Wà◊Ü«∞~å*Ï

(1943)

500 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞

 P=∞h áê_»"Õ Ç¨~ÚQÍ...
Wà◊Ü«∞~å*Ï
Ѩ‰Ω∆õ Å H˜ÅH˜ÖÏ ~å"åÅ HõKsÛÕ `À P Ѩ֡ˇ "Õ∞ÖÁ¯Ok. WO\˜ =ÚOy@ HõàÏ¡Ñ≤ [e¡ =ÚQÆ∞Öæ ãË ∂¨ Î ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ∞» `«∂ J=∂‡~ÚÅ∞
‰õÄx~åQÍÅ∞ fã¨∞<Î åfl~°∞. F Q˘Å¡ÑÖ≤ Ï¡_∞» P=ÙÅ =∞O^Œ#∞ Ti á⁄e"Õ∞~°Ö’¡H˜ `ÀÅ∞ÔHà◊√OÎ >Ë, JO^Œ∞Ö’ "≥∞_»Ö’ #∞#fl QÆO@Å∞
QÆ=∞‡`∞« QÎ Í "≥∂QÆ∞`«∞<åfl~Ú. ~Ô O_À gkèÖ’ =¸_À ~ÚO\’¡x P #Å¡\˜ |Hõ¯Ñ¨ÅK«\˜ ‰õΩ~„ åxH˜ JO^Œ∞Hˆ L^ŒÜ∞« O JO>Ë KåÖÏ
~Ú+¨Oì . Ñ„ u¨ L^ŒÜ∞« O U"À H˘`«Î ã¨OQÆ`∞« efl "≥∂ã¨∞H˘ã¨∞#Î fl@∞¡QÍ JxÑ≤ã∞¨ OÎ ^Œ`x« H˜. HÍ¿ãÑà <· å ã¨∂~Àº^ŒÜ∂« xfl xâ◊≈|ÌOQÍ gH˜ã∆ ∂¨ Î
Ñ„ H¨ $õ u ~åQÍefl P™êfikã¨∂Î "≥∞=ÿ ∞izáÈ`«∞O\Ï_»∞.
=∞^Œ∞Ô~·H˜ =O^Œ H˜Ö’g∞@~°¡ ^Œ∂~°OÖ’x Ѩ}ˇ‚ÂѨÙ~°O J<Õ ‰õΩ„QÍ=∞O Jk. F ÃÑ^ŒÌ H˘O_» JOK«∞# LO_Õ P T~°∞ JѨC_Õ
™êfl#=∂_ç =zÛ# yi[# Hõ#ºÖÏQÍ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. P H˘O_» P=e ѨH¯õ ‰õΩ "≥o`Õ Hˆ ~°à◊ ~åRO "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok.
~å=∞™êfiq∞, z#fl`åÎÜ∞« =∂‡àòk F x~°∞¿Ñ^Œ ‰õΩ@∞O|O. z#fl`åÎÜ∞« =∂‡àò KåÖÏ ÉÏQÍ áê_»∞`«∞Ok.
P"≥∞‰õΩ ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ã¨OѨ^ÅŒ ∞ ~Ú=fiHõáÈ~Ú<å ã¨fi~° ã¨OѨ^#Œ ∞, ~°`åflÖÏ¡O\˜ #Å∞QÆ∞~°∞ a_»e¤ fl „Ѩ™êkOKå_»∞.
"åo¡O\’¡ ÅH˜∆ ‡ ÖË^∞Œ HÍx ã¨~ã° fi¨ u =∂„`«O LOk.
ÃÑ^Œ"Ì å_ç ¿Ñ~°∞ áê=Å~ü =~°^~Œ å[<£. J`«#∞ ~å=∞™êfiq∞ "≥Ú^Œ\ ˜ ÉèÏ~°º H˘_»∞‰õΩ. P"≥∞ K«xáÈ=_»O`À
z#fl`åÎÜ∞« =∂‡àò#∞ ~å=∞™êfiq∞ ÃÑàÏ¡_®~°∞. =~°^~Œ å[<£ Hõ=¸ºxã¨∞ì ÉèÏ"åÅ∞ L#fl"å_»∞. JHõ¯_ç
*Ï#Ѩ^Œ =~°ã¨Ö’¡ qѨ¡= ™êÇ≤Ï`åºxfl Je¡ T~°∂~å uiy áê_Õ"å_»∞. J`«x`À áê>Ë q∞QÆ`å
=ÚQÆ∞~æ ∂° ‰õÄ_® ÃãH· à˜ ¡◊ g∞^Œ "å^•ºefl ‰õ@∞ì‰Ωõ x u~°∞QÆ∞`«∞O_Õ"åà◊√.¡ XHÀ¯ ѨÓ@ XHÀ¯ TiÖ’
PˆQ"å~°∞. Z=i J~°∞QÆ∞ g∞^À, ÃÇÏ· ã¨∂¯Å∞ P=~°}Ö’<À HõKsÕ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ>Ë"ì å~°∞. "≥Ú`«OΠѨÓ~°ÜÎ ∂« ºHõ
Éè’[<åÅ∞ ÃÑ\ì̃ Ѩ^À Ѩ~H° À ~Ú¿ãÎ JO^Œ∞‰õΩx "≥#H˘¯KÕÛ"åà◊√.¡ ~Ô O_À"å_»∞ ÉèÏ㨯~ü. P HõKÛÕ sÖ’¡
_ÀÅH± "å~ÚOKÕ"å_»∞. <åÅ∞QÀ"å_»∞ J=∞~üãO≤ Q∑ (QÆOQÔ · J=∞~°<)£ ^Œ~∞° =Ù "Õ¿ã"å_»∞. WHõ =¸_À"å_Õ
=∞# Hõ^•ä <åÜ«∞‰õΩ_»∞. ¿Ñ~°∞ _ÕxÜ«∞Öò ~å[Ü«∞º. q∞QÆ`å =ÚQÆ∞iæ Hõ<åfl #Å¡QÍ, |Hõ¯Ñ¨ÅK«QÍ LO\Ï_»∞.
J#flQÍ~°¡ HõKÛÕ sÖ’¡ |∞Öò|∞Öò`À áê@∞ Ǩ~À‡xÜ«∞O "å~Úã¨∞OÎ \Ï_»∞.
`«# T~°<åfl, Ti =∞^茺֒ "≥Ú`«ÎO `å=∞~°Ñ¨ÓÅ`À xO_ç# K≥~°∞=<åfl, Z„~°=∞\˜ì
^•~°∞Å<åfl, ѨÓ`«Ñ\¨ #ì̃ [#ѨKÅÕ <åfl, qO`« Ѩi=∞à◊O`À q~°|∂ã≤# =∂q∞_ç `ÀѨÙÅ<åfl „áê}O†
JHõ¯_» `«<˘Hõ¯_Õ Q˘O`≥uÎ JO^ŒOQÍ áê_»∞‰õΩO\Ï_»∞ Hõ#∞Hõ. P áê@‰õΩ ѨKÛ« x ÃÑ~· Q° Íe `À_˘ã¨∞OÎ k Hõ#∞Hõ.
ã¨Ow`«=∞O>Ë Uq∞\’ `≥b^Œ∞ QÍh J^ŒO>Ë K≥Ñʨ ÖËx ~Ú+¨Oì `«#‰õΩ. `«# z#flѨÊ\˜ #∞Op qO@∞#fl
J=∞‡ áê_Õ 'P~å~À Pi~å~À...— J<Õ ÖÏeáê@, QÆ∞O_≥ xO_® TÑ≤i fã¨∞‰õΩx ÃÑ^Œ#Ì fl áê_Õ *Ï#Ѩ^Œ w`åÅ∞
_ÕxÜ«∞Öò ~å[Ü«∞ºÖ’ ã¨Ow`«=∞O>Ë K≥ѨÊÖË#O`« =∞=∞HÍ~åxfl ÃÑOKå~Ú. ™ê^è•~°}OQÍ ã¨Ow`«O <Õ~°∞Û‰õΩ<Õ
"å~°∞ Ǩ~À‡xÜ«∞O g∞^Œ<Õ „áêH©ãì ∞¨ „áê~°Oaè™êÎ~∞° . HÍh ~å[Ü«∞º =∂„`«O |∞Öò |∞Öò J<Õ z#fl "å^ŒºO g∞^Õ
"≥Ú^Œ\ ™˜ êi „áêH©ãì π KÕâß_»∞. Jk "å~ÚOK«_O» `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflHõ F z#fl "≥^∞Œ ~°∞ѨÙÅ¡ fã¨∞‰õΩx `«# TÇ¨Ï „ѨHÍ~°O
^•xH˜ ~°O„^è•Å∞ KÕã∞¨ ‰õΩx ã¨fiÜ«∞OQÍ F ѶӨ \¡ ò `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞. ^•x g∞^Õ „áêH©ãì ∞¨ KÕâß_»∞.
P Ti ѨH¯õ <Õ L#fl H˘Oɡ· J<Õ Ñ¨Ö‰¡ˇ Ωõ ~ÀE #_»∞K«∞‰õΩO@∂<Õ "≥o¡ Zxq∞^À `«~Q° uÆ Ñ¨ÓiÎ KÕâß_»∞.
`˘q∞‡^À `«~Q° uÆ K«^"Œ åÅO>Ë ^Õ"å~°O "≥àÏ¡e. Zxq∞^À `«~Q° uÆ ã¨QOÆ Ö’ LO_»QÍ _ÕxÜ«∞Öò ~å[Ü«∞º rq`«OÖ’
F ã¨OѶ∞¨ @# [iyOk. Ѩàx◊ ™êfiq∞ ã¨O`å#O J<Õ *’ºu+¨µ¯_»∞ gà◊¡ WO\˜H˜ =KåÛ_»∞. ~å[Ü«∞º K≥~Úº K«∂ã≤
''g_çH˜ Zxq∞^À `«~Q° uÆ H˜ q∞Oz K«^∞Œ =Ù~å^Œ∞—— K≥¿ÑÊâß_»∞. P =∂@ʼnõΩ ~å[Ü«∞º "≥@HÍ~°OQÍ #=Ùfi‰õΩ<åfl_»∞.
`«~åfi`« ~ÀA P *’ºu+¨µ¯x WO\ỖHo¡ ''g∞~°∞ K≥ÑÊ≤ # q+¨Ü∞« O J|^Œ=ú ∞x `ÕÖÛË O^Œ∞HÔ <· å <Õ#∞ ÉÏQÍ K«^∞Œ =Ù`å#∞.
Ѩ\ÏìÅ∞ ѨÙK«∞Û‰õΩO\Ï#∞—— J<Õâß_»∞. *’ºu+¨µ¯_»∞ #"Õfiã≤ `«# ѨxÖ’ Ѩ_áç ÈÜ«∂_»∞.

ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 501

Wà◊Ü∞« ~å*Ï `«e^¡ OŒ _„ ∞» Å∞ z#fl`åÎÜ∞« =∂‡à,ò ~å=∞™êfiq∞ Ѩ}ˇ‚ÂѨÙ~°OÖ’ Wà◊Ü«∞~å*Ï WÅ∞¡

Jk 1956= ã¨O=`«û~°O. Zxq∞^À `«~Q° uÆ kyfi[Ü«∞OQÍ Ñ¨ÓiÎ KÕâß_»∞ ~å[Ü«∞º. `˘q∞‡^À `«~Q° uÆ
K«^Œ∞=Ù`å#x J=∞‡#∞ J_çQÍ_»∞. áêѨO P"≥∞ ‰õÄ_® <å<å `«O\ÏÅ∞ Ѩ_çOk. HÍh _»|∞ƒ ã¨=∞‰õÄ~°ÖË^Œ∞.
ÃÑ^Œ#Ì flÜ«∞º áê=Å~ü =~°^~Œ å[<£x J_»∞QÆ∞^•=∂ JO>Ë PÜ«∞# F <å@HÍÅ HõOÃÑh „áê~°OaèOz KåÖÏ #+¨áì ÈÜ«∂_»∞.
P #ëêìefl ZÖÏ f~åÛÅ<Õ PÖ’K«#Ö’ L<åfl_®Ü«∞#. `«O„_ç ã¨OáêkOz# UÅHͯܫ∞ `À@ g∞^Œ =~°^~Œ å[<£ ^Œ$+≤ì
Ѩ_Oç k. ^•xfl `≥Q#Æ "Õ∞‡ã≤ ÉÏH©Åhfl fˆ~Ûã≤ Hˆ ~°à◊ "≥oá¡ ÈÜ«∂_»∞. JHõ¯_» Hõ=¸ºxãπì áêsì HÍ~°ºHõ~Qΰ Í Ñ¨xKÕã∞¨ <Î åfl_»∞.
WHõ `«#HÔ =~°∞ ™êÜ«∞Ѩ_`» å~°∞? *’ºu+¨µ¯x =∂>Ë x[=∞ÜÕ∞ºÖÏ LO^Õ! ^•O`À ~å[Ü«∞ºÖ’ Ѩ@∞ì^ÅŒ ÃÑiyOk.
"≥QÔ· · P#Hõ@ì ^ŒQ~æÆ ° Ѩx KÕã∞¨ #Î fl ÉÏ=QÍi ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥àÏ¡_∞» . PÜ«∞# q∞Å@s #∞O_ç i>ÿ̌~Ô · JHõ¯_»
ѨxKÕã∞¨ <Î åfl_»∞. ~å[Ü«∞º JHõ¯_Õ Ñ¨xÖ’ KÕ~å_»∞. H˘O`« _»|∞ƒ ã¨OáêkOz, =∞~°∞ã¨\ ˜ U_®^≥<· å K«^∞Œ =Ù HõO\˜#∂º
KÕÜ∂« Å<Õk ~å[Ü«∞º PÖ’K«#. "≥Ú`åÎxH˜ ~Ô O_Õà√◊ ¡ JHõ¯_Õ Ñ¨xKÕã≤ uiy T~˘KåÛ_»∞. 1958Ö’ ^Õ"å~°O ÃÇÏ· ã¨∂¯ÖòÖ’
`˘q∞‡^À `«~Q° uÆ Ö’ KÕ~å_»∞. HÍh qkè ~å`«#∞ =∂~°Û_»O Z=i `«~O° ? _ÕxÜ«∞Öò ~å[Ü«∞º *Ï`«HOõ Ö’ `˘q∞‡^À
`«~Q° uÆ K«k"Õ Ü≥∂QÆO ÖË^∞Œ .
ˆH~°à◊Ö’ áê=Å~ü =~°^Œ~å[<£ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì „Ñ¨Kå~° QÍÜ«∞‰õΩxQÍ ~°OQÆã¨÷ÅOÃÑ· =∞Oz ¿Ñ~°∞
`≥K∞« Û‰õΩ<åfl_»∞. u~°∞zÛÖ’ F ã¨Ow`« HõKÛÕ s KÕÜ∂« e. ã¨iQÍæ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ =~°^~Œ å[<£‰Ωõ ã¨∞ã‘Î KÕãO≤ k. HõKÛÕ s
~°^∞Œ Ì KÕÜ∞« =∞x >ˇe„QÍ"£∞ ~ÚKåÛ_»∞ =~°^~Œ å[<£. "åà◊√¡ =keÃÑ_ç`<Õ å...! HÍ~°∞Ö’ ~ÚÅ∞¡ "≥^∞Œ ‰õΩ¯O@∂ =KÕÛâß~°∞.
<å<å J=ã¨Å÷ ∂ Ѩ_ç =zÛ# "åi =∂@#∞ HÍ^Œ#ÖËHáõ ÈÜ«∂_»∞. ã¨~ˆ #x |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞.
z#fl`åÎÜ∞« =∂‡àò ÃÑ^ŒHÌ ˘_»∞‰õΩ JÖÏ ã¨∞ã‘`Î À<Õ |Ü«∞Å∞^Õ~∞° `«∞O>Ë ÉÏ^èQŒ Í JxÑ≤OzOk.
''=~°^•! h`Àáê@∞ ~å[Ü«∞º#∞ ‰õÄ_® fã¨∞HÔ à◊√.¡ =∞^躌 =∞^躌 Ö’ "å_»∞ áê_»∞`«∞O>Ë h‰õÄ q„âßOu
^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok—— Jx K≥ÑÊ≤ O^•"≥∞. =~°^~Œ å[<£‰Ωõ Jn x["Õ∞#xÑ≤OzOk. '~å[Ü«∂º... Ѩ^~Œ å—
J<åfl_»∞. ~å[Ü«∞º ‰õÄ_® Ǩïëê~°∞QÍ HÍ~°∞Ö’ |Ü«∞Å∞^Õ~å_»∞. P HÍ~°∞ ZHõ¯_»"∞Õ `«# rq`åxfl
=∞~À "≥∞@∞ì ZH˜¯ã¨∞OÎ ^Œx ~å[Ü«∞º‰õΩ P Hõ} ∆ OÖ’ `≥eÜ«∞^Œ∞. JÖψQ `«# K«^∞Œ =Ù‰õΩ W^Õ =∞OQÆàO◊
áê_»∞`«∞O^Œ#fl ã¨OQÆf J`«xH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞. HõKÛÕ sÖ’ áêÖÁæ#É’`«∞<åfl##fl P#O^ŒO`À HÍ~°∞Hõ<åfl
"ÕQOÆ QÍ J`«x =∞#ã¨∞ Hˆ ~°à"◊ Ñ·≥ Ù¨ ^Œ∂ã¨∞‰õΩáÈ`ÀOk.
áê<£=∞Öˇ·, u~°∞"Õ~°∞OѨÓ~üÖ’¡ [iy# HõKÕÛsʼnõΩ ~Úã¨∞Hõ"Õ¿ãÎ ~åÅ#O`« [#O
Ǩ[~°Ü∂« º~°∞. ~å[Ü«∞º áê@ʼnõΩ K«Ñʨ >Ë¡ K«Ñʨ @∞¡. `«=Ú‡xÖ’ U^À PHõ~¬° } LO^Œx =~°^~Œ å[<£‰Ωõ
P Hõ} ∆ OÖ’ J~°"÷ ∞≥ áÿ È~ÚOk. ''WHõ g}˜‚ <å`Àáê@∞ „Ѩu HõKÛÕ sH˜ fã¨∞HÔ àÏ¡e—— J#∞‰õΩ<åfl_®Ü«∞#. WHõ JѨÊ\˜
#∞Op HõKsÕ Å`À TÑ≤~å_»#O`« ar J~ÚáÈÜ«∂_»∞ ~å[Ü«∞º. ZO`« ar JO>Ë... ~å[Ü«∞º `˘q∞‡^À `«~Q° uÆ
K«^=Œ _®xH˜ |_çH˜ "≥àÖ¡◊ #Ë O`«QÍ. ~å[Ü«∞º Q˘O`«∞ ZO`« JO^ŒOQÍ LO_Õ^À! JO^Œ"∞≥ #ÿ Hõ<fl≥ Ñ≤Å¡ Q˘O`«∞ÖÏQÍ!
JO^Œ∞Hˆ `«#`À Ü«ÚQÆàw◊ `åÅ∞ áê_çOKåÅ#∞‰õΩ<Õ"å_»∞ =~°^~Œ å[<£. J~Ú`Õ, =Ü«∞ã¨∞ ÃÑiˆQH˘nÌ Q˘O`«∞Ö’ P
<åE‰õΩ`«#O áÈ™êyOk. ѨÙ~°∞+¨`fi« O H˘\ÁìzÛ#@∞ì q#Ѩ_™» êyOk. ^•O`À Ü«ÚQÆàw◊ `åʼnõΩ ѨxH˜~å‰õΩO_®
502 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 ™êì~ü Öˇ·\ò PÔ~¯¢™êì x~°fiǨÏ}Ö’ Wà◊Ü«∞~å*Ï, QÍÜ«∞‰õΩ_»∞ K«O„^Œ<£
áÈÜ«∂_»∞ ~å[Ü«∞º. JѨC_® ™ê÷#OÖ’ <åÅ∞QÀ"å_≥#· J=∞~°<£ KÕ~å_»∞. ~å[Ü«∞º H˘kÌ~ÀAÅ∞ MÏmQÍ LO_®eû
=zÛOk.
1963= ã¨O=`«û~°O...
_ÕxÜ«∞Öò ~å[Ü«∞ºÖ’ H˘`«Î Pâ◊Å∞ "≥ÚÅÔH`«∞Î`«∞#fl "Õà◊... F z~°∞[Å∞¡ÖÏ =KåÛ_»∞ Je¡#QÆ~°"£∞
z#fl™êq∞. =∞ÖËiÜ«∂ W<£ÃãÊHõ~ì ü J`«#∞. #@# JO>Ë „áê}O ÃÑ>Ë™ì êÎ_∞» . `«# ¿ãflÇ¨Ï |$O^ŒO`À Hõeã≤ `Õx,
=∞^Œ∞~Ô · =O\˜ „áêO`åʼnõΩ "≥o¡ <å@HÍÅ∞ "Õã∞¨ OÎ _Õ"å_»∞. P |$O^ŒOÖ’ ~å[Ü«∞º‰õΩ ~ÚO`« KÀ@∞
^˘iH˜Ok. P <å@HÍʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ã¨Ow`« ÉÏ^躌 `«Åhfl ~å[ÜÕ∞º K«∂ã¨∞‰õΩ<Õ"å_»∞. WÖÏ
~Ô O_Õà√◊ ¡ QÆ_áç ÈÜ«∂~Ú.
F ™êÜ«∞O„`«O ѨÓ@ z#fl™êq∞ ǨÏ_®q_ç Ѩ_∞» `«∂ HõxÑ≤OKå_»∞. ''UO\˜... ǨÏ_®q_ç?——
J_çQÍ_»∞ ~å[Ü«∞º. ''L^ÀºQÆO =∂<Õã∞¨ <Î åfl#∞—— Jx z#fl™êq∞ K≥áêÊ_»∞ KåÖÏ HͺA=ÖòQÍ. ''JÔ~...
|OQÍ~°O ÖÏO\˜ L^ÀºQÆO =^Œ∞Å∞‰õΩx UO KÕ^•Ì=∞x—— H˘OK≥O Pã¨HQÎ̃ Í J_çQÍ_»∞ ~å[Ü«∞º.
''h‰õΩ `≥Å∞ã¨∞Hõ^•. <å‰õΩ ã≤x=∂ÅO>Ë ZO`« Ñ≤KÀÛ. Z<åflo¡ÖÏ ~ÚHõ¯_» Q˘_»∞¤ KåH˜s KÕÜ∞« _»O. D
Hõ+"ì̈ ∞Õ ^À =∞„^•ã¨∞ "≥o¡ Ѩ_`ç Õ <Õ#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl rq`«O =ã¨∞OÎ ^Õ"∂≥ —— J<åfl_»∞ z#fl™êq∞.
~å[Ü«∞º UO =∂\Ï¡_»ÖË^Œ∞. ''D ~å„uH˜ =∞„^•ã¨∞ "≥à◊√Î<åfl#∞. JHõ¯_Õ U^À z#fl
L^ÀºQÆO K«∂ã¨∞‰õΩx ã≤x=∂Ö’¡ „ѨÜ∞« ufl™êÎ#∞. h‰õį_® ZѨC_≥<· å =∞„^•ã¨∞ ~å"åÅO>Ë <å ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ
=KÕÛÜü∞—— Jx K≥¿ÑÊã≤ "≥oá¡ ÈÜ«∂_»∞ (JÖÏ =∞„^•ã¨∞‰õΩ "≥oá¡ È~Ú# z#fl™êq∞ Z=~ÀHÍ^Œ∞... `«~∞° "å`«~Î ∞° "å`«
^ŒH} ∆˜ K«Å#z„`« Ѩi„â◊=∞Ö’ XHõ „ѨÉOíè [#"≥∞#ÿ „ѨMϺ`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ ÉèÏ~°f~å*Ï!). P =∂@‰õΩ ~å[Ü«∞º =∞#ã¨∞Ö’
H˘`«Î Pâ◊ "≥ÚÅÔHuÎOk. U^À PÖ’zã¨∂Î ~ÚO\˜H˜ =KåÛ_»∞. WO\’¡ Z=fi~°∂ ÖË~∞° . JO`å xâ◊≈|ÌOQÍ LOk.
Z^Œ∞~°∞QÍ L#fl Ǩ~À‡xÜ«∞O ÃÑ>ì̌ÃÑ· ^Œ$+≤ì Ѩ_Oç k. Jk =~°^~Œ å[<£ Ǩ~À‡xÜ«∞O. ^•xfl Z=~°∂ `åHõ‰Äõ _»^∞Œ .
XHõ"àÕ ◊ Z=Ô~<· å `åH˜`,Õ "åà◊¡ gѨ٠q=∂#O "≥∂`« "≥∂QÍeûO^Õ. ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» `«∂<Õ ^•x ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥àÏ¡_∞» . ^•xfl
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 503
 Wà◊Ü∞« ~å*Ï, ÉèÏ~°f~å*Ï
`åHõQÍ<Õ U^À `≥eÜ«∞x JÖ∫H˜Hõ ÉèÏ=#. WHõ PQÆÖHË áõ ÈÜ«∂_»∞. "≥∞e¡QÍ Ç¨~À‡xÜ«∞O "å~ÚOK«_O» "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_∞» .
J`«xHÍ Hõ} ∆ OÖ’ ѨH¯õ gkèÖ’ LO_Õ =Ú`«∞™Î êfiq∞ QÆ∞~°∞HÎ ˘KåÛ_»∞. J`«#∞ JѨC_»ÑC¨ _»∂ ¿Ñ_»`À JeH˜# "åà◊¡
J~°∞QÆ∞ g∞^Œ ‰õÄ~°∞Ûx KåÖÏ J^Œ∞ƒù`O« QÍ Ç¨~À‡xÜ«∞O "å~ÚOKÕ"å_»∞. PÜ«∞#ÖÏ "å~ÚOK«QÅÆ <å J#∞‰õΩO@∂<Õ
~å[Ü«∞º ™ê^è#Œ KÕÜ∞« _»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_∞» .
F ~ÀA# `«# Ǩ~À‡xÜ«∞O#∞ ~å[Ü«∞º ÅÜ«∞|^ŒOú QÍ "å~ÚOK«_O» K«∂âß_»∞ =~°^~Œ å[<£. ~å[Ü«∞º
ÉèÜ
í ∞« Ѩ_®¤_∞» . HÍh, =~°^~Œ å[<£ `«=Ú‡x ^ŒQ~æÆ H° ˘zÛ Éè∞í [O `«\ ì̃ ''ÉÏQÆ∞Ok~å—— J<åfl_»∞. J#flQÍi „ѨâO◊ ã¨`À
~å[Ü«∞º Lá⁄ÊOyáÈÜ«∂_»∞. WHõ JѨÊ\˜ #∞Op `«# ™ê^è#Œ #∞ ~Ô \ì̃OѨ٠KÕâß_»∞. ã¨... i... QÆ...
=∞... Ѩ... ^Œ... x... ã¨... g\˜ QÆ∞iOz J`«xH˜ Jã¨ûÅ∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. „ѨHõ$ux, =∞#∞+¨µÅ
ǨÏ$^ŒÜ∂« xfl J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ ~å[Ü«∞º ã¨Ow`« ѨÜ∞« #O "≥Ú^ŒÖO·ˇ k.
F ™êÜ«∞O„`«O ™È^Œ~∞° Å∞ ~å[Ü«∞º, ÉèÏ㨯~ü, J=∞~°<£ =ÚQÆ∞~æ ∂° ‰õÄ~°∞Ûx Ñ≤KåÛáê\©
=∂\Ï¡_∞» ‰õΩO@∞<åfl~°∞. ''<å q∞„`«∞_»∞ z#fl™êq∞ ã≤x=∂Ö’¡ J=HÍâßÅ HÀã¨O =∞„^•ã¨∞ "≥àÏ¡_∞» ——
Jx K≥áêÊ_»∞ ~å[Ü«∞º. ''=∞#=¸ =∞„^•ã¨∞ "≥àÏÌ=∂?—— J<åfl_»∞ J=∞~°<.£ KåÖÏ¿ãѨ٠P =ÚQÆ∞iæ
=∞^蕺 xâ◊≈|ÌO JÅ∞=Ú‰õΩOk. =ÚQÆ∞~æ ∂° XHõi =ÚMÏÅ∞ XHõ~∞° K«∂ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.

1969Ö’ F L^ŒÜ∞« O ѨÓ@...

=∞„^•ã¨∞ ÃãO„@Öò ¿ã+ì <¨ Ö£ ’ ~Ô Å· ∞ kQÍ~°∞ ~å[Ü«∞º, J=∞~°<,£ ÉèÏ㨯~ü. P =ÚQÆ∞iæ `À áê@∞ F Ǩ~À‡xÜ«∞O
ÃÑ>ì̌ ‰õÄ_® =∞„^•ã¨∞Ö’ áê^ŒO "≥∂Ñ≤Ok. =ÚQÆ∞~æ ∂° iH∆Í Hõ\ Oì̃ K«∞‰õΩx z#fl™êq∞ ~°∂"£∞‰õΩ "≥àÏ¡~∞° . z#fl™êq∞
ã≤x=∂ „ѨÜ∞« `åflÅ HÀã¨O H˘O`«HÍÅOQÍ =∞„^•ã¨∞Ö’<Õ LO@∞<åfl_»∞.

504 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞

 PÔ~¯„™êì ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ ã¨∂K«#eã¨∞Î#fl Wà◊Ü«∞~å*Ï
~åÜ«∞¿Ñ@Ö’ =Ú`«∞"Î Ú≥ ^Œe gkèÖ’x 76= #O|~ü ~ÚO\˜Ö’x "≥Ú^Œ\ ˜ JO`«ã∞¨ ÖÎ ’ z#fl QÆk Jk. P
=ÚQÆ∞~æ ∂° JHõ¯_Õ ~Ú~°∞‰õΩ¯<åfl~°∞. `«~åfi`« ~ÀA #∞Oz Jã¨Å∞ Hõ^Œä "≥Ú^ŒÖO·ˇ k. u#_®xH˜ ‰õÄ_® _»|∞ƒÅ∞ÖË=Ù.
<åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ∞‰õΩ ÃÑQ· Í Ñ¨ã∞¨ ÅÎ ∞#flѨÊ\˜H© "åi =ÚMÏÖ’¡ z~°∞#=ÙfiÅ∞ "å_çáÈÖË^∞Œ . =∞„^•ã¨∞ "≥o¡ U^≥<· å ™êkèOKåÅ#fl
`«Ñ#¨ `À<Õ ~ÚHõ¯_»‰Ωõ =KåÛ=∞<Õ q+¨Ü∞« O "åiÖ’ H˘`«Î L`Õ[Î O ~°ye™ÈÎOk. ''WO`«‰Äõ UO KÕÜ∂« Å#∞‰õΩO@∞<åfl"£?——
J_çQÍ_»∞ z#fl™êq∞ ~å[Ü«∞º#∞. ''<å‰õΩ Ǩ~À‡xÜ«∞O "å~ÚOK«_O» =K«∞Û Hõ^•. ã≤x=∂Ö’¡ KÕ~^° •=∞#∞‰õΩO@∞<åfl——
K≥áêÊ_»∞ ~å[Ü«∞º. ''ã≤x=∂Ö’¡ =¸ºlH± JO>Ë =\ì̃ Ǩ~À‡xÜ«∞O "å~ÚOK«_O» HÍ^Œ∞. KåÖÏ W<£„ã¨∞"ì ∞≥ O\òû
LO\Ï~Ú. "å\˜Ö’¡ U^≥<· å <Õ~∞° ÛHÀ—— Jx ã¨ÅǨ ~ÚKåÛ_»∞ z#fl™êq∞.
P `«~åfi`« D J#fl^Œ=Ú‡Å∞ <å@HÍʼnõΩ ã¨Ow`«O ã¨=∞‰õÄ~ˆ Û J=HÍâ◊O ã¨OáêkOKå~°∞.
L^ŒÜ∞« O 9 QÆO@ʼnõΩ iǨ~°ûÖòû Jx K≥a`Õ 8 QÆO@ʼnõΩ "≥oá¡ ÈÜÕ∞"å~°∞. JO^Œ∞Hͯ~°}O Ѩx
g∞^Œ „â◊^úÕ HÍ^Œ∞... PHõe ‰õÄ_®! H˘kÌQÍ ÖË\òQÍ "≥o`Õ \˜Ñ#≤¶ ∂, HÍѶ‘ J~ÚáÈ`åÜ«∞<Õ ÉèÜ
í ∞« O.
z#fl™êq∞ F ÃÑ„\’Öò |OH±Ö’ 300 ~°∂áêÜ«∞Å r`åxH˜ ¿ãÖòû=∂<£QÍ Ñ¨x KÕã∞¨ OÎ _Õ"å_»∞.
„Ѩu ~ÀE ~°∂"£∞‰õΩ =KÕÛ@ѨC_»∞ J~Ú^Œ∞ ~°∂áêÜ«∞Å∞ fã¨∞H˘KÕÛ"å_»∞. D #Å∞QÆ∞iH© P J~Ú^Œ∞
~°∂áêÜ«∞ÖË P^è•~°O. QÆ∞}jÅ<£ J<Õ PÜ«∞# ^ŒQ~æÆ ° XHõ \˜Ñ<≤¶ £ HͺiÜ«∞~ü ã¨OáêkOz, Ǩϟ@Öò
#∞O_ç Éè’[#O `≥K∞« Û‰õΩx #Å∞QÆ∞~°∂ ѨOK«∞‰õΩx u<Õ"åà◊√.¡ JѨÊ\’¡ "åi HõÅ Uq∞\’ `≥Å∞™ê?
Ѷ٨ Öòg∞Öòû. ZOK«Hͯ ¿Ñ\¡ ò xO_® HÍ"åeû#O`« J#flO ÃÑ@∞ì‰Ωõ x, #zÛ# ‰õÄ~°Å∞ #OA‰õΩO@∂
™êOÉÏ~°∞`À ã¨Ç¨ A„ˆ~Ü«∂Åx Pâ◊Ñ_¨ "Õ å~°∞.
~ÀAÅ∞ QÆ_∞» ã¨∞<Î åfl~Ú. F™êi "≥.· ZO.ã≤.Z.Ö’ LO@∞#fl XHõ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞ gà◊¡ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ
=KåÛ_»∞. „Ѩu â◊√„Hõ"å~°O ~Ú^Œ~Ì ∞° QÔ ãπÅì #∞ `«#`À Éè’[<åxH˜ fã¨∞HÔ àÁ¡KÛ« x K≥áêÊ_»∞. P â◊√„Hõ"å~°O ~Ú^ŒiÌ x
~°=∞‡x PǨfixOKå_»∞. _ÕxÜ«∞Öò ~å[Ü«∞º `«# ~Ú^Œ~Ì ∞° ™È^Œ~∞° Å#∞ ѨOÑ≤OKå_»∞.
=_»Ñਠx◊ #∞O_ç #_»∞K«∞‰õΩO@∂ JHõ¯_»‰Ωõ "≥àÎı f„= x~åâ◊ Z^Œ∞~Ô O· k. D™êiH˜ "åà◊¡ |O^è∞Œ =ÙÅ∞
=KåÛ~°x, =KÕÛ â◊√„Hõ"å~°O ~°=∞‡x KÕuÖ’ ~°∂áê~Ú ÃÑ\˜ì ѨOÑ≤OKå_® ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞. Hõ_∞» Ѩ٠xO_® Éè’OKÕÜÚ≥ K«∞Û#x
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 505
 Ü«∞O_»=¸i gˆ~O„^<Œ å^ä,£ Z.HÀ^ŒO_»~åq∞Ô~_ç,¤ HÔ .Zãπ.~å=∂~å=Ù, H©É’~ü¤ Ñ¿ Ü
¡ ∞« ~ü q[Üü∞ =∂#∞º"≥∞Öò, Wà◊Ü∞« ~å*Ï
Z<Àfl HõÅÅ∞ HõO@∂ "≥o¡# "åiH˜ U_»∞á⁄zÛ#O`« Ѩ<≥·Ok. =∞m¡ #_»∞K«∞‰õΩO@∂ ~°∂"£∞H˘KÕÛâß~°∞. ~°∂"£∞H˜
~åQÍ<Õ q+¨Ü∞« O `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl ~å[Ü«∞º KåÖÏ ÉÏ^èÑŒ _¨ áç ÈÜ«∂_»∞. JHõ¯_® ~ÚHõ¯_® L#fl zÅ¡~° áÈQÆ∞ KÕã≤ „ɡ_£
H˘x "åà◊¡ PHõe f~åÛ_»∞. =∞~À™êi... ^Œã~¨ å ѨO_»QÆ ~ÀAÖ’¡ "åÇ≤Ïh ã¨∂_ì Ü ç ∂≥ Ö’ F H˘`«Î z„`åxH˜ ѨÓ[
[~°∞QÆ∞`ÀO^Œx, JO^ŒiH© =∞~°=∞~åÅ∞, â◊#QÆÅ∞ W™êÎ~h° `≥eã≤Ok. #Å∞QÆ∞~°∂ PÅ㨺O KÕÜ∞« ‰õΩO_® JHõ¯_»‰Ωõ
"≥o¡ ‰õĺ֒ xÅ∞K«∞<åfl~°∞. =ÚO^Œ∞ QÆOQÔ · J=∞~°<£ xÅ|_®¤_∞» . ^Œ∞~°^$Œ +ì̈=âß`«∂Î QÆOQÔ · J=∞~°<£ ^ŒQ~æÆ H° ˘KÕÛã¨iH˜
JHõ¯_ç S@"£∞û J~ÚáÈÜ«∂~Ú. WHõ gà◊¡ ÉÏ^èŒ =~°<‚ åf`«O.

