JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

JU II srednja škola
Ul. Ibrahima Mržljaka 23
Velika Kladuša

MATURSKI RAD
Tema: Elementi finansijskog sistema

Mentor: Učenik:
Ibrahim Kajtazović, dipl.ecc Ema Okanović, IV ET

Velika Kladuša, april 2021. godine

JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

SADRŽAJ
1. UVOD..........................................................................................................................................3
2. MJESTO I ULOGA FINANSIJSKOG SISTEMA…………………………....................................................... 4
2.1. FINANSIJSKO TRŽIŠTE, POJAM I ZNAČAJ............................................................................. 5
2.2. FINANSIJSKI INSTRUMENTI.....................………………………………........................................... 5
2.3. FINANSIJSKE INSTITUCIJE.................……………………………….................................................. 6
2.4. CENTRALNA BANKA............................................................................................................ 6
2.4.1. FUNKCIJE CENTRALNE BANKE............................................................................. 7
2.4.2. CENTRALNA BANKA BiH...................................................................................... 7
2.4.3. ORGANIZACIJA CENTRALNE BANKE BiH.............................................................. 7
3. TRŽIŠTE KAPITALA....................................................................................................................... 8
3.1. PRIMARNO I SEKUNDARNO TRŽIŠTE KAPITALA.................................................................. 8
3.2. DIJELOVI TRŽIŠTA KAPITALA............................................................................................... 9
3.3. INTRUMENTI TRŽIŠTA KAPITALA........................................................................................ 9
3.3.1. DIONICE............................................................................................................. 10
3.3.2. KLJUČNE KARAKTERISTIIKE OBVEZNICA............................................................ 10
3.3.3. VRSTE OBVEZNICA............................................................................................. 10
3.3.3.1. DRŽAVNE OBVEZNICE........................................................................ 11
3.3.3.2. KORPORATIVNE OBVEZNICE.............................................................. 11
3.3.3.3. MUNICIPALNE OBVEZNICE................................................................ 11
3.3.3.4. STRANE OBVEZNICE.......................................................................... 11
3.3.4. POJAM FORVARDA I FJUČERSA......................................................................... 11
3.3.5. OPCIJE............................................................................................................... 12
3.4. UČESNICI NA TRŽIŠTU KAPITALA...................................................................................... 12
4. TRŽIŠTE NOVCA.........................................................................................................................13
4.1. NOVAC..............................................................................................................................13
4.2. INSTRUMENTI TRŽIŠTA NOVCA........................................................................................13
ZAKLJUČAK…………………………………………………………………………………………………………………………........ 14
LITERATURA………………………………………………………………………………………………………………………......... 15
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

1.UVOD
U ovom maturskom radu obadit ću temu „Elementi finansijskog sistema.“ Finansijski sistem
zemlje sastoji se od finansijskih tržišta, bankarskog sistema i berzi.
Finansijska tržišta mogu se promatrati u širem i užem smislu. U širem smislu, finansijska
tržišta postoje svuda gdje se odvijaju finansijske transakcije. U užem smislu, mogu se
definirati kao organizirana mjesta na kojima se susreću ponuda i potražnja za raznim
oblicima financijskih instrumenata.

Kroz finansijske instrumente privredni subjekti pribavljaju sredstva potrebna za finansiranje

svog poslovanja. Olakšavaju povezivanje subjekata koji imaju višak finansijskih sredstava i
subjekata kojima nedostaju finansijska sredstva, odnosno povezuju dvije važne
makroekonomske kategorije, štednju i investicije.
Finansijska tržišta mogu se definirati kao okruženje u kojem se zadovoljavaju ponuda i
potražnja za određenim finansijskim instrumentima. Ovo tržište uključuje organizirane
institucije, posredničku trgovinu i direktnu razmjenu vrijednosnih papira između izdavatelja i
investitora.
Predmet ovog rada jeste analiza i definisanje finansijskog tržišta. Vidjet ćemo šta sve
podrazumijeva i kako na cjelokupnu privredu utiče finansijsko tržište, te na kojem je nivou
razvoja ono u našoj zemlji.
Cilj ovog rada jeste da se daju sve ključne smjernice o finansijskom tržištu i također da se
prikaže stanje finansijskog tržišta u Bosni i Hercegovini. Naša zemlja ima nerazvijeno
finansijsko tržište, posebno tržiše novca koje postoji samo u rudimentarnom obliku, na kome
se nudi ograničen broj finansijskih instrumenata.
Bosna i Hercegovina mora raditi na razvoju finansijskog tržišta i finansijskog sistema ukoliko
želi osigurati dalji napredak, ukoliko želi privući strane investicije i osigurati budući razvoj
privrede. Priveda države ne može aktivno ići naprijed ukoliko ne postoji dovoljno razvijen
stepen finansijskog tržišta i posebno tržišta kapitala.

