Sie sind auf Seite 1von 31

O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

1
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

O Gnomo (Leyenda Aragonesa)


1863

As mesachas d’o lugar tornaban d’a fuent con os


suyos cantaros n’a capeza, tornaban cantando y
arregindo-sen y fendo un rudio y un estrapalucio
que sólo podese contimparar-se a la goyosa pitra
d’una bandada de gorroyas quan revolotian
espesas como a piedra arredol d’a candela d’un
campanar.

En a banquillera d’a ilesia, y posau a lo piet d’un


chinebro, i yera o tio Goyo. O tío Goyo yera o más
viellet d’o lugar: teneba circa de novanta
navidatz, o pelo blango, o morro de riso, os uellos
goyosos y as mans tremolosas.

De ninon estió pastor, de choven soldau; dimpués


culturó una chiqueta heredat, patrimonio d’os
suyos pais, dica que, en remataderas, li mancoron
2
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

as fuerzas y se posó tranquielo ta asperar a muert,


que ni temeba ni deseyaba. Dengún no recentaba
un chifleteyo con más gracia qu’ell, ni sapeba
historias más estupendas, ni sacaba a exprés tan
d’oportunament una dicenda, una mazada u
mesmo un adachio.

As mesachas, a l’inte que li veyeban, apretoron o


trango con ganas de ir-li-ne a charrar, y quan
estioron en a banquillera, totas prencipioron a
ixuplicar-li que lis recenta-se una historia con que
ranzoniar o tiempo qu’agún i mancaba ta fer-se de
nueits, que no bi yera guaire, pos o sol ponient
nafraba de bislai a tierra, y as uembras d’os monts
s’extendillaban a cada inte, a tot l’amplo d’a
tierra plana.

O tío Goyo ascuitó sonrisando a demanda d’as


mesachas, qualas, una vegada adhubita a promesa
de que lis iba a recentar bella coseta, dixoron os
cantaros n’o solau, y posando-se a lo suyo redol
facioron un redonchel, en qualo centro i quedó o
viellet, que prencipió a charrar-lis d’ista traza:

3
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

-No tos recentaré pas una historia, perque anque


agún en remero bell unas n’iste inte, pertocan a
cosas tan de graus, que ni sisquiá vusotras, que
sotz unas camanduleras, me prenerbatz o menister
ficacio t’ascuitar-las, ni a yo, per l’enantau d’a
tardi, me quedarba tiempo abastable ta referir-las.
Tos daré en cuenta d’ixo, un consello.

-Un consello! –exclamoron as mesachas con aire


veyible de mala foya- Bai!, no ye ta sentir
consellos pas ta que mos hemos aturato-ie; quan
mos ne faigan menister ya mos los dará o mosen.

-Ye- continó o viello con a suya cutiana sonrisa y


a voz cascada y tremolosa- que o mosen alcaso no
saperba daros-li en ista mingala como tos lo puet
de dar o tío Goyo; perqu’ell, aqueferau per os
suyos rezos y letanías, no habrá parau cuenta,
como yo, que cada diya vatz per augua ta la fuent
enantis y tornatz- ie más tardi.

As mesachas se uelloron dentre sí con una


imperceptible sonrisa de mofla: no mancando bell
unas d’as que bi yeran posatas dezaga d’ell que se
tocasen a frent con o dido, alcompanyando ista
acción con un momo significativo.
4
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

-Y que mal trobas en que mos aturemos en a fuent


charrando un ratet con as amigas y as vecinas?..
dicié una d’ellas- Corren alcaso chifleteyos n’o
lugar perqu’os mozos salen a lo camín a itar-nos
de flors o vienen a ufrir-se ta acarriar-nos os
nuestros cantaros dica a dentrada d’o lugar?

-De tot en bi ha- contestó o viello a la moza que li


heba enfilau a parola en o nombre de totas as
suyas companyeras-. As viellas d’o lugar
mormostían que hué vaigan as mesachas a
festechar y ranzoniar a un puesto a on qu’ellas i
plegaban abio y tremolosas ta cullir l’augua, pos
soque d’astí bi puet de acarriar-se-ne; a yo me
pareix mal que trafeguetz china chana a temor que
a totz inspira o puesto a on se i troba a fuent,
perque poderba escaicer que bell una vegada os
percuti-se en ell a nueit.