ZHõ¯_À XHõKÀ@ ѨxKÕÜ∂« e Hõ^•! "≥Ú^Œ@ U^≥<· å PÔ~¯„™êìÖ’ KÕi, `«~åfi`« ã≤x=∂Ö’¡
„ѨÜ∞« ufl^•Ì=∞#∞‰õΩ<åfl~°∞ =ÚQÆ∞~æ ∂° . D q+¨Ü∞« "Õ∞ z#fl™êq∞H˜ K≥áêÊ~°∞. ''=∞„^•ã¨∞ =zÛ# H˘`«ÖÎ ’¡
F ã≤OQÆ~ü ѨiK«Ü«∞=∞Ü«∂º_»∞. J`«xHÀ PÔ~¯„™êì LOk. JHõ¯_» q∞=∞‡efl ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï_Õ"≥∂
Hõ#∞‰õΩ¯O\Ï#∞—— J<åfl_»∞ z#fl™êq∞. P ã≤OQÆ~ü ¿Ñ~°∞ Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO. ''ÉÏÅ∂... =∂
Ti #∞Oz =ÚQÆ∞~æ ∞° J#fl^Œ=Ú‡Å∞ =KåÛ~°∞. =ÚQÆ∞iæ H© JO`À WO`À ã¨Ow`«O `≥Å∞ã¨∞. áêѨO
KåÖÏ ¿Ñ^Œ"åà◊√.¡ h „@∂ÑπÖ’ U^≥<· å J=HÍâ◊O LO>Ë ~Ú=Ùfi—— J_çQÍ_»∞ z#fl™êq∞. ''ã¨~ˆ ~°=∞‡#∞——
J<åfl_»∞ Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO.
ZQÆ∂‡~üÖ’x Jâ’HÍ Ç¨ÏŸ@ÖòÖ’ „Ѩu U\Ï ã¨~ã° fi¨ f ѨÓ[ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. P ѨÓ[
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =¸ºlHõÖò PÔ~¯„™êì ÃÑ_»∞`«∞O\Ï~°∞. P U_®k ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO HõKÛÕ s ÃÑ\Ïì~∞° . D =ÚQÆ∞~æ ∂°
JHõ¯_»‰õΩ "≥àÏ¡~°∞. HõKÕÛs JÜÕ∞º=~°‰õÄ L<åfl~°∞. ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO áê_»∞`«∞O>Ë ''W`«x Q˘O`«∞ ÉèíÖË LO^Õ——
J#∞‰õΩ<åfl_»∞ ~å[Ü«∞º. HõKÛÕ s JÜ«∂ºHõ =ÚQÆ∞~æ ∂° ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}Ϻxfl Hõeâß~°∞. z#fl™êq∞ ѨOÑ≤Oz# q+¨Ü∞« O
K≥áêÊ~°∞. ''g∞‰õΩ ã¨Ow`«O =KåÛ?—— J#_çQÍ_»∞ ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO. ''ã¨Ow`«O <Õ~∞° ÛHÀÖË^∞Œ HÍh, <å‰õΩ Ǩ~À‡xÜ«∞O
"å~ÚOK«_O» `≥Å∞ã¨∞—— J<åfl_»∞ ~å[Ü«∞º. ''Un "å~ÚOK«∞—— Jx PÜ«∞# Ǩ~À‡xÜ«∞O WKåÛ_»∞. "≥O@<Õ ~å[Ü«∞º
506 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 '=∞O„uQÍi qÜ«∞ºO‰õΩ_»∞— ã≤x=∂ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï, ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ ÉÏѨÙ, x~å‡`« [Ü«∞Hõ$+¨‚
'_®Hõ~ì ü l"åQÀ— =¸ºlH± "å~ÚOKÕâß_»∞. KåÖÏ Hõ+"ì¨ ∞≥ #ÿ P ã¨Ow`åxfl Ǩ~À‡xÜ«∞O g∞^Œ JO`« J=bÅQÍ
ѨeH˜Oz qxÑ≤Oz# ~å[Ü«∞º#∞ K«∂ã≤ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂_»∞ ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO. J~Ú`Õ PÜ«∞# „@∂ÑπÖ’ Ǩ~À‡xÜ«∞O
"å~ÚOK«_®xH˜ JѨÊ\˜ˆH ~ÚOH˘Hõ~°∞<åfl~°∞. D q+¨Ü«∞"Õ∞ K≥Ñ≤Ê ''„Ѩã¨∞Î`åxH˜ y\Ï~ü "å~ÚOK«∞—— J<åfl_»∞
ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO. ÉèÏ㨯~ü „_»"£∞û, HÍOQÀ, ÉÏOQÀ "å~ÚOKÕ"å_»∞. JѨC_»Ñ¨C_»∂ ~å[Ü«∞º`À áê@∞ QÆOÔQ·
J=∞~°<£ ‰õÄ_® y\Ï~ü "å~ÚOKÕ"å_»∞.
'áê=Å~ü „|^Œ~ûü — ¿Ñ~°∞`À ~¸ „@∂Ñπ#∞ áêѨÙÅ~ü KÕâß~°∞. 250 ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ "≥Ú^Œ\ ˜
HõKÛÕ i KÕâß~°∞. Y~°∞ÛÅ∞ áÈQÍ, `«ÖÁHõ áêuHõ ~°∂áêÜ«∞Å∞ q∞yeOk. J^Õ Ñ¨k"ÕÅ∞ J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
„Hõ=∞OQÍ =∞„^•ã¨∞Ö’ ~ÀA‰õΩ ~Ô O_»∞ HõKÛÕ sÅ∞ ‰õÄ_® KÕ¿ã ™ê÷~ÚH˜ ZkyOk ~¸ „@∂Ñπ.
U=∂„`«O MÏm ^˘iH˜<å ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO, ~å[Ü«∞º U Ǩϟ@ÖòHÀ "≥à_¡◊ O» , JHõ¯_»
"åà◊√¡ ¿Ñ¡ KÕ¿ã áê@Å∞ ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO <À\˜`À ǨÏ"£∞ KÕã∞¨ OÎ >Ë, ~å[Ü«∞º "å\˜x =∞#ã¨∞Ö’
*Ï˝ÑH¨ Oõ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x WO\˜ ^ŒQ~æÆ ° iǨ~°ûÖòû KÕÜ∞« _»O.. ^•^•Ñ¨ÙQÍ KåÖÏ ~ÀAÅ∞ ~Ú^Õ `«O`«∞.
WÖÏ g~°O^Œ~∂° Hõeã≤ Z<Àfl =O^ŒÅ `≥Å∞QÆ∞, `«q∞à◊ HõKÛÕ sÅ∞ KÕâß~°∞.
ÃÑ^Œ Ì ã¨ O w`« ^Œ ~ ° ≈ ‰õ Ω _» ∞ HÍ"åÅx ~å[Ü« ∞ º, ÃÑ^Œ Ì QÍÜ« ∞ ‰õ Ω _» ∞ HÍ"åÅx
Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO Z<Àfl HõÅÅ∞ Hõ<åfl~°∞. ~ÀE L^ŒÜ∞« O U_»Ü∞Õ ºã¨iH˜... =∞„^•ã¨∞Ö’x
"≥∞Öÿ ÏѨÓ~üÖ’ Å*ò HÍ~°fl~ü ^ŒQ~æÆ ° =∂@∞"Õã≤ ‰õÄ~°∞Û<Õ"å~°∞. MSV 5052 #O|~°∞ #Å¡ JOÉÏã≤_~» ü
HÍ~°∞ ~åQÍ<Õ XHõ¯™êiQÍ JÅ~üì J~ÚáÈÜÕ∞"å~°∞. ֒ѨŠ‰õÄ~°∞Û#fl ÃÑ^•ÌÜ∞« ##∞ K«∂_»QÍ<Õ ~Ú^ŒiÌ Ö’#∂ U^À
áê~°=â◊ºO. HõàÖ¡◊ ’¡ "≥∞~°∞ѨÙÅ∞. P HÍ~°∞ ^Œ∂~°OQÍ "≥à¡ı =~°‰Ωõ JÖÏ K«∂ã¨∂<Î Õ =ÙO_Õ"å~°∞. P ÃÑ^•ÌÜ∞« # Z=~À
HÍ^Œ∞... „Ѩ=ÚY ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ Z"≥∞‡ãπ qâ◊fi<å^ä<Œ .£
"≥∞ãÿ ∂¨ ~üÖ’ Åe`« ã¨Ow`« HõKÛÕ s xq∞`«OÎ ~å[Ü«∞º „@∂Ñπ "≥∞ãÿ ∂¨ ~ü "≥oO¡ k. „áÈ„QÍ"£∞ q[Ü«∞=O`«OQÍ
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 507
 Zãπ.*Ï#H˜, Wà◊Ü∞« ~å*Ï
=Úyã≤Ok. JHõ¯_» #∞Oz JÖÏ |$O^•=<£ QÍÔ~<¤ û£ ‰õΩ "≥o¡ K«∂™⁄^•Ì=∞#∞‰õΩ<åfl~°∞. WO`«Ö’ ~å[Ü«∞º‰õΩ ǨÏ~îå`«∞QÎ Í
K«e[fi~°O =KÕÛã≤Ok. `«##∞ Ǩϟ@Öò QÆkÖ’<Õ q„âßOu fã¨∞HÀ=∞x, QÆkH˜ |Ü«∞@ `åà◊O "Õã≤ q∞QÆ`å"åà◊O¡ `å
|Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞. WHõ¯_Õ"∂≥ ~å[Ü«∞º‰õΩ [fi~°O =∞iO`« Z‰õΩ¯"≥O· k. ÖË=_®xH˜ â◊HΘ #tOzOk. ã¨=∞Ü«∂xH˜ ^ŒQ~æÆ °
XHõ¯~Ô <· å ÖË~∞° . JO`«HOõ `«‰Ωõ Xà◊√¡ L_çHᘠÈ`ÀOk. `«# Ѩiã≤u÷ U=∞=Ù`«∞O^À#h, `«# PÜ«Ú=Ù =¸_Õ ã¨=∞Ü«∞O
^ŒQÆæ~° Ѩ_çO^Õ"≥∂#h ɡOQÆ Ñ¨@∞ì‰õΩOk. ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ∞ XHõ¯™êiQÍ =∞kÖ’ "≥∞kÖÏ~°∞. "≥∞ÿã¨∂~°∞ ^ŒQÆæ~°∞#fl
=¸HÍOaHÍ K«∂ã≤ f~°=Åã≤# PÅÜ«∞O Jx `«e¡ K≥ÑÊ≤ # =∂@Å∞ ã¨∞Êù~} ° ‰õΩ =KåÛ~Ú. x[OQÍ P `«e¡ JO`«
â◊H=Θ ∞O`«"∞≥ #ÿ ^Õ`,Õ ^ŒÜ∂« =∞Ü«Ú~åÅ~Ú`Õ `«#‰õΩ [fi~°O `«y`æ Õ P"≥∞ ^Œ~≈° #O KÕã∞¨ HÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞.
Pâ◊Û~°ºO! JÖÏ J#∞‰õΩ#fl "≥O@<Õ `«# Xà◊O¡ `å K≥=∞@ Ѩ>ãìË O≤ k. =∞~À J~Ú^Œ∞ xq∞ëêÅÖ’
[fi~°O ~Ú>Ëì =∂Ü«∞"≥∞áÿ È~ÚOk. Xà◊√¡ `ÕeHõÑ_¨ Oç k. P `«~∞° "åu ~À*Ë ~å[Ü«∞º =ÚHÍOaHÍ
HÀ"≥ʼnõΩ "≥o¡ J~°Û# KÕ~ÚOKå_»∞. P<å\˜#∞Op áêºO@∞, +¨~∞° Åì ∞ qã¨iO˚ z, AÉσ, ѨOK≥‰Ωõ
=∂~å_»∞. âßHÍǨi ‰õÄ_® JÜ«∂º_»∞. P =¸HÍOaHÍ =∂`Õ J#∞Hõ}∆ O `«##∞ Pj~°fikã¨∂OÎ @∞O^Œx
~å[Ü«∞º #=∞‡HõO.
"≥ã~ì̈ flü =¸ºlH± <Õ~∞° ÛHÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞ ~å[Ü«∞º. Å*ò HÍ~°fl~üÖ’x ™ê~Ú ÖÏ_£̊Ö’
13= #O|~ü QÆkÖ’ LO@∞#fl ^è#Œ ~å*ò =∂ã¨~ì ü QÆ∞iOz ~å[Ü«∞º‰õΩ Z=~À K≥áêÊ~°∞. PÜ«∞##∞
Hõeâß_»∞ ~å[Ü«∞º. ''JÜ«∂º! g∞ ^ŒQ~æÆ ° "≥¢ã<ì¨ £ =¸ºlH± <Õ~∞° ÛHÀ"åÅx =ÙOk—— J#_çQÍ_»∞. ''JÖψQ
<åÜ«∞<å—— J<åfl_®Ü«∞#. ''_»|∞ƒÖˇO`«?—— Jx J_»QÖÆ HË áõ ÈÜ«∂_»∞ ~å[Ü«∞º. XHõ"àÕ ◊ J_çy<å Jq
`«# ^ŒQ~æÆ ° ÖË=#fl ã¨OQÆu `≥Å∞ã¨∞. PÜ«∞# ‰õÄ_® ''<åH˜O`« _»|∞ƒÅ∞ HÍ"åe—— Jx J_»QÖÆ ^Ë ∞Œ . ^è#Œ ~å*ò =∂™êìi
^ŒQ~æÆ ° ã¨Ow`«OÖ’ "≥∞à◊‰Ωõ =Åhfl <Õ~∞° Û‰õΩ<åfl_»∞ ~å[Ü«∞º. "≥Ú^Œ@ 'Ô~O_»∞ QÆO@Å∞— Jx KÕi# "å_»∞ HÍ™êÎ 24
QÆO@Å∂ JHõ¯_Õ LO_çáÈ™êQÍ_»∞. PÜ«∞# ^ŒQ~æÆ ° Ñ≤Ü∂« <À K«∂ã≤ ''W^≥ÖÏ ™ê~ü?—— J#_çQÍ_»∞ ~å[Ü«∞º. ‰õΩ„~å_ç
Pã¨HÎ̃ QÆ=∞xOz Jn <ÕiÊOKÕâß~°∞. WÖÏ Jxfl "å^•ºÅ#∂ JHõ¯_Õ âß„ãÎ̈|^ŒOú QÍ <Õ~∞° Û‰õΩ<åfl_»∞ ~å[Ü«∞º. `«#‰õΩ#fl
ã¨O^ÕÇ¨ Åhfl fˆ~Ûã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. "≥∞e¡"∞≥ e¡QÍ PÜ«∞# ^ŒQ~æÆ H° ˘KÕÛ q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ áê~îåÅ∞ K≥Ñʨ _»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_∞» .
508 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 c}Ï ã≤^OúŒ KÕã∞¨ #Î fl Wà◊Ü∞« ~å*Ï

"≥∞e¡QÍ ã≤x=∂ „ѨÜ∞« `åflÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_∞» ~å[Ü«∞º. J^Œ$+ì̈=âß`«∂Î J`«xH˜ "≥O@<Õ Ñ¨x ^˘iH˜Ok.
ã¨bÖò KÒ^Œi ã¨Ow`«OÖ’ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞#fl F ã≤x=∂‰õΩ y\Ïiã¨∞Qì Í `˘e J=HÍâ◊O ÅaèOzOk. P `«~åfi`« =∞~À
ã¨∞=~å‚=HÍâ◊O ÅaèOzOk. Jk ‰õÄ_® l.ÔH."≥OHõ>âË ò ^ŒQ~æÆ .° Hõ#fl_», `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨Ö’¡ ¿Ñ~˘Ok# ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞
PÜ«∞#. á⁄^Œ∞#Ì #∞Oz ™êÜ«∞O„`«O =~°‰Äõ PÜ«∞#`À áê>Ë iHÍi¤OQ∑û‰õΩ "≥à"¡ı å_»∞. Zxq∞k QÆO@ʼnõΩ ~ÚO\˜H˜
KÕ~∞° ‰õΩ<åflHõ "≥O@<Õ x„^Œ‰Ωõ LѨ„Hõq∞OKÕ"å_»∞. Jk Jeã≤áÈ~Ú HÍ^Œ∞. J~°~ú å„u XO\˜QOÆ @‰õΩ ÖË=_»O HÀã¨O.
P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ T~°O`å xâ◊≈|ÌOQÍ LO_Õk. P xâ◊≈ÉÏÌxfl P™êfikã¨∂Î y\Ï~ü fã¨∞‰õΩx „áêH©ãì ∞¨
"≥Ú^ŒÖ>ˇ "ìË å_»∞. Jã¨ÖË z#flQÆk. y\Ï~ü =∂~°∞"≥∂yáÈ~Ú q∞QÆ`å"åà◊‰¡ Ωõ x„^• ÉèOí QÆ=∞ÜÕ∞ºk.
áêѨO "åà◊#¡ ∞ ~Ú|ƒOk ÃÑ@ì_O» ZO^Œ∞Hõx y\Ï~ü "å~ÚOK«_O» =∂<Õã≤ <˘>Ë+<¨ £ ~åÜ«∞_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_∞» . JÖÏ ~åã≤ ~åã≤ <˘>Ë+<¨ £ ~åÜ«∞_»OÖ’ ѨO_çáÈÜ«∂_»∞.
P ~ÀA *Ïu<Õ`« [=ǨÏ~üÖÏÖò <≥„Ǩ˙ Hõ#∞fl=¸âß~°∞. ÉèÏ~°`« „Ѩ*ÏhHõ=∞O`å
Q˘Å∞¡=∞<åfl~°∞. ÃÑ<åfl cKüÖ’ PÜ«∞# ã¨O㨇~°} ã¨Éíè ÃÑ\Ïì~∞° . ~å[Ü«∞º P ã¨É‰íè Ωõ "≥àÏ¡_∞» . j~å¯e
QÀqO^Œ~å[<£ F „Ѩ=ÚY QÍÜ«∞‰õΩ_»∞. PÜ«∞# <≥„Ǩ˙ÃÑ· F Hõq`« ~åã≤ qxÑ≤OKå~°∞. P Hõq`«
~å[Ü«∞º‰õΩ ÉÏQÍ #KÕÛã≤Ok. Ѩ^ŒO á⁄Å∞¡áȉõΩO_® P Hõq`« ~å[Ü«∞º =∞#ã¨∞Ö’ u+ì̈"Õã¨∞‰õΩ
‰õÄ~°∞ÛOk. P ~å„u x„^Œ ~åÖË^∞Œ . P Hõq`Õ QÆ∞~°∞HÎ ˘™ÈÎOk. P Hõq`«#∞ JÖÏ áê_»∞‰õΩO@∞O>Ë U"À
ã¨fi~åÅ∞ K«∞@∞ì=Ú\Ïì~Ú. P Hõq`« HÍ™êÎ áê@QÍ Ñ¨ÙiqÑ≤ÊOk. "≥Ú`«ÎO áê@ JÜ«∂ºHõ ~å[Ü«∞º‰õΩ ÉèíÖË
ã¨O`À+¨=∞xÑ≤OzOk.
`«# `˘e áê@... `«#∞ ã¨fi~°Ñ~¨ z° # `˘e áê@... `«#Ö’x ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ}˜‚ |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ=zÛ#
áê@... P áê@#∞ JO`Õ PáêºÜ«∞OQÍ QÆ∞O_≥Ö’¡ ^•K«∞‰õΩ<åfl_»∞. P Hõ} ∆ O #∞Op U"Õ"À áê@efl ã¨fi~°Ñ~¨ K° _« O»
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_∞» .
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 509
 Wà◊Ü«∞~å*Ï

'nѨO— J<Õ ã≤x=∂‰õΩ ã¨Ow`«O ã¨=∞‰õĈ~Û J=HÍâ◊O ÅaèOzOk. iHÍi¤OQ∑ ^Œâ◊Ö’<Õ 'nѨO—
Py(i)áÈ~ÚOk. H˘<åflà◊¡ `«~åfi`« *ˇq∞h"åi `«q∞à◊ z„`åxH˜ ã¨Ow`«O KÕ¿ã J=HÍâ◊O ÅaèOzOk. ''#∞=Ùfi
HõOáÈ*ò KÕã#≤ áê@Å`À HͺÃã\ò W=Ùfi—— J#_çQÍ~°∞ "åà◊√.¡ ~å[Ü«∞º ^ŒQ~æÆ ° HͺÃã\ò ã≤^OúŒ QÍ ÖË^∞Œ . ^•O`À
ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO JO_£ HÀ JѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ *ˇq∞h iHÍi¤OQ∑ käÜ∞Õ @~ü |∞H± KÕã∞¨ ‰õΩx, `«=∞ ™⁄O`« PÔ~¯„™êì`À<Õ
S^Œ∞ áê@Å∞ iHÍ~ü¤ KÕâß~°∞. P áê@efl Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO, a.=ã¨O`«, =∞ÖËãÜ ≤ ∂« "åã¨∞^Õ=<£ áê_®~°∞.
HͺÃã\ò KÕuH˘KÕÛã¨iH˜ =¸„_ÀAÅ∞ Ѩ\ ˜ìOk. <åÅ∞QÀ ~ÀA# ~å[Ü«∞º QÆ|QÆÉÏ *ˇq∞h PѶ‘ã¨∞‰õΩ "≥àÏ¡~°∞.
JѨÊ\˜Hˆ "Õ̂~ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_ç`À áê@Å∞ iHÍi¤OQ∑ KÕ¿ãã¨∞<Î åfl~°∞ "åà◊√.¡ ~å[Ü«∞º#∞ K«∂ã≤ '™ês... @∂ ÖË\ò—
J<åfl~°∞ x~å‡`«Å∞.
1969 #∞Oz 1974 =~°‰Äõ l.ÔH."≥OHõ>âË ò ^ŒQ~æÆ ° KåÖÏ z„`åʼnõΩ y\Ïiã¨∞Qì Í KÕâß_»∞. "å\˜Ö’¡
Hõ#fl_», `≥Å∞QÆ∞, `«q∞à◊ ã≤x=∂Å∞ L<åfl~Ú. l.ÔH."≥OHõ>âË ò ^ŒQ~æÆ ° t+¨ºiHõO KÕã∞¨ <Î åfl, ã≤x=∂ ã¨Ow`«O g∞^Œ
ÉÏQÍ J=QÍǨÏ# L<åfl ‰õÄ_® ~å[Ü«∞º‰õΩ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_çQÍ J=HÍâßÅ∞ =∂„`«O ~åÖË^∞Œ . =∞^躌 =∞^躌 Ö’
Z"≥∞‡ãπ qâ◊fi<å^ä<Œ ,£ HÔ .q.=∞ǨÏ^Õ=<£ =O\˜ „Ѩ=ÚY∞Å ^ŒQ~æÆ ° ‰õÄ_® y\Ïiã¨∞Qì Í, P~°<æ £ ¿ÑÜ
¡ ∞« ~üQÍ Ñ¨xKÕâß_»∞.
J=HÍâßÅ∞ =zÛ#>Ëì =zÛ KÕ*ÏiáÈ=_»O`À ~å[Ü«∞ºÖ’ F Hõã≤ |Ü«∞Å∞^ÕiOk. =∞iO`« „â◊^QúŒ Í ã≤h ã¨Ow`åxfl
PHõoOѨ٠KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞. D™êi U^≥<· å J=HÍâ◊O =¿ãÎ =kÖËk ÖË^xŒ =∞#ã¨∞Ö’<Õ â◊Ñ^¨ OŒä KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞.

l.ÔH."≥OHõ>âË ò PÔ~¯„™êìÖ’ áê_»_®xH˜ F HÀ~°ãπ ã≤OQÆ~ü =KÕÛk. Pq_» ¿Ñ~°∞ Hõ=∞Å.

(ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ ã¨`«ºO P"≥∞#∞ `«~°∞"å`« kfifÜ«∞ q"åǨÏO KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞). ~å[Ü«∞ºÖ’x
„ѨuÉè#í ∞ QÆ∞iÎOzO^•"≥∞. ''~å[Ü«∂º... <å‰õΩ `≥eã≤# F x~å‡`« ã≤x=∂ fÜ«∞É’`«∞<åfl_»∞. ã¨Ow`«
^Œ~≈° ‰õΩxQÍ J=HÍâ◊O ~Ú™êÎ~ˆ "≥∂. „ѨÜ∞« ufl^•Ì=∂?—— J_çyO^•"≥∞. P =∂@Å∞ ~å[Ü«∞º‰õΩ Z_®iÖ’
Ѩhfl\˜ [Å∞¡ÖÏ JxÑ≤OKå~Ú. Pq_» F PѶ㑠∞¨ ‰õΩ fã¨∞‰õΩ"≥oO¡ k. P x~å‡`«‰Ωõ ѨiK«Ü∞« O KÕã,≤
~å[Ü«∞º QÆ∞iOz KåÖÏ Q˘Ñ¨ÊQÍ K≥ÑÊ≤ O^•"≥∞. P x~å‡`Õ Ñ¨OA J~°∞}ÏK«ÅO. ~å[Ü«∞º PÜ«∞#‰õΩ
H˘xfl ÉÏ}©Å∞ qxÑ≤OKå_»∞. ''ÉÏQÆ∞<åfl~Ú... `«fi~°Ö’<Õ HõÅ∞^•ÌO—— J<åfl~åÜ«∞#. `«fi~°Ö’... J#flk
HÍ™êÎ P~°∞ <≥ÅÅ∞ QÆ_zç áÈ~ÚOk.
XHõ~ÀA JHõ™ê‡`«∞QÎ Í Ñ¨OA J~°∞}ÏK«ÅO ~å[Ü«∞º‰õΩ Hõ|∞~°Oáê~°∞. ^Õ=~å*ò–"≥∂ǨÏ<£ ^Œ~fi° Hõ`fi« OÖ’
'J}‚H¯˜ o— J<Õ ã≤x=∂ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì~åÜ«∞#. nxH˜ ~å[Ü«∞º#∞ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩxQÍ J#∞‰õΩ<åfl_»∞. HÍh, ѨOA
J~°∞}ÏK«ÅO J#flÜ«∞º "≥∞eHõ ÃÑ\Ïì_∞» . Z"≥∞‡ãπ qâ◊fi<å^ä<Œ £ ÖÏO\˜ ÃÑ^•ÌÜ∞« ##∞ ÃÑ@∞ìHÀ‰õΩO_®, F H˘`«Î ‰õΩ„~åx`À
„ѨÜ∂≥ QÍÖËq∞@x qã¨∞‰õΩ¯<åfl_»∞. ''ÖË^∞Œ ... J`«xÖ’ =∞Oz „ѨuÉèí LOk. HÍ"åÅO>Ë F™êi iǨ~°ûÖòû KÕ~Ú™êÎ#∞
K«∂_»∞—— Jx K≥áêÊ~°∞ ѨOA J~°∞}ÏK«ÅO. `«# ™⁄O`« _»|∞ƒ`À XHõ HõÖϺ}=∞O_»ÑO¨ |∞H± KÕã,≤ Ѷ٨ Öò PÔ~¯„™êì#∞
510 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
~å[Ü«∞º‰õΩ ~ÚzÛ XHõ =¸ºlHõÖò „áÈ„QÍO U~åÊ@∞ KÕâß~°∞.
QÍÜ«∞x Zãπ.*Ï#H˜x, ~Ú`«~° =Úºr+≤Ü∞« <£û#∞ Ñ≤eÑ≤OKå~°∞. ã¨iQÍæ iǨ~°ûÖòû "≥Ú^ŒÅÜÕ∞º ã¨=∞Ü«∂xH˜
Hõ~Ô O\ò áÈ~ÚOk. Z=~À XHõi^Œ~Ì ∞° ѨÙã¨∞‰õΩ¯# #"åfi~°∞. XHõ =ºH˜Î =∂„`«O 'Wk â◊√Éèãí ∂¨ K«HOõ — J<åfl~°∞. ~å[Ü«∞º‰õΩ
KåÖÏ ÉÏ^èQŒ Í LOk. ^Œ∂~°OQÍ "≥o¡ ‰õÄ~°∞Ûx `«#Ö’ `å<Õ ‰õΩq∞eáÈÜ«∂_»∞. ^Œ~≈° ‰õΩÖ’¡ XHõ~Ô #· "≥∂ǨÏ<£, W`«x
^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ =zÛ „Ѩ™ê^ŒO ÃÑ\ì̃ ''UO Ѩ~ˆ ^¡ ∞Œ . #∞=Ùfi ãÔ̈Hûãπ J=Ù`å"£—— Jx Éè~í À™ê WKåÛ_»∞. l.ÔH."≥OHõ>âË ò ^ŒQ~æÆ °
Ѩx KÕã¨∞Î#flѨÊ\˜ #∞OKÕ ~å[Ü«∞º QÆ∞iOz "≥∂ǨÏ<£‰õΩ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. ~å[Ü«∞º „ѨuÉèíÃÑ· "≥∂ǨÏ<£‰õΩ ÉÏQÍ
#=∞‡HõO LOk.
DÖ’QÍ Hõ~Ô O\ò =zÛOk. JO^Œ~∂° L`åûǨÏOQÍ iǨ~°ûÖòû "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~∞° . "≥Ú`åÎxH˜ áê@ „QÍO_£
ãÔ̈Hûãπ J~ÚºOk. ~å[Ü«∞º KÕã#≤ HõOáÈl+¨<£ ѨOA J~°∞}ÏK«ÅO J#flÜ«∞º‰õΩ ÉÏQÍ #zÛOk. `«#∞ ‰õÄ_® FˆH
K≥ѨÊ_»O`À, ~å[Ü«∞º ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩxQÍ Ñ¨Ü«∞<åxH˜ Jxfl
J=~À^è•Å∂ `˘eyáÈÜ«∂~Ú.
"≥Ú`åÎxH˜ 'J}‚H¯˜ o— q_»∞^ŒÅ‰õΩ ã≤^"úŒ ∞≥ Oÿ k. ''>ˇ\ÿ Ö˜ òûÖ’
UO ¿Ñ~°∞ "ÕÜ«∞=∞O\Ï"£?—— J#_çQÍ_»∞ ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ "≥∂ǨÏ<£.
KåÖÏ¿ãѨ٠PÖ’zOKå_»∞. JO^Œ~∂° `«#x '~å*Ï— Jx =Ú^Œ∞QÌ Í
Ñ≤Å∞™êÎ~°∞ HÍ|\˜ì. P ¿Ñˆ~ ÃÑ@∞ì‰õΩO^•=∞#∞ ‰õΩ<åfl_»∞.
''Z.Z"£∞.~å*Ï Jx XHõ QÍÜ«∞‰õΩ_»∞ L<åfl~°∞ Hõ^•. PÜ«∞<Õ ~Úk
KÕâß~°#∞‰õΩO\ψ~"≥∂—— J<Õ ã¨O^ÕÇϨ O HõeyOk.
z=~° ‰ õ Ω 'Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï— Jx ÃÑ@∞ì ‰ õ Ω O^•=∞x
xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. 'Wà◊Ü∞« — JO>Ë `«q∞à◊OÖ’ 'ÖË`—« Jx J~°O÷ .
'Wà◊Ü∞« ~å*Ï— JO>Ë 'ÖË`« ~å*Ï— Jx J~°=÷ ∞#fl=∂@. P ¿Ñ~°∞`À<Õ
'J}‚H¯˜ o— q_»∞^ŒÖ#·ˇ ~Ô O_À"å~åxˆH Ç≤Ï\ò \ÏH± =zÛOk. „¿ÑHõ‰∆ Ωõ Å
ã¨ÊO^Œ# `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•=∞x ~å[Ü«∞º... ™ês... Wà◊Ü∞« ~å*Ï F
käÜ∞Õ @~ü‰Ωõ "≥àÏ¡~∞° . >ÿ̌\ Ö˜ òûÖ’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï ¿Ñ~°∞ ~åQÍ<Õ Z=~À
HÍ¡Ñûπ H˘\Ïì~∞° .
Wà◊Ü«∞~å*Ï QÆ∞O_≥Ö’¡ QÆ∞_çQÆO@Å∞ "≥∂y#@∞ìQÍ
JxÑ≤OzOk. z#∞‰õΩÖÏ¡ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ P K«Ñʨ @∞¡ =~°^ÖŒ Ï =∂i
ã¨=Ú„^ŒOÖÏ =ÚOK≥uOÎ k. WѨÊ\˜H© P K«Ñʨ @∞¡ PQÆ_O» ÖË^∞Œ .
„QÍg∞} <ÕѨ^䌺OÖ’ ™êˆQ 'J}‚H˜¯o— Hõ^䌉õΩ |ÅO
KÕ‰õĈ~ÛsuÖ’ Wà◊Ü«∞~å*Ï ã¨=∞‰õÄiÛ# "≥∞Ö’_ôÅ∞ *Ï#Ѩ^Œ
ã¨~à° √◊ ʼnõΩ âߢãÜ
Α ∞« ã¨Ow`« "åã¨#efl JkÌ Q˘Ñ¨Ê âßaÌHõ ™œO^Œ~åºxfl ™È^Œ~∞° Å`À Wà◊Ü∞« ~å*Ï
Pq+¨¯iOKå~Ú. '=∞KåÛ<≥ áêfÎQàÆ Ï... =∞Å"åà◊ `ÀѨC‰õΩ¯à‹.¡ ..—
J<Õ áê@ *Ï#H˜ Q˘O`«∞Ö’ Ǩïëê~°∞QÍ qxÑ≤Oz# f~°∞ ~ÚѨÊ\˜H©
„â’`«Å‰õΩ =∞`≥HÎ ¯˜ ã¨∞OÎ ^ŒO>Ë #=∞‡Hõ `«Ñʨ ^Œ∞. JѨÊ\˜=~°‰Äõ `«q∞à◊ ã≤x=∂ ~°∞z K«∂_»x ã¨iH˘`«Î ã¨Ow`« ã¨~o°
~¸ XHõ¯ z„`«O`À H˘`«Î ÉÏ@#∞ Ѩ\ Oì˜ k. P `«~åfi`« Wà◊Ü∞« ~å*Ï KÕã#≤ =hfl q[Ü«∞w`åÖË! J@∞ÃÑ· Wà◊Ü∞« ~å*Ïk
JO`å q[Ü«∂Å K«i„`Õ!
=∞~ÀѨHõ¯ Wà◊Ü«∞~å*Ï „áê}¿ãflÇ≤Ï`«∞_≥·# z#fl™êq∞ (ÉèÏ~°f~å*Ï) ^Œ~°≈‰õΩxQÍ ã¨OK«Å<åÅ g∞^Œ
ã¨OK«Å<åÅ∞ ã¨$+≤Oì K«™êQÍ~°∞. ÉèÏ~°f~å*Ï–Wà◊Ü∞« ~å*Ï Ñ¨Ù=Ùfi, Ѩi=∞à◊OÖÏ Hõeã≤áÈ~Ú =∞^è∞Œ ~å=∞$`åxfl ѨOKå~°∞.

`«q∞à◊<å@ XHõ¯ ã≤x=∂`À LÃÑÊ#ÖÏ Zyã≤Ѩ_ç# Wà◊Ü«∞~å*Ï „ѨHõOѨ#Å∞ `≥Å∞QÆ∞ `≥~° f~åxfl
`åHÍ~Ú.
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 511
 'J}‚H¯˜ o— ã≤x=∂x ã≤Ow`«O Nx"åã¨~å=Ù
^Œ~≈° Hõ`fi« OÖ’ '~å=∞zÅHõ— ¿Ñ~°∞`À s"Õ∞H± KÕâß~°∞. ã¨`º« O
ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞. x~å‡`«Å =uÎ_ç g∞^Œ H˘xfl `«q∞à◊
ÉÏ}©Å<Õ Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ `≥Å∞QÆ∞Ö’ "å_»∞‰õΩ<åfl~°∞.
^Œ ~ ° ≈ ‰õ Ω _» ∞ Z.ã≤ . „uÖ’H± K« O ^Œ ~ ü 1976Ö’
=Ú~°m"≥∂ǨÏ<£, [Ü«∞„Ѩ^`Œ À 'Éè„í ^ŒHÍo— J<Õ ã≤x=∂
KÕã∂¨ Î Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ ã¨fi~åÅ ÉÏ^躌 `« JѨÊyOKå~°∞.
Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ J^Õ `˘e `≥Å∞QÆ∞ ã≤x=∂. 'zxfl zxfl
Hõ#flÜ«∂º— JO@∂ J`«#∞ Hõ\#ì˜ áê@‰õΩ `≥Å∞QÆ∞ „â’`«Å∞
=Úiã≤áÈÜ«∂~°∞. J~Ú`Õ Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ ÃÑ^ŒÌQÍ
¿Ñ~°∞~åÖË^Œ∞. P =∞~°∞ã¨\ ˜ U_®k ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ N^èŒ~ü
`«q∞à◊OÖ’ fã≤# ã≤x=∂ `≥Å∞QÆ∞Ö’ '=Ü«∞ã¨∞ Ñ≤ezOk—
¿Ñ~° ∞ `À J#∞"å^Œ " ≥ ∞ ÿ O k. WO^Œ ∞ Ö’x áê@Åhfl
qѨs`«OQÍ áêѨÙÅ~ü JÜ«∂º~Ú. 'WÖψQ WÖψQ—
JO@∂ „¿ÑHõ∆‰õΩÅ∞ ã¨~åQÆ=∂_»‰õΩ<åfl~°∞. '=∞É˃
=∞ã¨Hˆ ã≤OkÖË á⁄QÆ=∞OKÕ `≥~Q° Í xeã≤OkÖË— JO@∂
‰õΩ=‰õΩ=ÖÏ_»∞‰õΩ<åfl~°∞. `≥Å∞QÆ∞<å@ Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ
=zÛ# `˘e QÆ∞iÎOѨ٠Jk.
QÆOQÔ · J=∞~°<,£ Wà◊Ü∂« ~å*Ï, HÍsÎH± ~å*Ï, Ü«Ú=<£ â◊OHõ~ü ~å*Ï `«k`«~∞° Å∞ Ç≤ÏOnÖ’ ã¨OK«Å# q[Ü«∞O ™êkèOz#
'_®<£—#∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’ ZhìP~ü`À 'Ü«ÚQÆO^è~Œ —ü QÍ s"Õ∞H±
KÕâß~°∞ ÔH.Zãπ.P~ü.^•ãπ. ZhìP~ü "Õ∞HõÑπ=∞<£ J~Ú# Ñ‘`åO|~°O (K«O„^Œ=Úd _≥·Ô~Hõì~ü J~Ú# Ñ≤."åã¨∞QÍi
<å#flQÍ~°∞) ~¸ z„`åxH˜ x~å‡`«. Wà◊Ü∞« ~å*Ï#∞ J_çQÍ~°∞. ZhìP~ü`À PÜ«∞# JѨÊ\˜ =~°‰Äõ ã≤x=∂ KÕÜ∞« ÖË^∞Œ .
'_®<£—Ö’ „áê~°OÉèOí Ö’ =KÕÛ 'ÜÕ∞ "Õ∞~å kÖò— áê@#∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’ "å_»∞‰õΩO^•=∞<åfl~°∞. Wà◊Ü∞« ~å*Ï XѨCHÀÖË^∞Œ .
''JO`«H<õ åfl Q˘Ñ¨Ê áê@ ~Ú™êÎ#∞... K«∂_»O_ç—— J<åfl~°∞. J#fl>Ëì '<å Ѩ~∞° =O h HÀã¨O— áê@ WKåÛ~°∞. 'MÏÜü∞Hˆ
áê<£ |<å~°ã"π åÖÏ— áê@ ^ŒQ~æ̂Æ =zÛOk Jã¨Å∞ z‰õΩ¯. '_®<£— ã≤x=∂ JO>Ë JO^ŒiH© P áê>Ë QÆ∞~°∞HÎ ˘ã¨∞OÎ k.
ÉÏb=Ù_£x XHõ TѨ٠TÑ≤# P áê@#∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’ ÃÑ\ÏìÅx x~°~‚ ÚOKå~°∞ ^Œ~≈° Hõ, x~å‡`«Å∞. Wà◊Ü∞« ~å*Ï
XѨCHÀÖË^∞Œ . Ñ‘`åO|~°O QÆ\ ì̃ Ѩ@∞ì Ѩ\Ïì~∞° . ''XHõ™êi h =∂@ q<åflO. D™êi =∂ =∂@ q#∞—— Jx ã≤~÷ O° QÍ
K≥¿ÑÊâß~°∞. JO`« ÃÑ^•ÌÜ∞« ##∞ ÉÏ^èŒ ÃÑ@ì_O» ~Ú+ì̈O ÖËHõ Wà◊Ü∞« ~å*Ï KåÖÏ J~Ú+ì̈OQÍ P áê@#∞ J#∞Hõiã¨∂Î
'F~°Éσ "Õã∞¨ ‰õΩ<åfl H˜m—¡ áê@ KÕã≤ ~ÚKåÛ~°∞. ZhìP~ü P áê@Å∞ qx ''ÜÕ∞ "Õ∞~å kÖò— Hõ<åfl '<å
Ѩ~°∞=O h HÀã¨O— áê>Ë ÉÏQÆ∞Ok. P ‰õΩ„~å_»∞ ÉÏQÍ ÃÑ·H˜ =™êÎ_»∞—— Jx K≥áêÊ~°@ ^Œ~°≈Hõ,
x~å‡`«Å`À.

