Μπάμπης Στεργίου - Βιβλίο σε όλη την ύλη

Μπάμπης Στεργίου – Χρήστος Νάκης
Επανάληψη στην
Γ΄Λυκείου
*** Το βιβλίο αυτό δεν έχει εκδοθεί. Μέχρι να γίνει

αυτό δίνουμε στους συναδέλφους την αρχική του
μορφή για την οργάνωση των επαναληπτικών τους
μαθημάτων.
Αφιερώνεται σε όλους εσάς που στηρίζετε το

έργο μας

1.1 Ερωτήσειςµεσύντοµηαπάντηση
α)Ανα,β,γ,δ∈R,πότεείναια+βi=γ+δiκαιπότεα+βi=0;
β) Πώςυπολογίζουµετηνδύναµηiνκαιµετιισούταιοi2003;
γ) Τιονοµάζουµεσυζυγήτουµιγαδικούαριθµούz=α+βi;Ναγράψετετιςιδιό-
τητεςτουσυζυγούς.
δ) Τιισχύειγιατιςεικόνεςδύοσυζυγώνµιγαδικώναριθµών;
ε) ΠώςλύνουµεστοC τηνεξίσωσηαz2+βz+γ=0;
Ποιεςείναιοιλύσειςτηςεξίσωσηςz2+2z+2=0;
στ)Τιλέµεµέτροενόςµιγαδικούαριθµού z=α+βi καιµετιισούται;Ποιοείναι
τοµέτροτουµιγαδικούz=6–8i;
ζ) Ποιασχέσησυνδέειταµέτρατωνµιγαδικών z, − z, z, − z καιτισυµπεραίνετεγια
τιςεικόνεςτωναριθµώναυτών;
η) Ναγράψετετιςιδιότητεςτουµέτρου.
θ) Αν z = α, ποιοςείναιο z ;
ι) Τιισχύειγιατοµέτροτουαθροίσµατοςήτηςδιαφοράςδύοµιγαδικώνzκαιw;
ια)Τιπαριστάνουνοιεξισώσεις z − z 0 = ρ και z − z1 = z − z 2 , όπου ρ>0 και
z1≠z2;
ιβ)Τιπαριστάνειγεωµετρικάτοµέτρο z1 − z 2 τηςδιαφοράςδύοµιγαδικών;
ιγ)Τιπαριστάνειηεξίσωση z − z1 + z − z 2 = 2α, όπουα>0και 0 < z1 − z2 < α ;
1.2 Ερωτήσειςσυµπλήρωσηςκενού
α)Ανα,β,γ,δ∈R,τότε:
♦ α+βi=γ+δi⇔………………………
♦ α+βi=0⇔………………………
9
β) Ανz=α+βiµεα,β∈R, τότε:
♦ i2=……καιi4λ+υ=……,µευ=0,1,2,3
♦ z = ………… και z = …………
γ) Έστωz,w∈C.Τότε:
z
♦ z ± w = ………, zw = ………,   = ……… και ( z ν ) = ………
w
z
♦ zw = ……, = ……, z ν = ……, z = …… και −z = ……
w
2
♦ z = ……
δ) Αν z = α, τότε z = ……
ε) Ηεξίσωση z − z 0 = α, µεα>0,παριστάνει……………µεκέντροτην………

………Μτουz0καιακτίναR=…
στ)Ηεξίσωση z − z1 = z − z 2 , µεz1≠z2,παριστάνειτη…………………………
……τουευθύγραµµουτµήµατοςΜ1Μ2,όπουΜ1καιΜ2είναιοι……………
……τωνz1καιz2.
ζ) Ηεξίσωση z + 2 − 5i = 3 παριστάνει……………µεκέντρο………………,ακτί-

ναR=…καιεξίσωση…………………………………
η) Ηεξίσωση z + 2 − i = z − 6 + 3i παριστάνει………………µεεξίσωση:
……………………
θ) Οιλύσειςτηςεξίσωσηςz2–4z+8=0είναιοι:
z1=…………καιz2=…………
ι) Γιατυχαίουςµιγαδικούςαριθµούςzκαιwισχύειηανισότητα:
……………………………………………………………
1.3 Ερωτήσειςπολλαπλήςεπιλογής
5 + 10i
α)Αν z = , τότε:
2+i
10 ΜΙΓΑ∆ΙΚΟΙ
Α.z=9–7i Β. z=4+3i Γ. z=6+8i
∆.z=7–6i Ε. z=3–5i
β) ΟαριθµόςΑ=i1821+i2003είναιίσοςµε:
Α.i Β. 2i Γ. -1 ∆.2 Ε. 0
γ) ΗτιµήτηςπαράστασηςΑ=(1+i)2004–(1–i)2004είναιίσηµε:
Α.1 Β. i Γ. 0 ∆.-i Ε. -1
δ) Αν z = 3, τότεο z ισούταιµε:

3 2 1 9 9
Α. Β. Γ. ∆. Ε.
z z z z z
ε) Απότιςπαρακάτωσχέσειςλανθασµένηείναιη:
2 2
Α. z = zz Β. z = − z Γ. z = z 2
4
∆. z = 2 ⇔ z = Ε. z − w ≤ z + w
z
στ)Ηεξίσωση z + 2 + 5i = 7 παριστάνει:
Α.ευθεία Β. κύκλο Γ. έλλειψη
∆.παραβολή Ε. υπερβολή
ζ) Απότουςµιγαδικούςαριθµούςz,γιατουςοποίουςισχύειότι z − 5i = 2 τοµέ-

γιστοµέτροέχειο:
Α.z=7i Β. z=3i Γ. z=5+2i ∆.z=2–5i Ε. z=2i
η) Αν 2z − 1 = z − 2 , τότε:
Α. z = 4 Β. z=1 Γ. z=-1 ∆.z=i

Ε. Ηεικόνατουzκινείταιστονµοναδιαίοκύκλο.
θ) Ηεξίσωση z − 1 − i = z + 3 − 5i παριστάνειτηνευθείαµεεξίσωση:

Α.x+y+2=0 Β. 2x–y+3=0 Γ. x–y+3=0
∆.2x+y–4=0 Ε. x–y+4=0
11
ι) Ηεξίσωση z + 3 − 7i = 5 παριστάνειγραµµήµεεξίσωση:
x2 y2
Α.(x–3)2+(y+7)2=25 Β. 3x–7y–5=0 Γ. + = 1
3 7
x2 y2
∆. − = 1 Ε. (x+3)2+(y–7)2=25
7 3
1.4 Ερωτήσειςτουτύπου“ΣωστόήΛάθος”
α)Ανα,β∈Cκαια2+β2=0,τότεα=β=0. Σ Λ

β) Αν α,β ∈ C και α+βi=0, τότε α=0 και β=0. Σ Λ
z 2 − 2iz + 1 z 2 + 2iz + 1
γ) Αν w = , τότε w = . Σ Λ
z2 + 3 z2 + 3
δ) Αν z = z, τότε z ∈ R, ενώαν z = − z, τότεοzείναιφαντα-
στικός. Σ Λ
ε) Ηεξίσωσηz2+9=0είναιαδύνατηστοC. Σ Λ
στ)Οαριθµός zz είναιπραγµατικόςγιακάθεz∈C. Σ Λ
ζ) Ανz=α+βi,µεα,β∈C, τότε z = α 2 + β2 . Σ Λ
η) Ισχύειότι z = z = − z = − z γιακάθεz∈C. Σ Λ

α2
θ) Αν z = α, τότε z = . Σ Λ
z
ν
ι) Ισχύειότι z ν = z και i ν z = z γιακάθεν∈N*. Σ Λ
2 2
ια)Αν z = − z 2 , τότεο–zείναιφανταστικός,ενώαν z = z 2 , τό-
τεοzείναιπραγµατικός. Σ Λ
ιβ)Ισχύειότι z + w = z + w . Σ Λ
ιγ)Ηεξίσωση z + z0 = α, (α>0)παριστάνεικύκλοκαιηεξίσωση
z − z1 = z − z2 , (z1≠z2)παριστάνειευθεία. Σ Λ

ΜΕΘΟ∆ΟΙ-ΣΧΟΛΙΑ
Α. α) Ανz=α+βi∈C,µεα,β∈R,τότε:

♦ z = α − βi
♦ z + z = 2α = 2Re(z) και z − z = 2βi = 2Im(z)i
♦ ( z ν ) = ( z )
ν

♦ z ∈ » ⇔ z = z
♦ οzείναιφανταστικός,ανκαιµόνοαν z = − z
Οιτελευταίεςδύοσχέσειςκαλόείναινααποδειχθούνπρινχρησιµοποιηθούν.
β) Γιατονµιγαδικόαριθµόz=α+βi,µεα,β∈R,ισχύειότι:
2
♦ z = α 2 + β2 και z = zz
z z
♦ z ⋅ w = z ⋅ w και = , w≠0
w w
ν
♦ z ν = z , ν∈Z*(z≠0)
γ) Μιαπολύχρήσιµηιδιότηταγιατηλύσηασκήσεωνείναιηεξής:
α2
αν z = α µεα>0,τότε z =
z
Πραγµατικά:
2 α2
z = α ⇔ z = α2 ⇔ z z = α2 ⇔ z =
z
13
Β. α) Οαριθµός z − w εκφράζειγεωµετρι-
κάτηναπόστασητωνεικόνωντωνzκαιw.
Είναιδηλαδή:
z − w = d ( A(z), B(w) ) = AB
β) Ανα>0,τότεηεξίσωση z − z 0 = α παριστάνεικύκλοµεκέντροτηνεικόνα

Μ0τουz0καιακτίναα.
Έτσι,ανz0=x0+y0i,τότεηεξίσωσητουκύκλουσεκαρτεσιανέςσυντεταγµένες
είναι:
(C):(x–x0)2+(y–y0)2=α2
γ) Ηεξίσωση z − z1 = z − z 2 , µεz1≠z2,παριστάνειτηµεσοκάθετοτουτµήµα-

τοςΑ1Α2,όπουΑ1καιΑ2είναιοιεικόνεςτωνz1καιz2αντίστοιχα.
δ) Ηεξίσωση z − z1 + z − z 2 = α, µεα>0και z1 − z 2 < α, παριστάνειέλλειψη

µεεστίεςτιςεικόνεςΕ1καιΕ2τωνz1καιz2.

2.1 ∆ίνεταιοµιγαδικόςz,τουοποίουηεικόναΜκινείταιστονκύκλο:
C:x2+y2=4
Νααποδειχθείότι:
4
α) z = ,
z
4i
β) ηεικόναΝτουµιγαδικούαριθµού w = z + κινείταιστονκύκλο:
z
C1:x2+y2=8
ΛΥΣΗ
α)ΣτοµιγαδικόεπίπεδοοκύκλοςC:x2+y2=4,έχειεξίσωση z = 2, διότιέχει
κέντροΚ(0,0)καιακτίναρ=2.Εποµένως:
2 4
z = 2 ⇔ z = 4 ⇔ zz = 4 ⇔ z = (1)
z
β) Έστωw=x+yiκαιz=α+βi.Τότεθαισχύει:
(1) 4 1 z
♦ z == ⇔ = (2)
z z 4
4i  1  (2) z
♦ w = z + = z + 4i   == z + 4i ⋅ = z + iz = α + βi + i(α + βi) = α − β + (α + β)i
z z 4
Έχουµελοιπόν:
w=α–β+(α+β)i⇔x+yi=α–β+(α+β)i⇔
 x+y
α − β = x  α = 2
⇔   ⇔  (3)
α + β = y  β = y − x
 2
Επειδήηεικόνατουz=α+βiκινείταιστονκύκλοC:x2+y2=4,θαισχύει:
2 2
(3) x+y y−x
α 2 + β2 = 4 ⇐⇒   +  =4 ⇔
 2   2 
⇔(x2+y2+2xy)+(y2+x2–2xy)=16⇔
⇔2(x2+y2)=16⇔x2+y2=8
Άλλοςτρόπος
Μεw=x+yiκαιz=α+βiείναι:
4i  1  (2)
w=z+ = z + 4i   == z + iz = (1 + i)z
z z
Εποµένως:
w
♦ z =
1+ i
w w
♦ z = 2 ⇔ =2 ⇔ = 2 ⇔ w = 2 1+1 ⇔ w = 2 2
1+ i 1+ i
Άρα,ηεικόναΝτουwκινείταιστονκύκλοµεκέντροτηναρχήτωναξόνωνκαιακτίνα
R = 2 2, δηλαδήστονκύκλο:
C1:x2+y2=8
15
Θαδούµεµιααπόδειξηχωρίςτηβοήθειατουερωτήµατος(α).
Έστωz=α+βiκαιw=x+yi.Τότε:
2
♦ z = 2 ⇔ z = 4
4i 4iz 4iz 4i(α + βi)
♦ w = z + =z+ = z + 2 = (α + βi) + =
z zz z 4

