Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
http://books.google.com
Über dieses Buch
Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei – eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.
Nutzungsrichtlinien
Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:
+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.
Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter http://books.google.com durchsuchen.
Gedächtnis
das
durch
Herzens
Verstandes
des
Bildung
zur
Kinder
für
Lesebuchs
lateinischen
neuen
eines
Gestalt
in
Kunst
und
Natur
der
aus
Kenntnisse
Gemeinnützige
oder,
Lateiner;
kleine
Der
Lederer
Georg
Johann
г..-i
в ;¡,\'
■ 'i /
/ :
: ',.; V''
•> , NN
-
/"7 ci S, '
Le. eiere г
"КЛЭР
ч
*n:
•
líl
n\
1 Й
iУ
¡■i
i :
/J
H-
!
p * ->ß. ~~
■-
Pleine Sûtctnet
ober :
-+*
gemeinnûg i g с
1 ê
$ enn t n t f f с
aus
»79°. . '".'.,.'.
ï
ï
TfíE NEW YORK
PUBLIC LIBRARY
1
0Ц
SÖ о 1 1 е Ь е.
.
Vorrede. v
dieses eine kurze, icnes aber eine lange Sylbe,
zu erkennen geben soll. So ganz iungcn teu-
ten gleich anfanglich vieles von der. Quantität
der Sylben auszukramen / ist mehr unnüz und
schädlich , als vortheilhaft und nüzlich. Ein
geschickter iehrer kann sie auf dieß wenige, das
hiezu nothig ist, mit etlichen Worten aufmerk
sam machen. Wenn man überhaupt die vie
len grammatikalischen Weitläuftigkeiten sorg
fältig vermeidet, und nur gelegenheitlich, und
gleichsam im Vorbeygehen auf das Nothwen-
digste hinweiset : so werden unsere kleinen An
fanger in kurzer Zeit zu der Einsicht und Fer
tigkeit, einen leichten lateinischen Schriftstel
ler zu verstehen, fortschreiten, und dieß mit
iust und Vergnügen , weil sie hier immerzu
das Nüzliche mit dem Angenehmen verbunden
finden. Nicht nur ihr Gedächtniß , sondern
auch ihr Verstand, bekommt siussenwcisc an,
gemessene Nahrung und Unterhaltung. In,
dem sie Worter und Sachen zugleich lernen ,
so werden dadurch ihre Begriffe richtiger, deut
licher und bestimmter ; sie machen sich mit der
Natur der Sprache und ihrem Fortgang gleich,
sam spielend bekannt; und ihre iehrbegierde
und ihr Forschungsgeist wird durch die vielen
"3 sinn,
VI Vorrede.
IN-
vii
ÍNDEX capitum.
1
Pagina
Cap. I. JYlfMMUtf et coelum. . , i
11. Ignis et mtteora ignea. , 4
— III. Air. . . . , 9
— IV. Aqua et meteortz aquqfa. ' . IO
— V. Terrae foetus et metalla. . i6
VI. Metallifodina. . ,. ■ , 18
-— Vil. Lapides. . « . 20
.— VIII. Arbor. -, . . 09
— IX. Fruffius arborum. 34
— X. Frútices. . . é <¡6
—— XI. Flores. ...*... vf
.— XII. Olera. . . ■ . . . e»
.— XIII. Fruges. • 3o
— XIV. Animalia et primum aves. ► 31
— XV. Aves domeflicae. . . . . 3Í
— XVI. O/cines. . . . .• 34
— XVII. Aves campeßres et fylveßres. 35
XVIII, Aves rapaces.. . 36
*» Cap.
vm Index Capítum.
Pag.
Cap. XIX. Aves aquaticae. . - » ' . 37
— XX. Infecía volantia. • . , 38
-— XXI. Quadrupedia et primum domeflica. 39
•— XXII. Jumenta. '> . . . 41
— ХХШ. Ferae pecudes. . . 42
— XXIV. Beßiae rapaces. . . 44
XXVw Serpentes et reptilia. . 46
.— XXVI. InfeMa et vermes, . . 47
i— XX Vil, Amphibia. ... 49
.— XXVIII. fí/ces fluviátiles et lacuflres, 50
— XXIX. Pifies marini et conchae. . . 5a
—' XXX. Homo. . .53
— XXXI. Membra hum. corp. externa. 55
i— XXXII. Caput et mams. . . 57
1— ХХХШ. Caro et vifiera, . . 59
— XXXIV.. Canales et ojfa. . . 61
— XXXV.. Senfus. . 63
— XXXVI. Anima hominis. . . 6j
— XXXV IL Hortorum cultura. , 68
— XXXV Ш. Agricultura. -, . 71
— XXXIX. Pecuaria. . . . .75
— XL. Apes. . . . »77
—■ XL1. Pifiatio. ... 80
— XLII. Aucupium. . 8a
— XLI11. Venatus. ... 83
— XL1V. (Mina. . . -. $S
4— XLV. Vindemia. . . . 87
— XLVI. Convivium. ... 89
Сл».
Index Capitum. »x
Pa?.
• XLVII. Oßcina monetaria. .
Я
- XLVIII. Oßeina vitriaria et vitriarius, 93
- XLIX. Specularia et alia. . 94
- L. lnflrumenta meteorológica. 96
• LI. Domus eiusqite partes. . 99
• LI I. Hypocauflum et dormitorium. loi
■ LIU. Viator. , 102
• LIV. Navis. , . , IO4
- LV. Naufragium. . . I08
■ LVI. Ars /cribendi, . .
I09
LVII. Papyrus. . . , IIO
LV1II. Typographia. 112
L1X. Oßeina libraría. .
«5
LX. Bibliopegus. . .
"7
LXI. Schola. . . #
LXII. Mufeum. ... 120
LX1II. Grammatica. . 132
LXIV. Rhetorica et po'eßs. . 1Э4
LX V. Ars piïtoria et ¡tatuaría. 126
LXVI. Mufica. . . 128
LXVII. Terra. 131
LXVIII. Europa.
«3$
LXIX. Germania. . . .
»35
LXX. Reí familiaris cura, « 140
LXXI. Tréi. , 141
LXX1I. Interioi-a urbis. . 143
LXXI1I, Horologia. ,
LXX1V. Regnwn. . ,
H*
146
** Cap.
x Index Capitum.
Pag.
Cap. LXXV. Regis maießas. . . ' 147
— LXXVI. Indicium. . . .149
Cap.
Mi
Cap. I.
Mundus et Coeîum.
:-V
dilocölnm, i, п. bk ÇDîor* vefpër, ïs, m. bit Siben*.
gen&âmmerung. poft, тф, Pratp.
orïor, onus fum, orîri, cnU occafusj us, m. ter Untere
fielen, «uferen. gang,
dies arïens, bit andw&ttl* crepufculum , i, я. bte
d.icuijç Sag. Slbentf anniiccung.
Cap. II.
-'
opis, opem , ope, /. bit immo, ta, Adv,
■vtt*ti. ' vicus, i, m. baê 3)erf.
ope, mit -Ç>«rfc urbs, urbis, /. bit ®tabt.
chalybs, y bis,*. bcr Stahl. eorripïo, pfii, ëptum , ëre,
e, ex, flttô/ Praep. ergreifen,
pyrites , ae , filex1, ïcis , e. abiumo , fumfi , fumtum ,
ber geuerflein. ëre, »erjebren.
elido, fi, fum, ëre, fcfiiagen. nifi, teenn nicht, Coni.
elïfus, a, um, gefefilagen. extinguo, nxi, ftum, ëre,
fufcitübüium, i, и. btt$w wwrtWen.
erjeug- extineuendo, in, burchaueV
я, ab, »on, Praep, lôfchen.
femes, Ms, т. btt ЗппЬег. aprimo , prëfli , prëflum,
„ „ _ . „ primere, unterbrucfen,
excïpïo , cepi, eptum, ëre, dampfen.
i „.-. fumus, i, m. btt Шиф.
exceptus , a , um , oufgc-' . , . . „ .,
fangen, inde, baher, baoon, Adv.
fulphumum , i , n. btt afeendo, di, fum, ëre, attf>
©chrcefelfaben. Р«в«.
hic, haec hoc, biêfer, biefe, camïtiu», i, m . fumîrïum ,
biefeé/ Pron. *■ ber @ch«n|tem, getu
ereffe.
lignum, i, п. baê Spoil.
«dhaerëo, aefi, aefum, ëre,
taeda, ae, /. ber Aten.
vel, ober, Coni. ,
an ttwaê fangen.
...,,...„
i vj. s к.-л олн,и. abeo, ívi, (и), ïtum, ne,
lampas, ädis, /, btê £ampe. roeggehen, übergehen,
excitare, erregen. fuiîg0, ïnis, /. ÖCr g^g
flamma, ae,/. bie Stamme. ïgnefco, ëre % щ entjun*
ince;idïum, 1\ , п. bit Se«' ben.
erébrunfi. nifi, roenn nicht, Coni.
orïor, onus fum, orïri,ent* interdum, biérocilen, Adv.
fahcn- fumarïus, ïi, m. btt Çfftnt
poffum , potöi , poffe, fon? fehrer.
tttn- ferramentum, i, n. baêÇU
domus, us, /. baê $auê. (et;
■brada,
г ,
abrädo, äfi, äfum, ëre , об? acerrïmus, a, um , ter UU
froeen. tiefte,
fcopae, arum, /. beriefen, motus, us, m. bit ЗЗегс«;
everro, ri , fum, ëre, allá* випа.
щиа pars, partis,/, bet SSçetl.
torris , Ù, m. ter Sranb. ™№й™' UírUm ' ёГе'
Л? 2. У
-гч
.„•-vr-T'i i
идг.ис.
>.». i
cauda, ae, /. Ьег @ф»ОП}. utilïtas, Stis, /. bctîfîuftcn.
îa&ïre, ntetfen. affë.-o, attßli, allätum, af.
пес. nxber, пес noc^ Coni. f?rre ' btinstn, Ktmia*
c&eu.
malum, i, и. bet ©cíjaben.
Сар. III.
А ё г.
Д urà fpirát leniter. Ventus flat valide.
■^ Procella vel arbores fternit. Turbo,
qui oritur, cum duo vehementes venti ad-
verfi flant, agit res obvias in gyrum. Ven
tus fubterraneus cum iubterraneis fulphu-
leis vaporibus excitât terrae motum ; ter
rae motus facit labes (ruinas), et inter-
dum fubvertit urbes et montes. Venti
quatuor cardinales flant ex quatuor regio-
nibus coefi, fci'icet : eurus ab oriente,
aufter a meridie, favonius ab occidente,
bóreas (aquilo) a feptentrione.
Лёг, aëris, m. bit £uft. vel, fogar, aitcf), Coni.
aura, ae, /. bte £itft. arbor, oris, /. berOSaum.
fpirare, roehen. fterno, fträvi, fträtum, ëre,
lenïter, fanft, Adv. niederreißen.
flare, Mofea, turbo, ïnis, m. î>er ЯШгЬеи
ventus, i, m. ber SJStnb. rotnb.
val de, |ar', Aiv. orïor, ortus fum, orïri, {nt*
procella, ae,/.íet@turm* (ierjen.
»litó. cum , wenn, Aiv.
Л $ duo,
IO
Cap. IV.
.■"
■
12
Cap.
i6 &ьзвдф
Cap. V. -
■Сар. VI.
MHaUîfodîîia.
Metalla a foflbribus magna Opera et pe-
riculo ex metallifodinis eruuntur.
Ingrediuntur enim puteos bardocucullo et
cingulo cindi, fcalis longis vel badllo, i) te
jientes lucernam, ubi terrain metallicam.
malleo et ligone effodiunt; quae area me-
. tallica 2)'Cong'efta, ope rotae aut machinae
, tra&oriae (fuculae) extrahitnr. Contufa
(comminuta) et lota in uftrinam deiertur,
ubi igné urgétur, a feoriis purgatur et
defaecatur.
i) et tenet. 2) poítquam congéna eft.
l9
L 2 c^r.
H
Cap. VI.
Lapides.
apides funt varii generis. Gemmae an-
1 gulatim poliuntur, et inde pellucidae
micant, ut: candidus adamas, rubeus ru
bious, caerulea fapphirus, viridis fmarag-
dus, luteus hyacinthus, fulva jafpis, flavus to-
pafius etc. Succinum (ele£h-um) ad ma
re praefertim. in ßoruffia colligitur. Ma
gnes attrahit ferrum, unde et acus ma-i
gn'etica (pyxis náutica), quae ad fepten-
trionem vergit. Vulgares lapides funt:
cos, filex, pyrites, marmor, lapis molaris,
fpongiofus pumex, laevis et fubniger' lapis
fcilïîlis, te&is contegendis et feriptoriis ta-
bellis i ) inferviens. Arena et fabulum furit
lapilli. Corallia funt furculi arbufeulae
marinae, qui fub aqua molles funt, fed ex'
aqua extraái , lapidefeunt,
l) qui infervit.
lapis, ïdis, i», ber @têtn. mico, Si, et àvi, are, glánjeil.
varïus, a, um, eerfcbteîicn. candïdus, a, um, tt>ci|j.
geriBs, gris, я. bit 2ítt. adamas, antis, m. ter Z>i(f
gemma, ae, /. bcr &tïftt'm. 'mant
angumtim, ecftgt, Adv. IubëUs- a» um' «'&•
poiïcMvijtunvre^retfen. rubînus> <• ■• b« ^Ояя.
inde, î)0bcr, aimvmiAâv. «erulëus, a, un, Watt.
pellùcïdus, a, um, ¡>ЦГф fappbïru», i, /. Ht <Вар\)п,
ficbttg. viridis, e, ßtün..
fina-
aJtiîkyteinea.Sc^er.tfSan3.iê3&fs.l7. йтгаЛел- ^^ ^
Cap .VI.
i Cetter. 2 .ßrubenlidit. 3. 9-lCarren mu'SchLzkken. 4. Jie
THE jv- .' .v^-:;
|PüBUCLiBRi,Hi
■ ;
ASTOR. LENOX
TIUfeN FOUNDATIONS
ar
imui»Fäu«, i, «. der Sma.- i>7lll«,»e, nieder Feuerstein.
ragd m»lmoi, oii«, ». der Marl
Imsu«, », um, gelb.
morstein.
l>^l,cintku«, ,', »^. der Hya,
M«>lnii«, e, zur Mühle ge^
cinth.
tulvu«, », um, giünliche, hörig.
^spiz, ?ä!z, /. der Jaspis. I»pi! moI«liz, der Mühlstein.
«Avu«, », um, goldgelb. lponzinluz, », um, löchericht/
kop3llu«, ii, «. der Topas, schwammicht.
luccwum, !, ». der Agtstein, I'umex, lci«, «. der Bims
Bernstein. stein.
,3, zu, an, /»?-<,«),. l«evi«, e, glatt.
ml»«, «, ». das Meer. lubn^ei, l», i»m, schwarz-
p«eleitim , voinehmlich, licht.
lciNl!i«, e, schiefeiicht.
Loiulll,, „e, /. Preussen. teitum, i, ». das Dach.
c<,Mßo,1e^i, eQum, sie, eontel;n,xi,6wm,eIe, decken.
sammlen. tekt>« c«n«8ienäl!, zui Be-
MüßNL«, Lti5, m. der Magnet. deckung dei Dächer.
»lllüda, XI, »Kum, sie, tllde», lcliptllll» ^ die
an sich ziehen. Schieibtafel.
unäe, woher, daher, ^<lv. inleivlie , dienen.
»cu«, (u«,/.) N>..Lnetlc«, die »lenz, »e, /. der Sand.
Magnetnadel. szbüwm, >, ». der Kieß.
pyxi«, («i«, /.) N»ullc», der I»pi!!u«, ;, «. das Steinche».
Seecompaß.. coiüllwm, >!', ». die Coialle.
leptentlln, 5n!z, «. diemit- luici<wi, i, «,. der Zweig.
ternächtige Gegend. üiduscÄ>>, »e,/. das Baum
vei^o, veis,, veii'um, sie, chen.
sich neigen. inolüz, e, weich.
vu!ß2iiz, e, gemein. s«ä, aber, Q>»i.
col, cotK, /. dei Wetzstein. extlübo, x!, cium, sie, her
slex, lciz, m. der Kieselstein. ausziehen.
2 2 ext«c»
^"
32 t^T#8^
extraftus, a, um, fcerauíge/ lapidefco , ëre , flemljart
jogcn. «erben.
'Cap. Vllt.
Arbor.
Ex feminis grano procrefcit planta; planta
abit. in fruticcm; frutex in arborent.
Arbor a radice fuftentatur. E radice fur-
git ftirps, qui principio protrudit gemmas,
in furculos (germina) et hinc in^frondes
j)abeuntes. Quotannis frondes protrudunt
novas gemmas, folia et frondes, quae craf-
fiores faftae rami appellantur. Supremi
efficiunt cacumen arboris. 2) DifleQo ferra
trunco , confpiciuntur totidem eifeuli in
ligno, quot annos arbor habet. In parte
interiore, ubi minores funt circuli, firmifll-
mum eft lignum, five medulla; annulorum
externorum mollius eft, five «alburnum (pul
pa). Arbor foris cortice öbducitur, cui
liber fubeft. Ex nonnullis arboribus cx-
fudat refina, quae modo pix, modo gum-
mi, modo camphora, modo terebinthina,
etc. audit, Maiores defe&i ftipites fine ra-
Hiis appellantur caudices, qui interdum in
afleres et poftes fecantür, aut in trabes
caeduntur.
l) quae abetmt, i) fi truncus diffeftus eft.
arbor.
• 1
Cap ."VIH .
5Slrnn7r^Sf7r^sluyen,u.JLeßen.a.Sritter. 73dIhen.¿>.Kfoiz.a
■*-- г* *«r«
THE î'iJW YORK
PUBLIC LIBRARY
ASTC4. LENOX.
TILlr:N fo::' DATIONS
•^
.-.,, .
Ы
a*
srtorv oris, /. ber 55aum. appellare, nennen.
femen, ïnis, ». bcr ©aame. efficto, Sri, ее tum, ëre,
granum, i, я. ejn .torn. machen. •
fcmïnis çranamr ein ©cm/ cacumen,,ïnis, я. 6er ©tpfef.
mcnforn. diiTëco, cüi, eftum, are, jet*
procrefco, creVi-, отеши, fcr)nciî)cn.
ëre, bfoortBuc&fcn. férra, ae, /. bie ©age.
planta, ae, / bii ЩаЩ(. truncus, ¡, m. ber ©ramm.
abîre,. ö&erge&en, confpicïo, exi, eftum, ërt,
fiutex, ïcis, «.bet ©rrauaV fe!)en.
radix, ícis, /. bie 2Bur¿el. totïdem, eben fomel, Adv.
foftentar*,. erhalten, cirefflus, i, m. ber Sing.
lignum, i, я. bai Jpol¡.
furge, i'urrexi, furreftum,
ëre, auffielen, fiber fiel) quot, aie ml, ali.
fieigen. annus, i, m. bai 'Habt,
ftirps, ftirpis,/. ber ©temtm. habëo, ûi, ïtum, ëre, %йЫп.
principio , im Sínfcmg , ¡ü> pars, tis, /, ber £f>eii.
erft, Adv. interior,. us, innerer..
protrüdo, trudi, trüfum,ere, parvu«, a, um, Hein,
treiben,
minor, us, fietner.
gemma, ae, /. bit Äiiofp«.
furcülus, i, m. germen, ïnis, firmus, a, um, fejle.
и. ein iímger %тщ, firmiffimus, a, um, ber fe*
©profiling. ffefle.
Ыпс, hierauf, Adv. five, fiber, Com.
irons, frondis, /. ber 3»«8- medulla, ae, /. bcr.tfcm.
quotannis, iabrlii'i), Adv. annulus, i,. w. bcr Шщ.
folium, ii,. n. bai ШШ. externus, a, um, üuflerlic^
novusv », um, neu, au$wàtti$.
mollis, e. пяч'сб.
craiTus, a,, um, biete.,
mollïor, us, roeíc&er.
craffïor, us, btcïer.
ramus, i, т. bet Sift, alburnum, i, п. pulpa, ae,/.
ber ©plint.
fuprgmus, а, em, ber oberfte. foris, brcmffcn, а«|Г«п, аир
€o, faftus fum, fieri, irerben. rcenbíg.
В 4 cor.
24 «5&ЬАИ©>
cortex, ïcis, с. bte f&nbe. audire, (jetfFen , einerntet
ebdùco, xi, ¿tum, ère, über* »«ten.
jtel>cn. magnus, a, um, groß.
über, r¡, «. bte ftinbc, bai m?ior' us' •"**"*■
sg^ defe&us, a, um, abgehauen.
fubfurnl fui, effe, unter et-- fine' oI)ne' Fraep'
mi feçn! ftipes, Hb, m. bn etomtr.
caudeXj ïcis, m. bet ÄloB.
nonnullus, a, um, einer, et*
appelläre, nennen,
ntee.
interdum, bÜKÜUn, Adv.
exfüdare, !>etauêfcfjn48en.
affer, ëris, m. baè 95ret.
refîna. ае3 f.'bui Jbatt, I/ ". * " ?""л^*я'
a \nih ли poftis, is, m. bte <Pto(le.
modo, ofllD, -nev. r . . ~ ~
, . i ь >m 'л fec0' fecuî« ieftum, Зге,
pix, picis, /. baé феф. fd)neti>ejt.
gummi, я. ¿Mdec/. ®iimmí. aut) Р{,£Г/ Соиг".
campliöra, ae, /. Kämpfer. trahs, träbis, /. ber 35aIFe.
terebinthïna, ae, (feil, re- caedo, cecidi, caelum, ire,
fina) Serpentín. fcauen.
Cap. IX
Friittus arborum.
Poma mitia ex fruäiferis arboribus de-
cerpuntur. Mala et armeniaca funt
rotunda, pira et ficus oblonga. Cerafum
pendet longo petiolo, prunum ét perfí-
cum breivori, morum breviffimo. Iuglans,
avellana et caftanca putamini et cortici
funt involuta. luniperus et laurus ferunt
baecas, pinus ftrobilos, fagus glandes fa-
geasj queráis glandes, gallas et vifeum,
- unde
Çèazimfritf/iie. Cap. IX.
t/V* / . —
>c>^«
^.
as
unde vifcus eonficitur. Notifïîmae arbo-
rum, quarum non tam frtrflus, quam lignum
ipfum fpe&atur, funt: abies, alnus, betula,
cupreous, fraxinus, falix, tilia, etc. plerae-
que tarnen funt umbriferae.
fruöus, us, m. bit JrucÇt. juglans. andis,/. bie №elfd)e
pormim, i, п. bug Ö6|i.
