Instituut voor Media: School voor Journalistiek

Naam student: Kristian van Tuil

Telefoonnummer: 06-24600844
Studentnummer: 1507276

Afstudeerrichting: DAGBLAD

Ik lever in:
o Definitieve versie examenwerk

Cursus: Examen 3 ECTS

(3 ECTS voor 4e jaars)
(3 ECTS voor 5e jaars)
(6 ECTS voor 6e jaars)

Inleverdatum: 21-03-2010
Inhoudsopgave

Visie............................................................................................................................................3
Aanleiding...........................................................................................................................3
Achtergrond........................................................................................................................3
Argumentatie.......................................................................................................................5
Artikel.................................................................................................................................7
Conclusie...........................................................................................................................12
Aanbevelingen..................................................................................................................13
Bronvermelding........................................................................................................................14
Mondeling:........................................................................................................................14
Schriftelijk:........................................................................................................................15
Bijlagen.....................................................................................................................................16

Visie 2e versie Kristian van Tuil 2

Visie

Aanleiding

Aanleiding voor deze visie is de constatering (na eigen onderzoek in de

lokale Twitter-sfeer) dat lokale kranten ontbreken op Twitter en dat lokale
journalisten slechts mondjesmaat op het microblog aanwezig zijn. Ik vond
dit opvallend en besloot hierover een werkplan te schrijven. Tijdens het
schrijfproces kwam ik tot de stelling: ‘Het belang van Twitter als bron
wordt door lokale krantenjournalisten schromelijk onderschat.’ Wat mij
raakt in deze is: ‘waarom zou Twitter voor journalisten interessant kunnen
zijn?’. Als je op Twitter rondkijkt, lijkt het of journalisten de boot missen als
het gaat om de functie van doorgeefluik. Twitter is duidelijk (nog) geen
domein voor journalisten. De vraag is, kunnen zij dit domein terugkrijgen?
Zo ja, wat moet er dan verbeteren?

Achtergrond
Twitter werd in 2006 opgezet1 door bestuursleden van het nieuwe
mediabedrijf Odeo. Het idee achter de dienst was om SMS-verkeer over
het internet mogelijk te maken tussen kleine groepen in plaats van
individueel verkeer, zoals dat op het mobiele telefoonnetwerk gebruikelijk
is. Via de website Twitter.com kan iedereen gratis een account opzetten
om met andere twitteraars in berichten van 140 tekens te communiceren.

Inmiddels is het 2010 en twitteren vele tientallen journalisten in Nederland

naar hartenlust. Meestal gaat het hierbij om freelancers en journalisten
van landelijke media. Opvallend is dat in Leiden, de regio waartoe ik mijn
onderzoek heb afgebakend, journalisten nauwelijks twitteren. Eigen
onderzoek en gesprekken met lokale journalisten hebben ertoe geleid dat
ik inmiddels weet dat van de lokale journalistenschare die Leiden rijk is,
slechts een handvol journalisten zich op Twitter bevinden. Welgeteld zijn
dat er drie van het Leidsch Dagblad. De krant zelf heeft ook een Twitter-
account maar beperkt zich in het gebruik van het middel tot het
doorzetten van artikelen uit de krant middels een geautomatiseerde RSS-
feed2.

Wat betreft de huis-aan-huis bladen in Leiden3 is het wat gebruik van

nieuwe media nog triester gesteld. Geen van de kranten heeft een eigen
internetsite, laat staan een Twitter-account, Facebook-pagina of Hyves-
community. Redenen hiervoor lopen uiteen.

Er bestaan blogs in Leiden die actief zijn op Twitter, zoals die van
Sleutelstad-media op de website Sleutelstad.nl. Ook de Twitter-account
1
http://en.wikipedia.org/wiki/Twitter
2
RSS-feed = een manier om de koppen van je blog of krant door te zetten naar een andere internetpagina
3
Het Witte Weekblad, Leids Nieuwsblad, Het Op Zondag

Visie 2e versie Kristian van Tuil 3

van dit multimediale medium zet alleen RSS-feeds door, al zegt de
hoofdredacteur artikelen hiervan regelmatig te retweeten4 en gebruikt hij
zijn eigen persoonlijke account om nieuwtjes voor de website in te winnen.

Tot zover over even over Twitter. Zorgelijker is de staat van de lokale en
regionale krantenjournalistiek. Oplagen blijven jaar in jaar uit dalen5
waardoor minimaal gesteld kan worden dat de krantenwereld zwaar weer
verkeert. Abonnees verdwijnen en reclame-inkomsten lopen terug. Wat
wordt er vooralsnog gedaan? Er wordt gesneden in de fte’s van redacties
waardoor kranten dunner worden en/of meer reclame bevatten. De
krantenjournalistiek discussieert al jaren over manieren waarop een
kentering in de trend teweeg gebracht kan worden, maar vooralsnog
zonder succes. Ik ben zelf van mening dat Twitter voor de lokale
krantenjournalistiek niet per definitie de oplossing is, maar dat het kranten
wel kan helpen eenvoudig online aanwezig te zijn en in gesprek te gaan
met de lezer. Ook denk ik dat Twitter de kwaliteit van de krant ten goede
kan komen. Daarover gaat deze visie. Het gaat niet over het verdienmodel
van journalistiek via Twitter of online journalistiek. De meningen over geld
verdienen met Twitter en met online journalistiek lopen nog fel uiteen. Dit
is voor mij reden geweest om deze discussie niet in deze visie, die toch
voornamelijk over journalistiek zelf moet gaan, op te nemen.