=(α+βi)+i(α+βi)=(α–β)+(α+β)i
Άρα:
 x+y
 α=
 x = α − β   2
  ⇔  (Σ)
y = α + β β = y − x
 2
Όµως α +β =4, διότιηεικόνατου z=α+βi κινείταιστονκύκλο x2+y2=4.
2 2
Έτσι,οισχέσεις(Σ)δίνουν:
2 2
x+y y−x 2 2 2 2
 2  +  2  = 4 ⇔ x + 2xy + y + y − 2yx + x = 16 ⇔
   
⇔x2+y2=8
ΜΕΘΟ∆ΟΣ
∆ίνονταιδύοµιγαδικοίzκαιwπουσυνδέονταιµετησχέσηw=f(z).ΈστωΜ
ηεικόνατουzκαιΝηεικόνατουw.
Α. ΑνµαςζητείταιογεωµετρικόςτόποςτηςεικόναςΜτουz,ώστεοwναείναι
αντίστοιχαπραγµατικόςήφανταστικός,τότε:
♦ Θεωρούµεz=x+yiκαιθέτουµετουςαπαραίτητουςπεριορισµούς.
♦ Γράφουµετηνw=f(z)σεµορφήα+βi,δηλαδήw=α+βiµεα,β∈R.
♦ Απαιτούµε β=0, ανθέλουµεοwναείναιπραγµατικόςκαι α=0,ανθέ-
λουµεοwναείναιφανταστικός.
♦ Οισχέσειςβ=0καια=0µαςοδηγούνστιςεπιθυµητέςεξισώσεις.Ανυπάρ-
χουνπεριορισµοίγιατονz,τότεπρέπειναεξετάσουµεµήπωςαπότιςγραµ-
µέςπουβρήκαµεεξαιρούνταικάποιασηµεία.
Β. ΑνµαςδίνεταιότιηεικόναΜτουzκινείταιστηγραµµήC1καιµαςζητείταιη
γραµµήC2,στηνοποίακινείταιηεικόναΝτουw,τότε:
♦ Θέτουµεz=α+βiκαιw=x+yi.
♦ Εκτελούµετιςπράξειςκαιβρίσκουµε:
 x = A(α, β)
x + yi = A(α, β) + B(α, β)i ⇔  (Σ)
 y = B(α, β)
ΜετηβοήθειατηςγραµµήςC1απαλείφουµεαπότιςεξισώσεις(Σ)ταα,βκαι
βρίσκουµεµιαεξίσωσηµεµεταβλητέςxκαιy.Αυτήείναιηεξίσωσητηςζητού-
µενηςγραµµήςC2.
Ανείναιδυνατόν,λύνουµετηνεξίσωση w=f (z) ωςπροςz,οπότε z=f-1(w).
Έτσι:
z=f–1(w)⇔α+βi=Α(x,y)+B(x,y)i⇔
α = A(x, y)
⇔  (1)
β = B(x, y)
ΌµωςταακαιβεπαληθεύουντηνεξίσωσηC1,οπότεαµέσωςµεαντικατάσταση
τωνσχέσεων(1)καιτηνεκτέλεσητωνπράξεωνοδηγούµαστεστηνεξίσωσητης
γραµµήςC2.
ΕντελώςανάλογαεργαζόµαστεανµαςδίνουντηγραµµήC2τηςεικόναςΝτου
wκαιµαςζητούντηνεξίσωσητηςγραµµήςC1στηνοποίακινείταιηεικόναΜ
τουz.Εδώφυσικάθέτουµεw=α+βiκαιz=x+yi,ώστεηγραµµήC1που
θαπροκύψειναέχειµεταβλητέςxκαιy.
2.2 Έναςµιγαδικόςzικανοποιείτησχέση z = ( z )4 2
.
α) Νααποδειχθείότι z = 0 Þ z = 1.
1
β) Ανz≠0,νααποδειχθείότι z = .
z
γ) Ανz≠0,νααποδειχθείότιz6=1.
17
δ) Ναβρεθούνόλοιοιµιγαδικοίzµε z 4 = z 2 .
ε) Σεποιαγραµµήβρίσκονταιοιεικόνεςτωνπαραπάνωµιγαδικώνz,ανz≠0;
ΛΥΣΗ
α)Σύµφωναµετηνυπόθεσηέχουµε z 4 = z 2. Επειδή z = z , ητελευταίασχέση
δίνει:
(
z4 = z 2 ⇔ z 4 = z 2 ⇔ z 2 z 2 − 1 = 0 ⇔ )
⇔ (z =0 Þ z 2= 1 ⇔) (z =0 Þ z = 1)
β) Μεz≠0είναι z ≠ 0, οπότε z = 1. Εποµένως:

1
z 2 = 1 ⇔ zz = 1 ⇔ z =
z
1
γ) Επειδή z = παίρνουµε:
z
1
z4 = z 2 ⇔ z4 = 2
⇔ z6 = 1
z
δ) Έχουµεβρειότι z = 0 Þ z = 1. Έτσι:
♦ αν z = 0 ⇔ z = 0,
♦ αν z = 1, τότεηεξίσωσηγίνεται:
z6=1⇔(z3)2–1=0⇔(z3–1)(z3+1)=0⇔
⇔(z–1)(z2+z+1)(z+1)(z2–z+1)=0⇔
⇔(z=1ήz=-1ήz2+z+1=0ήz2–z+1=0)
Ηδιακρίνουσατωνδύοτελευταίωνεξισώσεωνείναι∆=1–4=-3<0,οπότεπαίρ-
νουµε:
−1 ± i 3
♦ z 2 + z + 1 = 0 ⇔ z =
2
1± i 3
♦ z 2 − z + 1 = 0 ⇔ z =
2
Εποµένως,οιµιγαδικοίz,µε z 4 = z 2 είναιοι:
−1 − i 3 −1 + i 3 1 + i 3 1− i 3
0, −1, 1, , , και
2 2 2 2
ε) Επειδήµεz≠0είναι z = 1, συµπεραίνουµεότιοιεικόνεςτωνπαραπάνωµιγα-

δικώνβρίσκονταιστονµοναδιαίοκύκλο,δηλαδήστονκύκλοµεεξίσωση:
x2+y2=1
ΜΕΘΟ∆ΟΣ
ΤΟΜΕΓΙΣΤΟΉΤΟΕΛΑΧΙΣΤΟΜΕΤΡΟ
ΈστωότιοµιγαδικόςzέχειεικόναΜκαιτοΜκινείταισεµιαγραµµήC.
Α. ΑνηCείναικύκλοςµεκέντροΚκαιθέ-
λουµετοελάχιστοήτοµέγιστοµέτροτουz,
τότεφέρνουµετηνευθείαΟΚπουτέµνειτον
κύκλοστασηµείαΑκαιΒ.
ΟιµιγαδικοίzAκαιzΒπουαντιστοιχούντότε
στασηµείαΑκαιΒείναιοιζητούµενοι.
Β. ΑνηγραµµήCείναιευθείακαιθέλουµε
τονµιγαδικόzµετοελάχιστοµέτρο,τότεφέρ-
νουµετηνευθεία ΟΑ⊥(C) καιαπότιςεξι-
σώσειςτων(C)και(ΟΑ)βρίσκουµετονµιγα-
δικόzAµεεικόνατοΑ.ΟzAέχειτότετοελά-
χιστοµέτρο.Ανζητείταιαπλάτοελάχιστοµέ-
τρο(όχικαιοµιγαδικός),τότετοελάχιστοαυτό
µέτροείναιοαριθµόςd=d(O,C)πουβρίσκεταιαπότοντύπο:
Γ
d=
A 2 + B2
όπουC:Ax+By+Γ=0.
19
Γ. Ανοιεικόνεςδύοµιγαδικώνzκαιwδια-
γράφουναντίστοιχατουςκύκλους(Κ,R)και
(Λ,ρ), τότεγιατηνεύρεσητηςµέγιστηςκαι
τηςελάχιστηςτιµήςτου z − w εργαζόµαστε
ωςεξής:
♦ ΒρίσκουµετηνεξίσωσητηςευθείαςΚΛ.
♦ ΒρίσκουµετακοινάσηµείαΑ,Β,Γκαι∆τηςΚΛµετουςδύοκύκλους.
Τότε:
♦ ΟιµιγαδικοίzBκαιzΓπουαντιστοιχούνσταΒκαιΓδίνουντηνελάχιστητιµή
του z − w .
♦ ΟιµιγαδικοίzAκαιz∆πουαντιστοιχούνσταΑκαι∆δίνουντηµέγιστητιµή
του z − w .
∆. ΑνοΜ(z)γράφειτονκύκλοCκαιοΜ(w)
γράφειτηνευθεία(ε),τότεηελάχιστητιµήτου
z − w βρίσκεταιανβρούµετηναπόστασητων
ευθειών(ζ)και(ε),όπουζείναιηεφαπτοµένη
του C που είναι παράλληλη προς την (ε) και
βρίσκεταιπλησιέστεραστην(ε).
ΑνάλογασυµπεράσµαταισχύουνκαιγιατιςπεριπτώσειςπουηγραµµήCείναι
έλλειψη,παραβολήήυπερβολή.
2.3 ∆ίνεταιοµιγαδικόςαριθµός w = z + 2i , µεz=x+yiκαιx,y∈R .

z +2
α) Ναγραφείοwστηµορφή α+βi, όπουα,β∈R .

β) ΝαβρεθείογεωµετρικόςτόποςτηςεικόναςΜτουz,ότανw∈R .
γ) ΝαβρεθείογεωµετρικόςτόποςτηςεικόναςΝτουz,ότανοwείναιφαντα-
στικός.
δ) ΝαβρεθείογεωµετρικόςτόποςτηςεικόναςΜτουz,ώστεRe(w)=Im(w).
ε) ΑνηεικόναΜτουzκινείταιστονκύκλοx2+y2=4,νααποδειχθείότιηεικόνα
Ντουwκινείταιστηνευθείαy=x.
ΛΥΣΗ
α)Πρόκειταιγιατοπιοκλασσικόθέµαστουςµιγαδικούς.Γιαναορίζεταιοw,
πρέπει:
z + 2 ≠ 0 ⇔ x − yi + 2 ≠ 0 ⇔ (x ≠ −2 και y ≠ 0)
Πρέπειδηλαδή(x,y)≠(-2,0).
Είναι:
z + 2i x − yi + 2i x − (y − 2)i [x − (y − 2)i][(x + 2) + yi]
w= = = = =
z + 2 x − yi + 2 (x + 2) − yi (x + 2)2 + y 2
x(x + 2) + y(y − 2) xy − (x + 2)(y − 2)
= + i =
(x + 2)2 + y 2 (x + 2)2 + y 2
x 2 + y 2 + 2x − 2y 2x − 2y + 4
= +
(x + 2)2 + y 2 (x + 2)2 + y 2
Εποµένωςw=α+βi,όπου:
x 2 + y 2 + 2x − 2y 2x − 2y + 4
α= 2 2
και β =
(x + 2) + y (x + 2)2 + y 2
β) Γιαναείναιοwπραγµατικός,πρέπεικαιαρκείIm(w)=0.
Εποµένως:
2x − 2y + 4
w∈» ⇔ =0 ⇔ x−y+2=0 (1)
(x + 2)2 + y 2
ΈχειόµωςεξαιρεθείτοσηµείοΑ(-2,0).ΠαρατηρούµεότιτοΑεπαληθεύειτηνεξίσω-
ση(1).Έτσι,ογεωµετρικόςτόποςτουΜείναιηευθεία ε:x-y+2=0, απότην
οποίαέχειεξαιρεθείτοσηµείοΑ(-2,0).
γ) Γιαναείναιοwφανταστικός,πρέπεικαιαρκεί:
x 2 + y 2 + 2x − 2y
Re(w) = 0 ⇔ = 0 ⇔ x 2 + y 2 + 2x − 2y = 0 (2)
(x + 2)2 + y 2
21
Ησχέση(2)επαληθεύεταιαπότιςσυντεταγµένεςτουσηµείουΑ(-2,0),οπότεεξαι-
ρείται.Έτσι,ογεωµετρικόςτόποςτουΝείναιοκύκλοςC:x2+y2+2x–2y=0,δη-
λαδήοκύκλος(x+1)2+(y–1)2=2,απότονοποίοέχειεξαιρεθείτοσηµείοΑ(-2,0).
ΟκύκλοςCέχειπροφανώςκέντροΚ(-1,1)καιακτίνα ρ = 2.
δ) ΓιαναείναιRe(w)=Im(w)πρέπεικαιαρκεία=β.
Όµως:
α=β⇔x2+y2+2x–2y=2x–2y+4⇔x2+y2=4
ΆραοζητούµενοςγεωµετρικόςτόποςείναιτασηµείατουκύκλουC:x2+y2=4.
ε) ΕπειδήηεικόναΜτουzκινείταιστονκύκλο x2+y2=4, θαισχύει z = 2.