3
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

2. MJESTO I ULOGA FINANSIJSKOG SISTEMA

Finansijski sistem je sastavni dio privrednog sistema koji se sastoji iz više elemenata pomoću
kojih treba da omogući nesmetan tok finansijskih sredstava u društveno – ekonomskoj
zajednici.
Finansijski sistem, slično kao i privredni sistem posjeduje više karakteristika, od kojih
posebno treba istaći :
- Dinamičnost – u privrednom i finansijskom sistemu se stalno dešavaju promjene i
pojavljuju novi događaji koji sistem dovode u privremena stanja ravnoteže i neravnoteže;
- Otvorenost – privreda jedne zemlje mora biti otvorena prema inostranstvu, to jest,
privredni subjekti moraju ulaziti u različite oblike saradnje i odnosa sa subjektima izvan
granica nacionalne ekonomije;
- Kompleksnost – implicira da se privredni sistem takođe može posmatrati kao zaseban i
cjelovit sistem, koji se sastoji iz većeg broja podsistema, to jest, dijelova od kojih je jedan od
najvažnijih upravo finansijski podsistem.
Razlikuju se dva tipa finansijskih sistema:
- tržišno orjentisani finansijski sistem;
- bankarsko orjentisani finansijski sistem.
Osnovne funkcije finansijskog sistema su :
- makroekonomska;
- blagostanje;
- obezbjeđenje likvidnosti;
- štedna;
- kreditna;
- funkcija plaćanja;
- zaštita od rizika.
Polazeći od svega rečenog, može se konstatovati da su najvažniji elementi finansijskog
sistema:
- finansijska tržišta;
- finansijske institucije;
- finansijski instrumenti.

4
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

2.1. FINANSIJSKO TRŽIŠTE, POJAM I ZNAČAJ

Finansijsko tržište je mjesto gdje se povezuju različiti učesnici privrednog i društvenog života
i gdje se zaključuju poslovi kupoprodaje različitih finansijskih instrumenata.

Razvijena tržišna privreda zahtjeva znatno šire korištenje mehanizama i instrumenata

modernog finansijskog tržišta, od njihove upotrebe u manje razvijenim privredama.
Razvijenost savremenog finansijskog tržišta direktno je uslovljena:
- institucionalnim okvirom;
- strukturom i obimom finansijskih instrumenata;
- brojnošću učesnika;
- infrastrukturnom razvijenošću;
- visinom finansijske štednje.
Funkcije finansijskih tržišta jesu :
- Alokativna funkcija finansijskog tržišta koja se sastoji u prikupljanju i prenošenju slobodnih
novbčanih sredstava od subjekata, koji se njima privremeno koristi, na subjekte kojima su
potrebni;
- Evalvacijska funkcija mehanizma finansijskog tržišta ogleda se kroz formiranje cijene
novca (kamate) na osnovu ponude i tražnje;
- Selektivna funkcija finansijskog tržišta odvija se preko selekcije pojedinih tražilaca novca.

2.2. FINANSIJSKI INSTRUMENTI

Finansijski instrumenti, uz tržišta i institucije predstavljaju jedan od tri elementa finansijskog
sistema. Njihova brojnost i raznolikost su najočigledniji pokazatelji dostigutog stepena
razvoja finansijskog tržišta.
Najveću grupu finansijskih instrumenata čine vrijednosni papiri koje može podijeliti na:
- vrijednosni papiri instrumenata duga;
- vrijednosni papiri dioničkog kapitala;
- finansijske derivate.
Vrijednosni papir predstavlja dokument koji njenom vlasniku daje prava na odreĐene
buduće gotovinske tokove.
Finansijski derivati predstavljaju instrumente čija vrijednost je vezana za neku drugu aktivu
(robu, ili druge vrijednosne papire).

