Telugu Doc 1

`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 1
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 2
=∂ =∂@
Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨=∂[O J<åfl, Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞ J<åfl „Ñ¨ÑO¨ K«
^ÕâßÖ’¡ XHõ „Ñ¨`ÕºHõ"≥∞ÿ# QÆ∞iÎOÑ¨Ù LOk. QÆ`«O #∞Op áê\˜ã¨∂Î =zÛ#
XHõ xiÌ+"ì¨ ∞≥ #ÿ Ñ¨ûúŒ <Õ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O JO\Ï~°∞. `≥Å∞QÆ∞"åi ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞,
"Õ_»∞HõÅ∞ ÉèÏ~°fÜ«∞ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂ÅÖ’ q∞o`«"≥∞ÿ LO\Ï~Ú. `≥Å∞QÆ∞
"åiHõO@∂ H˘xfl „Ñ¨`ÕºHõ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞, "Õ_»∞HõÅ∞, JÅ"å@∞¡, HõàÏ
„Ñ¨^Œ~°≈#Å∞ L<åfl~Ú.
`≥~°=∞~°∞ÔQ·áÈ`«∞#fl JÖÏO\˜ J<ÕHõ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞, "Õ_»∞HõÅ#∞
XHõ KÀ@ „áÈkKÕã≤ JOkOKåÅx "Õ∞=Ú „Ñ¨Ü∞« uflOKå=Ú. D ãÖ„Ñ¨^•
Ü«∂Å∞, "Õ_∞» HõÅÖ’ H˘xfl „áêOfÜ«∞ Éè^Ë •Å`À aè#flOQÍ HõxÑ≤OK«=K«∞Û.
XH˘¯Hõ¯ „áêO`«OÖ’ XˆH q^è"Œ ∞≥ #ÿ "Õ_∞» Hõ#∞ aè#flOQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
q+¨Ü«∞ ¿ãHõ~°}‰õΩ, Ñ¨@=ÚÅ‰õΩ "Õ∞=Ú J<ÕHõ „QÆO^äŒ=ÚÅ#∞,
Ñ¨„uHõÅ#∞, "åºã¨=ÚÅ#∞, JO`«~å˚Å=ÚÖ’x qq^èŒ Ãã·@¡#∞, ãÖ„Ñ¨
^•Ü«∂Å#∞ qâı+¡ O≤ KÕ Z<Àfl „QÆO^ä•Å#∞ ÑïQÆ}#Ö’xH˜ fã¨∞H˘<åfl=Ú.
"å~°O^ŒiH© ¿Ñ~°∞ ¿Ñ~°∞<å Hõ$`«[˝`«Å∞ `≥Å∞Ñ¨ÙH˘O@∞<åfl=Ú. Hõ#∞=∞~°∞
Q“`«∞#fl U XHõ¯ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂<≥·fl<å g∞ ^Œ$+≤ìH˜ "Õ∞=Ú `ÕQÆey`Õ =∂
ÅHõΔ ºO <≥~°"Õi#>Ë¡#x ÉèÏq™êÎ=Ú... ^èŒ#º"å^Œ=ÚÅ`À....
– x`«„ Ñä¡ˆH+¨<£û
We have made many efforts to present this bok without errors. But some errors might have crept in. We
do not take any legal responsibility for such errors and omissions. If you bring them to our notice we
shall correct them in our next edition.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 3
1.
q +¨ Ü«∞ ã¨∂ z Hõ
"ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞H˜ Z^Œ∞~°∞ #_»∞K«∞@ .................... 11
2. N "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞H˜ JYO_» náê~å^èŒ# "Õ_»∞Hõ ....... 14
3. j "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞ =Ú_»∞Ñ¨Ù ............................. 16
4. =∂ÅHõΔ ‡=∞‡ K≥@∞ì=^ŒÌ "Õ_»∞Hõ ............................... 18
5. Ü«∂~°<åÅ∞ "Õ_»∞Hõ ........................................... 19
6. #Å∞QÆ∞ "Õ_»∞Hõ ................................................ 20
7. QÆ∞=∞‡O ^ŒQÆæ~° ¿Ñ~°∞¡ K≥¿ÑÊ "Õ_»∞Hõ ........................... 21
8. =∞~°^ŒÅ∞ =∂_» "Õ_»∞Hõ ...................................... 22
9. ^˘OQÆ"ÕÅO ................................................... 22
10. JÅHõáê#∞Ê "Õ_»∞Hõ ........................................... 23
11. QÆ~åƒù^•#O ................................................... 24
12. Ñ¨ÓÅK≥O_®¡@ "Õ_»∞Hõ ......................................... 28
13. ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂Ô~Î‰õΩ Ñ¨Ù\˜ìO\˜"åi ™êÔ~ ....................... 30
14. g∞^Œ∞Hõ>Ëì q^è•#=Ú ......................................... 32
15. Ñ¨^ŒÇ¨~°∞ ~ÀAÅ ÑÖ_»∞QÆ .................................. 33
16. ÃÑO_ç¡‰õÄ`«∞~°∞#∞ <≥ÅÖ’Ñ¨Å ÑÖÑ¨Ù@ ...................... 35
17. P_»Ñ≤Å¡#∞ HÍÑ¨Ù~åxH˜ ÑÖÑ¨Ù@ ............................. 36
18. K«Å∞= HÍq_» ................................................ 37
19. Pëê_»Ñ¨\ ˜ì .................................................... 38
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 4
20. „âß=} Ñ¨\ ˜ì .................................................. 38

21. Ñ¨ÙOã¨=#O ................................................... 39
22. ã‘=∞O`«O ..................................................... 43
23. "≥<≥flÅ Éè’[#=ÚÅ "Õ_»∞Hõ .................................. 47
24. *Ï`«Hõ~°‡ ...................................................... 48
25. Ñ¨Ùi\˜ ™êfl#=Ú "Õ_»∞Hõ ..................................... 51
26. Ñ≤Å¡Å ™êfl#O `«~°∞"å`« ..................................... 54
27. k+≤ì fÜ«∞@O ................................................ 56
28. <å=∞Hõ~°}O/ÉÏ~°™êÅ ....................................... 59
29. =Úk=∞#=Å ãÖ`å#=Ú J~Ú`Õ ......................... 63
30. ÉÏqÖ’ KÕ^Œ "ÕÜ«Ú@........................................ 64
31. x„+¨¯=∞} ..................................................... 67
32. J#fl„áêâ◊# ................................................... 70
33. 8-12= <≥ÅÅÖ’ "Õ_»∞HõÅ∞................................. 75
34. Ñ¨Ù\˜ì#~ÀA "Õ_»∞Hõ ........................................... 76
35. K«∂_®Hõ~°} ãÖ™ê¯~°O/Ñ¨Ù@∞ì "≥O„@∞HõÅ∞ ................. 78
36. `«Åg∞^Œ tY ................................................. 82
37. Hõ~°‚"Õ^èŒõ ........................................................ 83
38. Éè’yÑÖ_»∞¡ .................................................... 87
39. JHõΔ~åÉèÏºãÖ ................................................. 90
40. F}©Å∞-ÑÖK≥Å "Õ_»∞Hõ ...................................... 94
41. Ñ¨Ù+¨Ê=u J~Ú#Ñ¨C_»∞ áê\ÕKÕ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞ ........ 96
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 5
42. ã¨=∞~°Î ™êfl#=Ú .............................................. 99

43. ˆHâßO`« ..................................................... 100
44. ã¨=∂=~°Î# .................................................. 101
45. "≥ÚÅ„`å_»∞ ................................................. 103
46. =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ ................................................ 105
47. ÃÑo§ K«∂Ñ¨ÙÅ∞.............................................. 108
48. xtÛ`å~°÷O .................................................. 110
49. =ÚÇ¨˙~°Î xâ◊ÛÜ«∞O ....................................... 112
50. ÅQÆfl Ñ¨„uHõ q=~°} ........................................ 115
51. JO‰õΩ~å~ÀÑ¨}=Ú ......................................... 116
52. Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù H˘@∞ì@ ............................................. 117
53. ÑÖki ~å@................................................ 118
54. HõàÏº} =∞O_»Ñ¨ ("ÕkHõ) x~å‡}=Ú ..................... 119
55. ÃÑO_ç¡ ÃÑ>ˇì ................................................. 121
56. =∞OQÆà◊ ã¨∂„`«=Ú fã¨∞‰õΩ~å=@=Ú ..................... 122
57. ™êfl`«HõO/ã¨=∂=~°Î#=Ú ................................... 123
58. HÍj Ü«∂„`« ................................................ 128
59. ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ#∞-ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞#∞ KÕÜ«∞_»O .............. 130
60. =~°Ñ¨Ó[ (Z^Œ∞~°∞HÀÅ∞) ................................... 133
61. =ÚMÏÅ∞ Hõ_çyOK«∞ "Õ_»∞Hõ ................................ 134
62. ÖÏ[Ç¨ÏŸ=∞O................................................ 135
63. Q“s Ñ¨Ó[-=~° Ñ¨Ó[ ..................................... 136
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 6
64. QÀ„`«O-„Ñ¨=~° .............................................. 138

65. QÆOÑ¨Ö’ =^èŒ∞=Ù ............................................ 140
66. HÍà◊√¡ Hõ_»QÆ_»O ............................................. 142
67. =∂OQÆÅº ^è•~°} .......................................... 145
68. „|Ç¨Ï‡ =Ú_ç ................................................ 148
69. áê}˜„QÆÇ¨Ï}O............................................... 151
70. =^èŒ∞=Ù HÍà◊§H˜ =∞>ˇìÅ∞ .................................... 153
71. LOQÆ~åÅ∞ fÜ«∞_»O ....................................... 154
72. ÉÁ=∞‡x JÑ¨ÊyO`« ......................................... 155
73. JÑ¨ÊyO`«Å∞ ................................................ 156
74. ^èŒ$=#HõΔ„`«O ................................................ 158
75. J~°∞O^èŒu #HõΔ„`« ^Œ~°≈#=Ú ............................... 159
76. ¿Ñ~°O\ÏÅ∞ ÃÑ@ì_»O ....................................... 160
77. =∞OQÆà◊ã¨∂„`«O ............................................. 161
78. X_çaÜ«∞ºO ................................................. 165
79. ÉÁ@∞ì ........................................................ 168
80. â◊OY∞™ê÷Ñ¨# ................................................ 172
81. QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊=Ú ............................................. 176
82. J^≥Ì WÅ∞¡ - QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊O ................................ 178
83. Éè’y=∞O@Å∞............................................... 180
84. ãÖ‰õΩ~°∞=∞Ü«∞º ............................................. 181
85. ÉÁ=∞‡ÅH˘Å∞=Ù............................................. 182
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 7
86. Q˘Éˇƒ=∞‡Å H˘Å∞=Ù "Õ_»∞Hõ ................................ 190

87. =ÚQÆ∞æÅ∞ .................................................... 194
88. Ç¨Ïi^•ã¨∞Å∞ ................................................ 198
89. `«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√§ ............................................... 201
90. H˘=Ú‡#$`«ºO............................................... 209
91. [=Ú‰õΩÅ Hõ^äŒÅ∞ ........................................... 210
92. ÉÁ„_®~Ú ................................................... 213
93. HÍj Hõ^äŒÅ∞ K≥¿ÑÊ HÍj HÍ=_ç ............................ 215
94. ÅOÉÏ_ôÅ #$`«ºO.......................................... 218
95. kO™ê #$`«ºO .............................................. 221
96. QÆ∞™êû_ô #$`«ºO ............................................ 223
97. QÆ~°QÆ #$`«ºO ............................................... 226
98. ^ŒO_®i #$`«ºO ............................................ 230
99. ¿Ñi}˜ #$`«ºO .............................................. 232
100. _»Ñ¨C #$`«ºO ............................................... 234
101. ‰õÄzÑ¨Ó_ç #$`«ºO ......................................... 237
102. ^Õ=^•ã≤ #$`«ºO ........................................... 242
103. g~°<å@º=Ú................................................ 245
104. Ü«∞HõΔQÍ#O.................................................. 246
105. |∞@ìÉÁ=∞‡Å∞............................................... 251
106. QÆOyÔ~^Œ∞ÌÖÏ@ .............................................. 254
107. Z_»¡ ÑÖ^≥=ÚÅ∞ ........................................... 259
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 8
108. á⁄>ËìÅ∞ ÑÖ^≥=ÚÅ∞ ....................................... 260

109. HÀ_ç ÑÖ^≥=ÚÅ∞ ........................................... 261
110. áê=ÚÖÏà◊√§ ................................................ 263
111. HÀÜ«∞"åà◊√§................................................. 264
112. <åQÀÉÏ *Ï`«~° ............................................. 265
113. ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°Å=∞‡ *Ï`«~° ................................ 270
114. |`«∞Hõ=∞‡ ÑÖ_»∞QÆ ......................................... 274
115. ~˘>ˇìÅ ÑÖ_»∞QÆ, <≥Å∂¡~°∞ ................................. 278
116. „Ñ¨ÉèíÅ∞ ...................................................... 282
117. HÀ@Ñ¨ÊH˘O_» „Ñ¨ÉèíÅ ãÖã¨¯ $u ........................... 286
118. `≥áÈÊ`«û"åÅ∞............................................... 288
119. ¿ã= ......................................................... 291
120. ~°∞O[ "å~Ú^Œº=Ú ........................................ 292
121. HÀÖÏ@O .................................................... 295
122. Ñ¨QÆ\ ˜ "ÕëêÅ∞ .............................................. 301
123. *’QÍ@...................................................... 306
124. |∞„~° Hõ^äŒ ................................................... 307
125. Ç¨ÏiHõ^äŒ ..................................................... 311
126. [OQÆO^Õ=~°Å∞ ............................................. 313
127. |∞_»|∞Hõ¯Å"å_»∞ ........................................... 316
128. K≥Hõ¯ Éèí[#Å∞............................................... 318
129. zÅHõ *’ã¨ºO............................................... 324
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 9
130. ™Èk ......................................................... 326

131. ZÅ∞QÆ∞|O@¡ "ÕëêÅ∞ ...................................... 328
132. Éè’QÆO "Õ∞àÏÅ∞ ............................................. 329
133. Ñ¶¨H©~°∞ "Õ+Ö ................................................ 330
134. "≥·‰õΩO~î°áêo ................................................. 332
135. ^•QÆ∞_»∞=¸`«Å∞ ........................................... 335
136. XÑ¨CÅ‰õΩÑ¨Ê ................................................ 337
137. JK«Û#QÆO_»∞¡................................................ 340
138. `˘‰õΩ¯_»∞aà◊§ ................................................ 342
139. K≥=∞‡K≥Hõ¯–Kå~°_Õã≤ "≥ÚQÆæ ................................. 343
140. F=∞# QÆ∞O@Å∞ ........................................... 346
141. ‰õΩK«Û‰õΩK«Û Ñ¨ÙÖÏ¡Å∞ ........................................ 349
142. J"åfi–JÑ¨ÊKåÛ ............................................ 351
143. JÑ¨Ê_»Ñ¨Ê_» `åO„_» ........................................ 352
144. XOQÆ∞ ^Œ∂‰õΩà◊√§ ........................................... 353
145. QÆ∞[˚# QÆ∂à◊√§ (|∞"åfi@) ................................. 331
146. ÉÁOQÆ~åÖÏ@ ............................................... 356
147. QÀmÖÏ@ .................................................... 358
148. Hõ„~å aÖÏ¡ (zÅ¡QÆ„~° P@) ................................ 359
149. JëêìK≥=∂‡.................................................. 361
150. QÆ∞_»∞QÆ∞_»∞ QÆ∞O[O ........................................ 363
151. =# Éè’[<åÅ∞ ............................................. 366
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 10
152. Ñ¨Ó~°‚‰õΩOÉèíO ................................................ 368

153. =∂q∞_ç `À~°}ÏÅ∞ ........................................ 370
154. Ñ¨@∞ì =¢ã¨Î=ÚÅ∞ ^èŒiOK«∞@ ............................... 373
155. HÍà◊§H˜ áê~å}˜ ............................................. 374
156. nÑÖ ÃÑ@ì_»O .............................................. 376
157. Ç¨~°u ....................................................... 378
158. =∞OQÆà◊ Ç¨~°`«∞Å∞ ......................................... 381
159. =Ú`«Î~Ú^Œ∞=‰õΩ ÉÁ@∞ì ÃÑ@ì_»O .......................... 382
160. „Ñ¨^ŒH˜Δ}=Ú ................................................. 383
161. #=∞™ê¯~°=Ú ............................................... 387
162. ÑÖKåOQÆ „â◊=}O ......................................... 389
163. *Ï#Ñ¨^Œ∞Å q"åÇ¨ÏOÖ’ H˘xfl Ñ¶¨∞\ÏìÅ∞ ................. 391
164. Hõ#HÍaè¿+Hõ=Ú ............................................. 393
165. +¨+≤ìÑ¨ÓiÎ "Õ_»∞Hõ ............................................ 394
166. cè=∞ ~°^äŒâßOu "Õ_»∞Hõ ..................................... 396
167. q[Ü«∞~°^äŒâßOu "Õ_»∞Hõ ................................... 397
168. ã¨Ç¨Ï„ã¨ K«O„^Œ^Œ~°≈# "Õ_»∞Hõ ............................... 398
169. JO`Õº+≤ì ..................................................... 400
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 11
1. "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞H˜ Z^Œ∞~°∞ #_»∞K«∞@
™ê^è•~°}OQÍ q"åÇ¨ÏO ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ H˘O^Œ~°∞ `«=∞ ‰õΩÅ^≥·="≥∞ÿ#

"≥OHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞H˜ „"≥ÚH˜¯ q"åÇ¨ÏÑ¨#∞Å∞ „áê~°Oaè™êÎ~°∞. q"åÇ¨xH˜
=ÚO^Œ∞QÍ<Õ "å~°∞ QÆÒ« Ö’ „"≥ÚH˜¯#@∞¡ "ÕOHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞"åiH˜ Z^Œ∞~°∞
#_çz ™êfiq∞"åix ¿ãqOK«∞H˘O\Ï~°∞. D ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ [iˆQ `«Ò« QÆO
D q^èŒOQÍ ™êQÆ∞`«∞Ok.
=^èŒ∞=Ù Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ùhà◊§Ö’¡ =ÚOz# HõO_»∞"å =Öˇ¡"å@∞QÍ "Õã¨∞
H˘O@∞Ok. =~°∞_»∞ Ñ¨ã¨∞Ñ¨ÙÖ’ =ÚOz# =¢™êÎÅ#∞ ^èŒi™êÎ_»∞.
JYO_» náê~å^èŒ# H˘~°‰õΩ XHõ á⁄OQÆe, ÃÑ^ŒÌ"åà◊§ H˘~°‰õΩ XHõ
á⁄OQÆe Ô~O_»∞ y<≥flÅÖ’ KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 12
=_»Ñ¨Ñ¨C, áê#HõO, K«eq∞_ç Ô~O_»∞ Ãã@∞¡QÍ ã¨~°∞ÌHÀ"åe. XHõ

y<≥flÖ’ =¸_»∞ y^ŒÌÅ aÜ«∞º=ÚÖ’ Ô~O_»= y<≥flÖ’ =¸_»∞ QÆ∞Ñ≤Êà◊√§
=∂ÅHõΔ ‡=∞‡‰õΩ á⁄OQÆe KÕÜ«∂e.
‰õΩ@∞O|OÖ’ JO^Œ~∂° `«Å™êfl#O KÕ™êÎ~∞° . JÑ¨Ê\˜ =~°‰Ωõ Éè’[#O
KÕÜ«∞x #∂`«# =„™êÎÅ∞ ^èŒiOK«∞HÀ"åe. =∞QÆ"åà◊√§ JO^Œ~°∂ <å=∞O
ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ìH˘O\Ï~°∞.
XHõ ¿Ñ¡\’¡ áê#Hõ=Ú, =_»Ñ¨Ñ¨C, K«eq∞_ç, ÑÖ_»∞¡, Ñ¨ÓÅ∞, H˘|ƒi
HÍÜ«∞ g\˜x QÆ∞_çH˜ fã¨∞‰õΩx "≥_»`å~°∞. XHõ Ãã\ò =_»Ñ¨Ñ¨C WO\’¡
JO^ŒiH© ÑÖz, Ô~O_»= Ãã\ò =_»Ñ¨Ñ¨C QÆ∞à’§ JO^ŒiH© ÑÖK«∞`å~°∞.
ÃÑO_ç¡‰õΩ=∂~°∞xH˜ |∞QÆæ# K«∞Hõ¯, áê~å}˜, <å=∞=Ú ÉÁ@∞ì ÃÑ\Ïìe.
ÃÑO_ç¡‰õΩ=∂Ô~Î‰õΩ |∞QÆæ# K«∞Hõ¯, áê~å}˜, HõÖÏº}O ÉÁ@∞ì ÃÑ_»`å~°∞.
=ÚO^Œ∞QÍ `«e¡ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù hà◊√§ K«Å∞¡`«∂ #_»∞ã¨∞ÎOk. ÃÑO_ç¡‰õΩ=∂~°∞_»∞
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù QÆ∞_»¤ Hõ\ ˜ì# K≥O|∞ (Ç¨ïO_ô) Ñ¨@∞ìHÀ=Öˇ#∞.
ÃÑO_ç‰¡ Ωõ =∂~°∞xH˜ `«O„_ç `«_ç @s¯@=Öò QÆ∞O„_»OQÍ K«∞\˜ì ^•xg∞^Œ
MÏm =¸‰õΩ_»∞, ÃÑ·# ÉÁQÆ∞æÅ =¸‰õΩ_»∞ ÃÑ\˜ì Ñ¨@∞ì‰õΩx #_çK≥^Œ~°∞.
„Ñ¨Hõ¯# XHõ~°∞ ™êO„ÉÏ}˜ "Õã¨∂Î QÀqO^•! QÀqO^•! JO@∂ QÀqO^Œ
<å=∂Å#∞ [Ñ≤ã¨∂Î #_»∞™êÎ~°∞.
Z^Œ∞~°∞ #_»∞K«∞@‰õΩ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞#Ñ¨C_»∞ "åH˜\’¡H˜ ~åQÍ<Õ
P_»Ñ¨_»∞K«∞ "å~°∞áÈã≤ Hõ~°∂Ê~°=Ú "≥eyOz Ç¨ïO_ôH˜ Ç¨~°u JkÌ#
`«~°∞"å`« #_»∞==Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 13
Ç¨ïO_ôÖ’ _»|∞ƒÅ∞ =_ç¤Oz# ¢ã‘ÎÅ‰õΩ ÉÁ@∞ìÃÑ\˜ì ÑÖ_»∞ ÖË^• Ñ¨\ ˜Hõ

ÉˇÅ¡=Ú#∞ „Ñ¨™ê^Œ=ÚQÍ WK≥Û^Œ~°∞. =∞QÆ"åiH˜ „Ñ¨™ê^Œ=Ú xK≥Û^Œ~°∞.
^•iÖ’ Z=iÔH·<å Xà◊√§ ÃÑiy ™êfiq∞ XO\˜g∞^Œ‰õΩ =zÛ#KÀ
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù hà◊√§ K«ÖÏ¡e. `«QÆæHõáÈ`Õ <åÅ∞QÆ∞ H˘|ƒiHÍÜ«∞Å∞ H˘@ì=Öˇ#∞.
JO^Œ∞=Å# H˘xfl H˘|ƒiHÍÜ«∞Å∞ "≥O@ fã¨∞‰õΩx "≥à◊§=Öˇ#∞.
JÖÏ #_»∞ã¨∂Î QÀqO^ŒÅ∞ H˘_»∞`«∂ "ÕOHõ>Ëã¨fi~° ™êfiq∞"åi QÆ∞_çH˜
"≥o§ Ñ¨Ó[ KÕ~ÚOK«∞H˘x uiy =K≥Û^Œ~°∞. WO\˜ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ#
`«~∞° "å`« "å~°∞ áÈã≤ P_»Ñ_¨ ∞» K«∞ Hõ~∂° Ê~°=Ú "≥eyOz Ç¨ïO_ôH˜ Ç¨~°u
J^ŒÌ=Öˇ#∞. "≥∞~Ú<£ˆQ\ò =^ŒÌ XHõ Q˘Å∞ã¨∞#∞ J@∞ W@∂ W^ŒÌ~°∞
Ñ¨@∞ìHÀ"åe. P Q˘Å∞ã¨∞ „HÕ^Œ#∞O_ç WO\’¡H˜ ~å=Öˇ#∞.
ÃÑO_ç¡‰õΩ=∂~°∞_»∞ Ç¨ïO_ôx ^Õ=Ùx =∞Ok~°O =^ŒÌ LOK«=Öˇ#∞.
Ç¨ïO_ôÖ’ =zÛ# zÅ¡~° WO\˜ P_»Ñ¨_»∞K«∞ 3 QÆ∞Ñ≤Êà◊√§ fã¨∞HÀ=Öˇ#∞.
P_»Ñ≤Å¡ ÃÑO_ç¡H˜ Z^Œ∞~°∞ #_çz# "≥Ú`«ÎO u~°∞Ñü Ç¨ïO_ôÖ’
=_ç¤OKåe. Ç¨ïO_ôÖ’ =zÛ# zÅ¡~°#∞ H˘`«Î KÕuQÆ∞_»¤Ö’ =Ú_ç"Õã≤
^Õ=Ù_ç =∞Ok~°OÖ’ ÃÑ\˜ì u~°∞Ñü Ç¨ïO_ôÖ’ =_ç¤OKåe.
Z^Œ∞~°∞ #_çz WO\˜H˜ =zÛ# `«~∞° "å`« =~°∞x ÃÑO_ç‰¡ Ωõ =∂~°∞xQÍ#∞,
=^èŒ∞=Ù#∞ ÃÑO_ç¡‰õΩ=∂Ô~ÎQÍ#∞ KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞.
™ê^è•~°}OQÍ D `«O`«∞ D q^èOŒ QÍ ™êQÆ∞`«∞Ok. H˘xfl „áêO`åÅÖ’
JÑ¨Ê\˜ PKå~° =º=Ç¨~åÅ#∞ |\˜ì H˘xfl H˘xfl =∂~°∞ÊÅ∞ LO\Ï~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 14
2. N "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞H˜ JYO_» náê~å^èŒ# "Õ_»∞Hõ
HÍ=Åã≤# =ã¨∞=Î ÙÅ∞ : =¸‰õΩ_»∞, #∂<≥ 250 „QÍ., ZO_»∞H˘|ƒi zÑ¨Ê,

=∞Å∞¡QÆ∞_»¤ J~°g∞@~°∞, <å=Ú, u~°∞K«∂~°‚=Ú, ™êO„ÉÏ}˜.
=∞QÆÑÅ≤ "¡ åx ÃÑO_ç¡ J~Ú# `«~∞° "å`« N ã¨`º« <å~åÜ«∞} ™êfiq∞"åi
„=`«=Ú KÕã¨∞‰õΩ#fl `«~°∞"å`« N"≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ "åiH˜ JYO_»
náê~å^è#Œ KÕÜÚ« ^Œ∞~°∞. WO\˜Ö’ Ñ¨Ó*Ï =∞Ok~°OÖ’ =∞\˜=ì ¸‰õΩ_»∞‰õΩ
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~åã≤, ‰õΩO‰õΩ=∞ÉÁ@∞¡ ÃÑ\ì̃, P=Ù<≥~Úº, #∞=ÙfiÅ #∂<≥ =¸‰õΩ_»∞Ö’
"Õã≤, "≥OHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞ "åix =∞kÖ’ `«Å∞ã¨∂Î, #∂`«# ^ŒOÑ¨`«∞Å∞
JYO_» náê~å^èŒ# "≥eyOKåe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 15
D ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ S^Œ∞QÆ∞~°∞ ÉÏÅ^•ã¨∞Å∞ J#QÍ Ñ¨k ãÖ=`«û~°=ÚÅ

Ö’Ñ¨Ù =∞QÆÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ =ÚMÏ# QÀqO^Œ <å=∞=ÚÅ∞ ÃÑ\˜,ì `«∞O_»∞,¡ Hõ\Oì˜ z
"åix QÀqO^Œ∞xQÍ ÉèÏqOz "åiKÕ`« QÀqO^Œ <å=∞O [Ñ≤OÑ¨KÜ Õ ∂« e.
Ñ≤Å¡Å‰õΩ H˘`«Î @=Å∞ ÑÖ_»∞ `åO|∂Å=Ú W=fi=Öˇ#∞. S^Œ∞QÆ∞~°∞
=Ú`≥ÎÂ^Œ∞=ÙÅ‰õΩ ÉÏÅ^•ã¨∞Å‰õΩ qO^Œ∞ Éè’[#=Ú U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
P `«~°∞"å`« =Ú`≥ÎÂ^Œ∞=ÙÅ‰õΩ *ÏÔH@∞ì =G=Ú, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞,
`åO|∂ÅO W=fi=Öˇ#∞.
XHõ =¸‰õΩ_»∞Ö’ xÑ¨CÅ∞ `«Ü«∂~°∞KÕã≤ ÃÑO_ç¡H˘_»∞‰õΩ Ñ¨@∞ìH˘#QÍ,
ÃÑO_ç‰¡ Äõ `«∞~°∞ ™êO„ÉÏ}˜ "Õã∞¨ ‰õΩO@∂ Éè’[#=ÚÅ∞ =_çO¤ z# `«~∞° "å`«
QÀqO^Œ <å=∞O [Ñ≤ã¨∂Î "åi=ÚO^Œ∞ u~°QÍe. J#O`«~°O JO^Œ~°∂
Éè’[#=Ú KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 16
3. N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞ =Ú_»∞Ñ¨Ù
HõeÜ«ÚQÆ "≥·‰õΩO~î° <å^äŒ∞_»∞ N"ÕOHõ>Ëâ◊fi~°∞_»∞ Hõ+¨ìOÖ’ Hõ_»`Õˆ~Û

`«=∞ ^≥=· O Jx ÉèÏqOz ™êfiq∞"åiH˜ `«=∞ HÀiHõÅ∞ K≥ÑC¨ H˘x Ñ¨Ó~°fiO
=Ú_»∞Ñ¨Ù Hõ>Ëì"åà◊√§.
=Ú_»∞Ñ¨Ù JO>Ë Uq∞\˜? ZÖÏ Hõ\Ïìe?
q"åÇ¨ÏO HÀãÖ, "åºáê~° =$kú HÀãÖ, Ñ≤Å¡Å HÀãÖ, L^ÀºQÆO
HÀãÖ, „Ñ¨"≥∂+¨<£ HÀãÖ, WÅ∞¡ HÍh ã¨÷ÅO HÍh H˘#_»O J=∞‡_»O
HÀãÖ, L^ÀºQÆO á⁄O^Œ@O HÀãÖ, J<å~ÀQÆºO`À L#fl"åiH˜ ÉÏQÆ"åfie
Jx, ÑÖ@ #+¨ìO HõÅQÆ‰õΩO_® KÕuH˜ ~å"åe Jx, P@OHõOQÍ L#fl
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 17
x~å‡}O Ñ¨ÓiÎ HÍ"åÅx .. WÖÏ ÖË^• "åiH˜ L#fl =ºH˜ÎQÆ`« ã¨=∞ã¨ºÅ

x"å~°} H˘~°‰õΩ "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞H˜ =Ú_»∞Ñ¨Ù Hõ_»`å~°∞.
N"ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞H˜ =Ú_»∞Ñ¨Ù â◊x"å~°O ~ÀA L^ŒÜ«∞O x`«º
náê~å^èŒ# KÕã≤ =ÚO^Œ∞QÍ q<åÜ«∞‰õΩ_çH˜ Ñ¨Ó[ KÕÜ«∂e. g∞ HÀiHõ
K≥Ñ≤Ê ™êfiq∞H˜ =Ú_»∞Ñ¨Ù Hõ_»∞`«∞#fl ãÖHõÅÊO <≥~°"Õ~åe Jx HÀ~°∞H˘x,
XHõ `≥Å¡\ ˜ |@ìH˜ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù `«_çÑ≤ P~°Éˇ\ ˜ì.. P |@ìH˜ <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÖÏ
‰õΩO‰õΩ=∞ ~åã≤ JO^Œ∞Ö’ 11 ~°∂áêÜ«∞Å∞ ÖË^• g∞~°∞ "≥Ú‰õΩ¯‰õΩ#fl
^èŒ<åxfl ™êfiq∞"åix ã¨‡iOK«∞‰õΩO@∂ ÃÑ\˜ì g∞~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ =Ú_»∞Ñ¨Ù
Hõ_»∞`«∞<åfl~À =∞#óã¨∂ÊùiÎQÍ ÉèíH˜ÎQÍ ™êfiq∞H˜ K≥Ñ¨C‰õΩx _»|∞ƒ ÃÑ\˜ì#
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù |@ìx =¸_»∞ =Ú_»∞Å∞ "Õã≤ ™êfiq∞ "åi á¶È\’ =ÚO^Œ∞
ÃÑ\Ïìe. HÀiHõ f~åHõ =Ú_»∞Ñ¨Ù`À ^Œ~°≈<åxH˜ =™êÎ#∞ Jx =ÚO^Õ
=∂@ W"åfie,
N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞ JëÈì`«Î~°O, QÀqO^Œ<å=∂Å∞ ÖË^• g∞‰õΩ
W+¨ì"≥∞ÿ# ™êfiq∞"åi „™ÈÎ„`åÅ∞ K«^Œ∞=ÙH˘x ™êfiq∞H˜ Ç¨~°u WKåÛHõ
=Ú_»∞Ñ¨ÙH˜ ‰õÄ_® Ç¨~°u W"åfie. P=Ú_»∞Ñ¨Ù g∞Ñ¨x JÜÕ∞º =~°‰õΩ
™êfiq∞"åiH˜ =ÚO^Õ LOKåe. HÀiHõ f~åHõ P =Ú_»∞Ñ¨Ù fã¨∞H˘x
u~°∞=∞ÅH˜ ^Œ~°≈<åxH˜ "≥o¡ =Ú_»∞Ñ¨Ù`À áê@∞ H˘kÌQÍ =_ô¤ ‰õÄ_®
HõeÑ≤ Ç¨ïO_ôÖ’ "ÕÜ«∂e. Wk ÉèíH˜Î`À, #=∞‡HõO`À KÕã≤# "åiH˜ "åi
"åi HÀiHõÅ∞ <≥~°"Õ~°QÆÅ=Ù Jx K≥Ñ¨Ê|_»∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 18
4. =∂ÅHõΔ ‡=∞‡ K≥@∞ì=^ŒÌ "Õ_»∞Hõ
=∞#=Ú x=ã≤OKÕ TiÖ’ =∞Ç¨ÅHõ;=∞‡ K≥@∞ì Jx Ñ¨Ó[Å∞ JO^Œ∞

‰õΩ<Õ "ÕÑ¨K≥@∞ì LO@∞Ok. P ^Õ"åÅÜ«∞O =^ŒÌ‰õΩ "Õ∞à◊ `åà◊=ÚÅ`À
H˘`«Î ^ŒOÑ¨`«∞Å#∞ fã¨∞ÔHo§ P ^Õ=`å =$HΔÍxH˜ Ñ¨Ó[ KÕ~ÚOK≥^Œ~°∞.
JÖÏO\˜ J=HÍâ◊O ÖËxKÀ XHõ Ñ¨ÓÅ‰õΩO_ôH˜ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù~åã≤ ‰õΩO‰õΩ=∞
ÉÁ@¡`À JÅOHõiOz, P ‰õΩO_ôÖ’ XHõ "ÕÑ¨H˘=∞‡ÃÑ\˜ì P ‰õΩO_ô =^ŒÌ
#∂`«# ^ŒOÑ¨`«∞Å∞ náê~å^èŒ# KÕã≤ P K≥@∞ì‰õΩ Ñ¨Ó[KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞. P
`«e¡H˜ á⁄OQÆe, ÑÖ_»∞¡ Ü«∂~°<åÅ∞ <≥·"Õ^Œº=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ã¨=∞iÊO
K≥^Œ~°∞. P Ü«∂~°<åÅ∞ U^≥·<å J=∞‡"åi QÆ∞_çÖ’ W=fi=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 19
5.Ü«∂~°<åÅ∞ "Õ_»∞Hõ
ÃÑO_ç¡‰õÄ`«∞~°∞ `«e¡"åà◊√§ ÃÑO_ç¡H˘_»‰õΩ "åà◊√§ <À=Ú <ÀK«∞H˘#∞

#Ñ¨C_»∞ fã¨∞‰õΩ ~å=Åã≤#q.
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù 1 ˆHr, ‰õΩO‰õΩ=∞ 1 ˆHr, ã¨∞xflÑ≤O_ç 1 ˆHr, H˘|ƒizÑ¨ÊÅ∞
100, U"≥·#ÑÖ_»∞¡ 100, =Hõ¯ áêºÔH@∞¡ 2 _»[#∞¡, P‰õΩÅ∞ 5 Hõ@ìÅ∞,
„Ñ¨^•#=ÚÖ’ =zÛ# Ñ¨à‹¡=ÚÅ∞, JO^ŒiH˜ #∂`«#=¢™êÎÅ∞. W=hfl
HõeÑ≤ 11 Ñ¨à‹§=ÚÅÖ’ ãïÌ fã¨∞‰õΩ~å=Öˇ#∞.
P_»Ñ¨_»∞K«∞‰õΩ ã¨∂@∞ˆHã¨∞Ö’, p~°, *ÏÔH@∞ì, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞Å∞,
‰õΩO‰õΩ=∞ |i}ˇ, HÍ@∞Hõ, ^Œ∞"≥fi#, J^ŒÌ=Ú, áœ_»~°∞, Wq Jhfl P
ã¨∂@∞ˆHã¨∞Ö’ ãïÌ LOKåe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 20
6.#Å∞QÆ∞ "Õ_»∞Hõ
D "Õ_»∞Hõ ‰õÄ_® W~°∞=~åæÅ "å~°∞ ãÖ`À+Ö`À KÕã¨∞‰õΩ<Õ "Õ_»∞Hõ.

P_»Ñ¨_»∞ K«∞Å‰õΩ, qÜ«∞ºÑ¨Ù~åeH˜ QÆO^äŒ=Ú ~åÜ«∞@O ã¨~°^•QÍ "åix
P@Ñ¨\ ˜ìOK«_®xH˜ q∞~°Ñ¨HÍÜ«∞Å^ŒO_»Å∞, ã‘=∞zO`« yO[Å^ŒO_»Å∞,
‰õΩ@∞ì_®‰õΩÅ \’Ñ‘Å∞, ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å ^ŒO_»Å∞, JÑ¨Ê_®Å∞, =_çÜ«∂Å`À
Hõ_çÜ«∂Å∞ =O\˜ Ç¨ã¨ºÑ¨Ù Ñ¨#∞Å∞ KÕ™êÎ~°∞. "Õ_»∞HõÅ∞ J~ÚáÈ~Ú#
`«~°∞"å`« XHõ ã¨∂\òˆHã¨∞Ö’ W`«~° JÅOHõ~°} ™ê=∂„y LOz qÜ«∞ºÑ¨Ù
"åiH˜ JOk™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 21
7.QÆ∞=∞‡O ^ŒQÆæ~° ¿Ñ~°∞¡ K≥¿ÑÊ "Õ_»∞Hõ
ÉÏ=Å∞, ÉÏ==∞~°^Œ∞Å∞, =k#Å∞, =∞~°^Œà◊√§, P_» Ñ¨_»∞K«∞Å∞ KÕ¿ã

"Õ_»∞Hõ Wk. q"åÇ¨ÏO J~Ú# `«~°∞"å`« J`«Î"åiO@ J_»∞QÆ∞ ÃÑ>Ëì
=ÚO^Œ∞ H˘`«Î ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞ KÕ`« QÆ∞=∞‡O =ÚO^Œ∞ JO^Œ~°∞ J_»¤OQÍ
xÅ|_ç, ã¨~°^•QÍ P"≥∞ Éèí~°Î ¿Ñ~°∞#∞ K≥Ñ¨Ê=∞x JÖÏˆQ ÉèÏ~°º ¿Ñ~°∞#∞
Éèí~°Î#∞ K≥Ñ¨Ê=∞x JÅ¡i KÕ™êÎ~°∞. JÖÏ K≥Ñ≤Ê# `«~°∞"å`« ÖÏOKè«#OQÍ
"åi=^ŒÌ #∞O_ç H˘O`« _»|∞ƒ#∞ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 22
8.=∞~°^ŒÅ∞ =∂_» "Õ_»∞Hõ

Ñ¨Ó~°fi=Ú ¢ã‘ÎÅ∞ ^èŒiOKÕ |OQÍ~°∞ PÉèí~°}ÏÅÖ’ =∂_» J<Õk XHõ
|OQÍ~°Ñ¨Ù PÉèí~°}=Ú. ÃÑo§Ö’ ÃÑo§‰õΩ=∂Ô~Î‰õΩ =∂_» J<Õ PÉèí~°}O
‰õÄ_® ÃÑ\˜ì JÅOHõiOKÕ"å~°∞. P<å\˜ "Õ_∞» HõÅÖ’ P |OQÍ~°ÑÙ¨ =∂_»#∞
ÉÏ=, =k# =~°ãÅ¨ ∞ J~Ú#@∞=O\˜ "å~°∞ ÃÑo§‰õΩ=∂Ô~‰Î Ωõ `≥eÜ«∞‰õΩO_®
^•z P"≥∞#∞ P@Ñ¨\ Oì˜ KÕ"å~°∞. P "Õ_∞» Hõ D<å_»∞ D q^èOŒ QÍ =∂~°∞Ê
K≥OkOk. ÃÑO_ç‰¡ Ωõ =∂Ô~Î JHõ¯K≥Öà¡ˇ √◊ §HÍh, J#fl`«=Ú‡à◊√¡ QÍh ÃÑo¡‰Ωõ =∂Ô~#Î ∞
XHõ QÆkÖ’ ^•™êÎ~°∞. =~°∞_»∞ `«# ÉèÏ~°º#∞ "≥kH˜ ZHõ¯_» LO^À `≥Å∞ã¨∞
HÀ"åe. P ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ ÉÏ=QÍiH˜ #∂`«# =¢™êÎÅ∞ ÃÑ\˜ì ÉèÏ~°º`À
P#O^ŒOQÍ #_»∞™êÎ~∞° . Wk ÉÏ==∞~°^∞Œ Å =∞^èºŒ J#∞|O^èOŒ U~°Ê_»\ÏxH˜
D "Õ_»∞Hõ U~åÊ@∞ KÕ™ê~°∞.
9.^˘OQÆ"ÕÅO
Wk ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ J`«ÎQÍi WO\˜Ö’ [i¿Ñ "Õ_»∞Hõ. =^èŒ∞=Ù WO\’¡
XHõ QÆ_»Ñ¨ÃÑ· "≥O_çy<≥flÖ’ q∞#Ñ¨ ã¨∞xfl=ÙO_»#∞ LOK«∞`å~°∞. ^•xx
=~°∞_»∞ ^˘OyeOz ZHõ¯_À ^•™êÎ_»∞. Ñ¨Ó~°fiO ÃÑo§ â◊√ÉèíHÍ~åºÅÖ’
P#O^ŒOQÍ KÕã¨∞‰õΩ<Õ W^À "Õ_»∞Hõ.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 23
10.JÅHõáê#∞Ê "Õ_»∞Hõ
QÆ~åƒù^•# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÃÑO_çH¡ ˘_»∞‰õΩ Jey XHõ =∞OK«OÃÑ· ‰õÄ~°∞ÛO

\Ï_»∞. Z=ˆ~O =∂\Ï¡_ç<å, UO KÕã≤<å LÅ‰õΩ_»∞ Ñ¨ÅHõ_»∞. z=~°‰õΩ
`«# =∂=∞QÍ~°∞ =zÛ „|uq∞ÖÏ_»`å_»∞. z=iH˜ J`«x HÀiHõ PÜ«∞#‰õΩ
`≥eÜ«∞*Ë™êÎ_»∞. JÑ¨C_»∞ =∂=∞QÍ~°∞ JÅ∞¡x HÀiHõ f~°Û_»O QÍh,
f~°∞™êÎ#x =∂\˜=fi_»OQÍx [iQÍHõ JÅ∞¡_»∞ JÅHõ =∂x JO^Œi`À
P#O^ŒOQÍ QÆ_»∞Ñ¨Ù`å_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 24
11.QÆ~åƒù^•#O
ëÈ_»â◊ Hõ~°‡ÅÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜k, rq Pq~åƒù"åxH˜ =ÚO^Õ [~°∞Ñ¨|_»∞

=ÚYº"≥∞ÿ# ãÖ™ê¯~°O QÆ~åƒù^•#O. QÆ~åƒù^•#O =Å# Ñ≤O_À`«ÊuÎ [iy
rq Pq~åƒù"åxH˜ ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕã¨∞ÎOk. ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨ (ÉèÏ~åºÉèí~°ÎÅ∞) `˘e
ã¨=∂QÆ=∞ ãÖ^Œ~°ƒù=ÚÖ’ =∞Oza_»¤x PtOz D HÍ~°º„Hõ=∂xfl
[~°∞Ñ¨Ù`å~°∞. D ãÖ^Œ~ƒ° =ù ÚÖ’ K«k"Õ =∞O„`åÅ∞ ‰õÄ_® ã¨`û« O`å<åxfl
HÀ~°∞‰õΩO@∞#fl@∞¡QÍ `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 25
nx<Õ "å_»∞Hõ ÉèÏ+¨Ö’ Ñ¶¨ãπì<≥·\ò ÖË^• `˘e~å„uQÍ ÖË^• â’Éèí#=Ú

Jx Jaè=i‚™êÎ~°∞. QÆ~åƒù^•# „H˜Ü«∞<Õ "åã¨ÎqHõ q"åÇ¨Ï=∞x H˘O^Œ~°∞
JO^Œ∞~°∞. H˘xfl „áêO`åÅÖ’ nxx |@ì eK«∞Û@, QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊=Ú
KÕ~ÚOK«∞@, |ÖÏÌ#=Ú Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
D HÍ~°º„Hõ=∞=Ú ™ê=∂#º=ÚQÍ =^èŒ∞=Ù WO@ [~°∞QÆ∞@ =∞#
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞=ÚQÍ =K«∞ÛK«∞#flk. =∞OK«=Ú#∞ =∞Öˇ¡Ñ¨ÓÅ∞, QÆ∞ÖÏa,
ãÖÃÑOQÆÅ`À JÅOHõiOKåe. =∞OK«=Ú g∞^Œ H˘`«Î ^Œ∞Ñ¨Ê\˜ "ÕÜ∂« e.
200 =¸~°Å Ñ¨ÓÅ`À JÅOHõ~°} K«Hõ¯QÍ KÕÜ«∂e. QÆkÖ’ >Ë|∞Å∞
g∞^Œ =G=Ú "Õã≤, z#fl Ñ¨à‹§=ÚÅÖ’ 10 ~°HÍÅ ã‘fi@∞¡, Ô~O_»∞ H˜m§Å∞
ÃÑ\Ïìe. J`«ÎQÍi "åà◊√§ S^Œ∞ ÖËHõ `˘q∞‡k Ñ¨à‹§=ÚÅÖ’ ã‘fi\òû, Ç¨\òû
fã¨∞‰õΩ=™êÎ~°∞. J=∂‡~ÚH˜ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞, ã‘fi@∞, Ç¨@∞, P‰õΩÅ∞,
=Hõ¯Å∞, H˘|ƒiÉ’O_®Å∞, Ñ¨ÓÅ∞, ÑÖ_»∞,¡ Jiâ‹Å∞, aÃã¯@∞¡ JO^Œ*ÜË ∂« e.
"≥O_çQÍ¡ã¨∞`ÀáêÅ∞ ÃÑ\Ïìe.
áêÅ∞ `«Ñ¨ÊHõ W^ŒÌ~°∂ HõÅã≤ `åQÆ=Öˇ#∞. J=∂‡~ÚH˜ `≥Å∞Ñ¨Ùp~°
J`«ÎQÍ~°∞ ÃÑO_ç¡‰õΩ=∂~°∞xH˜ `≥Å∞Ñ¨Ù ÑÖK≥Å∞ =∂=∞QÍ~°∞ W=fi=Öˇ#∞.
^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ ~å„uH˜ Éè’[#=Ú ÃÑ\˜ì# `«~°∞"å`« ~°∂=ÚÖ’ Z^Œ∞~°∞
Z^Œ∞~°∞QÍ =∞OK«=Ú g∞^Œ ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\ ˜ì áê#∞Ê"Õã≤ ã¨=ÚÇ¨˙~°Î=Ú
=~°‰õΩ K≥O_®@ P_çOKåe. `«~°∞"å`« "åiKÕ`« ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ `åO|∂
ÖÏÅ∞ WÑ≤ÊOKåe. D `åO|∂Å=Ú J=∂‡~Ú "åà◊§ *ÏÔH@∞ì =G=Ú,
`«=∞Åáê‰õΩÅ∞, ÑÖ_»∞¡, =Hõ¯, H˘|ƒi É’O_®Å∞, ^ŒHΔ̃}, H˘`«Î^ŒOÑ¨`«∞Å
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 26
KÕ`« áê`« ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ WÑ≤ÊOK«=Öˇ#∞. 5 ÖËHõ 9 =∞Ok ^ÖÑ¨`«∞Å‰õΩ

D q^èŒOQÍ WÑ≤ÊOK«=Öˇ#∞. Ç¨~°u "≥eyOz "åi Hõà◊§‰õΩ JkÌ ¿Ñ~°∞¡
K≥Ñ≤ÊOz Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞ ã¨∂zOz# =ÚÇ¨˙~°Î=Ú#‰õΩ #∂`«# ^ŒOÑ¨`«∞
Å#∞ QÆkÖ’ LOz JO^Œ~°∂ QÆk#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ ~å"åe.
|∞∞} q=ÚH˜Î H˘~°‰õΩ
ã¨∞ãÖ`åxfl á⁄O^Œ@O ^•fi~å ã¨=∂*ÏxH˜ `«=∞ =O`«∞ ¿ã= KÕÜ∞« \Ï
xH˜, `å=Ú `«=∞‰õΩ#fl =¸_»∞ ~°HÍÅ |∞∞}ÏÅ#∞ (^Õ=|∞∞}O, |∞∞+≤
|∞∞}O, Ñ≤`$« }O) f~°∞ÛHÀ=_®xH˜ ^ŒOÑ¨`∞« Å∞ L=∞‡_çQÍ KÕ¿ã ãÖ™ê¯~°O
Wk. ã¨∞ãÖ`å# „áêÑ≤ÎHÀãÖ QÆ~åƒù^•# ãÖ™ê¯~°O xÜ«∞ q∞`«"≥∞ÿ#
=∞Oz ~ÀA# [~°QÆ@O =Å¡ ^≥·=|ÅO Hõeã≤ =ã¨∞ÎO^Œx ÉèÏ=#.
^Õ=`«Å=∞x ÉèÏ=#
`«e^¡ OŒ „_»∞Å z`«Î =$`«∞ÅÎ ∞ ãÖ`å<À`«ÊuÎ HÍÅ=ÚÖ’ ZÖÏ LO\ÏÜ≥∂
J@∞=O\˜ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ Hõey# tâ◊√"Õ [x‡™êÎ~∞° Jx #=∞‡Hõ=Ú. HÍ=Ù#
`«e¡^ŒO„_»∞Å∞ QÆ~åƒù^•# ã¨=∞Ü«∞=Ú# `å=Ú ^Õ=`«Å=∞x, Ñü „Ñ¨*Ï
Ñü Ü≥ÚHõ¯ JOâ◊ QÆÅ"å_»x, Ñüfl =ã¨∞=∞u ~°∂Ñ¨=∞x `«Åz ^Õ=`å
zO`«#=Ú KÕÜ«ÚK«∞ QÆ~åƒù^•#=Ú KÕÜ«∞=Öˇ#∞ Jx âß¢™êÎÅ∞ K≥|∞
`«∞<åfl~Ú.
ãÖ`å#=Ú =∂`« Ñ≤`«Å Ü≥ÚHõ¯ P`«‡, Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú, â◊s~°=Ú
#∞O_ç [xOK«∞K«∞#flk QÆ^•! JO^Œ∞=Å# `«e^¡ OŒ „_»∞Å ^ÕÇÏ¨ =Ú (ã¨∂Å÷ ,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 27
ã¨∂HõΔ ‡) Ö’x ^À+¨=ÚÅ∞ a_»¤‰õΩ ãÖ„Hõq∞OK«∞#∞. D ^À+¨=Ú ãÖ„Hõ

q∞OK«‰õΩO_® WO^Œ∞‰õΩ J#∞"≥·# HÍÅ=Ú#∞ x~°‚~ÚOK«∞H˘x ãÖ`å#
HÍÅ =∞O^Œ∞ =∞#ã¨∞û, â◊s~°=Ú#O^Œ∞QÆÅ Ñ¨â√◊ ÉèÏ=##∞ `˘ÅyO K«∞H˘x
™êuÎ fiHõ=∞QÆ∞ ^≥=· ÉèÏ==Ú HõeyÜ«ÚO_»∞@ H˘~°Hˆ D QÆ~åƒ^è•# ãÖ™ê¯
~°=Ú qkèOÑ¨|_çOk.
QÆ~åƒù^•#=Ú#‰õΩ `«y# â◊√Éèí HÍÅ=Ú
â◊√Éèí #Hõ„Δ `«=ÚÅ∞:„â◊=}=Ú ,~ÀÇ≤Ï}˜ ,J#∂~å^è,Œ ™êfiu, ~ˆ =u, =¸Å,
L`«Î~°, L`«Î~åëê_», L`«Î~åÉèÏ„^Œ, â◊`«a+¨=Ú, Wq q∞H˜¯e „âı+¨ì=Ú.
Ñ¨Ù+¨ºq∞, ^èŒx+¨ª ,=∞$QÆt~°, Jâ◊fix ,z`«Î,Ñ¨Ù#~°fiã¨∞, Wq =∞^èŒº~°Hõ=Ú.
u^èŒ∞Å∞ : 2, 3 ,5 ,10.
"å~°=ÚÅ∞ : ™È=∞, |∞^èŒ, QÆ∞~°∞"å~°=ÚÅ∞.
ãÖ^è•º Ñ¨~°fi`« „Ñ¨^À„=`« „âß^Œú ~ÀAÅ∞ =∞OzqHÍ=Ù.
â◊√Éèí ÅQÆfl=ÚÅ∞ : =$+¨Éèí, Hõ~å¯@Hõ, Hõ#º, `«∞Å, ^èŒ#∞ã¨∞û, g∞#
ÅQÆfl=ÚÅ∞. ÅQÆfl â◊√kú J+¨ì=∞ â◊√kú `«Ñ¨Êxãï.
ÑÖK«Ñ¨~°fi=ÚÅ∞, ãÖ^è•ºã¨=∞Ü«∞=Ú, „âß^Œú k#=ÚÅ∞ Ñ¨xH˜~å=Ù.
q„Ñ¨ÙÅ∞, Hõ„Δ uÜ«ÚÅ∞, "≥â· √◊ ºÅ∞, â◊¥„^Œ∞Å∞ J#∞ <åÅ∞QÆ∞ =~°=‚ ÚÅÖ’
"≥Ú^Œ\ ˜ =ÚQÆ∞iæ H© kfiAÅ∞ Jx ¿Ñ~°∞, kfiAÅ‰õΩ QÆ~åƒù^•è <åk ãÖ™ê¯~°
=ÚÅ#∞ ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ KÕÜ«∞=Öˇ#∞ Jx Ü«∂[˝=Å∞¯ º_»∞ K≥ÃÑÊ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 28
12.Ñ¨ÓÅK≥O_®¡@ "Õ_»∞Hõ
ÃÑO_ç¡ J~Ú# `«~°∞"å`« ÃÑO_ç¡ ‰õÄ`«∞~°∞ ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂~°∞_»∞, Éè’[

#=Ú KÕã#≤ `«~∞° "å`« <ÕÅg∞^Œ ^Œ∞Ñ¨Ê\˜ Ñ¨~z° W^ŒiÌ h Z^Œ∞~°∞ Z^Œ∞~°∞QÍ
‰õÄ~ÀÛÉˇ\Ïìe. ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ `«∂~°∞Ê =ÚYO ÃÑ\˜ì ‰õÄ~ÀÛ"åe.
=ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨ÓÅ=∂Å |Ou=Öˇ LO_» K«∞\˜ì#@∞¡QÍ K«∞\˜ì KÕO_®¡@
P_çOKåe. |OQÍ~°∞ Q˘Å∞ã¨∞`À P_çOKåe. `«~∞° "å`« ãïÉËã≤ ãÖYºÅ
P@ P_çOKåe. 2, 4, 6, 8, 10, 12 Wq ãï ãÖYºÅ∞. 1, 3, 5,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 29
7, 9, 11 Wq ÉËã≤ ãÖYºÅ∞. ~°∂áê~Ú aà◊§Å∞HÍx, =Hõ¯Å∞QÍx

W^ŒiÌ H˜ 54 K˘Ñ¨C# W"åfie. JÉÏƒ~Ú H˘xflO\˜i QÆ∞Ñ≤Ê@Ö’ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x
ãïÜ«∂, ÉËã≤Ü«∂ Jx J_çy#Ñ¨C_»∞ J=∂‡~Ú ã¨Ô~·# ã¨=∂^è•#O
K≥Ñ≤Ê# Jq J=∂‡~ÚH˜ =K«∞Û#∞. ÖËxKÀ Zxfl LO>Ë Jxfl J=∂‡~Ú
JÉÏƒ~ÚH˜ WK«∞ÛHÀ"åe. MÏmKÕ~Ú ÃÑ\˜ì#KÀ Ñ¨Ù\˜ì JO^Œ∞~°∞, ^•xH˜
30 K˘Ñ¨C# WK«∞ÛHÀ"åe. JÉÏƒ~Ú J=∂‡~ÚH˜ Z_»=∞KÕu`À ÉÁ@∞ì
ÃÑ@ì=Öˇ#∞. J=∂‡~ÚKÕ`« JÉÏƒ~ÚH˜ ‰õΩ_çKÕu`ÀÉÁ@∞ì ÃÑ\˜ìOKåe.
JÉÏƒ~ÚKÕ`« J=∂‡~ÚH˜ QÆO^èŒ=Ú Ñ¨Ó~ÚOKåe. J=∂‡~ÚKÕ`« JÉÏƒ
~ÚH˜ KÕ`«∞Å‰õΩ QÆO^èŒ=Ú Ñ¨Ó~ÚOKåe. Ñ¨hfl~°∞HÍx ¢¿ãÊHÍx XHõiÃÑ·
XHõiH˜ K«e¡OKåe. XHõ J~°\ ˜ÑÖ_»∞ =Åz JÉÏƒ~Ú H˘O`« ux#
`«~°∞"å`« q∞QÆ`å ^•xx J=∂‡~ÚKÕ`« uxÑ≤OKåe.
D "Õ_»∞Hõ KåÖÏ ã¨~°^•QÍ LO_ç #∂`«# ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ W^ŒÌi
=∞^èŒº a_çÜ«∞O áÈ~Ú ã¨~°^•QÍ LO\Ï~°∞. S^Œ∞QÆ∞~°∞ ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ
`åO|∂Å=Ú JOkOK«=Öˇ#∞. ~Ô O_»∞ ÑÖ_»∞,¡ P‰õΩÅ∞, =Hõ¯Å∞ ^ŒH}Δ˜ ÃÑ\˜ì
H˘`«^Î OŒ Ñ¨`∞« ÅKÕ`« `åO|∂ÅO WÑ≤ÊOK«=Öˇ#∞. WHõ¯_» áê#∞ÊÃÑ· Ñïz#
^Œ∞Ñ¨Ê\˜ P_» Ñ¨_»∞K«∞‰õΩ K≥O^Œ∞`«∞Ok. `«# Ñ¨Ù\˜ìO\˜Ö’xH˜ =∞~˘Hõ ¢ã‘Î
„Ñ¨"ÕtOK«_»O =Å# `«# QÆ∞iÎOÑ¨Ù `«yæáÈ`«∞Ok, ™È^Œ~°∞_»∞ `«#‰õΩ
^Œ∂~°=∞ø`«∞<åfl_»x J#∞ HÀ‰õΩO_® P_»Ñ_¨ ∞» K«∞Å‰õΩ J<ÕHõ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’
„áê=ÚYºO W=fi@O `≥Å∞QÆ∞"åi ÃÑO_ç¡ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂ÅÖ’ "Õ_»∞HõQÍ,
"å_»∞HõQÍ =ã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 30
13.ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂Ô~Î‰õΩ Ñ¨Ù\˜ìO\˜"åi ™êÔ~
q"åÇ¨ÏO J~Ú# 16 ~ÀAÅ Ö’Ñ¨ÙQÍh, <≥Å Ö’Ñ¨ÙQÍx, 3=

<≥Å Ö’Ñ¨Å XHõ =∞Oz =ÚÇ¨˙~°=Î Ú K«∂ã¨∞H˘x J=∂‡~ÚH˜ ™êÔ~ÃÑ\ì̃
ÑÖÑ≤OKåe. J=∂‡~Ú "åà◊√§ 5 ˆHrÅ K«eq∞_ç, 1 ˆHr Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, 2
ˆHrÅ ã¨∞xflÑ≤O_ç, 1/2 ˆHr ‰õΩO‰õΩ=∞, J~°\ ˜ÑÖ_»¡ ÔQÅ, q∞~îå~Ú
LO_»Å∞, ^Œ∞"≥fi#Å∞, J^ŒÌ=ÚÅ∞, ™È÷=∞`« H˘nÌ W~°∞QÆ∞ á⁄~°∞QÆ∞"åiH˜
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 31
ÑÖK«∞@‰õΩ H˘xfl =ã¨∞=Î ÙÅ∞ W=fi=Öˇ#∞. J`«"Î åiO@ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞
JO^ŒiH˜ gÅ∞ J~Ú#O`« =~°‰Ωõ #∂`«# =¢™êÎÅ∞ ÃÑ@ì=Öˇ#∞. KåHõeH˜,
"åi WO\˜ Ñ¨x=∞x+≤H˜ ‰õÄ_® #∂`«# =¢™êÎÅ∞ W=fi=Öˇ#∞.
J=∂‡~ÚH˜ p~°Å∞, ÅOQÍÅ∞, `«∞"åfià◊√§, ^Œ∞Ñ¨Ê@∞¡, QÆÖË|∞Å∞,
ã‘Åì ∞ ™ê=∂#∞Å∞, ÉÁ@∞ìÃÑ>ˇ,ì JÅOHõ~}° ™ê=∂#∞Å∞, HõOK«=Ú, QÍ¡ã∞¨ ,
gÅ∞ J~Ú#O`« "≥O_ç ™ê=∂#∞Å∞, #QÆ^Œ∞ W=fi=Öˇ#∞.
J=∂‡~Úx Ñ‘@ÃÑ· `«∂~°∞Ê =ÚYOQÍ ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ ì˜ p~° H˘OQÆ∞Ö’
K«eq∞_ç, 2 *ÏÔH@∞ì =ÚHõ¯Å∞, zÅ¡~° _»|∞ƒÅ∞, H˘|ƒiHÍÜ«∞, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù,
‰õΩO‰õΩ=∞ ÃÑ\Ïìe. J`«QÎ Íi WO\˜#∞O_ç J=∂‡~Úx fã¨∞H˘x "≥à§◊ _®xH˜
=zÛ# "åiH˜ #∂`«# =¢™êÎÅ∞ ÃÑ\Ïìe.
J=∂‡~Ú`À áê@∞ =∞#"å~°∞ Z=~À XHõ~°∞ P"≥∞`À áê@∞
"≥à◊§=Öˇ#∞. ™êÔ~ ‰õÄ_® ÃÑO_ç¡ q+¨Ü«∂Å∞ =∂\Ï¡_»∞‰õΩ#flÑ¨C_Õ ™êÔ~
xq∞`«Î=Ú ‰õÄ_® =∂\Ï¡_»∞HÀ=_»=Ú =∞Ozk. ÖË^• =∞# â◊H˜Îx |\˜ì
ÃÑ@ì=K«∞Û#∞. J=∂‡~ÚH˜ ™êÔ~ J<Õ â◊√ÉèíHÍ~°ºO `«Ñ¨ÊHõ [iÑ≤OKåe.
<åÅ∞QÆ∞ ã¨ÎOÉèÏÖÏ@
D P@ P_»∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ WO\˜Ö’ <åÅ∞QÆ∞ ã¨ÎOÉèÏÅ∞ LO_®e. D P@#∞
P_»∞@‰õΩ S^Œ∞QÆ∞~°∞ ÉÏÅ ÉÏeHõÅ∞ LO_®e. =ÚO^Œ∞QÍ ÑÖ@Å#∞ "ÕÜ«∂e.
ÑÖ_»x "å~°∞ ^˘OQÆ ÃÑ\Ïìe. #Å∞QÆ∞~°∞ <åÅ∞QÆ∞ ã¨ÎOÉèÏÅ =^ŒÌ LO\Ï~°∞.
ã¨ÎOÉèíO ^ŒQÆæ~° L#fl"å~°∞ "Õ~˘Hõ ã¨ÎOÉèíO =^ŒÌ‰õΩ =∂~åe. D =∂~°∞Ê ã¨=∞
Ü«∞OÖ’ U ã¨ÎOÉèí=¸ ‰õÄ_® MÏmQÍ LO_»‰õÄ_»^Œ∞. MÏmQÍ L#fl ã¨ÎOÉèÏxfl
^˘OQÆQÍ ÃÑ\˜ì# "å~°∞ P ã¨ÎOÉèÏxfl `åH˜#KÀ q∞ye# =ºH˜Î ^˘OQÆQÍ ÃÑ\Ïìe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 32
14.g∞^Œ∞Hõ>Ëì q^è•#=Ú
=ÚO^Œ∞QÍ QÆ$Ç¨ÏOÖ’x ã≤OÇ¨Ï^•fi~°=Ú#‰õΩ =∂q∞_ç `À~°}O

Hõ@ì=Öˇ#∞. =iÑ≤O_ç`À <ÕÅÃÑ· Ñ¨^Œ‡O PHÍ~°OÖ’ =ÚQÆ∞æ "Õã≤, ^•xÃÑ·
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞Å`À JÅOHÍ~°O KÕã≤ ^•xÃÑ· „H˘`«Î =¢ã¨Î=Ú#∞
(Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù`À `«_çÑ≤ #k) "Õã≤ ^•xÃÑ· ˆHlOáê=Ù aÜ«∞ºO áÈã≤, [`«
`«=∞Åáê‰õΩÅ∞ LOz ^•xÃÑ· Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù`À KÕã≤# q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°∞x LOz
QÆ}ÑüH˜ ëÈ_» â’Ñ¨Kå~°=ÚÅ`À ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂Ô~Î `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ Ñ¨Ó[
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 33
KÕÜ«∞=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« u~°QÆeH˜ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù~åã≤ ‰õΩO‰õΩ=∞ ÉÁ@∞¡ ÃÑ\˜ì

u~°QeÆ Ñ≤_Hç ˜ `À~°=Ú Hõ\ ,ì˜ XHõ =Ú`«~Î Ú^Œ∞=ÙKÕ u~°QeÆ Ö’ 5 QÆ∞ÃÑÊà◊√¡
Ãã#QÆÅ∞ áÈã≤ qã¨~°=Öˇ#∞. D q^èŒOQÍ S^Œ∞QÆ∞~°∞ =Ú`«Î~Ú^Œ∞=ÙÅKÕ
KÕ~ÚOK«=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« QÆ}Ñüx XHõ z#fl ÃÑ>ˇìÖ’ LOz aÜ«∞ºO,
qã≤i# Ãã#QÆÅ∞ D „H˘`«Î @=Å∞Ö’ LOz =¸@ Hõ\ ˜ì ^Õ=ÙxQÆkÖ’
Éè„í ^Œ Ñ¨~K° åe. 16 ~ÀAÅ ÑÖ_»∞QÆ ~ÀAQÍh, P Ö’Ñ¨ÙQÍh P =¸@#∞
fã≤ Ãã#QÆÑ¨Ñ¨C aÜ«∞º=Ú`À LO„_®à◊√§ KÕã≤ QÆ}ÑüH˜ <≥·"Õ^ŒºO ã¨=∞
iÊOz `«~∞° "å`« JO^ŒiH˜ ÑÖzÃÑ@ì=K«∞Û#∞. (PKå~åxfl |\ì̃ q∞#Ñ¨
=_çÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® ÃÑ_»`å~°∞). nx<Õ g∞^Œ∞ Hõ>Ëì q^è•#O JO\Ï~°∞.
15.Ñ¨^ŒÇ¨~°∞ ~ÀAÅ ÑÖ_»∞QÆ

ÃÑO_ç¡ `«~°∞"å`« 16= ~ÀA# =~°∞x WO\˜Ö’ =^èŒ∂=~°∞Å `«e¡
^ŒO„_»∞Å∞ |O^è∞Œ q∞„`«∞Å`À HõÅã≤ Ñ¨^ÇŒ ¨ ~°∞ ~ÀAÅ ÑÖ_»∞QÆ J<Õ "Õ_∞» Hõ#∞
KåÖÏ ãÖ`À+ÖQÍ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩO\Ï~°∞. D ÑÖ_»∞QÆ`À D ÃÑo§`«O`«∞
HÍ~°º„Hõ=∞O Ñ¨ÓiÎ J~Ú#>Ë¡ !
JO‰õΩ~å~°Ê} KÕã≤#Ñ¨C_»∞ =¸‰õΩà◊§Ö’ =∞\˜ìáÈã≤ #=^è•<åºÅ∞
K«e™¡ êÎ~∞° . P =¸‰õΩà◊§#∞ WO\˜H˜ `≥K∞« ÛH˘x „Ñü~ÀE h~°∞ áÈÜ«∂e.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 34
Jq "≥ÚHõ¯Å∞ "≥ÚÅK«∞#∞. P =¸‰õΩà◊§Ö’ L#fl =∞\˜ì fã≤ "≥ÚHõ¯Å#∞

Hõ_»QÆ=Öˇ#∞. P Hõ_çy#"≥ÚHõ¯Å#∞ =¸_»∞ QÆ∞=∞‡=ÚÅ =^ŒÌ Ô~O_»∞
"≥·Ñ¨ÙÅ H˘xfl H˘xfl "≥ÚHõ¯Å∞ LOKåe.
â◊√„Éèí=Ú KÕã≤# =¸‰õΩ_»∞‰õΩ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù~åã≤ ‰õΩO‰õΩ=∞ ÉÁ@∞ìÃÑ\˜ì
XHõ y^ŒÌ aÜ«∞º=Ú, ÑÖ_»∞ `åO|∂Å=Ú, *ÏÔH@∞ì =G=Ú, ^ŒH˜Δ}
ÃÑ\˜ì ÃÑO_ç¡‰õÄ`«∞~°∞KÕ`« =Ú`«Î~Ú^Œ∞=ÙÅ‰õΩ WÑ≤ÊOK«=Öˇ#∞. P<å_»∞
Éè’[#=ÚÖ’ J@∞¡ =_ç¤OKåe. Éè’[#=Ú J~Ú# `«~°∞"å`« Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
„`å_»∞`À L#fl =∞OQÆà◊ ã¨∂„`«=ÚÅ∞ |OQÍ~°∞ Q˘Å∞ã¨∞Ö’H˜ =∂~°Û=Öˇ#∞.
ÃÑO_ç¡~ÀA# `åoÉÁ@∞ì‰õΩ L#fl Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù`å_»∞#∞ ¿Ñx ^•xH˜ ã¨∂„`«=Ú
ZH˜¯Oz Hõ@ì=Öˇ#∞.
ÃÑO_ç¡‰õÄ`«∞~°∞ "åà◊√§ ÃÑO_ç¡‰õΩ=∂~°∞xH˜, `«O„_çH˜, `«e¡H˜
#∂`«#=¢™êÎÅ∞ ÃÑ@ì=Öˇ#∞. L^ŒÜ«∞"Õ∞ #= ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ Ç¨~°u Ñ¨\ ˜ì
=∞OQÆà◊™êfl#=Ú KÕ~ÚOKåe.
ÃÑO_ç¡‰õΩ=∂~°∞_»∞ ™êfl#=Ú J~Ú<åHõ ^Õ=Ùx=^ŒÌ ‰õÄ~˘Ûx L`«Î~°
[O^è•ºÅ∞, |@∞=Ù, HõOHõ}=Ú, fÜ«∞=Öˇ#∞, =_çQÆ@∞ì aÜ«∞º=Ú
J=∂‡~Ú "åà◊§ aÜ«∞º=Ú JÉÏƒ~Ú"åiH˜ JÉÏƒ~Ú "åi aÜ«∞º=Ú
J=∂‡~Ú "åiH˜ WK«∞ÛHÀ"åe. P ~ÀA P aÜ«∞º=Ú`À á⁄OQÆeKÕã≤
<≥·"Õ^Œº=Ú ÃÑ@ì=Öˇ#∞. |@∞=Ù, HõOHõ}=Ú, L`«Î~° [O^èŒº=ÚÅ∞ ÃÑO_ç¡
‰õΩ=∂~°∞x ™È^ŒiH˜ JO^Œ*ËÜ«∂e.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 35
16.ÃÑO_ç¡‰õÄ`«∞~°∞#∞ <≥ÅÖ’Ñ¨Å ÑÖÑ¨Ù@

`≥Å∞Ñ¨Ù~°OQÆ∞ _ç*ˇ·#∞
L#fl H˘`«Î p~° fã¨∞‰õΩ
~å"åe. Éè’[<åÅ∞ J~Ú#
`«~°∞"å`« WO\˜ =∞^èŒºÖ’
Ñ‘@"Õã,≤ P Ñ‘@ÃÑ· `«∂~°∞Ê
=ÚYOQÍ ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ ,ì˜ H˘`«Î
p~° P"≥∞‰õΩ ÃÑ\Ïìe. P
p~° Hõ@∞ì‰õΩ#fl `«~°∞"å`«
Ñ‘@ÃÑ ‰õÄ~°∞ÛO_»ÃÑ\˜ì X_çÖ’
=¸_»∞ =Ú^ŒÌÅ K«eq∞_ç,
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞, *ÏÔH@∞ì
=G=Ú, `åO|∂Å=Ú,
ÑÖ_»∞,¡ Ñ‘K∞« `À =Ù#fl H˘|ƒi
HÍÜ«∞, Ñ¨ÓÅ∞, S^Œ∞ QÆ∞Ñ≤Êà◊√§ aÜ«∞º=Ú`À =_çÖ’ ÃÑ@ì=Öˇ#∞. D
q^èŒOQÍ D "Õ_»∞Hõ [iÑ≤OKåe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 36
17.P_»Ñ≤Å¡#∞ HÍÑ¨Ù~åxH˜ ÑÖÑ¨Ù@

WO\’¡ JO^ŒiH©
#∂`«# =G=ÚÅ∞, QÆb
|∞Å∞, HõOK«=Ú, *ÏÔH@∞¡,
"Õ∞HõÑπÉÏH±û, @=Å∞û,
QÍ¡ã¨∞, ÅOQÍÅ∞, "≥O_ç
™ê=∂#∞¡, KÕuQÆ∞_»¤Å∞,
"≥O_çaO^≥, ^Œ∞Ñ¨Ê@∞¡,
|ÔH@∞ì, ã¨∂\òˆHã¨∞, HõÑ¨CÅ∞, `≥~°Å∞, ÉÁ@∞ìÃÑ>ˇì, c~°∞"å. KåHõeH˜,
Ñ¨x=∞x+≤H,˜ p~°Å∞ J=∂‡~ÚH˜ HÍ=Åã≤# =ã¨∞=Î ÙÅ∞ ~ÚOˆH"≥<· å W=fi=
K«∞Û#∞. H˘`«pÎ ~° Hõ@∞ì‰Ωõ #fl `«~∞° "å`« =_çÖ’ =_çÉÏÅ∞, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞,
QÍAÅ∞, `åO|∂Å=Ú ÃÑ\ì̃ =_çÖ’ J^•ÌÅ∞ 5, ã¨|∞ƒÅ∞ 5, áœ_»~°∞ _»ÉÏƒÅ∞
5, ^Œ∞"≥fi#Å∞ 5, ÉÁ=∞‡Å∞ 5, ‰õΩO‰õΩ=∞ |i}ˇÅ∞ 5, HÍ@∞Hõ HÍÜ«∞Å∞
5, QÆO^èŒÑ¨Ù _»ÉÏƒÅ∞ 5, ëêOÑ¨Ó ã‘™êÅ∞ 5 "≥Ú^ŒÖˇ·#q 9 ~°HÍÅ∞QÍ
ÃÑ\˜ì X_ç xOÑ¨=Öˇ#∞. Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù K≥O|∞KÕuH˜ JOkOKåe. HÍÑ¨Ù~åxH˜
ÑÖÑ¨Ù#Ñ¨Ù_»∞ HõOK«=Ú W=fi‰õÄ_»^∞Œ . `«~∞° "å`« ZÑ¨C_≥<· å W=fi=K«∞Û#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 37
18.K«Å∞= HÍq_»
ÃÑO_ç¡ J~Ú# ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ =KÕÛ ZO_®HÍÅ=ÚÖ’ JÅ∞¡_»∞

QÍiH˜ K«Å∞= HÍq_ç J<Õ "Õ_»∞Hõ [iÑ≤™êÎ~°∞. `å\˜ =ÚO[Å∞, ã¨áÈ@,
Hõ~|° ∂[, Ñ¨ÙK«ÛHÍÜ«∞, |`åÎ~ÚÅ∞, „^•HõΔ "≥Ú^ŒQ∞Æ Ñ¶Ö¨ ÏÅ∞ JO^Œ*™Ë êÎ~∞° .
™È÷=∞`« Hõey#"å~°∞ "≥O_çq, ÑÖ_»∞‰¡ Äõ _» W=fi=K«∞Û#∞. P ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’
JÅ∞¡_»∞QÍiH˜ #∂`«# =G=ÚÅ∞ ‰õÄ_® JO^Œ*ËÜ«∂e.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 38
19. Pëê_»Ñ¨\˜ì
Pëê_è» =∂ãÖÖ’ JÅ∞¡_»∞QÍiH˜ Pëê_è»Ñ¨\ ˜ì Jx JuÎO\˜"å~°∞
D "Õ_∞» Hõ [iÑ≤™êÎ~∞° . ã≤~å|∞_ç,¤ ÃÑ#∞fl, QÀbÅ∞, |OQÍ~°=Ú, Ñ¨pÛã¨∞,
H© K≥·#∞¡, *Ë|∞Ö’ ÃÑ@∞ìH˘#∞@‰õΩ Ñ¨~°∞û, "≥O_ç =ã¨∞Î=ÙÅ∞, JÉÏƒ~ÚH˜
#∂`«# =G=ÚÅ∞, ÑÖ_»∞¡, `åO|∂ÖÏÅ`À "åiH˜ JO^Œ*Ë™êÎ~°∞.
20. „âß=} Ñ¨\˜ì

Wk „âß=} =∂ãÖÖ’ J=∂‡~Ú `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞ [iÑ≤™êÎ~∞° . "≥O_ç
QÀiO\Ï‰õΩ y<≥fl, Ñ¨ÙÅ¡, QÍ¡ã∞¨ , "å=∞#QÆ∞O@Å Ñ‘@, QÆ=fiÅ∞, ÅH©Δ ‡~°∂Ñ¨Ù,
ÅH©Δ ‡ q„QÆÇ¨Ï=Ú, Ñ¨ÓÅ∞, ÑÖ_»∞¡ J=∂‡~ÚH˜ p~°, *ÏÔH@∞ì, Ñ¨Ó[
™ê=∂#∞, =∞iH˘xfl |OQÍ~°ÑÙ¨ =ã¨∞=Î Ù WzÛ D "Õ_∞» Hõ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩO\Ï~°∞.
nx<Õ „âß=} Ñ¨\ ˜ì JO^Œ∞~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 39
21.Ñ¨ÙOã¨=#O
QÆ~åƒù^•#O `«~°∞"å`« KÕÜ«Ú ãÖ™ê¯~°"Õ∞ Ñ¨ÙOã¨=#=Ú.

'Ñ¨ÙOã¨=#O— JO>Ë =∞QÆa_»¤ [#<åxH˜ P„`«Ñ¨_»@O J~°÷O.
¢ã‘Î QÆ~°ƒùO ^èŒiOz#@∞¡ ~°∂_èç J~Ú# `«~åfi`« P"≥∞‰õΩ ‰õΩ=∂~°∞_»∞
Ñ¨Ù\ÏìÅx K«O„^Œ∞_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨~åtÖ’ L#flÑ¨C_»∞ [i¿Ñ ãÖ™ê¯~°O Ñ¨ÙOã¨=
#O. QÆiƒù}© ¢ãÎ‘ P ~À[O`å LÑ¨"åã¨=ÚO@∞Ok. P ~å„uH˜ "≥ÚÅÔHuÎ#
=∞„i q`«Î<åÅ#∞ #∂i P ~°™êxfl ''Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒù:...—— Jx =∞O„`åÅ∞
K«^Œ∞=Ù`«∂ P"≥∞ ‰õΩ_ç =Ú‰õΩ¯Ö’ "Õ™êÎ~°∞. K«O„^Œ∞_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨ ~åtÖ’
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 40
L#flÑ¨C_»∞ WÖÏ KÕÜ«∞_»O ^•fi~å ^Œ$_è»HÍÜ«Ú_»∞, P~ÀQÆº =O`«∞_≥·#

‰õΩ=∂~°∞_»∞ Ñ¨Ù_»`å_»x #=∞‡HõO.
XHõÑÊ¨ \˜ ã¨=∂[=Ú# Ñ¨Ù„`À^ŒÜ∞« =Ú#‰õΩ <å\˜ Ñïã≤`÷ ∞« Å ^Œ$ëêì º
QÆ}hÜ«∞ ™ê÷#=Ú LO_Õk. `«O„_ç ~°∞} q"≥∂K«#=ÚˆH HÍ‰õΩO_®
Ü«Ú^•ú^Œ∞ÅO^Œ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ áêÖÁæ<Õ q^è•#=Ú |\˜ì ‰õÄ_® Ñ¨Ù~°∞+¨
ãÖ`å#=Ú#‰õΩ J„QÆ`åO|∂Å=Ú LO_Õk. XHõ "Õà◊ ¢ã‘Î ãÖ`«u
Hõey##∂ =∞Ç¨ÏŸ`«~Î ° Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ giH˜ HõÅ∞QÆ∞^Œ∞QÍHõ J<Õ PâßÉèÏ==Ú
‰õÄ_® WO^Œ∞ Hõ#∞Ñ≤OK«∞K«∞#flk.
Ñ¨ÙOã¨=#=Ú KÕÜ«∞=Åã≤# u^èŒ∞Å∞
qkÜ«∞, `«kÜ«∞, ÑÖK«q∞, +¨+,ì≤ ã¨ÑqÎ¨ ∞, J+¨qì ∞, ^Œâq◊ ∞, UHÍ^Œt,
^•fi^Œt, „`«Ü≥∂^Œt, áœ~°‚q∞ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# u^èŒ∞Å∞.
Ñ¨ÙOã¨=#=Ú KÕÜ«∞^ŒQÆ∞ #HõΔ„`«=ÚÅ∞
Ç¨Ïã¨Î, =¸Å, „â◊=}O, Ñ¨Ù#~°fiã¨∞, =∞$QÆt~°, Ñ¨Ù+¨ºq∞, ~ÀÇ≤Ï}˜,
Ñ¨Ó~åfiÉèÏ„^Œ, L`«Î~åÉèÏ„^Œ, ™êfiu, J#∞~å^èŒ, Jâ◊fix.
Ñ¨ÙOã¨=#=Ú KÕÜ«∞^ŒQÆ∞ "å~°=ÚÅ∞
™È=∞"å~°O, |∞^èŒ"å~°O, QÆ∞~°∞"å~°O, â◊√„Hõ"å~°O
Ñ¨ÙOã¨=#=Ú KÕÜ«∞^ŒQÆ∞ÅQÆfl=ÚÅ∞
=$tÛHõ, ã≤OÇ¨Ï~åâ◊√Å∞ `«Ñ¨Ê q∞ye# ÅQÆfl=ÚÅhfl Ñ¨ÙOã¨=#=Ú
#‰õΩ Ñ¨xH˜=™êÎ~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 41
ã¨Ñ¨Î=∞ #==∞~åâ◊√Å∞, â◊√kúQÆQÆÅ ÅQÆfl=Ú#∞ x~°‚~ÚOK«∞H˘x

Ñ¨ÙOã¨=#=Ú KÕã#≤ KÀ ãÖ™ê¯~° Ñ¶Å¨ =Ú á⁄O^Œ∞^Œ∞~°x K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
Ñ¨ÙOã¨=# ãÖ™ê¯~°O KÕÜ«Ú q^è•#=Ú
„áê`«ó HÍÅ=Ú# ™êfi^èŒ~°‡ qk`« q^èŒ∞Å∞ Ñ¨ÓiÎKÕã≤# `«~°∞"å`«
QÆ}Ñü Ñ¨Ó[, Ñ¨Ù}ÏºÇ¨Ï=K«#O QÍqOz, Ñ¨ÙOã¨=# ãÖ™ê¯~°=Ú H˘~°‰Ωõ
ãÖHõeÊOK«=Öˇ#∞. ÉèÏ~°º#∞ `«# ‰õΩ_ç "≥·Ñ¨Ù ‰õÄ~ÀÛÉˇ@∞ìH˘x,
~°HΔÍ|O^èŒ#=Ú (HõOHõ}=Ú) Hõ@ì=Öˇ#∞.
Zxq∞k ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ QÆÅ Hõ#ºKÕ =∞é˜] K≥@∞ì‰õΩ QÆÅ [O@
ÑÖ_»∞¡ L#fl H˘=∞‡ zQÆ∞~°∞#∞ #∂iOz XHõ `≥Å¡x H˘`«Î=G=ÚÖ’
~°ã¨=Ú#∞ =_»QÆ@ì =Öˇ#∞.
QÆ~ƒ° =ù ux Ñ¨_=» ∞~° =ÚY=ÚQÍ ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ ì˜ t~°ã∞¨ û#∞ `«∂~°∞Ê#‰õΩ
LO_»∞#@∞¡ `«Å#∞ ÃÑ· HÔ uÎ Éè~í Î° P ~°ã=¨ Ú#∞ ‰õΩ_ç KÕu ÉÁ@#∞ „"ÕÅ∞`À
ÉèÏ~°º ‰õΩ_ç =Ú‰õΩ¯ ~°O„^è=Œ Ú# Ñ≤O_»=ÅÜ«Ú#∞. P ¢ã=Î‘ ¸iÎ P ~°ã=¨ Ú#∞
Lq∞‡ "ÕÜ«∞~å^Œ∞.
D ãÖ^Œ~°ƒù=ÚÖ’ D „HÕk J~°÷=ÚQÆÅ =∞O„`«=ÚÅ#∞
K«^Œ∞=Ù`å~°∞. Ñ¨k =∂ã¨=ÚÅ∞ ÉèíiOz, tâ◊√=Ù#∞ Hõ#∞@‰õΩ D Ñ¨k
„"Õà§◊ `À x#∞fl JO`«\Ï `å‰õΩK«∞<åfl#∞. ™È=∞~°ã=¨ Ú Z@∞¡ *Ï~°∞K«∞#fl^À,
ã¨=Ú„^Œ=Ú QÍeKÕ Hõ^ŒÅ∞<À J>Ë¡ h QÆ~°ƒù=Ú #∞O_ç tâ◊√=Ù |Ü«∞@‰õΩ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 42
=K«∞ÛQÍHõ, PÜ«Úã¨∞û, =~°∞Ûã¨∞û, H©iÎ, Ñ¨~å„Hõ=∞=Ú, PÇ¨~°=Ú#∞

u#∞@Ü«∞O^Œ∞ Ñ¨@∞`«fi=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞QÍHõ. tâ◊√=Ù JáêÜ«∞=Ú ÖËx^≥·
h‰õΩ JáêÜ«∞=Ú HõÅ∞QÆ‰õΩO_»∞QÍHõ.
q∞„`«, =~°∞}, Jyfl, "åÜ«Ú=Ù Jâ◊fix ^Õ=`«Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^Õ=`«Å
„áê~°#ú =∞O„`åÅ`À Éè~í Î° Éè~í º° Ü≥ÚHõ¯ <åaè „Ñ¨^âÕ =◊ Ú#∞ `åHõ=ÅÜ«Ú#∞.
P ã¨=∞Ü«∞=Ú# Éèí~°Î ÉèÏ~°º`À =∞#‰õΩ Ñ¨Ù@ìÉ’=Ù ãÖ`å#=Ú =∞Oz
PÜ«Ú+¨μ¬, =~°Ûã¨∞û, H©iÎ, Ñ¨~å„Hõ=∞=Ú, Ñ¨@∞`«fi=Ú Hõey# "å_»∞
HÍ=Öˇ#∞ Jx K≥Ñ≤Ê ^Õ=`«Å#∞ „áêiúOK«=Öˇ#∞.
JO`ÕHÍHõ „Ñ¨ã¨= ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ tâ◊√=Ù#‰õΩ HÍh h‰õΩ HÍh Z@∞
=O\˜ JáêÜ«∞=Ú HõÅQÆ‰Ωõ O_® LO_»∞QÍHõ Jx ÉèÏ~°º`À K≥ÑÊ≤ ^Õ=`«Å#∞
„áêiúOK«=Öˇ#∞.
`«~∞° "å`« P=ÙáêÅ∞,ÃÑ~°∞QÆ∞, <≥~Úº ã¨=∞ÉèÏQÆ=ÚÅÖ’ HõeÑ≤ JO^Œ∞
XHõ QÀ^è∞Œ =∞ yO[#∞ ~Ô O_»∞ q∞#Ñ¨ yO[Å#∞ LOz =∞#‰õΩ HõÅ∞QÆÉ’=Ù
ãÖ`å#=Ú Ñ¨Ù~°∞+¨ ãÖ`å#=Ú HÍ=Öˇ#∞ J#∞ ÉèÏ=#`À ÉèÏ~°ºKÕ
„`åyOK«=Å#∞.
¢ã‘Î QÆ~°ƒù=Ú ^•eÛ# „Ñü™êi D qkè J=ã¨~°=∂?
"≥Ú^Œ\ ˜ ãÖ`å#=Ú#‰õΩ =∂„`«=Ú 4= <≥ÅÖ’ YzÛ`«=ÚQÍ
KÕÜ«∞=Öˇ#∞ Jx K≥Ñ¨Ê|_»∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 43
22.ã‘=∞O`«O
`«e¡ ™œÉèÏQÍºxfl, Ñ¨Ù@ìÉ’ÜÕ∞ a_»¤ n~å…Ü«Ú+¨μ¬#∞ HÀ~°∞`«∂ KÕ¿ãk

ã‘=∞O`«O J<Õ ãÖ™ê¯~°O. Hõ_∞» Ñ¨ÙÖ’x a_»¤ P~ÀQÆºHõ~O° QÍ Z^ŒQ_Æ ®xH˜
`«e¡ âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ LÖÏ¡ãÖ ZO`À J=ã¨~°O. JO^Œ∞HÀãÖ P"≥∞,
P"≥∞ Éèí~°Î áê\ÕK«=Åã≤# xÜ«∞=∂Å∞ D ãÖ™ê¯~°OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ
L<åfl~Ú. "å\˜Ö’ XHõ\ ˜ ^ÀÇ¨Ï^ŒO (JO>Ë QÆiƒù}© ¢ã‘Î Éèí~°Î P"≥∞ HÀiHõ
Uq∞\’ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx f~°Û_»O).
ã‘=∞O`«O JO>Ë áêÑ≤_ç fÜ«∞_»=∞x J~°O÷ . JO>Ë P ã¨=∞Ü«∞OÖ’
Éèí~°Î P"≥∞#∞ JO`« JÑ¨Ù~°∂ÑÖQÍ K«∂ã¨∞HÀ"åÅx J~°÷O.
QÆiƒù}˜x J=∞OQÆà◊Hõ~°"≥∞ÿ# â◊‰õΩÎÅ∞ P=Ç≤ÏOz LO_»∞#x, "åxx
x"åiOK«∞@ÔH· D ã‘=∞O`« ãÖ™ê¯~°=Ú L#fl@∞¡ `≥eÜ«ÚK«∞#flk.
Jâ◊fiÖÏÜ«∞# ã¨‡ $u „Ñ¨HÍ~°=Ú ~°∞kè~åâ◊# `«`«Ê~°∞Öˇ·# ~åHõΔã¨ â◊‰õΩÎÅ∞
„Ñ¨^äŒ=∞ QÆ~°ƒù=Ú#∞ u#∞@‰õΩ =K«∞Û^Œ∞~°∞. Éèí~°Î P ~åHõΔã¨ â◊‰õΩÎÅ #∞O_ç
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 44
`«# ÉèÏ~°º#∞ ~°H˜ΔOK«∞H˘#∞@ÔH· Nx P"åÇ¨Ï# KÕÜ«∞=Öˇ#∞. JO^Œ∞ H˘~°‰õΩ

D ãÖ™ê¯~°=Ú KÕÜ«∞=Öˇ#∞ Jx Jâ◊fiÖÏÜ«∞# ã¨‡ $u K≥Ñ¨CK«∞#flk.
„áê‰õÄû„`« HÍÅ=Ú# ™ê=∞"Õ^Œ=∞O„`« „ÉÏÇ¨Ï‡}=Ú# ã‘=∞O`«
„Ñ¨™êÎ=# L#flk. ^•x „Ñ¨HÍ~°=Ú ã‘=∞O`« ãÖ™ê¯~°=Ú KÕÜ«ÚK«∞
Éèí~°Î D q^èŒ=ÚQÍ K≥Ñ¨Ê|_ç#k. ''„Ñ¨*ÏÑü =∞ÃÇ·Ïâ◊fi~°º=Ú H˘~°‰õΩ U
q^èŒ=ÚQÍ JukäÜ≥ÚHõ¯ ã‘=∞#∞ x~åú~°} KÕÃã<À J>Ë¡ ãÖ`«u Ü≥ÚHõ¯
n~å…Ü«Ú+¨μº H˘~°‰õΩ D"≥∞ (ÉèÏ~°º) ˆHâ◊=ÚÅ#∞ qÉèílOK«∞K«∞<åfl#∞
ÖËHõ ãÖ"å~°}=Ú (ã‘=∂#O #Ü«∂q∞) KÕÜÚ« K«∞<åfl#∞. Ñ¨Ù„`« áœ„`å^Œ∞Å#∞
HõeyOz <å =Úãë`«#=Ú =~°‰õΩ n~°…rqQÍ KÕÃã^Œ#∞——. WK«Û@<Õ
L^Œ∞O| =$HõΔ=Ú`À ¢ã‘ÎH˜ áÈeHõ K≥Ñ¨Ê|_ç#k. J#QÍ |Ç¨ï ãÖ`«u
Hõey# ¢ã‘ÎH˜ L^Œ∞O|=$HõΔ=Ú`À áÈeHõ Hõey#k. J@∞ `«~åfi`« Éèí~°Î
^Õ=`«Å#∞ „áêi÷Oz QÆ~°ƒù^À+¨=ÚÅ∞ `˘ÅyO*ËÜ«Ú, Éèíq+¨º`üÎ ãÖ`å#
HõàÏº}=Ú#ÔH· QÆ~ƒ° áù È+¨} KÕ¿ã <Õu`À K«~∞° áêHõ „Ñ¨^~Œ ≈° #=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞
„H˜Ü«∞Å#∞ KÕÜ«Ú#∞.
Wk QÆ~åƒùHÍÅ=Ú# P~°=<≥Å# QÍx, Zxq∞^Œ= <≥Å#QÍx
[~°∞Ñ¨=Öˇ#∞ (^ÕâH◊ ÍÅ=∂#=ÚÅ∞ |\˜ì Wq "Õ~ˆ fi~°∞QÍ LO_»=K«∞Û#∞).
*’ºu+¨ „QÆO^äŒ=ÚÅ#∞ J#∞ãïOz tâ◊√ [#‡=Ú [iˆQO`« =~°‰õΩ
gÅQÆ∞ ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ D ãÖ™ê¯~°=Ú KÕÜ«∞=K«∞Û#x K≥Ñ¨Ê|_ç#k.
ã‘=∞O`«OÖ’ áê\ÕKåeû# q^è•<åÅ∞
QÍAÅ∞ Z~°∞Ñ¨Ù, Ñ¨K«Û ~°OQÆ∞ ã¨Ç¨Ï[OQÍ "Õã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. #Å∞Ñ¨Ù,
hÅO ~°OQÆ∞ QÍAÅ∞ `«Ñ¨Ê q∞ye# U ~°OQÆ∞ QÍAÅ∞ J~Ú#
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 45
ã‘=∞O`«OÖ’ "Õã¨∞HÀ=K«∞Û. KÕuxO_»∞QÆ 20, 21, 25 LO_ÕÖÏQÍ

"Õã¨∞HÀ"åe. „Ñ¨ã¨=O JÜÕ∞º=~°‰õΩ ‰õÄ_® D QÍAÅ∞ =ÙO_®e. nx
=Å# <å_ç g∞^Œ =uÎ_ç Ñ¨_ç ã¨∞Y „Ñ¨ã¨=O J=\ÏxH˜ J=HÍâ◊O
=ÙO@∞Ok Jx #=∞‡Hõ=Ú. 7, 12 ãÖYº LO_»‰õÄ_»^Œ∞. 13 QÍAÅ∞
^èŒiOK«@O =∞Ozk. ãÖYº`À ãÖ|O^èŒO ÖË‰õΩO_® ZO`« Z‰õΩ¯=
QÍAÅ∞ "Õã∞¨ ‰õΩO>Ë JO`« =∞Ozk. Ü«∞=Å "≥ÚÅHõÅ`À KÕã#≤ =∂Å/
^ŒO_» QÆ~°ƒù=u "≥∞_»Ö’ "ÕÜ«∂e. Éèí~°Î ÉèÏ~°ºH˜ U~°∞ ÑÖk =Úà◊√§`À
áêÑ≤_ç fÜ«∂e.
ã‘=∞O`«=Ú KÕÜ«Ú q^è•#=Ú
„áê`«ó HÍÅ=Ú# QÆ}Ñü Ñ¨Ó[, Ñ¨Ù}ÏºÇ¨Ï"åK«#=Ú KÕã≤, ~°HΔÍ
|O^è#Œ "≥∞#ÿ `«~∞° "å`« D ãÖ™ê¯~°=Ú P~°OÉè=í ∞QÆ∞#∞. '^è•`å ^Œ^•`«∞—
J#∞ Zxq∞k Ç¨ÏŸ=∞=ÚÅ∞ Hõ~°Î KÕÜ«Ú#∞. JyflH˜ Ñ¨_»=∞~°QÍ ÉèÏ~°º#∞
`«∂~°∞Ê =ÚY=ÚQÍ LO_»∞#@∞¡ ‰õÄ~ÀƒÃÑ\Ïìe. =¸_»∞ =∞K«ÛÅ∞QÆÅ
U^Œ∞ÑÖk =ÚÅ∞¡`À ("≥Ú^Œ@ #Å∞Ñ¨Ù, Z~°∞Ñ¨Ù`À ‰õÄ_ç# #Å∞Ñ¨Ù, `≥Å∞Ñ¨Ù
~°OQÆ∞) =¸_»∞ |i›ã¨∞û Hõ@ìÅ`À#∞, „|Ç¨Ï‡"Õ∞_çÑÖ_»¡ QÆ∞uÎ`À#∞ J#QÍ
W=hfl HõeÑ≤ Hõ@ì`À áêÑ≤_çÃÑ·H˜ fã¨∞‰õΩ~å=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« '~åHÍ
=∞Ç¨ÏQ∑O— "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞O„`åÅ∞ K«^Œ∞=Ù^Œ∞~°∞. ''Ñ¨Ói‚=∞#∞ Ñ≤Å∞K«∞
K«∞<åfl#∞. D Ñ¨xx <≥~°"Õ~°∞#@∞¡ KÕÜ«∞=Åã≤#k. =∞Oz |∞kú ^•#
QÆ∞}=Ú Hõey# ‰õΩ=∂~°∞x WK«∞ÛQÍHõ—— Jx ÃÑ· =∞O„`«=Ú#‰õΩ J~°=÷ Ú.
ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# Hõ@ì`À ÉÁ_»∞¤ #∞Oz „áê~°OaèOz ÃÑ·H˜ Hõ^Œ∞Ñ¨Ù`«∂ `«ÅÃÑ·#
áêÑ≤_ç =~°‰Ωõ `«∞_çz ^•xx áê~°"Ü
Õ ∞« =ÅÜ«Ú#∞. `«~∞° "å`« ''Ü«∞øQÆO^èiŒ .. ——
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 46
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ =∞O„`«=ÚÅÖ’x K«i„`«#∞ áê_»=Åã≤#^Œx g}Ï QÍÜ«∞‰õΩÅ#∞

P*Ï˝Ñ≤O`«∞~°∞. `«~°∞"å`« "≥ÚÅÔHuÎ# Ü«∞=^è•#º=Ú#∞ ^•~°=Ú#‰õΩ
^ŒO_»QÍ QÆ∞zÛ QÆiƒù}˜ H˘Ñ¨C‰õΩ Hõ@∞ì^∞Œ ~°∞. ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ° ∞ W^Œ~Ì ∞° #Hõ„Δ `«=ÚÅ∞
Hõ#Ñ¨_»∞ =~°‰õΩ =∂\Ï¡_»‰õΩO_® `«∂~°∞ÊQÍHÍh, L`«Î~°=Ú"≥·Ñ¨Ù#‰õΩ QÍx
#_çz P=Ù^Œ∂_»#∞ `åH˜ JÑ¨Ê\˜ =~°‰õΩ áê\Õz# =∞ø#=Ú#∞ =^Œe
=∂\Ï¡_»∞H˘#=K«∞Û#∞.
H˘xfl ^è~Œ ‡° âßG=ÚÅÖ’ QÆiƒù}H˜ ˜ ^ŒQ~æÆ Q° Í L#fl „ÉÏÇ¨Ï‡} =Ú`≥^ÂÎ ∞Œ Å∞
=∞OQÆàã◊ ∂¨ K«H=õ ÚÖˇ#· "åHõº=ÚÅ#∞ K≥ÑÊ¨ =ÅÜ«Ú#∞ Jx L#flk. J#QÍ
=Ú`≥^ÂÎ ∞Œ =Å∞ ''h=Ù g~° Ñ¨Ù„`«∞#‰õΩ `«eq¡ J=Ù^Œ∞=ÙQÍHõ, r= Ñ¨Ù„`«∞Å#∞
Hõey LO_≥^Œ=Ù QÍHõ !—— "≥Ú^ŒÖˇ·# "åHõº=ÚÅ#∞ K≥Ñ¨C^Œ∞~°∞. D
"åHõº=ÚÅ =Å# `«e¡ÃÑ· =∞iÜ«Ú HõÅ∞QÆÉ’=Ù tâ◊√=ÙÃÑ· =∞Oz
„Ñ¨ÉÏè ==Ú K«∂Ñ¨Ù#∞ Jx #=∞‡Hõ=Ú. D ãÖ^Œ~ƒ° =ù ÚÖ’<Õ HÀ_» ^Œ∂_»#∞
`åHõ=ÅÜ«Ú#∞ J#∞@ Ñ¨Ù~°∞+¨ ãÖ`«uH˜ „Ñ¨fHõQÍ K≥Ñ¨C^Œ∞~°∞.
h\˜Ö’ |OQÍ~°=Ú Ñ¨Óã≤# HõOK«∞áê„`«#∞ Éèí~°Î ÉèÏ~°º‰õΩ K«∂Ñ¨Ù`«∂
Uq∞ K«∂K«∞K«∞<åfl=Ù Jx J_»∞QÆQÍ, ãÖ`å#=Ú#∞, PÜ«Ú~åÌÜ∞« =Ú#∞
K«∂K«∞K«∞<åfl#∞ Jx ÉèÏ~°º`À JxÑ≤OK«=Öˇ#∞ Jx *ˇ·q∞x QÆ$Ç¨Ïº
ã¨∂„`«=ÚÅÖ’ HõÅ^Œ∞. „Ñ¨ã¨∞Î`« ã‘=∞O`« ãÖ™ê¯~°=ÚÖ’ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#
PKå~°=ÚÅ∞ KåÖÏ =~°‰õΩ Ö’Ñ≤Oz#q. Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞ ÃÑ@∞ì@, QÍAÅ∞
`˘_»∞QÆ∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·# PKå~°=ÚÅ#∞ <Õ_»∞ áê\ÕK«∞K«∞<åfl~°∞. H˘xfl
„áêO`åÅÖ’ 8= <≥ÅÖ’ "Õ∞_çÑÖ_»¡ QÆ∞`«∞ÎÅ#∞ Hõ@∞ì@ "≥Ú^ŒÖˇ·#
PKå~°=Ú#∞ <Õ\ ˜H˜ áê\ÕK«∞K«∞<åfl~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 47
23."≥<≥flÅ Éè’[#=ÚÅ "Õ_»∞Hõ

D "Õ_»∞Hõ J=∂‡~ÚH˜ `˘q∞‡^À<≥Å =zÛ# `«~°∞"å`« ^Œâ◊q∞<å_»∞
áœ~°‚q∞ Ö’Ñ¨Ù U^À XHõ ~ÀA D "Õ_»∞Hõ [~°∞Ñ¨ÙHÀ"åe.
ã‘fi@∞ : ÑÖK«^•~°`À K«ÔH¯~° á⁄OQÆe, HÀ"å, HÍA|iÊù, Ç¨ÏÖÏfi Ñ≤O_ç
=ÚHõ¯Å∞, QÆ_ç¤ A#∞fl, Ç¨ÏÖÏfi, ã¨QÆ∞æaÜ«∞ºO ÖËHõ ¿ãq∞Ü«∂ áêÜ«∂ãÖ
Ç¨@∞ : H˘|ƒi J#fl=Ú, ¢ÃÑ·_£Ô~·ãπ, Hõ>ˇìá⁄OQÆe, ^Œ^ÀÌ[#=Ú.
‰õÄ~°Å∞ : HÍºÉËl ‰õÄ~°, HÍbÑ¶¨¡=~°∞ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ÖË‰õΩO_® =O_»=Öˇ#∞.
K«\˜fl : H˘|ƒi Ñ¨K«Û_ç, Le¡áêÜ«∞ ÃÑ~°∞QÆ∞ K«\ ˜fl.
Ñ¨ÙÅ∞ã¨∞ : ÃÑã¨~°Hõ@∞ì Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ÖË‰õΩO_®, ã¨QÆ∞æaÜ«∞ºO =_çÜ«∂Å∞.
"Õ∞_»ÃÑ#· QÍh, FÃÑ<£ ã¨Å÷ =ÚÖ’ QÍh, Éè’[#=ÚÅ∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∂« e.
Éè’[<åÅÖ’ JO^Œi=ÚO^Œ∞~° Jxfl u#∞|O_®~åÅ∞ =_çO¤ z# `«~∞° "å`«
XHõ™êi Jxfl Öˇ@· ∞¡ PÑ≤"Ü Õ ∂« e. JÑ¨C_»∞ K«O„^Œ∞x "≥<fl≥ Å `≥Å\¡ ,˜ K«Å\¡ ˜
"≥Å∞`«∞~°∞ Éè’[#=ÚÅ ÃÑ·#Ñ¨_»∞#∞. JO^Œ~°∞ `≥Å∞Ñ¨Ù _ç*ˇ·#∞ p~°Å∞
Hõ@∞ì‰Ωõ O^Œ∞~°∞. Hõ_∞» Ñ¨Ù`À L#fl J=∂‡~Ú Ñ¨H¯õ # =∞~˘Hõ QÆiƒù}˜ ^èiŒ Oz#
J=∂‡~Úx Éè’[#=Ú KÕÜÚ« #Ñ¨C_»∞ ‰õÄ~°∞ÛO_»ÃÑ@∞ì^∞Œ ~°∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’
P"≥∞‰õΩ XHõ LÜ«∂ºÅ HÍ#∞HõQÍ W"åfie. P "Õ_∞» Hõ ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ Hõ_∞» Ñ¨Ù`À
L#fl P_»ÑÅ≤ Å¡ #∞ |OuÖ’ =~°∞ã¨QÍ ‰õÄ~°∞ÛO_»ÃÑ@ì=K«∞Û#∞. TÜ«∞ÅÅ∞
JO^ŒiH˜ W=fi=K«∞Û#∞. ÖËxKÀ S^Œ∞QÆ∞iH˜ J~Ú<å W=fi=K«∞Û#∞.
™ÈÎ=∞`«#∞ |\˜ì "≥O_çq ÖËHõ K≥Hõ¯q U"≥·<å W=fi=K«∞Û#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 48
24.*Ï`«Hõ~°‡
Ñ¨k <≥ÅÅ∞ `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ LO_ç D „Ñ¨ÑÖKåxH˜ =zÛ# rqH˜

[i¿Ñ `˘e ãÖ™ê¯~°O Wk. a_»¤ P~ÀQÍºxH˜ L^ÕÌtOz#k. â◊√z
â◊√„Éèí`«Å∞ D ãÖ™ê¯~°OÖ’ „Ñ¨^è•# áê„`« áÈ+≤™êÎ~Ú.
tâ◊√=Ù Ñ¨Ù\˜ì# "≥O@<Õ =~°¬, ukä, =∂ã¨, #HõΔ„`«, Ü≥∂QÆ, Hõ~°‡,
ÅQÆfl, ÉèÏ=, ã≤÷u "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜x J#∞ãïOz =∞iÜ«Ú „QÆÇ¨Ï^Œ$+≤ìx,
q„QÆÇ¨Ï ^Œ$+≤ìx, tâ◊√=Ù ^Œ$+≤ìx, `«e¡^ŒO„_»∞Å ^Œ$+≤ìx, ¿Ñ+≤HÍã≤÷ux
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 49
J#∞ãïOz â◊√kú H˘~°‰õΩ âßOu H˘~°‰õΩ Éèíq+¨º ÉèÏQÀº^ŒÜ«∞O H˘~°‰õΩ

KÕÜ«Ú#k *Ï`«Hõ~°‡.
tâ◊√=Ù [x‡Oz# "å~°Î q#QÍ<Õ *Ï`«Hõ Hõ~°‡ KÕÜ«∂Åx ^èŒ~°‡
âßG =K«<åÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú. Jk‰õÄ_» ÉÁ_»∞¤HÀÜ«Ú@‰õΩ =ÚO^Õ
[~°Q=Æ Öˇ#@. <åaèKÛÕ ^èOŒ `«~∞° "å`« `«O„_çH˜ *Ï`åâ∫K«O „áê~°OÉè=í ∞=Ù
`«∞Ok. Hõ#∞Hõ JO`«‰õΩ=ÚO^Õ *Ï`«HõHõ~°‡ `«O„_ç x~°fiÇ≤ÏOKåÅx
^èŒ~°‡ âß„™êÎÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ P_» tâ◊√=ÙÔH·# =∞QÆtâ◊√=ÙÔH·#
[x‡Oz# "≥O@<Õ *Ï`«HõHõ~°‡ KÕ¿ã D Ñ¨^ŒúuÖ’ ukè "å~° #HõΔ„`åÅ`À
QÍx =ÚÇ¨˙~°Î |ÅO`À QÍx ãÖ|O^èŒO ÖË^Œ#fl =∂@. U HÍ~°}O
KÕ`<« #·≥ JÑ¨C_»∞ *Ï`«H~õ ‡° ‰õΩ^Œ~H° áõ È`Õ P `«~∞° "å`« KÕÜ∞« =Åã≤#Ñ¨C_»∞
=∂„`«O ukè "å~° #HõΔ„`å^Œ∞Å#∞ K«∂ã≤ =ÚÇ¨˙~°ÎO x~°‚~ÚOK«=Öˇ#∞.
*Ï`«H~õ ‡° Ö’ ÉÁ_»∞`¤ å_»∞ HÀ¿ã =ÚO^Œ∞ KÕ¿ã ãÖ™ê¯~åÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ
[i¿Ñ `«O`«∞Å∞ KåÖÏ L<åfl~Ú. QÆ~°ƒù=Ú #O^Œ∞ tâ◊√=Ù KÕÜ«Ú QÆ~°ƒù
[Å áê# ^À+¨=Ú `˘ÅQÆ∞@‰õΩ D ãÖ™ê¯~°=Ú KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞.
"Õ∞^ä•[##
|ÖÏxH˜, `≥eq`Õ@Å‰õΩ „Ñ¨fHõÖˇ·# <≥~Úº, `Õ<≥Å#∞ XHõ ã¨#flx
|OQÍ~°∞^•~°O`À tâ◊√=Ù <À\˜HõOk™êÎ~°∞. nxfl Ñ≤Å¡Å Ñ¨@¡ `å=Ú
<≥~°"Õ~°Û=Åã≤# "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ ÉÏ^èŒº`«QÍ `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ ÉèÏq™êÎ~°∞.
Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ Ñ≤Å¡Å `≥eq`Õ@Å‰õΩ ZO`« „áê^è•#º`«x™êÎ~À D
ãÖ™ê¯~°O ^•fi~å =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 50
D ãÖ™ê¯~°OÖ’ "≥Ú^Œ@ `«O„_ç Ü«∞=Ñ¨Ù Ñ≤O_ç, aÜ«∞ºÑ¨Ù Ñ≤O_ç

`«~°∞"å`« |OQÍ~°=Ú`À ~°∞^ŒÌ|_ç# `Õ<≥#∞, <≥~Úº#∞ JÑ¨C_Õ Ñ¨Ù\˜ì#
a_»¤ Ü≥ÚHõ¯ <åÅ∞Hõ‰õΩ `åHÕK«=Öˇ#∞. D ã¨=∞Ü«∞=Ú# `«O„_ç - ''D
J#fl"Õ∞ „Ñ¨[˝, WkÜÕ∞ PÜ«Ú=Ù, WkÜÕ∞ J=∞$`«=Ú. W=xflÜ«Ú h‰õΩ
„áêÑ≤ÎOK«∞#∞ QÍHõ. q∞„`å=~°∞}∞Å∞, Jtfih^Õ=`«Å∞, |$Ç¨Ïã¨Êu h‰õΩ
"Õ∞^è<Œ ˘ã¨Q∞Æ QÍHõ—— J#fl J~°=÷ Ú QÆÅ =∞O„`«=Ú ÑïOî K«∞#∞. Éè∂í q∞ÃÑH· ˜
=K≥Û_ç `«~∞° }=Ú #O^Œ∞ q∞H˜¯e Hõ+=ì¨ Ú QÆÅ∞QÆ∞@ =Å##∞, =∞Ç¨ =∂Ü«∂
"≥∂Ç¨Ï=Ú P=iOK«∞@=Å##∞ tâ◊√=Ù ã¨‡ $u HÀÖ’Ê=Ù#∞. J\˜ì ã¨‡ $ux
uiy HõeyOK«∞@ˆH D "Õ∞^è•â◊H˜Îx HõeyOKÕ „Ñ¨„H˜Ü«∞ KÕÜ«∞|_»∞#∞.
"≥Ú`«OÎ g∞^Œ D *Ï`«H~õ ‡° =Å# LÑ¨áê`«H=õ ÚÅ∞ (`«e^¡ OŒ „_»∞Å â◊s~°=ÚÅ
#∞O_ç PáêkOz# ^À+¨=ÚÅ∞) #tOz f~°∞#∞ Jx K≥Ñ¨Ù`å~°∞.
a_»Ñ¤ Ù¨ \˜#ì 36 QÆO@Å Ö’Ñ¨Ù# a_»`¤ O« „_ç a_»¤ =ÚMÏ~°qO^Œ=Ú#∞
K«∂K«∞#∞. JO`«@ <å`«_∞» ™êfl#=ÚKÕã≤ =zÛ a_»#¤ ∞ =_çÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_»
Éˇ@∞ìH˘x *Ï`«Hõ~°‡ "≥Ú#~°∞Û#∞. JÑ¨Ê_Õ J`«_»∞ tâ◊√=Ù n~å…Ü«Ú=Ù#ÔH·
Ü≥∂QÆˆHΔ=∞=ÚÅÔH· ^•#^èŒ~°‡=Ú ÖÁ#~°∞Û#∞. D ãÖ^Œ~°ƒù=ÚÖ’ H˘xfl
|∞∞ˆQfi^Œ =∞O„`«=ÚÅ J`«_∞» =e¡OK«∞#∞. Pq^è=Œ ÚQÍ P HÍÅÑïq∞uÖ’
Jk [~°∞QÆxKÀ Ñ¨Ù~°∞_»∞ "≥à◊√¡=~°‰õΩ [~°∞QÆ∞@‰õΩ gÅ∞ÖË^Œ∞. Ñ¨Ù~°∞_»∞
=∞#^Õâ◊=ÚÖ’ 10 ~ÀAÅ∞ Ñ¨@∞ì^Œ∞~°∞. 11= ~ÀA# ÉÏeO`« â◊√kú
™êfl#"≥Ú#~°∞Û#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 51
25.Ñ¨Ùi\˜ ™êfl#=Ú "Õ_»∞Hõ

J=∂‡~Ú KÕuH˜ ÑÖ_»∞ `åO|∂Å=Ú, JOkOz XHõ z#flÃã·A
ã¨∂ìÅ∞‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÖÏ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù =Ú^ŒÌÅ∞ ÃÑ\Ïìe. ã¨∂ìÅ∞ ÃÑ·
J=∂‡~Úx ‰õÄ~°∞ÛO_» Éˇ\Ïìe. XHõ HõO_»∞"å ÖËHõ Å∞Oy Z_»=∞ Éè∞í [=Ú
g∞^Œ∞QÍ...‰õΩ_çKÕu HÕ^Œ‰õΩ ~åxzÛ =Ú_ç"ÕÜ«Ú^Œ∞~°∞. nxx H˘Å∞
=G=Ú JO\Ï~°∞.
Ñ¨Ùi\˜™êfl# q^è•#=Ú
J=∂‡~ÚH˜ #∞=ÙfiÅ #∂<≥ ~åã≤ #Å∞QÆ∞ÃÑ\˜ì `«ÅO\˜ áÈÜ«∂e.
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù =Ú^ŒÌÅ`À Xà◊√§ `À=∂e. XHõ =Ú^ŒÌ `«~°∞"å`« XHõ\ ˜,
"Õ_çhà◊§Ö’ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, "Õáê‰õΩ HõÅáêe. =∂=¸Å∞ HÍ#∞Ê J~Ú`Õ z#fl
`≥áêà◊`À hà◊√§ á⁄@ìg∞^Œ‰õΩ qã≤i áÈ™êÎ~°∞.
™êfl#=Ú J~Ú# `«~°∞"å`« H˘Å∞=G=Ú Ñ≤O_ç, `≥Å∞Ñ¨Ù ~°OQÆ∞
p~° Hõ\ ˜ìOKåe. y^ŒÌ aÜ«∞º=Ú, ÃÑã¨~° Ñ¨Ñ¨C HõeÑ≤ J#fl=Ú =O_®e.
nxx Ñ¨ÙÅQÆO JO\Ï~°∞. XHõ Ñ¨à‹§=ÚÖ’ qã¨Î~å‰õΩ "Õã≤ Ñ¨ÙÅQÆ=Ú
J#fl=Ú =¸_»∞ z#fl Le¡áêÜ«∞Å∞, #Å¡HÍ~°=Ú, ÉˇÅ¡Ñ¨Ù=ÚHõ¯, ÑÖ_»∞
`åO|∂Å=Ú P qãÎ̈iÖ’ ÃÑ\ì̃ P ¿Ñ¡@∞#∞ ^˘_À¡ ÃÑ@ì=Öˇ#∞. ÉÏeO`«
™êfl#=Ú J~Ú# `«~°∞"å`« H˘Å∞¡=G=Ú Kå‰õΩ Ñ¨@∞ì‰õΩx QÍ¡ã¨∞Ö’
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 52
=∞l˚QÆ áÈã≤ JO^Œ∞Ö’ "Õáê‰õΩ =∞O_» "Õã≤ ^è•~°QÍ "å~°∞ áÈã¨∂Î ã¨∂~°º
<å~åÜ«∞} =¸iÎ D =∞l˚QÆ K«∞Hõ¯Å∞ fã¨∞H˘x áêÅK«∞Hõ¯ =∂H˜=Ùfi
™êfig∞! U\Ï ÉÏeO`« U\Ï â◊¥eO`« JO@∂ ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞xH˜
#=∞™ê¯~°=Ú KÕ~ÚOK«=Öˇ#∞. D qã¨ÎiÖ’ LOz# J#flO KåHõeH˜
~Ú=fi=Öˇ#∞.
ÉÏ|∞ ÖËHõ áêÑ¨‰õΩ ™êfl#=Ú KÕ~ÚOz# `«~°"å`« =_»¡[Öˇ¡_»HÍx,
Kå@Ö’ HÍx "≥∞`«Îx `≥Å∞Ñ¨Ùp~° "Õã≤ Ñ¨~°∞O_»ÃÑ@ì=Öˇ#∞. Ñ¨Ù}ÏºÇ¨Ï
=K«#=Ú JÜÕ∞º^•HÍ 13,15,17,19 ~ÀAÅÖ’ #Å∞QÆ∞ÃÑ\˜ì =~°ã¨
™êfl#=Ú KÕ~ÚOKåe. `«Å™êfl#=Ú J=ã¨~°=ÚÖË^Œ∞. 21 ~ÀA#
#Å∞QÆ∞ÃÑ\˜ì `«Å™êfl#=ÚKÕã≤ á⁄OQÆe =O_®e. ^Õ=ÙxH˜ náê~å^è#Œ KÕã≤
á⁄OQÆe <≥·"Õ^Œº=Ú ÃÑ\˜ì Ñ¨Ó[KÕÜ«∂e. P q^èŒOQÍ KÕã≤# `«~°∞"å`«
Ñ¨ÓiÎ Ñ¨Ù~°∞_»∞ áÈ~Ú#@∞¡. <≥ÅÖ’Ñ¨Å XHõ™êi ÉÏ|∞ ÖËHõ áêÑ¨x
QÆ∞_çH˜ fã¨∞‰õΩ"≥o§ ™êfiq∞"åi ^Œ~°≈#O KÕ~ÚOKåe.
a_»¤ ™êfl#=Ú J~Ú# `«~°∞"å`« `«e¡ ™êfl#=ÚKÕã≤ ã¨∂~°∞º#‰õΩ
<≥·"Õ^Œº=Ú ÃÑ\˜ì #=∞ã¨¯iOKÕ ^•Hõ ÉÏ|∞#∞ K«∂_»~å^Œ∞. „Ñ¨ã¨qOz#
`«~∞° "å`« 3, 5, 9 ~ÀAÅÖ’ U^À XHõ~ÀA XHõ HÍ@<£p~° =∂=∞QÍ~°∞
HÀ_»Å∞‰õΩ W=fi=Öˇ#∞. P ~ÀA P p~° Hõ@∞ìH˘#=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« D
pÔ~#∞ ÉÏ|∞‰õΩ Ñ¨Hõ¯ p~°QÍ "å_»∞H˘#=K«∞Û#∞ ÖËHõ ÉÏeO`«Hõ@∞ì
H˘#=K«∞Û#∞. =∂=∞QÍ~°∞ ÖËx "åà◊√§ Éèí~°ÎKÕu`À W=fi=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 53
P~°=~À*Ë H©ÅHõO
„|Ç¨Ï‡^Õ=Ù_»∞ 60 ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ PÜ«Ú+¨μ¬ W=fiQÆÅ#∞ HÍx P~°=
~ÀA <å KÕ`«HÍ^Œ∞ JO\Ï_»∞. S^Œ=~ÀA ™êÜ«∞O„`«O 5, 6 QÆO@Å
#∞O_ç WÖÏ J#∞H˘#=Öˇ#∞. „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_ç ‰õÄ`«∞~°∞ =∂kQÆ"åx ÃÑàÏ§O
Z=~°=∞‡ U~°∞^•\˜ =∂ WO\˜H˜ ~åHõ=∞‡ Jx. P~°= ~ÀA L^ŒÜ«∞O
=~°‰Ωõ J#∞‰õΩO@∂ LO_®e. P~°= ~ÀA =∂„`«O ÉÏ|∞#∞ U H˘OK≥=Ú
ã¨=∞Ü«∞=Ú ‰õÄ_® XO@iQÍ LOK«~å^Œ∞.
Ç¨Ïã¨,Î =∞$QÆ, J#∂~å^è,Œ ~ÀÇ≤Ï}˜, ~ˆ =u, Jâ◊fix, L`«~Î ,° L`«~Î åëê_è,»
L`«Î~åÉèÏ„^Œ, ™êfiu #HõΔ„`åÅ∞, Pk,=∞OQÆà◊, QÆ∞~°∞"å~åÅ∞ =∞Ozq.
™êfl#O 11, 13, 15, 17, 19 ~ÀAÅÖ’ KÕ~ÚOKåe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 54
26.Ñ≤Å¡Å ™êfl#O `«~°∞"å`«
™êfl#O =ÚyOKÕ@Ñ¨C_»∞ P áê„`«Ö’ J_»∞QÆ∞# H˘xfl hà◊√§ LOz,

K≥O|∞Ö’ H˘xfl hà◊√§ fã¨∞H˘x Ñ≤Å¡Å K«∞@∂ì =¸_»∞ ™ê~°∞¡ uÑ¨C`«∂
D „HÕ^Œ K≥Ñ≤Ê#@∞ì JO\Ï~°∞.
*’`« áÈ`« *’<åfli áÈ`«,
(ÉÏ|∞/áêÑ¨ ¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤Ê)
K«∂ã≤# "åà◊§O`å ~À`« ~À`«
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 55
(JO@∂ Ñ≤Å¡Å KÕux ^ŒO_»O ÃÑ_»∞`«∞#fl@∞ì ^ŒQÆæ~°QÍ fã¨∞H˘x

=zÛ) ~å[~å*Ëâ◊fi~°∞_çH˜ *Ë[, u~°∞Ñü "≥OHõ#fl‰õΩ *Ë[, JÅ"Õ∞Å∞
=∞OQÆ=∞‡‰õΩ *Ë[, Ñ¨^•‡=uH˜ *Ë[, =ÚHÀ¯\˜ ^Õ=`«Å‰õΩ *Ë[, =ÚHÀ¯\˜
^Õ=`«Å‰õΩ *Ë[, =ÚHÀ¯\˜ ^Õ=`«Å‰õΩ *Ë[ J<åe.
ÖË^• D „HÕ^Œ q^èŒOQÍ JO@∂ KÕuÖ’ hà◊√§ fã¨∞H˘x Ñ≤Å¡Å
K«∞@∂ì uÑ¨C`«∂ J<åe
N~å=∞ ~°HΔÍ #∂ˆ~à◊√§ PÜ«Ú+¨μ¬
<ÕÅ-|O_» P@
D P@#∞ ZO`« =∞O^Œ~Ú<å P_»=K«∞Û#∞. =ÚYºOQÍ 6 #∞O_ç
13 =~°‰õΩ =Ü«∞ã¨∞ QÆÅ ÉÏÅ ÉÏeHõÅ∞ D P@#∞ P_»`å~°∞.
"≥Ú^Œ@QÍ XHõix ^˘OQÆQÍ x~°‚~Ú™êÎ~°∞. D P@ P_»∞ „Ñ¨^Õâ◊
=∞O^Œ∞ =∞\˜ì „Ñ¨^âÕ =◊ Ú (<ÕÅ), ~åu „Ñ¨^âÕ =◊ Ú (|O_») LO_»=Öˇ#∞.
=ÚO^Œ∞QÍ ^˘OQÆx <ÕÅ HÍ"åÖ’ |O_» HÍ"åÖ’ HÀ~°∞HÀ=∞O\Ï~°∞.
L^•Ç¨Ï~°}H˜ ^˘OQÆ <ÕÅ HÀ~°∞‰õΩ#flKÀ, ^˘OQÆ <ÕÅ g∞^Œ, q∞ye#
"å~°O^Œ~°∞ |O_» g∞^Œ LO\Ï~°∞. |O_» g∞^Œ L#fl"å~°∞ <ÕÅ
g∞^ŒH˜ =zÛ ''h <ÕÅO`å HõiyáÈ`«Ok..—— JO@∂ ^˘OQÆx P@
Ñ¨\ ˜ìã¨∂Î LO\Ï~°∞. ^˘OQÆ |O_» g∞^ŒH˜ "≥à◊¡‰õΩO_® <ÕÅ g∞^ŒH˜
=zÛ# "åà◊¡x Ñ¨@∞ìHÀ=\ÏxH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOK«=Öˇ#∞. WkÜÕ∞ ^˘OQÆ
Ü≥ÚHõ¯ =ÚYº ÅHõΔ ºO. ^˘OQÆH˜ zH˜¯# "å~°∞ ^˘OQÆ ™ê÷#=Ú#∞
ÉèísÎ KÕ™êÎ~°∞. D P@ z#fl Ñ≤Å¡Å‰õΩ ÉÏQÍ W+¨ì"≥∞ÿ# P@.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 56
27.k+≤ì fÜ«∞@O
k+≤ì JO>Ë J^Õ Ñ¨xQÍ =∞#O (=∞# =ã¨∞Î=Ù, ÖË^• Pã≤÷) W`«~°∞Å
QÆ=∞xHõÖ’ =ÙO_»@O Jx K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. `«^•fi~å "å~°∞ =∞# Ñ¨@¡ D~°¬º
Jã¨∂Ü«∂ ÉèÏ"åÅ`À ÖË^• P~å^è<Œ å ÉèÏ=O ÖË^• „¿Ñ=∞ÉèÏ=O`À ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅH˜
QÆ∞~°~Úº =∞#‰õΩ ''W|ƒOk—— HõÅ∞QÆ*¿Ë ã J=HÍâ◊O LO@∞Ok Jx ÉèÏ=O.
Ñ≤Å¡Å‰õΩ k+≤ì fÜ«∞@O
KåÖÏ Wà◊¡Ö’¡ WÑ¨Ê\˜H© z#fl Ñ≤Å¡Å‰õΩ k+≤ì fã¨∞ÎO\Ï~°∞. JO^Œ∞Ö’
Ñ¨ã≤ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ YzÛ`«OQÍ ~ÀE k+≤ì fÜ«∂ÅO@∞<åfl~°∞ =∞# ÃÑ^Œ"Ì å~°∞.
J~Ú`Õ, k+≤ì ZÖÏ Ñ¨_ç`Õ JÖÏ fÜ«∞‰õÄ_»^Œh, k+≤ì f¿ã q+¨Ü«∞OÖ’
‰õÄ_® H˘xfl *Ï„QÆ`«ÎÅ#∞ `«Ñ¨ÊxãïQÍ áê\ÕKåÅx ÃÑ^ŒÌÅ∞ K≥|∞`«∞O
\Ï~°∞. z<åfl~°∞Å‰õΩ k+≤ì f¿ã@Ñ¨Ù_»∞ "åi =^ŒÌ á⁄~°∞yO\˜ z#flÑ≤Å¡Å∞
Z=~°∂ LO_»‰õÄ_»^Œ∞. JÖÏˆQ z#flÑ≤Å¡Å∞ x„^ŒáÈ`«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’
"åiH˜ Z\˜ìÑïã≤÷`«∞Ö’¡#∂ k+≤ì fÜ«∞‰õÄ_»^Œx Hõ~°∂Ê~°O`À k+≤ì f¿ãÎ
WOHÍ "Õ∞Å∞O@∞O^Œx ÃÑ^ŒÌÅ∞ ã¨∂zã¨∞Î<åfl~°∞.
HõO\˜ ^Œ$+≤ì Ö’áêÅ∞ `˘ÅyáÈ"åÅO>Ë.. |∞QÆæÃÑ· HÍ@∞Hõ ÃÑ\ÏìÅx,
J#flO u#‰õΩO_® =∂~åO KÕ¿ãÎ HõO\˜ ^Œ$+≤ì Ñ¨_ç =ÙO@∞O^Œx ÉèÏqOz..
~åà◊¡ LÑ¨C`À k+≤ì fÜ«∂Åx, PÃÑ· P LÑ¨C#∞ hà◊¡Ö’ Hõe¿ÑÜ«∂e
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 57
Jx JO\Ï~°∞. S^Õà◊√¡ ^•\˜# Ñ≤Å¡Å‰õΩ

J#flO "åiÛ.. Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞`À HõeÑ≤
"å\˜`À k+≤ì fÜ«∂e. =ÚYºOQÍ Hõ~°∂Ê
~°O`À k+≤ì fÜ«∂e. JÑ¨C_»ÑC¨ _»∞ Ñ≤ÅÅ¡ ∞
HÕ^Œ Ñ¨_ç`Õ.. Hõ~°∂Ê~åxfl Ñ¨à‹¡OÖ’H˜ fã¨∞‰õΩx.. Ñ≤Å¡Å#∞ =¸_»∞ ™ê~°∞¡
uÑ≤Ê.. Ñ¨Hõ¯# f¿ãÜ«∂e. Hõ~°∂Ê~°O HõiˆQ@∞¡ HõO\˜ ^Œ$+≤ì ‰õÄ_® Hõiy
áÈ`«∞O^Œx.. qâßfiãÖ.J^Õ q^èOŒ QÍ J~°~÷ å„`«∞Ö’¡#∂, q∞@ì =∞^è•ºÇ¨ÏflO
ã¨=∞Ü«∂Ö’¡#∂ Ñ≤Å¡Å#∞ |Ü«∞@ uÑ¨Ê‰õÄ_»^Œ∞.
~åu LÑ¨C#∞ XHõ K≥OKå_»∞ K˘Ñ¨C# Z_»O KÕu QÆ∞Ñ≤Ê@Ö’ fã¨∞‰õΩx
W~°∞QÆ∞ k+≤ì á⁄~°∞QÆ∞ k+≤ì, `«e¡ k+≤ì Jhfl `«∞_çzÃÑ@∞ì‰õΩáÈ"åÅx
J#∞‰õΩO@∂ a_»¤ K«∞@∂ì Z_»=∞ #∞Oz ‰õΩ_çH˜ ‰õΩ_ç #∞Oz Z_»=∞‰õΩ
=¸_»∞™ê~°∞¡ uáêÊe. KÕuÖ’ L#fl LÑ¨C#∞ Ñ¨Hõ¯# XHõ ¿Ñ¡@∞Ö’ ÃÑ\˜ì
ÃÑ·q^èŒOQÍ =∞~À Ô~O_»∞™ê~°∞¡ KÕã≤ h\˜`À a_»¤ Hõà◊¡#∞ `«∞_çz k+≤ì
fã≤# LÑ¨C#∞ Z=fi~°∂ `˘Hõ¯x KÀ@ Ñ¨_ÕÜ«∂e.
ˆ~}∞HÍ^Õq ã¨‡~°}
WHõ k+≤ì `«ye# "åiH˜ LÑ¨C, q∞~°ÑH¨ ÍÜ«∞Å∞ =O\˜q `«Å g∞^Œ∞QÍ
K«∞@∂ì uÑ¨Ê_»O JO>Ë, W`«~°∞Å #∞Oz „Ñ¨ãïOK«|_ç# q^Œ∞º`ü
H˜~}° ÏÅ#∞, =ÅÜ«∂xfl ã¨$+≤ãì ∂¨ Î qtÛ#flO KÕÜ∞« _»=∞#fl=∂@. JÖÏO\˜
Ñïã≤÷`«∞Ö’¡ ˆ~}∞HÍ^Õqx ã¨‡iOK«∞HÀ"åe. ˆ~}∞HÍ^Õq <å=∂Å#∞
ã¨‡iOK«_»O =Å# P"≥∞ ™ÈÎ„`åÅ∞ K«^Œ∞=ÙHÀ=_»O =¸ÅOQÍ k+≤ì
„Ñ¨ÉèÏ=O #∞Oz "≥O@<Õ |Ü«∞@Ñ¨_˘K«∞Û Jx JO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 58
k+≤ì `«QÆÅ‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë?