4
Retweeten = Twitter-berichten herhalen
5
Zie bijlage A

Visie 2e versie Kristian van Tuil 4

Argumentatie

1. Nieuws verschijnt vanaf de bron op Twitter

Als mensen iets meemaken op straat, in een raadsvergadering of bij een
evenement, zetten ze dit (mits ze Twitter hebben natuurlijk) vaak als eerst
op Twitter. Hierdoor is Twitter een primaire bron te noemen. Ook kunnen.
Anderzijds gebruiken ook bronnen als de politie – politiekorps Hollands-
Midden is daar het meest sprekende voorbeeld6 van – Twitter als medium
om nieuws te publiceren. De krant wordt daarmee overgeslagen en niet
minder onbelangrijk; zodra de krant de ongelukken en berovingen alsnog
meldt, is het nieuws oud.

2. Twitter is een communicatiemiddel voor journalisten onderling

Omdat je via Twitter snel elkaar kunt opzoeken, vinden en kunt
communiceren is het medium een ideaal communicatiemiddel voor
journalisten. Daarnaast zijn er diverse initiatieven ontstaan waarmee
journalisten aangemoedigd worden om via Twitter informatie met elkaar
uit te wisselen. Denk aan Twitter-lijstjes (waarmee journalisten elkaar
groepsberichten kunnen sturen) en speciale topics7 waarmee journalisten
met elkaar over het vak of een onderwerp kunnen spreken.

3. Twitter is een middel om met personen / instanties te

communiceren
Mensen kunnen journalisten via Twitter tippen, waarna journalisten zelf op
onderzoek uit kunnen gaan. De brandweer en politie schakelen over naar
Twitter voor hun berichtgeving en communicatie, wat ook geldt voor
andere overheidsinstanties. Het medium kan ten behoeve van je verhaal
ingezet worden Daarnaast kun je op Twitter ook anoniem zijn, wat met
sms- en telefoonverkeer lastiger is. Daarmee heeft Twitter een streepje
voor mocht een bron uitsluitend anoniem met een medium willen
communiceren. Een initiatief wat van dit voordeel van Twitter gebruik
maakt is bijvoorbeeld @Mediabron8.

4. Twitter is een populaire bron voor nieuwsconsumenten om te

raadplegen
Het gebruik van Twitter neemt almaar toe. Werd in juli 2008 nog
nauwelijks getwittert, inmiddels kent het microblog miljoenen twitteraars
en verschijnen maandelijks meer dan een miljard tweets op de site. Iedere
zichzelf respecterende nieuwsbron heeft een eigen twitter-account; met
6
http://www.ad.nl/ad/nl/1039/Utrecht/article/detail/416916/2009/08/02/Politie-ontdekt-Twitter.dhtml
7
Op Twitter worden topics of onderwerpen ‘hashtags’ genoemd. Door een ‘#’ voorafgaand aan woorden te
gebruiken, maak je ze tot een onderwerp op Twitter.
8
http://www.lvtpr.nl/blog/2009/10/mediabron-het-nieuwe-twitter-kanaal.html

Visie 2e versie Kristian van Tuil 5

variërend enkele tot meer dan 1,6 miljoen volgers9. Daarnaast kun je via
Twitter al snel een autoriteit worden op gebied van nieuws. Zo is RTL-
journalist Frits Wester begin februari begonnen met Twitter en heeft hij
intussen een schare van meer dan 33.000 volgers. Door zijn snelle
berichtgeving omtrent de val van het kabinet heeft hij zijn status als
invloedrijk politiek verslaggever verder op kunnen krikken.

5. Twitter is een middel om met de doelgroep (de lezers van de

krant) in gesprek te gaan
Verschillende kranten gebruiken Twitter om op reacties van lezers te
reageren. Ze doen dit via het account van de krant of journalisten
reageren individueel op de commentaren van Twitteraars. Lezers kunnen
vragen stellen over artikelen of aangeven wat ze van een bepaalde
ontwikkeling vinden. Het maakt brief- en e-mailverkeer (deels) overbodig.