«litis, e, reif. A avellana, ae,/.Hc Jpafeínilf.
fruftïfer, era, grum, frudP caibnëa, ар,/. Die Caftan«,
bar. fflîarone.
decerpo, cerpfi, cerptum, putsmcn, ïnis» я. bit ©cÇali.
ere, абкес&ея. cortex, ïcîs, с. bit SStnbe.
malum, i, я. bu $pfel. involvo, vol vi, volötum,
armeniäcum, i, я. bit Slprt* ire, einroicfeln.
cofe. involutus, a, um, ctngerojí
rotundas, a, urn, runb. cfelt.
pirum, j, bk SStrne. junipërus, i,/. î>er SSadJOofî
ficus, i, et us, /. bit Set'ge. berbaum.
eblongus, a, um, fongiic&t. laurus, ¡,/. bcr Lorbeerbaum,
ceräfum, i, я. í»je Äirfc^e. fero, tuli, latum, ferre, tro*
gen.
pendëe, pependi, penfum,
ère, bangen, bacca, ae, /. b¡C ЗЗее«.
longus, a, um, lang. pinus, us, et и f. biegidjtí.
petißlus, i, т. btx <Stid am ftroMlus, i, m. btt Zanm
=06(1. japfen.
prunuro, i, n. bit Wflaumt. fagus, i, /. bcr Sudjbaum.
perflicum, i, n. bit ÍJftrfcfje. glans fa'gga . bie SSucbecfer,
brevis, e, furj. bag 33ud)nü{*c&eii.
brevïor, us, furjer. quercus, us, /. bie (fíc&e.
momm, ï, я. bit gjlauloeer. glans, glandls, /. bie €idjel.
brcviflfïœus, а, um, bet far* galla, ae, /. bcr Gallapfel.
lift- vifcem, i, ». bet fflltflel. '
В t unde,
25 ЪШтЗ^ЬФ
und*,. ЮоЬСГ, »МОП, Adv. betula, /. btc 5&trfe.
vifcus, i, ». &ec fBoeeUeitn. cupreffiis, i, /. bie (EcprefFe^
ConfkYo, fee!, feftum, ëre,, fraxïnus, i,;/. fctc (ffcfje .
«erftrttge». uHx , ïeis , /. bie «eibi.
iwti*, a, um, befannt. Ша> ae„ /. bie £i»be
tara, fottiol, quam, al* Adv. pie,TqllC( pleneque, pleräf-
ipfe, », um, fel6|i, Pron. que, btc meifien.
fpeajre, ouf Ctroaé fef)«n. tarnen, becfj, Сои/,
abïes, ëtis, /. bit Zannt. umfcrïfer, ёы, èrum, f^ab?
elnus, ir/. bicírle. tidjt..
Cap. X.
Frútices.
Lignofae plantae maiores et duriorcs her-
bis, minores autem arboribus, frútices
dîcuntur, ut funt: rofa, ribes, fambucus,
prunellus, rubus caninus, rubus idaeus, hu-
mirubus, item vitis, quae palmites emittit-,
et hi capreoloSy pampinos, ас racemos,
quorum feapo uvae pendent, acinos i) con
tinentes, Intrinfecus cava arundo cum in-
ternodiis, juncus et enodis feirpus (canna)
amant ripas , ftagna et paluftria loca,
i) quae continent.
frutex, ïcis, m. bie@iaube, maior, us, grifft!*»'»*» m«*
ber ©fraud), gnus.
lignôius, a, um, í)0Í;id)t. durus, a, um, Ijerf.
plantage , /. cinc ЩащЬ dnrïor, us,, barter.
©wádjí. hèrba, ae, /. baè Stavt.
tibes,
Q^íraucks W7t) <Síaw)ietb. Lap. X.
A'l"OR.lfc-NOX I
■^;
|?^1КЖ^Й1«
■■ad]
-л
27
minor, us, ffeiner , niebrú pàmpïnus, i, c. bal SScin?
ger, eon parvus. Matt.
autem, aber, Соя/. racêmus, i, ». bk Zraubt.
dico, d!xi, dicbim, ere, feapus, i, m, ber .Stamm,
nennen. uva . ае , /. ьк ЭВетЬеем,
ut, lié, ¿Ar. 2öe/'nfratifce.
rofa, ае, /. bic Kofe. pendèo, pependi, penfum,
«bes, is,/, per 3<>banni> ère, fiángen. ,
becrftraud). aeïnus, i, m. ber Äern in
famfcûcus, i, ßf.btt JpsUüttí ben beeren.
bcrjtraudj. confinen, tino!, tentum.êre,
pruneilus , i , /. btï <&фк< enthalten, haben.
benjtraudj. ¡ntrinfè'cBs, inrcenbig, Adv.
rubus, fi, m.) canïnus ,• ber cavus, a, um, bohí.
-Çhirmbtittcnltrattcf), gelb;
rojjflraud). arundo, ïnis, f. Ш ЗДг.
rubus ida?us , ber fyimbttv cum, mir, Praep.
ftraud). intemfidïum, i, я. ber Änore.
humiröbus, i, m. itt Зэгот* juncos, i, ». tue Stufen,
■ beerjîraud). feirpus, i, m- canna, ае, /.
item, ¿nglcidjen. Adv. ©emben, ©tritíf, gtobr.
vitis, is, /. ber 2oem(tocï. enodis, e, cime Anoten.
palmes, ïtis, m, bit ШЫ. "P*> ae, /. bai Ufer,
emitto, mïfi, rr.ilïum, ëre, fta^num, i, ». ftebenb acafi
bereorbringen. fer, ©et.
capreölus , i, m. bit ©flbeí, palùfter, palufVis, ftre, то*
baé Jjacfcöen an ber raftig, fumpficbt.
SBetnrebe. locus, ¡s, m. ber ùtt.
Cap. XI.
Flores.
Inter flores ftint notiflîmi: viola, hyacin-
thus, narciflus, auricula, lilia alba, lutea
et
18 ФЬйН©
et coerulca, rofa, caryophyllum etc. Ei
his ferta et ferviae vientur. Adduntur etiam
herbae odoratae, ut : amaracus, amarantus,
ruta, lavendula, rofmarinus (libanotis), hyf-
fopus. nardus, ocinum, falvia, menta, etc.
Inter campaftres flores funt vulgares: li-
lium convallium, chamaedrys, cyanus, cha-
maemelum , etc. Inter herbas cytifus (tri-
folium), abfinthium, acetofa, urtiea, etc.
Tulipa eft decus florum, fed absque odo-
re (odoris expcrs).
inte», unter, Praep. addo, addïdi, addïtum, ère,
^, oris, тЛкШтг. t)inäuti)un/ Ьацп nehmen.
íTtw, a, um, berannt. °аД»' а' um' *№»
vi»ta> ae, /. 6a S$«l*en. am3;äcus ^ , w et aniarä_
hyShus' ij m' cum- *• *• Waioran-
andir«, i. m. b.'e Wtteiffe. m?™»'i ¡* "• îaufenb*
ButicüU, ае, /. öte aiutifel. föin-
Bttwn, ii, ». tie Wie. ruM' ае' /• b,e ®аШ-
albus, a, um, «et«, lavendüla, ae, /. «аоепЬеГ.
Intens, a, um, 9el6. rofmarinus, i, m. libanotis,
coerulëus, a, ,um,' ЫОП. ïdis< /• «*»«»■
lofa, ae, /. Die »Of«. hyfföpus, i, m. 3fop.
caryophyllus, i, m. et ea- ™dusi *• «. Sîûrbi, ©pi*.
ryophyllum, i, ». bit ocïmum, i, ». Sgaftitcum.
Wlie. falvïa, ae, /.'@0lbet
fertum, i, я. bet Ätanj. menta et mentha, ae, /. bie
fervïa , ae, /. bet 35!umeii» TOOnjê.
.„ . . - - campefter, ris, re, juttt
viëo, viêvi, vietum, ere, * '. . *
tirîben. Selbe se&ittg.
flos
Qarferifruzhíe . Cap УЛ.
Слр. XII.
Ole га.
In hortis nafeuntur olera, ut: Jaftuca,
fpinachium, beta, braffica, afparagus,
fcolymus, fifer (fifarum), rapa, napus, ra^
phanas, raphanus maior , paftinaca, eepa,
allium, porrum, cucumer, melones (pepo* '
nes), cucúrbita, fraga, endivia, nafturtium,
petrofelinum , fínapi, cuminum,, ïmethum'
toeniculum, coriandrum, etc.
elüs, ëris, я. ein itbté M* fpinachïum , i¡ , « ©ninaf
tIT' alè mi' ^ ">*•. «./.ïi*5
hortus, i, ». ber ©arf<m braffïca ' ae ' * bcr *»W-
nafeor , astus fum , ' nafci, afParS8us' ¡> «, ber Spargel,
maefcfen. fcolymus, i, w, ьй 8frtiV
bftûea, яе, /, ber ®alat. fdjícfe.
fifer.
.J
30
... QmvXHI. ■*
, F г и g £ s.
Quacdam fruges crefeunt ïuper culmum»
geniculis f) diilinctum, ut: triticuniy
iiligo, hordeum; in his habet fpica ariltas^
aut cft mutila, 2) fovens grana in gluma.
Quaedam pro fpica habeni paniculam, gra
na fafeiatim 3) continental!, ut: avena, mi
lium, írumentum Saracenicum, oriza. Le-
gumina habent filiquns, grana valvulis inclu-
d6ntes, ut: pifum, faba, vicia, lentes, ci-
'cera. Inter fruges poiîunt etiam referri
cannabis et linum.
l) qin diftinttus eft. 2) et fovet. 3) quae
continet.
frugei,
«
31
frag«, um,/. ble Sel&frud&í fafeiätim , Aàv. bufcljefí
te, ©etrenbe. técife.
quidam, quaedam,quoddam, cantineo, tii, entura, gre,
einer, einige, Pro». in fic6 ítalten.
crefco, crevi, cretühi, ëfe, avena, ae, /. ber JpOÍér. •
rcac&fen. , •milïum, ü, ». ber í>trfe.
fuper, «bet, auf, Praep. frumentum Saracenïcum,bae
eulmas, i, ie. ber-^alm. »pcibeforn.
genicülum, i, я. Ьег .^alm* onza, ae, /. ber 9letó.
{noten, legümen, ïnis, я. bit £Ы*
fenfruc&t.
diftinguo , inxi, ом, -ere,
■tuerten, filïqua, ae? /. bit ©C&Oten*
ttïtïcum, i, ». ber Яоецеп.
l;ölfe.
válvulas, j, m. 'bag Sàcfjlcm.
filïgo, ïnis, /. bev ЭЫеп.
iriclùdo, fifi, ufum, ere, ein»
hordëum, i, n bie <Scr(te. feOliejien.
ijsica, ae, /. bit Slef)«- pifum, i, я. bit Sxbfe.
arïfta , ae, /. bit <&№t ЛП faba, ae, /. bie 33ol)ne.
bet 3tel)te. vicïa, ae, /. bit 2Шс!е;
murtlus, a, um, $uge|iúmpft. lens, lentis, /. bie £ínfe.
fû*ëo, fdv!, fotum, ere, cicer, ëris, я. £|фегп.
liegen, tragen. pofium, potüi, porte, fánneib
gtanum, i, я. baê АОТП. etïam, aud), Coni.
gluma, ae, /. baé Щ1$кЫ. refero, retüü, relatum, r«»
pro, fíir,' anflott, Praép. ferre, гсфпеп, pablen,
jjanicüla , ae, ./. bie Äappe, cannabis, ¡s, /. ber Sjanf.%
■Solbt. linum, i, «. bet Slrtcr)*.
Cap. XIV.
Anïmalïa et primnm aves.
íiimaí vivit, fentit, movet fe, nutrit fe.
crefeit, ftat, fedet, cubât, graditui*, vo
lât
3«
lat aut natat. Avis, ut ciconia, quae in
altis arboribus, feu te£tis nidulatur, tegitur
plumis, volat permis, habet duas alas toti-
demque pedes, caudam et roftrum. Foe-
mella ova parit in nido, iisque i) incubaos
cxcludit pullos. Ovum teita tegitur, fub
qua albumen, ct in hoc vitellus eft.
i) dum incubât.
^
THE KEY, YCf.v
iPUBLICLI.cI-^RY
ASTOR. LENOX
TIUDEN FOUNDATIONS
33
pullos, î, т. Ш Чшщ. albumen , ïnis, и. bai (Sp*
tefta, ае, /. bte ©cfiale. rcetg.
fob, unter/ Praep. vitellus, i, m. bet Setter.
Cap. XV.
Aw domeßicac.
G alius, qui mane cantat, habet criftam
et calcaría, (caftratus dicitur capo, et
ornithotropheo faginatur, ) rufpatur , ut et
gallina, fimetum et colligit grana, ficut et
columbae, quae in columbario educantur,
et gallopavus cum fua meleagride. For-
moîus pavo fuperbit cauda et pennis Hi-
rundo, paffer, nidulantur in domibus.
Cap. XVI.
О f с i n e s.
Iufcinia cantat fuaviffime omnium. Alau-
■ da cantillat volitans in aëre. Coturnix
«antat humi iedens, caeteïae in ramis ar-
borum, ut: luteoia, (avicula Canaria,) frin1-
gilla, carduelis, acanthis, linaria, galgulus,
rubccula , phoenicurus , curruca , parus,
etc. Difcolor pfittacus, merula, fturnus,
monedula difcunt verba formare. Plerae-
que cavéis folent includi.
ofcen, ïnis,m. $et©mgoogel. humus, i, /. bie Çrbe.
lefcinïa, ae,/. bit ïfïac&tigaU. fedëo, fêdi,feffum, ère jtftcn.
cantare, fingen, caetëri , ae , a, bit ШхЦП,
fuavïter, litbliá), Adv. bit nnbern.
fuaviffïme, om ПсЬПсЭДеп. ramus, 1, т.ЬпЩ.
omnis, e, aile, arbor, oris, /. bet SSaUrtb
»lauda, ae, /. bit Zwfot. ur, »te, als, Adv.
caminare, fingen, ' luteöla, ae, /. unb avicfila
volitare, fliegen. Canaria, btt Canarien*
aër, aëris, m. bit Euft. Bogel.
coturnix, ïcis, Ï>ic23aci;td. fringilla, ae, /. ber St'nfê.
car-
Cap .XVI .
iJJachiiaa/. ■&rch:. wac&hr¿.
rastmtcfce.
W-IZ-
>:.<■: .; . '...
ASrO'-í. 1.ГМОХ
TILO* N '"C4NDAT'OiJ4
L.<Sfrau&. -i.ZjiunKömg. ъ -Machfcuic . * î&_
">~^&"ХФ- ibXrarncfjrwe/,. ísKranvk.itfJurictííiubtJstíotíaubt'.
■.ij.ftfier.
íb.JLuñniiK.rr.Speehi'¿в.ЛгаЛг.ул.с'//&г. <j\fiJ3
c~\/¡ 1X
р.т.„,.г.„
-OniCLL'^RY;
ЛИТО«. 1 rrr,X'
i .
caritelis, is, /. ter @tt'egl¡(?. merüia, ae, /. bíe Stntfef.
acanthis, ïdis, /. Ut Seifig. Ûurnus, i, m. btï <&taat.
linaria, ae, /. berJjciufling. monédala, ae,/. bte Qof)lt.
galgfflus, i, m. ¡>cr Öolb' difco, didïci, ère, lernen.
оюгаег, gmmerltng. v«rbum, i, m. bas 28ort.
rubëcuia, ае,/;ыЭ1оф formare, ЬШп. má¡mt>
feblcoen. фс„.
P »!am¿;, Í ' "' ЬеГ PleríJue> a*4'»e, fique, tie
SXotbfi&roanj. meiften.
curruca, ae,/. Í>ií ©ГО** муёл; ae ^ у. ^ £ef¡,}jf/
ttracfí. 'ЩоайЬшг.
parus, i, иг. bj« «Dleifí. f0]ë0j 'ítusfum, gre, pflegen,
difcblor, oris, o. bunt. inclSdo, üfi, üfum, ere, me
pfittficw, i, m. betragen, fc&liefien.
Cap. XVII.
Caf.
XVIN
./ ' l.
v v
^7 ,
37
Cap. XVIII.
Aves rapaces.
A quila rex avium intuetur folem; vultur
et corvus nutriuntur morticinis (cada-
veribus). Milvus infeâatur pullos galliná
ceos et anates. Nifus et accipiter captant
aviculas, aftur columbas et aves maiores, iti-
dem falco, qui etiam ad venationcm fingitur,.
rapax, päcis, ráttberifdj. pullus gallinacëus , ¿im¡}C$
»vis rapax, ein Sîauboogef. Jjitynleín.
aquïla, ae, /. ber Шег. anas, ätis, /. ¡)ie (gnte.
.тех, regis, ». bet Aénig. nifus, i, и- ber ©perber.
intuëor, tuïtus fum, Sri, an*accipYter, ïtris , m. ber fiat
fc^OUCtt. bíd)t.
fol, folis, «. bii ®ennt. captare, fangen,
vultur, uns, m. bet ©eocr. avküla, ас, /. baá 355gelein.
corvus, i, m. ber ШЬе. aftur , uns , i», ber SSeilX/
nutriré, nafren. ■ @toji»ogeí.
columba, ae, /. bie Sflubc.
morticïnus, a, um, »errccfí.
morticina, feil, caro, baê maior, .us, grôfcr.
itïdem, tngleicÇen, Mv.
Ше.
cadaver, «ris, я. ein tobtet falco, onis, m. bet §ulfc.
etïam, aucf), Coni.
Mtw, 3(o¿.
milvus, i, ю. bet Spültet* ad, ¡u,.Praep.
venätto , önis , / bit ЗЯЗ&.
infeaari, nad)|Men. fingo, fjnxi, fiítum, ëre, biU
bin, abrichten.
С з Слр.
38
Cap. XIX.
Aves aquaticñc.
ÏYaîcyon (alcedo) nidulatur in mari. Can-
1- didus olor, anfer, anas natant. Mer-
gus fe meruit; quod ctiam faciunt fúlica,
pçlicanus, etc. Haliaectus, gavia et ardea
pîfces captant, illi devolantes, haec in npis
ftans. Butèo înférit roftrum aquae et mu
git. Motacilla motat caudám.
s
Tí;E IF ., • <. i
PbBLlC:.i.:,AdY
A8T0R. I ^КПХ
TILDEN ГО." . ■ '..-.i- ;
CapJSr
W?16.
/
/kSTOR.
TILDEN Foi
-'
I,
39
Gap. XX.
Infeäa volantia.
Д pes faciunt mel, quod fuci facpe dcpa-
il fcunt. Vefpac, cabrones et inprimis
<jeftra (afili) acúleo iqfeftant pecus, nos
ipfos autem mufcae et culices. Gryllus can*-
tillat. Papilio eft aJata eruca. Scarabacus
tegií alas corneous vaginis. Cicindela (1апг-
pyris) nitet noäu.
infetbm, i, ». Ьав 3nfeFt. rrrafca, ае, /. bit Stiege,
volare, fliegen. culex, ïris, m. bit ÇOîttcfe.
apis, is, /.biesterte. gryllus, 1, m. bit Ottllí/
mel, mellis, я. baê -íjontg. •fwumtkEe.
fucus, i, w. bic Jpummtl. centilitre, fingen.^
ftepc, eft, Adv. papilïo, ônis, да.Ьсг ©cr)tnef>
tetling, sjJloifenbteb. .
depafco, pivj, partum, ëre,
abfeeffen, »crje!>ccn. alätus, a, um, geflügelt,
vefpa, ae, /. bit Sffiefpe, eruca, /. bie Sîaupe.
cabro, ônis, m. bit J?0i;ntJ!. fcarabaëus, m. btt fîaftï.
infeftare, plagen, te°o, texi, teftum, ëre, btf
aculëus, i, m. î»er ©tocfjei. beefen..
eeftrum, i, я et oeftrus, i, corneölus, a, um, kornartig,
m. etafïlus, i, bit ОЗей* vagina, не,/. ba¿Secl(V;ilb/
me, QJtemfe. bit ÍJtugelbecfe.
inprïiTis , bejonberê,, "Adv. cicindela, ae, lampyri?, ïdis,
pecus, peebris, п. bel 9Steï>. /. Ьае %obanniémümltin.
îpfe, a, um, feíbft, Frort. nitë. , Öi, Ere, glanjen.
autem, aber, Соя/. noftu,' 6c» Шс&г.
c4 Cap.
40
Слр. XXI.
Qiiadrupedia et primiim
domefika.
Г ânes et catelli funt cuftodes domus.
Felis (catus) purgat domum a muri-
bus, quod etiam mufcipula facit. Sciurus,
iîmia, cercopithecus etc. deleflamento do-
mi habentur. Glis, mures, muftela, mar-"
tes, viverra, vefpertilio, qui etiam volât,
¡niellant domum.
Taurus, vacca et vitulus pilis teguntur.
Aries, vervex, ovis, agnus geftant lanam.
HircLis (caper), capra et hoedus (capella)
viîlos et aruncos habent. Verres, icrofa,
porcelli, nefrentes habent fêtas, at non cor-
nua, tarnen etiam bifulcas úngulas, ut illa.
quadrupel pedis, eitl Ш1' fciùrus, ij m. bai Œid)t)ottt.
Шще S£:í)ter. fimïa, ae, /. btt Stffe.
canis, is, с. btt -Ç>mtî>. cerronitliëcus , i, m. biC
catellus, i, т. bai ^рцп&феп. SJîeetfafie.
curtos, odis, т. bet aBác&ter. delecbmentum, i, n. bit £tl|ï.
felis, is, /. fctC $<MSC. habëo, ü¡, ïtum, ete. baltcil.
cajus, i, т. Ь(Х &аШ. glis, gliris, m bit Slatte.
purgare, reinigen, tete ЫЬ murtela, ae , /. bai SiBiefef.
ten. martes , is , /. bcr SJîdrber.
mus, mûris, m. bit QRatl&i viverra, ae, f.ttï %Ui€.
mufcipula, ae, /. bit ©ïait' vefpertilïo, 5n's, m. bit 8i<*
fefatte. bttmauë.
infe-
ÍTlatte. 7- 77l^j[Sfall& #. £¿c7t/urrn. g.ugfe.i0jl(eerfz¿ztte_.
iVieseliZ^dedermausli. T¡b2rJer.i^:JÍEs.iS.Spani¿Süer.