Εποµένως:
z + 2i
w= ⇔ wz + 2w = z + 2i ⇔ (w − 1)z = 2i − 2w (3)
z +2
Ανw=1,τότε z + 2i = z + 2 ⇔ 2i = 2, άτοπο.
Είναιλοιπόνw≠1,οπότεησχέση(3)γίνεται:
2i − 2w
z= (4)
w −1
Έχουµεόµως:
(4) 2i − 2w 2 2
z = 2 ⇔ z = 2 ⇐⇒ = 2 ⇔ w − i = w −1 ⇔ w − i = w −1 ⇔
w −1
⇔ (w − i)(w + i) = (w − 1)(w − 1) ⇔
⇔ ww + wi − wi + 1 = ww − w − w + 1 ⇔
⇔ (w − w)i = −(w + w) (5)
Θέτουµεw=x+yi,οπότε:
w − w = 2yi και w + w = 2x
Έτσι,η(5)γίνεταιισοδύναµηµετησχέση:
2yi2=-2x⇔y=x
Εποµένως,ηεικόναΝτουwκινείταιστηνευθείαy=x.

Α. α) Πώςυπολογίζουµετηδύναµηiν,όπουν∈N*;

β) Ναγράψετετοντύποπουδίνειτιςλύσειςτηςεξίσωσης:
αz2+βz+γ=0,µεα≠0
γ) Τιλέµεµέτροτουµιγαδικούαριθµούz=α+βi,µεα,β∈R,καιµετιισούται;
[Μονάδες 3]
Β. α) Τιεκφράζειγεωµετρικάοαριθµός z1 − z 2 , όπουz1,z2∈C;
β) Ναγράψετετιςιδιότητεςτουµέτρουµιγαδικώναριθµών.
γ) Τιπαριστάνουνοιεξισώσεις z − z 0 = ρ και z − z1 = z − z 2 , όπου ρ>0 και

z0,z1,z2∈C, µεz1≠z2;
[Μονάδες 4]
Γ. Νααποδείξετεότι z1z 2 = z1 ⋅ z 2 γιακάθεz1,z2∈C.

[Μονάδες 8]
∆. Ναχαρακτηρίσετεκαθεµίααπότιςπαρακάτωπροτάσειςωςσωστή(Σ)ήλαν-
θασµένη(Λ).
α)Ανα,β∈Cκαια2+β2=0,τότεα=β=0. Σ Λ
2
β) Ισχύειότι z = z 2 γιακάθεz∈C. Σ Λ
γ) Ανz=α+βi,µεα,β∈C,τότε z = α 2 + β2 . Σ Λ
δ) Αν z = 1, τότεz=1ήz=-1. Σ Λ
α2
ε) Αν z = α, όπουα>0,τότε z = . Σ Λ
z
23
( ) ν
στ)Ισχύειότι z ν = z ν και z ν = z . Σ Λ
ζ) Ανν=4κ+υµεν,κ,υ∈N*,τότεiν=iυ. Σ Λ

2
η) Αν z = − z 2 τότεοzείναιφανταστικόςκαιαντίστροφος. Σ Λ
θ) Ισχύειότι:
i) αν z = z, τότεοzείναιπραγµατικός, Σ Λ
ii) αν z = − z, τότεοzείναιφανταστικός. Σ Λ
ι) Ηεξίσωση z − α = z − β , µεα≠β,παριστάνειευθεία,ενώη
εξίσωση z − z1 = R, µεR>0παριστάνεικύκλο. Σ Λ

[Μονάδες 10]

∆ίνονταιοιπραγµατικοίαριθµοίακαιβκαιοιµιγαδικοίαριθµοίzκαιwµε:
αz 2004 + β(z)2004 + 2002
w=
βz 2004 + α(z)2004 + 2002
1
α)Νααποδείξετεότι w = .
w
[Μονάδες 13]
β) Ναβρείτετηγραµµή,στηνοποίακινείταιηεικόναΜτουw,ότανοzµεταβάλλε-
ταιστοC.
[Μονάδες 12]

∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοία,βκαιγµε:
α=συνx+iηµx,β=συνy+iηµy,γ=συνω+iηµω
και
ηµx+ηµy+ηµω=συνx+συνy+συνω=0
Νααποδείξετεότι:
1 1 1
α) α = , β = , γ =
α β γ
[Μονάδες 8]
β) αβ+βγ+γα=0
[Μονάδες 9]
2 2 2
γ) α +β +γ =0
[Μονάδες 8]

∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοίzκαιwµε:
z, w ≠ 0, w 2 = z και z 2 = − w
Α.Νααποδείξετεότι:
α) z = w = 1
[Μονάδες 5]
1 1
β) z = και w =
z w
[Μονάδες 4]

γ) w=- z
[Μονάδες 4]
3 3
δ) w =-1καιz =1
[Μονάδες 4]
Β. α) Ναβρείτετουςµιγαδικούςzκαιw.

[Μονάδες 4]
β) Νααποδείξετεότιγιατουςπαραπάνωµιγαδικούςαριθµούςzισχύειότι:
z2004=1
[Μονάδες 4]
25

α)Πότεδύοσυναρτήσειςfκαιgλέγονταιίσες;
f
β) Ποιοείναιτοπεδίοορισµούτηςσυνάρτησης ;
g
γ) ΠότεορίζεταιησύνθεσηgÎfτωνσυναρτήσεωνfκαιg;Ποιοείναιτοπεδίο
ορισµούκαιποιοςείναιοτύποςτης;
δ) Πότεµιασυνάρτηση f:A→R λέγεταιγνησίωςαύξουσα,γνησίωςφθίνουσα,

αύξουσαήφθίνουσα;
ε) Πότελέµεότιµιασυνάρτησηf:A→Rπαρουσιάζειστοx0µέγιστοήελάχιστο;
στ)Πότεµιασυνάρτησηf:A→Rλέγεται“1–1”;
ζ) Πότεορίζεταιηαντίστροφησυνάρτησηf-1µιαςσυνάρτησης f:A→R; Ποιο

είναιτοπεδίοορισµούτηςf-1;Απόποιασχέσηορίζεταιηf-1;
η) Τιισχύειγιατιςγραφικέςπαραστάσειςδύοαντίστροφωνσυναρτήσεων;
α)ΤοσηµείοΑ(α,β)ανήκειστηγραφικήπαράστασηCfτηςσυνάρτησηςf,ανκαι
µόνοανισχύειότι………………
β) ∆ύοσυναρτήσειςfκαιgλέγονταιίσες,ανέχουντοίδιο………………………
………Ακαιγιακάθεx∈Αισχύειότι………………………
γ) Έστωµιασυνάρτησηf:A→R.Τοσύνολοτιµώντηςfείναιτοσύνολο:
f(A)=…………………………………………………
26 ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ
δ) Τοπεδίοορισµούτηςσύνθεσης g Î f είναιτο Α=……………………………
ΗgÎfορίζεταιόταν………
ε) Ανησυνάρτησηf:A→Rείναιγνησίωςφθίνουσα,τότεισχύειηισοδυναµία:
x1<x2⇔……………………………
στ)Ανγιατησυνάρτησηf:A→Rισχύειότιf(x)≥f(x0)γιακάποιοx0∈Α,τότε
τοf(x0)λέγεται…………………τηςf.Τοελάχιστοκαιτοµέγιστοµιαςσυνάρ-
τησης-ανυπάρχουν–λέγονταικαι……………………
ζ) Ανγιατησυνάρτηση f:A→R ισχύειότι f (x1)=f (x2)⇔x1=x2 , τότεηf

είναι………
η) Ησυνάρτησηf-1ορίζεταιµόνοανησυνάρτησηfείναι……….Τοπεδίοορισµού
τηςf-1είναιτο……………………………τηςf.Ισχύειότι:
f(x)=y⇔x=……………
θ) Οιγραφικέςπαραστάσειςδύοαντίστροφωνσυναρτήσεωνείναι…………………
…………ωςπροςτηνευθεία………
α)Ανf:A→Rείναισυνάρτηση,τότετοσύνολοτιµώνf(A)είναιτοσύνολο:
Α.{x∈A/y=f(x)} Β. {x∈R/f(x)=y) Γ. {y∈R/y=f(x),µεx∈Α}
∆.{y∈R/f(y)≠0} Ε. {x∈R/f(x)>0}
β) Ηγραφικήπαράστασητουδιπλανούσχήµα-
τοςταιριάζειστησυνάρτηση:
Α. f(x)=x3 Β. f(x)=ex
Γ. f(x)=εφx ∆.f(x)=lnx
Ε. f (x) = ln x
γ) Έστωx,y>0και0<α≠1.Απότιςπαρακάτωπροτάσειςλανθασµένηείναιη:
x
Α. log = logx − logy Β. logxν=νlogx Γ. αx=exlnα
y
∆.log1=ln1=0καιlog10=lne=1 Ε. logx⋅logy=logxy
27
δ) ΗσυνάρτησηfÎgέχειπεδίοορισµούτοσύνολο:
Α.{x∈Df/f(x)∈Dg} Β. {x∈Dg/g(x)∈Df} Γ. {x∈Df/f(x)∉Dg}
∆.{x∈Dg/f(x)≠g(x)} Ε. {x∈Dg/g(x)<f(x)}
ε) Έστωµιασυνάρτησηf:A→R.Απότιςπαρακάτωπροτάσειςλανθασµένηείναιη:
Α.Ανx1≠x2⇔f(x1)≠f(x2)γιακάθεx1,x2∈Α,τότεηfείναι“1–1”.
Β. Ανf(x)≤f(x0)γιακάθεx∈Α,τότεηfέχειολικόµέγιστο.
Γ. Ανηεξίσωσηy=f(x)έχειτοπολύµίαλύση,τότεηfείναι“1–1”.
∆.Ισχύειότι(fÎf-1)(x)=xγιακάθεx∈Α,αρκείηfναείναι“1–1”.
Ε. Ανηfείναι“1–1”,τότεορίζεταιηf-1:f(A)→Rκαιισχύειότι:
f(x)=y⇔x=f-1(y)
α)Ανηf:A→Rείναισυνάρτηση,τότευπάρχειευθείατηςµορ-
φήςx=απουτέµνειτηγραφικήπαράστασηCfτηςf(x)σεδύο
τουλάχιστονσηµεία. Σ Λ
β) Ανησυνάρτησηf:A→Rείναι“1–1”,τότεηεξίσωσηf(x)=0
έχειτοπολύµίαρίζα.Τοίδιοσυµβαίνεικαιγιακάθεεξίσωση
τηςµορφήςf(x)=κ,κ∈R. Σ Λ
γ) Ανµιασυνάρτησηείναι “1–1”, τότεείναικαιγνησίωςµονό-
τονη.Τοαντίστροφοδενισχύει. Σ Λ
δ) Ανµιασυνάρτησηfείναιάρτια,τότεδενµπορείναείναιαντι-
στρέψιµη. Σ Λ
ε) Ανησυνάρτησηf:A→Rείναιαντιστρέψιµη,τότε(fÎf-1)(x)=x
γιακάθεx∈f(A)και(f-1Îf)(x)=xγιακάθεx∈Α. Σ Λ
στ)Οιεξισώσεις f -1(x)=x και f (x)=x είναιισοδύναµες,όπου
f:A→Rείναι“1-1”συνάρτηση. Σ Λ
ζ) Ανµιασυνάρτησηf:A→Rείναι“1–1”,τότευπάρχειευθεία
ε//x´x,ηοποίατέµνειτηCfσεδύοτουλάχιστονσηµεία. Σ Λ
η) Ανf,g:R→R,τότεfÎg=gÎf. Σ Λ