Drie tegenargumenten inclusief verwerping

1. Twitter kost geld. Redacteuren besteden tijd aan het medium

die ze anders aan reguliere werkzaamheden besteden en sites
worden niet meer bereikt (=minder advertentieinkomsten)
Verwerping: Alles wat een journalist doet kost geld. Twitter als medium is
gratis. Als je ziet wat het kan opleveren (namelijk lezers voor je site en
berichtgeving in de krant die je anders niet had gehad of pas op een later
moment) vervalt dit argument. Daarnaast kun je tweets zo opstellen dat
lezers op de site van de krant moeten kijken om het volledige bericht te
lezen. Zo lok je zelfs meer mensen naar de site van de krant. Bovendien
duiken verschillende initiatieven op waarmee je via Twitter ook geld kunt
verdienen.

2. Berichten op Twitter zijn zinloos , onbetrouwbaar en

tijdverspilling
Natuurlijk moet je altijd je gebruikelijke journalistieke onderzoek en hoor-
en wederhoor blijven toepassen wanneer je Twitter als nieuwsbron
gebruikt. Daarnaast zijn er diverse tools voorhanden waarmee je in
Twitter kunt zoeken en die je gericht naar informatie brengen die je zoekt,
zonder dat je daarmee al te veel tijd verspilt.

3. Twitter gaat ten koste van de goede naam van de journalistiek

Het is ontegenzeggelijk waar dat bij verkeerd gebruik van Twitter de
journalistiek of een medium an sich een slechte naam kan krijgen wanneer
onjuiste berichtgeving plaatsvindt, er wordt gesuggereerd en geroddeld of
wanneer de journalist zelf zijn boekje te buiten gaat en een politiek
standpunt verkondigd of discrimineert. Dit kun je echter opvangen door
goed na te denken over je gebruik van Twitter en daarvoor regels op te
stellen.

9
http://twitter.com/breakingnews/followers

Visie 2e versie Kristian van Tuil 6

Artikel

Twitter: elixer van de lokale

krant?
De lokale krant is ten dode opgeschreven. De
mening van online mediaexpert Jaap Stronks is
meedogenloos. “In vijf jaar tijd bestaat er geen
krant meer”, zo stelt hij. In zijn optiek verdwijnt
journalistiek als derde macht in de driehoek
politiek – burgers – journalistiek. Ook hoogleraar
Piet Bakker is pessimistisch ingesteld. Hij ziet
geen kentering in de dalende oplagen, die
kwartaal in kwartaal uit een nieuw dieptepunten
bereiken. “Ook Twitter helpt daar niet bij”, zo stelt hij.

Redacties van lokale kranten in Leiden lijken niet onder de indruk van
dergelijke uitspraken. Ze verwijzen naar de bestaande verdienmodellen en
wijzen met de vinger richting uitgever als hen de vraag wordt voorgelegd
hoe het in de toekomst verder moet en of nieuwe media ze een impuls kan
geven om het tij te keren.

Het zal voor sommige lezers vreemd in de oren klinken als ik zeg dat geen
van de drie gratis lokale kranten in Leiden een website heeft. Laat staan
een account op Twitter. Het Leidsch Dagblad heeft wel een account, maar
zet enkel RSS-berichten door naar Twitter. Snelle nieuwsupdates of de
mogelijkheid om met de krant via Twitter te communiceren ontbreken.

Visie 2e versie Kristian van Tuil 7

Wanneer je vraagt aan de redactie of iemand de internetstrategie kan
toelichten, word je van het kastje naar de muur gestuurd. Uiteindelijk
beland je op de internetredactie in Alkmaar (!) waar men verwijst naar de
uitgever voor commentaar. Bij de krant zelf heeft men overduidelijk niet
de behoefte om te reageren en dat is vreemd.

Blogs doen het wel en ook nog eens goed

Het is een groot gemis dat kranten de meerwaarde van Twitter niet inzien,
vindt ook Chris de Waard. Hij is oprichter van Sleutelstad Media. Zijn
Leidse bedrijf heeft een blog, een radiostation en sinds vier maanden ook
een Twitter-account. Hoewel ook Sleutelstad de account voorlopig alleen
gebruikt voor het doorzetten van RSS, ziet de hoofdredacteur wel de
voordelen van het medium. “Je kunt makkelijk aangeven waar je mee
bezig bent, je informeert mensen en je krijgt ook tips binnen”, aldus De
Waard. Hij ‘retweet’ regelmatig berichten vanaf de account naar zijn eigen
account en krijgt daarop vervolgens tips waarmee hij voor de blog
berichten kan schrijven. “Elke week komen er wel een paar leuke tips
binnen.”

Ook Jaap Stronks kent een voorbeeld om aan te tonen dat Twitter wel
degelijk loont voor lokale journalisten. “Ik weet van verslaggeefster Femke
Dales van de Twentsche Courant Tubantia dat zij is begonnen met
twitteren tijdens de rellen tussen supporters van FC Twente en het Turkse
Fenerbahce in Enschede. Binnen mum van tijd kreeg zij tientallen vragen
en opmerkingen van inwoners uit de stad. Uiteindelijke verschenen haar
commentaren van Twitter ook in landelijke media. Ze vertelde me daar
verbaasd over te zijn. Ze krijgt nu regelmatig tips via internet binnen. Het
gaat zelfs zo ver, wist ze me te melden, dat toen ze om een scoop vroeg,
zo een aantal ideeën kreeg aangeleverd die best interessant bleken te
zijn.”