•?f
(Py^á.'iéf.
Jffl?.
ÍPUBLICU. :.■,,;
А8ТСЖ Lrv\
TILDeN FOU*. ¿O :;>HS
-#■«
MP-
toT0R. LfcMOX
1 tof M
41
Cap. XXII.
I и m e n t a.
Afinus onera geftat. Equus, (quem iubâ
ornât,) et mulus (qui ex equa et afino
eft,) trahendis curribus, equitando, impe-
dimentis ferendis, inferviunt. Camelus eol
io, oloris inftar, portât ultra mille libras in
dorfo, cui unum vel duo gibbera funt, vel
decern milliaria quotidie conficit, aquam fer-
vat in peculiavi earn ad rem compofito ven
trículo, et perdiu poteft fitim tolerare. Ele-
phas, maximum animalium, attrahit pabu
lum probofeide, habet duos prominentes
С с den
42
■ЩСМ.з£а.
â.2b>£c.££eA
*¿3¿s
!
Vй
*3&тЯМ<& 43'
dens, dentis, ж. Ьег ЗаЪп. vel, fogar, О»«/,
ebur,' eböris, я. bitë ф[* triginta, írctítg, /я&с/.
feiibet'n.
Cap. XXIII.
i^rtff pennies.
ubalus, et praeprimig urus funt feri bo-
E ves. Alces, maior equo, h^betramofa
cornua, ut et cervus? huic eft velox ran-
gifer non abfimilis. Caprea cum capreolo
habet minutiora cornua; capricornus prae-
grandia; rupicapra curva, quibus fe ad ru-
pem fufpendit; rhinoceros unum bicubitale,'
fed pretinrj:n, in nafo. Aper graiTatur den-'
tibus. Lepus pavet. Caudata vulpes eft
aftutiifima omnium. Erinaceus eft aculeatus.
Melis Iatebris gaudet. funiculus perfodit
terram, ut et talpa, quae* grumos facit. Cri-
cetus cavdt profunda foramina in terram.
pecus , udis, /. ш SS&ier, ut et, rete audj.
35ict). cervus, i, m. ter ^»trfdj.
férus, a, um, reift. velox, ôcis, о. flefc&retnfc.
bubälus, i, m. Der SSöffef. rangïfer, ërii ш gjennrbfcf.
pr.eprïmis, btfonbtti, Mv. abfimï)iSi e> ипа()п({ф.
urus, 1, «. Ht ÜtUCWCfrfC. ер,;,, ,e, /. ш ад
bos, bovis, ». ter ûcbfe. caprëo|us, ¡, m. bcr адЬосГ.
elees, is, /. toé «íenbt&ter. minütus, a, ulT)i fujn-
equus,.i, «. bo¿ $fer¡>. minutïor, us, «einer,
lattiôfus, a, um, #t9, }№ capriomus, i,«. öer@teini
fic/;t. beef. ,
prae-
44
praegrandis, e, grog, vulpes, ¡s, /. ber JucÇi.
rupicapra, ae, /, bit ®Cltlfc aftûtus, a, um, li(iig.
curvus, a, um, frumttt. erinacëus, i, m. ber Зв«1-
rupes, is, /. ber Scli. aculeatus, a, um, fladklicl).
fuipendo, di, fum, ere, ijàlt-' melis, is, /. ber £>aä>t.
flCil. latebra, ae, /. ein »erborge* -
rhinoceros , otis , m. bai ner dtí , ©c&iupfroinfeí.
VtaSbota. gaudëo , gavïlus fum, ère,
bicubitslis , e , ber jmo &í gerne tbtm, lieben,
(en lang ¿ft. cunïculus,- i, m. bné Canin*
pretiafus, a, um, fojlbar. феп.
nafus, i, m. bit îfîflfe. perfodïo, fôdi, foffum, ëre,
aper, ri, m. ber &tt. btirc&graben.
grafïor, ätus fum4ilri,r»ttOlen. talp:), ae, /. ber sDïauInmrf.'
dens, tis, m. bet 3<»lw. grumus, i, ni. ber fflîauli'
lepus, oris, m. bcr $aafe. rtmrféljaitfen.
pavëo, pävi, ère, furc&tfûJrt cricetus, i, m. ber í>am|íer.
fenn. cavare, auegraben,
caudarus, a, um, langge* profundus, a, um, tief.
febreanjt. foramen, ïnis, я. Ьае Zttä).
; Cap. XXIV.
Befliae rapaces.
Bcllùae rapaces habent acutos ungues ct.
dentés, funtque carnivorac, ut : iubatus
leo, (qui propter robur rex quadrupedum
nuncupatur,) cum leaena \ maculofus pardus
(panthera) (leöpardus), tigris immaniffima*
omnium, villofus urfus, ululans lupus, infî-
dians lynx. Hae beftiae plerumque сот-
то-
зр.ззду;
'■
V
4T
morantur in defertis et inhofpitis tefeis.
Hinc i) captae, a principibus in vivariis in
ter firmos altosque muros fuftentantur (in-
cludunfur), ubi plures partes (zothecae)
funt, catairhaäis difcretae,
l) poftquam captae funt.
Cap. XXV»
Serp
Serpentes, qui corpus oblongurh fine pe-
^. dibus habent, repunt, ¡ ) finuando fe,
Üt: coluber in fylva, natrhc (hydra) in
aqua, vipera in faxis, Ъоа in domibus. Af-
, pis et crotalus funt vencnatif.imi. Coecilia
habet oculos minuti/firnos , undé coeca
perhibetur. Quadrupèdes funt laGertá, fala-
Wiandra, aliquamdiu in ignevivax, et cha-
maekon, propter mutationes coloris notus.
ÎDraco et bafilifeus magni, alai: venenatique
ferpentes habiti funt, immo ponedor puta-
batur halitu et ocuüs oeeidere pofie, quad
totum autem inter fabulas referendum. Ho-
die infigniuntur nomine dracoiiis et b fi-
lifci duae minutae innocuacque lacertaé.
Scorpio íerit cauda venenata ictus lethales.
i) dum fumant. .
ferpens, eutis,f. 6ie@d)loní repo, repfi, reptum, ere,
ее. friecDen.
téptïlis, e, fricdjenb. fmuare, frimmeiu
corpus, oris, «-ber£eib. coluber, bti, м. bie groffe
oblongus, a, um, (angiicfjf. @d)langi. •
fylva,
7 (J aiarnanJer.8 Chameleon. Qjb rache.l Ojoafi
Cap. XXV- IíJk. H сГсогргоъ r~D~D
.TOR. Lc
AS
\ TILDfcH FO'j:
fylva ae, /. ber SEBalt». color, Bris, m. bit Sorbe,
natrtx, Tcis, f. hydra, ae, /. notes, a, um, befonnt.
tie SBofTctMlanee. , drac0i 5niSi m ш фМ(Се>
vípera, ae,/ heOtter ЪаШсшД •. fer ЪфШ.
fcxua., », „. bie 6tein«iNK. йаш, a, um, geflügelt.
Ъба ae /.»«еойГе. veneaatus, a, um, giftifl.
Саг.
48
Cap. XXVI.
InfeBa et vermes,
Infefta ct vermes corrodunt res: lumbri-
cus terrain, eruca plantas et folia, vol-
vox (volucra) farmenta ; locufta fruges ; te
redo fcoflus) ligna*, tineae veites et libros;
termites et acari earn em et cafeum *. faltans
pulex, foedus.pediculus, fbetens cimex. nos.
mordent. Ricinus fanguifugus eft, ut et hi-
rudo. Formica eft laboriofa. Aranca texit
araneum, rete mufeis. Cochlea teftam cir-
cumfert. Bombyx multis involvitur filis,
quae rurfus devoluta, fericum praebent.
'nfecbm, i, и. fleineá Unge* teredo, ïnis / со flu s, i, т.
jiefer. ba Jjolsroutm.
vermis, is, m. ber 2ßurtrt. lignum, i, я. baè Jporj.
corrôdo, 5fi, öfuin, ëre, bt{ tinëa, ae, /. bit ©ÍOÍte.
lioßen. veftis, is, /. baè ЖШЬ.
íes, rei, /. tie ©афе. liber, bri, m. baè 55ud6.
lumbricus, i, m. btt Stegen* termes, ïtis, к. bit ÇOlabe.
wurm. aeärus, i, m. bje "JJíúIbe.
erBca, ae, /. bit Каире, earn, carnis, / bai gletfcÇ.
planta, ae, /. oie Щащг. , cafëus j, m. btt &a\t.
foHura, ü, я. bai ОИагг. ГйНЯге, hupfen. '• '
VoIvox,5cis,»n. volucra, ae, pulex, liis, в.. bit %Щ.
/. t>er Mebenrourm. foetus, a, um, bájjlicf*, ecfel*
farmentum, i, и î)ie Ш'Л. baft
iocufta,ne,/.Î!ic .íjCufcfjtCCfe. per, ü'us, i, т. bitiaaé.
fruges, um, î>ie ЕгозегсЩе. foetëo, ui, 6re, fttnfen.
cimex.
Cap • XXVI • té^ScnrieKtT.Jáyeíaemtsttrrn .
Г
c^p. xxvii
<^r. XXVII.
^ M /) ö l ^ l /?.
H^K etiam aliu6 zenu8 animalium, in terr»
I^< et in aaua l) viventium; in6e nuncu-
^>antur ampniKia, ut croco6llu8, immani8
«t prae6atrix oeltia, vel quin6ecim ulna8
IOnza , ^raecipue in I^ilo commor»n8 <H-
Kor squamLa caucla, 2) Nai?en8 pe6e8 anseri-
no8 26 natan6um, ae6incia conllruit trium
contiznationum a6 Lumina. t,utra, rana co-
2Xan8, buso, teltu6o, supi-a et intr« telli8
ceu scuto, os>erta. (!enera multa lacertarurn
et lernentium^ itiäem <^uaecl2m «nlmAlia
O <^ua
50
etc.
l) yu«e vivunt. 2) yni b«bet.
?s?.-.'
l,lppopl>t8mu«, i, «,. das pko?, , »e, /. Idcr See/
Seepferd. hund.
c^r. XXVIll.
Cap. XXIX.
*' í
UJ&rJXenj'ch von, venrchtedânen ¿titer. барХХХ.
THE NEW V П ! (К
?u Ь bio i-i jûaRYI
ASTOrt. L( N04
TIL.ÖLN FOUfi lJATIÜ ..s <
Si
crufta tegitur, habet chelas, et graditur por
ro et retro. Murex dat purpuram, et conehae
margaritiferae dant margaritas (uniones).
pifcis marïnus, bet 9J?eer' datur, (g gt'ebf.
füfcfj. volatïlis, e, fliegenb.
concha, ae, /. btc SÄufcH,
ber ШШШ, bug concha, ae, /. btC ÇDîUfc^Cl.
©chooUnthicr. oftrëa, aé, /. bie Slllfier.
balagna, ae, /. cëtus, i, m. tefta, ae, /. Où ©cfiûûle.
bet таит. efculentus , a , um , gut щ
MDguentum О, я.) ceti, efen.
StfcOri tan. cancer, ri, m. ber Ärebe.
e(Ta,(ïuni, «.)cet¡, gifdjbein. crufta,. ae, /. bie ©cfjtwie.
fperma, ätis , я. bit ©OOlttí tego, texi, teftum, ëre, bçi
bet Sr^terc. DCcteil..
fperma ceti, bit SSM* chela, ae, /. bie ©djeere. .'
.«ib- gradïor, greffusfum, gradi,
coi iö.us. а, um, tauft!).. gehen..
l alec, êtis, f. bit peering.. porro et retro,,uor. Unî> 1)111'
vel entroebety, vel cîjcr, Com. ter fic&, Mv..
faliïo, ïre, faljen, einfaljen. rrurex, ïcis, яг. bie iPlirptlr*
inf jmsre, ráucftern.. fc&rtecfc
palter, ëris, m. folëa, ae, /. purpura, ae, /. bet iPurpiir.
ber-Çmlbfîfcfi, bie@djo!le. margarftïfer, ëra, ërum, bai
afellus, i, m. bet ©tociftfcf). Ulerien tràgf.
•¿refació, feci, i.ittum, ëre, margarita, ae,/. unïo, _5niï,
bitten, Pafl. areno. »i bie ,i})erle.
Cap. XXX.
Homo.
Adämüs, primus homo, a Deo, fexto die
crcationis, . ad imaginem ipfius ex gleba
D 3 crea«
У4 «ОНРЧФ
creatus; Eva autem, prima mulier, e cofia
viri formata eft. A diabolo, ftib fpecie fer-
pentis, fedufli,comedebant de arbore cog-
nitionis boni et mali, cuius efu illis Deusr
interdixerat. Qua inobedientia, et fefe
praecipitabant, et porteros in fummam mife-
riam ; et hinc etiam ex paradifo eiiciebantur.
Hominis autem funt variae aetates : primum
enim eft infans, deinde puer, tum adolef-
cens (juvenis), poftea vir, dehinc fenex,
tandem decrepitus (filicernium). Sic etiam
funt in altero fexu, pupa, puella, virgo,
mulier, et decrepita (anus).
Cap. XXXII. :■
Caput et manus.
In capite funt: capillus, qui pe&ine рсШ-
tur, aures, témpora et faciès. In facie
funt: irons, oculi, nafus cum binis naribus,
D f os,
os, gcnac (malae) et mentúim Os myñace
ét fabiis, lingua paläto e,t. dentibus, in max
illa fepiuntur. Mentum virile barba orna-
tur; oculus, in quo albugo et pupilla con-
fpiciuntur, palbebris et fupercihis tegitur.
Comprefia manus eft pugnus , aperta , pal-
ma", in cuius, medio eft vola, in extremo
manus quinqué (unt digiti : pollex, index,
médius, annujlaris et àuricuîaris.' .In quoli
bet funt tres articuli, totidemque. condyli
cum ungue. . ".,-, („lu ., ,, • ¿,
«aput, Kris, n. bet Äopf, Шит,, ii, п. bte Sippe.
• '■' Ш Jjciupt. lingua,' ae, /. bic Junge,
martes, us, /. bfe Jjanb. palatum, i, rt,. Ht ©aumerj?
capillus, i, nt. tai Syxax. ¿eas y dentis, m. ber 3abn.
peften, tais, «. bit Äamilt. ,шахШа,ае,/.ЬегАШП&асге.
pe&o,- gexív et pexui, pe- fepïej ïvi erfepfK pïtum et
xum, "ëre, fammen. _. ершт, ïve, umeeben. ,
auris, is, /. bai Ol)ï. virïlis,- -e, галпнПф.
'témpora, um, ni Ы( ©cljlafe. barba, ae, /. btt SSarf.
faciès,. <§i, . /. bai ©eftc&t. ornare, }t«en. "■ t '■"
ftoris, fronti*,/.b.te©firne. .'albugo, tais,/, bui SBeig«.
.ecffliis, i, ж. bai atuse. pupilla, ae,/. bet Slugapfeí.
nafas, i, ffl. bte Sftafe. . confpicïo, exi, eñum, ere,
bini, ae, a, te jroe«. ' . _\ ./. . febén, bemerfen.
os, oris, п. bet gjhinb. palpëbrae, arum,/. ЬиШ*
naris , is, /. m nafenbcft. ecnltçber. )
genae, arum,/, mala, ae,/. ^perdltom, ii, H. bte 8t*
■ ЫеШедеЛег 95¿cfen. flenbtaune. . : ,-; ,
•mentum,: i, ». ba¿ Äinn . wgo,xi,_aum,ëre, feb«ct<ft.
mvftáx Seis m btt tint! comprimo, predi , reffiim,
' Vite 6re' î«f«wmenbrutteri: "
»---'* » ' . pugnus.
59
pugnus, i, m. bit 'Sauft. annularis, m. ber ©fllbftnger.
aperçus, a, um, offen, auriculäris, ib¿ ber 0$v ober
palma, ae,/. btefladje fjanb. Heine ginger.
medïum, ii, я. tie CDlttte. quilïbet, quaelïbet, quodlï-
■vola, áe,/. bte &ol)le.Ç><mb. bet, teber, ProH.
tres, tria, breç.
quinqué, fünf/ ïniecU
articülus, i, m. bai ©íteb.
digitus, i, m. ber Singer.)
totïdem , ebenfooiel , In-
pollex, ïcis, f». bet ©aura,
dicl.
index, ïcis, m. ber âctge?
finget. - ' «v ' condylus, i, m. bit Än?«f
medïus , il , ». bei WtUU bei, Anécíiel.
finger. uBguis, ¡s, «я. ber ÍJíagel._
Cap. XXXIII.
G7r<? etvifeera.
n corpore funt : cutis , membranae, caro,
I mufeuli, canales, cartilágines, oíTa et
vifeera. Detrafla i) cute, apparet caro,
non continua mafia, fed tanquam in farci-
mina diftributa, qudd mufeulos vocant,
¡quorum vel quadringenti numerantur. ViC-
cera funt partes internae : -ut, in capite ce
rebrum, cranio et perlcranio (meninge) cir-
cumdatum. In peaore: cor, pericardio ob-
volutum, et pulmo, qui refpirat. In ven
tre: ventriculus, inteftina, omentum, hepar
(iecur), fei, lien, duo renes, 'vefíca. Peaus
a ventre crafia membrana, quae diaphrag
ma vocatur, dividitur.
. i) poftquam cutis detrafta eft.
c*ro,
6o
caro, carnis, /. bai Jleifcf). cranïum, ii, Я. bte fyxtu
vifcëra , um , я. bai Singe* fcfjnle.
wtibt. pericranYum, ii, я. meninx,
cutis, is, /. bit Jjaut. ningís , /. bai JpitnbàuU
феи.
membrana, ae,/. baSJp&üU
lein. circumdütus, a, um,Uttt9eben.
mufcülus, i, m. bit SRuffel, peñus, oris, я. bit 35rtt(l.
soláuálein. cor, cordis, я. bao $er}.
cariiiiis, is, m. et /. bée pericardium, ii, я. bec S)tï\t
beutet,
cartïlago,ïnis,/.ber. Änorpel. obvolvo , volvi , volQtum,
os, oflis, n. bai 35ein. ëre, einreicîeln.
deträho, traxi, traftum, <re, pulmo, ônis , m. bit £unge.
abstehen, refpiräre, Situent bien,
apparëo, üi, ïtum, 5re, VC' venter, tris, m. bit 55oucr).
(peinen, gefeí>en roetben. ventricuius,i,m. bet ЗКадеп.
continuas , a , um , on ein* inteftrnum, i, я. bet ©atltt,
anbei bännenb. bal ©eberme.
.maffa, ae, /. bai ©tttCf, ber omentum, i, я. bai 9&S.
Älumpen.
tanquam, aletcftfam, Aâv. jécur, jecSris, et jecinöris,
я. hepar, ätis, я. bie£eber.
farcïmen, tais, n. bit S£3ur(t. fei, fellis, я. bie ©alle.
diftribüo , büi, butum, ëre, lien, liënis, m. bai Ç0rtfj.
tbeilen, jertheilen.
ren, rSnis, m. bie 9viere.
vocare, nennen.
vefïca, ae,/. bie .Jjatnblafe.
vel, fogat, be», Coni.
cralTus, a, um, bitfe.
quadrlngenti , ae , a , oier*
membrana, ae, /. bfe Spant.
hunbett.
diaphragma, ätis, /. bai
numerate, jàf>ten. 3wetcbfelL
pats, partis,/, bcr Stfjeil. vocare, nenuen.
internus, a, um, tnnerlicf). divïdo,vîfi, vïfum, ëre, tÍKt*
cerebrum, i, ». bai ®e&írn. len, fcheiben.
.( •■ Саг.
Cap. XXXIV.
Canales et offa.
о mnia vafa fanguinea oriuntur ex conv
muni fonte, corde j quaedam fangui-
nem deferunt ex eo per oinnes partes cor
poris, et dicüntur arteriae, quaedam refe-
runt et dicuntur venae. Nervi diffunduntur
per omnes corporis partes , et funt inftru-
menta, quorum ope fenfus externi in cere
bellum,- tanquam commune Organum fen-
tiendi, propagantur. Ab ore eft gula, via
cibi ас jpotus in ventriculum, et iuxta banc
trachea (guttur) ad refpirandum ; a ventrí
culo ad anum eft colum, ad excernendum
ftercus; a vefica urethra ad urinam red-
dendam. Ofla funt: in capite, calvaría,
duae maxillae cum triginta duobus denti-
bus; turn fpina dorfi ex triginta quatuor
vertebris conftans, ut corpus fe fledere
queät; coltae, quarum quatuor et viginti,
os pedoris, duae fcapulae, os fcffíbüli (fe
mur), lacerti, ulnae, tibiae, anterior et po-
fterior fibula. Offa manus funt tringinta
quatuor, pedis triginta. In oflibus eft me
dulla.
canalis, is, w. bte 9t$()re, omnis, e, ell.
Slbtr. vas, vafis, я. vafe, otum, «>
os, oti.s, n. W 55«n, bet Doé ШЩ,
Апрфсп. fanguinëus ,a, um, Mufig.
i * •' ortor.
62
ortor, ortus fum, otlr!, eut' propagare, fertpfïflnjen.
fpringen. os, oris, и. b'er 9ftunb.
communis , e, gemetnfdjaft' gula, ae, /. btt ©cljlimb,
од. bie Äehle.
fon«, fontis, m. bieûttelle. via, ae, /. bie (Straffe.
cor, cordis, ». bas -£erj. cibus, i, m. bie ©oetfe.
quidam, quaedam, quod- potus, us, m. ber Sronf.
darû, einet, jemímb, Fron.
ventriculus, i,«¡. ber ÇOîageiU
fanguis , ïnis , m. ЬЫ 95iitt. iuxta-, neben, Pr/tep. v
defëro, tuli, latum, ferre,
fûbren, bringen, guttur, üris,¿«. ober tra
chea, ae, /. bie Suftróbte,
pars, partis, /. bet Styeil. ©utgel.
corpus, oris, и. bet Äitpet. refpiräre, S(t()em holen.
dico, xi, ftuai, ëre, nennen, anus, i, m. bet Wintere.
(agen. colum, i, я. ber SRflfttarmv
artêrïa, ae, /. i)ie ÍFulíabet.
excerpo, crêvi, crstum,£rev
refero, tuli, lamm, ferre, - abfonbern, ausfuhren.