Ç¨~°`«∞e=fi_»O, QÆ∞=∞‡_çHÍÜ«∞Å∞ Ñ¨QÆ∞ÅQ˘@ì_»O, Éè’[#O
KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ Ç¨Ï~îå`«∞QÎ Í Z=Ô~<· å =¿ãÎ "åix ‰õÄ_® Éè’[<åxH˜ ‰õÄ~ÀÛ
=∞x K≥ÑÊ¨ _»O, ÖË^• "åiH˜ HõhãÖ U^≥<· å ÑÖ_À, áêhÜ«∞"≥∂ W=fi_»O,
Éè’[#O =_ç¤OK«∞‰õΩ#fl `«~åfi`« "≥Ú^Œ\ ˜ =Ú^ŒÌ fã≤ HÍH˜H˜ "ÕÜ«∞_»O
ÖË^• ÉèíQÆ=O`«∞x `«Å∞Û‰õΩx Hõ#∞flÅ‰õΩ J^Œ∞Ì‰õΩx u#_»O, Hõ~°∂Ê~°O
aà◊¡#∞ K«∞@∂ì uÑ≤Ê ^•xx "≥eyOK«@O, #∞^Œ∞@# JQÆ~°∞`À ÉÁ@∞ì
ÃÑ@ì_»O, "≥ÚÅ`å_»∞ Hõ@ì_»O, "≥∞_»Ö’ PO[<ÕÜ«∞™êfiq∞ ÖË^• W`«~°
^Õ=`å =¸~°∞ÎÅ „Ñü=∞Å#∞ Hõ@ì_»O, H˘`«Î ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ ^èŒiOK«É’ÜÕ∞
=ÚO^Œ∞ JO^Œ∞Ö’Oz XHõ ^•~°O áÈQÆ∞ fã≤ xÑ¨CÖ’ Ñ¨_ÕÜ«∞@O
ÖË^• P =GO =¸Å HÍ@∞Hõ`À K«∞Hõ¯ ÃÑ@ì@O, u<Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷xfl
7 ™ê~°∞¡ kQÆ^∞Œ _çz ^•xx ‰õΩHõ¯‰õΩ ÖË^• P=Ù‰õΩ uxÑ≤OK«@O PO[<ÕÜ∞«
™êfiq∞x Láêã≤OK«_O» , Dâ◊fi~å~å^è#Œ ÖË^• g~°É„íè ^Œ∞_»∞, HÍÅÉè~·ˇ =° Ù_»∞,
^Œ∞~°,æ HÍo, Q“i `«k`«~° ^Õ=`«Å#∞ P~åkèOK«_O» , ãÖ^è•ºã¨=∞Ü«∞OÖ’
nÑÖ ÃÑ@ì_O» , JQÆ~∞° |`«∞ÅÎ ∞ "≥eyOK«_O» ™êO„ÉÏ}˜ ^è∂Œ ÑÖ "ÕÜ∞« _»O
HÀ_çQÆ∞_»∞¤#∞ 7 ™ê~°∞¡ kQÆ^Œ∞_çz 4 g^èŒ∞Å ‰õÄ_»eÖ’ LOz ^•xÃÑ·
h~°∞ áÈÜ«∞_»O, =∞O„`åÅ∞ ~åã≤# `åÜ≥∞`«∞#Î ∞ fã¨∞H˘zÛ ^•xx Ñ≤ÅÅ¡
[|ƒ‰õΩ ÖË^• "≥∞_»Ö’ Hõ@@ì O ÖÏO\˜ Ñ¨#∞Å∞ k+≤ì `«QÅÆ ‰õΩO_® KÕ™êÎ~∞° .
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 59
28.<å=∞Hõ~°}O /ÉÏ~°™êÅ
a_»¤ Ñ¨Ù\˜#ì `«~∞° "å`« "≥Ú^Œ\ ™˜ êiQÍ TÜ«∞ÅÖ’ "Õ¿ã HÍ~°º„Hõ=∂xfl

ÉÏ~°™êÅ ÖË^• <å=∞Hõ~°} _ÀÖÏ~ÀÇ¨Ï} ÖË^• <å=∞Hõ~°}O JO\Ï~°∞.
nx Jã¨Å∞ ¿Ñ~°∞ ÉÏÅ™êÔ~. Jk "å_»∞HõÖ’H˜ =KÕÛãïH˜ ÉÏ~°™êÅ
J~ÚOk. nxfl a_»¤ Ñ¨Ù\˜ì# 21= ~ÀA# KÕ™êÎ~°∞. nxx Pk
â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ∞ „H©.Ñ¨Ó 2000 Ö’ „áê~°OaèOKå_»∞. nxx Ç≤ÏO^Œ∂
™êO„Ñ¨^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O J=∂‡~Ú Ñ¨Ù\˜ìO\˜ "åà◊√§ KÕ™êÎ~°∞. PÜ«Ú+¨μ,
=~°Ûã¨∞û, =º=Ç¨~°ã≤kú HõÅ∞QÆ∞@‰õΩ D <å=∞Hõ~°} ãÖ™ê¯~åxfl
KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 60
"å=∂dÅã¨º =º=Ç¨~° ¿ÇÏ`«ó â◊√ÉèÏ=Ç¨ÏO ã¨∞ÉèÏQÆº ¿ÇÏ`«∞ó

<å"≥∞ÿfl= H©iÎO ÅÉèí`Õ =∞#∞+¨ºã¨Î`«ó „Ñ¨â◊ã¨ÎOYÅ∞ <å=∞ Hõ~°‡ó
J#QÍ =º=Ç¨~° ¿ÇÏ`«∞=Ù, â◊√ÉèÏ=Ç¨Ï"≥∞ÿ#k, H©iÎHÍ~°Hõ =∞QÆ∞
<å=∞Hõ~°‡ „Ñ¨â◊ã¨Î"≥∞ÿ#k. *Ï`«Hõ~°‡ `«~°∞"å`«, QÆ}ÑüÑ¨Ó[, Ñ¨Ù}Ïº
Ç¨Ï"åK«#"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« <å=∞Hõ~°} ãÖ™ê¯~°O#∞ „áê~°Oaè™êÎ~°∞.
<å=∞Hõ~°}=Ú KÕ¿ã Ñ¨^Œúu
F Ñ¨à‹¡OÖ’ aÜ«∞ºO áÈã≤, `«O„_çKÕ ^ŒH˜Δ} kâ◊#∞Oz L`«Î~°kâ◊‰õΩ
=¸_»∞ w`«Å∞ wã≤, =ÚO^Œ∞ NHÍ~°O ~å~ÚOz "≥Ú^Œ\ ˜QÆ_çÖ’ a_»¤
Ñ¨Ù\˜ì# =∂ã¨=Ú „Ñ¨HÍ~°O =zÛ# ¿Ñ~°∞#∞, Ô~O_»= QÆ_çÖ’ #HõΔ„`«O#∞
|\˜ì =zÛ# ¿Ñ~°∞, =¸_»= QÆ_çÖ’ "åº=Ç¨iHõ <å=∞O ~åÑ≤Oz,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 61
<å=∞Hõ~°} qkè =∞O„`åÅ #_»∞=∞ ''Jyfl~åÜ«Úëê‡<£... Hõ~Àq∞—— Jyfl

ã¨q∞`«∞ÎÅKÕ, K«O„^Œ∞_»∞ F+¨^Œ∞Å ~°ã¨~°∂Ñ¨"≥∞ÿ# J=∞$`«=ÚKÕ, Ü«∞[˝=Ú
^ŒH˜Δ}ÅKÕ, „|Ç¨Ï‡=Ú „ÉÏÇ¨Ï‡}∞ÅKÕ, ^Õ=`«Å∞ J=∞$`«=ÚKÕ PÜ«Ú~åÌ
Ü«∞=Ú HõÅ"åÔ~·i.
J@∞=O\˜ PÜ«Ú~åúÜ«∞ =∞O„`«OKÕ n~åæÜ«Ú+¨‡O `«∞xQÍ Pj~°fi
kã¨∂Î J<Õ J~°ú=ÚQÆÅ =∞O„`åxfl [Ñ≤ã¨∂Î, âß„™ÈÎHõÎ=ÚQÍ Ñ¨Ó*Ï,
[Ñ¨, Ç¨ÏŸ=∞, ^•<å^Œ∞Å∞`À D Ô~O_»∞ ãÖ™ê¯~åÅ#∞ âß„™ÈÎHõÎOQÍ
"Õ^Œ Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞Å"åi P^èŒfi~°º=Ú# x~°fiiÎ™êÎ~°∞.
¿Ñ~°∞¡ „"å¿ã@Ñ¨C_»∞ "≥Ú^ŒÅ∞, z=~° NHÍ~°=Ú „"åÜ«∂e. =∂ã¨
<å=∞=Ú#∞ Ñ¨ÓlOz# JHõΔ`«Å#∞ `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ fã≤H˘x Ñ≤Å¡"åxx
Pj~°fikOz# `«~∞° "å`« Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞ Pj~°fikOK«=Öˇ#∞. D q^èOŒ QÍ<Õ
#HõΔ„`« <å=∞=Ú#‰õΩ ‰õÄ_® KÕÜ«∂e. `«~°∞"å`« ^ŒHõΔ}=Ú "≥·Ñ¨Ù#‰õΩ
=zÛ ‰õÄ~˘ÛO_»=Öˇ#∞.
‰õΩ=∂~°∞x ''JOQÍ^ŒOQÍ`ü...—— J#∞ =∞O„`«=ÚÅKÕ Jaè=∞O„`«
}=Ú KÕÜ«∞=Öˇ#∞. t~°ã¨∞û#∞ "åã¨# K«∂_»=Öˇ#∞. ‰õΩ=∂~°∞x ‰õΩ_ç
K≥qÖ’ 'Jyfl~åÜ«Úëê‡<£ ... Hõ~Àq∞— J#∞ =∞O„`«=Ú#∞ K≥Ñ¨Ê=Öˇ#∞.
`«~°∞"å`« x"ÕkOz# áêÅ#∞ |OQÍ~°=Ú`À ‰õΩ=∂~°∞xH˜ „`åyOK«∞@
PKå~°=ÚQÍ =K«∞ÛK«∞#flk.
=∞QÆÑÅ≤ "¡ åxH˜ KÕã#≤ @∞¡QÍ<Õ P_»ÑÅ≤ ‰¡ Ωõ ‰õÄ_® KÕã,≤ 'ã¨~fi° ™ê‡^•`«‡#
ã¨=¸ƒù`åã≤ ™êr= â◊~°^Œâ◊≈`«O— J#∞ =∞O„`«=ÚKÕ t~°ã¨∞û#∞ "åã¨#
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 62
K«∂K«∞@, Z_»=∞ K≥qx `å‰õΩ@ KÕÜ∞« =Öˇ#∞. =∞QÆa_»¤ J~Ú#KÀ ''Jyfl

~åÜ«Úëê‡<£—— =∞O„`«=Ú`À ‰õΩ_ç K≥qx `å‰õΩ@ KÕÜ«∞=Öˇ#∞.
<å=∞Hõ~°} ãÖ™ê¯~°=Ú `«~°∞"å`« ãÖ=`«û~°=Ú =~°‰õΩ `«e¡
^ŒO„_»∞Å∞ =∂Oã¨=Ú#∞ u#~å^Œx =~åÇ¨ï_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ K≥Ñ≤Êi.
¿Ñ~°∞ ÃÑ@ì_®xH˜ <åÅ∞QÆ∞ Ñ¨^Œú`«∞Å∞
"≥Ú^Œ\ ˜k [#‡#HõΔ„`åxfl |\˜ì
Ô~O_»=k Ñ¨Ù\˜ì# <≥Å/~åâ◊ºkèÑüx |\˜ì
=¸_»=k WÅ"ÕÅ∞Ñ¨Ù#∞ |\˜ì
<åÅ∞QÆ=k JO^Œ~°∂ Ñ≤eKÕ ¿Ñ~°∞#∞ |\˜ì
z=i Ñ¨^Œúu ‰õΩ@∞O| ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xfl |\˜ì, q^•º™ê÷~Úx |\˜ì
LO@∞Ok. S`Õ ÖËHÖõ HË õ Hõey# ãÖ`å<åxH˜, ‰õΩ@∞O|OÖ’ KåÖÏ=∞Ok
Ñ≤Å¡Å∞ K«xáÈÜ«∂Hõ Ñ¨Ù\˜ì#"åiH˜ ^Œ∞+¨ìâ◊‰õΩÎefl ^Œ∂~°OQÍ LOK«_»O
HÀãÖ q_»∂¤~°OQÍ LO^Õ ¿Ñ~°¡#∞ ‰õÄ_® ÃÑ_»`å~°∞.
Ç≤ÏO^Œ∂ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O J=∂‡~Ú `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞ JÅ∞¡_Hç ,˜
‰õÄ`«∞iH˜, Ñ¨Ù\˜ì# ÉÏ|∞HÀ ÖËHõ áêÑ¨HÀ |@ìÅ∞ ÃÑ\Ïìe. =∞# ™êO„Ñ¨
^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O =zÛ# "åiH˜ ÑÖ_»∞ `åO|∂ÅO, ÃÑ@ì^ŒÅK«∞ ‰õΩO>Ë
K«∞\ÏìÅ‰õΩ Éè’[#=Ú ÃÑ@ì=K«∞Û. W^Õ ~ÀA# LÜ«∂ºÅÖ’ "ÕÜ«∞@=Ú,
ÉÏqÖ’ KÕ^Œ "ÕÜ«∞@O J<Õ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕ™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 63
29.=Úk=∞#=Å ãÖ`å#=Ú J~Ú`Õ

D ÉÏ~°™êÅ <åÅæ= `«~°=Ú "åik J~Ú`Õ â◊√ÉèíHÍ~°ºO Ñ¨ÓiÎ
J~Ú# `«~°∞"å`« =∞#∞=∞_»∞, =∞#∞=∞x ÉèÏ~°º D W^ŒÌ~°∞ ^ŒOÑ¨`«∞Å∞,
`å`«‰õΩ, <å#fl=∞‡‰õΩ áê^Œ Ñ¨Ó[KÕã≤ "åiH˜ #∂`«# =¢™êÎÅ∞ ÃÑ\Ïìe.
P =G=ÚÅ∞ Hõ@∞ì‰õΩx P ^ŒOÑ¨`«∞Å∞ =Úk=∞#=xH˜ |OQÍ~°∞
LQÆ∞æy<≥fl`À áêÅ∞ `åyOKåe. Ñ¨Ù\˜ì# ÉÏ|∞`À `À@‰õÄ~° yO[Å∞
J`«x KÕuÖ’ LOz =∞\˜ìÖ’ K«e¡OKåe.
P =∞\˜xì WO\˜H˜ fã¨∞‰õΩ"≥o§ ‰õΩOÑ¨\Ö˜ ’ "Õã#≤ `À@‰õÄ~° =ã¨∞OÎ k.
=Úk =∞#∞=∞x Z`«∞Î‰õΩx =$^Œú ^ŒOÑ¨`«∞Å∞ =¸_»∞ QÆ∞=∂‡Å∞
^•@=Öˇ#∞.
`À@‰õÄ~° "≥ÚHõ¯Å∞ "≥ÚÅz P‰õΩÅ∞ =zÛ# `«~°∞"å`« ^•xx =O_ç
=Úk=∞#=x KÕug∞^Œ∞QÍ Ñ¨à§‹ =ÚÖ’ ÃÑ\Õì K«∞‰õΩx u#=Öˇ#∞. <å#=∞‡
`å`«Ü«∞º W^ŒÌ~°∞ L<åfl giÖ’ U XHõ¯~°∞ L<åfl ‰õÄ_® D â◊√ÉèíHÍ~°ºO
"Õ_»∞HõÅ∞ [~°∞Ñ¨ÙH˘#=K«∞Û#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 64
30.ÉÏqÖ’ KÕ^Œ "ÕÜ«Ú@
HÍ=Åã≤#q : Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞ "≥∂n =Ú^ŒÌÅ∞, =¸_»∞ "≥Å∞¡e¡

áêÜ«∞Å∞, =¸_»∞ HõÑ¨CÅ â◊#QÆÅ∞, ™êO„ÉÏ}© Hõ_ô¤Å∞, náê~å^èŒ#
=`«∞ÎÅ∞, ÑüÎ, Ñ¨ÓÅ∞, ^•~°=Ú, P‰õΩÅ∞, ÑÖ_»∞¡, =Hõ¯Å∞, JyæÃÑ>ˇì
ÑüÎyO[Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ =ã¨∞Î ™ê=∂„y XHõ Ñ¨à‹§=ÚÖ’ ã¨~°∞ÌH˘#=Öˇ#∞.
ÉÏq =^Œ‰Ì Ωõ "≥à√◊ §#Ñ¨Ù_»∞ ÉÏeO`«‰Ωõ #_çH@õ ∞ì, `«ÅÃÑ· QÆ∞_»,¤ á⁄uÎQ∞Æ _»¤
LOK«=Öˇ#∞. ÉÏeO`« ÉÏq =^ŒÌ‰õΩ "≥à◊√§#Ñ¨C_»∞ ^•iÖ’ ÑüÎyO[Å∞
K«Å∞¡`«∂ "≥à◊§=Öˇ#∞. =¸_»∞ aO^≥Å‰õΩ |Ü«∞@"≥·Ñ¨Ù Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ~åã≤
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 65
‰õΩO‰õΩ=∞ ÉÁ@¡`À JÅOHõiOK«=Öˇ#∞. =¸_»∞ áÈQÆ∞Å Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù

^•~°=Ú`À `«=∞Åáê‰õΩ =∞_çz =Ú_ç"Õã≤ ^•xx `À~°=Ú =Öˇ aO^≥‰õΩ
Hõ@ì=Öˇ#∞. XHõ aO^≥Ö’ H˘kÌQÆ =∞l˚QÆ 10, 15 ÑüÎ yO[Å∞, XHõ
`«=∞Åáê‰õΩ "ÕÜ«∞=Öˇ#∞.
ÉÏqH˜ QÆ∞O„_»=ÚQÍ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù~åã≤ S^Œ∞ ‰õΩO‰õΩ=∞ ÉÁ@∞¡ ÃÑ@ì=Öˇ#∞.
=∞#‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÉÏqÖËxKÀ É’iOQÆ∞ÑÖÑ¨Ù =^Œ,Ì ÉÏq=^ŒÌ =¸_»∞
~åà◊√§HÍh, =¸_»∞ =∞\˜ì =Ú^ŒÌÅ∞ HÍh ÃÑ\˜ì "å\˜x Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
‰õΩO‰õΩ=∞Å`À JÅOHõiOz "å\˜x Q“s^ÕqQÍ ÉèÏqOz, Ñ¨Ó[KÕã≤
Q“s^Õq áê@áê_®e.
P `«~°∞"å`« <≥·"Õ^Œº=Ú ÃÑ\Ïìe. Ñ¨Ó[ J~Ú# `«~°∞"å`« aO^≥Ö’x
`«=∞Åáê‰õΩ Ñ¨@∞ì‰õΩx =∞l˚QÆ K«∞Hõ¯Å∞ ÉÏqÖ’ q_»∞ã¨∂Î ''J=∂‡
QÆOQÍÉè"í åx D =∞l˚QKÆ ∞« Hõ¯Å∞ fã¨∞H˘x áêÅK«∞Hõ¯Å∞ =∂‰õΩ „Ñ¨™êkOK«∞
`«b¡—— JO@∂ ÑüÎyO[Å∞, `«=∞Åáê‰õΩ, ÉÏqÖ’ q_»"åe.
ÉÏqÖ’ ÉÏeO`« =¸_»∞ KÕ^ŒÅ∞ hà◊√§ `À_ç# `«~°∞"å`« Ñ¨Hõ¯"åà◊√§
hà◊√§ `À_ç, =¸_»∞ aO^≥Å∞ xOÑ¨=Öˇ#∞. =Ú^ŒÌ JO^Œ∞H˘#∞ "åiH˜
"≥∂_ç =Ú^ŒÅÌ ∞ =¸_»∞, "≥Å∞¡eá¡ êÜ«∞Å∞ =¸_»∞, ÑÖ_»∞, `åO|∂Å=Ú,
â◊#QÆÅ∞ H˘OQÆ∞Ö’ ÃÑ@ì=Öˇ#∞.
aO^≥Ö’ hà◊√§ `åH˜ =Ú^ŒÌ WzÛ# "åi gÑ¨Ùg∞^Œ ''U\ÏÉÏeO`«
U\Ï â◊¥eO`«—— JO@∂ ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å`À H˘@ì=Öˇ#∞. =Ú^ŒÌ fã¨∞H˘x#
"å~°∞ ÉÏeO`« gÑ¨Ùg∞^Œ JÖÏˆQ H˘@ì=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 66
P `«~∞° "å`« aO^≥ KÕuH˜ JOkOK«=Öˇ#∞. aO^≥Å∞ fã¨∞H˘x WO\˜

Ö’Ñ¨Å‰õΩ =K«∞Û#Ñ¨Ù_»∞ =k#, =∞~°^Œà◊§ =~°Ãã·# "å~°∞ QÆ∞=∞‡=Ú =^ŒÌ
P"≥∞#∞ PÑ≤ "åà◊§ Éèí~°Î¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤ÊOz Ö’Ñ¨Å‰õΩ ÑÖÑ¨Ù@ PKå~°=Ú.
`«~°∞"å`« aO^≥Å∞ Ñ¨Ó[ =∞Ok~°=Ú =^ŒÌ ÃÑ\˜ì ™êfiq∞"åiH˜
#=∞ã¨¯iOKåe. "≥à◊√§#Ñ¨Ù_»∞ Ö’Ñ¨Å‰õΩ =zÛ# QÆ∞=∞‡=ÚÖ’ HÍ‰õΩO_®
"Õˆ~ QÆ∞=∞‡=Ú QÆ∞O_» ~å=Öˇ#∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ QÆiƒù}˜ ^èŒiOz#
¢ã‘ÎÅ∞ L#flKÀ giH˜ Z^Œ∞~°∞ ~å‰õÄ_»^Œ∞.
"≥∂_ç=Ú^ŒÌÅ∞..."≥∂_çÑ¨ÙÅ¡Å∞ "Õ~ÚOz q∞H©ûÖ’ áœ_»~°∞QÍ KÕã≤ P
Ñ≤O_çÖ’ q∞#Ñ¨Ñ≤O_ç, ÉˇÅ¡=Ú, <≥~Úº HõeÑ≤ =Ú^ŒÌÅ∞QÍ KÕÜ«∂e.
"≥∂_çÑO≤ _ç 1, q∞#Ñ¨ÑO≤ _ç, 2.ÉˇÅ=¡ Ú, 3._»ÉÏƒÅ∞. `«~∞° "å`« TÜ«∞Å‰õΩ
Ñ¨ÓÅ`À JÅOHõ~}° KÕã≤ Ñ¨@∞ìp~°"ãÕ ≤ P‰õΩÅ∞, =Hõ¯Å∞, â◊#QÆÅ∞, ÑÖ_»∞,¡
`åO|∂ÅO TÜ«∞ÅÖ’ <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÖÏ LOK«=Öˇ#∞.
ÉÏ|∞x TÜ«∞ÅÖ’ `«∂~°∞Ê"≥·Ñ¨Ù `«Å LOz, Ñ¨~°∞O_»ÃÑ\˜ì Ç¨~°u
W=fi=Öˇ#∞. *’Åáê@Å∞, ÖÏeáê@Å∞ áê_»∞`«∂ TÜ«∞Å TÑ¨=Öˇ#∞.
21, 23, 25, 27, 29 k#=ÚÅÖ’ ™È=∞, |∞^èŒ QÆ∞~°∞"å~°=ÚÅ∞,
2, 3, 7, 10, 13 u^äŒ∞Å∞, Ñ¨Ù#, Ñ¨Ù+¨º, J#∂, „â◊=, =∞$QÆ, Ç¨Ïã¨Î,
=¸Å `å~°Å∞ =∞Ozq.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 67
31.x„+¨¯=∞}
x¢+¨¯=∞} JO>Ë a_»¤#∞ "≥Ú^Œ\ ˜™êiQÍ WO\’¡#∞Oz |Ü«∞\˜H˜

fã¨∞‰õΩ~å=_»O. JÑ¨Ê\˜=~°‰õÄ WO\’¡<Õ ÃÑiy# a_»¤ "≥Ú^Œ\ ˜™êiQÍ
|Ü«∞\˜ „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ J_»∞QÆ∞ÃÑ_»∞`«∞#flÑ¨C_»∞ P a_»#¤ ∞ |Å"≥∞#ÿ „Ñ¨H$õ u
â◊‰Ωõ ÅÎ #∞Oz, Jf`« â◊‰Ωõ ÅÎ ÉÏi #∞Oz HÍáê_»_®xH˜ KåÖÏ *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞
(Éè∫uHõ"≥∞ÿ#q, P^è•ºu‡Hõ"≥∞ÿ#q) fã¨∞HÀ"åe. JO^Œ∞ˆH D ãÖ™ê¯~°O
KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. HÍh "≥·kHõ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ D
ãÖ™ê¯~åxH˜ qÑ¨ÙÅ"≥∞ÿ# „Ñ¨™êÎ=# ÖË^Œ∞. |Ç¨ïâß Wk ™ê^è•~°}
ãÖ™ê¯~°O HÍ=K«∞Û#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 68
D x¢+¨¯=∞} ãÖ™ê¯~åxfl tâ◊√=Ù Ñ¨Ù\˜ì# Ñ¨<≥flO_»= ~ÀA #∞Oz

<åÅæ= =∂ã¨=Ú =~°‰Ωõ KÕÜ∞« =K«∞Û#x aè#fl ™êO„Ñ¨^•Ü«∞=ÚÅ∞ L#flq.
12= ~ÀA<Õ D x„+¨¯=∞} ãÖ™ê¯~åxfl KÕÜ«∂Åx Éèíq+¨ºÑ¨Ù~å}=Ú,
|$Ç¨Ïã¨Êu ã¨‡ $u `≥Å∞Ñ¨ÙK«∞#flk. JO>Ë <å=∞Hõ~}° =Ú J~Ú# "≥O@<Õ
tâ◊√‰õΩ ã¨∂~°∞ºx ^Œ~≈° #=Ú KÕ~ÚOK«=Öˇ#∞. =∞iH˘O`«=∞Ok =¸_»=
=∂ã¨=ÚÖ’ ã¨∂~°º^Œ~°≈#=Ú Jx, <åÅæ= =∂ã¨=ÚÖ’ K«O„^Œ^Œ~°≈#=Ú
Jx ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. QÆ$Ç¨Ïº ã¨∂„`«=ÚÅ#∞ J#∞ãïOz `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ D
ãÖ™ê¯~°=Ú KÕÜÚ« @‰õΩ J~°∞›Å∞. HÍh =ÚÇ¨˙~°Î ãÖ„QÆÇÏ¨ =Ú „Ñ¨HÍ~°=Ú
"Õ∞#=∂=∞ D ãÖ™ê¯~°=Ú KÕÜ∞« =Öˇ#x `≥ÅÑ¨ÙK«∞#flk. q+¨μ‚ ^è~Œ À‡`«~Î =° Ú
D ãÖ™ê¯~åxfl Ñ≤Å¡"åxx ™êˆH ^•k KÕÜ«∞=Öˇ#x `≥Å∞ÊK«∞#flk.
KÕÜ«∞=Åã≤# q^è•#=Ú
ã¨∂~°º~°t‡ Ñ¨_»∞ „Ñ¨^Õâ◊=Ú#∞ P=Ù¿Ñ_»KÕ JeH˜ ã¨fiã≤ÎH± =Ú„^Œ
"Õã≤ ^•xÃÑ· ^è•#º=Ú#∞ K«Å¡=Öˇ#∞. ‰õΩÅ^Õ=`«Å ã¨=∞HõΔ=ÚÖ’ "å^Œº
ãÖw`«=ÚÅ`À ^Õ=`å Ñ¨Ó[ KÕÜ«∞=Öˇ#∞. J+¨ìkHÍÊÅ‰õΩÅ#∞, ã¨∂~°º
K«O„^Œ "åã¨∞^Õ=ÙÅ#∞, PHÍâ◊=Ú#∞ ã¨∞ÎuOK«∞@, „ÉÏÇ¨Ï‡} Éè’[#=Ú,
â◊√Éèí ã¨∂K«Hõ"≥∞ÿ# â’¡Hõ=ÚÅ#∞ K«^Œ∞=Ù@, â◊OY^èŒfix, "≥·kHõ =∞O„`«=Ú
Å#∞ K«^∞Œ =ÙK«∞O_»QÍ tâ◊√=Ù#∞ `«O„_ç |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ =zÛ â◊‰Ωõ O`«
ã¨∂HõÎ=Ú (ã¨fiã≤Î#ó â◊‰õΩ<Õ Jã¨∞Î.... „Ñü#ã¨∞û=∞<åÉèí=)#∞ QÍx ÖË^•
''D tâ◊√=Ù „Ñ¨=∞`«∞_Î #·≥ #∞ J„Ñ¨=∞`«∞_Î #·≥ #∞, k#"≥∞#ÿ #∞, ~å„uÜ≥∞ÿ ##∞,
WO„^Œ Ñ¨Ù~ÀQÍ=ÚÖˇ#· ^Õ=`«Å∞ gxx ~°HOΔ˜ `«∞~°∞QÍHõ—— J#∞ J~°=÷ ÚQÆÅ
â’¡H=õ Ú#∞ K«^∞Œ =Ù#∞. P `«~∞° "å`« tâ◊√=Ù#∞ fã¨∞H˘x ^Õ"åÅÜ«∞=Ú#∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 69
"≥o§ ™êfiq∞"åix Ñ¨ÓlOz, WO\˜H˜ fã¨∞H˘x =zÛ "Õ∞#=∂=∞ X_çÖ’

‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ@ì=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« |O^èŒ∞q∞„`«∞Å∞ HÍ#∞HõeK«∞Û@,
Pj~°fiK«#=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú@ [~°∞QÆ∞#∞.
|$Ç¨Ïã¨Êu „Ñ¨HÍ~°=Ú tâ◊√#∞ K«Hõ¯QÍ JÅOHõiOz, "åÇ¨Ï#=ÚÃÑ·
LOzQÍx, "Õ∞#=∂=∞ ^•fi~å HÍh |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ ~å=Öˇ#∞. JÑ¨C_»∞
"Õ∞à◊`åà◊=ÚÖ’ |O^èŒ∞=ÙÅ∞ P tâ◊√=Ù"≥O@ LO^Œ∞~°∞. P=Ù¿Ñ_»`À
JeH˜# ã¨∂~°º~°t‡ `«yÖË „áêO`«OÖ’ ^è•#º=Ú K«Å∞¡^Œ∞~°∞. ''„`«ºO|HõO
Ü«∞*Ï=∞¿ÇÏ—— "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞$`« ãÖr=# =∞O„`«=ÚÅ#∞ `«O„_ç [Ñ≤O
K«∞#∞. `«~°∞"å`« t=Ùx, q<åÜ«∞‰õΩx Ñ¨ÓlOK«=Öˇ#∞. Ñ≤Å¡Å‰õΩ
u#∞|O_®~°=ÚÅ∞ ÑÖK«=Öˇ#∞. D ãÖ™ê¯~°=Ú=Å# tâ◊√=Ù Ü≥ÚHõ¯
ÖË`« =∞#ã¨∞ûÃÑ· ã¨$+≤ìÜ≥ÚHõ¯ Q˘Ñ¨Ê`«#=Ú =Ú„^ŒÑ¨_»∞#x ÉèÏ=#.
K«O„^Œ^Œ~°≈#=Ú
tâ◊√=Ù#‰õΩ ã¨∂~°º^Œ~≈° #=Ú=Öˇ<Õ K«O„^Œ∞x ‰õÄ_® K«∂Ñ≤OK«=Öˇ#x
H˘xfl ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞=ÚÅ∞ L#flq. `«O„_ç Ñ¨tÛ=∞=ÚQÍ uiy #=∞ã¨¯iOK«∞
K«∞O_»QÍ, ÉèÏ~°º ^ŒH˜Δ} ÉèÏQÆ=Ú#‰õΩ =zÛ ‰õΩ=∂~°∞x "≥Å¡H˜Å „uÑ≤Ê
L`«~Î =° Ú"≥Ñ· Ù¨ tâ◊√=Ù `«Å ÃÑ\˜ì Éè~í ‰Î° Ωõ ‰õΩ=∂~°∞x W=fi=Öˇ#∞. `«~∞° "å`«
P"≥∞ "≥#∞HõQÍ =zÛ L`«~Î Ñ° Ù¨ "≥Ñ· Ù¨ # xÅ|_ç LO_»QÍ H˘xfl =∞O„`«=ÚÅ#∞
K«kq Ñ≤Å¡"åxx `«e¡H˜ WzÛ `«O„_ç D ãÖ™ê¯~åxfl Ñ¨ÓiÎ KÕÜ«Ú#x,
„Ñü â◊√Hõ¡Ñ¨HõΔÑ¨Ù <≥Å á⁄_»∞Ñ¨Ù~ÀA# KÕuÖ’ h\˜x fã¨∞H˘x K«O„^Œ∞x
Ñ¨ÓlOK«=Öˇ#x D q^è=Œ ÚQÍ XHõ ãÖ=`«û~°=Ú KÕÜ∞« =Öˇ#x Jëêì^âŒ ◊
HõÅÊ ã¨∂„`«=Ú K≥Ñ¨CK«∞#flk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 70
32.J#fl„áêâ◊#
J#fl„áêã¨# JO>Ë Ñ¨Ù\˜#ì tâ◊√=Ù‰õΩ "≥Ú^Œ\™˜ êi J#fl=Ú uxÑ≤OKÕ

HÍ~°º„Hõ=∞O. WO^Œ∞‰õΩ tâ◊√=Ù *Ï`«HõK«„Hõ P^è•~°OQÍ `å~°|ÅO K«∂ã≤
=ÚÇ¨˙~°ÎO x~°‚~Ú™êÎ~°∞. Wk Ç≤ÏO^Œ∞ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ HõxÑ≤OKÕ XHõ
ÃÑ^ŒÌ ‰õΩ@∞O| ÑÖ_»∞QÆ. D ãÖ™ê¯~°O =Å# tâ◊√=Ù‰õΩ PÜ«Ú=Ù,
P~ÀQÆºO, `Õ[ã¨∞û =$kú K≥O^Œ∞`å~Ú Jx K≥Ñ¨Ê|_»∞`«∞Ok.
`˘e™êi J#flO uO@∞#fl tâ◊√=Ù#‰õΩ *Ï`«HõK«„HõO P^è•~°OQÍ
J#∞Éèí=A˝Öˇ·# ÑÖ_ç`«∞Å ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o¡ "åiH˜ ^ŒH˜Δ} `åO|∂ÖÏ^Œ∞Å∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 71
WzÛ â◊√Éè=í ¸Ç¨˙~°=Î Ú#∞ J_çy `≥Å∞ã¨∞‰õΩx ÑÖ_ç`∞« _»∞ x~°~‚ ÚOz#
â◊√Éèí=¸Ç¨˙~åÎ# J#fl„áêã¨# KÕÜ«∞_»O a_»¤‰õΩ „âıÜ«∞ã¨∞û, Ü«∞â◊ã¨∞ûÅ∞
HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
J#fl„áêâ◊# HÍÅO
tâ◊√=Ù =Ü«∞ã¨∞ 6 #∞Oz 12 <≥ÅÅÖ’Ñ¨Ù LO_»QÍ ZÑ¨C_≥·##∂
KÕÜ«∞=K«∞Û. J~Ú`Õ â◊√Hõ¡Ñ¨HõΔOÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ PHÍâ◊OÖ’ Ñïâ◊√^Œ∞ú_≥·
„Ñ¨HÍtã¨∞#Î flÑ¨C_»∞ J#fl„áêâ◊# KÕÜ∂« e. =∞QÆÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ ãï <≥ÅÅÖ’#∂,
P_» Ñ≤Å¡Å‰õΩ ÉËã≤ <≥ÅÅÖ’#∂ KÕÜ«∂e. nxx Ñ¨Ó~å‚Ç¨Ïfi=∞O^Œ∞
=∂„`«"Õ∞ KÕÜ«∂e. ÅQÆfl â◊√kú, ^Œâ◊=∞ â◊√kÌ, =$+¨Éèí, q∞^èŒ∞, Hõ@Hõ,
Hõ#º, ^èŒ#∞ã¨∞û, g∞# ~åã¨∞Å ÅQÆfl=ÚÅÖ’ KÕÜ«∂e.
=∞^Œ#~°`fl« =Ú „Ñ¨HÍ~°=Ú J#fl„áêâ◊#=Ú P~°∞, Zxq∞k =∂ã¨=Ú
ÅO^Œ∞ =∞QÆ tâ◊√=Ù‰õΩ† S^Œ∞, U_»∞ =∂ã¨=ÚÅO^Œ∞ P_»a_»Å¤ ‰õΩ â◊√Éè=í ∞x
`≥Å∞ÊK«∞#flk.
<å~°^Œ∞x „Ñ¨HÍ~°=Ú tâ◊√=Ù Ñ¨Ù\˜ì# <åÅ∞QÆ∞ =∂ã¨=ÚÅÖ’ J#fl
„áêâ◊# ãÖ™ê¯~°=Ú Ñ¨ÓiÎQÍ x¿+^èŒ=Ú. 6= =∂ã¨=ÚÅ# ÖË^•
Zxq∞^Œ= ÖËHõ `˘q∞‡k ÖËHõ Ñ¨k ÖËHõ Ñ¨<≥flO„_»= =∂ã¨=Ú#
KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
=∞iH˘O`« =∞Ok Jaè„áêÜ«∞=ÚÖ’ tâ◊√=Ù#‰õΩ ^ŒO`«=ÚÅ∞ =zÛ#
`«~°∞"å`« J#fl„áêâ◊# KÕÜ«∞=K«∞Û#x, â◊√Hõ¡Ñ¨HõΔ=Ú, L`«Î~åÜ«∞}=Ú,
Ñ¨Ù+¨º #HõΔ„`«=Ú =∞Ozq Jx, #=q∞ ukä ‰õÄ_»^Œx K≥Ñ≤Êi.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 72
áê~°ã¯¨ ~° QÆ$Ç¨Ïº ã¨∂„`«=ÚÅ „Ñ¨HÍ~°=Ú tâ◊√=Ù‰õΩ ÃÑ~°∞QÆ∞, <≥~Úº,

=∞^èŒ∞=Ù`À áê@∞ =∂Oã¨=Ú ‰õÄ_® HõÅ∞Ñ¨=Öˇx K≥Ñ≤Ê#k.
nx „Ñ¨HÍ~°=Ú ''tâ◊√=Ù#‰õΩ "åH±„Ñ¨"åÇ¨Ï=Ú HÍ=Öˇ#∞ Jx#
ÉèÏ~°^•fi[Ñ¨H˜Δ =∂Oã¨=Ú, HÀ=∞Å`«ÔH· KÕÑ¨Å#∞, n~°… r=#=Ú H˘~°‰õΩ
Hõ$â◊Hõ Ñ¨H˜Δ =∂Oã¨=Ú ÖËHõ `Õ<≥`À HõeÑ≤# J#fl=Ú#∞, `Õ[ã¨∞û H˘~°‰õΩ
P\˜ Ñ¨H˜Δ =∞iÜ«Ú uuÎi =∂Oã¨=Ú#∞, F[ã¨∞û, fHõΔ}|∞kú HÍ=Öˇ#∞
Jx# <Õu`À ‰õÄ_ç# J#fl=Ú#∞, ^Œ$_è»"≥∞ÿ# ^ÕÇ¨Ï=Ú H˘~°‰õΩ ÃÑ~°∞QÆ∞
J#fl=Ú#∞, Jxfl QÆ∞}=ÚÅ∞ HÍ=Öˇ#∞ Jx# Jxfl Ñ¨^•~°=ú ÚÅ∞ ¿ãqOK«
=Öˇ#∞—— Jx áê~°ã¨¯~° QÆ$Ç¨Ïº ã¨∂„`«=ÚÅ∞ q=iOz#k.
J#fl„áêâ◊# P~À <≥Å P~°= ~ÀA# KÕÜ«∞@O PKå~°O. P ~ÀA
KÕ¿ãÑ¨C_»∞ =ÚÇ¨˙~°ÎO J<Õfi+¨}`À Ñ¨x ÖË^Œ∞ Jx XHõ ÃÑ^ŒÌ "å^Œ#
ãÖÑ¶¨∞OÖ’ LOk. Jk KåÖÏ `«Ñ¨C =∞iH˘O^Œi ÉèÏ=#.
P~°= <≥Å P~°= ~ÀA, J=∂"åã¨º HÍh, =∞OQÆà◊"å~°O HÍh
„QÆÇ¨Ï}O HÍh =¿ãÎ J#fl„áêâ◊# KÕ™êÎ=∂? ˆH=ÅO =¸_è»q∞ Ñ¨\ ˜ìOÑ¨Ù
ÖË^Œ∞ J<åfl~°∞ HÍh =ÚÇ¨˙~°Î Ñ¨\ ˜ìOÑ¨Ù ÖË^Œ∞ J<Õ "å^Œ# KåÖÏ ^À+¨
"å^Œ# Jx gi Jaè„áêÜ«∞=Ú.
J#fl„áêã¨# =ÚÇ¨˙~°Î „Ñ¨ÉÏè =O tâ◊√=Ù rq`«O, P~ÀQÆº q+¨Ü∂« Å
g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok. JO^Œ∞=Å# `«Ñ¨Ê‰õΩO_® =∞Oz
=ÚÇ¨˙~åÎxˆH J#fl„áêâ◊# KÕÜ«∂e.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 73
J#fl„áêã¨# KÕÜ«Ú q^è•#O

=ÚO^Œ∞QÍ QÆ}Ñü Ñ¨Ó[ KÕã≤ `«~åfi`« q+¨μ‚
=¸iÎx, ã¨∂~°º, K«O„^Œ∞Å#∞ J+¨ìkHÍÊÅ ‰õΩÅ#∞,
‰õΩÅ ^Õ=`«#∞ Éèí∂^Õqx Ñ¨ÓlOz HÍ~°º „Hõ=∞O
„áê~°OaèOKåe. D HÍ~°º„Hõ=∞O [~°Ñ_¨ ®xH˜ âßGO
ã¨∂zOz# xÜ«∞=∂Å∞ áê\ÕKåe.
J#fl„áêâ◊# ^≥·= ã¨xflkèÖ’ KÕÜ«∂e. =ÚO^Œ∞QÍ
ã¨`«º<å~åÜ«∞} ™êfiq∞ „=`«O [iÑ≤ P ™êfiq∞ ã¨xflkèÖ’ J#fl„áêâ◊#
KÕÜ∂« e Jx K≥|∞`å~°∞. ÖË^• `«=∞ ‰õΩÖÏKå~°O „Ñ¨HÍ~°O #_»K∞« HÀ"åe.
â◊√Hõ¡Ñ¨HõΔq∞ ~ÀAÅÖ’ J#fl„áêâ◊# L^ŒÜ«∞O Ñ¨Ó@ =∂„`«"Õ∞
KÕÜÚ« @ L`«=Î ∞O. tâ◊√=Ù#‰õΩ H˘`«Î |@ìÅ∞ `˘_çy "Õ∞#=∂=∞, "Õ∞#`«Î
HÍx `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ HÍx `«∂~°∞Ê =ÚY=ÚQÍ KåÑ¨ ÖË^• Ñ‘@ÅÃÑ·
‰õÄ~ÀÛ"åe. tâ◊√=Ù#∞ `«e¡ ÖË^• "Õ∞#`«Î X_çÖ’ ‰õÄ~ÀÛÉˇ@∞ìHÀ"åe.
|OQÍ~°=Ú, "≥O_ç, HõOK«∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ áê„`«Ö’ U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl
<≥~Úº, `Õ<≥, ÃÑ~°∞QÆ∞Å#∞ =Ú^ŒÌQÍ `«O„_ç ÖËHõ "Õ∞#=∂=∞ ‰õΩ_çKÕuÖ’
|OQÍ~°∞ LOQÆ~åxfl Ñ¨@∞ì‰õΩx P áê„`«Ö’x <≥~Úº, `Õ<≥, ÃÑ~°∞QÆ∞Å#∞
LOQÆ~°O ã¨Ç¨ÏÜ«∞O`À tâ◊√=Ù#‰õΩ uxÑ≤OKåe. =ãü, ™È÷=∞`«Å#∞
|\˜ì |OQÍ~°∞ ÖËHõ "≥O_ç ã¨∂Ê<£Å#∞ ‰õÄ_» LÑ¨Ü≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û#∞.
P `«~åfi`«<Õ J#flO uxÑ≤OKåe. WÖÏ =¸_»∞™ê~°∞¡ uxÑ≤Oz#
`«~°∞"å`« <åÅ∞QÀ™êi KÕu`À J<åflxfl uxÑ≤OK«=Öˇ#∞. P `«~°∞"å`«
`«e¡, "Õ∞#=∂=∞ q∞QÆ`å ‰õΩ@∞O| ÃÑ^ŒÌÅ∞ J^Õ Ñ¨^ŒúuÖ’ KÕÜ«∂e.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 74
rqHÍ Ñ¨sHõΔ
J#fl„áêâ◊# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Õ=Ùx ã¨xflkèÖ’ |OQÍ~°∞ #QÆÅ∞, _»|∞ƒ,
Ñ¨Ùã¨HÎ =õ Ú, ÃÑ#∞fl, Hõu,Î Ñ¨ÓÅ∞, HõÅ=Ú, PÜ«Ú^è=Œ Ú, "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =ã¨∞=Î ÙÅ∞
ÃÑ\˜ì tâ◊√=Ù#∞ D =ã¨∞Î=ÙÅ‰õΩ ^ŒQÆæ~°QÍ ‰õÄ~ÀÛÉˇ_»`å~°∞. J=∞iÛ#
=ã¨∞Î=ÙÅÖ’ tâ◊√=Ù "≥Ú^Œ\ ˜™êiQÍ U =ã¨∞Î=Ù `å‰õΩ<À P =ã¨∞Î=Ù`À
ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ# r=<Àáêkè P tâ◊√=Ù‰õΩ LO@∞O^Œx ÉèÏ=# K≥O^Œ∞@
XHõ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞OQÍ =ã¨∞ÎOk.
J#fl„áêâ◊# ZHõ¯_» KÕÜ«∂e
J#fl„áêâ◊# HÍ~°º„Hõ=∞O ^Õ=Ù_ç QÆ∞_çÖ’ ÖË^• tâ◊√=Ù Ü≥ÚHõ¯
J=∞‡=∞‡ QÆ$Ç¨Ï=ÚÖ’HÍh KÕÜ«∂e.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 75
33.8-12= <≥ÅÅÖ’ "Õ_»∞HõÅ∞

D "Õ_∞» Hõ#∞ `å`«Ü∞« º <åÜ«∞#=∞‡Å∞, =Ú^Œ∞ÅÌ =∞#=_»∞ (=∞#=~åÅ∞)
HÀãÖ ãÖ`À+Ö`À [~°∞Ñ¨Ù‰õΩO\Ï~°∞. P ~ÀA JO^Œix Ñ≤ez `«=∞
=∞#=_ç JÅ¡i KÕ+Åì̈ #∞ "å~°O^Œ~‰° Ωõ `≥eÜ«∞*Ëã∂¨ ,Î "åiH˜, "åi`À =zÛ#
Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ u#∞|O_®~åÅ∞ P_»∞‰õΩ<Õ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ WzÛ "åix ãÖ`À+¨Ñ~¨ ∞° ™êÎ~∞° .
`«~°∞"å`« qO^Œ∞Éè’[#O U~åÊ@∞ KÕ™êÎ~°∞.
1. 3= <≥ÅÖ’ =Ú^ŒÌÅ∞ (Å_»∞¡)
2. #=ÙfiÅ‰õΩ #∞=ÙfiO_»Å∞
3. T H˘_ç`Õ LQÆ∞æy<≥flÅ∞
4. HÀ~°Å∞ =¿ãÎ H˘|ƒi ÉÁO_®Å∞
5. ÉÁ~°¡Ñ¨_ç`Õ ÉÁ|ƒ@∞¡
6. ˆHiO`«Å‰õΩ ˆH‰õΩÅ∞
7. JÅ¡i KÕ¿ãÎ J@∞‰õΩÅ∞
8. ‰õÄ~°∞ÛO>Ë ‰õΩsÛÅ∞ (Ñ≤Å¡Å∞ P_»∞‰õΩ<Õq)
9. K«ÖÏH˜QÍ LO>Ë KåÔH¡@∞¡
10. QÆ_»Ñ¨Å∞ ^•\˜`Õ QÍÔ~Å∞
11. ^Œ∂‰õΩ_»∞‰õΩ ^Œ∞"≥fi#Å∞
12. J_»∞QÆ∞Å‰õΩ JiÃãÅ∞
13. Ñ¨Å∞‰õΩÅ‰õΩ zÅ∞HõÅ∞ (ÑÖK«^•~°q)
14. =∂@Å‰õΩ =∞}∞QÆ∞ |∂Ô~Å∞
15. Ñ¨~°∞QÆ∞Å‰õΩ áêÅHÀ=
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 76
34.Ñ¨Ù\˜ì#~ÀA "Õ_»∞Hõ
HÍ=Åã≤#q : D<å\˜ Ñïã≤÷`«∞Å‰õΩ J#∞
‰õÄÅOQÍ, „_»ã¨∞û, ˆH‰õΩ, "≥O_ç "≥∞ÿ#Ñ¨Ù =uÎ,
"≥O_ç Kå‰õΩ, |OQÍ~°∞ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞
™ê=∂„yx ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åe. =ÚO^Œ∞QÍ
(áêÑ¨-ÉÏ|∞) ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_»ÃÑ\˜,ì Ç¨~°u
Ñ¨@ì=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« ˆH‰õΩ Hõ\ ÕQÆ∞ KÕ~ÚO
Kåe. Ju^èŒ∞Å‰õΩ ÉÁ@∞ìÃÑ\˜ì ÑÖ_»∞, `åO|∂Å=Ú, ã‘fi@∞, Ç¨@∞,
|Ç¨ï=∞u ™ê=∂#∞, Hõ=~°∞Ö’ "Õã≤ "Õ_»∞Hõ‰õΩ =zÛ# "å~°∞ "≥à◊√§
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "åiH˜ W=fi=Öˇ#∞. ™ÈÎ=∞`« Hõeæ#"å~°∞ qO^Œ∞ Éè’[#=Ú
QÍx, \˜Ñ¶≤#∞HÍh U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. =Ú`«Î~Ú^Œ∞=ÙÅ‰õΩ HÍà◊§‰õΩ
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù~åã≤ ÑÖ_»∞, `åO|∂Å=Ú W=fi=Öˇ#∞.
„Ñ¨^=Œä ∞ [#‡k# "Õ_∞» HõÅ`À `«=∞ =Ú^Œ∞ÅÌ =∞#=_»∞ ÖËHõ =∞#=~åÅ∞
KÕã≤# JÅ¡~°¡‰õΩ D „HÕk =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ WzÛ Q“~°q™êÎ~°∞.
JK«Û@∞¡ =ÚK«Û@∞¡
=∞#=~åeQÍ Ñ¨Ù\˜ì#O^Œ∞‰õΩ - =∞~°=∞~åÅ∞
=Ú^Œ∞ÌQÍ L<åfl#x - =Ú^ŒÌHÀ"å
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 77
z~°∞#=ÙfiÅ‰õΩ - zÑπû
JÅ¡i KÕã¨∞Î<åfl#x - zÅ¡~°
QÀÅKÕã¨∞Î<åfl#x - QÀbÅ∞
^Œ∂‰õΩ_»∞‰õΩ - ^Œ∞"≥fi#Å∞
ˆHiO`«Å∞ H˘_»∞K«∞<åfl#x - DÅÅ∞
ˆHHõÅ‰õΩ - ˆH‰õΩÅ∞
K«ÖÏH˜QÍ L#flO^Œ∞‰õΩ - KåÔH¡@∞¡
arQÍ L#flO^Œ∞‰õΩ - aÃã¯@∞¡
Ñ¨K«Ûx ~°OQÆx - Ñ¨K«Ûx ÑÖ_»∞¡
J_»∞QÆ∞Å‰õΩ - JiÃãÅ∞
¿ÑpÅ∞ ÃÑ_»∞K«∞<åflx - ÃÑ#∞flÅ∞
ÉÁOQÆ~°OÖÏ u~°∞QÆ∞`«∞<åflx - ÉÁOQÆ~åÅ∞
|∞_ç|∞_ç #_»HõÅ‰õΩ - |∂Ô~Å∞
áê~å_»∞K«∞<åfl#x - áêÑ≤_ç =ÚHõ¯Å∞
=∂~åO KÕã¨∞Î<åflx - =∂q∞_çÑÖ_»∞¡
P_»∞‰õΩO@∞<åflx - J@∞‰õΩÅ∞
Ãã·QÆÅ∞ KÕã¨∞Î<åflx - Ãã·H˜Å∞
‰õÄ~°∞ÛO@∞<åflx - ‰õΩsÛÅ∞
HÀ~°Å∞ =KåÛÜ«∞x - H˘|ƒiÉ’O_®Å∞
=∂\Ï¡_»∞K«∞<åflx - =∞}∞QÆ∞ |∂Ô~Å∞
QÆ_»Ñ¨^•@∞K«∞<åflx - QÍÔ~Å∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 78
35.K«∂_®Hõ~°} ãÖ™ê¯~°O/ Ñ¨Ù@∞ì "≥O„@∞HõÅ∞
K«∂_®Hõ~°} ãÖ™ê¯~°=Ú a_»¤‰õΩ =¸_»=ÜÕ∞_»∞ =zÛ# `«~°∞"å`«

KÕÜÚ« ^Œ∞~°∞. WO^Œ∞Ö’ a_»¤ Ü≥ÚHõ¯ `«Å "≥O„@∞HõÅ∞ fã≤"Ü Õ Ú« @ „Ñ¨^•è #
„H˜Ü∞« J#QÍ Ñ¨Ù@∞ì"O≥ „_»∞HõÅ∞ f~ÚOK«_O» . nx<Õ KÒÅ=Ú Jx ‰õÄ_®
JO\Ï~°∞.
tâ◊√=Ù#‰õΩ QÆ~°ƒù=Ú#O^Œ∞ Hõey# ˆHâ◊=ÚÅ#∞ `˘ÅyOz K«∂_®
Hõ~}
° KÕã≤ nx^•fi~å tHõÜ Δ Ú« , ãÖ™ê¯~°Ü∂≥ QÆº`«ÜÚ« HõeyOÑ¨ |_»∞#∞.
HÍ=Ù#, a_»¤‰õΩ Jáê„`«`å ^À+¨=Ú x~åHõiOK«|_»∞#∞. =$kú „âß^Œú=Ú,
Ç¨ÏŸ=∞=Ú [iy# Ñ≤=∞‡@ ã¨∂~°∞ºx „áêi÷OK«∞K«∞, ''ã¨∂~°∞º_»∞ ^Õx`À
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 79
|$Ç¨Ïã¨ÊuH˜ ˆHâ◊YO_»#"≥Ú#Ô~Û<À, ^Õx`À "åÜ«Ú ^Õ=Ù_»∞ WO„^Œ∞#‰õΩ

ˆHâ◊YO_»#=Ú KÕÃã<À, J\˜ì „|Ç¨Ï‡~°∂Ñ≤ Ü«∞QÆ∞ HõuÎ ^•fi~å <Õ#∞ h‰õΩ
ˆHâ◊YO_»#=Ú KÕÜ«ÚK«∞<åfl#∞. h‰õΩ PÜ«Ú¿ãÎ*’|ÖÏaè =$^Œ∞úÅ∞
HõÅ∞QÆ∞QÍHõ!—— J#fl J~°÷=Ú QÆÅ =∞O„`«=ÚÅ∞ ÑïîOK«|_»∞#∞.
D K«∂_®Hõ~°}=∞O^Œ∞ tY =∂„`«=Ú LOz q∞ye# ˆHâ◊=ÚÅ∞
`˘ÅyOKåe. ˆHâ◊=ÚÅ∞ |Å=Ú#‰õΩ =¸ÅO. Jq Ñ¨ÓiÎQÍ `˘ÅyO
K«∞@ =Å# =∞x+≤ |ÅÇ‘Ï#∞_»QÆ∞#∞. tY`À Ñ¨Ù~°∞+¨μ#‰õΩ |Å=Ú,
g~°º=Ú, Ãã·÷~°º=Ú, P^è•ºu‡HÀ#fluH˜ K≥Ñ¨Ê#Åq HÍx ãÖ|O^èŒ=Ú
L#flO^Œ∞ =Å# D tY^è•~°}=Ú Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ *ÏfÜ«∞ zÇ¨Ïfl=ÚQÍ
ÑïQÆ}O˜ K«|_çOk. K«∂_®Hõ~}° =Ú D *ÏfÜ«∞ zÇ¨Ïfl =Ú#‰õΩ "≥Ú^Œ\ ˜
ã¨xfl"Õâ◊=∞QÆ∞#∞.
ã¨∞„â◊√`«∞_»∞, K«~°‰õΩ_»∞ ‰õÄ_® QÆ∞O_»∞ =Å¡ n~å…Ü«Ú+¨μ¬, JO^ŒO
KÕ‰õÄ~°∞`åÜ«∞x ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. `«ÅhÖÏÅ∞ ^Õ=ÙxH˜ ÖË^• ^Õ=`«‰õΩ
JiÊOK«_»O QÆ∞iOz QÆ$Ç¨Ïºã¨∂„`åÖ’¡ QÍh, ã¨‡ $`«∞Ö’¡ QÍh ÖË<ÕÖË^Œ∞!
Ñ¨Ó~°fiHÍÅOÖ’ ‰õÄ_® H˘xfl ™ê~°∞¡ ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ `«ÅhÖÏÅ∞ JiÊOK«_O»
L#flÑ¨Ê\˜H© Jk H˘xfl „Ñ¨`ÕºHõ ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡<Õ [iˆQk (ÖËHõÖËHõ Hõey#
Ñ≤Å¡Å∞ ÖË^• XHõi^ŒÌ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ K«xáÈ~Ú# `«~åfi`« Ñ¨Ù\˜ì# Ñ≤Å¡Å‰õΩ).
QÆ$Ç¨Ïºã¨∂„`åÅ „Ñ¨HÍ~°O D ãÖ™ê¯~°O "≥Ú^Œ\ ˜ ãÖ=`«û~°O z=~À¡
QÍh, =¸_˘ U@QÍh K≥Ü«∂ºe. `«~åfiu HÍÖÏÖ’x ã¨∂„`«Hõ~°ÎÅ∞ D
=Ü«∞ã¨∞#∞ U_Õà◊§=~°‰õΩ á⁄_çyOKå~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 80
K«∂_®Hõ~°}O JO>Ë Uq∞\˜?

K«∂_®Hõ~°}O JO>Ë ã≤QÆA@∞ì#∞ ãï KÕÜ«∞@O J#∞HÀ=K«∞Û.
Wk LÑ¨#Ü«∞# ãÖ™ê¯~åxH˜ =ÚO^Œ∞ KÕÜ«∞=Åã≤# ãÖ™ê¯~°O. D
ãÖ™ê¯~°O, q∞ye# ^•^•Ñ¨Ù Jxfl ãÖ™ê¯~åÅÖÏQÍ<Õ P~ÀQÆºÑ¨~°"≥∞ÿ#
HÍ~°}ÏÅ`À P~°OÉèíO J~ÚO^Œx ÑïjÅ‰õΩÅ Jaè„áêÜ«∞O.
a_»¤ `«ÅÃÑ·# ÃÑiˆQ A@∞ìÖ’ J<ÕHõ Ç¨xHõ~°"≥∞ÿ# „H˜=ÚÅ∞ KÕˆ~
„Ñ¨=∂^ŒO LO^Œh, "å\˜ =Å¡ P~ÀQÆºO H©Δ}ÕK«QÆÅ^Œx QÆ∞iÎOz,
K«∂_®Hõ~} ° ãÖ™ê¯~åxfl „Ñ¨"âÕ ◊ ÃÑ\˜ì LO\Ï~°∞. J~Ú`Õ, Ö’Ç¨ÏÜ«ÚQÆO
P~°OÉèíO J~Ú# `˘e<åà◊¡Ö’, a_»¤ `«Åg∞^Œ HõuÎx ÃÑ@ì@O J<Õk
`«e¡^ŒO„_»∞Å‰õΩ K≥Ñ¨ÊÖË#O`« PO^Àà◊# HõeyOz LO@∞Ok.
`«=∞ a_»¤‰õΩ ZÖÏO\˜ „Ñ¨=∂^Œ=¸ [~°QÆ~å^Œx HÀ~°∞`«∂
`«e¡^ŒO„_»∞Å∞ KÕ¿ã „Ñ¨„H˜Ü«∞QÍ K«∂_®Hõ~°} ãÖ™ê¯~°O „Hõ=∞OQÍ ~°∂Ñ¨Ù
k^Œ∞Ì‰õΩx LO@∞Ok. W^Õ WÑ¨C_»∞ Ñ¨Ù@∞ì "≥O„@∞HõÅ∞ f¿ã "Õ_»∞HõQÍ
=∂~°∞Ê K≥OkO^Œ#∞HÀ"åe.
K«∂_®Hõ~°}O KÕ¿ã q^è•#=Ú
PÑ¨ãOÎ¨ Éèí ãÖ™ê¯~° nÑ≤Hõ „Ñ¨HÍ~°=Ú D ãÖ™ê¯~°=Ú D q^è=Œ ÚQÍ
KÕÜ«∞=Öˇ#∞ Jx K≥Ñ¨CK«∞#flk. Éèí∂q∞x â◊√kúKÕã≤, S^Œ∞ =¸‰õΩà◊§‰õΩ
`≥Åx¡ ^•~°=Ú#∞ K«∞\˜ì =∂q∞_ç P‰õΩÅ`À JÅOHõiOz H˘xfl =∞O„`«=Ú
Å`À ã¨Ç¨ "å\˜ Ü«∞O^Œ∞ =∞\˜ìx áÈã≤ #=^è•#º=Ú#∞ HõOK«∞áê„`«Ö’
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 81
áÈã≤ "å\˜x P=ÙáêÅ`À Jaè¿+HÕz, S^Œ∞ =¸‰õΩà◊§Ö’ K«e¡ ^Õ=`«Å#∞

P"åÇ¨Ï# KÕã≤ ëÈ_»â’Ñ¨Kå~°=ÚÅKÕ Ñ¨ÓlOK«=Öˇ#∞.
<åOn =ÚY=Ú, W_® "åK«#=Ú J#QÍ ^Õ=`«Å#∞ PÇ¨fixOK«
=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« Jyflx ~°yeÛ JyflH˜ Ñ¨_»=∞~°QÍ ÉÏÅ∞x `«∂~°∞Ê
=ÚY=ÚQÍ ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ ,ì˜ =¸_»∞ `≥Å=¡ ∞K«ÛÅ∞QÆÅ U^Œ∞=∞Å∞¡, =¸_»∞
ai›ã¨∞û Hõ@ìÅ H˘ã¨Å∞, "Õ∞_çÑÖ_»¡ Hõ@ì`À#∞ HõeÑ≤# Hõ@ì`À `«∂~°∞Ê
#∞O_ç „Ñ¨^ŒH˜Δ}=ÚQÍ A@∞ì#∞ `«_»∞Ñ¨ÙK«∞ ''PÑ¨ LO^ŒO`«∞...—— J#∞
=∞O„`«=ÚÅ`À <åÅ∞æ "≥·Ñ¨ÙÖÏ =¸_Õã≤ ^Œ~°ƒùÅ#∞ J_»¤=ÚQÍ LOK«∞H˘x
ˆHâ◊ ãÖ™ê¯~°=Ú KÕÜ«∞=Öˇ#∞.
''PÜ«Ú=Ù, `Õ[ã¨∞û H˘~°ÔH· n~°…HÍÅ=Ú ã¨∂~°∞ºx K«∂K«∞@ÔH· h~°∞
D Ñ≤Å¡"åx t~°ã¨∞û#∞ `«_»∞Ñ¨ÙQÍHõ—— J#∞ J~°÷=ÚxK«∞Û <åÅ∞æ
=∞O„`«=ÚÅ`À „Ñü =∞O„`«=Ú`À „Ñü k‰õΩ¯# ˆHâ◊=Ú#∞ HõuÎiOK«
=Öˇ#∞. HõuÎiOK«|_ç# A@∞ì#∞ ¿Ñ_» QÆ∞iyÜ«∞O^Œ∞ LOz h\˜x
=Ú@∞ìH˘x ''LáêÎ fiÜ«∞ Hˆ âß<£—— J#∞ =∞O„`«=ÚKÕ "Õ∞_çK@≥ ∞ì "≥Ú^Œ@QÍx,
^Œ~°ƒù^Œ∞|∞ƒ# HÍx LOK«=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞#‰õΩ QÀ^•#=Ú
KÕÜ«∞=Öˇ#∞.
D K«∂_®Hõ~°} ãÖ™ê¯~°=Ú `«~°∞"å`« XHõ ãÖ`«=û~°=Ú =~°‰õΩ
`«e¡ Ñ¨ÙÅ∞Ñ¨Ù Ñ¨^•~°÷=Ú#∞ u#~å^Œx, LÑ¨C#∞ "å^Œ~å^Œx, HÀÑ¨=Ú`À
u#~å^Œ∞ Jx "å~åÇ¨Ï QÆ$Ç¨Ïº ã¨∂„`«=Ú ¿Ñ~˘¯#∞K«∞#flk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 82
36.`«Åg∞^Œ tY
Ñ¨Ù@∞ì "≥O„@∞
HõÅ∞ f¿ã ã¨=∞Ü«∞OÖ’,
`«Å g∞^Œ tYÅ#∞
LOK«@O Ñ¨^ŒÌuQÍ
LO\’Ok. `« = ∞
‰õ Ω @∞O|O „Ñ¨ = ~°
J#∞™ê~°O =¸_»∞
tYÅ#∞ HÍh, J~Ú^Œ∞
tYÅ#∞ HÍh LOK«∞
`å~°∞. =t+¨ª QÀ„`åxH˜
K≥Ok# "å~°∞ `«Å =∞^èŒºÖ’ XHõ tY#∞† J„u, HÍâ◊ºÑ¨ QÀ„`åÅ "å~°∞
`«Å‰õΩ Ô~O_»∞ "≥·Ñ¨ÙÖÏ Ô~O_»∞ tYÅ#∞† Éèí$QÆ∞ QÀ„`åxH˜ K≥Ok# "å~°∞
Jã¨Å∞ tYÅ∞ ÖË‰õΩO_®† POy~°ã¨ QÀ„f‰õΩÅ∞ S^Œ∞ tYÅ#∞ LOK«∞
HÀ"åÅx âßGO. HÍh, WÑ¨C_»∞ tYÅ#∞ LOK«∞‰õΩ<Õ"å~°∞ Z=Ô~·<å
LO>Ë, "å~°∞ ˆH=ÅO XHõ tY<Õ LOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 83
37.Hõ~°‚"Õ^èŒõ
Hõ~°‚"Õ^èŒ J#QÍ K≥=ÙÅ∞ ‰õΩ\˜ìOK«_»O. S^Õà◊§Ö’Ñ¨Ù KÕÜ«∞=Åã≤#

ãÖ™ê¯~°O. Hõ~å‚É~íè }° ÏÅ∞ ^èiŒ OK«_O» "≥Ú^Œ\’¡ JO^ŒO HÀã¨"∞Õ "≥Ú^ŒÖ<·ˇ å
`«~åfi`« P~ÀQÆº^Œ$ëêì º ^•x‰õΩ#fl „áê^è•#º`«#∞ |\˜ì ^•xx ãÖ™ê¯~åÖ’¡
KÕiÛ LO_»=K«∞Û.
~ÀQÍ^Œ∞Å#∞O_ç ~°H} Δõ HÔ ,· Éè∂í +¨}=ÚÅ H˘~°‰Ωõ ÉÏÅ‰õΩx Hõ~=‚° ÚÅ∞
‰õΩ@ì=Öˇ#∞ Jx ã¨∞„â◊√`«=Ú ¿Ñ~˘¯#∞K«∞#flk.
x["≥∞ÿ# Hõ~°‚"Õ^èŒ J#QÍ QÆ∞~°∞=Ù t+¨μºx K≥qÖ’ =∞O„`ÀÑ¨^Õâ◊=Ú
KÕÜ«Ú>Ë. D J~°÷"Õ∞ x~°∞HõÎ =∞O„`«=Ú#‰õΩ J~°÷=Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 84
K≥=ÙÅ∞ ‰õΩ\˜ìOK«∞@Ü«∞#∞ ãÖ™ê¯~°=Ú k=º=~°Ûã¨∞û Hõey,

L`«Î~À`«Î~° QÆ∞~°∂Ñ¨^Õâ◊ =∞„#Î^è•~°} ã≤kú HõÅ∞QÆ∞@‰õΩ, Ñ≤`«$^Õ=`«Å
J#∞„QÆÇ¨Ï x=∞`«Î=Ú KÕÜ«∞=Åã≤# ãÖ™ê¯~°=Ú.
qq^èŒ âß¢™êÎÅÖ’ Hõ~°‚"Õ^èŒ
U QÆ$Ç¨Ïºâß„™êÎÅÖ’#∂ <Õ~∞° QÍ 'Hõ~"‚° ^Õ —Œè QÆ∞iOz# „Ñ¨™êÎ=# ÖË^∞Œ .
áê~°ã¨¯~° ã¨∂„`åÅ‰õΩ K≥Ok# Ñït+¨ìOÖ’ =∂„`«O nx QÆ∞iOz#
q=~°} LOk. J^äŒ~°fi} "Õ^ŒOÖ’#∂ nx „Ñ¨™êÎ=# LOk. a_»¤ Ñ¨Ù\ì̃#
10= ~ÀA, ÖË^• 12= ~ÀA ÖË^• 16= ~ÀA# 'Hõ~°‚"Õ^èŒ— ãÖ™ê¯~°O
[~°áêÅx |$Ç¨Ïã¨Êu Jaè„áêÜ«∞O. JO`« z#fl =Ü«∞ã¨∞Ö’<Õ nxfl
x~°fiÇ≤ÏOK«_»O =Å¡ a_»¤‰õΩ JO`« ÉÏ^è•Hõ~°OQÍ LO_»^Œx ÉèÏ=#. J~Ú`Õ,
a_»¤ P~ÀQÍºxfl ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞‰õΩO>Ë, Hõ~°‚"Õ^èŒ#∞ a_»¤‰õΩ P~°∞ <≥ÅÖ’
HÍh, ÖË^• U_»= <≥ÅÖ’ HÍh KÕ¿ãÎ =∞Oz^Œx â◊√„â◊√`«∞_»∞ `«# Jaè„áêÜ«∂xfl
=ºHõÎO KÕâß~°∞. XHõ =∞Oz ~ÀA# `«e¡ X_çÖ’ a_»¤#∞ `«∂~°∞Ê k‰õΩ¯ "≥·Ñ¨Ù
K«∂ã¨∞#Î fl@∞ìQÍ ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ ,ì˜ P_»∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ ÉÁ=∞‡Å#∞ WzÛ, H˘OK≥O
P_çã¨∂Î, =ÚO^Œ∞ ‰õΩ_ç
K≥qx, `«~åfi`« Z_»=∞ K≥qx
‰õΩ\Ïìe. K≥q ‰õΩ\˜#ì KÀ@
#∂<≥`À `«_ãç #≤ ÑüQÎ ∞Æ _»`¤ À
X`åÎe Jx âßG=Ú `≥Å∞
Ñ¨ÙK«∞#flk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 85
K≥=ÙÅ∞ ‰õΩ@∞ì#Ñ¨C_»∞ KÕÜ«∞=Åã≤# Ñ¨Ó[

K≥=ÙÅ∞ ‰õΩ@∞ì#Ñ¨Ù_»∞ q+¨μ‚, ~°∞„^Œ, „|Ç¨Ï‡, ã¨∂~°º K«O„^Œ, kHÍÊ
Å‰õΩÅ‰õΩ, Jtfih ^Õ=`«Å‰õΩ, ã¨~°ã¨fiuH˜, QÀ=Ù#‰õΩ, Ñ¨Ó[ KÕÜ«∞=Öˇ#∞.
=∞QÆ tâ◊√=Ù#‰õΩ ÅHõ¯Ñ¨Óã≤ ‰õΩ_ç K≥qx =ÚO^Œ∞QÍ ‰õΩ@ì=Öˇ#∞.
|OQÍ~°∞ ã¨∂k`À ‰õΩ@∞ì@ „âı+¨ª=Ú. tâ◊√=Ù#‰õΩ K≥=ÙÅ∞ ‰õΩ\˜ì#
`«~°∞"å`« ^Œ$+≤ì ^À+¨=Ú `«QÆ∞Å‰õΩO_® ÉÁ@∞ìÃÑ@ì=Öˇ#∞. `«~°∞"å`«
^Õ=Ùx=ÚO^Œ∞ LOz #=∞™ê¯~°=Ú KÕ~ÚOKåe.
HÍ`åºÜ«∞# ã¨∂„`«=Ú#O^Œ∞ K≥Ñ¨Ê|_ç# D ãÖ™ê¯~°=Ú D
q^èŒ=ÚQÍ L#flk. XHõ â◊√Éèík#=Ú# =∞^è•ºÇ¨Ïfl=Ú#‰õΩ Ñ¨Ó~°fi=Ú,
Ñ¨Ó~åfiaè=ÚY=ÚQÍ tâ◊√=Ù#∞ ‰õÄ~˘ÛO_»Éˇ@∞ìH˘x '"Õ∞=Ú =∞OQÆà◊
„Ñ¨^Œ"≥∞ÿ# =∂@Å#∞ qO^Œ∞=ÚQÍHõ— J#∞ J~°÷=ÚxK«∞Û =∞O„`«=ÚÅ∞
QÍ#=Ú KÕã#≤ `«~∞° "å`« ‰õΩ_ç K≥qx ‰õΩ@ì=Öˇ#∞. '=HõΔ ºOu..— "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
=∞O„`«=ÚÅ∞ K«kq# `«~°∞"å`« Z_»=∞ K≥q ‰õΩ@ì=Öˇ#∞. „ÉÏÇ¨Ï‡}
Éè’[#=Ú`À ãÖ™ê¯~°=Ú Ñ¨ÓiÎ JQÆ∞#∞.
„Hõ=∞=ÚQÍ D ãÖ™ê¯~°=Ú qq^è•OQÆ=ÚÅ`À ã¨=∞$kú K≥Ok#k.
'ãÖ™ê¯~°=Ú KÕÜ«Ú"å_»∞ q+¨μ‚, t=, „|Ç¨Ï‡, ã¨∂~°º, K«O„^Œ, kHÍÊÅHõ,
<åã¨`«∞ºÅ∞, ã¨~°ã¨fiu, „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞, QÀ=ÙÅ∞ – gix Ñ¨ÓlOK«=Öˇ#∞.
‰õΩÅ QÆ∞~°∞=Ù#∞ JÅOHõiOz „|Ç¨‡ã¨#=ÚÃÑ· ‰õÄ~˘ÛO_»ÃÑ@ì=Öˇ#∞.
`«e¡ ‰õΩO‰õΩ=∞#∞ tâ◊√=Ù K≥=ÙÅ‰õΩ J^Œ∞Ì#∞. "≥·^Œ∞º_»∞ =∞QÆ tâ◊√"≥·#KÀ
‰õΩ_çKq≥ x, P_» tâ◊√"≥#· KÀ Z_»=∞ K≥qx =ÚO^Œ∞QÍ ‰õΩ@∞ì#∞. `«~∞° "å`«
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 86
q^•fiOã¨∞Å#∞, |O^èŒ∞=ÙÅ#∞ Ñ¨ÓlOÑ¨=Öˇ#∞— Jx q+¨μ‚^èŒ~À‡`«Î~°=Ú#

L#flk. â◊~°¯~°, =∞^äŒ∞, Ñ¶¨∞$`«=ÚÅ∞ PÇ¨˙`«∞Å‰õΩ W=fi=Öˇ#∞.
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ ÃÑ#· K≥ÑÊ¨ |_ç# =¸_»∞ =∞^è∞Œ ~°=ÚÅ#∞ W=fi=Öˇ#∞.
„ÉÏÇ¨Ï‡}Ïj~°fiK«#=ÚKÕ D ãÖ™ê¯~°=Ú Ñ¨ÓiÎ JQÆ∞#∞. a_»¤ K≥=ÙÅ∞ ‰õΩ\˜ì
#Ñ¨C_»∞ U_çÛ#KÀ `Õ<≥#∞ <åHÕK«=Öˇ#x H˘xfl „QÆO^äŒ=ÚÅÖ’ L#flk.
K≥=ÙÅ∞ ‰õΩ@ì_®xH˜ "å_Õ ã¨∂k
HõΔ„uÜ«ÚÅ‰õΩ |OQÍ~°O`À,
„ÉÏÇ¨Ï‡}, "≥·â◊√ºÅ‰õΩ "≥O_ç`À,
â◊¥„^Œ∞_≥·#KÀ Ö’Ç¨Ï=∞Ü«∞"≥∞ÿ# ã¨∂k`À x~°fiÇ≤ÏOK«=Öˇ#x
g~°q∞„`À^ŒÜ«∞=Ú# L#flk.
^•_ç
P_Õ"åà◊√§ W^Œ~Ì ∞° O\Ï~°∞. 9 #Ñ¨ÙÊÅ∞O\Ï~Ú. XHõi `«~åfi`« XHõ~∞° ,
XH˘¯Hõ¯\˜ K˘Ñ¨ÙÊ# #áêÊe. Z=i"≥·<å =¸_»∞ #Ñ¨ÙÊÅ∞, J_»¤OQÍ
QÍx, xÅ∞=ÙQÍ QÍx XˆH =~°∞ã¨Ö’ =¿ãÎ XHõ ^•_ç [iy#@∞¡.
^•_ç [iÑ≤# "åà◊√§ Z^Œ∞\˜"åi #Ñ¨ÙÊÅÖ’Oz XHõ #Ñ¨ÙÊ#∞ (^•_ç
[~°QxÆ k =∂„`«"∞Õ ) fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. XHõ™êi ^•_ç [iÑ≤# #Ñ¨ÙÊx,
„Ñ¨Hõ¯‰õΩ [iÑ≤, ^•x`À =∞~°Å ^•_ç K≥Ü«∞º =K«∞Û#∞. WÖÏ P_Õ
W^ŒÌiÖ’ Z=i"À XHõi #Ñ¨ÙÊÅ∞ Ñ¨Ó~°ÎÜÕ∞º=~°‰õΩ P_»∞HÀ=K«∞Û#∞.
=¸ÅÖ’ ÉÏ}O QÆ∞~°∞ÎÅ∞#fl HÀ}ÏÅÖ’ =~°ã¨QÍ #Ñ¨ÙÊÅ∞ ÃÑ@ì_»O
^•_çQÍ XÑ¨ÙÊHÀ|_»^Œ∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 87
38.Éè’yÑÖ_»∞¡
ãÖ„HÍOu =¿ãÎ Ñ≤Å¡Å‰õΩ Éè’yÑÖ_»∞¡ áÈã≤.. =Úiã≤áÈ`«∞O\Ï~°∞

`«e¡^ŒO„_»∞Å∞. WÑ¨C_≥·`Õ D ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O `«yæOk HÍh XHõÑ¨C_»∞
Ñ≤Å¡Å∞#fl „Ñü WO\’¡ Éè’yÑÖ_»¡ ^Œ$âßºÅ∞ Hõ#∞qO^Œ∞ KÕ¿ãq. J<åkè
#∞Oz =ã¨∞Î#fl ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O Wk.
JiëêìÅ∞, k+≤ì=O\˜q ^ŒiKÕ~°=Ù
Éè’y ÑÖ_»∞QÆ ™êÜ«∞O„`«O ™ê^è•~°}OQÍ S^Õà◊¡Ö’Ñ¨Ù Ñ≤Å¡ÅÃÑ· Éè’y
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 88
ÑÖ_»¡#∞ áÈ™êÎ~°∞. nx=Å# S^Õà◊¡Ö’Ñ¨Ù Ñ≤Å¡ÅÃÑ· LO_Õ JiëêìÅ∞,

k+≤ì =O\˜q `˘ÅyáÈ~Ú Ñ≤Å¡Å∞ P~ÀQÆºOQÍ LO_ÕO^Œ∞‰õΩ ˆ~y ÑÖ_»∞¡
ã¨Ç¨ÏHõi™êÎÜ«∞x XHõ #=∞‡HõO.
S^Õà¡◊ =Ü«∞ã¨∞Ö’ z#flÑ≤ÅÅ¡ ‰õΩ „|Ç¨Ï‡~°O„^èOŒ Ñ¨Å∞K«QÍ LO@∞O^Œx,
ˆ~Y J~å ‰õÄ_® Ñ¨Å∞K«QÍ LO@∞O^Œ@. J~Ú`Õ ˆ~yÑÖ_»¡Ö’ ~ÀQÆ
x~À^èŒHõ â◊H˜Îx ÃÑOKÕ áÈ+¨Hõ qÅ∞=Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ LO\Ï~Ú. Jq
áÈã≤# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ˆ~y ÑÖ_»¡ #∞Oz =KÕÛ "åã¨# Ñ≤Å¡Å `«ÅÃÑ·#
„|Ç¨Ï‡ ~°O„^è•xH˜ â◊H˜Î Wã¨∞ÎO^Œx, "Õ∞^èŒã¨∞û‰õΩ â◊H˜Î KÕ‰õÄ~°∞`«∞O^Œx
ÃÑ^ŒÌÅ #=∞‡HõO.
=ÚO^Œ∞QÍ NHõ$+¨μ‚xH˜ Ç¨~°u
Ñ≤ÅÅ¡ #∞ ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ì˜ Ç¨~°u Ñ¨_`» å~°∞. =ÚO^Œ∞QÍ NHõ$+¨μx‚ H˜
Ç¨Ï~°u JkÌ# `«~°∞"å`« Ñ≤Å¡Å‰õΩ J^Œ∞Ì`å~°∞. =ÚO^Œ∞QÍ NHõ$+¨μ‚xH˜
Éè’yÑÖ_»∞¡ áÈã≤# `«~°∞"å`«<Õ Ñ≤Å¡Å‰õΩ =¸_»∞™ê~°∞¡ H˘kÌH˘kÌQÍ
áÈ™êÎ~∞° . Dq^èOŒ QÍ JO^Œ~∂° áÈÜ«∞=K«∞Û#∞. JÖÏˆQ D ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ
`«Å∞¡Å∞ ¿Ñ~°O\Ïxfl U~åÊ@∞ KÕã≤ W~°∞QÆ∞á⁄~°∞QÆ∞ =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
‰õΩO‰õΩ=∞Å∞ ^ŒH˜Δ} `åO|∂ÖÏÅ∞ JOk™êÎ~°∞.
Éè’yÑÖ_»∞¡ ZÖÏ HõÅ∞Ñ¨Ù`å~°∞?
zÅ¡~,° <å#Éˇ\#ì˜ â◊#QÆÅ∞, |OuÑ¨ÓÅ ~ˆ ‰õΩÅ∞, ~ˆ yÑÖ_»∞¡ g@xfl\˜h
HõÅ∞Ñ¨ÙHÀ"åe. ãÖ„HÍOu <å_»∞ áÈã≤# Éè’yÑÖ_»¡#∞ ÑÖ_»∞QÆ ÑÖ_»∞¡
JO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 89
Éè’yÑÖ_»∞¡ áÈÜ«∞@OÖ’x JO`«~å~°÷O

qâı+"¨ ∞Õ =∞O>Ë ~ˆ QÆ∞ÑÖ_»#¡ ∞ [O`«∞=ÙÅ∞ u#=Ù. =∞#∞+¨μÖË uO\Ï~°∞.
Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖã¨¯ $uÖ’ ˆ~QÆ∞ÑÖ_»¡‰õΩ#fl „áêâ◊™êÎºxfl ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ..
ÑÖ_»QÆÑ¨Ó@ Ñ≤Å¡Å‰õΩ zÅ¡~° <å}ËÅ`À HõeÑ≤ Éè’yÑÖ_»∞¡ áÈ™êÎ~°∞. P
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«Å g∞^Œ zÅ¡~° xÅ|_ç`Õ 'Éè’y— J=Ù`å~°x, ˆ~QÆ∞ÑÖ_»∞¡
=∂„`«"Õ∞ xÅ|_ç`Õ 'Ü≥∂y— J=Ù`å~°#flk XHõ qâßfiãÖ.
<å~åÜ«∞}∞x Pjã¨∞ûÅ∞
ˆ~y ÑÖ_»¡#∞ |^ŒsÑ¶¨ÅO Jx ‰õÄ_® Ñ≤Å∞™êÎ~°∞. t=Ù}˜fl „Ñ¨ã¨#flO
KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ #~°<å~åÜ«∞}∞Å∞ |^ŒiHÍ=#OÖ’ Ñ¶¨∞’~° `«Ñ¨ã¨∞û KÕâß
~°@. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Õ=`«Å∞ "åi `«ÅÅ g∞^Œ |^Œs Ñ¶Ö¨ ÏÅx ‰õΩiÑ≤O
Kå~°x K≥|∞`å~°∞. P<å\˜ ãÖÑ¶¨∞@#‰õΩ „Ñ¨fHõQÍ Ñ≤Å¡Å#∞ <å~åÜ«∞}∞
_çQÍ ÉèÏqOz Éè’yÑÖ_»¡#∞ áÈ¿ã ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O =zÛO^Œx „Ñ¨fu.
ã¨∂~°∞ºx Pjã¨∞ûÅ∞
Éè’y =ÚyâßHõ ã¨∂~°∞º_»∞ ^ŒH˜Δ}O #∞Oz L`«Î~åxH˜ =∞~°Å∞`å_»∞.
P ~À*Ë =∞Hõ~°~åtÖ’H˜ „Ñ¨"Õt™êÎ_»∞. ãÖ„HÍOu ã¨∂~°∞º_ç ÑÖ_»∞QÆ..
ã¨∂~°∞º_ç ~°OQÆ∞Ö’ LO_Õ ˆ~yÑÖ_»¡#∞ z#flÑ≤Å¡ÅÃÑ· áÈ¿ãÎ ã¨∂~°∞º_»∞
Pjã¨∞ûÅ∞ ^˘~°∞‰õΩ`åÜ«∞x XHõ #=∞‡HõO. H“=∞~°ºOÖ’H˜ J_»∞QÆ∞
ÃÑ@ì_®xH˜ =ÚO^Õ JO>Ë.. 12 Uà◊Ö¡ ’Ñ¨Ù z<åfl~°∞Å `«ÅÃÑ· Éè’y ÑÖ_»#¡ ∞
áÈÜ«∞=K«∞Û.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 90
39.JHõΔ~åÉèÏºãÖ
a_»¤ =∞#ã¨∞ `«y#O`«QÍ ÑïÑ¨Hõfi`« K≥Ok H˘`«Î q+¨Ü«∂Å∞

<Õ~∞° ÛHÀ=_®xH˜ ã≤ÔúŒ QÍ L#flÑ¨C_»∞ "≥Ú^Œ@QÍ KÕÜ∞« =Åã≤#k JHõ~Δ åÅ∞
<Õ~°Ê@O. D ãÖ™ê¯~å<Õfl JHõΔ~å~°OÉèí=∞h, JHõΔ~°ÖËY#=∞h, q^•º
~°OÉè=í ∞h JO\Ï~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ D ãÖ™ê¯~åxfl S^À U@ KÕ™êÎ~∞° .
qâßfiq∞„`«∞_»∞ nxfl U_˘ U\˜=~°‰õΩ á⁄_çyOKå_»∞. HÍh H˘O^Œ~°∞
ã¨‡ $uHõ~°ÎÅ∞ K«∂_®Hõ~°} J~Ú# "≥O@<Õ KÕÜ«∂Åx xˆ~ÌtOKå~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 91
JHõΔ~åÉèÏºã¨=Ú ZÑ¨C_»∞ KÕÜ«∂e?

tâ◊√=Ù#‰õΩ 5= ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ JHõΔ~åÉèÏºã¨=Ú KÕÜ«∂e.
L`«Î~åÜ«∞}=Ú–J#QÍ =∂Ñ¶¨∞=Ú, á¶êÅ∞æ}=Ú, K≥·„`«=Ú, "≥·âßY=Ú,
*Ëº+¨ª=Ú JHõΔ~åÉèÏºã¨=Ú KÕÜ«Ú@‰õΩ =∞Oz <≥ÅÅ∞, ã¨∂~°∞º_»∞
‰õΩOÉèí~åtÖ’ #∞#flÑ¨C_»∞ KÕÜ«∞~å^Œ∞.
â◊√Hõ¡ Ñ¨HõΔ=Ú =∞Ozk. Hõ$+¨‚ Ñ¨HõΔ=Ú, J=∂"åã¨º, ^•x=ÚO^Œ∞ 3
u^äŒ∞Å∞ J#QÍ Hõ$+¨‚ Ñ¨HõΔ ^•fi^Œt, „`«Ü≥∂^Œt, K«`«∞~°úâ◊√Å∞ =∞iÜ«Ú
Hõ$+¨Ñ‚ H¨ áΔõ ê_»ºq∞ =∞Ozq HÍ=Ù. Jtfix, =∞$QÆt~°, Ñ¨Ù+¨ºq∞, Ñ¨Ù#~°fiã¨∞,
P~°∞„^Œ, Pâı¡+¨, Ç¨Ïã¨Î, z`åÎ, ™êfiu, =¸Å, „â◊=}, ˆ~=u #HõΔ„`«=ÚÅ∞
"Õ∞+¨, Hõ~å¯, `«∞Å, =∞Y, g∞# ÅQÆfl=ÚÅ∞† Pk, ™È=∞, |∞^èŒ, QÆ∞~°∞,
â◊√„Hõ"å~°=ÚÅ∞ =∞Ozq. J#^è•ºÜ«∞~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ J+¨ì=∞ â◊√kú Hõeæ
LO_»=Öˇ#∞.
JHõΔ~åÉèÏºã¨ q^è•#=Ú
JHõΔ~åÉèÏºã¨=Ú KÕÜ«Ú ÉÏ|∞, ÖËHõ áêÑ¨ KÕ`« =ÚO^Œ∞QÍ q¿Ñ¶∞fl
â◊fi~°∞x, ÅH©Δ ‡ <å~åÜ«∞}∞Å#∞, ã¨~°ã¨fiux, Éèí∂^Õqx `«# ‰õΩÅ^Õ=`«
Å#∞, QÆ∞~°∞=Ùh, „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Åx Ñ¨ÓlOz, #=∞ã¨¯iOz, "å~°O^ŒiH˜ 3
™ê~°∞¡ „Ñ¨^ŒH˜Δ}=Ú KÕ~ÚOK«=Öˇ#∞. `«∂~°∞Ê =ÚY=ÚQÍ tâ◊√=Ù#∞
‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\ ˜ì =ÚO^Œ∞QÍ 'FO— HÍ~°=Ú#∞ „"å~ÚOz, P `«~°∞"å`«
JHõΔ~°=ÚÅ∞ „"å~ÚOK«=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ #=∞™ê¯~°=Ú
ÃÑ\˜ìOK«=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 92
JHõΔ~åÉèÏº™êxH˜ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# Ñ¨~°fik<åÅ∞

Ñ¨~fi° k<åÅ∞ JHõ~Δ åÉèÏº™êxH˜ J#∞"≥#· q. =ÚYºOQÍ q[Ü«∞^Œâg◊ ∞,
â◊~°#fl=~å„`«∞Ö’¡ =¸ÖÏ #HõΔ„`«O L#fl ~ÀA, NÑÖK«q∞ =O\˜ Ñ¨~°fi
k<åÅÖ’ D HÍ~°º„Hõ=∞O KÕÜ«∞@O=Å¡ P ^Õ=`«Å Pjã¨∞ûÅ∂ J#∞
„QÆÇÏ¨ =¸ ÅaèOz, q^•ºaè=$kúH˜ ^ÀÇ¨Ï^ŒO Hõeyã¨∞OÎ ^Œx =∞# #=∞‡HõO.
ã¨~°fi™ê^è•~°}OQÍ JHõΔ~åÉèÏºãÖ S^À U@ KÕ™êÎ~°∞. P =Ü«∞ã¨∞û
=KÕÛãïH˜ q+¨Ü∂« xfl „QÆÇÏ≤ Oz J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx, =∞#ã¨∞ûÖ’ xÅ∞Ñ¨ÙH˘<Õ
â◊H˜Î q^•ºi÷H˜ Åaèã¨∞ÎOk.
D HÍÅOÖ’ ^Õâ◊HÍÅ Ñïã≤÷`«∞Å#∞ |\˜ì =¸_»=ÜÕ∞@<Õ JHõΔ~å
ÉèÏºãÖ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. L^ŒÜ«∞O "Õà◊ WO\’¡QÍh, ^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ QÍh,
áê~î°âßÅÖ’QÍh, ÃÑ^ŒÌÅ∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ ã¨=∞HõΔOÖ’ D HÍ~°º„Hõ=∞O x~°fi
Ç≤ÏOK«=K«∞Û.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 93
=∞# ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ q^•ºkè^Õ=`«Å∞ H˘O^Œ~°∞<åfl~°∞. JHõΔ~å

ÉèÏºãÖ <å_»∞ P ^Õ=`«Å#∞ Ñ¨ÓlOz q^•ºi÷K`Õ « JHõ~Δ åÅ∞ kkÌOK«@O
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. ã¨HõÅ qÑ¶¨∂flÅ#∂ `˘ÅyOKÕ q<åÜ«∞‰õΩ}˜‚, q^ŒºÅ
^Õ=`« J~Ú# ã¨~ã° fi¨ f ^Õqx JiÛOz D HÍ~°º„Hõ=∂xfl „áê~°O aè™êÎ~∞° .
^ŒH˜Δ}Ï=¸iÎ, ^Œ`åÎ„`ÕÜ«Ú_»∞, q+¨fiˆHû#∞_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"åix q^•º
^Õ=`«Å∞QÍ Ñ¨Ól™êÎ~°∞.
P `«~°∞"å`« 'FO #=∞ó t"åÜ«∞ó ã≤^ŒúO #=∞ó— J<Õ JHõΔ~åÅ#∞
q^•ºi÷K`Õ « kkÌ™êÎ~∞° . q^•ºkè ^Õ=`« ã¨~ã° fi¨ u J~Ú<å, *Ï˝#ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»∞
t=Ù_»∞ HÍ|\˜ì '#=∞t≈"åÜ«∞— JHõΔ~åÅ∞ k^ŒÌ_»O`À JHõΔ~åÉèÏºãÖ
„áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞Ok.JO`ÕQÍHõ ÉèÏ+¨‰õΩ "åºHõ~°}O WzÛ#k Ñ¨~°=∞
t=Ù_»∞. HÍ|\˜ì t=<å=∞O`À JHõ~Δ åxfl „áê~°OaèOKåe Jx K≥|∞`å~°∞.
q^•ºi÷`À `˘e JHõΔ~åÅ#∞ aÜ«∞ºOÃÑ· ~å~ÚOKÕ PKå~°O H˘xfl
KÀ@¡ LOk. P z<åfliH˜ ZÑ¨C_»∂ ^è#Œ ^è•<åºÅ∞ ã¨=∞$kúQÍ KÕ‰Äõ ~åÅx
nqOK«_»"Õ∞ WO^Œ∞Ö’x JO`«~å~°÷OQÍ K≥|∞`å~°∞.
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ`À =ÚYºOQÍ `≥Å¡x ~°OQÆ∞ =„™êÎÅ`À J=∞‡
"åi ^ŒQ~æÆ ° JHõ~Δ åÉèÏã¨ºO KÕã∞¨ ‰õΩO>Ë KåÅ∞ J=∞‡ ÑïÑ¨Ó~°‚ J#∞„QÆÇÏ¨ O
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok Jx H˘O^Œi ÉèÏ=#. Ñ≤Å¡Å`À FO #"≥∂ ã¨~°ã¨fi`Õº#=∞ó
Jx <å=∂xfl ÖË^• âß~°^• ^Õ"≥·º #=∞ó Jx áê~åÜ«∞}Ïxfl KÕ~ÚOz
#KÀ qâı+¨ Ñ¶ë`«O LO@∞Ok Jx ÃÑ^ŒÌÅ ÉèÏ=#.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 94
40.F}©Å∞-ÑÖK≥Å "Õ_»∞Hõ
D "Õ_∞» Hõ ™êÜ«∞O„`«O "Õà◊ KÕ¿ãÎ KåÖÏ ÉÏQÆ∞O@∞Ok. x~°~‚ ÚOz#

=ÚÇ¨˙~°ÎO ~ÀA# L^ŒÜ«∞O `«Å™êfl#O KÕ~ÚOz, LuH˜# =G=Ú
^èŒiOÑ¨KÕã≤ ^ŒQÆæ~°Ö’ L#fl ^Õ"åÅÜ«∂xH˜ "≥o§, Jaè¿+HõO KÕ~ÚOz
™êfiq∞"åi Pjã¨∞ûÅ∞ á⁄O^•e.
J=ã¨~°"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ∞
ã‘fi@∞, Ç¨@∞, ÑÖ_»∞, P‰õΩÅ∞, =Hõ¯, |OQÍ~°ÑÙ¨ =ã¨∞=Î Ù, Ju^ä∞Œ Å‰õΩ
ÑÖzÃÑ@∞ì ™ê=∂„y "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q. =ÚO^Œ∞QÍ J=∂‡~Úx JÅOHõiOz
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 95
ÑÖ_»∞, `åO|∂ÅO KÕuÖ’ LOz "Õ_»∞Hõ‰õΩ U~åÊ@∞KÕã≤# "ÕkHõÃÑ·

L#fl ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ@ì=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« =Ú`«Î~Ú^Œ∞=ÙÅ∞
JH˜ΔO`«Å∞ "Õã≤ Ç¨~°u W=fi=Öˇ#∞.
`«~∞° "å`« "Õ∞#=∂=∞, J`«Î Hõeã≤ ÅOQÍ, F}˜, *ÏÔH@∞ì, `åO|∂ÅO
W=hfl XHõ Ñ¨à‹§OÖ’ KÕiÛ J=∂‡~Ú KÕuÖ’ LOz JH˜ΔO`«Å`À Pj~°fi
kOKåe. P `«~°∞"å`« J=∂‡~Ú `«e¡, ‰õΩ=∂Ô~Î#∞ ‰õΩsÛÖ’ #∞O_ç
ÖË=nã≤, "Õ∞#=∂=∞ WzÛ# #∂`«# =G=ÚÅ#∞ ^èŒiOÑ¨KÕã≤ =∞~°Å
JÅOHõ~°} ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\Ïìe.
`«~°∞"å`« W^ŒÌ~°∞ =Ú`≥ÎÂ^Œ∞=ÙÅ∞ J=∂‡~Ú `«ÅÃÑ· JH˜ΔO`«Å∞ "Õã≤
Ç¨~°u áê@ áê_ç Ç¨~°ux Hõà◊§‰õΩ JkÌ áêÑ¨#∞ Pj~°fikOKåe. D
"Õ_∞» Hõ uÅHÕK«_®xH˜ =zÛ# |O^è∞Œ q∞„`« ã¨Ñi¨ "å~°O ‰õÄ_® JHÕΔ `«Å∞
"Õã≤ Pj~°fik™êÎ~°∞ K«∂¿ã"åiH˜ D "Õ_»∞Hõ KåÖÏ ã¨~°^•QÍ LO@∞Ok.
D "Õ_»∞Hõ‰õΩ =zÛ# Ju^èŒ∞Å‰õΩ qO^Œ∞ Éè’[#O U~åÊ@∞ KÕ~ÚOKåe.
`«~∞° "å`« XHõ Hõ=~°∞Ö’ ã‘fi@∞, Ç¨@∞, `åO|∂Å=Ú, ÑÖ_»∞, ™ê=∂#∞
"Õã≤ W=fi=Öˇ#∞.
ÑÖK≥Å∞
ÑÖK≥, HõO_»∞=, áêºO@∞, +¨~°∞ì ÃÑ·# `åO|∂Å=Ú ÃÑ\˜ì JÅ∞¡x
KÕuH˜ ~Ú=fi=Öˇ#∞. J=∂‡~ÚH˜ [iÑ≤Oz# q^èŒOQÍ<Õ JÉÏƒ~ÚH˜
‰õÄ_® D q^èŒOQÍ<Õ [iÑ≤OKåe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 96
41.Ñ¨Ù+¨Ê=u J~Ú#Ñ¨C_»∞ áê\ÕKÕ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞
`«∂~°∞Ê =ÚYO =K«∞Û#@∞¡QÍ ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ>Ëì ã¨÷ÅOÖ’ <ÕÅg∞^Œ

QÆ_ç¤Ñ¨~°z ^•xg∞^Œ `≥Å∞Ñ¨Ù ~°OQÆ∞ ^Œ∞Ñ¨Ê\˜ ÖËHõ p~° S^Œ∞QÆ∞~°∞
=Ú`≥Î^Œ∞=ÙÅ∞ Hõeã≤ Ñ¨@∞ì‰õΩx "ÕÜ«∞=Öˇ#∞. P `«~°∞"å`« P S^Œ∞QÆ∞~°∞
J=∂‡~Ú `«ÅÃÑ· JH˜ΔO`«Å∞ "ÕÜ«∞=Öˇ#∞. `≥Å¡x =G=ÚÃÑ· <åÅ∞QÆ∞
"≥·Ñ¨ÙÖÏ, =∞^èŒºÖ’ S^Œ∞KÀ@¡ h\˜Ö’ <å#Éˇ\ ˜ì# â◊#QÆÅ∞, ÑÖ_»∞¡,
`åO|∂Å=Ú, ZO_»∞ H˘|ƒi zÑ¨Ê, zq∞‡e =Ú^ŒÌÃÑ\Ïìe, Ñ¨Hõ¯# XHõ
K≥Hõ¯ÉÁ=∞‡ ÃÑ@ì=Öˇ#∞. P ÉÁ=∞‡‰õΩ =G=Ú Hõ@ì=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 97
J=∂‡~Ú HÍà◊§‰õΩ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~åã≤ áê~å}˜ ÃÑ\Ïìe. F}© "Õã∞¨ H˘#=Öˇ#∞.

S^Œ∞áÈQÆ∞Å ^•~åxH˜ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù~åã≤ `«=∞Åáê‰õΩ `À~°=Ú `«Ü«∂~°∞ KÕã≤
XHõ\ ˜ ~ÀÅ∞H˜, ~ÀHõeH˜ Hõ\Ïìe, J=∂‡~ÚH˜ `åO|∂Å=Ú W=fi=Öˇ#∞.
J=∂‡~Úx ‰õÄ~˘Û#ÃÑ\˜ì ~ÀÅ∞Ö’ S^Œ∞ zq∞‡e =Ú^ŒÌÅ∞ "Õã≤ zq∞‡e
`˘H˜¯ Ç¨~°u Ñ¨@=ì Öˇ#∞. ã¨=∞~°áÎ ê@, =∞OQÆàÇ◊ ¨ ~°u áê@Å∞ áê_»=Öˇ#∞.
~ÀÅ∞Ö’x zq∞‡e =ÚO^Œ∞QÆ =¸_»∞™ê~°∞¡ J=∂‡~Ú KÕuÖ’ ÃÑ\˜ì
q∞ye#k ã¨=∞~°HÎ Íx Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ÃÑ@∞ì^∞Œ ~°∞. ÉÁ@∞ì, QÆO^è=Œ Ú =ÚO^Œ∞QÍ
ã¨=∞~°Î ÃÑO_ç¡ ‰õÄ`«∞~°∞#‰õΩ WzÛ =Ú`≥ÎÂ^Œ∞=ÙÅ‰õΩ WK≥Û^Œ~°∞.
"≥Ú^Œ@ =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ Ñ¨ÙÅQÆ=Ú J#fl=Ú, (aÜ«∞º=ÚÖ’ ÃÑã¨~°
Ñ¨Ñ¨C HõeÑ≤ =O_»=Öˇ#∞). XHõ =¸‰õΩ_»∞Ö’ qã¨Î~å‰õΩ ÖËHõ "≥O_ç y<≥fl
LOz P J#fl=Ú ÃÑ>ˇì^Œ~°∞. J#fl=ÚÖ’H˜ ÉˇÅ¡=Ú =ÚHõ¯ ÖËHõ
ÑÖK«^•~°`À u#=Öˇ#∞. `«iy#q u#~å^Œ∞. Ñ¨ÙÅ¡Å∞ `«∞OK«∞@ KÕÜ«∞
‰õÄ_»^∞Œ . J~°\Ñ˜ O¨ _»∞ Z=Ô~<· å =ez WzÛ# u#=Öˇ#∞. LÑ¨# Ü«∞#=Ú
ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ "å_ç# =¸‰õΩ_»∞Ö’ J#fl=Ú ÃÑ\˜ì# U^≥·<å ^À+¨=ÚÅ∞
L#fl áÈ=Ù#∞. =~°∞ã¨ ™êfl#=Ú 4, 7, 9, 11 ~ÀAÅÖ’ KÕ~ÚOKåe.
4= ~ÀA Éè’[=ÚÖ’ J@∞¡ =_ç¤OKåe. áêÅ~°ã¨=Ú KÕÜ«∂e.
=~°ã¨ ™êfl#=Ú 4 ™ê~°∞¡ `«~°∞"å`« =∂=¸Å∞QÍ |OuÖ’ Éè’[#=Ú
KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. 4 ~ÀAÅ `«~°∞"å`« H˘|ƒi á⁄_»∞=Ú, JÑ¨Ê_»=Ú,
=_çÜ«∞=Ú`À<Õ Éè’[#=Ú ÃÑ@ì=Öˇ#∞. u#ÖËxKÀ áêÅ∞, =∞l˚QÆ
Ñ¨Å∞K«QÆ KÕã≤ J#fl=ÚÖ’ áÈÜ«∞=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 98
nÑ¨=Ú#fl QÆkÖ’<Õ Hõ#º#∞ LOKåe. ã¨∞"åã≤#∞Å‰õΩ N QÆO^è=Œ Ú,

Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ#∞, `«=¸ƒÅ=ÚÅ#∞ Å=}=Ú, ÃÑã¨Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q
W"åfie. „Ñ¨^=Œè ∞ ~°[ã¨fiÅ J~Ú# =G=Ú`À<Õ =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ LOKåe.
Z=ix `åHõ‰Ωõ O_® *Ï„QÆ`QÎ« Í, „Ñ¨âßO`«=ÚQÍ, LO_»∞#@∞¡ K«∂_®e. =¸_»∞
k#=ÚÅ∞ Z=ix `åHõ‰õÄ_»^Œ∞. JÉèíºOQÆ#=Ú, HÍ@∞Hõ, ™êfl#=Ú,
Ñ¨QÅÆ ∞ x„kOK«∞@, Jyfl=Ú@∞ì@, „áêã¨#=Ú, ã¨∂~åº=Ö’Hõ#=Ú, Éè∂í q∞ÃÑ·
w`åÅ∞ wÜ«Ú@ KÕÜ«Ú@ KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞. „HÕ^Œ Ñ¨_»∞HÀ"åe,
u#‰õÄ_»x Ñ¨^•~°÷=ÚÅ∞
=OHÍÜ«∞, QÀOQÆ∂~°, `«iy#q, Jiâ‹, A#∞fl u#‰õÄ_»^Œ∞. P=Ù
áêÅ∞, ÃÑ~°∞QÆ∞, =∞l˚Q,Æ `åO|∂Å=Ú, QÆO^è=Œ ∂Åº=ÚÅ∞ LÑ¨Ü∂≥ yOK«
~å^Œ∞. zq∞‡e =Ú^ŒÌÅ∞, "Õˆ~ Uã‘fi@∞ J~Ú<å u#=K«∞Û#∞. ã¨=∞~°Î
ã¨=∞Ü«∞=Ú# zq∞‡e ZO`« ÑÖz# JO`«=∞Ozk. U^≥<· å QÆ∞_ç=ÚO^Œ∞
"åà◊¡‰õΩ zq∞‡e =Ú^ŒÌÅ∞ ÑÖK«=K«∞Û#∞. H˘O^Œi WO@ `≥Å∞Ñ¨Ù _ç*ˇ·#∞
H˘`«Î p~° ã¨=∞~°Î ÃÑO_ç‰¡ Äõ `«∞~°∞‰õΩ Hõ\ì˜ "≥Ú^Œ\˜ ~ÀA ‰õÄ~˘Û#ÃÑ@∞ì^∞Œ ~°∞.
Ñ¨^ŒH˘O_»=~ÀA# J=∂‡~ÚH˜ QÍAÅ∞ `˘_çyOK≥^Œ~°∞. P ~ÀA
|O^èŒ∞=ÙÅ#∞ Ñ≤ez Éè’[#=ÚÅ∞ ÃÑ>ˇì^Œ~°∞. JO^ŒiH˜ Ô~O_»∞ QÍAÅ∞
‰õÄ_® ÑÖzÃÑ>ˇì^Œ~°∞. <åÅ∞QÆ∞ ã¨=∞~°ÎÅ∞, Hõ<≥fl=Ú@∞¡ =¸_»∞ J~Ú#
^•HÍ T~°∞ á⁄e"Õ∞~° ^•@~å^Œ∞ Jx JO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 99
42.ã¨=∞~°Î ™êfl#=Ú
D ã¨=∞~°Î ™êfl#
=Ú#∞ Zxq∞^Œ =
~ÀA ~å„uH˜ Zxq∞k
QÆO@Å‰õΩ ™êfl#=Ú
KÕ~ÚOK«=Öˇ#∞. #∞=ÙfiÅ
#∂<≥ =O\˜H˜ ~åã≤,
#Å∞QÆ ∞ ÃÑ\ ˜ ì `« Å
™êfl#=Ú KÕ~ÚOKåe.
J#O`«~°O S^Œ∞ xq∞+¨=ÚÅ `«~°∞"å`« =∞~°Å `«Å™êfl#=Ú KÕ~ÚOK«
=Öˇ#∞. nx<Õ ^˘OQÆ ™êfl#=Ú JO^Œ∞~°∞. 7,9,11 ~ÀAÅÖ’ L^ŒÜ«∞"Õ∞
WÖÏ #Å∞QÆ∞ÃÑ\ì̃ ™êfl#=Ú KÕ~ÚOK«=Öˇ#∞. 11= ~ÀA Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞
=zÛ Ñ¨Ù}º=K«#=Ú KÕ~ÚOK≥^Œ~°∞.
2= ã¨=∞~°Î 9= ~ÀA`À, 3= ã¨=∞~°Î 7= ~ÀA`À, 4= ã¨=∞~°Î 5=
~ÀA`À, =¸_»∞ =Ú@∞¡ Hõ<≥fl =Ú@¡x 4= ~ÀA ^Œ∂~°=ÚQÍ<Õ LOz
5= ~ÀA WO\’¡H˜ `≥™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 100
43.ˆHâßO`«
Ñ¨^ÇŒ ¨ ~ˆ à◊§ =Ü«∞™⁄KåÛHõ "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ ™˜ êi QÆ_O¤» wã¨∞HÀ=_®xH˜
(w~ÚOK«∞HÀ=_®xH˜) ãÖ|OkèOz#k D ãÖ™ê¯~°O. Ü«∞ø=<å~°OÉèí
^ŒâÖ◊ ’x KåÑ¨ÖÏºÅ‰õΩ ÖÁOQÆ‰Ωõ O_® =∞iO`« *ÏQÆ~∂° ‰õΩÖˇ· "≥∞ÅQÆ=Åã≤#
J=ã¨~åxfl, „|Ç¨Ï‡K«~°ºO Ü≥ÚHõ¯ „áê^è•#º`«#∞ D ãÖ™ê¯~°O QÆ∞~°∞Î
KÕã∞¨ OÎ k. D ãÖ™ê¯~åxH˜ ãÖ|OkèOz# `«O`«∞ ^•^•Ñ¨Ù K«∂_®Hõ~}° #∞
áÈe LO@∞Ok. D ãÖ™ê¯~°O [i¿Ñ@Ñ¨C_»∞ z=~À¡ q^•ºi÷ `«#
QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ XHõ P=Ù#∞ ^•#OQÍ W™êÎ_»∞. JO^Œ∞ˆH ˆHâßO`åxfl QÀ^•#
=∞x ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
D ãÖ™ê¯~°O ‰õÄ_® „|Ç¨Ï‡KåiH˜ J`«x Ü«∞=fi<å~°OÉèÏxfl, ÉÏ^èºŒ
`«Å#∞ `≥eÜ«∞*ˇ¿ÑÊ ãÖ™ê¯~°OQÍ<Õ ÉèÏqOKåe. D ãÖ™ê¯~°O JO`å
^•^•Ñ¨Ù K«∂_®Hõ~°}O Ñ¨^ŒúÌuÖ’<Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. `Õ_® JO`å -
K«∂_®Hõ~°}OÖ’ `«Åg∞^Œ ˆHâßÅ YO_»#O [iy`Õ, ˆHâßO`«OÖ’
g∞™êÅ∞, ÔQ_®¤Å#∞ fã≤ "ÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
D ãÖ™ê¯~å<Õfl 'QÀ^•#O— J#@O ‰õÄ_® LOk. ˆHâßO`«O
`«~åfi`«, QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ ^ŒH}Δ˜ QÍ XHõ QÀ=Ù#∞ W=fi@O =Å¡<Õ nxˆH 'QÀ^•#O—
J<Õ ¿Ñ~°∞ =zÛO^Œ<åe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 101
44.ã¨=∂=~°Î#
K«^Œ∞=Ù =ÚyOK«∞‰õΩx q^•ºi÷ QÆ∞~°∞‰õΩÖÏxfl =ke =KÕÛ@Ñ¨C_»∞

D ãÖ™ê¯~åxfl x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. n<Õfl ™êfl`«Hõ=∞x ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
q^•ºi÷ `å#∞ JÑ¨Ê\˜=~°‰Ωõ áê\Õz# „|Ç¨Ï‡K«~åº„â◊=∞O Ü≥ÚHõ¯ Q˘Ñ¨Ê
^Œ<åxfl QÆ∞iÎã¨∂Î, Ü«∞[˝Ü«∂QÍ^Œ∞Å#∞ =ÚyOKÕ@Ñ¨C_»∞ KÕ¿ã J=Éèí$`«
™êfl#O KÕ™êÎ_∞» . „Hõ=∞tHõ}
Δ `À "≥∞Åy q^•º~°̊#Ö’ LfÎ~∞° _‚ #·≥ q^•ºi÷x
q^•º™êQÆ~åxfl Dk# ™êfl`«‰Ωõ _»∞ ÖËHõ xëê‚`∞« _»∞QÍ QÆ∞iÎOK«_O» [~°∞QÆ∞
`«∞Ok. WÑ¨C_»∞ ‰õÄ_® qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å∞ LfÎ~°∞‚Öˇ·# q^•º~°∞÷Å‰õΩ
Ñ¨\Ïì „Ñ¨^•#O KÕÜ«∞_®xfl ™êfl`«HÀ`«û==∞<Õ JO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 102
QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷ rq`åxH˜ ã≤^ŒúOHÍ=@O

ã¨=∂=~°#Î `À K«^∞Œ =Ù Ñ¨ÓiÎ KÕã∞¨ ‰õΩx WO\˜H˜ uiy~å=_»O q^•ºi÷
rq`«OÖ’ Ju H©ÅHõ"≥∞ÿ# Ñ¶¨∞@ìO. ™êfl`«‰õΩ_»∞ ÃÑo§ KÕã¨∞‰õΩx QÆ$Ç¨Ïã¨÷
rq`«O QÆ_Ñ» _¨ ®xÔH<· å, `å#∞ QÆ_Oç z# "≥k· Hõ q*Ï˝#O`À Éè∫uHõ =∂#
ã≤Hõ |O^è•Å‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ rq`«O QÆ_»Ñ¨_®xÔH·<å ã≤^ŒúOQÍ LO\Ï_»∞.
"≥Ú^Œ\ ˜ =∂~°Oæ áê\ÕKÕ"åà◊§#∞ LÑ¨‰Ωõ ~°fi#∞Åx, ~Ô O_»= =~°Oæ "åix
<≥·+≤ª‰õΩÅx JO\Ï~°∞. U =∂~°æO áê\ÕK«_®xÔH·<å QÆ∞~°∞=Ù J#∞=∞u
`«Ñ¨Êxãï. JÑ¨Ê\˜=~°‰õΩ q^•ºi÷ ^Œâ◊Ö’ QÆ∞~°∞=Ù`À<Õ L<åfl PÜ«∞#‰õΩ
~°∞ã¨∞"Õ∞g∞ K≥eO¡ K«‰Ωõ O_®<Õ PÜ«∞xfl ¿ãqOK«∞‰õΩO@∂ q^Œº#∞ á⁄Ok#
q^•ºi÷ WO\˜H˜ uiQ˘KÕÛ@Ñ¨C_»∞ =∂„`«O `«# ™ÈÎ=∞`«∞‰õΩ `«y#@∞¡
QÆ∞~°∞^ŒH}Δ˜ ã¨=∞iÊOK«∞‰õΩO\Ï_»∞. QÆ∞~°∞^ŒH} Δ˜ QÍ Ug∞ W=fiÖËHáõ È~Ú<å
QÆ∞~°∞=Ù J#∞=∞u =∂„`«O `«Ñ¨ÊxãïQÍ fã¨∞HÀ"åe.
™êfl`«HÍÅ∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞
1. q^•º™êfl`«HõO, 2. „=`«™êfl`«HõO, 3. LÉèíÜ«∞™êfl`«HõO.
QÆ∞~°∞‰õΩÅOÖ’ q^Œº#∞ Ñ¨ÓiÎ KÕã¨∞‰õΩx, WO\˜H˜ uiy =KÕÛ "åiH˜
KÕ¿ãk 'q^•º™êfl`«HõO—. QÆ∞~°∞‰õΩÅOÖ’ Jxfl „=`åÅ#∂ Ñ¨ÓiÎ KÕã¨∞‰õΩx
=KÕÛ "åiH˜ KÕ¿ãk '„=`«™êfl`«HõO— Jh JO@∞<åfl~°∞. QÆ∞~°∞‰õΩÅOÖ’
q^Œº#∂, „=`åÅ#∞ Ô~O\˜h Ñ¨ÓiÎ KÕã¨∞‰õΩx, ã¨fiQÆ$Ç¨xH˜ uiy =KÕÛ
"åiH˜ KÕ¿ãk 'LÉèíÜ«∞™êfl`«HõO—.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 103
45."≥ÚÅ„`å_»∞
Ç≤ÏO^Œ∂ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O Jxfl =Ü«∞ã¨∞Å =∞QÆ"å~°∞ #_»∞=Ú

ÉèÏQÆOÖ’ D "≥ÚÅ`å_»∞#∞ ^èiŒ ™êÎ~∞° . "≥ÚÅ`å_»∞#∞ ^•~°O`À `«Ü∂« ~°∞
KÕ™êÎ~°∞. H˘O^Œ~°∞ "≥O_ç `À#∞, |OQÍ~°O`À#∞, áê¡\ ˜#"£∞`À ‰õÄ_®
D "≥ÚÅ`å_»∞#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕ~ÚOK«∞‰õΩx ^èŒi™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 104
"≥ÚÅ`å_»∞ =∂~°Û=Åã≤#Ñ¨C_»∞ H˘`«Î ^•xx ^èŒiOz# `«~°∞"å`«

áê`«^•xx `˘Åy™êÎ~°∞. "≥ÚÅ„`å_»∞ ^èŒiOK«_»O Ç≤ÏO^Œ∂ ™êO„Ñ¨^•
Ü«∞OÖ’ XHõ ÉèÏQÆO. Ü«∂=`ü ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ D ™êO„Ñ¨^•Ü«∞O LOk.
z#fl`«#OÖ’ ÉÏÅÉÏeHõÖˇ W^ŒÌiH© "≥ÚÅ„`å_»∞ Hõ\ ˜ì##∂, ÃÑ^ŒÌ"åÔ~·#
`«~åfi`« ¢ã‘ÎÅ∞ "≥ÚÅ„`å_»∞ "å_»~°∞. Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ =∂„`«O `«Ñ¨ÊHõ "å_»=Å
ã≤O^Õ. Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ÉèÏ~°º HÍÅO KÕ¿ãÎ QÍh "≥ÚÅ„`å_»∞ fÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞
J#fl #=∞‡HõO WÑ¨Ê\˜H© LOk.
"≥ÚÅ„`å_»∞Å∞ „áê^äŒq∞HõOQÍ Z~°∞Ñ¨Ù/#Å∞Ñ¨Ù ~°OQÆ∞ÅÖ’ Åaè™êÎ~Ú.
#Å∞Ñ¨Ù =∞Ozk HÍ^Œx H˘O^Œi #=∞‡HõO. Å∞Ow, ÑÖK≥, =^Œ∞Å∞QÍ
L#fl xHõ¯~°∞¡, áêºO@∞Å∞, ÃÑ·*Ï=∂, ÅOQÀ\˜ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x ÉˇÅ∞ì
LÑ¨Ü≥∂yOK«‰õΩO_® aQÆ∞`«∞ KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ "å\˜x "≥ÚÅ„`å_»∞
„HÕ^Œ‰Ωõ JO>Ë #_»∞=Ú‰õΩ, "≥ÚÅ„`å_»∞H˜ =∞^èºŒ =GO =KÕÛÖÏ Hõ@∞ìH˘<Õ
™œÅÉèíºO D "≥ÚÅ„`å_»∞=Å# LOk. ™êfl# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ h\˜x
Ñ‘ÅÛ@O =Å# "≥ÚÅ„`å_»∞ "≥∞`«Î|_ç, ÖËHõ L^Œ~° ÉèÏQÆO ÃÑiy =∞s
aQÆ∞`«∞QÍ LO_»@O =¸ÖÏ# H˘O`« HÍÖÏxH˜ Jk `≥yáÈ`«∞Ok.
JÑ¨C_»∞ =∞~°Å „H˘`«Î "≥ÚÅ„`å_»∞ H˘<åe. ãÖÑ¨#∞flÅ∞ "åi Pi÷Hõ
Ñïã≤÷`«∞Å#∞ |\˜ì "≥O_ç/|OQÍ~°∞ "≥ÚÅ„`å_»∞Åx "å_»@O ‰õÄ_®
LOk. zxfl Hõ$+¨μ‚_çx q=iOKÕ XHõ Ñ¨^ŒºOÖ’ |OQÍ~°∞ "≥ÚÅ„`å_»∞
J<Õ Ñ¨^•Å∞ =™êÎ~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 105
46.=Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ
=Ú‰õΩ¯ Ñ¨Ù_»Hõ ÖË^• =ÚÔH¯~° XHõ q^èŒ"≥∞ÿ# =Ú‰õΩ¯‰õΩ ^èŒiOKÕ

PÉèí~°}=Ú. =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ ^èŒiOK«_»O ãÖÑÖyÖÏO\˜ =Ú‰õΩ¯‰õΩ H˘`«Î
qO`« JO^•xfl Wã¨∞ÎOk. nxx Z‰õΩ¯=QÍ ¢ã‘ÎÅ∞ ^èŒi™êÎ~°∞. J<ÕHõ
„áêO`åÅÖ’ =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ ÃÑo§ JÅOHÍ~åÅÖ’<Õ Z‰õΩ¯=QÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
=ÚÔH¯~°#∞ `«q∞à◊OÖ’ =¸‰õΩ¯uÎ, Ç≤ÏOnÖ’ <å`ü ÖË^• <å^ä∞Œ i, cÇ¨sÖ’
ÖÏOQ∑ Jx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
Ñ¨Ù~å}ÏÅ∞
=Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ JO>Ë =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ZO`« =∞‰õΩ¯"À `≥eÜ«∂ÅO>Ë
Ñ¨Ù~å}ÏÅÖ’x Z<Àfl L^•Ç¨Ï~°}Å∞ W=fiK«∞Û. ÉèÏ=∂HõÖÏÑÖÖ’ XHõ™êi
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 106
ã¨`«ºÉèÏ=∞ K≥eHõ`≥Î#∞ NHõ$+¨μ‚x =^ŒÌ‰õΩ ~åÜ«∞ÉÏ~°O HÀãÖ "≥à◊§=∞O

@∞Ok. Zxfl ÅOKåÅ∞ W™êÎ#<åfl, Zxfl #QÆÅ∞ W™êÎ#<åfl "≥à#¡◊ O@∞Ok.
qã≤y# ã¨`«º z=~°‰õΩ Jã¨Å∞ hˆHO HÍ"åÖ’ K≥Ñ¨Ê"ÕO Jx J_çy`Õ
ã¨`«ºÉèÏ=∞ =Ú‰õΩ¯# L#fl =ÚÔH¯~° HÍ"åÅO@∞Ok. Jk W=fiQÍ<Õ
ÅOÔHÉˇO^≥Å∞ ^˘iH˜#O`« ãÖ`À+Ö`À NHõ$+¨μ‚x =^ŒÌ‰õΩ "≥o§ ~åÜ«∞
ÉÏ~°O #_»∞Ñ¨Ù`«∞Ok.
Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ=`«Å∞ JO^ŒiH© =ÚÔH¯~° `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® LO@∞Ok. Éˇ["å_»
Hõ$ëê‚#k á⁄Oy Hõ#Hõ^Œ∞~°æ=∞‡ =ÚÔH¯~°#∞ `åH˜`Õ Éèí∂q∞ g∞^Œ Z=fi~°∂
q∞QÆÅ~°x áÈ`«∞Å∂i g~°„|¿ÇÏ‡O„^Œ™êfiq∞ QÍ~°∞ HÍÅ*Ï˝#OÖ’ =ÚÔH¯~°
QÆ∞iOz „Ñ¨™êÎq™êÎ~°∞.
™êO„Ñ¨^•Ü«∞O
JÅOHÍ~°OQÍ ã≤÷~°Ñ¨_ç# =ÚÔH¯~°#∞ "Õ∞#=∂=∞ ÖË^• HÍÉ’ÜÕ∞ Éèí~°Î
=∂„`«"Õ∞ |Ç¨˙HõiOK«_»O J<Õk „áêp# HÍÅO#∞Op =ã¨∞Î#fl ™êO„Ñ¨
^•Ü«∞O. |Ü«∞\˜ "åà‹§=Ô~·<å W=fiEÑ≤`Õ Jk KåÖÏ `«Ñ¨C. XHõ"Õà◊
"åà◊§#∞Oz fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞ JO>Ë "åà◊√§ ^Õ=^•ã‘Öˇ· LO\Ï~°∞. ZO^Œ∞
HõO>Ë Wk Éèí~°Î „¿Ñ=∞‰õΩ QÆ∞~°∞Î. JO^Œ∞ˆH =∞QÆx „¿Ñ=∞ˆH QÆ∞~°∞Î =∞QÆ∞=
=Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ J<åfl_À Hõq. `åoÉÁ@∞ì =∂kiQÍ<Õ q"åÇ¨Ïã¨=∞Ü«∞OÖ’
^èŒiOz# =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ#∞ rq`åO`«O H˘O^Œ~°∞ fÜ«∞~°∞. Jk L#flO`«
HÍÅO Éèí~°Î ˆHΔ=∞OQÍ LO\Ï_»#flk "åi #=∞‡HõO. JO^Œ∞ˆH nxfl
™œÉèÏQÍºxH˜ ãÖˆH`«OQÍ K≥|∞`å~°∞. ÉèÏ~°º ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 107
|~°∞=Ù, Ãã·A, _ç*ˇ·<£ Éèí~°Î Pi÷Hõ ™ÈÎ=∞`«#∞ `≥e¿ÑqQÍ LO_Õq. ~åAÅ

=OâßxH˜ K≥Ok# =∞Ç≤Ïà◊Å PÉèí~°}ÏÖ’¡ XHõ\ ˜ #∞O_ç 17 =~°‰õΩ
qq^èŒ ~°`åflÅ∞ L#fl =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»HõÅ∞ Z<Àfl LO_Õq. Ñ¨Ó~°fiHÍÅOÖ’
U_Õà§◊ =Ü«∞ã¨∞Ö’<Õ =Ú‰õΩ¯ ‰õΩ\Õì z |OQÍ~°∞fQÆ K«∞\Õì KÕ"å~°∞. ÃÑiy#
`«~åfi`« ^•xfl fã≤ ~åà◊√§ á⁄ky# Ñ¨Ù_»HÅõ ∞ ÃÑ>Ë"ì å~°∞. ZO`« ¿Ñ^Œ"åÔ~<· å
nxx =∂„`«O |OQÍ~°O`À<Õ KÕ~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
^ŒH˜Δ} ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ nxfl Z‰õΩ¯=QÍ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù ÃÑ_ç`Õ, L`«Î~åk#
=∂„`«O Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù ÃÑ_»∞`«∞O\Ï~°∞. D „Ñ¨ã¨∞Î`«HÍÅOÖ’ ‰õÄ_® ÃÑ^ŒÌ
=Ú`«ºÑ¨Ù =ÚÔH¯~°#∞ =∞~åsî =∞Ç≤Ïà◊Å∞ KåÖÏ W+¨ìOQÍ ^èŒi™êÎ~°∞.
H˘O^ŒiÖ’ Wk ^•^•Ñ¨Ù QÆ_»¤O =~°‰õΩ =ã¨∞ÎOk. WÑ¨Ê\˜H© H˘O^Œ~°∞
Pk"åã¨∞ÅÖ’ ÃÑ^ŒÌ"≥·# |∞ÖÏH©Å∞ "å_»`å~°∞.
J^èŒ∞xHõ á¶êº+¨<£
WÑ¨C_»∞ ÃÑo§HÍx J=∂‡~ÚÅ∞ ‰õÄ_® =ÚÔH¯~°#∞ W+¨ìOQÍ ^èŒiã¨∞Î
<åfl~°∞. |OQÍ~°∞ Ñ¨Ù_»Hõ #∞Oz =„[Ñ¨Ù =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ =~°‰õÄ, iOQÆ∞Å∞
‰õÄ_® ^èŒiOK«_»O á¶êº+¨<£ QÍ =∂iOk. ^•x`À ÃãÅ„a\©Å #∞O_ç
™ê=∂#∞ºÅ =~°‰õÄ JO^Œ~°∂ nxx W+¨ìOQÍ ^èŒiã¨∞Î<åfl~°∞. „Ñ¨=ÚY
„H©_®HÍi}˜ ™êxÜ«∂ q∞~å˚ nxx =∂~°Û‰õΩO_® ^èŒiã¨∞ÎOk. „Ñ¨ÑÖK«
ã¨∞O^Œi áÈ\©Ö’¡ =„[Ñ¨Ù =Ú‰õΩ¯Ñ¨Ù_»Hõ`À Sâ◊fi~åº ~åÜü∞ JO^Œih
=ÚQÆ∞úeflKÕã≤Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 108
47.ÃÑo§ K«∂Ñ¨ÙÅ∞
Ç≤ÏO^Œ∂ q"åÇ¨Ö’¡ ÃÑo§ K«∂Ñ¨ÙÅ∞ XHõ „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# Ñ¶¨∞@ìO.