5
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

2.3. FINANSIJSKE INSTITUCIJE

Finansijska institucija (engl. financial institution, njem. Geldinstitution) je ustanova koja
prikuplja novčane fondove i usmjerava ih u financijske plasmane.

Poslovne banke jesu najznačajnije kreditne institucije na finansijskom tržištu.

Poslovi banke:
- prikupljanje depozita i pribavljanje sredstava, (pasivni bankarski poslovi);
- kreiranje novca i odobravaljnje kredita (aktivni poslovi);
- obavljanje platnog prometa (neutralni poslovi).

Slika 1: Podjela finansijskih institucija

2.4.CENTRALNA BANKA
U finansijskom sistemu, najvažnija institucija je centralna banka. Ona je odgovorna za
vođenje monetarne politike, a to podrazumjeva upravljanjem kamatnim stopama i količinom
novca u opticaju.
Centralna banka je neprofitna institucija i kao takva ona ima i nezavisan položaj jer je nosilac
monetarne vlasti.

6
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

2.4.1. FUNKCIJE CENTRALNE BANKE

Centralna banka emituje novac preko tri osnovna kanala:
1. davanje kredita poslovnim bankama
2. davanje kredita državi
3. preko devizne transakcije

Osnovne funkcije centralne banke su :

-         ona je kreator monetrane politike zemlje
-         brine za zdravlje finansijskog sistema
-         u nekim zemljama ima ovlašćenja agencije za bankarstvo
-         ona je banka banaka tj. daje kredite komercijalnim bankama
-         brine o glatkom funkcionisanju sistema platnog prometa
-         ona je banka države
-         državi prebacuje dio emisione dobiti
-         fiskalni agent države
-         investicioni agent države
-         kreditor države

2.4.2. CENTRALNA BANKA BiH

Osnovni zadaci koji su propisani Zakonom o centralnoj banci Bosne i Hercegovine su:
- obezbjeđenje i održavanje stabilnosti nacionalne valute;
- definisanje, usvajanje, provođenje i kontrolisanje monetarne politike;
- držanje i upravljanje deviznim rezervama;
- potpomaganje i održavanje odgovarajućih platnih i obračunskih sistema;
- koordinacija rada bankarskih agencija;
- primanje depozita BIH i komercijalnih banaka;
- stavljanje i povlačenje iz opticaja domaćeg novca.

2.4.3. ORGANIZACIJA CENTRALNE BANKE BiH

Upravni odbor ima sledeća ovlaštenja:

- da u skladu sa Zakonom utvrđuje monetarnu politiku
- da usvaja sve propise, smjernice i upustva koja izdaje CBBIH
- da odlučuje o prisustvu centralne banke u međunarodnim organizacijama
- da odredi nominalnu vrijednost i veličinu novčanice i kovanog novca u  skladu sa
Zakonom

7
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

3. TRŽIŠTE KAPITALA
Tržište kapitala (engl. capital market, njem. Kapitalmarkt), u užem smislu skupni pojam za
ponudu i potražnju vrijednosnica, a u širem smislu tržište za svaku vrstu srednjoročno i
dugoročno na raspolaganje stavljenih novčanih sredstava.

Razlikovanje procesa investiranja i dezinvestiranja daje osnovu za podjelu tržišta kapitala na:
- Primarno tržište - ekonomski subjekti mobilišu kapital izdavanjem dugoročnih vrijednosni
papir;
- Sekundarno tržište - obavlja se promet dugoročnih vrijednosnih papira.
Tržište kapitala predstavlja institucionalizovano organizovani prostor sa svim potrebnim
elementima za njegovo funkcionisanje u odreĐenom vremenu i definisanim pravilima i
uzansama ponašanja učesnika.

