clemens, & mifericors, &
dic :sequitatom ,tu iudica ,qui iuffiAire
Etum iudicium facere , & refpicis fuper
E cerrain , S: faciscam creniere . Tu Deus
Omnipotens, qui per Adycotein vnige
nin filij tui Domini noftri Iefu Christi
mandum redemifti, qui peretispatio
nem genus humanum ſubuenifti : &
falualti: tu hanc aquain fcrucot in an
etifica , qui trespueros ,id eft, Sidrach ,
Miſach , & Abdenago , lub Roge Bz
bylonis Nabuchodonoſor in cainino
ignis accenſa fornace faluaiti , & in .
falas,
 Liber Quartus. 469
1
læfos per Angelum tuum eduxiſti . Tu A rea , euanefcente præftigio rei veritatem
For. cul cler entiſfimeDominator piæti , vt fi appariturain , credebant. tetin pol
Caule,ut quis in ocens ab huius culpa , velcaufa Quoad frigidam puto illàm eodem lucer .
reputatio fui reputationis,homicidij, adulterij ,la modo in vſu probationis verfatam , vide Nifi dic
casii fola
ns
ne , vel trocini fuerit,& in hanc aquam manum
te licet Deus,vtin feruenti innocentis ma pede inuo
quod val miſerit, faluam & in læfam inde educas , nuin ſeruabat ab aduftione innoxiam , luto

s
e

po

li
n

de fupi qui tres pueros ſupradictos , & Sulan ignis actione prohibita ,ſic in frigida, ali ploralse ,

bi
i

ni

ic
.

be nam de fallo crimine liberaſti . Ita Do

pa
m

quando nocentis manúamburebat, co quam fer

cr
om

l
uens eft

fu
cu
.

fi
,

,
trariam aquæ actionétribuens,frigidita jet aqua
te naturali in ſupranaturale ardorem có ini
ciofcripta & incraſſante Diabolo cor obduratum ;
probarba manum in huius tui elementi feruentis mutata . Ad hanc me coniecturam du
MA voce
repratio m ferit , tua veritas hoc declaret, vt in B cit ſcriptor vitæ S. Gangulphi Martyris,
RIS, A Vo corpore manifeftetur , & animaper pę per hæc verba ; Interim ad quendam
ce reprat nitentiam faluetur , & fiex hoc ſcelere veniunt foniem (Gangulphus videlicet ,
accufare . culpabilis fuerit ,& per alicuius maleficij, vxorg;) vbi his vxorem vocibus compel
feu prono
Carequod aut per herbas, aur per diabolicasincan lat. Multa quidem de te coniux paffim
Adhucho taciones hanc peccati ſui culpam occul feruntur feda , indigna natalibustuis,
die Hi care voluerit, vel tuam iuſticia contami O adhuc mihi quidem certo non conftat,
har påt nare, vel violare ſe facere poffe credide venene an falfoilla dicamur . Tum il
cenfet derit magnifica tua dextera hocmalum la , etiam inirepide iurando, falſos de ſe
efsé vocu cuacuet . & omnigm rei veritatem de rumores ſparſos , ait , nec je vnquã alie
lam crea monſtrer , Per te clementiſſime Pater no conculsiú pollutam . At Gangul
isterium qui viuis,&regnas in Trinitate perfe- cphus: diuina, inquit ,proudentia , qua
paulò an cta . Per omnia . nihil fugit, vi ſeres habeat , iam certis
deest declarabit indicis. En fons hic propofi
alia obdu A LI A : tus eſt, nec frigidus valde. nec immodice
tară 64 calidus. In hunc igitur immutie manum ,
buerit.
Pant.pu Remus . Deus qui Beatam Suſan e fundo lapillum extrahe , o fi qui
tat dees nă defalſo crimine liberaſti. Deus dem a culpa es aliena , nihil mali patie
levocalà quiBeatam Teclam de eſpectaculis libe ris fin auiem polluia es non finet Deus la
ingeniū ,
ut iup. raſti, Deus , qui ſanctum Danielem de tere ſcelus ruum . Illa Beati viri , ficui
Pant. om lacu leonum liberaſti, o tres pueros de alios omnes ,ita hos quoque fermones ve
nem . camino iznis ardentiseripuifti,in libera cordie afcribens , incunitantermanum
innocentes , conſigna factores.Per Do- D iniecit in fontem . Ecce autim , fimulatq;
minum noftrum . lapillum ſecum retrahere conata eſt mě
Er qui manum mittitin aquam, ad ip bris fereomnibusobrigeſcit, in digiris,
ſum exainen dicat orationem Domini obrachio , quouſque aqua perngit, ab
cam , & lignet ſe fignaculo crucis, & Straéta cute , nuda caro cernitur , nihil
feſtine deponatur ipſa aqua feruens deſu que aliud miſera illa , nifi repen inum
Fort pro per iuxcai gnem ,& iudex perpendatip . interitum expectat. ] Confirmat idem Apud
Laridi al fam lapidem in ligatam ad menfuram . Sigit ertus , & fignificat hunc illum Sur. 11. ,
lisa ãad N.infra ipfam aquam more ſolito. Etlic fuille fontem , que miraculolcex Cam . Maj
min. ve inde extrahat eam in nomine Doinini pania V Varenas Gangulphus traſtule
Picea prer ipfe , qui intrat ad examen iudicij . Po rat.conuictam adulterij vxorem defer
Ja fac ac
Cerra më ftea cum magna diligentia,fic fiat inuo- E uit , nec diu poft vxoris hortatu abadul
fura lapi luta manus fub figillo iudicis ſignata, vf tero fuit necatus. Non igitur hac purga
dis depri quein die tertio , quo viſa ſit viris ido tione spectabatur , an aquis mergeren
mentis , ncis, & æftimata .
fen derá tur ; confirmat , quod retuli de legatis
bêtis ma En formulam totam , & ritualia , in Ludouici Regis , quo enim pacto de
num, & quibus ir :ulta , propter quæ mcrito Se cem viri ſecum aquam tuliflerit , in
funicui , dis Apoftolicæ prohibuit . Quod hoc in quam toti mergerentur ? miſlos tamen
aq" 0 TA fine de obuoluta in tertium diem many
pis depen cum frigida , narrat Aimoinus. Sic ca
debat mi dicitur , hoc eo retulerim : quia fi præſti pio , quod leges Allaticæ habebant , ve
hi has så gio aliquo manus læla , velillæla, inte plebeij , minoris teftimonij ruſti
ci ,
 470 Diſquiſitionum Magicarum
ci , aquæ frigidæ , ſe judicio cxpurga. A tionem ,ita facere debes.Accipe illosho
rent .
Rhe.Ger Alia tamen quoque fuit aquæ ſrigidz
man. b.z. proba , qua quis in aquam totusmerge
batur ; fi emergeret tertio , vtinnocen
tem abſoluebant, ve docet Abbasin ca.
pitulo licet in fi.extra necleric , vel mo communicent,interroget eos Sacerdos, senilen
nachi, & c. Affictus ad Conſtituie. Re
gai Neapolit libro 2. tit.31. vbi eain co
luetudinem merito Fider.II . Imperat.ri
det , quam etiam Lotharius Imperiam
ante prohibuerat in Legibus Longo- B quan * docuiftis, & per iftas fanctas rejed addi:
1.2.sie.s4 bard. ftatuens, vt examen aquæ frigida
perlegatos, & commiſſarios imperijvbi
que interdicatur omnibus , & vicra non
fiat, & illo prior Carolus Magnus in ca
pitularib l.vlt.Prohibuit etiam Pontifex ,
quiſquis ille , apud Gratianum,& inuali
dam iudicauit Lucius his verbis ; Ex
2. c.Men tuarum intelleximus continentia littera
naminfi
rum , quod cum H. presbyterum : quia
infamabalur de homicidio: afacerdora
li officio ſuſpendiffes,prædecefforis tuili;. C çet.poftea vero communicet illos , qui re ,me qe
reras tulit in medium , quibus apparuie
o
eum iudici aqua frigid ,ſu a am in no
epiſcopum ſuis
centiam purgauiſe ,
eum literis abſoluiſe. Quia vero pere
grina iudicia ſunt inhibita ,purgationem ,
quam præftitit .ſufficere non putantes :
mandamus , c. ) adinittit accufatio
6.ex tua- nem de nouo , & præſcribit purgatio
rum , de nem Canonicam iuratoriam . Vocat
purgar. autem iudicium peregrinum , quia alie
canon . num a canonibus , & more judiciorum
abEcclelia recepto . Et quia folebat aqua
huiuſinodi , per clericos benedici, ideo
ad ipfam probationem hoc pacto tollen
dam ; dum non inuenirentur clericiad
hoc munus: lauxit in concil . Generali
Innocenr . II nc vlius clericus purg.1
tioni aqux feruentis,autfrigidæ , leu fer
ricandentis ritum ,cuiuslibet benedictio
nis , autconſecrationis impendat . capit.
fententiam ſanguinis ne cleri , velino
nachiſæcul. & c.
En tibi formulam benedictionis ex
dicto libro Gotthico , vna cum collatio
nibus formulæ editæ a lureto .
INCIPIT EXORCISMVM
Aquæ Frigidæ .
Vm hominem vismittere ad iudi
C.comcium aquæ frigidæ ob comproba
mincs,quos vis mittere in aquam . Ad.
duc eos in Ecclefiam , & coram omni
bus illis cantet presbyter miſlam , & fac
cos ad ipfam miſlaníofferte , cuin auté *al.omn.
ad cominunionem venerint,antequam * al.vmi.
Der filii
cum adiurationeita , & dicat . P.S.T.
Adiuro vos * hoinines per Patrem , &
Filium , & S. S. & per * Chriftianitatem *aldeef
quam ſuſcepiſtis, & per S. Trinitatem , docuiftis
liquias,velſanćtam venerationem , quæ ſanctum
in ifta Eccleſia ſunt, vt non præfumatis Euange.
accedere ad hocfanćtum altare,nec iftā per lium las
ſacram communionem accipere vllo tas reli
modo, li hanc caulam veftræ reputatio . quiasqat
nis (hoceft illa , vel illa ) feciſtis ,autcon- in sful
ſenliftis,aut ſcitis quis hocegir . defiast
Siautem tacuerint, * aut nullam pro- prafuss.
feffionem ,indedixerint, accedat Sacer- vllo mo
dos ad altare, & more folito communi- do con
musica
inaquim mittendi funt . accedent
Cum autem communicat, dicat facer ad alia
dos* ad alcare,* Corpus hoc, & fanguisfecis enlabote
tis ,
Domini noftri Ieſu Chrifti fit vobis ad
probationem hodie . * Senfiftis
Expleta miſa * accipiat Sacerdos cru qui tot
cem , & Euangelium , & incenfum, & egerine * Aling,!
pergant ad locum deſtinatum , cum 1845 let
afperfione aquæ benedictæ vbi pro dixerit.
bentur. Et cum venerior adipfum lo- * alatt.
* adiah
D cum * dei illis hominibus bibere de
aqua benedicta . cum autem dederit ad land
plena
vnicuique dicat.*
Juicy ad Ecclefia Jua vrilitatem .
* cliexplomifaciat aquam tenediétam ipfe Sa + z7kos,
e pergat ad locum ubi omnes probantur . Cum astro
venerii ad plum locum der illis bominibus bitere de
Aqua bine ticta .
* Al.Istanian facien« omnibus pro eadem caufa Demi
num deprecantibus, der examinandis bibere de aqui
benedi&ta, cum dederit .'
* In lib. Iureci inagna hic in ſeqq.cft * al.He
confuſio , & vt ſupra quædam inani- quafi
E
ter repetuntur. Ex quibus tamen vi prebenis
dentur quædam pofle explicari.
Hanc * aquam dedi vobis ad probatio die. Per
D BARN
nem hodie :
mestu ?
Poftea conjuret aquam , vbi illos mittere
debet dicensita , Chari ,
Nora in ſeqq. mutiluin eſſe noftrum gutelist
exemplar Gotthicum );ſupplendum ex itestinfor:
m.l.lureti: quare ex vtroque concin guias
nabo , quali vnam formulam , lure - te grega
tiana
 Liber Quartus. 471

Mit ab to dianà camen lectione in marginem A

Atam
quis fue relatı,neconfundam . Hominis coniuratio . indini
percorib . Adiuro te aqua in nomine Dei Patris
Giul de dud Tri.
fer. bu. omnipotéris , quitein principio creauit ,
*& te iuſi miniftram humanis neceffi
Adiuro * te homo N. per inuocatio- nitatem ,
o perom
nem Domini noftri Ieſu Chriſti,per om nes Ang
* le etiä tatibus , qui etiam iuflit te ſegregari ab nes Angelos, & Archāgelos, & per om- og drik
per inus fe aquis fuperioribus. Adiuro * te perinef nes Sanctos Dei, & per tremendi diem ceper om
bile o fabile nomen Domini, videlicetIefum iudicij , & per viginti quatuor Seniores, nes prin
le nom : Chriſtum filium Dei viui , fub cuius pe qui quotidie laudant, & per quatuor Eua constela
Chriſti dibus elementum fe calcabile præbuit :
geliftas Marcum , & Matthæum , Lu- ftates De
leju fili qui etiam baptiza ri ſe te elemen
roinetiam to a B cam , & Joannem
Des om . Adiu te perSpi- ,&per duodecim minario
siporen . quarumvoluit Apoftolos & per duodecim Prophetas, nis quo
tis fut cu ritum Sanctum , qui fuper Dominum
& per omnesfanctos DeiMartyresper virtutes,
suspicale in te baprizatum deſcendit * . Adiuro te fanctos Confeflores , & ſanctas Virgi- per
cabilem per findtam , & indiuiduam Trinitatem ,
ness per Principatus , & Poteftates, per Deifedi
prabu fri cuius voluntate aquarum elementum lia . Cheo
qui eria Dominationes , & virtutes cælorum ,
in re bx diuiſum eft , & populos Ifrael ficcis veſti rub. er SE
pe.digna gjjstranGre fecir : ad cuius etiam inuo per Cherubin , & Seraphin , peromnia , aphi, et
sus eft. Chionem ferruin cæleftia Angelorum agmina, Adiuro te per diem
al. Helias, , quod de ina per trespueros . Sidrach ,Mifach , & remen
$ * al.qui nubrio exierat ,fuperte natare fecit , Vt Abdenago , & per centuin quadraginta 1Dei ,
te insile nullo modo fufcipias hos homines , no.
quatuor nuliaMartyres, quipro Chrifti necnon ,
bile fane mine I.L.illo fiin aliquo fune culpabiles, et vigiwa
&tificatio de boc quod illis obijciunt,kiticet , aut C trem DomininoftriLefu Chrifti, & per ti quatuo
ke facra or fenio
tum , ad per opera , aut per conſenfim , aut per populum fanctum Dei , & per illum base
animard vllum ingenium ,fed facias eum fuper
ptifmun , qui te regenerauit per manus gardie
purgatio- natare luper te , & nulla poſfit contra te facerdotis . Adiuro te * ve Gi de hoc fur lendant
nemine, facere aliqun caufa makeficiorum ;nula num ,aur homicidium , aut adulterium Deum, ce
inftituit que præftigia dæmonem concinnari,vt al qued fecifti , aut confentaneum exin- per qua ;
thor Euž
Tacoamen inueftigatio Dei, velmanifeftitio poffit de fuifti , & fic habes cor incraflutum , & ge iftas ,
tum per occulari. Adiurata autem . Per noinen
indarratur ,vt hoc approbationis Deriu is per fan
quem oli Dei Chriſti pręcipimustibiyvt nobis per etos Apo
Ifraeliti. nomen eiusobedias , cut omnis creatu diciumsper aliquod maleficiā euacuari , Holos quo
veleuettere te pofle facere credideris , fi que mar
susfi te- ea feruit : quem Cherubin collaudant,
dibusera dicentes Sanctus,Sanctus,Sanctus,Do- D culpabilis es euaneſcar cortuum non ,& 'yres, e
huis , o minus Deus exercituum : qui etiam re nec
poſfit * inimicus contra hoc elementum ? S
ferrum gnas , & dominaris per infinita fæculo præualere , ſed manifeftetur , veldecla- none per
quod ca ruinſæcula , Amen .
ceciderat He'ilens diuina rc tur Dei virtus in ifto loco perinuoca- Dei Ge.
z virrute contra natura na
fancem in (uo manubrio redire fecit,vt n m . / hunc hou conč Domini noftri Ieſu Chriſti . Pro. nigricem
f in ab.culg.elcex buc q . 1. obiicirur ſuit. autope'e , aut pter hoc obnixe te deprecamur Domi- Mariam
apfen fu , feu confcieniia, del quolibet ingenio . Sed per onine/g .
ne fac fignun tale in fiomine ifto , vt fr 01. gmesa
Ditmiem Damini noftri Iefu Chrifio reiice ex te mot
facillum natare fuper te quatenus eognolcano fideles culpabilis eft reputationis caufa,declare- et percü
brifi nullum pra tigium diwna virtuti polserelite Tur per hoc iudicium tuum grei veritas , Itum po
cre,quod non debeat: m hat , et omnibus manifi fim . & nulla tenuseum recipiat aqua ifta.pulu lan
Adrwroesiam , ze per un intem eiuſdem Domini noftri Hoc autem fac Domine ad laudem , & vel per
fefu Chrifti, utad laudem illius , cui omnes creatura E glor.ain tuam , per inuocationem nomi- lanctum
feruit et cuica'fris exercitus famulaturciamunss. S.
1. D. D.Ge ve nobis adiuransıb ,s , et eius mifericogu: nis LU , vtomnes cognofcant . quia tu es b. pulmi
tuam obfecransibus obedias . Qui regnat , es domina Deus nofter bcncdictus , & laudabilis . In quole
turper i... !! MATHS es,
Per inmortilia fæcula fæculorum . Si in hoc
al. A In Gotthico exemplariinmediate
Amen . maíū fe
BTO CE,CE
intesto r fequitur alia oratio : fed reétius e Ai , e . quo culparis , vel afsenfum aut baiglasti , kui in
-- her pastē xemplar Gallicum titulum interfe domum tuam Tu copifft, aut inde con rius, a'r conjerte
filia , rï . REUS exftio: flicoram omnibus dicito. 2.od fear: botolum
9 S./An deria celare uifp0;ueris, er culpabri es exindees : ewane
Bum pro Jeat cor tuum incrafsatum , ei indurArum , etnon - Ici
18 jan . pins te aqua imuredulum et fedu &tum ,ut dicat prpulus.
quia
 472 Diſquiſitionum Magicarum
guin Deus nofter index eft , cuius pozenasin feculale A neMaleficij ,ſeu Magiæ : ita tamen hæ
Culorum , Amen . Hec forma verbis breuior, luccin
Gior eft, fenſus tamen conuenit cum Gotthica , * legq.
mutila, mendofa * mimici Panci.
( ld.in al. Poſt coniuratiouem autem aquæ
* al. fam exliat eos veftimétis ſuis , [ & induat eos
düÉut: veſtimentis deexorciſta, & alliget in eis
sr.gom ran fingulariter finus rectæ confuetudinis , ]
& ificatis faciatque eosofculari * Eunngelium , &
omnibus crucem , & poft hæc aſpergat fuper vnú.
aqua' be.
nedicta , quemq; ex ipfis deifta aqua benedicta ,
cũ tumo & dicat adiurationem fequentem , &
recure proijciat eos ftatimfingulariter in ipſam
nerenria aquam . Hæc autcm omnia fàcere de
Dei
de folus bet ieiunus : & neque illi antea come
clomen . dant , neque ipfi qui eosmittant .
riapre
ciat in ia
Sequiturexerciſmus .
guam . Es
Bibil am
plius ba Exorcizote creatura aquæ in nomi
bet cod. ne Dei Patris omnipotentis, & in nomi
Jureti ne lefu Chrifti filij eius Domini noftri ,
qui regnat cu Patre , & S. S. vt fias aqua C qui a Romana Ecclefia deſciuerunc.mi
exorcizata ad effugandam , & euacuan
dam omnem poteftatem , & omne
phantafma diaboli, vt fi ifte homo deſcē
derit in iftam aquam , & innocenseftde
huius reputationis cauſa, pietas Deiom
nipotentisliberet cū , & recipiat eum tuú
clementum . Et fi culpabilis eft, & præ
fumptuofus in iftam aquam defcenderit
non eum recipiat,fed declarari dignetur
virtuş tua in eum , vt omnis homo ti
meat , & contremifcat nomen gloriæ D mijs,cap.tulo 4. quos cgo , vt eiufdem
tuæ lanctum . Per cuncta ſæcula féculo
rum , Amen . Domine libera innocen
tes', & configna factores , An en :
Habes ( Lector ) ritum vniuerſum hu
ius probationis per aquam frigidam qui
olim in vſu , & qué canoncs Pontificij
vetant , non propter verba, vel folemnia
ritualia, quæ pleraq ;pia , ctſi non deſint
aliqui in his neuizled propter iplamiem ,
& quia hæc a vulgo paulatim recept a dere conare :ur . Resmagni
fuerant Pontificibus tamen Ronjanis E
seclamantibus : Nam Pontifices neri
to damnabant hanc Deitemerariálen
tationem , & miracuh quafi ludaicam
poftulationem . Et obfcruatione di
gnum eft obtinuiffe paulatim vbiq ; Pon
uficiam prohibitionem , primum quoad
reliqua crimina : deinde poft Dini Ber- .
nardi tempora etiam quoad hærefim :
abulum , denique bæðifle in folo crimi,
filein hoc crimine , vt fine vlla Dei in
uocatione , fine vllo ritu pietatis aliquid
præferente ,quaſi per ludtiniIudices hac
proba abutantur quibuſdam dumtaxat
in regionibus . Nam hodie in multis
Germaniæ locis maxime V Veſtphalia
circulo, viliotur hac proba,in maleficis
indagandis: quas enim fama , velalia
rum depofitione fufpectas habent : eas
ftatim abſque vlteriore inquiſitione ca
B piunt,captafquc extra vibein deducunt,
& in aquam frigidam , ita conijciunt , vt
dextra inanus ſiniſtro pedi, ſiniſtra vero
dextro pedi fit alligata , & fi fupernatat ,
veneficis vehementius ſuſpicantur, &
idcirco durion fubijciunt quastioni: ſin
Inbnergantur,innocentes elle credunt.
De hoc genere purgationis, feu potius
proba , hactenus inter Catholicos , qui
bus illibaia canonum auctoritas probe
conftitit, illicitam elle led Nouatores ,
re degladiati . Licicam effe mordicus de
ſendit,Arnold .Scribonius Philoſophus,
Marpurgenfis: illicicam contra oſtende
runt prolixe , non V Vierus ſolum , & Bo
dinus , ſed inſuper libellis ex profeſio ,
Ioannes Euuichius;Hermannus Neual
dus, & Auguſtin. Lerchiemerus , & ex I.
C. Oldendorpius , Horomann . loann.
Borcholt Venatorius , & alij quoscitat , 1
& fequitur Gode nan . libro 3. de La
fectæ homines non magni facio ,led he .
reticos hæretico Scribonio obijcio ; vc
faltem intelligant Nouatores :hancefle Escufu
ſuoilim communem opinionem , a qua liter CA
lone a
in iudicijs , non tam nierè deberent re
pudGJA
cedere . Postea prodijt libclluscuiuſdam nici Re
lureconſulti : qui , ex Catholicis vnús . 116€
& folus , hucufque ( quod ſciam ) ſcri. Defenis
ptis hunc iudicum abuſum defen prebem
ge: fr
eft momenti ,& proinde
diligenter, non obi
ter tractanda ,
& difqui
ren
da veritas, non verborum co
pia, fed rationum mo
menti Gc
ergo
 Liber Quartus. 473
A vtrium inflatorum :yel,fi hocaon voluit ,
QVÆSTIO V. certe falfitatem ſententiæ non intellectæ
hisinuolucris verborum perperam coag
De proba ( VI vocant) aqua frigide ,qua geratorum contexit, & obruit. Mendole
Strigibus explorandis in Ger vero ,quia vterq ; modus ille fupponit dæ,
mania quidam viuntur . monem aereum habere corpus, quod ali
bi refutatum . igneum potius haberet , &
SECTIO I. fic ab aqua extingueretur,vel aquam , ex
calefaceret & ebullire cogeret : quæ am
Diſcutitur opinio, & rationes ddolphi bo experiétiæ ,& rectæ rationi repugnát.
Scribonij. etiam ſecum pugnant:cacodæma
Illa
B nein fubftantialiter in lagis diffundi:&
. { piritum fine ſua eſſentia eas inhabitare
VV ius fententiæ, && praxisiudicia Quis etiam credat lagas omnes eſſe a dę
riæ acerrimus defenſor,conatur eam ita mone pofleffas, vt funt arreptitij, feu ener
bilire rationib partim phyſicis, partim hy gumeni, & vt fuere Gergezenorū lues ?
perphyſicis, ad phyficam enim pertinet , hoc ipfæ fagæ negant, & experientia re
quod dicic de dæmonis leuitate,fagarum fellit. Sioblidet,quomodo apparet fores
pondus ſuper aquas fuftinente,ad Theo illas accedens? an duobus, tum eft in lo .
logiam vero ,quod de odio , & antipathia cis ? an vero exit ,& redit , cum lubet : pof
aquæ , ac ſagarum . Sed vt hoc cóniodius fet credo, fed fic facere non credo.Dein
intelligatur, accipite dicta illius, vt funt a de fi hoc facit eius leuitas: cur ceteri ener
Richio repræſentata ,cui & alijea referé- C guneni non æque leues ,cur ſubfidunt in
Godelm . ceshacin re ,conſentiunt: nori ea contra aquis ? cur meili porcorum illi greg's ;
A ca.1. er bo , etli poſsim facile, ne quis me calum quia noluit cos ſuſtinere ? ian ),ergo non
Binsfel. niari ſuſpicetur. Dicit ergo ile hāc ſuper leuitas illa naturæ dæmonis ,led voluntas
de cófel. natationem Sagarum prouenire ex Sata hocoperatur.Hoc verum eft, & coredit
malefi.p.
2.000 $. 7. nica leuitate,ve cauſa efficiente.Sa tanam res, cum addit Seribonius: Satanam , ve
dub. i . enim efle natura leuiſsimum , vtpotc plus Deilictorem eas ſuſtinere, & quia lictori
de aere , quam de aqua participantem, & non licet preſcriptum iudicis excedere ,
ideo poile illas ſultétare fuper aquis;duo ideo fieri , vi nec fontes mergere , nec
bus modis,velic fupponédo figis, & eas infontes fuftentare dçmó queat: neinfon
quafi dorſo cleuádo, vel ctiam le ijs vnié tes periclitentur, cnadant fontes impunia
do , & toti illarum corpori ,occupatione , D tæ . Sed hoc iam ad hyperphyſicam refu
& poſſeſsione quadam ,infumdeitho.non gium eft ,de quo ftatim.Contra illam le
quidam hypoftatica vnione , utmixtio uitatem fortiter etiam vrget,quod graui
ne phyſica intrinſece coadunando ; fed tas, & leuitas proprietatesſuntrerun cor
leuitate fibi connata illis quodammodo , poratarum :quare non magis conueniüt :
per preſentiam fuain ,data & quaſi com denoni,quam animæ rationali . Sed au
municata. cacodemon ,ergo ( inquit )ſub dio , ncfcio quam ſpiritualema leuitatem .
Hantialiter in ſagis diffulves , eas retinet , Siquia demon ſpirituali leuitate preditus
quantum , fcilicet ad ipfum ſpiritum , qui cft ,hoc poteft:certe & animapoterit , quç
fine ſua eflentia eas inhabitat, non quan ipfa quoque fpiritualis tota , & proinde
tum ad ſubſtanriam partium corporis ſa leuis tota, & tota in toto corpore , & in
garam . Leuiras ergo ea non eft qua afor . E fingulis corporis partibusfubftantialiter
ma corporis immediate prouenit, ledado que diffufa ,non inhabitat modo , fed in
uennia ,exlerna aliiende accepia.Hæc format etiam . Hoc vero non pofle ani
ileycobſcure,fic fane mendofc. Obfcu mam norunt , qui natare non ncrunt , &
riſsime:quia ,vel hoc tantum voluit;ſagas aquas aliquando ingreſsi . Si animę leui
a dæmone ſuſtentari,prærogatiua leuita tashoc non poteft : ratio clamat,nec dę
tis , quæ ex aerea natura in eo vim haber monem corpus ingreflum poffe, ratione
aquis emergendi,idque fubingreſſo cor fue leuitatis.li fuftinet,ſuſtinere: quia cor
pus dæmone,vt folet fubingredienergi porea illa mole potentior eam loco po
menas : tuncque illas cmergeremore teltmouere, vt dictum libro fecundo.
li Cont
474 Diſquiſitionum Magicarum
Confugit tandem Scribon.ad Deivo- A adcoq; in ciuitatem Dei , vt germanici
luntatem , & prædeſtinationem . Quid ,fix
inquit , dicerem Deúiplum fagarü , quas
fcilicet vere reas nouit, corpora fingulari
quadam , & fpecifica leuitate induere qua
in fuperficie aquarum ferantur?indecer
te non fequeretur , Deun ab operibus
creationis non ceílafle . Ita eniin prædi
fponere potuit, vtfi quæ fagæ futuræ fint,
fpeciali quodam modo in aquisnequa
quain ſubmergi debeant. Vtrum vero
hoc omnipotentiæ diuinæ contrarium B definiri,
elk: dicetur ? velun eriam voluntari, quia
non exprellc fignificatuin eft in facris li
teris ? minime. Nos vero illud fixtemur
Deum polfe cum lubet.dubicamus ,an vo
quam libucric, indicia nulla inuenimus ,
cur credamus voluiffe ? multa habemus,
arguinenta , quæ noluiffe, & nolle doceát.
ideo petimus probari,quá atfirmant, Dei
voluntatem , & experiétiam , quam addu
Cunt teftem ,vt fallacem non lemel, inox
refutabimus. Quæ vero de noua creatio . C. fi peccarum, & iniuſtitia abiliisreuclatau
neaddic , non extra chorum inodo ſunt
faltantis ſedieciain deliraatis. quid enim
ad rem illa ?:
Addit, Aquam ipſam lagasin fe ferre
non poffe.cur putas? quia ( inquit ) Deus
Opt.Max.ſuo prudentiffimo,iuftifuno
que iudicio ab omnibus inde fæculis ele
mentum aquæ prædeitinauit falutati ho
minis lauacro , wc qui a peccatis abuendi
ellent, & Chrifti Ecclefiæ initiandi, huius
baptiſmate voerentur , & per hoc mediu : D funt veriſlima , fed non apte allati ad idi
noui homines facti, quafi per ianuam in
Chitiregnuingrederemur, quiprius re
iećti fucramus.Quandoquidem ,inquam
Vainiano quodam odio eas acculio , &
Beijcie, vt fiinaximepro viribus tencent ,
non tamen fubinergipoſliot.] Ecceiam ,
lector , non a dæmone petitam caufam .
efficicntem ,fed ab aquæ natura.Quia in
fitum illi: odium in maleficas. in fun
autem . ab , auctore nacure , qui cum
aquas creabat , jam mente cunctorum
preſcia ftatucrataquas forefaluus nottræ
inſtrumentum , itaque inſtuit odium a
quis,illarium , quæ falutis, & lux , & aliorú
olores , & vexatrices Sic.o.:nox explicat ..
Et quodmam (ait)eft illud odium ? aquę.
Deo placucrunt quibus vſurpacis peccata
hominum ablueret, atque purgaret:in ba
pufmate Chrifto Dei filio nomina noſtra
prinū.damus, & cius albo incorporainur
uesrecipunur:ideoque omnes, qui falui
modo fieri volunt, ſacræ huic aquæ bap
tiſmali immergi,ac purgari oporter at ſa
gæ ſpreto iſto diuinolauacro: toti Trini.
tati,Deo Patri, Filio , & S.S.fcientes vole .
tes renunciant, & nihili Dei, & creatoris.
opera ,nihili ordinationes, & creaturas fa
cientes,peccatores, & apoftatæ omnium
aliorum liūt peffimę.Cú autem hoc fcc
lerein toto mundo nullú ſceleſtius vnquá
aut reperiripoilic,quid dubitem
dicere? fi ſagæ non ſubmerguntur aquis ,
id fieri ob peculiarem iftam ancipathian
videlicet quod elementú aquę nolit illas
intra alueuin ſuü recipere ,fed omnino re
fpuat,& omnibusmodis fugjat:hunc lei
licet in fine, vt peccatrices eiufmodima
nifestentur. Nam & creaturę inaniinatæ
feruiunt prçdicationi, & gludę nominis.
diuin}, vi fcilicetcęli , ita quoque eleméta
enarrant gloriam Dei ,tulias,iù in boc »
puniatur.Aqua in baptifmateeft facramé
tum ,eft fignum ,etfigillú inui inter Deú ,
&hominem baprizatum noui fæderis .
Quid niigicur eodem modo , fignum ,aut
indicium effe poflit,diffoluti ilius, & fra .
cti iterum foederisa Et hanc rationem ,fi
uc caufam facilline dixcriin efle veriffi.
main , vt falçoulle adınittendę elu v
deantur, vnitamen hçc recipienda fit. ].
Hactenuisille : in cuius verbis quędanu
probádum , de quo ambigebatur: in qui
bus facile agnoitas fpirituin illa , qui ſcri
pructeltimon'sgaudet abuti,& lemper:
lumina viadoilus, vi mendacio veritas
ancilletur. Spirituales illasaque preroga
tiuas regenerationis rationes compe
tentesagnofcimus, Catholici . Sed quid fa
dicerem cum Princip.Nouatorun quo
rum ſumrnam.puto Marpurgi effe aucto
ritatem : prerogatiuam hancaquçſingu
. E latem non este : nonne corrueret huius:
anupathie fuoklamentuo ? Aiecce Lu
therus, cum ab eo quęlituin fuitle:NLITT ,
deficiente aqualiceat baptizarein lacte ,
autcereus principio quidem inopina
ta forre perculfusinicrrogatione,hęlitász,
dixit : id diuino iudicio commitendum ::
recollecto poft fpiritu , & illo fuo afflatu :
entco fubrunxit : quicquid balnei nomi
nenuncuparipollei, id cenſendum mjö
binje:
 Laber Quartus.
nire ineptambapilmi materiam . Ne. A fed etiam talis in plantisamor,quitamen
que Martiller, Ken nitiusille,Leiſeri
In colky Oracudit , (aiis certo credidit, num ele
qui.com menit hoc aquæ neceſſariam bapur.
niniala .
17. momateriam pręberer :hoc enim fi Chri
10.3.v.5. fto Domino atfirmanı , & Apoftolis ma
AH 8.v. giftrum fequcnubus credidiflet;núquam
36.et al. fit
10 V.7. quæītiones illas: an hic ,vel ille liquor,
Eph.gov. naturalis , & vera aqua, orioſas vocaffet ,
26 . cum ijs,deneceffitate aquę ad baptiſmu,
Eramen fiue de neceſſaria ſacramenii huius mate
Cốc.Ti.
cã... 16 . ria , inquiratur. Nec etiam Caluinus id B abſurdius?quia nec fenfu quidem prædi
credidit, qui apertiffimain Chrifti Domi
ni locutionem Ioann.3. allegorico ſenſu
accepit:& peraquam , intelligivoluit,non
elementum illud aquæ , ſed ipfum Spiri
cum ſanctum , qui dicatur aqua , eo quod
animos noſtros abluat: quia finebaptif
mo faluari hominem pofle putauit, atque
ita præiuit,clarumque lignum Anabapti
ftis fuftulit ad gehennam . Sed nos hec
omnia Lutheri,Kemnitij, Caluini deliria
deteftamur , viderit Scribonius tamen , C eo ten pore ,quo Deus aquæ elementum
Vide in quid illis fit refponfurus , fi hæc fua dog
frajec.z. mata torqueant , in imaginariam antipa
thiæ chimeram . Habemus Catholici,
Deo laus habemus arietes fortiores. Mi
ramur interea, & Caluini ftrophas,atque
tropos, & Lutheri vecordiam iuxta ride
mus , vt enim de hoc nunc loquar cum ,
& late , & iufculo carnium , fiue herbaru ,
& vino , & fimilibus liquidis ablui pofli
mus , negari non poffet illa balnei vſum
præbere polle , & quo quidqua e d ab . D nes,vel ex fcripturis, vel ecclefiaftica tra
itergendum aptius : hoc etiam efficacio
rem baptiſmomatcrianı præbiturum ,an
ergo id , quod Hebræi vocant. aquam
pedum pax auribus quæſo , & nar.bus fit,
fordet, fętetque Luthero foli ,eiuſque de
lirium hoc proterue tuéti, tale lauacrum ,
tale balneum contingat , fed ea lege , vt,
pro honefta ſtriglecul?, illi ſcopa taxeæ ,
quibus ftrigmenta deradantur, & amur
ca nitro condita ,proccromate , adhibca
cur; ſicque atıingatur toto enixe corpore, E inur,quid inde conſequitur;Odoreidcir
pumicetur, leuigetur, nihil illo irundius,
nihil bellius, nihil augiæ ftabulis dignius
inuenietur.
Quid ais Scriboni Vatinianum aquæ
in lagasodium eft; an ergo aqua prædita
racione? ideo enim iraſcibelluas, & odiſ
ſe negant Philoſophi , quia ratione ca
renc . Metaphoricum , inquies , odiym
incelligo , & quale in plantis cernimus,
475
in aqua, & alijs clementis nullus cernitur
nifi quædam ad locum ſuum , quoniam
is ad eorum conferuationem putatur fa
cere ,propenſio . Si lagas odit aqua,cæte
ros amet, vnde hoc probabis fateris vi
deo naturalem hunc amorem non eſſe
vllum ,nec odium ſane, ſed vis fupernatu
ralem hunc affećtum eſſe quæro ,an eius
fibi cunícium elementum aquęan igna
rum : non dices conſcium . Quid enim
tum , quanto minuscognitione? & hoc
neceſſarium foret , vt ſagasa cæteris di
ſceneret;fed non diſcernis etiam , cuin ,
& hæreticos alios, & hypocritas, ſic Di
ui Bernardi teinpore, expuerit. Eius ver
bapoftea recitabo ex fermo.66. In Car.
Ignarum ,eft ergo , & fic mouetur a Deo .
Nouon e motu quoties ſaga aquis inijci
tur ?non hocfaris explicat, & videtur vel
le ſemper hoc operati decretum Dei , ab
creauit , & ex hoc Dei decreto lemel lan
cito , vim hancaquasaccepiſſe. ſicut her
bæ niinirum vim illam fibi fimilis per fe
meproducédi,legeilla primitiua ,qua iuf
ſe Gene.I.Germinet herbam terra vires
tem facientem femen , c . Nihil du
bito, li hanc legeni Deus ab initio poluil
ſet aquis,hanc illis in perpetuum vim có
petituram . Sed ,vthoc credama Deo fa
ctum , necefle fit alias adfcri probatio
ditione.in re tanti momenti ſolis niti con
iecturis ; hoc vero, nec fobriæ ,nec fanæ
mentis eft,vel ſapientiæ . Omoes nos fa
lutari lauacro ablui neceſſe eſt, viſului ſi
rnus: quid tum ? nemo hoc Cath licorü
negat:negantnonnulli Nouatorcs Huic
facro baptiſmati, totique facratiffime Tri
nitati ſagæ renunciant; hoc quoque fate
mur , & ideo cunétis lupplicijs digniffi
mas , & fcelus earun ,atrociſſiinú proti
co illas aqux, & exfpuunt onus moleftú ,
credo , vi aquæ viuæ cadauera , fed fors
hoc propter aquæ , & aeris copiam , quæ
in cadauera feinſinuauit . Viva corporan
mergerentur; non fupernatarent. Verum
audio hoc fieri, quia fagas aqua prodere
mauult, quam celare crimen , & fic quali
præconem agit.feio creaturas omnes lau
dare Deum , & gloriam Dci enarrare ,fed
li 2 hoc
476 Diſquiſitionum Magicarum
hoc non faciunt,eo modo , quo loſue iuf-
fit Achanum dare Deo gloriam , nó quo
Pharizzi, id a cæco nato exigebant , ſed
ſua pulchri'udine,ornatu , vtilitate , & effi
cacitate ,quam ipſis Deus tribuit,opificis,
& creatoris ſui bonitatem ,fapientiam , di
uitias , & potentiam homin busannun
ciant.Illa vero confeffio , & indicatio , &
vt ita dicam præconium , fiue manis accu
fatio , quam confingit Scribonius ; facris
litteris,concilijs, Patribus, & Ecclefiafti
cis monumentis noua eſt, & inauditaw ;
quare,nec veroſimilis ,nec credibilis, nec
tuta , fcilicet alia nobis media Deus non
reliquit,ad explorandam veritatem . Si
gnum eſt initi cum Deo federis: hoc ſci
mus,& credimusdicentis .Deo fignum ,
vt credamus eandem efle federis violati,
poſtulas? dafimile teſtimonium , & cre
demns . Das nullum non credimus iſtud
qui illud confitemur. Deinde non aquæ
quatenus eft aqua, vt inſtrumento ,neque
vt ſigillo,ſalutein tribuimus noftram , ſed
quatenus ad aquam acceſſit forma bap
tilinalis.ſalubriter illa abluit, quando ver
buin acceſſit ad elementum : tunc eniin
factum eſt Sacramentum ; quod nudum
prius erat eleinentum.Tolle verbum nec
Tacramentum ,nec figillum agnoſco , túc
dicam aquæ laudemDei , & gloriam no
bis annunciari per terram ,per aerem , per
ignem , & quæram cur non hæc aquæ
fagasprodant cur illis aer ſpiritum non
reddit difficiliorem & , lenta prodit præ-
focatione ? cur non ſubſidit terra, & mc
dias haurit, vtfic prodantur? cur non aer
illas ſolo allidit,& viciffim reſultu , vt pi
las,terra in aerem repercutit? curignis il
lis communem ſe cun cęteris præbet
creaturis ? Equidem ſi odio ſunt vlli ele
mento , igni erunt odio , nam ignem illæ
piæ ceteris elementis odere & mutua ro
let elle antiphatiæ ratio. Sunt, & alia plu
ra ,de quibus fequenti Sectione.
SECTIO II.
Exculja ſententia,cá ratione l.C.cuiuf
dam Catholici.
Imini,primum dictù Scribonij de Dia
bolo ſagas ſuſtentante reijcit, cenfet enim
nyllunihic efle factum , nullum miniſte
A rium ,neque operam vilàm dæmonis,fed
Dei omnipotentis folius,per fuos miniſte
riales angelos bonos,id exfequétis. Qua culent,
in re , quam minusfecuram fit ingrellus 238.
viam mox oftendetur; illud autem ab eo
conſulte fuit additum his verbis: licet fa- Sup. * 4 .
pebolitorſit opportuna locutus tamen mul 239.
tum intererit Dauuſne loquatur ad hæ
ros: ideo neſcientia , velſenſuum altitudi
ne porius, quam exercitij Chriftianaque
charitatis pondere hæc fcripfile videar :
B totum dependere me a fanéta marris Eco
clefia auctoritateprofiteor, nihilque quod
eidem invllo aduerſetur,determinale ,
multo minus obſtinate , defendere velle. ]
Salutarem profecto clauſulam exofculor
& hancilli mentem gratulor,ſperoque
futurum , vt, cum Ecclefiæ fententia Ca
nonibus priſcis luculenter expreſſam vie
derit, cum rationum ſuarum , & imbecil
litatem , & communis ſententiæ vim , at
que momentadiligentius perpendit, libe
C raritque:ſeſe illi fit adiuncturus.prudentis
fane eft , communem potius Theologo
rum , & Iuriſconſultorum Catholicorum
ſequi orbitam , quà recentiú , & Nouato
rum ratiunculas ; prima ſpecie fucum ali
quem acuminis præferentes , amplecti.
Maiorq; apud finceri iudicij homines
auctoricas, eſt traditæ a ſummis Pontifi
cibus praxis, & doctiſsimorum tocius Eu
ropæ virorum ſcriptis conſignatæ , quam
aliquot latrunculatorum , vulgi opinioné
D ſequentium , periculofu experientiæ ,
& vſurpationis. Ego nihil in hac tracta
tione fcientiæ exquifitioris, vel ſenſuum
altitudinis profiteor , ſed tamen ftudium
vericatis , & diligentiam , & lucem non
nullam , proingenij mei cardicate, & im .
peritia fcribendi, fpondeo . Spero COA
certatorem , vt vult alios ipfum ab omni
bus ferme diffentientem benigne ferre :
nonęgre laturum ,fi foli ipfi non conſen
tiani,vicum tot viris clariſsimis, & doctif
Efimis conſpirem , & fentiam .
In primis quod ſupponit pleroſque Iu
diceshac hodie vei proba ; id ſcio verum
non efle , niſi fortaſsis de lola loquatur
Germania. Nam in Italia, Hiſpaniaque
( vbi illibata Canonum auctoritas ) peni
rus nulli ea nuncvtuntur . In Francia, &
Belgio ,vel nallion nino, vel adeo pauci,
vt eorum ratio habenda non fic:ique no
nifi indoctiores, & rurales iudices. In ip
la
 Liber Quartus.
477
fa Germania , doctiores quique hunc v . A tolerantia clufit, quam in cafu , quo pro .
fum improbare cæperunt, & illiipsi, qui bam aducrfariusrequirit ,adco , viniliom
nondum deſeruerunt , cum fcrupulo & , ni tempore prohibita hæc foret, tunc po
anxietate, metuque errorisid faciunt , vt cius ca vtendum videretur.
patct ex epiftola V Veſtphalorum ad Go Illud etiam non capio , quod ſubdir,
delmannum milla , & eius operibus infer plerasqo eleuioribusindicijs comprebe.
ta.Pleriquc etiá ,vt 1.Cilli Germani quos Jas vbigenerali inquifione facta ,nulla
çicaui quæft.4.fect.vlc.teftantur,iam pau qua adminicularenturindicia fuperuenia
latim in defuetudinein multis in locis eā rent, aut ante ,aut poft aqua probam ; pur
abire. Hoc ergo fenfu vera eſt inſcriptio gatione canonica indieta ,ac ciuratione fo
operis illius,hac proba pleroſque hodie Temnipramifla,per ipſos dimifſ aselle.com
iudices vui. Hoc præmiffo. B reftituias ( fic aiuntnu.28 .) bene quod di
Sententia ſcriptoris illius ( vteam non miſerint : non benc,quod probam cunc
minus fide , quam compendiofe totā an inftituerint. Nam fi tantum erant indicia
te oculosproponam ) in fumma hæc eft : ad capturam ſufficientia: ius illis nó erat,
Quando indicia ſufficientia ad compre ( cx ipſorummet ſententia ) cogendi ad
benſionem adſuni ,tunc comprebendi de hanc probam ,tunc enim dumtaxat affe .
bere, ( quod certum eft ) quando vero co ruint probe huic eſſe locum , quando , ad
traincarceratum vehementiores praſum priores illas pro captura , vehementiores
priones ( etiam fpecies fafti) accederent, aliæ pręſumptiones accederent, & infur. -
tales, vicommuniter ad torturam fuffi gerent, quæ communiter ad torturam
cientes ele pollent, tunc non effe confeftim jufficerent, vt dictum abipfis nu.24 . De
quaſtroni fubijciendos,fed aä firmiusro- C inde ſi hæc legitimia probæ ſpecies eft, ad
bur precedentium indicisrum , probam canonicam purgationem veniendu mi
banc aqua primirus adhibendam ; no ad nime fuit , cedo enim vel mergebantur ,
reum per banc conuincendum ,fed prepa velnon . fimergebantur ?cur, vtinnoxias
randamó muniedam torture viam, non ſoluis ? cur adigis ad vlteriora ?nonne
monumentum faciendum tanta confiden fat expurgata, quæ Deo iudicc expurga .
Sic ille rius:] Conſidera( le &tor ) iuxta hanc fen tacerte conditio hxc vulgarium huiuf
WW1.24. cenciāduo,primum concedere auctorem n :odipurgationtim femper fuit, vt qui
ad pænam ,liue fupplicium inferendú nó bus euenius fauillet;ei ſe iudex fauitorem
elle adhibendam hanc probam , fed tan exhiberetablo'lieretq; quem ,velaqua ,
fum ad tortura.Deinde quoad torturam , velignis abfoluiſſet. Si fupernatabár ,quod
ca non vtendum iudicibus ad fuppleme. Dadhuc teftimonijs egebatis? certe non ni
tum quando defuntfufficientia ordinario fi, quia probę veftre in omné parte in cer
jure indicia, fed tantum ad confortationé titudine noueratis.non ergo hæc Dei mi
præcedentium iudiciorum , alioqui fatis raculum eft, fi incerta.fi dubia . Yos ipfi
validorum ad torturam ,idque duintaxat, præiudicio veftro cauſam pręuaricamini.
vt iudex fic confidentius poflit ad tortura Sed addunt experimenta innocêtiem
procedere. Ex quibuspatet primo,quam qucrundam , qui , cum vellen: probare nu.29.
exigua fit & quam non neceffaria ad iu . ſponte fun,mergebantur, ficque faffi funt ;o .
diciariam inquiſitionem hxc prob.i. fo cognatos affineſque laos, quos videbant
lum enim prodeffer adtorturam ,idque inmerfabiles , vere culpæ reos effe , im
non niſi quando iam ad cotturam June mo, & ipfi fe accufatoris,ac vindicespra
indicia ſufficientia.fi funt fufficientia ,iam E buerunt. Vnumque narrant exempla his
non neceffitas res eft , fed abunduioris verbis . E diuerto contigit verulam quan
Jantum cautelę, & quafi curiofitatis. Rus dam ftipite arundineo nixam ( quæ ante
fus, fi certum à Deo mifum fignum eft ; complures annos maleficij,vnacum ma
cur non ,vt ad torturam , fic etiam ad con rito ,&- forore, infimalata , é comprehe
demnationem quoque adhibeatur, eode fa ,his fupplicio abfumptis; illam quod , &
modoz verbi gratia, vt cófidentiusiudex }iuiores tum contra ſe quam contra ccte
condemnct. Imnio maior videretur effe ras præſumptiones militarcnt, pariterque
neccffwas huiusprobæ , quando teſtimo grauida, & partui proxima efict, in exinu
Dijs conuicta fufficienter laga , tortucam fuerat relegata , vbi contra identidem
Ji 3 ge
 478 Diſquiſitionum Magicarum
geminatum ,ac ſub pęna Magistratus in- A nem , fine conſcientialafione ita facere, ut
terdictum , prouinciæ , ac habitationi fuæ dilucido, & ftri&to li&torimandaro; ſuffi.
fe intuliffet ) comprehenfam acaq uæ ad cienti interuallo interie £to,apparereipris,
fubmeigendum hoc nu.1594. adwdica ac omnibus circumftantibus.de natatio
tam ,carnificique traditam ,tanta poten ne,velfubmerſione delata fufficienter pol
tia aquis ſe fe fæpius interdum ,& vfque fel. Jaddit, & alias cautelascirca modum
ad humerus videndam excutifle, & quafi primo hocioteruallum vnam eſſere des
ebulijffe, & profiluife, vt demergente, & bere, & aliquanto laxius, faltem ad folius.
obtrudente eam fæpius conto carnifice , iudicis non carnificis arbitrium diftin
fub.aquis vix contineri potueric:exftititq ; ctum , & temperatum , debereque iudi
tum multoru fermo, ipfam nili canta ve cem aduigilare ,vt onnis fraus, colufio ,
hementia conto , per carnificem fuifſet B tucus, in diligentia, vel implicatio abfit.
depreffa,acio aquis detēca, facili, & qui Cautela hæcbona eft, fi resipfa licita fo
dem celeriori negotio, quam hominier rent . Suknt enim omnes miergendi,&
Num.zr fet poflibile, ebataturani, ac euafuiá fuif natandi in peciti,ſed & periti,duin mer
le.] Hanc feriptor,hoc indicio fretus, ni guntur: ante quan aquis præfocentur ,a
hildubitatmaleficam , & comburendam Itquotics.fupra aquas capite, & interdum
fuiffe pocius, quam abmergendami.Ego hanteris.cftcrri, conante quantum po
hic rurſus hæreo, fi comburenda : ergo telt natura hominis conſervationcm.di
vulc indicium fufficere ad mortem , & ligenter, iaque videnduun , ne quid tale
contradicit fuæ pofitioni: qua ad tortura hic eueniat, quod Magiæ afcribatur, vel
Rum : 4: dumtaxat eo veenduni ccnfuir ; Item , li miraculo . Idco fufpicor addi abaucto
conto eam ( ab aquis carnifex potuit deci C Ec ,iudicem omni cuta pcufpicere debere
nere , & mergere;nó igitur Deus hocper quid naturæ , quid miraculoro indicio fit
fuos ministeriales angelos bonos exſe tribuendum . Sed fruftra funt cautelæ om
quitur, & fagasarees,aerepellitabaquis ;. nes,nec vlla humana prudentia vnquam
vtpoftea dicet ipfe nu.238. Nam quis ho poterit fanctum efficere,quod quia illici
minun cobur vincat angelorum liange um eft,viandum ctat.. Neque nunc di
li expellebant, qui fieri potuit, vt cóto car fputamus, quid iudici faciendan , vt hoc
nifex ,angelis.contra nitentibus, eam po inckciun.cxcrceat caute , & circumfpe
Na ; 2 tuctit ſubmergere , & aquis præfocarc ? cte ? ledan vlloid ei modoliceat exerce
3.3 * 34 . Nonigicureraccurdubitarci, & cú multa te ?
ſcriptor ille meditaretur circa hanc tacti Quod poftcanumero 38 requiritnom
fpeciem ,fed paucis poterat concludere. D accedere iudicem ad hoc experinientú ,
hic effectu sa vi natubilinoninanat, nec nifi vehementiffima, & plusquam ad tor
a:Deo -manare putandus: non enim Dei curam fufficicntia præcefferincindiciaid
voluntas, & miniftroruin eius efficacitas, pugnat cum ijs, quạ numero 24 & nu
in hac voamaletica iccica foret: reilat , vo mero 35. dixit , fufficere pra:fumptiones,
vis enatandiextrinſeca fit, & ab illo , qui vehemcutiores, quæ ad torturam com.
hominum gaudet interitu,ac deceptione muniter fufficerent, fufficiunt , quæ ad
cuius eren conauusomnesa miniftris; torturami lufficiunt, circunc requirit ,
juftitiæ Deus, vt plurimum , patitur fupe plulquam lufticiencia ? fi præcil . runt
tari: Video hic dæmoneni conantem pa pluſquam fufficiétia , quid liacupus pro
stis conueniusftare, & lagam vodis ex ba ? licutcniin ad condemnationem , vbi
pellentem , video vincia conto caniticis. E reus legitimc conuictus , vel ipfo facti no
qui id fieri poteft , certe digius Dei lic tor : c tale , res.luce meridiana Glarior eft :
eit, carnifici.victoriam tribuentis , quia hæc proba foret fuperflua ; Sic etiam , ad
iudicium Dei exfequitur. Si hac, & COI 6. curam fi pcitua erit, quando fufficie
fimilia veriffima meditatisfuillit , non tia ad eam hibentur indicia . Nec enim
confugiffet ad illam regulan , qua putut fuperfluçinquiſiciones iudicibuspernil
difficult.tes omnes decidi, & exlaurict. fæ funt, vt ducebitur lib.fequeni
# : 35 ca lucicesuindicijs, quæ ad torturam dciure Quod addit numero 39. difcrimen ef
1992 * fufficiuniprecedenibus, 'poffe in ſuyple fe inter malcficos , & alioscriminolos, &
monium plenioris, legilibriu prola.io inmaleficis, propter difficultaten: peaba
 : Liber Quartus. 479
di , miorem licentiam iudicibus conce. A damnatam dixit , quia exfilijmandatum
di, vt fcilicut hxc aquæ probatio admitta . bis infregerat, atque ita non propter ma
*c ; incrivitibuscæteris non admitta leficiumnece
. nim ratione inaleficij ad
curAdinijscaaonicæ , & ordinariæ pur aquas damnaTent,vbi moris eftad rogā
guioncs fufficiant. item ,peculiare effe mitti iuxta leges imperij. Si dicat noin
hocin maleficio, quod licer Panorinitan . mergendas certeiam ſequitur , hanc fu
(quein DD. alij veteres funt fecuti ) cea pernatationem non efle introductam ,
fucrit in aquæ frigida purgacione ſuper duntaxat a Deo ad dirigendum iudicem
natationein eſſe documentum innocen in cius criminis iudicio , dequo diſcepta
tiæ : tamen in folo criminemaleficij con tur.cunc enim non ageretur , nec iudex
( rarium notandum.id, ve gratis dicitur , inquireret ,an effet rea maleficijſed anel
gratis pole negari , & ex dictis D.Ber- B fet rea funci ,puta, vel adulcerij. 'In quibus
nardus ſermon . 66.in Canric . in fin . vbi criminibus deciperetur ,tunc hac proba
idem herefi , & hypocriſi tribuitur; falfum iudex. Nam dum dc furco quæric ,li non
apparet. mergitur (quia faga) certe abfoluet eam
Nobis nunc tamen ,ideft,minime ne quæ vete furtirealit, quia non demerſa ,
gligendum : ex eo enim pellucere poteſt & idco a furto immunis cenfenda . Nec
vanitas, vel probxe , vel defenfionis eius . ad rem facit , quod hinc indicium capiet
Etenim fi hæc proba ad condamnatio . maleficij. Quid fi enim mulla concurre
nem inſtitueretur poft torturam , aliquid rint alia, eo quod etfi laga fic ,nulla tamen
torte ad rem pertineret,quod de difficul deipla ſuſpicio habebatur ? certe iudicis
Cate probationis in hoc crimine prætexi officium erit dimittere , quam iniraculo
Luc. Nam difficultas cora , quæin hoccri. C Deus ſagan elle docuit. Ši non dimittit,
miae peculiaris iudicibus occurrit , inde iniquus eritiudex , qui furtiream , diuino
naſcitin , quod ſagæ plerumquctoren expurgatamiudicio , non dimittit. vides
ta dudant per fomnum ,vel indolenciana: in quot le ſtimulos conſcientiæ inijciant ,
ance tormenta vero , ad iudicia , quæ pro quihas Nouicatum fuperftitiones ,vulga
cormenus ſufficiant,longe plurainuenias Tiaquefequunturopinamenta. Nunc vi
momenca contra lagas q , uam contra a deamus,quibus rationibus fuam probam
dulceros, vel nefari e veneris reos. plures defendir, & fingulis ordine reſponder
cnim correi ſuntfagarum ,& hoc crimen conabor,habentur eius capitulo fecundo
non occultius adinittitur, quam ifta quæ & toto poftea capitulo 4.vbiexcurſiono
dixi:in quibus vnicus dumtaxat eft con vnam prolixiflimam addit , qua narrat ,
ſcius,& fecreta thalami quærútur, quod- D & deſcribit Dei prouidentiam fuauiſſime
que dici folet,etiam ſoli, & aftris reliquis Omnia regentem , & mortalibus optime,
es occuluntur. Cum itaque velit auctor ne demon illos decipiat,prouidentem , &
hanc probam adtorturam duntaxat pre per Angelos cuſtodesetiam finguloruin
mitti: non eft , quod in hocfagarum cri elementorum omnium fatagenić. hanc
mine peculiare ius introducat.Cæterum , quidem probam peragere per eum , qui
quod a cæteris criminibus nomodo hoc aquæ præeſt elemento . Mulca in ijs de
excipit, ſed etiam contrariam illi quadam ducendis accumulat ,non certa ,nec pro
ab extrinfeco condicionem appingit , ſci bata. Et quainuis omnia forent certa , &
licet et criminoGi alijiulte accuſaci mer probata , nihil tamen nos ea premerent . 2
gantur,tamen in hoc crimine fagas iner Etto coin Deus impedit,ne dæmon nos
gi non poſe. hoc cerce , firazione crimi- E opprimat, vt vult, & poffet.ergo nullum
nis fieret;confequeretur eas mergendas, lædic vbi lob impedit Deus nenos,aciu
quando de alio crimine ( puta furti) ac dices , & magiſtratus præcipuos ad lubi
culatæ iuxta ritum illum veterem ,de quo cum decipiat?ergo neſemper, & omnes:
Panorin.egit ,à quis inijcerentur, li noxię vbiAchabore deceptos Pſeudoprophe
forent, quæro igitur,mergemtur,necne ? tarú? vbi Suſanna falſo criminedánara ?
Simergendas dicat:contra,ſed illam quá Quod denique dicit, nu.223. pauciorum
narrauit num.3o.patet,meríam non fuif miraculorú hodie cauſam elle, fideicon
ſe vi ponderis fui, fed violencia conti de ftantia, & teporem ; ea quide vna eft, fed
primcntis, & camcn fagam fuiſſe dixit, & 4 melior alia quia ftabilita iam femel fide ,
minor
 onum
480 Difquifiti
minor eft,vel nulla neceſſitas eorum . Et A
quod nu. 2 26. addit opera omnium reru
creatarum ,que bona, fiue mala Deo elle
attribuenda, id niſi ſanc explicetur, catho
licui non eſt. nam culpæ mala , ſeu ope
ra,quibus peccát homines, Deo qua ma
la ſunt,tribus fides vetar . Sed puto eum
de actu naturalicantum , & non morali
fenfiffe.
Primum argumeniū eius, pro hac pro
ba;eft inter alia multa , id quoquca iudi
cis arbitrio pendere, vt probationibus ijs B
pro arbitrio vti poffit, quas adhibendas
iudicat, & ijs credat, quantum ijsproba-
libr. 3.4 . tun exiſtimet, vt HadrianusImperator
eiufdem cenfuit. Refpond. Probationes iudicis ea
D.de te tenus effe arbitrarias, vrijs ex legum præ
fibus. ſcriptio,fic vtatur, vt nullas affumar,quæ
iure prohibitæ ſunt, qualis eft ifta, de qua
agitur:nullas etiam , quas Deum offende
re, vel putet, vel pucare debeat, qualé iſtā
clle poſtea oftendam . hoc fane, quod de
arbitraria iudicis licentia in criminalibus C4.ex quibus diſerte , & annullantur tales rMennd
ſæpe iactitur,ſuis cancellis, & Iuriſperito
rum ſanctionibus, poftea lib.feq.includā,
& licenciofam proteruiam voluntate ,pro
ratione abutentium , frenis velut infruni
tum aniinal conſtringendam moderan
damque docebo.
Secundum argumentum præſupponit,
iure Canonico non prohibitam efle hác
purgationem in crimine maleficij, quia
ius canonicum non dicit expreſſe, non
licere in hoc crimine hac proba vti , & D cęteris criminibus. Generaliter , & fine ria jon
quæ expreſſe prohibita non ſunt,illa (tare
Mi
nes RON non prohibentur. tum quia creſcente de
28 . $. licto modus penæ , & tormentorum de
guod eis bet creſcere . Ex hoc fundamento ,fic ar
se verb. gumentatur. Hoc crimen quotidie auge
fed fi le
Icere videmus: licet igitur iudici genera
prohibe veritatis inquirendæ inuenire noua, non
ans.Der prohibita ,quod probat trulis DD .dictis
quibus generalibus. Reſpond. Fundamentum
in integ : præfuppofitam eſſe vanum , fallumque .
Bi. relega Quia ficpoſſet probare in maleficij cri. E ind.c.conſuluiſti.Abb.&
si. D.de mine ad crucndım veritatem , etiã duel.
lum indici a Principe poffe . Nam nec
duellum in maleficij crimine indici , eſtiu
re prohibitum ,exprefle facta mentione
maleficij, fic poffet deferri candécis pro
ba hoc idem inferre. Sed cum in his, pa
car illationem huiuſmodi non efle facie
dam ;fatis apparet , nec de aquæ frigidæ
proba,hoc dici poſſe. Sicut ergo duellum
m
Magicaru
fieri non poteft ad probationem malefi
cij, idcirco duncaxat; quia duellú fierige
neraliter prohibitú fuit :non poterit etiam
hæc proba adhiberi,propter eandem ge
neralem prohibitionem . Nec enim folet
leges purgationem aliquam prohibentes
addere vt nonliceat ca vei intali , & tali
crimine,led fimpliciter vetant ea vti: quia
qui generaliter prohibet , omni in ce id
prohibet,qui furari is prohibet aurum , ar
gentum f , errum furari, qui candente fer
to experiri prohibet , is prohibet experiti
in omni cafu quo ratio prohibitionis pro
cedit.Quiergo prohibet canon vt iudicé
probatione aquæ frigidæ ,prohibet ea vci
in omni crimine:quia nullum cft crime,
in quo prohibitionis ratio æque non mi
litet,ea enim hic eft ,quia fuperftitiolum ,
& incertum , & cum Dci tentacionecon
iunctum eſt hoc genus probationis, ve
ipſimet Canonesindicant, citati ſuperio .
re quçſtione fectio.3 .in fine , & lectione
purgationes aquę ftigidę,& prohibentur in fi.2.4.
litigantes eas preſtare , & iudices prohi- s. ikenet
bentur poftulare: Et Doctoresomnes,cá ca.in lib.
Theologi,quá luriſconſulti ad vnū ,hanc näg info
accepere, vt generalem prohibitionem , in ca.com
neque putarunt ſibi vllum crimen exci- Juluifti
piendum , neque vnquam de maleficio 2.9.5. (h.
excipiendo ,in húc vſque diem , vel ſomn de purg
a
niarunt : quia videbantprohibitionis ra- rio. Can
cionem æqualem in maleficio , atq uein ( fens e
criminis vlliusexceptione ( nullam enim quinis ,
addunt )locuti ſunt Theologi,iuriſperitig; si , sel
D.Tho.in 2.2.quçſt.9s.art.8.in add. 3. & mon.(ul.
ibi Caieta. D.Anton.4.p.cit.is.cap .34.5.
2. Binsfeld.2. parte de conferimaleficor .
queſt.i.poft vlt.concl.Pet. Tyręus lib.de
demoniac.cdition.2. Petr.Greg. libr.48.
Syntagm.c.19.Abbas in c. licet in fin. ne
cleric . velmonach.Matth . de Afflict, ad
lib.2. Conſtit.Regni.tit.31. Turrecrema.
Ancaran.in ca.
fina.de purgat .vulg . ( vbibene loquitur)
And. Alciat . in Compend. Iudiciarij pro
cellus. ludoc. Damhauderius in practic.
crim.C.43.Nau.c.11.Manual.39. Nicol.
Remig.li.3.Demonolat.ca.9.Andr.Gail.
li.2.de pace publica c.7.nu.24. ( vbi ficut,
& Ancharan.expreſſe addit,elle Morta
le peccatú ) lo.Althuz.admonit.ad ludic.
idē tenuere Ioachimú a Beut,Borcholc.
Vena
 Liber Quartus.

Venatorius, & alij citati a Goldemanno A ( inquit )non permittit.Vnde noftižexpe

dicto capitulo quarto , numero 23. &
numero 27 qui addit hanc, communem
Docto.fentétiam ,approbari, quoque ab
omnibus facultacibus luridicis Acade
miaru Germanię. Sane cum Canonis,fic
expreffe loquantur, & generatim abom
nibusDD.intelligantur ( nec enim ,velv
num Theologum Catholicum , vel vnú
Iuriſconſultum pro fe adducunt aduerla
rij. Cuiacius enim Feudis tantum memi
bit moris priſci,non vero eum laudat, vel B. giſmus,quia peccat in modo.
probat) nonne ab Academiarum , & Do
Ctorum rocedere communiçõſenſu, ca
nonum innixo, & menti,& verbis, pro
pter leuiculas rationes,temerarium , &
inconſultumeftadmodumfruſtra igitur
fibi hoc effugio blandiūtur fatis enim ex .
preſla cft prohibitio canonú. Quia nega
diomalignantis eft naturę ,& vniuerlim
deftruit,quicquid eam ſubſequitur. Mo
dus penęaugeſcit,cum delicto; quando
legibus ille modus non aduerfatur: hunc C bandum . Non enim quçritur,an malefi
aduerfari,iam palam eft. Hac vite fracta,
$ cedo alteram .
!. Tertium argumëtum fimilc eſt ſequé
tibus quç omnia multum habent verbo
cum ,fed parum ſtringút,reducam analy
cice ad ſua enthymemata,velfyllogiſmos
fic enim vis ratiocinationum optime in
telligitur & fucusomnis remouetur.ter
tijergo argumenti fumma hçc eſt. Iudi
ces poffunt,& debent eam adhibere po
nam , quam rei maxime metuunt, & pro- D leficium conferas, vel vt per fornicatio
prer quam ipſi alijqueexemplo territi ef
ficacius a delicto deterrebuntur:huiuſmo
di quo ad maleficas,funt ignis, & aqua.er
go his elementis , iudicibus in hoc crimi
ne potiffimum vtendum . Refpon . primo
fi quid hoc argumentum valeret proba
ret eciam de ferro candenti,de quo tamé
id ,nec ipſe aduerfarius afferit, quod fial
2.6. Men (erit:nonne Dd. omnibus Canonibus, &
näin fim, alijs quoque manifeſte ,fe opponit,quod
wifti,d.c. cuius modeſtięfit, ipfe viderit. Siquide. E ret iudex per duelli, vel ferri canden
extuarü ciam valeret;probaret non in maleficista
1.c.fensa tum ,fed & in homicidis , & in alijs crimi
ciam , nibus, quod tamen aduerfarius in alijs ne
pargat . gat. Ignis enim tormentum maximeme
vulg . iuendum eft, tam latroni, quam Lamiæ .
Pręterea quęro , cur aquam magis me
tuant Lamię, quam fidiculas, & eculeum
quia ( inquiet illi queunt refiftere , huic
non queunt.Sed cur huic nequeñt. Deus
riencia.lic ſemper principium petitur.
Secundo refpondeo. Maiorem abfolute
fallam effe ; G fit propofitio vniuerſalis,
adhiberi enim non poffunt a iudicibus
Penç,quibusiura, vellegitimæ confuetu
dines non ſuffragantur : hçc vero aquæ
frigidę vſurpatio Deiteatatrix eft, & iuri
aduerfatur ,ac proinde vſus ciuscorrupte
la eſt,non conſuetudo. Si negat vniuer
ſalem efle propofitionem : corruit fyllo
Quartumargumentum . Adveritatem
indagandum yti debent iudicesmodo ,
qui magis fauet vtilitatis, publicę, talis eſt
hęc proba. igitur ea vtendum . Min . pro
batur:quia tendit ad conferuationem pu
blicę vtilitati; ad ſalutem , ac reconcilia
tionem humani generis, omniumq; ter
rę fructuum prouentum .
Refpond .Minoré falſam eſſe:probatio
nem vero eiusſupponere, quod erat pro
cas, quę verę malefice funt, & quas effe
iudici conſtat, puniendę ? item , an iudex
modis legitimis quibuslibet vti poffitico .
ftat enim affirmatiua horum pars, fed
queritur,anifte modus ſit legiciinus & in
hoc fallitur ſcriptor ille , quia putat , vta
ctus aliquis fit legitimus,& bonus ; fuffi
cere , fi pereuni quis ad bonum finem
tendit,Nonnebonum ,ęgro fanitaté con
ferre,fane fi finem fpectes? ſed fi per ma
nem ,aut aliud peccatum eo tedat , actus
erit malus, & lethalis cur? nornead finc
bonum tendebatrita,ſed permedium no
bonum . Idem hic allero bonum ad fine
tendere iudices hos,ſed peccare, quia pet
mala media , nempe fuperftitionem , &
tentationem Dei.Pręterca hoc quoq;ar
gumentum laborat vitio , quo precedens
dum plus probat , quam intendit; nihil
probat ad eundem enim finem tende ,
tis purgationem , & tamen hoc ei non
licer .
Quinto, conſtatexperiencia fagas pro
bain aque maxime vereri , & deteftari,
eoquod fciant fe fic deregendas : veriſi,
-mile , ergo eft illas tali indicio conuictas ,
no auſuras ſubire eculeú,vel faltem in co
nó negaturas, quod ante in aquis coram
omnibus palani fecerunt. Refpond. con
Icquen

482 Diſquiſition
fequentiam hanc nihil valere. Deinde , fi A nec ne . Racio enim diffimilis valde est
hanc inaxime deteftantur, quomodo fo .
lent feillæ huic probæ offerre,tam frequé
ter? Icar vadeſciunt certo , ſe ſic dutege
das ? nifi quia pactiſibitalis conſciæ funt.
Sipacti confcir ; fic hoc igitur dæmonis
opera quod aduerfarius negat. Denique
pociuscrediderim ,illas tunc libentiusecu
Joum fubicuras , & tormenta pertinacius
laturas , vt toleranti.diluant præcedens
aquæ indicium , fic enim cafluin redditu
ræ conatum.illum improbi iudicis.
Sexto. Indicia depofitionis,& denun
ciation is lociorum & complicum , incer
ta ſunt,& fallacia :ergo poteft iudex ad eo • ſed efto , fic adſcribendum miraculo : an
rum robur hanc probam adijcere. Ante
ced probatur , cum quiamaleficipoten
tiores folent felaruis obtegere : tum quia
Diabolus poteft innocentium vultus in
conuentibus exhibere ;tum quia conuen
tus tales incerti , & imaginarijſunt. Re
fpond . Primo ,nec conuentus elle imagi
narios, & incertos omnes . contrarium C docebit ſequens ſectio.
docui , fupra libro 2. nec omnes ſemper
Jaruari interſant ve eciam illic docui niec
diabolus a Deo in hoc crimine perinitti
furinnocentes exhibere, vt etiam docui,
codem li z.ric fillum antecedens. Sed fi
illud concederem , & nunc pro confello
haberein ; inde camcn non fequeretur il
Jatio slla .Poffuntenim illa indicia , alijs le
gitimisindicijsroborari( de quibus age
tur lib . fequenti , ) & , vt nulla forentindi
cia legitima alia , præftaret reum nocen- D di ſemper omnia conatus fuit, & conatur
tem abfolui ,quim ex prohibitis indiciis ,
& illegitima probacione condemnari,te
fte Stephano Poatifice . Denique hoc
Indc argumentum é iain probarct, de omni
confului vulgari probati:ne .
Septimum argumen :um , ex verbis D.
Binsfeldij, conwa eius inentem , non dica
calumnioſe , certe non omnino candide
detortum & contextum eft; quibus, vir
ille , & doctus, & : pius , iudices ad punien
dum maleficiumitud hortatur , & pro- E dæmonis finita , fiergo tautopere Deus
bar in hoc criminc plus deferendum teſti
monio complicun, quam in ceteris cri
minibus :ex his concludit aduerfarius hác
crgo probam recipiendam :quia hęc pro
ba eft certior I Mis teftimonijs.
Refpon. neceflecertiorem , fedincer
tiorem ;quia nullus homo , tam mendax ,
quam Diabolus, cuius hæc proba pacto
nititur , nec ad rem pertinere certior fit ,
um
Magicarum
hiruin probationum , reftimoniorů pro
bario diuino,naturali,& pofitiuo iure ni.
titur: proba hæc, veiam Carpe dictum , led
ſeq lectione probandum ; omniiurire
pugnat.
Ołtauum argumentum , telte Binsfel .
dio , indicium homicidijex cadanere fan
guinante coram occiſore petitum , vide
curſoli diuino miraculo adfcribendum :
ergo ſentiendum ſimiliter de fagis fuper ,
B natantibus.
Refpondeo , quid de antecedente ſen
tiam ,hoc opere non ſemel me indicaffe ;
eadem ratio huius probæ ? dicis non pro .
bas.Ego ,qui nego ,diſcrimen dabo. Nul
laiu fanguinis illa iniffione cauſa ſubeſt
ſuſpicionis,depacto cum dæmone: nihil
iniſcetur fuperftitiofi:non quæritur illic a
DEO fignum , & proinde nec Deusten
tatur,quæ omnia reperiri in proba frigidę
Nonum argumentum , ait inconuinci
bile eſſe; li diligenter aduertatur : aduerte
igitur quęſo ( Lector ) mecum , & hcrbam
para, quain vieti victori porrigamus. Sed
quid hoc an montes pariuriuere? certe
nihil hic reperio a num . 6s . vſque nu.70.
quod vim habeat argumen :i , nifi iftud :
ludices a maleficijs ,in ijs, quæ ad iudiciu
eiuſque ordinem pertinent,nec lædi, nec
impediri poſſunt Dæmon abinicio mun
ne maleficijpuniá:ur , & vt amalios fuos
eripia iudicibus, ideoq; perſuaſerat olim
omnia, quæ latentur,illufarum mentium
cffe fomnia: ficque conſecutus diu fuir, v
impunitate, & contemptu iudicium ,mire
nuir erus creſcerer rcorum . Eadem ex
cauf ,tam maleficæ , quam dæinon fum
mopere vellent lædere , & exterminare
omnes iudices, quod nequcant,fit, quia
Deus non finit;cuiuspotettas eit infioita,
poteftatem ſurm oftendir in defenſione,
& tutela iudiciuin in hoc crimine ; quare
non ide plane voler, & operabitur Deus ,
circa executionem huius aquatilisproba,
qua quaſi index eſt, ó minifter ad huius
maleficialis harefeos verslalem retegen
dam ac agnofcendam ? ] Sic enim illecó
cludit, ex præmiſfisquas narraui, breui
. ter, hoc ait: Deus potentiam
fuam often
dic
 Liber Quartus.
dittuendisiudicibus contra dæmonum , A agendum ,vel iudicandum fit,hocquede
& maleficiorum inſidiis , vult igicur că ,
oftendere, quoque in crimine eorum de
tegendo .
Refpond. Quid fi negem conſequen
ciam , & dicamargumentum a pureparti
cularibus procedere ? Deus hoc facit, er
go , & iftud vulc . Si dicas probari conſe
quenciam : quia , vc decet Deum iudices
tueri,ne lædintur; fic decer eos dirigere,
ne fallantur .
Reſpond nunquam illosfalli,quando B dinaria , & iure Eccleſiaſtico vels :S.non
vfi funt modis , &medijsa iure compro
bacis . Non eni:n fallitur iudex , quinoce
tem abfoluic,quem acta docentinnocen
tem, vel'non docene nocentem . Nun
quam falijfolius Dei eft ,neque hoc iu .
dicijs humanis competit - Preterea nula
crimina fepe Deus vult in ſequenti ſecu
loio folidam puniri ideo ea permitti hic
latere. Acreipuo - nc'ius confule mli de
prehendanrar: lane fed an Dea, fe iper,
quod fmgulis rebuſpub. vtilius; id facere C deftruere opera diaboli, quod eft lauda
tenetur ? QuidGillaspunire velit? Poffin
etium dicere ,vtilitatem illam reipub . ho
nori diuino cedere; hunc fæpe , expofce
re, vt crimina quedım fixuro vkuno iu
o
díci feru entu r exp ian da . Non ne cod e
argumento idem de furibus probein , &
Hicarijs? Deus potentiam ſuam oftendit
in lirdicibus , & miniftrisalijs iufticie tué
dís, vt exiguo numero aliquando , & plu
· res, & ferociores compichendant eorú
que vire nt glad ius: ergo etiá vole nt han c D non
prouidentiam fuam extendere ad criini
nis eorum derectionem . Denique non
feinperiudicia hæc fine omniin pedimé
to procedunc, vel læſion : iudicium , aut
miniſtrorum , iuftitiç,vrdocui libro rerrio.
Ecce ,quam leui manu , & breui falcicula .
ftupeas arietis,tam suicti funis d .Litlus,
machinain exirmauit .
Decimum, lors confultoria perniitti
tur ;qurtuor conditionibus concurrenti
bus: hæc proba eftquædain forsegnful- E detur Malleimalefic.opinionem ; nos li.
coria , & inca inueniunrur condiciones
quatuor illæ ,nam non fi in clećtionibus
Ecclefiafticis , fed fic in rebus Spirituali
bus, & ad aniina ( iliten pertinentibus ,
& fic cum reuerentia , & ex neceſſitate ,
defe tualiarum probationum.po :eritigi
tur haciudex vti. Refpondeo , Hanc for
tem non effe conſultoriain , ſed diuina
corian ,nam cõlultoria fors quærit, quid .
483
futuro :diuinatoria , quid euenturuin fit ,
vel quid factum larens. In hac proba ve
ro non quæritur de futuro ;nequede co ,
quid faciendum ; ſed tantum de præreri
to , fiue de culpa, & commiffo nonaper
to . Diuinatoria , igicurhec fors foret .
Prolibita ergo hæc proba,vt cæteræ for
tes dicunacoriæ.Immo , & cófultoriæ for
tes hodie prohibitæ funt, nec permitir
nos Deusvoluntaten inam per extraor
approbata media inueſtigare . Vide quæ Text. in
c. fortes .
dixi fupracapite fecundo quæſtione 7.10 6.9. s
ctione 4. Neque hic ad funt quatuor ille Vt doexi
condiciones,namn deeft necefliras . lup. fe &t.
Vudecimum , mallei malet. auctorex * p.2.9.20
Scoto dicic licere vii, abfque Mortali ad
tollend im maleficium remedijs vinis ,
& luper:titiofis ,dummodo fine alio in sa
leficio fiint, & delit 01110c pactum curn
dæmone, etiam implicitum : quia hoc eſt
bile. Hubertinus, & Goffredus putātina
leficia polit per eandem artem destrui
per quam faéta funt . lmper.etiam in l.
coru 1 ,C.de malefic . & matheniar.per
nicat malefici ..., quxe in bonum finem
diriguntur,nempe adfalutem hominú ,
& c. Cum igitur in hac proba defit pacta
oinne , delit eciam muicficium :licebit iu
dici ea vti , etiamfi aliquid fuperftitiofi
admiſceretur . Refpondeo , imprimis hic
agi de mialeticij destructione ,fed tá
tum.de probatione maleficij coinmiſli ,
& proinde hic opus Diaboli non deftrui,
fed tantum indicari.Deinde pactum hic
non abelle.lmperat. quoquc illam con
ſticurionem ( nili dicascam cancun cole
tanker loqui, non vero approbatiue ) ini
qisam cile , & diuind juri contraria ; quia
ius diunu.11 oinne maleficiú prohibuit,
nec enim facienda lunrmala , ve eueniát
bont. Hubercinivero Goffredi, & ve vi
G.copiofe refutaturi fumus quę fare ,qu10 fj.cc 6
ad destructionem maletici per inalti
cium citerrone. ;quoad'deitructionem
per ſuperſtitioſa tuutunrnedir,temeril
Ela est, veminimum ,quia ſuperftitiofein
per elt in vitio , & peccato ,nec vnquum vide D.
licite dicenda . Nec Scoialiud dixit , 101-4 Th3.2 . 2.
d.34.q.voic.vbi hæc tractat.quam licer: 94.95. que
maleficia , fignum tolendo , deftruerc . diximus.
quod
 484 Diſquifitionum Magicarum
lib.1.2.1. quod vero ſuperſtitioſis ,& vanis vti re- A cenſetur óinnino inuoluntarium : vinci- 1.2.9.74
44. medijs liceat, Scot.non dicit , led de hac bilis folummodo minuit peccatum , affe- art:
sex lemi re dicentur alias plura lib.6 . ctata vero auget, efficit enim , vt ft pec- Artic. a
19.0 : 0. Duodecimum ,eftomnia , quæ ab ho catum exmalitia,conſiderandum , itaq; Scho.in
c. ad- mioibus fiunt, ab intentione eorum , ita qualiter ignoret iudex , libi hac proba vui 2. 4. 22.
Valenc.
moneat. iudicanda , vr fi intentio bona fit, & doli non licere . Si hoc fcire , & diſcere expref, difp.z.my
met mitü expers,peccato vacua fic actio ,quia pec le noluit ,tunc ignorantiam directe affe 3.princ.6
26.94, s. cara nó ſunt,ſi voluntaria non funt: ideo ctauit; fi vero aduertens, vel facile potés et 9.s.
fiudex pulapshoc fibi licere ,bona inté aduertere ;fe difcere pofle ,ac teneri,occa
conę, & citra do'um , ad vericatem inuc . fionem tamen difcendi oblatam negle
niendam hoc vtatur remedio , vel nihil , xit ; indirectè cunclaborat ignorantia af
vel paruin peccare . Confirmatur . quia B fectata, & ficut prior eſt expreffe reusob
in rebus, quæ ad fidem non percinent fal peccatum malitiç:fic pofterior in plicice ,
li.vel nullum ,velparuum eit peccatum , & interpretatiuc codem recidic , coticſq ;
Dembir. Confirinatur.z. hoc argumentum ,quia ficpeccabit ,quoties,vel directe, velindi
ind.q.6. judices,tefte Menochio ,duplex arbicriú recte , quando ſe difcendi itcrum occa
habent, vnum aftrictum , & ligatumn :alie. fio obtilit,dilcere,vel exprefle noluit , vel
rum liberum , & plenum ;quod dici po neglexia
çeft; conceffio ab homine, vel lege falta , Quæ in iudicibus locum habent, quia Bar.Ma20. 1.2
qua poſitiudex femoto iure,æquitate , hoc addiſcere tenentur : coipfo enimu ,
ratione,fedproprio ductus appetitu a do quod iudices funt tenentur fcire, quæ o£ 9.946.26
lo tamen alieno, quod placu :rit ftatuere. niciuin iudicandi exigit : tenentur ,quod
Confirmatur. 3. tum quia alioqui facile c qui rudiores ſunt,condhum petere a do
Lagæ ,fine hoc probæ genere,iudicia elu ćtis , & pijs viris , quare cum hoc negli
denț, & experientia docet illas nulla Ca gunt, a ſupina ignorantia excuſari tion
nonica purgatione meliores fieri , tum poflunt,cum cam facili negotio , confule
quia iudicibus adimitur vnica ratio certi do Academicas Facultates , hoc queant
aliquid ftatuendi, & fic moleſtijs , & fcru diſcere . Quod ſi tamen aliquis content
pulis innumerisinuolauntur.Ex his om deret rem hanc efle difficilem cognitu ;
nibus a numero 82.vfquead 91. conclu ( quæ mea quidein fententia facilis eftco
dit,vix vllun vel neglecta legis, canoni/ gnitu quia fufficienter a fummis l'onti
ve, veltemerale religimis piaculum per nicibus decila ) & iudex adhibuitlet ali
timeſcendum eleilli iudici, qui proprio quam diligencianiad ſcicndum , nonta- .
duétus appetitu ,a dolo tamen alieno, ac D men omncm quam adhibere poterat, &
plenoillo arbitrio vtitur , cognoſcendepir ratione difficultatis rei,& ftatus ſuizene
banc probam veritatis. batur :adhuc ignorantia eric vincibilis, &
Refpond. Plu , jina hic occurrunt diſcu proinde cum peccato , quia talis ignoran
tienda, quorumiain pars explicata , pacs uz non tollit voluntariuin.Quando auté videos
faliis explicabitu libro feq.imprimis it quis diligentiam ſufficientem dicendus iar via .
la regula, vt fic Theologicæ doctrinæ có adhibuisie, hoc altcrius, & prolixæ difpur in Relige
fentanea, lane eftintelligenda: que a fo tationis eft , Nobilis ſufficiulud tunda- de Indiae
* # . 9.F
D.Greg. la intencione.peccati petit rationein Nā mentum fubuertuie , quo fupponcbátur gu . likes
1.26. O cu npeccatü fittriplex , infirmitatis,ma ab aduerfario , folam intentionem bona in Canc.
DIET. litiz , & ignorantiæ ; illud , quod ex igno fufficere,ne quis peccet faciendo, quod Trid.co.
2.99.76. rantia cuinnictitur, bom cun intentio- E facere non oporull.od Confe1.1 .
. !
4.3.0. ne commidipoteft, & peccarum tamen Aeſpond. cum ellefallan.Qeli ctiara 1.december
elle, viaccidere certum elt, quando vin faliinijs,quæ pertinent ad mores , Batanes
cibilis ignorantia eft ,tunc enim bonam præcepia Decalogi poteltelle Mortile , 2:29.29
intentionem ,non prorſus excufare elin , li quis jalkaturpropter ignorantan xerú die. :o
quifacii, quod fcire debuit ,fibinonlice quisfub M.tenebatur fcrire ;.Vilenenlue Valls i
re ; certius eft , quani vtprobari nunca widices ea , quæ ad officium eoruu) Ipc , pra pas
Vid . D. me debeat . cant, & graue contincnipræiudiciom , 1.
in 24.1.
Tho.co Solum quod ab ignorantia omnino ve in noltro calu : cum que onu.is error
ili Meh ipuincibili fit carct omni peccato ;quia volutnarius quarumcuniquererum,fem
per

.
 Liber Quartus. 485
per fit peccatum excommuniore, & ve- A fcet)ſed metu legis diuinç,metu legis na
riore ſententia ,contra Durandum , ſequi turæ ,amore honeſtatis , & decolis , & lau
tur,quo error periculofior fuerit, & ma dis.Nullus eſt Princeps,qui Deilege, aut
iors de rime iti, hoc futurum peccatum iure naturæ abfoluatur, aut hoc ius,hanc
erroris grauius , hic autem detrimenti eſt æquitatem pofſit, ſine peccato tranſgre
maximi, quia fouet ſuperſtitionem , ten gi iudicando . Principe iudices inferio
tad Deum , & proximo grauiſſimam in res, ſupremi quidein illi, & qui Principis
fert iniuriam .Ad 2.Refpond. Iudices, qui immediate gerunt vicem , dum contra
tali arbitrio libero , & pleno vtuntur,non legis mentem non tendant;poſsunt vec
iudices elle , fed tyrannos, vtpote qui borum proprietatem extenſione, vel re
bus in corde illud : ſtrictione labefactare : alij his inferiores,
B & à quibus ordinaria ſolet appellatio ,ſal
Sic voio , fic subeo , fieproratione volun tem in ciuilibus ,eſse , illi verbis etiam le
tas : gis aftringuntur;& cótra ea iudicant,pec
Et qui iubent potius, quam cognoſcunt; care cenfendi,ex communi Theolog.se
ideoque regnat potius , quam iudicant. tentia.Notari digna ſuntilla D. Augusti- D.Th.si
Viline vnquam ab illo homine , vel a le ni; In iftis temporalibus legibus , quam- 2.qu.69.
Med. 2
ge facta hæc, tam laxa conceſſio , vt ipſi quam deijs homines iudicent, cum eas
1 2.9.6.ar.
Liceat ſolo vacare dolo ; cæterum , fepo inſtituerunr:cum tamen fuerint inftituta , s.ibi.
nere ius æquicatem , & rationem : pro G firmata , non licebit iudicibus de ijs in Bann.ee
prium vero ſequiappetitum ; & fic quod dicare , fed fecundum eaſdem . ] D.Gre- Aragon ,
cumque placuerit in iudicio ftatuere gor.etiam fcribit , à iudicibus iura diuina et sot.l.
të Caie
Deusbone,quo talia iudicia deciderunt? C humanaq; reuoluenda,& cum reuolue tan , in
hanc ne licentiam tribui ab hominibus rint,ſecundum id quod illis conftitutum fum.ver
Chriſtianis ? quiius , & æquitatem re eſt, iudicandum ; & addit exemplum bor.iud .
Nauar .
mouet, nonne iuſtitiam tollit; quæ om Moyſis , quiquerelas populi ſemper ad Man.ca ,
nis , vel benigna æquitate , vel rigido iu Domini tabernaculum ingreffus refere 25.num .
re fulcitur ? ęquum bonumque natura bat , & iuxta quod Dominus imperabat şi es 13.
lis eft iuris ; hoc tollis , ſi abęquo bono iudicia proponebat.Nimirum ( ait ) nos lgelde vera
.c. 23.
que , & iure fimul iudicem permittis ab inſtitucns, vtnon ex corde noftro , fed ex cfummo
ire . Non hominis , fed Dei iudicia ju fracepro diuinoſententiam proferamus.] pere 11,
dices iudicare Rex ille Iſraelis, vere di Hoc tenebantur fequi præcepto Dei iudi qu.z.
cebat : hominis eft arbitrium ſequi ratio . ces Iſdraelis , quiiudicare iubentur, iuxta Dem.17.
verf.10 .
nis , quæ nos a belluis diſcriminat, & ra- D legem eis à Deo per Moyſemdatam ,im d. ca.17.
tiocinatione præcedente imperare hu mo, & Regiipfieadem neceflitas incu- ver /. 19 ,
manis affectibus,qui quod contra legis bebat. Sane apudRomanos teftatur A
pręſcriptum ſæpe nituntur: ideo iudices ſconius folitos iudices iufiurandum in le
nolebat humanum ſequi iudicium , fed ges præſtare , quod illis ſolemni formula
diuinum : quia iudicandi leges accepe præiretur. Nihil autem perniciofus , nihil
rant a Deo ludæi, ideo qui ſecundum il periculofius femper iudicatum , quam
las iudicabat , memor erat ſe Dei iudi affectui indulgere iudex permittatur ;
care iudicium , Aduerſarij nehominis , appetitus vero fe motus à ratione , nihilo
quidem iudicium amplectuntur, ſed bel pallione , & effectu meliorelt. Abfit ergo
luarum : hominis eft rationem nunquam à Deum timentiū mentibus,abfit à Chri
ſemouere, beiluarum eſt appetitum ſe- E ftianisſubſeli js,talis arbitrij plenitudo,qua
qui , qui ergo iudici , ſemota ratione lisin 2.confirmatione proponebatur, ad
proprio duci appetitu , permittunt; non 3.Conf. Refpon . Præftare ſagascentum
. ne beftiam , non hominem iudicatorio nocentes ablolui quam vt per talem pro
tribunaliimponunt ? Non , non, quile bationem innocés vna mulier condene.
gibus contemptis iudicat , a DEO iudi tur, vel periclitetur,pręſtare eas abſolui ſi
cabitur. Princeps es , & legis con ne iudicis peccato ,qui licita omniaexper
dendę habes auctoricatem? iuſtis quas tus; quain cú peccato , & ſuperſtitioreve
tulifti legibus , pare , non metu pænæ , ritate deprehendere , & crimen punire .
quain præfixiſti (hancnemo a te expo Quid tibi ( o iudex ) proderit fi prouincia
cri
 486 Diſquiſitionum Magicarum
criminofis libcraris , animæ ( uæ difpen- A bant. Itaque irruens in eos populus ,nous
dium facias? quid tibi prodeſt bene con bareticis quæ ipſius perfidia martyres de
fulere alijs ,fi tibi per peccatuna male con dit. Approbamus Želum , fed factum no
fuleris ?Atilla deterior fiet dimilla,tibi no Juademus. ] Hæc ille,ex quibus patet hoc
nocebit , fed fibi, conſequentur illam Ne vulgi faćtum fuiffe , & abs Bernardo il
melisſua. Deſcrupulis quod additur , di lud factum non approbari. Quomodo
cerem lubens , Trepidauerunt vbi non approbaret Canonum , & peutus, & ob
erat timor . Eximacur femelhic.crror ex fecuatiliinus? Si dicas Bernardum loqui
corum mentibus:erronea conſcientia ce duntaxat ,de præcipiti necillis illata , &
fcabit doceantur temere ſuperſticionem , hanc damnare ;non iudicium aquæ .
doceantur quam grauepeccatü fit Deu Reſpond. D. Bernarduin neceifacio de
tentare. Doceanturmortale peccatum el B vtroque intelligendum . Nam ſi exameo
Nau.fu. fe ,non obedire Ecclefiæ ,quæ vniuerfim illud licitum erat, etiam licita inors exil
pr.nu.is. prohibuit vulgares purgationes. Non pu To ſubſecuta. Nam poſt culpam , ica depre
pract.mo to me hac in re falli vnam ex caufis cur henſam , ſolebant ftatim fupplicio tradi .
ral. 1o.1. canonicis, & ciuilibus medijs veritatem Deinde Diuus Bernardus non approbat
non affequantur,præcipuam eſle credo , illud examen , fed folummodo narrat,
quod huic luperītitiofx probationi con quid vulgo factum , quando adhuc in
fidant, cęteris,hoc eit iuiticiæ & Deo ,dif caufa hæreſis vigebat hæc probatio de
fidant, & ideo eas obeunt negligentius. facto.Principibus diffimulantibus,nec la
Nonne hoc meretur decipi & illud ? cis promptis ad parendum Canonicis de
Vluargumentum , petitur ex verbis D. crecis; quæ pro xui barbarie pleriq ; igno (
Bernardi,in Cant.cant fer.66.in fin . ex C rabant. Reſpondi argumentis ſcripturis
cuius narratione colligunt,huncmorem illius Catholici , exceptihaftas eius
miraculoſum , & apud veterein Ecclefia amencatas:nunc vicillim , communis , &
in more pofitum.Sed Refpond.verba D. veræ fententiæ tela torquebo .
Bernardi hoc nó probare , & D.Bernard
poft Lógobardorum , & Barbarotum in SECTIO III.
Italiam , & Galli sirruptiones, c impena
diu vixitle,nempc poft annum IICO. Vt Proponi:ur, & probatur vera fentex
antiquior illi auctoricas quærend fuerit nia Negatina.
in re , quam ante Bernardun : Stephanus
Papa, x tempore Bernardi Lucius 3. & Gi de ijs, qui ignari ſuntprohibitio
nis
panos por BenHotelsin den
narenr.Sed B.Bernard .hanc conſuetudi Peccant iudices , qui gnari prohibitionis
ne : 1) probat, nec laudat , nec Eccleſiaſti Pontificie,proba hac aque frigide in ma
cum morem , fed quorundam tantü pci lificijcrimine vtuntur. ] In concluſione
uatoru'n tuille docct notandum quoque hac iuppono prohibitain elle probam ,
illos hæreticus de quibus loquitur , fuule quod probatum a nobis fupra . Nec va
Apoíto'icos , & palperes de Lugduno . lec Soluuo aduerfarij,non elementem Sect.pro
& de Birulo dictos, verba Bernardi hæc ( alonun de hoc erimine loqui . Vis cedin :
ſunt ; Probatumeft , morimagis eligunt, enin ncguiuæ indefinitæ prohibitionis , 'ng .
quam conuerls. Plerumque fideles inie ett voiuerfalis adeoque præcepta negati
Etis manibus aliq!los ex eis ad medium 117 ſemper, vbique, & omnes ligát.vido
traxerunt.Quefin fidem , cum dequibus E cét quotquor Decalogum explicat,ideo
ſuſpectivi debaiur,omnia prorſusſuoino qui dicit, Nonlicere viproba aqu& fri.
renegareni, .xaminati iudicio aque ,mēm gide; intelligenduseſt depirgaone cu
daces inueni . Cumque iam negare non suslibet criminis per talem probum.Ne
polent quippe deprehenfi aqua cos nonre que hactenus,quod fciam ,vllus, hancli
cipiente arrepio ,vt dicitur freno dēlibus, micationein canonum illorum ſomnia.
tam mifere, quam libere impietatem non uit , vt de purgatione leuium tantum cri
601.fefi,fed profeſi ſun',palam pietatem minum loquerentur, nec modernus ifte
aſtruentes ,c pro ea mortem ſubire para ſcriptor tantæ adhuc eft auctoritaris , vr
11. Nec minus paratiinferre, qui adftit eiusinterpretatio contra recepram hacte
nus
 Liber Quartus .
489

nus fententiam ſit admittenda, cum nec A Aquæ eciam huíus frigidæ purgationem
vera fit.Nam canoncsilli de furto , im Lucius III vocat.peregrinum indicium , C.ty full
mo , & homicidio loquuntur, quod gra (nempe alienum ab Ecclefiæ moribus, rū depur
ue crimen eft.Conci.communis eft , vt & declarar inualidum.Sed & Innoc.III. gat.cano.
iudicauit eadem eſſe aquæ frigidæ, aquæ
fuperius probauimus.
Probatur primo. Quia peccarum eft feruent is , & proferri candenus prohibi- ca. fenten
factum , vel concupitum cótralegem ater tionem . Eftergo ſummorum PP. iudi- riam fan
Li.z.cöt.nam , vt ait D. Auguftinus , fiue vtait D. cio hæc proba, inutilis, plebeia inuentio, suinis.ne
Faufl.D. Ambroſius , Peccatum eft legis diuine peregrinum iudiciū , fabricatio inuidia , der. vel
Th.12.9. monach .
præuaricario , celeſtium mobedientia ſuperftitioſa adinuentio ,deftitutapatrum
71.art.6. documento , Canonibusimprobata . Quę
Schol. in mandatorum . Hier cætera autem legis.
2.d35. diuinæ fiue æternæ nandata ett,vroues B dan adfert aduerfarius,a nu.156.ve pro
de Para paftorem fuúaudiant, & Ecclefiæ capiti bet diuerfam efle rationem aliarum pro
4 : 10.6.8. obediant ;conftarque Catholicisomni bationum , quæ paohibitæ . 1.(ait) illæ ſu
bus,ad hoc viſibile caput Ecclefiæ , perti bibantur fponte , & vltronea oblatione :
nere deciſionem rerum fidei, & eorum , hæc a iudice iniungitur . Hoc ipſe vidic
quæ a fide dependent. Horum ex nume non eſſe verum :nam ex d.cap.Mennā ,
ro eſt iudicare , quid religionis virtuti re & c.vlt.de purgat , vulga.patet etiam foli
pugnet , quid non ; liue quid fuperftitio tas iniungi a iudice alias, & exempla ſu
lum lir, quid non fit.Cum itaque Ponti perius aliata docent etiam aquæ probam
fex Romanus, viſibile caput Eccleſię (tre iponte ſuſceptam.Idco dicit 2.aduftione
manı heretici,vtluber) dcclararit probā , naturalibus remedijs poffe per dæmonć
luiffi 2 . feu purgationem aquæ frigidęfuperfti- c impediri , & ideo haric probam ellein
Iconlu
queft.4 ciolam elle; illinon credere, & contra certam . Quali veio non poflit etiam ,
rium contendere ;eit non audire Eccle vel ipfe fuftentare in aquis n a'eficā , vel
fiam , & proinde peccare , dignumque ſe aliquid ei ſupponere quod fuftenter.3.ad
præbere,vt habeatur, ficut Ethoicus, & ferrex ma leo maleficar. quod fi duellu
publicanus & proinde eſt inciderein cę alice bi pi tulit permita multo magispol
leftium præuaricationem mandatorum , ſc probam ferii candenuis :item eriamsi
Sidicas , Stephanu un Papim meminille picccnc duellatores ., iudices tamen ex
tantun feruentisaquæ , & non frigidæ. culuri polle.
Vrgebo ;eandemn tugıdæ, & feruentisel Reſpond hæc omnia iam oftéfum cui
denter efle falfa . vlcimo dicit experien
le cationem ; quia gcneraliter ibi fubdit
pro ratione. Quod Sanétorum patrum D tiam huic fauere probationi , ( quod nec
documento (anculum non eft fuperftu sofa lemper verum ,& etiami olim illis alijs fa
ad inuentione non eſt preſumendum . Igi. uebat ) & propter Sacram . Baptiſmihác
tur Stephano Papæ idcuco hę probar: o aqux elle prærogatiuam ; quod cft gratis:
nestuperftitiofæ quia non repertæ in ca conijccre,& fomniare vigilintem , & de
Aonibus non ſanciæ ſanctorun patrum clinare poit Scriboniu . Contir. bxc pro
documéro ,fed ab hominibus vulgo prie builo , quia Diuinatoria ſors ett fuperfti
fumptç. Promant aduerfarij vnum vnius tiofa ; fed huiufmodi probatio eft quæ
patris documentun hanc probationem dam species fortis daunatorix , vt do
approbans , & videbuntur non penitus cui icit. præced . ergo eft ſuperſticioſa ..
auctoritate veterum destruii .Solus luo Maior eft omnium Doctoruin , & cer
videtur quodam cafu ferrum candens E ta:quia diuinatio eft vna ſpecies ſuperſti
probaſle , fed aduerfarij, ferri Candcnus nionis. Minor probatur . rationeD.Tho
probationem æque , atque egoimpro inæ , quia ordinantur adjudicanda octul 2.2.9.950.
bant, & luonis rationem Supra ſectione ta Dei fcientiae , & iudicio rcſervata, prę , Ar.8.13
CAXTento confutaui. Prættrea Pontifex alios aquæ fupponit enim contiaria fententia , nili
mentionem per aquam frigidam non poſle crimina
21s. fio frigidæ , & feruentisfimul
nar.in
faciens,vtramque vocat popularem inuě deprehend : At fi aliter,quam per vulga
tionem vtramque dicit factam ,fabrican res purgationes,inueſtigari nequeat Sie d cap.com
te, inuidia . ( diabolo hominum faluti in phanus V.Papa definit relinquenda illi' sosisifis.
uidente ) vtramque æqualiter deteftatur . qui folusnouit corda filiorum hominú .
Eo
 488 Diſquiſitionum Magicarum
Et fane temerarium eſt,laicos iudices OC- A res ſententiam contra ſentientis fcripto .
culta peccata ſcrutari velle ,de quibus nec
Eccleliälicet iudicare, ſed eitantum , qui
corda, & renes ſcrutatur. Hanc confirma
tionem cum . s . loco infinuaſſet aduerſa
rius,cap.i.certe capit. 3.ſuo loco non dil
foluit. non eniin de ſecretis illis prouide
tiæ diuinæ , & maieſtatis gloriæve Dei a
gitur in argumento ; fed tantun de pec
catis, quæ via licita, omnibus tentatis, iu petita,ab Abrahamo, eius feruo , Gedeo
dex nequiuit deprehendere. Sed videtur
eam velle ſoluere num . 173. dicendo, di- B hæc non facta ad imitationem poftero- dar.3.ad
uerfam efle rationem priuatorum fic oc
culta inquirentiu'n , & iudicum , nam iu
dices faciunt, vt Vicarij Dei, & ex officio
priuati ex mera curioſitate.Hæc refpófio
cuertitur, eo quod canones diferte etiam
de iudicibus loquantur ,idquetatn quoad
magiſtratus, quam quoad priuatos prohi
bent, d.cap.confuluifti.d.cap.tuarum.d.c .
Mennam.d.cap.vlt. & faneæqualis vrbi
que eft fuperfitio , & Dei tentatio , & in
magiſtratu hæcfuntminus ferenda, mi- C ſecuturam ;vt Apoftoli, & alijSancti fece 1.pro
nus excuſatione digna.Confirmat. 2.hęc
probatio : lure Canonico vulgaresom
nes purgationesfuntimprobatæ ,vt patet
exdd.canonibus, & communiter Cano
niftæ ſentiunt: fed aquæ frigidę proba eſt
vulgaris probatio ; vi patet, quia non eft
canonica,neque legalis,ergo eft prohibi
ca. Dicent forte , eam eflemiraculofam .
Sed tunc contra eos procederet argum ).
fequens.
2.Prabatur concl.Tentatio Dei eft pec
catum repugnans religioni, & prin : o prę
cepto Decalogi; fedqui vtitur huiuſmodi
probatione tentat Deum , ergo hæc pro
batio eft peccatum repugnans religioni.
22.9.97. Mai probatur ,ex cómunifententia DD .
Sümeria Minor vero,probatur auctoritate Hono
bo Tenta cj Pontific. qui vulgaripurgatione ferri
tio Dei candentis dicitDeurn cencari, & quodil
vel Tëta le de vna ſpecie afferuit , de cæteris quo
que vulgaribus probationibus commil
Nan.emm
ca.
11.11439 nis DD.ichola intellexit,eadem enim in E continua eos facere ad aliam rem probā
omnibuseftratio , quia vel poteft illud
at feq .& a
he'vril delictum aliter deprehendi, & tunc nulla
6 Bul. Ca adeit neceffitas: & ideo miraculum peri
zechift 61
sauli.de una DEO citra neceffitatem , quæ eíta
purvul. genta.DEltentatio , velfi non poteſt ſciti
alijs niedijs illud peccatum ,tunciudex eft
iniuſtus, qui de quibus iudicare non po
teit, eo quod diuinothronolunt referua
u , iudicium yfurpa.Sed, G beneconſide
ris;ſemper hic adeft Dei tentatio.Er eniin
vult iudicem non deuenire ad hanc pro
bam , niſi habeat ſufficientia indicia ad
torturam ;nec ad alium finem ,quam tor
turæ hāc probam tuetur.vide quæ de hac
re dixi pręced.ſect.in princ.Conatur hoc
criinen tentationis Dei euadere, quia li
gnifica, & miracula ſæpe legimus in S.S.
ne, cęteris. Rep cum Alexand.de Hales, D. The
rium ,fed in fignificationem , & figuram zet lux
futuri, iuxta illud Apoftoli 1.Corinth . 10. miſsie, et
yerſ.11. omnia hæc in figura continge- Noxio
bant illis. Quod figuram non recogno- (ba.ind.
ſas ; dico, ſpeciali Spiritus ſancti inftinétu ta.vb.dk
vel iuſſione ſeu reuelatione ea feciile ;nec Birsfel,
aliter licere à Deo fignum peterc , iuxta le xan.is
D.Thom.aut magna, & euidenti vtilica- Hal.p.:.
te,velneceſſitate id exigente, v.g.ad gen 9.45.76
cis alicuius conuerfionem cerloinde fub- j . Veit ::
runt . In noſtro vero calu quia Dels fatis Tunter.
mulca dedic media legitima veritatis ex- at:19+
plorandæ , neceffitas ilta cellat:vt fuppo- in princ.
nit Stephanus Pontifex. Quidattinet ad 7.3.4 :
Achaz : iile per Efaiam reprehenfus fuit, sti.cag.
eo quod Dei fignum oblacum refpuerit, nu ...
d. 1.214.
ne Deum honore hoc afficeret : quod , 278.47.17
quidad rem quæſo ?
3.Probatur conclufio,quia hic non eft
miraculofa Dei operatio cenſenda , ſed
pactum Magicum cum dænione , ergo
illicitum iuſsione fua ad hoc cooperari.
Probatur antecedens , quia hoc promi
Lue cötingit ad proiectionem in aquain
quain faciunt iudices Catholici,& hære
tici, vt conftat?quia maxime hæc proba
viget inter hæreticos:ſed heretici non fa
ciunt veramiracula.Sidicas hoc ad con
firmationem fidei ipſorum non fieri. Re
Spon.nulla illos vnquam facere ad confira
maionem fidei: tain ordinaria vero , & i
damjid nunquam audirum , nec credibi
le . 2. probatur , Deus per nullos facit mi
racula fine neceſsitate :hic non ellenecek
Gitatem idoneam , oftenfum eft.3, vera
miracula Deus aliis miraculis nunquam
eneruat,quia veritas nequit impugnare
veritatem . Ergo fiſagas
non demergi fo
ret verum miraculum , nunquam hoc 2
lijs miraculis euerteretur. Sed leginus
ali
 Liber Quartus. 489
aliquando per miraculum hanc immer- A fide cuertebatur. Nec tamen aliter Gerar
fabricm Magorum yin luftuliffe , adeo , do inalis obiamire,quam per cenfuram
vt de facto i gæ aquis demerlę , & abſor Ecclefiafticam licebat, cam illi non pluris
1
tæ fuerint. Ergo illa visiinmerłabilisnon quam plumbeuin gladium æftimabant.
eft miraculofà . Quod ſubfumpfizid pro Ergo non ferrum tantum ,ledigné quo
batur ex Hiftor. miraculorum quam Cæ que , & aquam Vratislausmaleficisad
Larius collegit;vbi,libro 9. narrat,malcfi monuit,alioſque ſccuri ferici ,alios flam
cos quoſdam ,qui , freci maleficijs, ſupra mis exurilagas nonnullas aquis ſubmer
flumen ambulabant, proiecta in fluinen gi iuſſit. Atque hac animaduerſione in
facra Euchariftia, ftatim demerſos fuiffe. auctores ampliuscentum diſtracta , reli
Si dicas illud, nec in iudicio , nec a iudici quos deſinere artem vetitain , damna.
bus actum : Interre poſſum , igitur hæc B tamque metu ſimilis pęnæ coegit.]
virtus immerfabilitatis non eita Deo tri Audis ſubmerſas aquis ſagas Boemię ,
buta maleficis , pro figno certo criminis vbi tum miraculi vis, quam prætendunt.
comprobandı.Nam hi veremalefici fue Efugium vnum video ad inquiſitionem
re , & tamen demerſi ſunt , vi ſacris panis a Deo fubueniri,non ad fimplicium , qua
Euchariftici . Ergo miraculofe demerſi , Ginon illa ad hoc dirigatur, quafi diplo
miraculo poſterioredeſtructum prius mi ma de illa hisnoftris aquarijs vllum fit
raculum foret , etiamli coram iudicibus peculiare.Quod etiam additur; dc iudicu
eorum iufluid actum fuiſſet.Nam vis mi parua feu modica fide;plane impertinens
raculi non reſtringitur ad iudicum præ eft,illa enim dictis ſcripturę locis exigitur
ſenciamn .Vrgeo quarto ,miracula Dei nú fiducia in miraculis , quæ ad fideiconfir
quam fallunt , ſed lunc certiſſima, & in . C mationem edenda erant,non quę ad lu
fallibilia: hæc proba fallit aliquando . Re dicum inquiſiciones, & noticiam pertine
Spond.hoc fieri fraude , & dolo carnificis , bant. Matth . 17. verſ. 20. Marc . 9. verſ.
14.122. vel quia non beneaduoriunt iudices, & 23. & 24. Quod autem de Scæuæ filijs
fidem non habent , nec ſatis confidunt Actor. 19. Adfertur, id vel eodem refé
Deo ; quod camé crat neceſſarium ad mi. rendum , vel ad rem nihil omnino facit.
raculi patrationem.Sed contra ſi fitlaga 4. probatur hic pactam interuenire ,
( fecundum vos ) mergi non poteft vihu quia cum nec naturalihoc vi contingat,
mana adbibita :quia nullæ vires humanæ nec miraculofa Dei operatione; reftat fic
Angelis bonis minifterialibus poflunt re ri ex vi pacti cum dæmone ; non qui
fiftere : Ertamen , numero 3 i . fafli eftis dem expliciti vel exprefli, tale enini iu
cam quæ malefica erat, via carnifice de- D dicibus nullum nunc puto intercedere
merſam , tibicrgo ipfi refpondeas. Item ( neque aliudprobant, quæ multis dicic
Godelınannus ex litteris cuiuſdam No auctor ille, librifuicapit.3. a numero 91.
bilis Boruſli, fex fagas diuerſis vicibus,cú & quod dicit effe pactum implicitum
vere conſtaret effe reas,in aquam gelida cum DEO , id iam probatum eft elle
colligacis artibus proiectas , fubmerſas explicitam Dei tentationem .) Sed dici
kbr. 3.de fuifle fcribit : & de pluribushoc idem affir mus cum primo aliquo iudice pactum
Lamis 6, mat loann. Althulius. Confirmat Sagas explicicum interceffille dæmoni , vr dæ
4.** . 35. aquis fubmergi porle , & folere Dubra mon ad cale fignum proderet occultum ,
ucenſis, lib. 8.Hiftor.
pit ad los ios Epiſcop.Olom
Adono & latens crimen ,nempe vt, quæ fagæ ef
Jirren . Bohem.agens de Vratislao Rege, fent, cas fuftineret, ne mergerentur , po
Idem Vratislaus Gerardo Prafuli, Jac E ftea (vt contingit in omnibushuiuſcemo
fratri fuo auxilio fuo in abolendis tollen di rebus) alijiudiceshoc edocti , vt illius
difque magorum portentis, artibufque primipacti ,idem obtinuerunt , atque ita
maleficis quastunc multi viri mulieret iam ,etiam ignari, ex pacto implicito ope
que. nimis licenter, exercebant, mentes rantur . Pactum vero hocimplicicum in
! hominum faſcino,turbantes , boumque , tercedere patet, quia fuperftitiones om. libr.i.de
1 & pecudum lac ,ſegetemque alienam pel nes nituntur pacto implicito , vt docet doc.Chr.
licientes atque ipſa soterdum elementa Beat. Auguit.( & cum eo omnes Theo . sa..0.226
dæmonum violencia concutientes, per logi.) Lege D.Auguft. loco illo ,& fegg: Socni teze
quæ imprudens vulgus a fincera inDeu $. & deprchendes hic , & fuperftitione , q.si
Kk
 um
4901 Diſquiſition Magicarum
& pactum implicitum verſari, quia effe- A carunt Primo quod vfi illicita probatio .
dus nec eft caufæ naturali adæquatus: ne . Sccundo quod præcipitanter ca vfi .
nec talis , vt a DEO debeatmerno per Sed hinc colligo ſcriprorem ab alijs iudi.
miraculum exſpectari. Cum ipfis fagis cibus ; qui fimuliter praxiilla vtuntur diſ
non intercederequo ad hoc vllum dæ ſentire; dum ipſe vult, præcedere ante
monis pactum non male fentit,nec inua probam debere indiciaad torturam fuf
lide probatille fcriptor a num.97.Nam in ficientia : illi vero pucanr , à proba cum:
illo exemplo quod ibi narrat clariſline id aliqua diffamatione poſſe incipi. Quia in
cernitur,referam eius verbis; re fortaffis loquuntur magis cófentanec Y
- Quemadmodum hac adbuc aftate in praxi ordinariæ illi , ſed reprobx . Quin #
prefettura Linnenſi ]Dioceſeos inferio to probatur hoc pactum ,ex moribus Dia
ris Colonienfis ,accidille dicitur,quod ve B boli. conatur ille Dci miracula effiuge
tula quædam vidensduasmulierculas a re . habere conatur ſuos martyres ; qui
qua tencatas non fubfediffe.ipl. ad præ fub hæretici, & inter hos fagæ , ideo li
fectú lociaccurrens, & incerpellans,eoul cut Deus pleriſque ſuis Martyr bus inira .
que tam ipfum quam cæteros miniſtros culofe conceſsii; vt aquis mergi non pol
iufticiæ præſentes permouet , volens ac fent , in veræ fidei confiripationem : fic
accertime instans , vt & iplaquistenta diabolus prättigioſo miraculo conacur
retur, ſe licet apud populum ſuſpecta ad perfuadere hominibus etiam fuos Mar
modum ( it dehac maleficiali hereſi,iam tyres elic immerfabiles: & hoc pacto duo
caven innocétiam ſuam per hoc coram conlequi conatur . Pinio,villa Chriſti 1
populo te ftatamfacere indignamque miracula talla répuceotur... Secundo vc.
hac fufpicione publice ſe eximere,velle . C faltem ipfe æqualem , cum Deo poreíta
Anouit importune effiagitanti pręfectus, tem habere videatur: & præterea confir
& cæteri:fed hanc in aquam proiectam menturin pertinacia pſeudomartyres lui
cuidentius fupernatae, neque vt demer quibus fic perfuadet le eos feruarúrum in
geretur ,velfundum peteret ( quamuis id igno, ficut leruatic in aquis.Confirm.hęc
ftudiole luo motu ſuper aquastentans) rado , quia fi aliqua faga , fic iniccta ina
efficere vlla ratione potuiffe dicitur . Ex quis vere periteret, & animo eiurarer, ſta
tracta ecquid carnifex íuoruin menibro um mergeretur:quia pactum ceſſarte .
cum ipſa ellet, interrogatur , potuifle in 4.Probatur,noftra Concluf.Non obe
Gmulatam hoc effugille periculum , do dire in ip :ritualibus ( cuiufmodi eft id de
nec producto accuſatore ncceffitas adef quo agimus) Pontifici maxino, cit non
let huic tencamini. Tandem confluenti. D obedire Deo ,lixta illud ; Q su vos audit ,
busiudicis contra eandem compluribus, me audit,,q41 vosſpernil,me]pernit. Sed .
ipſa ante torturam quærentibus reſpon non obedire voci,& iuisioni Dei,elt gra
dir, amalum ſuum fibi luaſille , vt hocam uc peacacū : crgo vti hac proba eſt graui.
quæ periculum fubiret : ſeillain liberatu ter peccare , cum Pontifex eam prohibuc
tum. & inipfis aquis, famain , vitanque cit, vtprobatu initio huius lectionis . Min..
eius adſeruaturum elle . Hic confeflio . probatur verbis Samuelis , nunquid vule
ne ſponte prolata incineranda eadem Dominus holocaufta victimasíquæft .
fuiſler , nili ſe ipfam in carcere pridie fu d.nunquid inigis gudet Deus cæde , &
fpendio ſufocaller.] Cernitis in hoc exé. ſupplicio nocentiuin ? nam & hi vocátur
plo, cacitum pactum quod opcratum in à prophetishoftæ , & victimæ , vt docui
tribusmulierculis .& quoadcertiam præ- E alio loco ) non porius, au obidiarur va
waluit pacto exprello cun tercia inito , eis Domen ( vtnon tendans, o iudices , Ross
quia volebat dæmon hanc rogo uradi, contu Dei prohibitionem ) Melorot 2.22.
vel faltein necari , moraliter cerrus im enim obedientia , quam vittime : Í ax
penitentem obituram . ludices, autem Jcultare magis, quam offerre adipeunarie
ilti non funt fecuti ſcriptoris illius fenten . tum . ),Suautor cit Deo odor obedientiça
ua , quia non ſufficiencia habentes indi & humilis lenlus veſtri ſubrufsio , quam
cia ,ad 6 las inuliercule importunas pre pidor aduitarum ex vetitis probationi
ces, ad hanc purgationem procefferune; bus.lamiatum purasmanus veftras, &
atque idcocx duplicicapite grauiterper mentos amar Deus fubiustas præceptis:
vica
 :. 'Liber Quartus.
ticariifui;non rogos,non pyrasnon mif- A
Tas n jreranun contra canonum przce
i pra examinatarum ,damnacarımq;] quo
Miam quafi peccatum ek ariolandi, repre
gnare quafifcelusidololatrie nelle acquie
fccre ] Quid accommodatius ad proba
dum ,hanc probam canonico jure vétitá,
ad ariolationem foris diuinatorix , &
manganicam diuinationem pertinere ?
Non dicimusillic Samuelem de fagis,aut
hac probatione locutum , non ita defipi
mus: fed dicimus hoc ab eo probatum ; B
inobedientiam , quæ fit prætextu alterius
boni, Deo ingratam ,& ariolationi fimi
lein effe ,hinc inferius, cum hæc fit inobe
dienria valde fimilis illi Saulis inobcdien
ciæ ,vtoftendi:idé quod illa mereri nomé
& incandem claffem reduci . Addimus
hoc argumentum ab aduerfario viſum ,
fed non depulſum ,lege,quæ ſcripſit,à nu .
123. vſque ad 1.27.& videbisme verum
dicere.Quæ mox fequuntur de dæmonu
poteſtate in corporibus deferendis , & fic dicem ; qui hacproba fuerit vfus ,pole Zorch.co
milibus,ad rem nihil pertinent Nam co
nari negare , vim demonum in corpori
bus mouendis , vel in eleuandis , & luſti,
nendisin aqua , id fane foret in Philoſo
phiam , quod folçciſmus in Priſcianum ,
egimus de his lib.2.vbi ctiam docuimus,
vera per Satanamedi miracula non pof
fe; & hæc eadem omnia D.Binsfeld . bre.
vicer,ſed ſolide docuerat , ideo contra il
lum , qui hic miraculum nullum agnoſcit
(vt necego ) cota illa diſputatio , & 18yo. D teſsio eritnulla,quia vi extorca: & iudiciu Vouio, és
Maxia , à nu . 128 vſque 149. & quæ por
ro ſubduntur; à Deo talem poteftatein e
ludendi iudices dzmoni non permitti,ea
plane non probantur faris. Cogit me ad
verſarius hic extra chorum nonnihil, vt
eum ſubſequar. Multis enim conatur hic
ſua dere deinonem hocin aque cleinéto
non polle : quia demon eft ex elemento
aeris compactus,non quæ ; ſed facilius in
inuicem operantur . & poffunt, quæ funt
ex eodem elemento compacta:ergo fa. E
cilius deinon opera tur in aere ,quam in
aqun , ergo non quia poteft corpora fulti
nere in aere,ideo poteft in aqua. Reſpond.
hoc tantum probare poſſet, quod diffici
lius faciatin aqua. Sed neque hoc probat
vam maior argumenti dæmonem elle
a pactum ex corpore aereo ; eft erro
nea : vel faltem prorſus tcmeraria, & ideo
monco ſcriptorem ,vtretracter, & lega
quæ Scholaftici ea de re, vel quæ ex illis ,
& ex PP . oprime Molina ,& Valentia . in 1. p. :
Nec adrem pertinent, quibus fuſe agit, vt {:
oftendat dæntoncs in aqua nihil miraculi 1.1.de of
hactenus oftendiflc. Non enim ſequicur fic.q cca.n uaſi
o
alias non fecerunt: ergo nec tunc pote- inniraris
rant ,nec nunc pollunt. Exquod dicir. Pri- s . ibi.
{ cos martyres idcirco diuina virtute ſu DD. 'Abb .
de
pernataſſe ; idiam nos docuimus ſenten- Conf.fo
tiam noſtram roborare . Sed neque eſt lela.in
verum nullos martyres, Chriſti ſubiner auch .No
uiffima
fione necari potuiſlé. Legat Surium , le * . 22.C .
gat Baronij Martyrol . & Annales , inue de inof
niet complures aquis ſuffocatos nolo in- tes. Ant.
morari; quia hoc eft, vine repzov. Maria
Gorat.in
s.Probatur Concluſ.quia ludex ſine fract.de
cauſa rafficiente , & prægnante recedens Commu.
à communi fententia luris interpretum ; DD, opi.
perperā iudicat, & proinde peccat , vt & 1.3.1n1p ;
Doctor conſulens line idoneo fundame nec magi
o contra illam His addimus Corollaria, prac.zz.
quæ ſequuntur ex prædictis , primum iu- de iniur.
mun.opi.
conueniri actione vt poffunt ,iniufte ali- Cens.ca
quem carcerimancipatunt.2.Si,cum no cl. 30 G.
adfint alia ſufficientia indicia ad tortura , del fupr .
propter adminiculum huius probationis 30.1..
vulgaris reum ſubdat torturæ ludex , pec trasague
cabir , & tenebitur actione iniuriarum , vt nis , er do
ſupra , etiamſi reus in tortura non facca- cexiuto
cur, quia iniuriam fecit indebite torquen . 'D.aeg:
do , vt indicijàiure improbati. Quod fi eft com .
reos tornentorum vi confiteatur ; con- DD.tel
ex ea ſubſecutum nullum , & fententia ir cl. gucs
rita . Et per confequensludex talem fup . Bins fel.
plicio mortis afficicns;homicidijreus eft jupes de
coram Deo , quia occidit, queni non ha- lă de has
bcbat ius occidendi.Notandum tamen relijega
confeflario , vt diligenter perfonam iudi
cis conliderer. Nainſicalu aliquo fieret ,
vt laboraret ignorantia inuincibili ( quod
vix puto pofie hodie contingere immu
nis efset à peccato in toro poli :fi la
borat vincibil ,pro magnitudi
nc , & probabilitate igno .
rantiæ decrciceret
peccatum.Hanc
puto , &
ve
ram , & fecuram de hac a juz
frigidæ purç acione
Icocent:am .
QYA
 492 Diſquiſitionum Magicarum
A oftendar. Sirllum qui cruce fignatus eft foo
QV AE STIO VI. ftulit ,tunc vnuſquiſque illorum ſeprem fa
ciat quam fortem ,id eft,tenum ,de virga ,
De quibuſdam alijs vulgaribus probis. ligner ſigno fuo,vteum tam ille , quam
caieri qui circumſtant, cognoſcere pollini,
obuoluantur lana munda , altari ,
Vædam eſt probatio per ponderas,
Q & lancem , nam in eadein Germa ſeu reliquijs imponantur , presbyrer fi
nua appeduntſigas, & aiunt cas vlera cer 'adfuerit,fi vero non , vt fuperius puéronno
tum pódus( nempe librarum 14.vel.s.) cens,unumquemqueillorum figillatim de
deprimere non poſſe quátumuis finepro Altari tollal, o es qui ſortem fuam eſſe co
ceræ v , oc etiam Reckius dam
, el obelæ h gnouerit rogat,cuius fortem extremame
nat,lib.de proba.aqux frigidæ a num.41. B Je contigerit,ille bomicidij compoſiionem
Ego idem deillo dicendum puto , quod perſoluere tenetur, cateris , quorumfortes
dealijs vulgaribus purgationibus ,nempe priusleuataſuntabſolutis. ) Ši ritus eciam
niti pacto demoniaco , ſuperſticiolumel communis Francis fait , certare cruce ,
fe , & cum Dei tentatione coniunctum . non forer aliud , quam fic iudicio crucis
Canonibus expreſſe non prohibetur concendere; ftare ad crucem , foret ,
quia eft inuentum plane recens. conucnire cum aduerſario , vtftent am
2.Eft quoddam fortis,ſeu purgationis bo crucis iudicio ,quod forte verius .
hs fol.62 genus pec crucem ,de quo fix inentioin 3.Huc pertinet fortitio illa quatuor Có
Conſtitut.Caroli,Magni,vbi iubentur li ftantinopolitani imperij candidatorum ,
tigantes, cruce,aut fcuto , & fuſte ,decerta Alexio Murgziphlo ſuperato ;quam , Bo
re , & in Capitulari, vbi habes, campo , vel C nifacius Comes Montisferati ,Balduinus
cruce contendant. Ex his locis crucem Flandriæ Comes,EricusS. Pauli , & Dan
fuifle genus armorum quidam volunr . dulus Dux Venetorum , pro numero can
Ego non aſſentior , ſed puco fuiffe genus didatorum quatuor calices ordine collo
purgationis per ſortes , quibus ſe ad cru carentur: quorum vnus ſolus hoftiam fa
cem aliquam eis manus imponens , vel cram contineret ,cæteris vacuis; cofq; 60
eam amplectens,quis expurgabat. Sane tidem Sacerdotibus traderent , vt ad cu
illis locis cruci, campus hoc eft duellum iuſque Principis nomen vnum tolle .
opponitur, & in teſtamento Caroli Ma rent, & eis redderent: imperium vero illi
gni apud Nauclerum . Siaccuſator con deferretur, cui calix obrigiffet Chriſti Do
rendere voluerit de ipfo periuro tent ad mini corpus , & fanguinem continés.Sed
crucem . ] Cruce ,ergo.comendere ,non a- D merito post, illis pactio ifta diſplicuit , &
liud quam , ad crucem ftare , Stare ve to iusdeſignādiquem vellet , communibus
ad Crucem , quid ſit neſcio . niſiid quod fuffragijs in Dandulum contulerunt, nar
dixi. Crucis iudicium etiam Friſones ſu rat Nicetas, in fine Annal.
perftitiofe exercebat, vt docet lex corum 4.Huc peſeinent quidam olim, qui res
14 Sortes tales effe debent ,duo rali de vir . aliquas abiecere , vt ex earu recuperacio
sapreciſ , quostenos vocanı : quorum v ne cognoſcerent,fibi delicta ſua dimiſſaa
nus figno cruci s innot atur, aliuspuru s di Deo ,hoc enim eſt Deum tentare;nec li
mittitur ; o lana munda inuoluit,fuper al cet ,niſi habita reuelatione ad hoc facien
raresſeu reliquias mittuntur ; & presbyter dum :quod credendum de S. Actilano Za
fi adfuerit, velfi presbyter deeſt puerqui morenſi, de quo Marincus Siculus lib.s.
libei, unum deipfis fortibasde altari col- E rer. Hiſpan. & de S. Arnulpho ex Lochá
lere deber , inierım Deusexorandus, a ringię Principe, & Eremita , & Metenci
illiſeprem qui de homici dio commiffo is Epiſcopo ,de quo Fulgolus, libro 6.capi
rauerunt, verum iural ent,euidenii ſigno culo 9 .

Finis Libri Quarti.

DI
.

DISQVISITI
MAGICAR
MARTINI
SOCIETATIS IESV PRESBYTERI
Liber Quintus.
De officio Iudicum contra maleficos , fiue de proceſu
iudiciario in crimine magiæ .
Ere Comicus.
Numquam ia
quiſquă bene ſub
dulta raisone ad
vitam fuie. Quin
resgatass:v/usJoma
per aliquid oppor .
iet noui; Aliquid
fempermoncar, viquod .
Nunquam te facturú putabas : id poft
facis tamen. quis credidif let me,poſt an
porum viginti felix a Tribunalibus ad Rc B
furi rubrică rediturum.cdeo tamcn ,non
vt coram me re us pelleat, non vt Quæfi .
tor fedea ,vel vt Quadruplator aures præ
beá :ſed , vt iudicibus confulam , quibus ex
librorum confuſa congerie,aut vfu nimis
arbitrariorum hodie iudiciortim ifta mi
nus hbuit , velhcuit ad crimedequo núc
agimus accommodare.Nam quibus ncc
ocium decit ,nec voluntas fateor de fon
tibus ifta haufuros nondifficulter : haut
fcio camen an ea methodo , & ad confcić
tiæ fæcunitatcm directione.Certe confek
farius , quorum plerique nudi Theologi
funt in re , ne iuris quidem peritis plane
perupa non inucfsopera mea fuerit: quo
rum potiffimă gratia, me dicbus aliquot
antiquoiteru ludo paflus fum includi.
Sequar iplun iudicijordiné,qui ordi
narius:& rem in ſectiones partiar, & le
gam , & veftigia corum , quos çquius mo
ONVM
V M.
DEL RIO ,
A lius, & prudentius de latrunculatorijs hi
ſce locutus arbitrabor, Clarum ,Bolsium , uide Bari
Simancam , & alios prçcipue Proſperum Tageum
Farinacium infignem ,non lectione tan- p.inus.
tum ,fed & vfu , luriſconſulum . por Tiba
Deciani
tr.ºr.P •
SECTIO I. 1.1.6.1.68
li. 2.6.2 .
Anin hoc crimine feruandus ordo , o
proceſſus ordinarius.
videDD
Onftat inter delictum , crimen , ma- inli. .c.
leficium
aliquam ftatui, quæ tame noftro inftituto It&t.
Blanctos
parú idonea eft,ideo ,vtfolent etiã alij Dom in praft .
Stores,iſta proijfdem nunc fumo,& præ e $. vi
fuppono fonilegij, frue maleficijcrimen fis indis.
che publicũ ,mixti fori, & commune : de wide DD
quo ,l à laico cómutatur,vterq; iudexpo C. de ac
teſt cognoſcere,Ecclefiafticus, & laicus: cul. Pro
irem effe crimen nominatú , fiueordina - Sperum
fiữ :eo fenfu ,vt habeat nomen certum , & Far. *
etiam pená certam iure pręfinitam :ele 18 fti.60
xi774 ,.
tamen crimen extraordinariun , & exce (cm .
ptum.co fenfu ,quodin eo quædam obti- muni Jen
nent peculiaria , & quod iubgenerali le rentinin
gisdifpofitione continetur,vtcrimen lę. xem,praca
fæ Maieftatis, au hærefis :ad quod con. crim ...!.
ftat maleficium pertinere, quç eftfenten-Villab.cf
tia Doctorescommunis veriſſima:elle Soarekin
The.com ,
quoq; crimen enormiſfimum , grauiffi opin . pro
mum atrociſſimum , quia in co concur- cs. d'99
sunt circumftantięcriminum enormiſsi- 18.ANSI
Kk 3
 494 Diſquiſitionum Magicarum
phe miæ ;homi cid ij ::iin
morum ,apoſtaſiæ , liärefis , & parricidi die
mo,facrilegij,blaſ A catem ;abarbitrio iudicis dependere: id .
que eciam obtinere, quoad pęnasconfue:
ſæpe; & concubituscontranaturam cum tudine , vel ftatuto introductas:& quan
creatura ſpirituali, & odijin Deum , qui do iudicesigrarunt ftatuta obſeruare : &
bus nihil poteftefle atrocius. Pendet qui quoad penas omnes cam principales ,
dem à iudicis arbitrio penſare grauitatein quam acceflorias; & in quouiscrimine ,
delicti,vtrum ſit atrox ,vel atrociffimum etiain hærefis. Quodintelligendum an
Sed tamen deber iudex hoc arbitrium te fententiam : polt ſencentiain enim non
funnmoderari excircumſtantijsdelictis. poteft iudexpenam :augere , vel ininue
quas optiine explicatProſper Farinacius: re.nifi conſulto Principe : ( excipitur cri
hic vero concurrentnon pauce , primox men hærefisin quo folo ,reo ad fidem re
quod delicttim ett miali exempli, & cué- Bueilo ,poteſt ſententia mitigari,& puro
pli , & cuiusnoxa, & cancer ferpit , atcom hoc obtinere etiam maleficio , & praxis cutcom
itante experiencia . Secundo folet no . docet. ſæpe enim ludices quas dimna milli :
,de
cturno commitci tempore , quando mi runt viuasexuri , iubentitrangulari, vel hare
in s
aus fibihomines cauere poflunt . Tertio decollari ) ve factuin annis fuperioribus
committitur clam , & proditoriæ ; fiue Stabuleti in caufa loannes de Vinix . i
per induftriam inſidiofam :cuiuſmodi ho Inteliigendum fecundo , de itidicibus:
micida luni grauiora . Quarto folentlæ ... ordinarijs , & maionbus ; & non prohi
dkre cos , quibus funt coniunctiſsiini:: bitis hoc facere, & quando il non vergit :
dominos, fratres, patres , liberos, coniu in partis præiudicium . dico ordinarijs ,
ges, ſodales , collegis , familiariſsimos. quia delegatis hoc non l'oc :niex.cau
quoſque . Quinto peccanrex conflietu - c la delegatisprincipian , velmajoris mas
dine quadam delinquendi, immo quali giftratus, qui delegato lúumtribuir arbi
aſfidue:nam femper inalum aliquod ma triuit . dicoinaioribus : quia minoribus;
chinantur Diaboloinceffanteseasftimu magiftratibus id'non permittitursnificó
lante, & quotidianum penfüm exigente , fulco principe, velniſi caula , quz mouet:
adeo , vi vel poculum vnum ,velvas a fit intrinfeca, & coherensdelicto .. Dico
liud ;ſiplis nequeunt,frangere cognatury,' non prohibitis:quia fi ftatutum exprelle,
wteftantur Remigius: & alij:Sexto.quia idprohiberet; vel verbin ftatuti penalisima
delicto huicinfiigimrpęna atrociſsimaw , peratiue ad indicein dirigerentur, vel fta
nempeineendi , Steptimo quia delictum tuto alio caueretur ;verba ftatutorum , vt:
hoc committunt apimo planedelibera jacent, feu ad litteram accipienda non lii
to dolomanifeſto ;& ( vt loquuntur pra Dceret penam mutare Dico quando id no
Ctici ) appenfares quod indicatperſeueran vergic in præiudicium paitis; quia quäilo
tiam complacentiam in crimine .. Rena eft applicanda parti lele, vel denun
Secundo fciendum eft; quod licer in cianti, & c. non poteft de hac pera iudex:
Ridifiidit:
ma; na penis irrogindis-ainpla ſit arbitrandi po detrahere. Deniqueiure communi hæc
quel : ve teftasiudicibusconcella:tamen ,line gra poreftaspęnzarbitrariæ , ficlinifatur:vt ,
ta iufl uiſsima cauſa non licet iudici pęnam ale licet ex caufa iudex poſsit penam morus:
i.
ter ;cal
ria 4 sid. geltaturam excedere. ((rutio quia iudi ordinarian commutare in aliani mitioré:
c.rer.c.recem magiscommendat mifericordia , tamen non poſsirmutare ii alinn unos:
&ü 22;9:.quam feueritas, ve varijcanones,& legesi tis , vel corporispęnam ( vt puta pęnam
Filarepi, docent )nec etiain illi Iicet eam minue ignis, in pænam laquci, vel flagellationis,
homie : re , fed debetiuris rigorem hac in re fe- E vel mutilationismembri, veliticerninn ,
die pers.si quis hanc eſſe Diui Tiromæ lententiain ,, aut fimilescorporis afflictinaspenas) red
pporter, & communein Luriſconſuliorum indu deber commutarein pęnam carceris; exii
sw dic.debitatam bene probat Karrinacius..pract .. hij pecuniariam aut fimiles , de facto la
caufis de crimin.quæſt. 7.num ., quinu: 7. etiam men ; & conſuetudine plenſq ;in lociscon
off dele: docet', ex fufficienticaufla poſle iudices: trariū conftat obtinere, vietiáin allascor
cliceride penasà legibus indićtas non folum mi porisafflictiuas & quaſcumque mitiores
nuere ; fed etiam pro ſuo arbitrio augere : penas,excaufa,coinmutare foleant.Secu
& hoc fenfu omnes pęnas delictorum tiin his ſummus communiores DD.fen
hodie , juxta facti ; & perſonarum quali tentias,yt patet ex Farinaciod.q.17 .:
Ini
 Liber Quintus.
In his autem ſemperiudici rclimante .A lis , qırando iudex in genere quærit quis
oculos eſſe illud extremum iudicium ſu-.
premi tribunalis, de quo ſunt ſequentes
rychni veteres.
Indicabit iudices,iudexgeneralis ,
Ncque quidquam poterit dignitasPas
palis :
Siue fit Epifcopus, fiue Cardinalis ,
Reus condomnabitur , nec dicetur ,
Qualis ?
Ibinibil poteritquicquam allegare,
Neque quid excipere, neque replica
re ,
Neque ad Apoſtolicam ſedem appel
lare .
Neque codicillos Ceſaris citare.
Reus.condemnabitur nec dicetur ,
Quare ?
Cogstate miſeri,quid vel quales eſtis.
Quid in bociudicio dicere poteſtes ..
Hic non erit Codici locus , nec Dige
ſtis.
Idem erit Dominus, iudex , auctor te
His ſuppoſitis ad quæſtionem reſpon
detur, no arctari in hoc crimine iudicem
ad priſcas follemnitates,ncque ad ordiné
publicorumiudiciorunaantiquam ,
lib . 8. D. illuin
de pub quein exoleuiflefcribit Paulus lurit. Co.
iudic.lib. lul .ſedtamen teneri ſequi eum ordinem
16 C.de iuris , qui æquitati naturæ conſentaneus
e n .
eft : cum preterea , quem in criminibus D ex mero iudicis officio citra accuſatio- meziva .
priuilegiaus, fiue excepuis, Tura commu
nia , & patricularia locorum præfcribunt,
quem quiturbet, aut negligat, eius iudi
cialia acta nulla forent:licebit tamen iudi
ci recedere a coinmuni aliorum crimi
pum praxi , in hoc delitto vindicando ,
quatcnus peculizia quçdam hoc crime
exigit . de quibuspoftea ,atque ita cenfeo
conciliandas contrarias quorumdam lu
in Damo riftarum ſententias , non fatis diſtincte
no... eloquentiyin .
Godelm,
de lumiis SECTIO II.
.$ . 3
Quomodo inquiſitio in hoc crimine
inftituenda ?
I delisti informationem iudicis officio ,
& auctoritate factam ;ca.veleſtgenera
495
fitdelicti commiſsi auctor.vel locius, vel lul Clu .
ſpecialis , quando inquitic in perfonam practici
mi 4x 3+
certam , de cuius delicto certior factus Daihau .
fuit per accuſationem , vel per denuncia- tit.de in .
tionem , vel alium modum . Vt autem va quific.*,
lida ſit inquifitio ſpecialis( nam ,vtgene
ralis fit valida , futficit commiflum elle
crimen tale , quod fine ſocijs committi
non ſoleat) docet Farinacius (qui optime
hanc materiam proſequitur) requiri (e. Prac.cri.
B quentia;primo,vi in genere faltem con- 9.1.cum
itet delictum elle commillum , quodin- Je99 .
telligo quodea peccata, quç in actum , &
perniciemexternam eruperunt , debent
enim conſtare fegetes corruptas , infan
sein occiſum , & c.quoad peccata vero in
tellectus,vt bærefim , vel voluntatis, vt pa
ctum cum Diabolo ,comellationes, con
cubicus cum diabolo , & huiuſmodi diffi
cillipzindagationis nofolunpocettin
quiri contra eas,licet non conſtet de cor
C. poredelicti, ſed etiam ſunt condemnan
dæ , ſi dumtaxat dicant fe ad conuentum .
delatas, vt beneArnald . Albert.de agno
fcen.affert:Cathol. & heret.quæft. 25. &
Farinac quæft.2.num.26.
Secundo, vt precedat aliqua faltem forus, s.
accufatio , quod etiam iure Canonico ob iudicri
tinere verius eſt,ſed Inuichodie condicio . dever.fi
ni generali conſuetudine derogatum eft. gn . Clar.
reputatur enim inquiſitio remedium or- noticons.
dinarium , & in omnibusdelictis poteft 160.
nem vllam inſtitui; ſemper camen necel- siar.rela .
feeſt, we adſint alia aliqua loco accuſatio- delicic.l.
nis, vtputa denunciaio fama,velinditia , num. 49
de quibus ſtation . Cla.d.9 :
Tertio requiritur quo ad formam , vi 3: : fed
inquulitio lit certa,ſpecifica, & clara , ira cia. conf.
continens delicti qualitates , & circum- 18.et alii
ftantias, vt per elusincertitudinem , gene Li.libel
lorü , D.
ralitarem , velobſcuritatem non tollatur
accuſa .
reo defentio ideo debet in ea explicari lo vu pelo
E cus , & tempus ſcilicet non dies niſi citra ſus reſp.
calumnia ,ex iuſta cauſa, id reuspetat, & c . Bo
Juius de
iudex diē ſciat) ſed annus ,ac menfis com ing n.7s
milsi d - lictisex fententia veriore ,& com Menith,
muriore ,quoad inquiſitionem ſpeciale , cöfilioc,
nam quoad generalem verius eit , hanc ofa/c.
expreſsionem loci ,& temporis no requi- 26. De
ri , in fpeciali quoque hoc locum tantum cia.co.18
hibet decriminibus , quæ temporis mo
mento committuntur, non vero ijs , que
Kk 4 Juca
 496 Diſquiſitionum Magicarum
ſucceſsiuo tractu ,in quibuslocus, & tem A inquiſitione incipicntes, ſed a generalf
pus non poteſt , ita defignari, vt ſunt ci informatione , &inquifitione, quisillud repreha
Menoch. men læſe Maieſt. herefis, & fimilia, & delictumcommiſerit: fi negent,anſciant des pra.
conß:100. idco idem de crimine magiæ dicendum , aliquem diffamatum de delictoillo com- 69.9.0.7.
conf.18 *** hanc addicionem in eius inquiſicionem mitio & fi aliquem hujuſmodi teftes fins
non effe neceſſariam . Quod fi aliqux nomineac, cunc contra hunc fpecialem
qualitates expreſſæ in inquiſitione non inftituunt inquiſitionem , & aliqua adfint
probarentur, tunc ſi addicæ fuerinc clau nominationi legitima indicia ad inqui
Tulæ , de omnibus , & fingulis ,vel, ſe non rendum q , uç indicia ſunt loco diffama
adftringens, vel: meliori omnimodo , vel cionis.) a fufficiantindicia ad capturam ,
crimen fit non iterabile, ( vt homicidium capitur nominatus: ſi capi non poteft ,
in eandem perfonam ) vel conftet ex có . B monetur , & citatur ad comparendum ,
feſsione rei de crimine, vel quando qua & ſe expurgandum :finon comparet, in
litas illa vere delictum non aggrauabat contumaciam bannitur , quæ omnia el
nec alterabat : his caſibus reus, adhuc el ſe praxi recepta , & iuri rationique con
ſet condemnādus: alias foret abloluédus. fentanea docet opcime Proſper Farinac . De opere
Quarto requiritur præcedere indicia Et fic poſſec iudex etiam in crimine ma- 9.9. Circa
ipſam inquiſitionem ,quç ſentencia com giæ procedere per inquifitionem , non como
Tibe.De munior, & ęqua eft contraria vero quo attenta diffamacione in caſu quidem pro
Nani rundam ,eft periculofa, & iniqua prorſus: polito ..
onf.18.n. etianıſi iudex liabeat liberum arbitrium , Requiritur autem præterea diffamatio
s; in 1: & licet inquiſitio ex mandato Principis, quando iudex procedit ad partis quære
poft án fieret: nifi tamen Princeps, non ad partis C lam ,atque accuſationem : quę elt com
munis fententia . Non tamen improba
gel.Plot . poftulationem , ſed imotu proprio man
darlet contra aliquem inquiri,& affereret bilicer , quis defenderer , cum accuſatio
Rui.mo.,
Ay Cl.
Cephal. eum deliquiſſe, idque ad luam notitiam nem ſupplere defectum diffamationis,vt
Roläd, a perueniffe. Qua camen in re cauendum videtur velle Clarus.
Valle , valde Principibus,ne facile talia mandata Debet autem hçc fama primo effe or
Majcar. dent: facillime enim circumuenitura de ta a fide dignis , & non maleuolis perſo- 49.65.
o alios
Locer Pro latoribus Principum bonitas , atque cre nis, velfutihbus. debet effe vehemens, & fed certe
1.Far.q dulitas, eosqueTępeex nimis credulis fa quali procedensex ore partis populima. Lisposta
onu . 89. cit crudeles , quę vero fint legitima indi ioris : debet de ca conſtare per teftes ,fal- lario .
cia mox videbo. temduos omni exceptionemaiores par
Quinto requiritur diffamatio ,feu fama D ticulariter ſuper fama receptos , & exa
non ab accufatoribus rei, ſed ab alijs quo minacos . Hec certa funt ordinarie in
que hominibus fide dignis,nata.Sed ina criminibus ceteris . Nam in herefi,&
gna hic difficultas oritur circa iftud quin lęſęınaieſtatis crimine, quidam limitant,
tum requifitum , an ſeinper neceffarium & famam dicunt non requiri, fed reue
fit famam precedere , etiam quando alia ra exiftimo , etiam in his criminibus , idé vid.Prs'
fuppetunt indicia. Nam Dd.videntur ni obtinere , vt fama requiratur , niſi eius Farin,
mis generaliter loqui, & conſuetudo co . loco adfint indicia , & præfumptiones , Jup.Mso
rum dictis parum conſentanea videtur. quod fatis aperte indicat Simancas , 2 bartsit.
Putarim poſſe illos conciliari, vtdicamus Proſpero in aliam citatus fententiam , 22 6
1
ſi fine alia indicia ſufficientia , & legitimna, idem crgo cenſuerim de crimine Ma- quif.cad.
Sic intel non opus effe diffamatione, in ſpeciali E gię . Super infamia autem inquiri po- " .t.0 ?
Dil.com . quidem inquiſitione: Gidelintilla , omni teit ad folam denunciationem viri pro
na unise r no requiri diffamacionem , quando inci bi, & cum reperta fuerit inſamia , tunc
loguetes pitur ab inquiſitione ſpeciali. Sed li inci poteſt procedi ad inquiſitionem de cri
generaliformata mine .
fereFar. piaturab inquiſitione
is..su cxmero indicis officio , tunc non videtur Sexto requiritur , vt is , contra quem Dan
maxime neceſſarium , vt precedat diffamatio : fi inftituitur inquiſitio, non fuerit alias de reg.
Roladas cutſolet practicati,( tette Claro :) quia criminehoceodem ,periudicem foliex- ocie.
confil.sz commiffo aliquo delicto , hodie iudices ter ni abfolutus , vela Principe gratiam (up
2014. ci, non procedunt a ſpeciali contra aliquem delictiobcinucrit , vel ctiam de illo non
fue
 Liber Quintus. € 97
fuerit condemnatus pena condigna deli A publici fit habità per tranſactionem (lup
éto , & non leuiore. idemque dicendum pono licitam ) cum parte: poterit non ab Supr.asi
etiam fi abſolutus eller a iudice propter illa, fed ab alio auctore, iterum imperiju- 35; 9
defectum accuſatoris crimen non pro dicio ( quia fententia facit ius, quoadom per 4 :
bantis , fi fit tamen diffinitiue abfolutus , nes , non autem tranſactio ) multoq;ina
& non dumtaxat, ( vt faciendum hoc ca gisa fiſco , & eo requirente poteçit iudex
ſu prudentiiudici ) ab obſeruatione iudi adhuc eundem proceſſuin profequi, vet
cij. Limita hæc primo: niſi qualitas,quç iterum de nouo procedere aliud.n.eftius
inſecunda acculacione,vel inquiſitione partis læſæ ,aliud iusreip.lęłę) & in crimi
Gomel. de nouo addicur diuerfificer delictum nibus atrocibus hęc trālactio nihil debet
com .;.de ( verbigratia , ex homicidio in partici- ' diminuere de pęnæ ordinariæ grauicate.
de!ic.6.2 dium . Sicemnifi fit crimen mixci fori ( ve B Cæterum fi tranſactio ,vel compoſitio
Foll.pra eſt crimen Magiæ , ) nam in hoc ,lifuit facta fuiſſer cuin ipfo fiſco , vel iudice, túc
zi crimi. punitus a iudice fæculari non poterit ite quia pecunia foluta ſucceſſit in locum pę
Can.c.3s cum puniri a iudice Eccleſiaſtico ; niſi iu ne:non pofTet icerum retrahi in iudicium ,
M.8 . dex fæcularis minorem impofuiflet pe vel conucniri reus ifte , eriamſi noua lu
nam , quam parerat, & quam iudex Ec peruenirent indicia . hæc regula proce
clefiafticus potuiſſet imponere. dit , 1. nifi alias conftaret omnimode de
Si vcro ante fuit damnatus a iudices delicto commiſſo per reum ; vel ex facti
Eccleſiaſtico , tunc quia in tam grauibus notorio , vel conteifione rei, vel ex pro
criminibus Iudex Ecclefiafticus non po batione iudiciaria : tunc enim non va
cuit punire penacondigna delicto,vt po leret iſta per iudicem laicum facta com
c.felicis, teft fæcularis iudex,idco ſemper in his po C poſitio , & eſſec omnino illicita iudici, fi
terit iterum conueniri, & damnariabs fit tacta poft fententiam , dico conftaret ,
s per boc
dépen.in ſæculari iudice ; quæ veriffima , etiam quia nullæ præſumptiones ad hoc ſuffi
oprime quando loquitur de pęna ordinaria , & cerent . dixi per iudicem laicum , quia
hoc doces principaliter ad puniendum delićtum ir Eccleſiaſtico iudici permittitur poenam
Gomeſ.d .
1.1.1.40 . rogata . fanguinis in pecuniariam commutare .
герори Tertio niſi colluſio , & præuaricatio licebit etiam hociudicifæculari , quando
rimos fa accuſatoris , vel primi iudicis interuc reus exciperet de nullitate proceflus, vel
pin.qu.4. nerit : cunc eniin itcrato potcrit in quando iudex aliquam iuftam haberet
quiri. caulam recedendid poena ordinaria ,
Quarto G fucrit abſolutus,vel condem & illam commutandi . Dixiß fie falta
natus probabiliter, & verifimiliter igno- D poft fententiam : quia fi ante fententiam ,
rantc co ,qui fuam , velſuorum proſcqui tunc iudex id faciens ex cauſa non iu
tur iniuriam , quod procedit dumtaxat fi ſta , peccat , fed valida eſt compoſitio : fi
fit graue crimen , & magna cauſa. ex caufa iuſta faciat, tranſactio valida eft,
Quinto nifi fit abfolutus, non diffinici & iudex nó peccat. 2.limitatio eft, fi reus
uc , Ted ab obleruatione tantum iudicij, primum hoc delictum commiſerit,pote
vel relaxatus fub fideiuffione de repræ rit iudexfic componere: non vero fi ſic
ſentando , vel fi purgauic indiciaper cor homo facinoroſus folicus hoc deli
turam . his enim calibuspoterit, ſuperue ctum , vel alia patrare . tamen fi de fa
nientibusnouis probationibus ,aut indi cto antefententiam iudex , cum tali fa
cijs,iterum in ius duci,id camcn incra tein cinoroſo componeret : veriſimilius eſt
pus a iure ad hoc , vel confuetudine præ- E valituram compoſitionem : licet ipfe
wid . Prof. ficutum , & iure quidem ciuili non diſtin tum peccaret. 3. limitatio , dummodo
d. 44. t.
guitur inter cundem , & alium accufato prius, cum parte inicrit reus concordiam
profp.nu.
26 . rem ; ius vero Canonicum , id alteriper alioqui hanc præcedeos concordia
mittit, veteri vero , ſiue cidern accuſatori cum fiſco iniqua eft , & non valet. im
hoc non permittit. mo conſenſus ille partis debec cfle ex
Quæri folet etiam de tranſactione , preſlus, & euidens , non cacitus tantum ,
vid . Pro quando illa impediat nouam inquiſitio .
D. fupra vel diffimulatus . Non valer inquam
DH.jo. nem, vel proceſſun ? breuiter ex eodem reſpectu partis, ſed bene reſpectu fiſci
Proſperoreſponderur. Si remiſlio delicti uanſigentis, 4. limitatio , fi hæc tranſa
ctio
 tionum agicarum
498 Diſquiſi M
Etio foret initain criminibus fuper qui. A publ.maximam ; quod cum deaſfaltinis
bus tranfigi non poteft, vt funt læfæ Ma etiain DD.concedant,exiftimen ad ve- Flo.sub.
ieftatis diuinx, & humanæ , raptus virgi neficos quoque pertinere , vt in ijs idem los Lud.
num , & fimiha.ſuper quibus , vt valeat ius (it.Principi. Rarius tamen poteſtcon - ren. 15.
tranſactio conſulendus primo elt iple tingerc , vt iuſta caufa huic gratiæ ſuperat: Lud. Pe
Princeps : & his criminibus annumero raujílime quoque legimusbonosPrinci- guer de
fortik gium hæreticale. 's. limita fore in pes hacvſcs poteftare.Carolus V.Imper...trim .
walidain compofitionem reo , fi iudicis Agrippępænanımortis non indulfit lednum .11.
fraus,dolus,collufio ,aut corruptela inter cum is cffugiffet, exilium irrogauit, & in
uenifler : vel fi metu eam à reo.extorlif Francia ille abijt.In eadem Chriftianiſſi
.fer . mus Rex Carolus IX . eius nominis , qui
. Quoad gratiam delicti factam à Prin B vlcimus fuit ,
Triſcalino , vt ſocios prode
g. 6.per cipe, Profperfuſe admodum , fed in hanc Tet, vitam . & libertatem permifit,non fi
to. er 01
do . Peru fententiam : differre abolitionem ab in ne bonorum offenfione . Fateor G Prin
finus op dulgencia Principis. abolicionem nó ex ceps aliquam :huiuſinodiinualidam gra
time l. 2.ftinguerecrimen , fed tantum iudicij in tiam concefliflet,licet illa foret nulla , ta
de refit. ftantiam ,ideo tranſacta lætitia publica ; men deberetreus illa vſus a iudice abſol
de integ.
g. 41..et propterquam Princeps.eam concedit, ui, & relaxui , ne ſub fidei publicæ præ
infra 3o. dies poteft acculator denouo ac textu decipiatur , & fic practicari in Italia ,
Jegg
cufare : & idco hanc non trahi ad crimi. & Hiſpania doceni grauif .fcriptores , a
Bos.Gle
na enormiſlima , necad omnesperſo pud Proſperum Farinac. quiillos:ſegui
Vu pel .
rias . Indulgentianivero Principis fieri tur. quod puto intelligendum , quoad pri Ludes
cum caula , & crimen exſtinguere, quare C mamappichenfionem . nam ficfemelap guer. Fa
fi princeps alicuirgratiam faciat de omni prehenſus ,& tunc relaxatus,deberet có ' inac
bus delictis velgeneraliter omnibus de mune fieri de nullitate gratiæ , itaque vt 27.9.6 .
liqucntibus, de omnibus delillis indul --Sibi caucret in pofterum vel impetraret
gentiam conccdar : talis indulgentia gratiam aliam nanere enim punibilem ,
comprehenderer etiam grauiflima cri & panx obnoxium : quod.lincgligeret
6
mina ; & notoria & liquida , & extende pofler à iudice capi,& puniui. Tuncenim Ingui
retur ad circerotos quoquc, & condom vnica illæratio.praxis liuius plane cellaret et
naras neque iam dici poffet fubfide publica de- .
Sirregula . Semel a Principe gratiam ceptus . Equidem cum lex nulla ( quod si I.; X.
criminis.conſécu!úsnion poséſt ampliusab fciam ) huicdicto répugnet , & DD.itli Serigan,
vlloiudicemoleſtari Hæc facultas gratia D non fatis clare proponant, an quo ad pri- ads
criminis faciendi competit Principibus mam tantum appichenfionem , an quo- 1. 1819
apud pro fupcriorem non recognoſcentibus, aut ad 1 99.quoquc loquanrur , & publice li.z. Da
perű , er ſaltem habentibus regalia iura : item Ba intcilit dehcta punit , on niro arbitror Strix.Bailes
sp imet" ronibus, & feudataris, fifuerit illis in in- conſcientijs indicun , quod dico cuiſsi borded
sup.nu 8 deſtit ura la fa
exprel concef : quoad Du . num fore .Hoc de fcxto requifito . dieta.si
Prosp.la
ces , & Maichiones , & Comites quic Sepuno requiri or in hac inquiſitio . Eiusfe's
maxime quid dicant alij non puto hancpotefta- ne , quodinomeribus actibus iudiciariis , editibu
teni accipere , nifi cætera regalia iura ijs wi fiat à iudicecon petunte; quemcóftat decafes. !
D.Th.z. concedantur : & licpracticatur in Frācia , in hac materia cfie i:-m Ecck infticum , maief.
2.9.67;9. & Hiſpania , vbi hocius fol Regi eft re quam fæcula em iudicem , it mifidei in Bula ?
mox .ci feruatum .Notaimen licetfupremno Prin- E quifitort : qmbuldā tamen-calibus:quos mihi
tād.n.s's cipi pro lubko has gracias concedere.No bene Siv arcas ponit. Imprimis quia fo- ce! Sapk.
opt. hoc poteft enini nifipriuspartilęſæ fit fatisfa lent venefici, & Striges fidon Catholicā ( acima
decet Batuny . Non potest in homicidio delibe- abnegare, vel faltem ea dicere , & perpe
Pour raroshoc enimdiuino repugnatiurideo : xrare quæ fapiuntherefim ,idco.b Inno :
cons.cri. lieet in foto externo non fit , qui abſolu cent.8.lul.2.Leone.io .Hadr.6. Pontifi-61.:+ ?
vari.cöf, card ,harc Principispoicftatem impedi- . cibus hoc negotium inquiſ ! oritus fuit se.com
Plazain re poffit , in confcientiætamenforohoc demandatum . Delortileg is secouie di- 0.0
epit. de faciens peccat , niſi id faceret pro bono alis ' hoceft diuinationibusillicis ) non par
loft.c.fo. pacis publicæ ,vcl ab aliam vtilitatem cei dubent inquiſitores fidei cr grofere ait Pureg14
SUL
1
 Liber
Quintus
ſortilegia hæreſim ſaperent manifefte : A
videlicet fi quid impium , & hælelim præ
ſe ferens admiſceretur,velficrederet for .
tilegusaliquid diuiniin efle forti. Idem
dicendum de coniectoribus fufpect sre
liquis, qui facile in infidelitatem incident
veldemonem adorant , vel cum eo fę.
dus habent, vel credunteum futura con
tingentia certo ſcire ,velabutuntur facra
mentalibus . In cæterosſuperſtitiolosin
quiſitores fidei,fiuefacta fintatrocia,fiue
lint leuia,non inquirunt :nifi quando fa- B.
piunt aperte hærefim :vt baptizare ſcien
ter iam baptizatum , velbaptizare imagi
nem : quoad ſuperſticioſos.vero magos
Glo da quia ( ve ait Cyprianus libro de duplici
caccuja martyrio) qui magicis arribus viuntur ,
THS,6./a tacuoChriftum abnegant, dumcum de
ne de ha monibusbaben fordus :] vi que fiat, vt
ret,in f ;, non vel hæreticum quid credinc,vel he
od. cofrelim ſapiens faciant; ideo vix vnquin .
21.0
incidet vilustalis, quin contra eos Inqui.
fitores poſsint procedere ;. & poterunt c
capreliquoſtunique iudices compellere vtadfe
denros c. micrant acta contra hæreticos huiuſinodi
oroffiziū magos facta . In omni vew iudiceillid
f, deniq;;
6. Ut com coinmune hic quoque eft ;vt reus debeat :
milli de eßc fubditus iurildictioni inquirentis ra
were in 6 tivne delicti , domicilij , veloriginis . vel. niile ,vt contra ablentem non fiatinqui prafering
acū Ber etiam catione conuerſarionis pendecem
roldus de
neiud annosin aliquo loco , & non minoris ſpa
1.1.C ubi cij,idque de delictis tantum commifsis a .
de crimi. libi durante hoc decem annorunn (pacio::
ca. fi dili quia tam long conuerfatio domicie- D līnecontumaces liue non .
gent: delectirationem habet, operaricimen hoc
Foro non poteft, quoad delicta prius commif
vide cop. f2 . Sunt; & aliæ multæ caule tribuenres.
Coupra iuriſdictionein , quæ in noftra materia
3. Bof minuscon fiderandæ funt, quia vix . vo
fiuss de quam , vedixit Sorciariæ nütre carent.
föro cõp: hæreſi: hirretici vero coram pluribusin
Farinac, dicibus ac diuerfis indacijsporiunt conue
9 : 7.nu.so niti,& vbicunquc locoruin reperiantur ,
leqn; poffunt a loci iudice puniri ex co nmuni:
c per hoc fententia praxi recepta habet
1.8 .dehe. : enim he. E fucrit reo ; vt ad códemnationem , quam
in 6.Gq: reſis:crinien 'caufam in fe continuam , &
br l.2.ti. ſucceſsivam ', & ideo vbicunquc hitreci
de iudicus verſatur ibi delinquere ceníttur: quæ
const. ... ratio in Jordanijs efficaciſsimaelt,quevix
Ljuen. pedem, ſine locidamino , & nouo crimi
reg: 378. nc vfpiam figunt..
Nouel
g ??0 . Octauo requiriturin ſortilegijs, & nja
se
Anw. in leficijs non hereticalibus nec enormibus
shack de ve intra 20.annum à crimine delito , in
499
quiſicioinftituatur:nam fpacio 20.anno
rum reus præfcribit ex.communiore , & agn.afse.
maleficium Caingo
Veriorefentéria : fed quando
vel fortilegium coniunctuin eſt.cum lię 25. Penn.
reli; nulla temporis præfcriptio reum po - direct,
telt iuuare, imno;& postmortem ,here - injurschol..45
lis,poceri inquiſitioulticus: immo etiam polt mul
quandocunque tam graue eſt maleficiu tos, Fari.
vellorulegia fuperftrio , vrexceptum ,vel 9.1.18.9.
enorme ciumen.cenſeri debdat , poter vide Fas
quandiu viuit reus:inquifitionepultari, & 174npriego
:9.10.
quando fuerunt aportatæ vel hærctici,
tunc etiam pena pecuniaria , quanidetun évide Fa
Eturs debebat,ablieredibus ett luend' ; vt ri.d.q.10
putos vſque ad annum quadrageſimuin, 4.29.000
nec minori tempore præfcriberent ,hæ- Marf.in
redes , quantumuis in crimine lælæma- i. quifal
iettats humanæ quinquennio preſcribe 1.D.adl.sa, S.com
rencoEx his quitur; diuturnitatem tem Corne.de
porisočto , vel decein , vel amplius anno - fir Car
rum , fiuc à delicticommiſsi , liue à reatus rer. prac.
dieíumas, in his crimimbus nih:1prodef de bome
fe ad penæ dininutionem de iplo delino pela
quence ſumendanı, ratio eft , quia in fris grenu de
criminibus , nulla preſcriptio poteft rco iure fifci.
fuffragari, vt bene Farinac.dicta quætt nac.
4.4 4.9:
1.2.001.90 . 10.9 :7h .
Nono requiritur fecundum ius com cap..de
filioredregula itta tallitin criminibus ex 0.6. 2.C.
ceptis ; immodeconſuetudine , etiam in jati vide
alijs criminibus poteft formare inquifitio Gomez ..
co :tra præfentes, & contra abſentes, fiue 3 p.de de
lict.ca. [ ..
8.8. Fari
9:25.98
SECTIO III. 159
Post Clad
De inc'icijs optimis , ex quibus niudex: Parigi .
78.6 .
in incc crimine tuto poteft nyim.
procedere .
Onftat co clariora , & verifimilio
yra & propinquiora requiriindicia'
9:10 actus iudicialis maioris præiudiciji
ad torturam , ad torturam , quam ad cap
turam , ad capturum , quw adinquifitio.
nem.buciuadet naturalis æquicas, & rc
cepum eft communi confuetudine , &
probatum Bruno tractit.de indic.2.parte
quæft.6i mumero quarto , & Bofsio firul. Claro q :
de inquiſit.nuniero 61.quod etfiimpro- .nu.is
betur alijs tamen reucra elt conſentaneu fil à
Vale car
plane rationi, nec video curcotruprela . A. p .. ,
 500 Diſquiſitionum Magicarum
vocari debeat,docet hoc bene Farinac.di
eta quæft.1.numero 47 .
Conftar ſecundo quod indicia qux
dam ſunt leuia , quædam grauia ,quędain
grauiſsima,& leuia,ſuſpicionem gignunc
tantum ,velad fummum fimplicem præ
fumptionem ; grauia vero , gignunt , ali
quid vlcra fimplicem præfumptionem ,
minus tamen ſemiplena probatione; gra
uifsima vero gignunt femiplenam proba
Claup tionem ; vt minimum .
DN .. Conſtat tertio quæ fintlæuia, quæ gra
uia,quæ grauiſsima, hoc ordinarie pede
reaiudicis arbitrio:eumque iudicare de
Comad . bere,perfonarum , & rerum circumſtan
La cel.im tijs trutinitatis, quæ indicia ad quid fuffi
prae.s.de
inq.n.33. ciant; quod arbitrium debet ille dirigere
Farinas ad normam juris ſcripci,vel confuetudina
7.4 Po rij & receptas incerpp. opiniones, & pra
rin./ npr.
Binsfel. sipa m tria.
inl.ul.C Inquifitio generalis poteft aliquando
de malé, formari non præcedentibus vllis indicijs,
fcd puta duntaxat ex notificationibus feu
informationibus extraigdicialibus:in qua
fi vocati, & cxaininati ceftesaliquem par
Clm.g.s ticularem nominant , tunc contra nomi
wer./timo natum poffet formari ſpecialis inquiſitio :
fineincficijs vero vtis , non liceret incipe
re a fpeciali contra aliquem inquifitione:
fi tamen iudex procederet, poftet reus op
ponere de nullitate inquiſicionis,ob defe
étum indiciorum , fi reus non oppone
ret, tunc adbuc valeret proceffus. nam
hic defectus non inualidat, nifi reusop .
ponat.
F # Bocc. Ad affumendasex officio informatia
sofipon nes fuper delicto fufficiunt indicia le
Mar.mö uia ; fedad tranſmittendam reo inquifi
ricell.pr. cionem , Gue ad cum cicandum pro deli
Srireg.i. cto , neceffiria. ſunt indicia grauia . Quo
Favoboli ad capturam , fifiat tantam ne reus fu
IN . giæ , interea dun fitinquiſitio : fufficiunt 12.nu.12.Miofing.obleru 100.Centur.z.
7. Farin. leuia indicia , fi vero fiat , vt fpecialiter Andr.Gail.libro 2.obfer.66.oprime loqui
09:48 ofi. contra eum procedatur, neceſaria funt
fcHscof
64. ns . so grauia. An torturaın mea fententia fuf E nunero 34 ..
ficiunt indicia plufquam grauia , & arbi
tror a Claro gracia vocari, quæ commit
niter grauifsima: fanè vi docet Farina
gu16:2 . 3 .
ciusea debercat effe indicia , tam vrgen
dia , & certa , & lucemeridiana clarioravy
vi iudex fit , quafi certusdedelinquente ,
& ve nihilaliud ipfidefit , quam rei con
feſsio , quodintelligendum non in gene
te probationis ſcd in genergiadiciji boe
A cſt,quç ſint apta ad plenc perſuadendum
animum iudicis , non tamen ad plene
probandum .ftatenim iudicem effe per
fuafum de culpa rei, & reum effe noxium
etiam G hoc non plenè probatum , quia
deelt confeſsio rei , velaliqua alia proba
tio , quandoergo iudex ficputac ſe habe- l.fi.l adi
te plena indicia ,poteft procedere adtor- tos C.d!
,
turā fed G haberetplenas probationestúc gen. Code
deberet procederead códemnationen ). pen.l.fin.
Hæcindicia volunt Doctores debere C deinh
B adtorturam eſſeproxima delitto , & non "er.
remota ( verbi gratia , quodteſtes depo
nant de ipſo delicto , vel de vifu ) ſed intel
ligendi länt, quando vnicus teltis depo
nit , & indicium non elt confirmará alijs
indicijs . ordinarie enim debent indicia
remota , grauia probata effe perduos te
Ites, etiam in crimine hærefis ,nec fuffice Cl. 9.2.
retvnus teſtis omni exceptione maior , in pi.JA.
ſed debent efle duo omniexceptione ma regg
iores : adinquirendam vero lufficerent Gieth
C non omni exceptione maiores. præterea 3.de dali,
ad probandum indicia , hæc remota ( de 6.13.fh18
quibus tantum agimus ) teftes debentifti 19
effe non fingulares, fed conteftes,fiqui
dem indicia fintplane remota :fi vero fine
non multum remota : ſed quafi admini
cula quædam delicti, plurium fingularia
teſtimonia virorum bonorum ſufficient.
maxime quando hæc tcftimoni , omnia dide et
fub eodem crimine , quafi fubordinan I .; 6 .
tur , vt fi dicat vnus le vidiffe aliquid po
D nentem fuinnuz Kmine: & equos.poitca
mortuos , alius quod vidit cangentem
pucrum , & huncmortuum : tertiusquod
vidit proijcientem puluerem , & fubfecu
tam tcmpcftatem . hæc enim omnia in
voum tendunt finein , & ideo hæc fingu
laritas adminiculatur potius, quam obfit ,
Alexand.conf . 3.lib.j.Gomel.10.2 . cap .
tur hac de re Simancas in prax. cit.35.4.
Proxima indicia ctiam requirút duos
teftes, quando non funt inmediatedeip
ſo delicto , fed de adminiculis proximis :
led li fint de ipſo delictos ad torturam fuf
ficit vous exceptione maior. Farinac.op
time nu.4.1.qui etiam feqq.numerismul
ta ponit digniſsima obferuatu .
Sed núc veniamusad ſingula indicia .
Primum ergo eft , Ladicium perieſtes.
Sufficit
 Liber Quintus. SOI
Safficie atitem in hoc crimine vnuste- A habere .Certum eft aliquam habere de
ftis , ad inquifitionem particularem infti bere, ſed quantam , & ad quid nuncvi
tuendum , etiamfi fit aliasinhabilis : fed Gi deamus. Gignit denunciatio idoneam
fic teftis legitimus , & exceptione maior præſumptionemcontra focios,fi fequen
oft fufficiens ad torturam ,iuxta Clarum , tia concurrant. Nempe fi non fit defe- eft com .
quçſt.21.num.2. cuius dictum nimisin Etusin perſona , qui eleuct fidem . huiuſ munis
DD . i love
diftincte vſurpat Godelman . lib . 3. capite modiautem defeitus raro contingit.Ad- fin.C.de
3.num . 13. tu explica. iuxta iam à nobis mitcuntur enim infames : tales funt om- Acculet ca.
dicta ex Farinacio . nes complices : ideo minus fidei mere- 1.deconft
2. Indicium eft Nominatio Socij Cri tur eorum ceftimonium , quam virorum
minis : hoc etiam indiſtincte ponit I. C. bonorum :admittuntur tamen ad denun
ille Francofurt . more fuo ; fed accurate B ciationem , & teftimonium , quia vix
Binfeld., punctum iftud tractauit Dominus Bint poſsunt alijhaberi,& malefici non ro
de cofel feldius , quem qui plura volet, poterit lo lent hoc crimen nifi coram complicibus
memb... gere : vt & Profperum Farinacium committere, & folis illis detegunt: & in
Parinac. inſignem 1.C. Sciendum communem famiæ hoc impedimentum , eft iurispo
de indic. effe DD .fententiam , maleticos , & ma fitiui : ideo lex poteft in eo diſpenſare cx
se tort chematicos de conſocijs interrogari, & iufta cauſa , vt fecit. debet tamen iuxta
C C. dematorqueri poffe: & quod & iure ciuilicau nonnullos,hæc complicis denunciacio el
lef vide cum , & omnium praxi receptum eft: im fe facta in tortura , eo quod cum fint in
! Fari.d.4. mo , & iudicein teneri interrogare, & fames, parum illis extra torturam creden Camilla
43.9.67. reum in conſcientia teneri denunciare to dum :reprehendit hanc ſententiam , quæ gius, ak
D.Th. 8.
2.9.70.47 cios; quosneſcit , immo præſumit non C tamen communior videtur , Simancas, Zach de
ric. 1. ad ſe correxiſſe , nec defticiſſe à crimine : & ait eius auctores fine lege ,& rationc har. c.2
2. Caict. eft fentenria Theologorum . Iudex hoc loqui rationem iam dixi , & fauer capit. deartica
50. l. fra facere omittens peccat grauiter : contra illi's. quçſt.s.&hoc fatiscolligitur exCa cofu 47 te
relp. 5.ad iufticiam , quia non occurrit, & impedic rolína conſtitutione, quæ in imperio ſer- nam se
Cherub, mala reipublic. & priuatisinde imminen uanda eft. Nec Simancæ opinio alibi lo Maſcar
de probas
es ad diis. cia , quæ tenentur impedire: & idcirco cum habere poteft, nifi forte ,vcex dicto vol.z. 8on
art. Co tam pri uatis; quam reipubl. eur teneri focij extra torturam procedatur ad inqui l.1311.4 .
Angl.Na ad reftitutionem omnium damnatorum fitionem :nunquam , vt ad tortura: immo 28.
war.cita inde redundantiuin , vult communem non fufficeret, fi reus ftatim , ac tortura Annot.in
ti à Bin effc fententiam Theologorum ( vt eſt ) Zicheka
depofitus erit,hoc diceret: fed debet tor
fel. Jupr.
fol. 284 Binsfeldius: qui addit ex Soro , & Na D tura ſpecialiter adhiberipro confirmacio
cum ſeq. uarro , teneri etiam confeſsarium huiuf ne fur depoſitionis: nec fufficeret prima
modi reos admonere,veſocios non cor tortura , in qua reus ſuuin delictum con
rectos denuncient , quod fi nolint face fellus eſt , ſic Clarus, $. vltim. quæft.
re , non debere eos abſoluere , fi abfol. 45. Antequam vero ſpecialiter torquea
uat peccare .Quod fi reus fciret aliquem tur pro confirmatione depoſitionis il
ex focijs eſse conuerſuin , neque pericu lius in tortura , in qua ſuum crimen faf
lum eſse , ne ad vomitum redierit, velfit fus , factie , debet eandem depoſitionem
rediturus : tunc non poſset illum (ponte ratificare , non ſecus, ac ipſam
nominare , nec non confeſsarius , vo principalem delicticonfeſſionem , Mac
lentem talem nominare poſset abſolue fil.9.diligenter, num . 153. Carrer. de in
re . E dic. & tort 9. octauum indicium ,n . 17. &
Sed quædam circa hanc rem (nem 22.poftea poterit corā nominato , ad có
pe circanominationem factam ab vno firmationem ſuæ confeffionis : & vt lo
complice , de hac enini hac ſectio . di cios magis afficiat , & vtdefectum infa
ſputo : non de facta à pluribus , de qua miæ expurget , & ad omnem alium bo
res eft certior) ſunt explicatius tradenda. num effectum , iterum fubdi torturæ ,fed
fuſe docet Binsfeldius iudicem debere admodum leui. Sic poft Boer.Boſs. Vul
credere reo focios cafus excepti denun pel.Clarum , Farinacius quæft. 43. num .
ciant; fruft ra enim adftringeretur adin 139. qui teftatur , fic Romæ practicari.
terrogandum , fi non deberet eifidem lié requiritur, vt nominator nihil iræ ,vel
ran
 502 Diſquiſitionum Magicarum
rancoris habcat, velodijcum nominato: A hibita , fic Conſtitutio Carolina: & fane
Gica de quod iudex debe diligenter attendere eltex adininiculis necedarijs , vt poft do
trim .lal. & quærere: nam inimici nominatio,nul cebo . Quinto , vçreus in fua nominatio
marel. c. lam fidem faceret: ita fane G fit grauisini ne non vacillet,aut varier , led conſtanter
:7 num.6 .
Gräma. micitia. mam eniin hoc impedimentum perfeueret, etiam in ſpeciali tortura , vt F 47.lu
conf. 38. eit iuris naturalis, nec lege, velftatuto pof docui, & ftacuit conftitutio Carolina . 187.etf .
in
74.3.An fer tolli . Minorennium ieftimonium ad nam deponens varius non modo ad cor Marf.
prac A.g.
paftor.de inquirendum poteft vfurpari, non ad tor curam , ſed nec ad inquiſicionem ſuffi- diligen
re iud. quendum ,nifimeliora , & plura accedant ciensindicium prębet,vtex communio - terasu.
Berb de indicia : feminaruin , propter ſexus infir re fententia receptum , & merito . quia 62. Mar.
fup. Ant.
tell.n.42 mitatem , & leuicatem , plures denuntia deponens varius periurio non abſimilis Gomez.
P6 Fặt .
do ali. tiones funt neceſſariæ , quain virorum , B.eft. Sexto requiritur, vt nominans iuli. 10.3.6.12.
vide Cl. puta:exempl.grat ,trium ,vel quatuorpro randuin præftiterit ſe vera faceri , & vere Blanch
num . 18.
.
6.15.9.24. vao viro . Ethæc omnia locuin habent nominare.qui in re tuta , & receptior pra
in hoc crimine , etiam quoad coniuges xis et, fufficere principio factum iura- uide Ft
parentes , & liberos . Sccundo requiri mentum generale de veritate dicenda , 712.fupra
tur ex parte iudicis,vt non interrogarit ve & poftea icerum oblato in ratificatione , numer
Lud . Por
neficuin de focio aliquo in indiuiduo , auc in confrócatione cum noininario :nec S % CT.de
? cömu fed in genere, defocijs , non de hoc , opus eſt alio ſpeciali,vifentiunt nonnulli, iif. crim .
Binsfel vel illo : quia hoc foretſuggerere ,non quos merito refellunc Men . Clar. & Far. sink. z8.
1.2.meb. inquirere, & hoc cauet Carolina conſti . Ad corturam denunciaci, ſeu nominaci " 34
in princ. cucio: ſed alij DD . volunt hoc procedere, ab vno complice ſufficient hæ condition.
fic pot.
Gome.ro quando non concurrunt alia indicia , vel C nes , fi aliæ confeffiones plurium rcorum
Vuelem pręſump:iones contra ſingularem perfo concurrant , vel etiam adminiculentur
Gode !m nain nam fi aliqua indicia ,velindicium , alia indicia: quod ita intellige . Quia ver Bald . I.
aut præfumptio contra perſonam in fpe ſamurin calu excepto , & DD .hoc nc queria
cie , fiuein ſingulari concurrerent : tunc gantes loquuntur de criminibus non ex. liberi n .
voluntlicere iudici interrogando delcen ceptis , idco ſi plures teftentur de eodem . 2. C. de
dere ad ſpeciem : vt fuitnc tecun poine, fuoconſocio , faciunt indiciuin lufficiens rof.Gr.
conucntu im.lef quando hæc, vel illa fe ad torturam , vt in praxi obleruatur : ide on line
ciſtis ? quod tarnen explicandum ex Fa que obtinet quoad alia indicia , & præ 35. Nale
plurimos rinacio . ſcilicet duobus calibus tantuin , fumptiones adminiculantes. Purant qui 6.11.298, . Port
citas ,et etiam in exccp is criminibus, pollein ſpe dem DD. etiam fine vllis adminiculis a
Boe. Pap.
leguirur cie interrogui deponentem de conſo- 1 lijs ad torturam ,fufficere noininationein .Borteli
Bins.fupcijs.
in Nempe quando reus dicit ſe cuin vniusſócij,ica Gomez & Blanchus, ex alios Ch.
Tocijs deliquiftis , fed eos non nominat ; nale intellecto Salyceto , ſed eos optime of
er Ferie
tunc enim nonnduseft, & cogi poteft, refellunt Menoch.d.cal.474. Aumero 46
Jupr. 9 .
vt eos in ſpecie nominct . Itein quando Bertaz.in confilio 341.numero S. & 25 . Men.
contra certam perfonam adeft præfun ful. 2 Farinacius ſupra numero , 9 . iun- de artis.
prio legitiua, & valde chura ,fiue indicia ctis num . 147. & 1s5.ideo timoratus iu ind cafe
tam m10 :f Ita ; vi vere per illa dic.intur dex ſeinper requirat indicia ,non leuia , 42+ bene
contare ipfinnere delinquenteil . Sic fed magn1, & vrgentia , vt bene monuit fup.conf.
( ait Firinnc. , vidcleruarialtis, & lone Miſcardus libro 3. de probat. concluf. 6 .
conſciencie iudicbus, d.quæft. 4 3. num . 131 . numero 14 iuncto numero 356
133. Tertio requiritur ex parte criminis , E qur cum vno folo complice . Non
vt nominans diligenter fit interrogatus. nullar , harum condition to me exige
de omnib'is circunſtantijs; quis, quid , re , fi fint nominationis plurium com
quando,ubi,cum quibus,quomodo ? nec plicuin : & quando tantum eſt vnius ,
enim aliter poflet procedere ad inquiſi requirere aliquarum iftarum , non on
tionem , & torturam ex talinominatio nes , non auderein facia alia vfurpare : axw.iti
ne , eit omniu 1 , & 1.Carolinæ . Quar quam à iure ſuggefta , & benç comme
1
to requiritur . viinquirat à vicinis an no morata per Facinacium . 1. Si accedu v 1
minta perfona fuerir de cali criinine à fi nusteltis oculatusmaior excepciones ,
de dignis vaquim diffunata,velulpecta potcrit iudex procedere ad corturam yal
de
 Liber Quintus.
de grauem , quia tunc habet pluſquam A inclementi , autſolito procedere nonte
ſemiplenam probanonem , non tainen
Conf. 100. facitite teſtis plenam tunc probationem
tume. vt mile putaruntmulti recentioresfecuti
Aym .
Crauer. Calcaneum , hoc temereaffirmantem .
I confi.178 nam poteft dici plene probatum ', vel
et Tiber. ceus conuictus, niſi per duosfaltem ex
Decian .
son f . 18. ceprione majores , talis autem nun
Menoch. quameſt ſocius criminis . 2 Si accedat
d.caf.475 non vnus teftis auricus , fed vt minimum
Ceph.co. duo : hi enim faciunt præfumptionem
109.Ma: aliquain . 3. Siaccedat inimicitia grauis B plura. 6. Si accedat ftricta amicitia , & refol c.2A.
Via Mon noininaricum occilo , veldamnificato .
7 rice reg. 4. Si accedat fama contra nominatum .
T: 4.27 5. Scd hoc indiget explicatione . Nam
Clis. forso fama vehemens ; fi fueritorta à perto .
Cel.Gra nis boneſtis, & fide dignis : fola fine a
pet.Mör. lijs adıniniculis ficit indicium ad tortu
Jup. Tsb. ram : vehemens autem cenfetur , non
Deria.d ex numerocettiuum (qui-impertinens eft
conf . 18. adhoc ) led ex caulis tuis.nain ſi cauſa ,
leuconiecturæ vndeorta : funt verifini
les, graues , & vrgentes : cenfebicur ef- c artem magicam alios docere lit conatus , imp.indos
fe veheinens , lecus fi non orta ſit niſi
ex leuibus friuolis , & non probabilibus ,
neque lum fufficerent ad torturam . fi
egregie non fit vehemens farna : tum fi non eſt
Farr. hoc orca a perſonis honeſtis , & fide dignis ,
docet
17.an 28 : ( verbi gracia , oreum habuit à con plici
Dus ) icio variatum fententijs : exiitimo
canien li fama orta fit poft incarnatio
nem , vel accufuionem , famain non
adminicuları, ve bene Farinicius docuit :
Lid liorta tuillet ance acculationem , & á D hic concurrere , ve dicain poltea. ltem indicium
incarceracionein , probabilius puto( lul
tein , vbi non viget Carolina contticu
lio , quæ repugnat ) fainam bniufinodi
adminiculatucain : vix eniin poteft in
hoc crimnine famæ initium ab alijs , quam
complicibus orici: & ficintelligo atque
recipio ſententiam Binsfeldij , inl.fin.C.
· de malefic.indició.6 . & hoc obtincre
in omnire cupi , de qua non folet niſi in
ter in fansesperſonas.iractari, vt de mere
tricio ,alca,lenocinio , & fimil.Eitetur Fı- E Dccanus Ecclefie Meclilinienfis. Mu
rinacius.d.quzſtio -47.num.160. Quæ au
tem requirantur , vi dicatur vere elle fa
ma, polt videbimus. s . Si accedat , cum
An.Guil. dicto focij criminis fugi nominati ob
1.2.6bfer. merun noniuftum ,velfufpicionem non
Inc.nu. vehementem , inquifitionis contra eum
.s ob formandx ; ante accufationem forna
Mynsfer
sen
tam ; vel antequam adactum iudicij..
Jur.8.
aliquem fit proceffum ,coram iudiccnon.
303
mere , neque præcipitanter : his enim
caſibus, fiiudicium deſerat, neque cita
tus compareat,vel abfentiæ iuftas cauſas
adferar : vehemensoritur fufpicio : ficut
etiam quando ſeru.ito debito iudicij or
dine carceri fut mancipatus , & fine ef
fractione aufugit : nam fi indebite car
ceratus fuiffet, & eriami carcere effracto
fuitlet,non tamen fuga hec eniin facere,
pro confeſſo haburi. Sed de fugamox Cousiano
Rolan.
allidua conuerfacio nominat cum nomi. Vallo con
nantetanta , vt faciat valde verifimilem fol..nu.
przfunprionem pirticipationisin crimi- 47.com i
ne . 7. Si accedat ſecreta collocutio no- Sic. lens.
commis
minati , & nominantis, ante crimen.com plic.Far.
miſſum babica : verbi gratia , antequam 9.43.nu.
figeros deftruerentur , puernecaretur , 147.
& c. S. Si accedat fuperititio nominati : n.177.org
vt li vſurpauerit res,ficta ,vel verba ,quæ probat be
lapiantincantationcm :excmpla funt , fi ne Binsf.
fi olla cum vngucntis magicis, velcum arian.
buffonibus , vel alia inſtrumenta huius 2004 Carolina
perfidiæ in ædibus cius fint reperta ::ma- const. 2.
xime filibenter magicus in domo eiuste ++ ibid .
pertus fit , cui: ſuperior poteftaten ha- Lud.Kön
ſing 3 3.
hens, & inbonum finem id non con- Meno.
coflerit: item ſi quis alteri fuit intermina- ali quos
tus inaleficium , cuius effectus turit fub- fequitur
fecutus ,'maxime li qui minatus confue- Bins
8.bene ad
ui minas exequi , fed neceſse eſt quçdam a ens hoc
finominatus inueniatur in ftabulo , aut e /se vele
domo alerius,tempore, & loco quando wentifi
non debet, & maleficium potte i fuble. norm
cutum fuit. Item li quis feram vulne dorata ad
raſser , & in eodem miembro mox vul: feri Bapo
neraca inueniatur perfona, de hoc cri Zillerus
mine infamata': vein Lycanthropis (e - confirmie
peaccidit , & nuper hic in Belgio mihi re in die 4
tulit cucnifse quiddam permirum Nob.
& fpectatæ fidei vir , Vandtiburchtius
aiceps bombardam gerens deambula
bat Xara nounicipin: cui cccccbtreput
njulæ aues ex obf xois , corui ' , & picæ ,
in arbore prope viam.Sclopum collimat ;
& diſplodit:viſus ſibi vnami certo Ctu per
culiffe, & decidifsc de raino , reperit lola
ferream clauem de cingulo muliebride
lapfam . capit , & domum rediens narrat
amico , & num norit claucm : quærit ?: rain
fpondent
104 Diſquiſitionum Magicarum
fpondet alter fe noſſe, clauem vicinę do-
mus N.Icur ad domum , reperiuncianuá
claufam , inferunt in feram clauem re
cludunt,ingrediunturpro familiaritate ,
quæ illis cum Patre familias ingreſli Ma
trem famil.inueniunt glande lacus ictam .
Cape ( Lector & aliud certiflinjum , ver
fabatur anno 1587.Calcci, ( quando fa
licibus aulpicijs Sereniſ . Archiducis Al
berti viexpugnatuun , a Catholici Regis ,
militibus tenebatur ) apud Pontem Nu
Jeti duo figna V Valonum præſidio po-
fira limitcin , contra Bolonienſes , tum
holtes, tuebantur . fub vefperam ſudo
cælo Procubitores duo vident nubem
fub nigram aduolare , & in ea videntur
Gbi audire confuſas voces mulcorīt, quos
nulli videbant . cum alter audacior: quid
hoc rei eft : ſatin fecuri ? Si videtur , li
brabo arcubuziam in ipſam nubem . al-
fentitur focius . cum tonitru ( clopi deci
dit ex nube ante pedes mulier ebria , nu
da , bene obelo corpore , & media ætate,
femur traiecta duplici vulnere capta, ſe
mentisimpotem fimulabat : nec fere
aliud adloquentibus referebat,quam : Ho
Befne, an fædera i ? quid ad hæc, quine
gant transferri? negabunt credere fele .
mancant increduli , quia ncc oculatis ,
quos pođem plurimos adducere, credit:
non credent . cur : quia nec viderunt ,
nec audiuerunt: & quofdam intcrroga
nerunt , quiſe nihil Icire refponderunt.
Si quæ quis ncfcit quia nefcit,ideo non
vera , vere illi , & reéte . An audeant
proficeri fe , quæ in doineſlico conclaui
gelta Icire omnia , nefcio . Non ideo
tamen minusgelta . Capiant , & alia
quæ alij, oculati ceftes, non aunti tan
aum , in Actis iudiciarijs Sacramento
Verita'is adacti profefli fucre. verbis ip
fis Nicolai Remigij Quæfitoris propo
nam ,
Ef Girumcurit ( inquit ) in Vogela
Fum prouincia caſtellum fatis firmum , ]
cculus lumma arce cum regularum ali
quot ordines-tulmincellentdeiecti, Se
Baſtiana Picarda non multo poft ( nem
ре X.Kalen .Nouembr.1580.Jin copago
kortilegijrea forte , & nd apud judicem
profefla eftdæmonis,fuaque funulopera
elle patratuni. Cun enim (inquit ) enu
be vna in illain proruillernus,eo confilioy
Xt fundicuscam euerteremus , non fuit
A tamen in noftra poteftate id ex fe : fool
tantum pauxillulum id ruinæ attulimus ,
vt ellet, quod eius conatusnosnon om
nino peniteret . Simile buic cft quod
ſequitur, Curinus quidam nomine, ma
giftratum in D.Clemenrisfano Roncaij,
vbi commorabatur obtinens, Kal De
cembribus 1586. cum ruri foenum inter
domeſticoscuraret,cęlumq;iam magnis
tempeftatibus commotuum cerneret, do
muin fugam parabat, fed dum ad eam fe
B inftruit, fubuo dulminis ictu proxime le
quercus ſexradicitusviditeuerſas, ac ei ,
quæ feptima loco adhuc ftabat,totam ,
feu vnguibus laceratam , ac difcerptam .
Cum iam multo magis properaret,amil
his etiam præ feftinationc pileogaciottru
mentis ijs, quæ tuam manibus geftabat.cc
ce,de intcgroaudito fulninis fragore illi
. vila eft in fumma quercu , quæ in propin
quo erat hærere mulier, quin ( vicredi
bile eft ) nubes ſecolinpetu exonerara .
c Eam igitur conſideratius intuens,cogno
uic è vicinia elle veculam q, uamillico fic
coepit verbis increpare : Tunc peffimnas
ea es Margareta V Varina:ad quam qua
tum nunc comperio non imnerito ante
hac fortilegij fulpicio apud omnes perci
nuit vndc cu nuncnobis adesiſto liabi
lu ? Cuilla : Ignoſce mihi hoc quæfo , ac
cæcun habc , quod nunc vides faxo , fi
hoc ica de me promerueris, vt nunquam
a me tibi, cuiſque velminima oriatur iniu
Dcia . Ac ne quis de iftis addubitet ,ſciat,
non modu elle probata Cuniojillius teſti
monio , quod iureiurando apud Queſto
semfanctiffinie fixinalit: fea etiam ipſius
V Varinæ agnitione, & cxtra tormentas
fæpius repecka ,& in ipfo virę vkimoma
mientomultis audien.ibusconfirmata .
Huc euam pertinet, quod ex alijs quçſtio
nibus capitalibus , eorumq; qui eas excr
cuerunc fida renunciatione compertú ha
beo. Coprta enim magno fragorc,toni
E tribusq; tépeftare ,quiarmenta,reliquoſq;
pecoruin greges in collis Alemanni iugo
cuftodiebant is ad vicinos Huccariz
campos,quęeit in Vogeforum pręfecum
sa ,pertinet , le ,vtin operto effent in pro
xinas (Huasabdiderant:ecce vero illisex
improuilo vifi funt duo ruſtici , fummis
arborum ,quæ proxime ftabant ramishæ
fentes ac velutimplicati, adeoq;animis
confternaci , w facile indicarenc illuc
non
 Liber Quintu . sosten

hon confilio ,ſed caluatquein auſpica- A dua ſagarum ,decare affertiones : rūija
to aliquo impetu eo deuenifle . Tum
autem.veftitus feditas atque depraua
tio , quafi per lutum ,lenteſque omnes
fuiffent raptati fufpicionem adaugebat,
eo loci a magiftello íuo eiectos detruſok ribus acrecti perplexas harcre,velbumi.
que fuiffe , poftquam is eos hac atque
illac more ſuo traxifler . Confirmaba
tur, & ideomagis , quod cum illic tanto
temporis ſpacio con ſediſſent :quantum
fatis cffet ad probandam aſſerandamq;
oculorum fidem .momento tamen ,ad- B nonne fimilia accedere in Italia , quo 9.16.
uertentque nemine dilapfi apparere de
fijffent . Tandem , & dubitationem om
nem amouit , quæ non longo poſt tem
pore fubſecuta eft illorü ea de re fponta
nea , atque armentariorum verbis con
firmata confeffio, cum ad interrogata
ex vinculis reſponderent. Eft etiam vit
la , quæ fe Billimonte Vitellium conten
dentibus Giniftrorſum oftendit , ibi in
fummum tectum cum fortè , & ijſdem
è procellofa nube præcipires dcéidil -
ſent, magnaque difficultate Rotantius
( id erat alteri nomcn ) efficeretur, quein ficú illud quod Valfracuriæ an : 0 1589.
admodum ex tam arduo loco fe incolu
mes poffunt in terrain demittere ( nam ,
& earum rerum adhuc erat rudis, & in
folens, hæcque illiad infanas huiufmo.
di vimbroruin molitiones periclitata pri
mum fuerat abitio) Amantius, qui a pri
ma pubertate in dæmonis ſeruitutein à
parentib . abductusnature feijs aflucfe.
cerar , ridens ibi infit : Bono'animo es D rando ocium , & omnino nullum eius ci
Itulte, 130 nos habet ſua poteftate ad
difficiliora habiles atque idoneos Ma
giſter , hoc etiam nego :iuin facile ac
fine vllo negocio expediet . Nec dictu
res diutius morata eit . Nam ſubito tur
bine vna correp ?i, fine vlla noxa in ter
ram funtdepoſiti .Ipfa coca fic contremi
fcente domo, vt a fundamentis reuchi
videretur. Hocq ; ipfi diuet fitotidem ta
men verbisrecenſuerunt . Imo, & cum
villativis commiſſi,dedie,deque tumul E
tu ac trcpitatione omni , intcreus iberè
ac conſtanter conuenit . Ac tandemus
quos viuos criminis focictas coniunxe
rat , eoſde inortuos fumma iudicis con
demnatione ablumpfit. HucuſqueRe
mig. Idem l.3.C.12 .cu banc d.ve &tioné
multis exempliscgregiè ad Aruxilict, fic
concludit. Quid noftris temporib. vulga
rius , quam funt ium frequentes, alli
conſenianea hominum teſtimonia : qui ,
non per fomniu , qui magicis artib. auer
fos lenfus , fed oculis ſuis vidiſſe fe il
las nubibus excuſas , vel fummis arbo
attonitas tacere conſtanri fermoneaffir
maneranı? Necid quidem in triuiocon
fabulantes,fed in iure facramêtofanétif
fimorogati atque adatti .vt in ſuperiore
diſpostatione non ſemel eft demonſtratū .] videl.si
ad Grillandi Lucretiam ? nonne inHel
uetiæ Schiltachio , quoad Sagam illam
Eraſini in Epiſtolis ? nonne in Batauia ,
quoad incaute curioſum illum adoleſce
tem Rooſſei ? Cur ( dic Sodes ) quodin
It i , Herueſia, Hollandia accidit, n°11
potuit in Morinis contingere ?Hoc ergo
iudiciuin ſatis firmatum .
Pergo ad alia . His annumero ofſa ,
veltettaslocis plane alienis corporis eo
cum ; quos oderunt inſertas ; vel quid fi
mile patrarum præter naturaın ; vi miri
contigiffe refert Remigius , de lana Bla
fia; eain cuin qué vlciſcivolebat, Clau
di Girardum inuitalice , vt vnà fecuad
focamp.iuxiliulum ledere non dedigną
retur , atque ex pomus , quæ recens ibi
cocta videbat , libi quæ vellet haberet :
a Giardus id facere non femel recli
Caller,caulans fibino effe diutiusibinu
bi.quem offerebat tum elle defiderium :
ex pomis i lis vnum eius volx manus
cum tanto ardore adhælit, vt alteramei
excutiédo starim admouere cogeretur ,
verum duidfacit, veæque fic conglu
tinantur , vein voum coaluiffe videren
tur,medijpomiardorcinterim ficincrc
breſcentc , vt res illi parum ab fe abin
fania . Inclamat igitur obuios quofq ,ob
teftans, vi fui mifereſcerent . Adferre
quepro fe eimalo quod poteratreme
diun, bic aquam reitinguendo ardori ,
ille i strumenta dirimendisfeparandiſq,
mnibus ; ſed cum nihil horum quid
quam prodeffet, Siam palaın efiet id il
li mala aliqua arte confectum cffe neco
rium, ex vicinis accurrens conſideratior
vnus monuit, vti eo reduceretur , viil.
lum id malum primum inuafiflet.Quod
cum factum effet, cepit bona illa Bla
ha ,
 906 Difquiſitionum Magicarum
fia , ceuridiculum quid cótigiſſet.homi. A tionem : adeo vt fic ſemper voum iffa
nem ludibrio habere, nihilominuſque a raindiciorum cum nominatione tali ,
fuperiore brachio ad manum vſq; quod talein requifuimus , fufficiat ad turtura :
intererat cáciíper demulcere ,dum id po fedetiam ex multorunſentencia , quæ
mumilliexcideret: quo facto confertim dam ex his ſola fufficiunt , quod tainen
fedatuseft dolor ceperuntque ei manus non libeoter practicarem : ſed temper
bibere , vt ange facece officium . vellem . vnum ex, vrgentiffimis ; cum
Quibus indicijs anuneratim , aliud alio leuiore , vel plura lemper leuiora
Latis frequens,& quodaccidit annoifto concurrere .
1999. in Brabantiæ oppido prinario , Condiciones autem requifitæ , vt vnú
eum inaleficiatæ clarè , & fæpius.obuer ex his cum denunciatione complicis ad
fatur figura ( ſuppono elle alias mente B toruram fufficiat etiain in exceptis,lunt
finam ,necimaginoſo morbo laboran fequentes, additæ ijs, quas ſuperius iam
ce ) leu ſpecies ipſiusmaleficæ ,,eimman poluimus fuis locis : primò et talis no
uis,vel eam vexantis . Quinquam hoc minatio complicis , adeo veriffimílis fit,
indicium ſolum non ſi tam effi ax , qua vc vloca adminicula illi , iudex ex ipſo
præcedens. Item quam foret, fi vnuste quoq;tertiunnumero , & qualitate de
its exceptione inaior deponaiſe vidiſſe ponentium , & perforbi corum , contra
làgam propinantaequo , quimoxinor quos deponicur , & alijs facti circum
wus, potionem ,aut ſi duo teftes legici ituntijs , quali certo credar noininan
mi deponant nominatum exercuiile tem non meouri. 2:.quod' locius crimi- c in fidei
actuin aliquem , qui excommuninalet dis focios.nominaos non patitur , niſi fueren
corum.prax; folet ad:maleficiu.n.dirigi, Chunc vnun defectum : nam fiplure's ha de heret.
v.g.quod ftans.in.aqua , retro tergiin beut , etiamfi tantunduos ( v . g . quod ii plus
aquam proiecerit in ascem , vel quod , non.cantun, lic infainis , & criminoſus par.4.4
ante exoraan mox grandinem , vifusfic: fed criam ( ir vilis , abiectus ,, aleo , vel num.37%.
lapidem ferire bacillo , vel fbres de va aliasin babilis) tunc nein exceptis qui pofManCarrer.
rijs arboribus lectosin olam: conijcere's dep facerent indicium ad inquiſitione Brer.
vel virga aut manu percutere ,vel inun fpecialem , nedumad torturaın etimo n'ros Far.
gere aniinal , quod paulo poſt mortuú . in tortura fuam nominatione cófirmaf- stone,
Indiks.. hæc ait Binsfeld : elle indicia vrgentiſſi fet ,quia hæc vnicum fupplec defectum 178.Bxr.
ma, quorum vnumquodque per le ſuf tancum, quodiprocedir ,multo fortiusin 60 */69,
ficiat ad torturam , quanto ( G:hoc ve nominante locio criminis inimico , per- -75. Bes.
cum , de quo dubico ) certius elt ſuffis D iuro ,vel: vario ,& libicontrario . 3. fecun conf. K
cere , q'iando accidio ad nominationé du : n quoldaın nominatio vniuscontra rch .ia es.
Mal
complicis ?:9 .Si, cumcapiuntur .alique euinqui eft bonæ famæ; & exiltinatio qui resit
dicunt , vel faciunt , quibus fignificent nis.non valebit cum adininiculis ,ad cor- Hantur
fe fibicimerc amorte , ačtum :cile de le: Lucam. , ſed valebit , cum bona fania efecom
Carolina neque ſe viuas minus iudicum euafu duntaxu debilitaret. indicia conirana , Pid mume F *
d.6144o. 118..10..Contefio.extraiudicialis.reiſie idco conſideranduin potius , quot ,
caccuſati , duobus probata teftibus ni quanta fint ifta.indicia adminiculanda , 179.
Indit. 9. Gi error probetur ,ita.Binsfeld ..Sedihoc : vi finon ſuperent bonam illam famam Bene de
ni vt ait verum eſtcantumin confeffione huiul tum vera fir hæc communis. Dd limi- it Fei.
fansensia modi fpeciali de cero facto ,non de ge tatio fi illam . fuperent , non debeat poate
nerali, ve de incantatione tantun velina E propterea nominatus, torturam euade
gia : item de facta , feriò non iocöanec te , 4. fideeſſent alia adminicula ' , non Fw.f4r
non de veriſimili atque poffibili , vt po valcrct adi corturam nominato spon- m185
fteadocebo de confels.iudiciali .. teadnullam iudicis interrogationem
Hæc funt indleia maxime verifini a reo facta , quia hæc ,,ne iudicij:qui
la , & legitima, quando,quæ ad naturāj. dem, vim tum haeret , fed liadlint alia Sup .
atque plenitudidem eorum requiſita adminicula ,,vult oinnino Farinac.cam
lunt, concurrunt, & hæc haud dubiè nó æquè valeread torturam , ac valerer ſi
tantum faciuntcum nominatione com ad interrogatiouem iudicis emanfiffet ;
plícis.concurrencia .Femiplenam probar & fic intelligendam communem Dd..
dicen
 Liber Quintas.
dicèncium , fireus nulla præcedente in- A in toto populo :alias quando famæ funt Pop Rol.
terrogatione complicesnoninet,non
C !!.. facere indicium . Erlane hæc diftinctio ,
Pegue de
dec.ci197 . quæ etiam Claro placuit , & Peguero;
sons.zo. quod inquifitionem , non minus çqua
videtur in foro conſcientiæ , quoad tor
turam . in foro externo, quia durat præ
fumptio , quod teftis , vltrò fe offerens
examini ſuſpectus eft,ideo tutiusillic iu
dexficeret fequendo conmunem . Por
ro quoad duplicem caſum , quem addit
Farin.num . 192. ſcilicet procedere illam B tolleretur . 3. debet fama orta fuiſſe tem vid FM
communem primo, quãdo quis nec car
ceratus, nec a judicerequifius fponte iu
dicem addit , & reuelar crimen compli
cis, fecundo , quando quis ſponte reue
lat de luctum ,dequo fibi impunitas pro
milla a iudice ratione hac , quiai.calu
tunc præfumitur denunciator, fiue acca
Cator, fecúdo calu præfumitur corruptus
promiſſione inpunitaris . Equidé , quia
vtrumq; fundatur in præſumptione iu
TIS, potius quam in factiveritate : puta- C ante initium ſumere, cum effcctus cau- pofl.Bir.
rem in conicientiæ foro ,vbi veritas tan
tum attenditur pofle iudice hac nomina
tionc r, e bene perpenſa vti ad inquiren
dum faltem : nam ad torquendum , 1on
cenko.Scienckú s . nonprodeffe admi
nicula, quando tortura, in qua nomina
tus fuitfocius,non fuit legitime peracta ,
ſeu decreta , puta fine præcedentib . indi.
cijs. Farin. poft alios nu.193 . & feq.De
niq ; non valeret dictú focij criminis ad
torturam , etiam cum adminiculis , fi po D inala per bonam famam non fuiffe de- Mafcar.
tuic veritas actu , vel habitu aliter habe
ri, quidam putant : fed eos merito refel
lic Menochius cal.474 . num.62 . quem
fequitur Farinaccius numero 195. dict.
quæft.43. Ex quo reſtant quædam bre
uirer addenda , deindicio famæ, fugx , &
ninarum .
Quarum indicium en Funę Indiciú,
de quo fciendum,vt fama fit idonea pro
indicio , debere ortam efle a viris , nifi
fit de iemelius vel æque perſpećta fæ- E debilitaret , vt colligo ex dictis Vulpel- * .7.0 9 .
minis , hoc ett ; quando factú amplius ,
FA9.C.27. vel æquè fæininas rangit ; verbi gratia ,
n. 261
de maleficio aborſus, veliterilitatis , vel
infanticidio , & fimil.ideo in ſtrigarum
delictis poteft fama originem ducere à
foeminis æquè, ac viris Item
. debet effe
fama folida non lcuis, non vaga , aut va
ria decreſcens, aut contraria ; ſed con- .
Hans crefcens , & vniformis , ac eadem
$ 07
contrariæ ; fi fimul ſuntortæ , & teftes confil. 3o
vol.
vtrinq; fint partes : vt & veriſimilitudi Mafcar .
nes æqualcs, negatiua tollit affirmatiua , de prob .
bona malam , & cenfetur negatiua , ecjā al.F.
quando teftes aliqui dicunt, le nihilfcire rich 1636
quia per hoc ſatis indicant non faiſſe fa
mam in toto populo . Sifamæ fimul no
fint ortæ , poitcrior tollit priorem , nike
prior nitæur meliori teſtimonio , vel
verifimiliori cauſa; tuncenimpriornon
pore delicti commiſli ,vel ftatim poft , 46.165.
non ex longo interuallo , nedum poft Carer tr.
accuſationem , inquiſitionem , vel in- de ind,
tort
carcerationem :nili tamen cauſa , ex con 1..nl F
qua fama ſumplit originem , ſuperue. Ler prac.
nerit poft longum interuallum , accưla- crimin .
tionem ,inquilitioner , velincarceratio verf den
nem , quia tunc quandocunque fuperue sur carpic
nerit fáinæ caula , validum indicium fa- tulquod
fufoc.
ma præbebit . ratio eft , quia non potuit
ſa fic pofterior. . vc fama aliquid opere- Alex So
ly. Bo / et
tur ,debet efle fama in loco delicti com Marf.Fa
miſli, nec fufficit li ſit alibi , locus autem 7.8. 78
delicti iuxta qualitatem & facti exigen- Bald . &
Sali in l.
tiam latius , protenditur, vel vicinia tan-San dt
ta gur
tum , vel in parte oppidi , vel in toto op- c . de ac
pido , vel in tota prouincia s. Debet fa (K. cate
na , nec effe procurata , nec affcctata cot. Bar.
racio , quia hæc non eft fama , led by Foref n.3.puopio
ost
poctiſis & fictio . 6. Dober tama hæc Band, es
leta , magna enim funt bonæ famæ h:2.depro
bar.conc.
priuilegia . nam paribus momentis iu 748 n. .
dex debet inclinare in bonam fimam . Pegu de
teftes non multo paucior's deponentes ( 1j . crim .
de bona fama præferuntur depon enti- 17.nu.z.
buspluribus de mala . Faia bona in ge- Kem.tru
nere collit malam in genere , & in fpe- & .de re
cie eſt communis , & vera , quando 76 vero
inala in fpecie non eft achuca alioindi. bo teftis
tonå vel
cio : tunc enim puto cantum , illam malam
fi , Clari , & Belli coniunctis prout il- dem.jú
la pofuit Farinaccius , num . 197. & fe- Dun!40
quent. collit etiain omwein aliam deli. oeg. BKl.com
¿ ti præſumptionem , & indicium : adeo fih jis
vt reum torquendum ex indicijs legi- voljo
timis fpecificis præcedentibuseripiattor
turæ : fecundum nonnullos , quorum
fententiam a quibuſdam con munis vo
catur ; attamen contraria eft mulorum
LI 1 mclius
 1908 Diſquiſitionum Magicarum
Ab Armo melius remdifcutientium , & praxi , & A atque idipſum , quod fine tales, articulan
no jolilo-
.gr rationi magis conſentanea , vc duinta dum , & probandum in procellu ,iuiico
9.37
Burf.col. xat bona hæc fama quando admalam muni magis conſentaneum eſt; quan,
166.00.. famam accedit al:quod aliud indicium , do agitur ad inquiſitionem particulare
Vulpell. minuat , & debilitet indicia , non vero vel torturam , immo non bene faciunt
Gonfios plane tollat , idque adhuc ſoluminodo iudices, qui communiter hoc folent prę
Ludouic.
Peguer. li indicia leuia , & qualia , qualia , non termittere , licet aliquos pro fe habeant
dec.crim . vero ſi ſint particularia , aut grauia , & DD. réuera eniin fundamnentum ifto
17.nu.1, . ideo adhuc poſle tunc reum torqueri, rum quod vnuſquiſque præſumatur ido
Vulpell. ſed tamen ( vt aliquid etiam bona fama neus , & omni exceptione maior te
5. Moen operetur) debebit leuiustorqueri , quæ ftis in re tanti momenti , leuiuſculum
Lacól.cr. videtur fententia Caloni, & Furinacius B eſt. 2. requiritur, vt etiam non inter vid.Far.
88 n . 77 , addit hanc effe veritatem , & fecundum rogari teltes de fama exprimant cau- à n . 11l.
lii . poft eain indiſtincte ſemper ſe vidille iudica fas , indicia , & coniecturas , quibus or
alios. He
dtor AC ri . Plura etiam idé de mala fama ( a rių ta cſt fama, nec fufficeret quod dicant
mil.lupr. me.186. vſque ad fin.q.47. ) quæ licbre ſe audiuiſle a multis, vel publice , velita Opr.cim ,
N.17 uiter cape commodiori ordine , & cla elle publicam famam , nifi, & caulas, debara
Glarusq. riustradita . 65 pein
& illa alia adderent: quibus additis ,
160.ve.fre Mala fama in genere alicuius facti fa fufficeret dicere le ita audiuifle publi-
quens er . Vulp
deind.ag cit delicti præſuinptioncin , dummodo ce dici : de quo ftatim amplius 3. re- thoilo
tore crac. mala fama fit in eodem delicti genere quiritur , vt teſtis ſciat faltem rudi Mi
196.2.n.s: de quo quis inquiritur , & fi accedanc nerua deſcribere ( non enim opus eſt
...Marc. de alia adminicu ia ſufficietad torturam , fi- C exacta definitione,quam vis iuriſtæ, &
prob le.2. lie ſic perfona vilis ,filie non , & fiue fit aduocati poſſunt dare ) quid fit fama ,
conc. 831. delictum difficilis probationis fiue non de qua deponit , faltem fic , vel appa
B.IO
. Maro ſu . namn Dd. quiquoad perſonam vilem , reat iudici cum ſatis intelligere : quare
Fran.per & in delictis quæ funt difficilis probatio reijci deberet, qui diceret ſeneſcire,vel
Jonalisd : nis,putant non requiri ad torturam alia diceret eflc id quod per plures perſonas Clasf
indic. O indicia , præter famaın malam in eodé dicitur , vel quod publicedicitur, vel 9.6.2018
Torfinn, 6. delicti genere, fæui nimis lunt, & adfe quod per iuftum aut illum dicitur fuffi
Garon . d
runt non adınodum conſentanea iyri, ceret autem , nec de hoc interrogan- Rol.com .
Clar qu. quare Farinacius eosmerito reprehen dus effe , fi ex præcedentibus iudici con- s.vol. 1.
21.ve.fo dic :ideo nec in inaleficijs quidem puta ſtaret teftem ſacis intelligere , quid fit Natta
. ma ſola. rim iudicem abſoluendum ,quihanc cru D fama. 4. requiritur, vt ipec.fice depo - comi :
21. Perl delitatem amplecteretur. nat de famam illisipfis articulis, in qui- inten
grabeoml Famam exacte probare quam necef bus fama elt articulata , nec ſufficirei
lega.jup, larian , tam rarum eft in iudicijs : adeo quod in fine poncie ur generalis clau- MALIM .
miss.et 6 vt Grammat. Senator Neapolitanus fcri lula de fama præced omnium , & c. s re fup.e.sēj.
4.9.47.n.
206.g.g. pſerit , ſe nunquam vidiffe proceſſum , quiritur , vt debe: nt exprimi auctores, Maliar.
in quo repererit famain pulicam le a quibus fama cſtorta , & quidem pro- pencha
gitime fuille probatanı , quod , & lu babilius eft ideo obtinere, cuáſi interro 7ja .
lius Clarus , & Vulpel. & alij egregijpar gati de hoc non forent , & quod no
tim iudices , partim aduocati aſeiuerút. minati iſti debeant eſſc alij , quam
videFar. quare cum in noſtra materia ,plerum conteſtes , nec fufficeret d'cere , fe au
14.07. que contra lagas, & ftriges ex famæin- E diuiſle a maiori parte popul , ſi poſtea
dicio procedatur , pergam cos iuuare , diceret ſe non recordari , a quibus nec
quib is deeft larg ? Cupeltex libraria , vel vllus poflet nominare . nam fi ali
Malc.jup ocium ingentia illa volumina Farinacij, quos nomnioaret , & diceret le reliquo
Hip. Boliij, Maſcandi & al. percurrendi.Ad runi non tencre nomina hoc ſuffice
m.C01 59. famam probandam requiritur 1. vt te ret : immo ſi fama foret orta ex proba
vo's I ca. ftes ad minus fintduo, nec fufficitvous bilibus coniecturis , & cauſis, hoc quin
qualiter, omni exceptione maior , fed vt mini tum requiſicum cellaret. 6. requiritur ,
quan vt dicant teftes , le audiuiffe a maiori
do de ac mum duo eſſe debent ſpectate , ince
onlar. græ , & optimæ opiniones ac fidei : parte populi , vel ita dici a maiori populi
parte ,
1
:: Liber Quintus. 309
Multis parte, ( fi addane illius ciuitatis , vel etiã A quia hæc excludit præfumptionem ge
Fari. an . fi id non addant, quia fatis hoc intelli neralein . Fallic etiam regula illa , quan
236. Bar. gitur) amaiori(inquam ) parte populi do agitur de præiudicio tertij,tunc enim
in l.demi id publice dicentis , vel príuacim : nec huiulmodi bona tama eſt probanda ,
nore . necelle eſt addi, & ita maiorem popu item quando hæc præfumptio bonæ fa
plurium li partem ſentire fufficit etiam fi dicant, ma redundaret in præiudicium eius pro
Av . Her fe audiſſe ſic dici per totam ciuitatein . quo præſumitur ( dequo vide Medoch .
cul. de ne non fufficeret li dicant . ſe audiſte a mil libro's , de præſumpt. 1. a num . 20. )
gati 312. le perſonis , vel a diuerfis perfonis , vel a item fallit in eo , qui alias ſuit malus ,
in fin.
Bar ſup: mulcis perfonis , vel a pluribus, & plu imalæque famx, item in co , qui dacope
n . 20.Bal.ribus perſonis , quia nihil iſtorum fi ram reimalæ liueillicita . Ad proba
in c.pra gnificat maioreni partem populi . Sed B tionem fame bonæ , vel mala in genere ,
terea nu .quid ſi dicant ſe ita audiuiffe publice requiruntur eadein , quæ ad probatio .
19. dete nem eius in ſpecie : vnde valet argumen
Jtibus, dici, vel ita effe publicam vocem , feu
Cla .fup.famam ? tunc diſtinguendum . nam in tum à fama in ſpecie , ad famam in ge
9.5.v.is. criminalibus quando agitur dumtaxat nere
Cape. To an habendam ſemiplenam probatio Quintum eſt Indicium Fugæ.de hoc, vid.Prof.
lof . decif.
380. n . 9. nein ( v.g. ad torturam ) hoc luffice . regula priina eft, quod fuga ante inqui- Fari.qu.
Selyc. in ret , quando teftes fimul adducerent Gtionein formatam , vel accufationem 1. 48.per to
Ei Cla
1. ea qui- cauſas , & coniecturas veriſimiles , vn porrectam , contra fugie item gignit or- ruinn.21
dern nu, de orta effet fuma : in ciuilibus vero dinarie fufpicioncm , & præfumptio
accuſat. hoc non fufficeret , & fic conciliar nem non leuein dolis& delicti conimir Maſca.de
Bald. & Bartol. contrarias opiniones c li : non tamen lola, fine adminiculo preb.mul
Proſper. Farinacius fupra nu . 252. cum alio , facit femipleoam probationem : cl. 8 19.28
FufeFar. ſeqq. Seprimo' requirunt nonnulli plu quare nequc fufficit fola ad torturam , concloszk.
Ap . 238. res hos teſtes non efle fingulares , fed quicquid muli dixerint , & loquor de
verius eft , hoc non requiris & faniam fuga , quoad ipfum fugientem : nam
fiue bonam fiue malaui poffe probari de fugii complicis , con arbitror vn
per teftes fingularcs , dummodo non quani ilam ficere indicium contra có :
lint conteftes in fpecie funæ irrogatæ. pliczın inculpatum ,hoc eft contra qué
De quib..8. fama probatur per decem teſtess
Sifin.s.g non funt alia indicia , fugientem autem
6.73.14 . etiamfi non Got vniformes , dummo intelligo , etiam illum , qui occulte lati
do cauſas , & auctores fanæ bene cat in ciuitate , aut loco vbi habitat ,
exprimant, & alias fint teftes habiles : Deum quoque quem ex fignis euidenti
tamen non fufficient ad torturam , ni . bus conftat figam adornare ,idque ma
fi concurrant alia adıninicula . 9. pro gs ſi accefferitcontumacia aduerſusci
Par.ſup. bari poteft fanja etiam per ſcripturam , tationem : vel etiain fugerit per loca
34
7. 265.et ve litteras bonorum virorum , per pri ipuia , & infulica , pura per faluus , alit
304. uilegia , & inftrumenta antiqua , &. nemora , quæ non funt in tranſitu :
alias fcripturas authenticas , fcriptura vel fi inuentus in dclicto , aut præpa
autem non poffunt elle pauciores dua ratione , chmore populi fugatus fuit :
bus , immo faltem tres , & debent quo cafu etiam denegatis defenfioni
habere ongioem a diuerfis perfonis . bus poflet torqueri , li clamor popu
Hæc de probatione famæ in ſpecie . fi ſx ortus ex probabili , & verifimi
Bone fama infpecie probandæ hæc E li caula , ad opinandum , quod volc
yid Pro. et regula , quod vnuſquiſque præfui bar delictum committere , fed clamore
Far. fup. mitur in fuo artificio vel itatu ( eriamſi fuit impeditus . Quod fi meruit ſubito , vid. FAX
Majdas. carnifex forer ) bonns ,donec probe & eſtimprouifo le conijcienduin in car- 1.128
fup.conc. tur malus , maxime ſi fic natus ex bo cerem : antequam capiatur : fugiens,
711 .
sen.91 na patria , vel ex bonis parentibus , vel ſe occultans non præbet fugat indi
Dia.Far. velli fit nobilis , & diues , vel bene cium idoneum ad torturam , multo
pn.277. e lucatus , & ideo etiam quis præfu. minus , fi iam captus ex manibus ſa
mitur bonæ famæ : nifi tamen adef tellitum , & miniftrorum iuftitiæ fe eri
fet ſceleris aliqua præfumptio fpecialis , quantumuis iuridica, & legitima fie
piat,
LI 3 captit
 510 Diſquiſitionum Magicarum
captura , quoddiligenter notandum . A gientis,quando conftat de catila probao
Hot cos. contra multos : & veriſſimum eſt, quan bili : etiain Gi præfumi aliunde poffit eum
ina Carr do, quis etiamex interuallo poftquam non propter hanc caulam fed propter
Eina Fari elapfus fuit , vel ſponte icerun compa delictum diſceflife :, verbi gratia , dicit
BAC . dret , velinuitusic erum captus fuit : quod quis ſc difceffiffe : quia timebat accuſa
nu. 14.do maxiinc obtinetinijs , qui vel propter 11, veliocarcerari : li conſter hæc com
cwit '.. debilicatem carceris incommoda ægre minata ,.vel præparata fuiſſe ,ſtatur iura
poffunt ferre ,yt de fe teftatur Demofthe mcnto , quod ob eam caulam diſcelle
apiste 20. nes : vel quib . admodum verecundum rit. Sexcun eſt Indicium Minarum.cir- Fav.8:44
fit incarceraris propter genus,veldigni ca quod nota differre iactácia ma minis . o feqq.
lactitare fe dicitur , qui dicit fe pofle
tatem , vel profeffionem ..
Sponte diciturredijſſe : qui, cum pof- B vltionem lumere,offendere, delinque .
facicerum fugere , permittit fe capi , vel re , & c . Si vellet :minari-vero , qui dicit
citatus.comparet . Eft autem hæc fpon ſe velle facere , fiue ſe faéturum . Hæc
tanea comparitio ( fiante baonum fiat ). duo perperam nonnulli confundunt :
adeo potens ,,vt fugam planeexpurget , euam in alijs rebus . Sic cóclufio , quoad.
cętera vero indicia omnia debiliter, deo , minaruin indicium , quando damuum ,
vel delictum est ſubſecurun , como74
& propter illa antea porecactorqueri , iu-.
dex.cum iam non poterit torquere , ex nis fententia ett fiue iactauerit quis-le ,li
pluriinorum Dd ſententia , velnon po ue minatus fuerit , efficax.boc indicium
terit niſi leuius inulto corquere,juxt.F1 elle ad torturam ', quando minans, veli
rinac.num .. 55. Reg. 2. cit pott accuſa iactansett perſona potens,, malæ vite »
cionein ,,vel inquifitionem fugain crimi C & folita maas exſequi : 16tellige ti dit
Aalibus caufis; quando agitur de pæna dubium , quis de'ictum commuterit , & Argo.me
luenda in corpore', adhuc non præbet: minator in hoc ipſo delicto fit malæ fa- san c .
indicium fufficiens ad torturam :: etiam mz.racio.elt, quia in hoc caſusidem eft 2.cauf.ka
fiaccederenc alia adininicula . nam.ad animusiactanus, & minanus .hoc verul, riqu.so.
Iminicula hæc:tanam.anre-inquiſicioné in foro.externo,quia talis illic pręſtimmtur 1.7.390
Rite
operantur, & non poftquam fuic inquiſi in interno umentorv ,puto interminas, Clas que
tio coeptai, quia poltinquiſicionem.cæ , & iactantiam diftingeendum contefla- 21.5 37.
Burt: ob ptamfug non præber vllum indiciumn :: rio. & diligenter quærendum , an iacti- Pigkeer.
communi & ideosfiaindicia huic non poſſuntado tarit animo adimpiedi ,necne . Nam decif.cri.
rer omnes grauiuslonge etpeccatum cius , quuar. 17.08.16
Peguer. . miniculari; quod'nullum ..
Quod fialia indicia finomulta;Si vr : Di ctitauit :vel minatuscum defiderio exte:
deci.credo
74. 3.1. genua , ac grauia .,illa vim.ſuan habe quendi, & exfecutus :. immo duplex eſti
Clarusq: Bunt ,non vero huic , quod nullum eft peccatum ..
11.7 . 3. adininiculari funcdicenda.Reg.:.Hec Suniliterin foro extemo idem eft , fi
FAX:136-27 Par. 2.8
obtinere putoetiamfiiude x.non habeat: quis exprefle , vel tacitè , liue ænigina
famam crudelis, neque comminatus fit: tice muuetur.occidere , aut vulnerare
ſe male tractaturum . ratio , quia mo. (.verbigratia ,, faciam nedoleat tibi ca
leftix iudiciales , & grauiſſimacauffarui put , exchain tibi pennam de ala , & c. )
criminaliiim incommoda ,, reuera fünt. fed in foro interno in æquiuoca, fcu ob
ſcura jocutione fcruranda eft mens los
iufta metus, & fugge cauſa , quando ve
ro illorum duoruin alterum accederet , quenas . Et hoc quod diximus de homi
fatentur omnes fugam nullum indiciú E pemalæ fainæ, & folico exſequi: locum
TAM 47.- præbere Reg:4: Fuga cum quantunuis. habet quando non accedunt alia admi
multisadininiculis alijs , non ſufficic ad niculantia indicia : ná fiaccedcrentalia ,
condeinnandum pæna corporali, vel : tunc ex ſolis minis , & mox ſubſecuto
ordinaria :: fi vero . eller: iuncta cum, delicto poffet ſubijci conturæ aiam non
folicus exſequi .. Menoch.
vno teſte exceptioncomnimaiore ,, &
oculato ,, tunc poffet fufficere ad con Hæc limitanda; primo ſíoffenſus ha de presin
demnationem poenæ pecuniariæ , & beret ; alios caam inimicos præter mi- pilt . qu.0
SLAW.62
Farinac extraordinariæ : Rieg: 5.Caufa probabi nantem cum enim deber iudex elle vala Farina
maxb2 lis fugze probatur , per iufiurandum fit de circumfpectus, & conſiderare any num . 1
 LibQu
er intus. $ 11
fufficientes fint minæ , & an forte alius A abſolute , Nam fi fuerint conditionata
inimicus hocregmine fretusoffenderir, ( verbi gratia , faciam ficu , adhuctran
venarra accidille Paris de Puteo , & ex lieris hac, & c. tunc nihiloperantur,nifi
co alij fufficienter probata conditione in minis
Vid. Far , Sccundo limit.quando delictum non appoſita.7.debentminæ apparere, hoc Farm.se
Buil , eſfer ſubſecutum incontinenti,fedexin eit, probari per duos teſtes cfficaciter ;
teruallo : hoc autem decernere permitti quos oportet faltem elle concordes in
tur iudicis arbitrio , qui conſiderare de qualitate minarum , licet diſcordent in Far.a.
berqualitatem perſonarum , & an ante loco , & tempore : alias ſi effentomnino 40 ,
habuerit opportunitatem ddicti comit fingulares, vel eflet vnicus tantum te
tendi. nam fi ftatim non habuit, & fecit ftis, minæ non facerent indicium ad tor
ftatim , ac eam nactus eſt , interuallum B turam , fed tantum ad faciendam inqui
nihileleuatindicium , quifitionem generalem fufficerét. 8. ad
vid Par. Tertio fallit , quod diximus efle indi torturam fufficerent minæ hominis fo
A vx . 14. cium ſufficiens huiuſmodiminas , ſi fine litiexſequi, cum cauſa præexiſtente nai
ambiguæ , & quæ poſſunt ſignificare narum , vtpote honorlæſus, odium , vii
vindictam legitimam , ſiue iuris , & lici liras , aut quid fimile . quod fi ad con
to modo ( verbi gratia , viciſcar ſolues , fuetudinem exſequendi, & cauſam ac
penitebit te, non ficabibit , & talia ) cederent alia adnunicula præfumpcio
quod certe veruin eft , fi minator ſolitus ncm ( vtpote inimicitia iunc etiain ad
fit via iuris ſe vlciſci: verum fi confueuit condemnandum fufficere tales minas
ſe vindicare via facti, ( vt folent fortia cenfet Farinac. poft multos , quos alle. widen.z
tij ) in his iudex potiusdebet fequiſen- C gat; nonquidem ad pænam ordinarsā , 36.mg 39
Olaf.co. cenciam Parid. de Puteo volencis etiam , led extraordinariam , & pecuniaria non
64.97 sso
tum fore indicium ad torturam . 4. mi corporalem , quod fateor, quindo con
Fräc. CA
næ debent fuifTcfpecificæ , ſeu de eodé , curruncminæ inimicitiæ , delictum , &
Far.n.22 quod ſubſecutum fuit delicto . fic non confuctudo exfequendi ; idque facilius /en.de in
dic.tra .
nulli poft Spec. & Dec. quorum doctri in exccpto , & occulto difficiliſque pro- c.1.m.17.
na, (vc recte Farinac .) tantum eft admit bationis criminenoftro fortilegij admi- Diaz.se •
tenda , quandominæ prolatæ fuere in derim , quam in alijs : tanzen femper provins.Go
aliqua certa ſpecie, & fubfequitur deli penderem in fententiam negātium vn- n.6. to.3.
Etum planc alterius ſpeciei , quod non quam in vllo crimine licere ex huiuſmo ci n.is
continetur ſub ſpecie comminata , neq ; di indicijs cantum Temolis ad condem . Sarm . E.
pife. Grau
eſt præparatio , feu gradus quidam ad D nationein procedere . nenlidi, la
illud , i veibi gratia , quando quis mina Select.cc
tur occidere , & fecuium eſt donus in SECTIO IV . r. ficur di
vt bene cendium . ) Sed ſi mine fuerunt in ge anà Goulli
(Tiam de
Nalla nere prolate ( v.g.dolebit ubi ca sut, fa De alijs indicijs minus vrgentibus , hem.cap.
tin!.+1. cun ne hicintres , ne loquaris ; & c. ) minus C18115 . qui po
& delictum illa gencrali ſign ficatione its ?, ge.
continetur ; vel fidelictum pus nocuit , Rimum eft ,quando quis poruit ma- qu de
al, a**•
ſeni
velutinus, quain 11.bartinisáit fed effe P ( min.11 .
élus tamen est , quid ordinatum ad mi tenebatur ronleg tá um caritatis ( qua a non in
19s : tunc adhuc ioculos hibebit regula omnes homres tencntur ) Iudeliin snfereda
(verbigratia , fi in quem inæ occidé- E lege iuftitia",vipct rationer fficij tunc fim . Gan
di prontæ inueniatur tanium vulnera . prto vigentem præiumpionun occul- dr.t :1. de
tlis, vel itontra : qua vulnera na qucút tæ focictatis induci , & talem non pro profum
Far.an. ad certam menfuram dari . ) s . limit.pro libenten cffe plectendum pænanital- poros,
740 cedere regulam quando nina hun jue tem extraordinaria , quando aliqua ad duo nu .
rurit reuocaræ , & quando eu no prola diuc adminicula accedunt : intellige pri- 24.Mert.
tæ animo fedato , & poft interualluma mo poffe torqueri; & , 11 post toituran de arb.
prætenſa iniuria : ſic, vt qucant dici pro necellaria reliqua ad Gintad condemnatul :
numer. 7
Far. nu . ciflille ex anima deliberato : non ex ca tionem iuxta dicta paulò ante in fine quos lic
17. lote iracundiæ . 6. limitati yt minä ſint præcedentis ſectionis ctiam poffe pro interpr.
LI 4 cedi .
 312 Difquifitionum Magicarum
-cedi . Quod notandum eft procurato- A vt ſolent operá tenebrarum , clam diftet
ribus, & aduocatis fifci, & limilibus offi buantur, fibi quiſque caueat.neſpecie
ciaris iuftitiæ . Sed , ſi quis tantum tene pietatis impietatem hauriat ) parauerac
batur obuiare ex præccpto caritatis;tunc inquam , & conabatur libellum edere in
non puto iftud indicium fufficere ad cor hanc fententā ,coactulque fuit abiurare
turam , fi alia nulla coniectura concur huiuſmodi dicta , fcriptaque, & merito .
rit,maximè fi poftea non allociauit ſe fic fic enim natura comparatum eft,vt quæ
fic intel. delinquenti. Et hæc limitant DD.qui quiſque libenter, & proterue defendit,
go lenren dam in crimine læſæ Maiettatis , quos ea non fugiat , neque le illistacilè abiti
tiam co.
munem ſequitur lul . Clar. & non eft dubitan neat : à quibus vero ſe abſtinet ea non
Te dum de foro externo : ibi enim non re multum laboret , cum inuidia & mole
quam
g . Anto. uelans hoc crimen punitur , ficut & fer- B ftia , tueri.. Deinde ve plurimum cales
Gomeſ: ui qui non defenderunt Dominuin oc poftea deprehenduntur occultæ ſocie
d.11,z.tit. cifum . In foro confcientiæ , neque hos tarisrei. Eftque hæc perſuaſio diligen
de homil.
9. 4. et in ſeruos, neque aliosillos,ne in crimine , ter vitanda.cum omnibus,tum maximè
tit.dela quidem læſæ Maieftatis , putarimad re procuratoribus , aduocatis iudicibus .
S. maieft. fticutionem damnorum teneri . Hinc Vvierus , fi credimus Creſpeto diſcur. 3 .
n. &. Clar, patet indicium & præſum ptionem in de odio Satanæ , hanc defenfionem lú .
S.fi.9.8 ".
9.3.et Fa duci contra iudices:qui omittunt,vel ne ſcepit ,quia ob Magiæ crimé pæna moc
5.9.5.n. gligunt maleficos punire,ad quod tené tis verebatur. Ex laquetij flagello Faſci
6.126.1.6. tur ratione officij, vt dixi . vt & belli dux nariorum , conſtat per Edelinum Docto
fed et in ratione militum & prælatus, fubditorū . rem Sorbonicuin hoc Diabolum cona
Syllan . quæ eft communis fententia , argumen . C tum perſuadere mortalibus Iaquerij ver
Pic bene c. qui poteft, 23.9.3.ca.negligeret, 2.qu . ba ſunt: non immerito creditur,quod de
Clar.fup. 7.Simanc.in praxi titol. 15. Capic.decif. mones,qui hareſim , “ ſe{tam abomina
por 10.130.0u.67.Piaza epic.delict.c.28.nu.3o. bilem faſcinariorum erexerunr, induxe
Cou . ibi & 31.Nicol.Moron.de fide treg. & pac. runt afertores ad credendum ,o perti
citatos , qu.138.nu.41. & hi omnes, quia iure ad naciter affeuerandum : quod ea que per
hoc tenebantur, ad reftitutionem dam maleficosfaſcinariosfiunt in cultu damo
norum ex onuiffione hacortorum , parti num ,non funt niſi illufiones dormiērium .
læ læ tenentur :neque obftat Couar. & hoc autem luce clarius patet ex proceffu
Medin.citati loquuntur enim de ijs , qui facto cuidam magiſtroin Theclogia ]id
tantum tenebantur obuiare ex caritate; ditMonttreletuspar. 3. Chronic.cū fuiſ
quoad ſeruos Domini occiſi aliud eft , D le Priorem S.Germani in loco ,quem vo
quia licet puniantur in foro externo , id cant Gallien l’haye : & ante fuifle mo
fit propter præſumptionem , & ideo in nachum ordinis D. Auguſtini , & prius
foro conſcientiæ non tenentur ad reſti etiam aliorum ordinum . vnde hominis
Curionem . - inconftantiain facilè notes. ] Super bu
2. Eft,quando quis patrocinatur ſpó iuſmodi hærefi á lečta deprehenfo , qui
te maleficis , & conatur criminis enor Sponte confeffus fui', derexit, quo modo
mitatem eleuare , & contendit : noneſ in cultu damonis ipfe cum pluribus alijs
fe credendurnijs , quz de illis certo nar complicibus realiter, 6 pluries conuenit,
rantur , & ea omnia vana eſſe , & delira quera dæmonem inter eos vidit , coluit
aliaque huiuſmodi, ficut fecere Vvielus apparentem , quandoque in forma homs.
hæreticus, & noftris temporibus quidā E nis,quandoque in formahirci, vbi abre
Calidius Lofeus Theologus , cuius ani gauit Deum , fidem calholicans, Bea
mæ Deus parcat : qui duin viueret fuit iamque virginem o crucem. Predictus
eo nomine ſuſpectus inſinceræ fidei , autem Magiſter vocaius Mag Guilhel
& Burxellæ incarceratus ; - & Treuiris mus Adeline anno Domini 1453. die
expulſus, quia libellum parauerat, & co duodecima menſis Septembr.[Monſtre
nabatur clanculum Coloniæ ( quod hic let.vocatus Guilielm.Edelin , & dicit hæc
inferendum duxi , vt , G forteinfelix iſte fententiam latam menfe Decembri , in
partus poftumus, cum noxa publica , lu Vigilia Natiuitatis Dominicæ : in cæte.
cem alpexerit : vel ſcripta exemplaria, ris conueniunt , de loco , de anno , de
con
 LibérQuintus.
513
confeſſione,de pena , ] in capella Epi- A nium Europæ Catholicorum ſæcularis ,
fcopali Ebroicenſliu , icialiter coram in & Ecclefiaftici fori Tribunalium praxi ,
dicibus fidei , cum lacrymis in terram rerumque iudicatarum auctoritati fub
proſtrarus , exhibuit quandam ſchedu mittcrc ,fed vnum malle V Vierum , alte
tam continentem ſua commiſſa contra fi rum , reprobæ religionis honnnem , fe
dem in di&ta bareſ , ſecta , offerendo qui , & cum ſcandalo audientium publi
predictis iudicibus abiurationem . Ipſa ceifta iactare , quid aliud eft ,quam Tri
autem fchedula continebar inter cætera , bunalia omnia Catholicæ infcitiæ , inick
quod quando ipfe fuit introdułtus ad di ftitiæ ,credulitatis damnare ? quam male
Etam Je &tam Diabolus aferebat , quod ficis , & eorum ſceleri habenas permitte
ipſe Mag. Guilhel.bene poſjetſi vellet,au re ad nocendum ? quam reipubl. & h
gumentare cauſdem damonis dominară , B mano generi toti , & Deo Optimo Ma
præcipiendo eidem Mag.Guilhelmopre ximo tali conniuentia , patrocinioque
dicare, quod eiuſmodiſecta non erat niſi teterrimæ apoſtaſiæ , atrociffimain in
illufio,co quod hoc prædicaret ad conten iuriam inferre ? vide d . ſup.lib. 2.9.16.&
tandum populum parria . vbi tunc mora dicenda infr. hoc eod. libr.s.fect. 16.litt. C.quia.
barur ipſe Magiſter Guilhelm . Hunc VV.Vbic.epiſc.funffimè explicabo . lior . 24.
Mag. Guilhelmum ego , qui hæc fcribo 9.3.6.ncit
3. Eft, cum fortiarij , vt plurimum . conje qui
noui, ó frequentiſſimevidi antequam ef etiam fint heretici: eos qui ſcienter de 11.9.3.6
fel de boc crimineſuſpectus.]hæclaquer. fendunt ipfos , & errores corum eſſe ip- accuſa
flagelli hæreticor.faſcinar . Ca. 4. Noftris fis deteriores , proque focijs habendos ,
vlt.de ha
qui neſciunteſe ſortiarios, hi puniendi rer.in
temporibus ſumma ope , & vi Doctor 6.
Vlaet. vnus ex Principis Electoris Tre- C non ſunt,vttales :nili fua detenſione iu 6.C : Cory
dicis officium impediant. Qui fcientes micamus
uiriciConfiliarijs , hocidem contende
bat ; ſed ei ſe fortiter eruditè conſcripta efle lortiarios ,non defendunt errorem , &.creden
confutatione erroris. Petr.Binsfeldiuis op fed perſonam rancū :il i ſe valde ſuſpectos ies de ha
poluit , edita Difputatione de Confeſs. redd unt, & contra illos ſpecialiter inqui- re Brun
lis.de he,
Maleficar . Captus ille Vlaetius , crimen ri poteft, & ob defenſionem hanc lunt ver.ca.Isa
tandem , fraudemque confeſſus, vt & puniendi, vt & aduocati , & notarij: illi , sinSimanc.
Edelinus; flaminis feralibus confumptus liſcienter , & fponte in iudicio patroci- in 21.1 pracht
2. .
fuit . Indicium hoc nititur aperta iuris nantur ,venia non petita ,vel ad hocaiu- ca. Tiado
præfumptione, l.vni.C.de priuat. carce dice non deputati ; hi, ſi inſtrumenta uerfus ,
ribus, & c . error.84.d . & docent Pet. Lo ſcienter illis confecerint. Quod fi iudi- de her.
2. Para ...
yherius lib.2 . de ſpectris fol. 5 26. Ludo- D ces, vel Domini eos in ſuis iuriſdictioni- 2.!V.l. Tur
uicus Richeaumus nofter, in libro trium bus,aut terris detenderint ; primo ſunt recrem .
Diſcurſuum ,laqueriusMichael. Remig. excommunicandi , & poft pertinaciam fum . de
Bodinus , Crepet. & alij . Oratos velim officijs,dignitatibus& , bon :spriuandi, Ecclefż.
Iudices ( quos ego talia perperam effu & in exilium mittendi , vt regijs Hiſpa p21 lib.4.6.
.
tire intelligo ) ve dignentur has Diſquiſi nię, & Sicilięconſtitutionibusiuftiffimè 1 .02.
tiones noltras legere , & in fingula in cauctur . fallit hięc 3. regula , quando for de recept
quirere, quæ difplicebunt, refellant:quæ tiarij non funt liçretici. Bar.in de
los.163.113
refellere ncquibuntijs fifta , & obftina. 4. Quod de defenforibus di& uidem 20.1.C.de
tione feclufis , atlentiantur. Irridere , de tautoribus obtinet, qui vcrbis , factis , receptai.
contemnere , ncc legere , intelligereve confilio ,vel pecunia eos iuuant. Că opor .
velle : vanitaris, non grauitatiseft,inſci- E S. Maiore ctiam pręſumptionem de leaders
tiæ non fapientiæ , fcurrarum non iusti ſe prębent occultatores ,fiue receptato vicinis,
ciæ Sacerdotum . Solo autein Canone res, corum :fi fcienter hoc fecerint, vel C.de niso
illo , Epiſcopi 26. quæft. s . niti , & verba non vi coact . Quodfi contra occultato
vrgere,non ſentenciam : nec ad ipſa qui rem occurrat alia pręterca preſumptio , c.leg. 23 .
dein verbaſitis attendere ,totamque ca cogitur ipſe vim , vel ignorāliam proba- 9.8.c.info
delis 28.
nonis ſeriem : fed fruftulatim cum diſcer re , vt fi lic amicus , vel confanguineus, q ! :
pere , nec explicationem Theologoru , neque hic cognatio excufat a pena in to · Libri de
& Cano niftarum doct iſſimorum admit tum , ſed tamen cauſa eft lenioris mul recept.
cum fim
tere . nec iudicium ſuum communiom to punitionis :maxime fi fit valde arcta pl ,
necer
 514 Difquifitionum Magicarum
Deut.! 3. neceflitudo, vt coniugur, filiorum ,fra- A
& ,l.10
17.Pha
de trum . Hæc quoque locum tantum ha
bent , quando maleficium eft iunctum
legibus
D.Lenho cum hæreſ .
mil . 4 6. Tenentur omnes, ſi maleficium fit
rolleiter coniunctum cut hæreſi , maleficium
sciun. D. denunciare ( quod extra cognouerint )
Thom et & iudicibus indicațe ; & , qui hoc non
Caiet 2. faceret merito præſumitur fociis , argu
fic.7. Ber gumento furorum , ac receptatorum .
nud. Are Sed quæritur V. debeathoc cafu premie
walus bt. til correctio fraterna ? fi conſtaret ma- B
de fugeer leficium non effe coniunctum cuin hæ
correct . reli , nemo dubitat eſte correctionis fra
concluf.6 .
p'opor.1 , ternæ feruádum ordinem , fed quia hoc
Afaca eſtdeplane raro contingentibus, quoad
A.lt , de ſtriges, & fortiarias, & veros magos de
ius .ber. moniacos ; ideo quoad hos omnino ce
punt.ca ſeo hacin reidem dicenduin , quod de
25.Sut li.
de ar.re : hæreticis , ccquibus DJ.follite diſputa
sul fecre. runt . Inprimis , fi livreticus eft dog
memb. matiſta : protinus debet iudicibus de
i deiuft . ferri , vt cautum lege dina Deuteron. C
ciu.qu. capit 1 ;. & 17.12tio . quia nulla morali.
9.1.Ca. ter fpes fuprerit tales admonitionc cor
loothe rigendos,& iuxta Diuum paulum ;ma
4.9.0 Bali homines, • jedu £tores proficient in pe
niz 1. 2. ius errantes , in crrorem millenies .
9.13.a v (2. Tirro:h .; ) vnde conſequitur,
Simanc. tieſcunque probabiliter conitur nun re
fup.6.23 dicuros admonitione ad finum men
El comu tem , ftatim denunciandos . quia pericu
nis lenië lum eft, ne fcrmo eorum , vt cancer Icr
tia citato
rügerma pat. quare commune bonum præferon- D
terea Do. dumeft vnius priuatæ fuma , & cum ta
in 1.4.19 lis iudicio fuo pluſquam iudicio Ecclefię
tribuat , Itulum fit aperire, quod priua
ti honvinis admonitionem auſculatu
rus , & crediturus . Et hoc verum de
omnibus , quoscovitat malitia errare :
nam hi foline eft : pertinaces . huiuf
modi crgo tenetur quiſque lub mortali
de ferre .
Secundo ficonftat aliquem ex igno
rantia errare, & certuin fit moraliter, fi- E & reipub . idco in contientia quis ron
uie firmiter creditur poſtadmonitionem
einendandus , & correctio profutura :
tunc præmit enda eft admonitio frater
EA Dur: na . Teriio , ſi dubium fit vtrum corre
4. 9.et ci
tatorum Ctio profutura , necne, & vtrum ex ma
Somunis. litia , an ex ignorantia peccet : hoc eft fi idq ; oiniitendo non comrrido , ideo
dubitetur probabiliter dc eius pertina
cia : tunc res eft dubia, quidam cenfent,
tunc prius legitimum admonendum ,
quam denunciandum , & legitime ad . Ang
monere vocant, quando quis admone
tur ab habente auctoritatem prælario
nis , iudicij , & eruditionis : ita vt tenea
tur illi credere , nam non eft dicen
dus admonitionem contemple ,
qui non credidit ei , cuicredere non te
nebatur . hæcfententia elt valde æqua .
Reſp. tamen videtur vtilior fententia
contraria , nempe hoc caſu defertendu Sic poff
Ecclefiæ , argumenta pro ſentencia hæc Areu.
funt.cum , quia in redubia non eſtre{p. So. ( quos
Christiana in diſcrimen adducenda,fein MAN6 ( ATS
. 7.
per enim fubeft periculum moræ , & z.
Tubuerlionis aliorum , & lege naturæ
bonuin commune particulari præponé.
dum , tum quia fi reusille non erat bo
næ famæ , parum refert camufte lædi ?
fi vero erat , hoc ipfo inagis nocere rci
publ. potuiffet , cuius bonum præferen
duin eius exiftimationi. tum quia veler
rabat ex mera malicia , & tunc iuftilli
me delatus fuit, aut errabatignorantia ,
& tunc iudices , vel eum non compre
hendent, vel comprehenfum abſoluét ,
& vtroquecaſu lalua eius fama . Ex his
intero in Magia crimine ( quia lamiæ NOTA ,
femper ſunt valde pertinaces, & vix fic
ti poteft , vt ex ignorantia peccent, &
ſumper mora cit damnofi alijs) ideo fem
per lub Moriali unum quemque ieners
confeflim eas denunciare , etiamfi cum
henfi non fit coniuncium earum cri
min , & ideo qui non reuelanı hoc cri 1
incil , extra confefs.facramentalem , ac
Cepumn inanium contra je , jallim ad
inquifioncrn etiam ſpeciale in præbere,
quod omor Dd no. obiitalie . Opi .
nor omintie , quia compichendetant
fub crunc lætitis , vc Sancta Inqui
10 (ack in Hifpania Deinde lage re
teluidi funt , qua dcliciun carum dion
cenic urcominiilan . , fed commutati
dute , & dmna in perident proxmo ,
polutracere ; hoce:!:m is geneic De
ctorscon munitcr cic co fcicntia foro
recizient in quouis crio inecommitten
do :Peccabic, ergo hoc non faciens , fed Fide frt.
conta charitatě, non convanfinain , Fiala
iio dei4
noi tenıbilur ad reftitutionis , id dom % .
na & intercflc p: ftis , nifi fitas, quicx 747. a 1.
iuris præfcripto reuelare tenebatur.
7. In .
 Liber Quintus . S15
& Mr.de 7. Indicium ſumitur ex mendaciorei, A. neſciant præ perturbutione,quid dicant,
laf. maie. quod ſemper lo Ricicad inquirendum : vt bene Nouell. Paris , & alijapud Fa
1.9. Me
noch.fupi nonvero fufficit ad turturam ,nifilitad tinac.
caf. 355. iutum alijs præſumptionibus . Intellige 10. Sieuminſtrumento magicæ no Nouel.re
mendaciuin facere indicium , ſi concur xx viſus eílet de loco exire fugiens, pal. 84.43 Pa
Pos? Me rant ſequentia , nempe filit circaqirali lenſque, in quoloco inuentus eft aliquis de sortu.
war. bene tates , & circumftantias lubſtantiales,fi laſus velresinaleficiata : hoc indicium ratus FA
Clarus ue proximas delicti ( vt circa tempus , omnino puto elle propinquum , & lufrin jupr.
diqu .87. vel locum delicti) non circa remotas , ficiens ad coituram peile rolum vt in 7. 48 Cla
O Faria rus 9.2 I.
( vr locum originis rei:) & circa ea ,quæ fimili fatentur omncs de exeunte timi.
na.ſup.ni 3 %.
25 fi vere dixiſſet, reo præiudicaffcnt in hac do' , & pallido cum gladio cruento , & vide Fa :
Sos : què cauſa ; & reus non habet pro fe vllum B ex domo vbi occiſus inuentus : immo rinego
referi, o indiciuin innocentie , vt puta vnum te communiorem , & veriorem ſententia T. cum
feguitur elle volunthoc fufficere ad condemna eta ij.n.
Meno.lu Atem ,bonam famam ,vel quid fimile, &
p.n.3. me mendacium euidentereftprobatum . tionem , inaxime li alia accedant indi- 52.et 54.
lius lo 8. Et rei variatio adiuta aliquo alio cia . Sed quicquid hi dicant , ego le- ide noi.
guës Po præiudicio ,idque circa qualitates, & quor Gandin. Boer . & loan . Andr. co vid. Far.
nk. 63 ;
reff.l.2.c. circumftant , proximas delicto ( vt di trarium volentes,nempe nec fic quidem 6.
3.nu. 11. Etum de mendacio ) & ea quæ imme eſte ſufficiens indicium ad condemna
ego 17 . diate rei defentionem refpiciunt . Reus . tionem . Miror autem Furnac. fateri
Pole in variat, quimodo dicic vnum , inodo hoc non elk verum de domo habente
12. ferè
Fa r.9.52 aliud : hæc variatio ficit indiciumad tor duo oftia & tamen putarc verum de via
Dnes.c. curam ,cum emanat ante torturum in C publica velagro : cuius haud dubie pler
Angel.de examine , & ad vltcriorem torturam , resfunt loci egrediendi, & ingredien
malef.in cuin contingit in tortura , & ad nouam di . Facilius autem admiſerim fenteng Confer
ver.fama
publ.105. quando poit præcedentem conuingir : illam communem in pena dumtaxat mos) cum
en dummodo præcedens tortura facta fit pecuniaria ,non vero in ordinaria , ve ! 7.% 6.4 .
Marfi . exindicijs legitimis, & dunmodo præ extraordinaria corporali : nihilominus nume.686
Bart. cedentia indicia non fint faris per tortil etiam , quoad pecuniariam q :112 Farina
alia um
commun. ram expurgati , nam fiforentexpurgaca: cius ,:cum Claro , faktur iudicem non
vide Far . fufficienter, non poffet ampliusinterro reneri cam infligere , fed tantum polle
nu.293
0 36 gari ſuper delicto , non noceret eriain five'ic : femper limauctor : ex hoc indi
Cephal. variatio ', linata eller ex obliuione , vel cione procedatad. vllam condemnatio
torni. 64 alia cauſa probabili, verbigratia, li fecor D nem .
6.2.Per lo rigendo reus variaſſer : his eniin caufis, [ r . Eft conuerfatio cum malis homi
nali dein decit doli omnis fufpicio . nibusinfamati s de eodem delicti gene
dic.et ror
Tur 8:86. 9.Eft vacilario ,& ticubacio , quando re, eaq; 1tricta , & continua , lechocin
Farinac. quis loquitur tremens, trepidās timens , dicinniest valde generale , & remotum ,
vel pallens, velfudans præangultı timno tendensporius ad diftimatont m , quam Narranea
ris ; & nociriusillud indicium . fcriplii : ve per fest indicium . egenius de illo Marl in:
Qunc volunc hoc effe idoneum iudicium præced. lectione . piact. cri:
ad torturam cum variatione præceden 12. Sicommiſio maleficio quis con 'mii . nu .
ris numeri , Birt. & alijifundamentum feftim venintad curiam , vt.folliciter in- ' dile
us
hui ſen ten tiæ eft, qui a ocu lus , & vu ! qui ri , & procedi de auctore criminis , ue l . erin***
genr
Quis folentelle animiindices , vt ex facris E cum hocadeum non pertincat follicita pri et cri
lireris , & proplianis ſcriptoribus probar fc.lircenim ingeftio , & fedul:tas fuſpe nan .post
Dibere Simancas : fed adhuc exiltimo iftud in ctum fcit , & fæpeexemplis lioc depre- princinu :
9.6.n.3 . dicium non efle fufficiens cuin variazio henſum , led hoc etiam eit leue , & der 110, art
en llegar
Binsfeld ne , quia nimis eft fallax , & dubiin, & bet bonis præfupaonibus alijs rcbora de indic.
it
indic. 20. debile . quia multis hoc conting , duma ri, vt fufficiat ad torturam . Quod inul: 8.15. ind.
taxat ſollicitis de proprio honore , & to magis tenendum de illo , qui fponte Ant. 9o .
mez 3
metuentibus potentiain aduerfariorum , cum non teneturmalet ctwiem denun 0.13.0. 4 .
aur iudicium aſperitatem , quamuis in ciat, nam qui tenetur denunciare , & viu .Faro.
nocentiffimifint ;adeo , vt plerumque: non denunciat, vel tarde denunciat,hic minus 946
præbet
 um
ſition arum
518 Diſqui Magic
præber ſuſpicionem contra ſe caciturni- A contineno poſt inuenişur in loco delican pis
tatelua . cui , vel loco propinquo valde , & quasi
13. Si inuentus fuerit veneficio occi connguo cum armis , feu inſtrumentis
fus,vel læfus aliquis in hofpitio , feudo maleficij ; tunc etiam fi alias fuiffet bonæ
mo , pofíet efle indicium contra hofpi famæ , quiaduo concurrunt , ( locus &
tem , feu dominum domus , argumen inftrumentum ) poflet ſubijci torturæ fi
to eorum , quæ cenfent doctores de in ne alijs adminiculis : quia tunc eſt indi
Parisfuº uento inortuo in domo alicuius . nam Ciuin valde propinquum , fi vero fit in
p.c.3.nu. delictum in domo factum , præfumitur lentus , fine inftrumentis ,tinc ad tor
Nowe factuin per exiſtentes in domo, qui po turam necelle eſt concurrani aliæ prze
fup num.
10 . er terunt torqueri tanquam teftes , fi non lumptiones , vide Farinac . a aume
108. Fol- probatur eos in donio , tum non fuifle , B ro 133 .
der, 1 pr idque nullo alio indicio concurrente : 17. Eft quando quis frequentat locũ ,
ait.c 1.61
alg. tanquam rei principales auté , alijs pre vel viam, vbi maleficiun commifum ,
fumptionibusconcurrentibus : intellige vel viſus eſt immediate , antc in illo lo
nifi linibonæ vitæ, ac famæ, tunc enim Co , vel via ambulare , tunc fi ifte maler 3
non poterunt torturæ fubijci, vt rei prin famæ in Gmbus , potcii itatim fubdi
cipales , nifi fi tacuerint , & cælauerint Corturæ , fi lil bonæ fama , nonnifi acce
mortuum , vel niliconftet homicidium dentibus alijs præiudicijs . Intellige de
non potuulle committi ab alijs , quam in eo , qui alias non erat folicus locum, vel
domo exiftentibus ; hoc autem difficul viain illam frt quentare , nec tunc habe
ter poteft conftare , & in eo facile iudex bat aliamiuft in caufamilie (lankun
poteſt labi ( vt patet exemplo pulcro , C di , vt quia volebat accedere domum
quod narrat Farinac.num . 111.) quare fuam , Ecclefiam , vel quid aliud . Farin .
non facile hoc credendum iudici , niſi a num . 138.
fint perfonæ viles , & de crimine fimili 18. Defumitur ex illo Caffi , Cui Ba
fufpeétæ . Vide Farinac. a num . 98. vf no.nam præſumitur deliquifle , qui cau
que ad nu . 119.quinu . 120. bene addit Lam habuit delinquendi grauem , & dc
hoc indicium nunquam fufficere ad libcratam , non ſubiram tantum , ve le
condemnationem . uem , & fufficit hanc caulam tuille exi
14. Adhuc leuis indicium eft, fi mor Itinatam talem zreo maxime li lit pro
tuus reperitur in via piope domum ali nusin illam caufam ( vtin ainurem , vel
cuius: eadem enim tunc ſupicio eſt de odium ) & dummodo appareat alium ,
domino , & inquilinis domus illius ; hoc D neminem hanc cauſaın habuiffe, & hæc
fufficit ad tuturam , fi fit repertus vaide cauſa fit in ſpecie iudicialiterprobata,ne
contigunis domui , & dominus , vel do que hæc omnia ſufficient ad torturam,
meſtici habuerunt inimicitiam cum de nili mala fama,aut aliud indicium accef
functo,vel alias finc malæ famæ in fimi ferit . Farinac.num . 144. cum feqq. ex
libus , vel di concurrant aliæ præfumpuio Cafono optime de liocloquente,lib .de
des fortes. Farin . a num.120. Sic memi Indic.tract.2.C ... & c.z.
ni proceſſum Madriti an . 1573. contraw 19. Acclamatid , aut vociferatio in do
quandam fimofam meretricem prope moiniuriam patientium , & tum fugiés ,
ewus domum repercus a Gvinus pulluis feu exiens ex domno viſus ; nam tunc
excerebratus : quæ confefa in tormen quafi duo concurruntindicia , quorum
tis ſe vſam cerebroad philium , & fi- E prius indicatdelictum pofterius delin
gellatain exllium mifia . quentem , & vnum iuuatur ab alio , vt
15. Eft indicium viciniæ , quia in præ fufficiat ad torturam , eſt indicium remo
dictis cafibus etiam eft præfumptio con um , & per duusteftes legitimic proban
tra vicinos, que idem operatur , quod dum ; Farinac.a nu.157 .
præcedens , & cujain cliditur, ſi vicini 20. Excommuniopinione Doctorű ,
fint bonæ fax, vel mortuus extra vici & iudicum , ſi cadauer por um coram
niam habebat inimicos, a quibus potuit reo ſanguinem emittere inciperet , vel
occidi. Farin . a num.127 , ex vulnere , vel ex ore , velex naribus :
16.Siquis tempore maleficil, yel in hoc indicium quidam magni faciunt ,
& dc
 Liber Quintus.
1.5.9 4.6. & de eius caufa alias à me diſputatum
3; ...( hoc eodem opere . Ego iftud indicium
oumquam exiſtimarem fufficere ad tor
port An . tur im , quicquid graues , Dd . quidain
gerego Pa in contrarium dixerint. Moueor quia
rid .Baer vercelt indicium remorú , & quafi pro
dieci. 166 .
B'anc.de digioſum : de cuius cauſa non conitat ,
indi.ati. & incertillimum , quod nullo iure , vel
fi. D ...eg . cauſa iuridicè probata nobis conftat , &
Cnum.10 8. tortura maximi eft præiudicij, quare
' r.de
in t Ind. niſi accedant fama , minæ , inimicitiæ
27. nu 1. vel fimile adminiculum , nunquam ad
Nou.reg. torturam ex hoc indicio Deuin timenti
184, M4 iudici procedendum ,affirmauit.Far.nu.
Ca 40: 156.poft Anton.Gomez . fusè & prude
nu: 16.& ter hoc diſcutientem d.com.3.c. 13. à n .
de prafu . 15. & Marſil.in pract.9.diligenter num .
li.1.9.89 ., 181.Maſc. & alios .
3.128.ign 21 Sumunc quidam ex mala phyſio
aliy .
gnomia , & malo nomine , item fi ocu
los in terram defigant : de malo nomi
vite me ne , eft fententia Marfilij ,Bruni & mul
noch um corum ; fed hæc meo iudicio prorſus eft
de prafu. inanis præſumpcio , quindo nomen im
11.1.9.89: policum puero àparentibus; fi impofi
Far.ans .
165. tum viro , autadoleſcentià moribus, vt
folent malefici nomina inuicem muta
re, tunc haberem pro idoneo indicio ad
probandum effe malum hominem in
genere, non vero ad probandum fpecia
le delictum aliquod , nifi ipfum nomen
delictum illud lignificaret , ſed tamen
ad torturam folum hoc non ſufficeret.
Quoad oculorum in terram defixioné;
hoc leuius adhuc eft,poteſt enim ex pu
dore oriri:nec eſt proprium vniusin
ſpecie delicti,ac ne in genere quidem
delicti ſufficiensargumentum . Ve nec
1 phyſiognoinia mala : quire de his omn
nibus indicijs prudenti iudici parum cu
randum eft, quod non aduertunt duo I.
Bodin .in C. haeretici , his nimiun tribuentes , vt
demino. fortaflis etiain Martin.de Arles.ncc ob.
here odel. ſtat quod directoryın inquiſitorum , in
Marildi 3.part.in cap.de fignis exterior perque E dicium ad malum famain reduci, & Sim . Me
Arie de Nicromantici heretici dignoſcuntur
Supersl.a & magihæreticantcs. ſcribit, eoscom
n.100. munius habere toruum viſum , & obli
quum ,ex viſione, & apparitione , & col
locutiongmalorum fpirituum : no enim
illic ponit indicia ſola ad torturam , ſed eas fcre nö pofle , fi velint , & ideo hoc her.punt.
etuin generalia quçdam ad dignoſcen
dum perſonas,in quas formanda in qui
Gicio : & hæc ponittantum , vt præambu
517
A la quædam indicia ipſorum iudiciorum
ad torturam .
22 Æque leue indiciü eft , fi quis na
tusfitex mala patria , & in qua multica
les criminoli , hinc enim nimis genera
lem ſuſpicione gigni patet, vt opt. docet inf.call ,
Simancas. idem cenſeo de parentibus, c.50.98.
quanquam ſit indicium nonnihil pro . O
pinquius, & magis immineat periculú
ab his, quam à patria, & faueat ſuſpicioni
experientia, maximè quando mater eſt
B malefica, & magis adhuc fi etiam auia
fuic, hoc , vt certum admiſere Godeli . d.6.3 BD :
& Bodin .fed hoc etiam indicium , vcin- dolinisti
certum reijciunt, niſi iuuetur veheinen . 4 .
cibus præſumptionibus alijs , Catholici ,
& prudentiores ſcriptores magis vrge
ret hacin re coueratioxeducatio cũ Cyrill is
tam malis parentibus , ad quam teduco lum . cri.
præcedentem fufpicionem , puto enim , ru.29.de
li à calibus parétibusortus, & abhis edu 15.01
catus fuerit ,gigni ſuſpicionein adinqui- ſup.2.ca
C rendum , quando non eft bonæ famæ 50. u .106
reus : fi alitid indicium præterea acce . 9. 47.11.FM
nu .
det, poſſc torqueri . 279. Bins
23. Siquis inimicorú obieétione , vel felw.india
amicorú admonitione inſimulatus ta- 16.
ceat, & quali contēnat ſilentioq; cludat,
quidá pucant idoneum indiciú ; quos Cl
tat Binsfeld ſedmerito eos non fequitur, indic. 164
eſt enim leue , & incertum indicium ,in
digens adininiculo aliorum , etiam ad
ſpecialem inquiſitionem .
D 24. Si quis conſueuerit fcelerat iura
menta, velblaſphemias , vel obſcenalli
ma verba proferre, aut dæmonein læpe
nominare, ſeque , alioſq; illi frequenter
deuouere ; v.g. do 1 dæmoni', aufe
rat te diabolus, & c. fi quis alia grauilli
ma ſceler a ſpecie differentia à Sortillegio
comunitat , eum ſortilegij ſuſpcctuin ,
cenfet Binsfeld . indict 11.eo quod gra
lies ſcriptores tradant huiuſinodi fufpe
Ctos elle de hxreli. Sed obferua hocin Port
duntaxat folum ſufficere ad inquiren- noch.le sa
dum ,id torquendum non nifi prælum- de pras.
ptiones a'iæ adıniniculentur . prafor.com
1.9.12.
25. Si dum torquentur , nullas emit- Caf.l.j.
tant lacrymas ,nam cenſent DD. quide de iuf a
indicium ponunt Spreng. Grill. Bodin . Godelm .
Sed hoc merito alii inane, & friuolum et Binsf .
fignum repugnát ; nam ſi loquuntur de
lacry:
 518 onum um
Diſquiſiti Magicar
lacrymis ex prenitentia , veldeuotione , A ſtigma eit inſenſibile , ve docet experien
illæ non ſuni ponianeæ , fed a Deo, cui tia . Et fi aduertant le pungi, fingere do- Dantus,
lubet dantur:fi de lacrymis proprer ſen lorem poflent,etiam quem non ſentiát . Godem Bodim. .
ſum doloris , fie i potcit , vt fic talis 9 12 Quamobrem Michielus, Pncumalog.
rundam conftitutio corporis : ncul pue ( chol. 5, monet ludices cum acu , vel
ros , quos citius flagris diſcidiffes , quam pugiunculo iubem ftigina pungi, id tain
vcl vnam lacrymulamexcofifles: è co caurè fieri debere , vt itriges non aduer
fra Picardorum hæreticorum genus in cant, folere enim illas cun aduertere fin
Bohemia ,quod Flentes vocant , aiunt gere , fe veheinenter ſtimulatione hac
vberum flere quandocunque lubet. An cruciari . Plerumque etiam alijs ex catt
ergo hi nequeunt effe itriges? fis ſunt cicatricoſe , quia fic in fuos non
26. Si vagr fint, ſæpe hibicationem , C rarò dæmon læuit, veos totum lacerum
& domicilium murantes : maxiine poſt ac dilaniarum relinquat , & perpetua in
Binsfeld diffamationem , vel complices captos : hæreant veſtigia , vt de Rola Gerardina
mdic. 18. hoc indicium eft bonun indicium , led teſtatur Remigiusc . 13. Quanquam ex
commune omnibus criminofis , vim his ipſis cicatricib. aliud rurſus, led incer
habet ad torturam , quando alia acce tum naſcitur indicium .
dunt indicia : fallit ſi lebonæ famæ ,quia 29. Longè certius indiciú cft fequens,
hęc illud purgat:item li migrandiiuttam In Hallo villa Dięceſis Traiectenlis,fc
ciuſım probet . mina quedam milera , die quadam pe
27. Si fingularitatem quandam præ des luo polui imponens , & extra illam
ſe ferāt impietaris , vel religioſitatis often retrorfum faltans , fic ait :hic falto de po
tatione , quoad diuturnasin templomo C testateDei, in poteſtatem Diaboli : qua
ras , habirium , & c. fic Biosfeld , vt ve Diabolus mox rapiens, & in aera ſuftol
Indic.17 .
rum tamen facear hoc indicium valde lens mulus, qui aderant in villa , fiuc ex
lubricum , & leue eft , hypocriſim po tra villain videntibus , vltra alcicudines
-
tius probins;ſuralegium vero non nifi nemorum tranftulit, ita vt vſque in bo
remotiſline. diernum diem nuſquam comparcat. fic
28. Quidam ligas volunc dignoſce Cæſar lib. in cap.6o. & præcedenti ca
re ex eradicatione chriſmatisin fronte ; pitc, pertè indicauithinc inagicis arub.
Indic.it alijex ſtigmate impreſſo : fed vtrumque inftauche . Sane huiuſmodi dićtum fa
merito improbat Binsfeldius; nam quo Ctuinue, indicium vrgeouſlimum
ad eradicationem illam , ridiculuin hoc proxim :um putarim . Hæc de indicijs ,
eft, chriſma enim nihil viſibile , vel fen D quçdam addamus de denunciatione .
fibile relinquit in vertice vncti . quoad
ſtigma non omnibusillud inurit , lid ijs SECTIO V.
tantum , quibusd ffidit eos conftauses
Dedenuntiatione, teftibus.
fore , vt iam ajj obſeruarunt ; prçci
puis non inuric : aliquando etiam de Vid operetur denúcia tio fiue tefti. Pixraca
let cum capri funt ; & quando non Q monium compl.c:solienſum lucu firoli. .
delet, id relinquit . vt hanc luperſticio kemar Suct.3. Nunc tantum adil.nda deiaf84
nem indicum fouear , & lic nonnun . breuiter queda dedenunciatione, & te hor10 portion
6. si
quam innocentesplectantur . nec enim Itinondo aliorum qui teneantur denú
facile verum lignum dignoſcas a macu cuare , & teftari, ian vidimus Sect. lupe praxi.
la, vel næuo , vel clauo , vel impetigine E rore . Nunc addo praxi receptum , per spido
Sol Sipa,
naturali,tum quia non eadem eit forma regulam ,qualeges dicuntur fpcctare ca, ja autt
ligni : aliquando eft fimile leporis veſti qux frequentis continguunt , vt qux ni
in h.erelis crimine teftimonia probatio
gio , aliquando bufonis pedi, aliquando
araneæ , velcatello, vel glici,tum quia ncque recipiuntur , eadem locum ha
non idein locus,in virorú enim corpo beant in criinine Lamiarum ; ratio , quia
re ſæpe viſitur fub palpebris , ſub labijs Lamiæ femper fufpectæ funt de hærefi
ſub axillis in humeris , in ſede ina ; fe & raro hæc fufpicio tallit :fem serenim
minis etiam in mammis , vel muliebri carum facta ferè fapiunt hærcfimm ma
bus locis, tum etiam quia non omnium niteltam .
2.Re
 Liber Quintus . 519
2. Receptio teftium deber ab ipfimet A queunt, vtin crimine ifto ex natura rei ,
iudicibus, feur inquiſitorib . ficri , nec eſt & actus , vt plurimum coniingie. Coa- Podplur.
Hodie is delegiada,nifimagna ex cauſa , & pru ctio autein illa fieri poteft,non perincar 6,1.1.08
trerit in denti,ac probo viro , teci poffunt etiam Cerationem ( etfi quidam judices hoc m concl.
prax.obri antelesconteſtationem & , etiam ratifi perperam faciant,) ledexacto iureiuranub. de re
mere fcio ,
vide Gas cacio teftinonioru :n fieri poterie extra . do le teſtimoniumdicturos , femper ex vid ft.cone 9.
e opti
b.obfer- tempuspræfticutuin ad probandum , fi comunicationem , denique indacta me logue
wat... iufta , & probabilis aliqua cauſa idexe mulcta , & capris pignoribus , l. fi quan- sem . Bing
poff alios gerit; femper autem erit ratihabitio te do, C.de teftibus C.1.2. & vlt. de teitibus fdd.pour
Siman . t. Itium adhibenda , etiamfi reus ſe habe cog.Franc.Viuus in comm.opin. verbo.com.mm
35.6.761 re illos pro ratificatis profitetur . Publi celtis citatus.Er cogi poteft ctiamqui iu. edit.à for
que dein catio quoque teſtimonioruin reo præ . B Fauzit fenon reuelaturum . cap.ituimauit. 320.
deps aide benda
eft , vt concra queat excipere;no de reftib . & dic.ca.vl.Viuius lib . 2. verb .
mus , too
aliac.quo mina reftium vero non ſunt in hoc cri confeffionem ,
miam fre mine fimul publicanda , quia periculum 4. Quantumuis multiplicentur depo
quenser ferè cuidens hincimmineivarijs ex cau fitones perfonarum infamam , & co
alii, uti listeſi, & negotia fidei Gic retardaren plicum ,non eft procedendum iudici ex
to none ; tur , metu perculſusteftibus : conſultum his folis ad condimnationem ; fcio con
teft cho't tamen , vel quod fi in Hiſpania ) iurdi trarium communiusteneri , & in praxi vid .Bin,
de herer ces diligenter exquirant à reo , num obrinere ; la tem v poena puniatur ex- ad hoc fx
in 6.DD. allega
inte.qui quos habeat inimicos , & teftes fufpe traordinaria , argumentum corain est, le tom mem
niam fie ctos in genere quibus creiti nollet, & non lexuliqanc ratio vigens , fed ge br.com
quenria quare .confrontationc ergo teítium , & C nerate brucard :cuir, ex multiplicatis in cu. fol .
8. de te reiin hic materia non viendum , niſi dicns de bilibus refultare indicia indubi . 356.e ad
twit in magna ex caufa , & omnipericulo cel tata'. Sed hoc argumentum valde de Anton. Gom. : 3
ncc.6. vi fante;vt ceſſat quando coinplices depo bile eſt ;nec in vigore verum , nunquam c.:2.01.18,
de Direc. fuerunt. Et poffunt teftes ſuper ijfdem ar eniin quæ natura ſua funt dubia PC funk Aymon .
inaSmã fol ticulisetiain prorſus comrarijs, fattiam reon licere indubicularl) ;ficut nec mul- conj. 173.
audir poft multos Siman . Decil.cöf
fup.7% 07. publicationez ea venialia peccata vnuia mortale : ncc 18.1.1 .La
fiipra num . ;. mu'cı ægra vnum fanum , nec mulia a.Peg.de
3. Pofluntinlccaufaiudicibus ma non alba vnuun abun , nec mulra tepi- e11 irim.
ximè Ecclefrafticis ( vr funt inquiſito da vnum calidum , & c quando res von 17.7.4f***
vide ſupe
res ) quælibet perſonæ egregie , etiain funt fubordinatæ ad vouin finem marufo27.3. lis
quilibet conſanguinci, compelii ,.vt fe Dra fua , ficut vna depofitio matura fuas l.vbi do.
coram ipfisfitant , & teftimwonium per non fubordinatur alteri. Deindetorum tum qui
hibeant , quod.fideifauore receptum . illud, nihil fundamentihabet , niff præ- bus cöcur
7.co Vt autem in hoc crimine illustres co
Gloe ca.1.
dri fumptionem.Præterea quis neget; quá renova
& Rom . guntur ,fic etiamintan;es aliasperſona usis rarun id lil , fieri tamen nonnunu cortura .
1.401. vt complices (de quibus achum )excom quum pofle , vt vno cafu pluraconcur .
kal. in le.municaci, & fimiles ; non vi plena eis fi rant indicir ad crimen non vitum ,
egre des, ficut alijs non famoſis , fed quan quam ad veruin 2 Eito fic probatio cri
pigias ,
i b deiure ta prudenti iudici vid.bicur circumitan minis adinodum laboriofa , progredia
iur.Aim . tijs confideratis , præbeatur , valer criam cur huwergp ad torturam : li addecem
conf 220. teſtimonium aurics teltis , quiſe ex ipf ).
c.in. fider mfontis extendis; nonne durus , & fae .
gribi D mecreo d'citaudiuifk , non qu'ex alijs E unismeritò dicare : litcrimen atrox na
D. dehe. fic intelligendus D.Chrylo hom . 30 . tuet : quifium , lireuera non commi
in . on in Genel..cuin ne ga exauditu judican fit ? fic aliqui voxijxlabentur , præitat
dilalu.de dum , nec exceptio in hac caufi contra decein chibi , quàin vnum innoxiums.
Conf. teftesadmittitur , nifi quæ teſtenrpeni condennai: fijoitus fuit innoxiusypo
sim fiel!. tusre fellat, vt capitalis inimicitia , con celt eifolatijaliquid impendi : lidaviado
Car C. Si iucatio lubornacio ::Cetcrz'tantum ele tus, & necatus , quodcu mortuo pre
mar.bene vant fidem ,non tollunt. Sediiti teftes: beascataplafina ? Denique rarum illud ,
jupin . 20 .
De inhabiles,infanes, & non integritú de & receptum , etfi ad torquendu minora :
quent.. mum admittendi, qyādo alijhaberine probationum adminicula fufficiant; adi
dallas
 520 Diſquiſitionum Magicarum
damnandum neceſſaria ele luce meri- A nec in alijs vllis, ex communi , & in pra- moriets
diana clariora ,nonne hocilli ipfi faten
tur DD . quibus Bodinus , & alij contra
fentientes fententiam ſuam confirmar ;
Marfil.pract.crim..diligenter, num.3 .
Chaffineus ſupra Confid.Burg.rub.1.9.
s.nu.123 . Ant.Gabr.d.coni.7.nu.7 .Iul.
Clar 9.21 nu.9. vbihoc confirmat arre
nf
ſtis Burdegale . & Parifien fib. Blan ch .
deiudic.nu.384.Monticella reg.crim ).4.
num.6 . Oriſc.conf.65. lib. 1.Farinacius
9.4.num.37.32. & 73.Quos omnino B quoq'e reo qui falſum dixiſſe , vel tal- Clar.ail.
hacin re puto iudici fequendos .
s . Siteltesiſti complices, poftquaali
quain , in tortura , & concurrentib .cx
teris neceſſarijs, denunciarút, & confef
fionem denoin ina tio nem quc hunc ra
tam habuerunt , & confirmarunt ad ban
cuin , vt oportet, & ante fentenm : po
ftea poft fententiam , in loco fupplicij ,
more inftantc , innocentiam denomina
torum à fe proteſta: i iudici populoque
t
fuerin ; vel ipf is den uci iti s cor am om - fisreuelatur , ftandum primo , fi porte bar.10
erint ,tis re pro pror
bisbu,s &
ni dixinculpa fe ill os habeia
, fentent recepri o
eft , iu lici paruin curandum effe huiuf- . tum . ratio elt, fauor fidei, & religio 2.de teft .
modi palinodiam , tuin quia račo ſlib
mortem æque fibi mente conſtɔnt , vt
ante illud tempus, quando confeflio ra
tificatu r , tum quia folent
ci importu nit :
in
te coru , qui denu ncia e
fuer , vel ad .
monentium deanimæ falırte , vehemen
ter rei ſollicitari, & perturbari in extre
moillo yicæpuncto, tum quia liçerecã D duplex elle . vnum prblicam , vi ett in 108.quei
tatio non eft tacti adhibitis folemnitati
bus,quæ adfuere prinæ cófeſſioni, ideo
præuilet prior.Tum quia ifta eft extra iu
dicialis , prior judicialis . Confeffio qui
dem non perfeuerans habetur pro nurl
h : fed demur
fentent ianı latam,qua
,nonndo reuocat ur antes
poftea . Morien
præfumitar memor falaris ; quando eſt
animo imperturbato , & fibibe ne præ
fens : nec tamen omnesmorituri, maxi
mefortiarij,ſunt Sancti. quare hæc pre E ficere , valde hæftare nie titeor. Sane 0.8.
fumptio leirior eft , quam quia nititur
prior confeffio , bis arguinentis hoc re
Godlm fuere nonnulli . qui vero in terminis
Hz.c.9.n. contrarium fcripferitfcio qulluin.Con
26. Binf firmant , qui docent rectiffime , diétū
feld .fup. morientis non effe idoneum teftimo
fol.3o nium , vt alius torturæ ſubijciatur, nec in
* f quis . homicidio ; ncc iudice dicente ſe tuliffe
in graui.
quis fallam fentenciam , pecin furticrimine ;
syll.
xirecepta lententia . Cauendum ergo 2Brib.lt
iudici , ne poſt denominationein fa . al add . 6.
ctam , & laia iam fententia vnquim fi
permittat portes ad reum accedere: hoc moriens.
enim ad nihil vtile fuerit, niſi vt reum Hippel,
moleftunt , fruſtra quidam , fijsnon re- in prat...
uocet : fi reuocet , damnofumid futu- rentar , in
rum , quia gignitur præiudicium non re. prin . 40
Gome.
exiguum iu tio , quod Sacroſanctum , up . 61];
& indubitatum eífe deceret ; & ipli 2.17 Iub.
licati coufenlille fefe in justicio , vbive: 9.217.17.
docui fu
ricas dicendi , farcur. Sexro . Quando pra init.
malefici ilti complicis, ſuos produnt, jeftionis.
& poftea ex interlato variant , idem hum. e
feruandum , quod in caufa hærefis folec vult Bi
nsfeld.d.
feruari; elent eadem raio hnius cri memb.
minis , & eidem praxis . In hæreſi res fol. zis.
non eft certa ,nan) funt quicenfeant tan ex text.
duni illiteſtimonio quo hærefis seuela - ul glo.is
tur ; & ideo fi primo teftimonio here accufar.k
$ .filei.d
riore reuelatur , ftandú pofterioris etiam- Feli.me
fi alterum iutainenro foret confirina- th cuma colla
nis ; qui vi facit , ne hoc crimen in per- coul ,
niciem Chriſtiane religionis maneat versefol.
occultum ; erilin facit, vc in dubio quis cap.1; RE
præfumatur hæreticus quuium ,ad có- personer
deinnationem potentiæ in foro Ec verbo, tl.
clefie imponendx , pro vtilitate ani fles, mie.
moch . do
mr . In primis obfcrub forum Ecckfı arb. cofa
quifitorum : aliud priua 111 ,& fecretū , referr.e!
voeft pænitentinorum ,fericonfeflorú , leg. Bini,
quoad fecundum facile admiferim h nc fol.
post14
fententiam tot DD . nullum enim hæc Jeas, de
præſumptio damnum , immo , & com- im .Saa
modum adfert pænitenti. Quoad prius latè fos de
forum , quia res eft maximi præiudicij, ih.ca fide .Co
;+
& folent inquifitores velbrachio fæcula Iofeph
ritradere, velalia cia corporis affičtina Maids
pena ,cum publica ignominia, reum af- probarli.
come..9
nec lac.Simancas Epifc.Pacenfis , & po fat pierre
Htea Zumorenfis hoc finipliciter admit wi05.c ...
rit , cuiushac lunt vcrbi, ncijacietimo- 3. -7.6.
nij.correctioncloquentis ; nec audiendi
Sant,qui parant eodaraxai cafu idacci
piendāeje: eñ pofteriusiejimon ( ici
hcet , rcuelans, quando primum non
reuelabat) eſt contrarium in fauorcm fi.
dei . Nālicei cam fpecić dcexprefferit,
mens
 Liber Quintus. 2