Α. α) Γιανααποδείξουµεότιδενυπάρχεισυνάρτησηf:A→R µεκάποιαιδιό-

τηταΙ,εργαζόµαστεµετηµέθοδοτηςαπαγωγήςσεάτοπο.Υποθέτουµεότιυπάρ-
χειτέτοιασυνάρτησηκαιµεκατάλληλεςτιµέςτουxπροσπαθούµενακαταλήξου-
µεσεάτοπο.
β) Γιαναανήκειένασηµείο Μ(α,β) στηγραφικήπαράστασηCfµιαςσυνάρ-
τησηςf,πρέπεικαιαρκείf(α)=β.Ισχύειδηλαδήότι:
Μ(α,β)∈Cf⇔f(α)=β
Β. Έστωµιασυνάρτησηf:A→R.
α)Οιρίζεςτηςεξίσωσηςf(x)=0είναιοιτετµηµένεςτωνσηµείωνσταοποίαη
Cfτέµνειτονάξοναx´xκαιαντίστροφα.
β) Ηfείναι“1–1”,όταν:
♦ γιακάθεx1,x2∈Αµεx1≠x2είναιf(x1)≠f(x2),
♦ γιακάθεx1,x2∈Αµεf(x1)=f(x2)είναιx1=x2,
♦ ηεξίσωσηf(x)=yέχειτοπολύµιαρίζα.
γ) Γιανααποδείξουµεότιησυνάρτησηfδενείναι“1–1”αρκείναβρούµεα,β∈Α
µεα≠βτέτοια,ώστε:
f(α)=f(β)
δ) Ανησυνάρτησηfείναι“1–1”,τότεηεξίσωσηf(x)=λέχειτοπολύµίαρίζα.
Ανλ∈f(Α),δηλαδήτολανήκειστοσύνολοτιµώντηςf,τότεηεξίσωσηf(x)=λ
έχειµοναδική(ακριβώςµία)ρίζαστοΑ.
29
ε) Ανησυνάρτησηfείναι“1–1”,τότεηCfκαιηευθείαε:y=λέχουντοπο-
λύένακοινόσηµείογιακάθε λ∈R.Ανλ∈f(Α),τότεηCfκαιηευθείαε
έχουνέναµόνοκοινόσηµείο.
Γ. Έστωµιασυνάρτησηf:A→R.
α)Ησυνάρτησηfαντιστρέφεται,µόνοανηfείναι“1–1”.Ισχύειτότεότι:
f(x)=y⇔x=f-1(y)
β) Ανησυνάρτησηfείναιαντιστρέψιµη“1–1”,τότε:
♦ (fÎf-1)(x)=xγιακάθεx∈f(Α)
♦ (f-1Îf)(x)=xγιακάθεx∈Α
Τονίζουµεότιηf-1έχειπεδίοορισµούτοσύνολοτιµώντηςfκαιείναικαι
αυτή“1–1”.
γ) Ανηfείναι“1–1”,τότε:
♦ οιCfκαι Cf −1 είναισυµµετρικέςωςπροςτηνευθείαy=x,
♦ οιεξισώσειςf-1(x)=xκαιf(x)=xείναιισοδύναµες.
4.1 Έστωf:R→Rµιαµησταθερήσυνάρτησηµετιςιδιότητες:
f(xy)=f(x)f(y)καιf(x+y)=f(x)+f(y)+2xy
γιακάθεx,y∈R
α) f(0)=0,f(1)=1καιf(-1)=1,
β) ησυνάρτησηfείναιάρτια,
γ) οτύποςτηςσυνάρτησηςfείναιf(x)=x2γιακάθεx∈R.
ΛΥΣΗ
α)Απότηνυπόθεσηέχουµε:
f(xy)=f(x)f(y)(1)
και
f (x+y)=f (x)+f(y)+2xy(2)

Η(2)γιαy=0δίνει:
f(x)=f(x)+f(0)⇔f(0)=0
Γιαx=y=1,η(1)δίνει:
f(1)=f(1)f(1)⇔f(1)=0ήf(1)=1
Ανf(1)=0,τότεη(1)γιαy=1δίνει:
f(x)=f(x)f(1)=0
γιακάθεx∈R,άτοπο,διότιηfδενείναισταθερή.Εποµένωςf(1)=1.
Απότησχέση(2)γιαx=1καιy=-1παίρνουµε:
f(0)=f(1)+f(-1)–2⇔0=1+f(-1)–2⇔f(-1)=1
β) Είναι:
(1)
f (− x) = f ( x(−1) ) == f (x)f (−1) = f (x) ⋅ 1 = f (x)
γιακάθεx∈R.Εποµένωςηfείναιάρτια.
γ) Γιαy=-x,η(2)δίνει:
(α)
f (0) = f (x) + f (− x) − 2x 2 ⇐⇒ 0 = f (x) + f (x) − 2x 2 ⇔
⇔2f(x)=2x2⇔f(x)=x2,x∈R
Ησυνάρτησηf(x)=x2επαληθεύειτιςδοσµένεςσχέσειςκαιεποµένωςηαπόδειξη
ολοκληρώθηκε.
ΣΠΟΥ∆ΑΙΑΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣΤΗΝΕΥΡΕΣΗΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ
Σεορισµέναθέµαταπροσδιορισµούτουτύπουµιαςσυνάρτησηςκαταλήγουµεσε
µιασχέσητηςµορφής:
f(x)g(x)=0,x∈Α(1)
Εδώπρέπειναεπισηµάνουµεµειδιαίτερηέµφασηότιαπότησχέση(1)δενµπο-
ρούµενασυµπεράνουµεότιf(x)=0γιακάθεx∈Αήg(x)=0γιακάθεx∈Α.
Υπάρχειδηλαδήηδυνατότητακαµίααπότιςfκαιgναµηνείναιηµηδενικήσυ-
νάρτησηκαιόµωςναισχύειότιf(x)g(x)=0γιακάθεx∈Α.
31
Γιαπαράδειγµα,αν:
x 2 , αν x < 1  0, αν x < 1
f (x) =  και g(x) =  3
 0, αν x ≥ 1 x , αν x ≥ 1
τότεf(x)g(x)=0γιακάθεx∈R,χωρίςόµωςναείναιµίατουλάχιστοναπότιςf
καιgηµηδενικήσυνάρτηση.Στιςπεριπτώσειςλοιπόνπουοδηγούµαστεσεσχέσεις
όπωςη(1),τότεαπαιτείταιιδιαίτερηπροσοχήδιότιηεύρεσητηςζητούµενηςσυ-
νάρτησηςθαγίνειµεάλλοτρόποπουεξαρτάταιαπότηφύσητωνδεδοµένωντης
συγκεκριµένηςάσκησης.
Παρατηρήσεις
♦ Ησχέση(1)οδηγείσεαδιέξοδοακόµηκαιανοιfκαιgείναισυνεχείςήκαιπα-
ραγωγίσιµεςσυναρτήσεις.
♦ Ησχέση(1)δίνει(f(x)=0,x∈R)ή(g(x)=0,x∈R)στηνπερίπτωσηπουοι
fκαιgείναιπολυωνυµικέςσυναρτήσειςκαιΑ=R.
4.2 Μιασυνάρτησηf:R→R έχειτηνιδιότητα:

f2(x)f(1–x)=2x–2γιακάθεx∈R
1
α) f(1 - x) f(x) = γιακάθεx∈R,
2
β) οτύποςτηςσυνάρτησηςείναιf(x)=2x–1,x∈R.
ΛΥΣΗ
f2(x)f(1–x)=2x-2(1)
Στην(1)θέτουµεόπουxτο1–xκαιπαίρνουµε:
f2(1–x)f(x)=2-x-1(2)
Οισχέσεις(1)και(2)µεπολλαπλασιασµόδίνουν:
1
f 3 (x) f 3 (1 − x) = 2 x − 2 ⋅ 2 − x −1 ⇔ [ f (x)f (1 − x)] = 2 −3 ⇔ f (x)f (1 − x) =
3

2
διότι:
3 1
2 −3 = 3 (2 −1 )3 = 2 −1 =
2
Άρα:
1
f (x)f (1 − x) = (3)
2
β) Μεβάσητοπρώτοερώτηµαπαίρνουµε:
(3)
f 2 (x)f (1 − x) = 2 x − 2 ⇔ f (x) [ f (x)f (1 − x) ] = 2 x − 2 ⇐⇒
1
⇔ f (x) ⋅ = 2 x − 2 ⇔ f (x) = 2 x −1
2
Ησυνάρτησηf(x)=2x-1επαληθεύειτηδοσµένησχέσηκαιεποµένωςείναιδεκτή.
4.3 Μιασυνάρτησηf:R→R έχειτηνιδιότητα:

(fÎf)(x)=2-xγιακάθεx∈R
α) f(1)=1,
β) ηfαντιστρέφεται,
γ) ηfέχεισύνολοτιµώντοR,
δ) f-1(x)=2–f(x),x∈R.
ΛΥΣΗ
Πρόκειται για χρήσιµο θέµα.
α)Έχουµε:
f(f(x))=2–xγιακάθεx∈R(1)
Η(1)γιαx=1δίνει:
f(f(1))=1(2)
Ανστην(1)θέσουµεόπουxτοf(1),παίρνουµε:
(2)
f  f ( f (1) )  = 2 − f (1) ⇐⇒ f (1) = 2 − f (1) ⇔ 2f (1) = 2 ⇔ f (1) = 1
 
 =1 
33
β) Αρκείηfναείναι“1–1”.Έστωx1,x2∈Rµεf(x1)=f(x2).Τότε:
f(f(x1))=f(f(x2))⇔2–x1=2–x2⇔x1=x2
Ηfείναιεποµένως“1–1”,οπότεορίζεταιηf-1.
Παρατήρηση
Ηεύρεσητουαγίνεταιωςεξής:
f : “1−1”
f (α) = β ⇐⇒ f ( f (α) ) = f (β) ⇔ 2 − α = f (β) ⇔ α = 2 − f (β) ⇔ α = f (2 − β)
αφούησχέση(1)θέτονταςόπουxτοf(x)δίνει:
(1)
f ( f (f (x)) ) = 2 − f (x) ⇐⇒ f (2 − x) = 2 − f (x)
ηοποίαγιαx=βδίνειf(2–β)=2–f(β).
γ) ΓιανααποδείξουµεότιηfέχεισύνολοτιµώντοR,αρκείνααποδείξουµεότιγια
κάθεβ∈Rυπάρχεια∈Df=R,ώστεf(α)=β.
Επειδήf(f(β))=2–βκαιεµείςθέλουµεναισχύειf(α)=β,επιλέγουµε:
α=f(2–β)
Γιατηντιµήαυτήτουαείναι:
(1)
f (α) = f ( f (2 − β) ) == 2 − (2 − β) = β
Άραηfέχεισύνολοτιµώντοf(R)=R.
δ) Στησχέση(fÎf)(x)=2–xθέτουµεόπουxτοf-1(x)καιπαίρνουµε:
f(f(f-1(x)))=2–f-1(x)⇔f(x)=2–f-1(x)⇔
⇔f-1(x)=2–f(x)(3)
Επειδήηf(x)έχεισύνολοτιµώντοR,η(3)ισχύειγιακάθεx∈R.


Α. α) Έστωµιασυνάρτησηf:A→R.Τιονοµάζουµεσύνολοτιµώνκαιτιγραφι-

κήπαράστασητηςf;
β) Πότεδύοσυναρτήσειςfκαιgλέγονταιίσες;
γ) ΑνfκαιgείναιδύοσυναρτήσειςµεπεδίαορισµούDfκαιDgαντίστοιχακαιορί-
ζεταιησύνθεσηfÎg,ποιοείναιτοπεδίοορισµούτηςfÎg;
[Μονάδες 7]
Β. ∆ίνεταιµιασυνάρτησηf:A→R.
α)ΠότεηfλέγεταιγνησίωςαύξουσακαιπότεγνησίωςφθίνουσαστοΑ;
β) Πότελέµεότιηfέχειµέγιστοκαιπότεελάχιστο;
γ) Πότεηfλέγεται“1–1”;
δ) Πότεηfέχειαντίστροφηκαιποιοείναιτοπεδίοορισµούτηςf-1;
[Μονάδες 8]
Γ. Ναχαρακτηρίσετεκαθεµίααπότιςπαρακάτωπροτάσειςωςσωστή(Σ)ήλανθα-
σµένη(Λ).
α)ΑντοσηµείοΜ(α,β)ανήκειστηγραφικήπαράστασηµιαςσυ-
νάρτησηςf,τότεf(α)=βκαιαντίστροφα. Σ Λ

β) Υπάρχεισυνάρτησηπουγιακάποιο α ∈ R ηγραφικήτηςπα-
ράστασητέµνειτηνευθείαx=ατουλάχιστονδύοφορές. Σ Λ

γ) Αν f:A→R, τότετοσύνολοτιµώντης f είναιτοσύνολο:
{y∈R/y=f(x)γιακάποιοx∈Α}
Σ Λ
δ) ΗσυνάρτησηgÎf,ανορίζεται,έχειπεδίοορισµούτοσύνολο
{x∈Df/f(x)∈Dg}. Σ Λ
35
ε) ΙσχύειότιgÎf=fÎg. Σ Λ

στ)Ανµιασυνάρτηση f:A→R είναιγνησίωςµονότονη,τότεη
εξίσωσηf(x)=0έχειτουλάχιστονµίαρίζαστοΑ. Σ Λ