`«q∞à◊O #∞O_ç `≥Å∞QÆ∞‰õΩ J#∞"å^Œ z„`åŠǨÏ"å Z‰õΩ¯=QÍ LO_Õ ã¨=∞Ü«∞=∞k. P

*Ïa`åÖ’¡ KåÖÏ=∞@∞ì‰Ωõ Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã≤x=∂ÖË. =zÛ# „Ѩu ã≤x=∂ Wà◊Ü∞« ~å*Ï#∞ `≥Å∞QÆ∞"åà◊‰¡ Ωõ
=∞iO`« ã¨xflÇ≤Ï`«∞}˜‚ KÕãO≤ k. XHõ¯ 1979Ö’<Õ U_≥xq∞k _»aƒOQ∑ ã≤x=∂Å∞ =KåÛ~Ú.
'T~°fij! h"Õ <å „¿ÑÜ«∞ã≤—, 'J=∞‡ Z=iÔH<· å J=∞‡—, 'J*ËÜÚ« _»∞—, '=ÚÅ∞¡–ѨÙ=Ùfi—,
'HõÖϺ} ~å=Ú_»∞—, 'Z„~° QÆ∞ÖÏcÅ∞— ã≤x=∂ʼnõΩ F ~°HOõ QÍ `≥Å∞QÆ∞Ö’ „ˆH*ò ~å=_®xH˜ Wà◊Ü∞« ~å*Ï<Õ
„Ѩ^•è #HÍ~°}O. 'HõÖϺ} ~å=Ú_»∞— z„`«OÖ’x '<Õ<Õ h‰õΩ „áê}O...— áê@ ѨÖ@ ¡ˇ ∂à◊Ö¡ ’ ‰õÄ_® áêѨÙÅ~ü J~ÚºOk.
'Z„~°Q∞Æ ÖÏcÅ∞—Ö’ 'Z^ŒÖ’ `˘e=ÖÃÑ—, 'Z„~°Q∞Æ ÖÏc qiã≤#k— áê@Å∞ Ü«Ú=`«~åxfl áê~°=â◊ºOÖ’ =ÚOK≥`åÎ~Ú.
'=∞ø#w`«O—, '~åQÆ=∂eHõ— ÖÏO\˜ W`åºk z„`åÅ∞ L^ŒÜ∞« O P@Å`À =O^Œ~ÀAÅ∞ „Ѩ^iŒ ≈`«"∞≥ ÿ áê@Å∞
=∂~°∞"≥∂yáÈÜ«∂~Ú.
512 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 `«q∞à◊ z„`«O 'ã¨`«º— áê@Å iHÍi¤OQ∑ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ ã¨∞ˆ~âòHõ$+¨‚, Hõ=∞ÅǨã¨<£, Wà◊Ü«∞~å*Ï
1981Ö’ =zÛ# U_ç^Œ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù xi‡Oz# 'ã‘`åHÀHõ zÅ∞Hõ— Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ ã¨iH˘`«Î =∞Å∞ѨÙ.
PÜ«∞# ã¨fi~åÖ’¡x H˘`«Î =~å‚ʼnõΩ `≥Å∞QÆ∞ „â’`«Å∞ "≥∞=ÿ ∞~°záÈÜ«∂~°∞. D ã≤x=∂Ö’x '=∂>Ë =∞O„`«=Ú =∞#¿ã
|O^èŒ=Ú— ÃÑo¡ g_çÜ≥∂Ö’¡ `«Ñ¨Êxã¨i áê@ J~ÚáÈ~ÚOk. Wà◊Ü«∞~å*Ï ÉÏź q∞„`«∞_≥·# ÉèÏ~°f~å*Ï ~¸
z„`åxH˜ ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞. `«q∞à◊OÖ’ 'JÖˇQ· àÆ ò FÜü∞=kÖˇ—¡ ¿Ñ~°∞`À ~°∂á⁄Ok# ~¸ z„`«O`À Wà◊Ü∞« ~å*Ï x~å‡`«QÍ
‰õÄ_®=∂~å~°∞. J^Õ ã≤x=∂Ö’ 'q∞<Õfl\˜ ã¨∂s_»∞— áê@ ÉÏ}©H˜ z#flѨC_»∞ "åà◊=¡ ∞‡ áê_ç# *’Åáê>Ë J#flÜ«∞º‰õΩ
ã¨∂ÊùixÎ zÛO^Œx XHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ QÆOQÔ · J=∞~°<£ K≥áêÊ~°∞.
1983... Wà◊Ü∞« ~å*Ï rq`«OÖ’ =∞izáÈÖËx ã¨O=`«û~°O. =∂ãπ‰Ωõ P~å^躌 ^≥=· OQÍ
=∂iOk. D U_®^Õ `≥Å∞QÆ∞Ö’ F H˘`«Î \©"∞£ "≥Ú^ŒÅ~ÚºOk. z~°Orq... Z.HÀ^ŒO_» ~åq∞Ô~_ç.¤ ..
ÔH.Zãπ.~å=∂~å=Ù... Ü«∞O_»=¸i gˆ~O„^Œ<å^ä£.. Ö’H±ã≤OQ∑. giH˜ Wà◊Ü«∞~å*Ï `À_»Ü«∂º~°∞.
JyflH˜ P[ºO áÈã≤#@ì~ÚºOk. "≥O_ç`~≥ ð Ñ· H˘`«Î =∞O@Å∞. D ã≤x=∂Ö’ XH˘¯Hõ¯ áê@ XHÀ¯
P}˜=Ú`«ºO. 'ã¨O^≥á⁄^Œ∞ÅÌ HÍ_»—, '|Of Kå=∞Of—, 'L~°HÖõ ·ˇ QÀ^•=i—, '"ÕàÏáêàÏ ÖË^∞Œ — áê@Å∞
JѨÊ\˜ =~°‰Ωõ =zÛ# `≥Å∞QÆ∞ "≥∞Ö’_ôʼnõΩ "≥q· ^躌 OQÍ LO_»@O`À „¿ÑHõ‰∆ Ωõ Å∞ „|Ǩχ~°^OŒè Ѩ\Ïì~∞° .
WHõ '#qfiOk =∞Öˇ¡ K≥O_»∞— ÖÏO\˜ á¶êãπ,ì ǨïëêÔ~#· áê@ 80= ^ŒâH◊ Oõ Ö’<Õ ÖË^OŒ >Ë Juâ◊Ü∂≥ HÎ̃
HÍ^Œ∞. H˘`«Î ~°HõÎO L~°HõÖˇuÎ Hõ=∞i¬Ü«∞ÖòQÍ „H˜ÜÕ∞+¨<£û ã¨$+≤ìOKå~°∞. P Hõ=∞i¬Ü«∞Öò „H˜ÜÕ∞+¨<£û
ã¨O㨉÷ Ωõ NHÍ~°"∞Õ 'JaèÖÏ+¨— ã≤x=∂. `«~∞° "å`« =zÛ# 'KèåÖˇO*ò—, '~åHõã∆ ∞¨ _»∞—, '=∞~°}=∞$^ŒOQÆO—
ã≤x=∂Å`À „H˜ÜÕ∞\˜"£ Hõ=∞i¬Ü«∞Öòû 80= ^Œâ◊HõOÖ’x ã¨Ow`« [QÆ`«∞ÎÖ’ XHõ ã¨∞ã≤÷~° ™ê÷#O
ã¨OáêkOK«∞‰õΩOk.
=ÚYºOQÍ '™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O— PÜ«∞##∞ ѨO_ç`« áê=∞~° „Ñ‘uáê„`«∞}˜‚ KÕãO≤ k. JѨÊ\’¡ HÔ .qâ◊fi<å^ä£
ã≤x=∂ʼnõΩ HÔ .q.=∞ǨÏ^Õ=<£ P™ê÷# ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞. 'â◊OHõ~åÉè~í }
° O— `«~åfi`« 'ѨÓ~À‚^Ü
Œ ∂« — ã¨Oã¨÷ Jkè<`Õ «
U_ç^Œ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù‰õΩ =∂=∞`À K≥_çOk. =∞i '™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O—‰õΩ Z=i`À ã¨Ow`«O KÕ~ÚOKåe? "åà◊√¡
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 513
 ÉÏ}© Hõ_∞» `«∂ Ǩ~À‡xÜ«∞OÃÑ· ã¨iQÆ=∞Å Ñ„ "¨ åǨÏO
Z‰õΩ¯= |∞„~°Å∞ |^ŒÅÌ ∞ H˘@∞ìHÀ‰õΩO_®<Õ Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã¨∞Êù~} ° ‰õΩ =KåÛ~°∞. qâ◊fi<å^ä£ HÀ~°∞‰õΩ#fl J=Ù\òÑÙ¨ \ò#∞
~ÚKåÛ~°∞ Wà◊Ü«∞~å*Ï. WѨÊ\˜H© '™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O—Ö’x áê@Å#∂, s–iHÍi¤OQ∑#∞ `≥Å∞QÆ∞ ã≤h„Ñ≤Ü«ÚÅ∞
=∞izáÈÖË~∞° . ™ê^è•~°}OQÍ áê@ʼnõΩ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ ÉÏ}©Å∞ Hõ>ìË Wà◊Ü∞« ~å*Ï HÔ .qâ◊fi<å^ä£ ã≤x=∂ʼnõΩ =∂„`«O
~°K~« Ú`« ~åã≤# `«~∞° "å`Õ ÉÏ}©Å∞ ã¨=∞‰õÄ~ˆ Û"å~°∞. =∂=∞`À<Õ Z‰õΩ¯= z„`åʼnõΩ Ѩx KÕ~ÚOK«∞‰õΩ#fl ÉÏѨٖ~°=∞}
‰õÄ_® Wà◊Ü∞« ~å*Ï`À '=∞O„uQÍi qÜ«∞ºO‰õΩ_»∞— HÀã¨O ã¨fi~åÅ∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞.

1983 z=~À¡... Wà◊Ü«∞~å*Ï#∞ HõÅ=_®xH˜ F ‰õΩ„~å_»∞ =KåÛ_»∞. ¿Ñ~°∞ '=Oj—.

~å*ωõΩ `«#∞ ÉÏQÍ Ñ¨iK«Ü∞« "Õ∞. ''QÆ∞~°∞=ÙQÍ~°∂... <Õ#∞ 'ã≤`å~°— J<Õ ã≤x=∂ KÕã∞¨ <Î åfl#∞. g∞~°∞
áê@Å∞ KÕã≤ ÃÑ\Ïìe—— J#_çQÍ_»∞. ~å*Ï Ñ¨KÛ« *ˇO_® Táê~°∞. ã≤x=∂ JO`å J~ÚáÈ~ÚOk.
s–iHÍi¤OQ∑ [~°QÍe. _»|∞Öò áêl\˜"£ =zÛOk. =∞„^•ã¨∞Ö’x ã¨∞~ˆ âò=∞ǨÏÖòÖ’ JO^Œ~∂° ‰õÄ~°∞Ûx
K«∂âß~°∞. Z=fii =ÚYOÖ’#∂ HõuÎ"Õ@∞‰õΩ <≥`«∞Î~°∞ K«∞Hõ¯ ÖË^Œ∞. H˘O`«=∞Ok ÃÑ^Œq qi¿ãÎ,
=∞iH˘O^Œ~∞° h~°ãO¨ QÍ UO =∂\Ï¡_Ö» HË áõ ÈÜ«∂~°∞. ã≤x=∂Ö’ KåÖÏ `«‰Ωõ ¯= ã¨OÉèÏ+¨}Å∞ L<åfl~Ú.
JO`å Z‰õΩ¯= xâ◊≈|Ì"∞Õ . ^•O`À ã≤x=∂ É’~ü H˘\ì̃# Ѷe‘ OQ∑. x~å‡`« U_ç^Œ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù ‰õÄ_®
ÉÏQÍ _»Öò J~ÚáÈÜ«∂~°∞. 17 ÅHõÅ∆ ~°∂áêÜ«∞Å ÃÑ@∞ì|_ç, ã≤x=∂ J@∂ W@∂ J~Ú`Õ "≥Ú`«OÎ
QÀqO^•. _»|∞ƒ HõO>Ë =ÚYºOQÍ 'â◊OHõ~åÉè~í } ° O—, 'ã‘`åHÀHõ zÅ∞Hõ—, '™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O— ã≤x=∂Å`À =zÛ# ¿Ñ~°∞
HÍ™êÎ áÈ`«∞Ok. W^ŒO`å K«∂ã≤ =OjH˜ P ~å„u x„^ŒÑ@ ¨ Öì ^Ë ∞Œ . ^Œ~≈° ‰õΩxQÍ ~¸ ã≤x=∂`À `«#‰õΩ (J)â◊√ÉèOí
H͈~#¤ x ɡOQÆ ÃÑ>Ëãì ∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞. `«~åfi`« ~ÀA Wà◊Ü∞« ~å*Ï _»|∞Öò áêl\˜"£ K«∂âß~°∞. K«∂ã¨∞#Î flO`«¿ãѨ٠Ug∞
=∂\Ï¡_»ÖË^Œ∞. "≥Ú`«ÎO JÜ«∂ºHõ =Ojx Ñ≤ez ¿+H±Ç¨ºO_£ ~ÚKåÛ~°∞. ''„|Ǩ‡O_»OQÍ fâß=Ù. K«∂_»∞ nxH˜

Wà◊Ü«∞~å*Ï
514 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
=¸ºlH± ZÖÏ KÕ™êÎ<À?—— J<åfl~°∞. PÜ«∞#
J#flO`« Ѩ h KÕ â ß~° ∞ . XHÀ sÅ∞
s–iHÍi¤OQ∑ [~°∞QÆ∞`«∞O>Ë XHõ J^Œ∞ƒù`O«
`≥~° g∞^Œ ™êH∆Í`«¯~°=∞=Ù`«∞#fl@∞¡ JO`å
<Àà◊√¡ `≥~z° K«∂ã¨∞OÎ _ç áÈÜ«∂~°∞. 'ã≤`å~°—
ib*ˇ·Ok. ZO`« ÃÑ^ŒÌ Ç≤Ï@ì~ÚO^À =∞m¡
K« i „`« `« = fi#=㨠~ ° O ÖË ^ Œ ∞ . 'ã≤ ` å~° —
g_ç Ü ≥ ∂ #∞ "≥ Ú ^Œ @ =¸º\ò Ö ’ ÃÑ\˜ ì
K«∂_»O_ç. P `«~åfi`« P_çÜ≥∂`À ã¨Ç¨
g_çÜ≥∂ K«∂_»O_ç. JѨC_»∞ `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï Q˘Ñ¨Ê^Œ#O Uq∞\’!
'ã≤ ` å~° — ã≤ x =∂ '=Oj –
Wà◊Ü«∞~å*Ï— J<Õ „ˆQ\ò HÍOa<Õ+¨<£‰õΩ
NHÍ~°O K«∞\˜Oì k. =Oj QÀ^•=i J~Ú`Õ,
Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï "≥ < ≥ fl Å. JO^Œ ∞ ˆ H =Oj
ã≤x=∂Å∞ "≥<fl≥ Ö’¡ QÀ^•i JO`« JO^ŒOQÍ F áê@ iHÍi¤OQ∑Ö’ Wà◊Ü∂« ~å*Ï , Uã¨∞^•ãπ, z„`,« ?
Hõ(q)xÑ≤™êÎ~Ú.
=Oj LëêH˜~} ° ü =¸gãπ ã¨Oã¨Ö÷ ’ '„¿Ñq∞OK«∞–ÃÑàÏ¡_∞» — ã≤x=∂ XѨC‰õΩ<åfl_»∞. Ç‘Ï~ÀQÍ "Õ̂~ Z=~Àfl
ÃÑ_»^•=∞x x~å‡`« JO>Ë, Ѩ@∞ì|\ì̃ ~å*ËO„^Œ„Ѩ™ê^£#∞ |∞H± KÕ~ÚOKå_»∞. ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩx ZOÑ≤Hõ ^ŒQ~æÆ ° ‰õÄ_®
=∞m¡ "å^Œ<.Õ "åàı"¡ ∂≥ Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO ÖË^• ã¨`º« O JO\Ï~°∞. DÜ«∞<Õ"∂≥ Wà◊Ü∞« ~å*Ï `«Ñʨ "Õ~Ô =~°∂
=^Œ∞Ì JO\Ï_»∞. Z@ì̂HʼnõΩ "åà◊√¡ XѨC‰õΩ<åfl~°∞. HÍh +¨Ø\˜OQÆ∞ ÉÏQÍ ^ŒQ~æÆ ° Ѩ_áç È~ÚOk. PQÆ"∞Õ Ñ¶∂¨ Å g∞^Œ
áê@Å∞ KÕ¿ãÜ«∂e. JHõ¯_Õ"∂≥ Wà◊Ü∞« ~å*Ï Ñ¶Ù¨ Öò ar. "≥Ú`åÎxH˜ PÜ«∞xfl ^˘~°H|õ ∞K«∞Û‰õΩx q+¨Ü∞« O K≥áêÊ_»∞
=Oj. 'Jã¨ûÅ∞ >ÿ̌"∞£ ÖË^∞Œ — J<åfl~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï. 'Ñ‘*¡ ò... <å HÀã¨O— Jx |u=∂ÖÏ_»∞ =Oj. Wà◊Ü∞« ~å*Ï
HÍ¿ãѨ٠Ug∞ =∂\Ï¡_Ö» ^Ë ∞Œ . Ǩ~À‡xÜ«∞O ÃÑ>ì̌ =ÚO^Õã∞¨ ‰õΩx ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. Hˆ =ÅO 45 xq∞ëêÖ’¡ P~°∞ áê@ʼnõΩ
@∂º#∞¡ Hõ>ãìË ≤ ~ÚKåÛ~°∞. =∞Ǩ„Ѩ™ê^ŒO J#∞‰õΩ<åfl_»∞ =Oj. J"Õ ÃÑ^ŒÌ Ç≤Ï@ìÜ∂« º~Ú. 45 xq∞ëêÖ’¡ ~¸
ÉÏ}©Å∞ ã≤^=úŒ ∞Ü«∂ºÜ«∞O>Ë ~ÚѨÊ\˜H© Z=fi~°∂ #=∞‡~°∞. HÍh ~Úk x[O. 'ÖË_ãô π >ˇÅÿ ~ü— ã≤x=∂‰õΩ XHõ¯ áê@
q∞#Ǩ Jxfl áê@Å∂ KÕã≤ ~ÚKÕÛâß~°∞. 'P XHõ¯ áê\Ï `«~åfi`« ~Ú™êÎÖ—Ë J<åfl~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï. P XHõ¯ áê@
HÀã¨O =∞m¡ =∞„^•ã¨∞ #∞Oz ~å*’Å∞ ~å"åe. ^•O`À =Oj<Õ F 㑯=Ú J#∞‰õΩx ~å*ËO„^Œ„Ѩ™ê^£,
J~°Û#ÃÑ· =∂O>Ë*ò ëê\òû f¿ãâß~°∞. ^•xfl Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ K«∂Ñ≤OKå~°∞. '<å‰õΩ =∞Oz ѨsHõ∆
ÃÑ\Ïì"—£ J#fl@∞ìQÍ =Oj "≥Ñ· Ù¨ F K«∂Ѩ٠qã≤i P =∂O>Ë*ò ëê\òû P^è•~°OQÍ F @∂º<£ KÕâß~°∞.
J^Õ 'ZHõ¯_» ZHõ¯_» ZHõ¯_» ^•‰õΩ¯<åfl"Õ Å‰õΩ¯#∞ `≥KÛÕ K«∞Hõ¯— áê@.
1989Ö’ ~å"£∞QÀáêÖò =~°‡‰õΩ <åQÍ~°∞#˚ `À ã≤x=∂ KÕ¿ã J=HÍâ◊O =zÛOk. J^Õ
't=—. H©~"° å}˜`À ã¨Ow`«O KÕ~ÚOK«∞HÀ"åÅ<Õk J`«x PÖ’K«#. K«∞@∂ì L#fl"å~°O`å ''hÖÏO\˜
H˘`«Î ^Œ~≈° ‰õΩxH˜ Wà◊Ü∞« ~å*ÏÖÏO\˜ J#∞Éè=í A˝x JO_»^OŒ _»Å∞ J=ã¨~O° —— J<åfl~°∞. =∂=¸Å∞QÍ
~å"£∞QÀáêÖò =~°‡ `«# Ѩ\ #ì̃ ‰õΩO^ÕÅ∞H˜ =¸_Õ HÍà◊√¡ J#∞‰õΩ<Õ ~°HOõ . HÍh Wà◊Ü∞« ~å*Ï q+¨Ü∞« OÖ’
<ÀÔ~`«ÎÖË^Œ∞. 't=— +¨Ø\˜OQ∑ JO`å J~ÚáÈ~ÚOk. _»|∞Öò áêl\˜"£ K«∂ã≤ x~å‡`«Å∞
h~°ãѨ _¨ áç ÈÜ«∂~°∞. HÍh Wà◊Ü∞« ~å*Ï s–iHÍi¤OQ∑ KÕâßHõ ÃÑ#·¶ Öò "≥~¬° <£ K«∂ã≤, x~å‡`«Å∞ KåÖÏ
„käÖò J~ÚáÈÜ«∂~°∞. ~å"£∞QÀáêÖò =~°‡ ‰õÄ_® TÇ≤ÏOK«x ™ê÷~ÚÖ’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï s–iHÍi¤OQ∑ KÕâß~°∞. ã≤x=∂Ö’
F KÀ@ <åQÍ~°∞#˚ , *ˇ._ç.K«„Hõ=iÎx HÍÖËr HͺOѨãÖπ ’ "≥O@|_ç `«~∞° =Ú`«∞O\Ï_»∞ Hõ^•. JHõ¯_» Ǩb=Ù_£ â‹e· Ö’
ÉϺH±„Q“O_£ =¸ºlH± =ÓÇ≤ÏOKå~°∞ =~°‡. HÍh, Wà◊Ü∞« ~å*Ï P ™ê÷#OÖ’ F ¿Ñ^ä\Œ H˜ ± =¸ºlH± a\ò "Õâß~°∞.
=~°‡‰õΩ UO J~°O÷ HÍÖË^∞Œ . =∂=¸Å∞QÍ Wà◊Ü∞« ~å*Ï ZH±ûѨ<¡ +Õ <¨ £ ~Ú=fi~°∞. HÍh =~°‡ „Ѩâßfl~°H÷ õ =^Œ#O K«∂ã≤
~ÚÖÏ K≥áêÊ~°∞. ''`«=∞ Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ÉÏQÍ K«^∞Œ =ÙHÀ"åÅx É’Öˇ_∞» _»|∞ƒ áÈã≤ HÍÖËrH˜ ѨOÑ≤¿ã,Î "åà◊√¡ KÕ¿ã Ѩx
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 515
 ‰õÄ`«∞~°∞ Éè=í `åi}˜, QÍÜ«∞x Ñ≤.ã¨∞jÅ, ÉèÏ~°º r"å`À...
~Ú^•? Jq K«∂¿ãÎ `«e^¡ OŒ „_»∞Å =∞#ã¨∞Å∞ ZO`« QÍÜ«∞Ѩ_`» å~Ú. JO^Œ∞Hˆ JHõ¯_»ÖÏ ¿Ñ^ä\Œ H˜ ± =¸ºlH± "Õâß#∞——
J<åfl~°∞. =~°‡ ëêHõÜ∂« º_»∞. ^Œ~≈° ‰õΩxQÍ `å#∞ TÇ≤ÏOK«x HÀ}Ïxfl, Ö’`«∞x PÜ«∞# ^Œi≈OK«QeÆ QÍ_»∞. x[OQÍ<Õ
JHõ¯_» P =¸ºlH± a\òH˜ käÜ∞Õ @~üÖ’ =∞Oz P^Œ~} ° =zÛOk. JÖψQ ÃãH· Ö˜ ò Kè*Õ òÖ’ ~Ô QÆ∞ºÅ~ü `«~Ç° ¨ Ö’ "å_Õ
=¸ºlH± a\ò H͉õΩO_® ¿Ñ^ä\Œ H˜ ± =¸ºlH± a\ò "Õâß~°∞. #Å∞QÆ∞~°∂ #_çKÕ ÉÏ@Ö’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï #_»=~°∞ J#_®xH˜
~Ú^˘Hõ z#fl L^•Ç¨Ï~°}.
JѨÊ\’¡ H˘`«Î ^Œ~≈° ‰õΩʼnõΩ Wà◊Ü∞« ~å*Ï F HõÅÊ=$HõO∆ . "åà◊¡ Pâ◊efl fˆ~Û HÍ=∞^ä#Õ ∞=Ù.
=∞}˜~°`«flO '~À*Ï— ã≤x=∂ =~°‰õÄ Wà◊Ü«∞~å*Ï ÖˉõΩO_® ã≤x=∂ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. '=∞ø#~åQÆO—,
'Ѷ∞¨ ~°¬}—, 'w`åO[e—, 'JO[e—, '^ŒàÑ◊ u¨ —... D ã≤x=∂Å#∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã¨Ow`«O ÖˉΩõ O_®
=ÓÇ≤ÏOK«∞HÀQÆÅ=∂? ÉèÏQƺ~å*Ï ‰õÄ_® Wà◊Ü∞« ~å*Ï<Õ #=Ú‡‰õΩ<åfl_»∞. XHõ ^ŒâÖ◊ ’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï
g∞^Œ HÀѨO =zÛ `«<Õ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_≥á· ÈÜ«∂_»∞ ‰õÄ_®. P `«~åfi`« P Ѩx ZO`« Hõ+"ì̈ ∂≥
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞ ‰õÄ_®.
F™êi Wà◊Ü«∞~å*Ï =¸ºlH± ã≤\ ˜ìOQ∑û HÀã¨O `«q∞à◊<å_»∞, ˆH~°à◊ ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÖ’¡x
=Ú^Œ∞=∞Öˇ· J_»=ÙÖ’¡x F Jukä QÆ$ǨxH˜ "≥àÏ¡~∞° . J#∞‰õΩ#fl^•xHõ<åfl =ÚO^Õ Ñ¨x J~ÚáÈ~ÚOk.
Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ Ug∞ `ÀK«Ö^Ë ∞Œ . ™ê^è•~°}OQÍ _≥~Ô· Hõ~ì ∞° ¡ K≥¿ÑÊ ã≤@∞ºÜÕ∞+¨<û£ ‰õΩ Wà◊Ü∞« ~å*Ï @∂º#∞¡
~Ú™êÎ~∞° . HÍh, U ã≤@∞ºÜÕ∞+¨#∂ ÖˉΩõ O_® `«#Ö’ `«#∞flH˘KÕÛ @∂º#¡ =∂>Ëq∞\˜? Wà◊Ü∞« ~å*Ï
JÖÏ `«#∞flH˘ã¨∞#Î fl P~°∞ ÉÏ}©Å#∞ JѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ Ǩ~À‡xÜ«∞O =ÚO^Œ∞ ‰õÄ~°∞Ûx ã≤^OúŒ KÕâß~°∞.
`«#‰õΩ ѨiK«Ü∞« O =Ù#fl P~ü.ã¨∞O^Œ~° ~å[<£x Ñ≤ez 'D ÉÏ}©Å∞ ~Úã¨∞<Î åfl#∞... g\˜H˜ `«QæÆ Hõ^Œä
`«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ ‰õΩx "å_»∞HÀ— J<åfl~°∞. ã¨∞O^Œ~° ~å[<£ á⁄OyáÈÜ«∂_»∞. "å\˜x =ÚO^Œ∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x '"≥^· ÇÕ Ï≤ HÍuÎ=∞O^•Öò—
J<Õ ã≤x=∂ f"å_»∞. ã¨∂Ѩ~Çü Ï≤ \ò. J^Õ `≥Å∞QÆ∞Ö’ '=∞Oz =∞#ã¨∞Å∞— ¿Ñ~°∞`À s"Õ∞H± J~ÚºOk. '*Ïae¡ HÀã¨O
PHÍâ◊=∞ÖË¡ "ÕKå#∞ h ~åHõHÔ —· áê@ HÀã¨O `≥Å∞QÆ∞ „¿ÑHõ‰∆ Ωõ Å∞ ‰õĺ Hõ\Ïì~∞° .
516 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 F ÃÑ^ŒÌ x~å‡`« ÉèÏsQÍ
Y~°∞Û KÕã≤ ã≤x=∂ fâß~°∞. HÍh,
ã≤x=∂ ÉÏQÍ ~åÖË^∞Œ . WHõÃÑ· 'Y~°∞Û
ÃÑ>Ëì „Ñ¨u ~°∂áê~¸ =$^è•— Jx
J~°÷"≥∞ÿáÈ~ÚOk. =∞i Wà◊Ü«∞~å*Ï
s–iHÍi¤OQ∑‰Ωõ ZO`« Y~°∞Û KÕ~Ú™êÎ~À
`≥eÜ«∞^Œ∞. Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã≤x=∂ K«∂ã≤
''™ê~ü... ~¸ ã≤x=∂ P_»^∞Œ . _»|∞ƒ
"Õãìπ KÕã∞¨ HÀHõO_ç—— Jx Hˆ =ÅO =¸_»∞
ÅHõ ∆ Å ~° ∂ áêÜ« ∞ Ö’¡ s–iHÍi¤ O Q∑
ѨÓiÎKãÕ ≤ ~ÚKÕÛâß~°∞.
™ê^è•~°}OQÍ K«„Hõ=iÎ`À<Õ
ã¨Ow`«O KÕ~ÚOK«∞H˘<Õ HÔ .~åѶ∞¨ "ÕO„^Œ
~å=Ù H˘xfl z~°Orq ã≤x=∂ʼnõΩ
(~° ∞ „^Œ < Õ „ `« , [QÆ ^ Õ H õ g ~° ∞ _» ∞ –
JuÖ’Hõã¨∞O^Œi), PYi áÈ~å@O,
Jâ◊ fi "Õ ∞ ^ä Œ O ÖÏO\˜ ã≤ x =∂ʼnõ Ω Wà◊Ü∞« ~å*Ï H˘_»∞‰õΩÅ∞ HÍsÎH~± å*Ï, Ü«Ú=<£ â◊OHõ~~ü å*Ï
Wà◊Ü«∞~å*Ï`À<Õ KÕ~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
z~° O rq ã≤ x =∂ʼnõ Ω Z‰õ Ω ¯=QÍ
K«„Hõ=iÎ KÕã<≤ å, 83 #∞O_ç 90 =~°‰Ωõ z~°Orq #\˜Oz# H˘xfl ã≤x=∂ʼnõΩ Wà◊Ü∞« ~å*Ï<Õ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞.
z~°Orq _®º#∞ûʼnõΩ Wà◊Ü∞« ~å*Ï =¸ºlH± `À_»=_»O`À Jaè=∂#∞Å∞ QÆOQÆ"„≥ ~°∞Å∞ Z`Õ"Î å~°∞.
Hõ=∞ÅǨã¨<£ ^Œ~°≈Hõ`«fiOÖ’ ÉèÏs |_≥˚\òÖ’ '¿ÇÏ ~å"£∞— `«Ü«∂~°=Ù`ÀOk. XHÍÜ«∞#`À ã¨Ow`«O
KÕ~ÚOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ã¨QÆO Ѩx JÜ«∂ºHõ ''<å‰õΩ áêi`À+≤HõO Z‰õΩ¯= HÍ"åe—— J<åfl_»`«#∞. Hõ=∞ÖòH˜
z„Ô~`«∞HÎ ˘zÛOk. '‰õΩ^Œ~^° ∞Œ — J<Õâß~°∞. ''J~Ú`Õ <å áê@efl ~¸ ã≤x=∂‰õΩ "å_»HOõ _ç—— J<Õã≤ K«Hͯ "≥oá¡ ÈÜ«∂_»`#« ∞.
HÍh JѨÊ\˜Hˆ P áê@Å z„fHõ~} ° ѨÓ~°~Î ÚáÈ~ÚOk. WѨC_ÕO KÕÜ∂« e? Hõ=∞Öò "≥O@<Õ Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ á¶È<£
KÕâß~°∞. Hõ=∞Öò‰Ωõ Wà◊Ü∞« ~å*Ï JO>Ë KåÖÏ ~Ú+ì̈O. Hõ=∞Öò Z‰õΩ¯= ã≤x=∂ʼnõΩ PÜ«∞<Õ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï á¶È<£ fÜ«∞QÍ<Õ ''„|^Œ~.ü .. `«ÑC¨ KÕâß#∞. KèOÕ *ò HÀã¨O x#∞fl HÍ^Œx XHõ`x« fl ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl. WѨC_Õ"∂≥
J`«#∞ ~°≠ÅH± ~ÚzÛ áÈÜ«∂_»∞. #∞"Õfi ##∞fl P^Œ∞HÀ"åe. <å‰õΩ =∞m¡ áê@Å∞ KÕã=≤ Ùfi. "≥O@<Õ s +¨Ø\ò KÕ™êÎ#∞——
J<åfl~°∞ Hõ=∞Öò. ^•xH˜ Wà◊Ü∞« ~å*Ï ''UO ÉÏ^èÑŒ _¨ ‰» Ωõ Hõ=∞Öò. ã≤x=∂ Ѷ֑ òÖ¤ ’ ~ÚÖÏO\˜q =∂=¸ÖË.
J~Ú<å <Õ#∞ H˘`«QÎ Í áê@Å∞ KÕã≤ ~Ú¿ãÎ #∞=Ùfi ^•xfl +¨Ø\ò KÕÜ∞« _»O... ~Ú^ŒO`å ã¨=∞Ü«∞O
=$^ä•, _»|∞ƒ =$^ä•—— J<åfl~°∞. ''=∞ˆ~O KÕ^•ÌO?—— J<åfl~°∞ Hõ=∞Öò JÜ≥∂=∞Ü«∞OQÍ. ''#∞=Ùfi fã≤#
áê@Å∞ XHõ™êi K«∂Ñ≤OK«∞—— J<åfl~°∞ Wà◊Ü«∞~å*Ï. "≥O@<Õ P U~åÊ@∞¡ [iQÍ~Ú. áê@Å∞
K«∂âß~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï. ''D ™êÇ≤Ï`åºxˆH <Õ#∞ H˘`«Î ÉÏ}©Å∞ Hõ_`» å#∞—— J<åfl~°∞. Hõ=∞Öò ëêÔHá· ÈÜ«∂~°∞.
Wk ™ê^躌 =∂ J#∞‰õΩ<åfl~°∞. =∞m¡ "≥O@<Õ 'J=Ù#∞... ~Úk XHõ¯ Wà◊Ü∞« ~å*ψH ™ê^躌 O— Jx
`«##∞ `å<Õ ã¨=∂^è•#Ѩ~∞° K«∞‰õΩ<åfl~°∞. JÖÏ Hõ=∞Öò‰Ωõ ã¨=∞Ü«∞O, _»|∞ƒ =$^ä• H͉õΩO_® P^Œ∞‰õΩ<åfl~°∞
Wà◊Ü«∞~å*Ï.