menstamen legislatoris aliud proculdu- A locum accuſationis quare vbi iudex non
bio vult, aqualitas enim inftitia feruanda poteſt procedere ex officio contra delin
eft inter accuſatorem , reum , quin etiã quentem ,nemine querelam proponcate
reis fauorabiliores effe debemus, c ad ab ( quod in non multis locis eft, pleriſque
foluenuum , quam ad condemnandum enim poteft iudex ex officio in quocum
dc.accu proniores.] Quid ergo dicemus? Vtique que delicto procedere ,& ideo in pleriſq;
Posetlj. cenfeo fi vcrumquc ieftimoniun confir locis inquiſitio ,luccellic in locum accuſa
de pænis metur iudiciali iureiurando , & æque pro tionis) vbiconcra querelam omnia por
a. ' Alin. babilius nitatur coniecturis ac rationibus funtobijci, que contra accufationem .
de act. er priori potius ſtandum , fiue relielec , live Quoad perſonam , in hoc criminc ad- Far.g.12
obls.d.fa: non. Nam fauor fidei ad tam magnü præ in princ.
mittuntur omnes aliasinhabiles , quia eft
xorabilio Far. /up.
res de iudicium reiporrigi non debet. Si vtrun. B crimen exceptum , vt communiter omn- 4.6.Este
reg.iur. que confirmatum fitiurciurando , fed y . nes fatentur ; & idco in hoc crimine lai- an.12. er
num iudiciali, alterum ſpontaneo , & ex Euspoterit accufare clericum : admittitur feng.cl.
traiudiciali, itandum illi quod iudiciali ni etiam minor viginti annis, etiamſi ſuara 9.14.
titur . Et quia prius ſemper coram iudice vel ſuorum non proſequatur iniuria ; ad
folemniterperhibetur, pofterius vel raro mittitur mulier admittuntur infaines , &
nunquain ; fempertum ſtanduin crit prio criminofi , & eciam ſocius criminis:etiam
ri,accedit quod quando iurat in pofterio excommunicati,excommunicatione ma
* re , eo ipfoiam declarat fe periuruun , qui iori : foli repcllemtur ab accuſando inimici
prius falſum iurarit. priore quoque teſti capitales. Quod receptum de capitali ini
monio iam ius quzſitum , quod idem te mico , qua eft impedimenti iuris natu
Itis non poteft auferre:poft. rius denique C ralis. Quo adexcommunicatos excom viite FA
ſemper laborat ſuſpicione ſubornationis , municatione miori ;licci ili actoreselle rin n . 40 €
vt tefte Simanca Demoſters Lapi non poflint,nec illis poflicius dici ; & vi- to clonu .
di obiecit . Vno tantum cafı pulo ftan deantur illos excludere Clarus,quę t. 14. 17.4.9.14
Ora.con
114.Phor dun poſteriori, ſiue iur.tum lit,fiue non ; nun 6. & Farinac.ftipra numero 32. ve
2.80 rem . quando apparet manifeftis indicijs retté rius tamen cit,cos non excludi in hoc cri
non leucate aut odio, non prece all pre mine ficut necin hzreli, ve fatetur ipfe
cio , fediuti omnino ex caufa teſtino Farinac.numer. 56. vbi præter inimicum
Sie ex do niuin correxiffe . Quod vero idem Sie dicit nullum inhábilem in exceptis crimi
elucet,et mancas putat maiorem praefumptionem nibus excludi. nec puto hoc Ciarum vo
Cou.ſup.
et Carrio adhuc fore pro teſtimonio poſteriore ; fi luiſſe negare. Quo pacto.n.cöplices ad
Ser.cõli, reusmoriens illud proexoncratione ſize D mittantur, qui fere omnes ſunt excómu
69.Sim · conſcienciæ perh buerit ; quia tunc ne nicati? Ad rationem contrariain refpon
* 3.699 : mo prælumiiur pietate, vel ilutis fuçim deo ,non ipfis ius dicituc, fed Deo ; cuius
memor ele ,ex D.Chryfoftu ,homil.s.in directe că agitur, quádo fides defenditur.
2.ad Tiinor.Roman . lgnco , & Murtid 2.Debet accuſator crimen judici pro
iam fupra docui non procedere , quando ponere cum indicijs, & argumentis lurpi
ijs quæ iurauit,contradicit pottlentétiam ciunum , & idonee caliere dedānorelia
latam ; in tali etiá hæc præfumprio ceket . ciédo , fi luccumbat, & incarcerari donec
caueat.Clumniator tenetur ad damod , Conflir.
SECTIO VI . expenſas,& intereſle calumniati, & iure Caroli.6.
communi,ac conſtitutione Pij V. ad pe- 12.08.14
Deijs quæ loco accufa :ionis ele folent Enim trlionis ; pleriſque in locis ex iure Eskureis
in hoc crimine, de acculis copriretudinario, pena arbicria , pecunia- ! 9. C.de
tione iva . sia,vel corporali.videFarina.d.qux! t.16 . his . qui
arcu An
gl. dema
SECTIO VII . lefi.v.ad
incarcerationem , aliquando pręce guarela .
dit folemnior eft,quam denunciatio , eft De apprehenfione , c carcere. Farn.olte
die oefse
enim maleficijalicuius apud iudicem , ad Com724
vindictam publicam ſolemoiter fadta Vamuis nemini liceat auctoritate nem 9.16
delacio ;ſed in praxi.querela ,ſucceflicin . O lua maleficos occidere, licet tamen rum , *.
Mm CHI
 Diſquiſitionum Magicarum
cuique in manifeſto criminedepreben A octo enumeratisa Farnacio ,addas aliam
los comprehendere , & iudici offcrre , vt Gomelij, & commemoratam Siinancæ, d.g.27 .
explicandal.vlt.C.de malef. iuxta Bins iam decem numerabis. Illis prætermiſsis n . 114 d .
to. CA.S.
feld.nam fidexilla generaliter accipiatur, primum ftatuo , iudici de delicto com Oii.
m
effet rixarum ſeminaria ,quia maleficus : miflo conftare debere , vt vult Gome
merito le defenderet , & aperiretur occa kus; ſedid intelligo , quando de actu ex
rchende
fio petulantibusinnoxioscomp trinſeco ', & damno dato agitur . deinde Arg. 11,
di,addo pręterea regulici, ve velfortilegus. fta:wo , iudicis arbitrio permiitti , quando D decal,
fit fugitiuus ,vel defit copia iudicis , vel line , velcum quibus indicijs, capere reo.cl.g.
bellun fuerit indictuni talibus, vi de live rum debeat : verumtamen eum opor- kirchom.
Argit: reticis contra Goffredum , & Alberic.de tere legibus , ratione , & æquitate boc CEREN.
non est cerSimanca. vel.cuam niſi maleficus ile Bluum au bicriuun moderari conſiderara concl. 36.
fingulis. fit bannitus, alias , quinon habens me criminis , & perfonarum qualitate , qua- in bonaco .
comme
iur.linit. rum imperium , & non exiſtens in ma . re ad fimplicem querelam , fiue delacio opin , o
pressfiori magiftratu caperet, & incarceraret , nem numquam fim auctor , wad capa :- Ali
debirorë iniufte faceret . Poteftauceni capi quo-. ram, ne vilum quidem perſonarumle
que in iudex accingat ; nifidelator luminarie
fracred: uisloco , & tempore,& cuiuis carceriin
Simpra. cludi : quia exutuseftomni priuilegio. ,, probct ccunicffe fufpectum de fuga , &
sismis, neque illa procedunt in criminibus atro idonee caueat perfideiuflores;aut,fi per
Far.9 :27. ciſainis , quare ctiam pofluni derincui in fona firucuplesſe,ſuaque obliger,pro re
41' Fari. compedibus, manici, cippis.pcfunt pio fuſione in penfarum , damnoruin , &
9:27.9 6. poenaceneri.in carcere obſcuro , & ietro , intereffe , cafuquo qucretia fu im non
Bar.Jp in quo.intca paucosdies moriuntur ; led C probatet hisenm.concurrentibus . Ca
hocincellige poſtquam crimen confetti , Itrenfi.Bald . & aliorum veterum fenten- Vide Fr
bocfzcta
in cauf* vel.coruich , & damnati,deerimine moe tia recipi pr ters , aliascene nimis rigida. ri.fuper
11.1.0
Doctoris tem merente.. Capitamen non poterunt: Poteric codemmodo iudex procedere, 1.8
Rde lins. niſi.præcelleiit informatio aliqua,poftiu quando ad delationem accedit nomina
Earinimo dicia legitima , ex . & quioreintentia :le tio , feu indicium ab ipfo intimo pericu
Cor de gitima vero ad cap orain effe :eadem quę lofe laborante , ( verbi gratia , defcrturad:
offi prea lunc ad inftituendam inquiſitioncm . ge iudicem àmedicis , Petrum elle malefi;
xo.in cau . neralem ,, videtur velle Menoch.. libro clo lafum ;iudex exofficio mittit Nora +
formativo de præfumpr.quæftio.8 & numero lide riunad Petrum , qut interroget ,quem
ling.cēt. quohxſico.iiimo Simancas vule in cui putatauctorem maleficijs Petrus nomi
5.Cof, 60. mine bæreſisneminem capi,nifi iudices Do nat Ioannem , quiiam delatus fuerat ab;
Auto compererint plulquam ſemiplenus pro alio . ) ratio , praxiseſt , quia talisinfirmus
miel,dinobationibusreos vegeri.ratio , quia folaa adhuc fenfibus, & iudicio integer animo
optik Ars: etiain cuprura in crimine hærelis vehe isviperturbato , præſumitur-merito falutis
den 12. menter intamat. verum hæc fententia , fuæ memor, & huiufinodiinfirmitasha
ulquella nec fatis fundata eft,,nec fatis.cuta reipub .. betur.pro quadrm fpecie foruræ , ideo Craves.
Sim.d to.
28. AU ...
quam priuarim mifericors 10 reos , cain iſte torto comparatur :nec dici poteft fpó - R londi
publice.noxia, & in coinmune vergens : tancus delátor , neque hic lociim habent Moftar.
periculum . Nam lemiplene probario . alia illa impedimenta', quæ recerſtinus PKH FAT.1
nes, omnium iudiciond quæftionein e contra noininacionem fortiavij in virimo num . 29.
dan in criminibusmiau : srcip . noxijs ſuf fupplicio deponenuis . Oprarem tamen
ficiunt. Deinde quocrimen eſtatrocus, E hoc cafu liane nominationem izfirmi nu
Xin commungperniciofius, hocłtuid dam non efle,fed ornaam caufisopoio
ribus iudex indicijs fretus poteft ad.ca nis , ſiue ſuſpicionis , curillum acdarau
picndum procedere.Sed . & perfonarun. dorem . Denique notandum ,quod foa
habenda et macio , w facilius proceddatur. ciyvnius denunciatio ;indicium fufficiens
contra vilem , & pauperern , & plebelin , præbeatad capturam , fi aliud indiciun
quam contra nobilem , bonæ fam . ,K. accedat.Sic poftmultosMenoch .libr.2 ..
locupletem . Forte opinionum diuelll de arbitr.iudic.cent.474.00 :25.Naſcard .
masquam Pacenfis Epifcop. liac in rein volum.5.de probat.concl. 13.11 . num ..
ueniebat , in præceps.cum egit.nam 10. & in
Potro )
 Liber Quintus.

Porro ad rolan informationem ex. A limis cauſsis , & quando fideiuffores ſe ,

traiudicialem in fcripta non redactá fiue
quæ non fit in actis , & apud acta , quic
quid nonnulli cenſuerint, non arbieror
caperelicere : niſi duæ lalien à Clarote
9. - 8.14 . quificæ condiciones concurrant, fcilicet
3.in fin. vi delictum fit cnorine (quale eſt crimen
maleficorum ) & periculuın fit , ne reus
aufugiat , intérea dum informaciones in
aćtis recipiuntur : quod periculum cum
femper fere fitin maleficis , quæ vt pluri
mumſunt vilesperſone procliues in fu- B mum hæretici, & apartatæ ;nam nullis
gam ; vix accidit, vt iudici non liceat port
nudamm huiuſinodi extraiudicialem infor
mationen ), vel poft querelam , qualem di
Supra n. ximus incarcerare. Proſper Farinac..ad . non
dit tertiam cenditionem , vtiudex fecu
131.
Tus Gt ; quod poft captum reuin venient
teftes depoficuri: ſed cum Salyc. Claro , &
Cauenfe, quos ille citat puto priores duas
fufficere.Illud opume idem .Proſper ad
monuit. malefacere indicesillos qui lu
cricauſa mulios penes ſebabeni explora- C licentia aliquem ex Ecclefia exrrabere,
sores, ad fimplicem unius illorum rela
rionem reos incarcerem compingunt, bec
enim practica damnabilis eft (inquit )nec
insudicijsper principes toleranda .
Quoad perfonas nobiles, & honeftio
res generc ,vel dignitate; etiam coniuges
refpectu maritorum ; eas fub fideiufloria,
immo , & muratoria cautione relaxandas
cenſuitGodelman. & multos citauit , fed
Sup.n.14
in primis illi Dd.non loquuntur in termi
nis , & exprefle de noftro crimine. De- D offenſionem perfonarum Ecclefiaftica - Bier:
indenec in genere , quando venic infli
renda pena mortis ,id verum eft in alijs ,
riminibus fi rei alias ex carcere fugerint
ve Gi delictum ſit notorium , velinflam
granticrimine fiocreperci, vel ad tortu
120 iam adiudicari : Præterea requiri
tur , vt iudex reuin reperiat innocentein ,
veltakem valde dubiici, & vtroque cafu
cautio ill. non admittitur , nili finito pro
cel: 1, & coinpleru . Denique certain eſt
non cogi iudicem di utiere, fed hoc to- E nec puniendi erunt , neque pro contetsis notare :
tum , ab eius arbitrio.prudenter perpen
vid ) fa tiscircumſtantijs omnibus dependerei
nin hec nec facilis elle deberio noftro crimind ;
bene pro quod, ficut hærelis, omni priu : legio , &
bantë ,9. dignitate reum penitus fpoliat . Nun
33.25. , quain ſane
dimicere fub iucatoria cau
tione tantum ( quomodoqui Deo perig
ri , Mijhi iufiurandum feruenr:) fub file
iuſſuria vero ; non niſi vrgentibus grauif
vt cuftodes obligarent,quo caſu multo
meliusproſpicitur reipub.quamfi vt fide
iuffores cantum.quç cautela à Soarez at
cepta placuit Menochio cam explicanci. De wrbi.
Capi ſorriarios, cumaloficosetiam in cal. 30 .
.num . 47•
Eccleſia poſle , puto exmulciplicicapite ,
tum quia crimen eſt atrociſsiinum ; cum
quia tuncfacrilegi , tum quia blaſphemi,
cum quia venefici, & homicidę delibera
ri , & proditorij, tum quia funt , vt pluri
iſtorum fuffragatur immunitas loci ſacri ,
.ne ibi quidein vbiviget; & in cafu quo
non valet iinmunitas volunt multi eriam videF #
requiſito Epiſcopo reum extrahi per vin lane
iudicem fæcularcm poffe: alij hnen vo- fcriben
hnt ab Epiſcopo veniam peti . prior opi- * 4,9.28
nio deiure vevior , & receptior , erat ante
BullarGregorij XIV.opumi, & lauda
tiſsimipontificis ,qurexpreffe cautumine
liceatfæcularibus.iudicibus, ſineEpiſcopi
etiam in caja aliaspermiſſo:niſi forre Epä
fcopus talım licentiam dare recuauerit:
tunc reos ficextractos debere ad car
ceres Ecclefiafticos conduci viillic desi
neantur, donec per Epiſcopum vel ab eo
deputatum -cognitumfuerit, an crimen fu Coul.
tale vigauderenon debeanı immunuare var gefa
6.20.1. 18
Ecclefiaftica. ] Vbitamen hæc bulla non cl.9.30.
obligaret , ibi poffet extrahi caſu dicto : n 20.post
Tedinodeſte , & cruendo tumulium , & GurPip.
turn , & dummodo poftea,cõpetto quod lios.
non debuerintextrahi,ttatim Eccletiçre Vu pere
ftituantur: & in ijſdem locis , valcbit ius (Don ,130
n.
præuentionis in eo , vtfi reus nondum fit 19: p.n . 76.
extractus, ad Eccleſiasticiniudicein , 1177 poll
i mextractus,ad fecularem perciocar iu Road's.
dicare,num immunicategaudere debue- Min far
Bo Cina ,
rit,necne. 7.7 * .refy
Indebite carcer.iti,inalcfici, eriāli carc. n . 7
cerem cffregerint,propter talem fugim , 11 quiaä
habendi , neque ad carcerem redire tene fr 9.30
tur , eria-401 Ti redire iurauerintacque tenerum :70.
bunlar ad penam conraentionalom ipli , Farın a
vel fideiufíores,fiquesdederunt:ncq;ad: varnospmini .
corturam propter huiuſmodi higam rapi.4.2 nu .
poflum (vtpoffent carceffurflct iuftus) 4.0
etiam fi animo non reuerteridi ni gilieni. Biro
Sedan in foro confcientiæ peccci turgies 9918
?
cx iufto carcere ,quæftio eft difficilis,ne- .mu.24
Mm 3 que
 $ 24 Difquifitionum Magicarum
que hic tractanda. Peccate center Farin . A cunt, quodijdem afferunt auctores : &
numer.90. cumCouar ſed non peccare faſcinant nihilominus modis prædicus,
cenſuit Maior, & Felin. cum antiquis ali an , quod faſcinant ante cęptain cogni
quot Canoniftis, & ex recentioribus Lo tionein poft captiuitatem , poft cæptam
pezius, Inſtruct.capit.66.immo , & teneri vero cognitionem non amplius ? often
fugere, ſi tuto poflit voluit Victor.relect. dant diuerſitatis huiuscaufam , fi nos cre
de homic.Breuiter nihil hic peculiarc eft, dere fibi poftulant. Deinde cominunior
quoad lortiarias ideo de hac queſtione eft cumor, ftatim atque incarceratæ funt
in genere cam profortiarijs, quam reli nocere eas amplius non pofle . Nec de
quis;fi vis ,leg .Cou.ſup.Sot.ad 2.2.q.69. fuere qui ſolicite cauſam , quærentes,can
arg-4.Nau .Man.c.25. Vict.d.reli. Lopez dem duas tediddere homines non Ca. Danaks
dict.c.66. Binsf.in Enchir.& Brunor.lup. B tholici. Primam quod commode illic ve de sorti
In ipla captiuitate quædam funt iudici nena ſuahabere non poſſint, quafi vero deliz
obſeruanda , primo, vt itauim perquiran Diabolus ca nequeat adferre: & nequeát nu.in
cur omnes areæ , & anguli domusaccu . illa ab eo accipere niſi per manuin com
rate ; num inueniantur pixides, vnguenta, mentarienfis , vtillifallo fupponunt . Se
pulueres , & alia inſtrumenta maleficio cundam , quod libere cum ſuo magiſtel
rum ; ncque rei perinitii debent iterum lo communicare?non audent; & maxi
ingredi domum ,ne capiant taciturnita ne metuunt , ne à iudice colloquentes
tis medicamenta . Sic Petr .Gregor. lib . deprehendantur, quafi nekiant nocturni
13.de reipub.capit .; o .fuperftitiolum au temporis multum fibi ad hoc ſuperelle ,
tem eſt, quod quidam addunt , curan & nequeant occulte demone, etiam alijs
dum lictoribus, vt fi blimes de domo tol- C præfentibus alloqui , furdafter credo Sa
Jantur, ne, antequam in carcerem detru . tan eft, & eget clamoribus. Refelluntur
dantur ,terram contingant, credo veren hi ipſa experientia , nam conftat à Satana
turiſti ne ſinc de genere Antæi Libici,cui illas vehementer fæpe incarceribus affli
contacta terra vires de nouo ſufficiebat , gi; ( ve de nonnullis teftatus Remigius li.
juxta fabulas . Tale etiam illud, detrahe . I.capit.13 . ) conſtat etiam in ipfo carcere
fe omnem illis vettem , & induere eas ſo aliquando illi commiſceri, & pofle gran
la quadam interula ; quæ vno die neta , dinc agros lædere :cumque hec damna
texta , & confucta ; ſuperſtitioſum ne fo inferant per ipſum dæmoneni, rolo nutu
ret , fed vtile eas omnibusfuis vestibus , pollent illi Gignificare , & ipſe, illis vinctis,
(poliare , & alijs veſtire ,ea gratia ,ne quid id exſequi per feſe . Annoclɔ. 13.xcvii .
latcret in veftibus maleficij . Sane hæ di- D cuin Stabulecum proficiſcerentur , Leo- Erem
Spremg. ligenter excutiendæ ,& fcrutandæ .Valde dio Quçſitores,Oranus, & alijin via pla- ple wide
2 malleo ctiam mihi fufpectum , quod quidam gra na ſubito currus dcicctus fuit, & mirifi inflibos:
rict . 10.
15.é cr. lies auctores fcribunt; admonendos iu ce per medium contraćtus, omnibus in fine,
fup.nu.4 dices ne patianturſe à maleficis cangi ſu tamen ilxlis , pedibus crgo , quibus
per nudamiuncturanı manuum , & bra equi non aderant, reliquum iter confe
chiorum ,cur quæſo ? fine vencno infi cerunt , cum Srabulari in carcere ipui
ciant , certe poflunt etiam infici alijs par fiflent loann. illum dd Vaulx , cuius
cibus tactis ,ne taſcineni ? deme venenum caufa eo profecti fuerant ; is ftatim il
& partium iftarum nulla erit faſcinatio , lis , bene l aic ) in vica expalluiſtis;nec ſa
fimileeft, quod addunt ijdem producen tis vobis omnia proſpere fucccllerunt.
dasante iudicem maleficas tergo aduer- E Et dillinnlantibusillis , caſum narrauit,
fas, quia putanr, fi iudicesante alios, ma addiditque feid à ſuo dæmoneaccepiffe,
leficæ aduenientes adſpexerint, cos taſci damnuin tamen ab alio quodam demo
nari viſu , & fieri mitiores , ac faciliores ne illatam , iniuflu luo;volutie cea.onem
ad abſoluendum , nonne hæ ſunt næniæ amplius nocere ; ſed non licuille . Hinc
pucriles ? quid virium habet aſpectus ma caufam habetis , poſle per dæmonem
leficæ , co quod primo,vel ſccundo loco nocere , fi Deuspermittat : raro Dcuin
iudicem viderit? Deindequomodo hæc permittere , ne iuftitiæ executio ia male
cohærens; maleficæ cognitioni iudicum ficos impediatur. Plura videte ( tip.libr. ;.
addictæ , ftatun yimmaleficiorum amir, par. 1.9.3 .
Veloc
 Liber Quintus.
Vtilior ergo eft monitio ,neiudices illos
Ant.ho diu detineant in carceribus,fed vel fontes
die de cu velox pena confumat,velinnoxij reper
stod reo
Tū Nic. și liberenturmaturius : & vt obferuentur ,
Remig.. ne qua fecum ferant, vel ne qua inferant
3.damo. :&
polar ca. eadem diu
6.7. 3.
tur , nihil enim Diabolus diligentius co
natur, quam ad inortis conſilium illas in
ducere. Sedcur eas carceribus non eri
pit ?Grilland.quæft.9.fcribit quofdamn iy
dices fæpe expertos, an folita iunctione
Magi capti , perdæmonem efferrentur,
& nullum vmquam forcilegia tum effe
étú fortitia . Vnde multos tenuifle , quod
captæ à dæmone eripinon pofſint : &
rationes reddit duas, primam quia Dia
bolus mauult illas in profeflione fua fta
tim mori,fecundoquia Deus non permit
tit demones exercere potentiani fuain ,
ne id fiat in fcandalum ipforum iudicum ,
& Deiignominiam , nam videretur plus
poſle diabolus in ſuis miniftris ftrigibus;
quam Deus in fuis, qui funt Iudiccs, quæ
ratio pofterior eft D. Thom.Confirma.
tur quia Pompeiopoli exiftens Icquiſitor
permiſit cuidam malefico capto , vi le in
iungeret , & licentiam dedit euolandi fi
poniet, & il!e ſtatim ſublatus fuit in aerem .
Cum Legione in Hiſpania degerem legi
Jitteras ad doctorem quendam Canoni
cum daras; quibus hoc inter cætera naf
rabatur . Ergone hoc tunc accidit, quia
cellabat ratio prædicta,nec dæmon po-
terat videri cotra iudiciarian, poteftatein
præualuiffe ? Suaderem tainen ludicibus
abftinere ab huiufıncdiexperienrijs ; in
quibus plus eft curioſitatis quan pietatis.
Puniæ morte ludicum cmio fitatis ego
alias ex Cumano exemplum dedi : quod
idem ex Silucitro Prierate Creſpetus nar
sauicli.s.de odio Satanæ diſcur.is.Pofte
rior autem illa D. Thom, ratio quanti fit
momenti dictum iam ,lib.3.par.i.q.s.
SECTIO VII .
De accufatione in iudicio poſt in
carcerationem .
E hac fufficiuntiamà nobis dicke ,
, >
Profper.Farinac.q.12. & 16.Clar. S.fina.
1 9.12.cym mul.feq.
525,
A
SECTIO I .
X.
De tortura .
iam , quæ
videndum nobis qualis effe debeat ? quá
do iteranda ? decernendave ? & quæ hac
re ſuperſtitiofa fint virandas
Quoad priinuni, fecundumque ſunt
B enim valde commiſta,quæ de ijs dicipof
fuoc,ſcienda ſunt fequentia.Imprimis po
terit iudex inftituere interrogationes ad
formulaın illam à Grillando traditam ;
Quid firilla profeffio quam faciunt cum 9.7.nu.7i
demone, quibus modo abordine ad il
lam accedant, quibus cæremonijs ,
folemnitatibus in ea vtantur : Ad quid ſe
obligent damoni ? ſub qua forma verbo
rum fiatıp/a obligario ?que fint ab eis ſer
uanda:( ad que teneanıur ? qua premia
C habcant, quæ haberi perent abearum
Principe Damone ? ex quibus 7ebus fim
plicibus,vel mixtis componant vnguenta ,
quibus linian: corpora fua dum vadīt ad
indoss cum quibus etiam rebus faciant a
lia venefica muleficie ? quem ordinem te
neant ,quando accefjura funtad ludos pra
dietosifitne verum quod vadanı corpora
liver , vel illa firaduſio fiue viſio quædam
ni apparentia ,in mente , intellettu ?caſu
quo accedunt corporaliter , an ambulent
D pedibuspreprijs,velaliter deferantur.
quomodo, per quem ? Item quomodo,
qualiter celebreni ſacrificia , offerantpre
ces cmuneradamoni? ltem queſintil
lis præcipua obferuantia in dilt a profer
fione? ] Et alia huiufmodi, quæ iudici ex
præcedenti in quifitione , vel denuncia
tione videbuntur exquirenda: poftea po
terit interrogare defingulis ,num hæc,
quando , cum quibus,ac fecerını ? In
his vtile erit à leuioribus, quæ facilius con
E fitentur,ad grauiora progredi, ideoque
vitiir.o demum loco decopula cum dæ
mone interrogare. Sprenger.par. 3. mal
leiquæſt.14. & 15 :
Abitinendü iudici tormentis , fi poflic
abſtinendo veritas haberi, queſtion.res
fragilis eft, o periculoſa, cú queſçpeveri
tatem fallit, læpe fit vi innocensproincer
to fcelere certiffimas luat pænas,frequen
ter camen cogitur iudex quæftionéadhi,
Mm 3 bere ,
 $ 20 Diſquiſidomom .Magicarunt
bere,cum quiſenegantcrimine quo accu- A Debec etiamiudex abftinierenouis; & in
1.1.6 qua fantur teneri,torquentur, ut facinoris ve fuaprouinciainuſitatis torquendi modis;
Spioni.D , ritas,que indiceuoce,non promitur,dolo Sed veatusfolitisin hoc crimine ; vecor
de quali re corporis exprimatur, telte B. Cyprián . mento funis ;tenutoris , & affufione aquę
Reshad & eſt Theolog fententia communis.. frigidæ in tergum appenfi, vel etiam ada
Aler.de Torturæ modus iudicis arbirrio coin dius ad pedes ponderibus , vel ve baculo
quel. D. mitcitut, ſed debet .\ udmoderari pruden : inter pedes interro nequeat iungere ; vel
tormento vigiliæ omniumopinio , &
de ciuit. tia , & æquitate. Primo,vt præcedant in
Aucl.
Dei dicia fufficiencia ,de quibus.egiinus, Se tutiſkno,quando nonadditur frnulme
Cypria ctione 1. Secundo , vt conftet prius de brorum extentio , hoc optime nobis.de CATEA... 4
med Deme corpore delicti , quod ibidem probaui ſcripſerunt Flaunin . Cart . & Farinac. & co
Eman. 10. .
Maio, in mus. Tertio, vereo fit dataindiciorum . B pouillimum . vtendum quoad mulieres; C.2.nu.7.
4 4 15.9 .cop: 1 ,& proceſſuscontra ipfuniam for maximc honettiores, va ſunemoniales, et 8.Far.
2. $ .lne..mati, & tempus ad ſe defendendum fuffi & c.hæcin inferenda quauistortura . Sup 571
Trab: et ciens . Quario, vi reus nec ſic confeffus, Quoadicerationeni quæftionis,ferua Marl
bo inqui nec conaictus. Quinto, váper interlocu dum prino , ne vnquam sciati vrgentif de quej.
firio corium reum iam damnarii ad quæſtio Gmisindicijs.ſupcrucnienubus, reus cor
debic er nem ,expecſlis in ſententia caufis,,cur & queatur vlcca tertiam vicem , ctiamfi va
fiq vide reus non appellaric,aut friuole, & calum rus (it in confeſſione:quod Glemper có
Preto niole appellanita appellationienim non tt: acer negwierit , non potlet vlira duas:
0.9.38.
friuole ,aut calumniofe deferenduuneft : vices.torquebi , iicet contrarium ferue- fit intet
adeo vt contra cam tobus , & confeffus tur in praxi.fecundo..non eit repetenda lige S.
nequeat condemnarii Siconftet indici fri C. cauen die quæstio , fed vous falcem mare, et
uolain , velcalanoioſamelie ,potefteam dies inter linguias est interijciendus , vt legspraz.
colemnere :potecit autem.credere calem . terror ille ,: & dolorreſideat, tertio nun c.1 1.48
elle, quando.in procefferunt indiciale quam est iterandaj, nili fuperueniantin- M2:07 :*
glumaad.torquendum , quæ reus.io -tee dicia noua , & diuerfigeneris , & priori qodire?, er Si
mino libi.concello non ſufficienter ex buseuidentiora : & nilireusſit adeo for mac.up.
gurg , uit . Si de huc re iudex.dubitaret ,, tis,acrobustus, vcanimo,& corporeinu num.zyo
omaino deberet appellationideferre,& priorc tortura perdurauerit: item nili prio
à tortura ſuperfedcre. Sexto , debet iu: Its.coruræ nimislenes, & inſufficientes
dex.postquain reus.cibum , velipojumu fuerint ;, quod dijudicare pendet à iudicis
tuinplic , propter periculum vomitus ,,VC arbitrio, quarto ,ti reus -incormentis con
minimu: 11 quoque vellcx horis ., à quæ D : tellus, lequentidic non vale ad banchum
ftione abftinere . Septimo , debct pro ( quod aiunt) conteflionem ſuam ratifi
1
grauitatedelicti,Cerrcudine indiciorum , Care.cxira torturaın , dicatque fe dolore 1
& qualitate perſonarum , etiam qualita : torinentorum falla fuille confcffiun ,.po
tem , & grauitatem tormentorun renuit terit abfque nouis indicijs, de nouo fubdi
tere , velacuere .. Modus,lucem , & quæstioni, V ! perfeueret . Sicuncreusin
prenu graiustoriure recte proponit Fatinacius fecunda quæftionc pergit negire , priina
34. debet.eriam . iudex. , licet iftud delictum . confeflioneni cxpurgat, & cit dimiaen . Sie sini
fitatrocillinum . , cun modum , & diu . dus,nec poterit tertio torqueri:niſicamen et in his
turnicatem quæſtinis in.co feruare ,, VI prima tortura fuiflet in fusticiens., & indi. p . Mil
corpusreimineat , velillæfuin , vetino cia valde vrgcient; tunc adteruam poffet leun Clo
dicelfum ,fluun innocentiæ , vel ſup- E deueniri. Quod fi in tertia adhuc ncgat , Dabama
plicio :illæſun dico , quodiadournislace omnino dimittitur:Gin tcrtia ficutinpri - batest
utionem , aut olluin , vel neruorum fra ma iterum conficetur , & poft torturam mess o
Etuam , nam quoad difcoinpaginatio ratificet quæftionem omnino eſt punie Sims fur:
ne:n ,Gue difiunctionciu) iuncturarum , & dus: fritertia in tortura itcrum confitetur , nu.16.89
Fran . Pe
i
ollium non immoderara ! ), vixin tormé led poſt corturam nego ; non poteritgneind
babessin disea poteit euicari .. Hic merito euncis. quantotorqueri, fedicit abſoluédus, quia:se inqui
Bullario
Nagno fequenda. forel (extra tormentumin.fom cuncta indicia priora purgnuit , & vici- fiter .;.
com 3 %.
jantido. nie) Paul III. Buila LVULqux vetat reú muin iftud ſolumradiquationem non
in tortura vitra. borx fpacium deuineri .. Sufficit, eltque tandem finis aliquis qua
fio
 Liber Quintus.
Aionibus imponendus. Sic Simanc, fu- A cunda,veltertia vice iterari tormenta por
pri num.43. & alijillifupracitati,& præ fezid procedit, quando reus duntaxat cau
terea Boni Bianc. Carer, & Farin.dc.cos ſacur dolorequæftionis,ſe victum fuiſse :
fequens ſup.numer.99. & 105. vide Mar fed fi contenderet erronearn fuiſſe con
lil jo repecitioncl. reperit. D.de quættio .
Et quodtunc fimpliciter, & abfoute di
mittendus liber volunt Eymeri, in 3.part.
director. & Pegoa d.cominent.3 1.Anto .
Gomez d.capit. 13.num. 28. folucns ar
gumenta contraria. Damhaud. in praxi.
crimin.cap.40 . & alij apud Binsfeld. l. 7.
de malef.C.quxſt.i.concluf.16 . Eftque
non illepiduin , quod narrar Marfil. ha
buiſe ſe Mediolani quendam inſignem
nebulonem ; qui.in tortura fatebatur , do
in auditoribus poftcorturam cuncta ite
fum negabat tandem rogatus quare fic
faceret,renideos relpondit, quia melius
iudicemilliestorqueri in brachijs qua'n
Leinelin gula, quare ? quia multos repe
rias chirurgos ,qui norint fua in loca repo
nere , & coaptare oſlabrachiorum , nec
vnum inueni s, qui norit reaptare gulam
& fimilibus fibi Alludentem Hippolyt.
Marſil. coactus fuit liberum dimittere.
Porro quidimittendus , euin cenico di
mittendum abfolute , & fimpliciter ; fiue
fideiufloribus,idque exrecepriore fepten
tia , neque cauſamindeciſam relinquen
dun.Si tamen indicia non forent per rcú
{utficienter purgata; veletiamli verilimi
licer exſeputarentur indicia noua , & cla
riora præcedentibus; tunc,ex multarum
Curiarum praxi, pofset reus dumirti daca
fideiuflione dele repræſentando ,cumite
rum à iudice accerfetur, & cunc cum itta
indicia nona fuperuenerint , reus kerum
examinatur , hæc dimifſio tunc non eft
abloluta ,fed ftantibustanum rebus pro .
ut tunc fe habcbant. Vtbene post Boer,
& Carritam , Clar.q.62. & Damhaud,
lup.Prixisvero illa , quiaen Sprenger. po
nit ,p-3. Mallei, q.14. vt damnetur non ad
> toruran derandam ,fedadeandem alio
dic continuandam, & hoc pofle fieri non
1
ortis nouis iudicijs , imihi callidior , quam
verior; & crudelior , quam æquior vide
4 tur . Nec enini decet huiulmodi verbo
ruill Capounculis fæuitiam intendere ,
quid prodeft vocare continuationem ,
que reuera cft iteratio : quam durum.e
tiain eſt , per continuatos dies quæſtio .
nem exercerc abſint à pijs iudicibus hu
iuſcemodi commenta . Quod dixi, fe
felsionem , & feparatum probarefuum
errorem , & adfinc aliqua indicia pro re
uocatone faciencia , tunc non poſset ite- Boline
rum fubijci quæftioni, fed debet ci ſpa- tit. de
cium tribui probandi erroris , interea la- ror.n
Folle.19
r.at.
tiushaberi , & admici ad eam aduocati, Fr.Perſo
ac procuratores, vt poſsit cum ijs confer- nalis 4
B re.Hæc dereo non conuicto . pud Fan
7. 102-9 .
Cæterum fi reus fit conuictus,conſul 4.77 26.CF
tius eft iudici non fubijcere eum queſtio- 9.40.02.
ni , quia tortura ſoler indicia præcedentia Marfil.
purgare ,immo & plenas probationes; & Gra fing.ios.
.com
ideo reus etiamconuictus in tortura , &
I.nu.24
poft eain conſtanter perfiftens , foret li- et decif.5
berandus,vt ex cominuni DD. fententia nu 3.4.ec
docet Farinac.Et licet multi grauiſsimi ju ? .Couar.
ris interpp. exiftiment, adhuc huiufmodi pra 99.6.
polsecondemnari, & fic Parifienfis Chn's Ance
Cria, tefte Paponio , aliquoties iudicaritzcó- Gome ..
crariuin tamen , quod dixi,coinmunius, CL .poft
num. O
& verius eſse , cuin Carrario cenſuit Fa. Rim . Fob
tinacius , faltein quoad pænam ordina- leses alia
riam , vt ea infligi non poſsit :extraordini
riam non corporalem fatetur infligi poſ
ſe , quando conuictus tantum fuit prçfum
poonibus vrgentiſsimis; quod li conui
ctus fuerit plenis probationibus, (uncpof
leintligi penamn corporalein extraordi
nariam ),etiam triremiun ? Sunc tamen ali
D qui cafus , quibus tortura t'e um cóuictum
non eriperet punitioni ordinariæ . Pri.
mo li non detur fuper delicto , de quo
quis fuit confeſsus,velconuictus ; fed ad
noritiam aliorun delictorum . Secundo
quando dicur tant11111 pro hubenda vire
riore veritate qua'rticum aggruaniciuin .
Tertio quando irrogatur ad bibendos
complices fautores,recepatorcs, & alios
participes. Quarto li judex decernit eam
cum proteftatione, id ſe facere line præ
E iudicio probatorum , & rcuera la ec prote
Ratio non appareat contraria facio , vt
apparerc , ii reus interrogarețur fuper
principali delicto ,etiam orctenus , &
non ( cribente notario . Sed virum ier
dex poſsit reum teltibus plene conuictú
torquere ? Nauat in Man.cap. 8 num .
59.ceſpondet iudicem qui hoc facit ad im
pediendain rci appellationem , peccarc
Mortal niſiconftct calumniofam , ac fri
Mm 4 WO
 itionum Magicarum
5128 Diſquiſ
uolam foro appellationem .In illis locis A loqui poffunt; vé quando profundo com
vbi neceſſaria eftrei confeffio ,non habet no opprimuntur , ( fomnum hunc con
locum Nayar.fententia : vbi non eft ne ciliat dæmon cauſis mere naturalibus, vt
ceffaria , procedit quoad torméta ad hoc medicamentis ſoporiferis , & fimilibus )
inſtituta , vt delictum illud, de quo conui velſane , quia licet fentiant, & loqui pof
Ctus eft, fateatur ; non quoad complices fint, robuſti tamen , atque fortes omia
nominandos , aut circumſtantias delictu tolerant, & obftinato animo cruciatum ,
aggrauantes , de quibus non eſt plene interrogationeſque omnes concemnunt.
conuictus. Vt nonſentiant , folet dæmon efficere
Quoad perſonas torquendas crimen per quædam naturalem vim obftupefa
iftud eft exceptum , ideo priuilegio fuo ciendi ſenſus habentia ; quibus fit, vt vel
omnes ſpoliantur: diuerfimode ramen . B dolorem non ſentiant, vellenior & cole
Nam qui ſunt priuilegari ratione digni rabilior dolor videatur. de qua re actum
tatis, vel ordinis ; illi plane fpoliantur, e ſuperius,libro 2.queſtione 21. Aliquando
ciam clerici , & monachi etiam non infa pondera appenfa ipfe leuar, & corpus ip
mati ; mitius tamen lunt torquendi iſti , ſum ſubleuat, funes quoque quibus liga
d.tir. 52. quam alij ,vt docet Simācas. Quoad eos, ti, & extenfi laxat,aliquádo vero ea , quæ
.nu . 23. qui ſont excepci ratione ætatis:puto fi fint cospori infligi, velinfundi videntur ; ipſe
minores annis XIV . tantum eſſe terren alio auertit , aut vim eorum priuſquam ,
dos , etiam terrore reali ; vt mudando , li corpus contingant, tollit, aut aliquid me
gindo, & ad eculeum adducendo ,non diuin denſum , & folidum ; quod fimul
tamen imponendo. Si minores tantum facit ne adftantibus ſitcoſpicuum ; inter
vigintiquinque annis ingreſſi ſaltem de- C ponit, Aliquando denique corpus ipfum
cimum quartum , torquendi. ſed mitius , inaleficiex eculeo tollit , & aliud ſubſti
quam maiores: ſenes vero , pro cuiuſque tuit; quæ cuncta cum DEVS permittit ,
viribusminus tamen acriter, quam viri. illi tacillima funt. rarius tamen hanc fu
eft cömu Idem de cæteris priuilegatis ratione de perpofitionem corporis alterius contin
nior , vt
parer ex bilitatis , qui torqueri poterunt modera . gere puto : frequentius auerfionem illam
hac porc cius, dummodo abſit mortis omne peri ſiue depulfionem , item interpofitionem
tion. 99. culum ; excipiendæ femper prægnantes , ( quam dixi.) Er vel vehementer fallor,
Semanc.
fauore partus,donec pepererint , & peri vel plane id factum de Lycantropo illo
Jup.s.21.
* 22.Fa culum illud euaferint: quoad alias mulie Vveſtphalico annis fuperioribus de quo
rin.9.41. res ,nihil peculiare eft, nifi quod honeſta vt ex ore,Seneriſ Electoris Erneſti ,Ba
nu . 10 3. tis, quam in viris,adhuc maior habendaw D uaria Ducis, Carolus B.liheus Vir.Clar.
ratio ,maxime ſi virgines , aut fanctimo mihinarraut,ita ferebantur : hominein
niales fint. vicies ( en iudicium clemens arbitrium ,
Quoad tertium dubium , fciédum mul quo ſe porrigar in illis parubus Aquilona
tos maleficos contumaciſſime tormenta ribus læuæ quættioni ſubditum , nihil
perferre,munitos ( vtipfi vocant ) reme falſum ,fed renıdenti,ridentiquc ſimilem
dio fiue , maleficio T aciturnitatis : quod cuncta ſupplicia pertulite , tandem car
Sprenge. maleficium tradunt componi ex corde , nific. I reo poculum quoddam medi
mel.ma
lefp.3.9 . vel alijs membris infantuli non baptizati, catum præparaffe, & iplum quidem pu
14.0is. violenter necati, & in puluerem redacti, runi putuin vinum propinarle , bibille
o ex eo quibus cineribus corpori infperfis, veloc que reo vero exhibuiffe potioncm illam
Alä
Eyme. p. culatis , filentij hanc vim conſequantur. E alteram , ſicimpoluille , ecce tibi conte
3. Direc. Ccrtum eſt in tormentis mulcos hoc fi Rim reum omnia ſua facinora narrante ;
inquil.es lentium retinere , vt ſcriptores plerique & inter cętera,luſtrorum aliquot Lycan
ibi Fena teſtantur, & quotidiana narrat experien tropiam , & quæ tum plurima perpetra
com 39: ca. Fit autemhoc artificio Diaboli multis
Gril.; de rat.querentibus,vndehęc cam fubita mu
tortur.g. modis, quorum quoſdam obſeruat Binſ tatio ?reſpondir,pactum fe cum demone,
4.an.1-. feld. eteniin multiplex eft cauſa huius fi eumq; libi pollicitū ,hancindolentiam cũ
Damau. lentij ,vel cnim tacent quia dolorem non taciturnitate in tormentis, & omnia fup
Ali.
in d.1.7.9 fentiunt , vel quia loqui non poffunt; e plicia, quæ carnifex ipfi infligeret, in ſe
2,congis tiam fi fentiant; vel quia neclentiunt,nec illuin ſuſcepturum .( bocſcilicet, vi dixi ,
ad
 Liber Quintus. $ 29
aduerſionis, interpofitionis modo. ftul- A tholicis enim conſtat , fugando dæmoni
tus enim fie, qui exiſtimetipfum antopro efficacem hac lympham . quare fortaffis
fopos damonem torquero potuiſe ) mox etiain ſuadendum ,vrcitra fuperftitionem
vero , vt illud ( neſcio quid ) bibiffet, dæ circumcirca equuleuin aſpergatur locus,
monem abſceffifle ,vel inuitum , vel pacti & fit in loco quæftionis vſui futura aqua
contemptorem , ideo lenolle ampliuscor benedicta. Examinemusnunc quędam
queri;malle ſponte proficeri.Silentium e hac in re à Sprengero , & focijs tradita .
ciam ſoler Diabolus inducere occupatio Primum ſuadentreum diligenter induci
ne corporea malefici , præclufis illi inte verbis , & rationibus, fpe dubia addira , poz.Malo
rius faucibus, & ore, eamoderatione, vt quod forte non damnabitur ad mortein lei q. 144
non præfocerur,loqui tamen non queat, fi confiteatur , vt veritatem non celet , &
interdum etiam organoauditus ficob B Deo det gloriam .hæc diligentia taudabi
Atructo ,vtiudicis voces interrogationcf lis eft. Nam mediato frequens ( ut aiunt)
que no exaudiantrei; quorum omnium & carceris calamitas , & multiplicata in
lib.3. De exempla ſuggerit Nicol . Remigius. Ali formatio proborum virorum , folent di
munola. quando duntaxat prope adfiftit, & dehoc fponere ad veritatem eruendam . Et à no
6. 8.0 ° 9. ratur à confeffione, adhortaturq ; vt bre bis ( addune )expertum eſt, quod per hu
uia hęc tormenta,ſpe vitæ præfentis lon iuſmodi informaciones maleficæ talicer
gioris, & æternæ cum illo beatitatis, for confortarę fuerunt ,vt in fignum refiften
citer terant;dæmum addit minus, & inté ciæ in terrain fpuentes , quaſi in faciem
tar ſquiora,li quid promant. Denique ſo Diaboli, dicerent; faciam quod iuſtum
let illis membranulas, & alia inſtrumenta erit , & confequenter crimina fua fate
magica,vacijs notata characteribus, ſup- C bantur.]
peditare , quibus in locis corporis ſecre Secundo vt dum miniſtri ſe parant ad
tiſsimis abdicis , ex pacto ſenſum adimic torquendum , alij interea exſpolient reú ;
doloris . Nonnunquam etiam per alias ( fit mulier ,exfpolianda fuerat à mulie
maleficas (vt ait Sprenger.ſupra queſtio ribus alijsiantequam ad carcerem duca
ne 15.) maleficiantur quantumcunque tur ) ne quid in veſtimentis ( vt iam dixi)
remotas. Proutmalefica quædam in lf lateat maleficij.
pruchfe iactare folebat, quod vbi ad mi Tertio debent capilli capitis , & barbæ
nus filum ex veſtimentis, alicuius detenti abradi,immo, & per totum corpus etiam
haberet,tantum efficere pollet,quod quan in partibus fecretioribus: fi feminæ fint à
tumcumque tormentaretur , criam uſque feminis, fi virià viris : & fic cauebitur in
ad mortem , nihil faleripollet.) Sed hoc D honeftas, & inuerecundia; propter quam
dotum ex pacto Diabolus faciebat. InquiſitoresGermanici,Sprengerus, &
Ve his iudices obuient , quid non mo focij non aufi fuerunt hoc vti remedio ,vt a.p2.3.9 .
liuntur ? multa rite ,mulca perperam.Sunt ipfimet profitentur, addentes alibi hoc in is :
quiprophanam frigidam ori infundant, vfu elle. Tamen ( inquiunt) in alijs regnis
id fi in ipſa queſtione fiat, quia cruciatum inquiſitorestalen per tot corpus ab
adfert , & periculoſain conuulfionem , raluram fieri mandant. Vnde, Cuma
pars tormenti cenſendum ; fi poft quæ nus inquiſitor nobis infinuani : quod anno
itionem ,adhucæſtuinte cor ore, idem elapſo, ( qui fusi! 1485. ) 41.maleficusin
arbitror ? ſi diu polt , quid operari queat , tinerari mandalet omnibus per totum
nifi ex pacto & malefice, non intelligo ; corpus abraſis. "Et hoc in diſtrietu ,
minus ſi ante queſtionem , vt plerique E comitatu Burbie, in confinibus Archidh
folent : cauendum ergo . Qui bencdi cis Auſtrie verſus Alediolanum . Et hoc
ctam aquin infundunt , fiueante que remedium muluin prodeffe , inter alios
ftionem , fiue in quæſtione ,fific directe duobus exeinplis lectu digniſſimis , fed
ad veritatem promendam putant cas adi propter prolixitatein ,nunca me omitten
gi , vereorne ſuperſtitioſi,lin indirecte , dis: quorum ipfe teftis oculatus , & iudex
quod obfeffas credant, vel dæmonem fuit,cófirmat Lud.Damhauderius. In hac
prope adlitere , & ideo piacularem hanc tõſione illud moneo obfcruandum fi fiat
prar.cria
vndam propinant, velinfpergunt; non duntaxat , ne maleficium lateat foraini- 6.37.1.21
aulim damnare. Probem magis. Ca nibus corporis inſertum , vcl crinibus
inſper
 530 Diſquiſicionum Magicarum
infperfum ,rite id fieriseademque de cau- A impænitenti, & nolenti maleficæ impe
Ta putarem , ne qua vnctio fi bellet,etiam trandum ,ad lubitum interrogants latrú
toiuin corpus aqua calidarius diligen culatoris: ( quod quis credat : ( ane Dia
fer abluendum: fed lito..sio fieret ex opi bolis non magis poterit has lachrymas
Philoft. nione , quod per eam rolu : corporis , & impedire ,quan cordis poenitentiam , fi
6.7 8. animi fortitudo pereat, exemplo Samſo non eft ad hoc cfficax, curid Diabolo di
Nic. Re :
totum id diuina virtute con {plicear:cui fctæ lachrymæ non poffunt
mig. l . 3 nis, ( in quo
6.93 . cingebat ) & eljam documento Apollo non placere curergo per huiuſmodico
nij Tyranzija putarim ferio hocelle Ma menta; ab Ecclefia non approbata , via
gicum , & fupcrititiofum . ftruitur fimilibus fuperftitionibus? Pręce
Addunt, & quartam cautelam , fiinue rea cur nequeat Diabolus lachrymas fi
ſtigare( inquit adde verba ne quid viris B vele elicere, quas inuliebre ingenium cũ
Mall.Ma magnis videar aflingere)affettat, an ma dubet elicir , & luiperftitio Flenuum Picar
lef 4.qu. leficio taciturnitatis lit inuoluta , an lachri ditarum ?
3.9.15. mare coram eoqueat ftando, aut torme Quinam Infuper addunt ijdem fcri .
tis exponendo. Hoc enim ipſum procertif prorcs, Tonfiscapilliscapitis, cum cali
fimo figno,ex fide dignorum anicquarela Ct , aut feipho aqua benedicta , gutiulam
tione , ac propria experientia docente , 4. cere benedetta immstendo inuocatio
deo compertum eft quod eriamfi adla ne Sancti ffima Trinita tis seiunoſtoma.
sbrymandum coniurationibus horietur , chotricies in potu mimſtrando per . Das
escompellarur ſi malefica exfiftit, hac ip- grausam a pleriſque taciturnitaris malefi
fum ſcili : er lachrymas ensillere non po Cium abſtulimus. Cetera tranfire poffunt,
left:dabii quidem fiebiles voces, exfuisse C caliendum ,ne vis ponatur in ruuneroil
so genasc oculos linire ,& c ſi fleret,alien loternario ,aut jo ieiuno ftomacho,varu
tabu :fuper quo à circumſtanubus caute quc enim impertinens cft ad effectum .
Adueriendum erii.Modus anicm conis . Sexiam ponunt de tollendo hocmale
randi adlachrymas veras,fi innoa ia fue ficio per ahas maleficas : fed hoc merito
rito cohibere lacbrymas falſas,talis vcl imprubant , & dc hoc poftea agetur co
conſimilis in fententia practicari à iudice piol libro fequenti.cap.z.quxit.2.Obij
poreft,fcu presbytero: manum fuper cajul citur factum prætulis Ritifponenfis :
delati, cu delala ponendo : Comurore per Quod dum quidam hæretici propria co
amariſſimas lachrymas à noſtro Salina. fillione cosucti, vun pænitentes, &
tore Domino , c . jQuis miretur tubca detentores perfidiæ morti fuiffent adiu
tempora hærefesinualuifle, quando nu: D dicati, accidu , vt in rogo illahi perhite
iulmodi: quæ nec Scriptura: lacræ , nec rent : prolji iuntur ergoin profluentem :
Conciliorum , nec Decrctorum Pontifi led ncc aquis demerguntur:Nutare mul
cioruin nec Parruin , nec Eccleſiæ con u , & fidem illorum quipicere , Sollicitus
fuetudine introductæ funt for ulæ , ad de gregis la luce bonus pastur,iridusouin
fuperftit :ofis obfcruanones accedebant mdiu tudium & præces Deo funden
lam ante docui inuiciuni itud lachry. da; nondum expleto triduo , venit qui
marum prorfuseſſe fallax , & annume dain , & denunciar bulce llib vno bra .
randa hiud dubie experientia , fupeiti chio um hudere maiticium inftiú in
tiofis alijs explorationibus quas noxre terc.)146111 , & cutem.inuéio , & imoto ,
fellam . Formula ipſa nihil continct iin contiitiw illos vindex flamma concre
pij,fed formulas bu ulur:odiiudicibusprę E mauli. Hunc ergoinquuntdenunciato
fcribere more arbitratias ,& fallaci dunta seni tudde Necromanli um , & ciuspre.
xat experientia :nonfatis pium , neque fulcı vfum denunciacone.' ed quinar
rcligiofum , eft, & fapit tentationem Dei. rat pier geilis, dubiustui ,10 Necroma
Nec ratio etiam quain addunt ett bona : ticustuut,necne. polun enim Deus bo
{cilicet hoc cótingere, quia gracia lachry no illi praluliid aliter reueline , in cauſa
marum in pænitentibus donum eit Spi tam graui , & populo neceffaria. Dende
titus ſancti & Diabolo difplicet, ideo il nos non omnium hic facta defendenda ,
lam conaturimpedire. Agcenim ,fiora fed caufarum , ac geftorum pendura , li
cio illa efficax ad donum à Spiritu Jāito branda ſulcepin.us.
Septi
 3,71 LibérQuintus $38
Sepsmam ergo hinc eliciumt, deuo A 1.concl.18.) Sed cuntidem Clarus farea
tas ad Deum orationes iunctasieftatis , curtimentes Deuin iudiceshis dicbusnú
& bonis operibus; immo , & popuo'ki quam aliquem poena fanguinisafficere
dici poterunt precespublicæ ad muocan vide illum quæitiv 97.V.6.idque in Dei
duin diuinum auxilium in generalizok honorem ;non video cur, ceffante illo pe /
vt contradæmonum quaſcunque intciti Fcato non fit idem dicendum , de core
nationes cęlitum auxilia implorentar tura .
E- Parul. Iuxta illud boni Regis loſaphat Deusno Nono adijciunt in ipfa quæftione , le
20.01 120 ffer ergonon iudicabis eos? In nobrs quiał genita dicta teftiam , iubmiffis nomini
non ottanta fornudo , ut poffimusbuc bus dicendo : Ecce consulta es per teftesy
multitudini reßitere qua irruit ſuper nos. °C . Hoc non fatis intelligo.Nain ti ve
Sed cum ignoremusquid agere debea- B lit duntaxatnomina tettium taceri, parú
mus, hoc folum habemusrefidui,vt oculos: ad rem . lioc eniin etiam extra quæltio
Sprog:
d.p.z.qu. noſtros dirigamusad te . nein feruandam ,de quo fuperius.di kum
IS . Pet. Oétauo: loco addunt quædam , mihi milla , voce nominiri , itanereus exau
Greg.lib. quidem non parum fufpecta', nempe , diat nomina , exaudiens tamen reliqua :
13 dere quoad diem ,v infra miffarum follem fane hoc fuperftitiofum eft.
Publicap. Decimoinonentinterrogandum reuy
30. ru.s. nia , o ſacratioribusdiebus,maxime lex
tis ferijs,quouſque fir compuljuspro expe anvelt fubue indicam ferri candeniis ,
Etatione Saluatoris noſtri,maleficæinter & annual scognoici verum efTe malefi
Fogentur .niem fjalwiwi alie res benedicte cumn.protecto id fällax eft in primis:: dein
cum feptem urbis,que Chriftus protulit de iniquum proponere reo , quod ei face
in crucesin fcheaula confcriptis, fimul col c re , vel ude' non liceat pernittere.
ligatis collo maleficialligentur ; longeudo Vndecimo-monent eos,qui nihil on tore'
Chriſti benedicta ſuper nudum corpus mentis confeffi de carcerepenoſozadbe
extra circumcingıntur . Ego ( quicquid ne mumiam ſed minus in comodam man
illi dicant de expeuentia ) illi experiencia fionem transferendos , nullo tamen modo
non fido . Reliquias Sanctorum appendi relaxundos fubiura'07 til veifideiufforiæ
collb auc quafuis res Ecclefiafticu iube cautione :qwa fi nunquam veruas ab ita
nedictas cereas.cffigies AGNI DEL (VC y las alis habetur , fed femper deteriores
vocant,flem benedictum , &c. probo . officiuntur. In primis po eitcafusoceur
dum delicirreuerentiæ pericului. & ſcio Icre , in quo fic finereluxandiad melioré
quoad agnum Dei hoc mulus teliciter cuitodiani: iudici tamen cum vcheinen
cecidiffe .deverbis.certis fcripture , quid 1 set cauendum ,ne alijs fint noxæ ſuo exé
fenuam iam dixi libro L. quæít. de peria plo , velveebis.Deinde poteft etiam con
pris.De longitudinis Chaiti Donunime tingere, vt locus ſit cautioni, fideiuflorice ,
tura, gd illaopcrariidonea nouit Deus :: vt fuperius dictum. Nec fatis certa illa af
fane cumbencdiciillam prius volunt,iii firinatio ,nunquam eliores effici Non
dicant,hoc benedictions Ecclefiæ tribué eft abbrcuiata marus Domion & præce •
dun - in ipfa etiam circumdatione,, ali dens vexato dare potuit intellectum .
quid vereor ne fit mendoli . Dicanın illa: Ale ,quæ Sprengerus addit,mox có
obleruatio ſuſpecta quoque non immeri memorabin usloen luo. Nāc ponamus
. Sed & iura feftis di buś.. Ultimele ju XIL quidam ex Frácofurten i i. quod
dicialibusiubent, nifiquando periculuin addo ,vt videtur, quia nere fuperfticiosa lig.delo
eller in inora, vt patct exl.prouinciarum E 02:.idam (ait )ne dolores ſentiani folent mūsc.ro
C.de ferijs , idco quod inte receptum , vt hoc vei fus pronunciare.
in ac ocioribuscriminibus quouis feito , Imparıbus meritis tria pendent corgo
etiam in Pafchalibus liceactorquere, fed rarandi:
ad Deihonorem ( vtaddunt DD.id ego Dr/mas Ceſtas , c.
cenc ad cafum periculi lubenter reitun Quis non hæc rideat , fciliceriain vis
XCII In genere camen loquuntur (exl. criam in Heximetripedibus :fubiungit,
nemoC.de Epifc.audicn. Bald.Spec. & & quædam ex pfalmis.Et hon oreligio
alij quosſequutur Clacus f.fin.q.64.nu. ſusnonaudethæc procrunciare fuperiti degre
14: & Beasteld,in l.7. C.demalcf.quæft. sofa; vt facitmerito fequentia Grailandi, tist
nom
 532 Diſquiſitionum Mağicarum
nempe ad eruenda veritatem iudici pro- A taliter.polterius veroiftud fępelicet.prius Caietan.
nuncianda elle verba Prophetæ : Domi pertinetad dolum malum , quia eft con N 44.Co
nus labia mea aperiar , os meum annun tra legem ,diuinam ,& humanam : pofte- feld P.3.
ciabit veritatem .Nonne hic ipla Palmi riusperuina ad dolumbonum , quia nec dsb. .
verba detorquentur ? cur ergo vim arcel iure diuino ,nec humano repugnat , & di- Hadrian
lit à verbis Prophetæ :Item . quis illa pro rigiturin bonum reipub .& lutuitiæ ex fe- quodli :
nunciabic? Iudex ? qui hocad reum ?reus: cutionem . his polius ſit prima concluí . dec. de
primum quid fi nolit ? deinde certc inui Poterit iudex vii aquiuocatione , ver- quo mu
tus pronunciabit,nec impetrabit.Scd nu bisfubdolis (citra nicndacium o ambi- in dix,
Com.i nl.
gasm itto . gua promiſione liberationis , wreum in cô tradis
ducat aa fulendum verilaiem , aucta- dereg .18
SECTIO X. B kim criminis commiffi deprehendat . Ett ris.lib .
communis opinio. Lid. apud couarru. & var.nefer
6 2.1 .
De alijs medijs veritatem per Plazam . Diilentit quidem ab hac lul. et Plaza
(cruiandi . Clar.fed non diſtinxit mendacium à fer- hot.delu .
mone æquiuoco : inimo apertc loquimur 6. 3.T.J.
info.com
Aioris momenti quçſtio eft, liceat de eo , qui exprcíic impunitatein prom . fin . isso
heiudici dolo fallis promillis , vel fit, quæ iane promiffio ad Budini calum ver .
niendacijs à reo veritatem elicere? v.g.fi pertinet , nec muun ett a Paris de Pu
fingat eum ab alijs etiam coplicibus.de teo , & Dyn. dillualerine tali promillione
nunciatuin , li promictatlibcrationem , va. Sane fateor iudicem non posſe impu
quam ei non cogitat, nec vulc in pende nicatem reo promitele, niſi lii lupremus
14.diamo re , nec de iure poteit . Homo præcipitis ciude x , qui habet abfoluendi, & libccandi
num.C ... ingenij, & noua ac periculofa aināris Io. poteftatem , & hoc facere incendat . Quo
D. Aug Bod. hæcomnia iudici permittit . In pri ad inferiorem iudicem inaxime hçc que
dib , cont. mis dun aſſerit licere mentiri, hoc hodie ſtio procedit , & quoad dolum bonum ,
mend.ep .
ad Hier. hæreticum eſt.fide enim tenendum , mē non quoad doium malum fiue cum mé
egin Pol dacium (quod nomen huiufnodi merca dacio coniunctum qui nec fupremo iu
S. Ambr. tur) elle rein fimpliciter, & per ſe malam, dici pernillus . Obijcitur à quibuſdam
Men... ideo que adeo illicitum , vt nec Pontifex pronufio eft iuris naturalis, & eoire
Greg. Ili diſpenſatione bonam facere poflit: quæ obligai? quare, & hofti , & reo feruanda .
dor.Inno eftfententia non D. Auguſtini modo, & Refpondeo quando de re poſſibili eſt :
Thomæ , vt pegatur Bodious: fcd hodie ista autem elt, de re quæ iure iudici im
a communis Catholicorum , qui illam lan D pollibilis ideo nihil retert,quod iudex ha
alijs Gra
sian... g cris Scripcuræ locis optime confirmant , buerit animum liberandi reuin , fi vero
22 ; D. Fuit id fententia Bodini M.Marylus lib.4 . non habuì animum , peccauit etiam per
Tho.2.2. de Initir.bene viuendi capitulo 4.Scd er mendacium , verba menti cótraria pro
zie 1. Al roreanimaduerlo , eius interpres Gallicus ferens. 2.Reip.ilta locum non habere in
foul a plane contrariam Marulo fententiam tri noftra concluſione: in qua neciudexin
Caſt.l.19 buit : & multas paginas, quæ non funt Ma tendit liberare , nec verba id neceffario
5 ver.me ruli, Marulo inferuit, dictoruin ipſorum fignificabant, inputet ſibi reus, quod nõ
alik. Maruli confutationem pro Marol dictis fubtilius fenfum verborum air.biguoru
Plus 0.7. continentes;quam bono exemplo & , diſculler . Exempla aliqua huius æqut
fap.4.ver prudenter iple viderit.Argumenta Bodi uocationis occurrunt paffim in praxi. Am
faci. Ec niex facris litteris facile foluuntur, & nos E cutum fuit dictum iudicis Leodien . & lin
$ 1.7.0.14 in tractatu de Mendacio foluimus om citum , qui fagæ pertinaciter cuncta nega
Ephef. to
25. Apoe. niwe ti, dixit:fi veritatem luculenter profitere
21.ver.8 . Sed nola aliud eſſe dicere aliquid fail tur, fe illide publico ,vel fuo ,quoad vide
Super Sof:
PJ.S.eglo fum ,aliud occultare aliquid verum ( vt no ret ipſa,quotidie cibum , & potum necef
2.korroetat D. Auguft .. ) veluti cum vtimur, non ſarium prębicu um , & curaturam eido
Lancap mendacio , los æquiuocatione : prius il mum nouam exſtrui. domum intelliges
34. e c lud non licet cuiquam , maxime iudici: ligneam faſcium ftraminumque , in qua
karz ho
decires qu in hac re grauiffima & in iudicio ſcie erat comburenda Alia ſuggeri Sprenge d.golso
D. The, les menaiens, baud dubie peccaret more cus veluti fi honcftiushabeaturreus foli
 Liber Quintus . 533
to , & finantirr, ad eum intrare v.ri hone Arco ,ad pęnæ diminutionem . Refpondet
fti, & non fufpecti , qui frequenter collo Couarr, tunciudicem non debere ferua .
quantur de varijs rebus etiain impertine re promiffionem , quando via ordinaria ,
Ebus .& tandem fidenter ſuadeant ;vt fa & recto plane tramite cognouit delictu :
featur vericatem , promittendo iudicein non quando doloſe illud , & via illicita
facturum fibi gratiam , & leetle velle me expiſcatus fuit.
diacores: ó pofteafubintrei iudex ,á pra Dixi in concluſione dolo malo , quia la
millat,facere gratiam ;ſubintelligendofs dolo bono , & proinde via licica cognouil
bi vel reipubl. in cuius conferuationem fec:putaré non eſſe opus noua ratificatio .
totum quod fic,eſtgrariofum .] Pollet etiã ne,ſaltemin foro exteriore:immo necin
iudex dicere , fe illi optime conſulturum ; interiore . licuit enum nidici bono dolo ,
& cófeflionen ei vtiliflimam futuram , B malum obftinati filencijanimum rei de
etiam ad vitam fibi comparandain.hoc cipere : & libi iſte imputet fimplicitatem
enim veriff.de vita æterna, quæ vera vi ſuam . Nec arbitror Clarum , li in termi
d.g. 14. ca eſt.idem Sprengeruspaulo ante' tradi nis de dolo bono incerrogatus fuifler,dil
derat ſententiastresaliashuc pertinentes. fenfurum , vt fatis indicat ſupra nu . 8. nec
Scilicet poffe illi fecuritatem vitæ promit etiam Menoch.de arbitr.caſ.164
rit,quando iudex intenderet eam ,vel exi 3.Cond . Sitamen iudexputans id fibi
lio punire , vel carcere perpetuo, hæcfen licere; ſi dolo malo criminisconfeffionem
tentia facis æqua eft . Alios ( aic) velle , àreo elicuerit , fraude contra reus nec
ficad tempus tum in carcerib is afferuan ratificat, nec retraétai: ideoque iudex
dam , fed poftea incinerandam poft ali cum ordinariam ad penam condemnet ;
quod temporis fpacium : refellere debuit, C non auderem iudicem de mortali peccato
quia reuera mendacium continet promil accuſare .]hæc concl.intelligenda de pec- Archid.
fio huiuſinodi. Tertiam ponit dicenuú , cato ,nonquod incurritmentiendo ;de in ca.vele
poffe iudicein ſecure vitam promittere , quo vix pocuit habere probabilem igno- 9.2.
& pofteafeà ſentencia referenda exone ranciam ;ſed depeccato , quod incurrit , Giniini.
are, & in fuum locum aliuın ſubitique reum ex tali confeflione condemnando. preſenci.
.e:ncquehanc reijcit , ſed eft omnino fi probabilisei C. de his
dehoc enim peccato valde
milis fecundę , & adhuc peior , coniun ſupperit exculacio , cumid ci licere , im- clef.com
Eta cum mendacio : ideo penitus cauen mo, & eum debere multorum locorum fug Fel,
d.C.IS da . fortaſſis tutius eſt; quod alibi pofuit , praxis , & plurimorum DD.confirmat sē iria. Ad
nempe , vt petenti gratiam reo , reſpon tentia, adeo vt communiorem cenſueric ferre.de
deat iudex; fateatur vericacem confiden- D Alciat. & communen faltern fateanın prælum .
ter, clementiæ le rationem maximam ha ►prisn . ep
Plaza , & Clar. Corea in
biturum , amplius fe facturum quam ipfe Addidi, nec retractat : quia fireus ex- Memor .
petar, & fimilia verba generalia. prelle retractaret , nec alia contra ipfum
2.Conclufio, fiindex delomalo huiuf Aliiat.ing
argumenta concurrerent , tunc certe nó APHTA
modi per mendacium confeffionem extor auderem iudicem à mortalı culpa liberú 17 p.de ver.
feri!; non poteft ex fola hac confeſſione reü afferere.Nam illa com ?nunis Felini & bor. fijn.
damnare: nifrens poſtea comperta frau aliorum (vt rccte Couar.quem ſequirur Plaza.di
.
de , de novo id fareatur fponte: vel alia fa Menoc.) intelligéda, quando rcus cogni :adet .
tis prægnantia indicia , argumenta ac ta fraude exprelie confirmat ſuam con- ſup.nu.9.
cedani: vel faltem fraude cognita non re fellionem , vel falcem tacite , non retra
d.c.8 . traltet,quod inductus dolomalo dixerat. E cando . nam tunc illam ratificafle een- Couar.d.
hęceft verior fententia linole, Decij , & fendus : & hęc diſtinctio fuic de mente Pa ( 2.vien ,
aliorum ; quos ſequitur Couar. bene ad ridis de Put. c. de tort.v.ſequitur quaftio cal dearbitr.
.396.
dens , quando nec retractat nec expreſſe quotid d.9.15
raoficai confeffionem ,nec alia fatis præ Inquiſitores Germaniæ docenc adhuo
grantia accedunt indicia :mitias, & extra quaſdain alias cautelis non improban
ordinaria pena affici debere fi accedant das :vt iudex diligenter contideret com
illa indicia ,poffe plecti ordinaria . Si obij plicun dicta ad reum pertinencia , & hæc
cias promillionein hanc cótra rempubí. reo proponat, & diligenter fingula inuc
efle tictam , & ideo non prodefe deber . ſtiger.li qua etiam inſtrumenta , vt vngue
ta,
 534 Diſquiſitionum Magicarum
ca ,pixides buffones,pręſegminacadaue- A inina:candem modo ſupradi&to per Ca
rum , & fimilia in domo ciusreperta fuif ſtella: ium ſeruato , licet pręſens erat in ca
fent,ciofferat, & quaerat quid ois egerit , ſtro ,ipfum tamé maletica æſtimabat ab ,
cur ea feruarit, & cap.2.complices quos elsc: ires ad eam familiares incrabant, &
habet, qui contra reuin depofierunt , ad ei liberam relaxationcm promiſerunt,
reu n introivittat, & perintcat eos ſimul dummodo ſuper cerca experimenta cos
muutuo de facinoribus fuis conterre,ede informaret. Et licet prima fionte tenue
fe ,ac bibere, & h buat in loco vicino au ret,& quod dolure cumea agerent pro
Iculcantes deverbi accipientes :etiam , fi poneret: candem interroganti,de quibus
opus. Notarium publicum :ſi deſint com informari vellet vous dix :c ſuper grandi
plices,vtatur ad hoc perfonis, quas nouit nem excitandam ,alter fupercarnalia fa
LE
non ingratas reo , fed amicas,& quali fa. Beta. Tandem vbi tuper grandincm illum
uentes atque miferantes;quiquod unſe informare volebat , & fcutella plena aqua Die
roincrent carcerenı , & fermionesdedi apparata,mal fica ſibi injunxiſset, vt digi
ta opera producantinmulcam noctem , to paulilin aquam moueret,& ipſa cer
tuun quali fortuito id accidifTec , queran . ca verba protuliſset#ſubito locum , quem 8
an
rur ſero nimis eile ad recedendum , ideo explorator nominauerat , ſcilicet filuam
in carcere pariter reliquum noctis exi adiacentem caftro , tanta tempestas , &
game, & fen percolloquuntur, & lint fi grando repleuit , licu a anuluis annis vis
militer ve dictum eſt) in vicino dicta ex ſum non fuerat, hactenus illi.Scdin boc
cipientes : exemplo bis peccatum , prinoin menda
Tertio quod quandocumque verita ci promiffione. Vt enim judici non licet
tem taceri incipiant nullo modo iudex a- C per ſe mentiri fic nec licet.alics ad nen BE
ctum hunc interrun pit , ne dimidiet ciendum inducere.
conteflionem , fed inter quoadufque de . Secundo peccaruin fuit in eo , quodai I
omaibus vericatem dixerint,faltem quo mis longe exploratores progreſli . Non 16
ad principalia , etiamfi inmediam nocte cnim licuit maleficam ecian paratam ad
deberet proferre , & prandium cenamue peccandum inducerc; lincebat exami
diffcrre.Nam experie tiam docwſse per nare, quomodo foleant operati .& ficin
diinidiationes, & interrupciones,i los fre tellige quodde informatione dictum :ne is
quentius ad voinjurn tcdire, & non ape pede verbali permodum docents , con
rīre vericatein quam inceperant dete de reali permodum factooftcodebus, &
gere cxempluin præbenis, vides hic iam ca
Quarto ſi predictadeficerentomnia , Dptas polle cx coinvicto cū der.one quz
tunc li fieri pofsit, de lucédos ad aliquod dam oper.uri .
caftrum , & ibi certis diebus cuftodic mã Solent etiam iudiccs vui confrontation
cipandos:tuin cafteHanum fingcre loco ne.ca duplex eft , vna {puntaneagalera
gitare longun iter , & diu ab turucuin :in violenta.fponaneam VOCO , quando para
cerea vt, aliqui tamures , vel mulieres ti funt rei ; alios nondum caplos locieta
honefte mulic: emvri, li vir Gir , virum vi us argucre & conu'nere, banc nunquá
fitent:promittant ci( non,vt ait Sprenge.) iudex permio , no pracutlerinc indi 41
quod velint eam oinnino permittere b ciativa ,vi propterea chaci poffint : & ia
beie abire : led citra mendacium verbis citati , fi non bencdiffoluani oliitiones
æquiuocis ( vi dictum fupra de iudice in tercontanter eos accuſantis , queantin
genere)anulta ,& illecebroda,dummodo E carcerem comple:gi.Nam alioqu:fieret
ic informeni de certis, quę fcire cupiunt, iniwna his denunciauis.I'julentiam vcco ,
experiirientis. quindu complices in mumis delationi
Ereduertas ( inquiunt ) ludex , quod bus inter ſe dillentiunt: illucdebentpri
fæpillime per talcin modum ſalsæ lue mo feorfim ,poftca fimul de loc diftidio
runt, & conuictæ. Echouillime in diæ . interrogan . quod fi fubdole com peiiat
celi Argentinenti prope oppidum Schlet perfiftere,ncc alia eft via inucnic.ca vc
ftat, & caftruck Konigeheym malefica ritatis : ſolert alera io altcrius mutuo con
detenta nulis tormentis, & quçfitioni fpcétu torqueti de bac praxi vidc Lidou .
bus deduci potcrat ad facenduin ſuç cri Dainh.iud.prax.crim.47 .
SE
 Liber Quintus 535
A queri non debcat.confeflio autem con- nu.go.cã
SECTIO XL leg mari
uicto per legitimam quoque torturam meni . y9 .
adhuccondeinnauonem dandus eft ter- vbiindie
De Conf Jionibus. minus ad ſe detendendum.eriam nó pe- štencte
teniexæquiore, & receptiorc ſentenua. quondo
Nrite confelics nonaliud iudicisoffi Falluntitta i co , quia natura murus fi- maesper
lonas hoc
Icium ,elt quam condemnandi.juxta il mul ,& furdus furei : qui non poteft , ex renendă
lud Chrifti Domini; Ex ore tuo tc'iudico . Alla conteflione lignis declarata , conde- oftendit.
& illud luriſconſulti, confeflus pro iudi ninari : quare frultra: torqueretur , fed Anto.G.
cato cft . quia quodammodo ſua fenten damnariduntaxat potettexteſtium de- mezip }
Luc; 19. tia damnatur.Intellige fi confeffio fit cla poſitione, ac probatione: Deniqut quæ - gri.
1.1.4t 3. ra,certa,verifiini lis, coitans & legitima , B n poteft ,an qui confeflus factuin male- et alii
D. de con
nam obſcura : & dubia in fauorem inter: ficum , negai le pratiaintentione feciſſe , quos fer
feso
Farinac, pretanda confitentis, parian idonea eft fit audiendus:vtplurimum ,quia pręſuir.- quitar.
Furin.g.
9.50nm adiudicandū. Verifimilis etiain ſit opor prio ei contraria eft, puniendum nihilo J.An 90
20. ter , quia inuerifimilis nunquam ſutticit * minus conftat, etiam li juramentum offel. finon
Farinacs ad condemnandum . Inuerilimilisautem rat de recta intentione : interduun tamen conuiiii.
C.de in
218 o.in eft, quæ de re etimpoſſibili,auconinino poterit iudex iuratum rerum admitere 187. cum
eft de co falfa : quod concedimus Ponzinibio , & ad probandum aliqua verifimilia, qui- fimil
fejs.in 6. Godelmanno : fed contexxiiius coser bus concilio eiuscl.datur. Quod fi res capir.de
siifilir. s.
( de con rarc eduunin Lamiarum contcllionibu dubia fir poterit reus wrquerı , veinien C.prifu con kupA.
Filsi ca dicunt notorie falli , & inapoflibilia , aunem ſuam proferat bibene poit Lan Chania
Farin. q. quę vera & poffibilia:noselle docuiinus C fianci, & Billiuin , alleruu Simanc praxonesdebe
1.nu 97 ſupra libr. 2. Logicimactiam fit oportet ; hæret.dl.20.00H . C. red.in 6 .
præliuipta Ber.in l.
9:20:34.
16. Fari: hocelt non tantum ,nec ficta: inrer om
nac.g.11. tantum fictio neimis( nifi ex contumaa SECTIO XII: nesre;
nu . . ate at
Farin ' di cia ,quæ liquidiflimam inducit probatio DA biuratione:
nem ). nec contra quam colorate aliqua furto
9:21. nu. cbijcianur: nec quando eft incidenter
33,9016. tantu : n ficta: vel metu tormentorun , VTinali;sfpeciebushærefis, ctiam in
velexcra iudiciulu ve an tigua tantum Lanialum.crusine , abiuranom ali
iudicij , vel'abfente parte , vel in -indicio quando loc:us.cit. quando judicium tan
ſunmmario , autnullo : erit autem bona in tum niticur fufpicionibus. Sumiinus hic
caſu Lamiarum , & hæreticorum ,etiamfi:Dabiurationem pro execratione , fcu ana
Farin. q . non conftet de corpore delicti'. Dicecur themacizationc iureiurando firmala . Er
2.nu. 25. torinentorum ,non.canium fi
Parin.gr facta metu quia fufpicio hxc , quæ eft leus quædam
7.7 . 46. grauitcr corrus fuit ; ſedetiam fi fuericlcui praſumpuosimali cx.leuibusindiospro
57.eric ; cer tortus, leuarus ad corturam ,ductus an cedens : oricur ex diuerfis cauſis nó cque
eum leq: te eculcum , fpoliatus,vel fi feria minçde vrgeat:bus, fit vr quxdam Iufpicio title
Farin: a . corqpendo præccilerint, quoad eos quiti uis, feu modica, que etiam porett vocari
ha Fara inidi ſunt, & conuræ inaftneri: Item ve fir. tenici: wa lux[.2 dienochiun : alia vehe- acufori
9.38 0.7. legitima,neceffe eft, non fit cxcorta , nul! mensí vuverifimilis , aliaviolentu. Et ſic humbing
Parinac. lis velnon fufficientibus iudicijspiece diuidendo leuis outur ex- indicijsadino- 6.tbau.de
Bop.n.17. dentbus : nam caliselleonulla , & inuali duin leuibus, quæ abfolute dubiuin re- praſu.q.
*** U da etiamfimillies forret ratificata.idem ; Elinquunc iudicis animum , & hçc proprie 7.art.45.
Paimn. q. fiin repetitione quaftionis fit excolta , diocuri fizio , Vehemens oruul exindi. xu.
ww.nu s . quando non licebar iudici repetere.ide cijs hubcubusmultum veriſimilitudinis, n besing
rin.q. li exrorta per Iudicem pendente appel adeo vinclinci: a'iquantum ilidicis.m ..AlC.
Write tarione à fententia torſuræ.idem licon G.
mun in alceran pantem , & fic dubigacio - laius,
91-19 an, feſlio extorta: à reo ,contra quem fola fa nem nun.excludun t locam: bxc tuípicio mili Ar
3.vigu ma vrgebat , etiamfi fæpius ratificetur . magis proprie vocatur opinio . Violenta inid ..
adito, idein demanario abcocui,denegara -de denique oritur ex indicijs va de forritus,
Bepfiü vcfenfio , vel copia indiciorum . idem fi fit & adco efficacibus , vion neni dubila
Halbero es illius ; qui qualibetes cauſadeiure cor tionem ex animo iudicio eliminent , &
facian
 536 Diſquifitionum Mágicarum
faciant eum plane vni parti aflentiri. hæc A decoram clero , & populo fit nec poteft
proprie vocatur praſumptio ,sudicium ,fen priuatim admirci, nifi ex magna cauſa la
Sic post ieniia ,de haceſt.c.cum concurracia ,cap. Quid fi qui tantum vrgetur fufpiciono
Menoch. cum accufatus.de hæret.in 6.ca. quorun vehemenci ſeu verifimili ,deirccletabils
De diffe dam d. 34.Iudicisautem arbitrio permit rare ? videtur Simancas ſup.num 13.vel
rentem titur qualitatem fiue quantitatem fufpi.. ke eum poffe tanquam contumacem , &
Far.9.36 cionis moderari : dummodo caueat ne impenitentem tradi brachio fæculari, ex
anu 178 leuis fit corde,nimis facile credendo . E c . ad abolendam de hæretic. Sed ( vtalt
$ 13.90.9.xempla huuſinodi ſuſpicionum ponit Spreng. fupra.)dictum , cap. . in præfenti
Sprengerus, vt fi quis deuiet à comuni vera,videturtantum loqui. non defufpe
confuetudine , viuendi, ſi conuenticulis ctis vehementer,fed de manifette depre
fecreris maxime nocturnis interfit , aut B henſis , contra quos conſtat rigidius elle
cum fufpectis familiaritates fecretas ha proccdendum.contra huncigitur Epiſco
beat , dicit leuem oriri: Si quis quos nouit puis procedet per exconmunicationem ,
maleficos, viſirat,munera offert,occulcat, & fi in eaper annum fteterit,condemna
recipit,defendit, vel aliter actu fauet, tum bit vt hæreticum . Porro quando walcfi
oriri vehementem : fi quis perpetrauerit ,cum Ecclcfizrecepir ad penitenuam :laje
ea quæ pertinent ad ritus maleficorum , cusiudex poflct illum apprehédere, pro
pacifcendo,adorando ,facrificando ,com pter damna teniporalia varijs illata, &
minando , tangendo , aut dormientibus propterea condigno fupplicio efficere :
per vifum apparendo, aut cubicula inſen nec tenerctur Ecclefiafticus iue x impe
filiter ingrediendo , & c . velí penes eos dire,quia licct eum non poffit traderey
inſtrumenta maleficij ſint reperta, huius c poteft relinqucre puniendun, Sie Spreg.
6.accufa modi violentam præbere fufpicionem . Scd de hoc plura mox lectio . de abfolu
tus.In Leui ergofufpicionelaborantibus poteft tione . De abiuratione facienda ab ijs, qui
Accufa indici , abiuratioetiam fpecialis hærefis , confeffi, & falfi, qualis fuit abiuratio Do
rus ubi de qua leuiter ſuſpecti: & fi talis qui fic Etoris Edelini , nihil peculiare occurrit .
videtur abiurauit , reincidat,non punitur vt relap adfcribam tātum hiftoriam rei geltę ,ver
Anchar. ſus.Si vero ex grauibus fufpicionibus ab lam ex gallica narratione Enguerrani
ve bene juraffet ( nam,& huic abiuratio indicitur) MonſtrelatiChron.p.4. ait Enguerran.
norat Si, tunc cenſeretur rclaplus:in hac debet sic Anno 245 3. Dominica die, quç incidit in
max Coriabiuracio in genere de omoihærefi, & vigil.Natiuicatis Dominicæ , Ebrcici pu ..
de idem in ſpecie deilta de qua vehementer fufpe blice in theatrum adductus, citants voce
Spren. d. ctus fuit & tales fuere abiurationes Theo d præconis , & condemnatus fuit fententia
g 9.c.li. doroti,& ibein Concilio Chaicedonen iudicis ad perpetuinn carcerem Epifcopi
teris. .
quocir . C. fiact. S.ſi ycio detur abiuratio ex auſpicio dictæ ciuitatis, Magiſter Guilhelnius Ede
de prasin ne violenta ,cunc facienda abiuraçio , ve à lin ,DoctorTheologiæ ,Prior S. Germa
Simac.et vere malefico , & tanquam a deprehenfo nico l'Haye, prius Ordinis D. Auguſtini
Sprenge; exigeretur. Debent autem violenteſ fu & aliarum Sacrarum familiarum rcligio
ex Caro ſpecti; quando crimen fateatur, & parati fus : quitentacione, & fuggeftione hoſtis
mibus ad funt abiurare hærefim , & rediread luna Tartarei ei fe manciparat ea lege, vt con
mentem : adpenitentiam ab Ecclefiafti cupiſcentijs eius profanis & mundavisfa
per inm
eis indicibus recipi: quod fi nolint debent tisfaceret, & precipue,vtfruerecur Nobi
' Sprenge.
forp.alex tradi.brachio fæculari vt impenitétes;de. lis cuiuſdam Equeftris familiæ natrona
variis bent præterea cun abiuratione generali e amplexibus quam ardebat: qua gratia, le
Com.Sim oinnium.hærefium , & diſena,atque cla obftrinxit ea feruitute inimico , vt coge
fup.nu 6 . ſuſpect ,cane retur congenire ad certuin locum , qua
af oil ... ra, rrorum de quibusſunt
Leo Epi. rc pallinodiam , & contraria afferere , pieſcunque dicto ininico collibuiſſet:quo
75. eap.fi incare fe.nunquam ad abiuratos errores loco ſoliti erantconuentus fuos agere : &
qais epi.redituros, & hæc omnia fcnpto libello ab duntaxat inſcenſo baculo cum fcopis có
ad abo‘an iuration:s,propriaferiptioncmunito, co feftim cotransferebatur. Confefius fuit
dam de firmareaquæ cuncta ab Apoſtolorumie idem Magiſter Guilhelmus ſponte fua, le
kereta poribus rccepta fuere, vtoftendit S man homagium exliibuille inimico fe offcreri
Cas fup.num.8. & 10. & hæc abiyratio ho præfentemin fpecie acieus , eiqueoſcula
fub
 Liber Quincub.

füb candá oré impreffiſle ; & multis, va- À cundum facrosCapones fa & a , ac hanc
tijſque annis poftea in damnato hoc infti
túto vitæ pcriticiſſe . Interea omnibus in
gebus , quæ à dæmone poitulaſiet , illum
fauentem auxiliaiemquc habuiffe:donec
accuſatus maleficij fuerit comprehenfus,
& in carcerem compactus: à quo iuridi
cæ incarcerationis tempore , vis omnis
hoftilis euanuerit. Er per prædictam con
demnationis fententiam iuffus eft Mag.
Guilhelmus inlacum , feu follam recludi,
pane , & aqua deinceps ålendus. In thea- B cone, quia fi crimen plenc.probetur,da
tro vero Inquiſitor fidei, voce alta , & di
ferta oratione luculenter in memoriam
reo redegit, quam olim faudabiliter, &
vtilicer populum concionibusiuriflet , &
inftituiſet,cum Apoftolico ritu pertotain
prouinciam fidem , & legem CHRISTI
IESV promulgaret:quo mifer poftea de
cidiſſet, aliaque mura idonea cum adpe
nitentiam ſeriam inducere . Intcrea catas
midiatus, feu mitella adinfamiam depi
cta ornatus,populo fpecandus erat pro- C Clar..q.63.nu.4.Non affentio , fiomnem
pofitus, accurrente mukitudinc magna.
Sed finita concione inquifitoris, idéGuil
helmus , fciens fe grauillime peccaffe , &
fceleribus atrociflimis Deum offendille ;
gemere , & ftere , & aka yoce veniam á
Jaq. fia . Deo, Epifcopo , & iuftitia petere , (addit
gel.Fafci- laquerius , quod in terram proftratus ex
MAS G.4o hibuit; quandam ( chedulam continentem
fuafacinora commiſ a contra fidem in di
Eta harefi, ſečta ,offerendoprædi tis in
dicibus abiurationeñ ) & commendauit D onerandæ purgatione Canonica, niſi il
fe fuppliciter precibes afliſtentiumDeni
qae fueruntilli impacti compedes ferrei,
& deductus in folam : vt ibi per fçniten
cian elueret nefaria & horrenda peccata
quæ commiſerat. Jhacterius Monſtrele .
cus. Quoad formulas abiurandi varias irr
uenias,ynamiinc.Ego Berengarius deco
fecr.dift.2 -aliainſeff.19.Conc.Conſtantič
fisgaliam apud Turrecrema.lib 4 de Ec.
sleſpi2 c.22.aliam apud Alf à Caſtroli
broi.de iuft. hør.punit. 6. vlt: alias apud E toto illo capit.54.cui adde Claram ſupra ,
Sprenger.d.p.3.diftinctas pro quolibet fu
fpicionis gradu 9.23.24-25.
SECTIO X111.
De Purgationc Canonica .
Rainer .
Godofr .
Silu.ver. Vrgatio Canonica vocatur, deobic
Siin on P cto crimineinnocenciæ oftenfiofe
etiam reodeferendam leui tantúm fufpi- d.9.19.8 %
cione laboranti voluit Sprenger. cenfus excom .
fufpicione noiabiles vocarià Pontifice il munica
mus.
losqui quauis ſuſpicione laborant ; quæ 1. in pra.
ctiam cft opinio Archidiaconi. Quare nu de harer.
tar apud me dictum , faltem modus lo- in praxi
quendi, Simancæ ,volentis non efle de tir.541.3
ueniédum ad hanc purgationem ,fifi cũ
teus publica laborat infamia , & muleri
men plene probari nequic; ca tantum ra
moari;fi infamia non laboret publica ,
abfoluidebeat.contra enim quis inferat:
fiinfamia publica laborec , torquendum
( iuxta alibidicta ) fi crimen plene nequit
probari, tunc propter infamiam , vel fufpi
cionem debere vel abiurare, vel feexput
gare.Sed de infamia aſſentior Simancæ ,
hanc fufficere adexpurgationem , quan
do crimé amplius probari nequit : & ac
cufator deficit in probatione , vt benc
fufpicionem excludar.Sed bene eft, quod
poltea eciam vehementer fufpicionem Nu.f.ee
adınictit , & totum id , quando facienda Decie,
purgatio , quando non judicis recte arbi
trio permittit habitu.ro peifonæ , & circū
Aantiarum aliarum rationem . Expurga
torum quoque numcrus ab eodem arbi.
trio depender,vt & qualitas perſonarum ,
an eiufdem ,an æqualis cum reo conditio
nis ,an inferioris ? Viles perfonæ non ſunt
fæ fponte fe offerāt, & dicant fe poſſe in
denire idoneos , qui expurgent, & tum
poffent mediocres etiamfi non plane bo
ni admieti.Qui,cun vilis perſona non fit
( nam vilis potius cffet torquendus)ad ar- Simant.
bitrium iudicis non vult fe purgare,fi præ /mp.nw.8.
fens fit; ftatim poteft,vt contumax , & co
aictus,puniri. Quiin purgatione deficit ,
pro côuictohabetur, vrbene Siman . qué
vide recte profequentem hanc materiā
& Menoc.lib.2. de arbitr. iud. caf. 274.
De vulgaribuspurgationibus, egimastit.
defortilegijsiudiciarijs lib.3. formulanı
fententix purgationis habes apud Sprego
9.21.vbietiam ritus omnes, & materiam
bene difcatio , & adde tit. de Purgarione
Canonica in Decretal. & quç dixifupr.3 .
No SE
 um Magicarum
136 Diſquiſition
A fauor præponderare, debet, fauori prius
SECTIO XIV .
DeAbſolutions.
Bfolucio impendenda , quando vel
A reus,obiccta crimina diļuit, vel accu
lator ea non probau : nonnunquam id
ab accuſatione tota , nonnunquain abin
ftantia iudicij,poflunquam fub fidciuflio
Simas, ne prout iudicij videbitur iuttius, & com
in pract .
MSI modius, Ahfolutio igitur alia, eft diffinits B Farinacius.Et fic intellige, qur kribitin
wajalia ab obſeruatione indicij . Diffinits
ua ( quæ vocatur etiamn à crimine:liue ab
accufatione ,fiue abſoluia ) dicitur, quan
do reusablolacur tanquã innocens, quia
crimcn non commifit . Ab obferuatione,
feu inftantia iudicij dicitur ablolui,qui ab
foluitur non tanquim innocens, ſed dun
taxat tanqınam tunc nonEcpertusculpabi
lis,vtputa propter iudicij nullitat em ,pro
bationunue defectum , & rebus ita itanti
bus,vt tuncftabant. & hæc habetur , ctiá cproballe : in foro tamen interno non au
pro definitiua:eatenus ,vt fi noua indicia
Clarus , non oriantur , reusiterum moleftari non
5.sn.qx. debcar: immo alorirentur , non poterit
$ 7.06 . repeti;nifi intra certum tempus, ad accu
Farin.g. fandum inſtitutum . nempe decem anno
rum inter preſentes,viginti inter abſen
tes.Quod li dubitetur, litne definitiua ,an
tantum à iudicij obferuacione : recurren
dum , adacta.fi habetur , abfoluimus ab
abſeruatione iudicij, vel ab hactenusdedu
etis, vel ftantibus rebuspro vt ftant ,aut bi- D Nam &in alio foroagatur, cun nec ablo magz
milia,feu æquiualentia verba:tantum cen
fetur abſolutus ab inftantia iudicij Siha
betur ,reum abſoluendum ,vti innocentem ,
non culpabilem , & huiuſinodi verba yalia
adlini: cenſendus abfolutusdefinitiue . Si
vero ,res ex actorum verbis, non colligi
tur,v.g licantu diceretur abfoluimus reu )
func legenda diligenter acta , & videndu :
an conitec ex actis duntaxat crinen , non
fuiffe probatuin , non vero crimen à reo
non commiffum , cumcenfendatiniam E etiam ad mortem , damnareiudex fecha por calcio
fuiſſe à iwlicij obſeruancia :liconſter vel
omnino non coinmiffum ceinen ,velno
commifum à reo (v.g.qui ſuum alibi be.
ne docuit) cum habenda ve definitiua . Si
exactis adhuc res manet ambigua tunc
communior ſententia, & praxis eft,vt ha
beatur taneum pro abfolutione ab inſtan
tia, quod communi praxi receptum in ta
Horein reipubl. vt crimina puniantur : qui
ari
to reorum.Hæc ratio etiam eft fundame.
tum opinionis eccepiz , & generalis con .
fuctudinis(exceptislocis pauciffimis) qua
licet iuri comınami ſcripto magisconfen
taneum fit,actore non probante rea dif.
finitiue abfolai: tamen conſuetudine, &
praxi judiciorummaluit, vtcafu non pro
bati criminis, fententia feratur cálum ab
folutoria ab obleruatione iudicij , vt poft
Couar. & alios optimededucit Proker ,
diftincte Sprenger.Nam quando depre
henfuseft vere innocés reus,iudex illi ta
ceret graum iniuriam, & mortaliter pec Supra
caset,inferensin kenangzeum duntaxat 23.028.
a pojefu
ablolujab inftantia iudicif :immo tenetur
diffinitiue abſoluere ,alioqui reustunc po
tett a tali ſentencia appellare : nec contra
ria confuetudo foret æqua , velokranda.
Si tamen reusnon appellare ::in foro quiso
dem excerno cenferetur fententiam ap
derem iudicem excufare . Non enim ,
quia alter vel ignaruseft, velincuriusiu
ris fuis.licuit iudici iniuriam facere: nec ¢
tiam ſuperueniens ratificatio collit,prçce
densiudicis peccatum ,nifi quoad obli
gacionem reitituendi. Quæ velim diligen
ter à iudicibus-notari', pro inecHecturco- . Grillas
rum, quæ de hac re traduntur à Doctori sial.de
TL.AX.IR
bus noftris, & praxivulgata. Hæcinceli CCIA.Jul
genda y de abfolutione in codem foro . de ablala
lutio definitiua plane reun liberat.Nam 1,Cemas.. VATN
abfolutus , in foro poli, feu confcientie'sJotur.ca,
poteft adhuc paniti in foro fori . Et, quia mund
e
crimen noitrum , eſt mixti fori, ft abfolu Olin.b
18. Clar
cus in curia fæculari non fuit punitus abe
betſufficienter
ea pænam qu,& iudex Ecclefiafticus bra-
am infligatmaiorem , ci upr.com
quos,
que,ceus mercbatur,poterit, eam inflige- illneuki.
re - Contra quoque nimis lenites caſtiga
tumacuria Eccleſiaſtica,poterit feuerius, o priemer
Laris . Neque tunc cenſetur bis pro co- jmp..jo.
*demcr.men puniri , ſed vtraque punitio
proeadem vna continuaia habetur: fic.de in
quia in atroci crimine verlamur , & cuigula.no
100. pont
expiando vix vlla fupplicia fufficiant ; pa Bartos.es
rum hic neceſſaria elt diſtinctio Maran Pardo
tæ. Sed hæc fufficiant : formulam ablolu
rionis pecea Sprengero d.9.20 .
SE
 Liber Quintus

A vel inuocationecxpreflam demonis :fa .

SECTIO
Tια XV . ceret factum ſapiens hærefim , quia fidi
ceret hoc fierioportere , ſeu licere , h.c
1
: Defortilegiorum qualificatione : fius affertio faperet hærefim . Ex his putopen
que hæretic alia , que deredecifionem controuerfiæ inter Bar .
non ? bat. & alios luriſconſultos,de ijs, qui de
monein nuocant ad cognofcendum , feu
Poft abfolutionem ,tractandum decó faciendum ea ,quæ ipſefacere , vel cogno
demnatione , ſed quia congrua deli fcere poteft ,à Deo non impedicus: v.g. ve
cti pena dependerá delicti qua itate,hęc re: clet furta commiſſa , vt in amorem confil.se
necellario fectio præmittenda fuit: no . carnalem inducat. Quoad hæc enim Bar lib.1.
Oldinda
ratione Lamiarum ſeu Saigum , quarum B. bar.cenſuit, horum cognitionem perti
" crimen femper cum bereli coniunctum . nere ad inquiſitores fide , & ea fapere hæ Tiragda
ett, vt docet experiencia: fed rationc quo relim manifeftam . Sed a 1j Barbatiam re per.com
rundam Sortilegioruin minus atcociun , prehendunt, & cum Oldrado volunt hec he3.co
in quibus pactuin folummodo cacicum non perunercadinquifitorum cognitio- s4, Aito.
reperitur. procedamus per breuia axio nem ,neq; effe hçreticalia, &in hac rein- brade
3 maa .
ueniuntur Pariſienſi apud Paponum ar- harer.Af
Grilian. Axioma primum , Sortilegia heretica reſta contraria . Sed pro Barbacia taciune frict.fuj.
de forsje dicuntur omnia in quibusdemon inhoca Theologi Spineus, & Pegna.In primis , Neapol,
dog.94.10 tur ad faciendum ,vel indicadum ea ,quç
14.122.6 . pertinere etiam ad Inquiſiciores cognitio Claruss.
vel facere, velfcire non poteft.hoc eft cer nem, dubitari nequit , cú crimen fit mix- bereſo.no
Glarus. cum , quia hæreticum eft illum credere C cum . Deinde nonelle crimen hærcticus. F *
pol
} le ve fc q, nc ſc ne (nifiquid aliud accedat )nec ſapiensma- Papon.li.
l ir qu uę ir
hi tac
e e e nifeſtim hæreſim id quoque puto ,fide- 22 8.3.
s e 10.et ali Dixi heretica non hçretcalia.namhære ſit dæmonisinuocatio exprella : ſapere ca 518 1.0
commu- cicale ſignificat tam quod ſapit hærelim , men hærefim non.manifeftam credide 2. Pigna.
in direct .
Clar. Fa quam quod hereticũ cft: & quiahasduas rim , quando conſulitur dæmon fiue ma
Charo F lignificationesmultinonbene diſtinxe leficus.diuinator de rebus amiflis: licet. në 9.42.60m
mom . 67.
18.1.6 . runt,ideo etiain crrarunt in hac materia . dęınon norir, ipſum tamen conſuleret fa opin. A
priina'ergo hæcnon tantum ſapiant hæ pit hæreſim ,occultam faltem.idem dice pobet.com
11 fra Pon
dum in philtris, quibus Magici characte- Linds.co.
rcfim , vtilli volunt:fed vere ſunt hæretica
61
facta,non dico funt hæreſes, (nam hæ ab res, & fuperftitiofa alia pactum occultum vls. bone
intellcctu pendent & herefis eft intelle - Do habentia ,admiſcentur:ſed quo ad annato id probas
Etus error) fed dico facta heretica , ficut ria cx philtris merè naturalibus .citra ſu
enim propofitio hæretica eft ,ipſa enun perftitionem exhibita, putarim ca non la
* çiário falla Catholicæ veritati contraria : pere hæreſim :quare, & iudicem diligen
Sic eriam factuin eft lizreticum , quod Ca ter inſpicere , & conſiderare hæc debere.
tholicæ veritati repugnat non formali Mlud non dubito hzereſim faltem fapere ,
ter, ſed quaſi materialiter, quia cít mate niſi potius verè hæreticifint, Magosil
ria circa,quam intellectus aberrans verfa los , quicredunt quod folent iactarer
tuc in hæretico errore : & ad factum hære Ynitos fpiritui , fiuc præditos ( piricu qro .
ticum fufficit id , quod facit effe huiuſmo dam excellenti, ſcu potenti, cuius i ffi.
di ,vt fi quis rein ita fehabere pertinaciter cacitate pofánt cogitationes aliorum ſci
contenderet, is vere hereticus eſſet.verbi e re( quod foli Deo reſeruatum) & occul
gratia , rebaptizat quis aliquem , factum ta diuinare , & aliuin ad aliquid imagi
cft hæreticum , quia qui tenet poſſe reba inandum , loquuntur ,necefliiate ,alia
ptizari , eft hereticus.ad factum ſapiens que imitande', fupra hominum commu
hærlin fufficit: vt qui hoc aſſereret fie nem pote naam facere. Quosellinegét ,
si poſſe , quod facit, cius propoſitio vere necelte chocl illa non poffe prættare, &
diceretur propofitio hærelim ſapere,non tanturn fingere ,vel fi credunt ifta , & fa
tamen verc diceretur eſſe propoſitio hæ ciunt, vereMagos elle, & tales qualcs di
retica.v.g. fi quis ſacramentalia mifceret xi; pacuum cum dæmone habentes : De
vfibusprutanis citca pactum expreſfurni , his tepienter fcripta à CardinaliCufand.
Nn 2 lb.3 .
 140 Diſquiſitionum Magicarum
lib.3.de docta igoarantia c.11.non illam A Dico tertio.Si quis fortilegioDeum ab
phantaſtica ( nempe vnio ) Magorum qui negent, vul adhibeantforrilegio hoftiasſa
hominem ad quandam naturam fpiri cras, vel aliud Sacramenih aut etiam sa
tuum influentialium fibiconiecturalium , Gramētalia ,immo vel reliquias,velagnos
quibuſdam operationibus mediante fide Dei,vel alias res Ecclefiafticoriiu bene
hanc intelligo.fiduciam quam magi fem dietas, O ſacratas:vehementer funtfufpe
per exiguni) adſcendere dicunt: ve in vir Eti de hærefi .Jratio quia tales fignificant Eymerici
cute ſpirituum talium , quibus per fidem ſe credere huiuſmodi adhibita vim babe- 29.
vniuntur (hoc eft per promil am eisfide readmaleficiorum operationem . Et de ibi Pena
litatem , o patientian )plura , & fingu hac credulitate debent examinari , & , comm.67
laria mirabilia , aut in igne, aut in aqua , nolint reſpondere , poffunt defuper tor
aurſcientijs harmonicis,apparencijsttan B queri,& finon fateantur, vt vehementer de inftit,
mutationum , manifettatione occulco lufpccadebent abiurare .
rum , & fimilibus'efficiant .Manifeftum Dico quarto,ſi qui baptizent imagines Bera.Ck
eft enim in his omnibus ſeductionem Man , IN
ex qualibetmateria,velrebaptizeniput . Lw.inqui
elle , & receſſumà via , & veritate . Pro ros:hoc ipſo vel barepicifunt ,fi pulani for: firia ver,
pter quod tales ad fædera , & pacta vni mam velmateriam baptifmi aliam effe facrame
Catis ,cum malignis fpiritibus taliter aftrin poffe , ab ea quam Cbriftus inflicuit:vel sis abuzi
guntur. vt id quod ſub fide credunt,ope funt vehementerfufpectietiamfi negent fe Roastra
re oftendant in thurificationibus, & adom hoc credere . quia tales actus natura ſua & debe
rationibus , Deo tantum debitis ; quæ præ fe ferunt aliquid ,quod eft hereſis ma rer.P.za
ſpiritibus, quali potentibus implerepeti nifefta Necinuenio Grillan.q.3.nu.6.colors. .
tà , & devocalibus , iftis mediantibus, C crarium fenfiffe, vt illi Farinac.impingit. Far.a.4.
inagna cum obferuantia , & veneratio Idem dicendun ſeconfecratione, & ba- 20.8.85
neinpendunt.Conſequuntur aliquando priſmo librorum.Nam Magilibrosfuos, in 2.edi
per fidem intellige ( per) non ,vtcaufam yt vim energiticam accipiant( ſic fallun simtfup.
poni, fed poni pro (iuxta )nam error,eller tur) curant Benedici per Sacerdotem ali- 10.1 . 16
credere,quod fiduciaillá magorum fiicf quem ,habentem ftolam in collo , & aqua Pemaju
ficax )ipra caduca petita , vniti ſic ſpiritui; bencdicta cum aſpergillo ex herba hype - par pin .
cui etiam , à Chriſtoæternaliter dwiſi , in ricontis eos aſpergentem ,fimulq;profan po .
fupplicijs adhærebut.] hactenus ille.Qua tem ,ego te baptizoin nomine Pai.oc.
do autemdubium eft,fintne hærefim la inierea alia nanu ſacerdostener cereum
pientia, neque forcilegia , non pertinet ad benedictu poftea ponit libros ſub mappa
inquiſitorem iudicare , aut cognoſcere , Daltaris certo loco ,idq;tnbus certis diebus
fintne talia vel non; ( verum hoc pertiner quorum vlcimo in inodú crucis faſcia lie
ad Theologos qualificatores :)ſed poſt gat librum , & recludit in loco puro , & ab
Pegna d . quam conſtat eacapere hærefim dubita dito.hoc faſli magi Mátéſes Paril 1,86.
com . 67. tur vero tantuin , an ſapianemanifeſtain , menle Noucmbr.tefte Creſpeto diſc.12.
in fine v poffunt de illa qualitate cognofcere, & Dico s.fi ad res,quas porell demon fa
bi ve pronunciare fe iudices elle Qualitatem
hancdicit , ccre,vel cognoſcere, ſciendas, vel efficien
ta , ở vero horum factorum puto deſumenda das,mifceantur res non ſacra, v . g. hoftia
som . eſse à circunſtantijs , & actibus,ſeu rebus, quç nonconfecratas enramſi ſuper cam Sacer
fentëria. admilcentur. dos miſlam dicat, probabile eſt nõelefor oldu .
Poft alios
2. Axio. Quacumque fiuntſortilegia à silegium håreticale, quando fit a nonha- confil.to
10.9.81:fortilegijsbabentibuspaétumexprerum , E bent expreffum pactum . Pucarem tamen Cana .
Juni refpectu operanızsſapienria hareſim . diſtinguendum . 1:ā fi iftebenc fenciarde 10-18.11.
etiã circares.quas damon cognofcere, vel prudétia corporis Doininici , & tranſub - O 9.1
facere poteft , reſpectu vero operos dumia ftantiatione , & non præbuit hanc hoſtia nu. 19.0 .
maifi fini circares,quas damon cognoſce populoadoraridam led vere aliani, quá 246.8.8+
fcere ,nec facere poteft. ] ratio , quia primo elcuauit, conſecrauit :hanc yero accelio
cafu ,propter fedus illud ,operans eft hæ rie tantum fuper altare ad magicos cffe
ceticus:ſecundo caſucunc tantum factum ctus poſuit : erit tantum fufpectus de ha
ipfum ſapit hærelm . Sed quoad aon ha reli :Gi vero illa alia credidit , tunc aper
bentes pactum expreſſum , te foret hæreticus , fi vero reuera , nec
CIC
 Liber Quintus.
credidi ifta vim aliquamad effectu ma- A
gicum habere , non erit ſuſpectus de hæ
refi ,fed extra ordiné puniendus. Hæcica
fi de hac eiusintentioneconitet. nã quá
diu non conſtat , mihi quidem videatur
de hærefi merito maxime ſuſpectus.
Dico 6. Quandocunque damon inuo
catur per moaumſacrificij v: l adora io
nisſapitresmanifeſtam harefim ;quando
per modum imperij, non raroidem dicen
dum . verbigratia primo G admiſce, neur
DD fup. res facræ d.2.inuocetur ,vt amicus Dei,& B. dannbus, & confulencibus ubleruádum , n.11. Fa
cit. verf ei carus, 3.fi putet hoc non elle peccatum
d.Co 101- vel faltem non graue.4. li pecat,quædæ
$
mon præftare nequit , vt fuſcitare mor
cuum ,animam defuncti repræſentares
arbitrijlibertatem cogere ad amandum ,
&c. vel quæ nefcit , vt futura contingen
cia,velquæſcit contingenter, ea petitdo
3 ceri certo , & infallibiliter. 5. fi petat, quæ
poteft dæmon, ſed credateum ea posle
etiam Deo non permittente,vel petat re
Bernar. uelaripræſentia , aut præterita , omnino C à communione fidelium arcebantur, ho feq.deco
Bafous infailibiliter . Immo ſi rem recta repu
Hide at temus via ;quia nobisomne cum dæmo
8 :6.mag. nibus commercium interdictum , quoc
conc.j.er
keq . Spe quot non modo per viam obfecrationis ,
neus 2. ſed etiam per viam imperij aliquid dæ
apolog.4. monibus iludent obtinere, vnde fapiunt
Simå, hæreſim . illud tamen fateor , ipſius lu
# 21.013 picionis pondus, qualitate perſonarum ,
openst. & alijs circumſtantijs eflc trutinan
vbifupra dumn .
commer.
68. lit O.
v. Penna SECTIO XVI
lupr. Fi
char.cocom ;
Depena Ø Supplicio maleficorum .
112. lo .
Althue
Zivs ad Rogrediainur à leuioribus. Sed no
monji Ad P
Jud.God . miscredulos V viero medico , & hæreti
8ro de la
co magnam vim facerein diſtinctione
noininum , veneficis malefios, incantato
1 résiftrigis,Lamie,quali vero hoc iudiciú
ex nominibus,non gettis ac facinoribus, E no ( v.g.pro inueniendisbonis Ecclefiæ m.3.2017 :
* ſit decidendum .conftei iudici de re , no
mina contemnat, quæ rebus ſubduntur ,
non resnonjinibus, & fic , qui de hac ma
reria veteres,nouitijque ſcriptere rebusip
fis nomina pofthabuere , quod ego hoc
tractatu feci,pro ijfdem fumeas veneficos
maleficos incantatoresſagas, ftriges, La
miasitaque hac putida diligentia prçter
millafacta nuncperpendamus .
Quoad peccata fortilegij,quç herefim
non Tapiunt,inpęna vrumque ius,ciuile,
& Canonicum ea conueniunt, quod iu
dicis arbitrio permittant: debere tamen
iudicem arbitrio fic vti vt canonibus le
gibuſque fe accoinmodet , nec eorum
præfcriprurn tranſiliac temere , videlicet , Abb 1. 8.
nifi qualitas faćti,conditio perfonarum , de fosil
animus delinquentis , fcandalum inde Gruu tup
9... Mer.
exortum , fimiliave ſuadeantpęnam in de arbit .
tendere vel minuere , quod idem in nia cal.
communiter receprum v.detur. Solent vin.g 20.
aurem iwe canonico ſorrilcgi non hęte- Text. ago
ticales ( vt vocant )que ſint laici, ſiue cle- DD.C 4
rici, & ad quemcumque finem ea fece- de fortil.
rinrin foro penitentiali puniti penitentia Grillado
XL.dierum , ied cum hodie omnes peni- og9;
tenciæ confeflario fint liberæ , poterit ino Menoide,
derari, In fore fori,fipublicuin crimen , " pr.nu.
olin imponebatur pulilica pænitentia , podule
quam fi detrectarent,vel non compleret tione, er
die ſublata illa publica penitentia , Laicus Silu
fecr. d. 2:
u.fun
non hæretica ,nec hçrefim fapientia con
perliirio,
ficiens,pro primavice erit excómunican g.vlt.c.
dus fi monitus perfeuerat , & eft vilis per- quis Epi
fona, publice eit fulticandus , vel mitra jcopus c.
chartacea dehoneftandus;fi honeftiorre aliquan
legandus , velperpetuo carceri manci - a contra
pandus: conſequitur autem infamia hoc dolorü d .
crinien, etiamſi nihil horum illi iudex in- 9.5 Rom .
figeret. Hæc certum eft procedere;quá- Grima.ge
D doadmalum finem : fed quid fi ad bo- 11.9 11.9.4 OC
num : idem in laicis , & clericis tum obris 10. Men .
net: adhuc eſſe puniendos, etiamſi verba lup... 18.
facra admiſceantur, vel cruces , & c . fi.6.2.2.9
Gifames :8
ſint admixta alia, vi characteres , nomi 6.que.
na ignota ,& huiuſinodi obſeruationes , Gril.g.1.
quas conſtat nihil per fe habere efficaciæ nu..9.2.
ad finem illum bonum , & tunc pana eft * 9111
arbitraria 9.8.14.15
Quoad clericos ; conficiens non hæ- 27-24 0
reticalia,in fimplicitate cordis, & zelo bo 27.9.17
fubtractis , fufpenditur à diuinis , & mi og Fari.
: niſterio altaris per annum , & vlora iudi. Jup .96.lo
cis arbitrio , fecundum facti curpitudi-
Guil.d.gr
'nem , & criminis qualitatein ; fi dulo 14.9 . 3 Co.
malo feciflet , deponeret ur ab ordine fiquisep.
facro ; omnibusbeneficijs priuaretur , & 26.9 .
in monafterium perpetuo detruderetur : Post Grie
immo, & infamiseffectus, tonſurari ſolet Far. Jup..
& in modūQultidecaluari , veſtibus, an- mup.9.20
No 3
 542 Diſquiſitionum Magicarum
te , & retro reſciſſis , & decurtatis, & mox A lapide facrato vel eius fruſtro , corporali Grill.gwi
degradari,hoc eft perpetuo ab altaris ad
miniſtratione remoueri . Et quia hacin
te multa, & varia ( proh dolor) lunt Eccle
fiafticorum delicta , etiam parochorum
( ad quod Epiſcopos , & Archidiaconos
decet attendere) breuiter quædã ex Gcil
land. & Farinaceo , iudicibus Romanæ
curi , fubiungam pro clariore dictorum
intelligentia .
Sacerdotes qui caufa vindictæ ſeu do
loris aras ſpoliant, aut luminaria conlue- B codem modo puniri debet , quo præce 2.
s.guifg.2 ta exſtinguunt, vel quid fimile faciunt,
78.c.de nocendigratia ijs, quorum quaſi in fu
12.9.1.6. nus hoc impediunt officij; honore , &
admone- dignitate priuantur , & infames efficiun
ant.26.9. tur:ſi vero ex iniinicitia milfas defuncto
in pract: gum pro viuentibus celebrarint(Belgæ
win.c.n. dicunt, een moorimille ) vt is pro quola
19. Bar. crificium offerunt celerius moriatur , vel
9.19.nu. incurrat mortis periculum ; proprijordi
49. nis gradu deijciuntur, & in exilium per
siquician
que. 26. petuum , vna cum eoqui Sacerdotem C bebant olim quinquennalem fubire po e malef
gw . si e conſuluit, vel hoc fieri mandauit, eijciú
Dial pra tur: nifi tamen ſponte de præmiffis cora
Stica cris Epiſcopo vel Metropolitano feculpabi-
Can.c.35
Mer.fu les detulerint, & deipſis condignain pe
pranis. regerint penitentiam , vt beneGrilland.
Gril. qu. ex d.c.quicunque,fallitur tamen Grillan
10 n . 12. dus,dum pucat hæc fortilegia non tapere
# qw -HI. hærefin : omnino enints fapiunt, quia eſt
Num . 17 .
- 12. hæreſis putare hæc habere effectum hu
* feq. iuſinodi, idco hæc pertinere cenſeo ad
hærcticalia : ſicut, & imaginum crucis ,
B.Mariæ , vel Sanctorum conculcatio
nem , & deiectionein factam dolo , vel
iracundia:nam quod Grilland ait non fa
pere hæc hæreſiin , falfum idelle ſciunt,
quotquot iconoclafterum furores no
punta & execrantur .
Sacerdos celebrans ſuper rebus pro
fanis , quæ vulgo putantur aptæ ad forti
legia ;vt funt hoſtia non conſecrata ,cir
cumfcripta certis notis, & litteris fangui
neis , ducto fanguine ex annulari digito: E ba ipfa,admodum ritinn ,& ordinynia
item cuticula , qua infantis caput naſcen
cis , eft inuolutumi; panis incoCus , fiue
maffa cruda , vel coactus in placentam ;
Dint . The vel lapis, vulgo dictus, calamita; benefi
prut.. 19. cijs eft priuandus, & in carcerem detru
Grilliguo dendus: idem dicendum & fitabufus va
14. Men fis aut veſtibus facris ; verbis gratia , alta
war. Buti rispalla ,callice, patina, purificatorio , ta
bernacoloEchariftis , apercligmarum
manipulo ,ſtola ,alba, velis ſanctuitij,& c. 16. erpolf
CXN Me
proponat huiuſmodifibi exemplum Re noc.et F4
gis Baltaſaris ; qui tamen non abuteba- rinac.
turad fortilegium ,fed ad vſuin domeſti- Das.fo
cuin profanum ,quodminus erat .
Sacerdos , qui in Solemni miſſæ ſacri.
ficio ,preces, quenon tendunt ad Deicul
tum , & ſalutein animæ, fed potius tendūt
in peccatum ,obtulerit , vrille cuius vela
num amorem fufe defcribit Grilland. )
9. 16. miesto
dentes . Meno: b.
Omnibus autem communes pænæ Fannat
funt fequentes : qui confulunt diuinato- fupra.
res,vel remedia( illic ica videlicet petunt
à maleficis, in easdem incidunt Eccleſia
ſticas poenas, in quas & ipfimale fici, aut
diuinatores: præterea funt ipfo facto ex- cap. 1.260
communicati,excommunicatione tamé CA.2.61 ; ::
nulli reſeruata, & fi fint clerici, poffunt 26.415.
deponi, tam vero clerici, quan laici, de- le s.c.de
malleis.
nitentiam.Iure autem ciuili , eandem di- l.z.d mai
. tr.
ſcentes ,ac docentes incurrunt pænam : bas.co.tit.
qui Magosin domum fuam vocant, cau carol.cã.
fa artis exercende , prilatibonis debent fit.f.109
in inſulam deportari: quiMagosconſu- de lame.
lunt gladijpænæ ſubduntur:ex Carolina ( 11n.35:
fanctione , & confuetudine imperij,etiáſi Kirch.co
obbonum finein interroguint, velma. fol.12.04
merogo
gicis artibus,aut reinedijs vlifuerint, exi
lio , vel aliter infra mortem damnantur ,
arbitrio iudicis . Deanatoria præbenci
bus, dictum libro 3. part. 1. quæft.z. ſect .
2. in fin ,
Incantatores Serpentum , fi præcan
tatione fi à dumtaxat implorant ( implici
ter , & deuote auxiliuin Dei , abfque alia
fuperftitione ; vt culpæ , ita etiam exper
tes ſunt : fi vero Diabolum inuocantex
preffe , veltacite , erunt puniendi pænis
commemoratis Sortilegorum . Vt autem
queant ifta diſcerni,aduertendum ad ver
cantationis : quia fiin eis infunt aliquam
verba extranea, velignota nomica, aut
characteres, fiue alia, quæ conducúe per
ſe ad effectum inteneum ,Lara res Diabo- Summo
lica , & fuperftitiofa debetcenferi. Dicen cif.etfeq.
dum idem in cæteris remedijs contra Grill qu.
maleficia . 11 .. 28 .
Quoad affrologos iudiciarios, chiro-" Farin.
manticos , & buiufnodi diuinatores , Gi 100
tan
 Liber Quintus.
cum prædicanteuentum , vt poffibilem A Lamiarum . Sed Lamias noftras, non el mar,Beji
prælunptiue, & inclinatiue, non ſunt pu
Berbe.in niendi,vtſorcilegi ; li vero predicant , vt
Viar.iur. infallibilem ,vel neceffarium ſunt hæreti
ub. 8.n. ci ſortilegi, & contra eos videnda Bulla
in 6.
Grill. g . Sixti V.contra aſtrologos edita 1985.
11.n. 16. Qui præbent poculum naturale abor
12.9.3 ſus,vt veneficipuniendi;non vt ſortilegi,
14.FA niſi fortilegia admiſceant. Quando Epi
rin .fupr. (copus captiuum habct aliquem ſortile
7.112. v . gum hæreticum , fiparatus lit homo illo
abiurare, & condignam ſubire poeniten- B cenlent Catholici communiter . 2. La
deaborlu
Serti . tiam ;non poteſt eum traderebrachio la
i b.fenten- culari,nec eciam poteft aéta iudicialia ,feu
tiam fan copiam proceſſus eius vllo pacto cú iu
guinis., dice fæculari communicare : alioqui iure
sor. vel Canonico incurreret irregularitatem ..
monac. Duintaxat enim quibuſda cafibus forti
Anchat . legi hæreticales pollunt tradi brachio fæ
in cap.ca culari. 1.fi tuerini Doctores ; & feducto
que dere
gulintis res , niſi ſponte ſua Ecclefiam redierint,
in 6.9.4 . & hçreles abiuraține , ſegue contra illas
* Fari.fup: Itrenuosprębuerint.2 . li fint relapſi .3.li C
c
m.ios.Si fincimpoenitentes, ad quos reducuncur
prais.ca. conuicti omnia negantes pertinaciter,
59.9.ult. Quod Farinacius, d . num .1os. extendit
de bis tri etiam ad ſortilegos , qui hominem occi
bus fufc. derunt,velquid ſimile fecerunt.quod iu
Prax tn .re ciuili morte luendum eft ; vt nonnifi
59. cum aliquo trium dictorum concurrentium
Jeg: 41f: poltint degradari,& curiæ læculari tra
a Catro di . Sed in alijs criminibus cnormibusid
haret.pu yerum non effe poftea oftendam ,hęc ea
nie.ca. z. dem ſect. lite. YY. Ec quando acceſlit ad D nia vigilantes committere , & propter
Grill d. hçrefim homicidium qualificatum , aliud
4.1 9.1.
6.9. dicendum , mox oftendam.Formulasco
Menoch. demnationis quoadiftos fingulos , pete
Jup.nu.t. ex Sprengero ,p.3. mallei.
Far in . q.
20.11.87 Quando funt Sortilegihæretici , aut
hærefim fapientes, contra eos agi ficut
contra hæreticos: receptuin eft vcroque
iure, quando non ſunt tales , fed ab om
ni errore hæretico alieni, à fæculari etie
magiftraru loléc virgis cedi, ad triremes ,
vel in exilium mitti, velextraordinaria , E eſt rei impoſſibilis fictio.Quæ de tempe
infra mortem pæna,affici,interdum etiá
pecuniaria , iuxta perſonæ , & criminis
Poftalios
claru.g. qualitatein .
barefis Si mors fit alicuius maleficiati ſubſecu
nu, vlt. ta ,locum effe pone legis corneliæ , & có
Menoch. burendum forcilegum , communis eft sé
fupr. ocentia . Quoad Necromanticos, & ce
lin.C.de teros magos atquemaleficos , ſolas La.
malo es mias excipientes, idem fatentur patroni
543
Te eximendas numero cęterorum Mago br.de ber.dors ,
for
rum , communis eft lententia Theologo n. 2. BF 8
rum ,& Iuriſta rum ,vemox docebo. Fun Dahond a
damenta Godell. & aliorum ſunt . 1. La- in praxia
miæ facentur impoſſibilia; nempe ſe vo de boom
laſſe ad couentus,libidinem cum demo
perforrin
ne explelle, tempeftates excitafle, & hu- leg.c.73
julinodi.Reſpod.lib. 2. oftendimus hæc l'onzin.
dæmoni non efle impoffibilia,& ideo fi Fich.Go.
delmi
dem habendam earum confeffionibus ali.
miarum peccata funt potius cogitatio
nis, vel nudi conatus,quain facti, velexe
cutionis ideo ab Eccleſia puniri non de
berent,necà iudicibus alijs. Reſp.falſum
præſupponi,progrediuntur enim in opus
exterius: & atrocioribus criminibusrece
ptum , conatus aliquando puniendos, vt
conftar. 3. Penam minuere deberent, Iul.Cla
ætas ſenectutis, & fexus fragilitas . Reſp. rus, 5.f.
ſenectutem non effe idoncam cauſam korch.e 9.92.7. 3.
e
minue ndæ pænæ in atrocioribus deli ali quos
ctis, vc ex praxi iudiciorum , affirmat re- fequitur
cte lul.Clarus.deinde falſum fupponüt, vel inui
folosſenes in hoc peccatum incidere. Vt tu ... Go
etiam falſum fupponunt, ſolas muliercu - cultas .
las ſic delinquere :quamquam nec in hæ 35 .
reſi nec in fimilibus atrocioribus ſexus 5.1.9.60
excuſar. 4. Lamiæ debent cenſeri fimiles am6.
dormirentibus, confitentur enim crimi
na commiſſa in mencis excellu ,vel ſopo
re.Reſpond.mulca lagas immo fere om
hæc puniendas; vt propterpacta cum de
mone, coitum cum eodem , infantici
dia, legetum , & iumērorun damna , & c.
immo,& quæ in fomnis gererent , culpa
non carent, quia & ante ſomnum ea præ
medicantur, & poft fomnium ea rata ha
bent, & libiillis complacent.
s . Argumentum , pacta huiuſmodi sút
ſuunt imaginationesdelularun métium . inprax Simane,
.
Vererius quoque coitus cum dæmone , collin . 40
Itatibus, & damnis dacis narrantur corú
excedunt poteftatem : quæ de translatio
ne corporali dicunt,funt nug.e meræ.Ro
fpond.imprimis credendum contra feip
los ipforuin cófeflioni, ficut & alijs reis ,
deinde iain conformcs omnium eflete
ſtificaciones , & tam confirmatas experie
tia omnium populorum , & fæculorum ,
viid negare, nihil fit,nifiinfanire, vt be ,
Nn4
 Diſquiſitionum Magicarum
ne dictum à Sylueftro ,quibus,vt ait Pen
libr.i.de na nomo( nifi fenſu carca ) que at contra
Bigme dicere, & ( vt alius quidam de grege he
og dem rerico dixic ) quihoc auſie negare , is 04
6.17.0.co dearnegaremeridie lucerefolem , obis
mun . 68. fex effe duodecim.Et fingula nos.li.1.co
lipd probauimus. Nunc dumtaxat auctores
pacto. q . ca confirmătes cicabo. PACTVMiftud
Hacibus agnoſcunt. & habentpro certo , tum .
dänis THEOLOGI, vt poft Cyprian . libr. de
9.11,de duplici martyrio . & D. Auguſt. incapite
cocubicu, illud 26.quxſtio. 2.tenent D. Tho .2.2.q.
transla 95. & 96.Alex.Halenſ.p.2 9.184. Albert.
rione lo Mag.in 2.d.7.art.vlt. Petrus de Taranta
cal.g.16. fin, qui poftea fuit Innocen . V.)ibidem ,
13.2 . Petrus de Bonaucnrura , ibidem . Guido.
Carmelica.in ſpeciali quæft.quam de hac
recompofuit iußu Papę loan.22 . Scot.in
4.d 3 +.Gabr.in 2.d 8.quæft.2.artic.4.S .
Antonin 2.part.titul. 12.Guilhelm . Pari
Gienſis.in tractar. de fide, & legibus, Syl
ueft Tabie. Angl . Armill. Grafius, in ver
ſic.ſuperſticio, & verſic.maleficium.Ger-
fon.in 1. part. Trilogio Theologiſatæ A
frologiæ , Ioannes Tricchemiusharun
rerum nimispericus, in qq . àMaximilia
no Cæfare propofitis ;Franc.Victoria re
lect.de Migia, Alfonſà Caſtro ,li primo,
de iuſta hæret.punit.cap. 15. Eymericus ,
direct.inquiſit.cap 43 & ibi Penn.com
mem . 68. Bernard. Commenſ . in diſpue'
ratione poſt Lucernam Inquiſirorum ,
Sprengerus, in Malleo, Niderius in for
micario, Hollenus, in Perceprorio , Bafi-
nus,libro de Magicis ,Barcolo .Spinæus,
contra Ponzinibiuns, Sylueft.Pieras, libr.
de ftrigiinag . & dæmon.admiran Franc.
Picus,Dialogo .Atrix ,laquerius,in fingel
lo hæret.Ioſeph.Angl.in 2: quæft.deMa
gia . & nouiſsiine Sebaſt. Michaelis , in
Pneumalogia , Creſpetus deodio Sarana
in homines, & Petrus Binsfeld. part.i.de
confeſſ.ınaleficar.prælud.numer.7. Car
dinal. Toletus,libro 4. ſumm . inſtructio .
Sacerdot. capit . de magica . 15. Idem eft
luritis.afferucre, Grilland . libr. 2. de for
tileg. queſtio . 3.Murcin .de Arles , tra
ctat. de fuperftit. à numer. 85. poft vete
res lo.in. Andreæ , in capit.accufatus S.
fanede hæretic. in 6. Archidiac. loann .
Monac. Guilhelmum . de monte Landi
no , & Bartholomæum Raymundi, ibid .
& Tacis fatetur Oldrad , conſil. 2 10. item
Turrecremata in cap.illud 26.quæftio . b .
A Berber, in viatorio iuris titul. de fortieg.
Simancasin prat.capit.11 . & in Infticut.
Catholo.Dainhaud.in practat.crim.Na
uarr.in Manual.cap 11.num.25. & in ca.
numquid Coin.de pæn.d.s.Menoch.de
arbitr.iudic.caf.388.Farina. prax.crim.q.
20. Florimund.de Remundis , de Anti
chriſto cap.7.nu.s.Nic.Remig.opere de
demonolacr . Quódquecaput,eft expref
fe hoc docet loan.22.in fua extrauag .
per fpecula.
B Ei quia contra hæreticos agimus etiã ,
ex ipſis hoc accurate docent,Lamb. Da
næus, Dialog de fortiarijs,Ioa. Bodi.li.de
demonoin .Thomas Eraſtus , ir Furnio.
Georg Pictorius,in Reſolu.an fogęignis
mulcta daminandæ.Horom.conf 98 .
· De Venerio coitu fuccuborum incu
borum , hoc tenent cum Inn.8.Póc. in bul
la de hacre edita , & plurimis S. Patribus
Alex.de Hil...par.9.78.D.Tho.D.Bon .
Scot.Dur.Gab.Dionyf. Cartuf.in 2.d.8 .
C Guill.Parif.de vniuerfo p.vlt.ca.2 ;.Abu
lenf in 6.Genef.q.6 . & in 7. Exodo.q.12.
Alonf.à Caſtro ,fup.c.16.Caier.in 2.2.4 .
99.art.3 -SixtusSenenf.li.s.(anct.biblioth.
anno 73. Barthol.Med. 1.2.9.72 artic. 2.
Spren.Nide.Sylueft.Pic .Holen :Spin. Vi
ctor.Mich.Crefper Tolet.Angl.Binsfel.
Commení.laquerius, ſup. citati,& Vlri
cus Molicor,in Dialog.cilin Sigiſmundo
cap.s. & .
Ex juriſtis, Marti.de Arles ſupr. Grill.
D lib.2.9.7 .Sinanc.& Remig.fup. & loco .
rum omnium acta dehicre iudiciaria .
Nec non prædicti quinque hæretici ; &
ipfemet Lutherus , in Conuiuialibus , ve
appareat mendacium Fichardi , boc attri
buendis folis inquifitoribus, & Papatui
addictis, vt ille loquitur.
De Grandineteinpeft. & c. huiuſmodi
que probatur omnino à Theologis, arg .
C.I.lob , vbi, D.Th.& Cart. idem docue .
re Patres ,in c. nec mirū , 26.9.5. D.Aug .
E lib.8.de ciuitat.Deic.19 .Ifidor.lib.8.Ety
mol.c.9.lono.in bulla fua ad Inquiſir.D.
Th & cæteri Scholiaft.in 2.d.7 .& 8. Ca
ſtr.Sil. Spineus,Hellenus, Sprenger. Mi
chacl. Toler. Iaquer. Nider.Victor.Ang !.
Binsfeld . & alij citati. E.x luriſtis. confen
ciunt, Siman . Menoc. & Damhauder. &
Remig . & Comenſ.citati; Azo :Godofre.
Bart.Angl. Bal.Saly.in l.4.C.demale, vbi
tex.aperte hoc confirmác. Bonifacius de
Vira
 Liber Quintus. 545
Vitalinistrac.de malef.ca.de forcileg.lou. A argumentationem ,ad me à V. Cl. Phi.
ab Anan.in capit.s.deſortileg .Grilland. Numarno Secretario oppidi Bruxellen
libr.2. q.6.Franciſc.Baldouin.lacob,Rę. fis isBrabantia , poeticaarte , fed pieta
uardus, & alijad 11.XII.cab.Petr.Gregor. to clariore, cui cum illis quotidianæ vali
lib 34.Syncag luris vniuerfi cap.11. katiunculæ pro veritate , præſcriptam :
cap.13.Petr.Matth.in 7. Decretal.titul.de Manifeftum eft ] (inquiunt )Doctores,
milef. & incantat. Nec non tres,illi hçre demateria fagaruin fcribentes, ad vnuin
tici quosnominaui, & LutherusArchi omnes hoc admittere , quod inuliercu
hereticus.
læ à dæmone fæpe illudantur , ac deci
De Translatione Corporali cam per piantur: ita vt per imaginationem cogi
demones fieri poffe , & folere ex patribus tent, & credant certe l , e perpetraſſe ,ac
docent Clemens, libr.6. Conftitut.Apo- B feciſſe veraciter,c a quęcantum in ſolas
ftol.capi...Arnob.libr.2.cont.gene. Ege phtalia opera Diaboli mentein obfu
fip.libr.3.de excid.Hieron . Cyri. Gicrof. (cantis obuerfata ſunt . Non facistutu er
Catechel. 6. Maximus Taurin , fermon . go agere iudices , quando confeffioni.
de Natali Apoſtol.Ephip.l.n.contra hær. bus fagarum , fiue voluntarijs , fiue per
30 Geor.libr...Dial.cap 4.Et alia exem vim extortis , fidem adhibentes, eafquc
pla ſuggeritloann. Cæfepius Monachus pro fufficientibus habentes, probationi
Ciftercienſis,librs.cap.27.34.56 . & quæ bus , miſerasillas, ac forte inſontes ſup
his addunt Bart. Spinæus, contra Ponzije plicijs tradunt , quę , cum deceptę func
nib . Grillandus,Caftrius Remig. & Bin negare non poffunt, ea , quorum ſe re ,
sfel.à me citaci. vera reas putant. Quamobrem cuiuis iu
Eft iſta communis fententia Theolo . C dici merito fcrupulus naſcatur. Quia con
& lurift.S.Thom.Scot.Dur.Caie.Siueft. feflio in hac re pro fufficienti probationc
Angl. Victor. Caftrij, Sprengerij ,Nide haberi non debeat,cum fieri poſsit , vtex
rij,Iaquerij, Michaelis, Crepeti,Toleti, errore deceptę mentis procedat confel
Spinxi, Pici, Guill. Parif. Binsfeldij, & fio . Quo igitur pacto iudex poteric dino
aliorum cicatorum : Turrecr.in capit.Epi ſcere : Vtrum in indiuiduo reus rea ve ,
ſcopi 26.quæftio.5.Grill.de fortileg quz quçei offertur, fit per imaginationem de
ſtio . 7. Pennæ ſupr.dic. commun.68 vbi lula ,vel vere commiſerit quę fatetur.
citat Commenl .& Albert.de agnoſcend . En Rhodus en ſaltus, quinó agnoſcat
cath.aſſertion.quæft. -4.nunc 2.4. & va argumentum Vvieri,cuius venenum Ca
cat hanc ſententiam communem Theo lidius Looſeus,in Alemannia , hauftum ,
log. & veram , vt eft reuera . Necei re- D & eiuratum , in Belgium , prçfertim
pugnat Nauar. cap .11. Minual. numer. Bruxellam diffudit , vt antidotum pro
38. nam voluit ſolummodo negare : eas pinem tam periculofe poris , primum
vchi,cum illis circumftantijs, quæ expri nebula ratiocinationis , ſeu vaporis no
muntur in d.capit. Epiſcopi . Ratuni er xij exhalatio , remouenda . Nempe
go maneat , quintum hoc argumentum prętexitur pretenſio ſcrupuli ex confef
plane falfis præſuppoſitis nici, Mire ta lione falla , & erronea , quam conten
men circa hanc deluſionem Lamiaruin dunt efe quando ex nuda confiſsione
pertinaces funt earum occulti quidam proceditur . Quis vnquam afferuit ( non
Parconi. Arripiunc occafionem ex d.ca ego quidem vſquani ) foli ftandum ,
pit.Epiſcopi (de quo nos mox copiofe , confeſsioni? cerki ſeniper , & poti
& luculenter difcremus. ) Quia deluſas E teor in hoc crimine , ex nuda , & lola
Herodianas illas canon aſſerit : ficratio confeſsione rei procedi non poffe , cum
. cinantur: fille delula , ergo , Ġ noſtra Bald. & Angel in libr. 1. C. de contest.
Ariges . Arquia honines ; alias nec ine quia ex tali non videtur fatis iudici con
princcinulle ftolidi,animaduertunt non ſtare certo poſle de crimine quod tam ' n
Lutis valide inferri. Ergo faltem ( inqui neceffariuin , eft ad condemnandum ,
uar) poffunt etiam deludi. Vnde igitur exſenrentia cominuniore . arguin . libr.i.
cum aliqua in iure Giftirur, iudici confta 9. item illud , & ibi Bartol D. ad Sylla
bit eain non delulam, quæ potuit ? Ne nian.Sed contendoprratogifmum laterc
quid diffimulem , in yobis ipforummer in hac folius nudę confeſsionis nuncup2 .,
tio
546 Diſquiſitionum Magicarum
ciane: Etideo ,vtin omnibus æquiuocis, A reatu ,quafi illufum , ex hoc quidem folo
ofle neceffe prius diſquirere,quid vocem ( quod prætexitur ) capice , quod deludi à
nudam conteflionem.Si de confeſſione dæmone aliquando tales contingat ,ſed
legitima, & rite facta loquuntur, in qua , tenetur ei, & abſolutionem , &pæniten
& adfuere indicia( alioquin nulla foret, ) diam impendere ? Igiturnec iudex fori
& reliqua de quibus differui , fupr. lib . s. externi,lola fretus coniectura quia delu
fection. 11.certum ,eft acmanifeltum eos di ſolent, poreſt ftrigumiuridicæconfef
allucinari. Nam leges humanx talem có fioni fidem derogare . Quod inde etiam
fellum habent pro iudicato : & in Euange ſtabilitur, & maleficiſe conspiraſſe in rei
lio Paterfamiliasferuulum nequeam ,ex publ. vel principis perniciem facerentur:
ore eius (hoc eltex confeſſione) iudicat , allufionis capite nullus iudex auderet eos
& ex tali confeſſione indicijs fulta , quæ B abſoluere , vel dimittere : ſed cenferetre
ad corturam per ſe ſufficerent, reum . obligatum ad reorum condemnatione
damnari pofle , non eft dubicandum vt procedere, vereorum lelæ Maieftat. Et fi
merito cenſuit poft alios Daniel Molle hanepublicam iniuriam negligeret , ipfe
rus, part.4 . Conftitutio . Saxonicar. ſect. à ſuperioribus iudicibus in ius vocaretur,
2.numer.i3 . & hoc in terininis,de crimi ac ille ipfe fiſciprocurator ( tam fomno
ne , & confeffione ftrigum accurate pro lentus , velcontemptor diuinæ iniuriz )
bat Arnald. Albertinus,de agnoſcen .af nactum ſe ſpongiam crederet ſucci ple
ſertion.hæret.quæſtion.25.quein legem nam ,quam aueret exprimere: Cur ergo
labet . Side non rite facta ( verbi gratia ſegniori elle liceat in Dei iniuria , quæ
deftituta indicijs ,improbabili, velimpol perſpicue in maius Ecclefiæ , & naturæ
fibili )loquuntur:illisaflentior : ſed nego c damnum vergit? Denique fi in furtis , la
hoc in cafu propofito locum habere . Na trocinijs , ſacrilegijs, adulterijs, homici
quæ Lamiæ confitentur, nó ſunt impor dijs, falſæ monetæ , Sodomiæ , & c,crimi
fibilia ,necimprobabilia peritis humanæ , nibus ftari poteft legicimæ confeſsioni,
& diuinæ philoſophiæ , ſed admirabilia cur non in hoc quoquedelictoIniquum
tantum.Probatum id à metoto lib.2. Di plane eft aliam exigi certitudinem , quá
[quiſit. Magicar. Nec vmquam iudices quæ iuxta criininis naturam poteft habc
probi ex tali nuda confeſsione procedūt, ri,fi cuiuſquam autem ,certe huius crimi
vel ad damnationem , velad torturam , nis ca eft natura , vr de eo ferme iudicia
vel adcapturam ,aut inquiſicionem ( vide liunde nequeat conftare , quam ex indi
dicta ſupr. ſection.2. verſ. Quarto requi cijs,præſumptionibus , &reorum confeſ.
citur)femper enim indicia requirunt, qui- D fione,co quod clam committatur , & fæ
bus aliquando validius, aliquando imbe pe nulla poft fe ſceleris veftigia relin
cillius, fufficienter camé confeſsio aftrui quat . quare hic potiſsimum locus eft fen
cur: quæ indicia qualia eſſe debeant do . tentiæ ,volentium folam legitimam , quæ
cui, ſupr.ſection.3. & 4.per tot.& nópof verifimilis fitreorum confeſsionem jo ta
funt particulatim , nig ſpecie factiin par libus delictis ad condemnationem ſuffi
ticulari propofita,explicari.Cur ergo me eere,quam admittit Godelmannus, lib.3 .
tuunt ſtare confeſsioni fic legitimæ fa de Lamijs cap.ro.num 47. & tenet Mol
Otæ ? In foro poli ſtandum , eft confeſsio lerus,d.ſectio 2.à num.11.atque ita prius
ni proponentis in exomologefi peccata deciderat lul.Clar.S.fin.lib.s.recept. ſen
ſua etiam abſque vilis indicijs ,cur non tent.quæſt 55. quomodo autem dicatur
in foro fori cum indicijs? fi Dei vicarius e conſtare de delicto .Nonne ſunt hæreti 1
1
illic peccatum non metuit, curhic vica cis annumerandi ifti fæderati partiarij dę
rius terreni Regis formidetian tempora moniorum ? ſane id communius receptu
riæ pęnæ maior eftdolor,quam æternæ , docent Grill.quæft.20.num.ic. de ſorii.
aut primæ mortis grauius periculum , vel leg.& Clarus, d.quæſt.Ss . verſic. poteft
damnum, quam fecundæ ? Quid ? quod . etiam, & q.4.verf. 1. quos ſequitur Mol
in ſacramentali confeſsione tenetur lu ler. & fupr. Quis autem neget ad hære
dex Itare rei confeſsioni: adeo , vt fi di ſeos condemnationem fufficere legiti
cat ſe talia patraſſe , non poſsit confeſſa mam confeflionem , nam fi qui à grauſ .
rius illum reijcere , fine peccati mortis Simisiuris interpretibus temere velic diſ.
ſentirc ?
 Liber Quintus . 147
fentire:Bald.inl . fi quis non dicam rap. A betur, quia legitima confeflio , vera ello
C.de Epiſcop . & cleric. Felino in capit . præſumitur contendenti deluſam ,probà
audiţis extr.de præſcript Arelatenſi in tra tio incumbit; non probanti , merito obij
atat.de hæret. Notab.2.Quamobrem cé citur ,neminem , qui aliasmente conftet,
leo non tantum iudices ſecure poſſe ſta ſtulcum , vel deluſum præſuini, niſi probe
te tali confeffioni, fed etiã teneri ſub cul cur. Videte in quem ſcopulum iſti impin
pa lethalis peccati. Quia cum iudex ex of gunt, dum fcrupuluns timent.Scrupulo
ficio , & fecundum leges reum damnare rum proprium eſt facere, vt tiineas , vbi
tenetur:ſi non damnet eum , ex cuius ab non eft timendum , & contemnas ybi
Solutione periculum imminet reipubl . & merito fit trepidandum , ficiftidum vi
ſcandalum maliexempli pleriſque gigni tant, vel fingunt le vitare, inanem culpā ,
tur,ad damna inde prouenientia tenetur B in verum crimen incurrunt.Vbi impius
relarcienda , vt docebo in fine huius fe interficitur( ait D.Ambrof.lib.z.de Para
etion.16.Nec difficeri quis poteft ftriges diſo ) Chriſtus infunditur ; vbi abomina
elle noxia reip. & conariquam plurimos tio aboletur,fanctificatio conſecratur, Ima
poſſunţin ſocietateni criminis pellicere , pium eft { fcribit Caffiod.lib.9.varior.in e
& carum abſolutione bonos iure optimo dicto Alarici) iudices illiseſe indulgen
fcandalizari : ſecundum leges vero tales tes ,quos celeftis pietas nonpatitur impu
à iudicib us legitim e captas,fortas,confef nitos. Hæc de ſcrupulo pretenſo.Nunc de
fas puniri morte debere.Conſtat ergoiy ipſa deluſione manum conferamus .
dices hoc facere nolentes læthaliter pec Priinum dicunt: Manifeſtumele Do
care in Deum,& remp. & quod hinc co &tores de fagarum materia fcribentes ad
ſequitur tales Iudices in hoc propofito C vnum omnes hoc admittere,quod mulier
manentes abſolui in foro coſcientiæ nul cula à damone lepe piantur, ac illudan
latenus poffe: quod accurate perpenden tur:ita vt per imaginarionem credant,ac
dum eft eorum confeſſarijs . Quis neſcit cogitent certo ſe perpetraſſe, ac feciſſe ve
iudicem teneri ex actis procedere ? aut raciter , ea quæ in fola phantaſia opera.
quis vmquam Syndicatuin intendit , aut Diaboli mentem obfuſcan is obuerfata
in foro fori reprehcndendum iudicauit , funt. ] Siſte gradum.Bonam horum Do
fi ſecundum allegata , & probata ſenten toruin partem non oſcitanter per legi ,
tiam tuliſſet? Duintaxat quidã excipiunt , & nego ad vnum omnes hac dere idem
fi priuatim certo fciret reum elle innocé lentire, quoad id, quod de facto contin
tem , quod ipſum tamennultorum gra :: fed tantuin conueniunt , quoad id ,
nium Theologorum , & communior lu- D quod poteft contingere.Fatenturomnes
riſtarun ſentecia non adınittit,nifi in eo , vnaniiniter fieri poffe, vt mulierculæ de
qui legibus ſuperior eft, negat in ſubſellij cipiantur:immo , & viri , nam ne fexus,
inferioris iudicibus , fed hoc loco nullus quidem mclior purus ab hac contagio ,
huic exceptioni locus eft . Nemo enim ne: ſed virum reipfa fæpe decipiantur: ité
aduerfariorum affirmare audet certo le vtruni hæc deceptio in cunctis, quę faten
fcrire illas delaufas & elle innocentcs, tur , an in quibuidam tantum locum ha
præter V vierum , Ponzinibium Leoofeú beat: non idem ſentiunt,nec ſcribunt. Po
& fimiles, quorú iam explofus eft error , zinibius, V Vierus, & fimil. videntur vel
obftinatione , & impudentia , & infcitia le femper illas deludi: Alciatus , Duar.Go
plenus fed dicuntdumtaxatfæpe illas de del. & alij, videntur velle tantum deludi,
Ludi, & idcirco in indiuiduo iudicem du- E quoad pleraque : & quidem quoad hæc
bicare , Verum hinc ego contra infero , femper: quorum omnium iain explofæ
quando in indiuiduo iudici non conſtat ſententiæ indignæ ſunt , quibus refellen
deluſam effe ,teneri iudicem legitimerca dis iterum calamus deſuder. Communis
rum confeffioni ftare . Quæro ,fi noftet Theologorun, Philoſophorum , luriſta
non effe deluſam , nonne damnaret šG rum , & oinnium Ecclefiafticorum Tri
damnaret, quam ſciretnon delulam : cur bunalium , & fere omnium ſecularium .
non teneatur etian fallam damnare, qua fubfelliorum ſententia cft,illuſionem hác
nelcit delulama femper fane præſumen in paucis adınodum rebus, feu facti ſpe
dachnódelala , donecdelula fuißteplo cicbus, acmpedelationc ad conuentus ,
 Diſquiſitionum Magicarum
transfiguratione , & carnali copula cum A dicens confeffamfupplicio legitimo,mikit
dæmonibus & id rariſsime in his ipfis peccabic , ſed error experselt culpæ.fun .
contingere , fic præter cæteros diſerie ctusenim eft officio fuo,qui fecundum
fcribunt laquerius, Comenſis ,Sprenger, allegaca , & probaca , & publicam cófcien
Michaelius, Binsfeldius,Remigius. Pec tiam , immo , & priuatam ( cui dubitatio
cant itaque diſputatores ifti , primo cum folanon repugnat )ex iuris norma iudi
aſſeruntomnes in hac delusione conue cauir . Præterea fi quid ifta ratio valerec
nire : fecundo cum quodde quorumdam in Similibus valeret ; in quibus tamen ne
caſuum , ſeu viſionum confeſsione con moiudiciorum vel legum pericus vllate
ceditur, id ad cæteros extendunt, de qui naseam admiferit: Quàın fæpè cormien
busidem negatur:tertio dum ,quodrarif corum acerbitas falfam in proprium ca
fime contingere , imo quod sapram B put Ecorum confeſsionem extorquet: cr
contingere poſle multi dicunt, id iph fic gone iudex, qui ex confeſsioneper qua *
interprecantur : quafi crebrum eſſe', veb itionis cruciatum exprefla , fcd alias legi
frequentius ab omnibus concedatur.Sin cima, reum damnauit , non fecurè pro
fatentur id frequentius , quidem non ef ceder? fæpè fit, vt mulei tcltes pecunia cor
fe:cur non potius; quod frequentiuscffe fupti in vnum teftimonium conípirenty
folitum amplectuntur: & animo propen nec occurrat contra illos excep: io , vel.
dent ,vt ex frequentius contingentibus depulfiofufticiens & tamen reus vere fit
* confeſsionem veram , quam falfam ele innocens: ergo teltimonio legitimno te
præſumant. Sicutlegislawori( ſecundum fium iudex non tuto nitatur ? Quis hæc
Theophraftumn , ſic, & iudici oculus me ferar? Gimilia ſunt tamen , quæ aduerfarij
tisabeo quod femet,aut bis accidit , ad C adferunt. Quia quodadiudicem attinet,
id ,quod fæpius confueuit,sransferendus. qui decipitur,parum , velnilul-attinet,qua
Deinde peccant , & largius, cum ex tali excaufa decipiatuit, fi peccaturusidcirco ,
præmifla propofitione infcruut: Non far quod fine fua culpa deceptus condemna
tis ergo tuio iudices agunt, quando.confor rit . Necad rem pertinet,quod deceptio
fionibusfagarum , liue voluntarijs , fiue ex quæſtione, vel teſtimonio ', vel ex rei
extoriis per vim , fidem aabibent , ceas fpontanea confeſsione ſit orta: quia lup
pro fufficientibus , ad damnationem pro pono in his omnibus æquè iudiciorum
balionibus habenr. ] Errant , inquam fic lvlemnia cuncta rite obferuata fuiſſe . Si :
argumentantes. 1. quia videntur velle ergo talia ad fubuertendum omnium pu
fubindicare iudices hoc nunquam tuto blicorum iudiciorum ordinem , & ratio
facturos: quodex præmiffa tamen pae- D nem fufficere debent; valebit illa argu
ticulari propofitione, cos inferre recta ra mentatio : fi non ſuficient, inualidus eft ,
tiocinandi ratio non perin itcit..Ais , tæpè & obtulus ifte mucro à deluſione peti
decipiuntur ; ergo iudex nunquam caru , cus.Qui etiam inde retunditur quod hac
confeſsioni cuio credat . Nego coole in rc eadem quoque eit ratio fafcinatio-
quenriam , quæ vt valeret, ſen perdecipi. nis , & ceterorum crminum.Nam ctiam
eas forct necefle, nunc nec ſępc,fed rart quod alia crimina reosà de onibusde
fimè decipi deprehenduntur. Sæpiuser luci poflc conſtar; vt quoad homicidium
go errarei iudex non credens, quam cre vim publicam adulterium monetariam ,
dens. Quod fitantum hoc volunt , ali & c.li faciat dæmon , vt quis puter a fe fa
quando delulæ funt: ergo à fic delufis ali Gtum , vet ali videantur videre fe Petrum
quando iudex.rapi poteft in errorem... Ve E facientem , quod alie: s fecit: Nemo tamé
rum id quidem ,lej & illud verun ; ſæpil in abjs criminibus ad eorum liberatione
fimè, & terefi ( fere , femper compotes: à pana juris vnquam huc colore vij.vo
mentis funt, & erroris vacuæ , & velum luit :quia nullus tuit , gnitam frinolx de
eſt , quod confitentur, ergo iudex.con fenfionis vanitate non profpexerit.Quoc
feſsionem illam fequens fa piſsimè, & te fomniantibus i lufioncscontingat q , uas
sè fen :per rectè iudicabit, & our quam , hominesputant fibivigilantibus oblatas ?
velvix vmquam ab illis. in errorem de quor in ſomnis aliquando cædes , inccs
ducetur .. Amphus dico , quamuis dedu dia , proditionesnonnulli fibi vidéturde
serctur ; li confcisio legitimafuerit ad fignarci Quid hago lomnice v.g.Petrus
le
 Liber Quintus.
fé Paulum capitalem inimicum gladio A
craijcere, & Paulus gladio traiectus repe
tiatur.capiatur Petrus, & putans fe, quod
tantum commiauit , reuera patraſſc:
ideo {ponte aur in tormétis homicidium
à fecommilum fateatur,quod alius com
miſerat : quæro , quid iudex faciat :abſol
uet ? non licet legitimè confeffum , dam
nabit ? innocens cftreipſa . Innocens pe
ribir: & tamen iuſtè ,ac autò fuerit à iudice
dānatus. Idem ſibi reſponſun exiſtiment
ifti,qui cauſam tam friuolam quærunt,in B
tam inmanis iniuriæ Deo , & reipub.illa
er diſſimulacione.Verum hęcdcargumé
u forma, & validitateiam nimis multa.
Venio ad rem ipfam , & inquirere ſtat,
an aliqua regula tradi poffit , qua iudici
conftet ;an vera ſicconfeffio Strigum ,an
vana, & illuſoria ? Prius quædam funt fun
damenta pręiacienda,ve firmiorſit ardua
ſtructura .
Notandum imprimisca , quæ magis
accidunt, aliquando fomno depreffisacc
cidere,vi quæ Toftac.Olaus,& Baptiſtaa
Porta de quibuſdam narrant : aliquando
ccrto , & perſpicuc vigilantibus.Nam cer
cum eft auguria, & reliqua maleficia , de
quibusS. $ . nonvnoloco egit a vigilan
tibus acta, vt à Magis Aegypti , Exod. 8.
Pythonilla Saulis , 1.Reg. 28. maleficis
Manaſſis, 2.Paralipomen.capitul.3 3.Ba
laam ariolus vigilans imprecari folicus,
Numer.22.Sæpe etiam ,quod vnus ſom
niauit , hoc alter verc patrauit , vt ludic. D
7. Madianita miles ſomniarat, quod Ge
deon in caftrairruens vere fecit. Vnde
fit, vtpoflit, quod vnifagæſomnianti ,
hoc alcer vigilanti vere contigiffe : quare
non polunius exhuiuſmodi narrationi
bus,quç particulares funt,vniuerfim col
ligere femper verè; aut ſemper falsò hæc
contingere .
Nocanduri ſecundo folere hominem
deludi , vel imaginarie tantum ,feu inter
na imaginatione, quando in rei inanem E
Similitudinem cogitatio tendit, quafi in
rem veram ſenſibus obiectam , vt fit fom
niantibus. Quod non videtur ferè vnquā
habere locum in frigibus noftris, quiafe
rè ſemper concurrunt circumſtantiaali
quæ ex quibus patcat , delictum earum
iinaginarium non fuiffe , vt cum effectus
reſultat in alio ,quam in ipſa ſtrige, puta in
ægrisin maleficiato , & c. Vel deludiqur
549
homo per præſtigium , quando immuta
tio oritur ex parterei viix, & non ex par
te videntis , quia res aliter oculis videnda
obijcitur,mutatoforte medio , & alijs fpe
ciebus ad oculum deductis, quam reuera
obiectum præfert,vt cum videtur effe lu
pus, velcattus, qui homo eft.Atifta dece
prio locum habet in præftigioſis meta
morphofibus, quando ftriges fibi, vel a
lijs videntur transformatæ ; fed generat
cancum deceptionem opinionis , & con
fiftit cum vero crimine homicidij , & c .
Vel denique Git illuſio per apparitionem
reiqualis eft, & qualisapparet;ſed per dia
bolum de nouo fabricatæ ad alicuius ve
ræ rei fimilitudinem ; vt quando diabolus
corpus aereum allumit ad fimilitudinein
viri, vel fæminæ ,velhirci, & talis apparec
ſtrigi. Tunc tantum deludicur( trix , lipu
fet elle verum hominem , vel hircums,
qualis apparet. Sed tunc decepcio potiffi
ma eft exparte obiecti;ex parte vero vi
dentis non eft deceptio in fenfu exteriore
fcj in opinione; quia vnum putat pro alio
ficamcn huic viro ſuccuba fit mulier , vel
hunc hircum adoret,vel hoc hirco tranh
feratur ad conuentum , non eft decep
tio , quo ad criminis reatum vel mali
tiam .
Vnde fit manifeftum in hac materia
duplicem conſiderandanı. & diftinguen
dam illufionem vnim opinionis, & alte
tam rei: opinionis quoque illuſionem el
fe duplicem , vnam quando fallitur opi
nio , & cum eafimulſenſus exterior; alte
ram quando ſolaopinio , vel folus exte
rior ſenſus. Opinio quo ſenſu deluditur ,
quando per præſtigium videntur libi la 1
gęcquirarein hitco viro , & ab eo deferri
ad conuentum :quando rein habent cuin
dæmone , & putanteum in proprio cor
pore, & proprio femine concurrere: quá
do putant fe transformatas in cattos , &
fibi velalijs cales videntur. Et certum eft
eiuſmodi delufionem folam eas à pena
Sodomæ vel homicidijpatrati non libe
rare, non magis quam fimilis deluſio ex
cufabat illas d , e quibus in d.cap.Epiſcopi.
Fieripoteft,vt fic hodie multæ illarú fim
delulæ aliquando :fed tunc iudex debet at
tendere ad factum ,an fic equitarintan ſe
dæmonicómifcuerint, an puerű ſtrigauc
rintan ea fecerint, quæ ad transformatio
aem vel ftrigiportiym Diabolus. docuit .
Sola
 DiſquiſitionumMagicarum
Sola opinio decipitur ,quando putant A Quod fi( quod rariſsimum nihil ali
demonein elle Numen , aut ei deberia cenatis Griges, nihil cooperatas appear
dorationem , aut cfle omnipotentem vel ruerit; & ęquè dubitetur,an perdçmone
omniſcium , vellargiturum illis beatitu hçc fintoperatę , ad fingulares circum
dinem , & c. hçc decepcio non excufat à ftantiastum iudicirecurrendum :& quia
pena , vt nechçreticosreliquos, quare , calusfunt individui,ipfæ quoque condi
repepgon eft, quod ftrigun rudiores , & ciones circumſtantiarum indiuiduæ ſunt,
idiorę lic decipianair. & peculiares;nequit rcs vlla generali re
: Senſusſolus decipitur cum aliquid vi gula definiri. Poffunt tamen quafiin ge
dendum ,cangenduinque à diabolo obij nere circa fingulas circumftantias quz
citur, quod cainen qui lentu deluditur,fcit dam obferuari , non parum lucis ludici
non eſſe qualevideur, aut quale tactu , B bus zelo Dei prædicis alcis allatura ; nam
guſtu ,olfactu, auditùve percipicar , veluci quorum zelus eft in loculis vel'emotius
quando ftrigesnon neſciunt le rem ha ijs quoniam in media luce amant cecu.
bere cum iplo demone,equit: re ſuper dę cire,fruftra fol veritatisilluxerit.
monem , non mutari in cattum ; ſed hęc Præclare ( mca ſententia ) notatum .
ſibi videricantum , &c. Et talis deluſio ó . fuit à Sebaſtian Michaclio , Pneumologia
pinionis,quçeft inlamnijsdoctioribus, & operaextremo, nobis ad hanc veri inues
minus reum imperitis , multo adhuc mi ftigationem , ftrenuum veritatis athletā ,
nus à pęna ordinaria preber excufatio & fidciclaramlucernain ;Beatum Augu
nem : quia hic ex earum parte eſtinalitia ſtinum præiuifle, & fi penitiusinfpiciatar,
formalis , & perfecta. cres nobis Canones indagatorios eum
Reftat ergo d.fficultatem totam ver- C tradidiſſc ,libro 18.de ciuitate Deicapite
fari in deluſione,queeftex parte rei, fiue 18.liber ille Michaeli; Gallico ſcriptus eſt
facti.Quin nec ipla cit fiaiplex ,aut vniuſ idiomate ,in gratiam nationum cæteraru
modi . Nam aliqifindo exiſtimant Gibi vi rediga! n fide optima in compendium ;
gilantibus accidere, quod verè in fomnis que dicit . Prima regula quam tradit,
tanium accidic : hçc deluſio non magis eft iudicium defumendum ab effe &tu fube
excufat à pena , quàm à peccato , veibi fículo. Sic enim volés decidere , an quod
gratia , pucat'vna ſe delatain ad conuen . de Iphigeniæ facrificio narratur, vere ac
cum , quę manſic in loco ſopita, prius ra ciderit anpręſtigioſe ? concludit Iphige.
men verefecitomnia, que ſolent adhibe niam rcipla occimmolatain , necin fetā
ri ad ftrigiportiun ;vel putauit ſe cum dę fuiffe mutatam ,fed aliud animal eisblatę
monevigilantem commiſceri,cum tan. D dæmonis dolo,ac fute I's fuppoficum ,pro
tum Gitfomnians deluſa, fed tamen de bat abexperimento ſubſecuto , quia diu
monis amplexus expetebat, & in nefariú poftea vn:ens alibi reperta fuit Iphigenia.
ſcelus animo conferitie bar. Sufficio mali Ecdem argumento probat Diomedis fo
cia , conatus , & paétuin inituin, & obfti cios non fuffe cóuerſos in aucs ; co quod
natio perfida libi in vigilia complacens. iftæ aues Diomeder poſtea intcr le mix
& ad hoc plane deliberata: ficut obtinct 02 ,( vt & Meleagrids) fpeciem ſuam cę
in heretico ,qui quani in fomnijs accepil terarum auilins n'ore propagluerint.Vn
fet propoſicioneur hçreticam , cam vigi de colligit à demone fucius Dionirdis la
lans poftea approb.rret,ac tueretur quern bito translatos alio , & hasidis ? ! cs aliun
certo rogas maneret. decon.pulfis fuille lebit t :itas. Econtra
Aliquando putant ſe feciſſe, quod dę. E paret vera tuille Moyfis in Aegypto mi
moniple fecit ,verbi gratia, putant fetem racula , quia Nilipifces vere mortui reper
peftatem concitaſſe, panperiem agris fe ti, & lochta vincas ,ac ir eles vere perdi
ciffe ,nccenr pecoribus & intantulis intu dic · Vere quoque patientiæ exeinplari
liffe;quçtamen cuncta ex condicto ad li lobo deinonem damna de diffe, quia ve
gnumpięſtitutum diabolus patriauit ,ip. ra morsiunentorum ,filiorum , & feruo
fisid fierivolentibus ,& exconuentione rum ipfis cadaueribus , & fubrita domus
lignum prçfixuın fuftulerunt.Quid tum , ruinis apparuit,nec quicquam hortum po
( quęſo intereſt , perſe,an per alium fe . ftca viurns,vel integrum reperium .Co
cerint? firmal hane regulam D.Thomas cum
cen
 Amos Liber Quintus.
Rafet pręftigias,& illuſiones diaboli, diu A viro in S.S. & Patrum in lectione, & phi
darare non poffe:cú nó fint,non naturæ , lofophia ſolideverſato: qui ftpius , do
Seu ſubſtantiæ fubfiftentis; fed quædam ctus, & Catholicus, quia vt ait Tertulli .
dumtaxat accidentia, quç Dialectici com 3 de anima ,) dæmones foli noucre Chri
munia vocant, quorum , eſt proprium al Aiani.
teracione nararali velociter.commutari . Tertiam D. Auguſtin, regulam petic
Secundum hanc ergo regulam patetin ex multitudine teftium , conformi fimi
. criminum ,quæ ftriges fatentur,plerisque litudine narrationum : quia vniuerſorum
Veritatem à parte rei fubefle,non nudam vnanimis vbique,confenfus cxcludit om
illuſionem .' Infanticidia probantur, quia nem deceptionis , aut fomnij ſuſpicioné.
pucri quos illæ fatentur à fe necatos , à pa hoc argumento vtitur dlib. 18 ca. 18. Sic
centibus præfocaci, vel exfueti reperiun . B. in caufa ftrigum ex diftantiffimis regio
ur. Exhumatio corporum ,fepulchrireli nibus hodie idem teftantur Scriptores
gione violaca , probatur ; quia cadauera Italiæ , Grillandus, Albertinus, Siluefter,
ſepulchris eruta noningenta in locis ſuis , Spina, o alij: Hiſpaniz Ciruelus , CA
fruftum veſtimentorum ,quod dicebant, ftrius, Simancas, † oltarus:Galliæ , la
le dæmoni pro arrabonededifle, re ipfa querius, Michaelius, Crefperus: Germa
repertum abeffe á veftis parte, quam illa niæ , Sprenger, Nider , Mollerus: Lotha
garrabant. Homines, & iumenta malef ringię,Remigius,Gregoriusque: Treueris,
çiis Lefi , & interdum ab illis liberati ſunt Binsfeldius. deniqucalijinnumeri.Iplz
vbique , ad manum . quoque ftriges cum idem quod dicunt
Secunda regula eft,Arendendum an in Hifpania, dicantin Italia , & , quodin
que aferunt, finidemoni poſſibilia. fic.n. C Germania, totidem factis & verbis refe
Diuus Augultınus ibidem oftendit non runt in Gallia , & ,quod vno anno ,id alio
fuiſſe ſocios Diomedisin auesvere, & femper iam ab annis pluſquam octogin
effentiali transformationemuracos ;quia continuis in eculeo , & extra quçitio
Specifica mutatio eflentiæ vnius in aliam neslibere profiteantur , idque tani appo
- fuperat creaturæ poteftatem Scd dicit fa ſite, vt mulierculæ , & pueri litterarum a
ctum ſubtractione, & fuppofitioneilla , lioquin rudes videantur legilf.:,intellexil
quam memorauimus ,quia hoc, Diuina fx , & memoriæ mandaſſe , quæcumquc
permiffione, difficile non eft demoni. viri doctide his rebus ſcripto per Europā
Hanc regulam ſecutus eft D.Thomas J. totam varijs linguis tradiderunt,nonne
part.quæſtio.1 14.art.4. ad 2.cum fcribit , hic conſenſus vniuerfalis plus fatis con
Si agatur de reſurrectione mortuorum , D uincit, liæcijsnon accidiſte in ſomnis? na
aut fimilium rerum ſupernaturalium , & hæc fomniarunt, quopacto fic femper
ex dæmonibustribuantur , credendum oinnesidem fomniarunt eodem fibi euc
fuifle dumtaxat illuſiones. Ná licet Deus nifle modo ,eodem loco , eodem tempo
vniuerſali ſua prouidentia vtatur , ad pla re ,die , hora ? Vi medici docent ciborum
rimos effectus; malis fpiritibus: numqua quantitas, & qualitas ,diuerfaætas, & va.
tamen vtitur ijs, ad opera vere miraculo rii corporis humorum temperatio gene
la ,quæ ſibi, & bonis Angelis beatisque rant diuerfa fomnia , hicidem fomniant
referuauit : & quia diaboli dunorum fu omnino ,diuites ſplendidi, & Iro paupe
pernacuralium non funt capaces Hicre tiores egenrioresque, famclici, & dapfi
gula yli fuere veieres. Chriſtiani in diſcer liccr habiti: viri færninæque ,anus, & pue
nendis miraculis veris Beac. Petri, à ficti- E ri , biliofi & fcgmatici,fanguinei,& me
tijs Simonis Magi, teftibus Clemente , li. lancholici.ergone omnesiitos tam diuer
bro 3.recognition & Ireneo ,lib.z.capit. fæ ætatis,nationis, condicionis , tempore
57. Secundum hac quoque regularn cre alio atque alio, fimili ſemper ciborum v .
dendum eft confeffioni itrigum , quia fos, quantitate, & qualitate ,æqualitem
quæ fatentur non ſuperant vim dæmonis peramento corporum fuiffe dicent, quia
vi oftendi toto libr. 2. nec quicquam co eadem femper fomnia fuerunt ? Dicent
rum repugnat , iipmo confentanea ſunt fortaſſis hæc illis fomnia , non à naturali
omnia S.S.& Patrum doctrinz . Quare , cauſa , fed à dæmone immilla , & ideo tā
c Mex hocindicio res dccidatur , opuseft familja exiſtere.Humanumigitur,iſta ng
tucam
 552 Diſquiſitionum Magicarum
aram fuperant ,& adçmonibus,iſta pro-
curantur.Et quęro ,cur non igiturconce
dant hæcà demone fieri vere, & noiz
per fomnium illuſione ,ſed vigilantibus ,
ad talia hos mali artifices abuti,cum idil
Jis,fitæque expeditum , neque S.Scriptur
ræ ,nec Patrum fententiæ , nec rectæ ra
tioni refragetur . Quid quod non fit ve
rifimile demonem hęcfomniantibustan
tum hominibus , vbique omnibus, adeo
conformitereffingere. Id probatur,quia
hæc ab vno , & codein dæmone , fimul
eodem tempore non fiunt. nam vnus fi
mul pluribus locis,fibi adequatis ,effe ne
quit,veloperari',vt docent luft. Martyr.
quæftio.40.adorchod. & Didym.libr.i.
de Spiritu S.Deberent ergo , tot effc fer
me fomniorin immiffores deinones ,
quot funt ſorciacij, & fortiarięſicſomnia
tes, & illis conſtituis , diebusnon vacare
alteri rei, quam fomnijs eflingendis Ma
gnus,hic confenfus , magna diſcordian
mentium concordia.Solent( ais ) adına-
lum mali conſpirare.Fateor,led adınaius
malum libentius, & ideo non credendi
per ſomnium velle deludi , quosin atro .
cicra peccata vigilantes poffunt pertra
here,ideo palam magiſtelli,& concubini
effe malunt, & vere hanc Deiiinaginem
nonimaginarietantundeturpare, ince
ftareque.Longe quoque facilius , eft de
moni corpora, loco mouere, & transfer
te , cibuinpoannqıre miniſtrare , corpus
affumere, veleffingere; quanrimagines,
fimulachra, & phantafinata , cam varia
Tumreruin dorinientium ſenſuiinteriori
inmiccere , & imprimere, quia ſtrigum ,
phantaſiç eodemtempore non funt co
dem modo diſpoſitę, nec ſemper omnes:
omnium , quęrepreſentanda conditio
nesanimo;anteconceperunt, maxine
prima qua Iręc experiuntur vice nec po
teft diabolus quas, vult ſpecies in phan
tafia imprimere, vt docet B.Tho.s.parg.
mr.art.z.ad 2.Histrib. D.Aug.canoni
bus examinatorijs vltimus accedatin pra
xi viiliſfimus .
Quarta regula , & certiffimavidetur ,
cafu occurrentecircumftantiasomnesida
ligentiſſimedebere perpendi : nam hinc
claredignoſcetur, ancarcafaltum confi
tens fuerit delulus.
Nain inreadeoocculta , & arduę pro
bationis noneftmoderatizanuſenlatibo
A minisdemotiftrationes exigere,velprow
bationes luce meridiana clariores. Fum
quia dicend , etse delulum confitenteni ,
incuenbit probatio ,non vero negāti:quia
hic pro fe habet preſumptionein , aqua
in fimilibus,nemipe ,exceptis crinibus ,
hoc receptum , eit á faniore iuriſprudeo
ciun parte , vrachnittarisur probationes
alias minus fufficientes.verbi gratia inta
miun , & complicum dcpofitiones, & te
Atinonia . fic poft gloſs. Salic . Alexandi.
B Gand . & alios docent Clarus libr. 5.S.fin .
9.21 . & Binsfeld -membr. 2 - de confeſs..
malef concl.s. Idem quo plures circum
ſtanciæ concurrent, fier rei euidentior:
quando aluem aliquæ defunt , fradſunt
aliæ , hæ quæ adſuntnon eneruantur id
circo namin his circumſtantijs eadem
ratio eft ,quæ teftium.Sicut enim maioris.
inoinenu ſunt duo teftes affirmantes ,
quam decem megantes ſe victüfe : ita i
noftro -calu plus momenti obtinent dus
C circumſtanux præſentes , ad veritatem
confeffionisad truendam , quain ablen
cia , vel defectus decem aliarum ad ener
uandam , confeffionem . Nam ex eo ,
quodnoneft nihil poficiuum poteft infer
11. Hoc pofito videamus de lingulis cir
cumftantijs
Quoad circunſtanciam . Quis,feu per
fonæ conticentis ,cöſiderandum an alias
fibi menteconstet, & adrem -oppofite lo
quatur : an detfciente ſuæ , veltattinon
D inprobabiles rationes an dicatte diſcer
nere noſſeinter illuſiones in ſomnis , &
res ipſas que vigilanti-acciderunt , quod
afferebar Ioanide Vaulx , & Inquiſitores:
Gerinani teftantur , effe modosdigno
ſcendi . Minimum , vero refert an (me
idiotz . nam idiotæ quoad fenfuun ex
ternorum functionestam pollent, quam
quidoctiſunt. Actas etiamnon multur ,
ad rem pertinet,nifi fi nondum effenrdo
li capaces, quoad peccatuin ,veleriāpræ
E fenio delirarent.Nec maiorismomenti ,
eſt condicio paupercatis , vel diuitiarum ,
nam etfi pauperes facilius in hæc fcelera
pertahanan, pertractii tamen non magis
obnoxij funt deluſioni quam diuites,&
nobiles. Idein d'e rexurisdicium .Deener
gumenis ( nam fortaſſis aliquæ fágæ fi
mulyfunt energumena )cenſuerim ,quá
do calis aliqua,
ex bonisfundamentis in
dici fufpicioeft ,tunceascurarem primo
CXOP
 Liber Quintus.
exorcizari, & factaexorcizatione , code A pla . Carybas mala confuctudo : lu
loco eius confeffionem haberem quo cę
terorum . Nam quæ in dilucidis interual
fis energumenifaciunt,corumçque me
mores,luntpoftea , atque alij , quæ vero
faciunttempore vexationis , vel ( vt re
Etius dicam ) quæ tum in illis diabolus fa
cir,eorum poftca non meminerunt. Igi
tur quandocumque in iudicio rerum a
ctarum probe inemores ſunc,& circum
Atancias,cæterasidoneè recenſent,putan
dæ funt non illuſæ , nec excuſandæ à cri- B tvvici:
minum penis , quç confitentur, fe patral
feinterea dum ratione reita vtebantur ;
Raro tamen credideriin energumenas
elle , qux fage ſunt, faltem poft poffeffio
né à dæmone nóeſſe factas fagas,fed vet
iam ante ſagas fuiffe ,velquæ vere ſunt fi
ge , propter aſſiduam dæmonisalliſten
tiain , & maxináin eas poteſtatein , mut
ta cum energumeniscommunia ,quoad
ferociam , & crudelitatem potiffimum ,
habere , vel habere videri.
Secunda circumſtantia ( Quid )com
probar confeffionem , quando delictun ,
quod confitentur , demoni , leu per de
monem homini,non eft impoſſibile ,nec
viro fapienti , & erudito incredibile, quan
tumuisītupendum Gt, & admirabile, hor
rendum , aut execrandun . Namtalia
folent ab eis patrari , & quo regntun An
sichrifti vicinius hoc Satanæ poteftasma
jor concedetur, & charitatemagis, ac ma
gis refrigeſcence , clarius , atque clarius D brio , & petulantia . Idem Dinothus fate
myſterkuniniquitatis incipietreuelari , &
operari.
Verum vero aliquid fit incredibile vel
inpoſſibile, iudicium pertinet ad Thea
logos , qui cum hunana diuinam philo
fophiam prope coniunxerint : nudi vero
litteratores luriſte,vel Medici, non lime
idonei iudices,multoquemious hoinines
quidam Lucianij, & Achei , ſeu politici
Moftri trochi,pietatis publicæ ſalutis , &
Catholicæ religionis negligentiffiniam E ea pofteritas numquam ſit creditura. Ni
bitionisvero , & diuitiarum vnde quaque
aggregandaruin ſtudiofiffiini.
Quid vero adeo abominabile faceri
poffunt, quodnon factum alias compe
riamus ? Incæftus, Sodomiæ , parricidia ,
fidei apoftafie , facrilegia,noftristempo
ribus , nonne ludus ? Antropophagian
horrent animi, fedpoffein fingularium
ferre nacjonum proferrg non paucaexe
333
dæos, Italos,Hiſpanos aliquando adegit
duriffimim famis celuin , non minus ef
ficax odij magnitudo plane belluina luj
perioribus annis Angre quendam Luli
tanın N. Pilatos tria Caltellanorum cor
da trepidantia vorare adegit. vt narrac Hi Leg Rob.
ſtor, de las Terceras. Quid Martiacum , Dirrothu
do.de bel
aliud ( quo te o Belgica mea hæreſisauer lo religio
tit?) nautam :fed nolomeisverbis,carmi
ne volo cognoſcas Lector Nobilis Nor- Francia
Lugdunum cingit Batauorum miles
Iberus,
A Barauo contra cingitur ille mari,
Nonopus,eſt gladijs ,ferroque rigenes
bus arinis,
Sola pro Batauo belligerenturaque .
la &turam pecoris Batauus, quam fecit
co agis,
Hiſpano decies ſanguine Ibere lues,
Mercator ſa! ienstamen haud merca
С bitur vna .
Hiſpani generiscorpora mille boui .
Masra caro eft.nuper cum corguſtaf
fer Iberi
Refpuie, é caribus naula vorare
deat, Éc.
Nam plura addit. Comalie potuit, qui in
tam immani facinore ludere : ſed Dino.
thriscainen diffentit, nam ait hunc Leatri
gonem abieciffe ,fed tamen alium arro
kumid Delitum tranſtulille, pietate , ludi
tur,lib.z.Hiftoriæ Gallicæ , perfuafam ple
bem Catholicam fuiſſe, pueros ab vberi
busmatrum per Hercnoltios, feu Calui
niſtas anelli, verubus intigi, & inftar Iw
dinæ ,aut aprugne manch perairide con
fueuifle . Verus necne rumoriile fuerit,
non habeo affirmare: nalo filium crede
re , quamuis genius ſecte non abhorret,
timque crudelia tetri illius belli ciuilis fa
cinora fuere à Caluinianis perpetrata , ve
hilergotam crudele , velnefarium fige
profiteatur , quod non fit exemplis core
Itacú . Puto mehoc opere toto fingulorü
criminun mulciplicia inemoraſſe: & re
periri ,quç vnam in perfonam omoia có
currant. (cripfit ad me ex noftris, vir fide
dignus , Gaſpar Rhey . Ann. 1600. in
hæc verba :Hic Monachij 27. Nouemb.
mater , filiaque duoviri puerque dua
Oo denwis
 $ 34 Diſquiſitionum Magicarum :
dennis ('crat hic exreliquijs eorum , qui: A aiuni ducere illorum experientiam , qui
non multo ante hoc tempus itidem hic fodis huiuſmodi imaginationibus inter
flammis cremati , aut ftipicibus induti) dormiendum commaculatur. Echec fuit
atroci prorfus fupplicio affecti fuerunt . Hebræorum iam olim opinio , quod re
Medea fábula eſt , Thyeſtes fabula eſt :. rum natura non:capiat ,quemquam coire:
fuperos, & inferos polluerunt. vis verbo neſcientem ,ait D.Hierony. Traditionein .
dieam , quicquid ſcelerum in libris , quos Genel.qui non refellit, vt nec Rupertus;
de magia inſcribis , admniſerunt ilti. hoc & idem tenent Liran . Toft . & oleaftrius
ex ore ludicis iurati: quiin veneficos ho in capit.19. Genef.agentes deebrij Loth .
fce', & quæftionibus egit , & illos ( li incæituz1cio D.Irch.li.4.c.51. & D.Chry
bros inquam tuos, ac diligentiſſiine , foft.hom.44.in Gen. Thcodoret. Ambr.
perlegit) præfensaudiui. Itaque fexies.B : & alios voluille, hæc omnia prorfusigna.
vrbem intra víti ſunt ferro , ac laminis , ro , necſentiente Lochfacta ; quod natu
extra perfractis ante brachijs à rota in taliter fieri pofle, etiam Caictan . & Perer ..
cogo vſtulatifunt viui. Non ergo atten nofter cenſucrunt.. Nec quicquam dubi.
to à dæmone adeo fortiter aliquem . Copo
dendum iudici ,, Vi credac imınane 012
gis, vel minus fit facinus: ſediniprocon rari pofle, vt ne in decifione , quidem le
fiderandum facinore , quantumcumque minisdormire dcfinat . Poffet itaque
fit, an quod à fe patratum fatentur,id ve dæmon fic fagisiiluderc, faicor . Virum
re patratum fuerit , verbi gratia dicit le caufam ,non vidco , curidin diabolicis hi
coinmouiſie tempeſtatem , & grandi: ſce mancipijs fieri ſuſpicemur ; quæ (vt par
nem præcipiralle in agrum Titij vicini mit Spreng.) non raro repartit lent in a
fui: videat an vere tum ager ille oborta C gris clara luce lupinæ , & criſantes, &
procella fuerit grandinatus ,, Dici feles, poftea viſus teter vapor. , ab earum cor
itregalie ( vt loquuntur) filiolum N.& pore , fe furfum eleuare : quem illæ in da
verepuellus nullo apparente morbo co . tisſuun incubuir fuifle confitebantur ..
tabuit , fortaffis eriam cicatrix paruula , Item quando affirmant,, ſe ad conuen
in pectuſculo , vel gutture pueruli inuen tum de atas, veliter pedibus confetille ,
ta. Dicic ſe necalle vaccas, aut iumenta, & vilæ funt ,ab alijsagnitæ : & complices
N. defofla ſub limina ftabuli olla ,, quæ alltcuncle fimul ad fulie , & in reliquis
ibidem reperta :aut folo contactu nccare circumftantijs conueniunt Quando poſt
dicit , & vifa fuittangere ,nec certa mor reditum à conuentu , aliquot diebus x
tis caufa apparet.alia . Dicit ſe adoleſcen gri , vt multi apud Remig : & Binsfeld.
tula 10.vel II.annon cum ſoladæmone1. quando reperra vaſa conuiuantium , vt à:
conſuelle , quæ per inſpectionem femi lavone Camerarij : quando inuentæ nu
narum peritarum deuirginata inuenitur.. dx, magris à curfu reuertentes.,, vt.Guil
Nec verè peccatum ftrig ;m.vllum eſt: landi Lucretia : qnando poft mulum de
difficilioris probationis,aut fufpectius de niąge tempus , ac laborem domum re
deluſione, quam ne fanda cum dæmonii diere , vt Presbyter Pici , & Nobil . ille
bus Venus.Remigiustamen indicia duo Lochienfis Budini : quando quafTatis;
fuggerit , fipoft tam nefario concubicu : membris.ſemmecesex nube in terram ::
defuncta prælaffitudine per aliquod tem deiecti, vt iuuenisBitauus Ronſlei: auti
pus ei decuinbendum fuerit:aut fi lubltra in arborem, vo Margareta, & armentarij
ta lintea largo cruore fint perfufa , quæ Remigiani,Deniquequando ſe aiunt cat.
duo ſagæ duæ in actis confeffæ fuerunt .. E.cum, vel quod aliud animalinduifle,&
lege illum lib ....gap.6 .Sanè hæc funt in veftigia patrati , fub call larua criminis
dicia.clara , quibusfaga queat cognoteere : apparent,w languis pueri exluctiin cu :
ſe non fomniaffe. Linmö quoad viros nis , apud Spin . vel vulnus in intrigum ,
tiam ,cenſent.laque: & alij,nunquam , fic: corpore,qua parte ſchema ferinuni cou .
deludi quoad concubitum , quindiſcerne: ulneratum fuerat , vt caltus eiuſdem .
re queant, an vigilantes id fecering, licet . -Spinei , & bufo apud Ipras Flandriæ ..
an im initium in fomnis potuerit contin. Denique hæc circumſtancia quid )in
gere, inipfa tamen patratione neceſſario numera indicia iudici queat præbere, ſed
voluncbominem expergifcere , atqueidi borandadumtaxat,quæ rem ipfam ,de
4:12
 Liber Quintas. 555
qua quæritur, concernunt, verbigratia A compareant apud illas,velvila ,vel reper
vel delationem ,vel concubitum . Nam fi ta, quibus aſſerunt locis.Modus etiam o
hæc verifiinilia ,parum attinet , etiamfi pa perandifedulo diftinguendus elt ab ipſa
Tergi , quædam admifceantar minus ve Terum adhibicarum efficacitate.quamuis
rifimilia: Ideo enim foler diabolus falſa enim quod fagife dicit adh buiſſe,hoc fit
veris affuere ,vt ne veris, quidem fides co fecundum fe inutile ad effectum produ
ftet , quod in confeffione Mantenſium - cendum: ſufficiet, fi pro ligno eſſe queat.
Necromanticorum ex Greſpeto alias o. nam efficacitatis vis omnis pendet, a po
ftendi:itemin exemplis quibuſdam Re ritia , & operatione ipſius diaboli ad ſie
mig. adductis. Deniqucin hac circum gnum operantis: vt patet in trafuectioni
Itancia , quæ omnium præcipua eft , au bus, & procellis cienitis;fimilibuſque.
diat ludex prudens prudenter monentē B Quinta Quibus auxilijs ? hoc eft , ar
Plutarchum : Quodammodo Philoſophiz ope demonis , & cum quibus complici
tollunt, quirebusmirabilibus fidem non bus. hoc indicium frequentiffimum , &
habent . Oportet autem quam ob caufam optimum eft : quia fatentur complices fe
aliquid fiatratione tractare: quodvero id fimul fecifle . Videtur autem incredibile
fiat,exHiſtoria eftfumendumli 5.Sym omnes codem inodo circa ſingulas cir
poſiac... 7. Itaque narrationireorum fta . cumftantias delulas fuiffe.quamuis enim
re oportet, quæ tot Hiſtorijs eft compro tam facile'foret demonibus decem deci
bata. Hanc incredulitatis aduerſariorum pere , quam vnum: tamen nonelt cenſen
exinſcitia natain pertinaciam iampride dus Deushoc ęquèpermittere. Neom
veteres damauerunt. Apul.li. 1.de afino nis ratio probandicale delicta occulca iu
alferit hominibus mulca euenire vſu mi- C dicibus adimatur : hoc.n.diflentaneum
ra, & planè vera , quæ tamen ignaristela eft prouidentię diuinę.
ta fidem perdant.Dionyf.Halicarnaſſolib . Sexta eft , / bi? quę minimimomenti
s.antiquit. docet hoc vnicuique infitam eft , nam poflunt çque deladi vno loco
à natura ,vt ex proprijs ea, quæ de alijs di atque alio ,Deo permittente .
cuntur iudiceinus, & an aliquid credibile Septima circumſtancia ( Quando) non
velincredibile fit, id ex proprijs viribus mulcuin attendenda , quia tantum vno ,
metiamur. Plinius autem ſenior locus quantum alio pofTunt die , quantum in
excidit) quemadmodum ( ait) mulia fieri terd.a, canrani noctu : & quouis tempore
non poffe priuſquam facta ſuni iudicatur decipià dæmone pollunt. Adminiculan
itamulta quoque , qua antiquitus facta tur tamen hæ duæ vltimæ reliquis circu
Junt,quia nosea non vidimus,nequeratio- D ftantijs ad earum confirmationem , cum
nem allequimur , ex ijselle , qua fieri non teſtes conueniunt in loco , & tempore:
potueritiudicamus. Quæ certe fumma nec nihil probabilicatis habent locus fa
inſipiensa eſt.] nous,aut tempus ſolemne( hoc eft dies
Tertia circumſtantia eft Cur? vt pore ſi ordinarij ) quibus eargmf.cleroſa conci
hibuit cauſam tum temporis ad pactuin liabuli celebrantur.
cun demone ineundum : puta in fatiabi Sed (inquiet ) potcft in conuentu in
lem libidinem ,pufillanimitatem , deípe nocens repræſentari, adeo vimultiteites
rationem ,defiderium vindicte , curiofi poſtea deponant eum leillic vidiffe. Re
tatem , geftatem fubito autvalde gra Ipondi alias, vel Deamid nunquam par
uem , & huiuſmodi; quibus impelli con fum : vel fi paflus tuis aliquando eos infa
fueuitle: Theophili,Edelini, & alioruin E mari: nunquam tamen paflus cft , eos
exempli declarant. damnati . ſed mox eorun innocentiam
Quarto, Quomodo: non eft magnov in lucem protulit , vt in illo ipſo facto B.
lui, quia paruin refert an modum igno Germani,quod aduerfarij vrgent: & cer
renc:fufficit , quid ex parte ſua fecerint; & tius probatur ex D.Athanafijiudicio , qui
quibus vſę fint inſtrumentis,occulta ſunt fallo accufabatur brachium Arfenijad v
plerumqae Satanæ ſtratagemata, & me ſus magicos abſcidille. Demu fi quid hu
dia naturalia . Sat erit fi indicent, quibus iuſınodiargumentum valeret inadulce
vſe ,pulueres, vnguina, decermina mor ris homicidijs, & alijs etiam valerer . Nā
tuorum ,buffonesillæ , & cimaxime fi ifta poffet etiam diabolasin latronymcąuer
Oo 2 mis ,
 itionum agicarum
556 Diſquiſ M
nis, & luftris libidinoſorum innocentem A hominem nullum venenonecaffent , etiniſ
exhibere tanquam adulterum , vel homi ſegetibus, ó animantibus non nocuiffent:
cidam : quod quidam B. Siluano narrane etiamfi necromantica non forent, co ipfo
accidiffe,çquali hiſtoria fide, qua illi de B. tantum ,quod damoni foederat& ,quod con
Gernjano memorant , & de Santarenéfi uentui intereſſe folita , qua ibi exercex
monacho habesinferiuslib.6.c.2.fect . 3 . turpræftare. ]
9.3.AA. Si concedunt æquè in alijscrimi Probatur id primum iure diuino ,Exo
nibus, hoc locum obtinere: næ illi'quam di 22.verf.19. Maleficos non patierisvi
fidum fceleratispatrocinium , tam infidā uere , quo loco vox Latina citadmodum 1
reipubl. & Deo nagant operā: nihil enim larè patens,nec reftringenda ad ſolos vo 1
accommodatius ſit ad criminoſos om nenários, venec Græca , nec Hebræa , 1
nes fupplicijseripiendos. Sincgat in alijs B quod quia fuſe probaui,hicno repertam .
peccatis idem locum habere: doceāt, cur idem ftatuirur Leuit.XX.ver f.vl . lib.1.6.2.
in ſolocrimine faſcini demon hoc poſſit, 2.Probatur iure humano , lege Eccle- book
& non in alijs. Satício nunquam idonee fiaftica.cap.peruenit.c.contra idolorum .fepazina.
docebunt. 26. quæft.s.Extrauag.varijs ,vna Ioann .
Sexium arg . eft, malefici non funt oc 22.ſuper ſpecula,alia Innocen.VIII.quz
cidédi,propter abnegationem fidei : quia ponitur ante malleum inalef. alia Ale .
omnes homines,duin mortaliter peccát: xand.VI.incip.cum accepimus :alia Leo .
fidem abnegant, & demoni,relicto Deo , nis X.incip. Honeftis petētium votis; alia
adhærent, & tamen non proprerea occi Had :VL.incip.Dudum vti nobis.] & lego
duntur. Conf.B. Petrus ter Chriftum ne fæculi, ſcripta quidem ).multi, I.nemo, l.
gauit, & tamen non fuit propterea neca- C nullus,l.eth ,c.de malefic . & mathe.non
tus. Refpon. Peccatores recedere à Deo {cripta vero , conſuetudine fere Vniuer- ut deces
perinobedientiam cantum : & ideo im fali Europæiudicum Ecclefiafticorú , qui cès , 9
de Inqui
proprie dicunturpropterea infideles , & folent brachio fæculari eos tradere: & iu firorum ,
fidem negare ; ſed malefici,ſeulamiz re dicum fæcularium , vt patet ex ſcriptori- tributali
'cedunt à Deo perexpreſſam abnegatio bus, qui res criminales proſecuti ſunt na- egere,L
nem Dei, & fidei, quod eftApoftafia , cionum omnium : Italorum , Blanci, Ca- cerea in
propriè dictæ infideli tatis ſpecies, confti rerij,Grillandi,Gandini, Clari,Follezij, ectorid
lens peccatuin vnum ſpecifice à cæteris Bolſij, & aliorum ex Hiſpania, Bernar. Inquiß.
mortalibus peccatis diſtinctum , vt opti Diaz. Placæ: Auiles,Auendanni, Couar, illúd.co
mè deducit Binsfeld.in l.7.C.de malef.in Gregorij, Lop.exGallijs,Fabri,Millei,Mi hoc menfis,
cert
reſp.ad 1.argum .Quio ad B. Petrum ille D chaelij laquerij,Berberij,Remigi,ex in Expert
tantum peccauitcontra præceptum con feriore Germania,Damhauderij:ex (upe- a :Viats
fcllionis fidci , fidem vero nequaquam riorc, Altbulij,Godelman . Fricardi,Mol- riam 13
amiſit. malefici fidem corde, & ore abij leri , & ipſorum patronorum Lamiaco quil
ber.Spre.
ciunt.idque fponte, nullo vrgente metu . rum ; quidum queruntur, & improbant, in males
Petrum itatim penituit ; fagæ manent in contestantur conſuetudinem hancinua- laque.js
fua defectione. plurade Petri negatione luiffe . Hæc PP. relcripta , hanc Impp. fiagelle
egregia inuenies apud Franciſc. Soarem . ſanctionem , hanc Europæ generalem pr Simet
axi di
tom.2.in 3.p.D.Thom . conſuetudinem ,hæc decreta cunctorum fins.
Sepisimum arg.Deus perinictit inalefi . tribunalium accuſareinendacij , hoc eft 'Callese
cia fieri , & finitmaleficos viuere , ergo contendere falſum fuppofuifle , & affe. iuflt. ibar.
Pumu ba,
non debet eoshomooccidere .Reſp.ridi- E ruiffe : quod nomen , quod ſupplicium 1.4.16 . 1
culum eſſe, quodinferunt.fic enim ſeque nieretur .
retur nullorum criminum reos occiden 3. Probatur ratione, criminis grauitati
dos: quod effe hærefiin cercam docent commenluranda pænæ grauitas: graui
Caftr . & alij Catholici ſcriptores. Nonne tas autem criminis petenda à perſoneof
magiſtratui gladiusà Deodatus ad vin fenfę dignitate.& ab ipfo offenſionismo
domo. 13. dictam malorum ? Ex his apparet ,quam do. Ofenditur à Lamijs Deus Op.Max.
1.Petr ridicula fint argumenta aduerſariorum . & Deipara, & omnes cælites, & vniuer
videOri.
home.20 . Sit ergo . ſa Eccleſia ,genuſque humanum , & ani .
in Num . Concluſio, Lamia occidenda criamo Mata , inanimataq;annia : nam Deo,
fu
 Liber Quintus.
fuperis maledicunt, & blaſphemant: cæ- A communem hanc peftem non cenfet
teris creaturis abutuntur , & exitium pa
rant;idque modis contumelia , & crude
licatis pleniſsimis. primo interuenit idolo
latria , grauior quam Ifraelitarum , illi vi
tulum aureum adorabant , corain cobi
Exod.32 bebant,faltabant,canebant:hi coram dę.
Anum .So moneipfo ,cui ſe deuouent, cui facrificāts
cui fidelitatis , & obedientiæ facramentis
addicunt : coram hoc ( inquam) edunt,
bibunt,choreas ducunt,cantillant, fedil
fimequemulta operantur. Secundo con-
fuluniipſum damonem frequenter , quod
ipſuin morte digniſsimum , ex lege Dei.
sſuasdemo
9.6. . 20. Tercio offerunt filios,filia
Leui
nijs: lege Dei iubentur occidi, quiſemen
fuum offerunt Moloch . Quarto eadem
d.cap.20. lege necari iubetur , qui cum sumento co
0.2. serit: item quiadulterium commilerit : ité
2.6.20.0 .
qui cum fexus eiuſdein homine Sodo
15.0.6.20
3.10.dc. miam commiferit longe deteſtabilior ett
20. v.13. fpurcities Magorum; quia , cun fint con
Exod
0.1 8. .22 iugati,adhuc verkinturin continuo , qua- Cadirritendum , quam hacad Deum pla
- Leui. 24. fi concubinatu cum dæmonibus, & fic
Vels.com non tantum contra fexum , ncquetātum
10.ddin extra ſpecicm peccant , ſed etiani extra
authe.vr genus: quod deteſtabilius eft, & peff.om
no luzu . nium carnalitum peccatorum . Necocio
nat. Boe: funeft,quod cuin diuina lex dixiſſet, ma
dec. 31.c. leficos non patieris viuere . ſubiungacim
Iste'apo: mediate : Qui cum iurenio coierii , man
18. et ibi
DD.l.z. riatur, Qui immolatDijs, occidetur , ni
3. C. nirum , vthæc connexa, & comicari ſoli
He apost. ta ſeſe, indicentur . Sexto interuenit in D affligi: optimeillisad falutem conſulitæ
bi 1.9 2. eoruin crimine atrociſsima blaſphemia ,
I, nemo
venerante maledi& tum in Deum : quæ diuina
ris, C. ae quoque lex morte fanciuit vindicanda .
pagol.de Septimo accedantin vno crimine, a tantur , quæ domimoriuntur , nec ha
errores; lia malta : quibus à legibus humanisiu
hoftes. D Miſsime mors decreta fupplicium :apoſta
de re.mi. fia à vero Deo : exercere ricus , & lacrifi
quis cia Diabolijedius, quam vlliolim paga
Als
a qued, nitransfugium à Dco ad hoftem demo
to..sra nem , cum Deo Sacramentum militiæ in
D. baptifmodixerints rebaprizatio quoque', E uiore , & leniore hic ſupplicio expari.
ae.pen. & chriſmatis , feu confirmationis conata
"Toerfiet: abraſio : crimen læfæ Maieftatis diuinæ
de bar. apertiſsimum ex ipfa Profeſsione , & pa.
junit. l. cto ſeu fædere ſolo, ve ex formula, &
quilguisricu ipfo conſtat,nocturniconuentus ad
Is mate ,. magicos apparatus, quod ipfum capitale.
biztos.c. Cum itaque cum multa concurrātin vno
Theodij. crimine, quorum fingula morte digniſsi
de mais ma: videtur communiiudicio carere: qui
357
igne gladioque abolendam : & ſuſpicio
nem occulti conſenſus atque confpiratio
nis merito prebet:qui fe Dei & hominum
coniuratoshoftes defendere, atque tueri
velle profitetur.
Accedat & alia ratio.Criminum mor
te puniendorum tres ſunt caufæ præci
puæ . Prima ne criminoſi viuendo dam
na inferant proximis , & reip.conftat au
tem maleficos etiamſi non occiderent
B veneno:tamen plurima damna inferre:vt
enim cetera mittam ,cum eorum peccatú
fit in vno multiplex quædam colluuies ,
ſentina , & femper repellulaſcens hydraw
peccatorum :Deus grauiſſime ſemper of
tenditur, & ad clades toti reipubl. inferen
das prouocatur maxime: vt his infeliciffi
mistemporibus experimur, quibushuius
fecta (quæ iam ceteris longius prolerpſic)
fligitia,bonorum hominum prccibus, &
pictati preponderant, plıſque illa poſſunt
candum . Secunda cauſa eit, vietiamlia
lijs non nocerent facto, ne noceant exé
plo : ve videmus quctidie lamias multipli
cari, & earuin ferinones atque opcia can
cerisinftat ferpere. quare tollendæ der
medio, vi ftulio pereunte , fapiens aſturior
fiat. Tertia ne li diutius mali tolerentur,
inaiora aggrauatis fceleribus ſupplicia fi
bi accerfant, & de die in diem : fiant des
teriores. cunique falutis pars fit , minus
ternamn , qui mature flagitijs eripit. Do
cet experientia vix vllas extra rogum , vel
carceres conuerti : quomodo conuer
bent qui ad Deum rcuocet confcium
peccati corum quenquam ? Poteft illas
Deus ad penitentiam etiam domi reuo .
care : ſed non videmus hoc fieri. quod
fingulari Dei contingit clementia , quæ
penas tantis ſceleribus debitas vult bre
Cuin itaque omnes hæ rationes locum
habeant in Lamijs , etiamfi nullum
occiderme animal : conſequens eas ad
huc merito morte plecti : & hosiudices
clementes potius, quam crudeles in eas
exiftere , conſequens etiam impios , &
crudeles in remp. & quafi parricidas pa
triæ efle , qui ad tam euidentem patriæ
perniciem hçc viperarum examina diffi,
00 3 mus
 Difquiſitionum Magicarum
mulatione,conniuentia ,aut aliter fouent , A centes, veſtræque parti Paradifi, & æter
celant, cuentur, aut debicz pænæ ſubtra næ hæreditatis, quam pro vobis , & toto
hunt. genere hunano Dominus noiter leſus
Obijcitur ex Conſtitut Carolina locus Chriſtus ſua morte acquifiuit , coram prę
Arti 109. cuius hæcfententia eft: fi alicui dainnum fato cacodæmone in humana ſpecie exi
maleficio ,fiue veneficio intulerint,mor ſtente,abrenunciaftis:infundente ipforu
te ignis plectantur: fi vero nulli damnum giente diabolo denuo-aquam , quam ac
intulerint , panas patiantur pro delicti cepiſtis, vetro vero mutaconaminein ſa
quantitate , & qualitate.] Refpon. femper: crobaptifmatis fonte vobisimpoſito , ſic
(vr oſtenſum ) huius delicti eain elle qua que aliud commenticium noinen vobis.
litatem,& quantitaté, vt fi fæderatæ fue iinponi ficticio baptiſmate palli fuiftis , &
rint cum dæmone: fiin conuentibus , ca B accepiitis : atque in pignus fidei dænioni
quæ fieri ſolent,fecerint, morte plecten datę veltiinentorum veftrorum fragmé
de funt . Dumtaxatergp caput hoc deli tum ; & particulam illi dediftis, & via ll- Tranfm
nit,venenarios illos ſemper igne punien bro vitæ vos deleri : & obliterari pater gium .
dos: ceteros fi venenarij non ſint,aliqua mendacij.curaret , ligna veltia propria
doigņis, aliquando alio fupplicio punien manu iplomandante & iubente , in re
dos. Patronis ergo Lamiarum , qui hoc proborin damnatorum nomique per
capite nituntur, docendum fuit , inium petuæ libro.nigerrimo.ad hoc par to ap
Lawiarum criinen huiuſmodi non eſſe , pofuiftis : & vt ad tantam perfidiam , &
quod nortem mereatur : quod hactenus impietatem vosmaioravinculo deuince
illi oftendere nequiuerunt , & Binsfeld ret,norain , velſtigmacuilibet veſtrum ,
Gillan Sprenger.Alfonía Caltro , & alij , veluti rei ſuæ propriæ , inutlir: & illius má.
citati,noſque etiam non obfcure contra dantis,& iuflis iureiurando ,ſuper circulo Sacrile
rium demonftrauimus. Qwd quæſo ab ( quod diuinitatis fymbolumeit in terra gium .
ſurdius,qui vaccum , vel'equum occideric ſculpto ( quæ (cabellum pedum Dei eft )
interfici : qui à fide Chriſtiana de fecerit , per vos, & quemlibet veftrum præftito , I. fub cru
& Deo miledixerit ,. & :Diabolo fe addi vosobitrinxiftis figno Dominico, & cruribus po
xerit expreffa profeflione, & cum eo fæ ce conculcato: & illi parendo ,adminicufit . Exce
diffine coierit, & ei facrificauerit . & c . cú lo baculi, quodim nefandiſfuno vngucn .Tõuestas
treal
morce non affici : citne hocpenas crimi. to ab ipfo Diabolo vobis præfcripto illid , portatio,
,
nibus commenſurare ? Viſuin mihi', vm cruribus, & pofiti per aeraadlocum con Ecreido.
de hec oinnia luculenter probari queant , ftitutuin , intépeta nocte , hora commo- lori
inferere huic loco exemplar kententiæla- D da maletactoribus ( tatufque diebus ab ip- perfeltās
tæ Auinioni,Anno 1.582.vt refertur.a Se : fo tentatore portati , & translati fuiftis :
baſtiano Michaelis in Pneumalogia . ibique in coinmuni ſynagoga plurin orū
Viſis proceſſibus coram N.N.N.& c. maicficorum ſortile gorum , & hæretico
contra nobis conſtitutos reos,accufatos , rum taſcinariorum, cultorumque deino
& delatos: quibus tam per veftram ; num , accenſo igne tetro ,poftinuitus iu
quorumlibctveirum relationé, ac pro bilationes faltationes,comeffationes.co
priain : confeffionem iudicialiter coram potationes , & ludosin honorem iplius
nobis factum , atque fæpiusrepeticam iu præſidentisBeelzebub Principis dæmo. Finisna
raméto veſtro medio :quam per teftium niorum ,in formam , & fpeciem fediffimieficiis
depoſitiones eorumque accurationes , & & nigerrimi hirci immutiti, vtDeum ,te han ato
alias legitimas probationes, ex dictis,a- E & verbis-adoraſtis : & adilum compli- gener
ctis, & proceflu reſultantes, nobis legiti catis genibusfupplicesacceffiftis , & can- M
me conftitit, & conftat, quod vos, & ve delas piceas accenfas obtulittis , & illius crudelt
Apr trum quemlibet , Deum noflrum om fęudiilimum ac turpiffimum -annú prohrases.
facõlum nium Creatorem , & Opificem , vnum , & pudor:;ſumma cum reuerencia ore facri
Trinum abnega ſts: & immitem Diabo lego deoſculatieftis :alium q; fub ven.Dci
lum ,hoftein dotiquum humani generis , nomin inuocaſtisilliuſque auxilium ,&
coluiſtis vofque illi perpetuo dcuouilts:: pro vindicta in omnes, vobis , velinfon
& facratiffimo Baprifmati, & his, quiin 109, ve!petita denegantes,cxercendaei
cofuerant fuſceptoresleuantes & propa flagitastisyutque ab iplo cdocui vindictas
male
 Liber Quintus. $ 59
maleficia, falcinationestumin humanas A tentiamus; vos omnesſupra nominatos,
crearas , tum etiam in animalia exercui & veftrum quemlibet fuifle; & effe veron
Sepul. ftis ,arque homicidia infantium quamplu Apoſtatas,idolatras, Sãttiſsiinæ fideide
chrorum rimaconmigitis , imprecationes , abla fertores,Deiomnipotentis abnegatores,
vielatto.
Antropo Stationes , cabes,& alios grauiſſimos mor & conteniptores, Sodomiticos, & nefan
pbagsh bos,ope iam diéti Sathanæ immififtis:in diſsini criminis reos,adulteros, fornica
fanteſque per vos , nonnullis etiamfcien tores, ſortilegos,maleficos ſacrilegosh :
tibustantum , & annuentibus arte iam di reticos, faſcinarios,homicidas, infantici
cta malefica oppreſſos,confoffos, & in das,dæmonumquecultores,Sathanicæ,
terfectos fuifle , ac demum in cemiterio diabolicæ , atque infernalisdiſciplinæ , &
fepultos noctu , & clam exhumaftis , at dainnabilis ac reprobatæ fidei affertores,
que in fynagogamprædictam , faſcina- B blafphemos,periuros,infames,& omniše
riorum collegium ,portaſtis :denique dæ malorum ,facinorum , & delictorum con
moniorum Principi in folio fedenci obty uictos fuiffe.Ideo vos omnes, veftrumg;
liftis, detracta , & vobis conferuata pin quemlibet, tanquam Satanæ membra ,
guedine,capite, manibus, & pedibusab hac noftra fententia, Curiæ ſæculari re
( ciſſis ,truncumque decoqui,& elixari, & mittimus,realiter & in effectu condignis
interdum affari curaftis , iubenteque ac & legitimis pænis eorum peculiari iudi.
mandante prçfato Patre veftro comedi cio plectendos. ]
fis, & damnabiliter deuoraſtis : mala de Habeshic epitomem ſcelerum , quæ
nique malis addendo , vos viri cum fuc faſcinarij ilti ſoliti committere, quam ali
cubis,vos mulieres cum incubis fornicati bi,accuratilis comprehenfam : habes , &
Sodomia eftis, Sodomiam veram , & nefandiflimu C exemplum damnationis EccleGafticæ ,
crimen miſere cum illis tactu frigidiffi quo illa pacto Curiæ fæculari, reospunić
mo exercuiftis; & quod etiam deteftabi dostradacnec opus alia folemnitate, G lai
Sacrile. Jiffimum eſt, auguſtiſſimum Euchariſtiæ ci fint rei,
giam. Sacramentum , per vos in Eccleſia San Maius opus quando tradendifunt Cle
cta Dei aliquando fumptum , iam dicti rici: quos conftat ante traditionem omni
Serpentis à Paradiſo eicctipræcepto ,in clericalipriuilegio : præmila regradatio
ore retinuiftis:illudque in terram nefarie ne,feu vocant, degradationefpoliandos.
expuiftis , vt cum maiori onnis contu Quæritur autem , quid li moniales fint,
meliæ impietatis, & contemptus ſpecie vel monachilaici : nulloin clericorum
4 Deum noftrum verum , & Sanctum de gradu conſtituti :an & hiexauctorandi ,
honeftaretis, ipfurn vero diabolum eiul. D & quomodo ?
que gloriam, honorem ,triumphum , & De his vltimis non mcmini me quid
regnum promoueritis, atque omniho quam legere . Sedarbitror ſufficere ol
nore laudibus dignitate,auctoritate,& dationem ,feu fpoliationem habitus io .
adoratione honoraretis,decoraretis , & nattici,vtviris caputium, fa minis velum ,
honeſtaretis. Quæ omnia grauiſsima , cum ſcapulari,&habitu ſupremo aufera
horrendiſsima, ac ncfandiſsima lunt, di tur, veltifquclaica illis inijciatur, & ordi
Sintètie recte in Omnipotentis Deiomniū Crea ne , cui fe addixerant,eiecti, fpoliatique
Con đen:
narionis toris contumeliam & iniuriam . Quam ouni religioſorum priuilegio ,fortiſque
senor . ob caufam nos F.Florius Prouincialis Or Laicæ cffcctis declarentur, ficque Caric
dinis teatrum Prædicatorum ,facrę Theo fæcularitradantur . Praxim buius calus
logiæ Doétor,ac Sanétæ fideiin tota iſta E nondum vidi, ſed ſulpicor hanc elle , vel
Legatione Aunionenfi Inquiſitor gene eſſe debere.
talis: Deitimorem præ oculis habentes, Sed quia in faſcinariorum caufis mul
pro tribunali ſedentes, per hanc noftram torum criminum quædam quafi colu
fententiam diffinitiuam ,quam de Then uies , & fentina reperitur: quorum non
logorun , & luriſperitorum confilio ,mo eadem qualitas eft , quæri ſolet propter ,
re inaiorum , in his ferimus ſcriptis , leſu quz liceat , vel expediat hanc Clerico
Chrifti Domininoftri,ac B.Mariæ virgi rum ,vel Monachorum traditionem fa
nis nominibus pie inuocatis dicimus, de cere ?
claramus,pronunciamus, diffinitiuefen Şi fola hæreſis proprie dicta , hoc eft
DO 4 crror
 onum
360 Diſquiſiti
error in fide pertinax reperitur: ſequen- A
da decreta canonun de hæreticis , quæ
propofui ſupra. hac eadem fectione lit
dieraTT .
Quid iudici in ceteris criminibus, quæ
hærefim comitantur, vt plurimum , &
quæ fubiungum : facere expediat: id quia
depender à circumftantijs perſonarum ,
loci,temporis,& c.prudentiæ , & facti eft,
nec regulis vilis poteft definici. Hoctan
cum in genere: honoris diuini , & timo
ris , & publicæ vtilitatis
fummamſemper B uius eft hæreſi proprie dicta
habendam eſſe curam : & ita demum , fi
hæc permiccant , iuris rigorem remitci
poſle.
Siquæras quid iudici liceat ? Reſp.etfi iure ciuili diſerte denegatur.
olim degradatio , non niſi propter tria cri
mina iure Canonico expreſſa permitte
retur :hodie tamen praxim contrariam
inualuille paffim , vtpropter alia quoque
criinina, hismaiora id facereliceat:quod
fane, à pleriſque interpretibus receptum ,
& æquitate valdeconfonum ,poft Bald . C musin Bulla,incip.Horrendumilludfce
Ancharan . & Abbat. fruſtra reclamanti
bus Antonin Anan . & Butrio , in praxim
deductum videmus. Quare licet hodie
propter vnum crimen valde enorme, vel
plura grauia ( fic voco , quæ non tam e
normia ) etiain non exſpectata incorrigi
bilitate clericum tradere fæculari brachio
puniendum: vt docent, poft alios, Guilh.
Benedictus in c.Raynutius: Bernar. Dias
de Lugo, Epiſcop.Calagurricanus Pract.
criminal.Canon.ca.90. & Felicianus Epi D chi , velmonachæ necantfuos collegas,
ſcop.Schalenfis lib.de depofitione , & de
grad.capit. 14. à quibus adferuntur exem
pla mulia rerum ,fic iudicatarum , in Ita
Lia , Hiſpania , Francia, Belgio.diſſentiunt
tamen in ca duntaxat, quod incidente ca
ſu Felicianus cenſet , priusconſulendum
Pontificem Maximum : fateor id tutius .
Sed alij hoc neceſſarium non putant,nec
puto in praxi obſeruari. Quod vero videa
mus iure Canonico requiri incorrigibili
tatem ,ca.cum non ab homine , deiudic. E diooccidere :ideo Romam venena
hoc rectiſſime cenfent,cum Anchar. Ab
ba.Felino ,& alijs,citati DD.recipiendum
in criminib . leuioribus, & reipub . parum
noxijs :non vero in enormnibus , & reip.pe
riculofiffimis .( vide Diazium .ſupra cap .
32. & 90.Felician.cap.12. & 14.) quorum
ſentenciam veriſſimam puto in crimini
bus huiuſa odi diu continuatis arg. capit.
qu am fit,de exc ell .Pr æla tor.
m
Magicaru
Crimina autem huiuſmodi valde eroi
mia , & hac feueritate digna in faſcina
riorum facinoribus, præter ipfam hæ
relim , mihi videntur ſalcem tria occur
re .
Primò eſt Apoftafia à Deo , & profef
fione Chriftiana,mera & perfecta , &
transfugium ad dæmonein illique præ
ftitum homagium , fiue accedat idolola
tria, ( quæ per fe fufficit) fiue non acce
dat. quia hoccrimen ,fecundum lengra. c. etibi
, &puni- Impo.
Frien H
/o
tur non tantum pęnis omnibus hæreti alii de
corum : fed eo acrius,quod qui hæretico Apostare
locus penitentiæ permittitur, isApoftaræ tex.ergl.
in l. 3.C
Secundo loco eft talis Sodomia nefan de Apoft.
diſſima, per concubitum cum ſuccubis ,
& incubis dæmonibus : propter Sodo .
miam vero tradendum brachio fæculari
clericum criminis huius aliquoties com
miliorem ,ftatuit Pius V. Pontifex Maxi
lus: de qua conſule Nayar.ca.27.Mánu .
nu . 246. & fuperioribus annis hoc in pra
xim Duaci deduxit.Reuerendiſ.Epiſcop.
Attrebatenfis.
Tertio loco homicidium , quod in no
{tro cafu mulcis ex capitibus eſt enorme,
& qualificatum . Primo quando occi
duni proprias proles, vel parentes , aut
coniuges ( ve apud Remig libr. 2.cap.1 .)
& horum fimilitudine , quando mona
vel conſorores.Secundo nondum bapti rexi.in l
zatos , & animum perdunt cum corpore. 1. C. de
Tertio quando ad necem accedunt de- malef. c.
coctionesillæ ,autantropophagiæ .Quar mathi defi.Bad
to ſi veneno nccant . Quinto quando dai.ad.
necant proditorie ex pacto mediante ip. l.inf.tit.
ſo dæmone.hæc duo vlrima indigét pro- de pub.
batione, cætera clariſſimafunt . Quar- ind.o.
Corn , de
tum , & quintum itaque probo , quia dc fuca. ver.
terius eft hominem veneno , quam gla- eadë leg:
eciā etvenefi,
aduerſus hoftem deteftabantur, vt Cor. 1.3.D.1d
nel.Tacitus & L. Florus docuere .De- de . ficar.
fem
indeconatus proditoriusgrauitatem ho een ideo
inicidij ſemper aggrauar: eſtque maior , hot cri:
ac dolofior proditio quoties cauendi aut më mer:
prohibendi ininor occafio , vel poreftas Laim
finguronds
elt . Dæinones autem func infidiatores iurl.hu
inuiſibiles , in omnein nocendioccafio- ins D de
nem intenti : quorum necinſidiascaue , ihre files.
Te,
 Liber Quintus . 561
re,nec viin ( 6 Deus illis permittat) arque A & quicunque deligationibus , aut illece
ferociam , prudentia , autvires humanæ bris, aut quibuſdam incantationibus ad
ferre valent. Denique pertales,& maxi lædendum paratus efle videretur, & hæc
me diuturnos,atqueacerbiffimos crucia omnia fe veneficiorum nomine compre
tus excarnificatos necāt , & vt plurimum hendere affirmauit libro de legibus XI.
( quo ,quid grauius ) dementis fimul re ferè extremo:la'v xatadionsa jétragen
Cto deiectos ftatu , in deliria ,miſerādum γάς, ήτισιν επωδαι , ή των τοίς των φ 'ρμα
que furorem præcipitant, cumque fani κειωνών τιμών ,δέξηομοιΘ ει: αιβλάπτου
tate corporis , animi quoque tollunt in-. T..Incantationú itaque, & ſuſurrorum no
columitatem . Quæ cuncta Philo lu mine , omnem malorum verborum ex
li. de ſpe. dæus , qua folet grauitate , & copia ver pacto efficaciam , quod malefici vfurpa
cial.legs. boruin , rationumque perpendit, & C rint, genus comprehendi: qui negaret ,
circa me. idcirco iuftum Moyfis Zelum validius neminem legi,nec audiui.
commendauit, quod maleficis , nec diei Vnde nihil dubitain huc referre , for
quidem vnius inducias à nececonceden mulasillas deuouendi,feu diras impreca
das ftatuerit : adeo vt , fi carnifex deſit , tiones, quibus maxime varijs hæc homi
per ipſummer Principer Iudicem po num venena Deum offenduncvt erat il
puli , cos de medio tolli voluerit , quitali lud quo, quæ alicui nocere cupiebat , &
ſupplicio manus ſuas non contaminatu ſe dæmoni per pactum olim manciparat
rus,fed Deo fanctificaturus, velalter Phil N. Louanij ſemper vtebatur : Per illud
nees , videatur . Addit vocem à Legif ius, imperium , quod in me ribi permiſi
latore Exodi, capit.2 2. vbi lex illa perſcri ( dæ.nonem alloquebatur ) poſtulo , VE
pta , poſtam campi, de omnibus, quive- C quantum polles,poresque tali,vel tali ( no
titis artibus alicui necem moliuntur:& men exprimebat) noceas. Vbi notan .
eos ad duo reducit capita , qui dicuntur duin inprimis hac forma contineri, &
οιμάγοι , και φαρμακεται : & poftea ex exprimni primo complacentiam ,fiue rati
plicat , quos duplici nomine complecti habitionem primi pacti,cuius hæc quæ
voluerit, nempe,qui vel potionibus, vel dam eft renouatio , & noua quodammo
verborum conceptis fornulis abutun do apoftafia. Deinde peti fimpliciter , &
tur , φίκτρος και επω9 & ις τισιν . que pro indefinitè, vt dæmon , quantum poterit
ijſdein ſumi ſæpe ſolere fatis indicat He noceat:quare , & illud peti,vt ſi queatoc
lis.CA.3 : lychij lexicum ,vbihabes , l'adoidoi pap cidere per diros cruciatus , id faciat. Ideo
Cit.D. pancingóntes, ſed de hoc alias plura dicta ſi conftaret,ad Tartareas has preces,dæ
nobis tuere. D moneni alicui mortem intulisie :debere
DD. communiter admittunt veneni puto hanc mortem deuouenti huic , vc
mali nomine etiam magicos ſuſurros , & quæ iuſfit imputari . Si de nullius nece
incantationes , ſiue forinulas quaslibet conftet , ſed tantum de morbis , & affli
conceptis verbis ex pacto cun dæmone ctionibus illatis;officium iudicis erit, qua
inico operantes comprehendi . quia per cunque meliore via poterit, iuridice inue
videGri. damnum ex verbis talibus , & venenis , ftigare, num mortis eriam cauſam alicui
li. de for. iuxta illud Tragici de Medæa : quipoſt præbuerit,hoc eft,an aliquis ex ijs ,quibus
Bin . quam genus omnelethalium graminum
per. diras imprecara eft,morte violéta , demo
inli.n.c. & Serpentum commemorallet, ab ea v nis eius opera fit ſublatus . Si vero præte
demalef. ſurpatum, ſubdit. rea in eadem fainilia ,vbi degit (veibi gra
Addie venenis verba non iftis minus. E tia in eodem monaſterio ſuperior , vel
Metuenda . confrater) aliquis non fine fufpicione ma
Sane ratione pacti, & dæmonis fic vo leficæ noxæ , & maxime illius eiuſdem ,
cali , damna in ferentis.Nonneluſtinian . quæ graſetur eodem tempore adhuc in
Imper, lege Cornelia de ficarijs perinde alios domeſticos,interierit :cæcum pute ,
illostenerilapxit: qui ſuſurris , viquive qui locum quæſtioni idoncæ hic ſuper
d.verles nenis occidere ? Quid quæſo hic ſuſurti effe non videar:cuinindicium hoc illa có
dem ler
de publ. aliud , quam verba illa tam metuenda ? feſſione, & infamia perſone clara confir
ind. Plato quoque occidi voluit lege ſua, non matum , plane propinquum fit cenſen
ſolum ,quivenenis datis nocuiſſent, ſed, dum . Ad pęnam taliiniligendam ; ſi de
morte
 tionum
1962 Diſquiſi
norte illata ,neper tormenta quidem , A cidio : non autem de vnico homicidio
yuic quam fatcatur: etfi leuior ſententia
V pol li quorumdam ,leuiori quam mortis lup
Bertach plicio afficiendam : irmen quádo in mul
alios ci, tostam improbo , & propinquo conatu
l.s.9. ko reus graflaius fuit, etiamfinors nulla fo
micidiữ . ret fubfecuta , ordinariam noruspęnam
numero tali conatuiinfigendam ,iuftius videntur
Salyc. in con plures Doctores lurr mæ auctorita
l..C . de iis conluiffe. Quam fententiam.equidem
malefi c opinor,inijs, qui non ſunt vliad nocen
Cou. .
Cle life dum veneno aliquo, alit inftrumcnto na- B Monachi,quamu's Sacerdotes line aktu
Tous, p. turali , fedinmediata ope opera diaboli ,
2. circa longe apertiorem , & æquiorem haben
pr. den: dani. Nam qui hoc pacto , vitalis conué
se arbit, uonisinila homines perdunt plane fimi
isd. cal.
310. les funt malitia homicidis,quos vulgo vo
cant aj " firos quorum homicidiun,pro
valde enouini & qualificato in praxi ha
tcri, corunt quicriminalia fubfellia , vel
obiter a dierunt. Hoscommune Docto
sum ſiffragium jubet omnino actu de
gradari ctiam ficcnatum impiotú mors ( clam cum expreffo pacto Apoftatico.Ná que feq.
lubfecuta non fuerit , fi modo per ipfos
non fecerit , quominus interficeretur .
s
Docent Longiu etiain hac in re plurim I C. i pr o
ho r non grediuntur, adeo vt cenfcant,cleria m ,
in accura
terei cia qui alifino mandauit occidere quem
Diwat piam ,a iudice fæculari in hoc conaiu de
Angeli prehin lo aſiſlino , poſle, & ipfum tan
coniraris datorum ab eodcm iudice capi, & fine vl
ſententia la degradationc ſupplico affic : quod vi
Diaz 1845 in uin licet non diffrear videricoirnir
fup 1.91 .
o Felic. riusreceprum ,fecuriustamen arbitior iu D duæ ſuntexplicaticres,vnaeft,degrada. Buldne,
d.cap.14. dici la culaid fri sdegradario non hoc ca
uta.a bi luopperiri, & vigere Ecclefiafticum fo
€ 7.9.96. rum , quatenusiuliè , & honi ftè poterit ,
Lupo de ad hoc facicndum . Cæterum fimilitudi
libér. Ec nem atlaſlinalus iraxiniam in hocmale
cl.g. 9.00 ticorum conatu inclie:quia docuil.b.2.9.
bertin in 4.lat.D. non arbuior inibinunc proban
repu.cap. dum ; quid intereft precio conducam fi
gucniä сarium , quin.cumicumicum ex infidijs
de her in interficiat: an ad hoc vi pacticonucntià
6.quos ſe
quun141 dæmone, id vt faciat,obiincem ? hicpro E &
Diaz.com pecunia eit , aa :ma eipacta , & promif
Foli.epi. la .
Verum dicat aliquis,quid igitur reſpó
des canoni,c.cum non ab homine,de iu
dic . breuiter: Resp.lequi mecum multis
grauifl.I.C.quos Felician . & Dizzius fe
quuntur,Ancaran & Abbatcm : quicon
ſuere canonem illum intelligendum de
nico tantuin , & non qualificato homi
um
Magicar
qualificato ( vt funt ea quæ nos initio pro
poſuimus homicidia maleficorum ) ne
que depluribus non qualificatis.
Concludo igiturquolibet iſtorum trich
caſuum , multoque.magis daöbus vel orsa
bus concurrentibus, vel vnoperfecte pas
traio , alterius propinquo conatu acco
dente, Magosfortiarios maleficos incan
tatores,fiue quocunque aiio appellesnomi
ne, pole à iudice Ecclefiaftico, quamuis
pramiſſa degradatione brachio Jaculari
puniendos tradi.]
Siobijcias , quofdam docere, ex qui
buſdain canonum locis,ad hanc traditio
nem Sortilegijcrimen non fufficere , ſed
duntaxat ad verbalem depoſicionem : Oc
curricur, id intelligenduan cafu , quo Sor. Fuſe . *
tilegijcrimen intra proprios ſuos termi- pud Abb.
nos confifiit;hoceft,non progreditur vl- in cap.ad
tra illicitam diuinarionem non coniun- de hotel.
de cali fimplicidiuinacione, vi kunt pleræ- Felici.co
que aftrologorum , & fimilium , expreſle 6. Dia . sile
12. bis
canones illiloquuntur, nempe capit, vni- 6.0 .
cum 26.9.1.cap.fi quis Epifcopus 26.4.5 .
Et ideo noftræ fi nienuż nihil obftani .
Cæterum quando incanta jones etiam
nid dicamentis ad malorum remedium
adhibita ;tunc ex Dico Auguftino expres
fe iuter alus Canon clericos degradari
capadıroncancin tin . 26.9.7 . Cuius loci Ante.de
lifeni plocuriæ fæcularitrad., per præ ai deiud.
cedens etiam quod fi blequitur fignitice
tur. idcirco enim fercien per fic actualis
degradatio quæ lioc nomen propieme
retur: aliacfi degradaticnon tantum po
nipiocepofitione vaibali, quæ proprie
vic: ur done filio , in siopri veto degra
dalc diceretur. Prici teniélja verborum Abt.ind .
proprietati inhalet, pofterior a quitati . ca. esimo
Sed fi fpicor inic non dificul'c Abbate, neani.
Butrim.Necenin Luuiusopinor,af
finaruincantatores quirecapoftatæ ,
noc Soda mitæ liec alijs roxijfuis altibus
efcuintonatis .cu degrodande s , vtcu
fa la ( 115ritraderentu ;fed contenderet
Circruin illum de his non loqui, verum
de ijs , ad quorum crimen incantationis,
graucdaninum alijs illarum ,Si conia ,
aut apoftafia , accederet . Contra Albas
non opinornegaret incantatcresilko.s.de
qui.
 Liber Quintus.
quibus Birtrius fic acciperer Canonem , A
& de quibus conclur. noftra fuit , curie
fæcuları tradi poſle , ſed contenderet ca
nonem illum de his non egille , ſed de a
lijs,de quibus nos non loquiinur: quæ Ab
barisexplicatio etfi minus propria inagis
tamen conſentanea videtur illi contexiui.
Sanènobiſcuin fenfiffe Abbatem , & cú
Burrio , quoad enormnes illos,quosdixiſor
diſtin
Inc. tuz tilegos,patet , quia Abb : ſolituselt
de PERSO guere inter crimina grauia , grauiora , &
grauiſſima.degrauibus canium vult agi B
in c.cum non abhomine.deiudic de gra
uioribus in c.cux,depen.de grauiffimis
in cap.nouimus.de verb. lignific & cap .
penult.de hæretic.Etinter grauſfima col
locat quxcunque ſunt qualificata, & val
de pernicioſa reipubl.& quia pro huiuf
modi criminibus puniendis condignam
penam non habent canonum fanétio
nes: vuilla condignc ' vindicentur , & reipu
1 blic.confulatur,ac fatisfiar,yule meritò in
troductum , vt iudex Eccleſiaſticus taliū C
3 reos degrader, & illico poft curiæ ſecula
ni(vt fieri folet) tradar ,iuxr.d'c. nouimus ,
& d c.penult. ſi vero delicta minus atro
cia ,& minus perniciola reipubl.fint came
ex grauiſſimis: tunc vulc iudicem debere
degradare, & degradatum perpetuis cap
ceribus inácipare, quæ fuprema iuris Ca
C'ap : 3:de nonicipæna eſt , & in mortis locum luc
pen. in- ceflit . Qliæ farie Abbatis fententia meri
noc. in c. to Díazio , & Feliciano ſupra citatis pla
qualiter
2.de acon cuit . Et hæc puto poffe, & debere iudi- D
cem ſequi.
Porrò li ſpes affulgeret emendationis,
& magna atque clara penitentiæ indi
cia extarent ( cauetale puies quod reus ſe
cum perar clementer agi:melius indu sum
pænitentia foret fi diceres nulla fibi condi
gna ſupplicia poleirrogari, omalle bic
Deoram atrociter offenlo grani ſupplicio'
conari arisfacere)ncc rei funt te lapli nec
ſtandalum tinetur,nec magnum immi
net reipubl. periculum ex hac clementia : E
his concurrentibus ſemper , etiam in tri
Busillis ,quæ dixi criminibus, æquius,le
nius, & honeftius Epiſcopo patarim , ( niſi
panicularicaufa in contrarium moučte )
fi reum huiuſmodi poft actualem degra
darionem , liue monachus , fiue aliàs cre :
riçus fit( maximè fiin ordine facro con
fiturus ) ipſemet ad perpetuos Eccleſia
dicæ curiæ carceres damnet.Sic factum
563
Ebroici ,MagiftroGuilh . Edelino ,fic fa
ctum Cameraci loannæ Ponerc : licfi- Docuito
ctumn Cordubæ Magdalena Cruciæ , ios
quorun tainen cauſa Sodomia, & male jern, de
ficium ,cuin Apoftafia concurrebint: fed laquer
in omnibus penitentiæ figna erunt clauf- done ex
Gimna, & fcandali atque noxx publicæ pe- Moineto
riculum abeffe iudicabatur .
Quoadıgnis prenam ,ea quoque ieri
to recepta , & à maleficisarulpicibus (1.3 .
C.de malef.) generalı Europæ confuetu- Joann .
dinejad omnes magos,maleficos ſortia- Andr ho
rios, lamiasextenſa : quia ſuut apoftatæ , slië ).abo
baino.d
funthæretici ſuntpeccantes contra natu- abo tendã
ram : quorum omnium hæc legitima pę. de har.st
na eft . Et hæc pana cepit iam in Hilpa- CAP . 1. de
nia à regno RamiriRegis, circa annun . apof. Dd.
844. Nam ille Magica lacra cantioneſq; ius aru
ignis (lipplicio coercuit(loan.Mariana de ipex . C.
rcb.Hilpan.lib.7.c. 3.),in Italia prius ad. demalef.
huc à temporibus D.Gregorij, quando Bertrico
Romæ Balilius quidam ſenator magus, vol.z.
qui vt pænamiffugeret, fe Monachum C. Brun .
elle velle fingerattāmis abſumptus fuit 1..de ha
( vide D.Gregor.li. 1. Diab.cap.4 . hic Ba- resor
lilus-vna curi Prætextato , quianbole - malli ...
natores,& viri illuſtres,fuere Magiæ con s. Almer,
uicti:vt videas , hoc crimen femper non in Diret
muliercularum tantuin , & vilium ,led vi- Comenj.
rorum etiam nobil: um fuiffe : quicquid na iquiſ.
V Vicrus & fimilesogganniant. Impe- Sima Pe
nitentesitaque viui comburendi, peniten gnas , et
tes prius ſtrangulandi.vide Couar.libr.2. atsiteur,
in A. S.
var.refol.cap.icorum . 9. & Clarum d . S. transfú .
fin.quæft.99.num.7. In Apoſtaſia quoq; &
speciale, quod in foro externo illi panitë fim. la
tiæ locus non eft.lib.3.C. de Apott. Ad 10.9. Sodo
hanc autem penam ignis ex con moni Dambat
confuetudine fufficere fidei ab negatio- udin pra
neir , & fędus cum dæmone ,doceni Bar- xl. crim .
tol.confil. quod incipit,Mulicr ftriga , de teftim .
rum .
qua quæritur.in fin . & habeturtomocó. Cofiod.
Gil.crimio.Zileti.1. & Mollerus ad conftir.lib.s.vn
Saxa part.4oft ct.2 num.4 . rlar , epi
Vnum ieſtat dignum quæftione, V.lu Op. 22
dei liceat hanc ligis pænam connerudine 230
recepiam mindere pro lubito ſuo? deciden :
da hæc quæftio eft ex tradicis à D. Th . &
eius inter pp. 2.2.quat.67.artic. adfic
4.fi
accuſator , co iutte inuito ,non pof le vllū
iudicem , ne fupren um quidem penam
debitam laxare : fi vero iniufteinuiiusel
ſet , vt fivalde vita rei foret reip.net 11.2
nia , tuncinferiociudexid non poffet, fed
bonet
 564 Diſquiſitionum Magicarum
bene ſupremus poffet, quod tamen rarif- A detegere vellet:hæcmulier capta,& pe
D. Tho. fime, & non niſi maxima ex cauſa facien nis vc torqueretur eſt addicta : quæ om
2.2.9 . 67.
Art . 4. ad dum. Inferior vero iudex nec permitten nem veritatem confefla eft, qualiter on .
3. & ibi. te accuſatore poſſet ,ſuperior poterit eo re nia prædicta cupiditatis occafione finxif
Caie.Sot, mittente,fitamen id fiat cum bono reip. fet, vt fe nutrirei hoc modo, & pauperta
libr. s.de
sust.et in quod quia raro accidit , ideo etiam raro ti ſuæ ſubueniret : aut fortaffis pio huiul
pena relaxanda. Si iudex ex officio pro modi diabolo fe miferam in familiam
zag.c.ar.
4 por . D.ceſſit, minor non poterit eam relaxare : dedicauit . Inuenta eſt infuper morbum 1
Th. Ara ſupremus non poteft, nifi vtilitasreip.id caducum habere , ac eundem ſub cxtati 1
sonet va exigat, vna, & præcipua cauſa eſt lenien cis exceffibus, quos finxerat,palliare.de
rence on du pęnæ penitentia voluntaria. Sane pru qua cum varia opinio effct, an tanquam
dentes iudices femper cenfuerunt, ſpon- B hæretica poiretur iudicatum eft à doctis
taneam , & promptam confeffioncm , & adpenitentiam eam adınittendam ,nec
iudicia penitentix , leuioris penæ infligen efle hæreticanı:quia illa : quæ fecerat dimi
dæ,etiam in hoc crimine, caufam idonea fit, nec obitioata permanfit.ita Gerlon .
eflc. Stabuleri loannes de Vaux izne cre lib.de examinar.doctrinat. litt. O. in fine
niandus,capite plexus fuit: alijs locis, qui Hæretica non erat , quia in mente erroré
viui erant exurendi, ftrangulantur ad pa nullum fouerat : fag? tamen , & maletica ,
lum . Hoc mouit iudicesillos Allobroges quia peccata ex pacto cum dæmone ini
in caſu quem his verbis narrat Cancella to diuinabit.carbones etiam illi videntur
rius Parifienfis contigifle anno Domini illuſione dæmonis apparuiſſe quamqua ,
1424 & humana v ..(rities quid fandic carboni.
Recitatus eft Lugduni Galliæ coram C bus potuerit exhibere . Ordinarie expe
clero proceſſus cuiuſdam mulieris delate, dit reipubl. fontes puniri:ideo ordinarie
& decentæ Burgi in Breyſſia, quæ eft no peccaret etiam Princeps hanc panama
tabilis villa ducis Sabaudiæ , circa quá eſt mortis relaxans : & fi quod malú reipubl.
domus Selionis ordinis Carthufienfis . inde proueniret adialtitiam pertin ensiu
hæc mulier fub pallio deuotionis, & reue dices,etiam Princeps, tum tenerentur ad
lationum fingebat mirabilia . Afferebat.n. damnoruin reftitutionem . Valen . & Ara
Sic coro fe eſſe vnim de quinque feminabus mil gon.fupra , & eft commun.fententia.Silu .
rig. vul- ſisà Deo compaffiue proredimendisin & Caietan. in verb.Iudicum peccati Na
go male numcris animabus de inferno . Etia fua nar.in ManualcaP.13.8 alior.Qua agre
Legicur , collufione fubdola decoperat in regione autein Deus ferat maleficos magos vete
religione.
illa , quam plurimas fimplices muliercu- D idololatras , Lelu , & Mariæ ,hoftes,defen
las. Scicbai videndo frontem , peccata , di aut debitæ mortis penæ eripi:in Ana
quæ fecerat vnuſquiſque:hoc enim fecun tolij cuiuſdam , & lociorum Magorú cau
dum Auguftinum etiam Diaboli malitia f ?,multiplici miraculo Bizantijfuit often
fcire poteft , & fuis reuelare , non autem fum , narrante rem mukis Euagrio lib. s .
ea , quæ futura funt abſolute, fiue ea , quæ Hiltor.Eccleſ.cap.19 :
in fccreto cordis latent, & nullo exterio Qua de re in monitis 3. & 4.plura fuin
re inotu , aut figno fefe produnt.Habebat dicturus.Hic reliat vt repræfentem quod
etiam ſupradicta muliei duos carboncsin fæpe pollicitus fum , Analyticum commé
pede , qui iam afklixerant quotieſcunque tariuin in cap.Epifc. caul.2.6.qu. 5.quem
aliqua anima ad infernum deſcendiner . extorfit non neceffitas, fed aduerfariorú
quo:idic tres animas ab inferno libera-- E impudens peruiuacia. Tribus 99. rem có
uit:vnam , velduas ſine difficultate, ilia', plectar.9. i . de cap. Epiſcopi auctore , &
feu alias cum pęna maiore , vt diccbat . auctoritate .
Mentis quoque excuffus,feu extaticos fę Quidanı volunt eſſe concilij Aquifiél.
pe habebat, in quibus inirabilia per reue cap.i.ita Bodinus , & Danauis hæretici.
Tationem didicerat:eratque miræ abftiné Miror vnde hanc inſcriptionem cap.Epi
tiæ , fingulariſſiinæ eciam vitæ : plura vero fcopi acceperint.Nānulh livri,quosmul.
alia de ea fcribenda forent.Nupcr aurem tos vidi, vel luonis ,vel Burchardi, vel Gra
cum Spiritus almus Ecclefiæ fuæ rcctor tiani, cam exhibent.forsan lectionem il
perus ( ve creditus ) hunc Spiritum fallum lam commenti, ne viderentur nimisim
puden
 Liber Quintus
pudentes in folutione , quam adducunt ? A Gratian.c. Diaconi.8. & c.de Syracuſa .
volunt enim nullam concilijillius aucto
fitatem fuifle , vipote quod conciliabulu
non iuſta ( inquiunt) Synodus habeatur.
Quæro ex Bodino dequa Aquileieli Syo.
loquatur?An de priore?hec fuit anno 381.
tempore Damali Papæ , & Gratiani Imn
peratoris :in qua Palladius ,& Secundi
nus Ariani condemnati: cuius nullialij ca
nones extant,niſi actio vnica concra Aria
aos,qui Synodum hanc Gratiano extor
ferant Prouinciale concilium fuit,ſed fem B bratum in ea concilium fuit perfecutione
per pro iufto , & legitimo habitum :nec a
fere in quo plures pro numero ſancti
liud
Cate conſpicui,vt Valerian . Euſeb . Bono
nienſ.Ambrol.Philaftr.alij:quoseat Bodi
nus , & contendat ferreo ore in concilia
bulum conuenille Probet etiam ex hoc
cócilio canonein deſumptum . Pofterius
aliud celebratum Aquileiæ ann.698 .ſub
Sergio Papa in quo Ecclefia Aquileiens.
quæ relapſa in ſchilmas occaſione Quin
tæ Synodi fuerat , iterum reconciliata c
fuit Romanæ Ecclefiæ ,huiusconcilij me
minire Paul. Diaconus lib.s.hift.cap.18.
Baron.Annali,Octauo , fed canones nul
los eiusproferunt, nec quodſciam extár.
ynde ergo probat Bodinusefle huius có
cilij Canonem ? cui etiam iniurius eft , id
vocans Conciliabulu ,cum Romani Pon
tificis auctoritate fueritcongregarū .Det
Bodinus, & Danæus aliud cócilium Aqui
leienſe , quod conciliabulum fuit, ex quo
canon ille fit deſumptus.
laquerius, & alijcitát ex concilio Acqui
renfi:Sed mendoſi codices eos in fraude
traxere Plerique ſcribunt.ex concil.Aqui
renſi. Non diffiieor fieri poſle, vi ruditas
illius fæculi cauſam præbuerit Gratiano
fic fcribendi, ve cenfet Anton . Auguſtinus
lib.1.deemend.GratianiDial. s. in fine .
vbi docet Gc folicum aberrare in nominá
dis Concilij; ſed ille porius feculi , quam
Graciani error dicendus,quia hanc corru
prionem deprehendas etiam in Pariſien- E
le Burchardo,led in Louaniel.luone, eft ,
Ancyrenſi: inde nata differentia quod ve
feres ſolici C. & Q.confundere, vt in no
mine Quirinij, & Cirinij , diſſentiunt au
tem tam luonis, & Burchardi, quam Gra
tiani veteres codices, in Anquirenfi, An
chyrenſ , Anchyrani.conftat concilij ve
ruin nomen eſſe Ancyranum , ab vrbe
quæ Græcis Ayxuper , & fic alibi vocat
nę.13.diſt.28.cap.32.presbyteros.diſt.so
cap.6.fi quiEpiſcopi.d.92.cap.40 . fi qua
de reb.12.4.2.c.quidiuinationes.26.0.5 .
cdeſpolatas 27.9.2.Ancyra vrbs Galatxe
antiqua, & nobilis, vbi čelebris ille lapis
theſaurus antiquariorum , & apud Clau
dianum Ancyranique triumphi: Strabo..
ni ,& Ptolomæo A & upa :Laonico corru
pre Oūrxula : hodie Bellonio , & Nigro Ain usa
Anguori. ftatim occiſo Maximino cele- lut jot
ceſſante , antio ferme 314. in quo multa
de lapſis ſalubriterconſtitutafuerunt,nec
paucacontra magicasfraudes ſancita , &
contra contagiolam fuperftitionem ex
cominercio cum gentilibus in populum
fidelium proferpentem : vt patet ex can .
23. ſeu (vtBalſamon) 24. quirelatus à Gra
ciano in d.c. qui diuinationes . Sed ex his
canonibus Bailamon.25. alij 24. tantum
ponunt: nec inter eos nofter habetur.Vn
de igicur Gratianus eum deſcripfit ? Inci
derat in collectionem quandam fexde
cimpartialium librorum ,in qua lib.6.c.6 .
& 7. adijciebantur duo canones concil.
Ancyrano , quos hodie additos videmus
prinio concilior.como editionis Surianæ ,
item optimæ Romanæ : priorem de ho
micidis feruialieni , pofteriorem deforti
legis, & maleficisper Epiſcopos parochia
expellendis: quem totum Gracianus de
ſcripſit ,errorum , qui in codice collectio
D niserār nulla ratione habita. An Burchar
dus ex illo codem codice partialiū libro
rum defcripferit,an vero colector ex But
chardo ,non poſſum definire, quia colle
étionem illam non vidi.
Quid ergo ,dicemusne hunccanonem
elle concilij Ancyrani? communis hæc
opinio eft,non recentioruin modo, Tur
recrematz in d. cap. Epiſc. Toſtaci in E
xod. & Mauh . laquerij in Fagello , Al
phonſi à Caftro lib . 1. de iuft ihæret.pu
nit.c.16. Victorię relect. de Magia , Car
ranza in ſumma concilior. Siin.ncæ in
Cathol.inftit.Spinæi q.de ſtrigibus Silue
ſtei de ſtrigi mag. admir.Binsteldijde Co
felf.malet.& Anton. Auguſtini in d. Dial.
verum etiam antiquorum , vt Collecto
ris illius parcialium ſexdecim libroru, Col
lectorisomnium conciliorum , Burchat
di, luonis ,Gratiani.
Obijciunt qui contra fentiunt, quod
ifte