HÍÉ’ÜÕ∞ =^èŒ∞=Ù =~°∞_»∞ XHõi<˘Hõ~°∞ K«∂ã¨∞‰õΩ<Õ `˘eÑ¶¨∞@ìO.
W~°∞"≥Ñ· Ù¨ |O^è∞Œ =ÙÅ∞ HõÅ∞ã¨∞H˘x, XHõi QÆ∞iOz XHõ~∞° `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ
ãÖ^Œ~°ƒùO Wk. Ç≤ÏO^Œ∞ =∞`« ™êO„Ñ¨^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O ÃÑo§ JÜ≥ÚºO`«
=~°‰õΩ J=∂‡~Ú `«# "≥∞\˜ìxÅ∞¡ K«∂_»‰õÄ_»^Œx Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ QÍ_è»OQÆ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 109
#=Ú‡`å~°∞, Hõ#∞Hõ ÃÑo§K«∂Ñ¨ÙÅ∞ J=∂‡~Ú "åà◊§ WO\˜ =^ÕÌ [~°∞QÆ∞

`å~Ú. ÃÑo§ H˘_»∞‰õΩ `«~°∞Ñ¨Ù"å~°∞ S^Œ∞QÆ∞~°∞ J=∂‡~Ú "åà◊§ WO\˜H˜
=™êÎ~°∞.
J=∂‡~Úx `«Ü∂« ~°∞ KÕã≤ JÉÏƒ~ÚH˜ K«∂Ñ≤™êÎ~∞° . `«~∞° "å`« W^ŒiÌ H˜
J=∂‡~ÚH˜ JÉÏƒ~ÚH˜ #zÛ`Õ ÃÑ^Œ"Ì å~°∞ Hõ@fl, HÍ#∞HõÅ∞ =∂\Ï¡ _»`å~°∞.
=^èŒ∂=~°∞Å∞ Ñ¨~°ã¨Ê~°O #KåÛHõ, W~°∞=Ùi =ÚYº |O^èŒ∞=ÙÅ∞ =~°∞_ç
WO\’¡ ã¨=∂"Õâ◊=∞=Ù`å~°∞.
Ñ¨~ã° Ê¨ ~° ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞, ‰õΩ@∞O| Ñ¨^`úŒ ∞« Å∞, PKå~° =º=Ç¨~åÅ∞
K«iÛOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. =~°Hõ@fl x¿+^èŒO ÖÏO\˜q J=∞Ö’¡ =Ù#flÑ¨Ê\˜H©,
™êO„Ñ¨^•Ü«∞ |^ŒúOQÍ, =^èŒ∂=~°∞Å `«e^ŒO„_»∞Å∞ Hõ@fl HÍ#∞HõÅ∞,
WzÛ Ñ¨ÙK«∞ÛHÀ=_®Å∞, ÖÏOKè<« åÅ∞, PÉè~í }° ÏÅ∞ ÖÏO\˜q =∂\Ï¡_∞» ‰õΩ#fl
`«~°∞"å`«, Jhfl ‰õΩk~åHõ, xtÛ`å~°÷Ñ¨Ù `Õn x~°‚~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
ÃÑO_ç¡ K«∂Ñ¨ÙÅ‰õΩ J#∞"≥·# ~ÀAÅ∞, #HõΔ„`«=ÚÅ∞, u^äŒ∞Å∞
™È=∞, =∞OQÆà◊ "å~°=ÚÅ∞ HÍ‰õΩO_®† Éèí~°}˜, Hõ$uÎHõ, P~°÷, Pâı¡+¨,
Ñ¨Ù|ƒ, qâßY, *Ëº+¨ª, Ñ¨Ó~åfiëê_è», Ñ¨Ó~åfiÉèÏ„^Œ #HõΔ„`«=ÚÅ∞ HÍ‰õΩO_®†
K«qu, +¨+≤ª, J+¨ìq∞, ^•fi^Œt, J=∂"åã¨ºÅ∞ HÍ‰õΩO_®† =~°˚ º ^Œ∞~°∞‡
Ç¨Ï~°Î=ÚÅ∞ ÖË‰õΩO_®, â◊√Éèí„QÆÇ¨Å Ü«∞O^Œ∞ Ñ¨QÆ\ ˜ ã¨=∞Ü«∞=Ú#
ÃÑO_ç¡K«∂Ñ¨ÙÅ∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 110
48.xtÛ`å~°÷O
xtÛ`å~°÷O J#QÍ q"åÇ¨Ï xâ◊ÛÜ«∞O. gÖˇ·#O`« `«‰õΩ¯= ã¨=∞

Ü«∞OÖ’ ÖËHõ xi‚`« HÍÅ =º=kèÖ’ q"åÇ¨ÏO ^•fi~å ãÖ|O^è•xfl U~°Ê
K«∞‰õΩx UHõ=∞=_®xH˜ KÕã≤# „Ñüáê^Œ##∞ "åQÍú#O ^•fi~å xâ◊Û~ÚO
K«∞HÀ=_®xfl xtÛ`å~°÷O JO\Ï~°∞. "≥·kHõ =∞O„`åÅ =∞^èŒº q"åÇ¨Ï „Ñ¨„H˜
Ü«∞‰õΩ ÃÑ^ŒÌÅ Pjã¨∞ûÅ∞ fã¨∞HÀ=_®xˆH D HÍ~°º„Hõ=∞O.
xtÛ`å~°úO [iy# `«~°∞"å`« ÃÑo§ JÜÕ∞ºO`« =~°‰õΩ xtÛ`å~°úÑ¨Ù
[O@Ö’x JÉÏƒ~Úx ÃÑo§ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ Jx J=∂‡~Úx ÃÑo§ ‰õΩ=∂Ô~Î
Jx =º=Ç¨Ïi ™êÎ~∞° . ''g∞ J=∂‡~Úx =∂ JÉÏƒ~ÚH˜ KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï=Ú——
Jx JOwHÍ~°=Ú `≥eÑ≤ ''„^èŒ∞=O`Õ ~å*Ï—— J<Õ "Õ^Œ=∞O„`«=ÚÅ
Ñ¨~î°#=Ú`À =^èŒ∞=Ù#‰õΩ #∂`«# =G=ÚÅ∞, #QÆÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q WzÛ
=^èŒ∞=ÙKÕ ^èŒiOÑ¨KÕã≤, Ñ¨ÓÅ∞ ÑÖ_»∞¡ Ñ¨à‹¡=ÚÖ’ ÃÑ\˜ì #∞^Œ∞@ ‰õΩO‰õΩ=∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 111
JÅOHõiOz ''j„Ñ¶¨∞"Õ∞= q"åÇ¨Ï ã≤kú~°ã¨∞Î!—— Jx J=∂‡~Ú KÕuÖ’

Ñ¨ÓÅ∞ ÑÖ_»∞¡ ÃÑ\˜ì Pj~°fikOKåe. |O^èŒ∞q∞„`«∞Å ã¨=∞HõΔOÖ’ ÃÑo¡
=ÚÇ¨˙~åÎxfl ÅQÆfl Ñ¨„uHõQÍ „"å~ÚOz, ÅQÆfl Ñ¨„uHõÅ∞, `åO|∂ÖÏÅ∞
Ñ¨~°ã¨Ê~°O WzÛÑ¨ÙK«∞ÛH˘O\Ï~°∞. `«~°∞"å`« |O^èŒ∞q∞„`«∞Å‰õΩ K«O^Œ#
`åO|∂Å=ÚÅ xzÛ Q“~°qOz "åi Pj~åfi^Œ=ÚÅ∞ á⁄O^Œ=Öˇ#∞.
nx<Õ xâ◊ÛÜ«∞ `åO|∂Å=∞x, xtÛ`å~°÷=∞x JO\Ï~°∞. D "Õ_»∞Hõ XHõ
J„y"≥∞O@∞ ÖÏO\˜^xŒ ÉèÏqOK«=K«∞Û#∞. xtÛ`å~°O÷ ~ÀA# J=∂‡~Ú,
JÉÏƒ~Ú LOQÆ~åÅ∞ =∂~°∞Û HÀ=@O`À ã¨QÆO ÃÑo§ [iy#@∞ìQÍ<Õ
ÉèÏq™êÎ~°∞. W~°∞Ñ¨HΔÍÅ "åà◊√§ =∞iz áÈ=_®xH˜ P™ê¯~°O ÖË‰õΩO_®,
J~°=∞iHõÅ∞ ÖË‰õΩO_®, XHõ HÍy`«O g∞^Œ WzÛ Ñ¨ÙK«∞Û HÀ=_®Å‰õΩ
ãÖ|OkèOz# q=~åÅhfl ~åã¨∞HÀ=_»O ‰õÄ_® ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞"Õ∞.
xtÛ`å~°÷=Ú#‰õΩ =ÚÇ¨˙~°Î=Ú
xtÛ`å~°ú=Ú‰õΩ ÃÑO_ç¡`À ã¨=∂#=∞~Ú#, ã¨=∂# |Å=∞~Ú#
=ÚÇ¨˙~°OÎ K«∂_»=Öˇ#∞. HÍ~°}O xtÛ`å~°Oú `À<Õ =^è∂Œ =~°∞Å |O^èOŒ
„áê~°OÉèíO J=Ù`«∞Ok. JO`ÕHÍ‰õΩO_® *Ï`«Hõ „Ñ¨ÉèÏ"åÅ∞ "åi~°∞=ÙiH©
XHõi „Ñ¨ÉèÏ=O =∞~˘Hõig∞^Œ D =¸Ç¨˙~°ÎO #∞O_Õ „áê~°OÉèíO
J=Ù`å~Ú. q"åÇ¨Ï=Ú#‰õΩ ãÖ|OkèOz# ukä "å~° #Hõ„Δ `« ÅQÆfl=ÚÅ∞
K«∂_»=Öˇ#∞. J~Ú`Õ xtÛ`å~°úO ~ÀA# QÆ}Ñü Ñ¨Ó[ KÕÜ«∞=Öˇ#∞.
Éè’[<å#O`«~°O Ñ¨Ó[ Ñ¨xH˜~å^Œ∞. HÍ=Ù# L^ŒÜ«∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ
xtÛ`å~°úO KÕÜ«∞=Öˇ#∞ Jx K≥|∞`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 112
49.=ÚÇ¨˙~°Î xâ◊ÛÜ«∞O
=^è∂Œ =~°∞Å `å~å |ÅO-K«O„^Œ |ÅO K«∂ã≤ =ÚÇ¨˙~°OÎ xâ◊Û~Ú

™êÎ~∞° . ÃÑo¡<å\˜ „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ Éèqí +¨º`üÖ’ ^ŒOÑ¨`∞« Å∞ `«∞.K« `«ÑÊ¨ ‰õΩO_®
J=∞Å∞ KÕÜ«∂ÅO>Ë ''=ÚÇ¨˙~°Î |ÅO—— =ÚYº=∞x Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ
#=∞‡HõO. xtÛ`å~°÷OÖ’ „Ñ¨^è•#OQÍ q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°∞_ç Ñ¨Ó[ =ÙO@∞Ok.
q"åÇ¨Ï „Ñ¨„H˜Ü«∞ P™êO`«O qÑ¶¨∂flÅ∞ ÖË‰õΩO_® K«∂_»=∞x PÜ«∞#∞fl
Ñ¨ÓlOK«_O» P#"å~Úu. xtÛ`å~å÷xH˜ =ÚO^Œ∞ |O^è∞Œ =ÙÅ ã¨=∞HõOΔ Ö’
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 113
Ñ¨~ÀHõΔOÖ’ =^èŒ∂=~°∞Å `«e¡-`«O„_»∞Å =∞^èŒº ‰õΩki# WzÛ-Ñ¨ÙK«∞Û‰õΩ<Õ

„Ñü z#fl JOâ◊O XHõ HÍy`«O g∞^Œ ~åã¨∞HÀ=_»O ‰õÄ_® ™êO„Ñ¨^•
Ü«∞OÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞. W^ŒO`å ''PKå~°O-Ñ¨^Œúu——. ÃÑo§ =ÚÇ¨˙~°ÎO ^ŒQÆæ~°
Ñ¨_»∞`ÀO>Ë ÃÑo§ ã¨~°O*Ï=∂ H˘#_»O J<Õk W~°∞ Ñ¨HΔÍÅ "åiH˜ ‰õÄ_®
ÃÑ^ŒÌÑ¨x. Ñ¨@∞ìp~°Å∞, |OQÍ~°∞ PÉèí~°}ÏÅ∞, #∂`«# =ã¨∞Î=ÙÅ∞.. ..
Z<Àfl H˘O\Ï~°∞.
=ÚÇ¨˙~°Î x~°‚Ü«∞O
=ÚÇ¨˙~°ÎO K«∂¿ã „Ñ¨„H˜Ü«∞Ö’ =ÚYºOQÍ D „HÕk q+¨Ü«∂Å∞
QÆ=∞xOKåeû LO@∞Ok.
1) `å~å |ÅO, 2) K«O„^Œ |ÅO, 2) ÅQÆfl |ÅO, 3) ÑÖK«Hõ
~°Ç≤Ï`«O, 4) UHõqOâ◊f =∞Ç¨ ^ÀëêÅ∞.
g\˜`À áê@∞ z=iQÍ PÜ«∂ „Hõ`«∞=ÙÅ‰õΩ Ñ¨xH˜ =KÕÛ ukä,
"å~°, #HõΔ„`åÅ<Õ "å_®=∂ ÖË^• J<Õ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® `«Ñ¨Ê‰õΩO_®
x~å÷iOK«∞HÀ"åe. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ =∞#O J_çy =∞s ÃÑ\˜ìOK«∞‰õΩ<Õ
''Pk"å~°O—— QÆ$Ç¨Ï „Ñ¨"Õâ◊O, LÑ¨#Ü«∞#O, q"åÇ¨ÏO "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜H˜
`«y# "å~°OQÍ ¿Ñ~˘¯#|_»ÖË^Œ∞. |∞^èŒ, QÆ∞~°∞, â◊√„Hõ"å~°=ÚÅ∞ KåÖÏ
=~°‰Ωõ â◊√ÉèHí Í~°º=Ú Å‰õΩ =∞OzqQÍ ÃÑ^ŒÅÌ ∞ `≥eáê~°∞. J~Ú`Õ "å~°=Ú
Hõ<åfl ukä, ukäHõ<åfl #HõΔ„`«=Ú, #HõΔ„`«=ÚHõ<åfl ÅQÆfl=¸ J`«ºO`«
|bÜ«∞=ÚÅ∞. Hõ#∞Hõ #HõΔ„`«, ÅQÆfl=ÚÅ∞ J#∞‰õÄÅ=ÚQÍ L#flKÀ
ukä"å~°=ÚÅ∞ =∞^èŒºã¨÷=ÚQÍ L#fl#∂ ã‘fiHõiã¨∞ÎO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 114
XHõ Ñ¨x =ÚYºOQÍ "≥·kHõãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ# q"åÇ¨Ï QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâßk

„Hõ`«∞=ÙÅ∞ KÕÜ«∞`«ÅÃÑ\˜ì#Ñ¨C_»∞ D q+¨Ü«∂Å∞ Jhfl QÆ=∞xOz
â◊√^ŒúÑ¨~°z# â◊√Éèí=ÚÇ¨˙~°Î=ÚÅ∞ „QÆÇ≤ÏOKåe.
K«O„^Œ |ÅO
XHõ =ÚÇ¨˙~°OÎ x~°~‚ ÚOKÕ@Ñ¨C_»∞ ÑïjeOK«=Åã≤# =ÚYº"≥∞#ÿ
q+¨Ü«∂ÅÖ’ K«O„^Œ|ÅO XHõ\ ˜. =ÚÇ¨˙~°Î ã¨=∞Ü«∂xH˜ K«O„^Œ∞_»∞
L#fl ~åtx |\˜ì |ÖÏxfl x~°‚~ÚOKåe. Z=iH˘~°‰õΩ =ÚÇ¨˙~°ÎO
K«∂ã¨∞Î<åfl"≥∂ "åi [#‡ ~åt#∞O_ç, =ÚÇ¨˙~°ÎO x~°‚~ÚOK«^ŒÅz#
~ÀA# K«O„^Œ∞_»∞ L#fl ~åt=~°‰õΩ ÖˇH˜¯OKåe.
[#‡ ~åt#∞O_ç =ÚÇ¨˙~°Î ã¨=∞Ü«∞ K«O„^Œ~åt
â◊√Hõ¡ Ñ¨HõΔOÖ’ : 2-5-9
Hõ$+¨‚ Ñ¨HõΔOÖ’ : 4-8-12
â◊√Hõ¡Ñ¨HõΔO, Hõ$+¨‚ Ñ¨HõΔO Ô~O_ç\ ˜Ö’#∂ : 1,3,6,7,10,11
J~Ú`Õ =∞Ozk.
J#QÍ â◊√Hõ¡Ñ¨HõΔOÖ’ K«O„^Œ∞_»∞ 4-8-12 ™ê÷<åÅÖ’ LO>Ë P
=ÚÇ¨˙~åÎxH˜ K«O„^Œ |ÅOÖË#>Ë¡. q∞QÆ`å ™ê÷<åÅÖ’ ZHõ¯_»∞<åfl
=∞Oz^Õ. Hõ$+¨Ñ‚ H¨ OΔõ Ö’ K«O„^Œ∞_»∞ 2-5-9 ™ê÷<åÅÖ’ LO>Ë P =ÚÇ¨˙
~åÎxH˜ K«O„^Œ |ÅO ÖË#>Ë¡. q∞QÆ`å ™ê÷<åÅÖ’ ZHõ¯_»∞<åfl =∞Oz^Õ.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 115
50.ÅQÆfl Ñ¨„uHõ q=~°}

P~°∞ JOQÆ∞à◊=ÚÅ "≥_Å» ∞Ê
Ñ¨<≥flO_»∞ JOQÆ∞à◊=ÚÅ á⁄_»=Ù
QÆÅ ~åyˆ~‰õΩÃÑ· ÅQÆflÑ¨„uHõ#∞
„"åã≤ XHõ ~åy áê„`«Ö’ QÍx, =∞\˜ì
áê„`«Ö’ QÍx h\˜x xOÑ≤ ^•xÖ’
P ÅQÆfl Ñ¨„uHõ#∞ LOz P ÅQÆfl Ñ¨„uHõ#∞
D „HÕk q^èŒOQÍ „áêi÷OKåe.
=ÚYºO `«fi=∞ã≤Ü«∞O„`å}ÏO „|Ç¨Ï‡}Ï xi‡`«O Ñ¨Ù~å I
Éèí= ÉèÏ"åÜ«∞ ^•OÑ¨`Àºó HÍÅ™ê^èŒ# HÍ~°}"£∞ II
F Ü«∞O„`« ~å[=∂! x#∞fl Ñ¨Ó~°fi=Ú „|Ç¨Ï‡^Õ=Ù_»∞ xi‡OK≥#∞.
Ü«∞O„`«=ÚÅÖ’ „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ ^•#=Ù. "åi J<Àº#º`«‰Ωõ , ^•OÑ¨`º« r=#
Ü«∂„`«Ö’ X_»∞^Œ∞_»∞‰õΩÅ∞ ÖË‰õΩO_» ãÖ`ÀëêÅ∞, PÜ«Ú~å~ÀQÍºÅ∞
HõÅ∞QÆ*Ë¿ã ^•xqQÍ P ^ŒOÑ¨`«∞Å Ñ¨~°ã¨Ê~° „¿Ñ=∞‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞^Œ∞=Ù
QÍHõ. H˘O`«HÍÅO „H˜Ò« ÅQÆfl q=~°=ÚÅ#∞ WO\˜Ö’ QÀ_»‰Ωõ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞Å
q∞„â◊=∞=Ú`À „"åÜ«Ú@ PKå~°=ÚQÍ ‰õÄ_® HõxÑ≤OK«∞K«∞#flk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 116
51.JO‰õΩ~å~ÀÑ¨}=Ú
ã¨~fi° â◊√ÉèHí Í~åºÅ∞ „áê~°OaèOK«∞@‰õΩ =ÚO^Œ∞ P HÍ~åºÅ∞ â◊√Éè„í Ñ¨ÔŒ QÍ

[~°QÍÅx D HÍ~°ºO KÕ™êÎ~°∞. q"åÇ¨xH˜ "å~°O ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞ XHõ
â◊√Éèí ukäÖ’ ÉÏ*Ï Éè[í O„fÅ`À „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞, =Ú`≥~Î Ú^Œ∞=Å`À TiH˜
`«∂~°∞Ê ÖË^• L`«Î~°kâ◊Å‰õΩ "≥o§ JK«Û@ #∞O_ç =∞Oz Ñ¨Ù@ì=∞\˜ìx
¿ãHõiOz S^Œ∞=∞\˜ì =¸‰õΩà◊§Ö’ P =∞\˜xì "Õã≤ #=^è•<åºÅ#∞ áêÅ`À,
h\˜`À `«_Ñç ,≤ P =∞\˜Öì ’ "Õã≤ PÜ«∂ ^Õ=`«Å#∞ PÇ¨fixOz Ñ¨ÓlOKåe.
Jq q"åÇ¨Ïã¨=∞Ü«∞=Ú <å\˜H˜ "≥ÚÅÔH`«∞Î`å~Ú. q"åÇ¨Ï ã¨=∞Ü«∞OÖ’
g\˜x =∞O_»Ñ=¨ Ú#O^Œ∞ LOz q"åÇ¨Ï=Ú [~°∞Ñ¨Ù^Œ∞~°∞. g\˜x q"åÇ¨Ï"≥∞#ÿ
`«~∞° "å`« Ñ¨^ÇŒ ¨ ~°∞~ÀAÅ ÑÖ_»∞QÆ =~°‰Ωõ LOz P `«~∞° "å`« g\˜x qãï™˚ êÎ~∞° .
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 117
52.Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù H˘@∞ì@
ÃÑO_ç¡ Ñ¨#∞Å∞ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ@∞ì@‰õΩ =∞Oz~ÀA K«∂ã≤ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù

H˘@ì=Öˇ#∞. ~ÀHõeH˜, ~ÀÅ∞‰õΩ, <åÅ∞æ"≥·Ñ¨ÙÖÏ J~°KÕu Ãã·AÖ’ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
Ñ¨Óã≤, S^Œ∞ ‰õΩO‰õΩ=∞ ÉÁ@∞¡ ÃÑ\Ïìe. D q^èŒOQÍ<Õ ~ÀHõeH˜ ‰õÄ_®
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù Ñ¨Óã≤, ‰õΩO‰õΩ=∞ÉÁ@∞¡ ÃÑ\Ïìe. `«~°∞"å`« S^Œ∞áÈQÆ∞Å
^•~°=Ú#‰õΩ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù~åã≤ `«=∞Åáê‰õΩ `À~°=Ú =Ú_ç"Õã≤ Ô~O_çO\˜H˜
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 118
Hõ@ì=Öˇ#∞. =ÚO^Œ∞QÍ S^Œ∞QÆ∞~°∞ =Ú`≥ÎÂ^Œ∞=ÙÅ‰õΩ HÍà◊§‰õΩ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ~åã≤

~À\˜Ö’ S^Œ∞ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù H˘=Ú‡Å∞ "Õã≤ "åiKÕ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù H˘\˜ìOK«=Öˇ#∞.
D Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù H˘=Ú‡Å∞ "≥∞`«QÎ Í#∂i `«ÅO„ÉÏÅ∞ aÜ«∞º=ÚÖ’ HõÅÑ¨=Öˇ#∞.
=Ú`≥^ÂÎ ∞Œ =ÙÅ‰õΩ =ÚMÏ# ‰õΩO‰õΩ=∞ ÉÁ@∞ì ÃÑ\˜ì ÑÖ_»∞ `åO|∂Å=ÚÅ∞,
"åiH˜ W=fi=Öˇ#∞. D ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ `«~°∞"å`« XHõ Kå@Ö’ aÜ«∞º=Ú
áÈã≤ S^Œ∞QÆ∞~°∞ =Ú`≥^ÂÎ ∞Œ =ÙÅKÕ ÉÏQÆ∞ KÕ~ÚOK«=Öˇ#∞. ÃÑO_ç¡ ‰õÄ`«∞~°∞‰õΩ
H˘`«Îõ p~° H˘xÃÑ@ì=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« ~ÀA #∞O_ç WO\˜H˜ ~°OQÆ∞Å∞
"Õ~ÚOK«∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·# Jxfl ÃÑO_ç¡ Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
53.ÑÖki ~å@
=∞Oz =ÚÇ¨˙~°ÎO K«∂ã≤ ÃÑo¡ Ñ¨#∞Å‰õΩ NHÍ~°O K«∞@ì_®xH˜
ÑÖki~å@ "Õ™êÎ~°∞. D ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ Z@∞=O\˜ P@OHÍÅ∞ ÖË‰õΩO_®
ÃÑo¡ [iÑ≤OK«=∞x q¿Ñ∞¶ flâ◊fi~°∞x Ñ¨ÓlOz =∞O_»ÑO¨ Ö’ ÃÑ\˜#ì aÜ«∞ºO
=¸@ Hõ\ ì̃ Ñ¨Ó[ =∞Ok~°OÖ’ ÃÑ_»`å~°∞. xifiÑ¶∞¨ flOQÍ ÃÑo¡ Ñ¨ÓiÎ J~Ú#
`«~°∞"å`« #∂Hõ KÕã≤ LO„_®à◊√§ áÈã≤ q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°∞xH˜ x"Õk™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 119
54.HõàÏº} =∞O_»Ñ¨ ("ÕkHõ) x~å‡}=Ú
âß¢™ÈÎHõÎOQÍ q"åÇ¨Ï HõàÏº} "ÕkHõ#∞ xi‡OKåeû# q^è•<åxfl

D q^èŒOQÍ K≥áêÊ~°∞.
Jâ◊fix, Ñ¨Ù#~°fiã¨∞, Ñ¨Ù+¨ºq∞, Ç¨Ïã¨,Î z`«,Î ™êfiu, J#∂~å^è,Œ „â◊=}O,
^èŒx+¨ª, â◊`«aè+Ö D #HõΔ„`«=ÚÅÜ«∞O^Œ∞#∂† Pk, ™È=∞, |∞^èŒ, QÆ∞~°∞,
â◊x "å~°=ÚÅÖ’ Ü≥∂QÆº"≥∞#ÿ ukäÜ∞« O^Œ∞#∞† ÑÖK«q∞, #=q∞ ™ê÷#=Ú
ÅÖ’ áêÑ¨„QÆÇ¨Ï=ÚÅ∞ ÖËx â◊√ÉèíÅQÆflO K«∂z q"åÇ¨Ï"ÕkHõ, ÑÖkà◊√§
"Õ~ÚOK«=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 120
HõàÏº} "ÕkHõ 4 =¸~°Å á⁄_»=Ù, 4 =¸~°Å∞ "≥_»Å∞Ê#∂fl XHõ

=¸~° Z`«∞Î Hõey LO_»=Öˇ#∞. QÆ$Ç¨Ï=Ú#‰õΩ Dâß#º ÉèÏQÆ=Ú#
U~åÊ@∞ KÕÜ∂« e. <åÅ∞QÆ∞ =¸ÅÅ <åÅ∞QÆ∞ ãÖÎ Éè=í ÚÅ∞ LO_»=Öˇ#∞.
ÖËHõ =^èŒ∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ KÕu =¸~°Å∞ J~Ú^Œ∞ =¸~°Å "≥_»Å∞Ê U_»∞
=¸~°Å ÉÏ~°∞, XHõ =¸~° Z`«∞Î LO_Õ q^èŒOQÍ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
ã≤OÇ¨Ï^•fi~°=Ú #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ =K«∞Û#Ñ¨Ù_»∞ Z_»=∞ „Ñ¨Hõ¯QÍ
#∞O_»=Öˇ#∞.
q"åÇ¨Ï =∞O_»Ñ¨ x~å‡}=Ú <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÖÏ K«`«∞~°„ã¨=ÚQÍ
LO_Õ q^èŒOQÍ xi‡OKåe. ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂Ô~Î KÕu=¸~°Å`À Zxq∞k
ÖËHõ Ñ¨<≥flO_»∞ =¸~°Å`À D q"åÇ¨Ï =∞O_»Ñ¨=Ú#∞ K«`«∞~°„ã¨=ÚQÍ
x~å‡}=Ú QÍqOKåe Jx K≥Ñ¨Ê|_çOk. q"åÇ¨Ï =∞O_»Ñ¨=Ú#‰õΩ
<åÅ∞æ "≥·Ñ¨ÙÅ ^•fi~°=ÚÅ∞, "≥∞@∞¡ LO_»=ÅÜ«Ú#x, ^•xx Ñ¨Å∞~°HÍÅ ^Õ=`å
z„`Ñ¨@=ÚÅ`À Ñ¨ÓÅ=∂Å`À PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ, JO^ŒOQÍ JÅOHõiO
K«=Öˇ#x =t+ì̈ =∞Ç¨Ïi¬, <å~°^Œ =∞Ç¨Ïi¬ "≥Ú^ŒÅQÆ∞"å~°∞ `≥eÜ«∞*Ëãi≤ .
Ñ¨Ùe"Õ+Ö
ã¨~å¯~°∞ lÖÏ¡ÅÖ’ ^Œã¨~å ÑÖ_»∞QÆ‰õΩ,
`≥ÅOQÍ}ÏÖ’ Ñ‘~°¡ ÑÖ_»∞QÆ‰õΩ Ñ¨Ùe
"Õ+Ö Hõ_»`å~°∞. Wk `≥Å∞QÆ∞"åi
"Õ_∞» Hõ. _»ÑÙ¨ Ê "å^•ºxH˜ J#∞ QÆ∞}OQÍ
J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î, Ñ¨Ùe W`«~° [O`«∞=ÙÅ#∞ ZÖÏ X_»∞Ñ¨ÙQÍ
"Õ\Ï_»∞`«∞O^À K«Hõ¯QÍ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞ D HõàÏHÍ~°∞Å∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 121
55.ÃÑO_ç¡ ÃÑ>ˇì
=∞Oz~ÀA# *ÏÔH@∞ =ÚHõ¯, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞ XHõ ÃÑ>ˇìÖ’

ÃÑ>ˇì^Œ~°∞. =Hõ¯Å∞, Y~°∂˚~åÅ∞, JÑ¨ÊyO`«Å |@ìÅ∞, `«ÅO„ÉÏÅ
aÜ«∞º=Ú, `«ÅO„ÉÏÅ∞ |@ìÅ∞, =_çQÆ@∞ì aÜ«∞ºO, P_»Ñ¨_»∞K«∞ |@ìÅ∞,
`«ÅáêQÆ, Ñ≤Å¡ "Õ∞#=∂=∞Å |@ìÅ∞, `åoÉÁ@∞ì, Éí@∞=Ù, HõOHõ}=Ú,
L`«Î~° [#º=ÚÅ∞, ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂~°∞#‰õΩ WK«∞Û "≥O_ç ™ê=∂#∞ ÃÑO_ç¡
‰õΩ=∂Ô~Î‰õΩ WK«∞Û #QÆÅ∞ ã¨~°Ì=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 122
56.=∞OQÆà◊ ã¨∂„`«=Ú fã¨∞‰õΩ~å=@=Ú
"Õ∞à◊`åàÏÅ`À HõO™êe =^ŒÌ‰õΩ "≥àÏ§e. XHõ Ñ¨à‹§=ÚÖ’ *ÏÔH@∞

=ÚHõ¯, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞, ZO_»∞ H˘|ƒizÑ¨Ê, P‰õΩÅ∞, ÑÖ_»∞¡ 6,
HõO™êeH˜ ^ŒH˜Δ} W=fi=Öˇ#∞. P_»"åà◊√§, =∞QÆ"åà◊√§ "≥à◊§=K«∞Û#∞.
HõO™êe ã¨∂„`«=Ú#‰õΩ Ñ¨Ó[KÕã≤ WK«∞Û#∞. ÃÑO_ç¡ÃÑ>ˇìÖ’ ã¨~°∞ÌH˘#
=Öˇ#∞. =∞OQÆà◊ ã¨∂„`«=Ú `≥zÛ# `«~∞° "å`« WO\˜Ö’ x^Œ∞~°KÜ
Õ ∞« ~å^Œ∞.
HÍ=Ù# ÃÑO_ç¡ ~ÀA#<Õ fã¨∞‰õΩ~å=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 123
57.™êfl`«HõO/ã¨=∂=~°Î#=Ú
™êfl`«HÀ`«û=O q"åÇ¨Ï Ñ¶¨∞@ìOÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ "≥∞@∞ì. ÃÑo¡ ~ÀA‰õΩ

XHõ~ÀA =ÚO^Œ~° ''™êfl`«HõO—— J<Õ =ÚYº"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∞O [~°∞Ñ¨Ù
HÀ=_»O PKå~°O. ÃÑo§ ‰õΩ=∂~°∞_ç WO\˜Ö’ QÍx, HõàÏº} =∞O_»ÑO¨ Ö’
QÍx ÖË^• q_çkÖ’ QÍx Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞Å∞ ™êfl`«Hõ HÍ~°º„Hõ=∂xfl x~°fiÇ≤Ï
™êÎ~°∞. q¿Ñ¶∞flâ◊fi~° Ñ¨Ó[`À "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì, Jxfl „áêÜ«∞tÛ`åÎÅ HÀãÖ,
â◊s~° â◊√kú HÀãÖ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞ =~°∞_ç`À QÀ„`« „Ñ¨=~°Å∞ KÕ~Ú™êÎ~°∞.
™êfl`«HõO J<Õ D ''ãÖ™ê¯~°O——, „Ñ¨^è•#OQÍ, =~°∞_çx ''„|Ç¨Ï‡K«~°ºO——
#∞O_ç ''QÆ$Ç¨Ï™ê÷„â◊=∞O—— ã‘fiHõiOK«_®xH˜ ã≤^ŒúOKÕã¨∞Î#fl HÍ~°º„Hõ=∞O.
QÆ∞~°∞=Ù (WHõ¯_» Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞) P^ÕâO◊ `À-JOwHÍ~°O`À ''QÆ$Ç¨Ï™ê÷„â◊=∞O——
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 124
ã‘fiHõiOKÕ U~åÊ\˜k. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ QÆ∞~°∞=Ù KÕÜ«∂eû# Ç≤Ï`« É’^èŒ

`≥u· sÎ Ü≥∂Ñ¨x+¨`∞« ÖÎ ’x ''ã¨`åº#fl...—— J#fl XHõ â’¡H~õ ∂° ÑÖÖ’ =ÙO@∞Ok.
''ã¨`«ºO q+¨Ü«∞O Ö’#∞, ^èŒ~°‡O q+¨Ü«∞OÖ’#∞, `≥eq`Õ@Å q+¨Ü«∞O
Ö’#∞, á⁄~°áê@∞ Ñ¨_=» ^Œ∞—Ì — J#fl P^ÕâO◊ Jk. `«ex¡ , `«O„_çx, Jukäx
^Õ=Ù_»∞ÖÏ ÉèÏqOKåÅx K≥áêÎ~°∞. ã¨=∂[ „âıÜ«∞¿ãû ^èÕºÜ«∞OQÍ
rqOK«=∞x, ^•#O KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ „â◊^QúŒ Í KÕÜ∞« =∞x, `åÇ¨Ï`«∞‰õΩ q∞Oz
^•#O KÕÜ≥Ú^ŒÌh-WO`«HõO>ˇ Z‰õΩ¯= ^•#O KÕÜ«∞ÖËHõáÈ`«∞#flO^Œ∞‰õΩ
ã≤QÆ∞æÑ¨_»∞`«∞<åfl#x ÉèÏqOK«=∞h É’kè™êÎ_»∞ Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞. ÃÑ^ŒÌ"åi
#∞Oz ^èŒ~°‡ ã¨∂HΔÍ‡Å#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x-"å~°#∞ãïOz# =∂~åæxfl ZOK«∞
HÀ=∞x JO@∂, ''=~°∞_çH˜ â◊√ÉèOí HõÅ∞QÆ∞QÍHõ—— Jx Pj~°fikOz QÆ∞~°∞=Ù
=~°∞_çx QÆ$Ç¨Ï™ê÷„â◊=∂xH˜ ã≤^ŒúO KÕ™êÎ_»∞.
Ç≤ÏO^Œ∂ q"åÇ¨Ï ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ Ñ¨^ŒúuÖ’ ÉèÏ~°fÜ«∞ PÖ’K«<å
q^è•<åxfl `≥eÜ«∞KÕ™êÎ_∞» Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_çH¯õ _». ™êfl`«HÍxH˜ ''ã¨=∂ =~°#Î O——
J#fl ¿Ñ~°∞ ‰õÄ_® LOk. ã¨=∂ =~°Î#=∞O>Ë, uiy ~å=_»=∞x J~°÷O.
q^•ºÉèÏºãÖ Ñ¨ÓiÎ KÕã¨∞H˘x, QÆ∞~°∞=Ù Ç≤Ï`« É’^èŒ`À áê^ŒÜ«∂„`« KÕã¨∂Î
uiy ~å=_®<Õfl ã¨=∂=~°Î#O JO\Ï~°∞. ™êfl`«HõO =∞O„`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. P =∞O„`åÅ‰õΩ zO`«#Å∞ ~åÅ`å~Ú.
JáÈÇ≤Ïëê÷=∞Ü≥∂Éèí∞=ó `å# Tˆ~˚ ^Œ^è•`«=!
=∞¿ÇÏ~°}ÏÜ«∞ K«HõΔ¿ãó
JO>Ë F L^ŒHõ=Å∞ÖÏ~å! =∂‰õΩ g∞~°∞ ã¨∞MÏefl HõÅ∞QÆ*Ë™êÎ~°∞.
=∂‰õΩ g∞ ^ŒÜ«∞=ÖË¡ J#flO ^˘~°∞‰õΩ`ÀOk. g∞=Å¡ =zÛ# â◊H˜Î ^•fi~å
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 125
"Õ∞=Ú Q˘Ñ¨Ê *Ï˝<åxfl á⁄O^Œ*ÏÅ∞`«∞<åfl=Ú. WOHÍ ã¨`«ûOQÍxfl „Ñ¨™ê

kOK«=Åã≤O^Œx WÖÏ WÖÏ KåÖÏ PHÍOHõΔÅ∞ ™êfl`«Hõ â’¡HÍÅÖ’
LO\Ï~Ú. Éèqí +¨ºHÍÅO ÉÏQÍ =ÙO_®Å<Õ HÀiHõÅ∞O\Ï~Ú. P HÀiHõÖ’¡
^Õâ◊ÉèíH˜Î áêÅ∞ ‰õÄ_® =ÙO@∞Ok.
ã¨=∂[OK« q~å[OKåaè N~åºK«<ÀQÆ$¿ÇÏ!
ÅˆHΔ º~å„+¨ìã¨º Ü«∂=ÚMË `«Ü«∂=∂ã¨QÆO ã¨fl*Ï=∞ã≤ ™êfiÇ¨!
JO>Ë <Õ#∞ x=ã≤OKÕ WÅ∂¡ ^Õâ=◊ ¸ ã≤iãÖÑ¨^ÅŒ `À `«∞Å`«∂QÍe
Jx. D ™êfl`«HOõ =~°∞x WO\’¡QÍx, HõÖÏº}=∞O_»ÑO¨ Ö’, q_çkÖ’QÍx
Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞x P^èŒfi~°ºOÖ’ [~°QÍe.
JÑ¨C_»∞ P „|Ç¨Ï‡Kåi 'ã¨ˆ~— JxÑ≤OK«_®xH˜, JiúOK«_®xH˜ -
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ ÃÑ^ŒÌ"å_»∞ QÍ|\˜ì Hõ#º`«O„_ç `«# ‰õΩ=∂~°∞x KÕ`«QÍh,
Hõ<åº=∞}˜H˜ ™È^Œ~∞° x =~°ã¨ J~Ú# |O^è∞Œ =Ù KÕ`Q« Íh, |@ìÅ∂, K≥~‰° Ωõ
~°ã¨=¸, áê#Hõ=¸ WzÛ „|u=∂eOÑ¨*Ë™êÎ_»∞. WÑ¨C_»∞ K≥~°‰õΩ ~°ãÖ
|^Œ∞Å∞QÍ ÉˇÖÏ¡xfl "å_»_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. D K≥~°‰õΩ ~°ãÖ ZO^Œ∞‰õΩ
LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°O>Ë - K≥~°‰õΩ =∞#‡^èŒ∞x qÅ∞¡ - D qO\˜ ~°ãÖ ¿ãq¿ãÎ
=∞#‡^èŒ∞_»∞ P „|Ç¨Ï‡Kåi =∞#ã¨∞ûx QÆ$Ç¨Ï™ê÷„â◊=∞O "≥·Ñ¨Ù =∞o§OÑ¨
*Ë™êÎ_»x #=∞‡HõO.
K≥~‰° Ωõ ~°ãO¨ `À `«Ü∂« ~Ô O· k ÉˇÅO¡ HÍ|\˜ì ÉˇÅO¡ "å_»@O Ñïáê\˜
J~ÚOk. áê#HõO g~°º=$kúx Hõeyã¨∞ÎOk. (JÖÏQÆx JuQÍ ¿ãqOK«
‰õÄ_»^Œ∞) áê#HõOÖ’ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ 'q∞iÜ«∂Å∞— â◊s~°OÖ’ KåÖÏ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 126
~°∞QÆ‡`«Åx áÈQ˘\˜ì, Ñ¨Ù##ûO^è•# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P~ÀQÆº=O`«∞}˜‚ KÕ™êÎ

Ü«∞x Ñ¨Ósfi‰õΩÅ #=∞‡HõO! HÍ|\˜ì Hõ<åº^•`« =~°∞}˜‚ Hõ#º#∞ KÕ(ã≤)
H˘=∞‡x „|u=∂Å_»O, J`«#∞ ã¨ˆ~ J#_»O`À „Ñ¨^èŒ=∞ Ñ¶¨∞@ìO Ñ¨Ó~°Î=Ù
`«∞Ok. ™êfl`«HÀ`«û=OÖ’ D ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xfl *’_çOz "≥Ú`«ÎO
HÍ~°º„Hõ=∂xfl ™êfl`«HõOQÍ ÑïQÆ}˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
™êfl`«HõO JO>Ë, „|Ç¨Ï‡KåiH˜ J<ÕHõ ~˘QÍÅH˜ „áêÜ«∞tÛ`«ÎO.
™ê^è•~°}OQÍ q"åÇ¨ÏO JÜÕ∞º=~°‰õΩ =~°∞_»∞ J^ŒÌO K«∂ã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞.
JÅOHõiOK«∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞. Jã¨ÉèíºHõ~°"≥∞ÿ#@∞=O\˜ Ñ¨^Œ *ÏÖÏÅ#∞
"å_»@O HÍx, K«∂_»@O HÍx KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞. JO^Œ"≥∞ÿ# P_»"å~°∞
HõxÑ≤Oz #Ñ¨C_»∞, "åix K«∂_»_»O HÍx, "åi`À Ñ¨~åK«HÍÖÏ_»@O
HÍx KÕÜ«∞ ‰õÄ_»^Œ∞. =∞i JÖÏO\˜ „|Ç¨Ï‡Kåi =∞i WÑ¨C_»∞ Z=~°∞
^˘~°∞‰õΩ`å~°∞. HÍ|\˜,ì „|Ç¨Ï‡KåiQÍ LO_ç, `å#∞ KÕã#≤ ^ÀëêÅxflO\˜H˜
„áêÜ«∞tÛ`«ÎO D ™êfl`«HõO. ™êfl`«HõO, Ü«∞*’˝Ñ¨g`«^è•~°} J~°›`«
L#fl"å~°∞ =∞@∞ˆH KÕ¿ã „Hõ`«∞=Ù LÑ¨#Ü«∞#=Ú. z#fl =Ü«∞ã¨∞Ö’ KÕã≤,
J`«_»∞ „Ñü~ÀA ãÖ^è•º=O^Œ<åk „H˜Ü«∞Å∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ KÕã≤#@∞¡
J~Ú`Õ<Õ ™êfl`«HõO, ÖËHõáÈ`Õ J`«xH˜ ‰õÄ_® â◊g∞=$HõΔ ^Œ~°≈#O`À
(ãÖ^è•º=O^Œ<åk JkèHÍ~°O ÖËx W`«~° ‰õΩÖÏÅ"å~°∞ KÕ¿ã „áêÜ«∞tÛ`«OÎ )
ãï. ÃÑ·QÍ, LÑ¨#Ü«∞#O ‰õÄ_® q"åÇ¨xH˜ XHõ\ ˜ Ô~O_»∞ ~ÀAÅ
=ÚO^Œ∞ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ „Ñ¨|∞^Œ∞Åú ∞ L<åfl~°∞. "åiH˜ ‰õÄ_® â◊g∞=$HõΔ ^Œ~≈° #"Õ∞.
JÖÏˆQ, ™êfl`«‰õΩ_≥· L#fl =~°∞_»∞ Z<Àfl „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ KÕ™êÎ_»∞.
=∂`«$^Õ"ÀÉè=í , Ñ≤`$« ^Õ"ÀÉè=í , PKå~°º^Õ"ÀÉè=í , Jukè^"Õ ÀÉè=í , #QÆflOQÍ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 127
™êfl#O KÕÜ«∞#x =ºH˜Î â◊s~åxfl <åaè #∞O_ç `«Å=~°‰õÄ, <åaè #∞O_ç

áê^•Å=~°‰Äõ , J_»O¤ QÍ ~Ô O_»∞ ÉèÏQÍÅ∞QÍ KÕâß~°∞. <åaè #∞O_ç „HÕ^ŒH˜
L#fl â◊s~åxfl ~åHõΔã¨ â◊s~°O Jx, `«Å =~°‰õΩ L#fl â◊s~åxfl ^≥·=
â◊s~°O Jx JO\Ï~°∞. D Ô~O_»∞ â◊s~åÅ#∞ qÉèílOK«_®xH˜ "≥ÚÅ‰õΩ
„`å_»∞ Hõ_»`å~°∞. ¢ã‘ÎÅ‰õΩ =_®¤}O ÃÑ_»`å~°∞. ^≥·= â◊s~åxfl, ~åHõΔã¨
â◊s~åxfl q_»Q˘>Ëì „Ñ¨^Õâ◊O. ZÑ¨C_»∂ =GO`À Hõ@ì|_®e.
=~°¬OÖ’ `«_»=#∞ Jx, ÑïÔQ`«Î#∞ Jx, WÑ¨C_»∞ q"åÇ¨#O`«~°O
<å HÀãÖ Z^Œ∞~°∞ K«∂¿ã "å~°∞ L<åfl~°∞, "å~°∞ <å‰õΩ J<å~ÀQÆºO Hõe
y`Õ ÉÏ^èŒ Ñ¨_»`å~°∞ Jx, K≥@∞¡ ZHõ¯#∞ Jx, kQÆ∞_»∞ ÉÏqÖ’H˜ kQÆ#∞
Jx, WÖÏO\˜ J<ÕHõ~°Hõ=ÚÖˇ·# „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ KÕã≤ =~°∞_»∞ HõàÏº}"ÕkHõ
^Œyæ~°H˜ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`å_»∞.
"Õ_ç hà◊§x K«Å¡ hà◊§Ö’ áÈã≤, P h\˜`À JÉèíºOQÆ# ™êfl#O
KÕ~ÚOK«_»"Õ∞ „Ñ¨^èŒ=∞OQÍ LO@∞Ok. "Õ_ç h\˜Ö’ K«hflà◊§#∞ HõÅÑ¨_»O
=Å¡ "≥·^Œº âßG s`åº (~˘OÑ¨, [Å∞|∞) J<Õ ~ÀQÍÅ∞ ^ŒiH˜ ~å=Ù.
JÖÏ HÍ‰õΩO_® #Å∞QÆ∞Ñ≤O_çx ~åã¨∞‰õΩx ™êfl#O KÕ¿ãÎ Jk ^•xH˜
LÑ¨âßOu. =∞OQÆà◊™êfl#O =∞# "å~°∞ PK«iOKÕ@Ñ¨C_»∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_®
#Å∞QÆ∞Ñ≤O_ç ~°∞^Œ∞HÌ À=∞#_»O ‰õÄ_® JO^Œ∞Hˆ . (ÑÖ_»∞QÆÅÑ¨C_»∞ ‰õÄ_®)
™êfl#=∞Ü«∂ºHõ J`«_∞» `«#H˜, `«# QÆ∞~°∞=ÙH©, K≥=ÙÅH˜ ^èiŒ OK«_®xH˜
‰õΩO_»ÖÏefl, =„™êÎÅx, Q˘_»∞QÆ∞x, ~Ô O_»∞ K≥ÑC¨ Å [`«x, #Å∞QÆ∞Ñ≤O_çx,
`«ÅO@∞ #∂<≥x `«ÅÃÑ· ^èŒiOKÕ `«Å áêQÍ#∞ QÆ∞~°∞=ÙH˜ ã¨=∞iÊOz,
`å#∂ ^èŒiOz, WOHÍ ÃÑ·K«^Œ∞=ÙÅH˜ HÍjH˜ |Ü«∞Å∞^Õ~°∞`å_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 128
58.HÍj Ü«∂„`«
ÉÏ*Ï Éèí[O„fÅ =∞^èŒº =~°∞_»∞ Q˘_»∞QÆ∞ Ñ¨@∞ìH˘x KÕ`ÀÎ Hõ„~°

Ñ¨ÙK«∞ÛH˘x HÍà◊§‰õΩ áê^Œ∞ HõÅ∞ ^èiŒ Oz "≥∞_»Ö’ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù |@ì#∞ "Õã∞¨ H˘x
`å#∞ ã¨<åºãÖ ã‘fiHõiOKÕO^Œ∞‰õΩ HÍjÜ«∂„`«‰õΩ áÈ`«∞<åfl#x |Ü«∞Å∞
^Õ~°∞`å_»∞. HÍj Ü«∂„`« Ñ¶¨∞@ìO ™êfl`«HõOÖ’ KåÖÏ ã¨~°^•QÍ [iˆQ
HÍ~°º„Hõ=∞O. `«# âı+¨ rq`«O WHõ HÍjÖ’ QÆ_»áêÅx ÉèÏqã¨∞Î<åfl#x,
^•xH˜ |O^èŒ∞-q∞„`«∞Å J#∞[˝ HÍ"åÅx =~°∞_»∞ HÀ~°`å_»∞. HõΔ}˜HÍ
"Õâ◊OÖ’ fã¨∞‰õΩ#fl x~°‚Ü«∞O ã¨Ô~·OkHÍ^Œx, QÆ$Ç¨Ï™ê÷„â◊=∞O ã‘fiHõiOz,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 129
^è~Œ ‡° É^ŒOú QÍ WO„kÜ«∞ ã¨∞MÏÅ#∞ J#∞Éèqí Oz, ÑïÑ¨Ó~°"‚ ∞≥ #ÿ "≥~· åQÆºO

Hõey# `«~åfi`«<Õ ÉèÏ~åº ã¨"Õ∞`«OQÍ "å#„Ñ¨™ê÷„â◊=∞OÖ’ „Ñ¨"ÕtOKå
eûOkQÍ Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞ (QÆ∞~°∞=Ù) Ç≤Ï`«=Ù Ñ¨Å∞‰õΩ`å_»∞.
WHõ ÃÑo§ ‰õÄ`«∞~°∞ "≥·Ñ¨Ù#∞Oz =zÛ# "å~°∞ (ÉÏ= =∞ik-"Õ∞#
=∂=∞-`å`« QÍ~°∞ ÖÏO\˜ "å~°∞) ''|OQÍ~°∞ PÉè~í }° ÏÅ`À JÅOHõiOK«
|_ç# "åi ''J=∂‡~Ú—— xzÛ q"åÇ¨ÏO KÕ^•Ì=∞#∞‰õΩO@∞<åfl=∞x,
Jyfl™êH˜ΔQÍ J"≥∞#∞ q"åÇ¨Ï=∂_»=∞x, =ÚO^Œ∞QÍ `«=∞ WO\˜H˜ =zÛ
Pu^èŒºO ã‘fiHõiOK«=∞x =~°∞_çH˜ #K«ÛK≥Ñ≤Ê, HÍjÜ«∂„`« PÖ’K«##∞
q~°q∞OÑ¨KÕ¿ã Ñ¶¨∞@ìO Wk.
KåÖÏ HÀÖÏÇ¨ÏÅOQÍ ÃÑo§H˜ ''`«~e° áÈÜÕ∞ =ÚO^Œ~—° — [iˆQ ã¨~^° •
HÍ~°º„Hõ=∞O Wk. WÖÏ ™êfl`«HõO „=`åxfl Ñ¨ÓiÎ KÕã¨∞H˘x, =~°∞_ç
|O^èŒ∞-q∞„`«∞ÅO^Œ~°∞ =^èŒ∞=Ù QÆ$Ç¨xH˜ (=ãü QÆ$Ç¨xH˜) |Ü«∞Å∞^Õ~°∞
`å~°∞. |Ü«∞Å∞^Õ~ˆ =ÚO^Œ∞, =∞OQÆà◊ ™êfl<åÅ∞ KÕÜ∞« _»O, JÅOHõiOK«∞
HÀ=_»O, Ñ¨ÅH¡ ˜ ÖÏO\˜ "åÇ¨Ï<åÅ∞ ã≤ÔúŒ KÕã∞¨ HÀ=_»O =∂=¸ÖË. |Ü«∞Å∞
^Õ~ˆ =ÚO^Œ~,° â◊√ÉèHí Í~åºxH˜ |Ü«∞Å∞^Õ~∞° `«∞<åfl=∞x, "≥#‰õΩ¯ Ñ≤Å=_»O
- xOkOK«_»O - ^ŒQÆæ_»O, `«∞=∞‡_»O ÖÏO\˜q ÖË‰õΩO_® =ÙO_®Å#fl J~°÷O
=KÕÛ =∞O„`åxfl K«^Œ∞=Ù`å~°∞. H˘xfl ‰õΩÖÏÅ "åiH˜ D ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O
ÖË^∞Œ . D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ â◊‰Ωõ <åÅhfl =∞OQÆà„◊ Ñ¨ÔŒ QÍ<Õ LO_®Åx J<ÕHõ
â◊‰õΩ# =∞O„`åÅ∞ Ñïî™êÎ_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 130
59.ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ#∞-ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞#∞ KÕÜ«∞_»O
ÃÑo§H˜ =ÚO^Œ~° XHõ =∞Oz ~ÀA# QÍh, ™êfl`«HõO-JO‰õΩ

~å~°Ê}Å ~ÀA# QÍh ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ#∞-ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞#∞ KÕÜ«∞_»O
PKå~°O. =∞OQÆà◊ ™êfl<åÅ`À P L^ŒÜ∞« O HÍ~°º„Hõ=∞O "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok.
=^è∂Œ =~°∞Å Wà◊Ö¡ ’, L^ŒÜ∞« O `≥Å-`≥Å"å~°∞`«∞O_»QÍ<Õ, =∞OQÆà◊ "å~Ú
^•ºÅ =∞^èºŒ WO\˜ =ÚO^Œ~° =∂q∞_ç P‰õΩÅ`À `À~°}O Hõ>ìË HÍ~°º„Hõ=∞O
=ÚO^Œ∞QÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. WO\˜=ÚO^Œ∞ `å\Ï‰õΩ ÑÖki "Õ~ÚOz,
^•xx ~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞HÍy`åÅ`À JÅOHõiOKåe. `«~°∞"å`« P ÑÖki
HÕ^Œ â◊√„ÉèíO KÕã≤ HõàÏ§Ñ≤`ÀQÍh, =∞Ozh\˜`À QÍx `«∞_çz ^•xÃÑ·
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 131
aÜ«∞ºÑ¨Ù Ñ≤O_ç`À JO^Œ"≥∞ÿ# =ÚQÆ∞æ#∞ "Õã≤ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞Å`À

JÅOHõiOKåe. ^•xÃÑ·# Ô~O_»∞ Ñ‘@Å∞ "Õã≤, P Ñ‘@ÅÃÑ·# `≥Å¡x
=G=Ú "Õã≤ JHõ`Δ Å« ∞ K«Å=¡ Öˇ#∞. `«~∞° "å`« "Õ∞à◊ `åàÏÅ`À QÆ∞=∂‡xH˜,
ÑÖkiH˜ =∂q∞_ç `À~°}ÏÅ∞ Hõ\Ïìe. Ç¨~°u Ñ¨à‹§=Ú JHõΔ`«Å∞,
‰õΩO^Œ∞Å∞, #∂<≥, JyæÃÑ\˜ì Jxfl ã≤^Œú=ÚQÍ LO_Õ q^èŒOQÍ K«∂_®e.
J=∂‡~Ú HÍà◊§‰õΩ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù Ñ¨Óã≤, Z_»=∞ |∞QÆ#æ K«∞Hõ¯ ÃÑ\˜ì `åO|∂ÅOÖ’
P‰õΩÅ∞, =Hõ¯Å∞, J~°\ ˜ÑÖ_»∞¡ Jxfl [O@QÍ LOz, P"≥∞ KÕuÖ’ ÃÑ\˜ì
`«∂~°∞Ê =ÚYOQÍ Ñ‘@ÃÑ· ‰õÄ~ÀÛÉˇ\Ïìe. ™êfl#=Ú KÕÜ∞« #=ã¨~=° ÚÖË^∞Œ .
=^èŒ∞=Ù‰õΩ, Hõ<åº ^•`« ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ, `À\˜ ÃÑo§ ‰õÄ`«∞~°∞‰õΩ (=^èŒ∞=Ù
™⁄O`« K≥Öˇ¡Å∞ QÍx, =~°∞ã¨‰õΩ K≥Öˇ¡Å∞ QÍx), `≥Å¡"å~°Hõ =ÚO^Õ,
=Ú`≥·Î^Œ∞=Å∞ ÉÁ@∞ì ÃÑ\˜ì, =∂_»∞ÃÑ· #∂<≥ JkÌ, Ç¨~°uzÛ, =∞OQÆà◊
™êfl<åÅ‰õΩ ã≤^ŒúO KÕ™êÎ~°∞. ÃÑO_ç¡‰õÄ`«∞~°∞#‰õΩ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù# `À_»∞
ÃÑO_ç‰¡ Äõ `«∞~°∞#∞ ‰õÄ~ÀÛÉˇ\Ïìe. `«~∞° "å`« |O^è∞Œ =ÙÅ KÕ`,« =Ú`≥^ÂÎ ∞Œ =Å
KÕ`« Ç¨~°`«∞Å∞ áê_çOz "åiKÕ`« Pj~åfi^•Å∞ á⁄O^•e. JH˜ΔO`«Å∞
"Õã≤ Ç¨~°u Hõà§◊ ‰õΩ JkÌ, W^ŒiÌ H˜ #∂`«# =¢™êÎÅ∞ ÃÑ@ì=Öˇ#∞. =∂_»∞‰õΩ,
KÕ`«∞Å‰õΩ <≥~Úº ~åã≤, â◊#QÆ Ñ≤O_çÖ’ hà◊√§ HõeÑ≤ ¿Ñã¨∞ìÖÏ KÕã≤ Jk
‰õÄ_® KÕ`«∞Å‰õΩ, =ÚMÏxH˜ ~å™êÎ~°∞. ã¨~°^•ã¨~°^•QÍ ~ÀÅ∞‰õΩ ~ÀHõeH˜
S^Œ∞áÈQÆ∞Å ^•~°=Ú#‰õΩ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù~åã≤ `«=∞Åáê‰õΩ ÖËHõ Ñ¨ã¨∞Ñ¨ÙH˘=Ú‡
=Ú_ç"Õã≤ Ô~O_»∞ `À~°}=ÚÅ∞ Hõ>ì̌^Œ~°∞. ~À\˜Ö’ S^Œ∞ Ñ¨ã¨∞Ñ¨ÙH˘=Ú‡Å∞
"Õã≤ S^Œ∞ =∞Ok =Ú`≥ÎÂ^Œ∞=ÙÅ∞KÕ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù H˘\˜ìOK«=Öˇ#∞. D Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 132
"≥∞`«ÎQÍ H˘\˜ì `«ÅO„ÉÏÅ aÜ«∞º=ÚÖ’ HõÅ∞Ñ¨=Öˇ#∞. XHõ Ñ‘@ g∞^Œ

`«_ç @=Å∞"Õã≤ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù`À Q“~°=∞‡#∞ KÕã≤ `«=∞Åáê‰õΩÖ’ ÃÑ\˜ì Ñ‘@g∞^Œ
ÃÑ\Ïìe. `«~°∞"å`« Q“~°=∞‡‰õΩ Q˘Å∞ã¨∞ "Õã≤ Q“sÑ¨Ó[ KÕÜ«∂e. Ñ¨Ó[
KÕã≤# `«~°∞"å`« D Ñ‘@ g∞^Œ q∞#Ñ¨ Ñ≤O_ç`ÀHÍh â◊#QÆ Ñ≤O_ç`ÀHÍh
S^Œ∞ ÖËHõ `˘q∞‡k =∞Ok =Ú`≥^ÂÎ ∞Œ =ÙÅKÕ =_çÜ∂« Å∞ ÃÑ\Õì Kåe. `˘q∞‡k
ÖËHõ Ñ¨^HŒ ˘O_»∞=∞Ok =Ú`≥^ÂÎ ∞Œ =ÙÅ‰õΩ J=∂‡~ÚKÕ`« QÍAÅ∞ WÑ≤ÊOKåe.
J=∂‡~ÚH˜ ‰õΩ_çKÕuH˜ 11 QÍAÅ∞, Z_»=∞KÕuH˜ 10 QÍAÅ∞ `˘_çyO
Kåe. Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å‰õΩ HõeÑ≤ 21 QÍAÅ∞ LO_®e. `«Å™êfl#O
KÕ~ÚOz# `«~°∞"å`« #∂`«# =¢™êÎÅ∞ ^èŒiOz HÍà◊§‰õΩ áê~å}˜, |∞QÆæ#
K«∞Hõ¯, `«ÅÖ’ Ñ¨ÓÅ∞, KÕuÖ’ `åO|∂ÖÏÅ`À Ñ‘@Åg∞^Œ ‰õÄ~ÀÛ Éˇ\Ïìe.
JÖÏ<Õ =~°∞_çH,˜ `«e-¡ `«O„_»∞Å‰õΩ, `À\˜ ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ‰õΩ (=~°∞_ç ™⁄O`«
`«=Ú‡_»∞ QÍx, =~°∞ã¨‰õΩ `«=Ú‡_»∞ QÍx) ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÃÑo§
‰õΩ=∂~°∞x KÕÜ«∞QÍ<Õ P ÃÑo§ ‰õΩ=∂~°∞xÖ’ ™êHΔÍ`«∞Î <å~åÜ«∞}∞_»∞
„Ñ¨"Õt™êÎ_»∞. JO^Œ∞ˆH ÃÑo§ ‰õΩ=∂~°∞xH˜ ÃÑo§Hõà◊ =zÛOk JO\Ï~°∞.
J@∞=O\˜ ™êHΔÍ`«∞Î q+¨μ‚ ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_≥·# ÃÑo§‰õΩ=∂~°∞_»∞ KÕ¿ã „ÑüÑ¨x
Ö’#∂ J`«xH˜ ã¨Ç¨Ü«∞_»Ñ¨_»\ÏxH˜ `À_»∞ ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ Ñ¨xH˜=™êÎ_»∞
Jx K≥|∞`å~°∞. =ÚO^Œ∞QÍ JÉÏƒ~Úx ÃÑO_ç¡ H˘_»∞‰õΩQÍ KÕã#≤ `«~∞° "å`«
J=∂‡~Úx ÃÑO_ç¡ ‰õÄ`«∞~°∞QÍ KÕÜ«Ú@ =∞Ozk. D q+¨Ü«∞OÖ’
Hõhã¨=Ú 10 xq∞ëêÅ∞ J~Ú<å `Õ_® áê\ÕKåe. =∞OQÆà◊™êfl#O
`«~åfi`« #∂`«# =„™êÎÅ∞ ^èiŒ OÑ¨KãÕ ≤ HõÖÏº} uÅHõO k^Œ∞`Ì å~°∞. HÍà◊‰¡ Ωõ
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ~åã≤, áê~å}˜ J^Œ∞Ì`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 133
60.=~°Ñ¨Ó[ (Z^Œ∞~°∞HÀÅ∞)
HÍjÜ«∂„`« q~°q∞OK«∞H˘x =~°∞_»∞ HõàÏº} =∞O_»áêxH˜ =ã¨∞ÎO>Ë
Hõ<åº^•`« "Õ∞à◊ `åàÏÅ`À, áê#HõO aO^≥Å`À, H˘`«Î |@ìÅ`À Z^Œ∞ˆ~y
™êfiQÆ`«O Ñ¨Å∞‰õΩ`å_»∞. =∞QÆÃÑo§ "å~°∞ q_çkH˜ KÕ~°∞HÀQÍ<Õ, JÑ¨Ê\˜ˆH
"åiH˘~°‰õΩ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞Î#fl P_» ÃÑo§ "å~°∞, ''Z^Œ∞~°∞ HÀÅ∞—— ÑëˆH
PKå~°O ã¨~^° •QÍ, ãÖ^Œ_Qç Í [~°∞Ñ¨Ù‰õΩ<Õ =∞~À "Õ_∞» Hõ. q_çkÖ’ U~åÊ
@¡hfl Ñ¨ÓiÎ KÕã≤ (ã¨|∞ƒÅ∞, ¿Ñã¨∞ìÅ∞, |ÔH@∞¡, `«∞O_»∞ QÆ∞_»¤Å∞, "Õ_ç hà◊√¡
ÖÏO\˜q) =ÚO^Œ∞ (Ç¨Å∞Ö’) ÉèÏQÆOÖ’ ÃÑ^ŒÌ u"åp ÖÏO\˜k Ñïz
Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞ÎO\Ï~°∞ P_» ÃÑo§ "å~°∞.
"Õ∞à◊-`åàÏÅ`À PÇ¨fi xOz HÍÉ’ÜÕ∞ J`«ÎQÍ~°∞, =∂=∞QÍ~°∞,
"åi ã¨g∞Ñ¨ |O^è∞Œ =ÙÅ∞ Z^Œ∞~°∞ HÀÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ, q_çkÖ’H˜ „Ñ¨"tÕ OKÕ
=ÚO^Œ~° HÍà◊√¡ Hõ_»∞HÀ¯=_®xH˜ =∞QÆ ÃÑo§ "å~°O^ŒiH© ho¡™êÎ~°∞.
ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ P Ñ¨xx ÉÏ==∞ik`À KÕ~Ú™êÎ~∞° . D HÍà◊√¡ Hõ_Q» _Æ =» ∞<Õk
Ô~O_»∞-=¸_»∞ Ñ¨~åºÜ«∂Å∞ [i¿Ñ =º=Ç¨~°O.
áê#HõO =~°∞xH˜ WzÛ ~°∞z K«∂Ñ≤Oz `«~∞° "å`« |O^è∞Œ =ÙÅO^ŒiH©
W™êÎ~°∞. P `«~åfi`« JO^ŒiH© HÍÑ¶‘-Ñ¨ÅÇ¨~åezÛ =∞~åº^ŒÅ∞ KÕã≤,
™êfl<åÅ∞ =ÚyOK«∞H˘x ã≤ÔúŒ QÍ =ÙO>Ë, Éè’[<åÅ‰õΩ fã¨∞HÔ àÏ=∞O\Ï~°∞.
ÖË^• JHõ¯_Õ U~åÊ@∞ KÕ™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 134
61.=ÚMÏÅ∞ Hõ_çyOK«∞ "Õ_»∞Hõ

D "Õ_»∞Hõ K«∂KÕ"åiH˜ "Õ_»∞Hõ [iÑ≤OKÕ"åiH˜ KåÖÏ ã¨~°^•QÍ
LO@∞Ok. ÃÑO_ç¡ ‰õÄ`«∞~°∞ `«e,¡ ÃÑO_çH¡ ˘_»∞‰õΩ `«ex¡ "åi |O^è∞Œ =ÙÅ#∞
=ÚO^Œ∞QÍ ‰õΩsÛÅÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ Ïìe. @∂`ü¿Ñãπ,ì „|+π#∞, Ñ¨@∞ìH˘x,
„|+π "≥#∞Hõ"≥·Ñ¨Ù K«∂Ñ¨Ù`«∂ "åi JO^Œi =ÚO^Œ∞ #_çK≥^Œ~°∞. J^ŒÌ=Ú
"≥#Hõ "≥Ñ· Ù¨ K«∂Ñ¨Ù`«∂ ^Œ∞"≥fi# "≥#∞Hõ"Ñ·≥ Ù¨ ‰õΩ ÃÑ\˜ì ^Œ∞"≥fi^Œ~∞° . D q^èOŒ QÍ
‰õΩsÛÅÖ’ ‰õÄ~°∞Û#fl"åix P@Ñ¨\ ˜ìOK≥^Œ~°∞.
=∞~°=∞~åÅ ^ŒO_»Å∞, ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å`À ^ŒO_»Å∞, KåÔH@¡ ∞ HÍy`«=Ú`À
^ŒO_»Å∞, H˜s@=ÚÅ∞, =_®¤}=Ú, =OH©Å∞, \’Ñ‘Å∞, |OQÍ~°∞ HõÅ~°∞
¿ÑÑ¨~∞° `À `«Ü∂« ~°∞KÕã#≤ q ÃÑ\ì̃ P@ Ñ¨\ ì̃O`«∞~°∞.
aã¨¯@¡`À `«Ü«∂~°∞ KÕã≤# p~° ÃÑ>ˇì^Œ~°∞, ^Àã¨HÍÜ«∞ K«^Œ~°=ÚQÍ
QÆ∞O@KÕã≤ x=∞‡K≥Hõ¯Ö’ #∂<≥ áÈã≤ "≥eyOz, ^Àã¨HÍÜ«∞Ö’ ÃÑ\˜ì
‰õΩ_çKuÕ `À ^Àã¨HÍÜ«∞ `˘_ç=∞ Ñ¨@∞ìH˘x Z_»=∞KÕu`À Ç¨~°u J^≥^Ì ~Œ ∞° .
ÖËxKÀ |OQÍà◊^Œ∞OÑ¨ QÆ∞O@KÕã≤ #∂<≥áÈã≤ =uÎÃÑ\˜ì Z_»=∞KÕu`À
Ç¨~°u W™êÎ~°∞.
XHõ ¿Ñ¡@∞ Ñ¨@∞ìH˘x ã¨∂Ê#∞`À H˘_»∞`«∂ â◊|Ì=Ú KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞.
qÜ«∞ºÑ¨Ù~åeH˜ Å_»∞¤, Jiâ‹Å∞, JÑ¨Ê_®Å∞, =_çÜ∂« Å∞, q∞#Ñ¨ÑO≤ _ç
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 135
=Ú^Œ,Ì p~°, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞ `åO|∂ÅO JO^Œ*™Ë êÎ~∞° . D "Õ_∞» Hõ‰Ωõ
=zÛ#"å~°O^ŒiH˜ QÆ∞~°∞ÎO_Õq^èŒOQÍ ÑÖzÃÑ@∞ì ™ê=∂#∞ |Ç¨ï=∞uQÍ
W™êÎ~°∞.
ÃÑO_ç¡ H˘_»∞‰õΩ `«e¡ ÃÑO_ç‰¡ Äõ `«∞~°∞ `«ex¡ "åi |O^è∞Œ =ÙÅ#∞ ‰õΩsÛÖ’¡
‰õÄ~°∞ÛO_» ÃÑ\˜ì W^Õ q^èŒ=ÚQÍ [~°∞Ñ¨Ù^Œ∞~°∞. ™êfl`«Hõ=Ú J~Ú#
`«~°∞"å`« =ÚMÏÅ∞ Hõ_çyOz q"åÇ¨Ï "ÕkHõ =^ŒÌ‰õΩ ~°=∞‡x K≥ÃÑÊ^Œ~°∞.
D "Õ_»∞Hõ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õΩ^Œ~°xKÀ q"åÇ¨Ï=Ú J~Ú# `«~°∞"å`«
W~°∞=~åæÅ"å~°∞ Z^Œ∞Ô~^Œ∞~°∞QÍ ‰õÄ~˘Ûx ã¨~°^•QÍ [~°∞Ñ¨ÙH˘O^Œ∞~°∞.
62.ÖÏ[Ç¨ÏŸ=∞O
ÖÏ[ JO>Ë =i¿ÑÖÏÅ∞. Wk =^èŒ∞=Ù KÕ¿ã XHõ Ü«∞[˝O =O\˜k.
Éèí~°Î âßâ◊fi`« PÜ«Ú=Ù`À qÅã≤Å¡_®xH˜ `å#∞ n~°…ã¨∞=∞OQÆoQÍ LO_»
_®xH˜ ÖÏ[Ç¨ÏŸ=∞O KÕã∞¨ OÎ k. =^è∞Œ =Ù ÖÏ[efl Ç¨ÏŸ=∞O KÕã∞¨ OÎ k ‰õÄ_®.
nx=Å¡ JyflÇ¨ÏŸ„`«∞_ç J#∞„QÆÇ¨ÏO ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx qâßfiãÖ.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 136
63.Q“s Ñ¨Ó[-=~° Ñ¨Ó[
XHõ "≥·Ñ¨Ù =^èŒ∞=Ù Q“s Ñ¨Ó[, =∞~À "≥·Ñ¨Ù =~°∞_»∞#fl q_çkÖ’ =~°
Ñ¨Ó[‰õΩ ã¨<åflÇ¨Å∞ "≥Ú^ŒÅ=Ù`å~Ú. Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O
=^èŒ∞=Ùx ''ÅH˜Δ ‡, áê~°fiu, ã¨~°ã¨fiu——Å L=∞‡_ç ~°∂ÑÖQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞.
Ñ¨K«Û^Œ#O`À Ö’HÍxfl K≥·`«#ºÑïKÕ „Ñ¨Hõ$u „Ñü~°∂ÑÖQÍ =^èŒ∞=Ùx
JÅOHõi™êÎ~°∞.
WHõ =~°∞_çx „u=¸~°∞ÎÅ k=ºã¨fi~°∂ÑÖQÍ, q^è•`« K«∂Ñ≤#
q[Ü≥∂#∞‡Y Ñ¨ÔŒä Ö’ q[˝``« À #_çKOÕ ^Œ∞‰õΩ ã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ ã≤^úŒ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞QÍ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 137
ÉèÏq™êÎ~°∞. =^èŒ∞=Ù‰õΩ #Å∞QÆ∞ ™êfl#O KÕ~ÚOz, ÃÑo§ ‰õÄ`«∞~°∞QÍ

JÅOHõiOz, HõàÏº}O ÉÁ@∞ì kkÌ, áê^•Å‰õΩ áê~å}˜x Ñ¨Óã≤, Ñ¨ÓÅ
[_» "Õã≤, #∂`«# =„™êÎÅ#∞ Hõ\ ˜ìOz (Ñ¨@∞ì pÔ~) ''Q“s Ñ¨Ó[——‰õΩ
fã¨∞ÔHàÏÎ~°∞.
Q“s Ñ¨Ó[‰õΩ =^èŒ∞=Ùx ã≤^ŒúO KÕã¨∂Î<Õ, =~° Ñ¨Ó[ H˘~°‰õΩ q_çkH˜
"≥àÏÎ~∞° P_» ÃÑo§ "å~°∞. Hõ<åº ^•`« "Õ∞à◊ `åàÏÅ`À, áê#HõO aO^≥Å`À,
H˘`«Î |@ìÅ`À =zÛ =∞QÆ ÃÑo§ "åiH˜ ™êfiQÆ`«O ÑëˆH "Õ_»∞Hõ Wk.
áê#HõO =~°∞_çH˜ WzÛ ~°∞z K«∂Ñ≤Oz `«~∞° "å`« |O^è∞Œ =ÙÅO^ŒiH©
W™êÎ~∞° . =~°ÑÓ¨ [Ö’ ÉèÏQÆOQÍ, P_» ÃÑo§ "å~°∞-"åi "≥Ñ· Ù¨ |O^è∞Œ =ÙÅ∞
=zÛ, q"åÇ¨ÏO KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ ~°=∞‡x =∞QÆ ÃÑo§"åix PÇ¨fix™êÎ~∞° .
=~°Ñ¨Ó[Ö’<Õ W~°∞"≥·Ñ¨Ù"å~°∞, XHõi<˘Hõ~°∞ ÖÏOKè«#OQÍ PÇ¨fixOK«∞
HÀ=_®xH˜ ''â◊√ÉèíÖËYÅ∞—— =∂~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞.
=~°ÑÓ¨ [ HÍ~°º„Hõ=∞O [~°∞QÆ∞`«∞O_»QÍ<Õ, Hõ<åº^•`« WO\’¡, =^è∞Œ =Ù
Q“s Ñ¨Ó[ ã¨=∂O`«~°OQÍ H˘#™êQÆ∞`«∞O@∞Ok. =∞QÆ ÃÑo§"å~°O^Œ~°∞
Hõ<åº ^•`« WO\˜H˜ KÕ~°∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∂xH˜, =^èŒ∞=Ù Q“s Ñ¨Ó[ WOHÍ
H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk. Wk PKå~°O-™êO„Ñ¨^•Ü«∞O.
H©Å∞QÆ∞„~°O #$`«ºO
QÆ∞„~°OÖÏQÍ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ H˘x XHõ~∞° ~Ô O_»∞ Éè∞í *ÏÅ‰õΩ `«yeOK«∞H˘x
`«ÃÑÊ@ ^Œ~°∞=Ù‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ QÆ∞„~°OÖÏQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "ÕÜ«∞@O
H©Å∞QÆ∞„~°O #$`«ºO JO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 138
64.QÀ„`«O-„Ñ¨=~°
Q“s Ñ¨Ó[ [iˆQ KÀ@ XHõ¯™êi, ÖÏOKè«#OQÍ, W~°∞ Ñ¨HΔÍÅ "åi
QÀ„`«O-„Ñ¨=~° K≥¿ÑÊ HÍ~°º„Hõ=∞O, Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞Å Kå`«∞~åºxfl |\˜ì J`«ºO`«
Pã¨HHÎ˜ ~õ O° QÍ q#™⁄OÑ¨ÙQÍ =ÙO@∞Ok. ''QÀ„`«O—— JO>Ë =Oâ◊O, ''„Ñ¨=~°——
JO>Ë P =Oâ◊O =¸Å Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ ã¨=∂Kå~°O. g∞ J=∂‡~Úx, =∂
JÉÏƒ~ÚH˜ WzÛ q"åÇ¨ÏO [iÑ≤OK«=∞x =~°∞_ç `«O„_ç, Hõ<åº ^•`«#∞
HÀ~°_»"Õ∞ D "Õ_»∞Hõ =ÚYº L^ÕÌâ◊O.
''K«`«∞™êûQÆ~° Ñ¨~°ºO`«O QÀ „ÉÏÇ¨Ï‡ }ËÉèíº â◊√≈ÉèíO Éèí=`«∞- „`«Ü«∂ˆ~¬Ü«∞
„Ñ¨=~åxfi`« Ü«∞Aˆ~fik<Õ, `≥u· sÎ Ü«∞ âßMÏ^è•º~Ú<Õ, PÑ¨ãOÎ¨ | ã¨∂„u}Ë,
â◊~°‡}À #„¿ÑÎ, â◊~°‡} áœ„`åÜ«∞, â◊~°‡} Ñ¨Ù„`åÜ«∞, .. â◊~°‡}Ë =~åÜ«∞,
Éèí=nÜ«∂O Hõ<åºO „Ñ¨*Ïã¨Ç¨Ï`«fi Hõ~°‡Éè’º „=}©=∞¿ÇÏ——
(=¸_»∞ |∞∞+¨μÅ∞#fl QÀ„`«O HõÅ"å_»∂, Ü«∞Aˆ~fi^•xfl JÉèíº
ã≤Oz# "å_»∂, P "ÕÔŒ „Ñ¨HÍ~°O `«# WO\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ #_çÑO≤ KÕ
"å_»∂, `≥·`«ÎsÜ«∞ âßY#∞-PÑ¨ã¨ÎO| ã¨∂„`åxfl JÉèíºã≤Oz J#∞ãïOKÕ
"å_»∂, =Úx=∞#∞=∞_»∂, =∞#∞=∞_»∂, Ñ¨Ù„`«∞_»∂ J~Ú# J<Õ =~°∞_çH˜
g∞ ‰õÄ`«∞~°∞xzÛ q"åÇ¨ÏO KÕÜ∞« =∞x J_»Q_Æ ®xH˜ =KåÛO—— Jx J_»∞QÆ∞
`å_»∞. WÖÏ =Oâ◊O q=~åÅ∞ K≥Ñ¨Ê_»O =Å¡ Hõ<åº^•`« z=i=~°‰õÄ
PÖ’zOK«∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O =ÙOkOHÍ.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 139
W"Õg `≥eÜ«∞HõáÈ`Õ (JO^Œi ã¨=∞HõOΔ Ö’), Ñ¶Ö¨ Ï<å"åi Ñ≤Å"¡ å_çx

KÕã¨∞‰õΩ<åflO-WÑ¨C_»∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åflO Jx Éèíq+¨º`üÖ’ J#=K«∞Û.
Hõ<åº^•`«, =~°∞_ç q=~åÅ∞ =Ú`åÎ`« `«~°O ^ŒQÆæ~° #∞O_ç q#fl `«~åfi`«,
P ãÖ|O^èOŒ `«#H˜ W+¨"ì ∞≥ `ÿ ,Õ "≥O@<Õ `«# =^è∞Œ =Ù (‰õÄ`«∞~°∞) q=~åÅ∞
‰õÄ_® K≥Ñ≤Ê JÉÏƒ~Ú `«# ‰õÄ`«∞~°∞x KÕã¨∞HÀ=∞x J_»∞QÆ∞`å_»∞.
q"åÇ¨Ï x|O^èŒ#Å∞ : Q“`«=Ú_»∞ =∞iÜ«Ú PÑ¨ã¨ÎO|∞_ç „Ñ¨HÍ~°=Ú,
ã¨QÀ„fÜ«ÚÅ =∞^èŒº q"åÇ¨Å∞ ‰õΩ^Œ~°=Ù, KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë
XˆH QÀ„`«=ÚÖ’ Ñ¨Ù\˜ì#"å~°∞ XˆH WO\˜ "å~°=Ù`å~°∞. HÍ|\˜ì "å~°∞
J<åfl K≥Öˇ¡à’§ , JHÍ¯ `«=Ú‡à’§, `«O„_ô ‰õÄ`«∞à’§ , `«b¡ H˘_»∞‰õΩÅ
=~°ã¨ HõÅ"å~À J=Ù`å~°∞.
HÀuH˘=∞‡zÛ
D P@Ö’ =ÚO^Œ∞QÍ XHõix ^˘OQÆQÍ Z#∞fl‰õΩO\Ï~°∞. q∞QÆ`å
"åiÖ’ Z=~À XHõ~∞° XHõ Hõ„~°#∞ =$`åÎHÍ~°OÖ’ wz# w`«Ö’#∞O_ç
qã¨∞~°∞`å~°∞. WÖÏ =$`åÎHÍ~°OÖ’ wz# w`«#∞ yi Jx ‰õÄ_®
Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . JÖÏ qã≤i# Hõ„~°#∞ ^˘OQÆ fã¨∞H˘zÛ yiÖ’ LOK«∞`å_»∞.
P `«~åfi`« q∞QÆ`å "åiÖ’ Z=~À XHõix `åHõ_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« ufl™êÎ_∞» .
"å~°∞ J`«xH˜ ^˘~°Hõ‰õΩO_® K≥>ˇ¡H˜¯ ^•y LO\Ï~°∞. ^˘OQÆ "åiÖ’ Z=~À
XHõix `åHõQÆeæ`Õ JÖÏ ^˘iH˜# J`«#∞ `«~åfi`« ^˘OQÆ J=Ù`å_»∞.
XHõ "Õà◊ ^˘OQÆ XHõix `åˆH „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ LO_»QÍ Z=~À XHõ~°∞
yiÖ’ L#fl Hõ„~°#∞ `˘H˜¯#@¡~Ú`Õ =∞~°ÖÏ J`«<Õ ^˘OQÆQÍ LO\Ï_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 140
65.QÆOÑ¨Ö’ =^èŒ∞=Ù
H˘`«QÎ Í Je¡# "≥^∞Œ ~°∞ QÆOÑ¨‰Ωõ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞Å`À JÅOHõi™êÎ~∞°

JO^ÀÅ ^è•#ºO, aÜ«∞ºO, áÈã≤ Q“i Ñ¨Ó[ KÕã#≤ =^è∞Œ =Ù#∞ P QÆOÑ¨Ö’
‰õÄ~ÀÛÉˇ\ ˜ì ÃÑO_ç¡ =∞O_»ÑÖÖ’H˜ fã¨∞H˘™êÎ~°∞
P"≥∞ "Õ∞#=∂=∞Å∞ Wk `≥Å∞QÆ∞ "åi PKå~°O. =^è∞Œ =Ù#∞ q"åÇ¨Ï
=∂_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ "Õ∞#=∂=∞‰õΩ, ÖË^ŒO>Ë PÜ«∞# H˘_»∞‰õΩ‰õΩ QÍh LO_Õk.
P "Õ∞#=∂=∞ ã¨=∞‡u`À<Õ q"åÇ¨ÏO [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx J#_®xH˜ QÆ∞~°∞QÎ Í
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 141
PÜ«∞<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ =^èŒ∞=Ù#∞ `≥zÛ Hõ<åº^•#O KÕ~Ú™êÎ_»∞. P

ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ "Õ∞#=∂=∞‰õΩ =∞QÆ ÃÑO_ç¡"å~°∞ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ (™êˆ~) ÃÑ\˜ì
ã¨`«¯i™êÎ~°∞.
H˘|ƒiÉ’O_® =∂#ã≤Hõ ã¨fiK«Ûù`«‰õΩ zÇ¨ÏflO. JÖÏ<Õ, JO^Œ∞Ö’x
Ñ‘K«∞ÖÏQÍ, ZÅ¡"Õà◊ÖÏ W~°∞=Ù~°∞ q_çáÈ‰õΩO_®, JÅ∞¡‰õΩ áÈ~Ú
rq™êÎ=∞x-ã¨`ü ãÖ`å#O HõÅ"å~°=∞=Ù`å=∞x ãÖˆH`«O ‰õÄ_® D
"Õ_»∞HõÖ’ =ÙO^ŒO\Ï~°∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞.D `«O`«∞#∞ „áêÅQÆOÑ¨ Jx ‰õÄ_®
JO\Ï~°∞.
q"åÇ¨Ï"Õ_∞» HõÖ’ ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ#∞ q+¨μ=‚ ¸iÎQÍ#∞, ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞#∞
ÅH©Δ ‡^Õq QÍ#∞ ÉèÏq™êÎ~°∞. ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞ Q“sÑ¨Ó[ KÕã≤#`«~°∞"å`«
P"≥∞#∞ ÅH©Δ ‡^ÕqQÍ ÉèÏqOz P"≥∞ "Õ∞#=∂=∞Å∞ "≥^∞Œ ~°∞|∞@ìÖ’ "≥∂ã¨∞
‰õΩ=™êÎ~°∞. Ñ¨Ó[ `«~°∞"å`« ÅH©Δ ‡^Õq <ÕÅÃÑ· #_»‰õÄ_»^Œx ÉèÏqOz
JÖÏ "≥∂ã¨∞‰õΩ=™êÎ~°∞.
WOH˘Hõ „áêp# HÍ~°}O „Ñ¨HÍ~°O áê`«HÍÅOÖ’ <ÕÅ QÆ~°∞‰õΩQÍ,
~åà◊√§ QÆ∞K«∞Û‰õΩ<ÕÖÏ LO_»_»O =Å¡, ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞ QÍÜ«∞Ñ¨_»‰õΩO_®
LO_»_®xH˜, Q“i Ñ¨Ó[ `«~∞° "å`« P"≥∞#∞ JÖÏ QÆOÑ¨Ö’ fã¨∞‰õΩ=™êÎ~x°
=º=Ç¨~°OÖ’ LOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 142
66.HÍà◊√¡ Hõ_»QÆ_»O
q"åÇ¨ÏOÖ’ Hõ<åº^•#O „Ñ¨^•# `«O`«∞. ÃÑo¡Ö’ =~°∞_ç HÍà◊√¡

=^èŒ∞=Ù `«O„_ç Hõ_»QÆ_»O ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OQÍ =™ÈÎOk. WÖÏ ÃÑo¡H˘_»∞‰õΩ
HÍà◊√¡ Hõ_»QÆ_®xH˜ F HÍ~°}=ÚOk. Jã¨b `«O`«∞ ZÖÏ [~°∞Ñ¨Ù`å~°O>Ë
=ÚO^Œ∞QÍ HõàÏº} "ÕkHõÃÑ· =~°∞}˜‚ Ñ¨_=» ∞\˜ =ÚYOQÍ ‰õÄ~ÀÛ Éˇ_`» å~°∞.
Hõ<åº^•`« `«∂~°∞Ê=ÚYOQÍ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï_»∞.
=~°∞}˜‚ N=∞Ç¨q+¨μ‚ ã¨fi~°∂ Ñ¨ÙxQÍ ÉèÏqOz Hõ<åº^•`« Ñ¨ÓlOz
ã¨`¯« i™êÎ_∞» . h\˜x Jaè=∞O„uOz "≥Ú^Œ@ ‰õΩ_çHÍÅ∞, `«~∞° "å`« Z_»=∞
HÍÅ∞#∞ =∂=∞ Hõ_»∞QÆ∞`å_»∞. ''‰õΩ_çHÍÅ∞x =∞¿ÇÏO„^Œ∞x JOâ◊QÍ#∂,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 143
Z_»=∞ áê^•xfl WO„^Œ∞x JOâ◊QÍ ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞. h áê^•Å#∞ ~°HΔ̃OKÕ

^Õ=`«Å#∞ Ñ¨ÓlOz# D [ÅO <å â◊„`«∞=ÙÅ#∞ HÍeÛ"Õã¨∞ÎOk— Jx
=∂=∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ LO_Õ =∞O„`åÅ#∞ Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞Å∞ K«^Œ∞=Ù`å~°∞.
HÍà◊√¡ Hõ_yç # hà◊#¡ ∞ Hõ<åº^•`« ^ŒOÑ¨`∞« Å∞ H˘kÌQÍ t~°ã∞¨ ûÃÑ· K«Å∞¡HÀ=_»O
PKå~°O. J~°…q∞zÛ, PK«=∞#O KÕ~ÚOz# `«~°∞"å`« =∞^èŒ∞Ñ¨~°¯O
JOk™êÎ~°∞.
Hõ<åº^•`Õ"≥∂ =Ü«∞ã¨∞Ö’ ÃÑ^ŒÌ-=~°∞_Õ"≥∂ z#fl"å_»∞. J~Ú<å
HÍà◊√¡ Hõ_çˆQ „Ñ¨„H˜Ü«∞ =ÙO^ŒO>Ë ^•xH˜ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞ |^Œú"≥∞ÿ# J~°÷O
=ÙO_ç f~åe. Hõ<åº^•`« =~°∞_ç HÍà◊√§ Hõ_»∞QÆ∞`«∞#flÑ¨C_»∞ PÜ«∞#
`Õ[ã¨∞û `«iy áÈ‰õΩO_® Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞ XHõ =∞O„`åxfl K≥Ñ¨C`å_»∞.
''<åÖ’x `Õ[ã¨∞û, â◊H˜Î, H©iÎ, |ÅO ã¨∞ã≤÷~°OQÍ =ÙO_»∞QÍHõ—— J#fl J~°÷O
=KÕÛ =∞O„`«O Jk. Jk Hõ<åº^•`« LK«Ûiã¨∂Î, WzÛ# ''J~å…ºxfl——
(=∞Oz h~°∞) ã‘fiHõi™êÎ_»∞ =~°∞_»∞.
Hõ<åº^•`« =~°∞_ç HÍà◊√§ Hõ_çy #O^Œ∞=Å¡, z#fl"å_≥·# =~°∞_»∞,
`«#Ö’x HÍOu `«iyáÈ‰õΩO_® =ÙO_ÕO^Œ∞‰õΩ, PK«=∞#O KÕã≤, ^•xH˜
`«QÆæ =∞O„`åxfl K«kq™êÎ~°∞. PK«=∞#O KÕã¨∂Î, =~°∞_ç`À, ''F
L^ŒH=õ ÚÖÏ~å, g∞~°∞ <å‰õΩ Q˘Ñ¨Ê H©ixÎ -áê_ç ÑÖ@Å#∞ WzÛ, JO^Œ~∞°
W+¨ìÑ¨_Õ"å_çx KÕã≤, ~°H˜ΔOK«O_ç—— Jx K≥Ñ≤Ê ™êÎ~°∞. =^èŒ∞=Ùx QÆOÑ¨Ö’<Õ
=ÙOz =∞Ç¨ ãÖHõÅÊO`À P~°OaèOz, `«~åfi`« [~°QÍeû# "Õ_»∞Hõ
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ÏÎ~∞° Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞Å∞. =^è∂Œ =~°∞Å∞ ™êHΔÍ`«∞Î ''ÅH©Δ ‡-<å~åÜ«∞}
ã¨fi~°∂Ñ¨ÙÅ∞——QÍ ÉèÏqOK«∞`å~°∞ HÍ|\˜,ì P q^èOŒ QÍ<Õ ''ÅH©Δ ‡ <å~åÜ«∞}∞Å
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 144
HõÖÏº}O—— ÖÏ [iÑ≤OK«∞`å~°∞. ''=∞Ç¨ ãÖHõÅÊO—— K≥Ñ¨Ê_»O, ã¨$+≤ì

„Hõ=∞O`À "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì, Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞_ç â◊H˜Î-™ê=∞~å÷ºÅ∞ J#O`«=∞x-
JzO`åºÅx, PÜ«∞# J#∞„QÆÇ¨ÏO`À<Õ Ü«∂=`ü ã¨$+≤ì [iyO^Œx H˘#
™êyOk. =∂#=Ù_ç "Õ∞^äŒã¨∞û TÇ≤ÏOK« #ÅqHÍx Ñï=∂}OÖ’ =Ù#fl
D [QÆ`«∞Î, Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞_ç P^ŒºO`åÅ∞ ÖËx ~°∂ÑÖÖ’ XHõ Ju z#fl
^≥·O^Œx Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»O\Ï_»∞.
JdÖÏO_» „|Ç¨‡O_»OÖ’, J<ÕHÍ<ÕHõ z#fl-z#fl QÀàÏÅ∞#fl
YQÀà◊OÖ’x J`«ºO`« ã¨∂HõΔ ‡"≥∞#ÿ Éè∂í QÀà◊OÖ’, Éè~í `° « YO_»OÖ’, =∂~°∞
=¸Å#∞#fl =∂# =Ù_»∞, J}∞ Ñï=∂}OÖ’ =Ù#fl z#fl ÉèÏQÆ=∞x
`≥eÜ«∞KÕ¿ã ^Õ =∞Ç¨ ãÖHõÅÊO. Wk K≥Ñ¨Ê_»O ^•fi~å, Ñ¨~°=∂`«‡
ã¨fi~°∂áêxfl Z~°∞Hõ Ñïz, =∂#=Ù_ç JÇ¨ÏOHÍ~åxfl `«yæOK«∞HÀ=∞x,
q#Ü«∞ ãÖÑ¨^Œ#∞ ÃÑOK«∞HÀ=∞x ã¨∂zOK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
=~°∞_ç HÍà◊√¡ Hõ_Q» _Æ ®xH˜ `≥Å∞QÆ∞ ÃÑo¡àÖ¡◊ ’ KåÖÏ „Ñ¨`ºÕ Hõ`« LO^Œ<Õ
K≥Ñ¨CHÀ"åe. ÃÑo¡ =∞O_»ÑÖÖ’H˜ J_»∞QÆ∞ ÃÑ>Ëì =ÚO^Œ∞ =~°∞_ç HÍà◊¡#∞
=^èŒ∞=Ù J#fl^Œ=Ú‡Å∞ Hõ_»y q"åÇ¨Ï "ÕkHõÃÑ·H˜ PÇ¨fix™êÎ~°∞. `«=∞
™È^Œi`À rq`«O ÑÖK«∞HÀÉ’`À#fl ÉÏ=QÍiH˜ HÍà◊√¡ Hõ_»QÆ_®xH˜ ÉÏ=
=∞~°∞^Œ∞Å∞ ZQÆ|_»`å~°∞. WÖÏ KÕÜ«∞_®xfl "åà◊√¡ `«Ñ¨CQÍ#∂, `«‰õΩ¯
=QÍ#∂ ÉèÏqOK«~°∞. ™êHΔÍ`«∂Î N=∞Ç¨q+¨μ‚=Ù, N=∞Ç¨ÅH˜Δ ‡Å‰õΩ
HõÖÏº}O KÕã¨∞Î#fl@∞ìQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. ZO`À Ñ¨q„`«"≥∞ÿ# D „Hõ`«∞=Ù#∞
=^èŒ∞=Ù `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ KåÖÏ ãÖ`À+ÖQÍ Ñ¨ÓiÎ KÕ™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 145
67.=∂OQÆÅº ^è•~°}
=∞# Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ =∂OQÆàº◊ ^è•~°} J<Õk =ÚYº"≥∞#ÿ

Ñ¶¨∞@ìO. q"åÇ¨ÏO J~Ú#Ñ¨Ê\˜ #∞Op, =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ''=∞OQÆà◊ ã¨∂„`«O——
^èiŒ OK«_O» ÉèÏ~°fÜ«∞ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O-Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ PKå~°O. D PKå~°O
D<å\˜k HÍ^Œ∞. ÃÑo§<å_»∞ =~°∞_»∞ =^èŒ∞=Ù‰õΩ `åoHõ>Ëì ™êO„Ñ¨^•Ü«∞O
J<åkQÍ =ã¨∞Î#flk. =∞OQÆà◊ã¨∂„`«O J<Õ â◊|ÌO ãÖã¨¯ $`«O #∞O_ç
Ñ¨Ù\Õì k. ãÖã¨$`«OÖ’ '=∞OQÆà—◊ JO>Ë â’ÉèÏÜ«∞=∂#O Jx, â◊√Éè„í Ñ¨ÔŒ
Jh J~åúÅ∞<åfl~Ú. ã¨∂„`«O JO>Ë `å_»∞ P^è•~°"≥∞ÿO^Œx Jx J~°÷O.
™ê^è•~°}OQÍ =∞OQÆàã◊ ∂¨ „`åxfl ã¨#flx áÈQÆ∞Å∞, ^•~åÅ∞ HõeÑ≤ ^•xH˜
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 146
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ~åã≤ `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞. WÖÏ HõÅÑ¨|_ç# `˘q∞‡k ÖË^•

Ñ¨^HŒ ˘O_»∞ ^•~åÅ`À (ÖË^• Z=Ô~=i PKå~°O „Ñ¨HÍ~°O "åi Ñ¨ûúŒ Ö’)
`åox `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞.
Ô~O_»∞ Ñ¨à‹¡=ÚÅ`À `≥zÛ# `«ÅO„ÉÏÅÃÑ· =∞OQÆÅ ã¨∂„`«=ÚÅ∞Oz
=~°∞_»∞ =∂OQÆÅº ^Õ=`«#∞ PÇ¨fixOz ëÈ_»â’Ñ¨Kå~°=ÚÅ`À =∞OQÆà◊
ã¨∂„`«=Ú#∞ Ñ¨Ól™êÎ_»∞. ÃÑO_ç¡H˜ qKÕÛã≤# |O^èŒ∞=ÙÅKÕ =Ú`≥ÎÂ^Œ∞=ÙÅKÕ
=∂OQÆàÏºxfl ã¨Ê $tOÑ¨ñ*Ëã≤, `«~°∞"å`« =~°∞_»∞ =^èŒ∞=Ù#‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ
xÅ|_ç =^è∞Œ =Ù Ü≥ÚHõ¯ "≥∞_»Ö’ D „HÕk =∞O„`åxfl K«^∞Œ =Ù`«∂ (=∞OQÆà◊
ã¨∂„`«^è•~°}) =¸_»∞ =Úà◊√§ "Õ™êÎ_»∞.
''=∂OQÆÅºO `«O`«∞<å<Õ# =∞=∞ r=# ¿ÇÏ`«∞<å,
HõOˆ~î |^è•flq∞ ã¨∞ÉèíˆQ `«fiO r= â◊~°^Œâ◊≈`«"£∞——
F =^è∞Œ "å! <å rq`åxH˜ HÍ~°}"≥∞#ÿ D ã¨∂„`«O`À <Õ#∞ h "≥∞_»Ö’
=∂OQÆÅº=Ú J#∞ D |O^èŒ=Ú#∞ Hõ@∞ìK«∞<åfl#∞. <å rq`åxH˜, r=#
QÆ=∞<åxH˜ ¿ÇÏ`«∞"≥#· =∞OQÆàã◊ ∂¨ „`åxfl ^èiŒ Oz #∂~°∞ ãÖ=`«û~åÅ =~°‰Ωõ
rqOz WK«Û@<Õ LO_®Åx PHÍOHΔ̃OK«∞K«∞<åfl#∞. Jx =~°∞_»∞ =∞OQÆà◊
ã¨∂„`«^•è ~°} KÕ™êÎ_∞» . q"åÇ¨Ï |O^è•xH˜ zÇ¨ÏflO D =∞OQÆàã◊ ∂¨ „`«O. =∞OQÆà◊
ã¨∂„`åxH˜ ~Ô O_»∞ |OQÍ~°∞ aà◊Å¡ ∞ =ÙO_ç, Jq Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ™ê÷#OÖ’ „"ÕÖÏ_»∞`«∂
=ÙO\Ï~Ú. Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ™ê÷#OÖ’ r"å`«‡ Ñ¨~=° ∂`«‡Åx ~Ô O_»∞ =ÙO\Ï~Ú. P r"å`«‡
Ñ¨~=° ∂`«‡Å#∞ `≥eÜ«∞ *ËÜ∞« _®xH˜ ~¸ =∞OQÆà◊ ã¨∂„`åÅ∞ XHõ ãÖHˆ `«O Jx J~°O÷ .
ã¨=∞ã¨Î â◊√ÉèÏÅ‰õΩ, =∞OQÆà◊ „Ñ¨^"Œä ∞≥ #ÿ Hõ~‡° Å‰õΩ xÅÜ«∞"≥∞Oÿ k HÍ|\˜,ì
nxH˜, =∞OQÆà◊ ã¨∂„`«O Jx ¿Ñ~˘zÛOk. =∞OQÆà◊ ã¨∂„`åÅ‰õΩ Q“s
^Õq J#∞ëêì# ^Õ=`«. n<Õfl ''â◊`« =∂#=ÚÅ∞—— Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 147
|OQÍ~°O`À KÕÜ«∞|_®Î~Úq. Ô~O_»∞ ã¨∂„`åÅÖ’ (â◊`« =∂#=ÚÅ∞)

XHõ\ ˜ JuÎO\˜ "å~°∞, WOHÀ\˜ Ñ¨Ù\˜ìO\˜ "å~°∞ KÕ~ÚOK«_»O PKå~°O.
=~°∞_ç`À =∞OQÆà◊ ã¨∂„`åxfl, =^èŒ∞=Ù "≥∞_»Ö’ ^è•~°} KÕ~ÚOK«∞
`å~°∞, Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞ =¸_»∞ =Úà◊√¡ "ÕÜ∞« =∞O\Ï~°∞. =¸_»∞ =Úà◊O¡ >Ë,
=¸_»∞ Ö’HÍÅ‰õΩ, „u=¸~°∞ÅÎ ‰õΩ, ã¨`fi« -~°[-`«"∂≥ QÆ∞}ÏÅ‰õΩ ãÖHˆ `«O.
K«kq# =∞O„`åxH© J~°÷=ÚOk-''F ã¨∞O^Œs ! D =∞OQÆà◊ ã¨∂„`åxfl,
h "≥∞_»Ö’ Hõ_»∞`«∞<åfl#∞. Wk ™œÉèÏQÍºxfl Hõeyã¨∞ÎOk. <å rq`«O
nxÃÑ<· Õ P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙOk. h=Ù â◊`åÜ«Ú~åúÜ∞« O HõÅ^•xqQÍ =ÙO_»∞——
Jx. =∞OQÆà◊ ã¨∂„`« ^è•~°} J=Ù`«∂<Õ "Õ^Œ ÑÖ_ç`«∞Å∞ Pj~°fikOK«∞
`å~°∞. ''â◊`=« ∂#O Éè=í u, â◊`åÜ«Úó Ñ¨Ù~°∞+¨ !—— J<Õ =∞O„`åhfl K«^∞Œ =Ù
`å~°∞. JO^Œ∞ˆH, g\˜H˜ ''â◊`« =∂#=ÚÅ∞—— Jx ¿Ñ~˘zÛOk. `«~°∞"å`«
q"åÇ¨Ï =∞O_»ÑÖÖ’x ã¨Éèí∞ºÅ∞ JHõΔ`«Å#∞ =^èŒ∂=~°∞Å t~°ã¨∞ûÅÃÑ·
LOK«∞K«∂ FO ™œÉèÏQÆº=∞ã¨∞Î Jx =^èŒ∞=Ù#∞ Pj~°fikO™êÎ~°∞. FO
â◊√ÉèíO Éèí=`«∞ Jx =~°∞x Pj~°fik™êÎ~°∞. ¢ã‘ÎH˜ Ñ¨Ù\˜ìÅ∞¡-J`«Î QÍiÅ∞¡
~Ô O_»∞ Hõà¡◊ ÖÏO\˜q. LÉèÜ
í ∞« =OâßÅ‰õΩ =∞Oz H©ixÎ KÕ‰Äõ iÛ ÃÑ@ìQÅÆ #∞
Jx `≥eÜ«∞ KÕ¿ãO^Œ∞ˆH Ô~O_»∞ ã¨∂„`åÅ#∞ =∞Ç¨Ï~°∞¬Å∞ x~°‚~ÚOKå~°x
Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ #=∞‡HõO. Éèí~°Î ã¨∞Y ^Œ∞óMÏÅ∞ `«#"Õ#x, ^èŒ~°‡ "≥∂HΔÍÅ∞-
J~°÷ HÍ=∂Å∞ `«# ãÖ|O^èŒO ^•fi~å Éèí~°Î‰õΩ ÅaèOÑ¨ KÕÜ«∞#∞<åfl#x,
ãÖÑ¨^Œ‰õΩ-ãÖ`å<åxH˜ `«<Õ HÍ~°}=∞=Ù`å#<Õ q+¨Ü«∂Å∞ ZÅ¡"Õà◊ÖÏ
QÆ∞~°∞ÎO_Õ q^èŒOQÍ „Ñ¨=iÎOK«_®xH˜ =∞OQÆà◊ ã¨∂„`åÅ#∞ =^èŒ∞=Ù
^èŒiã¨∞ÎO^Œx Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ #=∞‡HõO.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 148
68.„|Ç¨Ï‡=Ú_ç
`«ÅO„ÉÏÅ∞ `«O`«∞ =Úyã≤# `«~åfi`«, ''„|Ç¨Ï‡=Ú_ç—— "Õ_∞» Hõ [~°∞QÆ∞

`«∞Ok. =^èŒ∞=Ù pÔ~ H˘OQÆ∞ JOK«∞#∞, =~°∞_ç L`«ÎsÜ«∞O JOK«∞‰õΩ
HõeÑ≤ =Ú_ç"™Õ êÎ~∞° . „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å Pj~°fiK«<åÅ#∞ ^ŒOÑ¨`∞« Å H˘OQÆ∞ÅÖ’
=Ú_ç "ÕÜ∞« _»O J<Õ ÉèÏ=# =ÙOkO^Œ∞Ö’. WHõ#∞Oz, W~°∞=Ù~°∞ Hõeã≤-
"≥∞eã≤ Jxfl HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåÅx, ''WO\˜ Ü«∞[=∂#∞~åÅ∞——QÍ
Jxfl ÉÏ^èŒº`«Å∞ ã‘fiHõiOz, h WO\˜x #∞"Õfi K«Hõ¯k^Œ∞Ì HÀ=_®xH˜
~°=∞‡x, "Õ^Œ =∞O„`åÅ ^•fi~å =^èŒ∞=Ùx HÀ~°∞`å_»∞ =~°∞_»∞.
nx<Õ „|Ç¨Ï‡„QÆOkè, H˘OQÆ∞Å∞ =Ú_ç"Ü ≥ ∞« º_»O Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
W^ŒÌifl HõeÑ≤ „H˘`«Î =ºH˜Îx ã¨$+≤ìOK«_»O. Ô~O_»∞ â◊s~åÅ∞, Ô~O_»∞
=∞#ã¨∞ûÅ∞ UHõ`«fi=∞=fi_»=∞#flk WHõ¯_» Kå\˜ K≥Ñ¨Ê|_»∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 149
H˘OQÆ∞=Ú_çÖ’ <å}ˇO, Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞, ^Œ~ƒ° Åù ∞, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨ÙH˘=Ú‡Å∞, JHÕΔ

`«Å∞, HõO^ŒÑ≤ÅHõ, P‰õΩÅ∞, =Hõ¯ "Õ™êÎ~°∞. =^èŒ∂=~°∞Å g∞^Œ JH˜ΔO`«Å∞
"Õã¨∂Î Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞ '„^èŒ∞=O`Õ~å*Ï =~°∞}À ^èŒ$=O ^Õ"À |$Ç¨Ïã¨ÊuÇ≤Ï,
^èŒ$=O`« WO„^Œâ◊Û Jyflâ◊Û ~å„+¨ìO^è•~°Ü«∞`åO ^èŒ$=O— Jx =∞O„`«O
K«^Œ∞=Ù`å_»∞.
^•OÑ¨`«º ™ê„=∂*Ïºxfl ^èŒiOz# g∞‰õΩ =~°∞}∞_»∞, |$Ç¨Ïã¨Êu,
WO„^Œ∞_»∞, Jyfl xâ◊ÛÅ`«fiO HõÅ∞QÆKÕÜ«Ú^Œ∞~°∞QÍHõ Jx J~°úO.
WOH˘Hõ ~°HõOQÍ ÃÑ· =∞O„`åÅH˜ 'Ñ¨Óëê— (^Õ=`«ÅÜ«∞O^Œ∞ „âı+¨μì_≥·
#@∞=O\˜"å_»∞) "≥O@fã¨∞‰õΩx "≥àÏ§e. Jtfih ^Õ=`«Å∞ h KÕ`«∞Å∞
Ñ¨@∞ì‰Ωõ x ~°ÔŒè ÃÑ#· fã¨∞‰õΩx ~å"åe. WO\˜ WÖÏ¡eQÍ Jhfl fiÛk^Œ_Ì ®
xH˜ <å WO\˜H˜ ~å. XHõ Ü«∞[=∂#∞~åeQÍ QÆ$Ç¨Ïã¨÷ ^è~Œ å‡xfl x~°fiÇ≤ÏOK«∞.
Wk ˆH=ÅO Ô~O_»∞ =„™êÎÅx HõÅÑ¨@O HÍ^Œ∞. W^ŒÌ~°∞ =º‰õΩÎÅ#∞ HõeÑ≤
„H˘OQ˘`«Î PHÍ~åxfl ã¨$+≤ìOK«_»"Õ∞ nx ÅHõΔ ºO.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 150
hk Jx Ug∞ ÖË^Œ∞. Z=~°∞ ãÖáêkOz<å ^•x g∞^Œ JkèHÍ~°O

W^ŒÌiH© LO@∞Ok. P^•Ü«∞O, Y~°∞Û, „Ñ¨}ÏoHõ HõeÑ≤ L=∞‡_çQÍ K≥Ü«∞º
=Åã≤# Ñ¨#∞Åx ÉèÏ=O. ^Œ~°ƒùQÆ_ç¤ ZÑ¨Ê\˜H˜ "å_»x „¿Ñ=∞H˜ x^Œ~°≈#O.
^Œ~°ƒùQÆ_ç¤ `«# r= ÅHõΔ}Ïxfl HÀÖ’Ê^Œ∞. HÍã≤xfl hà◊√§ K«e¡`Õ KåÅ∞,
=∞m§ Ñ¨K«ÛQÍ =∂~°∞`«∞Ok. WÖÏ q"åÇ¨Ï |O^èŒO ZÑ¨Ê\˜H© Ñ¨K«ÛQÍ
LO_®Åx, rq`åO`«O "åi =∞^èŒº „¿Ñ=∂aè=∂<åÅ∞, ã¨Ç¨ÏK«~°º=¸
ã¨r=OQÍ LO_®Å#flk `å`«Ê~°º=Ú.
ÉèÏ~°º z\˜H˜# "ÕÅ∞#∞ Éèí~°Î z\˜H˜# "ÕÅ∞`À Ñ¨@∞ìHÀ=∞x „|Ç¨Ï‡
=Ú_ç "Õ™êÎ~°∞. WO^Œ∞Ö’ L#fl Ñ¨~°=∂~å÷xfl D q^èŒOQÍ K≥|∞`å~°∞.
ÉèÏ~°º Éèí~°ÎÅ |O^èŒOÖ’ XHõix XHõ~°∞ q_çz LO_»‰õÄ_»^Œ∞. „Ñ¨Ü«∂
}"≥∞ÿ#-Ñ¨Ù}ºˆHΔ„`«"≥∞ÿ#-"≥∂HõΔ"≥∞ÿ#-=#"åã¨"≥∞ÿ# ÉèÏ~°º Éèí~°ÎÅ∞ Hõeã≤
"≥àÏ§e-LO_®e. ÉèÏ~°º Éèí~°ÎÅ∞QÍ =∂~°@O JO>Ë Ô~O_»∞ â◊s~åÅ∞
XˆH „áê}OQÍ =∞#∞QÆ_» ™êyOK«@O. ÉèÏ~åºÉèí~°ÎÅ =∞^èŒº Q˘_»=Å∞
[iy# Zxfl =∞#ã¨Ê~°úÅ∞ L#fl "åo§^ŒÌi =∞^èŒº XHõ z#fl =Ú_ç..,
JO>Ë gà◊§ =∞^èºŒ WOH˘Hõ~∞° ^Œ∂~°\ÏxH˜ gÅ∞ ÖËx q^èOŒ QÍ LO_®Åx,
JÖÏ LOK«∞HÀ"åÅx QÀ~°O`« ã¨÷Å=Ú U~°Ê_ç<å P J^Œ∞#∞ K«∂ã¨∞H˘x
=¸_À =ºH˜Î ã¨÷Å=Ú U~°Ê~°K«∞‰õΩO\Ï~°x- Uq∞ [iy<å Éèí~°Î`À<Õ
rq`«O J#∞HÀ"åÅx ¢ãHÎ‘ -˜ ÉèÏ~ˆ º ã¨~fi° ã¨fiOQÍ ÉèÏqOKåÅx Éè~í HÎ° ˜ K≥ÑÊ≤
„|Ç¨Ï‡ =Ú_ç "Õ™êÎ~∞° -''JO>Ë ~Ô O_»∞ â◊s~åÅ#∞ XHõ „áê}OQÍ =∂~°Û@O
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 151
69.áê}˜„QÆÇ¨Ï}O
H˘O^Œ~°∞ áê}˜„QÆÇ¨Ï}"Õ∞ q"åÇ¨ÏOÖ’ =ÚYº"≥∞ÿ#^Œx K≥|∞`å~°∞.

JO^Œ∞Hˆ q"åÇ¨xH˜ áê}˜„QÆÇÏ¨ }O Ñ¨~åºÜ«∞Ñ¨^"Œ ∞≥ #ÿ k. WO`«‰Ωõ Ñ¨Ó~°fiO
=~°∞_»∞ =^èŒ∞=Ù KÕux Ñ¨@∞ìH˘x JyflÇ¨ÏŸ„`«∞x =^ŒÌ‰õΩ P"≥∞#∞ fã¨∞H˘x
"≥à◊`å_»∞. HÍh WÑ¨C_»∞ =^èŒ∞=Ù =~°∞x Ç¨Ï™êÎxfl Ñ¨@∞ìH˘x rq`åO`«O
J`«xfl J#∞ãïOz ãÖ`å<åxfl, ™œÉèÏQÍºxfl á⁄Ok `«# ¢ã‘Î`åfixfl
™ê~°÷HõO KÕã¨∞‰õΩO@∞Ok.
=~°∞_»∞ =^èŒ∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ u~°QÆ"Õã≤ L#fl ‰õΩ_ç J~°KÕux, `«# É’i¡O
z# ‰õΩ_ç J~°KuÕ `À Ñ¨@∞ì‰Ωõ O\Ï_»∞. WHõ¯_» XHõ qâı+O¨ LOk. W^Œ~Ì ∂°
HÍ"åÅO>Ë „ÉÁ@# „"ÕÅ∞, q∞ye# „"Õà◊√§ HõeÑ≤ Ñ¨@∞ìHÀ"åe. =^èŒ∞=Ù
`«# KÕux JO^Œ∞‰õΩO@∞#flÑ¨C_»∞ =~°∞_»∞ D „HÕk =∞O„`åxfl K≥Ñ≤Ê
P"≥∞‰õΩ KÕux JOkOKåe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 152
QÆ$ÉèÏ‚q∞ `Õ ã¨∞„Ñ¨*Ï™êÎ fiÜ«∞ Ç¨Ïã¨ÎO

=∞Ü«∂ Ñ¨`åº [~°^Œ+≤ì~°º^ä• ã¨ó I
ÉèíQÀ J~°º=∂ ã¨q`å Ñ¨Ù~°xú
~°‡Ç¨ÏºO `åfi- ^Œ∞~åæ~°›Ñ¨`åºÜ«∞ ^Õ"åóII
<å ÃÑ^ŒÌÅ ÖÏQÍ<Õ <Õ#∞ ‰õÄ_® =∞Oz ãÖ`å#O HÀãÖ x#∞fl
áê}˜„QÆÇ¨Ï}O KÕã¨∞Î<åfl#∞. ÉèíQÆ∞_»∞, J~°º=Ú_»∞, ã¨q`« J<Õ ^Õ=`«Å∞
<å QÆ$Ç¨Ï™êÎ„â◊=∞O HÀãÖ ##∞fl QÆ$Ç≤Ï}˜QÍ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
Ü«∞ Uu „Ñ¨kâ◊ó ã¨~åfi kâ◊ó J#∞Ñ¨==∂#ó
Ç≤Ï~°}ºÇ¨Ïã¨Î S~°=∞‡ã¨û`åfi =∞#‡#ãÖ Hõ$}À`«∞ II
^Œâk◊ â◊Å#∞ "≥∞~°∞Ñ¨ÙÅ`À ã¨`Î« fiâ◊H`Î˜ À, „Ñ¨HÍâ◊O`À "åºÑ≤OKÕ ã¨~ã° fi¨ f
^Õq ~°∂áêÅ∞ |OQÍ~°∞ KÕ`«∞Å`À <å ^è•º#OÖ’ xÅ|_®e.
JÑ¨C_»∞ =^èŒ∞=Ù D q^èŒ=∞QÍ „Ñü[˝ KÕÜ«Ú#∞. ''P~°ºÑ¨Ù„`« !
™œÉèÏQÍºaè=$kú <åtOz <Õ#∞ h áê}˜x „QÆÇ≤ÏOK«∞K«∞<åfl#∞. Ñüfl#QÆ∞
<å`À "å~°úHõº=Ú =~°‰õΩ „Ñ¨ã¨#fl`«`À rqOÑ¨Ù=Ú. <Õ\ ˜ #∞O_ç ##∞fl,
h=Ù, x#∞fl <Õ#∞ ^Õfi+≤OÑ¨Hõ „¿Ñ=∞`À =iÌÅ∞¡^∞Œ =ÚQÍHõ. QÆ$Ç¨Ï=Ú#O^Œe
ã¨=∞ã¨Î HÍ~°º=ÚÅ∞, L`«=Î ∞ ãÖ`å#=Ú, Sâ◊fi~°º=Ú, ™œYº=Ú Jaè=$kú
á⁄O^Œ∞K«∞O_»∞QÍHõ. ¿ÇÏ Éèí„^ŒÑ¨Ù~°∞+¨ Ñ¨~°=∂`«∞‡x Hõ$Ñ¨=Å# h=Ù <å‰õΩ
ÅaèOzuq. h Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú, P`«‡ =∞#ã¨∞ûÅ#∞ „Ñ≤Ü«∂K«~°}=∞QÆ∞
#\˜ì h Hõ~°‡Å#∞ <Õ#∞ ^èŒiOK«∞K«∞<åfl#∞. UHÍ„QÆz`«∞Î_»"≥· h=Ù <å
=∂@Å#∞ q#=Åã≤#k. <Õ\ ˜ #∞O_ç Ñ¨~°=∂`«‡ x#∞fl <å‰õΩ Xã¨ÔQ#∞.
#∂~°∞ ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ <å`À ã¨∞dOÑ¨Ù=Ú—— `«~∞° "å`« ^ŒOÑ¨`∞« Å∞ W^Œ~Ì ∞°
Ç¨ÏŸ=∞QÆ∞O_»=Ú K«∞@∂ì „Ñ¨^ŒHõΔ} KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 153
70.=^èŒ∞=Ù HÍà◊§H˜ =∞>ˇìÅ∞
=^èŒ∞=ÙH˜ =~°∞_»∞ ÃÑo¡ ~ÀA# HÍe Ô~O_»= "ÕÅ∞H˜ =∞>ˇìÅ∞

`˘_»QÆ_»O =∞# P<åkQÍ =ã¨∞Î#fl ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. ¢ã‘Î PÉèí~°}ÏÅ∞ Jhfl
™ê=∂#ºOQÍ Ü≥∂QÆ âßGOÖ’h <å_»∞Å∞H˜ ãÖÉèíOkOz L<åfl~Ú.
¢ã‘ÎÅ∞ KÕuH˜ "Õã¨∞H˘<Õ QÍAÅ∞, HÍe =∞>ˇìÅ∞ Ô~O_»∞ ‰õÄ_® ãÖ`å<å
a=$kúH˜, ã¨∞Y „Ñ¨ã¨=O <å\˜H˜ J#∞‰õΩeOKÕ <å_»∞Å#∂ ã¨∞xfl`«OQÍ
<˘‰õΩ¯`«∞ LO\Ï~Ú. JO^Œ∞=Å¡ =∞# Ñ¨Óifi‰õΩÅ∞ =^è∞Œ =ÙH˜ HÍà◊§ =∞>ˇÅì ∞
PáêkOKå~°∞. D =∞>ˇìÅ∞ =^èŒ∞=ÙH˜ q"åÇ≤Ï`« Jx K≥¿ÑÊ =∞~À QÆ∞~°∞Î.
q"åÇ¨Ï`«O`«∞Ö’ =^èŒ∞=Ù áê^•xfl ~ÀHõeÃÑ· LOz =~°∞_»∞ P"≥∞ HÍe
"ÕÅ∞H˜ "≥∞@ìÅ∞ `˘_»∞QÆ∞`å~°∞. g\˜h XHõ¯Hõ¯ „áêO`«OÖÁ XHÀ¯ ~°HõOQÍ
^èŒiOÑ¨KÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 154
71.LOQÆ~åÅ∞ fÜ«∞_»O
'LOQÆ~åÅ∞ fÜ«∞_»O— nx<Õ '„Ñ¨^è•<åOQÆ∞mÜ«∞HõO— JO\Ï~°∞.

=¸u z#flkQÍ LO_Õ aO^≥Ö’ áêÅ∞, hà◊¥¡ HõeÑ≤ xO_® áÈ™êÎ~°∞.
P aO^≥Ö’ XˆH XHõ¯ |OQÍ~°ÑÙ¨ LOQÆ~åxfl "Õ™êÎ~∞° . Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞ K≥ÑÊ¨
QÍ<Õ =^èŒ∂=~°∞e^ŒÌ~°∂ QÆÉèÏÅfl P aO^≥Ö’H˜ KÕux `Àã≤ hà◊¡Ö’ Ñ¨_ç#
LOQÆ~åxfl "≥eH˜ fÜ«∂e. Z=i KÕuH˜ zH˜¯`Õ "åiH˜ Z^Œ∞\˜"å~°∞ P
LOQÆ~åxfl "ÕeH˜ `˘_»QÍe. K«∂_»\ÏxH˜ ã¨~^° •QÍ HõxÊOKÕ Wk Hˆ =ÅO
JÑ¨Ê\˜^•HÍ ÑïK«Ü«∞O ÖËx =^Œ∂=~°∞Å‰õΩ ã¨Ê~°≈ `åÅ∂‰õΩ ™êxflÇ≤Ï
`åºxfl `≥eÜ«∞ KÕÜ«∞_®xH˜ L^ÕÌtOK«|_ç# HÍ~°º„Hõ=∞O. WHõ¯_®
|O^èŒ∞q∞„`«∞Å HÀÖÏÇ¨ÏÅO KÀ@∞KÕã¨∞‰õΩO@∞Ok. P HÍ¿ãÑ¨Ù Jk W~°∞
Ñ¨HΔÍÅ "åi =∞^èŒº XHõ x["≥∞ÿ# áÈ\©ÖÏ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 155
72. ÉÁ=∞‡x JÑ¨ÊyO`«

ÃÑO_ç¡ H˘_»∞‰õΩ ™È^ŒiH˜ ÉÁ@∞ìÃÑ\˜ì Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞, #∂`«#
=G=ÚÅ∞ `åO|∂ÅO`À HõeÑ≤ W=fi=Öˇ#∞. P J=∂‡~Ú Éè~í ‰Î° Ωõ #∂`«#
=G=ÚÅ∞ ÃÑ\Ïìe. W^ŒÌ~°∞ H˘`«Î|@ìÅ∞ Hõ@∞ìH˘#=Öˇ#∞.
g∞@~°∞ =∞Å∞¡ QÆ∞_»¤Ö’ K≥Hõ¯ÉÁ=∞‡#∞ LOz J@∞ z=~° W@∞
z=~° W^ŒÌ~°∞ Ñ¨@∞ìH˘x ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂~°∞#‰õΩ ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂Ô~Î‰õΩ =∞^èŒºÖ’
LOz TÜ«∞Å TÑ¨ÙK«∂ P ÉÁ=∞‡g∞^Œ =ãÖ`«=Ú H˘kÌQÍ áÈÜ«∂e.
(hà◊§Ö’ ã¨∞#fl=Ú, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù HõeÑ≤`Õ Z~°∞Ñ¨Ù ~°OQÆ∞QÍ =∂~°∞#∞)
P hà◊√§ ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂Ô~Î „Ñ¨Hõ¯# L#fl ™È^Œ~°∞x `˘_»g∞^Œ Ñ¨^Õ q^èŒOQÍ
KÕÜ«∂e. P ™È^Œ~°∞xH˜ ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂~°∞x "å~°∞ #∂`«# =¢™êÎÅ∞ WzÛ
ã¨`¯« iOKåe. Jq WK«∞Û#Ñ¨C_»∞ P_»Ñ_¨ ∞» K«∞ Ñ¨>xìˇ ™êÎ"å–áê_ç P=Ù#∞
W™êÎ"å Jx J_»QÍe.
JÑ¨C_»∞ H˘`«Î ^ŒOÑ¨`«∞Å∞ Ñ¨>ˇìx W™êÎ#∞, áê_ç P=Ù#∞ W™êÎ#∞
Jx K≥Ñ≤Ê K≥Hõ¯ ÉÁ=∞‡#∞ "åiH˜ JOk™êÎ~°∞. (™È÷=∞`« Hõey# "å~°∞
nx`Àáê@∞ "≥O_ç ÉÁ=∞‡#∞ ‰õÄ_® W™êÎ~°∞). `«~°∞"å`« #∂`«#
^ŒOÑ¨`«∞ÅKÕ`« ¿Ñ~°∞¡ K≥Ñ≤Ê™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 156
73.JÑ¨ÊyO`«Å∞
Éè[í O„fÅ∞ JÑ¨ÊyO`«Å áê@ áê_»∞`«∞O>Ë, ÃÑo§ Ñ‘@ÃÑ· =^è∞Œ =Ù#∞

=∞^èºŒ Ö’ ‰õÄ~°∞ÛO_» Éˇ\ ,ì̃ áêÅÖ’ KÕux =ÚOz# `«~åfi`« JÑ¨ÊyO`«Å
`«O`«∞ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JÑ¨ÊyOz# ÃÑ^ŒÌÅO^ŒiH© |@ìÅ∞ ÃÑ>Ëì `«O`«∞O
@∞Ok. =^èŒ∞=Ù Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å#∞ áêÅÖ’ =ÚOz =~°∞x KÕuÖ’ ÃÑ\˜ì
JÑ¨ÊyOKåe. JÑ¨ÊyOK«∞`«∂: ''J+ì̈=~å¬É"íè `Õ ü Hõ<åº, Ñ¨Ù„`«=`ü áêe`å
=∞Ü«∂, W^•hO `«= ^•™êºq∞, ^Œ`åÎ ¿ãfl¿ÇÏ# áêÅÜ«∂—— JO\Ï_»∞
Hõ<åº^•`«. JO>Ë, ''Ñ¨Ù„`«∞_ç`À ã¨=∂#OQÍ ÃÑOz# Zxq∞k ãÖ=`«û
~åÅ =Ü«∞ã¨∞#fl D Hõ#º#∞ hH˜ã¨∞Î<åfl#∞. h=Ù D"≥∞#∞ „¿Ñ=∂aè
=∂<åÅ`À HÍáê_»∞.—— Jx ^•x J~°÷O. J^Õ =∞O„`«O K«^Œ∞=Ù`«∞O>Ë,
J^Õ J~°÷O =KÕÛÖÏ, J`«Î=∂=∞Å∞ =~°∞_ç „Ñ¨Hõ¯# ‰õÄ~°∞Ûx =ÙO>Ë,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 157
"åiH˜ ‰õÄ_® =^è∞Œ =Ù ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∞ áêÅÖ’ =ÚOz "åi KÕ`∞« Ö’ JkÌ,
''g∞ Ñ¨Ù„uHõ=Öˇ HÍáê_®e—— Jx JÑ¨Êy™êÎ~°∞. J=∂‡~Ú p~° K≥OQÆ∞Ö’
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞Å∞ ÃÑ\˜ì J=∂‡~Ú KÕux JÉÏƒ~Ú KÕuÖ’ ÃÑ\Ïìe.
W^ŒÌix Z^Œ∞~°∞ Z^Œ∞~°∞ ‰õΩsÛÅÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\ ˜ì QÆ∞ÖÏO K«e¡OKåe.
D JÑ¨ÊyO`«Å∞ KÕ¿ã"åiH˜, K«∂¿ã "åiÖ’ KåÖÏ=∞OkH˜ HõO@
`«_Ãç Ñ\˜ãì ∞¨ OÎ ^Œ#_»OÖ’ Juâ◊Ü∂≥ H˜Î HÍ^Œ∞. W<åflà◊√Q¡ Í ÃÑOz áÈ+≤Oz#
‰õÄ`«∞~°∞ `«=∞#∞ q_çz J`«Î "åiO\˜H˜ "≥à◊√`«∞O^Œx P"≥∞#∞ =^Œe
=ÙO_®ÖË J<Õ ÉÏ^èŒ Hõ#fl"åiH˜ HõÅQÆ_»O ã¨Ç¨Ï[O. JÑ¨ÊyO`«Å HÍ~°º
„Hõ=∞O J#O`«~°O, ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞#∞ Ö’Ñ¨\ ˜H˜ fã¨∞‰õΩxáÈ~Ú, ÃÑ~°∞QÆ∞
J#flO ÃÑ\˜ì, ^Õ=Ù_çH˜ ^ŒO_»O ÃÑ\˜ìOz, |Ü«∞@ WO\˜ ã≤OÇ¨Ï^•fi~°O
^ŒQ~æÆ ° `«e¡ Hõ_∞» Ñ¨ÙÃÑ· =∞l˚Q`Æ À JkÌOz, QÆ_Ñ» ‰¨ Ωõ KÕ`∞« Å`À H˘\Õì K«∞`å~°∞.
W=hfl JÜ«∂ºHõ q_çk QÆ$Ç¨Ï „Ñ¨"ÕâßxH˜ ÑÖÑ¨Ù`å~°∞. WHõ JO`«\ ˜`À
Hõ<åº ^•`« WO\˜#∞Oz =ÚO^Œ∞ [~°QÍeû# "Õ_»∞Hõ, q_çkH˜-JHõ¯_ç
#∞Oz ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ WO\˜H˜ =∂~°∞`«∞Ok.
Ç≤ÏO^Œ∂ q"åÇ¨ÏO P^èŒ∞xHõ J~°÷OÖ’ K≥Ñ¨C‰õΩ<Õ ™ê=∂lHõ =º=ã¨÷
=∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞. =∞`«Ñ¨~°OQÍ ‰õÄ_® ZO`À Ñ¨q„`«"≥∞ÿ# =º=ã¨÷. ÃÑà◊§
Ü«∂Hõ ÉèÏ~åºÉèí~°ÎÅ =∞^èŒº HõxÑ≤OK«x =¸_À J#∞ãÖ^è•# Hõ~°Î ‰õÄ_®
LO@∞Ok. J^Õ ^•OÑ¨`«º ^èŒ~°‡O J<Õ ÉÏ^èŒº`«. JO^Œ∞ˆH ÃÑo§ J<Õk
q_»nÜ«∞~åx |O^èŒO. ^ŒOÑ¨`«∞Å =∞^èŒº U"≥∞ÿ<å á⁄~°á⁄KåÛÅ∞ =zÛ<å
P ^èŒ~°‡"Õ∞ "åix XHõ\ ˜QÍ HõeÑ≤ LOK«∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 158
74.^èŒ$=#HõΔ„`«O
#∂`«# =^è∂Œ =~°∞Å‰õΩ PHÍ
â◊=ÚÖ’ ãÖK«iOK«∞ L`«~Î ° „^è∞Œ =
#HõΔ„`åxfl K«∂Ñ¨Ù`å~°∞. Ñ¨QÆ\ ˜
=ÚÇ¨˙~åÎxH˜ ã¨∂~°º^Œ~°≈#O,
~å„u =ÚÇ¨˙~åÎxH˜ „^èŒ∞=#HõΔ„`«
^Œ~≈° #O "≥k· HõOQÍ [~°∞QÆ∞`å~Ú.
PHÍâ◊OÖ’ „^èŒ∞= #HõΔ„`«O
„Ñ¨=ÚY"≥∞#ÿ k. ã≤~÷ `° åfixH˜, âßâ◊fi`« `åfixH˜ „^è∞Œ =#Hõ„Δ `«O XHõ ãÖHˆ `«O.
=∞O. „^èŒ∞=H˜Δu „^èŒ∞=Ü≥∂xó „^èŒ∞==∞ã≤ „^èŒ∞=ã≤÷`«O
`«fiO #HõΔ„`å}ÏO "Õ∞^äŒºã≤ ã¨=∂áêÇ≤Ï Ñ¨$`«#º`«ó
J~°ú=Ú : F „^èŒ∞=#HõΔ„`«=∂! h=Ù <åâ◊#=Ú ÖËx ã≤÷~° x"åã¨=Ú HõÅ
^•#=Ù. W`«~° #HõΔ„`åÅ∞ ‰õÄ_» ã≤÷~°`åfixfl á⁄O^Œ∞@‰õΩ =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩ
~åe"≥u· q. h K«∞@∂ì #Hõ„Δ `åÅ∞ x#∞fl P^è•~°O KÕã∞¨ H˘x u~°∞QÆ∞K«∞#flq
QÆ^•! J>Ë¡ <å Ñü WO\˜Ü«∞O^Œ∞ <Õ#∞ ‰õÄ_» ã≤÷~°=ÚQÍ LO^Œ∞#∞.
Hõ#∞Hõ <å‰õΩ P ã≤÷~°`«fi=Ú#∞ W=Ú‡.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 159
75.J~°∞O^èŒu #HõΔ„`« ^Œ~°≈#=Ú

J~°∞O^èfŒ #Hõ„Δ `«O
HõxÑ≤OKÕk ~å„u Ñ¨Ó@
=∂„`«"Õ∞. ã¨Ñ¨Î|∞∞+≤
=∞O_»ÅO z=~° =t
+¨μì_ç "≥#HõQÍ H˘OK«O
z#flQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk
J~°∞O^èfŒ #Hõ„Δ `«O.ã¨ÑÎ¨
|∞∞+¨μÅ ÉèÏ~°ºÅÖ’ =t
+¨μìx ÉèÏ~°º J~°∞O^èŒu
"≥Ú^Œ\ ˜k. P~°∞QÆ∞~°∞
Hõ$uÎHÅõ ∞ P~°∞QÆ∞~°∞ ÉèÏ~°ºÅ∞ g∞`Àáê@∞ "å~°∞ ‰õÄ_® H©ixÎ á⁄Ok<å~°∞.
J>Ë¡ <åÑü`À H©iÎ á⁄O^Œ∞ ã≤~÷ `° fi« =Ú#∞ <å‰õΩ W=Ú‡. Jx HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞.
D q^èOŒ QÍ =∞# ÉèÏ~°fÜ«∞ q"åÇ¨Ï =º=ã¨#÷ ∞ ÑïOî z# „Ñü =∞O„`åxH©
J~åúxfl „QÆÇ≤ÏOz, P J~åúxfl rq`«OÖ’ PK«i¿ãÎ ãÖ™ê~°O ã¨∞YOQÍ
™êQÆ∞`«∞Ok. =∞O„`åÅ ^•fi~å KÕã¨∞‰õΩ#fl "åQÍÌ<åÅ∞, ÑÖK«∞‰õΩ#fl
#=∞‡HÍÅ#∞ rq`åO`«O XHõi HÀãÖ XHõ~°∞ xÅ∞Ñ¨ÙHÀ=@"Õ∞ ãÖ™ê
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 160
~°OÖ’x Ñ¨~°=∂~°úO! J^Õ q"åÇ¨Ï|O^èŒO. J~°∞O^èŒf #HõΔ„`«O q"åÇ¨ÏO

[iy# ~å„u =^èŒ∂=~°∞Å#∞ WO\˜ |Ü«∞@ `«∂~°∞Ê ÖË^• L`«Î~åxH˜
fã¨∞‰õΩ"≥o¡ "≥Ú^Œ@ ^èŒ$= #HõΔ„`åxfl, `«~åfi`« J~°∞O^èŒf #HõΔ„`åhfl
K«∂Ñ≤™êÎ~°∞. ^èŒ$=#HõΔ„`«OÖÏ "å~°∞ xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ# =∞#ã¨Î`åÎ fiÅ`À ã≤÷~°OQÍ
LO_®Åx, =^èŒ∞=Ù J~°∞O^èŒuÖÏ =∞Ç¨ Ñü„=`« HÍ"åÅ<Õ PHÍOHõΔ
WO^Œ∞Ö’ HõÅ^Œ∞.
76.¿Ñ~°O\ÏÅ∞ ÃÑ@ì_»O
ÃÑo¡ [iˆQ ~ÀA# „Ñ¨`ÕºHõOQÍ ¿Ñ~°O\ÏÅ#∞ Ñ≤ez =^èŒ∞=Ù`À
ÖË^• =~°∞_ç`À HõeÑ≤ ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ ˜ì Éè’[#O =_ç¤™êÎ~°∞. Wk ‰õÄ_® KåÖÏ
=ÚYº"≥∞ÿ#^Õ. q"åÇ¨ÏO HÀãÖ U~åÊ@∞ KÕã≤# qO^Œ∞`À áÈe¿ãÎ Wk
„Ñ¨`ÕºHõOQÍ LO@∞Ok.
JiÃãÅ∞, ã¨∞#∞flO_»Å∞, [OuHõÅ∞ WÖÏ H˘xfl ~°HÍÅ Ñ≤O_ç=O@Å∞
=O_ç "åiH˜ =_ç¤™êÎ~°∞. =_»¤# ÃÑo¡ ‰õÄ`«∞~°∞ ÖË^• ÃÑo¡ H˘_»∞‰õΩ KÕ`«∞Å
g∞^Œ∞QÍ<Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. u#_»O Ñ¨Ó~°Î~Ú# `«~åfi`« ZOye P‰õΩÅ#∞
=^è∞Œ =Ù ÖË^• =~°∞_»∞ Z`«∞`Î å~°∞. WÖÏ KÕ¿ãÎ ÃÑ^ŒÅÌ Pjã¨∞ûÅ∞ Åaè™êÎÜ∞« x
#=Ú‡`å~°∞. P `«~åfi`« ¿Ñ~°O\ÏÅ‰õΩ `åO|∂ÅO JOk™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 161
77.=∞OQÆà◊ã¨∂„`«O
=∞OQÆà◊ã¨∂„`«O ÖË^• =∂OQÆà◊ºO Ç≤ÏO^Œ∂ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ ÃÑo§

[iy# ¢ã‘ÎÅ∞ "≥∞_»Ö’ ^èŒiOKÕ Q˘Å∞ã¨∞ ÖÏO\˜ =ã¨∞Î=Ù. nxÖ’ `åo
ÖË^• `åoÉÁ@∞ì, H˘xfl #Å¡ Ñ¨Óã¨Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q QÆ∞K«∞Û‰õΩO\Ï~°∞.
Ç≤ÏO^Œ∂ q"åÇ¨Ï `«O`«∞Ö’ =∂OQÆÅº^è•~°}Ë Ju „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ k. =∂OQÆÖÏºxˆH
=∞OQÆàã◊ ∂¨ „`«O, `åo, `åoÉÁ@∞ì, Ñ¨ÙÃã,Î â◊`=« ∂#O J<Õ ¿Ñ~°`¡ ÀÉÏ@∂
qq^èŒ ~°∂áêÅ∞ ‰õÄ_® L<åfl~Ú. =∂#=ÙÅ‰õΩ =∞#∞"å_»@O ZO`«
=ÚYº"≥∂, =∞#∞"å_»\ÏxH˜ =∞OQÆà◊ã¨∂„`«O JO`Õ =ÚYºO.
`åoHõ>Ëì ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O
q"åÇ¨Ï ã¨=∞Ü«∞O #∞O_ç ¢ãÅÎ‘ ∞ =∞OQÆà◊ ã¨∂„`«O ^èiŒ OK«_O» ÉèÏ~°fÜ«∞
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. D PKå~°O D<å\˜k HÍ^Œ∞. ÃÑo§<å_»∞ =~°∞_»∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 162
=^è∞Œ =Ù‰õΩ `åoHõ>ìË ™êO„Ñ¨^•Ü«∞O P~À â◊`å|ÌOÖ’<Õ P~°OÉèí =∞~ÚOk.