O tío Goyo prenuncié istas zagueras parolas con


un ton tan plen de misterio, qu’as mesachas
ubrieron xorrontatas os uellos ta catar-lo, y con
una mixtura de refitolería y de mofla, tornoron a
ensistir:

5
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

_ A nueit! Pos qu’alcurre de nueits n’ixe puesto,


que tals aparatos fetz y con tan de tremolosas y
escuras parolas mos charras que astí poderba
escaicer-nos? Que mos se mincharán alcaso os
lupos?

_Quan o Moncayo se cubre de nieus, os lupos,


aventaus d’os suyos cados, baixan en estallos per
as suyas estriberas y más d’una vegada lis hemos
sentiu atular en xorrontador concierto, no soque
n’a redolada d’a fuent, sino en as mesmas carreras
d’o lugar; pero no bi son os lupos os huespetz más
terribles d’o Moncayo: En as suyas fundas
esplucas, en as suyas tucas solencas y aspras, en o
suyo sino bofo, viven unos espritos diabolicos que
mientres a nueit en espenchan per as baixantz
igual com’un ixambre y poblan o vuedo,
forniguiando en as planetas, blincan dentre os
cantals, chuegan dentre as auguas o se cunan n’os
espullaus camals d’os arbols. Ells son os que
atulan en as fendillas d’os mallos, ells son qui fan
y empentan ixos granizos pilocos que baixan
redolando deinde as altas tucas y recinglan y
chafan tot o que se i troban per o camín; ells os
que i claman como a piedra a os nuestros beires en
as nueits de plevia y pretan a correr igual como as
6
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

flamas azuls y lixeras sobre a faz d’os entibos.


Dentre istos espritos que, aventaus d’as tierras
planas per as bendicions y exconchuros d’a ilesia,
son ius a encadar-se a las cinglas inaccesibles d’as
montanyas, los bi ha de diferent naturaleza y
seguntes pareix, a nuestros uellos se revisten de
estrazas variables. Os más periglosos ,
sindembargo, os que s’insinuan con dulzas parolas
en o corazón d’as chovens y as esluzernan con
promesas magnificas, están os gnomos. Os gnomos
viven en a corada d’os monts, conoixen os suyos
camins soterranios, y perens alzadors d’os tresosos
que i trancan, cusiran de diya y de nueits chunto a
ras venas d’os metals y as piedras polidas. Veyetz?
– continó o viello sinyalando con o tocho que li
serviba de firme a tuca d’o Moncayo, que se
debantaba a la suya dreita, acucutando escuro y
granizo sobre o cielo viola y gallinoso d’o
crepusclo- Veyetz ixa inmensa mol coronata agún
de nieu?, pos en o suyo sino tienen os suyos cados
ixos diabolicos espritos. O palacio qu’habitan ye
xorrontador y magnifico devez.

En fa muitas anyadas qu’un pastor rechirando a


una capeza de uella tresbatita, s’alfonsó per a
boca d’una d’ixas espelungas, qualas dentradas
7
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

cubren espesos matizals y quala fin no ha veyito


no dengún. Quan tornó a lo lugar, yera pocho
como a mesma muert, heba percutita a enchalma
d’os gnomos; heba alentau a suya enverenata
atmosfera, y bosó o suyo atrevimiento con a vida;
pero enantis de morir-se recentó cosas estupendas.
Fendo una gambadeta per ixa espelunga
d’adebant, heba trobadas a la fin, unas nayas
soterranias y inmensas, alumbratas con una
luminaria dubdosa y fantestica, feita, per a
fosforescencia d’os cantals, parellanas astí a grans
piazos de cristal cuallato de mil estrazas
concieteras y extranias. O solau, o revoltón y as
paretz d’ixos extensos salons, obra d’a Natura,
pareixeban chaspiaus como os mármols más ricos,
pero as venas que los trescruciaban en yeran d’oro
y d’archent, y dentre aqueras venas brillants se
veyeban como un ramat de piedras polidas de totas
as colors y grandarias. Astí bi heban chacintos y
esmeraldas en ripas, diamantz y rubises y zafiros y
quemisió, atras muitas piedras esconoixitas que ell
no sapié de nombrar; pero tant de grans y tant de
polidas, que os suyos uellos se esluzarnaban con
sólo de alufrar-las. Dengún rudio exterior plegaba
a lo fundo d’ixe fantestico covarcho. Nomás se
sentiba a intervals unos chemecos largos y
8
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

lastimeros d’o aire que discurriba per ixe laberinto


espritugau, una remor borronuda de fuego
soterranio que bulliba atapiu, y un sorol d’auguas
corrientz que navesaban sin saper-se per an.