5662 Diſquiſitionum Magicarum
ifte canon nec in Greca concil. editione A velà communi meſententia patiar auchi,
fola ,nec in ea quam Bufamon interpre
tatus fuit:nccio Latinis verfionibus, Cre
fcomana , vel Dionyliana ( quam ſecutus
loan . V Vendelítinus) nec in Tigurina,
nec in alia vida concil. Ancyrano inſera
tur. Sed de mulis , quæ ex conciliorum ca
nonibus exciderunt , hoc vnum elle po
totipotuere etiam Burchardus, & alijve
teres Latini plenius volumen nacti fuifle ,
quam Balfamon , auc alij Græci, aut qui
vertere ex Græcis,quorum libri concilio- B recentius:nam libcr ille non eft Auguſti
rum Latinis ſemper fuere corruptiores,
& magis mutilati.
Nilulominus alijadhuc cenſent ex nul
lo concilio deſumptum ,ſcd ex aliquo Pa
trum . Nam Beetzius in Præceptorio,aſcri
plit B.Gregorio , euidéti memoriæ lapfu .
Alij volunt deluunpuun ex D. Auguftini
lib de fpiritu , & anima.Sed liber hic non
eft Auguitini, vt mox docebo : & auctor
ille nutile admoduin hoc canone fuit v
fus. Doctiffimus denique Annal . Ecclel. C Etotum partem.Pro Damalo roboris all
fcriptorcenfuità Damaloid ftatutum , to .
4.Annal. 2000 382. fic fcribens : In aclis
autern Damaſı Pape in Ecclefia ecitari
Joli.is,de quibusinferius erit mentio ,habē
tur aliqua ab eodem Pontifice decreta in
Romano concilio: hotne an priore inceriu
eft u c.deindepoſt quædam cõcilij decre
la ,ait: nec non etiam excommunicandos
elleomnes,maleficijs augærijs,ſortilegijs ,
omnibusque alijs ſuperſtitionibus vecan
des: qua fententia præfertim foeminas illas D picitur maioresdifficultates,quas noftra.
plectendas effe ,que illud à demone fepu
ia
tanınoltuſeper animal ferri ,atque v -za
cum Herodiade circumuagari, c. Att;
hoc cenfet confirmari , quia center cade
ferme à S Auguſtino decepta haberide
ſpiritu , & anima c.28.nec non in appen
dice Ancyrani concil. & apud Gracialú
ſub codein titulo collocata.26.q.1 .c. 12 .
& conſtet ex Scucro Sulpicio yitir S. Mar
tin.c.25.10 occidente , & oriente malefi.
corum'utes plurimuni inualuiffe ,quod E to . fuperfunt ifti canones , & in ijs nullus
ex Amminilib. vlt . hift . vberius prabe
tur:adco , vt in ipſos ſucros Dei miniſtros
præftigie quoque magicarum excanta
tionum irrepſerint, vt de Gerontio Diaco
no D.Ambrofijnarrar Sozomenus lib.8 .
hiſt.cap 6.
His tamen argumentis nondum indu
cor, vt Burchardo, luoni,Gratiano ,ne di
cam tot alijs doctiffimis viris contradicā ,
1
Maleficorú multitudo nóminor fuitCo
ſtanaj & Iuliani temporibus,vtnon pau
cioribus exemplis poffem probare : Sed
quid opus in re clara? quod autem à Gra
tianofubeodé titulo collocetur,vt ab ap
pendice quoq; illa hoc perſpicue no pro
Romano ,fed pro Ancyranoconcil.facit.
Quod eadem apudAuguſtin.totidem fe
re verbis legant.auget ſuſpicionē Damali
nó elle hoc decretam de mulierculis , fed
ni, fed alterius nec tam docti,nec tam an
tiqui . Nec Auguſtin . ſubticuiſlet Damafi
efle piæ recordationis ſanctionem . Nec
quidquam obftat, ne credamus illa Da.
mafiacta , in ijs falcem partibus , quæ in
Ecclefia non recitantur qualis eftiſta) ef
fe mendofa :nec didici vnquä illa Damafi
acta in Ecclefia olim integra recitari ſoli
ta : fed ficut hodie videmus in Breuiarijs
inferi,lcu recitari non acta integra,ſed A
quid habet hoc vnum argumentū , quod
horum actorum exitant Romæ compla
raexemplariumi.1. quorum quatuor Illu
ftrillimus Buronius vidifiereltatur dict.co
mo anno 427. Accedicillud Antonij Au
guftini Dialog. 14 dehoc.cap.epiſc .his
verbis ,Damato in concil.Rom . lcribi vi
di in libro quodam Michaelis Tomaſij
ex veteri libro n quo vita quſdem Pon
tificis confcripta. Verum hic opinio etia
in primis enim in canonib . Conciliorum
Romanorum , que duo fub Damafo fia
bita , non reperitur. non in priore anni
373. quo damnati ſectatores Apolinari .
Nam illius Caronesi terciderunt, & co
tú fumma volunt Anathematilmis Theo
doreti com ; rehenim , qui nihil pertinét
ad c.cap.Epifcop.Lege Theodoret lib 5 .
hift.c.ii. Nec reperitur ille canon in po
fteriore concil. Tub Damafo Rona habi
elt nitro coolimilis . Præterea veterum
ſcriptorum qui nostrum canonem exhi
bet,nullus Damafo alcnticco Burchard
lib.10.c.1.non Iuo p.In.C.30.non auctor
fex. ecim partiainm librorum : non colle
ctores conciliorum , fed omnes confen
tiun in Concil . Ancyrenfe. Mula ctiam
reperies ad verbum in lib. illo de ſpiri'll ,
& anima:cuius auctor fiex Damaliiciis
11.12
 Liber Quintus.
amflet,curnonmeminiffet;:Solitus,nó A fos canones:nec nouim librarijs precede
concilia, ſed auctores etiam recentiores ,
& minoris nominis , quanr Damelus, ci
tare : vt Boerium c. 7.1n fine: vt'notes Au
guttinun effe non poffe: & .cap.47.quz
dam diſſentanea Auguſtino , confenta
nca Gennadio ponit.nec poffidius in In
diculo operum Auguſtini hunc memo
rat librum : & Vinceruius Belloacenfi ac
Trithemis Hugoni Victorino , nonnulli
Etherianoafcribunt.
Quäre magis vergit , animus , vi donec B. rum canonum , quos in medium produ
certiora.habeamus cum Ancyrano conci
lio relinquendum :cui tamen arbitror vel
à Burchardo , vel alijs quædam inferta :
Sunt enim in illo quædam tradita ad mo
dum Doctoris diſputantis ,nec certa ,nec
admodum fo.ida: vtſuo mox loco doce
bo :imo fiadmentem aduerfariorum in
- Cerpretemur , talla , & abſurda , prorſul
que indignatuni Damalo . tum Ancyra
nis Patribus: Quæ nefcio , vnde Burchar
dus defcripferit ; ab luone Gratianus, à C ea viri docti , & Catholici D. Anton.Au
Burchardomutuatus Carnotélis Luo.But
chardus exduobusvnum canonein con
flauit, cui: Gratianus etiam de fuo tertium
limbumin extremo affuit.Nam rect ([1
megloffa Canonica tresin eo partes de
. prehendit. & fecundam incipere ab illis
verbis: Itud eriam nonomittendum :-Gra.
tianus Burchardo , & luogi tertiam addi
dir , cuiusinitium , Nonnulli inueniun
tur , c.poftilla ;in fidelis papano dere
rior.In Graciani ergo verbis tria funt mé- D cuius à Romano Pontifice approbatio
bra diuerforum fcriptorum ,in Burchardin,
& luonis duo..
Primum elt, Vi Epiſcopi corumq; mi
miftrisc. Vlque, o ideo a taispeſte mun
dari , debet fanéta Ecclefia : hoc totum
reor Ancyraniconcilij fuiffe:additum for
te ad ea , quæ habeamusin.ciufdem Con
cilijcan.pen.ſancica ,vide c.qui diuinario
nes, 26. quæſt.10 ,Mediæ pareis ,& fecun
da reliqua, non arbitror elle concilij il
- lius, quç pleraque continentur in Pfeudo E illo concilio . Equidem fitoi ott níu cao
· Auguſtini lib . de ſpiriiu , & anima, fed val'
de.i utilata , & cruncati : quæ cuius fint:
nelcio.Ex hoc libro verbis quibuſdam
mutatis , & fine atq; principio nonnullis:
- additis primus ille compil atorca m illuftri:
additaméo ,ex ſuo ingenio , tam magno
auctuario concilij Canonem adauxit. .
Nec nouum eftGratianos alijs cópilla
- woribuscano num , cogere in vnumdiuer.
567
tis canonis verba cum præcedentis val
ſubſequenris canonis verbis confunde
re leg .Anto.Aug.Di log.6.cum feqq.
Qua , quanta canonis eſtrus auctori
tas nunc indagandum.Id ex præcedenti
quæftione pender communis eniin len
tentia eft ,& indubitata , etfi Gratiani de
cretum à ſede Apoftolica fic receprum ,
ita tamen receptum eflc : vt fides dicto
rum penes, auctorem ſit , & tanta ſit co
cit auctoritas, quanta eft fortium vnde ca
nones illi manarunt. Nec enim quiſqua
corum , quiius Eccleſiaſticum velà limi,
ne falutauit,poteſtignorare;multa in De
creto hiber , poftea Decretalibus. Sex
to Clementinis , & Extrauagantibus ab
rogata fuerunt : nonnu : ta quoque funt à
Grzciano per errorcm infeita , quæ cum
veritate pugnare deprehe luntur, quæ ni
hil nunc neceffe eft recenſere . Notarunt
guſtinus d.opere Dirlogorum ,& non
vno loco Cæl.Baronius Analium Eccle
fiafticorum tomis nouem . Quod vt Gra
cianixlo concedendum ,ita hoc noftro ,
nichistenero , & acutilizéter animad
uertenduin : ne quis vel contemptu , vel
in cöſideratione in præcipitium aliquod
rua . Quod ad ipſum vero hunc Cano
nem . Epiſcopi,fpectat, cum non fit niſi
concilij particularis , feu Prouincialis , de
ne non confiant , & idco crrare potuit ::
non eft auctoritaris tantæ , vt quæ per
eum deciduntur cerca fide fine creden
da , nifi quatenus S. Scripturæ , & Eccle
fiafticæ traditioni,ac definiucni S.A.C.
Rom Ecclefiæ funt,quæ tradit,confenta
nea . Deinde longe niinoriſt arguinéto
rum lcu rationum , quàm fanctionis feu
decifionis auctoritas . Nec argumenta
habenda pro definitis vel ftatutis ab ipſo
piantur, & cong! ua interpretatione fúl .
ciantur, ne arguméto quidem illa reijcio .
Nicol. Retrigins vult tūc Canonem ex
eo capite ir.ualidın cinleri , cucd Mar
cellus Ancyranus Epiſcopus Sabchianif
mi( vt aitmeritclufius freut. [ Siciile
lib.i.I air.onolai.c.29. ] Venimiamen
hoc planein pertinensi . Nanturcié
poris, quando hæc Syncduscong gata,
non
 onum
iſiti
568 Diſqu
non videtur adhuc in hærelin prolapſus, A Suit feu contétiofis.vt, & Caluinus,& Hof
nec iple Concilio huic præfeditled Vita
Kt,Agricolaus,& Bafilius Amalenus tefte
Balfamone.De ipſa quoque Marcelli hæ
refi rem plane obfcuram efle patet, ex ijs
quæ poft Seuerum , Epiphanium , & D.
Hieron.more fuo , diligenter Cardinalis
Baronius adnotauitli.g. Annal.Addit Re
migius huius Concilij quoad iftum cano
nem auctoritaté ,Patruin : quos poſterior
ętastulit, vt Ambrofij, Auguſtini, Tho
mę, Bonauenturæ , & aliorum ſententijs B differuihoc cod.lib.fećt.2. & is
cfle impugnatam . Sed (fi accurate perpé .
das,facile videbis Patresillos de fecta ,cu
iusin d.c. Epifcopi fit mentio ,nec verbu
lum vrum locutos fuiſſe:folummodo af
feruerunt, tranfuectionein efle poſſibile
( hoc eft poffe à dæmonibus corpora de
loco in locum transferri ) quod non deci
fioni Canonis , fed rationieius tantù voi
repugnaremoxoftendemus.Ratio ergo
hæc à Pacribus iftis reiecta inerico , non
ipſe Canon .
5.Explicatio verborum , ó ſententie.do
6.Epifcopi
In Gratiani editione Romana , iuffit
Gregorij XIII. correcta , fic fcribitur ilte
Canon, in principio .
PAS Epiſcopi eorumque miniſtri omnibus
modis elaborare ftudeant,viperniciofam ,
a Diaboloinueniamforrilegam , o mai
gicam artem ex parochijsfuispenitus era
dicentc ſi aliquem virum aurmulierem
huiufcemodi ſceleris lectatorem inuene. Deius-feruitium euocari
rint , turpiter dehoneſtarum de parochijs
fuis eijciant dit enim Apoftolus, Hære
ticum hominem poft primam , & fecun
dā correptionem deuita ,ſciens, quia fub
uerfus elt , quihuiuſmodi eft: Subuerſis
funt,et à Diabolo captiui tenentur , qui reli
& to creatore(10 Diaboli fuffragia quarul,
Óideo atali peſte deberi mundari fan & a
Ecclefia .}Hactenus prima pars canonis,
quæ nec luce,ncc confirmatione alia in
diger,vipote fatis clara, & certa .
Statuerant Ancyrani concil. Patres; a
lio canone, fortilegos quinquennali peni
tentie fubijci :nunciſto canone fanciunt
e ij
deiprocrimin magiæ ,& fortileg quid:
in genere exiſtimét;nempe pelleni effe ,
& omninodis eradicandă ét penisinfii
mibus,vtdeconfione flagris, & c.quæ ho
die adhuc ia vfu vigent- Apoftoli illa ver
bebas peffimd Eraſmus de factiofisexpo
m
caru
Magi
man, hæretici . ſed de vere ac propriè di
ctis hçreticis.optiinè D.Hieron.Ambrof.
Sedulius, Theophylact.Caietan . & cęteri
Catholici , imò , & ex ſuſpectis magnus
Eraſmi-amicus Faber Stapulengs . Vnde
rette elicioex hoc quoq;Canone ſortile
gia , & magicas artes ad hereticam praun
tacem , & ensinquiſitorespertinere , fer
uata canen ditinctione,quoad pęnam ,
fortilegi hæretici, & non -hæretici,de qua
Ait Diabolifuffragia,hoc eft auxilium ,
quarere,qua eum pro creatore, & opitula
tore colunt,tanquam Deum , quæ eft ba
fis, & fundamentum totius c .Epifc.Et ir
cto fundamento contrario , nempe vniu
elle Deum, nec aliud prætereum nume,
contra quam Gentiles credunt : oftendit:
cum Gentilibus eaden perfidiæmacula
deformes cflc quofdam Chriftianorun,
de quibus fubdit , parte fecunda ;
с Titud eriam non eft omittendum , quod TOMS
quadamfcelerata mulieres retro pot sa
tanam conuerſa, demorum illufionibus,
Ophantaſmatibus fedulte , credunt,
profhentur (e nocturnis horis , cum Dia
na Dea Paganorum ,vel cum Herodia
de , & innumera-multitudinemulierum ,
equitare ſuper quafdam beftias, mulla
Fum terrarum /pacia iniempeſta noctis:
filentiopertranfire, eiuſque infionibus ve
Lui Domina obédire , cerrisnoćtibus adi
His verbis tora narratio eriminis, &
fectæ huius graphica deſcriptio proponi
tur. Vnicum autem crimen impingicus
Hlis.Apottaſiæ , & infidelitatis ex delulia
ne per dæmonem natæ . fuiffe eniin has:
mulierculas adeo ſceleratas , vt Dianam
Nuinen Gentilium , & fæminarum ne
quiffimam Herodiadem , pro Deabus co
lere ſe facerentur , & aliasin eundem era
rorem pertrahere conarentur . Merito
E itaquefceleralasvocat, quæ à Deo recom
denies, & a fidei puritatedeſciſcentes Sam
tanam ſequuntur. Sequuntur autem Sain
tanam , & poft euin conueruntur , quia
( vt aiunt) Dei dominium deferebant, &
Diaboli feruitio fe mancipabant , eiufque
iuſſionibus parebant,certisnoctibuscum
Gatæ , menticasillas beftias conſcenden
res , & Dianam venatricem Pfeudo nu
mé Paganum , velHerodiadem inceſtay
 Liber Quintus. 369
& innoxio Præcurſoris Dominici fangui A inuoluuntur: cum aliquid diuinitatis aut
ne cruentam , comitari fe , & colere crede numinis extra vnum Deum arbitrantur.]
bant. Ex his omnibus certam fidem pre Totus hic verſi. deeftPleudo Auguftino
ftabant, & eadem animo comprobantes illi, ſed habēt luo , & Burchard.nifi quod
& fieri quæ credebant optantes: vt credu pleraq ; legunt in fingulari numero, iicnt ;
litate , fic voluntate peccabant.Haec fum . in errore paganorum rcuoluitur .
ma narrationis . Curfácile credent ,qui Nunc, commemorata muliercularum
fciunt quid Mantenſes Maginoftris tem huiufinodicrcdulitate ,quid in ea ,& qua
poribus ,de Sibylla Nurfina, & aliaprope le quim vitiofæ perfidiæ infit malum o
Parifios degente , in Atis ludiciarijs ſunt Atendit. nempe latensdæmonis pro Deo
profeſſi, quæ ex Creſpeto præcedentibus cultus:hunc vocat, perfidiam , infidelita
libris commemoraui,
B tem ,falfamopinionemà reltafide deuia
In noftra canonis narratione , notet tionem , errorem paganoram : quæ om
Lector primò,in illo curſu feu pompa dæ nia ficconnectit , vt vnun alterius ſit ra
moniaca adfuiſſe curfus Dominam ſeu tio ,& explicatio ,nam ( 6 )fimul proco
Reginam , vt hodierna quoque ſagæ fa pula, & caufaliparticula hic (vt alias ſæpe)
tentur: & eam nominatim dici,vel Di.t fumendum ,
nam ,vel Herodsudő : additurin libro illo Cum dicit ( vrinam he fole, & c.) non
deanima,& fpiritur:Minerua , talispom lætatur de iftarum interitu , fed optatnul
pæ quoddam fimulachrum legitur in nar las alias præterca in idem perfidiæ bara
fatione B. Antonioi quam exhibui libr.3 thrum pertractas, & idfactum dolec. Vn
par.1.9 4 fectio.8.vbi etiam Venus molo decolligas, quam ſintin Ecclefiam , &
1 vecta : an quia meretrici fterilitascome. C remp. crudeles, qui in tales mulierculas
nit ? Dianam eandem cum Hecate feu feductas, & feductiices volunt clementes
Proferpinz,docui Magicum Nemen fuif videri . Ait ; Perfidia, quo nomine non
fe ,hoc eft ,cacodæmonem.comment. in compellat ipſam dæmonum illuſionem ,
Seneca Medæam verſ.7.11 . & 787. & præftigias feu phantaſmata-nam longum
Domine nomen illi peculiare fuiſe : in eft diſcrimen inter illudi , & perfidum el
de petat,quivolet. De Herodiade idem fe . Sæpe fanctiſſimis viris dæmon per
dicendum : quia fub hoc nomine dæmon phancalmata illudit, vt de B. Secur dello ;
aliquis ( fortè Venus ) colebatur . Hero Iordano , & alijs docui libroz.Difquiſit.
dias fuit Ariftobuli filia Salomes falcatri.
quorum tamenin mente animi nalla in
culz mater , & vtraque dignum vica exi fuit perfidia . Perfidia fidei , illufio feu
tum vitęintenic,narcante rem Nicepho- D deceptio prudentiæ contraria eft Ipfum
to libr...hiftor.cap.20.ccrtum neutram itaque perfidia nomen , docet hoc loco
ex inferno rediffe , neutrain choreis illis non agideillufione qua illuſio eſt, ſed do
adfuifle falla ergo perfuafio fuit muliercu illuſione qua eft coniuncta cum perfidia,
larum ,quod cum Diana vel Herodiade feu de muliercularum deceptarum perfi
equitarerit :falſa cciam ,quod fuper beſtias dia,qua talis ,h.e. qua infidelitaselt . Ere
equitarent , quia veterinaria hæc erant nim inufio hic tantum erat fons perfidiæ ,
dæmones, quibeſtiarum forinam affum & qua talis erat, eius quoque mentio præ
plerant , falla etiam q , uod crederent ve termitti non potuir,ve de infidelitate com
Tasbeftiis poffe tam éxiguo temporis ſpa modius, quod intendebat, canon proba
cio adeo diſtītasprouinciaspertrinare tet: vt,peccati fonte, & caufa cognya ,pec
Quid mirun fi triplici mendacio tinctam E catú iuftius damnarum intelligeretur.Ait,
perfuafionen ,canon reprehenderit, & infidelita :is ) vt fciamus quid perfidiam
hincidololatriam ,vt herefın yerbis leq, vocarit: eandem mox vocat, falſam ops
damnauerit ? nionem : cuius falſitasin cd , quod , & ve
Teimus . Sed veinam hæfolæ in perfidia fua pe ras bcftias, & illas Dian . & Herod.adeffe ,
rijflcnt, & non -multos fecum ad infideli & numen effe opinabantur.Et propter
tatis interitum pertraxiffent. Nam innu hoc vltimum dicir à recta fide defecifle ;
mera multitudo hac falſa opinione dece cuius dicti ſubdit rationem , quia de
pra,hæc vera effe credunt , & credendo à errore Paganorum inuoluuntur: quia
sccta fide deuiant, & errore Paganorum quod Pagani ſentiút,videlicet plures vno
Pp Deos
 um
570 Diſquilition Magicarum
Deoseſle-, idem ipfæ fenuant-hoc enim A per infidelitaré ſubiugauerit,ilico trasfor. ·
ſubdicin vers: fine ad manifeftandum de iar lein diuerfarum lpeciesperfonarumi
quo errore Paganorum fit locutus. Nihil atque finilitudines, & mentem ,quácap- Melius
his omnibus verius,nihiſclarius:& valde tiuam tenets in ſomnijsdeludens :modo fomnes
obtuſum pectus gefter , qui non quo le lęta,modo triftia,modo cognitas, modo Ber; Luo
quentia tendant illico perſpiciat. Sequi .
incognitas perſonas oftendens,perdeuia:Augufti
tur . quęquededucit, & cum folus fpiritus hoc
Cetus . Quaproprer Sacerdotes per Ecclefias,] patitur; infidelis mens hocnonin animo
fibi commitas populo Deiomni initan fed in corpore euenire opinatur:
cia prædicare debent, vtnouerint hçcom Caulanı duplicem illuſionis proponit
nino filfa elle : & non à diuino , ſed å ma deludentem ,& delufam . Ex parte delu
ligno fpiritu ,talixplantaſimata mentibus C dentis.quia hoc diabolo , qui vult delude
fidelium irrogari. Nihilhorum etiam a re; non est difficile::Nam poteft iltisma
pud Pleudo Auguft.continetur:fed agno jora -Modum vero quo deludere fit foli
icunt ea Burch.r. & luo. apud quostamé tus oftendit, hçc eum infpititu facere .
in q. pro fidelium eft infuelium .quæ va Sed quia hoc poteit duobus modis cótin
riatio reperitur etiain Gratiani codicibus.. gerer.ijs qui dormiunt, & nullatenus vi.
tes autem eodérecidies fideles fuere ante Sllant,2. non plane durmientibus, fed fe . 1
perfidia, infideles factęhac perfuafione .. muigilanubus quando eisobijciuntur fi
Nunc peritimore medici morbo oitë mulachra ut pline pręſtigiofi , ali appa
fo medicinain Cation apparat.ideo enim rencia in corporibusper demonern for
monet diuiniverbi præcones doctoresy matis vel aflumptis : ideo quçri folet de
& ductores anima:un ,,vtpedo veritatis C quo iftorum duorum modorum canon
peftem abouibus, quasnondum ſcabies, nunc loquantur ?Spin.contendit loqui de
inuafit, fedulo arceant; docendoqueſeq .. poſteriore cantum . Probat quia fide prio :
verſic.preferibentur. re loqueretur,fruftratoria'elitr ratio.nam
Ait ; Hæc om ino ( iueyt Burc. & luo, postmodum expergetacli animaduerte
omnimodis )falfa eflc] quæ hæc ?nempe rene libi dorinientibus illa perviſionem
quod de tráluectione ſuper verasbeftias, duntaxat imaginariain acciaille,quemad
& de comitatu Dianę, Herodiadis , & modum idanimaduertuntpoit cxftaſim
de earum dominio ac nunine dicta funt,, qui rapei fuere. Atque ita fieret vtiltçin
oinni'ex parte , & vndequ.:quemenda pertidianinon labcrenilit perfälham cre
cia effe.Phantafmata .) fic vocat,nó ina dulicaté :-Verum hęcargumentatio paiú:
gines(eu fiinulachira quæ obiecta fucrūC D ſtringit.Curnon ; & ex alis & in roinnis
intellectui fola , fed fimulipfos circa hæc illufio adeo veheinenselic queat , vt poſt
errores.Nam nontam querituranábo modum homocredacie vigtiánteinea
no iſta fpiritu; vel à malo immiſſa : quam corporeo lenſu paſuin tuine?Quare mlado
an iſte vere,an illuforie , & pręſtigioſe tan lo dicere, c. de vtroque modo intelligen
tum contingant: duir , ac foluinmodo exckidiplenam , &
Atque ita iam habemus errorisnarta omnis foinniexpertem vigilia.gr . in
tionem damnationem , & remedium.Ita terpretatio verbis contextusniuku me
cim fubdit decifionirariones : quibus Sa liusconuenit. Erquocurique inodo,illud
cerdotes per Eccléſias ſibicominiſfás hu : ſolusfpiritus),fumasnon docet ſemperidi 1
ius perfidięgrauitatem , & vanitatem po in ſolo ſpiritu fieris nec vllum hic verbum :
pulo queant perfuadere Huc eniir per- Ereperias, quo id conuinci queat: tantum
ſpicue oinnia fequentia verba tendunt, modo docet fic fieri folert ; as cuita fiat,
vſque ad verf. quiſquis ergo aliquid. vbi adeo caute hune impoſtorem irreper , vt
rurſus definitio leu ſanctio. condemna cainen, quibusillufi,hicredant, & pertina
toria contra hofeehçreticos iteratur.Ra citer contendant, vere hçc ſibi vigyanti
tiones autem his defumic à caufisacmo buseueniffer
dis illufionis ipfius,dicens: Quitransfiguratſe ) quiſolet nonnun :
Si quidem ipfe Satanas ) qui trasfigu quain ſetranstigurate in Angelum lucis.
rat ſein Angelum lucis ,cum mentem cu fumptum à D.Paulo 2.Co.21.ve.14. qui
muſcunque mulierculçceperit, & bāc libi vfus vocc μετασχηματίζεται ! . e . all
nܲ‫ܕܙ‬
 LiberQuintus
micfimilitudinem , & quafi ſchemaAnge A iam fibiipfi.canon repugnaret,concedés
li lucidi,& gloriofine putes de ipſa fpecie
feu forma ellentialimentionem fieri , fed
de externo tancum {plendore, quo Ange
lilac s hoceft fplendentis ,& gloriofi, se
nebrioiite lucifugus fulgorem , & clarita
ſé imitatur, q!ia de re conſuli poteft D.A
thanaſius in vita B. Antonij .Eft autem ar
guméium a maiore ad minus. Si aliqua
do poteit imitari , & exhibere ipſe miſer,
& caliginoſus fpeciem Angelibeati? cur
non , & alias ſpecies viliores , & damnato B ( nempe Dianam , autHerodiadem Noak
rum , vt Dianæ , Herediadis. & c.Hoc er
go facit primo,deindepoftquá qualis ap
paret talis creditur efleà inulicrcula qua
piam ( nam.cuiuſcunque poſitum pro cu
iufuis vel alicuius , quo pacto non credide
rim locutum B.Dainatum ,fed potius Bur
chard . vel Gratianum tumillam perdu
çit ex errore in infidelitatem , & ex illufa
facit infidelem ,ſc porſuadendo ſe,ve.Nu
men credi, & coli . Poftquam vero fc
mel hac infid litate mentem imbuerit : C quid defacto fieri ſoleat, velnonfoleat.
procliue eft frequentius aeque frequétius
eam in fomnis deludere. Hinc porro pa
tet quæ ficcauſa ex parte deluſorum ,nē
pe infidelitas propterquam Deuspermit
cit fic eas celudi. Nifi enim.crederene di
uinitatis aliquid Dianæ acHerodiadico
petcre , Aunquamillasadorarent, vel G
comitareorur. Nunc cum v , t Paganizid
credant.Deus permittit, fic illas a dæmo
ne per inſonoja , & imaginarias(pocies
deludi,vt credantfactum quod nec fieri D nunquam facta fuerunt . Probatiohu
quidem potuit.
Cum mente cuiufcumque ] non ſicin
telligas,quaſi vocula,cum inferathocne
celario á dæmone fieri , ita vt nequeat
eas vere tranſportare : fed tantum inferri
id quod contingit; hoc eft (vt loquuntur)
SKM ,non habere vin inferendæ necelli
Acatis anrecedétis huius dicti ad confequés
ſed contingentiæ ſeu poſſibilitatis tārum
modo . Solum.q.vult prabare, dæmomi
poífibile efle fichas de udere.
Species atqueimi indines ) coniuctio
( arque) vim bibetexplicandi.nam ne de
vera fpecie , feu eflentiæ mutatione quis
capiat, additur pofterius, quaſidicat, fpe
cieshoc eft fimilitudines.(Caprinam )in
fidelitate ( Perdeuia quaquededucit) hoc
eft fingit ſe corporaliter casper inuios cal
Ies,& varias femitasdeſertaque loca de
ducere.Nam fi vere perdeuia deduceret,
571
vigilancium animasſaltem deduci, quod
ellerabfurdius,Dec enim mens à diabolo
extra corpus ſuum poteſt deduci.
Cum folus ſpiritus hoc paritur ) Burch.
ctiam , Imo, & Pſeud.Auguft:habent pa
titur,quod poſită prospanrur:ſcd reſtrin
gitur ad rectam istarum muliercularum ,
de quibuseft ſermo . Namiſtæ non po
terant,nifi in ſomnis,ralia perpeti,necpor
fibile erat Diabolo illa re ipſa exhibere
men , aut verasbeftiastam celeriter les
mouentes ) quæ fimulabat.Neceflariuin
itaque fuit,hoc illisperpetuocontingere
apparenter. Vnde etiam patet, quamino
pre hinc ftrigu patronicolligant, ne nunc
quidem vnquam mulierculas maleficas
corporaliter hæcpati ,hocelt verede lo
coin locă transferri,aur concübere.Quin
etjã de hisipſis Dianianis non affirmatur
quid.fieri poffit,vel non poflit,fedtātum
Subſequitur in Canone: Ovesn.non in
fomnis nocturnisvifionib.extrafe cdu
.citur, multa videt-dormiendo,qua nun
quam videratnocturnis vigilando?Quas
vero tamſtulius, o bebes fit,qaibæc om
nia quæ in folofpirimnfiunt , etiam in cor
poreaccidere arbitretur.
7 Enprimum argumentum quo probar
hæc muliercularum dicta ex mera illu
fionemanalle , & videri illis facta , quiz
juſmodi elt. Nemo eft ,cui non concur
-rence fola vinaturali, frequenter accidat
multa videre fomniantem , quæ putat ſe
peruigileni videre : & idco expeirectus
putat ſe non in fomnis fed in vigilia , hæc
conípicatum . Quod fituneina naturalis
Ciuxra paſſio puxta precedens lar guor , vel
quid limile : poteft, polletque quanto id
facilius erit virtuti caliſt ſuperioris, qualis
eftpotentia diabolica,quæ naturalibusil
E lis ,non liberis ,caufis aburi cum vult.po
teft ? Igitur den entis ac ſtupidi forctho
minis contendere , huiufiredinon po
tuille non corporaliter fimul continge
re . ( Hinc fubinfert tacite mulierculas
iftas fuiffedelulas:quia quæ in ſpiritu tan
tum illis contingcbant , ea libi vigilanti
burs accidere corporeo fenfu percepta
contendebant. ficut hebes foret, qui na
turales fomniorum deluſiones verarum
Pp 2
 572 Diſquiſitionum Magicarum
rerum ac factorum nomine cohoncfta- A clufio non deducitur . Efto contigerint
ret: quia viſus ſibi vigilandoiſta perpetra iſta Ezechiel, Ioanni, Paulo in ſpiritu :er
re . Senſus ergo iftoruin verborum : gone nihil alijs contigit in corpore? er
Qui hæc omnia , quæ in ſole ſpiritú , & c. go quæ de Chriſto , & Habacuquolegi
pendet à ſuperioremembro.Scilicet,bec mus illisin folo ſpiritu contigerunt ? quis
omnia , quz nunquam vigilantes viderát, hoc adfirmans,non ad Anticycas relege
ſed viderant tantum cum dormiebant . tur? Auderit tamen Poozinibus, Alciatus,
Qui hunc fenfum effe non videt,næ ille Duarenus ac ſimiles , qui ea affirmant,
vigilansfomniat, & oculis apertis nihil vnde hoc quod diximus neceſſario con
videt . Aduerfarijautem noftri,fic inter ſequitur. In Pſeudo Auguſtino aliter ifta
prctátur : In ſomnis homo fæpe videt, quæ leguntur,nempe: cum Ezechiel , “ alij
nunquam viderat vigilans , 'ergomulie- B Propheta, loannes Evangeliſta etiam , &
res etiam iftæ decipiuntur in omnibus , Apoſtoliin fpiritu non in corpore viſiones
quæ fatentur à ſe facta vel viſa . Nonne viderint. ) quibus verbis de Prophetis,
vitium conſecutionis vel pueri viderent. & Apoftolis videtur voluille vniuerſim
nempe falſum aſſumi, aut faltem id quod id affirmare,vt conſecutio efficacior red
prius fuitprobandum , mulieres iftas tan deretur.ſi hoc voluit, & non quod canon
tum fomniaffe quæ fatebantur. Æquæ tantum , vide mendacium audax . Quis
perperam exponunt quod ſequitur , ftul credat calia vel B. Damafo , vel D.Augu
tus, & hebes eft , quí quæ in ſolo ſpiritu ſtino in mentem venire potuiffe ? Nulk
fiuni , etiam in corpore accidere arbitra Prophetæ ,nulline Apoftolivere , & cor
tur,ergo ftulti ſunt, & hebetes , quicredut poraliter vilas viſiones viderunt ? Dor
iſta mulieribus hisſimul in corpore acci- C miebat Princeps Apoftolorum , quando
dille, Quis.n.non continuo excipiat, quin excitatus Angelum vidit; & ab co dedu
tu prior probas hæc in ſolo ſpiritu facta , Etus ex carcere,foluciscathenis,libcratus
& tum demum tibicorpus licebit exclu fuit ?Act. 12.v.7 . & 8.Somniabat Chriftus
dere . Vt enim canonis bonori confula Dominus quando à Satana ſuper cempli
tur , neceffarium eft hæc ſic coniunctim pinnaculum ,& fupramontem excelſum
accipere , quæ in folo fpiritu fiunt , ea fi translatus?Matth.4. Somniabat Abacuc
mul in corpore contingere non pofle,nó quando ab Angelo à Iudæa translatus in
vero quæ in ſpiritu fiunt,etiam fimulin Babylonem , & Danielin fomnis cibum
ſpiritu, & corpore contingere non poſſe , comedit in leonum lacu ? Daniel. 14.V.
hoc eft ea quæ quis fomniat fimul com 35.Condemnentetiam ifti Canonis An
nianti reueracontingere non poſſe quo D cyrani fuppletores ,omnesillos Patres
nihil foret abſurdius. Doctiffimos, & ſanctiffimos,qui corpo
Tezlus . Cum Ezechiel Prophera viſiones Da rali viſione in ſpecie aliquaviſibili conté
E ? ech.3. mini in ſpiritu , non in corpore, vidit ? dunt ab Efaia cap.6. Domini gloriam vi
11. loannesApoftolus Apocalypfis facramē fam ; D.Greg.Niffenum orat.6.de beati
Apo 1.08 tudin.D.Chryfoftom.in d.c.6 . & hom.4 .
4.2.Co 12 tum in ſpiriis non in corpore vidis , au
luo ficut diuit? Sicutipfe dicit: ſtarim inquit,fui in de incomprehenfib. Dei natura , & in lo
iple' sta ſpiritu , Paulus non audet dicere ſerap ann hom.14.D.Cyrillum Alexandri.lib.
tum in corpore 1.in Ioann.c.22. & horum fequaces Eu
quit fuis
Ecce S.S.excmpla, quibus probat no thym.ac Theophilac.in 1.c.loann.Dam
in / piri .
nunquam aliqua contingere hoinini in nent D.Irenæum lib.4.C.37.Chryſ.d.ho .
ſolo fpiritu, & nó in corporc.hoc eſtima. E 14. & The.In Dea immutabiles, fic acci
ginarie ſeu ſpiritualiter , & non re veras pientes illud Oleæ.2.6. 1o.Vifionesmul
Icu corporaliter . Hoc bcne probat ca tiplicaui, o in manu prophetarum affimi
non ,nec eo ampliusprobare potuit: qua Jalusſum . Falſus ergo potiusille auctor
re nec amplius probare voluiffe creden negans vniuerſim . Preffius nofter de tri
dus eft , nifi quis auctorem canonis ſu bus tantù :dequibus tamé ipfe hoc nó ad
pini ftuporis velit accufare . Omnes e modum certú vel neceflarium . Ezechic!
nim norunt exempla particularia , non cantuin aflerit affumpfirmefpiritus c.3.V.
nifi de aliquibus , & non de cunctis pro 12. & 14.Item ,fpiritus quoque leuauitme,
bare ex particularibus.n. vniuerſaliscon & affumpfitmc.cap. 11.y.i.Sed non ad
ditur
 Liber Quintus.
deurimaginarie ,ah cum corpore, vt Aba A
cukum . Quid quod probabilior immo
forte ſola vera interpretatio eft , fpiritum
illic vocari Angelum , & dici prophetam
in corpore , & quidem cunctante ab An
gelo translatam de loco ad locum , nem
pe a fluuio Chobar in ſuburbia Babylo
nis vbi ludæi de tranſmigratione dege
bant.d. verf.12 . & verf 14. & poftea inde
Hierofolymam d.capit. 11.y.i.quç inter
pretatio melior eft, tum quia magis ami
ca contextuistum quia probata D.Hiero- B
nyino his verbis, Transferturque propbe
sa non , vt quidam exiſtimanıinſpiriru ,
fed in corpore: quod,ode Abacut, iuxta
Theodotionem legimus.]aſſencicur Thea
dorer.fed & Polychronius, & alius Scho
haſtes Grçcus in cathena : quibus tutius af
fentiare, quain Rabbinizantibus: qui ex
ponunt vifum libi vehcmenti vento rapi.
Apocalypſis ſcriptor B. loannes face
nó etenimi
tur,fe ,inſpiritu fuille.c.I.v.10
credendus eft in fomnis vidiffe quæ nar. C
tat,ſed vigilio exſtalim raptus , atqueita
illa.quę præfentia non erant,fed futura ,
corporaliter non vidit, fed in ſpiricu , vt re
Ete Ambroſ.Haymon , & alijeo locoin
terpretantur.Quare non fatis apte aduer
farijex hac D.Ioanneuelatione collivut ,
malcticis oninia quæ fatentur in fouinis
contingerc ,ncque hoc canon exiſto B.
loan.exemplo voluit, vel potur probare.
Tertium iHud de B. Paglo , non contra
nos,fed in feipfos, plus habet difficulcatis. D ftri contendunt,cogidicere illud : in cor
Verba ſunt 2: Corint. 12. verf. Noui
hominem in CHRISTO ame annos qua
Luordecim ( fiue in corpore: neſcio fiue ex
tra corpus nefcio . Deus fcit) rapium hu
juſmodi vſque ad tertium coelum . Etfcio
buiufmodi homincm ,fiue in corpore , fiue
extra corpus , neſco , Deus(cit.quoniam
raptus eſt in paradifum , audiuit arco
na verba ,que non licee hominiloqui. In
hoc toto teltimonio non aliud poteſt ca
nonis inſticuto accommodưi: quam au- E loannesin Pathios exiftens , quod dici
dacesnimium fuiffe has mulierculas ,quç
non formidarene de fuis viſionibus certi
aliquid definire;nempe fe tunc certo cor
poralibus ſenſibus ea percepille ; cuinta
men Apoftolus,neutră defua viſione pas
tem audeat affirmare ;fed dubius inancat
an in corpore ,an extra corpus fuerit rap ;
tus.Verü hic (quæſo Lector) attende pri
mo, giamid pro aduerfarijs nihil habeat
373
momenti,Quid enimDiuus Paulus non
aydet profiteri,an tū fuerit in corpore,an
extra corpus:ita ſan : loquitur.Non igitur
potuit mulierculis illis conftare , an , & ip
lę tum , quando putabant fe cum Diana
equitate,fuerintin corpore . Hec.n.mpta
visargumenti cít.Refpondeo primum id
non fequi.Non quia conferenda vHo mo
dolapientię vel ſolertiæ hæc vafa ad igno
miniam cum vaſe electionis ( abſit talis
blafphemia ) ſed quia res valdediſfunilis
eſt habuerunt.n.iltæ mulierculę, non fo
lum vnde poffent,fed vnde deberenc in
telligere, ſpiritum tantum , & imaginaric
hæc le patfas rei videlicet impoflibilicate,
pcdixi: quam quia delufæ non intellige
bant,nec vericatem docencibus aufculia
bant, merico canoa eas damnauit. Apo
Itolus autem nihil habuit , cur fe deberet
in alterutram partem refoluere. Contra
folet noftri cui ſtrigibus accidere , quibus
plurima fuppetuntindicia , vnde queants
& debeantintelligere fe in facto non de
lufas , & corporaliter fe ,que afferunt, egile
fe; quę hoc codem libro , & hac lectione
copiofe fum profecutus. Vndeiam cóftar
nec ab illis Dinçcoinirib.ad noftras itri
ges validum fatis argumentü peti, quod
futius oftenda 5.fequenti;nec D. Paulie
xemplu idtud plus probare, quam nó ſein
per viliones iftis in corpore fimul, & fpi
ricu accidere . Attende fecúdo eos ,quiex
hoc v.14. colligunt id quod aduerfarij no
pore ,vel exıra corpus,fic accipiendu , qua
lineget le fcire,ari vifio illi reipfa, & vera
apparitionc, aninaginaria tantum conti
gerit.Qui ſenfus elt å canomsmente (nili
manifestum errorem canoni adfcribas
plane alienus : fequeretur.n.nefciuiffe B.
Paulum an vere in tertium cçlum ,& in
Paradifum raptus fuerit, corpore , & ani
ma fimul ficut Abacuc in Babylonem :an
vero fecundum fpiritum tantum , fic ve B.
nequit, quia B.Paulus fcire poterat , cor
pus ſuum Damafci in terra manfitfe , &
hoc tenebatur credere focijs , quieum .
deduxerant , & ludæ qui hofpitio eum
exceperat . Et hunc fenfum accurate, &
mcrito poft D. Auguſtinum refellic
Thomas, & oftendit effe fenfuin ludai
cam , à D.Hieronymo quoque explo
fum , veram autem fententiam verborum
Pp 3 B.Pau .
 $ 74 Diſquiſitionum . Magicarum
B.Pauli eſtè,quod'ignoret,non an in ex- A Quæro igitur , Anfidem perdit, quihæc
ſtaſi hoc fibi accident ( quod fatis ſciebat ita credit contigiſſe illis ,vicanon refert ?
& non fuiſſe corpus locomotum ) ſed an manifeſta quidem ,hçc foret ipfius cano .
durante illa extaſi , & viſione anima mo niscontadictio , & vt ſcholæ loquun
do extraordinario miracoloro fuerit , di tur ) implicantia in adiecto. An ergo ve
uina quapiam operatione ,ab ipfo corpo lunt fidem perdere, qui non credit histri
re ſeparata :. vel virum anima manſerie in busita cantigifle,ficut canon afferit, hoc
corpore illud inforinans, alienata tamen . est contendithęcillisnon tancemimagi
à corporeorum fenfuum functione . Sic natione, fed etiam in corpore contigifle .
1
ille 2.2.9.175.art.6 .& de veritat. 9.6.art. Sed tunciſte lenlus non apre cohæreret ,
6. & ind.c . 12. quo loco etiam D.Chyl.. cum præcedentibus: & dicendun , fuiſſet;
hom . 28.Thcophil.Haymon.Scdul . Ca- B Quod quitalia non credit. Deinde hoc
iet.Catarinus. Aduerte tertio eos quivo non foret Veruni . Nam etfi aliquis dice
lunt hoc exemplo doceri animā. D. Pauli: ret B. Paulum in corpore raptum ,, non
extra corpuslaptam , facere canonis au perderet idcirco fidem , led temerarius:
& torem temerarium , qui per fumat affir tantum fuiffet,qui aſſerer quod Paulusle
nared de quo negat Apoftolus Gibi li profeffus neſcite . Qui diceret Ezecliiclé
quere; ftinguntetiam canoni quod nuk corporaliter translatum ,contra commu
lo inododixit. Denique qui hinc eliciunt niorem recentiorum fententiam loque
non pofle aliquem corporaliter perange retur, fed fidem non perderer: quia proba
los deferri,diffentiunta D.Pulo:nam pu biliorem veterum Patrum ſententiam
tabat id fieri potuifle ( fecundum eorum fequeretur: & alias canon Divum Hicro
interpretationem ) alioqui nondubitallet C nyirum Theodoretum ,Polychronium ,
led aperte pronuntiaffet fe extra corpus & Græcos alios eo capite foto lærericos .
raptum , fi in corporeeredidifier le rapi pronuntiaret : quod non eft ferendum ..
non potuiſſe. Quomodocunque tamen Non igituchic verficulus , & decretum
hastres Ezechielis, B Ioannis, & B Pauli dehærefi pertinet ad ea ,quæ velut argu
cxitafesinterpreteris:inde necconfeque mentando canonis authores inferuerüt :
tur mulierculasillasnequuiffe à demone ſed suntaxar ad fiæcedentern canonis
corporaliter transterii;quia à non efle fa ſanctionem , qua facerdotes iubebantur
&um ,ad non poffe fieri, inualidum eftar polulurn docere bæciftarum muliercula
gumentum : nec etiam conſequetur; quia . rum deliria ( quæ ſant commemorata ).
lic tribusillis contigerit;fimiliter, non ali elle omnino falfa, & nata ex diaboli delu :
ter mulierculis illis contigifle :mulco mi- D fone; & eos,qui mulicrcularum affirma:
nus conſequetur , ficfemper & vbique tioni fidem adhiberent, à recta fide aber-
omnibuscontingere : fed duntaxat con rare, & errore paganorum inuolui.
fequetur , decipi illasmulierculas potuif Senſus ergo quitalia eredir, qualia biz
fe, quia hæc illis non corporaliter,fed ima : mulierculæ Dianianæ de quibus canon
ginarie duntaxat, contingere poruerunti.. agit. Hocautem quod fequitur: Et hisfi
Sequiturin Canone.. milia :non eft referendtm ad omnia ,quç
Bentus , Ommbus itaque publice annunciadum : nuberculæ iftæ credebant, fed ad quæda
eftiquoddalias bisfimilia crecit,fidem . quæ aedebanr, & erantvere hæretica .
perdit ] Primo, aliquid efle Numinis præter ve
Concluditiftasmulierculasdebere iu rum Deum . Secundo, quod alicri quam
dicari hæreticas: de his enim , & qui qua. E. vni Deo diuinum honorem liceat exhia.
lia muliercula ittæ credebanti, credont' Bere . Tertio, quodtalia ſuadens;autadi
h.rc accipienda.Nam aduerfarijiqui hæc talia hominem deuchens fit bonusSpitia
verba ad omnes noittarum ( trigum con tus. Quarto ; quod nequcant eis talia con
feffiones porrigantziniqui ſunt inquiſitos tingere imaginaria , feu in folo ſpiritu ..
ribus fidei, & nimis in malcficia liberales , Quinta , quod poffit vllusiimmediate, pre
& erranen utimodis. Primo, quia iftudj, ter:ſolum Deum , fubiio ;. vel finereum
Awatalia credit referunt abſurdiflime naturalium applicatione ,fpeciem ſeu eſ:
adproximne præcedentia :pręceſlic autem ſéntiam vllius creaturæ , in aliam ,coinu :
proxinede Paulo , lbanned.Ezechiele. tare » vel vera creationcaliquid produce
 Liber Quintus. $ 75
te :Namhæxemniareas crcdidiflep ietim A creditsideſt diaboli. Nam de Domino no
cxprelle in canone habetur : partim ftro ſcriprameft, Omnia perspſum facta
non improbabiliter ox co colligitur. Ad funi.]
hæc ergo talii,& fimilia, koc eft hæreti Pergitoftendere has mulierculas fide
eit referendum . Non poteſt au
ca, iftud perdidiTe : Quafi dicat, Dixi has miſera's
tem referri ad cetera , in quibusdecipic fidem perdidiſſe: quia nullaeftifides,nifi
banrur quidem , non vero idcirco fidem quæ recta ferturin Deum ,' vt in primum
perdebant.verbi gratia primo,quodipu principium , & naturæ auctorem , ac Do.
Cabant de facto hrc ſibi vigilantibus ac minum totius creaturæ . Qui ergo non
cidere . Nam hacin re delula tantum e habet huiuſmodi rectamfidem hoc eft
rant,non hæreticæ.fecundo , quodputa erroneam , nec datortam aut diuiſain ad
bant veris ſebeſtijs vehi..tertio veras be-Balia.Numina) illa nun'eft DE ! ( vc legit
ftias poſſe cam -cito cam longa tetrarum luo ,&Burchard ) hoc estnon pertinet
ſpacia trajcere, & per aerem volare ,fine ad Deum: fed eft Diaboli, cui fe manci
{ piritualisintelligenciæ opera: quirunter- pauit, & ad quein pertinet , quia in eum
rores contra philoſophiam ; & rectam ra credit. Nam ad eum confugit, pofteum
cionem , non contra fidem Catholicam . conuerſus: eo ipſo , quod creditulum'elle
quarto.quod opin ibanturſe conuenire , creatorem hujuſmodibeftiarum , quibus
& diſcurrere cuin multitudine mulierum per acra transferantur. Hecenim opina
& hominum aliorum , partim vigoram , cio eiuscontraria eft S.Saraeftanti ; quz
partim mortuorum , quçtantum erat de cumque creata ſunt ,per Dominum no
luſio , &non hæreſis.Si vero credidiflent ftrum , & non perbonos,velmalos ange Toan.IO
ſe dæmonum, opera poffe corporaliter Clos effe facta : & line Deo factum eſTe ni.
deferri , etiam per aerem valde celeriter , hil, quod factum cft.Cumica que tam di.
fucceffiuetamen , & congruo activitati Verte hoc veritas Euangelica profiteatur ,
demonis, & cacum.conditione tempore: merito concludit.
id nec erat hæreticum ,nec deceptio : fed Quifquis ergo aliquid credit pole fieri, Texas.
* Sic
dubia duntaxac quibufdam opinio ,re au aur * aliquam cre.. uram in melius , aut Tuo
tem vera probabilior , & tantum non de in deteriusimmutari , aut transformari Burcke .
fide fententia. Igitur quod ad hanc tranſ in aliamfpeciem , aut fimilitudinem : milo
Jarionein attinet,non deciditur, quid dia ab ipſo Creatore, qui omnia fecit , per
bolesticere poffit , led quid facto cum quem omnia faéta funt: proculdubio infi
iftis mulierculis egerit . delis, o paganodeterior. ]
Ex hisiam perſpicitis ,quç'hoc canone D En capaces totius anacephalæolim , in
definiincar ele birretica ? nempe quin qua recolligens author multos Pagano
queilla à me commemorata ; Quorum rum crrores, eos omnes aperte dairnar:
1.2. 3. & S. crian Toftatus Epiſcopus M & fubindicar mulieres illas fceleraras , his
bulcupoitea citindas , Cardinalis Tur omnibus affenfum præbuiffe . Nam alio
Teoremata ad d.cap Epiſcopi, Siluetter Så quin hæc nihil omnino ad præcedentia
cai Palacij Mag. & alij obſeruarant: & pertinerent,Putabint ergo Gentiles.
quidem3.1.2. & 3.aperte fatis colligitur, ex 1. A fuis naminibus, quæ plurima; &
ijs quriam in texturunt explicata. Quin vaniffiina colebanr : poſle res aliquas de
tuo vero fuit fignificatý obſcurius,qain nouo fiori, feu creari, licenim exitina
du dixit, ſuper qu.:[dams beftias; led aper Tunt à Neptuno equum , à Mine va pro
tiffime decideturfequéribus canonis ver E ductam olcam : quod eflehrreticum pa
bis . Equidem , Quartum addidi,vidensa tet. quia creare eft infinitæ potentie , &
perte clici ex contextu , cuin -agir de exe idco ſoli Deo competit , vt probatumex
ploreuclacionis B.loanois.nam S.S. (ari's joicio Euangelij ſeconduin loãnem . Sed
apcree docet eammere ſpiritualem fuiſſe: credere ,quod per applicationem activo
& ideo ex S. S. Cucis aperte conuincitur , rum & paffiuorum ,aut per alerationen
aliquam vilonem incre ſpiritualem effe qaalicatum ,modo naturaligenerationis,
puit . Nunc pergit quintain illă probare. Tiue mutationis , quædam ex fubiectas
Texins. E: quifidens rectam in Domino non materia , daemonum induſtria , gigni
babe!, bic non eft eius, fed illius in quem queant ,non eft bæreticum : fed veriffi
PP 4 muni,
 onum um
576 Diſquiſiti Magicar
mum , vt docui líbro 2. diſquilicionum . A ſecundi membrizhoc eft crcationis,&
2. Credebant pofle à Pſeudocheis fuis transformacionis ? fecundo ,cur dicatur
homines, & animantia in celum transfie Pagano deteriorequicredit idem , quod
riſau Deificari ( quod homines vocabar , Paganus. 1
Indigitari) quod Canon nofter dicit,mu Ad 1. Reſpond.quia capitishuius in
Cari in melins. Sic illi ccelum Dijs, & Se centio præcipua fuit,oftendere quod hz
mideis Semonibus, Medioxumis, & Pa mulierculæ incident in idololatriam , &
tellarijs implerunt:quin etiam , & aquilas, apoftafiam : quia omnia illa capita erro
& cancs, & coruos, & alinos hoc hono rum fidei,pluralitatem Deorum introdu
re dignitati. quo nihil magis impium aut cunt, & quoddam inferunt à Deo ad Dę
ftolidius. mones transfugium . Nihil vero apertius
3.Credebantpolie ab illis beftias in vi- B preſupponitDeorum pluralicatem quam
liora bruta , vel homines in beſtias vere prinus ille , &fecundus error .
transformari; hoc nofter canon vocat in Ad 2.Reſpond.quia loquitur de ijs ,
deterius immutari: quibus narrationibus qui ſemel baptiſmo illuminati fuerunt, &
Cota Naſonis Merannorphoſis, & D.Au ab eo apoftatarunt, vt patet ex cap.initio .
guftini lib . 18.de Ciuitate Dei,redundāt : Nam finis capitis ipfiprincipio reſpon
quod eriam eftplade erroneum . Sed er det:quia tales derelicto creatore ſuo ,Dia
roneum non foret opinari, imperfecta boli fuffragia quærunt.Quod ſubſequitur
in contextu .
quædam , ad eiufdem fpeciei perfectio Tatto .
nein , naturæ conſentaneam , å dæmoni Nonnulli inueniuntur ,qui interno lino
bus perduci: aut quæ perfecta (nnt,ab ijſ re permoti, in perniciem fuorum inimico
dem debilitari,aut viliora accidentaric (vt C rum altaria , c .
dici folet ) reddi, ac effici pode :quod do Hæciam wnt parerga , & conftar ver
cet quotidiana experientia. bi elle Graciani , nec enim habenturin
4. Putabant illis Deificatis ( vt fic lo Burchardo , nec in luone, nec in Pſeudo
quar) animantibus,maiorem , quam cum Auguſtino : & eorum ſummadefumpta
in terris verſabantur virtutem atque effi . fuit ex c.13.ciuſdem.q.5 .quæ de alia fpe
cientiam inefle: qua de re multa Spineus cie facti agit.
quirft.de frigibuscap.27.por D.Thom . Secutus fum in hac interpretatione
in lib. 12. Metaphyſ. præcipue Tofta.in capite 4. Matthei Tor
5. Cenlebant hæc fieri à bonis fpiriti. quemadam , fupra, & alios, quos recen
bus, hoc eſt à Dijs fuis : quos non crede tiorum plerique fequuntur.
bant elle cacodemoncs.Quæ quinque D III.S. An hic canon aliquid ad hodier
merito cuncta tam graui cenſura notan nas ftriges pertineal , aui ad eas firexley
tur.Hæcergo ſubindicat,omnia crcdidil dendus.
ſe mulierculas illas. Primo poſle à Diana , Contendunt in Alciat. Ponxinibius ,
vel Herodiade,de nouo fieri,feu creari ta Duarenus; & Vvierus, & alij pauci nitus
les beſtias. Secundo , Herodiadem , & curargumentis hiſce. Primoin c.Epiſco
Dianam factas Deas. Tertio ,pofle ab il pi dicitur , eas nocturnis horis cum Dia
lis homines,inquas vellent, beſtias com na,aut Herodiade ſuper beſtias equicaſſe :
mutari, vt de Circegentiles crediderunt conueniffe ftatistemporibus , & in con
Quarto , beſtiashalce , quali Deificatas, uentu præGidi conuentus obtemperafle :
poſleper aerem volare, & minimo tem quæ cuncta noftris Lamijs conueniant :
pore ingenria terrarum ſpacia permcare: E vc videtur ſenlille Martinus Nauarrus .
quod eiuſdem ípecieibeſtiæ adhucterre Secundo ,in verl.omnibus dicitur, quod ,
næ non valerent. Quinco, hæc fe obtine qui talia , & his fimilia credunt , & c. La
rc beneficio bonoruin ſpirituum (quales miæ ,vero credunt his fimilia.Tertio ,La
putabanc Dianam , & Herodiadem ) exi miæ , creduntſetransformari in cattos ,
Itimabant. Hinc patet ,ad quam & qua canes anſeres , & alia bruta ; quod hic in
lem crcdulitatem , hæc canonis vlcima . vlt.verf.damnatur. Quarto ,fic videtur ca
verba fiat referenda. nonem accepiſſe Burchardus. Nam libro
Duo hic quaeri poflunt,primo cur hoc 19.cap.de artcMagica verſ vlc.hæc fcri
verficulo folum mentio facta,primi,& bic: credidifti ut aliqua fomina ſu , que
boc
 Liber Quintus.
hoc facerepofit, quodquadam a Diaba A
to decepefeaffirmanıneceſario , & ex
precepiofacere:id eſt cum dæmonum iur
bain fimilicudine mulierum * transfor
mata ( quan vulgaris ftultitia HOL
DAM vocat ) ceruis noftibus equilare
debere fuper beſtias, & ineodemſe confor
tio annumeratam effe fi particeps fuifts
iſtius incredulitatis, annum unum per la
gitimas ferias pænitere debes. ]quibus ver
bis videturexpreſſe refpicere ad noftrum
c . Epiſcopi, & illud fuitemporis ftrigibus B eam acceptarc.Sicut fi aliquis Catholicus
accommodare. Quito , illa muliercule
dicuntur illuſæ : fed & Lamię fimilia nar
rant . Similiter ergo exillo capite cre
dendæ funt à dçmone delu lętalia confi
teri .
Veramtamen comúnis opinio Theo
logorum , & luriſconſultorum eft , capi
tulum Epiſcopi, ad Lamiasnoftras non
pertinere,tenent hoc Abulenf. Turrecre
mata , & alij mox citādi, & ficpaffim Ro
mę,in Italia,Hiſpania,Gallia,Germania , C nard. Cumani Lucernæ num.9. )in ſom
fidei inquifitores à Sede Apoftolica de
putati , & confirmati , & ludices fæcula
res, qui iuftiores, & doctiores, vnanimi.
ter practicant: vt non obſtante iſto capi.
tulo Lamiarum confeffionibus credunt ,
& contra eafdem ad mortis vſque fuppti
cium procedunt. quod à me multis pro
batum ,lib.2.quçſt.i6 . & fuſius libr.sihac
fect.16 .
Dico igitur fententiam extendentium
hunc canonemad Lamias noſtras,primo D conſenſus pleni invigilia præſtici . Nam
Lamijs ipfis infructuoſamelle : deinde
pernicioſam Ecclefia , reipubl.tertio ,
periculofam affertoribus. quarto rarioni,
verslari param confentaneam . Probo
ſingula . Primo cft infructuoja Lamijs .
quia per eam non eripiuntur ſupplicio ,
namadhuc ex d.c.Epifcop .hærcſeoscó .
uincerentur.quoniain cap.Epifcopi cales
mulierculas definiret elle infidelcs , &
a Deo ad fuffragia dæmonum deſciſcere.
Errecte definic : quia licet deluſæ fuiſſent E verb.fignific.Quis ignorat tautores,&
in ſomnis: tamen (veoprime ratiocinatur
Nicol.laquerius Flagelli faſcinarior. cap.
vlc. ) poſtquam euigilarunc recordances
eoruin , quæ in fomnis egerant,putantes
ea verc , & corporaliter à legelta:ratificat
pactum , & cultuin dæmoni exhibitum ,
& ſolicite libi cauentab ijs, quę in fomnis
demon prohibuit , & omnia fedulo exſe
quuntur, qux iuffit facere, Fouent ctiam
577
pertinaciter voluntatem ad fimiles con
ucntus reuertendi , & faciendiquæcum
que arbitranturſe illic commififfe , facri
legia, Sodomiam , incæ tus,infanticidia ,
idololatriam , & c.proficentur fæpe coram
complicibus,etiam in iudicio fehæcnol.
lc deferere. Quire funt hæretice , & apo
ftatæ cenfendæ , licet hzc nequam volu
tas, & opimo ex deluſione nafceretur. Ad
cultum enim , & exercitiuam hæreticæ pra
uitatis ſufficit, libere in eam conſentire, &
fomniaflet ſe audire aliquein docentem ,
vel concionantem , Non efle Purgato
cium : poftea vero vigilans putaret ſe vi
gilancem hæc audiure, & memor eorú ,
quæ ſomniarat argumentorum ,huiche
reticæ propofitioni fidem , acconſenſum
præberet, & animo, dictiſque eam foue
ret: talis dubio procul haberetur , & eller
verus hæreticas , & vt talis puniri debe
rec. Item ficut qui ( eſt comparatio Ber
nis paſſuseft illuſionem , quia ſomniabat
fibirem elle eum alicna vxore, ſi poftea
memorſomnij complacet fibi decaliactu
propter delectationem ,quam inde ſibi vi
luspercipereex ípoliothalami alieni,licet
non peccet ratione ſomnij qua fomnium
fait ( quia iudicium rationistum ligatum
crat, & ideo tum peccarenó potuit ) mor
tale tamen adulterij peccatum fibi con
( ciſcit rationc complacentiæ ſubſecutę , &
recte D.Auguft. delectarı falſo crimine
verum eſt crimen . Deinde quis ignorat ,
has vigiles mula conari,ad hoc crimen :
& conatus, quiad cogitationemacceſſit ,
pænam io atrocioribus criminibus me
rito exigit ? I. quifquis, C adleg. lul.Ma
ieft.l fi quis non dicam rapere, C.de Epi
ſcopi, & cler.l.vnic .C. liqua prçditus po
teft , l.1.D de extraordin.crimin.li.D.ad
leg. Pomp.de parricid.l. fugitius D.de
conſcios eadem poena cunamaleticis pu
niendos? l.1 .$ .occiſorum D.ad S C.Syl
lan.l.virum D.adleg. Pomp. deparricid .
9.alia ,de publ.iudic.Denique paret ind.c.
Epiſcopi.non obftante deluſione hæreti.
cas declarari. quia dicit fceleratas, o re
tro poſt Satanam conuerſas, quod eft cfle
apoitatas à fid -.dicit, alios /ecum adinfi.
delitatis inierriium traxife ( quod eſt
dog
 um
ſition arum
57.8 Diſqui Magic
dogmantizantium ) uretta fide deuirſe, A Sacri Palacij Magiſt. cum ſcribicem :
fidem perdidifc, inerrorem Paganorum Potiſfimamlabem , cur licinualeſcat
deuolui, Diaboliesſenon DEI, “ Paga ifta peftis eſſe , quorundam Iuriſtarú per .
nis effe deteriores. Si ergo capitulum iſtud fecutionem : quibus Principes Theolo
pertineret ad ftriges, deberenc ergo ad giæ impericifacilccredunt , quali ſapien .
huc hodie triges tracturi,vt hærencæ , & abus, licet in huiufmodi facis rudes exi
à fide apoftuantes. Quen igitur fructum ſtanc: vepote Dei prouidentiam ., Diaboli
ex hoc cap.percipiunt,quod illas tam cla potefticem atquemalitiam , & pleraque
e hereticas pronaaciat , & proinde ſub alia Theologica , ad quæ ,præſens articu
Jit penis hæreticoruin . Jus deducicur,ignorantes: & implene allo
Secundum , quod hæc ſententia fit per gitionibus leguin folia : quæ & in pluri
nitiofa reipub .Ecclefia , clarius proba . B bus non faciantad propoficum : eo quod
Cur , quia (trigum defenſores conátur per puros adushumanos poſſunt regulares
hoc capituluin obtinere, ne.Lanię inter leges humanę,non autem Diabolicis col
ficiancur , vtptet ex Ponzinibij,Vvieri , ligatos poſſunt bene cognoſcere : fed lo
& aliorum ſcriptis: & docet quotidiana . lum preſuppoſita cognitione fuperioris
experiencia impunitasifto protexid , vel fcientiæ ;ſacræ ( inquam ) Theologię ,pof
minus quum oportet punitas dimnirii :nec , funtpęnasdeterminare talibus conuenič
fiduilnquifitores inter Catholicos vllum tes.Sic ille Apolog. 1.cap.3. poftea cap. 4.
muusimpedimentum experiuntur , quá fic ſcribit. Hoc capitulum Epiſcopimale
Legiſtas quoſdum , & tabulis his fallaim intellectum à iuriftis, quatenas hxc quæ
butus opinionc ab hoc canone definiri, ad Theologiim pertinentpertractac, eft
hæc cuncta effe illuſoria,nec grauem me Ccauſa illorum ruinę, putantiam eo quod
reri penam . Quieruntur de hac re ſcri- . in corpore iuris Canonici redactum effe,
ptores fere omacs.ex Proſtincibus Mol pofle proprium ſealuin circa illud ita pro
leryscom went. in conſuetud. Saxon . & cedere , vc etia'n Theologorum cominu
Bodinus in Drmonoman . ex Catholicis ni ſenſui le opponant, & c .Idem capit.
viri Pij, & docti Remig.in demonolatr. Adeoque nunc inualuit iſta peftis : vt di
Ludouic. Richirune notter lib triu :i) di xerit in quadam.concione diabolus, qui
facun Perole Loyer lib.2. de ſpectris. in forma Principis apparebat ( vtcaule
Crefperus libr.de odio Satine 1. difcuſ, rurit qui adfueruntnonnulli ab inquilito
2.vbi teftatur ian Franciſci I. temporain re deprehenG ) ficis omnes bono animo :
Francia delatum nu neruin miorem cē . Nequeenim elabenturanni otulei, quod
turu millibus , fed plurimicum accelli ). ſuperabitis CHRISTI fideles. quod op
ne adautin poftea iudicum conniuen tine diabolus obtinet fuffragio diaboli ,
tia , & mig natum clandeſtino fluore : 8 lib que limilium , qui ſe patribus Inquifi
grauiter deplorat diſcur1.8. multitudinen toribus opponunt,dicentes laçc efte deli
iam eftituatam , quiaora nunq :12: n viſa ramen: 2, licque ſceleftis his apoftatis fa
it, & caufim zliſcends in liefde i dicú ucnt, & in herefibus fuis indirecte con .
perfilium,decepcoru: 11 V vieriſcriptis, & firmant . Nili enim prępedirentar patris
deceptorum à Diabolo , vel certe coinpli Inquiſitores horum moleſtijs: quorum
cum Sorriariorum . vide illuin à fol. 373. pc Principes , tanquam fapientum per
Sebaftianus Michaelis Pneu nalog rol. fu ilionibus inclinati , denegint auxilia
53. & 55 . ſcribic à Geneuen Gbus folum Joquiſitionis officio dcbica : ita corudem
mo topumicinaigos q :1 : bonibus, vel Eteruentiun inquiſitorum Zelo fecti hec
brutis nocierint , cecera illoru : n dereita . effec penitus deleta , vel certe extra fines
bilitli na fcelera infuper hiberi, & vtillu Chriitianorum penitus fug.ita .]
foria prætermici: non curari ab illis iniu Et his omnibus antiquior vnus inqui
rias D : o ill.2015 per idololatriain blafphe ſitorum Nicol.laquerius Anno 1417. Sic
mias, Sodymiam , &c. & ideo bodie Coc. ſcriptum reliquit: Quod quidem c.Epiſco
neuim ell:faturiginen vium atheiſini pi , quidam incaute autendentesobſtaculi
& idololatriæ . Hec ille vicinus de vicinis non modicum præftantexſtirpation feite
ſuis potuit certo comperta bibere. Con hærefis faſcinariorum ,vnde ipſafano
queritur cadcm de re Barthol. Spineus rem acsipii,ca incremenium . Hactenus
ille
 Liber Quintus . 579
dle flagelli faſcinar: capit. g . Verum quid A hec duo fubito in dievon fterilitas, & vi
opus e Gallijs Italia ,& Germania coacer duitas . Vniuerfa venerunt fuper te pro
uare teſtimonia ? Nonneinipla noſtra prermultitudinem maleficiorum tuorú ,
Teuthonica Brabantia , quæ ſolebat ab & propter duritiam incantatorum tuoru
hoc crimine fatis efle pura , hoc ſcelus vi vehementem Sapientia tua, & fcientia
demus gliſcere , ex quo multorum in cor tua hęc decepitte, veniet ſuperte malum
da falſusd. capit. Epiſcopi ſenfus fe pene & nelčies ortum eius: & irruit ſuper te ca
trauit , maximeludicum , & cauridicorú lavitas, quam non poteris expiare..lita
quorundam , qpibus temere vſurpita cum incantatoribus tuis , & multitudine
Vvieri lectio . & incautc audiri ſermones maleficiorum tuorum , in quibuslabora
Loofei, & à quibus diuina iniuria , & Ca fiab adoleſcentia tua : fi forte quid profit
tholicæ religionis dehoneftatio haudma B tibi,aut fipoſsis fieri fortior . Defeciitiin
gni penditur. Minantur mihi Philippicas, multitudineconfihorum tuorum :: Itent
& calami rigorem exſpecto , & reexlpe & (aluent te augures cęli, & c .] c.47.V 9 .
Eto ,fed nihil vidco , nili minas, & inanes 10.1.Confitina Bilo : Chrylolt.deplo
iacta ntias, pergunt interea canesimpedi: rans, cuodab hoc nefario auſu vix orbis
re, & caulaslupiscelerire.finunt malum minima pars ſeructur, & omnes fere fint ;
proferpere , immo fouent dum non pro æternę mortis periculo expofiei: hçc Dei
hibent, quinetiam prolribentes ipfi pro iram femper quidem prouoc tre,fe nunc
hibent. quid negligere cum pollis perde : multo magis pofttottam ingentis beno
re peruerfus, aliud quam fariere : error ; uolentię ,ac miferationiscam infignis in
cui non reftitur approbatur: Óvoritas, dicia ,, poſtquam ille filiumredeinprioni
quæ non -defendinropprinsitur. Hidomi C noſtrę impendio. Lege illum hoinil.co.in
nium tyrannicum demonis in Chrifti Ec c. ; .cpiſt. ad Thimot.fub fin.Quid ergo
cleſiam confirmant horum opera ſalus fas (perare nobis.,.vbitor quotidic pullu
reipubl. proditur. ab his de communiin lang ipaleficorum faſcinariorum defer-
terigu priuata lucra comparantur: quibus fores , & in Scabinatus, Conſulum , Fifca
volupe eftin viramque aurem dorimire ; lim ,Parlamentorum , & in ipfa Principu
donec tortuolus draco ſe toto corpore facraririncepunt ? Vtinam recogitarent
infinuet: & venenum apoftafir idolola annos antiquos, & prion fçcula rcuolue
triæ , ac nefindillimanim libidinem ; in rent : ftatim deprehenderent, nulli vne
credibilis crudclitatis,execrandorum fa quam Principi Reipub. Prouincię ina
crilegorum , & quotidianarum contrate léficia exitio non tuille : quorum exem
nellan etatulim ,contra fruges, & alimo: D pla quçdam Monitio . ill . in fine po
niam mortalium ,contra patriæ totiuſque nentur. Vndee iam probatur quod ſem .
generis huinanı ſalutem machinationú , quitur,
per totum paulatim Chrifti corpus diffin Dixi tertio hanc fententiam fe ipfis:
dar. Quis non hosde repub.& Eccleſias aſſerioribus valdepericulofam , prob.2
quam peffime mereri pronunciet ? quis tur .
non profliget, exceretur?videmus;fiquid Primo quia , vt cx dictis Eraie verbis
quain videmus, impunitate ſtriges fieri paret, Babylonicam ſortem in vluone lir
deceriores. & pedetentim plures plurefq ;. biconſciſcunt , quiBabylonis fcelus imnis
fibicomplices impigre ad ungere : nec tantur , & Diaboli contra Deum partia
quidquam illis optabilus effe , q1 a quod' rijs addiuinaminiuriain, & patrię pernia
aſsidue diabolasinculcat , ſincera adhuc E ciem , & Ecclefię Catholicę peftem ,adeo :.
parten codem carcinomac peiusdére : ſedulam atque fidelem operain nauanti,
Side vllo crimine verum , de hoc fane ve & Satanę.regnum propagant , & An-
riſsimum eft:vecusillud ,Parcendo nocen : - tichrifti funtmetatores.
tibus innocentium falutem conferuari non Secundo ,quia dum non credunt adler
poſe: Deusipfe per Eſaiam ſatis aperte tioni Theologoru . ( ad quos fpcctat de
Bibylonijs inlinuat, ſe regioniin qua ma peccato ,fie vel non fit:item quantuin ,vel
leficis parcatur ,propitiuni nunquam fu quale ; iudicare ): nec ſtant Pontificum
turum , fed ab eagrauiſsimas penas exa declarationi , aut communiori Ecclefię
Gurum .[Venient ( inquit ) cibi( Babylom ) iudicio ,ſuo nequicer etincautè fidūr pruž
den
380 Diſquiſitionum Magicarum
denrix fapientiæ que : & præter peccati A nis 4.tales diamalia certenequeuntex
noxam excommunicationis etiam ſe pe culari a ftupore sacftolida tcmeritate, ac
riculoexponunt in eos latæ . Qui Inquifi prçfumptione. Non à ftupore & Holidi
tores in hæreticorum inueftigatione , & Late ;quia negát poffc ficii, quęrecta Phi
punitione impediunt. lofophia, & Theologia fieri pode conuin
Tertio, quia non immerito , fe faciunt cit ( vt oſtenſum libr.2. & 3 ] Et quia ne
multoruun criminum fufpectos: in primis gant facta quæ vbique, & omnes fere fe
quod non fine alieni à crimine quod de tieri vidifle , & effe expertos, homines fin
fendunt, vt laquerius notauit de Docto de digniſſimiconteftantur :quod lapien
re Edelino , & Treuici norunt de Docto tum iudicio de fiperc ,ac inſanise eft: quia
re Flaet. & de Vriero teſtatur Crefperus, nihil vcile credere, niſi quod proprijs ocu
dile. 3. & docuere Leloyher. Richeau . B lis adſpexeris, lignum cít koliditatis, vet
mus ; & alij.complures , & poflem ipfe proteitæ ,obſtinationis; quæ qualisipfas
quorundam nomina referre. Item quod cit , cæteros purat ,mendaces, tungos : &
caula negandi fit acheifinus,eo quod non leues in credendo.Leuis eft corde, qui ci
aedant effe dæmoncs , velquia non be to credit ,fed cordis nullius, & frontis & c .
ne ſentiunt, de diuina prouidencia, quam reæ , qui communi virorum proborum ,
putant finere , innoxios à dæmone infa & fapientiun affertioninon credit . Nec
mari,reprefencari, & tandem fupplicio af à præfumptione queuot excufari;quia ip
fici; vel quiapertinaciter tenentdæmoné Gius vſurpant definiendi,an aliquid fitlig
non pofle.corpora localiter transferre , reticum ,nccne;quod nonad leiftas, fed
nec tempeftates ciere ,nec morbos homi ad Theologos;nonad Parlamenta luisa
nibus immittere,quæ contra fidem ſunt , C feliia laicorum ,fed ad Epiſcoporum col
quia S.S.repugnat ,vtdocui- lib.2. Diſqui uentus ,& Synodos pertinet : immo præ
Lit.quæft., 1.12. & 16. & libro 3.quæft. 4 ferunt fuamfententiam fententiæ Inqui.
fect.2. & quia fentiunt aliter quam Eccle Gicorum Fidei, & Pontificum Romano
lia.Nam caput Eccleſiæ , & (vt fic dicam ) cum . Nam cum ifti conſcant aon eller
eius lingua ley os ,cit Pontifex Romanus illuſoria , quæ ſtriges confitentur: noftri
Potificun vero Romanorum multi poſt aduerfarij V vierani contendunt, deces
d.cap.Epifcopi adhortati funt Inquilico ptiones cile , & pro illuſionibus haben
res,vtcontra itriges,leu Lamias, fedulo da . Plane vitra crepidam (utores: & per
& feueriter procedant , & peftem hanc inde faciunt , ac G ličtores, & alijiudicum
exterminent; & harum crimina, fe non cxfecutores judici dicerenteuni male ill
proillalionib: is,ſed-pro -veris,ac nefandis D dicalle , & le ſententiæ opponerent. Nam
exceffibushabere manifeſte profitentur , in cauſa bęrelcos ludices-laici re uewe tam
vt patet ex Pontificum Bullis Innocentij túlunt executores fentétiæ , per Ecclelia
VI.ad Inquifitores Germaniæ , Iulij II . Nicosiudiceslatæ .Quãdo.n .Ecclefia de
ad Inquiſitorem Crenionenſem , Hadria finiuit, v.g. qui negat tranſfubftantiatio
ni Vlad Inquiſitores Lombardię, & Cle nem panis in veram carnem , & fanguin
mentis VII.ad Epiſcopum Bolenlem , de nem IESV CHRISTI in Euchariitia ,
frigibusMirandulanis ; quasbullas refe hæreticuseit & penis hæreticorum ple
cunt, & fcriptis ſuis inferunt Sprenger in Etendus. Túiudex fæcularis cantú.cogno .
grinc ,inallei malefic. Spincus, quæft.de fcir, de facto ,an Petrus hoc neget.Si Pe
Atrigibus cap.5. & Apolog.r.capite li . trus dicat fenegare,partes iudicisfæcula
& integras ponit Pet.Binsfeldius, libro de E ris non -lunt aliæ quam exſequiin hoc ha
confellmalcfic.edit.vltima.Sic etiam fen Riine , quod Ecclefiæ decreto ftatutum :
aunt cuncta tribunalia Eccleſiaſtica Ica & tenetur crederc ,talem vere hçreticum
bæ,Hifpaniæ ,Germaniæ ,Galliæ : fic fem effe.Sic quádo Ecclefia definit ttriges no
per Apoftolici Inquiſitores in praxi obſes ftras,vc vere criminoſas puniédas;non li
uarunt : ergo hic eft fenfus,hoc iudicium cet laico magiſtratui , hanc fentenciā clu
Ecclefiæ ;. à quo diffentire non eft cordis dere ,dicendo ;hanc,quæ fatetur,deluſam
Incerc Catholici;fcd herefim ſapit. Mihi fed rite confitentem debet condemnare .
quidé , qui Eccleſiam non audiút aliquid Nec etiã effugiunt nota temeritatis , tum
definientem ,pro Ethnicis funt, & profa. ijfdé ex caulis ; cum quia , cum Audiium
Ates
 Liber Quintus
ftæ ,vel medici fint,tamen audent fibi ar- A dire . Reſpon, nonrece id in'ferri.Nam
rogare declinationem determinationis
conciliorum circa fidem ;quæ auctoritas
non competit nifi Prælatis Ecclefiarum ,
idque de confilio Theologorum ; quibus
Prælatis ſolis.concella facultas canones ,
fidei condendi - Aduerfarij vero conten
dunt d . canonem Epiſcopi pertinere , ad
Itriges noftras, & ideo illo Canone deci
di,has deludi: Pontifices autem , quos no
minaui declarāt illas non deludi, nam lu
bent Inquifitoribus,vrin Ariges, tamquã B
verorum criininum ,reas rigorem legum
contra hæreticos lararum exerceant;nec
tamen Canoncm Epifcopi antiquát, nec
vllus, cum Decreto tollendum iudicat: er
go ſatis declarant , fecenſuiffe,nihil.hunc
canonem , ad ftriges pertinere , alioquin
eum abrogallent.Eodem modo eumin
telligunt. Inquiſitoresfidei, qui femper ,
ex doctiſſimorum Theologorum , & Ca
noniftarum numero deliguntur. Nonne
temerarium ,eft contra hosomnes, ſuo iu C
dicio, in retam graui, & adco periculoſa
fibi, & reip.niti ?
Vlcimam denique conclufionis noftrę
partem; videliceiſentenisam aduerſario
rum nec verirati, nec re &ta rasoniseſeco
Cenianeam ; probo quia veritati conſenta
neum effe
, nequit, quod iudicio Eccle
fiæ , & Pótificum declaracioni repugnat 3
vi facit ſentencia aduerſariorum . Nă Eca
çlefia eft columna veritatis , & Poncifex
Romanus eft lingua ſeu os Ecclefiæ , cui D
eftpromiffum à veritate ,Non deficiet fi
des tua. Quod vero veritati conſentaneu
non eft, id rectæ rationi nequit elle con
fentaneum . Præterea , ex ipfis fectæ illa
rum Dianaruin circumſtantijs;non pror
ſusexcæcatis; ftatim apparet, quam diuer
la fuerit illarum tecta , & noftrarum ſtrigú
fecta...illecredebant plures efle DEOS,
Dianam ,Herodiadeni,& c.noftręAtriges
non nefciuntſe Diaboluin venerari, & ei
debitum ,vni DEO fehonorem deferre. E
Lillæ proficebantur quædam prorſusim
poſſibilia , vt equit- re cum Herodiade ,
quæ nequitex inferno egredi, & cú Dia
Aa Dea , quæ nulla eft, noftræ nihil ferme
confitentur,nifi quod, citra miraculum ,
fit poſſibile. Si dicas Seuer. Sulpitius, lib .
i.de vita D.Martini, ſcribit, ei vmbram
terram Latronis, quæ ex inferno prodie
cat apparuiflc:fic ergo Herodias indepro
581
quoad Latronis animam potuit id Deus
permittere ad falli cultus deſtructionem :
li vero inde Herodias prodijfſet ( quam il
læ miſellä сredebant eflc veram Hero
diadem ) id foret ad falfi culcusconfirma
tionem , quod Deus nunquam permitte
ret.3. illæ credebant, quod cum Diana
proficiſcerentur:noftræ quod cū fuo ma
giſtello , ſeu martinetto dæmone: in quo
illæfallebantur , noftrænon falluntur.4 .
illę omnes putabantaliquid veri Numi
nis ,& diuinitatis inefle creaturæ ( nam in
baac re diſerte canonis deciſio fundatur,
dum ait ;quia huiufmodi mulieres aliquid
Numinis, et divinitatis extravnun Dea
arbitrantur ) noftræ Ariges, vix vllæ hac
ignoratione , velerrore ducuntur. 5. no
Itræ expreſſe renunciant Deo, & profef
Gioni fidei, quam in baptiſinoediderunt ,
offeruncdæinoni afferuatameuchariſtiá:
conculcant cruces , & alia multa faciunt
& facrilegia ; quorum nihilillis alijs mu
lierculis impingitur. 6. miſceri ſecarnali
ter,cum dæmonibus facentur:quodnon
aliæ.7.noftræ conficiunt, & vtunturma
leficia; pecudes; homineſque, præſertim
infantulos, necác; & fruges procellis per
dunt,quorum nihil,de alijs illis legitur. 8.
noftræ conſpirant cum Satana in huma
ni generis perniciem ; qua de re nihil eft
in d.cap.Epiſcopi.9.noſtrębaculo ,vel ol
la,velquo alio vtéſili inter cibiasſumpto ,
per aerem vehuntur, & interdum pedib.
iter conficiunt in itu ad conuentum ,
reditu domum ;fecus ac ilæ , quæ tantum
fuper bcftias,ſe dicebāt omnes cquicare ,
has & fimiles alias differentias facile qui
libet colliget,ex confeffione illarum , ind.
cap.Epiſcopi, & noftrarum ( trigum in a
ctis iudiciarijs , ynde appareat fine iuſta
ratione adueifarios ad noſtras d.c. porri
gere . 10.argumentatur Bernard .Com
menſ.in Lucerna inquiſitorum c 4. tem
pore Conc. Ancyrani ſecta ſtrigum , vi
decur nódum nata fuiſſe ; ac fortaſſis nec
Gratiani tempore, qui anno demu. 11 so.
vel circiter.(Sic glof.c. cum poſt appella
tionem forma vero.2.qu.6. decretum
)
compillauit. Nam prædicta fccta ftrigum
videtur pollularecepifle , paulo plus quá
à centum quinquaginta annis , vt ex la
querio, & antiquis Inquiſitorum procef
libus apparet:idem afferit coloco Franc. :
Pegria ,
582 Diſquiſitionum Magicarum

Pegna, in addition.Sane vetuſtiorem la- A nus. 3. Decad .Mirabilium , cap.7.quatt.

qucno de ftrigious in terminis, ac clare lo
quentem haud fcio , an alium inuenias :
ille aurem nondum centumquinquagin
ca annis deuxit.Quo igitur pacto , capit.
Epiſcopi,de tam diuerlis, & tam diupoſt
ſecuxurishæreticis egiffet ? nam eafdem
non effe illas mulierculas cum noftris;fed
in mulcis multum diſcrepantes , iamo
Itenluin .
Vnde etiam fit manifeftum , werirati ,
acrationi conſentaneam efTe fententiam B
.contrariam eorum ,quid.c. Epifcopi ,vo
lunt non pertinere , ad eas de quibus núc
agimus itriges: quæ eſt plane communis
Catholicorum ſententia , imprimis eoru
quos citaui , Pontificum Romanorum ,
Innocentij,Hadriani,lulij o Clemen
us; & Epiſcoporum , vel Cardinalium ,
Turrecrematæ in d . capit. Epiſcopi Al
phonſ. Toftati, in Matth capit.4 quæft.
47. Simaocz Epiſcop . Zamorenfis Ca
tholich institut.ticut 27. & fidei Catholi- Cnę , vel Herodiadi obtemperant:nec igno
cæ inquifitorum , Liqueri ftig. Faſcin .
Sprengeri Mulle malefic.parc. 2.Mideri
in Preceptorio præcept I.cap. 11.911.4.
Bernad.Comentin Lucera . Inquiſitoc.
& magiftrorúfacri Palatij, Silueftri Prie
tatis,deſtrimag.lib.i.cap.14 .& lib.2. ca
pit. 1 .& .4.Spinei de ftrigibus cap. I. cumbanc.quod totum complexum in canone
feqq . & aliorum grauiffimorum ,canilu
riſconfultorum , quam Theologorum fi
non omnium , certe cot , accantorum , vt
cocuin comparatione aduerfarij merito D
null: cenfeantur ,nonnullosnominabo.
Sic loan. Graljusconfil.de ſtrizibus,)
Auguſtin. Borta de Sauili ino , de eadem
re aho conic.Bernard . Basinusrelcct. de
artib . Magic.propofition. 9.PaulusGrit
land.de lorcileg.4.7 & poftaccuratam di
sputationem Arnoldus Albertinus , de
agnoſcendis affertionibus hæret. quæſt.
24. num.13.maxime num.24. qui multz
argumenta in contrarium adducit , qui
bus egregie ipfemet responder. Franc. Pe E damnantur.
gna cominenca.68. in directorium Eime
Tici, Ridcm in Annotation . ad Ambro .
fium,de Vignate cract, de hærefi. quæft.
12. vbi eciam accurrate oftendit Ambro
ſium illum à nobis non diflentire, & fi diſ tasnon effe. Quod fi rudiores aliquæ id ,
ſentiret eius opinioni non itandun: Mar
quardus,de Sufanis tract. de ludeis,& a
lijs infidelibus cap .1 3.num. 28.Ioan . Ma delulas elſe: tamen fi hoc pertinaciter te
ior.in 2.cap.14. quælt. 3. Bartol.Sibylla
4.Franc. Victoria relect.de Magia quæſt.
7. Alfon.à Caſtrolib.l.de iufta hærelpu
nit.cap.16.Sixtus Senenf.lib.1.bibliothe.
Sanct.annorat.73 .Pet, Binsfeldius Suffra
gan . Treuirenf.de confeffion malefic.in
ſolucione argument.ad primum mihi fol.
347. MiKhaelius in Pneumalog. & Flác.
Picus lib.z.dialog. Arix & omnes quos
citaui ſuperiushac lectio . 16.lit. VV .
Reftat reſpondeamus obiectionibus
aduerfariorum .
Ad 1. dico quædam , effe fimiliamu
lierculis illis, cum noftris ftrigibus ; fed in
præcipuis, maxime,quæ ſuor fundamen
ta , & baſes,dicticapit.Epiſcopi, diſcrepa
re, immo nec in his, quæ ponit argumen
cum conueniunt, nam noftræ non tantú
noctu , ve illæ ,fed etiam interdiu vadunt,
ad curfum ,nec vmquam cum Diana, vel
Herodiadeſe putant, nec fuper veras bo
ftias vehi, nec ſemper.equitant, pec Dia
ränt pręlidem conuentus efle Satanam
v. ſupr.verfic.vitimam denique. Ideo hic
non procedit argum .àſimili,nec exten
fio Canonis, cuius verba non conueniūt
noftris ftrigibus, nec difpofitio , qua no
ftræ non credunt.rotum , quod illæ aſſere
illo damnatur;non vero credulitas, quod
à demone inalium locum corporaliter
queant transferri , quæ nihil habet com
munccum opinione infidelium , vt dicti
auctores oprime oſtendunt, maxime Al
bertin.d loco num . 25. & ex hac exten
fione magnum contra philofophiain fa
cram , prophanamque abfurdum ( eque .
retur, vt doctum abunde.Nauarri aucto
ricati iam reſpondi, euin aliter intelligen
dum ,vide lib.2.9 . 6.lit.A.
In 2 Obiectione fupponitur minor fal
fargain fillum effe oftendi noftras ftriges
credere fimilia his,quæ in d.cap.Epifcopi
dd3.Quoque reſp.vel nullas , vel vix
vllus Lamiashoc credere . Solent enim
in confeffionibus ſuis dicere,ſe alijs vid : -
ritales, ipfæ autem fciunc, ſe transforma
vt Lycanthropi quidam faciunt putent: 12
teor tales à deinone, quo ad hoc punctu ,
neant,dico ex noc cap.Epiſcopi, Illus , yo
hære
 Liber Quintus. 583
Hæreticas debere damnaria ve'recte cen- A peruicacia ; quæ faciunt, vt videntesni
ſent Ambroſius,de Vignate, Albertinus , hil videant.
Pegna, & alij.
Ad 4 : Riip: primo incertum eſſe , de SECTIO cio XVII.
qua fecta mulierum Burchardus loqua
tur . Nam Burchardianæ codem modo , Delibris Magicis.
quæ illæ Gratiani,dcludebantur, nempe
circa : Ec poffunt, ad hæredes ,
noitta vero circa ſui demonisam vecto nec legi nec ratineri : fam .
ris ,quá incubi, & Præfidis , in conuentu , tradendi ; Vciure anriquo cautum , & in min . C.
non decipiuntur:ſciunt n iplummet eſſe. primitiua Eccleſia obleruari ſolitum , & de ep.au
Plerçque etiam norunt diſcernere ,quan- B hoc renouatum edicti Pii IV . & Clenen asen
doid vigilantibusvere,& quando lom : tis Vill:Pontificein regg. quas præfixe 19.
nianabus, perimaginationem contingat. runt Indici, libr. prohibic. Reg.9. Iotelli- fig.el D.
Deniq; notant loca perſonas,& reliquas ge præterquam ,ab illis, quibus prohibito augo re
omnes circuinſtantias, & de hisio confel rum librorum generalis lectio , in bonum
fionibusſuitám noxij ,quam innoxij,in publicum Pontificis Maxim .auctoritate PAXI in . :
teltimonijsconueniunt: quodidelutone fuerit concella . Solis Pontificibusreler melan . de
omnem excludere facis vbenim oftensú. yatum eft,hanc licentiam largiri , & qui- Barlaam
Noſtrę quoque quoad'transforinarioné; bus ipli huc permiferunt; vt nominatim o lob.c.
non credunt,fe cuni hoininibus verisse omnibusInquifitoribus tidci , & corum , ic
habere , fed cum demonibusin corpore Eymer .
commiflarijs ,prok mpore exiftentibus. 6.43 n .1.
formato ,vel aſſumpco .Item fciuar diitin 6 Epiſcopis , vcTo , co lolo, quod Epiſcopi og penna .
gucre, vel inter veros homines , qui cho funt hæc licentia legendilibrosprohibi- b1 in co.
ræis interfunt, & inter demones ,illis per tos;non compeut , vc docet Penna , & Iulizi in
mixcos . Ideo poffumusnegare Purchar hoc fuit à Pio V. quibuſdam Epiſcopis bulla, ca
dum ,de ſtrigibusnoftris loqui; quarum diferte reſponſiu . Sunt autem tales li- medits .
fecta diu post adhuc ignora manfit.Secú : bri, non auctoritate propria comburentiocordis.
do dubiuin eâ quo pacto Burchar. acci di ; ſed potius deterend ad inquifitores.inquifit.
piat-illud;necesſario. Nam ſi de neceſſita Qui cos retinent,nili deferre paratıont, pa ...6.4.
te abſoluta , ve vellornolint cogantur , co ' non -funt abloluendi : & hæc abfolutio
in beitijs aduolare ; perſpicuum , eft eum referuata eft habentibus poteftatein ab- fes.gt.
de nottrisnon ageie; que 'nolin ,eo nó foluendi à calibusBullæ cænæ Domini ; nia fure
deuchūtut, ſed domimanent,fed poftca D & ab alijsimpenha abſolucio , nulla eft , & doceipest
poenam aliquam abfentiæ lunt. Si vero joualida , ſunt etiam cales retinentes ve . Simii a
intelligit neceffitatem conditionatam , hementer de cadem liæreſi fufpecti; fili Zanches
v.g.debét ite ,fi nolintaffligi:male idad bri lint ab alijscompofiti . Nam fi ab ip num Pe
ftribic infidelicati,nam resia, ft haberde fifuet conpotitiforent, pleneconuince- na d.ca.
facto: Si capit de neceſſitate morali, v.g. rentur ,. & damnari pollent vt hærctici mem .,,
quod'purent,fe peccare non eundo , & magi; ti tamen faterentur à ſe compori- Archio Anar. ..
ideoire debere :hocnihil artinel ad no tos, vel à fe fcriptos, vel ab alio ft dictan f. fly de
ftras ,quæ fciunt lepeccare eundo ,nóve te ſcriptos , nec quicquam cautari pof- hare.in
to remanendo.Et fane toto illo capite ni. fent : quod cos ab hærefis crimine tucre . Ro. longo
Kilproponit.Burchardus;has sétire, quod cur . vide de hac re bene loquentem Si- rer. Com
;2.do be
rectæ fideirepugnet, iuxta iā à nobis de- E man. in prax . à num.4.00 39. rer ns
monſtráca .Nec mirum hac in reillū'er Idali , quod inquiſit oubu s fidei, quo i25.
ralls; quiin eodem capite halucinatur cir ad librorum horuni vſum puro ctle publi
ca tempeftates ciendas, & maleficitin a cis. Librorum Cenforibus Ecclefialius :
moris odijquë; vt oftcnfum , lib.z . & 3 . non vero DD . quia doctores lunt, nec
Ads.argum . ex reſp .ad 4 patet ſolu Parochis quia Parochi.quod diligenter
cio . notandum , etfi in muluslocis periculoſe
Habent'aduerfarij plenam ( nififallor ) Parochi,& DD.Hoc ius fibiviurpent.
dic - Epiſcopi , explicationem quam ve
1.1 , cos pciperdere , fine proteruja,auc
SE
 584 Diſquiſitionum Magicarum
A & herulis )excepticrininis traturam eſſe, Gom.fut.
SECTIO XVIIL.
De Euchariſtiamorituris
prabenda .
Onſuctudo multis locis, eftmaleficis
sad morem damnatis denegare viati
Cum corporis Dominici; quç confuetudo
tolerari poteft, propter Sacramenti reue
tentiam illis locis ; vbi poft fententia fta
tim reusmorti traditur. Locis al js,vbipri B. cibus ia furcamagi. Siobijcias contrarā, # -9.5
dic ſententia fertur, & poftridie reus in-.
terficitur etiam conſuetudinem hancad
fol...mittit.Nauasus.Sed omnino putarim ,túc
quefirü . reis præbendam communioné,niſi quid
13.9.2. 6. aliud obitei:nempe dummodo Catholici
fuper fint, & vere penitcani, probatur hzc ſen
de berce.et.
inó. MO centia iwe Pontificio, & ciuili, & DD.all
Yu propr. étoritate. probatur & ratione, quia conſu
Pi vi lendum , eius animx , cwus corpustradi
edito .hoc wr, ad mortemi:neque hoc eft,date San
Wowper
Saltione ctum canibus pænitenseniin iam Deo c upelic, vca commum fenicotia,&ccedã.alles i
Crimin . amicuscit , & non canis.Nec dedignatur
£ arolo v . Chriftus,eum inuiſere , pro quo moridi
harf:7 ; gnatus , fuit in cruce ..
Gloſs.de
.DD. in ltem ad hoc requiritur, vt reus fit ieiu
Clo 1. de nus,non enim idem obtiner in ægro ino
pæn.T u
mecr.14 d . ricuro , & lano moritu ro ,vi optime docet
Nauarrus . & vt tantum temporis inter
to. quafi
wum . Ax fupplicium , & communem intercedar,ve
fier. de Ipccies lacramentales , lint verifimiliter
Borem . Ec conſumpte , ad quod non dubito, cum
werſuper
tais. lul. Nauarro quatuor horas ſufficere, confeld peditant; ve violentas, ſibi manusinferát 10. fah
Clar . 4. fio Sacramentalisnunquam reo , nc ini
7:99.93. mediate quidem ante morten ,denegan
Binsfi tia : vnctio excrema reis nuniquá .
më9. br . 2 . da:con
Hub.ro concedenda.Semper autem cauendum ,
: vultosal ne poft Euchariftiam , vel confeflionem
Vogátem . quibe reum inulat : & inebrietur, vela
Facol. 16. Lia fiani piani mortem , & ftriam pæni
· Manual..
tentian wpedientia : qua in re hic in Bel
gio , & Germania fuperioren.ulum , &
frcqucntcr peccatun
E fticæ tradi ſepulturæ ; peccet Mioitalier , CA
Am . nuta SECTIO XIX .
2.Clar.
d num .3 .
Comefit: Ancorpusſepeliendumi
3.66lzinu.
8.clar.º.
vit. qu . Equenda in hoc regioniscófuetudo
30.9 . 1 quoadillos, quià Carnifice luxta te
Gormed.d . norem ſententiæ funt interfecti .Quoad :
10 , 16.11 alios , qui fententiæ executionem morte
Pomido. præuenerunt,qotandum primo huius ( yt
vt morte non finiatur,fed contra mortuú erlAIKS
9:12
procediincopoffit;, & in locis ,vbi bona yu.145
confiſcantur , poteft cum poft mortem mane in
agi,ad bonorum confiſcationcm ;fed vbi prax. tit.
talis confuctudo nocft,laltem ad memno
riæ damnationem ; & corpus fepultūcon 6.placuit
deinnatum ,polletexhumari, & olla com 27.
buri.Quidurante reatu libimortcm coa ibigi.
ſciueru.it ; ijnon ſunt:lepeliendi Ecclefia DD .
Gica ſepultura ,led cadauer deberet à tudi rum 2.5
Sententiam communiorem , quoad vlti- 15.06
mun membrum ,nempe non poflc iudi. 1..62 /
cesin corpusin carcerc mortui ſquire,il- Menu .
lud ſuſpendendo ,velcremaado ,quia cii- de ará
mina, & corum ), pæna morte extinguen d. ca.
tur, Reſpondeo hinc rationem locuin no Lare bar
non habere , quando moriendo nouum oftidur:
crunca commiuitur, & ipfa morscrimé Roll 1814
cit : cuimine enim nec crimen ,acc Grumi amb
mis, pçua potcft cxtingui. Hæcme caufa ef . Ma
Deindeplerique cerifucrunt, & optime ;. Cem .lo
Clarks
in atrociorib.criininibus , rectius æquius
elle adhuc cadauera puniri , cum grauilas
Con . Isais
limo cum fcelere , le dcbicæ pæne reus Sto.l.l.
conatus fuit fubirahere , & conſuetudo fc Simam .
re generalis comprobauit hanc praxım A , 718.05
cacauera taliuin puniendi,ad aliorum ne 84 Mat1670
-110 .
cellacuni cxemplum . Eos autem con Monu .
fanguineos, & amicus,quis reis in carce- caf,285.
le venentnu vei laqueos, velculoros ſup- et fit
adignominiam cuitandam , in quos nie de tall.
LODD : nucliuntur,non dubito teneile Altors.
ge Cornelia de Sicarijs .
Si vero , non vi ſibiillata,ſedagritudine
Ac,vel dcbilitare , autinconmoditatibus deis
carceris morerentur anrc ſententiam ;in ww.neque
his ego prorſus fequerer communem il. hac 15 16
lam len catiam ; adeo vi fi intalem , non pra3:19
legitißime confcllum aut conuictumju prefirih
dexſæuiens , cum non patiatur Ecclefia- DL ;**
& actione iniuriniuni conuenisi a pro
pinquis defunctipoflit Potirian :cniu
mie
dex tinerc corpus fepcliii, cun protctta. guess *
tionc, & litem copiam conura 11. oricum 148 ler
proſequi citatis,
ad dcicnfionen :,ijs quo Aegis.
rum intereft ;vt in hærefis criminc'uiul- beton
tur.Sed quotanno uipacio curijus con in der
tramonuum agendi?putariim in hoc cri- 677 C
mine quoad bonorum confiſcationem ,
qon
 Liber Quintus. 385
non poſſe agi, poſt annum quadrageſi- A fet in luſu , nam quamuis credatur focijs
mum ; ad menjoriain tamen damnin criminis in tali delicto , attamen illud no, Panorm .
bertindam , adhuc agipo Te iuxta ius Canoni eſt crahendum ad ea, quae vero non video incode
Sim.d.ci cum ; fedciurilevideturquinquennij tan lur, fed perilluſionem dæmonum præ- c.accuja
6. Brx tum fpacium exigere ; cui in foro ciuili fertim , cum iltæ participes criminis ef. tus de tre
345 Ac Mandum .
ber . li.se fent mulieres , quæ reg :ilariter non ad- rer. in 6.
6.17.Sim . mittüturin cauſa fanguinis;hæc Alciatus. pi C:Epilet
26.g.ro
fup.nu.7. MI DELRIE , ex vno errore , in a C.3. de 18
Gs.vil A P PENDI X I. liurn labitur Alciatus, fi quidem Pontifex fam .
de prefe. Maxiin in accuſatione etiam inulieres au
in 6.li.2.
C.deapo. ad liber V. diri reſcripſir,non quaslibet, fed confcias,
B & participes ciuscriminis ac facinoris; & in d.c. 3 .
glol.inli. Is addam , quæ ad me V. audici,non canquam accufatrices, fed can
Maniche
in verb . CL. Petrus Oranus ſcrip quam teftes.certuin eniin eft confcias ha
fubire C. lit s.Kal . Decemb. 1599 beri proteſtibus, uudiri,& exaininаrican
de har.er
et com . & adiungam , ex rebus ali quam teftes: quin etiam generali conſue
bi iudicatus nonnulla , quæ tudine comparatum ,vfurpatum atque re 5. In 1.de
l.repe.
teste Co.
thaf.Supr. folius ParifienfisCuriæ iudicatis nonim ceptuin , vt eiuflem criminis, & facinoris quall.ee
num . 81, merito præferantur : quanquanec Du : focijs credatur, fi fanguine fuo, id eft mor inculc
gueſequi reno ( cirius in fcholis , quam in fublellis , te,icculacionen fuam lignauerint, & de alcal,
Fur Cla, inaior laus) fatis credum hoc Parlamenti roborauerint. in ca.
ul.18: 9 5
60 94.140 illiusconftans,cueiudiciuin ,fed torsillá Er quod traditur. Reun criminis non lib.v ..
arreſti aliqua decepere ;quæ alijsipli noa C interrogari, de coſcientia aliorum ; quod an añr.c
noris,fundamentis innitebantur.Ocarrij fibi non pepercis,multo minusakeripar- dorü qui
verba funt, citurus fit: id intelligendun , eſt de con- ante 'm .
In Migicarum Diſquiſitionum Tomo fellis , non conuictis; hos enim aduerſus tensiam ,
primo ,aduerſus Alciatun noftrun, ſtre confcius,focios, & participes criminis in- ic. Al.
suc decertaſti depulfioncq;plen , que terrogui manifeſto iure probatur: iin- milia.d
cla . 1926e
folid1,errorem notafti, & confucaiti, de 11o , & confeffim interrogari in crimine in l. 6.
miror doctiffimum Alciaturn non tárum lälä Mricitatis in aperto elt : cale aurem Hadri.Bu
in Parergis, verum etiam in Recitationi crimen, cft fortilegij, & magix .Iudices ,desufio
In c.per. bus,ad Decretales Ponciticum ,in eo erro rerum capitalium apud Stabulentes for- diariorü
Niciojan . re perfticiſle,lícauem fcribit. tilegas conuictas,, nec confeffas proferi- feſſis. I.
66.de off
porest In contingentia, facti vidi quampluri. D bendis , non damnandas capitis, vel ad
avarii muin dubitari. Inquiſitor pronúcialterac pogum contendebant; ac ne quidem ,li ciam , de
contra quandam mulierem ,ac tradiderze in nagranticrimine comprehenfęeſfent; deClem .
ludici faculari , bic ad partis inftantiam , ficque apud eos more inijorui vſur 0.23.decl.
vidit proceffum , in quo continebantur ; parum : verum auctorante Principe ia- 377.lib.8.
quod hæc mulier confecerat pocula stacam conſuetudinem , & abuſuın abro - hin.Sus
quædam amatoria ,& ſolunrcontra,cani gauimus , hoc.0.nec ius , admittit , altero 10.in vj.
dugit ,
crant indicia quarumdam maleficarum , contenturn ;ve vel confiteatur,velconui ta 6.3 %
quæ dicebant,quod in quodam lifu no Caluf rCUS :
& turno cun deinonibus viderint ipfain , Scio afperrimum , crimin paricidium
mulieren ludentem , ac ducenteni choo ( quod Seneca , & Quintilianuts , nefas
reas ipſa vero negauerit omnir, & fa :e. E vliimum , vocant: eoque fenfu iit Res
batur, fe effe catholicar : fuit dictu , quod gem adtentatum , vlimum facinus.
Ludex fæcularis , non deberet exequn 1 Qumitus Curtius appellat ) non vindica
quiſicoris fententiam ex defectu iuriſdi- tunt acerbiffimo illo fupplicio, ittore ma
dionis , quod in illo proceflu Inquiſitor jorum , etiam in conuictum , & manife
non poterat cognofcere, nam quo ad po Iti paricidij Reum ; niſi vluco confitere
cula amatoria , clarum illud delictum no tur , nce confeſfionein fuiffe excortam
effe hereticum ,nec eius cognitionem ,ad tormentis ; tamen nihilominuscóuictus,
Inquiſitorem fpectare, neque enim eft capitalipena vri homicida coercebatur ,
credendum , quod etiam ipla verc fuif ca fiuit lenitas Augufti , nolens parri.
R9 cidij
 586 Diſquiſitionum Magicarum
cidij pęna plectižnificonfeffos, necAugu: A tectis,videbimus prout,res incidet. durát
ſtus ſua interrogatione , CERTE PA in hodiernum diem hæc, ſeu magorum ,
TREM TVVM NON OCCIDI. ſeu ſortilegorum pernicioſa factio , niſi
STI? viam falutis, & libertatis,Reo ape quod ea non amplius philoſophorum ,
inequat: ruit ,vt voluit Caſaubonus; ſed benigna aut honeftorum virorum fit , fed ruftico .
aduet: interrogatione abnurium refponfume rum , & idiosarum , quęres ( inquit ) vani
ditti 6.33. licere voluit ; neconuictus ,non tainen taci vanitatem adiecit.
confeſlus peenam parricidij ſuſtineret. tá: Idem alio locià fanguine ſortilegorú ,
horrendum faſcinus parricidij vix credi ex Alpmiano Marcellino abftinendum lis rerü
dere patratum veteres; niſili paricida e , contendit,quod multa in hoc genereva. iudicala ri tu.de
fuo iudicio conuincerer.. na fint, multa non nociua, mulca infaniæ malefits
Quod vero Alciatus fcribit , aduerſus: B : coniuncta,multa miſeranda; & frhçc de :4td::i
diuinationes , & incantationes , Inquiſi licia humana aliquain pænam merentur:ne poftre
tores incongruos, & incompetentes, er mitiorem , vultadhibendum , vt enim fu - m . Ni
bil peu
fe iudices, quod diuinationes, fortilegia rioſusſatisiplo -fiore punitur , ita ſortile
ſe , nani
ac alia id genus, ſpecies fint falfe Religio gus vana indagine. proba !
nis , nulla tamen dogmata fidei Cailio . In eundem crrorem delatus. Michael quicama
licæ contraria contineant ; hoc fimplici Montanus libro tertio ;periculorum ,feu , fex H
Dihiali
ter verum non eft,fi enim Diuimcor, lor. tentainerborum , Lipfiuspofter guftus ,
agit ,
tileguis ,inuocauerit & addorauerit demo- Auctor vero operis , Efais vocat, capite cutustak
m
nes,fpe in eos .ac fid uci am it
pofuer ; ſia vode ci mo,rie.dex Bostcu x.C ura liu i ab säirei
crificin ,ac preces ,eis obtulerit ( quod vtii Amanuenti meo deſcribi , nili Lipfius in sperai ,
que faciunt cortilegi,& venenati ) recte E libraria ,ſuatraberetjà quo ,fi voles ,legen amma
pro fua iuriſdictione inquiſitor inquirit , dum accipies .. fuifse.
cöf : 208; & ita poltOldradum ., &Iafonemrefol. Contra Matthæus Cognetus Senator enfes di
in!: huu. uit Conradus Brunus.. Regius , fortilegos tanquam homicidis cours po
iu /medi DemirorGallos.doctiffimos erratio ncquiores naturæ humançinimicos on lisques
deleg i . nem Alciati inſocutos.Franciſcus Duare : nimodo puniendos contendit , & dirius,
in tit. ad nus, fic de fortilegis fcribit :de aniculisho ſcucriuſque in cos à Magiſtratu animad .
me de Si rum ;quæ volicare per aera , & nocturno uertendum :quod & iplini firmat doctiſ .
cariis .. tempore falutare, & choreasagere dicú fimus Thcologus Claudius Espenceius ;
tur,quæsicur Et folent plerique Quæito magiam prafcribere (inquit ) ceperi ma intores
resin eas acerbim animaduertere quali gis eft, quam (tylis & co loci multa ,dema carts and
iùs , & ratio poftafet",cum Synoc! us.An- D gis,præftigijs , & jacintationibus por res
Etift.o.
cyrana.defimuerit , quæ iam efle que à Quin etiam Franciſc Horomanus in : Pasl.
cicodemone multarum mulierum men forcilegos animaduertendum . confultus Times
tibusirrogantur, itaque Curia Pariſienſis refpondir . Er fi forte non fit plene pruba. to cca.
(linihlaliudadiniſerint ).eas abfoliere , tum deletup fortilegi, tamen fifficcre 98 .
liigirerit ac dimittere merito confueuit ,, Häcil publicam vocem , & famam io loco , vt:
ludicata le poflit quiettionibus ſubjçi , quod omniü
rūtir:de. In eandem fententiam ita quoque Pe impietatum , atque fcelerum á Sarana re
11.cditiz trus Erodius; nuperextitere apud Valen pertum ſcelus, & maxiave abomináduai
fes, & Cenomanos vicitosnoitrorum fit , propter exprefiam abiurationem , &
Andiruni , qui ex lioc maleficio damnati tcnunciationem Chriſtiane Religionis :
funt , & quosin tormentis audio confei. E deinde propter fidem & liominiú , quod
fos, ſe facris ( quefabbata nun upantri diabolo præftatur : & propter exmum ,
tuatim initiari, cum Chriſtianitiumab quod ifta malcdicta diaboli mancipia
iurare, & profiteri paginiſmum :deinde à mortalibusinferunt:cuius rei cauſa leges
tergo notariligpis: poftremo donaci pal ciules humani generisinimicos , & ho- inl. es
ueribus, & medicamentis,quibus, & bru- ftes communis (alutis appellant.
tis , & hominibus officiant, itaque aliosta . Idem Hotomannus,in morbis curan- vlt.com
it quid conticere ; nonnullos vrinātiftere : dis magam qua,de confulebatur no no- maief.
1001 99.
quofdam arcerià concubicu', an ideffici do circulo, verum etiá certa , hac verbo nam,
poflit ,ytperſuaderevolúthonioibus.in rū formula vlam faidercfert, d'ainlique
Dirs
 Liber Quintus. 587

Dicua vad charitate à foy, o le paint A tabulis cauetur,nequis alienos fructus ex

à faim ei l'a au n'a foiſ, le feun'a freid cantaſit : rudis adhuc antiquitas crede
fausen o yfi.parted'icy dedans, qnod ina bar fructus poſle:excaniari a , dorabi im
gicum carmen ( exorciſini formulam . bres; repelli cantibus:quorum nihil pol
d.col. 99. iinpie Hotom .) Conſtitutionibus Impe ſe fieritam palam eſt ,vihuius, rei cauſa
in linule
lus og in ratorum damnatum legimus,cos enim nullius philosophiSchola intrandafir: led
l.eory . qui ſuſurris , & carminibus iſtis vtuntur , hoc Senecæ dictum , vt erroneum con
Agmalef. quanquam pernegent, celtibus tamen yiciſti .
grauaros ,eculeo dedendus,vnguiſque Florimundus , de Remundis refert a- en Jom
fulcantibus eorum latera condenda , pe . pud Burdegalenſescapitulum ,generale , Anteshi,
6.7.1k.se
nas proprio dignas facinore. per fertilgosindici folere diebus Mercu
Quod vero Alciacus, Erodius & alij ; Brij, & Veneris menfis cuiuslibet, ita enim
fortilegos ad labbata proficiſci , ferri per tconfeſſos ſorcilegijcriminis Reos. Seba
caminun , nigrum hominem , vel hircú ftianus Michaelis in Pneumalogia ,ſeu , en
adorare , tripudiare vna , atque vnguenta Jon diſcours des Epirts,ſcholiofeptimo,ſcci
pulueres ve dari ,quibus , aut transferan bit, les ſorcieres eſtre tranſportez d'un
tur,aut folo eciam Hatu, alios tabe confi lieu en l'autre par Sarhan pourle sour, ó
ciant;detidicula , & inſomnia eſte pucant , heures le loudy enuironlaminuiltyauquel
& ad luidićticonfirmationem ,aduocant ſeulement ils ont tranſportez commeire
Decretuin Patrum in Concilio Anczra Stous ont.conuenu ,encela a confelje. Peo
no ; ſolide absteconfutatum eft, vt & hoc ut eſtre,(hanc rationem ille fubijcit) pour
ipſum præſticit Sebaſtianus Michaelis ce que le diable veut auoir les premieres ,
in fun Theologiæ Doctor: neque adhibendam Cifre recognu au premier rang dela fe
Pneum , magefidem loan.Baptiltę Neapolitano , maine . Car les Turcs celebrent le vine
cöcl.7.de quain Apuleio Africano , yorumq;enim dredy ,les luifsle Samedy les Chreſtiens
magia.c, fieri poflefeipfa , & opinione , ideoque à le Dimache , quand'à luyil s'e mis
26. particular ,ad vniuerſale nullam , elle.con deuanı tous puer auoir la premiere cele
lequentiam . bration .
lozones de Vaux Stabulenſis mona Quod de Parete fiatura molli , fed ma
chus , inter alia recitib.it indicende con gia omnes ſuperante , ex Sudæ hiſtoricis
gregationis ( itacnim vocabat ) ftatos có Icfers, idipfum inter adagia fua Eraſmus
ditos des ; vbi nocte inteinpeſta ad defti retulit, adquem , cum quidemeret:& tei
nata loca fodalitas comparebat; quæ de pretium venditorinumerafler , numirus
moni in forma hirci apparenti adoratio- D perpetuo redibat,idem carminc magico,
nes gentibus fubiniflis faciebat, ijsque in conuiuium repente partibus omoibus in
locis exitruinenfis epulis, & cibis bonis , fructú ,aclurnp'uolumexhibebit, quod
beneque ſapidis( neque enim inines mē Atarim fi libuidit euanefcebat: potuit com
fis fuitle , & pri nemenſe honoratio . llum fuifle verum non simulati ,faſcina
res v.oribus ( quosles braues hommes , 11m , & imaginum ; cuius rei fider; f.1
appellari referebu ) accubuide , prime cuint covigii quibus ad : idue Ioannes de
meol. triora fubfelli , Belza bus, Alta Vjux interfuit , cous confeffio ab alijs
rot ( h.zc et Venus, & loannisipfius fic quoque iblagicis & forckagis probata .
cubi,) & Leuiatan occupaffe fecundis , Tempore reuerendif.Georgij Auftra
& tcrris menfis interfuiffc etiam plures ci Epiſcop. Lrodicen (bonememorie)
demnones ſinenomine,bibindſinitatem E mugiter H igo Burlctius chirurgiisin
Belzebub ,cpulis exempta fune menfis lignis , & amolicistuudutus, malü fimi
queremos, in promiſcuos concubitus, la tact:tab.i; vinaque x'taria Roma, ex
amplexus rui, n rocellu accipi a demo H ſpania , & a'ijs ex locis reipſa in menſa
nepuses ſpingendosin aerea , ad fru omnibus deiniranabus repræſentatis por
gs vircas , & fegetes inficiendas, & fpar culis exhibcbat:viuunt adhuc horu actuú
lis prueribus ventoruin turbines , & iem teftes coperta stei , at illæ poftca adme
! a nas putres furciſſimas excitatas. liorem mentem reverſus , maleficijs ab
9 jäliitons Nonigoro Senecam , hæcnon pro ftioui , & cxirpio factuspius;quinque
9.cap.7. bare , fic enim ille, Apud nos in duodecim diebus fingulisiacris operabatur. Reue
Qq 2 ‫ܐ‬ ren
 588 Diſquiſitionum Magicarum
rendic.Cardinalis & Greosbeeck.eum in A ducta ad palum damnata,viua exufta eſt;
familiam ſuam reccpit obijt autem valde non abíqueçterno Anglici nominis pro
pie, & Catholice,ab annis octo, & quod bro, quile magicisillius artibus Francia
excurrir. profugere falſo querebantur.
Veriſſimumeſt quod in ſecunda par Admirandum fane eft, quodde illa ad
in l. cork te operistui ſcribis;Conftantinum Impe firmatur, pirum arborem , fub qua illa fe
C.de ma racorem ad Balſam Præfectum vrbi re debac dum patrisgregem minabat,oues
lefic.
fcribentem ,non vſum verbo , Coegiſſe : que ruri paſcebat,cum vt Regem Caro
quod vero ais vfum verbo, deflexille; ip lum
VII.adiret,primo celeſti voce moni- Per Mic
. ſe apud te diſpice,anne, defixiſſe legendu ta eſt; neque cariem , neque vetuſtatem quillum
Git,ita enim Thcodoſianus Codexhabet. ſentire,neque fulmine tangi, neque plu- qui 4*
ii.r.dolo defigere,ſortilegorum verbum eſt; apud B uia ,grandineve, aut niue intingi. urbis ab
li.1. 8.Hi- Ciceronem . Quæcumque Augur,iniu Inquifitor, in Provincia Stabulenſi a- Anglis
Gori. c.2.Ita,nefaſta, vicioſa, dira, defixerit ,( licin pud acta probatum reperi,malū ſub qua obfidio
melioribus Codicibus, & ita quoque La ne on
maleficæ duxerantchoreas, & falcatoriú And its
binus) irrita infectaq; ſunto. Plinius defi orbem verſauerant , in quaque earum gelas
gi diris deprecationibus, nemo non ( in Aulãdus Tibicenve confederat, tęlicem fcripfis,
quit) netuit. Ouidius ( abs te etiam lau ac frugiferam ,factam infęlicein ,ac infru
datus) Deuouet abſentes fimulachraque giferam ,arborem vidi.
cerea tigit, & alibi; Sagaque Phęnicia de Redeo ad loannem ,quam ab Angelis
fixit nomina cara.Quod ipſum non igno Aammis feralibus quaſi maleficam am
cavit Accurfius nofter in exemplo abs ſe buſtam refers : an eo ſenſu exaudis hæc
pofito, in figendo ceræ imaginem , & in C verba Conſtantini ad populum . FERA
LIS PESTIS ABSVMAT ? In limitu
in l 6. in gloflis Philoxeni,defixiones Necroman
verbo no ciæ , leguntur . Iacobus Reuardus, exiſtimat per illa ri C. de
dubira . malef.
verba nihil aliud voluifle Conftantinum , lib.s.vt
uit. C de Viide apud Paulum I. C. minus recte
male li..legitur, Intetficerent aut deficerenr, le- . quam maleficosigne conſumendosello ,ricrunt ,
fententiagendum eniin , vt enim, vt ex Codice , fc quia de Dijs manibus, quibus ferialia capoje
rum adl. Veroncino Cuiacius nofter refticuit, defi facrabantur accitis arte magica locutus
ficar.1.9.gerent: quiautem defixiones faciebant, ſit; ideoque, ferali peſte, potius quáigne ,
li. 0.06 curiofi, vocabantur,vnde apud Horatiu , huiuſmodi hominesablümendos reſcri
Jeruat : curioſus, pro malefico ſeumago accipi pſerit ? quamquam ( inquit ) non ignorem
22. Orli. tur,qua de re videri poterit Cuiacius. peftemferalem de ſupremſupplico io ac
27.1a , 17
Quod tu de puella Ioanna Lotaringia, D cipiposle , o veterespromorte acinteritu
idem planecenſeo , eius gefta , & ftratage peſtem pofuifle, unde apud Feſtumpeftis
mata,non ſub Carolo,lexto ( vci ſcribis ) ferum fulgur,quomors exiliumve ſignifi
fed fub Carolo ſuprimo, contigerunt fcu catur.
ius reiteſtes aduoca Paulum Aimilium , Dionyfius Gothofiedus , ignis quo- 11 netis
Montrele tun , Micquellum Girardum , que fupplicium inteliigit,quod magiDijs ad dit bo
& alios ) Virago illa cbſcuri generis in manibus conſecrarentur: vt quemadmo muisse
Barrenri Ducalu laccbo Darco patre ac dum in ferialibus pecudes abſumeban
Iſabella matre nata, Diuino afflita numi tur , & ipfa cadauera, ita manibus con
nerem inclinaram fortiter reftituit ; An ſecrarentur , quos in carminibus ſuis in
gelos vbique peifidos, FRANCIÁ eie uocaflent,
cit ; Carolum Septimum Remos vn- E Ego vero ,per hçc verba , peftisferalis
gendum ſacrandumque perduxit ; illi abſumat ,intelligo maleficos, & prattig a
que, vt ratum firmumque Imperium mo tores beſtijs cbijcičdos : quod ipſum Grç- jicoba
te maiorum eſſet, effecit, Aurellanenſem cus interpres notauit,probarút quoq; an- Blikosti.
vrbein graui obfidione liberauit , vidi ciqui noſtri iuris Interpretes , & maxime 39.made
eius ftatuam æneam Aureliæ in ponte ad Odofiedus;magos(ait )feralis peftis abſes mulii.
Ligerim ſeruatæ á viragine , & virgine vr mai,quin são obijcièdi feris belii laceră
bismoniin ntum ,cererum dum in Com di.licquoq; notauit Cuiacius: feralis ( in- inadmoris
l. inns
pendijobſidione ex vrbe erupic abhoſti quit)peſtis abfumat, i.beſtijs obijciatur ca in
bus comprehenfa , & Rothomagū pro Y ! ego interpretor feralis paftus abur cibo
Mat
 Liber Quintus.

Máttfiæus Coignetusvtiturhac inter- A pabanı. VeMinucius,ferialia ligna ,Syná

pretatione ,quella peſtecruelle les puis eſt inachus , ferialia commenta ;Saluianus,
eindre , conſumeró pour ie!esforcelle peccatum feraliffimum nofter ille decus
ries lehu fii manger au chiens la Royne orcheftræe ', ignem feralem ; rateni feral
Jefabel. lem ; locum feralem ,ſaxum ferale, lürbă Aduerfa
Neronis temporede Chriſtianis tan feralem ; alij alia,quosolim laudaui; qu.e Furent.
kicap:42. quam fortilegis fupplicium fuptum legi vox à Fera ; -liemorteri Cue Parcams v.nu.45.
mus;& hiaurterisjauc canibus obijciebá iravocarunt. De Conſtantini caipen veré Scio. 1.0 .
tur,aut cruribustigebanear, aut fiamma bis, nonduin mihi liquer quid ille per pe nit. C. de
his qui
Bārur; ſtátibus ad palūdeitinaris vnco (ne ſtem feralem potiſſimum (upplicij vlriini
motatione capitis piceun cadentem de- indix erit, illud quid em quod adiun gitur , par
les feras
angu
cliarent) gutturiwifixo ,elamina ardente B’fauer explicationiGræcorum ; quoniam hias ufur
pix, aut vnguentūin caput liquefiebat,ita nature peregrini funt,quali dicát; quoniã parii led
veriui pinguedinis humanæ perarenam quia fuo
alieni ab humanitate , ideo belluis ce, nerea e .
. amphiteatri ſulcain facerent,eoque per deant.Sedegosferalé,pro ferino , non + rat cuilei
cinet locusille luuenalis Satyra prima. dum reperi apud claſſicos ſcriptores, re- manfio
pugnar ertain ſyllabæ nodalus , in hocce mera, fic
Pone Tigillinumziada lucebisinilla ; tatus , in illo productioracftatarius . Er vocătur:
Qua lantes ardent y qui fixo gurture fut go cenſeo porins, Conſtantinum eo loco carum er
mant.. duntıxatdetinuille , ve vlcimo ſupplicio Romano
. Eilatus mediam fulcuideducitarenam .. de medio -to lantur quam poene genus rū legű
coll'azio
( Ica legendum contendit Schaliger) non : exprimere voluille. Nec arbitrorfemper ne quam
libris.de Vero , C eadem morc damnatos.Facit Vlpianus, Pithoeus
emenda Eilaium media fulcum.deducii arena :: vrcream , libr.7.deot .1o Proconſulis, er m.se
porü c.des lub titulo de Mathematicis , & vaticina diditKar
Roma ' Hactenus Otanus. toribus ; dumaic:Ó- vario puniti
fub Neo ſunrij, ralem pe
zone in . In his , qnod de Ioannææaomemo- quiid exercuerunt, pro menſuraſcilicer , fem gia
confã , net amicus,veriſſimum , & ncmorięlap O conſultarimis. Vivideslacuna ſub eſti dipena
ſum agacſco lubens .. De duobus alijs . explco ; o modo conſultat: quamqua VI. interpre.
non video caufam , cur fententiam mu pianus de certo cam tum matheſis huius , kasur ..
tem. veuitæ genereid dicat,conſtat tamen non
Nam illud deConſtantini reféripto de idem lemper fupplicium in alijs quoque
licor time flectendi;voce vſum ,non cogendi; verum generibus obunuifle ; vtnec in Chriftia
e.de ma eft, nec faciléhic admiſeriin correctione D nos, quinoninfrequentius à tyrannis e
uf. illám ,defigandi:turn quia libriomnes Co: xulti, quin & frequentius, quam ſeriso
dicis luitinianæi quos vidi,continét , put biecti.docent Tigillini tędæ , & Tertullia .
dicos ad libidinem deflexile animos:: nici, Semaxij: Cuperem doceri, Con.
tú quia C. Theodoſianus à loinne Tilio ftantiníternpore naleficos ferino paſtu
19.tit: 16 primum editus hanc lectionem confir. aſſumptos:nam deconcremationefacile:
lib.z.1.6. mat : tam quia Conſtantinus Harime. docucro . Lege Gregoriani codicis lib.
Epit:rit, nopolus , in huiuslegis breuiario legit, 7: titul.demalefic . & Manichæis ;, inue
10. qui magicis artibus pudicos animos adli Dies à Dioclciano , & Maximiano cos,
pippui- bidinem deflectum , publicatione, exi- addicis vt loquuntur , flammeisignibus.
Di.
bio puniuntur; tum quia defixia magica . exurendos. Lege C. Theodoſianilegem
deuotionis, & execrationis quoddam ge . E primam,quæ luitinianæi tertia eſt: repe
nus fuit, & non animæ permouendæ , vel! rics harulpices , concremandosi abiplo
peruertende , ſed ſanitati corporis per Conftátino.ad Maximuun reſcribi. Quid
dendæ infticuta :- nec facis Latine dicas y ergo vetat quominus fcralem peſtem 1ca
animum defigi , led 'defectii in libidin ſumamas? Nam Accurſij.Odofredi, &
nem . 3 Græcorumin iudicio Latinitátis', non
2 De Ferali flamma's. cum fcriberem , opinor fontica pläneauctoritas : nec in
fulla mihi cogitatio fuit legisillius Con Cuacij verbajurarini libens', aut cuiur.
limult:6 .
Guide pou ftantini,cyusinicium ,multi,Sed,ferales; piam alterius , hicquidem Ræuardo , &
Vef. flammas funeftasatque lethalenuncia Gorokredo accedo procliuius, ø & Pear
Faia
Qg3
 $ 90 Diſquiſitionum Magicarum
Fabro, quiidem afferit, Semeſtri,libro 2. A loit audi&tarbreles heuresqu'oncelebrais
cap.7.Nam . & apud ul.Paulum , libros. leldiuinſoruice, a fin que eſtant lorsſeulle:
fentent.cap.23.quamuis magicæ artisco elle peut à ſon ayſedanſer ,o carolerau
frij iubeanturíummo fupplicioaffici(hoc: tour des lieux fafdiats, ouelle faiſoitplusz
atbeſtijs obijci,velin crucem.agiliplica : ſieurs bouqueis,ochabeaux des flurs, o
men Magiviuiiubétur concremari. Sed herbesplusfoorues qu'elletoruuoit es enuši
kainontanti; ytplura putem.verba con rons,com encouronnoit ledit artire en chan
mutanda .. lanı certainsvers, o diſant quelquesmous:
Addam ex Gallicanarum Curiarum . de foriilege :: yretournant l'endemain
actis nonnulla , quæ necin Francia qui quoy que leſoir elle y cuſt'misteſdičts chao
dem , Parlamenti Parifienfis.illudiudiciú pelers, guirlandesiſi'eſtcequ'elle nyrrow
receptum paſſim , aut omnitempore ,fa . Buoit choſe quelconque.Artic.7 . Qu'elle foul
disoitendant:deſcribam verba Gallicajne: lost porteren fon ſein de la mandragore »
quis-me de meo quid'affinxiſſe , vel per eſperantpar comoyen en auoir bonnefor
peram tranſtuliffe ſuſpicetur .. tune , tantenricheſſes, qu'en autres choſes
temporelles : commefilamandragore 4
Ex a £ tis iudiciarijs Epiſcopi Belluaceno voin enfoy relle efficace .Articu.19. Auoir
As contra lobannam Daream vulgo vo pris.conſeil désimalins eſpriis, o que par
catam , lefianne lapucelle ( hæc aéta ex enchantemens, meyonsnon permis ,
ftant in Monaſterio S.Piłtoris Canonja illicites, elle auoitdeſcouuerte certaine ef
corum Regularium Pariſijs )que fuſere pees quieſtoit en l'Egliſe defainèteCathe
ferunt , Bernard. du Girard. in Annali rine du Fierbois Articul: 20. Anoir eu
bus Francie fub Carolo VII o.Eranciſ. C des anneanx.charmez , qu'elledic quel
Belleforeſtus insiufdem Caroli VIII.vila : ques paroles foncilègues furſon enſeigne, of
a foli3450 ſur lesguidons que porroyentles liens , die
Jant que cetaforuoit pour leur donner bon .
Vin prope:Compendium potija el . ne fortuneen guerre; ufant degrandescon
Amid43° ſer hoftium , Parifienfis Vniuerfitas; iuraiions,afin quepar ce fori debien bew :
CI
litteris publicis cam apud Henricum An raft'leurs entrepriſes: teranı pour tout cer-
gliæ regemaccuſauit fortilegijs& malerii tain, quetantqu'ilsporterayent ces drapea.
cij :cauſæ prætenfæ fuere ſequentes, quæ aux ainſi coniurcz vil'sne pouroyeni rece
etfi fallo praetexebantur, oftendunttame: voir aucunedeffaičtepars leurs aduerfar
ſenſumEcclefiafticæCuriæ , & almæ A res ; Et qu'elle ſoplaigniipubliquement à
No user cademiæ illuste.nporis :. Promotor ita - D Compeignalors qu'elle fuſtpriſe de ce que
Bullaca que fiſcaliss quidam Guilhelmus de Efti le liensauoyent oublie d'aporter les enſeis.
difti 111: uel aut, vtin Actis , & in fententia Dele gnes, que pourcedtoeftoitsombeerence
apud Bet gati Apoftolici vocatur, Ioannesde Eftir malheur Pource que ceux qui s'aydant
deforen
fol.186. uet:vbiin articu :4 diciturarborquędam d'arz defenduz , ſoubs bon prerexten
pag.2.ibi.. fuifTe apud Dompreum ,,vbi folitæ con pretendēt authoriſer leur peruerfite ,onido
pl. 346. ueniremaleficæ , & miſceridæinonibus:. conſtume de confacter les inſtrumens déf
Eph . 393. Que pres-de-Domprenya:ungrands quels ils saydènt.. Anticul 36. Que par
vieuxarbre,qu'onnonce l' Anbrecharni. quelque fori,á inuocationelle auoit fait
me Feede Bourlemont;etqueapres deceft: paroiſtrequelque malings eſprits au Roy ;
arbrey.avne fontaines pres laquelle on, Ducquede Baur bë pour les ſéduire. )
diEt que frequentene lesmalins aforiis a : E Propter hięc Vniuerſitas Parifienfis, &
wecqueleſquels ſemeslėni de nuiči les for Iudices illi priores, iudicarunt loannatore
ciers danfans gambadansautourde tiariamfuiffe, & maleficam , aperte do
dilts arbres et fontaine: Articis quele fufi centesſe arbitrarij huiuſmodicrimina» ,
difts arbre , fontaines ſontfurnommez nonilluſionealiqna , ſed verc àcrimino .
des Eees.Auſſilicy,demandbyent:ſelle ! fis huiuſinodi committi folita ,
auoit cogrilancé de ceux oucelles , qui Tem cenfuit Epiſcopus Ebroicenfis
cours dela ſépmaine vomauSaba
Gertains in caufa GuilhelmiEdelini ', vt fuperius:
hat auec les Fees: Refpondii qamoir ouy dia docui... Idem Inquiſitio Auiniomenſisin li.s.fed
maagpalangalla e lëndysAntiagi gucli akh caula plurimorum , quorundamnario 12
nis.
 Liber Quäntus.
nis formulam fuo loco exhibui paulo A
ante .
fr.ulb. Idem eftiudicium.Parlamenti Burde
galenſis , & fuir Conſilij Accebaićlis, quo
temporeadhuc Arteſi ad Pariſienſem
curiam appellabant; vtriuſque reiproba
tioni claridtimæ funt, quæ fubiungam ,
Remundi, & Monſtreleci verbis.
Extractum ex libro Viri Clariff. Flori
mundi de Remundis Conſiliarij Regii
in Senatu Burdegalenſi , cuius libri hec
. eft Epithelis,&inſcripcio ,Antichriſt.ca.
.B
.7.num . Se
Ous ceux qui one laifle quelques
T de
doit arriuer ,eſcriuent, que la forceleriefé-
valors.efpandue par touycuſtelle iamais
sam devozue.qu'en cemalheureux fiecle
ic y ? les ſellet ires de noſtxe Parcamenten
ſonutroules noircies .iln'eny apas affet
pour lesduir Noz Conciergeries.ente
gorgent o nefe paſſe tour.que noz inge -
mersn'en ſoyenıenfangantez , & que nous
ne reucnios triſtes en noz maiſons , eſpou-
sanıezdes choſes hideuſes,effoyables
qu'elles confeſlent, Etle diable eftſi bon
maiftre , que nousne pouuons:enuoyr ſie
grand nombrear few que de leur cendres
il n'en renaiſſe de nouveau d'autres . Ic
me conteneray de ceſte Hiſtoire pradi
gieuſe, aduenue l'ance 1 $ 94. laquelle fur
monte toutes celles que Bodin à remar
quees dans fa Demonomanie ; voila
pourquoyien a y voulu faire lerecir par
siculier
V ne leune femme,nomme leanne Bof
deau , adpellante du luge ordinaire de la
Chaftellenie de Sallignac en Lymoſi ,
quil'auoit condamnce à la mort, citant ou
geenla chambre criminelle ,ſanspeine ne
tourment,confelja ( comme elle avoir failt
pardıuant leluge :) Qu'enſon icune aage
vn Italien.l'auoil.desbauchee , amenee
à la veille de S. Jean ſur la minuset dans E fruits dela terre orelles autres mefchão
un champ.ou il fitauec une verge de haus
Un grunde cerne, marmorant quelques
sirrulum paroles, qu'illi fcit dans un liure noir.Sur
in re.l.
216. quoyfuruint, un boucgrand , cornu , boneſpril , perliftant touſioursmefmes dās
tout noir , accompagnededeux femmes,
1out auſſi toſt un hommebabille en pre
ſtre. Leboucs'eſtant enquis de l'Italie qui
ello:rceſte fille,Ở luy ayant reſpondu, qu
si l'auos: amencepour eftre des fiennes ,il
luyfir faire le ſignedelacroix ,de la main
gauche, puis commanda à tous de leve
nir ſaluer. Ce qu'ils firoveluy bailanı ile
dexier.
Cebout auoitentre les deux cornes ung
chandelle noire allumee,a'laquelleles au
tres alloyent allumer les leurs. Etlorsqu
ils l'adroyentoniettoit dans unbalin det
argeni.Ceſte femmes'eſtantde puis reerde
wee aumemelieu , le bouc luy demanda
un bouquet de ſes cheueux ,leſquels l'Ita
lien coupa ,
les luy builla .Lebouche
ayant retiree part,la coucha dans le bois ,
la cogneutchamellement,a quoy elles
prennoirun extreme deplaiſir , fouff oic
der
aufifroi de queglace.
Touslesmercredis ,& vendredis,de
chaſque mois,lechapitre general ſe tenoje
au Puy de Dome ,ouelle s'eſtoie trouce une
infinite de fois, avec plus de foixante.sk
tres perſones , tousleſquels porioyent, une
c chandelle noire ,qu'ils allumoyent a celle
quelle bouc auoit entre fes.cornes a laquel
leil auoitdonne lefeu le tirantaudeſſoubs
defaqueue. Apres cela sousle meirogent
en dance en rond, le das tourne :l'un à l'an
tre. Enceſte afemblee.en diſoit la meffen
lexrmode, raur nanrle dos al'autel. Celuz
quifaiſoie l'office ;( qu'elle nomma )cftoit ve
neſtu d'une chappe noire fans croix , esle
manı ona tranche ou rond de raue iainu
ennoir , au lieu de l'hoſtie ,oriant toutlors
D de l'eleuation , Maiyſtre ,ayde nous. On
mettoit de l'eau danslecelice au lieu de
vinc pour faire»lcaubeniſte le boucvif
ſoit dans un trouà terre, oceluy faifoit !
officcen arrouſoit les affiftans auec vna
perges noir.
Énceſte aſſemblee on diſtribuoitles me
ftiers de forcellerie: chacun rendoit co
pre de ce qu'ilauoir faictyles eſtars eftoverte
pour empoifornersenforceter tier , guerir
maledies aucc charmes, faire perdre les
cerez ceſte miferable confeffa tour cela, 4
nec vue merueiliuſe franchifceső naifue
te:car joue une femmeruſtique elle aucre
le feugauquel pararreſtellefuft condēnee,
Beza,n'eſtoit pas bien informe, lors qu'ex
fâchaire il taxa nagucres noſtre Parle
ment d'Increduliteo , de peudefoy , par
< dioi - il ( ở các tienie d'un Genetilbã .
294 mc
 onum
592 Difquifiti Magicaru
m

wie d'hontur quilorsye) que nous n'oſions, Ac furent COMX-cy qui eftoyent des moin .
.condamner les forcieres à la mort,nos Re dresgens executez , brulez inhumai
.giſtresteſmoignentlecontraire, nemeni,aucums autresplus riches plus
puiſſans,ſerachepierene par force d'arget
pour euiter les peines;a les hores queilion .
Aliud ex libr.z.Hiſtoriatum , de Enguer .
ran de Montreler. - leurfay ſoir.Ei de telsy euſ des plus grans
qui furent preſchez , oſeduirs pars lesE
xaminateurs quileur donnoyenea enien .
Nceſte ance (1459. ) en la Ville de dre leurpromettoyent:s'ils confeßoyent
E Arras,ou Pais d'Artois, aduint un lecas, qu'ils neperderoyent ne gors ne bičs.
teriblecas, et pitoyableque l'ono moit Vau Telsy euft quiſouffrireni en merueilleuſe
diofiesneftay pourquoy,mais lõdiſoit que B patience,o conſtancelespeines, les tor
ceeftoyentaucunes genshommes o fem . mens, mais ne voulerent rien.confeffer,A
mes;qui de nuiétfetranſporoyent par virių, leurpreiudice troppien donneren argene
du diable des places ,ou ils eſtoyens, or fou- largement aux luges, à ceux quiles por
dginement le trouuoyent euaucuns lieux moyeni releuer , deleurpeines, autres yeuſt
arriere desgens, ö bois ou es defers,taon qui ſe abſentereni , vuyderent du Pais ,
ils ſe trouuoyenten tres grand nombre bon prouuerenıleur innocence , fi qu'ilisde
meso femmes Otrouuoyentillec:un dia meurerent paiſibiles.Et ne faict ic ya tai
ble en forme d'homme, duquel ils ne veo re ce que pluſieurs gens de bien cognek,
yệtiamais le viſage , ce diableleurli ſoie reni allez, que ceſte maniere de accuſativ
ou diſoit ſes commandamensc ordonna fue une choſe controuuecpar aucun es mas
ces, comment, par.quellemaniere ils C uaifes perſonas,pourgreuer y diſtruire,
Le deuoyetadorer,o feruir ,puisfai oir par ou des honorer parardeur de connaitiſ
chacun deux baiſer ſon derriere, puis aucunes notables perſones, que crux haya
baillci' à chacum un peu d'argent,of yene devieille haine: oque malicieufe
nablement leur adminiftroit vins, á via ment ils firent prendre meſchantesgens
des engrand largeſlendour ils repaiſoyent: toutpremierement ,auſquels ils faiſoyene
puistout à coupchacun prenoit le chacu par force de peine de rourmens, nomer au
ne:0 en cepoints'eftaindroi,lalumiere, Cunes notablesgens, tels quel'on leurmet 1
cognoiſſoyeni l'un l'autre charnellement : loit à bouche: leſquels ainſi accuſez elta
ce fait, tout ſoudainement, ſe retrouuoit yent prins , tormetez , commediteft, qui
chacun en la place, dont ils eſtoyent partis , fuftpolir.voir auiugemet detoutes gens de
premierement. 1 bien unechoſemoule peruerſe:inbuma
c
Pour ceſte foliefurenı prins empri ine augrand des honeur deceux qui en fu
fonnez pluſieurs notables gens dela ditte renino!ez , au trefgradper ildes ames
Ville d'Arras, autres moindre gēsfem de ceux , qui par telz moyens vouloient
mes folieufes , autres: furent relle deshonnorer gensde bien : Å tani fin de
meni cebinez , o ſi terriblement tormen ceſte matiere.
tez, que les uns confeferens le tasle
ftre tout ainſi aduenu , commediteſt , co Ad hanc narrationem Montreleti re
antre plus confclleretauoir veu .cogneu fpexit Franciſ. Balduinus Atrebas. Can
enleur affomblee pluſieurs gens notables , ment.in tit. 18.lib.4 Inſticu.Iuſtiniani,fol.
PrelaisSeigneurs,
, o auires Gouuerne 774.his verbis.
urs de Baulliagio, de villes : voiretels E Sed quo grauius , ] & ab hominisin
ſelon commune renommée, que les exami genio inagis alienum , cít hoc malum ,
nareurs, les luges leurnommoyeni, da eo maior adhibenda , eſt cautio , ne
metroyeni en boucheſi.que par force de quis eius , prætextu ab aduerfarijs te
peines, ó de tormensils lesaccuſoyent; niere obruatur . Facile enim hic quid
diſoyent que voiremētilles y auoyēt veuz uis confingere poteft ingenioſa fiinul
Elles aucuns ainſi nommex, eſtoyent tan tas, vt & multitudinem credulam ſta
roſt apres prins,c.empriſonnez , ő mis a cim commoueat , & attonitos iudices
tortura ,tant firrenslonguement par irritet aduerſus eum , quem cum de
lant de fois que confeller le leur conue noir, monibus rem habere mencietur. An
(c
 Liber Quintus. :? 593
Fre annos ſexaginta fenfit infelix noftra . A caliuin viros muliereſque interfuiffe,eoſ
patria , magno fuo malo huiufce generis que ibi diabolum in humanam effigiem Ng Jeman
calumniet . Magna erat Valdenfium transformatum adoraſſe , cuius tamen per ergo
mentio ,quos aduerfarij iactabant neſcio nunquam videbant faciein . In illius ver. in hircia
quid commercij habere cum immundis ba mandataque muralle. Conuiuio ab illo
fpiritibus. Huius criminis prætextu opti: parato largiter epulatos ; indeexſtincto
mi quique ftatim opprimebantur . Sed omni lumine quemq;cu ſibi proxime ob
tandem Pariſienſis Senatuscauſa cogni lata promiſcue cócubuiffesſiueope diabo
,
tá-,viditmeras elle ſycophantias,infelices lica in ſua'vnde exierant loca reſtirutos.
reos liberauit, improbos ſycophantas, Hæcille , arbitrorin verbis vlcimis ne
cum iniquis iudicibus damnauit. Exftata gatiua deeſſe,non ſine ope diaboli.Saneex
que adhuc eius hac de re memorabile B Meiero patetno opinionem conuelli de
arreſtuin :cdicum vicefimo die menſis maleficiorum folitis ſceleribus,fed iudicu
.Maij.anno.149r. riſtorum crudelitatem , & iniuſtitiam auan
. Ita Franc Balduinus, & fieri poteft , vt riciamq; dainnari, atque hoc arreſti Pari
in Attrebatenfium iudicum proceſſu iu fienfis elle fundamentu. Quæſo nonne
diciario odij , calumniæ , crudelitatis , aut Parienſe Parlamentum iniutte iudicarlet
præcipitationis indicia nonnulla repere nifi taliumIudicum ,velTyrānorumpo
rint:propter,quæ maleiudicatum , rice ve itiusdecreta reſcidiſſet ?Náde quæſtione
to prouocatum , fententiam emendan . noftra ,poffintne perfici à Lamijsopera
tes, Patres Parifienles pronunciarint. Et demonú ea quæ folitæ funt fatéricid nõà
ideo noram declararint Arreſto ſuo ,hæc Iuriſconſulcis, ſed à Theologi,nó à lęcu
quæ magis attribuuntur, & propria con - Claribus ſubſellijs,fed ab Ecclefiafticis Tri
feffione illoruin confirmantur, etiam cel bunalib.fuit decidendú . Habetisea de re
fante omni Quæſtionum imorc , ina- apud Io .GerſoneParif.Cancellariu alme
nia deluſarum mentium elle ( quæ de Theologicæ.Pariſiorum facultatis articu
claracio temeritatis pleniffima foret ) los, eruditione, & veritace plenos ,
nobis
quam Iudices illos, à quibus appellatum , fauentes. Accipite , & aliudgrauiffinum
improbe , & viinnocentiam oppreffile . Curixe Spiritualis Treuerorum iudicium .
De Vvaldenſium quidem recta quorum Denique quia mentio à me facta fup.
Albigenſes , ex ſtirpefruticarunt graues fec.4.indicioz. LoreiGallidijquilibru in
{cciptoresteftamtur, non immunem , à fa Lamiarum Patrocinium conſcriptū , mil
fcinariorum hærefi , & crimine peffimo le machinis conatus fuit in publică pro
illam fuifle , & nomen Gallicum faſcina- D trudere, & metuunt nonnulli,ne tandem
rijs coinmune .confirmar , Sed .Baldui cacodæmon aliquis id perficiar, duxi pro
nus,ex Meiero ;fumpferat, quiex Mon antidoto Palinodiam eius adfcribendam ,
Streleto ferine verbotenus in hunc mo cuius authenticuin , & originale ( vt vo
dum: Anno 1459. cant ) exemplum ,eft penes pium , & ho
Atrebati horrendum quidcontigile neſtiílimuin virum , I.V.Licent, lohnein
legimus ] Complures fulle inhumaniter Baxium ( cuius ftudium atque zelus con
igne crematos, qui de nocte occultas coi cra nefariam hächereliin Deum aliqua
tiones habuere curn diabolo : vnde ma do remuneratorem experietur) ab eo ac
gnam accepere pecuniam . Viri primarij Ceptum tranffumptum fidi Notarij ma
muliereſque - coinplures indicijs crena nu eft huiuſmodi.
torum deprehenfi; parscapti , & fæuiffi . E Ego Cornelius Lofeus Gallidius Gou
mis tormentis admoti, alij. vi pecuniæ re dæ oppido Hollandiæ natus, nunc obtra
dempti.nonnulli folum verterunt , quidā ctatus aliquot, de vera , o falla Magia ,
vero adco in penis conſtantes fuerunt, fine ſcitu , & permiſſioneſuperiorū huius
vt nihil conficerentur . Fuifle referuntur loci,temere, & præſumptuoſe(criptos,à
qaidam ex iudicibusadeo deteſtabiles,vt me communicatos,deinde ad jinprimé
quoſdam libi inimicos indicari curaue dum Coloniam iniſſos,in Imperiali Mo
rint,canquum conſcios, leis in tormentis naſterio S.Maximini prope Treuiros,ex
ad hoc coa tis . Addunt in nocturnis illis mandato Reuerend.ac Illuftrifl. Domini
conuentibus,ex omniordinc ftatug; mor Nucij Apoſtolici,DominiOłtanijTrica
T16072
 394 Diſquiſitionum Magicarum
ricenfis Epifeopi arve tanıs ,atque deten- A edideric; inconſulta temeritate præfatum
tus, cum certo limifformatusin ſupradi
etis libris,nec nóin Epiſtolis.quibuſdam
meis, eadem de re ad clerum ; & Senatū
Treuirenſem , alioſque clam miſfisadim
pediendum executionem Iuſtitiæ , cótra
magos , & veneficascontineri multos ar
ticulos,quinon folum erronei ſunr, &
ſcandaloni , fed etiam :fufpecti.de hæreli,
crimenq; tęſæ Maieftatis fapiant ,vtpate
feditiofi, & temerarij, contracómunern
Doctorum Theologorum ſententia ,de- B.XX11. (Maleficos.Non Patieris Viuere)
cifiones, ac bullas fuinmorú Pontificum ,
contra praxim ,& fatura legeſq;magiſtra
tuum , iciudiciorum ,tum huius Archidio
.cefis Treuirenſis , tum aliarum Prounn
ciaruin , & Principatuum , idcirco colde
articulos preur ordine hicfubnectuntur,
reuoco ,damno reijcio , & pro non dictis
atque aferris à me baberi volo .
i In primis reuoco , damno reijcio ac
improbo ( quod fæpe ſcripris verbisqac
pertinaciter apud multos aferui, quodq; C peftates,pluuias grandinem ,& c.ciere, &
tanquam ktrius diſputationis mex caput
acpalinxium elle volui) niinirym phan
tafticam effe , & camquam fuperſtitioné
vanam pro figmentis bibendam , quæ
de corporali magoruin , & fagarum eue
ćtione fiue transitione fcribunair , tum
quod hçreticam prauitatem :prorſusfub .
oleat;cum quod leditionibus, hæc opinio
admixta ,proindequelæfx Maieſtatis cri
men fapiat.
2. Nam ( quod ſecundo loco reuoco ) D
miffis ad diuerſos olim licreris,contra ma
giftratum pertinaciter abfque folidis ra .,
tionibus diuulgaui,curfum magicum,fal
fum efle , & imaginarium ; afferendo inſu
percorturæ acerbitate miferascog : ca fa
teri,quæ nunquam fecerunt , dural
na ſanguineminnoxium fundi , noua al
chini , ex humano fanguise aurum , &
argeriuin clici .
3. Ex quibus, & id genus alijs , partim
in vulgus, perpriuixacolloquia , parim E Gáſticos,petulācer, & inucrecide,falſoq;
diuerfis advtrumque magiftratum datis
epiftolis, ſuperiores, ac ludices apud ſub
dicos Tycannid !s notaui.
4.Ec conſequenter cum Regierendiſli
mus,& Illuftriffimus Archiepiſcopus , &
Princeps Elector Frouiç.non folum ma
gos , & lagasin ſua diæceſ ſupplicijs di
gnis affici finat , ſed etiain leges de ordi
Asſumptibuſquciudiciarijs maieticaruin
Electorem Treuirentein Tyrannidista.
cice inſimului.
5. Reuocoprçterea ,ac damno conclu .
fiones haſce meas no ofle maleficos , qui
Deo abrenuncient , dæmoni cultum er.
hibeanc, tempeſtates inducant,operadian
boli, & fimilia opera perpetrant,led om
nia eſtefomnia.
6.Adhæcmagiam non dicimaleficiú ,
nec magos maleficos , & locum Exod .
intelligi de ijs , qui veneno naturalinatu
raliter applicato occidant.
7.Pactummillum cile,ncc exiftere por
fe inter dæmonem , & heminem .
! 8. Demones non affumere coepera .
9.Vitam Hilario.à D.Hier . ( criptam
non effe authenticam .
10. Nullum concubicum dæmonis
cum homine .
11.Necdæmones necmagos poſse te
mera ofse fomnia , quæ de his dicuntur.
12.Spiritus ad forinam à materia ſepa
tam ,pofse videriab homine.
13.T.emerarium ,eíse adfirmare, quod
quidquid dæmonospoſsunt eciam magi
poffinteorum opera.
14 Sententiam illam , quod demon ſu
perior inferiorem poſſit expellere,eſseer
Poncam ; & inferre iniuriam Chrifto .
Luc . XI.
15.Pontificesin luisbullis non dicere ,
quod Magi , & Maleficitalia opera ( vt fu
pra dictum ert ) perpetrent .
16. Pontifices Romanos dediſse facul
catem inquirendi in maleficos, ne fi con
tra feciſsent,fićte magiæ infimularentur,
quemadmodum anteceſsores eorum ali
quot vere inagiæ fuerunt infimulati.
Has acs, fingulas
& aſsertiones, cum
plurimis calünijs,mendacijs, & ſycopha
tijs,in magiftratus tá ſçculares quã Eccle
profulis , quibus ſcripta mea demagicis
Ickét,expreſse ſcienterq;condemnosl'c
uoco ,atque reijcio veniain de conmillis
à Deo, & fuperioribusobnixe petcns , &
ſancte promittens, quod impofterá nihil
horum docebo promulgabo,defendam 1
velaſserá ,nec verbo,nec ſcriptis, per me,
vel alios , quocumque locorum me ve
nire, contigerit. Si contra fucero ,fubijcio
me ,
 Liber Quintus.
595
ne , exinde prour ex nuncomnibus-poes A Eccleſia Collegiatæ S.Simeonis ;in ciui
misiuris contra relapſos hæreticos, refra cate Trcuir ,Decano, & loanne Golmano
, eos læl Maieftatis : - I.V Doctore ,dictae Ecclefiæ Canonico ,
étarios, feditiofos r
iniurioſos fycophantas publice cóuictos , & curiæ Treuir, ſigillifero , & c.ſub anno
necnon & in periuros ftatutas. Submitto Domini 1892. more: Treur: die Luna
mc quoque correctioni arbitrariæ ,tam 15.menfis Martij in præſentia mciNo
Archiepiſcopi Treuirenfis , quam aliorú tarijinfraſcripti', & honeſtorum Nicolai
quorumcunque magiſtratuuin , lub qui Dolert', & Danielis Maier Reuerepdi
busmedegere contigerit, quique de meo Domini Abbatis refpectiue ſecretarij, &
relapſu ; & violata fide certiores facti fue fcribæ ,teſtium , adhocſpecialiter vocaco
rint, vt me promeritis puniant in honore rum , & rogatorum
ac fama,bonisac corpore . B Subſcriptum
In quorumomniuin fidem hancmea Adcomus Hec Tectonius, Notarius .
præfatorum . articulorum rcuocationem . Er inferius ..
propria inanufubfcripfi,inpræſentia no Collatumcum luo originali repertum
barij, & teftium : concordari,permeinfrafcriptum Sccre
tarium oppidi Antuerpienſis ..
Sic ſubſcriptum . G. KIEFFEL .
Habecis integram Palinodiam :poftea
Cornelius Loofeus Calidius. tamen iterum Bruxellä vice paftorem a
Et denuo fubfcriptum gens in Ecclefia S. Mariæ de Capella ac
Acta ſunt hęcin Imperiali Monafterijs Gufatus fuitde relapſu ; & poſt diuturnum
S. Maximini extra prope Treuirimin C carcerem dimiflus & ( ve pedinacem de
Stuba Abbatialš', ibidem coram Reuc mentiam intelägas ) certiam accuſatio
rendiſliino , Reuerendis, Venerabilibus , nem , denuo ſuſpectus ,morte præreptusy:
& eximijs Dominis,Domino Petro Bin euafit , fed ( quod dolendum nonpau
feldio Epiſcopo Azorenli, Reuerendiſli cos, homines tamen Phyſiologiæ , &
miArchiepiſcopi Treuir .Domininoftri Thcologiæ folidæ , non fatis gnarosſto
clementifs in ſpiritualibus Ricario gene Hidicauis huius reliquit ſectacorcs..Qui vti
mali , & Reinerodicti MonaſterijAbbat
. e, nam ſiperent : & quain temerarium atq ;;
Bartholonsco Bodegemio Delpho I. V.L. noxiun fit, Ecclefiæ iudicio ;vnius Vvies
Curiæ Ecclefiafticæ Treuir. Officiali , rihæretici dblivia præferre ,candem ſerio
Georgio.Helfenfterio SS.Theolog Doct. D intelligerent.

F Í N I S.

MARA
 596

I
MARTIN DEL RIO ,

SOCIETATIS IESV , & C ..

Α Ρ Ρ Ε Ν DI XII

SEV RESPONSIO AD QV AESITA

cuiuſdam Sereniſſimi Principis ».

DE MODO PROCEDEND I CONTRA

Striges , feu veneficos ,

LE C T O R I S : ...

Cumanno :1602..caſu occurrente,variæ in Principis Sereniflimi ſupremoconfilio ques

ſtiones emerſillent circa Veneficij probationen , & quæitiones: petica fuere varia-
rum Academiarum Conſilia , ad me quoque fcriptum eadem de re . poit quam re
sponderam , miſſa mihi apographa cdrum , quæ ab alijs reſcripta fuerant. Quibus,
lectis.cenlui paulo fuſiusrem totam quæ Diſquiſicionum Magicarnın mearum li
bro simulruin lucisadlatura ,de nouo examinandam , & accuratius ſententiam meājs
qua explicandam , qua confirmandam . Fruere , Lector , & Vale ..

Q2 V AE STIO I ..

An denunciatio plurium per fe.firiudicium ſufficiens ad torturam ,abſques

alijsindicijs ; Aui adminiculis..

Ffirmatiua tenuidé. A minatio Socij ,.paulo vicerius, vfque ad

complicium denuni : Verf Quartum indicium eſt,proinftituta olen
ciatione(nam quo brctitate fatis mulca; pro defiderio , & cationem
ad denunciationes pacitate lectorum , non fatis forte dilució Magic
virorum aliàs pro de.quædam .
borum quipartici- Non voluid.verf.ad.tottgram , dille
pes criminis non rere deplurium complicina denuncia-
ſuot dubitari nec ſo . tionibus lácios criminisnominantium ..
lét , nec debet . ) de plurium inquam de ( quia de efficacia nominationisplurium :
nunciatione complicum idem temuilib .. cenfebam meritò dubitari non debere )
s: Diſquiſit. Magicar.ſect. 3. S.ad tortu ſed duntaxat , volui decidere quæftioné:
ram . Sed quia nonnulli non rectemen- B de vnius complicisnominatione (dequa
teni meam affecutifucrintoperepretium maior difficulas occlurit ) & quoniam
fuerit eā hoc loco paulo accuratius ex vrdebam extrema fic periculoſa : namn
plicare,ne quis fållatur eorum ,quibustā hincquidã immane multum illi tribuüt ,
Editiplicar timea , vt legere non dedignantur.Hac: quo cum idcirco feptenciam refutaui ,,
tio."Jense dere , quæ difcuutir; ſcripferam olimds. verfi. Purani quiding DD .Inde vcro alij;
tek zasww.bestivalSecundum indicium eft. snimis multum detrahunt:ypiuscomplie
as ,
 Liber Quintus, 597
cis nomiiiantisteſtimonio :cum tamen A adhuc manercmcincafu vnius compli
fieri queat , & foleat vi volus nominan cis , & agere de alijs teſtibus, Gi qui lint
b tis denúciatio in noftro crimine talis fic , nominationi ab vno compiicetactæ ad
Ex vnius yt ludex aliquibus concurrentibus circú miniculantes . Ala denique requiſiuiad
umplicis tantijs , meritò fibiperfuadeat rcum ve condemnationem ſection . s . verlic. 4 .
denuncia heinenter vrgeri, & propterfummamdi & s.plura quam ad torturam ſect 3.ideo
tione, an
cti verifimilitudinem ,cuin verè inculpa non oportet ab vno ad aliud argumenta
poffit un
ri. Hæc de fententia mea; huc agere pro.
447 Pro widcirco media tutiore incelli via , &
sedi ' au Clarum , Farinac. Binsfeld . & aliasſecu bemus illam, de ipſa difficultate definiti
corturâ . tus quædam coliegs indicia, quibus con ue procedendo .
currentbus,ex vnius cumplicis alios ng. Dicoprimo nonplacet,nec fatistuta mi Concl. ri
minaris denunciacione ludex cuca con- B hi videtur fententia multorum grauium unius că
fcientia ( qui ſcopus eft libri illius quinti) ſcriptorum , voleniium in criminibus ex- places no
poffit nominatum quæftioni admouere. ceptis , ( vt vocant) in qubus reus de fecon minasie
Hac autem in re hoc ordine fum progreſ fejus poteftde focijs criminis interrogari cit fola
lus. Primo contra Simancæ , fententiam (inter quæ line controuerſia numeratur ad torsk
oftendi debere hanc denunciationemel crimen Magiætext.l.fin.C.de malef.mul ram ,
fe factam in tortura . verf. Debet tamen tos cicat Farinac.kb. 1 1. qu .43. num . 671
juxta nonnullos liit.l.renioui etiam qua fufficere, ad torturam ,fi nominatio fifa
dam aliaimpedientia ,ex parte nominan Eta ab vno complice,idque ob grausiatem ,
cis, nominati, & iudicis. Poftea ad verſ immaniialem delitti.
ad torturam , poſui condiciones admini Ifta concluſio , eit contra multos. Pet.
culates, quaruin d aliquæ , vel omnes acc Cyn.Angel.in l.fi.C.de accuſ.Buit.Imol.
cederent, & priorum requifitorum nihil Abbat.in cap.i.deconteti.Gandin.in tit.
delic: hoc elt, abfint impedientia illa ,que de quæft . & tortur nun . 18. Bonifac. Vi
dixiomoia : crediderim omnino fecură talin.in Rubric.quæ indicia præcedere
reddi torturanı elus , qui ab vno folo co debeant fub Auni. 9. Guidon , de Sularia
plice fuit talimodo nominatus. Harum tractat.deind.c.fub num.42.Ambrof.de
tamen condicionum adminiculantium Bononia tractar de quættion.num.9.vbi
d.verf.ad torturam ,nullam exigere vo affirmat fic fe vidifle practicari.Antonin .
lui, quando plures complices nomina Gomel Hifpan.com.3.de delictis. titu.de
runt eundem . Semper ex proteſto egi probat.nunier.1 8.Blanc tractat.de indic.
de vno cõplice Nominate. quare, quod num.378.Placain de delict. capit.13: nu.
in d. verf. tine polulin pluraliacomplici- D 28. &Federic. Scotun conbil. io. nu. 28 .
bus id cantuin polui primo adminiculo & 31.lib.2. vbi in occulis . Quorum ra
vnius complicis , non vt de plurium de tiones non valde vrgent. Nam licethoc
nunciatione diſputarem . Et femper aliàs crimen ſitexceptum , & in multis Regulę
vior expreſsè fingulari numero , præter iuris in eo locü non habeant, veluti quod
quam ver /./ ed quadam circa hanc rem , infames admittantur aduerfus huius cri
vt ſcripti admillantur infames : verum ica minis reos l.famoli, D.ad l. Iul.Maieftat.
loquor non collectivè de pluribus fimul, cap. in fidei.de hxredit. in 6. cum fim .
fed de fingulis diuifiue ,nempe quod nul & quod Reus de fe confeflus poteft de
lus fit adeo infimus, vt à denunciando in Socijsinterrogari.l.fi.C.de maicf . cap . lit
hoc crimine arceatur, quæ ratio allata ,ad teras de Prælumpt. cap.1.de confeti.cap.
probandum complicis denunciationem E nemini, 15.quætt. 3. contra regulamin l.
hic aliquam fidem mereri . Nec decu.c reperi D.de quæitio. & l.fi.C.ue accuſat.
huc trahere quod poftea lit.N.verfic.co & quodccinen ſit attrociflimum : licet
dniones autein in principio monui,admi hæc vera ſint, non tamen inde fequitur,
micula debere, cije talia , vt iudex vlıra in hoc crimine quoad omnia à iure com
Licet fuf
ella adminicula", ex ipſo quoque veſtium muni recedendum :vel co víque, & quan ficiat ad
numero , o quali ate ; deponentium , C. tum vnuſquiſque volet rigorem contra , inquifi .
credat nominanıē non mentiri. Illic enim hos criminoſos intendendum :velinucile rionem
citacio..
vox,nominantem , & quod præcellit,cum fore de confortio lociorum interrogatio
e
denunciation complicis,latis oftendunt, nem , licet ex ynius nominatione ad tor сарtura ..
turam
 onum
598 Diſquiſiti
curam iudex non profilin : proderit enim A fil.189.num.10. vcrſic.Secundo etiam
ad inquiſitionem formandam contra no Marhl in S.diligenter num.60. & in l. Le
minatum , & vt inquit.io nominato tranf
mittatur vt perfonaliter compareat , quæ
communis ont lentenuia Bald. in l . feruo
rum . C. deteftib . & in l . 1.C.de lumma
Trinit. num.5.Botlius cit . de inquifi.nu.
4. & 61. Clarus hb.s. 9. fin quæit.21.04.
2.Menoch.lib.i.de præſumpt.q.88 . nu.
I L .& .13. & præterei vt capi quoque reus
poffit.Salycinlabfentem.nume.g. Code
accuſat.Boer.deci'.319.00.4 .
Probatur vero.ci ncluſio authoritate ,
& ratione ,Auctoritate ,clariffimarú Aca
dem.ruin Bononientis Pata vinæ ,'Fri
burgenfis , & Ingolſtadienfis , quæ hoc
anno 1602.incorag teid reſponderunt.
Ratione vcto qui haud dubie commu
nius receptum eft ab interpretibus :ne in
atrociflinis.quiden delictis,abfquelegi
cimis indicijs iudicià tortura inchoandú :
& colligitur ex l. 1. in princ. D. de que
ftion .& l.milites,C.eod.vnde hoc volue
runt multos adducentes Hippol.de Mar ,
fil.inl.i.colum.2 . & inl.deninore colu .
2 .)) .de:quxftion.idemio Sing. 17.Hie
ron . Gygas de cuin in.læſ Macft.tit.quo
molo , & per quos quaftion, 26. Clamus
d.9.6in quxft.6.num.g. Mafcard.conc.
1391. num.4 . de Probation. idem con.
cluf.138.num.4 & Farinac.lib.z. quaſt.
37.num.79. & num.89.
Legitimam vero indicium non eft, v
nica vniuscomplicis nominatio , qui ft
intanuis: tellis criniofmisaliasin tein
habilis cenſetur ad prob.ndum : & tulii
debet alijs adinu culis,vt indicium taciac
etiam in criminibus excepuis , ex textuin
I ficuri. C. de quæít.Butolin l.1.9.iden
Cornelio . D. de quatton . Bild . conil.
259. libr. 1. & multi adducti à Farioscio
dict. quæft. 37.DUM . 18. & quatt. 36.10.
6.8 . & 7o.Vnde coniqueur, à paura,io
ne reum infamem de feipfo confeßum ,
& de alijs interrogatum non facere fidé
ad effectum torture ,& ita communiter
docent plerique.Glob.& Salyout.ind.l.fi.
C.de accur.it.Bart . in l.maritus, D. de qui.
iunctal. quivirim . D. dc pæn. Bald . diit.
conſii.259. Aug. & Roma. in l . fi certus
D.ad Syllanian . Alex . confil.num.5.
lib.1 . & conGl.S9 . num . , 2. libr. 3. confil.
124.ad finJib.6 .Cor.confil.95.in fin.lib. '
1.Socin.confil.96.col.z.lib.3.Decius co
um
Magicar
S.Diuus.numer.s.D.de quæft. & confil.
74. ouin.8 . & 12.confil. 109. numer. 16 .
& 139.num . 42.& in fingul. 209.Ruin .
confil.146.coluin.1 . & confil.147.num .
3. lib.s.L'arif.confil.1st.numer .9. lib . 4
Boer.decif.319.col.i. & num. 3.Gram
mar.decif.28.num . 1 z . & deciſ. 34. num .
37. & benedecil.s6.num.1. & 2.& conf.
21.num.6.confil.66.num.4.cgregie Cra
B uet.confil.78.colum.2. Rolandus á valle
contl.16.num.17 .& . confil.73.num . 20 .
lib. 1.Biffazzol.confil.4.num.1 1.& con
61.310.per totum confil.33. & 341. nu.
25.vbi fecus.concludit, quando ad vnius
nominationem acceduntala adminicu .
la . Item Gigas d.cract. tic. quomodo , &
per quos q.7.num.5.Carerius tit.de hæ
reli.num.118.Buſlius de indic ,num . 11.
verfic.66 . & 149. & 198.Clarus 9.21.nu.
9.loannes deArnono foliloquio.94 Me
C noch.de arbitr.iudic. calu 474.num.43.
item Brun Calon . & alij quos congelus
Maſcard. concl. 1317. num . 52. & Fari
Dac.9.45aum . 145. & 155. & prius nu .
27. & 75. Quæ fententia communis cum
fit iur!,& rationi magis confentanea ,
neo iudicio , ludici ſequenda eft, in vtro
que foro , liquis tamen illam contrariam
Cyni, & a iorum ſccutus effet , putarem
eum Syndicatui no ſubiacere: tacit eniin
tut Doctorum , quos fecutus eft, & cita
D ufupra vell ifta conclufio eft contra, vt
dciacqucat ex capite tuo, vel temere fc
cille aut procetlille ,qui grauium Docto .
rum , & quorumdam ludicum ,praxiin
dortunan que amplexusfuit ,licet minus
1
probabilem veltutan .
Concl.2.Sed quando reus, à pluribus Plurinn
con plicibus debite interrogatis tuit de nemin ,
nuncia : us, etiam abfque alijsindicijs ,vel rione fuf
adowiculis, licet iudici procedere ad cor multi se
curum in noflro crimine. Concluſio bęc gars.
E magnam difficultatem babet propterad
ceilinciuin mulitudinem , & argumen
ta. Nam contra illam terrent magrino
minis fcriptores: non tantum loquentes
de criminibus non exceptis , vi Grani
mat.confil.21 . poft num . 10.Mart. Ant.
Natta confil. 398.nume. 1o . & Maſcard,
confil. 1317.nu. 18.pro quibus facictex .
tus l.fi.C.de accuſat. Veruin etiam ja ex
cepuis,vt Marfil.confil.79.numer. 13. &
cuni.
 Liber Quintus . 899
coni.ro num 10. in qu bus fi teftes fint A cielle negatiuam , licet fit mitior refpe
omnino inhabiles , nuinerus non fupplet tu nominaci,index vero debetpolius có
fidem ,ſic Petr.Ancha.confil.246.10 cau fiderare,quid reip.lit vtilius. Neque ve
fa, Alex.in li fiquisex argentarijs Ecogé ro temper initior,aut tauorabiliorfenten
tur num.1.D.deeden.Corn . confil.333. tia ludici fequendacit.tallit enim illa re
col:7.lib.1 .Felin.in c.teftimonium nu . jo . gula,fi:adlic ligna & indicia fufficientia,
dereftibiCrauci.conf.99.num . 10. & de quæ fuadeant fequi interpretationem in
antiq.temp.in 1.p.in $: quod libro officia partem deterie rein , quod etiam in con
lis.num 19.Vbihabet pro abſurdo , quod icientiæ foro obrinet; vi Theologi docét.
pluresceltes omnia inhabilis , potlint (1 lege S.Thom.2.2.quæft.60.21.4 . & Do
mul fieri habiles. quia nequit vllas dare mur.Sorum lib.3.de luft . 4.art.s. Deni.
alteri, quo iple carei . Deniquene plures B quequid ſxdicamus , quod vtique ver lli
inhabilesteites ad torturam ,vel quæltio mum : fecuriorem hic parten cſſe , lilu
nem iungantur, viderur generaliter, quo dex præfumat potius veram elle denun
ad omnia crimina,ftatutum ind. Sidem eiationem , quam fi prelumat'elle fallam .
Cornelio.& volunt ibi Bart. & quoad plur: primo quia illud vtilus , eft ipfi perfonæ
res nominantesalij.vt Roland.confil. 6. denunciata : fpes enim eilfore , v .corta
num . 18. & 23.lib. 1.Burlacus conſil: 201 .. delictunt cofiicatut , & fic anima eius fil
num.61.Bertazzol confil.28. num.3.co. Uetur: Si vero non torqueatur, rim :endū ,,
fil. 1.16.num.2 1.& 234.ccti.. quod morietup line confeflione , & da
Nec deſunt argumenta fortia pro hac mnabicur 2.quia vtplurimum docet , ex
parce : quibus tainen fufficiens folutio perientia in nominandis focijs fag sveri
datur . C tatem dicere , vratteftatur Binsfelditract.
His argu '. Primo inquiunt quotieſcumque duæ : de confefimalefimenib . 2. concl. 1. cat.
mentis ſunt ſententive contrariæ probabiles» , kes : -10.Sccuriusauer ,elt præſumere , quod
que fol dubia manet : & tum prättat mitiorem frequentius accidit 3. quia conftat eadé
fingula. partem ſequi , qualis hic eft negatiua , & experientia,fuınımo labore maleficas adi
prättat nocensein abſoluere quaminno giad has nominationcs : quod fignum
Centen códemnare.li abfentem -cu'n lii elt, amont meas impedire, ne regnum
mil.D de penis . Nec videtur Iudex fatis . fuum , fupplicio affect slubditis diminua
turus in coſcientia, affirmatiuam fequa: tur : & proinde denunciationes , cllc ve
tur : cum debeat fecuriorein fequi inter ras, & id impulfu quodamDei fieri,vecó
pretacionein cap.adaudientiam . & capit. plices sdæmoneinuito ; nominent: ſane
lignificaſti 2.dehomic Glof . & DD.ibid. D prouideriam Deibic operari clarum eſt,
Pro præmillo antecedente multa -ſolent. quia vix vnquam permiffum reperiasin
declamatorie à Sagarum pattonis proli nocentes noininari', quòd fi nominaci
xcexaggerari. Sed pro hoiun& fimiliū : mox corum innocentia Deo fic diſponé
intelligcona, quxdam -nihiquoque loc tepalam fit:: Binsfeld.d.loco.poft 7.con
loco funt copiofius dicenda : vt ludicia, cluf.in folut. argumétorum . Quarro hoc
hæcpromoueantur, & facilitur, via exe eft , looge veilius reip .ve tatin docebio ::
Gutionis, & tenebre veritati offulę difpel & licet non foret hoc fecurius, & prob2-
lantur . bilius, adhuc tuto pofleriudex hanc fen
Fateor imprimisrem dubiam cffe hoc tentiam amplecti ..
ſenſu :quod non fit certa ;nec affirmatiua , Quia quotiefcunque ſunt duæ fenten
nec negaciun parti , ſex nego calum.du. E tiæ probabiles contrariæ ,licet iudici alte
bium .,co leniu : quodiudici non fatis tú rutiam fequi , nectenetur fequi probabi
poflit verilimiiter.conttare,lufficicnsin borem.Inaximefi iudiciralterain magis ,
diciuin habere fe ,vt credat reum torque tum protuturam reip . Sed in noftro calu
ri debere : quod fufficit , vt poftea doce au bæ ſunt probabils & affirmatiua me
bit Quare, cum plurium nominatio in or rito cenſetuc reip . vilior: ergo licet iudici
dine ad torturam dubium fuftulerit, & eam fequi.
quandáin certitudinem induxerit: Nega: Maior quoad priorem partem negiri
dum nos hic in dubio verfari. Dein ne . non poteft, quia tunc id prorſus arbitra
go mi tiorem reſpectu reip . & bonipublii siam ,eft iudici, & atcommunis fenten
cia
 600 Diſquiſitionum Magicarum
tia caſu iſtarum . qtiod pofteriorem par nulli valde exaggerent: tamen cum eone'
tem probo.quiaquando parti non fit in munes fint omnibus iudicibus , merico
juria ( quod hic fuppono ).iudex tenetur magis formidādæ illis, qui nimis rerrifli ,
actiones ſuasad reip.Caiusminifter eft , ac delides ſuor in hoc crimine vindican
vrilitatem dirigere. Nam lalus reip.ſupre do.Nam fi vnius lamiæ innocentis cruor
ma lex eft,Cicero de legibus.Minor vero à iudice expofcetur: quod tot infantulorú
*
,