=∞OQÆà◊ ã¨∂„`«O J<Õ â◊|ÌO ãÖã¨¯ $`«O #∞O_ç Ñ¨Ù\˜ìOk.
ãÖã¨¯ $`«OÖ’ '=∞OQÆà◊— JO>Ë â’ÉèÏÜ«∞=∂#O, â◊√Éèí„Ñ¨^ŒO J<Õ
J~åúÅ∞ L<åfl~Ú. ã¨∂„`«O JO>Ë `å_»∞, P^è•~°"≥∞ÿ#k Jx J~åúÅ∞
L<åfl~Ú. ™ê^è•~°}OQÍ =∞OQÆà◊ã¨∂„`åxfl 108 ã¨#flx áÈQÆ∞Å∞,
^•~åÅ∞ HõeÑ≤ ^•xH˜ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ~åã≤ `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞.
WÖÏ HõÅÑ¨|_ç# `˘q∞‡k ÖË^• Ñ¨^ŒH˘O_»∞ HõeÑ≤ ‰õÄ_® H˘O^Œ~°∞
`åox `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞. =∞OQÆà◊ ã¨∂„`«^è•~°} [~°∞QÆ∞#Ñ¨Ù_»∞ D
=∞O„`«=Ú#∞ Ñïî™êÎ~°∞.
''=∂OQÆÅºO `«O`«∞<å<Õ<å =∞=∞r=# ¿ÇÏ`«∞<å! HõOˆ~î Éèí^•flq∞
ã¨∞ÉèíˆQ `«fiO r= â◊~°^•O â◊`«O!! ——
=∞OQÆà◊ã¨∂„`åÅÃÑ· ^Õ=`å „Ñü=∞Å∞
^Õ=Ù_ç „Ñü=∞Å#∞ Jã¨ûÅ∞ =∞OQÆà◊ ã¨∂„`åÅÃÑ· "Õã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ@.
=ÚYºOQÍ ÅH©Δ ‡^Õq „Ñü=∞ L#fl =∞OQÆà◊ã¨∂„`åxfl Jã¨ûÅ∞ "Õã¨∞HÀ
‰õÄ_»^Œ@. XHõ"Õà◊ "Õã¨∞‰õΩO>Ë ã≤iãÖÑ¨^ŒÅ∞ áÈ~Ú HõëêìÅ∞ „áê~°OÉèí
=∞=_»O "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞O^Œ@. HÍ|\˜ì =∞OQÆà◊ã¨∂„`åxfl ÃÑ¡~Ú<£QÍ
"Õã¨∞HÀ=_»O =∞Oz^Œ@.
=∞OQÆà◊ã¨∂„`«O – Éèí~°Î PÜ«Ú+¨μ¬
=∞OQÆà◊ ã¨∂„`«=Ú ÉèÏ~åº Éèí~°ÎÅ âßâ◊fi`« |O^è•xH˜ QÆ∞~°∞Î. Jk
"≥·"åÇ≤ÏHõ rq`åxfl ã¨=∞ã¨Î H©_»∞Å#∞O_ç `˘Åyã¨∞ÎO^Œx Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 163
#=∞‡HõO. â◊HÎ˜ ã¨fi~°∂Ñ≤}˜ J~Ú# ¢ãÎ‘ "≥∞_»Ö’ =∞OQÆà◊ ã¨∂„`«=Ú L#flO`«

=~°‰Äõ Éè~í ‰Î° Ωõ PÜ«Ú+¨μ LO@∞O^Œx Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ #=Ú‡`å~°∞. JO^Œ∞Hˆ
Ç≤ÏO^Œ∂ ã‘Î =∞OQÆà◊ ã¨∂„`«=Ú ^èŒiOã¨∞ÎOk. q"åÇ≤Ï`« "≥∞_»Ö’ =∞OQÆà◊
ã¨∂„`«=Ú ÖË^ŒO>Ë Éèí~°Î K«xáÈ~Ú#@∞¡QÍ ÉèÏqOK«=K«∞Û#∞.
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞Å`À Ñ¨Ó[
„Ñü â◊√„Hõ"å~°O, =∞OQÆà◊"å~°O J=∞‡"åiH˜ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞Å`À
Ñ¨Ó[ KÕã≤ P Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ùx =∞OQÆà◊ã¨∂„`åÅ‰õΩ Ñ¨Ó[ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
ÃÑ@∞ìHÀ"åe. WÖÏ KÕ¿ãÎ S^À`«<åxfl WKÕÛ áê~°fiu ^Õq Hõ\ÏH˜Δã¨∞ÎOk
Jx K≥|∞`å~°∞. =∞OQÆà◊ã¨∂„`åÅ‰õΩ Ñ≤hflã¨∞Å∞, U W`«~° Ö’Ç¨Å‰õΩ
K≥Ok# =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ÃÑ@ì‰õÄ_»^Œ∞. =∞OQÆà◊ã¨∂„`«O ZÑ¨C_»∞ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O
HÕ^Œ =~°‰õΩ LO_®e JO>Ë =HõΔã¨÷ÅO Ñ¨ÓiÎQÍ ^•\˜ HÕ^ŒH˜ LO_®e.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 164
â◊H˜Î, ^è≥·~°º™êÇ¨Ï™êÅ∞
ÃÑo¡HÀãÖ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩ#fl, WzÛÑ¨ÙK«∞Û‰õΩ#fl W`«~° =ã¨∞Î=ÙÅ∞,
PÉèí~°}ÏÅ∞ Jhfl ~°∂áêO`«~°O K≥Ok<å z=i =~°‰õÄ "≥O@ LO_Õk
`åoÉÁ@∞ì =∂„`«"Õ∞. =∞OQÆà◊ã¨∂„`«O ^èŒiOK«_»O =Å# ¢ã‘ÎH˜ ZHõ¯_»ÖËx
â◊H,Î˜ ZHõ¯_≥<· å áÈ~å_»QÅÆ #∞, <≥QQæÆ ÅÆ #∞ J<Õ ^è~·≥ º° ™êÇ¨Ï™êÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å
Ü«∞@. =∞OQÆàã◊ ∂¨ „`åÅÖ’ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù`å_»∞#∞ "å_»∞`å~°∞. =~°∞_»∞ =¸_»∞
=Úà◊√§ "Õã≤# `«~åfi`« XHÀ¯ =Ú_çH˜ ‰õΩO‰õΩ=∞#∞ J^Œ∞Ì`å~°∞. =∞OQÆà◊
ã¨∂„`åÅ#∞ |OQÍ~°∞q KÕ~ÚOK«∞‰õΩ<åfl, =∞^èºŒ Ö’ `å_»∞ =∂„`«O Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù
`å_»∞<Õ "å_®e. W`«~° U Ö’Ç¨Å`À `«Ü«∂~°∞KÕã≤#q "å_»‰õÄ_»^Œ∞.
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞ÅÖ’ ã¨~°fi=∞OQÆàÏ^Õq LO@∞O^Œ@.
Ñ¨QÆ_»O, #Å∞Ñ¨Ù Ñ¨Óã¨Å∞
=∞OQÆà◊ã¨∂„`åÅH˜ ZÑ¨C_»∞ Z~°∞Ñ¨Ù (Ñ¨QÆ_»O) #Å∞Ñ¨Ù Ñ¨Óã¨Å∞
LO_®e. á⁄~°áê@∞# =∞OQÆà◊ã¨∂„`«O ÃÑiy`Õ (`≥yáÈ`Õ) "≥O@<Õ 5
=~°ã¨Å ^•~°O fã¨∞‰õΩx ^•xH˜ X`«∞ÎQÍ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ~åã≤ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù H˘=Ú‡
fã¨∞‰õΩx ^•xx P_»Ñ_¨ ∞» K«∞ KÕ`« HÍx Éè~í Î° KÕ`« HÍx "Õ~ÚOK«∞HÀ"åe.
WOHÍ Z=~°∞ ÖËHõáÈ`Õ `«=∞‰õΩ `å"Õ∞ "≥∞_»Ö’ "Õã¨∞HÀ"åe. =∞Oz
~ÀA K«∂ã≤ L^ŒÜ∞« O 9 QÆO@Å Ö’Ñ¨Ù =∞m¡ =∞OQÆàã◊ ∂¨ „`åxfl (|OQÍ~°∞
`åox) "Õã¨∞HÀ"åe. W=hfl ÉèÏ~°º áê\˜¿ãÎ Éèí~°Î PÜ«Ú+¨μ¬ |ÅOQÍ
LO@∞Ok. =O^Õà◊√¡ ã¨∞YOQÍ rq™êÎ_»x âß„™êÎÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 165
78. X_çaÜ«∞ºO
=∞# ã¨=∂[OÖ’ "å_»∞HõÖ’ L#fl ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞, PKå~åÖ’¡

‰õΩ@∞O| |O^è•Å∞, ÉÏ^èŒº`«Å∞, PáêºÜ«∞`«Å∞, J#∞Éèí∂`«∞Å∞ xO_ç
LO\Ï~Ú. P HÀ=Ö’^Õ D X_çaÜ«∞ºO.
X_ç xOK«~°=∞‡ `«_»=^ÕÅ Ñ¨Ù_»q∞ *Ï`«‰õΩ
Hõ_»∞=_çQÆ g∞~°ÖˇÅ¡ QÆ∂_ç Ñ¨_»u ã‘`«‰õΩ
=∂q∞_ç *Ï=∞ =∞Oz Ñ¨#ã¨ `˘#Å∞ „^•HõΔÜ«Ú
ÉèÏ=∂=∞}˜H˜ g∞~°eÑ¨Ù_»∞ „¿Ñ=∞ `À_»#∞
Ñ¨zÛ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞ aÜ«∞º=Ú ÃÇÏK«∞Û ^Œ∞"≥fi#Öò
"≥∞K«∞Û#\˜ì ÉÁ=∞‡Å∞#∞ =∞K≥ÛHõO\˜H˜<£
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 166
JO@∂ WO\˜ P_»Ñ¨_»∞K«∞#∞ ã‘`«QÍ ÉèÏqOz X_çxOÑ¨Ù`å~°∞

Ñ¨Ù\˜ìO\˜"åà◊√¡. P xOÑ¨@O ‰õÄ_® PÅã¨ºO KÕÜ«∞‰õΩO_®, "ÕQÆOQÍ
=zÛ =Ú`«Î~Ú^Œ∞=ÙÅ∞ JO^Œ~°∂ Hõeã≤ xOáêÅ@! =∂q∞_ç, *Ï=∞,
Ñ¨#ã¨ `˘#Å∞, „^•HõΔÑ¨à◊√¡ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜`À „¿Ñ=∞`À Ñ¨zÛ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù,
‰õΩO‰õΩ=∞, aÜ«∞ºO, ^Œ∞"≥fi#Å∞, QÍAÅ∞, ÉÁ=∞‡Å∞ =∞K≥ÛHõO\˜H˜ Xà’¡
"ÕÜ∂« Å@. Wn ã¨∂Å÷ OQÍ `≥Å∞yO\˜ P_»Ñ_¨ ∞» K«∞Å 'X_çaÜ«∞ºO— HÍ~°º
„Hõ=∞O. X_çxO¿Ñ@Ñ¨C_»∞ ãÖ^Œ~åƒùxH˜ `«y# áê@Å∞ áê_»∞`«∂ "Õ_∞» Hõ
[~°∞Ñ¨Ù‰õΩO\Ï~°∞.
ÃÑà◊~¡ Ú# `«~∞° "å`« ÉËã≤ ãÖYº ãÖ=`«û~åÖ’¡ (3, 5..) 'X_çaÜ«∞ºO—
x~°fiÇ≤Ï™êÎ~∞° . J=∂‡~Úx P_» Ñ≤ÅQ¡ Í ÉèÏqOz ÃÑO_ç¡ KÕã≤ ÑÖÑ¨_O» `À<Õ
ÉÏ^èŒº`« fiáÈ~ÚO^Œx KÕ`«∞Å∞ ^Œ∞e¿Ñã¨∞HÀ~°∞. P WO\˜ PKå~åxfl
|\˜ì F =∞Oz~ÀA ‰õÄ`«∞ifl, JÅ∞¡}fl˜ , |O^è∞Œ =ÙÅ#∞ Ñ≤ez D "Õ_∞» Hõ#∞
x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. J=∂‡~Ú `«e¡^ŒO„_»∞Å∞, `À_»|∞\˜ì#"å~°∞ JO`å Hõeã≤
P#O^À`åûÇ¨Å`À [i¿Ñ "Õ_»∞ˆH D X_çaÜ«∞ºO.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 167
WO\˜ P_»Ñ¨_»∞K«∞#∞ ÅH˜Δ ‡QÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. "Õˆ~ WO\˜H˜ HÀ_»eQÍ

"≥o¡<å J=∂‡~Ú Ñ¨Ù\˜ìxO\˜ ã¨∞YãÖ`ÀëêÅ#∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞Ok. Hõ+¨ì
ã¨∞MÏÖ’¡ Ñ¨Ù\˜ìO\˜x QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞‰õΩO@∞Ok. JÖÏO\˜k P J=∂‡~Ú
P#O^ŒOQÍ LO>Ë<Õ Ñ¨Ù\˜xì O\˜H,© "≥∞\˜xì O\˜H© ™œÉèÏQÆºO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok
Hõ^•! JO^Œ∞ˆH p~°, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞, QÍAÅ∞, aÜ«∞ºO =O\˜q
'X_çaÜ«∞ºO—Ö’ ÉèÏQÆO KÕâß~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ J~Ú^Œ∞ ~°HÍÅ ÑÖ_»∞¡,
q∞~îå~ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÃÑ\˜ì X_çxOÑ¨Ù`å~°∞. W=hfl J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞ =Ú`«~Î Ú
^Œ∞=ÙÅ`À KÕ~Ú™êÎ~°∞. HÍ~°º„Hõ=∞O z=~°QÍ J=∂‡~Úx ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ ˜ì
Ç¨~°u W™êÎ~°∞.
P J=∂‡~Ú J`«"Î åiO\˜H˜ "≥o#¡ `«~∞° "å`« ™êÔ~Ö’xq H˘xflO\˜x
K«∞@∞ìÑ¨Hõ¯Å "åi`À ÑÖK«∞HÀ=_»O, ÖË^• "åix Ñ≤ez `åO|∂ÅOQÍ
W=fi@O KÕ™êÎ~∞° . F =∞Oz~ÀA K«∂ã¨∞H˘x K«∞\ÏìÅ#∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å#∞,
á⁄~°∞QÆ∞"åix Ñ≤ez X_çÖ’x aÜ«∞ºO =O_»\Ïxfl "Õ_»∞HõQÍ KÕã¨∞‰õΩO
\Ï~°∞. =zÛ#"åà◊¡‰õΩ qO^Œ∞KÕã≤, |@ìÅ∞ÃÑ\˜ì =∞~åº^Œ KÕ™êÎ~°∞.
WO^Œ∞Ö’ Ñ¨Ù\˜ìO\˜ #∞Oz `≥K«∞Û‰õΩ#fl P#O^•xfl Ñ¨k=∞Ok`À
ÑÖK«∞HÀ=_»"∞Õ „Ñ¨^•è # L^ÕâÌ O◊ . WÖÏ KÕÜ∞« _»O=Å¡ P ~Ô O_»∞ ‰õΩ@∞OÉÏÖË
HÍ‰õΩO_® =zÛ# |O^èŒ∞ q∞„`å^Œ∞Å`À#∂ ãÖ|O^è•Å∞ =∞iO`«
|ÅÑ¨_»`å~Ú. D q^èŒOQÍ `«~°`«~åÅ∞QÍ =™ÈÎ#fl ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å=ÖË¡
=∞# ‰õΩ@∞O| =º=ã¨÷ Ñ¨\ ˜+¨ªOQÍ xezOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 168
79. ÉÁ@∞ì
=ÚMÏ# ÉÁ@∞ì ÖË^• uÅHõO ÃÑ@∞ìHÀ=_»O XHõ Ç≤ÏO^Œ∂

ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. Ç≤ÏO^Œ∂=∞`«OÖ’ =∂„`«"∞Õ ÉÁ@∞ìÃÑ@∞ìH˘<Õ PKå~°=ÚOk.
„Ñ¨ÑÖK«OÖ’ U W`«~° =∞`åÅÖ’#∂ D PKå~°O HõxÊOK«∞@ ÖË^Œ∞.
„|Ç¨Ï‡^Õ=Ù_»∞ #∞^Œ∞@ „"åã≤#w`« `«Ñ≤ÊOÑ¨ Z=iH© â◊HõºO HÍ^Œ∞. HÍx
Z=fi~°∞ =ÚMÏ# ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~À "å~°∞ „|Ç¨Ï‡~åã≤# ~å`«#∞ ‰õÄ_®
K≥iÑ≤ =∞Oz~å`« „"åã¨∞‰õΩO\Ï~°<Õ #=∞‡HõO H˘O^ŒiÖ’ LOk.
S^À`«<åxH˜ ÉÁ@∞ì zÇ¨ÏflO
Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O =∞Ç≤Ïà◊Å∞, =ÚYºOQÍ ÃÑà‹·¡#
=Ú`≥·Î^Œ∞Å∞ uÅHõO `«Ñ¨ÊxãïQÍ ÃÑ@∞ìHÀ"åe. S^À`«<åxH˜ ÉÁ@∞ì
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 169
zÇ¨ÏflO HÍ|\˜ì ÃÑà‹·¡# =Ú`≥·Î^Œ∞=ÙÅ∞ ZÅ¡"Õà◊ÖÏ ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ìHÀ"åe.

ÉÁ@∞ì ÖËx =ÚYO JO^ŒqÇ‘Ï#OQÍ HõxÑ≤OK«_"» ∞Õ HÍ^Œ∞..â◊√Éèí HÍ~åºÅ∞
KÕÜ∞« \ÏxH˜ J~°›`« ÖË^xŒ Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O K≥|∞`ÀOk. =∞Ç≤Ïà◊Å∞
L^ŒÜ«∂<Õfl ™êfl#O KÕÜ«∞QÍ<Õ =ÚO^Œ∞QÍ ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ì‰õΩx Ñ¨Ó[
KÕÜ«∂Åx ÃÑ^ŒÌÅ∞ K≥|∞`«∞O\Ï~°∞.
ÉÁ@∞ì‰õΩ qq^èŒ „Ñ¨Ü≥∂QÍÅ∞
`≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨Ö’ ÉÁ@∞ì Ñ¨^•xH˜ qq^èŒ „Ñ¨Ü≥∂QÍÅ∞<åfl~Ú. ÉÁ@∞ì
J#QÍ aO^Œ∞=Ù (A drop) ÖË^• â◊s~°O g∞^Œ ÃÑ@∞ìH˘<Õ K«∞Hõ¯. xÅ∞=Ù
ÉÁ@∞ì "≥·+¨‚"åxH˜ zÇ¨ÏflO J~Ú`Õ J_»¤ÉÁ@∞ì â‹·"åxH˜ zÇ¨Ï‡OQÍ
ÉèÏq™êÎ~°∞. `åoÉÁ@∞ì q"åÇ¨xH˜ QÆ∞~°∞ÎQÍ ¢ã‘ÎÅ∞ "≥∞_»Ö’ ^èŒiOKÕk.
ÉÁ@∞ ìHõ@∞ì J#QÍ q"åÇ¨ÏOÖ’ `åoÉÁ@∞ì Hõ@ì_»O ÖË^• q"åÇ¨ÏO
KÕã¨∞HÀ=_»O. ÉÁ@∞ì^•~°O J#QÍ =∞OQÆà◊ã¨∂„`«O J<Õ J~å÷Å∞<åfl~Ú.
ÉèíH˜ÎH˜, =ÚH˜ÎH˜ ™Èáê#O ÉÁ@∞ì
#∞^Œ∞\˜ Ü«∞O^Œ∞ ã¨∂~°º H˜~°}ÏÅ∞ ™ÈHõ~å^Œ∞, Wk P~ÀQÆº ã¨∂„`«O.
=∞#Ö’x r"å`«‡ *’ºu ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_çQÍ =∞^èŒº=∞OÖ’x P*Ï˝K«„HõOÖ’
ã¨∞+¨μÑ¨Î ^ŒâÖ◊ ’ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ™ê÷#OÖ’ J#QÍ J<åÇ¨Ï`« K«„HõOÖ’ LO\Ï_»∞.
D ÉÁ@∞ì (uÅHõO) ^èŒiOK«_»O =Å# =∞x+≤ ÉèíH˜Î, =ÚH˜Î Hõey x*Ï
~ÚfQÍ LO_»_®xH˜ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞`«∞Ok. JO`Õ HÍ^Œ∞ #∞^Œ∞\˜ ÃÑ·#
ÉÁ@∞ì ^èŒiOz# "åix K«∂¿ãÎ Z^Œ∞\˜ "åiÖ’#∂ Ñ¨q„`« ÉèÏ=##∞
HõÅ∞QÆ KÕã¨∞ÎOk, ÉÁ@∞ì ^èŒiOz# =ºH˜Î Q“~°"åxfl ‰õÄ_® á⁄O^Œ∞`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 170
^≥·"åxH˜ zÇ¨ÏflO ÉÁ@∞ì

Ç≤ÏO^Œ∞ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞ „Ñ¨HÍ~°OQÆ ÉÁ@∞ì‰Ωõ ZO`À „áê=ÚYº`« L#flk,
Wk ^≥·= zÇ¨Ïfl=ÚQÍ QÆ∞iÎOK«|_»∞`«∞Ok. =∞# ^ÕÇ¨ÏOÖ’x „Ñü XHõ¯
â◊s~° J=Ü«∞"åxH˜ XH˘¯Hõ¯ Jkè^Õ=`«Å∞ L<åfl~°∞. #∞^Œ∞@‰õΩ „|Ç¨Ï‡
^Õ=Ù_»∞ Jkè^=Õ `«. #∞^Œ∞~°∞ „|Ç¨Ï‡™ê÷#O. Hõ#∞Hõ „|Ç¨Ï‡™ê÷#"≥∞#ÿ #∞^Œ∞@
uÅHõO (ÉÁ@∞ì) ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.
=∞OQÆà◊Hõ~°O.. â◊√ÉèíHõ~°O
ã¨~°fi=∞OQÆà◊ =∂OQÆÖËº t"Õ ã¨~åfi~°÷ ™êkèˆH â◊~°}Ëº „`«ºO|ˆH Q“i
<å~åÜ«∞}© #"≥∂ã¨∞Î`Õ Jx [QÆ<å‡`«#∞ ã¨‡iOK«∞‰õΩO@∂ #∞^Œ∞@#
ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë =∞OQÆà◊Hõ~°O.. â◊√ÉèíHõ~°O.
XH˘¯Hõ¯ =~å‚xH˜ XHÀ¯q^èŒ"≥∞ÿ# ÉÁ@∞ì
Ñ¨Ó~°fiHÍÅOÖ’ HÍÅ=ÚÖ’ K«`«∞~°fi~å‚Å"å~°∞ J~Ú# „ÉÏÇ¨Ï‡}
HõΔ„uÜ«∞, "≥·â◊º, â◊¥„^Œ∞Å∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ zÇ¨flÅ#∞ ^èŒiOKÕ"å~°∞.
áœ~ÀÇ≤Ï`«º=Ú ÖËHõ âßG ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ# =$uÎx Hõey# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞
Ñ¨q„`«`«‰õΩ zÇ¨ÏflOQÍ `≥Å¡x K«O^Œ<åxfl ^èŒiOKÕ"å~°∞.
HõΔ„uÜ«∞ =OâßxH˜ K≥Ok# HõΔ„uÜ«ÚÅ∞ "å~°∞ `«# g~°`åfixH˜
zÇ¨ÏflOQÍ Z„~°x ‰õΩO‰õΩ=∞#∞ #∞^Œ@# ^èŒiOKÕ "å~°∞.
=~°ÎHõ "åºáê~åÅ ^•fi~å ãÖÑ¨^Œ#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩ<Õ "≥·â◊√ºÅ∞
Jaè=$kúH˜ zÇ¨ÏflOQÍ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù Ñ¨K«Ûx ˆHãïx ^èŒiOKÕ"å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 171
â◊¥„^Œ*ÏuH˜ K≥Ok# "å~°∞ #Å¡x Éè™í ê‡xfl ÖËHõ Hõã∂¨ iÎ x ^èiŒ OKÕ"å~°∞.
q+¨μ‚ Láêã¨‰õΩÅ∞ Ü«Ú(U) PHÍ~°=ÚQÍ K«O^Œ# uÅHÍxfl, â‹·=
Láêã¨‰õΩÅ∞ Éèíã¨‡ „uÑ¨Ù„<å¤xfl, ^Õq(J=∞‡"åi) Éèí‰õΩÎÅ∞ Z„~°x ‰õΩO‰õΩ=∞
ÉÁ@∞ì#∞ ^èŒiOKÕ"å~°∞.
PÇ¨fi<åxH˜ =ÚO^Œ∞ ÉÁ@∞ì
ÉÁ@∞ì ÃÑ@ì@O =∞~åº^ŒH˜ QÆ∞iÎOÑ¨Ù. JO^Œ∞Hˆ Z=i<≥<· å PÇ¨fixOK«_®xH˜
=ÚO^Œ∞QÍ ÉÁ@∞ì ÃÑ@ì_O» P#"å~ÚfQÍ =™ÈÎOk. =Ú`≥^Î· ∞Œ =ÙÅ∞ WO\˜H˜
=zÛ#Ñ¨C_»∞ "åà◊¡‰õΩ ÉÁ@∞ì ÃÑ\˜ì Q“~°qOK«_»=¸ Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O.
U "Õe`À UO „Ñ¨Ü≥∂[#O ?
ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞ XH˘¯Hõ¯~°∞ XH˘¯Hõ¯\˜ K≥|∞`«∞O\Ï~°∞.
H˘O^Œ~∞° =∞^èºŒ "ÕÅ∞ =∞Oz^Œx.. =∞iH˘O^Œ~∞° LOQÆ~Ñ° Ù¨ "ÕÅ∞ =∞Oz^Œx.
J~Ú`Õ LOQÆ~Ñ° Ù¨ "ÕÅ∞`À ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë âßOu.. =∞^èºŒ "Õe`Õ ÃÑ@∞ì
‰õΩO>Ë PÜ«Ú=Ù ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÉÁ@#"Õe`À ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë Ñ¨Ù+ª≤ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
K«∂Ñ¨Ù_»∞ "Õe`À ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë =ÚHÎ̃ HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx Ñ¨Ù~å}ÏÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú.
¢ã‘ÎÅˆH HÍ^Œ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ ‰õÄ_®
^è~Œ å‡xfl áê\˜ã∂¨ .Î . ÉèQí =Æ O`«∞x #=Ú‡`«∞<åfl~°#_®xH˜ ÉÁ@∞ì „Ñ¨fHõQÍ K≥ÑÊ¨ =K«∞Û.
HÍ|\˜ì ‰õΩO‰õΩ=∞ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O ¢ã‘ÎÅˆH Ñïq∞`«O HÍÖË^Œ∞. Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞
‰õÄ_® ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O áê\˜ã¨∞Î<åfl~°x `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 172
80. â◊OY∞™ê÷Ñ¨#
Éèí∂q∞H˜ =¸_»∞ ~°Hõ=ÚÅ ^À+¨=ÚÅ∞ LO\Ï~Ú. ã¨Ê~å≈^À+¨,

^Œ$+≤ì ^À+Ö, âßÖÏº ^À+Ö ã¨Ê~å≈^À+Ö J#QÍ =Ú@∞ì‰Ωõ O>Ë =KÕÛ H˘xfl
~°Hõ=ÚÅ „H˜q∞ H©@Hõ=ÚÅ =Å¡ =KÕÛ ^À+¨=Ú. ^Œ$+≤ì ^À+Ö J#QÍ
Ñ¨~°∞Å #~°^Œ$+≤ì =Å¡ =KÕÛ ^À+¨=Ú. =∞$`«∞º ^À+¨=Ú ÖË^• âßÖÏº ^À+¨=Ú
J#QÍ =∞~°}Õz# â◊s~°=Ú Ü≥ÚHõ¯ J=âıëêÅ∞ L<åfl, K«xáÈ~Ú#
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 173
KÀ@∞QÍ L#fl P KÀ@ ^Õ=`å"åÇ¨Ï#O [~°QÆ^Œ∞. HÍ|\˜ì J@∞=O\˜

KÀ@ Ñ¨q„`«`«#∞ ÃÑOK«_®xH˜ â◊OY∞=Ù#∞ ™ê÷Ñ≤™êÎ~°∞ ^•xx Éèí∂q∞
Ñ¨Ó[ ÖË^• "åã¨∞Î Ñ¨Ó[ JO\Ï~°∞. HÍ|\ì̃ P KÀ@ Ñ¨q„`« `«#∞ ÃÑOK«_»O
=∞m¡ ÑÖK«Éèí∂`åÅ`À xi‡`«"≥∞ÿ<å â◊s~°O ÖÏO\˜ XHõ x~å‡}Ïxfl
xi‡ã¨∞<Î åfl#∞ HÍ|\˜ì ^•xÖ’ „áê^äqŒ ∞Hõ"∞≥ #ÿ „áê}Ïxfl xe¿Ñ „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞
Éèí∂q∞ Ñ¨Ó[ ÖË^• â◊O‰õΩ™ê÷Ñ¨# ÖË^• "åã¨∞Î Ñ¨Ó[ Jx JO\Ï~°∞.
U ÉèÏQÆOÖ’ â◊O‰õΩ™ê÷Ñ¨# KÕÜ«∂e?
WO\˜ á⁄_»=Ù#∞ `˘q∞‡k ÉèÏQÍÅ∞QÍ KÕÜ«∂e. WO^Œ∞Ö’ áê^•Å
#∞Oz =¸_»∞ ÉèÏQÍÅ∞ q_çzÃÑ\Ïìe. q∞ye# =¸_»∞ ÉèÏQÍÅÖ’
"åã¨∞Î Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç áê^•Å∞#fl kâ◊ Ô~O_»∞ ÉèÏQÍÅ∞ =^ŒÖÏe. q∞ye#
ÉèÏQÆ"Õ∞ "åã¨∞Î Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç <åaè ™ê÷#O.
D <åaè ™ê÷#OÖ’ `«qfi #=^è•<åºÅ`À â◊OY∞=Ù#∞ ™ê÷Ñ≤OKåe.
=ÚO^Œ∞ â◊OY∞=Ù#∞ ^è•#º~åtÃÑ· =ÙOz "åã¨∞ÑÎ Ó¨ [ KÕâßHõ â◊OY∞™ê÷Ñ#¨
KÕÜ«∂e. QÆO^èŒÑ¨Ù K≥Hõ¯`À HÍh, =∂ˆ~_»∞, JuÎ, =∞kÌ, "ÕÑ¨, K«O„_»
H˘Ü«∞º`À QÍh â◊OY∞=Ù#∞ `«Ü«∂~°∞KÕ™êÎ~°∞.
Ñ¨Ó[ KÕ¿ã q^è•#=Ú
=ÚO^Œ∞QÍ Ü«∞[=∂x ÖË^• Éè∂í q∞ L#fl =ºH˜Î "åi ¿Ñ~°∞# Ü≥∂QÆº
"≥∞ÿ#k =∞Oz =ÚÇ¨ï~°Î=Ú K«∂ã¨∞HÀ"åe. `«~°∞"å`« Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞
ã¨Ç¨Ü«∞O`À Ñ¨Ó[ U~åÊ@∞¡ KÕã¨∞HÀ"åe. "≥Ú^Œ\ ˜ Ñ¨Ó[ QÆ}Ñü Ñ¨Ó[
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 174
P@OHõ=ÚÅ∞ qÑ¶∞¨ fl=ÚÅ∞

`˘ey WÅ∞¡ ã¨∞aèHõΔOQÍ
LO_®Åx KÕ¿ã Ñ¨Ó[.
Ô~O_»=k Ñ¨Ù}ÏºÇ¨Ï"åK«
#=Ú Jxfl ~°H=õ ÚÅ =∂e
#º=ÚÅ∞ `˘ÅyOz Ñ¨q„`«`«#∞ HõeyOKÕ Ñ¨Ó[QÍ Ñ¨Ù}ÏºÇ¨Ï=K«#Ox
KÕ™êÎ~°∞. =¸_»=k ã¨∂~°∞º_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# `˘q∞‡k =∞Ok „QÆÇ¨Ï=ÚÅ#∞
Ñ¨Ól™êÎ~°∞. nx=Å¡ „QÆÇ¨Ï^À+¨=ÚÅ∞ áÈ`å~Ú. <åÅ∞QÆ=k "åã¨∞ÎÑ¨Ó[
â◊OY∞Ñ¨Ó[ K≥Hõ¯`À KÕÜ«∞|_ç#@∞=O\˜ â◊OMÏxH˜ [#Ñ¨<å~° K«∞\˜ì
~°`«fl=ÚÅ KÕ`« á⁄ky ëÈ_»â’Ñ¨Kå~°=ÚÅ∞ KÕ`« Ñ¨Ól™êÎ~°∞.
D â◊OMÏxfl fã¨∞H˘x Hõ@ì_®xH˜ Dâß#º ÉèÏQÆOÖ’ Éèí∂q∞Ö’Ñ¨Å
™ê÷Ñ¨# KÕã≤ Ñ¨ÓlOz Ñ¨Ó_çÛ "Õ™êÎ~°∞. nx<Õ "åã¨∞Î Ñ¨Ó[, Éèí∂q∞ Ñ¨Ó[
J<Õ ¿Ñ~°`¡ À Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . â◊OY∞™ê÷Ñ#¨ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞#O LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ
Ñ¨Ó*Ï „^Œ"åºÅ∞, #=^è•<åºÅ∞ =ÔQ·~å QÆ$Ç¨ÏO Ö’Ñ¨Å‰õΩ =KÕÛ q^èŒOQÍ
K«∂_®e. JO>Ë P fã≤# QÆ∞O`« =∞^èŒºÖ’ ÖË^• WOH˘OK≥O Ö’Ñ¨Å‰õΩ
LO_Õ q^èŒOQÍ áêu ÃÑ\Ïìe. QÆ$Ç¨~°OÉèíO Dâß#ºOÖ’<Õ K≥Ü«∂ºÅx,
"Õˆ~ KÀ@¡ K≥Ü«∞º‰õÄ_»O =∞Ozk HÍ^Œx "åã¨∞Î âßGO K≥|∞`ÀOk.
â◊O‰õΩ™ê÷Ñ¨#‰õΩ â◊√Éèí„QÆÇ¨Å |ÅO U q^èŒOQÍ LO_®e?
â◊O‰õΩ™ê÷Ñ¨# ÅQÍflxH˜ â◊√Éèí„QÆÇ¨Å |ÅO ZO`«QÍ Hõey#Ñ¨Ê\˜H©
ã¨∂~°∞º_»∞- JOQÍ~°‰õΩ_»∞, â◊x `«$fÜ«∞- +¨+¨ì=∞- UHÍ^Œâ◊ ™ê÷<å
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 175
ÅÖ’QÍh, LK«Û-ù =¸Å „uHÀ}- ã¨fiHˆ „Δ `åÅÖ’ QÍx LO_®e. ÅQÍflxH˜

4-8 ™ê÷<åÅÖ’ U „QÆÇ¨Å∞ LO_»~å^Œ∞.
QÆ∞~°∞|ÅO L#fl =ÚÇ¨˙~åÎÖ’¡ QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊O, â◊O‰õΩ™ê÷Ñ¨# KÕã≤#
ã¨~°fi^• Ñ¨Ù~Àaè=$kú HÍ#=ã¨∞ÎOk. "≥·âßY=∂ãÖÖ’ â◊√Éèí^•Ü«∞Hõ=∞x,
*Ëº+¨ì=∂ãÖÖ’ ™ê=∂#ºOQÍ LO@∞Ok.
Pëê_è»=∂ãÖÖ’ Ç¨xHõ~°=∞h, „âß=}=∂ãÖÖ’ ^èŒ<åaè=$kú
KÕ‰õÄ~°∞`«∞O^Œx, ÉèÏ„^ŒÑ¨^Œ=∂ãÖÖ’ ^Œi„^Œ=∞h, PjfiÜ«Ú[OÖ’ Q“~°=O
KÕ‰õÄ~°∞`«∞O^Œh, HÍsÎHõOÖ’ Pi÷HÍaè=$kú, P^è•ºu‡Hõ zO`«# ÃÑ~°∞QÆ∞
`«∞O^Œh, =∂~°tæ ~°OÖ’ ^è#Œ „áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œh, Ñ¨Ù+¨º=∂ãÖÖ’ JâßOu
Jx, =∂Ñ¶¨∞, Ñ¶¨Å∞æ} =∂™êÖ’¡ ãÖHõÅÊã≤kú KÕ‰õÄ~°∞`«∞O^Œx =ÚÇ¨˙~°Î
âßGO K≥Ñ¨Ù`«∞Ok.
â◊OY∞™ê÷Ñ¨#‰õΩ U ã¨=∞Ü«∞O =∞Ozk?
â◊OY∞™ê÷Ñ#¨ ‰õΩ "≥Ú^Œ\ ˜ ~°≠Ï=Ú „Ñ¨âã◊ OÎ¨ . ~Ô O_»∞ ~°≠Ï=Ú- =¸_À
~°≠Ï=Ú# ‰õÄ_® â◊O‰õΩ ™ê÷Ñ¨#O KÕÜ«∞=K«∞Û. HÍh, <åÅæ= ~°≠Ï=Ú#
=∂„`«O KÕÜ«∞~å^Œ∞. WÅ∞¡ Hõ@∞ì‰õΩ<Õ =ÚO^Œ∞QÍ â◊OY∞™ê÷Ñ¨# KÕÜ«∞_»O
=Å# ^ÀëêÅ∞ KåÖÏ=~°‰õΩ `˘Åy â◊√Éèí Ñï}Ï=∂Å∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú.
â◊√„Hõ=∞ø_è»ºq∞, QÆ∞~°∞=∞ø_è»ºq∞Ö’ â◊O‰õΩ™ê÷Ñ¨#, QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"ÕâßÅ∞
KÕÜ«∞~å^Œ∞. Ñ¨Ù+¨º, Pëê_è», ÉèÏ„^ŒÑ¨^Œ =∂™êÅÖ’ â◊OY∞™ê÷Ñ¨# QÍx,
QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊O HÍx KÕã≤# Ç¨xHõ~°O.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 176
81. QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊=Ú
XHõ Ñ¨à§‹ =ÚÖ’ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞, #= ^è•#º=ÚÅ∞, LÑ¨C, ÃÑ~°∞QÆ∞,

HõOkÑ¨ÑC¨ , Hõ=fi=Ú, x=∞‡HÍÜ«∞Å∞, Kå‰õΩ, ‰õΩ_»∞=ÚÅ∞, H˘|ƒiHÍÜ«∞Å∞
12, Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞x *Ïa`å „Ñ¨HÍ~°=Ú P_»"å~°∞ Ñ¨Ó[ Ñ¨à§‹ =Ú, =∞QÆ"å~°∞
ã‘`å~å=ÚÅ∞, ÅH©Δ ‡^Õq Ñ¨@=ÚÅ∞ Ñ¨@∞ìH˘x QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊O KÕÜ«∂e.
‰õΩ_»∞=ÚÅ∞ : aÜ«∞ºO Ñ≤O_ç XHõ _»ÉÏƒ, LÑ¨C, Ñ¨tÛâ◊#QÆÑ¨Ñ¨C
QÆ∞ÃÑÊ_»∞. hà◊√§ "Õ_ç h~°∞áÈã≤ HõeÑ≤ W_ç¡ Ñ¨à‹§=ÚÅÖ’ =O_»=Öˇ#∞.
XHõ _»ÉÏƒ Ñ≤O_çH˜ Ñ¨k ‰õΩ_»∞=ÚÅ∞ =K«∞Û#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 177
QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊=Ú J~Ú# `«~°∞"å`« ‰õΩ_»∞=ÚÅ \˜Ñ¶≤#∞ =¸`« fÜ«∞

=Öˇ#∞. ‰õΩ_»∞=Ú Pqi WO\’¡H˜ ~å=Öˇ#∞. =ÚO^Œ∞QÍ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞
"Õ^Œ=∞O„`åÅ`À QÆ∞=∞‡_çHÍÜ«∞ "≥∞ÖÏ¡Ö’ H˘\˜ì™êÎ~°∞.
`«~∞° "å`« „Ñü QÆ∞=∞‡O =ÚO^Œ∞ H˘|ƒiHÍÜ«∞ H˘\Õì z, x=∞‡HÍÜ«∞
HÀã≤ QÆ∞=∂‡xH˜ ~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ ÃÑ\˜™ì êÎ~∞° . =∞#`Àáê@∞ P=Ù#∞, ^Œ∂_»#∞
`≥zÛ WO\’¡ Jxfl QÆ^Œ∞Ö’¡ uÑ≤Ê, fã¨∞‰õΩ "≥à◊`å~°∞. Ñ¨Ó[=^ŒÌ Ñ‘@Å
g∞^Œ‰õΩ, P‰õΩÅ∞ XHõHõ@ì, =Hõ¯Å∞ 100 „QÍ., ZO_»∞ Y~°∂˚~°=Ú 250
„QÍ., Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù H˘=Ú‡Å∞ 250 „QÍ., J~°\ ˜ÑÖ_»∞¡ 12, H˘|ƒiHÍÜ«∞Å∞
2, aÜ«∞º=Ú 2 1/2 ˆHr, Ñ‘@Åg∞^Œ `«∞O_»∞, Hõ@∞ì|_ç ™ê=∂#∞
ÃÑ\˜ì „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ Ñ¨Ó[ KÕ™êÎ_»∞.
Ñ¨Ù\˜ìO\˜ "åà◊√§ Hõ\ÏflÅ∞ fã¨∞‰õΩ~å"åe. á⁄OQÆe y<≥fl Ñ¨Ù\˜ìO\˜
"å~°∞ W=fi=Öˇ#∞. W`«Î_ç y<≥fl, QÆi@, =¸`«, á⁄OQÆey<≥fl, áê`«QÆ∞_»¤,
=∞ã≤QÆ∞_»¤ HÍ=Öˇ#∞. WO\˜ P_»"åà◊√§HÍx, P_»Ñ¨_»∞K«∞ HÍx
ÃÑ@ì=K«∞Û#∞. y<≥fl‰õΩ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~åã≤ ÉÁ@∞ìÃÑ\˜ì áêÅ∞ á⁄OyOKåe. áêÅ∞
á⁄OyOz# `«~°∞"å`« á⁄OQÆe =O_®e.
P ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ P_»Ñ_¨ ∞» K«∞#∞ Ñ‘@ÅÃÑ#· ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ ,ì˜ ÉÁ@∞ìÃÑ\˜ì
`åO|∂ÅO`À áê@∞ |OQÍ~°=Ú HÍx ^ŒH˜Δ}HÍx W=fi=Öˇ#∞. "åã¨∞Î
Ñ¨Ó[ J~Ú<åHõ á⁄OQÆe, ‰õΩ_»∞=ÚÅ∞ JÅ¡Ñ¨ÙK≥\ ˜fl ÃÑ\ì̃ JO^ŒiH˜ W=fi
=Öˇ#∞. QÆ∞=∞‡_çHÍÜ«∞‰õΩ HõàÏº}O ÉÁ@∞ì ÃÑ@ì=Öˇ#∞. Nã¨`«º<åfl~å
Ü«∞}™êfiq∞ „=`«=ÚKÕã≤ JO^ŒiH˜ Éè’[#=Ú U~åÊ@∞ KÕã∞¨ H˘#=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 178
82. J^≥Ì WÅ∞¡ - QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊O
HÍ=Åã≤#q : ã‘`å~å=ÚÅ Ñ¨@=Ú, ÅH©Δ ‡, q<åÜ«∞‰õΩ_»∞ Ñ¨@=Ú,

Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞, JHÕΔ `«Å∞, Hõ~∂° Ê~°=Ú, =`«∞ÅÎ ∞, Ñü,Î #∂<≥, ‰õΩOk,
QÆO@, Ç¨~°u WK«∞Û#k, P‰õΩÅ∞, =Hõ¯áêºÔH@∞ì, Ñ¨ÓÅ=∂Å, q_çÑ¨ÓÅ∞,
x=∞‡HÍÜ«∞Å∞, Kå‰õΩ, y<≥fl, QÆi@, Ñ¨à§‹ =Ú, H˘|ƒiHÍÜ«∞Å∞ 2, á⁄~Úº,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 179
=∞ã≤Q∞Æ _»,¤ áê`«Q∞Æ _»,¤ aÜ«∞º=Ú, ÉˇÅ=¡ Ú, r_çÑÑ¨ C¨ , <≥~Úº, Ü«∂Å∞‰õΩÅ∞,

LÑ¨C, ÃÑ~°∞QÆ∞, HõOkÑ¨Ñ¨C, Hõ=fi=Ú, =∞Ozhà◊√§, kO_»∞¡, ^Œ∞Ñ¨Ê@∞¡,
Hõ@∞ìH˘#∞ =G=ÚÅ∞, KåÑ¨Å∞
Éèí~°Î ~å=Úx Ñ¨@=Ú, ÉèÏ~°º ¿ÑÑ¨~°∞ ¿Ñ¡@∞¡, QÍ¡ã¨∞Å∞, =∞Ozh~°∞,
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞, JH˜ΔO`«Å∞, ÃÑ~°∞QÆ∞, Hõ=fi=Ú, LÑ¨C XHõ ¿Ñ¡@∞Ö’
LOz Ñ¨@∞ìHÀ"åe.
Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞ ã¨∂zOz# ã¨=∞Ü«∞=Ú#‰õΩ "≥Ú^Œ\ ˜ QÆ∞=∞‡=Ú =^ŒÌ
H˘|ƒiHÍÜ«∞Å∞ H˘\˜ì, x=∞‡HÍÜ«∞ Ô~O_»∞ K≥Hõ¯Å∞QÍ HÀã≤, QÆ∞=∞‡=Ú
g∞^Œ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞, JH˜ΔO`«Å∞ K«e¡, x=∞‡ K≥Hõ¯Å‰õΩ ‰õΩO‰õΩ=∞
JkÌ QÆ∞=∞‡=Ú#‰õΩ Ô~O_»∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ ÃÑ@ì=Öˇ#∞.
`«~∞° "å`« XHõ y<≥fl#∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞Å`À JÅOHõiOz, áêÅ∞áÈã≤
"å\˜x á⁄OˆQ=~°‰õΩ =∞~°yOKåe. `«∂~°∞Ê Dâß#º=ÚÖ’ â◊√„ÉèíÑ¨~°z
JÅOHõiOz ^Õ=Ùx Ñ¨@=Ú ÃÑ\˜ì Ñ¨Ó[KÕã¨∞H˘#=Öˇ#∞.
á⁄OQÆe <≥"· ^Õ ºŒ =Ú ÃÑ@ì=Öˇ#∞. Ñ≤ez# Ju^è∞Œ Å‰õΩ HÍà◊§‰õΩ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù
~åã≤, #∞^Œ∞@ ‰õΩO‰õΩ=∞ ÉÁ@∞ì ÃÑ\ì̃, ÑÖ_»∞ `åO|∂Å=Ú W=fi=Öˇ#∞.
ÃÑ~°∞QÆ∞, LÑ¨C, Hõ=fi=Ú P WO\’¡ LOK«=Öˇ#∞.
3/4 _»ÉÏƒ, 3 y^ŒÌÅ∞, 3 QÆ∞Ñ≤Ê_»∞Å∞, J=ã¨~°=Ú#∞ |\˜ì á⁄OQÆe
KÕÜ«∂e. Ju^äŒ∞Å‰õΩ =ãüx |\˜ì Éè’[# ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ KÕã¨∞HÀ"åe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 180
83. Éè’y=∞O@Å∞
Éè’yÑÖ_»∞QÆ<å_»∞ `≥Å¡"å~°∞*Ï=Ú# „Ñü WO\˜=ÚO^Œ∞ Éè’y

=∞O@Å∞ "Õ™êÎ~°∞. JO^Œ∞Ö’ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl Éè’y
Ñ≤_»HõÅ∞ (Q˘Éˇƒ=∞‡Å∞) Ñ¨xH˜~åx =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Jxfl "Õ™êÎ~°∞. áê`«#∞
`«QÆ∞ÅÃÑ\˜ì H˘`«Î#∞ PÇ¨fixã¨∞Î#fl@∞ì D Éè’y=∞O@Å‰õΩ J~°÷=ÚQÍ
K≥|∞`å~°∞. H˘xfl T~°¡Ö’ T~°∞ "≥Ú`åÎxH˜ XˆH KÀ@ D Éè’y=∞O@
"Õ™êÎ~°∞. KåÖÏ =~°‰õΩ „Ñü gkè z=~° P gkè"å~°∞ Éè’y=∞O@ "Õã¨∞
H˘O\Ï~°∞. D PKå~°O KåÖÏ „áêO`åÅÖ’ WÑ¨Ê\˜H˜ H˘#™êQÆ∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 181
84.ãÖ‰õΩ~°∞=∞Ü«∞º
ãÖ„HÍOu <≥ÅÖ’ ãÖ‰õΩ~°∞=∞Ü«∞º J<Õ ^Õ=^Œ∂`« Éèí∂q∞ g∞^Œ

Ñ¨~°º\˜™êÎ~°∞ Jx „Ñ¨fu. D ãÖ‰õΩ~°∞=∞Ü«∞º „Ñü ãÖ=`«û~°O XH˘¯Hõ¯
"åÇ¨Ï#O ÃÑ· =™êÎ_∞» Jx ÑÖKåOQÆH~õ ÅÎ° ∞ ÉèÏq™êÎ~∞° . D ãÖ‰õΩ~°∞=∞Ü«∞º
PQÆ=∞# P^è•~°OQÍ P ãÖ=`«û~° Ñ¶ë`åÅ#∞ QÆ}˜™êÎ~°∞. L^•Ç¨Ï~°}H˜
Z^Œ∞Ì "åÇ¨Ï#O ÃÑ· =¿ãÎ P U_®k ÑÖ@Å∞ ÉÏQÍ ÑÖ_»∞`å~Ú Jx,
Jyfl g∞^Œ =¿ãÎ Jyfl „Ñ¨=∂^•Å∞ ãÖÉèíq™êÎ~Ú Jx, #~° "åÇ¨Ï#OÃÑ·
=¿ãÎ #~°∞ÅH˜ J#QÍ =∂#=ÙÅH˜ H˘kÌáê\˜ J~åK«HÍÅ∞ ãÖÉèqí ™êÎÜ∞« x
Ñ¶ë`åÅ∞ WÖÏ WÖÏ ... QÆ}˜™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 182
85.ÉÁ=∞‡ÅH˘Å∞=Ù
PO„^èŒ^Õâ◊OÖ’ D ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù ^Œã¨~å `˘q∞‡k ~ÀAÅ∞,

ãÖ„HÍOu =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ P_»Ñ≤Å¡Å∞ L#fl ‰õΩ@∞OÉÏÅ "åà◊√§
`«Ñ¨Ê‰õΩO_® ÃÑ_»`å~°∞. WO\˜ PKå~åxfl |\˜ì, P#"å~Úfx |\˜ì
H˘O^Œ~°∞ ^Œã¨~å‰õΩ ÃÑ_»`å~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ ãÖ„HÍOuH˜ D H˘Å∞=Ù
ÃÑ_»`å~°∞. ÉÁ=∞‡Å∞ ÃÑ@ì_»O, ÉÁ=∞‡Å∞ xÅÑ¨_»O, ÉÁ=∞‡Å∞ Z`«Î_»O,
J<Õ =º=Ç¨~°O „áêOfÜ«∞ ÉèË^•xfl |\˜ì „Ñ¨Ü≥∂yã¨∂Î LO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 183
^Œã~¨ å #=~å„`«∞ÅÖ’ Ñ¨k ~ÀAÅ∞ (9 ~å„`«∞Å∞) D ã¨~^° • ÉÁ=∞‡Å

H˘Å∞=Ù ÑÖ_»QÆ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩO\Ï~°∞. ^Œ∞~åæ^qÕ ~åHõãΔ ¨ q[Ü«∂xH˜ QÆ∞~°∞QÎ Í
D ÑÖ_»QÆ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. nx JÅOHõ~°}‰õΩ `˘q∞‡k "≥∞@∞¡O\Ï~Ú.
"åi HõàÏ^Œ$+≤ì, Pi÷Hõ ™ÈÎ=∞`«, ™œHõ~åºÅ#∞ |\˜ì "åà◊√§ D "≥∞@¡ÃÑ·
~°Hõ~°HÍÅ ÉÁ=∞‡Å#∞ J=∞~°∞™êÎ~°∞.
ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù ÃÑ>Ëì PKå~°O ZÖÏ U~°Ê_çOk?
ÉèÏ„^ŒÑ¨^Œ =∂ãÖÖ’ z=i Ñ¨k¿ÇÏ#∞ ~ÀAÅ‰õΩ, JO>Ë áœ~°‚q∞
"≥o§# áê_»ºq∞ "≥Ú^ŒÅ∞ J=∂"åã¨º =~°‰õΩ QÆÅ ~ÀAÅ‰õΩ =∞Ç¨ÅÜ«∞
Ñ¨HõΔ=∞x ¿Ñ~°∞. nxˆH Ü«Ú^Œú Ñ¨HõΔ=∞x, Ñ≤`«$ Ñ¨HõΔ=∞x ‰õÄ_® ¿Ñ~°∞¡
L<åfl~Ú. Ñ¨HõΔO JO>Ë Ñ¨k¿ÇÏ#∞ ~ÀAÅ∞. D Ñ¨k¿ÇÏ#∞ ~ÀAÅ∞
Ñ≤`«$ ^Õ=`«Å‰õΩ Ñ¨Ó[ KÕ™êÎ~°∞ HÍ|\ì̃ Ñ≤`«$ Ñ¨HõΔ=∞<åfl~°∞. D Ñ¨k¿ÇÏ#∞
~ÀAÅÖ’, ZÑ¨C_À XHõÑ¨C_»∞ ^Õ=`«Å‰õÄ ~åHõΔã¨∞Å‰õÄ ÃÑ^ŒÌ Ü«Ú^ŒúO
[iyOk. P Ü«Ú^ŒúOÖ’ „Hõ=∞OQÍ ^Õ=`«Å∞ F_çáÈÜ«∂~°∞. JÖÏ
F_çáÈ~Ú# "å~°∞ ~åHõΔã¨∞Å ^è•\˜H˜ `«@∞ìHÀÖËHõ, Ü«Ú^ŒúÉèí∂q∞ #∞O_ç
^Œ∂~°OQÍ áêiáÈ~Ú J~°}ÏºÖ’¡ P„â◊=∂Å∞ xi‡OK«∞‰õΩx rqOK«
™êQÍ~°∞. `«=∞#∞ D JÑ¨[Ü«∞ Ñ¨~åÉèí=O #∞O_ç QÆ>ˇìH˜¯OK«=∞h, D
PÑ¨^Œ #∞O_ç HÍáê_»=∞h `«=∞ W+¨ì^≥·"åÅ#∞ „áêi÷OKå~°∞. H˘O^Œ~°∞
^Œ∞~°æ#∞, H˘O^Œ~°∞ ã¨~°ã¨fiux, H˘O^Œ~°∞ ÅH˜Δ ‡x, =∞i H˘O^Œ~°∞ PÜ«Ú^èŒ
^Õ=`«Å#∞ Láêã≤OKå~°∞. JÖÏ H˘xfl ãÖ=`«û~åÅ∞ x+¨ª`À P Ñ¨Ó[Å∞
™êQÍ~Ú. XHõ q[Ü«∞^Œâ◊q∞<å_»∞ [QÆ<å‡`« „Ñ¨ã¨#∞fl~åÖˇ· Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 184
qÅ¡O|∞Å∞, qq^èŒ ~°HÍÅ PÜ«Ú^èŒ qâıëêÅ∂ WzÛOk. "åi "åi ¢ã‘ÎÅ‰õΩ

~°OQÆ∞Å`À JÅOHõiOz# ^Õ=`å q„QÆÇ¨ Å#∞ WzÛOk. Ñ¨Ù~°∞+¨μÅO^Œ~∂°
^Õq „Ñ¨ã¨#flO HÍ=_»O`À L`åûÇ¨ÏÉèíi`«∞Öˇ·, ™êÇ¨Ï™È¿Ñ`«∞Öˇ· ~åHõΔã¨∞Å
g∞^ŒH˜ Ü«Ú^•úxH˜ "≥àÏ§~°∞. "å~°∞ Ü«Ú^•úxH˜ "≥o§# =ÚÇ¨˙~°OÎ L`«~Î åëê_è,»
„â◊=}Ï#HõΔ„`åÅ #_çq∞ HÍÅO. nxˆH Jaèl`ü ÅQÆfl=∞x ¿Ñ~°∞.
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅO^Œ~°∂ Ü«Ú^Œúã¨#fl^Œ∞úÖˇ· "≥à◊§QÍ, ¢ã‘ÎÅ∞ `«=∞H˜zÛ#
q„QÆÇ¨ Å#∞ XHõKÀ@ xeÑ≤ Ñ¨ÓlOKå~°∞. P q^èOŒ QÍ ¢ãÅÎ‘ ∞ P ^Õ=`«Å#∞
Ñ¨ÓlOz# Ñ¨Ù}ºâ◊H˜Î `À_»∞ HÍ=_»O`À ^Õ=`«Å∞ [Ü«∂xfl ™êkèOKå~°∞.
JO^Œ∞=Å¡ P ^Œâ◊q∞ q[Ü«∞^Œâ◊q∞QÍ „Ñ¨ã≤kú á⁄OkOk.
P<å_»∞ P ¢ã‘ÎÅ∞ `«=∞‰õΩ ÅaèOz# ^Õ=`åq„QÆÇ¨Å#∞ XHõKÀ@
H˘Å∞=ÙQÍ ÃÑ\˜ì Ñ¨ÓlOz# - ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞"Õ - ^Œã¨~å‰õΩ ÉÁ=∞‡Å#∞
H˘Å∞=ÙQÍ ÃÑ>Ëì PKå~°OQÍ Ñï}q∞OzOk. `«~`° ~« åÅ #∞O_ô <Õ\^˜ •HÍ
D ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk.
ÉÁ=∞‡Å#∞ JÅOHõiOKÕ q^è•#O
ÃÑ·"≥∞@¡ÃÑ· ^Õ=Ùà◊§ ÉÁ=∞‡Å#∞ LOK«∞`å~°∞. J=∞‡"åi ÉÁ=∞‡Å∞
‰õÄ_® =ÙOKÕ DKÀ@∞x ã¨`«fiQÆ∞}ÏxH˜ „Ñ¨fHõQÍ x~°fiz™êÎ~°∞. HÕ^Œ
=Ù#fl "≥∞@¡ÃÑ· „áêÑÖzHõ rq`åxH˜ ãÖ|OkèOz# ÉÁ=∞‡Å∞ =ÙOK«∞
`å~°∞. Jq `å=∞ã¨ QÆ∞}Ïxfl „ÑüaOa™êÎÜ«∞x JO\Ï~°∞. =∞^èŒº
ÉèÏQÆ=ÚÖ’ Hõ„Δ uÜ«∞^è~Œ å‡xfl `≥Å∞Ñ¨Ù`«∂ LO_Õ ~åA, ~å}˜, Ü«Ú^Œgú ~°∞Å
=O\˜ ÉÁ=∞‡Å #∞OK«∞`å~°∞. WHõ Jxfl\˜Hõ<åfl ÃÑ· "≥∞@∞ì g∞^Œ=ÙOKÕ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 185
HõÅâ◊O ^Õg Hõ~°∞}‰õΩ ã¨∂K«#QÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. D =¸_»∞ QÆ∞}ÏÅ#∞

JkèQÆq∞Oz# "åiH˜ ^Õg Hõ\ÏHõΔ=Ú ÅÉèíº=∞=Ù`«∞O^Œx JO\Ï~°∞.
Wn ÉÁ=∞‡ÅH˘Å∞=Ù `«`«fi=Ú. "≥∞@¡ÃÑ· `≥Å¡x =G=Ú Ñ¨~°z P ÃÑ·
ÉÁ=∞‡Å#∞ J=∞~°∞Û`å~°∞. „áêOfÜ«∞ ÉèË^•Å=Å# ÉÁ=∞‡Å#∞ J=∞
~°Û_»OÖ’ H˘xfl ÉèË^•Å∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
`˘q∞‡k ~ÀAÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ Ñ¨Ó*Ï qâıëêÅ∞
nÑ¨ ^èŒ∂Ñ¨ <≥·"Õ^•ºÅ`À „Ñü~ÀE Åe`å ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∂Å∞, ÅH©Δ ‡
JëÈì`«Î~°O K«kq Ñ¨Ó[Å∞ KÕ™êÎ~°∞. ~ÀE XHõ Hõ#ºH˜ (z#flJ=∂‡~Ú),
XHõ ã¨∞"åã≤xH˜ Éè’[#=Ú ÃÑ\˜ì `åO|∂ÅO, JÅOHõ~°} =ã¨∞Î=ÙÅ∞,
|@ìÅ∞ W™êÎ~°∞. WÖÏ ^Œã¨~å `˘q∞‡k ~ÀAÅ∞ KÕ™êÎ~°∞. „Ñü ~ÀE
™êÜ«∞O„`«=Ú ¿Ñ~°O\ÏxH˜ =Ú`≥·Î^Œ∞=ÙÅ#∞, Ñ≤Å¡Å#∞ Ñ≤ez, JO^ŒiH©
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù - ‰õΩO‰õΩ=∞, `åO|∂Å=Ú, ^ŒH˜Δ} W¿ãÎ `«=∞‰õΩ JÃ+·ìâ◊fi~åºÅ∞
ã≤kú™êÎÜ«∞x, J=∞‡"åi J#∞„QÆÇ¨ÏO HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx #=Ú‡`å~°∞. P
ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ =∞QÆ∞=ÅO`å WK«∞ÛÑ¨ÙK«∞ÛH˘<Õ ‰õΩO‰õΩ=∞ WÖÏ¡e ™œÉèÏ
QÍºxH˜ zÇ¨Ïfl=Ú. J+¨Qì OÆ ^è=Œ Ú, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù P~ÀQÍºxH˜ zÇ¨flÅ∞. =∞Ç≤Ïëê
ã¨∞~°∞}˜‚ K«O¿ÑO^Œ∞‰õΩ ^Õq H˘O`«HÍÅ=Ú ã¨∂k "≥Ú# g∞^Œ `«Ñ¨ã¨∞û
KÕã≤O^ŒO\Ï~°∞. JO^Œ∞Hõx ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù L#flxfl ~ÀAÅ∞ ã¨∂kÖ’
^•~°=Ú ÃÑ\ì̃ UÑ¨x K≥Ü«∞º~°∞. D ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù „Ñü ãÖ=`«û~°=Ú
KÕ™êÎ~°∞. H˘xfl „áêO`åÅÖ’ ãÖ„HÍOuH˜ ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù ÃÑ_»`å~°∞.
ÉÁ=∞‡Å∞ J=∞ˆ~Û Ñ¨ûúŒ =∂„`«O W^Õ. ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù ÃÑ@ì_O» "≥Ú^ŒÅ∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 186
ÃÑ\ÏìHõ ãÖ=`«û~åxHÀ "≥∞@∞ì K˘Ñ¨C# `˘q∞‡k "≥∞@¡ =~°‰Ωõ ÃÑOK«∞`«∂

"≥à◊`å~°∞. „Ñ¨f ãÖ=`«û~°=Ú `«Ñ¨ÊxãïQÍ F „H˘`«Î ÉÁ=∞‡ H˘#_»O
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. „Ñ¨ã∞¨ `Î O« áê¡ãHì≤ ± ÉÁ=∞‡Å∞, ÉÏsƒ ÉÁ=∞‡Å∞ ‰õÄ_® KÀ@∞
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú HÍh XHõÑ¨C_»∞ =∞\˜ì ÉÁ=∞‡Å∞, Ñ≤OQÍ}© ÉÁ=∞‡Å∞
=∂„`«"Õ∞ LO_Õq.
ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=ÙÖ’ JÅ~åˆ~ ÉÁ=∞‡Å∞
^Õ=Ùx ÉÁ=∞‡Öˇ#· q<åÜ«∞‰õΩ_»∞, ~å=Ú_»∞, Hõ$+¨μ_‚ ∞» , ÅH˜Δ ‡, ã¨~ã° fi¨ u,
áê~°fiu, ™êfi`«O„`«º ã¨=∞~°Ü≥∂^èŒ∞Å ÉÁ=∞‡Å∞, ÃÑo§`«O`«∞ ÉÁ=∞‡Å∞,
Ç¨ã¨ºÉÁ=∞‡Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q D ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ö’ J=∞~°∞Û`å~°∞.
^Õ=Ùà◊§ ÉÁ=∞‡Å`À áê@∞ ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=ÙÖ’ `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® ÃÑ>Ëì ÉÁ=∞‡Å∞
H˘xfl LO\Ï~Ú. Jq ÑÖKåOQÆO „ÉÏÇ¨Ï‡_»∞, ÃÑ^ŒÌ =Ú`≥·Î^Œ∞=, Ñ¨Kås
H˘@∞ì HÀ=∞\˜, J`«x ÉèÏ~°º, `«b¡ Ñ≤Å¡, P=Ó ^Œ∂_» =O\˜q. Wq HÍHõ
qq^èŒ [O`«∞=ÙÅ ÉÁ=∞‡Å∞, Ñ¨‰õΔΩÅ ÉÁ=∞‡Å∞, ÑÖ_»∞¡, K≥@¡ ÉÁ=∞‡Å∞
- WÖÏ "åi "åi ^ŒQÆæ~°∞#fl ÉÁ=∞‡Åhfl P H˘Å∞=ÙÖ’ ÃÑ_»`å~°∞. HÍÅ
„Hõ=∞OÖ’ ^Õâ◊<åÜ«∞‰õΩÅ ÉÁ=∞‡Å∞, Ñ¨Ù~å`«# Hõ@ì_®Å ÉÁ=∞‡Å∞,
„Ñ¨Ü«∂} ™ê^èŒ<åÅ∞, "åÇ¨Ï<åÅ ÉÁ=∞‡Å =O\˜q H˘Å∞=ÙÖ’ KÀ@∞
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú.
U_®k á⁄_»∞QÆ∞<å JÖÏ‡~åÅÖ’ ^•y# ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å ^Õ=`«Å
ÉÁ=∞‡Å∞, [O`«∞=ÙÅ ÉÁ=∞‡Å∞, ^˘~°ÉÁ=∞‡Å∞, ^Õâ◊Éèí‰õΩÎÅ ÉÁ=∞‡Å∞,
H˘xfl „áêO`åÖ’¡ ãÖ„HÍOuH˜, =∞i H˘xflKÀ@¡ ^Œã¨~åH˜ „Ñ¨`«ºHõΔ"≥∞ÿ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 187
^èŒ∂Ñ¨, nÑ¨, <≥·"Õ^•ºÅ∞ JO^Œ∞‰õΩO@∂ H˘Å∞=Ù f~°∞`å~Ú. ÉÁ=∞‡Å

H˘Å∞=ÙÅ∞ z#fl Ñ≤Å¡Å`À ÃÑ\˜ìOz K«∞@∞ìÑ¨Hõ¯Å x=ã≤OKÕ WÖÏ¡O„_»#∞
Ñ≤ez ~åE-~å}©, ÖË^• ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞ ÉÁ=∞‡Å‰õΩ ÃÑo§
KÕÜ«∞_»"≥∂ ÖË^• ¿Ñ~°O@O KÕÜ«∞_»"≥∂ KÕã≤ =zÛ# WÖÏ¡à◊§‰õΩ "å~Ú#
q∞zÛ ÑÖ¿Ñ PKå~°O <Õ\ ˜H˜ ‰õÄ_® H˘xflKÀ@¡ Hõ#|_»∞`«∂<Õ LOk.
^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ ‰õÄ_® ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù
^Œã~¨ åH˜ ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù ÃÑ@ì_O» `«q∞à◊^âÕ O◊ Ö’ JkèHOõ QÍ "åºÑ≤ÖÎ ’
LOk. Wà◊§Ö’<Õ HÍ‰õΩO_® #=~å„`«∞ÅÖ’ ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ ‰õÄ_®
ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=ÙÅ∞ ÃÑ_»`å~°∞. =∞^èŒ∞~° g∞<åH©Δ ^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ „Ñ¨f
U\Ï #=~å„`«∞Å‰õΩ ÃÑ>Ëì ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=ÙÖ’ qq^èŒ ^Õg=¸~°∞ÎÅ∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 188
HõxÑ≤™êÎ~Ú. PÅÜ«∂ÅÖ’ ‰õÄ_® [iÑ≤OK«_®xfl |\ì̃ ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù

U<å\˜#∞O_À =ã¨∞Î#fl ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OQÍ ÉèÏqOK«=Åã≤ =ã¨∞ÎOk.
ãÖ„HÍOu – ãÖ‰õΩ~°=∞Ü«∞º
„Ñü ãÖ„HÍOuH© HÍÅÑ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ãÖ„HÍOu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çQÍ ãÖ„Hõ=∞}
Ñ¨Ù}ºHÍÅOÖ’ Éèí∂Ö’HÍxH˜ ky=zÛ Éèí∂Ö’Hõ "åã¨∞Å#O^Œih
Ñïáêe™êÎ_»∞. „Ñü ãÖ=`«û~°O, J`«x "åÇ¨Ï#O, J`«x Ñï"å~°O
=∂iáÈ`«∂ LO\Ï~Ú. D q=~åÅhfl ÑÖKåOQÆO K≥Ñ¨ÙÎOk. P
ãÖ„HÍOu Ñ¨Ù~°∞+¨μ}Ë‚ ãÖ‰õΩ~°=∞Ü«∞º JO\Ï~°∞. J`«_Õ D K«~åK«~°
[QÆ`∞« #Î ∂ #_çÑã≤ ∂¨ Î LO\Ï_»∞. PÜ«∞##∞ ™êfiQÆuã¨∂,Î J`«x Q“~°"å~°O÷
ãÖ„HÍOuH˜ ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù ÃÑ_»`å~°∞. =∞#=∞O`å HÍÅÑ¨Ù~°∞+¨μx
^Œ$+≤ìÖ’ ÉÁ=∞‡Å"Õ∞. D ÉÁ=∞‡Å#∞ ~°H˜ΔOKÕ ÉèÏ~°O h^Õ ã¨∞=∂, Jx
ãÖ‰õΩ~°=∞Ü«∞º‰õΩ q#flÑÖ KÕ¿ãO^Œ∞ˆH D ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù Jx
K≥Ñ¨C‰õΩO\Ï~°∞. P q^èŒOQÍ ãÖ„HÍOuH˜ ÃÑ>Ëì ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=ÙÖ’
„Ñ¨^è•# ^≥·=O ãÖ‰õΩ~°=∞Ü«∞º. Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù q<åÜ«∞‰õΩ_çx Ñ¨ÓlOKåHõ,
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù`À ÃÑ^ŒÌ =Ú^ŒÌ KÕã≤ ÉÁ@∞ì ÃÑ\˜ì ãÖ‰õΩ~°=∞Ü«∞ºQÍ ãÖÉèÏqOz,
PÇ¨fi#O ÑëH˜, Ñ¨Ól™êÎ~°∞. P `«~°∞"å`« `«H˜¯# ÉÁ=∞‡Å∞ ÃÑ_»`å~°∞.
ãÖ„HÍOu ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=ÙÖ’ LO_Õ ÉÁ=∞‡Å∞
=ÚYºOQÍ ãÖ`å#ÉèÏQÆºO HÀãÖ, áê_çÑÖ@Å HÀãÖ, ã¨∞Y=∞Ü«∞
‰õΩ@∞O|r=#O HÀãÖ ãÖ„HÍOuÖ’ ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù ÃÑ_»`å~°∞.
q<åÜ«∞‰õΩ_ç`À, ‰õΩ=∂~°™êfiq∞`À L#fl t=áê~°fi`«∞Å ÉÁ=∞‡ `«ÑÊ¨ ‰õΩO_®
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 189
ÃÑ_»`å~°∞. Ñ≤Å"¡ å_çx Z`«∞‰Î Ωõ #fl `«eÉ¡ Á=∞‡ ‰õÄ_® `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® ÃÑ_»`å~°∞.
q∞QÆ`å q+¨Ü«∂ÅÖ’ ^Œã¨~å ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù Ñ¨^Œúu<Õ áê\˜™êÎ~°∞.
Éè’y<å_»∞ ÃÑ\˜ì, Hõ#∞=∞ ~ÀA# H˘Å∞=Ù Z`ÕÎ™êÎ~°∞. JÖÏ =¸_»∞ ~ÀAÖË
LO@∞Ok D H˘Å∞=Ù. ãÖ„HÍOu ~ÀA „Ñ¨™ê^•Å`À áê@∞ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
‰õΩO‰õΩ=∞Å∞, `åO|∂ÅO, =Ú`≥^Î· ∞Œ =Å‰õΩ `«ÑÊ¨ xãïQÍ W™êÎ~∞° . ^è#Œ ∞~å‡ãÖ
#_çÑ≤Oz# QÀ^•^Õq ÉÁ=∞‡#∞ ‰õÄ_® `åO|∂ÅOÖ’ W™êÎ~°∞.
ãÖ‰õΩ~°=∞Ü«∞º ÉÁ=∞‡Å∞ ‰õΩ=∞‡i "å~°∞ „Ñ¨`ÕºHõOQÍ KÕã≤ "≥∂`«∞|i
~Ô `· ∞« Å‰õΩ |Ç¨ï=∂#OQÍ WKÕÛ"å~°h, g^è∞Œ Ö’¡H˜ `≥zÛ q∞QÆ`å ÉÁ=∞‡Å`À
áê@∞QÍ J"Õ∞‡"å~°h, „Ñ¨ã¨∞Î`«O P ÉÁ=∞‡Å `«Ü«∂s HÍh, J=∞‡HõO
HÍh, *Ï_» HÍh ÖË^Œx H˘O^Œ~°∞ „Ñ¨=ÚY∞Å∞ `≥Å∞Ñ¨Ù`«∞<åfl~°∞.
ÉÁ=∞‡ÅÃÑ>ˇì `≥~°=_»O F ãÖ|~°O
ÉÁ=∞‡Åhfl ÃÑ>ˇìÖ’¡ áê`« Ñ¨@∞ìQÆ∞_»¤Å∞ (ÉÁ=∞‡ á⁄uÎHõÅ∞) K«∞\˜ì
^•K«_»O XHõ Ñ¨x, XHõ Hõà◊. ÉÁ=∞‡Å‰õΩ „Ñ¨`ÕºHõO K≥Hõ¯ÃÑ>ˇìÅ∞ LO_ç,
ÉÁ=∞‡Å ÃÑ>ˇÅì ∞ P_»ÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ ÉÁ=∞‡Å`À ã¨Ç¨ ™êÔ~ ÃÑ>Ëì PKå~°O LO_Õk.
ÉÁ=∞‡Å H˘Å∞=Ù ÃÑ>ËìO^Œ∞‰õΩ ÉÁ=∞‡Å ÃÑ>ˇì `≥~°=_»O XHõ ãÖ|~°O.
ÃÑ>ˇì‰õΩ ÃÑ^ŒÌ"åà◊√§, =∞QÆ"åà◊√§ - `«O„_ç, Ñ≤#`«O„_ç - Ñ¨Ó[ KÕã≤,
Ç¨~°u WzÛ, ^èŒ∂ÑÖ "Õã≤, J=∞‡ÅQÆ#fl J=∞‡ Ñ¨^ŒºO Ñ≤Å¡Å`À áê_çOz
[Ü«∞ [Ü«∞^è•fi<åÅ`À ÃÑ>ˇì =¸`« fÜ«∞_»O, Ñ≤Å¡Å∞ P#O^ŒO`À
ˆHiO`«Å∞ H˘@ì_»O J^À JÑ¨Ù~°∂Ñ¨"≥∞ÿ# "Õ_»∞Hõ. WÖÏO\˜ "Õ_»∞HõÖˇ<Àfl
WÑ¨C_»∞ ˆH=ÅO `≥Å∞QÆ∞"åiH˜ *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞QÍ<Õ q∞ye áÈÜ«∂~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 190
86. Q˘Éˇƒ=∞‡Å∞
PO„^èŒ^Õâ◊OÖ’ Jxfl „áêO`åÖ’¡#∂ ãÖ„HÍOu ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ñü

WO\˜ =ÚO^Œ∂ P_» Ñ≤Å¡Å∞ ~°Hõ ~°HÍÅ∞QÍ ~°OQÆ =Å∞¡Å#∞ fiÛ kkÌ
"å\˜g∞^Œ D Q˘Éˇƒ=∞‡Å#∞ LOK«∞`å~°∞. "å\˜x Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, ‰õΩO‰õΩ=∞
Å`À Ñ¨ÓÅ`À JÅOHõi™êÎ~°∞. g\˜x Q˘Éˇƒ=∞‡Åx, QÆ∞~°∞QÆ∞Å#∞
Q˘aƒÜ«∞ºÅ¡h PÜ«∂ „áêO`åÅÖ’ ~°Hõ~°HÍÅ ¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
ãÖ„HÍOu ã¨=∞Ü«∞OÖ’ |*Ï~°∞Åhfl Q˘Éˇƒ=∞‡Å`À Hõà◊Hõà◊ÖÏ_»∞`«∂
Ñ¨ÙO\Ï~Ú. ãÖ„HÍOu ÑÖ_»∞QÆ =ã¨∂ÎO^ŒO>Ë P_» Ñ≤Å¡ÅH˜ ZHõ¯_» ÖËx
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 191
P#O^ŒO. ÑÖ@ á⁄ÖÏÅ#∞O_ç ÑÖ@Å∞ WO\˜H˜ =zÛ ^è•#º ~åã¨∞Å`À

Wà◊√§ Hõà◊Hõà◊ ÖÏ_»∞`«∂ LO\Ï~Ú. ÑÖ@ ÅH˜Δ ‡x WO\˜H˜ `≥K«∞Û‰õΩ#fl
~Ô `· ∞« a_»Å¤ ∞ P#O^À`åûÇ¨Å`À D ÑÖ_»Q#Æ ∞ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩO\Ï~°∞. =Ú^Œ∞Ì
ÖÁeˆH =ÚQÆ∞æÅ`À Wà◊§#xfl\˜h â’ÉèÏÜ«∞ =∂#OQÍ fiÛ k^Œ∞Ì`å~°∞.
Q˘aƒ Q“i „=`«O
H˘xfl „áêO`åÅÖ’ Q˘aƒ Q“i „=`«O KÕ™êÎ~∞° . qq^èŒ HÀÔ~¯Å∞ f~°Û=∞x
áê@Å∞ áê_»∞`«∂ #$`«ºO KÕ™êÎ~°∞. N Hõ$+¨μ‚x K«∞@∂ì KÕi QÀÃÑ=∞‡Å∞
P_ç#@∞¡.. P Q˘Éˇƒ=∞‡Å K«∞@∂ì KÕi Hõ<≥flÑ≤Å¡Å∞ P_»@O ãÖ„HÍOu
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. D Q˘ÉˇƒÅ K«∞@∂ì P_Õ@Ñ¨C_»∞ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# áê@Å#∞
‰õÄ_® áê_»∞‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞ J=∂‡~ÚÅ∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 192
ã¨∞cƒ Q˘Éˇƒ=∂‡ ã¨∞Y=ÚeÜ«∞º"Õ

Kå=∞Ou Ñ¨Ù=fiO\˜ K≥Öˇ¡eflÜ«∞º"Õ
"≥Úye Ñ¨Ù=fiO\˜ "≥ÚQÆ∞}˜‚Ü«∞º"Õ
JO@∂ K«Hõ¯x ‰õΩ@∞O|™œMÏºxfl, L#fl`«"≥∞ÿ# rq`åxfl „Ñ¨™êkO
K«=∞x Q˘aƒ^Õ=`«#∞ "Õ_»∞H˘O\Ï~°∞.
`«e¡Q˘aƒ, Ñ≤Å¡Q˘aƒ
Q˘aƒ JO>Ë QÀÑ≤HÍ^Õq. `«e¡Q˘aƒ, Ñ≤Å¡Q˘aƒ Jx Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞.
`«e¡Q˘aƒH˜ J~Ú^Œ∞ Q˘Éˇƒ=∞‡Å∞, Ñ≤Å¡ Q˘aƒH˜ =¸_»∞ Q˘Éˇƒ=∞‡Å∞
LOK«∞`å~°∞. ÃÑ^ŒÌ =Ü«∞ã¨∞ ¢ã‘ÎÅ∞ =ÚQÆ∞æÅ∞ ÃÑ_»∞`«∞O>Ë z#fl =Ü«∞ã¨∞
P_»Ñ≤Å¡Å∞ P=Ù ¿Ñ_»`À KÕã≤ ÃÑ>Ëì Q˘Éˇƒ=∞‡Å∞ Hõ$+¨μ‚x Éèí‰õΩÎ~åà‹·§#
QÀÑ≤HõÅ‰õΩ ãÖˆH`«O. D =Ú^ŒÌÅ `«Åg∞^Œ Hõ#∞Ñ≤OKÕ ~°OQÆ∞Å Ñ¨ÓÅ
ˆ~‰õΩÅ∞, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞Å∞ P QÀÑ≤HõÅO^Œ~°∂ Éèí~°ÎÅ∞ rqOzÜ«Ú#fl
Ñ¨Ù}º ¢ã‘ÎÅ‰õΩ ãÖˆH`«O. P QÀÑ≤HÍ ¢ã‘ÎÅ ~°∂áêÅ‰õΩ ãÖˆH`«"Õ∞
QÀÑ‘{ÉÁ=∞‡Å∞´ Q˘Éˇƒ=∞‡Å∞. =∞^èŒº LO_Õ ÃÑ^ŒÌ Q˘Éˇƒ=∞‡ QÀ^•^ÕqH˜
ãÖHˆ `«O. ãÖ„HÍOu ~ÀAÅÖ’ g\˜ K«∞@∂ì u~°∞QÆ∞`«∂ áê@Å∞ Ñ¨_∞» `«∂
#$`«ºO KÕ¿ã ÉÏeHõÅO`å Hõ$+¨‚ ÉèHí Î˜ `«=∞‰õÄ HõÅQÍÅx „áêi÷ã∞¨ OÎ \Ï~°∞.
nxx ãÖ^Õ Q˘Éˇƒ=∞‡ JO\Ï~°∞.
P=Ù¿Ñ_»`À Q˘Éˇƒ=∞‡Å∞
P_»Ñ≤Å¡Å∞ P=Ù ¿Ñ_»#∞ fã¨∞‰õΩ =zÛ "å\˜x QÆ∞O„_»OQÍ KÕã≤
Q˘Éˇƒ=∞‡#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞. ÃÑ· ÉèÏQÍ# QÆ∞~°∞QÆ∞ KÕã≤ JO^Œ∞Ö’
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 193
QÆ∞=∞‡_ç Ñ¨Ù=ÙfiÅ#∞ QÆ∞K«∞Û`å~°∞. "å\˜x fã¨∞‰õΩ "≥o§ =ÚQÆ∞æÅ =∞^èŒº

=~°∞ã¨ „Hõ=∞OÖ’ ã¨∞O^Œ~O° QÍ J=∞~°∞Û`å~°∞. "å\˜H˜ <≥"· ^Õ ºŒ OQÍ ÑÖ_»#¡ ∞
LOK«∞`å~°∞. `«~°∞"å`« ~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ ^èŒiOz# P_»Ñ≤Å¡Å∞,
J#O^ŒOQÍ JO^Œ~°∂ =ÅÜ«∂HÍ~°OQÍ xez, K«Ñ¨Ê@∞¡ K«~°∞ã¨∂Î áê@
áê_»∞`«∂, áê@‰õΩ `«y#@∞¡ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î, áê@ QÆ=∞<åxfl |\˜ì
"ÕQÍxfl ÃÑOK«∞`«∂ Q˘aƒ áê@Å#∞ g#∞Å qO^Œ∞QÍ áê_»∞`«∂, `«=∞
ÉèíH˜Î „â◊^ŒúÅ#∞ "≥Å¡_ç™êÎ~°∞. WÖÏ „Ñü WO\˜ =ÚO^Œ∂ Q˘aƒ áê@Å∞
áê_»∞`«∂ LO>Ë, |*Ï~°O`å â’ÉèÏÜ«∞=∂#OQÍ LO@∞Ok. J#fl=∞Ü«∞º
ÖÏO\˜ "åˆQæÜ«∞HÍ~°∞ÅO^Œ~°∂ Q˘aƒ Ñ¨^•Å#∞ ~°zOKå~°O>Ë "å\˜
„áê=ÚMÏºxfl =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û#∞
Q˘aƒÜ«∞à’§, Q˘aƒ Ü«∞x áê_®~°=∞‡
HõOz =~°^Œ ~åA<Õ Q˘aƒÜ«∞à’§
Q˘aƒÜ«∞ºà’§ JOK«∞ ÅOK«∞Å J~°∞QÆ∞Å g∞^Œ
ÑÖK«=<≥fl =ÚQÆ∞æÖË Q˘aƒÜ«∞à’§..
JO@∂ ™êˆQ áê@Ö’¡ N Hõ$+¨‚ bÅÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# áê@Å∞
J<ÕHõO L<åfl~Ú. D áê@Å‰õÄ Q˘Éˇƒ=∞‡Å‰õΩ D<å_»∞ JO`«
„áê=ÚYº`« ÖËHõ áÈ~Ú<å P<å_»∞ Jq „Ñ¨[Å#∞ ZO`«QÍ<À
JÅiOKå~Ú. P <å\˜ Q˘aƒ P@ áê@Ö’¡, #$`åºÅÖ’ <å\˜ P_»
Ñ≤Å¡Å∞ FÅÖÏ_®~°∞ J#@OÖ’ Juâ◊Ü≥∂H˜Î ÖË^Œ∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 194
87.=ÚQÆ∞æÅ∞
`«∂~°∞Ê `≥Å`≥Å"å~°∞`«∞O_»QÍ, á⁄QÆ=∞OK«∞ WOHÍ qzÛáÈHõ=ÚO^Õ

=ÚOy@ ~°Hõ~°HÍÅ =ÚQÆ∞æÅ∞ =iÑ≤O_ç`À#∂, ã¨∞#flÑ¨Ù Ñ≤O_ç`À#∂
"Õã≤ "å\˜ =∞^èºŒ |OuÑ¨ÓÅ∞ `«∞iq∞# Q˘aƒà◊√¡ ÃÑ>Ëì P_»ÑÅ≤ Å¡ ∞ `≥Å∞QÆ∞
Ñ¨Öˇ¡@∂à◊¡ ^èŒ#∞~å‡ã¨ â’Éèí‰õΩ =<≥flÅ∞ KÕ‰õÄ~°∞™êÎ~°∞. =ÚQÆ∞æ ˆH=ÅO
ãÖã¨¯ $u ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂ÅÖ’ ÉèÏQÆO =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞. nx "≥#∞Hõ âß¢ã‘Î
Ü«∂Oâ◊=Ú ‰õÄ_® LOk. =ÚQÆ∞æ ÖË^• ~°OQÆ=e¡ J<Õk WO\˜ "åH˜e,
WO\˜ Ö’Ñ¨ÖÏ JO^ŒOQÍ JÅOHõiOK«∞ „áêp# HÍÅO #∞O_ç =ã¨∞Î#fl
ÉèÏ~°fÜ«∞ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞O. nxfl L`«Î~° ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ ~°OQÀe Jx
Ñ≤Å∞™êÎ~°∞. =ÚQÆ∞æÅ#∞ =ÚQÆ∞æ Ñ≤O_ç`À "Õ™êÎ~°∞. WO\˜ =ÚO^Œ∞ ¿Ñ_»
h\˜`À HõàÏ§Ñ≤ [e¡ `«_çQÍ LO_»QÍ<Õ D Ñ≤O_ç`À =ÚQÆ∞æÅ∞ "Õ™êÎ~°∞.
Wq Z‰õΩ¯=QÍ ¢ã‘ÎÅ∞ "Õ™êÎ~°∞. QÆK«∞ÛÅ∞ "Õã≤# WO\˜ "≥Å∞Ñë, Ö’Ñë
ÉèÏQÍÅÖ’ =ÚQÆ∞æ ~åà◊§#∞QÍx ã¨∞^ŒÌ =ÚHõ¯Å#∞ QÍx `«_çÑ≤ "Õ™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 195
=∂=¸Å∞ =ÚQÆ∞æÅ∞
=∂=¸Å∞ Ñ≤O_ç`À, ¿Ñ_»`À HõàÏ§Ñ≤ K«e¡# <ÕÅÃÑ· ÃÑ>Ëìq. Wq
„Ñü~ÀE á⁄^Œ∞<Ì flÕ PÅ"å@∞QÍ ÃÑ_»`å~°∞. ™êO„Ñ¨^•Ü«∂xfl J#∞ãïOz
=ÚOy\’¡ =∞Ç¨ÅH˜Δ ‡ #_»Ü«∂_»∞##fl #=∞‡HõO`À "Õ¿ã =ÚQÆ∞æÅ∞ Wq.
~°OQÆ∞Å =ÚQÆ∞æÅ∞
H˘xfl qâı+¨ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ ~°OQÆ∞Å#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz "ÕÜÚ« =ÚQÆ∞Åæ ∞.
áÈ\©Å‰õΩ, H˘`«Î ãÖ=`«û~°OÖ’ =ÚQÆ∞æÅ#∞ fiÛ k^ÕÌO^Œ∞‰õΩ, WO\’¡
â◊√ÉèHí Í~åºÅ‰õΩ WÖÏO\˜ ~°OQÆ∞Å =ÚQÆ∞Åæ ∞ "Õã∞¨ OÎ \Ï~°∞. H˘xfl =ÚQÆ∞Åæ Ö’
Ñ¨‰õΔΩÅ∞, [O`«∞=ÙÅ∞, Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q ‰õÄ_® HõxÑ≤™êÎ~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 196
ÑÖ_»∞QÆ =ÚQÆ∞æÅ∞
™ê^è•~°}OQÍ =ÚQÆ∞æÅ`À<Õ
ÑÖ_»∞QÆÅ‰õΩ Hõà◊ =ã¨∞ÎO@∞Ok.
ãÖ„HÍOu ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’ ÃÑ>Ëì =ÚQÆ∞Åæ ∞
nxH˜ L^•Ç¨Ï~°}. HÍsÎHõ=∂ãÖ
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x ãÖ„HÍOu Ñ¨ÓiÎ JÜÕ∞ºO`«
=~°‰õÄ =ÚQÆ∞æÅ`À =ÚOyà◊§#∞
T~°O`å xOÑ¨Ù`«∂ LO\Ï~°∞. ãÖ„HÍu =ÚQÆ∞æÅ#∞ |Ou Ñ¨ÓÅ ˆ~‰õΩÅ
`À#∞, Q˘Éˇƒ=∞‡Å`À#∞ JÅOHõi™êÎ~°∞.
K«∞Hõ¯Å =ÚQÆ∞æÅ∞
=ÚQÆ ∞ æ ÃÑ@ì _ ®xH˜ =ÚO^Œ ∞
K« ∞ Hõ ¯ Å#∞ ÃÑ\˜ ì , P K« ∞ Hõ ¯ Å#∞
HõÅ∞Ñ¨Ù`«∂ ÃÑ>Ëì =ÚQÆ∞æÅ∞. K«∞Hõ¯Å
ã¨ O Yºx |\ ˜ ì P =ÚQÆ ∞ æ Å #∞
q=i™êÎ~°∞, L^•Ç¨Ï~°}H˜ 21 K«∞Hõ¯Å
=ÚQÆ∞æ, K«∞Hõ¯ q_çz K«∞Hõ¯ =ÚQÆ∞æ "≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ~°¡`À g\˜x Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
~°^äŒO =ÚQÆ∞æ
ãÖ„HÍOu ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ WO\˜ =ÚO^Œ∞ "Õ¿ã ~°OQÆ∞Å =ÚQÆ∞æÅ∞
"Õ¿ã Ñ¨~°OÑ¨~°Ö’ z=i ~ÀA# ~°^äŒO =ÚQÆ∞æ#∞ "Õ™êÎ~°∞. P ~°^äŒO
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 197
=ÚQÆ∞‰æ Ωõ XHõ w`«#∞ =ÚQÆ∞æ

`À<Õ HõÅ∞Ñ¨Ù`«∂ Ñ¨H˜¯O\˜
"åi WO\˜ =ÚO^Œ∞#fl
~°ÔŒä =ÚQÆ∞‰æ Ωõ HõÅ∞Ñ¨Ù`å~°∞.
P Ñ¨Hõ¯ "å~°∞ ‰õÄ_® `«=∞
~°^äŒO =ÚQÆ∞æx `«=∞Ñ¨Hõ¯
"åi ^•x`À HõÅ∞Ñ¨Ù`å~°∞.
ãÖ„HÍOu =ÚQÆ∞Åæ ‰õΩ W^Õ
z=i ~ÀA, P `«~åfi`« "Õ¿ã =xfl ™ê^è•~°} =ÚQÆ∞æÖË.
ãÖ„HÍOu ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ =ÚQÆ∞æÅ áÈ\©Å∞ Ñ¨Öˇ¡Ö’¡#∞, Ñ¨@ì}ÅÖ’#∞
™ê^è•~°}OQÍ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
WO\˜ =ÚO^Œ∞ HõàÏ§Ñ¨Ù K«e¡ ^•x ÃÑ· =ÚQÆ∞æ "Õ¿ãÎ g\˜Ö’ #∞#fl
r= ~°™êÜ«∞<åÅ∞ „H˜q∞ H©@HÍÅx "≥Å∞Ñë #∞O_ç WO\˜Ö’xH˜
~å‰õΩO_® x~Àkè™êÎ~Ú. qq^èŒ ~°HÍÅ ã¨∂HõΔ ‡„H˜=ÚÅ ^•fi~å „Ñ¨|ÖË
~ÀQÍÅx Wq x~Àkè™êÎ~Ú. WO\˜ Ö’yà◊§H˜ =ÚQÆ∞æÅ∞ JÅOHÍ~°O
‰õÄ_® `≥zÛÃÑ_»`å~Ú. HÍO„H©@∞ J_»=ÙÅ∞ xi‡OK«|_»∞`«∞#fl P^èŒ∞xHõ
Ü«ÚQÆOÖ’, W~°∞ÔH·# Jáê~°∞ì"≥∞O@¡ ãÖã¨¯ $u ÃÑ~°QÆ@O`À =ÚQÆ∞æÅ∞
#QÆ~åÅÖ’ JHõ¯_»Hõ¯_® HõxÑ≤Oz##∂ HõàÏ§Ñ¨Ù =∂„`«O ^•^•Ñ¨Ù
`≥Å∞QÆ∞"åi =ÚOyà◊§#∞O_ç Hõ#∞=∞~°∞ÔQ·#k.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 198
88.Ç¨Ïi^•ã¨∞Å∞
''N~°=∂ ~°=∞} QÀqO^ÀÇ¨Ïi! N*Ï#H© ~°=∞} QÀqO^ÀÇ¨Ïi!——

JO@∂ Ç¨Ïi<å=∞ ãÖH©~°Î# KÕã¨∂Î WO\Õ\˜H˜ u~°∞QÆ∞`«∂ aèHõΔ "Õã≤#
QÆ$Ç¨Ïã¨∞Å÷ #∞ ~å=∂~°Ê}O, Hõ$ëê‚~Ê° }O, ÉèQí =Æ `å~°Ê}O JO@∂ nqã¨∞OÎ
\Ï~°∞ Ç¨Ïi^•ã¨∞Å∞. ^èŒ#∞~å‡ãÖ P~°OÉèíO #∞Oz =∞Hõ~°ãÖ„Hõ=∞}
~ÀA =~°‰Ωõ "≥+· =‚¨ ÉèHí wÎ˜ `åÅ#∞ PÅÑ≤ã∂¨ Î Ñ¨ÖÅ¡ˇ ∞, Ñ¨@}ì ÏÖ’¡ WO\Õ\˜H©
"≥àı¡ D Ç¨Ïi^•ã¨∞Å<Õ =∂Å^•ã¨∞Å∞, =∂Å^•ã¨~°∞¡ Jh Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 199
<≥Å ~ÀAÅ∞ x+¨ª`À

Ç¨Ïi^•ã¨∞Å∞ ^èŒ#∞~å‡ã¨ „áê~°OÉèíO #∞Oz =∞Hõ~° ãÖ„Hõ=∞} =~°‰õΩ
"Õ‰õΩ=*Ï=Ú<Õ ÖËz `«ÅO@∞™êfl#O KÕ™êÎ~°∞. <˘ã¨@ u~°∞=∞}˜, u~°∞
K«∂~°O‚ , Ñ¨><ìˇ å=∂Å∞ ^èiŒ Oz H˘`«Î |@ìÅ∞ ^èiŒ ™êÎ~∞° . `≥ÅÑ¡ O¨ K≥/ HÍëêÜ«∞
ÑÖK≥, K˘HÍ¯/ JOy, #_»∞=Ú‰õΩ QÆ∞_»¤, HÍeH˜ JO^≥Å∞ Hõ@∞ì‰õΩx..
"≥∞_»Ö’ Ñ¨ÓÅ^ŒO_», `«ÅÃÑ· HõÅâ◊O (JHõÜ Δ ∞« áê„`«), ‰õΩ_çÉ∞íè [OÃÑ· `«O|∞~°,
Z_»=∞KÕuÖ’ z\˜ÔHÅ∞ ^èŒiOz Ç¨Ïi<å=∞ ãÖH©~°Î# KÕã¨∂Î WO\Õ\˜H©
u~°∞QÆ∞`å~°∞. =∞^è•ºÇ¨ÏflO Ñ¨<≥flO_»∞ QÆO@Å =~°‰õΩ JÖÏ uiy WO\˜H˜
=KÕÛ™êÎ~°∞. ™êfl#O KÕã≤ Ñ¨Ó*Ï HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ =ÚyOKåˆH PÇ¨~°O
fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. D <≥Å ~ÀAÅ∞ gà◊√¡ KåÖÏ x+¨ªQÍ LO\Ï~°∞.
<ÕÅÑ¨_»Hõ, XO\˜Ñ¨Ó@ Éè’[#O KÕ™êÎ~°∞. `«~åfi`« ~ÀAÖ’¡ gà◊√¡
gkè <å@HÍÅ#∞ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. H˘O^Œ~°∞ |∞„~°Hõ^äŒÅ∞ QÍ#O KÕ™êÎ~°∞.
D =¸_»∞ PKå ~åÅ∂ gà◊¡H˜ =Oâ◊áê~°OÑ¨~°ºOQÍ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
^èŒ#∞~å‡ãÖÖ’ "≥·+¨‚= w`åÅ#∞ QÍ#O
=∂Å^•ã¨∞Å∞QÍ, Ç¨Ïi^•ã¨∞Å∞QÍ =º=Ç¨~°OÖ’ L#fl gà◊√¡ =∂ÅÖ’¡
XHõ `≥QÆ"å~°∞. =∂ÅÅ‰õΩ q"åÇ¨k â◊√ÉèíHÍ~åºÅ∞, JÑ¨~°Hõ~°‡Å∞
x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î Éè[í # HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡#∂ áêÖÁæO\Ï~°∞. gà◊√¡ q"åÇ¨Ï =º=ã¨Ö÷ ’
"Õ∞#iHÍxH˜ „áê^è•#ºq∞™êÎ~°∞. "Õ∞#iHõO ÖË#Ñ¨C_»∞ |Ü«∞@ =^èŒ∞=Ù#∞
"≥`«∞‰õΩ`å~°∞. „áêp# HÍÅO #∞Oz =ã¨∞Î#fl 'Fe— ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O
gà◊¡Ö’#∂ LOk. Wk Hõ<åºâ◊√Å¯O ÖÏO\˜k. =∂Å^•ã¨∞Å∞ JÑ¨~°Hõ~°‡
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 200
HÍO_»Å#∞ ~å„`«∞Ö’¡<Õ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. ~å=∂#∞[‰õÄ@OÖ’x JO^Œ~°∂

WÖÏˆQ KÕ™êÎ~°∞. K«xáÈ~Ú# "åix â◊‡âß#O =~°‰õÄ KÕ`«∞Å g∞^Œ<Õ
fã¨∞ÔHo¡ Y##O KÕ™êÎ~°∞. áê_≥ÖÏO\˜k Hõ@ì~°∞. HÍsÎHõ=∂ãÖÖ’ =KÕÛ
â◊√^Œú ^•fi^Œtx g~°∞ '=∞OQÆà◊ HÔ t· H˜ ^•fi^Œt—QÍ =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° . L`«û"åÅ∞
x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. ^èŒ#∞~å‡ãÖÖ’ "≥·+¨‚= w`åÅ#∞ QÍ#O KÕ™êÎ~°∞.
„QÍg∞} Pi÷ H õ =º=ã¨ ÷ ^≥ | ƒu#_» O `À gà◊ ¡ r=<Àáêkè
X_»∞^˘_»∞‰õΩÅ‰õΩ Ö’#=Ù`ÀOk. gi „Ñ¨^Œ~°≈<å Hõà◊Å‰õΩ ‰õÄ_® P^Œ~°}
ÖËHõáÈ=_»O`À D Ç¨Ïi^•ã¨∞Å‰õΩ r=#Éèí$u Hõ+¨ìOQÍ LOk. ^•O`À
`«Ñ¨Êxãï Ñïã≤÷`«∞Ö’¡ KåÖÏ=∞Ok D =$uÎx =∂<Õã¨∞Î<åfl~°∞.
Ç¨Ïi^•ã¨∞Å‰õΩ `«=∞ =$uÎÃÑ· #=∞‡HõO HõeyOKåeûOn.. "åih, "åi
„Ñ¨^Œ~°≈# Hõà◊Å#∂ J‰õΩ¯# KÕ~°∞ÛHÀ"åeûOn, Ç¨Ïi^•ã¨∞Å ãÖ„Ñ¨^•
Ü«∂xfl H˘#™êyOK«∞@‰õΩ T`«q∞"åfieûOk =∞#"Õ∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 201
89. `«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√§
NHÍ‰õΩà◊O, q[Ü«∞#QÆ~°O, qâßYÑ¨@flO lÖÏ¡ÅÖ’ Ü«∂^Œ=

‰õΩÖÏxH˜ K≥Ok#"å~°∞ KÕ¿ã #$`åºxfl `«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√§ JO\Ï~°∞. Z^Œ∞~°∞
~˘=Ú‡ÃÑ· ^èŒiOz# ˆ~‰õΩ `«ÃÑÊ@Å#∞ "å~Úã¨∂Î g~°∞ =ÚYºOQÍ
NHõ$+¨‚QÍ^äŒÅ#∞ QÍ#O KÕ™êÎ~°∞. g~°∞ Z^Œ∞~°∞~˘=Ú‡ÃÑ· `«ÃÑÊ@ QÆ∞à◊§#∞
HÍà◊§‰õΩ KÕ`«∞Å‰õΩ z~°∞ =Ú=fiÅ#∞ ^ŒiOz JO^Œ~°∂ XˆH Ñ¨^ŒúuÖ’
Hõ^Œ∞Å∞`«∂ QÍ#O KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞.
HõoOQÍO„^èŒ lÖÏ¡Ö’¡ =ÚYºOQÍ NHÍ‰õΩà◊O, q[Ü«∞#QÆ~°O, qâßY
Ñ¨@flO „áêO`åÖ’¡ HÀ<å~°∞Å∞, Ü«∂^Œ=ÙÅ∞, Q˘Å¡Å∞QÍ =º=Ç¨~°OÖ’
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 202
L#fl ™ê=∂lHõ=~åæxH˜ K≥Ok#"å~°O`å „QÍ=∂Ö’¡ Z‰õΩ¯=QÍ D<å\˜H©

"Õ∞HõÅ∞, Q˘„Ô~Å =∞O^ŒÅÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç r=#O ™êyã¨∞<Î åfl~°∞. á⁄^ŒOÌ `å
Q˘„Ô~Å#∞, "Õ∞HõÅ#∞ á⁄ÖÏÅÖ’#∞, J_»=ÙÅÖ’#∂ "Õ∞Ñ¨Ù`å~°∞. ~å„uÑ¨Ó@
=∞O^ŒÅ=^ŒÌ HÍÑ¨ÖÏ HÍã¨∞OÎ \Ï~°∞. g~°∞ XO@i`«<åxfl =∞~°záÈ=_®xH˜
gi <À@ #∞Oz J<ÕHõ ~°HÍÖˇ#· áê@Å∞ =ã¨∞OÎ \Ï~Ú. ‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ,
~å„uÑ¨Ó@ =∞O^ŒHÍÑ¨ÖÏ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ g~°∞ D `«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ áê@,
Q˘Å¡K≥~°∞=Ù `«k`«~° áê@Å#∞, HÍ@=∞~åA Hõ^äŒÅ#∞ áê_»∞`«∞O\Ï~°∞.
ã≤HÀ¯Å∞ <ÕÑ¨^äŒºOÖ’
`«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ HõàÏ~°∂ÑÖ <åÅ∞QÆ∞ =O^ŒÅ ãÖ=`«û~åÅ HÕ^Œ@
NHÍ‰õΩà◊O „áêO`«OÖ’<Õ "≥Ú^ŒÖˇ·O^Œx K≥|∞`«∞<åfl~°∞. D lÖÏ¡Ö’ Q˘Å¡
âßY‰õΩ K≥Ok#"å~°∞ D HõàÏq~åƒù"åxH˜ =¸ÅO Jx JO\Ï~°∞. Wk
XHõ<å\˜ NHÍ‰õΩà◊O lÖÏ¡Ö’ Ñ¨Ù\˜ì<å WÑ¨C_»∞ q[Ü«∞#QÆ~°O, qâßY
Ñ¨@flO, `«∂~°∞Ê QÀ^•=i lÖÏ¡Å =~°‰õÄ qã¨ÎiOzOk. D HõàÏ~°∂ÑÖ
Ñ¨Ù@ì_»O "≥#∞Hõ H˘xfl Hõ^äŒÅ∞ WÑ¨Ê\˜H© „Ñ¨Kå~°OÖ’ L<åfl~Ú. Ü«∂^Œ=Ù
Å‰õΩ QÀáêÅ∞_Õ ‰õΩÅ^≥·=O. J`«#∞ =∞$uK≥Ok#Ñ¨C_»∞ g~°O`å
QÆ∞O_≥ÅÃÑ· H˘@∞ì‰õΩx â’HÕKå~°@. JÖÏ Wk "≥Ú^ŒÖˇ·O^Œx XHõ Hõ^äŒ.
„H©ã¨∞Îâ◊HõO 12= â◊`å|ÌOÖ’ Ü«∂^Œ=~å*ˇ·# HÍ@=∞~åA‰õΩ <≥Å∂¡~°∞
ã≤kú~åA‰õΩ =∞^èŒº Ü«Ú^ŒúO [iy#Ñ¨C_»∞ PÅ=∞O^ŒÅ#∞ HÍáê_»∞
HÀ=_®xH˜ "å~°O`å _»Ñ¨CÅ∞, `åàÏÅ`À QÆ∞O_≥ÅÃÑ· H˘@∞ì‰õΩ<åfl~°x,
J^Õ HõàÏ~°∂Ñ¨"≥∞ÿO^Œx =∞~ÀHõ^äŒ „Ñ¨Kå~°OÖ’ LOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 203
Hõ^ä•Oâ◊O NHÍ‰õΩà◊OÖ’ [x‡Oz#^Õ

`«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ „Ñ¨^~Œ ≈° #Ö’ Hõ^•ä OâßÅ∞ Z#∞fl<åfl JO^Œ∞Ö’ H©ÅHõ"∞≥ #ÿ k
=∂„`«O NHÍ‰õΩà◊OÖ’ Ñ¨Ù\Õì ^Õ. ~å=∂Ü«∞}O, =∞Ç¨ÉèÏ~°Ò« , ÉèÏQÆ=`«
Ñ¶¨∞\ÏìÅ#∞ D HõàÏHÍ~°∞Å∞ ˆQÜ«∞~°∂Ñ¨HÍÅ∞QÍ JÅ∞¡`«∞O\Ï~°∞. 19=
â◊`åÉÏÌxH˜ K≥Ok# NHÍ‰õΩà◊O x"åã≤ |e"å_» <å~åÜ«∞} ~åã≤#
`˘e `«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ Hõ^ä• ˆQÜ«∞O 'NHõ$+¨‚— WÑ¨Ê\˜H© KåÖÏ „Ñ¨Kå~°OÖ’
LOk. J~Ú`Õ D HõàÏHÍ~°∞Å <À\˜^•fi~å =∞ødHõ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’
=∂O_»eHÍÅ∞, „QÍg∞} Ü«∂ã¨, ÉèÏ+¨Å`À ‰õÄ_ç# Ñ¨^•ÖË =™êÎ~Ú.
K≥OK«∞ÅHΔ̃ ‡, ™ê~°OQÆ^èŒ~°, `«∂~°∞Ê ÉèÏQÆ=`«O ^Œ~°∞=ÙÅ∞, ÅHõΔ ‡}=¸~°Û,
`ÕÅ∞áê@, QÍAÖ’_çáê@, =∞O^Œ∞Ö’_çáê@, K«∞@ìáê@, áêÅ∞,
K«Å¡Å=∞‡_»O =O\˜ ™ê÷xHõ Wu=$`åÎÅ P^è•~°OQÍ áê@Å∞ áê_»`å~°∞.
XHõ K«~°}O PÖÏÑ≤Oz ^•xx J<ÕHõ `åà◊ =~°∞ã¨Å`À áê_ç ^Œ~°∞=ÙÅ∞
"Õã≤ #$`«ºO KÕ™êÎ~°∞. ã¨∞=∂~°∞ H˘xfl QÆO@Å∞ áê@∞ Ô~O_»∞ =¸_»∞
K«~°}ÏÅ#∞ ™êQÆnã≤ áê_»`å~°∞.
Ñ¨Öˇ¡„Ñ¨[Å áÈ+¨}Ö’
*Ï#Ñ¨^•xfl [#"Õ∞ HÍáê_»∞‰õΩO\Ï~°#fl^•xH˜ `«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ xÅ∞"≥`∞« Î
x^Œ~°≈#O. „QÍg∞} „Ñ¨[Å áÈ+¨}Ö’<Õ D Hõà◊ `«# LxH˜x HÍáê_»∞
‰õΩO@∂ =™ÈÎOk. „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ „Ñü U\Ï [iˆQ „QÍ=∞^Õ=`«Å
ãÖ|~åÅ∞, *Ï`«~°¡Ö’#∂ ÑÖ_»∞QÆ k<åÖ’¡#∂ D HõàÏ~°∂áêxfl
„Ñ¨^Œi≈OK«_»O `«Ñ¨Êxãï. Wk ÖË‰õΩO>Ë ãÖ^Œ_Õ LO_»^Œ∞. J^Õ D
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 204
*Ï#Ñ¨^Œ ãÖw`« <å@º ^Œ$â◊º ~°∂Ñ¨HõO „Ñ¨`ÕºHõ`«. ˆ~‰õΩ`À QÆ∞O„_»OQÍ

`«Ü«∂~°∞ KÕã≤# `«ÃÑÊ@ ÖÏO\˜ XHõ "å~Ú^Œº ÑïHõ~åxfl QÆ∞O_≥ÅÃÑ·
Hõ@∞ì‰õΩx Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å`À#∂ qq^èŒ QÆ`«∞ÅÖ’ L^èŒ$`«OQÍ "å~Úã¨∂Î,
HÍà◊§‰õΩ QÆ*ˇ˚Å∞ Hõ\ ˜ì XˆH q^èŒ"≥∞ÿ# ~°OQÆ∞Å xHõ¯~°¡#∞ `˘_çy, "å\˜H˜,
HÍà◊¡‰õΩ QÆ*ˇ˚Å QÆ∞`«∞ÎÅ∞ Hõ\ ˜ì, ˆHHõÅ`À, qq^èŒ ÉèíOy=∞Å`À ˆHiO`«Å∞
H˘_»∞`«∂, P#O^ŒO`À =ÅÜ«∂HÍ~°OQÍ u~°∞QÆ∞`«∂ ÅÜ«∞|^Œú"≥∞ÿ#
Ñ¨^ŒQÆ`«∞Å`ÀJO^Œ~°∂ =OQÆ∞`«∂, ÖËã¨∂Î, ÔQO`«∞`«∂, ã¨∞n~°… ~åQÍÅ`À
PÖÏÑ≤ã¨∂Î „¿ÑHõΔ‰õΩÅ#∞ ~°OlOÑ¨ KÕ™êÎ~°∞.
QÆ∞~°∞"Õ |$O^Œ<åÜ«∞‰õΩ_»∞
`«ÃÑÊ@QÆ∞à◊¡ |$O^•xH˜ QÆ∞~°∞"Õ <åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ LO\Ï_»∞. „Ñ¨^Œ~°≈
#O`å <åÜ«∞‰õΩx P@, =∂@ „Ñ¨HÍ~°"Õ∞ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. H˘O`« =∞OkH˜
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 205
á⁄_»"≥·# A@∞ìO@∞Ok. =∞iH˘O`« =∞Ok QÀpÅ#∞ ‰õÄ_® Hõ@∞ì

‰õΩO\Ï~°∞. <å\˜ Ü«∂^Œ=ÙÅ "Õ+¨^è•~°}x ‰õÄ_® D HõàÏ~°∂ÑÖÖ’
„Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. ÅÜ«∞|^ŒúOQÍ #`«ºO KÕ¿ã D |$O^•ÅÖ’ Ñ¨k¿ÇÏ#∞
#∞Oz W~°"≥· =∞Ok =~°‰õÄ LO\Ï~°∞. `åà◊O, ÅÜ«∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_®,
„Hõ=∞O `«Ñ¨Ê‰õΩO_® =ÅÜ«∂HÍ~°OÖ’ u~°∞QÆ∞`«∂ g~°∞ KÕ¿ã #$`«ºO
KÕ™êÎ~°∞. WO^Œ∞Ö’ QÆ∞~°∞=Ù ˆH=ÅO `«ÃÑÊ@ QÆ∞à◊§`À #$`«ºO K≥Ü«∞º_»O
=∂„`«"Õ∞ HÍ‰õΩO_® ~å=∂Ü«∞}O, ÉèÏ~°`«O, ÉÁaƒe Ü«Ú^ŒúO `«k`«~°
Hõ^äŒÅ#∞ K≥Ñ¨Ù`«∂ =∞^èŒº =∞^èŒº '~°O^èŒ~°O^èŒ~å =∂ ™êfiq∞ [#flÜ«∞º—
=O\˜ H˘xfl H©~#Î° Å∞ áê_»∞`«∂ g\˜x uÅHÕKÕ"åix `«=∞ HõàÏ„ÑüÉè`í À
Pâ◊Û~°ºOÖ’ =ÚOK≥`«∞Î`å~°∞.
qz„`« q<åº™êÅ∞
D „Ñ¨^Œ~°≈#Ö’¡ ~°Hõ~°HÍÅ ˆQÜ«∂Å#∞ áê_»∞`«∂ ã¨xfl"ÕâßÅ
Hõ#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# Jaè#Ü«∂Å#∞ „Ñ¨^Œi≈ã¨∂Î "åi „ÑüÉèí#∞ Hõ#Ñ¨ˆ~Û
q<åº™êÅ∞ KÕ™êÎ~∞° . qq^èŒ ÉèOí y=∞Ö’¡ `«ÃÑÊ@∞¡ "å~ÚOK«_"» ∞Õ HÍ‰õΩO_®,
XHõi g∞^Œ =∞~˘Hõ~°∞ ZH˜¯ XHõx ã¨Ç¨Ü«∞O`À Ô~O_»∞ "≥·Ñ¨ÙÖÏ W^ŒÌ~°∞
"ÕÖÏ_»∞`«∂ `«ÃÑÊ@Å∞ "å~ÚOK«_»O Ô~O_»∞ [@∞¡QÍ q_çáÈ~Ú `«ÃÑÊ@
QÆ∞à◊√¡ "å~Úã¨∂Î "åi „ÑüÉèí#∞ „Ñ¨^Œi≈OK«_»O, XHõ ‰õΩO_» ÃÑ·# XHõ~°∞
xÅ|_ç J`«x ÃÑ·# =∞~˘Hõ~°∞ xÅ|_ç `«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ "å~Ú™êÎ~°∞. D
q<åº™êÅÖ’ ÃÑ·ÔHyi J=∂O`«OQÍ HÕ^Œ Ñ¨_»_»O, "≥∂HÍà◊§ g∞^Œ
‰õÄ~°∞Ûx q<åºãÖQÍ QÆ∞à◊√¡ "å~ÚOK«_»O =O\˜ q<åº™êÅ∞ JHõ@∞ì
‰õΩO@∞O\Ï~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 206
„ÑüÉèÏ qâıëêÅ „Ñ¨^Œ~°≈#

`«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ „Ñ¨^Œ~°≈# ™ê÷~Ú ÃÑiˆQH˘nÌ [@∞ìÖ’ "å~°∞ XH˘¯Hõ¯~°∞
`«=∞ „ÑüÉèÏ qâıëêÅ#∞ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. XHõix q∞Oz =∞~˘Hõ~°∞
^Œ~°∞=ÙÅ∞ "Õã≤ "å\˜H˜ J#∞QÆ∞}OQÍ P_»`å~°∞. "å~Ú^Œº =~°∞ã¨Å#∞
QÆ=∞HÍÅ#∞ qxÑ≤™êÎ~°∞. ‰õÄzÑ¨Ó_ç #`«ºOÖ’ <≥uÎ# K≥O|∂ HÍà◊§
HÕ^Œ Ñ¨à‹§=¸ LOKÕ q^èŒOQÍ<Õ g~°∞ ‰õÄ_® h~°∞ xOÑ≤# =∞\˜ì
‰õΩO_» JOK«∞ÅÃÑ· XHõ~°∞ xÅ|_ç`Õ, J`«xÃÑ· =∞~˘Hõ "å^Œº HÍ~°∞_»∞
`«ÃÑÊ@Å#∞ "å~Úã¨∂Î<Õ h~°∞ xO_ç# ‰õΩO_»#∞ <≥uÎ# ÃÑ@∞ì‰õΩx h~°∞
`˘}Hõ ‰õΩO_®, XHõ Ñ¨Hõ¯ `«ÃÑÊ@ "å~Úã¨∂Î h~°∞ `˘}˜H˜ áÈ`åÜÕ∞"≥∂
J<Õ Éˇ~∞° ‰õΩ ÖË‰Ωõ O_® #$`«ºO KÕã∂¨ Î =ÙO>Ë K«∞@∂ì KÕi# [# ãÖ^ÀÇ¨ÏO
`«=∞x `å=Ú =∞iÛáÈ~Ú K«Ñ¨Ê@¡ =~å¬xfl ‰õΩiÑ≤ã¨∞ÎO\Ï~°∞. WÖÏ D
HõàÏ „Ñ¨^Œ~°≈# <åÅ∞ÔQ·^Œ∞ QÆO@Å∞ ™êQÆ∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 207
Ñ¨`åHõ ™ê÷~ÚQÍ =∂#= Ñ≤~°q∞_£

„Ñ¨^Œ~°≈# Ñ¨`åHõ™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞‰õΩ<Õ@Ñ¨Ê\˜H˜ ã¨~°¯ãπ Ñ¶‘@∞¡ ÖÏO\˜q
KÕ™êÎ~°∞. #`«ºO KÕã¨∂Î<Õ, ÅÜ«∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_®, =ÅÜ«∂HÍ~°O `«Ñ¨Ê‰õΩO_®
zO^Œ∞Å∞ `˘‰õΩ¯`«∂<Õ XHõ „Ñ¨H¯õ `«ÃÑÊ@∞¡ "å~Úã¨∂<Î Õ <≥=∞‡kQÍ XHõiÃÑ·
=∞~˘Hõ~∞° Z‰õΩ¯`«∂ JOK≥ÅOK≥Å∞QÍ QÀÑ¨Ù~°O PHÍ~°OÖ’ xez z=~°#
=∞~À =ºH˜Î xÅ|_ç `«ÃÑÊ@∞¡ "å~Ú™êÎ_»∞.
=∂#= Ñ≤~°q∞_£ÖÏ HõxÊOKÕ D QÀÑ¨Ù~åHÍ~° ^Œ$â◊ºO ZO`À
J^Œ∞ƒù`«OQÍ LO@∞Ok. ÃÑ· "åi |~°∞=O`å kQÆ∞=#∞#fl"å~°∞ Éèíiã¨∂Î
=ÙO>Ë Ñ¨Hõ¯#∞#fl H˘kÌ=∞Ok ÅÜ«∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® áê@Å∞ áê_»∞`«∂<Õ
LO\Ï~°∞. z=iH˜ XH˘¯Hõ¯~°∞QÍ kQÆ∞`å~°∞. "≥ÚQÆæÅ∞ "Õ™êÎ~°∞.
XHõ =ºH˜Î HÕ^Œ "≥ÅH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» H˘x ^Œ~∞° =ÙÅ∞ "Õã∂¨ Î HÍà◊§#∞ Éè∂í q∞H˜
`åH˜ã¨∂Î K«∞@∞ì u~°∞QÆ∞`å_»∞. ‰õΩO_»ÃÑ· xÅ|_ç #$`«ºO KÕ™êÎ~°∞. Ô~O_»∞,
=¸_»∞ K≥O|∞Å#∞ h\˜`À `«ÅÃÑ· ÃÑ@∞ìH˘x Jq Ñ¨_çáÈ‰õΩO_® ‰õÄ_®
#$`«ºO KÕ™êÎ~°∞.
J_»∞QÆ_»∞QÆ∞<å Jaè#Ü«∞ q<åº™êÅ∞
`«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ „Ñ¨^Œ~°≈#Å#∞ *Ï`«~°¡Ö’<Õ Z‰õΩ¯=QÍ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
D „Ñ¨^~Œ ≈° #O`å ~å„u"ÕàÖ◊ ’¡<Õ LO@∞Ok.Wk J_»∞QÆ_∞» QÆ∞<å Jaè#Ü«∞
q<åºãÖ`À `˘}˜H˜ã¨ÖÏ_»∞`«∞O@∞Ok.
áê@‰õΩ `«y# `åà◊O, `åàÏxH˜ `«y# ÅÜ«∞, ÅÜ«∞‰õΩ `«y# #$`«ºO
<À\˜`À áê@, =ÚYOÖ’ L`åûÇ¨Ï L„^ÕHÍÅ`À ‰õÄ_ç# ™êufiHõ K«Å#O
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 208
„Ñ¨ã¨∞Êù@OQÍ HõàÏHÍ~°∞Ö’¡ HõxÊ ™êÎ~Ú. `«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ „Ñ¨^Œ~°≈# WKÕÛ

„QÍ=∞OÖ’ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ JHõ¯_ç ÃÑ^ŒÌÅ #∞Oz H˘O`« #QÆ^Œ∞`À H˘OK≥O
ÉˇÅO¡ |Ü«∂<åQÍ fã¨∞‰õΩx, U `Õn# „Ñ¨îŒ ≈OKåÖ’ x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
UHÍ„QÆ`«`À<Õ HõàÏ™ê^èŒ#
„âßq∞Hõ r=<åxfl ™êyOK«∞‰õΩO@∂<Õ UHÍ„QÆ`«`À HõàÏ™ê^èŒ#
KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. Ñ¨Q\Æ ˜ "ÕàÖ◊ ’¡ `«=∞ =$uÎx x~°fiiÎOK«∞‰õΩO@∂ ~å„u Ñ¨Ó@
„Ñ¨^Œ~°≈#Å∞ W™êÎ~°∞. JÖÏˆQ ~å„u Ñ¨Ó>Ë tHõΔ} ‰õÄ_® á⁄O^Œ∞`å~°∞.
KåÖÏ=∞Ok HõàÏHÍ~°∞Å∞ `«=∞ Ñ≤Å¡Å‰õΩ z#fl`«#O #∞OKÕ D q^ŒºÖ’
tHõΔ} Wã¨∞Î<åfl~°∞.
D HõàÏ~°∂ÑÖ *ÏfÜ«∞ L`«û"åÖ’¡#∂, q^ÕâßÖ’¡#∂ „Ñ¨^Œi≈`«
=∞ø`ÀOk. *ÏfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ ‰õÄ_® `«# LxH˜x Kå@∞‰õΩO\’Ok.
L`«Î~åO„^èŒÖ’ =O^Œ‰õΩ ÃÑ·<Õ `«ÃÑÊ@QÆ∞à◊√¡ HõàÏHÍ~°∞Å |$O^•Å∞ D
HõàÏ~°∂áêxH˜ `«=∞ „ÑüÉèíx Pq+¨¯iã¨∂Î „Ñ¨^Œi≈ã¨∞Î<åfl~Ú.
Hõ#Hõ`«ÃÑÊ@∞¡
_»Ñ¨CÅ "å~Ú^•º<Õfl ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ Hõ#Hõ `«ÃÑÊ@∞¡ JO\Ï~°∞.
g\˜x ™ê^è•~°}OQÍ *Ï`«~°Å‰õΩ, q"åÇ¨Å‰õΩ, Kå\ÕÑ¨ÙÅ‰õΩ LÑ¨Ü≥∂
yã¨∂Î LO\Ï~°∞. _»Ñ¨CÅ`À QÆ∞O„_»OQÍ u~°∞QÆ∞`«∂ áê@Å∞ áê_»∞`«∂
qq^èŒ =~°∞ã¨ÅÖ’ ÅÜ«∞QÍ "å~Úã¨∂Î ÅÜ«∞|^ŒÌOQÍ #$`«ºO KÕ™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 209
90. H˘=Ú‡#$`«ºO
H˘=Ú‡#$`«ºO QÀ^•=i f~°
„áêO`åÅÖ’ x=ã≤OKÕ yi[
#∞Å ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ #$`«ºO. D
#$`«ºO „Ñ¨^Œi≈OKÕ HÀÜ«∞Å∞
"åi Éè Ï +¨ Ö ’ D #$`åºxfl
ÃÑiÜ«∞HÀH± P@ Jx Jx JO\Ï~°∞. HÀÜ«∞ ÉèÏ+¨Ö’ ÃÑiÜ«∞HÀH± JO>Ë
^Œ∞#fláÈ`«∞ H˘=Ú‡Å∞ Jx J~°O÷ . ^Œ∞#fláÈ`«∞ H˘=Ú‡Å∞ ^èiŒ Oz, ^Œ∞#flÅ∞
‰õΩ=Ú‡‰õΩ<Õ suÖ’ #$`«ºO KÕ™êÎ~∞° HÍ|\˜ì D #$`«ºO H˘=Ú‡ #$`«ºOQÍ
=º=Ç¨ÏiOÑ¨|_»∞`«∞#flk. g~°∞ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ "å^ŒºO ''_ÀÅ∞ H˘Ü«∞º——.
K≥·„`«=∂ãÖÖ’ Éèí∂^Õq ÑÖ_»∞QÆ#∞ Ñ¶¨∞#OQÍ KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞ HÀÜ«∞Å∞.
P ÑÖ_»∞QÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ J_»=ÙÅÖ’H˜ "Õ@H˜ "≥à◊§_»O Ñï
áê\˜. "Õ@ =ÚyOK«∞‰õΩx q[Ü«∞=O`«OQÍ WO\˜H˜ KÕ~°∞‰õΩ#fl ãÖ^Œ
~°ƒùOQÍ HÀÜ«∞Å∞ ^Œ∞#fláÈ`«∞ H˘=∞‡Å∞, <≥=∞e DHõÅ QÆ∞uÎx á⁄ky#
|∞@ì#∞ `«Å‰õΩ JÅOHõiOK«∞‰õΩx ~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å |@ìÅ∞ "Õã∞¨ ‰õΩx PÜ«∂
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ "å^•ºefl "å~Úã¨∂Î KÕ¿ã #$`«º"Õ∞ D H˘=Ú‡ #$`«ºO.
Wk `≥Å∞QÆ∞"åi ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ #$`åºÅÖ’ XHõ ÉèÏQÆ"≥∞ÿOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 210
91.[=Ú‰õΩÅ Hõ^äŒÅ∞
Ñ¨Ó~°fiÑ¨Ù ~ÀAÅÖ’ „QÍ=∞ ^Õ=`«Å H˘Å∞Ñ¨ÙÅ∞ KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ |=hÅ∞

J#|_Õ"å~°∞ Ju cÉèí`«ûOQÍ [=Ú‰õΩ J<Õ "å^•ºxfl QÆ∞O_≥Åkˆ~ÖÏ
„"≥∂yOKÕ"å~°∞. HõÅ∞¡, ™ê~å~Ú ÖÏO\˜ =∞`«∞Î Ñ¨^•~å÷efl ¿ãqOz
Hõ}Hõ}ÖÏ_Õ Hõà§◊ `À â◊HÎ˜ =ÚO^Œ∞ zO^Œ∞Å∞ `˘‰õΩ¯`«∂ Q˘„Ô~Å#∞, "Õ∞HõÅ#∞
QÍ=Ù Ñ¨>"ìË å~°∞. QÍ=Ù Ñ¨@_ì O» JO>Ë |e Ñ¨â√◊ =Ù#∞ <À\˜`À "≥∞_»H˘iH˜
K«OÑ¨_»O Jx J~°÷O. P ÃÑ·# <≥`«∞Î~°∞ „QÀe, ^•x „¿ÑQÆ∞Å∞ ^èŒiOz,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 211
^˘|ƒÅ∞ <À@Hõiz, [=Ú‰õΩÅ#∞ "å~Úã¨∂Î g^èŒ∞Å "≥O@ uiˆQ"å~°∞.