`≥Å∞QÆ∞<å@ Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ Jaè=∂#∞Å∞ ÖË~∞° . UHõOQÍ Éè‰í Ωõ ÖÎ .Ë 'Wà◊Ü∞« ~å*Ï JǨÏOÉèÏq—
JO>Ë Jã¨ûÅ∞ XѨCHÀ~°∞. 'JO`«\ ˜ "Õ∞^è•qH˜ JǨÏOÉèÏ="Õ∞ JÅOHÍ~°O— JO\Ï~°∞ ÉèíH˜Î„ѨѨ`«∞ÎÅ`À. #Hͯ
q[Ü«∞~å=∞~åA Jx ¿Ñ~˘Ok# "≥^· ∞Œ º_»∞ Hõ"∞£ ~°K~« Ú`« L<åfl~°∞. PÜ«∞# Wà◊Ü∞« ~å*Ï g~°É‰íè Ωõ _Î ∞» . `«# W^Œ~Ì ∞°
Ñ≤ÅÅ¡ ‰õÄ Wà◊Ü∞« ~å*Ï, ÉèÏ~°f~å*Ï Jx ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl~°∞.
1992 `«~åfi`« Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ `≥Å∞QÆ∞Ö’ ã≤x=∂Å∞ `«yáæ ÈÜ«∂~Ú. 1992Ö’ 'K«O\˜, Jâ◊fi"Õ∞^èOŒ ,
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 517
 ≤ ∞« <Õ™êÎÅ`À Wà◊Ü∞« ~å*Ï
`«# Ñ„ Ü

518 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞

H˜Å~¡ ,ü ^è~Œ ‡° Hˆ „∆ `«O, z#~åÜ«Ú_»∞—... =O\˜ ÉèÏs ã≤x=∂ʼnõΩ ã¨Ow`«O JOkOKå~°∞. P U_®k PÜ«∞# MÏ`åÖ’
20 ã≤x=∂Å∞ LO>Ë, 1993Ö’ U_»∞ ã≤x=∂ʼnõΩ Ѩ_áç È~ÚOk. P `«~åfi`« #∞Oz U_®kH˜ ~Ô O_»∞, =¸_»∞
ã≤x=∂ňH Ѩiq∞`«"∞≥ ÿ áÈÜ«∂~°∞. HÍ~°}O Z.P~ü.~°ÇϨ =∂<£ J<Õ „H˘`«Î Ü«Ú=`«~O° QÆO ^ŒH} ∆˜ Ïk ã¨Ow`åxfl "Õ̂~
=∂~°Oæ Ö’H˜ fã¨∞‰õΩáÈ=_»"∞Õ . JÖÏQÆx Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ `≥Å∞QÆ∞ „â’`«Å∞ UO `«‰Ωõ ¯= KÕÜ∞« ÖË^∞Œ . =∞Oz áê@ ~Ú¿ãÎ
=∞Ǩ„Ѩ™ê^ŒOQÍ HõàH¡◊ ^õ ∞Œ ‰Ì Ωõ <åfl~°∞. 2007Ö’ =Oj KÕã#≤ 'J#∞=∂<åã¨Ê^ŒO—‰õΩ ã¨fi~åeKåÛ~°∞. ÃãÖòáȶ <£ iOQ∑\’<£QÍ
=∂~°∞"≥∂y# '„Ѩu k#O h ^Œ~≈° #O ~ÚHõ ^˘~°‰Ωõ <å ^˘~°‰Ωõ <å...— áê@ P ã≤x=∂Ö’x^Õ.
2009Ö’ q_»∞^ŒÖ#·ˇ 'áê— z„`«O J@∞ Jq∞`åÉèò |K«Û<£‰Ωõ , ~Ú@∞ Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ F fÑ≤ *Ï˝ÑH¨ Oõ QÍ
q∞yeáÈ~ÚOk. P ã≤x=∂`À ~Ú~°∞=Ùi =∞^躌 =∞iO`« ™êxflÇ≤Ï`«ºO ÃÑiyOk. WO^Œ∞Ö’ Jq∞`åÉò F qz„`«"∞≥ #ÿ
"åºkè„QÆã¨∞Îx áê„`« áÈ+≤OKå~°∞. =Ü«∞ã¨∞ ÃÑiy<å z#flÑ≤ÖÏ¡xÖÏ HõxÑ≤™êÎ~°#fl=∂@. JO^Œ∞HÀã¨"Õ∞ Jq∞`åÉèò
„Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ "Õ∞HõÑπ "Õã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. P ã≤x=∂Ö’ Jq∞`åÉèò`À F áê@ áê_çOKåÅ#∞‰õΩ<åfl~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï. ã¨~ˆ
J<åfl~°∞ Jq∞`åÉèò. J~Ú`Õ, Wà◊Ü∞« ~å*Ï F HõO_ç+<¨ £ ÃÑ\Ïì~∞° . P "Õ∞HõÑ`π À<Õ =zÛ áê_»=∞<åfl~°∞. Wà◊Ü∞« ~å*Ï
ÉèÏ=O Jq∞`åÉèò‰õΩ J~°÷"≥∞ÿOk. Jq∞`åÉèòQÍ H͉õΩO_® P áê„`«QÍ =zÛ P áê@ áê_®~°∞. s–iHÍi¤OQ∑
[~°∞QÆ∞`«∞#flѨÙ_»∞ „Ѩ`ºÕ HõOQÍ K≥<fl·≥ =zÛ "≥àÏ¡~∞° Jq∞`åÉèò. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ HÍsÎH± ~å*Ï`À ÉÏQÍ K«#∞=Ù
U~°Ê_çO^•Ü«∞#‰õΩ. `«~∞° "å`« `«# `«O„_ç ǨÏi=Oâ◊~åÜü∞ |K«Û<£ Hõq`«Å‰õΩ HÍsÎH`± À ÉÏ}©Å∞ Hõ\ Oì̃ K«∞‰õΩ<åfl~°∞.

Wà◊Ü∞« ~å*Ï „Ѩ"tÕ OKÕ<å\˜H˜ J@∞ `«q∞à◊OÖ’#∂ W@∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’#∂ ‰õΩ~°∞=$^Œ∞Öú Ë L<åfl~°∞. JO`å
=∞Ǩ=$H∆ÍÖÏ¡ áê`«∞‰õΩáÈ~Ú L<åfl~°∞. `«q∞à◊OÖ’ Z"≥∞‡ãπ qâ◊fi<å^äŒ<£ UHõK«„`åkèѨ`«ºOQÍ
UÅ∞`«∞<åfl~°∞. WHõ `≥Å∞QÆ∞Ö’ J~Ú`Õ – HÔ .q.=∞ǨÏ^Õ=<£, ã¨`º« O, K«„Hõ=iÎ, ~°"∞Õ âò <åÜ«Ú_»∞,
~å[<£–<åˆQO„^Œ, *ˇ.q.~åѶ∞¨ =ÙÅ∞ ~Ú`åºk ¿ÇÏ=∂¿ÇÏg∞Å∞ L<åfl~°∞. JO>Ë ~Ô O_»∞ ÉèÏ+¨Ö’¡#∂
Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ |Å"≥∞#ÿ áÈ\© LOk. "åix q∞OKÕ, "åi ã¨Ow`åxfl "≥∞=ÿ ∞~°ÑO≤ KÕ "Õ∞lH± U^À
KÕ¿ãÎ `«Ñʨ Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ ™ê÷#O ^ŒH¯õ ^Œ∞. P q+¨Ü∞« O PÜ«∞#‰õΩ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. JO^Œ∞Hˆ ~å„uO|=à◊¥¡
„â◊q∞OKå~°∞. `«# JO|∞Ö’Oz XHÀ¯ J„™êÎxfl fã≤ =^Œ∞Å∞`«∞O>Ë „â’`«Å∞ ã¨"≥∂‡Ç¨Ï#OÖ’
=ÚxyáÈ`«∞O_Õ"å~°∞.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï ¿Ñ~ˆ F "ÕÅO "≥„iÖÏ J~ÚáÈ~ÚOk. PÜ«∞# ¿Ñ~°∞ `≥~ð Ñ· HõxÑ≤¿ãÎ qlÖòû.
ã≤x=∂ q_»∞^ŒÅ ~ÀA# Ç‘Ï~À`À ã¨=∂#OQÍ käÜ∞Õ @~°¡ =ÚO^Œ∞ Hõ\∫\òû ÃÑ>Ë"ì å~°∞. XHÀ¯™êi
áÈãì̈~¡° xO_® PÜ«∞<Õ HõxÑ≤OKÕ"å~°∞. `«q∞à◊<å_»∞Ö’ U =∂~°∞=¸Å ѨÖ@ ¡ˇ ∂~°∞‰õΩ "≥o¡ K«∂ã≤<å,
z#fl z#fl |_ôH¤ ˘@∞ìÖ’¡ Ãã`· O« Wà◊Ü∞« ~å*Ï áÈãì̈~∞° ¡ ^Œ~≈° #q∞ã¨∞OÎ _Õq.
KåÖÏ=∞OkH˜ Wà◊Ü∞« ~å*Ï F Ç‘Ï~À. H˘O`«=∞OkH˜ PÜ«∞# #_çKÕ ^≥=· O. =¸ºlH± ëêѨÙÅ"åà◊¡ ^ŒQ~æÆ °
Wà◊Ü∞« ~å*Ï HõÖHˇ <∆õ £ LO^ŒO>Ë KåÅ∞... WHõ "åi ѨO@ ѨO_ç#>Ë.ì XHõ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩxH˜ ~ÚO`« áêѨÙÖÏsì<å
Jx Ç‘Ï~ÀÖË ‰õΩà◊√‰¡ Ωõ <Õ "å~°@. PÜ«∞# ¿Ñ~°∞ K«∂ã≤ al<≥ãÅπ ∞ [~°Q_Æ O» , FÃÑxOQ∑û ~å=_»O K«∂ã≤ Ѩi„â◊=∞ "åˆ~
x"≥fi~°áÈÜÕ∞"å~°∞. ã¨∂Ѩ~_ü ∂» Ѩ~ü Ç≤Ï@∞¡ ~ÚzÛ# ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩÅ∞ KåÖÏ=∞Ok =ÙO_»QÍ DÜ«∞#ˆH ZO^Œ∞H˜O`«
„ˆHA? Uq∞\˜ Wà◊Ü∞« ~å*Ï „Ѩ`ºÕ Hõ`?« WO`«‰Äõ PÜ«∞# ã¨Ow`«OÖ’ U=ÚOk? U^À =∞`«∞Î =∞O^Œ∞ K«e#¡ O`«QÍ
„â’`«Å∞ PÜ«∞# áê@Å "≥∞Hÿ Oõ Ö’ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈÜ«∂~°∞? WO^Œ∞HÀã¨O ÃÑ^ŒQÌ Í Ñ¨iâ’^è#Œ Å∞ KÕÜ∂« eû# J=ã¨~O°
ÖË^∞Œ . „¿Ñ=∞ QÆ∞iOz x~°fiK«#O K≥Ñʨ =∞O>Ë XH˘¯Hõ¯~°∂ XHÀ¯ `«~Ç° ¨ Ö’ K≥|∞`å~°∞. „¿Ñ=∞Ö’ ZO^Œ∞‰õΩ Ѩ_®¤~x°
„Ѩtfl¿ãÎ U „¿Ñq∞‰õΩ_≥<· å UO K≥Ñʨ QÆÅ_»∞? Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã¨Ow`«O ‰õÄ_® JO`Õ. PÜ«∞# áê@Å∞ g∞‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ
#K«∞Û`å~Ú Jx „â’`«#∞ J_çy`Õ, UO K≥Ñʨ QÆÅ_»∞? H˘xfl H˘xfl J#∞Éèqí ¿ãQÎ Íh P J#∞Éè∂í u QÆ∞iOz `≥eÜ«∞^Œ∞.
JO^Œ~∂° J"Õ ã¨fi~åÅ∞ LѨÜ∂≥ y™êÎ~∞° . JO^Œ~∂° J"Õ "å^•ºÅ∞ "å_»`å~°∞. áê@ iHÍi¤OQ∑ JO^Œ~∂°
KÕã#≤ >Ëì KÕ™êÎ~∞° . =∞i Wà◊Ü∞« ~å*Ï áê>Ë ZO^Œ∞Hõ<À KåÖÏ ÃãÊ+¨ÖòQÍ qxÑ≤ã∞¨ OÎ k. `«q∞à◊O`À áÈe¿ãÎ `≥Å∞QÆ∞Ö’
PÜ«∞# KÕã#≤ q `«‰Ωõ ¯= ã≤x=∂ÖË. J~Ú<å `≥Å∞QÆ∞ z„`«ã=‘ ∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï#∞ <≥u#Î ÃÑ@∞ì‰Ωõ Ok. =∞Ǩ~åAÖÏQÍ
Q“~°qOzOk. JO`≥O^Œ∞‰õΩ, Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ `˘e *ÏfÜ«∞ J"å~°∞¤ WÑ≤ÊOzOk ‰õÄ_® `≥Å∞QÆ∞ ã≤x=∂<Õ. 1983Ö’
'™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O— ^•fi~å `˘e™êiQÍ *ÏfÜ«∞ J"å~°∞#¤ ∞ JO^Œ∞‰õΩ<åfl~°∞. P `«~åfi`« 'ã≤O^è∞Œ Éè̌~· q° — (1985) J<Õ
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 519
 `«q∞à◊ z„`«O ^•fi~å Ô~O_À™êi, '~°∞„^Œg}— (1988) ^•fi~å
=¸_À™êi *ÏfÜ«∞ J"å~°∞#¤ ∞ ™⁄O`«O KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò,
`«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉ∞íè `«fi |Ǩï=∞`«∞Å∞, Ѷe≤ O¿Ñ~¶ ,ü HõàÏ™êQÆ~ü =O\˜
ã¨Oã¨e÷ KÕÛ „Ѩuëêª`‡« Hõ |Ǩï=∞`«∞Å∞ ‰õÄ_® J<ÕHOõ ÅaèOKå~Ú.
D 33 Uà◊¡Ö’ 850 z„`åʼnõΩ ÃÑ·QÍ Ñ¨xKÕâß~°∞.
`«q∞à◊OÖ’ 635, `≥Å∞QÆ∞Ö’ 150, =∞ÅÜ«∂à◊OÖ’ 40, Hõ#fl_»OÖ’
23, Ç≤ÏOnÖ’ 7, WOw¡+µ¨ Ö’ 2 z„`åʼnõΩ ã¨Ow`«O ã¨=∞‰õÄ~åÛ~°∞.
`«q∞à◊O #∞O_ç `≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ _»Éò J~Ú# z„`åÅ ã¨OYº 150
ÃÑQ· Í<Õ LO@∞Ok. 1990Ö’ 400= z„`«O '<åÜ«∞Hõ<—£ (1987),
500= z„`«O 'JO[e— (1990) =KåÛ~Ú. Ç‘Ï~ÀÅ∞ JO^ŒiÖ’ÔHÖÏ¡
J`«ºkèHõOQÍ ~°[hHÍO`ü‰õΩ ("≥Ú`«ÎO 67 z„`åÅ∞) ѨxKÕâß~°∞.
JÖψQ Ç‘Ï~À~Ú#¡Ö’ ~åkèHõ #\˜Oz# 49 z„`åʼnõΩ Wà◊Ü∞« ~å*ÏÜÕ∞
ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞. ÉÏź¿ãflÇ≤Ï`«∞_≥#· ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ ÉèÏ~°f~å*ωõΩ 22
z„`åʼnõΩ Ѩx KÕ¿ã,Î Zãπ.Ñ≤.=Ú`«∞~Î å=∞<£‰Ωõ 37 z„`åʼnõΩ ã¨Ow`«O
JOkOKå~°∞.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã¨fi~°ãʨ ~°≈`À ã≤OQÆ~ûü QÍ ¿Ñ~°∞„ѨMϺ`«∞Å∞
=¸@ Hõ@∞ì‰Ωõ #fl "åi *Ïa`å KåÖÏ ÃÑ^Œ^Ì Õ LO@∞Ok. z„`«...
=∞<À... =∞ÖËãÜ≤ ∂« "åã¨∞^Õ=<£... nѨ<£ K«„Hõ=iÎ... *ˇhû L=∂
~°=∞}<£... WÖÏ K≥ÑC¨ ‰õΩO@∂ áÈ`Õ... KåÖÏ=∞Ok L<åfl~°∞. JÖψQ
Wà◊Ü«∞~å*Ï =Å¡ ÖˇHõ¯ÖË#xfl J"å~°∞¤Å∞ ™êkèOz#"å~°∞ ‰õÄ_®
L<åfl~°∞.
^Œ~°≈‰õΩ_»∞ =Oj`À... ÉèÏ~°f~å*Ï _≥·Ô~H±ì KÕã≤# `˘e z„`«O 'Ѩ^Œ∞<å~°∞
=Ü«∞kxÖË— (`≥Å∞QÆ∞Ö’ 'Ѩ^ÇŒ ¨ ~ˆ à◊¡ =Ü«∞ã¨∞— ¿Ñ~°∞`À s"Õ∞H± KÕâß~°∞)
HÀã¨O Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã¨Ow`«OÖ’ 'ÃãO^Œ∂~° ѨÓ"Õ... ÃãO^Œ∂~° ѨÓ"Õ...— (`≥Å∞QÆ∞Ö’ 'ã≤i=∞Öˇ¡ ѨÓ"å... ã≤i=∞Öˇ¡
ѨÓ"å...—) J<Õ áê@ áê_ç Zãπ. *Ï#H˜ L`«=Î ∞ QÍÜ«∞xQÍ *ÏfÜ«∞ J"å~°∞¤ á⁄O^•~°∞. JÖψQ 'ã≤O^è∞Œ Éè̌~· q° —`À
z„`«#∞ `«q∞à◊ ~°OQÍxH˜ ѨiK«Ü∞« O KÕã∂¨ ,Î `˘e ã≤x=∂`À<Õ *ÏfÜ«∞ J"å~°∞¤ QÍÜ«∞xx KÕâß~°∞.
'=∞ø#w`«O— (_»aƒOQ∑) J<Õ ã≤x=∂Ö’ Zãπ.*Ï#H˜`À F `«=∂ëê KÕ~ÚOKå~°∞. P"≥∞`À 'áêѨ ¿Ñ~°∞
ee¡... <å T~°∞ H˘`«Î _èeç .¡ ..— áê@#∞ Ѩ^ÇŒ ¨ ~ˆ à◊¡ Ñ≤ÖÏ¡x `«~Ç° ¨ Ö’ áê_çOKå~°∞. „â’`«Å∞ D
áê@#∞ KåÖÏ QÆ=∞‡`«∞QÎ Í Ñ¶Å‘ Ü«∂º~°∞.
Hõ=∞ÅǨã¨<Ö£ ’x QÍÜ«∞‰õΩ}˜‚ |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ=zÛOk Wà◊Ü∞« ~å*Ï<Õ. 'Z„~° QÆ∞ÖÏcÅ∞—
`«q∞à◊ "≥~¬° <£ 'ã≤QÑÆ C¨ ~À[Hõ¯àò—Ö’ Hõ=∞Öò`À áê@ áê_çOKå~°∞. `≥Å∞QÆ∞ „â’`«Å‰õΩ ‰õÄ_® Hõ=∞Öò
Q˘O`«∞x ѨiK«Ü∞« O KÕâß~°∞. 'U*ˇO\ò q„Hõ"∞£ — (_»aƒOQ∑)Ö’ >ÿ̌\ Ö˜ òûÖ’ =KÕÛ w`åxfl Hõ=∞Öò`À
áê_çOKå~°∞. 'XHõ ~å^è–Œ W^Œ~Ì ∞° Hõ$+¨µÅ‚ ∞—Ö’ '~å^è.Œ .. ZO^Œ∞HõO`« ÉÏ^è.Œ ..— J<Õ áê@ Hõ=∞Öò`À
áê_çOK«_O» ã≤x=∂‰õΩ „Ѩ`ºÕ Hõ PHõ~¬° } J~ÚºOk. Z.[QÆ<åfl^ä<Œ £ ^Œ~≈° Hõ`fi« OÖ’ "≥∂ǨÏ<£ Ç‘Ï~ÀQÍ
~°∂á⁄Ok# 'F =∂<Õ... F =∂<Õ— z„`«OÖ’ 'á⁄}ü =∂<≥.· ..— áê@#∞ Hõ=∞Öò`À áê_çOKå~°∞. '"≥∞Hÿ̂ Öò
=∞^Œ# HÍ=∞~åA—Ö’ ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ ã≤Ow`«O Nx"åã¨~å=Ù`À >ˇÿ\ ˜ÖòûÖ’ =KÕÛ 'Hõ^äŒ K≥|∞`å Hõ^äŒ
K≥|∞`å...— áê@ áê_çOKå~°∞. #@∞_»∞ =_ç"ÅÕ ∞`À =¸_»∞ `«q∞à◊ ã≤x=∂Ö’¡ áê@Å∞ áê_çOKå~°∞. #\˜ N^Õq`À
'ã¨^•‡— (Ç≤ÏOn) Ö’ 'UH± ^Œáê¶ UH± [Ow¡ ^ä•...— áê@ áê_çOKå~°∞. '=¸„}Ï"£∞ Ñ≤~Ô —· (`«q∞à◊O)Ö’ '#i Hõ^.≥ ..—
áê@ áê_çOKå~°∞. Hõ=∞ÅǨã¨<£ ‰õÄ`«∞~°∞ „â◊√uǨã¨<`£ À '¿ÇÏ ~å"£∞— (`«q∞à◊O)Ö’ '~å"£∞ ~å"£∞ ã¨ÖÏ"£∞ ¿ÇÏ ~å"£∞
~å"£∞...— áê@ áê_çOKå~°∞. Hõ#fl_» ~å*ò‰Ωõ =∂~ü`À `«#∞ KÕã#≤ Hõ#fl_» ã≤x=∂Ö’¡ áê@Å∞ áê_çOKå~°∞. ~°[hHÍO`ü
ÉèÏ~°º Å`«`À '=e¡— (`«q∞à◊O)Ö’ '_çOQÆ∞ _®OQÆ∞ _»áêÊáêÊ...—, '‰õΩ‰õΩ¯‰õį...—, '\˜H± \˜H± \˜H—± (`«q∞à◊O)Ö’ '<Õ„@∞
520 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 áê@‰õΩ "ÕàÏÜ≥∞<Õ...
WO^Œ <Õ~O° ...— áê@Å∞ áê_çOKå~°∞.
ã≤x=∂ ã¨Ow`«OÖ’ H˘`«Î X~°=_çx, ã¨fi~°=_çx fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. ã≤x=∂ áê@‰õΩ H˘`«Î #_»Hõ <Õ~åÊ~°∞.
H˘`«Î Ѩi=∞à◊O J^•Ì~°∞. áêâßÛ`«º âߢã‘ÎÜ«∞ ã¨Ow`åxH˜ =∂„`«"Õ∞ Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# ~åQÍÅ#∞, ~°Hõ~°HÍÅ "å^Œº
ѨiHõ~åÅ#∞ qiqQÍ LѨÜ∂≥ yOz "≥q· ^躌 Éèií `«"∞≥ #ÿ ÉÏ}©Å#∞ ã¨$+≤Oì Kå~°∞. JѨÊ\˜=~°‰Äõ J#∞ã¨iã¨∂Î =zÛ#
siHÍi¤OQ∑ =¸ã¨Ñ^¨ `úŒ ∞« Å#∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï KèkÕ Oz áêˆ~âß~°∞. "≥Ú`«OÎ _»aƒOQ∑ ѨÓ~°ÜÎ ∂« ºHõ =∂„`«"∞Õ PÜ«∞#
siHÍi¤OQ∑ KÕ¿ã"å~°∞. _»|∞Öò áêl\˜"ã Ñ· siHÍi¤OQ∑ KÕÜ∞« _®xH˜ PÜ«∞# ѨÓiÎ =ºuˆ~H˜.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã¨Ow`«OÖ’ *Ï#Ѩ^Œ ÉÏ}©Å ™⁄QÆã∞¨ Å∞, áêâßÛ`«º ã¨Ow`«OÖ’x "ÕQOÆ ,
"å^ŒºQÀ+≤Öª ’x "≥q· ^躌 O... D =¸_»∞ JOâßÅ∂ "Õ\ H˜ "õ Õ „Ѩ`ºÕ HõOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. P~°OÉèOí Ö’
JO^ŒiÖÏQÍ<Õ ã¨~°à◊"≥∞ÿ# "≥∞Ö’_ôÅ∞ KÕã≤# Wà◊Ü«∞~å*Ï J#uHÍÅOÖ’<Õ `«# qâ◊fi~°∂áêxfl
K«∂Ñ≤OKå~°∞. PÔ~¯„™êìÖ’ qѨ"¡ å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ#∞ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. =Ü≥Úe<£, =Ü≥∂ÖÏ, ÃãÖ’¡,
_»|∞Öò ÉËãÅπ ∞ LѨÜ∂≥ yOz á¶È~ü áê~üì Ǩ~˘‡h KÕã≤ ã¨Ow`«OÖ’ `«#‰õΩ#fl Ѩi*Ï˝<åxfl Kå@∞‰õΩ<åfl~°∞.
ÉËãπ y\Ï~üx XHõ ™ÈÖ’ W<£„ã¨∞"ì ∞≥ O\òÖÏ =∞eKå~°∞.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï áê@Å ã¨fi~°HÅõ Ê# qz„`«OQÍ LO@∞Ok. PÜ«∞#‰õΩ iǨ~°ûÖòû QÆ„\Ï Ug∞
JHõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ . ÖË^OŒ >Ë ã‘HÔ fi#∞û, áê„`«Å QÆ∞iOz =ÚO^Œ∞QÍ H˘kÌQÍ q=i¿ãÎ KåÅ∞. áê=ÙQÆO@Ö’
áê@ `«Ü∂« ~Ô á· È`«∞Ok. qëê^•xH˜ ã¨OHˆ `«OQÍ ÉèÏqOKÕ '=∂Ü«∞=∂à◊= Q“à◊— ~åQÆOÖ’ ~˘=∂O\˜H±
_»∂ºÜ≥∞\ò HõOáÈ*ò KÕÜ∂« Å#∞HÀ=_»"∞Õ Wà◊Ü∞« ~å*Ï „Ѩ`ºÕ Hõ`.« '[QÆ^HÕ gõ ~°∞_»∞–JuÖ’Hõ ã¨∞O^Œi— ã≤x=∂Ö’x
'Ü«∞=∞Ǩϟ h Ü«∞=∂ Ü«∞=∂ JO^ŒO...— áê@ WO^Œ∞‰õΩ x^Œ~≈° #O. WÖÏO\˜ „ѨÜ∂≥ QÍÅ∞, K«=∞‰õΩ¯Å∞ Z<Àfl
KÕâß~åÜ«∞#.
'=∞ø#w`«O—Ö’ 'Ѩ~∞° ==∂.. zeÑ≤ Ѩ~∞° QÆ∞ fÜ«∞‰õΩ— áê@Ö’ *ÏyOQ∑ ™œO_£ ZÖÏ =zÛO^À `≥Å∞™ê?
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 521
 ™êOQ∑ iHÍi¤OQ∑ PÔ~¯„™êìÖ’ XHõ =ºH˜Î
HõO\˜#∂ºãπQÍ `«# `˘_»Å g∞^Œ
i^ä Œ q ∞H± Q Í KÕ ` « ∞ Å`À H˘@ì Q Í
=zÛ#^Õ.
QÍ#HÀH˜ÅÖˇ#· =∞OˆQ+¨¯~ü
ã≤ã~ì¨ ûü W^ŒiÌ `À `≥Å∞QÆ∞Ö’ áê_çOz#
Ѷ ¨ ∞ #`« Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï^Õ . Å`å
=∞Oˆ Q +¨ ¯ ~ü ` À 'PYi áÈ~å@O—
(1988)Ö’ '`≥Å¡ p~°‰õΩ `«Hõkäèq∞—,
Pëê Éè ’ O¿ã¡ ` À 'Jâ◊ fi "Õ ∞ ^ä Œ O —
(1992)Ö’ 'F „¿Ñ=∂...— áê@Å∞
'QÍ#HÀH˜Å— Å`å=∞OˆQ+¨¯~ü`À... áê_çOKå~°∞.
ÉèHí Î̃ áê@Å∞ KÕÜ∞« _»OÖ’
‰õÄ_® Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã≤^ÇúŒ Ϩ ã¨∞_Î ∞» . 'N+≤s¤ ™ê~ÚÉÏÉÏ =∞Ǩ`«º‡O— (1985) ã≤x=∂ q[Ü«∞OÖ’ PÜ«∞# ã¨Ow`«O
‰õÄ_® H©ÅHõ áê„`« áÈ+≤OzOk. D ã≤x=∂ áê@Å HõOáÈlOQ∑ HÀÜ«∞O|`«∂~Î Öü ’ [iyOk. Wà◊Ü∞« ~å*Ï`À áê@∞
^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ HÔ ."åã¨∞, x~å‡`«Ö’¡ XHõ~Ô #· ÉÏ|∂~å=Ù JHõ¯_»‰Ωõ "≥àÏ¡~∞° . JHõ¯_çH˜ ã¨g∞ѨOÖ’x á⁄ÖÏ¡zÛÖ’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï
P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=Ù XHÍÜ«∞# L<åfl~°∞. gà◊#¡ ∞ fã¨∞‰õΩx JHõ¯_»‰Ωõ "≥àÏ¡~∞° Wà◊Ü∞« ~å*Ï. J=^è∂Œ `«ÖÏ L#fl P =ºHÎ̃
K«∂_»QÍ<Õ ÔH."åã¨∞‰õΩ XHõ PÖ’K«# =zÛOk. ÉÏÉÏ áê„`« f~°∞ `≥#∞flÅ q+¨Ü«∞OÖ’ PÜ«∞##∞ J#∞ã¨i¿ãÎ
ÉÏQÆ∞O@∞O^Œ#∞‰õΩ<åfl~°∞. JÖψQ KÕâß~°∞ ‰õÄ_®. WO^Œ∞Ö’ áê@Å∞ ~ÚѨÊ\˜H© PO„^è•Ö’ =∂~°∞"≥∂y áÈ`«∞O\Ï~Ú.
PO„^è• #∞O_ç +≤s¤ "≥à¡ı „Ѩu |ã¨∞ûÖ’#∂ ~¸ z„`«O g_çÜ∂≥ #∞ „Ѩ^iŒ ≈OK«_O» XHõ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞OQÍ =∂iáÈ~ÚOk.
„ɡ`Öü ãˇ π ™êOQ∑û‰õΩ P^Œ∞º_»∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï<Õ. Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO, ~åkèHõ [O@QÍ #\˜Oz# 'ˆHà◊_ç
Hõ}‡}˜— J<Õ `«q∞à◊ z„`«O #∞O_ç 'F áêáê ÖÏb— ¿Ñ~°∞`À D ã≤x=∂ `≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ J#∞"åk`«"∞≥ Oÿ k. D z„`«OÖ’
ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO`À '=∂>Ë~åx z#fl^•x Hõà√◊ ¡ ѨeHˆ Tã¨∞Å∞...— áê@Ö’x K«~} ° ÏÅ#∞ UHõay# áê_çOz =∞#O
TÑ≤i Ñ‘ÅÛ_»O =∞izáÈÜÕ∞@∞ì KÕâß~°∞. JÖÏ<Õ =∞}˜~`° fl« O fã≤# '^ŒàÑ◊ u¨ — z„`«OÖ’x '~åHõ¯=∞‡ HÔ Ü · ∞« º`«@
Î ∞ì...—
áê@ a.a.ã≤."åi \ÏÑπ >ˇ<Ö£ ’ XHõ\ Q˜ Í ZOÑ≤HÔ O· k. JO`«‰Ωõ =ÚO^Õ '>ÿ̌"∞£ — =∂ºQÆ*<·ˇ £ 1887Ö’ =zÛ# J`«∞º`«=Î ∞
z„`åÖ’¡ '<åÜ«∞Hõ<—£ ‰õΩ ZOÑ≤Hõ KÕÜ∞« _»O XHõ qâı+O¨ .
'How to Name It', 'Nothing But Wind', 'India 24 Hours' =O\˜ ¢ÃÑ" · \Õ ò PŃ"£∞Å#∞ ‰õÄ_®
Wà◊Ü∞« ~å*Ï KÕâß~°∞. 'How to Name It' (1986) PŃ"£∞#∞ Hõ~å‚@Hõ ã¨Ow`«HÍ~°∞_»∞ `åºQÆ~åA,
áêâßÛ`«º ã¨Ow`«HÍ~°∞_»∞ *ˇ.Zãπ.ÉÏH±‰Ωõ JOH˜`q« ∞KåÛ~°∞. '#käOQ∑ |\ò qO_£— (1988) PŃ"£∞#∞
„Ѩ=ÚY ã¨Ow`« q^•fiOã¨∞_»∞ ǨÏi„Ѩ™ê^£ KÒ~åã≤Ü∂« `À, =∞~À Ü«∂Éè̌=· ∞Ok`À ‰õÄ_ç# "å^Œº
|$O^ŒO`À ~°∂á⁄OkOKå~°∞. J"≥∞iHÍÖ’ ~¸ _çãπ¯Å#∞ q_»∞^ŒÅ KÕã≤#ѨC_»∞ JHõ¯_» ‰õÄ_®
Wà◊Ü∞« ~å*Ï „ѨuÉè#í ∞ JO^Œ~∂° „ѨâO◊ ã≤Oz 'J`«#∞ 21= â◊`åÉÏÌxH˜ K≥Ok# ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞—
Jx H˘xÜ«∂_®~°∞. 'Wà◊Ü∞« ~å*Ï HÍ¡ãH≤ û± P<£ =∂O_˘e<£— J<Õ ¿Ñ~°∞`À H˘xfl Hõ$`«∞Å#∞ Hõ~å‚@Hõ
ã¨O„Ѩ^•Ü«∞OÖ’ ã¨fi~°Ñi¨ Kå~°∞. g\˜x „Ѩ=ÚY =∂O_˘e<£ q^•fiOã¨∞_»∞ =∂O_˘e<£ Nx"åãπ
iHÍ~°∞¤ KÕâß~°∞. JÖψQ H˘xfl ÉèHí Î̃ ã¨Ow`« ã¨OѨÙ\ÏÅ#∞ ã¨fi~°Ñi¨ Kå~°∞. ~°=∞} =∞ǨÏi¬ ã¨∂Êùi`Î À
'QÆ∞~°∞ ~°=∞} w`«O— KÕâß~°∞.
áêâßÛ`«º âß„ã‘Ü
Î ∞« ã¨Ow`«OÖ’ ã≤OѶh¨ (ã¨fi~° ã¨"∞Õ ‡à◊#O)‰õΩ „Ѩ`ºÕ Hõ ™ê÷#O LOk. D
ã≤OѶh¨ H˜ =∞Ǩ =∞Ǩ ã¨Ow`«HÍ~°∞ÖË Hõhã¨O <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅ∞ ã¨=∞Ü«∞O fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. HÍh Wà◊Ü∞« ~å*Ï <≥Å
~ÀAÖ’¡ D HÍ~°º„Hõ=∂xfl ѨÓiÎHÍqOKå~°∞.
=∞^Œ∞Ô~·Ö’ H˘Å∞"≥·# g∞<åH˜∆ J=∞‡"åi Ѩu^Õ=Ù_»∞ K˘Hõ¯<å^äŒ<£ QÆ∞iOz# H©iÎQÍ<åÅ HÍ=ºO
'u~°∞"åã¨Q"Æ ∞£ —Ö’x H˘xfl Hõ$`«∞efl fã¨∞‰õΩx ã≤OѶh¨ Ö’ KÕâß~°∞. =O^Õà¡◊ „áêp#`«#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩ#fl ǨÏOQÆsH˜
522 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 „Ѩ=ÚY ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ P~ü._ç.|~°‡<£`À
K≥Ok# 84 =∞Ok ã¨É∞íè ºÅ∞#fl '|∞_®ÃÑãπì ã≤OѶh¨ PÔ~¯„™êì— ã¨ÇϨ HÍ~°O`À Wà◊Ü∞« ~å*Ï ~¸ áê@efl iHÍ~°∞¤
KÕÜ∞« _»O qâı+O¨ . „ѨÑO¨ K« „Ѩã^≤ úŒ "å^Œº x~åfiǨωõΩ_»∞ Öϙȡ HÀ"ÕHû± Ѩ~º° "ÕH}
∆õ Ö’ 120 =∞Ok "å^•ºÅ`À g\˜x
~°∂á⁄OkOKå~°∞. JÖψQ „ѨÑO¨ K«Ö’x Q˘Ñ¨Ê ™œO_£ WOlh~°Ö¡ ’ XHõ~Ô #· iK«~¤ü H˜OQ∑ ~¸ áê@efl q∞H±û KÕâß~°∞.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï – `«# ‰õΩ=∂Ô~Î Éè=í `åi}˜, ~ÚOHÍ ~åÜü∞ Ǩ~üHÀ~ü`ì À Hõeã≤ ~Ô O_»∞ áê@Å∞, q_çQÍ =¸_»∞ áê@Å∞
PÅÑ≤OKå~°∞. XHõ áê@#∞ LxflHõ$+¨<‚ ,£ =∞^è∞Œ ÉÏÅHõ$+¨<‚ ,£ q[Üü∞ Uã¨∞^•ãπ, =∞O[i, Pâß, QÍÜ«∞„u, |$O^ŒO
áê_®~°∞. #∂ºÜ«∂~ü¯Ö’x ™Èh ã¨∂_ì Ü ç ∂≥ Ö’ D PŃ"£∞#∞ q∞H±û KÕâß~°∞.

Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã¨fi~°OQˆ „@O KÕã≤ 33 Uà◊=¡ Ù`ÀOk. 1984Ö’ J`«ºkèHOõ QÍ 54 z„`åʼnõΩ
ã¨Ow`«O ã¨=∞‰õÄ~åÛ~°∞. JÖψQ 1992Ö’ ‰õÄ_® 54 z„`åÅ∞ KÕâß~°∞. JO>Ë "å~åxHÀ ã≤x=∂
K˘Ñ¨C# KÕâß~°#fl=∂@.
'<å‰õΩ J~°QOÆ @ >ÿ̌q∞¿ãÎ F ã≤x=∂‰õΩ ã¨Ow`«O ã¨=∞‰õÄ~ˆ ÛÜ«∞QÆÅ#∞— J<ÕO`« P`«‡
qâßfiã¨O Wà◊Ü∞« ~å*Ïk. ''"åã¨"Î åxH˜ XHõ áê@ HõOáÈlOQ∑‰Ωõ 45 xq∞ëêÅ∞ Ѩ_∞» `«∞Ok. PÔ~¯„¿ã+ì <¨ ‰£ Ωõ
~ÚOHÀ 45 xq∞ëêÅ∞. q∞QÆ`å ã¨=∞Ü«∞O JO`å iǨ~°ûÖòû‰õΩ, iHÍi¤OQ∑‰Ωõ ã¨iáÈ`«∞Ok. XˆH
ã≤\ Oì˜ Q∑Ö’ P~°∞ áê@Å#∞ ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ HõOáÈ*ò KÕÜ∞« QÆÅ#∞. XHõ¯ ~ÀAÖ’ 20 #∞Oz 25
áê@Å =~°‰Äõ HõOáÈ*ò KÕÜ∞« _»O <å‰õΩ ÃÑ^ŒÌ q+¨Ü∞« "Õ∞g∞ HÍ^Œ∞—— Jx F ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï
q=iOKå~°∞. Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ `«# g∞^Œ, `«# ã¨Ow`«O g∞^Œ É’Öˇ_O» `« P`«‡ qâßfiã¨O LOk. Jk Z^Œ∞\˜"åà◊‰¡ Ωõ
JǨÏOHÍ~°OQÍ HõxÑ≤¿ãÎ `«# `«¿ÑÊg∞ HÍ^ŒO\Ï~°∞. rq`«OÖ’ #\˜OK«_O» PÜ«∞#‰õΩ Jã¨ûÅ∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. =∞#ã¨∞Ö’
U ÉèÏ=O L<åfl Jk "≥O@<Õ „ѨHõ\ ˜OKÕ™êÎ~°∞. JÖψQ H˘xfl q+¨Ü«∂Ö’¡#∂ H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡#∂ KåÖÏ
x~˘‡Ç¨Ï=∂@OQÍ LO\Ï~°∞. F J„QÆÇ‘Ï~À ã≤x=∂‰õΩ F _»∂ºÜ≥∞\ò KÕã≤ WKåÛ~°∞. P @∂º#∞ Ç‘Ï~ÀQÍiH˜
#K«ÛÖË^Œ∞. "Õˆ~k KÕÜ«∞=∞x Hõ|∞~°Oáê~°∞. Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ z„Ô~`«∞ÎH˘zÛOk. ''J~Ú`Õ PÜ«∞# ~Ú+¨ì„ѨHÍ~°O
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 523
 D `«~O° ã¨fi~°™ê~°^∞Œä Å∞ PsÊ Ñ¨\ÏflÜ«∞H±, ^ÕqN„Ñ™¨ ê^£, H©~"° å}˜, HÀ\˜
@∂º<£ W™êÎ#∞. HÍh <Õ#∞ ~ˆ Ѩ٠siHÍi¤OQ∑ KÕ¿ã@ѨC_»∞ P Ç‘Ï~ÀQÍi Ü«∂H˜Oì Q∑ ZHõ¯_≥<· å #K«ÛáÈ`Õ =∞m¡ #\˜™êÎ~å?——
J#_çQÍ~°∞. WHõ P Ç‘Ï~À UO =∂\Ï¡_Ö» HË áõ ÈÜ«∂~°∞. P _»∂ºÜ≥∞\ò ÃÑ^ŒÌ Ç≤Ï@ì~ÚºO^Œ#∞HÀO_ç. Jk "Õ̂~ q+¨Ü∞« O.
~å*Ï Ç≤ÏOn ã≤x=∂Å∞ KÕÜ∞« _®xH˜ JO`«QÍ Pã¨HΘ K«∂Ѩ~<° Õ JѨ"å^Œ∞ LOk. D q+¨Ü∂« xfl PÜ«∞#
KåÖÏ™ê~°∞¡ YO_çOKå~°∞ ‰õÄ_®. ''Ç≤ÏOn ã≤x=∂ʼnõΩ <Õ<Ñ≥ C¨ _»∂ =ºuˆ~H˜x HÍ^Œ∞. WѨÊ\˜=~°‰Äõ ##∞fl Hõeã≤#
^Œ~≈° Hõ x~å‡`«Å∞ Z=fiiH© <Õ#∞ '<À— K≥Ñʨ ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ <å‰õΩ Hõ^Œä #KåÛe—— Jx K≥|∞`å~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï. 2009Ö’
'áê— z„`åxH˜ siHÍi¤OQ∑ KÕã∞¨ OÎ >Ë, Jq∞`åÉèò |K«Û<£ K≥<fl·≥ =zÛ ~Ô O_»∞ ~ÀAÅ∞ JHõ¯_Õ LO_ç, P
siHÍi¤OQ∑#∞ P™êfikOKå~°∞. JO^Œ∞Ö’ PÜ«∞# F qz„`«"∞≥ #ÿ "åºkè„QÆã∞¨ xÎ QÍ #\˜OKå~°∞. D
z„`«O s–iHÍi¤OQ∑H˜ 2009Ö’ *ÏfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ ɡãìπ s–iHÍi¤OQ∑ J"å~°∞¤ =zÛOk.
ã¨Ow`«O QÆ∞iOz Wà◊Ü∞« ~å*Ï qâı+¡ }
¨ ÉèÖí QË Í LO@∞Ok. ''U ã¨Ow`«"∞≥ <ÿ å „¿ÑHõ‰∆ Ωõ }˜‚
=∞~À „ѨÑO¨ KåxH˜ fã¨∞‰õΩ"≥àÏ¡e. „â’`« =∞#ã¨O`å P ã¨Ow`« =∞^è∞Œ i=∞Å`À xO_çáÈ"åe. 'D
ã¨Ow`åxH©, <å‰õÄ U^≥<· å ã¨O|O^èOŒ LO^•? Wk <å =∞#ã¨∞‰õΩ ZO^Œ∞HõO`«QÍ ^ŒQ~æÆ =° Ù`ÀOk?—
Jx „â’`« J#∞HÀ"åe. P ã¨Ow`«O JÖÏ LO_®e. XHõi ÉèÏ"åxfl Z^Œ∞\˜ =ºH˜Î ^ŒQÆæ~°
=ºH©HÎ iõ OK«_®xH˜ KåÖÏ =∂~åæÅ∞<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ ã¨Ow`«O XHõ\ .˜ =∂@Ö’¡ K≥Ñʨ ÖËx ÉèÏ"åxfl
ã¨Ow`«O ^•fi~å Pq+¨¯iOK˘K«∞Û. JO^Œ∞Hˆ ã¨Ow`åxH˜ „>ˇO_£ ÖË^xŒ K≥|∞`å#∞—— Jx K≥|∞`å~°∞.
„Ѩ`ºÕ HõOQÍ PÜ«∞#‰õΩ Jaè=∂# ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩÅ∞ XHõ¯~°x ÖË~∞° . JO^Œsfl Jaè=∂x™êÎ~∞° . Mò"∞£ K«O^£
„ѨHÍ+π, <Òëê^£... WÖÏ JO^Œi ã¨Ow`åhfl ~Ú+¨Ñì _¨ `» å~°∞. ''"åà◊√¡ „ѨÜ∂« }˜Oz# ÉÏ@Ö’<Õ <Õ#∂ „ѨÜ∂« }˜ã∞¨ <Î åfl#∞.
ÉèÏ+¨`À ã¨O|O^èOŒ ÖˉΩõ O_® K≥=ÙÅH˜OÃÑ#· ã¨Ow`åxflKÕÛ U ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_≥<· å <å‰õΩ ~Ú+ì̈"∞Õ —— Jx KåÖÏ™ê~°∞¡
`«# =∞#ã¨∞#∞ Pq+¨¯iOKå~°∞. P~ü._ç.|~°‡<£‰Ωõ ‰õÄ_® Wà◊Ü∞« ~å*Ï JO>Ë Q“~°=O. F™êi PÜ«∞# K≥<fl·≥ "≥o#¡ ѨÙ_»∞,
ѨH¯õ <Õ L#fl iHÍi¤OQ∑ käÜ∞Õ @~À¡ Wà◊Ü∞« ~å*Ï L<åfl~°x `≥Å∞ã¨∞‰õΩx "≥O@<Õ HõÅ=_®xH˜ =KåÛ~°∞. ~å*Ï J~Ú`Õ
524 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 z#fl H˘_»∞‰õΩ Ü«Ú=<£ â◊OHõ~ü ~å*Ï, ‰õÄ`«∞~°∞ Éèí=`åi}˜`À... `«O_„ Hç ˜ `«#Ü«∞ z~°∞HÍ#∞Hõ
KåÖÏ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. JO`« áêѨÙÅ~ü =¸ºlH± _≥~Ô· Hõ~ì ü `«##∞ HõÅ=_®xH˜ =KåÛ~°x `≥eã≤ L^ÕfiQÆÑ_¨ áç ÈÜ«∂~°∞.
W^Œ~Ì ∂° ‰õÄ~°∞Ûx KåÖÏ¿ãѨ٠=∂\Ï¡_∞» ‰õΩ<åfl~°∞. `«#∞ KÕã#≤ F áê@#∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï qxÑ≤¿ã,Î P áê@‰õΩ _®<£û
KÕã∂¨ Î ZO*ÏÜü∞ KÕâß~°∞ P~ü._ç.|~°‡<£.
Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ ‰õΩÅ, =∞`« Éè^Ë •Å∞ JO>Ë JѨãfi¨ ~°O q#flO`« z~å‰õΩ. ''U =∞`«OÖ’ LO_ç, U ~°∂áêxfl
H˘ez<å P „áê~°#÷ KÕ̂~k z=~°‰Ωõ XHõ¯ Ѩ~=° ∂`«∞‡xˆH! PÜ«∞#‰õΩ „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ ¿Ñ~°∞ ÖË^∞Œ . U ¿Ñ~°∞`À H˘ez<å
ѨÅ∞‰õΩ`å_»∞. <åÖ’ g∞~°∞ Ç≤ÏO^Œ∞=Ù#∞ =∂„`«"∞Õ K«∂™êÎ~∞° . HÍh, g∞Ö’ <Õ#∞ JO^Œsfl K«∂™êÎ#∞. ã¨~fi° =∞`«
ã¨"∞Õ ‡à◊#"Õ∞ ã¨Ow`«O. ^•xH˜ =∞`«O, ÉèÏ+¨ ÖË=Ù. `å^•`«‡ºO K≥O^Œ_O» XHõ¯>Ë ^•x Ѩ~=° ∂~°O÷ —— JO\Ï~åÜ«∞#.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï „Ѩu =∂@Ö’#∂ Ö’`≥#· `åuÎ fiHõ ^Œ$HõÊ^äOŒ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. u~°∞=}Ï‚=∞ÖˇÖ· ’ ~°=∞} =∞ǨÏi¬ P„â◊=∞O
JO>Ë PÜ«∞#‰õΩ ZO`À Jaè=∂#O. ^•^•Ñ¨Ù Ѩ^=Œ ¸_Õà¡◊ „H˜`O« u~°∞=}Ï‚=∞ÖˇÖ· ’ N~°OQÆOÖ’ PÅÜ«∂ʼnõΩ `«#
™⁄O`« Y~°∞Û`À =∞~°=∞‡`«∞ÅÎ ∞ KÕ~ÚOKå~°∞.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï ã¨$[#... JO^ŒiH© XO@|@ìx PÖÏѨ#. *Ï#Ѩ^•xfl K«H¯õ x ã¨fi~åÅ`À "Õ∞à◊qOz áê@‰õΩ
ã¨iH˘`«Î #_»H#õ ∞ <ÕiÊ# ã¨Ow`« 㨄=∂@∞ì. Wà◊Ü∞« ~å*Ï áê@efl WѨÊ\˜=~°‰Äõ KåÖÏ=∞Ok KåÖÏ ~°HÍÅ∞QÍ HÍÑ‘
H˘\Ïì~∞° ... H˘_»∞`«∞<åfl~°∞ ‰õÄ_®. D `«~O° ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩÅ∞ U^À XHõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï áê@Å #∞Oz
ã¨∂ÊùiÎ á⁄O^Œ∞`«∂<Õ =ÙO\Ï~°∞.
WѨC_˘zÛ# P^è∞Œ xHõ ™œHõ~åºÅ =Å¡ QÍÜ«∞h QÍÜ«∞‰õΩÅ∞ ™È=∞~°∞Å∞QÍ =∂iáÈ`«∞<åfl~°<kÕ Wà◊Ü∞« ~å*Ï
q=∞~°≈. D >ˇHÍflÅr =Å¡ „ѨuÉèÏ=O`«∞Å∞ ‰õÄ_® ÖËrQÍ =∂~°∞`«∞<åfl~°h, "åà◊¡ "≥∞=∞s zÑπû _Ò<£
JÜ«∂ºÜ«∞h PÜ«∞# "åºMϺxOKå~°∞. ''áê@Å∞ ÉÏQÍ ~å=_®xH˜ PÜ«∂ ^Œ~°≈‰õΩÅ „ѨÉèÏ=O
LO@∞O^•?—— J<Õ „Ѩâfl◊ #∞ Jã¨ûÅ∞ XѨCHÀ~°∞. ''ÔH.~åѶ∞¨ "ÕO„^Œ~å=Ù =Å¡<À, =∞}˜~`° fl« O =Å¡<À,
ÉèÏ~°f~å*Ï =Å¡<À... <Õ#∞ =∞Oz áê@Å∞ ~Ú™êÎ#O>Ë ZÖÏ #=Ú‡`å~°∞? ã≤x=∂`À <å‰õΩ#fl
Hõ<H≥ <∆õ £ ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ HÍ^Œ∞. P ã¨xfl"ÕâO◊ QÍh, HͺÔ~Hõ~ì ü QÍh Hõ<H≥ ì± J"åfie. Hõ^ÖŒä ’x Z"≥∂+¨<û£
„Ѩ^•è #O. <å‰õΩ ã¨ÑÎ̈ ã¨fi~åÖË „áê}O—— Jx x*ÏÜ«∞fQÍ K≥|∞`å~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï. ''ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞
Z=Ô~<· å... Hõ^#Œä ∞ Ö’`«∞QÍ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx Ѩiã≤u÷ H˜ `«Q@ æÆ ∞ìQÍ ã¨~à° "◊ ∞≥ #ÿ ã¨Ow`åxfl JOk¿ã.Î ..
`«Ñʨ ‰õΩO_® „¿ÑHõ‰∆ Ωõ Ö’¡H˜ Jk KÕ~∞° `«∞Ok—— J<Õk Wà◊Ü∞« ~å*Ï ZѨC_»∂ K≥¿ÑÊ Jaè„áêÜ«∞O.

''<å‰õΩ ã¨Ow`«O `≥eÜ«∞^Œ∞—— Jx |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ K≥ÑÊ≤ # UÔHH· õ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï. U^À
q#Ü«∞O HÀã¨O P =∂@ K≥Ñʨ ÖË^•Ü«∞#. ã¨Ow`åxH˜ x~°fiK«#O K≥Ñʨ =∞O>Ë #"Õfi™êÎ~åÜ«∞#. ''F ÃÑ^ŒÌ Ããq∞<å~ü
ÃÑ\ì̃ K≥ÑÊ≤ <å ã¨iáÈ^Œ∞... ^•x x~°fiK«#O K≥Ñʨ _®xH˜! J~Ú<å ã¨Ow`«O HÍx^ÕO\˜ K≥Ñʨ O_ç. =∞#O ѨeHˆ
=∂@Ö’#∂ <å‰õΩ =¸ºlH± qxÑ≤ã¨∞ÎO@∞Ok. „Ѩu =∂@‰õÄ, â◊ÉÏÌxH© XHõ ÅÜ«∞ LO@∞Ok. "å\˜H©
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 525
 ã¨ÑãΨ fi¨ ~åÅ∞O\Ï~Ú. XHõ xiÌ+"ì¨ ∞≥ #ÿ
HÍńѨ=∂}O HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. ѨH˜∆
¿ãfiK« Û ù Q Í qǨ Ï i㨠∞ Î O k. ^•xfl
á¶⁄\’QÍ fã¨∞‰õΩx HõOѨӺ@~üÖ’
=ÙOz... H˘xfl _®\òû ÃÑ\˜ì ѨH˜∆
~Ô Hõ¯Å∞ qÑ≤Ê#@∞¡, "å\˜x TѨÙ`«∂
Zyi#@∞¡ KÕÜ≥ÚK«∞Û. ã¨Ow`«O
=∂„`«O HõOѨӺ@~ü ѨH∆˜ ÖÏO\˜k
HÍ^Œ ∞ —— JO@∂ ["åa™êÎ ~ ° ∞ .
''W<Õflà◊√Q¡ Í ã¨Ow`«O JOkã¨∞<Î åfl~°∞.
É’~ü Ѷ ‘ Å =fi_» O ÖË ^ •?—— Jx
Wà◊Ü∞« ~å*Ï#∞ J_çy`Õ ''ã¨Ow`«O
JO>Ë g∞ ^Œ$+≤Öì ’ ã≤x=∂ ã¨Ow`«O
J~Ú`Õ.. P Ѩi*Ï˝#O <å‰õΩ ÖË^∞Œ .
WOHÍ K≥áêÊÅO>Ë <å‰õΩ ã¨Ow`«O
'N~å=∞~å[ºO— áê@ iHÍi¤OQ∑ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ ÉÏѨÙ, x~å‡`« Ü«∞Å=∞Oze ™ê~ÚÉÏÉÏ`À Jã¨ûÅ∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. `≥eÜ«∞^Œ∞
HÍ|>Ë ì KÕ ã ¨ ∞ Î < åfl#∞. `≥ e ¿ãÎ . ..
Ǩ~ÚQÍ WO\’¡ ‰õÄ~˘Û<Õ"å}˜.‚ <å‰õΩ ã¨Ow`«O =KÕÛã≤O^Œx HÍÅ∞ g∞^Œ HÍÅ∞ "Õã∞¨ ‰õΩx ^Œ~å˚QÍ LO_Õ"å}˜.‚ HÍh
JÖÏ LO_»_O» ÖË^.Õ ã¨Ow`«O JO>Ë UO\’ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ<Õ „ѨÜ∞« `«fl"Õ∞ <Õ#∞ KÕã∞¨ #Î fl „Hõ`∞« =Ù. J<Õfi+≤ã∂¨ Î D
„ѨÜ∂« }O WÖÏ ™êQÍeûO^Õ—— JO@∂ "Õ^•O`« ^èÀ~°}Ö˜ ’ ["åa™êÎ~∞° .
q_»∞^ŒÅ‰õΩ =ÚO^Õ ã≤x=∂ K«∂ã≤ *Ï`«HOõ K≥¿ÑÊÜ«∞QÆÅ ã¨=∞~°∞Å÷ ∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï. H˘xfl ã≤x=∂Å#∞
s–iHÍi¤OQ∑ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ K«∂ã≤ "å\˜ ã‘xH± P~°~¤ #ü ∞ =∂iÊOz Jq q[Ü«∞O ™êkèOK«_O» `À Wà◊Ü∞« ~å*Ï KÕã#≤
Hõ$+≤x KåÖÏ=∞Ok ^Œ~≈° ‰õΩÅ∞ ZѨÊ\˜H© =∞izáÈÖË~∞° ‰õÄ_®. s–iHÍi¤OQ∑`À ã≤x=∂ xÅɡ\ÏìÅO>Ë Wà◊Ü∞« ~å*Ï
`«~åfi`«<Õ Z=Ô~<· å! D „Ѩ`ºÕ Hõ`#« ∞ ZÖÏ ™êkèOK«QeÆ QÍ~°x „Ѩtfl¿ãÎ –''Jk <å‰õÄ `≥eÜ«∞^Œ∞. ~°K~« Ú`« Hõ^#Œä ∞
ã¨$[<å`«‡HõOQÍ ÉèÏ"À^ÕfiQÆO`À K≥|∞`å~°∞. ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ ^•xfl JO^ŒiH© J~°=÷ ∞ÜÕ∞ºÖÏ #=~°™êÅ∂ q∞o`«O KÕã≤
f™êÎ_∞» . D ÉèÏ"À^ÕfiQÍxfl ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ „¿ÑHõ‰∆ Ωõ ʼnõΩ ã¨ÑãÎ̈ fi¨ ~åÅ ^•fi~å =∞iO`« ÉÏQÍ KÕ~∞° ™êÎ_∞» . =∞Oz
Ѷ֑ ò L#flѨÙ_Õ =∞Oz <ÕÑ^¨ ºŒä ã¨Ow`«O =ã¨∞OÎ k—— Jx ã¨=∂^è•#O K≥|∞`å~°∞.
Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∂xfl HõOѨӺ@~°Hˆ¡ JOH˜`O« KÕã∞¨ #Î fl ~¸ `«~O° "åix =∞# ã¨O㨯 $u "≥Ñ· Ù¨ =∞o¡OKåÅ<Õk
Wà◊Ü∞« ~å*Ï „ѨÜ∞« `«flO. Jk =∞# ÉÏ^躌 `« ‰õÄ_® JO\Ï~åÜ«∞#. <Õ\ ˜ ã¨Ow`«OÖ’ qK«ÛÅq_çQÍ "å_»∞`«∞#fl
ZÅ¢HÍìxH± ™ê=∞„y `å`å¯eHõ"∞Õ #x, H˘O`« HÍÖÏxH˜
JO^ŒiH© É’~ü H˘_»∞`«∞O^Œh JO\Ï~°∞. D q+¨Ü∞« "≥∞ÿ
Ǩb=Ù_£ z„`åxH˜ ã¨Ow`«O PÜ«∞# Jaè„áêÜ«∂Ü«∞O J_çy`Õ – ''Jk XHõ >ˇHfl˜ HõÖò
Wà◊Ü∞« ~å*Ï WѨÊ\= ˜ ~°‰Äõ `«# HÔ s~üÖ’
q+¨Ü∞« O. áê@Å∞, ã¨Ow`«O ÉÏQÍ q#|_»_O» HÀã¨O
XˆH XHõ¯ Ǩb=Ù_£ z„`åxH˜ ã¨Ow`«O "å\˜x "å_»∞`«∞<åfl~°∞. "å\˜x H˘#fl "åà‹=¡ fi~°∂ H˘`«QÎ Í
ã¨=∞‰õÄ~åÛ~°∞. P z„`«"Õ∞ '|¡_£™Èì<£—. „ɡ\ò Ug∞ '„H˜Ü∞Õ \ò— KÕÜ∞« ÖË~∞° . #_»=ÖËx"åà◊√¡ P^è•~°OQÍ
ã≤g
ì ∞¡, J<åfl xHÀÅ*ò, `«k`«~° Ǩb=Ù_£ Hõ„~° Ѩ@∞ì‰Ωõ #_»∞ã¨∞#Î fl>Ë¡ ~Úk ‰õÄ_®. J"Õ ™ê=∞„y
`å~°Å`À áê@∞ '™œ`ü WO_çÜ∞« <£ "å_»∞`«∂ KÕ¿ã ^èfiŒ #∞Å∞ ZѨC_»∂ JÖψQ LO\Ï~Ú.
ã¨∂Ѩ~™ü êì~~ü [° hHÍO`ü ‰õÄ_® ~ÀE XˆH =∂ki Éè’[#O KÕã∞¨ OÎ >Ë É’~ü H˘\ì̃#@∞ì!
#\˜OKå~°∞. _≥·\ò.ÃÇÏKü.e\˜Öò ^Œ~°≈Hõ`«fiO
=Ç≤ÏOz# P z„`åxfl Ñ „ " ¨ å㨠"åºkè„QÆã¨∞ÎʼnõΩ ~ÀE XˆH `«~°Ç¨Ö’ Éè’[#O
ÉèÏ~°fÜ«ÚÖˇ# · Jâ’H± J=∞$`«~å*ò, ÃÑ_»`å~°∞. HÍh P~ÀQƺ=O`«∞xH˜ JÖÏ ÃÑ_ç`Õ ZÖÏ?
ã¨∞#O^Œ =Ú~°m =∞<ÀǨÏ~ü xi‡OKå~°∞. â◊s~°O, =∞#ã¨∞ qHõãO≤ K«_®xH˜ ~°H~õ H° ÍÅ uà◊√¡ u<åeû
1988 JHÀì|~ü 7# P z„`O« q_»∞^ŒÖO·ˇ k. LO@∞Ok—— Jx K≥|∞`å~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï.
526 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 áêâßÛ`«º ã¨Ow`åxfl J#∞HõiOK«_®xH˜ Wà◊Ü∞« ~å*Ï ~Ú+ì̈Ñ_¨ ~» ∞° . ''áêâßÛ`«º ã¨Ow`«O "å_»∞HÀ=_»OÖ’
`«ÑC¨ ÖË^∞Œ . HÍh =∞#‰õΩ#fl PHõ~¬° }Ü © ∞« "≥∞#ÿ ~°∂ѨÖÏ=}ºO LO_»^.Õ ..! ^•xfl =∞#"Õ∞ áê_»∞ KÕã∞¨ HÀ=_»OÖ’
Bz`«ºO Uq∞\˜? "≥∞Hÿ̂ Öò *ÏHõû<£ áê¡ãHì≤ ± ã¨~s°̊ KÕ~ÚOK«∞‰õΩx =ÚY=~°Û¿ãû =∂~°∞Û‰õΩ<åfl_»∞. =∞#=¸ JÖÏ
KÕÜ∂« ÖÏ! q^ÕâßÖ’¡ |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨Ö÷ ÏÖ’¡<Õ ¢ãΑ ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ XHõi<˘Hõ~∞° =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ O\Ï~°∞. Jk "åà◊¡ ã¨O㨯 $u.
WHõ¯_» =∞#O ‰õÄ_® ^•xfl á¶êÖ’ KÕÜ∂« ÖÏ? "åà◊¡ ã¨O㨯 $u, "åà◊¡ ã¨Ow`«O =∞#‰õΩ J=ã¨~=° ∂?—— Jx ã¨∂\˜QÍ
„Ѩtfl™êÎ~°∞.
ã¨Ow`«O QÆ∞iOz U „Ѩâfl◊ J_çy<å "Õ^•O`« ^èÀ~°}Ö˜ ’<Õ PÜ«∞# ã¨=∂^è•#O K≥|∞`å~°∞.
''ã¨Ow`«O J<Õk XHõ ã¨=Ú„^ŒO ÖÏO\˜k. XHõ PHÍâ◊O ÖÏO\˜k. XHõ Éè∂í q∞ ÖÏO\˜k. ZO`À
q™êÎ~"° ∞≥ Oÿ k ã¨Ow`« „ѨÑO¨ K«O. ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ \Á_»∞#¤ ‰õÄ~°∞Ûx JHõ¯_» HõxÑ≤OKÕ PeÛѨÊefl U~°∞‰õΩx
"å\˜x =∂ÅQÍ ‰õÄiÛ, ^•xH˜ "≥∞~°∞QÆ∞ÃÑ\˜ì J"Õ∞‡ Ѩx KÕã∞¨ <Î åfl#∞ <Õ#∞. J~Ú`Õ ã¨Ow`« ™êQÆ~O° Ö’
ZHõ¯_≥H¯õ _» =Ú`åºÅ∞ ^˘~°∞‰õΩ`åÜ≥∂, ã¨Ow`åHÍâ◊OÖ’ g} „â◊√`«∞ÖˇH¯õ _≥H¯õ _» P_»∞‰õΩO\ÏÜ≥∂,
~¸ ã¨Ow`«O Éè∂í q∞ÃÑ· ZHõ¯_≥H¯õ _çH˜ "åºÑ≤Oz Hõà‰¡◊ Ωõ HõxÑ≤OKÕ ^Œ$âߺŠ~°∂ѨOÖ’ „ѨÉqíè ã¨∞OÎ ^À
<å‰õΩ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. HÍh nx QÆ∞iOz „Ѩ[ʼnõΩ q=iOKÕ ã¨O^Œ~åƒùxfl ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ <å‰õΩ
„Ѩ™êkOK«Ö^Ë ∞Œ —— Jx ÉèÏ"À^ÕfiQÆO`À `«# =∞#ã¨∞#∞ ѨOK«∞‰õΩO\Ï~åÜ«∞#. WѨC_˘ã¨∞#Î fl ã≤x=∂
ã¨Ow`«O, áê@Å z„fHõ~} ° QÆ∞iOz "åºMϺxOK«=∞O>Ë, ''q=∞i≈OK«_O» `«ÑC¨ . Z=Ô~=i â◊HΘ
™ê=∞~å÷ºefl |\ì̃ ^Œ~≈° ‰õΩÅ HÀiHõ „ѨHÍ~°O ã¨Ow`« ÉÏ}©Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞™êÎ~∞° . áê@Å z„fHõ~} ° Ö’
Ç‘Ï~À Ç‘Ï~À~Ú#¡ =∞^躌 ‰õΩ #ÅÉè̌,· Ü«∂Éè̌· =∞Ok ZHõ¯_ç #∞OKÀ =zÛ KÕ~`° å~°∞. P_»`å~°∞...
áê_»`å~°∞... áê@ ѨÓiÎ HÍQÍ<Õ =∞~°∞QÔ á· È`å~°∞. nxfl <Õ#∞ `«ÑC¨ QÍ "åºMϺxOK«_O» ÖË^∞Œ . XHõ q+¨Ü∞« O =∂„`«O
K≥|∞`å#∞. Å"£™êOQ∑, ™ÈÖ’ ™êOQ∑, \©lOQ∑ ™êOQ∑ J<Õ H˘xfl Ѩi^è∞Œ Å∞<åfl~Ú =∞# z„`åÖ’¡. JO^Œ∞=Å¡ áê@Ö’¡
=º`åºã¨O Hõ#|_»^∞Œ . â’Hõw`«O q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ_® c\òû L^Œ$ú `«OQÍ qxÑ≤OKÕ XHõ '=∂Ü«∞— =∞# z„`åÖ’¡ KÀ@∞
KÕã∞¨ ‰õΩOk—— Jx XHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ qâı+¡ O≤ Kå~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï. ''=ÚO^Œ∞QÍ áê@Å∞ ~åâßHõ @∂º<£ KÕÜ∞« _®xH˜
g∞i+ì̈Ñ_¨ `» å~å? ÖËHõ =ÚO^Œ∞QÍ @∂º<£ KÕÜ∞« _»O `ÕeHõ Jx ÉèÏqã¨∞<Î åfl~å?—— Jx JѨÊ\’¡ XHÍÜ«∞# J_çy`Õ,
''áê@efl XHõ q^è"Œ ∞≥ #ÿ i^ä"Œ ∞£ #∞ HõeÑ≤ =ÚO^Œ∞QÍ ~å¿ãÎ
Zxfl @∂º#∞¡ KÕã<≤ å XˆHÖÏ =™êÎ~Ú. JÖÏHÍHõ @∂º<£<Õ
=ÚO^Œ∞ KÕ¿ã,Î áê@efl ZÖÏ HÍ=e¿ãÎ JÖÏ =∂~°∞Ê "≥¢ãπì<£ ã≤OѶ¨h
KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω O@∂ ~åÜ« ∞ =K« ∞ Û. D Ô ~ O_À Ѩ ^ Œ ú u <Õ
~Ú+ì̈Ñ_¨ `» å#∞—— Jx K≥áêÊ~°∞. Hˆ =ÅO ã≤h ã¨Ow`åxˆH Ѩiq∞`«"∞≥ ÿ áȉõΩO_® ã¨fi~°H~õ Qΰ Í
`«# Ѩikèx qã¨Î $`«O KÕã∞¨ HÀ"åÅ<Õ PÖ’K«# Wà◊Ü∞« ~å*Ï =∞kÖ’
^Œã~¨ å ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï ~ÚO\’¡ "≥ÚÅÔH`«_Î O» "≥Ú^ŒÅ~ÚºOk. ã¨iQÍæ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ ã≤OQÆÑÓ¨ ~ü‰Ωõ
#=~å„`«∞ŠѨÓ[ KåÖÏ Ñ¶∞¨ #OQÍ KÕ™êÎ~∞° . F ^Œã~¨ å K≥Ok# Ñ≤~°q∞_£ WO@ˆ~fl+¨#Öò ã¨Oã¨÷ 'ã≤OѶ¨h— ‰õÄ~°Û=∞x
<å_»∞ F HõqQÍi ‰õΩ@∞O|O ‰õÄ_® ѨÓ[‰õΩ =KåÛ~°∞. Wà◊Ü∞« ~å*Ï#∞ HÀiOk. D ã¨O¿ã÷ JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï
P ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ F Ѩ„uHõ"å~°∞ P HõqQÍiH˜ J"å~°∞¤ ã¨Ow`«O`À ‰õÄ_ç# HõOáêH±ì _çãπ¯Å∞ KåÖÏ q_»∞^ŒÅ KÕã≤Ok.
„ѨHõ\ ˜OKå~°∞. P q+¨Ü«∞"Õ∞ Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ K≥Ñ≤Ê ÅO_»<Ö£ ’x „ѨÑO¨ K« „Ѩã^≤ "úŒ ∞≥ #ÿ ~åÜ«∞Öò ѶÖ≤ ò Ǩ~À‡xH± PÔ~¯„™êì
P#O^Œ Ñ ¨ _ ç á ÈÜ« ∂ ~åÜ« ∞ #. #QÆ ^ Œ ∞ |Ǩ ï =∞u (P~ü.Ñ≤.F.)`À iHÍ~°∞¤ KÕ~ÚOKÕ Ñ¨Hõ∆OÖ’, `å#∞ ã≤^Œú"Õ∞#x
ZOu™êÎ~°x J_çQÍ~°∞ Wà◊Ü«∞~å*Ï. P HõqQÍ~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï K≥áêÊ~°∞. Ñ≤~q° ∞_£ ã¨Oã¨,÷ P~ü.Ñ≤.F."åix ã¨O„Ѩk¿ãÎ
K≥áêÊ~°∞. KåÖÏ z#fl "≥Ú`«OÎ Jk. P HõqQÍi „ѨuÉè,í "å~°∞ ã¨O^ÕÇÏ≤ OKå~°∞. Wà◊Ü∞« ~å*Ï KÕã#≤ 'ǨÏ∫ @∞ <Õ"∞£ W\ò—,
™êÇ≤Ï`«º qHÍã¨O =ÚO^Œ∞ Jk kQÆ^∞Œ _»∞¿Ñ. ZO^Œ∞HÀ '#käOQ∑ |\ò qO_£— _çã¯π Å#∞ "åiH˜ ѨOÑ≤OKå~°∞. Jq q<åflHõ
P Hõ}∆ OÖ’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï =∞#ã¨∞Ö’ JÅ[_ç "≥Ú^ŒÖO·ˇ k. ã≤OѶh¨ x iHÍ~ü¤ KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ P~ü.Ñ≤.F. ã¨=∞‡uOzOk. =∞„^•ã¨∞Ö’
P JÅ[_ç #∞O_ç F PÖ’K«# ѨÙ\˜Oì k. U J"å~°∞‰¤ Ωõ UHÍ„QÆ`« ‰õΩ^Œ~^° xŒ H˘zÛ<£ "≥o,¡ JHõ¯_» F QÔ ãπÇì Ϩ ∫ãπÖ’ <≥Å~ÀAÅ∞O_ç
Z‰õΩ¯= ~˘Hõ¯O W™êÎ~À P~å fâß~°∞. '*Ï˝<Ñ£ ~‘ —üî J"å~°∞‰¤ Ωõ ã≤OѶ¨hx ã¨fi~°|^ŒúO KÕâß~°∞. 'PO\’h JO_£ H˜¡Ü≥∂áê„`å—‰õΩ
J`«ºkèHOõ QÍ 5 ÅHõÅ∆ ~°∂áêÜ«∞Å∞ ~Ú™êÎ~x° `≥eã≤Ok. ã¨Ow`åxfl ã¨=∞‰õÄiÛ# *Ï<£ ™ê¯\ò D 'ã≤OѶ¨h— iHÍi¤OQ∑‰õΩ
"≥O@<Õ `å#∞ ‰õÄ_® S^Œ∞ ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞Å`À F HõO_»H~ìõ Qü Í =º=ǨÏiOKå~°∞. iHÍi¤OQ∑ ѨÓiÎ HÍQÍ<Õ PÔ~¯„™êì ã¨É∞íè ºÅ∞
J"å~°∞¤ ~Ú"åfiÅx xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. „Ѩ=ÚY `«=∞ Hõ~`° åà◊ ^èfiŒ #∞Å`À Wà◊Ü∞« ~å*Ï#∞ Jaè#OkOKå~°∞.
™êÇ≤ Ï f"Õ ` « Î Å ∞ =Ú`« ∞ Î e OQÆ O , P~° ∞ Jà◊ Q Æ Ñ ¨ Ê <£ ,
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 527
 *Ï˝#ã¨∞O^Œ~°O Ѩà◊xÉèÏ~°u`À
K«~Û° Å∞ [iáê~°∞. XHõ¯iˆH S^Œ∞
ÅHõ∆Å∞ H͉õΩO_®, H˘O`«=∞Ok
™êÇ≤ Ï f "Õ ` « Î Å ‰õ Ω Ѩ O z`Õ
ÉÏ=ÙO@∞O^Œ x "å~° ∞
㨠∂ zOKå~° ∞ . 㨠ˆ ~ #<åfl~° ∞
Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï. [Ü« ∞ HÍO`« < £
J^è Œ º ‰õ ∆ Ω xQÍ 'Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï
WÅH˜¯Ü«∞ =∞¢#O¤ — (Wà◊Ü∞« ~å*Ï
™êÇ≤Ï`«º ã¨q∞u) ¿Ñ~°∞`À F
㨠O 㨠÷ "≥ Ú ^Œ Ö ˇ · O k. D
[Ü« ∞ HÍO`« < £ J<Õ PÜ« ∞ #
„Ѩ=ÚY ™êÇ≤Ïf"Õ`«Î. Wà◊Ü«∞
~å*Ï =∞„^•ã¨∞Ö’ J_»∞QÆ∞ÃÑ\ì̃#
H˘`«ÎÖ’¡ PÜ«∞##∞ HõÅ∞ã¨∞ÎO_Õ
"å~° ∞ . PÜ« ∞ # ¿ãì * ò g∞^Œ
~åRѨu Ñ„ u¨ ÉèÏáê\˜Öò #∞Oz 'Ѩ^‡Œ É∂íè +¨}—ü JO^Œ∞‰õΩO@∞#fl â◊√Éè"í àÕ ◊ =∂\Ï¡_»∞`«∞O>Ë Wà◊Ü«∞~å*Ï
=∞O„`«=ÚQÆ∞Öú ·ˇ qO@∞O_Õ"å~°∞.
PÜ«∞# ~åã≤# Hõ^ÅŒä #∞ K«^∞Œ =Ù`«∂, PÜ«∞<Õfl Ç‘Ï~ÀQÍ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO@∞O_Õ"å~°∞. `«q∞à◊ ™êÇ≤Ï`åºxH˜ Hõ$+≤ KÕã#≤
=ºHÎ̃, L`«=Î ∞ ~°K~« Ú`«, ~Ú^Œ~Ì ∞° =~°=ú ∂# HõàÏHÍ~°∞efl ZOÑ≤Hõ KÕã≤ P #Å∞QÆ∞iH© S^Œ∞ ÅHõÅ∆ ∞ ѨOKå~°∞. D
J"å~°∞Ť QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl x~å‡`« ~°qâ◊OHõ~ü P #QÆ^∞Œ `å#∞ ~Ú™êÎ#O@∂ =ÚO^Œ∞H˘KåÛ~°∞. Wà◊Ü∞« ~å*Ï
ZO`« "åiOz<å q#ÖË^Œ∞. WHõ JѨÊ\˜ #∞Op Wà◊Ü«∞~å*Ï ™êÇ≤Ï`åºxfl „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°∞.
Wà◊Ü∞« ~å*ÏÖ’ ~Úk Z=fiiH© `≥eÜ«∞x HÀ}O. P^è∞Œ xHõ ™êÇ≤Ï`«ºO Hõ<åfl „áêp# ™êÇ≤Ï`«ºO JO>Ë<Õ PÜ«∞#‰õΩ
=∞‰õΩ¯=. ~Ô O_»∞ "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« =zÛ# u~°∞=à◊√=¡ ~ü, u~°∞‰õΩ¯~°àò#∞ q∞Oz# ™êÇ≤Ï`«ºO ZHõ¯_» =zÛO^Œx
„Ѩtfl™êÎ~åÜ«∞#. ''WѨC_˘ã¨∞#Î fl ѨÙã¨HÎ ÍÖ’¡ ~°K~« Ú`« ¿Ñ~°∞ f¿ã¿ãÎ Jxfl ~å`«Å∂ XˆH f~°∞QÍ L<åfl~Ú. D q+¨Ü∞« OÖ’
~°K~« Ú`«Å#∞ ‰õÄ_® <Õ<Ñ≥ C¨ _»∂ `«ÑC¨ Ѩ@#ì ∞. HÍh =∞# ~å`«Å∞ ~Ú`«~∞° Å Jaè=$kúH˜ `À_»Ê_®¤Ü∂« ? ã¨O㨯 $ux
HÍáê_»∞`«∞<åflÜ«∂? =∂#= "Õ∞^èŒã¨∞û#∞ ÃÑOKÕ"Õ<å? J<Õ q+¨Ü«∂xfl ~°K«~Ú`«Å∞ F™êi ѨÙ#~åÖ’zOKåe——
JO\Ï~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï.