fic oftendirur vera pro priore parte:fenté innocentifimorum ,quospartim poft ba

pia illa probabiliselt, quæ nititur authori prilmum , partim ante baptiſmum folicæ
tate grauium Doctorum , vel probabii nccare : & his quidé cum temporali cor
bus rationum nomenos( ve omnes faé poris æternam quoque vitam animæ cij.
tur ) fed vtraque pars his nititur, vt patet perc ? Nonnetales iudices:qui, ve vni par
tota hac quæſtione probabilisergo vira- B cant,tam multos necaripermitiunt,secte
que. Negatiuam vero videriminus vulé dixcrim fimiles Althea Ouidianæ , quam
teipub.quam contrariam.probo : quia rei ideo acirte vocauit impielaie piam ? ſunt
publ.hoc vuiliſfimum cerk ndum , quod enim hi falka pictate vere impij. uimet vbi fo
ad perniciofiflimuin crimen cxttirpan non eit timor , & dum fartaginen fulgut 물
dū,& lontes detegendos viã fternit: hoc in Humas ruunt.Dehrere grau lline ,
facit affirmans , impedit negás. quia ne fic olim Almæ vniuerfitatis Ingolftadien
gans præcludiciudicibusfere adicus om lis facultas Thcologica, & fcultas Iuridi
nes in fecreta cubilia huius peitis penctia ca vnania :iter anno 1590. Inudauillino
dicú colletferme cuct.1, quæ ad hoc vfui, Bauariæ Duc Guilhelmo refpondetunt .
adminicula:contra affirmans ſuggeritiu In hiscalıb. iushaber magiftraius zipo
dici modos, quibus ad noxiorum cogni. C ponat priuan :m damnum alicui bono că
tionem perueniat, vt patebit ex refponfio muniroipub.quod ordinarie fequitur , ex
ne tere ſequentium : omnium quæftio tadi modo procedendi contra jujpe &toscris
num . trinum . Quemadmodum eadem ratione
Quinto hæc fententia tutior ,eft ipfi iu non eft curandum .[i forte contingat ali
dici , probo quia eft ,magis confentanea quando ,vifecundum allegata curetata
veræ clementix ,& miſcricordiæ , quam condoneneiur , is qui vere , eft 171170cens .
altera.probo. quia licet femper, à volon Num plus intereſt reip. vl fccundum alle
sibusreos debitis fupplicijs eripere,præté. gaia, probara ,qua cum plurifium veri
datur prætextusmilci icordiæ , & clemen 1216 miuntur , ferarur fenientia : quam us
siæ : hitamen vt pluriinum , fajluntur , & Kumquam con ingat condemr.arı al: quã
falluns,dum clementiam vocantpriua D innocenem .Quod adeo verum eft,vejle
tæ perfonæ caufam caufæ Dei, & reipub. rique Theologo,o Iuriſta conſeniiani, o
præferre. Rcueratamen non eft crude recie: debire iud tem dumrare eum qui
lis , qui vi multos ab vnius iniuria defen fecundú iuris ordinarium procef um pro
dat, aciem gladij, quem ad hoc à Deo re barur reus , quarnuis ipfe iudex priuata
ecpit, in vnum exerir. clemensille pocius fualci nuia nojjet illum olja innocentem ,
dicendus , & mifericors Noc vnquam . & falfo delatum . ] Hactenus illi: quorum
erudelis eft , qui remedijs permiflis, licet decifio mihi tam certa,quam quod certif.
in fpeciem durioribus ægrum refub.cor Gimum , & mutato, vno atque altero vece
Bus Sanaturus, putrida, & noxia-membra bulo ,foca in noftra quæftione locum ob
præfcindit . luftior etiam , quia honori tinet.fi,alkigata, o probata: mutemusin
diuino , hæcſententia meliusmagiſque E Jufficienria indicia,qux cette ſuntallega
conſulit . nam ad Dei honorem apprime Honum , feu probationum quadam fpe
facit, vt homines fidei defertores,in Deu , cics Quicquid autem fit derationeilaw
& celices blaſphemi, in totum genus hu quam adiungunt,hoc cft, fiuc illa opinio
manum , & naturam iniurijs dæmonuin verior, & probabilior fit , quäcontraria
partiarij, & c.deprehendantur , ac punia negaliua , quæ & ipſa à magnis Theolo
tur: quod conſequitur pars aiens negati gis, & Iuriftisdefenditur quod ad re non
ua faltem non coniequitur. Denique tu facit:illud certum , eft licet illa fentcntia
tior eft iudici, quia licet extremi iudicij. communis veriornon toret , adeo camé
somminaciones contra fententium non . probabile, & receptam ,elle fententiam ,
 Liber Quintus.
at ludex eaim in rem deducens, quieta & A communia, vel particularia regionum iu
tranquilla conſcientia ,eſſe debeat. Cótra
non fatis intelligo, quo pacto iudex in cri
mine,:am atioci, ac perniciofo reip.cum
paria fint vtrimque momenta rationami,
poflit ſecuro animo illam opinionem eli
gere, quæ probabilior non eſt, immo nec
aque probabilis , & aperte hibet adiun
ctam iuftitiæ exequende retardationem ,
& tantum non euidens periculum nocen
tiffimos magos debite pene eripiendi.
2.498.CA Secundo , concluſioniobijciunt, pro B crimine conatum detrahere . Prudentius
polmäсo Gerinania , vbi de bic queſtione tumfuit
ftit. feq. compulſacio . Germanos lulices oportet
Sudicix in imperio ad limperatoriis coniticucio .
ignoras. nes criminales, à Carolo V.conſcripras,
velut ad Cynofuram vel regulam Lesbia
iudicia exercere: non tantum in modo
pænarum , fed etiam in iudicijordine, &
proceſſu : quare nec licet illis alia indiciu
admittere , quam que in illis conftitutio
nibus exprimuntur: nullo feruato difcri
minc exceptorum , velnon exceptoruin , C iudicialia,res alibi,& in eodem quoque
quia tu.usdilcisminis conſtitu i illa non
meminit.argum l.femper in It pula.D.de
reg lur.Hippolyt.de MarGl.confi. 24 nu.
21. & feq.Menochius Prefus Mediol lily.
2.de arbitr.cenc.s.calu 474.num 42. C1
rolina Vero conftirlitio inter cetera indi.
cia maleficij , non ponit duorum ,velplu
rium denunciationem , vide illam artic .
44. Non eit ergo in Germania curan
dum , hoc indicium , alijs deftitutum ,
Reſp .
In hoc argumento ,hoc folum verum
eft, fequendam pro norm . Germanis il
lam conſtitutionem , in ijs quæ illa cauet:
cetera falſa.priino ,non licereiudicialia
indicia ſequi, quam illic poſita : hoc ne .
ganduin : Nam Caroli mens non fuit
omnia indicia commemorare , quæ fune
fereinfinita :ſed quædam ponere ,eaque
leuiora quam fit denunuatio , quæ ludici
liceat fequi :quis neſcit illum Vipiani, le
ges non poffe ita fcribi , vt omnescaſus E netur , debent probationeselleluce me Modicia
qui quandoque inciderint compræhen
dant: & idco illum , qui luriſdictioni præ
cft interpretatione,adfimilia procedere ,
& ius dicere debere.l.ncquc ad ſeqq. Do
de legibus. Quare, quod ceterislegibus
Imperatorum communcelt, hæc Caro
lind, cx akysiuris ſcripti, & confuetudina
rij dccretis interpretationem admittit : cũ
pun appareatCaroluınvoluifle, per eam
601
ra tollere : contrarium potius colligitur ,
quoniam ipſe Carolus in locis nonnullis
illarum Conſtitutionum , ſe ludicemque
remiicit, adius commune , & conGlium
lureconfultorum : licet ergoin non ex
prellis ludicihec fequi, maxime ficon
firmentur reccpta in locis illis praxi , &
deciſionibusiudiciorum . Miratus autem
luni vehementer quendam in caufacon
ſultum , rerú indicatarú autoritati, de hoc
erdein illie dux Bauaricæ Acadeinię Fa
culiares &: 1. ſcripci præfaci afferuerunt.
Magiſtratui, & iudici ſrculari pluri
mum profucurum , fi videantaliquot pro .
Ccflus fagarun habitos in vicinis locis.
Nam vi verifimile facinora ſagarum vi
cinarum elle (imili:: liceum limiliter fe
te procedendur ,ſiciliopine. Nec alia
p.co bonorum , & peritoruniudicum ,
mos vnquain fuit: quam çicrorumacta
con Giftorio indicatis, maxime ficere , &
( quindo de errore non liquet exacte le
qui.ldeoranu fiunc in Germaniadecifio
acs Camere Spirenfis, in Francia Lucij ,
& Paponi Arrelta , Neapoli deciſiones
Altcti & aliorum , per tutuin Ecclefiam
decif . Romanæ ,&c. Non facile ludici
predecctlorum veftigia deferenda , vel
transferendicerinini , quos inaiores eius
poſuerunt.Sedlegibus ( aiuni) non exem
D plis iudicandum .Saneli legibus exempla
Iepugnent,quod non eftin präſenti. Se
cundo falſum : quia illic non ti mencio di
fcrininisincer excepta , & non excepla
crimina ; ideo iudici Germano diſcrimen
locneglgendum . Eft argumentum ni
hil,&mereneg..ciuum . Sed pergunt ar
gumenta congerere communja alijs na
tionibus.Nam .
Teriis probant ſuam negatiiam fen
fentiam , licriminalibus ,vticuscondem
ridiana clariores l.fciant cunéti. C.de pro hoc non
bation . &c. fciant.2. quæft.3.Bald.confil. Ins / atis
c ! ara.
257.ve brinquli ionis colum.2.volu. 1 .
pertexc.in kg.liqus. Cradlegolul. Ma
ieft.ergo, & indicia , vtreustorqueripofa
fit, quod tenent.Marfil.confi.ici. nume.
13. & Roland.confi.16.num.29. & 30.11.
. Quis autem dicere aufit duorum , vel
pluriuncomplicum nominationem ,elle
RE
 602
Diſquifitionum Magicarum
indicium clarius luce meridiana Rcfp. A. nume.3.verf. & camenin iſto caſu Folle
Non valere conſequentiam , ficut nec rius-in pract.crimin.verf. quod ſuffocauit
NOVA à captura recte procedas, ad illationem , num.5 8.Lud.Carrerin 2 tractat: deindi.
der arg.à de quæftione . Etenim ad capturam ſeu & tortura ,Scirca quartum aume.78.Ga
natione incarcerationem leuiores, ad torquen- briel Zaraina in additio . ad Mattefillani
ad tortu dum vrgentiores requiruntur, ſed tamen ling.ss.verficul. & hæc regula amplia
TRMi. non luce meridiana clariores ficuti ,ad có : tur,
den nindum , vt docentc rudite lul. Cla : Multa, hoc argumentum inuoluit,
Susd. fi 9.20.& Menoch.li.i.præfump. quorum contrarium verlusputo . Inpri
qux S 88. & 89.Farinac.d 9.37.fub num .. mis nego conſequentiair à deli & tis cæ
s.maximein his atrocioribus , in quibus terisad cxcepta , ipſum enim nomen fa
honor,fubftantia, & vita hominis pericli- B tis indicat peculiarem iudicis circa hæc
tatur gloft & Abb.in cap.litteras.de præ poteſtatem . Nimitum quod in ijs pof
lumpe.Gigas de læf.Maieſt.tit.quomodo , ficludex tranfgredittatuta , & cominu
& per quos q.29, Decian.in crimin.libr.7 :. nesiuris rcgulas, & fequiæquitatcm , ac
2.45.num.i. clariorum ergo probationes. conſcientiam tuam , prout rem poftulare
requirerludex ad condemnandum : cla: iudicat,juxta doctrinam Baldiini quider
ræ ſufficient ad torquendum . Sicut enim go S.pana grauior D.de his qui nou. in
modustorturæ à Ludicis pendetarbitrio :: fan..communiusreceptam etiam ab inko
fic etiam decernere , quæ inditia fincluf. Maililoin ) 1.nume 23.D. de quæftion ..
ficientia , ad torturam ; & quæ non , & Docent hoc Decian.d nun '. 42. Menoc..
quæ probationes & præfumptiones vali de arbii.quaft.84.nu.vlt. & d.conf.100 ..
dæ.legendushac de re.idem Menochius. C nu.5.1.Binsfeld.poft præludia.conclula6.
de arbitr. calu.go.numero.9 . & 270. nu veri.regulare , & iuridicum.quod expedi
mer.3 : tiffimú eft,quoadiudices, ſupicmos, qui
Quartus ariis negatiuæ fententiæ eft, instituta ,yt inferiores quidam ,non iurát ..
In cæteriscriminibus fociorum nomina Sic ex lalone , & alijs Bajardus addition ,
Intre tiones non gignunt indicium adtortura , ad Clurum.9.1.numer. 14. Ncc procedit
priscoi loſeph .Maichard.vol.3.de probat.concl. hoc folummodo in Galbusiure coinmu :
non eft,1311.Menochius lib.2.de arbir.centur.si ni quoad hçc crimina expreſſis,ſed ſem .
nomina cal 474, Ergo nec in excepris. Eadein.n . per & quoad on niajuris pofitiui decore
rio focäeſt ratio in veriſque, cum excepta tantum ta..Nam alioqui non forenicrimina a iq
sufficiens vocentur reſpectu penæ grauioris quam ris poſitiui regulis abſolute excepta , vt
ad cortkoiudex in his atrocibuspoteft imponere : D funi: & vix ett vllum criinen ,de quo non
TAM non vcro refpectu proceffus, & ordinisu . inuenias aliquid in iure ſpeciale, & à com
diciarij, quoin necin bislicet iudici ale munibus iuris regulis exceptum , & ficfi
rare,feu tranſgredi; ſic docentHippol.de quoad quædam tantum , & non quoad
MarGl.in praxicrim.f.diligenter.numer, cætera quoque dicasvocaritxcepto , vix
96. & coniil.52.num . 16. & conſ:24 colu . vlluin crimen foret , quod non diceretur.
antepen.verfic reftat refpódere .Gramm .. exceptum , quo nihil absurdits. Hoc vox
vol 34.col.fin .Boffiustract.de indicante luit.quod dico, Farinac.quaftio 18.nun.
torturam ſub numer.78.Rolan . conf. 2. 60. Quare ipfemctMaſcaidus inter illa
num.72 li.z; Etliceticoncederetur, in hiss diſtinguit , quifuam conutfionem cum
criminibus pofle iudicem excedere iuris an pliatiombus limitat , vi locum non
communis regolas , etiain in modo pro . E habeat in criminibus exceptis .. Er quo
cedendi; lioc deberet reftringi ad inqui ad noftram quæftionem optimam ratio
rendum , vt loquuntur Decian.confil. 18 . pem in quodam fuo confilio inlignis As.
nu.42 & Menoch.d.conf.100.nu.66.8 cademia Friburgen.Brilgoiçanno 1601..
quo ad alia inodicum damnum adferen reddidithis verbis: quia quod focijcrimi .
tia, non quoad tortoram, cujus damnum nis aduerfus focium (ufficiens indicium !
ett grauiflimum : & in qua reseprum ne adtorturam non praffent, id operatur in
excepti quidem criminis reum fine iudi famia 9 : quajure poſinuo reftem repellit,
Gijs torquere pofle lo di maritus. D. de non autem iure naturali inbabilein red- »
queſtion - Albin rubricadl.jul.maieftat .. dis Binsfel.d.conf.6.duobus 2.vidar.6.At
qui
 Liber Quintus.
quicrimina excepta ad legesiuris poſitivi A cium ad torturam , vt communiter om .
» non eriguntur , fed ab ijs funt exempla ,
» conceffumqueiudici , viexprobationibus
» iure naturali ſufficientibus procedat: at
» qui iure naturali focius criminis à teſti
» monio non repellitur . Hinc vnius focij
» teſtimonium aduerfus focium in crimini
„ busexcepiis,in quibusfocius, de focijs in.
» terrogari poteft", indicium ad torturam
» preſtare poteſt,iuxta Abbar.( loann.de
» Imola colum.2 inca.i.de confes An
» ton.Gomes.com.3.capit. 1 1,num.18. ] B ). B 3.concl.130 inum.i8.
„ na certe ratio diuerſibatis, & quæ síten
» dit naturam , & libertatein criminalis iu
» dicijin exceptis , non eſſe reſtringendam
» ad peax excellum :in quo Mars , & fequi
» ces valde halucinantur.Quam plurimaid
oftendunt , peculiaria etiam quoad pro
cedendiordinein , quorum pleraque le
quentibus quæftionibus oſtendentur,
nunc ſuffeceric: 1 o . quod ſocius de ſocio
contra iuris regulas poteſt interrogari,
i glor. & DD.in l.fin.C.deaccuſ. 20. quod C teftium ,Matth .:8.ver.16 loan.18.V.1.7 .
hic teftes ſingulares plures fociuin denú
ciantes probant.Anchor.conf.277. verfi.
non obitat fecunduin loan.Crottus trac .
de teftib. & Gigas poftea citandi,idque
quoad torturam , vi tenent Boſſi.istitul ,
de indicijs na ner.159. & Clarus d.qu.e
fio 21.numero 9.vnde, & illud infertur ,
non eſſe verain limitationem quorum
dun ſentientium bec , licet in inquiſito
ne, & amilibus vera finc, in tortura tamē
e locum non habere . Longe verius eft D
in criwunbus exceptis (quale eft Magix )
etiam torturę qu incitatem . & qualitatem
à indicis arbitrio dependere l.1.l.quçſtio
Dis mod :m.de queit. poft Bal : 1 . Gindin.
& alios Menoch.de arbitr.caf.271.nun .
2. item an , & quandoiter inda queſtio .
Bilid.iol.2.Codc.quod met.cauri, MIT
GiL ind.l.queſtionismo dun Megocla.
C11.27 Luner.f.terio arbitrari que ia
dicia fint idonei ad torturam , poft alios
Menoch.ibidem cal.270.punier.3. deni- E candelisvon accentis:inferasin alutá ob
que vi procedat in hoccisinine , quo fibi
modo procedendum pucat. Sic ibi Me
noch.caſu.474.nun. 37. referens ad hoc
Bald.Salyc.3.ver.liosque. Atque ita lux
illata ijs , quæ de exceptis criminibus ob
tubilabantur.
ab uno Quinta ratio aduerſariorum eft, vnius
inh bile ' ieftisinhabilis, & inſufficiens, nein crimi
As plures nibus quidem exceptis vllum facit indi
603
hes concedunt.ergo neque plures.probi quid ;
et conſequencia.quia inhabilitas,& in- quod eft
fufficientia teſtium eorum multitudine nö pocene
necto'litar,nec fuppletur. Dao enim vel aliud for
pluca,quz in ſurfpecie ſuntimperfectas , cere babi
nequeunt vnquam facere vnum perfe. lees,
Etuin ,lica:nota nullitatisin'nuneris aric
mecicis , quantamuis illam crebro multi
plices , nunquam per fe efficient vllum
ens numerabile.Eft ratio Máſcardi d.vol
Veram hæc argumentatio , quantum
uis acuta videatur repugnat tamen ſenſui
communi etiam idiotarum :quibuslunē
rationis humane dictatplus credendum
tumori, & affertionimultorum , quam
vnius. Et, fi non plus virium haberet duo
quam vnus , certe etiam vniusdicto įta
re deberemus , cumtamen Siluator no
ſter reſtrinxerichanc credendiiniudicia
rijs neceffitatem ad ora duorum , vel triú
etiain ia mortis ſupplicio ingerendo,pro
pter cruinina, Deuter.17.v.6. Si dicas illic
agi de teftimonijs habiliai, vrgeo. Sicut
duorum habiliuin teftimonia poffunt fuf
ficere ad condemnationem ,vbivnius ha
bilis teftimonium nöfufficeret : fic etiain
ad fufpicionem ,ac verifimilitudinemini
animo iudicis gignendim , plus poterut
due denunciationes in babilium , quan
vna vni!is inhibilis.
Deinde duplex poteft confiderari in
habilitas. vna quæ prorfusinhibilem fa
cit , altera quæ tantuninhabiles ( cūjurn
qud: ſeu ,quod ferme recidivinidein vna
inhibiicasiuris naturalis,altera tantum ia
ris pobou . Que vimm nullam ad aliquid
obrinencea necplura quicquum cfficius:
Viett cernere in infancibos, & meubus ,
quoad testimonium feréduin iti fimiles
funt notæ Arithmeticæ indici nullitatis ,
quan cifram vehzero vo ār:fimiles funt
ſcuram centum , no plus quam nulla , vel
VB1 conlucabut. Qui vero vim aliquain
obrirent,licer exiguam & imbecillain , ij
quo . loli nyequcunt alijs fimilibus adiotti
interdum non nequeunt: fimiles voitati
Arithmeticr, quæ fola non cfficit nume
rum ;fed fi rres vnicates iungas , efficient
ternarium.fimiles funt fibribus candelis
accéfis caram , quod vna non poteftim .
Rr 2 ple
604 Diſquiſicionum Magicarum
pleie fpacium luce fua poterunt plures im A nunquam iudici procedendum ex his fa
plere. fimiles ſunt gutus aquæ. quod vna lis ad condemnationem : vbi vtor argu
nequit ,plures ex auant . De prioris ergo mentoiſto Maſcardi, & multa produco ,
generis;ſeu de oinnino, & ex naturæ de quæ cum fint in perfecta , nequeunt fi
fcctu inbabilibus procedit argumentatio mul omnia vnum perfectum producere ,
& intelligendi DD.contrarij Alex.Mar verbi gratia ,multa venialia, vnum norta
fil.Felin .Maſcard .& alij. Nam cales ſunt le ,multa ægra ,vnum fanum ,multa non
furiofi , & infantes, quoad teftimonij di alba, vnum album , multa tepida voum
ctionem . Sed de generis pofteriorisinha calidum , & c. quando res non funt fub
bilibus non procedit:qui propter iuris po ordinatæ ad vnum finem natura ſua , fic
filiui impedimentum inhabiles funt,& cut vna depoſitio natura sua non fubor
idco fecundum quid tantum . Nam iure Bdinaturalteri,quo igitur pacto nuncafle
naturali, vel criminofiflimis, quinihil vn ro duas nominationes inuicem firinare ,
quam credendum allirat, mihi fit incre Gnon ſubordinaturinuicem ? Huicobic
dibilis, fi nihil illiscredendum , cur etiam ctioni occurro , reddita diuerfitace ratio
nis cur aliud obtineat in depoſitione plu
pofitiuo iure in hoc crimine interrogan
tur, & ad denunciationein admittuntur? rium inhabilium quoad condemnatio .
cui etiam , it denuncient quæftionum nem ,& in eadem aliud quoad torturam .
Cruciatu adiguntut? Inanis crudelitas to Singulæ in ordine ad condemnationem
ret, & caſa ditcitandaque læuicia. Eito : ſuntplane ineptæ ad hunc effectum , nec
plus argumentis quain teftibus credatur , ad eum ſubordinantur, quia condemna
hoc nö in his ſolisinfamibusobtinet. nec tio dcbet innitiudiciali certitudini,quam
verum , niſi quindo argumenta teſtimo- C quia tales nunquam poſſunt gignere,nc
nijs præponderant , & non quia minus que ad hoc intelligendæ ſubordinari.Sin
teltibus , ergo nihilin mo quia minus , gulæ vero noftręnominationes infamiú
jam aliquid .de his inhabilibus fecundum non ſunt prorſus ineptæ,ad quæftionem ,
quid agimus,in qubus quilibet per ſe gi ſed ad hanc fingulæ tantum funtinfirmę,
gnic in animo iudicis aliquain præſuin & ſecundum quid ineptæ ,( vt dictum fu
prionem, licet talem qualem ;plures velo perius ) quia tortura innititur tantum ve .
idem allerentes fimul iuncti fortius pe fifimilitudini, & opinioni, quam fingulæ
netrant animum ,& crudclitatem , adeo poflunt aliquain , licet qualem qualem gi
vt ex plurium dictis , & præſumptioni gnere,atquc ideo ad hunc finem cenfen
bus , collectiue fimul oriatur vnum indi tur in viccm fubordinari , & adminicula
cium ſeu probatio ,quæ iudici poffit vide- D ri . Ec iita ratio confirmatur exemplis , à
ri ſufficiens ad torturam. Hocionuerunt me pofitis , in quibusineft priuatio rei ad
Friburgenfes danno, & etiam clariffima quam producendam deberent concur
facultasiuris Patauna, in reſponſionibus fcre,vtin tepido eft priuatio calidi potius,
ad candem quæftionem nonduin ex quam calor imbecillus, in non albo albi
cuſſi , fedinenſis Decenbris initio anno contradictio ,in ægro priuatio fanitatis: at
1601. datis ,& aiunt hancelle ( vt eft) do veniale peccatü fpecie diftinguitur à mor
& rinam Bart.in d . idem Cornelio , & tal . Recte igitur illic aliud tenui de con .
deinente Nattx confi . 298. numero 10 , demnatione , aliud nunchic reſpondi de
& ficrcfoluitlemultas Corne.inl... Co tortura : neque ifta fecum pugnant. 6
dic.de teftam.numero , 5.& conf.42.co Sexto argumentatur propoſitio quæ E A news
luun.fin.lib.i.conf.172.num 20.lib.2.Cra E afferit plurium complicum nominatio . opinio.
nem per ſe indicium fufficiens corturæ 0
uet.conf.9.num.1 2. & 99.nume.1o . & ip
ſum Roland.à valle conf.98.nu. 34. cum præbere , in hac fula , & ampla extenfio
ne, plane nouaeſt , nec víquam recepta
alijs citatis à Proſpero Farin . 9.43.rune.
41 & fufius q.62.num.317 . & 341. opinio vero ,aut etiam lex non recepras
Ne quis autem me mihi ipfi obijciat, neminem obligat. Menoch. libro.2.præ
quodlib.s. Magica.diſquiſitio.lectio. s. ſumptio. 2. Nouitas etiam merito elt lu
quarto quantuin uis tenuerim cótra mul ſpecta: Confirmatur quia qui videntur il
torum praxim ,quarituin vis multiplicen . Jam tenere , varijs eam circunſcribuntli
tur depoſitiones infamium , & coinplică mitibus,quos habes apud Binsfel.d.con
cl.6.
 Liber Quintus. 605
c. 6. Sed breuiter Reſpond.non effe no- A 9.43.nu.37.Bertazz.conf.225.nume.20.
uam ,fed plures eam tenere, quos mox ci Lanfranc.in praxi.nu.72.capir.S.Binfeld .
tabo :effe quoque in praxi fere vbiqucre d.concluf.6 . Friburgenſes, & Patauini, &
ceptam iuxta Binsfeld, fupra . & Fribur Ingolſtadienſes DD .fupra fauet ergo pra
gens.in ſuo conf.citato. Limites autem il xis, & authoritas luriſconfultoruin .
li quibus circumſcribitur nihil obftant ge Confirmant plurimæ fortes, & appo 3
neralitati affertionis: funt enim conditio fitæ rationes. vt argumentantur. Fribur- Et ratio .
nes , quarum plerasque non ipli admitti gici, fi ad focij nominationem accedat ne multi
mus, & cas contineri in propoſitioneno præfumptio , feu coniectura, tunc deno. plici.
I
Ara fatemui :nec funt adininicula proprie ininatuspoteftcorqueri, ſecundum omn
dicta feuindicia alia , quæ nos excluſimus nes DD.atqui ſecundifocijinculpatio, elt P
cum nonnullis circumstantijs de quibus B noun fignum , feu indiciuin gigens no
poftea. uam coniecturā,ſeu præſumptione, ergo
Igitur ſic vivia facta perhoftes, & quç cum reus poterit torqueri. Sireſpondeas
proba folent obijci , foluta manent. Reftat, vt effe quidem nouum,led à priore rondi
Jur (@cos concluſionem noftrainaffirmatiuam fta Lierfum , nec diuerſam vim probandi ob
biliamus,qux . tinere . Probatur habere diuerſam , & at
Probatur 1. auctoritate tenentium e liud gignere adininiculum quam genue
3 ciam vnius focij dictum ſufficere ad cortu rit nominatio prior. Nam prior erat inſuf
Ab 45. ram ,vt Ang.in pract.ſua crimi. quem ci ficieas, postcrior vero eialdita , eft fuffi
Bork Eat Lud. Bologn. in addit, ad Guidonema cie : s, quia probatio compofita ,ex dua .
de Surzar.tract.deindic.num .71. Blanci, bus ſpeciebusimperfectis,quętuméeiuf
& aliorum ,quos reculi fupra concluf.i.in cdem , íunt gerkris, formx , & fubftantiæ
princip.quorinn fententia licet fit minus hoc eft , ex duobus indiuiduis ciuſdem
probabilis, docet tamen quid de plurium fpeciei infimæ in ordine, ad ſuuin effe
noininatione tenuerint. 2.) probatur il ctum plena elt , & ſufficiens. docet Me
Jorun auctoritate ,qui cenfuerunt pluriú no.lv.dcpręſ.q39.010.3.& feq.per!.5.Co
nominationes ſufficere , ad condeinna quiia tutel. & noc probatur induction
tionem , vt Ant.Gomeſ.com . z.var.refot. fiinilium partim phyfic. partim iuridico
rubr.de probar.delict.rub num . 18. & fic rum ,Phylica funt: quç de vn1 ,& pluribus
feruari in Catinlonii facetur Lui Pegure. candelis, devna , & p'uribus guttis lapi
Decif.crimin.s.num . 18. quoruin opinio dem cauuntibus ſuperius allata : item de
licet coininunius reijciatur. teítibus Bore p.uibus gradibus frigoris , vel caloris
fio de indic. numer. 165. iuncti numer. Dann incidentibus , & ad calidum , vel
77.Mirfil d. S.diligenter num.6o .Nicol. frigidum , vi octo perducentibus ; de
Buer.decif.Burdegal.319.num.4. Blanco duobus pueris trabem ferentibus, de plu
de nidi.num.384.Farinac. quæſt. 43. nu . ribus Actibus habitum gignentibus ,
mer.39 . & 40 & queſtio.62.numero 7 ;. quæ cuncta vni foli denegata , poſſent
tamen pater illos pronoſtra concluf. ita adduci.
re:( 3. )probatauthoritas praxis curiar. & Iuridica vero , quia in illis probarioni
doctrina ſcribentium Boerij deciſio.31 % bus, quę ad vnius facti probationem ten
Li prax num .17.vbirefert, fic bis fuiffe feruatuin dant, q,læ non profunt fingula , mullas
in Parlamento Burdigalenſiov nomina iltuant,Barr.& cum ſecuri alijind libr.i ,
rionem duorin , & trium reorum : & Sidem Cornelio . plures teſtes fingula
Curiæ Pariſienſislıncele praxiin teſtá E' res deponentes de fubordinatis ad cortu
fur Paponius li.z z tit.13. artic.2 . & zote raon fufficiunt, vt docebitur poftea ,qu 8.
net etiam Clarus d.quaeft. 21.numer.9. & ad eandem ſufficiunt pluria indicia etiam
mum.fj.vbi inemorat Thoin .Gramma. reinora. Birc. & communiter in l.fin . D.
fuper capitulis regni atteſtantem . Sic fer de quæftio . Angelus Arecin.in ver.quod
gari in regnoNeapolitano.idem fenferút fama publica nu.6 . & ibi in addir.Auguft.
Gigasd cit.quomodo , & per quos.queſt. nu 52. Aegyon Bolf.d.tit.de indic.nu.7k .
8.Aymon.conf. 178.numer.z.Roland.à Blancus deinde nuin . 1 5o. & fequitur dow
valle conf.16.num.20.lib.1.Bonacol.ca cens communem Farinac.d.q.37.nu.1 kr
mug opim.p.1.verLindicium faciune Faro & 43. Item , licum dicto focijcontra no
Rrz mi
606 Diſquifitionum Magicarum
minarum adforetaliquod indicium , ſeu A conſil.163.col.pen.Curt.Sun.confi.168.
adminiculam ,veluti mausteſtis de audi
tu , vnusde viſu non integer , inimicitia
nominati,faina,fuga,cxtemporanea con
uerſatio , ſecreta collocutio , aut fimilia : no qur docet in hoc crimine pluriuin com
minacioilla ſufficerct , ad nominaci tortu
sam , quamuis hęc fic remota fatisà facto :
docer ex plurimis. Proſper Far.4:43. nu .
163. vſque ad -177 . cur non igitur inulto
magis, ſi:adnominationen ab vno reo
factam , accedar nominatio eiuſdem fa
Eta abalio ,vel ab alijs, cuin iſti nonadfe- B
Bant adıniniculum remotum , fed de ipfo
ficto , & ſuperiplo factoNonne cumlu
dex.cencarur fingulos interrogare,fingu
listenetur aliquid credere ::1 lingulis ali.
quid ,cur non pluspluribus quam vnicum
eredat aliquid primomagis quamfecun
do,veltertio ? Si dicasnon operaciſecun
dum , quia eft in codem genere probatio
nis cum primo,nempe in genere denun
ciacionis:Carla hæc euafio eft,& falla : fi
vera foret nec teltis omniexceptione ma c
ior poffet efficere certitudinem , ad con
dengnandun , cum ſit in codem proba
tionis genere , neinpe teftimonij . Hinc
formatur alia ratio valida.
Vnus teſtis etiam oinni exceptione .
maior , adicondemnationem inualidus
eft, nec ſufficit, quia folummodo præbet
probationem inidoneam ad condemná:
dum :fi tamen alius illi.fapilis teftis adiun
gatur, ambo fimul progignent probatio
nem plenam ad condeinnationem ; &
fic duo iſtítettes de viſu deponentes ple
ne crimen probabunt,ad eftectú vt reus;
ad poenam ordinariam poffit condem
nari. Cur ergo fimiliterduorum compli
cum vnum terciumi noininantium denú .
ciaciones,nonfacicnt indiciynı ſufficiens
ad torquendum , cur inquam quod non
poflunt feiunctim , non poterunt copula
tiue? Sine ficut ifti finguli funt inhabiles
in ordine,adtorturami, ſic illi finguliſunt
inhabiles in ordine, ad condemnandum . E
Cur etiam hic numerus fidem non aur
geat,cum generalis iudiciorum ,ſitregula
rcftium fidem num . augeri, & num . fup
plen , quod in fide deficit ?efttex.libr.z Si
. forum.contra quos deporunt , praefuman
argumenta D.de teftibus cum glofti in
verbo numeras , vnde id'eliciunt lacob ..
Butig : & Florian.Sal.ob carmen $. fin.D :
rod.Alex.conf.47.col.1 . & confil. 78. lib ..
De confil.149.colum.z.libro . Decius
numcr . 17.
Fauetnoftræ fententiæ ,prætereaipſa }
experiencia maxima faciédain familibus,
plicum denunciationes vix vnquam , vel
nunquam fallere ,docet etiam vixvnqua
in hocarcaniſſimo fcelere vericarem , alia
via poſicdeprehendt, cum vixprobatio :
freleris.peralios quam per inhabiles, &
complicesfacinorispoliit haberi ; Quarc
cumhic cafus inciderit,vel neceſie eitin
quifitionem iudiciariam , & procelluin
fieri irritum , & cinanem :vel permittëdum
iudici ,vt pluribus talibus credat . Erea de
caufi ludicum arbitrij eft:decerners an
criminisprobatio per alios, quam perce
pliceshaberipoflit,velinon poffit, iuxta
DD.Plocum in l.liquando S. 2. nume.8.
C.vnde vi.Maſcard.de probat. concluf.
1403.numero 4.volum 3, quos fcquitur
Baiard.ad Clarum , 9.24.num.iis . & re
te iudicem in arbitraturum , ſi non access
dabadıd quod abſolute eſt impoffibile ,
fed ad id quod in cali coiinine coinmuni
ter folet accidere, pluſquam probabile eft
cxlententia Alexandi conf. 112. volum .
2. & confilio 15.2.numer.1s.libr.s . Zazij
conſ.2. num.6o.volum.2. Grammat. de
cif.34 numer.7 . quam licer impugnetRi
minald.iun.conf.360.nume.S &.vol.4: tam
men ea mulcarum praxis regionum me
rito amplectitur,nc contra bonum publi.
D cum oeculiflimadelicta maneant impo
nica.Sic Baiard.ſupra num . 1 lit.
Vltimo probatur,quia idipſum obtines 4
în criimne hærefis(à quoad Magiam cft
bonum argumentum, quia ftriges fem
perinuolucæ runt conirabdein , Sixcus
V.quadam bulla dicitur hæc aimina ,
quordinqırificionem exæqualſe)inuenio
inquam de bæreſ idem tradidifle Pas
nam ad ';, p. Directorij Inquiſit .Appen
dice ad : 6uſiti
Vliima conclufio . Moder anda bac 4
opinio noftra ,cam proctdere fi ex verife Limito
tiones
milibusconiecturis, o numieftium , uel
ex qualitare deponen ium , vel ex perfonis
tur nominantes falfum non arcere ..
Hæc limitatio cit Collegij Patauini ilk
Jam defumentium , ex d.c.in fidei, & c.ac
cufatus, S licet de hæret, in 6. & Francifc ..
Aretino in c.cum P.Manconella ,cft de
200
 Liber Quintis.
acculas.col.f.num . 29.. & 22-Marfi.conf. A
24.num.13.Roland.confil.73. nume.25.
libr... Sprenger.in mall. quæit.4 . & alijs.
Er ad hæc capica reduci poflunt condi
ciones aliæ requiſitç à Binsfeld.l.3.de con
clur.6.
Friburgenlium limitationes funt , in
denunciationc conftanter perſcuorent:2.
fipænitentes ad indicium accedant. 3.fi
cum contritione moriantur. 4. finulla
mendacij, aut odij , aurinimicitiarum fit
( utípicio . Exhis 1 & 4.certe. 2. & z.non B
aque,& poftcadehisplura dicentur.
QV Æ STIO IL
An inimicini denunciantium . contra de
nanciaros debeant plene probari per
duos teftes : vel fufficiarſemiplena pro
bario per unumieftem ,aut etiam.pre
fumptio , ad ebidendum indicium.de
nunciationis.
Clí apodicticæ , vt patet ex allatis exemplis
A fponfis Omnes concedunt odium ,
& inimicitian valere ad elidendam de
nunciationis, fidem ,cap-repellantur, cap .
meminimus ,de accuſatio.l.3.in princ. D.
de teftib.l. liberi, C.de inoffic.tefta.etiam
in exceptis caminibus capit.per tuas , de
Simon.c.cum P.vbi Abbas,de accuſatio .
Bır.in l.in quæftionibus Deadleg.Iulian .
Maialta .
Concedunt ctiam , ficut actorſuam
intencionem , debet plene probare,ſic e
ciam rco exceptionem fuam , in qua fun
gitur vice actoris pleneprobandum ,61,
D.de except. & ibi Caftren.l.inexceptio .
nibus, D.deprobat. & ibi glor.l.quoties,
& l.cum deindcbito : fin.autem propar
te ibil. mawem , de probat. Aret.in rubr,
init de exception numer. 24 Fuluius Pa
cianus deprobar.volu.arguin.66.& feq.
Decius in ca.in præfentia , nu.go.de pris
But & confil 534.0mm.9. Crauct.contil. E que iniinicitiæ probationem ficri debere
205.Jun.29. & excommuni Dd.id pro
bans lof Naſchand vol2.deprob.cond
685.num.4 . & 2.
Omnes etiam fatentur probationum
varias effe fquecies, quarum vna fit effica
cior alia : 1. cuidentia facti 2.confeffio 3.
inſtrumentum.4.teſtes.s.iufiurandum.6.
præfumptio.7.quæftio.8. fama. Sic poft
Ariftot. & Ciceronem Menoch . de præ
607
fumpt.libr.s.guætt., cum feq Maſcard.
libro r.de probat.quæft 4. Sicut Dialecti
ci duplicem agnoſcut probationem , vná
apodicticam , qua res per fuam caulain
ncccffariam , vel caufa perfuum necella
sium effectum cognoſcitur, quæ eftpro
bario demonftratiua: & aliam Topicam ,
feu Dialecticam , qua ex probabilius , Teu
verifimilibus aliquid confirmatur . illius
apodicticævnus eft gradus certitudinis.
huius vero topicæ plures funt, fecundum
probabilitatem maiorem , minoremve
probationem . Ita quoque in prædictis
probationibus iuridicis, & inter ipſas, &
ferme in fingulis varij ſunt gradus firmi
tudinis , & veriſimilitudinis . Nam vnus
teftis alio cercior, viium inſtrumentum ,
alio perfectius , vna præfumptio eft alia
credibilior & firmior.Menoch.li.i.quçf.
29. & 3o.de præſumpcio & quæft 44. nu.
8. & 9. vna eft vrgentiffima: qualis eft ,
quæ vocatur iuris: & de iure, quæ reſp.il
deMenoch.d.libr. 1. quæftio.j.alia rion
convincit ,ſed valdo veriſimilis eſt,vepræ
fumptio iuris ,alialeuis,qualis eft prçfum
prio hominis .
leein conſtat non omnia hæc proba .
tionis genera omnibus caufis conuenire.
quia quædam teftibus, vel inſtrumentis
directe probari non poflunt, ſed lobis præ
fumptionibus fere , vt funt mentale adul
terium ,fimonia,hærefis,dolus ,& fimilia ,
D quæ habes apud Menochium diéta leg.
1. quæſtione , 8. quibus annunjerandum
eft odium , & inimicitia, quia latent in ani
mo : ideo coniecturis inueftiganda, &
probanda ex aliqua facta alicu'us circuin
itancia,vndeinimicitia potuit oriri , desi
ptis argum.I.do !um ,C.de dolo.cap.2.de
renunciar.in 6.Bald.confil.4 :.prænaitie
dumeſt,num.4 16 5.Abb.in capit.repet
lantur,num.2.de acculi Maicard.libr 2.
de probat.concl.898 nume-4 . & 5 Deni
iuxta reg.text.in cap.in omni negotio ,de
ceftibus . & in l . vbi nuncrus D.eodh tra
dunt.Bald & Maſchard.illeinl.errore, C.
deteftam.iite vbi fupra concluf. 01. nu .
2. & inimicitiâ capitalem difficiliuspro
bari, quam non capitalem conftat, Item
à iudicisarbitriopendere vaum ſitjaimi
citia , nccnc , item quæ fit capitalis , quæ
non , quæ grauis , quæ leuis:eft commu
Ro 4 ais
 608 Diſquiſitionum Magicarum
nis ſententia
plurimorum ,quos citant, & A Ex quibus facile fecernas cauſas gränis,
fequuntur Nullustrac.dereit.num 4. CI. & leuisinimicitiæ :quam quid interhum ,
f.fin.quæft.24 . & ibi Baiardus, Menoch. ex leuioribus caufisoriri grauiffima, &
libr.2.de Arbitrar.caluri.L.num.3.Fari capitalia odia conſtet.iudex tamen , vt plu
nac.quæft.42.num.86 . & quæft.53.num . rimum ad caufas attendere debet,qui fuf
57 : quod iudicium moderaripotcit extra ficit probare cauſas grauis odij, quamuis
ditis per Viuium , & Maſcar .quos retulit hanc inimicitiæ magnitudinem excrin
Baiard.d.loco, & alios apud Moncadam ſocis fignis non oftenderit. Innoc.in c.cú
in addit. ad Crottum , deteftibus in cauf. l.& A.de re iudica . in fin.per text.in cap .
crim . num . 169. Hincinfero concluf. fc 2.cum ſeq.3.quæſt.s.Bald . in l. præfcrip
quentem . tione,num.36.C.fi contra ius. Rom.in
Concluf. “ Aiudicis arbitrio pendet , ao inimicitia C rubr.de arbitrar.colum .[ 1.Gramma.de
in cafu propofito ,Git ſatisprobata,necne. cil.33.num.7.Marfil.d.l.1. præterea,nu
Probatur l.3.S.ideo D. & $. eiuſdem de te mer 3 Farinac.d.q.5 3.nume.21. Conira
ftibus.9.Sivero talis aliquem Authent.de vbi inimicitiæ ,magnitudo factisprobata,
inſtrument.fide,Mencch.lib.1.de arbitr . vt conatu , velillauonc nccis ,aut grauis
qua1.9. valde damni ,aut atrocisiniuriæ : non pu
Sciendum pro arbitrij huius directio . tarim iudici valde laborandum de cauſa
ne , quod capitalis omnino teftem repel inucftigatione. Vt enim vulgo dicitur,
lat , & nominatorem etiam in exceptis, Obrasſon amores, his factis amor cogno
ncquc expurgatur hæc inhabilitas per tor fcitur: ſi è contrario etiam factis clare ani
turam.quod repellat,probatur l.3 in prin. mus hoftilis manifeftatur.
D.de teftibus, capit.cum oporteat,capit. Verum fi quod horum indiciorum fi
meminimus, cum fimil deaccuſario.au gnorum ,factorum , vel cauſarum vnde
thent.fi dicatur, C.de teftibus & in cor præfumptio elicitur,velquæ teftes attule
pore vnde ſumitur: quodis exceptis quo rant, à nominante fuerit negatum : hoc
que & tortura,l.1.5.fræterea, D.de quæ non poteft per præſumptionem , nec pec
ftio & ibi MarGl.Gigasin tit.quomodo , vnum teftem plene probari, fed opus eft
& per quos quæft.; .num.6 . Bertaz.in cri duorum teftimonio, ad hociudici perſua
min.confil.38 num . 15. & conf. 528.nu . dendum , vt docet Menoch.de præſump.
7.Menoch.de arbitr.caſu 474.nu.gs. Fa libro 1. quæft.si. & cauetur in Carolina
rinac.9.53.nu.s . & 12 . Lanctione crimi. Ordinatione 23. & 30 .
Leuior inimicitia teftimonium , & no Neque quoad hæc quæ diximus, diftin
minationem tantum eleuat , & debilitat D guendum inter inimicitiam ,& odium ,
Bald.in Authent.fi dicatur in finc, C.de quia vt quis repellatur, fufficit probare,
teftibus. Iacobin.à S.Georg .in l.teftium , quod ſit valde odioſus nominans nomi
D.cod . & alij apud Farinac.d quæſtio.53. nato , etiamfi non fit inimicus fecundum
nu.54.Cum vero vtraque grauis, & leuis multos. Ita Præpoſitus in cap. quod vero
lateant in animo puta rim vtramque co col.fin.3.quæft.S.Gigas ſupra quæſtio.2.
dem probationis genere probari pofleu , nu.3o.& plures apud Farinac.4.49.num .
fed caulas grauiores requiri,ad probatio 30. fateor tamen mereale diſcrimen in
nem plenam inimicitiæ capitalis, quam ter magnum ,odium , & capitalem inimi
leuioris, cauſas capitalis has memorant citiam non fatis capere .
b
8 Doctores 1. fi quis alteri mouerit quæ Igitur vt his politis quæſtio ſatisfiat ,
ftionem ftatus 2. quando intentata fuit , E certum eft . O incofupponitur duorum 1e
vel illata mors ipforummer , vel paren ſtimonio has insmicitias plene probari .
tum , vel amicorum perfonis,inter nomi De vnius teftimonio , crediderim illud
natum , & nominantein . 3. minä necis non fufficere,cuiuſuisdignitais fit , vt ple
ab co ,quiſolet excqui4. accuſatio crimi ne probet, & repe lat nominantem , l.iu
nis capitalis, vt adulterij,hærefis, & c.5.co rifiurandı. C. de teftibus poffe tamen fa
trouerfia de maiore ſaltem parte.bono cere ſemiplenamprobationem ,pernota
Rum . Denique quæuis atrox iniuria in ta in Ladmonendi,D.deiureiurand . &
rer illosMaſcari vol.2. deprobat. condit. in l.matribus,D.de quæftion . & etiam ad
$ 98.Binsfel.d.concluf.6.dub.2.prope fin . infringendum , feuclidendumindicium
 Liber Quintus.
ex nominatione natum.Sic Patauini Do A potericiudicem moudré,vtilli fidem tri
cres. Sitamen in teftimonio additæ, &
probatæ fint caula , fpecics, & qualicates
inimicitiæ.Iaf.inl.j.C.de teftam.numer.
9.& in l.Titiætextores,col.3.D.deleg.1:
Bald.in l.folum , C . de teftibas, & inl.fi
quisteftibus,ibi.in fin.Imola in cap.Ray
Autius de teftam.Grammar.decif.34.nu .
41.Farinac, quæft.49.04 . 126. & fequent.
Equidem fine adminiculis,duo mihi fuf
ficerent teftes ad probandam capicalem
inimicitiam : cum vno , requirerem ad- B bataiudicum diligentiam , & iuftitiæ rigo
miniculum aliquod , & hanc effe com
munem fententiam , affirmat Melchior
Phalaez tractat,maioratum par..quæft.
4.num.5.facillime namque ſemper vnius
teftis inueniretur, quide inimicitia hac de
poneret : & ficreuscum præiudicio reip.
ſemper liberaretur:quamuisenim ludex,
ſi velit , pofſic in criminibus exceptis le
uiores inimicitias contemnere ,tamen ca
pitalem cogiturmagnifacere ,& propter
illam tenetur teftes omni exceptione a- C
tasmaiores repellere.iuxta gloſ.commu
niter receptam in cap.cum oporteat de
accuſat.quam fequentibus,Clar.Menoc
Farinac . & alijſupracitati.
i Quod attinet ad præſumptionem , di
Ainguere oportet.Nam præfımptio, quę
dicitur iuris, & de iure plenam , & claram
. Atis obſcure
1.de præſumpt.q.36.nu.1.
Præſumptio quoque iuris idem ope
fatur,cum litetiam ipfa vera,propria , & D antequam moriantur. Priusillud , quo
perfecta probatio , vtoftenditex commu
ai fententia idem Menoch.d.quçſtio.36 .
à num.3 .maxime quando ex natura rei,
aliæ à præfumptionibus,probationes ha
beri nequeunt,aut nulla legis præfumptio
illi repugnat. Alciat.de præſumpt.3 part.
Menoch.fupra dict.libr.i.quæft.38.Ma
ſcard.lib.de probat.quæft.io . à nume.34
vſque ad 47.ex l.Imperator,vbi Alexand.
& laſon D.delegat.i.
Præſumptio denique hominis , · lifie E
vehemens,& vrgens conſtituetveram
probationem , & legitimanı,maximc fi
aliquod adıniniculum accedat. Berous in
rubrica de probat.numer.42.Bald . in ad
dic,ad ſpecul.citul.de præſumpt.S.fpecies.
Menoch . dicto libro primo, quæftione
36. numero 14.Ratio eft , quia præſum
prio hominis plane ſubijcitur arbitrio iu-
dicis : quare, G fit admodum vehemens,
609
buat . Berous dicto numero 42. Meno
chius dicto libro quæft. 44. numero 8.&
9.Hçc de valde vehementi facile concef
ſerim :de non vehemenri fine alijs admi.
niculis nequaquam . Semper enim adelt
præſumptio hominis, contra complicem
in noftro crimine. quia ftriges ſunt ho
ftes humani generis , & viciſfim func
cunctorum odium : & fic ſemper odij
exceptio præſumptione huiuſmodi pro
rem , & criminis denuntiationein fru .
ftraretur,quod eft magnopereiudici, ne
fiat attendendum : Cuminimicitia , vt
poterepugnans naturali iuri , nifi bene
probetur nunquam fit præſumenda , l.in
ratione.§.cum quidam , D.ad leg. Falcid.
bs.C.de mandat. Princip.cap.cum iniu
re ,de offic.delegat. Aymon.confil.8.nu.
8. Mantua Benarit.confil. 24. numer.13.
confil. 52.num . 17.
QV AE STIO II .
An denunciantes debeant eſſecontriti, fe
culi quidam volunt cum hoc iure
non fitexpreſum , lagera .
riffimepæniteant ?
quærunt
effe contriti,quo denuntiant, an ( altem
cumque modo capiascontritionem ; di
cendum non eft: quia contra praximelt ,
vt ante ſententiam latam le parent ad co
feffionem : contra prudentiam quoque .
Nam confeflioni taliloquimur de lacra
mentali , non fatis fidendum iudici, quia
vix fit , vc pæniteant nondum damnitæ :
& eam exigere foret reos , fatis ad perfi
diam procliues ſacrilegij, periculo expo
nere .
Pott ſententiam quoque hxc contri
tio , ad id quod dicimus , mihi præciſe
non videtur necellaria . Quod probo ,
vel enim loquuntur de contritionc pro
prie fumpta , quatenus eft pars vna pre
uia poenitentiæ : & nego dc vnquam iu
dici conftare pofle: vel ſummunt pro ac
tritione, & de hac ,quoniam interna eft,
-idem afferendum . Si dicas, poteft iudici
conftare, de hac æque acconfeflario ,di
co
 610 Diſquiſicionum Magicarum
co rationc eſſe diſparem : nam iudixin A fticia : velde famaillibata. prioremodo
foro politenetur crcdere reo pro ſe loqué nego iilam in judicialibus elle fundame
ciudex in foro fori cicdere non modo tum fide adminiculatur, vtmagis creda
non tenetur: ſed ;ne facile.credat,fibiplu kur à iudice ſed abſolute non requiritur.
rimum caucre tenetur. Deinde (iille de poſteriore modo in iudicialibus crim.nu
cipitur hac in re,damnum eft lolius deci non abſolute requiritur , oan.nec contri
pientis: fi ifte, damnum eft præterea iu tio reos cales facit: fed eatenus tantum , vt
fticiæ , & republ. Vel denique contritio criminoristócredatur; fi nihil adfit, que
nem luinunt pro actuali confuſione fa- . expurgetur infamiæ vitium : hic vero ex
cramentalis. Sed (quicquid dicant alij Do purgatum eftper torcurain , quæ facit #
minirefpondentes )cereim eft, in praxi loscredibiles,maximeli tempeftiue non
Audices ad illam atiendere non folere : B reliocent.
nam latroni contra ſocios creditur, etiã . Ad fecunda ratio, laborat vitio plus
fi nokit.confiteri: vt.& hæretico impeni probationis. quia fequereturnulla in re
kenti : & infideli,de Sodomia complicis, ilis.credendum . Idom refpondetur ad
quç cuncta crimina ,cum ftrigum crimi tertia & præterea etiam Díabolo men
ne lolent concurrere. Vecum licetfithoc daci exorcifmis extorqueriveritatem : fic
in praxi nouum volunt faltem , in jureſa . mancipijs eius tortura illam pofſc exſcul.
cis fundaını , & rzioni valde conſenta pi & valec hinilinudo, quia exorcismuset
ncum :de iure probant, ex cap.accufatus, quali quæſtio , qua dæmon torquetur .
с 9. licet de hærel in 6 ibi , fiex manifeftis Quarti confequentianihil-valct.nam nó
indicijs apparuerit, non exlcnitate animai quicquid.conatur diabolus impedire ,
aut odij fomste.Sed zelo Orthodoxafidei, C Deuspermittit , vt poflit.nec etiam pro
OC. Verum refpondeo 11a aliunde appa midencia Deitacile finit innocentes de
cere poſſe: nec confectionem illam fatis ferri, & puniri . Quare ncgo illam pre
manifeſtum ſignum ad hocali.cuin an Cumptionenelle fortan , velbene fun
te ſententian , foleat effe ficta , poft e A datam .
dem pollic elle ſimulata ad pænam mi Igitur ſipenitentiäfigna,eciam citra
tiorensobtinendum . Deinde aliud eft , confeffionem dlis apparerent, bonumid
nonvidori mo: umexlexitate animi, or. foret, & optandum judici :ſed citra illam
in denunciando , aliud,debere de contri vix eft,vtpenitentiçfigna cenleri debeát:
ism . Non.eft igiturifto textu expreſſum , quare fimpliciter aſero,fufficere ludici,fi conclush
d
fed nec alio vlla non quidem ex verbis , aliumde quamex contritione ( quomodo
fed nec ex fententia, & interpretatione D .cunque accepiam pofſit veriſimilis ap- »
congrua. nani licet quæ ex fententia le parere denunciatio, oidco talis ci videa. "
gis ſunt legecruta cenfeantur,l.nominis. iur . Certe ſuper penitentię lignis exre . »
D.de verb.i.nific.l.neque liges, l.fcire, rioribus an eflent fufficientia ,nec ne . fem
cum lim . D. de leg. attainen non omnis per aduocæ . fine fineficigarent. Quare
legis extenfio exli gisfententia cft. ifta fententia noua mihi videtur fatis no
Probant ratione primafidei humans - xia iudiciorum expeditione.
fund.uméuum cæ perſonæintegritas,quz Fateor D.Binsfeld . li.z.conclu.G.iftam
in non contritis beft fecunda quia nulla conditionem polnile, & meex illo lib.s.
fides adhibenda perſone, quæ ficlé Deo Diſquiſit.fect 3.ſed nec ratione , nec au
violuut tertia quia tales no contritæ ſunt ctoritate hoc nomum dictum illc confir
mancipia diaboli,qui mendax eft. quarta E mar:quarefufpicor & verifimile eft , id
quia dæmoniid vniceagit, vtcarceratæ cum eo fenfu poſuiſſe,quod equidein po
nullum denuntient: igitur fi qux perſona ful : nempe quod contefione facramen
aliam denunciet: fortis eft prafum peio , caliantemortem accedente,aut tempore
quod ex odio in genus humanum fugge denunciationisa citentibus ,fignis exte
rat incarceracz , ve innocentem denun rioribus iudici verifi nilibusex animope
tiet. Ditore :multo firmio fit, & fecurior in pra
His argumentis nihil moueor.Ad pri ki, ſententia de recipienda complicium
muin dico, integricatet perfonæ porte plurium ,ſine alijsindicijs denunciatione:
icitelligi,vel de ſanctitate ,&perfecta il non vero co kolu:quod fi deeſentralian
figna,
 Liber Quintus.
ligna,vel confeflio , vtnon eſſetuăſen- A quilibetdiligens; & idiſcretus per fo con
tenciam credatur: quod in terminis nullü
vidi adhucalferentem ,contra receptam
quam dixi,& notoriam praxim.Hæcde
noua quæftionc ,nunc dicendaoccurre
bant
QV AE STIO IV.
Anga ,quæ de iure, Conftitutione Caro
lina Ariic . 31. requiruntur in denun
siazione unsus , requirantur etiam in B ſas, ſigna veritatis iudicet,quæ quoque in
denunciaisone plurium
Atauini , & Friburgenſes reſponderüt
non requiri, idemego reſponderam .
Scienduminoueri, quæftionem propter
artic.z..Sartic.44 . quorum tenor fequi
ARTIC. XXXL
Rubrica.
Communir indiciaquorumquodlie
beefolum ad torturam ſuf
ficions efto.
vus reusconuictus,quiin ſuo deli
» Sat keto auxiliatoreshabuit iliquem in cap
» cere denunciat , quiei ad perpetrandum
» delictum commillum opem culerit , etiã
C » eft fufpicio contra denunciatum , fimo
> doin huiufmodidenunciatione fequens
> circumftantiæ , & requiſicaobſeruentury D mara, hoc præbetfirmum indicium Ma- »
» & reperiantur.
Primo quod denuncianci perfonade.
» nunciata , in quæftione nominatim non
„ fuerit propofita , adeoque de eiuſmodi
, perfona in ſpecie non fuerit interrogatus,
y aut tortus denuncians, fed in genere in
se teprogatus, quiseius in crimine fucrit au.
xiliator d
: enunciatum ex ſc cogitatione
affecutusfuerit, & nominauerit .
Secundo conuenit , quod ille denun
ciansomnino ſpecifice interrogetur ,qua E fis in loco à vi numeri,Num.1. & 8.diven
liter quomodo , & quando cui denun
ciatusinuenerit , & qualem focietatem
» cum co habuerit, & in hoc debe denun
cians interrogari de omnibus poſibili
x bus, & neceffarijscircumftantijs ,quæ pro
occafione , & qualitate cuiuſque faca ,
„. omnium optime, ad ſequentem inueſti
gationen veritatis conducere poflunt,
quæ hic omnes deſcribi nequcunt, fed
GIF
fiderare poteft .
Tertio conuenit inquirere , an denun
cians in fingulari, inimicitiaymaleuolen »
tia ,velcontrarietate cum denunciato có .
Gittat. Nam vbi talisinimicitia ,maleuole
tia , aut contrarietas notoria eſſet, velin
quirendo reperiretur : tunc denuncianti ,
de eiufmodi denunciatione , contra de
nunciatuin non eller credendum , nifi
dc hoc aliastam veriſimiles, firmas cau
inueftigatione reperiantur, quæ ficmum
indicium faciant.
Quarto vt perſona denunciata adeo ſu
Specta ſit, quod denunciati criminis cea
videripoſsit.
Quinto denuncians in denunciatione
conſtanter manere debeat .
Rubrica ,
De Magia ſufficieniia indida
ARTIC. XLIV.
I quisfi offerat alias Magiam docere ,
vel aliquem maleficare minetur: & illi, »
cui minatus eft eiufmodi quid contingat, "
vel etiam fingularem conſuetudinem cú "
Magis aut maleficis habcat:vel talibus ſu »
ſpectis rebus, geftibus,verbis & fubftan »
tijs vtatur , qua Magiam ſecum impor. "
tant , & illa perſonade hoc alias fit diffi- »
giæ , & fufficientem caufam ad tortura : ] ”
Hactenus ſunt verba conftitutionis crimi »
nalisſancitæ à Carolo V.Imp .
Hoc pofito refpondetur hanc conſti
anioncm in diart. 31. capiendam dede
nunciatione vnius , vt in terminis loqui
tur ,,non plurium . Nam locutio fingula
ris legis non poteft refolui in pluralem ,
quando plurium , & vnius diuerfa eftra
tio , iuxra doctrinam Præſidis Nechlinic
ſam vero rationcm eſſe in noftro calu .
plurium , & vnius oftenfim in reſpon . ad
i.quxftionein.Item prin um requifium
d.art. 31. non habet locum in denuncia
done a pluribus facta, quod probatur.No
debet reus in genere de complicibus in
terrogari,quando indicium ,aut præſının
prio adeft contra fingularem peilona m
Icdipoteft fieri de illa fpecialis interroga
tio ,
612 Diſquiſitionum Magicarum
tio,glol. & Doctores l.fin.dc accuſar.Bru A fil.s 8.num.18. & confi.66.um.f .& me
nusue indic, 1.parte, quæft .. num.4. Bor lius Decif.28.nu.17 . & 18.vbi pott Andr.
fius,de inquiſit.pun .61.Menoch . Præ de llecnia , & alios ab eo allegatos, fic plc
fes ,de arbitr . Iud.l.2.ccntur.s.ca.474 nu. ne affirmar. Item Socin . kun.coolil 3,9
53.Binsfeld.memb.2.concl.i.vert.proiu num . 66.lb z .Roland.à Valle conf. 16.
dicibus annotandum.quando autenr plu num.24 . & conf.3.nu.3s.li . Menoch ,
res denunciant, poft primam denuncia. de arbitr.cal.474.num.42.Bertaz conlil,
tionem , iam adeſt denunciatione primi 59.num.8 . & condil Gidium . 16.Vincec
indicium ,feu preſumptio ,hoc eniin prior Onded.cont.100.num.40.lib.1. hæc co
ille operatur : & idco'incer indicia adin bruniter recepta : ſcntentia, valde proba
quifitionem , & interrogationein hinc bilis elt:quando bona faina tam.conitan
lufficientia ponitur denunciatio vnius có B ter , & plene probata eft, vidubitare iu
plicis.Idem Menoch .de præſumpt.lib.i. dex nonpolat aut debeatcommunieius
præſum.8.num.2 . & conitat plus requiri, loci hominum exiſtimatione denuncia
ad inquifitionem fpecialem ,quam adin tum ,propter morcsanicaétæ vitæ habe
terrogationem fpecialem , quia illa eft ripro viio probu , ab hoc crimine alic
maioris præiudicij. Vnde, & illud infero , No.arg.l.dc minore , $. plurimum , D.de
cum plusidcirco etiam requiretur ad ca qužition . & hoc nifi alia adminiculacó
pturain :fi in ea licet, magis licebitad fpe currant pro decunciatione , quæ iudex
cialem interrogationem : fedad captura magni merito faciat :tunc enim indiciú
lufficere,non delunt quivelint,vtLance hoc denunciationis vakte grauic torct, &
lot.pract.ccin.tit.de inquiſic. nunn.34. mului tenent bonan : fuam denunciaci
Præterea ncc 4.conditio requiritur in c tollerc indicialuia , grauia fulum clidc
denunciatione à pluribus facta , vt etiam re.fic Paul.Merend.incruin. varijscon
doctum in refp.adi. Gl.diuerſorum confil.33.num.78. Vulpel
Ergo Carolina non poteft extendiad lus conGl.1o . num.6. & conf. 125. num .
denunciationc plurium . 26. Ex horum ergo lententia iftud indi
crum , adhuc aliquid virium haberet, con
QV AE S T. V. tra gencralem probationem fama borię :
luitem ad leniuscorquendum : quia prito
An der anciatioribusinfamium , fitare fumptio nafcens ex bona fama, It gene
dendum in criminibus excepies con Calis,naſcens autem ex plumun duucia
tra perſonas bona fama ? tione eit fpecialis,hoc volunt Alex.conf
D 77.num.9.lib.1.Arnonus tolloq,37 . Bins
Roponicur queſtio generalicer: & fup tald.concl.6.dub.3.illat 6.d.lib.2 .
ponic abſolute,liue fint plures denun Alijcenient, tum demum eldi indiciu
ciantes fiue vnius: atque in his terminis. hocplurium per certam , & conftanten
cam diſcutiemus,ſcilicet viruin , vel plu bona iamæ exceptionem quando ad bo
ribus talibus ſic credendum : fic resma nam tamam accedunt alia indicia ad ex
gnain patiturdifficulcatem . culpandum tcum denunciatum : veleta
Plerique cenſuerunt contra conſtan teis denunciantibusplures de fectus obij
tem, & non vu garem denunciati famam ciuntur quicorum perfonas,veldicta de
bonam ,nihilad torturam valere plurium bilitanr: w , quod lint vil sperfonæ , auc
complicum nominationem . idque ne fic aliasalijs criniinibus ſceleroli. ratio corú
in potcitate, & arbitrio iſtokunstam infi- E est , quia femper duplicata materia exce
mium grauare, & denigrare bonum no ption is plusdebeatvalere,ad augédum ,
men ,cxiftimationem ,perfonam hominū & detrahendum , vt duo vincula langui
proboruin.citantur pro hac fententias nis , duæ improprietatesduæ fictionics ,
Ruph.Cuman.conf. 136.ad .col.4.Ale duo indicia , duo actus geminati, & hoc
xand.conf.89.num.3.lib. 3. Mart.conſo in terminis, ad liberandum à tortura no
74.num.25. & in crimine noftro malesi minatos , annotaruntnon pauci . Gigas
ajconſ.1o9.num.27 .Parif.confil.15 1.110 de criinindæf. Maieftat. tit. q , omodo, &
RICE. 13.lib.4.Grammat.conf. 21.num.8 . per quos q . 7.num.7 . Gran mat.confil
coml zs •Qun.37.confil. 37.num.ul.con 1.Roland à Vallc.conſ.16.numer.2008
confil.
 Liber Quintus. 613
con Gl.73.num.24.1b.r.Menoch.d . cal. A plurium.Quando certiusillividetur indi
474.num.74. Mafchard.de probatio.con cium bonæ famæ ,tunc tenetur a { tincre
clufio.1317.num.41. Vincent. Onded . à tortura, iuxt.Bartol.in l . 1.9.1.D.de qu.
d.confil.100.nu.17 . & feq.Farinac.quçſt. Angel. de malef.in verſ.quod fama publ.
4 ; .num.179. num. 34. Marfil.in §. diligenter nu . 199.
Concl . 1. Ex his iam patet,fimpliciterloquendo Alex.confil. , 80.num.9.1 5.2 Grammat.
plurium infimium denominationem có voto.3.num.23. vbietiam adidadducit .
tra bonæ famæ perfonas admitti, & poffe Grammat.voto 3 num . 23. vbi etiam ad
valere ad torturam , v.g.fi nihil illis obftet, id adducit. loan . Andr.& Bald . fic etiam
nili bona rei fama:ſiue di non fint alia ad Farinac.q.38.num.110 . Sin vero vrgen
minicula contra denunciationem , hoc tiores , & firmiores iudicet coplicum de
enim fupponit præfata opinio DD . & te- B nunciationes, procedat ad torturam , fal.
nuere DD. Ingolſtadienſes inſcripto ſuo tem leniorem . Dependet ergores , àPOR
an . 1990. & Friburgenſesin confil. anni dere indiciorum , vt præualeant grauiora,
2601.poft Boflium ,'Clarum Binsfeld . & vt olun docui d.lib.'s ſection . 3.verf con
alios. probatur ratione i.quod non ad diciones autem,cum Proſpero Farinac.do
mittatur vnius ſocijteftimonium fit, quia operis quæitio . 47.0 eft ad mentem C4
bonafama prępóderat vnius nominatio rolina .
ni ; ſed fi adminiculú accederet ad vnius
denunciationem ,bona fama non præpo QV AE STIO VL
deraret; igitur etiam non preponderabit,
quando ad vnum aliud quoque denomi
nantis ſocij indicium accedere ;cum de- c An faltem ad hoc duorum vel plurium
infamiam denunciationes fime
nunciatio fecunda præponderet alijsindi
cijs,eft ratio Farinacij.Secundo. lura , in neceſaria ?
exceptis criminibus admittentia infames
ad teitificandum , non diſtinguunt inter I non adfint alia adminicula , vtmini
infames , & non infames denunciatos ,er Sinum requi furzar denüciationtes duc
go nec nos debemus diſtinguere. Confir rum virorum velplurium mulierum . Nå
matur, quia fi diſtingueretur,ſemper fere vnius non ſufficcre ,maxime contra per
elidentur denunciationes, quia vt pluri ſonambonæ famæ , dićtum ſatis ,plurimi
mum denunciantur perfonæ non difta enim facienda vitæ præcedentis merita .
matæ , & in hoc crimine vix aliunde quã lib.3.5.fed fi ex improuiſo. & l.non om
ex denunciationibus oritur initium diffa- D nes & a Barbaris. D.de re inilit.
mationis Tum etiam quia hæc eftindo Dixi(Vi minimum ) quia ſaltem requi
les iſtius delicti,quod rariſſimepoſſintab runrur duo ,vel ires ( vt dixi ) nec paucio
alijs denüciari ,quam ab intimibus, quod res vnquam fuffecerint: non tamen ſem
quando accidit,ipfames admitiendos do perifti duo vel tres ſuffecerint : fi tanta ſic
cent Soz.in reg.415.Menoch. de arbitr. vis bonæ famæ propter magnam perſo
9.27.num.7.Grammat.& alij,commune narum inæqualitatem ( v.g & Princeps
dicit Clarus$.fin.q.24.num.13. & 9:25. denuncieinir à ſuis ſubdivis) it duobus vel
in princ .Denique non obftanthuic fen tribus ipfa adhuc bona fama prçponde
tentiæ ,Carolinaart . 1.nec Maſcardus aut ret: tunc enim tot denunciationes requi
alij quia loquuntur de denunciatione ab rerentur , quod poflcnt præponderare .
vno complici facta. E Sic Parer Valentia.com . 3. in D.Thom .
igitur aliquando plurium fociorum te diſp.6.9.13.punćto.4 5.3.verfic.ſecunda
ftimonium non elidicur per bonam famā regula,& Petr.Binsfeld d.concluf.6 . Ali
ſolun quantumuis certam ,vt di &tuin alı quando ergo ſufficient duo , aliquando
quando vero cliditur, & mea quidem ſen plures requiruntur , pro circunftantia
tentia à ludicis arbitrio dependet iudica perſonarum ,
concl. 1. re ,quando elidat, quando non , quia à iu
dicis arbitraria pender decidere in animo
ſuo , quod nam certius in indiuiduo fit in
iudicium bonæ fainæ ,an denuncianionis
QVAE
 014 Diſquiſitionum Magicarum
QV AE STIO VII.
An vltra denunciationem plurium , de;
nunciar diffamario requiratur in
criminibus exceptis, vtpofſic
procedi ad inquiſitionem
Specialem , ad
qorunram ?
On quæritur an adinquirendum ,
a
N vel torqucnduin ſola fama fufficiat B pto nominatio reorum , vt optimè poft
quod fi quæreretur optimæ quidam con
ſulti reſpondiſſent in exceptis criminibus
ſolainfiman ſufficere ad cicandum per
fonaliter, & addetrudendum in carcere ,
& proinde multo magis ad ſpecialemia
quifitionem . ( in l.nullus, C.de exlib.reis
Craue.conf.fi.nu.6 . cum alijs adductis
à Maſcard.conclu (.75 4.04. 19. ad tortu
ram tamé quæ requirit indicia faćto pro
pinqua,grauia, verifimilia, & clara lib. h.
in princip.D.dequeſt.i.milites. C.eod. C nui , non requiridiffamacionem d. fect.3. Conilota
Bild. & alijrelati a Farinacio quæft.37.nu
mero 3. non ſufficeret joli fima, vt ex
comniuni ſententia, & p axi docet idem
Farinacius quæft.47.num.4.præterquam
in occultis criminibus , vbi ad torturam
fufficit , reccptum id docet Clarus d . 9.fi.
queſt. 21. verſc . Fama fola Rimin . lun.
confil.352.num.3.241 G aliud indicum fa
mæ adıninicularetur .'. g. nominatio co
plicis confeffi proprium crimen ,ex Gan
dino , & alijs Farin.d.q.47 num.17 .
Sed quæritur de neceſſitate iſtius dif
famationis , primo quoad inguifitionem
Specialem , deinde quo ad torturam . Re
gula eft iure certa .
Inquiſitionem fpecialem non præce
b
dente fam nullam & inualidam huberi.
text.in c.inquifiuionis.c.qualiter , & quan
dod. 2. de accuſat. c . licet Heli de Simon.
& eft cómunis fententia , vt docent Ae
Concl. 1. gið.Boffius cir.inquiſir.num.8 .Iulius Cla
rus S.fin.q.6.in princip . & Farinac.libro 1.. E
4.9.inprincip
Sed communis quoque fententia eft :
hoc fallerein crimine hæreſis , & elä
Maieſtatis.exc.excommunicamus, 5.a
dijcimus.defent excommun . & in cæte
ris atrocibus, & exceptis , vt tenent Pre
pof.Alexandrin.in cap. 1.nu.64. 2. quæft.
8.Gigis ſupra 9.9.num.2.Cephal.confil.
394.num.88.Decian. lib . 7. crimin.capic.
A43.num.8.Menoch.confil. 100.num.64.
Farinac.d.9.9.nu. 14. & 15.Nauar.rubr.
de iudic.num.77. Valentia d.verfic.Secú
da regula,quod hicct de iure verum non
foret:tamen , quod deconſuetudine , &
vfu iudiciotum folemnicas diffimationis
ab Aula receflerit inulti attestantur. Cla
rus ſupra Bonacofi.lib. l. commun . opin.
verbo ., Inquifitionem præcedece debet..
Farinac. de loco nu.2 1.ſufficit ergo quo
ad inquirendum in noftto crimine exces
Bald.alij. Bald.inl.i.C.delum .Trinn.nu.
6.Marfil.confil.12.num.38.confil.15.00 .
5. & 6.conf.z8.num.16.Gramm.confilio
21.num.7.Clarus S.tin.9.21.0um ....Hæc
adeo.certa puto , vt mirer quoſdam con
ſulcos de inquiſitione in hoccrimine con
trarium ,contra communem , & praxim ,
reſcribereaufos fuifle .
Quod attinet ad torturam ,res eftcon
troucrſa nonnihil : tamen quod olim te с
num.n.idem ounc adhuccum affirman
tibus Friburgenfibus, & Ingolſtadienſi
bus aſſero ,cum Lantranco in pract.cri
mingap.8.Decian.d.confil.: 8.nume.42.
Menoch.d.confil. co.nunt,64.Binsteld.
membr.2.concl.6.dub.2.illat.6 . Valentia
d.diſput 6.quæft.13.punct.4.5.3 . verfic .
fecunda regula .Nam fi fine aliis admini
culis duorum nominationes valent con
tra perſonam bonæ famæ: certe non te
D quiritur præcedens demunciationem dif
fainatio .Deinde cum hoc crimenfitace
culiffimum , & Lamiarum maxima va
frities , vis vnquam diffamatio præcedit
denunciationem . Fama quoque eftindi
ciun remotum à facto,& perfxpe vix po
puli vana, & fallax ,cium cum a perſonis
honeftis, & fide dignis orta , vt bene Fari
nac.dict.9.37.mu 26. & 46 .
Doctores etiam cum agunt de pro
prijs , & peculiaribus indicijs in crimine
maleficij , aliquando vnum , aliquando
plura adtorturam regulira recenſent,nó
Lainen addunt famani debere concurre
re cum illis , vel illa præcedere:fed potius
contrarium infinuant aliquando namq;
docent famam ſeu diffamationem folam
abſque alijs adnimculis fufficere :aliquan
do alia indicia fola : vt videre licet apud
Menochium lib . 1.præfumpt.89. Bisfeld .
& à me citatos vbifup.Et ipfe Carolus V.
ponens
 Liber Quintus .
615
ponens indicia, quæ fingula fufficiantad A. Primò,quia teſtis minus aptè extra sé- »
torturam , nullam diffarnationis adijcit ſum vel exTenfu rei depofitæ deponens , »
mentionem.patet ex Ordinatione 29. & probat.l.quiteftatur.§.1.D .dehis quæ in ,
feq.vſque ad 32.Nec obftat conſtitut:44 . teit.delen.l.teftium.C.eod.Blancus de in- »
vbi additur expreſſe , illa perfona fitfu dic.n.4 .. & alij.fed iltæ , quæ denunciar ſe ,
per boc alias infamata . Non inquáob vidiffe iftasmulieresin choreis , & comer ,,
d Atat.Nam conditio illa nóadomnia præ fationibus,non deponunt per fenſum ap. »
cedencia indicia ,ſedad proximum tantu cum quia tunc illum non habebant.igitur ,
fpectat : iuxta limitationem illam eruditā nihil probant.Refp.tranſeatmaior etli in
Menochij, quod quando determinabilia diger incerpretatione. Negaturminor .
ſunt inæqualia ſeu diuerfæ rationis , tunc Qulam illi fic probant vtar eorum verbis:
quçillis fubiungiturratio velreſtrictionó B Pro conftanti namque habenius, quod
ad omnia , fedadid quod proximèpræce he ſtriges , & lamiæin actu , & raptu illo
dic referenda eſt, veillud limiter ac deter exiſtéces , lenlus fuos.cum operationibus
minet.lib.4.præſumption.39.nu.1432 naturalibus, 8e veris non habeant . Quod
Necobitat'etiam c.inquiſicionide ac proconftanri habetis. boni viri,hoccom
cufat. & inquifit.nam illuft.cap.velproce muniter ICti. & Theologi , pro falſo ha
dit taneum de duobus vel pluribus extra bent , fatentur aliquando ita contingere ,
iudicium denunciaptibus maleficium . fedrariuslongè.vide di&ta àmelocis pra ,
Mart. Azpiqueca rubr.de Iudic.nu.78 . fatis : Videre etiain quan conitanter id
vel G extendisad denunciationes in iudi probetis, quod habctis ,pro conftanti.Id
cio ;intelligendum ,cum alia indicia fuffi. (aiunt)exeo colligimus,quod congrega
cientia deſunt:tunc enim diffuatio fal: C uones,iitę in locis liluettuibus,& pilluitri
tem eftneceffaria:fecus fi adfint alia indi: busfunt,ybicibi;Kepulæ ſordidæ , infa
cia proxima; & vrgeatia .,
mes, vt plurimu berrez apponuntur,nul
luin alimentum fed nocu.nentum ,affere
QV AE STIO VIII. - tesſupellectilia ,vaſa argentea ,& alia de
nique omnia ibiexiftentia ,velnon vera ..
An ſaris denunciari aliquem ant'alis fed folum apparencia; vel ca adeo fubtili ,
quam à pluribus , quod ipſam vi: & adeo fallacimateria fabricata , vt verè >
derini in conuentu , congres
non confittant,& hincad fimplicem Do
gatione fagarum ,in ordine mini Noftri Iefu Chrifti nominationem
ad torturam abſquccor euanefcant. hæcprobant multorum telti
quod damnafe D'monijs quòdnihil neceſſe, quia non pro
cerit :: bant, quod illis probandum crat . Deinde
addunt pro minore argumenti: & tan en
Vitenenrnegatiuam nitūturvarijs : praxisdemonſtrat, quod de ameniflimis
Q. fundamentis.nam eorum quidam locis ,fuauiflimis cibis , & rebus pretiofiili
totumn hoc chiorearum , & conuentunm mis deponant atque teftentur . Quod eft
negotium exſibilant;vt delirium :& re ve argumentuin efficax , & incuitabile defi
ra nihil cale accidere contendunt , quos ciencis,vel falcem deprauati, &minus apti:
puto mefatis copiofe re futale I. 2. Di fenfus. )
{quil.Magic 1.16 . & plenius 1.5. ſect. 16. Reſpond. Hos argumentantes valde al
poft.li'.TT.in folutione quinti arg.in edi lucinari,quomiam ,ab eo quod aliquando
tione tertia Moguntiæ apud Albinum in E contingere Grillad.Remig.cgo ,& anal
folio : & oftendine, veplurimum non eſſe feramus ipliinferunt vniucrlàlem ,id lein
illuſiones, &modos ſuggelliffe ludici, percontingere.curſi nobiscredipoſūt,
quibus diſcerna illülasà nóillufis.Poftea deijs , quos deceptos diximus ; non cre-
vidiquorundam DD quoddá:M : S.con . dunt de reliquis ,quos decepros neg.1
filium ,in quoconatur eleuare hoc genus mus? Cur putant, quia in loci ornatu de
indicij, ledargumentis , ve videbitis vix ceptio eft ſequitali io loco non fuiile cor
dignis refutatione : refpondebo tamen poraliter ? Quafi non poflit dæmonillas ,
hic , voipfimet videanç ,fi hæc videbunt, & eos transferre , vullic vere tucunt , &
fundamenti ſtui infirmitatan ..
nihilominus amoenitatem hanc oculis »
 616
Diſquiſitionum Magicarum
& cibos palatur, & fimilia obtrudere, mo A tota illa q. 6.tam exactè refutaui, hoccia
re piættigiatorum , an quia puto , me in ne cli bona fine corfulere ? Dicoiteruın
præftigiatoris ludo vidille ,quæ non vidi, nihil lud meibi aficiuitle ,nihil voluide ,
lequiturmein ludo non fuifc ? Annon quam caulam reddere,cur quod linc VB
veram cladem gregibus dedit Aiax , quia gu :ne da mon poffit, cum eoniali . Ier
Lacrtiadem , & Atriadas cædere fe opina ror nafilolec ex reincoghita , nam AO
barur ? Sed euaneſcunt audio nonjac le tis non ferrcmur vehementius , nec diy
fu . præliigiæ ergo fuere ,non tanie idco , tius .Saga ferunt , quæ videntdanones
non illic fueie tuges , quæ præftigijs ibi effe , & iplorum fieriopera ,quiblis elem
delulæ , deindepotuit ſubito , quæ vera ,& commiiccntur, facillin uničitih,ingi
folida erant , Diaboluscculis Lubirahcre , natione un ali, led dclufogkefirnol1b
& fic euanuille videantur . Siceigo hoc B lato ,fed aliquaniulun aliurato eas deter
> argumentum fenfus quoad quædum de re, cxtera quæ addúin : era,& inania ver
» ficientis; & aliquando : quid inde ? fubdut ba ſunt nec nie , rccalijs adortenda .
, rationem Physiologicam.Totius corpo Pergūt,Alia , & 2 ratio huic valce pic
» ris compago , & fenfuum harmonia pro xima lios trahit , Gj.od ha perlonx , ich , 1
fui. conlerujuone mediocritatem quan vi vencfici huus vi.gucndi , itulore »
dam requirit::dco in tantum motus vio Diabolico ita dull permitienic manills :3
lenti celebritate, vt eft aſportatio illa Dia prorluscbrire , & fui.c1æ dicantur . Ab.
22

bolica ,congfere non poteft. ] bas Trichcin dict quaftio.Text.?, column . 9

Refpond. Mediocritatem hanc noncó tcrza,cl ius verba, cun frofiliæ ielap »
fiftere in inuifibili:fed habere luam latitu prire lcwant, cure placu ; zun !.. »
dinem , in yno maiorem , quam in alio . C tem labent ( inquii ) aercollint , qu £ ,,
Diabolum vero , qui vires lingulorum eas conuertiiin furorem ,quo miniem pra- ,
optimè perſpectashabet, ijs motus vclo occupanic,mox damonis je furentibus ape ,
citatem licaitemperare, vt præter fatiga plicunt effectum eorum , quaipfe mia- ,
tionem detrimeninihil fentiant. Anmin Teficaciuni , Deo pers . itente . Damo
nus videt audit, guftat fentit,qui vereda nes injaniennbus praftanı.) Similc voluit
tijs currit , & fiugatur, quàm qui fenfim Pulis.de reruin jiano1.copitos. in fine ,
pedibus ambulat. Addunt . libro I. duminquit, Necromantici fu
» Præterea ſpecira , qux nocturniscene run! chiromantici delirant, diagiin
» brisimaginationi perterrite ſcle offcrunt, Janiunt ) Acitrepic balunft , quod ci
» quoties illa ſuppolita nox fit , vfque adeo cta furioli , & ebrijcon conlidererur. Sie
> vins omnem corpoream læduni,yu vel à culat de teftan.3.1.cuni.8. Bartel.dcic.
deferente deciderent homines, vel cerro 11.bus ver furioli .Abert.de ictiib. 1741. ; 2 .
» re consternati pcrirent, velin gtauiſlinū Campeg.deteftantsi gul. 114 .
aliquem affectiim inciderent , quodex Rejpond. Aigun.entum æquiuocio yi
» periuntur , qui leuioribus occaſionibus sio laborare. Namina inori,I.C.illi 14
perlępè ex folo terrore in grauiffimosin riolas vocani proprie fun pro vocabulo ,
» adunt morbos . Quare li co incolumnes quorum imaginatio læla.In maiori Iria
deferuntur , ni celle eft vi aliqua naturæ then ), de voluntatis az alice loquitur , &
vires excedente ſuſpendi anin æ actio furiofis vocabulun lumi in proprie, ſicu
nem in torum corpusy ica veluticadauert là cum iratos dicimusfurcus . Quod in Pii
ſenſus, ac mentis omnino expertia pro ci verbis clarius elucet;quis enim non vi
illo tempore finc, & hoceft, quod noul- E deat fic dici furere Necionáricos , & in
fime voluit Delriusdicta qu.16.b.-2.ſub ſanire Magos, ficut dicunt.ro buonnan
litleri C.verf.poflet dæmon ,ibi horum tici delirare? quis vnquam vlloium ifto
enim vnctione obftupefacit fenium , & rum habuit pro vere furioſo ; quem cathe
mniſcis perſuadet , & c. nis . , non difputatione con pelaut tole
Quro cur non addunt, quid perſua mus ? Nonne illud , volunialem habent
deat, quod ego addidi,perſuadei ungueno deprauatam , fatis i dicat , de quo furore
ti z imellemaximam pan quia vidci vo loquatur Tritthenius:Furor ille,que Bar
lebatme dicere , perfuadet illis que non shol. & cæteri dicuntà teltin.onio aice 1
fupı?Certè miroeme dici yoluule a quod re non oriturà voluntatis deprauatione ;
fed
 Liber Quintus. 617

fed ab imaginationefæfa ndus , impedit A cum dæmone,iuramentis , & obligation

lanam , & liberam voluntaris functio
nem .
Tertium argumétum adhuc leuins eft:
d Conlideramus aiunt) quod he fagæ , &
» maleficæ , à tempore , & momento illo ,
» quo liniuntur , & vnguntur, vel lakem à
» cæmone alportantur , vſque ad tempus ,
» quo reuertuntur, naturam dæmonis aſſu
w 'munt,ve interiphas veldæmonem nulla ,
» vel modica exitet differentia , & quicquid
» ipfæ agunt,non iplx , fed dæmon opera- B
» tur, quod probant verba Tarehemnijmo
„ do relaca ,ibi, illorum Dæmonesſo furen.
ribus applicanı : quod etfi non cuieniec
» per modum obleſhonis , & quod ekçınon
fagam ingrediatur , ibique tanquam Do
s minus nains operetur , cuienie fakem ,
» quod tamquam extrinfecus inofæ , per
„ immutationem phantafmatu 7 pluriin
» inania , & falla ciendat , fenfus luidificet , & veste movere kumia alque ita de cetcris
decipine acque fiſcincc .)
Duo Ius verbis inuoluntar qurum Ctrocinjhberat iuffi fui Domini Idcirco ,
vnuni nihilcommune habetcumakero ,
etfi quafiratio akerius adiungatex . Prius
eltseas tenspore ſtrigiportij, naruram de.
monum alumere i'a ,viinter illas, o hos
vel nihil vei modicum inter fit. H CLM1
fit faliſfimum ,prooego. Quæfo hicquics
ab equo abripiatur, & illoinequo heren
te ; fed equum regere non valentc, equus
fegetes , calcet , & contcrai etfi velec.it
catio equo lx adicribendi, Caico GINS
dicat equiteinequi naturam affuuncre , D farc:dçınonis in voluntatein kımıę pote
& c . Nécadrem facit , quod hunc inui
tum portatcquus ; nam nec triges fem
per fponte confcendú ficticienn hircum .
Vnde apparet, quæ ex Triufeinisſecüdo.
loco ponitur,non probare quotpreceffic
fed tantumn aliqui fieri ab ipfo denone ,
quæ itriges fe put in facere . Quod non
negarmis , ſed akarimus falfun elleillam
affertionen generalem ; quicquid ipfe as
gunt,non ipfe fed demonoperatur . Quæ
ab homine nullo pacto , aut vix fierique E bur.Sequitur enitn .
unt, illa dæmoinsoperacioni puilumt ada
fcribüleelelfe in conuenicu , alitares fein
gargture;blaſphemare ,& c.fiunc inftiga
se deinone,fed ftrigi bus patrātur. Erbe
ne quodipfiinet hoc aducrtences ſur ce
duns vinera cuminmediare fubiungunt,
En fi quid vere ,& per fenfus operan
so rur; quodin quibufdā actibusnegari pof
(e nonvidetur,ycinlaltibus, &cconcubity
nibus cum todem ineundis , alijſque de- »
moni vtihbus,& proficuis, totury hocip , »
fi,cum quam inftigatori, & Domino earú ,,
perſonarum iam facto , inbuéduin vidc- >
kur ruxt.reg.l. & fi amicis D.adleg.lul. de »
adulter. Abb. Triahem.d. quæftio.s.vbi
( inquit ) Demoneti vei voluntate furen
tis malefice, ficut artifex inftrumento , ad .
operandú Reini.d.c.14.col.10 quç dicu. »
Eur demonum minifterio , & opera fieri. »
Refpond. Incxlva Tritthemij verba vi
deri hos allegantes in alterutrum precipi
taffe . Velenim voluerunt hoc fic tribui
demoni,ve non mereancur propter ea fa
čta punitioné lamiæ : vel vtabfolute pro
pteica negemus,easid operatas. Vtrúq ;
eftixolesabile . Pofteriusquidem ,quia
licet ile fit Dominers in perans,& fuafor
Hcitans, tamen in tripudio pridesmouet,
actibus.Nec fererm facroritm à penila
& prius negandum . Deceptio fuader
tis , non impedie neactio perfuafi fit vo
kuntaria . Pritare autem quod Diabolus,
fic eorum voluntaticoinitetuie, & liber ,
elle arbitrij, feu libere velle detinant, Ca
ihulicę ricki repugnat.Quapropter cor
paradio iHa inſtrumenti Jabrilis nec facis
apti,ncc luis propria eſt , aruticis abfolu
cuminterrain doininiuny elt , adeo vt cu
ipfe vult, terra idonea non poffit non fer
this nutika,nifiintingandi ; fed femper illa
poreft cum Dei gratia, abnuere ac diffen
bire.Et quia hoc poreſt;quando Dæmoni
cooperatur tea penze fictemporarie , in
altero fæculo eternæ. Denique quid hæc
omnia ticicbant ,ad chombam , nam etli
vera fyreny , r.on fequeretur fagasconuc
tibus , le interfuite dicentes falfum depo
nere. Qulou probandun erat, nec tamen
boc argumento vel ſequentibus probar
Ethnic roli ratione , veltranfmutatio
nis , vcl omnimode fimilitudinis, & ope >>
F.NWNIS , hus dici exiſtiinamis lainias ;
quodei cortidemonun generis nomé.
Torqueina.dic. Dialog 3.fol.4.in fin. Vel
ftrigiasnuncupari noinen paludem in fer »
nalcı lignificans.Frane.Berna.Coinenko
de ſtrig bus in princ.
Vbị citis Etymologiarum ftudioke.ac
SI Gulbe
 618 Diſquiſitianum Magicarum
currite . Lamia dicuntur certi demones. A riſimiliter concludat; vt alias oftendifup,
eſto , namidipſuin aliasprobaui ex facris quæftio: 1. Ec minor quoque falfa eft,nec
hitteris, & patribus,Comentacin Traged . bene probatur duobusquibus probant. i .
Senecæ , & in -diſquifit.Ideoillæ dictæ la eft quia quod interfuerinr conuentibus ,
miæ propter triuin caufarum vnam , pri non gignit nifi ex confequentia quadam
ma eittranſmutationis. Sed eas tranſmu præfumptionem fortilegij , & aliorurn cri
tari in Dæmonem , id vero veræ fidei re minum :aliquando enim inrerſunt aliqui,
pugnat, & ſanctionibus abftinendum er nihil horum committentes.Secüdom eſt
go ab hac ratione.2 :eſt, omnimod & fimi quia porestfieri, quod velipfæ deponen
litudinis. Hæc ratio ficindefinite polica tes delufæ realitor ibi non adfuerint : vel :
æque falſa eft,ac prior,debueruntaddere denunțiatarum abfentium dæmon figu
in maltia,aut quid fimile , & adhuc nega Bramibi repræſentarent . Ad primum di
retur hi,omuinode, 3.6 operatione, hanc co: nuncrantum quęrijan ſufficiatdenú- ,
adinitii poſle cenſeo explicatam ,inſtig.i ciatio ifta ad hoc,vtiudex veriſimiliter pue
tæ , & adiutæ à dæmone. ter interfuifie , & idcirco co fine rorqueat,
Strigia non vocantur , fed Striges, & vt fatcanturdeilla præfentia:interrogatio
frigesa vulgo ,necillud à palude , ſtrigid , dc cæteris criminibuscófequensiſt; quia :
diculuin commentum reitam ſeriæ in vix vmquam fit , vt quiinterfuit non tint
1erendum ,dictæ ab obfcæna volucri, ftri criminibus illisordinarijsirretiti', & idco
ge, cuinomenaAtridendo , vt docuialias eſt de hoc præfumptio vigentiſſima . Ad
ex Sereno,Ouidio ,fefto ; quibushac in re 2.dico vtrumque illud Taro fieri , & poffe
potius ciedere debuerunt, cum , & Si iudici probabiliter conftare v deponens
mancas id clare poſuerit , Cathol. in- C fueri delufa,necne, de repræſentatione
ftitut . capit. 32. numer. I. quem ipfi lay quoque innocentis,rariſlinic eueniuntli
dant. milia exempla . Vtrumque docuid, feet,
g , Deniquerationibushis maiori huiuf 16. docuit etiam pofteriusiſtud Binsfeld .
modi , Lamia ſunt dæmones , vel faltem & alij.
Damoni ſimiles. Subiungunt hanc mi Quintum argumentum cftiſtud :Quinſ
norem ; ſed dæmonisteftimonio nullo ro nos mouer authoritas aliqiiorum lic
modo judici credendum ,ergo nec làmijs in fpecie tenentium , quod de dictis viſis ,
hæc eniin argumentacio tota latet in his & geftis in conuentibus iftis Diabolicis
verbis , quæ fubijciunt; nulla prorſus habeatur ratio : Pricias de
Akimpium effetnedum dicerë, ſed du . Strigimag: lib.3.capitívir.punct.16. in fin .
bitare , an dicto dæmonismediato , vel D Sinancas Cathol.inftit tit. 37.Dunnet.16 .
immeciato abſolute ,vel adeffectum in Bernard : Gomentin Lucerna inquifitor.
ducendi aliquod indicium credatur,cuin cital de ftrigibus.fub nume . 13.verfic. ad
fit inimicushumanæ naturæ , author ac uertas, Nona Roman.de incicijs ciala
pater mendacij, ac demuminiuſtitia ip rum ciuil .& criminal.capit.8.nume.10 .
ta , quianihil aliud eſler , quam quod ini Sita paflim fernane tribunalia Italiæ po
niftri- iuſtitiæ fuper iniuftitia fe funda tilf vero fanctiſs. inquifitionis,proutini
rent. nistritairi vrbis , quam huius ciuitatis ple
Refpond. Quando creditur denunciar neteftantur.]
tioni lagarum ; credicur,non dæmoni;led Reſpond. Authores allegatosnon alle
ipſisimulieribus;quç velinuito illo ,vitor rere, quod dedictis , vifis , geftis in con
mentorum , aut fponte fua veritati tetti- E uentibusnulla prorfushabeaturratio : fed
monium , & iuftitiæ adiutorium exhi tantum fæpe falli, & deludideponentes :
bent.
eo quodea putentdicta, viſa ,gifta in con
Argumentim horum conſulentium uentibus, quæ rcuera abilis dieta,vila,gé
h cale eit in furnima. Dubia probatio non fta,non fuerunt . Referoine , vt dicito
attenditur,ſed requiritur, quod perncccf letjad fidem libri.videbisſ Lector)Siman
fe concludatur.capic.in præfentia de pro . cain expreſſe docere aliquando ,nec fal
bationibus. Sed probació petita à denun li , nec deludi, fed'vera deponiere; & quæ
ciatione lamiarum eſt plena dubia q. Re dictinumero si dixerat'ex Ponzinibij , &
fpondconfufficere,vtpro natuta delictive Alciati ſententia , ea refellerenumero 6 ...
&
 pe : LiberQuintus . c619

& addere quod afferimusdevero , & A Etum torturæ , vt nominatores dicantil

reali ftrigiportio. id. tam certiffimis seſtra Jam aur illas vidiffe in conuentibus, & có
monijs ,Ø tam evidentirenum experien uenticalisfagarum ;nec oportere probare
tia comprobar, cognitum effe vifitpla dedamnis alicui illatis. &aitant Binsfeld .
Me ftudim ienacius hoc inficiari , quod confell.malef.membr.z.concl.6.Dub.2.
vero in fecunda editione poftea addidit , & med.ſect. 16. Idem alleruntDD. Fri
tancum ea cauſa addere ,vt fciamus mi burgēles,propter alia multa crimina, quæ
nus credendum illis,ce facto alieno, quá folent præcedere conuétus, vt apoitalia ,
de proprio deponentib .item ntinus qua & blaſphemiæ ; & concoin.tari, veidolo
do de nocturnis conuentibus accufans latria ,Sodomia, & c.quæ enumeraui,dic .
focios,quamquando eos accufaur deicri fect. 16.lict. 20. & quæ ncc minus, iinmo
minibus clara luce , & excra conuentus B magis,ludicipunienda funt, quam dam
illos phanaticos patratis,item minus fidei na agrispecoribus, hominibus data .
contra fociosmereri,quando nibü aliud Nimisepim audax ille conſultor fuit,
1
imputant, quam comeſſaciones , & cho quiafleruit, le pro Thcologico axiomate
reas illas nocturnas , quam quando allás saudere affirinare: Quod iudex ſecularis
fiinul, & alia facinora ,puta infanticidia , - minus ſollicitus eſſe debeat quando in
meſles grandioatas ,& c. Quze vt vera fa culpatio , eft de fagarum conuentibus , &
teor:ita non video quid faciat,ad vniuer -choreis; quam quando , eft de maleficis
fallezillud aduerfariorum dictum (nullam venenarijs , ſeu damnoſis proximorum
prorfus habēdam horum ratione) adftrué rebus, aut corporibus. ] Nullus enim
dum.Quamuis etiam Simancasin cafen Theologiæ peritorum hoc axioma pro
tentia fuiffet:illius nefolius dictum , com- Crato ,auc ſecuro accipiat , fed pro parado
muni fententiæ ,& praxi præponendum ? X0 ; & periculoſo . Tum quia ratio parum
Eade plane mens,eft Cumani, & Priera efficaxeit ;qua id probat;nempe quia ex
tis : quorfum enim totexempla conuen conuentibusillis & , choreis reſpub. dire
stuum adferrent, & tam diligenter,quæ in ctedamno non afficiatur', tum quia ni
- illis fiúnt diſcuterent: niſi vellent, ca iudi . hil vrger confirmatio , quod ideo fanctio
cibus elle nota , & abillis corum , quam Carolina in follo illo maleficio noxio ,feu
decet haberi rationem ? Dico quam decer venenario regi pęnam preſcriplerit: incó
quia ipforum prudentiæ , cle volebanc uentuum vero , & ibi patralis criminibus
-confiderare in cafuoccurrenci , quod ve ſagarum liberamiudici pænam reliquit,
: ro finalibus;delalam , efie deponentem , videlicet,vei ſciat hçc fibi minus conlide
hec neziudicare. Quiare cú tam nonbona D randa quoniam reipubl. minus fint per
fideleriptoresiſtosallegarint , merito no niciofa.Periculofa certe ( vt dixi ) opinio ,
credo quod de praxi Italiæ , & vrbis ad nec vera, ſemper enim iudicimaioris fa
dunr . in vrbe & alijs locis italiæ ludex ciendus , eft honor, & iniuria Dei, quam
* fuit Ghirladus,qui eorum rationem ſem cuiuluis hominis: & magis læditur icpu
per habuit:Sacri Palatij Magifter fuitSpi bl.atroci iniuria Deo , quam hominibus
næus; Itali Ananias, & Picus, & alij, & ta- cillata. Quare de illa magis follicitus,ello
nien omnes fatis clareoftendunt, vel ma . ib debet; & eam acerbiuspunire,diligétif
xiam de his habendam rationem . Quod tque conniti,ad exſtirpationem crutinu ,
attinet ,ad Nouæ Roman.de tett. quis vel 2 quæ directe læduntmaleſtatem diuina ,
. ipſe cum Alciato , & Ponzinibio toiies re quam quæ directe vergunt in liominuni
futatis, vt toe Theologis , quorum conftat e iniuriam damnum ve . Iudex etiam fecu
hanc cominunem femper fententia fuif laris iniudicando non reipub.tartum ,fed
ſe ; cor Iureconſultis & fallitur Siman Dei vicesgerit . Sæcularibus quoque iu
cas putans contrariam ; elle Commu dicibus loquebatur lofaphat Rcx cum
niorem . Vide citatosà me d. quæſt. 16 . dicerer.Videte :quid faciatis non en m bo
& d.fect.:6 . ) Tot philofophis , & medi minum exerceris iudicium , fed Domini.
sis , tot probátiffimis hiftorijs vnus obij 2. Paralip. 19.6. Non de homicidijs tan
ciatur ? tum , & veneficis, ſed omoi malcficio ac
Quanto ſolidius, licet breuiter Pataui crimine ſagarum capiendum illud ; Ma
ni DD . aflerunt 7 Satis effe quoad effe leficosnon parieris viuere. Exodo.22.18.
SI 2 vbi
 620 Diſquiſitionum Magicarum
vbi vocem Hebræā METASSEPHAN A circa fin.coriclur. 2. Imperatorem in hac
news non efTe reftringendam ad vencfi
cum alias contra V victum Domi.In con
uentibus dæmonem adorant , in ijſdem
ncfandiſſima quæque patrant , venena
præparant clades hominum pecorum
que calamitates frugum decernunt. So
lius idololatriæ quanra judici ſollicitudo
gerenda docetDeut.capit. 3. verf.8 . vbi
expreſſe præcipitur: Necparcarei oculus
suus, ui miferearis eius aut occultes eum,
fed ftarim inierficies. Non ſcio vbi de vl- Cburi debere:fi vero cffectus,feu nocumé
lo crimine , quod Reipublice directe no
ceat , fic loquatur facra fcripturæ . Nec
finit prudentia fimus ſollicitide riuulis a .
uertendis , magis quam de fonteexhau
ciendo . Fonics malorum ſunt ifti con
uencus, riuuli tantum illa vencficia , &
damna data . Inanis ergo ratio eft illa di
recto damno .
Tinnjani aures horum conſultorum ,
expaucícant corda iudicium illis credulo
rum ,ad illa iudici per prophetain conimi С puniendas , hoc eft aliquando igne, ali
nata Dei verbis: Loquenslocutus fum, ve
domus tua , o domus patris iuni miniſtra
rer in conſpectu meo vſquein ſempiternă .
Nunc aurem dicit Dominus, Abfirhoc à
Me: fed quicumque glorificauerit me , glo
rificabo eum : qui autem contemnuni me,
cruni ignobile Ecce dies veriuni: ( pre
fidum brachium ,o brachium domus pa
tristui , vinon porfenex in domo run .)
1.Reg.2 30. Cur iudici tam grauitermi
narusian quod veneno , vel ferro aliquos D codem arbitranduin modo , quo de cæ
interemerat ? an potius quia Deo illacam
à filijs iniuriam fatis vlus non erai ? Scili
cet ininus Sacrilegæ ſunt fagæ , quam filij
Heli.
Sed obijcitur Carollina ſanctio , & ma.
le obijcitur ,ex arg. 09. Multiplici enim ſo
lucione ſinc negotio remouetur.Poteft di
ci cum Friburgenſibus,ind ſanctione no
men : Zaubercy, accipi in generaliore , &
latiore ſignificatione , quatenus , & Ma
giam ,& maleficium complectatur. Nå E fuetis,id noluit exprimere, quia tatiscen
ex Germanicæ linguæ proprietate liquet,
& magos, & maleficos Zauberer. voca
ri.Idco cum magi ,& malefici ( tricte ſum
pris vocabulis , valde differant, vt docet
Binsfin l.inulci.6 . C. de malef. & mathe.
in prin . & grauius fit delictum malefico
rú , nihil mirandum ,fi diſtinctas vtrique
t
criminipęnas Iimp.præfixeri . Velc um
Binsfeld.in 1.5.C.de malef. & mathemat.
conftitutione non loqui de delicto Ma
giæ fecundum toram eius latitudinem ,
qua comprehendit , vtſpecies diuinato
riam , Amatoriam , & Maleficam feu ve
neficam , fed fecundum vnam fpeciem ,
nempe tertiam ,quatenus venenograſsa
tur ; & hominibus iumentiſq ; noccn . c .
C.de malef. & mathem . Conftituere ica
que vt fi veneno graſſeniur , & de facto
hominem iumentumve necallint , com
cum hoc ſecutuin non fuerit ,tunc non or
dinaria ignis extraoroinaria pęna prudé
tis viri arbitrio puniendas.l.funt quædam
D.de extraord.crim .Vel denique vt olim
reſpondi; illic Imper. non negare quins
maleficæ , ficum dæmonefuerintfade
ratæ ; G in conucncibus confucta fecerint,
morte plectendæ fint : fed fancire , fi ve
Denariæ fint , ſemper igne puniendas ; fi
vero non fint venenaria arbitrio iudicis
quando ahofupplicio. Nec.n. ( vt volunt
aduerfarij ) idcirco venenarijsrogủ inten
Cat; quod aliosminus noxios cenferet rei
publ.(contrarium jam docui) vel quod in
ritis detegendis minorem iudicis folicitu
dinem exigeret ( quoddecam pio , & di
mini honoris , & fideivſque adeo Zeloſo
principe non eft credibile :ſed quoniam
volebat cauere,neiudiceserrarent cxiſti
mantes in dann :s per hoccrimen illatis ,
( teris criminibus damnificantibus , vel
perſonarum occifarum qualitate penz
magnitudinem moderantur , vel etiam
putarent talesnoxios vencficos ficut cæ
teros homicidas decollandus: id inquam
ne cenferent , fed intelligerent quam a.
trox crimen , lit veneno, & ope dæmo
nis quem tollere , ideo huiuſinodi reos
omnes voluit vltrici incendio abfumiDe
cxteris criminibus à lamis defignari con
fuit iudicibus ii perſuaſum , ipla Germa
niæ praxiiani a Friderici, & Maxi
miliani primitemporibus tece
pta cui non eft cenſendus
yoluiffc camclancu
lum , & oblcun
te per con
tionem quandam detrahere.
QVÆ .
 Liber Quintu . Bar
A -muncri fuo fatisfaciat;fifactum , fithuiuf
QV AE STIO IX . modi cuius annus, menfis
& , ac locus à
denominante expriini non difficulier
Quando fic talis denunciatio ,quod hacvel queat; fi de his circumſtancijsnominan
illa perſona interfuerit conueniibus fa tem interroget , hoc tantum volui in di
garum , anrequirarurſpecificario tem Iquiſit.lib.s.fect.3.lublit.L.verf. tertio re
porinó loci,vel virum fufficiat gene quiritur,vinominans diligenter,non ve
ralis denunciatio plurium abſquebs fo , quod fi in crimine Magiæ , maxime fi
sufmodi circumftantijs , ad inquifitio plurium adfit nominatio , hæc interroga
nem , torturam ? tio , & expreflio loci ac temporis præter
milla fuerit, ideo inquiſicionem nullam

This enim aſſentior,ve & Friburgenles,

ſacione exprimi debet locus & répus; B regleren
-non dies,ſed menfis annufque:l.libellorú quialterunt in criminibusexcepcis predi
D.de accuſat. & ibi Barunum.z.fup.c.fi.9. Ctio folemnia, quoad addicionein laci, &
libellorum 2.9.8. quando factuin ſemper temporis ,non requiri gloff.inprinc.verb.
non vna die certa punibile eft,Bartho.vbi & instituendo Initic,de publ.Bald.c.1.nu.
AU . 12. Sic etiam in particular inquifitio 20. Quibus mod.Feud.amit.Ang.de ma
ne , quia Iudex tunc vicem fubit accufato leficac.verf.falfario.nune.37.verf.hæc cft
ris:Bart.in 1.2.9.fipublico nume.1 2.D.de cuædam inquiſitio.Hippol.de Marfil.fin
adulter.communiter receptus,iuxta Are gul.163 . fcrrantesGarzarcus inter conf.
tin . & Felin.in c.quiliter Ş.debct de accu crimn.vol.i.conf.: 2 ; .Menoch.confil.9o .
fat. & totius mundi praxim juxta Aog. in C nu 88. & '91.lib . 1.ZiberiusDecian.confi.
Lea quidem num.z.Code accufar.Bollius 18.nu.2 2.vol...dixid.li.sfect 2.3 . Tercio
ut.de inquifit.nu.jo.Cla.s.fi.q . 1.nu 11 . requiritur ad tormam , & hoc voluitvnus
& idco , vt reus ſuasdefenfiones queat in pro parte aduerfa conſulentium in fcripto
Atruere , debet in inquifitione etjam chem cuius initium ; Opere pretiuin videtur ,
exprimere; fi reusid petat, quia forte vel hifce verbis: Neceffe non eft omnes hu
Jet docere fe tum alibi fuhe ; Bart.in l.is jufmodi circumftantias , à denunciatori
qui reus D.de publ.iudic.num . 2. & qua bus indicari , præfertim quando huius rei
uis Imola contrarium fenferic ibid tamen impedimenta legitima adferuntur appa
comunimicer doctrina Bire .obtinuit, laf. ret, ex qurbusiudicis animus moueri po
in.l.2.$. fi quis Ephef D.deco.quod cer teft , vel quafi certo credar denunciantes
to loco Bolhus fup.num.92.Gigas de cri. D vera dicere . Quod probat. quia iudi.
min.lxi.Maieftait.qualiter procedatur.q. cis arbitrio (ast ) relinquitur ,vtrum indi
3.Clarus 9.12.nu.6 . & 9.Angelus, & Au cia ,adtoratram fintfufficiencia .] Sunt , &
guft.in acktit.ad Ang.in glof.de anno pix aliæ rationes, pro hacdecifione , quia
Iente num.2.Mafcard.concl.st.guin.3 . quando idem crimen fæpius , ordinarie ,
Farinac.q.1.num.20. Iam iudex tamen quafiex confuetudine patratur, locis ma
quanaccufator ,fi dicerent fe diem igno xime varijs,& vi pluriinú incercis, vel in
fare , & id confirment Sacramento , excu cognitis,aliquandoctiornatu cotoloci fi
tabuntur,Clarus d.q.sz.nu.9 . cto & præftigijs inftructu , vix poteft cir
Immo tam neceffarium eft regulari cüſtantia loci,& téporis certo exprimi; lo
ter ,vt in accufatione , & inquifitione fpe ci quidé propter patagjū illudpreſtigiora ;
ciali locus annusacmenſis criminis infe- E téporispropter actunun frequentia :acce
fantur , vt etiam partenon petente , ipfo di quod in his cóuentibus fepe inebrian
kuse cenfeatur , inquifitio , autaccufatio tur, quod oinnig fanarico ritu peragatur ;
nulla , vtpote deficiens in fubftantialibus quibus rebus memoria facile percebatur
sta poft Álexandr. & plurimos ex conima quoad locú, & cenipus,fed non tam facile
mi fententia Claras dinumer.6 . & Farina . qpoadperfonas ; quod docet quotidiana
d.quæft. i.numer . 11. & is. Que vt cer experienuhi. Vidimusenim quod ebriofi
ta funt in criminibusnon excepris,ita mi licet cóptoresſuosprobe nouerint,& CO
hicertum ,eftetiam in exceptis optime fa rúmenores finc,temporis tamé, & loci ,
curum iudicem , ad hoc, ytpleniffimo pbifympoſium fisionon recordentur. Sam
SS 3 Ae
 Diſquiſitionum Mágicarum
ne quodfrequentia , & üeracio actúme- A num , vebene Farinacius d . numero 17.
moriaın confundat,teftatur Boflius, de cuius
doctrinavera eft , fiue id Banho.vo
oppofir.contra teit.numer.40 & quodin luerit, in d.I.libelloruin , numer.10. 16.fi
his criminibus,quæ iterari,& frequentari ! uc pociuscontrarium , vt non male qui
tolent ,tempus , & locusnon fintde fub dam contendunt..
- ftantia, & ideo prædictarum circumftanı Obijcitur noftræ lententiæ conftitutio
tiarum omiſlio non vitiet depoſicionem Carolina artic.z.1.condit.2 . Refpondeo ,
mcritomultitenent.Felin.in ca.cum cair eam iubere , vinterrogétur.de omnibus
fam.num.3. & feq.de teft . loan.Crotus circumftantijs neceffarijs , & non nimis
wactat de télt.par.7.142.Ioachim.Myat difficilibus ( nam hæ pro impoffibilibus
fog.cent.2.obicruat.2o . habentur) denunciantibus:quales de có
dem quando agitur de probatione ali: B : ucntibus videntur iftæ . Nec enim cre
Cuctus puta criminis, aut alterius rei dendus eft oprimus, & prudentiſs.lmpe
10 acte, quxex pluribus actibus dedu rutor voluifle , iudicia retardare , denuns
CC vt fi quæras num aliquis fitconcu ciantes ad moraliter in poffibilia , iudices
binarius ,vfurarius,& c ..)tunc tcftcsfingu vcro ad fuperflua cogere , cum tanto rei
lares in circumſtantia loci, & temporis te publ.dainno.
cipiuntur glof.in.l.ob carnem.D.deteſti Difficilior obicétio eft, non poſſe reis
bris Couar . Leyua lib.z.refolut. capit.3 : denunciatisdefenfionem toll , qnæ iuris
nuin.s. Maſchard . de probation.volu . 2 natural.sett; ea autem in co hic confiftit,
conclur. 86..up non etiam teftes genc vi delati poſſint probare fuum alibi(VEVO
ralesſeu de folo crimine tali ( quale eft Itri cant) quod facere nequcunt ,nifi locus &
garuin crimen quoad conucntus )genc tempus conucntuuman quibus dicuntur
raliter abſque hiscircumstantijsdepone viſe specificetur.Refpondeo,in hocnoftro
tes adinittantur in ordincadtorturam ?? Bala exceptionem iftam friaolam iudica
Maſchard.d.loco numero . 17. Si obijcias ca's quod ve intelligatur, paulo fufiushóc
cum quibufdain.l.3.D.de accufac & 1. in argumentum , & folutio debent explica
caufis,C.cod.Refpondetur DD.Hincri ri . Qui contendunt defenfionem hanc
minibus exceptis locum non habere ; vt neceſſariam , quam vocantdefenſoriam
patet decrimine falfil. vbi falfi C.ad leg .. negaciuæ probationem ;velloquuntur de
Cornel:defall.tenenthoc Bald.in.c. 1.in detenfone in genere, vel tantum de de
titu.quibus mod :feud.amit. ex d.glof.in fenfione iuris pofitiui.-verouismodo lo
fticuti de publ.iudic.in princ.Purpurar.in quantur , vitium eftin corocinarione &
republ.l. cdita. numero 54: C.de edend . D captio :hoc vt liquido appareat, fuppono ,
Cephal.confil.304. numero 11-siRimin. ve veriffimuin exaurea Balde doctrina ,
lun.cool.18.fub numer.72. Farinac.que : defenſionem iudicialem effe tripliocmy
ftio.1 numero 13. & alij fupra citati veif. voam jurisnaturalis,aliam iurilgentium ,,
illis enim aſſentior. Erde crimine lælæ tertiam iurispoſitiuileu, quod in idem te
Maieftatis humanæ ,extrauagan.ad repri cidit,duplicem vnam iuris diuinijalteram
mendum ,ibi,fuper dicto crimine , & ibi iuris humani; & illam quæ iuris diuinielt ,
Bartholom . Lein Gigasport Salice. & ttunaturalis autgentium ,à nullo Putett
Præpofi.indticu.qualiter in crimin . lælæ pum ſeu hominum tolli pofle ; quæ ius
Maicfta.proced.quæſt.1o.Decian.conf .. humani eft feu pofitiui,ab illis tolliposle
18.num.72.lib.1 . & inde ducto argumen qui hoc iure funt fuperiores ac potiores. 1
to ,de crimine læſie Maieftatis diuinæ , ve E Hæc fuſe Bald .tractar.de ftatutis à oume.
eft hærefis, Ang.in Ausbient. Quomodo 75.Mediccstrac.de fortuitiscaſibus quç
oportet Epifc.s final.& Angelus Aretin ition.S.à nurr ... Zanchinus Hugolin.tra .
in prax.d.verfi. hæceft quædain inquif de hær.in princ. & ficconcilianda pugna
tio. Vnde ad criment Magiæ valida eft: DD . negantium defenſionem'tcis adimi
conſequentia, quodrariffime careti hæ- poſle & aientium idnonnunquam Ptini
refi,aut Apoftalia; & ipfa quoque crimen cipi licere. ?
eft fuccefliuum ; & ideo loleinnitas ex Hoopofito , quod commune ac cera
preſſionistemporis , & loci in co non exi . tum eft rota diffentientium ratio in hoc
gitur ,ne quoadmenkem quidemawan - Syllogiſmo concluditut. J. Till
Rrip
 Prop Liber Quintus. 623
A quodmihifufficit, contendo iudices ſu
Reis.non eft tollenda defenfio: premos , quiauctoritate Principisiudi
Sed probatio negaliua defenfio: icant, cuncpoſſe iurispoſitiui defenfiones
Erge reis solli non poteft. adimere, quando friuolę funt,tales autem
cenſeri, quando tankuin videntur -vciles
ET SVBD VNT. protelando iudicio ,necam.cito lis ad exi
turnperducaturnec ad ſunimam , feu li
Tollererur autem denunciaris negatiak berationem reoſunt profuturæ . Huiuſ
probalio , fanon eſſet neceſaria expreſfio modi, quæ.Leuin non reuelarent,defen
loci , temporis in denunciatione ifta : fiones poffe iudicem tollere,traditum ab
Ergo non licet illas circumftantias o Alex.Burfato , & Boflio ,leges apud Farin .
mittere:o fi fintomiſſa,nulliuspretijfu- B d.quæſt.39.num.77..& 78.num.vero 79.
türa denunciario. non reprehendit hanc illorum fentétiam ;
fed quodijdem iudicibus ad deceptioné
Refpondeo,vel nihilconcluderecontra reorum viam aperirent, dicendoreum
nos vniuerfam argumentationem , vel interrogatun debere exprimere qua de
falfam efle maiorem , & falſum.concludi fenfione vti vellet :vtfic iudex.puſtea hoc
ex vna præmiſſarurn falſa. Nihil conclu prætextu exprimentem eluderet; ideft,
dit , fi maioreft particularis, idem , quod , quod merito reprehendic.Etenim vir pru
Quedam defenfionon eſt tollenda : tunc dens doctuſque ignorare minime potuit,
enim negaretur probacio negatiua efle defenſiones , quæreo non forent vtiles ,
illa.quæ non fittollenda , ſedaliqua alia:: effe.friuolas &proinde iudici non curan
& fic nihil in propofito concluderetur . Çdas. Vitalis.de Camban.tract.de clauſulis
Falla autem foretmaior ſigt yniuerſalis , num.3.verf.nil nouari, ex l.vlc.de procu
ſignificans, quod.Nulla defenſores totli rat. Hanc vero defenſionem , quam ad
pofii. Naindetenſionesiutis pofitiui ex uerfarijscontendunt tolli non polle ,de
cauſatollipoflunt , & friuolæ omnes colli hoc friuolarum numero probatur;primo
debent . quia cum negatiua, quæ non caditfub cé
Si res ponderantde maiorem reftrin Sum fitplane:improbabilis , adeo , vered
gere, ad omaes quælunt iuris diuini , ſeu dat teftem de fallo fufpectum ,Curtius de
naturalis, aut gentium ,tuncnegatur talis teſtibus num.53.Herculanıract.de nega
yetle ifta probatio negaciuæ : quia eft iuris tiua probandanume.1 24.ad feq.nosautē
mere pofitiui,pertinet enim ad modum hic verfemurin probatione intuita , con
defenfionis qui eft huius iuris, licetápla . D tra quain negatiua non adinittiur, niſ fit
defenfio fccundum fe fit iuris diuini,ideo - loco, & tempore coarctata : ( Sic ex Baldo
receptum ,eft axioma ,modum defenfio Calonus tract.demaletic.cap.6 num.6 .)
nis, non modo per Principem ,fed per ſta Quia non poteft talis negatiua probari ,
tuta quoque civitatum tolli poffe, Bald . & niti per contrariam intuit m probantcm
Medices ſupra Barbat.tractat.de Cardin , affirnatiue. quod illo ternpore in alio tali
legito à latere pac2.quæft.4. nu.3.Quin velloco illampecon.im viderint:Sic Her
Lilianus Mendoz.tract.de inhibit. quæft. culan.fup.num.152.154 & 246.cuin ſeq.
71.num . : 0. & Redoanus tract de ſpolijs inde confequitur in caſu chorearum , &
Eccle.quxſt.13.num 10. & multis Fari .conuentus , in quo plerique inculpantes ,
nacius,quæft.39.num.23 .in fin . &quod nec loco nec tempore fuain denúciatio
ordinaria etiain poreſtatein criminalibus E nemcoarctarunt,non poſle probabilem ,
exiufta caufa infamet juris poſitiui defen efle iftain negativæ contrariæ probatio
Sio à iudicibus tolli poffit regulariter & id nem , quando denunciantes ſunt mortui,
fæpe factum doccnt non pauci , Farinac . & proindenon poflunuillas circumftátias
vbi fup.num.24. & 144.& numer.102. & addere, quibus contradicens negatiuas ,
107.Franc viuius vol.2.coinın . opinion . per contrariascircunstantias ftabiliatur .
opinione 717.Menchala capit. 36.Illuftr. Deinde verfemur in crimine fucceffiuo ,
4. & cum afflictio Bajardus addit.ad Cla in quo non ſequitur. Petrus tali die non
ruin d.§.fin.quæft.19.numer.s4. qua de interfuit choreæ ;ergo nec alijs dicbus:nā
re nihil affirmo , vel disputo , id tantum depofitio Petrus interfuit choreis gene
SC 4 1a
 624 Diſquiſitionum Magicarum
ralior, eſtinculatis quam vt poſſittem- A fi probatio ifta negatiuæ in hoc cafu ad
pore , hoc vel illo coarctari: nec contra mitteretur, & complices de choreisſem
rium magisvidetur probari, quam fide per in denunciatione , ad locum & tem
hærefi acculatus, quia concionibus incer pus coarctarentur,idque vt ſubſtantialce
elle viſus fuit , probet le non eſſe hæreti denunciationi neceſſarium iudicetur: fere
cum ,quia tali,velcali die ad hæreticorum omnem aditum obftrui quæfitoribus, ad
concionem non acceſſerit;fierienim po veritatem inueniendam . Nam vix vlli
teit quod alio tempore acceſſerit. Vide complicespotetunc fatis cerro illas circú
Menoch.d.confi.ioo . numer.92 . Tertio ftancias exprimere, & probare :neque per
in noftro calu , vt contra affirmantem in hoc eo magis iudices de innocentia de
tuitiuain conſideratione digna, ſit negati nunciatorum fient certiores.cacodæmo.
ua indirecta de viſu ,debcat ea huiuſmodi B ni vero fuerit facillimum officijs, & faſci
elle, in qua conſtec de negaciua deponen natorijs præftigijs, quandocunque cicol
tes illi loco ſemper præſentes fuiſfe , & libebit,per deluſos ijs teftes, mancipia fua
vidiffe, & audiuiffe, & fieri non potuifle , torturæ eripere,ad lummam Dei Opcim .
ve viſu , velauditu fallerentur : Colligitur Maxim.iniuriam , ad iuftitiz dedecus , &
ex Malcard.volum.2.de probat.concluſ. cocius humani gencris exitium .
1091.numer.9.) Quia neceſſarium ,eft vt
cx negatiuæ indirectx probacione non QV AE STIO X
Lufpicio tantum ,ſed ſcientia gignatur , vt
per illam affirmatiua directa de viſu eli Anin hoc crimine , vel alijs exceptis , ito
datur:canta vero certitudo , in præſenti ne Ates fingulares in circumftantijs, duns
gotio nullo modo poceft haberi. Nam C modo concordent ineffe &tu ,fubftantia,
Itrigiportia , & conuenticula lamiarum o fine, admitrantur', an buiufmodi
fiuntnocturnotempore,cum familia to teftes fingulares, quando pluresfúne fa
& atque adeo mariti in lecto iacentes co clantindicium ,ad torturam ?
dem , demonis ſæpe numero arte acope ,
foinno profundiffimo , & morti fimillimo Væ funt quæftionis partes: ad quae
compoliti tenentur,quo ergo pacto tales
dorinicantij de viſu poteruntteftari, & ſententias, adeo hac in materia fidei,quá
dicerc ſe roca illa nočte vigilaſſe ? caſu id merentur teftes fingulares, elle varias, vt
vix poteft accidere :ex curioſitate , nun vix ſit operæ pretium eas recenſere, lega
quin , nil præcedat ſuſpicio , quam hic tur , Anton .Gabrielius lib.I.common.opi.
aduerfarij abnuunt,fifacerentur,hæc ipfa D citul.de tefta.concluf.2. & lof.Maſcard.d.
foret proindicio nouo iudici haud afper volum.z.conclur.856.Goctus de teft.par.
nando.Quarto ſolenic lamie ,cum exeunt 7.tit.de forma in telt.exam . obſeruat. nu .
adconuentus domum fuam faſcinationi 132.Simanca.Cath.inftic.cit.64.num . 6
bus iinplere, &vicarium dæmonem do & ſcq.
miin mariti thalamo ſupponcre loco luo ; Suppono quod omnes concedunt,te
quod mulcis exeinplis confirmant Bin ſtem (ingularem dici duobus modis, pri
feldius, & Remigius, & alij, & non infre mo ſtricte , proprie ,ac abſolutecum quo
quens,eſſe conſtat:quod li ipfi nonnum ad eundem actum , & perfonam nullus
quam domi remancant,compareantin , aliusteftis cócurrit quoadcffcctum , fub
conuentu per ſubſtitucum ,vtfaciebat Do ftantiam , & finem ,vt pote quia quod alij
ctor Fleatenicis conſiliarius Treuericus, E deponant non ſubordinatur, ad id quod 1
& propterea conſequeretur,ego illam ta alter depoſuit, fcu tendit ad alium effectu,
li nocte vidi domi fua :ergo non fic viſa & finen . Secundo l: xius , & minus pro
inchoreis : Immo potius quain choreis prie, & ſecundum quid vocari fingularé,
viſa in ſubſtituto ,feu repræſentata ; meri quia alijnon conueniunt,cum co in qui
to iudex colligit , ſed ad torturam debcre buſdam circumftantijs,tamen conueniüt
procedere,nec negaciuas probationesta in ſubſtancia criminis, & tendunt. ad eun
les ſibi expectandas:cum non confter in dem effectum , & finem probandum .
nocentes vllos follere repræſentari. Quoad priñi gencris fingularitatem
Equidem babco pro manifeſto ; quod probabiliormihi videturfententia ,adcó .
dem
 Liber Quintus.
derindtionem illosno ſufficcrc , ad :pro .
bandum crimen aliquod in ſpecic , vt vn
muin homicidium , vnumraprum , item
aliqucm fuifle in ifto conuentu , & c. juxta
Clarum , fin.q : 53.fub nu . 18. Felin.in c .
licet 2. col.s.de teſt. Gigan. decrim .læſze
maieſt.cit.quomodo , & per quosquęk.S.
Minfi.cent.z.obſeru.76 .Valdequoque
probabile cst , nec in crimine ingenere
probando iHos admittendos in ordine ad
condemnationem : quia hanceſſe com
munem multi cenfent , & defendācpoft
Salic. inlitelium numero 16.C. decek .
loann.de Amicis , & alios apud Clar . &
Pegnamſup.in verf.ego quantam . verbi
gratia fi deponant aliquem ,eſſe wurariú ,
hæreticum , & c. Er quod iftam fingulari
tatem ſtrictam , & quoad omnia xdem
cenſeo quoad torturam .
De tettibus vero ſecundi generis , in
uenio controverti quoad condemnatio
aem , & cflc quiAcgentiftos ſufficere e
uam in exceptis, & atrociffimis:quod vo
luerunt multi citati, & probati a Claro , &
Pegna ſupr.Ego tamen ſequor contrariz
ſentenciædefenſores , nempein crimini
bus huiufmodi quæ funt iterabilia , teftes
de diucrfis a & ibus deponences , quiad
idem crimen probandum tendunt habe
ti pro fingularibus,nó vt obftet ſed ve ac
cumulent, & inuiccm iuucnc & ideo non
eſſe repellendos prætextufingularitatis
iftiusimpropriæ , hoc voluarin orimine
per duellionis, & hårelis , & proinde Ma-
giæ quoque argu.l. qui fententiam C.de
Penic Doctores plures contrarijs , vc la
cob.Butrigarius in l. Arriani C.dehæret.
Salic.inl.quicunque C.eod .Ioan Anan.
incl.eciam eod.nu.7.Corn.conf.9z.nu.
42.11.l.conf.34 col.i.conf.247.col.6.li. 2 .
Horin.Iun.con - 99.li.2.Marfi.col.1. Ay
moa.conf.73.num 72.conf.78.numer.6.
conſ. 267.nu.3 . & de antiq.tempo. in 4.p.
nu.157. Rimin.lun. latiſſime conf.7. per
fotum.Item ,Pet.Anchar.col.277. in dub .
2.Boſſ.in tit.de crim . lęſä Muicit.nu. 117 .
Gigasin tract.deeo.vbi fupr.quęlt 8.Im
mo , & in crimine impudicitiæ ,quod non
eft exceptuin ,idem volunt,Bald.cóf.207.
vol.4. Alexand.conf.13.col. vlt. in 7. Al
ban.conf.25.Zazius conf.11.nume.15.li.
2.Bertazzolconſ.20.nume.16 . & multos
accumulans Io.Maria Monticella. dete ,
ſtibusci.impugnatioteftis quia vniuscol .
625
A S. Ratio eft,quia Iudex ex qualitate perſo
narum , & fačtipoteft; li videatur,ccitibus
fingularibus credere.li.z.S.cu magis D.de
toftibusprobationosenim iudicum caufa:
fiunt.l.quingenta D.de probat ideo ab iu
dicum arbitrio dependec quæ fufficiant,
quæ non , vt ijsfidem denc,velriegér,Ca
tren.inl. Lucius.de his qui noc.infam . &
in l.admonedi D.deiureiur.Seuer.ibi fol.
jocol.2.Marzell.conf.z.num.7 . & in lib .
1 :5.li quis vltro.num 40.D.dc q.Socinus
B lun.conf.32.num.io. & conf. 10. & col.
4.lib.z.Blancus.de iud.num.367. Boffius
cod.cit.num.23.Rimin Iun.d.conf.7. nu.
15.Gabriekdeteftibusconcl.2. limit -2. Si
ergo hçc procedunt in ordine ad conde .
Rationem quoad pęnanu Taltem extraor
dinariam vi bene Couar.lib.z.refol.ca.3.
nu.3 . & Simancas duit.64.nu.75.Quanto
magis hoc tenendum ,dehis ſecundi ge
neris teftibus in ordine ad torturam , per
text. & ibi.DD. in l.qui ſententiam D.de
C Pen.Grammat. decil.34.nu. 30. poft Alc
xand. & alios quos refertitei Gigasdic.
titul.quomodo, & per quos 9.25 .Bertaz
zol.conf.213.num.7 . & 8.Quia teftes re
iecti ,co quod non fufficiant ad condem
nationem , ſolentfufficere ad torturam ,
Bart.in l.1.5.9.D.de q . cum aliis quos re
fert Gramın . fup.num.si.Quando depo
nunt deipfo facto, aut de indicijs propin
. quis,& non remotis à facto :nam , & re
moris > non admittuntur nifi forteomni
D exceptione maiores . Sic poft alios Ri.
min.lun.conf.361.num.zi. & 33. & Fa
rinac.d . 37.num.18. & 19. & quæft. JG .
huim -73. & feq.
Sic igiturconclufio, qur vtrique quęli Conel.
co reſpondetur. Sitefies ineffectu ,in fine, b
infpecie hoc eſt inſnbſtantia criminis con
seniani, plures finis hac in re fide di
gni admittentur , cofidem faciant ad ror
turam in hoc noſtro crimine. Cenent Ma
(card.d.volum . 2. concluf. 856. Binstel.d.
E memb.2.concluf.6.dub.i.probatur, quia
de crimine hçrefis , quod in co teſtes quo
ad locum , & tempusſingulares , ſed do
eadem fpern hærefisdeponentesrecipia
tur docet Simanc. vbi fup. Nonne ſage in
diuerſis locis , & diuerfis temporibus con
ueniunt ? quare non magis ,locus, eſt de
fubſtancia criminis huius quam de ſub
ftantia hærefeos.
QVAE .
626 Diſquiſitionum Magicarum
.24
QV Æ STIO X I.
An indenunciarione plurium requiratur
quod quiliber feceru.cont.fionem in
tormentis: vel virum hac 10-1
lum procedat in denun .
nunciatione vnius?
Ræmittam quod certum videcur
P Regulare, eft teftibus criminofis, &
infumibus infamia iuris (calesauren (unt B gafle Binsfeldium ,quamego affitmarine
qui conuicti, & qui defe ipfis cófelli,hoc
eft focijcriminis non credinih in tormé
tis.l.quoties C.de quait.h. ob .carmen . 9.
fiea conditio . D.teft.9.6i-veroignoti.in
Authent.co . Specul.in tit . de tefte S.x.nu. rit, debui enim & açbitror voluiſcribere ,
28 Barth.in l.cunctos.populos C.deſum ,
Trinit.num.1 2.Bald num . 15.Alberi.nu.
34.Salic.num . 18.13 .in l.lectu.num.67.
& in 2:46 . Fulgor conf.173.in cauſa ,co
lum.i.port-Oldrad.fic etiam Arecin.in c .
I.num.4.de accul.z.Ruin.conf.146.col.C per ſequentia i explicandum , & quiin
J. & coni.1.47.li.s. Arnon-lolilog.6o.Mac
Gl.in diligenter nume.62. & in 1.1.5 DI
lius num.S.D.de quæit & conf.78.nuri ,
is.conſ.109.num 13.conſ.130.num.40 .
Grammat.conf.70 .num . 10.Blincub.r.l.
de indic.num.381.Boffius cod.ti nu:1 si.
Clarus5.fin.quxft.31.nuin.Iz vbi docet
fic feruari in Prætorijs Medidani. idem
cenfent Rolandus à valle conl.; I. nune,
37. & conf.73.num.22 .Menoch.de arbit.
Cal.474.ſub num.49. Vinc.Onded.conf. D
jo num.16 .Mafcar.concl.1317. nu.38.
& Binsfeld.D ,membr.2.conclul.s . vert
circa hanc concl.quoadinfames , addu
Stis plurimis Firin.quæft.43.num.132. &
quæft.56 . & bum.5 .& 57.
Quare requiri Specialitcr, vt reus in tor
cura nominet; & liextra toituram nomi
nalierit , ſpecialitestorqueri debere non
confirmatione nominationis , vr docent
Clarus.quæft.41.verſ.cæterum fireus,&
Farinacius,d'9.4 ; 1um.136.d nume.56 . E
quia tortus præluiniturdicere veritatem ,
glosl.in l.edictum D.de quæft. Alberi.ibi.
num.2 mulci apud Farinac.quæft.43.nu.
is. & hxc procedere etiam , vbiplurcs
ſunt nominatores volüt DD . Patauini in
fuo con co quod certum fit vnius folius
nominationein non ſufficere , ad tortu
ram , & ideo de pluribus,hocidoniſe al
ferere.
CouraDD . Friburgenſes in ſuo Re
{ponto Cenlent hoc.dubio tioncarere : &
fationem qua communis pititur non effe
folidam . quia impedimentum infamist
eft iuris politini,ideo quoad hoc in exce
pris liber fit iudex , & propterea ad infa
iniampurgandan torturain noneſſe ne
celiariam . Et propterea recte à Simanca
dictum comn unis opinionis affertores
finelege,& fine ratione loqui. De Caro
lina quoque conſtitucione verius id ne
libro 5.disquiſitio.lect.3.in fecundo indi
cio fublitt.L.verf.ſed quçdam circa hanc
rem . fateormeillis occalianem reprehe
dendi dedifle,cum ſcripfi, expreſſe requis
ſatis clare ex ea colligi.nam.cum artic.31.
agensde denunciatione lemperaddit, in
queſtione propofita , item in interrogatus
aut tortus. lopponere videtur quæftioné,
Non obſtat, quod ait,in carcere; na hoc
tortura nominat, aut interrogatur ,certo
in carcere nominat , & interrogatur. Sed
quicquid ſit deCarolina:& licet id ex d.c,
jil qui. s.qu.s.non lacis probareturquod
communis vult , quia glof.illum textum
exponit de Spontanca denunciatione ex
tráudiciali, bocet de detractione feu dif
famatione ; tainen alijs adhuc legibus ni
tuntur DD.Doctores opinionis commu
nis defenſores, vt oſtenſum 5. in princ. q .
& quanuiscono.tatur quis textu aperto
tegis tamen fit argumento probabili ex
lege, vele :us rationeid deduxerit ,non eft
dicendus fine legeloqui.immolicet falle
retur in fua deductione,co quod ratio ! e
gisilli non fuffragaretur reuera , & aliorú
intcrprctatio verior foret, in rigore tame,
quiiegen adduxit,eoipfo quod adduxir,
non debet dici fine lege logu.quod com
muni vſu loquendi,de illis vfurpatur , qui
nullam lcgem laudantin dicti fui confir
mationem , & propterea Simancas de
commuiadeo tam grauium DD. fen
tentia putuiflet loqui modeftius . Quid
quod nec congruaratio decft, quam po
Itea dabo .
lilud fateor farisprobabilem , & tutam
eſle ſentenciam negatiuam non requiri;
vt omnes fint quæſtione examinati,lianc
dico fatis probabilem , tum quia non eft
dcftituta luis defenſoribus, vt Simarca
ma
 TUZLiber Quintasei
. I
magnæauthoritatis Epiſcopo , & Docto- A
regalijſque ve Binsfeldio , d.conclufis qui
putat ſufficere ſi metus tormétorum ad
hibeatur , & recepta eft praxi Curiarum
Francię teftibus Challaneoad coluerum
Burgund.rub. 1.5.5.verfi Al'arbitraigedir
iuge.numero. 14. & Claro d.quæſtio 2.1 .
numero, 11.qui addithacin reloci con
fuetudinem ſequendam , quod eft venr
fimum .
5 Ideo cenſeo vbi conſuetudo circa hoc
concl. exftat ab eo iudicibus non recedendum : B :licer agerecur etiam canonico iure illam
9 vbiconfuetudonon exftat , poffejuditem
» futa conſcientia viramuis quoad plures,
js pariem ſequi: quia (vc aliasdixi)probatia
» num valor , fidesarbitrio iudicis eft
» fubiecta.vide Menoch.de arb.iud:libr.z .
» Cent..cal.go.Binsfeld.d.concl.s.verf.hic
libet pro noftra materia .
Hoc tamen arbitrium fic moderan
dum ,ut pro perſonarü qualitate , crimi
num , alijscircumftantijs modo minus
non loriis credat's ordinarie quoquerene- C fibus.abb.Felin .& Deciusin capit.quo
tur plus corris.credere , quam ſpontaneis :
immoniſi utgrant illum circumftantia ,
non facile ficredulus nuntinationibus fpo
t'encorum etiam plurium .: Vrin hac recái
timide loquar me moueriſta ratio, aba
lijs non confiderata . Præfumpcio quod
infamis fponte fua non fit dicturus veri
Carem , in qua præfumptione tundatur
communis opinio ) licet fic iuris diuini
finam hociurede nullo pręfumitur quod
in re , maxime graui mendacium fit di 1 Duennas regul.31silmcl. & Boyck in d..
cturus ) eft tamen pluſquam juris poſitii
Uly:vt pote orta ex naturali quodam inftin
ctu hominibus cunctis communis ,quod
matinifimalo coactiofficium fuum non
faciant, vel iuftitiæ faueant, & ideo quali
eft iurisgentium . Attamen quin ex eo
dem iure gentium videtur manare alia
quoque præfumptio , quod in fimili:ho
minum genere ( verbi gratia in fainiui )
femper plus credendum fit , cæterispari:
bus , duobus vel tribus quam vni: 1E Alex.conf. 1.num.1:1dib.1. & confi.us:
- 1 Priorpreſumptio eft pro com- ;?
moniopitubre,poiterioris
. : 17 pro.comraria quoadı. 7,10
11 plures nomi.
... DHLOR : panties
idco licèt adhuc propendeamt
jis ... in communem atieram
1
tamen non reijcio .....
‫ به‬، . . . . ! ‫في بي‬..
: .
. ‫اول مرة‬
627
it 11x
Q v AE STIO XII.
An mulier poßit effe teftis in crimi..
nalibus ?
Ń ciuilibusetiam grauibus ( v.g.in ma
IMtriinonio ).mulierem cui nihil nifi lexus
obftat ,eſſe teltem integram , & omniex .
ceptionemaiorem tradit Decius , confil.
342.col.z.In criminalibus quoque, ficiui
teftem effe poffe multi cenfent. Decius in
1.feminæ num.34.de reg.iur. Clarus §.fi.
quæft.24.num.3.Farinac. quæft. sg. nu ..
1. item li ex officio de crimine inguira
tur . Vide Farinac.ſup.num.9.Si vero non
inquiratur ex officio , & agạcur'crimina
liter Canonico iure mulicieni repelli con
Itat in criininibus non exceptis, cap.nu
lierem 33. quæft.s. cap.forus Siteftes , &
verf ſignifi glof.in cap.cam literis.de te
niam de testibus.Marſil.conſ.22.nume.I .
conf.59.num.9.conf.101 nume; 8.confi.
130.num.34. Onded. conſ.100.1u1 . 24 .
nificrimen foret huiuſmodi, vi eius veri
tas aliter quain mulieres haberi non pof
fet. Sic poft Marl. Alca .& Decian .Baiar
deis ad Clarum quæft.24 . nume... In ex
ceptisautem admitti illo iure , receptum ,
excap.tanta.de limon.vbi Anan . Aufrer.
Croit. & Neposin tract. de teftibus Petr..
cap.quonion.Alex.conf.11.num.z. cum
alijs apud Faripac.d.q.59.nume. 10. & de
crimine maleficijexprelſe,Bodin.libro 4 :
Dæmon . cap.4 .
De iure guilis & in praxi curiarum fæ
cularium in omnibus criminalibus mu.
Jier fi ( aliud non obftet)rccipitur ad fite
ftimoniucri dicendum l.exeo D.detefti .
bus cap.exéo.rs.quæft.z . glof.ibi. & in :
dicapit.forus final.communem teftatur
- col pen.lib.4.Socin.confi.34.col.2.libr.z .
Bonifac.vital.cit.de teftan en bym.35 . &
-37 . Stephanus Aufrer.cractari de teltbus
num :69. Neposibid.numero.66.Crottus
ibid.rubrin cauf.criminal.quiceftam ad
- mitt.num.49.Gigas vbifupra.quomodo
per quos quæſt 6.Clarus Sfin.quatt . 24.
num.z:Farinacd.loco num. 17.de Italia.
etiam in Ditionibus Ecclefiæ hanc pra
Xinu .
 Difquifitionum Magicarum
zim obtincre teftantur.Alex.conf 24 VO- A club.6.dubio . 2.verfic.feptimum illatina,
lum.2 .Grammat.conf. 12.nu.7 . Baiard . & me ipſum d.lib.š. ſect.z.verf.fecundú
addition.ad Clarum quæft.21. nuin . 20. indicitrin .rationein hanc adferunt: visi
& ad quætt.24.num . 3.de Franciæ praxi teftimonium plus ponderis habet , quam
fatis locuples tcftis , quia dc fideicenon fæminæob fexus fragilitatem :at duorum
agitur eft præfatusBodinus virorum fociorum desunciatio requiri
Hæcindubitata de pluribus feminisco tur, vt aduerſus denunciatam perfonam
plicibus;nam fi vnica effer,ſociam crimi ad queſtiones procedi policeigicur dua
Nis à nominatione repellendam putare. sum feminarum nominationes ad hoc
quia tunc præter ſexuin alium patitur de non fufficiunt,fed plurium requiruntur,
fećtum , nempe infamiæ ; infamien vero Negari non poteft, quin hæc fentétia ,
mulieremaueisi non docemur , l. quite- B & tutior ſit& rationi, inaxiine conſenta
ftamento,si :nulier D. de teftam.vbi Bar nca , li camen judex fibi.cenſeret ad tortu
thol. & Linol.vel quia finulpauper, & vi ram deueniendum non aufim factú da
Jis.Dec.confik 310.num.s..Loan.de Ami mnate :propter axioma præfa , & quiz
cis.conf.87.num.8 . & 9.Pariſ.confil.1526 DD . Patauini abfolute allerunt, ex teita ,
aum.17.in lib.4.Graminat.conf.26. ny . tiene duarum mulierum ,quibusfolusfe
23. & conf.ss.num.10.Roland.conſ..24 . xus obftat , iufte ad torturum procedi
num.64. & feqq. lib.1. Bermzzol.confi. polle .
3.num.6.Ondedi.conf.100.numero - 1-8. Adme quodacrinet , fiprobabiliter tam
& multo magis fi foret minonannis vi les duæ denuncient , cum bonis circum
ginti. arg.l. in teftimonium . D. de teftib . Itantijs maxime ſcientiæ caufa , & non
Alex.confil.64.column ...num . 1.Bertazz . C fint contraria virorumschiopla , quæ
confil.z.nu.n.g. Dixi,fi vnica effet :nam femper pluris facienda , non vereece hoc
pumerus alios dcfectus poteft fupplere . fequendum dicere.Quod Givici vniuste
upradqui.. ftimonium adeffet , non dubitarein cum
co vniusmulieris bene munitam circu
QV AE STIO XIII . Itantijs rcquifitis nominationem admir
cere ad torturam cantun . Solarum ctiam
An ad confeffionem duarummuliaruna trium feminarum complicum denuncia
grocedi poffit,five ad torturats tionem ad eandem fufficere pofle céfeo .
fixe ad condemna Nectameri propterea pugno cum uadis
tionem ris d..verf.fecundum : illic enim nolurtra
D dere quid in rigore iudici permiflum fit ,
Vm omnestateantur, & ratiomaio ſed exempli gratia numerum expreffi,cu
Aris quo,velſcrupulofillimuswdex , queat.ch
ad
condemnationem , quam ad torturam , fe fecurus.
& non quæcumque adiftam fufficiunt, Ad condemnationem sullivnquam
- ecian : adrillam fufficere ; funcifta duo di fim author ex duarum tantuni muliercui
fpicienda . larum nominatione procedere, nifi præ
De torturafint quiabloliste negent, & terea adeſent alia fufficientia adminicu
temper volunt àtribus, vel qualiter pro la : & hoc non fufficers docenu muls , ve
denunciantium qualitatc factam nomis Decius in l.fæminz Au.3f.de reg.iur.Ri.
pationem , vtpoflit torqueri denunciata . minal. lun.confil.297.num .s. poft Gan
Sic DD.Friburgenſes , quibus obftat,axio . E din & alios Farinac.9. - 9.num.26 . & 27
matories ab illisreceptum : queprobatio quicuin Riminal.concludit adcondem
: pes fufficiancid totumia iudicis arbimia , nationein pænæ ordinariæ ingriminalib
dependere . poterit ergo,quandoiudica buscriminaliter in cacatis ,ace tres qui
bit , fe duarum denominatione , propted dein foeminasfufficere :quodretulit,nec
circumftantiasperfonarum , & c.facisveri Riccit Baiardusad d.q.24. num.7. Ratio
fimilesprobationeshabcre adcorquen eft ,quia fæminæ incriminalibusnon ha
dum procedere . bentur pro integris perſonis, & minoris
Probanttaméauctoritate,&ratione , fidei ſunt quam .via , vrpore.no omniex
auctoreslaudana.D.Binsfeldiamed.com ceptionemaioresdc.focus.Alex.confil .
IL
 Liber Quintus.
Ir.num.1n.l...Cæpola in caim.conf.32. A
num.2.Socin.conf.34. colu.2.lib.3. Ay
mon conf.99.num.y.Anton .Gomez.ro .
mo 3.refolut.C. ! 2.num .20. idco nume
Fus Willis ſupplec fidem . Innoc.in c.cum
funcius detelt. Petrus Ancharan.libr. 3 .
quæſt.st. num.38 . & multo citansBint
feld.d.concl.6.in final. & Farinac.drum .
e comelangue basilicas no euica
cft huius fexus, iuxta illud quodCiceroni
tribuitur .
Crede ratem ventis animam necrede B fil.in l.de minore num.11.D.de quxſt. &
paellis.
Namque ek feminca mrtior aura fide .
Quid lcuius pluma?puluis: quid pulue
rei ventus .
ago Quid vento ? mulier : quid mulierc ?
nihil .
QV AE STIO XIV .
An denunciationcs feminarum tum ma
815 fidem faciant , quando non ad
Sune teftimonia virorum in
contrariune
Vibuſdam videtur non videri earů
O fidem imgis,augeni, quandoquida
mujerum conditio fpcctanda fit.l...tu
magis, & $ .qux argumenta D.de telt A
Jij vero ,proafirmaciua adco exſerte fcri
bút,vt negentdevidere quid obftet. Quia
quod in 13 quzſtionis reſponlionc dictů
denunciationibus fæminarum plurium , D Specul. & ibi loan.Andr.d.loco.lal.inli.
neirpe trii ,vel quatuorin ordine ad cor
turain credi : id intelligendum , finihilil
lis præter lexumobrii; obftu autemillis
præter fexum inultum per omncm mo
dum ,fiin contrarium (int indicia ,prçfum
priones,autteftimonia fiue virorum fiue
fæminarum : adeo vt ficfleni vel viri, vel
fæminæ , à quibus probabiliter exculpare
Lur denunciatus: nec fex quidem feminis
vnam.complicem denunciantibus,in or
dine ad torturam credendum fit . Igitur E Alber.Florian . & lacobio.à Sancto Geor
plus fidei obtina , nullis viris contrarium
teftantibus.
Quid fi dicimus , fecundum fe intrin
fece ,& itenfiue fidem tum non augeri:
led ab extrinfeco tantum , & cxtenſive ,
quuenus omni obſtaculo remoto ratio
naturalis dictat , plus credendum femi
mishoc caſu ?
--
Q.V AE STIO xv.
Anplurium minorennium denuncia
sio facia, indicium adier
thram
Otandum primo non poffe minds
nuibus teftificari nis finteius ætatis , viiã
aliquomodo poffinttorqueri,iuxta Mar
Carer ,in praxi crimin . Notandum 2.mi
norenniuin varios eſle gradus ætatis: ná
nomen porrigitur vfque ad annum 25 .
Dico primominorennis,quihabet an
num aratis vicefimum , in Criminalibus
omnibus, fi teftis idonews.argum . à con
trario l.in teftinonium D.de teſt.tenent
glof.in l. indiſti D. cod .Spec. & ibi loan .
And.rit. de teftib .5.nu . 34. communem ,
& practicatam fe , & qui contradixere
C in aduertenterlocutus,ſcribitFarin.q.58.
um.19.& 21 .
Dico ſecundo fifi minor viginti an . Concl.s.
nis ,fed iam eft pubes , Juni varia do &to
rum fentennia .
Pruna eft,talem non effe idoneum te
ftein in criminalibus , nifi in defectum a
liorumteftium ,quando ex natura reijalij
teftes haberi non poffunt , fecus fi ex ac
cidēci fiat, quod alij nequeanthaberi. Sic
poft Hoft & Bild Alex.confil. 64. nu.i.
C.defum . Trin.num.so. & in l.fin.C. de
indigo.Marfil.confil.in.num . 5. & conf.
162.num.5 . & conf. 127.num.9. & multi
alijrelati a Farinac.d.q.59.num.10.Secú .
da ſententia tuit Guidonisde Suzaria hoc
verumn cſłe in accuſatore producente,no
vero quando iudex ex officio procedit
præfertim in defectum probationum :
tunc enim poffe iudicem pubcrum mino
rennium teltimonia recipere, feqq. laanic
gio in d . 1. in teftimonii Angelus de Are
to in verb.comparuerunt num.13. Mar
Gliol,de minore D.de quæft.numer.24.
Blancus deindic.nu.349.& alij apud Fa
cinac, ſupra numer.37.hæc ſententia eſt
verior, & receptior, quo ad crimina non concl. 2 .
excepta.nam in criminibus exceptis atro
cibus,& occulcis ( quale eft noftrum ) quá
do deſunt alia indicia.indiſtinctc verum
puto
 630 Diſquiſitionum Magicarum
puto quod puberum teſtimonia recipian A torqueri poterunt; ad denyinciandung
tur ad torturam . quia tunc in his eorum in criminibus exceptisrecipi.
perſona habetur pro integra ,& omni ex Quiod torqueri poffint virga, ferula,vel
ceptione maiore, eft praxirecepta ſenten tormento Sibyllorum id docet Farinac.
cialurin tuérur ex d.l. de minore in prin . 9.41.num .16. quod hoc à iudicis arbitrio
Alberi.in d.l.in reftimonium . Iar.inl. fin . pendeat,Clarusd q.24.num . 16. Brun.de
col.vlt.C.deindign .Gigas vbi fup.q.12. iudic . & tort.p.2.9.4.num . 16.Capric.de
& alijapud Farinac.ſupra numer. 22. 23. ciſ.130.num.ss.quod poſſint recipi a vo
& č 34 . luor, Bart. & Marfil.ind.l.de Miñore D.
с Si vero non fine puberes , fed pubertati de 9.gl.in d.l.inutiCrottus tract.de teſti
Cond . 3. proximi , tunc licet excludantur in alijs , bus tit. in cauſis crimin , qui teftes adinit.
» admittuntur tamen in criminibus exce- B num.72 .& ibiMoncada in addic.lit.Y . &
u pris. ) Pubertati proximi fint necne , id nyin.70 . & Alberic.de teftam , rubr.quan
» pendet à iudicis arbitrio quia non idem do teſtesrefellantur rat. defect perſonæ
omnibus eſtterminuspubertatis, nec ea, nu . 20. & Gigas d.q.12.
dem tempeſtivitas. hoc communius' re Si vero nondum inchoarunt annumno e
cipi poft Couarr. Duenas , & alios docer wum , nec torqueri vllo modo,nec admitti Conds
lacob.Menoc.cal. 57.num . 44.de arbitr, unquam poterunt,ad iurandum , aut de
iud.prior pars concluſ.probatur l.3.§.leg. nunciandum ; hoc receptius eſt, ita poft
Iulia & l.in viſtiD.deref.in §. fed nec pu Franc. Marcum . Baiardus ſupra nú. 109.
pillus.l.ex libero 9.1.D.de q.ratio quia im quiad idem allegat Bo ognin. & Foller,
pubes iurare nequit l.qui iuraſle in prin. & Brunum ,ad 9.64. num .67. cum ſequ.
D.de iureiur.& 1.4.D.de in lite iur.nec po © ratio , qui necdum ſatisintelligunt quid
teft torqueri in caput alteriusd.l.ex libero deponant, ideo iuriurando, torturæ , &
$.c.adeo vt eius teftimonium etiam non nominationi detectus naturalis reſiſtic.
apponente parte ,pro nullo fithabendů , Quando minorennis admittirur ad de f
Ang.in 8.1.num.3 . Auth de telt Manſil. ponendum in ordinetorturam , nonfuffi- coach 6
in l.deminore nuin.22.D.de quxſtioni ciet vnius teſtimonium ,fed requiritur fal
bus . Nifi in caſu ,mortis Domini occiG in item duorum. Dehac re fententias refere ,
domo , l. ! Simpuberi D. ad Syllan, autſi nec tamen decidit vtra verior , Bajardus
iudex ex officio fuo dictum impuberis af add.quçit.24.à num . 107. & citat Marfil,
ſumeret, quod licet,propter d.Ş. 1. nega in pract. diligenter nume.8.loquentem
rint Alex.conf.64.1b.1 . & Cagnol.in d . I. ' in numero lingulari: quod fi bene citat.
2.9. item impuberes, contendunt tamen D cenfeo ,impuberi pofituindefinite. Aper
Specula. & loa . Andr.d.tit.de teftam . ver te duos requiruntcommumter. Alberic,
ſic . item excipitur, quod eft impubes nu . in d.teftimoniun : Grammat. con61.45.
34.Bild. Alberi . Florian . & Iacobin . in d.l. nun 21. Moncada ſupra num . 70. iple
iniuft . & ind.l.teftimonium , quorum ſen Matial.infanscolum.penult,verf.etiam
tentia , & in fcholis , & in tribunalibusre illud oictum , D.ad leg. Corn , de ficar . &
ceptior eft, tefte Farn.fupra 10.37, Buur.decif.2.1 qui duo vlrimiſcribunt ſe
Pofterior pars conc,de criminibus ex fic practicaffe , & intclligendi ambo de
ceptis , eft plane communis ,& probatur in tantibus faktem doli capacibus , proba- &
exl.de minore prin.D.deq.vbilare Mar tur , primo concl . quia niinoris teitimo.
fil. Decius autein ,& Cagnol.in l.2.S.item nilin in noſtro propoſito aliquid valet,&
Impp.D.dereg.iur.Gigas d.qu 12. nu.4: E prebat : ergo plurium plus valct, & pro
Schenk de teltbus num . 13.verfic, nili bat , vennmuin ad leiniplenam proba
agatur.Farinac.fupra 9.9.58.numer. 22. tionem :quæ ad torquendum fifficit. De
quod introductum ob criminum horum inde vnios teftimoniuni fi accedat aliud
atrocitatem . & cum ab his iuramentum indicium yaler ad torturam fed accedés
exigi poflet: & deberent,modice tamen , fecundi minorennisteltimonium , noutí
torqueri, Farin.q.41.nu . 102.& 103 . indicium eft.Dicitur in quæft ,ad tortura :
d impuberes ſed maiores nouem annis, quia ' non ſufficere duorum teftio onia
Concl. t , quia iam doli capaces,ſi ludicisanimus, ad condemnationem , licet indicium fi
id fert, cenfuerit fibi eos torquendos; ciant, putandum . Sic præciſe glof.Bald ,
& alij
 Liber Quintus .
& alij in d.l.inviti Specul.& loãnes Andr. A tum prodeft vt teftium defectusſupplea
fupr.Bart.in d.t.de minore.& ind.l.exlib .
8.1. & in l. 2. quo obferuari numur.C .
de jur.cal.Glon.Barth.Bald .Salicer. Ang.
Alex . & Lliol.fin.C.de indign.quod ve
ruim , quoad pænam ordinariam :nam
quoad extraordinariam poffent ſuffice
re, & ficadnutto contrariam fententiam
affirmatiuam , quæ fuit Alberic.in d. I.in
teſtimonium . Marfil. in dd.de minore ,
num.28. & inl.infans nurr . 46. Deſicar.
& in 9.diligenter ſub'num.8i.Grammat. B.
Gonfil.45.numer. 21. Farinac, ſupra pu
mero 33.
QV AESTIO XVI.
An veriſimilhudo denunciationis ab vno
tan um fact & ,fui ſufficiens ami
nisulum , viprocedi ,poſlil,
ad norturam .
& On puto quæſtionem proponi de C
nominante cui duntaxat übitat fin
gularitas quod fitvnus:matn talis, & fi Git
vnus eſt vnus ominimaiorexceptione, &
proinde facit ſem :plenam probationem :
ideo de hoc verifimiliter denunciante ,
non eft dubitandum , cle ſuffiti ns ado
miniculum . Sed quæſtio procedit de fin .
gularicui alijadfuntdefectus, vepote quia
eft minnorennis, infanus, & c .
Porro ficut inuerifimilitudo teſtimo
nij pluriinum detrahit fidei ad vim eius D terminis de vno teſte nó omniexceptio
infringendam . Namvbi teſtantur in ver
rifimilia ,numerus non fupplet fiden ), Fa
rinac..q.62.nu. 320. Malcard.de probat.
concl.1358.num.13.nec iudex debet cre
dere non verifimilia deponentibus,Inno
cent.in c.quia verifimile eft de præſung:
Marlil.inl.1 . .in criminibus.nu:35.D.de
quæft. & in Rep.rub. de probat.nu. 108.
quia quod noneft veriliinile ſpeciel ha
bet fallitatis: adeo ve confeſſio non veriſi
milis non noceatconficenci.arg.tex.inl. È qua ſeu proxima eft , quæ oriturex indl
1.5. Diuus ſeuerus, & in liquis vlro D.
de . Bald. in l.fi quis in hoc genus C.de
Epiſc. & cler.nu 3.Petrus Ancharan . cóſ.
14. colu. 1. Sic è contra magnam vim ha
bet veriſimilitudo', adeo vi potius creda
tur paucioribus verifimilia afferentibus,l.
ob carmen & fi teftes. D. de ieft.c.in no
ftra eft.de teft.Curtius lun.confil. 17.00.
6.Socin.iun.cons.183.num . 1o.lib.zinul
633
tur.Carolus Ruin.conſ.149.14.6.libr.3;
Deci.confil. r8.num 204. lib . 1. Maſcard.
col.544.num.14.Farin.q:47.num.158.8
magnum præftat ad torturam fundame
tum.l.3 .& l.milites. C.de quæſt. non ſe
Cus:ac ea , quæ à communiter accidenti
bus veca ſunt. Marfil.. diligenter.nu.33 .
& in ling...adfin .
Sed ita verifimilirudo : quiiconſide
ratur potillimum ad hoc , vi faciat fidem
. iudici:ininorem vim obtinet,vbicumque
magis reſtricta, & coar &tata legibuselt iu
dicis poteftas.Inde fit, vt in hac quæftio
ne primo diſtinguendum , inter crimina
non excepta, & excepta .
In non exceptis , in quibus criminofi
de focijs non interrogantur, DD.ad l.fin .
C.de accuf . & interrogati fidem non fa
ciút , verilimilicudo denunciaúonis faétæ
ab'vno , nó erit fufficiens adininiculü ad
fortuitam ,ficutde infanibus teftibuscol
ligitur ex doctrina Bildi in l.1.num.5.C.
de fum.Trip . & Caftren.tid .ante fin ..
In exceptis vero , & priuilegiinscrimi
nibus in quibusde ſocijs interrogatio fit ,
& infanzesnon arcencur, poterit tall ve
rifimilis elle nominatio , & tam bene cir
cumikantijs veftita ; vc iudicum qualicer
tun riddati denunciato crimen com
millum : & huiufmodi certitudinem com '
muniter DD. chcunt ad torturam iudici
fufficere.l.Clarum d . 9.4.num.13. & in
ne maiore Menoide arb.ju.qu. 84. 04.4 .
& huc faciunt tradita ab Ozafco Præfide
decif.79. & Burlato cor1.207.vbi fuſe ſcri
bir de hoc arbitrio iudici Concello præ
terori.iuris circa torturam : loc vt pro
babile tenent DD.Patauini.
Quoniam vero ralis ac tanta verifimili
tudo non folent inueniri in indicijremo
tis , ſed in propinquisincitco ficilius hoc
indici faciendum in his quam illis: propin
ciopropinquo , quod eft insurediatum de
licto ,v.g. literisdeipſo delicto conmif
.fo deponere dicens le Movimin cila
claube,in conuentumaleficarúm vidifle .
Renota vero,quę oritur ex indicio ,con ::
iectura, figna & prafumptioner:ó neccf
fario ipli delicto maleficijcobçiente vg.
res verba opera, quæ ſapiuntincantatio
nem , vt quod voluit artem magicam
aliquem
632 Diſquisition
um
aliquem docere , quod damna minatus, A
quod cum maleficijs conuerfatus, & c.In
propinquis ergo indicijs hæc facilius vfu
venit fimpliciter fi iudex fufficientem ve
rifimilitudinem habere le putet:quia pla
rimum in his cius arbitrum pollet, non
anderem condemnare hoc fcientert :
ACC tamen adid lubenter illum hortarer .
Non pugnant ifta cum traditis à melib.s.
Diſquif.Scét. 3. 5 ad torturanı, illic enim
locutus ſum generaliter præfcindendo à
cafu tantæ verifimilitudinis quanta ſuppo B
nitur in crotemate .
QV AE STIO XVII .
Anmalefici denawianies, implici,i
bliamalijs criminibus,faciano
indicium ad sorturam man
aime quando funt
plures
Na hæc quæſtionom , in qua diz c fubdit:Sed quicquid fit de iure veritaseft,
V ſunt opinionescontrariæ , valde pro
babiles. Vna potiusauthoritate nixa te
nencium , altera vero melioribus rationi
bus confirmata . Pluijini renuere, quod
ctiam in criminibus exceptis vt ſuntm.d
l'eficiunt, hæreſis, ſodomnia , & c .)focijcri busnon Giornataci, & fic delicta remarie
minis , qui plurcs defectus patiuntur, v.g.
quia mukis alijs ciiminibus inplicati , e
tiamfi aliter veritas haberi non poflet ,
quam perillos,nec ad torquendum , ncc
ad inquirendum admitti à iudice puſtior. D confuetudine teftarar Clarus, & eam ap
hoctinent Alex.confil. 89.nu.ii & $ 2 .
lib.3.Socin.confit r . Si volum.I.Barbat.
confil.65.vol.4.Mirfil.fing. 118. & con
fil. 101. Gratusconfis 9.volum.2.Gran
mat.conf.38. & 45.nuiner.n . & conf.70 .
numero 8.& volum.43. numero 8.Parif.
eonfil.z.num.8s.volum.f.con il 53 nui
76.vol.4. Gigas de crimin . læſ.maicitat.
titu.Quomodo , per quos quæftion - 7 .
num: 7 . Rolandiconſ 16.gumero 20.con
fil 24. numero 6 .conf 73. numero 24. E de indio.numcro FS6. circa tin ,idom te
27. & 28:libro k. Siluan.confil.81.nume
DO 1.5 Birſat.confi79:kb.1. conf.192. lib.
2.conf.65.conf:70 & conf.275.ib.zce
phal.confil.65.74 . & 204, Ondoon.conf..
100.nu 8.Rimin . Iun.conſ.113.644 . &
471.Iurfin.conf.34.nu.6 ;. Bertaz.conf.z .
num : ; 2. Aymo.conf.6.numer.s4. Nuca
conk 298.num 6.Menochical 474.num .
St.Marchard.cond.136.Aune. 12.813
Magicarum
concl.1317.num.41.& 45.concla: 1359
per totum . & meruo coinmunem vocat
Eman . Zoares in ver, teftis inhabilis nu.
217. Patauini DD . hanc etiain prcbant
nifi cxceffus in numrero deficium fup
plcat:fed plerique allegatoiam non agno
fcum hanc limitacioncm .
Horum DD. fundamenta videntur. I.
quia cortara poreſt ſupplere vnam inha
bilcarcm , & non plures: Secundo non
poffe numero iftum defectum lappleri:
qui quodeft nullum non poteft nume
to ſuppleri : Iric vero iftorum teftimoniu
non modo debilitatum eít , led prorfus
annullatum , quia calcs funtprorlusinha
bilcs. Baiardus ,non bis.argum.coris, fed
tam denía nube ieftium perculſus , vide
ourt adimittere hanc fenitentiam cffe re
riorem iure fcripto , ſed in praxi non te
acri ,nam addit.ad Clari q.23. nu . 128
poftquam DD.mnuluos nominauit & ar
gumenta illa duo prepofuit , harc vert 2
quod conſuetudo feruat, vi omnesteftes
cuni cortura admittanrur , ctiam imille
defcctus paterentiti . Alias raro -ſocijcri
minis dicium fidem faceret. quia pauci
funtfocijcriminis , qui pluribus defecti
rent impunita. Egotan en 31 bitror,quod 1
tales teltes, cum lint magisinfames ina
idri tortura fint afficiédi , ad corum diéta
conualidandum . ] de eadem praxi feux 1
.
probat.quæft.28. ruméro leptimo , & $.
Elum - Aumero quarto ,vbi tamen re qui
rit alicuius adminicu'iacceffionem ,quan
do allegant propriam turpitudineni,nem
pe le fuite ſubornatos:quando vero Cha
bus non loquitur de allegantibus banc
ſuam turpitudinent illic non fcquirit vi
lum aliud adminiculiim , nenumarole :
primo . Quæ eft quoque fen : entia Boffij
decadem conlucidine atteſtantisculo
Aet lofeph...Ludouic ..Decif. Lucerfi.iso
allerens le pluries- ira practicale , quod
liget Bertazz . & Roland.impizoare ten
tariot , tamen fiaii Baiard .falluin numer.
25. ) aicant quicquid volini ila ſervatur ,
& fic vidi,o egoquoque practio2ni.Jean
dem fententiam ionen DD. F burg. cu
feq.camé'distinctione interinina, qus:
funt ordinarie coniuncta , & quafi fubote
diqata ,
 Liber Quintus.
dinarà , & ea quæ ab inuicem plane ſepa- A nihilomnino credatur. naturalis enim ra
rata funt,nech bentconnexionem prio
ris generiseſe célenticum maleficio cri
mina hærclislælæ Maieftatis diuinæ , a
poſtaliæ Sodomiæ ,parricidij,homicidij ,
& c.in his tenent affirmatiuam pofterio
ris ,cummaleficio videri periurium latro
cinium captum ,furtuin , &c. & in his te
nét negatiuam . Quoadpriorares'eſtmul
to'euidentior:idemamen teneo etiá quoad
pofteriora. Nain argumenta huiusaffir
matiuæ probantæque de verifque , &
b DD. pro negatiua'etiam prius membrủ
Conel, impugnant , & æque parum probant de
hisatquc de illis.
Probaturergo conclúſ.noftra affirma'
tiua indiſtincte,primo quia placuit Boſſio '
Claro, Ľudbuico, & Baiardo quiomnes
in fubfellijs, & iudicijs exercitatiffimi. 2..
quia practicatur, vt dicuntijdem ,3.quia
eft, vtiliorreipub!. & iuftitiæ 4.a gumenti
Friburgenfiuin , quæ fúntr. quia lex cri
minolos, & inf: mes ad teſtiinoniuin in C num poterit , nec plures . Si vero ſit iuris
crimnibus excopisferendum adimittens
inter eum , quivno, velplunbuschmini
bus, inuolutus, aut ratione criminum fæ
pius infamis notatus . non diftinguit igi
tur, nec nos diſtinguere debemus. I non
diftinguenus D.derecept.quiarbit. De
inde , quia maleficipiurimis ijſque lor
rendiscriminibus , vt plurimum luat ini
nodati : quod fi alijscriminibus maleficos
teftes carere eller necelle ,nullus vnquam
eſet'teftis idoncus . Tertio crimen ma. Di no,conceditur,id num.non poſſe fupple
leficij non iinpedit , quin teſtis ſocij.con
tra focium teftimonium valeat: ergo nec
alia.leuiora crimina cum maleficio con
iunéta: impedimentum adferre pof
Snr.
Ceterum ( quod' valde notandum )
fundamcntum partis aduerſæ æquiuoco
paralogizat . Nam , priino , quæ poſitiui
iuris funt abſolute , accipit quali eciam
omnis eflentigris . Secundo falfum fupi
en ho podenser lipleriphefe pluras. E
defectus iuris pofitiui . quia præfumptio
Data extortura eft iuris gentiuni:vt & ip:
la tortura in genere ad verum exſculpen
dum ; non a'iure ciuili , fed à gentiuniiure
dcfluxit , licetmodi quæftionum hi , vel
illi fint iuris pofitiui : impedimenta vero
iftorum teftium , mere funt iuris pofitiui,
quoad hoc, vt infami plurium criminum
633
tio folum modo dictat , vt minus creda
turittis ,quam vno tantum crimine irregi ,
tis . Diſtinguendum itaque inter ea , quæ
iiire pofitiuo redduncinhabilem teltem ,
& ciusteftimonium annulant, & ea quæ
iure naturali vel gentium.idfaciút. Prio
ra fic inhabilitant, & annullant, vt adhuc
goflint numero ,vekortura ſuppleri, &
perfici, quando ex numero; aut tortura
jure gentium præſumitur verit militudo.
B Pofteriora vero ſimpliciter , & omnino
licinhabilitant, & annullant,vtneque nu '
mero , nec tortura queantvnquamperfi
ci,vel ſuppleri..probatur diſtinctio ex fimi
lii de reitimonio minorcmnium proxi
morum infantiæ & proximorum puber
Cati fupra quaſtio.r's lamexpedita eftre
fponfio ad argumenta contraria.
Ad 7.- tortura poteft fupplere vnum
defcétum , & non plures, negaturplane..
ram 6 defectus fciurisnaturalis , nec v
pofuiui ordinarie quidem fupplet vnum :
aliquandotomen poterit tam cffe grauis,
voluppleat plures .
Ad 2.quod nullum eft iure pori ":10 ,
non pofle ſuppleri numero ', falfum eft
nam ex praxi, & confuetudine ( vedixi )
fuppletur, & fauor iuftitiæ hoc expofcit ,
ncque in excepusiudex coarctatur adhu
iusiurisregulas. Quod vero nullum ) eft
iuro naturali,fiue primario,fiue fecunda
ri:fed negantur ifto iure hujufmodi denū
ciationcs annullata :ſunt tancu debilitatæ .
QV AE STIO XVIII.
An extraiudicialis reuocarioinfirmerina
dicialem denominarionem adeo VL
non facial ampliusindiciums
ad noriuram ?
al
huc ſub iudice iiseft:quæritur,NOR
tum de extraiudiciali fasta priuſquam
reuseft condemnarus,de hac enim con
ftaceam polus cauſam præbere , vrite
rum torqueatur: receptum eft, fun prii
ma quæftioncmaleficium confeflus lit ,
vel aliqucm denunciaucrit : & nóvult fe
quenti die confeſſionem , vel denuncia
tionéfuam ratificare,dicarque ſe vique
Tai ftio
634 Diſquiſitionum Magicarum
Ationis victum falfa dixiffe : receptum , in- A niſipropter illam prælumptioncm , quod
quam talem abfque nouis indicijsicerum moricas præfumitur non mentiri.Si ma
cquuleo imponi poffe, vt in confeffionc gni facienda ifta præfumptio , valerede
perſeuerer. Lege Simācam , & alios, quos berct ad exculpatione ai fui ipfius : ad
fum fecutus lib.s.Diſquifitio.fect.99.verf. quod iam oftendimus nihil valerele de
quoad iterationemlitt. FF. & ftatuitur in ſe non preſuniverum dicere : nec de
Carolina art. 57. conftatetiam huiuſmo proximo , fuam moriturus aliquid in ter
di relocationem non factam à certo mo tij præiudicium extraindicialxei dicat ,
ri, non elle attendendam , vt benepoft nec enim pro vero habetur l.fi quis in g.fy
Baldum Marl.confil.79.vol.z . & in pract. quismoriens D.ad Sylian Angan I.ma
S.reſtar.num. 16 . & 17 . ter.C de calumniat.Alex.coni. 4.li.3.lala
Dubium potius eftdereuocatione ex- Bind 1.C.cominun.de legat.Ceplial.conf.
traiudiciali poft fententiam mortireode 276.numero 14-Menoch.coni. 9.num .
nunciaram ,puta fictam tempore confef 44.Farinac.q.34.numero 3.poh Bofi.de
indict.num.18..Alciat.seg 3.prælump.4.
fionis vei Euchariſtiæ . Nain tunc elidi
præcedentem alterius nominationem nifi huic afleruoniefficaces adefentcóie
tenenononnullisMarfin d.§. reftai,num . Eturæ , Cuir.cent.con1.70.Crauet.conf.6 .
12.Burfat.conf.201 num.148 . & Farin.q . num.s 3 -Igitur ifta pra un ptio per te val
de leuiscit. miukieni momaniur haud
46.numer.70.Horum DD.pace puto te
multum de anima foliciti, vt quotidianew
nendum
étanti in ipfo contrarium
effe patibul :quia nec rerra
o ,fi nolit,iudex cre experientia docemur ,
dere tenetur, vtoftendam. Secunda opinio eft , fi tuit nada incu
Si vero in via ad fupplicium ,velin ipfo C patio feu nominatio fine vliis adminicu.
fupplicio reuocet confeffionem fuam de lis , hac reuocatione ipforun , denuncia
fe ,conftac rcuocatione contempua omni tioncm planeelidi sfiadost adminiculaw
no adhuc puniendum , ex Carolina artic . non ckdi ,hęc videtur fententia cfle Mar
21.& DD.ve Mafchar.de probatio vol.. fil.in d.S.icitat in fi.Mafcar.libr.3.de pro
conclufio 553.numero 29. Binsfeldiusin bat.conclu .1130.0umero 14.Buiſar.con
17.C.de malefic. & mathemat.queſtione fil.20 1.nuncio 14.lib.2. Rinnaldi lun.
vítima: quia delictum per torturam con conf-420.02m.17.16.4,51hæcfententia
fellum , & ad bancum ratificatum ,cenfe küpponerent, in polichon men bro elide
sur legitimeprobatum . iplam denunciationenigled nanere inte
Quod fi in via vel in patibulo reuocer gra illa adminicula foret eadem cum Fa
denunciationem de aliquo factam in tor Dinacij fententia fupra dun er.73.1cd tunc
fura,& ad ban xiim iuris ratificatain , vel ad propofitum non efici, nan ; hocextra
aliter fierrin patribus illis conſucoit : tunc controuerfiam cft : in dubio noftro ades
quidam volunt adeo elidi denunciatio gitur de lola denunciatione iudieiali prece
nem iudicialem præcedentem ', vt exea icindendo ab adninieulis : & ea oppo
nitur fecundum fe rcuocanoni ( XLILI *
nullo modo reustorqueri poſſit.per text.
in I.D. Marcus D: ad Syllar . tenent etiam diciali. Aliud ergo iupponit ifta fenten
in crimine hærefis, & in criminibus aftal tia : men pe quod ifta adminicula morado
Ginij, veneni , & aliis occulus.Marfi.conf liter fc cum denunciatione concuren
109.num.; 1.& in pract in 9. reftat ad fin . doiniliaminfluant , vt ean reddant-lon
poft lſerniam.Grammat.decif.36.nu.di. ge validiori in , & fficaciorem ad per
V010.3.num.15.volo 1.nume.17 .Decian . E ſuadendum , quam per fe fola foret,quod
conſ.i8.nu.i. & fuit Farinac.ſup.nu.73 . & concedo : neque id Farinacius aduenity
banc tutiorem vocát Patauini. ratio , quia & ideoren aulus iuit illi fimpliciter a &
moriens prefumiturnon mentiri , & facit fentin . Igituream , quatentistaretur , fr
indicium innoccatiæ pro reo Bald.confi . adfintalia adminicula , denunciationem :
25.col. 2.vol... non elidi, veriſfimam iudicu : led quam
Aduerte , lector , huic racioni me ex renus vult clidigli non adlinicam nonſe
Binsfeldio iam refpondiffe libro..lectus. quor verlamur enim (vt dixi in calu for
aumero s: quæ velim -legas , nunc adco malis con partionis inter denunciatio .
facere indicium innocentiæ gro reonon néiudicialem , & reuocauionen extraiu
dicia .
 Liber Quintus . 635
dicialem , & præfcindimus ab alijs indi- A
cijs, & adminiculis, præfupponentes de QV AE STIO XIX .
nunciationi nullum aliun defectum ac
cidere , quam quod fit reuocata , & con Quande nihil inuenitur de inſtrumentis
Atat denunciationem plurium validam maleficij, an denunciatio plurium per
cffe pofle ad corturam , etiamfi alia deliot hoc elsdatur ,ita , vinon amplius pre
adminicula. Quocirca hæc opinio media beat indicium ad torturam
licet pre ſe ferat çquitatem ,parum tamen
haber foliditatis . Icet inuentio inſtrumentorum fit G
Sit gnum , & efficax argumentumad
mortis, ac denunciatam , reus reuocai de uerfus maleficos, ficut deinonetarijs, &
Concl.
nunciationem fuam : iudici arbirrarium B furibuscertum elt , Hippol. Mar.in l.qui
eft,adhuc credere denuinciauioni , cun falfam Dede fallnumer. 14. & infra De
étisperpenfis ftatuerecur velit ſtare incul cian.in criminal.lib.7.cap.26.nuiner.6 . &
» pasionian exculpationi , veriffima eft dicitconſtitutio Carolina Binsfeld . in l.fi
Jententia tertialeneniium in rigore per hu C. de malefic. & mathemat. Tamen ex
iufmodi reuocationem non tollilegitimam non inuennone non poteft colligi idoneum
denunciarionim argumentum in contrarium , quianon
Hanc tenucrunt Binsfeld & cum eo fa ex fola inuentione inſtrumentorum cri
cultas luris. & Thcologiæ Ingolſtadien men hocprobatui , ſed ex alijs quoque
fis in fcripto ſuo ad feren ſlimur , & om multis , ideo , vt argumentum procedat
ni virtutum genere laudatiſs. Guilhelmú deberet efle fignum conuertibile,& pro
Bauariæ duce, inno 1590. & pro ea mul- C pruim quartomodo ,
ta adducit argumenta Marfil.....reftat fe Idcircobene Ingolſtadienſes ſupra &
re per totum , & Maſcard.llip.oumero 13 . Friburgenfes respondcrunt ncgatiue :
equidem non paucis eam iiifirmaui dict. quibus allentior .ſicut enim indicia pol
fect.5.nu.s.nec nuro . ſunt valerefine denunciatione, fic denun
Obſeruo vuimque eſſe præſumpriono ciatio fine indicijs , nam licet inuicem
pro reuocatione eft præfumptio , quod corroborent ab inuicem tamen non de
non négalu..pio denunciatione cadem pendent, & fepararipoffunt. Quain fa
milicat quia tortura candem inducit , & cile verfipelles iſtę poflunt indicia perde
fortior eft ifta , quia poftca ad bancum ra regabſcondere,remo vere ?
tificaca . Confirmatur, quia accepta ſen
tenria folent rei nente valde conturbari D QV AE STIO XX .
mortis quadam præoccupatione. Præ ?
terca hoc prætextu poffent plurimi no Anleuiora indicia ſufficiunt ad tortu ,
centes meritas penas euadere confefla ram in criminibus non excep.is.? 8
rijs ,aut alijs fubornatis ad extorquendam
eā Iſolas DD.
pre biganus neceſſe eſt, adeo diuerſa re
tio , importunitate, vt fit. Et ideo nec gra 1ponderunt :ſaltem quoad loquendi mo
ues iudices hacin re ſolent aut debentita dumn , nam in re fortaffis non tanta dillen
rein dictis confeſſariorum : nec circum fio eft. quid tenendum cenfeam fatis ex
ſpecti confeflarij folent in vulgus cales plicui libro 5.diſquiſition ſect.3.
exculpationes fpargere, gnariſc .ndalum E Non quæritur anliceat ex non legiti
certum , fructum vero incertum fore . mis , C inſufficientibus indicijs procede
Denique non poffum inihi perſuadere re ? ſed an in hoc crimine indicio leuiora
plus fidei deferendum vlli huiufmodi fufficientia cenfeantur : & leuia hic vo
reuocationi extrajudiciali , quam iudi camus, nonfecundum ſe , aut abſolutelo
ciali legitimæ denunciationi : cum pro quedo :fed quæ comparatiue,feu relatiue,
hac ſemper militet iuris firma prælum reſpectu eorum quæ in criminibus non ,
pio . exceptis requiruntur,leuia videantur , &
idcirco comparatione iftorum ſunt le
uiora , quam in his requifita : non vero
Tt 2 quæ
 636 Diſquiſitionum Magicarum
quæ fint leuiora ſeu minus ſufficientia . , A inter crimina excepta , & non exceptis ;
quam ius,aut naſura cijininis requiraſ. grauia , & non grauia :quia in omnibuse
Hocpoſito , Reſpondetur affirmatiue. que, & fimplicicer iudextenetur credere
quiz his criminibusmagisexpedit reipu feo ipli pro le ,aut.contra fe loquenci. In
bl leuiora adm.çııindicia ,cum ſint occul forotori nunquam tenetur folireoproſe
ciora , & difficilioris probationis crimina, dicenti credere: & hic excepta à non ex
& digniora quę citius, & grauius pun an ceptis diftinguuntur: & inquæſtione agi
tur. Idem reſponderunt Ingolſtadienſes, tur de credendo non ipfi reo , fed fertio
& Friburgenfus DD .& etiain Patauinid illum.denuncianti. Sed inftat, quoad hoc
quibus optime Bald.in l.quicumque $ 25. interexcepta, & non excepta nullumad
C.de fugitiu.ſeru.nu.zs. explicatur, vtſe huc elle diſcrimen : probant id aliquot-tex
ipſum explicat ind.nemo z.nume.3.D.de B cibus.nempe accuſatus S.licet.& c. in fauo
Epiſc. audiend nempe quod in his iudcx rem fidei.de hære.in 7.Refpondeo , quod
animofior , & promptior debeat.elle ad d..licet, nec ad rem facit , nec fi faceret
cotturam , quæ eft fententia communis . ad rem ,nobisledillis obeffet.
Iaf.in l.4.5 l ibiiudicium numero quar Non facit ad rem, quia illic non agitur
to. D. de condictio. ob turp.cauf.Suzat. deleuicate indiciorum , fed de periuri te
Marfil.Grammatic . CafonClar.. Carrer. ſtis admitenda ceuocatione : necin tex
Conrad.Boli Brunum , Ponticell.& alios tuillo decidicur, vel ex eo poteft colligi:
referunt, & feqq.Roland.conf7.nu.5. & quodin quauis reorum excepci crimini
7.lib.; Of ſcus deciſ.79.nume.jo .Tibe inculpatione, debeat apparere manifeſtis
rius Deciſ.d.conf.: 8 num.5 7. & Farinac. indicijs, quod tales zelo fideimoueantur.
9.37.num.iso.quia femper ,in.bis diffici. C Repugnat autem tex.parci illum proferé
lem habent probationein , leuiores proba ui: quia diſerte probatzin.crimine excepto,
tiones , etiam ad.condeninandum fuffi
quoad iudiciarium ordinem contra.com
ciunt.l.non omnis g. à barbaris D.dere munisiuris ſancita procedi,& etiam per
militar. fuſe Baptiſt. Plotus de in lit.iurar . iuri teſtimonium aliquando recipi ( quod
9.4.numero 22 . vnum pro nobis:)& quidem id recepcum
Vnde apparet fatis tenere quendam in fidci fauorem , vifacilius hæretici con
.conſulentem affirmaſle, quodam de hac uincantur,& panas luant(hoc alterum
re diſcurſu : quod æqualis folicinido & pro nobis ) Vodemarico intulerim ,quod
indagatio, & probatio in exceptis, & non cum trigum crimen cum hçreli coniun
receptis requiratur. Farcòr in verifque ne ctum , & in ejus perfecuti ne eadem
ceſſariam diligentiam iudiciadhibendā : D obrineant: ctiam in noftro cafu vi ftriges
fed nego in viri/quccodem modo, lermi facilius conuinci, & puniri queant: iudici
no hanc neceffitatem circumfcribi:nego in in fidei tauorem permitti, non attendere
hac indagatione criminis excepli omnia ad ordinem juris q cando de excepto coi
illa cenferi nece aria quæ in non excepti mine lis inftituta .
criminis indagacione neceſſaria reputan Ex cap.in fidei fauorem , folummodo
tur. Ad torturainſufficit iudici habere in probatur : vt complicesin caufa hærels
dicia ex quibus fortiter opinetur denücia adfidei tettın onium admiuantur :debe
1 tum cfle reum :poterit autem faciliusido redlorum teftur onjuin hujulinodi clic ,
pinari in excepris , quam in nonexceptis: & talibus ornatum circumftantijs, vt au 1
quia crimina illa folent effe occultioia , dex credat præfumptiue cos non menti
Præterea diftinctio , quam adijt ille con. E ri . Verum hoc, quid nobis officit : Nes
ſulens inter fouum forì, & forum poli: x captum requiritur certitudinisinteftim
videlicet iudex in foro poli, ( qui ett con nio ad torturam , quantum in teftimonio
feflarius ) procliviorelle debcat ad crede ad conuincendum ,quod eft maioris pas
dum pçnitentem efle ad finem culpæ : un iudicij .
foro fori iudicem debere procliuiorem Itē nicütur hoc probare,in omnibus cri
cfle ad credendum , quod reus immunis minibus ex quibuſda coxabusgeneraliter
à delicto.Hçc inquam differentia eft reij quentibus, vt labſentem D depen.vbi
ciend , vt nulla . Nam in foro poli , quoad fraditur , ieminamex fufpicionibuscle
banc credulitatem , nulla eft differentia damnandun ;latius effe nocentis faci aus
TC
 D : Liber Quintus.
rebíaqesimpunitum , quam innocentern A nec vlla iura,necæqucaspermicunt , *
damnari , quæ conura nosnou pugnant.
Quia non agimus de cumpando vllo et
fufpicionibus : ſed de torquendo exindi,
cijs valde mouencibusiudicem : nec vero
innocésiudici ceofendus eft , contra que
alia ſunc indicia. Denique obijciunt lie
fpiciendumreod.tic.vbinahi eft ,quodno
biſcum pugnet. Non decet me denegan
tium parte ſuſpichi,eosmiſericordię 14
1 dem ambire: necillos decet fufpicari, qui
contra ſentiunto: le veritatis gloriim aii- B longe plures,gl.Cyo.Bil.Salic.inl.fi quis,
cupari. Deo iſta iudicia ſinendi.Vtraque
pais cenfet, fe nec durius , nec reinitius
decernere ,quam res postulat, vtraque iu
Aisracionibus inoueri fe arbitraur.Quod
camen eodein loco fequitur , in leniori
bus cauſis oportere ,vtiudex ſit adtenita
tein pronor , in grauioribas-ſeueritatem
legum aliquo temperamento benignitz
os ſubfequr, hoc fatis indicat non eodern
modo in criminibus exceptis , que atro
cillina funt,quibusgrauiores poenæfint C polt uact.de indic.c.solub rub.de noror
decrerę, & inleluor bus,vt fiunt iron exce
pra ,procedendum , fed licere iudicibusin
illusieuerius quain in his procedere .
QV AE STIO XXI,
· Que indicialeuiora fufficiani aditor
lyram .
.
Mninoteneo ,debere offe legitim tu,
ramó ingenereindiciorum ad torturã.
Licet enim mulci DD.dixerint in atrocil
fimis permiſſun iudici ilura tranſgredi, ve
in his ,ordo -lic ordinem iuris non feruan
re.Innoc.in ca.1.de conſtit. Bild.in l.ob
feruandum ,num ro.D.de offic . Præl. &
in l. & fi fuerior, C. de infain . Matfinl.
I.nunn 47.deg Clar.in 5.1.ante ,numer.
10.11.Capic.decif.3.1 .Grain.deci.36.nu.
2. & 3. Rolan.conf7.nu.s & infr.l.i.Me
noch dearbit.q.84.09 :9:& conf 110.nu. E
66.Malcard.concl.1335.00. 13 .
Hoc ſoluminodo verum ett , vbi con
ffar de reidelictuled cun quæritur , an
reusdeliquerit , iura quidem difpenfant
circa nonnulla iure ordinario , & pofitiuo'
requifita in procedendo , & circa perſo
nasteftium , vt reſponſum quæftionibus
præcedentibus , fed vt abſque legitimis
indicijs precedentibus aliquis torqueatur
637
bene Marl.doutrinam illam Innoc, mor
deratur & explicat, quæ cxplicatio meri.
to communiter recipitur.Marfi.in . dili.
gender,nu. 187. & conf.74.nu.5.Gram .
VOLO -34.num 2 3. Perſondir.de indic.de
tortu.nu.24. Carre.tit. de indicijs,§ .circa
quartum ,nu.8.Rimin .Lun.cun 361.04 .
32.33.8 37.Farin -4.37.nom.90 .
Equidem cili fic explices,iniuftam cē
fuerin . & limpkcicer negandā, vt negant
Condieg.lul.Maieft.Alber.in rub.D. eod .
num .3.Afflict.in titul. quæ lint regalia ja
veibui bona commitentium oukne.44o.
Grammar.d.voro 34.ad fin .Angelus des
Acetio , & in addi.Auguit.in vero chehai
tradico la patria nuner.1. Marf.d. Sudili
genter numer.175 . & poft Brunum &
Conrad.Clarus 7.6trinte nume..o Ful
levius in.pract.criin.verbo, & quod ſuffon
cauic vxorem num.5.8 . & nu.103.Caron
quendo lincindicijs utian incrimin . læf.
Maiett.Gigis de eod.crimi.in tit. quomo
do , & per quos quæft.:6 . Roland.confi .
P2.01.3 3.libr.z.Rimin . lun.conf.38 . &
311.nu.3 2.Olaſch.deci.79.10.14. Decia..
ki crim 1.7.C 46. Bcctaz.confi.col.1.l.1 .
Burſ.conf. 166.04.33. & 201.04.41. Bcc
cius conf.67.00-14.Petfon.lup -aumero .
74-Vincen.Ondedusconfil.100.num.s.
lib.1.& num.22.Carrer.ſup.num.7 .Mi
come.
quæft.37.num.7.num.89 .. b
Dibent ergoadelle indicia fufficicntia.
fed quæ iſt?? Recte Barto. aducrtit cer
cam de hisdoctrinam tradi non pode :
quem alijſcquuntur.Bart.inl.fin.D.deq
& ibi plene Math & Blanc.de indic .&
Clarus s fin.quæft.64.numer.I .ideo il
des poreit arbitrari que ſibi cenfeat ſuf
facere.Sic poſt multos Menoch.de arbitr.
caf-270.numer.3 . & cal.474-numer 1. &
numero47.dixi dehac re copiofe delibr.fo
fect . ; . & 4.quo me refero . Mesochius...
bude preſump - quæft. 44.à numer...po
fuic quadraginca cria indicia ad torturam
idoner. Bercizzin.confil.213.numer .8 ..
yult duo indicia leuia ſufficere ad corni
- ram , quod intelligo eciam ſiin iure non
linc exprcha,dummodo finiper dirosie
ftes probata , & lint verifimilia , & probije
biliter concludat Bald conſi, 15 BW.4 ,Vol.
It 3 Soltem
 tionum um
638 Difquiſi Magicar
5. Item indicium aliqualiter aninium iu- A gradu torturæ .Corrad.titul.denegat.cri.
dicis, & in iure approbatum ,fufficit.Bald. min.num.41.Perſonal fup.numer. 8. &
in l.cum citra C.de iur.dot.Crauet.conG .. Farinac.d.quæft . 37.numero.ios.Quan
6.num.12: Simon de Pretis confilis.nu . quam nec in hiscerta regula poteftiudici
19.Bart.Baiardus adClarum quæftio.64. præfcribi:Cattar.in Pract.cap.112.in fin .
numer. 56.quia plus debet operari in iu Farinac.quæft.38.num.33.
dicis animo cæteris paribus indicium
iure expreſſum ,quain non expreflum .. QV AE STIO XXII.
Tertio vnusteltis integer, & ( vo vo
cant ) inuulnerabilis , de propria fcientia . An judex promprior , facilior debeat
per ſenſum corporis deponens.glof.Bald . clead torturam in atrociori.
Angel.Salic & alijin d.l. fi quis Angel.in B bus , occultis ?
1.cormentis C.de quæftio.Bald.cons.259 .
Vre certum habe.
Creas Sicuius confi.47.num.6. &q.liber . Ininom poretfacilius concedi a venia
Parif.confi.1si.nume.3 Jib.4 . & alijpoft tur ad quæftionem !.D.Pius D.de quęſt.
quos Farinac.q.37.numer.s6.cum feqq. & cum in hoc crimine ſtrigium raro , vel
Quod fi integer non eſſet , aliquod aliud nunquam aliter queat veritas haberi qwa
adminiculum requireretur. Menoch.de conueniuntde nocte. & in locis deſeruis,
prælum pelis.9.89.num .10 & 11. Clarus & talia crimina funt difficilis probationis.
9.21.Num . 2..vel ſi delicadıniniculuin , Menoch.de arbitr.caſu ! 16.numero. 14..
non poterit deueniriiifiad leuem tortu Camillus Campeg . In addition, ad Zan
ram , & non ad plenam , poftalios Clarus C chin.cap.9. verb.numer.quid poterit tor
quæftio 64.num.3.2.Farinac.fupr.num . queri: Sequitur in hoc crimine vr in alijs
64.Denique receprum , quod vnum indi occultis promp iorem ad worquendum
cium etiam remotuni fufficiat adi cortura: debere effe iudicem . Idem in atrociori
( loann.And.ad:Specul.in tit. de prælum bus probatur , quia quo grauior morbus,
prio . lpeciesin maiore addir. Alexandr. hocopus eft remedio efficaciore & cele
& alij apud Clarum quçſtio.64. num.14.) riore.Confirm.expræcedentbus, quia fi
quam ego non libenter fequcrcinilicon in hiscriminibus ad torquendum leuiora
currente aliquo alio adminiculo , vtmo fufficiuntiadicia , vt probatum quæft. 21 .
derantur Clacus in quæft.21 . & Eacinac .. certe ſequitur iudicem in his adtorquen
fupra numero 47.velin occulus ad quæ dum promptiorem , & faciliorem efic de
ftionem leuē,ordinaria minorem .Gram- D bere l.vbi,C.de fall.hcetenent Bald.in l.
mat.voto. 17.numer . 18. Clarus.d.quatt .. nemo deinceps,C.de Epifc.aud.nume.3.
21.colum.vlc.
Alex.confil. 62.nume.silib.3 .Grammat.
Quando non ſunt fatis idonea indicia
decil.3 3.numer.4.decif.34. numer.38 . &
ad torturam , & iudex habet caulas lufpi conl 33.numero.17. Jgneusin l.r. lerui
candi reum elle culpabilem :confulunt la numer.75. Dead Syllan.Brunus de indic .
trunculatores , vtreus fàltem terreatur ver: 2.part quæftio. 8o . numcr.2- Abb.in cap.
bis, & vultu , & torturæ comminationc .. at ficlericiin fine: principi de iudic. Bor
Bald.inl. 2:C.quorum appellat.numer.s . fius de indi.numero.172. & 195.Clarus ,
Boſſius tic.de indic.numcro: 24.fed aliad . quæft. 64.numero 6.qu vocat commu
hoc requirunt qualem iudicis præſump nem, & fancibi in addie Giarcharus lit.
rionein fic Franc. Perfon'.tituli deconiur . E H. & Bajardus . numero 19. multosalle
numeroi 77 .. & Farinac..nionet ne terror gant, idem défendit Bonfdictroncluf.G .
ifte verbalis admoneatur perſonis valde verfi. 6. & vnanimiter fic refponderunt
timidis, quæftio.37.num.io . & 103; interrogati DD. logolftadienfes Thea
Si præfumptio iudicis eller bene fun logi , & luriſperiti anno 1590. Patauini
data,poſſet verbisadiúgere fadtialiquidi, Bononienf. & Fribug . anno 1602. DCC
-admouere reum ante equuleum , expo dubitandum hac dere puto...
liari, & quandoque liga cifacere ,immo
&modicum eleuari , linequaffatione .
PaulGrilland.de indic.quæft.in 2. & q .
! QVAE
 Liber Quintus.
A torturam adhibendam ,per 1.vbiC.de fall.
QV AE STIO XXIII.
An in hoc crimine dignitas à ror
mentis excufen?
Vre ordinario nobilitis , & dignitas à
Icortura excuſac ,l.edictum D.de quæft.
I.milites co.cic . Grainmat.voto 1. Boffius
de indic.nume. 102.vſque i 14.excipiunt
qudani,niin officio deliquerint, vridem
Bol.num.16 & Clarus S.fina.quæft. 64. B miſlum cenfetur, vttorturam incedat, vel
num . 16. ſedexcep'ionem non approbat
alij,cum Vu pello Farin.d.9-41.num.48.
Híudício tamen , an iniudicijs nonma
gisobtineat rigidior illa.
Hocício in cimiaemaleficij, vtin cæ
teris exceptis ,nec nobilicatem ,nec digni
catem per ſe exculare à tormentis , teX (LIS
ſuntapertifſimi, l.etfiexcepta ,C.malef.l.
de minorein pr. D. de quæſtion.l. Decu
riones,C.eod. l.nullus,l.fi quis alicui, C .
adleg lul. Maicit.l.proditores, D. dere C num.49.
milic.l.fi quis Dccario , C.de fall capitin
fidei.de hær.Marſil.d.l.cdictum ,Bodius,
de indic. numero. 115. Damhauder. in
pract.crimin.capit.41. rubr.quià tortura
lint excufandi,num.7.Gramma.voto 25:
* num . 5. Grilland de quæft.4.4. Couar . ..
2.var.rel.cap.9 Binsfeld.ind l.ecliexcepta
concluf.7.Farin.4.41.num . 100
Leuius tamen torquendus docét Ti
ber.Decian.conſil.9 , nume.137 . vulum .
2.quod ęquuin ett,vt & illud :contra tales D in vuo etficax, in alio irrituin inueniatur:
exigi indicia clariora, quam contra alios ,
per tradica à Vulpello coif.14 !.in princ.
quem fequitur Baiard. ad d . Clari , 9.64
num.63.Verumtamen etiam hæc duo b
arbitrio iudicis dependent:quia cum red
tus oimcpriuilegium ademerit , iuxta
Franc, Marcun decif.70 .).part ... tantuin
licebitiudici, cum iſtis quipriuilegio funt
exui in pęnam ficinoris de quo fufpecti
Inerico videntur, quamum cum illis , qui
nunquam priuik gio adiuuifuerunt.
QV ÆSTIO XXIV .
Anin atrocibusmaior debeatadhibe
ri tortura ,quam in alijs cri
minibus ,
Icętera paria ſint,& aliunde nihilob
Sieft, certum eſt in his acerrimam effe
639
& lodictum D.de quæſtio Brun. de indi.
& tortur.par.z.quælt.s.num.5 2.Conrado
in practic.cic.dencgat.crim . numer.39.in
fin .Nouill.Roman.deteft. quæft.37.nu.
89. Sed quia in hiscerta regula tradi non
poteft, quarespro perſonarunu, indicio
tum , &aliarumconfiderationum varie
tate iudcimoderand 1, vt docuilibs.s.di
ſquifi.fedtio.9.veu.corcuræ modus.ideo
hoctotumprudentisiudicis arbitriocom
remittat, prout in conſciencia iudicabit, 1.
de minore;S.corenta, l.quæftionis , D.
de quæft.Brunus ſup. Clacus d.quætt.64.
num.2 .Foller.in verbo rei indurati,num .
16.Binsfeld.d.concluſ.s.Menoch . de ar
bitr lud.centur.3.calu 271.Farinac.queft:
38. numer.33. vbipolt numero 34. ponit
varios torturæ gradus, qui poflintiudi
cem dirigere. optimun puto (equi loci
.conſuetudinem ,vt benc Charcar, Cupra
QV AE STIO XXV.
Cumſage plerumque fint indurata , o
maleficio taciturnitatis munila ,
qualis torturain hoc crimine
maioris fit effectus.
Via propter varia cöcurrentia tem
Q
immo quod vno die vehementer metué
dum ,& intolerandum ,hoc eidem perſo
næ alio tempore,aut inagnifaciendum vi
deatur: vix certi quid refponderi queat: ni
fi quod ab experientia iudex in his dire
ctionem fuani debeat mutuari. Scio pro
fuifle, & bonum factum iudicio , G limul
cum quæftioncadhibeantur aliqua reine
dia Ecclefiaftica , quibus dæmonis vires
infringi ſolitä . Sylueft.in l. de Suiginag .
E admir , commendat præm fram exorci
zationcm non quodpofleflas a demone
ſagas oinnes fentiat: ledquia vel ubrullæ ,
vel præfentia eius obfirmatæ ſunt. Viile
quoqueſi torquendi collo appendantur
ſacræ reliquiæ ,vel agni cerei cifigies con
ſecrata ; item ſi aqua benedicia inqsin
fundatur , & ea corpus aſpergatu, & cum
vtunturtormento inſomnix ,cererbene.
Ctiinſtillatio inopinata , Verum hęcam
Ti 4 nia
 640 Diſquiſitionum Magicarum
nia ( vt dixitab vfu docentur : & cauen- A
dum nefacris hifce remedies fuperftitiofi
aliquid ratione materiæ , temporis , aut
nuineri,immiſceatur . Plurimum , & cre
bro vericaci obitat mala iudicum & qua
fitorum diſpoſitio quoad fidem , mores,
aut intentionem . hinc enini fit , vt adeo
multa Deus diabolo permitat, quæ col
tra Iudicesbene diſpofitos , neciam'cre
bro ,nectam facile forct permiffurus.
QV AE STIO XXVI.
Quories poffit eleuari reus , quoe pof
funi dari iftus , pro quolibet
indicio ?
! Tam & fic videatur intelligere Doctores,
On poteft in his conftitui certus
N modus, velregula , iudex deber fa
cere fecundum arbitrium , & conſcientia
fuam : conſiderata qualitate delicti,perſo
At ; & indiciorum.recte Marfil.in Pract.
crimin.s.expeditam num.35.Clausdic . C 38 nummer.s4. Grilland. fupra numero 9.
quæ (t.6 4.num . 32.qui nonnulla de ictuú ,
numero ,Menoch.cafu 271. & alijcitati à
Giacharo ad dicta quæft.64.veiſicul. Ių
dicis arbitrium : Paris de Sindicar, verlie.
tortura ca. 4.mumero primo,Boerius de
cil.163.numero octauo , & decif.Lucenſ.
89.Qumet.11.
In genere dici poteft, regulariter reum
terelcuári; & dimitti pofle Caſon.detor
menc. capitul. 14.de confuetudine Iralize
folere ,profingulis indicijs tres ictus da- D
ri, ſcribit Marlilin practica,§.occurrico
Jum.z.verfic. & poteft poni fequitur lo
feph.Cunan . deSindicat.rubr.de cortur.
numero.20. Nouell.falla.92.numero 28.
mihihoc durius femper viſum . Nam &
Sple Marfil, alibiconfil.8 . num.37. refpó
dic fufficienter cortum , qui habuit fex
ictus chordæ , quod eft vniuetfum pro
Onnibus indicijs intelligendum : Cra
Uerta vero tres ictus facis eſſe cenſuit.con
Sil.287. nunero6.nempe non profingu- E
lis indicijs, fed omnibus ante habitis , &
• toto continuo tempore, quo reuis in vna
quæſtione manet fufpenfusGrilland.Ma
ctat de quæftio.5.4. vide idan numero
!
9.Clarus libro s. fin.d.quçſt.64.numero
33.Farinac. libro I.cic.s. quæftio.28. nu
4
mcto 47. & 54
1
.
Q_V AE STIO XXVIL
Quamdiu reus poffuteneriinchorda el
Saius ordnarie ?
Tatutuin eft quadam bulla Pauili III
Pontificis fapienciſlimi,non tenerivf
SFor
que ad fpacium horæ inbuillario 1. parte
fol.471 Sienim benebullæ verba perpé
das prohibet reum in costura teneri per
B longun temporis fpacium , veluti vnius,
aut plurium horarum.q.dotale eſſenon
modo plurium , fed vnius quoque inte
græ horæ , nifi legendum , vnius , & plur
rium , vi lun mum permitea and vnam ho
qurin attrociffimispermitant vnam ho
tam , aut paulloan.plius. Foller.in verb .
teiindurati numero 1.6.fol. 289. Flami
nius Cartar, inpract. de interrogar. Tene.
libro 4.cap.i.nuiner.11 3. Farinac. quæſt.
ego quoque d.libros.fedt.9. verf.tortura
modus
QV AE STIO XXVIH .
Quid in vtroque ad fummum fieripoffit ?
Vęſtio procedit denumero iCtuum
o e
'ris .
In primis Deo ante oculos pofito , &
(moderaitine tali adibibiro ,vepræceps,&
effrenata vitcturfæuitia , l. de ininore , 6.
tormenta , D de quæftion.l.nihil.C.eo
dem ,debet iudex potius an plecti,quo ad
res patietur, benignitatem quam atroci
tatem, Aymon.confil. 287.Bertaz.confil
315.nun.. & videre ,vt reus tcrtus ( alus
fit innocentia , vel fupplicio , quæftionis
modun ,D.deq.vbi Bart. Aber. & Marli.
& Gandiningit.de quæft.ne.s . & 10.
Deinde Patauini Doctores cenrec ad
ſuinmum tribus diebus interpolatis,fi fint
indicia vrgenta, reum torqueri porte, &
pro qualibet vice ter eleuari, cum tribus
quaſlationibus, & ita fierifub domino Se
remif .Reipub.Venetæ , & confuluiſſe
Paulum de Castro confi.199. vita inqui
fitione, numer.s.libr.2. & ſequiBlanc. de
iudic.numero. 14.Calon.d.capit. 14. Mar
hil. Nouel. & Clar. fupra Cirill. de quæ
ſtio .
 Liber Quintus.
Atio. 9: 19.num.s.Bonacofi.commun.opi- A
nion.criminal.par.l.verficul.torquendus
debet.habere, qui atteftantur.de.commu
milcaliæ praxi. Vlteriusſi criminis graui
cas exigai, & facis robuftus ficreus, poſle
reo eleuato ,& ad tempus fufpenfo facere
quaffari funem , quimochiscorquendicē
ſecur vehementior , quam pereleuatio
nem cum dimiffione , & ictibus. Burſat.
poft Carrer. & alios conſilio 201.numec,
9.lib.z.Quando cun ictibus.releuatur, &
dimittitur,ad fummum quatuor ictus , & B
vlcimo ponderum grauiorum ad pedes
appenfionem.permittuntFriburgenl..ci
tantes Grilland.ſup.Foller.ſup.num . 16.&
Farinac.d.loco.num.49 . & 54.
QV AE STIO XXIX .
Annon pofie ludex, cum viderreum effe
induralum , aut ex alijs ineftis caufis,
deſiſtereab examine , oriura o poft
aliquot diescam repeierei ? C palaturum
OfTereſponderem ,cum id & ratio rę
pedictiter, & iare nullo profubeatur ,
interpretes approbant , idom relponde
runt Facultates,Bononienf. Parauina, &
Friburg.nl. probani auctoritate Bald.inl.
2. C.quod met.cau.Bartolin Lvous, L.
1 D.de quæftio.in 1.oppofit.Marlin lque
Itionis nun.17 . & in l.repet. num.4. &
10.d.tit. Aificiinconftit.Regni libr. l.
C de clandetto.homic.num.is. & $ 6.Boer. 1 ) nihil admiſceaur fuperftitiof (v. g .) circa
docil.6 y.nume.10.Conrad.tit.de negat.
crim . & ortoum.3 l . Anton . deCanario
tractat.de quæſt. n . 6.num.1 .Nouiſs.Ro
man.d.quæft.39. per totum ,maxime nu
mer.86.Cactac.vbi fupranumc.180.Cla
sus-quætt.64.nun.45.Menoch.calu 272. - menihil viderecatrla ; cur ea non fit per
num.4.Farinac.quxit.38.nume.861.& 87.
maxime quando judicat indicia non la
tis.purgata per torturam præceduntem ,
Marhl.ind.l. quæftionis rnodum ,nu.17.
: Augultin-addic.ad Angel.in verbcompa E ciant litem fua & pereunte reo in fyndica
raueruntdictiinquifitan addit. Menoc .
calu 27 3. aut fi nouaſuper veniant indi
cia. Nouil.Roman.num.go.vbi fupra , &
Doctoresin.d.l.vnius, S.1.Conſultun.au .
tem cunciudici , vt curer referri in acta, dicia vrgentia , & crimē valde graue,cunc
quod animotorturamtepetendi , jubeat
rium deponi, & vt intercedar dies, &
nox integra , & nonrepetat vltra tres vi
ces, eſt comuunis in ſcholis, & judicijs.
Nouif.Rom.ſup.tum , 103. & 106. Clar.
lup.verfic.vlt.videndum .
Rationein oprime deducunt Fribur
genfes, & docci, quod fiueinduratiosta
Lit naturalis , fiue arte dæmonis procura
ta ( de quo mulca Grilland.de quæſtio. &
tort.quæftio.4.num.1.2.Binsfeld.in leg.7.
C.demalef. & mathem . quæftio . 1. con
cluf.19.& egod.lectio.g.circamedi ) tan
men ipfa, & ex ea nafcens taciturnitaseft
temporalis, & non perpetua : quia inuta
cur ex caufis naturalibus,tam extrinſecis;
qualm.intrinſecis, vchomomodo velit ia
cere ; modo nolit , modo facilius poffit,
modo difficilius fe contineat . Dæmon
quoque non femper ftrigibus adfiftit, fed
aliquando deſerit, velfponteſua,vel Dei
juſlu , vel non ferensEcclefiaftica rema
dia , quæ adhibentur, ve docui d.lectio.9.
verl.quoadtercium duibrum . Vnde etiam
fit , vt iudex merito fperet, eum qui tunc
induratus tacet, alio tempora cuncta pro
QV AE STIO XXX.
Quid femivendum fitdeeffufioneaqur
frigida in tergum appenfirei ?
I foret ad dica ratio dubitandi , melius
Safeguate date maniera..gorfling
inter torquendimodosiam alias memo
raui, d.lectic.9. nunc etiam refpondeo , fi
modü effufionis,numerūgutrarum ,con
fellitionem, expectationé effectuspro
digiofi,& c.Sed it fimpliciter , & quia pu
taturplus doloris allatura ; nec fibfit me
tus periculi mortis, vel enormistalionis :
mittenda :cum modus , & qualitas torr
1ę iudicis arbitrio fubfind?
Cauenduquidem iudicibus,nein foli
tos modos quçſtionú introducant,ne fa
tu puniatur.Bal.li.i.C.deemend. ſeruan .
Boff.de tortu.nu.4c.Anto.Goor.0.3. var.
refol.tit.detort.c.13.00.5.Clar.fupr.num .
35.Fari.d.q.38.nl. 56.Sed quádo ſuntine
poſſemodum cormentorum excedi, vo
luntijdem ,Doct.Farina.quæft.37.01.84
& d.quçſt.38.num.64.Brun.de indic.para
2.qu.s.numero 42. Corrad.vbi fupra nu ,
mero
 642 Diſquiſitionum Magicarum
mero 39.in fin .Grillan.ſup.q uættio.4.nu. A dionis reu - hunt fe ab exterioribus, & re .
110.verf. Quintus , & vlt. Foller.in verb.rei currunt quantum poſſunt adinteriora, ve »
in durati ſub numuro 17.Carcar.libr. t.lu docet D.Thom . 1.2.quçit.14 .art.1. A qui »
praxis cap.6.2.Quusintelligo ,non de ex hinceſt quod doloris , feu criſtitiæ effe- »
Celluiuiticiæ , autæquitatis,v. g. pluſquam ctus fit ,aggrauare animum ita, vt ad ex
sei qualicas ferar (hocinhumanumr.pu teriora libere progredi non poffir. D.Th.
1o ) red de exceffugeneristormentorum , 1.2.quæſtione 37. articul. 2. Itaque quod ,
vt verbi gratia , cum ordinarie in illis lo aqua frigida in tergum fufpenfi effuri,cru
cis adhibeatur tormentum funis : mani, ciatum adferat id accidit;quod calor cir
bus rei poft terga ligatis;quo fcitiure pro ca corintenſiflimus diffunditur ad pro- ,
batum , & in praxireceptiſſimum , l. nul ximas corporisp.urtes,hoc eft intergum ; »
Jius, C.ad leg.Iul Maicitac I.decuriones , B cui calido aqua frigida affufa fortius a
C.de ponit.Franc Brunſuprapart.quçit. git ,in contrarium refiftere, hoceft in ter
2.um.6 . Vel fi nequeat fic torqueri, ap gum calidum , ficutaqua calefactamagis »
propinquacio ignisad plantas, Clarus do pacicur àfrigido. D.Thom.d.quæftio.37. »
nuinero 35. Carrer. in ſua prachfol. 138. arti...Sicur, & glacies à ſolis calore citius,
colum ... Farinac.d.quæftio.38. à nuine quain nix , liquefecir, quod glacies for
10 62. Vel aliquod liide ;liceat cuaccom tius, quam nixreliſtat: & manus frigida
pedes ferreos , vel baculuinintra pedes in aquam calidam impofica maximum »
ponere , vel deponere reum & refrigera dolorem percipiat.Spiricus ex ore appen- ,
tuin icerum ſublimem facere , vel vtiin fieft calidiffimus,redditque faciem , u
Atrumento (tangeræ , feu taxillorun , vel linguam calidiffimam : quo fit, quod 3- »
ignis ,vigilia ,& Timilibus, memoratis à Fa C qui frigida effula , linguæ cruciatum ad
rinac.dicta quxſt.3 8.Bruno d.quælt.2. & ferat: vel ( quod probabilius eſt ) dolor
Marfil.in delica ideointenditur, quia vt aqua calida , ita ,
Aqux frigide effufionein in tergum , & frigida inimica eſtcorpori , potiſſimú ,
non álleinlolitam patet ex eam non re autem neruis , & partibusneruolis.Et ita ,
prehendentibus , & in vfu fuifTe teftanti dunt anatomici neruos à capice per ſpina ,
bus. Marſil. tel.1, numero 27. Paride de dorli, feu vetebram , in reliquas corporis »
findicat. verb.cortura , quod incip.de re partesd ffundi:ideoque in tergo ,feu fon
per. numero s . Dainhaiderio no praxi cri ti , & origini , hoc eft capiti, ſeu cerebro , ,
minal,ſuprafol. 109.ouineto 18.Farinac. vicinis,maximam fentiendi vim habere,
dicta quæftio. 38.nunero quinto , & :64. potiffimum tempore torturæ , quo nerui
Foller. ſupra numero jo. Cartar. ſupra Dextenuantur, & extenduntur,quo fit, vt
numero 112, Nocant tamen Farinac . & aqua frigida ad tergum ſuſpenti rei effu
Paris , hoc tormentis genusex crudelio fu ,ceu notum cruciatus genus, dolorem
ribus elle , & proinde non nih in alcucir. augeat , & intendat.] Vnde pacec mihi me
ſimis criminibusrecipiendum ; & Bono rito ſuſpectum fuifle, fi effunderetur ante
nienfes illud non adinitcunt , niſi vbi iſt appenlionem , vel diupost depofitionem
conſuetudo, plura dchocdixiloco ſupra corporei um refrigerato , d.verf.vt his íu
citato. Doctores Friburgenſes oftengunt dicet obuient.
>>

ſuplicijgenus effe, & feruile apud Sipten

trionalsex Olio Magno,libro fecundo, QV AE STIO XXXI.
Deſcripc. regnor. Aquilanar.cap. de pena
infidel.fruor. Poltea erudire ,& Philolo- E Anớ quando tortura ex primis indicijs
plice oftendunt, cur aqua frigidi ad ter reperipoffie , maxime in hoc crimine ,
gum appenG rei affula cruciatuin adferat
cumſaç & plerumque finiindurata , Ú ,
parsque tormenti lit cenlend his verbis: oſtina: e?
» Tracür philofophi quod naturale fircui.
uis dolenti, fiue homini hue bruto ,quod Duo quæruntur, An , & Quando.
calor & fpiritus tempore dolorisad inte queritur,de nouis in
riora hoc eft ad cor, ſe recipiant leque dicijs nouis vrgétioribus
interitus conferuent, & nocitura repeliä . & diuerfis repeti potle , licet fufficiente
>> ficut ciues tempore oppreſſionis , & obli cortus priora cuncta purgauerit , l.rcpct.
D.de
 Liber Quintus. 643
D.de quæftio.l.vnius, 5.1.D.cod . quibus A & folent ad hoc prudentes iudices à les
locis coramunicer Doctures id colligūt. uiore cortura inchoare, & poftea repete :
vide Clarum ſupra verf.vlt.videndum , & re grauiore, & acrioré , ex doctrinaBart.
Farinac. quæſt.38 numero 77. cum ſe fupra , & aliorum . Marſi . ſupra in d. I. re
1
quenci. pet.numero quarto , & ind. S. quoniam
1 Sed quæritur ; anex primi indicijs :hic nunero fecundo .Farinac.d.quæft. 38.
1 illud quoque certum puto ,quod fiiudex numero 83.Si tamen inchoaffei a grauio
dubius fi,an habcat iftam repetendi cau re , & propter induratum animum rei , &
fam ,deberein leniorem partem propen roburcorporis, nondum facis indicia ex
1 dere, & à repetitione abftinere, l.fidein purgata ,poffet adhuc repeti. Hoc ording
0 cerpretacione,l.li præfes,D.de pæn:Cla rie obferuindum , vt vltra tertiam vicem
1 rus ſupra verfic.hæcautem omnia , Fari- B tortura non extendatur, Bertazzol.conſe
Aac. ſupra nomero 89:Item fi reus non vi 320 lib.2.dixid.verfic.quoad iceratione:
1 deaturſatis robuftus,vt corpus intormen: quia cenfetur le plane reus expurgalse .
ta durare poffit , quia perfona debilis eft , Hæc quoad pofterius.
cauendum enim ne firepetat, enormiter Porrò in noftro crimine, propter cau
lædatur,vel'moriatur, text.in d . primo , ſam in quæftione policam , potericiudex
Gandio.de quæſtio numero 4 & nu.20. facilius vſque ad tertiam venire .
Guido de Suzar.in tract.de indic.num.3 .
& 57. & Parif. ſupra num.s -Farinac. ſup. QVAESTIO XXXII.
num.82. Contra certum quoque, fi reus
in quæftione legitime confeſlus rcuocet Aniniuro , legibus fundamentum ha
poltea extra tormenta fuam confeffioné a beat, quod quidam dicunt torturam
exijſdem indiciis poffe repeti. Nam ali non debere reperi, vlıra teriiam
qui ad manum effet, ficle ſupplicio eripe vicm ?
te.Bald.inl.bonæ fidei, numero quinto ,
C.de rebus cred . Marfil.in d . repetir.nu it
mero 11. & quonjaninumero , .Farin . Nonfcio quicquam jureſcriptum ,
id ex
3. num.91.Binsfeld.ind.lib.7.quæft.l.con Etorum opinione,in praxim id arbitror,
3, cluf 14.deinde lib.s.lect 9. vetlic. quoad vtæquitati confenaneum , deſumptum .
icerationem . id tenuit Caftr.conGl.199.numero s. lib .
11
Ceflantibus his cafibusadhuc puro pof 2.Blanc deindic.num.14.Calon.d.cap .
fe repeti,quandoiudici videbitur,quia res. 14.Marfil. in occurrit,colum . 2.verfic.
ab arbitrio eius pendet : non quidem pro D & potcft poni. & confil.8. num . 37. & in
voluntate tantum , & cum fibi videtur ( 6 d.l.repeti nuin.15. Clarusd.quæit.64.nu ,
ne ratione, quod merito damnat Farinac . mero 32.Cirill.in ſumm.crim.Ş.11.num.
< fupra num.79.80. & 81.Sed cum hac ob S.Bonacoſ.commun.opin.criminal.par .
feruatione, vr non repetai fi leuia tantum 1.verfic . torquendusdebet habere.Grá
finc indicia illa priora, quia hçc quauistor mac.confil.zi.muin.7.& vor. 6 num . 17 .
tura cenfenda lunr expurgati , poft Bart. Boflius tit.de tortura,num 44.Carrer.tit.
Marſil.& aliosin dd. vnius, $. 1.& innu de indicijs ,num.194. & feq Bertaz.conf.
meris Farin.num.72 . & 72 145 num.z.Farinac.quælt 38 à num . 2.
Quod fi fintindicia grauia, & veheme Binsfeld.d.concluf. 14. probatur à fummili.
aia , & ea iudex arbitretur nondum fatis quia fic tria onera tutclarum exculant tu
purgata , porerie cam repetere , donec fe E torem ,l.tria onera ,D.de excuſat.tutor.ité
expurget reus induratus . Iext.in dil v repetitio de dando ad trinu reitriogi
nius, $.1. & ibi Bart.Angel.in pract,verb : tur , ne hære's nimium grauetur, l.filei
quod fama publica , nu.95. & ibiAuguft. commiſſa ,S.li quis decem ,D.de leg.z.nā
Marfil.in d.1.repeti.num.6 . & 10.Crauet. tefte philofopho tia ſunt omasa , x tortu
ta ,confil.287.num.6 . Boff.tit.de tortura , ris.cercus aliquis terminus eratpræfigen
num.42.Clar.fup.num.45. Grillan.d.c.4. dus.Boflius fupra dicit ſe a nullis bonis iu
num . 10.cum ſeqq.Binsteld . fupra concl. dicibus,fedà folis carnificibus vididit laúc
12 Farinac.d.lib.z.tit.s.quælt.38.nu.47. numerum tranſgredi. Sitamen poltter.
. cum duobus feqq . & ánum.79.vſque 93 : ciam vicem iudex aliquisteperiret noua
indicia
644 Difquifitionum Magicarum
indicia yrgentiffima , putarem in rigore A dus erit , donecesamendeijs fuerit por
poffe viucriustendere . Namifta conlue
tudo non plus ligat, quam faceret iuskri
pium , & pallet intelligi de omnibusindi
cijs quærertiam . viccin præccdunt, quo
modo enim confcbuntur expurgata , quæ
prius ignorabantur ? Eatcoshocdictum
nouum , ſed non quia nouim ca retopti
ma racione,vt ostenſum , & confirmatur
prox.quæft. 33 ,
QV AESTLO : XXXIII ..
Anilla.tres vices: fineintelligenda de:
vno die , vil detribusdiebus.
interpola.es
Vodinonnifidoribusdiebus inter :
. Deinde non eftmaior ratio ,cur torquerit
quastiones dics vigintiquataor horaruin
intercedat , ve terror & dolor præcedens.
xfideat & ROUusietus ac ciuclalus gra
uior fornudabijorque efficiam.Dixid.
verf.quoad iterationem , & fequitpott ci
tatos prox.quæftionc Eacinac.d.quæftio .
38.num . 103.Ncc vilius memini, qui fcri
plerit vno die ter tepeci tortutam polle :
Niſi quod . Baiardiad Claruin fanctum ..
videaturinſinuare, quod commune illud .
dictum Bauli. Caitronſ. & aliorum fallat.
in atrocioribus. Equidem uitatio æqui
tate non care , & in noſtro crimine non.
raro foret neceflaria, & probatur a fimili :. tortura fimpliciter fequinae fim cum
fic enim in atrocioribus ſceleribus plul. Di
quam , tres ictus in qualibec tortura dai
poffe docuit Carer.tracta de indic . & ...
tortura ,fol.163. Cerca cnim reg . in huius
modi tradinon potelt.Vide fupra quæſt..
24 & 25.
QV AESTIO XXXIV ,
Quod fi reusios deliłtacommifflets
quod examen uno dicabloko
si non pofler ?
diftat,& neceflitas veritatisin
Rdagan
Atio dæ adiuftitiæ adminiftratio
nem exigit ,de ijs quæ ſuperſuntalio die
examen inftitui. Ideo fi quis dequinque:
diverGs criminibus foret delatus , & ex
'indicijs grauibus fufpcctus, & de trbus
delictis tres quæftiones, & cxami:
tantum
saconlampta dereliquis totiestorquen
fectum , & abfolutum.Ita Doctores Fr.
burgenles, qui probant,quia de omnibus
debet examinari , & non fuit examina.
tus de prioribus, confirmant à ſimili . G
sut reus ſufficienter , hoceft bis , aut tec
tortus , atque contra fe crimen contellus,
quatto ,autquinto torqueri poteft adte
gendum ſocios, quia ratione fociorum
nunquam fuit torius;Binsfeld.d l-7.con
clul 13 .ica ratione alicuius delicti,de quo
B nunquain etitorius , repeu poteft quæ
Alo , & quidem Louies , doncc fuera de
omoibus examinatus.Siquis conſequen
nam negaret - probo :: quia plusintetit:
reipub . Icire crinen huius rei , quam lo
cios ipſius criminis.na , & now.cumINIS.
nouos , lcu alios focios eſt détectu : lis
pofsit de vno crimine, quain de alio zin
mo ſi prius eflct examinatus de leuiori
bus : torem.jor ratio , cum examinul de
& grauioribus reliquis. Denique propici lo
leniniçatem illam numeri, quæ cu nete
juris pofitiui...non decet. iudiccm , guid
qua ieinquece indiſcullum , aut indiicre
te, 10 negligenter, præcipitanterve gro
cedere .
QV AESTIO XXXV.
An confuetudines tocorum ,quoad modu :
magna fit differenza perfonarum , indi
ciorum , criminuIA , ila quod nonfenen
ter uno, o bodim modowlir prosedi ,
o cafus caufatt gener a tormentorum
huslege diue.conjui irdine nequcania
terminar
Ori confuetudo vim lig's obtinety
Cyn . & Bald . inl.prima , ad fin C.
quæ fic longaconfuetudo.Marfil.fingul..
1:18.Afdict. decifone 135. BUNGO ICT
E tio , & deciſione 233.numero quinto, Fe
lyn.in capitulo fecundo ,doreſcripe idco
conſuetudines locorum , víus, & ftylus eu,
· rarum fequenduskudicibns librotertio ,S ..
fin.D.datel.capitulo quam graui.deci
min.failBart :& alijini.fin C.de iniur. &
in lauriſperibs. D. de excufar.. Eriamin
gramotivus, & atrocioribus.Clarus libro
quinto, sinoumao 6. Menoch.de ar bitr..
caf.474. numero 62.Malchand , canelaſ
137 .
 Liber Quintus
1417.numero 47.Farinac.quæſtione43.
num.144 Bacfit.conf.20.num.67. & co
ſil.by.nu n . 95. & ideo ficin præſenti .ce
nucrunt DD.Patauini.
Sed DD.Friburgenſes fatentur iudices
a nouis & inuſitatis in prouincia torque .
dimodis abſtinere debere ,& in hoc cri
mine conluetis , & folitisvti : ( citant Bins
feld. Farinac. & alios)li tamen modustor
turæ in prouincia receptuseffet admodú
remiſſus , & procriminis grauitate , & per
ſonæ qualicate non ſatis acerbus: tuncis
qui eft conſuetudiac generali , aut legum
interpretatione in aliis prouincijs.appro
batus fequendus foret.Quemadmodum
enim gallantibus delictis fuppliciaexa
Cerbunda ſunt.laut facta.5.6 . D. de penit.
ita,& quæſtionum modi legeautconfus
tudine permiſsiſuntincédendi. Vera hęc
funt,nec dubico ex iuſta cauſa mutari pof
1 ſe , ſed a quibus, anab omnibus iudicibus?
non arbitror..
Deiudicibusinferioribus,quiin ſtatu-
ta iurant, ſequor ſententiam DD.Pataui
norum :nec puco illos arbitratu ſuo con .
fuetudines, Xiftacuta ,quibusſublu it ,mu
tare , vel transgredi poile occurrente ne
ceſsicate, Principem conſulant..Summos
vero iudices, qui iudicant auctoritate ſu
prema, nac iuliurandum illud præftant,
quoniam aftringuntur fola æquitate , &
ordinationibus Principum ( fi quas 12
bent lancicas) puto,non quidem prolibi
to ftatuta illa , & conſuetudinestraasgre-
di poffe ( vix id fiat Gone graui ſcandalo )
fed pofle prudenti arbitrio illas moderari,
& interpretaripro exigentia .caſu occur
Tentis. Simili distinctione aliqui DD . vcú
curio quæſt. an iudex contra priuatam
fcientiam ex allegatis & probatisiudica
re teneatur? Cercumcitpius debere lice
re fupremisillis, quamintimis in Garma
nja ſequendæ conftitCarolina,fum can
grua pericarum interpretationc
QV AE STIO XXXVI
Anetiam iudicibus inferioribus afu .
periore modus corture prafcri
bipoffitt
I quem præſcribit intusnon eſt, nec
bigratia,vt debidem fupra vires,yctroben
645
Aftum ſine villisindicijs aut inauditum tor
queat , & fimilia : nequit dubitari id nec
ipfi licere , hoc inferiorem.teneri parere.
Namius diuinum , & naturale , cui Prin
ceps fubeft , vetat llum indebite lædi ,
ideo laudantur a DD . qui talibus manda
itis nomerunt obtemperare,, vt afflictus ,
& alij. Echominem noui quianno 1587.
Luxburgi, maluicPræſu. Prætorio inili
tar.dignitatem relinquere , quam torque
se quendam de quo indicia fufficiencia
B non habebat. Quod affequi tenent lſer .
do capitulo primo, de pact.tenen . Gram .
mac.conſilio 45. numero 3.5 . voco.
& 26
.numecooctauo , Clarus c.quæſt.64. nu
mero 13. Roland cófilio.i2. numero 47.
1.3.Farinac.quæft.37.num . 74. & tunclic
Jortus ex confeſsione ſua damnari non
poflct, quia indebite extorta .Gigas d . titu .
quomodo , & per quos quæftione r . nu.
32.Anton.Gomeſ.d .com.3. rubr. de cor
wr.numero 2 ; .Carrer.in 2.par..circa ſe
cxtum ,nuin.g.Burlac.confil.201.num . 87.
Farin.d.quæſt. 38.num.78. ludex etiara
Sindicatui ſubiaceret .Lad.de Imol.con
fil.184 .
Sedfi præſcribantiufta, večbigratia,
de,veltale genus tormenti, velniodum ,
& tcmperamentum æquitaci conſenta
neum ,non dubico quinlibifubditis iudi.
cibus poffint præſcribere .hocde Princi
pe dilerte docent Bald.in confilio 427.nt
mero 9.lib.s. & Roman.conl 451. & fic
D toto tit.de quæſtion.D . & C.videmus le
ges hac de re latas, & habemus,text.inl.
quæſtionismodum D.de quæft.fauet ra
cio, quia inferioresiſti iudices, vt plurimú
funt idiotæ ,fimplices, & rudes, & indiger
inſtructione: maxime in caſu indiuduo .
In genere, & vt pro regula omnium ca
ſuum id fiat,vix arbitror expedire: piſică
addito , vt , fi qua naſcatur (pecialis caula
dubicandi,ſuperiorem confulant. Id dico
propter varietatem circumftantiarum ,
E quæ in quæftionibus plurimi facicndæ .
QV AESTIO XXXVII.
Anfidanda copia indiciorum , procel
Jusinformatiui incriminibusatrocida
ribus excepris,velan ſufficiat indicia a
indice reo proponi , cumq ; incontinenti
cum fuidefenfionibus au dori, cum ifto
modo melius veritas haberi pofſiz ?
Laritimi DD.Patauini ad há quę
Chicſtion . & dociè
re
 646 Diſquiſitionum Magicarum
reſponderunt, in hanc ſententiam ; iore A. Sed quia in quibuſdam prouincijs coa 6
fcripto deciſum effe, vt reis detur indicio ſuetudo eft, vt indicia tantum reo propo . Conciale
rum copia, ne opprimantur aut defenfio aantur, & reus incontinenti cuin luis.de
nis facultas eis tollatur , ex text. in leg. v fenfionibus audiatur , quam praxim aiút
nius,I.cogniturum ,D. de quæftionibus , in Biyariæ ducatu obferuari, & de Me
& l.defertoremn ,5. li ad diem.D. de re mi diolanenfi teftatur Clarus, d. libro .SI.
dit.l.defenfionis facultas.C.deiur . fiſc.ca mumero to.in fin. non auſim hancpra
pitulo qualiter , & quando de accuſat: cle xiin damnare , quàm etiain elle licitam
inent.Paſtoralis,de reiudic. vndeid infini tenent DD . Friburgenſes, quando iudex
ti DD . decidunt , quos habes apud Clar. intelligit fubeffe periculum , ne per talem
quæftione 49 Roland.confilio 12.num . communicationem debita proceſſus ex
42.lib.z.Riminal.iun.conſilio 98. nune- B pedicio fruftretur , eo quod aduocati ve
ro 59.libro 1. & Farinac. quæftione 39. lint minutias ( vi folent ) diſcutere; vel ,
aumero 1. Quod procedit etiam in crimi vi fermè fit ,reusinde pertinacior ad ne
nel.rfæ Maieftat.d.clementi. Paſtoralis . gandum efficeretur. Probatur hæc lenté.
Bofl.de indic. numero 78.Roland. ſupra cia , quia tatemur, qui contra ſenciune
numero 59.cum feqq.Oſaſcusdecif. 79. Principem , & qui ftatuendi habet arbi
numero 12. Perſonal. cract. de indic. nu crium ſic ordinarepofle , quia hoc non
mero 22. & in crimine afTaflini, Carer. eft omnino tollere detentionem ,fed tan
tirul.deindic . & tortur... circa quintum , rum immutare ordinem iuris pofitiui, &
numero is . Hieronym . Laurent. decif. modu defcoGonis,ac folemnia eius, qui
Auinion.is . & Sodomiæ , Farinac. ſupra bus omnibus Princeps eft fuperior . Af
num . 111. & parricidijac veneni,Gram - flict.decif.39.numero quarto , & poft a
mat.vot. 39.num.2.& hærelis Bald. con lios Farinac.d.quæftionc 39.num.23. &
filio 95.voluin . 1. Boff. de indic. ante nu . 26. & fic feruari Venetijs in Deceniuirú
78. & tit.de hærer.numero 9. Parif.con tribunali ,fcribunt Gigas,in tit.quomodo,
6.2. numero 155. libro quarto .Roland . & qualiter quæft.19. & Decianus libro 7.
! dicto confilio i2. numero 61. Perſonal. criminal.capit. 42. Fatentur dem licere
ď oumero 22. Vulpel. conflio 2;. num. iudici, fi illi videatur defenſiones in qui
3. denique in on nibus atrocioribus, & bufdam reftringere , veluti ne poflitreus
quantum enormibus. Marfil.9. diligen colloqui,niti cum ſuis aduocatis, & pro.
ter.numero 157.Grammat.34. in fin . Ca curatoribus vel etiam non nifi præfente
ter.ſup .quæ eſt communis fententia iu aliquo miniſtro publico . Iofephus Luda
xta Farinac.d.quæft. 39.num.4 . & nulli- D uicus commun.opin.conclur 38.item re
bi in iure contrarium reperiri affirmauit ſtringere tempusad faciendas defenſo .
loan . Maria Monticella , regula crimina. nes, & deceracre ,quod loco copiæ exhi
4.numero 3. & fane videtur eſſe iuris na beantur aduocatis originalia indicia per
turalis, & procederet etiam reus malçopi eos videnda.Farinac.nu.11 2.cum feq.
nionis ,& famæargueretur,Farinac. ibid. Vnde fit argumentum validum ſi hæc
numero 47. & lubelſet timor ſuborna quibus quæritur, ſunt tantum iuris po
tionis teftium ad defenſionem , propter fitiui,quia ad folemnia , & modos deten
fci potentiam vt pline poft alios Farinac. fionis ſpectant; quæ ftatuta funt iure poſi
nuincro 70. & id quamuis reusnon ad tiuo , & non ad defenſionem fimpliciter,
ferat, quales defenſiones velit inſtituere , quæ eft iuris naturalis :item fi quod detur
idem numero 75. & fi iudex ante datam E infcripto, vel dicatur viua voce; & , quod
copiam iudiciorú , & decretas defenfio breuior , vel prolixior terminus tempuf
nes vlteriusprocederet, & torqueret,có que reo ad defenſionem aſsignc cur; ſunt
feflio reum non premeret,foretq; proceſ etiam iuris pofitiui:lanè cum confuetudo
ſus totus nullus,per d.Clemet.paſtorali s . vim legis obtineat ; poterunt per illā hæc
Farinac.num.84.Qux iure ordinario cer omnia mutari , maximè quando illa
ta putauerim ; & propterea vbi non eft a fuit a Principe tolerata , vt in cafu no
lia coníuetudo , vel Principis ordinatio , ftro .
fic effe iudicibus obſeruandum , yt lecu Item cum iudex in his criminibus ſit
riusproccdanı , liber a regulisiuris policiui communis (vt
fæpc
 Liber Quintus.
faepè dictum ) non effe illi,
quod proponi- A praxi inquifitorum in hçrefi, cuinoſtruin
cur,fi expedice iudicet, illicitum.Denique crimenexæquatur, & communiDD.cak
reddant differentiæ rationem ,cur , quod
in thcfi pontur iudici non liceat , & quæ
ipli de modo mutando , & tempore re
Mringendo concedunt,liceant? Non pu
1 to poſle dari , nifi fortè quod hic malus
præiudicium rei , quod negauerim .
QV AESTIO XXXVIIK
An ſineconcedendi aduocati in atra
: cioribus criminibus , cum foleant
ex hoc res magis indurari ,
inſtigari ad ne
gandum .
Vod non fine concedendi , videtur
primò probari ratione, quia viden
Clit ,ac indicia recarduri : Secundò quia
etiain in caufa hærefis videntur negari
poſle , quod Simancas adınitrit . Tertio
quia probaturclaro textirin l.per omnes . C alifex fimplicitite ,alijcx terrore nequche
6.C.de defenf.ciuicat.ex quoillud nulis
allerunt Barbataractat.de præitatt.Car
din.l.par. quælt. 9. allegans pro ea Bal
dum . Ai.gel. in pract. verſiculo vettem
criam cæleitem . numero 12. Murlil.in
pract Sidiligenter , numero 164. Qualto
hoc pertinet ad modum defenfionis , vt
per fe, velper aliun: modus autem fubet
arbitr.iudicis ,vc dictum , qı?æſt. 37. Quin
tò ius fcriptum in aliquibus crimimbus
reis adiocatos denegauit , vt in crimine D
læla Maieſtatis diuinze per hærefim ,cap .
fin.de hæret.in 6. & humanæ , l. quif
quis S. denique , C.ad leg. Aul. Maieitat.
Bart . 10 extrauag. ad reprimendum in
glot- line trepicu.Gigas ! it.qualiterin.cri .
min. lalæ Maietat.proced. quæit..item
fucibus tigrubus , & grafiacioribus,feu la
tionibus viarun..per omnes. Code de
fen.ciut.Marfil.fipr . l.nume. 20. de
quæftion Rolind.conf.num.62. lib.z.
Ex his videtur aliquid probabilitacis pri- E
ma facie hæc opinio habere , fed re vera
Aon eft fecura ,
Omnino tenendunr , criam in exceptis
criminibusnon pofle donegarireis aduo
batum ,nec ratio'addira fufficit ad denie
gandum.Hanc vnanimniter tenuerunt in
Juis confilijs DD. Ingolſtadienfis anni
15.90 . & rurſusanni 1601. Friburgenſes
Patauinixx Bononienfesy & cftrcceptam
647
culo, Sprenger part. 3. malleimalef. Claw : !
rus,Shæreln .:9. etiám ſi rei non pecant .
Eimcricus in director. inquifit.cit: de des
fenf.rcor. & ibi in commun : Penna, Re
perior inquifit.in verb.aduocatus. Hume
beri in praxi lud.eod.verbo.Simane. Ca
tholin ( tie.tit . s.nu.2 . Boff.de indc.contra
tortur.nu.78.1n fio.Roland.conf. 12. nu .
61.lib.3 .& alijpaſfiin.
B Item probatur ratione.Iure naturalicau
tum , vt quiperfe nequit pofſit fe per aliū
defendere; fagæ plerumque funt illitera
tæ, nec fe ncrune defendere , ergodebét
per alium defendi , alioqui illis indirecte
collcretur defenſio quæ nulli tollenda.Có
fumatur , quia iudex ex officio tenetur cu
rare ,vtindefenfi defendantur. l.fi non de .
findantur, D.de poen .
Item ett conforme Carolinæ conftiru
inioni art.47.vbi addita ratio , quoniam
ſuas defenfiones proponcre ,& art.14. ve
tatur, nead carcerem aditusijsp ocluda
tur,quorian opera ad defenſionem fuam
rei vu cupiunt. Si dicas hoc ftatui in ctia
minibus non excepuscontra , quoniam
in-1js, q qiure naturali reis debita funt nul
lundilcrimen ett exceptorum , & nóex
ceptorum criminum .
Ad argumenta in contrarium facilis
eſt reſpondio .
Ad 1.neg curretardari , nam occurri
poteft huic retardationi primò fi ftatui.
tur aduocatis , vt cum reo nunquam foli
fint , fed femper cum eo agant præfente
iudice, fiſcali,vel notario ,vific omnis fub
ornațio initigatio ;& induratio ad negan
dum impediarur.Farin.d.q.39.n.14 . & 0 .
112.& feqq.lem poterit cogiaduocatus,
vi fub iuramenco promittat , le reuin ad
negandun delictum non inftiturum , aut
fubordinatufum , vtiubet Carolina con
Atitu -ordknar.88. & non vſurum niti iuftis
defenfionibus , & cūrelui) viderint crimi
norum effe ,le cieatthumadefenfione, De
cian.in tract.crim.co.1.1.5.C.37Baiardad
Clar.siberefis ,062 2. & clariſſimè cautum
Inſtruct inquiſitor.quasreferātSimance
& Penna.fup.Deinde fupponitur aduoca
tú fore virum probúygnarum officijlui;
qui nolint in officio luo delinquere ;de
linqueret aurem fi inftrueret reikn ad
faceni
648 Difquiſitionum Magicarumi
facendam veritatem , & non leuiter pec- A iure ſcripto tantum denegari aduocatos,
caret. Abbas, & alijin capit.c.de refti co quando nororium eft reum eſle hæreti
gnit. D.Thom.2.2.quæft.69.artic. & 2. can, rebellem ,vel conſpiratorem in Prin
gloff.in ca :I.deconfeff.in 6 - lalon in leg .. cipem , aſfällinum , au infignem furem ,
cum proponas2 :C.de pac.quod fiiudex: vellatronem , & huiuſmodi, fedantequá
poftea deprehendat aduocatum tricari , conftareffe talemjaduocatus conceditur.
dolofe procedere , vel aliquidfruſtratorie: Siclegesillasexponunt , & in praxiobri.
proponere , poteſt.iterum exigere iufiu nere ieftantur DD.Mantua Benauidilin
randum :immo fivehementerpræfumat gy.Is . Rolandus dicto conſilio 72.num .
de dolo aduocati poreſtilliuspropofitio 79.ib.z.Iul.Clar.in hærefis, numer.17.
nem reijcere ,nec curare appellationem , Farinac.4.39.num . 109. & 167
1
& vltra procedere ; Sic poit Innoc Hoft. B
& alios concludit Conrad: Brun.de be QV AE STIO XXXIX .
ret.in capitulo de cautelis. verf.contra imi
probe petentes. Sane nunquam concel An confrontario fagarum ', que vi pluri.
lione aduocati, adeo indiciarerardábuna mum prone- funtadreuocani
tur,vt cum tanio rcorum præiudicio ipſis : duon , conſulta vi.
negari poffit , quod jure naturali debe- dealur
tur .
Ad 2 : Sufficit, quodin praxinunquam Arummduerme, quod Sagx prona
denegentur , nec adınodum probabile lintad reuocandum nam noomnes
eft , cosdenegari poſle , nifi in cafumox tales, & forte pauciores, neque de occul
dicendoin refponfion.ad fupra. C tisiitis noftrum eit iudicare,Gap fitu elt,
Ad 3; Argumen: refpon . dupliciter pris de Simon.capkulberubefcant,3 2.quæſt..
mo DD.illosmihividerinitiallo textu no s . Conftat ordinarie in huiuſmodi, Ity
benc intellecto . Texcus enim agir der lum curiæ ſequendum ,Menochi cal.4.4
patrocinijs, hoc eft defenfionibus poten Miſcard.concluf.1317.num.47. Farinac.
tium ambitiofis,illegitimis, extraiudicia quæit.43.nume. 144.Sed nec itylus vbiq ;i
libus, & velviolencis ,.velidolofis , quitalii idem ,nccite a iure naturali, fed pofitiuo
patrocinio caufa fuerunt, ve fcclera cicius, deſcendit:quemadmodum & illud quod
crebrius, audaciuſque committerentur, reus, qui de ſe confeſlus allosnominaalt,
quod illicin dicul.peromnes, acute vidit debet in præfentia'nominaui.com iuramé
Accurfi Non vero agitde patrocinijs ad. to aſſerere , fic effe , alias nominatio non
uocatorum , in : iudicijs adinitti fólitis , D operetur, Boer.decif.3 19. nume.4 :Clarus
nec argumentum ab illisad iftos poffet quælt: 2.num 12. verfic.quæro nunquid ,
procedere , nificonftaizer iſtos dolore & Vulpell.conf: 30. numero 7. & confilio
procedere, tuncautem cos etiam reijţi! 83:0um.8.aut illud quod alijs magisarri
poffe dixi.Secundo Refponſorium ,vc in. det, vurelicto iuramento ; rous de tecon
fta ad (uprai fellusy & qui alium in quæſtione nomi
In quarto argumento falla eft maior , nauit,in ratificatione de ic; & alijs,debeat
quia ilitudinon pertinet admodum de iterum , leuiter tamen torqueris& inpre
fenfionis , fed directe pertinet ad defen- ſentia nominati confirmare noninatio
fionemipfam ;cui per accidenseſt; vtper: nem.Farinac. ſupra, fiue illud , quod quá .
fe,velper alium fiat. lus enim naturale doin mutuis delationibus inter fe dillen
fimpliciter valinon collidefenfionem , Eciunt, ve poftea filmul de lioc diffidio in
tollereturautem illi nequit feipfum defen terrogantur; inuicem redarguere perinit
dere, iper alluinnon (increrur Nontol tantur: quæ omnia ex confuetudine poa
leretur autem ,licet non fineretur fe defen cius; quain iure ſtripoo manarunt; necora
dere fcripto ;cum poffit verbo; vel non dinarie imperatæ iudicibusſunt. Ideo ( ve
finererurtridui fpacio differre , quipoteft oprime Bononienfes inquitint ) quid cita
ftatim .. Vnde pater differentia caluispro ca hasagendum prudens iudex. arbitra
politiinquæftione 37 .. abeo, quipropo • bitur -fi namque exvna parte adfit qualis
niturin ifta quæftione .. tas,velprærogatiua dignitatis, auctorita
Ad's -Relgondecur in criminibusiftis. tis, velimperijinaliampartem , vellina
iudi
 Liber Quintus
iudicio , & fermone præualcat;adeo vt du A
bium eſſe poſlie ne contra verittern vna
trahit alrerain in fuum fententiain , nun
quam confrontatio talis permittenda , fi
nihiliſforum'adeffet", perinittendam vi
Concluf deri.Chart.d.lib.3.C.1.nu.92. In facto igi
» turhoc confiftit, & circumſtantijsconli
» deratis: decidenduin , Etianvin violenta ,
» hoc eft quam inuitis iudex imperat,con
frontarione: caſus in quibus conful curle
gite apud Claram , 9 45.nu.14 . & ibi Ba-
jard.in addit. & iniptis caſibusnon ad B fionibus habent,ipfi ab Alciato ,Ponzini
mittenda , nifi præcedant conſideratio
ncs exquiſitiffimæ, & caufæ grauiffimæ ,
vede hærels crimine docer Penna ,ad 3 .
part. DirectorijInquifitio.comm.2 3.nu.
ior . vbi de hoc prudenter cgit.Idem cen
ſeo de quodam genere confrontationis,
quod aliquando judices decernur , quod
vocatur ,coufrontatio ad cortinam , & ni.
nus habet periculi, ec quo Antonius Cos
lumba . In forma procedendi extraordi
nar. in controueil . crim.abarb . 2 25. in C fione hac quadragenaria fcripfi, ftatuo
confroncatione, fpontanea,quando para :
tus eſt reas aliosnondum captosfociera
tis coargiiere ; & conuincere : puto aliud
dicenduin ,vtfcripfi; l.s. ſect. 10.circa fin ..
nempe hanc nunquain adinitrendünifi
præcefferint indicia talia,vtpropterea no
minati citari pofsint, & iam citati ,finon
apte obiectiones rei nominantis, & con
ftanteraccuſantis,foluerint, queant in car
cerem compingi.fieret enim alioquin in
iuria talibus denunciacis, hoc feqq.DD. D nolitconfiterizaut Euchariſtiam ſumere .
Friburgenſes, & beneaddunt,fi locius in
prælencia ,. & confrontacione luaninomi
nationem retractet, tamquam teftem va
rium , & inconſtànič donuo torqueri pofs
fe.Farinac.lup.a nu.I 16. vſque ad 150.
Q. V AESTIO XL .
An di&tum Binsfeldijerium , vel qua :
tuor feminarum pro vnius viri:
denunciatione exigi, debet!
abferuari in terris
imperij .
Efpondeonegatiue, cum quia priua
, vun ſpecie de perſonadenunciata, poffit
contrarium vbique praxis videtur rece
gille. lege tradita fuperiusad quæft.13 .
649
Q_V AE STIO XCI.
Quid finiendum de praxi Germania
qua denunciariones dechoreis,cfaga
rum conuentibus, bactenusprouris ,
et ſufficiērbus; ú non illuforijs accepii?
On Germaniæ folius praxiseſt,ſed
N Galliæ quoque,Hifpaniæ Italiæ , ac
Belgij & cftoprimefundata.Qui proillu- .
bioque cum paucis alijs deluli, & magna
pars V vieriana farina, non puræ fideipol
line,ſunt conſpeth.lege , quæ dehac re
ſcripſi, lib.2.Diſquiſi.Mag.9.16 . & lib.s.
fell, 16.Vbi in vltima editione Mogunu
ne anni 1603.fufiffime, & neruofillime
hoc confirinaui,& fpero me Lectori vc .
ritaris amanti larisfeciffe .
Conſideratis ,ita que cunctis, quæ &
ind.libro s.Diſquiſitionum , & i refpon
Principainopume der pub'.mercurum ,
& iuftitiæ præclare coníuliu : um ,fiin fuo
territorio preciſe faceret ftatutum , quo
primum caueret', ad quod denunciatio
nes tortura in hoc crimine poſſet advibe
Ti; licetduæ de iure fufficiant,tamétres.
ad'minimum requirendas,fine vlla diſtin
otione virorum , & feminarum :fecundo,
quod no attendatur adcontritionem ,niſi
forte aliqua fit notorie incótrita,eo quod
Tertio , quod non requirantur alize circú
ſtantir ; nili quod fagæ carceratæ ., ſeora
Siin tamen poſitæ , & examinarx , atque
interrogate in genere, viderint N. & N.
preſentes in calicongregatione nocturna:
fagarum : nullis admiflis defenfionibus,
nifi quæ fundamentuin habeant in iure
naturali fundacum ; ratio , quia in crimini
bus exceptis, iudici quo ad proceffum re
millæ fint folemnitatesiuris ciuilis ..
E Quarto cum de perſona femeldenun .
ciata , poſſent alij ſocij;interrogari in fpc
cie : eiuſinodiautem interrogationes ſpe
ciales adinodun lunc perculofx , quod
dux -denunciationes debeanr præcedere,
interrogari. Quæ co magis placererex
preffe ftatui,vt iudicis arbitrio , quaın paus
cillima committentur.
Hu: Hæc.
650 Difquiſitionum Magicarum

Hæc , ſaluo meliore iudicio , mihi de his XL . quæſtionibus

videbantur Græcij Styriæ . IV . O & obr.1602 . nunc ea

dem auxi , & recenſuiSalmanticæ :;.XXIV . Iulij,,1604.

Martinus del Rio Societatis IESV LL. licentiatus , &

S. Theol.Do & or .

FINI S.

DISQVT
 651 .

DISQVISITIONVM

MAGICAR V M.
1

MARTINI DEL RIO ,

SOCIETATIS IESV PRESBYTERI;

Liber Sextus.

QUI Bid
EST DB OFFICIO CONFESSARII .

Vum duplicemper- A lint etiam magi , ſeu malefici.