WÑ¨C_»∞ P ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O áÈ~ÚOk. HÍÅ„Hõ"∞Õ }Ï D "å^ŒºO P^è•~°OQÍ
HÍ@O ~åA "≥Ú^ŒÖ#·ˇ Hõ^•ä wuHõefl PÅÑ≤OK«_O» , P Hõ^ÅŒä ∞ [=Ú‰õΩÅ
Hõ^äŒÅ∞QÍ „Ñ¨ã≤kú K≥O^Œ_»O [iyOk.
[=Ú‰õΩ "å^ŒºO ZÖÏ LO@∞Ok?
‰õΩOK«O PHÍ~°OÖ’ L#fl XHõ _˘‰õΩ¯‰õΩ XHõ „Ñ¨Hõ¯ HõÑ¨Ê K«~°‡O`À
=¸™êÎ~°∞. P K«~å‡xH˜ =∞^èŒº z#fl ~°O„^èŒO KÕã≤ XHõ #~åxfl ^•~°O
z=~° =Ú_ç"ãÕ ≤ JO^Œ∞Ö’H˜ ^Œ∂iÛ P #~åxH˜ z#fl Hõ„~° =ÚHõ¯ Hõ_`» å~°∞.
P Hõ„~°‰õΩ x=~° =Ú=fiÅ∞ Hõ_»`å~°∞. Hõ„~°`À ^•~åxfl aQÆ∞`«∞QÍ ÖÏy
=^Œ∞Å∞`«∞O>Ë XHõ~°Hõ"≥∞ÿ# ^èŒfix =ã¨∞ÎOk. g~°∞ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ ™ê^èŒ#O
[=Ú‰õΩ. nxx LÑ¨Ü∂≥ yOz K≥¿ÑÊ Hõ^[Œä =ÚHõÅ Hõ^,Œä nx<Õ NHÍ‰õΩà◊O
lÖÏ¡Ö’ H˘xfl „áêO`åÅÖ’ É’<≥Å ‰õΩO_» Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. nxx
~°|ƒ~°∞, Hõ„~°, ˆ~‰õΩ, HõOK«∞, W`«Î_ç`À ‰õÄ_® `«Ü«∂~°∞KÕ™êÎ~°∞.
L`«Î~åO„^èŒÖ’ Ç¨Ïi[# (=∂Å-=∂kQÆ) ‰õΩÖÏxH˜ K≥Ok# "å~°∞
H˘kÌáê\˜ JHõΔ~°*Ï˝#O`À áê_»∞`«∂ Z<Àfl `«~åÅ #∞O_ç D Hõà◊#∞
rqOÑ¨ *Ëã¨∞Î<åfl~°∞. HÍx <Õ\ ˜ HÍÖÏxH˜ D Hõà◊ WOK«∞q∞OK«∞ Hõ#∞
=∞~°∞QÆÜÕ∞º ã≤÷uH˜ KÕ~°∞‰õΩOk. NHÍ‰õΩà◊O lÖÏ¡Ö’ <Õ\ ˜ [=Ú‰õΩÅ Hõ^äŒ
Ñ¨Ó~°fi <å=∞O |∞_çH˜, ÖËHõ |∞}˜H˜ áê@ Jh, É’#∞Å áê@ Jh
@=∞Hõ@=∂ Jh, |∞_»|∞Hõ¯Å áê@h <å=∂O`«~åÅx H˘O^Œ~°∞
„Ñ¨=ÚY∞Å∞ L^ŒÇ¨ÏiOKå~°∞. |∞_çH˜ "å~Ú^•º<Õfl É’#∞ Jx ‰õÄ_®
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 212
JO\Ï~°∞. JO^Œ∞ˆH Jk É’#∞Å áê@ J~ÚOk. |∞_çH˜ KÕ¿ã â◊|ÌO

|∞_»∞‰õΩ¯, |∞_»∞‰õΩ¯ HÍ|\˜ì |∞_»|∞Hõ¯Å áê@ Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
"≥Ú`«ÎOg∞^Œ Wk "å^Œº „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# HõàÏ ~°∂ÑÖ.
~°OQÆã¨÷Å=Ú J=ã¨~°O ÖË^Œ∞
[=Ú‰õΩÅ Hõ^ä• „Ñ¨^Œ~°≈<åxH˜ U q^èŒ"≥∞ÿ# ~°OQÆã¨÷Å=¸ J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. „QÍ=∞O =∞^èŒºÖ’ z#fl ÑÖki "Õã≤, Ô~O_»∞ náêÅ#∞ ÃÑ_ç`Õ
ãïáÈ`«∞Ok. „Ñ¨^~Œ ≈° # HÍ~°∞Å∞ =ÚQÆ∞~æ ∞° . JO^Œ∞Ö’ =∞^èºŒ =fiH˜Î Hõ^‰Œä Ωõ _»∞,
=O`« ^•~°∞Ö’¡ XHõ~∞° Ç¨™êºxH˜, ~Ô O_»"å~°∞ "åfiMÏº<åxH˜, "Õ+^¨ •è ~°}Ö’
Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ #Å¡ HÀ@∞, `≥Å¡Hõ@∞ì ÑÖK«, `«Å QÆ∞_»¤ K«∞\˜ì K«Hõ¯QÍ #$`«ºO
KÕã¨∂Î HõeÜ«∞ k~°∞QÆ∞`å_»∞. ¢ã‘Î áê„`«Å∞ Hõ^ä• q^è•#OÖ’ =zÛ#Ñ¨C_»∞
JHõΔ~åÖÏ ¢ã‘Î Jaè#Ü«∂<Õfl Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ KÕã¨∂Î =ÙO\Ï_»∞. =O`« ^•~°∞Å∞
Ô~O_»∞ [=ÚHõÅ#∞ „âß=ºOQÍ "å~Úã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞.
„Ñü Hõ^äŒÖ’#∂, Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ ã¨∞=∂~°∞ W~°"≥· ÉÏ}©Ö’¡ áê@Å∞ áê_»∞
`å_»∞. áê@‰õÄ, áê@‰õÄ =∞^èŒº HÍ^ä•QÆ=∞<åxfl ~åQÆÜ«ÚHõÎ "≥∞ÿ#
=K«#OÖ’ ~åQÆ ~°Ol`«OQÍ K«^∞Œ =Ù`å_»∞. „Ñü áê@‰õÄ ÉÏ}© =∂~°∞`«∂
=ÙO@∞O_ç. "å^Œº #$`«ºQÍ# ã¨"∞Õ ‡à◊#O`À Hõ^Œä Ç¨Ï$^Œº=∞OQÍ #_»∞ã¨∞OÎ k.
XH˘¯Hõ¯ ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ =O`«^•~°∞Å∞ Hõ^äŒÖ’ =KÕÛ áê„`«Å∞QÍ =∂i
áÈ`å_»∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ ã¨∞Éèí„^ŒQÍ #\˜¿ãÎ =O`« áê@HÍà◊√§
XHõ_»∞ J~°∞˚#∞_»∞QÍ#∂ =∞~˘Hõ_»∞ =∞#‡^äŒ∞_»∞QÍ#∂, =∂iáÈ`å_»∞.
[=Ú‰õΩÅ Hõ^ä• „Ñ¨^Œ~°≈#Ö’ WÖÏ XHõ qz„`«"≥∞ÿ# „_®=∂ #_»∞ã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 213
92.ÉÁ„_®~Ú
KåÅ=~°‰õΩ Ñ¨Öˇ¡Ö’¡
„QÍ=∂xH˜ ãÖ|OkèO
z# „Ñ¨ ^ è • # ^•fi~° O
LO@∞Ok. ^•xx Ti
"åH˜e ([#=º=Ç¨~°OÖ’
-L~åH˜e), Kåq_ç, „QÍ=∞
„Ñ¨"âÕ ◊ ^•fi~°O "≥Ú^ŒÅQÆ∞
¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞™êÎ~°∞. D
Kåq_çÖ’<Õ =∞^èŒºÖ’, <ÕÅÖ’ ÉÁ„_®~Úx LOK«∞`å~°∞. ÉÁ„_®~ÚH˜
ãÖ|OkèOz# ãÖã¨¯ $u- ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂ÅÖ’ „áêOfÜ«∞ "≥·q^èŒºO
HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. H˘xfl „QÍ=∂ÅÖ’ Ti |Ü«∞@ Hõ@Hì \õ ì˜ ‰õÄ_» LOK«∞`å~°∞.
Kåq_çÖ’ ÉÁ„_®~Úx LOz# „QÍ=∂ÅÖ’, Ti |Ü«∞@ eOQÆ=∞Ü«∞º
¿Ñ~°∞`À =∞~À ~å~Úx „Ñü+≤ªOz Hõ@ì Hõ\ ˜ì Ñ¨Ól™êÎ~°∞.
T~°∞^•\˜ "≥àı§@Ñ¨C_»∞
q"åÇ¨Å ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ P_»Ñ≤Å¡ T~°∞ ^•\˜ "≥àı§@Ñ¨C_»∞ QÍh,
|Ü«∞\˜ P_»Ñ≤Å¡Å∞ P TiH˜ H˘`«Î HÀ_»à◊√§QÍ J_»∞QÆ∞ÃÑ>Ëì@Ñ¨C_»∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 214
QÍh, „QÍ=∞ „Ñ¨"Õâ◊^•fi~°OÖ’ LO_Õ ÉÁ„_®~Úx Ñ¨ÓlOz „QÍ=∞O

q_çz "≥à◊§_»O QÍh, „QÍ=∞OÖ’H˜ J_»∞QÆ∞ÃÑ@ì@O QÍh KÕ™êÎ~°∞. D
ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ ÉÁ„_®~Ú ^ŒQÆæ~° Ñ¨Ó*Ï~°∞Å∞QÍ „QÍ=∂xH˜ ãÖ|OkèOz#
É’Ü«∞Å∞ QÍh, `«ÖÏi (`«Å=i/„QÍ=∞ ¿ã=‰õΩÅ∞QÍ) Ñ¨x KÕ¿ã"å~°∞
HÍx LO\Ï~°∞. JÖÏˆQ „QÍ=∞ ^Õ=~°Å‰õΩ (D^Œ=∞‡, ã¨"å~°=∞‡, ÃÑ^ŒÌ=∞‡
"≥Ú.) H˘Å∞Ñ¨ÙÅ∞ KÕ¿ã ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ L~åH˜eÖ’x D ÉÁ„_®~Ú =ÚO^Õ
[O`«∞=ÙÅ#∞ (^Õ=~°áÈ`«∞Å#∞) |e W=fi@O ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. z=iH˜
Z=Ô~<· å T~À¡ K«xáÈ~Ú<å, â◊"åxfl Ãã`· O« L~åH˜eÖ’x D ÉÁ„_®~Ú
=∂~°æO QÆ∞O_® T~°∞ ^•\ÕKåeûO^Õ.
HÍÅQÆ=∞#OÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞
WÑ¨C_»∞ „QÍ=∂Å∞ qãÎ̈iOK«_»O =Å#, aè#fl =∞`åÅ∞ „Ñ¨"ÕtOK«_»O
=Å# D ãÖ™ê¯~åÅÖ’ H˘kÌQÍ =∂~°∞ÊÅ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. XHõÑ¨C_»∞
Kåq_çÖ’, <ÕÅ #∞O_ç Z^Œ∞ÌÅ |O_ç Ñ¨~°O `åˆH Z`«∞ÎÖ’ (ã¨∞=∂~°∞
"≥∂HÍÅ∞ Z`«∞Î =~°‰õΩ LO_Õ q^èŒOQÍ) ÉÁ„_®~Úx LOKÕ"å~°∞.
HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ ~À_»¡ Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å =Å# Hˆ =ÅO z#fl ~åà◊√§QÍ
=∂„`«"Õ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. ÉÁ„_®~Ú Ñ¶¨ÓiÎQÍ <ÕÅÖ’ HõxÑ≤OK«‰õΩO_®
=ÚxyáÈ~Ú#Ñ¨C_»∞ uiy Ñ¨Ù#ó™ê÷Ñ#¨ KÕã∂¨ Î LO\Ï~°∞. P ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’
„QÍ=∂ÅÖ’ ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# L`«û"åÅ∞ ‰õÄ_® x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 215
93.HÍj Hõ^äŒÅ∞ K≥¿ÑÊ HÍj HÍ=_ç

HÍëêÜ«∞ =„™êÎÅ#∞ ^èiŒ O
z# =ºH˜ Î HÍj HÍ=_ç
JO@∂ XHõ HÍ=_çx Éè∞í *Ï#
"Õã¨∞‰õΩx Ô~O_»∞ „Ñ¨Hõ¯ÖÏ
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ~°OQÆ∞ |@ì`À =¸`«
QÆ\#ì˜ aO^≥Å∞ QÍh ~Ô O_»∞ |∞@ìÅ#∞ QÍh HÍ=_ç |^Œ‰Ì Ωõ Hõ\,ì˜ HÍ=_çÖ’
HÍj qâ◊fi<å^äŒ∞x q„QÆÇ¨Å#∞ LOz, "å\˜x Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩOHÍÅ`À#∂,
Ñ¨ÙëêÊÅ`À#∂ JÅOHõiOK«∞`å_»∞.
HÍj HÍ=_ç ZÖÏ LO@∞Ok?
P HÍ=_ç H˘=Ú‡‰õΩ =¸_»∞ QÆ*ÏÅ z„`« Ñ¨\Ïxfl, XHõ „Ñ¨Hõ¯ HÍ=_ç
H˘=Ú‡‰õΩ `«yeOz, HÍj qâ◊fi<å^äŒ∞x ãÖ^Œ~°≈<åxfl QÆ∞iOz, "å~°∞
„Ñ¨Ü∂« }ÕKÕ n~°… „Ñ¨Ü∂« }OÖ’ ^Œi≈OKÕ Hˆ „Δ `åÅ#∞ QÆ∞iOp, HÍj Ü«∂„`«
KÕÜ«∂ÅO>Ë ZO`« Hõ+¨ì"≥∂ D Hõ^äŒ ^•fi~å qxÑ≤™êÎ_»∞. Ü«∂„u‰õΩÅ∞
|Ü«∞Å∞ ^Õi# ^ŒQÆæ~° #∞Op, HÍjH˜ áÈÜÕ∞ ^•iÖ’, J_»=Ùefl QÆ∞iOz,
„Ñ¨Hõ$u =~°‚# QÆ∞iOp, „‰õÄ~° =∞$QÍÅ P~åƒù\ÏÅ∂, #n „Ñ¨"åÇ¨Å∂,
ã¨„`åÅ∂, ^˘OQÆÅ ^ÀÑ≤à◊¥§, =∞lbÅ∂, W`«~° Ü«∂„`å ã¨÷ÖÏÅ∂,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 216
Ñ¨~°fi`åÅÖ’ „Ñ¨Ü«∂}O, z=iH˜ HÍj qâ◊fi<å^äŒ∞x ãÖ^Œ~°≈#O. D

=∞^èŒºÖ’ =KÕÛ ÉÏ^èŒefl QÆ∞iOp, „‰õÄ~° =∞$QÍÅ ÉÏi#∞O_ç `«Ñ¨C
HÀ=_»O QÆ∞iOp, =~°∞ã¨ „Hõ=∞OÖ’ Hõ^äŒ#∞ #_»∞Ñ¨Ù`«∂ P Hõ^ä• ãÖ
q^è•#OÖ’ Jxfl ~°™êÅ#∂ z„uã¨∂Î, z=iH˜ Jxfl HõëêìÅ#∂ JkèQÆ
q∞Oz, HÍj qâıfiâ◊fi~åÅÜ«∂xH˜ KÕi =ÚH˜Î á⁄O^Œ_»OQÍ nxx
rq`åxH˜ J#fi~ÚOz, =∞#O ã¨fi~åæxH˜ KÕ~°∞HÀ=_»O ZO`« Hõ+¨ì"≥∂,
D HõëêìÅ#∞ L^•Ç¨Ï~°}QÍ K≥ÑÙ¨ `å_»∞. Hõ^‰Œä Ωõ _»∞ kfiÑ¨^Œ #_»HÖõ ’ Hõ^#Œä ∞
|Ç¨ï ã¨∞O^Œ~°OQÍ #_»∞Ñ¨Ù`å_»∞.
„Ñ¨[Å =∞^èŒºÖ’ Ñ¨QÆ\˜ q<À^ŒO
=ÚYºOQÍ D HÍj HÍ=_ç z„`« Hõ^ä• q^è•#O, Ñ¨QÆ\ ˜ Ñ¨Ó@ „Ñ¨[Å
=∞^èºŒ <Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Z‰õΩ¯=QÍ L^ŒÜ∞« Ñ¨Ù ã¨=∞Ü«∂Ö’¡<Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Hõ^ä• HÍÅO HõhãÖ J~°QÆO@ ¿ãÑ¨Ù LO@∞Ok. HÍj HÍ=_ç, HÍj
HÍ=_ç JO@∂ QÆO@Å∞ „"≥∂yOK«∞‰õΩO@∂ #_ç |*Ï~°∞Ö’ HÍ=_ç
kOz, Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ Hõ^äŒ#∞ „áê~°Oaè™êÎ_»∞. Ñ≤ÖÏ¡ [ÖÏ¡ =ÚO^Œ∞QÍ =™êÎ~°∞.
`«~°∞"å`« ÃÑ^ŒÌ"åà◊√§ P `«~°∞"å`« ¢ã‘ÎÅ∂ JO^Œ~°∂ HÍ=_ç K«∞@∂ì
=¸QÆ∞`å~°∞. P ~ÀAÖ’¡ HÍj ˆHΔ„`åxfl ãÖ^Œi≈OK«_»=∞O>Ë q^ÕâßÅ‰õΩ
"≥o§ uiy =zÛ#>Ë¡. ^èŒ#=O`«∞Å∞ `«Ñ¨Ê P ˆHΔ„`åxfl W`«~°∞Å∞ ^Œi≈OK«
ÖËHõ áÈÜÕ∞"å~°∞. D z„`« Hõ^ä•Hõ^èŒ#O^•fi~å, "å~°∞ HÍj ˆHΔ„`åxfl
K«∂ã≤#>Ë¡ J#∞Éèí∂u K≥O^Õ"å~°∞. Hõ^äŒ qx JO^Œ~°∂ ~°ã¨ ã≤kúx
á⁄O^Õ"å~°∞. P^è•ºu‡Hõ zO`«#`À, `«$Ñ≤Îá⁄Ok Z=iH˜ `Àz#
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 217
áêi`À+≤HÍÅ#∞ "å~°∞ =Ú@ì K≥¿ÑÊ"å~°∞. D q^èŒOQÍ Hõ^äŒ‰õΩx X_ç

xO_ç =∞~À gkèH˜ |Ü«∞Å∞^Õˆ~"å_»∞. gi ÉÁ=∞‡Åhfl p~°Å g∞^Œ
=~°∞ã¨QÍ z„uOK«|_ç Ju ã¨∞O^Œ~°OQÍ LO\Ï~Ú. Jq |O^Œ~°∞
HõÅOHÍs ÉÁ=∞‡Å ~°OQÆ∞Ö’¡ LO\Ï~Ú. ÉÁ=∞‡Å ^•fi~å Hõ^äŒ K≥Ñ¨Ê_»O
=Å¡ K«^Œ∞=Ù ~åx =Ü≥∂[#∞ ÅO^ŒiH© D Hõ^ä• q^è•#O ã¨∞É’^èŒHõOQÍ
LO_Õk. g~°∞ ˆH=ÅO HÍj =∞Ç¨Ï`«∞Î<Õ HÍHõ PÜ«∂ ~åAÅ =∞`åÅ
"åi ^Õ=`«Å QÆ∞iOz ^Õ=Ùà◊§#∞ QÆ∞iOp ‰õÄ_® Hõ^äŒÅ∞ K≥Ñ¨Ù`å~°∞. P
<å_»∞ D z„`« Hõ^ä• q^è•<åflxfl HÍj HÍ=_ç ^•fi~å K≥¿ÑÊ"å~°∞. ZO`À
ÉèíH˜Î „â◊^ŒúÅ`À K≥¿ÑÊ"å~°∞. q<Õ "å~°∞ ‰õÄ_® JÖÏˆQ q<Õ "å~°∞. J~Ú`Õ
~å#∞ ~å#∞ D HõàÏ~°∂ÑÖ ÉèíH˜Îh, =ÚH˜Îh „Ñ¨É’kèOKÕ HõO>Ë Éèí∞H˜ÎˆH
„áê^è•#ºq∞zÛ Ü«∂K«Hõ =$uÎÖ’ kOKÕâß~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi =¢ã¨Î^è•~°}
P_»"åà◊¡ p~°Hõ@∞ì, =∞QÆ"åà◊¡ ÑÖK«Hõ@∞ì, TiH˜ =∂@Hõ@∞ì - Wk
=∞# Ñ¨Ósfi‰õΩÅ ãÖã¨¯ $u QÆ∞@∞ì Jx <å#∞_ç. Ñ¨Ó~°fiO P_»Ñ≤Å¡Å∞
Q“#∞, ÑïH˜}©-*ÏÔH\ò, Ü«Ú=`«∞Å∞ ÅOQÍ"À}©Å∞, =∞Ç≤Ïà◊Å∞
ÃÑà◊¡Ü«∂ºHõ p~°Å∞ ^èŒiOKÕ"å~°∞. J^Õ =∞QÆ Ñ≤Å¡Å~Ú`Õ ÖÏQÆ∞-
K˘HÍ¯, xHõ¯~°∞¡, HÍã¨Î ÃÑ^ŒÌÜ«∂ºHõ J_»¤ÑÖK«, P `«~åfi`« QÀp áÈã≤
Hõ>Ëì ÑÖK«Hõ@∞ì, ^èÀfHõ@∞ì LO_Õk. J~Ú`Õ áêâßÛ`«º ãÖã¨¯ $`«∞Å∞
ÑïK«Ü«∞=∞Ü«∂ºHõ D =„ã¨Î^è•~°}Ö’ É’Öˇ_»∞ =∂~°∞ÊÅ∞ KÀ@∞KÕã¨∞
‰õΩ<åfl~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 218
94.ÅOÉÏ_ôÅ #$`«ºO
=i<å@∞¡, HÀ`«Å∞, WOHÍ W`«~° =º=™êÜ«∞ Ñ¨#∞Ö’¡ LO_Õ |O*Ï~åÅ∞

KÕ¿ã #$`åº<Õfl ÅOÉÏ_ô #$`«ºO JO\Ï~°∞.
ÅOÉÏ_ôÅ∞, ã¨∞QÍbÅ∞, |O*Ï~åÅ∞ Jx qq^èŒ <å=∂Å`À Ñ≤Å∞=
|_Õ Pk=∞ *Ïu"å~°∞ <åQÆiHõ ã¨=∂*ÏxH˜ ^ŒQÆæ~°QÍ Ñ¨Öˇ¡ÅÖ’, Ñ¨@ì
}ÏÅÖ’ x=ã≤ã¨∞Î<åfl `«=∞ Hõ@∞ì, ÉÁ@∞ì, =∂@, áê@, P@, PKå~°
=º=Ç¨~åÅ#∞ ãÖã¨¯ $ux =O^ŒÖÏk Uà◊√§QÍ xÅ∞Ñ¨Ù‰õΩO@∂
=ã¨∞Î<åfl~°∞. =ÚYºOQÍ ÅOÉÏ_ô =∞Ç≤Ïà◊Å ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞,
~°Hõ~°HÍÅ PÉèí~°}ÏÅ∞ K«∂_»=ÚK«Û@QÍ LO\Ï~Ú. g~°∞ `«O_®Å∞QÍ
rq™êÎ~°∞. ÃÑo§à◊§Ö’, *Ï`«~°ÅÖ’, gi ™êO„Ñ¨^•Ü«∞Hõ ™ê=¸Ç≤ÏHõ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 219
#$`«ºO <Õ„`«Ñ¨~°fiOQÍ LO@∞Ok. `≥ÅOQÍ}Ö’ ÃÑO_ç¡à◊√¡, f*ò, Ç¨ÏŸb

L`«û"åÅ ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ D #$`åºxfl ÅOÉÏ_ôÅ∞ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞ PkÖÏ
ÉÏ^Œ∞, ~°OQÍÔ~_ç¤, =∞Ç¨Ï|∂Éò #QÆ~ü „áêO`åÅÖ’ gi #$`åºÅ#∞
K«∂¿ã J=HÍâ◊O LOk. ÅOÉÏ_ç #$`«ºO `≥ÅOQÍ} yi[# #$`«ºO.
Zxq∞k #∞O_ç Ñ¨k =~°‰õΩ #$`«ºs`«∞Å∞
ÅOÉÏ_ôÅ ™êOã¨¯ $uHõ rq`«OÖ’ ÅOÉÏ_ô #$`åºÅ∞ ÖË^• ÅOÉÏ_ô
_®º#∞ûÅ∞ KåÅ qâı+¨"≥∞ÿ#~Ú. ÅOÉÏ_ô _®º#∞ûÅ∞ ^•^•Ñ¨Ù Zxq∞k
#∞O_ç Ñ¨k ~°HÍÅ∞QÍ LO\Ï~Ú. g\˜ ãÖMÏº =∞iÜ«Ú ¿Ñ~°∞¡ PÜ«∂
„Ñ¨^âÕ ßÅ#∞ |\˜ì =∂~°∞`å~Ú. „Ñü #$`åºxH˜ `«#^≥#· ¿Ñ~°∞ LO@∞Ok.
„Ñü #$`åºxH˜ `«#^≥·# â‹·e LO@∞Ok.
'Ñ‘ˆ~~À <åKü(Ñ‘sÅ #$`«ºO/_®º<£û), ÅÖÏ¡~Ú~À <åKü (ÅÖÏ¡~Ú
#$`«ºO/_®º<£û), _»Ñ_¨ Ü ç ∂« ~À <åKü (_»Ñ_¨ Ü
ç ∂« #$`«ºO/_®º<£û), ™ê¿Ñ~À
<åKü (<åyx #$`«ºO/_®º<£û), "≥∂ˆ~~À <åKü (<≥=∞e #$`«ºO/_®º<£û),
Ñ¶∞¨ ’_Õ~À <åKü (QÆ∞é]ÑÙ¨ #$`«ºO/_®º<£û), ~°≠=∞‡s~À <åKü (~°≠=∞‡i #$`«ºO/
_®º<£û), ã¨~ˆ ¯~À <åKü („ÉË‰Ωõ _®º<£û )— Jx ~°H~õ H° ÍÅ #$`åºÅ∞ LO\Ï~Ú.
ÖÏOQ∑ ÉÏ_ôãπ ÅOÉÏ_ôÅ∞ J~ÚO^•?
ÅOÉÏ_çÅ∞ âßsHõOQÍ ÉèÏs =∞#∞ã¨∞Å∞. ^Œ$_è»"≥∞ÿ# â◊s~°O Hõey
Z`«∞ÎQÍ LO\Ï~°∞, "åix K«∞ã≤# „a\˜+π „Ñ¨Éèí∞`«fiO ''long bodies''
Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Õk. nx #∞O_ç ÅOÉÏ_ç J<Õ ¿Ñ~°∞ =zÛOk JO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 220
ÅOÉÏk `≥ÅOQÍ}Ö’ Ããg∞ ãÖKå~° rq`åxfl QÆ_ç¿Ñ ÅOÉÏ_ç

`≥QÆ‰õΩ ãÖ|OkèOz#k. ÅOÉÏ_ç `≥QÆ ~å„+¨ì=∞O`«\Ï x=ã≤ã¨∞ÎOk.
g\˜x |O*Ï~åãπ ÖË^• ã¨∞QÍeãπ Jx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞. ã¨=∞$kúQÍ ÑÖ@
ÖË^• =∞Oz q`«<Î åÅ HÍÖÏxfl P#OkOK«_®xH˜ #$`«ºHÍ~°∞Å∞ D #$`«ºO
KÕ™êÎ~°∞. "å~°∞ W`«Î_ç pÅ=∞O_»Å∞, QÍAÅ∞, JÅOHõiOz# #QÆÅ∞,
QÍA Ñ¨Óã¨ÅÖ’ `«=∞#∞ `å=Ú JÅOHõiOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. XHõ Ô~·`«∞
~ÀA"ås Hõ$`åºÅ∞ JO>Ë ÑÖ@ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x HÀÜ«∞_»O, <å@_»O,
q`«_Î O» "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q ÅOÉÏ_ç #$`«ºOÖ’ „áêux^èºŒ O =Ç≤Ï™êÎ~Ú. ^Œã~¨ å,
náê=o, Ç¨ÏŸb =O\˜ ÑÖ_»∞QÆÅÖ’ D yi[# „Ñ¨[Å∞ XHõ WO\˜
#∞O_ç =∞~˘Hõ WO\˜H˜ #$`åºxfl Jaè#~Úã¨∂Î aèHõΔ ã‘fiHõi™êÎ~°∞.
ÅOÉÏ_ô #$`«º qâıëêÅ∞
ÅOÉÏ_ç #$`«ºHÍ~°∞Å∞ J^•ÌÅ`À JÅOHõiOK«|_ç# á⁄_»"å\˜
~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å ã¨¯~°∞ìÅ∞, KÕ`«∞Å∞ Hõ¿ÑÊ `≥Å¡\ ˜ ÃÑ^ŒÌ Z=ÚHõ HõOHõ}ÏÅ∞
^èŒiOz JO^Œ"≥∞ÿ# ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ ^èŒi™êÎ~°∞. #$`«º ~°∂ÑÖ QÆ∞iOz XHõ
Pã¨H˜ÎHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë Wk =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ãÖ|OkèOz#k.
„áêOfÜ«∞ #$`«ºHÍ~°∞Å #$`«ºO ã¨∞xfl`«OQÍ =∞iO`« PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ
LO@∞Ok. g~°∞ `≥Å∞QÆ∞, Hõ#fl_», ÖË^• =∞~åsîÅÖ’ =∂\Ï¡_»`å~°∞. gi
#$`åºÅÖ’ ÅÜ«∞, ã¨=∞#fiÜ«∞O =ÚYºOQÍ ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û. ÅOÉÏ_ô #$`«º
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O =ÚYºOQÍ ~å[™ê÷<£ #∞O_ç „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ ^Œx K≥ÑÊ¨ =K«∞Û.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 221
95.kO™ê #$`«ºO
J~°‰õΩ Ö’Ü«∞Ö’ „Ñ¨ã≤^Œú"≥∞ÿ# #$`åºÅÖ’ kO™ê #$`«ºO XHõ\ ˜.

=$^Œ∞úÅ∞, Ü«Ú=‰õΩÅ∞, ¿Ñ^ŒÅ∞, ^èŒx‰õΩÅ∞ J<Õ `Õ_® ÖË‰õΩO_® Jxfl
=~åæÅ "å~°∞ kO™ê #$`«ºOÖ’ áêÖÁæO\Ï~°∞. Hõ+¨ìr=ÙÖˇ·# yi[#∞Å‰õΩ
W@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ JO`«∞ÖËx P#O^•xfl™êÎ~Ú. kO™ê #$`«ºO
JO^Œix JÅiOK«_»"Õ∞ HÍHõ, „QÍg∞} „Ñ¨[Å =∞^èŒº ã¨∞Ç¨Ï$^•ƒù"åxfl
ÃÑOá⁄Okã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 222
kO™ê #$`åºxfl ZÑ¨C_»∞ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞?

kO™ê #$`åºxfl K≥·„`« Ñ¨~°fiOÖ’#∂, q"åÇ¨Ï ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂,
ÑÖ_»∞QÆ Ñ¨~°fik<åÅÖ’#∞ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. kO™ê #$`«ºOÖ’ qÅHõΔ}"≥∞ÿ#
ãÖw`« "å~Ú^•ºÅ∞<åfl~Ú.
'`«∞O_ç—, '"≥∂i—, 'H˜i_ç—, `«∞_»∞=Ú, _»Ñ¨C "≥Ú^ŒÖˇ·# ™êO„Ñ¨^•Ü«∞
"å~Ú^•ºÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À ÅÜ«∞|^ŒÌOQÍ D #$`«ºO ™êQÆ∞`«∞Ok. D
#$`«ºOÖ’ HõàÏHÍ~°∞efl L`ÕÎ[Ñ¨~°Û_®xH˜ =∞^èŒº =∞^èŒº.. *’_»∞ H˘=Ú‡
|∂~°Å#∞ ‰õÄ_® T^Œ∞`å~°∞, ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨ÅO^Œ~°∂ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#
PÉèí~°}ÏÅ∞ ^èŒiOz, ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å ^Œ∞ã¨∞ÎÅ#∞ JÅOHõiOK«∞‰õΩx,
#$`åºxH˜ Ç¨[~°∞"å`å~°∞.
kO™ê #$`«ºOÖ’ Zxq∞k #HÍÅ∞<åfl~Ú. Jq.1. É’_≥ kO™ê
2. QÆ∞O_Õi kO™ê 3.áÈ`å~ü `åÅO 4.ÉÏQ∑ kO™ê 5.<å\˜HÍi
6.‰õΩO^• kO™ê 7.ÉÏÜ«∂ kO™ê J<Õ #$`åºÅ∞ L<åfl~Ú.
g\˜`À áê@∞ H˘O^Œ∞Å∞ „Ñ¨îŒ ≈OKÕ '=∞Ü«¸i #$`«ºO— É’^À=∞~°Å∞
„Ñ¨^Œi≈OKÕ '_»∞_»∞QÍ #$`«ºO— ÉèíQÆ`üÅ∞ „Ñ¨^Œi≈OKÕ 'ÃÑO_ç¡ #$`«ºO—,
QÆ_»ÉèíÅ∞ „Ñ¨^Œi≈OKÕ 'HõOQÍi <å@ºO—, HÀÜ«∞"å~°∞ „Ñ¨^Œi≈OKÕ H˘=Ú‡
#$`«ºO, =∞iÜ«Ú ã¨=~°Å∞ „Ñ¨îŒ ≈OKÕ JO^≥à◊ ~°=fi #$`«ºO =O\˜ "≥Ú^ŒÅQÆ∞
#$`åºÅ#∞ „Ñ¨^Œi≈ã¨∂Î g~°∞ P#O^À`åûÇ¨Å`À =ÚxyáÈ`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 223
96.QÆ∞™êû_ô #$`«ºO
PkÖÏÉÏ^Œ∞ lÖÏ¡Ö’ QÀO_»∞Å‰õΩ náê=o ÃÑ^ŒÌ ÑÖ_»∞QÆ. áœ~°‚q∞

<å_»∞ „áê~°OaèOz #~°HõK«`«∞~°Ìt =~°‰õΩ QÀO_»∞Å∞ P@áê@Å`À
HÍÅˆHΔÑÖ KÕ™êÎ~°∞. D QÆ∞™êû_ç #$`«ºO yi[# (QÀO_»∞Å∞) `≥QÆÅ
™êO„Ñ¨^•Ü«∞ #$`«ºO. PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡Ö’x ~å[QÀO_»∞Å∞ D #$`åºxfl
„Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. g~°∞ ã¨=¸Ç¨Å∞QÍ KÕi #$`åºxfl „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. D
ã¨=¸Ç¨Å#∞ ^ŒO_®i ã¨=¸Ç¨Å∞ JO\Ï~°∞. WO^Œ∞Ö’x z#flz#fl
ã¨=¸Ç¨Å#∞ QÆ∞™êû_ô JO\Ï~°∞. g~°∞ <≥=∞e DHõÅ∞ á⁄ky#, lOHõ
H˘=Ú‡Å∞#fl `«ÅáêQÍ, Hõ$„u=∞ g∞™êÅ∞, QÆ_®¤Å∞, "Õ∞Hõ K«~å‡xfl
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 224
^èŒi™êÎ~°∞. HÍëêÜ«∞ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù =¢™êÎÅ#∞ ^èŒi™êÎ~°∞. HÍà◊§‰õΩ, #_»∞=Ú‰õΩ

QÆ*ˇ˚Å∞ Hõ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. KÕuÖ’ ^ŒO_®xfl ^èŒi™êÎ~°∞. XO\˜ÃÑ· qÉèí∂u,
Ñ¨ÓÅ^ŒO_»Å`À PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ JÅOHõiOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. D #$`«ºOÖ’
LÑ¨Ü≥∂yOKÕ "å~Ú^•ºÅ∞ _»Ñ¨C, `«∞_»∞=Ú, Ñ≤„Ñ≤, H˘eHõ=Ú‡. #$`«ºO
J~ÚáÈ~Ú# `«~åfi`« gi HÍà◊√¡ Hõ_çy Q“~°"åxfl =ºHõÎO KÕÜ«∞_»O D
#$`«ºOÖ’x „Ñ¨`ÕºHõ`«. =∞~À „Ñ¨`ÕºHõ`« U=∞O>Ë Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ =∂„`«"Õ∞
QÆ∞™êû_ç #$`«ºO KÕ™êÎ~°∞.
QÆ∞™êû_ç #$`åºxfl ZÑ¨C_»∞ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞
QÆ∞™êû_ç ÑÖ_»∞QÆ náê=o ÑÖ_»∞QÆ‰õΩ 1 "å~°O ÖË^• 10 ~ÀAÅ
=ÚO^Œ∞ „áê~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok. „áê~°OÉèí ~ÀA#∞ ''Éè’y—— Jx Ñ≤Å∞™êÎ~∞° .
=ÚyOÑ¨Ù ~ÀA#∞ ''HÀÅÉ’_ç—— Jx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 225
QÆ∞™êû_ôÅ∞ ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å ^Œ∞ã¨∞ÎÅ#∞ ^èŒiOz PÉèí~°}ÏÅ`À

JÅOHõiOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. "å~°∞ |$O^•Å`À áê_»∞`«∂, #$`åºÅ∞ KÕã¨∂Î
á⁄~°∞QÆ∞ „QÍ=∂Å‰õΩ "≥à◊`å~°∞.
W@∞=O\˜ |$O^•Å#∞ ''^ŒO_®i—— JO\Ï~°∞. „Ñü |$O^ŒOÖ’
#ÅÉèˇ· =∞OkH˜ ÃÑ·QÍ ã¨Éèí∞ºÅ∞ LO\Ï~°∞. 'QÆ∞™ê_ç— ^ŒO_®iÖ’ XHõ
ÉèÏQÆO. _»Ñ¨C, `«∞_»∞=Ú, "≥>Ëì, _Àe¯, ÃÑ„¿Ñ, HÍeHÀOÅ∞ "åi ãÖw`«
"å~Ú^•ºÅ∞.
qz„`«"≥∞ÿ# QÆ∞™êû_ô JÅOHõ~°}
QÆ∞™êû_ô JÅOHõ~°} qz„`«OQÍ LO@∞Ok. "≥Ú`«ÎO â◊s~°=∞O`«
|∂_ç^Œ, ÖË`«ã¨∞#flO Ñ¨Óã¨∞H˘x XHõ z#fl xHõ¯~°∞ =∂„`«"Õ∞ ^èŒi™êÎ~°∞.
"≥ÚÇ¨xH˜ ã¨∞#flO ÖË^• =∞ã≤Ñ¨Óã¨∞H˘x Z_»=∞ Éèí∞[OÃÑ· "Õ∞Hõ ÖË^•
lOHõ K«~å‡xfl ^èŒi™êÎ~°∞.
KÕuÖ’ ~ÀHõe LO@∞Ok. QÆ∞™êû_ô #$`«ºO KÕ¿ã "åix ^Õ=`«Å∞
P=Ç≤Ï™êÎ~°x "åi #=∞‡HõO. QÆ∞™êû_ô #$`«ºHÍ~°∞Å∞ JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞
`«=∞ =∞O„`«â◊‰õΩÎÅ#∞ ‰õÄ_® „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°x QÀO_»∞Å∞ #=Ú‡`å~°∞.
HÍy`«O HÕ^Œ =∞O@ÃÑ\˜ì HÍy`«O HÍÅ‰õΩO_® HÍy`«OÃÑ· *Á#flÅ∞
áÈã≤ "å\˜x ¿ÑÖÏÅ∞QÍ =∂~°Û_»O, QÍA =ÚHõ¯Å#∞ Hõ~°Hõ~° #=∞Å_»O
=O\˜q KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 226
97.QÆ~°QÆ #$`«ºO
„áêp# *Ï#Ñ¨^Œ #$`åºÅÖ’ XHõ „Ñ¨`ÕºHõ â‹·ex ãÖ`«iOK«∞‰õΩ#fl

#$`«ºO QÆ~Q° Æ #$`«ºO. QÆ~Q° ÅÆ ∞ J<Õ J=∞‡"åi ~°∂áêÅ`À L#fl "å\˜x
`«ÅÃÑ· "≥∂ã¨∂Î KÕ¿ã #$`åºÅ<Õ QÆ~°QÆ #$`åºÅ∞ JO\Ï~°∞. n<Õfl Ñ¶¨∞@
#$`«ºO Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. nx „áê=ÚYºO PO„^èŒ ^ÕâO◊ Ö’ `«∂~°∞Ê,
Ñ¨tÛ=∞ QÀ^•=i lÖÏ¡ÅÖ’ ÃÇÏK«∞ÛQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 227
QÆ~°QÆ ZÖÏ LO@∞Ok?

QÆ~Q° Æ tÖÏÊxfl t=áê~°fi`«∞Å HõÅ~ÚHõQÍ, J~°<ú åsâ◊fi~° ã¨fi~°∂ÑÖQÍ
=i‚™êÎ~°∞. QÆ∞O„_»OQÍ L#fl ÃÑ· ÉèÏQÆOÖ’ z#fl Ñ¨à‹§O (`«|∞‰õΩ)
LO@∞Ok. ^•xÃÑ· QÀÑ¨Ù~°O PHÍ~°OÖ’ LO_Õ ˆ~‰õΩ#∞ ay™êÎ~°∞. Wk
áê#=\Ïìxfl áÈe LO@∞Ok. ^•xH˜ ~°HõΔ}QÍ ÃÑ·ÉèÏQÆOÖ’ ã¨~°Ê
PHÍ~°OÖ’ Pkâı+¨μ=Ù#∞ J=∞~°∞Û`å~°∞.
J=∞‡ q„QÆÇ¨xfl JÅOHõiOz #@∞¡QÍ<Õ, p~°, QÍAÅ∞, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
‰õΩO‰õΩ=∞Å`À D QÆ~°QÆÅ#∞ ‰õÄ_® JÅOHõiOz, XHõ Ñ¨Ó[ºÉèÏ"åxfl
HõeyOÑ¨ KÕ™êÎ~°∞. QÆ~°ƒùQÆ∞_çÖ’x J=∞‡"åi =¸Å q~å@∞ì‰õΩ „Ñü
~°∂ÑÖQÍ D QÆ~°QÆÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ |Ü«∞@‰õΩ `≥zÛ f~°÷ *Ï`«~°ÅÖ’
qxÜ≥∂yOK«_»O, D QÆ~°QÆ ^Œ~°≈#O`À J=∞‡"åi ^Œ~°≈# ÉèÏQÆºO
Hõey#@∞¡ ÉèÏqOK«_»O XHõ x`«º ã¨`«º"≥∞ÿOk.
QÆ~°QÆ#$`åºxfl ZÖÏ KÕ™êÎ~°∞
<≥uÎÃÑ·# ‰õΩO_» =ÙOK«∞‰õΩx „áê~°OÉèí=∞ÜÕ∞º D #$`«ºO, <åQÆiHõ`«
Hõ#∞QÆ∞}OQÍ H˘xfl =∂~°∞ÊÅ‰õΩ Ö’<≥O· k. D QÆ~Q° ÅÆ <Õq Ö’Ç¨Ï xi‡`«"∞≥ ,ÿ
"å\˜ÃÑ· Pkâı+¨μ=Ù PkQÍQÆÅ K≥Hõ¯_»Ñ¨Ù ÉÁ=∞‡Å`À JÅ~å~°∞`«∂
=ÙO\Ï~Ú. QÆ~°QÆ PHÍ~°O XHõ Ñ¨Ó~°‚‰õΩOÉèíO =∂kiQÍ =ÙO@∞Ok.
D QÆ~°QÆÅ#∞ „QÍ=∞ ^Õ=`«Åx qq^èŒ ¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞=|_Õ J=∞‡"åi
QÆ∞à◊§Ö’ Ñ¨kÅÑ¨~°Û|_ç J=∞‡ "åi`À áê@∞ Ñ¨Ó*Ï~°›"≥∞ÿ, *Ï`«~°
ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ <≥Å‰õΩ =ÚO^Œ∞ #∞O_Õ QÆ~°ƒùQÆ∞_ç #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 228
fã¨∞Hõ=zÛ P™ê^Œ∞Å#|_Õ"å~°∞ ^è∂Œ Ñ¨ ¿ã=`À <≥uÃÎ Ñ· ÃÑ@∞ì‰Ωõ x _»ÑC¨ Å

"å~Ú^ŒºO`À ÅÜ«∞ |^ŒúOQÍ #$`«ºO KÕã¨∂Î, J"Õâ◊ Ñ¨Ói`«OQÍ HÍà◊§
QÆ*Å˚ˇ ∞ Ñ¶∞¨ Å∞¡ Ñ¶∞¨ Å∞¡=∞x „"≥∂QÆ∞`«∞O_»QÍ J=∞‡"åix `«#‡Ü«∞`«fiO KÕã∂¨ ,Î
K«∂Ñ¨~°∞Å‰õΩ L`åûÇ¨xfl Hõeyã¨∂Î, `≥Å¡"å~°∂¡ D #$`«º HÍ~°º„Hõ=∂xfl
J`«ºO`« x+¨ì`À x~°fiÇ≤ÏOK«@O XHõ qâı+Ö.
P `«~°∞"å`« J=∞‡"åi q„QÆÇ¨ÏO ^ŒQÆæ~°‰õΩ QÆ~°QÆÅ#∞ QÆ~°ƒù_»∞_çH˜
KÕ~°∞Û`å~°∞. =∞iH˘xfl KÀ@¡ D QÆ~°QÆ #$`«ºO KÕ¿ã P™êk "åi x+¨ì‰õΩ
x^Œ~°≈#=∂ J#fl@∞¡ Hõ}Hõ} =∞O_Õ zO`« xÑ¨CÅÃÑ· #_»∞ã¨∂Î <å@º
=∂_»@O ‰õÄ_® QÆ=∞xOK«=Åã≤# qâı+Ö.
P™ê^Œ∞Å∞ JO>Ë Z=~°∞?
QÆ~°QÆ #$`åºxfl =$uÎQÍ ã‘fiHõiOz, D #$`åºxˆH JOH˜`«"≥∞ÿ#
"åix P™ê^Œ∞ÅO\Ï~°∞. QÆ~°ƒùQÆ∞_ç #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ =zÛ#
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 229
QÆ~°QÆÅ∞ P™ê^Œ∞Å t~°=ÚÅ#ÅOHõiOz ÅÜ«∞|^Œú"≥∞ÿ# _»Ñ¨CÅ "å~Ú

^•ºÅ =∞^èºŒ `åàÏx Hõ#∞QÆ∞}º"≥∞#ÿ #$`«ºO`À Ñ¨Ù~°g^è∞Œ ÅÖ’ Tˆ~QÆ∞`«∂
`«=∞`«=∞ „Ñ¨^ÕâßÅ‰õΩ ~åQÍ<Õ P™ê^Œ∞Å HÍà◊§‰õΩ aO^≥_»∞ hà◊√§
Jaè¿+HõO`À, Ñ¶¨Å=ÙëêÊÅ`À áê@∞, p~°Å∂ QÍAÅ∂, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ
=∞Å#∞ ã¨=∞iÊOK«∞‰õΩx J=∞‡"åi ¿ã=‰õΩ Éèí‰õΩÎÅ∞ JOH˜`«=∞ø`å~°∞.
qq^èŒ ¿Ñ~°¡`À QÆ~°QÆ #$`«ºO
PO„^èŒ ^ÕâO◊ Ö’#∂, ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’#∂, `≥ÅOQÍ}ÏÖ’#∂, Hõ~åfl@Hõ
Ö’#∂ Hõ~°QÆ J<Õ ¿Ñ~°∞`À#∂, `«q∞à◊OÖ’ Hõ~°QÆO J<Õ ¿Ñ~°∞ `À#∂,
W`«~° PO„^èŒ „áêO`åÅÖ’ QÆiÔH, QÆiHõ, QÆiQÆ, QÆiÔQ J<Õ ¿Ñ~°¡`À#∂
D #$`«ºO „Ñ¨Kå~°OÖ’ =ÙOk. D QÆ~°QÆ #$`åºxfl #$`«ºHÍ~°∞ÖˇO`«
<Õ~°∞ÊQÍ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~À P <Õ~°∞Ê‰õΩ `«y# ÅÜ«∞|^Œú "å^Œº ã¨Ç¨ÏHÍ~°O
_»Ñ¨CÅ∞ "å~ÚOKÕ "å~°∞ JOkã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞.
D Ô~O_»∞ ã¨q∞+≤ì HõÅ~ÚHõÅ`À#∂ D QÆ~°QÆ #$`«ºO ZO`«QÍ<À
â’aèÅ∞¡`∞« Ok. D QÆ~Q° ÅÆ #∞ ¿ãqOK«_O» ^•fi~å P=∞‡"åix ¿ãqOz#>Ë¡
ÉèÏqOÑ¨ |_»∞`«∞Ok. QÆiHõ JO>Ë ‰õΩO_» Jx J~°÷O. „^ÒÑ¨k `«#
q"åÇ¨Ï ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J#O^•"Õâ◊O`À „Ñ¨Hõ¯#∞#fl HõÅâßxfl <≥uÎ#
ÃÑ@∞ì‰õΩx zO^Œ∞Å∞ "Õã≤O^Œh, P q^èŒOQÍ Jk Ñ¨q„`«O á⁄OkO^Œh
H˘O^Œ~°∞ „Ñ¨=ÚY∞Å∞ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. D QÆ~°QÆ #$`åºxfl `«q∞à◊<å_»∞Ö’
¢ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_® KÕ™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 230
98.^ŒO_®i #$`«ºO
QÀO_»∞Å∞ ÑÖ_»∞QÆÅ∞, â◊√ÉèíHÍ~åºÅ∞, W`«~° L`«û"åÅ ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ

#$`åºÅ‰õΩ JkèHõ „áê^è•#º`«x™êÎ~°∞. náê=o ÑÖ_»QÆO>Ë giH˜ =∞Ç¨
„Ñ‘u. D ÑÖ_»QÆ ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ g~°∞ Ñ¨Å∞ ~°HÍÅ #$`åºÅ#∞ Jaè#~Ú
ã¨∞ÎO\Ï~°∞. QÆ∞™êû_ô, ^ŒO_®i, kO™ê `«k`«~° ™êO„Ñ¨^•Ü«∞ #$`åºÅ∞
KÕ™êÎ~°∞. D #$`åºÅhflO\˜Ö’H˜ ^ŒO_®i #$`«ºO „Ñ¨^è•#"≥∞ÿOk.
D #$`åºxfl náê=o ÑÖ_»QÆ‰õΩ "å~°O ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞ KÕ™êÎ~°∞.
JÑ¨Ê\˜H˜ =~å¬HÍÅO =ÚQÆ∞ã¨∞ÎOk. Ñ¨K«Ûx K≥@∞¡, Ñ¨K«Û^Œ#O =∞^èŒº D
#$`åºÅ#∞ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 231
#$`«ºO KÕ¿ã "åiH˜ =Ü«∞ã¨∞û`À Ñ¨\ ˜ìOÑ¨Ù LO_»^Œ∞. XHõi Éèí∂*ÏÅ

g∞^Œ WOH˘Hõ~°∞ KÕ`«∞Å∞ "Õã≤ áê@‰õΩ ÅÜ«∞|^ŒÌOQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î
KÕ¿ã ^ŒO_®i #$`«ºO WOÑ¨ÙQÍ LO@∞Ok. áê@Åhfl QÀO_ç ÉèÏëêÖ’<Õ
L#flÑ¨Ê\˜H˜H˜ P ÉèÏëê ~åx "åiH˜ ‰õÄ_® q#™⁄OÑ¨ÙQÍ LO@∞Ok.
J_»qÖ’ XO@iQÍ L#fl yi[# Hõ<≥fl#∞ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ P@Ñ¨\ ˜ìOKÕ
ãÖÑ¶¨∞@##∞ QÆ"Õ∞ÖÏ áê@QÍ Ñ¨_»`å~°∞. J_»qÖ’ ÅaèOKÕ <≥=∞e
DHõÅ∞, Ñ¨â◊√=ÙÅ H˘=Ú‡Å∞, ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# ~°OQÆ∞Å`À #$`«ºHÍ~°∞Å∞
JÅOHõiOK«∞ ‰õΩO\Ï~°∞.
„QÍ=∂O`«~°OÖ’ „Ñ¨^Œ~°≈#
^ŒO_®i ÑÖ_»∞QÆ#∞ `«=∞ „QÍ=∞OÖ’ [~°∞Ñ¨ÙHÀ=_»"Õ∞ HÍ‰õΩO_®
K«∞@∞ì Ñ¨H¯õ Å „QÍ=∂Å`À ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑOK«∞HÀ=_®xH˜ P „QÍ=∂Å‰õΩ
Ju^äŒ∞Å∞QÍ "≥o¡ JHõ¯_» `«=∞ #$`åºÅ#∞ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. J#O`«~°O
^Õ=`«Å#∞ „áêi÷Oz `«=∞ „QÍ=∂Å∞, =º=™êÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ∞, ‰õΩ@∞O|
ã¨Éèí∞ºÅ∞ K«Å¡QÍ LO_®Åx HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞.
HõÖÏÑÖ
#$`«º-ãÖw`« „Ñ¨^è•# áê„`«Å`À #_çKÕ <å@H©Ü«∞`«`À ‰õÄ_ç#
HõàÏ ~°∂áêxfl HõÖÏÑÖ Jx ™ê^è•~°}OQÍ JO\Ï~°∞. ÉèÏ=∂HõÖÏÑÖ,
Q˘Å¡HõÖÏÑÖ D „Ñ¨„H˜Ü«∞Ö’ ¿Ñ~˘Ok# HõàÏ~°∂áêÅ∞. Hõ^äŒ JO`«QÍ
ÖËHõáÈ~Ú<å, Jaè#Ü«∞O, #$`«ºO, áê@, ãÖw`«O`À ã¨"≥∂‡Ç¨Ï#
ÑïKÕ <å@Hõ HõàÏ~°∂ÑÖ.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 232
99.¿Ñi}˜ #$`«ºO
¿Ñi}˜ #$`«ºO ÖË^• ¿Ñi}˜ t=`åO_»=O `≥Å∞QÆ∞ "åi XHõ „áêp#

#$`«ºO. n<Õfl ''Ü≥∂^èŒ∞Å #$`«ºO—— Jx ‰õÄ_® =º=Ç¨Ïi™êÎ~°∞. Ñ¨Ó~°fi
HÍÅOÖ’ Ü≥∂^èŒ∞Å∞ Ü«Ú^Œú~°OQÍxH˜ "≥à◊§É’ÜÕ∞ =ÚO^Œ∞ Ñ¨~°=∞ t=Ù_ç
=ÚO^Œ∞ D <å\Ïºxfl J`«ºO`« ÉèíH˜Î „â◊^ŒúÅ`À „Ñ¨^Œi≈OKÕ"å~°∞.
F~°∞QÆÅ∞¡#∞ ^•^•Ñ¨Ù Ô~O_»∞ â◊`åÉÏÌÅ áê@∞ áêeOz# HÍHõfÜ«ÚÅ
Ç¨ÏÜ«∂OÖ’ D Hõà◊ ÉÏQÍ Ñï_èq» e¡Ok. HÍHõfÜ«ÚÅ â◊HOõ =ÚyÜ«∞QÍ<Õ
D Hõà◊ ^•^•Ñ¨ÙQÍ Hõ#∞=∞~°∞QÔ á· È~ÚOk. =∞m§ PO„^èŒ <å@º Ñ≤`å =∞Ç¨ïÅ∞QÍ
Ñ≤Å=|_Õ PKå~°º #@~å[ ~å=∞Hõ$+¨‚ Hõ$+≤`À =∞m§ "≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ =zÛOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 233
¿Ñi}˜ #$`«ºO Ô~O_»∞ q^è•Å∞

¿Ñi}˜ `åO_»=O Ô~O_»∞ q^è•Å∞. XHõ\ ˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ KÕ`å, Ô~O_»=k
¢ãÅÎ‘ KÕ`å KÕÜ∞« |_»∞`«∞Ok. Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ KÕ¿ã #$`åºxfl '¿Ñi}˜ `åO_»=—
=∞x, =∞Ç≤Ïà◊Å∞ KÕ¿ã #$`åºxfl '¿Ñi}˜ ÖÏã¨ºO— ¿Ñi@ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞.
Ñ¨Ù~°∞+¨μx Ü≥ÚHõ¯ Ñ¨Ù~°∞+¨`åfixfl Ö’HÍxH˜ `≥eÜ«∞KÕã∂¨ Î „Ñ¨îŒ ≈OKÕ #~°#Î "Õ∞
¿Ñi}˜ t= `åO_»=O. Wk g~°∞Å∞ KÕã≤# g~° <å@ºO.
HÍHõfÜ«ÚÅ HÍÅOÖ’ P~å^èŒ<å #$`åºÅ∞ |Ç¨ïà◊ „Ñ¨Kå~°OÖ’
=ÙO_Õq. W=hfl t=Ñ¨~°OQÍ, Ñ¨â◊√Ñü ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xH˜ J#∞=ÙQÍ
=ÙO_Õq. <å\˜ Ñ¨â◊√Ñ¨`«∞Å∞, ãÖw`« #$`åºÅ`À t=Ùx Ñ¨ÓlOKÕ"å~°∞.
Jq HÍÖÏ#∞QÆ∞}ºOQÍ L^ŒÜ«∞=¸, =∞^è•ºÇ¨Ïfl=¸, ~å„u ã¨=∞Ü«∞O
Ö’#∂ „Ñ¨^Œi≈OÑ¨|_Õq. Wq =¸Å q~å@∞ì‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ =Ù#fl <å@º
"ÕkHõÅÖ’ „Ñ¨^Œi≈OÑ¨|_Õq.
#$`«º „Ñ¨^Œ~°≈#Ö’ t=Ùx P"åÇ¨Ï#O
¿Ñi}˜ #$`«ºO KÕ¿ã „Ñü=ºH©Î t=Ù}˜‚ `«#Ö’ P=Ç≤ÏOK«∞‰õΩ#fl@∞ì
ÉèÏqOz, P"Õâ◊O`À #$`«ºO KÕ™êÎ_»∞. "Õ∞à◊qOÑ¨Ù q^è•# ¿Ñ~°}˜H˜ Ju
=ÚYº"≥∞ÿ#k. F Ñ¨~°=∞t"å? <åÖ’ â◊H˜Îx „Ñ¨"ÕtOÑ¨*Ëã≤, <å â◊s~åxfl
Ñ¨q„`« "≥Ú#iOz, <å â◊s~°O ^•fi~å h Ñ¨q„`« #$`åºxfl Ö’HÍxH˜
„Ñ¨™êkOK«∞ Jx D #~°Î<åxfl „áê~°Oaè™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 234
100. _»Ñ¨C #$`«ºO
Ñ¨Öˇ¡Ö’¡ „Ñ¨=ÚY"≥∞ÿ# „Ñ¨Kå~° ™ê^èŒ#O _»Ñ¨C. Jk U L`«û"åxÔH·<å

Ñ¨ÖÖ¡ˇ ’¡ qâı+O¨ QÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ Õ "å^ŒºO. L„^ÕHÍxfl, L`Õ*Î Ïxfl HõeyOKÕ
_»Ñ¨C "å^•ºxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î KÕ¿ã #$`«ºO _»Ñ¨C
#$`«ºO. D #$`«ºO =ÚO^Œ∞ "≥∞Å¡QÍ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ ~å#∞ ~å#∞ Ñ¨^Œ
q<åºãÖ`À áê@∞ "å^ŒºO ‰õÄ_® L^èŒ$`«"≥∞ÿ, L`ÕÎ[O Hõeyã¨∞ÎOk.
PO„^èŒ^Õâ◊OÖ’x Jxfl Ñ¨Öˇ¡ „áêO`åÅÖ’#∞ _»Ñ¨C LxH˜ =∞#‰õΩ
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk, qxÑ≤ã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 235
_»Ñ¨C "å~Ú^•ºxH˜ J<ÕHõ ¿Ñ~°∞¡

_»Ñ¨C nxx H˘xfl „áêO`åÅÖ’ Ñ¨ÅHõ Jx ‰õÄ_» JO\Ï~°∞. _»H˜¯
ÖÏO\˜ PHÍ~°"≥∞ Hõey =ÙO@∞Ok. HÍx ÃÑ^ŒÌk. Ô~O_»_»∞QÆ∞Å∞ "åfiãÖ
Hõey =ÙO@∞O_ç. nxx Z‰õΩ¯=QÍ ^ŒO_À~å "ÕÜ«∞_®xH˜ Ñ¨Öˇ¡Ö’¡ nxx
QÆ`«OÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ "å_Õ"å~°∞.
J^Õq^ŒOQÍ Kå=Ù =O\˜ HÍ~åºÅ‰õΩ "å_»∞`å~°∞. D "å~Ú^•ºxfl
=∂kQÆÅ∞ "å~ÚOK«∞`å~°∞. P^èŒ∞xHõ ÉèÏ~°fÜ«∞ "å~Ú^•ºÖ’¡ _»Ñ¨C
KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ#k. _»Ñ¨C‰õΩ KåÖÏ ¿Ñ~°∞¡ L<åfl~Ú. H˘Ü«∞º, `«ÃÑÊ@,
Hõ#Hõ `«ÃÑÊ@, \˜HÀ~å J<Õq „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# ¿Ñ~°∞¡.
z`«∂Î~°∞ lÖÏ¡Ö’ nxfl Ñ¨ÅHõ JO\Ï~°∞. g\˜Ö’¡ `«ÃÑÊ@, _»Ñ¨C,
Ñ¨ÅHõ, H˘Ü«∞º J<Õ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ^ŒÌ _»Ñ¨C#∞ ã¨∂z™êÎ~Ú. Ô~O_À ~°HõO
_»Ñ¨C Ñï=∂}OÖ’ z#flk. JO^Œ∞Ö’ Hõ#Hõ `«ÃÑÊ@ =∞^èŒºã¨÷OQÍ
LO@∞Ok. @HÀ~å =∞s z#flk.
_»Ñ¨C#∞ ZHõ¯_≥Hõ¯_» LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞?
_»Ñ¨C z„~°#∞ _»Ñ¨C Ñ¨ÙÅ¡, ÖËHõ Ñ¨ÅHõ Ñ¨ÙÅ¡ JO\Ï~°∞. n<Õfl z\˜Hõ
Ñ¨ÙÅ¡ JO\Ï~°∞. _»ÑC¨ "å~Ú^•ºxfl J~°∞O^èfŒ Ü«ÚÖË "å~Ú™êÎ~∞° . _»ÑC¨ #∞
ÃÑO_ç¡à◊¡Ö’#∞, L`«û"åÖ’¡#∞ "å_»`å~°∞. ~å[H©Ü«∞áêsìÅ Tˆ~yOÑ¨ÙÖ’¡
J^Õ „Ñ¨^è•# PHõ~°¬}~ÚOk. KåÖÏ=∞Ok WO\’¡ Z=Ô~·<å =∞~°}Õz
#Ñ¨C_»∞ _»ÑC¨ Å "≥∂`« =∞^èºŒ ã¨‡âß#"å\˜H‰õ Ωõ fã¨∞‰õΩ"≥à`◊ å~°∞. _»ÑC¨ #∞
"Õ_ç KÕ¿ãÎ ÉÏQÍ "≥∂QÆ∞`å~Ú. *Ï`«~°¡ ã¨=∞Ü«∞OÖ’, Éˇ·~åy, |O_»"Õ+Ö,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 236
`À\˜ "Õ+Ö, ^˘~°"Õ+Ö, =∂`«Oy "Õ+Ö "Õã¨∞Î#flÑ¨C_»∞ _»Ñ¨CÅ∞ LO_®

eûO^Õ. J\Ï¡ˆQ QÆ~°QÆÅ∞, |∞@ìÉÁ=∞‡Å∞, =∞~°QÍà◊√§, ZÅ∞QÆ∞|O\˜,
Ñ¨Ùe "Õ+O¨ "Õ¿ã@Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® _»ÑC¨ "≥∂QÍeûO^Õ. „QÍ=∞ áÈe KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞
|e J<Õk „Ñ¨^è•#O. D |e ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’#∂ _»Ñ¨C#∞ "≥∂y™êÎ~°∞.
_»Ñ¨C ^Œ~°∞=ÙÅ∞
_»Ñ¨C‰õΩ ãÖ|OkèOz 30 ^Œ~°∞=ÙÅ∞<åfl~Ú. g\˜<Õ ^≥|ƒÅx ‰õÄ_®
JO\Ï~°∞. *Ï`«~° ^Œ~°∞=Ù, ^Õ=Ùx Tˆ~yOÑ¨Ù ^Œ~°∞=Ù, Ñ¨~°∞â◊√~å=Ú
^Œ~°∞=Ù, H˘Å∞Ñ¨ÙÅ ^Œ~°∞=Ù, ^ŒO_À~å, z\˜ÔHÅ ^Œ~°∞=Ù, QÆ_ç P@Å
^Œ~°∞=Ù, QÆOQÆ=∞‡ ^Œ~°∞=Ù, ^Œ∞#fláÈ`«∞ ^Œ~°∞=Ù, Kå=Ù ^Œ~°∞=Ù... W\Ï¡
~°Hõ~°HÍÅ ^Œ~°∞=ÙÅ∞O\Ï~Ú.
_»ÑC¨ <Õ~ˆ Ê „Ñ¨`ºÕ Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞O_»~∞° . `«~åÅ"åsQÍ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OQÍ
D q^Œº `«~°∞"åu `«~åÅ‰õΩ JO^Œ∞`«∂ =™ÈÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 237
101.‰õÄzÑ¨Ó_ç #$`«ºO
‰õÄzÑ¨Ó_ç #$`«ºO PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò‰õΩ K≥Ok# XHõ ÉèÏ~°fÜ«∞ <å@ºO.

Wk Hõ$ëê‚ lÖÏ¡‰õΩ K≥Ok# ‰õÄzÑ¨Ó_ç ("≥Ú=fi =∞O_»ÅO) „QÍ=∞OÖ’
Pq~°ƒùqOzOk. 2= â◊`å|ÌOÖ’ D „áêO`«=Ú Ö’x „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞
D âß¢ã‘ÎÜ«∞ #$`åºxfl JÉèíºã≤OK«@O`À nxH˜ D ¿Ñ~°∞ =zÛOk. Wk
^ŒH˜Δ} ÉèÏ~°`«^Õâ◊O JO`«\Ï ¿Ñ~°∞QÍOzOk.
‰õÄzÑ¨Ó_ç P~å^èŒ‰õΩÅ∞QÍ âß`«"åÇ¨Ï#∞Å∞
3000 Uà◊§ „H˜`«O Éèí~°`«=Úx D <å\ÏºxH˜ ãÖ|OkèOz# qq^èŒ
JOâßÅx q=iOKå_»∞. XHõ Ñ¨^ºŒ O ^•fi~å JÑ¨Ê\’¡ <åÅ∞QÆ∞ q^è=Œ ÚÖˇ#·
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 238
#$`«ºO L#fl@∞¡ QÀK«iã¨∂Î LOk. g\˜Ö’ ^ŒH˜Δ} ÉèÏ~°`åxH˜ K≥Ok#

^ŒHΔ̃}Ï`«º ‰õÄzÑ¨Ó_çH˜ Ñ¨Ó~°fi q^è•#=∞x `≥Å∞ã¨∞Î#flk. 2= â◊`å|ÌOÖ’
âß`«"åÇ¨Ï#∞Å∞ D Hõà◊‰õΩ Q˘Ñ¨Ê P~å^èŒ‰õΩÅ∞QÍ „Ñ¨ã≤kú QÍOKå~°∞.
^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ D <å@º „Ñ¨^~Œ ≈° #Å∞ "≥+· "‚¨ å~å^è#Œ Hˆ JOH˜`"« ∞≥ <ÿ å~Ú.
JO^Œ∞ˆH D ~°∂áêxfl ÉèÏQÆ=`« "Õ∞à◊ <å@HõO JO\Ï~°∞.
JÑ¨Ê\’¡ J`«ºO`« Ñ¨q„`« ^Õ"åÅÜ«∞"≥∞ÿ# PO„^èŒ q+¨μ‚ ^Õ"åÅÜ«∞O
P=~°}Ö’ ÅÉèíº"≥∞ÿ# âßã¨<åÅ „Ñ¨HÍ~°O ^•^•Ñ¨ÙQÍ =¸_»∞ =O^ŒÅ
=∞Ok ^Õ=^•ã‘Å∞ ~å[=∞~åº^ŒÅ∞ JO^Œ∞‰õΩ<Õ"å~°∞.
WHõ¯_» ÅÉèºí "≥∞#ÿ tÖÏÊÅ∞ ‰õÄ_® P #$`«º HõàÏHÍi}∞Å ^≥=· Ñ¨Ó[QÍ
ÉèÏqOKÕ JÑ¨Ù~°∂Ñ¨ ÉèOí y=∞Å#∞ ^•zÃÑ\˜#ì @∞¡ HõxÑ≤™êÎ~Ú. KåÖÏHÍÅO
=~°‰õΩ ‰õÄzÑ¨Ó_ç #$`«ºO ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’<Õ „Ñ¨^Œi≈OÑ¨|_Õk.
™êO„Ñ¨^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O, Ñ¨Ó~°fiO „ÉÏÇ¨Ï‡} ‰õΩÖÏxH˜ K≥Ok#
=∞QÆ"åˆ~ ‰õÄzÑ¨Ó_ç #$`åºxfl KÕ¿ã"å~°∞. JO^Œ∞ˆH gix ‰õÄzÑ¨Ó_ç
ÉèÏQÆ=`«∞Å∞ JO\Ï~°∞.
15= â◊`å|ÌOÖ’ ã≤^ÕúO„^Œ Ü≥∂y, ‰õÄzÑ¨Ó_ç <å@ºOÖ’ ¢ã‘ÎÅ∞
‰õÄ_® <å@ºO KÕÜ«∞ _®xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ, H˘xfl =∂~°∞ÊÅ∞ KÕã≤,
^•xx ÑïÑ¨Ù+¨ìO QÍqOKå_»∞.
J`«x J#∞K«~∞° Öˇ#· „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞ ‰õÄzÑ¨Ó_çÖ’ ã≤~÷ Ñ° _¨ ç D <å\Ïºxfl
JÉèíºã≤OK«@O`À P Ti ¿Ñˆ~ D <å\ÏºxH˜ ‰õÄ_® ã≤kúOzOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 239
^è•~°=Ù`À „áê~°OÉèí=∞ÜÕ∞º ‰õÄzÑ¨Ó_ç „Ñ¨^Œ~°≈#

‰õÄzÑ¨Ó_ç #$`«º„Ñ¨^Œ~°≈# QÆ}Ëâ◊ ã¨∞Îu, ã¨~°ã¨fif ã¨∞Îu, ÅH©Δ ‡ã¨∞Îu,
Ñ¨~åâ◊H˜Î ™ÈÎ„`åÅ`À "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok. P ÃÑ· XH˘¯Hõ¯ áê„`« "ÕkHõ#∞
JÅOHõiOz ^è•~°=Ù (XHõ z#fl ãÖw`«, <å@º ~°∂ÑÖ) `À ã‘fiÜ«∞
ÑïK«Ü«∞O KÕã¨∞H˘O\Ï~°∞. nx `«~åfi`« Hõ^äŒ "≥Ú^ŒÖ∫`«∞Ok. „Ñ¨Hõ¯#
XHõ QÍÜ«∞‰õΩ_»∞, Hõ~å‚@Hõ ãÖw`«â‹·eÖ’ H©~°Î#Å#∞ áê_»`å_»∞. nx<Õ
#@∞ì"åOQÆO JO\Ï~°∞. WO^Œ∞Ö’ =∞$^ŒOQÆO, =Ü≥Úe<£, "Õ}∞=Ù,
`«O|∂~å =O\˜ "å^ŒºÑïHõ~åÅ#∞ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 240
|∂~°∞QÆ∞`À PÉèí~°}ÏÅ∞
K«∞~°∞QÍæ ÅÜ«∞|^ŒúOQÍ HõkÖË áê^•Å∞, tÅÊã¨^Œ$â◊"≥∞ÿ# ^ÕÇ¨Ï
ÉèíOy=∞Å∞, Ç¨Ï™êÎÅ∞, Hõà◊§`À KÕ¿ã Hõ^ŒeHõÅ∞, =ÚYOÖ’ K«∂Ñ≤OKÕ
ÉèÏ"åÅ∞, =ÚMÏaè#Ü«∞O`À ‰õÄzÑ¨Ó_ç #$`«º HõàÏHÍ~°∞Å∞ ™êufiHÍaè
#Ü«∞O, ÉèÏ"åaè#Ü«∞O KÕÜ«∞_»OÖ’ L^ŒÌO_»∞Å∞. #$`«ºHÍ~°∞Å∞ #$`«º
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^èŒiOKÕ PÉèí~°}ÏÅ∞ `ÕeHõQÍ LO_Õ |∂~°∞QÆ∞ J#|_»∞
K≥Hõ¯`À KÕ™êÎ~°∞.
‰õÄzÑ¨Ó_çH˜, Éèí~°`«<å\ÏºxH˜ ^ŒQÆæ~° áÈeHõÅ∞
‰õÄzÑ¨Ó_ç Éèí~°`« <å\ÏºxH˜ ^ŒQÆæ~°QÍ LO@∞Ok. XˆH áê„`«QÆÅ
#$`åºÅ QÍ„`åÅÖ’ *Ïuã¨fi~°O, uÖÏ¡<åÅ∞ LO\Ï~Ú. J^Õ #$`«ºO
J~Ú`Õ Éèí‰õΩÎ_»∞ ^≥·=OÖ’ SHõº=∞ÜÕ∞º HÍOHõΔ#∞ `≥eÜ«∞*Ë¿ã ™êÇ≤Ï`«ºO
LO@∞Ok. â‹·eÖ’ Éèí~°`«<å@ºO`À áÈeÛ#Ñ¨Ù_»∞ QÆÅ ÉèË^•Å`À ÉÏ@∞
‰õÄzÑ¨Ó_çH˜ „Ñ¨`ÕºHõ <å@ºs`«∞Å∞ L<åfl~Ú.
J<åk HÍÅO #∞O_ç ‰õÄzÑ¨Ó_ç #$`«º â‹·e „áê=∂}˜Hõ „QÆO^ä•Öˇ·#
Jaè#Ü«∞ ^Œ~°Ê}, #OkˆHâ◊fi~° Éèí~°`«~°‚=Å ÃÑ· P^è•i`«O. D â‹·ex
#@∞ì= =∂Å, <å@º =∂ÅQÍ qÉèílOKå~°∞.
#@∞ì= =∂Å Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞
Ñ¨Ó*Ï #$`«ºO: QÆ∞_çÖ’ |eÑ‘~î°O ÃÑ· „Ñ¨^Œi≈OKÕk.
HÍoHÍ #$`«ºO: HõàÏº} =∞O_»ÑÖÖ’ „Ñ¨^Œi≈OKÕk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 241
<å@º =∂Å =¸_»∞ ~°HÍÅ∞

‰õÄzÑ¨Ó_çH˜ Ñ¨Ù<åk J~Ú# <å@º =∂Å Ñ¨Ù~°∞+¨ ã¨=¸Ç¨ÏO KÕ¿ã
#$`«º ~°∂Ñ¨HOõ . WO^Œ∞Ö’ ¢ãÎ‘ áê„`«Å∞ ‰õÄ_® Ñ¨Ù~°∞+¨μÖË Jaè#~Ú™êÎ~∞° .
Wk =¸_»∞ ~°HÍÅ∞
™êO„Ñ¨^•~ÚHõ #$`«ºO : ^Õ=`«ÅÔH· L^ÕÌtOÑ¨|_»¤k.
HÍoHÍ #$`«ºO : "Õ∞^è•=ÙÅÔH· L^ÕÌtOÑ¨|_»¤k.
™ê^è•~°} #$`«ºO : ÉèÏQÆ=`«O J#∞ ~°HõO.
`«~°OQÍxH˜ KÕ¿ã QÍ„`åxfl Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞x rq`« Ñ¶¨∞\ÏìÅx
„HÀ_ôHõiOKÕ Hõ$+¨‚ bÖÏ `«~°Oy}˜ JO\Ï~°∞.
ÉèÏ=∂HõÖÏÑÖ
ÉèÏ=∂HõÖÏÑÖÖ’ QÆifi+≤ì ã¨`«ºÉèÏ=∞, Hõ$+¨‚ ÉèíQÆ"å#∞x áê„`«Å∞O
\Ï~Ú. ã¨`«ºÉèÏ=∞ áê„`« „¿Ñ=∞Ö’x qq^èŒ áê~å≈fiÅx Jaè#~Úã¨∞ÎOk.
Hõ$+¨μ‚_çH˜ ^Œ∂~°"≥∞ÿ# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ q~°Ç¨Ï"Õ^Œ#x J#∞Éèíqã¨∂Î, `å=Ú
HõÅã≤ L#flÑ¨C_»∞ ZO`« ãÖ`À+ÖQÍ L<åfl"≥∂ QÆ∞~°∞Î `≥K«∞ÛH˘O@∂
J`«x QÆ∂iÛ HÍOH˜Δã¨∞ÎOk. Hõ$+¨μ‚xH˜ ~åÜ«∞ÉÏ~°O ÑÖÑ¨@O`À W^ŒÌ~°∂
HõÅã≤ Hõ^äŒx ã¨∞MÏO`«O KÕ™êÎ~°∞.
Hõ$+¨‚â◊|ÌO
Hõ$+¨‚ â◊|ÌOÖ’ XHõ QÀÑ≤Hõ Hõ$+¨μ‚}˜fl HõÅ=\ÏxH˜ PÇ¨fixã¨∞ÎOk. D
áê„`«Ö’ XHõ ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ =ÚQÆ∞ú}˜‚ KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’x Ç¨=ÉèÏ"åÅx
P^ŒºO`«=Ú „Ñ¨^Œi≈ã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 242
102.^Õ=^•ã≤ #$`«ºO
PO„^èŒ ^Õâ◊OÖ’ ^Õ=^•ã‘Å∞, ÉèÏQÆ=`«∞Å∂ #$`«º Hõà◊#∞ áÈ+≤Oz

Jaè=$kúÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. ^Õ=^•ã‘Å #$`«ºHõà◊, ÉèÏQÆ=`«∞Å #$`«º
Hõà◊ Jx Jk "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ Jaè=$kú á⁄OkOk. ^Õ=^•ã‘Å∞ ^Õ"åÅÜ«∂Å
#$`«º=∞O_»áêÅÖ’, ^Õ=Ùx ã¨xfl^è•#OÖ’ â‹·=, "≥·+¨‚= ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å
##∞ãïOz J~å^è#Œ #$`åºÅ∂, J+ì̈kHÍÊÅHõ #$`åºÅ∞, Hˆ tHÍ „Ñ¨^~Œ ≈°
#Å∂, HõÖÏáêÅ∂ "≥Ú^ŒÖˇ·# #$`åºÅ#∞ „Ñ¨^Œi≈OKÕ"å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 243
HõKÕÛs #$`«ºHõà◊
XˆH #~°ÎH˜ UHõ^ä•\˜QÍ #$`«ºO KÕÜ«∞_»O HõKÕÛs #$`«ºHõà◊ Ü≥ÚHõ¯
„Ñ¨`ÕºHõ`«. ~å*Ï™ê÷#ÅÖ’ Jaè=$kú K≥Ok# D Hõà◊ ^Õ=^•ã‘ÅKÕ
P~åkOÑ¨|_ç PO„^èŒ ^Õâ◊OÖ’ HõKÕÛs Hõà◊QÍ ~°∂á⁄OkOk. PO„^èŒ
^Õâ◊OÖ’ Jaè=$kú á⁄Ok# ‰õÄzÑ¨Ó_ç <å\ÏºxH˜, nxH© U q^èŒ"≥∞ÿ#
ãÖ|O^è=Œ ¸ ÖË^∞Œ . D Hõà#◊ ∞ ÉÁaƒe, q[Ü«∞#QÆ~O° , HÍˆ~fi\˜ #QÆ~O° ,
"≥OHõ@yi, HÍà◊Ç¨Ïã≤Î "≥Ú^ŒÖˇ·# ãÖ™ê÷<åkèÑ¨`«∞Å∞ áÈ+≤OKå~°∞.
P<å\˜ <å@º âßGHÍ~°∞Å∞ #$`åºxfl, #$`åÎxfl, Jaè#Ü«∂Å#∞
"Õ∞à◊qOz XHõ #$`«º HÍ~°º„Hõ=∂xfl U~åÊ@∞ KÕã≤ XHõ #$`«ºHõà◊QÍ
HõKÕÛs #$`«ºHõà◊#∞ „Ñ¨Kå~°OÖ’H˜ fã¨∞Hõ=KåÛ~°∞. ^Õ=^•ã‘Å∞ ˆHΔ„`«Ü«∞º
Ñ¨^Œ ™êÇ≤Ï`åºxH˜ #$`åºaè#Ü«∂Å#∞ ~°∂Ñ¨HõÅÊ# KÕã≤ D HõKÕÛs #$`«º
Hõà#◊ ∞ „Ñ¨îŒ ≈OKÕ "å~°∞. P™ê÷<åÅ áÈ+¨} `«y#æ J#O`«~O° , ^Õ=^•ã‘Å∞
Hˆ =ÅO L^Œ~° áÈ+¨}Ï~°O÷ nxx LÑ¨Ü∂≥ yOKå~°∞. ™êufiHõ „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ
D #$`«ºHõà◊ D <å_»∞ PO„^èŒ^Õâ◊OÖ’ JHõ¯_»Hõ¯_» =$^Œú ^Õ=^•ã‘Å
™⁄`«∞ÎQÍ =ÙO^Œx #@~å[ ~å=∞Hõ$+¨‚QÍ~°∞ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 244
#@∞ì= "Õ∞àÏÅ∞
HõKÕÛs #$`«ºHõà◊#∞Oz L^ŒƒùqOz#"Õ #@∞ì= "Õ∞à◊Å∞. HõKÕÛs #$`«º
Hõà◊ ˆH=ÅO ~å*Ïº„â◊=∞"≥∞ÿ#k. D #@∞ì= "Õ∞àÏÅ∞ JdÖÏO„^èŒ „Ñ¨*Ïh
HÍxH˜ ÑïK«Ü«∞"≥∞ÿ#q. Wk gkè HõàÏ~°∂Ñ¨=∞x K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. q"åÇ¨k
=Óˆ~yOÑ¨ÙÖ’¡#∞, "Õ∞A"å}©ÅÖ’#∂, Q˘Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê u~°∞<åà◊§Ö’#∞, ^Õ=Ùx
HõàÏº} L`«û"åÅÖ’#∂ Wq „Ñ¨^Œi≈OÑ¨|_Õq.
Ñ¨ O _ç ` « ∞ Å<Õ HÍHõ áê=∞~° ∞ efl ‰õ Ä _® ~° O lOÑ¨ *Ë Ü « ∞ QÆ Å
HõàÏ~°∂Ñ¨q∞k. "≥Ú~°@∞ Ç¨ã¨ºÑ¨Ù áê@Å`À ‰õÄ_® „¿ÑHõ‰Δ Ωõ Å#∞ ~°OlOÑ¨
KÕÜ«∞_»O Hõ^Œ∞Ì. HõKÕÛs #$`«º Hõà◊‰õÄ, #@∞ì= "Õ∞àÏÅ‰õÄ Jq<åÉèÏ=#
ãÖ|O^èŒO=ÚOk.
D Ô~O_»∞ Hõà◊Å#∂ P~åkèOz# "å~°∞ Z‰õΩ¯= =∞Ok ^Õ=^•ã‘ÖË.
HõKÛÕ s P@ ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ [iˆQ@Ñ¨C_»∞ g~°∞ "Õ∞à◊ „áêÑ≤`Î À „áê~°OaèOz,
Ñ¨ÙëêÊO [e, ¿Ñ~°}˜, w`«O, â◊|ÌO, Å™êO, [u, =~°‚O, Ñ¨^ŒO, *Ï=o,
uÖÏ¡# ÖËHõ ^Œ~°∞=Ù`À =Úy™êÎ~°∞.
â◊|OÌ , ã¨ÖÏO, [`«∞Ö’¡ PO`«iOyHõ „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ =Ú„^ŒÅ∞ qâı+O¨ QÍ
„Ñ¨^Œi≈OKÕ #$`åºxfl „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. P `«~°∞"å`« =~°‚OÖ’ #$`«Î #$`åºÅ∞
ã¨=∞OQÍ áÈ+≤Oz ™êufiHÍaè#Ü«∞ „áê=ÚYºO`À, *Ï=mÅÖ’ „Ñ¨îŒ ≈Oz
uÖÏ¡# #$`«ºO`À „Ñ¨^Œ~°≈#O =Úy™êÎ~°x #@~å[ ~å=∞Hõ$+¨‚QÍ~°∞
q=iOKå~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 245
103.g~°<å@º=Ú
PO„^èŒ^Õâ◊OÖ’ g~°â‹·=O qi
qQÍ „Ñ¨Kå~°=ÚÖ’#∞#fl HÍÅ=ÚÖ’
PÅÜ«∞=ÚÅO^Œ∞ ^Õ=^•ã‘Å #$`åº
~å^èŒ#ÜÕ∞ HÍHõ t=Éèí‰õΩÎÅ `åO_»=
Ñ¨ûúŒ H˜KO≥ k g~å"Õâ=◊ Ú HõeyOK«∞
<å@º=Ú ‰õÄ_» KÕ¿ã"å~°∞. g~°~ã° ¨ „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ ~°K#« Å#∞, Y_»=æ ÚÅ#∞
K«^Œ∞=Ù`«∂ g~˘Hõ KÕ`« Y_»æ=Ú#∞, =∞~˘Hõ KÕ`« _®Å∞#∞ ^èŒiOz #$`«º
=∂_Õ"å~°∞. nx<Õ g~°<å@º=Ú Jx JO\Ï~°∞. D <å@º=Ú Ü«Ú^Œú
<å@º=ÚÅ#∞ áÈe LO@∞Ok.
g~°∞Å H˘Å∞Ñ¨Ù
=ÚYº=ÚQÍ Ñ¨ÖÏfl\˜ Ü«Ú^Œú=Ú# g~°ã¨fi~°æ =∞ÅOHõiOz# PO„^èŒ
Ü≥∂^è∞Œ Å ãÖã¨‡~°}Ï~°=÷ Ú D g~°∞Å H˘Å∞Ñ¨Ù „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ k. WO^Œ∞Ö’
„Ñ¨^Œi≈OÑ¨|_Õ P~å^èŒ<å #$`«º=ÚÅ∞ ‰õÄ_® `åO_»= Ñ¨^ŒúuH˜ K≥Ok
#\˜"ì .Õ HÍ~°º=∞Ñ¨Ó_ç, =∂K≥~,¡° QÆ∞~°*ÏÅ =Ú#flQÆ∞ KÀ@¡ Ñ¨ÖÏfl\˜ `åÅ∞HÍ
Ö’x D g~°∞Å H˘Å∞Ñ¨ÙÅ∞ D<å\˜H© „Ñü U\Ï [~°∞QÆ∞`«∂<Õ L<åfl~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 246
104.Ü«∞HõΔQÍ#O
=∞# „áêp# HõàÏ~°∂áêÖ’¡ Ju „áêp#"≥∞ÿOk Ü«∞HõΔQÍ#O. PO„^èŒ,

`«q∞à◊, Hõ~å‚@Hõ ~å„ëêìÅÖ’ Ju q™êÎ~°OQÍ "åºÑ≤ÎÖ’H˜ =zÛOk.
Ü«∞HõΔQÍ#O #$`«º, <å@Hõ, ãÖw`«, "Õ+¨, ÉèÏ+¨, JÅOHÍ~åÅ HõÅÉ’`«.
Wk Hõ~å‚@Hõ ~å„+¨ìOÖ’x Pu „áê=ÚYº"≥∞ÿ# âß¢ã‘ÎÜ«∞ Hõà◊.
Ü«∞HõΔQÍ# „Ñ¨^Œ~°≈# „Ñ¨^ÕâßÅ∞
Ü«∞HõQΔ Í# Ñï}Ï=∞ K«i„`« Ju qz„`«"∞≥ #ÿ k. ~°K#« Ö’, „Ñ¨^~Œ ≈° #Ö’,
`«~°`«~åÅ‰õΩ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∂ =zÛOk. "≥Ú^Œ@ Ü«∂„`å ã¨÷ÖÏÅ∞,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 247
HÍ=∞O^Œ∞Å Ö’yà◊√§ `«^Œ∞Ñï Ñ¨Öˇ¡Ñ¨@∞ìÅ ~°K«Û™êq_ç, ~åK«^Õq_ôÅ∞

Ü«∞HõΔQÍ# „Ñ¨^Œ~°≈#Å‰õΩ J#∞"≥·# ™ê÷#=ÚÖˇ·#q. =~°Î=∂#OÖ’
JÑ¨Ê\˜HõÑ¨C_»∞ U =Ói "≥ÚQÆ<À, U HÀ"≥Å "åH˜@<À, U ãÖÑ¨#fl
QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷ WO\˜ =ÚO^Œ@<À, `å\Ï`«∂@=ÚQÍ xi‡OÑ¨|_ç# Hõ=∞‡Å
ÑÖki HÕ^Œ, HõàÏ§Ñ≤ [e¡# Hõ\ ˜Hõ<ÕÅÜÕ∞ ^•x ~°OQÆã¨÷Å=Ú.
Ü«∞HõΔQÍ# Hõ^äŒÅ∞QÍ Ñ¨Ù~å}QÍ^äŒÅ∞
Ü«∞HõΔQÍ# „Ñ¨^Œ~°≈# ™êÜ«∞O„`«O "Õà◊ÅÖ’ "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok. TiH˜
`≥eÜ«∞*ˇÑ¨Ê_®xH˜ P@‰õΩ "≥Ú^ŒÅ∞ ^•^•Ñ¨Ù Ô~O_»∞ QÆO@Å áê@∞
_»Ñ¨C H˘_»`å~°∞. #@∞ÅO^Œ~°∂ "≥∞i¿ã ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, ~°OQÆ∞Å∞ Ñ¨Óã≤#
=ÚY=ÚÅ∞, `«ÅÃÑ· ã¨=~°O ^èiŒ Oz LO\Ï~°∞. D „Ñ¨^~Œ ≈° #Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ
Ñ¨Ù~å}QÍ^èŒÅ#∞ q=iã¨∞ÎO\Ï~Ú. Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ Hõ^äŒ K≥|∞`«∞O_»QÍ, "≥#∞Hõ
ãÖw`«O q#|_»∞`«∞O@∞Ok. =~°‚#Å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ #\©-#@∞Å∞
#$`«º „Ñ¨^Œ~°≈#Å∞ KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. #@∞Å‰õΩ ãÖÉèÏ+¨} Ju ã¨fiÅÊOQÍ
LO@∞Ok. WÖÏ ^•^•Ñ¨Ù =∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞O =~°‰õÄ
Ü«∞HõΔQÍ#O ™êQÆ∞`«∞Ok. Z<Àfl ÜÕ∞à◊√§QÍ ˆHeÔH, P@, |Ü«∞ÖÏ@,
^Œâß=`å~° "≥Ú^ŒÅQÆ∞ qq^èŒ ¿Ñ~°¡`À „Ñ¨^Œi≈OK«|_Õ D Hõà◊‰õΩ 200
ÜÕ∞à◊§ „H˜`«O Ü«∞HõΔQÍ#=∞<Õ âß¢ã‘ÎÜ«∞ <å=∞O W=fi|_çOk.
LáêMÏº#=Ú
Ü«∞HõΔQÍ#=ÚÖ’ U^≥·<å XHõ Hõ^äŒ#∞ ZOK«∞H˘x ^•xfl [<åÅ‰õΩ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 248
QÍ#, Jaè#Ü«∞, #$`«º ~°∂áêÅÖ’ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. WÖÏ ZOK«∞H˘#fl

Hõ^#Œä ∞ LáêMÏº#=∞x Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . Hõ#fl_»Ö’ „Ñ¨ãO¨ QÆ JO^Œ∞~°∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
=∞Ç¨ÉèÏ~°`«=ÚÖ’ cè=Ú_»∞, ^Œ∞~Àº^èŒ#∞x =∞^èŒº QÆ^•Ü«Ú^ŒúHõ^äŒ#∞
ZOK«∞H˘#flKÀ ^•xx ''QÆ^•Ü«Ú^Œú LáêMÏº#=Ú—— (Hõ#fl_»Ö’ QÆ^•Ü«Ú^Œú
„Ñ¨ãO¨ QÆ) JO\Ï~°∞. áœ~å}˜Hõ LáêMÏºÅ<Õ ZOK«∞‰õΩ<åfl, Ü«∞HõQΔ Í#=∞O^Œ∞
LáêMÏº#O/LÑ¨H^õ /Œä Hõ^#Œä =Ú áœ~å}˜H"õ ∞Õ J"åfiÅ<Õ xÜ«∞=∞=Ú ÖË^∞Œ .
Jk SuÇ¨ã≤Hõ=Ú ÖËHõ ™ê=∂lHõ=Ú ‰õÄ_® HÍ"˘K«∞Û.
áê„`«^è•~°∞Å∞
LáêMÏº#OÖ’ =K«∞Û Hõ^äŒ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ Jaè#~ÚOK«∞, #iÎOK«∞
#@∞Å#∞/#~°‰Î Ωõ Å#∞ áê„`«^•è ~°∞Å∞ JO\Ï~°∞. LáêMÏº#OÖ’x Hõ^•ä #∞
™ê~°O <åÜ«∞‰õΩ_»∞, ^Œ∞+¨<ì åÜ«∞‰õΩ_»∞, Ç¨ã¨ºQÍà◊√§, ¢ãáÎ‘ ê„`«Å∞ W`åº^Œ∞Å#∞
PÜ«∂ áê„`«Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Z#∞flH˘<≥^~Œ ∞° . #$`«ºO, Jaè#Ü«∞O/#@#,
=∞#ã¨∞û‰õΩ Ç¨Ï`«∞HÎ ˘<Õ K«`∞« ~° ãÖÉèÏ+¨}Å`À Hõ^•ä Oâ◊=Ú#∞ „¿ÑHõ‰Δ Ωõ Å/ gHõ‰Δ Ωõ Å
=∞#ã¨∞ûÖ’¡ Ç¨Ï`«∞Î‰õΩ á⁄Ü≥∞ºÖÏ KÕ¿ã QÆ∞~°∞~°`« ÉÏ^èŒº`« áê„`«^è•~°∞Å^Õ.
„Ñüáê„`å `«##∞QÆ∂iÛ `å<Õ K≥Ñ¨C‰õΩO@∞Ok
Ü«∞HõΔQÍ# „Ñ¨^Œ~°≈#OÖ’ =Ù#fl qâı+¨"Õ∞=∞O>Ë =∞# gkä ÉèÏQÆ=`å
ÅÖ’ =KÕÛ áê„`«^•è ~°∞Å∞ Z=i áê„`«#∞ "å~°∞ „Ñ¨îŒ ≈™êÎ~∞° . Ü«∞HõQΔ Í#OÖ’
D =∂ki HÍHõ, „Ñ¨^Œ~°≈#OÖ’ =KÕÛ „Ñü áê„`å `«#∞fl QÆ∂iÛ `å#∞
K≥Ñ¨CHÀ=_»O`À =ÙO@∞Ok. W^Õ Ü«∞HõΔQÍ# „Ñ¨^Œ~°≈# ã¨fi~°∂ÑÖ.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ: ''~åA "≥_»ÖË Ü«∞=∞^èŒ~°‡ ~åA ã¨Éèí‰õΩ—— Jx `«#∞fl
QÆ∂iÛ `å#∞ K≥Ñ¨C‰õΩO\Ï_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 249
ÉèÏQÆ=`å~°∞ áê„`Õ =ÚYº"≥∞ÿ#k

Ü«∞HõΔQÍ#„Ñ¨^Œ~°≈#Ö’ ÉèÏQÆ=`å~°∞ áê„`« J`«ºO`« =ÚYº"≥∞ÿ#k.
XHõq^èŒOQÍ D QÍ# „Ñ¨„H˜Ü«∞‰õΩ xˆ~Ì‰õΩ_»∞ =O\˜"å_»∞. Hõ^äŒ#=Ú#∞
ÉèÏQÆ=`å~°∞ áê@/QÍ#O ~°∂ÑÖÖ’ „âß=ºOQÍ áê_»∞`å_»∞. WÖÏáê_»∞
QÍÜ«∞‰õΩx ÉèÏQÆ=`å~°∞ JO\Ï~°∞. ÉèÏQÆ=`å~°∞ PÅÑ≤OK«∞ áê@‰õΩ J#∞
QÆ∞}OQÍ W`«~° áê„`«^è•~°∞ÅO^Œ~°∞ #$`«º~°∂ÑÖÖ’ =¸HÍaè#Ü«∞O
KÕÜÚ« ^Œ∞~°∞. áê@‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ KÕÜÚ« #$`«ºOÖ’ áê@Ö’x J~°=÷ Ú#‰õΩ
`«y#@∞¡QÍ áê„`«^è•~°∞Å∞ ÉèÏ"åaè#Ü«∞O K≥Ü«∞º_»O J`«ºO`« H©ÅHõO.
<ÕÑ¨^äŒº ãÖw`«O
Ü«∞HõΔQÍ#OÖ’ <ÕÑ¨^äŒº=Ú#∞ Ç≤Ï"≥∞‡à◊ (ãÖw`«"å^ŒºO) JO\Ï~°∞.
J#QÍ Ü«∞HõQΔ Í# „Ñ¨^~Œ ≈° # [~°∞QÆ∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ñ¨H¯õ #∞O_ç J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
"Õ∞~°‰õΩ ãÖw`« ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOkOKÕ "å^Œº|$O^ŒO.
D "å^Œº|$O^ŒOÖ’ _»Ñ¨C, =∞^≥ÌÅ, =∞$^ŒOQÆ=Ú, *ÏÑ¶¨∞O@
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ ãÖw`«"å^Œº ÑïHõ~åÅ#∞ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞. g\˜x #$`«º
ã¨=∞Ü«∞OÖ’, ÉèÏ==`å~°∞áê_Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’, „áêãÖy‰õΩÅ∞ =∂\Ï¡_Õ@
Ñ¨C_»∞ ãÖ^Œ~Àƒùz`«OQÍ "å~Úã¨∂Î Ü«∞HõQΔ Í#„Ñ¨^~Œ ≈° ##∞ ~°HHÎ˜ \õ Oì˜ K≥^~Œ ∞° .
JO^Œ∞=Å# Ü«∞HõΔQÍ#O „Ñ¨^Œ~°≈# Ñ¶¨Å„Ñ¨^ŒO HÍ"åÅ#flKÀ áê„`«
^è•~°∞Å Jaè#Ü«∞O, ÉèÏQÆ=`å~°∞ QÍ#=∂^è∞Œ ~°ºO ZO`«=ÚYº"≥∂ <ÕÑ^¨ ºŒä
ãÖw`«O ‰õÄ_® JO`Õ =ÚYºO. =ÚYºOQÍ ÉèÏQÆ=`å~°∞ QÍ„`åxH˜
„áê}O D <ÕÑ¨^äŒº"å^ŒºO.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 250
|Ü«∞ÖÏ@
Ü«∞HõQΔ Í<åxfl „Ñ¨îŒ ≈OK«∞@Ö’ J<ÕHsõ `«∞Å∞, Ñ¨^`úŒ ∞« Å∞ L#flÑ¨Ê\˜H,˜
|Ü«∞ÖÏ@(gkèÉèÏQÀ`«O)J`«ºO`« [#„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#k.
|Ü«∞ÖÏ@ J#QÍ =„™êÎÅOHõ~}° , "ÕëêÅOHõ~}° HÍqOK«∞H˘x "ÕkHõ
Éèí∂q∞ÃÑ· P_Õ „Ñ¨^Œ~°≈#. ÑÖ_»∞QÆ, ãÖÉÏ~åÅ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ T~°∞
|Ü«∞Å∞ (|Ç≤Ï~°OQÆ ã¨÷ÅO)Ö’ ~å„u JO`«Ü«Ú [iˆQ „Ñ¨^Œ~°≈# HÍ=@O
=Å# nxH˜ |Ü«∞ ÖÏ@ J<Õ ¿Ñ~°∞ ~°∂_èç J~ÚºOk. „Ñ¨[Å∞ =∂=ÚÅ∞QÍ
'P@— Jx =º=i™êÎ~°∞.
Ü«∞HõΔQÍ<åÖ’¡ Ç¨ã¨º"Õ∞ Z‰õΩ¯=
Ü«∞HõQΔ Í<åÖ’¡ Ç¨ã¨ºO Ju q™êÎ~O° QÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. Ü«∞HõQΔ Í#OÖ’x
Hõ@HõO "å_»∞...ã≤Oy ã≤OQÆ_»∞, ã¨∞OHõ~° H˘O_»_»∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# ™êO„Ñ¨^•
Ü«∞Hõ áê„`«Å∞ D <å\˜H© „Ñ¨*Ï Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Ö’¡ xezáÈÜ«∂~Ú.
H˘xfl Ü«∞HõΔQÍ<åÖ’¡ Zé∞HõÅ∞ Q˘Å¡Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "åi *Ïu K«i„`«,
"åi ™êOÑ¶≤∞HÍKå~åÅ∞, "åi "åÅHÍÅ∞, =∂@Å f~°∞ =$uÎ ^èŒ~å‡Å∞,
Hõ@∞ì ÉÁ@∞ìÅ`À ã¨Ç¨ `«~°QÆ`«∞Å "åsQÍ „Ñ¨*Ï rq`« q=~åÅhfl
`≥Å∞™êÎ~Ú. â◊$OQÍ~° Ç¨ã¨º ~°™êÅ∞ JO^ŒiH© É’^èŒÑ¨_Õ ÉèÏ+¨Ö’ =Ù<åfl~Ú.
~åAÅ‰õÄ „Ñ¨[Å‰õÄ P^Œ~°≈ áê„`«"≥∞ÿ<å~Ú P<å\˜ Ü«∞HõΔQÍ<åÅ∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 251
105.|∞@ìÉÁ=∞‡Å∞
|∞@ìÉÁ=∞‡Å∞ PO„^èŒ „áêO`«=ÚÖ’
ÃÑo§ Tˆ~yOÑ¨ÙÅÖ’#∂ ^Õ=Ùx HõàÏº}
L`«û= ã¨=∞Ü«∂Ö’¡#∂, ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ u~°∞
<åà◊¡Ö’#∂, *Ï`«~°¡Ö’#∂ q<À^Œ=Ú
H˘~°‰õΩ „Ñ¨^Œi≈OÑ¨|_»∞`«∂ LO_Õ~Ú.
|∞@ìÉÁ=∞‡Å∞ „Ñ¨*Ï ã¨=¸Ç¨Å =∞^èºŒ Z`«∞QÎ Í LO_ç JO^ŒiH© HõxÑ≤OKÕ
f~°∞Ö’ JO^Œsfl PHõi¬ã¨∂Î LO\Ï~Ú.
|∞@ìÉÁ=∞‡Å∞ Z`«∞ÎQÍ LO_ç #_»∞=Ú ÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç „HÕkH˜
kˆQH˘nÌ Ö’Ñ¨Å HÍmQÍ =∂~°∞`«∂ ÃÑ^ŒQÌ Í |∞@ì PHÍ~°OÖ’ =∂~°∞`«∞Ok.
JO^Œ∞=Å#<Õ g\˜x |∞@ìÉÁ=∞‡ÅO\Ï~°∞.
ÉÁ=∞‡Å ÃÑ· ÉèÏQÆ=∞O`å ÉÁ=∞‡ PHÍ~°OQÍ LO_ç Ö’Ñë ÉèÏQÆO
_˘Å¡QÍ LO_ç ÉÁ=∞‡ Ü≥ÚHõ¯ Hõà§◊ ÉèÏQÆOÖ’#∂, <À\˜ ^ŒQ~æÆ å ~°O„^è•Å∞O
\Ï~Ú. P@QÍ_»∞ D Ö’Ñë ÉèÏQÆOÖ’ ^Œ∂i, `«Å#∞ ^Œ∂iÛ #$`«ºOKÕ¿ãÎ
ˆH=ÅO ÉÁ"Õ∞‡ Jaè#~ÚOz#@∞¡O@∞Ok.
|∞@ì ÉÁ=∞‡Å∞ Z=i`À#∂ =∂\Ï¡_»=Ù. „Ñ¨[Å =∞^èŒº u~°∞QÆ∞`«∂
q<À^Œ Ñ¨~°∞™êÎ~Ú. |∞@ìÉÁ=∞‡ÅÖ’ Ñ¨Å∞~°HÍÅ∞ LO\Ï~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 252
~°Hõ~°HÍÅ ÉÁ=∞‡Å∞
D ÉÁ=∞‡efl Ñ¨Ù~°∞+¨μÖË P_ç™êÎ~°∞. D ÉÁ=∞‡Ö’¡ ÉèÏ~åºÉèí~°ÎÅ∞, "åi
„¿Ñ=∞ HõÖÏáêÅ∞, "åi „¿Ñ=∞#∞ ÉèíQÆflO KÕ¿ã ^Œ∞+¨ìáê„`«, ¢ã‘Î ÉÁ=∞‡`À
HÍ=∞ˆHm qÖÏ™êÅ∞, Wk K«∂z# Éè~í Î° "≥O@|_ç ^Œ∞+¨áì ê„`«#∞ `«~=° ∞_»O
`«~°∞"å`« ÉèÏ~°º "≥O@|_Õ áê„`«, ¢ã‘Î áê„`« HõΔq∞OK«=∞x "Õ_»∞HÀ=_»O ...
WÖÏ ÉÁ=∞‡Å „Ñ¨^Œ~°≈# ™êQÆ∞`«∞Ok. D „Ñ¨^Œ~°≈<åxH˜ ‰õÄ_® _»Ñ¨CÅ
"å~Ú^Œº=ÚO@∞Ok. ÉÁ=∞‡#∞ ^èŒiOz# áê„`«^è•i HÍà◊§‰õΩ QÆ*ˇ˚Å∞
Hõ@∞ìH˘x J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∞ÎO\Ï_»∞.
QÆ∞„~°O ÉÁ=∞‡
QÆ∞„~åÅ =ÚMÏÅ∞ KÕã,≤ "åxH˜ "Õ∞^Œ~° `«_Hç `õ À â◊s~åxfl `«Ü∂« ~°∞KÕã≤
JÅOHõiOz XHõ =∞x+≤ áê^•Å‰õΩ ~Ô O_»∞ =¸_»_∞» QÆ∞Å á⁄_»=Ù Hõ„~°Å∞
Hõ@∞ìH˘x QÆ∞„~°O "≥∞_»=^ŒÌ L#fl Hõ#flOÖ’Oz "≥Ú`«Î =~°‰õΩ ÃÑ·H˜ =zÛ
QÆ∞„~°O g∞^Œ ‰õÄ~˘ÛxHõà§‹ OÑ¨@∞ì‰Ωõ `ÀÅ∞`«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤ã∂¨ Î HÕ^Œ QÆ∞„~°O
#_»∞ã¨∞Î#fl@∞¡ Hõ@∞ì‰õΩ#fl Hõ„~°Å`À ÅÜ«∞‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ #_»∞™êÎ_»∞.
Wk K«∂_»=ÚK«Û@QÍ LO@∞Ok.
|∞@ìÉÁ=∞‡Ö’¡ áê=ÚÅ"å_ç ÉÁ=∞‡ ‰õÄ_® LO@∞Ok. <åQÆã¨fi~°O
T^Œ∞`«∂, #$`«ºO KÕã∂¨ Î LO@∞Ok. XH˘¯Hõ¯™êi D ÉÁ=∞‡Å∞ <åÅ∞ÔQ^· ∞Œ
‰õÄ_® LO\Ï~Ú. D ÉÁ=∞‡Ö’ tOy, ã≤OQÆ_»∞ =O\˜ Ç¨ã¨ºáê„`«Å∞
‰õÄ_® LO\Ï~Ú. ÉÁ=∞‡Å#∞ Ju ã¨ÇÏ¨ [OQÍ r=Hõà◊ L\˜Ñì _¨ ÖÕ Ï ~°OQÆ∞
~°OQÆ∞ÅÖ’ z„u™êÎ~∞° . WO^Œ∞Ö’ HõàÏHÍ~°∞_ç „ÑüÉèí H˘@ì=zÛ#@∞¡ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 253
|∞@ìÉÁ=∞‡Å `«Ü«∂sÖ’ qq^èŒ Ñ¨^Œú`«∞Å∞

"≥Ú^Œ\ ˜ ~°HõO : "≥^Œ∞~°∞ |^ŒÌÅ#∞ ã¨#flQÍ peÛ "å\˜x =∞^èŒºÖ’#∂
Ö’Ñë ÉèÏQÆOÖ’#∂ `«y# MÏm =ke ÉÁ=∞‡Å‰õΩ J#∞"≥#· PHÍ~åÅ∞QÍ
=∂~°∞ÛH˘O\Ï~°∞. ^•xÃÑ· ^Œàã◊ i¨ |@ì#∞ K«∞\ì̃ ã¨∂k`À ^ŒQ~æÆ Q° Í `«y#
aQÆ∞=Ù`À ‰õΩ_»`å~°∞. `«~∞° "å`« P|@ìÃÑ· zO`« yO[Åá⁄_ç, L_»HÉõ \ˇ #ì˜
Ñ≤O_çÖÏO\˜ QÆOl q∞„â◊=∞OQÍ KÕã≤ QÆ∞_»¤ÃÑ· Ñ¨Óã¨∂Î áÈ`å~°∞. JÖÏ
<åÅ∞ÔQ·^Œ∞™ê~°∞¡~åã≤ HÍ=Åã≤# =∞O^ŒO=KåÛHõ ZO_»Ö’ ÃÑ\˜ì ^•xÃÑ·
L_£ „ÃÑ·=∞s J#|_»∞ ÃÑ~ÚO@∞#∞ Ñ¨Ó™êÎ~°∞. `«~°∞"å`« P~ÚÅ∞
ÃÑ~ÚO@¡`À JO^Œ=ÚQÍ JÅOHõiOz „Ñ¨^Œ~°≈#‰õΩ ã≤^Œú=Ú KÕ™êÎ~°∞.
~Ô O_»=~°HOõ : `«ÅÉèÏQÆ=Ú#∞ ëêÑ¨ÙÅÖ’ H˘x ^•xH˜ q∞ye# PHÍ~åxfl
ã¨#fl\˜ W#∞Ñ¨ TK«Å#∞ HÍ=Åã≤# PHÍ~°OÖ’ =Oz ^•xÃÑ· D<≥Å`À
Je¡Hõ KÕ™êÎ~°∞. JÖÏ JÅ∞¡`«∂ HÍ=Åã≤# ÉÁ=∞‡ PHÍ~°O `«Ü«∂~°∞
KÕ™êÎ~°∞. ^•xÃÑ· ^ŒÅãï|@ì#∞ "Õã≤ `«~°∞"å`« q∞ye#^ŒO`å "≥Ú^Œ\ ˜
~°HõOQÍ<Õ KÕ™êÎ~°∞.
=¸_»= ~°HõO : Wk #∂`«#OQÍ H˘OK≥O Z‰õΩ¯= ÃÑ@∞ì|_ç Hõey#k.
~°|ƒ~°∞#∞ HÍ=Åã≤# PHÍ~°=ÚÖ’ HõuÎiOz H˘xflKÀ@¡ áê¡ã≤ìH± qx
Ü≥∂yOz Ñ¨ÓiÎ KÕ™êÎ~∞° . `«~∞° "å`« ÉÁ=∞‡‰õΩ ÃÑ~ÚO@¡ J=ã¨~O° ÖË‰Ωõ O_®
=∂=¸Å∞ |@ìÅ∞ A@∞ì "≥Ú^ŒÅ~Ú#q JuH˜™êÎ~°∞. D q^è•#OÖ’
`«Ü∂« ~Ô #· ÉÁ=∞‡Å∞ ã¨ÇÏ¨ [OQÍ LO_ç K«∂Ñ¨~∞° Å‰õΩ P#O^•xfl Hõey™êÎ~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 254
106.QÆOyÔ~^Œ∞ÌÖÏ@
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÖÏ@Å∞ J#∞#k XHõ *Ï#Ñ¨^Œ HõàÏ~°∂ÑÖ. Wk „áêp#

"≥∞#ÿ k. ^è#Œ ∞~å‡ãÖ =ã¨∂<Î Õ `≥Å∞QÆ∞<å@ QÆOyÔ~^Œ∞ÅÌ ∞ „Ñ¨`º« Hõ=Δ ∞=Ù`å~Ú.
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ P@‰õΩ =¸ÅO
Ñ¨Ó~°fiO QÆ*Ïã¨∞~°∞_»<Õ ~åHõΔã¨∞_»∞ t=Ùx Hõ\ÏHõΔO HÀãÖ Ñ¶¨∞’~°"≥∞ÿ#
`«Ñ¨ã¨∞û KÕâß_»@. t=Ù_»∞ „Ñ¨`«ºHõΔ"≥∞ÿ Uq∞ HÍ"åÅx =~°=∞_çQÍ_»@.
JO^Œ∞‰õΩ QÆ*Ïã¨∞~°∞_»∞ g∞~°∞ <å QÆ~°ƒùOÖ’ „Ñ¨"ÕtOz, Ñ¨Ó[ÅO^Œ∞HÀ
=∞O\Ï_»@. JO^Œ∞‰õΩ t=Ù_»∞ JOwHõiOz J`«x QÆ~ƒ° Où Ö’ „Ñ¨"tÕ ™êÎ_∞» .
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 255
JO`«~åú#"≥∞ÿ# Ñü ^Õ=Ùx *Ï_» `≥eÜ«∞Hõ áê~°fif ^Õq ^Œ∞ódOz

QÆ*Ïã¨∞~°∞x QÆ~°ƒùOÖ’ L#fl@∞¡ `≥Å∞ã¨∞‰õΩx Ñüx q=ÚH˜Îx KÕÜ«∞=∞x
q+¨μ‚=¸iÎx "Õ_»∞‰õΩO@∞Ok.
JÑ¨C_»∞ q+¨μ=‚ Ù QÆOy ~Ô ^Œ∞ÅÌ "Õ∞àÏxfl ~°∂Ñ¨HÅõ Ê# KÕâß_»@. #Ok
Hˆ â◊fi~°∞}˜‚ QÆOyÔ~^Œ∞QÌ Í JÅOHõiOz „|Ç¨‡k ^Õ=`«Å`À qq^èŒ "å~Ú^•º
Öˇ·# _ÀÅ∞, ã¨<åfl~Ú, |∂~°, ã¨∞uÎ Å#∞ ^èŒiOÑ¨ KÕã≤, `å#∞ "Õ∞àÏxH˜
<åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOz... QÆ*Ïã¨∞~°∞x K≥=ÙÅ |_ç `«# ã¨=∞HõΔOÖ’ P
P@#∞ „Ñ¨^Œi≈OK«=∞x HÀ~°∞`å_»@. JO^Œ∞HÀã¨"Õ∞ Z^Œ∞~°∞ K«∂z#
q+¨μ‚=¸iÎ J^Œ∞ƒù`«OQÍ P@#∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ_»@.
QÆ*Ïã¨∞~°∞_»∞ P#O^Œ Éèíi`«∞_≥· UO HÍ"åÖ’ HÀ~°∞HÀ=∞O\Ï_»@.
`«# áêzHõ áêiO^Œ#∞‰õΩ#fl Ç¨Ïi... Wk t=Ùx "åÇ¨Ï#"≥∞ÿ# #Ok
`«# ™êfiq∞H˜ ^Œ∂~°"≥∞ÿ qÅÑ≤ã¨∂Î LOk. P ™êfiq∞x #Ok Hõ_»‰õΩ
KÕ~°x~Úº Jx HÀ~°`å_»@. PÖ’K«#Ö’ Ñ¨_»¤ QÆ*Ïã¨∞~°∞_»∞, W`«#∞
Jã¨∞~° ãÖÇ¨iÜ≥ÿ∞# K«„Hõ^è•i Jh, WHõ `«#‰õΩ =∞$`«∞º=Ù `«Ñ¨Ê^Œh
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl QÆ*Ïã¨∞~°∞_»∞ t=Ùx „áêi÷Oz, `«# t~°ã¨∞û#∞ „uÖ’Hõ
Ñ¨Ó[ºOQÍ KÕÜ∞« =∞x =~°=∞_çy, #Onâ◊fi~°∞xH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅ∞™êÎ_@ » .
JO`«Ö’ q+¨μ=‚ ¸iÎ #Okx „¿Ñ~ˆ Ñ≤OK«QÍ, H˘=Ú‡Å`À QÆ*Ïã¨∞~°∞}˜‚
‰õΩ=∞‡QÍ QÆ*Ïã¨∞~°∞x QÆ~°ƒùO #∞O_ç t=Ù_»∞ |Ü«∞@ Ñ¨_»`å_»@. P_ç#
=∂@ `«Ñ¨Êx QÆ*Ïã¨∞~°∞x t~°ã¨∞û Jxfl Ö’HÍÖ’¡ Ñ¨Ó[ ÅO^Œ∞‰õΩO@∞O
^Œh, J`«x K«~å‡xfl `å#∞ ^èŒi™êÎ#h K≥Ñ≤Ê t=Ù_»∞ QÆ*Ïã¨∞~°∞xH˜
t"≥·HÍºxfl „Ñ¨™êk™êÎ_»@. P QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ#∞ Ö’HõOÖ’ uÑ¨CH˘=∞‡x
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 256
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ "åiH˜ QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ`À áê@∞ "å~Ú^•ºÅ∞ ‰õÄ_® ~Ú=fi_»O

[~°∞QÆ∞`«∞Ok. (QÆOQÆ Ü≥ÚHõ¯ Z^Œ∞Ì QÆOyÔ~^Œ∞Ì) JÑ¨Ê\˜ #∞O_ç
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ#∞ uÑ¨CH˘x „|`«∞‰õΩ `«∞#fl@∞¡ ÃÑ^ŒÌÅ∞ K≥áêÎ~°∞.
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ"å~°∞ áê_Õáê@Å∞
g~°∞ „áêOfÜ«∞ ÉÏ}©ÅÖ’ *Ï#Ñ¨^Œ áê@Å∞ áê_»∞`å~°∞. ã¨<åºã¨=∞‡
áê@, ~å=ÚÅ"åi áê@, Dâ◊fi~°=∞‡ áê@, QÆOQÆ~åA áê@, g~°
QÆ∞#fl=∞‡ áê@ (=∞O^Œã¨ „áêO`«OÖ’), =∂Å"åi =∞OQÆ=∞‡ "≥Ú^ŒÅQÆ∞
áê@Å∞ ÉÏ}©Hõ\ ˜ì áê_»`å~°∞. ã≤x=∂ áê@Å∞ ‰õÄ_® áê_»`å~°∞.
`«q∞à◊<å_»∞, Hõ~å‚@Hõ ~å„ëêìÅÖ’ ‰õÄ_® QÆOyÔ~^Œ∞ÅÌ "å~°∞<åfl~°∞. J~Ú<å
g~°O`å `≥Å∞QÆ∞"åˆ~. =∞Ç¨~å„+¨ìÖ’ gix #Ok"åÖÏ JO\Ï~°∞.
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ"åi r=#â‹·e
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ "Õ∞àÏÅ "å~°∞, Ô~O_»∞ =¸_»∞ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ Hõeã≤
J~Ú^•~°∞ JO^Œ"≥∞ÿ# |eã≤# QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ`À ^ŒO_»∞QÍ |Ü«∞Å∞ ^Õi
PO„^èŒ ^ÕâO◊ Ö’ P =¸Å #∞Oz D =¸Å =~°‰Äõ =∞HÍOÅ∞ "Õã∂¨ Î r=
Ü«∂„`«Å∞ KÕ¿ã "å~°∞. XHõÑ¨C_»∞ ~åAÅ∂ [g∞O^•~°∞Å∂ "åi "åi
„áêOQÆ}ÏÅÖ’ QÆOy Ô~^Œ∞ÌÖÏ@#∞ U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩx q<ÀkOKÕ "å~°∞.
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ "å~°∞ PO„^èŒ, `«q∞à◊<å_»∞, Hõ~å‚@Hõ ~å„ëêìÅÖ’ ‰õÄ_®
L<åfl~°∞. J~Ú`Õ "åiÖ’ Z‰õΩ¯= =∞Ok `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨<Õ =∂\Ï¡_∞» `å~°∞.
giH˜ XHõ =Ó~°<Õk ÖË^Œ∞. ãÖKå~° r=ÙÖˇ·# g~°∞ Ñ¨~°fi k<åÅÖ’#∂,
=ÚYºOQÍ Ô~·`«∞Å‰õΩ ÑÖ@Åhfl KÕuH˜ =zÛ Ñ¨x áê@Å∞ ÖËx
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 257
ã¨=∞Ü«∂Ö’¡#∂, ãÖ„HÍOu ÑÖ_»∞QÆ k<åÅÖ’#∂ T~°¡ "≥O@ |Ü«∞Å∞

^Õ~°∞`å~°∞. QÆ`«OÖ’ QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ ‰õΩÅã¨∞÷ÅÖ’ =∞QÆ"å~°∞ QÆOyÔ~^Œ∞Ì
Ñ¨@∞ìH˘x T~°O`å uiy`Õ P_»"å~°∞ „QÍ=∂ÅÖ’ Hõ~°HÍ¯Ü«∞Å∞,
^ŒQÆ∞æ=∞O^Œ∞Å∞, yÅHõÅ∞ J"Õ∞‡"å~°∞. <Õ_»∞ P Ñïã≤÷`«∞Å∞ =∂~°@O`À
P_»"å~°∞ á¶êºhû ™ê=∂#∞Öˇ·# ÉÁ@∞¡, HÍ@∞HõÅ∞, uÅHÍÅ∞, J^•ÌÅ∞,
ÃÑ·#Å∞ (^Œ∞"≥fi#Å∞) T~°∂~å J=Ú‡‰õΩx =ã¨∞Î<åfl~°∞
P^èŒ∞xHõ`« ãÖ`«iOK«Hõ =ÚO^Œ∞ „Ñ¨[Å∞ QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ "åix
P^ŒiOz |@ìÅ∞, Éèí`«ºO, _»|∞ƒÅ∞ ~ÚzÛ K«xáÈ~Ú# `å`« `«O„_»∞Å
¿Ñ~°∞ g∞^Œ á⁄y_çOKÕ"å~°∞. „QÍ=∂ÅÖ’ qq^èŒ „Ñ¨^ÕâßÅÖ’ QÆOyÔ~^Œ∞Ì
q<åº™êÅ∞ KÕ~ÚOKÕ"å~°∞.
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ JÅOHõ~°}
g~°∞ QÆOyÔ~^Œ∞eÌ fl ã¨fiO`« a_»Ö¤ Ï¡ K«∂™êÎ~∞° . "å\˜x Z<Àfl ~°HÍÅ∞QÍ
JÅOHÍi™êÎ~°∞. =¸Ñ¨Ù~°O =^ŒÌ #∞O_ç `ÀHõ =~°‰õÄ ZO`À JO^ŒOQÍ
~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å`À ‰õΩ\˜ì# ÉÁO`«#∞ HõÑ¨C`å~°∞. iOQÆ∞Å`À H˘=Ú‡Å#∞
JÅOHõi™êÎ~°∞. H˘=Ú‡ z=~° ^èŒQÆ^èŒQÆ "≥∞i¿ã W`«Î_ç Q˘\ÏìÅ#∞ `˘_çy
z=~°# ~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å TÅ∞ ^•~åÅ ‰õΩK«∞ÛÅ#∞ Hõ@ì`å~°∞. g\˜<Õ
‰õΩÃÑÊÅ∞ Jx JO\Ï~°∞. =¸uH˜ `ÀÅ∞`À ‰õΩ@ì|_ç# =¸[O|~°O#∞
Hõ_»`å~°∞. <˘ã¨\ ˜ ÉèÏQÍ# JO^Œ"≥∞ÿ# `ÀÅ∞ ‰õΩK«∞ÛÅ#∞ Hõ_»`å~°∞.
JO^Œ"≥∞ÿ# QÆ=fiÅ#∞ ‰õÄ_® Hõ_»`å~°∞. =¸Ñ¨Ù~åxfl ~°OQÆ∞ ÑÖK≥`À
JÅOHõiOz XHõ ^ŒO_»#∞ kQÆ "Õ™êÎ~∞° . á⁄@ì K«∞@∂ì `«Q~Æ Ñ° Ù¨ Ñ¨Ù=ÙfiÅ`À
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 258
‰õΩ\˜ì# `ÀÅ∞ ÉˇÅ∞ì#∞, QÆ=fiÅ Ç¨~åxfl Hõ_»`å~°∞. HÍà◊§‰õΩ QÆ*ˇ˚Å∞

Hõ_»`å~°∞. WO\˜ Ü«∞[=∂#∞Å∞ p~°Å∞, ^Œ∞Ñ¨Ê@∞¡ =O\˜ |@ìÅ#∞
W™êÎ~∞° . "å\˜x P QÆOyÔ~^Œ∞Ì gÑ¨Ù g∞^Œ "Õã∞¨ OÎ \Ï~°∞. JÑ¨C_»∞ K«∂_®e
P |ã¨=#flÅ JO^ŒO. ™êHΔÍ`«∂Î #OkˆHâ◊fi~°∞x áÈe =ÙO@∞Ok.
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ"åi "Õ+Ö
QÆOy Ô~^Œ∞ÌÅ "åi Ç¨ÏOQÆ∞Å∞, „â◊√u ã¨<åfl~Ú |∂~°, _ÀÅ∞, KÕuÖ’
HõOK«∞`À KÕÜ∞« |_ç# z#fl KÕQOÆ @, "Õ+^¨ •è ~°}Ö’ <≥uHÎ ˜ ~°OQÆ∞Å `«ÅQÆ∞_»¤
=¸ug∞^Œ HÀ~° g∞™êÅ∞, K≥=ÙÅ‰õΩ Hõ=∞‡Å *’_»∞, "å~°∞ g~°∞ WzÛ#
áê`« HÀ@∞, Éèí∞[Og∞^Œ HõO_»∞"å, KÕuH˜ "≥O_ç =Ú~°∞QÆ∞Å∞, #∞^Œ∞~°∞#
ÑÖQÆ<å=∞O`À Ãã·H˜Öò ÑÖK« Hõ@∞ì Hõ\ ˜ì PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ `«Ü«∂~“`å~°∞.
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ "åiH˜ „Ñü =ÓiÖ’#∂ =∞^èŒº#∞#fl ÃÑ^ŒÌ |*Ïˆ~ "åiH˜
~°OQÆãÅ÷¨ O. =ÚO^Œ∞QÍ „QÍ=∞OÖ’ „Ñ¨"tÕ Oz, „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÅÌ <å„â◊~ÚOz
"åi J#∞=∞u`À „Ñ¨ ^ Œ ~ ° ≈ #O U~åÊ@∞ KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω O\Ï~° ∞ . "åi
"å~Ú^•ºÖÏ`À ~°}Q˘} ^èŒfi#∞Å∞ KÕã≤ „Ñ¨[Å#∞ ~°Ñ≤Ê™êÎ~°∞.
Z^Œ∞Ìefl ÉÏQÍ JÅOHõiOz, H˘xfl q<åº™êÅ∞ ™ê^èŒ# KÕ~ÚOz
P@#∞ P_ç™êÎ~∞° . ~Ô O_»∞ Z^Œ∞ÅÌ ∞ ~å=∞ÅHõΔ ‡}∞ÖÏ¡QÍ, XHõ P=Ù ã‘`Ö« ÏQÍ
XH˘¯Hõ¯~°∞ LO_ç P_ç™êÎ~°∞. QÆOyÔ~^Œ∞ÌÖÏ@Å∞ "Õ∞à◊O, _ÀÅ∞, QÆ~°∞_»
ãÖ÷ ÉèOí LO\Ï~Ú. =∞x+≤ÃÑ· Z^Œ∞#Ì ∞ ZH˜¯OK«∞HÀ=_»O, =∞x+≤ K≥ÑÊ≤ #@∞¡
Z^Œ∞Ì P@ÖÏ_»_»O „Ñ¨`ÕºHõO. z=~°‰õΩ ã‘`å~å=ÚÅ ÃÑo§ [~°QÆ_»O
(Z^Œ∞Ì-P=Ù) P@ =ÚQÆ∞ã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 259
107.Z_»¡ ÑÖ^≥=ÚÅ∞
Z_»¡ ÑÖ^≥=ÚÅ∞ |Å„Ñ¨^Œ~°≈#‰õΩ ãÖ|OkèOz# XHõ „H©_». |O_ô