3.1. PRIMARNO I SEKUNDARDNO TRŽIŠTE KAPITALA

Primarno tržište se vezuje za emisiju ili izdavanje pojedinih finansijskih instrumenata,
odnosno za njihovu prvu prodaju i faktičko uvoĐenje na tržište.
Ono podrazumjeva načine na koje emitenti (privredne organizacije, država, lokalni organi
vlasti i td.) mogu da emituju dionice ili obveznice radi prikupljanja kapitala za finansiranje
svojih potreba.
Prilikom donošenja odluke o emisiji važno je voditi računa o:
- optimalnoj proporciji duga,
- odreĐivanju najpovoljnije kombinacije kratkoročnog i dugoročnog finansiranja
putem duga,
- odreĐivanje načina plaćanja kamatne stope,
- odreĐivanje d ali emitovati osigurane ili neosigurane obveznice.
Sekundarno tržište je ono na kom se vrijednosni papiri kupuju i prodaju poslije inicijalne
distribucije.
Ovdje se radi o njihovoj ponovnoj prodaji. Transakcije na sekundarnom tržištu kapitala
pokrenute su različitim motivima. Prvenstveno se radi o investicijskom motivu koji se temelji
na dugoročnom zarađivanju kroz ulaganje i upravljanje investicijama.

8
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

3.2. DIJELOVI TRŽIŠTA KAPITALA

TRŽIŠTE
KAPITALA

KREDITNO TRŽIŠTE
TRŽIŠTE DIONIČKOG
KAPITALA

BANKARSKI LIZING OBIČNE VARANTI

KREDITI DIONICE

OBVEZNICE- HIPOTEKARNI PRIORITETNE

INSTRUMENTI INSTRUMENTI DIONICE
DUGA

Slika 2: Dijelovi tržišta kapitala

3.3. INSTRUMENTI TRŽIŠTA KAPITALA

Instrumenti tržišta kapitala su brojni. U širem smislu, u ovu kategoriju spadaju i kreditni
instrumenti - kakvi su krediti (zajam), lizing. MeĐutim, predmet proučavanja finansijskog
tržišta prvenstveno su dugoročni finansijski instrumenti – dugoročni vrijednosni papiri
(vrijednosni papiri, efekti). Oni se mogu podijeliti u tri osnovne grupe:
- Dionice, koje se javljaju u obliku običnih i preferencijalnih dionica, predstavljaju potvrdu o
izvršenom ulaganju u kapital;
- Obveznice ili obligacije, koje su svjedočanstvo o kreditnom odnosu ulagača i korisnika
sredstava,
- Hibridni instrumenti – varanti, koji uključuju obilježija i dionica i obveznica.

9
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

3.3.1. DIONICE
Dionica je vrijednosni papir koji predstavlja pravo vlasništva u nekom dioničkom društvu.
Predstavlja potvrdu o izvršenom ulaganju u kapital (shvaćenu kao izraz vlasničkih prava
ulagača sredstava).Ona predstavlja dio osnovnog kapitala dioničkog društva, a emituje se u
cilju formiranja ili povećanja njegovog kapitala.
Oblici dionica su: obične dionice, preferencijalne dionice i dionice zaposlenih.
Dioničar ili akcionar je imatelj dionice, osoba koja je kupnjom dionice stekla sva prava i
obveze iz dionice.
Investitor učestvuje u raspodjeli profita firme, ali i snosi rizik poslovanja preduzeća do sume
kapitala uloženog u dionice. Investitor, kao vlasnik novčane imovine, ulažući u dionicu odriče
se ulaganja u tekuću potrošnju, nadajući se da će tako postići veću buduću potrošnju.
Dividenda je dio dobiti dioničkom društvu koji se isplaćuje vlasnicima dionica, dakle
vlasnicima kompanije. 