O pastor, solenco y tresbatiu en ixa inmensidat,


esnavesó asabelo d’horas sin trobar a salida, dica
que en remataderas se trepuzó con a naixedura d’a
manantía qualo gorgomento heba sentiu. Iste
manaba d’o solau igual com’una fuent
marabiellosa, con un blinco d’augua coronau de
esbruma, que i cayeba fendo una vistosa cataracta
y producindo un rudioso sorol que s’aluenyaba
esbarando per dentre as endrixas d’os catens. A lo
suyo redol, se feban grans unas plantas no veyitas
mai, con fuellas amplas y gordas las unas y finas y
largas as atras igual como vetas flotantz. Meyo
amagaus dentre aquellas y humedas bosqueras
discurreban unos seres extranios, metat hombres,
metat reptils o as dos cosas devez pos
trasformando-se continament, a l’inte parellaban
una mainada amorfa y chicorrona, y de sopetón,
yeran salamanquesas luminosas o flamas fugaces
que danzaban en redonchels sobre a cospide d’o
surtidor. Astí, sobatindo-se en totas as
endreceras, correndo per o sulero en estraza de
9
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

nanos, bafurosos y cuentrafeitos,


arrepincholando-se a las paretz, babiando y
entorchando-se en fegura de reptils, o danzando
con aparencia de fuegos de folletz sobre a faz de
l’augua, caminaban os gnomos, sinyors d’aquells
garmos, cantando y sobatindo as suyas fabulosas
riquezas. Ells sapen a on alzan os ronyosos ixos
tresoros que pordemás rechiran dimpués os hereus;
ells conoixen o puesto a on os moros, enantis de
fuyir, amagoron as suyas xoyas, y as alfayas se
tresbaten, as monedas que se trafegan, tot lo que
en tien qualque de valor y desapareix, ells son os
que lo rechiran, en troban y en roban, ta amagar-lo
en os suyos cados, perque ells sapen caminar per
tot o mundo cobaixo a tierra y per camins secretos
y ignoraus. Astí teneban, pos, enfaxinaus en una
ripa tota mena de obchectos raros y polius. Bi
heba xoyas d’una valor incalculable, carrazas y
gargantiellas de perlas finas, anforas d’oro, de
traza antiquisma, plenas de rubises, copas
cincelatas, armas ricas, monedas con caras y
leyendas imposibles de conoixer u escifrar, tresoros,
en fin, tant fabulosos y inmensos, que a
imachinación tasament puet preixinar-los. Y tot
brilaba devez aventando unas purnas de colors y
unos refleixos tant de vivos, que pareixeba que tot
10
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

i yera ardindo y se’n moveba y tremolaba. Per lo


menos, o pastor recentó qu’asinas li heba pareixito.

En plegando astí, o viello s’aturó un inte: as


mesachas, que prencipioron per sentir a relación
d’o tío Goyo con una sonrisa de mofla, alzaban
allora un fundo silencio, asperando a que
continase, con os uellos xorrontaus, os morros
lixerament entreubritos y a curiosidat y l’intrés
pintaus en o rostro. Una d’ellas, rompié a la fin o
silencio y exclamó sin poder de contener-se,
deleirata al sentir a descripción d’as fabulosas
riquezas que se heban ufrito a la golladeta d’o
pastor:

- No en trayó guaire d’aquello, u qué?


- Cosa- contestó o Tió Goyo.
- Qué fato! Exclamoron a coro as mesachas.

O Cielo l’achudó en o trance – continó o viello-,


pos en ixe inte en que l’anglucia, que a tot se
antemete, prencipiaba a esbandir a suya medrana,
y eslucernato a la golladeta d’aquellas xoyas, de
qualas nomás una bastarba ta fer-lo poderoso, o
pastor sintié esclatero y destinto en ixas fundarias,

11
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

y a penar d’as carcalladas y voces d’os gnomos,


d’o bullidero d’o fuego soterranio, d’a remor d’as
auguas corrientz y os chemecos de l’aire, sintié,
digo, como si estase a lo piet d’o tozal a on se i
troba, a clamor d’a campana que bi ha n’armita
d’a Nuestra Sinyora d’o Moncayo.

Al sentir a campana que tanyeba l’avemaría, o


pastor cayé a lo solau invocando a la mai d’o
nuestro sinyor Chesucristo, y sin saper cómo ni per
a on, se i trobó difuera d’ixas redoladas, y en lo
camín que enfila a lo lugar, itau en un sendero y
priesa d’una gran modorra, como si hese saliu
d’un suenio.