Cijfers bewijzen dat Twitteren voor media aanlokkelijk kan zijn. Hoogleraar
Journalistiek en Nieuwe Media Alexander Pleijter: “Voor de televisie is
aangetoond dat Twitter meer kijkers oplevert. Er ontstaat commentaar tv,
televisie met een sociaal effect. Helaas is nationaal of internationaal voor
kranten nooit zo’n onderzoek gedaan.” Hij heeft zelf ook in Leiden gemerkt
dat Twitter wel degelijk relevant is. “In januari moest Groenlinks
wethouder Steegh onverwachts aftreden. Dat werd voor het eerst bekend
via Twitter, doordat Elze ’t Hart van D66 daarover berichtte. Zelfs de NOS
nam het bericht over. Ik vond het een groot gemis dat deze primeur niet
door lokale journalisten gemeld werd”, vertelt Pleijter. Hij is zelf groot
voorstander van gebruik van het nieuwe medium. “Het biedt legio kansen.
Lokale kranten zien niet het grote voordeel en haken af wanneer ze zien
dat veel Twitter-accounts niet zoveel volgers opleveren. Maar het is juist
de toekomst. Kranten moeten investeren in nieuwe media en beleid
opstellen. Daarnaast is het toch een kleine moeite om op je website
kenbaar te maken welke redacties en journalisten Twitter gebruiken?”

Direct overnemen of niet?

Visie 2e versie Kristian van Tuil 8

Een kwalijke zaak is wel dat je tegenwoordig vaker ziet dat media
(wanneer ze twitteren) Twitter-berichten, net als in het geval van de
wethouder van Leiden, direct overnemen. Dit gebeurt of door het
retweeten (RT’en) van de uitspraak van de individu die het gezegd heeft
of door het klakkeloos overnemen van een bericht van Twitter in de krant
en/of de website. Hier kleeft een heel groot nadeel aan. Ten eerste ben je
journalistiek niet geheel koosjer bezig, omdat je zonder het nieuwsfeit zelf
te verifiëren het bericht van een ander als waarheid overneemt. Als de
betrokkene iets over zichzelf meldt, zoals ‘ik ben afgetreden’ (in het geval
van de wethouder), dan zou je het kunnen doen. Maar gaat het over
iemand anders (wat ’t Hart deed), dan kun je het niet overnemen zonder
eerst de wethouder zelf te bellen of als dat niet lukt: de partij of een ander
fractielid om het bericht te bevestigen. Hoor en wederhoor moet wel
worden blijven toegepast, je blijft toch een journalistiek medium met een
bepaalde status en een bepaalde naam. Die wil je toch graag hoog
houden, of niet? Als je een bericht zomaar overneemt en het blijkt achteraf
gezien niet te kloppen, dan boet je behoorlijk in qua betrouwbaarheid.

Terug naar het gebruik van Twitter door de journalistiek. Stronks definieert
een groot aantal voordelen van een actieve aanwezigheid als lokaal
journalist op Twitter. “Ten eerste heb je direct publiek dat je berichten
leest. Binnen no-time kun je honderden volgers vergaren, dat is niet zo
moeilijk. Als jij dan een linkje retweet levert dat tientallen clicks op.
Mensen waarderen het als je het laatste nieuws kunt verslaan. Daarnaast
kun je interactie opbouwen met je lezers en die lezers ook als bron
gebruiken wanneer ze je tippen. Veel mensen staan ervan te kijken dat
een ‘papieren’ journalist binnen no-time een autoriteit op het internet kan
zijn. Het opent een extra kanaal voor de krant. Tenslotte is het publiek op
Twitter enorm interessant. Veel personen uit de publieke sfeer: politici,
ondernemers, sporters en andere mensen die in een stad iets te zeggen
begeven zich op Twitter en praten daar met elkaar.”

‘Journalist is niet langer het doorgeefluik in de communicatie’

Het laatste gegeven, dat prominenten en experts elkaar op Twitter
rechtstreeks kunnen benaderen, is volgens Stronks tegelijkertijd
desastreus voor de journalistiek: “Zij wordt overgeslagen in de
communicatiestroom en is in sommige domeinen nu al niet meer
aanwezig. De traditionele communicatiebeweging, waarin de journalist de
functie van doorgeefluik bekleedt, wordt verstoord. Voor onafhankelijke
journalisten zijn er straks geen grote podia meer. Goede journalistiek
wordt een nichemarkt.” Zo ver als Stronks wil Pleijter niet gaan, maar de
hoogleraar dringt wel aan op actie. “Uitgevers moeten nu echt gaan
nadenken over hun strategie. Met Twitter kun je mooie dingen doen, maar
dan moet je opzet helder zijn en aantrekkelijk. Naar die automatische
Twitter-feeds kijk ik bijvoorbeeld niet meer. Op oud nieuws zit niemand
meer te wachten. Uitgevers moeten brainstormen en gaan
experimenteren”, aldus Pleijter.