ζ) Ανγιαµιασυνάρτηση f:A→R ισχύειησχέση:
f(α)=f(β)⇔α=β
γιακάθεα,β∈Α,τότεηfείναι“1–1”. Σ Λ
η) Γιαναορίζεταιηαντίστροφητηςσυνάρτησης f:A→Α πρέ-
πειηfναείναι“1–1”.Τοπεδίοορισµούτηςf-1είναιτότετο
f(Α)καιισχύουνοισχέσεις:
♦ y=f(x)⇔x=f-1(y)γιακάθεx∈Α Σ Λ
-1
♦ (f Î f )(x)=x γιακάθε x ∈ f (Α) Σ Λ
-1
♦ (f Î f )(x)=x γιακάθε x ∈ Α Σ Λ
θ) Ανησυνάρτησηfείναιγνησίωςαύξουσασταδιαστήµατα∆1και
∆2,τότεείναιγνησίωςαύξουσαστο∆1∪∆2. Σ Λ

ι) Ανησυνάρτηση f:A→R είναι “1–1”, τότεοιεξισώσεις f (x)=x
καιf-1(x)=xείναιισοδύναµες. Σ Λ
ια)Ανµιασυνάρτησηfείναι“1–1”,τότεείναιγνησίωςµονότονη. Σ Λ
ιβ)Ανησυνάρτησηf:A→Rείναι“1–1”,τότεηεξίσωσηy=f(x)
έχειµίαακριβώςρίζαγιακάθεy∈f(Α). Σ Λ
[Μονάδες 10]

Μιασυνάρτηση f:R→Rέχειτηνιδιότητα:

f(x)f(y)+1=f(x)+f(y)+xyγιακάθεx,y∈R
α)Ναβρείτετιςδυνατέςτιµέςτουf(1).
[Μονάδες 8]

β) Ναβρείτεόλεςτιςσυναρτήσεις f (x) µετηνπαραπάνωιδιότητα.
[Μονάδες 17]

∆ίνεταιµιαγνησίωςµονότονησυνάρτησηf:R→RµεσύνολοτιµώντοRκαιτης
οποίαςηγραφικήπαράστασηδιέρχεταιαπότασηµείαΑ(1,5)καιΒ(3,2).
α)Ναβρείτετοείδοςτηςµονοτονίαςτηςf(x).
[Μονάδες 5]
-1
β) Νααποδείξετεότιορίζεταιη f καιότιείναιγνησίωςφθίνουσα.
[Μονάδες 10]
γ) Ναλύσετετηνανίσωση:
f-1(3+f(x2+x–3))<1
[Μονάδες 10]


f ( x + f (x + y) ) = f (2x) + y για κάθε x, y ∈ »

α)Νααποδείξετεότιf(0)=0.
[Μονάδες 6]

β) Νααποδείξετεότιη f είναιαντιστρέψιµη.
[Μονάδες 6]
γ) ΝααποδείξετεότιηfέχεισύνολοτιµώντοR.
[Μονάδες 7]

δ) Ναβρείτετοντύποτηςσυνάρτησηςf (x).
[Μονάδες 6]
37

α)Ποιαπρότασησυνδέειτο lim f (x) µετα lim− f (x) και lim+ f (x) ;
x → x0 x → x0 x → x0
β) Τισυµπεραίνετεαν lim f (x) > 0 καιτιαν lim f (x) < 0 ;

x → x0 x → x0
γ) Ποιαπροϋπόθεσηεξασφαλίζειτηνιδιότητα:
lim [f (x) + g(x)] = lim f (x) + lim g(x)
x → x0 x → x0 x → x0
δ) Ναδιατυπώσετετοκριτήριοπαρεµβολήςγιατηνεύρεσητου lim f (x).

x → x0
ε) Νασυγκρίνετετουςαριθµούς ηµx και x . Πότεισχύειηισότητα;

ηµx συνx − 1
στ)Ποιαείναιητιµήτωνορίων lim και lim ;
x x→ 0x → −∞ x
ζ) Πότεµιασυνάρτησηfλέγεταισυνεχήςστοx0καιπότεσυνεχής;
η) ΝαδιατυπώσετετοθεώρηµαBolzanoκαιτοθεώρηµαενδιάµεσωντιµών.
θ) Ναδιατυπώσετετοθεώρηµαµέγιστηςκαιελάχιστηςτιµής.
ι) Τιισχύειγιαµιασυνεχήσυνάρτησηfσεέναδιάστηµα∆,ανf(x)≠0γιακάθε
x∈∆;
ια)Πώςβρίσκουµετοf(∆),όπουfείναισυνάρτησηορισµένηστοδιάστηµα∆=(α,β);
Ναγράψετεµεσαφήνειαόλεςτιςαπαραίτητεςπροϋποθέσεις.
α)Έστωσυνάρτησηfορισµένηστοσύνολο(α,x0)∪(x0,β).Το lim f(x) υπάρχει,
x→x0
ανκαιµόνοανυπάρχουντα …………………όριατηςfστοx0καιείναι………,

38 ΟΡΙΟ-ΣΥΝΕΧΕΙΑ
δηλαδή lim f (x) = ⇔ …………… = …………… = …
x → x0
β) Αν lim f (x) > 0, τότε………………γιαx……………στοx0.

x → x0
γ) Ανοισυναρτήσειςfκαιgέχουνόριοστοx0καιf(x)<g(x)κοντάστοx0,τότε
………………………………
δ) Ανh(x)≤f(x)≤g(x)κοντάστοx0,τότεγιαναυπάρχειτο lim f (x) καιναεί-
x → x0
ναιίσοµεαρκείναισχύειότι……………………………………
ε) Γιακάθεx∈Rισχύει ηµx ………… Ηισότηταισχύειµόνογια………

1
στ)Αν lim f (x) = 0 καιf(x)>0κοντάστοx0,τότε lim = ……
x → x0 x → x0 f (x)
ζ) Αν f (x)=ανxν+αν-1xν-1+…+α1x+α0 , τότε lim f (x) = ……………………
x →+∞
και lim f (x) = …………………

x → −∞
η) Ισχύειότι lim e x = ……, lim e x = …, lim lnx = …… και lim lnx = ……
x → +∞ x → −∞ x→ 0 x → +∞
θ) Ησυνάρτησηfλέγεταισυνεχήςστοx0,αν…………………………ήµεάλλον
τρόπο,αν……………………………………………
ι) ΣύµφωναµετοθεώρηµατουBolzano,ανηfείναι………………στο…………
και………………………,τότε…………………ένατουλάχιστονx0∈………
τέτοιο,ώστε…………………,δηλαδήηεξίσωση………………έχειµίατουλά-
χιστον…………στο……………
ια)Ανηfείναι……………………στοδιάστηµα………………καιηείναιαριθµός
ανάµεσασταf(α)καιf(β),τότευπάρχειx0∈…………τέτοιο,ώστε…………
ιβ)Ηεικόναf(∆)ενόςδιαστήµατος∆µέσωµιαςσυνεχούςκαιµησταθερήςσυ-
νάρτησηςfείναι……………………
ιγ)Κάθεσυνεχήςσυνάρτησηfστο[α,β]έχει…………………και………………
τιµήΜκαιmαντίστοιχα.Τοσύνολοτιµώντηςfστο[α,β]είναιτότετο………
ιδ)Ανηfείναι………………………στοδιάστηµα ∆=(α,β), lim+ f (x) = A και
x→ α
lim f (x) = Β καιηfείναι……………………………………στο∆,τότετοf(∆)

x → β-
είναιίσοµε:
39
♦ ……………,ανηfείναιγνησίως…………………
♦ ……………,ανηfείναιγνησίως……………………
α)Έστω lim f (x) = . Απότιςπαρακάτωπροτάσειςδενισχύειη:
x → x0
Α. lim f (x 0 + h) = Β. f(x)>0κοντάστοx0,αν>0

h→ 0
Γ. f(x)<0κοντάστοx0,αν<0 ∆. lim f (x) =

x → x0
1
Ε. αν=0,τότε lim = +∞ Þ − ∞
x → x 0 f (x)
β) Απότιςπαρακάτωπροτάσειςδενισχύειη:
ηµx
Α. lim = 1
x→ 0 x
Β. lim [f (x) + g(x)] = lim f (x) + lim g(x)
x → x0 x → x0 x → x0

Γ. ηµx ≤ x γιακάθε x∈R
∆. lim f ( g(x) ) = lim f (u), όπου u 0 = lim g(x) καιg(x)≠u0κοντάστοx0

x → x0 u → u0 x → x0
Ε. ηfείναισυνεχήςστοx0,ανκαιµόνοαν lim f (x 0 + λh) = f (x 0 ), µελ≠0

h→ 0
γ) Αν lim α x = 0 τότε:

x → +∞
Α.α>0 Β. α>1 Γ. 0<α<1 ∆.α=e Ε. α≠1
δ) Έστωfσυνάρτησηορισµένηστο [α,β]. Τιςπροϋποθέσειςτουθεωρήµατος

Bolzanoαποτελούνοιπροτάσεις:
Α.fσυνεχήςστο(α,β)καιf(α)f(β)>0
Β. fσυνεχήςστο[α,β]καιυπάρχειx0∈(α,β)µεf(x0)=0
Γ. f(α)f(β)<0καιfσυνεχήςστο[α,β]
∆.fσυνεχήςστο[α,β]καιf(α)=f(β)
Ε. καµίααπότιςπαραπάνω
ε) Έστωσυνάρτησηfσυνεχήςστοδιάστηµα∆.Απότιςπαρακάτωπροτάσειςλάν-
θασµένηείναιη:
Α.Ηfδιατηρείπρόσηµοστο∆,αρκείf(x)≠0γιακάθεx∈∆.
Β. Ανηfπαίρνεικαιετερόσηµεςτιµές,τότεηεξίσωσηf(x)=0έχειρίζαστο∆.
Γ. Ανηfείναιγνησίωςφθίνουσαστοδιάστηµα∆=(α,β),τότεf(∆)=(Β,Α),
όπου A = lim+ f(x) και B = lim- f (x).
x→α x→β
∆.Ηfπαίρνειµέγιστηκαιελάχιστητιµήστο∆,αρκείτο∆ναείναικλειστό.
Ε. Ηεικόναf(∆)του∆είναιπάνταδιάστηµα.
α)Ισχύειότι lim f (x) = ⇔ lim f (x) = . Σ Λ
x → x0 x → x0
β) Ισχύειότι lim [f (x)g(x)] = lim f (x) ⋅ lim g(x). Σ Λ
x → x0 x → x0 x → x0
γ) ΑνυπάρχουνστοRτα lim f (x) και lim [f (x) + g(x)], τότευπάρ-

x → x0 x → x0
χεικαιτο lim g(x). Σ Λ

x → x0
δ) Αν lim g(x) = u 0 και lim f (u) = 1, τότε lim f ( g(x) ) = 1. Σ Λ
x → x0 u → u0 x → x0
ηµx
ε) Ισχύειότι lim = 1 και lim e x = −∞. Σ Λ
x → +∞x x → −∞
1
στ)Αν lim f (x) = 0, τότε lim = +∞ Þ − ∞. Σ Λ
x → x0 x → x 0 f (x)
ηµx
ζ) Αν lim f (x) = +∞ Þ − ∞, τότε lim = 0. Σ Λ
x → x0 x → x0 f (x)
η) Αν lim α x = +∞, τότεα>1. Σ Λ
x → +∞
θ) Αν lim f (x 0 + h) = f (x 0 ), τότεηfείναισυνεχήςστοx0. Σ Λ

h→ 0
ι) Ανηfείναισυνεχήςστο[α,β]καιηf(x0)=0γιακάποιοx0∈(α,β),
τότεf(α)f(β)<0. Σ Λ
ια)Ανηfείναισυνεχήςστοδιάστηµα∆καιδεµηδενίζεταιστο∆,
τότεηfδιατηρείπρόσηµοστο∆. Σ Λ
41
ιβ)Ανµιασυνάρτησηf:A→RέχειµέγιστητιµήΜκαιελάχιστη
τιµήm,τότετοσύνολοτιµώντηςείναιτοf(Α)=[m,Μ]. Σ Λ
ιγ)Ανηfείναιγνησίωςαύξουσαστο∆=[α,β], lim+ f (x) = A και
x→ α

lim f (x) = B, τότε f (∆)=[Α,Β]. Σ Λ
x → β-
ιδ)∆ενυπάρχειµησταθερήσυνάρτηση f:R→Q, όπουQείναι