Dende allora se explicó tot o mundo perque a


fuent d’o lugar tray a vegadas dentre as suyas
auguas como un polvo finismo d’oro; y quan se i
fa de nueits, en a remor que produix, se sienten
parolas borronudas, parolas engatusaderas qu’os
gnomos que as preixinan deinde a suya naixedura,
precuran de aganar-se ta os papis que lis fan
orella, prometindo-lis de riquezas y de tresoros
que han a estar a suya condena.

12
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

Quan o Tio Goyo plegaba a iste punto d’a suya


falordia ya bi yera nueit preta y a campana d’a
ilesia prencipié a tanyer as oracions. As mesachas
se persignoron biatament, mormostiando un
avemaría en voz baixa, y dimpués de despidir-se
d’o Tío Goyo, que lis tornó a consellar que no
ranzoniasen en a fuent, cadaguna prenié o suyo
cantaro, y totas chuntas salioron silenciosas y
alticamadas d’a loncheta d’a ilesia.

Ya luen d’o puesto a on troboron a lo viellet, y


quan estioron en a plaza d’o lugar an heban de
deseparar-se, exclamó a más resuelta y decidita
d’ellas:

-Que vusotras tos creyetz guaire d’as fatezas que


mos ha recentadas o Tío Goyo?
-Yo no pas! Dicié una.
-Yo tampoc no! Exclamó atra.
-Ni yo! Ni yo! Repitioron a resta, moflando-se con
risos d’a suya credulidat d’un inte.

A crica de mocetas se esleié aluenyando-se


cadaguna dica una d’as extrimerías d’a plaza.
Dimpués que doploron as cantonadas d’as
diferentz carreras que veniban a regudir a ixe
13
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

puesto, dos mesachas, as solencas que no heban


ubierto a boca agún ta romanciar con as suyas
moflas a veracidat d’o Tío Goyo, y que,
alticamadas con a marabiellosa falordia,
pareixeban amodorradas per os suyos prexins se’n
marchoron chuntas y con ixa lentitut propia d’as
presonas entretenitas, per un carrizo umbrío,
estreito y encomellau.

D’ixas as dos mesachas, a mayor, que pareixeba


tener unas vente anyadas, se clamaba Marta, y a
más chica, qu’agún no en teneba cumplidas as
diecisiés, Magdalena.

O tiempo que enduró o camín, as dos alzoron un


fundo silencio; pero quan arriboron a la
banquillera d’a suya casa y dixoron os cantaros
n’o poyo d’o patio posaus, Marta dicié a
Magdalena: - Que tu creyes en as marabiellas d’o
Moncayo y en os espritos d’a fuent?...-Yo-contesto
Magdalena con simpleza-, yo en creigo tot. En
dubdas tú alcaso?- Oh, no! Nantó-se a interrompir
Marta,- yo tamién en creigo tot, tot lo que en
deseyo de creyer.

14
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

II

Marta y Magdalena yeran chirmanas. Popiellas


deinde as primeras anyadas d’a suya nineza,
viviban miseriosament a la uembra d’una
parienta d’a suya mai que las heba acullito per
caridat, y que a cada inte lis feba parar cuenta,
con os suyos mandatos y rebaxantz parolas, o peso
d’o suyo beneficio. Tot pareixeba contrebuyir a
estreitar os lazos de carinyo dentre aquellas almas
chirmanas, no soque per o vinclo de sangre, sino
per os d’a miseria y a permenadura, y,
sindembargo, dentre Marta y Magdalena
existiban una xorda emulación, un secreto
resapio que nomás poderba explicar l’estudio d’os
suyos caracters, tant de raso cuentrametius como
os suyos tipos.

Marta yera estirata, barrumbera en as suyas


endicacións y d’una cabarrucheza fura en a
exprisión d’os suyos afectos; no sapeba arreguir ni
plorar, y per ixo no heba plorato ni arreguito mai.
Magdalena, per cuentra, yera humilda, amant y
bonifacia, y en más d’una vegada la se veyié
arreguir y plorar devez igual como os ninos.

15
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

Marta en teneba os uellos más de negros qu’a


nueit, y dentre as suyas escuras pestanyas podeba
dicir-se que a intervals blincaban purnas de fuego
como d’un carbón rusient.