K«HÍÅ∞ u~°QÆ‰õΩO_® "åxx `˘\˜ìH˜ Hõ>Ëìã≤ Z_»∞¡Hõ\ ˜ì ÖÏy™êÎ~°∞. U
|O_ç =ÚO^Œ∞ QÆ=∞ºO KÕi`Õ P Z_»¡ [`« <≥yæ#@∞ì. D Ñ¨x H˘xfl
KÀ@¡ Wã¨∞HõÖ’ ‰õÄ_® KÕ~Ú™êÎ~°∞. H˘xfl KÀ@¡ |O_çÖ’ |~°∞=Ù |™êÎÅ∞
‰õÄ_® "Õ™êÎ~°∞. H˘xflKÀ@¡ Z^Œ∞ÌÅ [`«‰õΩ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ~åà◊§#∞ Hõ\ ˜ì
"å\˜KÕ`« D ~åà◊§#∞ ÖÏy™êÎ~°∞. D q^èŒ"≥∞ÿ# Z_»¡áÈ\©Å∞ „Ñ¨=ÚY
Ñ¨~fi° k<åÅÖ’, u~°∞<åà◊§Ö’ [~°∞Ñ¨Ù`å~°∞. QÔ ez# Z_»[¡ `«‰Ωõ |Ç¨ï=∞u
„Ñ¨^•#O ‰õÄ_® LO@∞Ok. Z_»¡ ÑÖ^•Å∞ ‰õÄ_® `≥Å∞QÆ∞"åi q<À^Œ
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂ÅÖ’ XHõ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ áÈ~ÚOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 260
108. á⁄>ËìÅ∞ ÑÖ^≥=ÚÅ∞

Q˘„Ô~ á⁄>Ëàì §◊ H˜ HÀ_ç
Ñ¨ÙOAÖÏ¡ˆQ áœ~°∞+Ö
Z‰õΩ¯=. Jq _èôH˘#_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ_ç`Õ `«Å #∞Oz
~°HõÎO U~°∞Öˇ· áêi<å
ÖˇHõ¯KÕÜ«∞=Ù. ÑÖ^≥O ~åÜ«Úà◊√§ á⁄>Ëà◊§‰õΩ _èôH˘#@OÖ’ =ÚO^Œ∞QÍ
`«sÊù^Œ∞ W™êÎ~°∞. "≥Ú^Œ@ á⁄>ËìÅ∞ `«Å‰õΩ ^ŒQÆæ~°QÍ J~° KÕ~Ú ÃÑ\˜ì
`åH˜ã¨∂Î „Hõ=∞OQÍ ^Œ∂~°OQÍ xez ''_»∞~ü zÑπ—— Jx J~°KÕ~Ú
K«∂Ñ≤™êÎ~°∞. Jk Ñ¨~°∞QÆ∞ Ñ¨~°∞QÆ∞# =zÛ J~°KÕ~Úx _èôH˘O@∞Ok.
P `«~°∞"å`« KÕ~Ú |^Œ∞Å∞ K≥Hõ¯#∞ ÃÑ\˜ì QÆ\ ˜ì ^≥|ƒ‰õΩ JÅ"å@∞
KÕ™êÎ~°∞. "åxx |ÅOQÍ "Õ∞Ñ≤ ÑÖ_»∞QÆ‰õΩ ÑÖ^•ÅÖ’H˜ kOÑ¨Ù`å~°∞.
ÑÖ^•ÅÖ’ á⁄>Ëìà◊√§ XHõ^•x `«Å<˘Hõ\ ˜ _èôH˘O@∂ g~Àz`«OQÍ
áÈ~å_»`å~Ú. á⁄>Ëà¡ §◊ ÑÖ^≥O JO>Ë K«∂_®¤xH˜ K«∞@∞ìÑH¨ ¯õ Å „QÍ=∂Å
„Ñ¨[Å∞ =zÛ K«∂ã≤ q<Àk™êÎ~°∞. WÖÏ á⁄>Ëìà◊§ ÑÖ^•Å∞ =∞# q<À^Œ
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂ÅÖ’ XHõÑ¨C_»∞ ÉèÏQÆOQÍ LO_Õq.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 261
109.HÀ_ç ÑÖ^≥=ÚÅ∞
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞"≥∂ =ºã¨#"≥∂ HÍh HÀ_çÑÖ^ÕÅ#∂ ãÖ„HÍOu ÑÖ_»

QÆ#∂ g_»nã≤ K«∂_»Ö=Ë Ú. =∞# Ñ¨Ö¡ˇ ãÖã¨¯ $u`À WO`«QÍ ÃÑ# "Õã∞¨ ‰õΩ
áÈ~Ú# D ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xH˜ =O^ŒÅ∞ HÍ^Œ∞... "ÕÅ Uà◊¡ K«i„`« LOk.
Ñ¨ÖÏfl\˜ Ü«Ú^ŒúOÖ’ HÀ_ç ÑÖ^ÕÅ áê„`«#∞ =∞iÛáÈÖËO. „|Ç¨Ï‡
<åÜ«Ú_ç 'z\˜ì=∞Å∞¡—, <åQÆ=∞‡ 'ã≤=Oy—Å áÈˆ~ K«i„`« QÆux =∂iÛ#
Ü«Ú^•úxH˜ HÍÇ¨Ïà◊"≥∞ÿOk! HÀ_çÑ¨ÙOA‰õΩ Ñ¨~åºÜ«∞"Õ∞ 'HÍÇ¨Ïà◊O—.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 262
15= â◊`å|ÌÑÙ¨ ™ê=∂lHõ Ñïã≤`÷ ∞« Å‰õΩ J^ŒOÌ Ñ¨>ìË HÍ=ºO JÜ«∞ºÅ~åA

<å~åÜ«∞}Hõq 'Ç¨ÏOã¨qOâ◊u—. JÑ¨Ê\’¡ HÀ_çÑÖ^ÕÅ∞ ZÖÏ [iˆQ"À
WO^Œ∞Ö’ ã¨Ê+¨ìOQÍ q=iOKå_»∞ Hõq. ÑÖ^≥O~åÜ«Úà◊√¡ HÍëêÜ«∞Ñ¨Ù
~°OQÆ∞ =„™êÎÅ∞ ^èiŒ Oz, K«OHõÖ’ HÀà◊√¡ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x QÆ~∞° =Ù (|i „Ñ¨^âÕ O◊ )
^ŒQÆæiH˜ KÕ~å~°∞. ^•~åÅ∞, hà◊¡=ÚO`«Å∞, HÀà◊¡‰õΩ QÍÜ«∞Öˇ·`Õ #Ü«∞O
KÕÜ∞« _®xH˜ =¸eHõÅ∞, P‰õΩÑ¨ã~¨ ∞° ,¡ Hõ`∞« ÅÎ á⁄k (HÀ_çH`õ ∞« ÅÎ #∞ Éè„í ^ŒÑi¨ KÕ
QÆ∞_»¤ ãÖz) "≥O@ `≥K«∞Û‰õΩ<åfl~°∞. HÀ_çÑ¨ÙOA#∞ Ü«Ú^•úxH˜ ã¨#fl^ŒúO
KÕã¨∂Î, ^•x HÍà◊¡‰õΩ QÆ∞_»¤Å∞ K«∞\Ïì~°∞. Hõ`«∞ÎÅ∞ Hõ\Ïì~°∞. Ô~O_»∞ =~åæÅ
"åà◊¥¡ `«=∞ Ñ¨ÙOAÅ#∞ á⁄kq Ñ¨@∞ì‰õΩx, Z^Œ∞Ô~^Œ∞~°∞QÍ xÅ∞Û<åfl~°∞.
JO`Õ! P Ñ¨ÙOAÅ∞ HõÜ«∂ºxH˜ =Ú‰õΩ¯Å∞^Œ∞"åfi~Ú! .. D q^èŒOQÍ
™êQÆ∞`«∞Ok JÜ«∞ºÅ~åA =~°‚#. HÍëêÜ«∞~°OQÆ∞ =„™êÎÅ∞ `«Ñ≤Ê`Õ
WÑ¨Ê\˜H© |~°∞Å ^ŒQ~æÆ ° W^Õ "å`å=~°}O HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. Ñ¨ÙOA ã¨fiÉèÏ=O,
áœ~°∞ëêÅ#∞ |\˜ì 'QÆ~∞° _», ~°}ÉèiË , HÍiÛK«∞Û, ~åuÉÁ=∞‡, ~å=∞ÉÏ}O,
q∞uÎ~åÇ¨ïuÎ, Ñ≤_∞» QÆ∞, Ç¨ÏOg~°∞_»∞, QÆO_»H`õ ~Î≥ ,° *ˇ\ ,ì˜ Éè~·ˇ =° Ù_»∞, Éè`Ë åà◊√_»∞,
ã¨∞_çQÍe— JO@∂ `«k`«~° ¿Ñ~°¡`À "å\˜x Ñ≤Å∞K«∞‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞.
WO`« K«i„`« L#fl HÀ_çÑO¨ ^ÕÅ∞ ãÖ„HÍOu`À ZÖÏ =Ú_çÑ_¨ ®¤~Ú?
ÑÖ@Å∞ KÕuH˘KÕÛ HÍÅO HÍ|\˜ì HÍã¨∞Å‰õΩ H˘^Œ=ÙO_»^Œ∞. ÑÖ^ÕÅ‰õΩ
"≥~°Ñ¨ÙO_»^Œ∞. W^Õ „Ñ¨^è•# HÍ~°}O HÍ=K«∞Û. J^Õ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞OQÍ Ñï}
q∞Oz LO_»=K«∞Û. J@∞ Z^Œ∞ÅÌ ‰õΩ Ñ¨Ó[ KÕã,≤ W@∞ Ñ¨ÙOAÅ „áê}ÏÅ`À
P_»∞HÀ=_»O =∞# ãÖã¨¯ $uÖ’x pHõ\"˜ Å≥ ∞QÆ∞Å‰õΩ „Ñ¨fHÍ J#∞HÀ=K«∞Û.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 263
110.áê=ÚÖÏà◊√§
áê=ÚÅ"åà◊§Ö’ =∞QÆ"åà◊√§ ÃÑ^ŒÌ
áêQÍ K«∞@∞ìH˘x, áê=ÚÅ|∞@ì <≥u#Î
ÃÑ@∞ìH˘x, <À\˜`À P#|HÍÜ«∞|∞„~°`À
KÕã≤# |∂~° <åQÆã¨fi~°O T^Œ∞`«∂ „Ñü
QÆ∞=∞‡O ^ŒQ~æÆ å |∞@ì kOÑ≤, =¸`« `≥~z°
á⁄=Ú<å_çã¨∞ÎO>Ë JO^Œ~°∂ q<À^ŒOQÍ
K«∂ã≤ aÜ«∞ºO "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x "Õ™êÎ~∞° .
JÖÏ P_çOKÕ@Ñ¨C_»∞ áê=Ú JÑ¨C_»
Ñ¨C_»∞ <åÅ∞Hõ|Ü«∞@ ÃÑ\˜ì |∞ã¨∞û=∞O@∞Ok. J`«#∞ XHõ "Õ~°∞ =ÚHõ¯
"Õà◊§`À Ñ¨@∞ìH˘x ^•x =¸ug∞^Œ ÃÑ@ìQÍ<Õ Jk K«Ñ¨ÊQÍ K«Å¡|_ç
`«ÅkOKÕã¨∞‰õΩO@∞Ok. Pk `≥Å¡ qã¨~°x K≥|∞`å_»∞. JÖÏO\˜q `«#
^ŒQ~æÆ ° WOHÍ L<åflÜ«∞x fã≤ K«∂Ñ≤Oz, ~Ô O_Õã≤ ^Àã≤à§◊ aÜ«∂ºxH˜ XHÀ¯
"Õ~∞° =ÚHõ¯K˘Ñ¨C# J=Ú‡‰õΩO\Ï~°∞. P J"Õ∞‡q =∂=¸Å∞Ñ¨ÙÅ¡ =ÚHõ¯ÖË.
J`«x KÕuÖ’ k‰õÄ_® Ñ¨zÛ =ã¨ =ÚHõ¯@. ^•x "åã¨#H˜ `åK«∞áê=Ú
~À+ÖáÈ~Ú h~°ã¨ Ñ¨_áç È`«∞O^Œ@. Wn QÆ=∞‡`«∞. D q^èOŒ QÍ áê=ÚÅ
"åà◊√§ `≥Å∞QÆ∞"åi ãÖã¨¯ $u, ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂ÅÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿáÈÜ«∂~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 264
111. HÀÜ«∞"åà◊√§
HÀÜ«∞¢ã‘ÎÅ∞ ÑÖ_»QÆÅÖ’ =∂=¸Å∞QÍ P_»∞HÀ¯_®xH˜ =™êÎ~°∞. HÍx

=∂=¸Å∞ ~ÀAÖ’¡ gà◊√§ ''[#∞fl, áê=Ù^•~°, ~˘~ÚºÑ≤`«, QÀ~À[#O,
K≥qÖ’ áÈ@∞, HõO\©Ö’ áÈ@∞, #_»∞=∞áÈ@∞, =∞O^Œ∞Å∞<åfl~Ú.
=∞O^Œ∞Å∞—— JO@∂ g^èŒ∞ÅO@ u~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~°∞. QÆ$Ç≤Ï}∞Å∞ "åi
^ŒQÆæ~° QÆKåƒ‰õΩ Ñ¨ÙKåÛ‰õΩ =∞O^Œ∞Å∞ aÜ«∞ºO áÈã≤ H˘O@∞O\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 265
112.<åQÀÉÏ *Ï`«~°
ã¨~°Ê*Ïux Ñ¨ÓlK«O_»"Õ∞ D *Ï`«~° „Ñ¨`ÕºHõ`«. Pk=∞ yi[#∞Ö’¡

"Õ∞„ãÖ =OjÜ«ÚÅ P~å^èŒº^≥·=O <åQÀÉÏ QÀO_»∞Å ^Õ=`«. <åQÀÉÏ
^Õ"åÅÜ«∞O PkÖÏÉÏ^£‰õΩ 40 H˜Ö’g∞@~°¡ ^Œ∂~°OÖ’ WO„^Œ"≥e¡
=∞O_»ÅO =Ú`«∂fl~ü ^ŒQÆæ~° ÔH™ê¡Ñ¨Ó~ü „QÍ=∞OÖ’ LOk. ÔH™ê¡Ñ¨Ó~üÖ’
[iˆQ D *Ï`«~°#∞ ~å„+¨ì ÑÖ_»∞QÆQÍ „Ñ¨Hõ\ ÕzOk. ÔH™ê¡Ñ¨Ó~ü [<åÉèÏ
400‰õΩ q∞OK«^Œ∞. HÍx ÑÖ_»QÆ<å_»∞ ÅHõΔÖÏk =∞Ok`À Jk [<å
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 266
~°}ºOQÍ =∂~°∞`«∞Ok. [#=i 25 #∞Oz 29 =~°‰õΩ <åÅ∞QÆ∞

~ÀAÅáê@∞ yi[#∞Å∞ D ÑÖ_»∞QÆ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩO\Ï~°∞. ÜÕ∞\Ï Ñ¨Ù+¨º
=∂ã¨=Ú J=∂"åã¨º ~ÀA# *Ï`«~° „áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞Ok. <åQÀÉÏ#∞
H˘e¿ãÎ ÑÖ@Å∞ ÉÏQÍ ÑÖ_»∞`åÜ«∞x, âßOu q~ålÅ∞¡`∞« O^Œx, ~ÀQÍÅ∞
=∞@∞ =∂Ü«∞=∞ =Ù`åÜ«∞x yi[#∞Å #=∞‡HõO.
<åQÀÉÏ K«i„`«
<åQÀÉÏ K«i„`«#∞ QÀO_»∞ yi[#∞Å∞ ~°H~õ H° ÍÅ∞QÍ K≥ÑC¨ ‰õΩO\Ï~°∞.
Ñ¨Ó~°fiO "Õ∞„ãÖ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ K≥Ok# <åQÍ~Ú"≥∂u ~å}˜H˜ <åˆQO„^Œ∞_»∞
HõÅÖ’ HõxÑ≤Oz ã¨~°ÊO ~°∂ÑÖÖ’ P"≥∞ QÆ~åƒù# [x‡™êÎ#x K≥áêÊ_»x,
P HõÅ x["≥∞ÿO^Œx QÀO_»∞Å #=∞‡HõO. ã¨~°Ê~°∂ÑÖÖ’x <åˆQO„^Œ∞xH˜
`«e¡ JO>Ë ~å}˜ `«# `«=Ú‡_ç ‰õÄ`«∞~°∞ Q“s`À q"åÇ¨ÏO [iÑ≤OzOk.
J`«Î P[˝ "Õ∞~°‰õΩ Q“s Éèí~°Î#∞ |∞@ìÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x QÀ^•=iH˜ „Ñ¨Ü«∂}O
HÍQÍ, XHõKÀ@ áê=Ú L_»∞O ~°∂ÑÖÖ’ HõxÑ≤OK«QÍ P T~°∞
L_»∞OÑ¨ÓÔ~·Ok. P `«~°∞"å`« Q“i ^èŒ~°‡Ñ¨Ùi =^ŒÌ QÀ^•=iÖ’ ™êfl#O
KÕÜ«∞_®xH˜ "≥à◊¡QÍ P"≥∞#∞ K«∂ã≤ <åˆQO„^Œ∞_»∞ =∞x+≤ ~°∂ÑÖÖ’H˜
=∂~å_»x, J~Ú`Õ ¿Ñ~°∞ „Ñü+¨ªÅ∞ HÍ"åÖ’.. ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O HÍ"åÖ’..
`ÕÅ∞Û HÀ=∞#QÍ Q“i ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å#∞ ÖˇHõ¯KÕÜ«∞Hõ áÈ=_»O`À uiy
áê=ÚQÍ =∂~å_»x Hõ^äŒ. P `«~°∞"å`« L_»∞OÑ¨Ó~ü #∞Oz QÆi"≥∞Å
=~°‰õΩ J`«xHÀãÖ "≥uH˜# Q“i QÀ^•=iÖ’<Õ ã¨`«º=ã≤ QÆ∞O_»OÖ’
Hõeã≤áÈ~ÚO^Œx, <åˆQO„^Œ∞_»∞ P"≥∞ "≥O@ LOz# Z^Œ∞Ì ~å~ÚQÍ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 267
=∂iO^Œx Éèí‰õΩÎÅ qâßfiãÖ. P `«~°∞"å`« ÃÑo§ J~Ú# „Ñü [O@‰õΩ

<åˆQO„^Œ∞_ç ã¨xflkèÖ’ ÑïK«Ü«∞O KÕÜ«∂Åx (¿ÑkäH˘i Ü«∂H±) K≥Ñ≤Ê
<åˆQO„^Œ∞_»∞ ÔH™ê¡Ñ¨Ó~ü QÆ∞@ìÖ’¡H˜ "≥o¡áÈÜ«∂_»x K≥Ñ¨ÙÎO\Ï~°∞. J^Õ
ÔH™ê¡Ñ¨Ó~ü „QÍ=∞OQÍ =∂iáÈ~ÚOk. <åˆQO„^Œ∞_»∞ "≥o¡# QÆ∞@ì =^ŒÌ
<åQÀÉÏ ^Õ"åÅÜ«∂xfl xi‡OKå~°∞. „Ñü U\Ï Ñ¨Ù+¨º=∂ãÖ J=∂"åã¨º
~ÀA# <åˆQO„^Œ∞_»∞ „Ñ¨`«ºHõΔ=∞=Ù`å_»x yi[#∞Å #=∞‡HõO. <åQÀÉÏ
^Õ=`«‰õΩ Ñ¨Ó[Å∞ "Õ∞„ãÖ =OjÜ«ÚÖË x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. "Õ∞„ãÖ =Oâ◊O
HÕ^Œ 22 `≥QÆÅ∞ =™êÎ~Ú. U_»∞QÆ∞~°∞ ^Õ=`«Å#∞ H˘eKÕ "å~°O`å "Õ∞„ãÖ
=OjÜ«ÚÅ HÕkH˜ =™êÎ~°∞. =∞_®q, =∞~°ûHÀÅ, Ñ¨Ù~°¯, "Õ∞„ãÖ, "≥_»‡,
ÑÖ„^•, Ñ¨ÙÔ~fi`« WO\˜ ¿Ñ~°∞¡ QÆÅ"å~°O`å "Õ∞„ãÖ =Oâ◊OÖ’H˜ =™êÎ~°∞.
<åQÀÉÏ *Ï`«~° qâıëêÅ∞
Ñ¨Ù+¨º=∂ãÖÖ’ =KÕÛ áœ~°‚q∞<å_»∞ "Õ∞„ãÖ =OjÜ«ÚÅ∞ 20 =∞Ok
yi[#∞Å∞ "≥O@~åQÍ H˘`«Î ‰õΩO_»Å`À Hõ_O≥ =∞O_»ÅOÖ’x Q˘_çã~≤ åºÅ
Ñïã¨~° „áêO`åÖ’¡ „Ñ¨=Ç≤Ïã¨∞Î#fl QÀ^•=i [ÖÏxfl fã¨∞‰õΩ=KÕÛO^Œ∞‰õΩ
|Ü«∞Å∞^Õ~°∞`å~°∞. nO`À *Ï`«~° „áê~°OÉèí"≥∞ÿ#>Ëì. P [ÖÏxfl fã¨∞‰õΩ
~å=_®xH˜ HÔ ™ê¡ÑÓ¨ ~ü #∞Oz QÀ^•=i ^•HÍ HÍe#_»H#õ 80 H˜Ö’g∞@~°∞¡
"≥àÏÎ~∞° . HÔ ™ê¡ÑÓ¨ ~ü KÕ~∞° H˘x *Ï`«~° „áêOQÆ}OÖ’x yi[#∞Å∞ K≥ÑC¨ ‰õΩ<Õ
„áêâ◊ã¨ÎºOQÆÅ =∞„i K≥@∞ì HÕ^Œ q_çkKÕã≤ J=∂"åã¨º~ÀA ~å„u <åQÀ
ÉÏ‰õΩ H˘`«Î ‰õΩO_»Ö’¡ QÀ^•=i #∞Oz `≥zÛ# hà◊¡`À Jaè¿+HõO KÕ™êÎ~°∞.
`«~∞° "å`Õ H©~Δ åaè¿+HõO KÕã≤ yi[# PKå~åÅ "Õ∞~°‰Ωõ Ñ¨Ó[Å∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~∞° .
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 268
3 ãÖ=`«û~åÅ H˘Hõ™êi Ñ¨Ó*Ïix =∂~°Û_»O P#"å~Úf. *Ï`«~°‰õΩ

=KÕÛ "Õ∞„ãÖ =OjÜ«ÚÅ∞ "ÕÖÏk =∞Ok L<åfl "å~°∞ =O@ KÕã¨∞‰õΩ<Õk
=∂„`«O 22 á⁄~ÚºÅ g∞^Õ. D á⁄~ÚºÅ∞ ZHõ¯_»Ñ_¨ `ç Õ JHõ¯_» ÃÑ@ì_®xH˜
gÖË¡^Œ∞. PÅÜ«∞ „áêOQÆ}OÖ’ „Ñ¨`ÕºHõOQÍ U~åÊ@∞ KÕã≤# „Ñ¨Ç¨Ïs
QÀ_»Ö’Ñ¨Å, QÀ_»‰õΩ K«∞@∂ì náêÅ∞ "≥eyOKÕO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨`ÕºHõ J~°Å∞
(^Œ∞QÆ∞_»∞) L<åfl~Ú. P náêÅ HÍO`«∞Å "≥Å∞QÆ∞Ö’ 22 á⁄~ÚºÖ’¡
"Õ∞„ãÖ =OjÜ«ÚÅ =O`«∞Å "åiQÍ =O@Å∞ KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. q∞y`å
*Ï`«∞Å "å~°∞ ZHõ¯_≥·<å =O@ KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
*Ï`«~°Ö’x ^Œ~åƒ~ü „Ñ¨`ÕºHõ`«Å∞
*Ï`«~° ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ U~åÊ@ÜÕ∞º ^Œ~åƒ~ü‰õΩ XHõ „Ñ¨`ÕºHõ`«, K«i„`«
L<åfl~Ú. 63 U_Õà¡◊ „H˜Ò« =∂~°∞=¸Å „QÍ=∂Å‰õΩ ZÖÏO\˜ ™œHõ~åºÅ∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 269
ÖË=Ù. <åQÆi‰õΩÅO>Ë<Õ Pk"åã¨∞Å∞ Ñ¨~°∞ÔQ`ÕÎ"å~°∞. yi[#∞Å =^ŒÌ‰õΩ

JkèHÍ~°∞Öˇ=~°∞ "≥à"¡ı å~°∞ HÍ^Œ∞. JÑ¨C_Õ Éè∂í q∞ HÀãÖ.. q=ÚHÎ̃ HÀãÖ
™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O KÕã≤ H˘=Ú~°O cèO =∞~°}O˜ z# ãÖÑ¶∞¨ @# [iyOk.
D ãÖÑ¶¨∞@#`À LeH˜¯Ñ¨_»¤ x*ÏO „Ñ¨Éèí∞=ÙÅ∞ yi[# „áêO`åÅ
Ñïã≤÷`«∞Å∞, yi[#∞Å ã≤÷uQÆ`«∞ÅÃÑ· J^èŒºÜ«∞#O KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨=ÚY
=∂#= Ñï}Ï=∞ âßG"Õ`Î« „á⁄ÃÑã¶ ~¨ ü ÃÇÏ· =∞<£_®~üÊ#ù ∞ PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡‰Ωõ
ÑÖáê~°∞. PÜ«∞# ^Œ$+≤ì *Ï`«~°ÃÑ· Ñ¨_çOk. H˘O_»Å∞, HÀ#Å∞ ^•\˜
=KÕÛ yi[#∞Å ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x Ñï+¨¯iOKÕO^Œ∞‰õΩ *Ï`«~°Ö’
^Œ~åƒ~ü U~åÊ@∞ KÕÜ«∂Åx J#∞‰õΩ<åfl_®Ü«∞#. nxfl „á⁄ÃÑ¶ã¨~ü
ÃÇ·Ï=∞<£_®~üÊù 1946Ö’ "≥Ú^Œ@ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. ™êfi`«O„`«ºO =zÛ#
`«~°∞"å`« lÖÏ¡ HõÖˇHõì~ü P^èŒfi~°ºOÖ’ H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞. *Ï`«~° z=i
~ÀA# [iˆQ D ^Œ~åƒ~ü‰õΩ yi[# ÃÑ^ŒÌÅ∞, `≥QÆÅ <åÜ«∞‰õΩÅ∞, „Ñ¨*Ï
„Ñüx^èŒ∞Å∞, JkèHÍ~°∞Å∞ Ç¨[~°=Ù`«∂ LO\Ï~°∞. <åQÀÉÏ Ñ¨Ó[Å
J#O`«~O° <åQÀÉÏ PÅÜ«∞ P=~°}Ö’ L#fl Ñ¨Ù@ì#∞ =∞\˜`ì À "≥∞`«_Î O» Ö’
"Õ∞„ãÖ =OjÜ«ÚÅ JÅ∞¡à◊¡‰õΩ ÃÑ^ŒÌÑ‘@ "Õ™êÎ~°∞. JÅ∞¡à◊√¡ =∞\˜ìx HÍà◊¡`À
`˘H˜¯ "≥∞`«QÎ Í KÕ¿ãÎ ‰õÄ`«∞à◊√¡ P =∞\ì̃`À Ñ¨Ù@ì#∞ "≥∞uÎ (JeH˜) "≥Ú‰õΩ¯Å∞
f~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞. JÅ∞¡à◊√¡ =∞\ì̃x `˘H˜¯#O^Œ∞‰õΩ "åiH˜ „Ñ¨`ÕºHõ #[~å<å
JO^Œ*ËÜ«∞_»O ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. D *Ï`«~°‰õΩ `≥Å∞QÆ∞ ~å¢ëêìÅ #∞O_Õ
#∞OKÕ HÍHõ =∞Ç¨~å„+ì̈, =∞^èºŒ „Ñ¨^âÕ ò, X_çëê, Kèf« ãÎ Qπ _Æ £è ~å„ëêìÅ #∞Oz
Éèí‰õΩÎÅ∞ Ç¨[Ô~· "≥Ú‰õΩ¯Å∞ f~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 270
113.ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°Å=∞‡ *Ï`«~°
Pã≤Ü«∂Ö’<Õ JuÃÑ^ŒÌ Pk"åã‘ ÑÖ_»∞QÆQÍ "Õ∞_®~°O *Ï`«~°‰õΩ

„Ñ¨ã≤kú. Ô~O_Õà◊¡HÀ™êi [iˆQ D "Õ_»∞Hõ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =~°OQÆÖò lÖÏ¡
`å_®fi~Ú =∞O_»ÅOÖ’x P ‰õΩ„QÍ=∞O Wã¨∞ˆH¿ãÎ ~åÅ#O`« [#O,
"å~°∞ q_çkH˜ U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl ta~åÅ∞, t=ã¨`«∞ÎÅ Ñ¨Ó#HÍÅ`À
HÀÖÏÇ¨ÏÅOQÍ LO@∞Ok. QÆ^≥ÌÅÃÑ· H˘Å∞=Ùnˆ~ ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°Å=∞‡#∞
^Œi≈OK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ =∞# ~å„+Öì `À áê@∞ =∞Ç¨~å„+¨,ì X_çâß, Kèf« ãÎ Qπ _Æ ,£è
*Ï~°öO_£, =∞^èŒº„Ñ¨^ÕâòÅ #∞Oz ‰õÄ_® yi[#∞Å∞ `«~°e=™êÎ~°∞. Wk
J_»qa_»¤Å ÑÖ_»∞ˆQ J~Ú<å W\©=e HÍÅOÖ’ W`«~°∞Å∂ ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î#
*Ï`«~°#∞ ãÖ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞. "≥Ú‰õΩ¯Å∞ f~°∞Û‰õΩO@∞<åfl~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 271
qaè#fl Hõ^äŒ<åÅ∞
ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°Å=∞‡Å Ñ¨Ù@∞ìHõ, "å~°∞ ^Õ=`«Å∞QÍ "≥Åã≤# "≥·#OÃÑ·
qaè#fl Hõ^äŒ<åÅ∞ „Ñ¨Kå~°OÖ’ L<åfl~Ú. yi[# Ñ¨Ó*Ï~°∞Å∞, ÃÑ^ŒÌÅ∞
K≥¿ÑÊ^•x „Ñ¨HÍ~°O... 12= â◊`å|ÌOÖ’(HÍHõfÜ«ÚÅ HÍÅO) WHõ¯_ç
yi[#∞Å∞ ã¨fi`«O„`«OQÍ rqOKÕ"å~°∞.
"Õ∞_®~åxH˜ ã¨∞=∂~°∞ 15 H˜.g∞. ^Œ∂~°OÖ’ LO_Õ |Ü«∞ºHõ¯¿Ñ@
Pk"åã‘Å∞ (K«O^• =OjÜ«ÚÅ∞) ZÑ¨Ê\˜ÖÏˆQ XHõ~ÀA J_»qÖ’H˜
"≥o¡ ZÖË¡~°∞ QÆ_»¤Å∞ ¿ãHõiã¨∞Î#flÑ¨C_»∞... „‰õÄ~°=∞$QÍÅ =∞^èŒºÖ’ L#fl
XHõ Ñ¨ã≤áêÑ¨ Hõ#Ñ¨_çOk. P z<åflix [O`«∞=ÙÅ∞ Ãã·`«O Ug∞
KÕÜ∞« HõáÈ=\Ïxfl K«∂ã≤ Pâ◊Û~°ºK«H`˜ ∞« ÅÜ«∂º~°∞ yi[#∞Å∞. P áêÑ¨#∞
`«=∞ QÆ∂_ÕxH˜ `≥K«∞Û‰õΩ<åfl~°∞.
=∂Ñ¶∞¨ áœ~°q‚ ∞<å_»∞ `«#‰õΩ ã¨=∞‡Hõ¯ Jx ¿Ñ~°∞ÃÑ\˜ì ÃÑOK«∞HÀ™êQÍ~°∞.
ã¨=∞‡Hõ¯ =zÛ#Ñ¨Ê\˜ #∞Oz "åiH˜ Jhfl â◊√ÉèÏÖË KÕ‰õÄ~å~Ú. ã¨=∞‡Hõ¯
Ü«ÚHõÎ=Ü«∞ã¨∞Ö’H˜ =zÛOk. J~Ú`Õ... J<Õflà◊¡Ö’ XHõ™êi ‰õÄ_® P"≥∞
PÇ¨~åxfl fã¨∞‰õΩO@∞O_»QÍ Z=~°∂ K«∂_»ÖË^Œ∞. J#∞=∂#O =zÛ#
yi[#∞Å∞ UO [~°∞QÆ∞`«∞O^À HõxÃÑ\ÏìÅ#∞‰õΩ<åfl~°∞.
F ~ÀA ~å„u ã¨=∞‡Hõ¯ ÃÑ^ŒÌÑ¨ÙeQÍ =∂i [O`«∞=ÙÅ#∞ ux PHõe
f~°∞ÛHÀ=_®xfl K«∂ã≤ "å~°∞ cèuÖÏ¡~°∞. nxfl `å=Ú `«@∞ìHÀÖË=∞x,
„QÍ=∞O q_çz "≥oá¡ È"åÅx ã¨=∞‡Hõ¯#∞ HÀ~å~°∞. "åi HÀiHõ#∞ =∞xflã¨∂Î
ã¨=∞‡Hõ¯ ã¨g∞ÑÖÖ’x QÆ∞@ìÃÑ·H˜ "≥o¡ =∂Ü«∞"≥∞ÿOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 272
|Ü«∞ºHõ¯¿Ñ@ *Ï`«~°
"åã¨Î"åxH˜ '"Õ∞_®~°O— *Ï`«~° "≥Ú^Œ\’¡ |Ü«∞ºHõ¯¿Ñ@Ö’ [iˆQk.
„Ñü Ô~O_Õà◊¡‰õΩ XHõ™êi QÆ∞@ìÃÑ·H˜ "≥o¡ ‰õΩO‰õΩ=∞Éèíi}ˇ ~°∂ÑÖÖ’ L#fl
â◊H˜Îã¨fi~°∂Ñ≤}˜ J~Ú# ã¨=∞‡Hõ¯#∞ „QÍ=∞OÖ’x QÆ^≥ÌÅ =^ŒÌ‰õΩ fã¨∞H˘KÕÛ
"å~°∞. D *Ï`«~°‰õΩ Ñïã¨~° yi[# „QÍ=∂Å #∞Oz „Ñ¨[Å∞ `«~°e
=KÕÛ"å~°∞. J~Ú`Õ, *Ï`«~°‰õΩ =KÕÛ[<åÅ‰õΩ =ã¨`«∞Å∞ HõeÊOK«_»O
|Ü«∞ºHõ¯¿Ñ@ „QÍ=∞ã¨∞÷Å‰õΩ `«Å‰õΩq∞Oz# ÉèÏ~°"≥∞ÿáÈ~ÚOk. "Õ∞_®~°O
#∞Oz =zÛ Ñ¨Ó[Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_»O yi[# Ñ¨Ó*Ï~°∞Å‰õÄ Hõ+¨ìOQÍ
=∂iOk. `å=Ú *Ï`«~°#∞ [~°Ñ¨ÖË=∞x, WHõÃÑ· "Õ∞_®~°O Ñïã¨~åÖ’¡<Õ
^•xfl x~°fiÇ≤ÏOKåÅx |Ü«∞ºHõ¯¿Ñ@ yi[#∞Å∞ K≥¿ÑÊâß~°∞. Ñ¶ë`«OQÍ
1935H˜ Ñ¨Ó~°fi"Õ∞ "Õ∞_®~°OÖ’x ã≤^ŒúÉ’~Ú# =Oâ◊ã¨∞÷Å‰õΩ P *Ï`«~°
x~°fiÇ¨Ï} J=HÍâ◊O =zÛOk.
J~Ú`Õ, WÑ¨Ê\˜H© |Ü«∞ºHõ¯¿Ñ@Ö’x QÆ^ÅÌ≥ ^ŒQ~æÆ ° K«O^• =Oâ◊ã∞¨ Å÷ ∞
Ñ¨Ó[Å∞ KÕ™êÎ~°∞. JHõ¯_» ã¨=∞‡Hõ¯ QÆ^≥Ì =∂„`«"Õ∞ Hõ#Ñ¨_»∞`«∞Ok.
"Õ∞_®~°OÖ’ ã¨=∞‡Hõ¯`Àáê@∞ ™ê~°Å=∞‡, Ñÿ_ç^ŒÌ ~åA, QÀqO^Œ~åAÅ
QÆ^≥ÌÅ∞‰õÄ_® LO\Ï~Ú. [OÑ¨#fl "åQÆ∞Ö’ ™êfl<åÅ∞KÕã≤ =#^Õ=`«Å#∞
^Œi≈OK«∞‰õΩO>Ë HÀi# HÀÔ~¯Å∞ f~°∞`åÜ«∞#flk yi[#∞Å #=∞‡HõO.
D =#^Õ=`«Å∞ x~åHÍ~°∞Å∞
=#^Õ=`«Öˇ·# ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°Å=∞‡Å‰õΩ ~°∂áêÅ∞O_»=Ù. 2 g∞@~°¡
"åº™ê~°÷O`À xi‡Oz# QÆ^≥ÌÅ =∞^èŒºÖ’ QÆ∞O[ (Hõ„~°) áêu LO@∞Ok.
'=#O— `≥zÛ QÆ^≥ÌÅÃÑ· KÕ~°Û_»O`À *Ï`«~° „áê~°OÉèíO J=Ù`«∞Ok. =#O
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 273
JO>Ë HõOHõÉÁOQÆ∞ ("≥^Œ∞~°∞ Hõ„~°). J_»qÖ’ |O_»~å~ÚÃÑ· "≥ÚeKÕ

"≥^Œ∞~°∞#∞ =∂Ñ¶¨∞áœ~°‚q∞H˜ =ÚO^Œ∞~ÀA |∞^èŒ"å~°O `≥Å¡"å~°∞*Ï=Ú#
=#OQÍ `≥™êÎ~∞° . JÑ¨Ê\˜Hˆ yi[# Ñ¨Ó*Ï~°∞Å ‰õΩ@∞OÉÏÅ ¢ãÅÎ‘ ∞ x+¨`ª À
LO_ç QÆ^ÅÌ≥ #∞ â◊√„ÉèOí KÕ™êÎ~∞° . =ÚQÆ∞Åæ ∞ÃÑ\˜ì ã¨∞O^Œ~O° QÍ JÅOHõi™êÎ~∞° .
P `«~∞° "å`« Ñ¨Ó*Ï HÍ~°º„Hõ=∞=∞O`å =∞QÆ"åˆ~ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~∞° . =ÚQÆ∞~æ ∞°
=Ú`≥·Î^Œ∞=Å∞, W^ŒÌ~°∞ ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨μÅ∞- "≥Ú`«ÎO S^Œ∞QÆ∞~°∞ J_»qÖ’H˜
"≥o¡ 'QÆ_ç¤—x HÀã¨∞H˘™êÎ~°∞. W^Õ =∞O_»"≥∞eˆQ ÑÖ_»∞QÆ.
=∂OãÖ... =∞^ŒºO... |OQÍ~°O
ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°Å=∞‡Å#∞ ãÖ`«$Ñ≤ÑÎ ~ˆ¨ ÛO^Œ∞‰õΩ |e W=fi_»O, =∞^•ºxfl
P~°yOÑ¨Ù KÕÜ«∞_»O PKå~°O. WÖÏ |e WzÛ# =∂O™êxfl P~°yã¨∂Î,
=∞^•ºxfl ¿ãqã¨∂Î *Ï`«~° ~ÀAÅ#∞ QÆ_»∞Ñ¨Ù`å~°∞ Éèí‰õΩÎÅ∞. *Ï`«~°Ö’
Ju=ÚYº"≥∞ÿ#k '|OQÍ~°O ã¨=∞~°Ê}—. ÉˇÖÏ¡<Õfl |OQÍ~°=∞O\ÏiHõ¯_».
HÀiHõÅ∞ f~°Û=∞O@∂ H˘O^Œ~°∞... QÆ`«OÖ’ HÀi# HÀiHõÅ∞ f~°_»O`À
=∞iH˘O^Œ~°∞... xÅ∞"≥`«∞Î |OQÍ~åxfl "≥Ú‰õΩ¯Å∞QÍ J=∞‡"å~°¡‰õΩ
ã¨=∞iÊOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. nO`À QÆ^≥ÌÅ∞ ÉˇÅ¡O`À xO_çáÈ`å~Ú. Éèí‰õΩÎÅ∞
X_çaÜ«∞ºO, pÔ~Å∞, ™êÔ~Å#∞ ÃÑ_»`å~°∞.
*Ï`«~° ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "Õ∞_®~°OÖ’ „Ñ¨ãq¨ OKåÅx KåÖÏ =∞Ok Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞
"≥Ú‰õΩ¯‰õΩO\Ï~°∞. xO_»∞ K«∂ÖÏÅ∞QÍ L#fl"å~°∞ WHõ¯_çH˜ „Ñ¨ã=¨ O HÀãÖ
=ã¨∞ÎO\Ï~°∞. =∞QÆÑ≤Å¡"å_»∞ Ñ¨Ù_ç`Õ ã¨=∞‡Ü«∞º, ™ê~°Ü«∞º Jx, P_»Ñ≤Å¡
Ñ¨Ù_ç`Õ ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°=∞‡ Jx ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 274
114.|`«∞Hõ=∞‡ ÑÖ_»∞QÆ
Pâ◊fiÜ«Ú[ =∂ãÖÖ’ 9 ~ÀAÅáê@∞ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩ<Õ |`«∞Hõ=∞‡

ÑÖ_»∞QÆ ™ê^è•~°}OQÍ JHÀì|~°∞Ö’ =ã¨∞ÎOk. JÑ¨Ê\˜H˜ =~å¬Å∞
`«QÆ∞æ`å~Ú. ÑÖ@HÀ`«Å∞ ^•^•Ñ¨ÙQÍ Ñ¨Ó~°ÎÜÕ∞º ã¨=∞Ü«∞O. JO>Ë
=º=™êÜ«∞ Ñ¨#∞Å Ç¨Ï_®=Ù_ô `«QÆ∞æ`«∞Ok.
K≥~°∞=ÙÅ∞, ‰õΩO@Å∞ xO_»∞‰õΩO_»Å#∞ `«ÅÑ≤™êÎ~Ú. JO`«\Ï
Ñ¨K«Û^Œ#O Ñ¨~°K«∞‰õΩx LO@∞Ok. `≥ÅOQÍ} "≥∞@ì „áêO`«O. ZHõ¯_»
K«∂ã≤<å `«OˆQ_»∞, QÆ∞#∞QÆ∞, |Ou, QÆ<Õfl~°∞ Ñ¨ÓÅ∞ q™êÎ~°OQÍ Ñ¨Óã≤
LO\Ï~Ú. ÃÑ~°àÖ¡◊ ’ QÆ∞=∞‡_ç, P#Ñ¨, <Õuc~° áê^Œ∞Å#∞Oz áêH˜ LO\Ï~Ú.
"≥Ú`åÎxH˜ „QÍ=∂Åhfl fiÛkkÌ#@∞¡QÍ LO\Ï~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 275
D ÑÖ_»∞QÆÖ’ |`«∞Hõ=∞‡‰õΩ Ñ¨Ó[`Àáê@∞ P\Ïáê\Ï q∞o`«"≥∞ÿ

LO\Ï~Ú. <å=∞-~°∂Ñ¨ ÉèË^•Å`À H˘OK≥O J@∞ W@∞QÍ D ÑÖ_»∞QÆ
ÉèÏ~°`«^Õâ◊=∞O`«\Ï HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. QÆ~åƒ, ^•O_çÜ«∂, f*ò, F#O,
J@¡`«kÌ, ÉÁ_≥¤=∞‡ `«k`«~° ~°∂áêÖ’¡ LO@∞Ok. |`«∞Hõ=∞‡ ÑÖ_»∞QÆ
K≥~°∞=ÙÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ L#fl „áêO`«OÖ’ LO@∞Ok.
|`«∞Hõ=∞‡ "≥Ú^Œ@ „QÍ=∞^Õ=`«. „QÍg∞}∞Å∞ ã¨$+≤Oì z# J=∞‡^Õ=`«.
`«~åfi`« â‹·=O P"≥∞‰õΩ t=Ùx ãü™ê÷#O WzÛ Q“~°=∞‡x KÕã≤Ok. P
`«~åfi`« =zÛ# "≥·+¨‚=O ™êHΔÍ`«∂Î ÅH©Δ ‡^Õ"Õ |`«Hõ=∞‡ Jx „Ñ¨ã¨∞ÎuOz
„Ñ¨Kå~°OÖ’ ÃÑ\˜ìOk.
D ÑÖ_»∞QÆ‰õΩ h\˜H˜ L#fl ãÖ|O^èŒO UO@O>Ë? `«OˆQ_»∞,
QÆ∞#∞QÆ∞, Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù=Ú^ŒÌ, `«=∞Åáê‰õΩÅ∞ K≥~°∞=Ùh\˜x â◊√kúKÕÜ«∞_»"Õ∞
HÍ‰õΩO_®, Jq ‰õΩo¡ h\˜ J_»∞QÆ∞‰õΩáÈ~Ú K≥~°∞=Ù =∞\˜ìx ™ê~°=O`«O
KÕ™êÎ~Ú. "Õã¨qÖ’ D =∞\˜ìx Ô~·`«∞Å∞ á⁄ÖÏÖ’¡ "ÕÜ«∞_»O =Å¡ á⁄ÖÏÅ∞
™ê~°=O`«O J=Ù`å~Ú. Wk „Ñü U_»∂ [iˆQ „Ñ¨„H˜Ü«∞. JO^Œ∞ˆH Wk
K≥~°∞=ÙÅ ÑÖ_»QÆ. Wk #∂~°∞ âß`«O =∞Ç≤Ïà◊Å ÑÖ_»∞QÆ. JK«Û"≥∞ÿ#
Jã≤`Î fi« ÑÖ_»∞QÆ. WÖÏ Ti "å~°O^ŒiH© |`«∞‰õΩ#∞ WKÕÛ J=∞‡ |`«∞Hõ=∞‡.
JÅOHõ~°} F Hõà◊
"≥Ú^Œ@ `åOÉÏà◊O ÖË^• `«|∞‰õΩÃÑ· QÆ∞=∞‡_ç P‰õΩÅ∞ Ñ¨~°∞™êÎ~°∞.
"å\˜HÕ^Œ #∂Å∞ ^•~åÅ#∞ Ô~O_»∞ =~°∞ã¨Ö’¡ Ñ¨¡ãπ PHÍ~°OÖ’ "Õ™êÎ~°∞.
QÀÑ¨Ù~åHÍ~°OÖ’ ¿ÑiÛ# |`«∞Hõ=∞‡ Ñ¨ÓÅ∞ *ÏiáÈ‰õΩO_® D ^•~åÅ#∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 276
P^è•~°OQÍ Hõ_»`å~°∞. |`«∞Hõ=∞‡#∞ ¿Ñ~°Û_®xH˜ QÆ∞=∞‡_ç P‰õΩ, `«OˆQ_»∞,

QÆ∞#∞QÆ∞Ñ¨ÓÅ∞ `«ÑÊ¨ xãïQÍ LO_®e. "≥Ú^Œ\ ˜ =~°∞ã¨Ö’ `«OQˆ _»∞ Ñ¨ÓÅ#∞
ÃÑ_»`å~°∞. =∞^èŒºÖ’ `«∞Oz# Ñ¨ÓÅ HÍ_»Å∞, P‰õΩÅ#∞ "Õ™êÎ~°∞.
™ê^è•~°}OQÍ „Ñü Ô~O_À =~°∞™ê `«OˆQ_»∞ Ñ¨ÓÅ^Õ LO@∞Ok.
QÆ∞#∞QÆ∞ Ñ¨ÓÅ z=~°Å∞ zk"Õ∞ã≤ Ñ¨k-Ñ¨<≥flO_»∞ Ñ¨ÓÅ#∞ XHõ Hõ@ìQÍ
Hõ\ ˜ì, H˘xfl =~°∞ãëfl ¿Ñ~°∞™êÎ~°∞. QÆ∞#∞QÆ∞ Ñ¨ÓÅ∞ J~°`≥Å∞Ñ¨Ù ~°OQÆ∞Ö’
LO\Ï~Ú. JO^Œ∞Hõx g\˜x P‰õΩÑ¨K«Û, QÆ∞ÖÏc, he~°OQÆ∞Ö’ =ÚOz
=~°‚~°Ol`«O KÕ™êÎ~°∞. WÖÏ XHõ =~°∞ã¨ `«OˆQ_»∞, WOHÀ =~°∞ã¨ QÆ∞#∞QÆ∞
Ñ¨ÓÅ#∞ =¸_»∞, <åÅ∞QÆ∞ =~°∞ã¨Ö’¡ QÀÑ¨Ù~åHÍ~°OÖ’ ¿Ñ~°∞™êÎ~°∞. P
`«~åfi`« ÅÉèíº`«#∞ |\˜ì |Ou, KÕ=∞Ou, QÆ<Õfl~°∞ Ñ¨ÓÅ#∞ ¿Ñ~°∞™êÎ~°∞.
ÃÑ·# `«=∞Åáê‰õΩÖ’¡ „uÉèí∞*ÏHÍ~°OÖ’ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù =Ú^ŒÌ‰õΩ ‰õΩO‰õΩ=∞,
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨ÙÉÁ@∞¡ ÃÑ_»`å~°∞. JQÆ~∞° =`«∞ÅÎ ∞ JO\Õz |`«∞Hõ=∞‡‰õΩ JÅOHõ~}°
Ñ¨ÓiÎKÕ™êÎ~°∞. JO^Œ∞ˆH ''Ñ¨ã¨∞Ñ¨ÙÖ’ Ñ¨Ù\˜ì# Q“~°=∞‡/Ñ¨ã¨∞Ñ¨ÙÖ’ ÃÑiy#
Q“~°=∞‡/Ñ¨ã¨∞Ñ¨ÙÖ’ =ãÖ`«=∂_Õ"å...—— JO@∂ áê_»`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 277
WÖÏ JÅOHõiOz# |`«∞Hõ=∞‡#∞ WO\˜ "åH˜\’¡H˜ fã¨∞H˘™êÎ~∞° . "≥Ú^Œ@

Z=i Wà◊¡ =^ŒÌ "åà◊√¡ P_®Hõ P TiÖ’ LO_Õ QÆ∞_ç =^ŒÌ‰õΩ KÕ~°`å~°∞.
JHõ¯_» _»ÑC¨ Å∞, H˘=Ú‡ "å~Ú^•ºÅ∞ QÆOcè~O° QÍ x#kã¨∞OÎ >Ë K«ÑÊ¨ @¡`À
JO`å HÀÖÏÇ¨ÏÅOQÍ LO@∞Ok. WHõ JHõ¯_ç #∞Oz ¢ã‘ÎÅO`å P Ti
K≥~°∞=Ù‰õΩ |`«∞Hõ=∞‡Å#∞ x=∞[˚#O KÕÜ«∞_®xH˜ `«~°e"≥àÏÎ~°∞. `«=∞
"≥O@ Z=iH˜ gÖˇ#· ã¨^∞Œ ÅÌ #∞ (Ñ¶Å¨ Ç¨~åÅ#∞) "å~°∞ fã¨∞HÔ àÏÎ~∞° . JO^Œ∞Hˆ
=∞Ç¨Ï~°fl=q∞ <å\˜ |`«∞Hõ=∞‡#∞ ã¨^Œ∞ÌÅ |`«∞Hõ=∞‡ JO\Ï~°∞.
™ê^è•~°}OQÍ =∞b^Œ, ã¨∞#∞flO_»Å∞, ã¨~°fiÑ≤O_ç, áÈÖˇÅ∞, uÜ«∞º
@áêÊÅ∞, Ñ¨ÙeÇ¨ÏŸ~°, J@∞‰õΩÅ∞, ¿ÑÖÏÅ∞, <å#Éˇ\ #ì˜ ÃÑã¨Å∞, â◊#QÆÅ∞,
JiÃãÅ =O\˜q ã¨^Œ∞ÌÅ∞QÍ fã¨∞ÔHàÏÎ~°∞.
WOH˘O^Œˆ~"≥∂ "≥Ú^Œ\ ˜~ÀA# "åÜ«∞#OQÍ P‰õΩ=Hõ¯Å∞, `«∞Åã≤
^ŒàÏÅ∞ WK«∞Û‰õΩO\Ï~°∞. Ô~O_À ~ÀA# Ñ¨Ñ¨C ÉˇÖÏ¡Å∞, =¸_À ~ÀA#
L_çHÕz# ÉˇÅ¡O â◊#QÆÑ¨Ñ¨C (Ñ¨Ó~°‚O), <åÅ∞QÀ ~ÀA# áêÅÖ’¡ <å#
Éˇ\ #ì̃ ÉˇÅO¡ aÜ«∞ºO, S^À ~ÀA# J@∞¡, P~À ~ÀA# JiÃãÅ∞, U_À
~ÀA# |r˚Å∞, Zxq∞^À ~ÀA# #∞=ÙfiÅ∞ ÉˇÅ¡O HõeÑ≤# zq∞‡e
("≥#fl=Ú^ŒÅÌ ∞), `˘q∞‡^À ~ÀA# ÃÑ^ŒÌ |`«∞Hõ=∞‡ ÖË^• ã¨^∞Œ ÅÌ |`«∞Hõ=∞‡
HÍ|\ì̃ Ñ¨ÙeÇ¨ÏŸ~å, z„`å#flO ÖË^• „Ñ¨^è•#=O@HÍxfl <≥·"Õ^ŒºOQÍ KÕ™êÎ~°∞.
=∞x+≤H˜ „Ñ¨Hõ$uH˜ L#fl ãÖ|O^èŒO =∞#O [~°∞Ñ¨Ù‰õΩ<Õ ÑÖ_»∞QÆÖ’¡ =ºHõÎ
=∞=Ù`«∞O@∞Ok. WÖÏO\˜ ÑÖ_»∞QÆÅ∞ `«~° `«~åÅ‰õΩ „Ñ¨=Ç≤Ïã¨∂Î =∞# `≥Å∞QÆ∞
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å B#fl`åºxfl `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú. JÖÏO\˜^Õ |`«∞Hõ=∞‡ ÑÖ_»∞QÆ.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 278
115.~˘>ˇìÅ ÑÖ_»∞QÆ, <≥Å∂¡~°∞
"≥ÚÇ¨Ï~°O Ñ¨~fi° k<åÖ’¡ Ç≤ÏO^Œ∂ =Úã≤=¡ ÚÅ∞ Hõeã≤ <≥Å∂¡~∞° K≥~∞° =Ù

ÉÏ~å +¨Ç‘Ï^£ ^Œ~åæ =^ŒÌ qq^èŒ HÀÔ~¯Å∞ HÀ~°∞`«∂, <≥~°"Õi# HÀÔ~¯Å
HÀãÖ "≥Ú‰õΩ¯Å∞ f~°∞Û‰õΩO@∂ ~˘>ˇÅì ∞ Wã¨∂Î Ñ¨ÙK«∞Û‰õΩO@∂ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩ<Õ
D ÑÖ_»∞QÆ#∞ ~˘>ˇìÅ ÑÖ_»∞QÆ JO\Ï~°∞. D ~˘>ˇìÅ ÑÖ_»∞QÆÖ’
=∞Ç≤Ïà◊Å∞ JkèHõ ãÖYºÖ’ áêÖÁæO\Ï~°∞. =¸_»∞ ~ÀAÅ áê@∞ [iˆQ
~˘>ì̌Å ÑÖ_»∞QÆÖ’ áêÖÁæ<OÕ ^Œ∞‰õΩ ^Õâ◊ #Å∞=¸ÅÅ #∞Oz "ÕÖÏk Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞
áêÖÁæO\Ï~°∞. <≥Å∂¡~°∞Ö’x ÉÏ~å ëêÇ‘Ï^£ ^Œ~åæ =^ŒÌ [iˆQ "åi¬Hõ
HÍ~°º„Hõ=∂xfl 12 =∞Ok J=∞~°g~°∞Å ÑÖ_»∞QÆQÍ áê\˜™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 279
~˘>ˇìÅ ÑÖ_»∞QÆ ZÖÏ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok?

P~å¯@∞ #"å|∞ HÀiHõ <≥~°"Õ~°_»O`À =∞~°∞ã¨\ ˜ U_®k ^Œ~åæ‰õΩ
=zÛ Hõ$`«[˝`« `≥eÜ«∞*Ëã¨∂Î, ã¨fi~°‚Å K≥~°∞=ÙÖ’ ~˘>ˇì q_çz#@∞¡ XHõ
Hõ^äŒ#O. P ãÖÑ¶¨∞@<å#O`«~°"Õ∞ ~˘>ˇìÅÑÖ_»∞QÆ "≥Ú^ŒÖˇ·O^Œx ÃÑ^ŒÌÅ∞
K≥Ñ¨Ù`«∞O\Ï~°∞. 1930ÅÖ’ D ~˘>ˇìÅ ÑÖ_»∞QÆ "≥Ú^ŒÖˇ· „Hõ=∞O `«Ñ¨Ê
‰õΩO_® [~°∞QÆ∞`«∂, ™ê÷xHõ Ñ¨„uHõÅÖ’ #"≥∂^Œ∞ J~Ú=Ù#fl@∞¡ `≥Å∞ã¨∞OÎ k.
~˘>ˇìÅ#∞ ZÖÏ ã¨=∞iÊ™êÎ~°∞?
WO\˜Ö’ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ H˘zÛ# K«áêfÅ∞ ~˘>ˇÅì ∞ K≥~∞° =ÙÖ’x hà◊Ö’¡
ky `«ÅÃÑ· =Úã¨∞QÆ∞"Õã∞¨ H˘x =∂iÊ_ç KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~°∞ Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞. P~ÀQÆºO
QÆ∞iOz "≥Ú‰õΩ¯ H˘O>Ë Ñ¶ë`«O HõxÑ≤¿ãÎ =∞~°∞ã¨\ ˜ U_®k P~ÀQÆº
~˘>ˇì HÍ"åeû# "åiH˜ ÑÖz "≥Ú‰õΩ¯ K≥e¡™êÎ~°∞. WÖÏˆQ q^•º ~˘>ˇì,
ÃÑo§ ~˘>ˇì, ™œÉèÏQÆº ~˘>ˇì, ãÖ`å# ~˘>ˇì, g™ê ~˘>ˇì, Jaè=$kú ~˘>ˇì,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 280
ã¨"≥∞ÿHÍºO„^èŒ ~˘>ˇì.WÖÏ Z<Àfl~°HÍÅ ~˘>ˇìÅ∞ WzÛ Ñ¨ÙK«∞Û‰õΩO\Ï~°∞.

qq^èŒ HÀÔ~¯Å‰õΩ ãÖ|OkèOz ã‘fiHõiOK«∞‰õΩ#fl ~˘>ˇìÅ‰õΩ |^Œ∞Å∞QÍ
uiy =∞~°∞ã¨\ ˜ ãÖ=`«û~°O XHõ\ H˜ ˜ ~Ô O_»∞ ~˘>ˇÅì K˘Ñ¨C# D ã¨fi~å‚Å
K≥~°∞=Ù =^ŒÌ Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ ÑÖK«∞`å~°∞. q∞ye# "å\˜x D K≥~°∞=ÙÖ’
=kÖË™êÎ~°∞. Wk Ñ¶¨ÖÏ<å HÀÔ~¯‰õΩ ãÖ|OkèOz# ~˘>ˇì Jx ã¨∞ÅÉèíOQÍ
QÆ∞iÎOKÕO^Œ∞‰õΩ ÉÏº#~°∞¡ U~åÊ@∞ KÕ™êÎ~°∞.
QÆO^èŒ=∞Ç¨ÏŸ`«û=O
=∞`« ™ê=∞~°™êºxH˜ „Ñ¨fHõQÍ [iˆQ D ~˘>ˇìÅ ÑÖ_»∞QÆÖ’ ~˘>ˇìÅ∞
=∂iÊ_ç KÕã¨∞H˘#flÉèí‰õΩÎÅ∞ lÖÏ¡Ö’x Hõã¨∞=¸~°∞, J#∞=∞ã¨=Ú„^ŒO
¿Ñ@ÅÖ’x ^Œ~åæÅ#∞ ‰õÄ_® ãÖ^Œi≈™êÎ~°∞. K≥~°∞=Ù =^ŒÌ =Ù#fl É’@∞
+≤HÍ~°∞ „Ñ¨`ÕºHõ PHõ~°¬}QÍ xÅ∞ã¨∞ÎOk. ~˘>ˇìÅ ÑÖ_»∞QÆ [iˆQ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ ÉÏ~å +¨ÇÏ‘ ^£ ^Œ~åæÖ’ QÆO^èŒ =∞Ç¨ÏŸ`«û=O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
~˘>ˇìÅ ÑÖ_»∞QÆ#∞ „áê~°OaèOz# P~å¯@∞ #"å|∞
P~å¯@∞ #"å|∞Å HÍÅOÖ’ <≥Å∂¡~°∞ K≥~°∞=Ù =^ŒÌ ~°[‰õΩÅ∞ |@ìÅ∞
LuˆH"å~°∞. D ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ ~°[‰õΩÖˇ·# ÉèÏ~åºÉèí~°ÎÅ∞ K≥~°∞=ÙÖ’ |@ìÅ∞
L`«∞‰õΩ`«∞O_»QÍ á⁄^Œ∞Ì áÈ=_»O`À JHõ¯_Õ x„^ŒáÈÜ«∂~°∞.
~°[‰õΩx ÉèÏ~°º‰õΩ JHõ¯_» ã¨=∂^èŒ∞Öˇ·# ÉÏ~å+¨Ç‘Ï^£Å∞ HõÅÖ’H˜ =zÛ
P~å¯@∞ #"å|∞ ÉèÏ~°º J<å~ÀQÆºO`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok, ã¨=∂^èŒ∞Å
„Ñ¨Hõ¯#∞#fl =∞\˜ìx fã¨∞ÔHo§ P"≥∞ #∞k\˜ÃÑ· ~å¿ãÎ HÀÅ∞‰õΩO@∞O^Œx
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 281
K≥áêÊ~°∞. L^ŒÜ∂« <Õfl ÉèÏ~°ºÉè~í eÎ° ^Œ~Ì ∞° „QÍ=∞OÖ’H˜ "≥à√◊ `«∞O_»QÍ P~å¯@∞
#"å|∞ ÉèÏ~°º J<å~ÀQÆºO`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok P"≥∞‰õΩ ã¨Ô~·# "≥·^ŒºO
KÕã#≤ "åiH˜ qÅ∞"≥#· |Ç¨ï=∞u JO^Œ*™Ë êÎ=∞x ^ŒO_À~å "Õ~Úã¨∞OÎ \Ï~°∞.
D q+¨Ü«∂xfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl ~°[‰õΩ_»∞ `«# ÉèÏ~°º‰õΩ HõÅÖ’ =zÛ#
q+¨Ü«∂xfl #"å|∞ P™êú#OÖ’ =Ù#fl "åiH˜ q=i™êÎ~°∞. nO`À ~åA
`«# J#∞ K«~°∞Å#∞ <≥Å∂¡~°∞ K≥~°∞=Ù =^ŒÌ‰õΩ ÑÖÑ≤ JHõ¯_ç =∞\˜ìx
`≥Ñ≤ÊOK«∞‰õΩx ~åA ÉèÏ~°º #∞^Œ∞\˜ÃÑ· Ñ¨Ó™êÎ~°∞. "≥O@<Õ P"≥∞ P~ÀQÆºO
‰õΩ^Œ∞@ Ñ¨_»∞`«∞Ok.
nO`À P ~åA‰õΩ Ñ¨@ìÖË#O`« ãÖ`À+Ö`À `«# ÉèÏ~°º`À HõÅã≤
<≥Å∂¡~∞° K≥~∞° =Ù ã¨g∞ÑÖÖ’x ã¨=∂^è∞Œ Å =^Œ‰Ì Ωõ =zÛ ÉÏ~å +¨ÇÏ‘ ^Œ∞Å‰õΩ
„áê~°÷#Å∞ KÕã≤, `«=∞ "≥O@ `≥K«∞Û‰õΩ#fl ~˘>ˇìÖ’¡ H˘xflO\˜x JHõ¯_ç
"åiH˜ ÑÖK«∞`å~°∞. JÖÏ JÑ¨Ê\˜ #∞O_ç D ~ÀA =~°‰Ωõ P P#"å~Úf
„Ñ¨HÍ~°O ~˘>ˇìÅ =∂~°∞Ê [~°∞QÆ∞`ÀOk. HÀÔ~¯Å∞ fi# "å~°∞ ~˘>ˇìÅ#∞
fã¨∞‰õΩx ^Œ~åæ =^ŒÌ K≥~°∞=ÙÖ’ `«_çÑ≤ =∞~˘HõiH˜ W=fi_»O, HÀÔ~¯Å∞
HÀ~°∞‰õΩ<Õ "å~°∞ "å\˜x fã¨∞HÀ=_»O JÑ¨Ê\˜ #∞Oz PKå~°OQÍ
=ã¨∞Î#flk. WÖÏ P q^èŒOQÍ ~˘>ˇìÅ∞ =∂~°∞Ê KÕã¨∞HÀ=_»O Jk ~˘>ˇìÅ
ÑÖ_»∞QÆQÍ =∂iOk. JÑ¨Ê\’¡ D ÑÖ_»∞QÆ#∞ "≥ÚÇ¨Ï~°O <≥ÅÖ’XHõ¯~ÀA
=∂„`«"Õ∞ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩ<Õ"å~°∞. `«~°∞"å`« [#O ~°nÌ Z‰õΩ¯=QÍ LO_»@O
=Å# D L`«û"åxfl <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ∞ [~°∞Ñ¨Ù`«∞<åfl~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 282
116.„Ñ¨ÉèíÅ∞
„Ñ¨ÉÅíè ãÖã¨¯ $u QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡, =ÚYºOQÍ Ñ¨ÖÏfl_»∞ „áêO`«OÖ’

HõxÑ≤OKÕ XHõ Q˘Ñ¨Ê `≥Å∞QÆ∞"åi ãÖã¨¯ $u. ~å„+¨ìOÖ’ ZHõ¯_® ÖËx
q^èŒOQÍ =∞Ç¨ t=~å„u<å_»∞ QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡Ö’x HÀ@Ñ¨ÊH˘O_»,
HÍfis ÉÏÅHÀ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞, ã¨„`«âßÅ „áêO`åÅÖ’ D „Ñ¨ÉèíÅ ãÖã¨¯ $u
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 283
„Ñ¨Éèí JO>Ë Uq∞\˜?

„Ñ¨Éèí J<Õk ^Õ=Ùx Tˆ~yOÑ¨Ù‰õΩ Ñ¨Å¡H© ÖËxKÀ@¡ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ
J~°Ñ¨ÖÏO\˜ x~å‡}=Ú. z#fl z#fl ^Õ"åÅÜ«∞=ÚÅÖ’ Ô~O_»∞ Hõ„~°ÅÃÑ·
#Å∞QÆ∞~°∞ Ñ¨@∞ìH˘<ÕÖÏ XHõ J~°Ñ¨#∞ KÕã≤ ^•xÃÑ· ^Õ=Ùx q„QÆÇ¨Ï=Ú
ÖË^• ÉÁ=∞‡#∞ ÃÑ\˜ì "≥#∞Hõ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú =∂ki XHõ Hõ@ì_®xfl
`ÕeHõáê\˜ QÆ_H» „õ ~°Å`À ~°OQÆ∞Å HÍy`åÅ`À `«Ü∂« ~°∞KÕã≤ ^•xÃÑ· ^Õ=Ùx
Tˆ~yOKÕ"å~°∞.
Jk ~å#∞~å#∂ JO`«\Ï "åºÑ≤Oz `≥Å∞QÆ∞ "åi ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OQÍ
=∂iOk. ZO`« Z`«∞Î „Ñ¨Éíè J~Ú`Õ JO`« Q˘Ñ¨Ê. HÀ@Ñ¨ÊH˘O_» u~°}ÏÅH˜
=O^ŒÖÏk ~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å „Ñ¨ÉèíÅ∞ qKÕÛã≤ â’Éèí KÕ‰õÄ~°∞Û`å~Ú. WHõ¯_»
„Ñü ãÖ=`«û~°O L`«Î=∞ „Ñ¨Éèí‰õΩ |Ç¨ï=∞ux ‰õÄ_® JO^ŒKÕ™êÎ~°∞.
„Ñ¨ÉèíÅ x~å‡}O "≥#∞Hõ SuÇ¨ÏºO
HÀ@Ñ¨ÊH˘O_» ã¨g∞ÑÖÖ’x H˘O_» HÍ=Ó~°∞ „QÍ=∂xH˜ K≥Ok#
P#O^Œ=e¡ J<Õ Q˘Å¡ÉèÏ=∞ Ñ¨~°=∞t= Éèí‰õΩÎ~åÅ∞. P"≥∞ „Ñü~ÀA
H˘O_»ÃÑ· KÕ~°∞H˘x áê`« HÀ@Ü«∞º™êfiq∞H˜ Ñ¨Ó[Å∞ KÕ¿ãk.
XHõ<å_»∞ `å#∞ =Ü≥∂ÉèÏ~°O`À H˘O_» ZHõ¯ÖËHõ áÈ`«∞<åfl#∞ ™êfiq∞x
"Õ_»∞HÀQÍ ™êfiq∞ „Ñ¨`«ºHõΔ"≥∞ÿ =ÚO^Œ∞ h=Ù "≥#∞E_»‰õΩO_® HÕ^Œ‰õΩ
#_»∞=Ù h "≥#∞Hõ <Õ#∞ =™êÎ#x K≥áêÊ_»∞. Q˘Å¡ÉèÏ=∞ HÕ^Œ‰õΩ kQÆ∞`«∂
™êfiq∞ "≥#∞Hõ =ã¨∞Î<åfl~À ÖË^À Jx "≥#∞kiy K«∂_»@O`À ™êfiq∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 284
tÅQÍ =∂~å_»∞. nO`À Q˘Å¡ÉÏè =∞ uiy P ™êfiq∞x "Õ_∞» HÀQÍ ZÑ¨C_≥`· Õ

<å H˘O_»‰Ωõ HÀ\©<˘Hõ¯ „Ñ¨ÉÅíè ∞ =¿ãÎ JÑ¨Ê_»∞ H˘O_»ky HÕ^Œ‰Ωõ =™êÎxx
K≥áêÊ_»∞. nO`À „Ñü ãÖ=`«û~°O t=~å„u<å_»∞ HÀ@Ñ¨ÊH˘O_»‰õΩ
ã¨g∞ÑÖÖ’x Jxfl „QÍ=∂Å"å~°∞ „Ñ¨ÉèíÅ∞, q^Œ∞º`ü „Ñ¨ÉèíÅ∞ Hõ@∞ì‰õΩx
HÀ@Ñ¨ÊH˘O_»‰õΩ =™êÎ~°∞.
QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡ #~°ã¨~å=Ù¿Ñ@ `åÅ∂HÍÖ’x HÀ@Ñ¨ÊH˘O_»
„Ñ¨ã≤^Œú"≥∞ÿ# â‹·=ˆHΔ„`«O. =∞Ç¨t=~å„uH˜ KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# u~°∞<åà◊√¡
[~°∞QÆ∞`å~Ú.
ÅHõΔÖÏk Éèí‰õΩÎÅ∞ P<å_»∞ JHõ¯_» L`«û"åÅ‰õΩ Ç¨[~°=Ù `å~°∞.
=ÚYºOQÍ K«∂_»=Åã≤Ok „Ñ¨ÉèíÅ „Ñ¨^Œ~°≈#. =O^ŒÖÏkQÍ „Ñ¨ÉèíÅ∞ P
L`«û"åÅÖ’ áêÖÁæO\Ï~Ú. JqHÍHõ WOHÍ HÀÖÏ@O, g~°OQÆO,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 285
Ç¨ÏiHõ^äŒÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q LO\Ï~Ú. `«Å hÖÏÅ "≥Ú‰õΩ¯|_»∞Å‰õΩ ‰õÄ_®

D ˆHΔ„`«O „Ñ¨ã≤kú. t=~å„uH˜ ~°∞„^•aè¿+HõO, ã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∂~°Û#Å∞
[~°∞QÆ∞`å~Ú. WHõ¯_ç t=Ù_çx HÀ>Ëâfi◊ ~°∞_»∞, „uHÀ>Ëâfi◊ ~°™êfiq∞ JO\Ï~°∞.
P ¿Ñˆ~ `≥Å∞QÆ∞Ö’ HÀ@Ñ¨Ê J~ÚOk.
|Ü«∞Å∞ ^Õi# „Ñ¨ÉèíÅ |O_»∞¡ PÜ«∂ „QÍ=∂Å QÆ∞O_® „Ñ¨Ü«∂}ÕKÕ
@Ñ¨C_»∞ „QÍ=∞ã¨∞÷Å∞ Z^Œ∞~°∞ =zÛ ¢ã‘ÎÅ∞ Hõ_»=Å`À "å~° áÈÜ«∞QÍ,
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ HõuÎ KÕ`« |\˜ì, ^ŒO_»HÍÅ#∞ K«^Œ∞=Ù`å~°∞.
WÖÏ K«k"Õ"å~°∞ [OQÍÅ∞, P~å^èŒº „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞. â‹·=ÙÅ∞, g~°
â‹·=ÙÅ∞ Ñ¨Å∞ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ ^ŒHõΔÜ«∞[˝ ^ŒO_»HõO K«kq#>ˇ¡ WHõ¯_®
K«^Œ∞=Ù`å~°∞. WÖÏ K«k"Õ@Ñ¨C_»∞ Y_»æ^è•~°∞Å∞ „Ñ¨Éèí =ÚO^Œ∞ xÅ|_ç
"≥#Hõ‰õÄ =ÚO^Œ∞‰õΩ #_»∞ã¨∂Î ZyÔ~yi QÆO`«∞Å∞ "Õã¨∂Î Ñ¨~°=à◊√§
„`˘‰õΩ¯`«∂ =ÙO>Ë Ñ¨Hõ¯ #∞#fl "åà◊√§ |∞O[ "å~Ú^•ºxfl `«ÃÑÊ@ "å~Ú
^•ºxfl "å~Úã¨∂Î, H˘=Ú‡ |∂~°QÍÅ#∂, HÍÇ¨ÏâßÅ#∂ Tk ^ŒO_»HõO
K«^Œ∞=ix L`ÕÎ[ Ñ¨~°∞™êÎ~°∞.
HÀ@Ñ¨ÊH˘O_» „áêO`«OÖ’<Õ HÍ‰õΩO_® Ñ¨ÖÏfl_»∞ „áêO`«OÖ’x W`«~°
„QÍ=∂Ö’¡ [iˆQ u~°∞<åà◊¡Ö’ ‰õÄ_® „Ñ¨ÉèíÅ ãÖã¨¯ $u Hõ#Ñ¨_»∞`«∞Ok.
HÀ@Ñ¨ÊH˘O_» `«~°Ç¨Ö’ „Ñ¨ÉèíÅ#∞ „Ñ¨^Œ~°≈#QÍ H˘O_»Å‰õΩ `«~°eOK«O
J<Õk W`«~° „áêO`åÖ’¡ HõxÑ≤OK«^∞Œ . WHõ¯_» u~°∞<åà◊√¡ [iˆQ „Ñ¨^âÕ O◊ Ö’<Õ
„Ñ¨ÉèíÅ∞ Hõ_»`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 286
117.HÀ@Ñ¨ÊH˘O_» „Ñ¨ÉèíÅ ãÖã¨¯ $u
Wk QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡, =ÚYºOQÍ #~°ã~¨ å=Ù¿Ñ@, Ñ¨ÖÏfl_»∞ „áêO`«OÖ’

HõxÑ≤OKÕ XHõ Q˘Ñ¨ÊãÖã¨¯ $u. ~å„+¨ìOÖ’ ZHõ¯_® ÖËx q^èŒOQÍ =∞Ç¨
t=~å„u<å_»∞ QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡Ö’x HÀ@Ñ¨ÊH˘O_», HÍfis ÉÏÅHÀ>Ëâfi◊ ~°
™êfiq∞, ã¨„`«âßÅ „áêO`åÅÖ’ D „Ñ¨ÉèíÅ ãÖã¨¯ $u HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
HÀ@Ñ¨ÊH˘O_» QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡, #~°û~å=Ù¿Ñ@‰õΩ 10 H˜.g∞. ^Œ∂~°O
LOk. Wk „Ñ¨=ÚY â‹·= ˆHΔ„`«O. H˘O_»ÃÑ· „u‰õÄ\Ï„k HÀ@Ü«∞º™êfiq∞
H˘Å∞"≥· L<åfl_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 287
„Ñü U_®k =∞Ç¨ t=~å„u Ñ¨~fi° k<å# ~å„+Öì #Å∞=¸ÅÅ∞ #∞Oz

Éèí‰õΩÎÅ∞ H˘O_»‰õΩ `«~°e=™êÎ~°∞. t=~å„u <å_»∞ HÀ@Ñ¨ÊH˘O_»‰õΩ 30
H˜.g∞ ^Œ∂~°OÖ’ L#fl Jxfl „QÍ=∂Å "å~°∞ „Ñ¨ÉèíÅ∞ Hõ@∞ìH˘x H˘O_»‰õΩ
"≥à@¡◊ O WHõ¯_ç ãÖã¨¯ $uÖ’ ÉèÏQÆO. HÀ@Ñ¨Ê H˘O_» t=~å„u u~°∞<åà◊§Ö’
„Ñ¨ÉÖíè Ë „Ñ¨`åºHõ PHõ~¬° }. D „Ñ¨ÉÅíè "≥É· "íè åxfl K«∂_®ÖË HÍx =i‚OK«ÖOË .
q^Œ∞º`ü „Ñ¨ÉèíÅ ^èŒQÆ^ŒQÆ HÍO`«∞Å #_»∞=∞ ~å„u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÀ@Ü«∞º
™êfiq∞ H˘Å∞"≥·# HÀ@Ñ¨ÊH˘O_» "≥∞iã≤ áÈ`«∞Ok. „QÍ=∂Å #∞Oz ÃÑ^ŒÌ
ãÖYºÖ’ Éèí‰õΩÎÅ∞ Z^Œ∞ÌÅ |O_»∞¡, \ÏHõì~°¡ÃÑ· H˘O_»‰õΩ =™êÎ~°∞. H˘O^Œ~°∞
Éèí‰õΩÎÅ∞ „Ñ¨ÉèíÅ∞ "≥O@ |O_»∞¡ Hõ@∞ì‰õΩx ™êfiq∞"åix ^Œi≈OK«\ÏxH˜
H˘O_»‰õΩ "≥à◊`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 288
118.`≥áÈÊ`«û"åÅ∞
`≥Ñ¨ÊÃÑ· L`«û"åxfl [~°∞Ñ¨ÙHÀ=_®xfl `≥áÈÊ`«û=O JO\Ï~°∞. „Ñ¨ã≤kú

K≥Ok# Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ Ñ¨Ù+¨¯i}˜Ö’ QÍx ÖË^• ^ŒQÆæ~°Ö’#∞#fl
HÍÅ∞=Å∞, #^Œ∞Å∞, K≥~∞° =ÙÅÖ’ ^Õ=`å q„QÆÇ¨ Å#∞ Tˆ~y™êÎ~∞° . L`«û=
q„QÆÇ¨ Å#∞ qq^èŒ k"åºÉè~í }° ÏÅ∞, ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å Ñ¨Ù+Ê¨ =∂eHõÅ`À =Ú™êÎ|∞KÕã≤
"Õ^Œ ÑÖ_ç`∞« Å =∞O„`ÀKåÛù@#Å∞, Éè‰í Ωõ ÅÎ [Ü«∞ [Ü«∞ ^è•fi<åÅ∞, "Õ∞à◊`åàÏÅ
=∞^èŒº ^Õ=™ê÷#O #∞O_ç ™êfiq∞ "åi [ÅqÇ¨~° „Ñ¨^Õâ◊O =~°‰õΩ L`«û=OQÍ
fã¨∞‰õΩ™êÎ~°∞. J#O`«~°O =∂q∞_ç`À~°}ÏÅ∞, Ñ¨ÓÅ`À~°}ÏÅ∞, J~°\ ˜
Ñ≤ÅHõÅ∞, qq^èŒ ~°OQÆ∞Å Ñ¨`åHÍÅ`À =Ú™êÎ|∞ KÕã≤# `≥Ñ¨ÊÃÑ· L`«û=
q„QÆÇ¨ Å#∞ LOK«∞`å~°∞. J#O`«~O° `≥ÑÊ¨ Ö’ ™êfiq∞H˜ qq^èŒ LÑ¨Kå~åÅ∞,
x"Õ^Œ#Å∞, Ç¨~°`«∞Å`À ^Õ=™ê÷#O „Ñ¨^è•# J~°Û‰õΩÅ Ñ¨~°º"ÕHõΔ}Ö’
"Õ^ÀHõÎOQÍ, âß„™ÈÎHõÎOQÍ `≥áÈû`«û= HÍ~°º„Hõ=∂xfl x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 289
u~°∞=∞ÅÖ’ `≥áÈÊ`«û=O
u~°∞=∞ÅÖ’x "ÕOHõ>Ëâ◊fi~° ™êfiq∞"åi Ñ¨Ù+¨¯~°}˜Ö’ „Ñü U\Ï
"≥·Éèí=OQÍ S^Œ∞ ~ÀAÅ áê@∞ `≥áÈÊ`«û=O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Wk „Ñü
ÜÕ∞\Ï K≥·„`«=∂ãÖÖ’ á¶êÅ∞æ} áœ~°‚q∞ <å_»∞ [iˆQ L`«û=O. u~°∞=∞Å
N"åiH˜ U\Ï á¶êÅ∞æ} =∂ãÖÖ’ áœ~°q‚ ∞H˜ =ÚO^Œ∞ `≥áÈÊ`«û"åÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ
P#"å~Úf <Õ\ ˜H© H˘#™êQÆ∞`ÀOk. g\˜x á¶êÅ∞æ} â◊√Hõ¡ UHÍ^Œt
#∞Oz „áê~°OÉè"í ∞≥ ÿ áœ~°q‚ ∞<å_»∞ =Úy¿ãÖÏ S^Œ∞ ~ÀAÅ áê@∞ Ñ¶∞¨ #OQÍ
x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. `≥Ñ¨Ê JO>Ë F_». F_»Ö’ Pj#∞Öˇ·# N"åix HÀ<Õ\ ˜Ö’
qÇ¨iOÑ¨*Ü Ë ∞« _®<Õfl `≥áÈÊ`«û=O JO\Ï~°∞. `≥áÈÊ`«û "åÅ#∞ `«q∞à◊OÖ’
u~°∞Ñë¡ F_≥· u~°∞<åàò Jx, `≥Å∞QÆ∞Ö’ `≥Ñ¨Ê u~°∞<åà◊√¡ Jx JO\Ï~°∞.
S^Œ∞ ~ÀAÅ∞ [iˆQ DHÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ ~ÀA ã‘`å~å=ÚÅ`À
áê@∞ ÅHõΔ ‡}∞_»∞x ‰õÄ_® Ñ¨Ól™êÎ~∞° . ~Ô O_»= ~ÀA NHõ$+¨μ_‚ ∞» , ~°∞H˜‡}˜
Ñ¨Ól™êÎ~°∞. =¸_»∞, <åÅ∞QÆ∞, S^Œ∞ ~ÀAÅ∞ Ñ¨Ó[Å∞ „`«Ü≥∂^Œt`À
"≥Ú^ŒÅ~Úº áœ~°‚q∞`À =ÚQÆ∞™êÎ~Ú. D =¸_»∞ ~ÀAÖ’¡ L`«û=
q„QÆ"∞≥ #ÿ =∞ÅÜ«∞Ñ¨Ê ™êfiq∞`À áê@∞ N^Õq, Éè∂í ^Õq Ñ¨ÓlOÑ¨|_»`å~°∞.
D L`«û= =¸~°∞Îefl J^Œ∞ƒù`«OQÍ JÅOHõiOz Ñ¨Ù+¨¯i}˜ ÃÑ· L#fl
„Ñ¨`ÕºHõ `≥Ñ¨ÊÅÃÑ· LOz Ñ¨Ól™êÎ~°∞.
`≥áÈÊ`«û=O ZÖÏ [~°∞QÆ∞`«∞Ok?
=ÚO^Œ∞QÍ L`«û= =¸~°∞ÎÅ#∞ PÅÜ«∞ <åÅ∞QÆ∞ =∂_» g^èŒ∞Ö’¡
"≥É· =íè OQÍ Tˆ~yOz N"åi Ñ¨Ù+¨¯i}˜ =^Œ‰Ì Ωõ "ÕOÑ¨Ù KÕ™êÎ~∞° . J#O`«~O°
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 290
JO^ŒOQÍ JÅOHõiOz# `≥Ñ¨ÊÃÑ· ™êfiq∞"å~°∞ Pj#∞Öˇ· Ñ¨Ù+¨¯i}˜Ö’

=¸_»∞ K«∞@∞¡ qÇ¨Ïi™êÎ~∞° . =¸_À ~ÀA NÉè∂í ã¨"∞Õ `«OQÍ ã¨~åfiÅOHÍ~°
Éèí∂+≤`«∞_≥· Ñ¨Ù~°g^èŒ∞Ö’¡ Tˆ~y# J#O`«~°O HÀ<Õ\ ˜Ö’ `≥Ñ¨ÊÃÑ· Pj#∞Öˇ·
=¸_»∞™ê~°∞¡ qÇ¨Ïiã¨∂Î ™êfiq∞"å~°∞ Éè‰í Ωõ ÅÎ #∞ J#∞„QÆÇÏ≤ ™êÎ~∞° . <åÅ∞QÀ ~ÀA
S^Œ∞™ê~°∞,¡ z=i ~ÀA U_»∞™ê~°∞¡ `≥ÑÊ¨ ÃÑ· Ñ¨Ù+¨¯i}˜Ö’ qÇ¨Ïi™êÎ~∞° . D
`≥áÈû`«û=O ~ÀAÅÖ’ ™êfiq∞"å~°∞ qâı+ÖQÍ Hõ\ÏHΔ̃™êÎ~°x Éèí‰õΩÎÅ qâßfiãÖ.
Éˇ["å_»Ö’ Hõ#Hõ^Œ∞~°æ=∞‡"åiH˜ [iˆQ `≥áÈû`«û=O
q[Ü«∞"å_» Hõ#Hõ^Œ∞~°æ J=∞‡"åi PÅÜ«∞OÖ’, q[Ü«∞^Œâ◊q∞

ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ #=~å„u L`«û"åÅ∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú. PYi ~ÀA# Hõ$ëê‚
#kÖ’ `≥áÈÊ`«û=O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ç¨ÏOã¨ PHÍ~°OÖ’ `≥Ñ¨Ê#∞ ~°=∞}©
Ü«∞OQÍ JÅOHõi™êÎ~∞° . ^•xÖ’ J=∞‡"åix LOz #kÖ’ Tˆ~y™êÎ~∞° .
X_»∞¤#∞ KÕi# "ÕÖÏk Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ Jk Hõ#∞flÅ ÑÖ_»∞ˆQ J=Ù`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 291
119. ¿ã=
W`«_Î ç ~ˆ ‰õΩÅ`À KÕã#≤ ÃÑ^ŒÃÌ Ñ^ŒÌ `åà◊=ÚÅ#∞ KÕ`« ^èiŒ Oz ã≤OÇ¨K«Å

#$ã≤OÇ¨Ï™êfiq∞x H©iãÎ ∂¨ Î <≥=∞e ‰õΩOK≥#∞ KÕuÖ’ Ñ¨@∞ìH˘x <åÜ«∞‰õΩ_»∞
<å=∞O K≥|∞`«∞O>Ë JO^Œ~°∂ Hõeã≤ áê_»∞`«∂ =ÅÜ«∂HÍ~°OQÍ
u~°∞QÆ∞`«∂ KÕ¿ã #$`«ºO ¿ã=. nx<Õ ã≤OÇ¨„k JÑ¨Ê#fl ¿ã= JO\Ï~°∞.
Ç¨ÏiÇ¨Ïs <å~åÜ«∞}Ïk <å~åÜ«∞}À
Hõ~°∞}Õz =∞"Õ∞‡Å∞ Hõ=∞ÅÖ’K«#∞_®
J#∞#k D ¿ã=Ö’ K≥Ñ¨Ê|_Õ <å=∞O Ñ¨^ŒúuÖ’x^Õ.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 292
120.~°∞O[ "å~Ú^Œº=Ú
qâ◊fi „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ (qâ◊fiHõ~°‡ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞) QÀ„`åÅ#∞, =Oâ◊

<å=∂Å#∞ á⁄QÆ_ç qâ◊fiHõ~°‡ Ñ¨Ù~å}O K≥¿ÑÊ"åˆ~ ~°∞O[Å∞. "å~°∞ Hõ^äŒ
K≥|∞`«∂ "å~ÚOKÕ "å~Ú^Œº"Õ∞ ~°∞O[. K«~°‡ "å~Ú^•ºÅÖ’ KåÖÏ
ÃÑ^ŒÌk ~°∞O[.
nx â◊|ÌO ‰õÄ_® Ô~O_»∞, =¸_»∞ H˜Ö’g∞@~°¡ =~°‰õΩ qxÑ≤ã¨∞ÎOk.
=$uÎ QÍÜ«∞‰õΩÅ "å~Ú^•ºÅÖ’ WO`« ÃÑ^ŒÌk =∞~˘Hõ\ ˜ÖË^Œ∞. ~°∞O[HÍ~°∞_»∞
"≥∂Ü«∞ÖËx |~°∞=ÙQÍ<Õ nxx "≥∂ã¨∞ÎO\Ï~°∞. `«~°O #∞Oz `«~åxH˜
D "å^ŒºHõà◊ H˘#™êQÆ∞`«∂ =ã¨∞Î#flk. 32 ~°HÍÅ∞QÍ nxfl "å~ÚOK«
=K«∞Û#@. ~°∞O[ J<Õ D K«~‡° "å^ŒºO â‹=· ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xH˜ K≥Ok#k.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 293
~°∞O[ Hõ^äŒ K≥¿ÑÊ q^è•#O

~°∞O[ Hõ^äŒ‰õΩÅ∞ „QÍ=∂xx "≥o§#Ñ¨Ù_»∞ TiÖ’ ÃÑ^ŒÌ PKåi JO>Ë
=∞#∞ „|Ç¨Ï‡ ãÖ`«u "å~°∞ WO\˜H˜ "≥o§ ÖËHõ P TiÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜QÍ
=zÛ ã≤~÷ Ñ° _¨ #ç PKåi WO\˜H˜ "≥o§ Hõ^Œä K≥|∞`å~°∞. H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’
„QÍ=∞OÖ’x qâ◊fi„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞ JO^ŒiH© HõeÑ≤ XHõ KÀ@ Hõ^äŒ K≥Ñ¨Ê_»O,
H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ ÃÑ^ŒÌ PKåi WO\’¡ Hõ^Œä K≥a`Õ q∞QÆ`å"å~°∞ JHõ¯_»‰Ωõ
KÕ~°∞H˘x Hõ^äŒ qx áêi`À+≤HÍÅ∞ W™êÎ~°∞. LO[ Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ Hõ^äŒ#∞
„áê~°OaèOKÕ =ÚO^Œ∞ U WO\˜ =ÚO^Œ∞ Hõ^äŒ K≥|∞`å_À P QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷x
QÀ„`«O K≥ÑÊ≤ J`«x =Oâ◊O K≥ÑÊ≤ J`«x ‰õΩ@∞O|O WOHÍ =$kú HÍ"åÅx
nqOz `«~åfi`« qâ◊fi„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å =Oâ◊QÆ=∞<åxfl, ÑÖK« „|Ç¨Ï‡Å [#‡
„Ñ¨HÍ~åÅ#∞ q=i™êÎ_»∞. P `«~åfi`Õ U Hõ^äŒ J~Ú<å K≥|∞`å~°∞.
~°∞O[ "å~Ú^ŒºO – ~°∞O[Å∞
~°∞O[ "å~Ú^ŒºO Ñ¨@∞ì‰õΩ#flÑ¨C_Õ gix ~°∞O[Å∞ JO\Ï~°∞. HÍx
‰õΩÅO s`åº g~°∞ ÉË_» [OQÍÅ ‰õΩÖÏxH˜ K≥Ok#"å~°∞. Ñ¨#ã¨Å∞,
HÀ=∞\˜ Ñ¨#ã¨Å∞ Hõ$ëê‚ lÖÏ¡, QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡, `≥ÅOQÍ}Ï lÖÏ¡ÅÖ’
L<åfl~°∞. D ~°∞O[ HõàÏHÍ~°∞Å∞ PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò, X_çëê, =∞^èŒº„Ñ¨^Õâò,
=∞Ç¨~å„ëêìÅÖ’ qâ◊fi „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å WO\˜H˜ "≥àÏÎ~°∞. ZHõ¯_»‰õΩ "≥o§<å
XHõ ãÖã¨¯ $`« â’¡HõO K«kq `≥Å∞QÆ∞Ö’ Hõ^äŒ K≥|∞`å~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ
D Hõ^äŒ K≥¿ÑÊ"å~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ LO\Ï~°∞. XHõ~°∞ Hõ^äŒ K≥a`Õ, XHõ~°∞
"å~Ú^ŒºO "å~Ú¿ãÎ WOH˘Hõ~°∞ =O`«QÍ LO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 294
~°∞O[Å∞ K≥¿ÑÊ Hõ^äŒÅ∞

qâ◊fiHõ~°‡ Ñ¨Ù@∞ìHõ, ÑÖK« „|Ç¨Ï‡Å Ñ¨Ù@∞ìHõ, ^ŒHõΔÜ«∞[˝O, áê~°fif
HõàÏº}O, ~°∞O[Å Ñ¨Ù@∞ìHõ, g~°„|Ç¨Ï‡O QÍi K«i„`«#∞ ~°∞O[Å∞
K≥|∞`å~°∞. qâ◊fi„ÉÏÇ¨Ï‡}∞ÅÖ’x ™ê#QÆ (Hõ=∞‡~åKåi), ã¨<å`«#
(=„_»Ñ¨ÙÑ¨x), JÉèí=#ã¨ (HõOK«~°Ñ¨ÙÑ¨x), „Ñ¨`«fl# (tÖÏÊKåi), ã¨∞=~°‚ã¨
(|OQÍ~°Ñ¨Ù PKåi) QÀ„`åÅ "åi WO\˜H˜ "≥àÏÎ~°∞.
~°∞O["å~Ú^ŒºO ZÖÏ LO@∞Ok?
~°∞O[ "å~Ú^•ºxfl |Å"≥∞ÿ# Hõ„~°Ñ¨ÙÅ¡Å`À "å~Ú™êÎ~°∞. ~°∞O[#∞
U@"åÅ∞QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oz Hõ^ŒÅ‰õΩO_® "≥∂HÍà◊§`À Jkq∞ÃÑ\˜ì,
K≥`«∞Å`À „`åà◊§#∞ ÖÏy „â◊√uKÕã≤, `åà◊O „Ñ¨HÍ~°O =~°∞ã¨Å`À L^èŒ$
`«OQÍ "å~Ú™êÎ~°∞. ~°∞O[ g∞^Œ g~°}O, _»Ñ¨C"å~Ú^ŒºO, `åëê,
ã¨Ñ¨Î`åàÏÅ∞ "å~Ú™êÎ~°∞.
áê~°fif^Õq HõàÏº}OÖ’ ~°∞O[ "å~Ú^ŒºO
~“O[ HÍã¨∞~°∞_»<Õ ~åHõΔã¨∞_»#∞ ãÖÇ¨ÏiOz "å_ç â◊s~° ÉèÏQÍÅ`À
KÕã≤# "å~Ú^ŒºO HÍ=Ù# nxx ~°∞O[O J<Õ ¿Ñ~°∞ =zÛOk JO\Ï~°∞.
D ~°∞O[ "å~Ú^ŒºO `À<Õ áê~°fif ^Õq HõàÏº}O ~°OQÆ ~°OQÆ "≥É· ’è QÆOQÍ
^Õ=`«ÅO^Œ~°∂ Hõeã≤ KÕâß~°h qâ◊fiHõ~°‡ Ñ¨Ù~å}OÖ’ q=iOÑ¨|_çOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 295
121. HÀÖÏ@O
HÀÖÏ@O XHõ ~°Hõ"≥∞ÿ# ™êO„Ñ¨^•Ü«∞Hõ ™ê=¸Ç≤ÏHõ P@. HÀÅ,

P@ J<Õ Ô~O_»∞ Ñ¨^•Å HõÅ~ÚHõ =Å¡ HÀÖÏ@O U~°Ê_çOk. HÀÅ
JO>Ë Hõ„~°Ñ¨ÙÅ¡ Jx J~°ú=∞h, P@ JO>Ë „H©_», <å@ºO J<Õ J~åúÅ∞O
_»_O» `À HÀÖÏ@O JO>Ë Hõ„~°`À P_Õ P@ J<Õ J~°Oú QÍ ÉèÏqOK«=K«∞Û.
HÀÖÏ@O P_Õ q^è•#O
HÀÖÏ@O J<Õk |$O^ŒQÍ#O`À ‰õÄ_ç# Åe`«"≥∞ÿ# |$O^Œ#$`«ºO.
WO^Œ∞Ö’ W^ŒÌ~°∞ ÖË^• JO`«HõO>Ë Z‰õΩ¯= =∞Ok Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å`À#∞
Hõ„~°=ÚHõ¯Å∞ Ñ¨@∞ìH˘x Ñ¨ÔŒ áê_»∞`«∂ QÆ∞O„_»OQÍ u~°∞QÆ∞`«∂ ÅÜ«∂#∞
QÆ∞}OQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î XHõi KÕuHõ„~° =ÚHõ¯Å#∞ "Õ~˘Hõi KÕuHõ„~°
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 296
=ÚHõ¯Å‰õΩ `«yeã¨∂Î P_»`å~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ g\˜x u~°∞}Ïà◊§ ã¨=∞Ü«∞O

Ö’#∂, L`«û"åÅÖ’#∂ Ñ≤Å¡Å∞, ÃÑ^ŒÌÅ∞, ¢ã‘ÎÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ „Ñ¨^Œi≈
ã¨∞ÎO\Ï~°∞ nxx ¢ã‘ÎÑ¨Ù~°∞+¨ |$O^•Å∞ ‰õÄ_® KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. Wk
™ê^è•~°}OQÍ L`«û= ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. u~°∞Ñü „|Ç¨ÏŸ‡`«û
"åÅÖ’ ‰õÄ_® HÀÖÏ@|$O^•Å∞ áêÖÁæO@∂ LO\Ï~Ú. |$O^ŒOÖ’x
"å~°∞ Ô~O_»∞KÕ`«∞ÅÖ’ Ô~O_»∞ Hõ„~°Å#∞ Ñ¨@∞ì‰õΩO@∂ áê@Å‰õΩ J#∞
QÆ∞}OQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã∂¨ Î Hõ„~°Å#∞ HõÅ∞Ñ¨Ù`«∂ q_»nã¨∂Î Z^Œ∞\˜ "åi`À
KÕi Hõ„~°Å`À HõeÑ≤ `åà◊O "Õã¨∂Î #$`«ºO ™êy™êÎ~°∞. |$O^•xH˜ XHõ
<åÜ«∞‰õΩ_»∞ LO\Ï_»∞. áê@Å∞QÍ =∂„`«O ÉèíH˜Îw`åÅ#∞ PÖÏÑ≤ã¨∞ÎO
\Ï~°∞. XˆH q^èŒ"≥∞ÿ# ^Œ∞ã¨∞ÎÅ#∞ "Õã¨∞‰õΩx #$`«ºO KÕ¿ãÎ Wk =∞iO`«
ã¨∞O^Œ~°OQÍ LO@∞Ok. Wk `≥Å∞QÆ∞ „Ñ¨[Å „Ñ¨`ÕºHõ`«ÅÖ’ XHõ\ ˜.
HÀÑ¨ÙÅ∞
HÀÑ¨Ù JO>Ë <å@ºO, <å@HõO, f~°∞Ê, <å@ºQÆu qÉèË^ŒO, P@,
<å@ºQÆu qâı+Ö J<Õ J~å÷Å∞<åfl~Ú. HÀÖÏ@OÖ’ J<ÕHõ"≥∞ÿ# QÆu
ÉèË^•Å<Õ HÀÑ¨ÙÅO\Ï~°∞. D HÀÑ¨ÙÅ‰õΩ áê@Ö’x "≥Ú^Œ\ ˜ K«~°}Ïxfl
|\©ì, QÆuH˜ `«QÆæ ÉèÏ=O`À#∂, Ñ¨Ù~å} Ñ¨Ù~°∞+¨μÖˇ·# Hõ$+¨‚, ~å=∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#"åi ¿Ñ~°¡`À ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ_»`å~°∞. „áêO`åÅ#∞ |\˜ì HÀÑ¨ÙÅ ¿Ñ~°∂¡
=∂~°∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. Ñ¨Å<å\˜ ã‘=∞Ö’ „áê~°÷ HÀÑ¨Ù, LkÌ u~°∞QÆ∞_»∞
HÀÑ¨Ù, =~°QÆ`≥Î~° HÀÑ¨Ù, Hõ$+¨‚ HÀÑ¨Ù, K≥eÜ«∞ HÀÑ¨Ù, HõOã¨ HÀÑ¨Ù, [_»
HÀÑ¨Ù, ÉèÏ~°`« HÀÑ¨Ù, ÉèÏ=∞ HÀÑ¨Ù, ÖÏe HÀÑ¨Ù, ÅOÔH HÀÑ¨Ù, HõÅ∞=~å~Ú
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 297
HÀÑ¨Ù "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q L<åfl~Ú. HÀÖÏ@OÖ’ áê@#∂, áê@`Àáê@∞ P@#∞

"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ@ì@O Z`«∞ÎQÆ_» JO\Ï~°∞. JO^Œ~°∂ =ÅÜ«∞OQÍ U~°Ê_ç
^Õ=`«Å‰õÄ, ^Õ=Ùà◊§‰õÄ, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ‰õÄ *ˇ· H˘\˜ì, "åi "åi
H˜+ì̈"≥∞ÿ# „áê~°÷#Å∞ KÕã≤ W@ `«Ü«∞º‰õΩ `åkèq∞`«, J#_»O`À P@ „áê~°OÉèí
=∞ø`«∞Ok. Z`«∞ÎQÆ_» #∞Oz áê@ P@ "ÕQÍxfl Ñ¨ÙOA‰õΩO@∞Ok.
HÀÖÏ@ #$`«º=Ú#∞ ¢ã‘ÎÅ∞, Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ‰õÄ_® KÕ™êÎ~°∞. =º=™êÜ«∞
=$uÎÜ«∞O^Œ∞#fl Ô~·`«∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ D HÀÖÏ@=ÚÅÖ’ áêÖÁæO\Ï~°∞.
k#=∞O`å Hõ+≤ìOz á⁄ÅO Ñ¨xKÕã≤, ãÖ^èŒº"Õà◊ WÅ∞¡ KÕi, Éè’[<å^Œ∞Å∞
=ÚyOK«∞H˘#fl Ñ≤^ÑŒ ¨ q<À^Œ=ÚQÍ HÍÅ=Ú QÆ_∞» Ñ¨Ù P@ÅÖ’ HÀÖÏ@=Ú
=ÚYº"≥∞ÿ#k. HÀÖÏ@ q^ŒºÖ’ xÑ¨Ù}∞Öˇ·#"å~°∞ HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’
JkèHõ=ÚQÍ L<åfl~°∞. ã¨∞=∂~°∞ #Å∞|k U|k HÀÑ¨ÙÅ#∞ `≥eã≤#
"å~°∞ ‰õÄ_® HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’ L#fl@∞¡ K≥|∞`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 298
LÃã`«∞ÎHÀ=_»O
HÀÖÏ@OÖ’ Ô~O_»= HÍÅO #∞Oz =¸_À HÍÖÏxH˜ "≥à◊§_®xfl
LÃã`«∞Î HÀ=@O JO\Ï~°∞. JÑ¨Ê\˜=~°‰Äõ <≥=∞‡kQÍ z~°∞`«Å∞ H˘_»∞`«∞#fl
P@QÍà◊√§ XHõ¯™êiQÍ Ç¨ïëê~°∞QÍ, ZQÆ∞~°∞`«∂, áê_»∞`«∂, áê@ Hõ#∞
‰õÄÅOQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î<Õ HÀÖÏ@O "ÕÜ«∞\Ïxfl LÃã`«∞ÎHÀ=@O
JO\Ï~°∞. nx<Õ `«fii`«O Lã≤, ^Œ∞_»∞‰õΩ Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. WÖÏ
P@Ö’ LÃã`«∞Î HÀ=_»O „¿ÑHõΔ‰õΩÅ#∞ ZO`À P#O^Œ Ñ¨~°∞ã¨∞ÎOk.
J^Œ∞ƒù`« „Ñ¨^Œ~°≈#Å∞
PO„^èŒ„Ñ¨[Å rq`«OÖ’ D HÀÖÏ@ #$`«ºO ÃÑ#"Õã¨∞H˘xáÈ~Ú
L#flk. ÉèíH˜ÎÉèÏ=O`À ^Õ=Ùx ã¨ÎOÉèÏxfl Ñ¨@∞ìH˘x WO\Õ\˜H© uiy,
„Ñü WO\˜=ÚO^Œ∂ ~å„uÑ¨Ó@ „á⁄^Œ∞ÌáÈÜÕ∞ =~°‰õÄ D HÀÖÏ@
#$`åºÅ∞ KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. „Ñü Ñ¨ÖÖ¡ˇ ’#∂ q~å=∞ ã¨=∞Ü«∂Ö’¡, D HÀÖÏ@
#$`åºÅ#∞ ÃÑ^ŒÃÌ Ñ^ŒÌ u~°∞<åà◊§ ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂, ^Õ=Ùà◊§ L`«û"åÅÖ’#∂
|Ç≤Ï~°OQÆOQÍ g^èŒ∞Ö’¡#∂ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞.
W~°"≥· #∞Oz #ÅÉèˇ·=∞Ok =~°‰õΩ ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å HÀÅ Hõ„~°Å`À
HÍà◊§‰õΩ QÆ*Å˚ˇ ∞ Hõ@∞ìH˘x |$O^Œ <åÜ«∞‰õΩx P^èfiŒ ~°ºOÖ’ W^Œ~Ì ∞° K˘Ñ¨C#
XHõiH˘Hõ~°∞ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅ|_ç =ÅÜ«∂HÍ~°OQÍ #$`«ºO x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
JO^Œ∞Ö’ [_»HÀÑ¨Ù HÀÖÏ@OÖ’ ÅÜ«∞|^ŒOú QÍ #$`«ºOKÕã∂¨ Î HÀÖÏÅ`À<Õ
[_»#∞ JÅ¡_O» , qÑ¨Ê_»O KÕÜ∞« _»O J<Õk J`«ºO`« J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ „Ñ¨^~Œ ≈° #.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 299
¢ã‘ÎÅ HÀÖÏ@O
¢ãÅÎ‘ ∞ ãïãÖYºÖ’ <ÕÅÃÑ· ‰õÄ~˘Ûx KÕ`∞« Å`À ‰õΩ_ç Z_»=∞Å JOkO
K«∞H˘O@∂ HÀÖÏ@"Õ∞™êÎ~∞° . J~°K`Õ ∞« Å`À HÀÖÏ@"Õ∞™êÎ~∞° . HÀÖÏ@OÖ’
Hõ„~°Å∞ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞. JO^Œ~°∞ <ÕÅÃÑ· K«Hõ¯=Úà◊√§ "Õã¨∞H˘x ‰õÄ~˘Ûx
K«Ñ¨Ê@∞¡ K«~°∞ã¨∂Î ~°Hõ~°HÍÅ áê@Å∞ áê_»`å~°∞.
[_» HÀÖÏ@O
[_»aà◊§#∞ K≥Hõ¯`À `«Ü«∂~°∞KÕã≤ ~°O„^è•Å∞ ÃÑ\˜ì XHÀ¯ ~°O„^èŒOÖ’
XHõ `å_»∞#∞ J=∞~°∞Û`å~°∞. XH˘¯Hõ¯ ¢ãÎ‘ XHõ `å_»∞ Z_»=∞KÕ`ÀÎ Ñ¨@∞ìH˘x,
‰õΩ_çK`Õ ÀÎ Hõ„~°#∞ Ñ¨@∞ìH˘x ~°H~õ H° ÍÅ [_»Å#∞ "ÕÜ∞« @O, =∞~°Å qÑ¨Ê@O.
„Ñ¨`ÕºHõOQÍ ¢ã‘ÎÅ∞ =∂„`«O H˘xfl „áêO`åÖ’¡ áêÖÁæO\Ï~°∞. Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞
‰õÄ_® "Õ™êÎ~°∞.
HÀÖÏ\ÏxH˜ HÍ=Åã≤#q
HÀÖÏ@ „Ñ¨„H˜Ü«∞‰õΩ, [@∞ì, [@∞ì <åÜ«∞‰õΩ_»∞, P@QÍ_»∞, QÆi_ç,
Å∞kÌ, HÀÑ¨Ù, Z`«∞ÎQÆ_», LÃã`«∞Î, =ÚHÍÎ~ÚOÑ¨Ù J=ã¨~°O. WO`ÕQÍHõ
HÀÖÏ@ Hõ„~°Å∞, QÆ*ˇ˚Å∞, JO^≥Å∞, H˘~°_®, "å~Ú^•ºÅ∞, "≥Å∞QÆ∞xKÕÛ
nÑ¨=ÚÅ∞ HÀÖÏ\ÏxH˜ Ñ¨xH˜ =KÕÛ =ã¨∞Î=ÙÅ∞.
HÀÖÏ@O P_Õ P@ QÍà◊§O^Œih HõeÑ≤ [@∞ì JO\Ï~°∞. [@∞ì
JO>Ë QÆ∞OÑ¨Ù ÖËHõ ã¨=¸Ç¨Ï=Ú Jx J~°÷O K≥Ñ¨Ù`å~°∞. D [@∞ìÖ’x
P@QÍà◊√§ [@∞ì‰õΩ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ XHõ_»∞ =ÙO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 300
[@∞ìÖ’ ã¨Éèí∞ºÅ∞ ãï ãÖYºÖ’<Õ =ÙO\Ï~°∞. |$O^Œ ã¨Éèí∞ºÅO^Œ~°∂

QÆ∞~°∞=Ù K≥¿ÑÊ =∂@‰õΩ Hõ@∞ì|_ç „Hõ=∞tHõΔ}`À "≥∞ÅQÆ∞`å~°∞. [@∞ì
<åÜ«∞‰õΩ}˜‚ HÀÅ#fl ÑÖ`«∞Åh, ÃÑ#∞fl^ŒÌJh, =ÚO^Œ∞ áê@QÍ_»h,
JÜ«∞º"å~°h, "Õ∞à◊QÍ_»h qq^èŒ ¿Ñ~°¡`À Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
HÀÖÏ\ÏÅ Hõ„~°Å∞ ZÖÏ LO\Ï~Ú
HÀÖÏ@ Hõ„~°Å∞ "≥Ú^Œ@ ã¨#flQÍ#∂,
=∞^ŒºÖ’ LÉˇƒ@∞ìQÍ#∂, z=~° ã¨#flQÍ#∂
=ÙO\Ï~Ú. Ñ¨@∞ì HÀ=_®xH˜ gÅ∞QÍ Ñ≤_ç
=ÙO@∞Ok. D Hõ„~°Å#∞ KÕ= Hõey# aÅ∞¡_∞» ,
K«O„_», UÃÑ, ˆ~Å, >Ë‰õΩ, UÔQã¨ "≥Ú^ŒÖˇ·#
*Ï`«∞Å K≥@#¡ ∞Oz Hõ„~°Å#∞ ZOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. D HÀÖÏ@Ñ¨Ù z~°∞`«Å#∞
K«Hõ¯QÍ K«„uHõ Ñ¨_»`å~°∞. Ñ≤_ç=^ŒÌ JO^≥Å#∂, HÀÅ z=~° QÆ*ˇ˚Å#∂
U~åÊ@∞ KÕ™êÎ~∞° . HÀÖÏ@O KÕâ@ı Ñ¨C_»∞ g\˜ ^èfiŒ x =∞^è∞Œ ~°OQÍ =ÙO@∞Ok.
P@QÍà◊§O^Œ~°∞ HÍà◊§‰õΩ QÆ*ˇ˚Å∞ Hõ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.
H˘xfl „áêO`åÖ’¡ [@∞ì <åÜ«∞‰õΩ_»∞ H˘~°_®#∞ Éèí∞*Ï# "Õã¨∞‰õΩx
„Ñ¨^Œ~°≈#Ö’ „Hõ=∞tHõΔ}#∞ áê\ÕK«x "åiH©, `«Ñ¨C KÕã≤# "åiÃÑ·H˜ D
H˘~°_® ~°≠oÑ≤™êÎ_»∞. "åiH˜ D H˘~°_® Ñ¨Hõ¯Ö’ |Öˇ¡OQÍ =ÙO@∞Ok.
XH˘¯Hõ¯™êi JO^Œih ÃÇÏK«ÛiOK«_®xH˜ =∞^èºŒ =∞^èºŒ # K≥à√◊ §=∞xÑ≤™êÎ_∞» .
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 301
122.Ñ¨QÆ\˜ "ÕëêÅ∞
*Ï#Ñ¨^ŒHõà◊Å∞ P^Œ~°} `«‰õΩ¯= HÍ=_»OKÕ`« KåÖÏ Hõà◊Å∞ aè‰õΔΩHõ

=$uÎQÍ =∂iáÈÜ«∂~Ú. |∞„~°Hõ^äŒ, gkè<å@HõO, Ü«∞HõΔQÍ#O =O\˜
HõàÏ~°∂áêÅ∞ aè‰õΔΩHõ=$uÎQÍ =∂iáÈ~Ú# ^Œâ◊ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. J\Ï¡O\˜
HõàÏ~°∂áêÅÖ’ Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅ∞ XHõ\ ˜. KåÖÏ *Ï#Ñ¨^Œ HõàÏ~°∂áêÅ∞
=∞`«Ñ~¨ O° QÍ<À, ‰õΩÅÑ¨~O° QÍ<À, "å^•ºÅ¿Ñ~°∞`À<À Ñ≤Å∞=|_ç`Õ Hˆ =ÅO
„Ñ¨^Œ~°≈<å ã¨=∞Ü«∂xfl |\˜ì Ñ≤Å∞=|_Õk Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅ∞ Hõà◊. J<ÕHõ"≥∞ÿ#
"ÕëêÅ∞ „Ñ¨îŒ ≈OÑ¨|_»_O» KÕ`,« Ñ¨Q\Æ Ñ˜ Ó¨ @<Õ „Ñ¨îŒ ≈OÑ¨|_»_O» KÕ`« Wq
Ñ¨QÆ\ ˜"Õ+¨ÅÜ«∂º~Ú. Ñ¨QÆ\ ˜ "ÕëêÅ<Õ ÃÑ·>ËëêÅx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 302
gkè <å@HÍÖË Ñ¨QÆ\˜"ÕëêÅ∞

Ñ¨Q\Æ ˜ "ÕëêÅ∞ *Ï#Ñ¨^Œ HõàÏ~°∂áêÖ’¡ „Ñ¨=ÚY"≥∞#ÿ q. gkè<å@HÍÖË
Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅ∞QÍ =∂~åÜ«∞x Ñïâ’^èŒ‰õΩÅ Jaè„áêÜ«∞O. „Ñ¨^Œi≈OKÕ
"Õà◊#∞ |\˜ì, ã¨=∞Ü«∂xfl |\˜ì g\˜H˜ Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅx ¿Ñ~°∞ =zÛOk.
ˆH=ÅO Ñ¨QÆ\ ˜Ñ¨Ó@ =∂„`«"Õ∞ g\˜x „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞. Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅ#∞,
ãÖKåi Ñ¨Q\Æ "˜ ëÕ êÅx, ™ê÷xHõ Ñ¨Q\Æ "˜ ëÕ êÅx qÉèlí OK«=K«∞Û. ãÖKåi
Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅ "åà◊√§ ^•^•Ñ¨ÙQÍ ãÖKå~°r=#O KÕã¨∂Î „Ñ¨^Œ~°≈#
eã¨∞ÎO\Ï~°∞. gà◊§<Õ |Ç¨ï~°∂Ñ¨ÙÅ∞ Jx‰õÄ_® JO\Ï~°∞. Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅ
„Ñ¨^Œ~°≈# XHõ TàÁ§ <≥ÅÅ áê@∞ LO@∞Ok. „Ñü ~ÀA „Ñ¨^Œi≈Oz
`«~°∞"å`« z=i ~ÀA# ãÖÉèÏ=#Å∞ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. *Ï#Ñ¨^Œ Hõà◊Å∂
KåÖÏ =~°‰õΩ Ü«∂K«Hõ =$uÎQÍ =∂iáÈÜ«∂~Ú. J\Ï¡ =∂i# "å\˜Ö’
Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅ∞ XHõ\ ˜. =zÛ# ãÖÉèÏ=# JO^Œ~°∞ ÑÖK«∞‰õΩO\Ï~°∞.
g~°∞ PÇ¨~°ºO, JÅOHõ~°} Ñ¨@¡ „â◊^Œú =Ç≤Ï™êÎ~°∞. ãÖÉèÏ+¨}Å∞, g~°∞
K≥¿ÑÊ Ñ¨^•ºÅ∞ ~°H˜Î Hõ\ ˜ì™êÎ~Ú.
Ñ¨QÆ\˜"ÕëêÖ’¡ =zÛ# =∂~°∞ÊÅ∞
„áêp# HÍÅOÖ’ J<ÕHõ Ñ¨Q\Æ "˜ ëÕ êÅ∞ „Ñ¨îŒ ≈OÑ¨|_Õq. HÍx WÑ¨C_»∞
Jxfl "ÕëêÅ∞ "ÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞. HÍ~°}O r=#OÖ’ =zÛ# =∂~°∞ÊÖË#x
g~°∞ K≥|∞`å~°∞. XHõÑ¨C_»∞ É’_ç ÉÏÑ¨#=∞‡ "Õ+Ö "Õ¿ã"å~°∞. HÍx
L^ŒÜ«∞"Õ∞ D q^èŒ= "≥∂Ç¨ÏO K«∂_»ÖË=∞x D "Õ+Ö`À =∂ ~ÚO\˜
=^ŒÌ‰õΩ ~å=^ŒÌx H˘O^Œ~°∞ K≥Ñ¨Ê_»O =¸ÖÏ# „Ñ¨ã¨∞Î`« Ñïã≤÷`«∞Ö’¡ D
"Õ+Ö "ÕÜ«∞_»OÖË^Œx g~°∞ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. J>Ë¡ ‰õΩÖÏÅ‰õΩ, =∞`åÅ‰õΩ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 303
K≥Ok# ™ê`«Îx "Õ+Ö, „ÉÏÇ¨Ï‡} "Õ+Ö =O\˜q "ÕÜ«∞_»OÖË^Œ∞. g~°∞

„Ñ¨^Œi≈OKÕ "ÕëêÅÖ’ J~°÷<åsâ◊fi~° "Õ+Ö „Ñ¨`ÕºHõ"≥∞ÿ#k. D "Õ+Ö
"Õ∞HõÑπ "ÕÜ«∞_®xH˜ ^•^•Ñ¨ÙQÍ 3 QÆO@Å ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨_»∞`«∞O^Œx,
™êÜ«∞OHÍÅO ^•HÍ D "Õ∞HõÑπ LO_®e HÍ|\˜ì „Ñ¨`ÕºHõ"≥∞ÿ# ~°OQÆ∞Å∞
"å_»`å=∞x g~°∞ K≥|∞`å~°∞. XˆH =ºH˜Î ¢ã‘Î, Ñ¨Ù~°∞+¨ "ÕëêÅ∞ ^èŒiOz
ãÖÉèÏ+¨}Å∞ K≥Ñ¨Ê_»O JO>Ë ™ê=∂#ºO Ug∞ HÍ^Œ∞.
Ñ¨QÆ\˜ "ÕëêÅ Kåi„`«Hõ`«
[#=º=Ç¨~°OÖ’ L#fl Hõ^äŒÅ#∞ |\˜ì Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅ∞ ~åA HõoOQÆ
QÆOQÆ∞Hõ^äŒ, ãÖÉˇ@ QÆ∞~°= ~åA Hõ^äŒ, q[Ü«∞#QÆ~° ~åAÅ Hõ^äŒÅ∞
„Ñ¨™êÎ=#Ö’H˜ =™êÎ~Ú. Ñ¨QÆ\ ˜ "ÕëêÅ‰õΩ Kåi„`«HÍ^è•~åÅ∞<åfl~Ú.
aè‰ΩΔõ Hõ=$uÎQÍ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ D Hõà◊ HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ XHõ ãÖH˜+¡ ª¨ ~°∂ÑÖQÍ
=∂iOk. âß`«"åÇ¨Ï#∞Å ÑïáêÅ<å HÍÅ=∞O^Õ D HõàÏ~°∂ÑÖ
LO^Œx, Ç¨Å∞x QÍ^ä•ã¨Ñ¨Îâ◊uÖ’ nx „Ñ¨™êÎ=# L#fl@∞¡ `≥Å∞™ÈÎOk.
=∂~°,æ ^Õt, t+¨ª ™êÇ≤Ï`«º ÅHõ}Δ ÏÅxfl =¸sÎÉqíè Oz# Hõà◊ Ñ¨Q\Æ "˜ ëÕ êÅ∞.
Ñ¨QÆ\˜"ÕëêÅ∞ - =sæHõ~°}
Ñ¨QÆ\ ˜ "ÕëêÅ∞ XHõÑ¨C_»∞ ^•^•Ñ¨ÙQÍ 64 LO_Õ=x HÍx WÑ¨C_»∞
32 "ÕëêÅ∞ =∂„`«"Õ∞ "Õã¨∞Î<åfl=∞x #O^•ºÅ HõàÏHÍ~°∞Å∞ JO\Ï~°∞.
Wu=$`«OÎ P^è•~°OQÍ Ñ¨Q\Æ ˜ "ÕëêÅ#∞ S^Œ∞ q^è•Å∞QÍ qÉèlí OK«=K«∞Û.
=∞`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ q : PkÉˇ~· åy "Õ+O¨ , Kå`åÎk "≥+· =‚¨ "Õ+O¨ , H˘=Ú‡ ^•ãï
"Õ+Ö, Ç¨Ïi^•ã¨∞ "Õ+Ö, Ñ¶¨H©~°∞ "Õ+Ö, ™êÃÇÏ|∞Å "Õ+Ö.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 304
‰õΩÅÑ¨~"° ∞≥ #ÿ q : |∞_»|∞Hõ¯Å "Õ+O¨ , ™È=∞Ü«∂AÅ∞-™Èq∞^Õ==∞‡ "Õ+O¨ ,

É’_ç „ÉÏÇ¨Ï‡} ¢ã‘Î "Õ+Ö, g~°ÉÏÇ¨ï "Õ+Ö, Q˘Å¡É’~Ú_»∞ "Õ+Ö, HÀÜ«∞
"åà◊§ "Õ+O¨ , ^Õ=~°â\‹ ì˜ "Õ+O¨ , ^Õ"åOQÆ∞Å "Õ+O¨ , Z~°∞HõÅ™Èk "Õ+O¨ =O\˜q.
Ñ¨Ù~å}Ñ¨~°"≥∞ÿ#q: [OQÆO ^Õ=~° "Õ+Ö, â◊H˜Î ÖË^• â◊¥~°Ê}Y "Õ+Ö,
J~°÷<åsâ◊fi~° "Õ+Ö =O\˜q.
[O`«∞ „Ñ¨^Œ~°≈# Ñ¨~°"≥∞ÿ#q: QÆOyÔ~^Œ∞ÌÅ "Õ+Ö, áê=ÚÖ’Å¡ "Õ+Ö,
W`«~°=ÚÅ∞: Ñ≤@ìÅ^˘~° "Õ+Ö, z\˜ì ÑÖ`«∞Å∞ "Õ+Ö, HÍ\˜HÍqà◊§
"Õ+Ö =O\˜q.
Ñ¨QÆ\˜"ÕëêÅ∞ – „Ñ¨^Œ~°≈# s`«∞Å∞
Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÖ’¡ H˘xflO\˜Ö’ ãÖÉèÏ+¨}Å‰õΩ „áê^è•#º`« LO>Ë =∞i
H˘xflO\˜Ö’ Ñ¨^•ºÅ‰õΩ, J_»∞QÆ∞Å‰õΩ, "å^•ºÅ‰õΩ „áê^è•#º`« LO@∞Ok.
|∞_»|∞Hõ¯Å "Õ+Ö, Z~°∞HõÅ™êx "Õ+Ö, É’_ç „ÉÏÇ¨Ï‡} ¢ã‘Î "Õ+Ö =O\˜
"å\˜Ö’ ãÖÉèÏ+¨}Å‰õΩ „áê=ÚYº`« LO@∞Ok. Ñ¨Ù~å} "Õ+¨Ö’¡
Ç¨~À‡xÜ«∞O, `«|ÖÏ =O\˜ "å^•ºÅ`À áê@∞ Ü«∞HõQΔ Í# â‹e· Ö’ „Ñ¨^~Œ ≈° #
LO@∞Ok. ‰õΩÅ ãÖ|O^è"Œ ∞≥ #ÿ Ñ¨Q\Æ "˜ ëÕ êÅ∞ ãÖÑ¶∞¨ OÖ’x J<ÕHõ ‰õΩÖÏÅ
"åi r=#q^è•<åxfl =ºOQÆºOQÍ „Ñ¨^Œi≈™êÎ~Ú. „Ñü ‰õΩÖÏxfl QÆ∞iOz
`≥eÜ«∞KÕã∂¨ Î P ‰õΩÖÏÅÃÑ· ã¨=∂[O Ü≥ÚHõ¯ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ q=∞i≈™êÎ~Ú.
=ºOQÆº"Õ∞ Ñ¨~°=∂=kè
Ñ¨QÆ\ ˜"ÕëêÅ ÅHõΔ ºO =ºOQÆº"Õ∞. giH˜ ~°OQÆã¨÷ÅO JO@∂ ÖË^Œ∞.
WO\˜QÆ_»Ñ¨, g^èŒ∞Å∞, ãÖ^Œ∞Å∞, Q˘O^Œ∞Å∞, Jxfl gi ~°OQÆã¨÷ÖÏÖË.
„Ñ¨^Œ~°≈# ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ „¿ÑHõΔ‰õΩÅ∞, „Ñ¨^Œ~°≈‰õΩÅ =∞^èŒº =º`åºã¨=ÚO_»^Œ∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 305
Ñ¨Q\Æ ˜ "ÕëêÖ’¡<Õ „Ñ¨`ºÕ Hõ`,« „áêg}º`« Hõey# "Õ+O¨ J~°<÷ åsâ◊fi~° "Õ+O¨ .
XHõ =ºH˜Î =∞^èºŒ Ö’ `≥~° Hõ@∞ìH˘x XHõ"Ñ·≥ Ù¨ #∞O_ç áê~°fiu, =∞~À"≥Ñ· Ù¨ #∞O_ç
t=Ù_»∞QÍ JÅOHõ~°} KÕã¨∞H˘x „Ñ¨^Œ~°≈#e™êÎ_»∞. `≥~° =∂~°∞Û‰õΩO@∞
#flÑ¨C_»∞ XHõ "≥·Ñ¨Ù #∞O_ç K«∂¿ãÎ t=Ù_»∞ =∞~À "≥·Ñ¨Ù#∞O_ç K«∂¿ãÎ
áê~°fiux K«∂ã≤# J#∞Éèí∂u HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. `≥~° =∂~°∞ÛHÀ=_»OÖ’<Õ
gi <≥·Ñ¨Ù}º=∞O`å ^•yLOk.
Ñ¨QÆ\˜"ÕëêÅ∞ Q˘Ñ¨Ê`«#O
Ñ¨Q\Æ ˜ "ÕëêÅÖ’ LO_Õ Q˘Ñ¨Ê`«#O W`«~∞° efl #q∞‡OK«_O» . XHõ<å\˜
ÑïáêÅ‰õΩÅ ^Œ$+≤Hì ˜ „Ñ¨[Å ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ fã¨∞‰õΩ ~å=_»O, =~°=æ ∂<åÅ#∞ KÕ~"° Ü
Õ ∞« _»O
H˘~°‰õΩ „Ñ¨^è•#OQÍ D „Ñ¨^Œ~°≈#Å∞ „Ñ¨Kå~°OÖ’H˜ =KåÛÜ«∞x „Ñ¨fu.
~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ Ñ¨QÆÖËã≤QÍà◊√§
~åÜ«∞Åã‘=∞ „áêO`«OÖ’ Ñ¨QÆ\ ˜"Õ+¨QÍà◊§#∞ Ñ¨QÆÖËã≤ QÍà◊§x
Ñ≤Å∞™êÎ~°x `«=∞ *Ï#Ñ¨^Œ HõàÏ ãÖÑ¨^ŒÖ’ _®Hõì~ü `«∂=∂\˜ ^˘}Ñ¨Ê
QÍ~°∞ L^ŒÇ¨ÏiOKå~°∞. g~°∞ ‰õÄ_® q„Ñ¨ q<À^Œ∞Å∞ ÖÏO\˜ "å~°∞. ^˘~°
"Õ+Ö ^˘~°™êx "Õ+Ö, =_≥¤~°"å_»∞ „ÉÏÇ¨Ï‡} q`«O`«∞=Ù "≥Ú^ŒÖˇ·#
"ÕëêÅ#∞ ^èŒiOz K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ# =∂@Å f~°∞`À „Ñ¨[Å#∞ P#OkOÑ¨
KÕ™êÎ~°∞. ^èŒiOKÕ PÜ«∂ áê„`«Å #_»Hõ, =∂@ Ü«∂ã¨, ÉèÏëê LKåÛù~°}
"åiH˜ "≥#fl`À ÃÑ\˜ì# q^Œº. „Ñü "Õëêhfl fiÛ k^Œ∞Ì‰õΩx ã¨Ç¨Ï[`«fiO
=Ù\ì̃Ñ_¨ ÖÕ Ï =ÙO_Õ JÅOHõ~}° =ã¨∞Î ™ê=∂„yx "åˆ~ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞.
Z=~°∞ U =∂@ =∂\Ï_ç<å ÑïÇ¨ã¨ ^Œ~°Ç¨ãÖ`À ã¨=∂^è•<åe™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 306
123. *’QÍ@
`≥ÅOQÍ} „áêO`«OÖ’ Ç¨Ïi[#∞ÅÖ’ *’QÆ∞"å~°#∞ XHõ #~°‰Î Ωõ ÅâßY
"å~°∞<åfl~°∞. "å~°∞ _»Ñ¨CÅ "å^Œº=Ú P^è•~°=ÚQÍ KÕã¨∞H˘x #$`«º=Ú
KÕ™êÎ~∞° . D *Ïu "åiÖ’ Z=Ô~<· å K«xáÈ~Ú#Ñ¨C_»∞ â◊==Ú#∞ ã¨‡âß#
"å\˜Hõ‰õΩ Q˘xáÈ=Ù#Ñ¨C_»∞ *’QÍ@ P_»∞`«∂ "≥àÏÎ~°∞.
gi #$`«º=Ú ÅxflO\˜Ö’#∞ Ñ≤O_À`«ÊuÎ „Hõ=∞=Ú `≥Å∞Ê#\˜ìk
„Ñ¨`ÕºHõOQÍ K≥Ñ¨Ê^Œy#k. D #$`«ºOÖ’ r=Ù_® `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ aO^Œ∞
~°∂ÑÖÖ’ „Ñ¨"ÕtOz#k "≥Ú^ŒÅ∞, qq^èŒ =∂ã¨=ÚÅO^Œ∞ P Ñ≤O_»=Ú
ÃÑ~°∞QÆ∞ q^è•#=Ú, „Ñ¨ã=¨ O, J@∞ÃÑ· rq`«=ÚÖ’x qq^èŒ Ñ¶∞¨ @ì=ÚÅ#∞
"å~°∞ K«Hõ¯QÍ P_»`å~°∞.
WÖÏO\˜^Õ "Õ^•O`« K«~°ºÅ`À ‰õÄ_ç# Q˘Å¡HõÖÏÑ¨=Ú #O^Œe
Q˘Å¡ÉÏè =∞ â◊$u, ã¨‡ $`«∞Å P^è•~°OQÍ L^•Ç¨Ï~°}eã¨∂Î Jaè#~ÚOK≥^~Œ ∞° .
Hˆ =ÅO Kå=Ù ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’<Õ HÍHõ ãÖ`À+¨ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’, "Õ_∞» HõÅÖ’,
q"åÇ¨ÅÖ’, L`«û"åÖ’¡ ‰õÄ_» D *’QÆ∞"å~°∞ "åi _»Ñ¨C #$`åºxfl
„Ñ¨îŒ ≈™êÎ~∞° . ã¨~å¯~åO„^èÖŒ ’ gix =∂kQÆÅO\Ï~°∞. Kå\ÕÑ¨Ù "ÕÜ∞« _»O,
*Ï`«~°¡‰õΩ, L`«û"åÅ‰õΩ _»Ñ¨C "å~Ú^•ºÅ#∞ "Õã¨∞ÎO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 307
124. |∞„~° Hõ^äŒ
„Ñ¨É’^è•xH©, „Ñ¨Kå~åxH© ™ê^è#Œ OQÍ D<å\˜H© qã¨Î $`«OQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆ

Ñ¨_Õ HõàÏ ~°∂ÑÖ |∞„~° Hõ^äŒ. Ü«∞HõΔQÍ# Ñ¨Ù„uHõÅ~Ú# [OQÆO Hõ^äŒ,
âß~°^Œ Hõ^äŒÅ‰õΩ ~°∂áêO`«~°"Õ∞ |∞„~°Hõ^äŒ. Wk ãÖw`«O, #$`«ºO,
<å@HõO-D =¸_çO\˜ "Õ∞Å∞HõÅ~ÚHõ.
|∞„~°Hõ^äŒÖ’ #=~°™êÅ ã¨"Õ∞‡à◊#O LO@∞Ok. =ÚYºOQÍ g~°,
Hõ~°∞} ~°™êÅ#∞ ÉÏQÍ XÑ≤ÊOKÕ „Ñ¨„H˜Ü«∞ Wk. „Ñ¨^Œ~°≈# ™œÅÉèÏºxfl
|\˜ì, g~°QÍ^äŒÅ#∞ QÍ#O KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ D „Ñ¨„H˜Ü«∞ „Ñ¨Kå~° ™ê^èŒ#OQÍ
ZO`«QÍ<À LÑ¨Hõiã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 308
|∞„~°Hõ^äŒ J#QÍ<Õ <å[~ü ¿Ñ~°∞ QÆ∞~°∞Î‰õΩ =ã¨∞ÎOk. PÜ«∞#‰õΩ

ZO^ŒÔ~O^Œ~À UHõÅ=º t+¨μºÅ∞ |∞„~°Hõ^äŒ<Õ r=<å^è•~°O KÕã¨∞H˘x
„|`«∞‰õΩ`«∞<åfl~°∞. <å[~ü Ñ¨ÖÏfl\˜ Ü«Ú^ŒúO, ÉÁaƒe Ü«Ú^ŒúO |∞„~°
Hõ^äŒÅ∞ |Ç¨ïà◊ „Ñ¨Kå~°O á⁄Ok#q.
=ÚQÆ∞æ~°∞`À ‰õÄ_ç# |$O^ŒO
=ÚQÆ∞æ~°∞ |$O^Œ=ÚQÍ LO_Õ |∞„~°Hõ^äŒ „Ñ¨^Œ~°≈#Ö’ =∞^èŒº áê„`«^è•i
=ÚYº Hõ^‰Œä Ωõ _»∞ QÍ#∂, q∞yex W^ŒiÌ Ö’ XHõ~∞° =O`« Hõ^‰Œä Ωõ , =∞~˘Hõ~∞°
Ç¨ã¨º Hõ^äŒ‰õΩÅ∞QÍ#∂ LO\Ï~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ Wk xÅ∞K«∞x K≥¿ÑÊ
Hõ^äŒ S<å, ™œÅÉèíº`« HÀãÖ ‰õÄ~°∞Ûx ‰õÄ_® |∞„~°Hõ^äŒ K≥Ñ≤Ê „â’`«Å#∞
~°OlOÑ¨*ËÜ«∞QÆÅ"å~°∞ H˘xfl „áêO`åÅÖ’ L<åfl~°∞. Ñ¨tÛ=∞ QÀ^•=i
lÖÏ¡ áêÅH˘Å∞¡ ã¨g∞áê# ^˘_çÑ¤ @ ¨ ¡ „QÍ=∞OÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx |∞„~°H^õ Œä K≥¿ÑÊ
|$O^•Å∞ L<åfl~Ú.
q#~å ÉèÏ~°`« g~°‰õΩ=∂~å q[Ü«∞O =∞#^Õ~å J#fl K«~°}O
|∞„~°Hõ^äŒÖ’¡ ã¨~°fi ™ê=∂#ºO. |∞„~°Hõ^äŒ „Ñ¨^Œ~°≈‰õΩÅÖ’ =Úyæix Hõ^äŒ,
~å[H©Ü∞« O, Ç¨ã¨ºO Jx Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . =∞^èºŒ Ö’ LO_Õ Hõ^‰Œä Ωõ _»∞ áê_Õ^•xH˜
K≥¿ÑÊ^•xH© W@∂ J@∂ L#fl W^Œ~Ì ∂° `«O^•# `å<å Jx =O`« áê_»`å~°∞.
HÍÅÑï}Ï=∞=ÚÖ’ Ü«∞HõΔQÍ#"Õ∞ |∞„~°Hõ^äŒQÍ ~°∂á⁄OkOk
JO\Ï~°∞. Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ "å~ÚOKÕ `«O|∞~å |∞„~°#∞|\˜ì |∞„~°Hõ^äŒ Jx
¿Ñ~°∞ =zÛOk. DHõ^ÖŒä ’ =O`« ''`«O^•#`å#——, HÍ|\˜ì nxx ''`«O^•#
áê@—— Jx‰õÄ_® JO\Ï~°∞. Ü«∞HõΔQÍ#OÖ’ Hõ^äŒK≥¿ÑÊk ¢ã‘Î. |∞„~°Hõ^äŒÖ’
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 309
Hõ^äŒ ™ê=∂#ºOQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_Õ K≥|∞`å_»∞. WÑ¨Ù_»∞ ¢ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_® |∞„~°Hõ^äŒ

K≥Ñ¨Ù`«∞<åfl~°∞. nxx =$uÎQÍ ã‘fiHõiOz „Ñ¨Kå~°OÖ’H˜ `≥zÛ#"å~°∞
[OQÍÅ∞. JO^Œ∞ˆH nxH˜ ''[OQÆO Hõ^äŒ—— Jx‰õÄ_» ¿Ñ~°∞ =zÛOk.
Hõ^‰Œä Ωõ _»∞ ™ê=∂#ºOQÍ xÅ∞K«∞x Hõ^Œä K≥ÑÊ¨ _»∞. =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥#∞Hõ‰Ωõ J_»∞QÆ∞Å∞
"Õã∂¨ ,Î #$`«ºOKÕã∂¨ ,Î y„~°∞# u~°∞QÆ∞`«∂, =∞^èºŒ =∞^èºŒ ‰õÄ~˘Ûx Jaè#~Úã¨∂Î
Hõ^äŒ K≥Ñ¨Ù`å_»∞. nx`À „¿ÑHõΔ‰õΩÅ Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Å∞ ~°™ê„~°Ì=∞=Ù`å~Ú.
Hõ^äŒ :W`«<Õ „Ñ¨^•è # Hõ^‰Œä Ωõ _»∞. =ÚYº Hõ^#Œä ∞, =~°#‚ Å#∂, huh, "åºYº
Å#∂ =K«#OQÍ-JO>Ë =∂@Ö’¡ K≥|∞`«∂, ãÖ^Œ~°ƒùO =zÛ# KÀ@
ÉèÏ=Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ ã¨∂ÊùixÎ HõeyOKÕO^Œ∞‰õΩ ~°ã=¨ O`«"∞≥ #ÿ áê@Å∞ áê_»`å_»∞.
Hõ^‰Œä Ωõ _»∞ =ÚYº HõàÏHÍ~°∞_»∞. W`«<Õ =ÚYº Hõ^‰Œä Ωõ _»∞. W`«#∞ Ç¨ã¨ºOQÍ
=∂\Ï¡__» O» KåÖÏ J~°∞^Œ∞QÍ LO@∞Ok. XHõ"àÕ ◊ ZÑ¨C_≥<· å "Õ~ˆ Hõ|∞~°`¡ À
q∞ye# W^ŒÌ~°∂ Ñ¨Hõ¯^•i Ñ¨_»∞`«∞<åfl.. =ÚYº Hõ^äŒÖ’H˜ fã¨∞H˘ã¨∂Î
x|^Œú`«`À Hõ^äŒ K≥Ñ¨Ê_»O W`«x ÉÏ^èŒº`«. D áê„`« áÈ+≤OKÕ =ºH˜ÎH˜
=∂\Ï, P\Ï, áê\Ï ÉÏQÍ `≥eã≤ LO_®e. WHõ Hõ^äŒ ãÖQÆu ã¨ˆ~ãï.
J`«x "Õ+¨^è•~°} ‰õÄ_® ~°OQÆ∞Å JOQÆ~°MÏ, `«ÅáêQÍ, #_»∞=Ú QÆ∞_»¤,
=Ú`åºÅ Q˘Å∞ã¨∞, HÍeQÆ*ˇ˚Å`À Hõ#∞Å ÑÖ_»∞=ÙQÍ LO@∞Ok.
Ô~O_À =ºH˜Î :W`«#∞ =ÚYº Hõ^äŒ‰õΩ_ç ‰õΩ_çÉèí∞[O "≥·Ñ¨Ù LO\Ï_»∞. JO>Ë
- |∞„~°Hõ^äŒ K«∂¿ã"å~°∞ Z_»=∞ Ñ¨Hõ¯#∞Oz XHõ\ ˜, Ô~O_»∞, =¸_»∞ Jx
ÖˇHõ¯ÃÑ_ç`Õ "≥Ú^Œ@ ÖˇHõ¯‰õΩ =KÕÛk W`«<Õ! W`«#∞ Ç¨ã¨ºQÍ_»∞ HÍ^Œ∞.
W`«xfl ~å[H©Ü«∞O JO\Ï~°∞. JO>Ë - =ÚYº Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ Z‰õΩ¯=QÍ
áê@Å`À Hõ^#Œä ∞ K≥|∞`«∞O>Ë - =∞^èºŒ Ö’ =K«#O =zÛ#Ñ¨C_»ÖÏ¡ ã‘iÜ«∞ãπ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 310
K«~°Ûefl W`«#∞ Hõ^äŒ‰õΩ_ç`À KÕã¨∞ÎO\Ï_»∞. ÖË^• J`«#∞ =K«#O`À Hõ^äŒ

K≥|∞`«∞O>Ë - PÇ¨ FÇ¨ÏŸ JO@∂ =O`« áê_»∞`«∞O\Ï_»∞. ~°OQÆ∞Å
^Œ∞ã¨∞ÅÎ `À, qÉè∂í u ~ˆ YÅ`À, KÕu _»ÑC¨ Å`À g~°∞ Hõ^‰Œä Ωõ xH˜ áê@Ö’#∂,
zO^Œ∞Ö’#∂ `À_»∞O\Ï_»∞. Hõ^ÖŒä ’ Ñ¨@∞ì xÅÉˇ_∞» `«∞O\Ï~°∞. U"≥∞Oÿ ^Œx
„Ñ¨tflã¨∂ÎO\Ï_»∞. L`åûÇ¨xfl, TÑ¨Ù#∞ ÃÑOK«∞`«∞O\Ï_»∞. „¿ÑHõΔ‰õΩÅ
Pã¨H˜Îx ÃÑOK«∞`«∞O\Ï_»∞. =¸_À =ºH˜Î Ç¨ã¨ºO KÕã≤#Ñ¨C_»∞ J`«x`À
W`«#∞ K«iÛ™êÎ_∞» . P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hõ^‰Œä Ωõ _»∞ "≥#H˜¯ "≥àÏÎ_∞» . ~å[H©Ü∞« O,
Ç¨ã¨ºO W^ŒÌ~°∂ ã¨~°^• ãÖQÆ`«∞Å∞ K«iÛOK«∞‰õΩ<åflHõ- =∞m¡ =∞^èŒºÖ’x
Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ =ÚO^Œ∞H˘zÛ =ÚYº Hõ^äŒ#∞ H˘#™êy™êÎ_»∞. J~Ú`Õ H˘O^Œ~°∞
JáÈÇ¨ÏÑ¨_Õ q^èOŒ QÍ ~å[H©Ü∞« O J<Õ D =ºH˜Î - Ç¨ã¨ºQÍ_ç`À K«iÛ™êÎ_Õ
QÍh Ç¨™êºxfl ÑÖK«_»O W`«x ÉÏ^èŒº`« HÍ^Œ∞. Hõ^äŒ K≥¿ÑÊ@Ñ¨C_»∞
=ÚYº Hõ^‰Œä Ωõ _çH˜ JO_»QÍ LO_ç ã¨ÇÏ¨ HõiOK«_"» ∞Õ W`«x =ÚYº ÉÏ^èºŒ `«.
=¸_»= =ºH˜Î Ç¨ã¨ºO. |∞„~° Hõ^äŒ "≥Ú`«ÎO fHõΔ‚OQÍ ™êy`Õ W|ƒOk
HÍ|\˜ì - J=HÍâ◊O L#flÑ¨C_»ÖÏ¡ W`«#∞ Ç¨ã¨ºOQÍ =∂\Ï¡_»`å_»∞. -
„Ñ¨ã¨∞Î`« x`«º rq`åxH˜ ãïÑ¨_Õ q^èŒOQÍ Hõ|∞~°∞¡ K≥|∞`«∂ - =ÚYº
Hõ^äŒH˜ JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞ J_»∞¤Hõ@ì "Õã¨∞Î#fl@∞ì JxÑ≤ã¨∞ÎOk QÍh - Jk ˆH=ÅO
q<À^ŒO HÀã¨"∞Õ ! Ç¨ã¨ºQÍ_»∞ `«# Ç¨ã¨ºO`À =ÚYº Hõ^Œä `åÅ∂‰õΩ qÅ∞=x
`«yæOK«‰õÄ_»^Œ∞. ZHõ¯_≥·<å JÖÏ `«yæ`Õ Hõ^äŒ‰õΩ_»∞ *’HõºO KÕã¨∞‰õΩx -
Hõ^Œä `åÅ∂‰õΩ QÍOcè~åºxfl HÀÖ’Ê‰õΩO_® K«∂™êÎ_∞» . uiy Hõ^ÖŒä ’H˜ [<åxfl
fã¨∞‰õΩ "≥à◊`å_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 311
125.Ç¨ÏiHõ^äŒ
Ç¨ÏiHõ^äŒ J#flk `≥Å∞QÆ∞ "åi ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ HõàÏ~°∂ÑÖ. Ç≤ÏO^Œ∂

=∞`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ ÉèHí Î˜ Hõ^ÅŒä ∞, „Ñ¨^•è #OQÍ Ç¨ÏibÅÅ#∞ ãÖw`«, ™êÇ≤Ï`åºÅ
"Õ∞à◊qOÑ¨Ù`À K≥Ñ¨Ê_®xfl Ç¨ÏiHõ^äŒ JO\Ï~°∞.
Ç¨ÏiHõ^äŒ Ñ¨Ù@∞ìHõ
Ç¨ÏiHõ^äŒ Ñ¨Ù@∞ìHõ QÆ∞iOz aè<åflaè„áêÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú. Ç¨ÏiHõ^äŒ
"Õ^•Å#∞O_ç Ñ¨Ù\˜ìO^Œx H˘O^Œ~°∞ ÉèÏq™êÎ~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ <å~°^Œ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 312
ÉèíH˜Îã¨∂„`«=Ú Ç¨ÏiHõ^äŒ Ü≥ÚHõ¯ =¸Å=∞x ÉèÏqOKå~°∞. WOH˘O^Œ~°∞

Ü«∞HõΔQÍ#"Õ∞ Ç¨ÏiHõ^äŒQÍ ~°∂áêO`«~°O K≥OkO^Œx ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞.
Ç¨ÏiHõ^äŒ =¸Å"Õ∞^≥·<å PO„^èŒ^Õâ◊=ÚÖ’x Ç¨ÏiHõ^ä• „Ñ¨„H˜Ü«∞ `«#
„Ñ¨^Œ~°≈#Ö’ q#∂`«#`«fi=ÚÖ’#∞, #=~°ã¨ ã¨"Õ∞‡à◊#O`À#∂, qq^èŒ
~åQÍÅ#∞ ÑëHÕK«@=ÚÖ’#∂ „Ñ¨`ÕºHõ"≥∞ÿ#k.
Jxfl áê„`«ÅÖ’ XˆH =ºH˜Î
D Hõ^äŒ K≥Ñ¨C"åix ÉèÏQÆ=`«∞Å∞ ÖË^• ÉèÏQÆ=`å~ü Jx JO\Ï~°∞.
PkÉèí@¡ <å~åÜ«∞}^•ã¨∞, Ñïq∞ ã¨∞„|=∞}ºO ÉèÏQÆ=`å~ü "≥Ú^ŒÅQÆ∞
"å~°∞ D „Ñ¨„H˜Ü«∞Ö’ P^Œ∞ºÅ∞, „Ñ¨=ÚY∞Å∞.
Ç¨ÏiHõ^ä• HõàÏ~°∂ÑÖÖ’ XˆH XHõ áê„`«^è•i =¸_»∞ QÆO@Å áê@∞
Hõ^•ä QÍ#O HÍq™êÎ_∞» . XˆH =fiH˜Î Jxfl áê„`«Ö’¡#∂ rqOz, ~°ã=¨ `«~Î O° QÍ
#\˜™êÎ_∞» . <À\˜`À "åzHõO K≥ÑÙ¨ `«∂, =∞$^Œ∞=∞^è∞Œ ~°"∞≥ #ÿ QÍ#O áê_»∞`«∂,
=ÚYOÖ’ ™êufiHõ=¸, HÍe`À #$`«º=¸ KÕ`∞« Å`À POyHõ=¸ QÆ∞Ñ≤Êã¨∂Î
PHõ~°¬}©Ü«∞ "≥∞ÿ# PÇ¨~°ºO`À UHõHÍÅOÖ’ Jaè#~Ú™êÎ_»∞. Ç¨ÏiHõ^äŒÖ’
=Ù#fl „Ñ¨`ÕºHõ`« W^Õ.
Ç¨ÏiHõ^‰Œä Ωõ x "Õ+^¨ •è ~°} ‰õÄ_® ™ê=∂#º"Õ∞. KÕuÖ’ z~°`Å« ∞,
HÍeH˜ QÆ*ˇ˚Å∞, Ñ¨@∞ì ^À=u ÑÖK«Hõ@∞ì, Ñ¨@∞ì HõO_»∞"å #_»∞=Ú‰õΩ
Hõ\ ˜ì, "≥∞_»Ö’ XHõ Ñ¨ÓÅÇ¨~°O ^èŒiOz K«Hõ¯QÍ uÅHõO k^Œ∞Ì`å_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 313
126.[OQÆO^Õ=~°Å∞
`«ÅÃÑ·# Ñ¶¨}˜K«„HõO Hõey# H˜s@O, #∞^Œ∞@
qÉèí∂u ˆ~YÅ∞, K«OHõÖ’ *’Öˇ, XHõ KÕuÖ’
W`«Î_ç QÆO@, =∞~À KÕuÖ’ Hõ„~°, [OQÆO
^Õ=~°Å PÇ¨~°ºOQÍ LO@∞Ok. ãÖ„HÍOu
~ÀAÖ’¡ |∞_»|∞Hõ¯Å"å_»∞ J~°÷~å„u =zÛ
|∞_»|∞Hõ¯x "å~Úã¨∂Î "≥à◊§QÍ<Õ "Õ‰õΩ=
~°≠Ï=Ú# â◊OYO T^Œ∞`«∂, QÆO@#∞ „"≥∂yã¨∂,Î
t=Ùx H©iãÎ ∂¨ Î [OQÆO ^Õ=~° T~°O`å HõeÜ«∞
u~°∞QÆ∞`«∂, „Ñü WO\˜ =ÚO^Œ∞ Py QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷Å#∞ nqã¨∂Î =ÚO^Œ∞‰õΩ
Hõ^Œ∞Å∞`å_»∞.
[OQÍÅ∞ â‹=· aèHQΔõ Íà◊√§. [OQÍÅÖ’ q∞O_» [OQÍÅ∞, |∞_çQÔ [OQÍÅ∞,
QÆO@ [OQÍÅ∞ J<Õ LÑ¨‰õΩÖÏÅ∞<åfl~Ú. KÕuÖ’ QÆO@<å^ŒO KÕã¨∂Î
Ç¨Ï~° Ç¨Ï~° =∞Ç¨^Õ= â◊OÉè’â◊OHõ~° JO@∂ â◊OYO T^Œ∞`«∂ WO\˜
=ÚO^Œ∞‰õΩ =KÕÛ [OQÆ=∞Ü«∞ºÅ#∞ K«∂ã≤ ™êHΔÍ`«∞Î Éè’àÏ â◊OHõ~°∞_Õ
=zÛ#@∞¡QÍ XHõÑC¨ _»∞ ÉèHí Îõ áê~°=â◊ºO`À Ñ¨~=° tOKÕ"å~°∞. ~å=∂Ü«∞}
HÍÅOÖ’ J~°}º"åãÖÖ’ L#fl ã‘`å^Õqx Z`«∞‰Î Ωõ áÈ=_®xH˜ ~å=}∞_»∞
[OQÆO^Õ=~° "Õ+O¨ Ö’ =KåÛ_»∞ HÍ|>Ëì J`«xfl ã‘`å^Õq ™êHΔÍº`«∞Î t=Ù_Õ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 314
`«# Ñ¨~°‚âßÅ =ÚO^Œ∞‰õΩ =KåÛ_»x ÉèÏqOz ÅHõΔ ‡}ˆ~Y#∞ Ãã·`«O ^•\˜

=zÛOk. Ñ¨Ó~°fiHÍÅOÖ’ [OQÆO^Õ=~° WO\˜ =^ŒÌ‰õΩ ~åHõáÈ`Õ =∞Oz
K≥_»∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ U"≥·<å ã¨ˆ~ ZHõ¯_ç=Hõ¯_ç PyáÈ"åeûO^Õ.
ã¨=∂[OÖ’ P^Œ~°} Hõ~°∞=Ù HÍ=_»O`À `«=∞ ‰õΩÅ=$uÎ Ñ¨@¡ "åiˆH
Pã¨H˜Î ã¨#flye¡Ok. K«xáÈ~Ú# "åiH˜ Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∞_»O gi „Ñ¨^è•#
=$uÎ. „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ `«Ñ¨Ê q∞ye# Jxfl ‰õΩÖÏÅ‰õΩ g~°∞ Hõ~°‡HÍO_»Å∞
KÕ™êÎ~°∞. Hõ~°‡ KÕ¿ã ~ÀA g~°∞ QÆO@ "≥∂yã¨∂Î â◊OYO T^Œ∞`«∂ "≥o§
ÉÏq =^ŒÌ QÍx, K≥~°∞=Ù =^ŒÌQÍh Ñ≤O_®Å∞ ÃÑ_»`å~°∞.
q∞O_» [OQÍÅ∞
"Õâßº Ö’Å∞Ô~· "åi WO_»¡Ö’<Õ qÇ¨ÏiOz# HÍ~°}OQÍ gix q∞O_»
[OQÆ=ÚÅx =º=Ç¨ÏiOKÕ "å~°∞.
QÆO@ [OQÍÅ∞
QÆO@ [OQÍÅ∞ â‹·=, g~° â‹·= =∞`åxH˜ K≥Ok# g~° =Ú+¨μìÅ∂,
[OQÍÅ∂, "åi "åi HõàÏ~°∂áêÖË HÍ‰õΩO_® XO@iQÍ [OQÆO ^Õ=~°
"Õ+ÖÖ’ WO\Õ\˜H© uiy Ü«∂z™êÎ~°∞. |ã¨"Õâ◊fi~°∞_»∞QÍ "Õ+¨^è•~°}#∞
fiÛ k^Œ∞Ì ‰õΩO\Ï~°∞. "åiÖ’ ZO`À Ñ¨Ó[ºÉèÏ=O QÀK«iã¨∞ÎOk.
ÃÑ·#∞Oz „HÕkH˜ JOQÆ~°MÏ#∞ `˘_»∞QÆ∞`å~°∞. `≥Å¡x `«ÅQÆ∞_»¤#∂
K«∞_»`å~°∞. "≥∞_»‰õΩ á⁄_»"å\˜ JOQÆ =„™êÎxfl ^èŒiO™êÎ~°∞. =ÚMÏxH˜
QÆOcè~°OQÍ qÉèí∂u ˆ~YÅ#∞ k^Œ∞Ì`å~°∞. QÆO@ "å~Úã¨∂Î, â◊OYO
Ñ¨Óiã¨∂Î =KÕÛ QÆO@ [OQÍxfl ™êHΔÍ`«∞Î |ã¨"âÕ fi◊ ~°∞_»x TÇ≤ÏOz WO\’¡
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 315
"å~°O`å aèH#Δõ ∞ "Õ™êÎ~∞° . aèH#Δõ ∞ ã‘fiHõiã¨∂Î =∞O„`åxfl LK«Ûiã¨∂Î qÉè∂í u

x™êÎ~°∞. â◊OÉè’ â◊OHõ~° JO@∂, QÆO@ K«∞@∂ì XHõ Ñ¨ÙÅ¡#∞ „uÑ¨C`«∂
FOHÍ~° <å^•hfl ÑëH˜™êÎ~∞° . Ñ≤#flÅ∂, ÃÑ^ŒÅÌ ∂ JO^Œ~∂° Ñ¨Ó[º ÉèÏ=O`À
qÉèí∂ux ã‘fiHõi™êÎ~°∞. D ~°HõOQÍ QÆO@ [OQÍÅ∞ g~° â‹·= =∞`åxfl
„Ñ¨É’kèOKÕ „Ñ¨Kå~°‰õΩÅ∞QÍ rqã¨∂Î T~°∂~å u~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO\Ï~°∞.
|∞_çÔQ [OQÍÅ∞
[OQÆO Hõ^äŒÅ∞ K≥¿ÑÊ "åix |∞_çÔQ [OQÍÅx Ñ≤Å∞ ™êÎ~°∞.|∞_çÔH#∞
HõOK«∞`ÀQÍh W`«Î_ç`À QÍh `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞. QÆ∞"≥∞‡ @Hõ‰õΩ XHõ
"≥·Ñ¨Ù# Éˇ`«ÎÑ¨Ù K«„`åxfl ayOz, `ÀÅ∞`À =¸™êÎ~°∞. Ô~O_»Ñ¨ „Ñ¨Hõ¯#
‰õÄ*Ï=¸uÖÏQÍ, J<åKåÛùf`«OQÍ =ÙO@∞Ok. Hõ^‰Œä Ωõ xH˜ W~°∞ „Ñ¨H¯õ ÖÏ
=Ù#fl =O`«QÍà◊√§ XH˘¯Hõ¯~°∂ `«=∞ QÆ∞"≥∞‡@#∞ K«OHõ‰õΩ `«yeOK«∞
‰õΩO\Ï~°∞. ‰õΩ_çKÕu „"Õà◊§`À, K«~°‡=Ú ÃÑ·# "å~Úã¨∂Î Ô~O_»= „Ñ¨Hõ¯
=¸ã¨∂Î QÆ∞OÉèí#QÍ â◊ÉÏÌxfl `≥Ñ≤Ê™êÎ~°∞. Hõ^äŒ K≥ÃÑÊ |∞_çÔQ [OQÆO
xÅ∞=Ù@Ow `˘_çy, `«ÅáêQÍK«∞\˜,ì HÍà◊§‰õΩ QÆ*Å˚ˇ ∞, =Ú=fiÅ∞ Hõ@∞ì‰Ωõ x,
Éèí∞[Og∞^Œ `«O|∞~å#∞ ^èŒiOz, KÕu „"ÕeH˜ JO^≥Å∞ `˘_çy, "å\˜x
`«O|∞~å‰õΩ `«@∞ì`«∂ Ô~O_»= KÕu`À `«O|∞~å fQÆ#∞ g∞@∞`«∂ Hõ^äŒ#∞
„áê~°Oa™êÎ~°∞. Hõ^äŒ‰õΩxH˜ =O`«Å∞QÍ =Ù#fl "å~°∞ QÆ∞"≥∞‡@Å∞ ^èŒiOz
Hõ^äŒ‰õΩxH˜ ÑÖ`« áê_»∞`«∂, áê@ =~°∞ã¨ ##∞ãïOz QÆ∞"≥∞‡@Å#∞
"å~Úã¨∂Î =∞^èŒºÎ =∞^èŒº Ç¨ã¨ºQÍ_»∞ K«Ö’‰õΩÎÅ`À Ç¨™êºxfl „‰õΩ=∞‡iã¨∂Î,
„¿ÑHõΔ‰õΩefl #qfiã¨∂Î "åi "≥∞Ñ¨C á⁄O^Œ∞`å_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 316
127. |∞_»|∞Hõ¯Å"å_»∞
QÆ`«OÖ’ |∞_»|∞Hõ¯Å
"åà◊√¡ â◊‡âß#O ã¨g∞
ÑÖÖ’ x=ã≤OKÕ "åà◊√¡.
g~°∞ HÍ\˜HÍÑ¨~°∞¡. U_®
kÖ’ XHõ¯™êi =∂„`«"Õ∞
„QÍ=∂Ö’¡H˜ =KÕÛ"åà◊√¡.
ãÖ„HÍOu ÑÖ_»∞QÆ‰õΩ
=ÚO^Œ∞ Hˆ =ÅO F "å~°O
Ñ¨k ~ÀAÅ áê@∞ =∂„`«"∞Õ
gà◊√¡ Tà’¡H˜ =KÕÛ"åà◊√¡.
`«=∞ KÕuÖ’ _»=∞~°∞HõO
`«~Ç° ¨ Ö’x "å~Ú^•ºxfl "å~ÚOK«∞‰õΩO@∂ We¡Å∂¡ uiy... P WO\˜H˜
ãÖ|OkèOz, WO\˜ ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz Éè∂í `« Éèqí +¨º`«∞Î =~°=Î ∂<åÅ
QÆ∞iOz ~åQÆÜ«ÚHõÎOQÍ qxÑ≤OKÕ"å~°∞.
JÑ¨Ê\’¡ |∞_»|∞Hõ¯Å "åi *’™êºxfl „Ñ¨[Å∞ ZO`«QÍ<À qâ◊fiã≤OKÕ
"å~°∞. â◊‡âß#OÖ’ H˘Å∞=ÙO_Õ ~°∞„^Œ∞_Õ gi <À@ `«=∞ *Ï`«HÍxfl
ÑëH˜™êÎ~°x #"Õ∞‡"å~°∞. *’ã¨ºO `«=∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ L<åfl..
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 317
„Ñü‰õÄÅOQÍ L<åfl.. WO\˜ Ü«∞[=∂x ã¨^Œ~°∞ |∞_»|∞Hõ¯Å "å_çH˜

ãÖ`«$Ñ≤Î HõeˆQÖÏ ^è•<åºxfl =Ú@ì*ˇ¿ÑÊ"å~°∞.
"å^•ºxfl|>Ëì "åiH˜ ¿Ñ~°∞
gi KÕuÖ’x _»=∞~°∞HõO KÕ¿ã â◊|ÌO _»|∞‰õΩ¯ _»|∞‰õΩ¯ JO@∂
qxÑ≤OKÕk. J^Õ, "åº=Ç¨iHõOÖ’ |∞_»|∞‰õΩ¯ |∞_»|∞‰õΩ¯ Jx..
_»=∞~°∞HÍxfl _»|∞‰õΩ¯ |∞_»|∞‰õΩ¯ J#fl â◊|ÌO =KÕÛÖÏ "å~ÚOKÕ "åix
|∞_»|∞Hõ¯Å "åà◊√¡ Jh Ñ≤eKÕ "å~°∞.
[OQÆ=∞^Õ=~°ÖË g~°∞
x*ÏxH˜ g~°∞ [OQÆ=∞ ^Õ=~°Å∞. XO\˜xO_® ~°Hõ~°HÍÅ =~å‚Å
=„™êÎÅ#∞ ^èŒiOKÕ"å~°∞. "≥ÚÅ‰õΩ ÑÖK≥ Hõ@∞ì LO_Õk. `«Å‰õΩ =~°‚~°Ol
`«"≥∞ÿ# =GO`À áêQÍ K«∞@∞ì‰õΩ<Õ "å~°∞. Hõà◊¡‰õΩ WO`«ÖËã≤ HÍ@∞Hõ
Ñ¨Ó¿ã"å~°∞. #∞^Œ∞@# Éèí™ê‡xfl ^Œ\ ˜ìOKÕ"å~°∞. Jã¨Å∞ gà◊¡x K«∂_»QÍ<Õ
Ñ≤Å¡Å‰õΩ ÉèíÜ«∞"Õ∞¿ãk. JO^Œ∞ˆH `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ =∂~åO KÕ¿ã Ñ≤Å¡efl
|∞_»|∞Hõ¯Ö’_çH˜ Ñ¨\ ™ì˜ êÎ *Ï„QÆ`Î« JO@∂ ÉˇkiOz ^•iÖ’H˜ `≥KÛÕ "å~°∞.
g~°∞ â◊‡âß<åxH˜ ã¨g∞ÑÖÖ’<Õ QÆ∞_çÃã "Õã¨∞H˘x x=ã≤ã¨∂Î LO_Õ"å~°∞.
=∂i# HÍÅO`À áê>Ë.. gi =$uÎQÆ`« rq`«=¸ =∂iáÈ~ÚOk.
WÑ¨C_»∞ HÍ\˜HÍÑ¨~∞° ¡ Z=~°∂ Tà◊Ö¡ ’H˜ ~å=_»O HÍh.. *’™êºÅ∞ K≥ÑÊ¨ _»O
HÍh KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 318
128.K≥Hõ¯ Éèí[#Å∞
K≥Hõ¯Éèí[# ã¨HõÅ HõàÏã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ# *Ï#Ñ¨^Œ #$`«º HõàÏ~°∂ÑÖ.

PO„^èŒ^Õâ◊Ñ¨Ù Ñ¨Öˇ¡ÅÖ’ J<åkQÍ =ã¨∞Î#fl HõàÏ~°∂áêÅÖ’ K≥Hõ¯ Éèí[#
=ÚYº"≥∞ÿOk. ^Õ=Ùx ã¨ÎOÉèÏÅ#∞ Ñ¨@∞ì‰õΩx WO\Õ\˜H© u~°∞QÆ∞`«∂ ÉèíH˜Î
ÉèÏ=O`À Éèí[#Å∞ KÕ™êÎ~°∞. Ñ¨Öˇ¡Ö’ =Ù`åûÇ¨ÏO =Ù#fl Ü«Ú=‰õΩÅO^Œ~°∂
fiHõ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ W~°"≥· =∞Ok ^Œà◊ ã¨Éèí∞ºÅ∞QÍ KÕi, XHõ QÆ∞~°∞=Ù#∞
U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩx ~å„u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hõ@∞ìk@ìOQÍ D q^Œº#∞
<Õ~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞. Wk âß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# *Ï#Ñ¨^Œ #$`«º Hõà◊. Wk ZO`À
„Hõ=∞ tHõΔ}`À <Õ~°∞Û‰õΩx KÕÜ«∞=Åã≤# Hõà◊.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 319
L`åûÇ¨ÏO H˘nÌ KÕ¿ã Éè[í # HÍkk. ÉèHí Î̃ `«#‡Ü«∞`«fiO`À ÉèQí =Æ O`«∞}˜‚

"Õ_∞» ‰õΩO\Ï~°∞. JÖÏ "Õ_∞» ‰õΩO@∂ ÉèHí Î˜ áê~°=â◊ºOÖ’ Jq∞`À`åûÇ¨ÏOÖ’
KÕ¿ã #$`«ºO K≥Hõ¯Éèí[#.
Éèí[# KÕ¿ã "åˆ~ ÉèíHÎ̃ ÉèÏ=OÖ’ =ÚxyáÈ=@O HÍHõ, „¿ÑHõΔ‰õΩefl ‰õÄ_®
`«#‡Ü«∞`«fiOÖ’ =ÚOKÕ™êÎ~∞° . K≥H¯õ Éè[í # „¿ÑHõ‰Δ Ωõ efl L`ÕlÎ `«∞efl KÕã∞¨ OÎ k.
=ÚYºOQÍ Ñ¨ÖÖ¡ˇ ’¡ fiHõ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’#∂ =~å¬Å∞ ÖËx ~ÀAÖ’¡#∂,
ÑÖ_»∞QÆ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’#∂, ^Õ=Ùà◊§ HõàÏº} ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’#∂, u~°∞<åà◊§
ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’#∂ ~°^äÀ`«û"åÅÖ’#∂, *Ï`«~°¡Ö’#∂ D K≥Hõ¯Éèí[#efl
KÕ™êÎ~°∞.
Éèí[# K≥Hõ¯efl ZÖÏ `«Ü«∂~°∞KÕ™êÎ~°∞?
J_»∞QÆ∞ á⁄_»∞ÔQ·# K≥Hõ¯efl `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩx, Ô~O_»∞ „Ñ¨Hõ¯ÖÏ ^èŒfix
~å=_®xH˜ QÆ∞O„_»\ ˜ W#∞Ñ¨ aà◊§Å#∞QÍx, W`«_Î ç aà◊§Å#∞ QÍh ~Ô O_Õã≤
K˘Ñ¨C# J=∞~°∞Û`å~°∞. `åà◊O „Ñ¨HÍ~°O K≥Hõ¯Å#∞ H˘>Ëì@Ñ¨C_»∞ D
aà◊§Å∞ „âß=fi"≥∞ÿ# ^èŒfixx™êÎ~Ú.
Jxfl K≥H¯õ Å∂ „Ñ¨Ü∂≥ yOz#Ñ¨C_»∞ D ^èfiŒ x QÆOcè~O° QÍ XˆH „â◊√uÖ’
qxÑ≤Oz Éèí[#Ñ¨~°∞efl L`åûÇ¨Ï Ñ¨~°∞™êÎ~Ú. D K≥Hõ¯ÅÃÑ· #y+‘Å∞
K≥H˜¯ ã¨∞O^Œ~°OQÍ =ÙO\Ï~Ú.
D |$O^ŒÅÖ’ Hõ^ä• =$`åÎxfl |\˜Î H˘O^Œ~°∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞QÍ#∂, =∞i
H˘O^Œ~°∞ ¢ã‘Î áê„`« ^è•~°∞Å∞QÍ#∂ „Ñ¨=iÎ™êÎ~°∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ QÀÑ≤HÍ
„H©_»Ö’¡ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ Hõ$+¨μ‚Å∞QÍ#∂, ¢ã‘ÎÅ∞ QÀÑ≤HõÅ∞QÍ#∂ #iÎ™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 320
QÆ∞~°∞Ñ¨Ó[
K≥H¯õ Éè[í # <Õ~∞° ÛHÀ"åÅ#∞‰õΩ#fl Ü«Ú=‰õΩÅO^Œ~∂° KÕi XHõ QÆ∞~°∞=Ùx
Z#∞fl‰õΩO\Ï~°∞. QÆ∞~°∞Ñ¨Ó[`À #$`åºxfl „áê~°Oaè™êÎ~°∞. „Ñü QÆ∞~°∞=Ó
XˆH ~°HõOQÍ D K≥Hõ¯ Éèí[# q^Œº#∞ „Ñ¨^Œi≈OÑ¨_»∞.
Z=i q^è•#O "åik. D K≥H¯õ Éè[í # ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ Hõ_Ñ» ¨ lÖÏ¡Ö’
Ñ¨Ù\˜,ì PO„^èŒ ^Õâ=◊ ∞O`«\Ï "åfiÑ≤OzO^Œx, JO^Œ∞‰õΩ x^Œ~≈° #O QÆ∞~°∞=ÙÅ∞
K≥ÑÊ≤ # =¸ÖÏÅ∞ =∂„`«"∞Õ HÍHõ, lÖÏ¡Ö’ „Ñü „QÍ=∞OÖ’#∂ K≥H¯õ Éè[í #
|$O^•Å∞O_»@O ‰õÄ_» JO^Œ∞‰õΩ x^Œ~°≈#=∞h, JÖÏˆQ K≥Hõ¯ Éèí[#‰õΩ
ãÖ|O kèOz# ˆQÜ«∂Å∞ Zxfl =Ù<åflÜ≥∂ K≥Ñ¨Ê@O Hõ+ì̈=∞h JO\Ï~°∞.
K≥Hõ¯ Éèí[# ã¨fi~°∂ÑÖ ZÖÏ LO@∞Ok?
K≥Hõ¯ Éèí[#Å Wu =$`åÅ∞ ™ê^è•~°}OQÍ D q^èŒOQÍ =ÙO\Ï~Ú.
ÉèíH˜Î áê@Å∞, ÉèÏ~°`«, ÉèÏQÆ=`«, ~å=∂Ü«∞}ÏÅ‰õΩ K≥Ok# Ñ¨Ù~å}
áê@Å∞, hux „Ñ¨Éè’kèOKÕ áê@Å∞, g~° QÍ^äŒÅ∞, W`«~åÅ∞, [_»HÀÑ¨Ù
q^Œºbfl „Ñ¨^Œi≈™êÎ~°∞.
"Õ+¨^è•~°} ZÖÏ LO@∞Ok?
JO^Œ~°∂ XˆH ~°OQÆ∞QÆÅ `«Å QÆ∞_»¤Å#∞, JO^ŒOQÍ K«∞_»`å~°∞. XHõ
„Ñ¨H¯õ i|ƒ#∞ ‰õΩK«∞ÛÖÏQÍ JO^ŒOQÍ „"ÕÖÏ_»∞`«∞Ok. ÑÖK≥efl #$`åºxH˜
J_»∞¤ `«QÆÅ‰õΩO_® ZQÆ~°\ÏxH˜ gÅ∞QÍ =ÙO_Õ ÖÏQÍ Ãã·H˜Öò Hõ@∞ìÖÏQÍ
=∞_çz Hõ_»`å~°∞. Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XˆH ~°OQÆ∞QÆÅ |xÜ«∞<£Å#∞ ^èŒi™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 321
¢ãÎ‘ áê„`«Å‰õΩ ÅOQÍ, ~°qHÔ , Ñ¨q>ˇ‰Ωõ F}© ÖÏQÍ QÆ∞_»#Ì ∞ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
D |$O^•ÅÖ’ W~°"≥· "≥Ú^ŒÅ∞ =ÚÃÑ·Ê =~°‰õÄ ã¨=∞ãÖYºÖ’ |$O^Œ
ã¨Éèí∞ºÅ∞O\Ï~°∞. Ñ¨<≥flO_»∞ ãÖ=`«û~åÅ #∞Oz áêuHõ ãÖ=`«û~åÅ
=Ü«∞ã¨∞ûHõÅ Ü«Ú=‰õΩÅO^Œ~°∂ D Éèí[#Ö’ áêÖÁæO\Ï~°∞.
K≥Hõ¯Éèí[#Ö’x ™⁄QÆã¨∞
~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’-=∞s =ÚYºOQÍ Hõ_Ñ» ,¨ z`«∂~Î ∞° lÖÏ¡Ö’¡ - K≥H¯õ Éè[í #
áê@Å∞ KåÖÏ „áêK«∞~°ºO á⁄O^•~Ú.
WO^Œ∞Ö’ Éè[í # K≥Ü∞« º_®xH˜ "å_Õ K≥H¯õ Å∞ á⁄_»=ÙQÍ LO_Õ Ñ¨ÅHõÅ#∞
áÈe LO_»_»O =Å¡ K≥Hõ¯Éèí[#<Õ Ñ¨ÅHõÅ Éèí[# Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
KÕ`«∞Ö’¡ =¸Ô~_»∞ á⁄_»=ÙO_Õ `åà◊Ñ¨Ù K≥Hõ¯Å`À, HÍà◊§‰õΩ QÆ*ˇ˚Å`À
=ÅÜ«∂HÍ~°OÖ’ u~°∞QÆ∞`«∂ `åà◊Ñ¨Ù K≥Hõ¯Å∞ "å~Úã¨∂Î `åàÏxH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ áê@Å∞ áê_»∞`«∂ #$`«ºO KÕã¨∂Î LO\Ï~°∞. XˆH KÕuÖ’
Ô~O_»∞ K≥Hõ¯Å#∞ P_çã¨∂Î "å~ÚOK«_»O K≥Hõ¯Éèí[#Ö’x ™⁄QÆã¨∞.
=ÅÜ«∂HÍ~°OÖ’ uiˆQ HõàÏHÍ~°∞Å∞ H˘xfl ™ê~°∞¡ L^Œ∞ÅÌ ∞-"≥Å∞^Œ∞ÅÌ ∞QÍ
([`«Å∞ [`«Å∞QÍ) =∂i Z^Œ∞Ô~^Œ∞~°∞QÍ J_»∞QÆ∞=∂iÛ J_»∞QÆ∞"Õã¨∂Î
LkÌ =∂iÛ LkÌ (XHõ J_»∞QÆ∞Ö’ XHõ"≥·Ñ¨Ù-WOH˘Hõ J_»∞QÆ∞Ö’
Ô~O_»="≥·Ñ¨Ù) u~°∞QÆ∞`«∂ #$`«ºO KÕ™êÎ~°∞.
ÃÑ#∞flkÌHÍ_≥·# QÆ∞~°∞=Ù áê@Ö’x XH˘¯Hõ¯ K«~°}O JOk¿ãÎ q∞ye#
"åà◊√§ JO^Œ∞‰õΩx áê_»∞`«∂ #$`«ºO KÕ™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 322
K≥Hõ¯ Éèí[##∞ ZÖÏ „áê~°Oa™êÎ~°∞?

Éè[í # „áê~°OaèOKÕ =ÚO^Œ∞ ^Õ=Ùx Ñ¨\ÏÅ‰õΩ Ñ¨Ó[ KÕ™êÎ~∞° . >ˇOHÍÜ«∞
H˘\˜ì z~°∞`«Å∞ Ñ¨@∞ì‰õΩx ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O KÕ™êÎ~°∞. JO^Œ~°∂
=ÅÜ«∂HÍ~°OQÍ xÅ|_ç ÅÜ«∞`À K≥H¯õ Å#∞ "≥∂y™êÎ~∞° . QÆ∞~°∞=Ù áê_»QÍ
=O`« áê_»`å~°∞. `«~°∞"å`« XH˘¯Hõ¯ J_»∞QÆ∞ "Õ~Ú™êÎ_»∞.
JÖÏ ‰õΩ_çHÍÅ∞`À#∂, Z_»=∞HÍe`À#∂, KåHõ K«Hºõ OQÍ#∂ P_çã∂¨ Î
=ÙO\Ï~°∞. JO^Œ~°∂ XˆH q^èŒOQÍ "å~Úã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ QÆ∞~°∞=Ù
JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ PQÆ∞`å_»∞. JO^Œ~°∂ JÖÏˆQ P¿Ñ™êÎ~°∞. JO`å xâ◊≈|ÌO.
P ã¨xfl"Õâ◊O J^Œ∞ƒù`«OQÍ =ÙO@∞O_ç.
WÖÏO\˜ "å\˜x xÅ∞Ñ¨ÙÅ∞ JO\Ï~°∞. #$`«ºO L^èŒ$`«™ê÷~ÚÖ’
L#flÑ¨C_»∞ ‰õÄ_» D q^èŒOQÍ xÅ∞Ñ¨Ù^ŒÅ KÕ™êÎ_»∞. D xâ◊≈ÉÏúÅ∞, =∞m§
„áê~°OÉèÏÅ∞. |$O^Œ ã¨É∞íè ºÅ Ü≥ÚHõ¯ HõÅ~ÚHõ#∂ ÅHΔÍºhfl, „Hõ=∞tHõ}Δ #∂,
QÆ∞~°∞ÉèHí xÎ˜ Kå@∞`å~Ú. K≥H¯õ Éè[í # „áê~°OaèOKÕ =ÚO^Œ∞ „Ñ¨„Ñ¨^=Œä ∞OQÍ
q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°∞x „áêi÷Oz, `«~°∞"å`« =~°∞ã¨QÍ ÉèíH˜Î áê@Å∞ áê_»∞`å~°∞.
[_» HÀÑ¨ÙÅ∞
K≥H¯õ Éè[í # „áê~°OaèOz H˘O`« HÍ~°º„Hõ=∞O [iy# `«~∞° "å`« z=iQÍ
KÕ¿ãk [_» HÀÑ¨ÙÅ∞. D HÀÑ¨ÙÅ∞ „¿ÑHõ‰Δ Ωõ efl ZO`«QÍ<À =ÚQÆ∞e÷ fl KÕ™êÎ~Ú.
JO^Œ~°∂ QÆ∞O„_»OQÍ xÅ|_»`å~°∞. ~°O„^è•Å`À ‰õÄ_ç# QÆ∞O„_»x
K«O„^•HÍ~°O QÆÅ aà◊§#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° . ~°O„^è•ÅÖ’ ~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å
„`åà◊§#∞ "ÕÖÏ_»n™êÎ~°∞. P K≥Hõ¯#∞ Z`«∞ÎQÍ =Ù#fl XHõ ^Œ∂ÖÏxH˜ ÖÏy
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 323
Hõ_»`å~°∞. ÖË^• „QÍ=∞ =∞^èŒºÖ’ =Ù#fl K≥@∞ì‰õΩ „"ÕÖÏ_» n™êÎ~°∞. nxx

[_»HÀÑ¨Ù aà◊§ JO\Ï~°∞. |$O^Œã¨Éèí∞ºÅ∞ XH˘¯Hõ¯~°∂ XH˘¯Hõ¯ `å_»∞#∞
U_»=∞ KÕ`ÀÎ Ñ¨@∞ì‰õΩx ‰õΩ_çKÕ`ÀÎ K≥Hõ¯efl Ñ¨@∞ì‰õΩx `åà◊§ ã¨Ç¨Ü«∞O`À
P_»∞QÆ∞Å∞ "Õã¨∂Î Ö’ÑëH˜ |Ü«∞\˜H˜ QÆ∞O„_®HÍ~°OQÍ u~°∞QÆ∞`å~°∞.
=∞^èºŒ QÆ∞~°∞=Ù áê@Å∞ áê_»∞`«∞O_»QÍ HõàÏHÍ~°∞ÅO^Œ~∂° áê@ áê_»∞`«∂
[_»#∞ JÅ∞¡`å~°∞. nxx [_» HÀÑ¨Ù JO\Ï~°∞.
~°Hõ ~°HÍÅ HÀÑ¨ÙÅ∞
D HÀÑ¨ÙÖ’¡ ~°H~õ H° ÍÅ HÀÑ¨ÙÅ∞<åfl~Ú. Jq ™ê^• [_»HÀÑ¨Ù, #∂QÍÜ«∞
[_» HÀÑ¨Ù, _»|∞Öò #∂QÍÜ«∞ [_» HÀÑ¨Ù, Hõ~°HÍ¯Ü«∞ [_», QÆ~°ƒù [_»,
Ñ¨>ˇì_» [_», Ñ¨K«ÛÅ [_», <åÅ∞QÆ∞ Ñ¨K«ÛÅ [_», =Å [_», ÉÁOQÆ∞ [_»,
Ñ¨Ù@¡ [_» ... D q^èŒOQÍ ~°Hõ~°HÍÅ [_»Å#∞ JÅ∞¡`å~°∞. Wq ZO`À
<≥·Ñ¨Ù}ºO`À JÅ¡|_»`å~Ú. K«∂Ñ¨~°∞Å‰õΩ Pâ◊Û~åºxfl Hõey™êÎ~Ú.
|$O^ŒOÖ’ U XHõ¯~°∞ `«ÑC¨ KÕã<≤ å [_» z‰õΩ¯Ñ¨_ç áÈ`«∞Ok. z‰õΩ¯Ñ¨_#ç
[_»#∞ q_»nÜ«∞@O KåÅ Hõ+¨ìO D [_»Å#∞ JÅ¡@O ZO`À ™ê^èŒ#
KÕ™êÎ~°∞. XHõ [_»‰õÄ =∞~À [_»‰õÄ U =∂„`«O ãÖ|O^èŒO =ÙO_»^Œ∞.
áê@ áê_»∞`«∂, J_»∞QÆ∞ "Õã¨∂Î<Õ D HÀÑ¨ÙÅ#∞ "Õ™êÎ~°∞.
Ñ¨Ó~°fiO K≥Hõ¯Éèí[#Ö’ ˆH=ÅO Ñ¨Ù~å} ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ#, ÉèíH˜Î áê@ÖË
áê_Õ"å~°∞. „Ñ¨ã¨∞Î`«O K≥Hõ¯Éèí[#Ö’ ÉèíH˜Î, áœ~å}˜Hõ, â◊$OQÍ~°, Ç¨ã¨º
ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ# áê@Å∞ áê_»∞`«∂ =ã¨∞Î<åfl~°∞. P<å_»∞ uuÎ, =∞^≥ÌÅ,
HõOr~° K≥Hõ¯Éèí[#‰õΩ "å~Ú^•ºÅ∞QÍ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ"å~°∞. WÑ¨C_»∞
Ç¨~À‡xÜ«∞O, _ÀÅ∞, HõOr~°, `«|ÖÏ "å~Ú^•ºÅ∞QÍ "å_»∞`«∞<åfl~°∞.——
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 324
129.zÅHõ *’ã¨ºO
=ÚMÏ# ~°∂áê~Ú aà◊§O`« ‰õΩOHõOÉÁ@∞ì, =ÚO*Ë`«∞Å‰õΩ =Ú~°∞

QÆ∞Å∞, <≥uÎg∞^Œ Q˘_»∞QÆ∞, HÍeH˜ Hõ_çÜ«∞O, K≥=ÙÅ‰õΩ áÈQÆ∞Å∞, K«OHõ#
zÅHõ ÑÖ[~°O ÃÑ@∞ìH˘x g^èŒ∞Å "≥O@ *’ã¨ºO K≥|∞`å=∞O@∂
u~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~°∞ H˘O`«=∞Ok g~°∞ K≥¿ÑÊ^Õ zÅHõ*’ã¨ºO.
zÅHõ*’ã¨ºO JO>Ë Uq∞\˜?
zÅHõ *’ã¨ºOÃÑ· Pã¨H˜Î HõÅ"å~°∞ Ñ≤ez zÅHõ *’ã¨ºO K≥Ñ¨Ê=∞O>Ë
ÑÖ[~°O HÕ^Œ ÃÑ\˜ì, aKå}Ï Ñ¨~°z, ^•xg∞^Œ Ñ¨k Ñ¨<≥flO_»∞ Hõ=~°∞¡
=~°∞ã¨QÍ ¿ÑiÛ H˘O`« ^è<Œ åxfl fã¨∞H˘x „Ñ¨âfl◊ J_çQˆ "åi ¿Ñ~°∞ LK«Ûiã¨∂Î
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 325
ÑÖ[~°O `«Å∞Ñ¨Ù fã≤ zÅ∞Hõ#∞ |Ü«∞@‰õΩ Ñ≤Å∞™êÎ_»∞. P zÅ∞Hõ°

=Ü«∂º~°OQÍ |Ü«∞@‰õΩ =zÛ F~°QÍ Ü«∞[=∂xx K«∂ã¨∂Î Hõ=~°¡Ö’
XH˘¯Hõ¯>Ë =Ú‰õΩ¯`À fã≤ Ñ¨Hõ¯# ÃÑ_»∞`«∂ ZHõ¯_À XHõ Hõ=~°∞ ^ŒQÆæ~°
Py ^•xfl Hõ~°z ÃÑ\˜ì `≥zÛ J`«xH˜ Wã¨∞ÎOk. P Hõ=~°∞Ö’x HÍ~°∞¤Å
ÃÑ· "≥OHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞, ã¨`º« <åfl~åÜ«∞}™êfiq∞, PO[<ÕÜ∞« ™êfiq∞, áê~°fif
Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞Å∞, ã‘`å ~å=∞ÅHõΔ ‡}∞Å∞, ^Œ∞~°æ =ÔQ·~å ^Õ=`«Å ÉÁ=∞‡ÅÖ’
U^À XHõ\ ˜ LO@∞Ok. =∞~À HÍy`«O g∞^Œ : g∞~°∞ J#∞‰õΩO@∞#fl
Ñ¨x P~°∞<≥ÅÖ’¡ <≥~°"Õ~°∞`«∞Ok, =KÕÛ J=∂"åã¨º "≥o§# ^ŒQÆæ~°#∞Oz
g∞ *Ï`«HõO =∂iáÈ`«∞Ok. PHõã≤‡Hõ ^èŒ#ÖÏÉèíO, Z=i`À#∂ â◊`«$`«fiO
=∞Ozk HÍ^Œ∞.. =O\˜ Z=iÔH·<å =iÎOKÕ@∞=O\˜ =O\˜ =¸_»∞
<åÅ∞QÆ∞ "åHÍºÅ∞ JK«∞Û HÍ|_ç =ÙO\Ï~Ú.
Jq K«kq =$K«Û‰õΩx HÀiHõ‰õΩ J#fi~ÚOz K≥Ñ≤Ê JO^Œ∞Ö’x
ÉÁ=∞‡Å∞ J`«xÃÑ· ZÖÏ J#∞„QÆÇ¨ÏO K«∂Ñ¨Ù`«∞<åflÜ≥∂ X¿ÑÊ q^èŒOQÍ
zÅHõ*’ã¨ºO K≥¿ÑÊ =ºH˜Î K≥|∞`å_»∞. D K≥Ñ¨Ê_»OÖ’x <Õˆ~Ê P zÅ∞Hõ
*’ã¨ºO K≥Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ#fl =ºH˜Î ãÖ„Éèí=∂â◊Û~åºÅÖ’ =ÚOK≥`«∞Î`«∞Ok. P
ÃÑ·# P *’ºu+¨μºx "åºMÏº# Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# "å‰õΩ¯ ã¨"≥∂‡Ç≤Ï`«∞Å#∞
KÕã¨∞ÎOk. D zÅHõ *’™êºÅ‰õΩ XHõÑ¨C_»∞ ~å[=∞O_ç [O`«~ü =∞O`«~ü
~À_»∞¤ „Ñ¨ã≤kú K≥OkOk. D zÅ∞Hõ*’ã¨ºO `≥Å∞QÆ∞"åi q<À^Œ ™êO„Ñ¨
^•Ü«∂Ö’¡ KåÖÏ „Ñ¨=ÚY"≥∞ÿ#k.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 326
130.™Èk
''™È^ÀÜ«∞=∞‡ ™Èk, ™È^Œ_»QÆ ~°O_»=∂‡ ™Èk—— ''™Èk K≥|∞`åO,

™Èk K≥|∞`åO—— Jx q∞@ì =∞^è•ºÇ¨ÏflO "Õà◊ z#fl UH±`å~° `«O|∞~°
XHõ^•xfl KÕ`ÀÎ g∞@∞`«∂ Pâ◊$uÖ’ Q˘O`«∞HõeÑ≤ áê@ÖÏ =∂@Å∞
Ñ¨Å∞‰õΩ`«∂ ™ÈkHõ`≥ÎÅ∞ g^èŒ∞Ö’¡ u~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 327
™Èk K≥ÑÊ≤ OK«∞‰õΩ<Õ ¢ãÎ‘ KÕ@Ö’

=¸_»∞ ™ÈÅÅ aÜ«∞ºO áÈã≤
Z^Œ ∞ _» ∞ QÍ ‰õ Ä ~˘Ûx K≥ ~ Úº
KåÑ¨Ù`«∞Ok. ™ÈkHõ`Î≥ P"≥∞ KÕ~Ú
ã¨Ê $tã¨∂Î, P"≥∞‰õΩ ãÖ`å#O,
Ñ≤Å¡Å∞, ÃÑo§à◊√§, „Ñ¨Ü«∂}ÏÅ∞,
ÉèÏ~åº Éèí~°ÎÅ ãÖ|O^èŒO, PiúHõ
Ñïã≤`÷ ∞« Å∞, QÆuOz# q+¨Ü∂« Å∞,
Ñ¨Ó~°fiO =∞~°}O˜ z# ÃÑ^ŒÅÌ HÀÔ~¯Å∞... WÖÏ Z<Àfl q+¨Ü∂« Å∞ Z_»`Q≥ xÆ
"åQÀú~°}˜`À K≥Ñ¨C‰õΩáÈ`«∞O@∞Ok.
=∞QÆ"åà◊§x Ñ¨ÙOAÅh, P_»"åà◊§x ÃÑ@ìh, Ñ¨ÙO[O>Ë QÆ_»¤O,
ÃÑ@ìO>Ë ÉÁ@∞ì Jx ÑëˆH ãÖ*Ï˝ ÑïÉèÏ+¨ gà◊¡^Õ. ™ÈkQÆ`≥Î `«#∞ ™Èk
K≥|∞`«∂<Õ K≥Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<Õ "åà◊¡ #∞O_ç `«#‰õΩ HÍ=Åã≤# ã¨=∂Kå~°O
~å|@∞ì‰õΩ K≥|∞`«∞O^Œ<Õk „Ñ¨fu.
U"≥∞ÿ<å gà◊√§ ‰õÄ_® P_»"åà◊¡x ÉÏQÍ PHõ@∞ìH˘x aÜ«∞ºO âı~°¡
H˘nÌ ^ŒO_»∞‰õΩáÈ`«∞O\Ï~°∞. WO^Œ∞Ö’ Z‰õΩ¯=QÍ Ñ¨xKÕ¿ãk Ñ¨ˆ~Oy`«
*Ï˝#O. D ™Èk K≥Ñ≤ÊOK«∞H˘#∞@ J<Õ JÅ"å@∞ ÖË^• ÅHõΔ}O `≥Å∞QÆ∞
"åiÖ’ XHõÑC¨ _»∞ „Ñ¨|ÅOQÍ<Õ LO_Õk. „Ñ¨ã∞¨ `Î O« ™Èk K≥¿ÑÊ"åà◊√§QÍh,
K≥Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<Õ"åiQÍh JO`«QÍ HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 328
131.ZÅ∞QÆ∞|O@¡ "ÕëêÅ∞
Ñ¨Ó~°fiO ZÅ∞QÆ∞|O@¡ "ÕëêÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ ãÖ|~åÖ’¡<Õ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
W^Œ~Ì ∞° ~Ô O_»∞ ZÅ∞QÆ∞ |O@∞¡QÍ K≥H¯õ `À KÕã#≤ ZÅ∞QÆ∞|O\˜ =ÚMÏÅ#∞
`«=∞ =ÚMÏÅ‰õΩ `«yeOK«∞H˘x, ZÅ∞QÆ∞|O\˜ "≥O„@∞HõÅ =Öˇ #Å∞Ñ¨Ù
~°OQÆ∞ "Õã≤# [#Ñ¨<å~° Ñ‘K«∞ zHõ¯O Xà◊§O`å `˘_»∞H˘¯x ''`å™ê—— J<Õ
"å~Ú^•ºxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ZÅ∞QÆ∞ |O\˜=Öˇ QÆO`«∞ÖËã∞¨ OÎ \Ï~°∞. ''`å™ê——
JO>Ë "≥∞_»#∞O_ç QÆ∞O_≥Åg∞^Œ‰Ωõ `å_»∞`À "ÕÖÏ_»nã¨∞H˘x ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å
`À#∂ ÔQO_»∞ Ñ¨ÙÅ¡=ÚHõ¯Å`À "å~ÚOKÕ "å~Ú^ŒºO. WO^Œ∞Ö’ â◊H˜Î "Õ+Ö
‰õÄ_® =ÙO@∞Ok.
K≥H¯õ `À KÕÜ∞« |_ç, ~°OQÆ∞Å∞ "ÕÜ∞« |_ç, ÃÑ^ŒÌ <åÅ∞Hõ KåÑ≤ K«∂Ñ¨Ù`«∞#fl
â◊H˜Î=ÚYO `«yeOK«∞H˘x, ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ã¨÷<åÅ∞ J=∞~°∞ÛH˘x, ÃÑ·# #Å¡
JOw `˘_»∞‰õΩ¯x, XHõ KÕuÖ’ Hõu,Î XHõKuÕ Ö’ â◊¥ÅO ^èiŒ Oz D ZÅ∞QÆ∞
|O@¡`À ã¨=∞OQÍ ZQÆ∞~°∞`«∂ KÕi# [<åxfl JÑ¨C_»ÑC¨ _»∞ J^Œeã¨∞OÎ \Ï~°∞.
D qâıëêÅ∞ K«∂_»=ÚK«Û@QÍ#∞, ÉèÜ í ∞« OQ˘e¿Ñ q^èOŒ QÍ#∞ LO\Ï~Ú.
XHõÑ¨C_»∞ Ñ≤Å¡Å∞, ÃÑ^ŒÌÅ∞ JO^Œ~°∂ D ™êO„Ñ¨^•Ü«∞Ñ¨Ù "ÕëêÅ#∞
ZO`«QÍ<À W+¨ìÑ¨_ç P#OkOKÕ"å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 329
132.Éè’QÆO "Õ∞àÏÅ∞
XHõÑ¨C_»∞ Éè’QÆO"Õ∞àÏÅ∞ ÖËx^Õ U L`«û"åÅ∞ [iˆQq HÍ^Œ∞. Ñ¨k
Ñ¨k¿ÇÏ#∞=∞Ok Éè’QÆÑ¨Ù ¢ã‘ÎÅ∞ "Õ∞à◊OQÍ =™êÎ~°∞. D "Õ∞àÏxH˜ XHõ
<åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ LO@∞Ok. Ñ¶≤_ÕÅ∞, Ç¨~À‡xÜ«∞O, =∞^≥ÌÅÅ∞ „Ñ¨Hõ¯
"å~Ú^•ºÅ∞QÍ LO\Ï~Ú. g~°∞ ã≤x=∂ áê@Å∞ áê_»∞`«∂ W^ŒÌ~°∞
=ÚQÆ∞~æ ∞° =ÚO^Œ∞H˘zÛ <å\ÏºÅ∞ KÕã∞¨ OÎ >Ë q∞ye# "å~°∞ "≥#∞Hõ xÅ|_ç
`åà◊OH˘_»∞`«∂ áê_»∞`«∞O\Ï~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ qÖÏã¨ Ñ¨Ù~°∞+¨μÖË gi
K≥O`«‰õΩ =™êÎ~°∞. "å~°∞ HÀi# „Ñ¨HÍ~°O g~°∞ áê_ç P_»∞`«∞O\Ï~°∞.
`«~åfi`« `åO|∂ÖÏezÛ ~°=O`« ~°OQÆ∞KÕã≤ ™⁄=Ú‡Å∞ =ã¨∂Å∞
KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. g~°∞ JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞ ã≤QÆ∞æÖË‰õΩO_® Ñ¨zÛ â◊$OQÍ~°O‰õÄ_®
"≥ÅQÆ Éˇ_∞» `«∂ ~°ã‰≤ Ωõ Å#∞ ~Ô K«Û Q˘@ì_O» ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`«∞Ok. WÖÏO\˜
"åxÖ’ g~°∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ ZÅ∞QÆ∞|O@¡ #$`«ºO (ÉË~ü _®<£û) K≥ÑC¨ HÀ^ŒQkæÆ .
XHÍ"≥∞ =∞QÆ ZÅ∞QÆ∞QÍ#∂, =∞~˘Hõ P"≥∞ P_» ZÅ∞QÆ∞QÍ#∂ #\˜ã¨∂Î
K«∂Ñ≤OKÕ ~°u„H˜Ü∞« ÖÏO\˜q Hõ$`åºÅ∞ =Ü«∞ã¨∞û ÑÖ_ç#"åà◊§#∞ ‰õÄ_®
L`åûÇ¨ÏÑ¨~°∞™êÎ~Ú. JÖÏQÆx gi^ŒO`å KÒHõÉÏ~°∞ <å@ºO J#_®xH˜
gÅ∞ ÖË^Œ∞. gi "Õ∞A"å}© L`«Î=∞ <å@º „âı}˜H˜ K≥Ok# Ñ¨„H˜Ü«∞.
<åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ áê_Õ *Ï=mÅ‰õΩ ÑÖ_ç`« áê=∞~°∞Å∞ ‰õÄ_® Ñ¨~°=tOK«
=Åã≤O^Õ. JO>Ë gi "Õ∞àÏÅ∞ ÉèíH˜Î â◊$OQÍ~åÅ "Õ∞à◊qOÑ¨Ù J#fl=∂@.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 330
133.Ñ¶¨H©~°∞ "Õ+Ö
Ñ¶¨H©~°∞¡ =Úã≤¡O ‰õΩÅOÖ’ XHõ `≥QÆ. g~°∞ JÖÏ¡#∞ ãÖã¨‡iã¨∂Î,
JÖÏ¡HÔ <åO [Ñ≤ã∂¨ Î WO\Õ\˜H© u~°∞QÆ∞`«∂, =Úã≤=¡ ÚÅ#∞ Pj~°fik™êÎ~∞° .
g~°∞ XHõ ÃÑ^ŒÌ HõOr~å#∞ KÕuÖ’ ^èŒiOz, `«Å‰õΩ ÃÑ^ŒÌ `«ÅáêQÍ
K«∞\©ì, "≥∞_»Ö’ Ñ¶¨H©~°∞ Ñ¨Óã¨Å∞ ^èŒiOz, á⁄_»∞QÍ\˜ ÖÏbÛÅ#∞ ^èŒiOz,
"≥ÚÅ‰õΩ QÆà◊§ Å∞OwÅ#∞ ^èŒi™êÎ~°∞.
„Ñü [@∞ì‰õÄ W^ŒÌ~°∞ =ÚQÆ∞æ~°∞ =ÙO\Ï~°∞. =∞^èŒºÖ’ áê@‰õΩ_»∞
áê@ áê_»∞`«∂ =ÙO>Ë q∞ye# W^ŒÌ~°∂ JÖÏ¡ˆH<åO JO@∂ =O`«
Ñ¨Å∞‰õΩ`å~°∞.
áê_ç ÑÖ@Öò ã¨Öò QÆ∞O_®e....JÖÏ¡ˆH<åO
`«e¡ Ñ≤Å¡Öò ã¨Öò QÆ∞O_®e....JÖÏ¡ˆH<åO
`«e¡ H˘_»∞‰õΩÖò ã¨Öò QÆ∞O_®e....JÖÏ¡ˆH<åO
Ç≤ÏO^Œ∂ =Úã≤¡O ÅO`å....JÖÏ¡ˆH<åO
"å~°∞ ¿ÇÏHõO HÍ"åÅO_ç....JÖÏ¡ˆH<åO
JO@∂ áê_»∞`«∂, =∞^èŒº =∞^èŒº ~°H˜Î H˘~°‰õΩ Hõ„~°`À KÕÜ«∞|_»¤, XHõ
~°Hõ"≥∞ÿ# H˜„~°∞ â◊|ÌO =KÕÛ ^•xx KÕuÖ’ ^èŒi™êÎ~°∞.
H˘xfl „áêO`åÖ’¡ Ñ¶H¨ ~© ∞° "Õ+O¨ "Õã#≤ =ºHÎ̃ D q^èOŒ QÍ „Ñ¨=iÎ™êÎ_∞» .
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 331
„¿ÑHõ‰Δ Ωõ Ö’¡Oz XHõix Ñ≤ez Ñ¶H¨ ~© ∞° WÖÏ *’ã¨ºO K≥|∞`å_»∞. J`«x

K≥~Úº K«∂ã¨∞#Î fl@∞¡ #_çã∂¨ Î ''g∞~°∞ `«ÅOz# HÍ~°ºO `«ÑÊ¨ Hõ J=Ù`«∞Ok.
g∞ ‰õΩ_çHõO\’¡ ÉèÏQÆº ˆ~Y =ÙOk. Z_»=∞ HõO\’¡ ÅH˜Δ ‡ =ÙOk. `«Åz#
`«ÅÑ¨Ù, HÀi# HÀÔ~¯Å∞ WHõ H˘#™êQÆ∞`å~Ú. =jHõ~°} ˆ~Y =ÙOk.
^è•#º ˆ~Y =ÙOk. ^èŒ#ˆ~Y =ÙOk. g∞Ö’ =∞Oz ^•#QÆ∞}O LOk.
=∞Oz PÖ’K«#Å∞ L<åfl~Ú. XHõ [OQÆO =zÛ<å, XHõ *’y =zÛ<å,
XHõ Ñ¶¨H©~°∞ =zÛ<å ^•# ^èŒ~å‡Å∞ KÕ^•Ì=∞x =∞#ã¨∞ûÖ’ g∞‰õΩ LOk.
WkQÀ Ç¨ï¿ãû<£ Ç¨ï¿ãû<£ ÉÏ~åÉÏÇ≤Ï =∂O. XHõ ~å„u <å‰õΩ Ñ‘~°∞
HõxÑ≤OKå_»∞. <å\˜ #∞O_ç u#x=fi_»∞, PHõe HÍx=fi_»∞, ^Õâ◊ ^ÕâßÅO@
„uÑ¨C`«∞O\Ï_»∞. *’™êºÅ∞ K≥Ñ¨Ê=∞O\Ï_»∞. "≥O_ç=Ú@ì =^ŒÌ<åfl_»∞,
~åyÑ¨ÙK«∞ÛHÀ=^ŒÌ<åfl_»∞, |OQÍ~°"≥∞ÿ`Õ Ñ¨ÙK«∞ÛHÀ=∞<åfl_»∞. JOKÕ`« g∞~°∞
|OQÍ~°=Ú W¿ãÎ <å‰õΩ JÉèíºO`«~°OÖË^Œ∞ fã¨∞HÀ=_®xH˜ Jx =Úã≤¡O
Ü«∂ã¨`À =∂\Ï¡_»∞`«∞O>Ë P `≥Å∞QÆ∞ Ü«∂ã¨‰õÄ JO`«~°æ`«"≥∞ÿ# J`«x
HÀiHõ K≥¿ÑÊ f~°∞‰õÄ #=Ùfi=ã¨∞ÎOk. J`«x =∂@Å∞ q<Õ"å~°∞ J`«xH˜
`«$}"≥∂, Ñ¨}"≥∂ ã¨=∞iÊOK«∞H˘O\Ï~°∞.
ÃÇ·Ïã¨∂¯Å∞ HÍÖËr q^•º~°∞÷Å∞ "åi "åi "åi¬HÀ`«û"åÅÖ’ D
HõàÏ~°∂áêxfl „Ñ¨îŒ ≈ã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. D HõàÏ~°∂áêxfl PO„^è„Œ Ñ¨*Ï <å@º
=∞O_»e, Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« ™ê=∞~°ã¨ºO H˘~°‰õΩ LÑ¨Ü≥∂yOz PO„^èŒ
„Ñ¨[ÅÖ’ qâı+ÖQÍ „Ñ¨Kå~°O KÕâß~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 332
134. "≥·‰õΩO~î°áêo
"≥‰· Ωõ O~îá° êm `≥Å∞QÆ∞ "åiH˜ „Ñ¨`ºÕ Hõ=∞~Ú# P@. "≥‰· Ωõ O~îá° êm Ñ¨\Ïxfl
Ñ¨~=° ∞Ñ¨^Œ ™Èáê#=∞@=∞x ‰õÄ_® =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° . "≥‰· Ωõ O~îá° êm Ñ¨@OÖ’
132 QÆà◊√§ LO\Ï~Ú. D QÆà◊√§ ~°Hõ~°HÍÅ~Ú# ÉÁ=∞‡Å`À JOÔHÅ∞
"Õã≤ LO\Ï~Ú. D QÆà◊§‰õΩ kQÆ∞=# áê=ÚÅ∞, U#∞QÆ∞Å∞ LO\Ï~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 333
Jk áê`åà◊=∞h, P U#∞QÆ∞Å∞ J+¨kì QÆ*æ ÏÅh ÃÑ#· ∞#fl Éè∂í q∞ (JOÔHÅ∞

L#fl QÆà◊§)x P Zxq∞k U#∞QÆ∞Å∂ "≥∂ã¨∞Î<åflÜ«∞h Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ
qâßfiãÖ. D P@¿Ñ~°∞ ''"≥·‰õΩO~î°áêo——. HÍx Z‰õΩ¯= =∞Ok ''áê=ÚÅ
Ñ¨@O—— Jx JO@∞O\Ï~°∞ "å_»∞Hõ ÉèÏ+¨QÍ. D P@#∞ ZO^ŒÔ~·<å,
Z=Ô~·<å P_»∞HÀ=K«∞Û#∞.D P@ P_Õ"å~°∞ XH˘¯Hõ¯~°∞ XH˘¯Hõ¯~°HõO
P@HÍÜ«∞Å#∞ U~°Ê~°K«∞HÀ"åe. P@ „áê~°OaèOK«_®xH˜ =ÚO^Œ∞ P@
P_Õ"å~°O^Œ~°∂ "≥·‰õΩO~î°áêo Ñ¨@=Ú#‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ ‰õÄ~˘Ûx, <åÅ∞QÆ∞
ÑÖ^≥Ñ¨Ù QÆ=fiÅ`À ÑÖ^≥O "Õã¨∂Î P_»`å~°∞.
JëêìK=≥ ∂‡ P@ P_Õ q^èOŒ QÍ<Õ, Hõ#∞fl, ~Ô O_»∂, =¸_»∞, JëêìK=≥ ∂‡
J<Õ ÑÖ^•Å∞ D P@Ö’ K«ÖÏ=∞}˜Ö’ L<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ =Öˇ<Õ D
P@Ö’ ‰õÄ_® ÃÑ·ÑÖ^≥O "Õ™êÎ~°∞.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ 16 (ã¨∞QÆ∞}O) QÆ_Öç ’ L#fl xK≥Û# ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ P@HÍÜ«∞
=zÛ#Ñ¨ÙÊ_»∞ P xK≥Û# ™êÜ«∞O`À 28 (™êÖ’HõºO) QÆ_xç KÕ~∞° ‰õΩO@∞Ok
"≥·‰õΩO~î°áêm Ñ¨@OÖ’ 16, 19, 30, 41, 52, 63, 65, 74,
79, 87 ãÖYºÅ∞QÆÅ QÆà◊§Ö’¡ xK≥Û#Å∞ L<åfl~Ú. U ÑÖ^•xÔH·<å
P@HÍÜ«∞ PÜ«∂ QÆà§◊ Ö’xH˜ =zÛ#Ñ¨C_»∞ JHõ¯_»=Ù#fl xK≥Û# ™êÜ«∞O`À
ÃÑ·QÆ_çH˜ KÕ~°∞HÀ=K«∞Û#∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ 63 ^è•`«$`«fiO QÆ_çÖ’ L#fl
xK≥Û# ^ŒQÆæ~°‰õΩ P@HÍÜ«∞ =zÛ#Ñ¨C_»∞ P xK≥Û# ™êÜ«∞O`À 83 QÆ_ç
J~Ú# Ü«∞â◊ã∞¨ û KÕ~∞° ‰õΩO@∞Ok. JÖÏ KÕ~∞° HÀ=_®xfl 'xK≥Û# ZHõ¯_»O—
JO\Ï~°∞. Ñ¨Ù}ºO KÕã≤# "åiH˜ Ñ¨Ù}ºO ^ŒH˜¯ xK≥Û# ZHõ¯_»O
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 334
[iyO^ŒO\Ï~°∞. JÑ¨C_»∞ ÃÑ· ÑÖ^≥O "Õã¨∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O W™êÎ~°∞. ÃÑ·

ÑÖ^≥O =Å¡ =∞m§ xK≥Û# ZH˜¯#@¡~Ú`Õ =∞m§ =∞~À ÃÑ· ÑÖ^≥O
"Õã¨∞HÀ=K«∞Û#∞. WÖÏ P@ H˘#™êQÆ∞`«∂ LO@∞Ok.
D Ñ¨@OÖ’ xK≥Û#Å∞ L#fl@∞¡QÍ<Õ JHõ¯_»Hõ¯_» áê=ÚÅ∞ ‰õÄ_®
L<åfl~Ú. P@HÍÜ«∞ xK≥Û# áê^ŒO ^ŒQÆæiH˜ =zÛ#Ñ¨C_»∞ ÃÑ·H˜ "≥o§#>Ë¡
áê=Ú `«Å ^ŒQÆæiH˜ P@HÍÜ«∞ =zÛ#Ñ¨C_»∞ áê=Ú Hõiz P@HÍÜ«∞
áê=Ú`ÀHõ z=i =~°‰õÄ HÕkH˜ ky áÈ`«∞Ok. JO>Ë L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
26= QÆ_çÖ’ L#fl áê=Ú Hõ~°z#Ñ¨C_»∞ ^•x `ÀHõ L#fl 3= QÆ_çH˜
=zÛ, JHõ¯_» L#fl z#fl áê=Ú =¸ÅOQÍ P@HÍÜ«∞ áê`åà◊O
KÕ~∞° ‰õΩO@∞Ok. W@∞¡ áê=Ú `ÀHõ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ~å=_®xfl 'áê=Ú q∞OQÆ_O» —
ÖËHõ 'Hõ~°=_»O— JO\Ï~°∞. WHõ 106= QÆ_çÖ’ L#fl ÃÑ^ŒÌ áê=Ú
q∞OyO^ŒO>Ë P@HÍÜ«∞ XˆH™êi 1= QÆ_çÖ’xH˜ =zÛ Ñ¨_»∞`«∞Ok.
z=~°‰õΩ 121 QÆ_çÖ’ L#fl áê=Ú#∞ `«Ñ≤ÊOK«∞H˘x 122= QÆ_çH˜ P@
HÍÜ«∞ KÕ~°∞‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ Ñ¨Ù}º Ö’HÍxH˜ KÕi#>Ëì. JHõ¯_ç #∞O_ç z=i
=~°‰õÄ "≥o§ u~°∞QÆ∞ =ÚYO Ñ¨\ ˜ì =∞^èŒº#∞#fl ^≥·= ã¨fi~°∂áêxfl KÕ~°∞
`«∞O^À P ÑÖ^≥O Ñ¨_ç#Ñ¨C_Õ P@HÍÜ«∞ ^≥·= ã¨xflkèH˜ KÕi#@∞ì K≥Ñ¨Ê
=K«∞Û#∞. ^≥·= ã¨xflkèH˜ KÕi#@∞ì P "≥·Ñ¨Ó D "≥·Ñ¨Ó L#fl "åix ^•fi~°
áêÅ‰õΩÅh, "å~°∞ ^≥·= ^Œ~°≈#O HÍ‰õΩO_® J_»¤yã¨∂Î LO\Ï~°h, JO^Œ∞
=Å¡ "åà◊§ K«∞@∂ì uiy# `«~åfi`«<Õ ^≥·= ^Œ~°≈#O J=Ù`«∞O^Œx XHõ
#=∞‡HõO. "≥·‰õΩO~î° UHÍ^Œt ~ÀA# ~å„u *ÏQÆ~°} KÕ¿ã ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’
`≥Å∞QÆ∞"å~°∞ ™ê^è•~°}OQÍ D P\ P_»∞`«∂ LO\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 335
135. ^•QÆ∞_»∞=¸`«Å∞
z#fl Ñ≤Å¡Å∞ ÃÑ^ŒÌ Ñ≤Å¡Å`À HõÅã≤ P_»∞‰õΩ<Õ P@ Wk. Ñ≤Å¡Ö’¡ HÍã¨Î

ÃÑ^ŒÌ Ñ≤Å¡Å∞ D P@Ö’ ÃÑ^ŒÌQÍ =º=Ç¨i™êÎ~°∞. "å~°∞ WO\’¡ Ñ≤Å¡Å`À
áê@∞QÍ W~°∞QÆ∞á⁄~°∞QÆ∞"åix ‰õÄ_® Ñ≤Å∞K«∞‰õΩx D P@#∞ "≥Ú^ŒÅ∞
ÃÑ_»`å~°∞. D P@Ö’ Ñ≤Å¡Å ãÖYº`À xÜ«∞=∞O ÖË^Œ∞. Ñ≤Å¡ÅO`å
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 336
=~°∞ã¨QÍ xÅ∞Û#fl `«~°∞"å`« JO^Œ∞Ö’ÃÑ^ŒÌQÍ L#fl"å~°∞ Z^Œ∞~°∞QÍ

xÅ∞Û#fl "åiÖ’ Z=~Àfl XHõix Ñ≤ez "åi "≥#∞Hõ ‰õÄ~°∞Ûx =ÚO^Œ∞
‰õÄ~°∞Û#fl "åi Hõà◊¡#∞ XHõ KÕ`ÀÎ =¸™êÎ~°∞. Hõà◊√¡ =¸ã≤# =∞~À KÕ`ÀÎ
Hõà◊√¡ =¸~ÚOK«∞‰õΩ#fl"åi KÕux Ñ¨@∞ìH˘x uÑ¨ÙÊ`«∂ ''gkè gkè
QÆ∞=∞‡_ç.. gi ¿Ñˆ~q∞ JO@∂ áê@áê_»∞`å~°∞. =∞^èŒºÖ’ ^•QÆ∞_»∞
=¸`«Å∞ ^ŒO_®HÀ~ü Jx Z^Œ∞~°∞QÍ xÅ∞Û#fl Ñ≤Å¡Å#∞ J@∞ W@∞
=∂i xÅ|_»=∞O\Ï~°∞. `«~°∞"å`« gkè gkè QÆ∞=∞‡_ç gkè ¿Ñˆ~q∞
JO@∂ Hõà◊√¡ =¸ã≤# "åi KÕu`ÀÑ¨@∞ìH˘x XHÀ¯Hõ¯i ¿Ñ~°∞ J_çy
K≥Ñ≤Ê™êÎ_»∞. Hõà◊√¡ =¸ã¨∞H˘#fl Ñ≤Å¡"å_»∞ U ¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤Ê`Õ P ¿Ñ~°∞`À
"åix ^•H˘¯=∞x K≥áêÎ~°∞. P `«~°∞"å`« z=~°‰õΩ JO^Œ~°∂ ^•‰õΩ¯#
`«~∞° "å`« ^•QÆ∞_»∞ =¸`«Å∞ ^ŒO_®HÀ~ü Ñ≤b¡ =KÕÛ ZÅ∞Hõ Éè„í ^ŒO JO@∂
HõàQ¡◊ OÆ `«Å#∞ fã≤"™Õ êÎ~∞° Hõàg¡◊ ∞^Œ L#fl KÕ~Úx fã≤"ãÕ ≤ ^•‰õΩ¯x "åix
Ñ¨@∞ìHÀ=∞x K≥áêÎ~°∞. J\Ï¡ ^•‰õΩ¯#fl"åix HõxÃÑ_ç`Õ "åà◊√¡ B\ò
J~Ú#@∞ì JO\Ï~°∞. WÖÏ JO^Œih B@∞ KÕã≤ "≥Ú^Œ@ B\ò J~Ú#
"åix ^˘OQÆQÍ x~°‚~ÚOz =∞m¡ P ÃÑ^ŒÌ"åi gi Hõà◊√¡ =¸ã≤ P@
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ_»`å~°∞. WÖÏ KåÖÏ¿ãÑ¨Ù D P@ H˘#™êy™êÎ~∞° . Ñ≤ÅÅ¡ O`å
ãÖ`À+ÖQÍ P_»∞‰õΩO\Ï~°∞.
^•QÆ∞_»∞ =¸`«–^ŒO_®HÀ~ü, Ñ≤b¡ =KÕÛ ZÅ∞HÍ |„^Œ"£∞
ZHõ¯_ç ^˘OQÆÅ∞ JHõ¯_»<Õ QÆÑπzÑπ ™êOÉÏ~°∞ |∞_ô¤
Hõà◊¥§ =¸ã‘ HÍbHÀ~ü, ZHõ¯_ç ^˘OQÆÅ∞ JHõ¯_»<Õ
J_»∞HÀ¯ – |_»∞HÀ¯ ™êOÉÏ~ü |∞_ô¤
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 337
136.XÑ¨CÅ‰õΩÑ¨Ê
`≥Å∞QÆ∞ "åiO@ KåÖÏ „Ñ¨ã≤^Œú"≥∞ÿ# P@QÍ nxx ÑïQÆ}˜™êÎ~°∞.

XÑ¨CÅ‰õΩÑ¨Ê P@ P_»∞@‰õΩ W^ŒÌ~°∞QÍx, #Å∞QÆ∞~°∞ HÍx ÉÏeHõÅ∞
HÍ=ÅÜ«Ú#∞. W^ŒÌ~°∞ P_»∞@ ã¨∞ÅÉèí=Ú. W~°∞=Ù~°∞ ÉÏeHõÅ∞
Z^Œ∞Ô~^Œ∞~°∞QÍ xez Z^Œ∞\˜ P"≥∞ ‰õΩ_çKÕux `«# Z_»=∞ KÕ`ÀÎ ,P"≥∞
Z_»=∞KÕux `«# ‰õΩ_çK`Õ ÀÎ QÆ\ Qì˜ Í ayOz Ñ¨@∞ìH˘x áê^•Å‰õΩ |ÅOQÍ
xÅÉˇ\ ˜ì W^ŒÌ~°∂ "≥#H˜¯ U@"åÅ∞QÍ =Oy KÕ`«∞efl ÉÏQÍ KåÑ≤ y„~°∞#
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 338
uiˆQ P@ XÑ¨ÙÊÅ‰õΩÑ¨Ê. nx=Å¡ áê^•Å‰õΩ "≥∂HÍà◊§H© #_»∞=ÚH©

KÕ`«∞Å‰õΩ K«Hõ¯x "åºÜ«∂=∞O D „HÕk áê@ áê_»∞K«∂ K«∞@∞ì
u~°∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
''XÑ¨CÅ‰õΩáêÊ, XÜ«∂ºi ÉèÏ=∂,
q∞#Ñ¨Ñ¨C – "≥∞OfÑ≤O_ç,
`å\©ÉˇÅ¡O – `«"≥fi_»∞<≥~Úº
QÆ∞ÃÑÊ_»∞ uO>Ë – ‰õΩÅ∞‰õÄÖÏ_ô
QÆ∂\’¡ ~°∂áê~Ú–h "≥ÚQÆ∞_»∞ ã≤áê~Ú——
D P@‰õΩ ãÖ|OkèOz# áê@#∞ ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ áê_»∞^Œ∞~°∞.
''XÑ¨CÅ ‰õΩÑ¨Ê – XÜ«∂ºi ÉèÏ=∞——
ã¨#flaÜ«∞ºO, KåÜ«∞ Ñ¨Ñ¨C
z#fl =Ú=fi – ã¨#flQÍA,
H˘|ƒi HÀ~°∞, K≥Å¡Ñ¨K«∞Û
~À\’¡ `«=Ù_»∞ – h "≥ÚQÆ∞_≥=_»∞?
QÆ∂\’¡ ~°∂áê~Ú – h "≥ÚQÆ∞_»∞ ã≤áê~Ú
XÑ¨ÙÊÅ‰õΩáêÊ, XÜ«∂ºiÉèÏ=∞!
ã¨#flaÜ«∞ºO, KåÜ«∞Ñ¨Ñ¨ÙÊ
z#fl=Ú=fi, ã¨#flQÍA
H˘|ƒi HÀ~°∞, ÉˇÅ¡Ñ¨K«∞Û
QÆ∂\’¡ ~°∂áê~Ú, h "≥ÚQÆ∞_»∞ ã≤áê~Ú
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 339
~À\’¡ `«=Ù_»∞, h "≥ÚQÆ∞ _≥=_»∞?

#_»∞=∞ Hõ>ˇì <å =¸@ z\˜ì
^Œ∂^Œ∂ Ñ¨ÙÅ¡ ^Œ∞~å"£ Ñ¨ÙÅ¡
K«∂_»‰õΩO_® *Ï_® fÜü∞
T^Œ‰õΩO_® Ñ¨ÙÖÏ¡ fÜü∞
=∞iH˘O^Œ~∞° ''H˘|ƒi zÑ¨ÊÅ∞-zÅ¡ÑH≤ ¯õ Å∞—— Jx áê_»∞`«∂ P_»`å~°∞.
XHõ~°∞ XHõ =∂@ JO>Ë, Ô~O_À =∂@x =∞~˘Hõ~°∞ JO^Œ∞H˘x
áê_»`å~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ D „HÕk q^èŒOQÍ ‰õÄ_® áê_»∞^Œ∞~°∞.
''K≥#flÑ¨@flO, K≥~°∞‰õΩ =ÚHõ¯
hHÀ=ÚHõ¯, <åHÀ =ÚHõ¯
cè=Ú_ç Ñ¨@flO, aO^≥Å *’_»∞,
hHÀ aO^≥, <åHÀ aO^≥,
HÍmÑ¨@flO, HÍã¨∞Å *’_»∞,
hHÀ HÍã¨∞, <åHÀ HÍã¨∞——
D P@<Õ ÉÏeHõÅ∞ `«=∞ KÕ`∞« Å <≥^∞Œ \˜ ÉÏeHõ J~°KuÕ Ö’`«=∞„"Õà§◊
QÀà◊√§ P#∞#@∞¡ Ñ¨@∞ìH˘x „HÕk áê@ áê_»∞K«∞ u~°∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
''zÑ¨Ê zÑ¨Ê QÀà◊√§ – ã≤OQÆ~åA QÀà◊√§
=∂ `å`« QÀà◊√§ – =∞O_®= ~åà◊√§
K«∞Hõ¯ K«∞Hõ¯Å QÀà◊√§ – ã¨∞O^Œ~°=∞‡ QÀà◊√§——
Jx P#O^ŒO`À P_»∞H˘O^Œ∞~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 340
137. JK«Û#QÆO_»∞¡
D P@ „Ñü Ñ¨Öˇ¡Ö’ P_»Ñ≤Å¡Å∞ WO\˜ Ñ¨@∞ì# ‰õÄ~˘Ûx P_»∞‰õΩ<Õ

P@. D P@#∞ S^Œ∞ QÆK«ÛHÍÜ«∞Å`À ZO^ŒÔ~·##∞ P_»=K«∞Û#∞. S^Œ∞
QÆK«ÛHÍÜ«∞Å#∞ KÕu`À Ñ¨@∞ìH˘x JO^Œ∞Ö’ XHõ HÍÜ«∞#∞ =∂„`«=Ú ÃÑ·
ÔHQÆ∞~°"Õã≤ P HÍÜ«∞ =∞~°Å „HÕkH˜=K«∞Û =º=kèÖ’ KÕuÖ’x <åÅ∞QÆ∞
HÍÜ«∞Å∞ <ÕÅÃÑ· q_çz ZQÆ∞~°"Õã≤# HÍÜ«∞#∞ Ñ¨@∞ìH˘x P HÍÜ«∞<Õ
=∞~°Å ZQÆ∞~°"Õã≤ „HÕk HÍÜ«∞Å#∞ XHõ¯™êi <åÅ∞QÆ∞ HÍÜ«∞Å#∞,
Ô~O_»=™êi =¸_»∞ HÍÜ«∞Å#∞, =¸_À™êi Ô~O_Õã≤ K˘Ñ¨C# Ô~O_»∞
™ê~°∞¡QÍ <åÅ∞QÆ∞ HÍÜ«∞HõÅ#∞, XH˘¯Hõ¯=∂~°∞ XH˘¯Hõ¯\˜ K˘Ñ¨C#
q_çq_çQÍ <åÅ∞QÆ∞ HÍÜ«∞Å#∞ KÕuÖ’xH˜ [~°∞Ñ¨ÙH˘x ÃÑ·ÔHQÆ∞~°"Õã≤#
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 341
HÍÜ«∞#O^Œ∞H˘O^Œ∞~°∞. xs‚`«"≥∞ÿ# XHõ ãÖYº#∞ xÜ«∞q∞OK«∞H˘x P

ãÖYº =~°‰Ωõ =ÚO^≥= ~å_≥^~Œ À "å~°∞ QÔ ez#@∞¡ x~°~‚ ÚOK«∞H˘O^Œ∞~°∞.
P_»∞#Ñ¨C_»∞ HÍÜ«∞Å#∞ ZQÆ∞~°"Õã≤ Ñ¨@∞ì@Ü«∞O^Œ∞QÍx, [~°∞Ñ¨Ù@
Ü«∞O^Œ∞HÍx `«Ñ≤Ê áÈ~Ú#KÀ P@ `«Ñ≤Ê#@∞¡ ÉèÏqOz `À\˜ ÉÏeHõÅ∞
'K≥OQÆ<åÖ’ K≥OQÆ<åÅ∞— Jx J~°K∞« K«∞ P@#∞ „Ñ¨H¯õ ÉÏeHõ‰Ωõ WK≥Û^Œ~∞° .
D S^Œ∞ HÍÜ«∞Å`À P_»∞ P@Ö’ J<ÕHõ Éè^Ë =Œ ÚÅ∞ K«∂Ñ¨ÙK«∞ P_»∞^Œ∞~°∞.
‰õΩÑ‘ÊÅ∞, Ñ¨ÙgfiÅ∞, Ô~O_»∞ HÍÜ«∞Å∞, XHõ¯O HÍÜ«∞, =¸QÆ ‰õΩÑ‘ÊÅ∞,
ã‘`«=∞‡ "åi Ñ¨ÙgfiÅ∞, J^Œ∞Ì_»∞ ‰õΩÑ‘ÊÅ∞, ‰õΩO‰õΩ=∞ Éèíi}ˇÅ∞ .. W\Ï¡
"Õ~°∞ "Õ~°∞ ¿Ñ~°¡`À P_»∞^Œ∞~°∞. ''XHõ\ ˜ F K≥eÜ«∂, Ô~O_»∞ ˆ~=<åfl,
=¸_»∞ =ÚzÛÅ∞HÍ, <åÅ∞QÆ∞ #O^Œ<åfl, J~Ú^Œ∞ J~°\ ˜ÑÖ_»∞, P~°∞O
["åfin, U_»∞O ÉË_ôÅ∂, Zxq∞k ZÅ=∞O^•, `˘q∞‡k `À‰õΩK«∂Û,
Ñ¨n Ñ¨>_ìˇ ®—— J<Õ áê@#∞ áê_»∞K«∂ KåÖÏ ãÖ`À+ÖQÍ P_»∞‰õΩO\Ï~°∞.
QÆK«ÛHÍÜ«∞Å∞ ^˘~°Hõx KÀ@ z#fl z#fl QÆ∞ÅHõ ~åà◊§`À ‰õÄ_® P
P@#∞ P_»∞‰õΩO\Ï~°∞.
<åÅ∞QÆ∞ Ñ≤Hõ¯efl Ñ¨ÙOl JO\Ï~°∞. Ô~O_»∞ Ñ¨ÙOrÅ∞ F HõK«Û@O,
S^Œ∞ HõKÛ« \ÏÖË"∂≥ QÆ∞„~°O, S^Œ∞ QÆ∞„~åÅ∞ HõeÑ≤`Õ F U#∞QÆ∞. Z=Ô~‰õΩ¯=
U#∞QÆ∞efl KÕ¿ãÎ "åà◊√¡ QÔ ez#@∞ì. nxH˜ zO`« Ñ≤H¯õ efl ‰õΩÑ¨ÊQÍ áÈÜ«∂e.
XHõ Ñ≤Hõ¯x Zyˆ~ã≤ Ñ¨@∞ì‰õΩ<ÕÖ’QÍ <åÅ∞QÆ∞ Ñ≤Hõ¯Å∞ ‰õΩÑ¨ÊÖ’Oz
"Õ~°∞K≥Ü«∂ºe. JÑ¨ÙÊ_»∞ F Ñ¨ÙOl J=Ù`«∞Ok. WÖÏ ÃÑ· Ñ≤Hõ¯x Ñ¨@∞ìHÀ
ÖË#O`« =~°‰õÄ P@ ™êQÆ∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 342
138. `˘‰õΩ¯_»∞aà◊§
P<å\˜ J=∂‡~ÚÅÔHO`À W+¨ì
"≥∞ÿ# P@ Wk. D P@#∞ W^ŒÌ~°∞
P_»=K«∞Û. =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨Hõ¯Ñ¨Hõ¯<Õ
LO_Õ <åÅ∞QÆ∞ xÅ∞=Ù QÆà◊√§, Ô~O_»∞
J_»¤QÆà◊√§ QÆÅ n~°… K«`«∞~°„™êÎHÍ~°
QÆ_»∞Å#∞ wÜ«∂e. `«~°∞"å`« QÆ_»∞Å
|Ü«∞@ ÉÏeHõÅ∞ xÅ∞KÀ"åe. =ÚO^Œ∞QÍ XHõ ÉÏeHõ KÕuÖ’ aà◊§#∞
=ÚO^Œ∞ QÆ_çÖ’ "Õã≤ HÍÅ∞ =∞_çz q∞QÆ`å Zxq∞k QÆ_»∞Å#∞ ^•\Õz
|Ü« ∞ @‰õ Ω fã¨ ∞ ‰õ Ω ~å"åe. `« ~ ° ∞ "å`« Ô ~ O_» = QÆ _ ç , `« ~ ° ∞ "å`«
3,4,5,6,7,8, WÖÏ Jxfl QÆ_∞» Å#∞ ^•\ÕKåe. U ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_®
HÍÅ∞ QÍx, aà◊§QÍx, QÆ_»∞Å w`«Å#∞ `åHõ~å^Œ∞. QÆ_»∞Åxfl
J~ÚáÈÜ«∂Hõ HÍe "Õà◊§ =∞^èŒº aà◊§#∞ ayOz Ñ¨@∞ì‰õΩx ^•xfl ‰õΩO\˜
HÍe`À Zxq∞k QÆ_»∞Å#∞ ÔQOu ~å"åe. JÖÏˆQ HÍe =∞_»O g∞^Œ
ÃÑ\˜ì QÆ_»∞Å#∞ ^•\Ïe. `«~°∞"å`« `«ÅÃÑ· ÃÑ@∞ìH˘x ^•\Ïe. `«~°∞"å`«
J~° KÕuÖ’, PÃÑ· "≥∂KÕuÃÑ· , Éèí∞[O ÃÑ·, ÃÑ@∞ìH˘x Jxfl QÆ_»∞Å#∞
^•\Ïe. `«~°∞"å`« aà◊§#∞ QÆ_»∞Å J=`«Å "Õã≤ Hõà◊√§ =¸ã¨∞H˘x
Jxfl QÆ_»∞Å#∞ ^•\Ïe. W=hfl ^•\˜`Õ P@ "åi^Õ J=Ù`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 343
139. K≥=∞‡K≥Hõ¯–Kå~°_Õã≤ "≥ÚQÆæ
K≥=∞‡K≥H¯õ J<Õ D P@ P_»ÑÅ≤ Å¡ ∞ P_»∞‰õΩ<Õ P@. D P@ P_»∞@‰õΩ

W^ŒÌ~°∞ HÍx =ÚQÆ∞æ~°∞ HÍx #Å∞QÆ∞~°∞ HÍx Ñ≤Å¡Å∞ HÍ=Öˇ#∞. W^ŒÌ~°∞
ÉÏeHõÅ∞ K«^Œ∞<≥·# KÀ@ Z^Œ∞Ô~ ^Œ∞~°∞QÆ xÅ∞K«∞O_ç KÕ`«∞Å#∞ `«@∞ìK«∞
ÉÏ~°Å∞ KåK«∞K«∞ D „HÕk áê@ áê_»∞K«∞, áê@ ÅÜ«∞Hõ#∞QÆ∞}=ÚQÆ
J_»∞QÆ∞Å∞ "ÕÜ«ÚK«∞, zO^Œ∞Å∞ „`˘‰õΩ¯K«∞ P_»∞K«∞O^Œ∞~°∞.
K≥=∞‡K≥Hõ¯, KÕ~°_Õã≤ "≥ÚQÆæ
J@∞¡ áÈÜ«∞OQÆ, P~°yOK«OQÆ
~°`åflÅ K≥=∞‡ K≥Hõ¯ ~°OQÆ∞ÖËÜ«∞OQÆ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 344
=Ú`åºÅ K≥=∞‡K≥Hõ¯ =ÚQÆ∞æÖËÜ«∞OQÆ

Ñ¨QÆ_®Å K≥=∞‡K≥Hõ¯ ÑÖkˆ~Ü«∞OQÆ
ÑÖk\’¡ =∂ÉÏ= ÃÑo§ KÕÜ«∞OQÆ
ã¨∞ÉÏƒ~åÜ«Ú_ç ÃÑO_ç¡, K«∂z =`åÎ=Ú ~°O_ç
J=∞‡ÖÏ¡~å, JHõ¯ÖÏ¡~å áÈ~Ú=`åÎ=Ú ~å ~°O_ç
=∂ "åo¡O\’¡ ÃÑO_ç¡, =∞m§ =^•ÌO ~°O_ç,
^˘~°QÍiO\’¡ ÃÑO_ç¡, ^ÀK«∞‰õΩ=^•ÌO ~°O_ç.
Jx áê_»∞`«∂ XHõi KÕ`«∞Å#∞ XHõ~°∞ `å‰õΩ`«∂ ãÖ`À+Ö`À
P_»`å~°∞. ã¨~å¯~°∞ lÖÏ¡ÅÖ’, ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ áê_Õ áê@ nxH˜
H˘OK≥=Ú aè#fl=ÚQÍ LO_»∞#∞.
"≥Ú^Œ\ ˜ K«~°}"≥∞ÿ# 'K≥=∞‡ K≥Hõ¯— J#∞#Ñ¨Ù_»∞ ÉÏeHõÅ∞ ^ŒQÆæ~°QÆ
Z^Œ∞~Ô ^Œ∞~°∞QÍ xÅ∞ÛO_ç XHõàÁ¡Hàõ √◊ § KÕ`∞« Å∞ `«@∞ì H˘#=Öˇ#∞. 'KÕ~_° ãÕ ≤
"≥ÚQÆ—æ J#∞#Ñ¨Ù_»∞ HÍà◊§`À "≥#∞Hõ‰Ωõ XHõ zO^Œ∞ "ÕÜÚ« K«∞ J^Õ ã¨=∞Ü«∞
=Ú# KÕ`∞« Å∞ ÉÏ~°Å∞ KåÑ¨=Öˇ#∞. W>Ë¡ =∞~°Å WOH˘Hõ K«~}° =Ú áê_»∞K«∞
=∞~°Å ÉÏeHõÅ∞ ^ŒQÆæ~°‰õΩ zO^Œ∞"Õã≤ XHõàÁ§Hõà◊√§ KÕ`«∞Å∞ `«@∞ìH˘#
=Öˇ#∞. =∞~°Å WOH˘Hõ K«~°}=Ú áê_»∞K«∞ ^Œ∂~°=Ú "≥o§ ÉÏ~°Å∞
KåÑ¨=Öˇ#∞. ÉÏeHõÅ∞ "ÕÜ«Ú zO^Œ∞Å∞ áê@ Ü≥ÚHõ¯ ÅÜ«∞#∞ J#∞ãïOz
LO_»=Öˇ#∞. `≥Å∞QÆ∞ ^Õâ◊=Ú#O`«@#∞ D P@‰õΩ D áê@<Õ
áê_»∞^Œ∞~°∞. D P@‰õΩ ÃÑ·# `≥eÑ≤# áê>Ë „áê}=Ú.
H˘xfl „áêO`åÅÖ’ =∞^èºŒ =∞^èºŒ , XHõi H˘Hõ~∞° „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ã¨=∂^è•#OQÍ
WÖÏ „áê~°Oaè™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 345
kèq∞`« - kèq∞`«
Uq∞ kèq∞`«? Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù kèq∞`«
Uq∞ Ñ¨â◊√Ñ¨Ù? `À@ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
Uq∞ `À@? P‰õΩ`À@?
Uq∞ P‰õΩ? `«=∞Åáê‰õΩ
Uq∞ `«=∞‡? Ñ¨Ù@ì `«=∞‡.
Uq∞ Ñ¨Ù@ì? áê=Ú Ñ¨Ù@ì
Uq∞ áê=Ú? „`åã¨∞ áê=Ú
ÉÏeHõ ÅO^Œ~°∂ WÖÏ áê_»∞`«∂ =ÙO>Ë ÉÏÅ∞~°∞ =∞~À QÆ=∞‡`«∞Î
áê@ áê_»∞`å~°∞.
Uq∞ „`åK«∞? #Å¡„`åK«∞.
Éèí∂q∞H˜ `åà◊O "Õ¿ãÎ - ~°OQÍ
Éè’QÆO^•xH˜ - ã¨=~°O ^˘iÔH
ã¨=~°O |@∞ìÔHo§ ™êx H˜¿ãÎ
™êx <å‰õΩ *Ï|∞Å∞ W¿ãÎ
*Ï|∞Å∞ Ñ¨@∞ì ÔHo§ =∂=∞ H˜¿ãÎ
=∂=∞ <å‰õΩ Ñ≤Å¡xKÕÛ
Ñ≤Å¡ ¿Ñ~°∞ =∞e¡"≥ÚQÆæ
<å ¿Ñ~°∞ [g∞O^•~ü.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 346
140. F=∞# QÆ∞O@Å∞
"å=∞# QÆ∞O@Å∞ áê`« HÍÅÑ¨Ù P@. ã¨∞=∂~°∞ 1950 `«~°∞"å`«

„Hõ"Õ∞Ñ‘ =∞~°∞QÆ∞# Ñ¨_çáÈ~ÚOk. F=∞# QÆ∞O@Å∞ WO\˜Ö’ ‰õÄ~˘Ûx
P_»∞H˘<Õ XHõ P@. nx<Õ "å#QÆ∞O@Å∞, X#QÆO_»∞,¡ |nÌÖÏ@ Jx ‰õÄ_®
=º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° . D P@ HÀãÖ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ `«Ü∂« ~°∞KÕã#≤ KÕÑ¨ PHÍ~°O
Ö’ L#fl H˘Ü«∞ºÃÑ>ˇì. =∞~°|O^Œ∞ ÃÑ\˜ì `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞|_ç# Ô~O_»∞
Ñ¨ÅHõÅ H˘Ü«∞º ™ê^è#Œ O. Wk `≥~K° ∞« @‰õΩ =¸Ü«Ú@‰õΩ gÅ∞QÆ #∞O_»∞#∞.
nxÖ’Ñ¨Å XH˘¯Hõ¯ Ñ¨ÅHõ‰õΩ U_»∞ QÆ∞O@Å∞QÍ Ô~O_»∞ Ñ¨ÅHõÅ‰õΩ Hõeã≤
Ñ¨^Œ∞<åÅ∞QÆ∞ QÆ∞O@Å∞ `˘Åz Ü«ÚO_»∞#∞. XH˘¯Hõ¯ QÆ∞O@Ö’ Ñ¨^Œ
=¸_Õã≤ zO`« yO[Å#∞QÍx, ‰õΩO‰õΩ_»∞ yO[Å∞ ÖÏO\˜q áÈÜ«Ú^Œ∞~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 347
P@ „áê~°OÉèOí Ö’ P@ P_»∞"å~°∞ XHõ QÆ∞O@Ö’x yO[Åx "≥Ú`«OÎ

fã¨∞H˘x MÏm KÕã#≤ QÆ∞O@‰õΩ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ QÆ∞O@`À „áê~°OaèOz =~°∞ã¨QÍ
XH˘¯Hõ¯ QÆ∞O@‰õΩ XHõ yO[ K˘Ñ¨ÙÊ# ÑÖK«_O» „áê~°Oaè™êÎ~∞° . KÕuÖ’x
yO[Åhfl J~ÚáÈ`Õ P `«~∞° "å`« QÆ∞O@ (D QÆ∞O@ Z=i^≥<· å HÍ=K«∞Û)
Ö’x ~åà◊¡#∞ fã≤ ÑÖK«_»O H˘#™êy™êÎ~°∞. WÖÏ KÕuÖ’x yO[Åhfl
J~ÚáÈ~Ú ÑÖK«_®xH˜ gÅ∞ÖË‰õΩO_® MÏm QÆ∞O@ =KÕÛ =~°‰õΩ XˆH
=ºH˜Î ÑÖK«∞`«∂ LO\Ï~°∞.
JÖÏ KÕuÖ’x yO[Åhfl J~ÚáÈ~Ú P `«~°∞"å`« MÏm QÆ∞O@
`«@ã¨÷ Ñ¨_ç`Õ P MÏm QÆ∞O@ `«~°∞"å`« QÆ∞O@Ö’ L#fl yO[Åhfl
ÑÖz# =ºH˜Î ÔQÅ∞K«∞‰õΩx QÆ∞O@Ö’ #∞O_ç fã¨∞H˘x Ñ¨Hõ¯# ÃÑ@∞ì‰õΩO
@∞Ok. MÏm QÆ∞O@ `«@ã¨÷Ñ¨_ç ^•x `«~°∞"å`« QÆ∞O@ ‰õÄ_® MÏmQÍ
LO>Ë g∞ `«_=» Ù =ÚQÆ∞ã¨∞OÎ k HÍh yO[Å∞ =∂„`«O Ug∞ QÔ Å∞K«∞HÀ~°∞.
P `«~°∞"å`« Z^Œ∞\˜ P@QÍxH˜ ÃÑ· q^èŒOQÍ ÑÖKÕ J=HÍâ◊O =ã¨∞ÎOk.
ÑÖK«_»O „áê~°OÉèíO =∂„`«O =∞# J~°úÉèÏQÆ=ÚÖ’x QÆ∞O@Å`À<Õ
„áê~°OaèOKåe. P@ z=i ^Œâ◊ÅÖ’ XHõ P@QÍxH˜ ÑÖKÕ `«~°∞}O
=zÛ<å ÑÖK«_O» „áê~°OaèOK«_®xH˜ `«# J~°ú ÉèÏQÆ=ÚÖ’x QÆ∞O@Åhfl
MÏmQÍ LO>Ë ÑÖK«ÖË_»∞. WHõ ÑÖKÕ J=HÍâ◊=Ú uiy Z^Œ∞\˜ =ºH˜ÎH˜
W=fi=Åã≤O^Õ.
=~°∞ã¨QÍ ÑÖKÕ@Ñ¨ÙÊ_»∞ XHõ QÆ∞O@Ö’ ÑÖK«‰Ωõ O_® ^•>ˇÜ∞« º_»=Ú,
=ºuˆ~Hõ kâ◊Ö’ ÑÖK«_»=Ú x+≤^ŒÌ=Ú. XHõ =ºH˜Î ÑÖK«∞`«∞O>Ë J=`«e
=ºH˜Î *Ï„QÆ`«ÎQÍ QÆ=∞xã¨∂Î LO\Ï_»∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 348
WÖÏ XHõi `«~åfi`« XHõ~°∞ Ñ‘@Ö’x QÆ∞O@Åhfl MÏm JÜÕ∞º^•HÍ

P_»`å~°∞. z=~°Ö’ Z=Ô~xfl yO[Å#∞ QÔ Å∞K«∞‰õΩ<åfl~À ÖˇH¯õ ÃÑ_»`å~°∞.
J`«ºkèHõ yO[Å∞ ÔQÅ∞K«∞¯#fl"åˆ~ q*Ë`«Å∞.
JO`ÕHÍHõ MÏm QÆ∞O@ÅÖ’ HÍÜ«∞Å∞ Ñ¨_ç#Ñ¨Ù_»∞ Jq <åÅ∞QÆ∞
HÍÜ«∞Å∞ HÍQÍ<Õ 'P=Ù— Jx fã¨∞H˘O^Œ~∞° . J@∞¡ fã¨∞H˘#Hõ áÈ~Ú#KÀ
Jq =Úiy áÈ~Ú#>Ë¡. =∞~°Å Zxq∞k HÍÜ«∞Å∞ P QÆ∞O@Ö’ KÕi#
`«~°∞"å`« HÍx "åxx fã¨∞H˘#=Öˇ#∞.
J`åÎ HÀ_»àÏ§@
U^Œ<åfl QÆ∞O@ #∞O_ç "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜ì =¸Å #∞#fl QÆ∞O@ MÏmQÆ
LO_ç =∞# KÕuÖÁ XÔH yO[ LO>Ë Jk P QÆ∞O@Ö’ "ÕÜ«∞‰õΩO_®
QÆ∞O@ ÃÑ·# ÃÑ\˜ì Jk `«=∞ WÅ∞¡ JO\Ï~°∞. JO^Œ∞Ö’ Zxfl yO[Å∞
Ñ¨_ç`Õ Jxfl "åi"Õ. "Õˆ~"åà◊√§ JO^Œ∞Ö’ yO[Å∞ "ÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞. nxx
H˘xfl „áêO`åÅ"å~°∞ J`åÎHÀ_»àÏ§@ Jx JO\Ï~°∞.
^˘OQÍ áÈbã¨∞
WO^Œ∞Ö’ XHõ QÆ∞O@ #∞O_ç Jxfl yO[Å∞ fã≤ Ñ¨Hõ¯ QÆ∞O@Ö’
"ÕÜ∂« e. =∞m§ Ñ¨H¯õ QÆ∞O@ #∞O_ç fã≤ P Ñ¨H¯õ QÆ∞O@Ö’ "ÕÜ∂« e.JÖÏ
MÏm QÆ∞O@ ~åQÍ<Õ `«\ ˜ì Ñ¨Hõ¯ QÆ∞O@Ö’x yO[Åhfl fã¨∞HÀ_»"Õ∞
^˘OQÍ áÈbãπ P@.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 349
141. ‰õΩK«Û‰õΩK«Û Ñ¨ÙÖÏ¡Å∞

Wã¨∞HõÖ’ KÕ`∞« Å∞ Hõkeã¨∂Î KÕuÖ’ L#fl Ñ¨ÙÅ¡#∞ JO^Œ∞Ö’ ^•Kåe.
P Ñ¨ÙÅ¡#∞ ZHõ¯_» ^•z LO\Ï"≥∂ Z^Œ∞\˜ Ñ≤Å¡"å_»∞ K≥Ñ¨ÊQÆÅQÍe.
Wã¨∞HõÖ’ KÕ`∞« Å∞ Hõkeã¨∞#Î flÑ¨Ù_»∞ Z^Œ∞\˜ "å~°∞ ^•xfl QÆ=∞xOK«‰Ωõ O_®
Ñ¨ÙÅ¡#∞ <Õ~°∞ÊQÍ XHõ KÀ@ =^ŒeÃÑ@ìQÆÅQÍe. Z^Œ∞\˜ "å_»∞ Ñ¨ÙÅ¡
ZHõ¯_» LO^À Ñ¨>Ëìâß_® F_çáÈ~Ú#>Ë¡! W^Õ D P@ q^è•#O.
D P@#∞ "≥<≥flÅ=iÎ P@ Jh, "≥<≥flÅÑ¨\ ˜ì Jh, ^Œ∂^Œ∞OÑ¨ÙÖÏ¡@
Jx ~°H~õ H° ÍÅ∞QÍ JO\Ï~°∞. Wk W^Œ~Ì ∞° Ñ≤ÅÅ¡ ∞ P_»∞H˘<Õ P@. Wã¨∞HõÖ’
‰õÄ~°∞Ûx P_Õ D P@ ZO`À „áêp#"≥∞ÿ#k.
D P@ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ@ì_®xH˜ =ÚO^Œ∞ XHõ Ñ≤Å"¡ å_»∞ ~Ô O_À "å_çx
Hõà◊√§ =¸ã¨∞HÀ=∞x K≥|∞`å_»∞. =¸Ô~_»∞ á⁄_»=Ù, <åÅ∞QÆ∞ JOQÆ∞àÏÅ
Z`«∞Î L#fl Wã¨∞HõÖ’ XHõ JyæÑ¨ÙÅ¡#∞ `«# J~°KÕuÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩx P
Wã¨∞HõÖ’ ^•KÕ™êÎ_»∞. P JyæÑ¨ÙÅ¡#∞ ZHõ¯_» ÃÑ\Ïì<À K≥Ñ¨Ê=∞O@∂ áê@
áê_»`å_»∞. P áê@ D q^èŒOQÍ ™êQÆ∞`«∞Ok.
"≥#HÍ "≥#HÍ "Õ=ÚÅ `À@
Hõ#HÍÇ¨Ï_»∞¡ HÍ=Úx~°∂Ñ¨ÙÅ∞
"Õ∞Ñ¶¨∞â◊O‰õΩÅ∞ "≥∞`«Îx QÀà◊√§
^Œ∂n=∞}∞Å∞ ^Œ∞Ñ¨Ê\˜ ˆ~‰õΩÅ∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 350
D P@x Hõà√◊ ¡ =¸ã¨∞HÀ‰õΩO_® ‰õÄ_® P_»`å~°∞. Wã¨∞HõÖ’ Ñ¨ÙÅ¡#∞

ZHõ¯_» ÃÑ\˜ìOn Ô~O_À"å_»∞ QÆ=∞xOK«#O`« <Õ~°∞ÊQÍ ÃÑ\Ïìe.
''zH± zH± Ñ¨ÙÖÏ¡, +≤HÍ~°∞ Ñ¨ÙÖÏ¡
^˘OQÆÖÁã¨∞Î<åfl~°∞, ^•HÀ¯ Ñ¨ÙÖÏ¡——
Jx ‰õÄ_® áê_»`å~°∞. =∞iH˘xfl KÀ@¡ =∞~À q^èOŒ QÍ ‰õÄ_® áê_»`å~°∞.
‰õΩK«∞Û ‰õΩK«∞Û Ñ¨ÙÖÏ¡
‰õÄ~å‰õΩ Ñ¨ÙÖÏ¡
^˘=∞‡~À_˘™êÎ_»∞
^•HÀ¯"≥ Ñ¨ÙÖÏ¡
^Œ∂^Œ∂ Ñ¨ÙÖÏ¡
^Œ∂~åÜü∞ Ñ¨ÙÖÏ¡
K«∂_®‰õΩO_®
*Ï_® uÜü∞
T_®‰õΩO_®
Ñ¨ÙÖÏ¡uÜü∞!
WÖÏ K≥Ñ¨ÊQÍ<Õ Ô~O_À"å_»∞ Ô~O_»∞ J~°KÕu "Õà◊√§ HõeÑ≤ Ñ¨ÙÅ¡
Ñ¶¨ÖÏ<å ^ŒQÆæ~°∞O^Œx „QÆÇ≤ÏOz ^•xÃÑ· J~°KÕ`«∞efl "Õ™êÎ_»∞. WÑ¨ÙÊ_»∞
Ñ¨ÙÅ¡#∞ Wã¨∞HõÖ’ ^•z# Ñ≤Å¡"å_»∞ ^•xfl "≥`«∞‰õΩ`å_»∞, Ñ¨ÙÅ¡ W`«xˆH
^˘iH˜`Õ W`«#∞ ÔQez#@∞¡, Ñ¨ÙÅ¡ Z^Œ∞\˜"å_ç KÕ`«∞Å HÕ^Œ LO>Ë
J`«#∞ ÔQez#@∞¡. ÔQez#"å~°∞ Ñ¨ÙÅ¡`À P@#∞ „áê~°OaèOKåe. WÖÏ
P@ H˘#™êQÆ∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 351
142. J"åfi–JÑ¨ÊKåÛ
''J"åfi - JÑ¨ÊKåÛ—— KåÖÏ `«=∂ëê J~Ú# P@. W^ŒÌ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞
‰õΩ_ç Z_»=∞ KÕ`«∞Å∞ XHõi Éèí∞*ÏÅ∞ g∞^Œ XHõ~°∞ "Õã¨∞H˘x, Ô~O_À KÕu
"Õà◊§#∞ HõeÑ≤ Ñ¨@∞ìH˘x "≥Ú`«ÎO q∞^Œ KÕ`«∞Å#∞ ‰õΩsÛÖÏ J=∞~°∞Û`å~°∞.
^•xg∞^Œ XHõ Ñ≤Å#¡ ∞ ZH˜¯Oz U#∞QÆ∞ JOÉÏi "≥∂ã≤#@∞¡ Tˆ~y™êÎ~∞° .
''J"åfi-JÑ¨ÊKåÛ—— P@#∞ P_®ÅO>Ë =ÚQÆ∞æ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ LO_®e.
Z‰õΩ¯= =∞Ok LO>Ë, Ñ≤Å¡efl =∂iÛ =∂iÛ P_»∞HÀ=K«∞Û.
=ÚO^Œ∞QÍ =ÚQÆ∞æ~°∂ =ÅÜ«∞OQÍ xÅ|_ç KÕ`«∞Å∞ Ñ¨@∞ìH˘x
ÑÖ@Å∞ "ÕÜ∂« e. =ÚO^Œ∞QÍ Z=~°∞ ÑÖ_ç`Õ "åix U#∞QÆ∞g∞^Œ ZH˜¯O
Kåe. =∞i U#∞QÆ∞ Uk? q∞QÆ`å W^Œ~Ì ∂° U#∞QÆ∞QÍ =∂~°`å~°#fl=∂@.
W^ŒÌ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ Z^Œ∞Ô~^Œ∞~°∞QÍ xÅ|_»`å~°∞. `«=∞ ‰õΩ_ç J~°KÕ`«∞Å#∞
<À\˜H˜ <˘H˜¯ ''J"åfi - JÑ¨ÊKå—— Jx Z_»=∞ KÕux ÃÑ·H˜ÖËÑ≤ xK≥Û#
Hõ\Ïìe. Z^Œ∞~°∞ ÉÏÅ∞_»∞ ‰õÄ_® JÖÏˆQ Hõ\ÏìHõ W^ŒÌ~°∂ KÕ`«∞Å∞
HõÅ∞Ñ¨Ù`å~°∞. WÑ¨ÙÊ_»∞ P xK≥Û# U#∞QÆ∞ J#fl=∂@.
ÑÖ_ç# Ñ≤Å¡"å_çx KÕ`«∞Å =∞^èŒº ‰õÄ~°∞ÛO_» Éˇ@∞ì‰õΩx, ÃÑ·H˜ÖËÑ≤
Tˆ~yOKåe. JÑ¨ÙÊ_»∞ WÖÏ áê_®e.
''U#∞QÆ=∂‡! U#∞QÆ∞
U#∞QÆ∞ Xà◊√§ #Å¡<å
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 352
U#∞QÆ∞ H˘=∞‡Å∞ `≥Å¡#

U#∞QÆ∞ g∞^• ~å=Ú_»∞
ZO`À K«Hõ¯x ^Õ=Ù_»∞.——
WÖÏ áê_»∞`«∂ z=i^•HÍ fã¨∞ÔHo¡ JHõ¯_Õ kOKåe. WÑ¨ÙÊ_»∞
~Ô O_À ÉÏÅ∞_»∞, P `«~åfi`« =∞~˘Hõ~∞° WÖÏ Ñ≤ÅÅ¡ O`å ''J"åfi - JÑ¨ÊKåÛ——
P_»`å~°∞. K«∂¿ã"åiH˜, P_»"åiH˜ ‰õÄ_® D P@ P#O^•xfl Wã¨∞OÎ k.
143. JÑ¨Ê_»Ñ¨Ê_» `åO„_»

nxfl P_»\ÏxH˜ H˘O^Œ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ =ÅÜ«∂
HÍ~°OQÍ ‰õÄ~°∞ÛO\Ï~°∞. "åà◊¡Ö’ XHõ~°∞
<ÕÅg∞^Œ J~°KuÕ x PxOz ÃÑ_»`å~°∞. ^•x
g∞^Œ =∞~˘Hõ~°∞ `«=∞ J~°KÕux LOK«∞
`å~°∞. JÖÏ JO^Œ~°∂ XHõi KÕug∞ ^˘Hõ~°∞ ÃÑ\˜ì# `«~åfi`«... "≥Ú^Œ\ ˜
K≥~Úº ÃÑ\˜ì# Ñ≤ÖÏ¡_»∞ `«# Ô~O_À KÕ`ÀÎ JxflO\˜HõO>Ë ÃÑ·# L#fl
KÕuÃÑ· JÑ¨Ê_»Ñ¨Ê_» `åO„_», P=HÍÜ«∞ `åO„_» QÆOQÍÅ=∞‡ K≥q Ñ¨@∞ìHÀ
Jx K«~°∞™êÎ_»∞. P K≥~Úº Z=i^≥·`Õ P JÉÏƒ~Ú... K≥~Úº f¿ãã≤ Ñ¨Hõ¯
"åà◊¡ K≥q Ñ¨@∞ì‰Ωõ O\Ï_»∞. JÖÏ JO^Œi KÕ`∞« ÅÜ«∂ºHõ XHõi K≥=ÙÖÁHõ~∞°
Ñ¨@∞ì‰õΩx wi QÍi... wi QÍi JO@∂ =ÚO^Œ∞H© "≥#H˜¯ TQÆ∞`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 353
144. XOQÆ∞ ^Œ∂‰õΩà◊√§
XHõ~°∞ ‰õÄ~˘Ûx XHõ HÍÅ∞ KåÑ¨Ù`å~°∞. q∞ye# "åà◊√¡ ^•xÃÑ·

#∞Oz ^•\Ïe. `«~°"å`« P HÍe ÉÁ@# „"Õà◊√¡ÃÑ· Ô~O_»= HÍe =∞_»=∞
ÃÑ_»`å~°∞. Jk ^•\˜<å `«~°"å`« ‰õΩ_ç KÕ~Ú „"Õà◊√¡ KåÑ≤ ^•xÃÑ·
ÃÑ_»`å_»∞. ^•x g∞^Œ #∞Oz ‰õÄ_® ^•\Ïe. P `«~°"å`« ‰õÄ~°∞Û#fl
=∞x+≤ HÍe ÉÁ@# "Õex KÕu „"Õà◊§`À `å‰õΩ`«∂ =OQÆ∞O\Ï_»∞, P
`«~°"å`« KÕux "≥∂HÍe g∞^Œ, `«~°"å`« =∞_»∞O g∞^Œ, WÖÏ ÃÑOK«∞
‰õΩO@∂ "≥àÏÎ_∞» . JO^Œ~∞° J`«x q∞Oz ^•@=Åã≤ LO@∞Ok. Z=Ô~`· Õ
^•@ÖËHõ áÈ`å~À "åà◊√¡ F_çáÈ~Ú#@∞¡ ÖˇHõ¯ . ™ê^è•~°}OQÍ =∞QÆ
Ñ≤Å¡Å∞ D P@ P_»`å~°∞. D P@ P_»@O =Å# â◊s~åxH˜ =∞Oz
"åºÜ«∂=∞O KÕã≤#@∞¡ J=Ù`«∞Ok. â◊s~°O ^Œ$_è»`åfixfl á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 354
145.QÆ∞[˚# QÆ∂à◊√§ (|∞"åfi@)
Wk ˆH=ÅO ãÖ™ê~°Ñ¨Ù tHõΔ} WKÕÛ P@. |∞"åfiÖÏ@ Jx ‰õÄ_®