τοσύνολοτωνρητώναριθµών. Σ Λ

Α. Έστωµιασυνάρτησηf:A→Rκαιx0∈A.
α)Ηfείναισυνεχήςστοx0,αν lim f (x) = f (x 0 ).
x → x0
β) Ανοτύποςτηςfαλλάζειστοx0,τότεγιαναείναισυνεχήςστοx0,πρέπει:
lim f (x) = lim+ f (x) = f (x 0 )
x → x 0− x → x0
γ) Σεθεωρητικάκυρίωςθέµατα,γιατησυνέχειατηςfστοx0,χρησιµοποιούµε
τουςτύπους:
♦ lim f (x 0 + h) = f (x 0 ) Þ lim f (x 0 + λh) = f (x 0 ), λ ≠ 0
h→ 0 h→ 0
♦ lim f (x 0 h) = f (x 0 ), αν x 0 ≠ 0
h →1
Β. Έστωµιασυνάρτησηf:A→Rσυνεχήςστοx0.Ανµαςδίνεταιγιατηνfµια
ιδιότητακαιµαςζητείταιτοf(x0),τότε:
♦ βρίσκουµεµεκάποιοτρόποτο lim f (x) και
x → x0
♦ είναιτότε f (x 0 ) = lim f (x).

x → x0
6.1 Μιασυνάρτησηf:R→Rείναισυνεχήςκαιισχύει:
x2f(x)=1–συν4xγιακάθεx∈R
1 - συν4x
α) Ναβρεθείτο A = lim .
x→0 x2
β) Ναβρεθείοτύποςτηςf(x).
43
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
2
1 − συν4x 2ηµ 2 2x  ηµ2x 
A = lim 2
= lim 2
= 2 lim   =
x→ 0 x x → 0 x x → 0
 x 
2 2
 ηµ2x   ηµ2x 
= 2 lim  2 ⋅ 
2x 
= 8lim   =8
x→ 0
 x → 0
 2x 
ΤοόριοµπορείφυσικάναβρεθείκαιµετονκανόναDeL’Hospital:
0 0
0 4ηµ4x ηµ4x 0
A == lim = 2 lim == 2 lim(4συν4x) = 8
x→ 0 2x x→0 x x→ 0
1 − συν4x (α)
β) Γιαx≠0είναι f (x) = 2
. Γιαx=0είναι f (0) = lim f (x) == 8. Άρα:
x x → 0
1 − συν4x
 , x≠0
f (x) =  x2
 8, x=0
6.2 Έστωµιασυνάρτησηf:R→Rµετηνιδιότητα:
f(x)f(y)=2f(x+y)γιακάθεx,y∈R
α) Ανf(0)=0,νααποδειχθείότιηfείναισταθερή.
β) Ανηfδενείναισταθερή,ναβρεθείτοf(0).
γ) Ανυπάρχεια∈R,ώστεf(α)=0,νααποδειχθείότιf(x)=0γιακάθεx∈R.
δ) Ανf(0)=2,νααποδειχθείότιf(x)>0γιακάθεx∈R.
ε) Έστωότιηfείναισυνεχήςστοx=βµεf(β)≠0.Νααποδειχθείότι:
i) ησυνάρτησηfείναισυνεχήςστοx0=0,
ii) ησυνάρτησηfείναισυνεχήςστοR.
ΛΥΣΗ
f(x)f(y)=2f(x+y)(1)
γιακάθεx,y∈R.
Ανf(0)=0,τότεησχέση(1)µεy=0δίνει:
f(x)f(0)=2f(x+0)⇔2f(x)=0⇔f(x)=0
γιακάθεx∈R.Άραηfείναισταθερή.
β) Η(1)γιαx=y=0δίνει:
f2(0)=2f(0)⇔f(0)[f(0)–2]=0⇔f(0)=0ήf(0)=2
Όµως,αν f (0)=0, τότεσύµφωναµετοερώτηµα(α)ηfείναισταθερή,άτοπο.
Άραf(0)=2.
γ) Είναιf(α)=0.Έστωτυχαίοx∈R.Τότε:
(1)
2f (x) = 2f[(x − α) + α] == f (x − α)f (α) = 0
Εποµένως2f(x)=0⇔f(x)=0γιακάθεx∈R.
x
δ) Στησχέση(1)θέτουµεόπουxκαιyτο καιπαίρνουµε:
2
x x x x x
f   f   = 2f  +  ⇔ 2f (x) = f 2   ≥ 0
2 2 2 2 2
Άρα:
f(x)≥0(2)
Σύµφωναµετοερώτηµα(γ),ανυπάρχεια,ώστε f (α)=0, τότεf (x)=0 γιακάθε
x∈R,άτοπο,αφούf(0)=2.Είναιλοιπόνf(x)≠0γιακάθεx∈R,οπότεησχέση(2)
δίνειότι:
f(x)>0γιακάθεx∈R
ε) i) Επειδήηfείναισυνεχήςστοx=β,θαισχύει:

(1) 1
lim f (β + h) = f (β) ⇐⇒ lim [ f (β)f (h)] = f (β) ⇔
h→ 0 2 h→ 0
f (β) ≠ 0
⇔ f (β) lim f (h) = 2f (β) ⇐⇒ lim f (h) = 2 ⇔
h→ 0 h→ 0
⇔ lim f (h) = f (0) (3)

h→ 0
πουσηµαίνειότιηfείναισυνεχήςστο0. Υπενθυµίζουµεότιαν f (0)=0, τότε

f(x)=0γιακάθεx∈R.Όµωςf(β)≠0,οπότεf(0)=2.
45
ii) Έστωτώρατυχαίογ∈R.Γιαναείναιηfσυνεχήςστοx=γ,αρκείνααποδεί-
ξουµεότι:
lim f (γ + h) = f (γ) (4)
h→ 0
Είναιόµως:
(1) 1  1 (3)
lim f (γ + h) == lim  f (γ)f (h)  = f (γ) lim f (h) ==
h→0 2
h→ 0
  2 h→ 0
1 1
= f (γ)f (0) = f (γ) ⋅ 2 = f (γ)
2 2
Εποµένως,ηfείναισυνεχήςσεολόκληροτοR.
ΕΝΑΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟΘΕΜΑ
6.3 Ανγιατησυνάρτησηf:R→Rισχύειότι:
f2(x)+2f(x)+συν2x≤0γιακάθεx∈R
νααποδειχθείότιηfείναισυνεχήςστοx0=0.
ΛΥΣΗ
Έχουµε:
f2(x)+2f(x)+συν2x≤0⇔
⇔f2(x)+2f(x)+1≤1–συν2x⇔[f(x)+1]2≤ηµ2x⇔
⇔ 0 ≤ [ f (x) + 1] ≤ ηµ 2 x ⇔ 0 ≤ f (x) + 1 ≤ ηµx ⇔

2
⇔ − ηµx ≤ f (x) + 1 ≤ ηµx ⇔ − 1 − ηµx ≤ f (x) ≤ −1 + ηµx
Είναιόµως:
lim ( −1 − ηµx ) = −1 και lim ( −1 + ηµx ) = −1
x→ 0 x→ 0
Έτσιτοκριτήριοτηςπαρεµβολήςδίνειότι lim f (x) = −1.

x→ 0

Ηδοσµένησχέσηγια x=0 δίνει:
f2(0)+2f(0)+1≤0⇔[f(0)+1]2≤0⇔f(0)=-1
αφού[f(0)+1]2≥0.
Είναιλοιπόν:
lim f (x) = −1 = f (0)
x→ 0

οπότεηfείναισυνεχήςστο x0=0.
6.4 Μιασυνάρτησηf:R→Rέχειτηνιδιότητα:
f3(x)+3f2(x)f(-x)=-2x3γιακάθεx∈R
Α.Νααποδειχθείότι:
α) ηfείναιπεριττή, β) f(x)=x.
x-2
Β. α) Ναβρεθείτο A = lim .
( f(x) - 1 )
x→1 2
συν2x
β) Ναβρεθείτο B = lim .
x → + ∞ f 2 (x)
ΛΥΣΗ
Α.α)Απότηνυπόθεσηέχουµε:
f3(x)+3f2(x)f(-x)=-2x3(1)
Στησχέση(1)βάζουµεόπουxτο–xκαιπαίρνουµε:
f3(-x)+3f2(-x)f(x)=2x3(2)
Προσθέτουµετιςσχέσεις(1)και(2):
f3(x)+3f2(x)f(-x)+f3(-x)+3f2(-x)f(x)=0⇔[f(x)+f(-x)]3=0⇔
⇔f(x)+f(-x)=0⇔f(-x)=-f(x)
γιακάθεx∈R.Εποµένωςηfείναιπεριττή.
β) Επειδήf(-x)=-f(x),η(1)γίνεται:
f3(x)+3f2(x)(-f(x))=-2x3⇔-2f3(x)=-2x3⇔f3(x)=x3⇔f(x)=x
γιακάθεx∈R.
B. α)Είναι:
x−2 x−2  1 
A = lim = lim = lim  ⋅ (x − 2)  = − ∞
( f (x) − 1)
2 2 2
x →1 x →1 (x − 1) x →1
 (x − 1) 
47
διότι:
1
lim = + ∞ και lim(x − 2) = −1 < 0
x →1 (x − 1)2 x →1
β) Είναιf(x)=x,οπότε:
συν2x
B = lim
x → +∞ x2
Όµως συν2x ≤ 1, οπότε:
συν2x 1 1 συν2x 1
2
≤ 2 ⇔ − 2 ≤ ≤ 2
x x x x2 x
Επειδή:
1  1 
lim 2
= 0 = lim  − 2 
x → +∞ x x → +∞  x 
απότοκριτήριοπαρεµβολήςσυµπεραίνουµεότι:
συν2x
lim =0 ⇔ B=0
x → +∞ x2
ΘΕΜΑΤΑΥΠΑΡΞΗΣΚΑΙΣΥΝΕΧΕΙΑ
Α. Ανζητείται x0 ∈ (α,β) γιατοοποίοµιασυνάρτησηfέχειµιαδοσµένηιδιό-
τητα,τότεθεωρούµεκατάλληλησυνάρτησηg(x),x∈[α,β],καιεφαρµόζουµετο
θεώρηµαBolzano.Τηβοηθητικήσυνάρτησηgτηνβρίσκουµεσυνήθωςανστην
ιδιότηταπουέχειτοx0:
♦ φέρουµεόλουςτουςόρουςστοπρώτοµέλος,
♦ θέσουµεxστηθέσητουx0,
♦ θεωρήσουµεg(x)τησυνάρτησητουπρώτουµέλους.
Τονίζουµεότιανηgδενορίζεταισεκάποιοαπόταάκραα,β,τότεπρέπειπρώ-
τανααπαλείψουµετουςανεπιθύµητουςπαρονοµαστές.
Β. Ανζητείταιx0∈[α,β],τοοποίοναικανοποιείµιαδοσµένηιδιότητα,τότε:
♦ εντοπίζουµε,όπωςπριν,τηβοηθητικήσυνάρτησηg,
♦ εξασφαλίζουµεότιg(α)g(β)≤0,
♦ διακρίνουµετιςπεριπτώσεις:
i) ανg(α)g(β)=0,τότεθεωρούµε(επιλέγουµεως)x0=αήx0=β,
ii) ανg(α)g(β)<0,τότεεφαρµόζουµετοθεώρηµαBolzano.
Γ. Σπανιότερα,σεθέµαταύπαρξηςµεσυνεχείςσυναρτήσεις,εργαζόµαστεµε
άτοποαπαγωγήκαιχρησιµοποιούµετηνεξήςιδιότητα:
“Κάθεσυνεχήςσυνάρτησησ’έναδιάστηµα∆,ηοποίαδενµηδενίζεταισεκανέ-
νασηµείοxτου∆,διατηρείσταθερόπρόσηµοστο∆.”
∆. Σεορισµένεςπεριπτώσειςηύπαρξηµπορείναεξασφαλιστείαπότοθεώρη-
µαενδιάµεσωντιµών(γιαπαράδειγµαηύπαρξηρίζας)ήακόµηκαιαπότοθεώρηµα
µέγιστηςκαιελάχιστηςτιµής.ΑνγιαπαράδειγµαmκαιΜείναιηελάχιστηκαιη
µέγιστητιµήτηςfσ’έναδιάστηµα∆και η ∈ [m,M], τότευπάρχει x0 ∈ ∆τέ-
τοιο,ώστεf(x0)=η.Τονίζουµεότιαντο∆είναικλειστόδιάστηµα[α,β],τότε
καιx0∈[α,β].
Ανηfείναισυνεχήςστο∆και [f (x)–κ][f (x)–λ]=0 γιακάθε x ∈ ∆, τότεο
τύποςτηςf(x)είναιf(x)=κήf(x)=λ,δηλαδήηfείναισταθερή,διότι:
♦ γιακάθεx∈∆είναιf(x)=κήf(x)=λ,
♦ ανυπάρχουνα,β∈∆µεf(α)=κκαιf(β)=λ,τότεηfωςσυνεχήςπαίρνει
καιόλεςτιςενδιάµεσεςτιµές,άτοπο!
6.5 Έστωf:R→(-∞,1)καιg:R→(1,+∞)συνεχείςσυναρτήσειςµεf(α)=α
καιg(β)=β,όπουα,β>0.
Νααποδειχθείότιυπάρχειγ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf(γ)g(γ)=γ.
ΛΥΣΗ
Ησχέση f (γ)g(γ)=γ (θέτοντας γ=x),µαςοδηγείστηβοηθητικήσυνάρτηση:

h(x)=f(x)g(x)–x,x∈[α,β]
Τονίζουµεότια=f(α)<1,διότιf(x)∈(-∞,1),ενώβ=g(β)>1,διότιg(x)∈(1,+∞)
γιακάθεx∈R.Εποµένωςα<β.
49
Ησυνάρτησηh(x)=f(x)g(x)-xείναισυνεχήςστο[α,β].
(Τογινόµενοf(x)g(x)είναισυνεχήςσυνάρτησηκαιηf(x)g(x)–xείναισυνεχής,
ωςδιαφοράσυνεχώνσυναρτήσεων.)
Επίσης:
♦ h(α)=f(α)g(α)–α=αg(α)–α=α[g(α)–1]>0
αφούα>0καιg(α)>1.
♦ h(β)=f(β)g(β)–β=f(β)β–β=β[f(β)–1]<0
διότιβ>0καιf(β)<1.
Εποµένωςείναιh(α)h(β)<0.ΣύµφωναµετοθεώρηµαBolzano,υπάρχειγ∈(α,β)
τέτοιο,ώστε:
h(γ)=0⇔f(γ)g(γ)–γ=0⇔f(γ)g(γ)=γ
6.6 Έστωf:[0,1]→Rσυνεχήςσυνάρτησηµεf(0)=f(1).Θεωρούµετησυ-
νάρτηση:
 1
g(x) = f(x) - f  x + 
 3
α) Ναβρεθείτοπεδίοορισµούτηςg(x).
β) Νααποδειχθείότιηεξίσωσηg(x)=0έχειµίατουλάχιστονρίζαστο[0,1).
ΛΥΣΗ
α)Πρέπει:
 x ∈ [0,1]   0 ≤ x ≤1   0 ≤ x ≤1 
       2
 1  ⇔  1  ⇔  1 2  ⇔ x ∈ 0, 
x + 3 ∈ [0,1] 0 ≤ x + 3 ≤ 1 − 3 ≤ x ≤ 3   3
 2
Άρατοπεδίοορισµούτηςg(x)είναιτο A = 0,  .
 3
β) Έστωότιηεξίσωσηg(x)=0είναιαδύνατηστο[0,1).Τότεg(x)≠0γιακάθε
x∈Α.Επειδήηgείναισυνεχήςκαιδενέχειρίζες,θαδιατηρείπρόσηµοστοΑ.
Όµως:
1 1 1 2
g(0) = f (0) − f   , g  = f   − f  
 3 3 3  3
2 2
και g   = f   − f (1)
3 3
Μεπρόσθεσηκατάµέλητωνπροηγούµενωνσχέσεωνπαίρνουµε:
1 2
g(0) + g   + g   = f (0) − f (1) = 0
3
  3
1 2
Αυτόόµωςείναιάτοπο,διότιοιαριθµοί g(0), g   και g   είναιοµόσηµοι.
 3 3
Άρα,ηεξίσωσηg(x)=0έχειµιατουλάχιστονρίζαστο[0,1).
ΜΕΘΟ∆ΟΙ–ΣΧΟΛΙΑ
Α. Ανζητάµετοντύποµιαςσυνεχούςσυνάρτησηςf:A→R,όπουΑείναιδιά-
στηµα,γιατηνοποίαγνωρίζουµεµιαιδιότηταΙ,προσπαθούµεσυνήθωςµεµετα-
σχηµατισµότηςσχέσηςΙνακαταλήξουµεσεµιασχέσητηςµορφής:
g2(x)=h(x)
όπουg(x)είναικατάλληλησυνεχήςσυνάρτηση,πουπεριέχειστουςόρουςτηςτην
f(x),καιh(x)συνάρτησηπουδενµηδενίζεταιστοδιάστηµαΑ.Ηg,ωςσυνεχής
καιχωρίςρίζεςστοΑ,θαδιατηρείπρόσηµοστοΑ.Εποµένωςησχέσηg2(x)=h(x)
δίνει:
g(x) = h(x), x ∈ A Þ g(x) = − h(x), x ∈ A
Ανωστόσοηh(x)µηδενίζεταιµόνοστο x=α, τότεοιζητούµενεςσυναρτήσεις
θαείναιοι:
♦ g(x) = h(x), x ∈ A Þ g(x) = − h(x), x ∈ A
 h(x) , x < α  − h(x) , x < α
♦ g(x) =  , x ∈ A Þ g(x) =  , x∈A
 − h(x) , x ≥ α  h(x) , x ≥ α
Β. Ανµαςζητηθείσεκάποιοθέµαηεύρεσητουπροσήµουµιαςσυνάρτησης,τό-
τεακολουθούµεταεξήςβήµατα:
♦ Βρίσκουµεδιαστήµατατουπεδίουορισµούτηςf.
♦ Λύνουµετηνεξίσωσηf(x)=0,οπότεοιρίζες(ανυπάρχουν)χωρίζουντοDf
σενέαδιαστήµατα.
51
♦ Επιλέγουµεσεκάθεδιάστηµαένασηµείοx0καιβρίσκουµετηντιµήf(x0).
♦ Τοπρόσηµοτηςf (x)σεκαθένααπόταπαραπάνωδιαστήµαταείναιτοπρό-
σηµοτουαντίστοιχουf(x0).

6.7 Ναβρεθούνοισυνεχείςσυναρτήσειςf:R→Rµετηνιδιότητα:
[f(x)–ηµx][f(x)+ηµx]=2f(x)συνx
γιακάθεx∈R .
ΛΥΣΗ
Πρόκειταιγιαβασικόθέµαστιςσυνεχείςσυναρτήσειςκαιαντιµετωπίζεταιωςεξής:
Ηδοσµένησχέση[f(x)–ηµx][f(x)+ηµx]=2f(x)συνxγράφεται:
f2(x)–ηµ2x=2f(x)συνx⇔f2(x)–2f(x)συνx=ηµ2x⇔
⇔f2(x)–2f(x)συνx+συν2x=ηµ2x+συν2x⇔
⇔[f(x)–συνx]2=1
Θέτουµεg(x)=f(x)–συνxκαιπαίρνουµε:
g2(x)=1(1)
Ησχέση(1)δηλώνειότιg(x)≠0καιεπειδήηgείναισυνεχής(ωςδιαφοράσυνε-
χώνσυναρτήσεων),θαδιατηρεί(σταθερό)πρόσηµοστοR.
Θαείναιλοιπόν:
g 2 (x) = 1 ⇔ ( g(x) = 1 για κάθε x ∈ » Þ g(x) = −1 για κάθε x ∈ » ) ⇔
⇔(f(x)–συνx=1ήf(x)–συνx=-1)⇔
⇔(f(x)=συνx+1ήf(x)=συνx–1)
Έτσι,οιζητούµενεςσυναρτήσειςείναιοι:
f(x)=συνx+1καιf(x)=συνx–1
ΣΧΟΛΙΟ
Ησυνέχειατηςgείναιαπαραίτητη,διότιµιασυνάρτηση,όχισυνεχής,µεg2(x)=1
θαµπορούσεναείναικαιη:
 1, αν x < 0
g(x) = 
−1, αν x ≥ 0
Έστωµιασυνάρτησηf,γιατηνοποίαζητάµετοσύνολοτιµώνσεκάποιοδιά-
στηµα∆=(α,β).Γιατηνεύρεσητουf(∆)ακολουθούµεταεξήςβήµατα:
♦ ∆ιαπιστώνουµετησυνέχειατηςfστοδιάστηµα∆.
♦ Αποδεικνύουµεότιηfείναιγνησίωςµονότονηστο∆.
♦ Βρίσκουµετα A = lim+ f (x) και B = lim- f (x). Θαείναιτότε:
x→ α x→β
(A, B), αν η f είναι γνησίως αύξουσα στο ∆

f (∆) = 
(Β, Α), αν η f είναι γνησίως φθίνουσα στο ∆
α)Ανκάποιοαπόταάκρααήβείναικλειστό,τότετοαντίστοιχοάκροΑήΒ
τουf(∆)είναιεπίσηςκλειστό.
β) Αν Α=+∞ και Β=-∞ ήαντίστροφα,τότε f (∆)=R, χωρίςναείναιαπα-

ραίτητοηfναείναιγνησίωςµονότονηστο∆.Αρκείµόνοησυνέχειατηςfστο∆.
γ) Ανf:A→RκαιΑ=∆1∪∆2∪…∪∆κ,τότετοσύνολοτιµώντηςfείναιτο:
f(Α)=f(∆1)∪f(∆2)∪…∪f(∆κ)
Είναιφανερόότιτα ∆1 ,∆2 ,…,∆κ προτιµάµεναείναιταδιαστήµαταµονοτο-
νίαςτηςf.
ΧΡΗΣΙΜΗΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
6.8 Αν lim f

x→α
ν
(x) = 0, νααποδειχθείότι lim f(x) = 0, όπουν∈N*.
x→α
ΛΥΣΗ
Έχουµε lim f ν (x) = 0, οπότε:
x→ α
ν
lim f ν (x) = 0 ⇔ lim f (x) = 0 ⇔
x→ α x→ α
ν
⇔ lim ν f (x) = 0 ⇔ lim f (x) = 0 (1)
x→ α x→ α
53
Όµως:
− f (x) ≤ f (x) ≤ f (x) (2)
Ησχέση(2)λόγωτης(1),καισύµφωναµετοκριτήριοπαρεµβολής,δίνειότι:
lim f (x) = 0
x→ α
6.9 Έστωf:R→R συνεχήςσυνάρτησηµε:

f(2)+f(5)<7<f(3)+f(4)
Νααποδειχθείότιυπάρχουν α,β ∈ R µε α+β=7 και f(α)+f(β)=7.
ΛΥΣΗ
Επειδή:
β=7–ακαιf (α)+f (β)=7⇔f (α)+f (7–α)–7=0
θεωρούµετησυνάρτηση:
g(x)=f (x)+f (7–x)–7,x ∈ R
ΗgείναισυνεχήςστοR,άρακαιστο [2,3].
Είναι:
♦ g(2)=f (2)+f (5)–7<0, διότι:
f (2)+f (5)<7
♦ g(3)=f (3)+f (4)–7>0, διότι:
f (3)+f (4)>7
Εποµένως g(2)g(3)<0. ΣύµφωναµετοθεώρηµαBolzano,υπάρχει α ∈ (2,3)τέτοιο,
ώστε:
g(α)=0⇔f (α)+f (7–α)–7=0⇔f (α)+f (7–α)=7
Ανθέσουµε 7–α=β, τότε:
♦ α+β=7
♦ f (α)+f (β)=7
Έτσιηαπόδειξηέχειολοκληρωθεί.