ſonam gerat Con Ex 1.& 2. cap . diſcet diſcernere ſuperſti
feflarius, ludicis , & cionis & Magiæ ſpecies .
Medici:facilè intelli pui libri ratione magię pre
hibiti funt.
giturvtriuſque mu
nere fuogi debere. Ex cap.3 9.1 . Quantum Aſtrologo
ludicis quidem per difcet. rum influxui citra erro
fonam fuftinet, quá rem poſsit tribui.
do confeffiones excipit,canrum : tū enim q . 2. Vitare errores malo
Dei vices.geritin ligando, & abſoluédo , Chriftianorum circa co
Medici gerit non cum ſolummodo , fed plexiones temperamen
etiam extra tribunalillud poli, quando có B tume
ſulitur, idque, velà reis velà læhis, vel à iu 9.3. Errores vitare circa
ftitię executoribus, & adminiftris,velde vim imaginandi.
nique ab alijs quibuslibet. Deduplici hoc 4.4.Quid fentiendum de la
officio nunc nobis agendum . natione per aſpectum ,co
cactum , vocem , de ſalu
CAPVT I. tatoribus , de gentilibus
S.Pauli & S. Catherinæ ,
De officio Confeffarij , qua ] u & fimilibus circumfora
dex eft. neis , & de curationibus
militaribus , & c. & quæ in
D Iudicem pertinet norte delicta , & C hac re peccata interueni
re foicant ?
gnoſcat Iudex ,operæpretium fuerit prin Ex cap. 4. Princ. Quæ peccata occur
cipio hic, quafi in tabella , feu breuiculo , diſcet, in .
rant in Magia naturali,
anteoculosponere , quæ in quinque pre & artificiali .
cedentibus libris peccata, ſeu delicta,no q. 1. Peccata figillorum &
fter ludex debet animaduertere & explo caracterum magicorum
rare ,vt cum neceſſe , reum iuuet interro q.2 . Magorum fraudes de
gando. Numeris , & quid tribué
SECTIO I. dum illis.
4. 3. Quomodo peccetur
credulitate , & vlu incan
ſcec licere,examinare hæreticos, an. D. cationum ?
Yu 2 9.4 .Quæ
 65-20 Diſquiſitionun Magicarum
4.4.Quæ amuletoſcu peria- A
pra licita ,quæ non ?
Ex cap . s . jQuæ in pirotechnia ſeu al
diſcet. chimia peccata reperian
tur , & quole pactocum
alchimicis cófeflarius ge
rere , & quæ illos debeat
interrogare ? quæft. 3.
& 4.
Ex libro Secundo diſcuritur de quibus
Magi ſintexaminandi . 'B
1.De artis auctore , & cfficiente cauta
quid fentiane? vihabes q . 2.
2.Quoshabeant libros ? juxta quaft.3.
3.Circa pactum , quasiliadhibuerint
ſolemnitates ? iuxta queft.4.pracipue litig
ra E. & hic an fiatrebaptizati, & c.
4.Circa effcctus, an eos edidcriorprę
ſtigiatorios? quia hoc eit mendacium . vi
de q.6.6 S.
S. An putauerin tdiabolum vera mira- C vnguentis.co quod folet precedere antro
cula iacere poſſe?quia efterror.vide 4 7 .
6. Ani nagines ſacras inhonorarint ,
conſpuendo , verberando ,trahendo ,mer
gendove? U14.11.
7. An alteri pauperie tecerint,vel dam
nun dederint.in bonis fortunæ ? d.quæft.
11.0 12 .
.8 . antheſauros arte :magica quæſie
rint,aut aliter diuitias ,honores, vel victo
riam à dæmone experiecint? d . quæft. 12.
9. An incantarini animalia & quomo. D
do ? queſt. 13 .
10. An cum beſtijs rem habuerint? ly
xlaq
11.:14.
An cum dæmone.corpus mifcus
rint, & quomodo ? q.15 .
12. An ad conuentus iuerint.,& ibi fc
cerinc , quæ fieri ſolere narrantur? qu. 16 . .coniungat1, an ve amorem mariti recupe
vbi & illud notandum aliquando noncú
dæmonibus ſed exſtinctolumine ,promi
ſcue cum quouis vel quauis oblatis proxi
mis Gibi concubuerint.quod de Lamijs & Evle
maleficis Arrebatenfibus anno.1459.nar
rat Meierus in Annal. Flandriæ , de & a
lijs alij .
I j. Quoad lycanthropos : examinaa
di,an fibidumtaxattales.videbantur , an
etiam alijs? quia fecundo caſu adeft fein .
per pactum iuxta q.18.
14. An aliquibus vfi contra vulnera ,ac
Sormental & quibus.q.21.
15.Anconati animas cuocare, an con
uenerint.de apparendo poſt mortemiun
de q. 26 .
16.An.finxerintſpectra! 4.27.
17. Anſpectos cultum aliquemexhi
buerint, & quem ;& qualibus?an pacich
illis aliquid fuerint , an familiaria collo .
quia ſuperflua cum his habuerint ? iuxta
quaft.28.
18. An procurauerint ipectrorum ag
paritionem ? 9.29 :
19.An exorciſmis vetitis vſus? quead
!
hibuerit , & quam adhibitorum vim effe
putarit? an habuerit deinonem inclufum ,
vel includere'fit conatus ? an parendum
.habueri:, & fub quo pacto , quamdiu ,ad
quid , & c.qurſt.30.
Exlibro Terima
1.Interrogent, quæ fint inſtrumenta ,
quibus vſadnam grauius ſubeſtpeccatum
pofagia ,& infanticidium.vide q.1 .
2.win ſomnificum maleficium intule
rintnaturali medicamento , an vero ac
celleric ſcpulcri violatio , . & cadaueris in
iuria ? & quem in finem.q.2.
3. Quibus philtris víz , an miſcuerint
facraméta , aut alias res facratas, & quas?
9.3.5ct.
4.An ſic aliquem egerintin ameniam ,
occidennt,læſerint?a.Sect.z.
S.Ancontra philirum.fiatv.fi remedijs
illiciiis ? an capuilhicito aniore , fecerint
quæ ex lui parte necellaria ? d.q.j. Sect.
3. item quæ confilia dare polsit tali amo
.seirceritis .ibid.
6.Ov quam cauſam : philcrum præbue
rit ,celebs ,an vt matrimonioiungerctur:
raret: virique , an ad libidinem illicitani ?
queſt.3.Sect.2.an odij vel obligionis ma
leficio vſus? item anincendijs ? Sect.pen .
7. Quid exiſtimarit de faſcinatione , &
an aliquam faſcinarini: qmbus viireme
dijs , vel anridoris contra faſcinationem
9.4.Sect ...
1
8.An cadauer a laoiarint,& quæ dam
na venenis intulerint? quo pactoilla dam
na viuentibus dederint? item an aliquid
defodernt , cui fola remotioncqucator
curri ? d.q.1.Se&t.l.
9.18
 Liber Sextus . 653

g.In Se &t.3. Noret confeſſarius fingu- A do non . Sect. 6.

fa ,vt norit diſtinguere in aborſu , an no
cuerint iain vinogin ante animationem ?
item an fic diftenderint pregnanem ,ve
ra ,an fimulata prægnationc ? quia priore
caſu accedit prolispericulum , item quo
ties hæc facti denique in 3.cafu , an pro
pter hanc deſiccationem , fętusfame pe- . nis pollit perſuaderi , elle impia ilia , quæ
fierit, & quod , & c .
10. Attendat, quihomicidæ fint excom
municati Sct . 4. Interroget an fagittaria
exercuerit magus ? an huiuſmodi imagi. C
nes confecerint,an baptizarint: & in qua
kuin perſonar um interitum ?
11. Seit.s. 6.quosaniini,corporiſ
uemorbos intulerint :
12. Sect. 7. An aliquosdeuouerint ? &
quainprecationisformula ?
13. Sect. 8. An maleficiarint aliquein
ligaminibus, & ad quod tempus? item an
au cucandum vellanādum illud , aliquid
tuperſtitionis adhibuerint
14. Ex q.s.difcet habere ratione per- C
fonarum q , uibus nocitum fuit.binc enim
atroci: as. peccati creſcit .nam cæteris pa cæteris, quæ fununnumeræ , & in fingu
ribus contra publicam perfonarum pecca
tur grauius, quam contra priuatam ,acro
cillimum qucque eit omnium , nccare
infantulos nondin baptizatos.
Ex 6.6 7. diſcetob quæ peccata ma
xime , quis tradatur maleficis puniendus?
quibus eciam abſtinenduin ſitijs, quicu
piunt elle tui,vel liberari à maleficijs .
Ex q.8 . Poterit confelirius propone D
re miſeriam maleficorum , & peccati dandum confilium in reuelationibus:qui
enormitatem .
Ex libri verò huiusparte poſteriore ,
diſcere poterit.
16. Naturam vanæ obſeruantiæ ? qido
3.
2. Quando , . & quale fit peccatuin ?
qwert. 2 .
3 , Modos præcipios vanæ obferuan. E
tiæ , & ex eorum fimilitudine, quando in
hoc peccatum quis ruerit ? 4. Sect.1 .
4. Deprecibus, & verbistacræ Script
ræ de ieiunijs & alijs operibus bonisſe
cundum fe.Soft.2.
s . De ligaturis & periammatis.Se £t.3. ſeu-inſtrumentis , quorum ratione poreit
6.De obſeruatione omnium . Sect.4
7.De ſtrenis initio anni . Sect.s.
8.Quando liceat obſeruarę dies, quan
9. Quæ fint licita media lanardorum
morborum , & quiz non , & de milicari
vulnei cum curazione. Silt.7.
13. Fundamenta vanarum obſerua
tionum quæ adhibeatur ex S.S. & c.refir
tata. Quod eft neceffarium ſciiu , vt idio
habent pro pijs . Sct.8.
De formuli,fi Deus in
carnatus , & c .
Dæmonum miniſterio
an ad bonum liceat
vi .
De rythmo, fen verfu . Contra Fe
De ricibus & cærimo- Sicem Mila
tijs, que adhibitæ . !column Ti .
De dubio in quo beni gurinum .
gnior fequéda fit in .
terpretario , tam del
dubio pcrfonę quam
rei .
11.Ex formulis poſitis:in Sec7.g. futu
rum ei non ciificile , iudicium ferre : de
lis locis diuerfæ ,fed in ipfa ratione forma
li ſuperſtitionis conueniunt.
Ex libro Quarto.
1. Diſcer naturam prophetie, & quan
do fit peccatum Propheix , non credere
inſpirationi.c.l.q.1.6 2 .
2.Quibusinftructum effe oporteat ad
abuſus , & errata hic poflint accidere ex
parte confeſſarij.: quæ ex parte habentis
reuelationen ? quomodo fraudes & pec
cata huiuſinodideprehendantur:de ſcru
tanda intentione ?9: 3.
3. Regula diſcet ad cognofcendum ,
quando peccent Aftrologi, & fimiles di
uinatores. quando ſors , omen , velſigni
petitio fit licita. C.2.4: 3 .
4. Qualiter peccent diuinatione vten
tes, & quæ excufent, vel minuant pecca
tuin.4.40
s . Quale peccatum fit oracula dæmo
num conſulere ? 7.6.Selt.i.
6. la necromantia quibus vfæ medijs,
accedere infanticidium , & fimilia pecca
ta . Sect.2 .
Ex feqq.Seationibus; diſcet ſpecies dis
Vu 3 uina
634 Diſquiſition
ujnationis cum pacto expreffo . In {pecie A tionem : & notet quæ adexplicationem
quoque illarum vltimade oculi excuſſio
ne, nora incidere in obligationem refti
tuendi, ratione damni iniufteilati .
8.In 4.7.Direct varias fpecies pactiim
pliciti : ex quibus poterit deciderecaſus ,
fimiles,vt de falcantibus perpyras , de af
feruantibus, ägerter,deferentibus amethy:
ftuin , vt fomnient, de offerentibus cande
lam S. Antonio , vt furem indicet, & in & quid refpondenduin nitentibuscon
quibuſdam poteft accedere obl.gatio fa
mæ reftituendæ vtin Parthenomamia . Bi dicum . quæft.s.
9.Quomodo liceat niti ominibus,pro
digijs , & portentis ? quando peccetur in
huiufinodiobferuandis.Sect.2:.
10.Quanto fit fors diuinatoria, & pro
hibita ?maaime de illa quæ fit per inſpe
& tionem libri facri. Sect.3.
11.Ad naturam peccari huius intelli
gendam planè necellaria eft. Sect.4 ..
12 Difcet peccata Aſtrologorum ,Ge.
nehliacoruin , & cæterorum iudiciario
-rum etiam Medicorum & Chirurgorū ? C
cap-3.queſt...
13. Quæ liceatdiuinareex elementis
&mixtisinfenfibilibus , vt cometis , halo
nibus, & c.quæ non.q.2.
14. Quid liceat Medicis diuinare ? 9.3..
is . Quando peccent.playfiognon ?
quaft.4 .
16. Quale peccatum fit chiromantia ?
quaft.s.
17. Quæ fomnia licet obſeruare , &
interpretationein quærere?q: Galotine n
quæftionis habebit exeinplum faciendæ
in fimilibusdiſquifitionis ..
18. Quæ occurram hodie peccata in
forte diuiforia , & quibus fit licita ? cap. 4 .
quaft.i.
19. Que peceata contingant in contra
etu ſortis , quem vocant ollç fou Lothe
rur?quæ quoad venditorem , quæ quo
ad emptores , quæ quoad miniftros feu :
affiftentes, quæ quoad Remp:vel Princi:
pem ? quæft: 2
20.Que peccata fint canonicæ purga
tionis: an quis eam cum mendacio vſur
paritiqueft.si
21. An vſus fit vulgaribus purgationi
Bus interroget:tam fubeundo, quam exi
gendo . Nores, quæ dicta de prouocatio
ne ad diuinumiudicium ;quoniodo in ea
geccetur item de duello publico ; & pri-.
marapsopteradiunctamexcommunican
in Magicarum
cenſuræ illius hic addita .Seit.1.0 2 .
22. De peccatis purgationum variarú
per ignem . Sect.3.
23.Peccata probationisaquæ frigidæ ,
vel feruentis ? Sect.4 .
24.Dufcet, cur, & quomodo peccetlu
dex probatione illa vulgari , qua fagæ in
aquam proiectæ creduntur fupernatare :
ſuetudine, itu corruptela quorundam lu .
25.Noter, quę hic dicuntur,vt eommu
nia omnibus vulgacibus fugaljon :bus.
26.Item nocet , quæ de exculatione ex .
capite ignoran'iæ aliquando ludice spræ
texunt: vt fciat, quando bana jotentio exo
cufationem illis prabeat , quando yerò
non præbeat ...
27. Item qualefit peccatuin error Gine.
dolo ?
28.Peccare ludices, qui fencta lege &
ratione ,arbitrijliberain pienaudinem le
quuntur: & quomodoomnis iudcx le
gulubicctus. Sect.z.lit.I.
29. Peccare quando canonibus , non
obtemperant ? Sect.z.
3.c. Quando liceat fignum petere ? &
quæ fides requiſita ad editionem mra
culorum ?;
31. Quomodo peceet torquens , vel
damoanseum , cuihæc purgatio luitad
hibica ?:d.Sc& .3 .
. 33.De peccato purgatitis per pondere
& lancem.q.6 .
34.De peccato purgantis per crucem .
35.Peccatain quibuſdam alijsgeneri
bus que rariorai ibid ..
Ex libro Quinta, diſceta
1.Quando ludex pec cet arbitrandote
mere circa criminis grauitatem ?
2.Quando peccetminuendo ,vel a4-
E gendo pęnam legis ?
3 : Quem iuris ordinem contemnen
do ludex peccet? Sect.is
4. Quoinodo peccet in inquiſitione ?
1.circa corpus achioti. 2. rationcaccufa
tionis præcedents.z.in forma inquilidio
nis. 4 : quoad præodencia indiciais: quo
ad famam præcedentem . 6.quoadablo
lutionem præcedentem.7.quoad tranſa
&tioné.8 . quoad gratiá Principis.Se &t. 20
s.Di
 Liber Sextus. 655
s.Diſcerde indicijs,quæ vixpræcipuo .A tum ,& clericorum in hac materia d
, e
run ? 2. quod Iudex tenetur aliquando quibus illi interrogandi.ibid.
ad damnoruin rettitutionem , fi noninter 21. Quando ludex renitens poenam
rogauic de tocijs.3.quando propterea ceo teneatur ad reftitutionem , & peccet ?ibi.
denegandafit.ablolucio : 4. alia in hacre 22. Peccatum legentium ,vel retinen
tam rei, quam ludicis peccata . 5.peccata cium libros Magicos.Se t.17.
Ludicis ex defectu indiciorum ad tortu 23. An præbenda maleńcis ad morte
cam fufficientium.6 . quomodo diſtingué damnatis Euchariftia ; & vnctio , & quid
da iactancia à mims27. quod mens teru in Euchaciſtia præbenda fit obſeruan
tanda in minantis æquiuoca locucionc , dum.Sect-18.
Sect.z. 24. Pecceine Iudex fepulturam -done
6.Se £t.4. Docet vim minuscertorum B gando ?Sect.19.
indiciorum , 2. quod ex non impedito 25.Peccatum eorum quiſubminiſtrat
damno Iudex teneatur reftituere.z. Peco inſtrumenta necis , ycreus.cuadat penam
cari inlortiariorum , defenſjone,fauore , publicam.ibid .
pacrocinio , & occultatione.4.qui morta
13 liter peccent non defendendo . s . qui.ce SECTIO II.
ncantur reftituere .
7.Diſcet multiplices abufus iudicum in Defigillo.confeffionis inbac
receptione teftiuin. Se &t.s. maleria .
8.Peccata accuſacorum , & onysreſti
tuendi.Sext.6 . Anc ſectionem addo , propter quo
9. Varia peccata in reis comprehen- c [undam confeſſariorum fimplicita
dendis ,carcerandis : & poltea ibi alleruan len ), & quorundam Iudicum cemerica
dis.Scct 7 . tem, atque malitiam ; qui, quantum por
10. Multa grauia peccata circa mo. func,conantur ex confefTarijs, directe,in
duin torturæ , in quantirate & qualitate . directeve; turn -anterei mortē, tum poft
Sect. 8 . eam ,exſculpere ; num reus fuerit peccati
11. Quotdım.ritus ſuperſtitiofos con illius conſcius.Adeò vtalicubi audiuevim
tra malencium ( vt vocant vulgo ) Taci ſolitos quodam loco.confeflarios à Judi
turnitatis.Sect.9. ce poit latam fententiam mortis in reum
12. Peccare ludices ,quimendacio do interrogari; fitue iuftè damnatus reus ?
love reum decipiunt. Sect.10. necne ? & religioſos quoſdam , eo quod
13.Quando ludex peccetcondemnā . D hanc iudicum iniquam importunitatem ,
do reunui ex ſua contLione.Sec7.11. vc facrilegam , grauioratione repreſsiſset,
14.Quomodo difcernendæ ; fufpicio , impofterum ad reos audiendos vocari
opinio , & præuinprio . dekjfle. Notandum primò figillum con
15.Cuipoffitiniungiabiuratio ,& quo fefsionis viin æqualem habere in omni Ciga. de
pacto is ad eam inuitus adigi poſsit ?Sect. crimine ,etiam maximè enormi; vt in cris crim.in.
I2 . mine lælä Maicitaris humanæ , & hære- Mai.lt.zrubr.qui
16. Varia , in quibus iudices circa ca. fis; vnde patet talſum & erroneum eſſe eccuf.por
nonicam purgationem queantpeccare . verficulum illum vulgarem ? Eft hærefis jer.-9.18.
Spet . 13 crimen quod nec confeffio celat. AneGo
17.Quomodo ludex peccet,interdum Notandum fecundo ,ex communi ſen brielius .
- ti.7. cono
etiam cum onere rettituendi, co quòd E tentia , fcruandum figillum , vt ante rei cum video
cum deberet abfolutè abfoluere, tantum mortem , fic & eo mortuo , quia morien- n.19 Al
abloluit reumà iudicij inſtancia? Sect.14 . doius famæ ſuæ non amifit :nec confel. bert. de
18. Quomodo qualificanda fortilegia ? fio eius propterea minus confeſsio elle cognelca
item quæ fint hæreticalia , quæ non ? & cæpit , quàm prius. Notandum tertiò , Cathol.
proinde, quibus excommunicatio acce Doctores quando concedunt veniam 9.25. Sco
da ? Sect.is. detegendi , feu narrandi al.qua accepta toet Ric.
19. Quando ludex peccet in pænæir in confeſsione ;nunquam loqui de ex. n.dift.
foguione? Sct.16 . preſsione delicti in fpecie,velperfonæ no
20. Peccata quædam propria Sacerdo minatione ; fedomnes tantuin agere de
Vu 4 qua
 636 Diſquiſitionum Magicarum
quadam generali reuelatione delicti , fic A detegere , nereipubl.quidem proditio- D. Th .
facta,vtpeream ncquext ad perſonarum
Sic poft cognitionem deneniri . Notandū 4. aliud
beri G. effe , fiagatur de delicto committendo ,
gamo. O aliud ſi de iam commillo .'
Gabrie Quoad delictum commiſſum , in pri
lium do miselt ſententia q.1orundain , quæ com
cutt Fa munisvidetur Canooittarum , pofſe Sa
g.si.nu cerdotem delictuin iam commiffum re
1 10 . uelare , quod non in Sacramento pænité
Teftibus cix ;fed extra illud ,fub promiffione ſecre
Gomeſio
3. p.6.13 ti ,& ſigilli confeſſionis accepit ; iinmò, li B niceat, & emendationein fpondeat;indi non fatis
nit 9. in teftem producatur, febere illud reuela
Gabriel. re in iudicio; hæc ſententia reijcitur ab a
fup.n. 16.
Sic Me lijs,volentibus veram eſle de crimine có
nac. li.j. mittendo , non de crimine commilo .
de presă probabilem puco vcramque,ſed poſterio
pr. 9 89. rem effe tutiorem :io rigore quidem , qui
nus.i7.000
Farinac. fe obligat ſub ſecreto talięquèquoad co
Jupr. 6u. inilla , & committenda ; ſed cenfetur Ec
11 ‫در‬ clefia propter publicum bonum , velle irri
tare promiffionem illam , quoad crimen
coinmittendum ; qui fauor boni publici C dotem ad figillum ,quæ putatur commu- '
cellat ordinariè quoad crimen commif
fum, ideo fi graue damnuin inferretur ce
latione illius criminis commifli,teneri tūí
quoque illud fic reuelari . fatentur Me
noch. & Facinacius, doctiſſ. duo luriſco
ſulti. Sanè promiſsio illa ſub ſecreto figil
li facere nequit , vt quod figillum nó eit ,
idiale fiat: ſed obligac ſolummodo inore
promiſsionum aliarum de ſecreto feruan
do: quarum visſe in detrimentum reip.
contraæquum ,& bonum nequit porri- D quireretur, quanta quæfo porta pandere 9.18 x
gere . Quond delicta committenda, qua
do quis non vult abſtinere a , ut le emen
dare, fed crimen ftatuit perficere, fuere
nonnulli Iuriſtæ , quicenſucrint, ca poſſe
Pof In- à confeffario reuelari.hæc fententia peri
nocer el culoſa eft, & retrahit homincs à confer
Abbar .
Gabriel. Gione . Excufari poffent auctores eius , fi
2.conclu. duntaxat locuti foreot ,de eo , qui ſpecie
vlt.n.7. confitentis accederet ,reuera tamen non
Menoch. haberet animum confitendi , led velcó
de arbi
trio. caj filijpetendi tantum , veldecipiendicon- E uandum : nec æquitas , aut religio ſacra
180.12.21 feffarium , aut pertrahendi inſocietatem
criminis ; cunc enim non eft verum figil
lum , nec res ſub ligillo crcdica . Quodli
quis animo confitendi accederet, feq.cla
uibus ſubijciendi, & abfolutionem conſe
quendi, & fic confelsionis ſigillo rem fu
bijceret : fequenda omninocommunis
opinio contraria, quæ pluribus Iuriſtis, &
Thcologis placuit, non effc cwn licitum
nem . Hanc fententiam limitant, primo Sos.Rick,
quoad veram rclationem :voluntenim Theolog.
poſle Sacerdotem tuncipſos confitentes vid .Na
diligenter monere , yr abftineant, & ob- suar.is
uient, cum etiam inonere magiſtratus, & facerdes,
Epiſcopum , vt ſuper gregem fuum vigi legin
lent,ciuitatem cultodiant, & ſimilia, qui- Farina.
bus & malo fubueniatur, & confeſsio, multeri
non reueletur ,2.limitant, ſipenitensha- tai luni
beat focios complicés, & iplequidem pę videtur
cat tamen adhuc elle periculum , ne per rem afie
complices , ipfo defiftente , ſcelus com - cutus. EX D.
mittatur : tunc enim putant ; vt occurta- Th. Ax.
tur damno futuro , pofle Sacerdotem re- gud af
uelare delictum futurum , etiain confiten Ang.ch
te non conſentiente.3. limitant mulci lu- facul.com
riftæ ſi peniteat penitentem , & velit fee. Ta latus
mendare ac defiftere; quod fi nolit deli- par is.
ſtere, nec obuiare,vt poteft, fed perfice- poft 18
Sic pofta
remauult:uncinquilint non teneri ſacer lies quos
nior fentengia Canoniftarum . fundame- Angel.et
tum eorum eft, quia non putant hancer- Gigas *
ſe veram confelsionem ,nec ſigillo hic to PICES
cum eſle . Sed filluntur , quia vera con- tu . pol.
feſsio eft , fi animum accedentis,& con- Vi ime
fitentis conſideres , licet non ſit perfecta bas. cens.At
aut.
confefsio , & valida . Et ad hoc, vt quis fi el q $ 1to
gilli ſecreto ligctur,nihil neceſſe eſt (quodleo.Gas
bene docuit Nauarrus)confeſsionem el- Mese
fe perfectam & validam , fi hoc enim re che ef
Gigelap.
tur mali s Sac erd oti bus , ad reu ela nda ſe- guil at
creta : quib. fuifficeretminimaaliqua cau- Ang.fa
fadeniginde abſolutionis : fed fatis cft , pr. Beta
fi pænitens animo accedat confitendi, cola.com
ſeg. clanibus ſubijciendi, vt abſolutioné
conſequatur', & cum hoc animo ſincere Sacerdos
nö poteft
peccata duret,ac numerarò pronat; nireuelat
hil quod meminerit , fitque dicendum ,
præiermittens ſpontè fua: obligatus enim
hoc ipfo met Sacerdos ad ligillun ſer
menti huiuspatitur, vt quifidem habuit ,
fliaque arcanacredidit confeſſario , vila
ex cauſa decipiatur, ſunt cnim perniuli,
qui licet animo ſintſatis præparato &
forti ad confitendum ; infirmiores ramen
adhucſe putant,quam vt queant abftine
re , & imaginaria quadam neceſsitate ſo
trahi, raptárique ad perficiendum putát ;
quod dolent tamen ſe non penitus abo.
minari ,
 Liber Sextus. 657
minari, & à Deo poſtulant vires roburq. A pulfandum , auertendamque vti, præſer
fibi ad hoc præftari, & ignoſci infirmitati tim cum fententia illa communis fic pro
fuæ . Quare tertia hæc limitatio meritò à babilis , & nulluinius humanum valeat
Theologis , pleriſque hodic exploditur: impedire ; ne quis cum neceſsitas poftu
& miror Farinaciuin eam amplexum ;cu lat,ad malum ingensimpediendum ,ſen- Vide D.
rectè D. Thom.paulò antè fuerit fecutus. tentiaprobabili vtatur. Et hoc cafu admit Ih.in ad
Quoad 2. limitationem , fimul & pri tipoſſet prima illalimitatio ;fed & 2.gi dit 11, .34
art.i.
mam,dependent à quæſtione s . Sacer per omnia proſpiciatur, & caueatur ( igil. ad1, 6c 4.
dos poſſuivii aliquando fcientia, ex con li integritati.Nec enim putandum , Ponti
feffione parla,ſaltem ad gubernationem , facem de hujuſmodi extraordinarijs pla :
Omala imminentia aduertendas verbi nè caſibus agere voluifle ; qui in religio
gratia.conficecarmaleficus, le velalium B lis congregationibus vix vnquam eue
pofuiſſe pulueres, vel quid aliud fub tali li miunt .
mine: & nifi tollantur,domum comburē Ex hac autem fententia illud fequitur;
dam , Principem interiturum , quotquot fi Petrus Magus mihi confitens inter cir
vrbem ingredientur, egredienturque in cumftantias peccati complicem indica
magnam perniciem , aut periculum ven ric; iſquemox mihiquoqueconfiteatur ,
turos. Qua in queſtione conſentiunt om ſed peccatum illud fibi cum Perro com
nes ferè DD . paucis exceptis licere ſerua mune reticeat ; non poſſe me hac { cien
ta circumſcripcione , vt nec directè, nec tia vti ad illum de hoc peccato examina
indirectè ad ſuſpicionempeccaticonfité dum ; fed tantum poffemein genere in
Cicant tis quiſquam deueniat. Sed probabilior ueftigare; num ſit aliud, quod conſcien
Sortes de eft contraria ſententia , & tutior, & magis C tiam eiusgrauet, & perfiftentem in ſilen
rar. fecr. conſentanea religioni,ac reuerentię huic tio , tenerimeſimpliciter abfoluere . Se- c. Sacera
regendi Sacramento debitæ ; quàin tenuiffe vide quitur ſecundo . Non poffe Sacerdotem dos, de pe
nir, d.6.
membr. tur Henricus Gandenſ. Tutiorem dixi , ne mecu quidem mortis propoſito cui et ibi Na
Na quia vt illa contraria practiceuur fine pe
3.9.3. quam hoc criméreuelare & , poffe eo ca- uar. anh
war.in d .
S. Sacer riculo ,táta, & tam multiplici eft opus cir ſu dicere nefcire ſeſe , nec de tali peccato 13.00
dos. *u . cumſpectione , vt difficile fit plorumque ſe quidquam audiuiffe , quia reuera non comun NAHAT .
.
144. , eam feruanté non incidere in ligilli vio ſcit, nec audiuit, vchomo,feu vt parsRei- Man .6.8
quod , lationem . 2. quia fauet ipfi Sacramento, publ. Immofimente ſubintelligat, (fcili- n.19.com
pāillc. cuin inuitet ad illud ipfa lilentij, & arcani cet , vt poſsim reuelare ) poſſet dicereſc munem
rī quos neceſsitate, & ſecuritate ,ac libertatecon hoc in confeſsione non audiuiſle, vel reú efse doces
Gigas do
Sitolit
nu , .. d.1 fitentium.3.quia S.D.N. Clemens VIII. D fibi hoc confeffum nó fuifle; & hæc om 9.18.134
ton prat. anno 1592. die 26. Maij, decreto quodā, nia poſſet iuramento confirmare. Nec Gomes.
Card To præcepit ſuperioribus regularium , vtdili poteft ad reuclandum Saccrdos à quo- de crim ,
let in 14. gentiſsimè caueant,ne noticia de peccatis quam cogi,ne à Papa quidem ; multomi 3.n.9:
Maftar.
Cafuu la confeſsione habita ad exteriorem gu nus à quouis alio , vt fuſe docent Auguſt. ... .ac pro
Ema.
lHel. San bernationem vcantur. Quæ ſanctio ecli li Berous,& Hieronym .Gigas. Quod fi iu- bat. ?
n Apho get,duntagat eos, ad quos ſcripta ; ſatista dex inueniflet peccatuin malefici ſcripto prafa.q.
-il.quod men indicat Pótifici Maxim . magis pro commendatuinsvtid confiteretur;vel ab .
ib.8. qu . bari eam fertentiam , quæ vult ita pror aliquo auſculante penitentem ,vel a ſacri. 9.12.n. 2
29-0931 fus fe cófeflatiosgerere,ac fiin cófeſsio lego Sacerdote ſigilli violatore id intelle- Gigas do
ne nihil penitus audiuiffent ; fibique per xilet;non poflet iudex his teftibus,ncc il 9,1 .n.se
ſuadere, nullatenus humanarum rerum E lifchedulæ ', nec ipſi Sacerdoti credere, mer.dift.
regimen ab hoc Sacramento depende nec propterea reum capere , vel torque. nu.9.
re, vt quod ab co quam longiſsime diſtat. re : immo etiamfi iamn ilkım condemnaf- Maſc. d.
Cuni tamen hæc prohibitio in iſto caſu ſet teſtibus conuićtum : & poftea intelli- (peris.lt,
fit iuris humani; & periculum à republi geret totam delationem , vel accuſationě 2. concl.
377.84.1.
( a , vel proximis ; cum citra damnum tuū, ortam ex ligilli violatione , deberet dam- * 3 : Ne
& ſigilli violationem queas; propulſare , natuin abſoluere, & dimittere. noch.l. 1 .
fic iuris diuini;haud dubiè caſus poflerin Duo denique lunt calus,foli,quibus li de presă
cidere ; quo quis teneretur hac fcientia ceat reuelare in confeſsione audita.pri- n.26,
ad malum , quemadmodú diximuspro mus eft , quando penitens Sacerdoti li- 27.
cen
 658 Diſquiſitionum Magicarum
Ef com centiam reuelandi conceffir conſentiunt A Gonem cognouit. Sacerdoci verd dicen
.
munisso; in hac Theologi& Jur: ftæ proprer texto ciſe cxcra confeſsionemid reſciuiſſe non
lumin 4 . clarú , in cap . ſignificafti.de adulter. quia crcdi,nig id probet, & , fi non probat ,ex
4.18.9.4. licet penirenti renuntiare iuci in fauoren tra ordinern puniendum arbitrio iudicis ,
AVC. fuum introducto . Qundum tamen requi communiter cenſent Canoniſtæ.ſed hoc Nasi
dist.in18.
Stot 4 runt, vthæclicentiadetur extra cõfeffio arbitror de facerdote malæ famæ intelli- atij qua
fequutu
on it nen,& rurfus cunc reusnarret fuú pec genduin . Nam in eo qui bonæ fainz Chr Mt
In capit. Catum .Sed hoc non eft neceflarium , vt eft putar im fufficereiufiurandum proba feadus
Masih melius cæteri centint , nam fi extra con tione,fi tcftes derio :curenim nó hic ſuf- fup r.s.
us , de Si fellionem iterum ei narret : iam poteric ficiat , quod in priore cafu fufficere fa- 6.0
Fars.
monia el
inc.figni ex alio capite referre , nempe iuxta limi tentur prednos
ficajti.de rationem fequentem .Deindequid inter- B Denique extra hos caſus licitos,lacere
dos reuclando violansligilli (quod ex iu
adu ter .. tiam elt, dica țnein confeſſione , do tibilicen
prarum , hoc quodmodo narraui reuclin re divino policiuo fluxit, fecretum ,hodie
III. di :an poſt confeffionem hoc dicat,& ite deponendus , & in carcerem perpetuum
rum naret?? Veriores ergo condiciones monatterij cuiuſpiam deurudendus eft .
funr , 1.non ſufficere ratibabitionem ,ne vide Conc. Larer.c.2.0.c.omnis depen .
que licentiam interpretatiuam , vel impli remi . Farin.pract.crim.q ju.
citam ,fed requiri explicitam , & exprefsā. 93.aliquando tales iufsi fuere à Pontifici
2.dcbere e. m efle inere liberam & nul bus degradari & pæna n ortis affici,& !
latenus coacłam.3.debere fubeffe causa merito , excmplum ponit Felicianus ib.
iuftam & magni momenuj: vtputa boni degrad.c. 14 .
publici, autcorporalis vel fpiritualis boni C
partentis . Nimioco , velex caula leui SECTIO Ill.
reuelare etiam habita permiſsione confi.
tentis,facrilegium foret. Demodo.confeffionis.
POR HA Sacerdou verò , dicenriſe licentiam à
lentem . pænitentehibuifle, non femper creden Ræter ea quæ cómunia ſunt in hoc
man Geb. dum ; fed duntaxat , fi & iprebonæ fit fa P Recettes
cruine. & in cæteus,peculiariter ob
et Maror mx , & iureiurandoid confirmet, & pe feruarc oportet confeflarium nonnulla .
in 4.d. i nitens ei non contradica:. Quædam pctinent ad interrogatoria :
Vide Ma Secundus cafus eft, 6 facerdos idem a . quædunad præparationem animi:que
probatide
frard. o. liua le feu alia via , extra confeſsionem , dam ad obligationem reftituendique
cor. 1-86. ante vel poit eam , refciverit : quem ad- D dam ad abfolutionem imparuiendam .
Vide u mittunt, in delictis committendis . Ab Quo ad interrogatoria ,multafueruntà
m
su bilini bis & alij : feiide in commiſ sis céfent mcdict a ,fect. 1. his adde prinè, quod
naad an communiter Theologi , & ratio cfficax quia lage vix vnquam faciunt integram
gel.vbifu id perſuader,nec enim per confeſsionem conteisionem ,idque dæmonipromittūc
PIA : O faccrdos amircit illis quod ante habebat : rogandę lurit de hacre,& facrileg.e , feu
Farinac. ncque id , quod poftea aliunde illicom naucilatë .contefsiones omnes repeten
Supr. dæ :deinde vt funcomnia prodant,indu
D. Bona paratum . Quodſi amitteret , confefsio
1.21 A . ?. vergeretio damnum publicuni, nā hal cēlcbonis rationibus, ve vclint: & inter
9.3. Pal. dibus patrocinaretur , & iudicia cuerie rogitonijs illis Sect ... ādæ , vt poſsint.
4. Gorus ret, verbi gratia,fi quos ,coram duobus Sa Intutrogandæ quoque, anex animo re
8.18.94.1. cerdon bus tantum ,inak ficium commií. E nunciarint fidei, nain tunc eft apoftaha ,
. to
A'1.6. offer , & poftea vtrique confiteretur , ifte an aliqin animo crediderint corra fidé ?
Nars. in enim um.necdeferrinec accuſari à quo tuncift hæreſis . an abufæ rebus lacuis ?
dos nam . quam poffet: quod , quam fit reip. perni & cft facrilegium ,an diabolum adoraue
161 . ciofun : nemo non intelligit.Ca uendum rint , Guc in (pecie aliqua viſibilem fiue
tamen Sacerdori, nchic licensia vtatur , quem non videbant( vt teftatur Meicrus
niſi in re grauifsima : nam facile fcandalu dergis Atreb ienfibus anno 1459. ito
fequeretur, fi frequenter & in leuibuste quandiu in hoc crimine hælerint, anali.
busea vtere'ur : item cauendum ,nc quid quando animo penitueriot, & c. propier
an.plius dicat , quam quod extra confef voliuiones ciuſdem criminis diuciio's &
carla
 Liber Sextus. 659
carum interpolationes .Zrinterrogandæ A ibi neceſsicas confeffarij?immo quæ vci
funt , an adhuc retineant libros,aur alia licas? lorteturad Glencium ? caufa eft cru .
magica inſtrumenta:quia rctentis illis ab ciatusaugendi . hortctur ad confeſsiarē
foluinequeunt.4.virum alioslalia docue veritatis norusincendian accelerar ab .
rint,aut le duxeria : quia non debent ab . fic potiis, & tugiatalam ace bo,& ferali
folui,nisi quantuin infe eft conuerete il fpectaculo lacerdos:lq.contaminanipu
los conenile , & li coveru noluerint, eos al , fi propior adlist.txcx oculis hauriar
ad fuperiores, Imagiftratuinve deferant, hanccarnircinam.Et aperte id prohibi
aut accuſent. Si tamen confeßio fiat in ar tum in Concil . Anuliodorensi Canon .
ticulo monis. luffi ier tum ,qui præſentes 33. nonlicet Presbytero , nec Diaconoad
fuerint in -genere monere & hortari , vt tr palium ,zbi reviorqueniurfture.vbino
à deeepcione kifærefi cali recedās libiq. B ! ? voxiregalium ,.V ? pulu de cquulco .Ni
in poiteruin caucant, & c.-s, videndum , hilominus talcurtnud vuile tuturum , din
vt occafiones clubcndieuitentur,& tol vicino quopiam cubiculo tir, vt , ſiin mur
lantur, verbi gratia, fi liabitat, vel vetfacut tis periculum Lclisincideret , luvarc poisit
incer maleficos, quando fieri poteft, ' oci: Celeriter, & deficie: ti venire ſuppetias.
mutatio & feparatio inūgenda. : inter Morienciad de cótellarium necclle elt,
fogande diligenter de varietate conter propter diabolilolidias qui calcaneo ini
fionis iudiciariæ ,hortande, licuncta ve diatur ,hoc ett vicimo vie humanę,actui,
ra;quæ dixcrunt? ne mutent, fed vericace Hirc quæri audio :rum liceat à luuice yo
cucantur ,fi falfa, veretractos : ti quosin lert: 22 , f1 REUS.VIK45 rozo irad ndus(!16
nocentes( vt fic non raro ) detulerint,cos Kurendus ,facculus pilisereuspeiioriap
exculpen : fi quos noxioscon plicesíciác c penda:ur accelerarue morus grediid ,vel,
non emendatus,cosdelerant iudici :ne thin appenjus ell, acarmpc.viga. milli
que ex hae generali admonidane irregu admoucativel al luice , W. ftrangulariilt
Jarirauspericulum elt. bearium , qui lenio ugn . conjumiini ? vuk
Quod animi preparationem ,magna in gus. Doctorum tolenu putat inclalite in
hoc crimine cunti itaris le difficultasof diogularicausngcam . Siiocideret foret
fert.In primis cauendum putu iudicibus , ea , quam vocant, ob defedt um leolaris .
nereis mortis fententiam per quus vis atmu hii leo causexubcture videtur po
denuncient ,deligendi po ius virpul. lius,quam dcctlo , & oplisnericorum pu
prudentes, quihoc indicent verbis pru to, quodque non lacciduam molu , ied
dentibus,& fimul adhorrentur ad bonā , & queniuis Prælatum deccat maxiine .
& ſeriam præparationem : ducet autem D neniam morsacceleratur ,qu 101 crucia
in bocmaxime crimine, experientia , no tuum finis acccibiur , moritulusillecer :
expedire eos , qui confeflac finttuturi, to agitur,neper tot lupplicia Sedad con
ante fententix pronunciationem ad reos fillionem reiiertamur .
accedere , ve-curum canfelsionem exci In contritione precuranda, hoc opus
piano: vix'enin verum fatentur,dum libi hic l.borett,non ex parte Dei,ied ex par
cimentà delarione :: item doceteadé excom te iplius malttici,quem ordinarie duoia
perientia,nonefle vile , immo fepusno peuiunt, error, & netus.Errorquidem .
xium elle , fi ipfemct contellarius mortis iwliplex.. Nam.pottquam capiæ ſunt
fententiain reo intialer.lic enim a culi nū ma chcr , vuplemet fepe faile, iunc dia
cio vt plurimum abhorrent, ve raropost bolusíverba fiia Guillandi) mobil aliuala- De forei
moduin rectas , & ſinceras admonitio . E tagit ,nec luboral in ain ), nifi in perluauen log.qu.g.
nes in animum adinittant Illud quoque du ,vrperfiftuniin ſentin kuqne in vi *4.2.
meminiame quæfitum aliquando : An le fin m perfeuerent. Adducan !ui licet 11
dum in tormēlis reus verlain liceat, vel Applicijlocuri, igandau.c luccendatur , je
expediat, quaſtioni confeſſarium thieief illaruni corpora a laqueo , & , Hamas,
fe : fcio id Jatrunculatores a lacerdotibus paläcie pilului ,facturuniques.vt ex fiam :
aliquando petere:ſed, impudentioresilli, maruin contractu nullum dutorem perci.
an imprudentiores ilti qui taciūt , nefcio . piant. Quod li moralas contingat inccn
abulus elt certe , propter irregularitatis dio ,morcem illam cruciatus cxpertem fo :
multa ,quæ le hicingeruntpericula .quæ [ c: migraturas ex huiusvuemilerijs abig;
ſupplie
 660 Diſquiſitionum Magicarum
fupplicij fenfu ,vt in futuræ vita beatitudi- A
nein transferantur , illic eas demonibus
fimiles fore :eodem robore,ſcientia ,diui
tijs, potentia, voluptate , quibus iple dz
mon ponitur,ac pollet,donandas.Sic mé
dax decipit. Alius error eſt, quia perſuadet
impoſſibile effe ipfis ad Deum conuerti,
& veniam cöſequipeccatorum , propter
pactum ſecŭ initum , & Dei abnegatio
nein , aliaque quibus ſe contaminarunt
fcelera nefandiffima. Sic illas dū vel de
fperatione deijcit , vel fpe lactat & extol- B mæftæ animuinoblidenstisprofluuium :
ht, ſemper conatur obdurare : vt cuncta
ni
nege ,refpu ant confi teri ,non reſip iſcát ,
nihil peniceat deliquifle . Hic in promptu
Sacerdos habeat , & facræ Scripturæ te
Aimonia , & Patrum fententias , & exem
pla omnis æui : quibus clare demonftret
vtroque denionem inentiri:ſerio conuier
fosnunquam à Deo reijci : nihil eorum ,
que pollicetur , iactatorem illum præſta
re pofle ,nequeli poffet velle . Grauitate
quoque criminis poterit proponere :cc cem , quidam à feipſis. Aliquandofoti
circumftantijs hærefis ,idololatpiæ , Apo
æ
ftali , homi cidi j,patric idij nç
rapi ,Sod o ipGu
Sups thi3. miæ ,& facrilegij. Impenitéciæ vero iftius
fignum idem Grilandus,maxime quoad
mulieres certú elle dicit : & lacrymas nul . An hæc confentanea, & non pugnantia ?
las ensinant,cum tamen fere,gemere ,
ſuſpirareque videantur , & omni conatu
laciyinariconentur . Hanc ipfe cum alijs
Iuriſconſultis veriſſimam notam putat ,
qua conſtet eas non verè , fed fictè tantú
pænitere , cuiusrei , cum vidcat fe ratio- D hancaniini comprehendatur ea, que ve
nem nulla naturalem idoneam reddere
poflc , confugit ad fupernaturalem , vultq,
id fieri à diuina prouidentia in penitentie
fauorem . Cenſent itaque Grillandus , &
focij: li ſaga lacrym etu r, verè illam pęni
tere ex aniino , ſi non lacrymetur, finge
re penitentiam.Nunquain Iudici auctor
fuerim huic coniecturæ inniti, vc certæ ,
vel idoncæ . Nam experientia illa , quam
ex aliquibus.cit Grillandus fe collegille ,
.in. fallax eft & incerta.cum quia nonnum- E qua
Senetver
Oed.
qua ipſa doloris magnitudo. lachrymas
17 . deliccet, & plane tollat , iuxta illud or
cheſtrę .
Fleiuque acerbo funera ,qugſtu com
rent :
Quin ifta tanti peruicax clades malż
Siccauit oculos ,quodque in extremis:
folet ,
Periere lacrimen
Soler ait , & verum eft. Iam ex aduer
lo læpè præ lecitia quidam lacrymeatur ,
juxta illud eiuſdem . InThya.
Subditos fundunt.
Oculi fletus:nec caufa fubeft.
Dolor'an metus eft an habet lachry -
mas .
Magna voluptas
Neciuuant illum argumenta à Cano
nibus petita, quibus tantum probatu la
crymas effe fignum penitentiæ , & nubis
lacrymis quoque peccata dilui, & fedita
tem animoelui:quæ vt veriffima funt,ita
„minime probanr : nullum penitere , nili
& lacrymetur, quidam funt tam duro vul
tu ,tá ficco cerebro ,vtlacrymari ncíciát,
criam pueri : poflunt et go inulieres quo
que tales reperici.Nam pueri non minus
humidi , non minus ad lacrymisfaciles ,
quam illæ. Accedit quod l . iiti non ſa
tis inter feconcordes , dillico abiou : -
bunt defectum laciymarum elle indiciu
s maleficij, nammaleficas effe, quæ
non lacrymentur : at Grillandus fatetur
maleficas,cum vere penitentlacrymari.
fi dicas lacryinari,quia coipfo ,quodpe
nitent,maleficeclle defierunt: ficut adul
ter effe definit affectu , quem peccafTe pę
nitet.velum hoc quidem.Sed quid fi pe
mituerit peccaffe , & poſt penitentiam
neficijs fuismultos interemerat ? hæ iux
ta Grillandum poterit lacrymari , quia pe
nituit : iuxta cæteros verò adhuc lacı xina
ri non poterit , quia quoad externum fo
rū adhuc eft vele malefica , nam vt Gril
tandus hoc fuum dictun ſtabilit auctori
cate diuinæ prouidentiæ ,ad pænitentiam
aniinideclarandam :fic alijilli fuum quo
que firmant eadem diuina prouidentia ,
quam decet fructe judicibus ad criminis
commiffi deprehenfionem & vindictá ,
re iuxta illos, vt crimcn hujus malefi
cæ ( quoad foruin externum talis elle nó
delijt) puniatur , neceffe eft hoc indicio
illam detegi,vt flere non queat,quam la
crymaturam Grilland.contendit . Plane
confeffario omnia hujuſmodi indicia 2
fpernenda, omnes huiuſmodi conicctu
ræ fugiendæ funt: eo quod penitenti pro
fe, & contra le loquenti ,tcnetur credere
Deni
 Liber Sextus . 1661

Denique quis adeò fori huius interniin- A Ei hæc eadem realis obligatio reſtituen .
expertus ett,qui neſciat;ſępèvbertim fle 1 di, migrat , ac quofuis bonoruin ſuccél
re quoſdam cófitentes exiguo tactos do 'fores:cum non pena ſitled debitú.qua
lore : & alios multo grauius affectos, & retenebunturhæredes , quicunque fuc
ictos profundius,nec vnam lacrymulam rint,damnarefarcire, quatenus ad cos ex
emitere ? bonismalefici commodum peruenerit . Cap.in
+
Vsger etiam tum rcos metus duplex , Celfaretobligatio ifta , ſipars læſa profi-captor.es
alter verborum , & minarum à dæmonc, teretur , ſecaliſupplicio contentun effe , incedek
à quo incarceratæ non raro affiiguntur iſibique ſic fatisfactum . " comm .
crudeliffimè: alter hunanę infamiæ :con Quartò, Quond abſolutiorem , quædã pisceffio
tra vtrumque rationibus , exempliſquc particulariaoccurrunt.Quærédum enim Couar. 1 .
armari à confeffario illas oportet . Ban pactum habeant.cum dæmone ex- sivar.re
De tertio illo ,nempe reſticutionis oblia preſſum ., quid promiferint ; & qua ſole-job.cap.s.
garione: conſiderandum , fitne damnum mnicate ,de his ſolemnitatibus,lib.z.dixi. Claro. Ŝ.
sl.
adhuc inpendens ; an vero jam fueritil mus permuka: quæ poftquam ſcripſiſse , Nau .
latum , li damnum adhucpender,vi firas , venit ad manusineas liber Gallicus Flonunl.cap .
adhuc ficplaecintegra,vel venenum , vel rimundiRaemundi , Senatoris Regij in 15.nu.is.
aliud maleficium nonduin ceperit lęde Burdegalenfi curia,viripij, Catholici , & Binsf. de
A eruditi: inquoritus nonnulli , cęteris ne lef.par.z.
re, fed poft aliquod tempus effectum ſuu
cxleret:non eſtreus abfoluendus ; donec fandiores , & magis facrilegi continen- pralud .
quocumque modo licito conetur mális Cur: fideliter eius verba transferam in La- 17
futuris obuiare , & veneno antidoti præ + tinuin ſermonein ſcribit in hac curizan- Libr.

bere:vel máleficium deltruere:idque to- C no 1594.audicaurmulierculam , Aquica- Rus.l. ya

tum de confilio confeſſarij docti & piu namn adolelcenculam , non incita forma ,
dentis: cui'attendendum yneoccu tū cri quæ linetormentorum cruciatus fponte
men pandatur ,& ne quamedia illera ſua facebæur:ſe , teneriore adhuc.ciare cu
adhibeantur . Siverò aliqua iam damna foreiz ä quodam Italo corrupiam , ő poſt
fortunis ;perſonisve fuerint, itlum no ab ca ,que D.loannis Precurſoris diem pre ,
6 cedet;nocte medi in agru quen
foluat confeffarius;fine præuia fatisfactio a m dam ab
ne aut(fi.eam nequicreus prættare ) Gne duétam ,illic Italiam fagana virgula.cir
6culu
fideiuloria , vel faltem iuratoria cautio m in folo deſignelle , certaq; verba in
ne; ira lanè quind' quis adhuc-liber sia libro quocam nigro lečta ſubmurmural
riſque lui contitetur . Nam quando elt ſe : ſubito deinde bircum granuem plane
damnatus ad vore z ini acis vöibona Dalrum affitiffe.;probè cornuium ,comisario
non confiſcantur fufficiecofatlariastiác femini; duabus , omox.acceflille virum
defuncti obligationem exclus confen veſtitu, ornatuq ſacerdoculi . Hircū que
ſu ) hæredibusfignificaricaret ;fiporött : mile ab:ltalo que puella.ifthec forel ?re
tuncque officiun magittratus fuerit, co ſpondie hunc eam a fe adductam ,whir
gere hæredes ad ſatisfaciendani: mmo cus in fuarum numerum illam referret .
& reus deberer hoc coram iudicibus de Quo audito ,iuffi hincus,vtilla fignü cru
clarare : velleſe , vtdebonisfuis ,omnib . cis manu leua efformaret, o quot aderāt,
( quoad fieripoteric ) fatisfiat, qui damnū Jalutatorię venerationis officio fungenies,
acceperunt.Atin locis ,vbibonoruin con accederene propius fecere illi, ő olculum
fiſcatio capitale ſuppliciuin conſequitur : ſubipfa caudalabris imprefferë.Inter huis
officiuin conſellarijerit ,monere reum, Eccoruna nigricolor candela leirum lunič
vtiudicibus inclicet fe à fifco petere , vt prebebar:debac , quas fingulimana tene
qui in bonis, etiain in reftitutione bac ex b.int.accenderuni , o cum bircum adora
ſequend.1 {uccudar : ſi reushoc nequeat bant , ftipem pecuniariam in peluim , que
facere, confeíTarius obeatmunus,faltem aderat, inijciebanı. Hoc primo factum
monendo iudices , vel folcum . Non enim tempore. Poſtea lralus feminam in cundă
'malefici per mortis pænam ,euaduntob iterum locum reduxsi .. tunchircus ab ea
ligationem reftituendi . Nam inortem poftulauit corollam feu ferrum de capillis
fubeunt propter iniuriam Reip . irroga cius: Italus capillos deſecuit , illi obtu
tam , non propter iniuriam priuatorum , lit: hoc ligno defponfam feduxishircus à
turba ,
662
Diſquiſitionum Magicarum
turba o in vicinum nemus dedu £tam fo Alegia mortaliter peccarunt: licet aliud fit
lo opredjam ,iniui! : que fæming commix dicendun : in foro fori. Attendere præte
tio vt aiebat) mire ingrata o voluptatis rea oportct confeſſarium , an confitens
plane expers fuit imo o cum fenfu doloris aliquam aliam incurrerit Ecclefiafticam
acerbi, o horroris, oblemen birci , quod centuram ; verbi gratia ,vtrum maleficiū ,
glaciei inſtar frigidum cxpericbatur. Sin vel vencticum ( qualccumque id etiam
gulis quoque menfe Mercurij o Veneris aburrionis vel philthri) præbitú fic cleri
diebusſemel generale Capitulum (fic vo co vel religiofæ perfonæ ( quibus priuile
cabar celebrabatur apud Pureum de Do giumCanonis cap. fi quis
fuadente , pro
me,ad quem conuentum ipſa infinitis vici ipectú voluit ) vnde illius fit fecuta mors ,
bus accelerat , cum alijs plufquam ſexa vel mutilatio ( tum enim incurritur etiam
ginta,qui finguli.candelam nigram ſecum B irregularitas :) vel etiam notabilis lælio ,
adferebant, & de illa hircina inter cor ratione cuius incurcicur excommunica
nua lucente accendebant, quam hircus tio illa violentmanus
æ in clericosinie- Cap.de
admolam poftico, poſteriore illofub caudi Etionis . Si vider cenſuram incurriſſe , ab byrerums
no fla ! accenderar. Quo peracto omnes ea debet primum abſoluere :ſi dubitat, vić c. audien
tripudium orbiculare ,obuerſo inuicem ter dum abſolutione conditionata. Sed quia tiam site
goiunétis manibus auſpiciabantur. Mif non cuiuis Sacerdosi competitius ablol. bemic.
Ja quoque fimulacrum exhibebatur:quod uendi in quouis cafu , ideo diftinguendū
qui ferag bai( quem illa nominauit caſu in confeflione rei ab mortem dainnati ,
Tanigra,crux cuinulla intexia, veſtieba & alterius , fpontè confitentis , non con
tur: loco facrificijincruenii ,facræ bo demnati. Etenim , cum ille cenfeatur in
Pt1& ,eleuabai reegmin fiue orbém exra. C articulo mortis( quoad hoc)pofitus à con ver.co Siluefits
m
pa,tinctum fulginc: C eo eleuante clama felirio poterit abfolui à quibuslibet cen- fefs. 1 ..
bitur à præfentibus,vnanimivoce: Ma ſur:s,etiam referuatis,quiain mortis arti- 7. Hadr
giſter adiuua nos. Calici, locovini , aqua culo omnis releruatio cellar. Secus eft > decofer.
9.3.CA
infundebatur. Luftralem verò aquam quoad illos alios , qui non funt in mortis rus de pe 1
fic conficiebanı ſcrobiin terram defolg aruculo:nam quoad hos , ſolent ab Epi- . pars
hircus imminebat:hac vnda , purafcili ſcopis fibireferuarr.veneficia , fortilegia ,
cet facrificus aſpergillo atrocuncios a maleficia & incantaciones , duntaxat ta- tic: 4 cm
Spergebat.In hoc conuentu miniſteria forti men ,ſecuio cftectu , & quoad aćtus exte- Nok ...
legij ſingulis diſtribuebaniur,ei ſingulire riores: Sixtusetiam V.anno 1588.ſibiſo- num.9 .
rum à le geſtarum rationem reddibant: lircleruarat crimen aborſus: ſed illa bulla pariata
difceprabaturde venenis,maleficijs,liga- D extra Italian vix innotuit , nec à maiore clips
minibus remedijs magicis o perden populi parte recepta fuit , & ideo vix alibi f.ords.
dis , frugibus, fimilibuſque criminibus . ] ligauit, ex Navarr. fententia valde pro- fures de
Hactenus Kaemundus . Sunt ergo fimi babili , quin enian loan . Chappeauuille fuit co.
Trid
lia ſcrutanda , vt de Sacrilegij,apoftafię & olim l'çnitenciariu ', nunc Vicarius Leo Sec . 14
idololatriæ genere constet: quærendum dienfis , fcribit fe à viti fide digniffimis de pn.c.
quoque, an aliquem fidei errorem men accepille , conftitutionem hanc Sixti V. 7. Exre
te fecerint, verbi gratia, quod nó fic vnus & in ea cótenta , per fuccefforem cius ad caption
Deus: quod diabolus fit Deus , vel quod ius antiquium reuocatan . & P.Saa in ver Paluda
fit omniſcius , aut cmnipotens :quod le bo kon.iciaium tcftatur Greg. XIV.ce ni apud
ſus Chriſtus nó fit Saluator: quod Sacra clarafic, fænasbullæ illus duntaxatlocú siluef.sms
terb . (A
menta Ecclefiæ non fine vllius efficaci- E habere :quoad fætum iam animatun ), yn
tatis fupernaturalis, vel quod vim habeat de collig.tur plerafque illationes, quas Vi us.quic:
ad maleficiorum operationem , & c.de ualdus poſuicin Sixtinæ bulla explicatio . nio po 3o
quibus adtun foto opere . Si quid hnuſ nes falſas effe . Quoad illas Epiſcopales til..706.
modi crediderint ,lunt hæretici, & ab hæ reſeruationes ,graue dubium eft:an men Manuel
reſiæ , eiuſque excominunicatione prius dicantibus ordinibus virtute fuorum pri- 1 23.#u.
abfoluendi. Si nihil huiuſmodi credide uilegiorum , eriam maris magni quitus n'a
rint, in conſcienciæ foro hæretici noncé . eis permittitur quoſcumque oynaecun- Iib deca
ſentur : fed abfoluendi ficut ij , qui contra que ad cos venientesabloluere àcurt'i; fibus re.
fidei duntaxat profeſſionem , & per facri- peccatis & cenfuris eriá Ponrifici Mar. 6.
refir
 Liber Sextus .
referuatis, exceptis ijs,qua in bulla Cene A erat neceſſarium . De Concil.Tridentino
Domini continentur,an inquam , ijs liceat
abſoluere à reſeruatis.Epiſcopo caſibus
poſt Concilium Trideneinum ? Negatiã.
parte cuentur Felicianus Epiſcopus Sca
Tractat. Senlis , Viualdus ,. & recentior alius ſcri
de céfur.
ptor. nitimbur his arguinétis , I.Greg - 13.
De ablo
lucione', ( vt teftatur quibufdam epiſt.nepos eius
Ww :52. in Cardinal.S.Sixti )Borromeo, & Paleut
soc. dirio to Cardinalibus de ſentencia congrega .
Candela: tionis Cardinalium ,adde ad declaratio
aureis nem Concilij Tridentini reſpondit, hoc B pugnat Italucis Sacroſancta 1.jus Conci
iam non poffe Regulares vircute luorū .
priuilegiorum : idque Borromæus, & Sy
nodusMediolanēlis itacuere , & excom
municationis pæna fanciuere . Secundò
Borrom . quia :S.S.Dn. Nottr. Innocentius IX. &
in infr. Clemens VIII . in ſuis lubilæis concedúc.
Paftor;P: calus Epiſcopis reſeruatos :quo indicant,
tis An : abſque lubilæo, aliasnon polle:hoc lecủ.
ruer. dum argu.nentuin Viua.d.putat conuin
1586. cere: vt & primum auctorile recentior .
Come Tertiò quidam obijciuntClement.Du- C
de Penir. dun deſepulc. & clem ...de priuileg. Ve
Sacram . runtamen placetmagis affirmatiua fen
pag.25 . tentia quam viualdus tribuit Nauarco ,,
N7 Fumo:Henriq. & Bartol. Medina.tenet
ctiam Ambr. Carolus in difputat.de Mi
niſterio Sacrament.ar.21 .Nec quoad fo
rum internum vllam, puto eſſe liinicario.
nem : quoad externum forum ,obtinet il
1 la , quam quidam ponunr , li Epiſcopus
caſuin fibi referuafferaddita excommu
nicationelacæ ſententiæ . Et hæc doctri- D tatem ab omnibus his calibus abfuluen- yum , de
na probatur efficaciter: quia calus Epi
ſcopales ſunt minores cafibus Pótificijs .
cum ergo luos Pontif.concedar , multò
Cap . cui magis concedere cenſenduseftillos mi
concedi.. nores Confefforibus Pontif x poteft ab
sur dere folucre à reſeruatis Epiſcopalibus: fed per
quels jur. huiuſmodi priuilegia concedit Religio
Gl.in c.7 .. fis, & quafi.delegatſuam abſoluendi po
de penit. teſtarem . Secundo bullæ cruciatæ ,& qua.
care: rundam Sodalitatum :quibus datur licen
per ca. tia eligendiconfeffarium , quieosabſol- E non /icere per bullas Alexand. IV.Sixci
skedram uat ab omnibus peccatis :cribuunt licen
de fepul. tiamei; quem iftielegerint, fic eos ablol.
uendieciam à cafibus Epiſcopalibus:mul
to igiturmagis hanc licentiam (ribuent
vinalifu bullæ & priuilegia immediatè religiofis
pra.n.17 .
et 53.poft a:Sede Apoſtolica conceſla. Tertiò, quia .
Naua.in nec Concil. Tridentinum :nec Gregorio.
Manua. XIH . priuilegia hæc quoad omnesvbi.
fw27 . que religioſos aperte reuocarunt, quod
663
id fatetur.Viualdus num.4o.illud c.7.lel . Viwal.n .
14.tantum tribuere Epiſcopis facultatein Nau post
37. arr .
referuandi cafus, quoad fuos fubditos : 19 Не
fedregulares iftino i funt illurun , fubding .
ti , led immediatè fubijciuntur Scdi Apo
ftolicæ . Vnde etiam inferi idein Viuält .
Bulling PijIV.quæ Concil. Trident, addi
tur ,non eff reuocarinn hoc priuilegiu ,
co quod mure magnum duntaxat in hac
bulia reuocatur , quadea, in quibus re
lij: Concilium verò non inuenitun icli
giofos , qu ad hoc ordinarijs fubijcere ,
nec etim religioforum reuocare priui
legia ifta : quare non repugnat boc priui
legium Concilij.decretis,ncgcltà Pio V.
reuocatum ). Quoad Gregor. Vero XIII,
optinė idem Viuild . num . 44. oftende
rauidem dicendum : nempè nuſquain vl
la bulla , velmow proprio dicta pruulegia ,
concefla per Piuin V. relgiotis v'dciur
restringere :hxrc de quibus agimus,in ſuo
robuferelinqui , cumu -alueum d inceps di
fpofitionemsaique deciſionem projubie&ta
materia futuram ejje, quæ fiue ex iure ve
teris fiue ex dictisfacriConcilij d.creris ,
fiue alias ante dicturum liuerarum ,
conſtrunonum editionen eral, o fi ipfa
non emanal|enia futura fuijl.elaa qua di
pofitionem o decifionem , quumque prifti
num ſtatum ,illa omnia reducimus. cuin
ergpanc quo iure religioli habcanttecul Cle. Du.
di duminodo ipli fint à luperioribus fuissepultur.
in quare
præfentati, & ab Epiſcopo approbatic nocarur
que hoc illis Tridentinum Concil.admeeg annul
mic. & Greg.XIll. verbis illis omnia, licuit lancur.
erant ance Pij V.conſtitutionem , relique inter cũ
rit : confequens eit per Epiſcopos lauic atas de
priui'egio , line noua PonuticisMaxiım ..priuileg.
perinuifione.derogari non polle :cumin ef .
iuperiorem ſuum, Epiſcopuin Epikopo . s.Trid .
ruin , ius non habeant.Contirma hocais
IV . & Leonis X. quaruin verba. recul:c.
ideinmet Viuald.ſup.num.46. vbi vide..
Adargumenta in contracú Respond..
Ad 1. quidem refcripta illa fuille perfo
nalia & in fauorem particularium perſon
narum ,nempe Prælatorum illorum opti
me de Ecclelia -meritorum ; quibus toc
fpecialipriuilegio Pontifex concetlic , vt
incoruin dioecefibus, nempe Mediola
nensi..
664 Diſquiſitionum :Magicarunn
nenfi & Bononienfi, religiofi à cafibus A. Nauarr.cap.27.nu: 101: Cordubcaf.
periplos reſeruatis non poffent:abſolue 24.fin .
re : Quod li generaliter hoc Pontifex vo Hæc ( pic Lector & eruditæ ) quæſo vt
luiffet vbique feruari:nouum iftud iusali mature perpendas; & cum perpenderis,
quo Motu proprio vel bulla declaraffet . tecüipfe driadices , an Vicialdus caufam
niec enim alioqui rectefatis conſcientijs habuerit , cur à priore ſua fententia, illis
prouideretur eorum , qui merito id le & ipfis arguinétis: quæ afcripfi,optime pro
inuincibiliterignorare dicent: quod no bata,recederer: quæ necvno verbulo lol
vt oportet euulgatum ſit. Neque declara uit: vr nec ille, recentior alius: quod facić.
tionesillä Congregationisligare pofsūt,, duin erat volenti , ram rtfolute conclude
quamdiu non publicantur, Deinde liæc re:[non folum bincſequi, religioſos virtu
peculiarisconceflio cum vim habeat ( x- B'te fuorum priuilegiorum non poljë abfol.
ceprionis quoad ceteros inagis cófirmat uere , caſibus Epiſcopo reſervaus,nifi hoc
quam eneruat regulam . Denique quo- illis expreffe concedaiset :fed etiam habe
ad Societatis IESV confeſſarios ipſemet rireſponfionem ad queſtionem , alias dif
Greg.Xlll:anno 1587. die 10. Maij ex- ficillimamo obfcuriflimat , virum pri
preſle declarauitinó efse intentionis fuæ ,, wilegia mindicamium , quoad facultates
quod per talem Epiftolam (loquitur deila abſoluendi in foro confcientia fit fubla!4
la Ipfa Nepotisſui Cardinalis S.Sixti ,, per Conciliuin Tiridentinum ? ] Quibus
que obijcitur) fit derogata dictæ Socie verbistacice voluit innuere fulsereuoca
tatis facultas , eamque quatenus: opus fic: ta.cuilis tamen contrarium patet ex di
de nouo confirmavit:Habetur ea declas Etis ;& locurrile aferibere debuit , quo
ratio inter viua vocis oracula pag: 131. C nitebatur:ipfe que Vivaldus ad quem nos
vnde fequitur illam Synodi Mediolan : remittit, expreſse fatis docet ea reuocata
conſtitutionem non obligaffe quoad prę : non fuiſse, nifi quoad hoc vlcimum de
dictos Patres . Imò & ad hominem quis cafibus Epifcopo referuatis , de quo ta
ita poſset argumentari.Si peculiare priui men ipſe argumentis validiflimis con
legiumt conceſsum Borromæo tra hona trarium docuerat prius,quæ foluere non
dum eft ad omnes Prælatos; ergo & pe videtur ipfemet potuiſse ; fanc neuter
culiare priuilegium feu declaratio eiuſde foluic ...
Gregorij facta poſtinodúm vnireligioni
CAPVT I L.
mendicantiimm , extendenda eft adom:
nesmendicantes . Siverò lioc non reci
pitur (vr recipiendam non eft )acſinant D. Deofficio Confeſ arijiquamedi
crgo prædictinactores velle,vt illamcos cuselt .
ruin extenfionem recipiamus. Ad 2.Re
Spond. valde perperam argumentaxi qui Eber Medicus & morborum caut
fic argumenrantur. Non enim id inle- Desert elecus ceremediorunisan.
runt Pontifices propter mendicantes , Animni morbi nunt peccata : quorum ge
quibus hociusianycomperebat: ſed pro- nera & caulas libri precedentes quinque
prer ceteros' facerdotés ; quivirture illius ; docuerunt: hic docebit, quibus emedijs
ekumca xatbullä eligi poſsupu:quibushoc vtendum . Ea funt , vel licita vel illici.
non aliter licebat ideo tum demum ta : Illicita proprerpericuluin & ſuperſti
concedebätur tionem . Licita prorſus & citra controuer
Adz . Reſpond.in priori ſanctione,qua E fiam funtomnia . Ecclefiaftica itu diui
do Papa negat ſé maiorem religiofis po na.. Naturalia aliquando , propter peri
teftàrem concedere quam parochisätunc culum illicita ſunt demoniaca feu
cancū loquitur de alijs rebus non de perti : ſuperftitiofa ſemper ſunt il
nientibus ad Sacramentum Penitentiæ :: licita.de fingulis diſqui i
in pofteriore tantinn vetat Regulares, fi fituri, ab his vlti
ne priuilegio abſolutere abexcómunicaz. mis ordia
tione iuris referuata .legt Silueft . verbor. muri.
excommunicat.7.caf. 14.Tabien.excom .. .
Mounicationsiaal Casei.eod.verbo,co 640
SE 1
 Liber Sextus ,
SECTIO I.
Derendijs fup :rftitiofis few
illiciris .
Ofumus ifta vocare dæmoniaca de
Poriler
quibus tria dicenrus primò exempla
quædain propone us: fecundò difputa
bimus, nuin à maleficisreinedia peci por
fint,& an maleficia deſtruere liceat , &
reinouere ?
e V AE STIO I.
De exemplis ſuperſtiriofarum curatior
nium fiuemagicorum remediorum .
Tomittam quæ exhibui exemplar
occurritprimo locotres modi Chaldæo
ruin & Hebræorum primum refert Prele
lus , contra dæmonem terreſtreny facrifi- C SENOT, SANSENOL, SAMANGE
Caridebere lapidum viv prius excany
fatum : quem lapidlem ingeniofe Seraritis
nofter, commun. fuo vari & curiofe le
ctionis in Tobiam , vult hocnomen acce
piflc, quod fit rugins aduerfarios feu pilo
fos(ita demonesab Ifria vocati quaſime
nos Iſarım ,vel Zeirim Hoc facrificium ,
planeidololatricum efle,nemo nó videt :
& tamen , vt dæmon permendacium nó
decipiat,ex Zoroaftræis decretisid pręce
pit Pſellus.nimis ille Mago fuo credulus D Acruni,Collumellam , & alios gentiles .
fuit & eo potius nomine ab Engubino'
meruitreprehendi; quá quia dixit à Chal'
dæis qnoſdam bonos demonas credi :
neque id fatisexpugnat Steuchus,eum le
gelib.8.Coſmopei& .c.28. Quis ille lapis fit,
fiteor meignorare . Zoroaſtris & Pleili
verba dedi fuperius lib.4 .cap. 2. quæft. 7 .
feet.2.verf.decima exta .Secunda fuper
ftitio eft , qua ligybát Iudæi Thephilin (h .
eft frontales qiialdam faſciolás leu reſeg.
mina membranacea ) capci,& manuilæ E rebatur: nifi forte cenfeas cmnia ligillay
uæ , & valiis, quæ ad dextram erant por
Kechirulam infigebant:ita vt eiuspars
rértia reſpiceret thalamun :atque ita cre
debanr dæmonesimpediri ,nepoffent eis
nocere.meminit Paraphraft . Chaldus ,
in Cani.c.8.verf.3.his fácrilega verba quę;
dam deprecatoria ex cap. 1 3.Exodic.6 .
& 11.Deuter.inſcribebant, & ea licad ſu
Perftítioní detorquentesprophanabāt..
A lubebātur illi Toraphor portare.d.c 6.v.9
quæ dictio fignificat ſpecilla feu ocularia,
vt notat Olearter:& hinc homines vere
infalfr& fatuicarnaliteromnia intelligen
t'es fua T bephilim ſuntcommenti: quo
rum vanitaren & fuperftitiofos rius dili
gentiſſime exſequitur Hieronym . Olea
iter.inc.13.Ezoipoſtmedium lege; & cæ
citaris miferoruni miſerere , & conſidera
quam aprun illi noinen indiderint rei nu
gaciſfimæ cum Thaphael, radix vocis ,
B infullum , infipidum , ineptum , ac fatuum
ſignificet. Tertia fuperititio exſtat apud
Eliam Germanum dignior adhuc, quæ à
Regina Moria tauro donetur:confuetudo
(fcribit) apud nos ludæos Germanos inole
uit, ve faciamuscirculum per circuitum
in parietibuscubiculi,in quo cubatpuerpe
ra cum creta vel carbone s fcribamu que
in üngulis parieribus, ADAM ,HAVAH ,
CHUTZ LILITH : a! q ; in oto imerio
Ti fcribamus nominatrium angelorum ,
LOP : quemadmodum iradis ipfis ipfa
Lilchea , cum vellenteam in mari ſuffo
carc.] Sed içdet memin :fle tam vanarum
vanitacum , quibus fcatent ſcripta recen
tiorum Apellarum .Nec minus ſuperſti
tiptæ funt Abacadabra , & aliæ verbo
rum formulæ apud Serenum cap.33.Alle
relianin lib. chronic. cajit. i Myrep
lum fe &t. 2 , aniido. 298. 405. ☺
419.Ġ ſect. 1 2.paſſim item Marcellum ,
Recte , vereque Stephan. Clauerius , cui
ob conimunem in Cl.Claudia num ope
ram , volo , vt quioptime, doctis Miſcellis.
fuis , cenfuit tabulam illam Eagoliſmen
fem , cui ſeptem vocales Giacæ fepties
ordine mutato inſcriptæ amulcium magi
cum fuiffe . Prudenter camen à Grucero
inter fuppofiiia relacum :vt ,quod inter le
gitima vetuftatismonumenta ,immoin
terbonæ frugis inferiprioneslegino me
& characteres magicos , quia veterisæ
ni , & typis & luce donari di bere , juftius
Atygiæ paludi in mergantur . Vuinam ita
fieret , nec quiſquani,talibushodie ani.
mum addicerer .
Nam nec ijs , qui baptiſmate tinetis fa
ris horum immunes.Nam multa occurs
runt apud Pomponatium lib. de inca :47.
muka apud Henricum Cornelium Agris
XX cobama
 666 Diſquiſitionum Magicarum
colam . lib. de Philoſoph.ſed plura apud. A. Theologi... ) os imparum , quafi non fit
Philip.Aureolum , alias Bombaſtum Pa Theologorújudicare : quid contra Deú,
racellum varijs eius operibus : quorum quid non contra Deum fit.fic agyrta ne
L. de phi omniuin libri prohibitæ. per Ecclefiam . quiflimus fidcitnbuna! fibi rcalcat. Sed
Tolophia funt lectionis .Vt mittam alios colligam poftea dia bo ,id non contra diuinas ma
nien . lib. quedam . Paracelfi.damtaxat , ex quibus do ,fed enam contra humanaseffe leges..
de occret qolusintelligit ,nihil in hoc homine, ne , Exempla huiuſmodi fuperftitiofarum
. que pietatis ,neq; mentis fanæ fuille . Pri curationum funt vetera quidem , qux có
Dhiiofli
de photos. mo docer curationes morborum tam gini Auraus Robertusab.i.fc.iudic.c .
magnace úzép zurm percipuowadęmonibus per Suchirta Serulij contia lipp.tudincm ,
fti medi applicationem liguloru , imaginum ,inon apka Plimum lib.28.cap.z.l'erazten Pe
eina og !. Itrophorum characte:um , ju defignata B ncs. Lacrujin Bione , ad ulus terreus
demorbo celiconftitutione & certis metalas inci. Trulliam contra culican . lib.9.in fine, &
caduco,er.
aliji. forum & ægizparti appenforum , paten alius Heliodonsin huto . Actiopica , item
disele.Secundò contendit,nihil ceterre , in ceduli Eudoxia apud Gedrunum pag.
an Deus,vel Angelis, veldiabul..swun , 274.Cúrmina & incantationcs qu.b :ssä
dus fpiritus vel in mundus, ægioopem guisctitur,Heliodor.lib.g.hiſt. siethyope
ferant modo cureiur æger : & abuiltur il Eroilarnius 10.2.Annalog 65. & aliaiuin
loteltimonio facræ Scripturæ , alurem ex: aginudinum , vt Salomonis apud Joſeph ..
d ! I do inimicis noftris. Etde morbis hyperphy lib.s. Ani.cap.2.Indorum , Sirabolibise.
morbo car licis agens, fic fcubr : Quarat107:e et quo Tartarorum pl tarch.in S Hapulic, Glie
21560 . Corumi apud Platon..4.uéreuud. Kuna-
meao morbis Magico artificio infuctis:
fuccurrendum fit ,fcutueltn.celariü om- C porum , puleius. A pula... Aicienuora
nibus medicis,qua: perfecti cupini elje. De vero non pauciora colhgi, pouma curatio :
tali autern curatione nec, Auicenna , nec nesillæ per cerearum imaginum tabrica L det
Galenus fcripferunt , aueſciuerunt quic tiorem ; in quas ſe morbum nagi pusat peopbil,
quam . Non enim in Academijs omnis ; deriuare de quibus ſiciuem Paracelſus . mere
diſcitur ars.id.o.oportet Medicum quan Eubri.et Medicus ceream imuginem ad .
doque accedere.verulas, fagas zigenejos , limitiudincm palitntisyliin nomini 1145,
ruſticos, circumforan os., dic Zanore aut conformei cercam particulam ſimilē
cher c ex ipſis artem ipfam addifcere , eftecia parii,idque indubi a ! a fide @ for
qui plus fciunt deiftis rebus, quam.omnes Il imaginatione , credar per iliamſanitare
accademiæ profeffares , quamqua hæc agroreſtrui pole ,actandenadiius Ma
ic
rideant academ profeſores: ru viere il- D gicis precailunculis ceream illam imagi.
lis in forti imagination experieris ef vem in ignem proijciali Aileforie ex do
fectum . ) Hæcille.ledfimaginatio boc . laris acerbuale , vil parts afecta, vile pe
operatur : nonne pręſtateam adubetere riculum meruntur , integram imaginem
medijs fumptis, qux vel arsmediconto ',, ceruis verbis admurmuransscöburai me
vel vſus Eccleliä approbauit : ſed audi, dicus,o libera :ur eger .] Sed alio loco dil
quid reſpondeat; Siquiſpiamait ) ſuperna lemur, & vult inagincn neriad fonam,
turali: morbo , veldolore per incantationě. & fimilitudinem malefica , quç ir orbum
detineatur , illi nullus naturalem reme- induxit.Sed omnis bæc ais-imaginú non 1.de with
dium prodera:(hoc plerumque verunef . minus ad collendos;quam ad inferendos lenga.
ſe docebolečt, leq .) Jed Magicum reme morbos ,diabolo inuéta eft auctore . Hác .
dium effe oporie!,quomorbus tollatur ,qua: E fuperftitionem etiam ipfc Plato damna
li ciniroductus eft. ] hoc inteit, quia no Lui libad 1.dilegibus , & iftiffimilis illi,
mo impius fupernaturalia Ecclele reme qua ex Aſtrologis Marfius Ficinus ob
dia repudiabar: quæ quia Catholici.recipi trufit,de quo poitea. Huc pertinet vius il
mus:non ,quia nihil profint phyfica reine le playlactcriorum ludaicorum ), adimagi
dia ,ideo ad dæmoniaca contugerc debe nem terpenusxneiMolaici ,de quibus ie
mus. Subiungit :sales.Curariones magicas gi poteit Philastrius in.bereſi.ferpentes
minime contra Deum effe : quia illis non Mofaici: cuicamen :non allentuurvolen
ad perniciem , fed ad falutem hominuon titania fuiffc philacteria Pharifæorú , quç
umuar disani ad hæc quicquid velint. Saluator nofter reprehendit : led verior
 Liber Sextus.
eft Diui Hieronymi explicatio .
2. Eodem pertinet , quod, ad curandu
pilorua ,acicularuin , ſpinarum & fimiliū
corpori ingetorum maleficium : vul ide,
non eximiilla per vulneris inciſionem :
led materiam illam fponte prodeuntem ,
toram excipi , & in foramine facto Sam
buci ,vel quercus , orientem ſpectante.im
poni, & ex codem ligno cuneo obturari
certis verbis additis. clara hic quoque eſt
l.de ocul. ſuperltıno: immo & Diaboli opera , per
quem reſiduum macerie ftat :in fertur ad B ſeu folea equi ferrea fortuito in itinerein
shilof.
idem foramen ex corpore ,in quo lati
tabat .
3. Talis erat curatio illius, quiægrotos
apprehélos in foro collocabat, & eorum
corpori appendebat chartam miris , 'va
rijſquecharacteribus cófignatam , & ad
ditis nominibus daemonum :Bulfar : Nar
tim ,Oleafar ,Bilech , Mammon, Oriens ,
cc.deformatam .
4.Talia erát nomina Ephefia,per qux
demonijs obfeffi liberabantur, tefte Plu . c.coniuge dormiret,fumpta quadam potio
tarch . in Sympoſiac. Talia funt conuitia
& lædorix , quas commendat Apollo
nius apud Philoitratū lib.2 .& Petr, Mar
tyr derebusIndicis . lege Per. Tyreum de
Locis infeſtisöp.;:0.56 .Mire fibiLutherus
placuit in congerendis fætidiſſimorum ,
conuitiorum olenticetis , quibus dæmo
. num tentationes diſpelli eenfuit, homo
pari ſpurckia, & vanitue,quib.ego char
tam non confpurcabo : & miror quen .
quam fine nauſea legere poſſe , Sympoſia D bor à ventis pene cuulfa,ſucceſſfere homi
cor eius c 24.0 26. vbi huiuſmoditercu
Iis dignus conuiuator ftruices congeric
patinarias. ſed ficut iurainentis ,& blaſphe
mijs non abigitur ,ſed aduocatur potius
dæmon , vt recte Caſlian . probat exem
plis nonnullis adductis lib. i 2. Inft.c. 20 .
licetiam fcurrilibus, aut iracundis conui
tijs & atrocibus malcd ctis eorú , qui paf
fione ad id mouentur : & non charitate
moti ,ac fidei zelo inuitati, & ex officio or
dinis facri,id faciunt . Nam legitimis, ac E cabarur,ne ab eamaleficarus,fuiſfer, que
probis exorciſtis licet dæmonem fuperbif
fimum fic vlcifci & diuexare,vt Mengus
præfcribit exorci.4 . & facit D. Antonius
apud Athan . & Chriſtiani primitiui apud
Prudentium vbi .
In:onat antiſtes Domini : fuge callide
ferpens.
Elue le m.mbris , & Spiras folue la
I(n.es .
667
A Mancipium Chrifti, fur.corruprilli
me , vexas ?
s . Tales funt Hexagoni duo Paracelli,
infcripti ,vnus aaonai ,alter , lehoua , vel
Tetragrammaton : quibus certo modo
præditis ,omnem morbuin magicum pel
Ji iactat. iteun de characteribus Auigar
zitoryỚC.infCipus noue membraid an
te lolis ortum , per N.dies renouatis,
&c . contra maleficium matrimoniale :
& contra idem , quod tradit deGabata ,
uenta , & ex ea , die Dominico , cridenie
fabricato , & c. & quæ huiuſmodi accumu
lat nefarijs libris ſuis de celeſti medicina ,
de charactershus.
6 Talis curatio fuit illa, quam Grillan . De forti .
dus defcripfit, fuifle luriſconſultum quen leg.qu..
dam in Sabinenſi agro coniugatum , ſed num. 16.
maleficio faétum impotentem , cui nul
lius medici ars poterat opiculari , is magū
conſuluit,à quo iutlus: viea nocte cum
ne priuſquam decumberet . Sedulo tan
tum caucret ,ne nocte illa , velvxor , vel
ipſe ſigno ſe crucis communirent: neve
metticrent,fi quid auribus,oculisve infoli
ti obferuaretur. Paruit cauſfidicus , & ad
vnguem cunctis obſeruatis : quinta circi
ter hora noctis ,ecce illi pluuiæ , procella ,
conitrua, fulguraquemaxima:mox &
adeo pauendi terræ motus , vt concufla
domus ab iimo nutaret , non ſecus ac ar
num magni clamores & eiulatus. Cuque
in eam parte maritus oculos conieciſſet
videt in camera pluſquam mille, vi appa
rebat ( vtar veidots Gollandi) ad inuicem
Ceriantes; vnguibus,pugnis,ó calcibus
crudeliter pugnantes : lacerantes alie
riusfacies, ac veſtimenta tota : inter quos
vidu mulieremquandam , que erat alte
rius oppidi viciri,o dicebaiur, quod erat
malefica. de qua ipfe fponfus multum fufpi
vlıra omnes maioribus gemitibus c vlua
latibus cruciabatur, o crines ,faciemq;
fuam totā unguibus lacerauerat. Propter
que ipfe maleficiarus dixit,quod aliquan
tulum timuit à principio,dubitans,ne quid
mali fibiaccideret:deinde recordarus de
monitionibus magiſtri reaffumpfit vires ,
vxorem verò ſemper tenuit fub pannis ab
fconditamane ifta rideret.Poftquam verò
Xx 2 ita
 668 im
jta certauerant per mediam horam , vel
circa , ingreJus fuit magiſter in camera
pre ulta , erat tunc circa mediam no
item : ad cuius ingreſjum omnes illi pu
gnantes vna cum muliere ſtatim diſparue
runt,cú abierunt penirus.magiſter aurem
acceffit ad maleficiatum , ( illius humo
resierigiimanu perfricando aliquantulū ,
dicendo quodno dubitaret amplius , quia
iam liberatus erat.] poft cuius diſcellum
maricus conualuit ,& deinceps liberis ope
ram dare valuit . In hac narrauonemale-
ficus iite coegit mulieremalam ,quod in
tulerat,malencium tollere , iinmiſlis dæ
monibus,quific eam fpecie pugnantium
acerbiffine cruciarent.
7.Superftitiofun eft putare quod à So
phrone in Mimis traditum ,Rhia He
caracanes immolandos , propterea quod
canis latrans Lemuresjuget, ac difipet,
quemadmodum aspullatum , aut ali
quid tale.)Vnde coligasnonnouamele
Taponum fuperftitiofam curauonem , de
qua his verbis relatio Lud.Frois pag. 46 .
quando damon hominem inuafit, lapones
aiūt infiliile in illum vulpem , nomine au
tem vulpis inielliguntdamonem . Adex
terminandum autem demonem ritus exo
ticos , prorſusperegrinos cum mille fu
perftitionum formulis vſurpan :: inter quas
vna fuit omnino ridicula . Jullerant enim
omnes canes Oracana vrbis trucidari ,
ad perterrefaciendam vulpem Doming
ditt e ventriinclufam .] Aeque ſuperiti-
tioſum , quod noonulli arbitrantur viGal
licantusquedam inaleficia diſſipari.non
enim haber viin maiorem cantus oſcinis
huius, quam cuculi,vel corui. Aft obijciú
cur exempla quædam quæ retulit Nicol
remigius , quibus probari videtur dæmo
De nem ad gallicantum ,(triges quas vecta
lib.i.lai.
mono
cap.14. bat deiecine , veiconueniusſagarú hoc
canore diſſipatos . Idiotæ gentilium re
sponderent , dæmonum noctu maximă
elle poteſtatem ,interdiu vim infringi, &E
debilitari.idco noctis filentio nocere hos
lupos veſpertinos .quo princeps tenebrarü
dominatur.ideo lamias circa terujam no
Etis vigiliam (hoceft intempeſta nocte ,
quæ mediain precedit ) vt plurimú mor
falibus infeftas effe folere, vt tradunt Ari
Apud A. ftomenes, & Telephro , & Hierocli obij
puleium cit Euſebius ; quo tempore etiam fe fpe
Ex Philo ( tra ſæpius oftentare Plutac.Plinius &
A alij docuerunt. At Chriſtianis hæc indi- Avali.'
gna reſponſio foret . Philofophi confu- in Brud
gerent ad dillidium naturale gallinacei , Decu fos
cum leone & ſerpente : fruſtra. quia Dia - ſe como
bolus duntaxat Mecaphoricus elt ſerpés, men . E
Senen
ac leo . Si quid ergo veritatis huic experi- Herr
Os
méto ſubeit: crediderim potius tencbrio 14.9.13
nes iſtos galli cantum odiffe propter ini
ſterium aliquodipfis odiofum . An quia
quia dici prenuncius ales ad Dei laudem
hominescxcitat , multaque peccatorum
B genera, quæ obſcuro fuo peplo nox obce
xerat, ſolarilāpade diſpelluntur? an quia ,
Dominica reſurrectione commeminit
ſe triumphatum & colliſum :quæ poft no
Etismedium contigit? an meminit peni
cenciæ Petri Apostoli ad gallicantum , vt
lapſus prædictus fuerat, inchoatæ , & ele- In lauk
ctiflimi ſibi bolificerepti ? conſideratio- bus dis
ne hæc digna videntur Ecclefiæ , quę cú Domes
B.Ambrolio concinit de Gallicinio .
Preco diei iam fonat,
C Noctis profundę peruigil.
Hoc omnis errorum chorus:
Viam nocendi deferii,
Mucrolatronis conditur.
(En vnam.cauſam )
Lapfis fides rcerutur ,
Hoc ipfo petra Ecclefia
Canente culpam diluit. ( En aliam .)
Rupro tenebrarum fitu
Noctis fugat ſatellites.
Hocele fignum precis
D Norunt repromieſpei ,
Qua nos ſoporisliberi
Speramus aduentum Dei.
Subdit deinde & Petricantu gallico
gnito pænitentiam
Prudentius quoque Hymno ad
Galli cantum .
Ferunt vagant eis demones
Laros tenebris nocliuna .
Gallo canenie exterritos
Sparfim umereccedere.
Inuiſaiam vicinitas
Lucis falutis, Numinis,
Gallusnegantesarguit .
Gallo canen :e ſpesredit ,
lefulabentes reſpice ,
Tulux refulge ſenſibus,
Meniiſque fomnum diſcuit ,
Tenoftra vox primum fonet ,
Et
 Liber Sextus.
Et orafoluamus ribi.
En reliquas cauſas , quas pro
folui.
8. Tale puto, exutiare , quod ablutio
manum matutina quidquam profit ad
maleficium illo die areendum : falíoque
Lib.1.de id'lagasillas Remigio perluaſille . Mun
monolat. diriam quide dæmon deteftatur; fed ani
2 , l, mæ ,non corporis . Nonne háciembris
fuis,luxuriæ ,& nequitiæ mancipijs, & pu
blica libinis victimis , vel nimiam vel ſu
perfluam commendat ? cur muherculas , B Abbatia S.Laurentj; his verfibus :
& viros , quorum animnimuliebres, adtá
puidu , & curiofum fic lauádi fic comédi
lic leuigádi;pumicandi, poliendi ſtudiū tā
intenſe, & fedulo impelleret: fi corporis
mūdiva odiſic : huc referoillud de immer
fone in aquá , quod narrat Arnulphus Le
xouielis in epult.ad Papá Alex.his verbis:
oi miracula facere credereniur , quin
·busliber commenuis !&cularium perfonară
frequentes inuitarent acceſus,fantiatis re
meiapromittebaniei , qui ſeincara !& ab c dmticuli,qui editus typis: emiliesma
dis neſcio quibus carmimbus aq !& fepikes
Fieſtin rei immergi. Aegra- itaque mulier
aque glaciali frequenter immerſa inter
manus comprimeniiurn monachorum că
gelata d clit , cum vim algoris ægroludo
non tince , oprofana religio naruram
polius irrila! ad perniciem , quam DEI
mjericoriam ad falutem.ciuiAnn.Ro
bercuslib.I.Perjudicit . caps.
Lib: 4: de 9.Hisannumero totium huinanū,quod
Natura prodefle putat Ananis; & exemplum de D deal , o riacat Cuin
demon. quodam Pherone fuppeditat Herodotus:
Lib. Jeu a dæmone Pheron rex excæcatus , quod
in Enter fpiculum iratusin Nilum fuimen contor
filter: poftquam vndecim annis ficluce
caruiffet,oraculum , quodin Buci vrbe co
ſuluerat , fertur refpondiffe:vitum ei redi
ELITUN , fioculos abluiflet lotio mulieris ,
quæ à folo fuo marito cognita fuulet . Ex
percum ergo primo loco proprie coniu
gis vrinam, cum nibilanpliuscerneret :
eæterarum deinceps; tandem -oculosi'e. E ctiam credideriin fuiſſe cos,qui nubesim
cepifle. Ibique omnes mulieres illas;pre
ter cam , cuius vrina ſalutaris fuerat,10 - y
nam vrbein coegiffe:quæ éçu Apoßeror,ru
1. bra gleba dicta: < easillic vna cum vrbe
omnes concremalle : & medicam illam
ſuain ſibi matrimonio copulaffe . ) fic vi
delicer Diabolus nullam infamandi la
dendique mortales, de imbecilli quoque
ſexu , occafionem voluit prætermittere :
669
A tuit in eadem ſuperſtitione Syraculanus
icklex Paſcalius : quiD. Luciam Marty
rij corona mactaus. idcirco enim virgi
neu , lo io perfundi jullit, quod lagampu
taret , & icmaleficam vim refilterdicor
mentis repelli arbitraretur. lege M1arıy
rium D.Lucia 6. Surijromo Ne de boc
dubites,fcias idem docela B.Alhe mol.
verſifico,de lauarbus virginitaui quinó
dúin lucem editus) in martyrio Ss.Chry
ſanthi & Daria ,quiet M. S. Leodij, in
Loria tunc li£ tor crudelis pargere if
fit ,
Sacros bume{ tans arius fætore potēti.
Qui liquor( vi dicunt )atrum fanihaf
ma fugabit.
Dum virna Domini ſperat Necromă
tia fretum :
Sed pulor Ambrofiam fragabat necta
reſuauem .
Etaperciusidem in lib . proſaico eiul
gicis puiantes praſteijs geſtum , putentif
Jimis illum perfunaurilut:J.odoribus, qui
bus cuncta arburantur Chalaearum com
Hierophantarum phantaſmata , fimu'4 ;
ariolorum magoruin inachinaseuaneſce
re ..) Scilicet ,his perterratur , & tugetur ,
quénon pudet, pigetq ; in tętore cadaue .
fum , & libidinum ftercoribus volutari..
Tamen & Salisberienſis id cenſuit lib . 1 .
Polycratice.c.8.Q uis(ait ) hbinter non vi
, præftigiatoris locio
perfuſi arsdeletur , o oculis ,quos malitia
ſua preftrinxerat videndi facultas repas
ratur? ) Digni , qui credunt , non infundi
tantum ,fed perfundi.Aliquid dicerent , fi
hoc tubuerent fuperbiæ denonis , rei
indignitatem non ferentis .
10. Tales funt regea decô 7 eld ,7 U7EUM
Tuleusantapace quospunit Synodus ,
Tryllana can.01 . vbi Ballamon , prinos
illos exponit divinatores ex nubibus , ego
probo ritu ,ne nocerent , incantabant, &
ideo perfecutores nubium vocabantur ,
307& ura's, vocabant cos , quicxorciza
bant morbos, & certis - imprecationibus
abigebant , illud optime Balſamon on
dextúpros', hoc eſt remediorum ſeu amu
letorum prebitores dicuntur: qui fraude
demonis eis , qui à fedecipiuntur , vin
Gula quadam ex-[ericis filis contexte
Xx 3 que
 670 Diſquiſitionum Magicarum
que huggia dicuntur prabeni:que ali A. ſchedulæ tutela : non ctiam Sanctorum
quando quidem inius habētſcripturas,ali auxilium precibus impetrandum fibi, ſed
quando verò falſa quedă alia quacumq ;: nudo nomine chartulæ infcripto opina
inciderint.cicunt rui bgc iuuare, adom . batur.Scio in Traiecte tractu vicra Mc
ne malum vitandum ſi ex collis corü qui fam , quibuſd .min locis ſiunili fuperttuio
illa accipiuni perperu i pendeant.) Mox e ne certis verbis admurmuratis, pedum à
xéplum ſubdir,de tru.amer'e geſcatoubus :: paftoribus terræ infigi, & fic putarcie
Prefectus quidam Holijde rehuiuſmodi abſentibus nullum gregi á lupis periculú
accuſarusimanifeſto deprehenſus eſt in ſi fupercile , quodinpie credulitaus ,
nu ferens indumeniūt infantis nuper nuli : 1:2. Huc referenda niulia Plinij,vt hye
dixit hocfibi daiñ fuiſſe, à quadāmu næ fanguinem inunctum impedire on
liere, adueriendum eifq ;os occludendum , B nes Magorum artes: felcanis nigræ amu Lib. :::
qui contra illum dicere conareniur.Vnde le uwiiie domustotiis coluffi..x ,puriti 8.
ēt fubiectus fui! xayoiwo hi execratione.. catæve contra curicta maleficia candem
logog :
de dam . 11. Tale etiam illud quod narratur à vim elle amianto lapa : inentirucq.rin
sub unge Georg Pictorio en Abbate Spāhe renfi ; gulnc tactię-poſtibus, aut alricanis iin- Lib 30 1
ribus. ſubulcum quendam fuiße, qui in ſcipione gui::e reſpeilis parienbus, cialque geni. Lib. O l
Juo vel baculo paſtorali ccdulam non ine. tall lub liinejanux detonlc: quis itia rio :
D.Blasijinſcripiam habebat cuius bacu . rideat non niſi qui pre-beteain quamidéLib186
li vi ; et porenria,porcos fuos ab omni luporu : tradidit like sa Mandragoræ eft ffione 8.6.10
vigoraplu iuios credebat, acianium ſce aur Vantonis Siſta , lift. , Rixa , Xila ,
dulenuminisıribu
ebat ; vi ēt porcos in a vel eiufdem ter repetitum Anal- genf.vel,
gris ſolos palcēdos abigeret. Tamēcontin - C Pent.g: nos . Anuochi, alil Luningni
gense quodā.temporessu gregi paſtor ab fictitios,vetercstamen & antique ſuper
m
ellet: quidā preteriens demonē cuſtodi: ſticionis , & innumera Marceili Empirici
re vidille.illia; dixiflet, quid iplekic cu illibro Medicoeius, quædam cian Ve
Rodirei, qui hominü falutis perſeculori fo gecij inlib.de V'e erinar . & imaginum il
ret peſimus?re põdu ,porcoscuſtodio. retihe. lani fabricationem planctata , quam ex
lie alier cuius iufluidamon inqui', ftistie pa: Plošino , & Arabibus perici.lusc tradidit
ftoris confidentia.Naſced a quandă ſuo i Matfilius Ficinus lib. de vita calius come
u
bacilio inclufi ,cui diuina a /cribirviriu . paranda: 990 libro non videtur vene
tē, velinde quod S.Blaſijnomine eſt inſcri' nis exhibitis ſacis idoncum anudoium
pra: Ocā porcos fuosá luporüiniuria de addere . facit enim perinde ac inícitus, &
findere.contra legăſuam ,credir.mihi fali D'ineptus conuiuator, qui conuiuisappo
norct cibos multosfalutales, multos cuá
fa ſuperſti rione inhærăs: vbiciper mefail
veneno imbulos, & duntaxat dicctu ,ve
Jee roca!us, c denuo vocarus , non com
fimini falutaribus,rclinquute noxios:nec
paruifel,me S. Blaſijivice huc cuftodiena
dum con'uli:vt enimfemper libens Dei, indicareci qui in cammutis, tam varie
Sanéto ū vicesgero:c!a nunc libentiſi condris , vidignoſci vix queant . fint illi
me projuoS.Blaſio illi parcos cuſtodio: vt: nox'j ;à quibus bitincndum cenfeat. Lu
ftulia hominē in fua vana confidena ex dere hocconuiuaselict, & lædere.Sipic
jolla ac roborē,ac eo perduca wialem ſce: tis.conuiuæ tuncforce:locenatum abire
dulam pluris quam Deum faciat. ] Non : potius quamtam apercuin vitæ diſcrimé
fimplex fane hic paftoris error fuiſode fubire.idem ego anco ,delibro illo pre
prehenditur:non , quod S..Blafij deuotus E ftare. nihileius,quoad imagines illas cre
effet cultor ; & eiſe, juaq ;,commendaret: dere : quain cum periculo aliquid in ani
quod Pictorius, exfectæ ſuæ myfterijss, mum admitere.
latenter vult infinuatú)nam Sandos lio 13 ; Annunierare licet, quæ recentiora
norare obfecrare , & auxilio cuftodiæq .. contra viſibiles nuiſibilciq. boftes , exco
corum noscommittere pium & falutare. gitata nugaciffimæ fuperftrionis & taci
olt; quicquid hæreticigarriant : verú quia ' ti cum dæmonc fædeus, quædam retu
fiduciamin fchedula collocabat , & quia. lit Piétorius primum de Cicorij; radice , Itse
fthedulæ diuinitatis aliquid tribucbar : & quadie S.loan.Bapriftępaulo ante auro ***
quia Deum . tanta bat , relictis fubus in ram ,cum auro , & argento flexis genibus c.7
con
 Liber Sextus.
contingunt : & ferro , per gladium ludæ A philtro vantur crepidis,lacinijs veftium ,
Machsb.ri,exorcizatain , multis ceremo
nijs externa eruunt,& fecum portantcon
tra aduert. omnia. deinde de !is , quicri
nes pectinando caulſos non niti cer con
Iputos abijciunt , & fioua comederint,co
rum celtas,non nifi ter cuitro perfollas in
carinum proijciunt , cimentes vtrunque
neglectuin veneficis nocendi occaſione
1 præbere: feruatum , credentes præclude
re nocendi poteftatem . Denique qui Să
monic Screni. Abacradraba uleum ordi B (erit reipla compertum
ne retrogrado minuentes de collo ſuſpen
derint: vel aliaHebræorum ,ex RabbiHa
malıbr. fpeculationis.
14. Quicquid Remigius dicat.non pu
to fic dæmoni odio elle (alem profanú ,vt
ob eius afperfionem maleficium cogatur
foluere:ſed id eam facere ex pacto , vel vt
aliquam introducat fuperftitionem.natu
ralis quoque vis ſalis non ſatis efficaciæ
haber ad huiufinodi morbos ſanandum .
quare ſuperſticioſa hæc-curatio .
Li.4.fol. Is Locimutatio , quam Ananias ſua
1450 det,yt & nominis mutatio;merico ſuſpe
cta eſt.quid enim virtutis occultæ ,ob an
gelorum , quos propterea vult fimul mu
Cari,proprias vires,habere queat : non vi
deo : nec quiſquam opinor, niſi permen
dacem Cabbaliftarum dioptram , Thco
logis Catholicis exſecrandam . In nomi
nis mutatione quid ett( quæſo )efficientiæ
naturalis: aut qui ( quælo) angeli non ipſis
hominibus , fed hominum nominibus D na Sacerdotis cuiuſdam nocte mortem
funt præpofiti ? quid locus in maleficium
influit , ratione angeli loco præfidentis?
poteit ficus , & locilalubritas aliquid pro
denle , vt & incæteris morbis: potetta
ginitio noxia deperdi, poteft etiam pro
delle luci mutatio ,ficut & veftium ,locti,
ſtragulos um, puluinatium , quando hiſce
malchicium indicum ,infutum ,vel aliter in
eis abfconditum , vt recte colligitur ex To
biæ c.7 . vbi Raguel iubet fpontis aliud cu
biculum præparari. ſic Zachar. Viceco- E nec non lairalus canum venaticorum
mes complem artis exorciſt.par. 1.doctr.
vlt. nec alia ratione locimutatio poteſt
prodell ..
16.Clarioris ſuperſtitionis eſt,purare ſi
quid præcario , vel furto de malefici do
mo acceperis,maleficium ceſſaturû :idq;
" ib.z de merito Remigius reprehendit. Ncc. n .
ninolat. hoc aliud eftquam maleficium , malefi
cio fanare : par dementia illorum , quipro
671
vel præſegminibus vnguium perſona ,
quam amant : vt docucre veteres ( cri
prores .
17. Similis eft vanitas exiſtimantium ,? Theocri
contra ſpectra prodeſſe canes :equos, vel in Phar .
ftricti gladij vibrationé, ex doctrina Ho- maceur.
Lucian .
meri Odys. 7. & Virg . Aeneid.6 . 19 Diale
Tuq. inuadeviam , vagina que eripe meretri .
ferrum , cys , Me
Vbi perperam Lamb. Hortenſius al- lisa , o
ferri aciem demo Bachid .
nes formidare:Iudaica illa opinio fuit , vt laust.2.
patet ex Thaigumæo' in c 3. Can.v.8. de aſino.
led ridicula.Nulla.n . huic rei cauſa ſubeſt, Crinitus
lib. 7 de
niſi quodičtu ,& vibratione aer diſlipa 'kone ft.di
tur, & continuum illud cadaueris, vel cor feip.c.4.
poris aerei aflumpti, ſoluitur: quod ipſum Ananias
nihilominus procliueſit demoniimpedi- dolih, 4.f.
re ictu eluſo perdiuerſionen , vel corpo fiss:Lam
ris alterius interiectionem cur igitur hæc sens. in
timeat?non certe magis,quá culicem ele- Virgil.6,
C.phas ,veltriceps Cerberus catellum Meli Acheid .
cæum . Plura Tyreusd.p 3.6.57 . Duo ad
{ cribam exempla ex Celario.de milite
prius eft, qui in Mencueli, quo viuus vai
ſolebat perito indumento Veſtitu appa
rens , non potuit gladio fugari: quo cum
cæderetur, non poterat ſpectrum vulne
cari,calé ex ſe ſonum emittens,ac ſimo
lis lectus percuteretur. hic apparere defijt
aqua diſperſus;quæ caluo Dominico fuc
rat ſupcrfuſa. Sic ille,lib . 12.6.15 . Cócubi
ſubſequente ,diu ante lucem Luna ſplen
dentecuidam militi apparuit, per viam
equitunti. primum miles & ſerui audiue
re muliebrem vocem opem poftulante :
mox videre mulicrem rapidiſſimo curſu
ad eos properantem . Mox miles de cquo
deſcendens, & glacro fibi circuluin circū
ducens, fæminam bene notam intra cir
culum recepit. Et ecce exremoto Vox ,
quaſi venatoris ,terribiliter buccinantis ,
præcedentium audiunturQuibus . auditis,
cum nimis illa rremeret, miles auailis ab
ea caufis,equum feruo committens, tricas
Capillorum eius brachio fuo finiſtro circã
ligauit,dextera gladium tenens extentum .
Approximante infernali illo venatore, ait
mulier milici, vine me currere , fine ine cyr
rere , ecce appropinquat. Illo fortius reti
nente miſera le eripere fumma vi conni.
Xx 4 ха
672 Diſquiſitionum Magicarum
xa tandem ruptis capillis effugit : quam . A vnus dum nocturno tempore vagatur,
diabolus inlecutus cepit , equo luo illam in ſpectrum incidit ſpecie Aethyopis te
inijciens, ita vt-capuccum brachijs pende tri mole Gigantæ à romphæam Atringen
ret ex vno latere, & crura ex altero. ficą . tis . hic , cui plus audaciæ quam pietatis
capta inuito , ſed vidente millite præda erat,certa ficulnea munitus,impetum fu
præteruehitur . Miles manead villam re Minuit,leque gerensanimoſe vulnera pa
diens, cuncta narrauit, & capillos often Etimque hofti ingerit.Sed acrem veibe
dir,cumque ininus ci crederent, aperto ſe rans , donec laflus concidit , & à vicinis ,
pulcro , cadauer fine capillis, qui euulli, qui ad ftrepituin accurrerant,domú fub
inuenerunt. ſic ille lib. i 2.6. 20. quid hic latus,mulcis poft dicbuslecto affixus,vix
gladij contra ſpectrum potuerunt cantu conualuit. Hoc Burgis accidit:alterü Sal
dem , quantum monachus ſpectrum fe- B manticæ . Degebat ibi Theologiæ ftudio
Tiens apudGaguinú ,vtalias narraui lib.2. ſus quidam , è primanobilitate ,quipriſti
9.27. Se £t.2.lis. L. Ex qua narratione vt næ caftimoniæ & pietatis oblitus , noctu
& ifta Cæſarij colligitur & alia , vereor , magno periculo & labore parietibus trá
ne ſuperſtitio fueritex Magorú orta cir ſcenlis in quoddam Sanctimonialium
culis coniuratorijs: nempe circumducen monaſterium vſque ad Dormitoriú ( vt
di circuli,& in fpacio illo confiftendi.Nā vocant)ſe penetrarat.ibi permittéte Deo ,
licet crux -in inedio circuli facta legatur , priuſquam ad celululam , quam animo
tainen illi circuli figuræ fidere videban præoccuparat pedetentim perueniret,
tur , & crucis efficacitatem adípaciumil. obijcit fe illi {pectruin , ſpecie viti grauis ,
lud circuli reftringere , quod improbum & honefti,prolixo capillicio , & barba,lo
profecto . Huius circinationis aliud quo- C rum ingens manu tenens, & nullo verbo
que exeinplum reperias apud eundem facto ,bubulam minitans inſultationem ,
Cæfarium codem lib.12.c. 12. de Sacer Venerat prope armatusmiſer ad inceſtū ,
dote , qui ſpectristota per iter nocte infc ſcuto ,gladioque : hunc ſtringit, illo fete
Status, circulum , circumcirca le ducebat git . vilus ſibinon femel latus aduerfarij,
ibi ſubliftens: & illis euaneſcentibus pro lorum ſubicns, haurire & brachia illi, lo
cedebat:mox iterum ſe ingcrentibus no rumqucreſcindere :ſed ſemper brachium
uum iterum circulum ducebat: ficque ad corpori, lorum parti amputatæ ſubito jun
1
lucem vſque laborauic .Obferuabis ridi Ctum apparebat.tandem lorarius decuf
culam illain opinionem de arnis apud fatim illi in vtrumque humerum fic viue !
Pfellum lib.de demonibusin fine: Dama ubouem mortuum ( vt cum comicoio
nicum corpus per totum fe naturaliter fen- D cer) impegit, vt in terram collapius , vix
fuale,ſecundum paries ſingulas abſq; me trepidusſet iga eripuerit : & domum re
dio vider,audit,iangit,paiiturq.tangendo, uerfus deprehenderit , admodum San
☺ di num dolet, ficut corpora folija , fed ctæ Andreanæ cruc s , fibi in pectore , &
hoc intereft , quod corpora quidem ſolida in tergo , ad quattuor digitoruin latitudi
diuiſa cum ſunt,azt vix,qui nunquam re nem , notam conuutionis rubore , livore
ftituuntur:corpus verò demonum ,vtiſeca que niixtæ impreſiam , cumuitmox vi
tur,mox inſeitem recrearur, atque coale bex, & curn intolerabiliardorc ,qua di ver
fcit, ficut aqua aerisą partis quando ali miculare ncfcio quid ,quod grauimum
quid incidit folidunefed dicto velocius cruciatum adferebat, iniler ienaic ſub cu 1
damonicus / piritus in ſereuertitur:doletta te, & ( ne vanum vilum putes) dero ,ter
meninterea aum diuiui'ur.quam ob rem E tiove poftdie ad plures migravit. Nec an
aciem ferri meruit , idque animaduerten num ,nec nomina addo, vi vnil:s qui ad
tes,qui fugare demonesmoliuntur,!cla , huc fuperat , & defuncti quoqucalterius
enfes in rectum ibi conftituunt, quo nolunt honou conſulatur.Noruntlaiciuitipa
demones aduentare. ]Hæc more ſuo fibi lumbi Dionris qui nocturnarum aditu
vindicat Rhodiginus cap.
lib.2 . 8. & fic pra diſcurſationu m vtrique fructus fue
Prelli errorem fuum facit . Quod de cor rit , & quam inanis ifta de gladij rotatio
poris difcefſione, & coalitione fubita di ne contra vim dæmonum perfuafio . Nã
cit ,veriſſimum eft , & experti duo in Hi quod Eraſtus ex loann . Opotino narrat:
leer
ſpania Nobiles, mihinon ignoti. Quorú qui Paracelli amanuentis tuerat :folitu
Pari
 Liber Sextus.
Paracelſuninoctu conlurgere, & machę A
ram ſuam Helueticham vtraque manu
in hofteminuifibilem hucilluc torquere :
id vel ferocientis furoris fuiffe putarim ,
velex pacto conuento : fic moleſtia rum
inducias à dæmoneparedrio impetraſſe .
13. Sit, quod putant aliqui', remedia ,
quæ contra maleficium vſurpantur nihil
profutura, fi re non integra adhibeantur:
hoceft, irrita fore , ſi prius tentatum fue
rit à medico corporis; à confeffario ani
mæ, remedium.folemnis enim ifte folet B
lib.3.do. elle magorum prętextus, vt docetNicol.
monolar. Remigius & nora dæmonum falacia:
cap.si
qua vtitur primo : quia cum ſit Zeloty .
pus, veretur,ne fanatio , ipfi, adepta, alijs
adſcribatur.Secundo vt ſic homines à di
einis ,& naturalibus remedijsauocet. Ex
hoc capite valdc mihi ſuſpecta fuit fcedu
la illa , fiue programmation mulierculæ
medicæ circuforaneæ , hoc hanno 1597 .
hic Louanij, in cuius vno articulo hæccó
ditio continebatur.Idcirco etiam ſuſpecti C diffoluiter : lividelicct, quiſuſpecti ſunt,
omnes illi medici,qui nolunt ægrum con
ficeri ,priuſquam præſcripta ab ipſis phar
macahauſerit.
19. Eit,putare maleficam non poffe
maleficium fuum tollere , priuſquam li
bertati ſit reftituta, & ex vinculis dimiffa . aliquis folummodo intendens ſignum
Poteft enim , maleficium maleficio rio
uo tollere ; quamdiu pacto cum dæmone
non renunciauit, vi docet idem Remi
gius:poteft etiam illud per dæmonem de
Gruere , vt quilibet alius remouendo fi- D ficiuin amoris tollendum ,vtuntur inale
gnuni , etiamfi adhuc carceribus conti
neatur .
20. Maleficam fcopis in oftio poſitis
impedire, ne domo exear : vel coniectis
in bullientem ollam feleis , aut crinibus
eius , vela cubus, cogere , vt accurrat:
magicæ nugæſunt, & peccata grauiffi
ma . quia nituntur pacto cum dæmone
inito .
Li z.de 21. Minis , verberibus, aut vi malefi
monolat. cos adigere, ve maleficiun tollant ( cuius E nuant, & tricam in pulueres ſpargant per
SAP• 3 • rei exempla petipoflunt à Remigio ,) fie
ri poteft veliceat:ſi conditiones quædam
adfint. Primò fi ccrto fciaturauctor ma
leficij. Nam ſuſpectos tantum , verbera
re aut alia efficere cótumelia nec fas , nec
iura finunt. Secundò ,finihilfuperftitiosū
putetur adhibiturus. Tertiò , dum noexi
Itinerur morbum alium translaturus,
quod fere femper facere conſueuerunt,
673
vr exemplo declarat "Gregor. Turonen
ſis. videlicet iſta diaboli liberalitas eft, vt lib. 6. hi
boni nihil vllis hominibus præftet , niſi for Frão,
cap.35 .
cum æquali , vel maiori hoininuin dam
no , quo fpectat narratio D.Gregorij Ma
gni, devirgine oblefia : quæ cum opera lib.i. Mo
magorum ab vno demone fuiflet libera- Tal.19.
ta ,in vnius locum.ſex, vel ſeptem dæino
num inillia fucceflere . Neque hocpoe
tas latuit, ideo enim fortaffis finxerunt,
non potuiſſe Admeto vitam conſeruari ,
niſi vxoris Alceſtis vicaria nece. Vndere
cte nofter Tragicus: cum remiffo ab infe
ris Theſco Pluto Hippolytum abripuil- Euripid.
in Alces
ſet , canic , alloquens Accicæ præfidem.ftid ,
Deam :
Caſta nihil debes patruo rapaci.
Conftat inferno numerus tyranno .
22. Quod remedium eſſe contra
Vultuarium maleficium cenſuit Salisbe
rienfis lib.i.cap.11.Horum (ait) malitia,
etiam -cum plurimum nocent alnificio leui
conuenti ab aliquo in iudicio crimen ſuu
inficientur : ani,ficonfeßi fuerint, cogan
tur maleficium reuocare . j quid enim ad
curationem inficiatio virium queat ha
bere, nifi ex pacto conuento? ſi tamen
deftruere fic interrogaret , non auderem
illum peccati , faltem mortalis , reum di
cere .
23. Superftitiofa funt, vtcum ad male
ficio odij.v.g.certo ritu confecrant, vel
exſecrant potius columbam nigram , &
diuifam per medium dant comedendam
amantibus. Item ſi , vt odij maleficiú col
lant , vtantur ainoris maleticio, v.g. Eu
chariſtiam ſacram in ore habentesofcll
lantur ean3, quam volunt in anoren in
ducere, vel labijs chriſınateinyinctis id fa
ciant.Item fi, vt fterilitatis agrorun male
ficium collant , hofiam facram comic
hortum , vel agrum .Quæ omnia funt ina
nifeftè impia, & facrilegia, & tamen hæc
facta aliquando legitur.primun illud re
fert Hollenus in Præceptorio,de chriſma
te ,alterum Grillandus c; etera de Eucha
riſtia,CæſariusEiſterbacenſislib.9.
24.Adde remedia iudiciarium ſuperſti
tionum ,de quibus ſupralib.s fe £ t.7.0 9.
Vlumum notanguninulta effe fuper
ftitiola
 674 Diſ quiſitionum Magicarum
Aitioſa ( ve varijs locis oftenfum ) reme- A luatur , in qua ablutione , fi nihil reperia
Parte 2. dial: quæ ponút Sprengerus& ex eo Pet. tur, vel decociio non immutetur in colore ,
mallei.c. Gregorius, de plumbo liquefacto in ſcu infirmū veneficio non effe affectum : quod
in 2.exe cellam aqua plenam infundendo , & c. magna copia pilorum , pracipue fuorü 1
ple. Ethac de re Codronchus narrat hiſto inueniatus, eſſe argumentum éfficax , non
Libr. 13; riam , ab auctoribus vt ait ) grauibus, & folum veneficij , ſed 6 grauiſſimi, mini
de repub. certis relatam , cuiuſdan mercatoris ; qui meque curam recipientis:quod fi pilifint
6.3. À 3.2
icum in partibus Suecia extra quoddam pauciores,morbum eſſemitiorem cura
.caſtrum animicauſa per quoddam pratū tionem admittere Quod fidecoctum illud
duobus famulis comiiarusambularei,ma ad nigrum.colorem mutetur , fignum effe
lefica muliere ab vno ex conſeruis à longe prafentię demonis : quod fi ad alioscolo
cognita ,adborlatus eſt mercalorem , V ! i- B res muietur,alia indicare. Quisvero non
gno crucisſe munire', quoniam illius ditio percipit hunc etiam modum effe fuperfti
nis potentior venefica, queſolo intuitu ma tiofum ycum illi pili virtute verbene , nec
lificia inferre fcire! ipfis obuiam verirer. ablurionis elici vel procreari non poffint..)
Quod monitum ipſe paruipendens, iſta Sicille d.cap.13:
nunquã ſibitimorem inculiße allenerās , Addo coloris haat mutationem etiam
cum nondum foreilla prolulilei verbain naturali humorum prædominio ( vt aiut)
pede ſiniſtro illaram læfioriē experiusfuit: in motbis non maleficis ,fed grauioribus,
tia:vtcum pedem è loco amouere non pof- poſle contingere.Idem lib.4.c.2.damnat
Jet, dolore lancinaretur , ad caftrum tertium quedan madum his verbis ; alij
equo fuersi deductus, li per triduum do columbum per medium foilum ventricu
toribusauctis , accerfito quodam villico, lo agrolantasapponunt, nonnulla verbaeb
qui huiuſmodimala curare profiebatur: murmurando.Quimodi, o alijconfimi
falto periculo ex plunboliquefacto,c.in des manifeſte magici ſunt,cum prorfus vir
aquamfuprapedem proiecto morbum ex tule naturali careant. ] adde , nec ſubſit
maleficio orium dixiſſe quibuſdam prola raciocur miraculo res adſcribatut? maxi.
tis verbis, o tac o pede per aliud iriduð mecum certa verborum formula vian
cura !us eft.licille lib.2 . denorbis vencfi tur. Poftmodum idein iuftiffime conque
cio.cap.2.Modus explorandifolet hicel ritus;remedia multa, tanquam arcana ,
ſe, vas aqua plenum imporunt fuper lo . sex arte magica in medicinam translata
cum affectum corporis, & plumbum li funt: V! multi Arabum ſectores fecerunt
quatum huic vaſi infundunt, interim yer vt Michael Sauonarola in fuaPractica ,
ba qırædam obmurmurantes,& in plum D. quidam Bartholomaus, qui prac!icam
bo coagulato pro varia guttarumconfor experimerita cum quibusdam introdu
natione : indicant primo,an fit:maleficiú crionibus in lucem edidi.Sic enim multis
malum ,necne:deinde cuiusgeneris ina modis medicinæ fcientia confpurgalare
leficium fit. De qua re iota veriſlimeidé meciorum vanitate fæpè.coarguitur .Seda
Bapt.Codronchuslib .3. de morbis.vene horum Satanicarum hominum curario
fic.cap. 13. ita pronunciat.vi modusſu nesfallaces,ac incerie funt,acfæpe prafti
perftijzojus eſt. ficó dæmonem cooperari giofa,vtvideantur per modicum fpacium
eft credendum , quamuis non defini,qui e temporis fanare, reueranonane.Cre
xiftiment, à Saturno zim hanc plumbo datur Médico docto & pio ( quantum ex
efeindiram , vi maleficia prodat,quod ta libris cius colligo ) in arte fua .
men à veritare eft alienum .]Probare de- E Euis huis omnibus Notandum , femper
bebat.nunc fupponunt tantuin , & Plane daemonem lucrum aliquod ſibi ex his co
tæ vim tribuunt minime naturalem . Na parare, & femper animæ in'erdum &
in hanc vel illam guttulas formam coa corpori pocere: quia femper aliquid ad
1
gulari , pro naturamorbi;mere & vere miícet, quo fiducia in iplum homo profi
eft opus non naturæ , fed intelligentiæ teatur ; vel quo nos à Deo ad creaturas
Pergit Codróchus:Neclaudare posjum aduerta ', & à cæleftibus curis ad cænoſa ,
aliud experimentum , quod àquodam di terrenaque deducat,vel faltem à ferijs, &
dici.Viggrorus, cum decoctione verbena grauibus ad ludicra , & nugatoria • Sic
(vulgo herba fancii loannis dicitur ) ab femper in aliquod peccatum animam
pero
 Liber Sextus.
pertrahit, vtrecte obſeruarunt D.Augu- A ſuperſtitione ſua obfirmare. Plura fi vis ,
Itin . & D.Leo . Obſequitur mācipijs fuis ,
D. Aug, vt firmius illa fibi deuinciar , & in pecca
lib. odto to retincar..
gintariū. Si Deus permjetit ,hoc'modo fanaliz
22.9.
D. gruum ,plures in fraudein pellicit:fi Deus.
L'eo for non permittit, ſed impedit tunc faltem's
mo.19.de peccatum hoc præcedentibu accumu
Palio s
lans,conatus ægrosin deſperationé addu
Dom.
cere. Simalum vniequo auferat, trasfert
in me.jorem . Simulierem morbo libe
ret, transfert in virum ;&i feneinin adole- B : perftitiones alia quædam vult kuida's pro
ſcentem . Sifortem magasin alium non
tranftulerit,ipſetnet necatur, velingens:
vitæ defcrimen adit.coactæ nonnullæ La :
mix ; quia non poterant in alios, in luos
ipfæ liberos transferre.Narratauétor Dę.
monomaniæ fuifle in Gallia, qui maleti ,
Lib.z.ca
pir... cio , quo lęſus erat curando niagum ac
ceiliuit : ab hocrefponfuit , femorboiliúi
liberarenópotle niii in eius filolum ad
hucinfantulum transferrel.conſenti in
pius piter, & a mago fanaru..nterea nu- C Carispriuio .) Er poltea idem addit fc
irix ieinrelecta , infantulum ſubducit, &
cuin eo aufugır:cum ergo magus nó por
ſet in eum iransferre , fit ipfeiner à dæ
moncinterfectus. Toloſa ', idem fcriptor
alt , ftudiofum quendamjainico ſuo grauiſ
fimeà quartana vexato dixitle, vi tebrim
viii ſuorum inimicorum tradere :silo ve
ro reſpondente nemmein Gibr inimicum :
elle ,dixiffe :da feruio dio: tan em , cü hoc
illi religio ellet facere m
, agum dixiflc:da
mihieam ,annuente ægroto, ipfum con : D vere malum : fidean adh bere ; vtquid .
waluiffe : magum vero tebri oppreffum ,
interijlle . Facit lucri ſemper alicuius cer
ta ſpes; vt etiam piane fucilibus & abſur
dis nonnunquam cooperetur .Sic cnim
Libir : de ( venarrat I.C.ilte Prancofurt.) cum veru :
La laboransophtalmia ítudiofum quendā
tan.; Co.
conueniffet, ab eaquepetijll Ey viquæ in .
ſchiedula , quam illi porrigebat, contine
bantur;fibinógrauareturex ſcribere:cer
cam fecit fidecolloillam gertusse!,Ocu-
lorum hippitudine liberandam : & itudio . E vere capium luminis confecrati(hoc non
ſus fcripuillus characteres,vel obfoleros,
cernens velobſcuriores( vc folent legere
non valens: eoruin loco hæc verba (cri
ptit in ſchedula ;diabolus huic verulæ ocu :
los eruat, c.fimulque piæclarum phila
cterium mulierculæ tradidit, quot cum
decollo ſuſpendiſler., ſpe plena poſt pall
cos dies ſanitati fait reitituta . Nimirum
voluit Satan hanc anum decipere , & in
675
4
legeli 3.p.2.9.4.Seci.9 . quibusaddiquo
que multa pollunt ex Cardinalis Culini
excicacionů lib.z.in Sermone, IbantMa.
gijquam viderantftellam ,cc.vt corum ,
qui putabantcontra ſterilit . cis mal ficiú ,
velodijinterconiuges prodeffe,fi quis ni
dum auiuin inueniens capereipiam си
pullismatrcın : & ideo vulcà Mofe præ
ceptuin . Deul.22.nemater cum pullisca
piatur. lim.il modo ad vitandas alias ſu
hibita ,nempe precepurje Moſem vafa coo
perj isproper Donina būdas.ſunienim
aamones, quibus verula off runt eſculenia
Co poculenia ,quæ mundande domainenon
comedunt imojerucunt. Probibuir,ne vir
indueretuet. m mulieris , è conucrfo ,
propter idololatriam : quia mulieres veſtes
viril s ; arma in honore Martisindue
baru:et ririmuliebrisin honore Dencris .
Hoc feftum peragitur à chistanis in
Quenti. cxcmpla vi ait íup: 1ticionisin
curandismorbis.fires.conf orala ad a
liud , quamad proprium vſum applicen
iur , eſtſuperſtırio :vi aqua benetidta :que
bibuur iontra infirmitatem , velſpargirur
ad fertilitatem ,veli datur aliquando bru
tls ( Nota hoc fanè intelligendum , vt &
quædam fequentia . Nam aquam bene
dictam adhibere , vt reinedium natura
le , vel addito ritu aliquo fuipartiiioſo id
Sacramentale , & vim tribucre Deo per
ſacramentalia ſua , ad corroborationem
tidei, nurabilia operari ſolito ; item w dæ
monus maleficiuin ,vel præftigium ceflet,
hoc pium & licium eflè Catholicusnul
luspoteftat gare,vecocebo fect.3: )0 de
lumine.cereiPaſchalis , deaqua bapisa
1
manis [de his ivicin ce .. leo quod de agua
luitiali: ] Abſtinere à capite animalium
in honorcm 3. Apollonia ,vel Blafij : vel :
incell gw , ſi loqnieur de cera benedicta
ſeu candelis probo ritu cocdictis crrat .)
crux facta de lignis palmarum , balnea
in vigilia Narutjanis Carniſpriuijro
tra febres, dentium dolorem non come
dere carnein die Nasalis. Domini, con
tra febres, vel ad honorandun farcium
Nicolaum pro diuitijs acquirendis, petin
doelecmofynam ,( hæconinia fatis Clusia.
lul ,
 678 Difquifitionum Magicarum
ſunt)eundo ad San&tum Valentinum co- A gione alienus.ibi Leo grauiſliinis verbis
tra morbum caducum , ponderando pue
rum cum filigine velcera , (in his poteft
aliqua fuperftitio ab extrinfeco aduenire :
fed fecundo le pia funt , & licita ) portare
crucem circum quaque per campos in ve
re contra tempeſtates( fi non fint , vim po .
nendo in tempore veris, non eft fuperiti
tioſum , ſed licitum :) in certis ablatis fuper
aliare, ficu lapidibusin die S , Stephani ,
G ſagittis S.Sebaſtiani ( hoc quoq, piū ,
fitant'un fiacin honorem & commeino B ciem , vulnera in arima excipere . Quale
rationem certominis horum Sanctorů ,
fine fiducia in materia , forma numero,
& c .)addit de acu quæ terigit veftem mor
tuigde lignis furcæ ,de lignis coniugendis
contra febres , de hoftia non consecrata
contrà fcbres (bec vere ſuperſtitioſa sūt,)
contra ictericiam de vrina ;de pullis,& c .).
puto legendum , de pediculis, neque hoc
eſt luperſtitioſum , cum ſubſit ratio phy
Gca.
QV AE STIO II .
An liceat remediumpetere à
maleficis..
Atiſſime hæc quæftio patet , in qua
smulti inulta ſcripſere, multi etiam pe
riculoſe admodun errarunt..
Certum elt vt hodie , fic etiam olm .
fuille, qui maleficia maleficijs tollerent .
Nam cum Corybantes elient numero
52.cr dicifuntmaleficia inferre , alij ve- D 80s, furnicara fueru cüteisiponafaciem Saxon.
ro XX. eadem amoliri.Sic ſcholiaft .Apa
lonij lib.i.
Dico primo falluzaur lurilta, qui exi
ftimanture ciusli licere maleficijs vul, in
bonum finem :nempe ad curandos mor
bos , vel ad repellendas tempeltatcs , vt
Hoflienſ. in Sumi. Azo in Summ . Per.
Aerodiuslibarerindicat 8.116.7.6.6 .Bart.
Salycet.Godefrid.alij in i.corum ,c.de
1.eorum ,malefic.Troibus divi aluelus.de fortibus,
ic. ma Grillan.dejortileg. alij communiter. di E graue peccatum elle malatacere in bonú 3. verf.86
Cinde
lef
co talluntur, qua legemilam Conttanti ,
ni , qua nituntua recentiore lego luitulic
poftea Leo Imp.Conſtuun 65. ad Stylia
mum de incantatorum pæna , vt recte ad
uerterunt Nicol, Remigius: & Pet. Gre
goulis , & Godelmannus , quam , quod
Tribonianus homoplane ſeelectus,præ
teriniftrit , caufam aliam nos video ,qua
quia abamni.crat pactate , & vera reli
negat quidpiam vcre bonum his artibus
cftici: led apparens illud bonum , illece
bram , atque nafam efle que illectos( i
quit )in malorum omnium extremum vbi
å fummo bono exciderint,abforbeat.com
pertum habemus. No:um enim nobiseft it
las, vt qui ſe ipſis dedunt,pro creatora , AC
Dominoinfauftis dirisq; demonijs adha
reanı efficere: qui illas a jećtanur,hos
perexiernarum rerumidiam quandā ſpe
quiddam interpugnandam mcriculojistre
quenter aciiju ,quidum ictus interdú ex
Cipere manu nolunt,illis vel caput,vel ven
tre exponat.Sanë vero ſi quisaiiquomai
do incantamentis vſuse je deprehenſusfue
refue id reftruende ,conferuandeveva
lerudinis, five auer : enaa à rebus fruitife
kiscalamitans caufa fecerii is apoftatara
penam jubiés. v !ilmu fupplicium fübftine
10. Sed & Caroli V. cõitituio nos arbitrio
C iudicis condignapęna punini iuvet.
Dico ſecundo . Diuina,o pofitiua Ec Altukas
clefiæ legefemper prolivitumfuit viima- li.j.Turi
leficis artibus,vel maleficos cófulere enam ſprud.
in borum finem Eit coinunis Theologo- RO.FI ( hardas
rum ſententia , & etiam Canoniftarum ?, rozl..
Probatur l.exfacra Scriptura . Deus, id Laur.kr
prohibuit,Leuit. 9. v . 37. Non declineins ( hourss
ad magosil que ab ariolis aliquidfcifcite 16. Na
mini,w polluamini por eos . & cap.20.1.6.leras con
anirra que declinauerit ad ariolos, ma ftit .
meam contra eam 6 interficiamıllă de-1-set.in
medio populijin . Vnde patet hoc elle pec
catum mortale .Deut.18.v.10.Nes inue
niatur in tes qui inſtrti filium ſuum ,Auf
liam ducensper ignem , aut qui ariolosfcs
fciretur , obferuet fomnia ,alq ; auguria ,
oc. io nouo quoq;rettamento veiat D.
Paulus quando nuită dumnationem com
minatur illis quiipti mpingebint eu ma
la faccie ,yt bona cuenner: quo fignificat, Ad Rom .
finem :quod tamen prætexunt,qui male .
ficorum opera ad morbos depellendos
tempestatesque rcendisabunintur.Se
cundo probatur ex perpetuo Catholicæ . qui bo
Ecclefiæ via , quæ femper id improbauit, rore. 6.
vt plurimi Canones oftendunt, & prcsby 9.1 6. ad
terum damnarunt, qui bono fine diuina- montaria
tionem fuerat expertus. Tertio probatur c . tia
ferue
ex Patribus, D.Chryfoftomus citius mors 26.9,90
bomini
 Liber Sextus.
homini Chriſtiano ſubeunda, quam vira A
Cap. ex ligaturis redimenda.Huc referendum il.
trarū de demoni.
sorell. Lua B. Leonis cum cis , ( fcilicet
hom.8.in bus) nihil amplius liceat, quam iuſtitia di
epist . ad uina permiferit ;agunt tamen verfutiſfi
Coles. ma arte fallaciæ , vt ex arbitrio propriæ
Serm . 19.
de paſs. poteftatis aut parere videantur, utlæde
Domini. re; & inultis(quod dolendum eſt) ita per
nequitiam fimulationis illudunt: vc qui
dam illos, & timeant:pati infenlos, & ve
lint habere placatos ; cum beneficia da
monum omnibus fint nocentiora vulne- Billud , emper lethaliter peccare . )
ribus. quia tutius eft homini iniinicitiam
diabolimeruifle; quam facere . Necnon
Tract.si ifta D. Auguftini;cum ergo caulæ articu
in loan. lus venerit, vt hæc proponatur conditio :
aut faciendum eſſe contra Deipræceprū ,
aut ex hac vita emigrandum , quorum
. duorum homo fi cogatur alterum elige
*Te,conjinante mortem perfecutore(idem
eft de morbo permaleficium immifo) ibi
eligat Deo dilecto emori, quam Deoof
fenlo viuere.ibioderit in hoc mundo ani C maleficio ,an fine illo id fiat:quæ commu
mam fuam , vt in vitam æternam cufto
diar eain .) Ex his.
Infertur primo peccare iudices, qui co
gunt malefica benedictione quadam ijs,
quos læſeruntmaleficium auferre. Nam
hæc benedictioillarum , nihil aliud eft ,
quam formula , qua ex pacto dæmon cel
ܵ‫ܪ‬ faturus: & fi benedictione vera fanandus
eger foret, præftaret vei benedictione Sa
cerdotis , vel alterius probi hominis qua
malefici, cuius oratio Deo eft exſecrabi- D opinionem quoque erroneamelle. quia in Mala
lis , neque licet nobis cum infidelibus,hę
reticis apoftatisq;orationes in diuinisiun
gi. Vnde fequitur etiam maleficam obté
perantem tali iuflioni , & ægros hocre
medio vtentes peccare. Valdequoque
$ gor.(110r.
falliillos, qui exiſtimant licere maleficijs
fanitatem quærere, vel conferre , li idma
! giſtratus iubear.
Infertur fccundo veram elle deciſio
nem articuli Parifienfis s.Quod licitum
eſt vei magicis artibus, vel alijs quibuſcun E ti facerent celebrare tres miſſas de Domi mentum
que fiperitirionibusà Deo , & Eccleſia
prohibitis, pro quocunque finebono :er
ror. quia fecundum Apoftolum nó funt
facienda mala , vi eueniant bona. deci
fio arı 6.Quod licitum ſit,autetiam per
mittendum maleficia maleficijs repelle
re :error . & ari. 7. Quod aliquis cum ali
quo poflit diſpenſare, in quocumque ca
fu , vt talibuslicite vtatur.error. )
1
677
Infertur tertiò impium , & hæreticum
eſſe dictum Paracelli , nihil referre , an Libro de
Deus, an Diabolus, Angeli ,vel immundi morb.ca
ſpiritus agro ferant opem '; modo mor- 1. ae hy.
bus curetur . perphy
Infertur quartò periculofam effe , & er morbis
Toneam ,velfaltem non ſaliseuolutam & cur.
explicatam fententiam Nicolai Remigil, Lib.z.dę
precario non licere opem à maleficijsim- monolar.
petrare , fed licere , vi verberibus eam tap.3.
extorquere: qui koc faciat ,nunquam , qui
Quorum vtrumque, falfum videtur.li
cet enim aliquando id precibus petere &
impetrare : aliquando etiam verberibus
adidadigere, non licet. Non igitur eo re
currendum , ſed reslonge alicer explican
da . diftinguendum videlicet primo inter
maleficú paratum auferre maleficio no
uo , & non paracu.n : aliter enim peccat ,
qui hunc,aliter, qui cogit illum . Secundò
diftinguendasauferendimodus,an cum
niter Theologi ſolent attendere ,
Igitur primòfalſa, & erroneaeftfentē
tia Paracelfi , & fimilium , liceremalefi
cia maleficijs tollere,
Quidam putant licere tollere malefi.
cium , non per maleficia, ſed per res tamē
fuperftitiofas, & vanas: videntur hoc mul Haberr.
ti Canoniftæ tenuifle , & nonnulli Theo Gefr.
quos le
logi, & Legiſtæ .fluperſticionis vocabu
quitur
lo hi DD. recte vfi; nequit negari,hanc Spröger.
fuperftitio res eft perſe malı,nec malumo
licet ficeret,vibonum eueniat.docet hoc ter refe .
Svluet verbomaleficium ,num.9.Roſel- runt nec
la verò & Tabiena non tenent illam opi- refilluns
Perr . Gre
nionem ,fed dumtaxat referunt.
Alij itaque fatentur per fuperftitiofa Rick
media tolli non potle;poſſe tanienper va 4511. de
na , quæ non fint illicita , fic loan . Fribur. probar .
genl.in Summ.confeſſar. & id fequitur aqua fri
Roſella ,qui exemplum ponic,fi maleficia v.impedi
na , & poftea omnino nudi operam darét 15. 16.19 .
liberis quærendis, credentes maleficium
ceflaturum . Sed hoc exemplum mihi nó
placet, cum quia rem ad certum numeru
iniſarum reftringere,id non caret ſuper
ftitione,tum quia medium illud non ino
do vanum eft , fed & inhoneftum , & vix
poteft peccato carere:fi tamen omne pec
catum impudicitiæ & inuerecundiæ de
foret;
 678 Diſquiſitionum Magicarum
foret; ncque vis in numero poncretur , A
neque fides adhiberetur ipfi actui, fed ni
fericordiæ diuinæ permillæ facrificia pro
pitinde:tuncpotlet adiniti exempluin .
Dcinde li vana remedia lumā , pro om
ninovanis hoc eſt inanibus , ficuic omnis
Vana locutio eit peccarlin , Gic nulla vana
operatio carec peccato , (alteni veniali ,
capullied 26.queft.2. fi verò vana vocant
indufteren in , tunc fi quis adhiberet ea in
uincibiliter nclciens elle peccatum , nullu
foret peccatum ; fi non inuincibiliter, non В poteft conari conteri,etfi tempus habeat
tamen affittate ignorans , forectanrum
veniale:iden foret,fiquis faceret credés ,
au volens experiri , inper talin maleficiú
ſolu :tur , non per operationem diaboli,
fed per ecffationem eius ab operando ;
prop erpictum , grod maleticus cúdia
bulo habebat de ceilindo quando hoc ,
velillud fieret.vide Silu.fupra num.9 .
Tertia fententia,quarum eft Petr.Au
reoliin 2.d.34.quet.2. ang li verb.lu
perftitio 5.13. licere a inalchico parato pe C alia remcdia non fuperefle, ſuperſunt. n.
In epit. iere ,vemaleficium maleficiotollat.cxem
Firmi plurih ius rei fuppe:'itat loannes Nider
ij.c.3. in
Ne. c.inqui llor (inquit ) Eduenſis mibi refe
rebat , juod modus ollendimaleficium ,
au ji vindicandi in maleficolalis praéti
Caba'ur ſuo tempore.Venit enim aliquisle
Jus in levelin fuis admaleficam fcilias
malefactorem . Tunc malefica plumbum
liquefa &tum aliquoties fundebataquan :
quoufq; opere demonis in plūbo imago ali
qua videretur:qua viſa imagine;mal fica I ) quia talis coactio inhonorat diabolum ,
queſimit ab explorantein qua parte vis le
di maleficūruu n ,cineodě vulnere eum
agnofcere ? cuque explorator locú <ligeret,
ſtarim malefica in eadem parteimaginis ,
que impliuvo relucebat,fixura vel vulnus
per culorum pofuit,ei locīt vbi reum inueni
rerindicauit :aomen amērulaenusma
nifeſtante; lederperientis teſte maleficus
per omnia ledi reperi barur,ficut fua ima
goylubea.] hæc ille.hoc ergo fecundú Au
fcolun liceret: & fecundum Remigium
poiler verberibus maleficus ad hoc facié
dum adigi.Argumenta Aureoli funt. Pri
niòlicitú eft ab vfurario parato vſuras pe
tere ; & à parato conferre Sacerdote , in
peccato mortali confticuto , Sacramenta
petere ; & deferre iufiurandum idolola
triæ, quem fcio per fallos Deos iuratum .
ergo fimiliter in noftro caſu petere à ma
letico pirato ,& c .
Secundò ,non poteft excogirari reme
dium aliud ad tollendum maleficiun : ef
go fi hoc,quod vnicum eft viinon licet,
non licet illud tollere.Sed hacmerico.ce
ſecur duriffimum : potius ergo dicendú ,
hoc vnico remedio vii licere .
Verum hxc argumenta nullius momé
ti ſunt. Eoruin enim ,que in primo ponú
tur argumento planè diffimilis ratio eft .
namillc inducuntur ad id , quod Gine pec
cato facere poflunt , fi velint.facerdos.n .
confiteri : vfurarius poteft dare multuurn
fi.npliciter , idololatria poteft per Deum
verum iurare: fed operatio malefica ,quæ
petitur eft intrinfcce mala,nec fine pecca
to fieri poteft , ideoque nec peti.quia pe
tendo conſentit eius maliciæ , quod feni
per iilicitū , & tefte Apoſtolo ad Roman . D. Tho.
digni ſunı morte non folum qui talia fa- de mai
ciun! ,ſed 6 quiconſentiuntfacientibus .. 1 ;9+
In ſecundo a guinento, fallo fupponitur,
alia, de quibus poftea quod finon ſuper
ellenepræitare millies . quam per pecca
tum femel lanari,nanibonum aninię cor
poris bono præferendú eft,& honor Dii
cunctis anteponendus. Neque hoc durú
vidcri dcbet fcienti : quod qui amat ani .
mam fuam pluſquam Deum ,perdet cam ,
c.
Remigius verò coactionem ſuam a
ſtruit lequentibus argumentis . primò ,
& etexpers omnis pacti.ergo licita eft .
Re:pon.inagis i1.honorat Deum , quia co
git alium precare.in o nec inhonorat
dibolum ,quiaccgitmaleficum voinuo
Cel honoret dæmonem : ipfe quoque
eum honorat ; quia non modo cic
dir demonem polle hincmcdelam ad
ferre,fed etiam concurrit pohtiue ad actu
potiuuum ), demon verò pluris hoc facit,
quam mancipij lui iniuriam , cuius affi
. E ctione folituseitgaudere . Nec poteft di
ciexpers pacti taciti , qui cog:s maltiú
ifta perficere , virtute pacti quod mak ti
cus cum demone inijt.
Secundo probat hoc pacto , licer à fure
fugiente rein vi ſibi ereptam alia vi repe
tere: licet arcem ab hofte iniufte occur 2
tam armis recuperare: licet vinculisper
tyrannidem mancipatum , æftu , viole cr
que eriperç: cur non hxc vis licica , vi 11
LOLSH
 Liber Sextus. 679

nocentem morbis indigniſſimis fane. A reprehendentium : tenent quod dixi Đ.

mus ? Refp. illationem eſse vanain , quia
reliqua illa licita ſunt, & iar diuino ,natu
ralique cófentane i maleficium verò ina
leticio fanare omairepugnatiuri.
Tertiò viituructjncatel.nullus Cod.
- demalefic. o math.em. vbi tantum puni
tur , qui arulpicoin vel magum induxe
rit precibus ;,vel quaſionibus.ergy crimi
nisatrocitas in hiciuam inductione con
tista . Confirmatur, quia Photius in No.
mocanone dicit legis illius poenam tan- B. Soc.in 4.0.3+ q.4.art.3.5 8.de iuft.1.3.ar
tum debere intelligi, vbi diaduoiw , idett
per facrificia & mactationes, negucium
peragatur.Non ergyluouselt pevæ , quá
do malo adiguntur. Refp.querie argu
mentuin huc eſse , ilidinile ; li quis di.
carelcxcum punit, qui præmijs, ex latan .
dtijs , & pcr arten , icnomiam mulicrean
ad aginu.1 pcllexer : crgocritliste:
drisin nii blonda induction & ,'eilu
cia policacit: cintulutpoita , igacu pu .
Diriminimedebe:it, q.141, minique ina C carum , & ito
trentamidasinon volutonesi 111.pa
leur .Constantinus autensivtanum vi
tuit ca lege , quod quidam libi licei e pu
tub20..natpoate facienu ,nullam tein
fariam tacele credebant: la verò , quod
niulto graus erat , non Vetul ca lego ,
qui les aperte iniqua nulous liidig , at
noua legis coercione. Quarc Salycet. &
Fulgof.mentem lmp. atiendentes de qui
bus vis cuucatorbus, & prouocaroubus
idem obtinereca lucru :nec ille Phonil. Di tuliat maleficium . ].lu hauciententiam
linicario vlcerius protrahenda, quam ve
tignificet Imperatoreni de illis egese ma
leticis , qui tau temponspriuatins, prik
textuam.cit . & hofpicij fccupando .
mus Gentilhin ,demon.buscianculuin
tibi sc , lacr ficubant:quod ipſe ficr prol buclat
Theodhj, alii lege .Nec tamcn vilum lanemillis ,
de ma ef.hinc interai,licita tuiſse maltiiia Mago
er math. rum ,in quibus non facriticabatur.poteit
enim vnumfictum ex paumbuscapil.lus.
illicitum else : quorum vno celsanie ,[ 2- E non poljet janari,nifi ab illa perjona , que
tione reliquorum adhuc illicituinta
Debit ,
Dico igitur tertio , ſententia hæc Air
reoli ; Angeli, o ſimilium efterronea ,
caufa muliorum peccatorum: nec licei vi
lomodo nec ab imparalo, nec à paraîo ye
tere , vi maleficium maleficioiollar.bec
eit cominunis tententia Theologorum ,
Aureorum , & Angelum ideo grauiffime:
Thom.D.Bonau. Sco.Thom.de Argenti
na alij in 4.d.34 Silu.verb.maleficiu,
9.8 . Armlanum :2 T abiena verfmpe
dimentum 1 2.nu.9. Rofell.fupr. Caietan.
1.2.9.78.ar.4.Peł.Ledelmond 3.1.58. ar
Tit. 2.9:2. Alfonf. a Caſtro- lib. 1. deiuftir.
hæret.puni.cap.15.Sprenger.p. 3. Malei.
9,16 Nider.fup.Nauar.6.i doritmer. 29.
Angl.q.de arte 11agica arı.6.aifi.2. A
bulenj in cup.19i Mah.q.90.10.Dom .
lic.2.Diguer.c.16.9.4 .Mart. L :dejm . in
4.960.ari.2.Brian / on.f.13.conc.2.Orbel.
9.17.V ngarellus addit.nd singel.d $.13.
tienriqılıb.2.dematrim.c.8. num.2 .
num.3.a fin Probarur , qua hoc facræ lic
teræ , Canones , Ius Ciuile & SS . Patres
impoblat, viotenſum fuit concluf.præ
ced Sccundò , quia non licetconfentum
præbere in peccilli alterius. Tercio ,quia Rom.s.
vlt .
licet fic puanuspeccle :bociame pec: Vid. D.
upore ,non tactre , nig Tho . 2 .
induciis. Qui10 . quia vt.actum per le q .A. t .
malum ne no vnquam licite tacit: fic,ne. Turrecr.
ad eum licite poterit induci . Nota magis in.c. uentemo :21
pecerc,qu! Cugir inuirum ,qu.1111" t!!!! 9.1.
punum .nam quicogitinu um iniurius sor:lib , .
citco ; endo ; & imul coope:aju::qu! p - defuit
tita per 10 , .. an citacionum.quod INT.quila art i Ca
noid.contra Renrig . !!!!.. $75.cigo al.
Dico quarto haud dubie poteftmalefi- sup.
cusindaci, viper modum aliquem licitis
conuerunt omnes in præce feriti con.
clumone cica iDD. & uit veriísma,caret
que dubitationo. nam quidam DD.non
faus.clare loquuntur , culi bene fentiant .
Guido Brian tonus in collectariofupra 4.
fent.9.13.concl.3 . Immoilt ) ego furnius
00 ' quo fialiqua perfona erai impeai'a ,
Ve ve.cala quicunque ve.rarione per ali
quam perfo :iam Joriilegara per paétuin die
monis: & per ora'iones, velvol.2,vel arles
talia iniulil. Dico,quod accederem ad il
lam perfonam , q! & mihi dedit talia , non
vi faciam omagium diabolo , n . c UL CO
la ' iilum forrievum ſed V: mihi auferal ,
quod mihidedit.Siigſe agai cum diabo
lozegonon confentio : fed tawium petoszure
moueat malum quod mihi dedi . Ermuli
foliens iuſtitia cogit tales ; Vi reftituant ſa
nitatem , quam abſtulerunt. Immo ſi pro
prius
 080 Difquiſitionum Magicarum
prius diabolus dediffet mihi ralia ,dicerē A
fibi,quod à meremouerettale impedimen
tum nullo
, tamen modo faciendafibibo
magium .) Sed quod ait deDiabolo ide
go prorſus periculoſum puto , & merito
negauit Sotus in q. d.34.q. 1. art. 3 Nam
non poſsum petere ,vt ab amico , quia cu
co inimicitias , indícente Chriſto gercre
debeo : omnis etiam mihi cum co fami
liaritas & communicatio interdicta eſt ..
Per. modum verò imperij ,non poſsum
iuberc, quia mihi non fubijcitur. Dunta. B.
xuin .Dcinomine,per exorciſmimodú ,
ei poſsem imperare.Nec etiain fimplici.
ter verum eft ,licere ſemper petere àma-
lefico.vt malum remoueat . Quid fieniin
fciam maleficium non poſse tolli,nifmo
Pet: Le do illicito ? certum eft mc tum non poſse
deſm.ſu. perere.quid fi etiam mortalitermilicon
itetnualeficum ,ctfi pofsit tolli ſine male
ficio , non tamen fublaturum nilicuma
Hoc vo leficio? certum etiam puto ;quin nonlice
lurt ba. repetere,vtcollat.l?oteft huius rei exem - C
ud dubiepluun dari, quando pedicurcolli abeo, qui
idem . Le noneftauctor maleficij,nec iocum &
delm. modum maleficij , & curationis ab iplo
Henriqi malefico , vel homine alio intellexit:nam
di nu . 3.
in fow . talis non potcft.curare, fine maleficio a
lio ; aut dæmonis cooperatione nouaw ..
Quare raro adinodúm , velvix . vnquam
licebit petere abalio , quamipfometma-
leficijauctore ..
Dico igitur quinto licet a maleficope
tere,immo licet etiam illum -miniső leui- D
bus verberibus cogere ,vi maleficiuno-sol
lar, quandocumque probabiliter credo il
lum finemaleficio , modo aliquo licitoid
facere polle, ſiue quandocumque non .(um .
moraliter certus, quod vretur modoillicis
to .) eft fententia communis Henrici po-
ftea citandi, Scoti omnium citatorum !
in concil.z. Rræterea loan ,Baſel.Vorri
loni in 4.0 :34.Caietan.in verb.maleficiū .
in opufc.12.10m .2 :Gabr.in 2 : d .28. art.
4.dub.2.Binsfeld.inl.carum q.$.C.dema ' E
lef. probacur, quia hoceft.vti iure ineo ,,
inducere magumadid , quod facere tene
tur, & fine peccato , fi velit, poteft facere ::
non autemetconſentire pacto quod de
inon Imbet cum mago . De coactione id
concedit Remi.de precibus negac, led ra
tio noftra , & communis fententia DD..
de precibus idem conuincunt.deiuffio
de exemplum babemus B.TheadoriAB
chimandritæ , qui Theodoram Magunit
ad pænitentiam adductum iuſſit , prima
omua peccata fua confieni '. Secundò li
quos haberet libros maleficos in mediu
proferre. Tertiò quofcunque homines ,
aut domos , atre aniinalia maleficijs ſuis
obftrinxerat,diffoluere . Quartònonam
plius ea in quemquam excrcere , fedpe
nicentia agcre. Deverbere , & minis pro: Georg.is
batur quoad cos , quos conftar maleficio vita s
Lot Gde quanon tam infero iniuriam , quá 1 apre
ilfatain repello : & ficut crimenam mică Surse .
poffem furi extorquere ;fic etiam poflum menl. 4.
mago , quam quafi detinet corporis fani pritis.
tarem.Confirmatur hoc , quia docet ex .
perientia nunquam niti vicoactosinale
ficium tollere ville.Dixi,leuibusveiberi:
bus : quir grauia vulnerare immodicos.
cruciatus interre , id adiudicem fceleris
vindicem ; non ad priuatos pertinet. Le
uia non erunt , fi maleficçinde immineat
periculum vitæ , mutila.ionis,aut grauius
inorbi..
Caietan. cautelam proponit , vt quis T.
exprefle proteſtecur , fe nihil commune
cum Diabolo habere velle . Hæc fane
prorſusnecelárix cautio;quando peritur
ab co malefico , qui non incuie malefia
cium : vixenim ( vidixi) ſine peccato ta
lis poteftmaleficitim auferre.Sic cum cru :
delis: & nefarius Bertulphusdixiſler con
iugi ſux B :Godòleur,in eant ferocie luç
cauſóm eſse dizmonem ; & ex maleficio
natum difcidium ',addidiſsetqae fè noſse :
fęminanı, quæ iacticer ſe poſse illosinu
tuo amore , & beneuolentia adeo conte
Stere, vt non queantconiuges ardentius
ie amire:rcfpondit Sancta mulier, Chri
fti ancillafum , illiego mea omniacomme
do: fi tamen abſque ſceleris alicuius com
mixtione id fieri poreft,quo dicis,non refra '
gor. ] Si quis ab ipſo , quinoeuit, inedelam Droga
petat; fortafsis abſolute loquendo , non ceftede
eft'necefsarium addere illam proteftatio- fisi
nem ,fed fufficierabſolute (in cafu conclusion
fionis liaius quintæ petere vt nocere de
finat. quia res, quæ petitur bona , & infta
eit", nempe non nocere proximo: & po
teſt; ac tenetur maleficusaid licito modo
facere , nempe per medium aliquod na
tucale (ſi nouie ) velper figni deſtructio
nem ideo quod de pecunia ab vſurario
mutuanda dictuni, ad hoc vim obtinet .
Actamen ſemper vtilius erit; & turius bác
pro
 Liber Sextus.

proreftationem adijcere, maxime fi pera , A

vt tollat maleficiuin ,vel quid aliud huiuf QV AE STIO III.
modi, quod non pudam caffationé : fed
quiddam actuspoliuui ſignificat.quia ina Arliceat maleficijfignum deftrucre ,
lefici,vt plurimum funthomines idiotæ , vi diabolus nocere de
& aliam quafuperſtitiofa remedia igno linai?
tant . Quare euam conlulo , vt petatur ab
Ota primo
non eft veendum eius opera: quia hocip
folatis indicat ſe vlurum remedio ilicito . rides, & fimilia : quæ , cx pacto cui dæ
Si verò indicet remedium :tüc filatis pru moncinito , magus adhibuit, vt aliquis
denses, & doctus,ipfe cóſidera , & difcer- B maleficio lædatur: pactym verò efle to
ne, an fitlicitum necne:ſi non esidoneus let , vt quamdiu ligula lic nodaca fuerit ,
iudex, doctiores, & prudentiores conſu veltale quid lublinine defoſſum , vel ſera
le : fi dubitetur , an fit medium nacurale , claufa manſerit : tamdiu talis perſona fit
conſulantur Medici:fi verò,an fit diuinú , maleficiata : autmoriantur, qui in talilo
confulantur Theologi. In hiseciam diui co erunt,autintrabunt,vel exibunt, & hu
nis aduerte tunc præitare illa applicari à iuſinodi:de quibus actum lib.z. Porro
Sacerdote, quam à malefica . Nam fimi deligaminibus & ollis resnotior eft : de
Faculoſa operatio elt , Deus illain potius lera legi apud auctorein innominatun
operabitur per feruuin ſuum , quam per lib . penitencialis à Rectore , & Acade
Diaboli inancipium , fiinale fica dicit, no mia Colonienſi ante annos centuin ap
profuturum , niti ipfa adhibeat: Satis hinc C probati, & excufi:cap.70. quod ef deim
apparet, aliquid eam adhibkuram ex pa polentia coeundi : Parifi;s ( at) contigit ,
etc conuento. Quace nec videtur tolerā: quod quædam fortiaria virum , qui eam
da praxis quorundāiudicain :quicogunt reliquerar impediuit', ne pobet cognoſcere
maleficas benedicerc ægrotis exmalefi aliam , quam legitime fuperauxit. fecerat
cio : & filinentur , tunchabent proindi enim incantationem ſuam ſuper claufam
cio certo , quod fint maleficæ . Liceret ta Jeram , quam in pureum quendam mifit
men iudicibus eas cogere , vtcitra male clauem iuiliter in pureum alierum , fic
ficium liberare conaretur : ſicut licere pri diabolo promouente vir illefu &tus eft im
tatis iam docui , atque ita intelligendus porens cum uxoreſua . Quæritur ergo V.
Brianfonus d.concluf.z. Quod fires mo liceat aperiendo clauſtrum , comburendo
fam non pateretur , & maleficus nonfa D capillorum glomum , ſoluendo ligula no
fet perfona rudis , & idiota , fcd fatis pru dum , vel effodiendo ollam, exurendo ,
dens ad difcernendum maleficain cura quæ in illa habentur , ant fimilia remouen
Honem à naturali, vel diuina : & tunc ali do , perdendoque maleficium deſtruere ,
quis fimpliciter ſecutus fuillet fententiam Ó liberare maleficiarum ? Duæ dehac
Pet. Ledeſmijſup.credidiſſerque dicenti re funt fententiæ .vna ,nullius , quod ſcia
le non vfuram vilomaleficio , non aude in libris edicis , in quibus nondua mihi
rem damnare poft factum :fed anre fu contigit inuenire :fed noftris temporibus
ctum :ſemper vtendum puto confilio , & loan . Heliels à Louanio , in pralectione
examine, quod dixi.Reuera enim qui nó lib.4 . ſent. docuit nullo modo licere . hoc
examinat,neque interrogat , neque pro haud dubie pio docuit animo , & vt homi
teftatur, neque aliam adhibet cautionem E nesá maleficio abiterreret: quam tamen
vt intelligat ,an remedium quod adhibe prudenter , & vere, manifeftum fpero fo .
bitur fit legiimum , an illicitum.is non vi re exijs, quæ hac quæftione differentur .
detur facere: quod in fe eft , fed obijcere muli ex ciusdiſcipulis ,l'em non multum
ſe temere periculo peccandi: quia nouo diſcutientes , ncque auctorcs alios curan
periculo peccandi obijcic rudem illam , & tes. Pythagoræorun morc , ve oraculuin
idiotam , & peccatricem animam . exceperunt :neque in ſcholis tantum do
cuere, fedinconcionibus adiononnun .
quam calide:vtcontra fentientisdamido
te, & etiam panis Ecclefiafticis coere
Yy »
 Diſquiſitionum Magicarum
te,fint conati : non modicam fcrupulorû A pitalis ,seper cupiés qui maxime nocere ;
carnificinam etiam pijs , & bonisinijcien
les , hoc ergo diligentius res diſcutienda ,
quam cum ſuperioribus annis docerem ,
idco breuiter perftrinxi, quod tum neſci
rem aliquem ex doctoribus communem
fententiam ,quam amplectebar , & ample
ctor probare.
9.1.Heffelij & difcipulorum ciusargu
menta fuere . primò, cum ſignum anio .
uetur , fanitas expectatur non à Deo , vel
fanctis, permiraculum : nec ab humana B tur homoægrotus licito ,acpoflibihjre.
voluntate, nec a cauſa naturali.ergo à dia
bolo.Sed hoc eſt ſuperſtitiolum.crgo non
licet amouere.
2.Quifignum tollit ea fpe, vt nocumé
tum ceſſer,miſcet ſe pacto, quod malefi
co cum diabolo interccdit , quia diabolus.
cum malefico pactusut,vi ligno polito
ipfe noceat , figno remoto nocere defi
nat. ergo talis locietatem quandam cum
diabolo init, cui coniungitur, & commu
cat in pacto conuento eius.
3. Amouere fignum ,eſt.colere diabo
quod poffit noce
lum , quia cft proteftari,
re quibus, & quando volirerit . quafiab
alio non pendeat: item quod fit fidelis, &
verax ,qui pactum feruet cumfuis :ſed dia
bolum honorare; vel colere non licer.er
go nec amouere fignum hcebit .
4.Nonlicetdeclinare ad magos,vtfcri
pturæ docent : ſed qui amouet lignum ,
declinatad magos.ergo .Min.probatur ,
quiapetità malefico ,vt figna collat ,vel D Doininus dicitin Euang.hoc genusdemo
vt fibi collenda oftendat .
s . Qui amouet figna oftendit femalefa
cos, & dæmonem timere : fed S.S.iubec
nos folum Deuintimere .
6. Nontantumrres,quæponitur , vel
amouctur eft fignumdiaboli,ſed & actio
circa rem , vt poſitio eiusad nocendum ,
permanentia eius ad nocumentiperfeuc
rantiam :amotio eiusad nocunenti celfa
tionem ,ficut non tantum aqua eſt Sacra
mentuin Chrifti : ſed & abluuio per aquá E ctü :nec ſe poſle cam relinquere,nifiprius
facta. ergo ficut quiponit : ſignunsexec
cet Sacramentum Diaboli , lic & quia
mouer . Exercet enim vterque actionein
ad eum effectum confequendum , ad
quem aliter ,non valet ,nifiexdiaboli in
ftitutione .
7. Diabolus nunquam fponte ceffabit
à nocumento corporali ,nifi vt grauius
noceat in anima cum fit hoftisnofter ca.
ideo ,iuxta D. Leonem beneficiäeius cum
This func nocentiora uulneribus: ergopet
ceſſationem nocument , quæ fic amoto
figno , grauius infert nocuncatum , vel
amouenti, velmaleficiato , velvtrique .
8.Si ficet figna maleficijamouete ,vel
· abea implorare opē malefici:igitur qua
ties quis maleficium patitur, necalius ſu
percitremedium , quoadiuuetur, tenebi
tur procurare figniarkotionc: ſicut tenc,
medio procurare , vt fanitati reftituatur:
peccaret enim fic fanitatem à Deo expe
ctaret, vt intcrim Medici cófilia reijceret
At qui.nemo eorum , qui funt in contraria
opinionehocdocet, videlicet homine ali
quando ad amouendu , vel deftruendum
maleficijlignum ex confcientia obligari.
9. Siid licet ,.ergo illi recte faciunt , qui
maleficis ad quæftionem vocatis abradüt
omnes pilor corporis ,fic quo -maleficij fi
Cgno corporiadhærente reddantur inſen
libiles, ideoq; ad confeffionem cogi non
pofſint, quod videtur fatis manifeſte lul
perftitiofum . Vnde Franciſc. à Victoria
in relict. iz. de arte magica :fi ( inquit )ad
expulſionem dæmonun caduncpilos , aut
capillos, aut aliquid eiufmodi; ett magia
manifeita . Nam veci ſancti , qui gratiam
Dei habent,nunquam vtuntur talibusriti.
bus,aut obferuationibus. 1
10.Probari poffe videtur ex eo , quod
niorum nõ cijckur, nifi inor atione o his
7.jo fenfus.n.eft nonaliter recte eijci.ergo
fi quis dæmon ciuſinodi intraffet in all 1
quem permaleficium ,non liceret egrel
fumeius procurare perfigni amotioné.
11.Probatur ex eo quod Hieron comme
morat in via S. Hilarionis: ad quemcú
adducta eflet puella adæmone obfeff1, &
dæmonclamaret:fe inuituin in puclláin
greſſum fuiſle, vepote vi maleficiorú cos
ablatis fignis fublimine pofitis: vetuit vir
fanctusligna perquiri, & orationis virat
te dæmonem expulitine (inquit Fueron .)
aut folitis incantarionibus recefilcdemo
videretur;aut ipfe fernzoniaiusaccommo
dafe fidem.Jigitur, ex Hieron . ſententia ,
perquirere & tollere fignum , vt nocumé
tuin ceflery ad incantagoné pertinct: alio
quia ad miraculum diuinum non rete
con
 Liber Sextus . 683

confugiffet Hilarion :ſed remedium faci- A aufert, quia ceſſat nocere . ceſſat autem
le ac proinptum de ſignis amouendis , fi
licitum erat,prçſcriberedebuiſſecne Dcũ
tentare videretur.
: 12.Apud gratian.c.fi per fortiarias 33 .
q. 1. vbi enumerantur lcgitima remedia
maleficij, nulla fit mentio requirendi, &
deftruendiſigni : nec quiſqua alius vete
rú Eccleſiæ Patru reperitur, quide reme
dio hoc tanquam licito loquatur. Sirupo
deas effe argumentum negatiuum ab au
ctoritate negata. Vrgent, non effe ab au- B bet.Co
ctoritate negata,fedab auctoritatencga
te . quia cumremedium tollendi Gigni fit
facile & cuique obuium ,eius maxiineme
tio fieri debuiffet , & licitum illud Conci
lia , & Patrum decreca cenſuiſſent .
13.Diabolusnon eſtalligatusſignis:po
teft enim nocere fine fignis, & pofitis fi
gnis liberumilli adhuc etnon nocerc, vt
& amotis adhuc nocere & non definere.
ergo fruſtra tolluntur ſigna, nifipactum
nalefici, & Diaboli intercederet.ergore- c ctrina Soti , & Pet. Ledelm . & aliorum
mouens conſentit in hoc pactum .
14. Diabolus non poteft diuuius nec
fortius,necbreuius,necleniushominem
affligere, quam & donec ei Deus permit
tit , qui pactis huiuſmodi non aftringitur :
ergo abfurdum eft exſpectareremediuin
ab huiuſmodiremocione figni,aut curare
talia diaboli pacta : ſed tecurreduin eft ad
Deü , in cuiuspoteftate elt Diabolus.His
illi arguinentis vtuntur , quæ verbisipſo
Tum retuli: ne quis ſuſpicetur meminus D permanentecencacur dæmonlædere:hu.
bona fide agere .
S. IL . Nihilominus ſit concluſio , ſigna
maleficij etiain Jpecefationis morbi , feu
malilicetquarereó inuentaremouere ,
tollere. dico ſpecef ationis ; quia fatentur
opinionis contrariæ aflectores,in contein
prum ,& delecionein Magiæ ſuperititio
nis, ipfiuſq; Diaboli, licere malericiſigna
tollere ,deitruere ,atque abolere: imo lan
Ctum id elle ,li ex folo odio tocius artis , &
intentionis Diabolicæ id fiat :fed negant , E datur:tollit fignum , quod eft pacti vincu
id licere ea fpe, & intentione, vt nocuiné
tum ceffet. Notandum primo, quod om
nes fatemur, figni ablatione nullam habe
re vim naturalem ,neque ſupernaturalem
mali auferendi, feu fagandi:ficut neccius
pofitio vim vllam huiuſmodi habuit , ad
malum inferendum . ſed licur , pofito fi
gno , dæmon fuit, qui nocumentum intu
lít; ſic ablato ſigno demon eft,qui malum
quia ſic cum mago pactus fuit:non quod .
pactoſe ligari puret,fed quia hoc fibiiudi:
cat expedire ad animaru perniciem .No
tand. 2. aliud effe vti peccato alterius ad
bonum , aliud cooperaripeccato alcerius.
nam peccato alterius vtipoſsum ad com
moditatem meam , quádo illepotuit pec
catum vicare, & licito modomihi gracifi
cari, vt dictu devſurario precedent que
ftione ipfiws.n.malizia mihi nocere node
operari verò peccato alterius nun
quam licet, quia nunquam peccare licet :
cooperior vero, quotieſcunque peto ab
alio ,id quod alias ſine peccato nequit præ
fare . Quando ergopero ,vt maleficium
maleficio ,vel nouo pacto inito ,tolat:coo
peror peccato : quando pero ,vtid faciat ,
deftruendo fignum iam ante initipacti,
feu fine maleficio, & ipfe me nolente ad
hibet nouum maleficium : ego illi no con
peror,fed voor tanui eiuspeccaco. Eft do
mox citandorun.Notand.3.Signumncol
li velab ipfo qui poluit , vel ab alio , quino
poſuit.Si ab eo , quipoſuit: vel ille inerat
duo pacta cum dæmone, vel vnum tan
tum.duo quidem quando conuenerat , vt
dæmon permanente ſigno debeat noce
re : & fublato ſigno teneatur non nocere,
ham hic vnum pactú fit de poſitione fi
gni, alterum de ablatione. Vnum tantum
fit, quádo ſimpliciter conuenitur,vtligno
ius pacti visincludit,non vcfublato ſigno
teneatur non nocere,fuu vt, li velit, poſſit
non nocere .Quando duo funtpacta ,tunc
conlideranda ett duplex , quæ poteſtaca
dere ,malefici intentio. Simaleficus cú tol
lit , vult ſibi ſeruari pactum illud fecundu ,
non licetcollere : quia hoceft confirmare
illud pactum . Si verò maleticus ex penite
tia pacti initimotus ,vulcpactum ſuum cu
dæmone inicum ceſsare: & ideo ,vt refcin
lú , & tollit non quatenus ablatio figniert
ſigaum ſecundi pacti:ſed quatenus eft de
Atructio primipaiti,potefttollere, quia lic
non conticmat ſecundum pactum , ſed re
ſcindit: Quod fi fic alius, qui tollit, hic non
fecit vllum pactum cum dæmone,nec po
teft dici confirmare, primum malefici pa
Stun :quia illli non cooperatur.Sed ligna
rus ſecundipacti, quod maleficus fecit ,
Yy2 illud
 684 Diſquiſitionum Magicarum
illud tollat , quia vult à malefico feruari ſe- A
cunduin pactum : ille quantú in ſe eft pa
ctum confirmat, & fic inalocooperatur,
quare hoc nó licer:fi vero velignarus,vel
gharts,illud tollat duntaxat, veinalcficrú
deftruat,velvt pactu reſcindarur , iperans
dæmonem libere ceffiturum á nocendo:
nullo modo cooperatur pcto :nó primo,
quia iuxta illud non operatur: non fecun
do quia illud non curat ſed vult facto fuo
dcftrucre primū.Denique fi vnicum ma .
Icficus fecit pactū ,tunc tollendo ſignum , B
primum pactum deftruitur , nec nouum
initur:nec ipſe maleficus vllo modo con
firmat, vel operatur ex priro : quare nec
cialius,tollens cooperatur.Notan.4.fi ſcā
dalum fequatur, non poſſe rolli.quare fic
ifta peragenda , vt fcandali occafio iufta
dertir nulla.
His politis Probatur primo,conclufio ,
quia quotquot auctores exculi de hace
gerunt queſtione,illi ad vnú omnes , ex
giroca que : io diſcuti cepit,in hac cóclu- C polle, a ville farigare ,dum tale fignum de
fione cóueniunt ; eos autloqui,deco , qui
spe ceffationis fignum remouet, clare pa
tet ex verbis & rationibus,quibus vtitur.
Ante tempora D.Thom . & ipfi D.Th.ac
D.B mau . & corum præceptoribus, puto
plane certain fuifle.doc licere : & ideo de
hac rerihil expreife prod tum : nifi quod
maleficia fine imaleficio tollipolle céfue
rint: quod etiá Th. de Argentina d.37. &
Abul.in 19.C.D.Matt.q.90 . & alijcoin
muniter tradiderunt. Quod vero Durád. D deinſt here..punt.c:15.& Pelbert . Teme- i fx.de
hoc nó dixerit,parum refert:oniilit , quia
nó habebat , quod eain re contradiceret
D.Th.ad cui contradicendiun , commen
tarios ſuos elucubrauit.Primus quem in
Anno uenio ex profeflo quæſtione difcuffiffe ,
1290 . qui tempore D. Th.vixit , Durardo prior ,
eft Heni cu s Goetha lzi us is
,ſiue Gaider ,
Archidi.corilis Tornacenfis ,hic Ozodli
be:05.9.33.vbi querit,an liceat tolere tegu
lam maleficij fignu ? tanden refoluit his
verbis ,licet autem perniciofum eft operib . E ă bani proximi fii. quia nuila hic euenil
ſuperfti tilis communicare, aut facereia
lia, qualia faciunt fuperftitiofi comunican
m
do opcribus demonu . Cathol icu m iamē
eſt deſtruere opusfuperftitiofum dæmonis ,
in hoc ei contrariars. Et fic dico,quodli
citum elit maleficium deponerefimpliciter,
quemadmodum licitum eſt idolo.hylum
jr cloacum proijcere o etiam vt cureiur
irrfirmus maleficiarus ( ecce quod fub hac
pero credendo quod virtute illis malefia
cuj morbus ille contingat(hoc enim credere
infidelitatis effe ) vt procedit prima obie
étio:fed credendocontrarium , quod fiat
folademonum actione, ex diuina permil
fione: qui non confueuerun: fecundum pa .
Et ionefuam maleficiaium vexare.nififa
te illo maleficio. Hæc ille:fequitur,cú ,mo
re fuo non nominans, Sconis, & ipfe ali
quot annis antiquior Duráto, his verbis:
fi per orationes.Sanctorá impediaturvir
aus demonis,bene fir.fi lamen Deus illa nă
cxaudiat, tunc fifciretur maleficiu o dem
ſtrueretur, damon non fatigarei eum am
plius,quia ex paéto non afiftir:nifi dum du
rat aliquod fignum . Etex hoc patet quod
erufatica eſt illa quæftio , an liceat rollere
maleficium intentione curandi maleficia
tumnon.n.folum licet,ſed eſtmeritorium ,
deſtruere opera diaboli, nec in hoc ali
qua infidelitas.quia deftruens non acquie
jcit operibus malignis: fed credit demonă
ral, o deſtructioualis figni imponit finem
tali vexationi.] vides a Scoto hoc merito 104...
riun cenferi , quem diſcipuli eius ad vnú 34
fequuntur ,vt nominatim loan . de Ballol 1
lis bidé q . 1. qui etiam expreſse addit me
riturium effc, fi fiat cum intentione curan
di: & fic etiam Ant.And. in 4.0.34.in fin.
ſequitur Nicol. Vorillon . ibid. & Nicot.
de Orbellis ibid . & Guido Brianfonus . &
10
Iofcphus Angles, & Aph.à Cattro lib.i.
fliar. R a : P -4.verfima rimonium , 5.5. PER
8. Eriér hæc fementia communis Tho- Arficul.
mittarú ,viC -i tan ira £tat.1 2.16.2.vbiar: 88. S
duobus modis contingi! maleficium à mis- 4.9.49
leficis folusi :primo per fimplicem dillol4- pedra
rionem , es deſtructionern mal ficij prius is
fa &ti, pura ds jolit nioligalurum corfolo
rumcun annulo ligneo , c . hoc abíq ;
dubio lici: ücrec eft opusmalefici ,vima
leficus eſt, ſed hominis fcientis impedimen
inuocatio demonis,fed fola ciffolutio igri: !
quo durante diabolusflamera :malum al
e
ierius continuar . Secundò per inuocatio nē
demonur , feu aliud maleficiu , o hoc pro
culdubio peccarum eft mortale .] becille . 1
vides Caiet.hoc definire ,vt indubitatum .
idé volunt. Silueft.verb.maleficium.94.7 . 1
8.Tabiena.verb.impedimenta 12. ver
fic.g.Fumus v.maleficium ,nu.2 . Domin .
à Soro .
 Liber Sextus. 685

Soto.in 4.d.34.qu.i.art.z.vbi dicit nos A lafticorum omnium ,Nominalizim ,Scoti

poſle maleficumrogare ,ci ab eo pecuniam Itarum , Thomittarum : ex quibus multi
extorquere,viligaluras, quas haber fepul Cardinales & Epiſcopi & Magiftri Sacri
tas, antſuſpenfas yaxt alicubi affermalas, Palatij tuere,cæteridignitatibusalijs ,aut
illinc aimouear:quia illud maleficium fa eruditione faltem , & pietate confpicui.
cere virtus eft : quicumq.ſciret, vbifunt Quare cum fit incredibile, cot academia
polecillas inde fubtrahere, ó .idé afferit rü præcipuarum profeſſores, in hoc dog
addens.meritorin idefe Bart. Ledeſmius mate ad mores pertinente ,vſque ad Her
de Sacramēto matrimonij difficult. 49. & felium erfaſſe : & hodie quoque errare,cú
eiuſdé infticucijac nominis recentior Pet. in lectionibus publicis,tum in confeffioni
Lcdeſmin 3.0.9.58.art.2.d.2 . Henric.hé busaudiendis ,tum inipfa praxi quotidia .
riquezli, 12.de Sacram.c 8.nu.3.Cóſen- B na,idque errore tam periculofo :lane non
siune Nominales,v . Gabriel.in 2.d.S.q.2. videntur carere temeritate , qui hos om
art.40 Aureolusin 4.d. 34. Conſentiūt nes inſcitiæ , & erroris condemnare au
ét Sūmiftæ vnanimiter Silueft. T abien.et dent: & puniendos putant : quotquot, fola
Fumusſup. Ang.in ver.fupereft. 9. 13. Ro etiam auctoritate talium adducti, malefi
ſella v.impedimeniū v.13.Carsi.in v.ma cijfigna remouerunt. Accedit , quod au
leficium lacob de Graffijs in decif.au ctoritatem hanc rationes validiffimęco
reis.code maleficio. Quinctiam Franc.2.2 mitantur: quibus contrarię opinionis de
marinus beneficiatus Lateranél.Ecclefię, fenfores nondum fatis efficaciter refpon
in Theſauro Sacerdotali, quem collegitſe derunt .
sundum conſuetudinem ,acritus S. Ecclef. Probatur primum , hæc ſententia exé
Rom.p.k.litedeexorciſmis c.2.quod eft de c plis illisfuperiore capite narratiB.Godole
maleficijs,hocnon tancūdicit licere, fod
ur, & B.Theodori archimandritę. & quo
quaſi neceſſarium , & rituale preſcribit,his dam , quod Illustr.Cardinalis ex Societate
yerbis :adiungo, quod illa oſasei penna in noſtra Rob. Bellarmin in publicis prale
Jerta vna in alia:etmulta, quaſi infinita { tionibus narrauit , cú ante inultos annos
ialia , quæ in lectis inueniuntur , demone Louanijſententiam illam Heffelij.folide,
deportala: ſicu! clarefuit deprehensu , June fed breuiter refelleret cuius dicta huic di
6xırabinda, ignecomburenda ,dum di fputationi interui.Cócionator ( verbiscius
cirurPfalmus:Exurgat. Necſequenda eft viar)quidam Predicatorum :quod me pue
illa ſuperftorio,quam vulgus ponit, de millē rum vidiffememinin monte To'iciano in
distalibus rebus inuentisad fiuuiú currē X L.cü vellet concionariloqui non potuit.
lem.c.ficille tol.180.co .confentit Za o acciditid fecundo,a serijo.videns id non
char. Vicecomes par.1.Complementi Ar eferem naturalem , in concioneianiu ſibi
cis exorcil.doctr.vlt.Idem noiter Leonar vocē practudi:vo!um vcüit S. Agneri, que
dus Leflius de iuft.banc quæftione accu erai loci patrona : inuenitq; ligna injugge
şate pertractans, cuius fcriptis adiutü me , ftu , capillos inter ſe ligatos o fimilia.com
hacin diſputatione fateor ,vt & Bellarmi bu ilergoilla G Voxer reſtiiui!ur.concio
ni.Conſentiunt luriltæ , non tantun, qui nē poſtea babuit. ] Quod fi peccatuni hoc
tenet pofle nos maleficijs in bonú finem fuiilcc, Deus a piococionatore inuocatus,
.vii :&alij, qui dicuntperfuperftitiofa puf & voto folicitatus eu non ſanallct :ncque
fecollimaleficiuin , quos ſupra citaui. fcd figna illi oftendiffet,qua tollere non lice
& qui hoc reijciunt, v . Turrecrem.ind. rec.his accedao ſimile irque conteftatum.
6.muelle Nauar.in Manual.c.ii.num . Anno 1589. Genua adoleſcês qusdāpius ,
29.0 Pe! Binsf.inl.eorú q . C. de malf . ex imprudeni afpectu, ita effujeu umurē
ó mathem . Inquiſitores quoqueGernia mulieris,exar 10 vi diuinü .xclujenimie
ni.Spreng.in malleo',et Nider.in Fornica tban :ur vltro Cirruf,manera, & furtiu !
rio (upracitati ,6 lo. Cappeauille Vica luere,idq; rimell, spatio.Poft quod ,es gra
rius, o Inguruor Leodienfin traft.de ca ul morbo affli&tus decubuit . Viru certe ,
fibus referuaris.Vnde patet hanc elle len quă immundas fordes, varias ante ora
tentiam pline communem . Hiſpanoru , aftanın euomuérit:muliebres crines, ouin
Germanoruin , Italorun, Gallorum, Bris villoszlinumi,bombycem , crinalesacusjet
cannorumq; Theologorum quidé Scho fsuorias, vnguisin ſegmina,oſium fragmin
Yy " 3 nits
686
Diſquiſitionum Magicarum
na ,o ferramentorunt , non paruo nume. A te quod bene,
ro, una cum fanguine. Quidam è noftris
bortaturcum ; ne amplius illigariſe paria
sur amore illo peftifero . Quarit deinde ,
num quaeffent abeo munere autlinera ?
litteras acceplasaiebat; fed deinde, lace
ratas:nofter non credens, admoner fami
liares : vteius arculam fcrutentur , o ,
quid ſu amatorium , tollant. Eares cum
agroocculla voce quadan innotuiffet,ar
cule clauem horrendis clamoribus pofte
lar, o accepiam eadem voceadmonenie , Birogole cariffima, cutiram diligenter inqui
imeci in osvorarurus,niſiprohibitusfuiſ
ferie am pulminofuppons : oculorum uſum
Amitiu : adnonel maler , ut doctus mao
lo reddat claum : camcum querens non
inueniret, furto ablatam credidir,tunc inci
piemagis vociferari,nec tamen reperta in
toto lectulo diligenter exculo: viiandem
Eñ arcula effe referata, bine litera ama
loria inuenia , oignirraciafunt, quo fa .
to reftitutus eslenjus videndi,có clauisnă
fine admiratione:apparuit anteoculos que fundi impotentia vobis adeffer:fed ecce ome
rentis expoſita.Melius interca habere ce
, og og
ons ninofactus eft:)Hæc Franc Bencijno
ftri.verbis perſcripca, & Romæ excuſa in
anni illius litteris defcripta .facile video
hic vnuſquiſque ſignummaleficij littecas:
fuiffe ;quod netolleretur,dæmonemico
natuin :eoque amoto & cremato ,nocere
defiylfe Sprēgecus poziMalliqi1.col.nar
rath (toriam fequentem .Comes- quidam
preclarus gènere VVeftrafienfis territorij Di unpecraffe : quamuis quiæ hominum inco.
in confinibus Argentinenſis dięcefisiuue
Gulam ſimili generepræclarana duxit uxo
rem :quam tamen poft celebratas nuptias;
ad terliumannum carnaliter
uſque cogno
ſcere non poteratmaleficali impedimento ,
Berei probauireuen'us,impeditus:anxius,
quid ageretignorans fanétos Diiiu
giter interpellans. Accidit, vtad ciuitate
Metenfem ,obnegotiorum quorudam ex
peduion :m ,applicarer: in qua,dum per vi
COS O plateas feruis, Gofamilia vallarus E dam ſua
incederet,quádam mulierem : qut'anic il
tos annoscoucubinafuafuerai obuiamha
bui ::qua vila, dium ſupermaleficia fibiit
Batamini necogitare improviſe cam bla
de ex amicina contract a antiquius allo
quitur: qualiter le haberet, vi valexet ,
inueſtigat. dritla cernensComitis pietatē ,
vice verft, de valerudine ſui corporis ,
faius uiligenter inuiftigauit. quo refpondo
o profperecuneta fibi fuccea
derent , illa attonita paulum filuit. Ó Coo
mies cernens illam aitonitam ,ampliusver
bis blandis eam aggreditur. ad Colfationé
inuštando. Atilla deſtatu vxoris interro'
gando fimile refponfum accipit quod bent
in omnibus fehaberet.Tum ilta anne put
roseriam generaffet,inquifiait.Et Comes, Hoc in
tresmihi aityfunt pueri mafculi, quoti probam
bei announum genuit . Tum amplius ita que si
la ftupefact apaululum filust. Er Comes,
rislindica,nec enim dubito,quin mecfeli
tati congraiuteris. Tumilta, vere congra
culor,ſed maledicarar illa vetula :qua
obra
litſe velte Corpus veftrum maltficiare , ut
Carnalem actum cum vxorc veſtra mini
me haberetis. In cuius fignum quiens,que
oft in mediocuria veſtr @ s continctin fuite
do ollam , certas res maleficialescontinen
sem : queca de cauſarbidem pofita fuu, ut
quamdiuibidem continereur, lamdiu cor
nia vanafunt,de quibus gaudeo óc. Nec
Comes diu diftulit , ad domum regrellus,
puteum exhauriri fecit, ollan reperit ,
cuncta concremado, potentiam il am pro
ditam ſubito recuperauit.Hæcille.tuffi
cienthec tria exempla corriſlima in di
uerfis maleficijgeneribus: & q odad ter
cum iftuds poliet quis fufpicari continuas
ad Dei fanctos preces , vi hæceirei bene
gerēd.v occafio fortuica offerretur a Deo
conſulta eſt calliditas,media illicita nem
pemendaciam ) alislocis( æquinoce lock
tioni, o maleficijilgniromotioni)ipiſtue
rit.Sivelisplura-videfup.l.bos. Par.1.0.4
Se&t.3.m principo Sect.star.C.
Aliud ponit exemplum Cæfalpinusin
diſquiſir.de Demonib.c.17.quod alibier .
hibui.Sed plura Bapt.Codronchus, cuius
hæc luneverba : Vincentius Carrarius 2 .
pide medico,o cius officio,meminst chiul
fororis; quamaleficioaffe &ta;in
uenies,ac cremansſepiemal.ficifligmsve
neficis conualuit Hieronym .Mengus fcri
but quandam nobiliffimam viduam vene
ficio lethali ac sofanabilo morbo affe &tā :
dumageret de extremaunctione interna
mentisimaleficis combuftis,fpirirualitulli
remedijs adhibitis,quafirepente ononibus
admirantibus recepiſcſanitaič. Narrido
quidam auctor de quodam presbytcro :
 Liber Sextus.
quicum peffimemaleficio affectus ,pluri- A donso, & pluribusalijs, & validioribus
mis menfibusletto decubusfet, nec innu
1 meraremediaà Medicisadbibila quia .
quam ei profuiſſene inuentis in le &to pluris li conualuit.] Sicalle lib.1.de morb.vene
1 mis fignis veneficis, o combuſtis :quouis
1 menſe luna remolyia alia alia diuerfa
inſtrumenia reperiebantur, quibusfemper
ignecolumpris, Dei auxilio , Ecclefia
icorum remediorum tandem priftinam
Janitarem adeptus eft. Annis fuperioribus
Franciſca filia mea,decem menfes nata ,
apud nutricem infignimacie eft affecta,la B valis .
pe ac fepiusmagnaſuſpiria edebar: a quã
do defaſciabatur femper plerabat egreg ;
ſefexebar defafciaripreier puerorummo
rem ,qui quamuisfintmaleaffecti veldo
lore aliquo detenti, cum faſcia foluuntur ,
1 quieſcere,acdele &tationem tum caperefo
Teni. Nulla snuenta cauſaprelernaturali
effectus,nutriceq; mulaia ,cumin deterius
1 Laberetur,fubijilufpiciovxori mea, quod ,
1 cum eſſerpuella admodum venuſta , inui
dentia caufa ,vel odio cuiufdam verula ve C BalduinusRonfieus . hisverbis ; tam ad
neficioeffe affecta .Quapropter culcitam
inquirers nonnulla veneficij figna reperir:
ciceres namque ,grana coriandrorum , fru
frum carbonis, et offis defuncti, rem quae
dam compactam mihiincognitam , quam
fieri ab his improbis feminis ex quibuſdā
cumſanguine menftruo mixtisretulitqui
dams peritus cxorciſta.Præterea quaſdam
plumasica quibufdam filis artificiofe in
Jertas,ve pileo,Ditutoriseſt applicafaci
ri
le polleri: quibus omnibus igne benedicto D pit quadam torua vultu, fixisin terrà ocha
combuftis , adhibitis pertriduum exor
ciſmis, “ alijs.nonnullis remedijs.ſacris,
cæpie meliusfe habere, carnens alume
re:ita vtcuratam fore exiſtimarcinus:ni
hilominus tranſactis quibuſdam diebus ,
cum effet valdemoroſa ,multum plora
ret,codem le&tulo denuoexplorato,inuenia
funt nonnulla aliainſtrumenta, quibus cre
maris ſanitati reftitui vifa eft. Attamen
in pleniluniomenfis , cum plorabunda no
Etem rolam inſomnemduxißet,mane.colo E ria , qui prater conſuetudinem iam prima
recinericeo fuit affecta , ita mutata fa
cie ab.ca,quaveſperierai,vt eletreslacry
mis magis,quam admiratione digna. Ex
ploratodenuo le&tuloinuenta funi fruftula
duonucis ficca,o ofis alibi,nouem ,vel de
cem of apiſcium , que erantfabricata in
Rarpectinum ,quibus capita pectuntur och
quibuſdam corollismira arieex varijsro
bus paratus. Quibus igni tradisis, mutata
$ 87
perexorciftam perita adhibitis auxilijs,
Dei beneficio abfque vllo remedionatkra
fic.cap.8. Eo lubentibus verba adſcripti ,
quod in ijs quædam not bilia.Primòre
currete malum , de nouo fignis pofitis , &
ideo de nouo,ſæpius, ac læpiustollendú .
Secundò ignem benedici , quo res ifta
comburendæ , & fimuladhiberiexorcil
mos. Tertiò mutatio domus , quæ valde
2. Probatur , concluſio.communiprae
xi cunétorum ferè vbique etiam bona
conſcientiæ , & ſcientiæ ; qui hocmodo
maleficiatos fanant; & forte alius modus
ſanandi, vix vnquamoccurrit.
Ex Sprengero , & Nidero quædam
exemplažlib.3.reculi,vnum nuncaddam ,
de equo ,fic mire magico maleficio cru
ciaco , & lola nodiſolucione ſanato ,quod Medica
narrat, quadam epiſt. in fignis medicus venario .
nis epif.
aliud digrediar , quod conſulari huic vire
contigit .Isinſuburbanum profe&tus, tere
uiſiariam quamdam tabernam preterwe
itus, vi dit aliquot multis nominibus fibi
addictos ; ſtaruic igitur cofdem admonere
debiti ,arque niper ſolutum curarent,in ius
vocarurum minatur:excuſanı alij moras,
alij quibus ingenium hor.rinismite prorfus
perſpectum eſſet, rogabant aliquantulum
temporis concederet,atque inter hosproru
lis;qua ,calcitrantem ,cu inſidebar equum
admirata ,ficuri videbatur,rogat quonam
al que interim monei, nequidnimis
pergat,
equo ſuo confiderer.Subridens ille, ecquida
, utas mihi incognitam equi buius
inquit p
indefel am virtutem , qui eo ad decem , o .
co amplius milliaria citra vllam defatiga
tionem vli confucucrim ? Reſponditüle ,ve
reri tamen ſene ferendo fu .Vir anilē ſub
effe fabulam fufpicatus fubdi, equo calca .
ad motum pigrior , progreditur quidem ,
fed labaſcentibus quodam modo, ac tils
bantibuspedibus. Admiralus igitur banc
fubitam equi debilitatem , domum redir,
equum manu pedeteniim ducens, acciriq;
juberex tempore Veterinarium , is cum ſu
dore madentem videret equum ,rogat,nu
quid defatigatus fuerii, virum poſtdiue'
turnam quietem ſubito ex fimulaius ad
Ýy 4 Eurfum
888 Diſquiſitionum Magicarum
Curſum , num à concitatiore curfu con- A medium aliud ,quam fi nodus ille diffeca
feftim biberit, alia huiufmodi , qua ix retur ,licetiamin maleficio lactis furacu .
mentis morborum origoele folenr: cum lo ,non aliud fere præſentaneum occurrit,
nulla cuidentem caufam ad morbi huius quam fi vtres coriaceoszin prata vel ftabu
generationem facere animaduerteret , ro la mnillos,vbiarmeota vaccarum degunt;
galsvefugfidei committaturequus,pollice deprehendas , & remoueas , diceſfelque.
sur interim ,ſeſuo non defuturu oficio, atq; Monet meſeries epiſtolæ illius Ronflei,
omnem moturism lapidem ,vi cognito rana vt adijciam quod ille præcedenti hiſtorio
dem morbo , eidē auxiliares adferatma læ ſubiecit: Quid (ait )hic commemorem v
mus . Conceditur.Veterinarijfideiequus , tres illos emifities, ad anatis fimilitudine
atque ad eundem in ftabulum deducitur , ex corio conſucos,quos vulgus, lite latas,vo
vbi equus doloris vehementia exagitatus, B cat, quibus ad emulgendum in pratislac
pedibus humum fcalpens,protiuus in terra vaccis vtuntur ?nam quantumuis eofdem
deuoluirur crebratrahensſuſpiras. Veteri bactenus,proanili quadamfabula, atque
narius confilijpene inops, anime voluens , meris nugis eſtimauerim ; Neo ftadijta
quot, quantiſq; caſibusmorbolisimpetan. menad Lenum , quod nunc Lādſtroſtum
tur equi, venit illi in mentem coldē ,aut pro appellatur , fortuitus quidam euentus do
pler emphraxim ,ut vocant,aut quoties ſuo cuit rem ellenimiſquam veram , Ø in bo
tempore lotium non reddiderunt, grauiffs minum perniciemexcogirajā : quando fub
misfubiacere periculis: experiundū igitur annum ni faller 1553.miles quidam pro
cenſuit,num quodvitium in anno,autvef be potus ex pratis in ciuitatem per Lenpor
caeffer manum ergo anumingerit,perfcru fele volutanıèm virem vnum obuium
tem
saturus ,numqua materia in cocontinere- C habēs,neſcio quid anteaftomacharus.edu
tur ,quahuiuſcemodi accidētia parere pof Etogladio medium diffecans , totam pla
fet,conſueuerunt namque equi,quibus du teamlačte repleueritzadeo ve faéti rumor
rior eft aluus , quorum anus fcybalis qui per rotā ciuitatē diſperſus ,omnes quoiquot
bufdam precluditur,ex qualibet cauſavo effeni ciues ; rei nouitate obſtupeſcentesad
tuiarijac ſudoreperfundi:“ ,cum nibilta fpeétaculum allicerer:atq, iditafa £tum ef
le reperiffet ,equi membrugenitale ,aut pe le multi fide digni ciuesmibi retulere, qui
nem attreétare cepit,quem manu edučtu , Juis oculis ea ſevidiſſe teſtati ſunt.Huc'ac
vidit arctiflime,atque intricariſſimecolli cedit,quod audiuimus Godelam ,quonda ,
gatum eſceniat igitur primum nodū un Kukers , palam confidentem , vtrem hunc
guibus diſoluere,ſed fruftra ,nexuum.n ca emiſfuium à fe confuit , atq; emiſum fuif
pita cum occultae fene, obliquifq; inuolu- D fe,ac non raromagnam lactis copiam ad
Cris varie inter fefe abdita, ferroraniū disſe derruiffe,] Quis affeueret nó licere tales
fului poterant. Erat aulē nodus hic malef vures perdere , ne fructuin vaccatú perdát
ca arte,vifufpicantur omnes,contextusex amcntarijſi vtrem perdere licet cur non
cannabisradicibus ,in hoc Gordium fupe & no lum illum ſoluere ? ſinodum , cur
rans nodum , quod hic ex corni pagyropli non & ollain ſublimarem eftodere .
cabili, o in omnem patrem flexili conne 3. Probalky , conclulio valida ratione ,
xusefje!,ille eriam exipſa radice dura , a nulla in hac ainotioneillicica intercedunt;
ad complicationěrebelli.Nodoigirur dif dicit itaque estamotio . Arteceder spro
fo'uro profiliji protiritts equus,atq;per lotião bailir cnumeratione omnium actuum :
maxima copia concreti fanguinis reieéta, qui hicreperiuntur , hi actus vel ſunt in
conualuir quidem ,perum via viad priſti- E terni animi, velexterni verbi, & operis.
num illum ſuum vigorem numquam redie Animi interni actus ſunt tres , primus dc
rit.]Arbitror hanc maleficam ,intempeſti ſiderij , vt fanitas reddatur , & ceflet no
ua in comporatione interpellatoris mole cere dæmon : & ad hunc finem : vetol
Atia in bilein prorupiſle, & obmurmurato latur conuentio malcfici & dæmonis de
carmine ,perdæmonem curalle,equi mé nocendo , & quia hæc pactio depender
brum fic vinciri, idq ; ſentientem cquuica à ſigno , cupere proinde ipſum fignum
calcitrafle : mox obſcená illam prodijlle in tolli, ac deltrui, proximus actus eſt opi
publicum , & quæ narrata miſcuille collo nionis , fiue credulitatis humanæ , quod
quia . Neque hic vllum erat naturale re . videlicct opinor ,ſeu credo probabiliter ,
cum
 Liber Sextus . 689

cum fublatione ligni pactum ceffatu- a licet concupiſcere ,id licet petere. quare
cum , & cum pacto noxam , & fic noxa fi poflum defiderare à mago fanitatem ,
ceffante fanitatem reddendam , Tertius & opinarime ab illo conſecuturum , pof
ſpesfanationis & ceffationis . Verbi ſum etiam abcodem illam petere: & quia
cft ,
externus actus , rogare maleficum , vt defider o conſequi modo licito , pollum
Gignuri tollat, & nocere per demonem petere ſub tali modo , vt manifeſtumeft.
delicat . Operis externasactus eſt , ipſa Denique quoad actum excernum , res
fignatollere, & deftruere. Sed omnes ifti quoque aperta eft , actus ifte eft amotio
actus, fiue fingulos ſpectes, fiue cunctos ſigni: fed in hac amotione nihil illicitum
fimul copulatos, liciti funt, & fuperftitio eit , ex parte intentionis, nec ex parte pe .
nis expertes . licita igitur, & fuperft itionis titionis , vt probatum : ergonec ex parte
experselt , tota hæcamo tio cum fpe tol- B executionis . Conſequentia probatur ,
lendæ noxc . Maior probatur , quia nihil quia exccutio nihil addic illiciti, ncc fuper
aliud interceditin retora . Minor verò, de ftitiofi, quia nec ratione intentionis , nec
defiderio : quia licitum , immo & merito ratione operis, quando ſcandalum abeft:
riuin ett deliderare luam , & aliorum fa de quo non eft quæftio ; fed abeſſe præ
nicatem : quare & defiderare impedimen fupponitur .
toruin ablationem , & mediorum ad id Dicunt aduerfarij , ratione operisid fie
vtilium adhibitionem . Medium verò ad ri , quia ſemper ſit tacita quædam hono
hunc finem , eft maleficij ceffatio ,ad cel ratio , ſeu inuocatio dæmonis. Quod fal
fationem , medium eft caufa aliqua cur fum efle , fic oftenditur . opus illud amo
dæmon velic à noxa inferenda cellare:ad tionis fignorum nec eft demonisinuoca
hanc caufam auferendam ,medium eft, c tio , vel honoratio ex natura rei , vt per fe
infringere pactuin , ex quo nocet , & paret : neque etiam ex intentionemalefi
quod , niſi fuiſſet cum malefico initum , cium amouentis , quia non intendit hac
non nocuiflct , pacti iftius duratio , con ratione demonein honorare ,veleum in .
1 menſurata eft , dæmonis voluntate ipfius uocare:fed intēdicinuocationemper ma
* ſigni durationi.quare mediã deſtructio . gum ſigno pofico factam impedire :nec
nispaćti, cít de truétio feu amotio figni: etiam intendit comprobare pactum ma
atque ita à primo ad vltimum , deftrućtio gicum dæmone , vel quicquam operari
figni, eft inediuin neceffarium fanitati re ex illo pacto :nec demonem inducere , vt
cuperande . quare ficutlicitum eft lani illud pactum cum mago feruet, fed folú .
tatem defiderare : fic & licitum eft figni modo intendit pactum illud nocendi re
deſtructionem defiderare. Probatur etiä D ſcindere , & annihilare,ncq; ctiam dicipo
minor , deopinione .quia opinari ceſſatu teft efle honoratio , velinuocatio dæmo
rum maleficium ceflante pacti figno , no nis ex pacto aliquo præcedente eius, qui
eit illicitum , nec vanum ,non illicitum , perit ainoueri, quia iſte nihil expreffe,vel
quia id fidei non repugnat, nec vlla lege tacite cum denione pactus fuit ,neid qui
prohibitum elt, noneit vanum , quia ni dem vt lublato figno definat damnú da
fitur rectæ rationis coniecturis , valde re:neque etiam ex errore opinionis quia
enim veriſimile eſt dæmonem tuo celo non tollicidcirco quod putet illisreb. vim
farurum : primò ,quia ad nocendum im inelle fic nocêdi, led quod exiſtiinet quá
pulfus fuit pacto ,qnodiam ceffat fecun diu hæc pofica manebunt , dæinonein ,
dò, quia nihil fupereft,cur hac in re à ma Deo permittente , nocere pofle: & pro
lefico honoretur :tertiò, quia fi promiffis E pter pactum cum mago inicum nocere
fteterit , maleficum arctius Gibi deuincict: velle , & eadem ex caufa figno fublato à
& plures alliciet , De ſpe, quoque pro nocendo de oftere velle : que ompia do
batur, quia hæc nihil eft aliud, quam de cet experientia effe veriffima.
liderium boni cum opinione euentus, Dices forte,dæmon idcirco nocere de
quare quod merito opinor euenturum ſinit,quia ſic exiſtimat fe honorari.Refpo
mihibonum , id licite ſpero : fi bonum fit deo , etiamfi ille putaret fe honorari, qua
cx rerum numero , quæ licite deſideran diu,necrestalis eft, quæ natura fua hono
tur.Ex his patet de actibus externis,nam rei tribuat,nec adeft vlla intentio hono .
quod licet cogitare slicetloqui, & quod fandigin co, qui remouet, parum refert;
nec
690 Diſquiſitionum Magicarum
aec propterea dici quis poteft dæmonem A
honorare. Deinde nec verum eft ideo de
moncm ceſſare: potius celfat, vt pactum
cum Mago feruet , & fic eum fibideuin
ciac . & alios alliciat ,& alias ob cauſas , yt
dixi.
Probatur concluf.4.Maleficusmalefa .
facit ponendo , ergo bene facit collendo..
Reſpondent non loqui,quia etiam in col
lendo cft fuperſticio , proptercacitum pa
& tum ,quodcum iterum cenſetut inirecú
diabolo ,propterea quia tolliccumſpecel. B
fationis Sed contra res ipſa fine fpe non
includit pactum , verbigratia , li rufticus
velpuercollat omnino ignaruspofitum
ad nocenduin à magis , ite nullum taci
cum haberet pactum , vtpatet: accamen :
dæmon cellaret à nocendo.nec fpesifta ,
( vt probacum ) per fe fuperftitiola , vel illi figna ſuntquædam quaſi nequitię , & ma
cita eft .
Probatur 5.Licet declinare à loco , vbi
policum ett fignum ,ſpe euitandimalum :
licet etiam vitare perſonas, à quibus quis Cabijs qui cóſra ſentiunt.Nam quod vim ,
metuit lædi inaleficio.ergolicet etiam re
mouere fignum cum eadem (pe. Nec ſa
tisfacit folutio negantium conſequencia :
eo quod fuga à loco noxio ſi naturaliter
ordinata ad euitationem mali , in quod
quis incideret,fi eum locum pertranfirct.
ligniauté amotio ad hoc naturaliter nyl
lo modo fitordinata, nihilo magis quain
figni pofitio ad malum ,Non ,inquá, hoc
ſatisfacit,quia ratiocinantur à naturalicau
faad moralem ,argumentuin verò proce D ſe. Reſpondent relinquere debere, & pe
die de cadem caula in stroque , ideo fic
confirmo argumentum , fi fciam pofito
- veneno aliquo naturali locum elle no
xium , licet mihi ab illo declinare , vt effu . ſcendo cum dæmone . Reftare ergo illi,
giam.ergo licebit eciam mihi venenuin
illud abillo loco tollere,ncqucm amplius
lædat. Valet hæc conſecutio.progredior,
igitur fimiliter , fi fcio {ub liminc pofitum
maleficium , vt quicumque limen illud
calcauerit, moriatur : licebit mihiper alia
domus pottam egredi, & limen vitare:er E ctio ligaminis fiue non amotio , caula eft
go licebicmihi quoque maleficium illud
lub limine pofitum ainoucre.Omnino ,n ,
fimiles funt hæ confecutiones,nam ficut
in priore vtraque res naturaliter ad falute
ordinatur: ſic in poſteriore vtraque æqua
li modo moraliter ad eandem ordinatur;
& ficut fe habent amotio , & fuga , natur,
ralein ad cauſam :fic etiam fe habent amo
gio , & fuga ad caulam moralem , qualcest
fignum.idco firecte argumentamur à fta
ga caufæ naturalis ad eius amotionem ,
etiam recte argumentamur a fuga cauſe
moralis adcjus amptionem :ncque in co
dem caulæ genere vllum diſcrimen eft fu
gæ & amotionis . ficutenimfuga perſo
nam remouet à loco noxio , fic & motio ;
rem remouet , ne perſona in loco quea
nocere ,
s . Licet maleficos demedio tollere ,ca
ſpe , & deſiderio , ne hominibus amplius
noceant per diabolum vecius viuainftru
menta:licet ergo figca quoquemalefico ,
rum tollere,ne per diabolumila amplius
noceant, vi eius muta , & ficticia intr
menta moralia, ficut enim tubæ , & tym
&
pana,vexilla in bello,ſont quædam mo
talia inftrumenta miliciæ , fic huiufmodi
liciæ diabolicæ inftrumenta , non operan
tia , fed eam ad operandum excitantia .
Huic argumento nondum re{ponſumeft
argumenti, & fimilitudinis politam pu
tant, io racione çantum figni , & malefi.
cos dicant non occidi , vtfigna diaboli:
hoc eft , rapopgoy .
6. Poſui maleficus ſignum.quid eſt fa
cturus? Gi tollit , fecundum vos peccat : fi
non tollit, vere & grauius peccat.quiars
linquendo,manet cauſa damni prozinio
rum ,perplexus ergo futuruseft, quécon .
tra religionem , iuſtitiamve peccare nece
intere,ncc peccaturum relinquédo ,qua
relinquendo non eft caufa nocumenti,
led eius caufa fuit ponendo illud , & pacis
Vt penitens Deum :oret, rèprimere digne
cur diaboli potcftatem . Contra: ſicutpec
cauic caufain dando ,cum inciperet alius
lædi: fic adhuc cauſam dando , cuum per
gat cuindiabolus lædere: ſicut pafcio ,vel
ligatio fuit caufa inchoari dampi: ficreli
cótinuatidamni.ergo ficut tencbatur im.
pedire , vel tollerecaufam ,ne damnum
inciperet inferri, fic etiain tenetur, ne il
iud interius proferpat , vel diutius duret .
Quod fancclariffimum eftin maleficio ,
.quod effectum habet fæpius renaſcente :
verbi gratia,maleficium fterilitatisprimo
anno nocuit totequis, tot vaccis , & c. 2.
anno iterumi nocebit fortepluribus . ergo
 Liber Sextus.

litenebatur impedire damnum primi an- A niciem defoffa: poteritillam tollere & tot
ni,cur non & fequentis?Confirinatur , in lendo cenſendus erit ab eorú pacto alie .
foro exteriore dannaretur adomoia da nusdan cum ile non confentiat proditio
mna'illata reftituenda, quamdiu illa infer tioni, qui illam deftruit : huic cenſendus
rentur, & cam de damnis annorú ſequen conſentire maleficio , quiiludideftruit? ..
tium , quam primi : fidiuerfis actionibus Denique vt femelfiniam ( tadet enim
ageretur de lingulorumannorumdam tammulcas foli faces adinouerelicet omn
nis,led hoc, quia peccat contra iuſtitiam , nes conatus funiles dæmonis impedire,
& eit efficax adhuc caufa damni.Ergoin fi incantamencis aliquis dæmonet ad
toro enam interiore adhuc peccat: quia nocendú inuitaret, recte faceret,quimur
tenttut facere ; quod probabile illum elt muranti ospugno obturaret.fi per ſcriptu
polfc facere: probabile autem eft illum cũ B sam , & characteres id conaretur,laude
tollere debere, vtproxiinidamnum impe dignusefet, quidifſiparet, & conſcinde- i
diat , quia coinmunis hæc eft fententia retmembranulas,cur non idein ius con
opcinis fulca rationibus, vt oftendimus . ceditur in fignispolitis, quæ fimiliter dæ
7. Si duo Regesſicinterfe paciſcatur , monem adnocendum pelliciunt. Sicut er
vt coluinna, ſeu curricola quaplam tance go pothum impedire ,ne verbis , vel cha .
eretta,ipfi fibi muillo'auxilium ferant'co Eacteribus magusconſequatur effectum
tra tcrtium Regem aliquem: li tertius ifte à dæinuac, potero eciamligni alterius de
pacti gnarus , vt illi dclinant ipfum bello Itructione id ipſuin perficere .
infeftare ,túrriculam illum'vci colunnain 9. Ill . Reitit relpondeamus obiectio
dcijciat , & deinoliatur : non dicetur ille nibus, quæ quod multae funt, & prolixæ ,
Cectius propterea conſentire in illorum tę C cogeninos cliam , quain vellemus , effc.
dus;nequecum ipiis , vel eorum altero , prolixiores.
quiforcallisillum adinonuller, pactum , Ad 1. Reſpondo non fieri fufficientem
velfocietatem inire.Igitui nec m leticia enumerationern parcium , fanitas enim.
tusdicendus elt , cummalefico , vel de: expectacuramorali caula , nempe amo
monc propterea ſocietatem inire quia de tone ligni, fieut in exemplo proditorum
ſtruit fignuin , quodillidepatti, vc a nocé ( de quo'egiin probatione . 8.) liberatio
do ceflict-dæmon Nec quicquam habet non expectatue a Deo ,vel Sanctis ,vcl na
Veriliinilitudinis quodreipondent, etiam tura, vel proditoribus imıncdiate,fed à fi
hunc terciuin cum prioribus pactuin ini gni annotiono. Sed vrgent,ſalteinmedia
tc ,quia beneficium ab Hisexpecti . Nec ieexpectátur à proditoribus. ergo & la
enimviquam vel apud Iurifcóf. vel-apud Di nicas hic inedito expectaturà dæmone.
Theologos ,inuenias calem padivello Sed hoc ett fuperfticioſum , quia eft perin
cictacis incūlæ formulair aut genus, de de facere, ac û dicas :prætta quod proini
inde deftruendo curriculum illain , potius Gifti,pactus es amoro figno te cediturum
paétum prius inter duos io : tum folutur , cikt : amouco :tcneris ceffare.Reſpond.na :
Adimpleto termino: fic etiam remoto fi gando- minorcm , & eius probationem
gno pactum deinonis, & magiconditio umo pecinde eft facere, ac fi diceres:pa
ne fublata expirat.Coluit ergo itte renio étum -tuum priun cun malefico conto
uens paétum alienum ,nec ipfe nouŭ init. untum exſtinguo : fignum ,quod nocu
8.Siquis cum hofte foret pactus, vt fu miento interendo pręſtituiſti coinminutos
fperita de muro flunmula canchda,accur & perdo :non eft, quod noceas, amplius
fac; & portam occupet ,vrbeque pouatur: E nocere non teneris: Sipergäntintare fal
& tertius quiſpiam ciuium hoc reſciſcat : tem expectatmediate lapitatem à deco
nonnctollere licebit, inmo merebitur, fi ne. Reſpond.cxpectat, non à pofitiua ali
+ fecerit? quis , quælo , illum proditoribus qua dæmonis actione, fed à priuationes
confenare dicat ? recte æftimantes iudica action seius; (iue à cellatione nonrenin
bungeun pacta conuenca eorum'non fta expectac, & vt dçınonaliquidtaciat,fed
biliu ſe neque approbafle , ſed aboinina vedelinat facerc ,adfaciendum alli'ieb2e.
tum ca reſcidide . Cur igitur non eadem Cur figno, fperatillo fublato , no allect im
tadionc & iure, qui reiciuit pactum de amplius deſiturúnocere : vtamotoobic
moais , & malefiuidcolla in familia pery & o concupiſcib.li,quis vt plurimum der
finic
 9L Difquifitionum Magicarum
finit concupiſcere. Effectum ergo expe- A necvolancati eius poteft refiftere:creator
état priuatiuum ; quem à dæmone nóeft
illicitum expectare , alioqui non liceret
expectare dæmonis fugain ex obſeſſo ,
cellationem à tentatione , & fimika , ad
quæ pie veimur aquę luftralis aſperſione,
reliquiarumque, & agni Dei gertatione.
Duntaxat ergo illicitum eft,expecture of
fectum priuatiuum à dæmone,vialicuius
pacti conuenti cum dæmone , quod hic
Rulluin eſt .
Ad 2. Negatur antecedens ad proba. B matitis Saræ , Achib Rege , & alijs-Non
cionem eius dico ; fimaleficusvnicum fe
cerat pactú ; tollens, mifcet fe deſtructio
niillius pacti,non conferuationi, quia de
ftruendo fignum , facit,vepaétum ceſſete
fiduo fecerat pacti, non immifcet fe fe
cundo, quia non petit, vt diabolus vi fecu
di pacti definat ; fed deſtruendo primum
pactum , virtualiterfvtdici folet etiam de.
Recuit fecundum , de quo non cogitar.fi vi
fecundi pacti vellet dæmonem ceffare ,va
leret argumentum . vide 3. Notabile.
Ad 3. Dico & antecedens , & probi
tionem eius diffentire à vero ,nam colle
fe fignum , tantum eſt proteftari , quod
diabolus, qui Dei permiffione, & non ali
ter,poteft nocere, fperetur non nociturus
amplius , poftquain caufa ad nocendum
allieiens ( nempe figni poficio ) ceffaueris :
item quod aliquando ftet pactis conuen
es,non quia lic verat, aut fidelis; ſed quia
conſet hoc fibieffe vtile ad hominesde
cipiendos, ficut folent decoctores-minus D quam pofitio , vel fublatio erunt aliquid
debitum exfoluere , vt in grandiori ſum
Ma creditori ſimplicitasaburantur .
· Ad 4. Reſpond. Minoreni fallam effe ,
non enim declinat ad Magos, vt Magi
funt ; fed vt ſunt homines gnari eiusrei ,
quæ vel adſpectu vel auditu poruit refciriy,
& petitur ab ijs,non vt ex magica operen
tur arte: ſed vt id faciant, quod quiuisruſti
cus, & idiota poffet facere ; faltem quod
ipfi , fine vllo nouo cum dæmone pacto ,
poflunt perficere, & perficere tenentur, e lir, & vndecompendium expectabat, di
ad commodun proximi.Poreft ergo di
Ainguimaior,fcriptura enim vetacdecli
nare ad magps , tanquain au inagos :non
verd tanquam ad alios homines à qui
bus licitum auxilium quis expectat .
Ads. Reſpond. Aliter cimeri Deum fo
lum ,aliter tiineri creaturas. Deus ſolus ci
meni debet: vt orinipotés & auctorom
mum &quemnemo poceſtimpedire
rætimentur , tanquam quæ Deipermif
fione nocere valét, & quia malignę funt ,
etiam interdum volunt : & fic Scriptura
facra non prohibet eastimeri, dæmon ve
Fò inter omnes creaturas hoc tnnore ma
ximetimendus , quia & cunctis homini
bus ,animantibufque potentiot eit , & no
bis maximè infeftus, & exigentibus pee
Catis noftris fæpiffimè permittitur à Deo
nos grauiter lædere , viconſtatde lobo ,
ne lieet timere ſicarios,latrones , calum
niarores: nonne licet fugere à domo da
monibusinfefta ? cur talis fugit , niſi quia
dæmones timet tolle timorem , fugam
Giftet .
Ad 6. Negatur antecedens , impro
pria enim & tulla locutio eft ; amotio fi
gni eft fignuin , non magis certè , quàm
homicidij actio elt homo,ficut enim lio :
110 erat ante occifionem ,lic fignum erat
C ante amotionem , nec iuuat conparatio
illa bapcifini znam nec ipla acqua eft Sa
cramentum , nec ipla ablutio : fed Sacra.
mentuin fit, quando ad elementum , ver.
bum cum actione accedit , ablutio mate
ria proxima facramenti eft,non Sacramé
tum) . Dicas: faltemetaliquid pacti .Re
fpond. ſicut ablutio non eft aliquid Sacra
menti , nifi ablucns intendat baptizare:
fic, nifi ponens veltollens lignum ,inten
dat ex condicto ponere , veltollere, nun
pacti ,
Ad 7. Negatur confequentia , idcirco
enim delinit nocere figno fublato , non
quia per hanc amotionem grauius vul
Aus infligiranimæ tollenas: (cd quia fpe
rat velmaleficum in alium fortem ( vt vo
cant translaturum , cum nouo ſuo lucro ;
vel fic plures fe fibi adiunctarum , wden
tes cum promiffis ftare . Præterea eſto
hoc diabolus fperaret; ſæpè fpes illum fal
fpendiuma paritur.Denique D. Lconis illa
auctoritas parum aprèadducitur ,cellalio
enim à nocendo beneficium non cft dia .
boliſed Dei, & hominis rollétis fignum :
ficut non eft beneficium prodicoris ,quan
do ablato figno di fiftit à proditione pe
ragenda :neque qui tollit vllo modo dici
poteft, hoc bencficium à proditore exo,
Spectare .
Ads
 Liber Sextus.
Adx. Conceſta imaiore , qux veriffi-
fima eft ; Negatur Aliv . omnino enim
hoc volunt , quotquot nobifcum fentiūr;
& quia hoc exeorum doctrina ſequeba
tur, ideo non dixerunt expreſſe. Neque
enim putabant quemquam adeo mora
lium rerum fore rudem , vt negaret , pri
mò ipfum maleficum , qui pofuit teneri fi
gnum , quod nouit, tollere ; fi nequit aliter
daninuni impedire: ficut , qui diabolo in
uocato verbis , velſcriptis nocet , tenetur
ceſſare ab hac inuocatione , non tantum
quia fuperftitiofa eft inuocatio, ſed etiam
quia proximo perniciofa cft.Nec vllo mo
do puto tolerabilem eſſe contrariam ſen-
tentiam in praxi , nec abſoluendum qui
nollet cellare, vel fignum tollere,ficut no
eft abfoluendus, qui alicubi malleolos re
pofuiflet , incendium fparfuros, nifi illos
velit amouere. Eadem namque ratio eft
ſicut ialleoli efficaciter ſunt trocituri vi
naturali; ſic etiam figna hæcæquè effica
citernocitura ſunt vi morali,ſiue vi pacti
conuenti. Neque hic quærendum , qua vi
damnun inferendum , ſed an inferendu ?
& æque iniufta eft illatio per vnain vim ,
atque per alcerā , ficut malleolis ineft vis
ignea; fic cenſecur fignis alligata vis , fiue
actiuitas diaboli ,multo promptior, & for
cior ad nocendum . Si verò teneturmale
ficus tollere, quod pofuit ex lege iuftitiæ ;
tenebitur fecundò alius,quipofitum reſci
uerit,id rollere , faltem ex lege charitatis.
Ad 9. Reſpond. id , fi fiat ſeruatiscir- D non poteft nobis conftare, an ex hoc ge
cumitantijs, quas requifiui, ſup.lib.5.nec
ſuperſtitiosè,ncc impudenter; ſed ſapien
ter, & honeftè fieri , à iudicibus ctiam ma
ximè timoratis. Victoria verò loquitur
de expulfione dęnionis ex energumeno ,
quod non facitad rem : vt nec totum ar
gúmentum , quia depilatio illa non eſtab
latio figni, cum pili non fint fignamalefi
cij, fed latibula .
10. Argum.Multispeccat.primò quod
contradicitfententiæ , quam eo nituntur E riculo cellante , aut quando quis non eft
probare. Nā lidefenſores con rariæ ſen
ientiæ cenfent; non cfle licitam amotio :
nem vllam , vt eos ſentire patet ; ex argu
ntento ſequitur,duntaxat aliquam efle il
licitam ,nempedeftinatam huiufmodi dę
monijs eijciendis: quia tales dæmones ali
ter eijci nequeunt. Si ergo eijci poffent
per amotionem , licita foret amotio , iam
non ergo omnis amotio illicita foret, Sin
)
693
A verò dicam , fe non contendere vniuerfa
lem negationem ; (Nullam amorionem
figni cum (pe ceſſarionis eſſe illicitam :)fe
quitur nó omnem amotionem huiuſmo
dieſle fuperftitiofam , quod cæteris omni
bus argumentis fuis probare nitebantur .
repugnatcrgo hoc argumentualijs omni
bus, quia ſubuertit commune cæterorum
fundamertum . Secundò ſenſus verború
Chriſti non eſt, non aliter eijci , ſed non
alicer rectè reijci efficaciter.Nam Apoſto
B linonquærebantur fe vſosmalis medijs.
quod non eft credendum ; ſed ſe eijcere
non potuiſſe.conatusenim Apoftolorum
. non tireratillicitus, ſed fuerat irritus, &
hoc fcire volebant; cur efficax non fuillet
in hoc energumeno, quemadmodumfo
lebat elle in ceteris.refponfum illis, id ac
cidiffe, quod orationem , & ieiunium no
adhibuiſſent , quæ talium dæmoniorum
peſſimorum , quorun inueterata poflef
lio generi expellédo neceſſaria ipliserãt.
C Tertiò dæmon non exicad figni ammocio
nem , niſi quando erant ingreſſus ad figni
poſitionem : quod Deus nonnunquã per
inittit ; Quando autem propter hominis
peccata Deus permifit opera malefici de
monem ingredi; tunc licebit fignum toi
Jere, non fecus , acin reliquis maleficijs .
Quartò plus probat argumentum , quam
opus fit: imò & illud : 6 valeret) nec exor
cilmis eijci licitè poſle : fi tantum ieiunio
& oratione tales licet eijcere . Denique
nere lidanon , an ex alio : ideo, durante
hoc dubio ,lice bit lignum amouere.
Ad 11. Dico excmplum illud S. Hila
rionis duntaxatprobare, quod , quiHila
rioni fanctitate, & dolo miraculorun sūt
fimiles : aut quando aliquod ſcandali , vel
fuperftitionis arguendæ fubeft pericuiu ;
debeant id facere, quod ad maiorem Dei
glorium tendit ; vt eft dæmonem oratio
ne eijcere :1:on verò probat, quod eo pe
certus de dono miraculorum ( vt hodie
certi nulli funt, in his partibus , vbi fides
propagata) nóliccatilli vti remcdio ,quod
ad manum eft , & experientia frequenti
comprobatum nouit . Metuebat autem
D.Hilario, non , ne dæmon hoc pacto to
litis incantationibus recederet, fed nepo
pulo videretur ijs recefliffe: imòneq ; hoc
ſimpliciter verebatur, fed alternatiue ;vel
hoc ,
 694 Diſquiſition
um
hoc , vel ne videretur ipfe dictisdiaboli fi- A tia colligere, vel Dcum id ei non permifit
dem habuiſſe; qui negabat aliter fe expel
li pofle, nifi figno prius ablata : Quod fal
Tuin erat, vt D.Hilariori oftendit , & quia
ſponte ingreſſus , fponte remanebat ;nec
eum cogendi vim vllam magica illa fi
gna obtinebant .
Ad 12.Refpondco verè hoc argume
cum elle nulluin , & ab auctoritate nega
ta ; non ab auctoritate negante. Namſi
vel Hinc matus ( cuius ille eft Canon )vel
alij Patrescenfuiffent, hocremedium el: B diofa, & metuenda.Addit Zachar. Vice
fe illicitum ,non fuiſſent contenti ſilentio
prætermittere,quod vſuſcicbant frequen
tiflimum : fed dilerte prohibuiffent, vt fo
lét fimilia . Sic enim quia purgaciones per
monomachiam ,per ferrum candens, &
liiniles,erantin frequenti vſu: ideo exprel
ſeillas prohibuerunt, ſummaque ſemper
Eccleſiæ cura fuit , vfiiatas ſuperſtitiones
nominatimdamnare.Inter licita verò re
media no meminerunt amonitionis:quia
deremedijs Ecclefiafticis , & diuinis age - C
bant: iftud autem cft inerè humanum re
medium , & quodipla ratio ,acnatura v- .
numquemque docet , nam & bruta no
runt abijcere, & repellere, quæ noxia ſibi
nouere ,
Ad 13. Refpondeo diabolumn Gignis
non eſſe alligatum naturaliter ,ſed morti
licer ex hypotheſi , quod vult ftare pictis
conuentis. Nec verun.eſt femper illumn
poſſe nocereſine lignis magicis,ſæpe. 11.
immo ordinariè Deusperimittit illumul- D N.L.demultis .No allentiorijs,qui om
ta fliere per malcficos, & ligna inaletica:
quæ non permittit illum immediatè face
vi& . re- re. Vndenon eſt abſurduin exiftimare ,
Magia quod quando Deus illum pernauſit,me
circafin. diante ligno nocere : non poffit dæmon
nocere ligno deitaucto , quia Deus cum
videtur permiſſionem ſuam fic limitale .
Nontadion hinc fequitur Deum habere
pictuin cumdæmone,ficut nec Rex pa
ctum haberet cum rebellibus, fi ijs non re
Giſteret cum filio ſuo rebellionem moue- E giu queft.6.Zacharia Vicecomitis dipe
tibus,præfumptio , quidem aliqua hinc in
foro , vr vocant,forinafceretur: Teucra 2
men pactiun conuentum propterea nul.
lum intercederet , fed permiffioduntaxat ,
& conniuencia probaretur .
Advlt. Reſpond.Negatur conſequen
tia , quia nemoſcit,an Deus diabolo per
miſerit nocere poft fignum deftructum :
& quia poſſumus ex frequenti cxperien
Magicarum
ſe, vel faltem reliquiſſe eius arbitrio, vt ad
huc noceat, vel celler nocere, fi velit:idco
polluinus hocexperiri, & lignum amoue
re. Recurrendum quidem ad Deum , fed
non propterea prohibitaſunt remcdia hu
mana. Porrò ex his patet, quod cum G
gaumanotun eſt, vtile etiam , &licicum
effe,illud comburere maximèigne bene-,
dicto , & in loco facro :nam hæcloci &
ignis circumftantia etiam dæmonietto
comes in actis exorciftæ complemento
pag.76. fimul cum figno.comburenda ali
qua benedicta, vi ramos oliuarum ;thus,
hypericon, & c.quod mihi non probatur,
vt fuperfluum ,& deſuperſtitione fufpe H
Etum , cum ſufficiat figni amolitio &de 1
ſtructio .
SECTIO II.
Deremedijs naturalibus contra
maleficia, 9.1.
Vita de his more fuo Grillandusa .
MY.ca 2. à num.z.in cuiusſentencia quid
vitandumdocebunt fequentia.Theologi
quidam vim omnem adimunt naturali
bus medicamentis: Medici plerique ma
guam nimis tribuunt; & quædamimemo
rant,vtnaturalia , quæ quibuſdam queant
effe fufpecta,mihi pronunciandum vetus
nem omnino efficientiam rebus corpora
tis in dæmonestollunt; nec ijs etiam , qui
directım vllam vim naturalem in dæmo
nesconcedunt, vt videntur concedere Feissa
Faius,Petr.Gregorius, & alij;ſcd ijs affen Energ",
cior, qui ſecundariam , & indirectam fan- potpuno
tum tribuunt , quæ fententia peritiorum w.fan
Medicorum ,& Thcologorum fuit o !Pa yerga
riſ libr.de vniuerf .Dionyf.Carihuſianiin Cretice
Tob.c.8 Francic.Victor . relicz.de Ma
rispari.i.tra &t de remedijs corporalsbus.
Lullilib.z. de quinta efort. Luni Lem
mijlib. 2. de occult.najar.mir . Franciſc.
Valef.c.28./acr. Philof.Bapr. Codroncki.
Cefalpinie , cliorum mox citandorum :
nulla enim naturalis corporeæ rei viseft ,
quæ dæmopi poffit præualere , aut dire
ctè in illum aliquid agere; cui nulla fuper
terram poteftas eft,quecöparciur :qui fa
tus
 Liber Sextus.
Etus eft ,ut nullum timeat.tefteſacra Scri- A niuslib.21.cap.2.Mythridatium ,Scordi
Bobi 14 ptura Sed concurrente naturali, agente
0124 cauta fupernaturali, Deo vel Angelo ;age
rerescorporea poteit in dæmoncın , eủ .
que pellere , & etiain cruciare : verum tū
agens primarienn, & directum , eft fuper
naturalisilla cauſa :ſecundariuni verò , &
indirectúeft, corporeæ rei vis naturalis ,
illi à Deoinitio creacionisioſita . Hoc er
go in lequencibus remedijs femper ante
oculos habendum ,nec eorum vis vice
fius extendenda. Adſcrībam autemilla y B ni ſectacoresapud Columellam. & Lud.
vt mihi colligenti occurrent. Lapidibusy
& herbis, viin aliquam tribuit canon.de.
monium ', 26.4.7 . Et fane de mulcis mox .
fubiungam . radices varias commendar
Iofephi & in his baaras ſed'ınoduseuel.
lendi , & alia quædam quæ addit ſuſpe
ctam rem reddunt,legelib.8. Anliq.cap .
2. lib.7.belli ludai.cap. 2 ;.a Thapſia ,
demones fizgarı fcribit apoitata fidei A
matus Luſitanus in Diofcor.lib.z. Plinius
demonum ludibrijs inquiete, pæoniam , C cum : priori, aliquid phyſicum inefle po
conamendar ,ſed nigram lib 25.cap.4.Ve
Aeficia depeli, rhamni , ramno ad valuas ,
& feneftraspofito , vt fama celcbre ſcri
bic Dioſcorides ,lib.i.cap. Ito.confirmat
Bionis exempluin ,led lauri addirisfolijs,
apud Illuſtrium , ineius vita . Verbaſcum ,
valde commendac bocanographus Apli
beius ,lib. de virtutibus herbar. cace!.76.
Ouidius lib.6 . Faftor.
Spinam , qua triſtes pellere poffer
A foribus noxas ( bec eral alba) dedit. D
Molyſeu ruram agreſtem ,multi ad hoc
commendant, Homerus in Odyſ.x.
ibi Didymus. Scholiaft in Plurum Ariſto
phanis , Pliniuslib.25.cap.4. Scyllam in li
mine januæ lulpenfam Dioſcor. lavdat.
6.2.cap. 168. pellem capitislupiniaffi
xam ville valuis, vel lupiroſtrumPlinius;
lib. zo . cap. 1). Alyſium m domo-appen
fum idem ,lib.13.cap.4. Alij ( apud Co.
dronchum jplurimas alias herbis ,ruram
Ariſtor.Plobtem.34. Dioſcor. Plin.Hy. E
pericon , quod ideo vocans fugam dz.
monum : verbenam ,quain ideo herbum
fanctam vereres dixere, Dioſcor.lib.4.c.
56. Herbæ Paridis femé non minus XX .
diebus in pondere drachmæ quotidieil.
litum , Pandeltarius. Antirhinifeu Lych
nis agriz adcollum appenlio ,Maithio
luslib.4.cap. 129. Artemilia , auctor lib.
fimplicium 25.cap.10. Abrocanum , Pls
699
tes,Centauriin , Sabina, palma Chrilti,
Aftccatticum , qux & Bubonion , Ariſto
lochiay cullilago, Diafcoris, recenija
ribus, & ijfdem faluia , anethum , marru .
bium , feniculú ,chamæpytis, quæ & lua ,
cyclaminum allium ;cuta capraria , & cu
preffus. Quinetiam in kumano fanguine ,
vis aliqua'naturalisindirectainele poteft,
vemenſtruata muliere agros circumeun
fe noxia vermina necari cenſuere Darda
Banaitolus ſcribic,Encad.muliebri,cap.2 .
ſi menftruocruore domusalicuius poites Hift.com
inunganturdæmoniacis Magorum arci- tinuatio
bus & infidijs adituin omnem præcludi: nis Surij.
& apud Mich.Ifiele anno'1586.legieur
in Liuonia fuiffe locum ,vbi nimbis, toni.
OFLES, ac tempeftatibus dæmonia trucule
ter grallabantur,nifin lacum quendam
innocuus in fanculoumni cruor a rutticis
infunderetur.Pofterius hoc aperte Satani
[cit ,led indirecte agens.Sed non iniucun
dum erit fi adfcribam , ex Balduini Ron
tæi venatione nonnulla,quęvel-carminis
elegantia, vel raritate materiæ ; quæant cu
riolum lectorem delectare , & ,Gnaturæ
genius faueat, ægrumiuuare. De lupo ce
cinit .
Nec roftrum virtute caret ,nam mune Plin.l.20
re quodam cap.4.
Natura arcano depellir faſcinadira.
Si prius exuccum fuerit; mos hinc fuit
olim
Ansijuis villæ porris prefigere .
Quis ? quod dura cuns rigela ceruice
reuulja
Triſtia dicarur depellere fafcina poffe ?'
Reftat adeps pinguis colebrem Sulur
nia luno
Qisem fecu pogulis, dum vincula iuga
Lia curat .
Er linit obductos viltis hoc onguine po
jso
Anie venir fponfus quam optardadli
mina /ponje :
Ilinc quondam iuuenesi!li innkpleque
puella
Injtimere lufusfeftos , Alqueannuafa
pa :
Qurdlamijs,ftrigibufqneferis quoque
fuftulit anſam
Turbandi nouijer nuptos noxamque
fos
 Diſquiſitionum Magicarum
ferendi , A ad effiſcinationem faciat : idque tribuit
Nomen à fa £to fortita eft Vnxia falaci animalis eius naturæ , & ad illud ma
Juno . leficium reftringendum cenfet , quo viri
Quid referam cedes , Aut quid data velut ligaci ad venerem inutiles reddun
vulnera ferro ? tur , contra hoc inaleficium hyenx ner
Quidve cibis alijs dicam noua toxica uos in vino cuin thure pocos præfcribit
mixia ? Plinius, d.c. 8. item rubetæ officulumia
Demon bomoeft homini, fic nos vefato potu additum , lib. 32. cap.s. & Lentopo
na libido dij radicem appeniam Diofcorid.lib.4.c.
Exagitans, femper trahitadgenus om 26.Q.Sammunicus Serenus, medicina
ne malorum : cap.58 .
Sic Strix dira oculos , lotos faſcinat B Præterea ſi forte premit (trix atra puck
smens los
Artus , ac lento conſumit corpora tabo . Piroſa iminulgēs exfertis vbera labris,
Horrendum faſcinus nimium , nil tale Allia præcepittundirfenientia Vetti ,
Derentes , Qui veteri claras expreſi more Toge
Promeritofve bomines violente obers tas
deremorti , Euonymus in Theſauro Medico cape
Hac de
byewasüt Et fpoliare bonis, fed magni rector e de folidis quibufdam , 6 * c. docet confe
fuperßi. lympi. ctionemele tu trijcx argenti vim pulue- Debie
sio / A DOO Anadoros homines decsit. Nam fron ribusconficiendi , quod fafcino aduerle- lorbu .
prer cene tis hyena
diriones tur . Maibodeus Gallus multa de lapidi
requifi Noctiuage pellem perhibent arcere ve c bus differens,intercætera ,de Adanince.
tas licee Tenda Einoctis lemures , fomnia vana re
prafcri Faſcina ſi gefterquifquam , lacitufue re pellit .
bat Pli .
pius 28 feruet : Therel. Iudæus, lib. de ſculpturis, earr
cap.8 . Siercora qua reijcit violenta i morte dem vin tribuit , Cbrifolitho , mulleris fi .
perempia , gura naturaliter formato : fed & Marbo
Ojaque creduntur magicas depellere: deus de codem :
frandes Ele phylacterium fixus perhibetur in
Ei confericatulinigritinxi( ecruore arro
Interiora domus , muroſque obducere Contra nocturnos fortistutela timores,
rubro Pertujusfelis fi traijciatur afelli,
• Incruſtamento, velfelfufpēdere tignis : D Damonas-exterrei , cos agitare pe
Luchenes timidos celeris dromada , talir
rejecare Traiectum lauo decet bunc geftare la
Conuenit, & ficcos feruare cubilibus certo
amplis , Quid coraliun ?
Quod Stringibus fraudesadimant,co Vmbras damoniacas , Theſſala
fafcina pellant . monftrarepellit .
Alque oculus dexter muſtella includi Quid gagates?
tur Auro , Idemdemonibus contrarius ele puta
Poft teneris digitis aptatus, reddere tu 1187"
tos Vincit præftigias, carmina dira re
Dicitur à diris Lamijs , Strigibufque E folust .
ligatos . Cótra maleficosomncs morbos, pro
Creditur à multis torui ſeruara Iconis delle traduntDioſcor.lib.3.cap. 103. Pli
Pars caudæ prodefle viris, quos faſcina nius,lib.25.cap. 10. & Meluead hoc laq
ve : dar oleum quodam ex Gagāte , quod ſa
Feriur quod fimili vi polleat vngula crum ,vocant.
pardi. Quid ialpis ?
Idem Ronfleus,epift.22.conatut ofte Et, ficut perhibent,phantafmala noxia
dere, cur afini ſilueftris ſeu onagri ,necno pellit ,
domeſti , nulla nigredincaſperli, vngula Quidonyx.
Infom ."
 Liber Sextus.
!
Infomnes lemures, de criſia cunéta re- A illius , quem vexat ,vel faltem inuitatus ,
pellit :
Sic vulgo legitur,fed fenfum membranæ
contrarium exhibent :
Inſomnolemures, o criſtia cuneta fi
gural .
Sane maleficam eius vim ipfemer indi
cat Marbodeus, c.de Sardio , cum fcribie
præſente Sardio Onycem nocere non
poſle , de Aetite , & naragdo Codron
chusidem probat. Gcorg. Villichius , de
Cameleonte :
In maya Cammeleoniis hepar toftum nicroman
Tinna tica pellit
Appenfum collo. Deaſino .
Infanium cunas pellis villoſa defendit,
Horrificosque metus pellet', e ifta fie
mul .
In Nili flumine lapillum inueniri,qui
quam pri nam cnergumeni naribus ape
ponitur , dæmonem extrahat, ex Thraa
Jyllo ſcribit Stobæus
Marcellus Empr. lib. de medicina c. C malcficuun naturalibus temedijs al quan
20. potionem præfcribit contra cuncta in
cibo & poeu fumpta maleficia: quæ ab il
W to peti poteft : contra equorum fafcina
tiones quafdam fuffumigationes præſcri
bit Rena :. Vegetius,lib.z. Veterinaria ,c.
74. Sane luftitibus dæmones expelli de
corporibus , cenſuere ludæi & Gentiles:
tefte Juſtine Mari.con : Triph . Thar
gum Chal.Carric.4.verfic ...De hyperi
ci ſufficuid ceftantur Lullus, bib.i.de quin
ta eſent. & Mathiolus , in Diofcor .ft
& D & ad tempus impeditur.Deinde dæmon ,
& titant noftri exorciſtæ tefte Mengo Fla
gel.damon.ex 3.4.0 6 & quiinodos com
pofitionesque defcribit Zicharias Vice
comes complementi artis exorcifticæ p.
1. cætera à reliquis , qui Aeſculapidarum
de gente, nosmedicinam corporum non
profitemur . Animaram medici vrinam
fimus , fummi illius archiatri qui viuifi
catmortuosidonea inftrumenta. Theo
logis placuit , eltque veriſſimum corpo
Feas res in naturam intellectualem , & . E ralibus remedijscoll :fed communite af .Reg.16
79 verb . immortalem , qualis eft dæmonum , ni
Superftia Hilpoffe, quarecenfent cum Angelo ,lapi
0.9.6 . des, herbas , particulas animantium , &
alias incdicinas directe , & proxime oi
hil'in dæmonesoperari:indirecte ramen ,
& mediace juuare contra' eius conatus
maleficos, co quodimpediunt, vel aufe
funt diſpofitionesillas,quibus dæinon -
huus fuit, ob naturalem habispn.corporis
697
aut adiius ratione influxusaftrorum , v
de Lunatico Eua! gelico Origenes, &
Hieronymus cenſuere, vel ratione com
plexionisatrabilitasiæ , & fimilium caula- Orig. m
cum , confideratio ifta, difpofitionum , vel Mate.17
tra & . go
arnicarum ,velodiolarum dæmoni(odio H167 . helyen
fæ fuere in his duabus lofcpbi, & 1 obiz
narrationibus) magis confentanea eft phi
loſophiæ , quam quod Druſus opinatur
damonem tugatum dumtaxat facicnc
B lymboli & fignificationis per hepar, &
cor illud repræſentati ,& dæmon duntaxac
vſus fuit efficacitare agentis naturalis,nec
de fuo addit maliiix aliquid artificioſa
commixtione , vel induftria fibi nola &
hominibus incognita,vel fractura & con
tina: ſolucione , veldetorſione occultam :
tunc poflet fieri, verotum maleficium na
turalibus, quæ Medicorum ars approbat,
Temedijs tolleretur. Sic interpretor tenten
ciam Richardi Mediauillani, qui cenſet
do in totum fuperari poffc. Si verò quid
huiuſmodi immifcuit ( ve soket remedia 1.2.daje
hæc naturalia ex parte poterunt iuuare,in
totum iuuare non poteruntxatio diuerfi
taus eft ,quia priorc cafu poterunt illæ di
{poſitiones in totum tolli,
quibus dæmon
viebatur: pofteriore poffunt ex parte tan
tum tolli , vel adtefipus impedri , & fic
etiam actio dæmonis priore cafu in torú
tohitur , pofteriore remittiut dumtaxat ,
etiamfi vfus fit folis venenis naturalibus ,
folet nonnumquain , tipoteft, vim reme
diorum naturalnu obilicare, & impedi
re quando Deus permitiraro etiam Me
elici poffunt cor.ijcere, quibus medijs na
euralibus ille ad nogendum fit vhsica fit , sie Alte
Plfaro,inmo vix vnquam maleficia na: bertus
turalibus remedijs penitus tollantur. Hæc Magn.i
Luc.c.9n.
caufa eft,cur plerique Doctores commu
Pan .But
piter rcgarint morbos ex maleficio naru gent. 100
i r
firmcat à magis alio maleficio fanari. Er Pelber
propter hanc diſquiſitionům alteratione fus: Good pa
canones permiccúi energumenis lapides, ris Ang.
velheibas portare , abfque incantatione , quos er
c.vlt.26.quaft.27. Propierea etiain adbk rons le.
bendisnatura ibus reniedijs hocobferua quitur:
dum ,vtconfideretur ,an cóira difpofitio 1.Dubʻz
nes , quibus daemon gaudet , & vu con- Gn.gz
KICHILE , in bojninbus lædendis , vexan 940.Som
24 diſque
 onum
698 Difquifiti
diſque, virium aliquid'obtineant: quod ſi A nem ſerwuht, hoc vltimuminter conica
deprehendatur,( vtconftat de peoniæ ra
dice,ruta ,& muſica , & callyonimipiſcis
iecinore )cumiudicandum , ijs citra ſuper
ſtitionem vtilicere. Vide quæ de hisnon
omnino in diligenter dicta l.2.9 :30 .Sect.
3 : , 2. Sed quia poft priorem cditionem
quædam didici in libris Hippocratida
rum ,ea nunc exhibeo publicæ omnium
vtilitati'.
Naturalia hæc remedia vel pertinent
ad morbi indagationem , vtrum fit male- B flammatur capul,facies , aliquando
ficus necne? & vocatur hçc pars,de fignis
ſeuindicijs: vel pertinet ad morbifanatio
nem , & nuncupatur propriè , de reme
dijs. ideo nobis de veraque agendum :
6.2.Def Priorem'quv adindicia ſpectat; ex par
gnis pregn te diſcutiunt exorciſtæ quidam , fed ple
in deci nius Medici.Exorciſtaruinindicia propo
malefice ' nic liber ſacerdotalis Sammarini.Medico
morbro
rum Bapt.Codronchus ..
Saninarinus', 1. p. Sacerdotalis tract .
de exorciſmo; fic ſcribit:1.3. De fignis qui- c buſdam accidu vomitus- magnus ftoma
bus aliquis cognofcitur elle damoniacus ,
Legitur, quod fi quisnon poteft continuare
efum carnishéding per diestrigintaiquod
talis iudicatur demoniacus.]Hæreo.nam
hoc indicium probum ad epilepticorú af
fectionemdetegendàm , no verò energi
menorū ; qui plerique epilepticinon ſunt.]
Addit;aliqui damoniaci habent oculos ter
ribiles, o demonesmembra eorum ocor
pus dėſtruuntmiferabiliter,o'interficiūt.
niſi cito eis fubueniatur. Aliquifingútfeef- D nonesfaciunt:
fefatuos o femper augentur.Sed difcoope
riuntur, cognofcuntur: fi noluntdicero
Pfalmum ,Miferere mei Deus, & Qui ha
bitat,aut Euang:S.loan: In principio erat "
verbum , fimiliafancta. Eftetiamma
gnum ſignum ,quando loquuntur Jermonē
alienum à patriafua, fi non fuerunt extra
patriam clarius diceret, qué ante morbá
non didicerant)er quandoperſone illitera
tæ idiota loquunturliberaliter Oʻcongruè
tersaut'etiam cantantmuſicaliter,aur quã Ecturam
dodicunt aliquid , quod ipſa'nunquam ds
6tre fciuiflent. Aliqui etiam damoniaci
funt muti, o ſtupidi. Aliud quoque fignü
sft;quod'eisſuperurniantrerrores: citore
Gedunt. Porifſimam autem , cognofcitur ,
quis effet dæmoniacus, fi quandoteguntur
exorciſmisconturbatur : hoc& ſignum eft
præfentis Diaboli .
Cæterafigna etiam ante conicario
m
Magicaru
randum, quo tempore alia quoque ani.
maduertenda ;vtidem fcribit, cap.6 .Quá
do facerdos ponitmanum ſuper caput e
nergumeni ,cuncaliquifentium ſubman
nurem frigidiffimam . tanquam glaciem .
aliquibus defcendir ventus per humeros si
renesi qui eſt frigidiffimus': Aliquibus:
Capul in immenſum aggrauatur . Aliquia
buscerebrum conftringitur, e perforatur :
ficut fi gladiopercuteretur. Aliquibusina
101a perfona , ac fi efler vapor ignis. Ali
quibus febris immen acum dolore captis
euenit, * 10!um corpus'extenuatur, - 118
gitur . Sed omniaiſta accidentia paruni
durant , quia coniuratio tollis damonis
vigorem. Aliquibus conftringitur gul
tur yadeo'y quod videntur ftrangulari ,
aliquibus ad orificium ftomachi miones
tur quadam res admodum pile ,acie
fent vermesi, ac formicæ , aut rant: quia
chi . Aliquibus maxima 10tikta in via
fceribus: Nonnullis venter vebementer
inflatur. Quibufdam conftringitur cor ,
ac ſi intolerabiliter feriretur. Oftenditur
eriam d'amonin aliqua corporis parte pal
pitando sficut piſcis, aut in modum fore,
micarum . Aliquundo pertranfit à capi
te uſque ad digitos pedum , ficut ventusy
écontra . Vltra ifta ſigna , complura
alia practicandovidebis, quia diuerſide
Quoad figna quo quis aliter digno
fcitur efle inaleficio lælus , hæc fcribir
Carit.4. Aliqui maleficiari babent colo
rem faciei cedrinum , aliqui oculos como
ſtrictos; omnia eorums-membra- viden
iur ligara : ' “ habenı hümeros dificcos :
Duo autem poriflima lignafunt', conftri
Etio cordis, oris ftomachalis , o quan
do videtur eis, quod babentvnum bonum
fuper ftomachum . Aliqui habent puri
in corde ,tanquam fi acubus ef
fet punctum . Aliqui videntur fibi cor
corrodi . Aliqui habent magnum dolo
rim in corde , aut renibus : videtur
exs , quod talia membra à carbus lace
rentur . Aliquibus videtur bolus'ingul
ture aſcendens so defcendens . Quibus
dam ligata eft vena generationis . Alique
habene ftomachum na diſpofitum , quod
multonne per vomitum , quicquid.com
dunt
 Liber Sextus..