Wat doen de lokale kranten ondertussen zelf? Maarten Koop van het Leids
Nieuwsblad zegt dat hij zelf wel zou willen, maar dat geld, tijd en andere

Visie 2e versie Kristian van Tuil 9

bezigheden reden zijn voor de uitgever om er niet aan te beginnen. “Voor
de krant ligt nu de prioriteit bij advertentieverkoop, kwaliteit van de krant
zelf en een zo hoog mogelijke oplage. Wel zijn er plannen voor een online-
strategie, maar dat zeiden ze drie jaar geleden ook. Als er iets gaat
gebeuren, gaat dat voor alle titels gebeuren”, aldus de redacteur. Bij
zowel het Witte Weekblad als Het Op Zondag, titels die beide onder
uitgever Holland Combinatie vallen, wordt vanuit de redactie verwezen
naar de uitgever als het gaat om online-bezigheden. Ivo Balke van HC
noemt Twitter vooralsnog ‘toekomstmuziek’. “We zijn nu bezig websites
op te zetten waar de kranten gelezen kunnen worden”, laat hij telefonisch
weten. Ook deze uitgeverij zegt andere prioriteiten te koesteren. “Het is
crisistijd”, is de veelzeggende reactie. Salesmedewerker Ramona van
Amersfoort van het Witte Weekblad formuleert het als volgt: “We geven
een informatieve krant uit, daar richten we ons op. […] Ja, we lopen wat
achter, dat weet ik ook.”

Hoe je het ook bekijkt, journalisten en uitgevers hebben een

gemeenschappelijk belang – geld verdienen met nieuws, maar voor
journalisten telt ook dat zij een maatschappelijke functie hebben. Stronks
refereerde hier al aan door te stellen dat de functie van journalistiek als
doorgeefluik wordt verstoord. Media hebben niet langer het alleenrecht op
nieuws, ook voor consumenten, bedrijven, overheid en maatschappelijke
organisaties is het door de komst van Twitter enorm makkelijk geworden
om met relatief weinig moeite ‘nieuws’ te berichten. Ik plaats de term
nieuws hierbij expres tussen aanhalingstekens, omdat er juist zoiets
bestaat als nieuwsselectie wat journalistiek tot journalistiek maakt. Een
bedrijf heeft een geheel ander beeld van nieuws dan journalistiek. Zij zien
het liefst elke productverbetering tot nieuws gebombardeerd worden, wat
je ook terugziet in de berg persberichten die redactie in de mailbox
ontvangen en aan hun eigen ‘nieuwsfeed’ op Twitter. Voor een actor als
politici geldt dat ze eerder nieuws brengen wat ook door de journalistiek
als nieuws aangemerkt kan worden, maar wat vaak vergeten wordt, is dat
zij er een eigen agenda op nahouden. Om even terug te komen op het
eerder genoemde overnemen van nieuwsberichten, doordat politici
nieuwsfeitjes als eerste melden (en Twitteraars dit weten), vergaren zijn
vanzelf autoriteit op het medium Twitter. De media (en ook de lokale)
krant worden overgeslagen en daarmee wordt inderdaad de functie als
doorgeefluik verstoord. Wat de lokale journalistiek hierin zou moeten doen
is berichten juist wel verifiëren en aanvullende informatie rond dit nieuws
berichten op zowel Twitter als in het medium. De politicus kan als bron
dienen, maar we kennen allemaal het journalistiek adagium ‘één bron is
geen bron’. Een twitterende politicus is met zijn/haar ‘nieuwsfeit’ voor de
journalistiek een alarm, niet een nieuwsfeit op zich. Juist door zich te
blijven gedragen volgens de traditionele journalistieke regels kan een
lokale krant zich via Twitter blijven onderscheiden. Om hierin nog een
voorbeeld te geven: de politie twittert tegenwoordig ook en ze doen dat
(in het geval van het corps Hollands-Midden) op een manier dat
politieberichten direct op Twitter verschijnen. Mensen kunnen ze daar het
eerst lezen en niet meer via de krant. Waarom doen ze dat? Volgens
woordvoerster Renate den Elzen om andere doelgroepen te bereiken en

Visie 2e versie Kristian van Tuil 10

aanvullende informatie te verstrekken. Bij dat laatste kun je denken aan
opsporingsberichten, foto’s en bijzonderheden waarvoor in de lokale krant
geen plaats is. Doen ze dat om de krant roet in het eten te gooien? Nee,
het is volgens de politie puur gebruikmaken van de mogelijkheden die
internet biedt. De krant hoeft daarom misschien in de toekomst geen
politieberichten meer af te drukken. Maar misschien wel follow-ups naar
aanleiding van die berichten te doen of zelf op zoek te gaan naar
aanvullende informatie door rond te bellen.