A nineta azul d’o uello de Magdalena pareixeba


nadar en un fluyiu de luz adintro d’o redoncho
d’oro d’as suyas royas ninetas d’os uellos. Marta,
espercalla de carnes, crebada de color, d’altaria
escardalenca, movimientos rixius y pelo frisau y
escuro, que enfoscaban a suya frent y cayeban per
os suyos huembros com’un manto de tierzopelo:
farchaba una singular concarada con Magdalena,
blanga, rosada, chicorrona, infantil en a suya
fesomía y as suyas farchas, y con unas trenas
royas qu’arredolaban o suyo pulso, parellanas a lo
nimbo dorau d’o tozuelo d’un anchel.

A penar d’o inexplanicable fastio que sentiban la


una per l’atra, as dos chirmanas heban vivito dica
allora en una mena de indiferencia que hese podito
trafucar-se con a paz y l’afecto: no heban tenitas
morisquetas que pleitiar-se, tampoc no preferencias
qu’angluciar; iguals en a disgracia y a dolor;
Marta s’heba encletato ta sufrir en un caudón y
estirau silencio: Y Magdalena, trobando ixuto o
16
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

corazón d’a suya chirmana, ploraba solenca quan


as glarimas s’abotinaban de mal implaz n’os suyos
uellos.

Dengún sentimiento no yera conchunto dentre


ellas; mai se confitoron os suyos enfuelgos, ni
penars, y sindembargo, o campasolo secreto que
precuraban amagar n’o más fundo d’o corazón, lo
se’n heban adevinau mutuament con ixe instinto
marabielloso d’a muller namorada y celosa. Marta
y Magdalena teneban efectivament posaus os
suyos uellos n’o mesmo hombre.

A pasión d’a una yera o deseyo terne, fillo d’un


carácter inadomable y bogal; en l’atra, o carinyo se
pareixeba a ixa tenue y espontania ternura d’a
adolescencia, qu’amenistando un obchecto en
qualo emplegar-se, aima o primer que se ofre a la
suya golladeta. As dos alzaban o secreto d’o suyo
amor perque l’hombre que lo’n heba inspirato
talment hese feito mofla d’un carinyo que se
podeba interpretar como anglucia absurda en unas
mesachas plebeyas y miseriosas. As dos, a penar
d’o compás que las deseparaba de l’obchecto d’a
suya pasión, alimentaban una asperanza remota
de poseyer-lo.
17
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

Amán d’o lugar, y sobre un alt qu’abocinaba a


redolada, bi heba un antigo castiello albandonau
per os suyos sinyors. As viellas, en as nueits de
vilada, recentaban una historia rebutida de
marabiellas amán d’os suyos fundadors.

Deciban que i trobando-se o rei d’Aragón en


guerra con os enemigos d’ell, escamallaus os suyos
recursos, albandonau per os suyos pars y amán a
tresbatir o tron, li se presientó bell diya una
pastoreta d’ixa redolada, y dimpués de revelar-li a
existencia de uns soterranios per a on poderba
esnavesar-ne o Moncayo sin que lo advertisen os
suyos enemigos, li dio un tresoro en perlas finas,
riquismas piedras polidas y barras d’oro y archent,
con qualas o rei bosó a las suyas mesnadas,
debantó un poderoso eixercito y, marchando
cobaixo d’a tierra mientres tota una nueit, cayó a
l’atro diya sobre os suyos contrarios y los tramulló,
asegurando a corona en o suyo tozuelo.

Dimpués qu’habié adhibito tant sinyalata


victoria, recentan que dicié o rei a la pastoreta:

18
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

-Pide-me-ne lo que quieras, agún en quan estase a


metat d’o mío reino, churo que lo te daré a escape.

-Yo no quiero más que tornar-me-ne a cusirar d’o


mío estallo- respondié a pastoreta.

- No cusirarás qu’as mías mugas- refetó o rei, y le


dio o sinyorío de tota a marca, y li mandó edificar
una fortidura en o lugar más amán de Castiella, a
on se’n tresladó a pastora, acomodata ya con un
d’os prencipals d’o rei, noble, garronero, valient, y
sinyor asínas mesmo de muitas fortiduras y fiudos.

O estupendo recento d’o tió Goyo amán d’os


gnomos d’o Moncayo, qualo secreto i yera n’a
fuent d’o lugar, acitó de nuevas as fantesías d’as
dos chirmanas namoradas, replenando, si cal, a
ignorata historia d’o tresoro trobau per a
pastoreta d’o concello: tresoro quala remeranza bi
heba narcadas más d’una vegada, as nueits
d’insomnio y amargor, presientando-se-ne a os
suyos prexins como un feble rayo d’asperanza.