Ñ≤Å∞=|_Õ D P@#∞ Ñ¨Ó~°fiO L=∞‡_ç ‰õΩ@∞OÉÏÖ’¡ z#fl Ñ≤Å¡Å∞
P_»∞‰õΩ<Õ"å~°∞. D P@Ö’ Ñ≤Å¡Å∞ ZO^ŒÔ~·<å áêÖÁæ#=K«∞Û#∞.
Ñ≤Å¡Å∞ `«=∞ ÃÑ^ŒÌÅ#_çy aÜ«∞º=Ú, Ñ¨Ñ¨CÅ∞, =∞~°=∞~åÅ∞, ÉˇÅ¡O,
ÑÖK«^•~° `≥K∞« ÛH˘x `å=Ú P_»∞H˘x ÅHõ¯Ñ≤_`» Ö« ’¡ áÈã≤ "å\˜x á⁄~Úº
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 355
g∞^Œ ÃÑ\˜ì#@∞¡, kOz#@∞¡ #\˜ã¨∂Î H˘O`«¿ãÑ¨\ ˜H˜ JO^Œ~°∂ Hõeã≤

uO\Ï~°∞. D P@ P_ç#Ñ¨C_»∞ ÉÁ=∞‡Å ÃÑo§ KÕã≤ Ô~O_»∞ [@∞¡QÍ
pe qÜ«∂ºÅ "åiH˜ qO^Œ∞ ÃÑ@∞ì@ÔH· QÆ∞[˚#QÆ∂à◊√§ ÃÑ@∞ì^Œ∞~°∞.
ÉÏQÆ∞QÍ ÑÖ_ç# zO`«HÍÜ«∞Å#∞ `≥zÛ <Õ~°∞Ê`À ^•xÖ’x QÆ∞A˚#∞
QÆ∞Å¡ K≥_»‰õΩO_® =ÙO_»∞#@∞¡ Ñ¨ÓiÎQÍ fã≤"Õã≤, P QÆ∞Å¡Ö’ aÜ«∞º=Ú
áÈã≤, ^•xx =∞O_»∞ K«∞#fl á⁄~ÚºÖ’x ‰õΩ=Ú‡Ö’x ÃÑ\˜ì Jq L_çH˜#
`«~°∞"å`« P Ñ≤Å¡Å∞ QÆ∞[˚# QÆ∂à◊√§ Jx "Õ_»∞HõQÍ uO^Œ∞~°∞.
D QÆ∞[˚# QÆ∂à◊√§ P@#∞ ~°∞H˜‡}˜, QÆiHõ P_ç#@∞¡ ÉèÏQÆ=`«OÖ’#∞,
=∞#∞K«i„`«Ö’#∞ „"åÜ«∞|_ç L#flk.
Ñ¨ÓiÎQÍ JO`«iOzáÈ`«∞#fl P@
P^èŒ∞xHõ q^Œº, P^èŒ∞xHõ P@Å∞, L=∞‡_ç ‰õΩ@∞OÉÏÅ qzÛ#flO
=Å¡ D P@ <Õ_»∞ ^•^•Ñ¨Ù Ñ¨ÓiÎQÍ JO`«iOzáÈ~Ú#k. ÉèÏ~°fÜ«∞
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xfl, ‰õΩ@∞O| =º=ã¨#÷ ∞ „Ñü|OaOKÕ D P@#∞ áêâßÛ`«º
q+¨ ãÖã¨¯ $u „Ñ¨ÉèÏ"åxH˜ QÆ∞Ô~·# <Õ\ ˜ Ñ≤Å¡Å‰õΩ `«e¡^ŒO„_»∞Å∞
`≥eÑ¨~°K«=Åã≤# J=ã¨~°O ZO`≥·<å LOk.
WÑ¨Ê\˜H© |∞"åfiÅ@ ™ê=∂#¡#∞ qâßYÑ¨@flO lÖÏ¡ U\˜H˘Ñ¨ÊHõ
„QÍ=∞O "å~°∞ `«Ü«∂~°∞KÕ™êÎ~°∞. |∞"åfiÅ@ ™ê=∂#∞¡ #QÆ~åÖ’¡ [iˆQ
Ç¨Ïã¨Î HõàÏ „Ñ¨^Œ~°≈#Ö’¡ ‰õÄ_® J=Ú‡`«∞O\Ï~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 356
146.ÉÁOQÆ~åÖÏ@
Hõ„~°`À KÕÜ«∞|_»¤ ÉÁOQÆ~åÅ∞ WÑ¨Ê\˜H© u~°∞<åà◊√§ "≥Ú^ŒÖˇ·# KÀ@¡

J=Ú‡`«∞O\Ï~°∞. ÉÁOQÆ~O° QÆ∞O„_»OQÍ, `«Å ÉèÏQÆO ÃÑ^ŒkÌ QÍ (QÀÑ¨Ù~°O
áÈeQÍæ), =∞^èŒº ÉèÏQÆO =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞ "≥∞@∞¡QÍ `«QÆ∞æ‰õΩO@∂ =zÛ,
HÕ^Œ z#fl ÉÁ_çÃÑO =O\˜k LO_ç, ^•x J_»∞QÆ∞# =∞^èŒºÖ’ FHõ
W#∞Ñ¨ =ÚÅ∞¡ (=ÚÅ∞‰õΩ) LO@∞Ok. P =ÚÅ∞¡ ^ŒQÆæ~°#∞Oz "≥∞@¡
K«∞@∂ì `«Å=~°‰õÄ #∞ÅHõ `å_»∞ QÍh, #"å~°∞ `å_»∞QÍh K«∞\˜ì, `å_»∞
z=~° K«∂Ñ¨Ù_»∞ "ÕÅ∞, ÉÁ@# "ÕÅ∞H© =∞^èŒº Ñ¨@∞ì‰õΩx ÖÏÑ¶¨∞=O`À
HÕkH˜ qã≤i`Õ Jk HÕ^Œ y~°∞# u~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ÉÁOQÍ~åÅ P@ ZÖÏ P_»`å~°∞?
D ÉÁOQÆ~åÅ`À P@ |ÖË QÆ=∞‡`«∞ÎQÍ=ÙO@∞Ok. P_Õ "åà◊§O`å
"åà◊§ ÉÁOQÆ~åÅ‰õΩ `åà◊√§K«∞\˜ì ã≤^ŒúOQÍ LO\Ï~°∞. XHõ~°∞ XHõ\ ˜,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 357
Ô~O_»∂, =¸_»∂ J#QÍ<Õ JO^Œ~°∂ XˆH™êi ÉÁOQÆ~åÅ∞ <ÕÅÉÏ~°∞#

qã≤i Jq u~°∞QÆ∞`«∞O>Ë Z=à◊§=∞@∞ì‰õΩ "åà◊√§ `«=∞ ÉÁOQÆ~åefl `«=∞
`åà◊§`À ÃÑ· HÔ QÆ~ˆ ã≤ Z=~°~Ú`Õ =ÚO^Œ∞ JO^Œ∞‰õΩO\Ï~À "å~°∞ QÔ ez#@∞ì.
q∞QÆ`å"åà◊§O`å `«=∞ ÉÁOQÆ~åÅ∞ <ÕÅg∞^Œ `«QÆ∞"≥∂ã¨Î~°∞ =ÅÜ«∞Owã≤
JO^Œ∞Ö’ ÃÑ_»`å~°∞. D <≥yæ# P@QÍ_»∞ `«# ÉÁOQÆ~åxH˜ `å_»∞K«∞\˜ì
"åxg∞kH˜ qã¨∞~°∞`å_»∞. ^•x=ÚÅ∞¡ JHõ¯_» H˘xflO\˜H˜ Hõ<åflÅ∞ á⁄_çz
u~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. ^•xfl =∞~°Å P ÉÁOQÆ~°O^•~°∞_»∞ `å_»∞`À ÃÑ·H˜
ZQÆ~ˆ ã≤ JO^Œ∞HÀ"åe. JÖÏ JO^Œ∞HÀÖËHáõ È`Õ =∞m§ P@ "≥Ú^Œ\ H˜ ˜ =ã¨∞OÎ k.
JÖÏ á⁄_çz# Hõ<åflÅ#∞ ''Ñ¨ÙKåÛ—— ÅO\Ï~°∞. XH˘¯™êi P ÉÁOQÆ~°O
`«QÅÆ _»O`À P =ÅÜ«∞OÖ’x H˘xfl ÉÁOQÆ~åÅ∞ w`«^•\˜ |Ü«∞@‰õΩ =KÕÛ™êÎ~Ú.
JÑ¨C_»∞ P ÉÁOQÆ~åÅ `åÅ∂‰õΩ "åà◊√§ ‰õÄ_® `˘e=ºH˜ÖÎ ÏˆQ =ÅÜ«∞OÖ’x
ÉÁOQÆ~åÅ#∞ H˘_»∞`«∂ P_»=K«∞Û. Jxfl ÉÁOQÆ~åÅ∂ |Ü«∞\˜H˜ =KÕÛ¿ãÎ
JO^Œ~°∂ <ÕÅÉÏ~°∞# ÉÁOQÆ~åÅ#∞ uÑ≤Ê "≥Ú^Œ\ ˜ÖÏˆQ P_»`å~°∞.
*ÏQÆ~°∂Hõ`Õ =ÚYºO
D P@‰õΩ ÉÁOQÆ~°O uÑ¨Ê_»OÖ’ <Õ~°Êi`«#O, QÆ∞iK«∂ã≤ H˘@ìQÆÅ
QÆ_O» , J=HÍâ◊O ZÑ¨C_»∞ =ã¨∞OÎ ^• Jx U=∞~°∞áê@∞ ÖË‰Ωõ O_® K«∂ã¨∞
‰õΩO@∞O_»_»O =ÚYºO. „Ñ¨MÏº`« *Ï#Ñ¨^ŒHõ^èŒ ''~å=ÚÅ=∞‡Hõ^èŒ——Ö’ D
ÉÁOQÆ~°"Õ∞ Hõ^èŒ#∞ ÔH¡Â=¸H±û‰õΩ fã¨∞ÔH_»∞`«∞Ok. N<å^èŒ∞x Ñ¨ÖÏfl\˜
K«i„`«Ö’ ÉÏÅK«O„^Œ∞x Ü«Ú^ÀÌ#∞‡Y∞x KÕãO≤ k ‰õÄ_® D ÉÁOQÆ~åÖÏ>Ë.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 358
147.QÀmÖÏ@
QÀmÖÏ@ Ñ≤O_çHÍÜ«∞,
~åuÑ≤O*Ï, ã‘ã¨=Ú,
ÉÁO_»∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q
QÀmÅÖ’ ~° H õ = ÚÅ∞.
P@ÅÖ’ HõOKåÖÏ@,
|„~å@, ÃÑ^Œ |„~å@Å∞
H˘xfl ~°Hõ=ÚÅ∞ HõÅ=Ù. |„~å@ Ü«∞O^Œ∞ HÍÜ«∞ ÃÑK«∞ÛK«K«∞Û#∞ |\˜ì
P_»∞K«∞O^Œ∞~°∞. Z=i HÍÜ«∞ ÃÇÏK«Û~Ú#KÀ "å~°∞ =ÚO^Œ~° H˘@∞ìK«∞O
^Œ∞~°∞. HõOKåÖÏ@ Ü«∞O^Œ∞, D „HÕk =~°∞ã¨ „Ñ¨HÍ~°=ÚQÆ P_»∞K«∞O^Œ∞~°∞.
XHõ\ ˜, XO_»∞, Ô~O_À~Ú ~ÀÅ∞, =¸_À~Ú =ÚuÎ, <åÅQÀ~Ú #=fi,
S^Œ∞ |O_»∞, P~˘Hõ ^•~°, U_ç Kå~°ÉÁ^Œ∞,Ì Z#=∞^ŒÅ ‰õΩ#∞fl, `˘=∞‡^ŒÅ
"≥ÚQÆ,æ `˘\ì̃H˜ ÅQÆOæ , D q^èOŒ QÍ Ñ¨k™ê~°∞¡ HÍÜ«∞x Z=~°~Ú`Õ =ÚO^Œ~°
H˘>ˇì^Œ~À "å~°∞ ÑÖ_ç#@∞¡ J#QÍ "å_çHõ#∞ P_»=Åã≤# Ñ¨xÖË^Œ∞.
z=~°‰õΩ q∞ye# "åxKÕ D ÑÖ_ç# "å~°O^Œ~°∞ ^Õ‰õΩà◊√§ ÃÑ\˜ìOK≥^Œ~°∞.
(^Õ‰õΩà◊√§ J#QÍ QÀmHÍÜ«∞#∞ "≥∂KÕu`À ÖËHõ =ÚO*Ëu`À <≥@∞ì@)
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 359
148.Hõ„~å aÖÏ¡ (zÅ¡QÆ„~° P@)
D P@ QÀ}˜ aà◊§, QÆ∂\˜ aà◊§, aà◊§ Hõ„~°, zÅ¡OQÀ_»∞, HÀ_çOaà◊§,

zÅ¡QÀÅ, aÅ¡OQÀ_»∞ J<Õ ~°H~õ H° ÍÅ ¿Ñ~°`¡ À „Ñ¨Kå~°OÖ’ LOk. ã¨∞=∂~°∞
4 JOQÆ∞àÏÅ∞ L#fl Hõ„~° =ÚHõ¯, Ô~O_»∞ J_»∞QÆ∞Å∞ á⁄_»=ÙQÆÅ Hõ„~°
XHõ\ ˜ D P@‰õΩ LÑ¨Ü≥∂yO`«∞~°∞. g\˜Ö’ z#fl ^•xx 'aà◊§— Jh,
ÃÑ^ŒÌ^•xfl 'Hõ„~°— Jx JO^Œ∞~°∞. JO^Œ∞=Å¡<Õ D P@‰õΩ 'Hõ„~°aà◊§— Jx
¿Ñ~°∞. <ÕÅg∞^Œ z#fl 'HõOKå— (QÆ∞O@) „`«qfi D HõOKå g∞^Œ 'aà◊§—#∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 360
LOz Hõ„~°`À ZQÆ∞~° H˘@∞ì^Œ∞~°∞. nxx 'QÆ∂@∞@— JO^Œ∞~°∞. ™ê^è•~°

}OQÍ D P@#∞ W^ŒÌ~°∞ ÖËHõ #Å∞QÆ∞~°∞ P_»∞^Œ∞~°∞. XHõ~°∞ aà◊§#∞
QÆ∂@∞#Ñ¨C_»∞ Ô~O_»="å~°∞ HõOKå‰õΩ H˘O`« ^Œ∂~°OÖ’ xÅ|_ç aà◊§
„HÕ^Œ Ñ¨_‰» Ωõ O_® Ñ¨@∞ìHÀ=Öˇ#∞. JÖÏ Ñ¨@∞ìHÀQÆey#KÀ aà◊§#∞ QÆ∂\˜#
"å_»∞ F_ç#@∞ì. JÖÏ Ñ¨@∞ìHÀÖËHõáÈ`Õ aà◊§Ñ¨_ç# ã¨÷ÅO ^ŒQÆæ~° #∞Oz
^•xx uiy HõOKå ^ŒQÆæ~°‰õΩ qã¨~°∞#∞. qãï#Ñ¨C_»∞ HõOKå #∞Oz
aà◊§ L#fl ã¨÷ÖÏxfl Hõ„~°`À H˘Å=QÍ P ^Œ∂~°O XHõ Hõ„~° HõO>ˇ Z‰õΩ¯=
^Œ∂~°O LO>Ë P@ ™êyOK«=K«∞Û#∞. `«‰õΩ¯= LO>Ë QÆ∂\˜# "å_»∞
F_çáÈ~Ú#>Ë¡.
QÆ∂\˜#"å_»∞ P aà◊§ z=~°#∞ Hõ„~°`À H˘\˜ì Jk ÃÑ·H˜ ÖËz#Ñ¨Ù_»∞
^Œ∂~°=Ú#‰õΩ áÈ=Ù#@∞¡ ^•xx Hõ„~°`À H˘\˜ì, qã¨~°∞#∞. D q^èŒ=ÚQÍ
=¸_»∞ Ñ¨~åºÜ«∞=ÚÅ∞ Hõ„~°`À aà◊§#∞ H˘\ì̃ =¸_»=™êi H˘\ì̃#Ñ¨C_»∞
aà◊§ Ñ¨_ç# ã¨÷ÅO #∞Oz HõOKå=~°‰õΩQÆÅ ^Œ∂~°=Ú#∞ H˘Å∞==Öˇ#∞.
Ñ¨k Hõ„~°Å á⁄_»=Ù#∞ 'ÖÏÅ— JO^Œ∞~°∞. QÆ∂\˜#"å_»∞ P ^Œ∂~°=Ú#∞
JOK«<åQÍ Zxfl ÖÏÅÅ∞O_»∞<À K≥Ñ¨C#∞. K≥Ñ≤Ê#^•x Hõ<åfl Z‰õΩ¯=
^Œ∂~°=Ú#fl J`«_∞» QÔ ez#@∞¡. JÖÏ ÖˇH¯õ ÃÑ\˜#ì Ñ¨C_»∞ Zxfl ÖÏÅÅ∞O>Ë
Jxfl ™ê~°∞¡ F_çáÈ~Ú#"å~°∞ XO\˜ HÍe`À ÔQO`«∞`«∂ ‰õÄ`« ÃÑ_»∞`«∂
aà◊§Ñ¨_#ç ã¨Å÷ O #∞Oz HõOKå #∞Oz aà◊§ =~°‰Ωõ ‰õΩO@∞`«∂ ~å=Öˇ#∞.
D P@#∞ =~å¡Hq˜ ∞_ç, |~°OÑ¨Ù~°O „áêO`åÖ’¡ 'yb¡ÔŒ _ç— Jx, Hõ$ëê‚lÖÏ¡
„áêO`«OÖ’ 'QÀ_ç aà◊§— Jx, L`«Î~°^Õâ◊OÖ’ 'QÆ∂e^ŒO_®— JO^Œ∞~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 361
149.JëêìK≥=∂‡
JëêìK≥=∂‡ P@#∞ <Õ_»∞ ‰õÄ_® z<åfl
ÃÑ^•Ì, P_®=∞QÍ J<Õ `å~°`=« ∞ºO ÖË‰Ωõ O_®
QÆ=fiÅ`À#∞, zO`« Ñ≤Hõ¯Å`À#∞ ã¨~°^•QÍ
P_»∞‰õΩO\Ï~°∞. D P@‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ QÆ=fi
Å#∞ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . g\˜x ÑÖ^≥ÑÙ¨ QÆ=fiÅO\Ï~°∞. JëêìK=≥ ∂‡ Ñ¨@=Ú
wã≤ P@ P_»∞^Œ∞~°∞. 'X' QÆ∞~°∞Î L#fl QÆà◊§Ö’ =∞^èŒº #∞#fl ^•xx =O@
QÆ_ç Jh, <åÅ∞QÆ∞ "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ 'x' QÆ∞~°∞ÅÎ ∞ L#fl QÆà§◊ #∞ P@ QÆà§◊ x JO^Œ∞~°∞.
D P@ ™ê^è•~°}OQÍ W^ŒÌ~°∞QÍx, #Å∞QÆ∞~°∞QÍx P_»∞^Œ∞~°∞.
Z‰õΩ¯==∞Ok L#flÑ¨C_»∞ W^ŒÌ ˆ~ã≤, Lr˚Å∞QÍ LO_ç Zxq∞k=∞Ok
‰õÄ_® P_»=K«∞Û#∞. <åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÖÏ L#fl P@QÍà◊§Ö’¡ XH˘¯Hõ¯~°∞
<åÅ∞ˆQã≤ K˘Ñ¨C# #Å∞QÆ∞~°∞ <åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ zO`« Ñ≤H¯õ Å∞QÍx, QÆ=fiÅ∞
QÍx, ~åà◊√§ QÍx P@HÍÜ«∞Å∞QÍ ÃÑ@∞ìH˘O^Œ∞~°∞.
ÑÖ^≥Ñ¨Ù QÆ=fiefl <ÕÅÃÑ·# qãï ÑÖ^≥=Ú "Õã≤#Ñ¨C_»∞ JO^Œ∞Ö’
XHõ QÆ=fi u~°QÆ|_ç =¸_»∞ É’~°¡ Ñ¨_ç`Õ 'Hõ#∞fl— Jh, Ô~O_»∞ u~°QÆ|_ç
Ô~O_»∞ É’~°¡Ñ¨_ç`Õ 'Ô~O_»∞— Jh, =¸_»∞ u~°QÆ|_ç XHõ\ ˜ É’~°¡Ñ¨_ç`Õ
'=¸_»∞— Jh, <åÅ∞QÆ∂ u~°QÆ|_ç`Õ 'K≥=∂‡— Jh, <åÅ∞QÆ∂ É’~°¡
Ñ¨_ç`Õ 'Jëêì— Jh ¿Ñ~°∞¡. Hõ#∞flH˜ XHõ\ ˜, Ô~O_»∞H˜ Ô~O_»∞, =¸_»∞H˜
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 362
=¸_»∞, K≥=∂‡H˜ <åÅ∞QÆ∞, JëêìH˜ Zxq∞k QÆà§◊ K˘Ñ¨C# P@HÍÜ«∞Å#∞

#_»∞Ñ¨Ù^Œ∞~°∞. HÍÜ«∞ QÆà§◊ Ö’ #_çz K«∞@∞ì uiy "≥o§ K«OÑ¨Ù_»∞ ^˘~°HQõ Í<Õ
Ö’Ñë QÆà◊§Ö’H˜ ky, =∞m§ K«∞@∞ì uiy# `«~°∞"å`« ÑÖ_»∞`«∞Ok.
WÖÏˆQ `«H˜¯# QÆà◊§Ö’ L#fl HÍÜ«∞Å∞#∞ PÜ«∂ QÆà◊§ „Ñ¨HÍ~°O Ö’ÑëH˜
ky ÑÖ_»∞#∞. ÑÖ^≥O "Õã#≤ Ñ¨C_»∞ K≥=∂‡ Ñ¨_`ç Õ XHõ HÍÜ«∞, JëêìÑ_¨ `ç Õ
Ô~O_»∞ HÍÜ«∞Å∞ q_»∞`å~Ú. Jëêì, K≥=∂‡ ÑÖ^≥=ÚÅ∞ Ñ¨_ç#Ñ¨C_»∞
=∂„`«O =∞m§ =∞~˘Hõ™êi ÑÖ^≥=Ú "ÕÜ«Ú^Œ∞~°∞. D ÑÖ^≥=Ú#∞ ÃÑ·
ÑÖ^≥=ÚÅ‰õΩ HõeÑ≤ HÍÜ«∞#∞ #_»∞Ñ¨ÙH˘O^Œ∞~°∞. =~°∞ã¨QÍ =¸_»∞ JëêìÅ∞
QÍx, =¸_»∞ K≥=∂‡Å∞ QÍx Ñ¨_ç#Ñ¨C_»∞ =∞~°Å <åÅ∞QÀ ÑÖ^≥O J^Õ
ÑÖ^≥O Ñ¨_`ç <Õ Õ ÖˇH¯õ ÃÑ@∞ì^∞Œ ~°∞. ÖËHáõ È`Õ ÖˇH¯õ ÃÑ@ì~∞° . W@∞¡ ÖˇH¯õ ÃÑ@ìx
ÑÖ^≥=ÚÅ#∞ '=Úiyà◊√§— '=Úiwã¨∞— Jx JO^Œ∞~°∞. =¸_»∞ ÑÖ^≥=ÚÅ∞
=Úiy áÈ~Ú#=x "å\˜ J~°÷=Ú. P@QÆà◊§Ö’ L#fl Ñ≤Hõ¯Å#∞ K«OÑ¨
‰õÄ_»^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡ P ã¨÷ÖÏÅÖ’ HÍ‰õΩO_® |Ü«∞\˜ QÆà◊§Ö’ Ô~O_À
=∞x+≤ HÍÜ«∞ L#fl@¡~Ú`Õ, `å#∞ "Õã#≤ ÑÖ^≥=Ú`À `«# HÍÜ«∞ JHõ¯_çH˜
=KÕÛ@@∞ìQÍ #_çÑO≤ z JHõ¯_»∞#fl |Ü«∞\˜"åi HÍÜ«∞#∞ fã≤"Ü Õ Ú« ^Œ∞~°∞.
nx<Õ K«OÑ¨_»O JO^Œ∞~°∞. Z=i HÍÜ«∞Öˇ·<å K«OÑ¨|_ç L#flÑ¨C_»∞
"å~°∞ ÑÖ^≥O "Õ¿ã ã¨=∞Ü«∞OÖ’ JëêìK≥=∂‡ÅÖ’ U^≥·<å Ñ¨_ç`Õ K≥=∂‡H˜
XHõ\ ˜, JëêìH˜ Ô~O_»∞ K«zÛ# HÍÜ«∞Å#∞ q_çÑ≤OK«∞ H˘#=K«∞Û#∞. D
q_çÑO≤ K«∞ H˘#fl HÍÜ«∞Å#∞ uiy "åi QÆà§◊ Ö’ ÃÑ@∞ìH˘x Ü«∞^ä•Ñ¨Ó~°fiHõ
=ÚQÍ P@ P_»∞^Œ∞~°∞. P@QÆà◊§Ö’ ZxflHÍÜ«∞Öˇ·<å LO_»=K«∞Û#∞.
"≥Ú^Œ@ ÑÖ_ç# "åà◊√§ =∂„`«O `«H˜¯# JO^Œih F_çOz#>Ë¡.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 363
150.QÆ∞_»∞QÆ∞_»∞ QÆ∞O[O
ÉÏÅÉÏeHõÅ∞ ZO`À W+¨ìOQÍ P_»∞‰õΩ<Õ P@. Ñ≤Å¡ÅO^Œ~°∂

™êÜ«∞O„`«O"Õà◊ XHõ KÀ@ ‰õÄ~˘Ûx Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å Ñ≤_çH˜à◊√§ ayOz
XHõi Ñ≤_Hç e˜ g∞^Œ =∞~˘Hõi Ñ≤_Hç e˜ LOKåe. P@Ö’ÃÑ^ŒQÌ Í LO_Õ XHõ~∞°
Ñ≤_Hç e˜ Ö’ `«# K«∂Ñ¨Ù_»∞ „"ÕÅ∞ LOz P_çã∂¨ Î D q^èOŒ QÍ áê_»∞`«∞Ok.
QÆ∞_»∞ QÆ∞_»∞ QÆ∞O[O QÆ∞O_Õ ~åQÆO
áê=ÚÅ Ñ¨@∞ìO Ñ¨QÆ_®~åQÆO
z#fl#fl QÆ∞„~°O zO^Œ∞Å∞ `˘ˆH¯
ÃÑ^ŒÌ#fl QÆ∞„~°O ÃÑO_ç¡H˜ áÈÜÕ∞
h QÆ∞„~°O hà◊§‰õΩ áÈÜÕ∞
<å QÆ∞„~°O áêÅ‰õΩ áÈÜÕ∞
Hõ`≥ÎÜ«∞º<å–|^≥ÌÜ«∞º<å,
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 364
~ÀÖˇÜ«∞º<å–~ÀHõÅÜ≥∞º<å
"Õhflà◊√§ á⁄Ü«∞º<å–K«hflà◊√§ á⁄Ü«∞º<å
Jx J_»∞QÆ∞`«∂ ÃÑ·# Ñ≤_çH˜eQÆÅ "å~°∞ P@ ÃÑ^ŒÌ J_çy# ^•xH˜
`«#‰õΩ W+¨ì"≥∞ÿ# ^•xx HÀ~åe. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ Hõ`≥ÎÜ«∞º=∞x HÀi#KÀ
P@ ÃÑ^ŒÌ `«# K«∂Ñ¨Ù_»∞ „"Õe`À "åi Ñ≤_çH˜e g∞^Œ HõuÎ`À #iH˜#@∞¡
H˘\Ïìe. `«~°∞"å`« "å~°∞ `«# Ñ≤_çH˜e =Ú^Œ∞ÌÃÑ@∞ìH˘x "≥#∞Hõ‰õΩ ^•K«∞
HÀ"åe. JO^Œ~°∂ D q^èŒOQÍ KÕã≤# `«~°∞"å`« P@ ÃÑ^ŒÌ "å~°O^Œih
g∞ KÕ`∞« Å∞ U"≥∞áÿ ÈÜ«∂~Ú Jx J_»∞QÆ∞ `«∞Ok. Ñ≤Ö`¡ˇ ∞« HÎ ˘x áÈÜ«∂Ü«∞x
"å~°O^Œ~°∂ K≥áêÎ~°∞. Ñ≤Å¡x ZO^•Hõ `«i=∂i Jx J_çy# ^•xH˜
H˘O_»Ñë¡ ^•HÍ `«~°=∂=∞x "å~°∞ K≥|∞`å~°∞. `«~°∞"å`« P@ ÃÑ^ŒÌ
Ñ≤Å¡ÅO^ŒiH˜ K«H˜¯eyO`« ÃÑ_»∞`«∞Ok.
L`«Î~åO„^èŒÖ’ W^Õ P@ HÍã¨Î aè#flOQÍ ™êQÆ∞`«∞Ok. WHõ¯_» áê@
J#O`«~°O P@ =ã¨∞ÎOk. áê@ ‰õÄ_® HÍã¨Î =∂~°∞`«∞Ok.
QÆ∞_»∞QÆ∞_»∞ QÆ∞OK«O, QÆ∞O_Õ ~åQÆO,
áê=ÚÅ Ñ¨@flO, Ñ¨\ ˜HÍ ÉˇÅ¡O,
`å`å `å`å h ÃÑà‹¡Ñ¨C_»∂...
ˆ~Ñ¨Ù QÍHõ ZÅ∞¡O_ç.
ÃÑ^Œ<å#fl QÆ∞„~°O ÃÑo¡H˜ áÈÜ≥∞,
z<åfl#fl QÆ∞„~°O Kè«∞\˜ìH˜ áÈÜ≥∞,
<å KÕ`«∞ÖË"≥∂ Ñ≤Öˇ¡`«∞Î‰õΩ áÈÜÕ∞
JO@∂ JO^Œ~°∂ KÕ`«∞efl "≥#H˜¯ ÃÑ>Ëìã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. `«~°∞"å`« H˘xfl
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 365
„Ñ¨âfl◊ Å∞O\Ï~Ú. "≥Ú^Œ\ ˜ Ñ≤ÖÏ¡_`ç À Jq "≥Ú^ŒÅ=Ù`å~Ú. P „Ñ¨âfl◊ Å∞...

"å\˜H˜ P Ñ≤Å¡eKÕÛ ã¨=∂^è•<åÅ∞...
h KÕ`«∞ÖËq - Ñ≤Öˇ¡`«∞Î‰õΩáÈ~ÚOk
Ñ≤e¡<≥Hõ¯_ç =~°‰õÄ `«i=∂"£ - QÀÖÁ¯O_» =~°‰õÄ
QÀÖÁ¯O_Õq∞zÛOk - QÆqfizÛOk
QÆ"ÕfiOKÕ™ê"£ - QÀuÖ’ HõÃÑÊ\Ïì#∞
Q˘ÜÕ∞ºq∞zÛOk - QÆ_ç¤zÛOk
QÆ_Õ¤O KÕâß"£ - P=ÙH˜ "Õâß#∞
P"Õq∞zÛOk - áêezÛOk
áêÖËOKÕâß"£ - J=∞‡H˜KåÛ#∞
J"Õ∞‡q∞zÛOk - AxflzÛOk
A<ÕflO KÕâß"£ - <å#fl H˜KåÛ#∞
<å<Õflq∞KåÛ~°∞ - ~°∂áê~ÚKåÛ~°∞
~°∂áêÜÕ∞O KÕâß"£ - ÑÖ`«∞Å∞QÍiH˜KåÛ
ÑÖ`«∞ÖËO KÕâß~°∞ - K«^Œ∞=Ó K≥¿ÑÊ
K«k"ÕO KÕâß"£ - =∂=∂H˜KÕÛ
=∂"Õ∞q∞KåÛ_»∞ - Ñ≤ÖÏ¡xKÕÛ...
Ñ≤ÖÏ¡ ¿Ñ~°∞ =∞ÖË¡ "≥ÚQÍæ, <å¿Ñ~ü [q∞O^•~ü
z=i ã¨=∂^è•#O Ñ¨Ó~°Î=_»O`À P ‰õΩ„~å_»∞ ÑïÔQ`«∞Î`å_»∞. J`«}˜fl
Ñ¨@∞ìHÀ=_®xH˜ q∞ye# "åà◊√¡ "≥O@Ñ¨_»`å~°∞. Z=Ô~·`Õ Ñ¨@∞ì‰õΩO\Ï~À
"åàı¡ q*Ë`«.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 366
151.=# Éè’[<åÅ∞
HÍsÎHõ=∂ã¨=ÚÖ’ |O^èŒ∞=ÙÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À HõÅã≤ K≥@¡ h_»Ö’

(„Ñ¨`ºÕ HÕz Lã≤i K≥@∞ì h_»#) HõÅã≤ Éè’[#O KÕÜ∞« \Ïxfl =# Éè’[#O
JO\Ï~°∞. D ~ÀA#∞ „Ñ¨H$õ u`À =∞# |O^è•xfl QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ ‰õΩ<Õ ~ÀAQÍ
K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. Jã¨Å∞ HÍsÎHõ =∂ãÖ =zÛO^ŒO>Ë KåÅ∞ „Ñü WO\’¡ XHõ
P^è•ºu‡Hõ "å`å=~°}O <≥ÅH˘x LO@∞Ok. U_®k HÍÅOÖ’ ZÑ¨C_»∞
‰õΩki<å ‰õΩ^Œ~°Hõ áÈ~Ú<å |O^èŒ∞q∞„`«∞Å`À Hõeã≤ H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O
QÆ_çO¿ÑO^Œ∞‰õΩ =#Éè’[<åÅ∞ Q˘Ñ¨ÊãÖ^Œ~°ƒùOQÍ =∂iOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 367
Ñ¨Ù~å}ÏÅ „Ñ¨HÍ~°O HÍsÎHõ =#Éè’[<åÅ∞

Ñ¨Ù~å} Hõ^èŒÅ „Ñ¨HÍ~°O K≥áêÊÅO>Ë HÍsÎHõ Ñ¨Ù~å}OÖ’ =#Éè’[<åÅ
„Ñ¨ã¨H˜Î „Ñ¨=ÚYOQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍsÎHõ =∂ãÖÖ’ Lã≤i K≥@∞ì L#fl
=#OÖ’, q+¨μ=‚ ¸iÎx JiÛOz =#Éè’[#O KÕã#≤ "åi ã¨HÅõ áêáêÅ∂
`˘ÅyáÈ`åÜ«∞#flk Ñ¨Ù~å}OÖ’x =∂@. D ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xfl `«~°z
K«∂¿ãÎ =#Éè’[<åxH˜ ZO^Œ∞HõO`« „áê^è•#º`À J~°÷=∞=Ù`«∞Ok.
Lã≤iK≥@∞ì „HÕ^Õ L`«Î=∞O
=# Éè’[<åxH˜ ZOK«∞‰õΩ<Õ „Ñ¨^Õâ◊O J`«ºO`« Ñ¨q„`«OQÍ LO_®e.
=# Éè’[<åÅ‰õΩ ~°Hõ~°HÍÅ Ñ¶¨Å, Ñ¨Ù+¨Ê, =$HΔÍÅ∞ Hõey# U\˜ X_»∞¤#
L#fl „Ñ¨^Õâßxfl Z#∞flHÀ=_»O L`«Î=∞O. JHõ¯_» `«Ñ¨ÊxãïQÍ Lã≤i
K≥@∞ì LO_®e. `«∞Åã≤=O\˜ "≥ÚHõ¯Å∞ ‰õÄ_® LO>Ë =∞s =∞Ozk.
|Ü«∞@ #∞O_ç `≥zÛ#q HÍ‰õΩO_® ™ê^èºŒ "≥∞#ÿ O`« =~°‰Ωõ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞
P =# „Ñ¨^Õâ◊OÖ’<Õ =O_»∞HÀ"åe. ™êufiHõ PÇ¨~åxfl =∂„`«"Õ∞ fã¨∞HÀ"åe.
Lã≤i K≥@∞ì HÕ^Œ ™êÅ„QÍ=∞O ÃÑ\ì̃ HÍsÎHõ Ñ¨Ó[Å∞ KÕÜ∂« e. `«~∞° "å`«
qã¨~Î å‰õΩÅÖ’ QÍh Ji\Ï‰õΩÖ’¡ QÍx JO^Œ~∂° HõÅã≤ Éè’[#O KÕÜ∂« e.
WÖÏ JO^Œ~∂° HõÅã≤ Ñ¨x KÕÜ∞« _»OÖ’ ã¨ÇÏ¨ HÍ~° ã¨∂ÊùiÎ =∞#‰õΩ Hõ#Ñ¨_∞»
`«∞Ok. ¿ãflÇ¨xfl, ã¨"∞≥ Hÿ ºõ `«#∞ ÃÑOKÕ^Õ D =#Éè’[<åÅ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 368
152.Ñ¨Ó~°‚‰õΩOÉèíO
Ñ¨Ó~°‚ ‰õΩOÉèíO (xO_»∞
‰õΩO_») J<Õk PO„^èŒ
„Ñ¨^Õâò ~å„+¨ì JkèHÍiHõ
zÇ¨Ïfl=Ú. D ‰õΩOÉèíO
ÖË^• HõÅâ◊=Ú J<Õk
™ê^è•~°}OQÍ h\˜`À
xOÑ¨|_ç LO_ç, ÃÑ·ÉèÏQÍ#
'>ˇ O HÍÜ« ∞ — (H˘|ƒi
HÍÜ«∞)#∞ Hõey, K«∞@∂ì
=∂q∞_®‰õΩÅKÕ JÅOHõ
iOÑ¨|_ç =ÙO@∞Ok.
Ñ¨Ó~°‚ ‰õΩOÉèÏxfl ZÖÏ `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞
nx H˘~°‰õΩ ™êO„Ñ¨^•~ÚHõOQÍ W`«Î_ç ‰õΩO_»#∞ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞,
Jk JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖË#Ñ¨C_»∞ ~åy ÖË^• =∞\˜ì ‰õΩO_»Å∞ ‰õÄ_® LÑ¨Ü∂≥
y™êÎ~°∞. D ‰õΩO_»#∞ HõÅâ◊O ÖË^• ‰õΩOÉèíO Jx‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
H˘xfl™ê~°∞¡ D ‰õΩOÉèÏxfl aÜ«∞ºO`À xOÑ¨Ù`å~°∞, `≥Å¡x ÖË^• Z„~°x
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 369
^•~åxfl D ‰õΩO_»"≥∞_»‰õΩ ÖË^• "≥Ú`«ÎO

‰õΩO_»‰õΩ K«∞_»`å~°∞. =∂q∞_®‰õΩ Å`À
D ‰õΩO_» =ÚYO =^ŒÌ =$`åÎHÍ~°OÖ’
JÅOHõi™êÎ~°∞. H˘xfl™ê~°∞¡ >ˇOHÍÜ«∞#∞
`≥Å¡\ ˜ ÖË^• Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù |@ì`À HõÑ¨C`å~°∞.
D q^èŒOQÍ Ñ¨Ó~°‚‰õΩOÉèíO `«Ü«∂~°=Ù
`«∞Ok. nxx ™êO„Ñ¨^•~ÚHõOQÍ Ñ¨q„`«
"≥∞#ÿ kQÍ ÉèÏq™êÎ~∞° , =∞O„`ÀKåÛù~}° Å`À
`«Ü∂« ~°∞KÕ™êÎ~∞° . nxx â◊√Éèãí ∂¨ K«HOõ QÍ
ÉèÏqOz â◊√ÉèíHÍ~åºÅÖ’ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ÃÑO_ç¡, QÆ$Ç¨Ï
„Ñ¨"Õâ◊O, ~ÀA"ås „áê~°÷#Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q. nxx =ÚY ^•fi~åÅ=^ŒÌ
'™êfiQÆ`« ã¨∂K«HõOQÍ— ‰õÄ_® LOK«∞`å~°∞.
PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò „Ñ¨Éèí∞`«fiO KÕã≤# =∂~°∞ÊÅ∞
PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ~å„+¨ì JkèHÍ~° zÇ¨ÏflOÖ’
„Ñ¨Éèí∞`«fiO =∂~°∞ÊÅ∞ KÕã≤Ok. zÇ¨ÏflOÖ’
WÑ¨Ê\˜ =~°‰õΩ 'Ñ¨Ó~°‚ ‰õΩOÉèíO— LO_Õk.
J~Ú`Õ, Jk `«Ñ¨Êx „Ñ¨Éèí∞`«fiO `ÕeÛOk.
Ñ¨Ó~°‚ ‰õΩOÉèíO HÍ^Œ∞ Ñ¨Ó~°‚ Ñ¶¨∞@O Jx
„Ñ¨Hõ\ ÕzOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 370
153.=∂q∞_ç `À~°}ÏÅ∞
Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ ÑÖ_»∞QÆÅ∞, â◊√ÉèíHÍ~åºÅ∞ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩ<Õ

@Ñ¨C_»∞ WO\˜H˜ `À~°}ÏÅ∞ Hõ@_ì O» P#"å~Úu. U^≥<· å F â◊√ÉèHí Í~°ºO
„áê~°OaèOKå~°O>Ë KåÅ∞.. "≥O@<Õ QÆ∞=∂‡xH˜ `À~°}ÏÅ∞ Hõ>ãìË ∞¨ OÎ \Ï~°∞.
P `À~°}ÏÅ∞ Hõ@ì_®xH˜ Z‰õΩ¯=QÍ LÑ¨Ü≥∂yOKÕk =∂q∞_ç P‰õΩÅ∞
=∂„`«"Õ∞. =∂q∞_ç P‰õΩÅ∞ ÖË‰õΩO_® U â◊√ÉèíHÍ~°ºO [~°QÆ^Œ∞ ‰õÄ_®.
QÆ$Ç¨Ï„Ñ¨"Õâ◊ HÍ~°ºO J~Ú# WO\’¡H˜ =∂q∞_ç`À~°}ÏÅ∞ Hõà◊Hõà◊
ÖÏ_»∂`«∂ Ju^äŒ∞Å‰õΩ ™êfiQÆ`«O Ñ¨Å∞‰õΩ`«∞#fl@∞¡ LO\Ï~Ú. D
PKå~°=Ú "≥#∞Hõ F âß¢ã‘ÎÜ«∞ q+¨Ü«∂xfl „QÆÇ≤ÏOKå~°∞ HÍ|>Ëì, J<ÕHõ
â◊√ÉèíHÍ~åºÅÖ’ =∂q∞_ç P‰õΩ#∞ "å_»`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 371
QÆ∞=∂‡Å‰õΩ =∂q∞_ç `À~°}ÏÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ Hõ@∞ì`å~°O>Ë.. ÑÖ_»∞QÆÅ∞

ÖË^• â◊√ÉèHí Í~åºÅ ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÖ’¡ Ñ¨x XuÎ_xç , „â◊=∞#∞
áÈQ˘>Ëìk =∂q∞_®‰õΩ `À~°}"Õ∞. H˘O`«=∞Ok ÑÖ_»∞QÆ ~ÀAÖ’¡ ‰õÄ_®
L^ŒÜ«∂<Õfl ÖË=‰õΩO_®.. x„^ŒáÈ`«∞O\Ï~°∞ JÖÏO\˜ "åiH˜ =∂q∞_ç
`À~°}ÏÅ∞ =∞OzQÍ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. D `À~°}ÏÅ∞ WO\’¡ Hõ\ ˜ì`Õ x„^Œ
ÖËq∞x áÈQ˘_»∞`«∞Ok.
„áêp# HÍÅO #∞O_ç Ñ¨~°fik<åÖ’¡ Ü«∞[˝Ü«∂QÍÖ’¡ ^èŒfi*Ï~ÀÇ¨Ï}O
KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. nxx J#∞ãïOKÕ `À~°}ÏÅ∞ Hõ>Ëì PKå~°O =zÛO^Œx
JO\Ï~°∞.
ÑÖ_»∞QÆ ~ÀAÖ’¡ ^Õ=Ùà◊¡‰õΩ Ñ¨Ó[Å∞ KÕã¨∂Î.. <å‰õΩ D HÀiHõ f~°∞Û
™êfiq∞ JO@∂ „áêi÷ã∞¨ OÎ \ÏO. D HÀiHõÅ#∞ =∂q∞_ç P‰õΩÖË <≥~"° ~Õ ∞° Û
`åÜ«∞x KåÖÏ=∞Ok #=Ú‡`å~°∞.
=∂q∞_ç P‰õΩÅ QÆ∞iOz ~å=∂Ü«∞},=∞Ç¨ÉèÏ~°`« „QÆO^è•ÅÖ’ ‰õÄ_®
„Ñ¨=ÚYOQÍ „Ñ¨™êÎqOKå~°∞. „Ñü â◊√ÉèíHÍ~°ºOÖ’#∞ =∞OQÆà◊ `À~°}ÏÅ∞
Hõ@\ì ÏxH˜ =∂q∞_ç P‰õΩÅ#∞ `«ÑÊ¨ xãïQÍ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎO. ZO^Œ∞HõO>Ë
=∂q∞_ç „¿Ñ=∞‰õΩ, ãÖÑ¨^,Œ ãÖ`å<åaè=$kúH˜ ãÖHˆ `«O. JO^Œ∞Hˆ Ñ¨Ó[‰õΩ
=ÚO^Œ∞ LOKÕ HõÅâ◊OÖ’ ‰õÄ_® `«Ñ¨ÊxãïQÍ =∂q∞_ç P‰õΩÅ#∞
LÑ¨Ü≥∂y™êÎO.
=∂q∞_ç P‰õΩÖ’ ÅH©Δ ‡^Õq H˘Å∞"≥· LO@∞O^Œx =∞# ÃÑ^ŒÅÌ ∞ K≥|∞`«∂
LO\Ï~°∞. JO^Œ∞=Å¡ P P‰õΩÅ`À QÆ∞=∂‡xH˜ `À~°}O Hõ_`ç Õ WO\˜Ö’H˜
^èŒ#O KÕi P WÅ∞¡ ã≤iãÖÑ¨^ŒÅ`À `«∞Å`«∂QÆ∞`«∞Ok.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 372
WO\˜ „Ñ¨^è•# QÆ∞=∂‡xH˜ =∂q∞_ç `À~°}O Hõ_ç`Õ U"≥∞ÿ<å "åã¨∞Î

^ÀëêÅ∞ LO>Ë `˘ÅyáÈ`å~Ú. JÖÏˆQ WO\˜Ö’ <≥y\˜"£ Z#s˚ `˘Åy
áÈ~Ú áêl\˜"£ Z#s˚ =zÛ Jxfl â◊√ÉèÏÖË [~°∞QÆ∞`å~Ú.
WO\’¡ U"≥∞ÿ<å ^Œ∞+¨ì â◊‰õΩÎÅ∞ LO>Ë áÈ`å~Ú. JÖÏˆQ ^Õ=`«Å
J#∞„QÆÇ¨ÏO ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
D `À~°}ÏÅ∞ WO\’¡ Hõ\ ˜ì`Õ =∞#ã¨∞û „Ñ¨âßO`«OQÍ LO@∞Ok.
WO\˜ QÆ∞=∂‡xH˜ =∂q∞_ç `À~°}ÏÅ∞ Hõ_`ç Õ WO\’¡ LO_Õ QÍe â◊√„Éè=í ∞=Ù
`«∞O^Œ@. WO\’¡ LO_Õ PH˜û[<£ âß`«O ÃÑiy ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# QÍe =∞#‰õΩ
Åaèã¨∞ÎOk. `«^•fi~å K«Hõ¯x P~ÀQÆºO HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œ@.
=∂q∞_®‰õΩÅ áê„`« ÖË‰õΩO_® U â◊√ÉèíHÍ~°ºO [~°QÆ^Œ∞. =∞OQÆà◊
`À~°}ÏÅ∞ Hõ>ËìO^Œ∞‰õΩ "å_Õk =∂q∞_ç P‰õΩÅ<Õ. Ñ¨Ó[‰õΩ =ÚO^Œ∞OKÕ
Ñ¨Ó~°‚‰õΩOÉèíOÖ’ J=∞ˆ~Ûk =∂q∞_ç P‰õΩÅ<Õ. Ñ¨Ó~°‚‰õΩOÉèí=∞O>Ë
Éè∂í ^Õq~°∂ÑÖ. JO^Œ∞Ö’ áÈ¿ã h~°∞ =∞#rq`åxH˜ =¸ÖÏ^è•~°"∞≥ #ÿ q.
P ‰õΩOÉèíOÖ’ LOKÕ H˘|ƒiHÍÜ«∞, J=∞ˆ~Û =∂q∞_ç P‰õΩÅ∞ rq`åxfl
ã¨∂z™êÎ~Ú. P Ñ¨Ó~°‚‰õΩOÉèíO J=∞iHõ ÅH©Δ ‡^Õq ~°∂Ñ¨=∞=Ù`«∞Ok.
=∂q∞_ç K≥@∞ì#∞ ‰õÄ_® ^≥=· ã¨=∂#OQÍ ÉèÏq™êÎ~∞° .=∂q∞_ç K≥@∞ì#∞
^≥·= ã¨=∂#OQÍ ÉèÏqOK«_»O =Å¡ =∞# WO\’¡ U^≥·<å â◊√ÉèíHÍ~°ºO
[iy<å, ÑÖ_»∞QÆÅ∞ [iy# "≥Ú^Œ@QÍ QÆ∞=∂‡xH˜ =∂q∞_ç `À~°}ÏÅ∞
"ÕÖÏ_»n™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 373
154.Ñ¨@∞ì =G=ÚÅ∞ ^èŒiOK«∞@

Ç≤ÏO^Œ∂ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O ÃÑo§ "≥Ú^ŒÅ∞‰õΩx Z@∞=O\˜
Ñ¨Ó*Ïk „Hõ`«∞=ÙÅ∞ J~Ú<å Ñ¨@∞ì =G^è•~°} P_»"å~°∞, =∞QÆ"å~°∞ ‰õÄ_®
^èŒiOKåe. P_»"åiH© Ñ¨@∞ì =„™êÎÅH© Jq<åÉèÏ= ãÖ|O^èŒO LOk.
~°Hõ ~°HÍÅ ~°OQÆ∞Ö’¡, Z<Àfl q^è•Å Ñ¨@∞ì =„™êÎÅ∞, p~°Å∞, =∞#ÔHÑ¨C_»∂
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’<Õ LO\Ï~Ú. Ñ¨@∞ì =G^è•~°}, ã¨=∂[OÖ’ L#fl`«
ã≤÷ux, Sâ◊fi~åºhfl ‰õÄ_® ã¨∂zã¨∞ÎOk.
J~Ú`Õ, Ñ¨@∞ì =G ^è•~°}‰õΩ ãÖ|OkèOz U"≥∞<ÿ å W`«~° HÍ~°}ÏÅ∞
L<åflÜ«∂? ^è~Œ ‡° âßGO, P^è∞Œ xHõ âßGO ‰õÄ_® K≥|∞`ÀOk Uq∞@O>Ë,
=∞# K«∞@∂ì, rqOz L#fl „Ñ¨f „áê}˜ K«∞@∂ì, F~å J#|_Õ ã¨Ñ¨Î=~°‚
HÍOu Ñ¨ÙO[O LO@∞O^Œx, Jk =∞# Ü≥ÚHõ¯ â◊s~°, =∂#ã≤Hõ ã≤`÷ ∞« Åx
|\˜ì =∂~°∞`«∂ LO@∞Ok Jx K≥ÑÊ≤ Ok. Ñ¨@∞ì =„™êÎÅ∞ ^èiŒ Oz#Ñ¨C_»∞
D F~å UO`À â◊H˜Î=O`«OQÍ, HÍOu=O`«OQÍ =∂i, K«∞@∂ì L#fl
J`«∞º#fl`«"≥∞ÿ# J#∞‰õÄÅ â◊H˜Îh PHõi¬Oz, =∞# â◊s~°OÖ’ „Ñ¨ãïOÑ¨
*Ë¿ãÖÏ KÕã∞¨ OÎ ^Œ@. JO^Œ∞Hˆ , Ñ¨q„`« HÍ~åºK«~}° Ö’¡#∂, Ñ¨Ó*Ïk „Hõ`∞« =ÙÅ∞
KÕ¿ã_»Ñ¨C_»∞, QÆ∞_çH˜ "≥àı§_»Ñ¨C_»∞, P_»"åih, =∞QÆ"åih ‰õÄ_®, Ñ¨@∞ì
=„™êÎÅ∞ ^èŒiOK«=∞x, WÖÏ LO_»@O =∞# ^èŒ~°‡O Jx K≥áêÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 374
155.HÍà◊§H˜ áê~å}˜
HÍà◊¡‰õΩ áê~å}˜ JK«Û"≥∞ÿ# `≥Å∞QÆ∞ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. HÍà◊¡‰õΩ áê~å}˜

Ñ¨Óã¨∞‰õΩx áê=_® ‰õΩK≥Ûà◊√¡ ZuÎÑ¨@∞ì‰õΩx "≥O_ç Ñ¨\ÏìÅ∞ Ñ¶¨∞Å∞¡
Ñ¶¨∞Å∞¡=∞O@∂O_»QÍ Hõ<≥flÑ≤Å¡Å∞ #\˜ìO@ #_»Ü«∂_»_»O `≥Å∞QÆ∞"åi
=ÚOyà◊§Ö’ ZO`À ã¨∞O^Œ~° ^Œ$â◊ºO.
áê~å}˜x ÃÑo§ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÃÑo§H˘_»∞‰õΩ, ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞ HÍà◊§‰õΩ
KÕ`«∞Å‰õΩ Ñ¨Óã≤ JO^ŒOQÍ fiÛk^Œ∞Ì`å~°∞. Wk QÀiO\Ï‰õΩ =Öˇ
L#flÑ¨Ê\˜H˜ nxH˜ „Ñ¨`ÕºHõ ™ê÷#O LOk. nxx ÃÑo§ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
=^èŒ∞=~°∞Å JÅOHõ~°}Ö’ XHõ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞OQÍ "å_»∞`«∞<åfl~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 375
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù`À áê@∞ áê^•Å JÅOHÍ~åxH˜ "å_Õk áê~å}˜. Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù

ã¨∞#flO h~°∞ HõeÑ≤`Õ =ã¨∞ÎOk K«Hõ¯x Z„~°x áê~å}˜. ÉÏQÍ Ñ¨ÅÛQÍ
LO>Ë nxx =ãÖ`«O JO\Ï~°∞. Ñ¨Ó~°fiO =ãÖ`«O J_»\ÏxH˜ Ñ≤zHÍi
Q˘@ìOÖ’ D Z„~°x „^Œ"å<Õfl áÈ¿ã "å~°∞. D ~°OQÆ∞Å∞ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ#q
Hõ#∞Hõ „Ñ¨=∂^ŒHÍ~°∞Å∞ HÍ=Ù. PÇ¨¡^ŒHõ~°OQÍ LO_»@"Õ∞ HÍ^Œ∞ `«fi~°QÍ
áÈ`å~Ú ‰õÄ_®#∞. k+≤ì uÜ«∞º\ÏxH˜, =ÚYºOQÍ â◊√Éèí ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’
áê~å}˜ h\˜x (Z„~° hà◊√§ JO\Ï~°∞) LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞.
Jhfl â◊√ÉèHí Í~åºÅÖ’ HÍà◊§H˜ áê~å}˜ ÃÑ>Ëì ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O D <å\˜H©
H˘#™êQÆ∞`ÀOk. Wk P_»"åiH˜ ãÖ|OkèOzOk J#∞‰õΩO\ÏO. HÍx Wk
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ W^ŒiÌ H© =iÎOKÕ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. Hõ#∞Hõ<Õ ÃÑo¡à√◊ ,¡ =_»∞QÆ∞Å∞
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ ÃÑo¡ H˘_»∞‰õΩH˜ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ~åã≤, áê~å}˜ ÃÑ_»`å~°∞.
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù áê~å}˜ =∞OQÆà◊ „^Œ"åºÅ∞. S^À`«<åxH˜ zÇ¨flÅ∞QÍ ÉèÏ=#.
„Ñ¨`ÕºHõ"≥∞ÿ# Ñ¨Ó[Å∞ KÕ¿ãÑ¨C_»∞ Ñ¨Ó[ KÕ¿ã "å~°∂, "åi KÕ`«
=Ú`≥·Î^Œ∞=Å∞QÍ Ñ¨ÓlOÑ¨ |_Õ"å~°∂ áê^•ÅH˜ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù áê~å}˜ qkèQÍ
JÅOHõiOK«∞HÀ=Åã≤ LO@∞Ok. #∂`«# =^èŒ∞=Ù Jx K≥Ñ¨Ê\ÏxH˜
HÍà◊¡ áê~å}˜ `«_ç P~°ÖË^Œ∞ Jx PÅOHÍiHõOQÍ K≥Ñ¨Ê@O q"åÇ¨xH˜
áê~å}˜H˜ L#fl Jq<åÉèÏ= ãÖ|O^è•xfl ã¨∂zã¨∞ÎOk. Ñ¨K«Ûx Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù
g∞^Œ Z„~°x áê~å}˜ w`«Å∞ áê^•xH˜ ZO`«\ ˜ JO^•xfl Hõey™êÎ~Ú.
JO^ŒO`À áê@∞ P~ÀQÆºO.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 376
156.nÑÖ ÃÑ@ì_»O
nÑÖ ÃÑ@ì_O» =∞# Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ KåÖÏ qt+¨ì ™ê÷<åxfl

á⁄Ok#k. ~ÀA â◊√zQÍ ™êfl#O KÕã≤, LuH˜# |@ìÅ∞ Hõ@∞ìH˘x
^Õ=Ùx Z^Œ∞@ xez <Õu`À HÍx #∂<≥`À HÍx náêxfl "≥ey™êÎ~°∞.
nÑÖ "≥eyOKÕ q^è•#=Ú
=ÚO^Œ∞QÍ nÑÖÖ’ "ÕÜ«∞=Åã≤# =uÎx fã¨∞H˘x "å\˜ H˘#Åx
"Õà◊§`À ^ŒQÆæiH˜ KÕÜ«∂e. WÑ¨C_»∞ nÑÖÖ’ #∂<≥ HÍh <≥~Úº HÍx
"ÕÜ«∂e. =`«∞ÎÅ#∞ "≥Ú`«ÎO #∂<≥ HÍh <≥u`À HÍh `«_»Ñ¨‰õÄ_»^Œ∞.
WÖÏ KÕÜ«∞@O =Å¡ nÑÖ H˘O^ÕHõ¯^Œ∞ (nÑÖ PiáÈ~ÚOk Jx
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 377
J#‰õÄ_»^Œ∞, JO^Œ∞ˆH ^•x |^Œ∞Å∞QÆ H˘O_≥H˜¯Ok JO\Ï~°∞). WÑ¨C_»∞

=uÎx "≥eyOK«O_ç. ‰õΩO‰õΩ=∞#∞ fã¨∞H˘x náêxH˜ ÃÑ\Ïìe. g∞~°∞
‰õÄ_® ‰õΩO‰õΩ=∞#∞ ^èŒiOKåe.
nÑÖ ÃÑ>ˇì ã¨=∞Ü«∞O Ö’ D „HÕk â’¡HõO K«^Œ"åe.

nÑÖ *’ºu Ñ¨~°„|Ç¨Ï‡, nÑÖ *’ºu [<å~°ú#,
n¿Ñ# Ç¨Ï~°`Õ áêÑÖ, ãÖ^è•º nÑÖ #"≥∂ã¨∞Î`Õ.
nÑ¨=Ú Hõey# WO@, ^•Ñ¨Ù# NÅH˜Δ ‡ LO_ç áêÑ¨=ÚÅ∞ áê~°„^Àe,
^è#Œ =ÚÅ#∞ WzÛ, P~ÀQÆºO, âßOux WzÛ, „|Ç¨‡O_»=Úd HÍáê_»∞=Ú
=∞=Ú‡ Jx J#∞HÀ"åe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 378
157.Ç¨~°u
=∞OQÆà◊ Ç¨~°u Ç≤ÏO^Œ∂ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ ^Õ=`å~°Û#Ö’ XHõ =ÚYº"≥∞#ÿ

ÉèÏQÆO. „Ñü ^Õ=`« Ü≥ÚHõ¯ Ñ¨Ó[ Ñ¨Ó~°Î~Ú# `«~°∞"å`« Hõ~°∂Ê~°O`À
=∞OQÆà◊ Ç¨~°u W™êÎ~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ D Ç¨~°u Wã¨∞Î#flÑ¨C_»∞ JHõ¯_»
L#fl ÃÑ^ŒÌ"å~°∞ PÜ«∂ ^Õ=`«Å =∞OQÆà◊ Ç¨~°u áê@Å#∞ áê_»`å~°∞.
H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ =∞#∞+¨μÅ‰õΩ ‰õÄ_® Ç¨~°u W™êÎ~°∞. ÃÑo§,
Ñ¨Ù\˜ì#~ÀAÅÖ’ Ç¨~°u W=fi_»OÖ’ L^ÕÌâ◊O "åiH˜ k+≤ì fÜ«∞_»"Õ∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 379
Ñ¨Ó[Ö’ Ç¨~°u L^ÕÌâ◊ºO

ÉèQí =Æ O`«∞x Ñ¨Ó[Ö’ KÕ¿ã J<ÕHõ LÑ¨Kå~åÅÖ’ Ç¨~°u XHõ\ .˜ nx<Õ
h~å[#O Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. nÑÖ ÖË^• náêÅ∞ ÖË^• Hõ~°∂Ê~°O
"≥eyOz Ñ¨Ó*Ï q„QÆÇ¨xH˜ =ÚO^Œ∞ „uÑ¨Ê_»O Ç¨~°uÖ’ „Ñ¨^è•#
q+¨Ü«∞O. WO^Œ∞‰õΩ J#∞|O^èŒOQÍ ãÖw`«O "å~Ú™êÎ~°∞. áê@Å∞,
â’¡HÍÅ∞, =∞O„`åÅ∞ K«^Œ∞=Ù`å~°∞. nxx ''Ç¨~°u—— ÖË^• ''P~°u——
JO\Ï~°∞. Ç¨~°u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Éèí‰õΩÎÅ∞ áê@ ÖË^• Éèí[#Ö’ áêÅ∞
ÑÖK«∞H˘O\Ï~°∞. J#O`«~°O Ç¨~°ux Hõà◊§Hõ^Œ∞ÌH˘O\Ï~°∞. Ñ¨Ù~å`«#
HÍÅOÖ’ ã¨fiÅÊOQÍ náêÅ HÍOu L#flÑ¨Ù_»∞ ÉèQí =Æ O`«∞x ~°∂ÑÖ JO`«
ã¨Ê+Öì QÍ HõxÑ≤OKÕk HÍ^Œ∞. JÑ¨C_»∞ Ç¨~°u "≥Å∞QÆ∞Ö’ Hõ#∞Å ÑÖ_»∞=ÙQÍ
ÉèíQÆ=O`«∞x =¸iÎx ^Œi≈OKÕ ÉèÏQÆºO Éèí‰õΩÎÅ‰õΩ HõeˆQk. Wk Ç¨~°u
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xH˜ WO`« „áê=ÚYº`« ~å=_®xH˜ XHõ HÍ~°}O HÍ=K«∞Û#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 380
<Õu X`«∞ÎÅ`À Ç¨~°u

<Õu =`«∞ÎÅ`À Ç¨~°u W=fi_»OÖ’ J<ÕHõ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞<åfl~Ú.
XHõ\ ˜, Ô~O_»∞, =¸_»∞, <åÅ∞QÆ∞, S^Œ∞, P~°∞, Ñ¨^ŒH˘O_»∞, Ñ¨^ŒÇ¨~°∞,
W~°"·≥ - WÖÏ qq^èŒ ãÖYºÅ =`«∞ÅÎ `À Ç¨~°`∞« e™êÎ~∞° . Ç¨~°u `«~∞° "å`«
=∞O„`«Ñ¨Ù+¨ÊO Ñ¨Ó[ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
^ŒH˜Δ}Ïk, L`«Î~åk ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞
L`«Î~° ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ ''[Ü«∞[QÆnâ◊ Ç¨Ïˆ~—— J<Õ áê@ ^•^•Ñ¨Ù Jxfl
Ñ¨Ó[ÅÖ’#∞ "å_»∞`å~°∞. D Éè[í # Qˆ Ü«∞O qq^èŒ ^Õ=`«Å ™ÈÎ„`åÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ
áê~îåO`«~åÅ∞ Hõey LOk HÍx JxflO\˜H© XHõ>Ë ÉÏ}© "å_»∞`å~°∞.
^ŒH}Δ˜ ÏkÖ’ Ç¨~°u q^è•#O =∞iO`« "≥q· ^èºŒ O Hõey LO@∞Ok. ''=∞OQÆàO◊ ——
J<Õ Ñ¨^ŒO`À JO`«=∞ÜÕ∞º áê@Å∞, â’¡HÍÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ áê_»∞`å~°∞.
u~°∞=∞Å L`«Î~° =∂_» gkèÖ’ x=ã≤OKÕ `«iQ˘O_» "≥OQÆ=∂O|
J<Õ Éèí‰õΩÎ~åe Ç¨~°u fã¨∞HÀx^Õ „|Ç¨ÏŸ‡`«û"åÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P"≥∞
WO\˜ =ÚO^Œ∞#∞O_ç ~°^äŒO HõkÖËk HÍ^Œ@. JO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨fHõQÍ „Ñ¨f
~ÀE ~å„u UHÍO`«¿ã= J#O`«~°O "≥OQÆ=∂O|x áê@ áê_ç Ç¨~°u
W=∞‡x Éèí‰õΩÎÅ∂, J~°Û‰õΩÅ∂ J_çˆQ"å~°@. HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ Jk XHõ
¿ã=QÍ ã≤÷~°Ñ¨_çáÈ~ÚOk. D ¿ã=<Õ `«iQ˘O_» =Ú`åºÅ Ç¨~°u
J<Õ"å~°∞. "≥OQÆ=∂O| `«~∞° "å`« P"≥∞ ^Œ`ÑÎ« Ù¨ „uHõ "å~°ã∞¨ ~åÅ~ÚºOk.
"åi "å~°ã¨∞Å Ñ¨~°OÑ¨~° <Õ\ ˜H© H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 381
158.=∞OQÆà◊ Ç¨~°`«∞Å∞
=∞OQÆà◊O áê_»@O JO>Ë Hõ^äŒ K≥Ñ¨Ê_»O Ñ¨Ó~°Î~ÚO^Œ<Õ ãÖˆH`«O`À
áê@∞ q#fl"åiH˜ â◊√ÉèíO HõÅQÍÅx ÑëˆH Ñ¨Å∞‰õΩÅ∞. JO`ÕHÍ^Œ∞,
^Õ=`å#∞„QÆÇ¨ÏO`À<Õ D ã¨$+≤ì =∞#∞QÆ_» ™êy™ÈÎOk HÍ|\˜ì ã¨$+≤ì ã≤÷u
ÅÜ«∞HÍ~°∞Å‰õΩ Hõ$`«[˝`åÑ¨Ó~°fiHõ =O^Œ<åÅ∞ ã¨=∞iÊOK«∞HÀ"åÅ#fl
qâßfiã¨=¸ D ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ Wq∞_ç LOk.
`≥Å∞yO\’¡ â◊√ÉèHí Í~åºÅ∞ [iy#Ñ¨C_»∞ =∞OQÆà◊ Ç¨~°`∞« Å∞ áê_»_O»
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. Ñ¨Ó*ˇ·<å, „=`«"≥∞ÿ<å, ÃÑà‹·§<å, PYiH˜ Ñ¨Ù\˜ì# ~À*ˇ·<å
z=~°QÍ =∞OQÆà◊ Ç¨~°u `«Ñ¨Êxãï. ãÖw`« HõKÕi ‰õÄ_® =∞OQÆà◊O`À
=Úy™êÎ~∞° . P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PÇ¨˙`«∞ÅÖ’ Ç¨~°`∞« Å∞ ÉÏQÍ áê_»QeÆ y#
"åà◊§ HÀãÖ JO^Œ~∞° K«∂™êÎ~∞° . HÍã¨Î áê_»QeÆ y# "å~°∞ ‰õÄ_®, <åÅ∞QÆ∞
=∞OQÆà◊ Ç¨~°`«∞Å∞ `≥e¿ãÎ ÉÏQÆ∞O_»∞ J#∞‰õΩO\Ï~°∞.
q#™⁄OÑ¨ÙQÍ LO_Õ D =∞OQÆà◊ Ç¨~°u w`åÅ ™êÇ≤Ï`«º=¸
WOÑ¨ÙQÍ LO@∞Ok. D áê@Å∞ qO>Ë, K«kq`Õ JO^ŒiH© â◊√ÉèíO
HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œ#flk *Ï#Ñ¨^Œ HõàÏHÍ~°∞Å #=∞‡HõO. ™ê^è•~°} ÑïÉèÏ+¨Ö’
=∞OQÆà◊O áê_»@O JO>Ë q_çzÃÑ@ì_»O, P¿ÑÜ«∞_»O J<Õ J~å÷Å∞
ã≤÷~°Ñ¨_®¤~Ú HÍh, x*ÏxH˜k â◊√ÉèíO Ñ¨ÅHõ_»O, JO^Œ~°∂ ã¨∞Y ãÖ`ÀëêÅ`À
LO_®Åx HÀ~°∞HÀ=_»O.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 382
159.=Ú`«Î~Ú^Œ∞=‰õΩ ÉÁ@∞ì ÃÑ@ì_»O
=Ú`≥·Î^Œ∞=Öˇ=Ô~·<å `«=∞ WO\˜H˜ =¿ãÎ "≥àı¡@Ñ¨C_»∞ Ñ¨Ù}º¢ã‘Î J~Ú#

P WO\Ï"≥∞ ‰õΩO‰õΩ=∞`À `å#∞ =ÚO^Œ∞ ÉÁ@∞ìÃÑ@∞ìH˘x `«~°∞"å`«
P"≥∞‰õΩ ''n~°… ã¨∞=∞OQÆm Éè=í —— Jx ÉÁ@∞ìÃÑ_»∞`«∞Ok. Wk `≥Å∞QÆ∞"åi
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. WHõ¯_» JukèH˜ ÉÁ@∞ì ÃÑ_ç`Õ KåÅ^•, `«#∞=ÚO^Œ∞
ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ìHÀ=_»O ^ÕxH© J<Õ „Ñ¨â◊fl ~å=K«∞Û. q^èŒ~åO„_»∞ ÉÁ@∞ì
ÃÑ@∞ìHÀ~å^Œ∞. "å~°∞ W`«~°∞Å‰õΩ ÉÁ@∞ìÃÑ@ì_»O ‰õÄ_® J=∞OQÆà◊O.
JO^Œ∞=Å¡ `å#∞ =ÚO^Œ∞ ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ìHÀ=_»O Z^Œ∞\˜"åiH˜ `å#∞‰õÄ_®
Ñ¨Ù}º¢ã‘Î<Õ Jx `≥eÜ«∞ K≥Ñ¨Ê_»=∞#fl=∂@.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 383
160.„Ñ¨^ŒH˜Δ}=Ú
„Ñ¨^HŒ }Δ˜ =Ú ÖË^• Ñï„Hõ=∞=Ú J<Õ Ñ¨^•xH˜ J~°Oú u~°Q_Æ O» . Ç≤ÏO^Œ∞

=ÙÅ∞ ^Õ"åÅÜ«∞OÖ’x ^Õ=Ùx K«∞@∂ì „Ñ¨^ŒH˜Δ}O KÕ™êÎ~°∞. ^≥·= „Ñ¨^ŒH˜Δ}
=ÚÖ’ "≥∞Å¡QÍ #_»K«∞@, KÕ`«∞Å∞ *’_çOK«∞@, ^Õ=Ùx<Õ ^è•ºxO K«∞@
J<Õq =ÚYº"≥∞ÿ# ÉèÏQÍÅ∞. ÉèíQÆ=^Œ∞Ñ¨Kå~åÖ’¡ „Ñ¨^ŒH˜Δ} #=∞™ê¯~°O
z=ik, ÑïÑ¨Ó~°‚"≥∞ÿ#k. U"≥·<å „QÆÇ¨Kå~åÅ∞ ÉÏQÆÖËHõáÈ~Ú<å, Ji
ëêìÖË~°Ê_ç<å PÅÜ«∂Ö’¡ xÜ«∞q∞`« ãÖYºÅ`À „Ñ¨^ŒH˜Δ} KÕ¿ãÎ "å\˜
ÑïÇ¨~°O [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx Ç≤ÏO^Œ∂ ^èŒ~°‡ âß„™êÎÅ∞ ã¨∂z™êÎ~Ú.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 384
„Ñ¨^ŒH˜Δ} Ñ¨^Œú`«∞Å∞
PÅÜ«∂Ö’¡ KÕ¿ã „Ñ¨^ŒH˜Δ}Ö’¡ KåÖÏ ~°HÍÅ∞<åfl~Ú. =∂=¸Å∞QÍ
^èŒfi[ã¨ÎOÉèíO #∞Oz „áê~°OaèOz uiy z=~°‰õΩ ^èŒfi[ã¨ÎOÉèíO =^ŒÌ‰õΩ
KÕ~∞° ‰õΩx ^≥"· åxH˜ #=∞ã¨¯iOK«_O» XHõ „Ñ¨^HŒ }Δ˜ „Hõ=∞O. K«O_ôâfi◊ ~°∞_»∞#fl
t"åÅÜ«∞OÖ’ „Ñ¨^ŒH˜Δ} q^è•#O =∞~˘Hõ Ñ¨^ŒúuÖ’ LO@∞Ok. ^•xH˜
K«O_ô „Ñ¨^ŒH˜Δ}O Jx ¿Ñ~°∞. WO\’¡ Ñ¨Ó[Å ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ P`«‡ „Ñ¨^ŒH˜Δ}
KÕÜ∂« e. QÆ∞_»∞ÅÖ’ P`«‡ „Ñ¨^HŒ }Δ̃ KÕÜ∞« ~å^Œ∞. PÅÜ«∞OÖ’ L#fl ^≥=· O qâ◊fiâ◊HÎ̃
ˆHO„^ŒaO^Œ∞=Ù#‰õΩ „Ñ¨fHõ. PÜ«∞# K«∞@∂ì L#fl PÅÜ«∞O J#O`«
qâßfixH˜ ãÖHˆ `«O. „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ [iˆQ Ñï}Ï=∂ÖË „Ñ¨^HŒ }Δ˜ Å∞. rq`«O
JO>Ë XHõ K«∞@∞ì P=$`«O. [##O #∞Oz =∞~°}O =~°‰Ωõ D qâ◊fiOÖ’
=∞# rq`«"Õ∞ XHõ „Ñ¨^ŒH˜Δ}. WÖÏ Z<Àfl [#‡Ö’¡ ãÖáêkO K«∞‰õΩ#fl
Hõ~‡° Å Ñ¶e¨ `å<Õfl D [#‡Ö’ J#∞Éèqí ™êÎO. „Ñ¨^HŒ }Δ˜ ¿Ñ~°∞`À Ñ¨~=° ∂`«∞‡x
K«∞@∂ì u~°QÆ_»O =Å# [#‡Å K«∞@¡Ö’ KÕã≤# Hõ~°‡Å ^Œ∞+¨Êùe`åÅ#∞
`˘ÅyOK«∞HÀQÆÅO. JO`Õ HÍ^Œ∞. J`«ºkèHõ „Ñ¨^ŒH˜Δ}Å∞ KÕÜ«∞_»O =Å#
~å#∞#fl [#‡Å K«∞@¡#∞ ‰õÄ_® JkèQÆq∞OK«=K«∞Û#x #=∞‡Hõ=Ú. Hõ~°‡
HõΔÜ«∞"Õ∞ „Ñ¨^ŒH˜Δ}Ö’ Ñ¨~°=∂~°÷O. =∞# =∞<À"åHÍ¯Ü«∞ Hõ~°‡Å∞ Ñ¨~°"Õ∞â◊fi
~°∞x K«∞@∂ì Ñï„Éèíq∞OKåÅ#fl^Õ „Ñ¨^ŒH˜Δ}Ö’x „Ñ¨^è•<À^ÕÌâ◊ºO.
„Ñ¨^ŒH˜Δ} QÆ∞iOz Ñ¨Ù~å} Hõ^äŒ
''qâ◊fi=∞O`å uiy j„Ñ¶¨∞OQÍ „Ñ¨^ŒH˜Δ} KÕã≤ =zÛ# "åxˆH QÆ}Ïkè
Ñ¨`º« O—— Jx áê~°fif Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~°∞Å∞ +¨~`° ∞« qkèOz#Ñ¨Ù_»∞ ‰õΩ=∂~°™êfiq∞
=∞Ü«¸~° "åÇ¨Ï#OÃÑ·<≥H˜¯ qâßfixfl K«∞\˜ì ~å=_®xH˜ "≥O@<Õ |Ü«∞Å∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 385
^Õ~å_»∞. =¸+≤Hõ "åÇ¨Ï#∞_≥·# =∞Ç¨QÆ}Ñü JÖÏ "≥à◊§ÖËHõáÈÜ«∂_»∞.

HÍh, `≥eqQÍ áê~°fif Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~°∞Å K«∞@∂ì „Ñ¨^HŒ }
Δ˜ KÕâß_»∞. z„`«OQÍ
ã¨∞„|Ç¨Ï‡}∞º_»∞ "≥o§# „Ñü KÀ\Ï JO`«‰õΩ =Ú#∞¿Ñ QÆ}Ñü =zÛ
"≥o§# *Ï_»Å∞ HõxÑ≤OKå~Ú. =ÚO^Œ∞QÍ qâßfixfl K«∞\˜ì =zÛ# "å_»∞
q<åÜ«∞‰õΩ_Õ#x x~°‚~ÚOz t=Ù_»∞, W`«~° ^Õ=`«Å∞ J`«xˆH QÆ}Ïkè
Ñ¨`åºxfl WKåÛ~°∞. ‰õΩ=∂~°™êfiq∞ JÅHõ#∞ fiÛ áê~°fif Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞Å∞
|∞[˚yOKå~°∞. J~Ú`Õ D Hõ^äŒÖ’ ‰õΩ=∂~°™êfiq∞, QÆ}ÑüÅÖ’ XHõ~°∞
Z‰õΩ¯= XHõ~°∞ `«‰õΩ¯= Jx HÍ^Œ∞. L#flKÀ@<Õ Dâ◊fi~°∞x Pq+¨¯iOK«∞
HÀ"åÅ#flk QÆ}Ñü Kå\˜# ãÖ^ÕâO◊ . Jxfl KÀ\Ï¡ Dâ◊fi~°∞x ãÖ^Œi≈O
KåÅ#flk ã¨∞„|Ç¨Ï‡}∞ºx É’^èŒ. ^≥·= „Ñ¨^ŒHΔ̃}=Ú =Öˇ<Õ Jâ◊fi`«÷ „Ñ¨^ŒHΔ̃}
=Ú, Éèí∂„Ñ¨^ŒH˜Δ}=Ú, ‰õΩÅâ‹·Å „Ñ¨^ŒH˜Δ}=ÚÅ∞ XHõ ^•x HõO>Ë XHõ\ ˜
^Œâ’`«Î~°`«=∞"≥∞ÿ# Ñ¶ë`åxfl™êÎ~Ú. JÖÏˆQ `«O„_çH˜, QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ, `«e¡H˜
KÕã≤# „Ñ¨^ŒH˜Δ}Å∞ XHõ^•x HõO>Ë XHõ\ ˜ Ñ¨k Ô~@∞¡ Ñ¶¨ÖÏxfl™êÎ~Ú.
L^ŒÜ∞« =Ú, ™êÜ«∞OHÍÅ=Ú "ÕàÖ◊ ’¡ ã¨∂~°º „Ñ¨^HŒ }Δ˜ =Ú ã¨~fi° ã≤k„ú Ñ¨^=Œä ∞x
K≥Ñ¨Ê|_çOk. N ~°=∞} =∞Ç¨Ïi¬ „Ñ¨^ŒH˜Δ}O J#fl Ñ¨^•xfl qâı¡+≤OKå~°∞.
„Ñ¨ J<Õ JHõΔ~°O ã¨=∞ã¨Î áêáêÅ q<åâ◊<åxH˜ ã¨∂K«HõO. ^Œ JO>Ë
HÀiHõÅhfl f~°_»=∞x ÉèÏ=O. H˜Δ J#fl =~°‚O ~åÉ’ÜÕ∞ [#‡Å HõΔÜ«∂xfl
ã¨∂zã¨∞ÎOk. # JO>Ë J*Ï˝#O #∞O_ç q=ÚH˜Î „áêÑ≤Î Jx K≥áêÊ~°∞.
QÀ „Ñ¨^ŒH˜Δ} Ñ¨Ù~å}O
„|Ç¨Ï‡ JÇ¨ÏÅº#∞ J`«ºO`« ™œO^Œ~°º=uQÍ ã¨$+≤ìOKå_»∞. ^Õ=`«ÅO
^Œ~°∂ P"≥∞#∞ Ñï}Ü«∞=∂_®Å#∞‰õΩ#fl "åˆ~. JÑ¨C_»∞ „|Ç¨Ï‡ „uÖ’HÍ
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 386
Å#∞ Z=Ô~·`Õ =ÚO^Œ∞QÍ K«∞\˜ì =™êÎ~À P"≥∞#∞ q"åÇ¨Ï=∂_»_®xH˜

J~°∞›Åx „Ñ¨Hõ\ ˜™êÎ_»∞. WO„^Œ∞_»∞ `«# â◊‰õΩÎÅxflO\˜h LÑ¨Ü≥∂yOz
=ÚÖ’¡HÍÅ#∞ uiy =zÛ JÇ¨ÏÅº#∞ WzÛ q"åÇ¨ÏO [iÑ≤OK«=∞x
„|Ç¨Ï‡#∞ HÀ~°∞`å_»∞. JÑ¨C_»∞ <å~°^∞Œ _»∞ =zÛ Q“`«=Ú_»∞ WO„^Œ∞_çHOõ >Ë
=ÚO^Œ∞QÍ =ÚÖ’¡HÍÅ#∞ K«∞\˜ì =KåÛ_»x K≥Ñ¨Ù`å_»∞. Q“`«=Ú_»∞ `«#
^≥·#Ok# Ñ¨Ó[Ö’ ÉèÏQÆOQÍ QÀ=Ù K«∞@∂ì =¸_»∞ „Ñ¨^ŒHΔ̃}Å∞ KÕâß_»x.
XHõ~ÀA JÖÏ „Ñ¨^ŒH˜Δ} KÕã¨∞ÎO_»QÍ P=Ù ÖËQÆ ^Œ∂_»‰õΩ [#‡xzÛO^Œh,
âß„™êÎÅ „Ñ¨HÍ~°O tâ◊√=Ù#∞ „Ñ¨ãq¨ ã¨∞#Î fl P=Ù =ÚÖ’¡HÍÅ`À ã¨=∂#=∞h
JO^Œ∞Hˆ J`«xH˜ P Ñ¶e¨ `«O ^ŒH¯˜ O^Œh `≥eÜ«∞*Ë™êÎ_∞» . HÍ|\˜ì JÇ¨ÏÅº#∞
Q“`«=Ú_çˆH WzÛ ÃÑo§ KÕÜ«∞=∞x K≥Ñ¨Ù`å_»∞.
„Ñ¨^ŒH˜Δ}OÖ’ ~°HÍÅ∞
P`«‡ „Ñ¨^ŒH˜Δ}=Ú: `«#K«∞@∂ì `å<Õ KÕã¨∞H˘<Õ „Ñ¨^ŒH˜Δ}O.
áê^Œ „Ñ¨^ŒH˜Δ}=Ú: áê^Œ=ÚÅ`À #_»∞ã¨∂Î PK«iOKÕ „Ñ¨^ŒH˜Δ}O.
yi „Ñ¨^ŒH˜Δ}=Ú: ^Õ=Ù_»∞ H˘Å∞=ÙO_Õ H˘O_» K«∞@∞ì KÕ¿ã „Ñ¨^ŒH˜Δ}O.
JOQÆ „Ñ¨^ŒH˜Δ}=Ú: ™êufiHÍ=Ü«∞"åÅ∞ <ÕÅ‰õΩ `«yÖË@@∞¡QÍ ^˘~°∞¡
‰õΩO@∂ KÕ¿ã „Ñ¨^ŒH˜Δ}O.
^ŒO_» „Ñ¨^HŒ }Δ˜ =Ú: J=º„QÆ z`«=Î ÚÖ’ ^ŒO_» „Ñ¨}Ï=∂Å∞ KÕã∂¨ Î PK«iOKÕ
„Ñ¨^ŒH˜Δ}O.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 387
161.#=∞™ê¯~°=Ú
„Ñ¨ÑÖK« ãÖã¨¯ $`«∞ÅÖ’ Z^Œ∞\˜ =∞x+≤x
Q“~°qOK«∞ Ju K«Hõ¯x =Ú„^ŒQÍ #=∞™ê¯~°=Ú
ÑïQÆ}ÕÑ¨|_»∞`«∞Ok. QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, ÃÑ^ŒÌ"å~°∞,
Q“~°=hÜ«ÚÅ∞ Z^Œ∞Ô~·`Õ Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∞ *’_çOz,
`«Å#∞ H˘kÌQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oz, `«=∞ ÉèíH˜Îx
„Ñ¨Hõ\ ÕK«∞H˘<Õ „Ñ¨„H˜ÜÕ∞ #=∞™ê¯~°=Ú.
D #=∞™ê¯~° qkè `≥Å∞QÆ∞"åi ãÖ„Ñ¨^•
Ü«∂ÅÖ’ XHõ\ ˜QÍ K≥Ñ¨Ê|_çOk. #=∞™ê¯~°O
KÕÜ«∞_®xfl âß„™êÎÅÖ’ <åÅ∞æ q^è•ÅQÍ K≥Ñ¨Ê
|_çOk. Jq ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O, ^ŒO_» „Ñ¨}Ï=∞O, ÑÖKåOQÆ
#=∞™ê¯~°O, JO[e #=∞™ê¯~°O.
™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O
=∞#ã¨∞û, |∞kú, Jaè=∂#O, ~Ô O_»∞ áê^•Å∞, ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∞, t~°ã∞¨ û
J#∞ D Zxq∞kO\˜`À KÕÜ«Ú #=∞™ê¯~°"Õ∞ ™êëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O.
WO^Œ∞Ö’ XHõ =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ â◊s~°OÖ’x J+¨ì ÉèÏQÍÅ∞ Éèí∂q∞x `å‰õΩ`«∂ É’~å¡
Ñ¨_»∞H˘<Õ =∂kiQÍ ^Õ=ÙxH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ Ñ¨_»∞H˘x #=∞™ê¯~°O KÕ™êÎ~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 388
^ŒO_» „Ñ¨}Ï=∞O
<ÕÅg∞^Œ Ñ¨_#ç ^ŒO_»=Ú (Hõ„~°ÖÏQÍ) â◊s~åxfl Éè∂í q∞ÃÑ"· åeÛ Ñ¨~∞° O_ç
HÍà◊√¡ KÕ`«∞Å#∞ KåÑ≤ JO[e KÕÜ«Ú@ ^ŒO_» „Ñ¨}Ï=∞O.
ÑÖKåOQÆ #=∞™ê¯~°O
Ô~O_»∞ áê^•Å "Õà◊√¡, Ô~O_»∞ "≥∂HÍà◊√¡, `«Å Éèí∂q∞ÃÑ·#∞Oz Ô~O_»∞
KÕ`«∞Å#∞ `«Å=^ŒÌKÕiÛ JO[e KÕÜ«Ú@ ÑÖKåOQÆ #=∞™ê¯~°O. Wk
Z‰õΩ¯=QÍ ¢ã‘ÎÅ∞ KÕ™êÎ~°∞.
JO[e #=∞™ê¯~°O
Wk ã¨~°fi™ê^è•~°}"≥∞ÿ# Ô~O_»∞KÕ`«∞Å#∞ HõeÑ≤ #=∞™ê¯~°O J#@O.
ÉèÏ~°`«^Õâ◊ "åºÑ¨ÎOQÍ Ç≤ÏO^Œ∂=∞`« ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ# q^èŒ∞Å∞ x~°fiiÎO
KÕÑ¨C_»∞, =∞`åKå~°∞ºÅ Z^Œ∞@, ÉèíQÆ=O`«∞x =ÚO^Œ∞ „Ñ¨=~° K≥Ñ≤Ê
#=∞ã¨¯iã¨∂ÎO\Ï~°∞. K«`«∞™êûQÆ~° Ñ¨~°ºO`«O QÀ „ÉÏÇ¨Ï‡}ã¨º â◊√ÉèíO
Éè=í u.... „`«Ü∂« ~°¬Ü∞« „Ñ¨=~åxfi`«ó âßMÏ^è•º~¸ JÇ¨ÏOÉè’ Jaè"å^ŒÜ∞Õ
JO@∂ #=∞ã¨¯iOK«_»O "≥·kHõ q^è•#O. KÕu "Õà◊¡#∞ KÕ=ÙÅ "≥#∞Hõ‰õΩ
KÕiÛ =ÚO^Œ∞‰õΩ HÍã¨Î =Oy# ÉèíOy=∞Ö’ ÃÑ·ãÖã¨¯ $`« "åHÍºxfl LK«Ûi™êÎ~°∞.
=∞#∞+¨μºÅ‰õΩ #=∞ã¨¯iOKÕÑC¨ _»∞ ‰õΩ_çK~Õ Úx Z_»=∞K≥qH˜, Z_»=∞KÕ~Úx
‰õΩ_çK≥qH˜ KÕiÛ „Ñ¨=~° K≥áêÊe. ^Õ=`«Å‰õΩ #=∞ã¨¯iOKåeû =¿ãÎ
Z_»=∞KÕux Z_»=∞K≥qH˜, ‰õΩ_çKuÕ x ‰õΩ_çKq≥ "≥#H˜¯ KÕiÛ „Ñ¨=~° K≥áêÎ~∞° .
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 389
162.ÑÖKåOQÆ „â◊=}O
`≥Å∞QÆ∞"åi `˘e ÑÖ_»∞QÆ LQÍk. D Ñ¨~°fik#O <å_»∞ ÑÖKåOQÆ

„â◊=}ÏxH˜ "≥à◊¡_»O `≥Å∞QÆ∞"åi ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O. D ~ÀA ^Õ"åÅÜ«∞O
Ö’<À, ~°K«Û|O_» ^ŒQÆæ~À Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_ç #∞Oz P U_®k `«=∞ r=#O
ZÖÏ ™êQÆ∞`«∞O^À, "å`å=~°}O ZÖÏ LO@∞Ok, ÑÖ@Å Ñïã≤÷u
Uq∞\˜? J<Õ q+¨Ü«∂Å#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ L`«∞ûHõ`« K«∂Ñ¨Ù`å~°∞.
LQÍk ~ÀA# "ÕÑ¨Ñ¨K«Û_ç ZO`« =ÚYº"≥∂ ÑÖKåOQÆ„â◊=}O ‰õÄ_®
JO`Õ =ÚYºO JO\Ï~°∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞.
#=<åÜ«∞‰õΩÅ ãÖKå~° qâıëêÅ∞
ÑÖKåOQÆO „Ñ¨HÍ~°O =º=™êÜ«∂xH©, =~å¬xH©, ~å*ÏºxH©... WÖÏ
„Ñü qÉèÏQÍxH© F JkèÑu¨ LO\Ï_»∞. WÖÏ `˘q∞‡k=∞Ok <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 390
#=<åÜ«∞‰õΩÅ∞ Jx Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . gi ãÖKå~°O =Å¡ ~åÉ’ÜÕ∞ ~ÀAÅÖ’

=º=™êÜ«∞O ZÖÏ LO@∞Ok, ^Õâ◊OÖ’ Ñïã≤÷`«∞Å∞ ZÖÏ LO\ÏÜ≥∂
TÇ≤Ï™êÎ~°∞. #=<åÜ«∞‰õΩÅ ãÖQÆu JÖÏ LOz`Õ... XHÀ =∂™êxH©
JkèÑüQÍ LO_Õ „QÆÇ¨ÏO =Å¡ ‰õÄ_® J#∂Ç¨Ïº Ñ¶ë`åÅ∞ LO_»=K«∞Û.
XHÀ =∞x+≤ #Hõ„Δ `«O „Ñ¨HÍ~°O J`«x P^•Ü«∞=ºÜ«∂Å∞, ~å[Ñ¨Ó[º
J==∂<åÅ∂ ÖˇH¯õ Hõ_`» å~°∞. nx =Å¡ =∞#∞+¨μÅÖ’ P^•Ü«∂xfl q∞Oz
Y~°∞Û KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œh, J#∞=Ù HÍh KÀ@ Jkè‰õΩÅ=∞x J==∂#O
áêÅ∞ HÍ‰õÄ_»^Œh *Ï„QÆ`«Î U~°Ê_»∞`«∞Ok. ^è•i‡‰õΩÅ‰õΩ ÑÖKåOQÆO
WO`« LÑ¨ÜÚ« HõOÎ HÍ|>Ë.ì .. ãÖ=`«û~°ÑÙ¨ `˘e~ÀA# ÑÖKåOQÆ „â◊=}O
KÕã≤ f~åÅO\Ï~°∞ ÃÑ^ŒÌÅ∞.
^è•i‡HõÑ¨~°"≥∞ÿ# ãÖ^ÕÇ¨Å x=$uÎ
^è•i‡HõÑ¨~°"≥∞ÿ# ãÖ^ÕÇ¨Å#∞ f~°∞Û‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ ‰õÄ_® ÑÖKåOQÆ
„â◊=}O J=ã¨~°O. JkèHõ=∂ãÖÖ’ â◊√ÉèíHÍ~åºÅ∞ KÕã¨∞HÀ=KåÛ?
„QÆÇÏ¨ ã≤u÷ ÉÏQÀÖËHáõ È`Õ UO KÕÜ∂« e? <À=ÚÅ∞ ZÑ¨C_»∞ [~°∞Ñ¨ÙHÀ"åe?
„=`«O ZÖÏ KÕã∞¨ HÀ"åe?... =O\˜ ã¨"åÅHõΔ ãÖ^ÕÇ¨ ÅxflO\˜H© T~°∂~å
ÑÖKåOQÆ „â◊=}O "ÕkHõQÍ =∂~°∞`«∞Ok. JO^Œ∞Hõ<Õ ÑÖKåOQÆ „â◊=}
KÕã≤#"åiH©, q#fl"åiH© ‰õÄ_® #=„QÆÇ¨Å Pjã¨∞ûÅ∞ Åaè™êÎÜ«∞x
Ñ¶¨Å„â◊√uQÍ K≥|∞`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 391
163.*Ï#Ñ¨^Œ∞Å q"åÇ¨ÏOÖ’ H˘xfl Ñ¶¨∞\ÏìÅ∞

Sˆ~O_»¡ Ñ¨Ó*Ï
ÃÑO_ç¡Ö’ J`«ºO`« =ÚYº"≥∞ÿ# `«O`«∞ SÔ~O_»¡ Ñ¨Ó[. ‰õΩ=∞‡i WO\˜
#∞O_ç H˘`«Î ‰õΩO_»Å#∞ fã¨∞H˘zÛ Ñ¨ÓlOKÕ q^è•<åxfl SÔ~O_»¡ Ñ¨Ó[
JO\Ï~°∞. D HÍ~°º„Hõ=∂xfl J`«ºO`« x+¨ìQÍ, „â◊^Œú`À KÕ™êÎ~°∞. „áêp#
q"åÇ¨Ï =º=ã¨÷#∞ QÆ=∞x¿ãÎ Jxfl ‰õΩÖÏÅ HõÅ∞Ñ¨ÙQÀÅ∞QÍ `Àã¨∞ÎOk.
„QÍ=∞OÖ’x J<ÕHõ ‰õΩÖÏÅ∞ D HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ áêÖÁæx kyfi[Ü«∞O
KÕ™êÎ~°∞. JO^Œ∞‰õΩ „ÑüÑ¶¨ÅOQÍ giH˜ J<ÕHõ Hõ@fl HÍ#∞HõÅ∞
ã¨=∞iÊOK«∞H˘x P#O^•xfl =ºHõÎO KÕ™êÎ~°∞.
*Ï#Ñ¨^Œ∞Å q"åÇ¨ÏOÖ’ áÈÅ∞ Ñ‘@
Ñ¨K«Ûx ÑÖki J~ÚáÈ~Ú# `«~°∞"å`« =_»∞¡áÈã≤ ^•xÃÑ·# Z`≥·Î#
Ñ‘@#∞ "Õã≤ ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂~°∞_çx ^•xÃÑ· ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ ˜ì =∞OQÆo "≥∞ÿÅáÈÅ∞
f™êÎ_∞» . J#QÍ ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂~°∞x HÍe QÀ~°∞¡ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q â◊√„ÉèOí KÕ™êÎ_∞» .
JO^Œ∞QÆ QÆ∞O[
JO^Œ∞QÆ K≥@∞ì HÍO_®xfl `≥zÛ Ñ¨KÛ« x áÈ~°∞Hõ ~ÀA# WO\˜ =ÚO^Œ∞
<å@∞`å~°∞. Wk HõàÏº} Jaè=$kú =∞iÜ«Ú ˆHΔ=∂xfl ã¨∂zã¨∞ÎOk. D
K≥@∞ì JO`« ÃÑ^ŒÌQÍ ÃÑiy`Õ HÍÑ¨Ù~°O JO`« K«Hõ¯QÍ LO@∞O^Œx
„QÍg∞}∞Å∞ #=Ú‡`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 392
*Ï#Ñ¨^Œ∞Å q"åÇ¨ÏOÖ’ QÆO>ˇ Ñ¨ÙÃãÎÅ∞

ÃÑo§Ö’ „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ#q QÆO>ˇÑ¨ÙÃãÎÅ∞. ¢ã‘ÎH˜ q"åÇ¨ÏO J~Ú#k
J#_®xH˜ „Ñ¨^è•# ™êHõΔ ºO. ÃÑo§Ö’ D Ñ¶¨∞\Ïìxfl =∂OQÆà◊º^è•~°}
JO\Ï~°∞. nxx KåÖÏ Ñ¨q„`«OQÍ ÉÏq™êÎ~°∞. nxH˜ Ñ¨q„`«OQÍ Ñ¨Ó[
KÕã≤ =Ú`≥^Î· ∞Œ =ÙÅ`À #=∞ã¨¯iOz =~°∞_ç KÕ`« =_»∞=Ù "≥∞_»Ö’ Hõ\ ™ì˜ êÎ~∞° .
ÃÑo¡ J~Ú# `«~∞° "å`« g\˜x ZuÎ Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡#∞ "≥∞_»#∞O_ç fã≤"Ü
Õ ∞« ~°∞.
JO^Œ∞QÆ QÆ∞O[ áÈK«=∞‡ Ñ¨Ó[
ÃÑo§H˜ H˘xfl ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞ D áÈK«=∞‡ Ñ¨Ó[#∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
nxx Pk"å~°O ~ÀA# "Õ@ =∂OãÖ`À KÕ™êÎ~°∞. ¿Ñ^Œ"å~°∞ HÀ_ç`À
KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. D Ñ¨Ó[‰õΩ „QÍ=∞OÖ’ J`«ºO`« „áê=ÚYºO W™êÎ~°∞.
_»ŒÑ¨CÅ∞, ÉÏºO_£, Ñï"å~°O, |O^èŒ∞=ÙÅ∞ Hõeã≤ D "≥Ú‰õΩ¯ K≥e¡™êÎ~°∞.
Ñ¨K«Û á⁄~°∞Hõ
ÃÑo¡ =ÚO^Œ∞ ~ÀA#∞ Ñ¨K«Ûx áÈ~°∞Hõ JO\Ï~°∞. Ñ¨K«Ûx á⁄~°∞Hõ
J#QÍ WO\˜=ÚO^Œ∞ ÑÖkiÃÑ· Ñ¨K«Ûx K≥@∞ì H˘=∞‡Åx "Õã≤ h_»
KÕÜ∞« _»O. HÍÑ¨Ù~°O HõÅHÍÅO Ñ¨KÛ« QÍ LO_®Åx nxx KÕ™êÎ~∞° . Ñ¨Ó~°fiO
Z^Œ∞ÅÌ |O_çÖ’ J_»q #∞O_ç D Ñ¨KÛ« x á⁄~°∞Hõx `≥KÛÕ "å~°∞. „Ñ¨ã∞¨ `Î O«
>ˇO\ò "Õã¨∂Î ãïÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞. D HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ áêÖÁæ#fl"åiH˜
Éè’[#O ÃÑ\˜ì "åi WO\˜H˜ ™êQÆ#OÑ¨Ù`å~°∞.
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù Wã¨∞~°∞_»∞
=Ú`≥·^Œ∞=ÙÅ∞ H˘O^Œ~°∞ Hõeã≤ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù H˘=Ú‡Å#∞ Wã¨∞~°∞~å~ÚÖ’
"Õã≤ Wã¨∞~°∞`å~°∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 393
164.Hõ#HÍaè¿+Hõ=Ú
9 HÍx, 11 HÍx |OQÍ~°Ñ¨Ù
Ñ¨Ó=ÙÅ∞, `«∞Åã‘^Œà◊=ÚÅ∞, QÆOQÆ
h~°∞, ~å"Õ∞â◊fi~°O ÉÏ=ÙÅÖ’ h~°∞,
4= `«~°O WO\˜ ÃÑ^ŒÌ"åix ‰õÄ~ÀÛ
Éˇ\ ˜ì "≥O_ç zÅ∞¡Å Ñ¨à‹§OÖ’ `«∞Åã‘
^Œà=◊ ÚÅ∞, |OQÍ~°ÑÙ¨ Ñ¨Ó=ÙÅ∞ ÃÑ\˜ì
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ =∞O„`åÅ∞ K«^Œ∞=Ù
`«∂O>Ë, D h\˜`À Jaè¿+Hõ=Ú
KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞. =∞#∞=∞_»∞ `«# H˘_»∞‰õΩ#∞ Z`«∞Î‰õΩx =ÚO^Œ∞QÍ =Úk
=∞#= ãÖ`å#=Ú KÕ`« Jaè¿+Hõ=Ú KÕ~Ú™êÎ~°∞. q∞ye# "å~°O^Œ~°∂
XHõi `«~°∞"å`« XHõ~°∞ Jaè¿+Hõ=Ú KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞.
|OQÍ~°Ñ¨Ù xK≥Û#, "≥O_ç Hõé], Q˘_»∞QÆ∞, áê^Œ~°HõΔÅ∞, Ñ‘@, ^èŒ#=Ú,
K≥O|∞, QÆO^èŒÑ¨ÙK≥Hõ¯, `«∞Åã‘^Œà◊O, P=Ù^Œ∂_» – D ^Œâ◊ ^•#=ÚÅ∞
<åÅæ= `«~O° WO\˜ÃÑ^ŒÌ =Úk=∞#= ãÖ`å#=Ú#∞ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x Ñ¨k=∞Ok
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ ^•#=ÚQÍ W=fi=Öˇ#∞. =Úk=∞#= ãÖ`å#=Ú KÕ`∞« Å
g∞^Œ∞QÍ WO\˜ ÃÑ^ŒÌÅ‰õΩ |@ìÅ∞ ÃÑ\˜ìOK«=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 394
165.+¨+≤ìÑ¨ÓiÎ "Õ_»∞Hõ
'[#º`«+¨¬+¨ì"Õ∞ =ˆ~¬ =∞$`«∞º~°∞„QÆ~°^ä• #$}ÏO I

^Œâ◊aèã¨Î fikèˆH `«ã≤‡<£ =∞$`«∞ºsƒù=∞^äÀ#$}ÏO I
q[Ü«∂Yº~°^Àä =∞$`«∞ºó J+¨ãì Ñ¨ uÎ¨ "Õ∞ Éè=í `Õ I-(âßOu Hõ=∞ÖÏHõ~O° )
=∂#=ÙxH˜ 59 ãÖ=`«û~åÅ∞ ^•\˜ 60= ãÖ=`«û~°OÖ’ „Ñ¨"tÕ OK«
QÍ<Õ 'L„QÆ~°^äŒ— J<Õ =∞$`«∞º=Ù =∞##∞ "≥O\Ï_»∞`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 395
60 ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ xO_ç# "≥O@<Õ 'L„QÆ~^° âŒä ßOu— HÍ~°º„Hõ=∞O [iÑ≤

+¨+≤ªÑ¨ÓiÎ KÕÜ«∂e. J^Õq^èŒOQÍ 70 ãÖ=`«û~åÅ∞ xO_ç`Õ 'cè=∞~°^äŒ—
J<Õ =∞$`«∞º^À+Ö HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. HÍ|\˜ì 'cè=∞~°^äŒâßOu— KÕÜ«∂e.
JÖÏˆQ 78 ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ xO_ç`Õ 'q[Ü«∞~°^äŒâßOu— KÕÜ«∂e.
Ñ¨Ù\˜#ì Ñ¨Ê\˜#∞O_ç 83 ãÖ=`«û~åÅ 4 =∂™êÅ‰õΩ "Õ~Ú K«O„^Œ^~Œ ≈° <åÅ∞
Ñ¨Ó~°Î=Ù`å~Ú. HÍ|\˜ì JÑ¨C_»∞ 'ã¨Ç¨Ï„ã¨ K«O„^ŒÑ¨Ó~°‚ ^Œ~°≈#O— KÕÜ«∂e.
#∂~°∞ ãÖ=`«û~åÅ∞ Ñ¨ÓiÎQÍ xO_ç`Õ 'Ñ¨Ó~°‚ â◊`åaè¿+HõO— x~°fiÇ≤ÏOKåÅx
âß¢™êÎÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú.
60 ãÖ=`«û~åÅ∞ xO_ç# `«~°∞"å`« D "Õ_»∞Hõ [~°∞Ñ¨ÙH˘O^Œ∞~°∞.
P<å\˜ L^ŒÜ«∂# ÉèÏ~åºÉèí~°Îe^ŒÌ~°∂ `«Å™êfl#O KÕã≤, `«e¡^ŒO„_»∞Å∞
LO>Ë "åix ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ ì˜ "åi K«∞@∂ì „Ñ¨^HŒ } Δ˜ KÕã,≤ HÍà◊§‰õΩ
#=∞™ê¯~°=Ú KÕã≤ "åiH˜ JHÕΔ `«Å∞ WzÛ "åi Pj~åfi^Œ=ÚÅ∞ fã¨∞H˘#
=Öˇ#∞. `«~∞° "å`« ^ŒQ~æÆ Ö° ’ L#fl QÆ∞_çH˜ "≥o§ Ñ¨Ó[ Jaè¿+Hõ=Ú KÕ~ÚOK«∞
H˘#=Öˇ#∞. J=HÍâ◊=Ú#flKÀ P ãÖ=`«û~°=Ú "≥Ú`«Î=Ú QÀ„`«
<å=∞=ÚÅ`À Ñ¨Ó[ KÕ~ÚOK«∞H˘#∞@ KåÖÏ =∞Ozk.
™ÈÎ=∞`« Hõeæ# "å~°∞ D "Õ_»∞Hõ#∞ WOHÍ Q˘Ñ¨ÊQÍ KÕã¨∞H˘O\Ï~°∞.
JÖÏ KÕã¨∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ#fl "å~°∞ =ÚO^Œ∞QÍ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å#∞ ãÖ„Ñ¨kOz
"å~°∞ ã¨∂zOz# q^èŒOQÍ D "Õ_»∞Hõ [iÑ≤OK«∞HÀ"åe.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 396
166.cè=∞ ~°^äŒâßOu "Õ_»∞Hõ
60 ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ xO_ç# `«~°∞"å`« L„QÆ~°^äŒ âßOu (+¨+≤ì Ñ¨ÓiÎ)

[iÑ≤#>Ë¡ 70 ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ xO_ç# Ñ≤=∞‡@ cè=∞~°^èŒâßOu [~°∞Ñ¨Ù
‰õΩO\Ï~°∞. Ñ¨k =ÚO^Œ∞ `«~°=ÚÅ "åiH˜ Ñ¨^ŒH˘O_»∞ ÉèÏq`«~°=ÚÅ
"åiH˜ q+¨μ‚Ö’Hõ x"åã¨=Ú HõeÊOK«QÆÅ Hõ#HÍaè¿+Hõ=Ú J#∞ „H˜Ü«∞
x~°fiiÎOK«∞@‰õΩ ã¨Ç¨Ï„ã¨=∂ã¨ r=ÙÅ∞ =∂„`«"Õ∞ J~°∞›Åx Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞
áê~°fiu^ÕqH˜ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ^èŒ~°‡âß¢ãÎ̈=ÚÅ∞ `≥Å∞Ñ¨ÙK«∞#flq. „Ñ¨áœ„`«∞x J#QÍ
=∞#∞=∞x =∞#∞=∞x K«∂z# =ºH˜ÎÜ≥ÿ∞##∞ nxx PK«iOK« =K«∞Û#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 397
167.q[Ü«∞~°^äŒâßOu "Õ_»∞Hõ
Z‰õΩ¯= =Ü«∞ã¨∞û P~ÀQÆºOQÍ rqOKÕ ÃÑ^ŒÌÅ‰õΩ PÜ«∂ =Ü«∞ã¨∞ûÅ∞
^•\˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =KÕÛ ^À+¨x"å~°}‰õΩ D HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~∞° .
78 ãÖ=`«û~åÅ∞ xO_ç# ^ŒOÑ¨`«∞Å#∞ L^ŒÜ«∂# `«ÖÏ~° ™êfl#O
KÕ~ÚOz ÃÑO_ç¡ H˘_»∞‰õΩ#∞, ÃÑO_ç¡‰õÄ`«∞~°∞x KÕÜ«Ú@=Ú, =∞OQÆà◊
™êfl#=Ú. Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞ JO‰õΩ~å~°Ê} KÕã≤ QÆ}Ñü Ç¨ÏŸ=∞=Ú =∞$`«∞ºO
[Ü«∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞. H˘O^Œ~°∞ N ã¨`«º <åfl~åÜ«∞}™êfiq∞
"åi „=`«=Ú KÕã¨∞H˘O^Œ∞~°∞.
q"åÇ¨ÏOÖ’ [iˆQ "Õ_»∞HõQÍ<Õ `«ÅO„ÉÏÅ∞ áÈã¨∞H˘#∞@, aO^≥Ö’
LOQÆ~°=ÚÅ∞ "ÕÜ«Ú@, ^ŒO_»Å∞ =∂~°∞ÛH˘#∞@, "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "Õ_»∞HõÅ∞
KÕ™êÎ~°∞. ™êÜ«∞OHÍÅ=Ú Tˆ~yOÑ¨ÙQÍ "Õ_»∞Hõ =∞O_»Ñ¨=Ú#‰õΩ
|Ü«∞Å∞^Õi "≥à‹§^Œ~°∞. H˘_»∞‰õΩÅ∞ – HÀ_»à◊√§, D ^ŒOÑ¨`«∞e^ŒÌiH˜
áê^ŒÑ¨Ó[KÕã≤ #∂`«# =¢™êÎÅ∞ ÃÑ@ì=Öˇ#∞. D â◊√Éèí HÍ~°º=Ú#‰õΩ
=zÛ# Ju^èŒ∞Å‰õΩ Éè’[#=Ú`À áê@∞ ™ÈÎ=∞`«#∞ |\˜ì |Ç¨ï=∞`«∞Å∞
‰õÄ_® ÑÖK≥^Œ~°∞. P<å_»∞ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞ÅKÕ [Ñ¨=Ú KÕ~ÚO K«∞‰õΩx
^Œâ◊^•#=ÚÅ∞ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ W=fi=Öˇ#∞.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 398
168.ã¨Ç¨Ï„ã¨ K«O„^Œ^Œ~°≈# "Õ_»∞Hõ
83 ãÖ=`«û~åÅ 4 <≥ÅÅ∞ Ñ¨ÓiÎ J~Ú`Õ 1000 K«O„^À^ŒÜ∞« =ÚÅ∞

K«∂ã≤# Ñ¨Ù}ºO P<å\˜H˜ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. nx<Õ ã¨Ç¨Ï„ã¨ K«O„^À^ŒÜ«∞=Ú
Jx JO\Ï~°∞. J#QÍ 84 ãÖ=`«û~°OÖ’H˜ J_»∞QÆ∞ ÃÑ@ì_»=∞O>Ë!
"Õ~Ú áœ~°q‚ ∞Å#∞ K«∂z#"å~°Q∞Æ ^Œ∞~°∞. "Õ~Ú K«O„^Œ^~Œ ≈° #=ÚÅ∞ KÕã#≤
"åiQÍ QÆ∞iÎOz, "åiH˜ D "Õ_»∞Hõ [iÑ≤OK≥^Œ~°∞. D ã¨=∞Ü«∞OÖ’
Jaè¿+Hõ=Ú, Ñ¨Ó[Å∞, [Ñ¨=ÚÅ∞, Ç¨ÏŸ=∞=ÚÅ∞ [~°∞Ñ¨ÙH˘O^Œ∞~°∞. N
ã¨`«º<åfl~åÜ«∞} ™êfiq∞ "åi „=`«=Ú KÕã¨∞H˘#=K«∞Û#∞. |OQÍ~°Ñ¨Ù
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 399
xK≥Û#, "≥O_çq Hõ„~°, Q˘_»∞QÆ∞, `«∞Åã≤^àŒ =◊ Ú, áê^Œ~H° ÅΔõ ∞, Ñ‘@, ^è#Œ =Ú,
K≥O|∞, QÆO^èŒÑ¨Ù K≥Hõ¯, P=Ù^Œ∂_», ^Œâ◊^•#=ÚÅ∞ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ
^•#q∞™êÎ~°∞.
^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ LO>Ë ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ, ÖËHõ XHõiQÍ LO>Ë XHõ¯i`À D
"Õ_»∞Hõ [~°∞Ñ¨Ù‰õΩO\Ï~°∞. P<å\˜ L^ŒÜ«∞"Õ∞ `«Å™êfl# =∂K«iOÑ¨*Ëã≤
#∂`«#=¢™êÎÅ∞ ^èiŒ OÑ¨KÜ Õ ∂« e. `«~∞° "å`« ‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ ì˜ ‰õΩ=∂
~°∞Å∞, ‰õΩ=∂Ô~ÎÅ∞ JÅ∞¡à◊√§, HÀ_»à◊√§ "åi Ñ≤Å¡Å∞, =∞#=Å∞, =Úk
=∞#=à◊√§ JO^Œ~°∂ PÜ«∞#‰õΩ áê^ŒÑ¨Ó[ KÕã≤ #=∞ã¨¯iOz, "åi
Pj~åfi^ŒO fã¨∞HÀ"åe. `«~°∞"å`« ^ŒQÆæ~°Ö’ L#fl QÆ∞_çH˜ áÈ~Ú Jaè¿+
Hõ=Ú KÕ~ÚOKåe. ™ÈÎ=∞`« Hõe#æ "å~°∞ D "Õ_∞» Hõ#∞ Q˘Ñ¨ÊQÍ [iÑ≤OK«∞
‰õΩO\Ï~°∞. |O^è∞Œ q∞„`«∞Å‰õΩ qO^Œ∞ Éè’[<åÅ∞ U~åÊ@∞KÕã≤ Q˘Ñ¨Ê HÍ#∞
HõÅ∞ ÑÖK«∞`å~°∞.
H˘|ƒiHÍÜ«∞ H˘@ì_»OÖ’ JO`«~å~°úO
‰õΔΩ„^Œ^Õ=`«Å‰õΩ <À~°∞#fl [O`«∞=Ùx |e
~Ú™êÎ~°@. ™êufiHõ ^Õ=`«Å‰õΩ <À~°∞ÖËx
[O`«∞=Ùx |e W™êÎ~°@. H˘|ƒiHÍÜ«∞
"≥ÚHõ¯ =ã¨∞ÎOk QÆ#Hõ Jk„áê}Ë Jx, P
HÍÜ«∞Ö’x h~°∞ â◊s~°OÖ’ ~°HOÎõ ÖÏO\˜^xŒ , QÆ∞OA =∂OãÖÖÏO\˜
^Œx, ÃÑ·ÃÑO‰õΩ K«~°‡OÖÏO\˜^Œx, JO^Œ∞=Å¡ XHõ H˘|ƒiHÍÜ«∞#∞
JiÊOK«_»=∞O>Ë XHõ [O`«∞=Ù#∞ |e=fi_»"Õ∞ Jx H˘O^Œi ÉèÏ=#.
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 400
169.JO`Õº+≤ì
Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ rq`«OÖ’x z=i ãÖ™ê¯~°O JO`Õº+≤.ì XHõ Ç≤ÏO^Œ∞=Ù

`«# rq`åxfl qq^èŒ ^ŒâÖ◊ ’¡ qq^èŒ ãÖ™ê¯~åÅ ^•fi~å Ñ¨q„`«O KÕã∞¨ ‰õΩ#fl
`«~åfi`« =∞~°}Ï#O`«~°O J`«_ç "å~°ã¨∞Å∞ J`«x P`«‡‰õΩ âßOu,
ã¨^`æŒ ∞« Å∞ HõÅQÍÅx HÀ~°∞`«∂ KÕ¿ãq JOu=∞ ãÖ™ê¯~åÅ∞ ÖËHõ JO`Õº+≤.ì
=∞~°}ÏxH˜ =ÚO^Œ∞
=∞~°}=∂ã¨#fl"≥∞ÿ# =ºH˜Î `«# ‰õΩ@∞O|ã¨Éèí∞ºÅ#∞, |O^èŒ∞=ÙÅ#∞,
Pf‡Ü«ÚÅ#∞ Ñ≤eÑ≤OK«∞‰õΩx Hõ#∞fl=¸¿ã =ÚO^Œ∞ JO^Œih XHõ™êi
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 401
z=i™êiQÍ K«∂ã¨∞‰õΩx, "åiH˜, „Ñ¨ÑÖKåxH˜ g_À¯Å∞ Ñ¨Å∞‰õΩ`å~°∞.

"å~°∞ `«$Ñ≤ÎQÍ Hõ#∞fl=¸Ü«∞_®xH˜, =∞~°}Ï#O`«~°O "å~°∞ ãÖ`À+ÖQÍ
LO_»_®xH˜ gÅ∞QÍ "åi¿Ñ~°∞g∞^Œ, gÖˇ·`Õ "åi KÕ`«∞Å g∞^Œ∞QÍ<Õ
^•# ^èŒ~å‡Å∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú.
JOu=∞Ü«∂„`«‰õΩ =ÚO^Œ∞
K«xáÈ`«∞#fl"åi <À\’¡ ^ŒQÆæi"å~°∞ `«∞Åã≤f~°÷O, QÆOQÍ[ÅO
"≥Ú^ŒÖˇ·# Ñ¨q„`« [ÖÏÅ#∞ áÈ™êÎ~°∞.
JOu=∞Ü«∂„`« ™êˆQ q^è•#O
áê_≥: â◊"åxfl JO`«º„H˜Ü∞« Å∞ [iˆQKÀ\˜H˜ fã¨∞‰õΩ"≥à§◊ _®xH˜ U_»∞Hõ@`¡ À
„Ñ¨`ÕºHõOQÍ `«Ü«∂~°∞KÕã≤# á⁄_»"å\˜ x~å‡}O. â◊"åxfl ^•xg∞kH˜ KÕ~°∞™êÎ~°∞.
JOu=∞Ü«∂„`«: =∞~°}O˜ z#"åi |O^è∞Œ =ÙÅ∞, q∞„`«∞Å∞, Pf‡Ü«ÚÅO^Œ~∂°
JOu=∞Ü«∂„`«Ö’ áêÖÁæO\Ï~°∞. JO^Œ~∂° HõÅã≤ â◊‡âß#ãë÷ x KÕ~∞° ‰õΩO\Ï~°∞.
J#∞ã¨~Î }° :˜ rq`«™êQÆ~åxfl ^•\˜ J=`«eH˜ "≥à§ı @Ñ¨C_»∞ ã¨Ç¨ Ü«∞HÍiQÍ
LO@∞O^Œ<Õ #=∞‡HõO`À Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ Ñ¨q„`«OQÍ ÉèÏqOKÕ QÀ=Ù#∞
=∞~°}Õz#=ºH˜Î `«~°Ñ¨Ù# ^•#OQÍ W™êÎ~°∞.
kOÑ¨Ù_»∞Hõà‹§O: ÉèíQÆ=^Œ#∞„QÆO=Ö’¡ ÖË^• =∂ˆ~^≥·<å HÍ~°}ÏÅ =Å¡
K«xáÈ~Ú#"åi PÜ«Úã¨∞û WOHÍ f~°ÖË^Œx Ü«∞=∞^èŒ~°‡~åA "≥#H˜¯
ÑÖÃÑÜ«∞º_»O =Å<À K«xáÈ~Ú#"å~°∞ uiy „|`«∞‰õΩ`å~°<Õ #=∞‡HõO`À,
„|`«HÍÅ<Õ Pâ◊`À JO`å ã≤^Œú=∞Ü«∂ºHõ ‰õÄ_® JO`«º„H˜Ü«∞Å#∞ H˘xfl
`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ãÖÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 402
xq∞ëêÅ¿ãÑ¨Ù PÅã¨ºO KÕÜ«∞_®xH˜ áê_≥#∞ â◊‡âß<åxH˜ fã¨∞‰õΩ"≥àı§

^•i =∞^èŒºÖ’ kOz â◊=O K≥qÖ’ =¸_»™ê~°∞¡ ¿Ñ~°∞ÃÑ\˜ì Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
XHÀ¯™êi =∞~°}ÕKå~°x á⁄~°ÉÏ@∞QÍ ÉèÏqOz#"å~°∞ `«~åfi`« uiy
ÖË=_»O =ÖË¡ D PKå~°O Ñ¨Ù\˜ì LO@∞Ok.
^ŒÇÏ¨ #O: â◊s~åxfl ^ŒÇÏ¨ #O K≥Ü∞« º_®xH˜ zuÃÑ· LOKÕ=ÚO^Œ∞ â◊s~åxH˜
[ÅO`À Jaè¿+HõO KÕ~ÚOK«_»O`ÀÉÏ@∞ JO`«º„H˜Ü«∞Ö’¡ ÉèÏQÆOQÍ KÕ¿ã
Hõ~°‡ H˘O`« LO@∞Ok. Jk Ñ¨Ó~°ÎÜ«∂Hõ â◊s~åxfl zuÃÑ· LOz "Õ^Œ=∞O„`åÅ
=∞^èŒº xÑ¨ÊO\˜™êÎ~°∞.
L^ŒHõHõ~°‡: zuÃÑ· =∞O@Å =∞^èŒº â◊s~°O HÍeáÈQÍ P "Õ_çx `«yæOz
=∞~°}Ï#O`«~° r=Ù_çx K«Å¡|~°K«_®xH˜ L^ŒHõO (hà◊√§) ã¨=∞iÊ™êÎ~°∞.
F^•~°∞Ê : Pf‡Ü«Ú_çx áÈQ˘@∞ì‰õΩx ^Œ∞:YOÖ’ L#fl"åiH˜ ÃÑ^ŒÌÅ∞
rq`«q∞O`Õ#x `≥Å∞Ñ¨Ù`«∂ =∞`«„QÆO^ä•Ö’¡ #∞Oz QÍ^äÅŒ #∞, rq`«ã`¨ åºÅ#∞
É’^èŒÑïz ^Œ∞:YÉèÏ~åxfl `«yæ™êÎ~°∞.
Jâ∫K«O: Kå=Ù ãÖÉèqí Oz# WO\˜Ö’ x"åã¨=ÚO_»_O» =∞Ozk HÍ^Œ<Õ
#=∞‡HõO`À ãÖ=`«û~°HÍÅO P WO\˜x MÏmQÍ LOK«∞`å~°∞. nxfl ã¨∂`«Hõ
=∞x JO\Ï~°∞ (ã¨∂`«HõO Ô~O_»∞~°HÍÅ∞: *Ï`åâ∫K«O, =∞$`åâ∫K«O).
Jã≤ã÷ O¨ K«Ü∞« #O: â◊s~°O HÍe |∂_»^<·≥ å Z=ÚHõÅ∞ Ñ¨ÓiÎQÍ HÍeáÈ=Ù.
P |∂_ç^ŒÖ’ q∞yeáÈ~Ú# Z=ÚHõÅ#∞ Ui fã¨∞HÀ=_»O Jã≤÷ ãÖK«Ü«∞#O.

Telugu Doc 1

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Telugu Doc 1

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ã¨OÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 1

`≥Å∞QÆ∞"åi 169 ã¨OÑ¨„^•Ü«∂Å∞ 2

20. „âß=} Ñ¨\ ˜ì .................................................. 38

42. ã¨=∞~°Î ™êﬂ#=Ú .............................................. 99

64. QÀ„`«O-„Ñ¨=~° .............................................. 138

86. Q˘Éˇƒ=∞‡Å H˘Å∞=Ù "Õ_»∞Hõ ................................ 190

108. á⁄>ËìÅ∞ Ñ¨O^≥=ÚÅ∞ ....................................... 260

130. ™Èk ......................................................... 326

152. Ñ¨Ó~°‚‰õΩOÉèíO ................................................ 368

1. "ÕOHõ>Ëâ◊ﬁ~° ™êﬁq∞H˜ Z^Œ∞~°∞ #_»∞K«∞@

™ê^è•~°}OQÍ q"åÇ¨ÏO ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ H˘O^Œ~°∞ `«=∞ ‰õΩÅ^≥·="≥∞ÿ#

=_»Ñ¨Ñ¨C, áê#HõO, K«eq∞_ç Ô~O_»∞ Ãã@∞¡QÍ ã¨~°∞ÌHÀ"åe. XHõ

Ç¨ïO_ôÖ’ _»|∞ƒÅ∞ =_ç¤Oz# ¢ã‘ÎÅ‰õΩ ÉÁ@∞ìÃÑ\˜ì Ñ¨O_»∞ ÖË^• Ñ¨\ ˜Hõ

2. N "≥OHõ>Ëâ◊ﬁ~°™êﬁq∞H˜ JYO_» náê~å^èŒ# "Õ_»∞Hõ

HÍ=Åã≤# =ã¨∞=Î ÙÅ∞ : =¸‰õΩ_»∞, #∂<≥ 250 „QÍ., ZO_»∞H˘|ƒi zÑ¨Ê,

D ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ S^Œ∞QÆ∞~°∞ ÉÏÅ^•ã¨∞Å∞ J#QÍ Ñ¨k ã¨O=`«û~°=ÚÅ

3. N "ÕOHõ>Ëâ◊ﬁ~° ™êﬁq∞ =Ú_»∞Ñ¨Ù

HõeÜ«ÚQÆ "≥·‰õΩO~î° <å^äŒ∞_»∞ N"ÕOHõ>Ëâ◊ﬁ~°∞_»∞ Hõ+¨ìOÖ’ Hõ_»`Õˆ~Û

x~å‡}O Ñ¨ÓiÎ HÍ"åÅx .. WÖÏ ÖË^• "åiH˜ L#ﬂ =ºH˜ÎQÆ`« ã¨=∞ã¨ºÅ

4. =∂ÅHõΔ ‡=∞‡ K≥@∞ì=^ŒÌ "Õ_»∞Hõ

=∞#=Ú x=ã≤OKÕ TiÖ’ =∞Ç¨ÅHõ;=∞‡ K≥@∞ì Jx Ñ¨Ó[Å∞ JO^Œ∞

ÃÑO_ç¡‰õÄ`«∞~°∞ `«e¡"åà◊√§ ÃÑO_ç¡H˘_»‰õΩ "åà◊√§ <À=Ú <ÀK«∞H˘#∞

D "Õ_»∞Hõ ‰õÄ_® W~°∞=~åæÅ "å~°∞ ã¨O`À+¨O`À KÕã¨∞‰õΩ<Õ "Õ_»∞Hõ.

7.QÆ∞=∞‡O ^ŒQÆæ~° ¿Ñ~°∞¡ K≥¿ÑÊ "Õ_»∞Hõ

ÉÏ=Å∞, ÉÏ==∞~°^Œ∞Å∞, =k#Å∞, =∞~°^Œà◊√§, P_» Ñ¨_»∞K«∞Å∞ KÕ¿ã

8.=∞~°^ŒÅ∞ =∂_» "Õ_»∞Hõ

QÆ~åƒù^•# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÃÑO_çH¡ ˘_»∞‰õΩ Jey XHõ =∞OK«OÃÑ· ‰õÄ~°∞ÛO

ëÈ_»â◊ Hõ~°‡ÅÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜k, rq Pq~åƒù"åxH˜ =ÚO^Õ [~°∞Ñ¨|_»∞

nx<Õ "å_»∞Hõ ÉèÏ+¨Ö’ Ñ¶¨ãπì<≥·\ò ÖË^• `˘e~å„uQÍ ÖË^• â’Éèí#=Ú

KÕ`« áê`« ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ WÑ≤ÊOK«=Öˇ#∞. 5 ÖËHõ 9 =∞Ok ^¨OÑ¨`«∞Å‰õΩ

ã¨∂HõΔ ‡) Ö’x ^À+¨=ÚÅ∞ a_»¤‰õΩ ã¨O„Hõq∞OK«∞#∞. D ^À+¨=Ú ã¨O„Hõ

ÃÑO_ç¡ J~Ú# `«~°∞"å`« ÃÑO_ç¡ ‰õÄ`«∞~°∞ ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂~°∞_»∞, Éè’[

7, 9, 11 Wq ÉËã≤ ã¨OYºÅ∞. ~°∂áê~Ú aà◊§Å∞HÍx, =Hõ¯Å∞QÍx

13.ÃÑO_ç¡ ‰õΩ=∂Ô~Î‰õΩ Ñ¨Ù\˜ìO\˜"åi ™êÔ~

q"åÇ¨ÏO J~Ú# 16 ~ÀAÅ Ö’Ñ¨ÙQÍh, <≥Å Ö’Ñ¨ÙQÍx, 3=

=ÚO^Œ∞QÍ QÆ$Ç¨ÏOÖ’x ã≤OÇ¨Ï^•ﬁ~°=Ú#‰õΩ =∂q∞_ç `À~°}O

KÕÜ«∞=Öˇ#∞. `«~°∞"å`« u~°QÆeH˜ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù~åã≤ ‰õΩO‰õΩ=∞ ÉÁ@∞¡ ÃÑ\˜ì

15.Ñ¨^ŒÇ¨~°∞ ~ÀAÅ Ñ¨O_»∞QÆ

Jq "≥ÚHõ¯Å∞ "≥ÚÅK«∞#∞. P =¸‰õΩà◊§Ö’ L#ﬂ =∞\˜ì fã≤ "≥ÚHõ¯Å#∞

16.ÃÑO_ç¡‰õÄ`«∞~°∞#∞ <≥ÅÖ’Ñ¨Å Ñ¨OÑ¨Ù@

17.P_»Ñ≤Å¡#∞ HÍÑ¨Ù~åxH˜ Ñ¨OÑ¨Ù@

ÃÑO_ç¡ J~Ú# ã¨O=`«û~°=ÚÖ’ =KÕÛ ZO_®HÍÅ=ÚÖ’ JÅ∞¡_»∞

20. „âß=} Ñ¨\˜ì

QÆ~åƒù^•#O `«~°∞"å`« KÕÜ«Ú ã¨O™ê¯~°"Õ∞ Ñ¨ÙOã¨=#=Ú.

L#ﬂÑ¨C_»∞ WÖÏ KÕÜ«∞_»O ^•ﬁ~å ^Œ$_è»HÍÜ«Ú_»∞, P~ÀQÆº =O`«∞_≥·#

ã¨Ñ¨Î=∞ #==∞~åâ◊√Å∞, â◊√kúQÆQÆÅ ÅQÆﬂ=Ú#∞ x~°‚~ÚOK«∞H˘x

=K«∞ÛQÍHõ, PÜ«Úã¨∞û, =~°∞Ûã¨∞û, H©iÎ, Ñ¨~å„Hõ=∞=Ú, PÇ¨~°=Ú#∞

`«e¡ ™œÉèÏQÍºxﬂ, Ñ¨Ù@ìÉ’ÜÕ∞ a_»¤ n~å…Ü«Ú+¨μ¬#∞ HÀ~°∞`«∂ KÕ¿ãk

`«# ÉèÏ~°º#∞ ~°H˜ΔOK«∞H˘#∞@ÔH· Nx P"åÇ¨Ï# KÕÜ«∞=Öˇ#∞. JO^Œ∞ H˘~°‰õΩ

ã‘=∞O`«OÖ’ "Õã¨∞HÀ=K«∞Û. KÕuxO_»∞QÆ 20, 21, 25 LO_ÕÖÏQÍ

"≥Ú^ŒÖ#·ˇ =∞O„`«=ÚÅÖ’x K«i„`«#∞ áê_»=Åã≤#^Œx g}Ï QÍÜ«∞‰õΩÅ#∞

23."≥<≥ﬂÅ Éè’[#=ÚÅ "Õ_»∞Hõ

Ñ¨k <≥ÅÅ∞ `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ LO_ç D „Ñ¨Ñ¨OKåxH˜ =zÛ# rqH˜

J#∞ã¨iOz â◊√kú H˘~°‰õΩ âßOu H˘~°‰õΩ Éèíq+¨º ÉèÏQÀº^ŒÜ«∞O H˘~°‰õΩ

D ã¨O™ê¯~°OÖ’ "≥Ú^Œ@ `«O„_ç Ü«∞=Ñ¨Ù Ñ≤O_ç, aÜ«∞ºÑ¨Ù Ñ≤O_ç

25.Ñ¨Ùi\˜ ™êﬂ#=Ú "Õ_»∞Hõ

26.Ñ≤Å¡Å ™êﬂ#O `«~°∞"å`«

™êﬂ#O =ÚyOKÕ@Ñ¨C_»∞ P áê„`«Ö’ J_»∞QÆ∞# H˘xﬂ hà◊√§ LOz,

(JO@∂ Ñ≤Å¡Å KÕux ^ŒO_»O ÃÑ_»∞`«∞#ﬂ@∞ì ^ŒQÆæ~°QÍ fã¨∞H˘x

Jx JO\Ï~°∞. S^Õà◊√¡ ^•\˜# Ñ≤Å¡Å‰õΩ

k+≤ì `«QÆÅ‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë?

a_»¤ Ñ¨Ù\˜#ì `«~∞° "å`« "≥Ú^Œ\ ™˜ êiQÍ TÜ«∞ÅÖ’ "Õ¿ã HÍ~°º„Hõ=∂xﬂ

"å=∂dÅã¨º =º=Ç¨~° ¿ÇÏ`«ó â◊√ÉèÏ=Ç¨ÏO ã¨∞ÉèÏQÆº ¿ÇÏ`«∞ó

<å=∞Hõ~°} qkè =∞O„`åÅ #_»∞=∞ ''Jyﬂ~åÜ«Úëê‡<£... Hõ~Àq∞—— Jyﬂ

"Õ∞=Ú Q˘Ñ¨Ê Ï˝<åxfl á⁄O^ŒÏÅ∞`«∞<åfl=Ú. WOHÍ ã¨`«ûOQÍxfl „Ñ¨™ê