3.3.2. KLJUČNE KARAKTERISTIKE OBVEZNICA

Obveznica je vrijednosni papir kojom se izdavalac obavezuje da će vlasniku obveznice, u roku
dospjeća isplatiti odreĐen iznos novca sa pripadajućom kamatom.
U formalnom smislu, obveznica mora da sadrži:
- fiksan datum kada se pozajmljena suma novca mora vratiti ;
- ugovoreni iznos kamate.
Na poleĐini obveznice su naznačeni rokovi isplate glavnice, kamata i anuiteti. Ovo se zove
amortizacioni plan. Izdavalac obveznice može izvršiti obavezu iz obveznice i prije ugovorenih
rokova, ako je to predvidjeno odlukom o izdavanju obveznice.
Kao izdavaoci obveznice mogu da se pojave sve vrste kompanija – preduzeća, zatim banke i
druge finansijske organizacije, osiguravajuća društva, država i druga pravna lica.

3.3.3. VRSTE OBVEZNICA

Investitori koji se odluče za ulaganje u dužničke vrijednosne papire, imaju mogućnost za
izbor iz široke lepeze obveznica na tržištu (ukoliko je riječ o razvijenim finansijskim tržištima).
Jedna od glavnih determinanti tog izbora je emitent obveznice.
Obveznica predstavlja dugoročni ugovor izmeĐu emitenta i ulagača. Ovim ugovorom se
ulagač obavezuje da će pozajmiti sredstva emitentu, a emitent se obavezuje da će izvršiti
povrat duga i plaćanje odreĐene kamate, kao cijene novca. U zavisnosti od emitenta,
obveznice klasificiramo u četiri grupe: državne, korporativne, municipalne i strane.

10
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

3.3.3.1. DRŽAVNE OBVEZNICE

Državne obveznice su dužnički vrijednosni papri izdane od strane vlade, odnosno državnih
institucija. U SAD se razlikuju 3 oblika državnih obveznica Bills (do godinu dana), Notes (2-7
god.) i Bonds (do 30 godina). Ova vrsta vrijednosnih papira ima najmanji rizik, pošto je
ispunjenje obaveze zagarantovano od strane države.

3.3.3.2. KORPORATIVNE OBVEZNICE

Korporativni instrumenti duga su finansijske obaveze korporacije koje imaju prioritet nad
običnim i preferencijalnim dionicama u slučaju bankrota korporacije.

3.3.3.3. MUNICIPALNE OBVEZNICE

Municipalne obveznice izdaje lokalna vlast (opština, grad). Poput korporativnih, ove
obveznice nose odreĐeni nivo rizika koji je viši od onog kod državnih obveznica. U svijetu
(posebno SAD) su popularne za investitore iz razloga što kupci ovih obveznica uživaju
odreĐene poreske povlastice.

3.3.3.4. STRANE OBVEZNICE

Strane obveznice se odnose na obveznice emitovane i nominovane u valuti zemlje koja nije
zemlja sjedišta kompanije-emitenta. Na primjer, kompanija iz Japana emituje obveznice u
američkim dolarima, na američkom tržištu.

3.3.4. POJAM FORVARDA I FJUČERSA

Forvord ugovor, odnosno terminski ugovor je ugovor izmeĐu dva subjekta, kupca i prodavca,
o kupoprodaji odreĐene aktive - robe, kojim se postiže dogovor da će se isporuka te aktive -
robe i njeno konačno plaćanje izvrše u budućnosti. Kod ovog ugovora izmeĐu ugovornih
strana postoji saglasnost volja u pogledu aktive koja je predmet kupoporodaje, cijene - koja
je fiksna, kao i u pogledu plaćanja koje će se obaviti odreĐenog dana u budućnosti.
Fjučers, odnosno likvidni terminski ugovor, podrazumjeva postojanje saglasnosti volja o
aktivi (robi), cijeni i sporazumu o budućoj isporuci i plaćanju. Ovim ugovorom kupac i
prodavac dogovaraju kupoprodaju po unaprijed odreĐenoj cijeni, ali ne vrše plaćanje do
momenta dok se aktiva (roba) ne isporuči u budućnosti.
Razlike izmeĐu forvord i fjučers ugovora ogledaju se u:
- standardizaciji,
- likvidnosti,
- plaćanju,
- sigurnosti.
11
JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

3.3.5. OPCIJE
Opcija je ugovor koji imaocu prava dodjeljuje, bez obaveze, da kupi (opcija kupovine) ili
proda (prodajna opcija) određeni iznos finansijskih instrumenata po prethodno pregovaranoj
cijeni u toku definisanog perioda.
Razlikujemo kupovinu ili prodaju finansijskih instrumenata po dospijeću (evropska opcija) od
prodaje i od prije dospijeća i po dospijeću (američka opcija).