Veel moeite?
De antwoorden van uitgevers en lokale kranten op de vraag waarom ze
zelf niet of nauwelijks online actief zijn komen over alsof een website en
een Twitter-account enorm veel moeite kosten. Dat zal in termen van geld
en tijd misschien wel zo zijn, maar is het niet absoluut noodzakelijk? “Als
ze het nu nog niet doen, is het waarschijnlijk al te laat”, luidt de sombere
conclusie van Piet Bakker. “Voor de oplage betekent het misschien weinig,
maar het kan wel schelen voor de efficiëntie en alertheid van
journalisten.”

Jaap Stronks begrijpt de houding van de uitgevers. “Vanuit bedrijfsmatig

opzicht heb ik er begrip voor. Het is zeker niet dom om niet in nieuwe
media te willen stappen. Vanuit de functie van de journalistiek waarin zij
de maatschappij van informatie moeten voorzien vind ik het echter
schandelijk. Een aantal spelers is conservatief. Ik vind dat je twee kanten
op kunt: of je gaat als de bliksem serieus innoveren of je doet niks online
en probeert je bestaande verdienmodel zolang mogelijk uit te melken.
Helaas gebeurt vaak het laatste of gebeurt het halfslachtig, zoals bij
Wegener. Ze zeggen wel aan vernieuwing te doen, maar dit blijft op een
laag pitje staan.”

Als uitgevers besluiten om de lokale nieuwsvoorziening te innoveren, dan

doen ze er sowieso verstandig aan om richtlijnen voor gebruik van sociale
media (waaronder Twitter) op te stellen. Dat stelt Pleijter. “In het
buitenland zie je dat al vaker gebeuren. Bij bijvoorbeeld de BBC is er strikt
onderscheid tussen wat journalisten bedrijfsmatig mogen doen met
Twitter en Facebook en wat de persoonlijke vrijheid is. Ze hebben regels
opgesteld waarin aangegeven wordt dat er niet over politieke voorkeur
wordt getwittert en dat er geen roddels verspreid mogen worden.
Misschien komt het hierdoor, maar er hebben zich hierdoor geen
incidenten voorgedaan.”

Sowieso een meerwaarde

Concluderend durf ik te stellen dat er voorbeelden te over zijn waarmee
aangetoond wordt dat Twitter een meerwaarde biedt voor de lokale krant.
Het medium is nu al niet meer weg te denken in de digitale wereld. Zelf
heb ik echter gemerkt dat veel journalisten op lokaal niveau helemaal niet
bezig zijn met nieuwe media, laat staan met Twitter. Dat komt deels
omdat ze zelf niet of nauwelijks worden aangespoord door collega-
journalisten, maar ook omdat vanuit het hoger management (lees: de
uitgever) geen enkele moeite wordt gedaan om na te denken over een

Visie 2e versie Kristian van Tuil 11

online strategie. De uitgever ziet nog steeds inkomsten binnenstromen
dankzij advertenties. En lopen deze advertenties terug, dan worden
gewoon journalisten aan de kant geschoven om het winstpercentage gelijk
te houden. Hoe je het wendt of keert, de trend leert dat dit een keer
ophoudt. Vroeger of later leest niemand meer een krant en kunnen er
titels opgedoekt gaan worden. Het echte belang van Twitter wordt door
zowel de lokale kranten zelf als door de uitgever niet gezien en dat is
jammer.

De discussie over een verdienmodel online levert vooralsnog niets op. Ook
Twitter levert geen geld op, maar dat kan in de toekomst wellicht
veranderen. Er zijn immers al advertentiemodellen voor het medium in de
maak. Duidelijk is wel dat de consument online zijn heil zoekt om op zoek
te gaan naar interessante verhalen, of ze nu van journalisten komen of
van bloggers. Ik zou willen zeggen: experimenteer met Twitter en laat je
verrassen. Het is misschien niet de heilige graal van de lokale
journalistiek, maar niemand wordt er slechter van. Ook al staat je uitgever
er niet achter: doe het toch als individuele journalist, desnoods onder een
pseudoniem. Je bent toch slimmer dan die kikker die in die pan met
kokend water blijft zitten? De krant gaat langzaam dood, Twitter wordt
juist steeds levendiger.