A nueit venient a la tardada en trobar-se con o tió


Goyo, totas as mesachas d’o lugar facioron
conversa n’as suyas casas d’a estupenda falordia
19
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

que lis heba recentada. Marta y Magdalena


alzoron un fundo silencio; y ni en ixa nueit, ni en
tot o diya venient, tornoron a cambear parola
respeutive a ixe asunto, martingala de totas as
conversas y obchecto d’os comentarios d’as suyas
vecinas.

Quan plegó a hora cutiana; Magdalenta tornó o


suya cantaro y le dicié a la suya chirmana:

-Imos ta la fuent?

Marta no contestó, y Magdalenta torno a dicir-li-


ne:

-Imos ta la fuent? Para cuenta que si no mos


aprecisamos se i meterá o sol antis d’a tornada.

Marta exclamó a la fin con un accento breu y


aspro:

- Yo no quier ir hué.
-Yo tampoc no- adibié Magdalena dimpués d’un
inte de silencio, mientres qualo miró fito-fito a

20
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

la suya chirmana, como si aimase adevinar en


ells l’enchaquia d’a suya firmeza.

III

As Mesachas d’o lugar bi heba cerca d’una hora


que yeran tornando ta casa d’ellas. A zaguera luz
d’o crepusclo se i heba esmorteixiu enta l’horizont,
y a nueit prencipiaba a pretar-se de cada vegada
más escura, quan Marta y Magdalena,
enguiliando-se la una a l’atra y cadaguna per
camín diferent, salioron d’o lugar enta par d’a
fuent misteriosa. A fuent manaba amagada dentre
uns zinglos cubilaus de verdín n’o fundo d’una
larga albarera. Dimpués de que se estioron
amortando china-chana as remors d’o diya y ya no
s’ascuitaba o luengo eco d’a voz d’os labradors que
i tornan como caballers n’as suyas chuntas
cantando a lo compás d’o druecho qu’arrocian per
a tierra; dimpués que se dixó de sentir o monotón
rudio d’as esquellas d’o bistiar, y as voces d’os
pastors, y l’escachilo d’os cochos qu’achuntan as
capezas, y bandeyó en a torraza d’o lugar a
zaguera campanada d’o tanyer d’oracions, reinó
ixe duple y guallardo silencio d’a nueit y a soledat;

21
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

silencio plen de gorgomentos extranios y leves que


lo fan agún más perceptibles.

Marta y Magdalena se’n eslenoron per dentre o


laberinto d’os arbols, y, esfenditas per a escuridat,
arriboron sin de veyer-se a lo cabo de l’albarera.
Marta no conoixeba a temor, y os suyos trangos
yeran cerenyos y seguros. Magdalena tremolaba
nomás con o rudio que produixeban os suyos pietz
quan feban rota as fuellas ixutas que tapizaban o
sulero. Quan as dos chirmanas estioron chunto a la
fuent, l’aire d’a nueit prencipió a sobatiar as
cocorozas d’os arbols, y con o gorgomento d’as
suyas bufadas desiguals pareixeba responder
l’augua d’a manantía con una remor acompasada
y uniforme.
Marta y Magdalena metioron ficazio a aquells
rudios que pasaban cobaixo os suyos pietz como
un sansoneyo constant, y sobre os suyos tozuelos
como un chemeco que naixeba y s’amortaba ta en
tornar a creixer y ranzoniar-se per a bosquera. A
mida que se cumpliban as horas, ixe sonar perén
de l’aire y l’augua prencipió a producir-se una
extrania acitanza, una mena de vertigo, que,
narcando a vista y bomboloniando a l’udito,
pareixeba trestucar-las plenament. Allora, a mena
22
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

que s’ascuita charrar dentre suenios con un eco


luengo y borronudo, lis pareixié sentir dentre ixas
remors sin de nombre sonius inarticulaus como los
d’un nino qu’aima pero que no puet clamar a la
suya mai; dimpués parolas que se repetiban terne
que terne, cutio d’a mesma traza; Contino, frases
inconexas y esdolgatas sin d’orden ni de sentiu, y
en zagueras…en zagueras prencipioron a charrar
l’aire dondiando dentre os arbols y l’augua
blincando dentre os zinglos.