dunto bibunt (hoc fignum leuiffimum A iratos oſtendunt,& fimilia .21.Omniafpią

eft , & nullum niſi alia accedant) Als
quibus per ventrem diſcurrit ventus fri
gidiſimus, aut tanquam flammaignis.
Aliquibus fignum eſtex indigeſtione cibi,
e poriffimum quando medicina applica
14 nihil profunt infirme. Aliquibuseft cir
ca collum continua pulſatio ,quæ videtur
. tremorem inferre .
His plura ponit Zacharias Vicecomes
in complemento exorciſtæ parte prima ,
doctrina. ( cribam verba in , vſumpaupe- B fat in adiutorio.altiffimi.Magnificat ani
rioruin libris carentium. Dæmoniaci lim
pliciter figna ſunt . 1. linguam nigram ,
tumidam multoties Demoniacus de
ore muttories contra naturam profert: in
flaturguttur ,veldiſtringuituranguftèira
vi videatur uelle ſtrangulari ,fed tamen
in fuum priſtinum ftarum redit. 2. plorant
démoniaci ,neſcientes quid ploreni.z.cum
ira, contentione reſpondent interrogan
cibus. 4. quandoqueetiam coacti, vrloquão
mr, noluntloquis.claudunt denies,- no
luni comedere.6. homines odio profequun-
tur.7.Mulia dicunt,exquibusminimè di
48 gnoſcitur,quid velint innuere.8.opprimun
sur ſoppore graui.9. remanent tanquam
fenfibus.deſtilu ., 10. Seipfospugnis percuta turbabuntur , fenfus occupabunt ,.intol
tiunt, veftes lacerant , o capillos . Il
Terribiles habentoculos, borribiles.12.
Terrore repentino afficiuntur , confe
ftim terror ille recedit. 13. Diuerforum a
nimalium voces imitantur, ofic audiun
tur rugirusleonum , balarus ouium , boum Dias ,
mugitus ,latratus canum ,porcorum gruni.
Ius fimilium.14. Strident denribus ,
Spumani, figna alia oftendunt tanquam
canes rabidi.is.multoties exponunt le pre
cipitijs, 16. diſcurrit aliquando per eorum
corpora igneus,velglacialisvapor,17. Sē
tiunt per corpus figna,tanquam formicas
diſcurrentes, ranasſaltantes , viperasſer
pentes , piſces natantes , multas volantes,
o fimilia. 18. varia præter naturam vi
dene, ó audiunt. 19. Sentiuni fubmanu E mox quindecim figna idem Zacharias
ſacra capire ſuperpoſita , vel ex facrale
& tione quid frigidiſimum , vel calidiſi
mum ,velgraue. 20.Clamanı cum aliquas
San &torum reliquias capiri ſuperponis >
etiam occulie , dicunt , auferte iſtas
à me , quoniam malè olent , vel ſunt ni
misgraues , aut efflant, aut circumuoly
uni capul, aut ipſas reliquias proijcereſts
dent, aut contra miniftrum , altantes ſe
ritualia odio habet ,a facie Sacerdotum ,
et pracipuè Exorciſtarum fugiuni, in Ec
clefiam ingredinoluni: fiingrediantur.
abeaftatim fugere procurant: vel.corona ,
velfpiritualium librorum tædercunétabc
ne dicta, Sanctorumque imagines m , an
ximè Crucifixi rolunt inſpicere, nec deo
ſculari:imòproijciunt,in hac omniacă
Spuut.22.Sacra verba proferre negligunt,
qualia
ſuni,Miſereremei Deus: Quihabi
mamea Dominū . In principio erat Ver
bum, fimilia. Et fi eapronunciauerina
balbutire ſtudent, vel verba corrum punts
tedium graue demoſtrant,tandem caper
ficere non poflunt.ita vt palam ſedamonia
cos oftendant.23. Sentinnein aliqua:cor
poris ſui parte dolorem ,oli ſuper eum fs
gnum fanéta Crucis feceris , ftatim per
corporis membra fugiet: fed fi eidem de
lori locum precijum aſſignaueris , in ea
corporis parte , in qua volueris , figno
fanéta Crucis , Crucis parientia , c per
Jeueranija annotabis . 24. Cum ſuper das
moniacos Euangelia ,Pafionemieju Chri
Iti y.coniurationes, o limilia legeriscome
lerabiles.etiam in illis anxicrales , ac ,
inflationes , vel guttasſudoris.defluer .
tes.conſpicies.. Infuper ſtridoris ad coems
lum vſque mittent, proſternent fes,ac fi
milia facient. 25. Cum audieris idio
ignaros litterarum , interpreta
ri difficilia , aliorum manifeſt are ſecre
ta , pulfare , vel muſicaliter canere, ali .
qua prædicere', loqui varijs linguis , ct ,
( vt verbo concludam ) ſupernaturalia
facere , abſquedubio ſignum crit diabo ,
licæ graſeniıç. ] Animaduertendum ta- !
men quod fupradicta ſigna omnia pof
ſunt etiam concurrere in dæmoniaco
maleficiato , & quædam ,maximeprio
ra in finpliciter maleficiato ; de quo
ponit.
Verum iſta , & alia longe exactius
collecta , & experientia coinperta fue
runt à Codroncho , lib.3.demorborum
venefic. capit. 13. docet ligna hæc, vel
communia eſſe cunctis maleficijs , vel
peculiaria quibuſdam , Communia du
cit à cauſa morbi , & à comitantibus
morbus . Signa à cauſa tradit , vt &
Zz 2 nor
 im
700
morbus cæperit ex intenfiſsimo ali- A & aura frigidiore . Iš, alij videnan babe
cuius amore, vel irrationali , ſeu iniquo re particulas corporis veluci nexibus deli
in aliquem odio , fi ex maledictis , vel ini gatas. 14 morbi , quibus laborant vene
nis alicuius malefici, fiioftruinenta male ficio læfi, funt vt plurimum totius corpo
ficij funtinuenta , qualia nos mulca com ris quædam extenuatio , & macies, &
Inemorauiinus, & refert Andræ . Cælal virium imbecillitas,cum ſummolanguo
pin.de inueftigat.damon ,cap.22.A conco te , mentis ftupiditas quædam varia me
mitantibus morbum lunt paroxiſmi , & lancholica deliria , diuerſa febrium genc
remedia iuuantia velledentia : & commu ca medicis mulcum negotij exhibentia ,
nia figna ſunt:primò quod morbi malefi motus quidam conuulſiui, vnde epilepti
cio illati ægerrimè cognoſcuntur , ita vt ci videantur, membrorum quædam rigi
Medici in ijs hælitent , & ambigui huc il- B diras ſpeciem conuulfionispræ ſe ferens,
luc animo agitentur, nec certi quidquam aliquando omnes capitis partes tumefiit,
de illis audeant profcrrc.2.quod remedijs aut talem circa totuin corpus laſſitudinc
ex arte adhibitis ,morbus fenon remittat , percipiunt, vt vix vllo pacto mouere la
fed potius exaſperetur , & augeatur . 3. poſsint. Plerumque tota cutis,ſed vt plu
quod morenaturalium morborum, non rimum faciei , flauo ſeu cinereo colore
creſcat paulatim ; fed frequenter ftatim fuffunditur. Aliqu habent oculorum pal
abinicio , nullis peccantibus humoribus pebras ita adſtrictas , vt eas vix aperire
in cauſa exiftétibus cum grauiſſimis ſym poſsint. oculi ſuntperlucidi,& tranſpa
ptomatibus, & doloribus ſe morbus pro rentes.Gicut cercopithecorum . Nonnun
dat. 4.quod valde inconftans fit morbus, quam quædam ſpectra ; vel nubeculam
& licet periodicorum naturam referat,ra C infpicere videntur , & nonnulli toruè in
ro tamen periodos feruet : & licet Gmi tucatur .
lis videatur naturalibus morbis , in mul is . Cognoſcuntur experimentis qui
tis tamé diſcrepet.s.multoties, licet ægro buldum.Nam veneficioaffccti faciem Sa
cans grauiffimè doleat, in quatamen par cerdotis vix adípicere valent , nec oculi ,
tedoleat , nequcat referre .6. interdum intentis vllo modo , album oculorum va
ægri fufpiria ( quæ luctuoſa vocant abf rijs modis mutatur. Aegrotantes , cum
que manifeſti cauſa emittunt. 7. aliqui inftrumenta comburuntur , folent in de
bus appetitus reijcitur , aliqui cibos reuo . terius mutari , vel noxam quandam reci
munt , & ventriculum ica male affectum perc maiorem , vel minorem pro ratione
habent, ve & læpius aftrictionelaborent, leuioris, vel læuioris vencficij,ita vt quan
vel eriam pondus in ipfo quoddam , quin D doque formidabiles clamores , & mugi
& rem aliquam per oeſophagum modò cus coguntur emicere:quod fi nullam my 1
afcendere,modò deſcendere percipiant, carioncm ,vellæfionem percipiant,erit de
& fi in fuperiorem partem delatum de ſalute ægribene fperandum paruo, nego
glutire conentur ,omnem operam ludāt, tio bonæ valetudini reſtituendum .
re ipſa mox ſpontè deſiliente. 8. in regio Adde fi forte veneficus ad viſendum
ne cordis punctorium dolorem perci ægrotum acccdat , ftatim infirmus ingen
piunt. adeò vt ipſum aliquando lacerari u moleftia afficitur, aliquo teirore,feutre
afferant. 9. In quibuſdam circacolom ar more corripirur , fi fit puer ftatim plorat,
teriæ manifestepulfare , & quafitremere oculi ad fuſcum colorem mutantur , vel
deprehenduntur, jo , alij ſæuo colli , ſeu alia notaļu digna in ægrozis -7,utatio ob
renum dolore cruciantur , vel circa ven- E ſeruatur. Denique quando pro curarionc
trem inferiorem torſiones acerbiffimas, morbi , quædain linimenta lacra ad ocu
& fæpè fiatum quendam frigidiffimum los,aures,frontem , & quaſdam alias par
per ventrem permcantem & , citò re tes ſacerdos adhibet, fi in partibus illis fui
deuntem , vel vaporem yti flammam dor , vel aliqua alia mutatio appareat , fi 3
ignis calidiſfimum , fimili inodo illos infe gnuin eft veneficij.
ftantem percipiunt. 1 1. Quidam ad venc His fubdit Codronchus , non effe ne . 1
rem impotentes redduntur . 12. confue cefle , vt omnia hæc figna in ægroinuo
re quidam leuibus fudoribus præcipuè cir niantur, fed fufficere fialiqua pro diuerſi 1
ca noctem corripi , quamuis tempore , cate morbileu maleficij.
Hхс
 Liber Sextus . 701

Mec communia , peculiaria verò pof- A verborum percipere non poſle , vtpore
feffionis dæmonum maleficio inducta quibus mentis functio fit quafi ligata .
figna effe difficilia cognitu , quando dæ Alij fi interrogentur,quid egerint, veldi
mon maleficio immiflusiinmiſcet ſe ſub xerint fatentar ſe nihil eorum poſtea me
ftantiæ , alicui immundæ aliunde in cor miniffe . Quidam cenfentur fignum effe
pusægri lacromiſlæ , velex proprijsægri indubiratum , & inft-parabile ,cuin ægri ar
humoribus genitæ : nam quamdiu hæc centur à diuino cultu , ita vt nullatenus a
fubftantia in aliqua corporis parte latitat , qua benedicta feipfos afpergere, neque
fæpè , præter illius particulæ affectum na audire, neq ;proferre diuina verba queant
turalein functiones lædentem ,nihil aliud li verò vi adigantur cæremonias Eccleſię
fe manifeſtat.Pleriſque tamen horum pra peragere, vel diuinisofficijs, ac potiſſimu
dæ fennt imaginationes, præcipuè in fom- B lanctiflimo altaris Sacrificio , intereffe ,
nis , quæ dæmonem produnt: quod ta tunc vehemétius longe vexantur, & ijde
mon indicium ſolum non ſufficit , quo cum mente conſtant ,teſtantur cptare ſe
niam hæceden fæpè melancholicis ac quidem hæcomnia facere, & interefle, &
sidere conſueuerunr . ſacrarum rerum auxilium defiderare , ſed
Veruin ſpiritu locum mutante, quem elle quiddam in ipfis, quodmagnopere
prius inſedit respaulò clarius deprehende impediat.Sunt denique quipropter inco
13 tur . primò, fi, inquam animatum quid , tinentiam demonioupino pater, & idco
corpus res illa perambulet : ita vt obfefti vexari quidein delinunt,fed ininiftri fiút,
fentiant fibi veluti formicas fub cute re & patratores multorum facinorú . Quin
ptances. ſecundò , ſi partes,guns petir ,gna etiam funt , qui fic ad defperationein ali
dam palpitatiore commouet.tertio ,lipũ C quando inducantur , vr nonnunquá fibi
cturis quibuſdun moleſtiam grauem in jp Gs manuun inferant: 10.Pretermitto ef
fert.quartò , ſi velut ftus à capite ad pe fectus , qui pro fignis effe poffunt : qui in
des defcendit, & iteruin à pedibus ad ca S. S. mmbentur, vc cunctisnotos , nempe
putafcendensrelilit.quinto , fi verſicula quod aliquando ægri fiane lunatici, muci ,
in lingua excitecur que confoltim cuanc furdi cæci ftrideancdenuibus,illidantur in
fcat: vel plures appareant ni unutis granu rerram ,exarelcant, difcurrant nudi, fe , &
lis fimiles , ex quibus ctiam multitudo in alios lacerent, habitent in fepulchris,pro
habitantinn ſpirituurin arguitur. ſextò , fi isciantur in aquani,velignem ,& alias gra
ad gulam duntaxar afcendens,eam tume Griffimas, & incurabiles affectiones per
faciat, & ficcam tuſficufam excitet. fepti periantur .
mogli lingupererts, futcontorquens , D 11. Ad deprehendendun ,vrrum äger
inftat, vel impellit ad loquendum noob fit energumenus, folent facere fequentia:
fefli,ſed dæmonis ipſius conceprus, vel fi fchedulam aliquam ficra Dei verba con
ingentioris hiatu linguam exerat.octr tinentem ,reliquias Sanctorum , vel Agnū
Qo , fiindorfo lenluin præbeat a quiz fri cereun benedictum , velquid aliud facra
gidiſſimæ , quaſi contertim per dorſum tumrlatenter.rgro applicant. Sacerdos ca
defuſ , & furfum ,ac deorſuntpercurcen piri energumeni magnum , & itolam im
eis.conò certiora adfiuc figna hin , quan ponit,facra proferi vaiba:1d ea æger tre
do alienis ægro incognitis linguis loquu mere, & horrere incipit & præ dolo
tur,velaliostalia loquéres ineligunt , vcl Teinultosmotusinconditos edere, inula
cun rudesfioco de arduis & luvliinibus eaque inuGtata & diccre , & facere.Si de
quæftionibus differunt: vel renucianto- E mon capat petierit , gruantit , & pungun
culta alu ia npridem oblica,furura, velar fut acrius in capite , vel capuc vna cum fa
cana conſcientie ,vt peccata , imaginatio cie rubore , & calore quodam ignco per
nesve affiftentium ,vel eos conuicijs fine fuoditur fi oculosivetic, eos tutorque li
caufa profcindunt:aut ira furijs agitantur, dorfum , conuulfionesmeirbrorum ,an
vrà multis validis hominibus ocqueant trorfum , & retroilum adducit: quando
ligari , velcoereeri . Quidam etiam cum toto corporerigenitus & inflexibiles adeo
à defatigatione vexationisconquiefcunt, reddit , vr nulla vi siia flccti puſlint, ali
niarant ſe vocem quidein dæuionis in quando veluc mortuicorruunt, ac fi labo
sca ipfos loquenusfonure ,ſed fententiam Carent tertia epilepfiæ fpecie , aura quada
Zz 3 in
702 Diſquiſitianum Magicarum
in caput irruente , & ad imperium facer- A exſequitur figillatim . Nam de vomitorijs
dotis eleuantur,aura remcante , vnde di
ſcefſit. Si fauces petat, adeo conftringun
tur , vt trangulari videantur. Si in partes
nobiliores feratur, vt prope cor, aut pul
monem, anhelationes, palpitationes, ac
fyncopas excitat . Al ventriculu oficen
dat , inouet fingultus ,ac vomitus , va'i
quando cibum affumere neque. ut , vel
aflu nptum continere : mouin eiuſdem
rei ad inſtar parux pilæ circa os ventricu
li,necnon rugicus, & aliasvocesablonas B. ſuni eius non raro noxumeffe,nec adhi.
excicat , & circa præcor tia tonfiones, vel
flatus . Cognofcuntur etiam aliquando
quibuſdam fuffibusexſulphure, aut alijs
rebus fortis odoris ( de quibus poltea . )
Sut qui ſcribint eos odore rolurum adeo
offendi, ve ne cogi quidem poflint , iuxta
roſarium tranfire. Interrogandi quoque
ſunt ægri,num illis dæmon ante obfellio
neinin aliqua forina ſe conſpiciendun .
præbueric ? Erenim antequam ( air Sa111
marinus) Diabolus humana corporain - C
grediatur,quaſi ſemper primoa pparet eis
in effigie alicuiushominis, qui maia mor
telt defunétus, autrepræſentat aliquem
ſuum confanguineuin : aut apparet illi in
sfigie alicuius animalisrerribilis, vel bor
ribilis.ori videtur quod fubi:o diſpareat,
ingreduur tamen ſubiro inium , ©* hoc VL
plurimum acciditin noite, in locis op.2
cis, o obſcuris . Aliqui etiam intrant per
os, @nares in modum ven!iyauiper modu
ynius maris. Aliquibus etiain dormienis- D
bus damones tale omnium immilerunt :
quod videlicet eis videbatur,quod demon
poſt cos currebat, qui euigilantes ſunt inuen
ti cum salibus fignisdamoniacorum .Ali
quando etiam ingrediuntur , percutiendo
collum ,autalia membra eorum . ] d.par.z .
deexorciſin.in princip . & harc eadem a
lijs verbis tradic Codronchus d. loco .
8.3 .Pofteriorem partem ,qux dereme
dijs eft naturalibus ab ijs petere cogor ,
quorun hæc profeſſio cit, medicos dico . E
Inter quos primoloco occurrit Codron
chus,qui quædam prius communia con
era omnemaleficium proponit poftea ad
peculiaria quædam deicciuit . Principio
( ve eius dicta fummatim comprehenda )
docet quoſdam præſcribere vomitoria ,
balnea, linimenta, luffumigia,& fianlia.
Sed in his facile offendi, & periculum x
gris creari niſi nonnulla obfcruentur ,quę
agenslib.4.cap. 4. præ ceteris commen .
datforum genitæ drachmasduas in de
cocto quodam ſumptas , vel feininis la .
thyris decem duodecimve grana à puta
minibus delibrata,tuſaque, & in ouo for
bili deuorita. Velhellebori albi quantica
tem non maiorem drachma , decoctam 1
vſque ad mcdiccatem ferme, quæ omnia
pra parandimodum docet ibidem .
De balaco diffurit cap s . oitendit v .
bendum , oifi fcruatis ſeruandis , quellic
exfequitur.
Deiutfunigatione agit.cap.6. & hanc
docet non adhibendam , nili caput, & coe
pus ante expurgrilun fuerit : & non nifi 1
tenipote mutno , quando ventriculus à
cibo vacuus est . Jaluat luffi uentum Be
renices , quod Aerius immundos fpiritus
ex quorundum fentenuia fcribit arcere .
fer.13.cap 119 .
Delicincatis diferit cap.3. & ca vide
tur habere pro tuciore remedio , quam
fufficum blue ,aut vomitoria . Denique
cap.g.diſpluat de fimplicibus yac nonnul
lis compofitis medicamentis , ſua frcul
tate veneficium curantibus , eorumque
qualitates explicit , quæ nos hac ipfa fe
étione iain recenſuimus .
Circa hæc alexipharmaca non eſt con
temnenduun , quod Andr. Cætalpousin
Peripatetica inueftigar.demonum cap. ule
tim.admonuit his verbis. Quoniam qus
w.hementer excedunt in qualsaribus( fri
garis; caloriſque corporis noſtriſunt corru
pituu, non minus quam venena :ideoefe
leg.runi micici aduerfus veneficia que a
liquam pariem haberent na sra noſtrefa
miliarem , qua corpora 'noftrainerenist ,
dum venena depellerent. Quæ huiufmodi
facultatem habere comperta untamede
1. , alexipharmaca appellata , Utlorius
ſubſtantiæ proprietate id confecuta . pluri.
ma per experientiam inuenia , o longo vfu
confirmala.Ex his autem ea maxime op
poriuna ſuntcenfenda, queſpirituojami
inuliam cffiane cuiufmodi vim , tum quia
intimius penetrant,ium quia cum fpiritib .
conueniunt. Sie eman permiſers,arq;cos
alterart po unt aut pellere.Jin quibus vec
bis quædam inuoluius dicta . Nam non
Omnia alexipharmaca totius ſubſtantia
proprierate veneficio repugnant.nec etiã
creden
 ? Liber Sextus.
credendumi quę magis fpirituofafunt,id-
circo magis cum ípiritibus ( h.dæmoni
bus. 0.2.1 je his loqui docens fequencia )
conuenire . quod enim pellantur illis, po
cjus argumento cit pugnare cum ſpirici.
bus illis. Nec dæmonun ifta expullio di
recto fit phyſica operatione in ipſum fpi
ritun agence, vt & egoiam oftendi,& de
hicre diſputans Bapc.Codronchus d.lib.
4.cap.9.erudite explicuit,cuius fummatim
hæc eft fententia : pharmaca huiufinodi
antidemonica efficacitatem nonnullam
hibere contra maleficia , & ipfos dæmo
nes, etiam vſque ad eorum expulfionem .
Sednon conuenire medicos , in redden
da modi ratione . Quattuor enim modos
folere adferri.i.etfires séfibiles,vt fumus
herbæ , & c. ſua virtute nequeant vexa
tionem à dæmone homioiillataın repel
lere,miliorem tamen , ac leniorem poſſe
reddere: ita vt li moleſtia , quæ à dæinone
infertur , fic parua,ac læuis , eam penitus
res exteriores queant auferre ( intelligere,
fi noxa dumtaxat a caufis naturalibus ,
quibusfolis damon vſus, profluxerii) non
in dæmonem ſed in dæmoniacum agen
do , eo ipſo , quod ex rebus illisadhibitis ,
oppoſita difpofitio introducatur illi , quá
dæmon expeiliyaut indidit. ( fic Richard .
de Medianil.quodl.3.q.8.) 2. quod quæ
cumque fiunt circa corpora oblella , dæ
mones accipiunt,vt facta , & vergentia in
ipforum deípectum ac ludibrium , maxi
me ſi finc irrifiua,vel afflictiua, vt funt fi
gra, item omnia fęda , & amara & fimilia .
quare cum ſine intolerantes iniuriæ , ma
luni fugere , & à moleſtia interenda defi
ftere. 3. quod cum iſte interdú fint figna
recordatoria, & pænarum , quas luunt ,
memoriam ingerant, ab ijs demones val
de abhorrent , eaquevehemente dete
läntur : ideoque in fugam facile per hæc
conuertuntur . verbi gratia , ſulphur cum
igne ſignum eftcarceris infernalis, ruta
amaricruciatus Chriſti:thuis in igne poli.
um repræſentat orationes ex charitate
taccenfa naſcentes.4 . modus, quem iudi
cac magis conſentaneum veritati , eft :
quod res huiuſmodi pie, ac religioſe adhi
bitæ , tanquam inftruinentum diuinæ iu
ftitiæ , in dæmones agunt, illoſque ab hu
manis corporibus detrudunt , & eorum
effectus, corumque opera vencfica de
ſtruunt; ac remouent. Quibuſdaın enim
703
A rebus, Deus dedit virtutem vtli pie adhi
beantur, tanquam inltrumentum diuinæ
iufticiæ , dæmonum effectus, & opera ve
nefica deliruant acremoueant:quibuſda
enim rebus Deusindidit vim , & qualita
tem quandam moralem dæmones com .
pellendi , & cijciendi, & energumenos iu
uandı: quia conſentaneum eit iuftitiæ di
uinæ , proinfligendamalis (piritibus poem
na; eos rerum (en Gibilium actioni fubijce
re: qua pena,dempta pana diuinæ viſio
B nis,nulla queatillis acerbior contingere.
Debent tainen resiſtæ antequam adhi
beantur benedici, & exorcizari.precibus
enim impetratur aliquid peculiaris ener
gia , ob CHRISTI, Sanctorumque me
rita :ne quancum velint , hi fpiritus in exi
tu ,ac pulfione ſua noceant obfeflis.Hait .
ex Codroncho.
Verum à me per epiſtolam rogatusFe
deric . Iametius, virMuſices,Poetices, &
Medicinæ laude vnushoc æuo clarifli.
C mus, in quem fimul Hippocrates , home
rus , Pindarus, & Orpheusrenati videan
tur : humaniflime , & doctiffime refpon
dit , anno ſuperiore M.DC.Cal. Auguſti:
è cuius litteris ea decerpenda duxi , quæ
ad hociniticutum noftrum facilint , quæ
ille longo vſu tanquam comprehenſa ha
bens,& è liquidiflimis Medicinę fortibus
hauſta,pauciſque theorematis explicata .
deprompíit .
Remediorum naturalium , qua deleit
D rijsc maleficijs obfiftunt, duæ ſunt diffe
rentiæ : alia enim manifeftis qualitatibus
id yraſtani , alia totiusſubſtantiæ proprie
tate, quæ nequeab eleementorum qualita
isbus ,nequeab illorum materia ,fed àfe
una viresadhififcitur.Eorum porro, qua
totius ſubſtante qualitate ( nam de mani
feftis qualitatibus paulo poſt agemus)occul
josei maleficos morbos oppugnant,alia co
muni, alia peculiari dole vigent.Commu
ni quidem (phragis Lemnia ,BolusArme
E na , Lapis Be201 ! , Dictamus, Theriace,
Mitridarium . cetera ciufdem generis
Alexiteri..: peculiari vero, quæcunq;funt
abste toto illo peculiari capite de remedijs
naturalibus picnė , Gluculente deſcripia .
Quibus adde, laplacer , herbam Paridis,
quam nonnullas Solanum retrapbillum
appellant: quod ex cius caule medio qual
tuor folia erumpant decuſarim digefta.Si
cnim buius herba ſemenin puluerem re
Zz 4 dan
704 Diſquiſitionum Magicarum
dactum , vigin, i continuis diebus,drach . A
mę pondere ieiuno propinetur:mentis alie
nationem , o inſaniam , non folum ex mor
bi diuturnitate o ſeuitia , fed etiam exma
leficio veneficioque contractam ,diſcutit,
auctore Matthiolo Dio coridis interpre
te ,Baprifta Sardo , Ó ConradoGoſnero :
qui in librum Galeni , vel ( ut alij volunt)
Diofcoridis, Deparatu ficilibus, Antido
tum ex acinis herbe Paridis ,cú aligs fim
plicibus medicamentis, à Moibano para
iam , fibiqueabeo miſlam commendat,ad B
uerfusomnia venena o maleficia preſen
tiſſimam . Ariſtolochiam rotunda ceteres
venenis reſiſtere ,longam vero , aduerfus
angues, T veneficia drachmępondere ex
vino bibinecillini,teftis eft Diofcorides.Re
centiores medici tradunt huius ficceradi
cefufficam domum cacodgmonas fugare,
O hilares infaniès reddere . Idein ferè
Dioſcorides aſſerut de verbenaca ſpecieal
tera, quam seçiv Bozévlw boc eft, facram
herbam nominant . Ailenim ,ſi aquaſpar C
gatur per triclinium , in qua facra herba
maduerit, le igres conuinas fieri ,eamque
facram vocari quoniam in expi ationibus
ad amalela plurimum comendatur:quod
à Plinio qurque refertur ,Quid quod ore
centiorum plerique, verbenace decoctum
pieſtelaborantibus exhibent,iiſque confer
Te creduniaqnod Dodoneys tamen impro
bat,exiftima! q; hanc technam ,hoc innen
tum effe demonis ,qui falfa pro veris info
falutaribus,ſuomore
lubriapro ſupponat, D
Gebirudal.lam verò Hypericon ,quam
nonnulli fugam damonum appellant, em
plaſtri modo renibusadmota frigidos , co
maleficio deuin &t osfolueredicitur. Pytha
goras Scillam inlimineianuafufpenſam ,
mali 7Heartamentinoxam arcere memo .
ric prodi diislifte Plinio a Diofcoride. São
guis cams nigri parieribusilliius pellit ma
leficium.Idem efficit cor leporis pelli,inuo
Iuturn, giftainm : lupidexter oculus.
Quin enam radix Bryonia ficcala, ó col. E
lo appenfa ,a ricinus ſeu palma Chriſtià
maleficis, vonefi. is hominibus fecuros
redduni. Nec minuseſtadidefficax ar
genium viuum appeaſum , vel geſtarum ,
vel pulvinari ſubiectum . Lapis Aquila ,
quem Aerirem vocani, incluſus anulo ,com
geftalus maleficia tollit. Berillus 6 Ma
gnes vxorem , a virum inter ſeconciliant.
Corallium siom odin domeftica, o diſci.
dia componit, venenatis poculis vinculifq ;
medetur,incantamenta , diraſque depreca
tiones amouel. Cuiusrei teftis eft locuplitiſ
fimus fiue Orpbeus , fiue quisalius auctor
eftlibelli de lapidibus, quifub ipfius nomi
nc circumfertur. Eodem auctore,o Gala
Etites lapis collo ſubnexus faſcinationes
probiber : Gagaiesſuffiiue, acwidore fer
pentes abigit. Quod Nicander, o Nican
drum fecuius Diofcorides confirmant ,
Hinc Marboddo foriallis occafio dals
eft fcribendi Gagalem dæmonibus contra
riumeffe : quoniam Cacodamon humani
generis boftis infeftus,ferpens eisam in fa
cris litteris nuncupatur. Hæc igirurſunt,
qua peculiari , co occulta proprietate ma
Teficis,c occultis affe &tibus reſiſtunt ,quz
admodum in manifeftis morbis , peo
nia comitiali morbo , hirundinum utara
cinis angine ,calculo hircinus fanguis, cols
co dolori, cingulum e lupi inteſtino compa
Itum ,vulpecula pulmones afthmati, totius
ſubſtantia diſſidioo diſcordia,quam er
Tinhthar nominanı ; aduerfantur . Sed
La demum remedia vſurpanda erunt ,ſi
fimplex , a folslarius morbus fueri : boc
eft,fi cumoccidia perniciesinuaferit, purs
fuerit corpus , o iniegreſanum . Sin verê
yel intemperie vel pleninas ne,quam iyo
Semper vocant,vel humorisvitio, qua xalo
xuuia , dicitur vel obſtructione , velalia
cauſa preter naturam corpus laboret, non
ante adferenda funt remedia , que totius
Subſtanze contrarielale maleficiaprofli
gant,quin vitia illa fummouerisays reme
dijs, quem.nifeſtés qualitaui bus,de quib.
dictumeſtupra ,morborumvim , acri
moniam nebelanı, obrundunt. Siquide
preſentibus huis malis occulie medicamen
jorum facultates , quaſi ſepuligfrangan
tur, bebefcunt:preclufi que impeditis
zijs,quibus vier eſt ad affect am ſedemn , co 1
no poſſuntintegris viribus peruenire.Qua
proper hec mala ſtatim per initia tollen
da luz',nezleEtuſquepropemodum malefi
cij proprijsindicationibus vnicuique illo
rum copnientibus remedijs mendican
dum . Aciniemperiem quidē curabimus
calidam refrigeranubus,frigidam calefa
cientibus , humidam ficcantibus , ficcam
bumectantibus.feruara femper contrario
rum lege: ficut in libris merhodi medendi
prçceptum eft. Obſtructionem vero expe
diemui detergentibus, incidentibus, le
11.111
 Liber Sextus.
705
wuantibus medicamentis : Humoris vi- A foluant . Quodfiocculto Dei iudicio , vel
tiofi exuperantiam , purgatione vacuabio aliqua coniugum culpa , veneficium non
mus. Quod fi plenitudinis ſigna apparue foluatur,orationibus lcdulis,ieiunijs, alijſ
rint ,nec quicquam eorum repugnet , qua que operibus pijs vacare debent, ad mil
luni in vene le &tione obferuanda ſangui famfæpius confugiant,peregrinentur, ac
nem etiamper initia miitemus: niſiveneni fanctiſsimæ Virginis, velaliquorum San
fufpicio adſit. Tunc enim nec ipſo ſtalim ctorum limina viſitent , frequenterquc
initio vena fecanda erir: ( alioquin venenu peccata Sacerdoti confiteantur , ac iacra
in vinas traberetur, a quibus omniſtudio, veſcantur Euchariſtia , & exorciſinis ab
arceri, atque excludi deber)fed poſt vomi Ecclefia huic rei peculiariter dicatis reli.
tus, “ deiectiones , atque vbi nihil ipfius gioſe vcantur . Quoad naturalia prorſus
veneni in ventriculo, & inteftinis reliquã B remedia, ſciendum ſcribit , fi aliqua ma
effe coniecerimus. Praterea rewellendis no nifeſta qualitas in maleficio appareat ,
15
xij humoribus, quos damon , vel malefi pharınacis aduerſus eam efficacibus , &
cus homojn principes partes traduxerit , benedictione munitis tuto , ac vtiliter vi
conuenient clyſeres acres ,fudorespro poſſe. Ideo ( inquit) Cleoparra prodidit fel
lešti balneis gaſtuarijs, guaiacina , ebeni Coruinum cum oleo leſamini mixtum ,
zarze Parilla , vel Chine decocto. Deniq; ex eo vniuerfum corpus liniatur , ligatos
fi fractura ,velluxatione inſtrumentorum iuuare . Ifaac fcribit, quod ficoniuges fel
fructura permutata fuerit:fracta vel lu Zangarini pifcisſecā habuerint in paropli
xatapars quamprimum erit in naturalz de iuniperi, d. antequam fomnum capiat,
formam , Jedemquepropriam reducende . eo fuper çarbonepólico fumigentur, omnia
His ita conſtituris, vt vniuſcuiuſque ita C veneficia cuaneſcere .Nicola. Florenti
tus conditioque feret,accommodatis :tum nuslaudarsberiacam cum fucco hyperico
demum erit ad occultarum proprietatum nis exbibitam , hypericon ad formam
opem cöfugiendum.Hacbabui (Vir clar.) cmplaſtri renibus appoſitum . loannes de
qua de remedijs naruralib.,quomodomi. Vigo ait, quod picusauis afſata ,velelixa
hi per mea occupauiffima tempora licuit , ta ,babei virtutem foluendi maleficiatos.
difererem ,qua fi viac ratione ſtabilita, Alijcum Plinio voluut abrotonum oleo il
confirmataq; fuerino,non mediocriter con litum , cum vino ſumptum non parum
ferent ad integrā perfectaq ;cuiufuis male prodefe. Denique generalia remedia bic
ficij curationč.Hçc ex doctiffim . viri epi profunt quoque fere omnia . ] quibus ego
itola inſtituto noftro comınodilina no . omnibus illud Ifiaci Chriſtianum ioni
lui lectoribus non communicare,quibus D cum ſemper præmittendum cenſeo.Nam
hoc , qualecunque opus noftrum , quam quanta ſit vis, & vtilitas remediorum Ec
vuiliflimum effemagnopere deſidero . clefiafticorum fequens fectio demon
Porrò quod illis adda non habeo , quæ Itrabies
ad amuſfim tam dedolara , & exaſciata . Moraleremcdium videatur, quod Dio
Adſcribam duntaxat de frequentiſlimo nyſius muſicus Aegyptius prodiderat,
noftriscemporibusmaleficio paucula , ex Magiæ in rudes, & male moratos viinel
eo quem paulo priùs laudaui Codrocho, ſe aliquam in Philofophiæ ſtudioſos nul.
qui de curatione fterilitatis, & imposen lam.Sed hoc refellit Origenes lib.6.con
tiæ agens , præmittitquoddam ſpirituale , tra Celfum.nam (vt ſcribit Maeragenes,
& facrum remedium :deinde fubdit phili Apollonij Thianæi magicis præſtig'is , &
ca nonnulla. Prius ex Arabun ſchola de- E ludibrijs mulci Philoſophorum capti fue
fumptum ſed pium ,ac Chriſtianum .Ne re, etiam ex nobilioribus, & inter hoc -
pe quod Iſaac Arabsconfuluit , vt coniu phicarum parens Euphranes.
ges peracta peccatorum fuorum confef
lione ſacratiffimum Chriſti Corpus , die SECTIO III .
busſolemnioribus potiſsimum ſumant re
uerenter, & pofteaoſculentur inuicem in De remedijs ſupernaturalibus, diuinis,
oſculo pacis, & facerdosillis benedicat, & Jeu Ecclefiafticis.
poſtquam exéplo Tobiæ triduò ſelea ve TAec ſola carent omni peccato & pe
nere abſtinuerint debitum coniugale per HA riculo , & à Chrifto, vel Apoftolis ,
CO
 706 Diſquiſitionum Magicarum
corumque fuccefforibus fuere inſtituta ; A iuſtitiam bene exequi.s.Chriftipaflionens
his ante omnia, vt vrantur homines do verbo;velmemorja ruminare .] Dealijs
cendi , monendique lunc . Hec ani næ poltea dicendum . de primio confirmat e
proſunt ſemper , corpori nunquam 10 xemplo huiuſmodi:Cun'inquii) quidam
cent; fæpenuinero à nobis, & alijs ma maleficus , ine inuocaret, vi quendam ini
leticioruin noxisliberant,autpræſerunt. micum uum vila priuarem , aut in corpo.
Hæc ſapientiores Medici, & Cath licè relederem grauiter fulminis itu ,aut alio
fentientes approbant, ve loan . Feriel.lib . modo: vocaui ego magiſterulum ,sdeſt,dt
2.de Addur. & Cornel.Geninis Como monem . qui mihi refpondit, quod neutrum
crir.Bapt . Codronchus li .demorb. vene facere poljer:Haber, inquufidem bonam ,
fic . Andr.Cæſalpinus Difquif.denal.de a diligenter fe figno crucismunir.idcirco
mon. & alij .Nec rarò cogitur demon à B non in corpore,fed in undecima parte fru
Deo , mendaciexore veritatem prome Etuum uorum in campo , filibet, ci nocert
re ,& ablegiro hominem , ad haec Eccle pollum .] Sic Cypriano Mago dæmon re
ſiaſtica remedia,quibus ipſe vapuict. In 1pondit, ſeChrifti fidem nihis nocere non
valle quadam Ciſalpina diecefis Noua polle. In Beato Ambrofium luſtina Au- Noli
rienſis deſtiruebarur puella ſenſibusſed o guſtinum , quendam maleficum nomi- oras
Cyna
umbrarum (petris,quas ſibi videre vide ne .Innocentium immifit . hic poftea
batur, reddebarur Allonita , ac fimilis ftu palam fallus delegafle fe dæ cones ,qui
penti:verſabalurin vlrimisfinibusbuius, Ambrofium interficerent,fed ne ad tores
de qua loquimur, vallis, mulier vetera quidem domus , vbi inanebat Epiſcopus
trix , fama ,que carminibus profiteba accedere potuifle.eo quod ign sinfupita
zur fanare que apud alios inlanabila ef bilis omne illud ædificium communiret,
ſent. magni ad earn concurfus hominum à quo adhuc renoui vrerentur. Atq; ica
conſilijgratia auxilij:o quanquam victas artes fuas , quibus contra ſanctum
reclamareninoſtri , ſcelusoftenderent, Dei Sacerdotem ſe aliquid efficere poſe
tamen illius abeuntibus adolecen'ul& ge arbitrabatur. Lege Paulină in vila D. Am
nitrix, affectu materno filiam millil, con brofij. lia refirt ad hoc probandum Tho
ſulr:que mulierculam deumbris, creme mas Boſius l.is.de Ecclef.Norisc.z.ver .
'dium periciaboranıi.T'um mag.2,adduci 5. Sed lunt apud Pat es altas inagis acco
te puellam ad illos ( homines Societatis in moduta. Nairac Callious.duosPhiloſo
telligebar) qui nuper apud vos verſaban phosmagicis præftigijs, & circumuencio
tur:ab ijs perite opem.paret mater, filiam ne dæmonum conatus D.Antonium per
adducitihrere oéto millium , idem expo- D turbare: fed cum irito labore nihil peni
nit ,ac reſpo ,um veneficæ : vtramque adhi tus præual.rent: eo profecerunt,ait,talesta
bisa peccatorum confeſſione,facro ecorpo la ciruit infidiæ , ianiu mugica Arte que
re Chrifti communire precipunt noſtri : fua , viper bec enidentifſimé comưroba
quo facto melius habuit adoleſcentula.jBē rent magnamn profesſion Criſtianorum
cius literisProuinc.Meciol. Anni 1591 in.lje virtutem.quibus illa tam fane,cam
Primum eft reinedium in hoc genere que porenies um '1 C,quas exiftimabantfor
Vera, a fides,hoceftcharitate Dei, lem , lwan que, ſi ad eas directefuiflent,
& proxini valata.hoc fcutum nobis prę. obducere poiu'lle:hunc non fo !178 mbile
furi, & præbet D. Paulus d Ephcfios fcri dere , fed inc ad punétum quidem de mana
Ad Epb. bens, bancloricam ,' t Thelialoniccolcs Sterio fuo valverine* periurbare Epipha- *318
( 0.16 .
1.Thefs.s induant, vrget:hancd fcipulis fuis com- E niusia bere ſiEbsoneoru m queeft 30.fcri ga
V. 8. mendat magnesille Arton :us :Magna , bitconatusmagorum ,vtícminam quas id
inquit ,diligentiſſimi aduerſus dæmoné dam Chriftianam inaincrempliceret,
arina luni, viia ſincera , o iniemerala in & tander, quo pacto per crucis rigoun ,
Deum fides. Ioan. Niderius ex Petri cu & Chritt fidem fuperarit mulier: & clau,
iufdam dictis quinque remedia ,vt effica dit narrationé hoc cpiphopcinate : quod
In Episo. ciflima laudat. 1. habere fidem integra ,m non valuit incantanus vis ,vbi er 12.09.16
Formic .
O Dei precepta in charitate ſeruare.2.ſe Chriſti, 6 lignaculum crucis. Cfirmat
cap.4 .
figno crucis,corationemunire.z.ritus, experientia fide Chriſtiana in Indiam ,in
cæremonias Ecclefiæ colere.4 . publicam ueita ,dæmonum præftigia ; fpcctra ,ora
cula
 Liber Sextus
707
cula vel planè,velmagnaex parte vbique A nead conditionale quidem lauacrú verbi
fublata .Ecquid Indianmemoro proxi ? gran tantum quia quis noctu ſomnians vide so
22 ma nobis Erilia eit , fcribitdeilla Cornel. ambulit , velinalenciacus est : hæc enim tum in 4.
etiam baptizatis contingunt. 4.3.AT.9 .
Kempenſis lib.z.de origin.O ſitu Friſig,
cap.31.Circa tempora Lotharij I perio De B.pl/mo, docet Ecclefiaftica Hi
erant paſſim in Friſia multa laruarú in ſtori .: Tyndatem Armeniæ Regem ,cú
fernalium ſpectra : qugin paruo quodam Chritianos Diocleciani tempore varijs
Jupereminentis colis ſupercilio fuolerrak cladibus, & damn saffecitet ; & Grego
neum babebant fpecum abſque humana rilin quidem l.cum luto & altitudine
ope artificiopreſtigiofoexſtructum , in quo moleitiſlimum fume enceandun inic
reſidebant,quas antiqui vocabant, albas fet; Ripfimen verò virginein reculante il
Nymphas , five vulgarı gentis fermone B lobfequi, & ſociascuis Sanctimoniales
V Vitce V Vyvven. harum ſpeciem adum plurimas , crudclitie necari iuffiffet :
bralam non veram fuifle confiar:que fole mox Dei vindictam confequutam.inul
banı nocturnos viatoresgregumque o ar fit enim eum infania , qija plane dæmo
mentorum intenios excubijs, o puerperas niace firebat, & mutaca corporis figura
cum infantibusſepiſimè in abdita jua, in porcum , mentis emotæ , dentibus fuas
fubierranea antra clanculum abducere : abfumebat carnes,ceteri quoque,qui eius
in quibus fubinde fubierranei murmuris facta approbariot, milites, magistratus ,
fonus , atque eriam vagi:us'infancium au & alij,in furorein redacti fimiliadcfigna
diti ſunt, a prerereseriam ingens flerus, bint & ipliin ſuusconuerfi, vt vult Nice
dogemilus hominum , o quandoque Mw - phorus , velmente tantumabalientati , vt
Jarun concenius, c voces dubia dure col- C cenfet Metapraſtes: tandem baptiſmila
ligebantur. Qua de cauſa magna fiebat uacro abluti,corporis formam , & aninę,
Cuſtodia pregnantium mulierum, par mentiſque fanitarem receperunt, ipſo il
uulorum infuntium ,ne ab iftis Nymybis , losbaptizante ,& hvortante ad pocniten .
infernalibus clam abriperentur.Qucom tiam D. Gregorio Martyre : non quidein
nes demonum il: fiones, poft agnsium lyn illo Thaumaturg ), veputat Scholiaſtes
berum Dei Euangelium ( erantenim ium Nicephori: fed alio ,vt docet Metaphra
Frilij Sabell:jc Arij'erroribusdemen ſtes: Neque hoc olun vlla arte magica
fali ) euanuerunt, innihilum redacte ( vt eruditus vir cenfus erat illatum ,fed
funt.Scripfit enim S.Odulphus cörra ciuf Deo vindictam per angelos malos exfe
modo illuſiones demonum chartam de S. quente.vnde patet, cum ea vis fuerit ba
Trinitate , quam per Ecclefias: 0 Paro D puiſmi,indæmonesmaleficiorum aucto .
chias Frilie( acerdotibusmifit, vt in popu res, maiorem in ipſos maleficos, & coru
to frequenter publice legeretur .]chartze opera futuram . Non eft diffiinilis narra
xemplar , quod eft C cholicæ fidei qu.e cio , loannis Villanei apud Thomain Bo
dam explic ca profeſſi o ,mo xſubdic idem fium Anno (inquit) millefimo ducentefi. Villano
Cornelius. De mandatorum Dei obſer mononagefimo oitauo Rei T ariarorimi * s ! 8.cd
Hantia , virę innocentia , quani fint effi Caſanus quem vocant'alio nomine Ma- piro is.
cax remedium , docere poffunt D.Cy gnism Cham , cam ducentos equirum milli Boſous la
prian . ad Fortunatum , de exhorta ione bus Syria cepit o finitimasregiones : om- tis Eccl.
Marijrij, Lactantiuslib.2.c. 16. & Am nibussiaque forraidandusspenjt ſibi vxo- C.16.
brof. Ansbertus lib , s.in Apoccul . rem filiam Regis Armeniç, quod audiſce
Secundum eft leguimusin Ecclefia Ca E ele pulcherrimam . Rex Chriſtianus, an
tholica Sacramento um vius : Vepro no ii Regis direbus exterrii??sydedit. állapot
dum iniciatis bap:ifmus. Nam docec ex , al quod tempus é viro fuo Calano eurait
perientia,cos, quos conftat nondum ba in lucem parum linie deformuans , ut
prizacosà maleficij liberati,per baptiſmu Rex maritus nullo mulo illum veluufusū
abſolute collacun : eos,quos probabiliter voluerit agnofcere, quod monſtrum videre
putamus non baptizatos,per baptiſmum lur . Pocat ad conſilium primarios:deip
ſub conditione idem conlequi.dixi , pro forum fen !entia vxorem velut adulteram ,
babiliter putamus nó baptizatos :nam ex partum velutiex adulteriofufceptum ,vb
leuibus coniecturis id pucare non fufficit, iimofupplicioadiudicat.Innocens mulier
wife
 onum m
70 % Diſquiſiti Magicaru
infelicitatem fuam deplorans , adpreces A tes vię plures trecentis Indi: fed adeo paui
confugit: ignara confilij, periji viſibilice di, vt ad Principem baptizandum propius
Ter baprizare ,quem pepererat,daia illifa accedere non audetét.Venere fimulom
culias:ita tamen ,vi adeffenı baptifmo ali nes ad iter impeditum , & præfactum : ibi
qui ſpe &taræ fidei viri vna cum Rege, no hoftes humani generis nitebantur abripe
qua frausfieret Mira res. vbi bapriza :us te in aerem ,vtpræcipitarent: fed ille vali
eft pueradeo venuſtus, ac formoſus apps. di voce Chriſtianos orabat , vci fuppetias
ruie, vt Rex , t.inia respermolus, cum pturs venirent. accurrere , & in medium agmo
mis ,nomen Deo dederit,ei maximü Chri fuum ,recedentibus metu Indis,recepere,
ſtianæ rei factum fueritincremenium .] fu & cingentes eum funibus , funes cingulis
1
pus idem narralD. Antonius p.2 . hiftor . fuis alligruere: atque ita medium ſtipan
til.20.cap.8.8.9: B res fimul incedebant, manu nes cruces
Veniamus ad recentiores tarrationes præterentes,nunquam intermísis pro li
æque certas .Pet . Chicza de Leon p.r. berazione, & falute miſeri precibus.Ne lic
Hit. Peruana c . 18. miraculi plenam de quidemromrsi moleftia liberi procefiere.
ſpectris victoria huic Sacramento à Deo Sepe illum terræ adflixere hoftcs : & in
tributam defcribit, ex quo fideliter narrr vix cuiuſdain accliui afcenfi. vix manib
bo . Prope Anzermim, loco , cuinometr cleuare in aera volentium & necare nité
Pirſa, iinperabat regulus,cui frater floren. tium excorſerunt . Vi ventun Anzermās
ti ärare erat, quem nominabant Tamara in Pacheci domú: Chriftiani, quodquod
cungam . Iuuenis hic mire baptifinum (i in oppido ,connenere: ibiomnescernere
tiebat: ea ciula Chriftirnos adire cupie Crebro grádine de tecto lapides deijci, &
bat: fed miris eurviſis demones peiter. C audire fibilantes, clamātefque damones,
refaciebant. Offerebant le roli videndos , fulernne illud , quo folici Indi Martem la
olidarum auium fpecie , quas Auros,nun ceffere : Hu , Hú, Hu ferociter & crebro
cupant. cernensiuuenis demotres feuirey celerrime in geminatur . Morteun dz
accerfiri Chriſtianum ir vicinia deger . moties intentabant, nifi voluntatem ba
tem iubet. venieille non fegniter, & intel ptiſmi abiicerét : contra - Chriſtiani Deum
lecta reguli voluntate;crucis fignuin fron obfecrabino , ne dæmones permitteret ,
ti eiusimpreſsit. hoc niagis irritati hoſtes erepta corporis vita Indo , animæ vicam
illi, & fæuiori ſpecie ſe inferre.videbat ſo impedire. Gliſcente deinde faxeo imbre ,
lus Indus:Chriſtianus mibilnili ſaxicade remplum petiere . Ibi , quia ftramincun
cia, & dæmonum lib:La fentiebar. Adue erat,Euchariſtia non aferuabatur. Aiebat
nit tum commode eo faci Pacheus qui- D nonnulli, le ante ingreffum ,nefcio quos
damn Hifpanus, & le focium addidio Chri inanbulantes adiute. Vbi templú aper
ftiano alieri in diſcrimen . Hiscernenti tam & cumindo ingreſsiceteri,cerncbat
bus Tamaracunga trepidabat veliemen Indus dæmones terribili ſpecic led capite
cius, & exalbefcebat metu ,quin & perac deorfum tersam ípcctantcsxpedibus fur
rem raptabatur: id' omnesvidebant, & ip fectis: cumque Frater loannis ordinis B.
fun quidem querentem , gementemque Mariæ , parareream bapuzare , non vuli
illos vlularrres, Gbilanteſque excipicbant vlli Chriftianorum dæn ones , inomniú
auribus , Semel'cum Indus poculum vi oculis , Induin eripiant,ſuſtollunt aliu ,
no plenum manuteneretentibi vas in ae: & capite deorſum , vupli erant, fiatuunt .
ra efferri, & vino vacuum redi: :rox vi Chritianitum fide freti,alta voce, IESV
nu in illud ex alto rehindi, & formidine E Chrifte adiuux no9.inclaipantes, Incom
plenum Indum veſte vultun? facieinque extorquentretentantibus, & ,in ccta col
cooperire,nehorrenda illa fpectra in ocur lo eius facra (tola ,aqtra lustralı alpergunt.
losincurrant. Sicrecio fariein ,non reino atrumen adhuc in templo ſibillafrenxul
cis veſtibus,nihilominus cecain in os in que audiebantur : Tamaracunga da mo
gerebant,vt obſtructo fpiritu fauces præ nescernebat, & alapis frequcuobus.co
focarenr . Tandem Chriftiani, qurconti debatur, adeo vc & pleuin quein obien
nueinerea Deum oraranr,ſtatutrein vr . debar oculis . cr excutiunt : & fauen ab
bem Anzerman eun deducere , vtibi ſa ijs confpuebatur filiaa fætida.Hæcnocte
kutanlayacro cingeretu.Dedere fe coms accidere:Orto'n ane nogachus facris ve
( tubus
 Liber Sextus.
709
ftibus induitur, veincruentum offerat Sa. A gulis noctibus domo educebat. verum por
crificium . Vix miffam inchoarat,ceffarur baptiſmum ſuſcepta fide,ab hoc fpe&trolie
Sibila, fremitus, vlulatus, ftrepitus, deſije beraia eft. Limera laponice illius tem
Indus vexari, Pera to Sacrificio , Tama poris . Tantum dæmonidetrahitur veræ
racunga cum vxore & liberis baptifinu fidei fufceptione . cui rei firmandx adij
flagicat: quo percepto ,fide robuſtior , & ciá ex Rhenanæ prouinciæ geſtis aliud ,
audacior factus : feiam Chriftianum af Anno 1583. Herbipoli ædes erant cain
ſerit, experiri velle , quid hoftes poffent , dam parochonon procul ab vrbe fiue ma
Solum finerent periculum facere foluin lodamone,finepreſtigijsinfefta. Narra
non aufi aggrcdi lætus ter quaterue per bar ipſe parochas, domefticiquepropinqui,
templum obambulans clamabat, gaudiú quidquid eratin edibusmagno impetu ad
non capiens ,Chriſtianus fum , Chriftia- B terram adfligi , ardentes preterea faces ,
nus ſum .ve vidit ſe immunem , & victo caſque plurimas in conclaui,quonulia s
rem , domum redijo: nec quicquam am Spirabat aura conclufo , anheliru unore
plius moleſtiarum fealic, Tanca vis baptif Pingui: lectos cubaniibus ;puluinoscernin
mi fuit .
cibus viſumma ſabırabi: pleriſque dome
In Bungoanno 1596. erat feminagen fticorum fic precludi fauces , vi præfocari
rilis à demone obſeſſa huic indica :ww . viderentur:denique mulia adſpectu, et
à damore liberari non poffe,niſi fiar Chri andiim terra in ea domofieriſolira . Paro
ftiana :cumilla annueret , iam fead ba chus triſtis ,confilijque inopes nodros adiji,
prifmum compararet, noctėinfequemui de commemoratiſt ; quas pateretur iniurijs ,
mon ci diſfuafii, ne fiererChriſtiana, di. Sacerdoremaliquem cuius preſidio sneri
cens : hac tenustanta familiaritate , tanio C je poſjet, à Rectore popofcit . Datum ef
tempore mihi es coniuncta , nunc me de vni negotium , quicum icinnus ſub vefpe
ſeris? non ahibis profečtoinulia ,dormien nam co ſecontuliſſet: vixintra limen pee
ti itaque,nec ſentiēti, abſcidit capillos,uno dem intulerat, cum ea ipfa, qua andieras
tantum capillorum flocco reli &to. Illa ve intuetur, ipfo cum comne inſpect ante pa
rocum ſummomane deprebenderet fibi rieti eſt impalta ſcarella , tanta vi , tamo
Ademptum capillum ,o arundinitecto op que impersiaculantıs , Vieos, qui aderant
pofita implexá : calcarea frande fibi ad metu propemodü examinarit . Pater om
Astă puiausi, ut cirius aduolaretad baptif nes bono animoeffe iuffit, horiaruſque paro
mi antidotum : quod factum eft: aique chum , vtad expiandum animum fecom
cofuſcepło māfit ab omnibusdamonismo pararet:ipfe fuper pelliceo,ftolaque indu
lefijsimnsunis .) fic P. Lud . Froisin lit. D ius in ſuperiore adium parte , ubiplerum
lapon.illius anni. Ex codem ſunt ſequen
cia . que rumultuari afueneral demon, aſcen .
die. Hic vſitaris Ecclefia religionibusad
In Ciazzurana infula Gentili adoleſcē demones fugandos adbibitis, cum reſpox
eulo oltodecim annorum fe crebro vilcen
ſum daretur nullum ,nemoque Sacerdotis
dum offerebat canis ingens, horribilis, o voce prouocatus adeffet, redit ad exhorta
1 x Jus :qui eum alloquebarur, per mon dos domefticos,precipueque ad hæreſim
tes inloca abdinffima deducebat detinens abijciendum , expiando que confeffione
eum ibi biduo,vel tridno,atque impellens, peccata: tum luftratis rite fedibus,ad colle
VI fo manibusſublatis adoraret ,aliaq,fcri gium non finemagno animorum fructure
pisone indigna faceret. Adoleſcens miler , uertilar.conftar trim multos ab herefine
videns ſe tantasmoleſtiasà capitalibuma E ftitutos, Ecclefia , o adesillas omnifupe
nigeneris hoſteperpeti, tandem profugium riori moleſtia , viteſtatus eft poftea paro
habuit ad Ecclefiam , doctrinam CHRI chus,liberalas .] fuit eodem tempore Mo
STIAN AM audiuse , didicit , ba
nachij in Bauaria quidam adolefcens lu
priſmi Sacramento Chriſto deuinctus, ac dæus ,XXII.natusannos,communi om
de cetera nunquam à Tartarco illo cang nium gratulatione in ipfa Gymnaſijaula
dimexains .
baptizatus,huic mirasjepe damon inftru
Bungi circa annum 1549. quidam an
xit infidias: quo magis vrgebat ille ba
cillamhabebat demoni familiarem , Nā prifmum ,co bic impugnabai vehementius.
denon ad cam accedens vulpis figura fin Audum pene de notte ciccis ex adibus , in .
terdum
 710 Diſquiſitionum Magicarum
terdum etiam fauces illopremere nonnun A
quam eum vifis, ſpectrique terrere, vi de
mente illa deijceret, conju.uit. Vultus de
monis adeo fedi, vi negaret adoleſcens pa
rem fibi ullism videri ijs imaginibus cru
ciatum . Pridie eius diei,quo baptiſmatels
ftrandus erat , quoniam eo demum die de
Dictoria democis agebatur, multo eum ve
hementius inuidus hoftis exercuisita vi is;
ne à pluribus quidem contineri locopolſer.
Vi autem vi baptifmatisChriſtimembru
effectus eſt, continuo fractus , debilita- B
tus demon fuir. ]
Non dislipilis vis eft Confirmationis.
teftatur enim Lactantius gentilium ſacra
litare non potuifle , fi alliiteret Chriſtia
nus aliquis ſacro chrifmate delibutus : &
ſic huius virtute Sacramenti dæmones fu
gari lolicos, nepollent in viſceribusho
Li 4.dix .
inf.6.27 itiarum futura depingere,vel conſultire
ſponſa reddere. Et narrat Prudentius ipli
apoftatæ Iuliano id accidifle , & omnes
magicas eius artes, ſicirritas factas, vnius C
Bacaui ſpiculatoris Chriſinate ſignati præ
ſentia :
) Principibus tamen è cunītis non defuit
UNAS
Me puero,vtmemini. & poftea
Foriėlitans Hecaten placabat ſangui
ne multe ,
Cum ſubstoexclamat , media inter fa
cra, facerdos
Pallidus. en quidago? maius, Rex opti
mè, maiús,
Nefcio quod Numen , noftris inierue
nii aris .
Accitas video tongè difpergier umbras.
Territa Perſephone vertu veftigia re
sro ,
Extinctis facibus , fraltrofugitiuafla
cello .
Nil agie arcanum murmur , nil Tubes
falaprofunt
Carmina turbatos reuocat nulla hoſtia
Maneis.
& poftea caufam exprimit curbati Sacrifi
cij & ariis irrita .
Neſcio quis certèſubrepfu Chrifticola
rum
Huc junenum genus hoc hominum tre
mit, infula , omne
Puluinar Dinum , lotus procul abfit G.
un & tus.
Pulcra reformalis redeat Proferpina
( acris,
Dixit, & ex fanguiscollabitur,acusa
Lut ipſum
Cerneret exſerto minilaniem fulming
Chriſtum
Ipfequoque exanimis poſitodiademate
Princeps
Paller, adftantescircumfpicit ,equis
alumnus
Chriſmatis inſcripto ſignaret tempors
figno :
Qui Zoroaftrcos turbaſſerfronieſufur
ros .
Armiger è cuneo puerorum fauiceman
tum ,
Purpurei cuftoslateris , deprenditur nje
nus ;
Nec negat, o geminogemmata baftia
liaferro
Proijcil, ac ſignum Chriſti ſeferre faci
tetur .
Proſiluit pauidus, deieéto Amiffites
Princeps
Marmorium fugiens nullo comitante
facellum ,
Dum tremefa &ta cohors , dominique
oblici , ſupinas
Erigit adcelum facies , atque inuocad
leluin
Necocio mulco ,nec laborc opus Scho
Jiaftæ Prudentij, ad narrationishuius de
Iuliano confirmationem apud yarios in
ucoiendam : quam illi fuggerebat vnus
D Orat.l.in lulianum Greg.Nazianz.
Alnud accipenarraum à Cantiprateli
his verbis: venerabilis Bonifacius 1408
dam Laudanenſis Epiſcopus , me audien,
1e , ale quid recitauit.Erat in quadam vil
bacæcus quidam , qui vaccas torius ville
ir paſcuis cuftodiebat, repellebar à frugra
bus, 5 ad cerla loca paſcuis vberiora dss
Sebai: quod maioriserarprodigijcolo.
res, Itatum ſingularum Vaccarum (pe
cialiter difcernebat.v.g. vt fi vaccam co
E loris talis ab copetiuifles, fine difficudra!
vaccam talem tibi apprehenſam incorni
bus obtulilet. Ad locum autem cum qui
dam Epiſcopus adueniſler, de ceco ako
differtalia,probafer, quefuitex confo
Confirmationis ſacramentum ab Epifco
poſuſcepiſſel.Arille:non inquir.Necmora,
Epifcopus cecum confirmauir,o mox ab
co vaccarum difcretio eſtablata.quonia
demonum operazione , ó minifterie bor
fie.
 in Liber Sextus.
71
fiebar.] lib.2.Apum cap.57.part.3 3.vides A gratulatur .] Bencius in litteris Prouis
vim facræ vnctionis in dijciendis Satane Franc.Siquis milit vecufta : ſic ſcribit
machinamentis ? ctör Büéthus lib. 8. rerum Scoricarum .
De exomologeſ of peccatorum confer Anno Chriſtianæ falutis ſexto ſupra octe
Bone, breuiterhæc accipite . Circa annu geſimum millefiinum & quagringenteh
159r. Pontimuſli puer erat nobili magis mum , nauigantibus e Phortea eſtuario in
pollens genere,quamdomoopulenta :como Flandriam negotiationis caufa,tanta ſub
pingitur in aulam parentum iuſſu á gym boria eſt ventorum , vis,vi velis;malojar
naſi abſtractus:fed mobilitare ingenij, cū mamentiſque riepris; nauique fede inter tu
recurſaréi deſiderium vire prioris, ſtaruit mentes vndasiactata , certiffimam mortē
inter lixas,caloneſque verſari porius inca cunétiexpeétarent.Namicularius tantă ,
ftris.iter ingreſſo atraviriſpecies occurrit Bi ramque inſolitamaeris inclementiam co tě
in ſerica veſte,quiinterrogans'cauſam tri poris demiraius (ſuberat enimi folftitium
firięzpollicetur remedium.Verum , vbiego eſtiuum ) cum idnon ſiderum :ſed maloră
te adiuuero;ecquid erit premij? At puer . demonum , qui hominibus femperfunt in
Pirotum (inquii )me excutias neteruncium teſti,inſidij magnistribuerei clamoribus
quidem reperias.fubijci alter , da'tëmihi reddita eft vox ex imanaui mulierisſe mi
modo: nulla'tibi cupiditas fruſtra'erit.exs. ferè incufantis, quodincubo humana ſub
ftimauit puer ſe in Jeruitium experi : poſtu: effigie,qui cum permultos'ante actos'annos
Harrempus deliberandi.ille contra ,onerare habuilſ etconſuetudinem iam tum fuiffet
A
promilis ingentibus, vi vel pueroranta jā commixta, ab eo fubaéta :mari ergoce
Daniloquentia'mira eſer ſuſpettarecopii, lerius'ſe tradendam , vtipfa pereunte , que
rum in figura hominislateretcacodgmon. C tani mali imminentiscaujam preſtitiffet,
Mox cum tacitus colum'eius.corpus eméri Ceteri Dei benignitae permanerent incolis
51
tur oculis, finiftrum pedem animaduertit mes, Accedensad lacrymantes feminam
cum bifida ungula ,ac deformi:ſtarim.com iubentes nauiculario facerdos geius; arque
. borruit, ( qui mos recte inftitutis in me ceterorum faluti conſulendi cana,crimen
trepentino) ESV MingeminansCRV . iam palam fatentem , horrentem ſceius,ve
CIS figno armar frontem.eodemque pun hementer alioex pectore ſuſpirijs indici .
Stofgua ſpecies euanuir. Tertio poſtdie ad bus,penitentemque faéti, pie eſt horiatus;
fuosreuerlenii eadem imago feoffert, ne ſibi deeſſes, cuicertò cognoſceret Numi
proditur pedistadım nota : Querēti , viru nis fauorem adeſler.criminalacrymisjac
Captum elle confilium , reſponuit puer fibi animi penitudine delers.T antamimiferē
domino opus non effe.rogalus, quo iret, vr- D tis Deiclementiam ele erga mortales, ve'
bem nominauir.sum demon ante eius pedes' altius vel in malorum profundum lapſos ,
crumenam iacirſonārem ,in qua triginta , reſipiſcentes nonnunquam admaiorem ló
quadraginiave Flandrici nummi (ex his se, quam vnquam ante habui , entgraria :
reperis poftea inaurariduodecim , recenses ' recipiat. Media pij.Sacerdotis adhorta
diceres alperos, viluti ab adulterantib. rione:cum multisfpirijs, muli'r admif
monetam :nam ereos fuiſe ignisoftendit) fum facinus deploraret,cunétis viſa eſta
tumpulueremin linteopernicialem tradit, tra nubes è nauisfenrina profilijlle',ingen
UN cuicumque fubdita morre rollendo . addit tiquefonoflammafumu,atqueferore,fefe
gonfiliaadturpes libidines, o admonita, deiecide in mare '. Sedarum eftindrcela's
ab Piacularis v /u aquæ , ab adoratio &c. Aut fine hoc quidem ſatis veculum :
ne;confecratæ hoftie (quam contemplim E audite Hincmarum Archiepiſcopú The
placeniulam appellabat ) abſtinendi :eam menſem , qui his vtitur verbis : li perſór
blafphemiam dum aurrſatur puer animo! tiarias ,ait, autmaleficas;occulio,ſed nun
picsſimulqueveretur,neobtorio colloſtran quam iniuto , Derindicio permitente,
guletur à monſtro , falmarem crucein im diabolo preparante concubitus non fequia
primir pectori,ftatimquemagno'impetual tur:horiandi /unt, quibus ifta cueniunt, viy
Tiditur ad terram :necniſi poſt ſemiboram corde contrito, “ ſpiritu bumiliato, Deoet
exſurgit: moxmatriredditusScholeq; Sacerdoti deomnibus peccatis ſuis purum
Sacra confeſſione expé'arus; èlaqueo venă confeffionem faciant , c profufis lacry
Ibum , meinque ereptum fe effe dinina ope' mis ,& c. Beda quoque , illud Chritidás
mo
 712 Diſquiſitionum Magicarum

monem interrogantis explicans: Quod A dienfem quendam moleftiſsimis fuccu .

Cap. eft nomen ribi ? fic fcribit:fed & noftri tom
Siarias . poris ſacerdores, qui per exerciſmigratia
33.9. 1 . demones eijcere norunt,(olentdicere panič
tes non alster valere cunari:niſi in quanti
Saperepoffunt, omne , quod ab immundis
fpiritibus viſu audiru guſtu,la £tu , o alio , Laretur, cuidam Nobili viduæ narranti,fi- mih
quolibet corporis,vel animiſenju, vigilan
tes ,dormieniesve periulerint,confiiedo pa
tenior exponant. Et mox hoc idem exem
plo confirmat ex relatione cuiufdam fibi
vicini presbyleri:quondam religiofamfe- B Angelicam ( vi femper eraifolita cum de
minä å demoniacurare cæpiſe, ſed quà .
diureslatebat , nihilapud eam proficere
poluife.Confeflo allem ,quo moleftabatur
phantafmail, mox & ip/um orationibus,
Joe.s. Ls Galeriſque , qua oportebat, purificationum
secolum . generibuseffugaje.) loānes Diaconustria
3150 Barrat exempla eorum . quid dæmone
pofleffi, mox vt peccatum B.Gregorio
confelli,pena peccati ſe liberatosfenſere:
& eorum quidem vnum cum octies ne .
gallet, octies ficà dzmone renouata ve C Orationem , 6 Angelicam Salwarionem .
satione, tortum ,non a demum vice , quia
furtum falſus, perceptapenitentia peni
Lib.r. vi tus fuiſſe redditumimmunem , Petrus Ve
11 D.Gr* nerabilis, Abbas Cluniacenfis cum nar
goricap. raffet horendam monachi cuiuſdain a de
II.013
mone vexationem ,neque eam oratione,
& aquæ luftralis afperſione co !li potuiffe,
grau'rer, & vere fubiungit : fed nemire!ur
aliquisbenodičta aque afperfionedamo
nem nonfucatum ,agnofcat tabeinterius la
tenie, vnguõia exterius adbibita nihil pro- Dex Sanctæ confilio fufcep'æ præftarett:
ficere pole. Tabem aulē voco lethalepec
catum quod quamdiu in interioribus qui
Libin mi busliber lacuerit, nullius exterius facramé
sacudori menti perceptio ei prodeffe poterii. ]Hor
Catus illum ad confeſsionem omniü pec .
catorum faciendam Abbas.poftquam co
feſlus vexatio prorſus delijt.Cæfarius nar
rat , Bonna quendam Sacerdotem , pof
fimæ vitæ ,haqueo cam abrupiffe ,co mor
Kuo concubinam pænitentiæ defiderio ,
monaſterium ingreffam :fed Dei permiſ & Epiſcop Sueſsionen isdepulic, vrelegan
fione, ab Incubo dæmonem fæpius ad
flagitium importunè follicitatam : crucis
figno ,& aquæ benedict's afperfione repli
Lide:fed cum rediffet: Angelica (aluiatia
ne deuotè recitata , longiusvelutiſagita
ictum fuifle:Neque adhuc dum finis :do
nec purë ornnibus vitæ maculis confeffia
me expurgatis , abijt importunus procus
manquam ac dicimus -Eailun peracta Leo
bi dæmonis ludificationibus teftatur ere Li.
ptum Niderius in formicarij Epiroma . Tbile
Sed illuſtrius eft, quod Auctor Anony, deArte
mus,fed fidei certæ de B.Catharina S.Brilobis
gittæ filia tradidir:cam cum Neapoli ver. UD. DE
lia ab nocturno dæmone grauiſsimè info
Atari,nprime conſuluiſſe. His auditis ( ait)
valde illarum vicem dolebai Catharina,
Ølaciėlegensfecum {emel Saluraiconem
rebus fpirirualibus.confulereiurfalaberri
201 !! mcis confiliam imperižje.Primi, VIPs
vifua peccata confi'erentur. Aiebatenim
ab peccata in conf.fione celata, plerumq;
ide nusillafiones accidere . Deinde vind
dis pedibus, o abſque lineisindalijs cum
amni bunilirare continuis o &to dieb.irent
ad templum S. Crucis , ob reuerentiam
paffionis Chrifti coram smagirie ipſius :
cruce pendenris legerent fepries Dominică
Addebat verro fe quoqu, licet indignam
ex commiſeratione libenter proipfis Des
rogaturam . Fecerunt illæ , quod allæ , &
octauo die liberatæ fuerunt Sardjom.2.
Mart. 22. ) vbi Nota Lector dierum có
tinuationem petitam , quia continuata pe
nitentia folet efle feruentior, quam inter
rupta :numerum verò additum non fidu
cia numeri , fed vt fæminæ illæ certi ali
quid per modam fponta ncæpenitentiz
fic etiam D.Dominici tempore R giral
dus , Confeffionis bencécio quend m fit
trem , quem da mon pede apprete nfu :n
per remplum rap abar, liberauit. T brodo
ricus de Appoldia lib.6. viie D. Domik ,
6.3.Sic & S Aihanaſia Ablariga muherë
eripuit à vexatione malidæmonis ( 176
laph. 14. Auguft .) Sic abs quodam obch
piditatein vindictæ ,dæmonum à legione
vexato diram hanc pęnam S. Arnulphus
ti ftilo defcribit fucceffor cius Liljardus ,
Vila Arnulphi cap.24.Sedtubdamus ite
tum quædamrecentiora. In Auftria (nó
dum annilinedecem :) dir'nobilis magat
quodam o furoriproximo amore delline
barur, o nulluon cius, neque humanis, 16
gue diuinis admonitis,faceret finem la ut
Jano comptera igne torrebamur 1ora pre
coraša :hac ratione furere delijk terrors
வ்
 Liber Sextus. 713
divinitus inculo. Leuicula correptus fe- A uis facinus immanemeditatùr,intermica
bri, cum iacereinoktu lecto affixus, ante batin his tenebris aliquidlucis, confugiex
fevidere vifus rhedamflammiferam , ſu ti adpreces , utad exortum Solis nebula ,
biectumq. equum flagrantem igno:iärbe timor abfceffit,fubit cogitatio confeffionis ,
darius informe monſtrum ,teirumque at o recordatio fideiviolata :nimirum hoc
que iplo ( v!ar verbo ipſius)malo danone ſeminarium mali,cum acceffiffet ad adē,
iruculentius , quo nibil terribilius morta multo magis cum perrumpere conaretur
lium timori eft. Quidcefas, inquil? quin ad Sacerdorem a confeffionibus, retrahe
confcendis currum dignum pro meritis barur quafi manu iniecta : donec landem
tuis? horruitmiſer ſubito pauore defixus: aliorum auxilio exemploque ofeipfam ,
laměreceplo animo corripit gladium pro malum demonem victt. ] Litiera Ger
ximumlicto , vibraique, vi fubueniatur B man . fuper in ijſdem & illud expreſfum ,
interim magna voce domeſticos inclamāsa in Vindelicis malefisi quidam homo inge
trepidi accurrumfamuli , domuſquetota nij , audacia prompie,multa de moritu
Soporre difcuffo : quin ctiam excitl vicini ris,diftantibus,quantumlibetlocisvatici
nonnulli, quærenies clamoris caufam : de nabatur ,ludificare diabolo, à quo cum fino
List in pratcaentes impofitum fuiffe auribus , gulis penenoctibus exerceretur, incitaba .
oculisq; formidini alleuanda.Verumcum tur interdiu oblata ſpecie auguftiore , ad
fremerei adbuc efe in confpeétu, nec fini grauiora flagitia.Fluctuabatmifer , iä
retur metus , infinuaret ſe porius inpeitora vulgo miſerandus:fed, Deo aſpirante,miſe
aliorum , intempeſta licei no &te , venitur riarum iandem perfugium in portu con
Ad collegium :miciuntur duo , qui luftrali feffionis inuenir.] Ibidem . Vidcedan di
aqua , crucis figno, o incera confecrata Ccta ex Gaufrido, fup.tom.2.par.57. A
imazine agni timorem cantifper leniunt, De venerabilis , Euchariftiaperceptio
dum affirmaret ager demonem abfcefile ne rcuerenti,ac debita,vetufti quog; Paar
inprajens minaci vultu,lauaq;ira mani tres id vnanimiter conteftantur . Caffia
feitum :diteetis deinde peccatis turpi perin nus de quodam à dæmone,nocturnis il
de amore q , uam triſti animum rcrrore li. lufionibus, grauiter infeſtato , meminit :
berauit .] Lettere Auſtria 1991. qui cum , Senjorum cófilio ,medicina hu
Eodem tempore in Bauaria , mulier e jus ſalutaris remedij vſus fuifle : ita omnis
rumnofa , ibrilate natura , fiuegrauitate diabolicę tentationis (cmna detecta eft , ut
arumna , imploraio damoni fefe deuouit , mox viriu :e Dominici corporis protegen
vt opem ferre : tum quidem non fenfe teilla preteriteillufionis confuetudo ceſa
preſentem , verum in poteftatem utredije D re .] B. Profper:Noftris quoque tempori
ex merore deditpænas ia &ti verbi, terro bus(inquit Alpere VI.Cor.Carthagini cõ
ribus non tantum pauida ſed “ verberi. fruco bocfignum diabolicum , monſtruo
bus innja : Vi sisam ab adstu noſtri templi Jumq;, quod illicaccidi', quisilliuspatrię
prohiberetur virgar
, um ,quasfola ipfacă ciuisignorai? Quedam iuueneula Araba
ſpicabatur inienium . Cum rem narrajet nazione, ancillç Der babirum geſtans,cum
marrone cuidam adducta adſacerdotem en balneo lauans fimulacrumquodda Ve
noftrum ,ab eoque Confefione purgata eft, neris,impudice afpiceret, ferplam ,eiq.ſe
omniq; moleſtia liberata,carea celeftis a confimilans, domiciliule diabolo prabuit.
gni imagine ad collum appenfa. Idemre ftaiimille leo, qui rugiens circuit,quê que
medium alteri fuit codem morbolaboran rebar inuenie . Mealus igirur gulruriseius
ti.Vocum alia virginilatis,cmonaſticam E occupans nullnm cibūtiullumq; poiū traij
viiam ,cum inceftis nuptijs mutarat, pro ciens perfepruagina ferme dies, totidemq;
pinquorum impulfu , non impune , nempe noctesdejunium fibi diabolus ex capro,po
coniuncta eltcum viro nequam ,neque de Selloq;vafe exhibuit.Hoc monſtrumpare
ferebatur vmquam ab angore conſcientia: les puelle,per for dicrum fpacia auferri por
ita mifere usuebat, cum afflictaretur ali Jefperantes,dum iugemalum ulteriustole
quando bis curis, careret folario , domo rare no polent, fimul cum filia feſe ingref
egreditur :moxdamenem cuns ingentiter ferunifacerdori, que acta erätfideliter in
rore confpicu fug arq;Cruceobiečtasſed co rimantes . Hociantum puella fatebatur ,
feftim tamžinon focus ac furijsjcta ,quod auem quandā noctis medio apparire ,qug
Ааа fibi
 714 Diſquiſitionum Magicarum
fibi ore,neſcio quid, infunderet.Stupor 1ūc A iuflitoinnes attentius orare : Miſlamque
inerat cunétis videre puellam nullis indi. jufa propealtare conftituia femina ueneri,
cijs diuturni ieiunij fedatam ,nullo pallo aufp :caius, quoiies de more jacro falutarē
re, eu tabe,veld.biluare confecta: guin po boſtiam ſignabaroties ad mulierem quo
rius robuſtāfucco viſcerá , moleq; mēbro que conuerfus,eodem figno crucis edilo Spi
rum.Cumq;incredibilia viderentur,que ritum nequa aibleta foruis impugnat. Ex
dicebantur, habito confilio, in monaſterio pleta aniom oratione Dominica efficacius
puellarūt, in quo reliquia S. Stephani fing hoftem aggreditur . Parena fiquidem cali
Juni, ſacerdos puellam fimul , prepoſito cis facrum Domini corpus imponens, alia
'commendauit. Illic primo tanın die appa loquebarur:adeſtille, qui pro noftra fala !
ruiſe illă auem aſſeruiiſibiq;increpale , paſurus nunc,inquit,princeps mundicij
quod neque fame,neque fui compullailla Bcletur foras.Hocillud corpusquod de cor 3
apperereilocum ,quo fibi accedere non lice pore virginisſumptü eft quod in ftipite cru
rer. Per duas fane hebdomadas nihil cibi , cis exiējum eft,quod in rumuloiacuit, quod
vel poculi ſumēsin monaſteriomanfit. A de morte furrexsi , quod videntibus difci
cidit autê , vi quiniufdecimus Dominicus pulis afcéditin cælum . In huius ergo maie
illuceſceret dies, aſcendente nobiſcum Sa Staris terribils poteftate , tibifpiritus mali
cerdote,vi majusinum illic facrificiumfo gne præcipio , viab hac ancilla cius egre
lito offerretur,puellam prepofitus ad alia diens, coniingere é am deinceps non grafu
re perduxit,eo incel ,Chabitu , quod mas.Cumque eam inuitus deferens,et ma
rubore perfufæ ex epulis ,poculiſquemulie nere vltra non valens atrocius affligaret,
res aduenre. Sed vifilla proſtranit alta tam magnam iram ,quam modicum tens
ri, clamor efletus fui cunctisaſtantibus ge C pushahens:redienspater fanétus ad alta
mitus lacrymaſque induxit, quibus tan refra tionem boftiæ falutaris ruie comple
tum malum auferindum plebs Dominum uil, diffundendamque in populo pacem mi
exorabat, erat enim iam indecensmur niſtro dedit , confeftim pax falusin
mur in populo. Perałtoitaque !crificio , regra reddita muliers .) HactenusGuil.
cuin eadem inter cæteras,breuim particu . Jhclm . Abbas,d.lib.2. loan . autem Moli
lam corporis Domini vinćłam à ſacerddore netus , in Cbror.. Belgicis anni 1 490.deſcri
perciperet , ſemihor a mandens iraij ere bens moleftifsimam multorum annorú
non valuit , nondum illo fugallo, de quo di vexationem ,qua propter vnius ( quæ diu
cit Apoſtolus , Quæ confonantia Choti dæmonis fuccuba fuerat) Nonnepecca
ad Belial ?oilerum :non poteftis calicem rum , in innocentes virgines ſocias eius.
Domio bibere, & calicem dæmonioru , D Quercerentes Deus fatanæ permiferit:
non poteftis menię Domini participare , Darrat mlos ex illa legione,quæ religio
& micníædæmoniorun.Manu igirur fa fusiou fi rat , & fe Hierarchia Scrashino
~

ciem ciusfufton !ante Sacerdote , ne San
Eium proijceret, à quodam Diaconofugge
ftum eft, vi calicem falusvē gururi eius :
Ponifex applicare . Quod vi factum eſt,
Parim vilocum illum ,quem Diabolus ob
joderat, Saluatores imperro reliqust , Sa
tramonium ,quod oregellabat,cum laude
Redēploris tranſglurile pu lla clamauit.
Hinclatiria , hinc vocesin gloriam Dei. E rebat Decanus.Si nihil eft aliud ,quam pa
quod poſt octoginta , duos dies, diabole
expulſo,puella depoteſtare fucrii eruia ini..
De dim , mici.] Hactenus Proſperi. D.Bernard.a
temp.cp6
lib.2.cins; liam perſonam fuper caput eius poſita Eu
vila. c.zo chariſtia liberauit ab eodé hofie generis
humani Mediolaniin Ecclefia S. Ambro ,
ſijadducta ad eü fuit muliermulis annis
obfeffa,Gcq; deformata , yt monftrū non
femina,videretur. Conuerſus ad populūs.
fum fuitlegkori baur, hocremedio pul
los ex Energumenis. Cum.n Decanus
Cancratcolis ,vir doctus, & potus vna
cum alijs exorciſtis accederet,peradła(4
cra communione, vimficam koliem , non
ferens,jubito damoneäclamabar. Ahola
tis probe armati acceditis; paremne illum
ſumpſiltis. Quem panen aisem probe ?infe
nis manero in hoc corpore cblero fin auie
Vinos credimus,verü fcorpus lejo : Chri
fti, Saluatoris noftri,subeo confeftim fuge
ex hoc corpore,nec vllam ei amplius mole
fiam auce exhibere.Quo dieto ( rem mi
ram ) energumena , vimagno leuata fafce
moleſtie confeſtim reſpirare, o altavoce
lefum vocare cæpit . Quodidem omnesfa
cicbanı cerera ,quando damoneex pallois.
beins
 Liber Sextus.
713
berabantur .)Hçc Molinetis ſcriptor eius A Columbitexens Hiſtoriam , in Occiden
temporis.Cui limite noftris téporib. Lao taliillo Indiarum tractu teftatur, commu
duni in Belgica accidiffe, tam borant Cal ne miraculum fuiffe : quod fi Euchariſtie
liber ex uinitæ : quoruir aderat multa milha: quã facramentum per Chriftianos alicubi coi
Hat de
Necolas fremunt & rumpuntur.B. Auxentius Ab locabatur, continuo dæmones obmute
Obry.ob. bas, diſcipulum habcbat nomine Bafiliu : icebant . Ante annos terme quadringen
liding da hunc dæiones adeo male multarunt , vo tos vixit , CaſariusCiftencienfis, eius hæc
ponis per proexaniıni,corpore coto ſaucius, & con funt verba:Tempore illo, quando manife
venerabi
em Eu fractus ad Auxenriuin curru delatus fue ſtari ceperunihereſes Altrenſes, quidam Lib.g.Mi
hariftià rit. Abbasiuffit eu n Jurgere, veneran maligni virtute diabolica fuffulti , quadā ra.CA.12.
Ipulfsc- dum corpus C vinificum ſanguinem Do figna, atque porten!A oftenderunt , quibus
Feelim
on lemet mini noftri IESV'Cbriſti ſumere ,ſta- B O eafdemkereſes: oborauerunt, mul
' anfis , jim reuerii in locum ſuum ,a iji , nec am tos fiaelium in fide fubuerterunt:ſuper a
lunc hoc plius tentator eum aggrefus.}Superatom quas ambulaucrunt, o non (unifubmerſi.
nem admiratione , quod de Gu done de C'ernens boc facerdos quidam fides catho
198. Leo Lachumem orat Bern Luxemburgicus , licus, o virar ligiofussciens vera figna
i apud
Youtum in Catalogo herer.lit. G. Huncin Epifco cum falla deltrina effe non poſe, corpus
ditus re pacu Brixi nfi ita fimulaffe fancti atem , Dominicum priaide ad flumen , vbi illi
łatur in vt proatero S.loan.B..pita à populo ha populis fuascftenfurieranı virtales depor
asus in bererur , fepultus itaq ; fult peihononfice . tanli.d1x119, in audieniia emniuniadiuro
Energu . Poft mortem certis teftimonijs inquilito te diabole poreum quem inmanibus porio
ruim Me res deprehenderú :hereticutn fuille, qua ne in hoc flumine,ad buius populi ubuer
aphrat. rede Contilio Epiſcopi . & alioru w prudc C hoxem s per los bomines lantas exerceas
vita S. tiun aflefloruin , kententiam tulerunt, ca jhantaſias.Poft hæc verba illis seper unº
luxe !! .
thebridauerexhumandum , cóburendumque . das fluminis ambularibus, vi prius facer
Exhumatur adtante populo , & oſſa proij dosiurbatus corpus Dominicum in flumi
ciuntur in ignem ,fed ecce tibi ſtarim dæ ne iaétant . Mira CHRIST ! potentia ,
mones ( quia nullis cerncbantur illa ex ro mox enim ut elementum tetigit facramen
go eleuanr , & in aere fufpenfa tenent. In tum phantaſia cuffie zeritani, pirdo illi
denata populi indigoatio ,exclamant,oc Sančli , quafi plumbum deſcenantes in
cidantur Epifcop . & Monach qui ftimu profundum jureſubmerſi, ixis 2':Yo cum
Lati liuore fancti viri offa con burere co Sacramenroſtarim ab angelis ſullata eft.
nati.Quid ceffamus ?Deus id fibicor pla Videns facerdoshæc omnia , de miraculo
cere demonſtrat.Extimur: Epitcopus:fed D quidem exut'eu:t,ſed de ia &tura facramë
Inqu:fitores cum adhortati funt , Adevil 11 doluir.totam verò noclem itacizmisel
fam celebrandam iſ fef:accingerct : Dell semitu iranſigens,mane pixidem cum la
potius miraculum facturum , quam fidei cramentoreperit fuper aliare . Hæc nobis
caufam finatin periculo verlari. Milla , eo temporerelais uni.] Thomas Braban
fuit de Beata Virgine:vbi ventum ad cor tinus vulgo tocains, a Canılırato , code
poris Dominici eleuationem , dæmones fæculo vixit: pno 1231. prædicante , in
in aerc clamare coeperunt , Guido de La guit,in T hesloria M.Conrado contrahe
cha nos defendimuste quarum potuimus : renosyet aberfdem felici morte per emplo ,
fed modo non plus polumus , quia adeſt here! icms quidam ( vi per fratrim Conra
maior notis . Confeliin olla in roguin dum , Prouincialem Prædicatorum per
recidere , & incendio in cinercsreducta E T heudoniam ,antemultos annosaccepii)se
fucre . ] Hic perpende primo dulan dia ductus a denonibus; frarrim quendur
boli , quo pacto defunctilærerici Magi, dinis Prædicatori ad barefim inuitabat .
memoriam tueatur,vtplures animasilia Quem cum videretinftannllimereniten
queer. Secundò , vide potentiam pre rem, siltie frairi:pertinaxes valdein fide
fentiæ Dominici corporis, & hoftiæ in B. tau ,nec tamen de hac niſi per ſcripta qnd
Mariæ Milla confecratæ . Tertiò fidem dam , aliquid certius in pexifti ,Credere
Fratrum non irritam , & ftudium Quæli autem villes diétis meis Chriftum tibi ,
torum fidei tain præfenti à Deoope co Matrem eius , Sanctosoculara fide
firmatum . Petr. Marryr. nauigacionis monftrarem.Moxille illufionem demo
Ааа 2 num
 716 Diſquiſitionum Magicarum
num ſuſpicatus, volenstamē probarequid A per acra unacum comite deferri ,& bre
fletinon immcriso( inqui!)tibi iunccrede
rem ,fi promifla duceres ad effe&tum . Ga
riſushæreticus,diem fratri ftatuit. Frarer
vero pixidem cum Sacramento corporis
CHRISTclam fecum fub cappa porta
mit . Duxit ergo trairimbareticus in fpe
cu cuiuſdam montis in amplum valde pa
latium quod cl arirare mirabili relucebal.
Nec mora , 2bi in interior cm parıcm pa
talijperuenerunt,viderant ihronos pofiios,
quaſi ex auro juriſſimo, in quibus fedebar B ris zerere foleni, á dulcedine perfufosinti
rex fulgore coruſcocircumdatus, Ġ iuxia
cum regina ſerena vuliu pulcherrima,
6x viraq; parte (edilia , in quibus feniores
quafi Patriarchevel velui Apoſtoli , ad
Dare per maa imamultitudine Angeloru,
chiomnes luce fiderea coruſcanies:vini
bil minus quam dgmonesputaretur. Hos ,
250x vi vidit hereiicus, cadens in faciem
adorauit . Di &tus autcm frater imnioas
- Berit :fed tanto fpeétaculo vebementer ob
Aupuis, o mox ad sū conuerſsesherericus, C proſtornenies ſe humicunéti,qui aderant,
quare,inquit, Dcifilium iniuens non ado
ras? Pronus accedens adora, quem vides,
et ab hore eius fideinoſtre ſecreta fufcipies,
Tunc frater accedens propius extraxit pi
xidem , obtulieregine in folioſedenis,ai
cens:fi regina es maler Chrifti ,ecce filius
tuus:que li fufeeperisyle velui mairem Dei
recognoſcam .Cum bac protinus voce tolu
illud phantaſticum euanefcir, arnbila
to fulgore, lanięicrebrg denſuerunt,vi VIX
fraser cum ductore fuo ad montisexiium D fuarum inmunus,quä filij corpus , accef
regredi potuerini.Conuerfus ergo bęrericus
ad fidem rediji, miram ,damonis ftu
Cansipratiam ftupefačtusexpaucit.] Eadem aliore
li. 1. Apa
6.2 . pore codem remedio patefaéta fuit , &
li.deStri diſſipata accipice ,PiciMirandulani, ver
gibus. bis; Fuit in Alpibus Rhenijsfacer dos qui
dam probusante annos duodecim , €lul cu
fora opusad agrorum quendam graui op
prellum morbo Euchariftiam deferre, cu
longius ille abelfer, vidererque ſe non iia ,vt
oporteret ,celersier adcã pedibus polle per- E uale; vaftifimas crrafleis vix tandem pa
senire,aſcenditequum ,colloque Sanctiffi
mum Chrifti corpus poxidi inclufum falis
bonorifice alligaaniter ſuum quanto gius
accelerar.Cwm nonnihil proceffiffe ,obuiū
babuit quendam , qui, vi equo dejcendeus
fecum pergeret ad fpectaculum quoddam
mirabiliffimum inuitauit. Imprudens bo
mo,o cupiditate reviam ſtupendę ductus
garna :vix equo fe dimiſeral, cumfenfinſe
ni tempore in altiſſimomonis cacumine
Ratui ibi amplifima, o amemffimapla
nicieser at arboribus vndique excelluli
misobfepra,rupibufq;horrendiscircücin
Sta.Inmedio chores innumeros ac varios
ludos cuisluis generis,menfaslautis,ac di
nerfisferculisonftru &tas eratvidere :au
dibantur e iau concenius quilibcr omni
ſuauitare affiuentes.denique aderant ,que
animos hominum iucundiffimis delinimo
ma demulcerefolet.Obftupefactus impro
wiſa refimplex bonuſque Sacerdos, neque
cloqui pre admiratione, aur hifcere anaēs
pene extra fe pofitus, attonirusq ;baribat,
Tum focius,quieum adduasi at, peroy ab
co velletne Regimam , quçibi aderat,fup
plex venerari,& munusilli aliquod offer
Ye . In alto quodafolio Regina adfidebat ,
effigie formeliflimayesioculiu e ornamě
lis nz rifieis ornata . Accedebant ad cam
bins,qual rnsue , ordine pulcherrimo, o
bumije proſtorniniescam coleban :varia
muntra offerentes .Ad mentioně Regins
bomo,cun videreicāfic fulgentem , mi
noftris plurimis cincta ,pulauii effe marrë
Chriſti ,6elig, o terre Reginam ,neque.n .
ful icabalur vllas pret gras,demonuque
fpectrusalioquin euno al propinquaja.de
puiansiyi. ur fecum ,quid illi sono daret,
exiſtimani nihil erg Arsus, dui tucandias
lic ad pedes acordens in modum fuppli
GiSyarculā ,in qua cras auguftiffiraum Sø
crameniumsi collodeiračiū ,in gremioms
lieris illiuspofuit .Nirares, omnia comis
nuo euanueri. Perculfus hraujmodi would
te bomorudis, preſtigijs irretti
dens, o in borribus dunjifimis, Oluftris
deafturum confpiciensofern diuinaan irt
mēsimplorare viè rantis ipſum anfracti
bus expedira , camq; dia per locainsafil
fort emreperliga gho17 Viim ductusdida
cil,le millia cenia a tocoabejo, quo eucha
riſtian deferre cupiebal.Adjuustandena
Jedes riuerſusriroiam deruluiad magiftra
ins ,cöngu hoc imperante Maximiliano.)
Hactenus Comes Mirandul.Quarc pro
prer hæc & fimilia inpomera ſemper Ca
rholici credidere , hoc viuificum corpus
mortiferi hoftis præftigius difcutere , &
Doxas
 0 Liber Sexaus. . lla 717

Hoxasab oinferendas arcere acrepelle- A nuirá torius conuexius manfil timoreção

re.Sentiebat hoc Prædicatoruni Neapoli " Fernatus .] Vah quam timenda peſtis hęc
Priorgac fe Panoplia munes contra hor
redam vifionem ,circa annum . 1370. Ibi
in connemu S. Dominici accidit,ve poft co
pletorium (inquit Fr. Antonis Senenſis )
In Chro. refectionislocumingrederetur,cui erat il
ordinis: lius cura commiſſa,qui mox in ingrefluui
=1 fr. Pradi
Saf.incó desllum fratribus circunquaque referiū ,
mun.fol. illicappas habebane indutas ,etianquã
199 bora foret collationisfacienda , illaex
fpe &tarent,ſedebane. Accurit ille fine mo- B fterio fui ſuperior,ismihinarrauit F.T ;
raad Priorem , illud ei aperit.Prior fra
trem delirum putai, vel fomnia narran !ē :
allamen dum vrgetur,vadit, video cre
dir , ilte quoque turbatur , c rem mox
conferi cummonafterijgrauioribus Patri
bus o prudentioribus: de quorum confilio
facras veſtes affumit, jacrum Chrifti
Corpus deferendo, toto conuentu comilan .
1e , fe illuc confert, adillumfermone dio
reéto, qui honoratioreloco fedebat sos ad
jurat ,viaperiant, quinam ſinó ad quid c tus eft. Ambitio o crapula,duxeruntnos
venerint, & quid velini : “ Vi ad hac re
fpondeant , illis pracipi in nomine illius
Domini, quem geftabatin manibus.Pria
men quando Prior coram illis cumparuit
cum venerabiliSacramento, illi omnes af
furrexerunt quidem , á in capita inclina
Herunt,capulla tamen taliter demittentes ,
Vleum minimè viderene, o hoc facto ite
runtſederunt:ita iuffi à Priore , vi refpon
derent ad propofita inclinarăı.Tandem ,
qui inter eos videbatur præcipuus , reſpon- D cta mulier à marito ad D. Macharium :
dens dixit: quodipfi omnes fuerant eiufdē
Ordinis religioſi, promaiori parte Ma
giftri ,Priores Superiores ,Baccalauri, Le
itores, o alijs officijs donati, & quod oma
nes damna:sonis fententiam acceperant :
quoniã ambitio multa ,fuperbia,inuidia ,
alia huius generis vitia cos ficerantda
mnatione dignos. Sed quod diuina per
mittente clementia , inffi fuerunt illucve
nire, Oicos a uniuerfos ordinis cultores
commonefacerent , diſua vocationi facs- E oblationis eofdein cffcctus fæpè docuit
rent fairs . Nam illi, quiaminimiid pra
fuerant, omnes damnati erant, ó flam
mis cremabantur alernis.Et in lignum hu
ius cunéti in eos afpicerent. Eibos dicto
omnes illicappas apperuerunt, O ſinguli
corum flammis circumcinéti , incent
viſi fuere, tunc idem præcipuus manu
in menfa fignum dedir,olicilla nipocha
ambitio, quæ tanto cum damno Sancto
rum ctiá in cctus fe ingerit:Huic rei pro
bandæ aliud teftinonium , non minor's
fidei adſcribam obirer,nunc recens ex lic
teris cuiuſdam fidei digniffinæ ſacerdo
tis hoc anno Neapoli perſcriptum in hæc
verba, Caſu accidit, vi accepiituisproxi
s
mis literis loquerer cum Fr.N. Philofo
phia profeſſore, qui in Salerni:ano Mona
berium hominem Sanctimonialaude pra
flanriſs. qui ſæpius hoc Sanctitatis titulo
fuitfuperior,fibicoram rem s'anarralle,
cu quadam dic ſub noctem Fr. Tiberius
inuiſeret fratres,an inlolto de more accu
bucrint iranfiuit per triclinium : vbividit
pleraque lumina, ovocem audiuit homs
nis de ſuperiorelosolegentis, viest plerofq ;
miniſtrantes,tandem quiſuperiorislocum
tenebat,facto ſuper menfam fignofic locum
ad iartara. Ei nunc etiam ſupereft ,velut
cicatrix in menfa ,perinde ac fi igne talt a
eller. ] Haec vilio confirmat præccdenté .
Cæteruin cun tam efficaxlit fola præfen
tia;qu.dlumere ,& ei vniridocetid D.
Macharius, hiltorum narrat Palladius;
cradens, vxorem cuiufdam Aegyptijma
keficis carminibus fic afteá fuiffe , vt ad
fpicientibus equa videretur, cum tamen
ſermonis humani vfuin racieret , addir
hic eam liberauit , & dixit; tantum dæmo. 19 LAR
nibusin mifellam licuille ,eo quod multū piaca
temporis ab Euchariſtiæ perceptione fe 19.
abriuifler, frequentius iraquein poſterú
ad lelucorpus lumendum accederet: C1 Lib.z. do
ius quam vtilis frequentatio, docet recen faje ino.
tiexéplo Leonardus Vairus; quod , defe- c.vlte
étu Codicis , núcalcriberc mihi nó licet,
Separari non debetab hoc remedio ,
Incruenium Mila Sacrificium ; cuius
experientia .V'ir Triburkins ( inquit B. L. 1.do
Cih . Dos
Auguſtinus) Hefperius, qui« pud nos eft , c.8.
baberoierritorio Fuljalenfi funeum Z:
bidi appellarun), vbi cum afflictione ani.
malsum.feruorum fuorum ,domum fua
fpirituum malignorum vim noxiam per
peli comperiljes, rogauit noftras, ne abſen
te presbyteros, vt aliquis illorum coperge.
Aaa 3 rety
 Diſquiſicionado Magicarum
ret, cuius orationibus cederent . Perrexit A tra dæmonis oblidiones, morboque at
Inus,obtulit ibiſacrificium Corporis Chri eo illatos remedium . Nec minori fuccef
Ali, oransquantum potuit', vecellaret illa: ſu vſi eodem contra ferpentis ictum vitu Meme
vexatio: Deo protinusmiſerante cellauit .] lentum S. V Vinovalocus Abbas; & ,qui Surig 14.5+,
Idem confirmat exemplú illud Dîui Ber manum pictoris à dæmones inflamma More
nardi paulò ante narratum ; & aliud à Gau cam fanauit ; & qui- energumenuin'ei fa
frido narratum in vita S. Petri Tarentaliji nandam obtulerat, & aliam quoque ener
fup. tomo 2. pag. 73. & aliud apud Mera : gumenum ferociffinum liberauit ; & hy
phraítem de B. Theodoro Archimandri dropicæ , cæco que fanitatem reſtituit , S.
ta , qui precibus , & Sacræ Millz oblatio Eutychius Parriarcha :& contra virulen
nemultitudinem locultarum immélam , tos morfus Sanét. Paternus Abricenfis .
nebulæ inftar Mazuniæ locum occupan: B Contrademonis obldenuis ferociam có
Meraph . cem , interemit . Poflent ex Tilm , Breden rarò præualuere prioris digui Sacerdotas
in April. bachio addinonnulla; ſed'vniusD. Augu les conſecratione chrifmatisin ordinis ſu
in vera ítini ſufficere debet auctoritas . Farentur fceptioneſanctitaci . Scribit toann. Molis
lib.y.col hodie inaleficæ , ſe dum miffam audiunt,
Thood netus Chron. Belgici anno 1490.Aegy
lar.c.si abomni dæmonis vexatione liberas elle; dium Nittelérum Decanuin Cameracen
O alijs ideoque fe diutius ad horam vfque meris lem , cit n exorcizaret,Quercetentes e per Erfab
cod.lib. dianan in Catholicorum templis,in qui gumenas , quæ loqui,labra claudente die in e
14 April
buspluresiniflæ dicútur, moras trahere : mone, nolebant; folitum digitis illis labra
De oleo, quoque infirmorum , per Epi deducere, & increpitare hoitem : fi vales, au i
fcopum benedicto : quo in extremæ vn potcfque digitos hos olco facro in butos eius osa
ctionis vtimurSacramento, ex diuina in- C mordere ,vel lædere , enillos tibi permit
Marc. 6.- ftitutione,dubitari nequit ; cum etiam ad to fi nequis, os aperi, impero.Moxaucé
2.1 . JAC.
s.v.14.6. corporis fanitatan fit inſtitutum : & quo Enei gumenas viſas liberari magna ino
at nboie uisoleo à viris fancus etiam non Epiſco lettia ,cæpilleque Decano parere , eique
dà es tr . pis, & non folemniter ,fed obiter , vt fe res : rcfpondere ad quæſita..
Fl : offerebat ,benedicto , id non femellegi Fertium remedium eſt;- recurrere ad Matt. 5
Coc
Sanctos viros , & auxilium ab ijspetere , Mary
monein in museffectum E . xemp'a huius tei pluri
Detretos mahabemus :, Beda; cum ageretde mo quos conftat habere donum miraculo
uwonis . nialis cuiuſdam obſeſfæ à varijs, quæ dæ rum (quod donum , etfi rarius , etiá ijs po 10
Cat. Ti mon inflixerat, vulneribus,fanatione : & teitcoinpetere , qui vitæ ſunt non proba
desfels: nartallet vno excepto cateris,fanatis,hes, çæ , dum tamen fidem rectam habeant) 1.8
or lor 14 Citantis Sacerdoti iplanet conſilium dedil D' hoc remediinn , quia vix vllitales hodie , z .
dei exeré fe fi (inquit ) oteum proinfirmisconſecra faltem in his Europæis regionibus ;vix v. Keel
on.ca tum ., adem medicamento afperſerisyfica, lui hic lit ; olima- frequens fuit .funt enim in
Won: 11 meperunxeris, ftatim ſanitarireſtirnar. plenæ veilicer ad Sanctos confuglenuum fer
In LMC.C. Nüm vidi quondam perfpiritum in qua exemplis omnes fàcræ hiftoriæ :nequetú is 4 ) .
8.fol.375 dam - longius pofita ciuitate ,quam nunqua quotquotdæmonia eijciebant , erát prz . c.ft
corporalăbus oculis udi puellam quandā, dici Ecclefiaftico ordine Exorcittarum ,ve
calamitare laboraniem ialiter a Jacerdo conitaterattainen etiain primis'tempon 20 S
te curaram. Fecit , Vi slla fuggefferal , fta busin Ecclefia hic ordo , vt ftatim often. 4 .
timque bulcus remedium , quod ante re detur. Sane olim SS. viti damonestuga
Metaph . ſpuerat, accipere confenfit. ]Hoc olco S.
in eis vi bant, & vincebant lola interdum præſents .
sa merle Theodoſius cænobiacha brucos pelle- & tia fua, vtlegimus de Beato Macario Ale Guide
Ian . bar, morbos grauiflimus S.Launomarus xandrino , apud Palladium . & de Aegy
Turius abigebat.Eucheria vxor Agapij venefi prio apud Sozomeniu, & de Sanct:Gut pot
Jan. 19 .
Metaph. cio atcétata ,cum ci roderenturinteſtina, berto apud Bedain , & de Rustico apud
2 Febr. adhaeſta 1S.Partheniu w ; quitriduo o. Caffianum : vel verbis duntaxat , vt bea
rans, & oleo Sanctorum expropinato la tus Bafilius & Paphnucius, vel litteris vt 1 . **
nam remifit;ideinque bicipit Sanctus be: de Sanct. Eugendo legitur ,in its vila , 6001:
neficium ,eodem olcoinungens,impen & de S. Gregorio Tlraunsaturgo fribit je
dic cuidam. Lesbo Qano . Erat hocordi Gregor. Nillenus, vel percuffione , & ver
murium B.AuxentijArchimandricæcon . bere, ve Sanct. Paulus Simplex autPallz- Baye
dimas
1
 $ 55 , LiberSextus .
dium , & Theodorus apud Gregorium A cemmemoria digaum ,quod hicreferá : com.ines
presbyterum eiusvitæ narratoren : , & B.
Ii 6 bi Vrfpacus apud Rhacerium .in Surij ,to
Acr.Eccl. mo 2 .
.cap.z i.
lib 4. epi Quartum cft, Exorciſmus Eccleſiaſti- , hiberi, quod cum factum fuiſſet,ille non April.it Sur 10,20
fol. 7 . cus . Nota hunc ordinein exorciſtarum in
Cem
101..ep Adi Eccleſia iam ante 1300. annos ſeſuatum
JAC. Ang tuile. patet ex D. Ignatij. Epiſtola ab An
der.epif. coche, & Epiftol. Cornel.Papæ ad Fa
3. Caius bianum . quam Euſcbiusconfcruauit ; &
epift . ad ex Firmillan . ad Cypriannm , & ex alijs
Felicem
Epifcop. Patribus, Confilijſq; ; conſtat ijs, quib . in B fentia diaboli feminatus fuerat, adhuc pe
Concko Ecclefiaitic.Huttor.conftat aliquid.fuiffet
man rub verò exorciſmos , quibus vtebantur, cer
Syl. cor cas oraciones ab Eccleſia comprobatas ,
3. Antio .
SANI 10 ex Concilio illo Carthag- 4- probatur, &
Carcha quia Micrologus obferuauit folosexorcil
fin.4.ca. mos; per Chriftum Dominum , cor. Gicut
mon.com cæteras oraciones non finiri; Pereum , qui
ſeq.caiin
der fuit, venturus eſt indicare viuos , o mortuos,
et lubferi.Óc.cuius diuerſitatis cauſa eft , quoniam
phie D : nihil magis dæmones exhorrent', quàm
Aug. Mi
extremi iudicij memotiam , quo omnes C in energumene Osburgis liberatione ,a
obſeruä in æternam gebennam detrudentur.Fie
sin Eccl. bant auceminitio exorciſminonin doni
6.7 Conc. bus priuatis ,ob metum ;neque in templis,
Laodic ob reuerentiam ; fed fub dio ;fed hoc exo
Palind.i leuit,petebaturſignum egreſſionis à dæ
Lauſia.c. mone, & nomendæmonis , quæ duo ad
7 : huc hodiè retinerur :fed & cibosomnes,
Jep.lib.s.
Antiq.c.2 quibus maleficiati veſcuntur , exorcizati
1 -ctant. vale pucabatur , formulam nobis ſuggerit
11.2. diu . Sacerdotale Romanum : alia quoquein
ipfius hisobferuanda collegerunt alij: Nobis nó D cis pofſecontingere , velob maiorem ip
08 Luc. vacat ifta hic perſequi,folun addo cauen
Per.Gre dum exorciſtis ,ne cum dæmonciocen
gir.to. 2. tur, & curiofi, nugaciave mifceant collo
115. Spre quia. Vidi( inquit Niderius inFormica
gerpar.z riolin conuentu Colonienſ ,fratrem ,ver
Málçg.2 lss ſatisiocoſum , fed ingratia expellendi
6.5. Ana demones valde famolum.Hic cum in ter
nias li.4. minis conuenius Colonienfis dæmonem in
demon ., obfello corpore ar &taret: demon petsuit à
fol: 156. fratre tocum recedendi:quo gauſus fraier
Sed copio ait in joco,In cloacă meam vadas. Exiji E lariter ſananturper exorcifmos:maleficia
dinarius igitur damon , noctecum frater venire
P.Thyre purgare vellet, damon tam dire eum torſit
25 nofter prope cloacam , vi vilam cum difficultaic
ingegno
de dam faluaret . ] Sancta reseft dæmones eijce
opere p. 3 re, fancte tractanda , fic fecere quotquot
Mengus olim hoc exorciſmi remedio tam effica
in Fulte citer vſi fuere. Vixit B. Velmarus Epiſco
damna
pilha pus anteannos o & tingentos , vitam eius
Pas Dice Raitheriusfcriptis mädauit:memoratay .
719
Malbodienſis monafterijquandam mo. pleméto
nialem diabolus inuaſerat ,& vehemen- xorcifti
tertaniabat: cam fibi Epiſcopus iuflit ex- ca.
defua ,fedde Domini præfumens virtute,
accepio libro, cepitlegere exorciſmum
per caputeius . De hincbenedi& to oleo na
ressoculoſque, o os eiusleniuit, & protinus
immundum abea spiritum fugauit. Libe
rata tamen puella,fauor quidam ,qui pre
&toribus vicinorum inerat.Atvir Domi.
ni pracipue fibi aquam cum fale deferri, 1
quibus benedi&tis ,iuſſuſpargs per.cuncta
monaſtersj loca : & fic omnis pauor ,cum
auétoreſuo Satana diſceffit. ] Audiftise
xorciſmum ex libro lectum , & capiti im
pofitum , vt fit hodie , audiſtis illitum oleu
Jacrum ,audiftis falem , & aquam benedi
Etam , & horum omniuin audiftis effica
sciam.Sed & Adelinus Sagienfis Epiſcop .
quam benedictamn , fignumcrucis , & pre Adolelis
ces,quæ folent,inquit ipfemet, adhiberife in uitas.
liciter adhibuit.S. Maurilius Andegauen- Oportu
fis Epiſcop. latronem , quem ob furti cri- na. 12.
mendiabolus occuparat, per exorciſmi April.com
( ait Fortunatus) gratiam à dæmone libe- Maurilie
rauit: at Maurilius B.Martini tempore vi- cap . 1o .
xit.Sed ifta fufficiat de exorciſmo.Siquæ
ras cur non femper dæmon pollatur: res
clara eft, idpeccatis velobrelli, velabiurā
fiusægri vtilitatem , Deique gloriam.No
tandum quoque quod vere,& prudenter
Toſtatusmonuit , non folere exorciſinis
omnes ino !eſtias, & vexationes,quas de
mones inferunt hominibus:repelli:fed lo
lum illas , ad quas repellendas exorcifini
ab Ecclefia ordinantur, vt ſunt moleſtiæ ,
quas inferunt manendo in corporibus, &
illa vexando:fiue du interius manent, fiue
dum exterius obfident:ớilla (inquit)regu
Aylem dæmonum , alia mala, quæ nobis
inferunt,contra quæ non ordinantur dire
ite exorciſmi, non curantur per exorcif
mosnifi raro. ]
Porrò quoniam Dei opera reuelare , &
confiteri honorificum eft ;ideo his adhuc
ſubiungam illuftræ diuinæ benignitatis ,
& tyrannidis dæmonicæ argumentum ,
plane recens: & vtis ,cui accidit, ore pro .
Ааа 4 prio
720 Diſquiſitionum Magicarum
prio fallus,resin facie Ecclefia hic Græ- A victusincommodis, die quodam fub ve
tij geſta, narrationem noftri in collegio (peram oppidum egreffus feipfum quod
feruani propriamanu ipfius ſubſcriptam , sidemdæmoni non dedifletcoarguenté,
detieuitle animo conditionem ,quaexci
& nunc cuin hæc ſcriberem penesne
habui. derat , in qua inciderat, nulla fibireliquz
Igitur anno 1600.die Martij 22.N.Pru cond ,auxilijve (pe affulgente.Nox erat
intempefta,cum illi ft dæmon gygantza
tenus,vtaiebat nobilis ,annos natus 2 2.ip
faHebdomadæ ſanctæ feria quarta ,colle mole offert confpicuuni, & infulians att :
Nonne verò dixeram futurum ,meam ve
gium noſtrum ( cuius impulſu , quove fi
ne,incertum ) cumque vnoè noftris fpe opem wpplexexpeteres ? lure quidem te
biillam , vi indigno , poflem quantumuis
Etáte, & audiente,in porticu inferiori col H
legij deambulans,arrogantius geſticulare B fupplici denegare : verum véintelligas,
tur, & cum crebra capitis quaffatione ver quam ubi ex animo velim bene, en pro
mito auxilium , parentis graciam priſti
bain Deum blaſphema, & plena defpera
cionis audacius euomeret:monetur iterú , nam , veteres delicias, iucunditatis annos
folidos numero . XII. qubusexpletis ple
ac fæpius, ſeſe vt habear modeftius,ac lin .
guæ frenum inijciat: ſed fruſtra . proficie na mihi fit in corpus, animamque tuam
bat enim in peius, & per omnia anxij,a fili potefta s:cu viciffim ftipulantiſponde,quç
Etique animni ſigna præbebat.Quamobre exigo:& nunc imprimis ,Deum , Deique
matcm ,Calites omnes , & fidem , quam
accedens ad eum nofter, quæritbenigne,
docucte veteres eiura : inſuper fideni da ,
écquid habeat ? cui rei vacet ? & cur adeo
creber in Deinomine irreuerenter vſur mortalium te nemini hoc pactum mani
pando?Refertille:Perijmiſer,diabolipe c teftaturum ,in nullum vnquam templum
dicis fum irretitus,nec tamen quas promi ingrefluum ,precarium codicem non le
fit, & pro delicias fui datur . Quibus audi curum , ac demum homines omnes , &
ris noster , graue quidpia fubeffe veritus , cos pouflimum , qui te ad pietatem inci
fate, hottarique vulnerint, odio implaca
manu prehenſum in collegiuni introdu
bili profecuturum :te vxorem non ductu
cit, & blande rogitat: quid hoc rei fit, ne
fibi grauetur aperire.Tum N.cum lacry. rum , fed concubinis pecunia conductis
viurum . Cumque in cam perniciofam
misordine, cum quidem perturbato , fed
legem confenfiffet iuuenis , iamquefola
fequenti die tranquillius,eo ipfo , quem te
feram ,narrare coepit; ſe'nobilibus ortum fuperefter fyngrapha proprio ſanguine
delcribenda : dæmon illi porrectam vl
parentibus,& reampla , educatuin laite ,
acdelicatc : & certis de cauſis ( quas pru- D trofiniftram tanta vtcompreffit ,vtlan
dens reticco ) parentis gratia cxcidifle , & guine e trium digitorum extremitatibus
lare patrio profugere coactú : & pecunia , expreflo, manum implerit , ſubminiſtra
quain diſcedens copiofam ſecuin accepe uit cuanı (criptioni materiam ( melcio
rat,abfumpta ,in extremamegeftatem de quam ) pergameno moliorem , led char
cidiffe:tandem in via dæmonem cum ve ta duriorem , & calamum : (cribentique
hementi vento ad fe nocte quadam fub conceptis verbis præiuit, quæ fibi præfta
artxorciacentem acceffiffe : & , recenfitis ri veller: & quæ fe viciſ in præftituru pol
liceretur. Confcripto traditoq; chirogra
ijs ipfis ,quæ patiebatur, quæque perpellu
rus ellerincónimodis , opem & auxiliū , pho , miram fe dicebat omnis generis in
priſtinamq; parentis gratiam promiſiſſe : itrumentorum harmoniam audiuiffe , &
G modole dato chirographo velletad E ad fonum obdormidleadeo pacato , & al
paucula quædani obligare. Sequidé lug to fopore , vt fequenti die , nullo per vias
geſtionis,quam pernicioſiſſimam ſcirei, publicas prætereuntium ftrepitu perce
ea vice no obremperafe : dæmonem eo pto,in mulcam lucem ſterterit, cande cui.
dem ,quo cum venerat vento , ac fragore giłalle & illico patrati facinoris petinuiſ
receffiſie: prædixiſſe tamen forc, vt eum le profectumq; Vvratislauia Olomută ,
aliquando non acceptæ conditionis poe & inde Viennam , Viena Grætium.ibidi
niceret.Quæ cum non procul à Vvratisla uertiffe ad doctorem Venediger:abeo fe
uia pone quendam pagum accidiffent , ad Dominum Strasbergerum directü, &
inds le V vratislawiam contulit : vbibreui commendarum . Poftremo veniffe Mar.
purgum
 Liber Sextus.
purgum ad Doctore Homelium.ibi exi- A
lijpertcfum ,ſerurſum indoluille , quod pa
ctum cum dæmone inicum non cuſtodil
ſet, adfuifle fibi noctu denuo in lectoiace
ti dæmonem , ac de pacto renouando in
hunc modum actum effe, vt nimirá pro
prioſanguincnouum dæmoni chirogra
phuin.confcriberec , acin templo quiodā
nuper diruto , non procul Marpurgo, no
ctu deponeret . Poft paucos dies iterü ſe
facinus damnaſſe,manis ſibivioléras de
(perationeactum inferre voluiffe : cadein B
fuafu cuiuſdam venire Grætium , vt quæ .
teret remedium , ftatuifle . Pridie ramen
quam Marpurgo diſcederet noctu adfuic
dæmon , & certum hic Grætij, prope Gar
layu tuguriolum deſcripſit , in quo.30.
Martij comparet:tore, vt tum fiai votícô
pos , & priſtino ftatui ex pactis reftituatur:
caueret interim etiam atque etiam ,ne le
fuitas adiret vnquam ; alioquin grauiffi
mascum poenas daturun .
Hæc omnia noftro iuuenis eo ipfonar C
rabar die, quem illi dæmon præfixerat,ad
fuúin illo tuguriolo congrellum :& , quá
uis illo die à tali congreſſu fuerit à noſtro
deterritus,nihilominuspoſtridie (quæ fuit
die Veneris fancto) poit meridiem ,nemi
ne cenſulco ,aſſignatum fibi à dæmonelo
cum infælix adijc . Adeft dæmon , expro
24 brat perfidiam , quod contra ſuum pręce
ptum nebulonibus Icluitis adfuiſler , pe
tit tertio renouari pactum hac ratione, vt
medium finiftræ manus digitum in pi- D
gnus ei offerat. deinde recenfitis ab ada
leſcentia peccatis , oftendit animæ falute
elle deſperată allegatis è S.S.teſtimonijs,
quimobrem ducat in bonis dies . Simul
libellum offert iuueni, quæ omnium dæ
monum nomina continebantur , & mo.
dus quemlibet pro arbitrio cuocandi: ni
hil tamen horum iuuenis acceptauit.
Sabbatho ſancto ,vbi reſcitú quod con
tigerat,maior iuuenis cura haberi cæpta ,
& cautú ,ne vnquam folus eſſet : & exeo E
tempore ab vno patre , cui peculiariter
eius cura commilla fuit,in rebus catholi
cæ fidei eft inftitutus . Sub finem Aprilis
ſeſe ad confitendum generaliter præpa
rauit. Quo die confellurus erat , viſum ve
in præſentia Patrum aliquod diabolore .
nunciaret, & male pactabene reſcinderet
dum recitantur Litaniæ ad verba : Pater
de celis Deus:corruit peusexanimis,ho
721
minem erigimus totis artubus contremi
ſcentem . Ad glorioſum Dei parentis no
me denuo corruiſſet, nititubanté vtrim ,
que fuftinuiffemus . Tandem facta ægre
renunciatione , & dæmonis abiuracione ,
cibo refocillatus(deftitutus enim erat vi .
ribus, & contremifcebatia debilis, vt con
filtere nequiret poftmeridiem ductus ad
templum,vt confiteretur, recitatis de No
mine leſu , & de Angelis Litanijs, cu pec
cata recenſere cæpiller, ci dæinon in aus
reminſuſurrat: Huic nebuloni ( confella
rio ſcilicet)necredas, niſi velis ab eo im
probe circumueniri.Totus maiusimpen
lus,tū vein fide cófirmaretur, tum vt cre
bra cóteffione vniuerlos coſcientiæ recef
lus perpurgaret.non fuit dies , quo pater
delignatus cum eo non ageret. optima jā
{perari poffe videbantur.Patiebatur tamé
dæmonis inſulcus varios:ná & nocte qua
dáter eft ad ſpacium triū paffuum lectulo
ciectus,abfq ; vlla tamen vllius membrile
lione.Etaliasſe illiexhibuit dæmo, & ma
gnam præ ſe ferens beneuolentiam , ſua
lit,Marpurgum vt redirec:quid hic leſe af
fligeret? Miror ( inquit) quod cum noris
tedamnatumelle non maiorem des ope
ram , vt vitam hanc ducas hilariorem , re .
uertariſq; ad priſtinas, quibusexcidifti,for
tunas . Puder me tui , & miferet , quod
meus cum fis, vitam hic ducas adeo acer.
bam. Et quoniam eo ipſo tempore quidā
ftudiofus obierat in domo pauperum ( in
qua etiam ipſe degebat)pro quo nonnulli
in valetudinario per tota noctem ad Dcu
fundebant preces,fubiunxit; ſe nec polle,
nec velle manere diutius , viuis canibus
inferius(in valetudinario) apud cané mor
tuum latrantibus . Quamobrem rogat
etiam atque etiam ,vtvelfemel ad dictum
tuguriolum reuertatur: fore , vcibiea au
diatnoua ,quæ antea nunquam .
Die 28. Maij, Dominica S. Trinitatis ,
cuin noftri Deo negotium affidue com
mendaflent, aliaq; nonnulla pietatis exer
citia.mortificationesq; in hunc fine Deo
obtuliffent, difpofitus eftad facram Sy
naxim . Ec primum in multorum è no
ftris , & congregationis Sancti Spiritus
pręlentia in templo S. Catharinæ ,exchar
ta conceptis verbis dæmonem eiurauit , :
& pacta le ceſcindere nefarie contracta
eft proteftatus , fed incredibili difficulta
te , dæmone fic fenfusimpediente , vtnec
legere;
722 Diſquifitionum Mágicarum
legere , & ægré, tardeque præcuntem fe- A . Die 3 lunijuuenistemplum ingredie
qui poſſet. Fecit deinde profeſſionem fi.
dei Catholicæ iuxta formulam in Bulla
Pij IV . relacam . Vbiad bæc verba ventú
of ( Ecclefiafticas traditiones, obferuatio
nes , conſtitutiones firmiffimeadmitio ,
& ample &tor. Et : Septem elle vera, pro
pria ſacramenta noua ligis. Eriin ſanctili
mo Euchariftiæ facramento ele vere, rea
liter, fubftantialiter corpus, o ſangui
nem , c. Er:hærefes ab Ecclefia damna
TÅs,ego pariter damno,cc.) omnibus cor B retur . Eodem diemulta fecerunt noftri,
potis viribus prorfus eft deftitutus, ere
ptus illi oculorum ,aurium , & linguæ vfus
in tantum , vt fibi aliquantulum reftiturus
diceret,vereri ſe ,ne libieo loco fitinorio
dum . Cum in illa eflet ſenſuum ectaſi , fru
ftraque vrgeremus, vt quod corde crede
bat , exprimeret ore : credere videlicet fc
Chrifti in Euchariſtia præfentiam :placuit
illi venerabile facramentum propius ad
mouere:ad cuius præfentiam ita fibi reſti
lutus eft, vt , velutè graui ſomoc experre. C a profiteri fidem , & coram Dco, Ange
Etus,diceret, & credereſc, & experiri co
pioſe Chriſti præfentis viruitem Licete
tiam diuerſum euenerit, vt Euchariſtia in
altari collata,loqui poffe, & audire , acce
dence verò ſacerdote ,tanquam iuueniſa
cramentum porrecturus eſſet , fénfibus
omnibus deftitueretur,denteſque tanta vi
comprimerentur,vt nulla opereferaripor
fe viderentur , & recedente rurſum cum
Euchariſtia ſacerdote, videret , loquere
tur , & audirer , Dicebat verò ſe inicium D pere fit impedimento . Exagitatur illico
corum omnium , quæ illiin aurem incia
maffemuis folum animaduertitie veluti
forcipe fibios claudi, atque vt mihilrelin
queretur intentatum ,ideinfacerdos relje
cta in altan Euchariſtia ,digitum confecra
tum ori impofuit ; poftmodum verò vbi
Euchariftiau ori adınouiflet, & veluti ſui
mendam obtuliſler , [ lin dcinonrinjinj
cuscum ore patentiexagitare , & multis
renitentibus eum in aerem attollerece
pit . Cumquc adiurarctur , eum vi quietú
effc fineret, di chirographa reſtitueret;ea
tertiò ex ingenti fune dependentia in fa
Aigio templi iuuenis folius repreferitauit
obrucibus,cæteris nihilomninotale vide.
tibus. Eo die nihil aliud actum ,præterquá
quod & multz ibi ad Deum pro falute
cius preces fulæ , & maxima recuperan
darum fyngrapharum fpes iyueni fuerit
relicta .
batur, cum hoftisinopinato vulum eius,
quali pallio diuerberauit , & fimulmanú
liniſtram miſerum in modum dilacera
uit, ut ſanguis copiofus deflueret,nemine
tamen , qiu hæc inferret viſo: fenfic quoq;
ibidem collam bibi ab aliquo torqueti,ni
hiltamen incommodi palluseſt ; præter
quam , quod diebusfequentibus temanſe
riac in manu cicatrices, cum maiore.dolo
re, quam ſenfcrat, dum illi manus lacera .
vt ad Deigloriam , felicem cestota ſortire
fur exituni, Excitatus ea notte ventus
ingens,abfque omniomnino pluuia ,audi
taque iuueni vox velut in vento miſerabi
liter lamentantis.
Die 4. Iunij, Dominica infra octauam
corporis Chrifti, in eodem templo D. Ca
tharinæ , poft facrum , & Litanias ad fin
gulas ſanctiffimæ Trinitatis perſonas ha
bitas, iuffusexchatta deteftari fua pecca
lis, & hominibusproteftaricatholicum ſe
elle,dunquam fe de miſericordia Dei dif
fiſurum ; fccit id aliquamdiu adiutus à ne
mine . Cum ei viſus deficeret, prælegit a
lius, ipſe tarde,ægre,& cunctanter verba
offerebat , dæmonelinguam impediente
Ventum vt diceret, Quapropiero bone le
fu . & c.nec kgere id potuit ,nec alius au
dire ſuggerentcs.Adiurarur dæmon , eig;
virtute Dei præcipitur,neiuueni in hoco
iuuenis , ac fitoret breflus , & inter hæc
vnico clut momento linguam Germani
can didicit; quàm bencficiodanonislo
qu: bater ſatis cleganter ; natiuo retento
idiomare. Hoc anunaduerſo aućta omni
bus fiducia .In gratiarum actionem recita
tur,Te Deum laudamus, lubctut progre
di , nequit dicere, Confiteor , & c. Domine
non ſum dignus, & c. fruftra Acceditfacer
dos cun Euchariftia dænicpiqec in vir
tue Dei præcipit,hominem yt miflum fa
ciat , & c. Tanta viiuuenis auoliuurin ae
ra , vt decem , duodecimve è noftris vix
cum retinercot.Ad crebrom nominis le
fu , & Beat funæ virginis Mariæ inuoca
fioncm dæmon fractus abfceflit , Excla
mat iuuenisidiomate ſuo;Aufugit a me .
Quare illicòflectitgenua lætus,& magna
alacritate, aliaq; voce progreditus Qua
propter o bonc liv,& c.Oratione finita bis
ipfis
 Libér Sextus . 723
ipſis verbis fubdit; Laus Deo, iäum alius A hidederas: ego viciffim , quod meum eft
homo. Præparat ſe ad communionem , di referuabo Et hoc dicto, his, aut ter iuues
cir ,Confiteor, & c . Domine mõjum dignus, ne audiente ftrepitum fecit , veluc cuiuf,
& c.Occurrit peccatum conftenduny, có piam aliquide charta eradentis.Et rurfum
fiterur.Adiuraturdainon , nó folum iuue lociæ , Pergam ad locum mibi conftilu ,
ni pofthac negotium , ne face fat,ſed chi tum , cu interitt huius curam habeto.Rur
rographa vercititúar Jerutó cor.firerur . fumque iuueni : Er cxiftimas ,pérdite ne
Demum cantæ debilitatis tuic , vt nec ſede quam , fore.mcas manus, vt euadas coa .
re poffet,libertamen iam ab oinnidæmo ctus nunc tibi tua reftituo.Tuinterim &
nis incurfu . Nihilominus genua flectit , lefuitæ nebulones me pofthaea ftultis ,
récitat,Confireor , & c. Domine non fum di confi& tiſque cærinionijs veftris liberum
gnúsis & c. & alta voce profitetur ,credere Beſſe finitoic : quod enim cuú fit, nihilom
60 ferous animi viribus Chriſtuin in Escha nino habeo , licet plura longè pofthac ex
Tiſtia elle præfentem , & fperare le ipſum te fim acceptamus Fidesenim , quam ſu
Rbi'proprium futurum . lumit Euchariftia fcepifti iniqua eft, & per Papas( quos vos
magno animi Temſu , fiexis genib. aliquát velut fanctiflimos colitis, ego autem in
diưagit giratias: & tantis illico vies recu interno tracio pro merito ) condicta.Qui,
pera , Vicmplo egreffus; nullam fer lite busdiétis , & manu frigidiffima iuuenis
debilitatem videretur . Iam demum in collo fine omnilæſione contrectato,eua
qut dæmonem non timco & côtemno nuit. Ad omnia hæc iuuenis nihil reſpon :
ex animo: quod hactenus à me ipſo ; vt fa dit', excepto hoc vnico ; videlicet , vi abi
Cerem vix impetrare puteram.lam para ret,fabere fe Deum propicium .Inter hæc
tus fum fenties pro fide Catholica ſangui: C iuueniscçteros in cubiculo alani dormić
nem profundere : & multa lubiunxit in: res uſcitare conabatur , eorum nomina'
don mendationem charitatis noftrorum , inclamans, quorum vnusæger vocem ali
qui de hominis nunquam vifi faluté adeo dit,profilit in pedes , & ad alterius fanile ,
ellent ſollicit :horum apud Intheranos étum accedens eum excitat . Hic ignem
nihilelle , aliaque quæ verecundia non excutit è felice, fulphur accendit,ſee priuf
finit referre. quam candelæ admoueret , violenter ab
Decima die lunij iplo D.Barnabę Apo? aliquo extinguitur idque fecundo;accen
ftoli peringilio,noftri domiſe rurfum con dit tetto, iamque candela lumen conce
tra inimicuni armant ,quibus modis no perar,cum fiinul, & femel materia ſulphu
tiit Societas.luuenis quoque ,ne libidee Tata,candelaque retroguuntur. Tandem
Per tota die cilicium geftár ,& fe fub velpe- D ' venit homini in mentem wtcereum be
ram ſponte flagello acriter diuerberat.In nedictum accenderet; accendit,nec am
gensrurſum tum covefpere , rum noctis plius valuit extingui. Habito lun ine ini
magna parte lentus collegium impetitó micus euanuit, & quamuisſemeljac iteru
Antext.noctis adott inimicos alio ,aliave dixiſſet,feiuucnircitiuore oninta , que ir
coinitatus;& per cubiculum ,in quo cum fiusellenit,nihiltainen ab eo iuuc ois rece
alijs cibus iuuenis cubabat,deambulans; perat.Componuntigicurſe ad oratione ,
Ceroist inquit ad ſociam .nam faga que & qui luinen accendcrat, ante imagine
piam exiftimatur ) vriacet hic ncquam B.Virginis Litanias recitat, poft mediam
& rurlum , ò ſi aliter rem mcim inſtituif: circiter horam furgens videt humiliacere
fem , non eller hunc forrira finem . Ance cliartan fogui ulentam , attolit,eiq ;por
octiduum penème abegiſſenti Parres in É rigir, cuius erat chirographum.Hicagni
telligebar) Interim tibi hominem comme to fuochirographo geſtire lætitia,exofcu
do ;cum quantum licuerit aſliduè diuexa; ları illud , & pectori'admouere , & illico
& conuerſus ad iuuenem fremebundus. Deo omnes limulaguotgratias , & qua
Perfide nebulo , homoq;leuiffiime & in tuor fimul ( tot enjoierant) recitant , T6
contanuſſime nunquam fidem mihi ſer Deum laudamus. Et, ne fortè dæmon'ils
canti o pegousignobile,ac degener. Maio lud recuperare poflet , figno Crucisnis
restui maluiflentcéliescorporis animza niunt afpergunt aqua benedicta , & coro
que facere iactur.m , quain velfeelida na B.Virgloiscircumligant.
tam fidem violare. Entua habe, quæ mi Dominica mane vocatur Påter , cuius
cura
 724 Diſquiſitionum Magicarum

curæ iuuenis erat commiffus ,oftendunt, A dum penam pro delictis fibiirrogata per
& tradunt ci recuperatum chirographủ .
quod Marpurgi poftremo conſcripferat;
in eoqueeralumè priori,cuius materiam
dæmon fuppediсarat,fanguinem . Neca
men doli mali quidpiam lubcflet , & for
cè non omnia integrereiticua effent,quæ
imenis erancin priori chirographo : iterú
de more à noftris ad S. Catharinæ tem
pluin fula ad Deum preces ,recitatæ Lita
nix , porrecta iuueniEuchariftia ;adiura
tus , & folicicatus dæmon , vt fi quidpiam B Bungi in Laponc Anno 1555.familia fuit,
refiduum effet , quod ad iuuenein fpccta
ret , illud Dei Omnipotentis virtute refti
tueret, Sed quoniam iubenis dicebat fibi
facis conftare ,quod oinnia inegie clicne
reftituta , fuun :que animum eflc per omn
nia quictiſfiinü ; placuit nihil amplius ac
tentare. Quare actis diuinæ bonitasi obra
grande beneficium acceptumn gratis,reci
tatoque , Te Deum laadamus, regredi
mur læti vniucrſi. Placuit tandé Serenis.
Principi Ferdinando Archiduci, & Reue C nominarer. Dum ainú nominai vebemen
tendiffimo Secouienfi, vt ſeries tota , &
proceſluspro concione populo propone
retur;quod factú eft 18. Iunij à meridie ,
& ipfum chirographum vna cum ſangui
ne ,quo alterum defcriptuin erat ,in tem
plo noftro per Parochuin Grærienfem ,
juffu Epiſcopi, in magno hominum con
curfu , & frequentia combuftuin fuit.Hæc
hiſtoria rei geftæ veriffima , in qua vides
( Lector ,canæ fidei tenax omnium fer
me, & fingularum Catholicarum cæri. Dirque principio fe facro figno crucismuni
moniarum efficacitatein ,de quibuſdam ,
alía ſubdomas ,
Quintum remedium petitur à miſeri
cordia opersbus, fatisfactorijsiciunio ,clee
mofyna & oratione: Elecmofynas, com
Aiendat Canonuin auctoritas, vt & duo
ermener religia. De ieiunio,inuenio id præcepille
rias . cuidam eomiffæ S. Auxentiuin Abba
Metsph . tem , & S. Procopius Monachus hoc vfus
eius B fæpè victoriani contia dæmonem obri
Febv, 14 nuit, & alijsiden imperauit. Scd & Chri- E quoa in ijs reprehendere quiſquam poſjet.
Nico. Sa fti Domini teftimonio accedente .( Mat
liwsing e tha. 17.0.10.11aroi 9.9.29.)quid adden
ins vita. dam Deoratione,verfusquidam anony
4. Iulii.6.
mi,fed veteris verificatoris reperitur; Dę
I. s.
mones aduer/w5 magna eft oratio virtus ,
& funt de cadein fequentia cxépla qux
dam ,noftrorum hominum dicteris certa
fide conteftata.Anno 1549-qnidam uni
i noftriscomfeffus, media circiter nocte ,
foluit repenievidit feles,mureſqueet alias
beſtias colore arras, aſpectuque terribiles
sam multas, ve torum occupare cubicula
viderentur: quo illéviſo perierrefaétus, tia
mere cgpit ne vinks å beftijs abriperetur ,
Anxius o trepidus accurrit ad Domini
noftri imaginem ,magna voce opem implo
rans:quare omnium animalium fpecies fu
bilo euanuerunt,l Anto cum impetu ,ftrepi
tu . fragore, vi domus ruire videretur.]
quam ianıà 100 -annis dæmones infelta
bant, & molettia in paftores, quaſi hxtc
dicaria tranſibat. Paterfaniil. opes omnes
placandis idolis inſumpk rat.potius auctū
ijs,quam celiauit malum . Triginta ando
runni tiljum dæmon occupauit , ita vt nec
patrc ncc inatie agnoſceret,nec quin
decim dicbus quicquam cibi funcret:fub
horum foem Patrum Societatis vous ad
clim accefsicusfitq ; 16 D.Michaelem ,
ti iremore cæpit concui, variosmolus
membrorum edere.uta vi circumftantibus
terroro fuerit.Inuocanie vero Paire Deú
Patten & Filium , & Spiritum Sanctum ,
fubitò à demone liber ea fuu.Huiusforor ,
paucis poſt diebus moleſtijs damonis agita
ta eft quie iam mea loquebatur.Ceruisie
poribus Patris noftriconcionibusauditis ,
Chriftianam fi em fufcipere volui! : cum
Ocro ſacro fontı ellei
admouenda , conare
re , tremere vebementer ac concuti cepit .
Pater preces fundebat follicul ipfa verofa
crum IESV nomé,o D Michaelis pro
ferre niebatur,fed magisipjam iunc de
mon irrirauic obſtringendo os, compri
mende.T anacm veru intanium prorum.com
pensexclamat : fi idola Xocam Amin
dam feétarum iaponenpum auctores reij
cimusriuilū fuperit,qui adorari debeat ,
aliaque huc jpectanna protulit, nec elle ,
Quadam die innumeris Chriftianis pra
Jenubu: Pater ſacrum feciiscui quoque ine
texerai demoniaca , quo fixio , rogat ,qui
valerei oprimėjaitzuja vero D.Michas
lis nomen pronunciare, tremore,ac dentes
ftringere cgpir, damon je velli exire di .
xit: Jed quoniam iam a iet annis ca fami
lia pro bofpitio vteretur , non liberier min
grare . Jubet iterum paier S. Michaelis
BOMAN
 Liber Sextus . 725
nomen proferre. Refpondit illa ,id perma- A fedum afpeétu quale nufquam antea ( VE
Jeftum efle, o lachymasfundens , con ferüt)inter nufträres viſum.ldobterricesis
querens,quo ,inquit,meviriam ? Cbriftia ne obferuatum contumelia eſei familie ,
ni ilaque omnes in orationes corruuni, dū accenfa ingeniivyra ciciſſime concrema
quelaris diu orant,demon occupatam ha runi.jIdem paulo ante docuit dæmonem
čtenus pradam deferuir:ipfaverò ſubito po quoque fuccubam oratione fugarum.In
tum periji . Admonita vi lefum & Maria Garcoba( inquir)regione, vico quatuorden
inuocaret,tanta fuauitate virumque prolu cim vix paljuu millibus ab Aberdonia ,
kulit nomen , vi Angeli vocem videretur adoleſcenismuita formofirale ,corā Aber
fibi audire.]Anno 1588.Brune in Mora donenſi Antiftite quaftuseſt palam , de
uia ,mulier eral in Nofocomio acerrima demone ſuccuba ( vidicuni) graiiſima
diabolioppugnationeficoppreffa . vt nuuc B omnium quasvidiffer forma, multisan
equis fibi vitam extinguere , nunc culire , tea menlibus infeftatum eandem occlufis
quem gnarus nocendi porrigebat in ma. foribus noctu ad ſe ingredi, blandijs in
nus eripere molireiur , prohibentibus curt fui amplexus compellere: dubia luce abire
& tis ,qui erant in valerudinario: poft illam line ſtrepisu yenės nullo (e pollomodo cum
triennij vexa ionem apoplexia corripitur, plures alieniaſetsa rantasac tamturpi ve
obligatione lingua loquendi vfu adempio : Jania liberari.lubet continuooprimus Eps
mittar ad noſtros, vi pro concione populi ſcopusadoleſcentem alio ſe conferro, OVA
preces effiagiien :o exoratum fuiſe Dus Chrifliana religione magis laudatisieis
foluiusprimum lingud nodus,deinde ani nijs, orationubus plusfolitoaccommoda
1 me : poft facram confeffionem peractam , 7.61 animum : fore , vt pijs operibus intenid
1 oftendi.Hector Boethius quoque Scoto C victus cacodémon tandemefet terga da
tum res defcribens,lib.8.in Marrea regið lurus. Enenut adolefcenit, falubre conlilin
nereftatut fe ab ijs , qui confpexerant ac religiofe ex feculo,paucos poft ades vi veng
cepiffe,quod eius verbis adícribam ; Puel randus Amiſtes erat prafarus.
ta natalibusaltis ,forma conſpicua , com In litteris laponicis anni 1569 , ita ſcri
plurium nobilium auuerfuä connubium bitur, Multis in locis Bungenſisregni, ubi
innefandam cum demone incidir conſue quidamerant ab hofte human generis ob
Iudinem ,que cum verum ferretsparērum jefi,Chriſtiani fatto conucniru lola recita
rigore coacta ederc flupracoremadolefcen rione DominiceOrationis , & Saluationis
tem mira pulchritudine frequétius / ecum Angcliceclara voce in:fii-uta , denioren
notłu ,inierdiu nonnunquam conueniffc: Seperepuierunt.] Deoratione vnuin exem
unde veniffer,quove abijler,nefcire fe ,re- D phum accipite ex Menxo Græcortin V.
Spondit. Parentes,tametfi fli & parum cre. Martij, in vita Canonis faurici: Aiunt
dirent,accuratius rem aduerientes,confi poſt ipſiusè vira deceſſum edes eius in iem
lio,quis elle!squignal & expugnaflix pudici plum verfas, reftaſque illas, quibus malos
iam ,explorandr;cognito tertio poftdie in geniosincluferat ,reperias, qfarum unam
dice ancilla ſupratorem adelſesrecluſis fo curlignalenis quod the aurum bılarere
ribus, accenſo iheda un ingenii numero, ob pondus arbstrarentur, ftatim fulminis
cubiculum ingrefli ,horrendum möftrum , inftar erupije demonas, V! omnes exani
figura ſupra humanam exiſtimarionē ier ma.i conciderent , quicquidinftauraiū
ribili, in filiæ amplex :bus ſunt confpicali. eralprocumbererinemoque omnino poftoc
Cucurrere ocyus complures ad fedum ex cafumfolem alacree ad locum illum ada
citaisſpectacuium.Inier cos facerdos pro. E ſpirare. Sed non diuturne fuir hec demo
bare vil& ,facræ difiiplina non ignarus,ce num iyrannis , quam per fanétı viri pre
teris aist irepide abeunribus , autpauore ces,cum populus fe resunts, vigilijs de
terraillifis, cum Chriſti Apoſtoli loannis cillet mox depalere , ita vertit Raderus .
Euangelij innium recitare orſus, ad eum janede precum cfficacitate notiorres,
locum , Verbum caro factum eſt; perdu in confello eft eciam hæreticis : fed qualis
xili,malum damon horrendoſublatocla ifta effe debeat,non æque.In primis maxi
more,cubiculiteltū fecum a porians,omni me falutaremete communem Ecclefia
Tobie 6 .
fupelle &titi incenfa abije.Femina periculo olationein patun teſtimonijs conftat , 8.Mai
Jernata , enixa eft monftram undequaque Chryfoftomi,Auguflini,aliorumque, de th.za
inde
 726 Diſquiſitionum Magicarum
inde Spriuaram hominum Sanctorum , A filiæ dicens: tu videre mihi demo aliquis s
D.Chryf. vt confirmant Glycas , Eugyppius, & excede ex hoc corpore. Erreſpondie demõi
bimde Metaphraſtes.Si quæras quid orandum ? non excedam.Paier , vterai bomovirtute
hi fio Dei præcipua dignitas,& efficacitas eit, Gym præftans , rofarium inijcit in eius collum ,
Natura boli Apoſtolici,et orationis Dominica ,nó dicins: velis nolis,excede:. Tum demon ,
Aug.li 2 modo ex Canonum pr.eſcripto ,fed & ve Tollue, inqui , roſarium , quia abſcindit
de
Dei,ciuit.
c . 8. teris eui,noftrique experientia , vt docet mibi collum , o iunc recefero. Refpondit
Theodor, mulis D.Auguftinus lib.2. de fymbolo ad paler, minime tollam , immo.funes quoſda
li. 4 :bist . Catechumenos 6.1.lib. de vnlita .credo arripiens , minatus eſt Je eum diuerberalu
Eccl.cap. cap.22. & exemplis ant uit Nicol. Remi runn , o fic damen exceffit , o C.
Sol: gius lib.1.demoniodatr.c.13.lib.2.capit. En quid in Indijs rolana per le ſuitas
YCH D : Nec dubito proximam his ficere , Salu B inducti . Sublannát tamen tallus porta
4. Annal. tation : M. Angelicam , eiuſque iteracione verbolifluna Elegia coowa lefuitas, qua
fol.35+: illam ad orarios globulos, quum Rofariu ipfc Panu Panitijs poft Lugduni Baiau .
vitx 5.Se appelamus, cuilicet Huidelbergeniis ali luenculus quidam in Odeporico edidit .
uerinimè quis anonymnus fuum bimnonitrim partu Quod doctali norum pociaisun de So
Se lanna. drzıroſarium obieceri calumniascamé, cictate iclu exiita teitunonia , de geitis n
Metaph: & apinasmeras,fub alienononine loan. India , perhaus ardore file , potlentop
inaural
Auxili Buleus pini & lepore& robore ante an puriloupero iitipocle ? quen etli mirce
A ba. nos iam decē deiicci : & quia Gililimus tan calidc, Puris tui , virtopumi,cariili
Pran Ir quidun lep de fibi vitusludere in noftro mi,laudaritmi luftirię Sacerus,iudicium
nuum for ru.v hominum apud Indos roluria,deſcri dumoure', vc ncfcio quibus pl.ceat ;fpiroc
fe: fed in bain quod Satyricusleg.& ,c:deat, i laber. C tamen 02:0uis , quia v.xcit, vt icluuex tali
ceria fa In licteris Lud . Frois é Laponia fcriptis an bus ambige fidci hominibus placere
no 1596. hxc nacratio exítat Moguntiæ putliut. dicit fler lupuin beneuolum effe
his verbis Latine excufa ,to !.179 ,Nobilis Canibus gregarijs non potle.forsetiam id
quidam homo, olim magna auctoritate in à quodain infico peculantis bilis vitio ca
hoc regno Fingano pollens, bab- bat filiam cocches natur . Quibus Archiloclusifte ,
matrimonio cum Gentibi cop ?dla'am ,cuius feu Hipponax ,pepercit?lege quç once
maier cum 101a familia que que erat Gen firoduni furonunedila . Miltam quæ in
tilis , nullus vero Chriftianus, nifi dictus Hifpaniæ Regem , Sabaudiæ Ducem , &
nobilis, vir bonus, religiofus.Accidi: fi Miriam Stuaidam lauduilimanfemi- fot falen.
ham ex improuifo infirmaris o quidem nam & sconiæ Reginam, fidei catifa Copi fat.21.8
intra fex dies vſqu ad mortem : quidare D ielruncitam , vitulemuſlin.e, & calumnio
arebai à demoneobfejjam ,propierea quod Liisime chartis illeur . vide quid de fua ipfoha pea
tam furioſos , infolutos geſtus ederei , vt le patria .
ægre a duobus, vel tribus hominibus teneri Mwarumque tribunal
pojet Markus , focer implorerunt opě Quond im ,cara Luteria ,
Bunziorum ,fed fuisilliritibus, ớ nugis dit Nunc pelunca , Cyclopuin , arx Polypha
perſtitiofis ne hilum quidem cam inisare mich ,
Antar latebra , Antipbaik'egis,
poru :re . Verum quia femina impen debat
mors, certiorem reddidere eius parent. m, Ei Læſtry3oris anirum ,
Otodecim milliaribusinde difiunétum . Bebrycisque Amyci ſpecus .
Is celerrime aduolat , inxenit filiain qui o pium tiduan : quid de cunctis religio
dem ſpirantem ,fed mentisimporcm vi pa E fis ordin: bus ? tic ait fol.27.p.2 ..
ten ſuunnon ag 19/cerer.Pater illico man ... lcilera , o examina mile
dar ſubmoueri omnes Bonzsis , alioque Moſtraquefué rigidis luntantia bare
Ethnicos lectunitipantes :ipſe verò acce Locucullis ,
pro roſarioster Dominicam orationem , com Viriutum regnare loco , o ſibiſumere
Jalutationem Angelicam aggreditur pro nomen :
nunciare : femi ia interim nihil mutatur Denique proſtibulum , cSpurcæ impie
fed horribiliores porius g (tus quam prius taus aſylum .
cdi ,vt à mutis teneri vix pofu.Pater redit Noſtra Deitandem faltum per crimi
ad præfidium rofariji coverberat tergum naimglwn .
Sed
 Liber Sextus.
Sed dicat ſe forte malos tantum per .
ftringere, & commune ma'edico
rum refugium hoc femper vnicum fuit .
quid de pla Romana fide ? fol.6.pag.i.
... lu :musnocialis
Crimina Roma .
Improbos mores, adulterinos
Numinis culius, tragicasque fraudes
Ociclotum Deusvlior armis
Concutit orbem
Ergo Romana Ecclefiæ ritus colendi
Numinis huic ſunt adulterini? coruīcro-
citaturanam coaxalu , Caluiniftam ver
bis, agnoſcas. Ne dubita,dabit plura indi
cia.Quid enim de Pontifice Maxinio ? li ,
berali'simus eft conuiciacor,no vnoſyon
ore
bolo contentus primump.2.fol.3. bla
sphemo euonut nonin vnum , ſed in mul
>
tos, vr peftilens ructus latius diffundatur,
ſequentia.
Tuſeprifrontis cornua bellua ,
Et quicquid audent binc focer , hinc
gener :
Huiuſq; debellarefac'i
Monftra pijs inimica natus .
Alloquitur cum , quicum adhuc Calui
nianus, & capiti Ecclefiæconuicium Cal
uinianuin de Apocalyptica bellua ingerit,
& Catholicos Princeps huius feculi mon
ftra rocat inimic apijs qui vijitti?nonne
hærctici quotannis inbulla Cęnæ Domi
ni xcominunicari ſoliti? fed pergit fol.6 .
p.i.linguam laculegam in Celum arma
Ie , dum canit :
Fruftra pandet aperia
Cælitempla vicarius
Vanis pollicitiscallidus artifex
Vulgi ſtulta leuis pafcere pectora.
Per farcalmnum vocar , Celi vicarium ,
qui vere talis, Dei gerens locum inte
Petri ſucceſſor.cctera de Indulgentijs ,lię
reticum cor poetæ huius manifcitance
Nondum finis blaſphemiarum . fol. 28 .
Pag. 1 .
licetinuida contra
Bellua varicana fremat.
Bellua nunc , qui paulò ante cęli vica
rius. facile tamen antilogiam expedio.il
lud ironice abs te , hoc ferio dictum . ) me
rito vtroque linguam eradicandam . No
contentus in folum Pontificem Max.in
currifle , fæde maledicit, Purpurato Con
cilio , & toti SenetuiVrbis æternæ . nam
Subdit :
727
A Romanumque apicem ,pulfis tibi Ro.
macinedis ,
Reſtituai.ciuciſquetuos,priſcumque Se
natum ,
Quid w ſies neſcio , Deus ſcit . Nullus
vis probus talia virist.libusobijciat ,fcio ,
Optas etiam idololatriam , & Paganiſ
mum Roman , reduci ? parcior Syinma
chus , quiretinere conabatur:modeftior
Gentilis , qui conuitijs abftinebat . Quid
histam maledicis , tam virulentis queat
B adijci:vnumeit,vtorbem fere tocum ,qui
Catholicus, loligine lua perfundar fol.29.
vnico difticho .jouoluit :
Ad predam acciti (nam ſat Lotharin
gia nonelt
Vna ) Quirinalis prado , Sabaudus,
Iber .
Muluun remififti deinjuria , qui ex fe
prifronti varicana bellua ſaltem hominé,
licet improbnm ,nempe pradonem feciſti
Quirinalem . Er cumhæc fcripſeris, cum
Chæc in lucē Turcnis emiferis,audes ocu
los in coelum tollere ? putas te latere pof
fe , veltam ſceleroſos verſiculos ætarem la
turos ſperas? Qui parcas paruulę Societa
ti:qui,talibus Principibus : qui vrbiæter
næ : qui patriæ tuæ :qui fidei Catholicæ ri
tibus: qui Dei vicario non peperciſti? rin
gere , fieme, frende,ſpuma. Si Deus pro
nobis, quis contra nos? Non ego tuam il
dum elunbem elegiam flagellabo , non
tantieſt.non quiſquam tibi teſpondebit ,
D conuiciandi palmain retineto . Conſide
sabunt Antiities Catholici ( ceteros non
moramur,quibus laus eft difplicere quid ,
aut quantum tam virulentæ ,tam impudē
ti calumniandi licentiæ fit credendú , quo
camo ,& fræno talcs niaxiliæ coercendę,
quibus petulantia tain noxia fit Ecclefia
ftice diſciplinæ flagellis vindicanda.Qui
bus mentes recte itant ,nondumq;odio ,
inuida , hærefi deuiarunt, credent potius
Læuino Torrentio Epiſcopo Antuepieſi
E in odis , credent Petro Angelio Bargeo
Syriados lib.6 . poetis clariſsimis, credent
Frederico ameiio , credent luſto Lipfio
(cui hac in re quoque te foret æquum cre
deret) crederent alijs viris eruditione ,pie
tate, & fapiétia ornatiſsimis, quorum ex
ftant elogia tuis conuicijs contraria , quæ
pofſem hic tuis oppoſita repræſentare: fed
nec tua tanti,necmefiri:verecundia ,nec
defenſoribus iftis veritas eget . Quod il
le
 onum m
728 Diſquiſiti Magicaru

le dicebat in tragædias . A xerit , multi in fide refrigelcent, & pluris

Virtus Vlyſisnora Danais eft fatis , facient fraudes, & veneer Satanæ ,quá
ritus , & preces (acras. Tandem tamen exi
Nimiſque Phrygibus :
Id tibi dictuin puta .Danaos eſſebo . ftimauiteorum voto ſatisfacienduin ,mul
nos, & Catholicos; Phrygas Caluinia tiſque eo loco Chriftianis comitantibus
nos, & Acheos. Virtutem Dei, quæ ſe ho adlocuin contendit , & primum flexis ge
minuin noftrorum labore , ftudio , indu nibus 1.jianias de Sanctis, deinde Sym
ftria , per quattuor orbis plagas excruit , bolum Apoſtolicum recicauit, ac mox nul
( Deo lit laus, & gloria tibi , cuique ani. la difficultate aqua per canalein eft uxit.
libusinuidiofam poțius, quam ignotam , Igitur his addenda Cacholica Litanjars
aurimitatu facilem elle . Sed non vacat recicacio . Voluntnonnulli etiam à Clau
pluribus diem verbis conterere : vt ancho B diano Mamerto , hoc remedium infticu
taslegam ,monet ine inſtitutum ,ad quod tum ,cum Viennenles in Gallia horribili
redeo . ter à dæmonibus diuexarentur , Vnde
De recitatione Aue Maria , & Salue Re Mantuanus in 4.Faftorum ,
gina multa poteris ( Golubet exempla re Vrbs fedet ad Rhodanum , Ga'li dixe
perire apud Cantipratenfem lib. 2. Boni re Viennam ;
uniuerfalis fere toto cap, 29 . Qua tuluaduerfos cafus,paſtore M
Non diſsimile illi Fíngano ,apparuit in merto ,
eiuſdein laponię inſula Scichina,quod ibi Er longum vexata fuit. nam fulmine
dem fol.195.narratur,de virtute Litania crebro
fum , Mosest operariorum illius ditionis Arlie, borrificis terrarum moticus
tempore pluuio , valis aquam excipere , C arua .
qua ſudo celo irrigare pofsint hortos , Scilla dehiſcebant,rimis penetrantibus
agrus. Quoniam verò aliquando conti. vique
git( hautdubie maleficio demonis) vaſa , AdAygios amnes , vbifuntlouis Antra
licer pleni,nullam reddere ,etiam poftim profundi.
pediincha omnia remota , aquam , voca Addélupos, qui T artareis agitantibus
runt veneficũ , quiſunsritibus diabolicis , vmbris
& inuocationibus ſuperſticiolis effecit , vt Infurias acti , ne dum sumenta per 4
defluxit , idque in multos annos perdura gros ,
wit. ( Enmaleficium maleficio pulfums. ) Audebanlaniare homincs, in orbi
Hoc verò anno cym ruſtici in Beatiſsime bus ipfis .
Virginis confraternitatem adſcripti e {sét, D Calibus his perculfi omnes diuina con
& anteactæ vitæ lapſus, erroreſquc cum Štı .
dolore animi patetcc iffent, ac ítáco tem Querer e ſubſidia , Dixos excire pre
pore ad excipiendam aquam neceflaria cando.
feuerfi , animaduerterent more fuo non Hinc traxit Lilanca ortum : tranfiuit
defluere: (en tertiam fraudem demonis in omnes
iterum aquam fiftentis , viiterum venefi. Relligio ſimilis paruo poft tempore gen
CHS adirciur)non iam ainplius ad nagos, Ies .
ſedad Ecclefiam confugere , cerciorem Exitant Litaniarum varia genera, in li
que ca de re fecerunt , tenem quendım bro , quern P. Thomas Salius collegit ;
optimum Chriſtianú , qui in Ecclefia Fu fed plures longè in eo ; quiMonach jes
taiana ſolus diu omnium fidelium perſo . E culus curante,SereniſſimoVuibelmo Be
nam fuftinuerat; eumque etiam ,atquec uarie Duce; quihoc auo Caroli V. Imp.
ţiam rogarút, vt iple pieces aliquas lupra exemplum imitarus, curis principal bus
vas aqur recicaret:ſe iarn Magicis ſuper filio relictis ,totum ſe pietatis itudio addi
ſtitionibus nuncium remiliſſe. Senex pur xit. rebus alijs fapientiſsimègeftis , hunc
gauit le quantum potuit, & reconfidcri, feliciter oninibus laudatiſsimum addens
ca ſecum in hunc modum eft ratiocina colophonem ; gnarus, quid illud vnum
tus Si aqua Deo annuente fiuxerit ,Chri porro neceſsarium , & quæ pars inclio
ftiani fortiores,robuftioreſquein fidered effet eligenda . Cæterum Liania olim
dentur:fi autem ob mca peccata nonflu . tum contra cætera mala omoia , cum ne
mina .
 Liber Sextus ,
minatim contra ludificationes , & vex3- A fedentes addiccnlariç facrileg:um applica
tionsdæmonum ,ſeinper vuiliflima lui ,
ride 10. vt plurimistettunonijs , & arguméris egre
Diac.lib.
gia probauit ex noftris Nicol. Serrarius ,
D.Greg erudita ſua Diſputatione de Litanijs, Hhr
93.et se bipoliedica :cuius, ctiam luntillæ aliæ piæ,
esbert. & eruditæ Litana de Sacrofanćta Trini
nn.858. cate ,non femeliain exculæ.De hoc reme
um lib. dio trium ſatisfactoriorum operum non
nira pauca ,nec leuiter Tyræus pari. 3.delocis
darbac. infeftis cap.66 .
4.26 . Ei
ingrini Sextum eftinuocatio deuota nominis B mibi appa rere!,nifivnguis, & peluis,
b.de e Saluatoris, leſu , vel Chrifti, vel B.Deipa
orciſmo rę Virginis,vel petita opitulatio ab Ange
czinge lo cuſtode . De Saluatoris nomine docent
cum de vetuſtiſki i.i quique Eccleliaitıcı kripro
Tihy,
27:08 . res,tam conftanter tam frequenter,vipu
3.num . tidű fit verba eorum hic coaceruare. Tot
$ 54, D. etiam exempla reperiuntur eius efficaci
wit. ad.
Verf. Tri tatis , vt fittidium mihi lećtoris cauendui
5 Orig . potius, quain quærendi labor ſit fubeun
6.1. con dus . Indicabo loca vnde qui volet petat.
NA Cel.
ere. de recens vnum refers Ananias lib.4.de na- C'horm , co fortius confirmarus oſt horror
ronami tura dgmon.fobo 152.vetuftiora duo de B.
e ad fca Auxentio in eius vila Metaphraf. aliud
slam ,es auctor virę S.Euphrafi gvirg .mēle Mar
I apol. tio ,aliud de S. Theodoro Arcbymanari
yprian .
her de la Gregor.presbytcr.22 April apud Su
mum , apud eundem alia quinque vet
ſex.com.4.24
Atha . 8.154.05 13.10M .) .pag. 827, Sacerdoti videlicet , quem premiſit ,
irar
892.10.6.pag.671.10011. 7. pag. 367. vide
Clem . prçterea Greizerum lib.z.de junčta Cru
ca. 20. ce cap.27. & egregium exempluc illud ,
Tu no
ined quod fuperius-kit.K . retul de Mulipotano D cenfis facris veftibesinſigniti.Eodem ia
inimi luuene.DeB.Virginidoi et exemplumsal
:: neg ; lud nouum Theophilie quo pręter alios
sam in egit Honorius Auguitodunents in Sigil
ferta lo Marię,& nobilis cuiufdam Ebiironi
tintso ci dequo ex Cçfario gimus,lib.2. & ad
Sunt di poteft exemplum nobilis fucile quod
MA .
ex Mori lib. 1. Dialog.c. 16.Daltat Bicce
baciiius lib . 2. cap. 27. 1. m quod narraui
fup.com.2.pag.ss... De singeli cuftodis
‫ک‬ opere teftis en Origenes lib.6.conra Cel
Jum vbi erus x X11.calumniuoti exagliat: E cruciatibusque : ftectam ,femper abſque
& de eadem fatis claré Paulinus in vila
S. Ambrolij,& de cadain ope laws clara ,
eilinon petica, capio mirami narrationem
Salisberienfis lib. 2. polycra cap. 11. his
verbis, Dum puer , vi palmus addifcertm
Sacerdoti traditus ejjem , qw forreſpecula
Tiam magicam exercebat ,contigii, vime,
© paulo grandiuſerium puerum , premif
fus quibujdam maleficijs, pro pedibus ſuis
729
Tel ,Viik vnguib.facro neſcio oleo,an chryf
mate delibulis, vel in extorlo leuigato
corpore peluis quod querebat noftro mani
filiarerur indicio . Cum itaque predictis
nominibus ,que ipſa horrore, licei puerulus
effem demonum videbanıur, premiffis
adiurationbus, quas Deo auctore neſcio
focius meus ſe nejcio, quas imagines tenues
tamen , nebutojas videre indicalet: ogo
quidem adillua ira cæcus cxſturi, vinilit
celura que antea nouera .Exinde ergo ad
huiuſmodi inu :slisixdicatusfum , quafi
qui facrilega hec impedirem , ne ad iulia
accederem condemnarus. Et quoties rem
hanc exercere decreueral, ego quaſi :orius
diuinationis impedimentum arcebar .fic
mihi in ea clare propriatuseft Dominus.).
vrique arbitor pici Angelum cuitodem :
fed addit.] Cum vero pustolum procelif
ſem á flaginum hoc magis , o magis ex
m {us,quod cum multos: siunc nouerim ,om
nes antequam deficerent,autdefe&tunata
re.aut manu boftılı,beneficio luminisorba
tos vidi, vt cetera incommoda taceam ,qui
bus in confpeétu meo a Domino, aut pro
ftrati ant perturbati funtsexcepris duobus,
Diacono quodam , quo pecuariorum vi
denies plagam ,effugeruild y'alter ad finum
Canonicę, alter ad portum cellule Clunia
men pre ceterisin cögregationibus fuis ad
uerfa plurima polmodü perpefjoselle mi
ſer ius fum . De implorata veio & impe
irata eiuſdem eukudis Argeli epe teltis
eit.S.Golaud ::ca , cuiusmentio apud eius
avętaneum Eua riuni, fed quod adſcri
bam ,apud cum non habetur , ledex Sic- [ 16.6.co
phano Hierapolcano felulit Nicephor. 19 .
Hiftor.lib.18.cap.25. cam grauifione va
rijs Purlicorum Magorun veiberibus ,
vllomcdicinæ præfidio , angchiductoris
opera fanatan file . Quæ ad viumque
Angeli, neu pe & Deigenitricis fimulau
xiliuin apprimeperancat, dabo narratio
nein aliain , certa ietiis Lufitaniæ ( radi
cione notiflimam & à rerum D.Domi
nici Ordinis Hittoriographio Ferdinando
del Caſtillo memoriæ proditā . 1. Hiſtor.
Gener.Ordin.Predicaior.lib.2.c.72 VLEX
Bbb
730 Diſquiſitionum Magicarum
Corefert Alth. Villegas Flor.San&t. p. 3. A cuſtode,qui apparuerat) religiofæ alicuius
vita. 173. Boncela municipiun Conim
bricenſé eft ,ibi nobilibus parentibus na
cus,quidamAegydiushic,vix dum ado
leſcensinduſtria ,& fauoretres Canonica
tus, & Prioratum vnum adeptus, omni vi
tio difflucbat , non indoctus humaniorú
litterarum , & Philofophiæ, & ivedicinæ ,
cui,quam ſibi opportuniorem ad nequi
tiam rebatur,totum fe dare , & Lutetiam
eius addiſcendę caufa cum cogitaret,iter
aggreffus dæmonem obuium humanain B petit inſtanter admitti, impetrar . Tiroci.
ſpecic habuit.Malus ifte viæ comes , à no
to fibi,fed ignotus, paulatim varia quære
re.vt audiuit profečtionis confiliū , quin
tu (inquit) me potius audis fcientiam indi
cabo , quæ & adeptu facilis , & vſu præci
pua ac dignitates.voluptateſque ;ipſius e
tiam , quam fitis, medicinæ ſuinma perfe
Ctio eit. Necromātiam dico.dixit, & per
ſuaſit,abducit Aegidium , & adducit in va
ftum fpecuii ,prope Toletanam ciuitaté .
ibi occurrere læti,& excepere venientem c neget inifericordæmater lic poltulanti ?
viri,dæmoneſque humana effigie.itur in
fpecum ; exigicur non ſecreti cancum , fed
& ligiæ fidei,fiuehomagijperpetui Sacra
mencum.volés adigitur, & fchedula pro
prio conſignata cruore, promiſſum con
firinat.Septennio illic tetris artibus,& ca
liginofa fcientia imbuitur.poft Lutetiam
profectus , miros breuiinter Hippocratis
ſectacores progreſſus facit , & Doctora
tus lauream adeptus : gliſcebant enormia
magis magiſque peccata:ruebat de fcele- D dij, & videri defijt.Acgidius chartulā acci
re in Icelus ambiguum erat , fama erudi
tionis,an nequitiæ infamia maior. Sed , ò
Dei bonitatein , vi, quem lenitate nequi
uerat, ſtatuit crahere.Ecce tibiequitem ho
plomachum ,lanceam vibrantem , & inte
tantem miſero ,irato vultu.minaci voce
clamantem , vitam hanc , moreſque defe
read frugem reuertere.Subditus Aegidiữ
terror occupauit,ſed ,velocimotii, cuter
rore inftitutum priſtinum diſplicere delit.
ad volutabrum lui reuerlo ;potturiduun E dere,remdcfert priori, & petit alio mitti ,
idem illeeques iam terribilior non folum
minatur, eadem verbarcpeten s de muta
do vitæ infitoco ,fed lanceam pectori infi
git , & vulnus,etfi non graue, imponi. Fra
ctus animo nofter: Dedo inquam me fa
ciam Domine quicquid iuleris . Saulum
diceres in terram deiectum . Statuitferiò ,
ſe totum Deo dicare,& quo intusimpel
li ſe ſentiebat ( vrgente,ficopinor's Angelo
inititutæ familiæ ſe addicere,Hoc animo
Luſitaniam repetens , dum per Pallentia
iter habet , vbi tum Monachi Dominica
ni inonaſterium moliebantur , ſubit cupi.
do cernendi operis.vidic viros ſanctitate,
& eruditione claros,quoſdam etiam viri
bus, & ætate defectos,delicatè olim autri
tos , calcem ſubigere,lignadolare ,lapides
parare, & onerahumneris portare , ſumma
lætitia , & alacritate.Oprat ſe illis iungere,
nio defungitur,magna fpe Sanctitatis fu
turx cxcitata : poit aliquot annos miffus
Santarcnum in Luſitaniam ,ibi crefcebac
oratione , & victoriaſui. Vnus angebat
fcrupulus , quod penes dæmonem hare
ret ſchedula illa oblcæna , & inteftabilis .
Igitur ardentius Reginæ cælorum ſe co
wendabac,mali buius remedium aliquod
poltulabat, non fine lacrymaruin imbre,
& continuo ſuſpiriorum concentu Cuid ,
Die quadam ,cum in facello templi proli
xius oraret apparuit illi dæmon formida
biliaſpectu,deteriore vlimlatu , condicium
facit, & præftitain fidem , acceptaque be
neficia petulāter exprobrat.tandem , poft
multa minaciter, &proteruè, & inpoten
ter obiecta, faxo ( inquit ) huius te mona
chiſmi, violeniię , quamenibi ( yngra
phum hunc cogi reſtituere, nunquum fatis
pæniteat.Simul abijcit eum ad pedes Aegi
pic, & lacerat minutim .Nec vanæ demo
nis minæ fuere .adinirandis illum modis
plus leprennio poftea vexagit.mitto vexa
tionesalias..aliumebat monachicuiuſdă ,
qui in codemn de gebat monafterio fimili
tudinem , & nihil non quod excogitari
inter domeſticos poflet moleftiæ , Acgi
dio interebat. paticbatur hic ,fed tandem
dolens malitiam illam ferpere, & fratré ,
vt putabat illum ,Deum fic feniper offen
caulamque aperit accerſito fratre depre
henfuscalumniator, & infolens ab alijs,fo
litus ab Aegidio vinci delije victorinego.
cium facelsere. Viuus tandem clarus mul
tis non virtutibus tanium , rapcibuſque ,
fed & miraculis variis, anno 1265-mun
do denafcitur, vt cæno naſceretur, fepul
tas Santareni,ve ſanctus colüur.Habetis ,
& Deiparæ Virginis vno in exemplo cf,
fica
 Liber Sextus. 731
ficaciſfimum contra dæmones præſidiū , A quin inibit eſettantismalis remedium in
& ( quæ dixi alijs locis) præterea de ſcho učturus. Nec fuaillum fraſtrata ſpes Lau
Li.2.9.1. lis MagicisHiſpaniæ , de homagio præ retum vi venit, Sacerdotem idoneum na
ftando,& chirographo cruento , de reprę tus,re omni expoſira , conſulit, ecqua ſibi
1.2.914
li.2.9.12, fentandisinnoxijs, de apparitionedæmo Spes fit reliqua ſalutis. Ille primo ſceleris
numer num , & etiam Angelorum.loannes Mo atrocitate exterritus pauliſper beſit : dein
li.2.9.27. linetusnarrar Energumenarum illarum . de immanitate facinoris demonftrala: ita
ſect.. Quercetenfium ,de quibusegi nõlemel, spem illiſalutisoſtendirf, ſi precibus : icin
li.2.9. 6
fect. poſſeflores dæmones inter cætera quæ nijs, voluntariaque corporis vexatione
cbron . Itos;ſibi à Miſericordia marre manubias Deum placare penitus inſiſta . Cum ille
Belgia, animarum plurimas quotidie cripi , nec nibil omnino peenarum recufaret, promi
49. 1490. non ab illo gigante pueri baiulo , & ab a- Bi fut Sacerdoseli imperata feciſoſe faciles.
lia totæ , & alia turris geftatrice. fic enim aures ei daturum , tantum piaculum
illos ſacratis Maria, Chriſtophori,Catha Deo propitio vtique expiaturum . In di
rina , Barbara nominibus abftinentes, greſſuhominem monet, vt pertriduum ing
ad Ecclefiafticam picturam alluſifle ap dia , cilicio , flagris corpusaffliétet,Beata
paret . Virginis opem implorans : per eam à Deo
Quid verò prohibet me Patrone Vir veniam expofcat:ſe codem triduorem di
ginis Deiparæ memoriam , & veneratio uinam pro ipfius incolumitate facturum .
nem , alia quoque certiſſima narratione Et virinque exſtitit fides. Ita triduo ex
recolere, vt quain efficax ſemper eius in tracto,facerdosoprimum ratus eſt ante ab
uocatio contra tartaream tyrannidē fue ſolurionem , chirographum à demone ex
rit Lectores intelligant:Horatius Turſelli C torqueri, ne quid omnino iurisin illum ha
Dus Hiſtorix Lauretanæ ſcriptor, pari elo beret. Proinde bominem abfedimittit mo .
gantia,& fiderem geſtam proponit : gal nitum , vt anguſtiſſimum ſacellum ingrefa
Lum porroiuuenem Lauretane virginistu ſus precibus,laerimiſa;Deiparam uſque
telaferuauit,quem in precipitem locum li eo fatigaret, dum chirographū à di abolo
bido infana prouexerat. Hic , vt eratpro extortum reciperet. Moremgerit ille , ſug
secta cupiditatis audaciæque,in veritasſe falutis, ſecuriratiſqueauidus ,haud dubia
effuderat voluptates. Expugnato multară Tpe, id ſe deprecatione Deiparę Virginis
marrum familias pudore , immodico cu impetrare poffe. Ergo proſtratoante Virgi
iufdam mulieris amore flagrabar: qua că nem corpore,lachrymansobnixecam pre
nec prece , nec precio,nec vi, doloue poriri catur ,virecepto illonefario chirographo ,
1
licere::vltimaexperiri ſtaruit.Igitur con- D ſaluci incolumitatiq;fue conſultum velit,
ciliatum magicis cantionibus demonēro ingenti miraculo compos voti efficitur.Ver
gital, viſevoli comporem faciai adomnia ficulosillos ex animo irera bar:Monſtra te
Je defcédereparaium oſtendens,ſi eo, quod effe matrem.Sumat per te preces,qui pro
expereret, fruererur .Diaboliergoiuſſu à nobis natustullit eſſe tuus. T alia precatus
Chriſto deficit ; ſeque totum illi dedit ,tra, fubito chirographum in manusfuasdela
diique ſuper hecomnia iurat conceptis ab pfum confpicit.Itaque vix fibimet ex inopi
illo verbis , o chirographofuam obſtrin .. narogaudio credens,integrato fletu graies
gitfidem :vſque eo impuras mentes volu Virginienixius agir.Inde facello egreſſus,
pratis amor excecar. Ceterum ,utpotius eſt letitia exultansad Sacerdotem accurrit.
quod cuper ar,fecii,vifie,faftidium copia : receptum Deipara beneficio ſcriptum oftë
o celeſti luce oborta ,magnitudinem ſce- E dir. deratiot ,tantiſquein Chriſtum , arq;
leris ſuiſera æftimationeperpendit. Ergo in ipſum ,quifcripſerat,diris, & exccrano
poſteaquam animum curis anxium pæni nibus referium , ve facilem appareret,à
tentiaſubijt, ad venia ſpem erectus,cele- ſempiterno humani generis hoſte diktatū .
ftem opem ( pectare , Deum ,Deique paren . Verumtamen tätum vincum omni diabo
tē implorare cæpir.Inter bęc occurrit ani lica fraude potentior visdiuina diſoluit:
mo virgo Lauretana ,ciuſque gdis Sacer ita deuotum illud inferis caput ,Deipare
dotes amplifima facinorum expiandorů benignitateaferitur inlibertatemfiliorü
authoritate predisi. Protinus Deoautho Dei; ne quiſquam omnino , quamuis faci
resac duce Laureium petit , haud dubins poroſus , ac perditus , ſimodo ipſe perire
Bbb 2 nolit ,
)
732 Diſquiſitionum
xolit , de ſua ſalute deſperes, neu cuiquam A
in dubium venia . Dei clementia , quçul
tro Matrem fuam ries Patronam dederit
ad falutem .] Hoc exemplum gratius futu
rum ſpero , eo quod fimul praxim quan
dam iuxta tutam , & facilem Confeflarijs,
pænitentibuſque proponat:cuius normā,
ductumque in fimilibus adnodum per
plexis conſultationibus imitari poffint:
quod libri huius ſecti inſtitutum vel ma
xime flagitabat, à me non præteriti. Alia
duo valde illuftria refert Cerar, miraculo B
run lib.6.cap. 26. & 27.ex quibus quam
efficax contra demonum præftigias re
medium Git ,nominis Mariæ deuora cum
fide pronunciatio claritime videtur. Alia
fuggerit Hiſtoria miraculorum B. Virgi
nisMontis ferati , in qua multi traduntur
dæmonum tyrannide,quibus fe deuo
uerant confecratę Beatæ Virgini , & eius
imagine infinicæ cadelæ parrim foload
fpectu ,vi narratum Mirac. 1 j.fol. 138 .
partim contactu , ve miraculo 172. fol. C cis , de cuius præconijs liber effet ſolidus
147. miracul.237.fol. 215. partim fola
inuocatione S.nominis & peritione auxi
kij,vt miraculo45.fol.6o. partim promiſa
ad hanc ædem ſacram peregrinatione, vt
miraculo 289.fol.256. liberati habes illu
ftria admodum miracula in hoc genere
apud Liplinin lib.de B.VirgineAſpericol
lis Zichimcnfis , fed claudathunc $. fao
Etus vir, & bonus poeta Prudentius de la
Gratiſſimæ Deigenitricis contra dæmo
nas poteftate agens:Cathem ,hym ,;
Auctor iple dolicoluber
Pleétitur iinprobus, vi mulier
Collaria mia calce terur :
Sic colubernuliebre foiuin
Suſpicir a'que dirumoulier ,
Ecce veni ! 10154 progenies ,
Aeltiere prodirus aller humo,
Nonlwieus, velurille prur:
Sed Deusiple gerenshominem ,
Corporcisq; carens vitijs ,
Fitcaro vixida ſerino Parris :
Numine quem rutilante grauis :
Non thaiamo, nequeiuretori ,
Nec genialibus illecebris ,
Intemerala puella parit.
Hoc odium verus illud erat,
Hoc erat afpidis ,aique hominis
Digladiabile diſidium ,
Quodmodo cernnafemineis
Magicarum
Vipera proteritur pedibus .
Edere namque Deum merita
Omnia virga venena domar :
Tractibusanguis inexplicitis
Virus inerme piger resomit
Gramine concolor in viridi.
Qua feritasmodonon trepidat
Territa degregecandidulo ?
Impauidus lupusinter oues
Triſtisobambulat, rabidums
Sanguinis immemor os cobiber.
Agnus enim vice mirifica
Ecce leonibus imperital ,
Exagitanſque truces aquilas
Per vaga nubila, perque nolos
Sedere lapſa columbarfugar.
Tumibi Chriſti columba poris,
Sanguine paſta cuicedit auis,
Tu riueusper ouileruum
Agnus hiare lupum prohibes ,
Sub iuga trigidis ora premens.
Septimum , cit Signaculum ſanct ecru
contexendus ex Sanctorum Patrum ſcri
ptis , & rerum geftarum exemplis . Vide
D. Cyprianum ſerm .de paſſione Chrifti,
Origenem lib. 3. in lob , Laitant.libr. 3 .
capit. 24. D. Antonium , apud Athana
fium , ipſum D. A hanafium de Incar
nai. Verbi , ( vtail: lignum crucis tollit
omnem Magiam ,) D.Gregor Nazian
zenoorar.1.in lulian . ad Nemeſium ,
D.Chryfoft. homil.3 . in epiſt.ad Colol.com
D homil. so . in Mauh.D.Cyril. Catach.4.
de Afcenf.Nilenum in vira Thaumatur
gi.Hieron. in vita S.Hilarionis. Augufti
num lib.z.de fymbolo ad Calichun :en .
fermo. S1.de temp. Theodoretum in vita
Macidonij, o lib.3. hiſt.cap .;. lib.s.
Cap.21. D Gregor lib.2. Dialng.c.10 .Joa.
Diaconum lib.2. viid D. Gregur.cap. vi.
Slabrum li. 4 hiſtor.c.5.ex quo Baronius
canal.com.ii.anno 1627. Thomam Cã
ripra ! .lib 2d29 :57.a parte 3 t. pud quos
£ extin! memoria digniſſiniz de hac re hi
ftoriæ:nec minus illuftresaliæ ,vna dein
cendio fæuiffimo quod Rhemis Diabo
lusexcitarat, & S.Remigius ſigno Cru
cis extinxit , taabet Hincmarusin cius vi
1a . aliud de Beato Vedaſto , qui crucis fi
gno maleficium aliud aboleuit, tefte Albi
AO Flacco hiſtorico vitæ eius , codem dæ
monibusprizualuit ſigno,D. Auxentius,
tefte Metaphrafte, yt & S. Albinus, tefte
For
 Liber Sextus. 733
Fortunato , & S. Suibertus teſte Marcelli- A ta S.Gallic.7. & innumeri alij.eadé enim
no , & Beat.Callupanus,tefte D.Gregorio Sanctorum omniuin femper dehoc fi-,
In vita Turonenfi, qui memoria digna rem nat gno , ac trophæo falutis noftræ fententia
Caluppa rat ,vt & de S. Niceia Theocteriſtus enis fuit, eadem fæculorum omnium experie
Sur 10.2. diſcipulus apud Metaphraftem in Aprili, tia.Nolo plura addere, velim dumtaxat le
n . 1. eius & de B. Vincentio Ferrerio Rauzanus, gi, quod de Diacono à S.V Vulfranno mif
vitec. 1o. & de Eutychio Patriarcha Eutathius c To ,vtpræftigioſum palatium Ratbodo o
Glib.z. ius diſcipulus:qui & fignum crucisvocat ftenfum viſeret, narrar lonas Senonelis ,
SAL.7 .
telum damonibus formidabile: hoc figno qui eo tempore vixit, & id fe accepiflcex
Macarius Patriarcha Antiochenus in Ba occulariteltis Ouæ presbyterij Frifij ore
uaria morbos pepulit , Mechliniæ incen fcribit,in vita S.L'ulfranni,apud Surium
diumexitinxit, Tornaci feditionem com B menſe Martio. Quod cur in dubium vo
peſcuit, vt tradidit Anonymus, in crus vi cet ,Corn.Kempenfis lib.z.hiſ.Friſ.cayo
ia, qui ante quingentosannosſcripſit.be 11.non fatis intelligo. Muka enim paffim
nedictione huius figni TheodorusArchi talia àgrauif. ſcript.prodita. Legite quod
mandrita veneficium Thcodori Magi vi de Cabade Perſarum Rege narrat Gly
tauit, fa pe dçinones expulit, folias frugu cas p.4. Annal.fol :370. & hiş addite quæ
calamitates auertit, & dæmones certis lo Thomas Boffius collegit , lib . 2. de ſignis
cis includebat, & ligno crucis locum ob . Ecclef.cap.8.6 Jeq. lib.15.6.1. & Spre
fignabat,ne cui nocere poſset, tefte Geor gerus cap. 1.qu 4.p.2.mallei.denique So.
gio eius difcipulo . Eodem gladio vteba cietatis noftræ lacob Gretzerus lob . 3. do
tur B. Godeft. tefte Nicolao eius æquali, S.crucec.18.0 19.cum aliquot ſequenti
6.13.cius vila : & S. Portianus, tefte Greg. c bus, & Pet. Thyræus p.3.dedamoniac.c.
Turonico de vila Patrum , cap. y . & S. 44. lib.de locis infeftis p. 3. cap. 68.Sed
Maximus Rhegienfis,tefte Dinamio Pa vnum nolo preterfluere,noraum a Frác.
tricio ( apud Sur.in No. v. ) qui & miras Bencio licceris Mediolanenf. Ann. 1591.
dæmonuin præftigias, & vnico hoc tele Sacerdos quidam Arona agens pollicitus
partam narrac victormm . Docebac hoc S. trai Deo, adisurum noſtram Societatem ,
Eligius Nouiomélis fuos his verbis: Chri idque vni è noftris aperuit.Indigne hoctiti
fiano nec auguria , nec alia qualibet fig liidemon ,Jeq;ad folila arma coucrisi.Im
. menta poffum officere:quia vbifignum cru puris cogitationibus hominem aggreditur,
Refert S. cis cum timore,o fi.de Dei precelerit ni Blainfeſtis ,vi adimerens fomnium :furgii o
Andoe wil sbt inimicus nocere poterie. Farentur ledt slo miles Chrifti ; Oliftitandispiorü
- nus eius hoc dæmones expulfi a S. Patapio apud D biftorijs no&tes ducitinfomnes. neque hoc
crita Metaphr.menfe Nouemb.clamantesive tulit aduerfarius ,fufpenfam lucernam ad
Lligi to reterribslis eszó Nazarene Vire 1erribilis parietem fic deijcit, vi effufo olso totum
26 . es , vbique in omnesobtines imperium . volumenfæ de prolaerei.ne que hoc fatis.in
Quo ergo proficifcarſi in defertum , fi in ci ter cenandum inuadit immundo afflatu :
nilaiem li vbicumque duxerit aliquis, tu hic à menfaſtalim incubiculum , humiles
illic prauonis :ſola crucisfigura ſolotao'now ad Deum preces effundēbumi proie &tus,
minc nosexpellens.] Merito itaque S. Da et procibocorporiflagra ingerere: cum lic
niel Stylicos,ad fugádosdæ :iones,vbi quoque ceco igne carper liur nudatis pedi
busierram inſtitut binas horas ,webternas,
Vite S. que cr :soem , vi arma inexpugnabilia ( ait
Magrily Mctaphraites inferebat. Hocin lignota dum importunus calor deferuefceret: dein
2.1. 6. feliciter vincebar S. Maurilius, vt narrat É conijcie je in cubue feffus: vifus in eodem
Blog 21. Fortunatus, nec non S. Aichadrus,vt re Atrato videre mulierem o atingere ctus
Vite pa fert Fulbertusſcriptor eiusvitæ :ité S. Ni
srum comammanuum exrentu : defilet repente
17 cerius Treuirenſis, voprodit Turonenſis Altoniius, ad lectulum conuerfis lumint
Gregorius:item excoullio B. Nonnipe bus nibilvider : donec bisglerue agnouli, isa
nitens illa fanioſa Pelagia , tcfte lacobo mui ludibria oculorum ;idque pluribus nid
Diacono Heliopoleos : item S. Iacobus Etibus accidifle reftarus eft ; tandem erre's
Alemannus, tefte Antonio Flaminio vita proceffit,vtmiferituruscubitum , brachia
illius cap.71.item S.Gallus Abbas, & con fibi,manuſque ar &te colligarer indiriswings
sl fedor , tefte V Valafrido Strabo lib.iran Gulsyneinfomno attrect aroniquicquam
Bbb 3 W3ANUS
 734 Diſquiſitionum Magicarum
manus errantes fruftra.fimul enim ſopor A bus promiſsis. huc refpice, het cum dicee
o ligabat fenfus. breue ad tempus, bra
chia foluebar.Sed nimirü quceft Dei cle
mentia , diabolitentatio eft infra homini
facultatem :fugauit illum qui pro caſtita
1e pugnabaicumfortiter obſtitiſſer. Redije
tamen viltus ad pugnam admirabili ar
1. Egreflus aliquando facerdosidem ex
oppidoleuandieſtus iuxta lagung ipambu
lai perſoluens horariaspreces Marie Vir
gini. Vix ducentos palſus proceſſerat, cum
affecutus eſl'eum
vir quidam cumruila,
barba, promilla,vefteque magni preciſ
infidebal iquo pulcherrimo atri coloris ,
qualis ,nullus illis regionibus: famulierāt
a pedibus duo:cum acceffet propiusper
humaniler ſalucauit', núquid adi lubilace 3
inquit, peruenifti ? recitabar forte Sacer
dosillun pfalmum , quodmagismirix
ita prel a voce; vi exaudiret tantum fe ip
fe.tum verò equirem inter , ſacerdorem
fermoinſtituus , hoc ordine . Prior eques
Specieriman!is, queeſt'animo ribsinfixa Cadminaris infignem o Sanétitate preſta
cura ? que sollicitudo mærentem exedir.at
ille diſimulans,mihi bene eft;ac bello: frus
ftratibi huiusreiqueſtio fuit. Cui eques .
Mi homo , mihidare vorba difficile eft ,
qui datum olim à Deo , vi introſpiciam »
quid tacitis cogitationibus voliteni homi.
nes, agitensque cum (teiiffct Sacerdosad
mirarione defixus; e ſtupensloquentis:ha
birum , corpuſquetorum luſtrarei luminib :
fumpto animo. Quod fi tibi eaeſt virius,ef
fare, quemeangie moleſtiaſ quid fortal D fubfequitur.].deliere ad crucem fubito ap
Je eu plusſcis de rebus meiss quam egouple .
Cuiille :Vorum Societatis lefuitarum : hic
stimulus cor vellıcat, hoc te quierwelle non:
ſinis.Sed.tu aliasres agas neceſſe eft ,ad il
lam tihi adirus non paiebir-me vide.Sufjë
catus alter, ne aliqua ratione inaudi ( eta
noftris. Non certum fatis uolum illud fe
cerim ,neanc : ſed ve ira ſi , la certum eſtpa
tribus me excludere,non abijciam animü
nec me di cruciaborneque enim una eſtrā
cum pie,ac fanète Dzoinferuiendiviaire. E moriæ finum recundas. quod B.Fortuna
Eteiffied quidem ait eques , mitte illam de
geftore Euramseſt tibi eaindoles ingenij is:
truncus corporis; c hæcfuper ea ,voluntas,
vi vel in ifta qua nunc vieris ratione viles
goſsis innocentiam tueri.quodfi me audis ,
Altamterram vide.vbi Deo viuas, ribi
Aronareli &ta iammefequere ,nec teme
re erit confulium rationibus tuis: 'oplima:
apudme cris conditions non lacto inanir.
reicrumenam pregrandem manu perche
riebar crepâtem argenio.cgii grarias facer
dos non poffum ad prafensvri liberalitate
tua , utfidem meam prafem Ecclefia A
yonenfi, o ſubitointerfarus eques, quaiſt
hecfides, lim publica vlla ſponſione , Aue
phirographo? And LIIl.drislibre neque
enim plures accepifti) addictum habebūt .
Aſentieba!ur hæc audiensnon fine admi
ratione: fedconieétura ducebatur ad ſupi
B cădum adillius aures permanaſſeomnia
ab aliquo Aronenfi.Tum paulo fidentior ,
Tu vero quo äer intendis vbihabes? Pala
lanli& refpödir (nomen eft oppidi ad lacum
Verbanum ), qui ad nos appellielinier
meussad vicinalem oſum paratusi ageba
tur ad uno', a ? que alieroremigt, viroque
pullaro afpicit facerdos, omiratur no ar
tea vium . Nunc, fi accipis condimem ,
Pallantic mecumeris quamdiu volles, fi
far religiofam vitam complecti,zu in una
tem , curabo.Laudorgregiam humanitaté
fuam , qua ſpontë verisin hominemigno
tumiſed habeo cauſasremitiendi Harfer
monum uicecum pauium ſubſiſterecoge
relurSacerdos Pras; Domine inquit , poft
paulò fequar „nec aliter fecü ,ac dixit. To
Talulare crucisfignumin Frote exprimés ,
atque in loco cordis, o penfilem corollam
baccis confertam facris quis preces nume
Yaxtur , manu prehendens precedentem
parere,eques, famuli,cymba; reinigefq; ..
Quis non iniretur tot contortuplicatasco
lubri toi tuoſi fraudes,vnico Sanctę Cru
cis figno nebulæ inftar dilliparas?EtGino
ſisc Lector )græoccupatusauemente va
na , nihil dubito , quin V Vieri impuden
ciany, virulento', & tortuoto fermone co
nanis eleuare; quam ipſeinerprodiderat
narrationenr , lis vehementer deteſtatu
rus : Illud quoque velim notes, & in me
tus diſerte prodidit,aliquando Sanctos hi
ſee diuinis reinedijs quædãalia adiubuif
ferdiciscantum caufa : vc miraculorum
gratiam , hoc quafinaturalisremedij vela
mento (quæ illorum erat humilitas)obum Fortuna
Brarent,& humanamlaudemeffugerés y viles.
vt de B.Radegunde Regina idem prodi. Kidegão
dit ,eam crucisfigno folium panipini ad
dere confueuiffe
даа .
 Liber Sextus.
Octauum præbent Sanctorum , quiin A religioſe reliquias ſanctorum colens, eas
colis beatitudine perfruuntur æternare
liquig, de quibus illud, vr in cælis , ficin
terris verum ; nimis bonorati funt amici
141 Deus , nimis confortatus eft principa
tus eorum. fremant ve lubet Vigilantia
ninoſtri ,in eorumnillos Principe D.Hic
ton.iam iugulauit, damnauit eos Nazian
zenus , damnauit Chryfoftom . damna
uit Ambrofius , damnant Eccleſiaſtici
Annales, damnāt geſta Sanctorum om
Đ . Hier. niun, damnat , quæ errare non poteftin B mofuperftitiolas cærimoniasmifcea - gaiquiis
cörra vifidei rcbus , Ecclefia , Catholica.deinnu
gilapris meris pauca memorabo . Quo taonis ad
D. Nat; D. Philippi Apoftoli ſepulchrum in Sicilia
Bypr. plurimos energumenos liberari , adeo
sirca fin , vt anno 1941. pluſquam ducente femi
D.Chryl.1. næ huiuíniodi fuerint numeratæ ,aucto .
in orat
contraga rem habco Thomain Falellum lib.10 . de lebar : quadam verd die , cum Epiſcopus Lib. 4 de
siles de rebus Siculicap. 2. ideincernimusin Bra
% . Babi bantix Gela.ad S. Dympna ſepulchrum ,
La, o ho. in Flandriæ Rochnaco , ad reliquias San.
26.1 & ti Hermetis .ſcribit Turonenfis puero- C ſacrifuot vnguenti . Re noua perculfus
Amb. Ser rumægrotum , cum hariolo traditus fuiſ .
mon . 77. ſet danandus incantationibus, fortibus, li .
fin.lib. * gaturis pro vita morti mancipatum :aliú
hil.c.25 eadem lue laborantem , fumptis de fepul
Socrat.li. chro Sancti Martini pulueribus ſanitati
3.6.16. E reftitutum .( d.cap.45.) idem narrat, lu
nagr.li.1
ca. 1o . So. ſtinianum magicis præftigijs ac laruis mi
zomen 1. reinfeftatum , Tuppoſuiſſe capiti frenum
+ 7.cap. 36. Conftantini,in quo claui Dominici vnius
Niceph
71 li.jo. . virtus intexta , & tertia vexationis nocte
c. 8.
Greg.Tu quietem recepiſſe . ( de gloria Mari.lib. D
ron.lib.z. 1. cap.6 .) Georgius Monachusſcribito
de g'or. Ivo ſanctaruin reliquiarum , addito ieiu
mart. 6-. nio & oratione , multos dæmoniacos à
4 : plures Beato Auxentiofanatos . Hanc virtutem
ex noflris ſepulchro Sancti Hercberti Colonienſis
Jo. Gibto Epiſcopi,tribuit ctiam Rupertus Tuigen
muserua. lis.cap. vli. cius vitę : de ſepulchro Luc
Sad . an.geri Monaſterienſis Epiſcopus referung
319.excu Monachi VVeldenentes lib . 3. vila eius
Ja. T.ezi cap.6 . de lipſanis capillorum $. Vincen
rises Bo, vij Ferierij Petrus Rauzanus ,lib.4 . virę E per a Catholicis omnibus , magno
cap.vli. de S.Guthlacizona Felix
de lignes illius.
Eccl.c. 7. Crolandienſis in eius vita , de S. Richa .
11:12. rij corpore Albinus Flaccus, is eius vita.
Ibyrup . Apud Cappenburgum quidam multas
nin.c. 13. malignorum dæmonum in feftinationes
et adbuc patiebatur, vt adijt ſepulchrum Beato Go
ra idi omnia dæmonum phantaſmata
us p . .3: defr
accu
ri
dle locis euanuerunt.Merito itaque S.Benno Mir
infeftis nenſis Epiſcopus toto vitæ fuæ tempore
735
tanquam cæleftem quendam thefaurum (4. 67. Hi
venerabatur . Merito Beato Ioannes Da- mulcosci
tant, qui
maſcenusSanctorum reliquias vocauit, bus addo
fonies falutiferos , ex quibus plurima ad Teofas.
nos beneficia mananfuauiſsimumque un abb. fer.
guentum proflui:. ] Merito tetolim & Marion
hodie ad corum fepulchra inſtitute fue - Sandto
runt peregrinationes , & fufpenfæ totco- rumo
tollæ , atque anathemata . Cauendum ferm . de
duntaxat ,ne quas in hoecultu Sanctiſli- Sanctor
mus , vt monet Sylueftr.verbo reliquia. ex Ano.
Sanctis enim odiofa fuperftitio grata te -nymo Ano cope
S.
ligio . Teſtata id fuit BeataGlyceria mar Godefr.
cyre , ex cuius corporeisexuuijs vnguen- Emférus
tum ſuauiſſimum , & faluberrimum mor. 6.25. eins
bis omnibus mcdicamentum fuere fo . vite.
Perinthi inſcienter argenteum quoddam
Vaſculan emiflet, quodMagicis mini- fi.c.no
fterijs impenfum fuerat , continuo deli i
Antiftes ad preces confugit , diminoque
impulfus fpiriru vas nouum amouit ,
Antiquum repofuit , ac protinus vngueras
tum ficuti prius ſcaturirecæpie . Quocirs
carem diligentius in quirës, compera Val
illud nefandis rebus feruiſe , quod fimu
atque adImperatoris aures peruenit , ha
bita quaſtione, tăti criminis reum , vis par
erai fupplic
, io affici iuſsit. ) Narratur à
Nicephoro lib.18.cap.32 .
Nonum , in Ecclefia quoque vetuſtiſ
fimum , & miræ efficacitatis eft,aqua be
nedi&tione facra folemni ritu adialin
ftsruta ; eaque duplex, vna baptiſmalis in
vigilia Parchæ , & Pentecoſtes confecra
ri lolita , ouæ iure Canonico comproba- c. in Saba
tur: altera luftralis , fingulis Dominicis nec bato.
vec
initiò primi facri confecrata , nominatim guam ,de
ad dæmonis impetum reprimendum , & confecran
alia pericula auerruncanda , iau in vfu 4.4.
ante Alexandri primi tempora , & fem
cum
fructu , retenta honorataque . Meminit Aler. l.
in vira Diui Gregorij Magni loan .Dia cul Nane
conus monafterij, per eius afperfionem , tml. c.s.
à dæmonibus liberati :hodie miraculum Kheging.
iſtud apud Indos fæpe renouatur .Plura ... dedi
fcipl Ec
referunt alij exempla . de loſepho quo- cer.c.210
dam Epiphanius ; ſcribit, cum adhucille lib. ep.
Iudæus effet, infanum quendam ab eo de reb.la
per aquam cruce ſignatam ,ſanitati reſti pon.epido
Bbb 4 tutum:
 um
736 Diſquiſition Magicarum
tutum :de fæmina ,quę magicis præftigijs A viriſan &ti benedictionem accurit admu
in cquam trasformata putabatur Pallad. lierem beneficam . dum eiusincantatia
teftatur,cum Beato Macarius aquam be nes adbibererfratri, ille animam ogir.S.
Epipha. nedixiſſet, ſuperque caput eius precatus Huberti Epiſcopus Leodienſis, veri demo
berel 10. fudiffet, feciſe; vt, quod erat, omnibus nomaſtygis habitaculum multiplicesca
Laufiac. videntibus fæmina videretur.Apud Theo teruæ dæmonum inuaferant: id animad
capit. 19. doretum Marcellus Epiſcopus louis Apa Ikertens vir Dei ,puero dixit ; V ade aqua ,
Theodor. meni fanumcum dirueret,atcum dæmo que Sacerdotali cofecrationefaleadmix
bio suhim. nis ſpcetrum flammæ vim ne materiam to benedicta , ó ad effuganda inimici ne
mp. 212 quitiam orationis virtute impregnata eft ,
ligneam de paſceretur, impedire cernés ,
aquam fignaculo crucis muniuitb,bene liquorq; oleiiaidē(eachryſina)Apoftolica
dixit) & ea iuſfit flamınam aſpergi.con- B auctoritare benedictus huc deferatur:quo
cactum non ferens improbus ille aufugit, rum aſpergine, atquelitura,mox ita effu
& aqua quafi oleo excitatus ignis ,mome gabuniur hinc inimici virulenia phanial
to teinporis fanum conſumplit. Beatus maia , vt amplius fua non audeat inferre
Theodorus Archimandrita noxas om machinamenia . Hactenus Anonymos
nes aqua benedicta ſolebat repellere, etiã Dim Huberti diſcipulus,vel familiaris ,fcri
morbos à dæmonijs illatos, vt à Phetino pror vitæ illius S. Eligius Nouioméfis Epi
illo apud Tantendiam , qui obuius demos Icopus, quinquaginta amplius energume
ni in forma canis , ſolo illius hiatu in gra nos ſimul porrecta eis aqua benedicta li
wiſsimam agritudinem inciderat : ve à berauit , vc refert æqualis eius S. Audoe
Theodori cuiuſdam tribunidomo,in qua nus . Sed & S. Laurentius Dunelmenſis
homines, o animamia omnia à demoni. C in Britannia . & Sanctus AntoninusAr
bus cruciabantur , cum domeſtici pran chiepiſcopusin Germania , & S. Maclo
derent, ani cænarent , lapides ſuper men uius in Gallijs , alijque quo apud Petrum
fas iaciebantur.Ex quomagnusomnesier Cluniacenſem , fæpè dæmones hoc rore
ror inuadebat , mulierum tela rumpe fugauerunt : nonne contumaciores da vide Six
bantur , tanta ſerpentum , ó murium mone Germani, Galli, Brianni Caluini- rium in
multitudo domum occupabat , vi pra for Itr,qui tam facram vndam , vt hydropbo vitiskr
midine in eam ingredi nemo auderei. De bi,atq ; lymphati auerfantur horum vnus rum San
ceri
mum igirur Dei feruus ingreffus,totam no è numero V Vierus ( çribere fuit auſus, in Clazit
Græcorum Ecclefia hanc aquæ benedi- centi
Item pſallendo, a Deum obfecrandotra , I.
duxit, o aquam , cui benedixcrat, totam ćtionem ,vt ſuperſtitioſam damnari.quæ- 67014
1
domum aſpergens ,eam ſpiritibus immā- D roin qua?non veteri quomodo Theodo opera
dis liberauit. ] Hactenus Georgius prcía rus, Theodoretus, Palladius approbarét ? is de ui
byter ( @pilis iam citatus. Idem poftea hoc Agnoſcit aquæ benedictionem D.Dyo- aq} te
quoque recenfet illuſtre miracuxu:Apoco nyfius Areopagit.cap.de Ecclef.hierarch, neduta
menfis vici incole bouem occideruni, vi & in Scholijs ad eumn agnokit l'achy rumilies
carnibus eius vefcerentur. Corrigir autem mer.fol. 118. An ergo in adhuc recentio de Croce
vi omnes qui ex illis carnibus comederãi, re Schiſivatica ? nihil miror hæretico ta- cap. z6.
in morbum inciderini jacereni ve mor les placuille duces.Sed acccdant & certa
tui, quicquid carnis reliquum fuit, ni fidei quædam narrationes . Riga anno .
grum euafit ac feridum.Qui igitur ex car 1583. Ruthenus quidam , cum fapius mo
ne illa non guſtarent,id quod acciderai, vi neretur , vicum Ecclefia Romana redi
rofanćto runciauerunt. Qui refpondireas E ret in gratiam ,femper aniem obſurdeſce
tium iftud à phalange demonum , qui per ret, fine pænitentia deceffit. Ex in die va
leberes pertranfierant, prouenille. Eicú eo riale in eius domibuspedira domefticis
tempore no pollet cum illis diſcedere.bene offerebant, affidentibus auferebantur mer
dixit aque, quam per vnú è fratribus mi. Ja neminecomparenie :cubiculorum fores,
fit,ve periclitantes conſpergeret ,ciſq; hiben non modo peJulis, verum criam fera penſi
dam propinaret.Quo falto.cun &titanquã liobfirmale.10:is cardiribus cueriebatur.
èfomnofurrexerüt,præter vnum , qui mor è fummis ædibus lapides ingentes iaceban
dius eſt.loānes enim procurator ,cuius fra tur pice fedati,quosſetra £tale perhibetfa
tricacalamitas contigerat, non expectans cerdos é noftris: quidam autem Polonus,
quem
 Liber Sextus. 737
quem Pater idem fe vidiffe affirmat, adeo A lege Hift. Mexicangcap. 235.
grauiter ef vulneratus in vertice, ut dies Decimumexhibenc remediyin resa
aliquot iacueritleminiuus.in eadem domo liæ Catholico ritu ſolitæ benedici ad huc
cum mulism (traminis eſſesid torum in mi effectum , vt cereæ formæ orbiculares
nutiſimas partes comminutum eſt. Doni Agnos Dei vocamus , propter agnú vna
que hec id genusalia cernebantur ple in tacie impreſſum : de quorum effecti
na terroris ,qua non obfcurè quantumſibi tusliber exftat Vincentij Bonardi.multa
insin ijs adibusfumpffer Satanas,indi quoque Petrus Matthæus in 7. Decretal.
cabani. ingrefusin eas is,quem dixi, Sa cum confecrantur à Pontifice Maximo
Gerdos cū comite altero , aqua benediéta , poftulat ille à Deo ,vtdeuote geftantibus
thureq; adhibitis expiauit: quoexorciſmo Deus tribuat , quæ breuiter his verſibus
oīs tumultus demona conquicuit , id quod B complexus fuit Frufius noſter :
multis deinde gratijs adiu Domini teftari Poſtularin primis facrati aſpectus: vt
sätzita littera Collegij Rigenſis illius anni. agni .
In Mexicana prouincia (edes ctiam Pa Agnum ad celeſtem concita cor
{ cuaræ Societas noſtra poluit, ibi circa an dalcuet:
num 1587. (velitteris provincia illius ac Vrque ſalutifera memores, vitæque,ne
cepimuserat Inde femine puer,quem cun ciſque
Etis noctibus cum cubaret,cri piſibialate Criminis, vitij noxia vincla te
re fentiebat, deindereponi , quo raperetur rant .
ignara , iplepuer interea vitali ſpiritu in Hoftis infidia certamina
ncant , sStygij,ac
viur
dies egeftolenta labe properabatadfinem .
buic puerofalutarefuit in ædem facrä de - C Decipulas mundi , carnis illece
duci, & luſtraliaqua ,adhibitis compreca bras :
tionibus ſacris adſpergi. Corporeos nobismorbos , caſusque re
Sequenti anno 88.Viro cuidam Treui pelli ,
ris mulier ruſtica neſcio quid ouorum offe Preferrihorriferos,morrificoſq;petit.
rebat, excipit pileo pedifequus,mox pilen Item grana benedi&ta ,ceres benedik ,
ouis expoſitis imponit capiti, ſtatim ul falbenediltam , panis benedi&tus.Inter
que adeo vexaricepit dolore ,vepenè deſi quæ panis benediétio tum ob antiquita
perel.confugit nijcius quid agerei in adem temn , tum ob crebramiracula ,celeberri- vide ste
facram , incenſum caput immergisin vas ma lanè videtur . Erenim & meminit il- antilo ,
promptum aquçluftralis,conualeſcic.ina lius non vno loco D. Paulinusin Epiſto- deritib.
ga comprehenfa in queſtionedixii, oua ſic D lis, & eo vſi contra dæmones varij Sancti Ecel.Ca
fuiſſe venenata , viguftantibus interitum , viri,vtB. Elphegus Cantuarienſis in Da tholib.se.
extuberationem tangentibus el entparitu nis fanádis auctor Osbernus in eius vila )
ra .) Littere Treuirenfis anni1,88 . & S. V Volplielmus Abbas in morbide
Muſliponti anno 1593.Virgo ætatepro feminæ curatione ( auctor Conradus eius
uectior,toz incita furijs , vt objella dicere diſcipulus in vita S.V Volphelmi)& B.Hit
tur, recitatis à Sacerdote noſtro Litanijs : degarduscum improbo amore nobilem
infe&ta altera maleficijs,epora falu :aria puellaın Treuirenfem liberauit ( Theodos
qua:aliavexata amaligno fpiritu ,appen ricus Abbas lib. z . de vita S. Hildegar
Ja nd collum facra cera cæleftis agni adſe disc.9 .) & S. Marcellus Abbas Eugenij
rediere, mox contela deceffere è vita , cuiuſdam vxorem ex ipſomortis limine
cum e miprecibusinienię .] Sic Lutera E in vitam reduxit, vt narratmenle Decem
Prouinc.Francie illius anni.
bris Metaphraftes . Sed ifta ſatis multa
Franciſcus Lopezius Gomara quoque pijs, impijs nihil ſatis , vecredant , quid
teftacur dæinonuin ludibria, & apparitio uis plus latis , vt nauſeent. Lege, fi lubet,
nes apud Indos tribus potiffimum reme Gretzerum lib.3.de S.Cruce cap.37.Ac
dijs diſcuti, & pepelli ſolica efficaciſſime: cipite & ifta ex Épiſtolari Hiſtoria paucis
venerabilis Sacramenti Euchariſtiæ præ nota : Depranifuie anno 1585. parerfa
ſentia ,Crucifixi imaginibusillatis , milias quidam , cuius in ædibus, varie din
aquæ benedictæ aſperlione.idque non le cebantur aliquot jam menſes ex occulto
melipfos cacodæmones Indis confellos. voces exiſtera.familiaris ás crai damon ,
qui
 um
ſition arum
738 Diſqui Magic
qui varijs modis conabarur homimbus 1l . A siji, ae carminibus circumuentum , in cas
ludere.iaciebat faxapregrandıa, nullius fedis folita erat abducere , vbi per licen
tamen capitis detrimento , vaja quoque Ilam noctis ,ac tencbrarum nefarijs luft
domeſtica alte iaculans , non frang bai. bus indulgereni , hic fua quoque paries pue
Cumque in his teltis fidibus caneretado . ro aabaniur , ve dum ille choreas conſer
lefcens, demon , cunctis audienubus, la tis manibus inter fe dusorentzis carum fad
ſciuis cantibus profequebarur teſtudinis ſo rationem iympano profequeretur : nec mo
num , aperteque démonem fe effe jacta do ludorum erat choria;poltator, ſed fa
bat. cumque ædium Dominus vna cum pe stiam preſtigiarumquibus illa huma
coniuge quoddam in oppidum adfua ne nis corporibus viriſque nocent Hunc Ar
goria diſcederet, comitem fefe aa non ad .chiepilcopus deductum in aulamcuſtodi
iunxit: cum autem ille malefactus aqua Brijuffit , v Catechiſmo, cuius erat plane
pluuia rediret, nequam fpiritus anitwer rudis,imbueretur:cuicum facerdosnofter
til, ſublariſque de via clamoribus,pramo effigiem cæleftis Agni, de ceruicibus ſu
nere domeſticoscæpil, ignem vi exftrue Jpendiſlet, nuctu adfuit damon grauiterq;
rent , berum iam effe in ianuis,folum im puerum srorepans, quod iam facile fedecs
bribus madefactum . Verum cum ita fe pipaffusellei, iuffit Ceram illam ,nivapu
illudi Dominus adium intelligeret , mini larevellet, abijcere?rerrituspuer impera
talus ell demoni adductorum je l'atrem ta fecir,continuoque demon, eo quod iam
de Societate , qui ėſuis eum fedibusextur metuebaiamoro,ad niuros vrbis eðabria
baret, ille verò, ne id faceret clamitare , pit , nigroque irapofiium hirco , ad impu
minitarique inimicitsas , odium , riſimasſagarum regiones mamenio trian
quam dissPaterin ijſdem adibus yerfis- C fert. Qui cum aliquamdiu inter venefi
retur fore , vijeſe conderet, Ø occuliarei. cas lantallet , reftituitur iterum in Pala
Venitlemen berus ad patrem , rem ile lium fructa implicitaquenodis refticulas
li narral ex ordine, domym etiam my , vndecera sllà pendebal.] Is puerArchic
tal , & fe illis moleftijs liberet obteſtatur. piſcopi, & Ciuitatis petitionein Collegio
Paterneimperita multitudo clara cupidi noftro incluſus, ſeruatuſque,donec doce
rate videndi , id quod fore videbaisiac retur , quæ ad diſciplinam Chriſtianam
Curreret , ad eum fibi proficiſcendum non neceffaria , vr cum poftearediflet in aula
cenfuit. tantum woonkii viiple, toa eius Sacramentis religiole munitus à dæmo
familia abluis generalı coat flione pec num laqueis eriperetur, quod & donique
catis , cælefti paneſe confimarent , caue factum ,eifipoftea relapſuncrimitiis poft
renique ne quisaut ex domeſticis , aut ex D aliquod annos pænas dediffe debitas in
externis , fermonem cum hoſte miſcerent, audiui .
neve ex eo ,vi antea feceral , occulia per Anno ſublequente in cadem ditione
quirerent, riderent porius , qua ab eo dice. fuit adolefcens rufticus, fed peracij inge
reniur, Vloria ex mendacij patre plă nio incra quintum deciinum . Hic non
ne contemneret. Illi cum ſe fa &turos re femel accefferat ad feralem iocum , vbi
cepillent omnia , dedit eis paler ex conſe permitti foeninis mares , & ætatisteners
crala cera agniccleiti fimulacrum quod maioribus denione magiſtro epulsban
filie ceruicibus , vtque omniupo maxime tur , noctis licentia difcrimine pudoris
'à demone vexabatur,nerereni. Hic ter extincto . Joſ tamen nondum Du Dei
rere demon cæpirclamoribus filiam , mi pareque renunciarat , execrandas non
nilarique ni ceran illam ubijceret, fore, E dum pricakson's fecerat, demone pracun
vi ei obtorio collo animă eriperet. Sedilli de . Flix tanrum cerebruin cum fumplita
parrismonita , confliafeculi, cum lo fet in cibum , decreſcente luna lenucbatfa
quenti reſponſa ronredderent,fejequeinui bi mentem imminui. Vbi Treuirenfem
cem conire hoſtem Sacramentorum relis ingreffus eft vrbem , quam nunquam an .
armarent,facile ſeab eius infidijs , mole tea videral, eo nimirum ducente ad ſuppli
Rijsque iniatiſunt. cium , qui duxerat ad maleficium , vn fa
In treuirenti ditione hoc ipſo tempo naticus deductus eft in ades Principis vt ,
re , vt funt plurimæ illic ſagæ :quadā pue ſeorfim ab alijs certain domus parle cura
Tum octocirciter annos natum ,fuis preſin tus à noftris
damonem excuteret.Sed cum
cinul.
 Liber Sextus. 739
N
cinulla a damsone nocte daretur quies: co- A que dire animarum predoni deuoucrat
śuratisque à quibus diuerberabatur , vel rempore praftirulo :( horafere inſtanie, ve
cerea cffigie facri agni, quam ad collum fepe praia conſilia,co nimium calidare .
habebat ,auulfa , Archiepifcopo placuie pulantur poſt factum ) maffus, atque an
miti in Collegium Socieialis :nec hic qui a sus adiifacerdotem : cum dum conſulit
dem fuit mifero pax , niffolemni ritu cu trementibus labris , deerrantibus oculis ,
biculo expiato pretium erit quadam ex repentino pauore, pem ,exclamai,infeli
ijs memorare , qui ab ipfo narrabantur , ci , quem in expedisi pater , auxiliare als
ka enim ipſimet Antiftusilles cum exerce quod facrum.Quarenti noftro, ecquid no
retur noftra comelalio, fuit vnus è tua co w? Áſtat,inquit,ante oſtium hoſtis,periens
horte ,quigloriatus eſt quadam nocte (indie abeuntem , hoftili vultu minitansrapin
cabat enim cam ,quefusſer) dormienti ei- B ex condicto. ergi huic quoquefimile rime
bi porionem peftiferam ingeſsiſſe', reperto dium altarum eft. Neque hæc funt fama
adre adituex occaſiones agni Dei , quem incognila' · Rufticus cum inaudife Oeni
iturus cubůrum reliqueras imprudenier in poniiagere viros, qui veneficia , o preſti
menſa , quod fi paulò capacior fuiflet ca giascertismedicaminibüs'abigerēt,in cola
löx ; mortem non effugilles. Cerie iple Ar legium Denie,medicinam ( hoc verbo vie
chiepifcopus dixii,ſe poft illam noctem ita baiur) petensaduerfusdiabolum.interro
inprma fuifſe valerudine s viper aliquor galus, quid intelligeret nominemedicina :
dies decumbere cogeretur. Cum hæc dicēs hant fero , reſpondii: nihil enim prater au
m magna corona nobiliumnon facererfi dirám habio:fediſtud quidquid eft,diabo
dem , ad Prefe&tum Vrbis, quin 16, in lum fuger. Dataigitur parucula cerea ,
quit, noftra Lami& bis inuaferunt,fed ab c quam Jalutarem ſenpradeo, vi paulò poft
ca' pixiduła , quam fers coniin :nier , ubi uni e noſtris ippas oppidum iter facienii,
Puni imagines lina , nefcio quid conſe cums, propierea obfideretur à pluribus ,ſee
erarúm ( Agnum Dei intelligebar) juni à ptuaginia ampliusfuerint defperriendé.
conaturepulfandeharum geſtacionererumi Tum etiam è Turoncnli Collegio per
Confo llusell Prefectus. fcriptum : Puella ricens'nuptui collo. Ara ,
Alius à dæmone obfeffus Canem ma . polt horarum irium irrisam lutam cum
gis ringendo , 6 latrando, quam ratioci horrendoSpectro,ſono vocis, moruque cor:
Mando loquendo hominem , fecfe often porisenergumer.am referebar: mox breui
debar:hic a Burgundia vfq; ad nos aadu geſtatione Jacra !& agni imaginis , quam à
&tus, viqueſumma compulſus in templu , nibis acceperat , et in priftinun. reſtorsia
non prius defiji canem agere,quam agnus Deim .)
Dei,in collum inferiuseftilum demum ob Sub idem tempus Auenioni' mulier
mutuit , humanirali redditus,falutari maligno vexata ſpiritu , cuiſuaſeraivous
aximum confeffione purgauir, idem amu è noſtris, vt coniiniret ſacerdo:em ( dalo
lorum , alterifint eodem morbo laboran interea parenubuscaleſti agno, quem igna
ti ] Ex litteris Germania ſuperioris colle reinſuerunt in veftem cum confilium ob
gij Friburgenfis, Anno isyo.ex eadem liuiſciiur, aut differ !, a quatuor qualifeli.
Prouincia in hæc verba Oenipon ani: ve bus per feneftram rapraia eſt ſupra dome
grauirali morborum medicamentorum re Plicura tectum.mox audiuit humana voce
ſponder vriliras, terriculis diaboli opponi minaniem præcipitium ,niſi ceream ima
rur multis in locis , facrarum planzuncu ainer abijceret, quam in vette habebar ,
Parlim , vſus ex co genere nonnd. ponen. É imellexu illa quid effet',o agrokit ſuialo
tw . Afirmabatfe quidam inferis defte. nismali.ergo magnoanimo negauifačtu
narum obfcelera commiſſa,furijsqiie agi tam , flasim queconuerfa'ad procesyreli&ta
tarus inuocabaidemoni mfubinde , qu: m eft (Beam inuenitmaritus exculatus cla
cadelle monftrabai,pauemibus alijs, in noribus) de retiofufpenfa.
dicis intentu: hunc perfanauit vnus'c non Anno 1590. Treuirisacceptam adoles
ftrismollibus primodeliniuit verbis, mox fcens iniuriam , cum infigni rerum iaétu
etiam ad confeffionem adductum , dona ra , à quibus minime debebai, terebat insa
ia ,quam pie demitteret in pet'us', bullas quus, quam Chriſtianum decerer:itado
agni coeleſtis. Corpus quidam , animant Lore airox meroris immodicus ;cūſub
Cifra
 74 ) Diſquiſitionum
crepuſculum folus obambulat , demonem
baui occaſionumignarum , autſegnem , ob
vifum babuir:effigia viri nobilis, atrocolo
re-exhorruis primum ,ſed falusdiftatingo
rem dempfir.Quarenti cauſam triſtiiiere
Spondet quodtrausū damon preciſam om
nem fpem recipienda pecunia per validio
tum potentiam interuerla : proindefequa
tur:compēlaturum omnialiui ne fono: Cui
Two už adoleſcens. A noris mihi, o ab amicis im
remedik . poritur , 6 habebo fidem ignolo , o quem
nūc primum adſpessebone Deus.Hoc ex-
tremo dicto velut fulmin aium monftrum
hominis in auram ceffit. poftridic eadem
hora idem agisanii, offerife mulier amce
no cultu , oral breue ſpacium ſecreti recel
fus: abnegar inuenis :inſtaniē repellat.Exin
fuadet illa proferatė cubiculo gladium ,et
in aduerfum parietem impingar: recufat
principso :demum , nc cius quid agereilaut
bura abſtulerat meniem ) raorem gerir: in
zer feričdum parietem , Deusbene vertat ,
exclamat: quoque
hoc fecundum fulmer
demonem abegii.Rediji o tertio (herebat
cnim adhuc infixa animo ſollicitudo ,
pellax non defcrebat )mulierem allinulat
pollentem etate ,ac forma:in ftuprum illi
cilafciua voce,geſtuq;nec ſecontine intra
verba , vim adfert rcnitenti : vociferatur
juuenis opem implorans:accurrentibus fu .
bito domeſticis;improba facies cuanuit :al
ipfe confe &tus laffitudine linquente animo
repertus rogatus timoris caufam , clamo
ris , ne hiſcere quidem :adeo iacebai rigen
tibus oculis exanimatus,permetum etiam
voce amilla : igaur collocatur mlectoras
fimulq; reuocatur animusaſper
refouetur
fu aquæ piacularis. poftridie rem umnem
noſtrorum fuafu facris myſte
exponit,
rijs,confecraiacerascetcrifq ;armisformi
daris diabolo , inſtructus, sia perierrefecit
aduerfariit ,vt apparere defierii.] Bericius
In Secka inliteris Rhenanis d.anni - Fit camen all
A # Ter. quando Dei permiflu , vt hoc remedium
siū Quar non iuuer,maxime quando per aliud glo .
riofius vincere decreuit Deus ,,vt per nu
dum nomen lelu ,vel Mariz.verflimoid
cuentucomprobatuin : Auguttæ Vindeli
corum anno ſupra milelinnum & quin
genteſimum nonagefimo primo.vbi ade
ptio confecrala cere că imagine agni,mul
trs prafens remedium in horrificis a dia
bolo monſtris ,co cerroribus nocturnisfuit:
slich angen ,4. coniemacral dronefala
Magicarum
A apparens, magna oblata vi argenti ad
flagitia impellës, retinaculoperrupto.abie
Itoque inuolucro ; Lelu Maria inuocata
nomina falsui fuere.jldem in liter.Germa
niæSuperior.
Anno 1589.mulier, quædam quæ chi
rographo , quod proprio fanguine con
fcripferat.ſe dæmoni deuouerat ;cum refi
pifcenis illud demon ſepiusoftetaret fruit,
diuiniagni præfidio,cuiusimagine pe & us
manierarcă reddi chirographu fibiiulif
B fet,tandem vidit illud in cinerem , o faus!
lam conuerſum ad pedes fibi abijci.j'Idé
in litreris Colonien . & Treuir.Collegij.
Vndecimumfunt pia ſcripta , cuanu
terafacra ad collum appenfa , vifymbolu
Apoſtolicum ,Initium Euangelij D. Ioan .
In principio erar , c. vel plalmi alicuius
particula; quo & oliin vfi nuki , & fcribit
Eman. Coita Hormutijnoftris tempori- Cömers
bus,hoc pacto dzmonemex energume- ". 14
na pulfum . Sed vt hoc remedium ficlicio
C tun,duas condiciones B.Thornas exigit: 2. 2.9.96
Prima eft,vt pijs verbis nibil ſuperſticosú
admiſceatur,v.g.Gi fideret quis higuræ , co
lorive litterarum ,vel modo fcripturæ , vel
materiæ membranæ ,velatramentifecú
da conditio ,verecta fit gerentis incentio ,
veluti fi pius verború leníus obſeruetur ,
ſpes vero figaturin Deum, idque fiat,vel
ad profeflionem fidei veræ ,velob alium
piuin , & lanun finem effectusque a di
uina potentia, fub eius beneplacito expe
D Ctetur.Videquæ diximuslib.1.q.de Peria
pris,caperiammalis .Duodeciinum acce
dat,fidei datæ Deo præſtatis pura ſeu Von
torum Perſolutio. Narrat M.Baronius An
nal.Ecclefiaft.to.1 1.anno Chriſti 1004.
ex M.S.codic.Caffinate: quendam Fran
conem Maringuin (familia adhucſupcr
eft inter Mofellanos ) promififfe loanni
Canapario ſecum illo religiofum habitú
ſuſcepturos in SS.Bonifacij, & Alexij Ro
mxmonaſterio ; fed promiſfi contempto
E rem à Deo lue anginaria percuflum . Vi
cina morte delacuin ad monafterium , po
tijffe inftanter, vt in Monachum recipe
retur , candem obtinuiffe . Poftquam igi
altafunt
ser (verba ſunt auctoris libri)hec
in monafter10,Wolons Dcus oftendere,qua
tum interceffione borum Sanctorum fle >>
&tatur admifericordiam , o quam libera >>
lurer liberet peccatores ad cos confugiētes:
permifft cuncum equeftriums armatorum
 Liber Sextus.
741

malignorum Spirituum per ſupradictam A la cordis ſui aperire formidarei,o ſeran

viam ſacram viſibiliter deſcēdere ,prædi tummodo naiione Italicum efle reſpondiſ
t cor.eui Etum franconem requirentem quem iudi fer:damor ,qui monachas videbatur, adiu
ceyse . ciaria definitione le ſeruum t viciffe glo xirc ego ipfius regionis abbasſum , ori
" rianter iactabal.T alicer enim alterando, bi bene in omnibus auxiliari polum . No.
» ablatum perquirendo viſi ſuni veniſſe ad si enim , licet tu rericeas , quod Abbas
portam monaſterij.Vbi non inuensētes eü Monaſterij huius , ceterimale te tra
” reuerſ lun! eriſtes multa nefaria ialtātes Etant,neque vt dignum effet honorant , in
» in Sanétos.Qui dū requiſiti fuiſſentà vi ſuper multis ſape iniurijs,vexā!.Vndead
» cinis monaſterij,quid hoc effer, reſponſumi monco te , vt tibi conſulas , locum hunc
” Franconemſeruum eorum ablatum i Bo omnimodis pernicioſum derelinquas , o
» nifacio , Alexio, o muſirando adijcie- B mecü recedas.Paratus enim fum te ab his
» bant, remanfi e per quod eum vincere pu maliseripere , Abbatiam meam , qua
» tabant. Quod vbi Abbati et Fratribus ab Cripta ferrata dicitur per dułtum , omni
» audientibus nunciatum eſt , ſubtiliter per te ibi honoreſublimare. Ad hoc fraterre
quirentes profeffionem regularem non illü
Spondir.Ego hinc exire nullo modo polum ,
► fecife inuenerunr. Qua ftudiofe falta ani
quia “ claufura monafterij prohibel,
" ma illa carne folura eſt.Exquodatum in fratruna memultitudo circundar. Tunc
telligi; quod miſericordiſſimus Deus , quě
diabolus, Ncc ego, inquit,quamdiu hic fue
» cunétimonaſtıci Ordinis implere perini riste in aliquo juunre potero:fed fac quoli
fit meruis Sanctorum Bonifacij, Ale
bet arie,vilepia monafterijeranſgrediaris:
tij, quorum ſuffragium toto corde perierat
quod poſtquam feceris,egoſtarim adero,
” ab omnibus infidijs inimicorum eripuit , C
que ad locú me:sm , vt dixi,perducā . Sed
" ad laudē,gloriam nominis fui . Amen . mifericors Deus,qui non permittit nos ten
Vlcinum accedar, pulfarid Campana tarifupra quam ferre pojumus ,non vlera
ram Ecclefie Catholice (ná hæretici ma paſſus eſt hoſtem procedere : fed ficutfcri
gis oblectantur tonitruis bonbardarum ) pium eft, qui fecit illum , applicauic gladiu
quam docet experientia quotidiana de elus. Quando namque hoc agebatur , fraa
monibus adeo infeftain , & inimicam el trum conuentusin refe &torio sex confuciu
fe : vt abijs excitatæ tempeftates , vel in
dine,hora cænandi reſidebar: qua explela,
gruentes impediantur, veliam ortæ lede å Priore,ſecundum morem ,vno ictu fcil
di tur, & alio auertantur, vt rectè docuit Có
la percufla eft. Quofono audito mox dano
I cap . 24 . cil . Colonienſe ; & confirm it exemplo qui Abbatem fe fingebat,altusdiuina vir
66: de quod im Venerabilis Pecc. Abb is Clunia D iute a fratre,cui loquebatur fe abripuit.com
Emirac. c. cení.Cum aliquando( inquit)frater quidā, præcipiti curſu , ac maximo impetu adla.
1j .
loann s nomine nazione Italicus,irregula trina, que proxime erant,tendens, viden
ris diſcipline ſcueritatem fatidiens,etiam te fraire iam di &to in carum ſe inferiora
fugere de monaſterio cogitaret :spfe ei dia demerfir.]Idem quotidie fatentur malefi
bolus Abbasis ſpecie aſſump!a fe obtulit . Cæ, li, quādo à demone ad conuétus fe
Nam duobus demonibus in fpecie mond . rūtur, vel indedomum referuntur, fignü
chorum fe comitantibus,fratri in quodam campanæ audiatur : confeftim dæmoncs
monaſterij loco fecreto ſóli reſidenii, mul ipſarum baiulos (purcum onus in ſolum
taq; ſecum voluenti, opportunum fallendi deijcere, & fuga trepidos d'lab :. Recétio
tempus ſe inuenile credens apparui !, eiq; Icshiſtoriasex act :siudiciarij fideliffinid Arles ,
aſſidens dixit: Ego (frarer) modohuc hoſpi E depromptas ,cum Martino deArles , & emendet nede
tandi cauſa diuerti:fed caſule conſpiciens, Grillando,nóprucis, necillepidas figge Gril.lib.
Agnoui multate ſollicitudine laborire ,mul runt Binsfeldius , & Nicol . Remigius; qui de fortil .
tofque in corde iuo cogitationum æftus ver ſapienter nos admonet cauere à duabus 97. Bin
ſare. Quorum caufa ,licet quibuſdam refe technis Lamiarum , mendacio conſutis: fel de co
rentibus mihi ex parte pola for:fi tamen eā dum inquiuct primò hunc ſonum campa lef, pok
pleniusindicaueris polero forſitan viileii narum inefficacem eſle , poftquam teni. cócl. vlt.
bi dare conſilium.Vnde, quis fis, quare peſtas fe in territorij , vbi campanæ ſunt , dub.6.Re
meftus fis ,amice quarenti expone.Cumq; terminos penetrauit:quali verò aliquępo mg.li.is
fralerille ignoroveputabat,hominiſecre tentiæ diuinæ ſint metæ ponendæ : vel Taf.6.36,
Deus
 742 Diſquiſitionum Magicarum
Deus nó ſemper paratus fit nos à malcfi- A ftes terreant & repellant. quid hicſuper
ciis cum expedit eruere,alterum ,dum a ftitioli?Nomen illis in Beatíalicuius hono
iunt , non prodeſſe fonitum campanæ ,cui rem imponitur,vcillius . quaſicom.men
dum fuftrabatur , concubina Sacerdotis decur tucelæ vas metallinum , diuinæ lau
nomen impoſuit. quo quid magisridicu dis inſtrumentum , quid dignum reprehe
lum . fione ? Effectus illos no tribuimus formæ
Obferua hic ( Lector quæſo duo . ) pri ſeu arti , vel naturæ metalli . Non obluſa
mò vulgus cenſere campanas baptizari, adeo Catholici pectora geftamus, nel Sol
quod & MaximilianusI. Imper . putauit , veritatis ab Ecclefia tam procul auerſus in Sie!
vt patet ex grauaminibus fedi Romanæ radios fuos elungauit . Non aficrimus, ..
ab eo propofitis arripiūt hæretici, & acer quod Petr.Mexia,diſcutihas procellas vi
biſſimè in hunc morem Brentius , Calui- B (onitus aerem diffipantis .fecerit hoceffi
nus,Vviceus,quem vocant,campaneba cacius ſulphurea belli machina , poppyf
ptiſmum , inuchuntur. Sed hicmosillorú mis foret velle louis fulmen diſpellere.
eft,affingere. Eccleſiæ errores idiocarum , foret in Gentilium opiniones delirasinci
vt transfugio , & ſchiſmati ſuo nefario, & dere,de æris fonitu dæmonum fugatore ;
menftruoſo colorem aliquem inducant. de quibusvidendi Alex.Aphrod. & Ma
Li.s.c8r. Veriflimum eft,quod rectè docuit Cardi crobius. Tribuimusergo vim ,efficientiá- 12
Prolog: nalis Hoſius; campanasno baptizari, led que omnem conſecrationi, ſiue benedi- tré
Brenije benedici. LegantipſuniPontificale Ro ctioni, fic diu noiuflu , ſeu difpofitione o 1956
manum ;de baptifmo nihil inuenient. Le peranti.Dei virtus Dei digitus agnofcen- mif.c.2
gant Alcuimum Flaccum , & reperient hęc dus talia Deus diuinæ fuæ protectionis, ...
verba; Neque nouum videri debet campa C & potentiæ ſuauiter omnia diſponentis ,
nas benedicere, á vngere,et eis nomenim & fortiter operantis figna , notaſque Ec
ponere. En tibi verè ,& integrè ritum to clefiæ fponlæ fuæ tribuit. Seruinequeam
cum . an hoc eft baptizare ? Sed ecce , in dæmoneshunc locum , quafi DEI viui
quiat aliquis ,tibi in capiculari Caroli Ma imperantis fugam recognoſcunt prxco
gni prohibetur,ne qui elocashcampanas ) nium :haud aliter quam labdici omoes ,
baprizeni.Sed ( quod Vitus Amerbachius etiaminuiti , regijlaluiconduxus ſignum
etiam non diffitetur) non benedictio illa , relierentur ,
de qua eit:s præceptor Alcuinus, ſed que Obſeruandum præterea, Non femper pode
fortallistum irrepferat fuperftitiofa quæ Eccleſiaſtica iſta remedia elle efficacia ,
dan baprizatio . & intinctio campanarú neque ſemper homines per ea maleficijs **
in aquam , prohibetur Alioquin etiambe D liberarı:duas verò huius reicauſas praci- fe_
neditione alibi a Galls Scriptoribus ba puas videri, alteram peccatum maleficio Ds 63
priſminon : ineſcio nuncupari. Iuo.ſerm . læſi,velmedicinam adhibcntis, maxime
de Sacr.dedica !. Vyum , inquit ,iemplum ſi ea non vacet ſuperititione,relli mnodi
fuo modo , ordinc baptizamus. ] Quid cam ſpem fidem.q ; habeant;propter quæ al .
hoc ,n : 6 beneaticimus vel confecramus ? indignoscffettu le præftant:caufim cent?
Hancbcncd.clionem etiam Græci olm fioalceram ,maiustonum ægri, ſeulah , *
nouerant,Nanapud Gregorumsby. nam afflictio , & egritudo folcrit à multis
terum lego B.Theodern Archiinädri peccatis homines abſtraherc , aut przieri
tam tintinnabulis benedixiflc.vixit autem tapeccataexpiare , ant patienui meritum
ille D.Gregorii Magni temporibus Nole adrigere, & ſpectantibuspariertiyilia
in Carpania inuetas càmpanas Strabus E tumque virtutuin ſpeciinen præbere .
eft auctor, lib . de rebus Ecclefiaft. inde à Quid ? quod & Genules intellexcrunt,
Nolisnole,à Campania campanz.puta præftabilius,& feliciusefle , paticriter ad
tur ante mille annos D. Paulinus Nola uerfa tolerarc , quam illæſum oshilomni
Num29.Le
. 10 nus Epiſcopus inftituiſſe, vt tubis nò aduerfæ fortunæ deguſtare ?
veteris
23.23.50 Teftamentiargenteis & corneis ſuccede
pbon .I , rent; & populum ad feftorú cultum , mif
Iofeph.l. ſarum ſoleinnia , & horas Eccleſiaſticas
3. Antig. conuocarent: quid hic Deo difpliceat ?be
sap.15
nedicuntur, vt fragore ſuos ſpirituales ho
CA.
 Liber Sextus.
C A
A PVT III.
Quorundam remediorum Eccleſiaſtico
rum contra calumnias hæretico
rum defenfio .
ide D.
Olemnia ſemper infaniunt;qui ex Ec
ug.lib .
de cio
4. Dei & pietate implumes pulli euolarunt; quo
22. go ciefcunque vel rei tractatio , vel male illus
33.99: mens adigic decerimonijs,tribufque Ec
79. clefiæ Catholicæ differere. Ferunttamen
m.s.in inter eos furoris, & maledicentiæ palma,
5.4. ad qui Theologiam vix,ac ne vix quidem a
lumine falutarunt:imprudentes quida Me
dici,arrogantes grammatici, & litigiofile
guleij,ablit luriſconſultos vocem , & fan
ctum , auguſtuinque nomen tabulis pro
ftituam ; qui diuinze fapientiæ cui vera it
ris difciplina innititur ,tan funt expertes ,
quam maledicentiæ virulentæ periti , &
fuperbia heretica turgidi. Luminaria iu
ris duo ,vnum fæcularis, alterum Ecclefia c ignoice hoc erracum Leguleio , & quiex
fticæ iuriſprudentiæ , funt: hoc ſoli , illud
Lina non abs re fimile dixeris, iubar vnú
fudit radiatus apex Imperatorius , ceruin
Pontificiers Solem hunc è inundo tollere
conantur hi tabulæ ,quia Pontificum ,qui
B.Petro ,in clauium , & legislationis pote
ftate,fucceflere; fanctioncsignibustradi
tas,ex hominummentoria , & cribunaliu
fubfellijs excutere obftinatè nituntur. Di
uinum ergo ius ignorant,quod noagno
ſcunt: quare nec iuriſconſultt,ſed leguleij D ſcribuuntur, Sanctas,& pias elle, nihilque
merentur audire. Vnus dc hoc grige ca
ninam fram facundiam ante aliquot an
nos, in rabioſi foriiurgijs ,vænılein fcri
ptis vnoin capite fitis: apaggis prodidit;
fed & infcitiain fuam , & antiquita isom
nis ignorationem , quin & celebri teh va
faniam fimul orbi propalauit, Gödelin .
lib.i.de Lamijsc.Ganum . 21 .
Reprehendit primo Exorciſmis Pon
cificiorum ; & dicit annumerandosexor
ciſtas Pontificios incantatoribus, cur que E dæmoniadinodum odiofa ,Deo honori.
fo ? primum , quia Aretius fcribit , hos ut
plurimum elle Magos. Scribit Arctius
vah ; quantæ fidei? quantæ nimirum ho
Atis Porificiorum ,hereticus Suinglianus .
idoneam teftem ,cui credasiniurato.hoc
cine eft Iurifconfultum efle , talesteftes
adducere ? ſed video addi muſcos alios; &
quos honoris ( credo caula nominabat ,
Chennìcium ,Lauaterum ,Peycerum ,Bo
743
A dinum , & VVierum.bene quod eiuſdem
farinæ benè quod hæretici aperticæteri,
vnus,vel hæreticus ,vel fidei nullius tuæ ,
in teſtabiles omnes;& vna linea inducen
da nomina ,vno verbo reijciendi:inimi
coiuralo contra hoſtem non creditur .Ad
dit probationein fecundam , vt in canta
tores diris euocationibus diabolos ab infe
ris euocanr: ita exorciſte malignosſpiritus
ex hominibus , animantibuscertis pre
cibusrecitatis, c vſurpatis,additiſque ali
B quibus cæremonijs,characteribus,e.recru
tionibus,ó Sæpe reperiro Dei nomine, Ma'
ria. O Sanctorum eijcere conantur . ] Vi
de comparationem, & ride, incantatores
diris carminibus dæniones ex inferis euo
cant: &c . imprimis falſum illud , Incanta
cores ex interis dæmones elicuiflc : aerij
tantum fuere , & nonduin in infernima
lammantionem compulfinde nullispa
tet exitusad Magoru carmina.Soli Deo
hec poteſtas eos emittendicompetit.Sed
Chemnitio ,Aretio & Lauathero leciis o.
biter, ſubito Thcologus. Deindc non qui
conatur pellere de corporibus dæmoné
idcirco Magus, quia conatur , Sed fi ma
gico ritu conatur. idcirco (inquiet )dixiid
eos,conari cerris precibus characteribus,
execrationibus, or de characteribus,
quod ait mendacium eft : Ponuficijexor
ciltæ ijsnon vtuntur.de precibus, lelpon
deo ,ilías, quein Pontifical Romano prę
continere, quod fapiat iuperſtitioné: vel,
cedo , quid illud ? E.xecrationes , diabolo
ingeruntur non vt hofti conuicia tantu ,
quod magicum tanen non foret , fed ab
vienubus auctoruate ,à Deo ,Apoftolis , &
fuccefloribus eorum conceffa ,in penain
croninis diaboli, & poenæ illius a Dcoin
fictæ comme norauonem.quid hic ma
g cum ? Deipomina repetuntur,quia Dei
potenzia his declaratur: eaque declaracio
ficheit.nain Dei virtute ſeexorciſta le
monem expulfarun (perat, & confitetui.
quando tamen B. Virginis, & Sanctoru
nomina adiungerneui ,(nec enim id fre
quenter fit ) idcirco adiunguntur , vt fit
quod dæmonem mordeat: qui fe ab his
lepe victum , fepè triumpharu menunit ,
& cali noininatione vehementer crucia
tur : prçterea , vt hi Sancti, & præfertim
Dei ,
744 Diſquiſitionum Magicarum
Deipara Virgo Maria (quam contéptim A hanc obſeruationem Catlolicorum.Ob
caninum illud os Marià ,nude nominat )
interceflione ſua energumeni a Deo libe
rationem obtineár? Quis( ò caput inſanu )
queat hocincantationi afcribere ?multi ve
ftrum Sanctorum inuocationem , quan
calumnioſe,cam inep : e ,ac frigide ,in húc
vfque diem impugnarunt: non co tamen
infaniæ prouecti , vt Magiam in hacinuo
catione vllam caufarétur.Fatetur poftea ,
in Ecclefia primitiua peculiare donú fuif
fe, voce humana ,ci poteftate diuina de cor B
poribus obſeſforum exigere diabolum , vel
compefcere,ő hi (air) dicebantur Exorci
& propterea quod manus vexaris à caco
demone imponebant, folemu. i'us quibuſ
dam imprecationibus ó obteftationibus
demones eijciebanı.) Igitur te ipfcími ho
mo )teite in Ecclefia primitiua Ea orciſta ,
fuerunt: qui quo nuc noftri codem
mine dicebantur , & eadem ex caufa , &
eodem ritu ,ac munere fur gebátur. Quid
igitur in noitris culpas ? an idem culpas in C mina illi fane, vercque inbuuni : fipie
veteribusaillolne incãcatores etiam tacis ?
non opinor.Sinon facis cedo difcrimen :
cur noftriscătatores,& nó illi, qui quod
noftri faciebant :fi diſcrimen nulium ofte
dere potes :nonne inortaliuin ineptiſſimi
te calumniatorein merito pronúciemus ?
Sed ecce diſcrimen.olina hoc in primilua
(inquit) Ecclefia fuit peculiare donum :cü
autem hoc donum eijcıēdi damonia in Ec
cleſia defiiſel, xa xošnaidilla ad ſuperſti
rioſos exorciſmus ad Magicas verius
incantarionestranſi jiviCheronillus ait .]
Pergit nobis.Oraculum fuum ex Clem . D pertes incantitionuin atletji : us : neque
niti cortina depromere Nos Chemnitiu
cæteris, quibus eius libri referui funt men
dacijs,hoc in primis illuftre adiecule con
tendimus , ncc fimplex iftud , led in vno
multiplex mendacium . Primòmenutur,
cum aic ,hocdonum eijciendi dæmones
in Eccleſia delijlle: quando enim delila
quod quotidie videinus per totam Euro
pam ,vbi Cattolica vigetyvigere :qnudin
vtramque ſe Indiam propagauit: Invica
rinn rerüannales euolue ,adi temple Ca. E gicum lit, attulilet . Non tulpait niitynec
tholicorum perkaliam ,Gerinanium ,Gab
bias,Hiſpania : frequentius nihil inucnies
narrationibus.veriflunis eiectorum de
moniorno ) . Deſit hoc donum in Prote
ftantium Synagogis fateor:fed ille partes
Ecclefiæ efle,fcilmate nefario ,delierunt.
Secundo mentitur , XamoEmaiay , Yocans
ten perant illi duiræiurlioni, & ritum ab vid.TH
Apoftolis per manus acceprum retinent: ram de
libi promillum ſciunt: In nomine meo da damata
monia eijcient. fidei, quam ir.ordicus tué CAP. 40
tur,hanc promiflionem annexam fallere
ſciunt non pofle.hac illi fiducia , & proxi
morum iuuandorum caritate induculu
ad fufcipiendum cum dzmone certame:
hac freii , diuina eos iuuante grata hoité
ccelpris fedibus etiamnun expellunt.
Tertiomentitur , cum ait ad luperiti
tiofos exorciſmos deflexitle & Magicas
di cantaciones.Proferantexorciſmum ali
qucni ſuperftitiofum , ex Certmoni . Ec
clef.Roman.quodnoninant. Pru terunt,
inquam ,fi poflunt.non protulere , quia nó
potucre.in re tam graui, tain capitali,nu
dis allertionibus vicndum non fuit . non
fuiflent vfi , nilimentirentur.Ex mengili
belio video illos quiddam frutiulain in
texuille de Nominibus Deipara : quæ no
tas ,ac deuotio Mengiilia fibi cenſuit adij
cienda cæteris:quibus Dei virtus demoni
obiſcitur, quaque ille iubetur egredi:quid
magnopere culpădum , nihilis, qui Dei
param vilis mancipijloco hibet,quieius
lau.des , & præconia non terurt ? Sed nec
nos op'nes priuatos exorciſmos à diuer
lis exorciflis pro cuiuſque deuotione có
pofitos,detendimus: folum Ecclefiæ Ca
ibolicx ritum , & publica Ecclefiæ aucto
ritate introductus exorcinos , quea ur : 1
hos ab omni iuperftitione vacuos , & ex
hoc ccrrau en lubire contra quen tiis ad
lui latioruni detrectamus.hilic in poste
la torqueant ,fi quæ inueniét :hoc ipli ſcu
10 facilc illa depellemus, ne lulus hauriát.
Probandıonus iilis incumbat.nondum
probaucre . Nec probabunt . quid enim
qucant idoneum médacio protcrre pro
bando 2 Veritas pendacic nequi fuffra
gari, molestia nos liberatlet Godelman
nusſi quidin Caumonja ( gorcimi Ma
lingula perſequcsoa forent : in exorciſ
mo, perſone.rtszerba , intent19,feperitur.
Perlona culpa nulla : non obft ffi,cui licet
ab Ecclcka renedivin petere , quam no.
uit pharmocupeian à Chritio morbi {piri
Walibus initituiam , non cfurciita :nam
inluutus Luc ordo iam ab Apoftolorum 1
terme
 Liber Sextus.
Statio.3. fermctemporibus, vt di&tum cap.prace- A cus feparata ) nec enim ve meritum Chr je
someda denii.non eorum ornatus.Nam ftola cin
guntur, eamqueenergumenis inijciunt,
rire s . qua meminere tehciter fic vium Pontiú
. Boncuallenfem Abbatem : ( ciunt hac dæ
Bern. ii
4.cap.7. monem quaſiliguri, & inemorein fieri ,
cum effe Chrifti captiuum , & à Chrifto
fubiugatám.ſupetpelliceum indule , quia
hoc ordinis, & officijeorum eft fignum :
ſicque ſignificant fe in pugnam non pri
uaca temeritatc ,fed ab Eccleſia ſtipendia
cos,auctor acoſq ; procedere.Rerum , quæ B minat o:quorun : olim nomen da mones
adh.betur vitium nullum inuenias, fi ad .
ſunt accenfi cerei : teftantur lucis aduen
tum expectarià vera luce Chriſto , & fu
gain poteftatistenebrarum : Gi flagelli, &
alapæ accedunt,moderatæ : fi ,non vt cor
pus obfefli lædatur , fed vt contumeliz
impatiens obfelford fugiat.vfuni hocre
medio ,D.Gregorium , D.Hubertum ; &
alios feliciter , docuit: qui de his ritibus e nem Apoítoli viebantur , & quuci cxcm
D.3.CA. gregie Pet. Tyræus ,cuius tantum nunc
cum veitigijs anfittiinus .Manum exorcizādis C demonia primiciu Ecclefiæ finctos vi
1. .
bor. impunere ,docuele Apoftoli , & vir Apo
fto icusB.Martinus , cum Tetradijferuu
Treuiris expulſo d.xinonio lib :rauit. Eu
1 chariſtiam in hunc finem energumenis,
& oftendere , fumendum prxbcre:qua
efficax fempcr, & frequens tuerit :legere
poruiftis cap.præcedenti , nec opus repe
terc .
& tio.j.
med . z De verbis res æque expedita . Verba
exorciſm : (ve recte Thyceus ) velad Dcu
diriguntur,velad Sanctos, vel ad dæmo- D
neni,li non fufficiens itta diuitio : olten
dant quid delit : equidem nihil inuenio .
Ad D :um dirigicur petitio,vt peccata ce
miciat, vc miſcreatiu obleſsi, ve potentia
fua dæmonem comprimate & eXile com
pellat. Hoccine Magicum dicent scollant
igitur orat onem omnem , vi ieiunia luju
lere. Negent fidem hiſtoriarum omniu :
dehup. quibus efficacitas orationis in demonú
1.3. re expulſione cóteſtata relpuane Chrilti Do
dis.et mini aućtornatein , id in D. Luc.x Euan E
n .6,9 gel.cap.9.afferentis Ad Sauctos quæ diri
guntur , diriguntur vt ad Dei fanitures
amicos , & celeftis regiæ lotinos Palaci
nos.gracia valentes , Venobis inpetrent ,
quoda Deo obtinere contendimus:peri
mus,vtipfi intercedant. Eorum adiungi.
mus incerdū merita :non vt æqualia Chri
fri meritis (per hæc enim illa efticacia sút , priinus)dum exorcizant ( fic etiam Tera
& fine hisilla nullius meriti torent peni
745.
Ati deminuant : fed ve primum , & præci
pue Deus filij merita afpiciens, & oculos
vitra porngens adijs cincta , imbutique
merita Sanctorum , fruituin nericorum
filijtam longe påteniem , & per omnia
membra corporis fui influentem confide
rans:citius moueatur, feque à lobisexo
ran patiatur.Sic ergo per Chrifti & famu
lorum Chrifti merita , interdum exorciſtę
obfecrant.Nec ocioſa elt Sanctorum no
non tuliffe conitat:ex ijs,quæ de B Anto
nijnomine Athanafius, & de Litaniarú
recitatione alij (radidere.Nihil ergo Ma
gicumin his ad Sanctos verbis . Dæmo- vid fup.
nem exorciſta alloquitur , increpando en 4.led..
feuere , & comminatorie, & permodum remed.se
imperij,ficut habés auctoritatem à Deo:
quo modo loquendi, & eiiciendi dæmo
plum Chriſti : fic etiain folitos increpare
ros docet Beatus Cyprianus ad Deine
trianum , Adiwrantur à nobis, torquen
tur ſpiritualibus flagris, verborum 109
menuis de objelorum corporibus, eijciun
tur damones . & omnium optimè Pruden
Ilus
Inionai antiffes Domini .fuge callideſer
pens . theofa
Exae re membris , fpirasfolue la
tentes .
Mancipium Chriffi, fur corrupriſime
Vuxas ?
Define.Chrißus adeft , humani corpos.
ris vlior ;
Non licel,Vifpoliumrapias , cui Chri
tas inhalii
Puljus abi , ventoſeliquor Chriſtus ix
ber.cxi.
Nec Chrifti lelu nomien folum incul
catur, fed & alia Dei nomina , & cuncta
Chriſti miracula . idem Prude orius:
4.107 que!hr Apollo .
Nomine perculus Cbriffi nec fulmina
Wrbi .
Fcrre porofagitant mifersum lol verbe
ralings &
Quor landaia Dei refonanı miracula
Cbrifti.
Addunt adiurationi(qua voce vfus Cy
tullianus locutus)alia nonnulla :petunt no
Cec men
 746 Diſquiſitionum Magicarum
men dæmonis , quod Chriſti faciunt exc A ceps fer fundendum toto corpore Sacer
6.rem.4. plo ( Marci. 3. ) & fieri folitum fuperius doribus tradidit , adMatrem adoptionis
docui. & fi boc licet,cur etiam non liceat venit:eiufq ;ſacra appellatione,inuocatio
petere , vt focios indicent, vt fciamus , cú ncq ; ſanctificationis aquis , cum castrina
quibus confligendum : petux caufam in vnguenti perfufione,& c. Gręce clarius .
greffus:vt à fimilibus peccatis alij caucát, και τελείως απαμφιεσάντων αυτών των
& eo vitato , vel expiato facilius fanetur λειτουργών , κομίζετε δι' ο ιερείς και της
energunxenus, ſignum egreffionis petūt, είστεως άγιον ελαιον . ο 3 , της είσεως
vt conftetiam vere liberatum ægrú .Men να τη σφραγίσαι πιςαπάρξάμενοτο Exp wit
dax quidem eit diabolus : ſed exorciſmi hoitov Tois et detot ti cerdfee xpirus non Pachym .
verum inuito extorquent.Deniquc iubet σου μως πψαδός αυτός εσι των μητερα rhu ko
illum incertum locum proficifci , verbi B tñs vianderias épzezoe nou ' Tautas amukh
gratia , infernun , quein ei Deus ab æter треі.
Sowp Teisiepais ETIXAM TEST Yatazásas, ne deDes
no præparauit : vel deſertum aliquod , vbi resie spoor' të parajeste lufs saupoel para die
nequcat hominibus nocere. Hunc illi lo a gUTED.x &c. In tormulis autem quid rectum su
cun exorciſta taneum definit, fub-ſpe di prchendi merito poteft. En illas bona fites etiä: Ma
fic
uinæ ratificationis: eiectiones enim habe de.Salis hæc eft, immenfam clementiam Xim
as •
Imus promiſſionem , exilij illius exempla enam , Omnipotens aterne Deus, humili- fol.7 ;.
quædam ,non tamen promiffionein . Re ter imploramus, vi harc creaturam falis ,
far mens fiue intentio exorciſtæ : illa Ma quam in uſum generis kumani rribuiſti ,
gica non eft : quia fperat, & cupit dunta benedicere , o Janétificare digneris, vt fit
xat ,pro officijſui ratione,acinunere , diui omnibus fumentibus fansas anima, et cor
na poteftate fibi conceffa, & promiffa ,dę C poris, & quicquidex eo rallum uel aſper
munéin Deinomine eijcere, & fux con Jum fuerit.careat omni immunditia , om
fortem naturæ hominem ca miferia eri mil; impugnatsone fpiritualisnequsia , per
pere. Si ergo necin mente, nec in verbis , Dominum noſtrum Iefum , c. Ecceto
nec in rebus , nec in perfonis Catholici tam , quain fraudulenter truncatam exhi
exorciſini , quicquam eſt , vel ſuperſti buit aduerfarius:neque in ca dicitur, utfu
cioſum , vel incantatorium : cant nunc get diabolum , quodille fingir: nec mens
Nouatores noftri , & toties in hac lyra illa nobis ea dicenubus credere falem ef.
delirent. ficientem fore caufam effectuum illorú ,
Pergamus ad Impij hominis reliquas. ſedilo ſale vtencibus, oramus , vtper le- prosque
inaniloquencias. Ait.Salem quoque exor lu merita Deuspetita largiatur . Eadem benediti.
bizanı, ve fit omnibus fumentibus falusa- D formularum ſequentium . Aqua,huiufmo
nime.com corporis,&fuget diabolnm ]Hic di, Deus , qui ad falutem bumani generis
iterum nugitúr. Salem exorcizumus , & maxima quaque ſacramenta yin aquari
quidem formula ,quæ exftat in Romano fubftantia condidificadeſto gropitius inuo
Miſali, inde petar,quivolet.Exorcizare, Carionibus noftris ethuic elemento, mulin
licet vt iam probauimus. Creaturisbene modi spurificationibus preparato , virtu
cere licer ,nam & Chriftus pani bene tem rue benedi tionis infunde: vi creais
dixit , & aquç, & alijs creaturis primiChri ra tua myſteriis tuis feruuns ,ad abigena
Se & . 3. ſtianibenedixerunt . Multa teftimonia dos damones, morbolque pellendus diuina
remed . protulinus capite præcedente, & alia co granie ſumareffectum , ce. Vbi hic illud ,
6:45.Ann texuit Thyræus nofter. Addo nunc folú quod crepant aduerfarij, aqua benedicta
mer 625. teſtimoniun B. Dionyfij Areopagitæ , E deleat ibi rua deli & ta ? Vide'siffe ctu non
qui in Baptiſmi vitibus , & olei benedicti tribui efficacitat aquæ ,fed diuina gratiæ ,
(leuchriſmatis) & crucis figni, & benedi quam ubi concediportulat, quiaquam ſu
De bol. ctionis , feu fanétificationis aqux fimul mit :vtilli Eccleſia gracia duinam ora
Hierar meminit , bis verbis , ve Perionius vertit ? ut.Herbas quoque benedicimus , & ra
cramen- Cum ei ( baprizando) plane vettes mini inos palmarum ,& cum benedicimusco
cum illu ftri detraxerunt , tum facerdotes facrum gamus:vt quicumq;ex eis acceperint, ac
Aracia- vnctionisoleum afferunt: ipfe cum inun cipiant fibi ad prote tionens mennsó cor
gendi,ac perfundendi cer exprimendo fi poris, c c. Mentitur autem Leguleius du
gnum crucis initiò fecit , virumque dein icribit , hæc verba : Herbis quoque afe
cxor
 Liber Sextus .
747
exerciz atiscerta , o concepta verborum A ces , en cuitribuaturefficacitas . Quidin
De her forma has vires affingunt.quod omnes,qui his carpi dignum aut culpari ? quid non
bară pium , & ſanctum ? petitur, vt Deusbene
Dalmarü VIHNIur ,ex eis benedicantur , & ſanctifi dicat, ſanctificet, conſecret ipſos Agnos:
benedic. centur, fir eisCaritasanime , corpo
ros. Eremnibus hominibus pecoribuſque dicitur fieri ad Dei gloriam : peritur,vt cô
qui ex eis guftauerint , omnem putredině, folatione fua Deuspropitius fit hos a
omne phantaſmadiaboli, omne mor gnos geftantibus . Vbihic audis compá .
1 bum ,peftilentiam dolorem expellanı. ] racione ſanguinis Chrifti , & agni huius ?
1 In his verbis priinum mendacium eft , vbi hic tribuitur agno peccau fractio .Apa
1 nos herbas exorcizare:tantum enim illas gc calumniator cum tuo verificatore : fi
1 bencdicimus , quod quantum diſcrepec quis Catholicorum , auctor verficulorun
ab exorcizatione , vel pueri norunt . alie- B talium , cur non reliqua adſcriplifti;lano il
túeft , quod noshas vices ipſisherbis lic le ſenſu fufpicor aliquid addebat, quod fu
benedictis tribuimus :hoc falfum eft.nam liginem calumniæ tuæ detergebat. Sed
tribuimus ipfi Deo per illas herbas, vt per quiſquis auctor illius verſiculi: id noftra
morale inftrumentum ,fanitatem , & alia paruin refcrt;qui no quid finguli privati
illa reliqua operanti. Tertiun eft , quod ſed quid Ecclelia Romana lentiat ſollicici
his pureinus homines iuftificationem co fumus.Sequitur apud rabulam ; De balfa- De ballo