}Urûcff«l)ren.
ftercus, oris, к. bet Unjlatf).
vena, ae, /. bie SBllttflbet.
vefïca, ae, /. bit 35lafe,
nervus, i, т. Ьк Sfteree. * Jparnblafe.
diffundo, füdi, föfum, ëre, urethra, ae/. bie Jpatnúfy re»
Ausbreiten, reddo, dïdi, dïtum,*6re*
inftrumentum , i, я. baô urînam, bas SBaffer laffen,
aôcrfseug. calvaría, ae, /. bie ф im*
opis, epem, ope, bie .Çutlfe» fcíjale.
SMflt&t. maxilla,ae,/.bet Sïnnfcacfen.
fenfus, us, m. bet (ginbtUCÏ,
bie ïmpfmbimg. triginta, bteiffig, Inàecl.
extetnus, a, um> aufetlid). dens, dentis, ». bet ScN-
cerebellum, i, и. berê ©ebitn. tum, fetnet, tttittt, Mv.
tanquam, gleic&fíUtt , oté, fpina , (ae , f.) dorfi , bet
Mv, SKucïgrab.
ofgänura, i,w.baiS83etfäeue- columna , ae , f. bíe ©flitif»
íenrto, fend, fenfum, Ire, triginta quatuor, »jet Uil>
jmpjmben. bteiff«.
verte*
«î
vértebra, se, /. ber fßtrbet, fcapub , ae, /. bat ©c&ttfc
bai ©eíenf, baè SffiitbeU terblfltt.
btin. feflikulum, ¡, n. ter ©t'Ç.
cônïlo, ftïtï, ftïtum, et fta-
tum, .are, belieben, os feflibuli, bai Hüftbein,
vit, twjt, Cotti. laeertus, i, да. ber SltlttfnO'
fleao,|xi>xum,èTe, biegen. cÇen.
queo, quïvi, quftum , îre, ulna, ae, /. ber ÇUtnboatn.
fSnncn. tibia,ae,/.bfté ©c&enfelbein.
cofta, ae, / bit SKtbbe. anterior, «s, ber »orbere.
viginti, jn»anst9, Inâecl. pofterïor, us, ber binrere.
os, offis, n- baê ©ein. fibüla, ae,/. bai ©djicnbetre.
et peclöris, bai Q5r'u|tbcin. medulla, ae,/. Ш SlOïfv
Cap. XXXV.
Se П f U Л
ÇJunt fenfus quinqué. Ocultis videt cölo*
О res, quid album vel atrum, viride vel
coeruleum, rubrum au't luteum fit. Aurii
audit fonos, tarn naturales, voces et verba*
quam artincrales, tonos mùficos. Naíui
oliacit odores et fôetores. Lingua cum pa-
lato guftat fapores, quid dulce vel amarum»
acre vel aeidum, acerbum vel aufterum.
toanus dignofeit contreebndo modum na-
turamque rei, calidumne quid «an trigidum,
humidum an fiecum, durum an molle, laeve
an aiperum, grave an leve fit.
fea-
6*
feníus, «s, п. bit ©tnn. lingua, ae, /. bit 3un«t. '
ocfilus, i, m, baê Stuge. palatum, i, и. per ©aumen.
video, vïdi,vîfum,gre,fc()en. guftnre, Fo(íen, foftenb un?
color, oris, га. btC Sorbe. terfcljetöen.
quid, mai, Pro». fapor, 5r¡s, m. î>et ©efdjmacF.
albus, a. um, roctf}. dulcís, e, fójie.
ater, atra, atrum, fcbjiatS. amärus, a, um, bitttt.
viridis, e, gnin. acer, cris, ere, feftarf.
coerulëus, a, um, Hflir. acïdus, a, um, faucr.
ruber, bra, brum, ro(^. aegrbus, a, um, fyttbt.
lutëus, a, um, gelb, auftërus, a, um, (henee,
auris, is, /. baè ùht. dignofeo, ö»i, ötum, ëre,
jmterfcJKiben.
fonus, i, m. ¡>er <&d)ñti. eontre&äre, angreifen,
tarn, forooljl, quam, all; modus , i, m. &a¿ ШШ.
naturalis, e, natûtltdj. natura, ae, /. bit SSífc&afí
fenheit.
vox, vocis,/. bte ©timme. calïdus, a, um, гоОГГО.
verbum, i, Я. t>0i Sßort. frigïdus, a, um, fait,
arttficiäUs, e, ftmjUic&. humïdus, a, um, feuchte.
tones, i, га. bitïon. ficcus, a, um, troefen.
jnufïcus, a, um, toé iUt durus, a, um, Ijart.
sjRuftf g«t>Sret.
nafus, i, ra. i>te 9îafe. mollis, e, roeter).
olfacïo, feci, factum, ëre, laevis, e, glatt,
itec&en. aiper, era, ërum, taub'
cdot, oris , ». t>er ©erudj. gravis, e, fc&tW.
foetor, oris, га. fcer ©eftanf. levis, e, lejd)t.
Cap.
Cap, XXXVI.
Anima hominis.
Anima, in cuius coniunäione cum cor
pore vita humana confiftit, potelt tan-
quam a Deo creatus, ratione pracditus,
et immortalis fpiritus, nulla fub imagine
oeulis exhiberi; praeeipuae tarnen eius ef-
fieientiae, aliqua ex parte, in memoriae
fubfidium delinean poiTunt. Eft nempe dua-
bus virtutibus ornata, intclle&u et volúntate.
Ule eft vis, res et fententias cognofeendi,
qua in re per gradus progreditur. Colli-
git primum nudas rerum nbtiones,- ope
lenfuum, quas memoria fervat, et phantafid
(imaginatio) cum recordatione fubinde* ré
novât. Cortfociatione notionum (idearum)
oriuntur iudicia et enuntiata, in quibus for-
mandis ingenium et Judicium maxime ope-
rantur. Solet quoque ex una fententia al
teram deducere, quod ratiocinatio vocatur,
nee non novas fententias invenire, decreta
argumentis demonftrare, et, ope medítatio-
nis, enuntiata ex primis fontibus derivare,
ubi ufus rationis maxime fefe exferit. Vo
luntas, altera facultas mentis, verfatur, pro
ufu humanae libertatis, in difeernendo bo
no et malo; illud amat et appétit, hoc odit
et averfatur, Quatenus aeübnes fuas prae-
[E fcripto
"
>
66 «&HP*f®
fcripto legum divinarum accommodât, fin
det veraé virtuti. Quod fi fenfus et imagi-
nandi vis, quidpiam vehementer vel defide-
rant vel répudiant, oriuntur inde anirai mo
tus, ut, fpes, metus, amor, odium, gau-
dium, ira, etc. Cognitio vera rei eft feien*
tia, faifa error, opinio vel fufpicio.
anïma, ae, /. bit ©eele. nerape, rie^ffiltcr), Mv»
coniunitto, önis, /. bte sger* virtus* Otis, /. bte Ärafi.
eintgung. ornare, îieren.
vita, ae,./. büß Stbttl. "intelle£tus, us, m. ter $et*
confifto, ftïtt , ftïtum , ere, jtanb.
belieben, voluntas, atis, /. bcr SEBttte.
tanouam, alß, Adv. vis,vim,vi,'/. baß Sermégcn.
Creare, erfcbdffeiJ. fententïa, ae, /. bte SCBobr*
ratïo," 6nis, /. bit 2?emunft. ■bat, бет ©ais
praedfcus, a, um, begabt, cognnfco, ñvi, ïtum, ëre,
immortälis, e, unftctblicf). èrfenneiu
fpirïtus, us, m. bit ©ei(l. gradus, us, ». ber Schritt/
vie ©ttife.
nullus, я, um, 'ferner.
per gradus, 'fllifcntucife.
imago, Ms, /.;$0¿ SPtfv,
"progredïor.greffus Cum, grè"«
extubëo, Si, ïtum, ère, bat' di, fortgeben,
ftellen, »orticllen. •notïo, onis, /. ber SSecjrtff.
praetipùus, a, uro, fcer BW*
nel>mfte. eollïgo, Bgi, e£tum, ëre,
fammlen.
effieientïa,ae,/. bteSBirfung.
'primum, JUer(t, Mv.
alïqua ex parte, etntgermajV
fen. ri' us, , ът,ЬЫ, beutlt'cr).
mem^rïa, ae,/. bai ©ebac^t' opefenfuum, buret) bte ®tn*
tttê- nen.
fubfidïura, 4i, я. bie .Çmlfe. fervare, galten, »erroalf
delineare, entwerfen. ten.
phan-,
¿7
phantafïa,ae,/. imaginario, .decrëtum, ii, я. ber SSor*
önis , /. bií Sinbtïbitngéi trag, £ef>rfaÇ.
Freft. argumentum, L, n. bit
record^tïo, ônis, /. bit Sx? ©runb, 55eroeië.
innerung. demonft,r3re, erweifen.
fubin<5e. natf) unb nacr), im* meditatïo, 5nii,/.ba$9îacr)i
roerju, Aiv. benfen.
renovare, erneuern. fons, fontis, m. bit ¡Quelle,
confociatïo, önis, f, bit §Uí derivare, berlciten.
fantmcnfeBung.
ufus, us, №. ber ©ebraucf).
erïot, ortus fura, orïr!, ent*
(leiten, exfëro , ërui , eitum, ëre,
idea, ae, /. ber 95egriff. áuffern.
voluntas, atis, /. ber SBillc.
iudicïum, ii, n. bat Urtbeif,
î>tc SSeurtoetlimgêiraff. facultas, atis,/. bie .ôaupt*
enuntiatum , i , п. ber ©ЙЙ, fraft.
bit 3oal)rÍKtí. mens, mentis, /. bit <B>ttk.
formare, »üben, mad&en. verfor, ätus fum, ari, bt'
■ fc&ofttoct fion.
in quibus formandis, mit bt!
ren sBilbung. pro, nací), Pratp.
ingenïum, ii, h. î>er Sffiift, libertas, atis, /. bit ftïtvfyit.
«ßerfranb. difeerno, crêvi, crgtum, ëre,
maxime, «m meifien, ddv. unrerfcfKiben, obfonbern.
operor, 5tus,'fum, ari, %t' bonum, i, ». boa ©ute.
fd>àftiS fe»n. malum, i, я. Ьйе íBífe.
folëo,folïtus fum,ëre,pjïêgen. in difcetnendo bono et ma-
quoque, flucl), Com. , le, mit ttntetfdjeibung bti
fententïa, ae, /. ber @a(?. ©uten unb ©ofen.
appëto, ïvi, <t (i, ïtum,ëre
alter, a, uro, ber onbere. »erlangen, begebren.
deduce, xi, ftum, ëre, \)tv odi, odifle, baßeit,
leiten.
averfor, atus fum, Sri, »er*
ratiocination ônis, f. ber
SScrnunftfci&lug. flbfcfjeuen.
nec non,- njie яиф. qnatenu-,, mfpfertl, Coni.
inveriïo, vëni, ventum, Ire, 1Ш0, önis,/.biei)onblung,
trfinben. bat £»un. • ^ ..<'
г prae.
:-
eg
piaefcriptum, i, я.ЫеЗЗог*' 'лае, baher, Cbm.
fc&rift. motus (us, m.) animi, txr
lex, legis, /. baê ©efeí?. ' SUFíft, Ы*ЫЬрлтЪ-
divïnus, a, um, я5«Пф. ut, Ш.
accommodate, «¡mienten. fpes, Ei, f. bit Jpofnung.
ftudëo, ui, ère, Щ befteif' metus, us, m. í)íc Surent.
fieen. amor, oris, «. bie Siebe. -
virtus, ütis, /. btê Sugenb. odïum, ii, n. ber -£>а§.
verus, a, um, t»nl)r. gaudïum, ii, и. bie 5«Ube.
quod fi, wenn, Соя/. ita, ae, /. ber %m.
vis, /. bte Straft. • cognitïo , önis , f. bit $CÍ
imaginan ', fid) einbilben, fenntntó.
ein ©in« »orftellen. verus, a, um, ttttiljr,
' vis imaemandi, tie Sínbil* Îcientïa,, ae, /, bie SSiffen*
bungéhoft. mu.
quisptam, qurfepïam, quid- falfus, a, um, fûlfd).
ptom, etrooë, Fron.
vehementer, nein»/
t>cftiß/ «»v.
Mv. error, Bris,: m. ber -
3rrti[)Um.
vel, enweber, «I. ober, °^°> ош» , /. toe Ю«г
Com". "»"S-
defidërare, »eríangen. fufpicïo , mus, /. ber SSer*
repudiare, t-erroerfen. M$t.
I
Cap, XXXVII.
Hörforum cultura.
Hominis precipuas partes confideravî-
mus, iam ad viüum hominis- et opi«
ficïa pergamus. Primus et antiquiflîmus
viäus erant terrae fruges; hinc ttiam pri
mus Adami labor horti ,cu1tura fuit. Hor-
tulanus eft vel olitor, vcl arborator, vel
topia* '•
Cap. XXXVII.
Жгб.
.
•л...- \
tôpiarius. In viridario (olítorio horto)
olitQr terram elapidat et farrit, ea nquc
flercoratam i) fodit rutro (ligone) vcl pala
(bipalio), facitquepulvinos, quibus fc¡n¡na,
quae raftris (irpicibus) verrit, et plantas
infert. Aeftate ficca rîgat terram fuffufo-
rio» Arborator feminarium inftituit, plan
tât arbores, inferit furculos viviradicibus
et fylveftribus arboribas, quos deinceps
ungüento arborum oblinit: inferit autem
vel alburno (libro), vel gemmae, vel ftir-
pi terébrate Operam dat arboribus eno-
dibus \ fphagnum ac ftoloncs excidit fcalpro,
et luxuriem amputât. Topiarius curat le*
âiflimos flores et rariifimas fruges, quas in
ftercorariis et in hybernaculis plantarum
educat et euftodit. Topiarium ornant am
bulacra, xyfti, pergulae, filani (fontes fa-
fientes). Hortus circumdatur vel induftria
aut muro,, aut macerie, aut vacerra, aut
plancis, aut fepe, q'uae fudibus et vitilibus
viminibus fleflitur (pleflitur):, vel natura
aut vepribus, aut dumis, aut -Viva fepe. .
l) poftquam ftercorata eft.
bonus, i, ». bec ©arfen, confidërare, bctrctdjten.
cultura, ae, /. bit 95corbet* iam, tjf, »un, Aàv.
rung, Ut "Sau. v¡aU8, us, m. bietfojt, btt
cultura
MW}. hortorum,
. î>te ®itt' Unterhalt
«uiui;hh.
praecipüus, a, uro, fcer №< °P!ficïl"n> »» »• &й* -&ЯпЬ*
nebjijjie. roerf.
E 3 perjo,
70
■ • -■•■
7» - &ДОДО)
Cap. XXXVIir. .
Agricultura.
rator iungit bovcs vcl equos aratro, lae-
A va tenet ftivam ( buram ) , dextra rul-
lam, qua glebas amovet et diminuit, inves
tit terram vomere et dentali, facitque ful-
cos. Vt autem ager eo fertilior fit , antea,
ut et nóvale, fimo ftercoratur. Tum femi-
nat fernen inoccatque occa. In agris udis
(uliginofís) eljces transverfim ducuntur.
Meííor metit maturas fruges falce mefío-
fiâ, colligit manípulos, et mergites colligat
tomicibus. Mergites quindenac coacervan-
tur (in metam componuntùr) , tum-plau-
ftro imponuntur, et in horrea convchun-
tur. • Tritores excutiunt fruges in area hor-
rei flagellis ad numéros certos, ne flagel-
lum flagello impedimento fit, ñeque alter
alterius caput feriat. Grana excufla ven
tilabro iañantur, a palea fecernuntur, cri-
brantur, modio menfa in faccos congerun-
tur, et granario illata i) aggerantur. Stra-
men in fafces colligitur. Foenifeca defe-
cat gramen in prato falce foenaria, colli
git raftris, füpinat componitque acervos.
Arefaöum audit foenum. Iterum defeâum.
cordum audit. Inde iurca plauftris ingeritur,
vehibus invehitur, et in foenile reponitur.
I) inferußtur et.
aigri«
Cap. XXXViZT.
ï-CV.Jt.
ТУ ЗТег ОЯ&КегЪсш
Г*
AST,». ■ .-.,
_£У>Ь
> ,
73
«ßneultllll», ,e, /. de« Feld-«MUl, !. «. der Mist.
bau. Neicül2ie, düngen.
»I2tol, öli«, «. der Acker tum, alsdenn, ^<lv.
mann.
»Ul>ßn, unxi, uuttum, sl«, lemw2l«, säen.
spannen. lemen, ini«, ». der Saame^
do«, bov!^, c. der Hchse. occ», »e. /. die Ege.
«cluu». i, «. das Pferd. inocc2ie, einegen.
«i2tium, i, ». der Pflug. väu«, », M», naß, feucht.
I»ev», »e,/. die linke Hand. uUßinölu«, ü, um, naß.
tensn, tsnnl, ««um, Zie, «Ux,lci3,/.dieWasserfurche.
halten. t«nlvei<lm , übcizwcrch,
ttiv,, »e, die Pflugsterze. . ^<l-v.
buin, »e, /. die Handhabe üueo,xi,Äuu,,Lle, machen,
am Pfiug. ziehen.
öexti-, , »e , /. die rechte lneüoi-, «lü, ,». dei Schnitt
Hand. tcr, Mädcr.
lull«, «e, /. der Reutet. meto, messui, mellum, sie,
8,«-^, »e, /. die Eidscholle. schneiden, mähen.
«movso, °vi. ötum, e«, »»«tulu«, ,, um, ieif, zeiiig.
wegstossen. » i»lx . (««,/.) melldill», die
öimmüa, ui, ütum, eie, klein Sense.
stossen. coMxo, «ßi, ettum, e>e,
inve«», ii, l>un, sie, um sammlen, legen.
wenden. m^mpüw», i, « eine Hand^
vom«, Sii«, «. die Pflug- voll, ein Schwant.
schaar. m«ße«, lti». /. die Garbe,
üent3le.'i«, ». das Pfiugeisen. colüz2ie, binden.
lulc«, i, die Furche. to««x, lc«, /. das Strohs
»8«, ii, «.der Acker. band.
«<,, desto, ^<li^. qumäeni, »e, », ie fünfzehn.
t«tNi«, e, fnuchtblll. co»ceiv2ie, zusammen häu^
»nten, zuvor, ^<lv. fen.
«er, wie auch. «et», »«, /.dei Schober,
nov2w, l«.». das Viaachfe.lt». die Mandel.
L 5 ««»»
74 «3ôW*4©
compono, pöfui, pofïtum, consrëro, geffi, geftum, ëre,
ëre, jufammcn feçen. fâûtttn.
plauftrum, i, n. bet ЭВадеп. granarïum, ¡!, *. btt SCotne
impôno, pofui, poiïtum,ëre,. boben..
auflaben, inferre, tragen.
' horrëum, ». bt« ©tljeune. aggërare, ouffcÇOttcn.
convëhj, exix eétum, ëre, ftramen, tais, ». bai ®tvoï).
tinfabren. fefcis, is, т. Ьаа ШпЪ, ил
tritor, oris,»». ber £>refd)er. 35ufc|>eL
excurto, cufli, euffum, ëre, foenifëca, ae,/. ber TOáber.
brefdjeiu defeco, cui, eftuio, are, ç&*
arëa, ae, /. btC £ênnç. bauen.,
flagellum, i, n. Ht Z>tt{(i)i gramen, tais, я. baê ©rai.
. jùgcl. pratom, iV ». bte STJBiefe.
ad, nacfc, Praep. faix,. Cfalcis, /.) foenarïa,
numerus , i, «я. ber S£act. bit ©enfe..
íinpedimentum , i, ». bic raftrum, í, »..ber.SKedjen..
.f>inberni¿. fupinate, reenben..
alter, bcr eine, alter, ber an* ■ COmponëre, lujanimenlegen.
' *- et.t acervus, i, m. btr^aufe,
ferïre, treffen, fcljlagcn. ©cbób.er.
gianum, i, я. Ьае Ä0W, arefacïo, Sei, ä£him, ëre,
©etretbe. trotinen, búrre macfjen.
ventüäbrum, i, «.bieSSSurfí auaire, yetffen, genennet
fd)aufel. mttHn..
iaaare, »orfetn. i focnum, i, ». Ш f)t\X.
palëa, ae, /. bie ©»MU- ¡tërum, щт anbermual.
fecernn, crëvi, crëtum, ër«, defeaus, a, um abgehauen..
abfonbern „rdum, i, ». baá ©rummet.
„ibräre, üben . Mvt
madtas, ü, * ber ©c&cffel. ^ • '^ 6eI_
»eflor, menfusfum, tri, ^^ ¿ ^^
•weifen. £ajtwagen.
menfus, a, um, gemeffên. jngëro, gefli , geftum , ëre,
, fcecus, i, »».-ber ©act. «uflaben.
... , vehes.
Ja£^?5Ä
■ .'■:
*
-
V ' -m
-
«WS
• •
t. •
Pecuaria.
Agriculturam et pecuariam temporibus an-
tiquiffimis reges et heroes exercebant,
hodic eft cura vulgi. Bubulcus buccina ca-
nit, ut armenta e bovilibus emittantur, quae
poftea paftum ducit. Opilio pafcit oves,
pera et pedo inftruílus, fecum habens mo-
loiTum, qui contra lupos mille munitus eft,
interdum etiam canit fiftula. Subulcus fucs
paftum ducit; ma£tandi faginantur in hara.
Vilfica mulget ubera vaccarum ad praefepc
fuper mulftra ; facit in vafe butyraceo с flo
re laftis butyrum, ubi oxygala remanct, et
ex concreto laöe (coagulo laäis) caicos;
reliquiae funt ferum. Ovibus lana deton-
detur, quae ufum multiplicem habet.
pecusrïajae/. bte SSichjuc&f. hodïe, (jeutt'sjee ïaneë, Aiv.
agricultura, ae, /. bet §(!£>' cura , ae, /» bte 53cfd>afti*
bau. gung.
antíquus, a, um, uíí. vulgus , i , m, bai ßemetnC
iex, regis, m. Ht &Ша. %oii-
héros, ois, т. betreib. ЪвЪШмй, i, ». ber Ächtet,
ехегсёо, cöi, cïtum, ère, buccins., »e, /. bai ÄU&*
iikn, traben. born.
cano«
76
cano, cecïni, cantum, ère, villica, ae, /. bic С0}С9(ППМ,
bíafta. 55eri»oItertnn.
armentum, i, я. grog Sßief), mulggo , mulfi et mulxï,
Slinboieb. mulfum et mulftum , ère,
bovïle, is, п. bu £ul)ítall. mclfen. ' '
emitto, mili, miflum, ire, über, èris, я. bai Çuter.
berauílflfien, treiben, vacca, ae, /, bit Ättf).