Y charraban d’ista traza:

L’AUGUA.- Muller!..., muller!..., ascuita-me…,


ascuita-me y amana-te-ne a sentir-me, que yo
besaré os tuyos pietz mientres tremolo en que copio
a tuya imachen en o fundo uembro d’as mías
ondas. Muller!..., siente-me, que mis gorgomentos
son parolas.

L’AIRE.- Nina!... nina guallarda, puya o tuyo


tozuelo, dixame besar a tuya frent en paz, tant y
mientres sobatío a tuya tufa. Nina guallarda,
siente-me que yo sé de charrar tamién y
sonsoneyar-te a l’udito frases dulzas.

23
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

MARTA.- O! Charra, charra que yo te replecaré


perque os míos prexins flotan en un vertigo, como
lo fan as tuyas parolas dandalosas!

Charra corrient misteriosa.

MAGDALENA.- Me’n fa zerina. Aire d’a nueit,


aire de perfumes qu’ensuman a mía frent rusient!
Di-me-ne bella cosa que m’en furna de valor
perque o mío esprito dandalea.

L’AUGUA.- Yo he esnavesau o tinebroso sino d’a


tierra, he percutito l’enchalma d’a suya
marabiellosa fecundidat, y conoix os fenomens d’a
suya corada, a on chitan as esdevenideras
creyacions.

A mía remor amodorra y rebella; rebella-te tu, pos


en replecas.

L’AIRE.- Yo só l’aire que remenan os anchels con


as suyas alas granizas quan esnavesan l’espacio.
Yo plego en l’Occident as boiras que brindan a lo
sol un leito purpura, y vo a escar a l’albada, con
os gallins que s’esfán en chislas, una plevia de
perlas sobr’as flors, os míos sospiros son un
24
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

balsamo: Ubre-me o tuyo corazón y l’afogaré de


felicidat.

MARTA.- Quan yo sentí per primera vegada o


sorol d’una corrient soterrania, no pordemás me
pingaba enta tierra fendo-li udito. Con ella n’iba
un enigma que yo caleba replecar a la fin.

MAGDALENA.- Sospiros de l’aire, yo tos


conoix: Vusatros, m’amorosiabatz adormita quan,
baldada per o planto, reblaba a lo suenio en a mía
nineza, y a la vuestra remor se me feban as
parolas d’una mai qu’ayoya a la suya filla.

L’augua enmudeixié bells intes, y nomás sonaba


que como augua que se creba dentre catens. L’aire
calló tamién, y o rudio suyo no fue atra cosa que
rudio de fuellas remenadas. Asinas pasó bell inte,
y dimpués tornoron a charrar, y charroron asinas:

L’AUGUA.- Dimpués de manar-me chisla a


chisla a traviés d’a veta d’oro d’una mina
inescamallable; Contino de correr per un leito
d’archent y blincar como sobre borrucos dentre un
sin de lumero de zafiros y amatiestas,
arrociegando en cuenta de sabres diamantz y
25
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

rubises, me he achuntada en misterioso concierto a


un chenio. Rica con o suyo poder y con as
amagadas virtutz d’as piedras polidas y d’os
metals, de qualos atomos viengo fandida, puet
ofrir-te tot quanto anglucias. To en tiengo a
fuerza d’un conchuro, o poder d´’un talismán y a
virtut d’os siet cantos y d’as siet colors.

L’AIRE.- Yo viengo de dondiar per a planeta, y


como l’abella torna a l’arna con o suyo botín
d’ensumadas miels, porteo sospiros de muller,
rogativas de ninos, parolas d’amor pur y olorías de
nardos y d’azocenas salvaches. Yo soqu’he
replegau con o mío trango perfumes y ecos
d’harmonías. Os míos tresoros son inmaterials,
pero ells dan a paz de l’alma y a remota felicidat
de suenios venturosos.

Mientres a suya chirmana, espiguardata como per


espritugada, se pingaba a lo canto d’a fuent ta
sentir millor, Magdalena se’n iba, per instinto,
deseparando d’os zinglos dentre qualos chitaba la
manantía.

As dos teneban os uellos fixos, la una en o fundo


d’as auguas, l’atra en o fundo d’o cielo.
26
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

Y exclamaba Magdalena uellando o brilar as


luminarias ent’alto: -Istos son os nimbos de luz
d’os anchels inveyibles que mos cusiran.

A lo que diceba Marta, veyendo tremolar n’a linfa


d’a fuent o refleix d’as estrelas: - Ixas son as
particlas d’oro que arrocia l’augua en o suyo correr
misterioso.