Conclusie
Tegengeluiden tegen gebruik van Twitter zijn niet zozeer inhoudelijk, als
wel financieel van aard. Ondanks dat vooraanstaande experts als Bakker,
Stronks en Pleijter zeggen dat het gemakkelijk is om met het medium te
beginnen, leeft bij uitgevers het idee dat online activiteiten goeddeels
verspilde moeite zijn omdat het financieel gezien weinig oplevert. Wat ze
vergeten is dat zonder online iets te ondernemen geen kentering in de
dalende trendcijfers teweeg kan worden gebracht. Journalisten kunnen
zelfstandig twitteren en hebben daar buiten een stukje training geen hulp
van de uitgever bij nodig. Ook de laatstgenoemde partij heeft er baat bij
dat zijn titels zullen blijven voortbestaan. En daar kan Twitter bij helpen.

Voor de journalistiek zelf levert het gebruik van Twitter op dat het nieuws
meer op straat komt te liggen. Je krijgt doormiddel van tips en twitterende
betrokkenen meer handvaten uitgereikt waarop je berichtgeving kunt
baseren. Voor de lokale krant betekent de komst van Twitter ook een vorm
van concurrentie. De krant is niet langer vaak het eerste met lokaal
nieuws. Dat betekent dat de krant iets met Twitter moet doen wat anderen
niet doen: namelijk journalistiek bedrijven. Follow-up verhalen maken, live
verslaggeving en ‘vers nieuws’ berichten na verificatie overnemen in je
eigen berichtgeving zijn enkele mogelijkheden waarop de lokale krant
Twitter kan verrijken. De lokale journalist zelf moet Twitter als tool gaan
zien. Het is voor hem/haar een stuk gereedschap (net als internet, het
kladblok en de telefoon) om het journalistieke werk te vergemakkelijken,
te verrijken en voor de lezer dichterbij te brengen. Eindelijk heeft de
consument een klankbord ‘just around the corner’ in plaats van dat hij/zij

Visie 2e versie Kristian van Tuil 12

geen idee heeft wie de krant schrijft en via hinderlijke omwegen –denk aan
het schrijven van e-mails/brieven– met het medium in discussie kan gaan.

Aanbevelingen
Op grond van deze visie heb ik voor de lokale journalistiek een aantal
aanbevelingen opgesteld:

- Heeft de krant eigen website waar ook artikelen geplaatst worden,

gebruik dan RSS en een dienst als Twitterfeed om je berichten door
te sluizen naar Twitter. Dit kost geen geld. Twitter is immers gratis
te gebruiken. Het levert je wel de nodige extra lezers en clicks naar
je website op.
- Heeft de krant geen website, dan heeft het ook weinig zin om voor
het gehele medium een Twitter-account op te zetten. Laat dan wel
de vrijheid aan je journalisten om te twitteren. Voor de individuele
journalist heeft twitteren minstens zoveel voordelen als voor de
krant in het geheel. Ook het medium profiteert mee van een voor
het publiek een zichtbare (en dus aanspreekbare) journalist.
- Herhaal niet zomaar berichten van anderen, ook al heb je
vertrouwen in deze bronnen. Iedereen heeft namelijk een bedoeling
(of een agenda, zo je wilt) met berichten de wereld insturen. Blijf
trouw aan je journalistieke ethos.
- Stel een richtlijn op voor het gebruik van Twitter. Zet hierin
bijvoorbeeld het gebruik van retweets, maar ook waar je als krant
wilt dat jouw journalisten wel en niet over twitteren. Geef ook aan
wat het belang van Twitter is voor de krant. Zo kan de journalist
inschatten hoe belangrijk hij/zij Twitter moet zien.
- Gebruik Twitter op proef of laat iemand een workshop of presentatie
van Twitter geven. Als je niet weet hoe het werkt, dan kun je wel
beginnen, maar doe je het dan ook goed? Maak bijvoorbeeld een
testaccount aan om vrijblijvend dingen op uit te proberen of laat je
als krant of uitgever voorlichten over wat wel en niet met Twitter
mogelijk is.
- Ga bij bestaande berichtgeving na of je het nieuws ook via Twitter
had kunnen vinden of weten. Is dit zo, had de krant het dan eerder
kunnen melden? Op welke manier dan? Bedenk ook hoe je Twitter
voor eventuele follow-ups zou kunnen inzetten.
- Bouw via de lijst-functie een database aan interessante publieke
figuren, woordvoerders en landelijke journalisten op. Net als dat
redacties vaak een (digitale) kaartenbak hebben voor contacten kun
je ditzelfde ook op Twitter doen. Je hoeft je dan nooit meer af te
vragen onder welk @pseudoniem ‘die kerel van dat bedrijf dat zo en
zo innoveert’ schuil gaat.
- Last but not least: hecht niet teveel waarde aan Twitter. Enige
nuancering is ook op zijn plaats, want Twitter levert nog geen geld
op. Het is ook de vraag of dit überhaupt nog ooit gaat gebeuren.

Visie 2e versie Kristian van Tuil 13

 Daarnaast kan, bij te intensief gebruik van Twitter, de krant er ook
onder gaan leiden. Dat wil natuurlijk niemand, dus neem de stap
naar het microblog niet al te rigoureus.