# fequi . Nihil enim tale vnquam Eccleſia
Catholica fomniauit ; non inodanon di
xit , vnde colligatur eam iuftificationem
alteri rei , quam quibuſdam facramentis
tribuere; vel vt putarit hæc eſſe ſacramen c qui immemor, ex ipſomer Vlpiano paulò
ta. Sed pergio mentiri, & maledicere; De
agne Dei ex cera, lana confelto , arque
De agni
mise à fe conſecratoaſſerunt,peccatumfrangit,
edi&ti viChriſtiſanguis á angie . ò impudenté
inſaniam : Tunè vnquam Agnum Dei vi
diſti, quiexlanı confectum putas? fi non
vidifti,vbi legiſti :ſi nec legiſti; vel fioxıſti, Magorum : certe quiesorcizanc , Magi.
vel audiuiſti. exaudicu ſolo narrare talia ,
leuis elt cordis, & nimis creduli;fingere ,
dignum hæretico , dignum filio diaboli:
quimendax ab initio , & in veritate non D qui verbo sri, quod dicentes Apoftolos
perſticit.diſce materiam conſtat cera vir
ginca ,chrifinatis balſamo, & aqua bene
dicta. Benedicit nó quiliburgſed folus Ro
manus Pontifex ; forma h.ac vtitur , inter
alia ( longú enim foret citum totum afcri
bere ) Quafumus Domine,hoc agnos ,quos
de cera virginea in ruum honorem forma
uimus, ſacra ,o perenni unda , balſamo
queſacri chriſmaris perfufos;benedicere ,
jančtificare, o conſecrare digneris: qua
tenus à re benedilts: virtutem accipiant, E aliquis dixit,ideo elle Magicum verbum , ba man
contra omnia diabolica lentamenia ,
omnes portantes iuti e le poffint , inter ad
werſa, o proſpera: vt iua confolatione acce
pia nulluin periculum timeant , nullamq;
formident umbram ,nulla fauitia diaboli,
aut verſuria humana illis nocca!,ſed forti
tudine ina virtutis roborati,ina confolatio
ne glorientur, quiverè paracletus diceris ,
OC. En matcriam ,en finé, & formæ pro
mo с olio,dicuni c.xorcizore ( audis ver mier olei
ba Magorum .) Siſte lector ad hanc paré. beneditt.
thcfim.cenſet homo fcilicet eruditus;Ma
gicum eſſe verbum ,exorciſo te. Atille ipſe Num . 24
ante recte docuerat, Chriftianos olun vo
catos exorciſtas. Vnde quæfo fi non ab
exorcizindo , fiue adiurando ( nam nihil
aliud exorcizare, quam adiurarc, vt patet
ex collatione texius Græci Euangelioru
cum Latino ) fi ergo exorcizo eſt verbum
certė, veteres illi Chriſtiani , Magi fuere,
certe ApostoliMagi fuerunt quiexorci- Ados.
zarunt. nam eos imitati ludæi illi fucre ,
audierant, dixcrc: Adiuro vos per leſum ,
quem Paulus predicat.Non vius fuit ad .
Cyrillus
iuratione Chriftus , fed nuda increpatio- Cashe.se
ne ,quia, perquen adiuraret , maiorem Chryloj.
non habebat.Excicilinos Ecclefiæ agno hem de
ſcunt,Cæleftio . Primus,Cyrillus, Chry. Ada o
foftomus,Auguſtinus ,Cyprian.& alij Pa Exam
tres: ſed omnium antiquiff. horum D.Iu de Sym .
ftinus Martyr . in Apolog. Adiuran ( in Cyprian.
quit) damones nobis parent.Verum dicat, mer. as Ra
quia additur; Exorciſo te crentura olei per us. Alt.
Deum patrem , o c.vt fias omnibus, qui Serabus,
ex te vngendi ſunt in adoptionem filiora de de
Dei per Spiritum Sanctuni. j liem ,vt per Ecrlef.
hanc vnctionem olei ſacrati accipiat vn- Cs eft.
ctus plenam remiſſionem peccatorum , 6 !:
& fit ad refectionem mentis & corporis, ad Epifco
Gaulie ,
ad euacuandos omnes dolores , omnes lactans.
infirmitates ,omnemq;ægtitudinem mć. Inak . 16
Ссс 2 Dig
 748 Diſquiſitionum Magicarum
tis & corporis. Sed efto nihilhuic immu-
tent , litlane.orn -ula ſolemnis , quid re .
prehenſione dignu ?Exorcizatur inani
ma creatura vetbis, ſe de re dæmon expel
licur, velarcetur: ille ſe adiurari ſentit. no
tæ huiuſinodi locuriones ſacræ fcripturæ .
lubetur calum audire ,idem terræ præci
pitur, iubestar elementa , & creaturæina
nimæ oinnes , criani imperfectiores me
teorologicæ ,benedicere Deo , & laudare
Creatorem . Adiurantur per Dcum Pa
erem Omnipotenıē ,óc.hoccine diſplicet?
an inalles adiurari per idolorum tuum Il
lebienſe?petitur adoptio filiorum Dei. No
ne licet percre, cuius facta nobis poteftas,
ve filij Deinominemur, fimus non tri
buitur hæc vis egeno elemento , quod vt
ſignum adhibetur: non tamen vt fignum
nudum , ſed vt verbi acceſſione ex opere
operato efficax facramétum . Semper no
bis hæc repetenda ,quia non definunt ve
terem ſurin in limo ranæ quærelam con
cinere. Vim ve: ò hanc, & peccata remit-
tendi , & quæ minora adijciuntur, vt ba
puiſini ſacramento collatam doceam ,no
lite hic expećtare :ſeu quia maioris hoc
operæ , ſeu quia iā ab infinitis, & interce
Orig.bo- teros noftris hominibusBellarmino ,Soa
mil. 4.n rezio & Valentia præfticum .Damnet ad
Tert.it, uerfarius Originem ; qui amputari ab ho
de refur minibus peccata dixit,cum in baptiſmo do
rect.car natur'remiffio peccatorum : damnet Ter
tullianum qui dicere non veritus, Caro
Cyp1.4.
ep1.7. Ba abluitur,vianimaemaculetur:caro vngi-
fil. ferm . tur,vic anima cõſecretur:caro ſignarur,
Gxhort.4 . VIC animamuniatur : caro manuuin im
montrebaptis poli.sonea-umbratur,v: animaſpiriiu
illuminetur. ] dumnet Cyprianun , nam
ſcribit huc verba; in aqua baptifmo perci
pirurpecc2:014.m remiſſio :in bapiiſmo ſan
guine corona darur virtutum . ] damnet
Bafilium , cui baprijinus eft pecculimors
Regni cæleftus conciliatio, adoptionis gra
na.d ;mnet Eccleſiam Græcam , Latica
que,cui fempet huic ſenfus,cuius hæc fem
Chryl.bo per fides. Verum aliud adiungit reprehen
mil.co.in fionis caput.Oleo,inquit,infirmorum ,un
1. ad Co- gunturmembra humana ,quæ ſunt organa
rin . Am Tenfuum externorum, vi periſtam unétio
brol.in
ad core1 . nenexpietur,quicquid homoiſtismēbris,
S.Augl. ſenſibus vnquam deliquir. Has vires
1.denup . creature iſte non habent ex naturali crea
Coc.valtione, neque diuina ordinatione , anı verbi
3 tano.s. Desinſtitutionesdeoque mera ,vere diabo
A lica impia,o blafphema Magia ,vt recte
fcripfit lacobus Herbrandus primarius Lare.lu
Academiæ Tubingenſis. Theologus . De monoco :
hae confecratione Papiſtica ita ſcribunt roms. fub
Auguſtinus Lerchemer in ſuo Germanico Eugenio
tračtaru Doctor lacobus Andrea in 4. in for
fuis Elingenfibus concionibus, cc. Nam masakra
verba fubdit Germanica veriuſque; ne cl. Trid.nl.
ſec ,quod eruditi,linguæ illiusignari , pof- Tefs 7.6.1
ſent reprehendere .Ne quid autem præ- De chris
clari in verbis illis incluſum putent Lecto mate by
for
B res:Lerchmer ,benedictiones omnes, de more ,
quibus iam egimus , abufum Diuini ver
bi, agyrtarum , & fimiarum opusvocat .
Schmidelnus autem confirmationis Sa
cramentum merum diaboli opus appel
lat,ncc aliter probat , quain ex ipſa chuif
macis confecrandi formula : & ex crucis
lignaculo, quod Sacerdos adhibet; & ex
exorciſmo,quem adiungit. Sed,cum ncc
exorciſmus diaboli opus fit,fed Dei; nec
crucis fignaculum diaboli opus fit , led
C Eccleſiæ ab Apoftolis recepca inſtitutio
ſacratiffima ? nec informula quicquam ,
niſ ſanctum , & pium,& facris litteris co
fentaneum , contineatur ; recte fequitur ,
maledicum , & blafphemum (curram , &
diaboli per os eius loquentis tubam fuif
ſe hunc Doctorem Tubingicum Iacobū
Andreæ : cumque benedictiones creatu
rarum non in circulis, & agyrtarum , aut
hittrionum ſcenis natæ ,ſed ſemper in yſu
Catholicæ Ecclefiæ fuerint: fequitur Saty
D ri perſonam ,& comicum hiſtriorem age
re luis maledictis Lurchemerum ; vereq ;
diabolicam , merè nu jatoriamm impiin ' ,
& blafphemum cenſuram elle Primarij
illius Theologi Tubingenſis .probatum
id prius:fed addiin nunc quædam ,vtho.
ruar iníciiia fiat manifcftior.Debenedi. Deva'is
Tim -
ćtionibus rerum variarum teftis cft om rum te
nis antiquicas Speciestructuum , quasno ned : E}.
licet fuper altare offerie,aſicerdotibus do
mibenedici , & benedicta à populis fumi,
E ftatuit Eurychianus Papa eput. ad loan.
Ý Epiſcopos Berhicu :Concil
& .Mogun
tin 4.c.3 . Aquæ benedictioncm ftatuit
Maithæus Apoftolus,apud Clemeniem !.
lib 8.confi . Apoſt.c 31.& eum fccutus
Alex .I. epift.i. ad omnes fideles ,hatesin
c.aquam de confecrat. dift. 2. & amplexi
funt Chryfoft. in loan.humil.24.0 25.6
in Pfalm.22. ad illud ,fuperaquas refe
Etionis, Ambrof.lib.1.de Sacrament.c.s .
Va
1
 Liber Sextus. 749
*** Varaďatus,epift.ad Leonem 1.habes in Sy A no funt accommodatiffimæ : quare du
nodiCalcedonenſ.act.16 . Chriſnais con bium eſſe neque , quin ex ſe apiæ fint, &
ficiendi & benedicendi rationem præferi idonex admeritum , & vt gratia Deime
pſere nobis Apoſtoli ,apud D.Clementem reantur , ad quam pofcendam adhiben
lib.7.Conſtit. Apoſtot.co4z.lib.8.c.35. Do tur . Vnde & illud facendum , ſpiritualem
Dionyſium Areopagit.de Ecclef.Hierar. aliquem corum efle effectuin : non quide
par.2.c.2.D.Iuftinum fiue alium ad Or vt habitualem gratiam , ex opere operato
ihodox.q.14.Cyprianum orat.de vr tione tribuant( quod Sacramentorum propriu )
chriſmat.3.c Careros omnis . Panisbene. nec etiam , ve vim ex opere operato ha
dictionem & Silis ,etli iamprobauimus , beant , ad excitandum je nobis aliquem
accedat tamen auctoritas D. Hieronymi bonum gratiæ motuin :fed quädo res iftæ
de S.Hilarione , à quo benedictum pané B ab Eccleha benedictæ in ipla benedictio
omnes ſumebant ; & Nannetenlis Con ne fpecialiter ad hunc modum excitan
cil.Canon.9.vbi & formam habes,Canto dumn ſunt ordinatæ , per Ecclefiæ oratio
pere diſphicentem hæreticis ; Domine fan nem : tunc per moduin impetrationis , ijs
&e Parer Omnipotens eterne Deus, bene adhibitis ſpecialiter à Deo aliquando ta
dicere dignerisbrenc panem tua fančtabe lis effectus tribuitur.dixi , aliquando, quia
nedi & tione , vt fitomnibusfalus mentis non eft infallibilis hic effectus, vtpote nul
corporis, atque contra omnes morbos , OU lapromiflione firmatus, niſi ea, quæ ora
vniuerfas inimicoram infidias tutamen tioni adiūčta:Quicquid ,petieritis accipica,
tam , Per Dominum noftram , Ieſum Chri iis, c. Peccata quoque mortalia remic
tum ,panem vitæ , qui de celo deſcendit , tendi,vim non habent vllam :quia hçc fi
(c. Eadem ratio rerum cæterarum , ſi v- C ne infufione graciæ non remittuntur.Ve
nain liget, cæteraslicer'eodem rili. Sicce nialia verò dimittendi vim , fiad hoc fpe
fet Ecclefia Catholica, fic Concilia fanci cialiter ab Eccleſia fuerint inſtituta , per
utre ,ſic Eccleſiæ lumino docuere, recla modumy eundem impetrationis habent .
mant Heerbrandus,Schmidelin . Lerche poteft enim fie orando Ecclefia bonuin
merus qui, quibus terræ tubera ,cælifel motus animi impetrare, per quem homi
lis , apocalypticæ locullæ illis Ezechielis. nis veniale peccatum deleatur Expellen
animantibus, ſuos fequatur hosde puteo di verò dæmones poteftas, harum ceri
abylli duces, Godelmanus :nos cun Euā moniarum , & facramentalium ad hoc ab
gclicisMagis Stellaın ſequamur eynoſu Ecclefia initituitoruin , non eft pofita in
ram , quæ nos ad Mariam , quæ nos ad le phyſica ,fiue naturali efficientia:led mora
fum perducat tramite inoffento .Illi bene- D lidumtaxat: eo quoddæmon percipiat ſie
dictionem fpernunt,& implenturmaledi gna , & verba humana, & ijs obedire co
ctione :ideo maledicentia oseorum ple gatur : tū quia hoc à Deo imperatoracio
num eft ,ideo in celum osfuum eleinrút, EccleGæ , & fic exorciſtahoc per modum
& blaſphemiasore facrilego , quasadſcri impetrationisa Dco confequitur: tū quia
pfimuseorum verbis , eructarunt . Vires Ecclefiæ data fuit à Chrifto ſpecialis pote
hustesnatura fua non habent : ſed habér ſtas dæmonibus imperandiz um quia de
diuina inſtitutione.nam , quifacramenta mon virtutem Chrifti, velinurus agno
inſtituit Chriſtus, facramentis vim largiri ſeat , & credat , & meininerit fe victum
dignatus fuit facramentalibus verò ,que & ſuperarum crucis crophro: fic quali na
ab Apostolicatraditione recepimas , etiã turalitee,vtnon ferat afpectum crucis,vel
moralis vis à Deotribuitur, quam Eccle. E mentionem victoriæ Chrifti , & cladis
fia Christipon ſa precibus fuis ob inte, in fuz : ideoque ad hæc timeat , ac tremal ,
meinbrorum fuorum vilicarem . Cære ac fugere malit , quam hæc videre , &
moniarum inftituendarum , & curam , & audire . Cæteri effectus , nempe fanitas
poteftatem , Chriftus Ecclefiæ reliquir > corporis, & fructuum , temporaliumque
Cor . 4. eum 'myſteriorum Dei difpenfationein bonorum conferuationes, & huiufnodi ,
de Co- Apoftolis reliquit,ideo.n.Apoftolus ſe ini per moduan dumtaxat impetrationisdire
Trid. niitrum Chrifti , & difpenfatorem myfte čte & per fe obrinentur: per accidens ta
18.7.14
minil ; riorum Dei dicir . Ecclefia autem easin men , & permodum remotionis obſtacu
Aticuit , quæ & honcitati, & cultui Diui borum obisinentur ,coercita dænionis po
Ccc 3 cetti
 750 Diſquiſitionum Magicarum
teftate: vt foletcontingere in exorciſmis A Úwodeanivesiratynasas,fantas, Tuloyes
inſectorum noxiorum , & tempeſtatum , ρούς τους κοπιώντες , εξορκισας ομολογή
vt poft V Valdenſ. & alios copioſe & eru Tas. Saluto lubdiaconos, lectores, canto
dice docuit Franc.Suarex ,in 3.p.2.65 , art. res oftiarios laborantes,exorciſtas , con
In fi. Co 4.difput. Is. que eſt deSacramentalibus. feffores. ] Quomodo exorciítarym me
cil.in for Hæc deeffeclu fufficiant queneceſſe fuit minit ipfe D.Clemenslib.8.conftit . c. 26.
cramen . addere, vt aduerfarij mentiri definant:nos vbiquod negat eos ordinatione fieri:id ne
sorü da. tribuere vim per fediuinam his cærimo gat q
, uia de illis tantum loquebatur , qui
19 Arme nijs. Impudens verò mendacium eft:nos per Spiritus Sancti gratiam le exorcizan
nis. ungere, vt expretur per illam vnitionem di donum conſeculos miraculis compro
membrorum quicquid illis membris dels babant.Quomodo Cyprianus ſeribit ,per
quit. ] Dicimus tantum per modum ora- B exorciſtas vocehumana , peleſtare diui
tionis, & precis , ex formula in facrofan na damonem flagellari , Uri torqueri ? Lib.4.
ctæ vniuerfali Florentina Synodo præſcri Quodoino ſcribit Cyrill. Hierofolymi- pif:7.
pra: per iftam vnctionem , ó fuam pijli tan . in Prafar.Catechef.exorciſtas,per S.
mam mifericordiam indulgeartibi domi. Sanétum demones effugare ? Quomodo
nus quicquid deliquiſti per vifum ,cc.] & Optatus Mileuitan.lib.4.afferit per exor
quoad membra quædam , & nó alia inun cifmum Spiritus immundos depelli o in
genda, idem illid à Latinis, Græciſque Pa diferrum fugari: Quomodo de exorciſtis
tribus quicquid agimus, & nouantes re idem affirmat tot locisAuguſtinus :Quo
prehendunt,aperte feruandum definitur , modo ipſe Chryfoftomus ( quem aduer
& ratio fingulorum additur. Lege , filu farius obtrudit exorciſmis ( inqui ex libre
ber . Non dicimus per vnctionein pecca- C fufflationibus clericorum ab eis immo NAME
ta remitti, ve eft vnctio : fed vteſt Sacra 'düs dirigirur?Mēdacium verò eft , quod cerca
mentum , gratiain conferre , peccata re dicit Auguftinum , & Sozomenum ſci- 1.0
mittere,infirmos
& alleuiare : dicimus à bere , nihilalius prærer orationem fuifle Hise
Adest
Chrifto Domino inftitutum , & a B.Iaco vſurpatum . Nam diferte , lib.illo 22.6.8. EL
bo Apoftolo promulgatum . Et cum illi D. Auguſtinus narrar demoquin vim ma
præceperint , infirmum vngi,nec nih in leficam ex Heſperi domo non lola ora
membris vngi queat,dicimus ineptos hæ tione, fed & millæ lectione , & aquæ be.
Innrc. 1 .
in c.illud reticos , quod vel nolint in membris vn nedictæ afperfione , & reliquiarum San
fuperfiu gi, vel alia membra magis vnctionı ido Eti pulucris adh :bitione pultam.addtre
um.d.os. nea exiſtiment . Poftquam fic Godelin . cundo alium adoleſcentem admotum te
cle, miſer in rius noſtros debacchatus fuit , Dhiquis DD. Protalij, & Geruaſij liberatú,
lib.7.cap. vnum ex Hiſtoria depromit argumentu . tertio , narrat Hipponenfem virginem cú
42. ét leg. In priſca (inquit) Ecclefia Damoniaci in olco , cui facerdos lacrymas ſuas inftilla
Beda in cærum adducebantur, o populus 101445 rat, fe perunxitlit , mox à dæmonio fuif
epist la rabar Deum , vt apud Chryfoftomum le ſanatam . Etaudet mifer Auguſtinum
cob.ca.
Conc. Ca Clementem legimus . Auguſtinus quoque nobis obijcere ? Audet confirgcre huiuf
bilon . lib.22. de Ciuitat. Dei e Sozomenuslib . modi , quæ tam clara luce mendacijple
canon .48 6.cap.28.ſcribunt, nihil aliud Dæmonib. na deprehendantur Sozomcnum quo
Senonen
pellendis olim fuille vfurpatum ; quam pre que vel non legit,velnon intellexit.alie
le can. ic.
Augusta ces coram Deo . ] Videainus quam hæc rit illetib 6.cap.21.non pulfum Macario
num co. vera.bene ,quod ad Clementem & Chry rum oratione dæmonem , fed fola incre
non . 20 .
foftomum relegamur , fatemur in Eccle- Epatione vi ( inquit) Macarij Damonu.73
Mogun. ſiam adduci ,vel potius extra Ecclefiam inere pauerant , puilla ad lanam menuen
cano. 34. principio in niediuin ante fores Ecclefiæ redij. € FITINANO''rtas de Gc. Et quain
Colonien produci , Energumenos confueuille , & uis meminilici folius orauen : s Hermias ,
Je pa 7: populum pro ijs orare folitum quid tum ? non tamen inde fequerctur alias non foli
so . Trid . an igitur Sacerdotis nullum in hac re offi tos vti alijs remedijs. Vidc quæ fule nar
jefs . 14. cium , niſi quod populian non tum quo rauimus, & de Macario , & dealijs pré
Rabanus que exorciſtæ ? (i exorciſtæ , erat & exor ced.cap.fection.3.Vnum reftat Godelma
lib .z. de cilinus . Exorciſtas ſalutat Ignatius Mar uinon in nos, ſed in ipſum Chriftum Do
Tic. 6.ss. tyr. epiſtol. ad Antiochenl. drodynas minum telum : nempe , aprenempelas, et
pic
 Liber Sextus. 751
iple vocat , crimet :quod explicarat paulò A cuere Apoſtoli , & omnes quotquot per
ante num.26.his verbis: Ad hæcprolatio. hærefim ab Ecclefia non defecere . lub
ne horum quinque verborã , hoceft enim . anathemate hoc credendum ftatuitur
corpus meum , cum halitu facta , fed pa in Concilijs Romanis tribus, duobus co .
nisfubftantiam mutare, corpus Chriſti de tra Berengarium ,& 3.maximo fub Inno
celo detrabere, o in boc illum conuertere, cent. III. item Turonenfi contra Beren
plane magice fibi, alijs perſuadent. ] o gar, item in Conſtantienfi contra V Vicle
linguam eradicandam itirpitus, os impu phun), in FlorentiniDecreto vnionis , in
rum & blafphemias euomensaſſidue;er Tridentini ſeff. 13.cano,2.Patres comme
go Chriftus Dominus Magus? qui aſſe morare longum foret , omnes ad vnum
iuit eum , quem manu tenuerat panem , pro nobis ſunt: omnes veram Chrifticar
corpus elle luum . Si caro erat,panis non B nem in Euchariſtia crediderunt omnes
erat . Sipanis erat, Chriftidictum verum adorarunt.D.lacobus in Miſſa ſua, rogat
non erat.Sedpanis , inquies, remanet cũ vt Spiritus Sanétus faciat huncpanem
carne. Impanationem veftram inſinuas, corpus Chriſti, c.quod etiam in Litur
o artocrearie : velſane Chriſtum velur do gijs D.D.Bafilij & Chryfoft.habetur.D.
lio , aut marſupio includis:dignus hoc no Ignatius Epiſtol. ad Roman. ertoo doll
mine, qni inſutus culleo ,veldolio in pro SEOÛ Oiaw , diptov ou paé vlov ,, dprch añs , Cap.2. Ec
fluentem conijciaris.Refutarunt hocco 76956 dpf Toll XF250ű , quid apertius : chuberar.
mentum , noftri Theologi, quotquot fue fed & D.Dionyf.Areopagita , hunc pane
re . Nec nobis nunc vacat de Tranſubſta viuificum dicithabere vim maxima per
tiatione agere : nec huius loci difputatio ficiendæ Sanctitatis zñ s,iepoTeX ESIT W T &
eft. Videamus ergo , quid hic magică , C TusivXapesias. vocat facratiffimam Eu Capi
non illorum verborum quinque prola t. 3 .
chariltiaim ιερωτάτην ευ χαρισιαν - addic Ent :
tio , quæ & Chriftus protulit in vltima cę Chriſti Domini fententia iudicatum hoc hierar.
na . & Diuus Petrus. & Diuus lacobus, Sacramentorum Sacramentum , fiue my
I
& Diuus Andræas, in fuas Liturgias, ſeu fteriorum myſterium , hoc eft auguſtiſki
Miffas retulerunt: & tota ſemper Eccleſia mum & præcipuum . Haigepe'six & 7a 76
fuit amplexa .Non afflatus , cuinos vim κλειον ημών καθηγέμονα,τελετων τελε
nullamiribuimus,nec etiam alium necef on accumulatpręterea ſimiles laudes mul
farium putamus, quam qui in verbis pro tas , & magnificas D. Paulidiſcipulo di
ferendis neceſſarius . fi loqui Gne halitus gniſſimas.Hunc Galliarum Apoitolum ,
exſpiratione poffemus halitu opus non fo cur Gallici Caluiniftæ non audiunt : vi
ret: fi crederemus halituſpecies panis co- D deo ,quod nequeant cludere teſtisaucto- Negang
tingi debere , ſuperſtitiofi eflemus, fi in ritatem ,cosillo confugere, vt negenteſſe Beza in
hibulationi illi vim tranſubſtantiationis libri auctorem . Sed quo id negant au- ii
tribueremus , ftulti,excerebratique ineri ctore ? nullo quod fciam vetuſtiore. Qua- dam qui
.con ali
to audiremus . nihil autem tale Catholic uis quidam olim dubirarint, ftatim tamen de hoege
ci credimus.quare mentitur more ſuo Le eorum error ab æui illius ſcriptoribus fuit nere,
guleius . mentituretiain cum ait nos no confutatus . Quæ dubitandi quæſo cauſa
bis & alijs perſuadere , quod corpus Chri idonea ,cum & res verbis, & verba reire
fti de celo detrahamus .Nam cenfemus , fpondeant, & vtraqueprimitiuum illum
etiam fine vllo Chriſti Domini motulo fpiritum Ecclefiæ penitus redoleant ? vide
cali , hanc tranſubſtantiationem fieri pof Lector ) malitiam dicam , an impuden
le: ſipoteft per motum localem , cur non E tiam ipſam phraſis antiquitate , quęma
poteitſine inotulocali, ille, qui eſt omni xime idonea effe debuit perſuadendæ ve
potens? nam poteſt per le , quicquid per ritati, contra veritatem intorquent.fi hoc
cauſam ſecundam poteft . motusautem argumento vti licet , cui veterum libri re
localis tantum foret cauſa extrinſeca præ linquentur fui? procliue ſemper fuerit di
s
fentiæ Chrifti : nihil autem illi intrinfecú cere recentioruin aliquem fic fcripfiffe,vt Illyric.e
siha. F.
eft vel eſſentiale. Non eft etiam Magicā , affectet antiquitatem.cum duo ſintad di.
putare panem in corpus Chriſti conuer gnoſcendos fcriptores idonea indicia, ſty
ti: immo eft fidei articulus , ab initio Ec lus & teſtificatio ſcriptorū aliorum : vtrú
cleſiæ ſemper retenus. dixit Chriſtus,do que fauet nobis. Stylum negare non pof
Ccc 4 funt
952 Diſquiſitionum Magicarum
funt prorſus eruditum , & antiquarium.au A ſtiſlimas contumelijs , & conuicijs my
Etores fere innuineri conceftantur , Græ nerat . Tollantur ifti næui de corpore
ci , Latinique . Scilicet , iſti ignoraffent pulchro , placebit omnibus labor ille , &
hoc opus pot Valentiniani tempora con feret æuun. Dionyliuin Areopagicam au
fcriptum : vt afferit nuperus quidam tem ctorem operis Hierarchici agnoſcunt ex
porum emendator , qui fuo fe fuffragio Græcis,nontintum B.Maximus,& Gcor
claui figendi Dictatorem conſt ituit.pro gius Pachymerius , & loan . Sycopolita
fert auctorem ? coniecturain fuam , immo nus , qui commentarijs illuftrarunt ,& in
potius veterem lyricianain cauillationé. Encomio Michael Syngellus, Phouus ,
1s(inquit) vt affedtet anliquitatem ,fove And.Cretéfis, loan . Damafcenus, Suidas ;
χους κοινοβίους υocι θεραπειας Mona fed & Antiquiores his Anaftafius Sinaita,
chos autem poroſi.us vocat svecicus, ne B & Anaftafius Nycenus; & B. Chryfofo
videretur fuifeculi vocibus vii.] Non cre mus,cuihxc Areopagitæ ſcriptacognita
dimus hofti monachorum , & illiscam ani fuiffe, teftatur Anaitalius Bibliothecarius
tiqua inſtitutionem inuidenti ,& , vt auer epift.ad Carolum Caluum ,eadem non no
cat,hxc omnia comminiſcenti. Quomo uiſſerangim , fed & explicalle cominen
do probas, ideo fic vocafſe , ne ſuilæculi tarijs Dionyfium Corinthiumlaudat Ma
vocibus vteretur ? Potiuscredendum ſui ximus in Scolijs auctorem ſuum Anafta
fæculi vocibus vſum , quam alieni hac etiã fium Antiochenum er tã igogão : & ex
in re , cum toto reliquo libro cetera-voca . his teſtimonia delum pfifle contra fuitem
bula antiquioris illius cuius; quibus nunc poris hæreticos Cyrillum Alexanduinum
vlus.erant Læculi, retinuerit. Puerilis pla narrat Liberatus in Breuiario , & mulia
neilla hariolatio , & acumine iſto , quod C huius Scriptoris verba fuis inferuifle li
quæ necfunt , nec fuere, videre fecredit , bris , D. Gregorium Nazianzenum fcri
& alios libi credere Manlianis iubet im plit, Billius Prunæus Sacrarum obferua
perijs,digna:multoq ;magis quod de Mã tionum lib . 1. Billius , ille Nazianzonile .
dris & Mandritis , lepidum ſcilicet apo ctioni apprimè deditus , idoneus, fi quis
phoretum apponit : cuius merito ftatua alius , & locupleshuius reiteftis. Hil dui
inalirata locetur in Confiforio Lugdu nunietiam Francum & Gregoriun Ma
no Batauico , vel potius, quodin Miſcel gni'm ,Marunum Papam , & Marurein .
laneis Lugdunenfibus victi folebint nei Agathonem , & alios Patres Romanus
zeiriirperctur . Vnde etianiprobatDio prxtermitto , quibus horum librorum fi .
nyfium hunc quem Simium , honoris cau desindubitara fuit, & ab alijs citatos in
ſa, pro fua innata modettia ,vocal depan D ucnias, vt & illud in primis notatu di
dics monachos nominare : idcico quo gnum , quodin Biblioikeca Jua l'hotius
apud Eul bium : lic vocatos ex Philone , coiniemorauit, Thcodorum Presbyce
Icgillet? credo in bifido Parnafi vertice ruin Græcum ex profclio hac de re librú
cum Enniofomniantem didicile.quafi compofuiffe, vt conuinceret,ca, quæ ha
iam probarit , Evic bio junc fcriptorum bemus S.DioniſijArvopagitæ opcra,non
effe reccotorum : qumduhoc nonpo elle prud - pigrapla , & lót ante fæculis
bar, frustra con.jcinccosuiuus vitésati quailior præcipua , qiibus nunc hæreti
dict.quia conijciet perime. Que hæc ci roti abutuntur , vt ea impugnent .
temerias eſt founnia nobis 413 obrude olgun enia luculenter diffoluiſe .
re , & pro oraculis Delphicis incra conie. Αιεγνώσθη Θεοδώρα Ορεσβυτέρε , ότι γή
ctanea? Sed protectorali in vetcres quof . E cíce v To ayit Alovuci kibio duendove
que fcriptores petulantia, & quæcum e το διέν τω λόγω έντασής τε ασαρες : μίαμέν
tate augeſcit , in ceteris ſolica decreſcere , ότι εί ω* γνησία: πώς εκ εμνήθησαντωνεν
fitque amiciſſimis etiam grauior, iactan αυτή ρητώντε και κα χεήσεων τινές των με
tia , præclaras ingenij, & eruditionis do ταγειεςέρων πατέρων • δασερα έτι Εύσε
tes mirum in modum dedecorat , ve 6. ó lleuşir. evaypaçlu tongdue.
rū quid illi facias , habethoc hærefis om νω των σωεγραμμενων τοίς μακαρίους τα
nis Caluiniana præfertim cunctos fper πρασιν ημών βιβλίων , έδεμίαν ταύτης μού
nit . fibi foli ſaperc , & le re videtur, moni. μίω εποιήσατο . Τρίτη δι, ότι πως τών και
toribus aſpera, reprehenſiones etiam il Bνοκοπώ εν τη εκκλησία , και δια μακρά τε
206
 Liber Sextus . 753
geóme avEn Séytov adfeeMortar ,i C.Bao A ſupra Euclidem , & Archimedem fapit,
ότι λεπτομερή τω εξήγησιν ποιείται . Ο ' μου qui Tacitum Suetoniumque eius, quo vi
και μεγας Διονύσις σύγχρονος ιω , ως δη xerunt temporis , & quod ex tabulis pu
λον εκ των πραξεων, τους αποστόλους: ά δε η blicis didicerant , rationem dedocet : cui
βιβλG- περέχο, τα πλάσα των αροκο Euſebijaniles , & pueriles alucinationes
manifefta , & Eufebiutn cęteri Patrespue
πιω (και ) ες υσέρον εν τη εκκλησία αυξη
θέντων παραδοσέων Κεν αναγραφή.απί riliter ſequuri, præ quo vno cæteri , vt
vmbræ nolitant , luioli , fanatici furiofi,
θανονκαι , φησί μάλλον διχακόπλασον τα με
τα πολίω χεόνος της τελετής το μέγα hoftes veritatis , ftupor, qui omncsludi
λε Διονύσια εν τη εκκλησία αωξηθέντα , Διο brium debent, quein nemo reprehendit ,
νύσιον ζωολαμβάνειν αναγράψαι . Τετάρτη niſi qui ignorat, quiin hominibus ftudio
δε πώς με μνηται της τέ Θεοφόρε Ιγνατίε Β fis huius feculi , in alijs candorcm ,in a
Basoañs vi Bilaos. o resto za Alonuotos mois lijs ſtudium , in omnibus fenſum bona- Exli.de
των Σποςόλωνενήκμασι χρόνος γνάτιο rum rerum deſiderat , ( vior ciusVerbis, emend.
και ότι Τραϊανά ή δια μαρτυρία ηθλησεν α nec adfingo quidquam . ]Quem nullus ha- ris en
zāvce,os sy opóßpazúrñs Tindrñs Tow tle ctenusreprehendit (oblatra etdicit) qui piftol.de
Casonlw , vis vi sibio uinpord'e yfépet • non furiolus, aut flagitiofus , aut indo- vit. Iuld
τωτας εν τας τέασαρας απορίας γιαλύσαι Etus , aut etiam tribus his virtutibus fi- Scalig.
επαγωνισαμενΘ- , βεβακοί(τόγεέεπ' αωτω mul exornatus fuerit.Et hic bonosnullos
infectatus eſt ,qui illi agyrtæ , fcurræ , vel
γνωσταν είναι τα μεγάλα Διονυσία τω βι
Brov , hactenus Phocius . Sophiftæ, fi quid muure contra hunc te
Si quid aduerfarius nouit , quod nec porarium Dictatorem auli , Hic nullis
Lutherus , nec Valla , nec Eraſmus, C oblectatus leniſtime, & abſque omni
nec Flaccus Illyricus , nec Beza obijce penitus ambitione fcripfit , quæ fcripfit .
huic à fapientia moderatio imperata cſt .
re , amabo , proferarin medium . Veri.
Mauulilte modeſtiam eiusomnes , quá
tatis amator lum , vi qui maximè audi
ri cupio , & audire , docere , & diſce juſtam itá pauci ſentiant: [ benè verè ,
re amo.eandem ſeram reciprocare non boc quia iniquam vult omnespergeri, 14
amo : abftincat velim , quæ iam alijilli ſtami vix ció, an in quēquam hactenus ca
præoccuparunt . & recenti memoria , à lamo ſtrinxerit. ] litius virtutem euitari
$ Galen.in Matth . Galeno Beiga, Cæſare B2 non poteft, quin tanquam vmbra gloria ,
Areop. ronio , valide calcata protriaque .Dis & inuidia icquantur . Ecce, quocunque
Hanai. gnus fortaffis, cui potius , quam totGræ le confeit , inucnit rupices, & Marruci
eum ... cis doctiflimis , antiquiffimiſque Patri- D nos , quibus eius virtus itatim fubolet, vt
bus crcvamus , qucm doctiorem , acu fuibus Amaracinum.Quocunque it,mit
tioncili , lapientioremque arbitremur . ' tit figna fur . Qutquisporditus eft,infanus,
opponcns os columestum cot Ecclefiæ villutuin , & bonaru.ihteratum hoftis ,
Tuinibus, tot fidei columnis, dicat re Vclligijs eius cum colligit , & capitali o
vnum mclius nolle characterem Diony dio profequitur .] Quam hic defe demir
fianum diſcernere , quàm Chryfofto fe , quam de alijs omnibus ſentit magni.
mum , Cyrillumque : pallos ſibiper in fice ? Nonne fe præbet omnibus,modc
getij ſtuporem imponi. Græcæ linguæ ftæ ſcriptionis , & humilis animi ex( 117
ignaros fuiffe Marâlium Ficinum , Am plum illuftriffin un Quarita hæcigno .
brof. Camaldulenfem , Perionium , & ratio eft fui ? Quantus ftupor las annis
tor (xculis priorem Ioann . Scotum il- E cum his, coslitteris fciæ pofteritati nolos
lum , alium à Dunfio & Maiore , qui qua velle ? quæ infania arbitrari , adcoon ncs
tuor pro Areopagiticis libris cum veite hebeles , vttalium verboruin vefigij, in
rent, agnouere . Occalluimus ad fimi animna arcana fe iudicando non pene
les Phyrgo polynicis Niobrigis Traſo trent ? vt hæc humanitate tinctos , &
niſmos . Qui laxorum nouus epigrain anantes Chriftianæ pietatis , & officij,
matarius , Lucano ſculponcis os batuit . non offendarit ? Nec contentus graſari
quiManilium docet Aſtronomiam , qui in ſingulos , ftringit acumen ſtili in in
in Geometricis adbuc diſcipulus, & ma tegras Sodalitates & religioſos ordines ,
lè calculi fubductià Lanifta deprehenfus, à Tridentina Synodo Oecumenica lau
datos ,
754 Diſquiſitionum Magicarum
datos,quódque audaciæ intollerabilis eſt A pigere, & pudere , & poenitere oporterch
Eccleſiam vniuerfam à multis iam fæcu Side alijs animi vitijs,quæ hominem de
lis erraſle ,nec veruin vidiſſe,fretusleuicu decorant , & Deo hominibuſque minus
lis rationibus graui ſupercilio contendit . gratum faciunt, fenfit; vt tenlille reliqua,
Quas qui legunt fuciles deprehendunt,cũ quæ addidit,ſatis oſtendunt:nihil arroga
alias ob cauſas, tum quia fingit ipfe fibipe tius,nihil à veritate alienius dici potuu.fi
riodum , & præfigit , quam commentus ſtuoſitas ,iactantia , contemptus aliorum ,
potius, quam validè probauit: & , cum æ virtutes credo funt,non vitia quàm ab his
quius fuerit normam ſuain , Eccleſiæ ſci inmunis, quàm integer, fi philautia non
tis, & veterum placitis accommodare,ip excæcaffet oculos, ipliinet iudicium per
ſe contra, vult omnem vetuftatem edicto mitterem . Sed fruatur, inquam, fuo iudi
noui dictatoris parere, & eadem confidé. B cio , fibiplaudat , placcatque: vel pocius
tia præceps ingenium , quicquid non eft ( fac, quipotes , Deus ,& hoc anino me
adamuſlim illam ſuam , iddamnat erro ifta noſti ( cribere ) reſipiſcat , & in porte
ris , Quid verò fimilius, an erraſſe vnum , rum infrunicæ lingue , calamoque infer
qui cum nullo veterum , nec cũ Eccleſia ni, deſinat,tam laxas habenas permittere.
coſentit , an erralle veteres omnes & Ec Quod , ad me , puto licere mihi,quiex
clefiam , eo quodin pleriſque ad illam a omnibus vnus ſum in eum aliquid, quiſi
muſfim nouam non conueniant? ſcio cú bi cuncta in omnes voluit licere . Licuit
quo errare malim ,fcio quem potius erral homuncioni diuinum Dionyſium petu Vi
ſe credendum verum tamen fruatur iudi lanter , cur mihi non liceatpro diuo con
cio fuo ,quia monitioni locus non eft , in ftanter? Mentem laniorem illiopro.con
curracin omnesvilubet, qui drabáous sv C uitia nec curo , nec metuo :iſta cellare
τη καρδία αυτού διέθετο , nonillas Regis æquum eft rationescompullande Quod
Vatis , fed ilhus , fuperborum Regis , qui ſperare non audeo. confueuit vel filentio,
pofuit in cælum osfuum ,vt thronum fi ſi quando nequit rcfpondere,dicta tranſ
geretin Aquilone, & fimilis eflet Altiſſi mittere:vel contemptu , & maledictiscer
ino.Se vitijomnisexpertem profiteri, eft tare . Sic factum , pro rationibus & argu
ne fimilcm fe Chrifto profiteri ? Soli tibi mentis , quæ expectabam , ecce in Elca
Icſu optimè licuit dicere ? Quisveſtrum cho ,de Haridæis,quem contra Scrarium
arguei me de peccalo ( mortalium nemo noſtrum edidit, nihil mihi, nifi conuicia
expers vitiorum eft . Hictamen permiſit rependit , adeo ſcurtilı1, cbſcæna, & fc
calan : o chartis illinere . Quid mihi obijce tencia, vt nec profligatiſſimos gancones
re poffunt, præter virtutem , quam non ha- D in luſtris illa fine robore puteum vſurpa
beni? Nulliusmihi conſciusjum ,cuius me turos Fors ifta ncc limis dignabitur , au.
: apud homines pudere debeat. ] Apoftolu diet certè , quod legiſle diſſimulet, & all
puta Paulum loqui.an idem ili licet ,quod quem velex Armoricis ſub tiruet.
w.ifi electionis ?oon lane.non quia dillimi Incubuit numquam cæleftus flamma
lis res,ſed is, qui dicir. Side grauibus figi falıétis,
tijs & publice vindicandisl quitur, egre Nec parui fruiices iram meruere To
giam ( anè laudem cur id opus tantopere nanis ,
inctare quod cum plerifque cominune ? Cauſa certè non mereor , qui hæcani
Quamuis & Caluinilinus quem profite monon malo , ſin aliter : nouicæleſtaà
tur,certè tale,tantumque crimen eft,vt fi Cluudiinistonitruis, & à loue Salmonca
lanæ mentis foret, eius illum perpetuo & E difcernere .

ANA .
0
 755

ANA CEPHAL AEOSIS

DVODECIM SAL V BRIV M

MON I T O R V M ,

QV AE CONFESSARIIS

In promptu eſle debent .

O
MONITI I.

Dæmones eſſe .

vide li . V Min homines a- A ram ſpitainæ longitudine ex menla face

2.9.2. thcos inciderint,du re excrefcere : facere certæ lucernæ lumi
bitantes,an finde ne accenſo , vt quotquot adfunt mulieres,
mones ? proponane veſtibus ſenudent , & quæ natura docec
il.is .id doceri aper tegenda oculis obijciunt , & fic nudætri
tis S. S. verbis pal pudiare non definant, quamdiu ardeat in
ſim occurrentibus : medio appofita lucernaleporis adipe plc
2.hunc perpetuum na & celcis caracteribusinſculpta , & hu.
Eccleſiæ fenfum fuiíTe.3. hæreſim eſle có iuſmodi alia, quæ nobis circulatores ex
trarium defendere: quæ tria probantur à Biptiſte à Portas fcriptis, & diſciplina ob
Theologis in materia de Angelis , 4. con trudunt, quorum cum nec naturales, nec
uincit ratio effectuum quorundam mira- B artificiofx caufæ proferantur idoneæ , fpi
biliun experientia .vt v g . fubito motem ritualibus caufis effectibus tribui debent ,
vnum loco mouere : bruta loqui: defun quæ funt Angeli , & dæmones .
etorum fimulacra oculis fpectanda pro
ponere :linguis incogniti loqui: res fereas MONITIO II.
( line magnete) argenteas pateras , aut fi
milia magni ponderis ſuper menta loca Nonlicere vllum pactum velamicitiam
ta,lincfuniculo , aut ſimiliinltrumento , cum damnonibus inire.
attrahere ab vno extremo ad aliud , ſub
ſultantia ; quod quis toliolum chartæ inter Vi putant non effe magnum pecca- vide lib.
multa ſitelecturus certò predicere: char cum cum dæmonibusf edus,pactú , 2.9.4.0
tam ab aliquo ex torochartarú ludo ex- C au familiaritatem habere, driceantur pri- lin.part.
traétam , in manibusextrahencisinanen mò, quanta fit vis, & dignitas primi præ- pofter..
4. fe &t. 8 .
tem , noua indućta figura , ter iacere im certi prioris Decalogitabulæ . Nempe il
muari : facere vt tres , velplures diuerfæ lud, vi ordine , fic & dignitate primuinel
perfonæ de vna , eademque recogitent : fe. Nam digniora elle ,ratione obiecti,tria
vim imaginatiuæ alte ius facere, vi de a primæ tabulæ feptem alijs tabule fecun
lia re vix cogitet , quam ea quæ cogenti dæ : & interilla tria , præcipum efle pri
nota:( vix ,dico ,nani omnino vel volun muin . Tertiuin eniin pouilimum agiide
tatem ,vel intellectuin cogere , ſeu necef cultu exierno , fecunduni de verborum
fitate quadamabſoluta ad id adigere ,nec honore , primum de amore , & fidelitate
dæmon poteft) facere ſpecula , in quibus , animi Deo exhibenda , & virtute religio
quæ in decem inilliaribus fiant,videripof D nis,ſeu Theoſebias,feu Latrię.quare cum
lint : crium horarum ſpacio arbuſcula veu hæc virtus Deo gratilfiına lit, etiam illi
con . '
 750 Diſquiſitionum Magicarum
contrarium vitium eltodiofiflimam , né. A tiplices peccandi illecebras:ne, qua exci
peidololatria, & infidelitas. nam eft quæ . dere beatitudine, hominespotiátur.Odij
dam apoftafia,proditio , & transfugium magnitudo paret ex vehementia , & acer
ad hoftium Dei Principem diabolum : bicate cruciatuum ,aut vexatio num , quas
quod peccatum eft omnium vitiorú mor intulere quotieſcunque Deus illis permi
talium grauiſſimum : & ideo huic præce . fit, vt teftantur lobus Saræ mariti, D.An.
pro à Deo pena fuit addita,cum Deus te tonius, & alij innumeri. Pertinaciam odij
itatur ſe tottem , & zeloré elle , & hoc pec docent , lobus dicens: Cor eius indurabi
catum vſque in tertiam & quartam gene tur languam lapis : 0 Aringetur quafi mal Iob. 21 ,
rationemvlcifci , & vocachoc peccatum leatoris incus,& Chriſtus Dominus , vos , Wilso
odium fui , eo quod tranſgreffores vocat inquit.ex patre diabolo eſtis, ó defideria
Exo . 20. oborcs fuos. Secundo doccanturomne củ B Pairis vejtri valiis facere:ille komici
vijo demone fędus , aut amicitiam cótra hoc daerat ab inuio , o in virtute non ſletico
primum præceptum elle . Cum enim in non ci veritas in eo.cum loquitur menda
ter Deam , & diuinonem fx quafi petpe cint:ex proprijs loquitur, quia mendax ift
tuum bellum ſeu odium (Vnde de dæmo pi!er eius . cum dicithomicida effe ab109.8 .
nibus legimus :Superbia corum , qui toode initio ſiguificat hunc eius perpetuum elle
runt,a /cendit ſempr : & Diabolus voca conarà ,animas necare:circuiic inttar leo
tur Satan , hoc eft aduerfarius) tenemur nis rugientis & quærere , quen : deuoret ,
nos, t vafalli Dei , perpetuinm quoque & vt ait D.Petrus curaduix vernatçınin eo
capitalc odium cuil dæmone exercere , non cfle, docet fruitra , quemcum allopa
hoc belum ve Pacerpatratusinitio mundi ciſci, qui totus ex pertida conflatuseft, &
Deusindixit,cum dixit Serpenti: Inimici c idco cun femper velit nocere , certo tené
Genel cias ponam inter te, a muli.rem , o ſemě dum nobis , ullum gullis blandicijs, oble
verf. 15. tuun , o femenillius . qu bus verbis pro quijs, aut cultu hominireconciliariplaca
hibemur vilas cum demonibus inducias, Il au deliniri: fed quando ſe beneuolum ,
aut commercium habere . Idem nos dc aut ainicum fingit ,cum maius malum ho
1.Cor.10 . cet Apoftolus: Nolo,inquiens , fociosvos minibus molin.Orig. lib.8.cont. Celfum .
11 .
fieri demoniorum . Idem nos in baptilmo Probabile eft (inquit )dæmones, cuina fiac
promiliinus, Sacramento adſtricti,Eccle improbi, nec cultoribus quidein lus dex
liæ nomine rog inte Sacerdote , & patri telam ,datamque fide leruacutus .
nis pro nobis reſpondentibus non finely
Nos abrenunciare Satanæ , & pópis eius . MONITIO III.
Cum itaque hoc bellum inition undico - D
dici indiciuin , & initio Ecclefie Chriftia Neiudices hocnegligan punire , aut
ne tuba Apostolica renouatuin , & à no . diſimulent .
bis cum in Eccletia fuimus regeneratiicr
reiurando votilio promil Vando confefTurij incidunt in Prr- Fredab.
fum ; fequitur eum , cum hotte pactú latos, Principes ,aur ludices,nimisle ject. + 1
vllum ,aut familiaritate in colat:perfidix , Acs, remiflos, & negligetcsinfecta bu .
transfugj, & apoitaliæ reum non minus ius exſtirpatione : Monere illos dcbent ,
elle , quam ) velmonachus votiuam dele quod linta Deo conitiistad vindictam
rensprofeffioneat, velmiles ad boltem malorum , & furie caula gladium nó acce
transfugicns; vel Christianus Mahumeti perint : quod mala, quæ cx eorun negli
moſe addicens. Tertiò moucanyur non . E gentia orbi, & Eccleliæ infinuatur & gli
tátum hoc Deo diſplicere ,fed ipfis euoq; Icunt quotidie, feueriflimc ab illis exigen
perniciofiffimum etic.Dæmonuin en tur : quodad dannorum restaurationen
in homineshoduum eft inexplcbile , & à tencantur,hoc peccatú directe, imme
fui lapſus tempore nunquam illud ren i diate conica Maicttate in Deitencere:&
ferunt,nec vnquäremittent ausminuent : idcirco non magis licere Puncipi diuina
fi permitterentur à Deo omnes mortales iniuriam rensittere ,aut diſfunulire, quam
interrimerent, quod quia vident fibi non Prætori licet fui Peincipis,vel militi ſui Im
licere , ideo affidue hominib.anima nior peratoris Legem illam veteris Tettame.
tem moliuntur adferre per varias, & mul ti, Maleficos non patieris viuere, non eſſe
dum
 Liber Sextus.
757
dumtaxat iudicialem pofitiuam , ſed iudi- A dum Pychoniflam confulit in montibus
cialem iuris diuini, & naturalis , & ideo Gelboo cum filijs mererur interfici. Sic 1. Reg.28
Exod.:2 non eſſe per legem Eugenij ſublatam . Ochozias , qui ceciderat per cancellos, S.
4. Reg. 11
Iudicibus inferioribus non licere vitæ re dum de vila diuturnitate ſcrutatur, vita
curitatem reis huius delictis promittere , eius tanquam tela lexenda fucciditur. ]
vt crimen ſpontaneæ confitentur , & ob maleficorum imitacionem manalles
focios detegint: licere id ſolo fummo iu ſpecimen fit Regis calamitoſiſſimi,4. Re
dici, qui lege fuperior , & cx caufa iufta , gum 21.0 25. cuius peccatum etiam po
& quando hoceuidens neceſſitas, vel v iteri luerunt , nec pacari Deus potuit 10
tilitas reipub. poftulat . Meminerint , ziæ pietate 4. Res , 22. Iezabelis veneficia
fi qua damna pcr eorum conniuentiam , nota , ſed & præcipitatam de feneſtra ,laa
aut negligentiam à maleficis ſubditi pa- B ceratam à canibus. Longum ſit alios re
tiantur, li qui nccentur , aut ad confor cenſere. Zoroaftrem fulmen occiditMa
cium criminis pertrahantur , fanguinem giæ inuentorem . Plin . lib.zo.capit. 1. lib.
huncà manibuseorum Deum requiſitu II.capit. 42. De Ferrando Comite Flan
rum . Non hominisillos , ſed Dei iudi driæ , de Guilhelmo luliacenGi de Scoria
cia iudicare . Cauendum , ne fiant ſocij Regibus aliquot, de Principe , quem me
furum , & nedum , vt Iofaphat, his qui morat Gerſon , actum fuperioribus libris .
oderunt Dominum amicitia iunguntur , de Mulerſe Tunetano Rege , non pau
2. Paral. iram Domini mereantur videant ne au cis egit Paul. louius , de Vortigerno Re
19. v 2. deant terrificum illud prophetæ dictum , ge Boethus lib.8.De Græcorum hiſtorijs
Regi Achaz . Quia dimiſe virum di multos inemorar Petrarcha lib.4.rer. me
gnum morte demanu tua , érie anima rua C morandar.capit. 1. 2.3 . Si Romanorum
3. Reg. 20
V.42 . proanimaeius populus luus pro pop Annales voluas occurrent tibi plurimi ,
locius. Qui denique falfis opinionibus, quibus hæc licentia exitijmiſerrimni occa
& erronea lua exiſtimatione deceptico rio fuit. de Numa Pompilio , Plutarchus,
natur iudices abducere , à cognitione, & in Numa. de Tullo Hoftilio ,Dionyfius ,
vltione criminis huius , vel auctoritate , & Liuius lib.r.de Nerone Plinius lib .30.
vel calumnijs, illimonendi,vtreſipiſcant, Nai.Hiſtor.cap.1. & luetonius in Rero
ne & luconícios eiuſdem delicti , vel fau ne . De Valeriano . Nicephoruslib.6.cap.
tores delinquentiuin , veliuitæ , & Ca 10. de luliano Apoftata idem Nicephor.
nonic.e contra hanc hæreſiın inquifitio lib.10.cap. 29. de Licinio Niceph.lib. 7 .
nis diſtributores , & impedimenta prize . cap.45.De Fl. Ruffino Tyranno , Clau Camera,
beant, cum periculo incurrende excom- D dianus lib.1.de laud. Stilicon.de Maxen opera luc
municationis . ve inquiſitionis. de hæretic. tio, de Heraclio , & de alijs al j . Quid re- cilina 6.
in 6. Denique hos omnes honorem Dei feram recentiora ? Leopoldum Auftriæ 70 .
negligere,& proinde ſolere à Deo negli Ducem Friderici III. Fratrem ,nimis fami
gi, & in maximus calamitates, & ignomi miliarem Magis , quidam narrant , ita à
nias abijci iuxta comminationé Heli Sa ſpectro perculſum fuiſſe , vt paucis poſt
cerdoci factam 1. Reg.2. verf. 30. Quam diebus obierit . V Venceslaus Bohemia
hoc Babylonijs exitiale dixilib.s feft.16. Rex fummo in precio voluptates cauſas
in fin. Zytonem , & alios habuit , cui quæſo Prin
Nahum inter præcipuas cauſas excidij cipi cuncta regni negocia in celicius cef
Niniuæ memorat , quod in ea Mag ., & fore ? Creſpetus difc.7.fcribit cuidam æta
malefici magni fierent capit. 3. verfic. 4. E tis huius Principi mortuo inuentam ad
Eandem ob caufam minatur Ierofoly collum appenfam imaginem Theurgico
mx Michæas capir.s.verfic . 1o . Propte ritu deuotam , qua fe felicem fore fpera
rea Cananæi deleti , & pulfi fedibus fuis. bat: quo tamen vix vllus calamitofior fuc
Deuter. 18. verfic. 1o. ex quo loco expli rit . Concludam cum Rege Reges allo
candum illud de medicaminibus Sap. 12 . quens:Nunc Reges intelligite, crudimini
4. Numquam id impune Regibus ceffit : qui iudicaris terram . Seruite Domino in Pfalm.si
Saul non excidit regno , nifi poftquá Ma timore , exultare ei cum tremore. Appre- v.20.
giæ præſidia quæfiuit: tunt ( ait Blefenfis ) bendile diſciplinam : ne quando iraſcatur
Domi
 um
ſition arum
758 Diſqui Magic
Dominus, pereatis de via iufta. Monet A lunt,aut amant, docét fe non Chrifti , fed
vt diſciplinain apprehendant. Hebr.elt diaboli diſcipulos eſſe., & cius magifteriü
NaſeKu Barva- 120 , quod etiam figni amare ,in cius-ludo doctos effe, & alienos
oſculamini filiumn . ofculari verò idé,
ficat à doctrina Ecclefiæ catholicæ
quod honorare. Nimirum optime Chri Mirum eft aliquem poſlehis preſtigijs
Ruin honorant, qui hoſtis eius diabolipar ſe dare , qui norit exirum infoelicem Ma .
ciarios in virga ferrea regunt, & flagelát , gorum , & præftigiatorum . Inuentor
qui Deum inhonorantibus non parcunt , Magiæ Cam ,ſeu Zoroafter,fuittandem
hocenim cft apprehendere diſciplinam , abipfo dæinone, quemimportunius fol
quia hoc eft Chrifti doctrinam pure ve licitabat , ignefucceulus , & concrema.
ncrari, & fequi. tus tefte Clemeni. in libr. recognition de
B Simonc Mago nouiffimares :quod in ae
MONITIO IV . rem à dæmonibus fublatus , præcipicarul
que fractis cruribus cum ignominia , &
Superſtitionibus vti quam noxiam , o dolore interierit. Quæ de Cynope Ma
cxecrandum , go, Prochorus, & de Zaroc& Arphaxat
Abdias lib.6 . tradidit prætermitto , vt &
Confer. Vi parui faciuntdiſcere ritus ſuperſti ea quæ dc Oddone, Hollero, Metothi
cum li. 3 . Q cioſos,
: & cos exercere , moneantur mo Magnus Olaus in Hiftoria Sepien
Parte po omnium ſuperſtitionum & vanaruin ob trionali, & de Sopatro , Eunapiusin Al
Porsere .
ſeruationum inuenforem elle diabolum , defio : de Orpbeo ,Mopro , Ampliarao ,
qui principio mundi ftatim in idololatria qui omnes magis fuere, Ouidius, Senc
ferctotum genushumanum pellexit. Sed cca . Statiufque :dePythagora Samio La
cum hoc eius imperium Dei filius deftru ercius in cius viia & Cæliuslib.19. Anti 3
xillet , ad hoc enim apparuitfilius Dei, vt quie.capit.7. Henricus CornclAgrippam
j.loan.3. opera Diaboli deſtruerei , & paucis ante moriturum , à ſe cadem ſuum Paredrium
paffionem diebus dixit :nunc mundusju abegiffe, cum hoc dicto , Abimala be
diçabitur, & Princeps huius mundi eij- ftia , iu meperdidifti , critum eftore om.
Joan , 12. cietur foras,& hic fuit fcopus Apoſtolicę niun . loannis Portantij obitus in An
per totum orbem prædicationis : & ta tuerpienfi carcere qualis , norunt ciues
men cum iinperio non fuiffet imminuta mei . ApudGuilhelm . Tyrium , libro 8 .
vetusilla ambitio divinitatis: pro illaaper belli ſacricap. 15.duo magivolentes ma
ca , & claraidololatria pene extincta, te chinas Chriftianorun incantare,primiil
dum quandam ſpecie pietatis, & veilica lisinterfecti. Apud Polydor. Virgilium
tis idololatriam inuexit , artium ſuperſti anus ſagas coram omnibus à dæmone
cioſarum cupiditatem , & culcum. hanc D abripitur , vt alibi narraui. Apud Dubra
crgo diram curiofitatein inuenit, & pro uium lib 23. Hiftor. Bobem .Zyto nobi
paguit, priino vrfis pofleſſionem ani lis ille præftigiatur ad extremum à diabo
marum , qua vi crucis deiectus fuerat ,cá lo vmens , cuin corpore, & anima deme
culum dolo malorecuperaret , Secundò, dio hominum, fuit fublatus. loann. Fru
vt homines hoc pacto priinun , & maxi ftus fainoluks magus histéporibusin Ger
muir præceptum , & votuar religionis , mania, tandemn a cacodæmonc Tecto ex
quo fe Deo adftrinxerat iabaptiſmo,vio tractus noctu , & ftrangulatus , inuerlain
lare aflueſcerent. 3. Viſpem , quam ho tergum facie ,domnoque tora conculla ,
mines in Deo habere debent, amittant, & pene euerſa , vt ſcribuntV Vierus, Ca
& eam collocenc in rebus iftis vanis , & merar. alijque Franciſc, Picus lib. s.de
Pfal. 3o. ideo fint Deo maledicti, qui odit obfera. E prenot. auctor eft ex relatione lociorum ,
W.7 uanies vanilates ſuperuacue. 4. Vt licin , qui adfuerant , Magum quendam à dæ
1. Perr. 2 .
lethale peccatum pertractos, leo rugiens ; mong viuuni ablaiuni, nuſquain voquá
deuoret, & decipiat hominem draco ve comparuiſſe, dum curioſo cuidam , & nó
Pfal. 103 nenatus, quem Deus formauit , ad illu fatis fano Principi pollicetur,ſe Troic ex
26 . dendum ei. Hec ſunt commodo ſuper pugnationem , & Hectoris cum A
fticiofarum obſeruationum , & quicas co chille duellum , quafi fpectanduin in .
orcha
 55 Liber Sextus.
739
orcheftra , exhibitururn . A quemadmodum ante carmen erani, in !!.
Tam hæc factoribus func periculoſa : iauit: alipſe merelitto clanculum suicide
nec minas ijs, qui ſpectanditalia ſunt aui quofe fubducens abiJl.]Vides huic curio .
di.duo tantum exempla adſeribam vetus fitatem ferè cautam fuifle , vt aquis ſub
vnum ,& nouum alterum . Scribit Lu mergeretur . Cur vocas fabellaın : cum
cian. in Philopſeude, de quodam , Encra potuerit in piftillo Paredrus aliquis Mago
te , quod cum vidiffet Pancratem quen famulari. Sed cape alterum, de ijs , qui
dam Magum Aegyptum , multa mira fa bus periculum preſentaneum fuit,ne ſeip
cientem fo paulatim in eius amicitiam losdenſarent. Philip.Camerar.lib.Ope
inſinuafle's adeo vi omnia eipropemodum raduccifua, cap.70. ita fcribit , Cumali
arcana communicare . Tandem autcm quando loannes Fauſtus apud notos quof
magum hunc ei perſuaſille, vi omnibus fa B dam diuerteret , qui de iplius præftigiatri
mulis in Memphiderelictis, fefolus con cibusmulta audixerani,ij peiseruntab eo ,
ſequeretur: neque enim de futuros mini vt aliquod ſpecimen fua Magia exhibe
ftros, atque ex eotempore,inquit,fic rilam ret . Hoc cumdiu recufaffet,tandem im .
duximus. Cum in diuerforinm quodpiam portunitate fodalitijneunquam ſobrijvi
veniremus homo accepto peftillo, ſcopina Etus primiſii,feillisexhibulurum quodcun
ne , aui pellulo, veſtibusimplicans.cum in que expetereni .Vnanimi itaque conſenſus
id carmē quoddam dialet,efficii,vi am petierunt , vt exhiberet illis vilem plenam
bularet, vique alijs omnibus homo vide vuis maturis . Putabant aniem propter am
rerur. Illud ergo abiens, o aquam haurie lienum annis icmpus ( tratením circa bruto
bar, cgnam parabai,inftruebargue al mam ) hoc illum preſtare nullo modo pof
que in omibus commode ſubferuicbal; mi c fe. Aflenfii Fauftus, iam iam in menſa
niſtrabaique nobis. Deinde ,vbi iam la confpectum iri quod expetereni: fed bac
tis huius minifterij fuit , fcovinam rur conditione.vr omnes magno filentio immo
fus ſcobinam , ac pelulv.m pellulum ,aliud li preſtolarentur : donec illosiuberet vuas
recilans carmensreddi bai.Hoc ego ve decerpere: fi fecusfacerent, inftare illis
bemonter conatus, non inueniebam , quo pericalum capitis. Hoc cum ſefactures
pacto ex illo expiſoarer , Nam id mihi promiffoni, mox ludibrijsfuis Iuicebrig
inuidebat, quamuis efet in alijs facilli iurba, ita oculos , & fenfuspræftrinxit , VL
mus . Ai quadam die in angulo quodam illis toi cua mirę magni.xdonis, fucci
tenebricofo deliteſcins clam illo ,ſubauſcul plena in viie pulcherrima apparerent ,
laui propiusincantationem illam , erai au quod ipſorum ac elint. Rei itaquenouna
tem irifyllaba . Tamillecum peftiltoman D ic cupidi, ex crapula firiburidiſumpris
dalje , que curanda erant , abije in fo Juriscoltellis expe &tabani, vi illos iuberet
rum . Aiego poſtridie illo apud förum oc reſcindere vuas . T'andem cum iftos leui
cupare, accepium piſtollum cam ornaffem , culus aliquamdiu ſuſpenſos, iniyorum va
Sillabasillas fimilimodopronunı sans, a niffimo errore timer , ſubito in fumum
quam iuffi vi haurire . Tum impleram abuunte vila cum fuis vuis , confpe&tifunt
amphoram cum tuliffe, defifte , in quam , finguli teneniestuco vue quam unuſquif
necamplius aquam haurito , fed rurlus c que appribendile videbatur , fuum na .
ko peftillum . Ai illud mihi haud am. lum oliofiro jupeirèculiello :ita vi fi quis
plius oblemperare volebal ,fed aqua har in memor prac. poi danı vuasfecare voluif
riehai continue. quo ad hauriendo rolam Jet , feipfum nalo muulajer . Cuid plura ?
domum nobis impleret. igo cum refifte- E nilul ferè vnquam præftigiatores taciunt,
re huic reinon valerem (umebam auiem quin aliquid t.tu tacile,icd quiud diffici
ne Pancratesreuerſus , id quod eriam eue le fit non tacerts àfpeclatoribusaut Ma
nit iraſceretur ) correpia ſecuri peftillum giæ Iudichispettulcnt. Velutine perfo
in duas partes diſfeco. Al viraque pars nas , quæ af parentalloquantur, vel ma.
amphoramfumens hauriebat aquam , sa num forrigant, ne circulo pedem effe
que vnius loco duo miniftri mibi elle ce rant , & fimilia , quæ tamen , vt faciant
perant. Interea Pancrares ſuperuenii, ac poft illos ilecebris dæmones, autvarijs
re intelle & ta illa quidem in ligna rurſus, terriculamentis , quaſi comtellunt ; Vt
de
 760 Diſquiſitionum Magicarum
deBauaris adolefcentibus apud Cæfariú A ba Sacramentorum , nempe collationis
legi , & duobus Aremoricis bono loco baptifmi, confecrationis Euchariſtia ,ab
natis Gentiliaci, cum puer Lutetiæ dege folutionis peccatorum , & c . hæc verbali.
rem : accidit , qui ab archimihomicida citè vfurpantur à Sacerdotibus ad effe
ambo tunc præfocati, co quod circulo pe Etum , cuius caula Saluator nofter illa in .
dem extuliffent . ftituit. Verum fi quis hæc verba alio ad
I nunc arquc animam fraudi committe aliam intentionem, fiue finem proferens
dolofa . transferrei , corum vſurpatio facrilega,
vana, & fuperftitiola forei, quia ad hunc
MONITIO V. cffectum vim fupernaturalem ea verba
non acceperunt Vana quoque cft pro
Vnde poterunt cognoſcere, an à damine B latio aliorum verborum , quæ non elter
effe&tus exfpečteiur, an à natura , vlu Catholicæ Ecclefiæ recepta . Siquis
an à Deo . itaquc vana huiufmodi, vcl verbo, velfa
cta adhibet , fuperftitiolus cft , & diaboli
vid.li. 3. Onendi fuoc rerum iftarum ignari, cus cft cffcctus operis, quod probatu non
parisoft. Vanitatem , &mendacium omne
g . 1.3.0 eſt difficile . Efcctus ifte non naturalis ,
4.fe & .l. Deo difplicere , qui veritaselt : dæmoni quia quæ adlubita funt media naturalem
verò placere, quimendax eft & pater mé vim ad eumcon habent, ncceft miracu
daci) Beatuszirait Palmiſta )cuius eſtne lurus, & à Deo quia tcftimoniumillinul
Pfal. 30. men Domini fpes eius , o non refpexit in lum perhibctficra Scriprura , nec Eccle
vanitates, o inſanias falſas. Vanitatem fiæ Catholica conſuctudo , aut duunna.
vero dici quotieſcunque homofacit , vel C Procedic itaque ex occula quapiam ſpiri
dicit aliquid ,.boniconfequendi, vel vi tualis creaturæ operatione : non Angeli
candicuiuſpiam mali cauſa ,quod vim nul cæ , quia Angeli lemper faciunt Deivo .
lain ncque naturalem , neque ſupernatul kuntatem , & cum Deomendacium ,ac v2
ralem obtinet ad ettectum intentum.v.8 . nicatem omnem deteftátur teftat,vt ope
fi quis in flumine feminet , vel littus aret, fentur hic cacudæmones , ſuperiticionis
dicenduseft vanitatein opcrari, co quod jnucntores & amato: cs . Quare , qui ber
arandi , & feminandi finis , ſeu cffectus faciunt , Deum deſerunt , demonisao
clt mellis, & fructus perceptio , quen ti Etrina arque imperio fe fubijciunt, cuius
nem hxc eius actio nequit confequiica fi auxilium expofcunt, opera viuntar
quis ve capitis dolorem pellat . falcia li
nea , vel cartula alb. cingat tibiain , aut D MONITIO VI.
xgruninter Carmentum diffiffum perdu
cat, vel palmo cinguluin agri metiatur , Que media tutiffima .
claruin eft has actiones elle vanas & lu
perftitiolas, qyia nullum vim habent ad
Sigues dictusvelvexacus fit à malet
humorem noxiuni capiti moleſtuo , inde cis à
expellenduih . Contra ſi applicetur capiti pro remedio vel confilio confcllarum có
aqua roſacea,vel ad bilisexpulſionem iu fulat is illum inducat ad remedia Ecclehę
barbarum præbeatur, vel ad Hegemata ca conſueta ,maximè ad emedationem ma
pite educendo per fternutationcm come kæ vitæ . Theologi mouent, duo confide
datur Gnapi,non eric vana obſeruatio ,fed randa , Deum qui bæc mala permittit , & ***
licitum remedium , quia natura ad hoc E diabolum qui mala infert nam nihil hic .
viin hiſce rebus infeuit . Sic etiam verba inferre poffet, nig ille permitteret nec no
nulla vin naturalem habent aliquid etfi cere poteft , nifi in quem , vt fæuiar Deus
ciendi more agentis Phylici:fed quædam permittit , nec plusilli ipfi nocere , quam
verba vim habent operandi ex inftituto quantum Deus permutit . Minus looge
Dei , & ifte effectus eſt ſupernaturalis : poteft, quam vult,aut iactat fe poffe.Prz .
quædam non tam vim habent ſuperna clarè D.AntoniusMagnus : Nos neccius
turaliter operandi , quam putantur ab im pollicitationibus credere , nec cius minas
peritis babare . Priofis generis lunt vers fermidare debemus. fallit cnim femper
mbidas
 Liber Sextus.
761
mihilque verum promillit . Nam finon A filiuin ivici , quam quo quis, & Dei vo
in omnibus mentirciur , quomodo ialia , Juntatem perficiat , & amunispruter
Ólam infini a promicas , bamo crucis uiam , atque od.110 ciudat. liocauccm
V !draco inuocains à Dom.trroell , ora fiæltentremeda: Ecclefiatti a . vt ex na
piſtro ligatus vt iumenium , quafi man pli caula , liqui don us fpeciiis , ib ',lia
cipium fuguiuum vinclus circulos e ar deni . um infertatione fingu.1?, fta
milla labia perforatus , nullum omnino um inquin conſcientiam ex u vartoon
fidelium deuorare permittitur ? Nunc trantur & de peccatis con i thonem
miſerabilis , vt paſſer ad illudendum ir inittu200, & omnia de donio rep :oueát ,
retuus à Chrifto elt , calcaneo Chriftia que Deo queant difpliceredencie inlu
norum Jubſtratusgemil , ille qui vniuer per le DeoLommendent , & Deipara &
ſa maria å ſeabſorpta plaudebat: ille qui B Sanctis : & interea dum durat vexatio,
manu ſua terrarum orbem teneri gloria quoudie mane, ac veiperi Sacerdos quil
barur , ecce à nobis vincitur , ecce me ado piam habitu Sacerdotalindulus,cumiſto
verſum fe prohibere non poteſt diſpuian la , cruce, & aqua benediéta accedat, &
iem .] Niiniruin ligatuseft à Dco, mu luftret omnia domus cubicula , & loca
cro lacronis retulus ab eo per quem , alia , recitans deuotè, Pfalmuin : Quiba.
cum quo ,& in quo facta , quæ fiunt, bitat in adiutorio altiffimi, & Euange
omnia . Tibi homo imputa , quod in te lium Sanctis loannis", In principio erat
poſſit , quod in te vt poffitDeus finit. Si Verbum , & alias precationes pas , &
alligarus aiabolus eft ( inquit Beatus Au exorciſmos, qui Dominicis diebus in bio
guſtinus ſerm . 197. de temp.) quare ian nedictione aquæ contra demonum vim ,
tum adhuc præualet ? Verum eſt fratres C & infidiasleguntur, ponantur per fingu
Cariſſimi, quia multum prcualet , fed re la præcipua dom usioca rami Palmalum
pidis , negligentibus , Deum non ti banedicti, & candelæ benedictæ , iubean
mentibus in veritate , dominaisr . Alli tur dici Millæ à varijs pijs, & Deum ti
gatus eft enim tanquam caienis innexus mentibus pro quicte familiæ illius , & ve
Canis , o neminem poteſt mordere , nifi Dei ira celler ; & mittar cuftodem An
qui illi ſe mortifera fecuritate coniunxe gelum iuum , qui domo illa dænionem
rit . lam videtur fratres , quia ftultus eft eXclubet : caucant autem , ne cum dæ
homo ille , quem canis in carena politus mone fermonem vllum miſceant , vel
morder. Türe illiper cupiditares , Vo loquenti quidquam refpondeant : ml
luptates faculi ( addo pacto , fuperftitio toque magis caucant, ne quem magum ,
nesve ) nolli coniungere, ú ille ad te non D aut vlla fuperftitiofa vexationi reprimen
prafumei accedere.) eadem habet Cæ dæ remedia accerſanr . Sed magna fpc ,
faríus libr. y . miracul. capit. 52. Certè & fiducia in Deum ; miſericordiam eius
quoad Deum caufæ cur permittat effe fumma cum patientia præftolentur . [ Sic
folent , vel peccata , vel probitas famula Cyruelus dilt.cap. in fine. Sed hæc re
rum cius , propter peccata permittit , vt media fuſius nobis nunc non funt proba
puniat præterita , vel vt arceat à futuris da , quia id præftitimus fupra libro 6 ,
alioqui : probitatis verò gratia permiteit, Nunc adeo semedia per incarnationes,
vt magishumilencar, vel vtprobetur eo & fuperftitiones , vel nihil prodcfle, vt
rum conftantia , & fides . ob has caufas patuit in lepra Conſtantini , cui porius
Deus dæmonc vtitur , tanquam liétore , nocuerunt , vt docet Nicephorun.libr.
aut carnificebonorunt. dæmon autem a- E 7. biitor. capit. 3 ; . vel fi lanent ad tem
lium longe finem fibi proponit , & Dei pus tantum fanare , & poftea reincidere
voluntatem gnarus exfcquitur non cogi. in morbum eundem , vi k ginus de Ha
tans hæc ad falutem humanam , & glo driano Imper, apud Xiphilinum in Ha
riam diuinam à Deo dirigj, fed conacur driano , & Zonar.om ...
exfaturare malitiam fuam , & odium ex
plere nocendo homimbus, & fimulfi
queat in fuperftitione aliquam illos per
trahere . kaque non poteft falubriuscon
Ddd мо
 762 Diſquiſitionun Magicarum
MONITIO VII.
Proijs, qui curiofifuntdiuinationum ,
ſecretorum .
Vid.li. 4. Ales moneantur , etfi defiderium (cie
62.94.7 . di ( refte Pluloſopho ) cunctisnatura
:
fot. 40
le fit ; càmen idmoderandum efle habe
nis legis Dei , & reste rationis , quibus
nili frenetur , infrenis equi inore nos cu
piditashçc in præceps abripiat , Legidi-
uinæ, & recte rationi conſentanea fegu .
Izeit. Non velle , aut conari fcire , quæ
luminæ naturæ (cire non poffumus , &
diuina ſolummodo reuelatione fciri que
unt : & in illisipfis quorum ſcientiam pol
ſumuslabore noitro , al induſtri. con
fequi,rectum , & probum diſcendi ino
duin tenere ,neregiun , tutamque viam
deferentes inuni labore quærendi defati
gemur , & per inuia ac deuia ablatiopta
tam meram nunquam cui fu contingan
mus , hæc docemur à Spiritu fancto , cu
ius func illa ; Sicut qui mel multum come
dit, non eftei bonum : fic qui ſcrutatum eft
Prom 28. maieſtatis opprimerur a gloria . & alio lo
V.27 co . Aliiorziene que fueris fortiora te ne
fueris qu pracepir
illa cozila ſemper , in pluribus operibus
cixs ne fueris curiofus non eftenim ribi ne
celarium , ea,qué abſtondira ſunıvidere
oculise is. Infuperuacuisrebus noli /cru
lari multipliciter . Plurima enim ſuper D quosplacet,foletimplere . Melior eft bo
Jenſum hominum oftenfa ſunt tibi . hiul
zos enim ſupplaniauit fufpicioillorum og
Ecclef.3. in vanitare detinuit ſenſus illorum ..My
P. 226
Iteria fidei , & faluis., fide nobiscreden
da funt, & è Deo reuelata fuerunt Eccle
fiæ fuæ . Alia occulta quædam Deus nul
li reuelat , fed fibi referuat , vt fecreta cor reovt & illud D.Proſperi. Nonfunt ſcris
diutin , futura inere contingentia , & c . &
hæc citea reuelationem ( ciri arte,velfcien
tia vlla nequeunt . Et hæcconari ſeire eſt
varum , & inane, & artesad hoc reniten E damnabiliter inueniamur ignari. De alti
tes funt fuperftitiofæ . Aliæres fciri pof
funt ſtudio , diſciplina , & experiencia , in
his cauendum , ne fine labore, aur vfu, vel
doctore , ea couemur fcire per mcdia illi
cita , vt luntars. Nobotia , & fimiles diui
nationes , de quibus egimus toto libro 4 .
Harum rerum talein ſcientiain à demo
neintundi, feu tradipatet, ex rebus, quas
A prædicunt , quas cum nequeant ſcire le
ce naturæ , nec acceperint diuina reue
latione , confequens eft ea diſcere à dæ
mone: qui( vt foueat fuperftitionem ) co
quod vtantur fignisab ipſo inftitutis, elā
ignaris, nec fentientibus illis phantafiam
mouet, vt hoc , vet illud dicant, vt docet
D. Auguftinus libr.2. de Doctrina Chris
Riana . vnde fequitur eum , qui vul hu VE
iufmodi fcire , confentire in mn.gifterium
diaboli , feque eiusdiſciplinæ tradere , &
B Deum doctorem.atque Dominum deſc
rere, & à fide apoſtatare,ſtulti Cunt, qui dę
monum refponfis credunt, quia fallere
dæmonum eit . Sic fefellere Cræfum , & PE
Pyrrhunt, teſtibus D Hieronyin.in capit.
41.Efaia. D. Auguſtino z.de Cirurat.Dei:
Lactantio. & alijs, Manfredum tefte Pic
colib.4.de Prenorio.cap: 9 Indos apud O.
forium.lib.2.Hiftor. Lufit.cap.15 . Ferran
tem Conitem Frandr. & alios quoslib.
4-memoraui.do fe&t.4 .
C
MONITIO VIIT
Proijs quifçientiam infulam affeétant
certis ritibusfimelabore, 6c. lib.
bee
Onendi primo
vtilem , fed valde noxiam effe folere. Spi
cirum fapientia , & intellectus à folo Deo
expectandum : quo non qui volunt , fed
mo, ait Eccleſiaſticus, qui minuiturſapič
tia , o deficiens
fenfus in timore , quam qui
abundaijenju , tranfgreditur lcgem al
riffimi. Ei veriffimum illud D.Hierony- capit.is
mi, neſcio vbi:Melius eft nefcire aliquid , v. .
quam cum periculo fcilicet animæ) dice
tanda , que Deus occulta effe voluit, que Defeat
autem manifaſtafecitorion ſuntnegligen.
da: nec in illisillicite curioſi , o in his
tudinediſcretionis Dei non conturbabitur
cor humilitaisnoffre la firma, ſtabili
fidetenebit,amne iudicium Da iuftum ef
Jeſecretum : vi vbi inueſtigari non poteft,
quare ita iudicet,fufficiat cire,quisssudi
cet . Lauda , venerare , quodagitur',
quia tuumieſt neſcire ,cur agitur.]lane ſcru
tatores huiuſmodidiuinorum fecretoru ,
mergi
 Liber Sextus .
763
mergi ſoletínuadabiliprofundo.Necmi. A bonorum fortuna ; vel corporis, qua folentc.r.lib. .
nus periculofum eft nouos fciendi mo. hominibus à Deo,viflagellapeccatorum , re &t. 3.9
dos, quam nouas doctrinasinuenire ,de ( malla pæne infligi ,Jernos Deiad duo que
quibus ab Apoſtolo præmonici fumus,fo . debere præfidia confugere. Primò, quz-rekt.se
re , qui ſectarentur , doctrinas damonio rere , & inueftigare inodos, & remedia
rum.quid aliud faciunt , qui doctoribus cuncta , quæ naturalis ratio hominem do
1 Tim.f. dæmonibus vtuntur Audiant Chryſoſto cet. vt le hocpericulo, vel noxa liberent.
0.l. mum explicantem illud Saluatoris, obmu Secundo, ſedulo , & feruenter commen
Mar.1.2. refce, exi ab homine: Salutiferum hoc dare Deo , & Sanctis perfonam fuam , fa
21 .
nobis ( ait) dogma datur , necredamus de miliam , & bona , & orare: vt cæletti lua
moribus, quantumcumque denuncieni ve ope , & liberalitateſupplear, & præftet , id
ritarem .) calieant ne irrirent Deumin ad B quod humana imbecillitas nequit conſe
inuentionibus fuis, ó multiplicetur in eius qui . Quoad primum ergo moncátur ad
Pfal.1os ruina.caueant ne: quod deplorat Richar hibere humanam , naturalemque diligen
0.28. dus Victorinus: Veritatem quærant non tiam ,ipfi per fe fibi non deefle: & pruden
in veritate, fedin vanitate :quafitam inue . tiores conſulerc , quoad valetudinem ,
niant , non ad verilarm , ſed ad vanita pharmacopolas , medicos , chirurgos :
tem , o quod miſerrimumeft,in verbis via quoad iacturam aliorum bonorum ,ami
ta lucra mortisnegorientur . cos, & alios quiprudentia, & vſu , expe
Præterea tales admonendifunt, fubef rientiaque pollent. Quoad fecundum ,
fe periculum ſuperſtitionis , & tentationis ſeu fpiritualem diligentiam : confugiant
Dei . Nam qui fcientiam quærunt,modis ad orationes , ieiunia, & charitatis opera:
inſolicis,vtriquele periculo exponunt.Na C confidantin Deo , ſperent ab eo reme
curalicerſcientiæ paullatim , ſucceſſutem diuni: curét orariàperſonis pijs , religio
poris, lectione, auditione, & experientia fisque:miffasad eam intentionem dici :
acquiruntur ( vt recte Ariſtoteles ) petere deniqueomni ſtudio conentur Deo qua
lib.4.phy à Deo vr infundat, ficut Danieli, & Salo maxiine placere: talibus enim hoſtijs pla
ficor . moni fecit ,etpetere , vt fine neceffitate catur Deus. docet nos hoc ipſuni S.S. in Ecclef. •
miraculuin edat:quod eft tentare Deum . Eccleſiaſtico : Honora medicum propter in prin .
Adhibere orationes,autalia , ad hoc non neceffitatem . Etenim creauitillum aliji
inftituta à Deo , aut Eccleſia , elt vanitate mus. A Deo eft enim omnis medela ,
quærere , & mendacium diligere ( vtaic à Rege accipiet donationem . Aliiſimus
Pfalmifta) & proinde fuperftitiofum.Oiá creauit de terra medicinam , vir prue
dus itaque Deus , & nobis fimul natura . D dens non abhorrebie illam . Ad agnitio
li conatu elaborandum . Nam facientes nem hominum virtas illorum , dedit he
Deus adiuuat . Periculuin magnum eſt : minitusfcientiam altiſſimus , honorari in
ne arti memoria ( quæ tradi poteft præce mirabilibus, in his curans mitigabir dolor
pristocorum , & cellularum ad hoc acco rem , á vnguentarius faciet pigmenta ſua.
modatis aliquid ſuperſtitionum Artis no nitaris , unétione conficiet ſanitatis . )
Etorie admiſceatur: hoc eigo vt caueant , En primum , quod diximus de diligentia
monendi. naturali: de altero , nempe morali diligen
tia fequitur: Filiin tua infirmira!e non de
MONITIO IX . ſpicias re illum , fedora Dominum , o ip
ſe curabilie. Auerte à delicto , o dirige
Proijs,quiſuntcupidicorporeæ falutis,ho. E 'manus , ab omni deli&to munda cor
noris,aut pecuniæ, autgratiæ acquiren tuum . hocintelligendum de omni da .
de , vel recuperanda , ad hoc viuntur mno quorumcunque bonorum . Igituc
medijs fufpe£tis Salmatorum ,feu Sal cum hæc homo præftiterit, paticnter fe
watorum ,de quibusactum l.1.c.3.4.4. rat , & voluntatem fuam diuinæ ſubijciat,
vel etiam Periaptorum ,de quibusibid . certus,ſe , fi magis expediat, liberandum ,
cap.4 4.5. fi non liberetur , id libi vtilius elle. Mo
Nculcanda diligenter illis eft hæc re neantur , ſi alijs illicitis renicdijs conen
ge
lüquedi 1Igula : In omni agritndine ,ani jaltura tur vti, cum illos à Deo,quo inuito conan
dalib.. Ddd 2 (4C
 764 Diſquiſitionum Magicarum
turlanari,ad demonem contugere.Ma- A
le ctiam fibi conlulunt , quia perdunt fru
ctum pacientiæ , qui maior eit , & meligt
cunct s corporis,aut fortunæ bonis . Itului
funt , quia vt corpus ſanent, animam ne
cant. Quid ftultius,& impudentius, quam
& Deo dicerent; Quia tu me fanare non
vis , transfugiam ad hoftem tuum . & ab
illo ſalutem petam ? hoc non verbis , ſed
pertinaci conatu dicunt.Hi tandem adeo
diuinam iram inflammant pertinaci cupi
ditate , vt Deas vel finat illos à dæmone B
necari , cuius reiexempla dedi.lib.6.cap.
2.fe £t.z.remed . 8.0 9.vel ,quæ grauior
adhuc eft pena,ad corum ſummum ma
lum ( ipat illos ,quodexpetunt, ope dæmo
nis conſequi. Sed dies venier, quando in
celligent longe ſibi vtilius fuiſſe morbo af
fligi, immo & per ſuminos diuturno tem
pore cruciatus emori, quam fuperftitiofis
artibus fanari.
MONITIO X.
De exorciſationibus,ſeu coniurationibus
energumenorum .
Voniam nönullis in locis muli ab
Vide lib .
ulus irrepſere in exorciſinos legiti
P & .3.it. mos , & Catholicos , contra Apoſtolicæ
Y. lib. Romanæ Ecclefiæ conſuetudinem :quæ
dam monendi funt,quibus haruni rerum
inſpectio , & cura incumbit. Suppono ,Sal
uatorein noftrum dediſſe ſponſæ ſuæ Ec-
cleſiæ poteftacein dæmonia de corpori
bus pellendi, Luc.io.verſ. 10. Marc.
16. verf.17.hanc poteſtatem verò ab Ec
clefia concellam dumtaxat clericis: & nó
omnibus , ſed Epifcopis , Sacerdotibus,
Diaconis ,Subdiaconis ,& Exorciſtistan
tum . Vnde apparet ijs , qui faltem , Exorci
furum , in gradu non ſunt , hanc faculta
cern non competere iure ordinario.ideo
que neceſſe elle, vt qui illam velit conten
dere ſibi darain , & concellam à Deo , is
extraordinarij iuris , ſeu priuilegij docu
menta debcat oftendere talia , vt iudicio
Ecclefiæ idonea cenſeanrur. Quoad eos
verò.qui hoc officium iure ordinario ac
ceperunt,non plus poteftatis vnicompe
tithacin re,quam alteri: nifi quod hone
ftas& recta Eccleſiæ confuetudo poftu
lat , vt coram ſuperioris ordinisclcrico ,
minoris gradus clericus', ipfo idinuito ,
non atteatet .
· Ex his ſequitur ſuſpectos eſſe pacti die.
moniaci , primolaicos, leu clericos non
præditos ordine Exorciitarum : qui hoc
munus , quali ex officio , aut peculiari
gracia , donove Dei vfurpant: illos quo
que clericos, & religiofos , qui quali fi
bi peculiare vindicant:dicentes, ad exor
cizandum , plus virtutis naturalis , velſu
pernaturalis libi elle , quam cæteris ciul
dem ordinis , aut gradus.
Solent huiuſmodi, peculiares exorci
zandi formulas , & ritus habere , diuer
fos à communis Eccleſięricibus & formu
lis: quæ ſuncdiligenter ab Epiſcopus exi
minandæ , & non permittendæ facile ,
nifi iudicio piorum , & Doctorum viro
rum ſintapprobatæ . Vehemens ſuſpicio
elt , his efle pactum cum dæmonibus, vt
talibus obferuantijs fe fingant compelli
exire . Caul. dæmoni ett, quia dum ifti
C fic publice coniurant,ſeniper in frcquen
ci corona aditantiuin aliquid lucri facit.
accedunt multi , vi ſermones, quos vltro
citroque miſcent exorcizator & diabo
lus , audiant : gaudet damon , quia folet
aliquos fidei ,autmorum errores ſparge
re , autfaltem impetrare, vi ficiantaqua
ſuperſtitiofa , vana , ociofave : dtumat
innocentes, nocenciun occulta crimina
reuelat , ve male de illis lulpicentur cæte
ri: initigat quoſdam ad carnalia , quoſdá
D ad auaritiam diztis ſuis: bonos fingit ſeti
mere , vt impellat in ſuperbiain . Monen
di ergo , Vi abitincant exorcizatos ſuper
fuis colloquijs , & terminis illis actuum
iudiciariorum , quibus iubent demonem
nunc exire,& iterum ſeiudicio poftea ta.
li ,die filtere . 2. vi abſtineant forinulis il.
lis nouis , & infolitis , ac fecretis , & non
approbatis Ecclefie iudicio.3. vt ad exem
plum Chriſti paucis iubeantdæmonem
tacere , & exire , nec garriendi præbeant, [ AC.46
E vel cauſaın , vel poteftatem . Videntur is:
autem monendi quoque Prælati, & lu
dices Ecclefiaftici, ne in dioecefibus fuis
permittinteſſe aliquos priuati s qui quali
ex officio , & virtute peculiari exorcizét.
Nain hoc eſt officiuin proprium pafto
ruin Ecclefiæ : & in eorum abfentiâ cun
etorum , qui ſaltem ordine exorciſtarum
præditi funt: qui non vim naturalem ,fed
ſuper
 Liber Sextus,
5 ſupernaturalein ad hoc , in Sacramento , A
Ordinis acceperunt. Priuati verò monen
di ſunt , vc à pſeudo exorciſtis huiuſmodi
fibicaueant,nequeaccedant ad eorú con
uentus quia cum Deus prohibuerit, ne py
thones audiamus , hoc etiam prohibuit ,
ne energuinenorum huiuſmodi in corpo
loquentes
item fi forte acceſſerint,monédi funt om
nes , ne quam mendacij patri fidem pre
ftone , neve quid taciant eorum : quæ ille
præcipit facienda , quiaipfepræcepit,ma- B busexcaufis ortæ ,an exmaleficio , & timidede
xime quando mentitur le defuncti amima
effe : quod ſemper eft falſum . Sijubet fa
ciamus aliquid , ad quod faciendum lege
iuftitiæ ,velcharitatis aftringebamur : id
facienduin etiam illo nihil dicente fuit : fi
aliquid boni, ad quod non tenebamur ,
quod facere lit meritorium , licebit face
re,quia natura ſua licitum , & meritorium
erat.Tutiustainen foret aliquandoiſta ſe
cundigeneris commutare in alia,velpræ
termittere: ne quid fraudis infit in dæmo C pacto ? Secundò interrogentur , finotitia
nis confilio , vel iuflu , quod non videa
mus . Moneatur ipſe exorciſta non mi
nus , quam cætcri , nihil curioſitatis , aut
diſcelidicauſa demonein interrogare,aut
ab eo exquirere , licet id bonctiffimuin
fit, & vile videatur : quia non licet fami
liaritatem cuin eo inftituere , vel eius di
fcipulum effe, vel eius confilium ,aut auxi
lium petere . Niſi forte , virtute Chriſti ,
vicogucur & iubeatur dicere veri aliquid ,
quod ad foirnualem falutem adftantium Dres,fternuntur, & abripiuntur? nain vt nu
prudens, & pius exorciſta merito iudicet
pertinere, vt videmus Chriftum , Luc. 8 .
nomen dæmonis interrogille: vnde con
fuctudo inualuit nomen dæmonisexqui
rendi.
Quoad ipfum exorciſmimodum , mo
neantur fequi, Paſtoralefuum : fed prius
Medicoruni iudicium audiant, an videa
tur verè energumenus.
Hæc, quæ dixideenergumenorú exor
ciſtis , pleraque locum habent eciam in E vel prece conducant: ſed vtantur contra
exorciſtis nubium , quæ tempeſtates , &
procellas , grandinesque adducturæ vi
dentur; item ijs , qui coniurant, ſeu exor
cizantlocuftas, & alia inſecta agris dam
noſa ? de quibus , quæ peculiaria ſunt
proximomonito expediam .
765
MONITIQ XI,
Deconiuratoribus nubium , in
fe &torum .
coniuratores , quiia- videlib.
6.6 . 2.lie.
B. lib .
locis expellendi, repellendique ; eorun 4.p.2.9.4.
iactantia facile conuincitur ; primo, fiin - jects
terrogentur , an nubes illæ fint naturali- vid .Mar
opera dæmonis i fi dicantex naturalibus perftit .
caufis; ergo exorciſmus fertur contra Na paulò ax
turæ auctorem Deum ; quod blafphemu, " meme
& lacrilegum , & vim habeat naturalein
contra nubes neceſſe eft ,aut ſupernatura
lem.Supernaturalem ,non accepit à Deo ,
. qui fibicontrariusnó eft;nec à bonis An
gelis: ergo à dæmonis opevis illa proue
nit: ſi nubem dicantex maleficio ortam ,
& moueri à demone. Vnde fciunt,nifi ex
habent, & potentiam pellendi malas nu
bes, cur non etiam norunt, & poffunt ad
ducere ,& euocare , tempore ſqualoris ,
ac ficcitatis, in agros nubes bonas, & fa .
lutares? Tertiò cur non etiam fulmina , &
ignemn de cælo cadentem , ac incendijs
domos abſumentem valeant arcere , aut
exſtinguere?Quartò cur non ſciant etiam
coniurare ventorum turbines , & aquarú
eluuiones ; quibus ſata , & domus, & arbo
besillæ , aliquando à inalis Angelis , per
mittente Deo , formantur & immittun .
tur ; fic & alia ifta , vt ex lobi facra hiſtoria
docemur , cur igitur , fiad hominum có
mune bonum hæcais, aut poteftas à Deo
illis tributa beneficentia Deiad vpū hoc
ab illis reſtringitur:Vnde apparet illos hęc
ex pacto operari . Moneantur itaquece
teri, vt åbeorum conſortio abftineant, &
netales exorciſtasſuſpectos, vel pretio ,
nubes huiuſmodi armis conſuctis Eccle
fiæ , nempe benedictiones , preces , leta
nias,vitæ emendationem ,& opera pia ,
ac facisfactoria ieiunij,diſciplinarum , & c.
adhibcant; quæ remedia etiam ſunt vti.
lia contra cætera illa, quæ diximus mala ,
& pericula. Parochi locorum indicant, &
celebrent proceſſiones, & facrum canane
pro
766 Diſquiſitionum Magicarum
pro ſerenitatis , & fertilitatis impetratio- A prolocuftis, feu alijs inſectis, litem conte
ne ,& ira Dei auertenda.Cantenuir item Hantur , & fcruantur proceflus ordinanj
plo deuote Pralini accommodati, vt Can omnestricæ , & moræ ,ac dilatorijcermi.
ticum graduú , Miferere mei Deus , Qui ni, tandem in cauſa concluditur,& bellus
habiral in adiutorio aliiſimi, Liberame Iudex fert fententiam , qua inſecta illa 141
de inimicis Deus meus, Deus miferea ber intra certum dierum ſpatium re :mi
tur noftri , & fimiles. Legantur Euangelia nis dis territorijexcedere fub pena ex
accounınodata , vt de fedata à Chrifto ma communicationis latæ fententia , & c.Su
ris tempeftate fiat proceflio per clauftrú perftiuo hic apertior eft, quam vt queat te
Ecc !eliz ; canantur Litaniæ , & recitentur gi.Quare monet Ciruelus ( è quo pleraq ;
collectæ propoſito feruientes; inuocen ſuperior a monita ferèdefumpfi vnani
tur Sancti loci patroni, & quorum illicre B miter omnes ſanctos Doctores hæc da
liquiæ honorantur: quas tamen cutius for mnare ; co quodlis inftituatur cum crea
tallis, & honeftius fit foras in tempeſta cura irrationali, quæ quid agatur nec fcit,
tem & pluuiar non proferre ;præfertim nec ſentit ,nec poteftintelligere : & cum
Venerabile Sacramentum quãquam de illa infecta naturaliter.naſcantur, iniufta
uotionen id citra irreuerentiæ ,& iacturę eft excommunicatio ,nec mortaliter, nec
periculum facientium ; pro more regio venialiter peccantium :blaſphemum verò
nis, putem ſeruandum ) & hæc omnia in eft hanc facram Ecclefiæ Leluram ſicde
tra templi ambitum perficere , vbi & mi rilui; & ludibrio habere , non fecus ac fi
nor diſtractio , & deuotio maior elle fo quis ſub pæna excommunicationis iube
let : nee minus audiet Deus in templo , ret canibus ne latrateni, & lupis ne vlula
quam foris: cauendum verò maximè, ne C rent, aut vulpem abſolueret a rapinisgal
cum nubibus colloquia inſtituantur ; fed finarum , & c.denique conſtatomnia bæc
fermo omnis cum ſanctis, & Deofit. Mé acta iudiciaria ,nec naturalcm , nec ſuper
libus autem , quibus folent hæ noxiæ nu naturalem , vim habere contra huiuſmodi
bes effc frequentiores,vt vernis , & Autu inſecta .vide qua fufius difputata contra
mnalibus;aſcendant parochi quotidie ma Malleolum lib.3.p.2.9-4.fect 9. Monean
nè turrim templi , vnde agros parochiæ fur vti potius remedijs tum Ecclefiafticis,
queant intueri, & non coniurentaerem , cum naturalibus . Naturalia doccnt libri
led benedicant agris ,& retininis fuæ dię. Geoponicorum , vt verbigracia folum vi.
celis; recitent Plalmosaliquot,Euange nearum ſæpè expurgareeuulſisomnibus
lia , & collcctas, & aquambenedictam herbis vineę innacentibus;ipfos truncos,
more folito in aerem , & terram jaciant: D & ramos vinearum diligenter putare ,&
& meridiano tempore campanam pul aliquando decorticare, & falculæ , aliorú .
ſent ; vt parochiani ad templum veniant que ferramentorum , quibus vtuntur, fer IC
Dcum oraturi; vi fructus terræ Deus con ruminongere vrſi pinguedine,autfaltem V
feruet. Campanx quoque pulfentur: qua, aceto forti contufis alijs commifto : excu
de re actum ,lib.6.c.2.0:3.fe £t.3.FF. tere infecta, ſuppoſitiślancibus vel teftis,
Alij funt, qui vindicant tibiartem quan aceto alliato plenis, folia præfcindere ,in
dam , autpoteftate peculiarem , vc à Deo qubus ſunt fernina verminum ; & fi iam
conceffan ,expellcodi,necandique cam in folliculis ſunt femina folliculos ablatos
pi bruchos,locuftas,cantatos, & alia infe extra vineas cremare ; caprifici radices
cta, atque vermina, quæ fiucius, & radi appendere vitibus; ſuffumigaresvites &
ces, & femina depaſèuntur, & fpem agri- E arbores cera , & fulfure acccolis, & vento
colarum deludunt: & tales multis in locis .capto, qui diſpergat fumum per vineain ,
folent à rufticis quo'annis magno pritio & agros; vel alijs etiam ſunilibus vei acri
accerGri . Praxis effe folent huiufmodi . bus,& graunbus ſuffitibus;fepelire in hor
Impoſtorite fe iudicem conftituit, com to ,vel vinea, tribus , autpluribus locisin
parent coram eo duo procutatores, vnus teftina pecorum , ita vt pars non exigua
cauſam populi agensfungitur vice accu emineat fupra terram : & cum eo conflug
fatoris: alius à vicario Epifcopi , vel regio xerint infecta, fimul illicigne exurere, &
officiato loci conftitutus, vicem ſubit rei, alia, quæ noruntboni olitores,vinitores ,
& agri
 :: Liber Sextus. 767
& agricolæ . Pro Ecclefiaftico remedio s A no futurieuentusad matrimonium, & c.
licebit illud defúmere ex ſequenci hiſto vt lunc virginum Hiſpanarum illa oratio
ria, quam idem Ciruelus memorar. Mul n s ; quas vocant,delosReges,de la eſtrel
tis olim anois , Cantabriantotamque las de lan luan , quibus fioitis aucupantur
Hiſpaniam Tarraconenſem infeſtarain à prana tranfeuntium verba , & inde colli
vermibus fuiſe , qui quotanni fructus gunt , quod ſcire volebant ; fuperftitio
omres terræ abluinebant. Mifere itaque ne & ftulida ; & impia' , vt bene Horo .
Cantabri, & Celtiberiad Sedem Apoſto zeus lib . 2. de vera , & falla diuinat. ca
licam petentes confilium , quid facto lo pit. 14
rer opus . Motus eorum precibus Ponti Secundum eſtratione forme, quando
fic.Roman.eo miſit Legatum Epiſcopu concient verba , vel ſenſus verborum
Ottiéſem nomine Gregorium , virum exi B aliquid talloın , mendax, fidei , vel natu
inia prudentia , & fanctitate: Qui, vtin Hi rali rationi contrarium ; vel nomina bar
ſpanias adurenic, crebris concionibus po bara , & ignota , autnugas , & ineptias;
pulos illos à vitijs varijs ad feriam pani quia hæc omnia ſapiant blaſphemiam .
tentiam perduxit, præfertiin publicorum Terrium peccatum eft ratione modi,feu
flagitiorum :poftea inſtituir fieri procef cerimoniarum , que adhibentur ; quan
fiones publicas fruientium intergum fla do illæ funt vanæ ,& præter , vel contra
gellis : indixit aliquot dierum eleemofy communem Ecclefiæ confuetudinem :
linas, ieiunia,preceſque:demum vefticus: vt fi necellario debeant fieri certo ftatu
ornatu Pontificio Miffas in altari porta corporis, certis horis , vel diebus non in
tili in ipſis agris dixit , qui inagi, erant ca terruptis , brachijs-certo modo expanfis ,
lannicoli, fic fugruit, necauitquemnkitu C oculis in certum locum defixis, cum tot
dinem infećtorun ; adeo ve inaltis poft candelis , talis , veltalis coloris , & funili
annisimminunesoinnino agri fuerint. So bus , exiftimando circumftantias has ad
lent in his partibus Sancti huiusopem im effectum aliquid naturalis, vel fupernatu
plorare : confultumque fuerit alijs quoq; ralis virtutis conferre .
locis banc eiusmethoduin , & exemplum Contra hæc peccara adhortandi ſunt
fequi . homines; vt firmiter apud animum ſuum
ftatuant , nec velle malum yllum vicare ,
MONITIO XI . nec velle boni quidquain conk qui , vel
retinere per vllamedia illicita , vina, aut
Quæcauendæin precibus, orationi fuperftitiofa, 2. Poftqurm diuinum auxi
bus vand obferuantia . Dlium feriò mplorarure,conétur fuam vo
luntatem diuinæ prorſus conformare, fi
quoque Sanctitatem dia bique certo perſuadeant, quicquid eis ac
stole,6 bolus mulusfuperftitiofis circum ciderit , id à Der prouidentia procedere ,
-3.lit ftantijs folet violare : aliquando violat ma & ipfis eſte longè vtiliffimum.3. Certo
lib .
ar. po lo fine propoſito , vt eum quis orat ,aut ce credant,quando Deus illisnon concedit,
•9• 4. lcbraricurar miſlam ad'exitinn alicuius : quod postulant yid paterno Deum pium ,
22. autvano, vt ad fciendum aliquid boni ſuc & milericordem animo facere;quoniam
.8.0 celfus, & c . Moneantur ergo in orationi hocillis expediat , ficutfolet Medicus æ
bus attendere ad fequentia axiomata . gro multa lubtrahere , & denegare , non
Primum peccatum orationis eft oratio inuidia , nec ( xutia, ſedbeneuolentia , &
nemateries quando pecuntur resillicitæ , E fapientia . 4. Non apponant miſſis quas
aut noxiæ ; quærepugnant honori,aut prę ad intentionem fuam dici curabunt, vllü
cepris Dei aurcaritati proximi: autquin numerum , aue determinationem , loci ,
do resindifferentes ( verbi gratia ,diuitiæ , diei,candelarum ,&c.ex hoccapicedam
honor , doctrina , &c. ) petunturabfolu nantur Miffe , quas vocant , tricenarias
tè , aut pertinaciter , nimifque inſtanter , reuelatas, clauſas,miſasComitis, miſ
aut quando petunturinſtanter res,dequi fas S. Amatoris , contra quasditerit D.
bus iuſtum dubium eft , an ſin homini Vincentius Ferrerius,homil. 4. Dominicę
ad falutem profuturæ : aut pecitur cogni in Aduen . Ex dictis etiam damnantur
ODLIQ
768 Diſquiſicionam Magicarum . Lib. VI.

oraciones, in quarum titulis præſcribitur. A apparitiones ; quia hoc eft plenum perta
certus dierum numerus , quo exacto fine culi , ac dcceprionis , audacir , curiofita
cxoraturi; contra illud præftantis viduæ tis , ac præſumptionis; quemadmodum
ludith . 8. verf. 12. Qui eftis vos , qui ten ctiam orare , vt fignificent cis diem , &
tatis Dominum ? Non cft ifte fermo.qui oram obitus, & iftis infuper inculcandum
mifericordiam prouocet ,ſed porius quia illad Thomæ deKempis ; Quid faceres
ram exciter, & furorem accendar.Pofui. fecurusboram
fi feires ? nunc ita viue ,vi
Ais vos tempus mirationis Domini , & in illam exſpectes.Hæc fufficiant: funt enim
arbitrium veſtrum diem conftituifiis ei. cataplafmata contra fuperftitionum præ
Nec non orationes,quibus petunt à Chri cipuos fontes , canſaſque reliqua ex toto
ho Deipara , vel fanctisreuelationes , aut petenda funt opere .

FINI S.
SVMMARIA BREVIA

OMN I VM LIBROR V M ,

Capitum , Sectionum , Quæſtionumque , quæ toto

hoc Opere continentur .

PRO LO QVIVM . explicatus. pag.1.2.B

Superſtitio, & religio differunt contra
Æmonuin fuperbia , odiú , Epicuræos. LocusCiceron.emrédat.
& doli'. Proloq. & Alius Nonij.ibidem . Lactantij di
Scriptionis occaſio, & dif ctum difcuffum . Religio quid fit,
D ficultas , ibid . quæ vitia illi contraria, quomodolit
Auctoris confilium , & in exceſſus in religione Superſtitio fal
ftitutum. ibid . ſiculius. 2. 1. B. Quod idololatria ,
Operis ncceflitas. ibid . quæ duplex tacita , & cxpreífa . Su
Locus ad Ephef.6.verf. 1 2. explicatus. perftitio indebiti cultus . Locus 1 .
ibid . Paral.16.6. 26. explicatus 4 **
Hodie totmalefici propter defect. fi Magia in gente quid .3.6.A. Dupliciter
dei. ibid. diuiditur ab efficiente caufa , & à f
Hæretici plerumque fimul malefici . nali. 3.1.D.
ibid . Ab illa in Naturalem , Artificiofam , &
Heretici Hifpaniduo Magi. ibid . Dæmoniacain : ab hac in bonam , &
Pſeudochriſt i, & Pſeudoiohan nes plu malain .malæ deffinitio , & quatuor
res. ibid . ſpecies Magia ſpecialis ibidem. Di
Virginalis liber damnatus. ibid . uinatio . Maleficiun . Vana obſer
Herefis cur in maleficia foleat define
uantia , quid . 3. 2.C. Magorum va
re . ibid. ria ex Sacra Scriptura nomina , quid
Geneuenfes Striges. ibid .
of, Aonoth Iddeghoni , " FV NISK.5768
Precatio Scriptoris . ibid . ventriloquus ejpuxans.
Pictat is cultores alioruum ab his futuri Dop WNI RØD D'DWYD ODC777
ex Sibyl. libris . ibid . ‫שנתכרלוט‬
Locus Exod. 22.v.18. quid ibimalefici?
alius.4.Reg.9.v.2 2.Iezabel maletica ,
Samaritis hocmalum affricuit . Sa
LIBRI PRIMI, muitantis pro incantatore dici ſoit
tum . Locus Ioann.8.verf. 48. & 49.
DE MAGI A. Papua neu's quid fignificet LXX.in
terpp.Græcorumnomina, eaortos,
Hic; es deinceps , duo numeri, unus'pat μαρτις φαρμακευτι χόης . 4.2.C.
siram , alier columnam di Latinorum :Magi , venefici, Theffali,
iudicansi chaldæiAugures,Aurioli,Aruſpices,
Gencthlinci,Lamix ,Striges, Marcæ ,
Cap . I. De ſuperſti:ione , eius Veratrices,Sortilegi,Sortiarij. 5.2.A.
fpeciebus. C'ap. III. De Magia naturali,
ſeu Phyfica .
Etymologia ſuperſtitionis , fecundum Perſaruun Magia duplex , naturalis & ,
Ifidorum , & locus eius explicatus. fuperftitiofa.6.1.B.Quod initium feu
pag. 1. A origo vtriufq. ibid. Sanhedritæ qua
Superititio Chriftianis in malam par les Magifuerint.Magiæ naturalis de
tem furinn Locus Ad . 17. . 22 . finitio & exempla.Quatis Magia.Sam
Еее lomo
 Summaria Breuia
lommnis,Friú Regum & Apollonij...
Magæ naturalis diuifio : 17.1.A.
Guilhelm . Pari, & Ro
bertus Triczius , Pica
trix , Agrippa , Anfe Int.
Parmenlis , Petrusde
Abond Cichus Efcala
nus: Alchindus,Geber,
Roger.Bacon : Raimu .
litdiciuin : de Lulus, Arnol. Villimo
fcriptis quæ | uan .Poncetus , & AF
in hoc gene- doinus.7.2. E. Cardi
re cdita, quæ Saus de ſubtilit.. & V3
licita, que il riet. Ioan. Baptiſt. Por
licita , & c.. ta , & Anton, Mizaldi
Magiæ naturalis . Alb ..
Magni. libri quidam .
Pomponat.de incanta
tio.Elculamus in Sphe
ramdeSacrolofco.lo :
Franc. Pici Magica. Io.
Bodini libri; 8.1.C ..
Queft:1. Quid cælialpeétier; 1. (1.9xus
ad Magscos effičias conferai.
Fundamentum magorum ab aſtrolou.
gia muuatunt, de imaginibus cæle
ftibus , & caram ſympathia cum in
ferioribus refutatum , refponfum ar-
gumentis corum 8. 2. C. Nugacitas.
detecta ex ipforummet positionibus..
9. 1. A.. Cælium , & attra amm : ex
pertia ſunt. 2.2.C. Regulaad intel
ligenda varia :S.S. lora ,quæ videntur
ijs animain ' tribuere : Influentic an :
vllæ , & quales 9.2.D. Quidceli', &
aftra in hæc inferiora poflint. De
diebus triticis .. 10.1.B.
Articuliis dc: hac re Pariſ confirinatus..
11.1. A ..
Queftill An huiufmodi effe &ius magi
miraculis fimiles oriri pe fintex homi:
nis naturalicomplexime ?
in inimrhumanæres inaeriales qin-
nes obediant : quod non cont. Au
cen:& Pomponacin..1 1.1. E. Ne
que hoc prouenire ex temperainei?--
toæqualitatis ; contra quoſdam me
dicos. Nullos naſcinicdicosvelf
fcinatores .. ri . 2. B ..
Quæft: 111:Quanta qualiſq; lit visima---
ginationis , quo'ad buiuſmodi effectus.
Plurimum poteft in corpus proprium ..
Nastanbuli: & horus causa.Exein
plummirabilen is . Que ad hoc
concurrere debeant.I.C.Aliquid
aliquando in corpus proxim . & di
ſpolitunt! 3 : 2. Co. In corpusdiſtans.
auc difpofitum , nihil'poreftomnino
contra multos . Imaginatio nonpo
teftalíu.locomoucre , finare , ve!
fafein.ure , nec potefttempeffates vel
pluuias.cicre . Calpurnij locus ex
plicatus . Genef. 30. Lorus . De
varietate partus propter imaginatio
nem vel ante conceptum velpoft.
Vatia.exempla : Eran ſusficiat zice
rius parentis imaginatio . Palones
albi quo pacto fiant. Auguſtini lo
CIIS . TWI.D.
Quaft.Ir . An ſolo contaltuzaffiad., vi
Juvoce, o culo ,velinsai liniciapplica
tione vulnera ulmorbi (anari o alin:
buiufmodimira perfici poffint.dara
lileri
Furduneinum corum , qui affirmant..
Sed contra . Nonefle hoc tribuen
dumvocifoli: 16 . 2. A. De tauro ca-
dente, & erecto .Deparentum exe
cratione exemplum . VV'etphala
mulieris filium . voce redder tis in
mobilem . Nec etianr aſpectus , ne
cum imaginatione quidem , id po
teſt.16.2. C.Vidiotit recipiendo non
umittcndo . Amor quomodo nafca
aur aſpectı , iein lippitudo . inietio
fpeculorum perafpectun menftrua
k . afpectus vetulut quoniodo rio
Geat pucris .. Galgakıs quomodo 1.2
irei ictericum . Quo pačiolipiinge
rani: raulcedinein . Sirutiocamelus,
& tetuda anyifu oua excludat . Leo
cur metuit gallinaceun . De Hijy
nie Zahuriz , fellvnceis. *7.1.D.
Nec etiam contactus ialus ad hoc
füfficit., 18.2.A.
torredine iftahvan vm
tra , serpente & querno
Explican folio, vel ibidis penna. vi
tlur varia Sper , &i fagina virgula.ve
experien- 3 pertilione & folijs pláta
tiæ , de oni capra & aingio.aquile
pennis.lepare muina . lu
pinis agninifque fiditus .
19.1.A.
De Echineide feu reniota. yna fidesak
terius citharæinnirum prouocat.De:
 Libri Primi.
magnetz , & ferro . De tauro adfi
cum alligata. De puclla napello enu
trita . De cadauere fanguinante in ,
preſencia occiſoris . Locus Lucretij
explicatus fundamentum Pompona
tij. Donum fanitatum eft donum
Dei,& grauia gratis data.19.1. C.De
ſeptimaprole maſcuk . De Angliæ
Regum chariſinate Elizabetha an
hoc donum habear . Tookeri liber
diſcuſſus ,hucpertinent filij Parafce
uesin Belgio . De regibus Franc. &
Angl.de Hyrrho Rege. Quidam ali
quando contactu (anarunt. 20..1. D.
De ſalutatoribus Hifpan . difputatum
Nauarri locus explic. Veracrucij fun
damenta diſcuri . Mendacia ftiut
2 forum & ſuperftitiones 23.1.D. De
Pici herb . & funilibus. Fundaren
cum Pompountij euertitur. De Gen
cilibus . S. Pauli,& curatione milit3
Ti falfo afcripta D. Anſel. De duobus
pueris Albert .Magni. De Prillis , &
Marſis.Alchimilocus. 25..LB .
Cap. IV .. de Magia artificiali.
Magiahæc quædain diuinaioris , qua
dam operatrix. 25. 2. D. Operatrix
quædam Mathematica , quædam
Preſtigiatrix , Mathematicæ exem
pla varia , & auctores . Osæneum .
Alb.Magni lociruun non fuit,contra
Guilh . Pari & alios. Pręſtigiatri -is
exempla pluma 26.2.A. Virgo Co
lonicnfis, Triſcalmus , Sedačtias Lu
dæus,Eunus, Liodorus Cæfarij Mal
teſius, Quandoillicitæ operatrix ,&
naturalis : fraufæcus. 27. 2.A.
Qucft.1 . Anvis.chara &terum annulorü,
figillorum imaginum fu , qualens
magicontendunt ?
Opiniones variæ . Imaginum triplex
genus , & de fingulorun. 28.2.E.De
Tigillis. & characteribus. 29.1.B.Nul
lain hisomnibus vim ineſle . Sigilla
Hermetis, & Lud. Dulcis liber noti
dus . Caiet. B. Pomp. fundamenta
fubaiuntur. Figuræ an vis ſit vlla for
maliter,fiue qua figura. 29.2 . D.
Quaft.11. An.numeris muficisvis vlla ?
Quomodo Patres de numeri Philofo
phati. 31.1.A. Pars,abnutiuadefen
ditur . De anno climacterico , & par
cu octimeftri.31.1.D.De herba Pen
taphilli, de granis heliotropij, de ti
gaturis , de pilulisinæquali numero
datis, de numcris muſic . Quo fenſa
magi loquitur de nuntero.Pet.Greg,
reprehenfus, & Patres defenfi. 33. 1 .
D.Fabij Paulini liber,de nunero fe
prenario . De vi mufices Orphei tu-
Tiffime diſputatum , & Platonica de
Liria refutata , Macrobij locus. Mau
gnes,Pandaura ,Androdamas, Auto
mara Ferd.II. Archiducis . Speculo
run infectio .Echo , Selenites, The
riaca . Marfilij Ficini reguitæ notate,
& Tarantulæ morfus ,& curatio . 34.
1.B
Quaft. 111. An verbis, 'incam ations
bus suis infirmorbos favanda , autalia
mirifica perficiendi?
Varijertores, & eorun fundamenta..
39.2.3. Vera fententia, explicatur, &
prol-atur 40.1.B. De poculo Zeloty
pie. Natura lisoperatio quot modis
Tunagir fusè explicatum , & clarè.Or
do reum naturalis ,miracliofus , &
præternaturalis , feu fuperftitiofis,
quomodo differant ; item artificialis
ordo quid, & quantimpoflit.SpoA
dani erior 41. 1.C. Pomponatiſ, fulti
lia fundamenta:Ferrerij Pici & Petri
Gregorij, & Thuani dicta diſculia .
41.2. B. Salta magorum fundamen
ta , Ananias incautè quædam de hac
re. Nulla cæleftibus rebus cum ver
bis fyınpathia . Nulla certis verbis
vel nominibus,qua talia funt, vis ma
ior quam alijs . Nomina non funt
vitæ participia ,nec radij rerum quas
ſignificant . Quomodo Deus nomi
na rebus vocat Pfal.146.v.4. 42.1.B.
quomodo quorundam nonsina ſeri
pta in cælis. Luc. ro.v. 19. Nomina
non ſignificantper influíſum.cæle
Item . 43.1.E
Quæl.lv.Deamulciis, periapris.
Romanorum anuileta , præficini. Grc
corum quoque & Iudæorum Phyla
cteria.43.2.C . Chriſtianis quelicita,
& quæ non . Ciruelus notauis:Quæ
vis horum .44.2.A.De HifpanicoGa
gate pueris.appendi ſolito . B. Bafl.
44.2 .D. Incertus Chryfoft. & Hier.
explicati . Alexandri Magni numit
mata ſuperftitiofa.Exempla S.Simeo
Ece 2 nis
 Summa Breuia
nis Sali, & B.Antonini.44.2.E.Expli
cantur c.1 .& 4.26.9.1. B. Leonifalso
infcripta oratio . Hæretici vſi his fal
fis periammatis . Falfa in quibus ya
na angelorun nomina , quæ ſcriptu
ra non nouit : & de his decretum
Concilij Roin , ſub Zacharia contra
Adelbert.hæret 45.1.E.
Cap.V.Ars aurifactoria, quam Alchi
miam vocant,ad quam Magię ſpe
ciem fut referenda?
Quaſt.l. Anbacaric verum aurum con
ficiatur ?
Sect. I. Quid fit Alchimia , & quando
hæc ars inuenta ? 47. 1. B. Alchimia
. : nec Græquin ,nec Arabicum , fed He
brxumvocabulum . Ægyptus non
vocata Chemia , fed Cham , fiue
chammia ,contra Plutarchum . 47. 1 .
E. Alchimiæ defcriptio , cur Spagiri
ca dicta.47.2. E.Manilij locus expli
catus . Chymices laudes . explicata
inſcriptio vetus. Chryfopeie quæ ori
go & antiquitas , refutantur fabulæ
imultæ femiblafphemæ . De Adamo,
de Noe ,de Mole & forore eius Ma
ria , de Salomone ,de Pandoræ pocu
lo , de vellere Colchico , de femore
*** aurco Pythagoræ ;deſacro terræope
re.48.1.C. Locus Efdr.4.c.8.v.2.fuit
hęcars fub Caligula, & Diocletiano.
Græci de ea fcriptores Zozyınus, &
Nicephorus Blemnidas.Præcipuuis,
non primus Gebrus Arabs .
Sct.11. De efficacitate artis in aurii pro
ductione.49.2.B . Argumenta putan
tium non poſſe aurum verum ,otten
ditur ea non probare.Denominibus
kapidis philoſophici, & de eiuſdem
inareria , & modo conficiendi. De
naturametallorum . Ea eſte inanima
ta , nec viuere. De metallorum ge
neratione so . 4. E. Paraceliftarum
locutiones improprie . Aurum faci
lius gigni ex anetallo , quam in terra
venis gignaturmetallum .Auri cauſa
efficiens.51.2.E.De ſandracha, auri
chalco ,ítomoinate. De ineitallorun
præcipuè auri materia.52. 2.E. Du
plex materia remota , &proxima Ari
itoteleorum doctrina defenſa dere
mora Chymicorum ſententia expli
cata, & defenſa , conciliaraque, nem
pe de proxina ,quomodo reſohatia
fiat in hæc principa proxima. 56 .
1. D.
Sect . III. Deeadem efficacitate . 56. 2 .
C. Calor ignis ad varia efficax , vt &
natiuis. 56.2.E. variarum transforma
tionum experientiæ . Ex cadauere
veſpe & crabrones. Ex fimo ſcara
bæi. Ex baſilico ſcorpi). Ex auripig .
mento aurum . Calore fornacis Cay
ri educuntur , ex aliis pulli-Galeni
plumbi vena . Vermiculi mutanair
in muſcas . Sal , bitumen , atramen
tum artificio fiunt, nonminus quam
natura . Triticum & filigo mutantur
in inuicem . Loliun cominutatum
in triticum . Calchitis migrat in Mi
fij . Ligna per aquam lapideſcunt .
Fructus arborun , & fruftra nauiuin
fiunt anates in Scotia . Dæinones
faltem norint modos tranſmutandi
metalla. pag. 57. 1.B.
Sect. IV. Aliqui veram aurum fecere .
Gallus quidam . Arnol. Villanouan .
Bert.5 8.2.A.Treuifan.Raim.Lullus.
Anton. Taruſin . De Græculo tem
pore Anaſtaſij.Refpondetur exem
pla impugnantibus . Explicatum.ca .
Ipondent. decrimin , falli , in extrau .
Teſtimonia pauperum ,vel ſociorum
aut familiarium , quæ adınicrenda .
Nemo vltimuin artis vllius apicean
conſequitur. 59.1 A
Quaft. II. An Chryſopæia habenda in
numero artium ingenuarum ,an me
.chanicis annumeranda .
Secundum fe eft ingenua & pars Phy
lices , per accidens Mechanica . Qui
Chymnici fintmechanici . Qui fint
Philoſophi. : 60.1. E.
Queft.Ill . Alchimia ad quam Magie
fpeciem pertineal?
Rertinere ad omnes oftenditur.60.2.A .
Naturalis ,
Artificiofæ ,
Exempla Demoniacæ ,
Et Deluforia , 60.2.B.
Qual . W. Licita an illicita fil Alchi
mia ?
Iure communi non eft prohibita , ex
plicantur c. Epiſcopi, 26.9. s . & cap .
Ipondent , de crim . falli in extrauag.
COM . 63. I.
In
 Libri Primi
In foro confcientiæ pauciſfimis eft per
milla propter circumftantias varias . LIBER SECVNDVS.
60.1. B.
Quomodo peccatur defectu finis , per DE MAGIA DÆMONIACA .
auaritian . Auro alchimico quo pa
cto liceat vti. 64.1.D. Quafl. 1. An fi aliqua'magia dgmonia
Non ad cominercia , nec medicinas : ca ?
quando adornatú & vtenſilia .Nun Probatur eſſe . 68.1.B.
quam admifcendiun monetæ , ftul Queſto 1 1. Vnde fiehec Magia , fiue
am , hinc lucruin petere . Peccatur quem habeat primum auctorem ?
etiam per curioſitatem ;& quanthoc Non eſſe à Deo, vtgratiæ gratis datæ .
fit periculofum . 64.2 D. pag.6 2.2.B.
Quomodo peccetlir ratione modorú , Non eſſe effectus bonorum Angelo ,
Tiue mediorum , fi ex ſuperſtitione riun .
vel pacto cum deinone. Archimiitä Magia' nulla alba , & de fállá Theurgia.
multi, Magi vel faltem ſuſpecti.Pre Planeraria ars . 69.1.E
fumptio Magix eſt contra Alchiini Eftorta & adminiftratur permalos An
ftas & de facto fit adhibitis ſuperſti gelos Glycæ error: ipfe , & alij qui
tjolis, vergunt in inaleticiuin philtro dam Græci Hiſtorici nimis ſuperſti
rum vel venenorum.Peccatur etiam tiofi fuere 70.1.A.
quando Sacræ Scripturæ verbis vel Palingenij impietas .
facris picturis abutuntur . 65. 1. A. Non fiunt magici effectus per animas
Quomodo peccetur ratione tempo defunctorum.Grimorig artis vanitas ,
ris,male impenſi, aut omniſis alijs op 20.1.C
portunis , ad quæ quis tenebatur. 65. Efficiens harum artium caufà eft dia
2A . bolus , & humani ingenij deprauatio .
Quomodo peccetur ratione perſonæ' 70.12E .
quia non fatis diues , parui iudicij, Apologus de generatione, & ortu Main
aut ingenij . Gaudentes decipere , giæ .
ſeu verlipelles . Incontinentes , vt Queft: ill. Queſit diuifio demoniace
luxurioff & iraclindi . Vtriabiles,in magie a de ciuslibris.
conſtantes,inpatientes, indocti , & Refellitur Agrippæ diuiſio 70.2.D.
philoſophiæ inperiti,ſuperbi, curio Omnis inagia iita nititur pacto cuin dę
fiinpii,iniufti,non timentes Deun , mone . Auctores qui de hac foripſe
nec proximum amantes, vel impuri . nint & ideo cauendi. 21 .
65. 2. E. Zabulus, quis .
Quomodo quiſque feipfum debet ex Barnabas Cyprius.
minare.66.1. E. Quomodo confeffa Ade.
rius fe debcat gerere cum'alchimico +
panitente . De opinione putantium Item fictitij. ÇEnoch .
poffe hominem hac arte verum gi Abrahæ . 21.1.E.
librio
gni. 66.2. E. Pauli.
Lex Angliæ deberet vbique promulga Cypriani .
ri & feruari,vt non nifi Principisper *Honorij,
miſlu hæc ars exerceatur à fubditis . De Clauicula, & aliis libris Salomonts.
67. 1. A. Tritheinij ſteganographia . Item libri
Ars ifta ficilius licita, imò fere peculia Agrippæ & reccntionim :nominati,
ris Principibus , aut valde opulentis. & vetiti. 71.1.E.
Opinio illa communis Inriftarum Queft :18 .Debaſi büius Magiespaitoq;
non excufatà peccato in hac' re', & explicito, o implicito .
quare. 67.1.-E. Probatur tale packim intercedere.7 1.
Quamvim vbique debeat obtinere di 2. D.
ilaid Locus Ifaiz c .29.6.15. 22.1.B.
Locap -ſpondent
A 3 Alius
 Sumaria Breuia
Alius Matthæi.4.v.9 . Verorum effectum exempla. 82.1.D.
Similitudines duę huius pacti Incantatio ſerpentum .
Dæmoni liberum fallere pactum . Signa Pſeudoprophetarum in Euange
Libelluun offeruntMagiSybillis.pagin . lio .
73.1.E. An Samuel per Pythoniſſain ſuſcitatur
Pacti expreſfi formæ ,& genera, & exé veræ ?
pla .. Locus 1.Reg. 28.Ecclef.46.v.vlc.
Grillandi error De effectibus. Magorum Pharaonis ,
Communia his pactis folemnia . Exod.7.verfi ..
Signa dæmonis,in his vetufta & noua .. Quomodo virgæ mutatæ .
B.Irenæilocus correctus.. De effectibus mixtis , co relata Sacrz
Promillaſimilia faciis hæreticorun no . Scripturæ exempla .. 83.2.B.
ſtronun . De duorum magorum certamine , ex
Quæ vtrinque vis huius pacti, & quale Triczio . Quomodo hi effectus di
peccatum . 75.1.D. ſcernendi;regulæ duæ .. 84.1. B.
Pactum tacitum ſiue implicitum quale. Quaft.VH . An magipollinifacere alia
76.1.B .. quod verum miraculum ,
Quid dæmonem inducat ad pactum ,& Opinioaffirmatiua multorumerronea..
obedientiam .. 84.1.D.
Qurm malum ſit.cumeo paciſciaut fe Miraculum ; & mirum quomodo diffe
derari? rant & diſcerni debeant. 84.2.) .
Quo pacta Chriſtus,& Apoſtoli ſatanç Non pofluntmiracula fieri nifi à folo
imperauerint? Deos 85. 1. B.
Pacta hæcvana, inania . & periculi ple- Miraculis efficaciterfides probatur ,
na:fünt. Elizabethæ Reginæ : Angliæ curatio
Theodorı Maillotij factum . Itrumaria .
Germanus à dæmone necatus .. Non poſſunt Magifácere: abſolutèmi
Quaft.V . Quibusindicijs difcernendi ef ralocus. Pfal.7 1.v.18 .. 85.2.B.
fe&tusMagię ex pacto conuenio, ab ef Pollunt faceremira , quæ ſint reſpectu
'fectibus phyficis,artificiofis, e mra noftri . 85.2.D.
culoſis? De partu fæminarum in regno Nea
Ratione diftantiæ :. 79 1.E . politano , quarum fætum ranunculi
Ratione verborum , characterun .. 8o .. preceduntdecretorij .
1.A. CurNero nonpotuerit quidquammi
Circumſtantiarum , rituum , obſeruan- riper Magiam ?
tiarum .. De miraculis Antichriſti .Item hæreti
Cauſa: à quai 80.2.C. conum Calumniatotum ,& c .
Quaft: 11. Anbec Magia habearquof Quaft.VIII. Quo pacto Magi per dia
dam effe &tus veros , quo pacto di-. bolum bęc mira perficiant
gnofcantur ? Qute poffit pernotuun localem.86.1.E.
Effectus triplices fünt, falſi, veri, mixti .. Nonpoteftintegrum elementum loco
80. z.D. mouere. Eirmiliani locus explicatus.
Exempla preſtigiatorïonum effectuum .. Celeritate mentitur transformationes y
81.1.B .: w Iphigenia & aliorum Genuliim .
De Lamia & Menippo .. Aftyrius hanc fraudem in Phçnicia de
De Geloz& Mauricio .. texit .. 86.2.C.
De:Paſete, &eilis abolo ... Quæ poffit applicando paſſiuis ..
Simonis Magi varia .. Quo pacto hicdæmonlitcanfa , & quo
De Mago quo fecit à Dominocuncta modo confiderandatum vis natuux,
vafa frangi accurate inueftigatum . pag . 87.2.C.
De ZytoneBohemo.. pag.8z.2.B. Quæ faciatmira pręſtigiofe .
Deherbis magicis . De triplici modo deceptionis ,per my
Circulatoriscuiufdámoderni pręſtigię rationem obiectimedij,velorgani ..
De
 Libri Secundi.
De mutatione multiplici obiecti , varia
exempla.
Per foramen ad latus videntur imagi
nes , quæ ſunt nudæ & inconditæ li
nez..
Palea s & iunci immoti videstur ferpen
tes.faltirantes. 87.2.E.
De mutatione medij.
Vtpreſentes videantur effe ſpecies.
Videantur habere capita afinina.
Denarius in lentelle fundo videatur ef
ſe in ſuperficie .
Gallinaceus habensfeftucam videatur
trabem trahere..
Claudia vertalis quomodo nauem zo
na traxerit.
Variæ apparitiones per conſpicilia.
Res videturpræſens clun ſit abſens ,&
remota .
Vilio Philofophi apud B. Auguſtinum
qualis .
De deceptione ratione organi. 88. 2.C.
Vt res abfentes videantur prefentes .
Vt quodvnicum videatur geminum .
De aoralia Sodomorum ,Genef.16 .
De præftigijs Zedechiæ Iudæi.
Regula ad diſcernenda preſtigia a ve
ris effectibus. 89.1.B.
Quomodo faciant videri repente flu
men in cubiculo .
Videntur æquos votare, & reftituere.
Videntur magnos ferpentes immitte
re ;vt fecit Michael Sicidires.
Eonis hæreticipræftigia .
lacobi Melftinxi Poloni feſtiuæ fyco
phantiæ per ſimulata miracula .
Circulatoris præftigiæ apud Aplileiuin .
Queft. 1 X. Quam admirandoseffectus
veteresmagis tribuerint .
Quid Saxo Gramnaticus de Magis Se
ptentrionalibus. 91.1.A.
De Lappis, Finnis ,Biar- Zoroaſtre.
mijs . 1 Dofitheo .
De Tartaris quibuſdam . Simone.
De alijs famotis Magis Pythagora ,
fingulis. LOrpheo .
Baiano .
Ollero ,
Item , EricusRex Gothonun , Apollo
nius, Iulianus,Manethon . 91.2. A.
Apuleius de Caupona Regina Sagarú ,
Jam olim quædam fagæ dictæ Reginæ.
Pamphila Hypathentis,
Deeffectibus magicis, herbarum , lapis
dum , hyenæ . 92.1.B.
Vis Magorum apud poetas , Empedo
clisM
, oeridis . 92.1.C.
Circes, Carmentis,Medeæ ,dealia qua
edam Tibrilli .
Alia Petronij, & Nemoſiani , Folia , &
Canidia .
De ErilichtoLucani , & alijs Thellalis.
De Medea exSeneca , de alia faga
quadam ,Alecto . 95.1 , E,
Queft.X.Quidpoſſint Magicicircale
ges nature, o ordinem uniuerfi ?
Non poffe contra has leges , vel ordi
nemvniuerfi.Exempla. -96 . 1.E
Non poſſe vllam formam fubftantiam
lem vel accidentalem immediate
producere. -96.2.B.
Nec creare , nec ex quolibet facere
quidlibet, nec quouis inſtrumento
quemuis effectum , nec codem tem
pore .
Nec in inſtantioperari.
Nec vacuum producere .
Nec infinitum producere,nec effe vbi
que .
Locus Tertullianiexplicatus.
Non poſſunt tollere connexionem ,ne
que conſeruationem partium vniuer
ſi agentium naturalium actiuitatem
directe impedire .
Linteum ex Caryſto lapide purgatur
igne .
Adamas impedit actiuitatem Magne
ris .
Lutheri error de halone , corona ,& c.
deignibus.
Æthnæ . Medeæ ignes .
Marci Ieſuati miraculum . 99.1.3
leſuati alijà Ieſuitis.
Abbatis locus correctus.
Fumi error .
Balæiærtor.
Papyrij Maſloni improbus error cum
hypocriſi.
De fiammisnon vrentibus , feu fatuis
ignibus,late . 97.2.B.
De igne adaquasStantias. 98. 1.C
De albo igneS.Helmi,in naufragij me
tu .
De flaminis loquentibus.
De brachijs, & digitis ardentibus fine
noxa .
Ece 4 De
 Summaria Breuia
De Æthnæ ignibus non liquantibus ni
tien .
De cribro Tucciæ non efHuente .
De flamina non conſumente louis A
pameni templum .
Quaft. XI. Qua magorum poteftas in or
bes celeftes , fydera clemenia ?
Auguſt.Thuanierror ,
Nec cæleftem motum vel fyderum
curſum impedire ,vel ea corrumpere
poflunt. 100. 2.A.
Non poflunt Lunam detrahere cælo .
Vnde orta fabula , de Aſino qui Lunam
putabatur bibiffe .
Non poffunt integrum elementum lo
co mouere vel deſtruere. 100.1.A.
Idem de cæteris partibus vniuerfi
præcipuis ,
Pollunt terram mouere,ventos ciere ,
De dolijs duobus Brachmanum .
Sopater magus ideo fupplicio affectus .
Poffunt procellas, & tempeftates , &
nymbos producere , & ſedare . 101,
1.C.
Cleonis fuere fpeculatores grandinis,
& quomodo auertebant,
Seneca reprehenfus.
Recentiores refutati qui eum ſequun
• tur .
Regula , quomodo in Sacra Scriptura
Deo tribuantur, quæ homines quo
que poſſunt.
Virici Molitoris error & Burchardi
locus .
Locus Iob. 1. & alius. Exod. 9. & alius
Apoc.7.
Magi tempeſtatem fedarant tempore
Xerxis :
De Finis ventos vendentibus. 102.2. A.
Ariftæus Etefias eijcere docuit. Sed &
ignem magi eliciebant Hypopis, ri
tus nouus Strigum in Lotharingia .
Hiſtoria de ruſticella Treuirenfi . Mos
vetus ſcrobiculam fodiendi&com
mouendi, ſceleftiffima ratio , qua
quidam ſacrificus in regno Neapo
litano tempestatcm excitauit, vt ho
{ tes obſidionem foluerent,
Propertij locus explicatus,
Ritus trahendi facras imagines in flum
men , & male tractandivnde mana
rit ? Conftantinopolitanorum fa
& um , 104.1. E.
Explicatus Canon Concilij Braccarce.
lis Primi.
Fulmina ciere poffunt.
Poflunt tenebras inducere . fecere T21
tari .
Poffunt aerem contagione inficere, te
trum odorem excitare .
Fecere magi Perſici, vt Marutham ca
lumniarentur .
Poſſunt fontes producere , & ficcare ,
fuuios fiftere,aquas dirimere ,& c.
Poſſunt per mineralia mira efficere , V
plmuias.
Quaft. Xli. Quid magi valeant circa
externa , feu fortune bona ?
Greges , & armenta perime
re . 105.2. A.
Melles alio traducere , vt Sa
ga Treuircnſis lac.
Poffunt Metes & fructus perdere, &
ſterilitatem inducere.Mo
di varij ,
Domos incendere , vi oppi
dum Schiltochium .
Poſſunt varijs modis nocere faine alie
næ. 106.1.E.
De Triſcalino presbyterum diffaman
te .
De Mogontino dæmone .
Poſſet focios in conuentibus repreſen
fare,ſed non innoxios, & cur Sic in
famauit dæmon B.Syluanum . S. Ku
nigundum , B. Euftochiam Patan
nam .
Vicinas tempore S.Germani ,
Per energumenos interdum diffamm
tur,vt quidam in Gerinania ; & Do
rotheus Abbas .
Quæ conuiuia exhiberi poffint, & fo
leant . Ficta ,Brachmanum , Paretis,
Scotti , Vera & qualia ordinarie ,
- cur ſal& panis foleant adeffe . 107.
1. B.
Poſſunt carceribus, & vinculis eripere.
Hiſtoria Friderici Auftriaci. Apollo
nius ſe cippo eripuut. Veſtalesman
cipia fugitiua ſistebant. 107.1.E
An in bellis ad victoriam poffint mo
mentum adferre? probatur poſle , di
Deus finat . Probatur exemplis mul
tis Septentrionalium , & Tartaro
rum , Lucenfium , Chinenſium Noc
ma numen & faga.Ephefior, Chiya
fan
 Libri Secundi.
famnes:Hunnorum . 107.2.B. An colores qucant immutare . Aquz.
Sed fæpe Deus non perinittit , & tunc
Diabolus fuos fallit , vt Magnen
ciun , Erricum Regem Sueciæ ;Ha
dingtuun , Ferrantem comitem Flan
driæ.Guidonem luliacenfem . Iunie
nem quendam Bohemum , Frid . Stu
phium .
Innocentius Papa noluit per magos ab .
obſidione liberari .Allobrogum Co
mes refpuit auxilium Magi ,& eun
gladio necauit , 109.2.B.
Poilunt dignitates, & honores procu
rare . De Martino II. De Sylueftro
II. De Benedicto I X. Ioanne XXI.
XXII. & de Gregorio VII. de libro
Cardinal. Benonis .
De Theoph .vicedomino.de Stuphio .
de Barone Raitizio Britanno , de
Duice Aurelianenn .
Poſlet Deo permittente veros thefau
ros & diuitias largiri , & cur Deus
non permittat : fed ipfimet ſemper
fere fintvalde inopes ,
Prellus , & Damhauderiús explicati.
Quomodo dæmon materiam & for
mam inopetępollit producere: quo
modo potuerit Deus per Angelos
creare mundun ? exempla varia de
ceptionum , & cur dæmon nolit etiá
quando poteſt veras vel multas lar
giri pecunias, pag. 110.2.B.
Exempla male pereuntium qui fic the
ſauros quærebant.Græculus quidam
Macrianus & alius Bafileæ , & Ana
ſtafnis, Pifani quidam . 113. 1. B.
Saraceni cuiufdam factum . Melunden
ſium ſuperſtitio quædam .
Caroli V.Imp.laus reſpuentís talia ,
Quaſt.Xlll. Anmagi valeant incanid
re animalia brutal
Poſſunt,vt Atyr,Medæa,Nigritæ , Mar
ſi,Peruani, Andini. 118.1.B.
Locus B.Hilarij explicatus conciliatus
cum alijs Patribus.
Salzburgenſis Magus à ſerpente neca
tus ,
Locus Pfalm.37.v. 5. & Ierem.8.v . 17.
I 15.2.A.
An idem pofſint in alia animantia ? B.
Auguſtini locus explicatus.
Magus taurum funiculo domans. Gril .
landi error .
rum varia miracula, fontium , fimi
minum .
Quaſ.XIV.An arte ſuapoſſine alia mix
ta producere ?
Poſſuint imperfecta viuentia , vt in ſe
Eta . 116. 2.C.
Quomodo id ſoleant facere ? Anſeres
Scoticos imperfectos, an perfecta
animalia poflint, mira ex Guilh.Par
uo . Canes reperti viuiin lapide iin
peruio .
Monſtra quædain inſolira , & quomo
do ? de Monſtro Bafilæenfi , & de
Saxonicis. 117.1. D.
De natis ex commiftione hoininum , &
ferarum , hominis cum clephanto ,
Leone catto ,capeporco , mirus par
tus milieris Auguftanæ de muliere
Luſitana , quæ ex ſimio duas proles
peperit. Gottici Reges ex yrſo.117 ,
1. E.
Sianitæ & Peguſiani ex cane orti .
Refutata, & explicata hæc omnia. pag .
1 18. 1. A.
Monſtra ex hominibus & fimijs.
Deviro qui putabatur ex vacca natus
diſqu ſitio
Cæfalpini opinio dc homine ex putre
factione examinata .
Monſtra ex diuina vltione ,.
Documenſes caudati .
Angli caudati .
Quet. XV . An fintvlli demones fucck
bet incubi , an ex iali copula pra
les nafci queat ?
Probatur folere hoc dæmones & age
re,& pati. 119.2.D.
Probatur poſſeex incubo dæinone na
ſci prolem , & explicatur ,quoid mo
do fieri queat. 1 20.1.B.
Dæmones inter fe non multiplicantur,
contra Nvilenum , non habent cor
pora aerea ,contra Caietanium . Nec
etiam proprium femen contra Ter
tullianin , Iofephum , & alios vete
res .
Sententia Chryſoſtomi, & Cafliani ex
plicata ,
Refpondetur contrarijs argumentis.
121. 1.C.
Exempla natorum ex tali commiftio
ne, Seinidei Gentiliun , Merlinus,
Hunni ,
 Summaria Breuia
Hunni, Cliuiæ duces , laponum Xan
ca ,muliercula Louanienſis , & alij
multi,Corocoton.
Ex diuerſa ſpecie poſle aliquid naſci.
Marci Epheſijargumentum refellitur ,
& explicatur. 121.1.E.
Ex ſuccuba dæmone prolem ſuſcipi nó
pofle. 121.2.A.
De Meluſina , & ftemmate Comitum
Pictauoqun , & Andegauenſium , de
Bauariyxore reſuſcitata , & poftea
euaneſcente . De Cambionibus ſeu
Vagionibus ,
De puero Gallæco feu Afture.123.1.A .
Quomodo Dæmon virginem poſſit il
læſo clauftro inpregnare ? Non po
teft idem in partu .
Caluiniltæ virginitatem adimunt Dei
paræ . 123.1.D.
Explicatur narratio Niderij de virgine
Banbergenli..
De mitis alijs conceptibus , Hebræo
rum fabula de filia Jeremiæ , & ne
potecins .
Dæmones.cum fagisinterduun exerce
re libidinem præpofteram .
Angigátes à dæmone produci queant,
fuille Gigantes probatur.
Gigas Antuerpienfis defenditur contra
Goropium ,
Siculi Gigaptes, Britanni & alij.
Pigmæine poſſint produci fuiffe , &
quales, de hodiernis in Peruuia , E
zech.cap.27.V.1 1.explicatum .
Qual.XVI. De nocturnis fagarum con
ueniibus; an vera fieillarum delo
coad locum translatio .
Auctores ſententiæ negantisrefellun
tur , folutis argumentis . Illuſionum
varia exempla . 125.2.D.
Subſtitui locoabeuntium aliquid .
Explicatur locus lib.de ſpiritu & anima.
cap. 28.
Item cap .Epiſcopi 26.9.5.
Nauarrus explicaçus.
Auctores fententiæ affirinatiuæ : hæc
multis probata . 1 26.1.B.
Coguntur fagæ adeffe conuentui, pro
batur exemplo quodam ex Grillan
do .
Deſcriptio conuentus fagarum , & fo
lemnia adorationis conuiuj , cho
rex , & c.
Sacrilegia ,inunctiones , tranſlatio , & c.
Cur dæmonvnguento vtatur ad tranl.
uectionem , quæ vis vnguento inſit.
129. 1. E.
Loca Matth.4.ver .8. & Luc.4.verf.9.
παραλαμβάνον .
An transferendum æqualis vis dæmo
nis , & boniAngeli contra Vlricum
Molitorem .
Exemplavaria tranſlationumdzmoni
carum , predictæ futuræ tempore
Antichriſti. Anglicuin vetus exem
plum . 130.1. E
Doctoris Edelini.Mons Vencris .. Pue
Tulus Auenonienſis . Maſgullor .
quid.
Simon Magus,Abatis,Badudus,Eticis.
Berengarius, Angla venefica , Comes
Matiſconenfis,
Puentllus quidam , Lucretia quædam ,
& alia mulier Sabinenfis .
De puella Bergomati .
De muliere vallis Tellinæ. 131.2.B.
De Hollando .
De Lotharingicis fagis yarijs.
Probatur hæc non potulle effe illufa
ria,& phantaſtica. Iudicis curiofi fup
plicium 132.2.C
De quattuor modis tranſlationum .
Cur dæmon conuentus inftituat ,
Quo pacto queat Diabolus rem corpo
ream loco mouere . 139.1.C
Poſſe dæmonem deferre, ſine defatigze
tione hominis quem transfert ,.con
tra Remigium
Queſt. XVII. Anpelit demon quanti
Latemcorporum fic muiare , vt pere
trario partim fequatur : fiue vnum
corpus in duobus locis difiunctis ,vel
duo corpora in loco.conftiruere ?
Nihil horum poteſt. 139.2 . D.
Exempla eorum quiviſi eſſe duobus lo
cis , quoinodo intelligenda ?
S.Nicol.S.Agathi. S.Bened. filius Con
ftantini Imp.
Ananias reprehenfis , quomodo duos
ſimui homines poflidere, vel tencars
dæmon poffit ?
Non poſſet facere yt hono conuerfus
in muftelan per exilem rimam in
grediatur : vel per ianuas claufas .
140.1.D.
Apuleij fabula. Remigius decepans.
Scafij
 Libri Secundit
Scafij' mendacium . Quomodo De
mon latenter aperiat,& claudat jam
nuas precedensante magos .
Locus Actum .2. de B.Petrus. Locus B.
Chryfoftomiexpenſis , appartitionis
de modo parietium per fillionem .
De preſtigioMagdalenæ Cricize .
Chriſtus Dominusvere ingreflus clau
lis ianuis,contra Caluinum . Er de
egreſſus ex-vtero Virginis , & ſepul
chro contra Bezam .
Dæmon non poteft aliquod corpus fa
cere vere inuifibile; ſed-bene poteft
facere inuifum .
Quomodo inuifibiles, Apollonius,Gy
ges . De Perſei fcuto . Ioan . Salif
berienſis .
Juliacenfis deceptio .
Helitropia gemina non redditinuiſibi-
lem :
Vt meinbra grandiora, vel minora, vel
fublata appareant. Cichofanorum ,
opinio '.
Queſt: XVIII. Anmagi queantcorpora
ex una ſpecietransformare in aliam ?
falſa'quorundam opixio Diodorus.V.
terius Pendragon.Nicaragani.
Non poffe perfectam fpeciem in aliam
perfectam , & organicam : 141.2. D.
Non poteft anima hominis informare
corpus belluæ ,nec ex aduerſo . Nec
poteftcorpus & animaſimullic mu
tari .
Locus Horatij in Epod . Spondani er
ror. 142-2.B ..
Diſtinguendum inter ipſam transfor
mationem , & effectuseam conco
miranteschiveri: illa illuſoria eſt.
De Lycanthropia ſeu inſaniæ lupina '
morbo . Quomodo videntur ſibita
les, & non alijs .
1 Quomodo faciat Diabolus', vt & alijs
tales videantur .
1 De varijs exemplis & quomodo fiat, vt
relinquant terræ impreſſa veftigia
lupina, vt inueniantur homines læſi
in membris, qu :busillatumlupo , vel
1
Gatto vulnus. 143.1.B
De faga :Ferra.dealia Flandr.murata in
Buffonem
De mutatione Nabuchodonofor,Dan .
4 V.30 . & 33. & vxorisLoth , Genef.
19. 144.2.A.
Deplatano verfa in oleam apud Here
dot. &cadaueribus hominim in fta
tuas falis .
De S.Spiridone vertente ſerpentem in
auruin & aurum in ſerpentem .
Queft.XIX. Anmagi poſsini facere be
Hias loqui, o anintelligant vocem be
ftiarum ?
Quo pacto bruta, & res inanimæ , An
gelorum opera , queant loqui: & quo
pacto nobis de hac tali locutione
lo
quendiun'fit.
Deangelo in rubo alloquente Mofem ,
& Efdram Exod.z.v.2.4. Efd. 14.
De filia Spiridionis exfepulchro lo
quente .
De cadaner Macarijiuffu indicante ho
micidam .
De caluaria eidem loquente .
De Africæ confefforibus loquentibus
ſine língua'.
De Angelo Sacerdote: 145.2.B.
De capite loquace inter cadauer Hun
garica poſtulante confeſſionem ; mi
ra hiſtoria , contra hæreticos , cui fi
milis alia citatur .
Pſeudomiracula Gentilium varia in
hoc genere. 146.1.D.
Caput homicidam indicans , Orpheus
mortuus. Cyro prçdicit: exitium .
Narratio mira de Polycryto : Publij
Romani caputvaticinatur. Colum
bæ locutæ V , t & quercus Dodoneæ ,
Argus carina; equus Achilis ,Vlmus
Gymnoſophiftarum ,Cauſus flumen
canis Simonis Magi, & alius Franci
fcæ Senenſis ? Theotechinusftatuam
louis fecit loqui.
Nulla creatura poteft facere ; vtbruta ,
vel in anima intelligant, quæ loquun
tur: bene tamen , vt apte fuo tempo
re, & artificiofe id faciant. 146.1. A.
De ſerpente Epidaurio ', de Apollonij
Leone, de alino Cayri De Margare
ta Ezlingenſis , voces in vteris prę
gnantium . Brutorum voces vt edat
homo; facile facit dæmon ,magi quas
brutorum voces queant intelligere,
quas non ? 146.2.E
Porphirij locusde Apollonio ..
An beftiæ fe inuicem intelligant ?
Exempla elephantiſcorpij, piſciuum .
.147.3.C .
Quel.
 Sümmaria Breuia
Qugfl.XX. An intelligentiam diſcurſi
uam queat demon brutis largiri ?
Contra multos, beluas, nec rationem ,
nec prudentiam :neciprouidentiam ,
nec diſcurlin,nec fapientiam habe
re . 148. 1. A.
Quid Galenus vocet. sivs sabotor tózov:.
contra Eraſ
Cardinalis Hofius explicatus ,
Sunt quædam in illis rationem , & pri
dentiam , & prouidentiam imitantia .
Quomodo fcriptores intelligédiqui
rationem videntur tribuere , & piy
dentican .
Quomodo animalia tendant in fuum
finein , & an eü cognofcant, 149.1.B.
Alius eft tinis rei particularis, alius vni
uerfi .
Pulcher &eacutus diſcurſus Hier , Fran
caftori .
Queſt. XXI. An poſfint demones facere
vi homononfentiat ,vel ve longiſſimo
tenspore dormiar;au inediam ferat ?
Lamblici locus notatus. 149c2.C .
Cur Deus folitus permittere,vt Marty-
res gladio necarentur: quos à beltijs ,,
flaminis, & fimilibus pręſtiterat ille
fos ? Locus ad Heb. 1 1.V.34
Superſtitioſa quibus aliqui fe putant in-
mulnerabiles,armaincantata.Cruci
fixus compunctus. Camiſia inferni .
Orat. Leonis Pap & Caro .Magn .
Exemplum cuiuſdam QuiriniBelgę, fic
decepti.
Item Scafijaliud Heluetij ..
Vnde fiat , vt quidany maletici tam for
titer , & contentim fubftineant tor
menta .. 150.2 . A
Caufe tres .
De ſtigmate quod fagis demon: impri-
mit.& inirum.de Itigin :ue Ioan.de
Vaulx . & alia quædunexempla. pag .
151.2.D.
De diuturno quorumdam ſomno elif
quifitio :ruſtici Germani, ebriorum
in Apatiuijs, Epimenidis , Heroun
Sardoriun ,Septein.dormientiin -
Quo pacto contingat , vtquis diu per
ferat inediam . deherba Coca ,Scy-
thica & alijs. 1.5.2.1.C
LotusHyppocratis .
Exempla vera,de Anglicant puella . Sam
cerdotcGallospuella Spirenſi .
De Sanctorum ieiunijs miraculois :
Bacconus refutatus.
Queft. XXIl.Anmagicis artibus opera
demonum foxasnutariqueal?
Exemplum eorum , quiexmulieribus fa
cti viri: vetera ex Plinio ; & Gellio , &
Hyppocrate & alijs .
Gallina in galluint conuerſa . Iouianus
in Neapolitana Hiſtoria , & Sabelli
cus multa exempla ponunt , quæ in
Italia contigerunt . » 53.2.C.
Alia duomnica valde,quæ in Hifpania
Aliæ duæ apird Fulgofum , vt & duz
olun apud Phlegontein ,
Alm in Picardia
Ratio naturalis qua hoc contingat .
155.r.C.
Suſpicio ,hosandrogynos factos . Si fit
rratua: poffe à deinoneid procurari.
Exempla demoniacę commutationis
per idola . Non pofle ex viro feini
nam fieri ,
Auromijlocus de hac re non credibilis
Opinxio auctoris de hyeni.
Queft.XXIII: Andemon poffit feni itse
wentam reddere ?
Problematice deciditur,quond'accidé
cia , quæ fenium à iuuentute diſcri
minant , pofle .
Explicantur Ouidij, & poetarum dicta
de tali Memmorphoſi. I56.C.
Locus Pfal.102.7-5. & Ef.40.v.fin.de
aquile iunientute . Serpens cumle
betide ponit fenum ,
Fabula de atino ferente poculiim inuen
Ouitis , Corui candide
Exempla ſenum , iuuétuti reftitutorum
hiftorica . 1:56.2.D .
Tarétius quidam ſenex. Et alius Rio
fanus.Et abbatiloMonedrienfis.
Indus quidam . Fons in Bonica id pre
itans, alius in Lucaia .
Vitę humanx periodus quz & quo
modo intelligenda . 157.1.D.
Locus Gencf.6.v.6 .
Locus Deuter 31. V - 2 . Valefius repre
henſus .
An humidun radicale poflit reparari?
Quod ita , nontamen poliet ſic vita z
ternari . 158.2.C.
Delignovitæ locus Genel2.v.9.expen
fus
Questo
 LibriSecundi.
Queft.XXIV . Quid magia poffit circa
animam quamdis illa corpus fuum
informat ?
Quid pofſit in ſenſus extemos: 1.58.1.E.
Zardictyli.
Achcménidon .
Adamantis .
Ophiuſla .
Potomantis
Theangelis.
Manicum Solanın .
Gelotophyllis.
Oenothetis & fimiles.
Quid in fenfim internum , maxime
phantafiam .
Quid inappetitum concupiſcibilem &
iraſcibilem .
Concupiſcentie motus non funt pec
cata contra hæreticos.
Quid poffit-in memoriam . Memoria
mira Athalidę, & Apollonij. Oblivio
Sacerdotis Germani & Simonis'Tur
Laij Angli. ! 59. 2. B.
Quid in intellecum . Contrarię opera
1 tiones bononun , & malorumAnge
lorun.
Poſlitnedemon artes & ſcientiasintel
lectui infererc, & quomodo : Exem
plum tempore sácti Nortberti. Ana
baptiſtarum hodie. EtSagarum per
vnctionem in Germania, 160.1.E.
Modus & vfus ynguenui ex pueri cor
pore confecti.
Ritus promotionisad magiſterium la
miarum ,
Diſcutitur opinio eorum , & detegitur
fallacia dæmonis. Hiſt. de 3.Ignatio
Lovola .
De Chryfanthij Sardianifilio. Irem de
Euage, Thynico ,Amphiarao , Anu
pindari , Soſipatra , recens de Ro
mano Ramirez Moriſcone in Hi
ſpanica Hiſtoria 161.2. A.
Quid & quam modicum poflit in vo
Tuntatem . Voluntas cogi nequit ,
contra hæreticos .
Locus 1.Cor.10.v.13 .explicatus , con
tra quoſdam . Neceos, cogi poſſe ,
qui funt in Mortali. Nec impedire
poteft,ne fagę queant pænitere, con
tra dubitationem Nicol. Remigij.B.
Angela de Fulgino vexationesin vo
Puntate vehementiſſime . 164.0.A.
7
Queſt. XXXV. Quid Diabolus queatin
animaà corpore ſoparanda , ipſa que
fepararione?ubide ecftafió admiran
dis circa cadauera ?
Ecſtaſis naturalis , & demoniacę modi.
466.1 . D.
Lapiorum ecſtaſis mira.Olaus notatus.
Errores hac in re Cardani, de ſpontino
raptų . Virginis Cefarauguftane, &
Magdalenæ Curiæ raptus. Bodini
error refellitur de anima corpus re
Jinquente . De eren . Annenio , de
Ariftea proconeſia . De anma mli
tis exore imaginemuſtellæ egreth ,
& ingreffa.Finnis. Hermotimo .
Locus Pfalm . 145.v.is. Qualis D. Pauli
raptus ? dubium , necfequenda deci
cilio B.Hildegardis Aphereſia, & ec
ftafis differunt. 166.2.C.
Error refellitur confidentium raptus
diuinos cum magicis . De raptu dif
quiruntur ſcripta Mocenici.Quale
fit fubiectuin raptus. Quæ caufa tor
malis. Quæ finalis. Quæ efficiens,
& quomodo hæc duplex.Quomodo
concurrat intellectus agensRaptus
.
ſupernaturalis exparte hoininis eft
inuoluntarius . Exemplum virginis
Burgenſis. 169. 1.A.
Non poteft intellectus agens folus eſſe
caula raptus efficiens.Deus quomo
do intellectus , & multa cognofcit
extra ſe.Auerroes ſuos inducit in gra
ues crrores. An raptus omnis fuc
ceffius Diabolus poteft occidere
honines . Multa poteft in cadaue
fibus mortuorum . 170.2.C.
Vt fanguis fuat , vt cadaueranon pu
teant, nec putreſcant. Hoc etiam na
turaliter fit,vt in cadaueribus perfa
ruin . Et vnde hoc proueniat, diuer
fe caufæ .. De cadauere in Elxa.Item
ne cadaner comburi poffit, quæ cau
ſa . Vt capilli, & barba defunctorum
creſcat. Miraculum crucifixi Dam
menfis . Furor iconoclaſticus.
Miraculum in puero Lintzietrzi.
Queſt.XXV1. An opera demonum fieri
pofsit, viſpiritus ſeu anime defunéto
rum viuentibus.appareani?
Vtrum animæ vmquam queant appa
rere . Et fififfimeprobatur pars af
firmatura contra Epicureos, Laua
therum ,
 Summaria Breuia .
therum , & alios noftri temporis hæ
ccticos. 171.2. D.
Selt.l. Noram temeritas Magij , Tira
quelli & aliorum . 172.1.C.
Gentilium priſca ſententia , edi vana ,
pro nobis tamen . Patet verbis poc
tarum ,patet ex Necromantia . Ex ri
cu animas peregre mortuorum in pa
trium reuocandi. Violenter occiſos,
elle vexatores fuorum homicidarú .
Remucia , Silicernia , qulinæ paren
tationes : Plutonis & ſectatorum de
hac re doctrina. Quid Genij,Lares,
Laruæ , Lemures, Manes. Differentia
anime,vinbræ , fimulachri.Exempla
apparitionum à Gentilibus tradita
varia . Lernum . - 172.2E.
Sect. 11. Philofophia recta idei docet.
1 Quomodo anima ſit in loco , & mouca
tur localiter. Conciliantur modi lo
quendi varij poflet vna anima in plu
ribus locis elle, & quo pacto . Quo
modo moueatur loco . Quomodo
corpus fubeat & intret
Poſle inimas oculis corporeis , vel alio
fenfu percipi, & quomodo. 174.2. E.
Cardani dictum ridiculum exploſum .
Cefarij Ciftercientis dictum de forma
animæ ſeparatæ perpenfum , & ex
plicatum . Vifio , & vifum differunt.
Apparitio triplex . Intellectualis,iina
ginaria , corporata ,& quid fingulæ ,
quo pacto fiat fpiritualis, quo pacto
corpora . An aniinæ feu fpiritus de
functorum aliquando allununt cor
pora . 175.1.C.
Moſes quomodo in Monte Thabor ap
paruerit . Teinerariæ dictuin Aug.
Thuani & iudiciun de eius Traga
dia. Item de ijs qui cum Chriſto Do
mino refurrexerunt .
Quando anima apparet in corpore ae
reo, an ipfi , an angelushoc fabricc
tur , & quo pacto Item quoinodo
fubeat corpus & illud moueat . 177 .
1.A.
Selt.lll. Quo pacto deceat, & vtile ſit,
Deum hoc aliquando permittere ,
177.1 . E.
Eft vtile ipſis animabus.
Locus 2.Cor.5.v.4.
Eft vtile nobis viuentibus.
Quo pacto fpiritus à dæmonibusvel
angclísbonis.diſcerncndi. 18o. La
locobi de Chula liber hoc docens . Et
alius Thyræi.
Regulæ ad dignoſcendum dæmonem
ab angelo vel anima beati.
Quomodo diſcerni queat damnata ani
ma àdæmone.
De anima Andrea Romani de ijs ad
æternum damnati dicuntur reuixif
fu ,
Quo pacto Angelonim & beatorumab
inuiccm .
Angelus apparuit Anachorete ,in for
ma fenis, D.Auguftino in forma pue
ri, vt. & B.Dorothee,alijs forte habi
tu foemineo , & in forma columba ,
Et alijs aquile. 180.1.D.
SeeIV.Probatio ab auctoritate . Phi
loſophorum . pag . 181.1.A.
Aftrologorun, Chaldæorum ,Mahu
metarum , Rabbinorum , Magorum ,
Indorum . Item'legum , & iuris inter
pretuin 181.1.D.
Itein facræ Scriparæ veteris , & noui
Teftamenti.i.Reg.28.Sainuelis ani
må vere excitata defenditur. Refel
luntur obiectiones Leloyherij, pro
batur exemplis Mofis , Ieremiæ , &
Oniæ .
Locus,Luc.24.verf.37.Joan.20.verf.19.
Matth . 14.1.26.Act. 1 2.v.15.Gal.s.x.
16.& 17.1.Pet.z.v.19. & c. 4.verf.6.
18L 2. E.
Sekt.V.Probatio ab exemplis & aucto
ritate ſcriptorum , quiſingulis ſæculis
vixerunt . Oftenditur eorum dicta
fimpliciter, & citrametaphoram ac
cipienda .
SECV LO . 1.
SB. Virginis Petro.
Cheifti Do- Carpo
mini ſemnel.
B.Valeriæ . pag.184.2.C.
SÉ CV LO. 1 1.
Apparuif- fluſtinus Martyr.
ſc teftan- Tertullianus.
tur LOrigenes . 185. 1. D.
SECVLO W.
SS.Potamiana, & alij .
Appanie S.Maria virgo , & Beatus
re Joannes
Martyres Africanivarij.
Tenue
 LibriSecundi .
Gregorius Nyſſenus.
feruiere: 3Cyprianus ..
Ambrotius. 185.2. B.
SECVLO IV .
B. Petrus.
B. Agnes.
B.Agatha .
Chriftus Dominus.
Petrus , & Paulus.
B.Virgo Maria .
Spiridion & Triphyllius.
Filia Patri Spiridioni re
ſpondit.
Apparue- j Duo Epiſcopi mortui fub-
re : ſcripfere .
Explicatus Canon Conc ..
Tur Eliberitani.
B. Virgo itertim cum . S ..
Mercurio .
Item :S.Artemius.
S.Eebronia . B.Ainion :
Iterum B. Virgo; & animai
C Latronis ..
B.Cefuius.B .Paulus.S.Ma
mantes ..
Bafilius. Nazianzenus. Da'
mafcenus. Gregor. Tu-
ronenfis.Nemclius.So
Tenuere
crates . Ruffinus . Ni
cephorus, & alij. pag ..
186.1.-A.
SECVLOV.
B.Martinus.
G S.loannes Baptifta .
S. Geruaf. & Protaf .
S.Ambrofius..
IS.Eulalia
HS.Fruchofus.
15 Apparue- »Latro quidam infepultus ,
re DEB.Germano : Felix.Nola
nus , & alij multi, vr Bali
lius Mart. Euagr. Philor.
Gamaliel. S. Stephanus ,
Michæas, & Habacuch.S..
Zacharias , Euthymius. B ..
Virgo clim :SS.loanne Ba
poiſta & Euangelifta . S.
Januarius. S. Apollinar.S.
Cyprianus . S.Eulàlia.ite
nu S.Retr. S. Leo S. Base
Unab
B. Hieron . & explicanr.
B.Chrytoftomus, & cxpli
catur.
B.Auguſtinus,& explica
Tenuere
tir .
Auctor epiſtol. ad Cyrill.
demorte Hieron. Theo
doretus. 187. 2.E.
SECVLOVI.
Damnatus quidam.B.M .
| Virgo fepius . S. Ioan . Si.
lentiarius . B. Bartholom
mæus , Macedonius Paw
Appartier triarcha: Theodoricus rex:
re Neftorius, & alij hæretici.
Princeps Apoftolorım . S.
Stephanus S.Eutichius. S.
Tetricus & focij Epiſcop.
LS. Sergius .
Hoc feculo hanc fenten
Tenuere tiam , Procopius, Euagrius,
& alij. 193.1.B.
SECI LO VN...
B:Mufis apparuit Deipa
ra S. luuenalis ,& Eleuth .
Theorlor. Rex , & monia
Apparue- Jilis quædain. Pafchafius, &
re : balneidominus.Iuftus mo
nachus. Deipara apparuit
.S . Ildephonto . S. Leocam.
Lora
Tenuere. ~ B.Gregorius Magnus,
Hanc fent Gregorius Turonenfis .
.
tentiam . > S: Ildephonfiis
S.llidonis. 194. 2.C.
SECV LO WINT:
S. Suibertus. Deipara. B.
Sabinus. SS . Euphemia ; &
Apparuie- Glyceria. B. Tharalius. S.
re > Andreas
S. Gertrudis .
Blacotus maior.
lulianus Fomerius.Vene
Tenute Stabilis Beda.
5 ConftantinusEpiſcopus .
iPaulus Diaconus.195.2.C .
SECVLO. 2X
FB.Jacobus Apoftolus.
Apparuc B.Mauritius
re '
Pandulphus tyrannus ..
Tenuere Julian : Toleran.iunior..
Theophilactus . 196. 2. B.
SE .
 Summaria Brcája
SECVLO X.
S.Lybuinus. SS.Petrus , &
Apparue Paulus.
B.Virgo .
re
S.Mauricius. B. Iacob ..
Euthjinius Monachus .
Tenucre
Hugo Ætherianº.197.1.B .
SECVLO X1 .
Chriſtus , Deipara, BB:
Apoſtoli, &multi Angeli.
B. Andreas. B. Adiinaris .
Quidam amicus Dunta
Apparue- ni. B. Odilo . Fauentini Varijs té- Jugoſ. louius, Baron . Sigo.
re duo . Benedictus VIII . & porib. ap. Ofor. & Maitleys. Senior
IX.B. Gregorius. Cand-
nicus Parilienſis . Anno
Epiſcopus Colonienſis.
LS. Benno .
CPetrus Damianus .
Tenuere Guilhelmus Tyrus .
pag.197.1.E.
SECVLO XII.
fChriftus.B.Iſidorus.
Apparue
IC B.Virgo. Benedictus X.
B.Norbertus. Gualdricus.
Dodechinus. B. Bernar
Tenuere dus . Petrus Cluniacenſis.
Rupertus, & Honor. Au
guſtodunenf. 198. 2. B.
SECVLO X111.
Beata Vrſula & innumeri
Apparuie j apud auctores citatos , &
de Martino Presbytcio
re
Canonico Regulari Le
gionenſi, eiuſq; ſcriptis.
incentius Beiluacent
Cæfarius Ciſtercienfis .
Temiere Helinandas. Thomas Can
tiprat. B.Thamas. B. Bo
naucnt. & Guilhclin . Pa
Grif. 198. 2.E
SECVLO XIV
Tenuere Scotus. Richar.de Medit
Lilla.Paludan 199,1.B .
SECVLO XV .
S.Antoninus. Gerfon . 13
cobus Cufanus . Dionyf.
Chartaſian. & Epif. Abu
Tenuere
lenf. Toftatus, quiomnes
| varia fuppeditant exem
pla . 199. 1. C.
. SECVLO XVI.
Tenuere , & exempla re
aulere Catholici plurimi ,
ijdemque viri doctiſſimi,
in libris Theologicis Do
minicus Sotus , Pelcanus,
Caniſ. Maldonat. Bellar
min . Valencia , Tyræus ,
Angles in fcriptis Hitto
ricis, Alb . Krantzius, M2
rul. Egnat. Sabellic . Ful
paruese quidain excommunicanis,
multi. led martyr. Hiſtoria Vido
nis Epiſcopi Magdenbur
gentis, & Galeatij Sfor
tiä Alcdilij Linolenſis pa
ter. Ferdinandus rex Nea
politan. locus Guicciardi
ni loan . Picus Mirindulz
Coines . Marſilius Fich
nus Petrus de Paz.wibu
nus. Catharinæ Indæ exé
" pla ..
Quæſtio de ſpectris fimilis.caufær Scau
rianz oftenditur . 204.1.D.
Sect. VI. Soluuntur argumenta aduer
fariorum , Melanchthonis , Ioannis
Riuij,Marbacbij, Centuriatorum , &
Lauatheri. lacus.Luc. 16. verfic . 26 .
Liem 2.Petr. 3. verf.1.Theffal.4.v.15.
Dorrientes promoriensiunis in fa
cra Scriptura.locus 2.Reg.13.verfic.
14.Pfal.20.1.1 5. & T6.Iob 7.v.9.
Sententi B.Auguftini, Anaftafij Nic
Patriun ſeni, B.Chryfoftomi', &
Expiica-- > Theophilacti, & Tertul
ta . Lliani .
Set.VII.Dæmones non poffunt exhi
bere veras defunctorum aninas.Su
perftitiofueit , putaré animas eo
rum , quimorituri dexteram porre
xerint apparituras. Periculofum pa
ciſci euminoriente vt appareat . E
xemplum S. Lutgardis . Exemplum
Monachorum Zamorenſiun . 207 .
2. E. u .
Queft. XXVII. De Demonum appari
tionibus fiue deſpestris, qua Demones
nobis obijciunt:
Sect. I. Naturalia quædam habentur
pro ſpectrix . Ignes fanu ,infuk na
titan
1
 Libri Secundi
Atankes :item filiuæ , lignapucrida lu
centia; Cicindela Indica, Ignes con
currentes , & compulfantes apud
Syrtih ,Auditusdeceptiones, Echo;
ſtatua Méinnonit ,miiiusMegaten
fis', cauerna Britannica', B. Patricij!
antrum . Perticimohtes. 208.2.D
Artificialia , quæ pro spectris ,vt di96
para ftatuæ Dædali', Archycæ , Ar
chiiedis, Bocrij, aquila Anca Voz
láns, triremit ex argento , hydrauli-
ca , fictitiæ fpectroruin voces, Boni
facij VIII. coniugia his obtenta à
Scotis de Pictorum gente victorie .'
Teſtudines cum candelis ,Abderi-
canorum , iuuenun Plauti feruuli,
Simonis Athenienſis , Mundi, Ty-
fannionis,Nectanabi qui pater Ale-
Xandri Magni
Quale peccatun fit in fictione Spectro
fum.2 10.1.D.Ex ſenſuum vitio qux
dam habentur proſpectrix , quæ non
funt alia ,de ebrijs,Loctis Prou. 23. &
3:33. Oculoium morbi' , vt fuffilio '.
Halahol', ateuatus morbus, quibus
fui vinbra ſemper obferuatiir , alte
ratio oculorum ex inſpectione folis.
210.1 . E.
Audituts vitia in hoc genere Phrenitis,
& Corybantiaſmos ſpecies: inorbi?
is. imaginoſi.
Vitia exauditu & guſtus Goryza, Poly
f pus,
Vitia ex phantafiæ triplici læfione,de
2
Eijs quiputant fibi'adeſſe tibicines .
i Exempla , vrün Theophili , aliud
Argiui, tertium Abydeni; quartum
eius quu pucabat nautes omnes elle
fțias ; quintush Taurominitanorum '
ilijeňum putantium fe pati naufrau
gium ,cum eflent Agrigenti in diucr-
forio .
Itemde hydrophobia.
Vtitur hismorbis dextrè dæmon , & fe
immiſcet frequens . 21 2.1.B.
SzEt.11. Varia dæmonum genera ; &
fpecies,ac ftudia .
Terreſtres vocantur,fere , feu canes.
Lubenter vexantinitiaReligioforum
conuenritim .
VtBeatiAntonij. B.Simeonis , Sancti
Norberti , Societatis Ieſu viuo ad
Hue BiIgnatio 'y & eits virtute ptre
?
eumoeflantibus terricula mentis .
Diſputatio de fpeciebus Dæinom.my
& diſtinctio a Trithemiopropoſitay
diſcuſſa, explicataque fufillime.
Deigneis : an Tint?.Auguftini loctis .
De aerijs, & quæ illorum'natura: 214
I.E.
De terreftribus , & variæ fpecies iſtol
rum & ftudia :
Hellequini familia .LocusPetri Bleſene
ſis. Deaquaticis , varia hofum ftu
dia & apparitiones .
De fubterráncis: fpecies, & ftudia iſtow
riin :
De Sibylla Niirfinia' raræ quædam fao
bula
Dominicus Mirabelliiis.
Theſaurici dæmoncs.Mammon :
De Lucifigis.
Almodeus LocusGen.31.v.14.varijer
rotes Tritheinij in his refutati.
Nomina Græcorum ,Hebræorum ; La
tinoruin , Hifpanoruin , Gallorum ,
Italorum , & c .
DeHecate,& Empula, De Plutone ſeul
Orco, &Pluto , & Serapi; & Mam
mona ,Charon; Cerberis:
Luctatorcs dienones,vt Teinefius.
Alaſtot , qui & exterminans , & Ne
meſis .
Locus Apocal.explicatus, & à depraua-
tione feruatus contra Bezam , Apoc.
cap.9 . , 11.
Primafij & Arisbertierror :
De Satýris & Fauno , varia eorum in
Sacra Scripèura nomina ' , onofceli
des, pilofi, firene's ,Onocentauri , la
mix , & alia huiufcemodi .
Eorum tripudia . pag.217.1.C.
Loc us Pfa l.g o.v erf
. s . & 6.d c deinonio
meridiano :
Refelliintur:Nouatores :
Dæmon meridianiis , & demon defer
ti pro ferocioriijdem , & cur dæmo
nes deſerti gaudent.
Locuis lob.I.v.19.
Dæmon in meridie ferocior , & impot
tuinior .
Paridæinonmeridianus.
De Ruſſiæ dæmone méridiano :
Curinuadente peſte cernuntur fpectra!
dæinonum , ve'lub Iliftiniano .
Confarente ſpectrum in India .
Pift De
 SummariaBreuia
De Empula ,& onoſcelide feu onocen
cauro . 222.1.C.
Denocturnis demonibus & Lucifugis.
Locus Senecæ in Oedipo:
Locus Genef.3 2.v.24. & locus Hymnni
Ambroſiani.
De Lilith ,
Dc Incubo :
De Panc, cur Iniis dictus .
LotusCallianiexplicatus.
Nulli dæmonum amant homines, oin
nes odere.
De Ephialte inorbo , de Mare , feu co
quemare , - Eurynomus'. Sphinx : &
quid Harpyc. Gorgones's Syrenes ,
Aumenides feu pænæ.Nyınpharum
omnia genera , quoš morbos huiuf
modi dæmones inferant, quiNyin
phati,Ceritis attoniti, patiidi; vexati
vanometu . 223. 2. A.
Nutricum morinolýcia ,Acco } Aiphi-
to ; Mormo :
Gello , & Gilo diucrfa .
Nicephori locus notatus :
Lamie , quid
Striges Läſtrigones.Aluen .
B.Hieronymilocusexplicatus.225.1.Cº
Pilofus feu Zahit , cur templis Genti
lium affixæ ſpecies-leoninx .
Varię formę animalium in quibus Dia
bolus apparet .'
Beelzebub.Noctua Athenienſis.
Serpens Epidaureus. Miræ apparitio
nes factie cuidam conucrfo in Fran
cia : 225.2.B.
De ſpectrix acierum , caftrorumque
militarium : quæ oblata , Sancto Nor "
berto . S.Guthlaco , Monacho Lim
purgio
Lelogherij fententia improbata :
Due vife prope Montenaķumacies.
Duo armigeri temere ad videndum ,
propius acceſſere
Miles Rhenanusà talibus Ierofolymā
vectus & redux' ,
Ante Nacham Polonipropter Quadra
geſime ieiunium violatuin à ſpectris
decepti cládem accepete :
Familia
Hellequini:
Quonſque ſe vis talium militum porri
gat . 226.1.C.
Spectia matronatur ; & puellarium va
rias . Ruſtiána inatrona .. Sibyla al
bæ , Domine nocturne. Domine
bonæ , & Regina Abundia . Fatales
Nymphæ . Meltilina, Alcina Morga.'
223.1. E.
Spectra gigantza denunciatia peſtem;
bulam ,& fimilia mala. 228.2.D
Spectra ſolita certis locis turbas dare,
& vexationes exhibere , vt Thieme
· ſius dæmon ; & alij paflim , citantur
nomina , & loca . 2 29.1.A.
An conductain doinum propterea li
ccát relinquere ?
Quæ veræ caufæ huiuſinodi inquieta
tionum exeinplis oftenfum .
Quo pacto Spiritus poflunt.Saxum vel
Tapideir iacerë ?
Specträ famulantia in Boruſſia Kollri
feu Koboldi,Sueonum T rulli. 229.
2. D.
Gutelkens Robauelkens Teutonibus'.
Eros & AnterosMontani viiunculiin !
fodinis .
Deniones metallici :
Cobali Germani . Demones non ſunt
aniinàntia contra Georg. Vallain .
Theophraſti Paracelſi hereſis de qua
tuor hominum fpeciebus confutata.'
Dæmonum thefauros cuftodientium
ſpectra . Fugarunt Cabaden Perla
run Regem : Theſaurus Bafileenfis.'
230.2 . D :
Cur ficta fabula cuſtodis aureotuim ma
lotum , & aureivelleris, & in thefau
ríš cur foliti poni ſerpentes aurei:Ma?
gus thefaurum quærensoppreſſus.
Queſt.XXVIII. Quomodr pofsi demoni
cum fit inuifibilis ſe viſibilem corpor'
reis oculis exhibere ?
Sect. I. Quo pacto pollit affumere, &
mouere cadauer aliquod ; & in illo
comparere .
Poteft illad lic temperáre", vt fénfum
tactits fallt.
Locus Luc.vlt.v.39:
Cur hæc cadaliera fentiantuit frigida .
Illufio militis cuiufdamn .
Hiſtoria Polycrici & alia Machatis, &
Philitij:
Phlėgontis laus .
Baltaus dæmon ſic apparuit.
Agrippæ facinus finile; & aliorum ali
quot exempli.
Sic etiam plerumque fagarum amakij.
Sz
 Libri Secundi.
Sagarum odor cadaueroſus vndes ?
233.1 . D.
Sect. 11. Quo pacto poſſit ſibi formare
corpus ex elementis , & in illo mo
ucri & apparere
Non aſſumit ex ſolo aere .
Error Magorun Mantenſjum .
Poteft exhibere folidum palpabile.
1 LocusGeneſ.19 .
Locụs Virgilij.
Demonfepe apparet in formavaporis.
Dæmonicaruin apparitionum exépla .
Fratrum Tarquiniorum .
Athenodori, Facij Cardani, Philippi
Melanchtonis colloquia cum demo
nico ſpectro .
Perfe inceſtuoli; & alia plurima, & quo
tieſcunque euaneſcunt. 234.1.D.
Difcrimen harum duarú aſſumptionú.
Vndeproueniat facilitas molis augen
de, & minuendę in ſpectris? 234.2.B.
Geņus mirumper ſtatiunculas ſeu fig
mentą. -234.2. E.
„ Seit.Ill. An demon poſſit tam accura
tè corpus affingere , vt nullo ſigno
quear dignofci?
De lignis quibus demondignofcitur.
S.Alberto obiectum ſpectrum .
Cur nondum vifus in forma agni , vel
columbę. Çur in formis hirci,canis,
catti , egụi ,multelę , veſpertilionis ,
3 Galligallinacei, & innumera alia.
Sahir eur demon zaios, & Follons,
ſeu Fatuellus.
Item in forma Dei , vel Chriſti Domi
ni, velAngeli: humanam formam in
duit omnis conditionis,fexus, ætatis:
probatum id exemplis .
Quidefectus vt plurimum in eius appa
ritionibus.
Cur morjenţibus ſemper adeo terribi
lis appareat. 237.7 . E.
Quomodo loqui poſſitin corpore , af
fumpto ?
An poflitaudiri, & videri cantum a qui
bus vultipſe ?
Capica ſeu calugriæ quæ loquelain imi
tata, exempla vetera , nouaque quo
modo fjat hçc locutio . 237.2.B.
Sect. vlt. An liceat procurare vt appa
reantnobis ſpectra ?
Cur antiquis tam crebro demones viſi,
nobis tam raro 238.2.A.
Que -XXIX . An diaboluspoflitfacere,
vibomo vere refurgar ?
Seit.7.Errores hac dere varij.238.2.D .
Animalia quæ naſcútur ex putrefactio
ne,pollet viuificare.
Vicicilinus auis .
Perfectiora non poſſet .
Idem numero reproducere nó poteft .
Non poteft facere, vt anima vniusbry
ti migret, vel informet corpus alte
riusbruti .
Hominem nullo modo poteft viuifica
re. 239. 2.E.
Poflunt fimulatas reſurrectiones face
re fubintrando in corpora .
Louanijidolim Cornel.Agrippa curan
te factum .
Sect. 11. Diſcuſſa exempla falfarum re
furrectionum primo fabuloſarum :
deinde cęterorum Gentilium :vt Ga
lieni, Zaclo,Apollonij,Şimonis Ma
gi,Enarchi.
Mirum exemplum , & recens ex Nicol.
Remigio .
Mortuus amplectens Comitem Ri
- chardum .
Populi Luçumorię quotannis rediuiui.
Demonụm in his fraus.
Aliquando ſubſtituit alios ac fupponit .
Aliquando ipſe corpora ſubintrat &
mouet .
Apulei,Platonis, Philoſtrati loca. 240 .
1. D.
Aliquando fingit mortuos , qui non
funt . 243. 2. E.
De morbis qui faciunt,vtquis mortuus
apparcat.
De bobus quas ſtriges putant reſuſci
tari .
Ioannis DunsScotimors . 244.1.B.
Chriſti Domini,& Sanctorum refufci
tationes ,quo pacto ab his morbis die
ſcernantur .
Quef.X X X. Quid magia poffit in ipſos
cacodemones .
Seit. 1. Battiadis & Campeftris libri ,
245.1.D.
Quam vim habeant boni Angeli in
malos.
Quam caçodemones in inuicem .
Species eorum .
Pythonici,Paredrij, Catabolici:Oniro
pompi.
Fff 2 An
 Summaria Breuia
An fit fibordinatio iter malosgenios.
Iob.locus.c.9.v.22.
Caffiani locus .
Locus ad Ephef.vlt.y. 1.2.
CertaminaMagorum .
Vnun in Burgundia.
Secundum in Anglia .
Tertuin in Germania . pag. 246.6 . E.
Quartum in Bohemia
Quintumin Suecia.
Sextum in Dania .
Septimun in Grecia . 246.2.E.
Sect. II. Sancti homines quantam vim
acceperint inagos& demones coin
pefcendi.
„Vis exorciſini,
Salomonis exorciſini quales.
Locus Luc.II.V,19 .
Demonęs à Magis non coguntur , fed
ex pacto obtemperanttantum . 147.
1.D.
Magi vimnon habent eliciendi inanes .
vel ſpectra.. ;
Varia exempla.
Imprunis loannis Teritonici .
Nec habent vim euocandi vrbium cu
ftodes.
Sanctis vis iſta quandoque conceffas ,
248,1, E ,
Sect.III .Rescorporeç,vel herbęquan
dam.thura , vnctiones, & verbera ,
quam vim habeant in demones ac
Curate diſputatum .
Erroreshac in re varij infidelium : fed
& abufus Catholicorum exorciſta
rum quidain
An flagra obfeflis infligend
Anbalnea.prølipt>
Quid ruta ,cornucerui & fimilia ,
Locus Ioſephi explicatur.
Locus Tobjęc..N.S.
Christus cui dictusixos .
Profperi locus.
Locus 1.Reg. 16 , y.vlt. 249. 2.A.
Nec demones certis rebus ligari,aut lo
cis includi per Magos queunt.
Vana hacin re ars Hermetis .
Periculofiun tales habere incarceratos.
Probatur vno exemplo , quod in Ger
mania contigit .
Factum ſigno crucis ſecure à S. Lupo
Senonenſi .
Satanam ligaturn quidin Sacra Scrip
cura lociis Apoc.gwerfíc:14. & 15: &
20.V.2 .
Tob.8. V.2.
A Sanctis.quomodo demones ligari
queant .
Locụs B.Hieronymi.
Locus Eufebij. 249. 2.D
De Paredrijs illos ſponte ſeruire ,ratio
ex Toltato , & quam periculolumid
ſemper .
Exempla varia,in his vnummirum mi
litisGermani. 191.1.B.
LIBRI TERTII
P R IMA PARS.
Queft.1.Quid & quotuplex maleficium .
Maleficium effe ,definiąır, & dáudituci
Quædam concurrentia ad omnia
maleficia. 25341 , B
Variç efficientes cauſęfeu inſtrumenta
maleficij. De pulueribus. De herbis,
feftucis & fimilibus, quæ fubfternút.
De vnguentis. De halitu feu afflatu .
De vermis ,mimis increpatione; lau
de rebusfacris , vt acqua luftrali.vi
aperta infanticidijs de fanguinis fil
stione.de ftrigibus vetcrum opinio .
Gelo Panamanæ ftriges Lilith ma
tres demonum , & de illis errores He
brçorium .Lamię,quid & quales.Gre
cis . Thren.4.:Ifai.34. Quo pacto in
fantçs olim & hodie.nocét.254.1.Ą.
Quaft. 11. Demaleficioinfomnij .
Ritus folemnis .exeinpla Loca Virgi.
lij,Ouidij,Valerij Flacci. Telephron .
Denafatus nebnla fomnij quidApu
Jeio . Modi foporandimagoņumſi
gna varja pro inftrumentis, & fingu
lorum exempla . De vnguento , &
illinumentisi an poflintmutariinmi
nuta animantia ,& arctas rimas fubi
re , 25.5.2.D.
Queft. 111. Deansatorio maleficio .
Sect.1.Quid fit.quædamn huſmodi cre
dita veteribus . Aſtirites lapis , ynx ,
qualis auis . De noftriæu philoris,
de his quæ fiunt intra corpus, quod
in his, vt pluriinuminiſceant res.fa
CHAS ,
 s . Libri Tertij.
cras,& exempla. 260.2.B.
De his qux unit extra corpus Sacrile
gia,quæ his immifcentur. De iipigi
nibus amatorijs. 262.2.A. De pergie
meno virginea ex cute pueri , curin
hoc potiflimum maleficio rebus fa
cris abutantur , & exemplum quod
damn de Euchariſtia . 263. 1. D. Philoſophica faſcinatio quid , & quod
Sect.11.Quæ vis maleficij amatorij.pro
batur late non poſſe voluntatem co
cogi,ſed appetitum tantum.L.eorum
C.de inalcf. & mithen . 263.2.C.
Locus Baruch.6.verfic.42.accurate tra
ctatus. Qui funiculi apud Ieremiam ,
qui verò apud Poetas. Loca Virgilij,
I Valerij, Nemeſiani, Propertij.la mi
zupa quid fint,defenfus interpres vul
gatus . Theocriti locus . Burchardi
locus . Olíae aduri folitæ.Epityrum
cdulium.Heſychijlocus. Ofta quid .
fignificentHebrcis . 264.2.B.
Quid ofla olicarum .
Menti & corpori hec quam noxiá, oſté
ditur ratione& exemplis. 267.1.D.
Hippomanes; quotuplexfit. Explican
tur varij Auctores. Varia itidicia con
tia huiaſmódi Magos , & quæ iuris ,
Romani,pana.Auton: Gubertiis re
fellisur . Exemplum vltionis diuinę,
quod in Mifnia accidır .
Selt.HII. De remedijs contra philtra
& amoris viſcun yana quædãm Gen !
10. tiliun.Loca Virgili ,Tibulli,Neme
ſiani, & Propertij. Error Ponpona
E tij. De antidotisnaturalibus.Dean
tidotis inoralibuis & Chriftiinis . Ex
Helinando , que folcant amorem ad
ferre velfouere natuun.Qur vitan
da . Remedia facti. 268.2.C.
Pulcra exépla,Hypariz .Appæ, & Gelę.
Sacerdotis cuiuſdam . Cardanusrefi
tatus cum remedio fuo .
Quafl . 1V .De maleficio boſtili.
Quid fit,de ingredientibus.Notata que
dam opinio Grillandi. 271. 1.A
Sect. I. De faſcinationé .
Hec nunc tora luculentior quæſtio . De
vulgari feu poetica faſcinationc, qua
lis ,& quæ ex ea orix ſuperſtitiones.
2071.1 . D.
Faſcini nomen Prefiſcini deHiga ,Hi
ſpan. Loca Virgilij, & Tibulli. De
fpuere in ſinun . An quis faſcinctuur
ܳ‫ܙܙ‬
à beneuolis,autà feipfo ? Eutelidas ,
Narciſſus. Loca Plutarchi & Helio
dori . Pueri quo pacto faſcinentur
iuxta Plutarcham.Conuincuntur fa
bulofa : 271.2.A.
Theologorum quorundam 'inconſide
rantia .
improprie dicatur faſcinatio .274.1.A
Thybes Pontici: Locus Pluitarchi.Vi
fionis in corpus, & animam ex Plut
tarcho: Amoris origo . Naptha Me
dorum : Hiaticuila auis . Auriginoſi
morbi reinedium . Inuidorum intui
tuspolarhelia '. Quo pacto conta
gio per intuitum propagetur fecun
dum Theologos . Richardi dicta
difcuilli, vifus videndo an agac in fpe:
culum.Coragio an cx pupula vel cir
cum oriatur . Ariarus an habcatali
quam phyficain qualitatem ,qua effi
cit vtametur. Locus Eccleſ.9.ver.3.
Abulenfis fententii diſculli . Anfa
rćinationis nomeņi recipiendum
Chriſtianis . Faſcinationis definitio ,
& Etymologia . Loca Deut: 28.verf.
G.Matth. 20. 274.1.C.
Loca Matth . 20. Horatij . Item Eccleſ.
31.v.is. Sap.4.v.1 2. Gal.3.v.1.Sara'
an faſcinatrix.D.Hier.Chrif. Anfel
ini, Tertulliani, & aliorum fententia
de faſcinatione . Leonardo Harlelio
vindiciæ commentarior. adiudicate.
Faſcinatio Magica , quid & qualis.
279.2. D.
De ſene Viterbien ſe contra Vidam .
Telchines qui. Pajamci . Faſcinan
tium familiæ , in Apirica , Triballis ,
Illyrico . Faſcinatoi'um figna anin
oculis . Quid contra faſcinationem
queant remedia naturalia . Faſcina
tio latiſſime 'lumpta quid ſignificerin
Faſcinari judices an verum . Opinio
vulgaris faſcini vnde nårz. 2 $ 1..2.B .
Seit. 11. De malefic: fi venerarijs .
Quæ fit poieitas Diákoli in malos. Lu
thori errot . Locus 2.Cor.4.veríic -4.
Lamb.Danæus notatus.Sagę pofiunt
occidere,&mort osinferre.283.1.A.
Elzani magus plurimos occidit. Sage.
Heluetię quam multos , imò & pro
prios liberos vorauere . Maleficium :
per acupuncturani. De alijs in ſupe-
Eff3 riorii
 Summaria.Breuia
tiori Germania.Item in Salaflis. Item
apud Geneuenſes. 284. 1.C.
Modi duo per introſumptionem , &
cius exempla ; ſtrigatio puerorum ter
tius per inhalationem . Clementis Seit.V. Demorbis varijsà demone il
VII . inors , exemplum Agyttä Itali,
& aliud Alfaticum , & aliud Nigræ
flux . Quæ caufa hujus veneficiſ in
halatorijBodini
. error. De venetico
Italo Pariſijs agente . 284.?.D .
De venenis quæ extrinfecus adhiben
tur,varij modi. Loci de hac re Hora-
tij, & Lucani. Telephron à lamijs in
fpecie muſtela nalo truncatus , Lo
cus Apuleij,& Quinctiliani.235.2.D .
Gnofticorum immanes cibi,hinc cauſa
calumniarum in Chriftianos, dein
fanticidijs . Veneni qurdain inirx
efficacitatis . De tygis aqu... Juberti
fententia notata'. Scopelifmus quid
Saccularij qui L.ciim quædam & L.
facculariorum ; D. de extraord . cri
min . loca lob.5.v.23. Virgilij,& Plau
ti .Hiſp. quid cargareldado , & vetus
aliud, quo in certaminibus circi vte
bantur . 288 ;1.A .
Se t.117. Deaborſús difficili pariu , co
latis dificcatióne .
Stadele in facerta fub oftio pofita ,infan
tes in vtero materno nccabat abor
tus flatu procuratus, vtres Litteliren .
Perpetua pregnatio cuiullam aptid
Apuleium ,difficilis partus Alcmenç.
Exemplum lactis furati ; & ritus ,ac
cidit Treuiris - Delatte exſiccato ,
etiam in inuliere per ſofas minas.De
frumenti furto per maleficium . 289.
1. E.
Set.IV. Deſagsilarijs,aſaſsinis C sina'
ginum fabricatoribus maleficis .
290.2. D.
C. vri: de fagittarijs, explicatum ; quod
genus hominum ſint ilti . Ritus ho-
rum , & exempt nonnulla ,vt Punkle
Fi & aliorum . De Finis & Lappo
nibus ſagittarijs. C.vni: de homicid.
in 6.Quiproprie affaflini. itiden.
Deiconopæis maleficis. Notati Car
danus & VVitrus. Althee ftipes fa
talis Meleagro : Loca Ouidij & Ho
Eatij:Hift. Duti Regis Scotie . De
Enguerrani vxore,de alijs in Francia
secentioribus , Caroli LX . & Pontifi
cis cuiuſdam .De ftatua Simoni But
garo exitioſa . Dealia Tricipiti ,de
que alijs quz in Circo Bizantino ma
gicę fuere. 291. 2. B.
Paris:
Demones varios immittunt morbos.
Notantur Pompanatius & Leuinus,
Lemnius.Locus B.Matth.17.verf.14.
De Lunaticis & Epilepticis.Firinici la
CUS. 293. 2.C.
Exempla: Thallus fic affectus per A
puleiun,aliud ex malleo exemplum .
Locus B.Luc.8.v.27. & Izterf. 11.1.
Reg.16.6.1.4.15.& 23.deinonum no '
mina a effectu in Sacra Scripturi .
Cur ivagna iishis auctoritas Spren-
geri & Nidcri . 294.5.C.
Exempla ab ijs allåta varia B. Angelę
Fulgimais Stiradij. Derrientian ad
fcrunt.Exemplum ex Mathiolo ,mor
bi Gentilitin'à demonibus ,vt cereri
ctorumi Panicoruin , & Fanatico
rim . 297.2. D.
Quo pacto demon inferit morbos. Ca
tochitcs. 298.2. A.
Sect. VI. Demira rerum folidarum ,
magnarum in corpus sugeſtione at ege
fione ? 299.1.C.
Exemplum mulieris Zaberncnfis. Item
& alia feptemocloue , & prçcipue
mirum ex vita S.Petri Tarentalij. Pi
hne nxonialis. 209. 1.D.
Qur in corpore naturalitet innnſcan
tur ? Exemplum Comitis cuiuſdam .
Quæ naturaliter innaſcinon queant.
300.2.C.
01:0 calia pacto demon poſſit ingete
Te, & exerere . Extmpla duo Ambr.
Parçi de ſtudiofo , & paltote'. Ter
titum Reinigij. Refellicut nuodus pa 1
raceld , de failinine, & acqua.
Sect.Vii. Demaleficio deuiuendi.302.
1. E ;
Ére aliquos energumenos, & que ad
hoc requifita , vt fotfelli à deinone
dicantur. An penies hoinines tit po
feitas ſic denoucndi: Andial oliſub
intrent ipſa corpora ? Difcuffa fen
tentia B.Hildegardis.Cefarij ,Gen
nadij, Toftatiexempla varia North
tus locus Scriptors Annal. Ecclefia
fticorum, cur id Deus aliquando per
miral
 LibriTertij.
mittat. ibidem .
Sect.VIII.Demaleficio ligaminis .. 304
i C.
De vulgi quadam opinione , & ex ea
confuetudine nuptiali. Solere homi
nes reddi maleficiatos. ibidem .
De varijs modisligaminum . Cur plu
res viri maleficiati, quam foeminę?
Cauſę maleficijproxúnç: 394,2. D.
De Lemnijs færninis maleficiatis. De
Bohemis mulieribus . Valazea Pro
petij locus.Palumnbi presbyteri & Ve
ncris hiſtoria 305.1.C.
De virilium ablatione notatus locus
Sprengeri. De muliebri arctatione.
De impedimento reſpectilio . Quod
dam eile impedimentum perpetuú ,
cótra Canoniſtasquofdam ,& quod
huilifmodi.
Mira Dei periniſlio quædam apud Ka
rentinos de fonte Salmacis. 306.2.E.
„ Sece.IX.De maleficio odij.Exemplın,
& locus Virgilij.Exemplum aliud, &
quo pacto hoc inaleficium demon
procuret.Demaleficio obliuionis, &
eius exemplum . 307.1.D.
Sect. X. De incendiario maleficio . De
corona Medex Senecę locus,cxem
pla varia . Lotharingiä , Heluetiæ ,
Rhenanæ prouincic. 308.2.C.
Queft.V . Quibusperfonismaleficiqueant
nocere ? 310.1.A.
Neinini ſine Dei perniffii , quo habito
poffent cunctishominibus. Cur in
fant bus perinittantur nocere . Cur
vt plurunum his inſidientur, infanti
cidiorum exempla . Opinio vulgi de
indolentia acquirenda . De vnguen
to Pagano . Cur interdum , & bonis
nocere permittantur. 3 10.2.A.
Vulgi opinio diſcula , & interpretata',
quod iuftitiæ adminiſtris nequeant
nocere. Oftenditur contrarium ali
quando accidiſſe. Ananiæ ratio re
iecta, quædam Niderij fententia po
tata . GoninusMagus Pariſienſis.
Vnde orta opinio .
Quelt. V I. Cur Deus patiatur maleficos
rebus facris fic abuti ?
Queſt. VII . Curper maleficia tantopere
demonem graſari Deus paliatur ?
Sect.I.Fit ad gloriam Dei, quia ficoften
duntur , ſualutas, clementia , fapien
cia, potentia , iuftitia , & c. attributzi
Dei. 312.2.A.
2. Fit ad hominum vtilitates varias pri
mo eorum , quibus nocitum ,patien
tiam ,conftantiam , caritatemhumiti
catem , & reliquas virtutes. Exempla
heremitę cuiuſdam , & B.Juliani. De
inde , & ceterorum fides confirma
cur, & varijerrores exſtirpantur, do
centur effe demones, docentur hæ
;retiçi veram non babere fidem , qui
non poffuntifta fanare, vel demones
fugare. Exemplum Lutheci. Item
Parochi Lutherani,Miniftrorum Au
guftanorum . Miniftrorum Caluini
Itarum in Piccardia . Dæmone inter
fuere fijneri Lutheri.Belgicę. Icono
claftiç. Dçmonis imagines curCal
uiniftę linquant intactas, Dei & San
сtorim confringant ? varia eius rei
exempla. 313.1.A.
Sect. 1. Vindicta peccatorum preci
pua eft caufa. Aliquando alienorum ,
vt in diſcipulo B.Eleutherij & infan
tulo apud B.Gregorium .Item ob pa
rentum iniuftam imprecationem ,
vel etiam coniugum . 314.1.A.
Vt ſunt contumacia in Deum , & alios
fuperiores velparentes , Nabuche
donofor .
Ægyptij quo iinienes Florentini. De
cemFratres,ob diras parentuin.Loc.
Prouerb.30.0.17.Odium . vindicie,
cupiditas, inuidia.Exemplum Sau
lis, aliud Alexandri ab Alexandro , &
quatuor in vita S.Arnulphi.315.1.C .
Carnalis libido ,etiam coniugum , & .qug
huc dirigunturSaræ niariti. B.Mag
dalena , puella apud B. Hieronym .
puella apud B. Proſpenum , cur tam
multa demoni liceantin coniugatos?
Sacrilega votonim violatio , quan
horrende punita. Exemplum ternti
cum trium inonachorum.
Crudelitas iniufta.vt Polesi Regis Gei
læ ducis.iicm accufario vel criminano
calumniofa.vt de tribusfæminis , &
vno viro calumniantiqus B. Grego
rium Siculum , & B. Danielem Styli
tem . pag 315.2.E.
Agnire veritatis impugnario , apoftu
fia.Exempla variorum in facrislittek
ris,canonibus, & B.Cypriano .
Fff 4 Blan
 Summaria Breuia
Blafphemia , vt Alexander , & Hyme
· 1æus .
Panor V Vigornienfis apud Thomam
VValdenſem blaſpheinans. contra
Sacrofanctam Euchariſtiam . Gaia
nuis blafphemus in Deiparam . Item
alijConſtantinopoli & Neomagi.
316.2.B.
Imprecano,quaquis fub conditione fe de
moni addici . Muſiercula apud Cefa
rilun . Et deillo, qui animam diabo
lo vendidit .Colonienſis virgo apud
Niderium de pretermiņa menſ& be
nedicrione.de Detro Berncnfi iudice,
ó preiermiſo crucis ſigno. De hofpi-
te Spandacenſi.
De capitaneo Brauio ..de Nobili quo
dani Sileſio , de virgine Saxonica .
De quodam maledico in martyrein .
de Goduino Comite. 319.1.C.
Vfure virium , de monialibus quibuf
dain . Cur eleemulyna data ſagis no
ceat. 320.2.A.
Duritia. immifericordia in pauperes.
de fagis ideo mendicantibus. depi
Crauienſi quodam.De Epiſc.Mogun
tino.deRichbergero quodam . Irri
f10 facrorum myſteriorum , contemptus
rituum , cenfurarum Ecclefia . De
Batauo miffam imitante . De Noua
to . De Proçulo Ariano. De Donati
ſtis. De indigne fumentibus Eucha
riſtiam exempla tria . Epachij mors .
Multi periere ob contemptam ex
communicationein Epiſcopi.
Templorum , facrarum rerum dire
prio Eccleſiaſticorum reddituum ,
acideriun inuafio . 3 22.1 . E.
De Comite Matiſconenfi . De Comite
Teutonico . De Otgerio Oecono
mo . De alijs duobus. Item depena
quorundam militum įn Hiſpania »,
poft hanc vitam , vt apparentes de
clararunt. De Deioca propter elee
mofinas faluo . De Berneto propter
corruptelam , & iniuſtitia damnato .
De Alfonſo Rege Aragonum precibus
Cluniacenſium liberato purgatorij
penis. contra hæreticos, & de con
fellione .
Irriſio , o contemptus ſanctorum viro
gum , á feftorum , de muliere qua
dam . Exemplum punitz feminæ ,
quia fuerat ingrefla virorum mona
fteriuin virilem habitum mentita .
Item contemnentes feftorum cele
brationem . De ciuibus Torpetenſi
bus Pufillanimiras, diſperato,curioſion
tas , Theophyli Oeconomi.
Propier culpas veniales. Moſes ob le
uem iram . Religioſa quædam ob
precipitem gulain . Alius ob tepidita
tem & diſtractionem in oratione . !
325.2 . D.
Quaft. 111. Cur cum ifte damna ple
rumque diabolus poffit per ſe inferre,
malir per alios..
Quia in maiorem hoc cedit Dei con
teinpum . Pluribus nocet.Quædam
nonpoflet tam commodè per fe, ver
bi gratia, hæreſes ſpargere, abuti re
busſacris per facrilegium . Vt plura
illi Deus permittat in homines . De
remedijs rcmiffiuè .
PARS POSTERIOR
LIBRI TERTII .
DE VAN A OBSERVATIONE.
Quaft.1. Quid fie ?
Detin tio ponitur
Quetio 11. Quale fit peccatum ?
Quando lethale .
Quando veniale . Exempla ſingula
ruim .
Quando nullum .
Queſt. 111. Quoruplex fit ?
A caula finalioſtéditureffe quadruplex.
Fortuna .
Siexpecten- corporis .
tur bona.- animi.
u ſupernatiralia .
Queſt. IV . Vndequear dignofci, qnando
Tic huiuſmodivana obferuantia
Seci. I. Quid quando non conſtat cau
lam habere vim huilis effectus fu
pernaturalis à Deo . Quid quando
conſtat eſſe effectum naturalem vel
diuinum ,ſed adduntur variæ circum
ftantiæ . ponuntur de fingulis exem
pla. 327.2.E.
Seci. 1. Oftenditurparticularibus cari
bus,vana obferuantia .
1. Quad
 Libri Tertij. ?
Qurando requiritur fides in homi
nem .
2. Si effectus tribuitur figillo , characte
ri, figuræ , verbis, & c . quæ repudiata
lib . I.
3. Quando verba facra , vel opera.pia
detorquentur ad res vanas , & quæ
res tales cenſendæ ? Quæ res indi
rectè fpectent ad Dei honorem . Ex
plicata fententia Caietani, & limita
ta,de illis , qui ex mera deuotione fa
ciunt .
4. Per certa iciunia voluntaria , & ora
tiones ab Eccleſia ad hoc non insti
tutas,nec probatas,euétum aliquem
expectare . De arte Notoria.eius ri
tus & confutatio fuſe . Item de arte
Paulina, & de arte Angelica .
Seit.Ill. s. De geſtantibus reliquias ,
Euangelium B. Ioannis , & ſimila '
periainmra. 330. 2.D.
Quæ neceffaria vt hæc fint licita . ſen
tentia de his Auguſtini explicata ,ve
teres etiam Canones, capit. illud, 26.
9.2.cap.non liceat.26.9.5.cap.ne ob
feruetis, 26.9.7 .Caffiodori locus ex
ponitur. 331. 1.A.
Sez. IV. Deomnium.obſeruatione la
te diſſeritur , & enumerantur eorum
genera varia ex B.Auguſtino .De S3
Tifatoribus . De auris tinnitu locis
Carulli, & alterius incerti poetæ.Spa
culomantia . Sternutatio . Ex nomi
ne , exemplo Auguſt. de Nicopoli.
Ex verbis fortuito prolatis . De ijs ,
quæ domi contingunt, orkepronia .
De ijs, quæ foris, Idévodía. Exempla .
B. Auguſtini locus.Ominis mentio
habetur in facris litteris. Locus 3 .
Reg.cap.20.V. 33. Vanitas omniui.
B.Marci factuin .Locus Blefenfis , &
Judith.8.verf. 33 .
331.2 . D.
Signum à Deo petere aliquando lici
tum varia huius exempla. Serui A
brahz. Gedeonis Ionathx.B.Augu
Itini.Gregorij VII.ClodouæiRegis .
Omina obferuare illicitum . Caictani
locus notatus . Omen offenti pedis
notatum in Graccho , Cral?o , Prote
Glao.Tibullo.De omine ſternutatio
nis ,ex Theocrito Ariſtotele , Proper
tio . 333... E.
Sect.V. De ſtrenis an ſit vana abſenyan
tia, quandoliceat casmittere. DeKa
lendis Januarijs , & earum celebr.
tione.Explicantur.cap.i.Concil.An
tifiodor.c.non obſerietis,cap.non ii
cet , c.fi quis Kal. 2619.7.cap.io. Con
cil.Tolet.4.Burchardi locus. Hiber
nici lupicharichriſt. 334.2.A.
Seci.Vi. De ſuperſtitione temporario
rum ,adfcindenda ligna , herbas col
ligendas , &c. Qui obferuant certos
dies feftos , vt pręnuncios ſerenitatis
velpluuiæ , vel vt natuuralis efficaci
tatis maioris, quo ad herbas phlebo
tomiam & fimilia ,vekvtinfauſtos, &
ominoſos. Dics Ægyptiaci ,qui fine
in cap.non obferuetis, & c.quis exi
ftimaret, 26.9.7.B. Auguſtini !oca .
Locus ad Gal.4.verf. lo. Proſperun,
quid Ambrosio , & Auguſtino . Qui
aquam benedictam vno dominico ,
quam alio plus virium putant habe
re . Quiouis diei Parafceues vim in
eſſe incendi putant exſtinguendi.
pag. 335.1.D.
Seci. VII. Obferuantiæ vanz in fanan
dismorbis , & varijs noxis repellen
dis . 337. 1. D.
Quádo conſideratur vt oblatio fit ex
elcemofynis, vel crux empta elecmo
Synis . Qui pilos vel capillos ægri mi
ſcent curæ oblationis . Qui mergunt
imagines aquis .Qui certas adhibent
- ligaturas . Qui per annulum deſpon
fationis meiunt. Qui porcorum ſintri
collum applicant . Quicinguiume
grotantis inetiuntur :Qui ſtramen bi
penne diuidunt:Qui animalia luſtrát
per ignem . Qui librum S. Lupi pin
Tunt,& c.pecuariorum ligaturæ locus
Buchardi. 337. I.D.
Qui vtuntur abſurdis orationuin for
mis . De curatione vulnerum intuir
milites Hiſpanos frequente , ponitu
formula & difcutitur. 337.2.D.
Sect. VII. Diſcutitur. & refellitur fil
perſtitioſus tractatus Fclicis Malleo
li Tigurini, Sanare mortos , quan
do pium , quando non . Quando li
ccat benedicere animalibus,quando
non . Cuando liceat exorcifare , &
excommunicare animalia bruta .
Exempla Sanctorum . S.V Vilhelmus
anguillis maledixit.B.Pruninius ver
mibus
 SummariaBreuía
mibus venenatis . Epiſcopus Laula
nentis fanguiſugis . Heluetijvermi
bus luger. Curicnſis infectis, Lauff
Kaffer . Quibus formnis exorciſmo
rum hac in re vtiliceat. Exemplum
Apoítoloruin& S.Hilarionis. S.Bla
fius, quomodo benedixeritaninali
bus . De S. Antonij porcis,& cur illi
appingantur . Locus Colorf. 3.v. 17 .
Quoinodo in nomine Iefu omnia
facienda,I.eorum.C.de malefic.Azo
& alij illam ſequentes , reprehenfi.
Formule in quibus dicitur. Si B.Ma
ria peperu , & c. hoc fiat ,, & fimiles
oftenduntur effe illicite, ctiam fica
pjas livilignum ,yelvt caufam . Nun
quam vti licet opera demonumne
ad bonum quidem . De facto Theo
dori Sedunenfis Epiſcopi ytentis mi
nitterio demonis in campana tranf
ferenda . Quomodo intelligendum
- Dei pręceptum , de parcendo inuni
cis, 338.2.C.
Nu Hi contractus vfurarij vnquam liciti
fuere , & contrarium , eft error.
Rythnnis ſeu verſus an fuperftitiofus.
Ritus abfoni, & non neceffarij,nec ab
Eccleſia approbati,indiciumfunt fu
perſtitionis.
Chrifti Domini ritus in ſanando ceco .
341.1.B
De B.Marco quædam fabella.
De ritu Helizei Prophetæ in puero ſul
ſcicando . De ritui baptiſini .
Reuclacio de illis formulis vulgaribus
niilla extat. De Ananifapta remedio
docetur effe vox Magica & idolola
trica ex Hebrca compofitione npr, &
b * , & » , &* , &5 . 341.2 . E.
Magicx voces pleræque ex Hebræo
fumpta .
Serpentes quomodo ab Apoſtolis fub
lati.
Serpentum incantatores ab Ecclefia
non tolerantur.Potentiori viens for
ma eundem confequitur effectum;
quandodeeft pactum . Cur per ma
los Sacerdotes ſeruata forina conſe
crationis fiat tranfubftantiatio , per
bonos, non feruata illa non fiat hæc?
Curationem à demone petere non li
cet .
Non idco licita eft formula quia verba
eius fingula funtex Sacra Scriptura
342. 2. D.
Quomodofidei promiffafanatio , & mi
raculorum patratio ?In quibusdubijs
ſequenda benignior interpretatio ,
quid hicdubiuin, quid certum . Di
Itinctio vtilis inter dubium de re , &
dubiun de perſona.
Poteft res effe illicita , & non peccare
eam faciens , & è contra quoque .
Quando agitur de falute vel pericu
lo animarum , tunciudicandum non
quod lenius eft, fed quod animæ tu
tius, & fecurius ex iure vtroq; Thco
logis , & Philofophis probatur fure
.
ne ad fanitatem quidem licerç vuiſu
perftitiofis.
Sécr. IX . Exempla variarum formula
run vanæ obfequantiæ . Spadix , fili
boras,& c.Ante par ante , & c. Alliga
re equum ſtoloni fterili . Brachium
circundare funiculo laneo.Confum
matum eſt.
Inijcere phialx .vitrex nouem ordei
grana . Filum per chriſina traheres
terreamiimaginem fubaltari abfcon
dere. Témpore millæ dentes tange
re , & c. Manus lauare cum ægroto ,
yel eum cum certis verbismanu pre
hendere . Tribus miffalibus pani
bus quædam infcribere . Feria ſexta
ægrotum ducere verſus Orientem ,
& c. Gultate, & videre quod bonus,
& c. Ad fanguinemfiftendum ,certo
numero guttas ſtillare in cyathum
frigidæ , & c. Item dicere certas ofa
tiones,velverficulos e Pf. vel Chun
rat, cara,farite, & c.Tribus diebus .an
te folis ortum dicere fuper equo que
dain verba. Ad inueniendum fure
facere crucem in cryftallo cum oleo,
& noinen Helenę fubfcribere , & c.
Item , lapillos ex fuente pro numero 1
fiuſpectorum collectos , & domum
relatos ignire, & c. Item ad excutien
dum furis.oculum dicere terribilem
quandam orationem , & percutere
clauum æneum malleo cypariffino ,
& c. Item ramam auellanum die Sab
bati ante ſolis ortum abfcindere , & c.
Vui falfa & ficta oratione, quan tribuút
S.Adalberto : videtur verò potius ef
fe Adalberti hæretici olim damnati.
Lege
 Libri Quarti.
Legere Pfal. 108. iuxta certam verſícu
lorum diftributionem aliter quam
extat. Ad curanda maleficia , accipe
re tres olei violacei menfuras, & con
fiftere contra Solcnt, ante ortum , ex
primere nomen læli ,& 'matris eius,
& angelorum gloriæ, & c. Item ferre
inſcripta noinina trium regum cum
certisverſiculis,vel verba incognita,
& abfurda vt veterum , Danata , Da
ries,c . Recentiorum vero Abrac, A
mon , & c.vel illa inſcripta pani, Irio
ni, K biriorbi, velilut, Hax, pax;
max , o c.contra morfus canis rabidi.
Vel contra dolorem dentium , Strigiles
falceſque, & c.vel Gales, & c. Galdes,
& c.
liem Gibel, Goi & c. Velin pifcium
captura ilhid Conſtantini, lao Sa
baoth .
Quod eft abuti Dei noininibus. Libri
Bainachij, & Catiachiri virgas paral
kelas viceitotum verbotum coinmit
Écre medijs partibus, & c. Thoraci li
gium rotundatim cum certo murinu
' Inſpiraciohul ſeu illiininationum (pe
re appendere . Brabantice due fil
perftitiones ir manuntzgri ponere
16 Talem.vel nudum folidiftere: Sacro
rum ſtatuas megendi fuperftitio .Le
uini Crucij liber notatus.
Principis cuiufdam mors foiinidanda ,
qui ſuperſtitionunramator. 347.2. B.
LIBRI QV ARTI.
DE DIVINATIONE .
Preambulum . De nominibus quibuf
dam , quid fignificent .Predictio .
Prenoctio. Vaticinium . Prophetia
locais B.Hieronymi,loca . Terem . 23.
verf. 13. & 25. Oreæ 9.v.7 . Exod. 1 2.
veiſ.12.cap.18.v.u. Dan . 11. verf.3.
Deuc. rz.Ierem .23.ver.25.cuin ſimil.
pag.348. 1. A.
Diuinatio , quid lotus Prollerb.16.ver.
1o.de diuinatione iudiciaria ! Exem
pla ,Salotnonis , Danielis, Ariophar
nis, AlfonſiprimiNeapol.Tiberij,&
Theodorici Regis's Caroli Magni,
Friderici III.Solymanni Turce:348 .
Coniectatio quid quo pacto deinceps
hæ voces fumendę. S.Beatricis Ate
ftinæ fepultæ miraculum .
Cap. 1. De diuina Prenosione ( eu Pro
pberia .
Queft.l. Denomine natura .
Prophetae, & prophetandi ſeu ſignifi
cationes loca 1.Paral.25.verf. 3. & S.
1. Reg. 10.verf.12.3. Reg. 18.29. &
verf.4.Tit.1.v.12.1.Reg. 18. Ecclef.
48.v.14.1.Cor.14.v.s.Exod.7.ver. 1 .
350. 1. B.
Propheta vnde dictus Græcis Nebi
)
dentes vnde Prophetæ definitio Car
fiodori , aliä melior Prophetiæ cauſa
efficiens : An humana aliqua opus
preparatione, locus to Reg. 3: 350 .
1. Ë .
Subiectum prophetire.Sentèntia Plato
nis & Ariſtotelis , fatui , genus omne
hominum , & fexus etiam mali' , &
ignari & inuiti; quoinodo prophetia
: lit voluntaria . 3 50.2.E.
cies. De iinaginaria & intellectuali :
de duplici eleuatione. . 351.1.E.'
An Deus femper per angelos, & nun
quiain iminediate prophetiam infpi
ret. Conciliati B.Hieronynt.Augu
ftinus, & alij Patres. Que fiat modo
influxus propheticus mcdiante an
gelo ? 351.2.C.
De materia prophetie que les occulta
huc faciant,locus Deuter.18.ver. 15.
& i.Cor.14.V.1.3-4. Quomodo Pró
phetæ dicuntur participes eternita
tis Dei. De prophetit certitudine ,
tum abſolute , tuniconditionate.de
lumine prophetico , & varijs eius no
ininibus. 352.1.B.
Thomę Anglici libri attributi Doctori
Angelico . Anlumen propheticum
fit idem cum lumine fidci.Peccatuin
eft graue illi non credere.An deceffe
prophetam intelligere quæ dicit an
neceffe prçdicere alis. Lunen pro
propheticum ad quan qualitatis ſpe
ciem reducenduin ? Locus Michec.
353.1. A.
Quafl. 11. Que fint fpecies Prophetie?
Duo genera , per Sacerdotes pro
phetas .
Feer.
 Summaria Brevia
Secr. /. De Orationali, Vrim , ac Thum
miin .
De duplici Ephod. Quid rationale He
bruisien videri veteres alijs punctis
leziile non len , ſedien aigua noi.
dočicv, cur Latinis rationale indicij :
refellitur larrhius. 353.2. D.
De nominibus eius Chaldæis Hebreis,
Grecis . Quid rei fuerint Vrim , &
Thiummim. Poile fciri. Nan finfic
aliquid diuerſium ab ipſis Lapidibus
Xii. 384.1.D.
B.Auguftini mens exquifita , funt no
mina ipſorum lapidum, qui alibi etia
vocantur Soham & Miluim . Locus
Exod 25.v.7. & ver.30.explicatus, 2
lealter defenfus . Item defenſi yul
gatus & LXX.De vſu huius prophe
tiz: Modus interrogandi Applicare
Ephod,confulere Dominum pro ijf
dem locus 2.Efdr.7.1.65. & Deuts; 3 .
v.8. 354.J.E.
Quis modus reſpondendi. Duplex, pri
inus per nudum fplendorem lapi
dum . Defenſus Ioſephus. Secundus
mixtus ex ſplendore & fermone.lo
cus 1.Reg.28.v.6.quid refponfio.per
Mcerdotes . 356.2.A.
Sokruntur argumenta viri docti contra
Iofephum . eius fumma in his aucto
ritasGrecinów vocarunt quo ſentir
LXX.dici queant Gręci. De terpo
re quo hoc oraculum ccllauit . Cur
vocetlu iudicium tcr Annar. cur I.
rin illuininatio . T hummim veritas.
357.1.C.
Seci.il. De draculis Prophctarina
Diuiſio oraculorum viſio , verbum ,foin
nium . noinina quoiundum prophe
taruin minus notorum vifio . upulois
‫ מראה‬quid verbum‫ ף דבר מענג‬uid quo
modo fiebat.confilium ntokyo Euan
gelium . Onus feu imo quid fit fufo
quæfitum refelluntur varis.353.1.C.
Hieronymus defenlus Apocal. 2.in fin.
V.24 .Ierem .23. verf. 33.añuna quid
Grçcis LXX.cur idem dicatur onus :
& munus . Reprehenf. Theoph.
358. 2. E ..
De ecítaſi ſeu raptu prophetico , quid
Ezech.1.v.3.& cap.8.v.1.& :3.In inp
tu prophete femper fibipręsēres hoc
diftinctià fanaticis hçreticorum.Por
lychronijfragmenttun. 359.2. D.
Auctor lib.de fpiritu , & anina defen
ſus contra Petrum Oliuarium . Apo
calypſis quomodo fcripta hoc gene
re prophetię. Tertulliani locus alius
And.Cefarientis XMT6X605 quid . x470
geri congelatio , morbus. Theodore
tus & Theophilace nocati :
Defomnior Nutrisi , quando fit pro
phetia, quando non , Modi ſeu fém
niorum fex in Sacra Scriptura diffe
rentiş. Hebrçi folebant1omnia pete
re,vt & Gentiles .Ponuntur loca hu
iutinodi Gentiliú dicta tuxmuertht.
Vigilias Chriftianorum Iulianus eo ck
natus deriuarc per calumniam Iudçi
idololatre hac in re imitati fuere Pa
ginos.Locus Efai. 65.V.4.. 360.2.4.
Diuinoruum fomniorum tinalis caufa
multiplex ex facris litteris ostendi
tur. . pag. 360.2.E.
Locus B.Iob cap.4.verf. 13. & cap . 7. v .
14. & c.33.v.15.Locus Num . 12.Y. 6 .
Exemplamulta diuinorum fomnio
rum ex hiſtoricis .
Quæ ſpecies prophetiæ fublimior &
excellentioriit 361.2.C.
Queſt. Hll. Owo pacio projhetia (iue di
uma reuelano;difcernenda fit à denti
nationeſiuedemoniacuren :larione?
Auctores qui dehac quæftione tract
runt.capits , vnde perenda diſtinctio .
362. 1.A.
Sacr.l. Quznan neceffaria iudicatulo
de reuelatione ?.
Spiritus diſcretionis quid & quotuplex
de diſcretione experimentali . Hæc
elt inordine ad feipfium : 362. 1.E.
De diſcretione in ordine ad aliosque
dam infiva, quædam doctrinalis ſeu
acquifita , quæ ad hanc necellaria
fint,doctrina,pietas ;experientia , &
alia multa . Tenenda prçcipue hu
militas ? ſuſpendenda non prçcip !
tanda fententia. Exempla Sacre Scri
pture, Iacob, Iofile , Samuelis, Helio,
B.Virginis locus Lucj.verf.29. San .
Ctorunn Ambrofij , & Epifcopi Cv
prij , Illuſio mulieris Carthaginenfis.
362.2.B.
Pręítat humiliter reijcerereuelationem
quam auide arripere : an liceat pete
re vt fecere quidam Sancti Ephem ,
Man
 LibriQuarti.
Maurus,Herébortus, & alij, fed con
imitandi in hoc. Quod deceptę, mul
tę perſone per hoc vt S. Catharina
"? Bononienſis.Gonatus fic demon.de
cipere B. Auguſtinum ſciebant hoc
B.Bonauentura , & ij, de quibus nar
rat Gerſon & B. Coleta.
In alijs perſonis tutius eas reprchende
re & dure increpare . Notabilis lo
cus de hacre ,Gerfonis.Et quomodo
reſpondendum obieclionibus quas
illuli folent facere cur non reijciant.
02 364.2.A.
Sećt. 11. Quæ conſideranda in perſona
eius, cui facta reuclaçio ?
1. Fides reuelationibus hçreticorum ,
& ceterorum infidelium non eft.cre
5
dendum , tales fuere Cerinthi, Mar
.ci, Montani, Archonticoruin ,Ma
netis , Iuliani Apoſtatę , Donatiſta
rum , Meffalianorum , Anabaptiſta
run , Campani, Iufti Velzij , Franci
fci de la Gruz, Gretienzis pſeudopro
phete de vacibus Bricannocuin , viro
queMartino , & alijſa; Eubages:qui.
Au fint fui iuris an arreptitię,his non S. Gertrudis Brabanca S. Hildegardis .
credendum exemplum dequadam
ex Firmiliano ,deMontano . De Mo
nialibus. de Quercetenſibus.de lean
na Pociere.de Indorum cohoba.de
Libufla Loheina. 366.1.D.
3. An mores & vita.correfpondeant
fanc fidei : & dc vitijs hic maxime
conſiderandis . Apollonij fententia
i de Quintilla & Maximilla . Quo pa
Eto mores intelligendi, & exaininan
di.Petrus Sartor Antueipienfis prell
docremita . Orationis mentalis quæ
dam pericula ratione vie vnitiue. De
lapſu Begardorum ,Beguinarum , Dul
ciniftarum Lollardorum , Illumina
torum . Periculoſi alij ſcopuli multi
1
Eremitę apud Caſſianum ,Fr.loannis
deRupeſcilla F. Franc. Crucij. 366.
2.D.
4. Corporis conftitutio . 367.2. E. Diuina non -est , quando non congruit
5. Conferuatio , ſtatus,
6. Ætas, ſexufque.
7. An lint Nouicij in vita fpirjtuali..
1 Exempluun Franciſci Pici,qui hocin
dicio fallaciam mirereuelationis de
texit .
Sect. II I. De reuclationibus mulie
rum non Sanctarum.
Panu credendum huic fexui.cur faci
de decipitur. Quæ prçcipue conſi
deranda in mulicrum mocibus. 368.
2. A.
Decepti viſionibus muliercularum .
quomodo Tertullian .& noſtro tein
porc F.Franciſc de la Cruz;cuius nar
fatur mira hiſtoria Magdalena de la
Cruz.Cordubę multos decepit. Etia
Belgio monialis quædamarrempti
tia in quaChriſtus loqui & hoftiain
fiue Eucharifticum panem conſecra
re.credita ab illufis . pag. 368.2.E.
Quam periculoſa confeſſariis conucr
fatio cum mulierculis etiam pijs ex
Gerfone . An attendendus ſtatusvir
ginitatis , matrimonij, viduitatis hac
in re.contra Leloyherium .
Se& .IV . De reuelationibus virginum ,
& mulicrum , quæ funt Canonizate,
aut ngte fanctitatis.. 371.2, A.
De S.Angela Bohema.
B. Brigida Suetica vidua.
B.Brigida .virgo Scota,
S.Eliſabetha Schonaugienſis defenſa .
S.Catharina Senenſis .
Quo in precio habendę harim reuela
tiones . Refelkintur . Henric.de
Hallia & Sibyllanus, Soluurtur co
rum obiectiones, & defenduntur ya
ticinia Sanctarum .
Diſcuțiturprophetia B.CatarinęSenen
ſis de immaculaça B. VirginisMariç
Conceptione. 372. 1.C.
Diſcutitur locus vnus ex concionibus
B.Catarine Sengnſis.
Item locus B.Antonini. Modusreuela
tiones conciliandi,
Şe&t. V. De indicijs petiţis ab ipſius re
uelationis natura .
Quando plus deferendum Feuc'ationi
habitę à vigilante quam à dormien
te . 324.1. D.
diuinę Sapicnuç , vel non iuuat ad
maiusbonum ,vel incitacad lingua
ritatcm ,vel inobedientiam . Subitam
doctrinam , Ezemplum S. Simconis
Treuirenfis , aliud Premonſtraten
Gum temporeSancti Norberti. Vir
ginun Aronenfiuun .
Cool
 Summaria Breuia
Confiderati gradus ſúperbię in illuſio
pibus Indicia falſę ,ex lafciui., & im
pudicitia. Exemplum B. Roberti , &
aliud B.Dunítani. 376.2.C.
Quam periculofum reuelationis pretex
tu fuum contra obedientiam fequi
iudicium . Exéplum Genebaldi Lao
dinenſis Epiſcopi . Aliud S.Guhel
mi Ducis Aquitanię ,
Aliud S.Abrahami. Mịra illuſio virginis
Gandenſis , quæ ſe fahia virginitate
matem futurain credebat.377.1.E.
Illuſio B.Secundelli. Sub ſpecie fructus
animuum, quomodo vicit ſupplan
tatorem . Exemplum S.Matronę &
S. Marcelli.
Spiritus S. Doctrina & prudentia B. An
gele .
Varie fraudes fallacie , & deinonis de
• tectę. B. Jordanus deceptus aliquo
ties pretextu boni. Remedium ex
puendi in viliun. S.Meinulphi ſente
tia notabilis. 379.1.A.
Confiderandum num bona mális mix
ta fuadeantur . Hiſtoria de B.Maria.
Oegniacenfis, & alia B.Vincétij Fer
rerij optimum remedium oratio. E
xempla S.GutlaciS.Elphegi:alterius.
380.1.C.
Judicium in hacre & doctrina B. Arfe
nij Abbatis. Sireuelatio humaná pru
dentia haberi potuit , fi fit deſumpta
ex Sacra Scriptura vel ei diſlentanea.
Si confirmetur alijs reuelationibus.
Exempla S. Hermanni Steinfelden
fis, qui & Joſeph vocatus, & quar .
Eutychij Patriarchę.B.Guilhéini ko
ſchildenfis,
S.Adalberti.B. Meinulphi. Petri Clu
niacentis. Quid lipugnantes reuela
tioncs fuerint, cuicredédu ? 382.1.A.
Soft.VI. De indicijs que petitis à reue-,
larionun circumſtantijs .
Q a conſideranda tint circa finem . Il
Juli foánes de Varenis & loan. Hus.
'Cauti & circumſpecti, S. Arfenius,
B.Hildegardis.B.Libujna Bacaua .No
tande cogitationes precedentes , &
fubfequétes. Verarum reuelationum
quis effectus ex Hucbaldo , & exem
plum S.Aldcgandis . pag.382.1.E.
Signum crucis opponere viljoni vtile .
exemplun S. Olualdi Epiſcopi, Mo
dus quo fe ingerit conſiderandus ,
Doctrina P.N.Ignatij Loyolçi. No
tanda letitia , & horror quibus ani
muspullatur. B. Antonijdoctrina ,
explicata per B. Catarinam Senen
fem , & eius adhuc explicatio . Ex
plicata opinio quædain vulgaris , ci
tomori, qui fpiritus mortuor vi
derunt. 383.1.B.
Item notandum an veris confirmata
miraculis.Exemp!um nobilisMacro
nę & S.VVinvvaloci falta ett fi vel in
minimo non contigerit, quod prçdi
xit abſolute hinc patet veras funile
reuelationes . Catarina Raconifiz ,
Margaretę Rauennatis , F. Aloyſi
Bertrandi,item Ioannę Lotaringicą
quæ dicitur. La pucelle loanne quiz
defenditur contra calumnias Anglo
rum .Acta iudiciaria. Fallas verò fuif
ſe Montanitarum , Ioannis de Ru
peſciffa , & monialisLufitanę & Fran
ciſci deCnice. 383. 2.B.
Et Hieronymi Sąuonarolę ſeu Ferça
rienſis. De hoc diligenter differitu
contra quoſdam.DeJacoboBrocar
do & B.Elizabetha Bartona. Notan
dus modus reuelationis , qui varius
eft .
Cap.11. De diuinafione ,
Queſt.1. Quid fit diuinario?
Explicatur, natura diuinationis ,
Quaft. Il.Qua occulta qucai demon dio
uinare ?
Non nouitomnia, fed quędam tantumm .
Marci hiſtorici locus explicatus
Quid de libere contingentibus ? non
poteft nifi probabiliter coniectando ,
Exemplum Baſilacij fanarici,qui Ila
acio prçdixit. 386.2.B.
Quæ à cuiſis neceſarijs dependent, &
ália nonnulla poteit certo predicere.
Quædam non niſi per coniecturam .
Vnde nata veteruin oracula . Quid
de pręteritis nori ! . Quid de pręfen
tibus . An cogitationes hominum
norit. Exemplum Scoti Parmenſis .
Demonum hac in re fraudes . Quo
modo facta aliquando predicat vefa
cienda.Exempla , Apollonij, & iuue
nis cuiufdam , & Chariberti , &Cę
farij impoſtoris moderni huius ge
ncris remiſliue . 387.2.B.
Queft.
 Libri Tertij.
Queft. 111. Quomodo dignoſc aiur diui
natio à prophetia coniectatione ?
Notæ ex proportione rei cognofcendę
& calife . Notæ exmodo & natura
quæſitionis . Notx ex intentione
quærentis . Quæ excuſent à peccato
Locus Prouerb.16.v. vlt. Quando li
ceat ſignum petere : 389 : 1.D.
Quelli . Quale peccatum fit diuinario.'
Quando ſithærefis, quando ſuperſtitio.
quando illicita dumtaxat ,
Quando implicita fit venialis .'
Quando iocus omnino licitus.390.2.A.
Qugfl.) . Quotuplexſie diuina io ?
Quid pactum implicituin ', & explici
tum Scholaſtici non fatis proprie lo
quuntur'if ſpécierum afſignacione.'
390. 2. B.
Queft. VI. Defpeciebus diuinationis, in
quibus'aperta divinariointeruenit.
Oracula &vaticinia vtlocus,Dodonçi,
Harnınonis , Trophonij, Apollonis'
Delphici , & c. VenerisGazenzis .
191.1: B :
Quæ horum phyſica caufa ?
Nulla contra plerofque veraeft demo.
Cuir vnolocoporiusquam alio ?
Cur priſcaotatulá ceſſarinr ?
DePythoníció ýatibus , Veterum , vt
Dodonides columbę Gallicenæ Py
thia Delphica 391. 2.Ć.
Bianchidarum , Colophonij,Tropho
nij, Soractinique vates . Francica
Meronci' Pythoniſſa . Ventriloqui
Engaſtrimantes', & Sternoiántes .
Eurycles, Pythones , Arcarij dæmo
ries , ſeu vates : Exemplun tultici in
Miſnia affatià deinone , fanatici,
enthei mult orum noinina . Sibyllæ
vnde dictæ . 13. Elaticí
Sca.//. Necromintiá feu fuxou at the
fuſe dëſcripta.ritus collecti exyete
ribus Poetis. Statij, & Lucani loca
quædain M . elindenfium ſuperſtitio .
Duio modiNecromantiæ . Nuda in
uocatio & facrificium.Sagx primum
murmurant, deinde incantationem
proferunt. Tertio comminantur .
forma minarum . 395. 1. A.
Pana huius ditlinationis dæmon in
hac pro anima apparet onionévted
gutid i exuori'á vternavidov. 397.1.E
Exeinpiin Sanábarenimagi. Diúina
re in Pythone quid locus 1. Reg. 28 .
verf.7. Quam periculoſum , probatur
exemplis, locus Pfalin .: 105.verl28v
& IM . 3. v.19.5
Sect: Hl. Varix Hydromantia , vt qua
vſus Andronicus vna fiebat per an
nülum , alia per lapillos,alia ex pela
giagitatione . Orientales mare bap
tizat.Veneti ſibidefpondent.alia ex
aquæ colore , & imaginibus. Pago
mantia , varijad hantoliin fontes.
Crateres Palicorum ciſterna Alpha
cena , palus Luronis Apollo Thry
xeus.Rhenus Germanotuin alia per
cyathtunzpërcachiniiin vt Felſe.mu
lieres Germanæ ad vortices aquarú ."
ſuperſtitio hodierna, feiſpectoium
nomina'mittendiin aquam .Aretinis
fons obturatus à Bi Bernardino Se-'
rienfis. 398. 1.B.
Sect. IV.Dealijs manganiæ generibus.
De Lecanomántia , veteri, & recenti .
Caſtromantia . Catoptrộinantiu .
Chriſtallomántia . Exempla duo re
centia .Et tuto quemlibetpofle con
fringere huiuſmodi , docetur alijs
duobusexemplis recentibus . pag .
399. 1. E.
Dactylomantia , varia exempla vetera,
& nota. Onychománti , aliter apud
veteres aliter riuc fit. Quettedi quod
dam factiim : Acromantia Pharmace
ia ,Coſcinomiantia Axinomantia ,Ce
phalæonomantia:Germanorú, Lon
gobardotum . Apionis & Taciti ca
lunnia in Iudæos Cleidonoinantia ."
1 401.1.B.
Demodo 'excutiendi oculum furis van
ria exempla :
Queſt. VII. Defpeciebus in quibus vel
non explicitum pactum ,'vel ef admo
dum larens.
Sect.). Dehätuuſpicina fiuicariolatione.
Gazareni qui:De victiinaria. Extiſpici
na luuenalis ločus. Pyromántiá . V
1
tüntir Lituaniari huc pertineat mos
tranſliendi pyras . De liitratione
per ignem . Capnorantia . Locus
Statij. Thurifiimia Stacij . Libano
manti Dionis . Tephramantia. So
phoclis locus . quædam cius hodie
ipecies.Moſchi locus. Hydromantia ?
alis ;& oinonnniias. Quidominibus
doh
 Summaria Breuia
commune cum hac. 403.1.E. Phur,quid.Iofephi locus. Chinenfium
Critomantia ,alphitomantia ,aleurom
da,apdOprar que Horatij locus.furem
libo inquirendi ſuperſtitio Tiroman
tia . Ichthiomantia. Oomantia. [lia
corum . Ceromantia. Antropomian
tia . Valde olim frequents ,probatur
fuiſſe . Sacrificium filiorum in To
phetapud Hebrços.Daphnomantis.
Botanomantiz. Sibyllae folia . Sico
mantia'. Ditlinatio permyricam val
de folemnis . Laus myrica . 405.2.C.
Omphalomantis :- Amniomantia . Dei cilium , & Chriſtianorun. quia olin
pelliculis quibus inuoluitur fetus 70
prov ähdroi des cipresy.(denhelm ,Teu
tonice) fiipurftitio in his. 406.-2.D.
Qui fic capite inuoluto nati.Iouitis,no
noratus . Iudæorum diuinacio' per
Ieduin : Jedua anjinal'iniruni, fed fa-
buloſum . Agni Scythici deſcriptio .
pag.406.2. E.
Lithomantia.An Iudæis in vſu : Locus
Leuit.26.ver.1.de lectione & figniti
catione quæfituin : Nofter interpres
defenſus contra Oleaftriunt. Super
ftitio quædam geftantium amethy
ftum :Rhabdomantia multiplex quæ
dám ſortis , quædan auſpicii quxda
ominis . Singularum excinpla : Nar
ratio de Gregorio VII. Papa Lainpa-
domantia & Lucernaria.
Parthenomantia multiplex Cadilli la
cus .
Sect. Il. De augurio & auſpicio : 409.
I. B:
Ariſtotelis locus Auguriim quid , &
quæ eius fpecies. A celo perita. Ab
anibus pecita. A pullorun tripudio .
Ofcinum differentiæ & nominaiPa-
uire . Tripuditun ſoliſtimtun . Soni
utium . A quadrupedibus petita. Au-
ſpiciä pedeſtria. Ex equis Geriñano
rum Luizicorumque . A lupis . Er
alijs animantibus .
Deomintiin diuerfitate . Auguriin ,
omen , prodigium ſæpe contiundin
tur.tp & Tookorld : Varia exempla fe
pulcroruin fontium , & ſpectrorum ..
Oftentum portentuni,monſtriim ,
quid . Quid liceatín his obſeruare ,
quid non ?
De acuminú atuſpicio militari.411.1.6 .
Soo HII De fortibusillicitisi .
fortes, & aliorum Iudæorum .
Dediuinaroria: De oraculo : Paloman
tia , Petromanria.Aftragalomania .
Kuboinantia feu aleatoria . Rabdo
mantia multiplex . Sagittarum apud
Ezec.2.ca/21. v . 21. 55. Beteueinthe
Virgarun.Deut.8.v.21. defenſa vul
gáta . incantatores cur chabarim di
cti interrogare in ligno, Ofe.4.v.12 .
Geomantiæ vanitas. Stoicheioman
tir genera ;eitis varia exempla .Gen
dicte fortes Apoftolorum . Explicati
c.aliquanti , c.fi quis clericos.- 26.4.5.
Quomodo his vii.S. Auguftinus, &
Gregor. Turonenfis . B. Francifcus.
Petrus Blefenfis & alij. De notas E
phcfiorun Dodecaedri fea Patto
rum lidus, dictum quoddam Cefal
pinis . pag. 471.2.A.
Alectriomantiæ modis muliplex Za
make , Socratis, & Caſſiodori etor .
Onomantia.Prudentii locus. Nomi
na liberis prophetico fpitiaimpofi
ta Sanctorum nomina imponere re
ligiofuin : Pontifices fancte mutant
noinen in inauguratione Arithran
tia : Cabbala duplex Iudæorum .Va
calium confidcratio in nomine pro
prio . Alchindrin.x liber . Omitho
mintia loan .Leonis . 415.1.A.
Sect. IV . Quale in his omnibus pecca
; tum fit ?
Quam ctiani periculofa res fit. De forte
conſultoria; quiando illa hodie illici
tu ? Quun periculofum Magos con
fulere .Trium Regum exempla.417 .
11. E.
Cap. 111. Deconiectatione:
Que .). Deconiectatione ex aftris:
ſt
De aſtronoinia ,huiuslaus. De Aftro
logia hæc fiife doceturvana, & pro
hibita . Species eius quatuor . De lo
anne Stadio Bergamo. Aftrologia
reuolutionum quid queat divinare ?
Quomodo cetere fpecies. Triplex
Mortale hic occurrens': 478.2.C.
Ratiombuis,& aiictoritatibusomnisge
neris impugnaur Altrologia 419.
24 E ..
a
Satisfit argumentis Aſtrologonim.L
ais;Gepels visi . LocusE4.34. 1 : 4
Loca
 Libri
Quani
Loca S. Auguftiniconcilianrur.Lo
cus Pfalm.193.1.2 . & Apocal.G :v.14.
LocusArethe Cefarienlis vnde cor
rigendus. Locus Iudic . 5.v.20 . Lo
cus Apocal.1 2.v.3. Locus Pralin . 18 ,
V.2.Reſpondetur excinplisallatis de
veritate predi &tionum quarundam .
420.1. D.
De Thrafillo :Cur I.C.iungantMathe
maticos cum maleficis , & qui illis
proprie dicantur mathematici.Quo
modo , & cur Deus permittat illos ali
quando verum prediccrc.De Aſcle
tarione.
Exempla aliqda falfarum predictionú .'
Joannis XXI. Papæ mors .
Hebræorum quiauctores iconoclaſtię.
Pancratis.Conſtantini. Srethati Pre
dicentium aduentum 'Antichriſti.Pe
tri Leoni Społerani . Abraham hos
confidit difputando. Ab his decep
tụs Manuel Comnenas. Ioannes Ga
leaciüs contra aſtrologum decepit .
Petri de Monte llicino mendacia .
Alfonſus Aragonum Rex contemp
tor horum & quale . Ludouici Sfor
tiz ftultus atnor aſtrologit. Alexan
drinotuin iudicium de his, & vecti
gal Bracknout.De Medicorum fa
tua , & ftiperſtitiofa quadam Aſtro
logia,nec non Chyrurgorum.Dedie
2 bus Criticis. DeAſtrologia inuefti
gatrice occultorum ! 424. 1.C.
3 Quaft.11. De coniectationeex eli mentis; >
mercoris plantis'arboribus; brutis :
Trii videri tantum effe cleinlenen.
Aufonij locus . De ifs que gignuntur
in media regione aeris de coneria
rium prædictione aliquando profpe
ra prædicere.Chæremon'is liber ini:
ra exeinpla de Nota Bodkenfi.de
campana Villilina, de piſciculismoi
nåtterij S.Mauricij .
De prænotionc ex ventis. Item 'ex nuis
bibus grandine & fimilibus.426.2.D
ifidasnotatuts .
De maris tumore,terræ inotu .Arequi
pæ mira prodigia . Indi adiuratores
inalemulctati , VulcaniPeruuiani.
Itide,Halone,& c.Ex arboribus,plan !
tifloribits, &e. quæ . Quædam hic
fliper ?ido . 427.2.C.
Quiconijciedalex animátibus:4:28.1.3.
An ipfe præfentiant quize pränantianti
Queſt.ill. De coniectaciono Medico
rum .
Regula quædam tradittir. 428.2.B.
Queſt
. IV . De coinie &tatione Phyfiogno
mita .
De tribuseius ſpeciebuis Scriptores .
428.2 . D.
Melampus & alij. Ittuenalis locus.
Fundamenta artis. Locus Efai. 3. V.9.
DeMatthia Coruiño Rege .
Probatur quedam eſſe licita: Et qua
tenusSocratis dictum . Locus Caflij
Medici :- De qubusliceat Antiochi
Phyſiognomo iudicare , de quibus
non . Exemplum , Tiberti Cæfenatis
dictum difcuffum .. 429.2.D.
Quæft. V. DaChiromania.
Dux eius ſpecies,de Phyſica de Aſtro
logica . Verderijerrot de bac . 430 .
2.D.
Prohibitio Sixti V.Artis vanitas . Scri
ptores Iuuenalis locus.
Soluuntur argumenta contrariæ partis.
2 Locus'Exo.1.13.v.9
. Iob 37. V.7. ma
.. nus Dei quid fignificet in Scriptura .
434.1 . C.
Lorus Exod.34.V.31.2. Reg.3.verf.is.
Efai:8.verf.11.Ezech.1. V.3. & ca :33 .
V.22. & c.37.8.'1 .
Examinantut exempla predictionum
Chirománticarum , Barthotomei Co
clitis . Alexandri Medicæi. lonius
.notatus. 434.2.C.
Žinguri qui', & an tolérandi Principi
bus, fire . Corintia lex de fumptibus.
Queſt.V.I. D : conie & t'assoneex fominijs.
Oniropofiæ fcriptores . Sompionim
dimilio Fundamnenta vanitatis hu-,
itis .
Eelibro Danielis Somnialiintup.non
obferuetis, 26.9.5. Synæſius noratur.
0.1.8dum licet obſeruarecontra Xeno
phanein & Epicuræos, quædam non
ličce,contra Stoicos.Prudentilocus.
Somniorum ccrtitudo vel fallacias
vnde petenda. De caufa efficiente
ſoniniorum . Synefij & Porphyrijer
lor . Item Platonis , & Ariftotclis.
Hippocratis dituifio non fitfficiens.
436.2: D
DeNaturalibus ex caufa intrinfeca ,.'
437.2. A.
G : 1.Anis
 Summania Erotik
firmittelt. Loe Salornenisiccls.
verl.20:20 Intrinſeca corporalis, quæ
propria fomnia fingulorum humo:
nun predominantum . De natura
bi extitifeca caufa & dititio ..
Quando liceat attenderte foranijs ex
caufis naturalibus :·Explicantur fin
gulæ caufe exemplis. Non licet di
uinaro , de fratris contingentibus,
vt de gratidlatis à Deo , nec de ti
beri arbitrij actionibus . 437.22 . E.
De dinbolicis infomnijs . Locus Ho.
meri & locus Ecclcfi 34. v.7 . De Le
Stuternijs & captione fomniorum
apud Gentiles . de Venerc Gazea
Somniorumvinterpréte . Somnia En
thufiaftarum , Anabaptiftarumque,
Item Epithelis Meſlenij Ædefij Phi
lofophi.
Matris Attile . Prolomei. Neftorij Ar
tici . Iuliani Apoftatæ . Odatis , &
Zariadres - Dainoniaca ad quid lii
ceat obferuate. Condei fomnium .
Dinothi hiftoria . Diuina in - ſom
nia quæ 439. 1. C.
Diuinorum inſomniorum quædam
exempla .. Theodofij Imperatoris .'
ArnobijRhetoris , Mauricij Impe
ratoris Dardku Eulogij. Alexandri
Magni Blefenfis locus. Horúm ob
Seruatio licita ., & ad quos ſpecter
interpretatio. Quomodo diſcerrven
da ditzina ab alijs . Locus Eccleſi34.
7.6 .
Lixempla eorum quibus obferuatio
fomniortm valde noxia fuit , Aga-
memnonis , Xerkis , Oitomarchi,
Antigoni, Ponspei: 586.2.C. leti:
.Lipfi. V. Clnarratio quædam de
muliercula Bruxellerifis ', & hifto
Horia difcuffa diligenter:440.2. E.
Gip. IV . Deconioetatione Polstica:fiue
de fordibus ..
Sortis politicæ ſpecies .'
Queſt :1. de forte diuiſoria .
liidices fortiebanrur Athenis , Rome
& in Sicilia : Caſus in quibus irita
ſortitionem permittunt car.126.qu.2.
441. 2. E.
Quæ requifita vt hæc fots fit licita :
Quomodo intelligenda , quae in feris
Jitreris de ſortitionehabentur . 44233
20
> indi
Ricus qui folentinesiGaliptorfatter :
Locus Paliis.v.168
Quel. Il Decontra &tu fortisyomaiLos
eneria ?
De duplícicontractu hoc priintola .
riffe . & publico la Larbenie 244351.D
Contractinn effe licitun probaturRe
prehenfis Conradus : Ludás' alex
arprohibitus . Contracbus places
hicintcóucniunt .
De perfonarum genetibus , qui in
hoc contractu veniunt . Quid hic
lacrari poffint mercis Domini fer
venditores , Quæ fintpeccata ven
ditorum feu Doininorum mereis .
Demodo quo ftatim aocollata lo :
dia , fortes trahintui. Quid lucrari
potlintcmptores ſeu ſortientes. 44 :
1.D.
Quæ horum peccata , & obligatio re
Itituendian ad fortitionem renans'
reftitutarum fraudatoradinittendus.
441.1. C.
Quid lécrari pofſintriniftri & officia.
445.1.1
Axboakendi himiniſtri !- Publicum ,
& pauperes gaid hic lucrentur . Prin
ceps poteft aliquid reipų.pauperbus:
veltibireferuare . Poštealiquid da
si ei quiprinám fortem , velploras
obalerie .
Queſti /11. Depurgalione Canonica'.
Quid fit quæ eius ſpecies . De prestane
tione iurisiurandi : Canones hanc
probantes. 46.2 . A
a
ExemplSophix regitrze Poloniæ , &
Sixti III. Leonis III. & Pelagij PP .
De purgatione per ſemptioneni fa
crofinctx Euchariftix ' . Exempla
Lorharij Regis Franciç , Gregorius
VII: ipfe fecit ab Henrico verołnt
perit.exegii .
Caule , & formula huius, purgationis.
1446.-2.C.
Defenditur ca contra Franc . Hotho
manuin .
Caluinianiin .
Explicatureius fententia . Hiſtoria
Erkinbaldi Burbati Alia Sibicha
nis Epiſcopi . Sæpemorti qui', rei
cum effent , & iufte-accufarendur ,
ftimere preſumpſerunt . Exempla
semiaeponunat . Cu Deusdibe
 LibriQuartie
indienmaligusado permiferit fallo
re,vtiaAndronico Imperatoro.448.
2.D.
Quel.JV Desmigacibus purgationibsas.
Cuis, ſic dicta . Item cur exploratoriæ
purgationeş.çur'leges patibiles. 449 .
1. E.
Tentant omnes Deurhuus fpeçieipe
tere miraculum
Seft. I. De prouocationead dininum .
iudicium
Quibusconditionibusconcurrentibus:
hæc fit licita. Excinpla Sarx . Danni
dis.Zachariæ hliz loiada Septem
. ,
fratrum Machabcorum.B.Pauli Mar
tyruin noui Teitamenti. EtS. Eulta
chij AbbatisGualteri Burgenlis Epi
ſcopi Pictau . 450.1.A
Qua periculofum ficiça girace: Quipec
centimortaliter citando Quandoci
tatipoſlint citationem contemnere ,
qanda & quo illam modo debent.
conſiderare 431DD .
Exemplum Gondizalui Ferdinandide
Cørduba .
Exempla citationum non irrícarumu ,
452e10
Citatioduiornm fratrum de Caruaiat.
Menuerçi Paderbronenl.HenriciMo
guntini Epiſcopi.Burchardi, & Me
ginheri.
Gothus capite plectendus. Gothalani
Natarchi. Fratris Ducis Britannia .
Templariorum '. Defenditur hæc hi
ftoria contra quoſdam . De.morte
Clementis V.Papæ, & Philippi Pul
.chri Francorum Regis. Propofiti S.
Lamberti Leodinenſis.De Innocen
tio I V. fabula Britannorum reiecta .
Sect. Il. De purgatione monomachix
feu duelli .
De inventore duelli', de gentibus quæ
wfæ , de canfis propter quas inducta .
452. 2.E.
De ritibus,de armis Duclım paraliti
ci contra Iudæum , qui imaginem
Deiparæ violarat. Duella inter reges
pro regno . inter priuatos pro regi
bus, pro teftimonio pudicitiæ , pueri
contra gigantem , Burchardi contra
Conradum .
De fucceffionc aliorum inter patronos
nepotis & patrai, visore qui provies
pote
Vienceſlai Regis mirum duellum.ca .
traRatiflaum . aliquando Deusmi.
raculo decidit , vtin cayla VVence
Aais, aliquando res cubia manet ,
inter equitesHiſpanos, Rui Paez de
Viedina , & Pax Rodriguez de Aưi
1a. Sæpe iuftus vincitur.
Duellum omni iuri rcpugnareoftendi.
Cuk... Prohibitio , & pænæ Concihi
Tridentiņi.aļiæ priores IulijI.L &
ogrogiæ eiusrationes. Extenfio Gra '.
gari XIII. adpriuata ducha, & quz
citra folempos ritus fiunt. Quædam
declarationes fiue illationes ex bul
Japrædicta extenditurad eos, qui di.
cuint; Veri, ego te tali loco expecta
bo . Non procedit contra Principes
qui duellum.permitterent infideli
- buls .
Belum iuftum poteft auctoritate prin
çipis,duelo decidi.Non tamen hoc
poflunt facere per moduin diqina.
tiomsaut ad gloriam , & c. Locus. Lo
Reg.z.v.15. pag.45 5. 3. D.
Qui confitlentes incidant, quifpectato
res . Ficmentio non vile bullæ Cle
„mencis VIII.
Seit. 111. De purgatione vulgari per
ignem .
Deproba ferti' candentis quod iudi
éium ſolemnitatcs formula.456.1.C .
Exemplum Tlierbaldi Peletarij. Lex
inlitaris apud Radeuiclyn . Leges
Franciæ , Longobardicæ , Slaucæ ,
: Flandur.
Vomerum quis numerus .
Ferriconfecratioqualis ponjaur formu
la . Sophoclis locus de hac purg.2
tione . An Nobileseam quoque lu
bierint quod iuratoria . Exempla
Conradi, Marpurgij contra hæreti
cos , Richardi , & Kenigundæ Im
peratricum.Emme Regine.Hiftori
corum dilenlio conciliata. 457.1 . B.
Aliorum in Gracia . Matrone Chri
· Stianæ in Rugia. Comires Murinen:
fes.Ludouiciregis German . Legato
run .Occiforum Comitis deOlden
burg .
VVittenbergenfis iniufte accufati de
incendio, & detectipoltearei.Exem
Ggs 2 plus
 Šummaria Breuia.
plum Piſcatoris Trajectenlis, & cu
iufdam Hipocritæ . luonis loca di
fcutia , & oftenfa Canonibus repu
gnare . Rollonis Normanni factian
-mirum .
Certamen Catholici Hifpani cum A
ciano . Robertus Cantuarienſis do
luit, quod hanc purgationem ſuafil
fet. 46c.1.D.
Emma Regina fic fe purgauit.
Deiudicio prunanın , Exempla..460.
2. B.
Monachi Ægyptij, & B. Briccij Turo
nenfis Epiſcopi,Haraldi Hyberni.
Sumebant; & ab alijs rebus hoc indi
cium .
Eulalius ſepurgauit fiſcella in ignem ,
iniccta. Epiſcopus quidam ad fidem
Rollos adduxit proiecto libro Euan
gelioruin in ignem.Sic etiam appro
bata in Hiſpania milla Mofarabum .
- 461. !, Ą.
De probatione per pyram .Exempla ...
461.1.D.
Petri Matſilienſis Popponis Apoſtoli
Danorum Catholici Epiſcopi pro
- uocantis Arianun Sauonarola fa
ctum feu potius iactantia . Petrus
Albanenfis fic Petrum Florentinum
limonixconuicit. Ritualia buius in-'.
dicij.
Vt Catholica fides bis adftructa Gic ijf
dein hæreſis deprehenſa punitaque
probatur exemplis. Hæreticorum
Cameracenlum . Itein Argentinen
fis . 462. 2. E.
Flamına hereſi quod vmbra corpori:
cum fuga erroris, visperitardoris.re
dit hæc illo rediente. Hæretici alte
rius exemplum .
Variæ prohibitiones huius probæ . 464.
1.C.
Imperatorun & Pontificum , ca :Men
nam , 4.9.5. diſcuſlum & c. confului
ſti, 2.9.4 :
Siet. IV. De purgatione vulgari per
aquam .
De Aqua feruente . Nationes quæ re
ceperunts & quo fundamento . 465.
1.A.
De poculo zelotypiæ Nuin . s.v.14.
Prohibitio purgat per feruentem .
Exemplum Legatorum Ludouici Ger
-maniæ Regis confutata quædam tra
ditia Hebræorun . Ritualis oratio ..
Solebant manum inijcere , proba
tum exemplo Hiacynthi Diaconi
Rauennatis .
Formuke duæ huius probæ collaræ in
ter ſe .
De purgatione per aquam frigidam .
Quomodo fiebat. Exempluin vxoris
B. Gangulphi.lex Alfatica.
Alius modus ,mergendi hominem to
tuun .
Imperatoriæ , & Pontificiæ prohibitie
-nes,cap.ex tuarum , de purgat. Cano
nica explicatum ,& cap. Tenientiam
fanguinis . Ne cleric. vel monachi
-fæcularibusy & c.
De hodierna probatione fagarum per
<aquam frigidam fententiæ Gerina
-nicorum Scriptorum Iuriſconſulti ,
.cuiuſdam recens libellus de hac res.
470.1.A.
Queft.v . Deproba,vivoćam ,aque frin
gidasin qua lagis explorādis quidam
in Germania.viuntür.
Se &t.l. Diſcutitur opinio , & rationes
AdolphiScribonij. 473.1.B.
Contra licitiam illain leuitatem deno
nis fagas Suſtentantis diſſeritur.Non
eſt credibile hoc fic à Deo à mundi
initio predeſtinatum . Refellitur fit
pernaturalis & fictitia aquçfagarum
antipatia à Lutherus exploditur, qui
yoluit omnia liquidaapta præbere
balneun eileidoneam baptiſmima
teriam . pag.473.1. D.
Quo pacto elementarlaudenr Deum .
Qua ratione aqua instrumentum , & fi
gilluin ſalutis. 474.1.C.
Şeit.Il. Excufla fententia , & rationcs
I.C.cujufdam Catholici .
Laudatur aduerfarius, & huius contra
dictionis ratio proponitur . Qui &
vbi tantum ludices hac vtuntur pro
ba .
Elie praxim paucorum & indoctonun
iųdicum . Summa ſententiæ contra
.fiæ . 476.1.E.
Qftenditur parumneceffaria brc pur
gatio ad mentem aduerfarij.
Oftéditur,pugna in dictis eius, & incer
titudo huius probationis.Exemplum
vetulæ fagæ , quæ ſeipſam prodidit.
Oftcn
 Libri Quarti
Ofendícur ex co ; & alja pugna . Item
hanc fupernarationem , non effe tri
buendam bonis angelis : fed dæino
ni .
Cautelę, quas ponit oftenduriturfuper:
Aue. 477 + 2.D .
Tertia pugna in dictis aduerfari .
Gratis conticta diuerfitas in maleficio ',
& alijs criminibus,nec probata , nec
Yera . ibider .
Sedoftendit purgationis huius vanam
defenfiouem .
Inducitur argumentum de ſaga quæ für
ti accufata tantum & aquæ inijcere
tur ex priſco moread purgationem :
& oftenditur fi hæc purgatio vera
.. certique, neceſſario ludicem perple
#mfore .
Multa refelluntur breuiter opta,ad
M
uerfarij . Quæ precipua nunc cauſa
paucitatis miraculorumfit. Dco non
& attribuenda omnia creaturarumma
Ela , & talem propofitionem fidei re
pugnare .
Excufatur mens aduerfarij cam ponen
cis ..
5 Quofenfu probationes ſime ladici arbi
trarie. 480. 1.A.
Hanc iureCanonico probam ommino
effe prohibitam 'accurate oftenfin .
Non licet iudici infligere qumcun
que pænam quam rei maxineme
tuunt . " ,
Hæc purgatio non fatiet mixinė reip :
. Neque hoc folum poteft eam facere
. licitam :Vractus lit bonns, non fuffi
cit eum tendere ad bonum finem .
Sagasnon dereitari maxime hancpur
gationcm quod fi deteftantur , indi
cium eft pacti. 48v.2: E.. Diluuntur rationes aduerfäriſ quibus
Non efle hoc indiciuin certius teftino
mio.coinpiicum .
Non eft eadem ratio huius indicij, & il
lius teftimonij .
Et nec indicij ex cadautre ſanguinan
te , & ex hac . 482.2. A.
Non fequitur, Deus iuiat ludicemin
vnosergo& ſemper & in omni.
Non fallitur ludex,qui fecundum acta ,
nocentem abfoluit . Deus non vult
Omnia crimina hic actu puniri. Ali
quando kidici & iudicio nocent ma
Jeficæ . 483.1. B.
Sors ilta eſt divinatoria non confilio
riawi
Conſukoria ſors etiam hodie eſt pro
hibita , l.coram , C.de malef. & Ma
them.vt non fit-iniqua, quomodo ac
cipienda. pag. 483.1.B.
Maleficiunmnleficio deſtrui porte ;er
ror. Maleficium per media ſuper
Aitiofa tolli poffe : vel erronea vel
plane temeraria propoſitio.
Scotus falſo citatus àmalleo malef.;
Poſſe aliquem peccare in eo quod facit
tona intentione :
hnpugnatur vt prorfus fpurium ,& ty
rannicum arbitriun liberum , & ple
num Iudicis,quod aduerfarius eicon
cedit.co
hidex ſecundum legein debet iudica
re : aliquibelluias imitatur.
Quomodo ludices omnes legibus fub
diti fint . Præſtare abfoluere noćena
tes , quam per hanc probam depre
hendere.
Quid ludicihic metuendum quid non?
Mortale eſt monobedire Ecclefiæ .
Caufa cur cam parum iudices promo
theantper imdicia legittima. B. Bér
nardi locus de hac proba difcuffus.
486.T.C.
Seit.III. Proponitur, & probatur vera
fententia negatiua . '
kıdices gnari Pontificiæ prohibitionis,
quihac proba vtuntur, peccant.
Probatum priino definitionepeccati.
Pontifices Romani quid fenferint de
hac probatione
Ullis elle credendum & obediendum in
hac re, c.Mennam ,in fin . 2.9-5. ca.ex
fuarum ,dé purgat.Canon.
conatur oftédere diuerfun - quid fta
tuendum in purgåtionibus vulgári
bus ceteris & in ifta .
Ofteditur non effe diuerfam rationem
judicum , & priuatorum . 483.1.B.
Oftenditur elle rentatio Dei .
Quomodo ligna petita à Sanctis homi
pibus .
Quando liceat fighum petere . 1
Probatur hic non effe miraculum .
Exemplamulta docent falfameffe pro
bam .
ludices non tenentur fidem habere
Gigy huic
 SummariaBreuia
Huic proba . Sie ! ICS.4941.A. Quando ludíciliceat pe
490.1. E.
Quale hic pactum intercedat::
Declaratur res .
Pactum hic inter indices; & demonem !
non inter ſagas ; & demonem imer
cedit .,
Exemplum quoddam recensdiſcutidir.
DiffenfioIudicum inhacpurgationc.
Cur demon hoe pictum inient , & lu
frá eius ex illo . 489.2.C.
Oftenditur hæc proba continere pec
catum inobedientia ,&ariolationis.
Locus 1.Reg.15.v.22.
Dæmonein corporeum facere , teme-
rarium eft,& errori proximum .
Multa aduerfarij parerga', & non vera
quædam . litdex.comin nens fenten
tiam hic fequi tenétur:
Alioqui peccat, & ipokeit conueniri a-
ctione iniuriarium italem torquens ;
eſt tyrannus fententia , eftmulla.oc
cidens,eft homicidijreus.491:2.B . '
Oxat :ri: Dealijs quibufdam vulgaria
bus purgationibuss
Depurgatione per pondera &lancem .''
De purgatione per crucem .
Qulis ifta purgatio quæfitum :
Frifonum confuetudo
Quid contendere vel certare "cruce ces ,
irem quid ftàre ad crucem ,
Defortitione quadam facta Conflanti
nopoli.de Imperio
De abijciétibus res aliquas vt exteatuin
recuperatione cognofcerene fua-Sibi
à Dco peccata fuiffe reitilla .
Exempla S: Attiliani Zainorenfis Epi-
ſcopi , & S. Amulphi Epifcopi Me
tenlis.is 492.1.A.
LIBRI QV INTL
QVIN TI.
, DE OFFICIVM IVDICVM .:
Ratio ſcriptionis .
Sect: 1. Aninhoc crimine feruandus or
do & proceſſus ordinarius ??
Denatura criminis , & eius grauitate :
luidextarbitrium fuum quomodo de-
beatimodérari circa indicandam grax
witatem huius criminis . Septem cir
cunftantiae hoc crimeni aggrauanin
pam Iegis excedere, vel minuere .
Poft fententiamincriminc malefi
cijlicet partam mindere ,exemplo
hærefis :49412.A. Qaid'femperluder
anteoculosdebeathabere Noñar
étitur lūdexad antiquum ordinem
iris , fed ad receptuun fuæ regionis,
495:1. € .
Sect.11. Quomudo in hoc crimine in
quifitio inititueuda.
Quidifta & quotuplex.condiciones re
quitite vt fit valida : Quomodo do
bearconitare decorpore delicti.quo
pacco neceffe vt precedátacexilatio
Quod debeat effe certa, ſpecifica, &
clárai quando neceſſe teinpusafcri
bi Que indicia debeant eam pro
cederc.495. 1.E.Quando fit necella
riam tamain precedere. Quando ab
folutusfemcl de codemcrim ne quis
fuit , velgratiám 'obtinuit,vel pæna
non condignapunióts,quid iudicifa
ciénelin. 496.2.E. Oltandotranja
dio impediat inquiſitioné.OuiPrin
cipes poiline gratiam delicti cönce
dere . Quibus cafibus hoc principi
lieeät ficere. An inialeficis Princeps
poffit gratiam concedere : Exemplai
Earol V.lmper & CaroliļX Prado
Regis . Antirhalidá gratiá concella
jáhibeat omnicitrdicium in primum
düntaxat?praxis quædam DD.expli
cata1498.1.B .: Qui competentesin
hoe crünific: Lidices . Iniquifitotumn
fidei,quanta in hoc crinine fit porc
ftas:498.2. E. Quanto temporisſpa
cióin hoc crimineinquifitioexclu
dậtur: fiué quæ hicpræſcriptiopof
fit opponi. Ar contra abſentem pol
Ticinitiiid inquifitio ! 499.2.C
See: 111. De optimisindicijs ,exqui
bus tuto Iadex poteſt procedere
499.2.D ,
Adquos actus iudiciários requirantur,
clariora indicia . Qujdfingulæ indi
ciorü fpecies operentur. ludex qua
modopoflit arbitrari,quat leuia, quæ
grauia, quæ gráctiſfima fint.Angede
ralis aliquandofineindieijsformari
pofſit inquifitio isoc.1: 6. Quande
fiifficiant leitia indicia ,quæ requiſita
ad torturam
De
 Libri Quinti .
Deindicioperteftes , denominatione
facta per focium criminis :hæc exi
genda àiudice necpoteft cam omit
tere.Iniungenda ludici perconfettan
riumreftitutio dammtorum . 500. 2.
E , An denominationifocijcreden
dum Iudici . quantam , & quando fi
dem adhibere teneaturi Simnanceſen
tentia reiecta , communis defenla .
Quando ſubijciendusiterum torturę
nominans, vt ratificet dictum fimin .
Deminorennium & fæminarumte
Itimonijs. Nonlicere deſocijs in in
diuiduo rogare. Quomodo interro
gandusnominans de circumſtantijs,
& de diffunatione . Denominasde
bet effeconftans, & perſeuerans. De
iureiurando quod nominans tene
tur pręitare.3o2.2.B.Quæ indicia re
quifita ad torturam , plenetraditum ,
quæ fufficiant . pręfertim de fama.. ',
conciliata pugna:DD. de fuga.de
amicitia de collocutione, de ſuper
ftitione ,& repertisinſtrumentis , &
fimilibus vrgentiſſimis , & horumi
exempla qurdam de conferfione
extraiudiciali.503.1. A. Conditiones
requiſitæ ,vt vnum ex talibus indicijs
cum nominatione complicis , fuffi
ciat ad torturam : Explicatæquædam
communes, 506. 1. E. Opiniones &
praxes difcundæ Qualis debeatefte
fama,ve yalearprojudicio. Quetivis
bonæ famæ . Quam difficile Tit famá
exacte probarequæad
, hoc ſint re
quifita . primum de fama in ſpecie ,
deinde de faina in genere. .507.1.D .
Quale debeat cſſe indicium fugx , yt
valeat ad torturam ,vel ad pænæ con
demnationem , traduntur aliquæ re
gulæ . 509.2B., Quale debeapelle-in
dicium minarum ,vt fitfufficiens.Di
fcrimen inter minas & iactantiam ,
Quid conſiderandum in æquiuocis ,
& ambiguis minis.Ex indicijs remo
tis nunquam licet procedere ad con
demnationem . 510.2, A .
Sect. IV . De alijs indicijs minus vrgen
cibus & minus certis .
De non impedientemaleficium .Con
ciliantur diffidia DD . & quæ hinc
obligatio reſtituendi naſcatur. De
patrocinante maleficis.exemplum .
V Vicri,Edelini,& N.caudadBoli
gæ.de defertioribus, & occulcatori
bus . Quando defercndi fint,an fer
uandus ordo fraternæcharitatis.qua
do incurratur obligatio reftituendi.
su1.2.D Indicium ex mendacio rai.
ex variatione,ex vacillatione citriba
tione , & vultus mutatione . Si viſus
cum inftrumento maleficij in locos
& c.Explicatur ſententia communis ,
& reijcitur fententia volentium hoc
indicium fufficere ad condemnatio
inem . Indicium conuerfationis : In
, dicium poftulatæ inquiſitionis;& ni.
miæ follicitudinis. Item fponte de
nuncians,cum nonteneatur. 515.1.A.
De indicio inuentiin domo cadaueris.
" Item inuenti in via prope domum .
Item de indicio viciniz , vel inuen
tionis in loco .Itemde tranfeunte
per yiamillam 5 16.1.A Item deco ,
cuibone, fiue qui caufam habebat cur
illud factum veller . Item de.co que
adclamoreminhabitantium vel vici
norum vifus ex domo fugere . -Indi
ciun cadaueris fanguinantis . Indi
ciummalæ phyſiognomie,deſpectus
in terram ,malinominis. Locus dire
Etorij , Inquifitorum . Indicium ex
mala patria , vcl parentibus prauis .
Indicium taciturnitatis. F16.2.D. In
diciuniurandi,blafphemandi, exſe
crandi , Courrilia loquendi , vel aliter
peccandi,confuctudo Indicium ,nó
poſſe lacrymati. Indicium ex muta
tione crebra domicilij, Indicium , ex
fingularitate in pictatis vel religiofi
tatis oitentatione. De indicio eradi
cati Chrifinatis, & de ftigmate ,mul
ta de'hoc ftigmateimprimi ſolito .
517.2.D.
Secu.V.De denunciatione,& teftibus.
Exdem teftificationes , & probationes
recipiuntur, quæ in hærefi . Recep
tio teftium à quibus facicnda ? Item
1 quando facienda . ratificatio item ,
& publicatio . teftes non ſuntnomi
nandi . Cogi poffunt quilibet ad re
ftimonium.de teftibus auritis, locus
Chryfoftomi. Quæ exceptio hicva
deat contra teftes. Quibusmodiste
ftes cogi poſſint?s13.2.D. Ex multi
plicacioneteftiuin , & depoſitionuun
Ggg 4 quas
 Summaria Brewia
das fecere complices vel perſone
alicer infames nunquam licet venire
ad condemnationem .Ex debilium ,
& dubiorum indiciorum multiplica
Gione,nonpoteft nafci vnum indicin
indubitatum . Quid quando poftfen
tentiam latam complicesteftimoniu
Sum retractant ludici faciendum ?
Nunquam poft latam fententiam Lu
dex patiatur partes fiue denomina
tos ad denominantéaccedere. Quid
faciendum Iudici quando teftes vam
riant . Huius criminis , & Hærefeos
praxis & ratio eadem . In hærefi,cui
ftandum primæ an fecundæ depofi
fione . Simancæ quædam fententia
diſcul 549.2.B.
Set.VI. De accufatione.
Acculacio quid .hodic in eius locum
fucceffit quærela., .quæ perſonæ hic
admittanur ad accufandum . Soli rer
pelluntur inimici capitales. au & ex
communicati excommunicatione
maiorit Quomodo proponenda ac
cufatio de pæna calumniatorum ,
521, 1 , E
Set 111.De apprehenſione & carce
$ 21.2.E
Quando cuilibet licitim capere male
ficos explicat.tex.vlt.Co.de malef. &
mathem.Quouis loco , & tempore
capi nofunt, Inquemuis compingi
pofluntcarcerem , etiam in quo bre
ui morituræ . quando hoc fit verum ,
Quales probationes ſeu informatio
nes debeant precedere , priufquam
capi poffunt.Simanca ſententia quier
dam -nimis laxa reiccta . Sententia
rum varietas , & explicario Gome
zianæ . Denominationc tcttis infir
.mis.522.1.A. An liceat capere ad ro
lain extraiudicialein informationem .
An relaxandi ſub cantione fideiufloria
vel iuratoria . An inaleticicapiinec
clefia ,& abea poflint.extrahi . &an
irrequitito Epiſcopo . Bulla.Gregor.
XIV.hac.dere. Qui iudicare debeat
de immunitate , Quid conſequatur
ad injuftam carcerationem .Anpec .
cet fugiens.cx-carcereiuſto ?5234.C .
Poſtquam reus captus quæfiatludi
ciobferuanda.
Noganturfuperftitiofaquædam , 1. Yo
fublimes tollantur; ne terram conta
gant.2. Detraitis veſtibus induere
certigencris intetula.z. Ne ludex pa
tiatur,le tangifuper nudam manus,
& brachij iuncturain . 4. Producer
dascoramludice,obuerfo tergo. Rc
felluntur rariones quxdam Danxi,
& Godelmanni;cur nequeant ludici
nocere poft captiuitatem , difcutitur
an fit -veruin maleficas iudicibuspoft
captiuitatem nocere non valere. Hi
ftoria Stabulenfis deore accepta, Pe
tri Orani . Caurtekr quædam legit
timæ feniande cum incarcetatis.Cur
ex carcere non eripiat capras diato
Hus.Grillandiopinio.Exemplumma
gi Pompeiopolitani permiſſione Lu
dicis fe inungentis , & abuecti. Cu
riofitas iudicum in talibus experi
mentis vitanda . 524.18
Seit.VII. De Accufatione .
Sect.IX. De quæftione ,feu Tortura
Quæ interrogationes licitæ fiant.quo
ordine ?
Non niſi neceſſarioveniendum ad rot
merta . Modus torturæ quis adhi
bendus.quando deferendum appel,
dationi degrauitate tormentorum ad
hibendorum.Bulla Pauli III.abſtinen
dum inuſitatistormentis. 525.2. A.
Quoties reus torqueri poflit. an plus
quater, & quando ticear iterate.con
ciliatæſontentiæ de femper poft top
turam negante quod in ea confelhus
exemplum facinorofi Mediolanen.
Reijeigur fæuia quædam praxis Spré
geri, de fententia ferenda ad conti
nuandam tortura .An conuictusteus
fubijciendus quæſtioni. an quæſto
nefic fe purget,vt nequeat condem
nari. an liceat tordurere plencà teſti
bus conuictum.Nauarri dictum ex
plicatun . Perfonarum torquenda
cum in hoc crinie,an fit aliquod di
fcrimen faciendum .526.2.B.De ma
leficio Taciturnitatis. modus, caufç.
variæ demonis ad hoc technæ . Exc
plum de Lycanthropo V VeAphali
co . ExemplummaleficeOeniponta
næ . Quæ remedia contra hocmale
ficium k :dicesadhibere foleant que
ex his licita, quæ veronon.de infufo
nc aquæ profanæ figidæ.de infudio
nebs .
 Libri Quinti.
ne benedictae Examinantur multz
praxes Sprengeri an deceptoris ver
bis inducende. Deexpoliatione. De
expilatione feu abralionc, & quid
dai circa eam obferuandum .Deex
perunéto lacrymacum , & modo eas
coniurandi. Deprçbitater aqua be
nedicta & infuſa eiguttula cære be
nedictæ.5 28. 1.D. An liceat peralias
maleficas tolleremaleficium .
27
De facto quodam Epiſcopi Ratisbo
97
nenf.Dcuota preces cum ieiunijs &
operibus miſericordiæ . Deperiapuis
appendendis collo fagarum .De me
Lura longitudinis Chrifti Domini.de
obſeruatione fexta feria ad torquen
dam . Anin Paſchalibus liceat toc
quere? De lubmiſsè dicendis nomi
nibus teftiuim . An liceat interrogare
num velit ſubire probationem ferri
candentis : An relaxandi ad melio
tem cuftodiam ſub cautione Godel
manni ſuperſtitioſus modus.530.2E
Sect. X. De alijs medijs veritatem per
Scrutandi .
Contra Bodinyin , non licet iudicida
1o , fallis promiſſis, mendacioque ver
ritatem à reo expiſcari. Liceremen
ziri,eft hæreſis . Marulierror. Iudici
licet vuirquivocatione , & ambigua
promiffione liberationis , Multa
Sprengeri dicta diſculla . Quia vis có
feffionis fit extortæ.532.1.B. Quan
do ludex ex ea condemnans morta
liter peccet . Quædam aliæ cautelä
excullie. Hiſtoria reiquæ accidit pro
pe Argentinam.De experimentisfir
inendis reprehenditur factum quo
rundam . De confrontatione , 5330
2.D.
Sect. X1. De confeffionibus
Ex quali confeſſione reus poflit damn
nari. Ex qualinon poflit.Confeſſio
& conuicto ſemper adhuc dandus
terminus ad fe defendendum . De
confeſſione per lignafurdi , & muti.
De co qui maleficium confeflus,ne
gat fe mala intentione fecille . 535.
1. A.
Sect. Xll. De abiuratione criminis.
De ſuſpicionum diuiſione , & generi
bus. Quomodo differant fufpicio ,
82
opinio, & pręſunptio . Iudicis arbi
trium in his , quale . Exempla ſupio
cionumhniufmodi quando quispro
pter abiurationem factam dicatur
effe relapfiis . Quomodo facienda
abiuratio . Quando cogatur Iudex
adiniterc ad poenitentiam prçmiffa
abiuratione . Quando & quomodo
reus poflit adigi ad abiurandum .
Quandoab ecclefia ad pænitentiam
receptum , laicus Iudex.adhuc poffit
capere & punire,ca. ad abolendam
5. in preſent vero .de hæret. An Iu
dex Ecclefiafticus teneatur túc eum
eripere . Variæ formulæ abiuratio
nun . 535.2 . C.
Seci. XIII. De purgatione Canonica
Quid fit.Quando deferenda. Simanca
Tententia perpenfa&cribrata . Iudi
cium ſiue arbitrium Iudicis hoc to
tum habet fibi commiffum . Quico
gendi , qui non admittendi ad eam .
Qudoperetur negatio eius, quid de
fećtus.Solemnia & ritus.
Sece. VIX . De Abfolutione :
Quando reus poflit abfolui . Abſolutio
diffinitiua , quid . Abfolutio ab ob
ſeruatione feuinſtantia iudicij quich
Quando hæc habeat vim illius. quo
modo cognofcatur an fit ab obfer
uatione iudicij, an vero ſit definitiua
fententia.de praxi quotidiana non
Abſoluendi, niliab obferuatione ilk
dicij,oftenditur vade orta , & quæri
tur quando ea vtens kudex excure
tur, quando non . Non fatis punitus
in vna curia poteft in altera ítenim
puniri, & quo pacto? Diſtinctio Ma
rantæ ſuperflua . Formula abſolutio
nis. pag.3 38.1.A
Sit.XV. De fortilegiorum qualifica
tione , fiue quæ finthæreticalia, quæ
non .
Quæ ſint fortilega hxrctica .diſtinctio
inter hæretica & hæreticalia. Clari.
Farinacij, & Iuriftarum quorundam
hac in re lapfus.aliud eft hæreſis. A
Liud fitum hereticum ,aliud factum
ſapiens hæretim . Declarata fingula
fuisexemplis. Oualitas criminis eius
qui inuocat dæmonem ad fcienduin
vei facienduin id quod eftin dæmno
nis poteftate . Difcutitur controuer
fia interBarbatiam & alios Juriſcon
fultos .
 Surma Breuia
furkas .Quando ad Ingulstores fidei
pertineat de huiufcernodi iudicare .
Quæ fint fortilegia , hærefim fapien
tia . De Sacramenta facramentalia ,
reliquias vel alia res benedictas mi
fcentibus. Debaptizantibus. De
miſcentibus res non facras fuper qui
bus dicta eft miffa , & hic de Sacer
dote hoc faciente .De inuocancibus
dæmonem per modun ſacrificijvei
adorationis. De aliquid å dæmone
petentibus. $ 39. 1. A.
Selt. XVI. De pena & fupplicio ma
leficorum .
Lamix ,vene, ci,malefiçij, lagæ nomi
na in hoc tractatu pro ijfdem lumen
da . Vienus, Godelmanus & aw No
minales reprehenfi. De pæna for
tilegiorum , quæ hæreſin fapiunt.
Quid in foro confcientiæ . Quidin ,
forofori fecundum Çanones . Quid
de laicis, quid de clericis. 541.1.D.
Peccata Sacerdotumhac in re,1.Si aras
ſpolient, lumina extinguant & , c. vt
noçcant. 2, Miffas defunctorum pro.
viuentibus celebrant Grillandi er
for. 3. Imagines Sanctorum concul
cantcsaut deijcientes. 4. Celebran
tes ſuper rebus profanis. s. Abuten
tes vafis, &veftibusfacris.6 . Millz
admiſcentes orationes non preſcri
ptas in Miſali officio.542. 1:B Penæ
communes omnibus , clericis laiciſ
que . De docentibus , difcentibus,
conſulentibus . De amatoria præ
bentibus . De : Serpentum incanta
toribus:De Aftrologis, Chiromanti
, reliquis diuinatoribus.542.2.
cis &
B. De præbentibus poculum abor
tionis : Epiſcopi an pofſint. conuin
& tos, morte dignos,etiam pæniten
tes,tradere brachio feculari? Qui for
tilegi tradendi brachio ſeculari. For
muila condemnationis. Pena ſortile
gorum morte minor, & quorum .
Qui aliqúein occiderint morte mul
Etandi.An etiam Lamiæ fiue ftriges,
quæ nulluin occiderint , comburen
dæ fint Fundamenta negantjum di
fiecta ordine . In atrocioribus etiam
conatus puniendus : Senectusquan
do idonea caufa penę minuendæ .
Delicta fagarum non funt infomnia.
Credendum eanın confeffionibus .
543.1. A Auctores.Theologi,Juriftz ,
Medici, & Philofophi agnofcentes
pactum demonis, & Lamiarum .
Auctores qui affirmantLamiasdæma
nibus commiſceri.Auctoresqui af
firinant ab ijs excitari tempeftares
Auctores affirmantes tranflationem
corporalem de loco ad locum .Na
uairus explicatus fuſillime docenir
Iudices teneri itare Lamianun con
feffioni. Quo pacto poffit ludex col
ligere an Lamiæ delufæ ,necne.Quid
Interſit inter abnegationem B. Petri,
& omnium peccatorum ,& abnega
tionem Lamiarum.543.2.A. Lamias,
eo quod Lamiæ ſunt,occidédas pro
batur.Ex iure diyino.Eplicatur locus
Exod. 22.v.19 . Ex legeEccleſiaſtica
Legeſęçuliſcripta ,& non ſcripra
Per rationes breuiter oftenditurim
manitas & attrocitas ipfius ſceleris,
comparatione grauiffimorum alio
rum . Locus Exod.zz.v. 18.Proba
aur etiam à cauſis,propterquasfolet
quis morte damnari.Explicata Ca
rolina conftitutio. Defenſaignis pe
na . sis6.1: E :Vtrum Iudicis liceatpo
nampro lubito ſuo ininuere.quando
peccetur remiffione.Commentar.in
ca.Epiſcopi 26.9.Sevnde deſumptus
Canon , & cuiusauctoritatis. Expli
catuis oftenfus nihil pertinere aditi
ges noftras. 563.2.E
Secr.XV11 - De libris magicis. 133.2.A.
Quomado & quibus prohibiti , & ad
quos deferendi. Non abſoluendi,
que retinent. Quæ pænæ retinen
tium . Epiſcopis an quiatales ; liceat
legere . Cuicompetatdareveniam
legendı,Quid de auctoribus ſeu'fcri
ptoribus corum . ibid.
Se t. XVII. De Euchariftia moritu
ris prebenda . 584.1.A.
Contuetudo multorum locorum , non
dari : quando tolerabilis. Nauarti
ſententia explicata . Iure communi,
receptum vt prçbeatur. Cautelę quæ
dam circa hoc C. onfeflio nyoquam
deneganda. Vnctio extrema non
danda dainnatis. ibid.
Sect.ult. An corpus ſepeliendum 584.
1. E.
Quid
 i Libri Quintio
Quid de ijsquiin carcere fe occiderút?
quomodo intelligendum quod cri
mina , & criminum pæna'morte ex
ftinguantur,contri commune. Quo
modo peccerit quiarma, velinftru
menta neciśreo fuppeditant,quibus
ſe interimar : De ijs qui moriuntur
ſine culpa fua ante fententiam . Ius
contramortüüm agendi quot'anno
WRU
requirantur.Sos.z.E . In exceptis cri
minibus an fit fufficiens terminatio
focijad torturam.602.1.C . De pote
ftate feuàrbitrioludicis quouſque ſe
extendat in criminibus exceptis.ibid.
Quando vnúin inhabile poffit habili
cari ab alio inhabili . 604.1.E.
Cur poflit quoad torturam ; & no quo
ad condemnationem . ' 604.2.D.