3.4.UČESNICI NA TRŽIŠTU KAPITALA

Učesnici na tržištu kapitala:
- investitori i vlasnici kapitala u ulozi prodavaca,
- poduzetnici korisnici kapitala u ulozi kupaca,
- posrednici u formi banaka i drugih bankaraskih organizacija, specijalizovanih
finansijskih institucija kao i berzi,
- država, u ulozi regulatora i kontrolora.
Poslovne operacije korisnika kapitala na tržištu kapitala se odnose :
- na pripremu emisije,
- plasmanu emisije na tržištu,
- registraciji emisije kod nadležnih organa,
- distribuciji efekata emisije,
- eliminisanju oscilacija kursa i oscilacija tržišta,
- zatvaranje emisije kapitala i sl.
Posrednici na tržištu kapitala se mogu prema kriterijumu njihove organizaciono-
funkcionalne strukture svrstati u slijedeće grupe:
- banke i druge finansijske organizacije ,
- investicioni fondovi,
- berze kao specijalizovane institucije tržišta kapitala.

12
 JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

4.TRŽIŠTE NOVCA
Tržište novca dio je financijskog tržišta i kao važan segment predstavlja visoko specijalizirani oblik
kupovine i prodaje novca, ostale likvidne imovine i kratkoročnih vrijednosnih papira . 
Cijena novca je kamata. Tržište novca trguje svakodnevno, terminskim ugovorima i kratkoročnim
vrijednosnim papirima, ovisno o načinu i uvjetima poslovanja, razlikujemo primarno i sekundarno
tržište novca.
Ograničeno, tržište novca uključuje trgovanje novcem i kratkoročnim hartijama od vrijednosti, zatim
kratkoročnim kreditima, kao i institucije i organizacije koje pružaju ta sredstva, poput komercijalnih
banaka, depozitarnih banaka, berzi za ovu vrstu hartija od vrijednosti, diskontnih diskontne
organizacije, prihvatne kreditne institucije. 
Faktori koji utječu na tržište novca, odnosno na njegov razvoj i funkcionalnost bili bi:
- Nivo društvenog razvoja;
- Razvoj finansijskog sistema;
- Uloge i neovisnost centralne banke;
- Razvoj institucija i instrumenata tržišta novca;
- Značaj i uloga kamatnih stopa, i slično.

4.1. NOVAC
Novac se pojavljuje u sistemu robne proizvodnje, a nije bio u prirodnoj razmjeni. Budući da se bilo
koja roba u procesu razmjene može zamijeniti za bilo koju drugu robu, oni pokazuju da su robe
jednake. Razmjena određuje samo odnos cijena, a jedinica kojom se mjeri vrijednost je proizvoljna,
ovisi samo o dogovoru. Slična je situacija i sa mjerenjem težine.
Najstariji oblik novca je robni novac. Jedini određeni proizvod, najčešće plemeniti metal, poput zlata,
preuzeo je funkciju mjerenja vrijednosti svih ostalih roba. U robno-novčanom sistemu valuta, poput
dolara, zakonski se definira kao određena količina zlata.

4.2. INSTRUMENTI TRŽIŠTA NOVCA

Na tržištu novca, predmet kupovine je hatrija vrijednosti, koju izdaje centralna banka ili drugi subjekti
kojima pozitivno pravo daje takvu priliku.
Pritom se drži stav da li je vrijednosni papir prikladan za popust ili ponovni popust, odnosno da li
podliježe uvjetima otvorenog tržišta. Na razvijenom tržištu u razvijenim ekonomijama koriste se razni
instrumenti za trgovanje hartijama od vrijednosti.
Najvažniji instrumenti su:
- Međubankarska kupovina novca;
- Kratkoročni vrijednosni papiri;
- Međubankarska trgovina suficitom obaveznih rezervi.