XHõѨC_»∞ ɡÖòÉÏ@"£∞ áêºO\ò "Õã¨∞‰õΩx y\Ï~ü KÕ`«|@∞ì‰õΩx uiy# Wà◊Ü«∞~å*Ï

L#fl@∞ìO_ç XHõ "Õ^•OuÖÏ =∂iáÈÜ«∂~°∞. ã¨Ow`«O K«∂¿ãÎ Ü«Ú=`«~åxfl "≥„~Ô uÎOKÕÖÏ LO_Õk.
D ã¨Ow`åxfl ã¨$+≤Oì KÕ =∞x+≤ =∂„`«O "Õ^•OuÖÏ LO_Õ"å_»∞. J^Õ qz„`«O.
PÜ«∞# ‰õΩ@∞O|=∞O`å ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩÖË. H˘_»∞‰õΩÅ∞ Ü«Ú=<£ â◊OHõ~~ü å*Ï, HÍsÎH~± å*Ï,
‰õÄ`«∞~°∞ Éè=í `åi}˜ – =ÚQÆ∞~æ ∂° ã¨Ow`« ~°OQÆOÖ’<Õ L<åfl~°∞. ~ˆ =u ~°∂á⁄OkOz# POQÆ¡ z„`«O
'q∞„`ü–"≥∞ÿ „ÃÑO¶ _£— ^•fi~å Éè=í `åi}˜ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩ~åeQÍ Ñ¨iK«Ü∞« =∞Ü«∂º~°∞. P `«~åfi`« Hõ#fl_»OÖ’
'yÜ«∂.. yÜ«∂— J<Õ ã≤x=∂ KÕâß~°∞. P"≥∞ =∞Oz QÍÜ«∞x ‰õÄ_®. `«q∞à◊ z„`«O '~åã¨Ü∂« º—Ö’
'=∞™êÎ<å =∞™êÎ<å...— áê@`À ‰õÄ`«∞ifl ã≤OQÆ~üQÍ KÕâß~°∞. P `«~åfi`« KåÖÏ `≥Å∞QÆ∞, `«q∞à◊
z„`åÖ’¡ áê_®~å"≥∞. =∞ǨHõq ã¨∞„|Ǩχ}º ÉèÏ~°u rq`«OÃÑ· x~å‡}"≥∞#ÿ 'ÉèÏ~°u—Ö’ '=∞~ÚÖò
áÈÖˇ á⁄}∞‚...— áê@ ^•fi~å 2001Ö’ L`«=Î ∞ QÍÜ«∞xQÍ *ÏfÜ«∞ J"å~°∞¤ QÔ Å∞á⁄O^•~°∞. nxH˜ Wà◊Ü∞« ~å*ÏÜÕ∞
ã¨fi~°™ê~°k.èä *Ï<£ ^Œ~≈° Hõ`fi« OÖ’ „HÍOu‰õΩ=∂~ü xi‡Oz# '„¿Ñq∞OKÕk ZO^Œ∞Hõ=∂‡—Ö’ 'F z<åfli zÅHõ=∂‡...—
áê@ ÃÑ^ŒÌ Ç≤Ï@∞ì. Jn Éè=í `åi}˜Ü∞Õ áê_®~°∞. Ü«Ú=<£ â◊OHõ~~ü å*Ï `«# 14= U@<Õ 'J~°qO^Œ<—£ z„`«O ^•fi~å
ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩxQÍ =∂~å~°∞. JÖψQ Wà◊Ü«∞~å*Ï ~Ú^ŒÌ~°∞ `«=Ú‡à◊√¡ ÉèÏ㨯~ü, QÆOÔQ· J=∞~°<£ ‰õÄ_® ã¨Ow`«

528 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞

^Œ~°≈‰õΩÅ∞QÍ ~å}˜OKå~°∞. ÃÑ^ŒÌ#flÜ«∞º
áê=Å~ü =~° ^ Œ ~ å[<£ H˘_» ∞ ‰õ Ω *’
=~° ^ Œ ~ å[<£ ^Œ ~ ° ≈ ‰õ Ω _» ∞ . P =∞^è Œ º
'qà◊Ü«∂_»∞ ~å*Ï qà◊Ü«∂_»∞— ã≤x=∂
_≥·Ô~H±ì KÕâß~°∞. QÆOÔQ· J=∞~°<£ H˘_»∞‰õΩ
"≥OHõ\ò „ѨÉèí∞ ~ÚѨC_»∞ `«q∞à◊OÖ’
áêѨÙÅ~ü ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞.

Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ Ñ≤Å¡#„QÀq
JO>Ë F ÃãO\˜"∞≥ O\ò. #=~°™êÖ’¡ Ju
=ÚYº"≥∞ÿ# â◊$OQÍ~°, Hõ~°∞}~°™êÅ#∞
J`«ºO`« „ѨÉÏè ==O`«OQÍ Ñ¨eH˜OK«QÅÆ
ѨiHõ~O° "Õ}∞=Ù Jx PÜ«∞# K≥|∞`å~°∞.
P "Õ } ∞<å^Œ O qO@∞O>Ë KåÖÏ
W<£ÃãÊ· iOQ∑QÍ, PǨ^¡ OŒ QÍ LO@∞O^Œ<kÕ Éè^„í HŒ Ío (`˘e ã≤x=∂)
Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï =∂@. Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï
HõOáÈlOQ∑ ~°∂"£∞Ö’ ‰õΩsÛÅ∞, ™Èá¶êÅ∞ =O\˜ ǨÏOQÍ=∂Å∞ Ug LO_»=Ù. u"åp g∞^Œ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞. ^è=Œ à◊
=¢™êÎÅ∞ ^èiŒ Oz #∞^Œ∞@ ‰õΩO‰õΩ=∞ ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ x HõOѨӺ@~ü H©É’~ü¤ =ÚO^Œ∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞.
Hõq`«fi=∞O>Ë Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ ÉÏQÍ W+ì̈O. Z<Àfl ѨÙãÎ̈HÍÅ∞ K«k"å~åÜ«∞#. Jq K«kq r~°O‚ KÕã∞¨ ‰õΩO>Ë,
PÜ«∞#‰õÄ U^À ~åÜ«∂ÅxÑ≤OzOk. JÖÏ '"≥>Âì̌ "≥o~ÚÖò H˘\ì̃ H˜_‰» Ωõ ¯^Œ∞— Hõq`å ã¨OѨÙ\˜ `«Ü∂« ~Ô O· k. WѨÊ\˜H©
`«#Ö’ U ÉèÏ=O Lá⁄ÊOy<å _≥s· Ö’ ~åã¨∞‰õΩO@∞O\Ï~°∞. `«q∞à◊O`À áê@∞ ã¨O㨯 $`« ÉèÏ+¨O>Ë Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ
|Ǩï„Ñ‘u. ÉÁ=∞‡ w¿ãO^Œ∞‰õΩ ZO`« ~Ú+ì̈Ñ_¨ `» å~À, =∞Oz á¶⁄\’Å∞ f¿ãO^Œ∞‰õÄ JO`Õ ~Ú+ì̈Ñ_¨ `» å~°∞. PÜ«∞#
^ŒQ~æÆ ° KåÖÏ qÅ∞"≥#· HÔ "≥∞~åÅ∞ L<åfl~Ú. Wà◊Ü∞« ~å*Ï q∞`«ÉÏè +≤. KåÖÏ `«‰Ωõ ¯= =∂\Ï¡_`» å~°∞. ™êufiHõ PǨ~°"∞Õ
Éè∞í l™êÎ~∞° . ÉèHí Î̃ Z‰õΩ¯=. ~°=∞} =∞ǨÏi¬ Éè‰í Ωõ _Î ∞» . „Ѩu áœ~°q‚ ∞H© u~°∞=}Ï‚=∞Öˇ· "≥o¡ `«ÅhÖÏÅ∞ ã¨=∞iÊ™êÎ~∞° . P
~À[O`å JHõ¯_Õ „ѨâßO`«OQÍ QÆ_»∞ѨÙ`å~°∞. `«q∞à◊<å_»∞Ö’ J<ÕHõ ^Õ"åÅÜ«∂ʼnõΩ QÆ∞ÑÎ̈^•<åÅ∞ KÕâß~°∞. `«#
QÆ∞~°∞=Ù l.ÔH."≥OHõ>âË ò Pi÷HOõ QÍ zuH˜áÈ`Õ, z=i ~ÀAÖ’¡ Wà◊Ü∞« ~å*Ï PÜ«∞xfl P^Œ∞‰õΩ<åfl~°∞.
Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ ÃãO\˜"∞≥ O\òû Z‰õΩ¯=. =ÚǨ˙~åÎÅ#∂, â◊‰Ωõ <åÅ#∂ #=Ú‡`å~°∞. ÃÑ^Œ#Ì flÜ«∞º áê=Å~ü
=~°^~Œ å[<£ ZO`À =∞‰õΩ¯=Ѩ_ç 200 ~°∂áêÜ«∞Å∞ ÃÑ\˜ì H˘#∞‰õΩ¯#fl Ǩ~À‡xÜ«∞O<Õ Wà◊Ü∞« ~å*Ï
~ÚѨÊ\˜H© "å_»∞`«∞<åfl~°∞. ^•O`À<Õ HõKÛÕ sÅ∞ KÕâß~°∞. ã≤x=∂Å∞ KÕâß~°∞. WѨÊ\˜H© P Ǩ~À‡xÜ«∞O#∞
JѨÙ~°∂ѨOQÍ K«∂ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. `«# rq`å#∞Éè"í åÅ`À ~åã¨∞‰õΩ#fl ѨÙãÎ̈HÍxH˜ 'F Ǩ~À‡xÜ«∞O
ÃÑ>ì̌ Hõ^—Œä Jx J~°O÷ =KÕÛÖÏ `«q∞à◊OÖ’ >ÿ̌\ Ö˜ ò ÃÑ\Ïì~∞° . P Ǩ~À‡xÜ«∞O ÃÑ>ì̌ JO>Ë PÜ«∞#‰õΩ
ZO`À „¿Ñ"≥∂. WѨÊ\˜H© P Ǩ~À‡xÜ«∞O ÃÑ>ì̌ g∞^Õ ÉÏ}©Å∞ qxÑ≤™êÎ~∞° . J^˘Hõ ÃãO\˜"∞≥ O\ò
PÜ«∞#‰õΩ. F™êi ÃÑ^ŒÉÌ Ïƒ~Ú Ü«Ú=<£ P Ǩ~À‡xÜ«∞O ÃÑ>ì̌#∞ K«∂ã¨∞HÀ‰õΩO_® HÍe`À <≥\ `ì̃ Õ
qÅqÖÏ¡_áç ÈÜ«∂~°∞. ''JÖÏ KÕÜ∞« ‰õÄ_»^∞Œ <å<åfl... Jk Hõ#fl`«eÖ¡ ÏO\˜k—— Jx K≥áêÊ~°@ H˘_»∞‰õΩ`À.
W\©=e HÍÅOÖ’ U HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõÄ PÜ«∞# "≥à_¡◊ O» ÖË^∞Œ . á⁄QÆ_Åλ `À =ÚOK≥`_Ϋ O» ,
áê^•aè=O^Œ<åÅ∞ KÕ¿ãÜ«∞_»O, Hõeã≤ á¶⁄\’ kQÆ_O» ѨÓ~°fi[#‡ ã¨∞Hõ$`«=∞#fl@∞ìQÍ „Ѩ=iÎOK«_O» ...
~Ú=hfl Wà◊Ü∞« ~å*Ï#∞ ~Ú|ƒOk ÃÑ>Ëãì ∞¨ <Î åfl~Ú. JO^Œ∞Hˆ ~ÚO\’¡ „ѨâßO`«OQÍ LO@∞<åfl~°∞.
=∞#=à◊`¡ À P_»∞‰õΩO@∂ `«# z#fl<å\˜ *Ï˝ÑH¨ ÍÅ#∞ =∞m¡ áÈQÆ∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~°∞.

ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 529

 Wà◊Ü«∞~å*Ï ã¨Ow`« QÆ`«∞Å∞
Wk Ѷ֨ Ï<å ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰Ωõ x áê@ Jx XHõ¯ áê@ qx K≥á⁄ÊK«∞Û. Ô~O_»∞ áê@Å∞ qx K≥á⁄ÊK«∞Û. ÖˉΩõ O>Ë
F Ѩ^À W~°"≥· K≥á⁄ÊK«∞Û. JO`«‰õΩq∞Oz K≥ѨÊ_»O KåÖÏ Hõ+ì̈O. HÍh, Wà◊Ü«∞~å*Ï KÕã≤# ã¨∞=∂~°∞ 900‰õΩ ÃÑ·QÍ
ã≤x=∂Å áê@efl W>Ëì QÆ∞~°∞ΠѨ>Ü ìË Ú≥ K«∞Û. â’„`Å« "≥∞Oÿ _£Ãã\òx JO`«ÖÏ @∂º<£ KÕ¿ãâß~åÜ∞« #. Ѩ„u áê@ g∞^• Wà◊Ü∞« ~å*Ï
ã¨O`«HOõ LO@∞Ok. 'Wk <åk— Jx QÆ~fi° OQÍ K≥¿ÑÊ ™ê÷~ÚÖ’ LO@∞Ok Wà◊Ü∞« ~å*Ï ÉÏ}.© ã≤x=∂ ã¨Ow`åxfl ã¨Ô~#·
ã¨=∞Ü«∞OÖ’... ã¨Ô~#· =∂~°Oæ Ö’H˜ =∞Å∞Ѩ٠uÑ≤Ê# ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰Ωõ _»∞ PÜ«∞#. PÜ«∞# ã¨$+≤Oì z# iHÍ~°∞Ť ∞.. ã¨$lOz#
iHÍ~°∞Ť ∞ HÀH˘Å¡Å∞. =¸ºlH±`À "Õ∞lH± KÕã#≤ ~¸ ã¨fi~°n~è ∞° x MÏ`åÖ’ #∞O_ç H˘xfl iHÍ~°∞Ť ∞ ~Úq.

`« q ∞à◊ < å_» ∞ Ö’x u~° ∞ =<åfl=∞Öˇ · Ö ’x
J~°∞}ÏK«ÖËâ◊fi~° ™êfiq∞ PÜ«∞#‰õΩ ~Ú+ì̈ ^≥·=O.
„Ѩu áœ~°‚q∞H˜ ~¸ ^Õ"åÅÜ«∂xH˜ "≥à◊`å~°∞.
™ê^è•~°} Éè‰í Ωõ ÖÎ ’¡ Hõeã≤ yi=~°O (u~°∞=<åfl=∞Öˇ)·
H˘O_»#∞ „Ѩ^ŒH˜∆}O KÕ™êÎ~°∞. WѨÊ\˜H© Jk
H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk.
PÜ«∞# ZѨC_»∂ x`«º q^•ºi÷ÖÏQÍ<Õ =ÙO\Ï~°∞.
WOHÍ ã¨ O w`« O Ö’ U^À `≥ Å ∞㨠∞ HÀ"åÅx
Pt™êÎ~°∞. 'ã¨Ow`«O JOK«∞Å∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O
Z=i =ÖÏ¡ HÍ^Œ ∞ . ZO`« <Õ ~ ° ∞ Û‰õ Ω <åfl
<Õ~°∞Û‰õΩO@∂<Õ =ÙO_®Åx =ÙO@∞Ok—— Jx ѨÅ∞
ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ J<åfl~°∞. „Ѩu ~ÀE L^ŒÜ«∞O
J~Ú^Œ∞ QÆO@ʼnõΩ ~ÚѨÊ\˜H© ã¨Ow`« ™ê^èŒ#
KÕ™êÎ~°∞. Hõ~å‚@Hõ ã¨Ow`åxfl PÅÑ≤ã¨∞ÎO\Ï~°∞.
PÜ«∞# ѨÓiÎ âßHÍǨi. =∂O™êǨ~°O u#~°∞.
K≥\ ì̃<å_»∞ =O@ÅO>Ë ~Ú+ì̈Ѩ_Õ"å~°∞. HÍh, QÆ`«
H˘O`« HÍÅOQÍ =∞™êÖÏ ‰õÄ~°Å‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ
=ÙO@∞<åfl~°∞.
`«# =^ŒÌ Ѩx KÕã≤# Z.P~ü.Ô~ǨÏ=∂<£ L#fl`«
™ê÷~ÚH˜ "≥o¡<å, ~Ú^ŒÌiH© XˆH™êi Ѩ^Œ‡Éèí∂+¨}ü
~å=_»O PÜ«∞#‰õΩ XH˜O`« ÉÏ^èŒ HõeyOzOk.
D q+¨Ü«∂xfl Ѩ^Œ‡Éèí∂+¨}ü =zÛ# `«~°∞"å`«
qÖËHõ~°∞Å`À =∂\Ï¡_»∞`«∂ `«# ÉÏ^èŒ#∞ =ºHõÎO
KÕâß~°∞.
QÍOnèr PÜ«∞#‰õΩ ~Ú+ì̈"≥∞ÿ# <åÜ«∞‰õΩ_»∞.
Zxq∞^À HÍ¡ã¨∞ =~°ˆH K«kq# Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ
KåÖÏ ÉèÏ+¨Å∞ `≥Å∞ã¨∞. `«q∞à◊O, `≥Å∞QÆ∞, Hõ#fl_»O,
=∞ÅÜ« ∂ à◊ O , Ç≤ Ï On, WOw¡ + ¨ µ ... Éè Ï +¨ Å ∞
=∂\Ï¡_»`å~°∞.
™⁄O`« O QÍ iHÍi¤ O Q∑ 㨠∂ ì _ ç Ü ≥ ∂ ÖË ^ Œ ∞ .

530 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞

 =∞„^•ã¨∞Ö’x „Ѩ™ê^£ ÖϺÉòÖ’x _ôÅH±û iHÍi¤OQ∑
käÜ∞Õ @~ü<Õ Z‰õΩ¯= =ÙѨÜ∂≥ yã¨∞OÎ \Ï~°∞. =¸ºlH±
ã≤\ ˜ìOQ∑ûH˜ ã≤x=∂ PѶ‘ã¨∞ʼnõΩ "≥à◊¡~°∞. „Ѩ™ê^£
ÖϺÉò Ö ’x qâßÅ"≥ ∞ ÿ # QÆ k Ö’ ã≤ \ ˜ ì O Q∑ û
KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. =OjÖÏO\˜ ã¨xflÇ≤Ï`« ^Œ~°≈‰õΩÖˇ·`Õ
J=Ù\ò_À~ü "≥à◊√`«∞O\Ï~°∞. QÆ∞à◊¥¡ QÀѨÙ~åÅ∞
u~°∞QÆ∞`«∂ áê@Å∞ ã¨$+≤ìã¨∞ÎO\Ï~°∞.
Hõ^äŒ q#‰õΩO_® U ã≤x=∂ JOwHõiOK«~°∞.
^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ K≥ÑÊ≤ # ã¨O^Œ~åƒùxH˜ F @∂º<£ ~Ú™êÎ~∞° .
ÃãHõO_£ ^ä•\ò LO_»^Œ∞. F ~°HõOQÍ K≥áêÊÅO>Ë
@∂º<£ ~ÚKÕÛ q+¨Ü«∞OÖ’ KåÖÏ x~°O‰õΩâ◊OQÍ
LO\Ï~°∞.
`åºQÆ ~ å[™êfiq∞, âߺ=∞âß„ã≤ Î Ö ÏQÍ 17=
â◊`åÉÏÌxH˜ K≥Ok# „ѨÑO¨ K« „Ѩã^≤ úŒ "åˆQÜ
æ ∞« HÍ~°∞_»∞
"≥Ú*Ï~üì rq`« Hõ^äŒ`À 'J"Õ∞_çÜ«∞ãπ— J<Õ ã≤x=∂
=zÛOk. P ã≤x=∂ JO>Ë KåÖÏ ~Ú+¨ìO.
ÖˇHõ¯ÖË#xfl ™ê~°∞¡ K«∂âß~åÜ«∞#. P z„`åxH˜
^Œ~°≈‰õΩ_»∞ "≥∞ÿÖÏãπ á¶È~ü"≥∞<£.
"≥Ú*Ï~üì, áêÖò =∂iÜ«∞\ò ã¨Ow`åxfl ÉÏQÍ
BáÈã¨# Ѩ\Ïì~°∞.
„\˜x\© HÍÖË*ò PѶπ ÅO_»<£"å~°∞ U_®kHÀ™êi
=∞„^•ã¨∞ =zÛ Ñ¨sHõ∆Å∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎO\Ï~°∞.
=∞øO\ò~À_£Ö’ ѨÙ~å`«# ã¨Ow`« ѨiHõ~åÅ ã¨Oã¨÷
'=¸ºr =¸ºlHõÖòû— ÃÑ· á¶È¡~üÖ’ D ѨsHõ∆Å∞
ÃÑ_»`å~°∞. y\Ï~ü "å~ÚOK«_»OÖ’ ã≤H±Î û „ˆQ_£
áêã¨Ü«∂º~°∞.
'_ç>ˇHì̃"£ <å~°^Œ—Ö’ 'eOQÆ∞ e@∞‰õΩÖÏ Hõ^äŒ ~Úk
"Õ@...— J<Õ áê@#∞ "≥Ú^Œ@ Wà◊Ü«∞~å*Ï
áê_®~°∞. D áê@ ~åã≤Ok =Oj<Õ. P áê@Ö’
z#fl z#fl =∂~°∞ÊÅ∞ KÕÜ«∂eû =zÛOk. ã¨iQÍæ
P ã¨=∞Ü«∂xˆH Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ PѨˆ~+¨<£ [iy
"≥·^Œ∞ºÅ∞ áê_»=^ŒÌx ã¨ÅǨ WKåÛ~°∞. ^•O`À P
áê@#∞ Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO`À áê_çOKå~°∞.
<˘>Ë+¨<£û ~åÜ«∞_»OÖ’ ã¨∂Ѩ~üã‘Ê_£. =¸ºlH±
ã≤\Oì˜ Q∑ûÖ’ `«Ñʨ q∞QÆ`å ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ Ǩ~À‡xÜ«∞O
"å_»‰õΩO_® _≥·Ô~‰õΩìQÍ <˘>Ë+¨<£û ~å¿ãã¨∞ÎO\Ï~°∞.
H˘`«Î QÆàÏÅ#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz<å, áê`«"åix
=∂„`«O x~°H¡ ∆õ ºO KÕÜ∞« ÖË^∞Œ . ~å=∞Hõ$+¨`‚ À '=Ü«∞ã¨∞
Ñ≤ e zOk—Ö’ áê_ç O Kå~° ∞ . [=Ú<å~å}˜ ` À
'<åÜ«∞‰õΩ_»∞—Ö’ áê_çOKå~°∞. lH©¯`À 'Pk`«º
369—Ö’ áê_çOKå~°∞.
'ã≤O^è∞Œ Éè~·ˇ q° — ã≤x=∂ QÆ∞~°∞OÎ k Hõ^∂Œ ! t=‰õΩ=∂~ü
Q˘Ñ¨Ê ã¨Ow`« q^•fiOã¨∞_»∞. _èçb¡ QÆ}Ëâò PÜ«∞#
^ŒQ~æÆ ° =∞$^ŒOQÆO "å~Úã¨∞OÎ \Ï_»∞. F ~ÀA ÉÏQÍ
`åy =zÛ# _èbç ¡ QÆ}âË òx |Ü«∞@‰õΩ á⁄=∞‡O\Ï_»∞
t=‰õ Ω =∂~ü . J`« # ∞ ÖË ‰ õ Ω O_® Hõ K Õ Û s
KÕÜ«∂eû=ã¨∞ÎOk. =∞$^ŒOQÆO ÖˉõΩO_® áê@
KÕÜ«∞_»O ZÖÏ? `≥~°ÃÑ· t=‰õΩ=∂~ü, `≥~° "≥#∞Hõ
Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï J㨠û Å∞ `« ` « Î ~ ° Ñ ¨ _ » Ö Ë ^ Œ ∞ .
'=∞ǨQÆ}ѨuO Éèí*Ë...— JO@∂ =∞$^ŒOQÆO
=ÙѨÜ∂≥ yOK«‰Ωõ O_® áê@#∞ ~°HΘ Hõ\ Oì˜ Kå~°∞. D
áê@ qx Q˘Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê ã¨Ow`« q^•fiOã¨∞ÖË
Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. Wà◊Ü∞« ~å*Ï ™ê^•ã‘^• ã¨Ow`«
^Œ~°≈‰õΩ_»∞ HÍ^Œx "åiH˜ ~°∂_ô J~ÚáÈ~ÚOk.

Jxfl ÉèÏ+¨Å#∂ HõÅ∞ѨÙH˘x Wà◊Ü«∞~å*Ï U_®kH˜ Z<≥flxfl ã≤x=∂Å∞ KÕâß~°O>Ë..?

1976 4 1994 27
1977 13 1995 24
1978 25 1996 11
1979 30 1997 11
1980 32 1998 16
1981 33 1999 16
1982 32 2000 11
1983 43 2001
1984 54 2002
1985 51 2003
1986 47 2004
1987 32 2005
1988 44 2006
1989 43 2007
1990 47 2008
1991 39 2009
1992 54 2010
1993 40 2011

ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 531

 ''Wxfl Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü«∂Å∞ <Õ#∞
"Õ̂~ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ ^ŒQÆæ~° K«∂_»ÖË^Œ∞——
=∞„^•ã¨∞Ö’x „Ѩ™ê^£ ÖϺÉò FÖò¤ käÜ∞Õ @~ü.
'Z„~° QÆ∞ÖÏcÅ∞— ã≤x=∂‰õΩ ã¨O|OkèOz
U"À Ô ~ O_» ∞ sà◊ √ ¡ 㨠i QÍæ q∞H˜ û OQ∑
[~°H¯õ áÈ`Õ, s–q∞H˜ûOQ∑ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. x~å‡`«
U_ç^Œ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù QÍi`À Hõeã≤ <Õ#∞
JHõ¯_çH˜ "≥àÏ¡#∞. JѨC_»∞ <Õ#∞ ѨÓ~À‚^Ü Œ ∂«
ã¨Oã¨÷Ö’ Jã≤ÃãìO\ò _≥Ô~Hõì~üx. JѨC_»∞
ÉèÏ~°f ~å*Ï`À ã≤x=∂ Kտ㠄ѨÜ∞« `«flOÖ’
L<åfl~°∞ U_ç^Œ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù. JHõ¯_Õ <Õ#∞
Wà◊Ü∞« ~å*Ï#∞ `˘e™êiQÍ K«∂™ê#∞.
ÉèÏ~°f~å*Ï ^Œ~≈° Hõ`fi« OÖ’ ѨÓ~À‚^ÜŒ ∂« "å~°∞
'ã‘`åHÀHõ zÅHõ— fâß~°∞. ^•xH˜ <Õ#∞
Jã≤ÃãOì \ò _≥~Ô· Hõ~ì xü . P ã≤x=∂ Ѩx g∞^Œ
Wà◊Ü∞« ~å*Ï#∞ `«~K° ∞« QÍ HõÅ∞ã¨∞OÎ _Õ"å}˜.‚
HÍh, P 㨠= ∞Ü« ∞ OÖ’ #<åflÜ« ∞ #
Ѩ\ Oì̃ K«∞‰õΩ<Õ"å~°∞ HÍ^Œ∞.
532 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
– =Oj, ^Œ~≈° ‰õΩ_»∞
<å `˘e ã≤x=∂ '=∞OK«∞ѨÅH¡ —© . JѨC_»∞
<å =Ü«∞ã¨∞ W~°"·≥ =¸_Õà√◊ .¡ 'ѨO`«∞Å=∞‡—,
'<åQÆ=∞e¡— ã≤x=∂ʼnõΩ ~å[<£–<åˆQO„^Œ
ã¨fi~°Ñi¨ z# áê@Å∞ qx KåÖÏ ~Ú+¨Ñì _¨ ç
"åix <å ã≤ x =∂‰õ Ω ÃÑ@∞ì ‰ õ Ω <åfl#∞.
‰õΩ„~å_»∞ Hõ^• Jx "åà◊√¡ ##∞fl HõOáÈlOQÆ∞
ʼnõį_® ~åx=fiÖË^∞Œ . F QÆkÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx
"åàı¡ HõOáÈ*ò KÕã¨∞‰õΩx, "å~°O `«~åfi`«
<å‰õΩ qxÑ≤OKå~°∞. <Õ<"Õ ∞≥ <ÿ å ã¨∂K«#Å∞
K≥ Ñ ≤ Ê <å Ѩ \ ˜ ì O K« ∞ HÀÖË ^ Œ ∞ . WHõ
~å[<£–<åˆQO„^Œ`À ѨxKÕÜ«∞‰õÄ_»^Œx P
Hõ}
∆ "Õ∞ x~°~‚ ÚOK«∞ ‰õΩ<åfl.
<å Ô~O_À ã≤x=∂ 'ã≤`å~°— (1984).
Wà◊Ü∞« ~å*Ï`À ã¨Ow`«O KÕ~ÚOK«∞‰õΩO\Ï
#O>Ë, x~å‡`« U_ç^Œ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù ‰õÄ_®
ã¨O|~°Ñ¨_®¤~°∞. JѨÊ\˜ˆH P ã¨Oã¨÷Ö’
Wà◊Ü«∞~å*Ï 'ã‘`åHÀHõ zÅHõ—, '™êQÆ~°
ã¨OQÆ=∞O— KÕâß~°∞.
áê@Å∞ Z_ç\ ˜OQ∑ HÍHõáÈ=_»O`À Jq
ÖˉΩõ O_® 'ã≤`å~°— _»|∞Öò áêl\˜"£ K«∂ã≤
x~å‡`«`À ã¨Ç¨ JO`å h~°ãO≤ záÈÜ«∂~°∞.
P ã≤ x =∂Ö’ Jkè H õ âß`« O xâ◊ ≈ |Ì O .
_≥Ö· ÏQÆ∞Å∞ KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=. 'W^ÕO\˜... ã≤x=∂
~ÚO`« _» Ö ò Q Í =ÙO^Œ — x <Õ # ∂ _» Ö ò
J~ÚáÈÜ«∂#∞. HÍh, Wà◊Ü«∞~å*Ï „käÖò
J~ÚáÈÜ«∂~°∞. nxH˜ s–iHÍi¤OQ∑ ZÖÏ
KÕ™êÎ<À K«∂_»∞ J<åfl~°∞. Öˇ·"£ PÔ~¯¢™êì`À
XHÀ¯ sÅ∞H˜ PÜ«∞# s–iHÍi¤OQ∑ KÕã∞¨ OÎ >Ë
F J^Œ∞ƒù`O« [~°∞QÆ∞`«∞#fl@∞¡QÍ JxÑ≤OKÕk.
=∂=¸Å∞QÍ PÜ« ∞ # U ã≤ x =∂Ô H · < å
L^ŒÜ«∞O U_»∞ QÆO@Å #∞O_ç ~å„u 9
QÆO@Å =~°‰Äõ HÍb¬\ò`À =¸_»∞, <åÅ∞QÆ∞
~ÀAÖ’¡ s–iHÍi¤OQ∑ KÕ¿ã™êÎ~∞° . 'ã≤`å~°—H˜
=∞~À ~Ô O_»∞ ~ÀAÅ∞ J^Œ#OQÍ Ñ¨xKÕâß~°∞.
'ã≤`å~°—‰õΩ PÜ«∞# ~ÚzÛ# =¸ºl‰õΩ¯
=∞Ǩ^Œ∞ƒù`O« . P ã≤x=∂ #∞OKÕ ##∞fl ÉÏQÍ
ÖˇH· ± KÕÜ∞« _»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~∞° . WѨÊ\˜H© ÖˇH· ±
KÕã∂¨ <Î Õ L<åfl_®Ü«∞#.
J~°‰Ωõ Ö’Ü«∞Ö’ F QÔ ã¨∞Çì Ϩ ∫ã¨∞Ö’ ‰õÄ~°∞Ûx
'J<Õfi+¨}— Hõ^Œä ~åã≤ XHõ P‰õΩѨKÛ« x ÃÑÅ·¶ ∞Ö’
ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl. =∞„^•ã¨∞ "≥àQ¡◊ Í<Õ Wà◊Ü∞« ~å*Ï
=¸ºlH± ã≤\ ˜ìOQ∑ _Õ@∞¡ ~ÚKÕÛÜ«∞_»O`À,
P^Œ~åÉÏ^Œ~åQÍ =∞^è∞Œ ~Ô · "≥oá¡ ÈÜ«∂O. f~å
JHõ¯_»‰Ωõ "≥o¡ KÕ¿ãÎ Jã¨Å∞ ÃÑÅ·¶ ∞ Hõ#|_»Ö^Ë ∞Œ .
Hõ^Œä QÆ∞~°∞Î ÖË^∞Œ . TaÖ’Oz â◊"åÅ∞ f¿ã
ã¨xfl"ÕâO◊ XHõ>Ë QÆ∞~°∞OÎ k. UO KÕÜ∂« Ö’
`ÀK« H õ , Wà◊ Ü « ∞ ~å*ωõ Ω <À\˜ H ˘zÛ#
ã≤ @ ∞ºÜÕ ∞ +¨ # ∞¡ K≥ a `Õ PÜ« ∞ # ÉÏ}© Å ∞
Hõ>âìË ß~°∞. `«~åfi`« =∞m¡ Hõ^Œä JÅ∞¡‰Ωõ <åfl#∞.
=ÚO^Œ∞ J#∞‰õΩ#fl Hõ^äŒ "Õ~°∞. `«~åfi`«
`« Ü « ∂ ~° ∞ KÕ ã ≤ # Hõ ^ ä Œ "Õ ~ ° ∞ . JO`« ‰ õ Ω
=ÚO^≥ Ñ ¨ Ù _À WO_À<Õ + ≤ Ü « ∂ #∞O_ç
`≥ÑÊ≤ Oz# L_≥<£ ZH˜fiÑπ"∞≥ O\òû#∞ 'J<Õfi+¨}—
s– iHÍi¤ O Q∑ Ö ’ Z‰õ Ω ¯=QÍ
LѨÜ≥∂yOKå~°∞. WHõ Ѩ‰õ∆ΩÅ â◊ÉÏÌÅ#∞
`«q∞à◊ q∞q∞„H© Piìã∞¨ Åì `À KÕ~ÚOKåO.
D ã≤x=∂ _»|∞Öò áêl\˜"£ K«∂ã≤ ~ÚOw¡+µ¨
ã≤x=∂ÖÏ LO^Œx "≥∞K«∞Û‰õΩ<åfl_®Ü«∞#.
s–iHÍi¤OQ∑ ‰õÄ_® J^Õ ™ê÷~ÚÖ’ KÕâß~°∞.
Ѷ¨ÖÏ<å ~ÚOw¡+¨µ ã≤x=∂Å `«~°Ç¨Ö’
s–iHÍi¤ O Q∑ KÕ Ü « ∞ =∞x <Õ < ≥ @ ∞=O\˜
iѶ~Ô¨ #∞ûÅ∂ ~Ú=fiÖË^∞Œ . PÜ«∞#‰õΩ JÖÏ
K≥Ñʨ ‰õÄ_»^∞Œ . K≥ÑÊ≤ <å q#~°∞ ‰õÄ_®.
"Õ∞O =∞„^•ã¨∞ #∞O_ç =∞^è∞Œ ~Ô · "≥à√◊ OÎ _»QÍ
~Ô Å· ∞Ö’ F áê@ HõOáÈ*ò KÕâß~°∞. JO^Œ∞Ö’
Ѩ^•Å∞ ZÖÏ LO_®Ö’ "Õ@∂iH˜ `«<Õ
ã¨fiÜ«∞OQÍ K≥ÑÊ≤ áê@ ~å~ÚOKå~°∞. J^Õ
'UHÍO`« "Õà—◊ áê@. 'J<Õfi+¨}—Ö’ 'h #=Ùfi
*Ïã≤‡<£ "≥·@∂— áê@#∞ g∞ˆ~ áê_®Åx
J_çy`Õ, Wà◊Ü∞« ~å*Ï áê_®~°∞.
Hõ#fl_»OÖ’ F ã≤x=∂ HÀã¨O KÕã#≤ ÉÏ}©x
JHõ¯_ç ^Œ~≈° Hõ x~å‡`«Å∞ =kÖË¿ã,Î Jk <å‰õΩ
HÍ"åÅx Wà◊Ü«∞~å*Ï#∞ J_çQÍ#∞. P
ÉÏ}©`À<Õ 'WÅÖ’ Hõe¿ã tkèÖÏHÍâ◊=¸—
áê@ ѨÙ\˜Oì k.
'„¿Ñq∞OK«∞ ÃÑàÏ¡_»∞— (1985)‰õΩ ã¨`«ºO,
Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºOÖ’¡ Z=~À XHõi`À
㨠O w`« O KÕ ~ ÚOK« ∞ HÀ=∞x x~å‡`«
~å"≥∂r~å=Ù K≥a`Õ, <Õ#∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï<Õ
HÍ"åÅ<åfl#∞. W^ŒO`å PYi xq∞+¨OÖ’
[iyOk. x~å‡`« FˆH J<Õ ã¨=∞Ü«∂xH˜
Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï "Õ ˆ ~ ã≤ x =∂Ö’¡ arQÍ
L<åfl~°∞. "Õ∞O ~ÚHõ¯_» +¨Ø\˜OQ∑ "≥Ú^ŒÅ∞
ÃÑ>ËÜ ì ∂« e. 45 xq∞ëêÖ’¡ "≥Ú`«OÎ áê@Å∞
~ÚKÕÛâß~åÜ«∞#.
'J<Õfi+¨}— ^ŒQ~æÆ ° #∞Op Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ Hõ^Œä
Ѩ Ó iÎ Q Í K≥ Ñ ¨ Ê ‰õ Ω O_®<Õ áê@Å∞
KÕ ~ ÚOK« ∞ HÀ™êQÍ#∞. ã≤ @ ∞ºÜÕ ∞ +¨ < £ û
K≥¿ÑÊ"å}‚O`Õ. 'PÖÏѨ#— (1985) áê@Å
Hõ O áÈlOQ∑ =∞^è Œ ∞ Ô ~ · Ö ’x Ǩ Ï Ÿ@Öò
`«q∞à◊<å_»∞Ö’ [iy`Õ, 'ÖË_ôãπ >ˇÿÅ~ü—
(1986) áê@Åhfl =∞„^•ã¨∞Ö’<Õ KÕâßO.
'NHõ#Hõ=∞ǨÅH˜∆ ‡ iHÍi¤OQ∑ _®<£û„@∂Ñπ—
(1988) HÀã¨O `≥Å∞QÆ∞Ö’ `˘e™êiQÍ
sq∞H±û áê@Å∞ KÕâßO. 'ã≤`å~°—Ö’ F
=¸ºlH± a\ò P^è•~°OQÍ D ã≤x=∂Ö’
'=∞e¡ H Í á⁄QÆ _ » ‰ õ Ä — áê@
KÕ~ÚOK«∞‰õΩ<åfl#∞. P áê@ <Õ<Õ ~åâß#∞.
'PÖÏѨ#—Ö’ Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO
"å~Úãπ`À F Å"£n"ä ∞£ LO@∞Ok. P nä"∞£
P^è•~°OQÍ áê@ KÕÜ∞« =∞O>Ë, 'K≥@∞ì H˜O^Œ
Ñ‘_¡ ~» —ü (1989)Ö’ 'Je¡ae¡ HõÅÖÏ ~å<å—
áê@ KÕã≤ ~ÚKåÛ~°∞.
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 533
 F ~ÀA „Ѩ™ê^£ käÜ∞Õ @~üÖ’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï
"Õ̂~ ã≤x=∂ áê@ iHÍi¤OQ∑ [~°∞QÆ∞`«∞O>Ë
"≥àÏ¡#∞. i^äŒ"£∞ H˘`«ÎQÍ JxÑ≤OzOk.
<å‰õ Ä ¯_® JÖÏO\˜ i^ä Œ " £ ∞ Ö’ áê@
KÕã≤ÃÑ@ì=∞x J_çQÍ#∞.JÖÏ 'U„Ñ≤Öò 1
q_»∞^ŒÅ— HÀã¨O 'XHõ¯>Ë Pâ◊ JO^Œ∞Hˆ âßfi㨗
áê@ ã¨fi~°Ñi¨ Kå~°∞. WO`«‰Äõ <Õ#∞ „Ѩ™ê^£
käÜÕ∞@~À¡ q#fl áê>Ë^À `≥Å∞™ê? 't=—
ã≤x=∂Ö’x 'É’@h áê~î°=ÚOk "Õ∞@h
P@ LOk—.
'_ç>ˇH˜ì"£ <å~°^Œ— (1992) HÀã¨O <å‰õΩ
~ÚÖÏ HÍ"åÅx F áê@ KÕã≤ Ѩ@∞ìHÔ àÏ¡#∞.
'Z=~°∞ KÕâßik?— Jx J_çQÍ_®Ü«∞#. <Õ<Õ
Jx K≥áêÊ#∞. J~Ú`Õ PÔ~¯¢¿ã+ì <¨ £ ‰õÄ_®
#∞"Õ fi K≥ ~ Úº J<åfl~° ∞ . JÖÏ ##∞fl
'„¿Ñ=∞Ü«∂„`«Å‰õΩ |$O^•=#=Ú— áê@`À
㨠O w`« ^Œ ~ ° ≈ ‰õ Ω }˜ ‚ KÕ ã ≤ # Ѩ Ù }ºO
Wà◊Ü«∞~å*Ï^Õ.
Wà◊Ü∞« ~å*ωõΩ, U_ç^Œ <åˆQâ◊fi~°~å=ÙQÍi`À
U^À `Õ_® ~å=_»O =Å¡ 'ã¨fi~°HõÅÊ#—‰õΩ
PÜ«∞# KÕÜ«∞#<åfl~°∞. ^•O`À PÜ«∞#
™È^Œ~°∞_≥·# QÆOÔQ· J=∞~°<£`À ã¨Ow`«O
KÕ~ÚOK«∞‰õΩ<åfl#∞. WO^Œ∞Ö’ 'ˆHmqÖ’Å
"Õ}∞QÀáêÖÏ— áê@ <Õ<Õ ~åã≤<å, >ˇ\ÿ Ö˜ òûÖ’
=Oj–Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï Jx "Õ â ß#∞.
JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ 'QÍeH˘O_»ÑÙ¨ ~°O ~Ô Ö· fiË Qˆ \ò—
J<Õ ã≤x=∂ HÀã¨O Wà◊Ü«∞~å*Ï Ñ¨Å¡q
~å¿ã,Î <Õ#∞ K«~} ° ÏÅ∞ ~åâß#∞. P áê@‰õΩ
'=Oj–Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï— Jx ¿Ñ~° ∞
"ÕÜ«∂Å#∞‰õΩ<åfl. J~Ú`Õ P ã≤x=∂
PyáÈ~ÚOk. W^ŒÌi ¿Ñ~°¡`À F áê@
~å"åÅx 'ˆ H mqÖ’Å— áê@‰õ Ω JÖÏ
ÃÑ\Ïì # ∞. '㨠fi ~° H õ Å Ê#— s–iHÍi¤ O Q∑
KÕ^•Ì=∞#∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∂xH˜ =∞„^•ã¨∞Ö’
=¸ºlH± Ü«¸xÜ«∞<£ ã¨"∞≥ ‡ "≥Ú^ŒÖO·ˇ k.
ZÖÏÔQ·<å ã≤x=∂ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∂e.
JѨ C _Õ F PÖ’K« # =zÛOk.
ѨÓ~À‚^Ü Œ ∂« Ö’ Wà◊Ü∞« ~å*Ï KÕã#≤ 'ã≤`å~°—,
'™êQÆ ~ ° 㨠O QÆ = ∞O—, '™êfiu=Ú`« º O—,
'ã‘`åHÀHõ zÅ∞Hõ— z„`åÅ =¸ºlH± „\ÏH±û#∞
LѨ Ü ≥ ∂ yOz s–iHÍi¤ O Q∑ Ѩ Ó iÎ
KÕ~ÚOKå#∞.
Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ H˘O^Œˆ~ #K«∞Û`å~°∞. P
H˘O^ŒiÖ’ <Õ#∞ LO_»_»O <å J^Œ$+¨ìO.
534 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
##∞fl =ºH˜ Î Q Æ ` « O QÍ ‰õ Ä _® KåÖÏ
~Ú+¨ìѨ_Õ"å_®Ü«∞#. |Ü«∞\˜ Tà◊¡‰õΩ
"≥o¡#ѨÙ_»∞ ##∞fl "≥O@ fã¨∞‰õΩ"≥à◊√ÎO_Õ
"å~°∞. u~°∞=}Ï‚=∞Öˇ,· H˘e¡=∞Öˇ,· <å=∞HõÖ,·ˇ
‰õΩ\ÏìÅO, â‹<H£ ˘>ÿ̌, =∞^Œ∞~Ô .· .. WÖÏ "Õ∞O
KåÖÏ Tà◊√¡ uiQÍO.
Wà◊Ü∞« ~å*ÏÖ’ <å‰õΩ ÉÏQÍ #zÛ# JOâ◊O
#=∞Ü«∞áêÅ#. PÜ«∞# ZO`« ѨO‰õΩÛ=Öò
JO>Ë U_»∞Oáê=ÙH˜ =™êÎ#x K≥a`Õ XHõ
xq∞+¨ O =ÚO^Õ LO\Ï~° ∞ . =∞#
QÆ_Ü ç ∂« ~°"∞≥ <ÿ å `«ÑC¨ K«∂Ñ≤ã∞¨ OÎ ^Õ"∂≥ HÍh,
PÜ« ∞ # K≥ Ñ ≤ Ê # >ˇ ÿ " £ ∞ `« Ñ ¨ Ê ~° ∞ .
z„`«"Õ∞q∞@O>Ë PÜ«∞# "åKü ‰õÄ_®
"å_» ~ ° ∞ . Ѷ ¨ ã π ì > ˇ ÿ " £ ∞ =¸ºlH± Kè å <£ û
=zÛ#ѨÙ_»∞ ZO`« „â◊^`úŒ À Ѩx KÕâß~À, „Ѩu
ã≤x=∂‰õÄ J^Õ „â◊^úŒ Hõ#|~°∞™êÎ~∞° . XHõ™êi
sÅ∞ "≥Ú`«OÎ K«∂ã≤ F ѨH¯õ # K≥|∞`«∂<Õ
<˘>Ë+¨<£û ~åã¨∞‰õΩO@∂ "≥o¡áÈÜÕ∞"å~°∞.
Wxfl Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü∂« Å∞ <Õ<Õ "Õ̂~ ã¨Ow`«
^Œ~≈° ‰õΩ_»∞ ^ŒQ~æÆ ° K«∂_»Ö^Ë ∞Œ .
=∂ Hõ Å ~ÚHõ Ö ’ =zÛ# U áê\Ï
x~åâ◊Ѩ~°K«ÖË^Œ∞. ã≤x=∂ Ѩ~å[Ü«∞O`À
^•xH˜ ã¨O|O^èOŒ ÖË^∞Œ . "Õ∞O W^Œ~Ì O° Hõeã≤
Ѩ x KÕ ã ≤ # ã≤ x =∂ Xˆ H XHõ ¯ \ ˜
PyáÈ~ÚOk. ^•x ¿Ñ~°∞ 'QÍeH˘O_»ÑÙ¨ ~°O
~Ô Ö· fiË Qˆ \ò—. ~Ô O_»∞ áê@Å∞ Å`å =∞OˆQ+¨¯~ü`À
áê_ç O z iHÍ~° ∞ ¤ KÕ â ßO. JѨ C _®"≥ ∞
=∞„^•ã¨∞ „H˜ÔH\ò K«∂_®¤xH˜ =zÛ =∂
ã≤x=∂Ö’#∂, 'PYi áÈ~å@O—Ö’#∂
áê@Å∞ áê_®~°∞. J~Ú`Õ +¨Ø\˜OQ∑‰õΩ
"≥à‰¡◊ Ωõ O_®<Õ =∂ ã≤x=∂ PyáÈ=_»O`À
P ~Ô O_»∞ áê@Å∂ JÖÏ<Õ LO_çáÈÜ«∂~Ú.
ã¨Ow`« K«~Û° Ö’¡ <Õ#∞, Wà◊Ü∞« ~å*Ï =∂„`«"∞Õ
LO\ÏO. WOÔH=sfl J#∞=∞uOK«~∞° . <åˆHO
HÍ"åÖ’ K≥|∞`«∞O\Ï#∞. <Õ#∞ J_çy#^•xH˜
Ѩ k O`« Å ∞ J=Ù\ò Ñ ¨ Ù \ò ~Ú™êÎ ~ ° ∞ .
q∞QÆ`å"åi ã¨OQÆu `≥b^Œ∞ HÍh, <å =~°‰Äõ
#KÕÛ=~°‰õÄ Zxfl ÉÏ}©Öˇ·<å ~Ú™êÎ~°∞.
'J#∞=∂<å ã¨Ê^ŒO—‰õΩ =¸_»∞, <åÅ∞QÆ∞
ã≤\ Oì˜ Q∑ûÖ’ 70 ÉÏ}©Å∞ ~ÚKåÛ~°∞.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï áê@Ö’¡ #zÛ#q K≥Ñʨ =∞O>Ë
Z#flx K≥áêÊe. Ѩk, =O^Œ HÍ^Œ∞ "≥~Úº
J~Ú<å K≥Ñʨ QÆÅ#∞. PÜ«∞# `˘e ã≤x=∂
^ŒQ~æÆ ° #∞Op ~ÚѨÊ\˜=~°‰Äõ Jxfl ã≤x=∂
PŃ"£∞û <å Öˇ·„|sÖ’ L<åfl~Ú. JO`«
~Ú+¨Oì PÜ«∞# áê@ÅO>Ë <å‰õΩ.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï "≥ÚO_çÑ∞¨¶ @O Jh, ^Œ~≈° ‰õΩÅ∞
K≥ÑÊ≤ Ok q#~°<Õ q=∞~°≈Å QÆ∞iOz <åÔH`· Õ
J㨠û Å∞ `≥ e Ü« ∞ ^Œ ∞ . <å‰õ Ω JÖÏO\˜
J#∞Éè"í åÅ∞ ‰õÄ_® `å~°ãѨ _¨ Ö» ^Ë ∞Œ . <Õ#∞
UO K≥a`Õ Jk KÕ¿ã"å~åÜ«∞#. JO^Œ∞Hˆ
PÜ«∞#`À Jxfl ã≤x=∂Å∞ KÕÜ∞« QÆeQÍ#∞.
Wà◊Ü«∞~å*Ï `«q∞à◊OÖ’ KÕã≤# áê@efl
<åÅ∞QÆ O >Ë <åÅ∞ˆ Q <Õ # ∞ `≥ Å ∞QÆ ∞ Ö’
"å_»∞‰õΩ<åfl#∞. q∞QÆ`å=hfl `å*Ï ÉÏ}©Ö.Ë
P <åÅ∞QÆ∂ ‰õÄ_® PÜ«∞#‰õΩ ã¨=∞Ü«∞O
zHõ¯Hõ "å_»∞‰õΩ#fl"Õ. 'ã≤`å~°—Ö’ 'leae
ѨÅ∞‰õΩÅ∞—, '„¿Ñq∞OK«∞ ÃÑàÏ¡_»∞—Ö’ 'D
K≥„· `«g}—, 'U„Ñ≤Öò 1 q_»∞^ŒÅ—Ö’ 'K«∞Hõ¯Å∞
`≥=∞‡<åfl—, 'K≥@∞ì H˜O^Œ Ñ‘_¡ ~» —ü Ö’ 'K«bHÎ Í
<å"£∞ QÍ_ô— áê@Å∞ `«q∞à◊O #∞Oz
`≥K«∞Û‰õΩ<åfl#∞.
'B#∞ "åo¡^~ÌŒ ∂° ~Ú+¨Ñì _¨ ®¤~∞° —`À <å ÃãHõO_£
WxflOQ∑û "≥Ú^ŒÖO·ˇ k. JHõ¯_» #∞Op K«„H˜
<å‰õΩ Ѩx KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. <Õ#∞ KÕ¿ã=hfl z#fl
|_≥ ˚ \ ò ã≤ x =∂Å∞ HÍ=_» O `À K« „ H˜
HõOѶ~¨ |ì° ∞ÖòQÍ XHõ á꺈H*ò`À KÕã∞¨ <Î åfl_»∞.
Wà◊Ü∞« ~å*Ï`À á꺈H*ò _ôeOQ∑û ‰õΩ^Œ~=° Ù.
'J#∞=∂<åã¨Ê^ŒO— x~å‡`«Å‰õΩ <Õ#<åfl,
Wà◊Ü«∞~å*Ï J<åfl KåÖÏ ~Ú+¨ìO. Z\˜ì
Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡#∂ Wà◊Ü«∞~å*Ï<Õ HÍ"åÅx
J_çQÍ~°∞. <Õ#∞ ã¨~ˆ J<åfl#∞.
'J#∞=∂<åã¨Ê^ŒO— P_çÜ∂≥ "Õ_∞» HõÖ’ x~å‡`« ã¨fâò, Dgg, HÔ .~åѶ∞¨ "ÕO^„ ~Œ å=Ù,
Wà◊Ü∞« ~å*Ï, =Oj, PsÊ Ñ¨\ÏflÜ«∞H±, HÀ\˜
<Õ<Õ "Õ̂~ ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩÅ`À Ѩx KÕã∞¨ <Î åfl
‰õ Ä _® Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï `« ~ ° Ç ¨  ÉÏ}© Å <Õ
Ptã¨∞ÎO\Ï#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë PÜ«∞#`À
KåÖÏ ã≤x=∂Å∞ KÕã,≤ P â‹e· JÖÏ LO_ç
áÈ~ÚOk.
<å Jaè = ∂# 㨠O w`« ^Œ ~ ° ≈ ‰õ Ω Å∞
Wà◊Ü«∞~å*Ï, ™êÅ∂~°∞ ~å*Ëâ◊fi~°~å=Ù,
Ѷ∞¨ O@™êÅ. ã¨bÖò KÒ^è∞Œ i, Zãπ.Ñ≤.HÀ^ŒO_»
áê}˜.
Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï s–iHÍi¤ O Q∑ 㨠ì ~ ÚÖò
~ÚOÔH=fiiH© ~å^Œ∞. JO`« ÉÏQÆ∞O@∞Ok.
KåÖÏ K«∂_»|∞^ÕÌã¨∞ÎOk. WѨC_»∞ H©É’~ü¤
=KåÛHõ `≥eÜ«∞_»O ÖË^∞Œ HÍh, JѨÊ\’¡ Öˇ"· £
PÔ~¯¢™êì Hõ^•. KåÖÏ ã¨~^° •QÍ, J^Œ∞ƒù`O« QÍ
LO_Õk.
=∂ QÆ∞~°∞=Ù ÉèÏ~°f~å*Ï fã≤# 'Ѩk<å~°∞
=Ü«∞^ŒxÖË— #∞OKÕ s–iHÍi¤OQ∑Ö’ F
H˘`«=Î ∂~°∞Ê fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞ Wà◊Ü∞« ~å*Ï.
<å ã≤x=∂ʼnõΩ Wà◊Ü«∞~å*Ï =¸ºl‰õΩ¯
KåÖÏ ÃÇÏÖòÊ J~ÚºOk. <å‰õΩ KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê
=¸ºl‰õΩ¯ ~ÚKåÛ~°∞. <å‰õΩ ~ÚzÛ#xfl
=∞Oz áê@Å∞ `«H¯˜ # U `≥Å∞QÆ∞ ^Œ~≈° ‰õΩxH©
~Ú=fiÖË^"Õ ∂≥ ! <å^˘Hõ ~°H"õ ∞≥ #ÿ >Ëã∞¨ .ì ^•xH˜
`«Q>æÆ ìË Wà◊Ü∞« ~å*Ï áê@Å∞ ~ÚKÕÛ"å~°∞.
Wà◊ Ü « ∞ ~å*Ï =ºH˜ Î ` åfixfl QÆ ∞ iOz
q=iOKåÅO>Ë F ÃÑ^ŒÌ ѨÙã¨HÎ Oõ J=Ù`«∞Ok.
XHõ¯ =ÚHõ¯Ö’ K≥Ñʨ _»O KåÖÏ Hõ+Oì̈ .
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 535
 `«
‰ õ Ω x Q Í . . . Œ ~ ° ≈ ‰ õ Ω _À JO à◊ ÉÏè +Ö¨ ’¡ KåÖ fl_O» Ö’ <åÅ∞Q
Ï ∞Æ

Q ÍÜ«∞ à ◊ Ü « ∞ ~ å*Ï ZO ∞Q∞Æ , `q« ∞àO◊ , =∞ÅÜ∂

` « Q ˘ Ñ ¨Ê ã¨Ow` #
H
«
õ
^
fl _ »
O , =∞ÅÜ∂
« àO◊ Ö’ . Zg∞˚P~ü =Ú . P ãx
«
X H õ ã x
õ
#
≤ =∂, H Yº=∞O„u J~ÚÓ¨ [
≤ =∂ Ñ™õ êi
#

W _®. ` ~∞° ãx ≥
Å =∂Å ‰õΩ¯= áê_®~ ∂ "Ú ∞ , °∞ ^ÖŒ O·ˇ ã∞¨ <Î åfl~∞° . ''XH åÖÏ
k
_ »
∞ ‰ õ
Ä ≤ ≥
Ü∞« ‰Ωõ ∞Æ Ö’ P ’<Õ Z ∞° `À F ãx ≤ = ¨ ~Öû° ûò K~Õ Ú <åfl#∞. K<Õ P
Q˘Ñʨ QÍ áê_®~∞° . `Å≥ ∞Q «∞# `«q∞à◊OÖ < —£ ¿
Ñ ~ ∂ º< û £ i Ç ∞ O K Õ q J
áê@Å∞ ’¡ áê_ç<å PÜ 'L<fl·≥ q_= » ∂>ìË WàÜ ◊ «
∞ ~å*Ï @ Ö^ Ë Œ
∞ |Ü∞« @#∞£ Ñ_ ¨ ç
H ¯˜ ~ˆ <.£ ..— L#flO`«
Ö
ã≤x=∂ PÜ∞« # ÇÏ‘ ~ÀQ ∂¨ _
Í "à≥ Ï~¡ ∞° . å*Ï. ''J=ã~¨ O° ¯˜ ~ˆ <.£ .. W#∞fl" ê_∞» `∞« #flÑC¨ _∞» ^= À
’ ¡ £ ã ì Ü ç ≥
∂ ‰ õ
Ω
à ◊
Ü «
∞ ~ 'Ñ ¨
_ ç
H «
∞ ~ å *Ï á " å ã ∞¨ Õ <`£ ∞
H˘`ÖΫ g∞P˚ ~ü Ñ „ ™¨ ê^ =∞<åfl~∞° —— W . "åe ~åã# ≤
x ''WàÜ ◊ =∞Öã Ë Ü ≤ ∂ «
'' g∞‰Ωõ < åfl~∞°
Õ
#
¨
O Z q # å fl~ °
∞ ∞ ˚
P ~ ü q ¨
ˆ
~ # x < åfl~ °
∞ .
HÀã =zÛ áê@ ∞« O_—ç — J< å~∞° . Zg g∞P˚ ~.ü ∞"fiÕ áê_∞» —— J=Ùfi áê_Ü
ã Õ ∞ü — J<
’ Ñ ¨
e H ˜ ¤ü K Õ
¿
ã Ü á ê _ ç
O K å fl~ °
∞ Z # ∞
Ö . iHÍ~ å[<`£ À ê_Oç KO« _—ç — J<''WàÜ ◊ ∞« ~å* ã∞¨ ‰Ωõ O\Ï#∞. k.
Ï! #
ÉÏQ∞Æ Ok\.˜ ZO.™œO^~Œ ~ü `Õ < ·≥ å á K Û«Ö^ Ë Œ
∞ .
Õ
# ∞ K∂ « á È~ÚO å # ‰Ωõ iã ¿ Î
@ # ∞ i K _ ® # Ï . ''< Õ P y ¨
C _ Õ "
áê ^
Ö Ë Õ
? WOHÔ ‰ü Ωõ Jk ‰Ä = õ
°
∞ W à ◊
Ü ∞« ~å* =∞^ºŒè Ö’<
∂ »
∞ ` «
∞ O > Ë – J @Å∞ PÜ«∞#
Ñ
ÉÏQÍ å~∞° . Zg∞P˚ O¨ â~◊ ÚOKå~ Íh P ãx ~
H
≤ =
. P Ü «
∞ # áê_ . Z‰õΩ¯= áê Ωõ `# « Q˘O`
∞«
ç
O K
áê_ ∞Õ q∞\?˜ —— J ∑ ÑÓ¨ ~~ΰ Ú x ã O k . ¨
∞ Î
O k åÜ « ∞ # @ Å ‰
ê _ »
_ »
" Í i ¤
O Q ¨
` Õ
º H õ
` « QÀKi« ã ê@Å∞ áê_®~Å≥ ∞ã∞¨ – U áê
á H À „
Ñ á ` «∞
.ü áê@ i O° Ö’ U^«q∞à◊OÖ’ KåÖÏ~∞° . PÜ∞« #‰Ωõ
Ï
# Q˘O`Ö’
Zg∞P˚ ~ ◊ ∞« ~å* °∞ÎH˘ã¨∞ÎOk. ` õ Kã
Ï ã ¨
fi ~ Œ@ P Ü ∞
«
@
WàÜ Æ ∞ ~ Ñ ≤
H Õ ∞¨ ‰Ωõ O\ Q ∞
Æ " å à ◊√¡ "≥Ú^ k H^ õ •. P áê ∂`„ O«
Q ˜ Õ ZO ∞ ÙO
Õ Û = ∞ \ ˜ì"åã¨# , H˘xflO\< Õ á ê _ ®~°∞. `≥Å Qã Æ ≤
. .. — áê@ = ™êfikOzOk = KåÖÏ
=K K∞« Û. HÍh = ∞Oz Å∞ ZQã " Æ ≤ Z QÍ`„ åxfl P H˜ ± ™êOQ# ∑ ∞
H À= O z HÅõ Ú \
áê_∞» ã Õ ∞¨ OÎ ^À! á
∞
ê_ç<å =^∞Œ Ö’ 'JÅÅ∞ =∞#O ÑÓ¨ iÎ ™ O@∂ F ~˘=∂
ê~÷ O
¨
Ï O K Ω
õ ¯ =
¿ flÇ
ã ’ `«‰ =∂Ö’. JO OÎ k. J~Ú`Õ =∞ÇÏ≤ =∞...— J
`≥Å∞QÆ∞ÖÅ∞H—õ ãx ≤ ≤ ∞¨
ã Ú
À H õ z ˘ O ` ∞« qxÑ `˘e~ˆ ~Ú Ç¨ ~ .
q#flk 'ã¯õ _® WàÜ
`‘ åH
◊ ∞« ~å* Åõ Ü∂
Ï Q
« x[=∂ ® ~ °
∞ . H õ
e ã ≤ áê_®~∞°
∞° . ê _ `« À
JH¯õ _H» O|~= ü <—£ Ö’ 'HHÍHõ =∞iH˘xfl... ê @ P Å ÑO≤ Kå~ ∞ÇÏ≤ =∞— áê@ á_Q» Í— áê@ z`„ ~∞° .
õ b # ê_®~°∞. Wq á = O _®
'‰Ä
Í á Å Å ∞ HÅõ Å∞...— ˘e~ˆ ~Ú Ç¨ ~Ú O^∞Œ #∞=Ùfi L ∞« QÍ...— áê@ áêKå~∞° .
K«Hõ¯Q
H õ z Å∞H—õ Ö’ Ü∂
'J
« x [=∂? ^∞Œ <å H#
` õ ∞flÅ=Ú ‰Ä õ ã O≤ ^Õ fÜ...— áê@ PÅÑO≤
H À .. . Í
1. 'ã`‘ Ä
å
< ≥
O .1 —Ö’ 'HÅõ Ö¨ OË Q∞Æ ~∞° ‰Î Ωõ ~å ˘=∞‡Ö’¡ HÀ~ÚÅ Ùfi L#fl ™êHQ∆˜
b ã ∞=
2. '‰õ O`ó« ÑÙ¨ ~O° —Ö’ 'J# ∞O _ »
Ö Ë ∞—Ö’ 'H∂=∞ ~å".Õ .. #
# «
Õ Œ
= . `˘Å∞`À
3. 'J #∞ K∂ « _H» õ < 08)—Ö’ 'KO« ^ áê@ áê_®~∞° . . . .
4. 'x ∞ÖÑ 20 ° ∞ x Q Í ã÷¨ U~åÊ@^
∞ K Õ
â ß~ °
∞
∞Hì À=_O»
`
¨ÑOÑ≤}©^•~
F
'= ¡ˇ Ù¨ =Ùfi ( ’ (2010)Ö’ ≤
} © ã ¨
O õ ä
Œ P H õ
@
5. —Ö O¨ Ñ H
. 'Q Í Ü∞« O–2 ◊
Ü «
∞ ~ å *Ï F Ñ H° ~õ ΰ PÜ∞« <.Õ P
6 Wà ∂‰Ωõ ãfi¨ ~
ûìü Ñ ¿ ~∞° `À P ãx =
ê fiq ∞ ã ≤
h P ~
K Õ
â ß ~ °
∞ . ≤
™ ≤ © =KåÛ~∞° .
[ #=iÖ’ãx ∂ ÑO¨ Ñ}
0
2 ÚÖ—Ë J<Õ 1 1 ≤ =
* Ï = Ú O^∞Œ ‰Ωõ
Æ
` «
∞ Î É∂ íè q∞~ xH˜ WàÜ ◊ ∞« ~å
'â ‹
O Q Õ ∞« _ ®
ÑO¨ Ñ} ≤ © KÜ

536 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞

 `≥~°ÃÑ· Wà◊Ü«∞~å*Ï
ã≤x=∂ "Õ_»∞HõňH KåÖÏ ^Œ∂~°OQÍ LO_Õ Wà◊Ü«∞~å*Ï ~ÚѨÊ\˜ =~°‰õΩ Ô~O_Õ Ô~O_»∞ ã≤x=∂Ö’¡ #\˜OKå~°∞. "≥Ú^Œ\ ˜ ã≤x=∂
'ѨÙ^Œ∞ ѨÙ^Œ∞ J~°ÎOQÆàò—. J~Ú`Õ JO^Œ∞Ö’ PÜ«∞#k KåÖÏ z#fl áê„`«. WHõ Ô~O_À ã≤x=∂ ¿Ñ~°∞ 'Jà◊QÆ~ü=∞Öˇ·— (2009). Zãπ.Ñ≤.~å[‰õΩ=∂~ü
^Œ~°≈Hõ`«fiOÖ’ #@∞_»∞ ã¨Oye =Ú~°∞QÆ<£ D z„`åxfl xi‡OKå~°∞. P~ü.ÔH, ÉèÏ#∞ Ç‘Ï~ÀÇ‘Ï~À~Ú#∞¡. ~¸ z„`åxH˜ Wà◊Ü«∞~å*ÏÜÕ∞ ã¨Ow`«
^Œ~°≈‰õΩ_»∞. WO^Œ∞Ö’ F áê@#∞ >ÿ̌\ ˜Öò ™êOQ∑QÍ J#∞‰õΩ<åfl~°∞. P áê@#∞ Wà◊Ü«∞~å*Ï áê_ç#@∞ìQÍ z„fHõi¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞O^Œ#∞‰õΩ<åfl~°∞.
U Hõà◊#∞<åfl~À "≥O@<Õ XѨC‰õΩ<åfl~°∞ Wà◊Ü«∞~å*Ï. u~°∞=}Ï‚=∞Öˇ· ~°=∞}Ï„â◊=∞O, PÜ«∞# K«kq# áê~î°âßÅ, =∞^Œ∞Ô~· J"≥∞iHõ<£ HõàÏâßÅ...
WÖÏ KåÖÏ „áêO`åÖ’¡ ~¸ áê@#∞ z„fHõiOKå~°∞. WO`«=~°‰õÄ Z=~°∂ K«∂_»x Wà◊Ü«∞~å*Ï `«e¡ ã¨=∂kè ^ŒQÆæ~° ‰õÄ_® +¨Ø\˜OQ∑
KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ PÜ«∞# J#∞=∞u WKåÛ~°∞. áê@ K«∂ã¨∞‰õΩ<åflHõ Wà◊Ü«∞~å*Ï KåÖÏ P#O^ŒÑ¨_çáÈÜ«∂~°∞. `«# a_»¤Å∞ Ü«Ú=<£, HÍsÎH±,
Éè=í `åi}˜, `«# z#fl<å\˜ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ JO^Œsfl Ñ≤ez ~¸ áê@#∞ K«∂Ñ≤Oz, KåÖÏ ã¨O|~°Ñ_¨ áç ÈÜ«∂~°∞. WHõ¯_ç ^Œ$âߺÅ∞ P z„`«OÖ’x"Õ.

=ÚYº JukäQÍ... ѨÙãÎ̈Hõ ~°K«~Ú`«QÍ...

Wà◊Ü∞« ~å*Ï `≥Å∞QÆ∞<å@ KåÖÏ `«‰Ωõ ¯= "Õ_∞» HõÖ’¡ áêÖÁæ<åfl~°∞. P q=~åÅ∞...
1. 1981= ã¨O=`«û~åxH˜ QÍ#∞ 'ã‘`åHÀHõ zÅHõ— z„`«O ^•fi~å L`«Î=∞ D `«~åxH˜ Wà◊Ü∞« ~å*Ï
ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰õΩxQÍ 'ã≤`å~°— Ѩ„uHõ J"å~°∞#¤ O^Œ∞ ‰õΩ<åfl~°∞. P ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ ã¨Ow`«O F ÃÑ^ŒÉÏÅtHõ∆.
1982 =∂iÛÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ [iy# 'ã≤`å~°— J"å~°∞¤Å "Õ_»∞HõÖ’¡ PÜ«∞# ˆH=ÅO
áêÖÁæ<åfl~°∞. ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩ_Õ HÍ^Œ∞.
áê_»`å_»∞, Hõq`«fiO ~å™êÎ_»∞.
2. u~° ∞ Ѩ u Ö’ #@∞_» ∞ "≥ ∂ Ǩ Ï <£ É Ï|∞ <≥ Å H˘eÊ# q^•ºã¨ O 㨠÷ 'N 2002Ö’ PÜ«∞# Ô~O_»∞
q^•ºxˆH`«<£—Ö’ [iy# F "Õ_»∞HõÖ’ áêÖÁæ<åfl~°∞. ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ ~åâß~°∞. K≥<≥·flÖ’x
3. ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’ Zãπ.Ñ≤.ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO x~°fiÇ≤ÏOz# Z"≥∞‡ãπ qâ◊fi<å^ä<Œ £ =¸ºlH± JHÍ_»g∞ ǨÅ∞Ö’
ã¨`å¯~° ã¨ÉèíÖ’ áêÖÁæ<åfl~°∞. ã≤h „Ѩ=ÚY∞Å ã¨=∞Hõ∆OÖ’
4. 'k =¸ºlH±— ã¨Oã¨÷ P^èŒfi~°ºOÖ’ ÃÇ·Ï~°^•ÉÏ^£Ö’ Ѷ¨∞#ã¨`å¯~°O [iyOk. "å\˜x q_»∞^ŒÅ KÕâß~°∞.
5. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ [iy# 'J#∞=∂<åã¨Ê^ŒO— P_çÜ≥∂ "Õ_»∞Hõ‰õΩ =ÚYº b b b
JukäQÍ Ç¨[~°Ü«∂º~°∞. Wà◊Ü«∞~å*ωõΩ KåÖÏ Pf‡Ü«Ú_≥·# =Oj D
z„`« ^Œ~°≈‰õΩ_»∞. 1. `«∞oHõ_»Öò (ÉÁ@∞ì ã¨=Ú„^ŒO)
6. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ 2008Ö’ [iy# '=∞Öˇ¡Ñ¨Ù=Ùfi— P_çÜ≥∂ "Õ_»∞HõÖ’ (Wà◊Ü«∞~å*Ï ÉèÏ"åÅ JÅʼnõΩ JHõ∆~° ~°∂ѨO)
áêÖÁæ<åfl~°∞. ã¨=Ú„^Œ ^Œ~°≈‰õΩ_»∞. b b b
7. 2009 _çÃãO|~üÖ’ ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’ [iy# 'FO âßOu— P_çÜ∂≥ "Õ_∞» HõÖ’ 2. áêÖò xÖÏáê^≥· (ѨO_»∞ "≥<≥flÅ ÉÏ@)
áêÖÁæ<åfl~°∞. D ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ x~å‡`« ã≤.Jâ◊fih^Œ`ü PÜ«∞#‰õΩ Ѷ∞¨ # ã¨`å¯~°O (Wà◊Ü«∞~å*Ï ã≤h ã¨Ow`« „Ѩ™ê÷#O QÆ∞iOz
KÕâß~°∞. qâıëêÅ ã¨=∂Ǩ~°O)
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 537
 Wà◊Ü∞« ~å*Ï r=# ~åQÍÅ∞

ѨÓiÎ ¿Ñ~°∞ : _ÕxÜ«∞Öò ~å[Ü«∞º

[##O : 2–6–1943
[#‡ã¨÷ÅO : =∞^Œ∞~Ô · lÖÏ¡Ö’x Ѩ}Ñ‚ˇ C¨ ~°O (`«q∞à◊<å_»∞)
`«e¡^ŒO_»∞„Å∞ : z#fl`åÎÜ∞« =∂‡àò, ~å=∞™êfiq∞
J#fl^Œ=Ú‡Å∞ : áê=Å~ü =~°^~Œ å[<£,
_ÕxÜ«∞Öò ÉèÏ㨯~ü,
J=∞~üãO≤ Q∑ (QÆOQÔ · J=∞~°<)£
ã¨Ow`« ^Œ~≈° ‰Ωõ xQÍ
`˘e z`«„O : J}‚H¯˜ o (1976) (`«q∞à◊O)
`≥Å∞QÆ∞Ö’ `˘e z`«„O : Éè^
„í HŒ Ío (1977)
ÉèÏ~°º : r"å
ã¨O`å#O : W^Œ~Ì ∞° H˘_»∞‰õΩÅ∞,
HÍsÎH± ~å*Ï, Ü«Ú=<£ â◊OHõ~ü ~å*Ï
XHõ ‰õÄ`«∞~°∞ Éè= í `åi}˜
Jaè=∂# QÍÜ«∞‰õΩ_»∞ : =∞ǨÏ=∞‡^£ ~°Ñ‘¶
HõxÃÑ\ì̃# ~åQÆO : ѨOK«=Úd
WѨÊ\˜ =~°‰Äõ KÕã#≤ z`å„Å∞ : ã¨∞=∂~°∞ 850‰õΩ Ñ Ã Q· Í
(`«q∞à◊O–635, `≥Å∞QÆ∞ (_≥~Ô· H±)ì –150,
`≥Å∞QÆ∞ (_»aƒOQ∑) –150, =∞ÅÜ«∂à◊O–40,
Hõ#fl_O» –23, Ç≤ÏOn–7, WOw¡+–π 2)