nüm fpatio preſcribatur , Sočij ſécundi inculpatio eft pro nouo

indicio 60S. 2. B.
Numeri vismagna in teſtimonijs. 606 .
I'E. Experientia dočet plurium com
APENDIC'IS II . plícum nominationes veráselle.606
KWA

2. A :
S v MMARIA Sortiégij crimen æquatum in more
procedendihætch . 66.2.D.
QVÆSTIONVM . Limitationcs quædam ,in quibus non
füffiċiť denăciatio -plurium compli
Queft. 1. An denunciatio plurium per citmi : 66.2.E.
të fitindiènüm fitfficiés adtorturam , Quæftill Aninimicitia denunciantium
abſque alijs indicijs'ant'adminiculis?: contra denunciatos ; debe'aiplénė pro
pag 596.1: A. bari per duos teftės:vel an fufficiat fe
g . Procedit de denunciatione coinpli miplenaprobatio perunum teſtém , aue'
cum .' Explicatur fententia Authoris cttant er slumpro adelidendum indi .
obfcurius pofita'lis.Difquifftiomum . ciuni probarionis? 607. 1.B.
ibidem . Inimicitia valet ad elidendam denuin
De' vnius complicis denunciatione ciaciónem .; 607.1.C.
quando fufficiat. 587.1. A. Exceptio debetà réo plenè probari.
Solà non fufficit ad torturam licèt be 607.1.D.
nead inquifitionem , citationem , & Probatiónum vt non’yna ſpecies , ſit
capiuram . $ 27. 2. A. nec eadem vis eft. , 607.1.E
A tortura uon inchoandum . 593.1.B. Nečomris omnibuscaufis conucniút.
Confeffus de fe non fufficit , vt tor 607 :2 : C .
queatür ſoĉius quemdenunciat's98. Inimicitia , & odiim quomodo debeát
1. E , probari. 607.2.E.
Si ludex ad vnius complicis ritè inter Arbitrio iudicis periittitur vtruiu ini
rogati denunciationem torſiflet , no mičitiá fit fufficientei probata . 608 ..
fubiacet ſyndicatui. 598.2.C. I ! B.
Reſpondenir quæftioni principali af- Capitalisquando probanda . ibidein .
firmatiuè. 508. 2. D. Decifio Quæftionis.608.2.C. Devno '
An pħires teſtes inhabiles valeanting teſte , de preſumptionum vi & diffe
vilis criminibus? $ 99.1.A rentia , 609.1.C.
Mitior aut fatorabilior fententia quan-- Queft :111. An denunciantes debeant ef
do fequenda Indiċi. , $ 99.2 . A. Je cóniriti,ficut quidam volat.cümid
De apparente & vera crudelitate , feu cure non fit cxprefum ſagerariſſi
clementia. 600. 1.C. me pæniteant . 6.9.2.C.
1
AntCarolina cóftitutió tollat iudicium® Refpondetur negativè,& c.ante ſenten
ex denunciatione plitrium compli tiam . 609,2.D .
cum ." Gojii.B . Poft fententiini:-De varia acceptione
Tácittilaus féquende decitiones cúria contritionis, 609.2.E.
runiin fimilibus. GOT: 2: B6. Explié.ca: Accufatus.Slicet,delizretic .
Probaciones quan cháte torturán in ; 616.1.3 .:
Doro
 Summaria Breuia
Perſona integritas qualis in tefte requi
ratur. pag. 610.1.D.
Quid operetur contritio , &quo fenfu
requiratur. 610.2.C.
Queft.l.onea , qua de isreex Confti
tuiione Carolinarequiruntur Ari. 3 .
in denunciatione vnius , requirantur
eriam in denunciaisane plurium ? 61 .
Primo ponuntur verba Carolinx com
ftitutionis, & refpondetur negatiuè.
611.1 . C.
. V. An denunciationibus infa
Queft
mium fu credendum in criminibus ex
cepris centra perſonas bona fame?612.
1.C.
Non credendum pluribus demanciar
tibus, quorundam ſententia.612.1.1
Aliquando credendum aliorun verior.
612.2.C ..
Pendet à ludicis arbürio , fanteutia Am
thoris. 613.1. E.
Quæft. VI. An ſaliem ad hos duorum ,
vel plurium infamiam denunciation
nes fineneceffarigo pendes à circum
Ranrijs perſonarum . 613.2.C.
Queſt. VII. Anvlira denunciationem
pluriwon denunciati diffamatio requi
ratur in criminibus cxcepris , til pollit
procedi ad inquiſitionem fpecialem o
ad tortur.im . 614.1 . A.
An adinquirendum ,auttorquendum
fufficiat fola fama. 614.1.B
Anad inquirenduntneceffariò debear
pręcedere diffamatio.61.4.1. D.quòd
non nec adtorturam in criiuinibus
'exceptis. 614.2.C.
Ratio velretristio que varij fubungi
tur, quandonon pertineat ad omnia,
fed ad proxime precedens tantùm .;
*614.2. E ..
Explic.cap.inquiſitioni, de aceur.& in
quis. G15.1.B.
Queſt :VIII. An (atis firdenunciariuli
quem aut aliquam à pluribus , quod
illam viderini inconuenit aucongre
gatione fagarum in oraine ad roriura ,
abſque coquod damna fecerit : paginai
615.1.C.
Que in conuentibus.fieri , & de ſtrigi-
portio dicuntur ,nonelle illuforia .
615.1.D
In:raptu ſtriges quorum fenfuum com
potes, & de quibus aptèdeponan
615.2. A.
Non tieri infenfibiles , nec obltupeſcut
vnguento , prorſus , explicat dictum
funum.616 . 1. E. Quo fenfu fcriptates
quidam itriges vocent ebrias, & fi
rioſas.616.2.B.Strigesnon -allumun
nuuram.dxmonum.617.1.C Multa
itrigesipfæ faciunt. Scriges quæ fa
ciunt, iptis tribuenda. Namedi initi
Ginte dæmone, volyutariæ tamen fo
ciunt : & contrarium dicere fideico
pugnat , quid Lamiæ , an foli demo
pes.r7.1.E.Srriges vadc dictx.618 .
1.B.credere itrigibus non eit caçde
re demoni. 613.1.D.
Suiguindenunciationes non funt plz
ne dubiæ.6 18.1. E. Quinta fides hu
iufmodi denunciationibus de con
ucntibus habcri foleat & debeat.Sy
mancas,Pricras, & Comentis expli
cati . 618.2.C
Refp on de tu r quæſ ti on i aff atiue.
irm
618.2.D. Iudex fæcularis nonminus
follicitus eſſe debet deftriguin con
ucntibus,quam de damnis datis.619
2. B.
Dci iniuria iudicibus maximi facienda
locus 2.Paralipoin 19.6 .& Exod.22
18.explicantur.Item Deutcr.13.8.&
1.Reg. 2. 30. Carolina conitit,artic.
109.cxplicata . 619.2. D.
Queit. . Quando forralis denunciated
quod hæc uel illa perſona innerfuerit
conuentibus jagaran, an requerabur
Specificatiotemporis ó loci:vd diren
fufficiat generalis denüciauio pieriumi
abfque huiufmodi circumſtantijs, ad
in quifitionem o torturami 621 1.A
Ordinarie neceffariumeſtexprimere
locum & teinpus. 621.4.B
Fallit iu excepuis criminibas . Maxime
in denunciatione de couen u lami
rum. 62.1. 2.-B. & ceteris criminibus
ficceffiuis. 622. LE
Intell.lib.z.de accurat. & Lin cutis. C
eo : ibido
Explicar conſtitut.Carolina artic. zł.
622.2. A.
An reis poflittolli defentio , maxime
quan vocant de alibi , & an propter
omillijonem loci , & teinporis con
fendahæc collie 622.:.B .
 Libri Quinti
Quaft. X : Anin boc criminevel alijs
excepiis , teſtes qui funt fingulares in
circumftantijs, dummodoconcordene
in effe &tusſubfantia, ófine admittan
3 tur , an.buiuſmodi teftes fingulares,
quando plures , funeifacian indicium
ad iorturam .? 62 4 : 2 . B.
Examinatur quotuplex ſit diſtinctio ſin
gularitatis, & quomodo conſideran
198 da. 624.2.C.
Refpondeturtotiquæftioni. 625.2.D.
Quel.xl. An in denunciatione plurium
reguirawr , quod quilibet fecerit con
feflionem in tortura, vel virum id tan
tum requiratur in denúciationevnius:?
.626.1.A.
Defenditur communis opinio , & re
tractat author ex parte inodum lo
quendi quo fuerar vſus.626.1.D. Re
fpondetur quæftioni fub diſtinctio
ne. 627.1.B.
Queſt.X11. An mulier politeleieftis in
caufis criminalibus ? 627. 2. A.
Diſcutitur materia ,. & reſp.affirmatiue.
Queft.XHI. Anad.contefionem ,dua
runs mulierum precedi poffit , fiue ad
torturam , fiue ad.condemnaisoncna.?
.628.1 . C.
Ad torturam fufficere, fed raro .
Ad cond emnationem nunquam . 628.
2.D.
Queft. XIV . Andenunciationes fami
1 narum ium magis fidem faciant quan
do.non adfunt teftimonis virorum in
Jut contrarium ? .629.1.C .
Sub dictinctione reſponſum .. ibid .
Quæft. XV . Anplurium minonennium
denunciatio fii indicium ſufficiens.ad
torturam ? 629.2. A.
De eo quieft viginti annorum.629.2.B
De minore viginti annis,fed pubere ,
629.2.C.
De pubertate proxiino. 630. 1.A
De non proximo,fed tamen maiore no
ucm annis. 630.1.E
De noucnniminore . 630.2.B.
Non fufficit vnus impubes , ad tortu
ram .
630. 2.C.
An ad condem nation em . Conci lian
tur fententiz . 630.2. E.
Quef.XVI. Anucxefimilitudodenun
ciationis ab vno tanium faéta , fie fuf
ar ficiens adminiculum procedendi ad
.
torturam ? 63r. 1.B
Quanta vis in veriſimilitudinis aut ve
rifimilitudinis in teſtimonijs . 631.
1. D.
Reſpondetur affirmatiue de crimini
bus exceptis.631.2. C. de indicijs re
motis & propinquis .
631.2.D.
Queft.XV11. An malefici denunciantes
impliesti eriam alijs criminibos fa
cianı indicium adtorturam , maxime
quando ſunt plures ? 6.32.1.B.
Negatina ſententia probabilis , quia có
munior. 632.1.C.
Teneo tamen affirmatiuam cum pra
xi.
63 2.2.C
Refpondetur argumentis contrarijs.
.633.2.B.
Queft. XVIII. An extraiudicialis reuo
cario informee judicialem nominatio
nem , adeo vinon faciat amplius indi
cium idoncum ad torturam ? 633.2.D.
De facta reuocatione extraiudiciali an
te fententiam condemnatòriam , cer
heſt.negatiua.
633. 2.E
De factapoft fententiam dubium pro
scedit.
634.1. B.
De facta tempore confeffionis vel Eu
chariftiæ .
ibid .
De facta.in via vel in fupplicio.634.1.C
Reſpondetur quæftioni abſolute ne
gando.
Queſt.xix. Quando nihil inuenitur635.1.A. de
inſtrumenuis maleficij:an denuncia .
tio plurium per
hoc elidatur, ila vinon
amplius prebeat indicium ad tortu
ram?
635.2.A.
Reſponſio negatiua.. ibid .
Queſt. XX. Anleuiora indicia fuffician
ad torturam in.criminibus 'excepris ,
quamin alijs
635.2. D.
Refponfio affirmatiua.
636. 1. A.
Non debere æquam ſollicitudinem &
indagationein adhiberiin exceptis ,
- & non exceptis criminibus:636.1.C .
Explic.c.accufatus, . licet, & c.in fuo
rein fidei, de hæret. in 6 .
Labſentem ,offi.de penis .
636.2. E.
L. celjici endum , ff.codemitit.637.1.A .
Queft. XXI.Qu eleuio ra indicia in exce
pris ad tortur am fufficianı ? 637.1.C.
Quomodo intelligendum dictum coin
inune licere iudici in attrocioribus ,
aura tranſgredi , & in his ordinem ,
iuris
 Sunimária Breita
siuris afc nullum ordinena tenere ?
637.1.D.
Indicia debere effe fufficientia in fuo
genere , & quæ talia? 637. 2. D.
Quidli deſint idoneaindicia, ſed iadeso.
caufam habeat fufpicandi quid fa
.ciet ? 638.1.D.
Queft.XXII. An iudex promptior, & fa
cilior debeat eſſe ad torturam sinaire
cioribus occultis ? 63.8.2A.
. Ponte tamen ludicem ex caufa vitra re
Refponfio affirmatiua . 638. 2. B.
Queſt.XXII. Anin hoc crimine digni
tas atormentis excufel ? 63921. A.
Reſponſio negatiua . 639.1.B.
Queſt. XXIV . An in atrocioribus gra .
nior adhibenda çarıuras quam in.cale.
ris ? 639.0.E.
Pender ab arbitrio iudicis 639.2. B.
Que -XXV.Quum faqeplerumque fine
induratę , maleficio taciturnitatis
muninę qualis toriwra inhoc crimine ,
firefficacior ; 639.2.C.
Pendet ab experienta facra aliquare
media miſcere. 639.2.D.
Queft.xxv 1. Q.moțies poffiecleuarirerasi
quga polinidariiltus, firo quolibee
indicio ? pag. 640.1. B.
Pendet ab arbitrio ; De tribus ictibus.
Onet- XXVII. Quando poffirreus ordia
narie in corda cleuainsteneri? 640
2. A.
Intellbullæ Pauli Tertij. ibidem ,
Queli. XXV111.Quid vtroque( numeró,
Ciemppré) ad Jummam fieripoffit ?
,640.2.C .
Pendet ab arbitrio , & circumftantiis.
Qugi.XXIX . An non poſſit ludex ;cum
videt reum effe induratum ,aulex alijs
iufiis caufis defifiereab
, examint , ő
jortura ,pofi aliquoi dieseam repere
re? 641.I.B.
Refponfio eft affirmatiua ,addita cau
tela quadam . 641.1..C .
Queſi. XXX. Quid fentiendum de infu
lione aque frigide intergum rei appen
641.2.c.
Respondetur affirinatiuè. 641.2.D.
Qurando liceat nouis vti tormentis , &
Tolitum inoduin.excedere .
Ratio philoſophica hujus torinenti :
642. 1.Ë.
Quilt XXX1. Aná quando torturajex
primis indicijs repeli poſſit , maximè
inboccrimine , come fare plentong
fimobftinaze,chindurata . 642.2.E
Aliquando poffe,do variamonigaveilig.
643.1A
Queft. XXXII. Aniniure ,olegibus
fundamensum habrat , quod quidam
dicunt , torturam non debere reperiat
tra tertiam vicem ? 643.2 :6 *
Æquitate mit ibidem .
petere . 644.1.A.
Quaft XXXIII.Amilletresvisesinid ,
ligenda de uno diccuede tribus diebus
interpelatis. 644.1 . B.
Deplanè tribus ibid .
Quaft.XXXIV . Quod fire stor delita
commik Jeiguiexamen vno die - peragin
non poffit ? 644.I.E.
Repetédumprorogatione in alios dies.
ibidem .
Quafi.XXXV . An.confuetudines lect
rum quoad mooduar toriure fimplicitet
fequendaſini, cüm magna fit differen
sia perfonarum iudiciorum criments
ita quod non fempervno, & eodem mo
dopoffie procedió cafus cauf!,o ge
nera tormentarum , fiue legefoue,confue
tudine nequeanı determinaro baki
2.C.
Ordinariè fequendæ ; poffe canenin
cerdum eas non ſequú fupremos-ixti
ces : contrari fententia conciliare.
645.; A.
Quafi XXXKI. An ludicibus inferio
ribus à Iudice ſuperiore modussertur4
preſcribipoffie 645.1.E.
Ponunțur dñtinctiones , quibus licet ,
velnon . ibid.
Quaft. XXXVII. An fildanda copia
indiciorum , proceljus informatii
in criminibus atrocioribus excepris:
vel , an juficiaiindiciaree a Iridice
propone, cumque incontinenicum figis
defenfionibus audiri , cum iftomode
melius verslas haberi poffie? 645.2.F.
Ordinario iure.prins illud neceifarium
videțur . 646.1.A.
Ex conſuetudine:quonindam locorum
pofterius licitum . 646.2.A.
Quei.XXXVI . An fitconcedendi ad
uocanın criminibus arrocioribuscă
foleant ex hac rei maris indurari ,
infrisari ad negandum ? .647.1.B .
Di
 Jibrilati
Difpicitur in Makatique partem , '& te promilo fecreti'figato 656r. A
foluitur affirmathie . • 6471.E. Quid quoad delicta coinmittenda ete
Voiles caiitelæ contra aduocatorimitri futati quidam Iurifconfirti, & vtrum
cas & fruſtraciones: 647.2.D. quis poſfit vti'ad prudentem guber
Intell. 1. Per omnes , G.C.de defenfor. nationem ſcientià in confeflione
ciuita . ibidem , accepta .
Intellcfin : de heret.in 6.l . Quifquis,s 656. 1.D.
Quomodo fe debeat gerere cum com
Denique ,C.ad leg. Pul Maieſt ,d:1. plice cuius per confeſſionem focij
Peromnes . ibidem : peccatum cognouit. 656.2.A
Quaft. XXXIX .se confrontatio ſaga Quid reſpondendum iudicibus à con
rum , qha vt plurimum prona funtad teplário ? 657.2.C.
Jl.Arsen reuocandum concedenda videatur ? Quomodo iudex aliquid cognofcat fiib
648.2.B figillo confeflionis , & illud teneatur
Varijmodihac inre : 648.2.C. feruare ? 656.1.B.
I. -Refpohdetur quæftionis de confronta Cafiis quibus licet reuelare'fub figillo
tione violenta . 649.1.A. accepta .
5. Qar 1913 656.1.D.
De confrontatione ad contrariam . De licentia reuelandi multa : 657.2. E.
649.1.B. De eo qui etiam extra confeffionein
Deconfrontatione fponranen649.1.C idem cognouit . 653.1.D.
Quaft. XL. An dictum Binsfeldijerium " De pænareuelantis .. 658.2. B.
velquatuor foeminarum denunciatio Seci .Hl.Demodoconfeffionis : pag.
nespro vnius viri denunciatione exigi, 68.2.C.
debcat ferüari in terrisImperiji? 649. Qua obſeruarida in interrogatorijs ?
CBS DUD . 658.2. D.
Refpondetur riegatiiie . 649.1.E. Que in mimi preparatione neceffaria ?
Queft.XLI. Quid fentiendum de praxi A quo fententia intiinanda ?
Ge marie, que denunciationesdechez Quando confeflarius debeat adire reú ?
reis, o ſagarum conuentibushactenus 859.1. D.
pro verisjöfufficientibus',o non illu , An confeſſariors preſens effe debeat ad
forijs accepit ? pag:649.2.4. bancum :
juendo, parang 659.1. E.
Refpondetur , optimam ; & fundatifli Vtrum poflit confeſſariis petere ,vt fitc
non to mamelle. ibidem . culets puluereus colo rei appenda
In fine fubiingintur quædam , quæ fo titt ;vt Itrangulētur prius,& c.
xéræquum & vtile,lègeSaneir1:649. Quomodo procuranda contritio 659.
-2, B : 2. D.:
Our ad cxin ſolita occurrere impedi
. menta, quomodo remoueri queant ?:
660.1.B.
LIBRI SEX T I.
An fignum impenitentiæ certum fit ,
a non poffe lacrymari? diſputatur de
O prarast DE OFFICIO hoc ligno ; & iudicum quotimdam ?
Da ' opinió refellitur. ,
fuera CONFESSARI). De obligationc reſtitutionis in hoc cri
mine . 661,1.B.
Ć'apal.Deofficio Confeffariji, qua iude.x De abſohitione , quxdam particularia :
eft: 651.1.B. Exemplum mitabité mulierculæ A.
Sre . 1. Peccatorum catalogus quæ illi quiitane, ex Florimnndo Racmon
inueftigarida. 651.1.D. do : Miffæ Sacrificiun danton gno.
Quæ exprimo libro . Quæ ex 2. libro ; modo æmuletut.
661.2.A.
Quæ ex 3 Quæ ex 4. & 5 . Quid referuatum in hoc crimine ?
SLI -Sect11. Beligillo confeſfionis in hac Vtrum mendicantibus religiofis liccat
inateria . abfoluere ab hoc crithine , qitando
-Quid quoad delictum conumiffum : de
Epiſcopi illud libireferitarunt?
Re
 Summaria Breuia
Refpondetur argumentis Viualdi, &
cuiuſdam recentioris. 663. 1. B.
Cap.1t.De officio confeffarij,quamedi
cus eft .
Anacephaleoſis remediorum.664.2.D .
Sect.l. Deremedijs ſuperſtitiofis,feu il
licitis.
Queſt.l. De exempris ſuperſtitioſarum
cura:ionum , fiue magicorum rime
diorum .
Chaldzorum Mneſuris.Hebræoruin
Thefilim , & alia huiuſmodi . 665 .
1.B. Pamacelli reinedia impia propo
nuntur.666.1.A . Deimaginibus fu
perftitiofis; ibid. De inciſione arbo
ris , de collocatione in foco , de no
minibus Ephcfus,de conuicijs & bla
fphemijs. Deexagonis Paricelli.De
quodam exemplo miro , quod refert
Grillándus , de canuunmactatione :
Gallicantus,an & quo pactomuleti
ciä pollit diſſipare : De lotione m ? --
putinamanuuin , & faciei. De forio
humano ,veterum fententia . Exem
plum Pharaonis Regis Ægyptijs. A
Jiud ex.Martyrio Sanctix Lucix : A-:
liud fragmentum Sancti Alehelmi,
de Sancto Chryſantho . 667.2.A.
Qui repede axtar , & JUTATE & qu
Aartápase, in ſinodo Trollane , quid
Tirri .
Degeftatoribusgaleæ ,ſeu amnijin fan :
titis . Exemplum ſubulcifoscilegi.cu
ius porcos diabolus cuſtodiebat , &
de alio opilione Traiecenſi..
Plinij, Varronis , & Conftantinivina
reinedia. De Marſilij Ficiniquodám
libro periculofo . De Cicorij radice
effocienda , de criminibus vel dente
euulfo abijciendis. De ouis confrini
gendis . De Sereni Abacadabra . De
tale ptofano :Deloeimutationt .De
nominis mutatione contra -Laur . A.
nanium
De precariovc! furto fublatis rebus ex
maléfici idomo.De crepidis, lacinis,
&c.de ciuibus,equis, ítrieti gladij vi :
bratione.
Virgilijlocus & exemplá varia. Decir-
culi circumductione. 669. 2. D.
Superſtitio opinari non futura reme
dia, fiprius confeffarius velinedicus
flierit adhibitusi.
An debeat malefica prius libertati reu
ftitui. De ſcopis in oftio ponendis ,
de acubus aut criminibus in ollamb
conijciendis.
De cogendisfagis per minas, vim , &
verbera . Quodfoleant inalios for
tein transferre , probatur exemplis.
Euripidis, & Scnecę loca. Remedi
quoddam Salisberienſis . 673.4 A.
Alia Sacrilega,vt de plumbo ,verbe
na ,columbo : 674. 1.A.
Seinper dæmon in his lucratur,& quos
modo . Exemplis probatur traņika
tio inali in alios .
Interduun futilibus plane demoueri
cooperari . Probator exemplo ftu
dioti & vetulæ .-Examinata quædam
dicta Cardinalis Culani. 6742. E.
Qreft :11 . Anticeat remedium petereå
malefici.
Quod non liceat iure ciuili maleficis
vti in bonuun finem , contramultos .
Leonis limperatoris Conſtitutio,qua?
abrogata lex Conſtantint;cademer
plicata . Ecclefiaftica lege idem pro
hibitum effe.Locus ad Rom .verb.
6761.C
&
Non poffe cogi majeticas vt benedi
cant. Et de hac bencdictione iniqui
fitum Articulus Paritien isdictum
impruni Paracelli. Remigij kententia
reiect...
An liceat toleréinaléficjum per res for
perftitiofas ? An liceat per vana re
media tollere Diſcutitur exemplum
Sum :9 :Rofetle. 677.1.6
Contraatirtohım non licete à nualch
co parato petere , ve maleficium tal
lac maleficio ? - Exemplur. Nideri.
Soluuntur argumenta Remigii.Ex
plicanturlege nullas.Cod.demalet.
& locus Photi, in Norocanone .
Horeltmaleficus induci; vt per ITO
dun ficituin tollatmaletícium.Et in
caci poscit tam precibus, qoam CO2
& ionc,contra Remigium , & exam .
natur dictum Isianzoni,quod licent
hoc peieriab ipfo Diákolo :An if
ceat petere, vttollat ab alio quam ab
auctor emer malefici;Quelquando
dubito , an fit fublaturus per malat
ciun ? 678. 1.8 .
Praxis quain hacre vfis B. Theodo
mus..
 Libri Sexti .
ms. Quibus verberibus cogere li
cout ? Quando fit neceffaria cantela
Caietani ? Exemplum S.Gosoleuæ , ' Su 3.De remedijs medicorum prçcepta .
que vía hac cautela . Alia cautela
noua petere , quo vfurus ſit remedio?
Praxis , & vſus huius cautelæ . 680.
1.D.
Queſt.111. An liceatmaleficium defirue
re, vl. co-deſtructo f
, eu ſublato figno ,
Diabolus nocere deſinat?
De his ſignis, qualia eſſe foleant,exem
plum de ſera clauſa . Status queſtio
nis . 681 , 2.A.
Argumenta ſententiæ negatiuæ ( Non
licere ) IoannisHelſelij .
Sententia communis affirmatiua ( lice
re ) explicatur, & fuiffe probatur Au
Etores huitis fententiæ , qui & qua
les.
Exempla eorum quihac vſ. Examinan
Curfinguliactus,qui poflunpinterue
nire. 682.1.A.
Diffoluuntur argumcnta omnia primæ
fententiæ . 691.2. C.
Quem effectumà dæmone liceat expe
tare : Quomodo quis vete turdecli
nare ad Magos:Quod teneanturina-
leficifigium policum tollere ?Aliquá
do non abfoluendus nifi faciat .
De fagarum.depilationc .Quomodorin
telligendum dictum leju Chriſti ?
hor genus dæmonwrum non cijci
tur, niſi in oratione & ieiunio . De
exemplo S :Hilarioms. Explicat.cap :
fi per fortiarias.33.quæft.1. Quomo
do Diaboluseſt alligatus lignis ? ibid.
Seft . fl . De remedijsnaturajibus con
tra maleticia.
5.1.De remedijs pleriſque N. L.vtde
bauas.De hyperico . Dethaplia rha
mnozſpina.verbaſco & finil.694.2.C .
Deremedijs ex lupi corpore , item ek
Jayena,ex catulonigro , ex dromada,
ex mutela , ez Leone , ex pardo's ex
aſino filuettri, dometticoq; ex-alijs ,
ex hydrargyro exadamate ,ex Chry
folitho,ex corallio;ex gagate, ex ial
pide,ex onyche,ex fardio, ex Came
leonte ,ex aſino . Quomodo hæc pola
fint prodeſeex fententia.Theologo
num ?
Qurando maleficia uaturalibus reme
dljstolli poffint, quádo non poffint
Explicat.c.vk.26.9.7 .
$. 2. De ſignis feu indicijs maleficis .
Sect.ddl. De remedijs ſupranaturali
bus diuinis, feu Ecclefiafticis .
Primium vera , & viua fides, obferuatio
mandatoram Dei.Exempla Petri- Iu
dicis, B.Antonij,fæminæ Chriftianæ
apud Epiphaniun, & alterius in vita
S.Cypriani & alia quædam.705.2. E.
Secundum Legitimus in Eccleſia Ca
tholica Sacramentorum vfus .
De Baptiſmo. Exemplo Tyriaditis Ar
meniæ Regis. Item aliud de Chami
Regis Tartarorum filiolo . 707.1 . E.
De confirmatione. Ex Lactantio proba
tur , & exéplo IulianiApoftatæ apud
Prudentium . 710.1.B.
DeConfeffionis, ſeu exomologeſi, varia
narrantur exempla , Bedæ , Ioannis
Dinconi, & Petri Cluniacenſis , &
Joan .Celarij . Item ex Theodorico
de Aniſpoldia . Metaphrafte, &Li
fiardo .
Nota autem hic duo exempla de effi
cacia recitatæ Salutationis Angelicę.
Explicatum confilium B.-Catharina
Suctice . 711.1.A.
De venerabilis Euchariſtie vi.Exempla
vnum Ereinicæ apud Caffianu.Puel
lę Arabę apid B.Proſperzim . Vxoris
cuiuſdain à B.Bernardo, alterius limi
lis noftro tempore in Picardia , ake
rius à S.Auxentio '. Itein aliud in In
dijs frequens. Item in Galliis teinpo
re Albigoeiitium . Item aliud in Tele
thonia ( Etnota-Lecior Magica hæ
reticorum miracula. :) Aliud fimile
ferè in Alpibus Rhetijs . Item aliud
de viſione Predicatorum Neapoli in
conuentu S.Dominici, & aliud Saler
nitanum recentius , necnon alud B.
Macarij. 713. 2. C.
Demifa ſacrificio .
Exemplum Heſperij apud B. Auguſti
ni . Aliud B.Bernardi.Aliud B. Theo
dori.Conſeffio fagarum , & ratio cur
tam longis in Catholicorum Tem-
plis ante meridicin moras trahant.
717.2.D.
Hhh Difai
 Sunimaria Breuia
De oleo infirmorum per Epifcopum bo
nedite.
Sacerdotis apud Bedam .
Theodolij monachi.
Launoinari.
Exempla Parthenij:
Sancto Auxentij Archlmandri-
fum . tax .
VVinvvaloci.
Eutichij Patriarche .
Faterni Abrincenas .
Tertium ; deperendo Sanctorum homio
num auxilio . 718.1.B.
Cur hoc remedium minus hodie fre
quens, quam olim ? Erát diuerſi exor
cilt.e , & ifti Sancti,Exempla SS.Ma
carij,vtriufque Guthberti Bafilij, Pa
phnutij,Eugendi, Greg.Thaumatur
gi, Pauli fimplicis, Theodori, & Vrf
mari. 718.2. C.
Quartum , de exorciſmo Eccleſiaſtico.
Antiquicas ordinis exorciſtarum : Ri
tuisquidam veteres in exorciſino ad
hiberi ſoliti . Nomen dæmonis peti
folebat,cibifolitiexótcizari , cauen- ' Vndecimum , Piaamuleta collo (uſpenſa ."
dum à ludicris ferinonibus , proba
tum exemplo . Seriun exemplum
S. Vrfinári, in quo norandæ 'eædem
ante octingentosannos , que ninc
ceriinonie. Exempla S.Adelelinis &
S.Maurilij.Cur exorcifinusaliquan :
do fit atticus ? Contraqua'veneficia
non ſoleat prodeflé,ex Tortato :719 .,
1. A.
Quintum ,dé operibusſarisfa &torijs. a
Deeleemofyna ; de ieiunio.excnipl
S.Auxentij, & S : Procopij . De Ora
tione.' DecommuniÉccléſiæ.2.De:
priuatain his precipua Symboluin ,
Apoftolicum ; & Oratio Dominica ..
Item Roſarium ;& Litaniæ.724.1: D .
Sextum ;Imploratum nomen tofu Salua
toris Chrifti. San & órum
Exempla; & auctoritates Patrum remif '
fiuè . Nomen Mariæ Virginis tria
exempla. Auxilium Angelicustodis.
-729.1 . B.
Seprimum Signaculum Sancte Crucio.
Brobatur teftimonijs , & exemplis pla
riins,quæ proptermultitudinem hic
in ſummario omittuntur . lib.6 .- 732.
2.COM
Mas Sanctorum integendimiraculaw .)
additis aliquibus rebes naturalibus.
Ołtauum , Sanctorum reliquig.
Probatur plurimis auctoritatibus , &
exemplis ;vt S.Philippi, S.Dympna
in Brabátia , & plurimorum aliorum ,
honorádi Sancti peregrinationibus,
& donarijs . Cauendun à ſuperſti
tiofo cotum cultu , quem odere, vt
probatur exemplo quodam S.Glyce
rix:. 735.1.A.
Nonum ,de aqua bene dicta :
Antiquitas huius ritus Efficacitas pro
batur varijs exemplis .
Et precipua quædam , contra ſpectrum
Apameenfe , & 'contra aliud Tenta
endium lapides iaciens, & B.Huber
ti, & c. Vvieri impudens ſiuemenda
cium , fiuecalumnilib : 6. pag.738.
2. D.
Dècimum , Resaliç benedicteritxCA
tholico :
Deagnis Dei ; de cerei & fale benedi
cto de pane benedicto ,antiquicas ci
ús.Exempla quædam .: 737.2.A ..
Quæ requirantir Ne fint fiiperftitiola?
Duodecimum , Pulſatio campanarum
Experientia quotidiana. - Exeinplui
mirabile ex Petro Cluniacenfi.Con
feffiones maleficaruun :
Cauendum à duobus Lamarun men
dacijs , vt illic . Refellitur vulgi osi
nió decampanuum baptiſiro: Hx
reticotum atropha quonciana..pag.
740. 2. B.
Capitularis Caroli Magni locus expli
catus Benedictioni aliquando ari
butum nomen baptiſmist apud luo
nem Carnuten .
Benedictionis Campananuni ritus de
fenriis contra hæreticos .'
De'efficacitate caini contrademo
nes,in quo hzc fit fita? Petri Mexiz
error. Curheroinedia noitfemper
efficacia ? 7.2.1. C.
Cap: 171. Quorundam remedioruine Eco
clefiafticorum ; comra calumnias here
ricorum maximeGiorg:Gotelimanni,
defenfio .
Qaidam non láreſconfulti, fed tabule
in ceremonias petulantes. 243.1.A.
Difenſio exorciſmorim EcclefieCarbo.
wlice :
Oltan
 Libri Sexti.
Otendipur ineptia, & imperitia aduer
ſarij. Colligunturmuka eius men
dacia . Oftenditur in exorciſmo ni
hil magicum reperiri.
Sigillatim oryneseius ritus probantur ,
& explicantur. 7,43. 1. D.
Defenſio falis benedicti ,mendacia , ach
uerfarij & fraus . Defenfio aque be
necicie . Benedictiones herbarum .
Noua iterum aduerfarij mendacia .
Defenlio Agnorum Dei , alia iterum
mendacia . 746.1.D.
Defenditur benedictio balcam&
i olei
Ineptia aduerfarij formulam dicen
tis eſſe Magicam detegian.
Verbum exorciſo , & vfus defenditur .
Vlieo Apoſtoli. Cur non Chriftus?
baptiſmo peccata çemitti.
Defenditur Extremavnctio, & benedi
etio olei infirmorum . 747.2.B.
Schimidelini, & Lerchemeri væfana
conuicia .
Ex antiquitate probantur benedictio-
nes variarum rerum , herbarum , ſeu
fructuun , Aquæ benedictæ , Chrif
FinisSummariorumomnium
"
natis, Panis & Salis.
Quæ vis ſit rerum Sacramentaliuen
pag 749.1. C.
Aliuditerun mendacium . Item alia &
alia . lib.6.1 22.1.C.
Reſpondetur argumentis quibuſdam
Godelmanni. 750., 1. E. Oftenditir
exorciftarum ordinem in Ecclefia
olim fülle.B.Clementis Rom . locus
explicatus.
Defenditur:culous Venerabilis Eucha
riftiæ , & in ea effe verum corpusSal
uatoris Noftri . Oftenditur nihil in
conſecratione nec cultu Magicum
effe. 750.2. E.
Contra Ioſephum Scaligerum defendi
Cur, opera B. Dionyf.Areopagitę,ad
ſcripta noneſſe.Pſeudopigrapha.St
perbia eius, ante oculos ponitur ip
Tiurmetverbis, & monetur reſipiſce
re ſeguedeinceps gerere modeſtius,
& fapere humilius. pag.751.2.B
Monita quædam pro Confeflarijs, &
pænitentibus. 755.1.4
Hhh · HIC
 HIC AVCTORES

OMNES PROBATÆ

VEL IMPROBATÆ FIDEI.

Theologi, Iuriſconſulti, Medici , Philofophi, Phyſiologi,

Hiſtorici, aliarumque fcientiarum atque artium Pro

feſſores , qui huic Opere fuam quoquomodo opellam

ſubminiſtrarunt
, ſerie Alphabetica recenſentur .

alexander Neapolitanus . Apomazar .

A BarbasSpanheimcēlis algazer.
aponenſis.
abbas Vrſpengenfis. aloyſius Cadamuftus. apuleius.
abdias Babylonicus. aliufits: aquila .
abenezra . alwares Aragonius.
abenzoar de Abono. aluernus . archidiaconus.
abraham Efra F. amatus Lufitanus archāgelus Mercenarisk
abulenfis. ambroſius. ardoinus.
Accurfius . anmianus Marcellinus . arethas Cappadox .
adamus Cronographas. ananias . aretinus.
ado Viennenfis . Anaftafius Bibliothecarius . arerius.
agincia . anaftafius Nycenus . areualus .
alianus .
anaſtaſius Sinaita, erfoncinus.
amilianus . ancharanus . Arias Monianus .
amilius . andernacus .
Ariſtarchus.
Areas Syluius : andreas Caraneus. Ariftaneis.
arodiusAefchines Orator . andreas Laurentius , Ariſtophanes.
afchylus. angela de Fulgino. ariſtoieles de Arlesa
drius de Affli tis. angelomus. arlunus.
Agathias . Angelus Caninius Armylla .
agricola . angelus de Arerio . arnáldus Albertus.
agrippa . angelus de Clauafio . Arnobius
abias . angles. arnoldus Vilanouam
aimericus .
anicius Seuerinus, arnokus.
Aimoinus Monachus. annales Boiorum . Artemidorus .
Alanus . Ansbertus . Aſcanins Centarius.
albanus. B. Anfelmeus.
albericus. Athanafius.
Anſelmaus Parmenfis . athenews .
albertus Magnus. antoninus . arhenagoras.
alberius de Roſal , Antonius Mirandudanus.
AKCYTOCs .
albumezar , Antonius Senenfis
alchindus. aufrerius.
aphrodyſaus, auguftinus.
alciatus , Aphthonius de Apoldia . Amicema .
alcimus Auitur. Appianus Alexandrinus. aurelianus,
alcocerius .
apollodorus . aufonius .
alexander . Apollonius Rodius. aymon .
alexander ab Alexandro . apollonius T byaneus ,
Ba
 Blenchus Auctorim .
blaſius Bocacius. Camerarin
bodinus . campegins .
Acconus . borrius . .
B Bajardus . boerins . Campiamas de Camarios
balaus . boerbus . Gamifius.
balduinus . bokelius. cantipratenfis .
baldus . bologninus . capella Tobolo
balſamon . bonacoffius. capitolinus.
banairolus . bonardes . Gapitolarium .
bannes . bonaventura . caroli Magni .
baptifta de Portão bonfinius : capreolus.
barbarias. bononienfes. capricius.
bardefanes. borcolt . cardanus .
baronins. borromausi cardinalis ,
Carlerins.
bartholomeus Raymundis bofus.
barrotus . boffius . Carolina conftitutio .
bafilius. Bouchiarius . sarranza . )
balinus. boyck . carrerins .
bafolus. brachelcas. barlarius .
baniades. bredenbachius . calonus.
bebenburcius breslayus. cafianus.
becanus. brianfonus a caffiodoruse
beccius . i briardus Gaßanneda
beda. briffonius. caftrius .
brocardus. carbarinus
beetzius Carmeliin . brodans . cato .
beltamera ,
bellarminus. brunor À Soler cainllus.
belleforeffus brunus . cedrenus.
belliolanus. bucananus. celſus.
bellonus. buscaterins. cephalus.
. bacoldianus .
bencius. cermifonus.
benéditt us . andaus . shaldaus Paraphraſes
bonimenius. Jul.Caſo Bulengeras Cappeauuille .
ben Natan . bungey . sharon .
benno berberius . burchardus . charondas .
bernardinus. burſalus. saf aneus .
bernardus . baftangantinside Butria . cheremon .
bernardus Comenas. buz.ams . chieża .
Bernardus Luxõburgicus. chopinus.
berous chryſoſtomusdeChrifti
borons. Accialupus . chytreus.
beriachinus , C Cepolla Cefalpinus. Chicchus Efontanus.
bortramus safar : cicero .
benierus , ceſarius. ciruelüs.
koza . caietanus. cittadinus.
bielski. calcagninus. clarus.
biermannus calchidius. claudianus.is
binsfeldius . calchondilas Dylas claudius Prior
biringuccius Gallimachus . Claverius:
bizarus . califthenes . Clemens Aleſſandrinus.
blancus . Galpurniukom u clemens Romanus.
Hafius MolaneBusio Caluinus : climachus ,
blondus Gangbdominat focblens :
 Elenchus Auctorino
Cælius Aurelianus cumánus cleaz'arnia
cúraus . ' ennius.
rosgnctus :
colenucius. curopalates. epbrems.
columella . 0.Currius .' epicharmus.
columns . cufanus . epiphanius
cómivaus cufpinianus. crafmùs .
Agathenſe . Cynus . eraffüs.
Ancyoanum . cyprianus.. oſpenceuse
Antifiodorenfe. cyrillus Alexandrinus . enagrius.
Aquileienſe : cyrillus Hierofolymiranus.' cacherius
Auguftanum . cyrillus Monachusa . cugübinus.
cumolpus ,
Bracharenje .
Di eunapius.
Cabilonenſe .
e cúodius'. '
Cariñaginenſ .
chorymusi
colonienfes D Amaſčemus. cúripides.
Conſtantienſe . Damaſus .
? etifebius .
Conftantinopoli ' Dámhoderus ..
i tanum : dánaksi , cuſtathius.
Eliberitanum . dėčianus. ' chthymius.
Conci- ller denfé .. décius . curichianus.
lia : ? Laodicenum : Eunichius -
delgadus .'
Lateranenſe. demofthenes .
F '.
Mediolanenſ... diază .
Moguntinum .' didymus.' .3.1
Nanneienfe. dindibus :: Abianus.
Nicénum . diodorus Siculus. FA
Remenfe . diogenianus . Fanianus.
Romanum . dión Caffius. farinacius .
Seno nenf e .. dión Sophi ftair faudrinus.
Toletanum : dionyſius Ateópagita . Fazellus.
Triburienfe . dionyſius Arbenienfisus feliciánus:
Tridentinum . dionyfius Carthafianus, félinus :
Turonenſe : dionyfius Cato . fërdinando del Caftilla
Ceciliator differenisarum ." dionyſius Corinthius. férnellus.
J
condřenchus , dionyfpús Halicarnalaust ferrarins: -
dioſcorides.'' ferrerius.
conimbritenſes "
corradus.' dodechinus. ferretus::
dódonaus . férronius.
conftantinus :
conſtantinus Presbyter. dónatus. ' ) ferus.
contarenus , dwar anus . feftus Pompeias.
dúbrauius, fruardentius .
corneús.'
Cor pusjuri s.ci vili s, düdi tius . ficha rdus .
duénnas. ficinus :
- nonici .
důlcis . fincelinus.
Corrafius: florimundus deRemundis.
córrozētus à Coſtas ditandus .'
duris . folberius:
coina .' fontanus.
gouarruuias... dy nu s.
forcaruluis .
Grauetta .
E forliuius.
créſpérus.
criñrius . fracaſtorius :
franciſcus Arias.
stomerus. Ckiusa
francifcus Georgius :
clefias , E Egnatius franciſcus Picus Millenni
ch ja ci as Gifingriniust:
 Elenchus Auctorin .
dulanus crucerus Hippolytus de Marfilijs.
Franciſcus dePuto 2 gruieras . B.Hieronymus.
friburgenjes . hiorammur Emrerur .
www.pinj
exagxinus .
froiffardus gueuara . bieronymus de Ferraria.
fulbertus Caruutenfas. guiberius. ibieronymus Laurerisus ,
fulginas. guido , mollenus.
fulgofus . guidoCarmelita . ibomerus.
1 fumus. :: Guido Papa . honorius Auguftodunenſis
(GA guilhelmus Conftantinus iboratius.
guilhelmus do.monte Lay- børnanus.
Abrielius . duno. borozadus.
G.
* guilhelmusNeubrigenfis. horozçus.
galenus. guilhelmus Pariſienſis . ibofiusCardinalis .
gandimus. gundizaluus;Ferdinandus hoſtienſis.
garbus. de Cordubą . hotomanus .
garibas. Gunzalus Mendezius. hubertinus.
1 garembertuse . !!! Guicciardinus . buchaldus Elnonenfe
garzonus bugo, Aetherianus.
gazeus hugo Cardinalis .
gazonus, bugo Floriacenfis,
geber Arabs. Adrianus. bugo Vi&torinus .
gellius. .
Hagen ,aliàs,deInc
Gemma . dagine.
gennadius. 'li ,haitonus.
georgius Vicnetus... balenſis . lacob . Cohen .
**** baliacenfis Cardinalis. R.Jaco b Cohen.
gerfon . Jacobus à S German
giarcharus. gio .
giegorgienizins .. hauportius. samblichus.
8 !gas. * , begippo . janſenius.
giraldus Cambrenſis . belenusSyracasuso . ianus.Laciņius Minoris
*** jaquerius.
godelmanus. belinandus. jarrius.
godofredus ipsni , beliodorus. } jafon .
gomarą . 3 * belmoldus. B.Ignat,us.
gomerius à Mirdis 4:14 henricus Cornelius.. ignatius Loyola,
gomezius. benricus de Firmaria . ignatiusmonachus ."
gondoſ aluus. Henricus de Haffia . igneus.
graffus. benricus Theutonicus . imola .
grammaticus . Henriquez . io.deIndagine.
grafarolus. beraclides. ingolſtadienſes.
gratianus. beraldus. innocentius.
gratus . herculanus. joachimus à Beuf.
1 gregoras , berodorus. joannes Andreas.
Gregorius Cefarienfis,prea hefiodus. joannes Baptiſta Neapol
isbyrer. heffelius. TANKS .
gregorius Magnus . : beſychius joannes Diaconus.
Gregorius. Nazianzenus. bigynus. B.Ioannes Hierofolymita
Gregorius Nylenus . hilarius . nus Patriarcba .
Gregorius Thaumaturgus. bildegardus. joannes Leo .
gregorius,T,uronenſis . bincmarus Rhemenfis Arsoannes Magnus.
gretzerus, chiepiſcopus. Joannes Maria Compas
greminus. hippocrates . Itellanus.
grillandus. bippolytus Marry joannes Monachus.
Hhle 4 4 .
 Elenchus Auctorum .
isannis aRoias Icloyherius . mariana ,
soannes de Rupefciffa. lemnius , marianus Scotts.
B. Lue . marincas Sicutus
jornandes
sofoph. Carnitof. leo Auguſtus. marfilius .
sofeph Caftilienfis. leo Bapriftus Albertus: marfiliusCagnatus .
sofoplofilius Carnicol. leffius Marfilius Theologus ,
sofepbus . libanius , martianus Capella .
joſephus Ludouicus, liberalis martinus Ignatius.
liberatus. martinus Mariini .
sofephus Stephanui.
sonius , Lichtenbergius. martinus Polers.
ireneus. Licinius Ruff marullus .
R.Iſaac. lindanus. maſcardus .
ilernias , lipomanes malaus .
Ifidorus . lipfius. malonus.
matthens .
inlianus Clealdçus Philo liliardus.
fophus. T. Liuius. maubiolus .
julianus Toletanusa Lobelius . maxia .
sulius Firmicus . lombardus. maximintms .
iulius.Obloquens. longinus . maximus T aurinenfis .
junius. Lucanus. maximus Tyrius
iuftinus Hiſtoricus.. lucas Ganricht mederus.
suſtinus Martyr. Lucianus medina .
juuenalis . Lucilius . meierus .
izacius. Lacretins melenet bon
Luitpranduse loan. Melerins
Lutherns . med mexander.
Emonitius. lychetus. Sinencbacap
К -Kempenfas. lycopbron . mendoza ,
Kempius Dockumenfisso bycofthenes . mengus.
Kimchi Lyranus. ' menechius .
Kirhonius . lyrinenfis. mercurialis .
KANIZSIS , merenda .
M meſia .
L mefue .
meiaphrafies
MB :Macarius.
B.Macarins. mexia ..
L Acirius. macrobius .
Lactantius , michaelius.
Jacrius. --wafaims , michael MontanNS .
Lamberius Scaffnaburgen magifter. micquelas.
magi . micrologus.
lambinus. maior . milichius .
lampridius maldonatus . minutius.
lanccllorms maluerius . mixaldus Monlusvaru
lanfrancus , manaffes. mecenicus .
largius. manilius. nolina .
lanatherus . mantua Benavido molinaus .
Laurentius Iuſtinianus. Mantuanus . molineras Valencenenfis .
Laurentius Valla. marbachius . mollerus .
ledeſma. marbodeks . moncada.
leges Frifonum . B. Marcellinus. monſtrelstus.
leges Longobardoruits marcellinus Comes . monianks .
leges Salice. marcellus Empyricus. monticelle ,
leges X11Tabularum. marsusVeneissa 11 3 mørigia .
 Elenchus Auctorum :
H. Moronus . esbertus . petras Gregoriui .
recia mofes Maymon . oforius. petrus Leonius .
munterus. ekidiks. ii petrus Martyr .
mufculus. petrus de Palude
mutius . ?
perrus de T Arenafian
mynfingerks. pencerus.
Myrtilus. phereclydes.
Pathinaries .
Pacianus . philaftrius.
N Pagninus. philippus Presbyter
palazias. philiarcus.
palingenius. philo ludausi
Nangiacus . palladius. philoponus.
natalis Comes. paludans . Pbiloſtratus.
påmelius . phlegon
HanarTus . parhormita . photius,
nauclerus. Panormitanud picatrix Hifpanus.
14, naslea . paracelfu . piftorius.
rellus . pareus. picus Mirandolanas.
nemfianus. paradinus . picrius
nepos . Papinius Manta. pietas .
nic ander . paponins . pindarus.
Los
nicephorus . paris de Puteo . pineda.
nicetas . parienfis facultas , pitcheus .
wicolaus Leonicenas . parrhafius . 20.Plateanus.
niderius . Paravini . plateau Tornacenfis.
Melek
B. Nilus. Patasinwar . platina .
niphus. Paterculus. plato.
STAA,
nogerius Epifcopus. patritius ... plautus .
‫رفي‬ nonnius Marcellus. Paulinus. plaza
paulus Diaconus. plecha.
ch
paulus,Iuriſconfultus. Plinius .
பர plotinus
paufanias.
Ckamus.
mus peçucrus • ploius.
OCka
Octavianus 0.
pelianus plutarehus .
.. odofredus. penna,fiuepegna. polemon Athenienfis
ecolampadius. peregrinus. politianus .
& cumenius. pererius . pollux.
olaus Magnus . peresdeporcillo. polyanus.
odendorpius . perrumia . polybius.
es oldradus . Rob.Perfcrutator. policronius .
oleafter . perſonalis, palydorus Virgiliusa
olinarins . perufinus, pomerius .
I olympiodorur petrarcba. pomponatius.
ondedus . pelronius Albiter . pomponius Lars.
orikelus. petrus Albinus. pomponius Mela .
obupbriws. petrus de Arca. poncetus .
oppianus . perrus Blefenfis. pontanus.
optatus Mitemit anus. petrus de Bonaventura , ponzinibins,
oranus de Orbelis . petrus Bons. porphyrius .
origenes . perrus Cluniacenfis. portius.
Orozcus . petrus Damiani, prapoforus.
orpheus. petrus Faber . pricras.
Ofafchus . PetrusGerardus primafina
 ElenchusAuctorum ..
primodaiws . roſarius . fimcon Berlomban
prochorus . ! roſella. Timonetta .
proclus. rubeus. fimonides.
procopius . rufinus. firenius;
properrius . Tuinus . pixeys ab Hemings.
B. Proſper. ruizius. Smidelinus.
prudentius. rupertus . minlerus.
plus. focinys
prolomeus. Socrates •
Tolinus .
0 Aa . Sophocles.
Sabellicus . Jophronius.
Vinquaboreus i ſabinus. Sorus:
. Tabadias. fozomenus.
Q Quintilianus.
Jaliceius. JA artianus .
R Salisberienſis.. Speculajor.
falonius . ſpindys.
Abanus . faluator Spinola.
R Rabbenus Hacca Fañcjus. Tpitillus.
dos . Janctiflorius Spondanus.
rabus . fanderus. Sprengerus.
radeuicus . Sarmentą . Squillacenſis.
radulphus. Masbautius. ftaphylus.
rauardus. Janoparola . Staplesonus .
rambam . faxo Danus. Atatius.
ranconetus . Jaxo Grammaticus. Stella .
ranulphus. Jay a . ſtellatus.
rafis. caliger, vterque.. * ſtencbus Engubinys.
raymundus Lullus: ſcardeonius. ſtobaus .
raynerus . cbeniz . Strabo.
recanath . ſchola Parifienfis. > ſtrabys.
remigius. ſcorus . Audius.
renatus desFons. Jegnius. tumpbius.
reynardus, Telneccerus. Juarez.
rbegino. Seneca Philoſophus. fuetonius.
Thenanus . Teneca Poeta 1 fuidas.
rbodiginus. ferarius . Juingerus .
ribadeneyra. ferenus. Julpicius
ribera. feruius , jurius de Suzario .
richardus. ſeruius Honoratus Fluefter .
ricbardys deMediawilla. euerinus. immachus.
richeaumess . fextus Empyricus. fimphorianus Medicks.
richelius Carihufianusi Jextus Pompeiss . foneſius.
rickbius. fibylla. fingellus.
riminalduse Sibyllanus.
2
riplay. ficulus. T
Tilius fiffridus presbyter,
TiHius . figisberius. Abiena
ena..
mari.de Roa. Tabi Tacitus .
Sigiſmondus liber Baro.
robertus. ligonius. tagantiss.
rolandus à Valle filius Italicus . taiſnerus, Athenfis .
Tomanns. filnanus. tatianus Affirius.
ronfans. Timancas. tauladanus.
HECHS
 Elenchus Auctorum '
Fegaut. turrecremaia . dinius.
tegnius . tyconius . Vlpianus.
terentianus MANTAS.. Tyraus. vlricus Molitor .
teftullianus . inimese i volarerranes . )
téukesberg vopiſcus.deVoragined
themifon . V iful Worllonus
theocritus. prred.
. theodoretus , Airus. vveſtcapellanus
theódoritus. Valenzia . vvaldenus .
theodorus Lector. Valerius Flaccus . v'nierus.':
WHE thion . ' valerius Maximus : uvimpina .
theofanes ." valefcus T arcntafiuso vvitichindusi
3. theophilus. valccius .' vvilpellus.
theopraſtus .: 15cm valtrinus .
theophyla &tus . vännoccius. X
thefaurus vira bumana värro .
theueius . on
vilaus." Xenoph .
B.Tbomas. Vatablus. 1 Xiphilinus . '
4
thomas ’Anglicus . ' vega . ' xiſtus Senenſ . is
thomas Brabantinus. vegerius .
thomas Morus: vinatorius .' ‫ ܝ ܐ ܢ ܢ‬:‫ܐ‬ Y
thornas VV waldenfis . veracrucius .
shuanus. i Y VOO
por ?!
vefembechius.
Gus tibullus.
victor Vticenfisa : 5 Lin Z
MAK Fr.Victoria ,
tignoſus.
wnion . ' PetrusVictorius :
E. ttraquellus." Hier. Vida . Acharias Vicecomes .
A tólétus. " Viguèrus. Z Zamaloa .
tóckerus Villalocus , Zummarinus
-1 torquemada. villamontius :-2207: ! " i zanerinus...
be tóftarus .. villäſpandaus .' Zarait ...)
1. Trallianus.' villichius . 1. Zakins !! 1!').
**s. trapezuritius. zerbus .
vincentius Belluacenſos. Ilerns .
trehiſanus. virgilius'. '
trićafius. virunnius de Viralinis de ziar..
19 . trizius : Vitriaco . Zonaras :
triſmegiſtusi: vitruuins. zoroaſter :
TUL tvirhemius . viualdus zozimus:
Idi nebus. , viuesi” zuinglius . A
12
7.
he
1
W1

BLEN .
 ELENCHVS LOCORYM

OMNIVM SACRÆ SCRIPTVRÆ ,

Qui ab Auctore vel paſſim citantur , vel vt

plurimum explicantur.

GENESIS . 41.15 . Vidi fomnia ,nec eft qui edirles

Ap.t. v . 11.Germinet terra herba rat, qux audiui te ſapientllunè co
virenteni, & facicntein ſemen . nijcere . 41E
pag . 475.2.C. EXODYS .
Eod.14. Escempora, & dies, & Annos. .
422.1.C. nus inflamma ignis demedio ni
Eod. 16. Luminare maius yt præeffet bi. 145.2.A
dici.. 9.2.E. Eod.3. Vadam , & videbo vifionem hác
2.20. Appellauitque Adam nominibus magnam ,quare non comburztur -
ſuis cuincta.animantia. 4.2.2.C. bus. 318.1.E
3.15. Iniinicitias ponam inter te & mu 7.1. Et Aaron fratcrtuns erit propheta
lierem , & femen tuum , & femen il CILIS . 35C1.D.
lius. 756.1.C. EOL IVocaui t aute m Phar ao fapien
Eod.22 :Nunc ergo ire fortèmittatmér . tes, & maleficos. S.I.B.
num ſuam , & fumat etiam de ligno . Ibid. Fecerunt etiam ipfi per incanta
vitæ , & comedat , & viuat in æter tiones Ægyptiacas , & arcanaque
num . 158.1.D. dam ſimiliter, proieceruntque ſingle
..6 . 2. Videntes filij Dci filias hominum , livirgas fitas , quæ verfæ funt indra
quòd ellent pulchr ,acceperlint, ſi cones . 83.2A
bivxores . I 20.1.A. 8.13.Feceruntgne ſimiliter malefici in
Eod . 3. Eruntqug dics hominum certo cantationibus ſuis , vteducerent ici
tum viginti annorum . 1.57.1 . D. niphęs, & non potuerunt . $ 3.1.A .
Eod. 11.Corrupta eft terra coram Deo, 12. 12. Erin cunctis dijs Ægyptiorum
& c. 9.2.E, faciam iudicm ego -Doininus. p2s .
15. 12. Ciunque ſoloccumberet; ſopor 348.5.C.
irruitfuper Abram , & horror ma 13.9 . Eterit quafifignum inmanu tua
gnus, & tenebroſus inualit eum . 360 , 44. 1. B.
1. D. 14.3.1.Etmanum magnam , quani exe
* 16.5 .. IudicerDominusinter te , & me.. cuerar Dominus contrac05.434.2.B .
450.1.A. 22. 18. Maleficos non patieris viuere .
19.26.Reſpicienſquevxor eius poft ſe , 557.1.C.
verfä eft in ftatuim falis. 144 .. 2. A .. 23.5.Si videris aſinum odientis te aces
LL .. 1 : 2 .. Dixitque ei: Neextendas ma re ſub onere. 358.2. E
nuum tuam fuper pucrum , &c. 358 . 28.15. Rationale quoque iudicij facies,
2. B.. & c. 354.1.B.
28.12. Viditque in fomnis fcalaniſtan Eod.zo. Pones autem in rational -audi
tem ſuper terram , & eacuinen illius, cijdoctrinam & veritatem , &c.354
&c. 360.1, E. 2. E.
32.- 1 . Fueruntg ciobuiam Angeli.Dei LE MIT IC VS.
2'22.-2 . B..
37-10, Quod cum patrifuo , & fratribus: C3.2.0:Quod aftringens cingu
retuliflet , increpauit eum pater ſuitis , & veritas .
Strina, 355.2.C
& dixit: Quid tibi vult hoc fomnium 16.7. & legg: Duos hircos fcire faciec
quod viditis 363-1.B coram Domnino in oftio Taberna
qui
 Sacræ Scripturae.
culi teſtimonij:mittenfque fuper v
ON
trunque ſortein ,vnam Domino , &
alteram capro emiſſario : cuius exie
IVALE rit fors Doinino , offeret illum pro
peccato : cuius autem in caprum e
ya miſarium , ftatuit eum viuum coram
Domino, vt tudat preces fuper eum ,
& emittat enm.infortitudinem . 442.
2. D.
'18.2 L.De femine tuo non dabis, vt con
fecretur idolo Meloch . 3 10.2.D.
19.26 .Non augurabimini,nec obſerua
ODIS bitis onnia. 440.1.C
Eod. 31. Non declinetis ad magos,nec
ab ariolis aliquid ſciſcitemini,vt pol
luamini pereos,lib.6.32.2. D.425. 2.
C.676 . 2. C.
20.6 . Aniina, quæ declinauerit ad aria
los & magos, & fornicata fuerit cum
eo , ponam faciein meam cótra eam ,
& interficiam illam de medio popu
Katherine li ru . 676.2.D.
-0 % Eod . vlt. Viry, fiue mufier, in quibus py
thonicus , veldiuinationis fuerit fpi
ritus,mortemoriatur. 392.2.E.
26.1.Non facietis vobis idolum , & kul
prile,nec titulos erigetis, nec inſigné
UZ VE
Japidem ponetis in terra veſtra ,vt
adoretis eum . 407-2.B . Cap.3.0.16 .Quifecit ſubi gladiumanci
NVMERI .
Cap.I2.V.6 . Siquis fuerit inter vos pro
pheta Doinini, in vifione apparebo
ei,vel per fomnium laquarad eum .
361. I.B.
23.23.Non eft augurium in Iacob , nec
diuinatio in Ifrael. 409. 1.D.
24.1. Nequaquam abijt , vt ante perre
xerat,vtaugurinn quæreret. 4.1.C.
27.21. Pro hoc,fiquid agendum erit,
Eleazar facerdos confulet Domi
num . 354. 1. B.
29.4 . Quia dies clangoris eft , & tuba
rum . Cap.s.v.13 Cum autem eflet loſue in
23. 2 DEVTERONOMIVM .
Cap.6.v.8. Ligabis ea quaſi ſignun in
. manu tua , eruntque, & mouebuntur
inter oculostuos . 44.1.B.
13.3.Vt palàm fiat verùm diligatis eum ,
! an ,non, in toto corde , & in tota ani
ma veſtra. 343.1.B. Cap.229.6 .Doininusmortificat, & viui
Eodem.8. Nec parcar ei oculus tuus vt
miſerearis eius,aut occultes eum ,ſed
starim interficies. 620.1.A.
17.6 . In ore duorum , aut trium tertium
peribit quiinterficietur. 603.2.C.
Eodem . Et faciesquodcun que dixerint
qui pręſuntloco, quem elegerit Do
minus, & docuerint te iuxta legem
eius. 485.2.C.
18.10. Nec qui ariolos ſciſcitetur , &
obferuet fomnia atque auguria , & c.
4.1.C.
Eodem . 11.Nec fit maleficus,nec incan
tator,nec qui pithones conſillat, nec
diuinos . 392.2.E.
Eodem 15. Prophetam de gente tua, &
de fratribus tuis ficut me fuſcitabis ,
&c. 352.1.C.
28.54.Inuidebit fratriſuo , & vxori, quæ
cubat in finu fuo .. 279.2.C.
31.2. Centum viginti annorum ſum ,
hodiè: non pollion viurà ingredi , &
egredi. 157.1.D.
32.1 . Audite celi,quæ loquarjaudiat ter
ra verba oris moi. 9.2.C
Eodem.39. Ego occidam , & ego viucre
facian : percutiam , & ego fanabo.
33.8. Perfectio tua, & doctrina tua vé
so fancto tuo .. 356.1.E.
WDICVM LIBER.
pitem , habentem in medio capulun
longitudinis palmæ manus. 1 25.1.C.
f. 20. De cælo dimicatum eft contra
cos, ſtellemanentes in ordine, & chr
ſu fuo , aduerfus Sifaram pugnaue
nint. 422. 2. D.
7. 13. Camque veniffet Gedeon,narra
bataliquis fomnium proximo ſuo . -
361.1.A.
Eodem . 22. Et nihilominus infiftebant
trecenti viri buccinis perſonantes .
172.1.D.
1 E.
agro vrbis Iericho,lcuauitoculos, &
vidit virun ftantem contra fecuagi
natum tenentem gladium ,perrexit
que adeum , & ait: Noſter esan ad
uerfarioruin ? 363.1.C
1 1. REGV M.
ficat,deducit ad inferos, & rcducit.
101.2. D.
Eodem.3o.Loquens locutusaim ,vt do
mus
 Elenchus Locorum .
trus tra, & domus patristui miniſtra
ret,&c . 620.1.C
3.9. Qui confurgens al- ijt ad Heli, quia
Lominus vocaret puerum , & ait ad
Samuelen : Vade,& domi, dic .263 .
1.C.
9. 9.Qui enim Propheta diciturhodie,
vocalatus olim videns. 350.2,A
10.1 2. Num & Sau inter Prophetas ?
3 10.1.C.
11. 6. Et inſiliuit fpiritus Domini in
Saul. 351.1.c.
15. 22. Nunquid vult Domimis hola
cauſt a & víct imas , & non potiu s vt Eod. 36 . At ille noluit percutere , cui ait,
obediatur voci Dominii Melior eft
enim obedientia quam victima , &
auſcultare magis , quam offerre adi
pein arietum . 490.2.D.
16.14.Exagitabat euinfpititusnequam .
315.1.C.
Eodem ulim . Quandocunque Spiritus
Domini malus arripiebat: Saul, Da
und tollebar citharam , & percutiebat
manu fua , & refocillabatur Saul, &
& Leujus habebat , recedebat enim
ab co fpiritus malus . 249.1.E.
13.10 . Inuafit fpiritus Dei malusSaul,
& prophetabat in medio domus ſuç.
350.1.C.
19. 16. Inuentum eft ſimulacrum fuper
Jectum , & pellis caprarum ad caput
eius . 124.2.A.
23.9. Quod cum Dauid reſciſſet , quia
prepararet eiSaul clàm malum ,dixit
ad Abiathar Sacerdotem : Applica
.ephod. 356.1.C.
24.1 3. Iudicet Dominus inter me & te,
&vlcifcatur me Dominus ex te .
450.1.A.
28.6 . Conſgluitque Dominus, & non
reſpondit ei neque per fomnia , ne
que per Sacerdotes, neque per Pro
phetas. 3 56.2.E. 357.2.C.
Eodem.7 . 8. Quærite mihi mulierem
habentem pythonem , & vadam ad
eam , & fcifcitabor perillam . Et ait
illi Diuina mihiin pythone.397.2.E.
Eodem 4.-Etintellexit Sauil.quod Sa
muel effet , & inclinauit ſe ſuperfa
ciemfuam in terra, & adorauit. 176 .
1. A.
Eodem 13.Et Deus receflitàme, & ex
audire me uoluit ,neque in manupro
phetarum ,neq;per fornnia 360.2.B.
7. REGV M.
Cap.2. v .14. Dixitque Abnerad loab :
Surgantpueri, & ludant coram no
bis. 455.2.D
14.14 . Omnesmorimur, & quafi aqua
dilabimur. 206. I.B.
vill. REGV M.
Cap -3:0. 12. Et dedi tibi cor ſapiens &
intelligens, in tantum :vt nullus ante
.te fimilis . alii fuerit. 329.1.C.
8.39.Quia tu nofti folus coromnium
filiorum hominum . 388.1.C.
Quia noluifti audire vocem Domi
ni,eccereceder àmel,& perçutjette
leo . 333. 1.D.
Eod. 42. Quia dimiliſtivirum dignum
morte demanu tua , erit quima tija
pro animaeius, & populus tuus prp
populo eius. 257.1.C
22.22. Et ille ait:egrediar , & ero fpiri
tus mendax in ore omnium prophe
tarum cius. Et dixit Dominus:deci
pies, & præualebis : egredere , & fa
cita . 3 :10.1.C .
HI . REGV M.
Cap. 1. 2.2. Ceciditque Ochozias per
cancellos. cenaculi fui, quod habe
bat in Samaria , & ægrotauit.7 57.2.A
3.1.5.Cumque caneret pfaltes, fáéta eft
fuper eunmanus Domini. 360.1 . B.
9.22. Adhuc fornicationes lezábel ma
tris tuæ , & veneficia eius multa ci
gent. 42B
Eod.25. Quod Dominus onushocle
uauerit . 358.2. E
19.35 . Venit Angelus Domini, & per
cuſſitin caftrisAlliriorum octogin
ta quinquemillia. 226.1.C
22. 14. Ieruntitaque Helcias Sacerdos,
& Ahicam , & Achobor , & Sapham ,
& Afaia ad Holdam prophecidem .
357.2.C
23.10.Venemo confecraret filium fuu ,
aut filia perigem Moloch . 310.2. D
I. PÄRÄLIPOMENON .
2 Cap.123.8. Facies corum quaſi facies
leonis . 429.2.D.
16.26.Omnes dij populorú idola.2.2.C
Eod:33. Quianenit iudicare terrá.9.2.E
25.6.Vniuerfi fub manu patris fu , & c.
Alaph videlicet Idithim
,& , & He
nian .
 Sacræ Scripturæ .
350.1.B. pellati ſunt Phurim ,ideft, fortium ,
II. PARALIPOMENON . eo quòd Phur, id eft ,ors , in vrnam
Cap: 11.v.15. Qui conſtituit fibi Sacer- milla fuerit. 411.1.D.
dotes excellorum ; & dæmoniorum , TO B.
vitulorumque quos fecerit.220.1.E. Cap:1.V.'12. Ecce vniuerfà quæ habet
19.2. Impío prebes auxilium , & his qui in manui tiia ſunt , tantum in eum ne
oderunt Dominum amicitia iunge extcndas imanúm tuam . : 310.1.C.
EGA ris. 757.1.B. Eod 16 Ignis Dei cecidit è celo ; & ta
Eod. 6. Non enim hominis exercetis Ctas ouies , pùerofque conſumplit.
iudicium , fed Domini. 451: 2.E. 1021.-C.
20.12. Deusnofter, ergo non iudicabis Eod : 9. Repentè ventus vehemens ir
eos ? in nobis quidem non eſt tanta ruit à regionedeſerti . 221. 1. E.
TUT fortitudo , vt poffimus huic 'multitu Eod.7. Egreffus igiturSatanà facie Do
dinireſiſtere , quæ irruit fuper nos. mini percuffit lob vlcere peflimo , à
audina Sed cùm ignoremusquid agere de planta pedis vfque aduerticem eius.
beamus , hoc folum habeinus refi 294.1.A :
dui ; vt oculos noftroš dirigamus ad 4:13 . In horrore vifionis nocturnx ,
han te .. 531.1.A quando folet fopor occupare homi
24.22. Videat Dominus , & requirat. mines, påuor tenditme. 361.1: A .
450.1.A. 7.9.Sicut conſumitur nubes , & pertran
;, porn
33 :6.Obferuabat fomnia fectabanitau lit : lic qui defcenderit ad infernum
iegro giria , maleficis artibus inferuiebat , non aſcendet. 205. 2.A.
0719 habebat ſecunmagos, & incantato Eod.14.Terrebisme per fomnia , & per
torti res. 4.2.B. vifiones horrore concuties: 3611 1.A.
TOBIA's : 9.2 2.Vnum eit quod locutus fum , & in
Cap.6.v.8.Cordis eius particulam li fu nocentem , & impium ipſe conſumit.
LECH per carbones ponas, fermis eius ex 245.2 : D.
tricatoinnegenus dåmoniorum . 15.15. Et ccelinon ſunt mundi in con
249.1.C ſpectu eius. 10. 1.A.
QUE
donant 8.2 . Recordatus ita qie To'sias fermo- 33.15. Per fomnium perit aures viro
num Angeli , protulit de calidili ſuo run, & erudiens eosinſtruit diſcipli
partemiecoris, poſuitque c un ſuper na , vr auertat hominem ab his que
uslae
carbones vitos. ibid . facit;& c . 361.1 . B.
Eod. 3 : TuncRaphael Angeliis appre- 37:7: Qui in manu omnium hominum
hendit demonium , & relegauit eum ſignat , vtnorint omnes opera ſiias.
in deferto ſuperioris Ægypti.2 51.1.B 43411 : E.
12.3 . Dæmònium ab ea ipfe coinpe 33.7.Cuimme laudarent'altra matutina
ſcuit . 249.1.C. ſinul; & arent omnes filij Dei.
olar Eod.2 1.Et cùm hæc dixiſſet, ab aſpectu 16.1 . A3
corum ablatus eft, & vltra cum vide 40.22.23. & 24. Nunquid multiplica
renon potuerunt. 237.2.D. bit ad te preces', ut loquetur tibi
TV DITH . mollia ? Nunquid feriet tecuiin p2
Cap & v .2 3. Vos autem nolo vt fcrute ctum ; & accipies eum quafi feruun
mini actum meum , & vfquc dum re ſempiterninn ? Nunquid illudes ei
nuncieni vobis , nihilaliud fine, nili : quali aui , aut ligabis eum : 21cillis
mo Oratio pro me ad Dominum Deum tuis ? ' 78. 2.B.
rioftrum . 334.1.A. Eod. 27. Memento belli: nec vltra ad
ESTER das loqui. 77.2.A.
Cep 4.0i4.Quod audiens , confternata ' 41 : 15. Cor eius indurabitur tanquam
eft : & veftem mifit , vt ablato ſacco lapis, & ftringetur quafi malleatoris
induerent eum : quam accipere no intus . 78... E.
fuit ., 392.2.D. Eodi pen .Non eft fuperßterra poteftas,
9:26: Acque ex illo tempore'dies illi ap. que comparcturei, quifactuseftyvei
nal
 Elenchus Locorum .
Aullum timeret . 85.2.E. Eod . 16. Et non cognofcet ampliùs to
PSA L M I. cum fuum : 205. 2.B.
L.V.1 . Beatus vir , qui non abijt& , & c.
c. Eod. 19. Dominus in cælo parauit fe
32.2.D. dem fuam . 96.2.B.
e
2. 10.Nunc Reges intelligit , crudimi 103. 3. Exte nden s cæl um ficut pelle m .
ni qui indicatisterram . Seruite Do 422.2.A.
mino in timore , & exultate ei cum Eod. 7. Ab increpatione tua fugient:å
treinore. Apprehendite diſciplinam , voce tonitru tui formidabunt. 9.2.E.
ne quando irafcatur Dominus, &pe Eod.20.In ipfa pertranſibunt omnes be
reatis de via iuſta. 757.2.E. ſtiæ fylux . 221.1.E.
5.7. Perdes omnes quiloquuntur-men Eod . 26. Draco ille, quem forinaftiad
dacium . 532.1.D. illudendum.ei. 758.1.E.
10. In Domino confido : quomodo , 109.22.Mirabilia in terra Cham.47.2.A
& c. 3.2.2 . E. Eod . 25. Et.comederunt facrificia mor
13. 5. Trepidauerunt timore , wbi non tuoruin .. 398.1.A.
erat timor. 436.1. A. Eod. 29.Et irritauerunt eum in adinuen
15 : 5. Dominus pars hæreditatis ineæ, tionibus fuis . 763.1.B
& calicis mei. 443.1.A , Eod. 37. Et immolauerunt filios fuos, &
18.2. Et opera manuumeiusannunciat filias fuas demonijs. 316.2.D
firmamentum .. 423.1. D : 113-3.Mare vidit, & fugit: Iordanis con
30.7. Odiſti obſeruanies vanitatcs ſu uerfüs eft retrorfun , & c. 9.2.1
peruacuè. 758.1.E. 115. 15. Pretiofa in conſpectu Domini
32. 6. Et fpirituoris eius omnis virtus mors ſanctorum eius. 167-2.A .
eoruin . 10.1..A . 1:34.15. Simulacra Gentium ugentum ,
57. s . Furor illis fecundum fimilitudi & aurum : os habent, & non loquen
nem ſerpentis , ficut afpidis furdæ & tur:neque enim eft fpiritus in ore
obturantis aures ſuas.Quæ non exau : ipforum . 26. 1. D.
diet vocemincantantium , & vencri 135.4. Qui facitmirabilia magna ſolu ..
cis incantantis ſapienter. 82.1. ) , 85.2.C.
39.5.Beatus vir, cwus eft nomen Doini 146.4. Etomnibus ijs nomina vocai.
niſpeseius; & non refpexit in vani 42.2.C.
tates & inſanias falſas . 347.2.C ... 148.14. Confeſſio eiiis ſuper celum , &
57.5.Sicut afpidis furdæ , & obturantis . terram . 420.1.A.
aures fuas, quæ non exaudiet vocem PROVERBIA
incantantium , & venefici incant:10 Cap. liv.9 . Iuftitiam , & Iudicium , & æ
tis fapienter . LIS.2.A .. quitatem . 35 + 1.B.
71.18 . Benedictus Dominus Deus IC Eod. 32. Auerfio Paruularuin interii
rael, qui facitmirabilia folus.85.2. B. ciet eos, & profperitas itulionim per
77.39. Spiritus vadens, & non rediens.. der eos . 270.1.A
205.2..B . 2.9 .. Tunc intelliges iuſtitiam , á iudi
Eod :49. Immifliones per Angelosma cium,& æquilatem, & omnem ſemi
los. 10 2.1.D. tain bonam : 384.1.B.
Eod . s r.In Tabernaculis Cham.47.2.A. 16.10. Diuinatio in labijs regis in iudi
90.5. & .G.Non timebis à timore noctur cio non crcatii os eilis , 348.1.C
no . A ſagitta volante in die à nego Eod.oli. Sortes mittuntur in finuun , fed
tio per ambulante in tcnebris, ab in à Domino temperantur. 389. 2 , D .
curfils & dæmonio meridianu . 220 .. 17.24 .. In fäcie prudentis acei fapien
21. B.. tia: 429.2.D.
100.Miſericordiam & iudicitim.3 2.2.Ę 13..18. Cótradictiones comprimit fors,
ID2.5. Renouabitur.vtaquilæ iuuentus: & inter potentes quoque diudicat .
tua .. 156. 2. A .. 442 2. A.
Lad iis i Rec ord atu s eft quo nia m pu l 23:33.Oculi tuividebunt extraneos, &
sisfumus 2042.B .. 3. cortuum loqueturperuerfa. 210. 2C
 Sacræ Scriparze .
ĝo.17. Ocıxlum , qui fubfannat patrem ,
& qui defpicit partummatris ſuæ , ef
fodiac eum corui de torrentibus , &
comedam eum filijaquilæ . 345.1.A.
ECCLESIÀSTÉS .
Cap.5.0.2. Mulcas curas fequuntur ſom
nia . 437.1.E.
Eod. 6. Vbi multa funt fomnia , plurime
ſunt vanitates , & ſermones innumeri:
tu verò Deum time . 436 : 2. D. 38.1. Honora Medicum propter neceſ
8. 1. Sapientia hominis lucet in vulcu
eius . 429.2 . E ,
Eod. 7. Quia ignorat præterita , & fucule
ra nullo ſcire poteft modo . 420.2.A.
10.14. Ignorar hoino quid ante ſe fue
tit ; & quid poft fe fucarum lic , quis
G
poterit id indicare ? ibid .
SAPIENTIA .
Cap.4. v . 11.Raptus eft ne malitia muta
ret intellectum eius ,aut ne fictio.deci
perec animam illius. 532.1.D.
Eod. 1 2. Faſcinatio nugacitatisobſcurat
bona , 279.L.E.
ECCLESIASTICV S.
Cap.2.0.13Quicquid
: obtuleris ſacrificij
i fale condies , nec auferes fal fæderis.
Dei tui de facrificio tuo . 107.5D .
3. 24. 26. 27. In ſuperuacuis rebus noli
fcrutari inultipliciter , & in pluribus
operibus eius, non eris curioſus. Mul
cos eniin ſupplātauit ſuſpicio eorum ,
& in vanitate detinuit fenfus illorum .
Qu amat periculum ., peribic in eo .
642.E.
7.14. Nolivellementiri oinne menda
ciuin : aſſiduitas eniin illius non eft be
oa . $ 32.1.E .
9.3 . Ne reſpiciàs mulierem multiuolam ,
ne forte incidas in laqueum illius .
277.1.E.
13:31 . Cor hominis immutat faciem il
Tius,fiue in bona ,fiue in mala 429.2.E.
19.21. Melior eft homo , qui minuitur fa
pientia , & deficiens ſenſu in timore ,
quam quiabundat fenfu , & tranfgre
ditur legem Altiſſimi. 762.2.D.
24.5.6. Accipies quoque fimilain ,& co
ques ex ea duodeciin panes , quorum
ſenos altrinſecus fuper meníam -pu
riflimam coran Domino ftatues .
107.1.D.
31.15. Nequius oculo quid creatum eft?
279.2.D.
34. 1. Somnia extollunt , impridentes,
i
quali qui apprehédit vmbra , & per
fequitur verbum : fic & qui attendit
adviſa mendacia . 436.2.D.
Eod . 5. Diuinatio erroris , & auguria
mendacia, & fomnia malefaciétium ,
vanitas eft . 409.1.D.
Eod. 6. Niſi ab Altillino fuerit emifla
vifitatio , ne de deris in illis cor tuum .
440.2.D.
fitatem :etenim illum creauit Alcili
mus . A Deo eft eniin omnis medela ,
& à rege accipiet donationem . Dilci
plina medici exaltabit caput illius, &
in conſpectu magnarum collaudabi
tur . Altiſſimus creauit deterra medi
camenta , & virprudens non abhor
cebit illa . 763.2.C.
46. vlt. Et pofthoc dormiuit ; & notuin
fecit Regi , & oſtendit illi finem vitæ
Suve, & exaltauit vocem ſuam de ter
ra in prophetia. 82. 2.B.
48.14 . Et mortuum prophetauit corpus
eius .
350.1.D.
1 S A V A S.
Cap.1.0.13. Incenſum abominatio eft
mihi. Neomenias, & Sabbatum ; &
feftiuitates alias non feram . Kalendas
I veftras & folemnitatesveſtras odiuit
aniina mea : tacta funt mihi moleſta :
laboraui fuftinens. 31 2.1.D.
2. 20. In die illa proijciet homo idola
argenti ſui, & liinulacra auri ſui , quæ
fecerat ſibi vt adoraret , talpas & ve
ſpertiliones. 2 20.1.E.
3.9: Agnicio vultus eorum refpondit eis.
429.2.A.
5.5. Auferam ſepé eius , & erit in dire
ptionein ; diruam maceriam eius , &
erit in conculcacionem . 312.1.D.
Eod. 12. Cythara, & lyra , & tympanú ,
& tibia , & vinum in conuiuijs ve
{ tris : & opus Dorrini non refpicitis,
nec opera manuum eius confideratis.
270.2.C.
8.1 . Sumecibilibrum grande. 358.2.B.
Eod.ur.Sicut in inanu fortierudiuit me.
4342.B.
Eod . 19. Nưiquid nópopulus à Deo fuo
requiret pro viuis à mortuis . 398.1.A.
9.6. Paruulus enim natus eft nobis , & c.
96.2.B.
13.21 . & 22. Et habitabunt ibiftruthio
nes , & pilofi faltabunt ibi. Etteſpon
lii debunt
 Elenchus Locortima
debunt ibi vlulæ in ædibus cius, & Si
renes in delubris voluptans. 220.1,E.
28.15 . Percuſſimus fæduscuin morte ,
& cum inferno fecimus pactum ...
72. 2.B.
29.7. Er erit ficut fomnium vifionis no
cturnæ ,multitudo omnium Gentiun .
360.1.B.
34.11 . Et occurrent dæmonia anocen
tauris , & piloſus clamabit alter ad al
iterum : ibi cubauit lamia , & inuenit
libirequiem . 220.1.E.
* 38... Diſponendonuituæ q , uia morie
riscu , . non viues. 182.2.B.
Eod.s.Vade & dic Ezechię .& c 3 8.2.B
40. vl. Qui autem fperanc in Domino ,
mutabunt fortitudinem ,affument pe
nas ficut aquila . 156.2.B.
41.23. Annunciate quæ ventura funt, &
{cicimus, quia dij eſtis vos. 352.1.D.
44.25. Ego ſum Dominus irrita taciens
figna diuinorum , & ariolos in furo
rem vertens , conuertens fapientes
retroilum &, ſcienriam eorum ftul
tam faciens. 420.2 B.
#7.9. Propter multitudinem maleficio
ruin tuorum . 579.2.A.
Eod.10. Sapientia tua & ſcientia cua hęc
decepit te , & c. ibid , Cap. 1. 3. Et facta eft fuper cum ibina
Eod. 13. Defeciſti in multitudine conri
liorum fuorum : Atent, & faluent te.au
gures cæli . $ 7.9.2.B . Eod. 14. Spiritus quoque leuauit me,&
65.3. & 4. Qui immolaot in hortis , &
ſacrificantfuper lateres: qui habitant
in -ſepuluis, & in delubris idoların
doriniuor. 360.2.D.
Eod.17. Ecceenim ego creo cælos no
Uo , Sic. 26.2.B.
TE R E M I AS.
Cap.7 . v. 18. Vr faciant placentasRegi
næ cæli , JO1. A.
8.17. Ego minam vobis ferpentes re
gulos , quibus non eſt incantatio .
115.2.B.
Jo . 2. Iuxta vias Gentium nolite diſce
ret : & à fignis cæli nolite ineruere .
420.2.Ą.
Eod . 20. Tabernaculum meum vafta
cuineſt , omnes funiculi mei di upri
Sunt . 2.67.1.B.
23 , 13. Et in prophetis Samariæ vidi
fatuitatem : prophetabant in Baal .
343.... C .
Eod.25. Audiui qua dixerunt prophe
tæ ,prophetantes in nominemeomed
dacium ibid.
Eod. 33. Si igitur interogauerit te po
pulus ifte , vel propheca , autfacer
dos.dicens : Quod eft onusDomi
ni dices ad cos : Vos cſtis oqu .
359.1.4 .
27.9.Vos ergonolite audire prophecas,
veftros, & diuinos,& foniniatores,&
augures, & maleficos. 407.1.D.
32.35. Viinitiarent filios ſuos , & filias
ſuasMoloch . 310.2.C
44. 17. Vt ſacrificemus Reginæ cæli,
10.L.A.
BARHVCH .
Cap. v.42. Mulieres autem circunda .
datæ funibusin vijs fedent, fuccen
dentes oſla oliyaruin . Cum autem ali
qua ex ipfis , attracta ab aliquo trao
feunte , dormierit cum eo , proximg
fuæexprobrat , quod.ea non ſitdigna
habita ,ficut ipfe,neque funiseius di
ruptus fit . 264.2.B.
THRENI.
Cap.4 . v . 3. Sed & làinia nudauerunt
mammam , lactauerunt catulosfuos ,
285.1.C
EZECHIEL .
nus Domini , 360.1.B.
3:12. Et affumpfitmefpiritus. 572.2.5
alumpitme . ibid.
8. 7. Et ceciditibi fuper me manus Dom
mini Dei. 359 2.A.
Eod. 3. Eremiffa fimilitudo manus ap
prehenditmeincincinno capitis mei,
& eleuauit me ſpiricus inter terram &
coelum , &adduxit me in lerufalem ,in
viſione Dei, & c. 138.2.E.
11.d. Er eleuauit me fpiritus , & cæt.
360.1.B.
20.31. Et in oblatione donorumveftro
rum , cum praducitis filios veſtros per
ignem , & c. 496.1.E
21.21 Stetit ensin Rex Babylonisin bi
uio, in capte duarum viarum ,diuina
tionem quærens,cammiſcensfagittas
interrogauit idola,extra confuluit. Ad
dexter :um eius facta eft diuinatio fu
348.1.C
per leruſalem .
29.11.Sed&& Pygmæi,quietantau
ribustujs. 125.1.B.
33. 22. Manuis autem Dominifacta fuc
 Sacræ Scripturae
fatadmeveſpere: 434.2.B. Togauit , & baculus eius annunciauit
$7.1. Facta eft fuper me manus Domi ei . 412.2. B.
ni. ibid : Ibidem . Spiricus enim fornicationuin
40. 1. In ipla hac die facta eft fuper me decepit cos , & fornicati ſunt â Deo
manus Domini , & adduxitme illuc : fuo . 264.2.A.
360.1.B. 9.7. Scitote Iſrael Aultum prophetain .
D A N I E L .; 348.1.C.
Cap. 1. v.20 : Inuenit in eis decuplum 12.10. Et cgo viſionem multiplicaui,
fuper cunctos ariolos , & magos. & in manu prophetarum afliinilatus
4.2.A. rum . 572.2.E.
L. . Vidit Nabuchdonofor fomnium i OE L.
& conterritus eſt ſpiritus eius - Capitó 2. verfic. 28. Effundam fpiritum
360.2.C. meum ſuper omnem carnem , & pro
Eod. 2. Præcepit aucem Rex, vtconuo phetabunt filijveftii. Senesveſtri ſom
carentur arioli', & magi , & malefi nia ſomniabunt, & iuvenes veitri vi
ci, & c . pag - 4.2.B. fioncs videbunt . 361.1.C.
Eodem 19. Tunc Danieli myfteriuni MICH AE AS.
per viſionem nocte reuelatum eſt . . Cap.3.0.6. Proptereà nox vobis pro vi
363.2:B . fione erit , & tenebræ vobis pro diui
Eod.27 . Myſterium , quod Rex interro ratione. 348 1.B.
gat, fapientes Magiarioli, & drufpi soll. Ec auferam maleficia demanu
: ces nequeunt indicare Regi , fed eft tua , & diuinationes non erunrin te .
Deus in cælo , reuelans myſteria ', qui 1. B.
indicauit cibi, & c. 440.2.A. 7.5. Cum federo in tenebris , Dominus
Eod. 3o Mihi quoque non'i fapientia , luxmea eft . 353-2.A .
I quæ eft inme plus quam incunctisvi N A Η Μ..
uentibus , ficramentum hoc reuela Capit. 3. verfic. 4: Et liabentis malefi.
2 rum eft : fedve’interpretatio Regima cia , que vendidit gentes in tornica
nifefta fierer . ibid . tionibus fuis , & familias in maleficijs
3.88.Benedicite: Anania ,Azaria,Miſael fuis. 264.2.B.
Domino . 74 :B.A . SOPHONTAS . "
far 30. Eadem hora ſermo completus eft Capeloverfic.g . Et eos ,qui adorant fu
fuper Nabuchonoſor ; & ex homini. percecta militiam celi. 10.1.A.
busabićtus eft & fænum ve' bos co Eod. 16. Dies tube , & clangoris fuper
medit . 144.2.B. ciuitates imunitas . 743.1.E.
Eod. 32. luxta voluntatem enim ſuam MALACHIAŚ.
facit tim in virtutibus cæli , quan Capir . 3 s . Et ero téltis: velmaleficis.
in , & c . 10.1.A. 4. 2. C.
10. 1. Reuelatun eft Daníeli verbanı ve II. M ACHAB AEORVM .
. rum , intellexitque fermonem : in Cap.7.V.17. Tuautem pacienter ſulti
telligentia enim opus eft in vifione . ne,& videbisinagnam poteitatem ip
353.1.D. fius , & c. 450. 1.A.
11.8. Inſuper & deos eorum . 348.1.C. Eod . 19. Tu autein ne exiſtimes tibi im
14:25 . Evapprehendit eum Angelus Do punc futurum ,quod contra Deum pu
miniin verrice efus, &portauit eum gnare tentaueris . ibid.
Capillo capitis fui , pofuitqne eum in 1:5.1.2. Erat autem liuiuſcemodi viſus: -
Babylone fupra lacun in imperu ípiri Oniain , qui fuerar ſuinmus Sacer
bus tui. 139.1.A. dos, & c . 173.2.E.
O S' E A S. MATTHAEV'S .
Capit: 2 - v.erfic 6. Sepiui aures tuas fpi Capil. V. 20.Hæc autem eo cogitante ,
nis , vc feinitas tuas non inuenires , ecce AngelusDominiapparuitin ſome
& poft anatores tubs noncurreres . nisei. 3.6031.E.
270.1.B. Ibidem . Noli timere accipere Marian
4.11. Populus meus in ligno luointer coniugem tuam . 135.1.A ,
lii 2 - Eod.
 Elenchus Locorim
Eod. 21. Et vocabis nomen eius lecun. mine. 763.1.A.
416.2.B. 5:13 . Et exeuntes ſpiritus immundi in
2. 12. Et accepto reſponſo in fomnis . troierunt in porcos : & magno impe
360.1.B. tu grex præcipitatus eft in mare ad
Eod. 14. Qui confurgensaccepitpue duo millia . 130.1.B.
run & matrem eiusnocte , & fecef 6.13 . Et vngebant olco multosegros,&
fit in Aegyptuin . 130.1.A. (anabuni . 718.LC.
4.9. Hec omnia cibi dabo , fi procidens ! 9-17. Qui vbicumque eum apprehende
adoraueris me. 72.1.C. ritallidicillum , & fpumat , & ſtridet
7.7. Pecite , & dabitur vobis . dentibus, & arefcit . 294.1.A
443. 1.C. 16.6 . Quidicitillis : Nolite expaueke
Eod.cz. Ec in nominetuo dæmonia eie re . 179.1.D.
cimus, & in nomine tuo virtutes mul Vle. 9. Apparuit primò Maria Magdale
tas fecimus . 68.2.C. nx , de qua eiecerat feptem dæmo
2. 28. Occurrerunt ei duo habentes de nia . 345.1 D.
monia , de monumentis exeuntes,fir Eodem 1 & Serpentes tollent , & fi mor
ui nimis , & c. 222.2.E. tíferunquid biberint , non eis noce
Eodi 31. Dæmones-autem rogabant: Si • bit . 342.1.C.
eijcis- nos hinc mitte nos 10 gregrem . L D C A S.
porcorum . 310.1.C. Cap.1.9.11. Apparuit autem illi Ange
Eodem 32. Ac illi exeuntes abierunt lus Domini,itans à dextris altaris in
porcos & ecce impetu abiji to cenf . 391.2.D.
tus grex per præceps in mare . Eod . 29. Eccogicabat qualisefletiſta ſa
130.1.B. lutacio . 363. D.
10. i. Dedit iilis poteftatem fpirituum Eodem 30. Ne timeas Maria , in
immundorum , vt eijcerent cos . i uenifti enim gratiam apud Deum .
247.1.B. 179.1.D.
Eodem 17. Tradent enim vos in con 2.10.Etdixit illis Angelus : aolite time
cilijs , & in lynagogis luis flagellabunt . re . ibid .
» : VOS . ibid. 4.6.Quia mihiaradita funt : & cui volo ,
11.12 . Tyroj & Sidoniterniffus erit in doilla . 28 * 1.E.
die ludicijs quam vobis. 13.9.2. E. Eodem 35- Er increpauit illum leſus ,
14.26 . Et videntes eutu fuper mare am dicens : obmutefce , & exi ab eo .
bulantensturbati funt. 183.2.Ci 764.2.D.
17. 3. Ecce appapucrunr illi Moy- 8. r2 . Venit diabolus , & collit ver
fes , & Elas cun co loquentes . bum de corde corum , ne faluifiant ,
183.1 . C. 73-2.C
Ecodem 14. Domine , nifcrere filio Eod.27. Occurritille vir quidam , quihai
meo , quia lunaricus cft , & male pa : bcbat dæmonium iam temporibus (
titur. 2941.A. alalcis . 294.1 - D .
Eodem 20. Hoc autem gcnus non cij 9. 30. Er ecce duo viriloquebantur cuin
citur niG per orationem & ieiunium . illo. Erant autem Moyíes , & Elias .
724.1.E. 183.1.C.
18.16 . Vt in ore duorum vel irrium te Eod .'; 9. Et ecce fpiritus apprehendit
ſtium ( ter omnc verbum . 603 :2.Co euin , & fubito clamat, & elidit, & dif
29.15 . An oculus tuusuicquam est , quia fipar euni cumſpuma, & fix diſcedit
ego bonus fum ? 279-4.Co dilanianseum . 294.1.A.
23.5. Dilatant enim phylaéteria fua, & Eod :42. Er cum accederetjelilit illuns dæ
magnificant fimbrias . 44. 1. B. monium & diffipauit . 245.2.B.
24.24 Surgent enin pſeudochtiiti , & 10. 10. Qui vos audit, me audir , qui vos
pſeudoprophetæ , & dabunt figna ma ſpornit , mefpernit . 490.2.D.
gnas 22... E Eodem 20. Gaudece autem , quod
M ARCVS . nomina veftra fcripta ſunt in celis ,
Cap.1. V. 25. Obmutefce , & exá de bo 42: 2. D.
II.19. Si
 Sacræ Scripturze .
11. 19. Si autem ego in Beelzebub eij
ció dæmonia , filij veftri in quo cij
ciunt ? 247.1.B.
12.20.Stulte,hac nocte tollent à re ani
mam tuam . 182. 2.B.
13.11 . Et ecce mulier, quæ habebat ipi
ritum infirmitatis . 294.1.E
16.26 . Et in hisomnibus inter nos , &
. vos chaosmagnum firmatum eft .
. 205.2.C.
19.22. De ore tuo te iudico , ferue ne
quam . 535.1.A
Eod.40. Dico vobis quia ſi hi tacuerint
Japides clamabunta 9.2. E. 14.
22.53.Sed hæc eft hora veftra, & pote
ftas tenebraruum . 22 2. 1. E.
24:37 . Conturbati yerè ,& conterriti,
exiftimabantfe fpiritum videre. 183
2. B.
Eod.29. Videte manus meas & pedesy.
quia ego fiun ; palpate , & videte :
quia fpirttus carnein , & olla non ha
bet,ficutmevidetis habere2231.2.C .
10 A N N E Se ,
Cap.I. v . 10.Munduseum non cogno
uit. 283.2.A.
Eod.42. Tu es Simon filius tona,tu vo
caberis Cephis, quod interprctatur
Pctrus. 416. 2.E.
3.5. Nifi quis renatus fuerit ex aqua &
Spiritu Sancto, non poteft introire
in regnum Dei. 475.1 . A.
6.50. Hic eft panis de celo deſcendens;
vt fi quis ex ipſo manducauerit , non
moriatur . Ego ſum panis villis , qui
de cælo defcendi.Siquis manduca
th
uerit ex hoc pane,viletin æternum ;
& panis, quem ego dabo , caro nca
3
eftpro mundi vita . 44.8.1.C.
Ed 57. Quimanclucu meam caruem ,
. & bibit meum fanguinem , in memi
net; & cgo in illo . 449. 1.B.
Eod . 58. Sicut mifit me viuents Pater, &
ego viuo propter Patrem : & qui
manducatme,& ipfe viuet propter
me . ibid .
Eod. 9. Non ficut inanducauerunt pa
tres veftri manna , & mortui funt.
Qui manducat hunc panem ,viuet in
ltcinum . ibidem .
8.44. Vos ex patre diabolo eſtis , & de
ſideria patris veſtri vulcis facere : ille
>bomicida era ab initio , & in verita
vo
j
te non ftetit, quia non eft veritas ins
co : cum loquitur mendacium , ex
proprijs loquitur , quiamendax eft ,
& pater eius. 78.2. A.
8.48.Nonne benedicimus nos, quia Sa
maricanus es tui , & dæmonium ha
bes ? 5.1.A.
11:51 . Hoc autem à ſemetipfo non di
xit : ſed cùm eſſet Pontifex anni il
lius prophetauit, quòd Ieſus moritu
rus erat pro gente. 351.I.C.
12.31.Nunc princeps huius mundi eij
cietur foras. 283. 2.A.
13. Et quodcunque petieritis Par
trem in nomine meo , hoc faciam .
443.1.C.
1.5 . 24. Siopera non feciſſem , quæ ne
mo alius fecit, peccatum non habe
rent, 89.1.C.
20. 19. Vbi erant diſcipuli congregati
propter metum Iudæorum. 133.2.A.
ACTA APOSTOLORVM .
Gap.I.V. 24. Tu Domine qui noſti cor
da omnium , 388.1.C.
Eod.feqq.Oftende quem elegeris ex
his duobus ynuin accipere ločim
miniſterij huius , & Apoftolatus , de,
quo preuaricatus eit Lucas,vt abiret
in locum fim . Er dederunt fortes
eis , & cecidit fors fuper Matthiam .
442.2. E.
3.6. In nomine Iefu Chrifti Nazareni,
ſurge, & ambula . 339.2.D.
Eod.17 . Et nunc fratres ſcio , quia per
ignorantiam feciſtis , ficut & princi
pes veftri. 48.4.1.E.
7138. Quiaccépit verba vitæ dare no
bis . 351.2.C.
8.26.Et Angelus Doinini locutns estad
Philippum dicens,furge , & vade con
tra meridianum ad viam , quæ deſcé
dit & c. 130.1.C.
Eod. 36. Et dum irent per viam , vene
funt ad quandan aquam , & ait Eu
nuchus : ecce aqua , quis prohiber
mebaprizati? 475.1.A.
Eori.4 ) . Philippus autem inuentus eſt
in Azoto . ibidem .
10.10.Parantibus utenrillis, cecidit fir
per eum mentis exceffus. 360. 1.B.
Eod.47 Tunc refpondit Petrus: Nun
quid aquam quis prohibere poteft ,
venon baptizentur hi? + 475.1.A ..
1217
 ElenchusLocorum
12.7 . & 8. Erecce Angelus Dominiada
Aicit, & lumen refallit in habitaculo ;
perculfoque latere Petri , excitauit
eum dicens:ſurge velociter.Er ceci
derunt catena de manibus eius , & c.
$ 72.1.Co
Ecod. ro . Tranfeimtes autem primam ,
& fecundam cuftodiam , venerunt
ad portamferream , quæ vltroaperta
eſt eis. 1140.-2. B.
Eedd . rs . At illi dixerunt ad eam ; infa
nisilla autem affirmabatfic fe habe
re . 183.2.C
347. ErGræcorum copiofa multitudo .
397.1.-E.
Lod. 22. Et cùm conftituiſſentillis per
ſingulas Ecclefias presbyteros , & o
raflenocumieimationibus comme
dauerint eos , & c.
943 :4.C
06. 2. Et.vifio per nodem Paulo 'otten
fa eft.VuiMacedo quidam crarffans
& c. 360. I. E.
Eod. 18. Precipio tibi in nomine Iefu
Chrifti exire ab ca. . Et exij.cadem
hora : 339.2. D.
:22.Viri Athemenres,per omnia qua
fi ſuperſtitiofosvos video 1.2.B
19. 19. Multi autem ,ex eis, qui fierant
curiofa fectati , contulerunt libros,
& c. Si z: B.
ADRO MA'NO'S .
Cap.I.v : 32. Quoniam qui talia aglint ,
digni ſuntmorte : & non folum qui
ea faciunt;fed etiam qui confentiunt
in facientibus . 678.2.B.
3. &. Et non faciamus-mala ,vtveniant
bona. 676.2.D.
22.6 . Habentes autem donationcs fe
cundum gratiam , quæ dataeft no
bis ,différentes fiue prophetiain :3 50.
2 ; C.
14123.Bonumeft,nomnianducare car
nes. 269.2.E.
16. 20. Deus conteret Satamain lib pe
dibus veftris . 77.2.C.
J. AD CORINTH ENT IO'S .
Cap 2:v.Ft : Ka & quæ Derfunt; nemo
cognouit,niſi ſpiritus Dei 440.2 . B.
fos . Indicaui tradere liniufinodii fatam
næ in interium :earnis .. 30 2.2.A
to.IT.Hçc autenomnia in figura con
tingebarv ilis 4882 BC
Endo73.Fidelis autens Dersek , gri
.
nó patietur vos tentari vlera id quod
poteftis , ſedfaciet etiam cum tenta
tioncprolientuim ; vt poffitis fuftine
re , 164-1.E .
Eod:21: Nolo focios vos fieri demo
niorum . 238.1.D.
11.-27 . Quicunque mandricanerit pa
nemhunc, verbiberit calicem Domi
ni indignė yreuserit corporis & fan
guinis Domini, & c: 448.-1.E
128.9.10. Alij quidem per Spiritum da
tiir ſerino fapientię, alij autem fermo
fcientiæ , fecúdum eundem fpiritum ;
alteri fidesin eadein fpiritu ; alij gra
dia fanitatum in vno fpiritu ; alij ope
ratio virtutumn ,alij.Prophetia ,alij di
fcretio fpiritüüm . 20.1.C.
Eod : sr. Hiec autem omnia operatur
vnus atque idem fpiritus. 330.2.C.
Eod. 25. Er quofdam quidem pofuit
Dous Apoftolos primum inEeelelia
& c 68.2.C
13-1 .Si lingnishominum loquar, & c
ibidem .
14:5.-Volo autem omites vosloqui lin
guis, inagis autem prophetare. 3506
I.D.,
NY . AD CORINTHIOS.
Cap: 40.4 : In quibus Deus huius feculi
excæcauit mentes infidelium - 2836
Z.- € .
5.4 : Eo quod nolumus expoliari,fed fi
peracftiri; vt abforbeatur, quod mor
tale eft, à vita .
177.2.C.
12.2 . Scio hoininem in Chriſto ante
annos quatuordecim , ſiue in corpo
re nefcio , fiuc extra corpusnefcio ;
Deus fcit , faptum huiuſmodi vfque
ad tertium celium . 168.1.A
AD GALATAS .
Capsz.V.K. Quis vos faſcinauit non abe
dire veritati ? 2802.C.
Eod : 19. Quid igitur lex? Proptertrang
greſionesportaeft, donec veniret
ſemen ; cuiproliferar , ordinata per
Angelos inmanır mediatoris. 351.
1. C.
10. Dies obſervatís , & menfes, & tem
pora , & annosFimeo vos; ne fiuftra
Laborauerim in vobis . 336. 1.C.
fu16 . & r7 Spiritu anbulate, &c. cato
enimconcupăſcit aduerfus ſpiritum : .
Spiritus auté aduerfuscarne.183.2.
AD
 Sacræ Scripturæ.
AD EPHESIO S.
Cap.4.8 25. Propter quod deponentes
mendacium , & c. S321. E.
S.18. Noſite inebriari vino, in quo eft
luxuria 20.1.A.
Eod 26.Mundans lauacro aquæ in ver
bo vitam 474.1 . A.
6.12.Aduerfusprincipes, & poteftates,
aduerfusmüdi rectorestenebrarum
hanum 245.2 .D
Eod. 16. In omnibusfumentes (cutiun
fidei, inquo poſljuis omnja cela ne
gullimiigaca extinguere. 746.1,D .
AD PHILIPPENSES.
3. 19. Quonun finis interitus; quorum
$ Deus venter eft. 283.2.3.
AD COLOSSENSES .
Cap- 2-0.8 . Videte ne quis vos decipiat
per Philofophiam , & inanem falla
ciam fecundùm traditionem homi
num ,
fecundum elementamundi.
42042.4 .
3.17 .Omne, quodcunquefacítis in ver
bo aucin opere ,omniainnomine
Domini Iefu Chrifti facite. 340.1.B.
1. AD THESSALONIC .
Cap.4.1.1.3.Si enimcredimus,quod le
ſus mortuus eft, & refurrexit : ita , &
1 Deus eos,qui dormierút perleſnm ,
adducet.cum co . 205. 2.B.
6.8. Indyti loricam fidei, & caritatis, &
galeam ſpem falutís. 706.1.Ę.
11. AD THESSALONIC ,
Cap.2.0 . 10. Et in omni feductione ini
quitatis ijs, qui pereunt: eo quòd ca
ritatem veritatis non receperunt , vt
falui fierent . Ideò mittet illis Deus
operationem erroris, vt credant me
dacio . 31.6.1.A.
1. AD TIMOTHEVM :
Cap.1.v.vlt.Quos tradidiſatanæ , vt di
Icantnon blaſphemare. 316.2.A.
4. 1. Attendentes ſpiritibus erroris,&
doctrinis dæmoniorum . 763. 1. A.
11. AD TIMOTHEVM .
Cap.4.V.19.Reddet illi Dominus fecun
dum opera eius. 450.1.B.
AD TIT V M.
Cap.I.v. 12. Dixit quidam ex illis,pro
prius ipforum Propheta : Cretenfes
ſemper mendaces. 350 .1. C. 6.10 . Vfquequo Domine non iudicas
3.10 . Hæreticum poft vnam , & fecun
dam correptionem , deuita ſciens
quia fubuertus eft ,quihuiufmodicit
568.1.D.
AD HEBREOS.
Cap.2.0. 5. Non fubiecit Deus Angelis
orbem terræ futurum . 96.2.A.
11.34. Extinxerunt impetunignis . 99 .
1. A
1. PE T R I.
Cap.3.0.19. In quos & his, qui in carce .
re erant ,fpiritibusveniens predicar
· uit. 183.2 D.
4.6. Vt iudicentur quidem ſecundum
homines in carneyviuant autem ſe .
cundum Deum in fpiriqi. ibid .
11. PETR 1.
Cap.l.v.19.Habemus propheficum.fec
monem , cuibene facitis attenden
tes, quaſilucernælucenti in caligino
fo loco . 353.2.A.
Eod . 20. Hoc primum intelligentes ,
quod omnis prophetia Scripturz
propria interpretatione non fit.ssa
2. C.
2.4.Sed rudentibus imfernidetractos in
tartarum tradidit cruciandos. 251,
1. D.
3.4. Ex quo enim Patresdormierunt.
205.2.B.
1.0 A N N I S.
Cap. V.8 .Inhoc apparuit filius Deist
diffoluat opera,diaboli. 758.1.C.
LACOBI EPIST.
Cap.1.0 .. 7.Vt fit pudica,modeſta,fua
libili, bonis conſentiens, plena miſe
ricordiae , & fructibus bonis , noniu
dicatis ,ſine ſimulatione. 354.1.E.
5. 14. Vngentes eum oleo in nomine
Domini . 788...C .
IV DA S.
Cap.vnicum ,d .6. Angelos vero , qui
non feruauerunt fuum principagim ,
ſed dereliqueamt fuum domicilium ,
in iudiciixn naagni diei , vinculis -
ternis ſub caligine reſeruquit. 251 .
1. D.
· APOCALYPSIS.
Cap.l.v 1.Mittensper Angelum feruo
ſuo loanni. 3.51.1. B.
2.24.Non mittam fuper vos aliud pon
dus. 358.2. E.
& non vindicas ſanguinem noftruan
de his, qui habitant in terra?450.1.B ,
lii 4 7.1 .
 Elenchus Locorum :
7.1 . Pofthợc vidi quatuor Angelos ſtan
tes ſuper quatuor angulos terræ , & c .
102.1.0
9.11. Er habebant ſuper ſe regem An
gelum abyffi , cui nomen Hebraicè
Abaddon , Græcè autem Apollion ,
Latinè habens nomen Exterininans.
220.1.B.
Eod. 15. Etfoluti ſunt quatuor Angeli.
251.J.B.
12.4.Et cauda eius trahebat tertiam par
tem ſtellarum cæli . 423.1.B.
13.4 . Et adorauerunt beftiam ,diceutes:
Quis fimilis beftiæ ? & quis petierit
pugnare cum ea ? 235.2 . E.
Eod. 16.Et facietomnes pulillos, & ma
F IN
gnos , & diuites , &pauperes, liberos,
& feruos habere characteré in dexa
tera manu ſua , aut in frontibus ſuis.
74.2 , B.
Eod.vlt. Numerus eniin hominis eft: &
numerus eius ſexcenti ſexaginta ſex ,
416.1.B.
20. 2. & 3. & apprehendit draconem ,
ſerpentem antiquum ; quieft diabo
lus, & ſatanas , & ligauit eum per an
nos mille : & mifit cum in abyflum .
251.1.C.
21.8. Et omnibus mendacibus, Mrs il
lorum erit in ftagno ardenti igne , &
fulphure . 532.1 . Es
I S.
INDEX
 I N D E X ...

GENERALIS RERVM,

ET VERBOR V M,
.15 ;

Prior numerus paginam , poſterior columnam

denotat .

Porrò Lib. Sexti numerus ſeparatim poſitus reperietur.

А Accufatio poft capturam . 525.2.A

Accufator ad quid teneatur. 521.2. D.
408.1.D. Achami furtun .. 339.2. D.
Aronis virga .
Abacuc tranſlatio.130.1.D Achaz quo liberos modo per ignem lu
Abaris Scytha. 130.1.E. Itrarit. 404. 1. E.
Achimenis. 92.1.B.
Atbates tres philtro necati.
268.2.A. Aciarium . 52.1.C.
Abiurandi formulæ , 536.31.C Acilius Glabrio . 146.1.C.
Acredulæ prænotio . 428.1.C.
Abiuratio quid ,quando , & quoinodo
facienda . 1.526.2.A. Actus omnes in amotione figni per
Aboruſm procurantes , vt veneficipu . : penſi. 688. 2. D.
niendi. 543. 1. A Acupunturæ . 284. 1. D.
Abortus per maleficia . " 289.1.E. Acus per cutem prodeuutes. 301. 1.A.
Abortiui exciſi à Magis. 288.1.A. S.Adalt erti anathema falfum ,quod eft
Abracadabrado 671.L.B Adelberti hærencia 346.1. C.
S. Adalbertus. 382. 1. A.
Abrahæ feruus ſignum petijt 389.2. E.
Abraham an Pioplieta . SS1.1.C. Adamangidæ Armeniæ , & Cappadocię
vis, 158.2.E.
Abraham Genethliacos conuicit. 424 .
1. E. Adamantis, & magnétis diſſidium . 97 .
Abraxas idolum . 75.1A 2. B.
Abfolutio qnidoperetur. 497.1.D. Adamas. 696. 2.C
Abfolutio quomodo impendenda 'mza Adamus an ſcripferit deAlchimia . 48.
A leficis , & qui abſoluere poffintde 1. E.
học crimine. 662, IND . S. Adelelinus. 719.2.C.
Admonitio legittima quæ . 514.2.A.
Abſolutioni quando locus,eius ſpecies,
& praxis. 538. 1. A , Adolphi Scribonij probationes reiectę.
Abſolutus diffinitiuè quis cenfeudus.. 473. 1.A
538.1.B. Aduis Gall. 97.2.D.
Abfolutusin vno foro diffinitiuè adhuc Ædeſj fomnium . 439.1.B.
poteft in alio puniri. ibid . Ægidij fententia de ecſtaſi . 168.1 . A.
Abuſus bonitatem reinon tollere . 205. Ægidius Santarenus ,ex Mago quomo
1.C. do coruerſus . 734.1. A.
Acco. 223.2. E. Ægidius Nerrcletus. 718.2.B
Accufare in hoc criinine an poflint om Ægyptiaci dies, qui fuſe doctum . 336 .
nes inhabiles . $ 21.2 . A. 1 , B.
Accufatio quid . 521.1.E. Ægyptij Magi an vero sfecerint ſerpen
tes .
 Index Generatis.
tes 82.2.E tineat. GO. 2. A
Eorum iinpotentia. 84.61. E. Alchimia an licita in foro fori . 63.1.A.
Ægyptij cuiưdā vxor videbatur equa. Alchimia in foro conſcientiæ fere fem
717.2. D. per , & cunctis prohibita cenfenda.
Ægyprionum libri alchimici comburi 64. 1.B.
iulli à Diocletiano . So.1.D. Alchimia indicium Magiæ , & in qui
Æquiuocationum licicarum exempla. bus faciat. ibid.
$ 32.2.A. Alchimia quibus licita. 67.1.B.
Aerem ,& aquamcabidare Magi folent, Alchimiæ abưuusratione finis , & quis
104. 2. E finis licitus . 64.1. D.
Aeris crepitu Gengilesmagica diſpelle Alchimja quibus perſonisillicita info
bant 742.2.B. ro confcientiæ 65.2.C.
Aromantia . .401.2 :A . Alchimiæ nomen explicatium , & erigo
Aſculapij templo cubabant. 360.2.C artis. 47.1.B.
Æfon . 1564. D. Alchimia fcriptores neceres quidam ,
Æternitatis participes prophetæ , quo 49.1.C.
modo . 352. 2.A. Alchimiz ars,ſeu Chrifopæix an fitmię
Astera. 154.2.A. chanica . 47.2. E.
Æthiops. 92.1.B. Alchimiz dæmoniacæ exemplum . 61 ,
Æthnx incendia niuibusparcentia : 2. C.
98.2.D. Alchimicianvalcantannunfacere
Aflatus, feu inhalationis verborum , 49.2B .
gik vis. 43.1 . A. Alchimici ſæpeMagi. 65.
Affligimelius aliquando quam nihilad Alchimici quando ethaliter peccet, &
uerfi ſentire. ibid . quando neganda his abfolutio . 66 ,
Africani confeſſores elingues locuti . 2. C.
145.2.B. Alchimicorum varix fraudes, & exem
Agamemnon . 440. 2. E plą. 61.J.C
Agni Deicerei vis. 738. 1. D. Alchimicorum fuperftitiones blafphe
Agninæ fides rumpuntur iunctæ lupi miæ ,picturænefarjæjacturarempo
nis, 19.1.B. ris, & alia peecata 63.2.A
Agnoruum Dei materia, & benedi&tio , Alchimicosdæmon ludificatus.642.D
& vis . 747. 1.C Alchinicorumlibri fictitij Mohs,Ada
Agnus caftus. 36. 1.Đ. mi. 48.1.D.
Agnus Dei. 53 1. 1 . E. Alchindrinælibernefarius. 416.1.D.
Agreſtij, hæreticicalumniatoris mors. Alcippe. 117.1. E
4Şo.1.C Aldebertus & Clemens hæreticiGer
Agrippa Magus. 498.2.A. mani. 46.1.B
Agrippa Imperator, 42 3.2.C. S.Aldegundus. 383.7. A.
Alaftores , 220.1.A. Alea cur prohibita , 44 ).2.A .
Alatoi des membr ana . 406 .2. D. . Alexander & Himençus. 316.21
Alba Nymphe . 707.1.B. Alexandri Medicis percullor preſigni
Alba Magia an vlla 69.1.C , fieatus. 434 2D .
Alberto Magno attributus liber fallo . Alexandri Magnifomnium . 140.1.E.
8.1.D. Alexandrinorum 424. 1.B
Albertus Archidux Caletum expugna AlexiuBrana.
s 424.1.D.
uit. 504.1.A. Allabius. 423.2.B. 1
-Albertus Magnus inulta narratnon cre Allobrogis mulierculæ hypocrilis ma
denda. 25.1.A. gica , & iudicium 5641.C.
Albienſium hæreticorum falfa míracu Allobrogum Comes Magum promit
la . 715.2 . A. tentem victoriam aecarijustit , 109.
Alchimia quid. 47.1.B. 2.C.
Alchimia ad quam magiæ fpeciem per Almadelars. 69.1.E
B. Aloy
 Index Generalis
BiAloyſius Bertrandus. 384.i.c Andreæ Romani hiftoria. 879.2.B
Alphite . 223.2.E. Andr.Cefalpin.qui diſentiat de procrea
Alphonſus Rex Aragonum . 446.1.A tioneanimaliun . 18.2.D.
Alphonſus L.Kex Neapolítändium . Andreas Laurentius quidam fentiatde
323,1.B . Merí. 17.2.D.
Alphonſus fapicns ret Caftellæ per A Andionicus Imp.facrilegús. 449. 1. D.
Itrologiam dcccptus. 424.2. E. Angela Boemas 371.1.8 .
2 Althcæ ftipes fácalis Meleagro.291.2.E B.Angelæ de Fulgiño tentatio :134.2.E.
Aluinenberg 217.2.D. B.Angela de Fulgino. 378.2.C.
Amalis maleficiatus. 306. 1.E. ángeliquo pacto res corporeas moue
Amatorijveneficij materia , & exem-? re poffint. 130.2.C.
pla. 261. 1.B. angeli populorum cuftodes. 423.1.A.
Amatorijs veneficijs voluntas coginó angeli Cuftodi, inuocatio , & auxilium
poteft,bene qurbaci concupifcentia , contra inaleficia . 729.1 . E.
& fanguis effetueſcere : 263.2.C. angelica ars : 330.1.E.
Ainátoridrum ,veneficiorum huius æui angelicæ apparitionis exempla.182.1.E
deſcriptio '; & lacrilegia varia : 264 angelicrfalitationis vis . 71 2.2.B.
2.E. angelis data prophetia cur. 351.1.B.
Amatoriorum ' maleficiorum ingredien angelorum nomina quæ verâ , quæ ma
tia , ſeu materia . 265.1.C. gica. 46.4.C.
Amatorium haleficiúm quan noxium ang illa perfecta eiecta per pofticum ,
ment ; & corpori, & quare . 267.1.D. & poltea inuolucra fætus folita om
Ambitionis pana . .718.2.C . nia. 296..B .
amechütigeltatio ſuperſtitiofa -407.2.E anima'non poteft trasformari, nec po
Amicitia cum nominante : SO3.2. B. teft quoduis corpusinformare . $ 42.
Amnij geſtatio . 669... E . 1.Co
Amorc improbo quo pacho quædam animae corpore non migrat in raptu ,
liberata . 737-1.D . contra Bodinuí . 166.2.E.
Amoris prçfes quidam demon.304.2.A anima effe poteft, & eft in loco ſeparada
Amoris remedia naturalia fuperftitio ta . 172.2.D.
fa, & diuina . 268.2.C. anima ſeparata le loco 'mouere poteft ,
amoris carnalis pæna . 762.1.C. & quo pacto . ibid .
amphiara templum vaticinú . 360.2.C. anima cur prolubito ſuum corpus affi:
Amphiaraijs. 161.2.B. mere,aliľad nos redire nó poflit. ibi.
Ainphierlibus quando finiftri' aliquid anima ſeparata nuin poffit corpus loco
1/ euenturum , quid ficbat. 410.2.B. mouere . 177.1.E.
Amuleta'. 43. 2.E. anima quo pacto fubire queat corpus .
amuleta magica Gerinanorum mill ibidein .
nh 45.2.C. animë figura an ſpherica :: 175.1.C
Ana quid Cabaliſtis per Aleph finale , animæ an aſſumant cadauera . 176.1.B.
& quid pet'Ain 341..C . animz ſeu fpiritus quo pacto poffint
Anabaptiltæ ecſtatici quales. 1704. E. corporeis oculis le viſibiles exhibe
Anabaptiftarum fomnin . 439 : 1. B. fe . ibid .
Anabaptitas diabolus Sacra fcriptura animæ corpus finum amant , & in vitæ
docer: 160.2.B. keparantur. 177.2.B.
Anagnini feruitunica. 97.2. B. animæ beatonim ab Angelis , quomo
Anamita . 153.1. D. dodigioſcendå . 178.1.E.
Aminikpat quid, & vnde ductum fuſe animæ inimortalitas probata. 171.7.F.
diffentitur . 341.2.B. animalia an ipſa prenoſcanit quod ogni
Anaftafius Imper: alchiinicuro 'decipit ficant. 428.7.E.
6.1.C. animaliuin noxiorum exorcifini, & con
Anatesex aztoribus ,velputridoligno iurationes quæ licitæ . 33.6.D
nata 7.D. mimam informátem quo pacoaf.cer
rey
 Elenchus Locorum .
Fre ,aut cogerd qucat magica 158.1.E. apamemuun ſpectrum 736.r.AT
animarum reuocádarum ritus.172.1.E. aphereſia differt ab ecſtaſis . 167.2.C *
anumaruin apparitiones qui ſcriptores apion Gramaticus. 397.2. D
agnouerint . 281.1 . A. apologus lepidusCalcagnini. 70.2.A
Tota Eccleſia . 181.2.E apollinis varia oracula . 391.7 . D.
auimarum dannatonum , & expiantium Myricæus.
apoll o 1 406.2.B.
exempla. 202.1. A. apolloni) Tyanæiinagia . 7.2.D.
animas inortuorun apparere folere . ! apolloni; leo hirando . 147.1.B.
131.2.D. apollonijmeinoria . 1.59.2.C.
animas occiſorum per emptoribus in apollonij Tyanæi iactantia . 397.2. A.
feitas effe. 97.2.B.
172.2.E. apollonius Magus.
animas apparere decens , & vtile et . apollonius Tyanæus. 107.2.C.
177.1.E. apollonius Tvançus. 389.1.A
aniinas mortuorum deinones non fie apollonius frultra thefaurosquæfiuit .
ri. 207. I.E. 11.2.E. si
aniinas nequeunt Magioftendere . apollonius inuifibilis. 141.1.E
207.2.E. apoſtaſia a tide . 316.2. A.
S. Anno. 193.1.A. apoftafia malericorum . 3 $6.1.B .
annorun climactericorum ratio , vnde apoſtafię à religione pænt : 63.1.A
pendeat . 31.2.B. apoſtaliæ crimen enjoriniilunum . 786.
annos, & tempora qui colant. 335.1.D. 1. D.
annulo quodam empto Princeps.dece apoftata Moinchus à diabolo in cor
. ptus in ludo. 401.1.C. bein palam iniectus. 236.2.E.
annulorum vis . 401.1. B. apoſtata à fide degradandus. Sóo.2. A.
anfelini ars,feu curatio . 20.1.A. appa, & Gella ,vt tutatæ caftitatem , 270.
antichritti miracula falfa futura . 86.1.D 2. C.
antichrifti nomen cur per 666.lignili apparitio Philofophiapnd Auguſtinum
catum . 416.1. B. 38.2. C.
antichrifti tempus vane prædixereoin apparitiones fingulorum fæculoram .
nes. 424.1.D. 184.2.C.
antichrifto diabolus thefauros aferuat . apparitiones Angeli,& Diyaræ . 453 .
111.2.D. 1. E.
antigonus. 446.2.E apparitionibus mortuorum milti ſene
antochi Tiberti Cęfemtis diuinatio . tiam ad fidem conuerfi. 1.193.1.B
430,1. E. , apparitionum i: diuerfis finitif locis ra
antipathia hominis cuu dæmone . 383. tio. 139.2.D.
2. A.
apparitionum tria genera explicata .
S. Antonij regula ad diſcernendas reue 175. 2. A.
lationes explicata . 383.2.B apparitionum ad vindictam peccato
antoni Verderi error. 430. 2. E. 182.2. A.
fun exeinpia
B. Antonio confecrandi porcos origo ,
appellationi á tortura quando deferen
& ritus . : 340.1.A duin . $ 26.1.B .
antonius Miraldus . 3. .C . appetitus ſenlítiuusquo à dæmone pa
B.Antonij Epifcopi a'nufetuum . 45.1.B. clo vexari queat. 158. 2. A.
antonij Taruilini alchimia . 59.1.A. applicando actiua pafſiuis fiue per alte
antonius.CardinalisGranellamts.426 . rationem quid ,& quomodo ciabo
2. D. hus operetur, 86.1.E
B. Antoniusmaleficiolædi non potuit. appofitione corporis alterius quomo
706.2 . D. do oculus decipiatur. 87.2.C.
anucrpiæ oblidio , 201.2.B. apuleilis cur aninalia ignita effe dixe
anus Pindari . 161.2.B. rit. 2 13.2.E
anzeiuna . 703.1.B. apuleius magus tempore Domuiani..
sphathiHebre 3.2.D. 91. 2.B.
aqua
 Index generalis
aqua ant odetit maleficas quod non . ariolatio quid , & vnde dicta. : 402.2.E.
474.1.C. ariopharnis Thracum regis iudicium .
aqua benedicta dæmonem fugano 348.2.B.
98.2. E. aritæus. DO 2.2.B.
aqua luftraliscur ſæpe non profit contra arıſtæas Proconnefus. 167.1.A.
dæmones. 712.1.C. arithmantia duplex . 416.1.C.
aqua piacularis . 711.1.E. arlunæ Scijicæ . 406.1.D.
aquæ mutantes colorem ouú. i 16.1.B. arma maleficio imbata gladius annulus.
aquæ benedictæ vfus contra malæficia 288.1.E.
quis ſuperſtitioſus
... 675.2.D. arnobij ſomnium . 440.1.E.
aquæ benedictæ yis.712.1.E.719.2. B. arnol. de Villanoua. 8.1.B.
736.1.A. árnok Villanouanus verum aurum pro
aquila Ponricus cur pullus ab Ecclefia . , ' duxit . 58.2.B.
420.2.D. arnulphus Lotharingiæ dux. 492.2.E.
aquila . 358.2.D. S. Arnulphus Epiſcopus. Sueffionenfis.
aquilæ iuuenta renouatur. 156.2.A. 712.2.E...
aquilinæ pænnæ alias cöfumunt. 19.1.B. aronenſes energumenæ quomodo dæ
araba puellæ encrgumenæ curatio . mone vexatæ , & quædam liberatæ .
713.2.D. 376.1.A ,
araba fignifica latronem ... 419.1.A. aronenſis Sacerdoris cum diabolo collo
arbagthel libri auctor . 8.1.A. quium , & victoria . 733.2.C.
arbagthel liber confutatus. 29-2.A . areptitij ſeu obfefli . 392.2.C.
3 arbitrium libctuun abfolututum iudici arreptitiorú reuelationes falfa . 366.1.D.
bus non competere . 485.1.d. ars an natura potentior. 53.2.D.
arbitrium quomodo Iudici moderan .S. Arſenij doctrina de dæmonum lucta ,
dum . 494.1.D. & yarijs iofidijs . tos 380.2.E.
arbitrium Iudicis quo pacto moderan B. Arſenius. 382.2.B.
dum , & an liccat pęnam augere , vel artificialia operas 40.2.D.
3
minuere pro arbitrio . ibid. E. aſcletarionis prædictio , & mors.423.1. E.
arbitrarias hodiæ penas eſfe quomodo afini lunam epotantis fabula , 100.2.B.
intelligendum . ibid 2.D. alini veteratio . 1 : 462.1.A.
arboris vitæ yis . 158.1.B. afini fyluatici vngula . 696.1.E
arborum , hesbarum , & florum progno afininipalliphiltrum . $ 17.1.D .
ftica , 428.2.E. afinodeus ab Arcangelo in deſerto liga
archemeniduin planta . 159.2.E. 'THS . 251.1.B.
archimedis ſphera , & fpecula . 28.1.A alla finiqui. 297.2.A.
archijtæ coluinba . 25.2.E. aſſumere quid . 359.1.E.
ardonius, & Poncetus. 8.1.B. altirites lapis . 261.1.A.
arequipanum prodigium . 426.2.E. aſtra non funt certa omnium euentuum
aretinoruin fons. i 3.99.1.B. ligna : 422.1.2
argenti viui pulueres . 696.2.B aſtroiatri . 425.2.A.
argentinenfes quidam hæretici.463 . : D aſtrologi qui excuſandi. 389.2.B.
B
argentum viuunn impedit incantatio aſtrologique nequeant prædicere .
nes . 7.2.A , 417.2.B.
argiui cuiufdamvælinia . 211.2.Bi aſtrologi fæpe habent pactum cum de
argumenta aduerſarioruin contra appa mone . 423.2.B.
ritiones foluta .
aſtrologia damnatar à Patribus. 16.2.A.
argumentum à condemnatione ad tor aſtrologiæ quatuor partes difcuffe .
- turam non valet , 602.1.B. 419.1.A.
argus carina . 146.1.B. aſtrologis vera dicentibusminús:creden
alics in aghun. 16.1.C. dun .
arimanes leu Plauto , 424.1.B.
6.1.B. aſtrologorum peccata quæ , & quanta .
áriobaldus Dux Longobardorum or
419.2.D.
316.1.A. aſtrologorum diuinaciones CHF alienati
do
 Index'generalis
do verz . 424 • 1.A , auftriacus nobilis,quomodo a fpeétnis ,
aftronomia , & aftrologia diſcrepant . & amore væſano fit liberatus . 712.
4 3.2.C. 2. E.
aftrorum , & celorum analogia nulla qua automatum variorummiráda.209.1.D .
lem fluguni astrologi cun æratibus, 1 .
vel partibus corporum , 10.1.A. B
aftyrij fides. 86.2.C.
athalide miettoria .. 139.3.C. Abiloniarum feminarum confuetu
S. Athanaſia . 782.2: D .
atheifmus ex Caluinifino ' puitalar . riam , qui tendebantur, &rumpeban
313.1.D. Curynos explicatus: 2662.A.
achenaris euecta ad Imperium -423.2.B. Bacchi nutrices . 158.1.C.
atalinater . 3:9.1.C . Badudus Rex . 131.6 E.
atilanus . 492.2.D. Baianus Bulgarię Rex'magisi 143. 1.Co
auerroitici errorespaganorum 170.1.B Bambergentis puellæ mira impregna
augurelli iactantia de fua alchinias , tio . 1-23.10 .
63.2 E. Banchus rex . 428.1 A.
auguria oblatiua , & imperatiua quz . Baptifinaliolco',& aqua abutuntix ma
409.2.A. Iefici. 263.1.C
augurium quid , & quocuplex. 409.r.B. Baptiſmi aqua , quo pacto caula ſalutis .
B. Auguſtini vilio pueri. 180.1.D. 476.1.C.
zuinionenſisinquiſitio . 190.2 :E . baptiſmi ritus defenſi , 341.1.C
m pec tua ugu rij nom ina diu erfa io acio
auiu rel . Baptizat , & rebaptiz -imaginam
. 409.2.E. magica . 540.2.3.
auri femen . $6.2.A . barbelina Gaxenca. 132.2.E.
auriefficiens caufa , & materia :quæ . bardę fomnilun . 440.1.E.
( I.1.C. barnabas Cyprius. 71.B
arimateria remota , & proxima52.1.E baro de Rais . TO.AE.
auriagensprincipale ,quod fit. 56.2.A. barcholomei deHómate vifio . 138.1.E.
auriauesobſcena . 708.1.C. bartholomei Cocitis predictionesmors.
auriti reftis quæ auctoritas . sig.1.D. 434.2.C.
auro alchimico an liceat vti ad cominer bafiliacius fanaticus qualis. 387.1.D.
cia ,velincudenda monera . 64..E . bafilici-virus.. 18.1.D.
auribus hunansfactiimpleti . rog..D . bafilicenſis erypta theſaurus, demoncu
auriginoſi morbi curatio .. 274.2 D. ftos . It2.2.A.cum feo
aurium tincinnatio ', 332.1.D. baflitiani.. 75.1.A. & 33.1.C.
muri pigmentu . $ 7.1.D . bafilius Imperator: 397.2.C.
auripig nentum inutatum , in aurums , Bafilius Pleudonomachus. 264.1.Co
49.1.E. balina Franciçregina faga.. 365.2.A.
kuriummorbi,& deceptiones. 2 BOILA. batamus Mifamiridens. 3 ? 1.2.B .
aurum potabile .+ 47.2. E. bavarivxor poſtmortem redux , & mi
auruman Git ſolum perfectum metal ter liberorum . 122 ... D .
lum . 53.2.E. banarica femina dæmoni deuota , quo
auruin cur'rarius, quam ceceramctalla . patto liberata . 713.1.C.
54.3D . begardk 363.D.
winxin-venis terrçcur nonnifi longic beguini, & Begardi. 367. , E.
fimo tempore queat , generari in for Belga quida creditus vaccæ filius
naculis vero breuiori . SS2.C. I fin.E
aurint alchimicun quandotactum . beli Sacerdoturtpreſtigię . 16.2.C.
59.1.A. belluminker hominem , & demonem &
aufpicia pedeſtria . 409.2.E. Deo indictum ,l16.6. 756.1.C.
mufpicia quid ,&qualia . 409:1.E . benedicere animalibusſuperftitiofe non
licer . 339.1.C.
afpiciun milicate ex acaminibus
#bobo bancdicerc maleficiatis aniubendętna
Ict
 Index generalis
lefica : 68.1.1.C. 311.1.A.
benedictæ a queinfufio . 529.L.E. bonum Hominis rei quod . 343.2.A
benedicti olei vis. 719.2.A. bonum iudicantis quod . ibid .
benedictio maleficarum wiranda . botonomantia .
496.1.D.
677.2.C. boun prælagium . 428.1.D.
benedictionis menfæ omiffio noxia . brabantius ſuperſtitiones duæ . 346.2.E.
317.1.D. brabantus nobilis impoſtor. 3921.B.
benedictus drigeus. 111.2.A. brachium dextrum ardens , & lucens.fi
benedictio X. quajis vibuspoftmortein . ne damno . 98 . ,.B .
198.1.E. brachmanum dolia , 10.I.B.
beneuentana Ruſtica . 154.1.B. bractearij . .47.1.D .
benno Cardinalis. 210,1.C . bragadini Alchimium , & fupplicium .
.1 : B 58.1.C.
S. Benno . · 198
benfopa vndenatus. 123.2.A. branchilarum oraculum 391 2.D.
berengarius hæreticus , & magus. braſilenſe inonſtruoſa. 117.1.D.
130.2.A. brabilenſium pairopolia. 43 5.2.A.
berlinenſes maleficæ quo pacto glaciem braues Hommes .
3 87.1.D.
procurent . 284.2.A , brauo miles Hyſpanus aleator à Deino
B :Bernardimiraculum . 714 !.E . nein alcum ſublatus. 314.1.B.
B.BernardinusSeaenGs fontem diuina B. Briccij miracula duo . 480.2.D.
torium obftruxit. 399.1.B. brigida Scota . 371.1.B.
B. Bernardo Auunculus apparuit . brigitta Suettica, & ejus reuelationes de
198.2.A. fenię . ibid .
bernardi TrwiſaniAlchimia. 59.1.A. brodeus quid fentiat deMęci. 17.2.D.
bernardi Oliucrij narratio 150.2.C bruchi Achei .
brunenlis mulieris liberatio . 725.Prolog.
bernenfum maleficorum ſummaimpie 1.A.
tas . 284. 1. E , bruta non adequi ,nec intelligerefinem
hernicles. 116.2.E propter quem operantur,de & duplici
becæ mendacium pro concione , in his fine naturæ , & Bruti. 148.2B.
220.1.C. bruta non habet prudentiain . ibid .
birgilenſis Dainon . 313 2.4 bruta an incantentur . ibid .
B , Blaſij patrocinium animalium , brutorum mirę pręſtigię in Africa..
339.2.E 26.2.B.
bauxelenfis mulierculæ diuinatio per
B. Blalijveneratio . 670.1.B.
blafphemis Dæmon non abigitur. ſomnium diſculla . 441.1.A ,
667.1.C. bulgarorun victoria contra Anast .
blaſphemorum poenæ , & exempla . 10 %.1.Ą .
316.2.A. bungenſis femina liberata à demone .
bodini error 124.1.C. ipfius libri ſcatent 70.1.B.
erroribus . 8.2.A. burcardus Halberſtradienſis Epiſcopus .
boema ſaga in prælio necaca . 109.1.D. 452.1.C.
bohemici Magipręſtigiæ . 298.1.A. burdegalenfis parlamenui iudicium .
bohemæſage deinerfę . 489.2.B. 591.1.A.
boethiautomata . 26.1.D. burdegalenſis puelle fagæ confeflio .
boleslaus à canibus deuoratus. 316.1.A. .661.1.C .
bonicæ fons. 157,1.B . burgenſis virgo ecftatica. 169.1.A
bonnenfis wetula combuſta per iudicium burgenſis Hidigui cum fpectro pugna .
probę aquę . 477.2.E. 672.1.A.
boni cur à dæmone vexentur. 312.2.A. buſcoducenſe inonfuum . 14.2.B.
boni minorum fuafu diabolus folet im butis oraculum . 669.1.D.
pedire maius. 3.78.2.D. с
Bonifacius Arues il
- lelusambulauit . 462.2.D. 230.2.E.
bonis nocere poffunt ſed raro malefici. Cabaliſtarum quatuor ordines. 39.2.C.
Cada
 Index generalis
Cadauer cur coram occiſoreſanguinet , Caluiniftarum vexillum effigie dæmo
19.2.C. nis infigne . 313.2.C.
Cadaucramutata in ftatuas . 57.2.E. caluinniaror ad quid teneatur . 521.2.D.
cadauera quomodo lancinentfiuein pa calumniatores ſanctorú puniti. 316.LD.
tibulis,fiue inhumata. 286.2.B. calx aqua non oleo accenditur.7.1.D .
cadauera exfumant lamię. 543.L.E. cambiones Pueri. 122.2.E.
cadaueris ſanguinantis indiciü .516.2.Ę. cambronenfis Deiparæ Imago duel
Gadauerummira quædam poſſunt à Ma lum , &miraculo fa Clinici victoria .
gis procurari ſanguinis Huxus incor 453.1.C.
rupta diu ſeruari. 170. 1. D. combu camaleontis hepar. 697.1.B.
rinequeunt , & comain , barbanus cameracenſes ,quidam heretici.462.2.C
alant . ibid . campani ærisvis ad magica diffipanda.
ceneus, & Cenis . 153.2.B. 130.2.C.
n
ceremonjatui inſtitutio penes Éccle campanx pulſus ad Angelicam faluta
- Giam vis. 749.2.C. tionem ſalutaris contra tcrticulamen
cçfarauguftana Virgo . 166.2.D. ta tartarea . 741.1.C.
ceſarij Cifterbacenlis narratio . 233.1.B. campanarum oſtenta mira. 426.2.A.
caictani quędain ſententia explicata . campanarú nomen & origo . 742.1.E.
328.2: . cur nomen eis imponatur . 742.2 . A
caietani excufatio reiecta. 333.1.Ę. campanarum pulfatio Dæmoni exofa ,
cairi Alnus. 147.2.C. & quare , & exempla prodeffe contra
calchitis mutatur in Miới. 57.2.C. vim diabolicam . 741.1.C
caleti quid miruin acciderit.. 504.1.A. campanas non baptizari, ſed benedici.
calicisfancti vis. 714.1.D. 742.1.A.
calidius Lofeus patronus Maleficorum . camilia Inferni . 150.1.C.
94 2.1.E. canes leporarij. 1172.C
caliculæ Auaritia per Alchimiam delu canesterreſtres,feu tere . 212.2.B.
fa . 49.1.C. canidia . 24.1.D.
caligola Cæfonia deluſa. 267.1.B. canisnigrę medicamenta . 696.1.C.
calix pro forte. 492.2.C canoniftarum quorundā error. 306.2.B.
Caliæ templum in Gargano. 360.2.C. canonun contemptores non iuriſcon
callionymní piſcis felle . cæcitas curacas ſulti,ſed leguelij dicendi . 743.1.D.
Thobia capiquando poſſintmalefici . 522.1. A.
7.1.B.
caloris vis . 56.2.E. cápere maleficos , & incarcerare quibus
caluariæ loquaces.. 145.2.C. licitum . ibid .E.
caluariæ locutæ multis locis . 237.2.B. capiendimaleficos praxis , & cautela .
caluiniani Orores Virginitatis. 315.2.A. 5.20.1.B.
caluini errordebaptifino . 475.1.C. capillorum ,& pilorum abrafio. 529.2.C
caluiniani Amici Dæmonum , eorum . capitulum Generale itrigun. 662.1.A.
parcant imaginibus varia exempla . capnomantiæ fpecies. 404.2.D.
313.2.B. cáprinum cornu , & ftercus. 248.2.C.
caluinitmus magiain per Belgium pro captas cur Dernon non eripiat.525.1. A.
pagauit . -Proloq. capti malefici cito expediendicarceri
Caluiniftæ totdunt Virginitatem Deipa bus. ibid.C
re . 140.1.C. captiuosmagi ,an carcere poſſinteripe
caluinifte iniuri in Deitatein Chrifti, & re. 107.1.E.
viam itruunt Turciſmo, Paganiſinoq. cara morbus . 244.1.A.
123.1.D. carcer maleficarum , an poffit effe le
caluiniftæ Præcurſores Antichriſti . thalis . $ 22.1.3 .
244.2 : B. carceris mutatio , an vtilis contra male
caluiniftæ . 751.2.D. ficia . $ 31.2.C
caluiniftarum taftus. -ibid . carceris perpetuipena quando infligen
caluiniſtarum turor . 171.1.E.
: da Clericis, vel religiofis in hoc crimi
caluiniftarum reuelationes. 385.1.B. .ne . 563-1.C .
- car
 Index generalis.
akcéribuseffugerean quis teneatur, aut cautelę , quibus veendum quandopeti
,
pofſitfinc peccaco . 524.2.E. malefico . 681.2.A.
tur ablatio noxçà
cardanus.de yarierate , & fubtilitate cautio qualis exigenda in relaxatione .
8.1.C. S23.1.C.
S. Carilephus . 325.1.A. cayri pulli excluduntur fornaculis .
carmenta , feu Canens. 12.2.C. 57.2 .B.
carnifex à maleficalçſus in ipſa iuftitiæ celte dicti Germani, 398.2.B
executione , -285.1E. câphaleonomantia . 402.J.A ,
carnifex a malefica jam sogo man .cerbenis , ,219.2.E .
3 danda lęſusafflatu . 311.2 B. çercydas . 146.1.A.
carnium efus . 269.2.E. cereris Oraculuin . 399,2 ;D .
Caroli Regis Francię-morbus ex male cerei benedicticontraſpectra . 203.2.E.
ficio . :288.2.A. ceriti, & Cerericți . 298 :1. E.
caroli Calui auiditas . 458.2.A ceromantią. 466.2.A.
Caroli Mansfeldii Comitis mirus mor certamen duorum -magorum . 83,2, D.
bus exmaleficio . 300.2.D. certamen duorum veneficorum mirabi
caroli V. factum . 498.2.A. de 285.1.C.
30 ibid
caroli IX. remiffio . certamine magorumvaria . 246.1.A.
carolus Pacificus Neapolitanorum Rex cerularijdexterain crucis figura confor
1092.C. imata , 85.2.D.
carolus V. Ofor Magię, & Auftrjaçon cerullæ productio , 52.1.8.
rum laus. 113.2.E. CHASAR quid Hebr. 4.1.D.
carolus MagnusImperator. 342.1.C. CHABAR quid yndeCHA CHABBARARIM .
carolus Biliheus . 528.2.D. 412... A.
carpocratiani Heretici , & Magi Pro chaldei quid dicti. 418.2.E.
loq.D. chalamiſch .
12.1.C.
cartaginenfis mulierex fälla reuelatio . cham propagator Magiç dictusZoroa
22 ne caula ſchiſmatis. .363 ..E . Iter . 6.1.E.
Caryſtium Linun .. 97.2.A. chanançus ſignificatmercatoré.419.1.A.
caftores, ſeu Dioſcuri. 98.1.D characterim vis . 29.1.E.
caſtrum oui Neapoli. 109.2.C. charibertus 389.1.B.
.cafus referuati Epiſcoporum à religiofis charichrift Hiberniç. 335.1.C.
quibufdá poſſunt à brolui . 662.2.E. .charon , 219.2. E
catabolici, 245.2.B. charondę narratio . 150.2.4 .
catharina Metelis , & Ruffa velleç . chartumim quid Heb . 4.L.E.
111.1.ES charaph ,quid Heb. 4.2.B.
ci catharina Bononienſis decepta. 363.2.C chelidonia oculat cecos. 7.1.D.
S. Catharina Gentiles . 20.1.A. chemnitijmendacia 743,2.C
cathar ina Raconi ſiä reue lati ones , childericusRexFrancia . 365.2.A.
384.1, B. chilperici Regis damnatio . 194.1.C
catharinç Gualtheri minus morbus ex chioarum dainnațio per duo ligna .
maleficio , 296.1.A. 411 2.E.
catharinç Senelis réuelatio de Cóceptio chirographum Magicum . 730 1.C.
ne B. Ma ri ę Vir g.d iſc uſſ a . 37. 2.1 .D. chiromantia quatruplex ,& quç.licita ,
B.catharinę Sueticęremediú . 712.2.A. quç contra . 439.2.D.
caconis dictuin acutun , 332.1. B. chiromantię ſcriptores prohibitçlectio
catoptromantia. 399.2.B. nis. 431.1.B.
1 catopcromancia in cuſpide ſplendenti , choreç fagarum . 129.1.A.
412.1.E. chorion . 466.2.D.
caupona mirabilis ſaga, 91.2.C. choſen, feu clien. 353.2.E.
caufus flumen . 146.1.D. chriſmatis vis . 321.2.B.
cauſę indicium , $ 16.2B . chriſinatis eradicatio . 5 18.1.C
cautelæ ; pro aqua frigida ceicctæ . Chriſti miracula corporis eius cribuere
478.2.A. temperamento blaſphemúeft. 11.2.C.
KKK chri
 Index generalis
chrifti apparitionis. 184.2.E. claidomantia 4021
ehtifti , & fancto rum fufcita tiones , clemens V. citatus coram Deo . 450a.E.
quo figno diſcernantur à putaticijs. clementis octauibolla. 456.1.B.
245.1.A. cleonis nubes procurabantur . 101.1.D.
chwriti Domini factum cecum fanantis clerici maleficipęnę. 541.2.E.
341.1.B. clericoram peculiaria maleficia..542.1.A .
chritti Dominitongitudo. 531.1.C. clericus per affaffinum conatus occide
.chriftianis cur obiecta infanticidia , re, an poffit à iudice ſeculari capi , &
288.1.B. puniri . 562.1.CO
chutianorum Imperia in Dæmones . clinactericusannus . 31.1.D.
77.2.C. cliuenfium ducum origo . 121.1.B.
christianus Comes de Oldemburg · cluniacenſes monachi Alphonfun Re
458.2.C. gem Aragoniæ ex purgatorio eda
Chriſto Domino alapam quiincullitda .cunt . 324.1.A ,
nallis , 193.1.B. chopi victoria de Erythreis. 208.2.C.
S. Chriſtophorus. 731.1.B. cęli , & aftrorum influentiæ an vllæ .
Chriftus Dominns an à Diabolo transla 101.A.
IIIS . 125.2.B. celi adſpectus, & influxus nihil facere ad
Chriftus veré claufis ianuis ingreſſus Magica . ibid.B.
contra Caluinum verè natus claufo celorum iofluentię poſſunt ſpecies in
Teatris, clauſtro virginali, verè clau phantaſia producere . ibid . 5.
• fo fepulchro refugens contra Bezam . cęlum non cftanimatum . 9.2.C
141.1.A. cogere inuitum peius eft quam orare pa
Chriftus quoſenſu Profeta. 352.1.B. rarum . 679.2.C
.chryſolith vis, 696.2.C. cognationes an nora dęmoni. 388.1.B.
chiinicęlaus , 47.2.E. cogiraciones quo pacto Magi diuinens ,
chryfainme Venefici. 108.2.C. 388.1.E.
chryſantij magi filius . 161..2A . cohobæ ſemen . 366.2.C
chryſopeix origo . 48.1.D. colchorum velles aureum an alchimi
chryſoplyota, & Chryſoplyſium .58.2.A. CUM . 48.2.E
chryfulcr aquæ vis ibid . 5. Coletę prudenshumilitas. 364-1.E .
cianirę Indi yt pluuiã eliciant. 102.2.B. colonienfis virgo . 317.5.C
ciazzuranus à Deinone liberatus . colophonij vates. 391.2.D.
709 1. D. coluinbę effigies negata demoni .
cicchus de Eſculo . 8.1.D. 180.2.D.
cicindela Indica . 209.1, A . columbæ , vel agei ſpecie nondum appe
ciocrária diuinatio . 405.1.B. ruir demon . 235.2.B
circe . 92.2.A. cometatum ſignificationes . 426.1.B.
circenſibus magica in vfu ad equorum comitis Theutonici in penis purgatotijs
incantatione 116.1.A. detenti biftoria . 324.2.A :
circulatoris cuiuſdam pręſtigię mirę. comitiſſa facę Caluinianç venefica; &
89.2 :B. adultera iuſſu mariti occiſa. 300.2.D.
circulatorum , & mirabiliariorum pecca comicum Pictauenfium , & Andegauche
ta , & qua cautela permittendi á Ma fium origo 122.2.C.
giftratibus. 26.2.E. complexio feu temperatura corporis nó
circulusmagicus . $ 21.1.E . ett caula effectuum admirandorum .
ciſterna in Aphaceno templo . 398.2.D. 11; 2.B.
citatio ad comparendum coramDeo , & complicesquandoexaminandi, quid ya
varia cius exempla . 449.2.D. leaccorum depofitio . Sol.1.E.
cithararum fimiliter tenſaram , yna pul complicis nominacio an debeat elle fa
fa , concentus . 8.2.E cta in torturam non . Sol.2.B.
claudia Morelia . 111.1.E. ex complicis vnius denunciationc an
claudus Choreius . 132.1.D. poflit vnquam procedi ad torturam .
claui Dominicivis . 735.4.C. 596.1.A.
com
 Index generalis
componiere cum reo quando liceat lux confrontatio an facienda eeſtium
dici. 497.1.E. $ 19.1.C .
conceptio B. Virginis Deiparę immacu congelacio 300.1.A.
latę defenſacontra quandam pręcen coniectatio quid fit, & quotuplex .
fam reuelationen . 372:1.C . 418.2.A.
conciliuin Romanum ſub Zacharia . coniectatio iudiciaria ex aftris quatenus
46.1.B. licita . ibid.D.
concubina facerdotis liberata à demo- coniugibus vitanda philtra . 268.2.B.
ne . 712.1.E. coniugum intemperantia . 315.1.D.
concubinę ſacerdotis poena' poft mor coniuratio ad lacrymandum ſuperſtitio
tem . 671.2.D. fa. $ 30.1.8 .
concubitus cum demone verus. 143.2.B. coniuratores nubium , & ipfi ctorum .
concupifcentię motu folosnon effe pec impoſtores; quo pacto deprehenden
catum . 159.2.A. di. 765.2.A.
condei principis preſagia . 439 1.C. Ś. Canonis vis in demones . 251.1.E.
condemnationis vis . 497.2.B. conradi Marpurgijinquiſitio : 4:57. 2.C.
confeffio integrè facienda ,docetur mi conradus VVimpina multa ſublegit
ro exemplo . 202.1.A. clam ex Pico . 413.1.0 .
confeffio facti à capite abſceſfɔ.145.2.B conſatcoſe ſpectrlun . 221.2.E.
con fef fri s t
geri per fon am iudi cis ,& conſ tant ini Sret hati aſtr olog ídiu inatio
medici. 631.1.A. nes . 424.1.D.
confcius poteft dicere ſe neſcire vel conftantini Imperatoris lex 4.C.de ina
non audiuide quæ accepic per confer malef . & Matheinat, defenditur .
fionem . 657.2.C. 343: 2.E.
confeflirus fiadſic iñorienti, poteft pete conftantinopolitani Circimalefice ima
re , vt hicculus pulueris pectori appo gines .
293.1.D.
natur , aut fuccendatur , aut ftrangule conitantinopolitanum imperiun quo
tur qui viuusexurendus. 659.2 B. pacto Corte obuerverit Flandrie Co
confeflarius quæ interrogire , & quopa miti , 492.2.C.
cto iudicare de fingulis debeat . conſtellatio non adfert vina fanandi
651.1.D. 23.2.D.
confeffarius non’intimet ſencétiam'ınor ". confuetudo iurandi, deuouendi, & blafo
eis;non adfit torturę,bene tamen in lo pheinandi, quale indicium . 517.2.C.
co vicino . confulentiuminagos pena .
659.1.C. $ 4,2.2.B.
confeflionis violatæ pena . 202.1.B. contradictiones defenforis probæ'aque
conteſfionis.v.s .
300.1.D. frigide . 478.2.E.
confilio extraiudicialis. S06.1.D. contritio quomodo procuranda . 659:
confiffioerronea diftertà dolore extor 2. Dicur tanta difficultas rac in re
5 27.2.A. quoad lagas : ibid.
confeſſio rei conuicti an neceffaria . contumaciæ inobedientiæque fena .
585.2.C. 314.1.C.
confeffio per frauden extortagan legiti conuentus ſagaruin no&turni qaales .
ma , & reo nocens. $ 33..D . 125.2.D.
sonfeſſio-reorum qualis , & quidopere conuerfatio quale indicium . 115.2.D.
tur . S : S.K.A conuerfionis vnius fexus in alium , opl
Inualida quæ confeflio dat tempus , ad nio Andreæ Laurentij . 195 1.B.
le defendendum 535.2.A. conuction torquendi .
confeffionisauricularis vis. 537.2.B.
712: 1.B conuitiorum vis indæmonen 667.4 C.
conteſfionis figillum quàm arctè feruan conuiuia manica . 124.E.
dum, & nunquam licitum frangere , coponus ficarius . 434.2 E ,
ne in.hre quidé , aut faſcinario cri cor nonpotcft comburi intoxicatorum ,
mine . 65.2.C. velcardiacoium . 171.1.B.
confirmationis Sacramenti vis. 710.1.B. coralij vis . 696.2.D.
confrontano qualis . corinthiorunlex . 472.1 . E ,
KKK 2 COINC.
 Inder generalis
cortelli Lorei Palinodia , $ 93.2 -E . 378.1.E.
cornelii Agrippæ canis . 252.1.A. crucis ſignum opponere viſioni ſéu rcue
cornelius Agrippa , mortuo dæmonem lationi 232.2.C.
iminiſir, ve videretur viuere . 239.2.E. crucisfigni vis . 706.2.E
cornicis præſagim . 4:28. ! .Bi cubabant olin in templis ad fomnia'ca
corocoton . REHT.B. pranda: 360.2.C.
corporaaerea quo pacto diemontsfor cubomantia. 411..B .
menit . 233.1 E. culinæmortuotum .. 173.1.A.
corpori'naturaliterforrum , & aliamerata cultumexcernens deglutitur.311.2.C .
lica certo conformata artificio inna curiofitatis peccatum 66.2.C.
ſci non poffe . 300.2.E. curiofitatis ſecretorum , & dil nationů
corporihumano ex'malis liumoribus in morbus quibus-monitisfacandus. lib .
terdum dura , vt tophos , fpinas.. con 762. L. A.
chylia , & c . innaſci . 300.2.C. curioſus .. 588.4.C
corporis difpoficio quam expofita illu cyanexad Lycum : 398 :2. D.
fionibus . 367.2.E. Gynopsmagus .. 247.2 . A.
corporum ,vrianarunt, penetracio nec cynoſura quæ in hisſequendár 8..C .
Angelis poflibilis . 140.2.C. cyprianusinagus .. 706.2 : B .
corpus volunin duobus locis, Aurdùo in Cyrus . 440.2.E.
• vno locoanpoffitdæmon collocare ..
139.2.D.
corpus imago animi: 430.1.A.
correptionis tracernæ an ordo ſeruan ABAR . 358.2.6
dus . 514.1.B. D Dac tylomantia :
ORATOR 40r..B .
corui candidi . 156 2.D. Dæinon apparens in corpore affumpto ,
corybantes . 676.1.D : tantum videaurà quib : vulg 238.1.B.
coſc inom anci a . 401.2.C. procurare,ytappareatnonlicet.ibi.D .
crapu le pęna . 717.2.C. cur veteribus lępius apparuerit quam
craſſus . * 33.2.C .. nobis 234.2.A.
cratetis impium confilium .. 369.1.E. cæniongaudecatrabile : 248.2.B.
cratifthenes 28 7.C .. dæmon in allumpto corpore an loqui ,
creaturæ quomodo laudem Dei nobis : comedere , finiliavitæopera poſſit
proponant. 475.1.A. facere.237.2.C . & quomodo :ibid.E.
eredere non niſi quod certò cognouerisy, climon includinon poteit :249-2:C.quí
itultorum eft . 173.2.D. periculosū.280. 6.Equoniodo ligetur
cribro diuinare . 401. 2.C .. ab Angelis, Sanctis .. 250.2.E.
crunen delictum m , aleficium ſtricte dif dæmonin forna arboris , & rocz.226 .
ferunt. 393.2 : B : 1.B.
In criminibus exceptis nonreft nomina dæmdit quæ Magis po! liceatt. c. 75-1.C .
tio focijfufficiensargumentun ad tor cur paciſcalur, ok obed ac Magis .
turam . 197. Bi 76.2.A.
srinium reféctio fuperftitiofa :. 671.1.A. dżindi an poffie in conuentibus Mago
criſtallomantia :3 99 2.E.pena 4.0.1.A. rum ,innoxiorum perfonann alluntere,
critici dies. 3.1.2 : B .. 16.2.D.
eritomantia, & Chrithrixmulicres -- damon ſemper aliquo indicio agnofci
401.2.C. tur Deoidpermittente . 237.1.C.
croton dæmon . 252.1.A. dzmon familiaris. quo pacto pulſus ,
cruce certare quid 492.2.B. 737.2. E.
crucifixi imago fanguinenn fundens .. dæmoniapparensin (pecie abbatis. 7466
29 1.1.C. 1 : D ..
crucis fignum ', qıram vim habeat . 340 demon.in fpecie canis..709. AD infor
2. A .. mwavulpis . 7091.E
Salutis fignuuticoncailluſiones. F7s.r.C. dæmon fagaus Sanctorum præfenda ,
usis fignadıb dilaernunua illusiones , verbis literis,verbeR 718.2 E
dmca
 Index generalis
Dæmon quibus modis fingat indolen degradati ob quæ criminahodie poffine
ciam in tortura ... $ 2.8.1.E. clerici.. 562 2.B.
Dæinon pro animaapparet cyocata . degradationis duplex acceptio . ibid.C.
397. 1. E.idem solet mentiri le ani Deifolius eft dicare quosvtile. 112.1.B.
mam .. ! ibidc Dei ſapiens prouidentia . - 112.1.A:
dæmon cur vtaturætate puerili ad diui Dei prouidentia intuendis, & dirigendis
Dáciones . 368.1.C. ludicibusmaleficijquanta , & qualis.
dæmon quædam perſenonæquè poteft 482.2.D.
ac per alios. 326. 1.B. denunciatio fpontanea , 515.2.E.
dæinon cur potius per alios , quam per denunciati non admittendi ad collo
ſe, maleficio noceat . ibid.c. quium iam damnatorun . 520.2.A.
dæmon nonhabetcorpus aereum , nec deuotio magica duplex. 262.2.D.
aliud . Deus anmundumper Angelos condere
473.2.A.
dæmon alligatus loco per Maguma. potuerit . 110.2.E ..
303. 2.A. Deusextra le multacognofcit. 169.2.B.
dæmon maleficasfuftinet ,ne mergart .nec tamen perficitur . ibid.D.
CUL . . 473.2.B. Deus non eft formaliter omnia . ibid.B.
dæinon fomnijs deludens. 438.2.D. Deus cur parmittathomines à dæmono
dæmonem.aereum corpus habere error poflideri.
303.2.E.
491.1.E. diabolu cur videantmorituri. 2371.E.
dæmonem inuocansadea , quæ potelt diabolusquo pacto efficiat mira: 86.1.E.
dæmonſcire vel facere , an ſortilegus diabalushominümalis gaudet.112.10 .
hæreticus . 260.1B. diabolus vnum quemque decipit.per.ca
1 dæmones quo pacto videcioculis cor quæ quiſquc amat.
367.2.C.
porci s poffi ni... 234.1.E. diabolus .quomodomundirexfecundu
dæmones poffuntproducere animalia Lutherum , & quonodo fecundum
imperfecta . 57.2.E. Catholicam veritatem . 28 3.1.B.
demones an exerceantcum Magis ſo diabolus quomodo DEV S fæculidica
domiam , & de criminis atrocitare , tur .
283.2.A.
123.2.B. diabolusquid perſuadeat maleficis mo.
dæmones in quorum bruttorum fpecie rituris ,vt nonpeniceant. 659.2.E.
foleant apparere . 1225.1.E. dierum fauftorum vel infauſtorum ob
dæmoni permittit Deus aliquando læ ſeruatio . 335.1.D.
dere, & ludices decipere. 479.2.A. dics critici , & eorum caufa . 10.2.C.
dæmoniaci ſimpliciter figna quæ fine - dies SS . Pauli, Vincentij, Vrbani, Ioan .
.698.3.C . nis, Annunciationis . 335.1.E.
dæmonis fraudesin oraculis reddendis . dignitates, & honores an artemagicam
387.1.C parari queant , aut vnquam accipi.
dæmonium meridianum quale.220.2.B . 109.2.E..cur Deuspermittat. 110.1.E
dæmonum variadiftinctiones à mune diſcretio experimentalis quid , &quæno
cibus . - 245.1.E. mina eius. 36 2.2.A.
dæmonum genera ,& ſpectra multipli diſcretio ſpirtuú doctrinalisquæ.ibid.D .
cia. 212.1.C.nomina . ibid .D. diſcretionis fpirituuin donum quid : &
dæmonum conuiuiafunt calamitates ho de duplicieiusmodo . 362.1.D.
minum . 253.1.B . diuinat io quotup lex : 399.2.B.
dæmonum minifterio non licere vti,nec diuinatio malefica perplumbun lique
adbonum . 340.2.B. fa &tum , & aquam . 295. 2.B.
damnatorum animæ an appareant. diuinatio ex vnguibus. 495.1.B.
179.2.A. diuinationis definitio explicata & quo
daphnomantia . 466.LE. mododifferat à vanaobſeruátia , pro
deceptiones variæ circa lycanthropias. phetia, coniectatione: quarumfitre
142.1.C. fum : vnde dicta ſollenania inftruinen
defuncti pofcunteleçmolynas , & fpiri ta . 386 r. B :
• tualisremedia . 323-2.A . diuinationis à Prophetia,& coniectatio
KKK 3 nc
 Index generalis
.. ne diſcemenda canones. 38.1.C. gat dæmonem . 725.1.E.
diuinatores conſulere non licet.390.1.D . Euangeliorum liber incobuſtus-461.1.A
diuinatores Magi qua pæna plectendi . Eucharilta quomodo exitum litlunen
5 + 2.2.E. tis . 448 2.A ,
domus ſeu locus quid probent in male Euchariftia verè ad falutem inttituta .
ficio . .. $ 16.1.A . 448.1.C.
B. Dorothez rols . 185.1.E. Euchariſtia contempta , & formidata .
dubiun quid , & quomodo in dubijsini 448.1.E.
tior fentencia ſequenda . 3 + 3.1.C . Eucila iſtię licrainenci forma à Deoin
duella quando Principes poffut permit ftituta . 3 42.1.D.
tere . 435.-C. Euch irittiz miraculum . 263.D.
Dunstaus ignità forcipe naruun laruce Euchariftix ſunpre purgatio , deterra
comprehendit . 376.2.C. exeinplis & ratione contra Horaman
num Calunniltam , 44602. D.
Euchariitiæ vis . 300. ! . D .
Euchariſtia abftinere , quam noxiun .
Cc'efia illata damna mortui vci. 717.2.D.
E ( cuntur . 193.1.B. Euchariſtia quando moriturisprębenda
Ecclefiæ præcationesquam vim habeát doiarijs. 184.1.A.
ma'la repellendi. 340.1.E. Euchariſtiæ confecratio , & tranfubftan
Ecclefiänonobedire , eſt morta e pecca tiatio , & adoratio detenia . 7.1.1.A.
tuin . 486 ...B . Eulalij fiſcella incoinburtze 461.1.A ,
Ecclefiæ inmunitasan profitmaleficis . S. Euphaniæ martyris reliquarun ini.
9-23-2.A . faculum . 195.2.E.
EccleGalticas cæremonias ſuperſtitioſis Excóinunicati accufare poffunt.521.2.B
ritibus conterre , blafphenum , & im Excoininunicatiu lata in duellis explica
piuin eſt. 1-3 41. 1.D . tur. 454.1.D.
100-2 C Ėxcómunicationiscótempeus. 32 2.1.D.
Ecclipfiscaufa.
Excuſantia à cortura . 528.1.A.
Evelini cum dæmonc pactunir; hiſtoria ,
& damnatio . $ 12 2. C. Exer aciones parcnum quam vin ha
beanca
Effectus. naturalis quomodo dicceria : .- 16.2.D .
tur à Magico. 80 , 1.D. itan artificia Exorcifans cauere debet iocos . Ceunde
lis, & in his caucela . ibid . mone 719.1.0 .
Eleemofin centuplum miraculo appro Exorcitationınn & exorciftatum abufus
bacuin . 19i.L.B. quidam vitindi . 264 L.C.
Elecmofyna ditafagis ant periculofa . Exorciſmi vis cum Mirae facrificio .
320. 2.A. 317-2.B :
Eleemofynæ vis . ibid . Exorciſtarum quidam abuſus. 248.2.A.
Eleeinofynam denegantes faſcinari . Exorciſtarumordo .
719.1.A.
321.1.E. Exſtafin quomodo Deus efficiat, con
Eleemofynariam vis . tra Moceni cu m
714.1.D. . 1-701.D .
Empedocles.. *p.192.1.0 . Exſtaſis fubiectum quod . : 168.1.D .
Empura 120.1.CH Exitalisan in inftand fiat . 170.1 D.
Ephemerides paftorum , & rufticorun , Exitalis , & raptus differunt . ibit
1
& nautarum vnde natx .. 28.1.D. Extaſis diunæ à nuagica difcrimen .
Ephialtes,fey incubus morbus. 437.2.D. 168.1 -Bv
Ephod quid , & quotuplex . 3532.1). Exftafis , feu raptus Prophetarum
Epulæ lagarum . D28.2C 3.59.2 - A
Et Kiinbaldii de borban factunn ' , & F
miracutoka Euchariſtiæ perceptio ',

Ento r ürcis. quale peccaam . 4541.E.

448LD
FAcies photnodo appareane formi
item .
Edrasan alchimæmenineric 49.1 B. Falfum dicere , & ych occultare dif
Euangelijs.Joannis initium lectumfruti ferunt , $ 32.0 E
Fama
 Index generalis
Famavehemensnominati Soz.1.B. Galli cantus an dçinioni formidandus
Fama quo facto probanda. 508 1 D. 663 1.D.
Faina indiciumn quale , quid operetur . Galromantia . 399.2.B.
$ 07.1.D . Gele demones pelluntur à S. Dyınpna .
Familiares dæmoties . 251.2 . E. 735.1.B.
ig æ
Färal læle vari dec: p lonie s.211 .1B Geininç res quomodo appareant . 88 .
Faſcinatio quid larè, & ítrictes 271.1.D. 2. A.
Faſcinatio quid fecundun vulgus,& hg Gemme cuin gemmas,ſicut metalla in
recicos . ibid . alia mecallanon pofsint mutari . 36 .
Faſcinationis ſpecies tres . ibid . 1.C.
Faſcinationisremedia quædam fuperfti Gigantes vecum vi magica naſcantur ,
ciofa . 282.1.D. 123.2.E.
Faſcinene ne verulæ afpectu fuo.17.2.A. Gladíj acies carmine setunditx . 549.
Fatui , & furiofi cur fæpius diuiners . 2.C.
351.1.A. Gladiorum vibracio an timenda Demo
Feliscerebrunn comedunt ſagę 738.2.E. ni. 61.2.A.
Fertun aqur fupernatans quomodo Gnofticorum magia & víſcerationes, &
far . 30.2.B. infanticicia. 288.1.A.
Feftis diebus an examinandi , auc tor Gratia Principis exiſtente nulla an lu
quendi rei. $ 31.2.B. dex poſsit punire renn , 498.1.C.
Feftorun vio'ario. 325.1.C. Graciç, feu miraculofa opera , quç. f .
Ficus arbor alligatuntauium manſueta 2. A.
cik. 19.2.A. Guia etiam leuis religioſę punica . 325 .
Fidei vis quæ in incantatione . 41.2.D. 2.D.
Fiduivere , & viux vis . 706.1.D.
Fidei vis contra fpectra . 206 ... E . H
Figuras imagines. characteres van nu !
lain habere oftenditur, 9.1.A.
Fingangs nobilis rofario Dæmonem ex H cor folito , maior fuipectus.&282.
P
pulit. 726.12 . 2.C.
Flagellario ,balnea,& alia cur ab exorci Hereli flamma,quod vmbra Corpori.
itis at eintur . 248.2.C. 463 2.D.
3 Feining x leinone quępeperering 120 . Herclişnecefsario , fi non tefcipifcat, in
2. E. atheifmum vel in magicam definit
Forme verborum que permiſsę , & que proloq.
not in medicin's. 341..E Herefis eit fames verbi Dei. proloq
B. Franciſci cxemplu fé Virgo volutar in Herelis merettix in facra fcripruta
niue . 376.1.C.
S. Franciſci fortitio . 414.6.A. Hereſin Curioreartes, vt tamem peftis ,
Francorurn Reges à ftruna ſanant rolo fequuntur prolog
contactu . 22.2.B. Heretici, ve plurinunMagi, & ferę
Frigidun ar ſentiatur ä demone afsum liin magia comitari confluit , fule
ptu cadauer. 232.1.0 probatum rationibus. protoq.
ę
Fug ind ici um qual , ad qui valeat .
e d Heretici domiciliun demon , vi klola .
Sog 2.B. ibidy
Fulnine ictinon putrefcunt. 190.2 B.
Futurorun ſcientia quo pacto reſeruata 1
Deo . 420.1.E ,
Eiunij vi . 924.1.D.
Ieiunium neceffarium ante miſsę ce
lebrationem . 321.2.D.
Agates in dñinatione: 401.2.E. leiurijviolacio punitas 322. 1. A.
lefu nominis efficacia . 342v1.C .
china , 17B Imagini conculcatio mugica. 142. 1.D.
Impe
 Index generalis
Impedimentum perpetuum quod . Ligaminis Caufæ præcipuz . 304.2.C
306.2.A. Lotheria . 443-1.D .
Ingubi, & fuccubædæmonés an fint , & Lithomantia . 407.1.D.
an gignant , & quæ huc fpectant. Lituanorum fuperftitio. 404.1.D.
119.2.C. Lucuſta ſignificat Dæmomem . proloq.
Incubi Dæmonis proles monftniola . Lacutionos idiraculofe quo fiant modo .
725.1.E. 145.10 .
Infans curts inter Dæmones. 319.2.E. Locio.cosporis maleficaruin . 1 : 01.A
Infemi oftia varia . 393.1.B. Luctacores Dæmones. 226.1 A
.
Inferno non euocantur Dæmones .
743.2.B. M
Inquiſitio.quomodo in crimine hocin
ftituenda .
Inguifitio quocuplex,& quomodode Mahometus Hæreticus ,& magus

beat de crimine conftare. - ibid.2.A. Magian queantimpedire actiuitatem ,

Inquifitionem an debeatpræcedere ac agentis naturalisvaria exempla ,
culatio , quomodo debeat effe certa , 97.1. E.
specifica, & clara, an debantpræcede Magi pauperes , & viles ybique cur.
re indicia . ibid.2.D. 111.2.D.
Inquiſitores cognoſcunt de fortilegio. Magiæ difcufio quam neceſſaria ,dif
&
586.1.B. ficilis . prolog.
Inſepulrorum animævagæ . 189.2.C. Magia quid . 3.1.A.
Inſulæ natantes . 208.2.E. Magiæ diuifio . 3.1.D.
Intelligantne Beſtix inuicem . 147.1.C. Magiæ prohibitæ ( pecies qua . 3.1.E.
Intelligant ne Beftiæ magorum ante , Magiæ Demoniacequisprimus auctor
146.2. E. 68.2.B
Intelligentiam diſcurſiuam brutis Dæ- Magiæ Dæmoniacæ fcriptores vetufti.
mon nequitlargiri. 147.2.A. .6.2.A .
Inuiſibile corpus an Dæmon queat fa Magiæ naturalisinuentorDers. 7.1.A.
cere . 1
141.1.C. Magis Dæinonesnon ex pacto, fed fpon
Iudices abftinere debent curiofis expe te obediunr. 247.1.D.
rientijs. 525.1.D. Maleficæſunt poflefle ab inhabitante
Juris duo luminaria . 743.1.B. Dæmane. 473.23
Maleficæ occidenda . 556..E
☆ Maleficiumhoftile, &qualiaingredien
cia . 271.1.A
Menſes quicolant. 335.1.D.
K Kabbaliftarum gencra , ſeu gra Metamorphoſesvariæ , & ad corpora
dus. 39.2.C. per magos ficri queant. 141.2.D.
KalendarumIanuarij menſisſuperſtitio , Miracula curhodie rariora . 479.2.E
336.1. E Milla Atrigum , & fimulata Hoftia .
591.2.C.
L Morituris ,quam tcrribilis Dæmonap
pareat. 237.1.E
Acex pariete ſcaturiens . 105.2.D. Muſtelaex ore militis . 167.1.B
Natura quo pacto operetur. 40.28
300.2.D.
Lacrymarian(agæ poffint, & an 'hoc in N
dicium impenitentiæ , fuse. 660.1.D.
Lampadomantia . 408.2.B.
Larue , 173.1.B. N Aruca ondo quocuplex .z 40.275.
& qualis
Lauretana ſpectrorú infeftatio . 212.2. E. 393.1.A.
Lemures 173.1.C Niuium pluviarum gelu przfagia .
Lemuria , feu Remuria . 1732.E 426.2. E.
Nomi
 Index generalis
Noininamucant fortiarij. 558.2.A. Platonis diuinatio . 476.6A
Nouicij faciliores decipi. 363.1.D. Plumbo liquato manus lota Venetijs.
Nudatio maleficoruin . 529.2.C. 7.6.C.
Nympharum -variæ ſpecies . 218.7.D. Dęnamagnorum non eadem : 589.2.C.
Penitentiam diabolusnon potelt,in la
mijs impedire . 164.2.C.
Pontifex Romanusviſibile caput Eccle
Bedientize vis contra illufiones , fiæ. 487.1.BE
Pontificis eft declarare quid in fuperiti,
Obſtetricesmaleficae . 284.1.D. tiofum . ibid .
Obſerfis qua' mence herba , & lapides Pontificis declararunt probam aquæ fri
poſſint alligari. 249.1.A. gide illicicam . ibid .
Odij maleficjuin . 298.2.C. Porio contra maleficia . 697.1.C.
Oinomantia . 405. 1.D. Præſtigia quotmodis dæmon'operetur.
Oleiinfirmorum vis . 418 ... C . 87.2.C.
Ominandi generavarias 331.2.D. Proba aquæ frigidæ olimdiuerſa ab ho
Omina ex verbis fortuitus . 332.2.A. diena . 470.1.A.
Ominum obferuantiflimæ gentes Probæ formulæ duæ collata . ibid .
332.2.E. Proba quarn læpçà Pontificibus, & lm
Omphalomantia . 406.2.C. peratoribus ſit prohibita . 472.1. E.
Onomantia . 415.2.D. Prophetiæ nomen quotuplex eit figni
Onichomantia . 401.1.D. ficatio , 350.1.B.
Oracula , & vaticinia , & eorum genera Purgatio vulgaris per aquam . 465.1.A.
varia' . 396.1.B. ļyroınantiæ (pecies : 403 :1.B.
Oraculorum vnde ceſſatio . 391.2.B. Pythagoræ fpecularia Magia . 399.2.E.
Oratio Dominica contra dæmonemur Pýthagoræorum diuinacio . ibid .
726.8.A. Phythonilla Saulis: qualis fuerit .
3 Orationis viscontramaleficia: 531.8.8 . 392.1.D.
Ornithomantia '.
417.1.B.
Orlis nomine quid fignificentHebræi.
264.2.C
Ouadiciparaſceues affëriantium ſupet Væſtiones , & torinenta curmuhi
Nátio diſcurta . 337.1.A. Magi fortiter ferant. 151,1.B .
P Quercerenles energumenę: 73M.A.
Quercetenfium monialiun. prophetiz .
366.1.E.
Paítum magicum quale.peccatumD . Quiele eli Hiſpani diuinationes, & vulne
75.1.D : run Guration 401.1.E.
Pactum cum demone verair eunt ma
lefici . S44-1.A . R
Pagomantia . 399 :2.B .
Palea: quomodo videatur effe trabs . 4.7.E.
88.1.E. R Abbinorum errores : 411.2.D.
Palomantia . 411.2.D. Rand orclikum . 260.2.E.
Panem , & laiem cur Dæmon oderit . Ranunculorum prçſágiüm 428.1.C.
107.1.D. R..cionn concedenda bruxis. 147.2....
Parricidiafirigum . 1871.B. Recepratores & occultatoresmaleficio
Parceres pręſagi: 428 P.D. rum . $ 13.2.E .
Paudnis caro neſcia putreſcere . 7.1.C. Religio gentilibus pro fuperftitione .
Peccata luar caufa maleficiorun . 1:2- B.
314.1.A. Religionis & fuperftitionis differentia .
Philtrorum remedia', quæapudgenti ibid .
ksy & quæ proba . 168.2.C Religio quid Theologus. 2.1.D.
Phylogromialicitaouane HOLDE Koliquiarum geftacio . 44.2.A.
Nemir
 Indergeneralis
Remedia malefica: quomodo digno Sia ulachum , & vmbraan ab anima di
ſcenda . $ 42.2.E . ferant . 173.1,D.
Remedia naturalia contra maleficia . Somnia quæ non ficet obferuare , que
694.2.C. dam non . 436.1.D.
Reftitutio ad quam maleficæ aftringan Somnus ſeptem Sanctorum dormien
tur & quid hacin re illis imperandum . gum . IS2.1.C
661.1.B. Sors quotuplex . 471.2.E.
Reuelationes miraculis confirmari .. Sortes Apoſtolorú .: 413.1.E. 414.2.A.
383.2.D. Sortilegia quębęrehim fapianr. 540.1.E.
Reuelaciones quorundam non credono Spectra poftendencia futurasclades, &
dæ . 366 : 1.D . calamistes . 228.2 , D .
Reuclarioni vigilantis an plusattribuen Spectra quo pacto lapides qucant iace
dum , quam dormientis . 374 2.D. 2. 229.2 : A
Reuelationum circumftantiæ , quçper Spirituumrapparitio probata contra phi
pendendæ . 382.1.E. Tofophos ratione 173.2.C.
Reuelaciónum de immaculata Conco Stoichiomantia . 41331. Co
ptione , quæ certiores , 382.1.0 : Sarigatio puerorum . 285.1.A.
Rolarijivis , & defenſio '. 726.1.B. Succuba dæmon an parere queat : 120 .
Rithmi , aut verfus an ſuperſticioli .. 2.D.exempla varia:quomodo acei
341,1.A . pienda . 121.2.B
Superſticio vnde dicta , & alin 1.2.B.
S Syngrapha pacti extorta dæmonsa
325.2.C.
Acerdotes Diabolus calumniatur :
SA392.2.A .. T
Sacerdotum impurorú penz . 312.1.C.
'.. .
maleficiuin . 52811 - D .
678.1.E. Tactus malefice an .iudici cauendus .
Sacrarum rerum abuſus, lapit hærcam .. $ 24.1.D.
540.2.A .. Tempeftasà demone excicara.iol.I.C .
Sacrilegia ſortiariorum .. $ 39:1. A. Tempeftatescient malefici. 101.1 D.
Sacrilegorum pęnæ . 322.1.E. Tentare quantum ſinacur diabolos .
Sagis neceffitasnocendi . 3:27. F.E. 159.1.D.
Sagæ dicte fianulatrices , & fictrices . Tellium publicatioan cum -nominibus »
5.2. D. fauenda . 5.19.1.B.
Sahir cur dæmon : 236.1.A. Teftium receptio, à quibus , & quonio
Sal Agrigentinus aqua induratur , igne do facienda . 519.1.A.
liquatur . 7. D. Thefauros quierentes Magia dęnione
Sal deeft conuiuijsmagorum : 107.1.C. necali . 112.2.E.
Salisexorciſatio defenſa . 745.1.D. Tortura tolerata , quando liberet team
Salamon an diues per: Alchi.niam . conuinosum . 527-2 B.
48.2.B Tranſinutationes ſagarum . in beſtias ..
Samuelis anima vere apparuit: 1812.E. 141.2.E.
Scholæ magice in locis diuerfis. 68.2.A. Tuſcie vertalis cribrum aquiferum ,
Sientins, & artes quo dæmon parte doce 98.2.E
re queat . 160.1.E.
Senectus arrin iuuencam queat mutari . y
15.6.1.B.
Sepeliendi, an , & quando fórtiarij .. Acillatio nominantis initium ,
58. LE & VV ga lima
F02.2 .A : .
Sepulcra violantſágæ . 287.1.C. Vanaobferuantia quid . 3274. A.
Sibull & Balaam Prophetę. 351.1.C. Vanaobferuantia quando fit peccatum
Signinagci quævis , 694.2.B. lethale quo aurein veciale 3.274 :C .
Vax
 Index generalis
Vanæ obferuantia quattuor'ſpecics. fice 2571.D.
327. 2.B. Voluntatian demon vim facerepoſſit.
Varie.obferuantię dignofcendę cano . 164.5.A.
nes . 327.2.D. Vultuariorum maleficium , 673.2.B.
Varię obferuantię exempla . 328.2.D.
Vaticiniun quid lignificet . 348.1.B. х
Veneti curmare defpondeant.398.1.A.
Venus.deron ſuccuba . 121.1.B.
Xerſes . 440.2.E.
Veſpertini lupi dicuntur dæmones .
668.1.E. z
Vipera arundine icta obftupeſcit.19.1.B
Virgo vt concipiat an demon policies Floripiæ poculum : 40.1.C.
ficere . 123.1.B.. Zingare feu £ gyptię: 401.2.B.
Vifionum exempla ex Sacra Scriptura . Zopidiiudicium de Socrate . 430.1.B.
3,8.1.D . Zoroafter cur vocacit demanes canes
Vmbre quid . 218.2.C. terreſtres 213.2.A.
Vngu enti s
quibus,
, & quo ytantur malce

FINI S.

1
 1

+
-
;