13
 JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

ZAKLJUČAK
Svako društvo i država istorijski su prolazile kroz različite faze razvoja, kako ekonomske tako i
političke, socijalne, kulturološke tako i društvene, demografske i ostale. Jedan od glavnih pokretača
ekonomskog razvoja jedne države ili društva u svakom slučaju su imale finansijske institucije, a
posebnu ulogu su imale banke.Tako i ekonomski razvoj BiH je prolazio kroz različite faze od
socijalističkog sistema sa dominantnom planskom proizvodnjom ka tržišno orjentisanom privredom,
sa posebnim akcentom na pretvorbu državne u privatnu svojinu.
BiH je do 1992.godine imala razvijen ekonomski sistem, rast GDP (definisan kao bruto društveni
proizvod koji izražava ukupnu vrijednost finalnih proizvoda i usluga proizvedenih tokom godinu dana)
i društveni sistem ( razvijen sistem zdravstvene, socijalne zaštite, školstva i slično), nije postojao
izražen jaz izmeĐu bogatih i siromašnih i relativno veoma dobru stopu zaposlenosti.
Finansiranje malih i srednjih preduzeća, podržavanje i finansiranje preduzetnika u pokretanju njihovih
preduzetničkih ideja, finansiranje stanovništva u izgradnji i poboljšanju uslova stanovanja i kvaliteti
života postali su imperativ društveno odgovornih davalaca finansijskih usluga. Razvoj i opstanak na
finansijskom tržištu takoĐer će neminovno dovesti do transformacije iz jednog oblika u drugi
progresivniji oblik organizovanja sa širom lepezom pružanja finansijskih usluga.
Za finansijski sistem BiH zbog svega navedenog može se reći da je još uvijek krut, nefleksibilan i
nerazvijen. On nije u mogućnosti da omogući likvidnost realnog sektora ekonomije iako u BiH postoji
značajan bankarski potencijal domaćih i ino izvora. Uprkos tome i dalje je prisutna finasijska anemija
BiH privrede. Vodeću ulogu na finansijskom tržitu BiH imaju banke. Iako u fiansijskom sektoru BiH
postoje značajna novčana sredstva banke nisu spremne da ih profitabilno plasiraju uz prihvatljiv nivo
rizika zbog nerazvijenih savremenih finansijskih instrumenata i krutih pravila poslovanja banaka.
Mikrokreditne organizacije izgradile su se u jake financijske institucije, one su financijski održive i
sposobne za daljnje pružanje usluga postojećim i novim klijentima, vlasnicima mikrobiznisa, budući da
dio njihovih klijenata ne koristi slične financijske usluge od drugih financijskih institucija. Jačanje
mikrokreditiranja pomoći će u tome da aktivni i budući klijenti uživaju bolje prihode i jačaju svoje
biznise, podižu samozapošljavanje, doprinesu napretku svojih domaćinstava i poboljšanju
materijalnog stanja te da se ovi mikrobiznisi nastave integrirati u nacionalnu ekonomiju i pruže
doprinos jačoj ekonomiji Bosne i Hercegovine.Mikrokreditne organizacije kao novi oblik finansiranja u
BiH su odigrale značajnu i nezamjenjivu ulogu u postratnom ekonomskom razvoju BiH.

14
 JU II SREDNJA ŠKOLA VELIKA KLADUŠA

LITERATURA

1. Barać S., Hadžić M., Stakić B., Ivaniš M., Organizacija bankarstva, Univerzitet Singidunum,
Beograd, 2005.
2. Bjelica V., Bankarstvo, Budućnost, Novi Sad, 2001.
3. Ćirović M., Finansijska tržišta, Naučno društvo Srbije, Beograd, 2007.
4. Ćirović Zoran, Analiza finansijskih tržišta, Zavod za udžebike Beograd, Fakultet za ekonomiju,
finansije i administraciju, Beograd, 2009.
5. Čurčić N. Uroš, Finansijsko tržište, VPŠ, Beograd, 2002.
6. Dušanić B. J., Bankarsko poslovanje, VPŠ, Beograd, 2006.
7. Dušan Cogoljević, Finansijska tržišta, PEP Beograd, 2017.
8. Đukić Đ., Centralna banka i finansijski sistem, Litopapir, Čačak, 2001.

15