Bronvermelding

Mondeling:

Piet Bakker, lector Massamedia en Digitalisering HU, piet.bakker@hu.nl ,

(030) 219 36 24

Jaap Stronks, expert op het gebied van Nieuwe Media en Social

Networking, 06-41841672

Alexander Pleijter, hoogleraar Journanalistiek en Nieuwe Media aan de

Universiteit Leiden, a.pleijter@gmail.com, 06 - 30296989

Redactie Leidsch Dagblad, 071 - 535 63 56, adres: 3e Binnenvestgracht 23

in Leiden

Wim Wegman, redacteur internet Leidsch Dagblad, 072-5196129

Anneke de Wit, hoofdredactrice Het op Zondag 071-5356345

Ramona van Amersfoort, salesmedewerker Het Witte Weekblad 071-

5359844

Martin Koop, redacteur Leids Nieuwsblad, leidsnieuwsblad@buijzepers.nl,

071-3619323

Ivo Balke, hoofd communicatie uitgeverij Holland Communicatie, 020-

5853206

Chris de Waard, oprichter Sleutelstadmedia, uitgever achter de nieuwsblog

Sleutelstad.nl (over Leiden) incl. Twitter-account. Contact:
redactie@sleutelstad.nl , 071-5235907

Visie 2e versie Kristian van Tuil 14

Schriftelijk:

Twentsche Courant Tubantia: Meerdere aanhoudingen rondom duel FC

Twente Fenerbahce - http://www.tctubantia.nl/regio/5893737/Meerdere-
aanhoudingen-rondom-duel-FC-Twente-Fenerbahce.ece (02-12-09)

D66 Leiden: Aftreden wethouder Steegh verwacht

-http://www.d66leiden.nl/Index.aspx?
objectName=NewsShow&objectId=308 (08-01-10)

Dan Meredith en Andy Golding – Perspectives about the news from people
in the news, gepubliceerd op 07-08-2007 op
http://googlenewsblog.blogspot.com/

Alexander Pleijter - Twittertips voor nieuwssites (17-12-09)

http://www.toekomstvandejournalistiek.nl/2009/12/twittertips-voor-
nieuwssites/

Allen Rindfuss - The use of Twitter by America’s Newspapers (17-12-09)

http://www.bivingsreport.com/2009/the-use-of-twitter-by-americas-
newspapers/

Brian Stelter – Internet can be TV’s friend (24-02-10)

http://www.nytimes.com/2010/02/24/business/media/24cooler.html?
ref=technology

Visie 2e versie Kristian van Tuil 15

Bijlagen

Bron: Cebuco

B
Analyseformulier bij de visie

Visie 2e versie Kristian van Tuil 16

Analyseformulier bij het werkplan voor de Visie

Dit formulier dient als een controle: zit je verhaal wel helder in elkaar? Je kunt natuurlijk ook al voordat je gaat
schrijven bedenken wat er op de diverse plekken moet komen te staan; dat helpt je je verhaal vooraf helder te
structureren. Houd je zinnen hieronder kort, vat langere standpunten en/of argumenten samen; dat geeft een
zo helder mogelijk beeld.

STELLING:
Twitter wordt door de lokale journalistiek schromelijk overschat

Eerste argument (het eerste ‘waarom’ van je mening)

Nieuws verschijnt vanaf de bron op Twitter

Tweede argument
Twitter is een communicatiemiddel voor journalisten onderling

Derde argument
Twitter is een populaire bron voor nieuwsconsumenten om te
raadplegen

Vierde argument
Twitter is een middel om met de doelgroep (de lezers van de krant) in
gesprek te gaan

Vijfde argument
Twitter is een middel om met personen / instanties te communiceren

Eerste (weerlegde?) tegenargument

Twitter kost geld. Redacteuren besteden tijd aan het medium die ze
anders aan reguliere werkzaamheden besteden en sites worden niet
meer bereikt (=minder advertentieinkomsten)

Tweede (weerlegde?) tegenargument

Berichten op Twitter zijn zinloos , onbetrouwbaar en tijdverspilling

Derde (weerlegde?) tegenargument

Twitter gaat ten koste van de goede naam van de journalistiek

Conclusie(s):
Tegengeluiden tegen gebruik van Twitter zijn niet zozeer inhoudelijk, als wel
financieel van aard.
Veel journalisten op lokaal niveau zijn helemaal niet bezig zijn met nieuwe
media, laat staan met Twitter
Twitter levert geen geld op, maar dat kan in de toekomst wellicht veranderen.

Aanbevelingen:
Experimenteer met Twitter, het is een goedkope manier om nieuwe media te
benutten
Journalisten kunnen zelfstandig twitteren en hebben daar buiten een stukje
training geen hulp van de uitgever bij nodig
Zonder online iets te ondernemen kan geen kentering in de dalende trendcijfers
teweeg worden gebracht.

Visie 2e versie Kristian van Tuil 17