\
poftëa, bemad?, Aiv. ad, on, bti), Praep. ч ,, i г
pafco, pavi, partum, ère, praefgpe, is, я. bie Ärippc'
weiften, fuper, ¿ber, Praep.
duco, xi, aum, ëre, fuhren, mulftra, ae,/. bie gjlelfgelb*.
treiben, vas, vafis, я. bai gag, ®e*
partum ducëre, auf bit Ш1' fag.
be treiben. butyracëus, a, uro, jttr Sut*
opilïo, ônis,». bcr©cbafcr. ter gebong,
ovis, is, /. bai ©cbaaf. vas butyraceum, bo/Suttet*
pera, ae,/.bieí>¿rtentafcf;e. faf.
pedum, i, я. bcr .Ç)irten|tab. flos , (oris , m.) laftis , bCt
inftruítus, a, um, »erfeben. SÄilefjrob«.
nobftiu, i, m. btt <&фаар butyrum , i , я. bie Sutter.
- bunb. oxygäMa, ae, /. bit 35uttcr*
contra, roiber, Praep.
milcfj.
lupus, i, m. bit SSßolf. lemanèo , manfi , manfiun,
milium, i, я. ein jtacjjlic&t
SjaUbanb. gre, öbrtg bleiben.
munïo , ïvi , ïtum, ïre, be* concrStus, a, и», geronnen.
reafnen. lac, laais, я. bie ©Wd).
interdum, btërceilen, Adv. cosgülum, i, п. äufammciu»
fiftula, ae,/. bit (gdjaltticne. geronnene 9Jiaterie, £aab.
fttbulcus, i, m. ber ©aubirt. cal'ëus, i, i», ber Âàî'c.
"fas, fuis, с. ba$ ©tßroein. reliquiae, 3rum,/. bai llebrt*
rnaasrc, fdjlac&teu. ge, Uebjrgcbliebene.
fagiaäre, má(lcn. ferum, i, я. sDîolfen.
bra, ae,/.ber@c6reetnflall. lana, ae,/. bte SSoUt.
deton-
s*
тйе KEw vor;;-:
.■ " /
Lasl* *•
• >. ■
\ v.\.w,n . .
*5&т$$*У& 77
detondëo , tondi , tonfum, ufus, us, m. Ht Uïltfien.
«re, obf(6i««n. multiplex, ïci», тЦаф.
Cap, XL.
Аре s.
Apes habitant vel in cavo vetuftae arbo-
ris, vel in alvearibus. Juhffim com-
morantur multa apum millia; ex his una,
magnitudine reliquas praeilans , reginae no-
mine infignitur. Quae magnitudine proxU
me accédunt reginae, dicuntur fuci, officii
ergo reginae adfunt, aculeoque carent; fi-
mulac regina fatis ovorum peperit^ ab ope-
rantibus aculéis interfeffi i) ex alveari eiici-
untur. Laborantium multo maior eft nu
merus. Evagantur per prarum et campos,
fugentes mel e floribus, colligentesque ex;
ils tenuem pulverem , qui floribus inhaeret.
Ex hoc pulvere conficiunt ceram, unde
celias fexangulares ftruunt, in quas regina
ova ponit; in vâcuis vero ftipant mella,
Pofteaquam in alveari novum examen cum
nova regina procreatum fuit, migrât re
cens hic popellus, aeftuofo die, duce re
gina, ex alveari. Hoc dum fit, dicuntur
alvei examinare. Totum examen conglo-
batum fequitur reginam. Hace plerumquc
i) interficiuiitur et.
. сод-
78
confidet in ramo arboris, et reliquac apes
cam ! cingunt , inftar iivae dependentis.
Apiarius examen cogit in alveare, et col-
locat in ftatione (apiario). Cum mel et ce
ra colliguntur, apes fumo repelluntur, ut
favi eximi poifint. Crates, igné liquàtao
et expreflae, abeunt in ceram.
«pis, is, /. bie 55iene. acùlëus , î, m. ber ©tadjeí.
haMtâre, UH'iinen. ■careo, ni, ttum, ere, maní
cavuro, i, n. Die -Çiêfjle. gcln, niebt J>aben.
Yetüftus, a, um, alt. íimulac, fobalb, Aàv.
alv?ar, aris, и. ber 35ienen* ovum, i, п. bai €9.
^ flocf. parïo, pepërï, partum et
iunftim, bepfammen, Mv. parïtum, ëre, legen.
commorari, ¡ïc& aufhalten. ttpëror, atus fum, Sri, atf
betten,
inagnïtBdo,linis,/.bte ©riße. intérnelo, ?cî, feÉlùm, ëre,
rettqui,'ae, a, bit übrigen, tSitcn.
praelïo, praeftïti,ftïturn,3re, ejïcto , jëci , jeftum , ëre,
übertreffen, ícraitómerfcn.
regina, ae, /. bie ÄSntginn. laborare, arbeiten,
infignïo, ïvi, ïtum, Ire, be* numerus, i, т. bie 9Гп$(1г)Г.
jeicOnen. evügor, atus fum, ïrr, met
«ccêdo, cefli, ceffum, Ire, fliegen,
nal)en. pratom, i, «. bie 51ИГ/
quae magnîtudïne proxXme
accëduntregïnae.bte &cíp SBicfe.
ten nací) Ber Sônigmn. campus, i, т. bflá fidb.
dicëre, nennen, mel, mellis , и. baê Jíentg.
fucus, i, w. bie £í)«ne. fugo, fuxi, fuïlum, ëre,
officium, i, «. ber Síenft. fattgen.
ergo, Ijalber, wegen, Aiv. tenais, e, fein.
adfam»fui,adeiïe,aufrt>arten. pulvis, ëris, м, ber ©taub.
inhae-
?9
lequnl, lecütu» lum, lequi,
anhängen. » folgen.
conllcto, eci, eklum, sie, pleiumque, insgemein, ^<lv.
machen. eonlläsa, löäi, leNum, Vre,
«I«, »e, /. das Wachs, sich setzt«,
«näe, W0V0N/ ^<iv. - ««u«, i, «,. der Ast.
cell», »e, /. die Zelle. ein^o, «nxi, einttum, kie,
lex<mßuwil«, e, sechseckigt. umgeben.
Kiun, Niuxi, liiuÄum, Vie, inN»l, wie, /»«leei.
bauen. 'uv,, ne, /. die Traube.
ponc», polüi, pnlltum, öie^ clepenäön, penäi, penlum,
legen. «ie. herabhängen.
v,cülu, ,, um, leer.' l»p>2i'lu«, ii, «,. der Bienen/
v«>-a, aber, 6«,»». Wäiter, Bienenvater.
Nip^l», vollmachen, samm« co?o co3zi, coüt^um. sie,
lt». sammlen.
^»ost«qunm, nachdem, ^<i^. co»!ü,2le, stellen, seyen.
«x2men, <„!«, ». der Bie tt»cil», Lniz, /. der Stand,
nenschwarm. »piülwm, >i, ». die Vieneni
»ovu«, », um, neu, iung. hütte.
pi<>«l»2ie, ausbrüten. ' cum. wenn, ^<lv.
n>ißlH^e, ziehen. fumu«, i, ,«. der Rauch,
«cen«, enti«, «. iung. iepelln, ietü!i. iepullum,
^ie, zuiücktreiben, veii»,
pnpeüu«, i, «. das Völklein. gen.
«eftudlu«, «, um, schwül. fl'vu«, i, m. die Honigtafel.
öux, äuci!. e der Führer, ex<m l> , Lmi. emtum, il»,
die Führerinn.
herausnehmen.
öuce l«»>», unter Anfüh
iung dei Köni^mn. cl'tel, i«, /. das Gewelle.
«Ivsu«, i, «,. oei Bienenstock. ißniz, iz, «..das Feuer.
«xümm2ie, schnaimin. liqu2le, schmelzen.
«otu«, », um. ganz. expilmc». pleM, pielluid,
«onßl5d2ie, zusamnieniol/ eii, ausfressen.
^ len, Haufen. «diie, übeigehen.
<H>
s-".
8» «N^^lS»
^M
^s « c ?/ /) l ?/ ?5l-
H ucep8 exitruit aream, augm ootenclit
^» nonnul^ (reti auc^iitoi'io) <imitil»u8 i)
A^naerenti, oblip2t cscmn, ab6it se in l2ti-
bulum, allicit »ve» practervolante8 iiltul«,
et c^ntu iüicum, qzui partim in area currunt,
partim c^vei8 incluli sunt, et, cum ave« in
«s«m sese 6emiseiunt, nonnulam conti^nit;
«ut ten6it ten6icula?, quibu8 le ipsae suspen-
clunt ; aut erizit (exponit) virz38 viscata8 in
pernca aucupatoria, quibu8 li inli6ent 2ve8,
im^Iicant ^enna8, ut avolare ne^uaeant;
2ut c^tat pertica, aut 6ecivula. ()uiI)U8-
«lam etiam avinu8 2ve8 ^rae6atrice8, ut fal-
cone8 , immittuntur , ut ea« c^tent.
>
^<32
83
«»««, u«, «. der Gesang expnnn, pnNl!, poNtum,sl«!,
illex, Hc!« , c. der Lockvogel. herauslegen , herausste
cken.
p»i«im, theils, ^^.
«UIIa. l ucuili, cnilum, sie, die Leimiuthe.
laufen.'
inliäs',, <ßgi, lellum, eie,
«ve», »e,/. der Vogelbauer,
Kefich. auf etwas sitzen.
inclüän, üsl, ulum, sie, ein- iMpllcc,, cüi, et 2vi, ctmm,
sperren. « 2lum, 2ie, verwickeln.
«lemltto, mM, miNum, ere, »vyl2ie, davon fliegen.
hineinfallen. nequeo, lv,,itum, iie, nicht
ronti^n, »xi , »itum , öle, können.
zuziehen. cüpt2ie, fangen.
tenäo, tetenä!, tenlum , et
tentum, ere, legen, stellen. , äicipul», »e, /. der Meistka
«näicü!», »e, /. die Schlin sten, Sprenkel für Vögcl.
ge, Dohne, Sprenkel. pl»eö2»!x »V« , ein Stoß
luspenöo, äi, lum, sie, hau- vogel. . !
t»!c«i ön>l, m. ein Falke. '
gen, fangen.
inMntn, mili, Milium, Vie,
«tzo, exi, etwm, sie,
hineinschicken, hineinstie
gen lassen. ^
^ e » H t « ^.
A^eraL varii8 mo6i8 capiuntur. ^m ve!
^ sinzulatim aZitantur, vel sylva cingituI-
«2ssii)u8 (in6^zine), qui super varo8 ten6un.
tur, in quo8 per azitatore8 zrezatim co^un-
tur. Venator autem parum 5ine Cambu8
ziroiiceret, ninc vari>8 opu8 n^bet, ut, la.
8a«, vertaZo, N2ri8 vatulaecane, ttatore.
l 2 ?erae
«4
lerae a caniKu8 in6a^atae, zlan6e conti-
ciuntur, un6e coniose sänzumem nrosun-
«iunt. dapiuntur vero etiam fovei8, ut
iupu8^ vel s>e6ici8 serrei8, ut vulpe8., mar-
te» ; vel venabulo t,ran8verberantur, ut aper.
Inter6um etiain erumpunt et eva6unt, ut le-
fu8, cervu8.
ven2iu«, Ul, ««, die Jagd. binc, daher, ^<lv.
tei», »e, /. das Wild. opuz, i»<i»ci. vonnöthen.
>»i<u«. », um , veischieden. l,ßüx, 2ci«, «. («i>>«), de»
moä«, >, «. die Art, Weise. Spürhund.
«pl°. cepi, «ptum, sie. ^«»8u«, i, «,. der Wind-
fangen, eriagen. ^"""'
«nzuklm,, einzeln, ^<lv. «'"!^ «> /. die Nase.
»ßltaie. hin und her iagen. ?«»I««' «, um. offenstehend,
«mzo, cwx!, cinäum, sie, «m, n«i« p,«we, der
herumstellen. Schweißhund.
HIvl>, ,s, /. dei Wald. ^ und">'' "" ^" ^^"" ^
^^^^^,
"^-^^^^^^"^^H
- »
' '. - ..
^ ^. . V
.
^.^/. '. >
:!. 7:'..
..<.
wpu,, i, «. der Wolf, »xei, li, «. das wilde
peäl» tenö», das Fang«- Schwein.
s«n. inteiäum, bisweilen, ^<l«.
vulpe«, ,l, /. der Fuchs. «umpo, iNpi, nlptum, sie,
m«l«,, i«, /. ein Mar- durchgehen.
der. «v2äo, s>, lum, sie, entwi«
tiün«veidei2ie, fällen. schen.
vei»3düwm, i, ». der Jagd- lepu«, 8ii«, «. der Hast.
spies. «ivu«, ;. der Hirsch.
-
86 «N-«-O2.lV>
cisorin, cultro tucetario, colo (c^ualo), creg-
Zra, corbe, scopi8, etc.
eulfnn, »e, /. die Küche. cle»ce"tium. i, ».'.»Kj2lluM,
penu«, u« , /. die Voiraths- die Spicknadel.
lammer, Speisekammer. eNx2ie, sieden.
pio5sio, tiM, lltüm, tene. o!l», »e, /. der Topf.
heiausgeben. «c2du', ! . «. 2^num, i, ».
Plnmu« cp»älu, m. der Spei^ der Kessel.
senlUster. t„cu«. !. «. der Heerd.
piliwl,<7nnä^ »e, /. die Ans, äespümÄie, abschäumen.
geberln. ^ ^ ^, ^
«dsnnwm, «, ». d,e Eß- Schaumlöffel.
waaie. ^^ , . . ^.<'
«cc>pln, «p>, eptum, sie, «« .
empfangen. ' „ . ^ ^,« ^
^.. «,»<<; »lom», 8t«, ». das Gewürze.
co^uul, i. m. der Koch. . . . ^.. /,
^ ^ ,. „ »« «. „ pitt>lwm, », » d»e Morsel-
eoqui,, ,e,/. die Köchin». keule.
^o^u^. coxi, coltum, ««, W«tt2iwm. !!,». der Morset.
rochen
«leulsitum, z, ». ein Essen, klein «offen
klein stoffen.
Speise.
«öül», »e, /. das Reibeisen.
äiplum2ie, rupfen.
exentsl2ie, ausnehmen. ^^^ . '
öesqu<m,2se, schuppen. ^^ h^^„
^Mcn, cüi, ettum, 2ie, ^^ ^ ^ z,^ Biatspies.
? .. ' .. llMnm8tum. i, » der Bra^
exänilu3le, reißen. tenwender.
lepu«, dlil, «. der Haase. <.„tlcüI» , »e, /. dei Rost.
ßdcho, l>sl. ptum, ^ie, str«- test^ z^ „ der Bratofen.
- ^ ^XH «l«l^ tllen, xi, ttum, « xum, sie,
c»io, c»«u«, /. das Fleisch. ° '
wäum, !,». der Speck. ^ "^"' . ^ ^. «.
<" ;-^- ^^„r« il« s«t2za, w!«,/. die Pfanne.
- duichstechen. «Nnum, ^ ». der Tiegel.
lebe»,
'
.
Ne^l^e^^/?. c»^ xllvl
^f^Z. '«^/^
1
5„ ^
^^ l. 'rü.c,^ f(.l_^^i-,<,^
?-' .
^
->
.'
87
!«K«« , eck , «. das Caste^ fnlcepl, 'fpi«, c. plun^ce^l,
rol. lpi?, die Fcucizancc.
m'pu« , Vä>«, «. der Drey> diu,, l»e, /. das Spülfaß.
fuß. ,
pi»«eie», übeidieß, ^<lv. das Haclmcsscr.
culfes luce>2ilU«, das Wie^
». Geräthe. gcn:?ffcr.
coqum2lw«-, «, um, zur KÜ- cnwm, i. » qunlam. >, der
che gehörig. Durchschlag, Durchseidcr.
lut2KNum, i, ». die Ofen- cle3sss!< , »e , /. die Flcisch-
gabel. gabel.
tc>clllu«, !, « düiilwz, !, «. cotdi,, ,2, /. der Koib,
das Kohlfeucr. lcupüe, 2iuw^ /. dei Besen.
c^r. XI.V,
^ i « // e m i i?.
^iitium cultura recjuirit multo» ^rave8^ue
V lat>ore8, ut, ltercorin-e , per Klemen
tella8 vite8 rete^ere, ea8 putare, quae tunc
Iacrima8 ltillant, larmenta coüi^ere, vite»
Aolaaueare, vite8 pros?azaie, p^Iere et a!-
li«are («niltlare). Vite8 auuaue i>6 mi-
nimum bi8 lizone nültinanciae sunt, wxu-
riante8 v^Imite8 nraecic!encli, etiam Zramen
et lolium 6ili^enter sarrien6um. <!um tcm»
^)U8 vin6emlan6i ^6eK, 2t>scm6i.mtur botri
(uvae), comnortantul trimo6ii8 sleori8'!,
coniiciuntur in lacum ; turn ne6ib!.>5 ca!cqn.
tur, et tarculari exprimuntur 8ucc«3 ex»
Z)rellu8 6icitur muKum, c^uo6 orc^ exce-
l 4 ntum
88
"upturn doliisque infufum, ubi fervúit, oper-
culatum, in celias jfuper cantherios abditim,
in vinum abit; quod ex dolio fiphone
promitur, vel epiftomio elicitur»
vindemïa , ae, /. bit SScin; quo que, eue!)', Coni.
tefe, ad minïmura, JUltt WeiltgUilU
vitîs, is, /. bit SEBeiatfocf. bis, jreenmal, Aiv.
cultur», ae, /. ЙСГ 95aU, bit ligo, enis, m. ber Äorjt.
Sßartung.
paftltasre, umhaefen.
cultur* vitïum, &er Sßembau.
luxurtans, antis, о. baû &Hte
requïto, quifïvi, quil'ïtum, fliujie wac&J-
ëre, forbern.
palmes, litis, m bet Sieben*
gravis, e, fcbtVCr.
labor, oris, m. bit SírJ&eít.
im-
praecïdo, cïdi, cïfum, ëre»
ftercörare, bunften. abfebneiben, wegnehmen,
bien», erais, /. bit SSHlltCt. gramen, Inis, п. baè ©tat.
tenus, a, um, jugebeeït; lolïum, ii, я. bal Hnfraut.
letëgo, exi, '£cum, ëre, attf> diligenter, forefálttg, Mv.
becien, aufjiehen. farree, iâten.
putsre, befcDnetben. teropux, Bris, ». bfe Seit-
lacryma, ae, f. bit S£br<»ne. vindemiare, SEBein lefen.
tunc, olíbann, Aiv. »dette, ba fepn, »orbanbe»
ftillare, ttSpfetn. feun.
farmentum, i, n. bit îRtbt. abfeindo, îcïdi, feiffutn, ëre,
collïtfi, êgi, e&um , ëre, abfebneiben.
«nflcfcn. botrus, i, tu. Bva, ae,/. bte
aWaqucäre, raunten. äß eint raube.
propagare, fottpftatnen, fen? comportare , jufaromentraí
íen. 9<n.
trimodtom, ii, и. librum, i,
р?1зге, afable jUcïen, pfáb»
fen. n. bte ШШ.
•liïgare, capiftrare, heften, conjMo, ëci, eöum, ëre,
anbinben. tinfcbïttten.
lacus»
Pie Malil^eit. ¿ap.ZLVI.
^
, TH'E NEW YG'rT
PüBlICLIBKAríV,
ASTOR. LENOX.
, TtLDtM FOÛKQjT-^a
98
lacus, ms, ». Ш 35eerfajj. ubi, пафЬт, Adv.
mm, alébenn, Aiv. fervëo , ui , et 4>ui r gre,
«aleare, treten. > braufen.
torcular, äris, п. bit íffittltí operculare, jufpunben.
íteffe. cell», ае, /. ber ÄtUet.
«xprïmo, preffi, prefiero, eanthsrtus, ii, m. bfld £a/
ere, preffen.
fuecus, i, m. ber ©aft.
0er.
abdo, dïdi,dïtura,ëre, legen.
expreflus, a, um, ausgepreßt,
in vinurn ablre, jn Sßein
àicëre, nennen, »erben,
«nudum, i, п. ber ÇDîoflt. fipho, önis, m. ber .peber.
orea, ae, /. btê «Dîoftfufe. piorno , promfi, prommm,
excïpïo , épi , eptum , ëre, ëre, focruor langen , au$;
auffangen, I)c6tn.
dolïum, ii, ». bflé 5ef. epiftomïum, ii, n. ber Jpa&n.
jnfundo, fûdi, fùfum, ëre, elicïo, cuts, ïtum, ëre, ja*
«nfttUen. pfen, beraiiéboblen.
Cap. XLVI.
С o n v i v i и т.
Cum convivium apparatur, menfa tape-
tibus et mappa, a ftruflore fternitur,
ct difei (orbes), cochlearia, cultri cum fu-
fcinis, mappulae (mantilia), pañis cum fa-
lino , apponuntur. Fercula in patinis infe-
runtur, artocreata in lance. Convivae ab
hofpite in oceum (coenationem) introdu-
cuntur, ubi per fedilia affident. Diífe&or
deartuat dapes et diftribuit. Aííaturis em-
bammata, falgama, laäucae, in fcutellis in-
F 5 ter-
90
^^.
, ^
<!
-i—_ >
THENEWYi •
PUBI ARY
ASTOR. LENOX
TILD£,\ FOUNDATIONS
.
■
—'
campus, i, m. bit Äanne. pöcülum , i, ». bec 35ecf}et.
laggna, ae, f. bit Slaftije. vitrum, i, ". bai ©la¿.
infundo, ffldi, füíum, ere, abacus, i, is. bet ©C&enfi
tinfcÇenïen. tifcf).
pincerna , ae, •>. bet SMimb« fto, ftëtj, ftätum, are , ff е-;
fcf>ertíe. ЬЧп.
potus, us, m. bet ïtunf. propinare, jutttnfen.
Cap. XLVI.
Officina monetaria.