A manantía y l’aire, que per segunda vegada bi-


heban enmudeixiu un inte, tornoron a charrar y
dicioron:

L’AUGUA.- Remunta a mía corrient, espulla-te


d’a temor como d’una vistidura mostrenca, y gosa
traspasar as mugas d’o esconoixiu. Yo he
adevinato que o tuyo esprito en ye d’o bafo d’os
espritos superiors. L’anglucia t’habrá aventau
talment d’o cielo ta revulcar-te en o tarquín d’a
miseria. Yo veigo, sindembargo, n’a tuya nublosa
frent un siello d’estiradeza que te’n fa digna de
nusatros, espritos cerenyos y libres… Ven-te-ne yo
te’n vó a amostrar parolas machicas de tat virtut,
qu’a lo que las prenuncies se ubrirán as rosas y te
brindarán con os diamantz que bi son en o suyo
27
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

sino, como as perlas en as cascas que quitan d’o


fundo d’a mar os pescadors. Ven-te-ne-ie, te’n daré
de tresoros ta que vivas feliz; y más tardi, quan se
crebe a garchola que t’acarraza, o tuyo esprito
s’asimilará a los de nusatros, que son espritos
humans, y totz trafucaus bi-seremos a fuerza
motora, o rayo vital d’a creyación, que corre como
un fluyiu per as alterias soterranias.

L’AIRE.- L’augua lamina a tierra y vive n’o


tarquín, yo fluyo per as rechions eterias y vuelo
per l’espacio sin de mugas. Sigue os movimientos
d’o tuyo corazón, dixa qu’a tuya alma puye com’a
flama y as azuls espirals d’o fumo. Desdichau
aquel, que en tenendo d’alas baixa a las fundarias
ta rechirar oro, podendo remuntar-se ent’alto ta
trobar d’amor y de sentimiento!.

Vive escura como a viola, que yo porteyaré en un


beso fecundo o chito vivificant d’atra flor
chirmana de tu, y esgarraré as boiras ta que no i
manque d’un rayo de sol qu’alumbre o tuyo
enfuelgo. Vive escura, vive ignorada, qu’a lo que o
tuyo esprito s’eslige, yo lo puyare ta ras rechions
de luz n’una boira roya.

28
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

Cayoron l’aire y l’augua y amaneixié lo gnomo.

O gnomo yera como un hombrecet transparent:


una mena de nano de luz, parellano a un fuego de
folletz, que s’arreguiba a risotadas, sin de rudio, y
en blincaba de catén en catén, y mariaba con a
suya vertixinosa movilidat. A vegadas, se
capuzaba en l’augua y continaba brilando en o
fundo como una xoya de mil colors; Atras vegadas
saliba a la superficie y sobatiba os pietz y as mans,
y batiba o tozuelo ta un costau y ta l’atro con una
rapedez que tocaba en prodixio.

Marta veyié a lo gnomo y li estió seguindo con a


golladeta tresbatida en todas as suyas tozolas
evolucions ; y quando o diabolico esprito s’aventó
a la fin per dentre as ascabrosidatz d’o Moncayo,
como una flama que corre, sobatindo a tufa de
purnas, sintié una mena de atracción inrepuntable
y continó dezaga d’ell con una corrida deleriosa.

-Magdalena! –diciba mientres l’aire que


s’aluenyaba china-chana; y Magdalena, trango a
trango igual como una sonambula, enfilada en o
suenio per una voz amiga, continó dezaga a
volada que’n iba sospirando per a planeta.
29
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

Dimpués tot en quedó atra vegada en silencio en a


escura albareda, y l’aire y l’augua continoron
resonando con os gorgomentos y as remors de
cutio.

IV

Magdalena tornó a lo lugar pocha y enarcada. A


Marta l’asperoron pordemás toda a nueit.

A la tardada de l’atro diya, as mesachas troboron


un cantaro crebau a lo costau d’a fuent d’albarera.
I yera de Marta, de quala mai no tornó a saper-
se-ne cosa. Deinde allora as mesachas d’o lugar
van a escar l’augua a l’albada, amaitinan con o
sol. Bell unas m’han asegurato que de nueits se ha
sentito en más d’una mingala o planto de Marta,
qualo esprito vive acarrazau en a fuent. Yo no sé
qué credito dar-lis-ne.

Gustavo Adolfo Béquer

30
ocharraire.blogspot
O Gnomo Gustavo Adolfo Bécquer

31
ocharraire.blogspot

Das könnte Ihnen auch gefallen