538 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞

 2008Ö’ <å\˜ ~åR =ÚYº=∞O„u "≥.· Zãπ.~å[âıY~°~Ô _ç¤ KÕ`∞« Å g∞^Œ∞QÍ PO„^Ñ„Œè ^¨ âÕ ò Ñ„ ɨ ∞íè `«fi
ZhìP~ü *ÏfÜ«∞ J"å~°∞¤ JO^Œ∞‰õΩO@∞#fl ^Œ$â◊ºO. ѨH¯õ # <å\˜ Pi÷Hâõ ßY =∞O„u HÔ .~Àâ◊Ü∞« º
*ÏfÜ«∞ J"å~°∞Ť ∞
1. ™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O (1983)
2. ã≤O^è∞Œ Éè̌~· q° (`«q∞à◊O) (1985)
3. ~°∞„^Œg} (1988)
4. Hˆ ~°à=◊ ~°‡ Ѩàã◊ ~≤ å*Ï (L`«=Î ∞ <ÕÑ^¨ ºŒä ã¨Ow`«O) (2009)
_®Hõìˆ~@∞¡
1. J<åfl=∞Öˇ· Ü«¸x=i≈\© (z^ŒO|~°O) (U„Ñ≤Öò 1994)
2. Pi*’<å =~°Öò¤ Ü«¸x=i≈\© (J"≥∞iHÍ) (E<£ 1994)
3. =∞^Œ∞~Ô · HÍ=∞~å*ò Ü«¸x=i≈\© (1996)
#Ok J"å~°∞Ť ∞
1. ã‘`åHÀHõ zÅHõ (1981)
2. ~°∞„^Œg} (1988)
3. [QÆ^HÕ õ g~°∞_»∞–JuÖ’Hõ ã¨∞O^Œi (1990)
W`«~° ѨÙ~°™ê¯~åÅ∞
1. Ѩ^Œ‡Éèí∂+¨}ü, 2. WÃã· *Ï˝x a~°∞^Œ∞, 3. 1998Ö’ =∞^茺„Ѩ^Õâò ~åR „ѨÉèí∞`«fiO #∞O_ç Å`å
=∞OˆQ+¨¯~ü J"å~°∞,¤ 4. 2008Ö’ PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò „ѨÉ∞íè `«fiO #∞O_ç ZhìP~ü *ÏfÜ«∞ J"å~°∞,¤ 5.HõÖ=·ˇ ∂=∞}˜, 6.
`«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉ∞íè `«fiO #∞O_ç Z"≥∞‡ãπ ã¨∞|∞ƒÅH˜∆ ‡ ѨÙ~°™ê¯~°O (2011).
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 539
 áê@ŠѨšH˜
(Wà◊Ü«∞~å*Ï ã¨fi~°Ñ¨~°z# P}˜=Ú`åºÖÏ¡O\˜ áê@Ö’¡ H˘xfl)
1. zxfl zxfl Hõ#flÜ«∞º – Éèí„^ŒHÍo (1976)
2. =Ú`«º=∞ÖË¡ "≥∞iã≤áÈÜÕ∞ =∞Öˇ¡"≥ÚQÆæ – =Ü«∞ã¨∞ Ñ≤ezOk (1978)
3. #∞=fi_çyOk U<å_≥·<å HÍ^Œ<åfl<å? – =Ü«∞ã¨∞ Ñ≤ezOk
4. WÖψQ ~ÚÖψQ ã¨~åQÆ=∂_ç`Õ – =Ü«∞ã¨∞ Ñ≤ezOk
5. ǨÏÖ’¡ "≥∞ÿ s\Ï U"≥∞ÿOk h =∂@? – =Ü«∞ã¨∞ Ñ≤ezOk
6. Z„~° QÆ∞ÖÏc qiã≤Ok `˘e™êi – Z„~° QÆ∞ÖÏcÅ∞ (1979)
7. Z^ŒÖ’ `˘e=Å¿Ñ q~°Ç¨ÏO [`« Hõe¿ã – Z„~° QÆ∞ÖÏcÅ∞
8. <å Ѩ~°∞=O h HÀã¨O – Ü«ÚQÆO^èŒ~ü (1979)
9. h ÃÑ^Œ=ÙÅÖ’<å fÜ«∞x "å# – J*ËÜÚ« _»∞ (1979)
10. ¿Ñ~°∞ K≥ѨÊ<å h ~°∂Ѩ٠K≥ѨÊ<å – QÆ∞~°∞ (1980)
11. Ѩ~°∞==∂ zeÑ≤ Ѩ~°∞QÆ∞ fÜ«∞‰õΩ – =∞ø#w`«O (1980)
12. K≥eq∞Ö’ =ÅѨ٠~åQÆO – =∞ø#w`«O
13. ã¨∞O^Œ~°"≥∂ ã¨∞=∞^èŒ∞~°"≥∂ – J=∂"å㨺 K«O„^Œ∞_»∞ (1981)
14. q∞<Õfl\˜ ã¨∂s_»∞ =K≥Û#=∂‡ – ã‘`åHÀHõ zÅHõ (1981)
15. =∂>Ë =∞O„`«=¸ =∞#¿ã |O^èŒ=¸ – ã‘`åHÀHõ zÅ∞Hõ
16. á⁄Oy á⁄~°ÖË JO^•Å<≥fl<Àfl á⁄Oyá⁄~°ÖË – H˘`«Î rq`åÅ∞ (1981)
17. `«O`«##O `«# `åà◊OÖ’ ~°ã¨ ~åQÆOÖ’ – H˘`«Î rq`åÅ∞
18. Hõ^äŒQÍ HõÅÊ#QÍ HõxÑ≤OK≥#∞ – =ã¨O`« HÀH˜Å (1981)
19. <≥Å~å*Ï Ñ¨~°∞y_»‰õΩ K≥e "ÕKÕ h H˘~°‰õΩ – J=∞~° w`«O (1981)
20. F #@# =∞Ü«¸i =Ü«∂ºi – \˜H± \˜H± \˜H± (1982)
21. <å^ŒO h r="Õ∞ h ~åQÍÖÏѨ<Õ – ~åQÆ=∂eHõ (1982)
22. #qfiOk =∞Öˇ¡K≥O_»∞ #zÛOk QÆ~ü¡ „ÃѶO_£ – JaèÖÏ+¨ (1983)
23. |Of Kå=∞Ou =Ú^•Ì_»∞‰õΩ<åfl~Ú – JaèÖÏ+¨
24. ã¨O^≥á⁄^Œ∞ÌÅ HÍ_» ã¨OѨOy #qfiOk – JaèÖÏ+¨
25. L~°HõÖˇ· QÀ^•=i LiÔH <å Ѩ_çÖ’xH˜ – JaèÖÏ+¨
26. *Ï#H˜ HõÅQÆ#ÖË^Œ∞ ~å=Úx ã¨uHÍQÆÅ#x U<å_»∂ – ~å[‰õΩ=∂~ü (1983)
27. FO #=∞t≈"åÜ«∞ K«O„^ŒHõàÏ^è•~° ã¨Ç¨Ï$^ŒÜ«∂ – ™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O (1983)
28. "Õ^ŒO J}∞=}∞=Ù# <å^ŒO – ™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O
29. =∞ø#"Õ∞Å<À~Ú ~¸ =∞~°Ñ¨Ù~åx ˆ~~Ú – ™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O
30. <å^Œ q<À^Œ=Ú <å@º qÖÏã¨=Ú – ™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O
31. "Õ"ÕÅ QÀÃÑ=∞‡Å =Ú=fiQÀáêÅ∞_Õ – ™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O
32. `«H˜@ `«käq∞ `«H˜@ `«käq∞ `«O^•# – ™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O
33. U=∞x <Õ K≥e áê_»∞^Œ∞<À – =∞O„uQÍi qÜ«∞ºO‰õΩ_»∞ (1983)
34. WO^Œ∞=^Œ# ‰õΩO^Œ~°^Œ# =∞O^ŒQÆ=∞# =∞^èŒ∞~°=K«# – KèåÖˇO*ò (1984)
35. ™êÜ«∞OHÍÅO ™êQÆ~°f~°O – KèåÖˇO*ò
36. FO âßOu F âßOu – KèåÖˇO*ò
37. ‰õΩ‰õΩ‰õÄ ‰õΩ‰õΩ‰õÄ HÀH˜Å ~å"Õ – ã≤`å~° (1984)
38. leae ѨÅ∞‰õΩÅ∞ zeÑ≤QÆ Ñ¨eH˜# – ã≤`å~°
39. H˜<≥fl~°™êx =zÛO^Œ=∂‡ – ã≤`å~°
40. "≥<≥flÖ’¡ QÀ^•i JO^ŒO – ã≤`å~°
41. HÀHõ"≥∂‡ HÀHõ"≥∂‡ =∂ HÀ#O`« Ѩã¨∞Ѩ"≥∂‡ – "≥∞~°∞ѨÙ^•_ç (1984)
42. H©~°"å}©... zÅHõÖÏ H˘eH˜Ö’ – J<Õfi+¨} (1985)
43. UHÍO`« "Õà◊ UHÍO`« ¿ã= – J<Õfi+¨}
44. Z^ŒÖ’ ÅÜ«∞ ZQÆ¿ã ÅÜ«∞ – J<Õfi+¨}
540 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
45. =Ü«∂ºi QÀ^•~°=∞‡ Xà◊¡O`å ZO^Œ∞Hõ=∞‡ HõÅ=~°O – „¿Ñq∞OK«∞–ÃÑàÏ¡_»∞ (1985)
46. QÀÃÑ=∞‡ KÕuÖ’ QÀ~°∞=Ú^ŒÌ – „¿Ñq∞OK«∞–ÃÑàÏ¡_»∞
47. D K≥·„`«g} ~°≠∞O~°≠∞=∞‡x – „¿Ñq∞OK«∞–ÃÑàÏ¡_»∞
48. áê_»<å h áê@<Õ – =∂OQÆź |O^èOŒ (1985)
49. HõeH˜ zÅHõ K«eH˜ ^ŒiH˜ KÕ~°QÆ<Õ – *ÏfiÅ (1985)
50. U"Õ"À HõÅÅ∞ Hõ<åfl#∞ – *ÏfiÅ
51. =∂ áêáêÅ∞ `˘eyOK«∞ náêÅ∞ – N+≤s¤ ™ê~ÚÉÏÉÏ =∞Ǩ`«‡ºO (1985)
52. =∞m¡ =∞m¡ ~Úk ~åx ~ÀA – ~åHõ∆ã¨∞_»∞ (1986)
53. JKåÛù JKåÛù =KåÛ =KåÛ – ~åHõ∆ã¨∞_»∞
54. yeQÍ yeyeQÍ yeyO`«QÍ – ~åHõ∆ã¨∞_»∞
55. P Hõ#∞ÅÖ’ HõÅÅ <å K≥e – PÖÏѨ# (1986)
56. PHÍâ◊O U<å\˜^À J#∞~åQÆO P<å\˜k – xsHõ} ∆ (1986)
57. =∞#ã¨∞ ѨeˆH =∞ø#w`«O – ™êfiu=Ú`«ºO (1986)
58. ã¨∞gfi ã¨∞gfi ã¨∞"åfiÅ=∂‡ – ™êfiu=Ú`«ºO
59. =∞^èŒ∞~°=Ú~°o ǨÏ$^ŒÜ«∞~°=o – XHõ ~å^茖W^ŒÌ~°∞ Hõ$+¨µ‚Å∞ (1986)
60. *Ïae¡ HÀã¨O PHÍâ◊=∞Öˇ¡ "ÕKå#∞ h ~åHõÔH· – =∞Oz =∞#ã¨∞Å∞ (1986)
61. ~å"ÕÕÖÏ =ã¨O`åÖË „â◊√u HÍ<ÕÖÏ ã¨~åQÍÖË – _®<£û =∂ãì̈~ü (1986)
62. QÀÑ‘Ö’ÖÏ háêŠѨ_®¤=Ú~å – ÖË_ôãπ >ÿ̌Å~ü (1986)
63. ǨÜ«∞=∞‡ ǨÜ«∞=∞‡ ǨÜ«∞=∞‡ – ÖË_ôãπ >ˇÿÅ~ü
64. á⁄~°ÉÏ\˜k `«_»ÉÏ\˜k – ÖË_ôãπ >ÿ̌Å~ü
65. XHõ =Ú^Œ∞Ì KåÅ∞.. XHõ á⁄^Œ∞Ì KåÅ∞ – H˜~å`«‰õΩ_»∞ (1986)
66. Ѩ\ ì̃ `≥KåÛ#∞ÖË Ñ¨O_»∞ "≥<≥flefl – P`«‡|O^èŒ∞=Ù (1986)
67. JÔ~ U"≥∞ÿOk XHõ =∞#ã¨∞‰õΩ Ô~Hõ¯ÖÁzÛ – P~å^èŒ# (1987)
68. =∂@~åx =∞ø#q∞k =∞ø#g} QÍ#q∞k – =∞ǨÏi¬ (1987)
69. ã¨∞=∞O „Ѩu ã¨∞=∞O ã¨∞=∞O – =∞ǨÏi¬
70. HÀ#Ö’ ã¨#fl*Ïl =∞e¡ – =∞ǨÏi¬
71. "Õ"ÕÅ =~å‚ÖÏ D <ÕÅ HÍ"åºÖÏ – ã¨OH©~°Î# (1987)
72. Åe`« „Ñ≤Ü«∞ Hõ=∞ÅO qiã≤Ok – ~°∞„^Œg} (1988)
73. `«~°e~å^• `«<Õ =ã¨O`«O – ~°∞„^Œg}
74. H˘`«ÎQÍ Ô~Hõ¯ÖÁK≥Û<å? – ã¨fi~°‚Hõ=∞ÅO (1988)
75. JO^≥Å ~°=ok Ѩ^=Œ ÚÅ^•? – ã¨fi~°‚Hõ=∞ÅO
76. q∞_çã≤Ѩ_Õ náêeq q∞<≥flQÆã≤ Ѩ_Õ ÔH~°\Ïeq – Pã¨∞ÎÅ∞–JO`«ã¨∞ÎÅ∞ (1988)
77. =∞OK«∞ ‰õΩi¿ã "Õà◊Ö’ =∞Öˇ¡ qi¿ã^≥O^Œ∞HÀ – Jaè#O^Œ# (1988)
78. ~°OQÆ∞ÅÖ’ HõÅ"À Z^Œ á⁄OQÆ∞ÅÖ’ JÅ"À – Jaè#O^Œ#
79. Z^Œ∞\Ï h"Õ Z^ŒÖ’<å h"Õ – Jaè#O^Œ#
80. „¿Ñ=∞ ZO`« =∞^èŒ∞~°O „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ JO`« Hõiî#O – Jaè#O^Œ#
81. „¿Ñ=∞ ÖË^Œx „¿Ñq∞OK«~å^Œx – Jaè#O^Œ#
82. J^Õ h=Ù J^Õ <Õ#∞ – Jaè#O^Œ#
83. h JO^ŒO <å „¿Ñ=∞ w`« QÀqO^ŒO – "å~°ã¨∞_˘KåÛ_»∞ (1988)
84. Q˘_»"≥ Q˘_»==∂‡ K≥~Úº Ѩ\ ì̃ á⁄^ŒH˜ Ѩ^Œ==∂‡ – =∞~°} =∞$^ŒOQÆO (1988)
85. ã¨iQÆ=∞ Ѩ^Œx㨠~°ã¨#㨠Wk Hõxqx Z~°∞QÆx QÆ∞ã¨QÆ∞㨠– =∞~°} =∞$^ŒOQÆO
86. HõiyáÈÜ«∂#∞ Hõ~°∂Ê~° g}ÖÏ – =∞~°} =∞$^ŒOQÆO
87. "≥<≥flÖˇ· áê_»<å #=ÙfiÖË Ñ¨ÓÜ«∞<å – NHõ#Hõ=∂ÅH˜∆ ‡ iHÍi¤OQ∑ _®<£û„@∂Ñπ (1988)
88. XHõ |$O^•=#O ™ÈÜ«∞QÆO – Ѷ¨∞~°¬} (1988)
89. x#∞fl HÀi =~°‚O – Ѷ¨∞~°¬}
90. ‰õΩi¿ã#∞ qi[Å∞¡ÖË – Ѷ¨∞~°¬}
91. ™êfiu z#∞‰õΩ ã¨O^≥"Õà◊Ö’ – PYiáÈ~å@O (1988)
92. „Ñ≤Ü«∞`«=∂ <å ǨÏ$^ŒÜ«∞=∂ – „¿Ñ=∞ (1989)
93. D<å_Õ U^À J~ÚºOk – „¿Ñ=∞
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 541
 94. lyly ly*Ï *ψQÅ =#[ – K≥@∞ì H˜O^Œ Ñ‘¡_»~°∞ (1989)
95. ã¨O^蕺~åQÆѨ٠ã¨iQÆ=∞Ö’ `˘eHõÅ~ÚHõÖ’ – WO„^Œ∞_»∞–K«O„^Œ∞_»∞ (1989)
96. ÖÏe*’ ÖÏb*’ – WO„^Œ∞_»∞ K«O„^Œ∞_»∞
97. ã¨~°™êÅ∞ KåÅ∞ N"å~°∞ – t= (1989)
98. P#O^À „|Ǩχ QÀqO^À áêº~ü – t=
99. É’@h áê~î°=ÚOk – t=
100. ZxflÜ«∞Ö’¡ ZxflÜ«∞Ö’¡ Z<≥flxfl JO^•Ö’ – t=
101. HÀH˜Å HÀH˜Å ‰õÄ`«ÖÏ ~°ã¨w`«ÖÏ – HÀH˜Å (1990)
102. [Å¡O`« HõqfiO`« HÍ"åeÖË – w`åO[e (1989)
103. P=∞x áê_»"Õ Ç¨~ÚQÍ – w`åO[e
104. F „Ñ≤Ü«∂ „Ñ≤Ü«∂ – w`åO[e
105. F áêáê ÖÏb – w`åO[e
106. FO #=∞ó #Ü«∞# „â◊√`«∞ʼnõΩ – w`åO[e
107. [QÆ_» [QÆ_» [QÆ_»O – w`åO[e
108. ZÖò JO>Ë F JO>Ë g JO>Ë D JO>Ë – ~°∞„^Œ<Õ„`« (1989)
109. Y[~°Ç¨ÏŸÖ’ `˘e„¿Ñ=∞ – ~°∞„^Œ<Õ„`«
110. UH± ^À f<£ ã¨v „Ñ≤Ü«∂ x<Õfl "≥∞ÿ<Õ áêº~ü H˜Ü«∂ – ~°∞„^Œ<Õ„`«
111. x#∞fl `«Åz "≥∞ÿ=∞iKå z„`«"Õ∞ – qz„`« ™È^Œ~°∞Å∞ (1989)
112. JO[e JO[e JO[e – JO[e (1990)
113. |ÅѨO Ѩ\ ì̃ ÉèÏ=∞ =à’¡ – ÉÁaƒe ~å*Ï (1990)
114. â◊√ÉèíÖËY ~åã¨∞‰õΩ<åfl Z^ŒÖ’ ZѨÙ_À – H˘O_»g\˜ ^˘OQÆ (1990)
115. Kè«=∞‰õΩ Kè«=∞‰õΩ Kèå"£∞ Ѩ@∞ìHÀѨ@∞ìHÀ – H˘O_»g\˜ ^˘OQÆ
116. HÀÖ’ HÀÅ=∞‡ QÆà◊¡HÀˆH – H˘O_»g\˜ ^˘OQÆ
117. J|ƒ h fÜ«∞x ^≥|ƒ – [QÆ^HÕ õ g~°∞_»∞–
JuÖ’Hõ ã¨∞O^Œi (1990)
118. Ü«∞=∞Ǩϟ h Ü«∞=∞Ü«∞=∞ JO^ŒO – [QÆ^ÕHõ g~°∞_»∞–JuÖ’Hõ ã¨∞O^Œi
119. „Ñ≤Ü«∞`«=∂ ##∞ ѨÅHõiOK«∞ „Ѩ}Ü«∞=∂ – [QÆ^ÕHõ g~°∞_»∞–JuÖ’Hõ ã¨∞O^Œi
120. ã‘`åHÀHõ zÅHõ ÖË`« ~å=∞zÅHõ – ã¨∂ì=~üìѨÙ~°O áÈbãπ ¿ãì+¨<£ (1991)
121. ÉèíÖËQÆ LOk~å ~Ú^Õq∞ =Ú^Œ∞Ì~å – ã¨∂ì=~üìѨÙ~°O áÈbãπ ¿ãì+¨<£
122. K«∞Hõ¯Å∞ `≥=∞‡<åfl `≥OѨىõΩ~å<å? – U„Ñ≤Öò XHõ\ ˜ q_»∞^ŒÅ (1991)
123. ǨÏÖ’¡ QÆ∞~°∂ „¿Ñ=∞HÀã¨"Õ∞~ÀÜü∞ rq`«O – x~°‚Ü«∞O (1991)
124. H˘`«ÎH˘`«ÎQÍ L#flk – ‰õÄb <≥O.1 (1991)
125. HõÅÜ«∂ x[=∂? – ‰õÄb <≥O.1
126. *Ï}=ÙÖË <≥~°*Ï}=ÙÖË – Pk`«º 369 (1991)
127. FǨϟ Öˇ·ÖÏ F Kå~°∞jÅ – K≥·`«#º (1991)
128. F <≥Å~å*Ï ~Ú@∞ K«∂_»~å – ã¨∂~°º SÑ≤Zãπ (1991)
129. Z<Àfl ~å„`«∞ÖÁ™êÎ~Ú QÍh ~å^Õ "≥<≥flÅ=∞‡ – ^èŒ~°‡ˆH∆„`«O (1992)
130. Jˆ~ WOHÍ [OHÍ lOHÍ – ^èŒ~°‡ˆH∆„`«O
131. „Ñ≤Ü«∂ „Ñ≤Ü«∞`«=∂ ~åQÍÅ∞ – H˜Å¡~ü (1992)
132. Z<≥fl<Àfl JO^•Å∞ U"Õ"À ~åQÍÅ∞ – K«O\˜ (1992)
133. F „¿Ñ=∂ <å „¿Ñ=∞ – K«O\˜
134. F „¿Ñ=∂ <åÖ’ #∞"Õfi „¿Ñ=∞ – Jâ◊fi"Õ∞^äŒO (1992)
135. Hõ=∞‡h D „¿Ñ=∞ÖËYh – QÆ∞} (1992)
136. `˘e =Ú^Œ∞Ì `˘e =Ú^Œ∞Ì – `˘e =Ú^Œ∞Ì (1993)
137. N~°OQÆ ~°OQÆ<å^äŒ∞x k=º~°∂Ѩ"Õ∞ K«∂_»"Õ – =∞Ǩ#k (1994)
138. "≥<≥flÅÖ’ =∞Öˇ¡ÅÖ’ z~°∞QÍe ã¨iQÆ=∞Ö’ – ã¨=∞~°O (1994)
139. Jã¨ÖËO QÆ∞~°∞ΉõΩ~å^Œ∞ – JO`«óѨÙ~°O (1998)
140. „Ѩu k#O h ^Œ~°≈#O – J#∞=∂#ã¨Ê^ŒO (2007)
141. ZO^Œ∞Hõ=∂‡ „¿Ñ=∞ „¿Ñ=∂ – QÍÜ«∞O–2 (2010)
542 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞
 z„`å=o
1. Éèí„^ŒHÍo (1976) 46. JO^ŒiHõO>Ë Ñ¶¨∞#∞_»∞ (1987)
2. ^˘OQÆ–^˘~° (1978) 47. P~å^èŒ# (1987)
3. ѨOK«Éèí∂`åÅ∞ (1979) 48. =∞ǨÏi¬ (1987)
4. Ü«ÚQÆO^èŒ~ü (1979) 49. ã¨OH©~°Î# (1987)
5. HÍà◊~å„u (1979) 50. ÃÑo¡ <å@HõO (1987)
6. QÆ∞~°∞ (1980) 51. „¿Ñ=∞ áÈ~å@O (1987)
7. Ѩã≤_ç "≥ÚQÆæÅ∞ (1980) 52. ~°∞„^Œg} (1988)
8. „¿Ñ=∞ Ñ≤zÛ (1981) 53. ã¨fi~°‚Hõ=∞ÅO (1988)
9. ã‘`åHÀHõzÅ∞Hõ (1981) 54. PYi áÈ~å@O (1988)
10. H˘`«Î rq`åÅ∞ (1981) 55. Pã¨∞ÎÅ∞–JO`«ã¨∞ÎÅ∞ (1988)
11. z<åfli z\ì̃ÉÏ|∞ (~ÀÇ≤Ï}©K«O„^Œ`À) (1981) 56. Jaè#O^Œ# (1988)
12. =∂Ü«∞^•i Hõ$+¨µ‚_»∞ (1981) 57. z#ÉÏ|∞ (1988)
13. =∞^èŒ∞~°w`«O (1982) 58. [=∞^Œyfl (1988)
14. ѨÓŠѨšH˜ (1982) 59. =∞~°}=∞$^ŒOQÆO (1988)
15. JaèÖÏ+¨ (1983) 60. "Õ∞#=∂=∞ (1988)
16. ~å[‰õΩ=∂~ü (1983) 61. ~°HÍÎaè¿+HõO (1988)
17. ™êQÆ~°ã¨OQÆ=∞O (1983) 62. \Ï~å˚<£ ã¨∞O^Œi (1988)
18. =∞O„uQÍi qÜ«∞ºO‰õΩ_»∞ (1983) 63. "å~°ã¨∞_˘KåÛ_»∞ (1988)
19. "≥∞~°∞Ѩ٠^•_ç (1984) 64. NHõ#Hõ=∞ǨÅH˜∆ ‡ iHÍi¤OQ∑
20. KèåÖˇO*ò (1984) _®<£û „@∂Ñπ (1988)
21. g~°Éèí„^Œ∞_»∞ (1984) 65. ™êQÆ~°w`«O (1988)
22. ã≤`å~° (1984) 66. „¿Ñ=∞ (1989)
23. ™êǨÏã¨"Õ∞ rq`«O (1984) 67. K≥@∞ìH˜O^Œ Ñ‘¡_»~ü (1989)
24. Å"£ ™Èìs (1984) 68. t= (1989)
25. J<Õfi+¨} (1985) 69. WO„^Œ∞_»∞–K«O„^Œ∞_»∞ (1989)
26. „¿Ñq∞OK«∞–ÃÑàÏ¡_»∞ (1985) 70. Jâ’Hõ K«„Hõ=iÎ (1989)
27. =∂OQÆź |O^èŒO (1985) 71. w`åO[e (1989)
28. *ÏfiÅ (1985) 72. ~°∞„^Œ<Õ„`« (1989)
29. ^Œ~å˚^˘OQÆ (1985) 73. ™êfiu z#∞‰õΩÅ∞ (1989)
30. Y∂h (1985) 74. ÉÏÅ<åQÆ=∞‡ (1989)
31. N+≤s¤ ™ê~ÚÉÏÉÏ =∞Ǩ`«º‡O (1985) 75. QÀáêÅ~å=ÙQÍi JÉσ~Ú (1989)
32. ~åQÆ|O^èŒO (áê@Å∞ q_»∞^ŒÅÜ«∂º~Ú, 76. ÉèÏ~°ºÅ∂ *Ï„QÆ`«Î (1989)
ã≤x=∂ q_»∞^ŒÅ HÍÖË^Œ∞) (1985) 77. >ˇÿQÆ~ü t= (1989)
33. PÅÜ«∞ nѨO (1985) 78. ÉÁaƒe ~å*Ï (1990)
34. ѨQÆÖË "≥<≥flÅ (1985) 79. H˘O_»g\˜ ^˘OQÆ (1990)
35. ~åHõ∆ã¨∞_»∞ (1986) 80. QÆ∞~°∞t+¨µºÅ∞ (1990)
36. ÖË_ôãπ >ˇÿÅ~ü (1986) 81. [QÆ^ÕHõg~°∞_»∞–JuÖ’Hõã¨∞O^Œi (1990)
37. XHõ ~å^茖W^ŒÌ~°∞ Hõ$+¨µ‚Å∞ (1986) 82. H˘`«Î ÃÑo¡‰õÄ`«∞~å ~å! ~å!! (1990)
38. PÖÏѨ# (1986) 83. HÀH˜Å (1990)
39. xsHõ∆} (1986) 84. „¿ÑÜ«∞ã≤ (1990)
40. q∞ã¨ì~ü Éèí~°`ü (1986) 85. „¿Ñ=∞âßã¨#O (1990)
41. ™êfiu=Ú`«ºO (1986) 86. ã¨∂ì=~°∞ìѨÙ~°O áÈbãπ ¿ãì+¨<£ (1991)
42. H˜~å`«‰õΩ_»∞ (1986) 87. N U_»∞H˘O_»Å ™êfiq∞ (1991)
43. =∞Oz =∞#ã¨∞Å∞ (1986) 88. U„Ñ≤Öò 1 q_»∞^ŒÅ (1991)
44. QÆi˚Oz# QÆOQÆ (1987) 89. x~°‚Ü«∞O (1991)
45. J~°ú~å„u P_»k (1987) 90. H©K«∞~åà◊√¡ (1991)
ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 543
 91. ‰õÄb <≥O.1 (1991) 115. ˆ~Ѩ\ ˜ ~“_ç (1993)
92. Pk`«º 369 (1991) 116. J=∞‡ H˘_»∞‰õΩ (1993)
93. K≥·`«#º (1991) 117. J™ê^èŒ∞º~åÅ∞ (1993)
94. ã¨∂~°º S.Ñ≤.Zãπ. (1991) 118. ÉèÏ~°`«=∂`« (1993)
95. „¿Ñ=∞ÖËYÅ∞ (1991) 119. ~“_ô |∞Ö’¡_»∞ (1993)
96. ã≤O^Œ∂~° uÅHõO (1991) 120. ã¨=∞~°O (1994)
97. „¿Ñ=∞ ~åÜ«∞ÉÏ~°O (1991) 121. JÅ¡i áÈbãπ (1994)
98. ^èŒ~°‡ˆH∆„`«O (1992) 122. ~å[Ü«∞º (1995)
99. _ç>ˇH˜ì"£ <å~°^Œ (1992) 123. NHÍ~°O (1996)
100. „¿Ñ=∞ q*Ë`« (1992) 124. ‰õΩ„~å_»∞ ÉÏÉ’Üü∞ (1996)
101. K«„Hõ=ӺǨÏO (1992) 125. z#flÉσ~Ú (1997)
102. H˜Å¡~ü (1992) 126. JO`«óѨÙ~°O (1998)
103. K«O\˜ (1992) 127. „Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞ (1998)
104. „Ñ≤Ü«∞`«=∂ (1992) 128. >ˇÿ"£∞ (1999)
105. Jâ◊fi"Õ∞^èŒO (1992) 129. „¿Ñq∞OKÕk ZO^Œ∞Hõ=∂‡ (1999)
106. Ѩ@∞ì^ŒÅ (1992) 130. JÅ¡i Ñ≤Å¡–J#∞=∂#Ѩ٠ÃÑàÏ¡O (1999)
107. "≥Ú~°\’_»∞ <å "≥ÚQÆ∞_»∞ (1992) 131. x#∞K«∂_»Hõ <Õ#∞O_»ÖË#∞ (2002)
108. P XHõ¯\© J_»‰õΩ¯ (1992) 124. â◊OÉèí∞ (2003)
109. z#~åÜ«Ú_»∞ (1992) 125. t=â◊OHõ~ü (2004)
110. Kå=∞Ou (1992) 126. J#∞=∂<åã¨Ê^ŒO (2007)
111. âßOu (1992) 127. ã¨hfl (2007)
128. =∞Öˇ¡Ñ¨Ù=Ùfi (2008)
129. [QÆ<À‡Ç≤Ïx (2009)
130. FO âßOu (2009)
113. `˘e=Ú^Œ∞Ì (1993) 131. QÍÜ«∞O–2 (2010)
114. ‰õΩOfѨل`«∞_»∞ (1993) 132. N~å=∞~å[ºO (2011)

_®."≥∂ǨÏ<£ÉÏ|∞ q^•ºã¨Oã¨÷Å "Õ_»∞HõÖ’ =ÚYº JukèQÍ áêÖÁæ#fl Wà◊Ü«∞~å*Ï

544 ã¨fi~°‚Ü«ÚQÆ ã¨Ow`« ^Œ~°≈‰õΩÅ∞

 _»aƒOQ∑ z„`åÅ∞ 49. „¿Ñ=∂O[e (1989)
50. QÆ~°QÍ@ì QÀѨܫ∞º (1989)
51. W^ÕO ÃÑàÏ¡O ÉÏÉ’Üü∞ (1990)
1. T~°fij h"Õ <å „¿ÑÜ«∞ã≤ (1979) 52. Ѩ@flO =zÛ# "≥Ú#QÍ_»∞ (1990)
2. Z„~°QÆ∞ÖÏcÅ∞ (1979) 53. JO[e (1990)
3. J=∞‡ Z=iÔH·<å J=∞‡ (1979) 54. áÈbãπ_≥·s (1990)
4. J*ËÜ«Ú_»∞ (1979) 55. áÈbãπ JkèHÍi (1990)
5. =ÚÅ∞¡–ѨÙ=Ùfi (1979) 56. `«∂~°∞Ê ã≤O^Œ∂~°O (1990)
6. HõÖϺ} ~å=Ú_»∞ (1979) 57. "≥Ú^Œ∞_çHõ `«QÆæ ÃÑàÏ¡ (1990)
7. #∞"Õfi <å N=∞u (1979) 58. „¿Ñ=∞ÖËYÅ∞ (1991)
8. F~ÚO\˜ Hõ^äŒ (1979) 59. ã≤O^èŒ∂~° uÅHõO (1991)
9. HÍo (1980) 60. =∞#‡^èŒ∞_Õ <å "≥ÚQÆ∞_»∞ (1992)
10. =∞ø#w`«O (1980) 61. Hõ∆„uÜ«∞ Ѩل`«∞_»∞ (1992)
11. J=∂"å㨺 K«O„^Œ∞_»∞ (1981) 62. QÆ∞} (1992)
12. JO^ŒQÍ_»∞ (1981) 63. =∞Ǩ~å}˜ (1992)
13. zeÑ≤ "≥ÚQÆ∞_»∞ (1981) 64. g∞~å (1992)
14. =ã¨O`« HÀH˜Å (1981) 65. N=∞u „Ñ≤Ü«∂OHõ (1992)
15. =Úã¨Ö’_çH˜ ^Œã¨~å ѨO_»∞QÆ (1981) 66. =∞Ǩ#k (1993)
16. J=∞~°w`«O (1982) 67. ~“_ô [g∞O^•~ü (1993)
17. =∞ø#w`«O (1982) 68. _≥·Ô~Hõì~°∞QÍi ÃÑàÏ¡O (1993)
18. „¿Ñ=∞ ã¨OQÆ=∞O (1982) 69. Éèí~°`«=∂`« (1993)
19. ~å^è•=∂^èŒq (1982) 70. ™ê^èŒ∞ (1994)
20. \˜H±–\˜H±–\˜H± (1982) 71. ã¨f bÖÏ=u (1994)
21. Ѩšq–J#∞Ѩšq (1983) 72. P_»"åà◊¡‰õΩ =∂„`«"Õ∞ (1994)
22. J=∂‡~ÚÅ∂ „¿Ñq∞OK«O_ç! (1984) 73. g~å (1994)
23. [ÖÏû ~åÜ«Ú_»∞ (1984) 74. XHõ TiÖ’ XHõ ~å[‰õΩ=∂i
24. HÍÅ~°∞„^Œ∞_»∞ (1984) (1995)
25. H˜ÖÏ_ô (1984) 75. HÍÖÏáêh (1996)
26. J=∂‡! ##∞fl nqOK«∞ (1984) 76. ÃÑo¡H˘_»∞‰õΩ J=∞‡|_»∞#∞
27. #∂~À~ÀA (1984) (1998)
28. W^Õ <å ã¨"åÖò (1984) 77. q<åÅx =ÙOk (1998)
29. [ÖÏû |∞Ö’¡_»∞ (1985) 78. „¿Ñ=∞ HÍ=ºO (1998)
30. ã≤O^èŒ∞Éèˇ·~°q (1985) 79. ~å[™ê÷<£ (1999)
31. zeÑ≤Ü«∞=fi#O (1985) 80. QÍÜ«∞„u (1999)
32. „¿Ñ=∞âߢã¨ÎO (1985) 81. ¿ÇÏ~å"£∞ (2000)
33. L^ŒÜ«∞ w`«O (1985) 82. „¿Ñ=∞ ã¨=fi_ç (2000)
34. ^˘OQÆÅ "Õ@QÍ_»∞ (1985) 83. t=Ѩل`«∞_»∞ (2003)
35. _®<£û =∂ã¨ì~ü (1986) 84. áÈ`«∞~åA (2004)
36. P`«‡|O^èŒ∞=Ù (1987) 85. =ÚOɡ· ZH±û„ÃÑãπ (2006)
37. =∞ø#~åQÆO (1987) 86. t= 2006 (2006)
38. <åÜ«∞‰õΩ_»∞ (1987) 87. „¿Ñ=∞ã¨=fi_ç (2006)
39. ˆH_ç (1987) 88. J[O`å (2007)
40. =∂~ÚO\˜ Hõ$+¨µ‚_»∞ (1987) 89. <Õ#∞ ^Õ=Ù}˜‚ (2009)
41. Ô~O_»∞ `ÀHõÅ Ñ≤@ì (1987) 90. ^≥|ƒ‰õΩ ^≥|ƒ
42. ã≤ã¨ì~ü #Okx (1987) 91. <å ¿Ñˆ~ *Ïx
43. q*Ë`«Å∞ (1987) 92. Mˇ·n "Õ@
44. Ѷ¨∞~°¬} (1988) 93. q^èŒfiOã¨O (q_»∞^ŒÅ HÍÖË^Œ∞)
45. ã¨`«º (1988) 94. ~°OQÆ∂<£ ~å*Ï (q_»∞^ŒÅ HÍÖË^Œ∞)
46. =^ŒÌO>Ë ÃÑo¡ (1988) 95. "≥∞ÿˆHÖò =∞^Œ# HÍ=∞~åA
47. qz„`« ™È^Œ~°∞Å∞ (1989) 96. ‰õΩ„~å_»∞ ÉÏÉ’Üü∞
48. „¿Ñ=∞w`«O (1989)

ѨÙÅQÆO z<åfl~åÜ∞« } 545