Aurum et argcntum a monetae praefeflo
rite apparatum, in propiafmata fundi-
tur, inque mimaría Tegmenta fecatur, Teg
menta percuffione rotundantur, et a rudis
monetae coquo fartaginc coquuntur; dein-
de exemplari coaequantur, margines exae-
quantur, et denuo medicata aqua eluuntur;
tunc a cufore ope typi monetarii, malleo,
vel prelo cuduntur. ч Parti altcri (adverfae)
effigies, alteri (averfae) infignia, cum épi
graphe (eJogio), imprimuntur. Linearis
orbiculus adiditur, ut aerufcatorum, qui nu-
miimata circumfcindendo minuunt, fraus
pateat. Argyrognomon (numorum fpedta-
tor) eligit с copia íignatae pecuniae nu-
mum, eum difcindit et explorât, an numus
probus fit, et legi conveniat.
offici.
92 «SWPÍ©*
officïna monetaria , bit elüo, ui, trfm, êri, auiroa*
gjîunsflott, sOîunîC- feften.
mongta, ae, /. t>tC 93îunje. elöere aqua medicata, r»«j(j
praefethis, i, m. ein 35ог* fiebert.
gefeiter. cufor, oris, f». ber präget,
praefefhis monetae , ber typus monetarïus, m. ber
ÇDîuiismcijter. ÇOîunîftenw>el.
rite, gebêrig, Aàv. malleus, i, m. btt Jammer,
appäräre, jubereiten. prelum, i, я. biê greffe,
proplafma, Sus, «. ein 95}»i cudo , cBdi , cüTum, ëre,
í?eíír Sorme. prägen.
fundiré, gießen, pars altera (adverfa), bte
numarïus, a, um, }tlttt ©elbe eine '©eitç.
ober 5>îuaic gebirig. effigies, ëi, /. bal S5ilb.
fegmentum , i , я. ber ЩЬ^ pars altéra (averfa), bie ЯП'
fefimtt, bie platte. bere. «Seite.
fecare, fcr)nciben. infigne, is, п. bai Шаррм.
percuiTïo, onis,/. bai<Bä)\ai épigraphe, es,/, elogïum, ii,
вел. n. bie Ueberfcfjrift, 9tuf*
totundare, runb machen. fchrift.
rudi--- monetae coquus, ber imprïmo, predi, preffum, ëre,
SBeti'fieber. • .' cinbrueten.
fartngo, ïnis, /;. btt Siegel. linearis/ e, mît Stllt'en IV
nwcbt.
coqiio, eoxi, coftura, ere,
fieben. orbîculus , i, m. ber Äranj.
deinde, bernadj, Adv~ sddo, dïdi, dïtum, ëre, %Щг
exemplar, aris, n. ein ÇDîUî fügen. ,
fier, SBorfdmft, гоотаф acrut'càtor , oris , m. btt '
ctrccié gemadjfc wirb. ®Wtt-
cciequare, gleicl) macljen. numïfma, stis,«. eine SKûnje.
margo , ïnis , m, ber Sîaiib. circumfcindo, fcîdi, fcilTum,
ëre, befehneiben.
ex^iequare, gtetcr) machen.
minuo, ui, utum, ëre, »et'
dcuüo, wieber, Adv.
»qua medicata, blirdj fünfte ringern.
licfje Mittel »erfiarfrei frau», fraudis, /. ber iSSe*
SSaffe». , trug.
patëo,
Gtëzsûiééie
1 niiiiiiiiiiiij .lllllllllltlll lü
; i
'
% ¡
я IIIIIIIIIIIIIN iiiiiiniiiiii: ■ш s£,OÄ»-7Ke-
Жоб.
\
! т; ! J f.
llií- F-V V;,;-" /
А8Т0П. LENOX
Jimart Fouwr.. т,,,...,
-
patío, fii, ere, metfín, b> difcmdo, fcïdi, fcriïum, èïe,
fannt f<on. tntswtç fdjneiben.
Й'1йГ9ЙЬП"'Я'к explorare, „»»ire«.
«lïgo, гвцеаи«,еге,а^ pr!b"s' avura' Ь(ЫЫ>
roáljien, nehmen. вс|>*-
copïa, ae, /. bie SSengt. lex' 1е8>»» /• >«Г Шщг
fignare, münjcn, progen. ' f"^
numus , i , ж. «ine ШпЦ, ««"vento, vêni, entura, îre,
©túcf ®elb. úbereinfommen.
Cap. XLVIÏf.
Cap. XLVIIII.
Specularia et alia.
Specula fuperficic laevigata, quae radios
rejiciat, parantur, ut homines fe ipfos
intu-
оЗргсае!zvrw Ълаелег. Ccvp ХСТ-ЛГ.
LJOrent
3 J& ' Я?37.
li'ÏE K£V/ v.
.'PUBLIC LIB- ay
ASTOR, LENOX
TILDEN FOb-i;:.lifiM
9<
intueantur. Ope confpicilli poteft is, qui
vifufn hebetem habet, acrius cerneré. Te-
. lefcopiis remotiora , et microfcopiis propin-
quiora, propter tenuitatem fub adfpectum
oculorum non cadentia, cognofci pofiunt.
Si radii folis in anguftum coguntur, urunt
ignis inftar. Quod efficitur opê fpeculi
vitrique cauftici, ubi radii in arftius fpa-
tium, quod focus (ardoris fedes) appella-
tur, colliguntur:, quodcunque loco admo-
tum ell, concipit flammam. Olim Archi
medes Syracufis fpecula cauftica paravit,
quibus naves Romanorum in portu com-
bureret. Recentiori aetate Tfchirnhufius no-
bilis fpecula uftoria maxima confecit, quo
rum ardor aeftum clibani vitriarii fuperat,
ct metalla in vitrum et cinerem convertit.
fpecuiare, i», я. ber Spiegel, acrïor, us, fdjarfêl!.
fpeculum, i, я. ber ©piegel. cerno , crëvi , crêtum, ère,
fuperfïcïes ei,/. bie Sled&«, fct)cn.
ùbttfliét. telefcopïutn, ii, я. buS gern;
laevïgare, glatten, poliren. alai.
radïus H, m. ber £icf>tftra(>l. rem&tus, a, um, entfernt.
iejïcïo, êci, eftum, gre, }U* microfcopïu«n , ii , я. bfl¿
©ergrolTerungáglaé.
ïûcfroerfen.
propinquus, a, um, nalje.
parare, jubíreittn.
tenuïtas, arts, /. bitStkin*
intuëor,tuïtus fum,Çri,fef;en.
but, ba ttreaê flem ift.
confpicillum, i, n. bit SrtKe.
adfpectus, us, m. bai 2ln*
vifus, us, m. bai ©eftc&t. fdjauen.
hebe», «fis, o. bUbt. ocùlus, ¡, m. bai Шще.
caâo,
9Í
cado, cëcïdi, cafum, ëre, quicunque , quaecunque,
fallen, quodcunque , r»Cï ПЦГ,
cognnfco, 6vi, ïtum, ëre, moa nur.
etfennen. admö vëo , moví, môtum,
anguftus, h, um, enge. ère, Ijtnj« galten.
cojo, cosgi, coa&um, ëre, concïpïo, epi, eptuni, ëre,
mfammcntreiben. aufnehmen, auffaneeru
uro, nffi, uftum, ëre, bten* olim,in ben altenSettcn^á-u.
ntn. parare, macfkn, öcrferttgen.
inflar, »te, Indecl. portus, us, m. bec Jjcmen.
efficëre, raadjen. combüro, uflj, uftum, ëre,
fpecfilu* caufHcum , btt anjunben.
«grennfptcael. recens, ends, о. neu.
vitrum cauftïcum,baé25 reim* aetas, ätis, /. bie 3eit.
ßlae. fpecülum uftorïum , bet
arftus, a, um, enge. sSrennfoiegei.
fpatïum, ü, я. bet Staunt. ardor, oris, m. bit S}\t>t,
focus, i, ж. (ardoris Cedes) bai Scuer.
t»cr íBrennpitnft. aeftus, us, m. bie Spikt.
appellate, nennen, fupërare, ubertteffen.
collïgo, sgi, eftum, ëre, Ht' converto, ti, fum, ëre, Ш*
íinisen. reanbeln.
Cap. L.
Inflrumenta meteorológica.
Baromentum eft vitreus triginta duo рЫ-
lices circiter longus tubulus, cuius al
tera extremitas confiando obturatur, al
tera recurva autem relinquîtur aperta, et
argento vivo repletur, quod aëris preffus
m tubo, circiter ad duodetriginta digitorutn
alti-
altitudinem fuftinetur. Si aërïs vis remittit,
argentum vivum defcendit, quod plerum-
que pluviam et turbidam tempeftatem por-
tendit; aërc autem condenfato, argentum
vivum adfccndit, quod ferenum coelnm
denuntiat. Ex adiunâa fcala menforia
cognofcitur, ad quot poUices argentum vi
vum adfcenderit. Thermometrum infervit
mutationibus caloris et rrigoris in aëre ob-
viis explorandis. Conficitur ex reéio et
anguftiori tubulo vitreo cum glóbulo an-
nexo, qui argento vivo feu liquore vint
colorato repletur. Aëre inealefcente, ex-
panfum argentum vivum , in tubulo adfcen-
dit; refrigefcente, contraâum decidit in
globulum. Tubulus hic aflerculo adfigi-
tur, cui defcriptiones five gradus caloris et
1 frigoris infcripti íunt.
inflrumrtitum mttereologï- obturare, oerllopftn.
5V?-5<5.
<
/)sM/5 eü/.f^?/e /i/?^5^.
rimo naoita0ant nomine8 in s^eluncisj
? <^ein6e in iceni8 vel tl>zurü8; tumetiam.
in tentorii8, ciemum in 6omit»u8. ^nte ia-
nuam 6c»nu8 elt veltioulum (a^itu8). lä-
nug Nav^tliinen at: su^erliminsre , et ntrin-
^üe j)0lte8. In ca?6iniou<! ianua pen6et,
et claultro 2ut dessuio c)t>seratur. ?er sca-
la8 vel cocnli6>a ascen6itur in luperiore8
iiontiZnatic>Ne8. Lxtrinsecu8 ^poarent tene-
Krae, danceüi (clatnri^ m^eni^nai ^erzu-
lae et suzzrun6^e. l^eÄc» 26n2eret ltillici-
tliuin. I.ocu8 iine teÄo sub6igle clicitnr.
ln teÄo sunt cor«m6e8. Oomu8 llutem
in varia conci^vla 6ittinzuitur, ut sunt:
Ztrium, n^poc^ultum, cuüna, cella pena-
ti3, ciamera, coenaeulum, ciuhicülum, cum
secelsu (IZtrina). 8ub teÄo elt summum
^aoulatumj in 2iea ftuteü8 et lta^uiaj sub
tiomo cellaj ut>i vÄm in suZgeltil)U8 i-et)0»
nuntur.
öomuz, U«, /. das Haus. ientV^llm 4 ll 5 »^ das
P,I«, pülti«, / der Theil. Zelt.
lizbK2ie. wohneNi «>nü», »e< /^ die Thüre,
lpewnc» . »e^ /. die Höhtii äemilm< endlich, ^-u«
tcen^ < »e^ /. die LaUbyÜtti. »nte^ vor, ^^/,e/>i
tugul>um, i, j,i die Strohs vettidülum, i, ». sä'<lt,^ u«i
Hütte« n>. der Eingang.
^ . t» H iimsli, ^.
^?
^ »^„!
^^^
'^'^
120
3V?^9 </^^^^.
^ <
n K^pocaulto apparent laqzuear et parle-
I te8,seneltrae, quibu8 collulträtur, sornax,
<^ua c^Ietit, variaque utenlilia, veluti: scam-
Na, sellae cum culeitri8, menlae cum tnecis
mensae subieÄi8, fu!cri8 et lcat)eiI>,8 , corb«
rct>u8 tran8seren6i8, aicae et scrmia, qzuae
clave reclu6untur, illi8 a6servan6i8. In n/-
^ocaulti8 illuitrium tar>ete8 «ppen6untur.
In 6ormitorio conlpicitur leÄu8, qui in.
spon^a super Kramentum Io6ic>t>u8 (torali-
l)u8) et ltra^uli8 lternitur. dervieal elt lut»
capite. (üonopoeo leüu8 ooten6itur, mcl-
tui^^ue suo «o colwcatur.
Kypac»uttum , i^ ». die ltt>mnum, i, ». die Bank.
Stube. w,^ ,^^ ^ d^ S^hl.
"°SchNmme"' "'^ cu,^,«/ das Polster.
.. . ^ tkec» lncnwe lud>ec«, der
»pp2iet , es erscheint/ man Tischkasten.
sieht.
tulclum. i, ». das Gestelle.
iHqusül, 2Nl, ». die Decke.
lcüdelwm, i, ». der Fußtiitt.
x.»^«, eti«, »>. die Wand
coid!«, >l,/. der Korb.
colwttiAre, eileuchten.
li»N«leienäu« . «, um, das
t°'°,x. 2c,«, /. der Ofen. hin und her zu tiagen ist.
c,Ief»cl°, leci, l»NUm, er«, iebu« tnn«feienäi^zumHin-
erwnrmen. undHertiagen deiSachen.
utenMl«, wm. ». allerley ^«, »e, /. die Kiste.
Hausgciäthe, seiinwm, ü, », der Schrein,
«!iKi,als,zumGempel,^<!v. der Schrank.
<! z cl».
IYH tM'-^lM
cl»vi«, «, /. der Schlüssel.
lecli>cln. ilN, ülum, eie^ auf? das Betttuch,
schließen. tti'güi , e . /. das Bette,
»Neivüie, verwahren, die Bettoecke.
ilwNli«, e, vornehm. itLin», <ti«vi, ftl,mm, tzie,
»lachen,
t»pt«. etiz, m. die Tapete, celvfcxl. 2l!l^ ». das Kopf?
kiffen.
aufhängen. cnncspneum, i, ». der Vor?
conlpiclo, spex!, lpettllln, ;. hang,
sehen. obten6o. <3!, lum, et tum,
!e5tu«, i, «. das Bette.
sie, zuziehen.
h>n,.^, «e,/. das Span- n>ütil!« .«e,/. das Nacht,?
bette.
Nlümentum, i,».derStr»h- decken.
sack. coYvcLle, setze». !
("?, Uli,
/^ i l? f O ?"<
'Tliator sert in mantic» v«l huIz3 (per»),
V qua accin^itur, numeri8, quae marsu^
pium ca^ere nequit; tezitur lAcern», tenet
manu o^eulum, quo se sulc>at; cu«t, ut
sumtu8 in itmere suppeftnt, et circumspicit
ii6urn et sacunäum comitem. propter se-
mithm, nili tritu8 cäüi8 lit, non 6elerit viain
publicum. dlam Ävia , bivia et <ompita f^l-
wnt et se6ucunt in saleora». ln6e oovioF
lciscirctur, qua sit eun6em. (^ave^t I^trone»
et in vi» et in 6iverlorio, ubi veinoitat.
vl2tul, Sii«, «. der Man- m«n l«, «e, /. das Fellei?
deismann. sen. ^ ,
du!»
Ca^»-IM. o^<3^ H^^5^l7?527l^
^^^.^-.
^^.
-' „
dulff, , »e , /. pei» , i>e , /. come' , w« , «,. der Reist»
die Ranzen, der Mantel- gefährde.
..^ , lemw, »e, /. der Fußsteig.
umgürten. ">"' wenn »lcht, s"».
lmmeiu^ i. m. die Schulter. ">"°' ', um, gebahnt.
der Rucken. cMz, ,,, ^. der Fußpfad.
»ül>ilnplumi ii. «. der Schub- üe<?in, üi, «mm, tzie, ver-
sack, die Tasche. lassen.
«PIa,, cepi, c,ptum, sie, v!z pubNc», die Landsirasse.
l^lie"' ^ 2v^» , ömm , ». die Abwege.
nequs<i.>v!,ltum,ile, nicht biv,um, ü. ». der Scheide-
tonnen. . wen.
te^o texi, tetlüm, öle, be- compttum, z, ». der Krem-
decken. n,^
Kieml,, «-, /. der Reise- l»,i<,, fekelü, t»Ilum, sie,
mantel. betrügen. .
tensn, lenui tentum. eie, j^co , uxi, Mum, tzie,
halten, haben. . «eiführen.
b,cüwz, z. «. der Wander- l«l^«, ,e. /. ein unweg-
Wb. ftmer Ort.
luIcl°,luM,tuItum,l«, stü- möe, daher, ^<lv. '
zen, halten. abvw«, ,, um, begegnend.
cUl2«, sorgen. lcilc>tni, 3tu« lum. 2ii, nach-
lumt>»« , u« , «. die Kosten, forschen, fiagen.
Zehrung. ec, , iv! , itum, iie, gehen.
itei, itineii», ». die Reise. c»ven , c3v! , «Utum , eie,
luppsto, »vi, itum, tzie, da s'^b hüten.
sc«« ^!°' °""^' «' der Straf-
- '^ « v ^ - ^ ^ seniauber.
ciicumlp'lc^spex>.lnettum, ....^ ^^ ^ .. ...
V ^ ^ mvessoimm, I,, « die Her-
tzie, stch umsehen. berge, das Wirthshaus.
tiäu«, ,, um, treu. peinoNüie, übei Nacht blei-
t,cunäu«, l>. um, gesprächig. ben.
o 4 c^?.
!°4 tN--M^lV
^/ H v l /.
^/faxima omnium navium elt lon^a, leu
^.' belli«, quae pro amplituliine sua quin-
^ua^inta, septua^inta, centum, pluribu8que
torment>8 oelliciz, et Ie^itimo numero so-
ciorum armatur. "Iriou8 inltrueta elt m2^
li8, Quorum maximu8 in me6io collocatur.
^6 malo8 vela, antenni8, alli^antur, ven-
tum, quo navi8 propeüitur, eoncipientia;
quae qui6em varii8 ru6entiou8 versorii8)
verluntur et a6 rezione8, un6e ventu8 tlat,
«iiri^untur. 8unt autem navi oellic^e om-
nino 6eeem velci , ex quibU8, pro re nat«,
tum plura, tum pauciora intena'untur. l^o-
lum praec!pua sunt: artemon, liolo et epi-
<iromu8 kuppi eiu8 vexiüum maiu8, sum»
ino autem m3li maximi vexiüum praeto-
lium, sl,o quo aplultre n'epena'et, a<Rzitur.
/^«l later» tormenta belli«, triplici or6ine,
Alia super alia conltiturmtur, et prominent
per portul^8, quae etiam tormenti» retraÄi8,
cläu6i polsunt. ()uia Iutu8 ac!mo6um al-
tum elt, scala ipli a6iicitur, cuiu8 ope e
lcapni8 n2vi8 ipsa conscen6itur. ?al8 ante-
lior prora) roürum appeüatur, polterior
(puppi8) compleätitur ambulacrum et or-
namenta, Iateri poüremo gubernaculum a6-
iunäuin
(tml.iv. ^I^(Zs^
^^ cx<??" c5^^^?^^7/^ .
. .
1^1 f? 1'.'''"/ V5!"!.5
'
10f
c^r,
ios ФММФ ■
Gap. LV.
Naufragium.
Procella oriente, nautae contrahunt vela,
ne navis vi ventorum ad fcopulos al-
lidatur, neve in brevia incidat. Quod ft
pcrlculüm evitari nequit, faeiunt naufra-
gium, ubi homines, merces et omnia, quae
navi infunt , plerumque pereunt, neque
quicquam iuvant ancorae ancorali iacbe«
Sunt autem hae ferrum gravius, quod duo
infra lunae dimidiae fimilia, et in extremo
uncís lingulatis inftruâa brachia habet, fu-
¡pra àutem annulum, et detinendae navi in-
fervit, cum unci ancorae in fundo firmiter
haerent. Interdum quidam evadunt vel
fcaphis, vel tabula, vel natando.
n»uÎNgïum,ii,«. t»er@c5tff' ineïdo, cïdi, cäiLm, ëre,
btud). $ttatí)tn. '
proeella, ae, /. bet ©íurtn. quodfí, rcentt, Coni.
crïor, ortus fum, oríri, ent* pertcülum, i, n. bit ©efaljr.
Мен. evitare, abrcenben.
nauta, ae, m. btt «Oíaírofe. nequëo, îvi, ïtum, ïre, ntdSlt
coDträjio, axi, aebim, ëre, fénnett.
ettljtebín. naufragïum faceré, ©cíjif-
fcopüius, i, m. bte Älippe. btaS) letben.
allído, lifi, lîfura, ëre, mv perëo, perii, et perîvi, perï-
fen, anjlo(fen. tum, ïre, »erberben.
neve, nod), Сопи iuvo, iövi, iutum.arclKÍfeil.
brevïa, um, п. ©anbb«nfe. ancora, ae, /. ¡>{t 2tnîer.
ancoräle.
aneorsle, is, я. bai 2(nftt* fupra, oben, .Al-v.
fc'l- annulus, i, m-,ber King,
iacïo, ieci, iaanm,ëre, mv deti'fiëo, tinùï, temum, eré,
'*"• anhalten,
gravis, e, fcfjmer. cnmi ttcnn/ ¿¿y.
infra, unten, Adv. fundus, i, m. oet ©runt).
lu Sîoibmidïa ' Ъ<* ЫН firmïte.r' 8'*Л л*».
т vi- ' . »r^.-л ¿(.„i;.* haerèo, haefi, haefum, ère,
fimïlis, e, gletw, açnltcÇ. pecïcn.
in extremo, am <?ni>*. jnterdum, juméilen, yí¿«.
uncus, i, m. brt £aacfe. evädo ( аГц gfuni) ^ f¡(&
lingui^tus, а, um, jungen* retten.
férmtg. feapha, ae¿ /. bai 33oof.
isirruftus, a, um, eerfi&en. tabula, ae, /. bai Q5ret.
ЬгасМипц ü, ». î>er Шт. natäre, fcOmtmmen.
Сап LVï. , .
Ars fcribenäu
Véteres feribebant in tabeflis ceratis fty-
lö, cuius cufpidata parte literae exara-
bantur, plana vero obliterabantur. Dein-
de pingebant literas fubtili. cálamo- Tem-
poribus noftris utimur calamis anferinis,
quorum caulis fcalpello temperatur, crena
autem in atramentarium intingitur. Cala
mi conduntur in Galamaria theca. Seriptu-
ira ficcatur charta bibula, vel pulvere feri-
pitorio ex theca arenaria. Et nos quidem
feribimus a finiftra dextrorfum; Ebraei a
dextra finiftrorfum; Chinenfes et alii Jndi
a fummo . deorfum.
art
ÍIO
Cap. LVIb
Papyrus.
Véteres utebantur ad feribendum faginis
tabulis , aut foliis , aut libris arborum*
aut pergamenis % praeeipue conficiebant
chartam quandam ex planta Aegyptica, cui
Jjapyrus nomen erat4 Quae iam in ufii
eil
a¿er jJ/hpiesTnae/ter . CapZVTT.
>.s,.'
^,?^ ^..^
Ill
Cap. Lyn!.
Typographic
Typographus habet aeneos typos magno
numero , qui a typorum fufore ex
mafia, quae plerumque ex plumbo et an- -
timonio conflatur, fufi, abfoluti, fecundum
clafies per loculamenta diftribuuntnr. Hinc
eximit typotheta illos -iigillatim, et com-
ponit fecundum exemplar, quod in retina-
culo ipil praefixum eft, in gnomone ver
ba, eaque diftendit fpariis, doTnec fiat ver-
fus", hunc indit formae, donee pagina fiat.
Quod fi numerus paginarum formae re-
fpondet , banc circumdat bacillis ligneis,
camque coarflat marginibus ferréis .ope
coehlearum. Formam conclufam impreflor
imponit ban" preli, illinitque atramento im-
preiTorio ope duarum pilarum. Interea affi-
git alius plagulam madefaflam in opereulo,
duobus punáis fuperimpoAit iugamentum,
ut partes non imprimandae maneant mun-
daej fubdit earn tigillo orichalceo, ct. ma
gna vi trahit fuculam (anfam) ad fe, qua
' , ratio-
0er ÇBuchdriuJicr. Cap. LVHI.
Ti: К KL .V YOFK
nlir-i .1С LIBRARY
■ . ■Л ■<
4*.. .-
ИЗ
ratione typi exfcribuntur. Quod fi cor
redor in.plagulae fpecimine vitia typothe-
tae annotavit, hic ea emendat ope fubulae,
per quam vitiofi typi extrahuntur repique
infer,untur. Correâione perafta, typogra-
phus imprimit plagulam toties, quoties opus
eft. Portea forma férvido lixivio ope fco-
pulae detergitur, et typi a typotheta ¡n fuá
loculamenta reponuntur. Ars typographi-
ca anno circiter millefimo quadringentefimo
trigefimo fexto inventa eft.
typographic, i, m. btt «BttC&f eximo, êmi, emtum, &e,
brucfer. herausnehmen.
senëus, а, um, ehem. typotheta, ae, m. btt <Stt¡tt,
typus , i, «». ber 35urhfta&e. figillatim, einieln, Adv.
fufor typörum, ber ©C&rtft' compöno, pofüi, pofïtura.
«ieüet... ëre, lufammenfeçen.
mafia, ae, /. bie gftaffe. exemplar, äris, я. î»je gjor*
plumbum, i, я. Ш Q5le«. fcfmft, £anbfo3rtfr. .,
antimônïum, ii, «. %ntimot retinaculum, i, ti. btt Zt№(
mum, ©ptefalai. M, belter.
confiare, }ufammenfo5meíí praefigo, ixi, ixum, ere,
jen. »orfttcfen.
fundo, fudi, fûfum, ëre, gnomon, ônis, m. Ut SBttÙ
gießen. felhaacfen.
abfolvo.folvi, folütum, ëre, diftendo, tendí, tentum, et
iurtdjíen, orllenben. tenfem, ere, Utttttfdjettiert.
claffis, is, /. bit ©attune, fpartum, ü, n.ba$<&patim,
loculamentum , i, п. btt btt гЯаит.
©cIMftfaften. donee, Ы$, Adv.
âiftribuo, üi, ütum, ère, »er* verfus, us, m. bfe geile.
theilen. indo, dïdi, dïtum, ëre, hin/
hinc, bataut, Adv, eintbim, htneinheben.
H forma,
П4 «©МИФ
forma, ae, /. bai ©djrf. maneo, nunfi, manfum, eib,
pagina, ae. /. bit &ÚU. bleiben.
numerus, i, m. * 30bL munim* a' ш"' Waf' te,n-
Cat- LVIIIL
Officma libraría,
•
Bibliopola rendit libros in taberna liste
ria, С1ЮГШП indicem codicem41 confi
ât- Libri per íbrulos difponuntur, et ad
ufum fuper plureum evolvnntur. BibBo-
po'a Oibrariiis fibrum fuo fmnta rulgatu-
rus, redimit ab audore Iibnim, ceniurae
fiibiicit, tvpisque exfcribendjm curat. Hinc
permutât in mercatibus cum alii* ЫЫюро-
lis apparatum libronnn fuorum, et ricirîîm
accípit libros еогшп íumru editos. Quod
С libri expenmtur, quibos caret, arceííen-
dos curat- Qui ncn emnntur, inter pur-
reponunt-r, et fecundum rolumi-
venduntur. Bibiiopolae mer-
k^bciunt mapparjm geogra-
?bicarum ct^Ê irarum aeri incifarum.
j bi'jop&te, ae, «.. to З&вф
aicr. fubrer, ©uthbanfclcr
Hi --.
;
ii6 «5&Ь8НФ
vendo, dïdi,dïtum, ëre, «et* permutare, «ertanfcÇêlt.
laufen. mercatus, us, m. tie TOcffe.
liber, bri, т. Ш Q5ud>. apparatus , us, m. iHC SBet?
taberna librärta, Der 3ucb> (ЯЯЙЙфсг.
laben. viciffim, rccdSífefómeif*, Ш<
index, Ycis, unb codex, ïcis, gegen, AAv.
m. bai SUgtlfer, 3n»en/ accïpïo, «pi, eptum, ëre,
tariunt. tmpfangen,
confïcïo, êci, eáum, ëre, jjber alicuins fumtu editus,
mac&en, galten. t\n sßerlagibucfr.
foröli, 5rum, т. Ш Йеро* expëto, ïvi, Itum, ëre, ш>
fitorium. . íangen.
difpono,pofui,pofÎPim,ëre, careo, Ci, ïtum, et caflum,
•• orbentlicf) feeen. gre, nidjt haben,
«fus, us , m. bet ©ebraud>. arceflo,îVi,ïtum,ëre,&t>len.
plutëus, i, m. iaè Spult, arceflendum librum curare»
evolve, vnlvi,volùtum,ëre, ein «Sud) »erfc&reiben. .
auffc^tagen. emo, emi, emtu'ra, ëre, îau*
fiio fumtu vulgare librum, fen.
ein ШФ Kriegen. purgamentrà»,,i, п. «5?аси*
'feuftor, oris, яг. bet Set? Ifltur,
faflet. volumen, ïnis, я, baê SXiefj.
iedïmo, ëmi, emtum, ëre, inftïtor, oris, «. bet Atàttiet,
bejaftlen. Kaufmann,
. ceufùra , ae, /. biê Çenfltf. mercatûram facëre, t)ânbelrt.
fubftcïo,ëci,e£tum,ëre, im* mappa geographica, ílí
terroetfen. bnbdjotte,
typis exfcribendum curare, f¡g^n aeri incîfa , v« ÄIU
fctucíen lofíem - рифф»
Cap.
ÇScr ^uchbinèi'er. (др.Л-Х..
— ivóiempct-
jC.Cjabhrdc-l. y/24,4. ftmfelfy
THE
ртВШшШу|
TILDEN COL '■ ,.Vv
Cap. LX.
Bibliopegus.
Olim aggîutinabant chartam chartac, cas
que convolvebant in цпит volumen;
hodie compingit bibliopegus libros, cum
plagulas iunflas figillatim feparat, aqua glu-
tinofa maceratas, in funicuHs ciliciis fufpen-
fas iiccat ; deinde eomplicat, examinât, mal-
lcat, confuir, prelo duabus cochleis inftru-
öo, inter duo aíícres comprimit, dorfo con-
glutinat, planula (rotundo cultro) demar-
ginat; tandem chartam glutinatam opercu-
Jis aptat, et membrana vel corio veftit,
polit, et prout quis defiderat, uncinulos
(fibulas), retinacula et umbilicos (bullas)
affigit. Liber autem eft, quoad formam
externam, vel forma maxima, vel quater-
nis, vel oflonis, vel duodenis, vel fedeci-
т\й. Intus folia funt duabus paginis, non-
nunquam columnis divifa et cum notis mar-
ginalibus.
bibliopegus, i, f». &cr ЗЗиф compingo,pëgi, paftum, ëre,
binber. einbinben.
olim, cor Seiten, Aiv. plagülae iunftae, jebe %<X9,i.
aggiurtnare » anleimen. ferrare , abfonbern, au¿*
Charta, ae, /. baé Copier. iieben.
convolvö, volvi, volfitum, аЯиа giutinofa, baè «plana«
ëre, jufammennucfeln. roofier.
volumen, ïnis, n, Ш SXclle. »аеёгаге, nag machen.
Ы 3 íuiii.
- \
HS t&b$N<S»
funiculus, i, m. bie (gcbnur. polïre, auepußen.
cilicïu», a, um, tornen, prout, míe, -rifa'
fufpendo, di, fum, ère, flllf/ âefidërare, verlangen,
bangen, uncinülus, i, f». fibula, ae,/".
йссзге, trocfnen. bie (ílaufut.
complico, cui , et caví, cï- retinaculum, i, ». bai 35ant>.
tum et Stum, are, faljen. umbilicus, i, m. bulla, ae, /"•
examinare, collationiren. bte QSucfel.
maceare, jammern, ferlai affígo, ixi, ixum, ere, ttttf
веп. heften, anfdjlagèn.
conföo, fui, fütum, ere, hefí forma, ae, /. bit ©cfiatt.
ten. externus, а, um, áuiierltcf?.
prelum, i, ». bie íprefie. quoad formam externam, bet
cochlea, ae,/.bie©cí)raube. áulfetltcben ©eftaft nad).
inftruftus, a, um, serfeben. vel , entroeber , vei , ober,
affer, è'ris, m. bai 95rCt. vel, ober, Сои«,
comprimo, preffi, preffum, forma maxima, Jeito»
Ire, pteflen. quaternis (plagulis), Quart,
dorfum, i, ». ber fÄucfm. oftonis (plagulis), £>CtO»..
conglutinare , {ufararoeníetí duodênis(fchedis), фЦоЬе{.
men. fedeclmis (fchedis), ©ebí^.
planuïa, ае, / culterrotun- intas, inroenbig, Mv.
dus, Der ©ct}níttbobel.
folium, ii, ».baélSIatt.
âemarglnaie, befebneiben.
pagina, ae, /. bie ©eite.
Charta glutinäta, bit фаДОе.
nonnunquam, juiv cite n, Âiv.
operculum, i, я. í>er Secfel.
columna, ae,/. bie ¿otllttine.
aptaie, lufe&netben. divïfus, a, urn, getbeilt, atf
membrana, ae, /. bao tytV fpaltet.
gament. nota marginales, (marglni ad-
cortum, ü, ». bai £eber. fcripta), bit SXanbglofíe,
vefcïre, ttberiíeben. 9tanbfcí)tift.
Саг.
Cap. LXI. ,'
S С Ь 0 l Я.
Schola eft officina, in qua pueri varus
unguis et doârinis, quarum fcientia illis,
turn ut hominibus, tum ut Chriftianis, utilis
ct neceflaria eft, erudiuntur. Eadem in
clafíes (ordines) diftinguitur. Praeceptor
fedet in cathedra, difcipuli in fubfelliis: ille
docet, hi difcunt. Quaedam illis creta in
tabella praefcribuntur. Nonnulli fedent ad
menfam , et imitantur fcripturae exempla,
aut exemplaria , aut cálamo excipiunt di-
cbta, aut numéros traâant; horum men-
das praeceptor corrigit. Quidam ftant ct
recitant memoriae mandata (penfa). Qui
dam confabu Iantur , et gerunt fe petulantes
et negligentes; hi verbis, virga et báculo
eaftiguntur, aut alia ratione puniuntur, ut
ad meliorem mentem redeant.
ichpla, ae, /. bit @фи1е. claffis, is-, f. bit ŒlaflTe.
officina, ae,/. ¡>te 25Betf(îatt. diftinguo, inxi, influm, gug-
doñrína, ae, /. bit SSiffeni re' SbtHItn.
. fd)Clft. praeceptor, arii.t m. btt
fcientïa, ae, /. bit Äenntntg. Ы>т-
tum, fomob.í, tum, oía, fed.êo,fëdi,feffum,gre,fieen.
tí)tiU, tbtiU, Adv. cathëdta,ac,/.b«£eht(iu6r.
midis, e, пцвКф. difcipfflus, i, м. Ых ©d)ulcr.
neceffarïus, a, um, йЬ\Щ. fubfellïum, i¡, п. bit 35<mf.
erudïo, ïvi, ïtum, ïre, шк docêo, docui, doÊlum, Sre,
ttrwiitn. Übten.
H 4 difco,
■>-•
.
I2&
Cap. LXIL
M и f е и т.
Mufeum eft locus, ubi artium et lítera-
rutn ftudiofus , a conventu remotus,
fe domi tenet , dum libros leftitat, quos fu-
per pluteum vel menfam evolvit, et inde in
commentarios (manuale) optima quaeque
excerpit, aut in il lis litura, vel ad margi
nan, afterifeo, notât. Lucubraturus éle
vât candelam in candelabro, cuius lucinium
forcipe candelario ^emun&orio) emungitur,
ante
121
.>■
122 &fc^g»fê£
foctëo, ui, ère, übel rtecften. obfignsre, sufiegeln.
fumare, tauchen , bampfen. nomen et honor, ber îitcl.
cum, tVCnrt/ Adv. praefcribo, ipfi, iptura, ëre,
epiftöld, ae, /. î>cr Ortíf. bciïouf fífireiben.
complico , plicüi , et Svi, committo, raïfi, miflum, ëre,
plicïturn , et atura , Зге, fchicîeiJ.
sufammcnlcgcii. curfus publfcu», bit !
Cap. LXIII.
Grammatical
Grammatica docet linguam populi. Indc
in Uteris traflandis verfatur, ex qui-
bus verba componit, eaque refte eloqui,
feribere, conftruere et diftinguere docet.
Orthographia docet literas, quarum lin
guae plcraeque plures quam viginti habent,
earumque fonum. In vocales, quae pro
fe quaeque pronuntiari^ et in confonantes,
quae op/e vocalis pronuncian poflunt, de-
icribuntur, Etymologia explicat difcrimen
verborum quoad fignificationem. Quae-
dam enim dénotant res, quae fuá natura
intelligi poflunt, appellanturque nomina;
quaedam indicant mutationes, quae rebus
aftione et patfîone obveniunt, dicunturquc
verba: quaedam contra defcribunt varia re-
rum adiunfta, nominanturque particular
Syntaxis docet rationem vocutn coniun-
gen-
123
Cap. LXIIII.
Rbetorica et poè'fis.
Rhctorica eft inftitutio ad eloquentiâm,
hoc eft, feite evidenter et efificaciter
loquendi. Ad orationem requiritur argu
mentum et demonftrationes. Itaque vocabu-
la, quae animi fenfa exprimunt, et enuntia-
ta eleganter, luculenter, graviter ¿et nu-
merofe proponenda funt. lllud fpeflant
periodi, figurae, adagia (proverbia), fimi-
litudines, teftimonia, exempla, fententiae
aliacque iHuftrationes. Illius partes funt in-
ventio, difpofitio, elaboratio a£tioque- ipfa.
Potior» genera funt, orationes funèbres,
panegyrici, etc. Quae de eloquentia difta
funt, maximam partem in poefin quoque
cadunt. Poè'fis enim imitatur naturam.
oratione numeris adftriâa. Eius praccipua
genera funt: dramática, lyrica, heroica,
et didaâica carmina etc. Poëtae eximii
olim ab imperatoribus et regibus laurinis
coronis exornati funt.
rbetorica, ae,/. Ые Siebe« poSfis, is, /. bit £>Ш>
hind. fünft.
initi
ai'..-
infiitHtïo, 6nïs, /. tue Unter* adagïum, i!, n. proVerbium»
roeifung. ii, n. baè ©prii'fjrcort. -
eloquentïa, ae, /. bte Q5ïteb* fimilitudo,ínis,/.t>n¿ ШЩг
famfett. nié.
feite, sterlicfj/ Mv. teftimônïum, ¡!,я. Ьй$3(Щ<
evidenter, lebljaft, -Adv.. nié-
efflcacïter, rüí>rení>,- Adv.. exemplum, i, »r baeSepfpiel.
loquor, locûtus Cum, loqui, fententïa, ae, /.bet %Ù)t<
reben. , fr"«*
orätto, önis, /. bte&ebV Имьаяо, 5nis' /• bte Çr*
lequird, quifivi, quifitutn, . • J. . .A .,
ëre, erfordern, mventïo, oms,- jft tie Сг|ш
argumentum, i, ». fcb« ,.rbuns,
Д „. . , ** -*-
jfjauptfatf. difpofitïo, em»,/ibç'?fii
demonftratïo, 5nis. /. bet Z,""?"8' , . •»'_„ .
уосаьшит, i, ». bas "tb?ö!Be- ^fcr '
2ßott. aaïo,onis,/.btt^anbluna.
fenfum anïmi, bet©ebanfe. Senus' ëris' *■ WrStrt.
exprïmo, preffi, pteffum, oratio fùnëbrif, bie Shiueb
ëre, airêbrucfen. ■ teDe- í
enuntiätum, i, ».£« 93«* panegyrïçus, {, ж. Ьц2ф
tm, ©aß. "Ье-
baue, olfO/ Ч Ыо, cecWí, csfum, ëre,
Cap. LXV.
Ars piBoria et fiatiiaria.
Piâùra linearis fundämentüm eft artium
plafticarumj quas inter piftura ct fta-
tuaria eminent. Piflor pingit penicillo in
tabula íuper plúteo effigiem, finiftra tenens
orbcm piflorium, in quo pigmenta appa
rent, quae a tironibus in marmore terun-
tur. Potiora genera iunt, pitbra in calce
ilondum ficcata, pi&ura caerulco pigmen
to, ptâura- oleofo pigmento, piäura argu-
tior. Statuarius fculpit e ligno'et praeci-
pue ex lapide opera ea, quae caelandó,
ope caeli, effingi poffunt, ut: ftatuas, ifi-
gna, cippos, et varias fculpturas etc.
trs piftorta, bt'e Stabler* fundamentum, i, ». bet
funfl. ;.<■;. ®runb.
ers ftatuarïa, bie ЩЩйШ-- artes plaíHcae, bicbtlbcnbcn
Fünft. fünfte,
pi£türa linearis, bie 3<td)- pidtûra , ae , /. bjí SÄabti-'
tjung. rep.
ftatu-
/
ЩЩщЯф
J^të ■ ¿)&rJBildhaucr70
Thh :~~N YOR.C
ртт' - ¡гч ir-:4 '-ЯУ
ASTOR. LS* X
TILDLN FC1..''' nose-
Фи>оМ2яС . CapUNí.
«ОНРЧФ 127
ftatearia , ae , /. bte 33ilb; piftñra eoerulèo pigmento,
Ijfluerfunfi. btc ÇDîableret» mit Жа|Гег*
енЛпео, nui, été, ftdj ber* ^ färben. .,>..
• BortljUll. piftüra eieôfo pigmento,
.piftor, öris, *. bit Stabler. ¡¡I ®«&le"!> «й ^«lí«P
Penic¡i¡um,s«.ier<Pmfet. д íurnw&Un; ■ ^Z
Л.ч, Pf4Í¿*rt£r ftatuârïus, i, ip, bit QStÍDí
tabula, ae, /. btCSafel. ¿ацег.
pltitëus, i, w. bte ©íoffíUp. fculp0 ч fculp^ ptUmj vr¿t
effigies, gi, /. bctó 33tlbníS. fcbmljen.
tenëo, tenui, tentum, ere, opus, ëris, м. baß tföttt,
freuten, bit Strbeit. I
erbis uiftôrïus, bai %Ыа. caeiare, erhabene Sítbcit w
pigmentum, i, ж. Ht Sorbe. $in- . ,
apparëo, iii, ïtum, s, et? îaelnm' Ь *• Ь* ÍJWfíi:
peinen. effingo, flnxi, fiitum, ëré,
tiro/onis,*. bér £er;rlmg. »«(leUen. »:■
inarmor, mis, n. ber Щ«С, ^g^'!"**' »'«
»«*«'«. ■': : ' lignum, i, ». bie'süfle. Л
tero, ttivi, trïtum, 9»i c¡pRuSj ,- и< Ьсг £ejc6eiií
«tben. ^em.
piftürain calce nonfom fie fcUiptura, ae,/. bai ©djnfç?
cata, bie S«fcomftP<re«. werf.
Gap. LXVI.
Л/ z//¿ с a.
Mufica imitatur naturam eongruentibus
íonis, quibus clangor gratus eflficitur,
et in vocalcm et organiwm mùficam di
vidí
viditiir. Mufica vocalis exfcribit melodiam
notis, quibus verba aptat, et voce arguta,
media prima, media graviori et ima, vel
fingulatim, vel vocibus iundis > canitur, ubi
cantatores menfuram , • modum praemonitra-
tum, paufam, .vocis vibrationes, fonos an
te alterum fufpenfos etc. obfervare dcbent.
Mufica orgánica docçt fonos praefcriptos
In organis reddere. Quaedam pulfantur,
ut: cymbalum piftillo, tintinnabulum intue
glóbulo férreo, crepitaculum circumverfán-
db, crémbaîum oriadmotum dígito-, tym
panum e{ ahenotympana claviculis, fambtr-
ca et Organum paftorïtium plcftris ligneis,
et fiftrum ftylo férreo. Quaedam chpr-
dis intenduntur et ple£hintur,.-Ut : utraque
manu nablium et clavichordium , d'extra
tantum téítudo,cithara> p4e&ro fides, te-
trachordu'm grave, (in his iugum, maga-
dium et epitonia , quibus nervi fuper pon-
ticulum intenduntur)^ lyra, quae rota in-
teriori vérfatur •, in his fingulis dimenfiones
(intervalla vocum) finiftra tanguntur. Quae
dam deniquc inflantur, ut: ore tuba, buc-
cina, (in qua difcrimina fonorum duftibus
effieiüntur), cornu, fiftula (tibia), fiftula li-
gnea (lituus gallicus)» tuba argutior, lituus,
gingrina, utriculus, tibia gravior; vel fol-
libus, ut, Organum pheumaticum, in cuius
fiftulas ventus ope follium agitur, et quoä
per
129
Cap, LXVII.
Te r r a.
Terra cft forma globofa; inde folet duo-
bus haemifphaeriis fingi. Ambitus eius
complectitur trecentös fexaginta gradus,
quorum quisque quindecim milliaria ger
manica continet, feu omnino quinqué mil-
lia quadringenta milliarium; et tarnen dun-
taxat punöum eft, fi cum mundo confe-
ratur. Occanus, in quem multa alia ma
ria, quae maximäm partem fuperficiei ter
rae contegunt, defluunt, ut : mare mediter-
raneuni, balticum, feptentrionale, rubrum,
perficum , cafpium , circumfluit terram con-
tinentem. Terra dividitur in cognitas et
incognitas regiones. Illae funt quatuor or-
bis partes, quarum Europa, Afia et Africa
antiquum, America autem, cuius incolae
nobis pedes obvertunt , novum orbem con-
U Ш-
.134 &*е*Н©
flituurit, quia fete treeentis abhïnê aññía
ab Europaeis detefta eft. Practèfèa adhuu
funt^arii tragus, qui terrae incognitae vo-
cantur: Sub árctico et antardieo polo de
gentes, feméíh-es habent dies et femeftres
no¿tes. in maribus prominent infulae in-
numcrae.
tena, ae, /. Ш Érbi. oceänus, i, ». baé SBeltmeer.
rioböfuM, um, fugelffatW8> fuoerficïes, ei, /. tie Ôbtt*
Cap, LXVÍH.
Europa.
Fnropa eft quidem minima, attamen no~-
tatu dignifiîma pars terrae, quia fre-
quentiflima , potentiflîma et cultîiïîma. Oc-
ctdentem verfus contigua eft mari atlánti
co, feptentrionem verfus feptentrionali,
orientem verfus Afiae, et meridiem verfus
-mari mediterráneo. Praecipua régna Eu-
ropac funt: Lufitania, ubi Vlyflía (Lisbo-
na); Hifpania, ubi Madritum; Franco-Gal-
lia , ubi Parifii; Italia, ubi Mediolanitm,
Augufta Taurinorum, Venetiae, Genua,' ia
fuperiori Italia (Longobardia); Roma, Fio-
rentia, Lucca in media; Neapolis, Panor-
mus in infeiriori; Helvetia, ubi Tigururri,
Berna, Bafilea ; Angtia, ubi Londinum } Sco
tia, ubi Edinburgum j Hibernia, ubi Dubli-
num; Belgium foederatum, ubi Haga Co-
I 3 mitum,
134
Cap. LXVIIII.
Germania.
Germania feptentrionem verfus mári bal-
tico, orientent verfus Porufilae, Po-
loniae et Hungariae, meridiem verfus Hel-
vetiae et Italiae , et occidentem verfus Fran-
cogalliae et Belgio foederato confinis eft.
Omnino autem eft regtonibus uberrimis ac-
cenfenda. Fluvii praecipui funt Danubius,
Rhenus, Albis, Viadrus, Vifurgis. Catho-
lica, Evangélica et Reformata religio publi
ca lege funt firmatae. Germania gaudet
pcculiari imperii forma; conftat enim ex
multis fuae aucioritatis rebuspublicis , variae
magnitudinis et dignitatis, quae inter fe
confociationem quandam habent, et proce
res Germaniae appellantur, quorum primus
feu dux communis Imperator eft. Hic in
comkiis ab hodiernis o£k> eledoribus crea-
I 4 tur;
■<*-
tur; qui funt tres facri ordinis (clericH et
archiepifcopi, Mogunt'mus, Trjvirenfis, Co-
lonienfis; et quinqué faeculares (civiles),
rex Bohemiae, archipincema, PalatinUs dux
Bavariae, archidapifer, dux Saxoniae, ftem-
matis Albertini, archùnarefchallus, marchio
Brandenburgicus, archicamerarius, dux Lu-
neburgenfis itemmatis Hannoverani, archi-
thefaurarius. Imperia diverfa funt clerica,
archiepifcopatus, epifcopatus, abbatiae, etc.
et faecularia, regnum, eleftoratus, ducatus,
marchionatus , principatus, landgraviatus,
comitatus principatus titulo, comitatus, do-
minia, civitates imperiales, équités imperii
etc.- Omnes hae respublicae in decern re
giones diftribuuntur, burgundicam, cuius
reliquae terrae archiducis Auftriaci impe
rio fubfunt, ubi Lovania , Bruxellae, Ant-
verpia, Gandavum, Oftenda; auftriacam,
ubi Vienna, Graecium, Oenipons; rhena-
nam inferiorem, ubi Moguntia, Treviri, ,
Bonna, Heidelberga, Mañhemia; /ranconi-
cam, ubi Berbipolis, Baruthum, Erlanga'
Onoldum, Schleufinga, Norimberga^ bava-
ricam, ubi Salisburgum, Monachium, Ra-
tisbona , in qua urbe comitia Germanica
inde ab anno millefimo fexcentefimo fexa-
gefimo fecundo aguntur:, fuevicam, ubi
Stutgardia, Tub inga, Badena, Augufta Vin-
delicorum, Vlma, Hala Suevorumj rhena-
nam
nam fuperiorcm, ubi Fulda, Bipcntiiin% 7>
Caífellae, Marburgum,. GiíTena, Darmfta-
dium, ¡Francofurtum ad Moenum, qua in
urbe comitia creando Romanorum régi
aguntur, Vezlaria, in qua urbe iudicium,
caufis privatis ordinum Germaniae habe
tur ;iweftphalicam, ubi Monafterium, Ofna- ¡>
bruga, Leodium, Clivia, Vefalis, DuíTel-
dorfium, Lemgovia, Pyrmontum, Colonia,
Aquisgranum; faxonicam fuperiorem , ubi
Vitteberga, Dresda, Mifena, Friberga, Li-
píia, Numburgum, Vinaria, lena, Gotha,
Gera, AÍtenburgum, Servefta. Berolinum,
Brandenburgum , Potsdamum, Cuftrinum,
Stetinum, Stralfunda; faxonicam inferio
rem, ubi Magdeburgum, Hala Venedorum,
Stada, Luneburgum, Celia, Hanovera, Got-
tinga, Brunfuicum, Guelpherbytum, Helm-
ftadium, Schuerinum, Roftochium, Tycho- '
polis, Küia, Lubcca, Hamburgum, Brema,
urbes notatu digniífimae fuut. Bohemia
regnum, ubi Praga et Egera:, Süefia duca-
tus, ubi Vratislavia et Glogaviaj Moravia
marchionatus, ubi Olmutium et Bruna; et
marchionatus Lufatia fuperior et inferior,
ubi Budiffina, Zittavia, Gorlicium, Lubbe-
na, praecipuae urbes funt, ad has fupra di- ,
£tas decern regiones non referuntur.
шисе balrtcum, Щ £)p confínis, e, qn(ío(fen6, СШ*
fee. grán^nb. ,.
• . • I 5 über,
r
138
über, èïis, ëre, gefegrtCt. Meguntínus, a. um, Ш01П-
accenfëo, fui, fum, ëre, but' íífcfi.
jii rechnen. Trevirenfis, e, trierifdj.
fluvïus, ii,, m. btt glu|». Colenienfis, e, cSUnifd).
Danubïus, bieSonau. faecu'aris, e, mltliá).
Rhenus, bcç Sî.hein.. archipincéma, ae, m. btt
Albis, bie Çlbe, Çrjfchenf,
Viüdrus, bie Ober. Palatïnus, a, um, pfaljifd).
Vifargis, bit SSefcr. Palatïnus dux Bavar\ae, bet
Jpttm in $faljíMetn.
lirmäre, belîàtttgen.
archidepïfer, i» m. bet &V
gaudëo, gavïfus fum, a, ho* ttuchfeg,
6ец. ftemmi, îttis, я. bie Sinie.
peculiSris, e, eigen,
archimarefchallus, ï, m. bet
forma imperii» bie 9Ugii* €fitttOtfd)Ott.
tungáform. marqhïo, 5nis, m. tin sjRotgi
confto, ftïti, ftïtum, et fta-. gtof.
• tum, are, befielen,
archicamerarïus , i, ». bet
ï'espublïca fuae auftorïtatis^ Çrjfammcret.
ein unabhängiger <5taat. archithefaurarïus, iîj, ». bet
dignïtas, atis, /.bie3Burbe. Êtafdwmeiitet.
confociatïo , ônUt f. bie Imperium, ii, ». «m @toat/
' SBetbinîmng. SKetd).
proceres Germanïaev bit diverfus, a, um, çetfcfjiebeit.
SReicfjé|tanbe. clerïcus, a, um, gei|Wd).
dnx,ducis, e. baSO&etbaupt.
archîepifcopatus, us, ».eilt
commuais, e, gemeinfd)aft* (Jtjbiíthuitt,
epifcopStus, us, ». ein ЪЫ>
imper5tor,oris,w. betÄaifer. thura.
comirta, 5rum, n.plur.btt abhatïa, ae, /. eine Шеи.
S£&af¡ltag. eleftorätus, us, ». ein Çhur*
eleftor, oris, ю. bet &}ÜV futfantbum.
m-
creare, et№0l)ten.
marchionatus. us, я. eine,
aiatggtoffcèaft.
archiepifcbpus v ' i , »• &СГ principals, Ш, m. ein JlJlí
. írjbjfftejf. *ЧЛ"Ш- land.
139
landgraviatus , us , m. eine bavarïCH regio , bet baçti*
fianbgtaffchaft- (d)t iïvtiL
comiratus principatus titulo, Salisburgum, ©OÍibUtí.
eine gefurftcte ©raffchaft. Monachittm, Шпфеп.
dominium, ii, п.. е»П4 JptW Ratishona, «Hegenfiputg.
mit. comitïa germanica ,, bet
civïtas imperialism eint iXeicíjítag..
<Xeiché|labt. millefïmus, a, um, btttflU>
eques imperii, ein fretjet fenbjie..
9ieicb>it.tet* fexcentefïmus , a , um, btt
respublica , reipublicae , /.. fecftébunbettlle»
bet ©taot, fexagefïmus , a, um,, btt
regïo, onis, /. ber Äteiji.. fecljiglte..
diftribüo, büi, butura, ërer fecundus, a, um, bet í»e»te.
abteilen., comitïa Germanica aguntur,
archidux AuftriScus , bct bet SteicMtag wirb gebalí
€raf>erso9Bon£eftetTcicf>. ten.
íubfum, fui, effe» untett&an fuevïca reeïo , btt ЩЫШ
fenn. fc&e Sttiê. ,
Lovanïa, £Stt)ên. Augufta Vindelicôrum»
Bruxella, «Staffel. aiueéburg.
Gandavum, ©ent. Hala Suevurumv Spaïït.
Vienna, fïQteri. rhenana fuperïor regio , bet
Graecium, ©taj. oberrbeimfcjje Areíá.
Oenipo.ns, mis, 3nft)tUcF. Bipontïum, ii, gmeobrutîen.
rhenana inferior repto , bet Francofurtum ad Moenum,
nieberdKinifdje Äreii. gronffurtb am «Olann.
Moguntïa, ae, gjloinj. Judicium caufis privatis or«
Trevïri, orum, £tiet. dïnumGermanïae habetur,
Franconïca »egio, fat fran* baè SKeicftéfammetgetic&t
fifcb> iîreié, reirb gehalten.
HerbipSlis, SEBûriburg. Monafterïum, Slûnliet.
Baruthum, Saireutb. Ofnabrùga, OánobrítCÍ.
Onoldum, Slnfrad). Leodïum, ftïttid).
Korimberga, Nürnberg. çiivïa» гш
Vefs-
-."ïWBÎl
H» ФНРВД»
V«falïa,r©ef*t. Guelpberbytutn , «Soffen«
CoVonïa, (Шп. battel.
Aquisgränum, gtfldJW. Helmibdïum, SpümUbt.
Mifêna, ©leiten. Tychopölis, ©lücfftaW.
Friberga, $nt)bttq. Lubgca, £öbccf.
Lipfia, getpîfa- Silefïa, ©c&Ufien. *
Naumburgum , gîflum* Vrat'islavïa, «Steélct». --•'
burg. Glegavïa, (SlCflált.
Vinaria, SÇBctraOt. Moravia, gjlabren.
Servefta, gerbft.' Qlm»tïum, ôlnto}.
Bçrolînum, 55erit№. Bruna, ЗЗгОПП. >
Cuftrïnum, Auftritt. Lufatb, bte gaufú. ' ' : '"
Hala Vfenedörum, J^alle. Budiffi», Jansen.
Luneburgnm, ZüntbmS- Zittavïa, gittait.
Gottinga, ©ítttngcn. Gorlicïum, OSrtít..
Brunfuïcum , ЗЗшп* Lubbèna, £ûbben.
fc6t»etfl. referre, tec&nen, }аГ)1ел-
Cap. LXX.
---
*U
14»
resfanu"l¡5rís,baáí>auéroefen. djfpendïumi, m, я. ter sftad)*
cura Tei familiäris, bit tbeil.
Haushaltung. exfëquor, cStus fum, fequi,
amplus, я, uni, ttéitlóuftio/ colliieben.
enc merces, édis, /. ber £ofin.
hères, i, t>h ber $mbtn. alimsnï», a,/, ber Unterhalt.
hera, ae,/. bíe.C>atrémutter. ргаеЪёо, böi, bïtum, exe,
feívus, i, m. be* Änecfjt. reicbtn.
olim, »or Seiten, Mv.
ancilla, ae, /. Ш Ш&).
inanc'iplum, iî, ». tin leibet'
imperare, befehlen, genet Sïïenfcfi.
opus, ëris, я. bit ШНН. poteftas, itis, //bie ©eroalt.
diftribuëre, «Uétbetlen. ■ex, necis, /. be.' Sob.-
labor, 5ri5, м. bte ütrbett. hodïe, beut |u Sage, Adv.
penfum , i , п. bte 9Serricb> pauper, ëris, с. attif.
tune, bae S£a«werf.
fiâelïter, aetwulid), Aiv. fervîre, bienen.
libere, freerotUia, M1».
•blatratïo, onis, /. í>tó ЗШ'
betbellen. conduftus, а, um, «ebunaen
Cap. LXXI.
V Г Ь S.
FX multis domibus fit pagus* vcl óppidü- *
lum, vel urbs. Нас, fi opportunttaä
loci permittit, munîuntur et muro, vallo,
aggeribus, Tallisxtc. cinguntur. Intra mu
ros eft pomoerium, extra fofia. In moeni-
bus iunt propugnacula, turres. Speculae
exilant in locis editioribus. In ur'bem itur
ex fuburbio , per portam , fuper pontem.
Porta habet cataraäas > pontem verfatilem,'
valvas, clauttra, repagula et veftes. In
fub-
íuburbiis funt horti, fuburbanà, ut et coe~
meteria.
pagus, i, m. lai Sorf. turris, is, /. ber £{jurm.
oppidulum, i, n. bai <Btâbt' fpecula, ae, /. bte SSarte.
"i"- exfto, ftïti, ftïtum ,• ftatum,
urbs, urbis, /. bie ©tabt. ftîre, feeroorragen, jteben,
opportunïta», ätis,/. bte ®t' ^le'",•
leaenÍHit. - edïtus, a, um, ergaben,
permitto, mïfi, mîiTum, ère, itur, man gebet.
juloffen. , fuburbïum , ii , ». bte 95or*
munïre, beseitigen, (tabt.
muras, î, m. bte ÇOîfltier. porta, ae, /. bai SSfier.
vallum, i, я. ber Sffiall. pons, pontis, m. bit 33rucfe.
»gger, ëris, m. bie ©cfyanje. cataraña, ae, /. ber Sali*
vallus, i, «. ijMtfabe' 8ûtter-
cingo, cinxi, cinaum, Ire, Pons verf3«Hs,bte3UßbrUtfe.
«rageben. valvae, arum, /. bte gíúgef,
intra, innerhalb, Praep. clauftrum, i, n. bai @eblo§.
extra, au(Terl)Ql6, Praep. repagfilum, i, n. btt SRtegei.
çomoerïum, i, n. bit %№№ veftis, is, m. btt ©cblag*
get. , battra,
foffa, ae,/.ber@tabtgra6eit. fuburbanum, i, n. bai £tt|}/
moenïa, um, и. bte Waiter. Ъ<ш$-
propugnäcülum , i , и. bte coemetêrïum, ii, п. btt 95t'
Saßet), nrábntéort, ©otteéacfer.
Cap. LXXtl. r,
Interiora urbis.
In urbe îunt lapidibus ftratae plateae (viae),
fora , alicubi porticus ,' • et angiportus.
Aedificia publica in media plerumque urbe
funt, templum, fchola, curia, villa mercato
ria,
J43
(Щ.
_*< г; , /'О*
~!2>а'
I4S
horologïuic, ib! я. bOÔ Ubr* fpira, ae, /. Ы( $«ber,
wert ©pannfeöer.
dimëtïor, menfusfum, îri, chalybëus, a, um, ftabUtn.
abtbetlen. traho , traxi , traftum, ëre,
hora, ae, /. bit ©ttmb«. Jtebeit.
iolsrïura, iî, n. bit ©оппепг agïtare , ¿и Senwauna ft*
übt. çen.
partes, ëtis, m. bit 2ßon&. fbnïtus, us, m. ber ©cfioti.
pyxis magnetïca, ter Çom> maiiëus, », m. ber gommer.
1"»6- campana, ae , /. bit ©locfe.
oftendëre, jeteen, tundo, tutüdi , ettüdi, tu-
umbra, ae, /. ber ©djattetl. ium, ëre, ((¿Jagen.
gnomon, önis, m. ber feiger, ia parte exteriöri, 0Н(Гсп.
quotus,a, um, ber tt>te»tel|U. orbis, îs, m. btt ttmfouf.
horologïum pulverarïum, bit abacus, i, m. bftá 3'ffW
©onbubï. Watt.
monftrâre, jetgen. nuntiare, anjetgcn.
quadrans, tis, o. ber tterte hoiologïum portätfle, ttC
£I>eil. ïafc&emibr.
decurfus, us, »».ber Siblauf. verfare, treiben,
clepfydra» ae,/.tbte 5©ф itïdem, ebenfalls Mv.
fertlfjr. quoque, aud), Coni'
h0Sl?íi"™^foa*rom* *'* defcriptïo, onis,/.bií3tb*
©cf)[ngubr.
rmmerrSe, jáblen. uterque, utràque,utrumque,
nofturrms, a, um, nac&tltd). beçbe.
veri'atïo , 5nis , /. bit ttltt' flatus, a, um, bejiimmt.
tretbun«. ¡Btendo, tendi, tentum, et
libramentum, i, ». bflâ ©C* tenfum, ëre, aufstellt.
wicbt.
Cap. LXXIin.
R e g п и m.
Multitude urbium et pagorum facit re-
gionem et regnum, quod in dioece-
K fes,
146
Cap.
a 4*
Cap. LXXVI.
lu d i с i и mf
Optimum ius eft paffio vel ab ipfis, in
ter quos lis eft, vel ab arbitro fada.
Quae fi minus procedit, iudieium adeunt,
(olim iudicabant in foro vel fub portis);
ubi iudex cum ils, qui affident, (cum confi
lio"» rem dirimunt. Scriba in tabulas refert.
Acbr (petitor) accufat reum (unde petitur),
proferí telles vel alia teftimonia. Reus
(unde petitur) purgat fe patroni ope, eui rei
(unde petitur) patronus fafisiaccre ftudet.
Tum fert (pronuntiat) iudex fcntentiam.
Quod fi autem litigantes ea non acquief-
cunt, caufa ordinis Iöorum fententiae fubii-
citur; qua lata, infons abfolvitur, fons poc-
ïiae aut multae, aut etiam,, pro déliai ratio-
ne, corporis vel capitis fupplicio àddicitur.
ïuiVicïum, ii, n. D<tè®ertcfiî. porta, ae, /. baè £bor.
ius, iuris, «. fcaé îXecbt- iudex, ïcis, «t. î>cr ЙгоЗгег.
paf>ï<\ onis, /. oer gtftlicbe affïdèo, fëdi, felium, ëre,
ïïïerglctcb kefieen.
lis, litis, /. ber ©freif. confilïum, ïi, ». Ht Ъщ*
Btbïter, tri, m. ï>er &d)i(bëf ftßer.
mana, dirïmo , êmi , emtum , ëre,
procedo, trefft, cefTum, ëre, «ntfcfieiben
fortgeben. feriba. ae, ». îier ®Ctiä)tSi
adïre iadicïum, »or Cfkridjt fcfireiber.
geben. ' in tabulas rëferre, rCiUftrircn.
indicare, ©crtdjt holten, a£lor, oris, m. cer Älager «n
forum, i, я. Oer SBîarft. peinlichen ©«eben.
К j pert.
ISO фьйнф
petïtor, Sns, т. bet &Ш ca*fa , ae, /. bl'C ©freit»
ßtx in íuteetltc&en ©a* fac&e.
tí)tn. fententïa ordïnis ¡urisconful.
accufare, {lagen. №rum, bai Uctljetl btt
reus, i, ». ber SBeFíagíe 2lccfetése(el)ttcn.
in petnltdKt! ©acfjen. fubiïcïo , ëci , ейшл , ëre,
unde petïtur , ber iSeflagte unterrocrfen, »etfd&tcîen.
in buteerlidjen ©афсп. qua fententia lata, nod) ШЬ
prôfëro, xüli, latum, ferre, djem eingeholten Urt&el
anfuhren. «lib SXec&t.
teftis, is, с. bet 3«W- infons, ontis, o. ttnfc&ttlbig.
teftimonium , ii, n. bit 55C' abfolvo, folvi, folutum, ëre,
Wtii. frepfprec&en.
purgare, fe, fiai »eranttw fons, fontis, o. fcfjulbig.
ten. poena, ae, /. bie ©träfe.
patrómis, i, т. bet StbrjOCttt. multa, ae,/. bie ©el&jitafe.
fatisfscio, feci, faftum, ëre, pro, nacf), Praep.
tvibcrlCßcn. deliftum , i , п. bai SSetite*
ftudêre, fid) bemúljen. djen.
prommtiare, fprecfjen. ratio, önis, f. Scftöflffen«
fementia, ae, /. bfli Uttjjetl. &eit, baß 95efünben.
-fer^e fententiäm, bag Utt&etf fupplicïum corporis, bte
fptec&en. £eíbeéfirafe.
quod fi, wenn, Copi- fupplicïum capitis , bte itf
litigare, ftreiten. benéftrafe.
tcquiefco, êvi, ctum, ëre, addîco, ixi, iftum, ëre, UV
ficb bçrut)ieen. tt«(;cileii.
»»Hto'^iw
w.-
THE NEW YORK PUBLIC LIBRARY
RBFERENCE DEPARTMENT
-
МАП 1 4. 1927
i
!
;
МАГ. 1 4. 1827
;
■
/
I
i)