Α. α) Πότεµιασυνάρτηση f:A→R λέγεταισυνεχήςστο x0 ∈ Ακαιπότεσυ-
νεχής;
[Μονάδες 2]
β) ΝαδιατυπώσετετοθεώρηµαBolzano.
[Μονάδες 2]
γ) Ναδιατυπώσετετοκριτήριοπαρεµβολής.
[Μονάδες 2]
Β. ∆ίνονταιοιπροτάσεις:
i) Ηfείναισυνεχήςστοδιάστηµα∆=(α,β).
ii) lim+ f (x) = A και lim- f (x) = B.

x→ α x→β
iii)Ηfέχεισύνολοτιµώνστοδιάστηµα∆το(Α,Β).
iv)Ηfείναιγνησίωςαύξουσαστο∆.
α) Ναδιατάξετετιςπαραπάνωπροτάσειςµετέτοιοτρόπο,ώστεητελευταίανα
προκύπτειαπότιςυπόλοιπεςτρεις.
[Μονάδες 2]
β) Ποιαπρότασηθααλλάξετεακόµαστηδιάταξητουερωτήµατος(α),ανηπρότα-
ση(iv)γίνει:“Ηfείναιγνησίωςφθίνουσα”;
[Μονάδες 2]
Γ. Έστωµιασυνεχήςσυνάρτησηf,ηοποίαείναισυνεχήςστο [α,β], µεf(α)≠f(β)

καιηέναςαριθµόςµεταξύτωνf(α)καιf(β).Νααποδείξετεότιυπάρχειέναςτου-
λάχιστονx0∈(α,β)τέτοιος,ώστεf(x0)=η.
[Μονάδες 9]
55
∆.Ναχαρακτηρίσετετιςπαρακάτωπροτάσειςωςσωστές(Σ)ήλανθασµένες(Λ).
α)Αν lim f (x) = , τότε lim f (x 0 + h) = καιαντίστροφα. Σ Λ
x → x0 h→ 0
β) Ανηfείναισυνεχήςστοσηµείοx0≠0,τότε lim f (x 0 h) = f (x 0 ). Σ Λ

h →1
γ) Αν lim f (x) > 0, τότε f (x)>0 γιακάθεσηµείοxτουπεδίου

x → x0
ορισµούτης. Σ Λ

δ) Αν f:A→R και (α,x0) ∪ (x0,β) ⊆ Α, τότεγιαναυπάρχειτο
lim f (x) πρέπεικαιαρκείναυπάρχουντα lim− f(x) και lim+ f(x)
x → x0 x→x0 x→x0
καιναείναιίσα. Σ Λ

ε) Αν f (x)≤g(x) γιακάθεxκοντάστοx0,τότε lim f (x) ≤ lim g(x). Σ Λ
x → x0 x → x0
στ)Ισχύειότι lim [f (x) + g(x)] = lim f (x) + lim g(x). Σ Λ
x → x0 x → x0 x → x0
1
ζ) Αν lim f (x) = 0, τότε lim = +∞ Þ − ∞. Σ Λ
x → x0 x → x 0 f (x)
ηµx συνx − 1
η) Ισχύειότι lim = 1 και lim = 0. Σ Λ
x→ 0 x x→ 0 x
θ) Ανµιασυνάρτησηfείναισυνεχήςσεκλειστόδιάστηµα,τότεηf
παίρνειελάχιστηκαιµέγιστητιµή. Σ Λ
ι) Ανµιασυνάρτησηδενµηδενίζεταισεκανένασηµείοxενόςδια-
στήµατος∆,τότεησυνάρτησηαυτήδιατηρείσταθερόπρόσηµο
στο∆. Σ Λ

ια)Ανηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο ∆=(α,β), lim+ f (x) = A και
x→ α

lim f (x) = B, τότε f (∆)=(Β,Α). Σ Λ
x → β-
ιβ)Αν lim f (x 0 + h) = f (x 0 ), τότεηfείναισυνεχήςστοx0. Σ Λ

h→ 0
[Μονάδες 6]

∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=λx4–(3λ–4)x3+3(λ–3)x2–3(λ–2)x+2λ-3,όπου
λ∈R.Νααποδείξετεότι:
α)ΗγραφικήπαράστασηCfδιέρχεταιαπόδύοσταθεράσηµείαγιακάθετιµήτου
λ∈R.
[Μονάδες 12]
β) Ηεξίσωση(3λ–4)x3–3(λ–3)x2+3(λ–2)x=λx4–2λ+3έχειµίατουλάχι-
στονρίζαστο(1,2).
[Μονάδες 13]


f2(x)+2xηµx≤2xf(x)+ηµ2xγιακάθεx∈R
α)Ναβρείτε:
i) τοf(0) ii) το lim f (x)
x→ 0
[Μονάδες 6] [Μονάδες 13]

β) Ναεξετάσετεανηfείναισυνεχήςστοx0=0.
[Μονάδες 6]

Μιασυνάρτηση f:R→Rέχειτηνιδιότητα(fÎf)(x)=2–xγιακάθεx∈R.

α)Νααποδείξετεότιη f είναι“1–1”.
[Μονάδες 4]

β) Νααποδείξετεότι f (1)=1.
[Μονάδες 4]
2
γ) Ναλύσετετηνεξίσωση f (x –x)=f (x+3).
[Μονάδες 4]
-1
δ) Νααποδείξετεότιορίζεταιη f καιότιέχειπεδίοορισµούτοR.
[Μονάδες 5]
-1
ε) Ανηfείναισυνεχής,νααποδείξετεότικαιηf είναισυνεχήςκαιναβρείτε
το lim f −1 (x).
x →1
[Μονάδες 5]
στ)Νααποδείξετεότιη f δενείναιγνησίωςαύξουσα.
[Μονάδες 3]
57

α)Πότεµιασυνάρτησηfλέγεταιπαραγωγίσιµηστοx0;Τιλέµεπαράγωγοτηςfστο
x0καιπώςσυµβολίζεται;
β) Ναγράψετετρειςτύπουςπουδίνουντοναριθµόf´(x0).
γ) Ανηfπαραγωγίζεταιστοx0,ποιαείναιηεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτηςCfστο
σηµείοτηςΑ(x0,f(x0));
δ) Ποιαπρότασηαφοράστηνπαράγωγοκαιτησυνέχειαµιαςσυνάρτησηςστοx0;
f (x)
ε) Ναγράψετετουςτύπουςγιατηνπαράγωγοτωνf(x)g(x)και .
g(x)
στ)Ανy=f(x),τιονοµάζουµερυθµόµεταβολήςτουyωςπροςτοxστοσηµείοx0;
Ναθεωρηθείότιηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0.
α)Ανηfπαραγωγίζεταιστοx0,τότεf´(x0)=……………………………………ή
f´(x0)=…………………………ήακόµαf´(x0)=………………………,όταν
x0≠0.
β) Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,τότεκλίσητηςfστοx0λέµετοναριθµό……
………Ηεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτης Cf στοσηµείο Α(x0 ,f (x0)) δίνεται
απότησχέση…………………………………………………
γ) Ανµιασυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,τότεείναικαι…………………
στοσηµείοαυτό.Τοαντίστροφο………………………
δ) Ισχύειότι:

(c)´=…, (x)´=…, (xν)΄=…………,

γιαν∈N–{0,1}
58 ΚΑΝΟΝΕΣΠΑΡΑΓΩΓΙΣΗΣ
( x )´= ………,
(ηµx)΄=…………,
(συνx)΄=…………,

(εφx)´=…………, (σφx)΄=……………, (αx)΄=……………,

(ex)´=……, ( ln x )´ = … και ( log x )´ = …………
α
ε) Ισχύειότι:

[f(x)+g(x)]´=……………………, [λf(x)]´=……………(λ∈R),

[f(x)g(x)]´=……………………………………………και
 f (x) ´
  = …………………………
 g(x) 
στ)Ισχύειότι:

[f(g(x))]´=…………………………, [fν(x)]´=……………………

(ef(x))´=……………………… και (ηµf(x))´=………………………
α)Απότιςπαρακάτωπροτάσειςλανθασµένηείναιη:
f (x 0 + h) − f (x 0 )
Α. f ´(x 0 ) = lim
h→ 0 h
1 f (x 0 h) − f (x 0 )
Β. f ´(x 0 ) = ⋅ lim , x0 ≠ 0
x0 h →1 h −1
Γ. [ f (x) ]  ´ = [ f (x) ] [ g(x)lnf (x) ]´, f (x) > 0

g(x) g(x)

 
 1 ´ f ´(x)
∆.   =− 2 , f (x) ≠ 0
 f (x)  f (x)
1
Ε. ( ln f (x) )´ = ⋅ f ´(x), f (x) ≠ 0
f (x)
β) ΟιγραφικέςπαραστάσειςCfκαιCgτωνπαραγωγίσιµωνσυναρτήσεωνέχουνστο
κοινότουςσηµείοΑ(α,β)κοινήεφαπτοµένη,αν:
Α.f(α)=g(α) Β. f(β)=g(β) Γ. f´(α)=g´(α)
∆.f´(β)=g´(β) Ε. f´(α)=g´(β)
59
γ) Απότιςπαρακάτωπροτάσειςλανθασµένηείναιη:
Α.Ανηfπαραγωγίζεταιστοx0,τότεείναικαισυνεχήςστοx0.
Β. Ανf(-x)=g(x),τότεf´(-x)=-g´(x).
Γ. Είναι(xα)΄=αxα-1,µεα∈Rκαιx∈(0,+∞).
dz dz dy dx
∆.Ισχύειότι = ⋅ ⋅ .
dt dy dx dt
Ε. Ισχύειότι[fν(g(x))]´=νfν-1(g(x))g´(x).
δ) Ηπαράγωγοςτηςσυνάρτησηςf(x)=xxισούταιµε:
Α.xxx-1 Β. xx Γ. xx(1+lnx)
∆.xxlnx Ε. τίποτααπόταπαραπάνω
7.4 Ερωτήσειςαντιστοίχισης
α)ΝααντιστοιχίσετεκαθεµίασυνάρτησηστηστήληΑµετηνπαράγωγότηςστη
στήληΒ.
ΣτήληΑ ΣτήληΒ
(Συνάρτηση) (Παράγωγος)
α. ef(x)
1. ef(x) β. -ηµf(x)

γ. g´(f(x))
2. συνf (x)
δ. -ηµf(x)⋅f´(x)
3. g(f(x))
ε. g´( f (x) ) f ´(x)
4. ηµf(x) στ. ef(x)f´(x)

ζ. συνf(x)f´(x)

Πίνακαςαπαντήσεων:
ΣτήληΑ 1 2 3 4
ΣτήληΒ
β) ΝααντιστοιχίσετεκαθεµίαπαράγωγοστηστήληΑµετοανάπτυγµάτηςστη
στήληΒ.
α. f´(x)g´(x)
f ´(x)
 f (x) ´ β.
1.   f (x)
 g(x) 
γ. f´(x)g(x)–f(x)g´(x)
2. (f(x)g(x))´ f ´(x)g(x) − f (x)g´(x)
δ.
g 2 (x)
1
3. ln f (x) ε.
f (x)
στ.g´(x)f(x)+f´(x)g(x)

ΣτήληΑ 1 2 3
ΣτήληΒ

61

8.1 ∆ίνεταιησυνάρτησηf:R→Rµε xf(x) - ηµ 2
3x ≤ x 4 γιακάθεx∈R .
Ανηfείναισυνεχής,νααποδειχθείότι:
α) f(0)=0,
β) ηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0=0µεf´(0)=9.
ΛΥΣΗ
α)Επειδήηυπόθεσηείναιανισότητα,θαπροσπαθήσουµεναεφαρµόσουµετοκριτή-
ριοπαρεµβολής.Έχουµε:
xf (x) − ηµ 2 3x ≤ x 4 ⇔ − x 4 ≤ xf (x) − ηµ 2 3x ≤ x 4 ⇔
⇔ηµ23x–x4≤xf(x)≤ηµ23x+x4(1)
Μεx>0η(1)δίνει:
ηµ 2 3x ηµ 2 3x
− x 3 ≤ f (x) ≤ + x3 (2)
x x
Όµως:
ηµ 2 3x ηµ3x
lim+ = lim+ ⋅ ηµ3x = 3 ⋅ 0 = 0
x→ 0 x x → 0 x
(ΤοόριοαυτόυπολογίζεταιπιοαπλάκαιµετονκανόνατουDeL’Hospital.)
Είναιακόµα:
 ηµ 2 3x   ηµ 2 3x 
lim+  − x 3  = 0 = lim+  + x3 
x→ 0
 x  x→ 0
 x 
Απότοκριτήριοπαρεµβολήςκαιτησχέση(2)συµπεραίνουµεότι lim+ f ( x ) = 0 .
x→ 0
Όµωςηfείναισυνεχήςστο0,οπότε lim f (x) = f (0). Άρακαι lim+ f (x) = f (0), οπότε

x→ 0 x→ 0

f (0)=0.
β) Είναι:
f (x) − f (0) f (x)
f ´(0) = lim = lim
x→ 0 x−0 x→ 0 x
f (x)
καιέτσιηεύρεσητουf´(0)ανάγεταιστηνεύρεσητου lim . Μεx≠0είναιx2>0.
x→ 0 x
∆ιαιρούµετην(1)µεx2καιπαίρνουµε:
ηµ 2 3x 2 f (x) ηµ 2 3x
− x ≤ ≤ + x2 (3)
x2 x x2
Όµως:
2
ηµ 2 3x  ηµ3x  2
lim
x2
= lim 
x  =3 = 9
x→ 0 x→ 0
 
f (x)
Απότοκριτήριοπαρεµβολήςκαιτησχέση(3)συµπεραίνουµεότι lim = 9.
x→ 0 x
Εποµένωςf´(0)=9.
ΜΕΘΟ∆ΟΣ
ΤΟΠΡΟΒΛΗΜΑΤΗΣΕΦΑΠΤΟΜΕΝΗΣ
Α.Έστωfπαραγωγίσιµησυνάρτησηστοx0.
Τότε,ηεφαπτοµένη(ε)τηςC f στοσηµείο
A ( x 0 , f (x 0 ) ) έχει:
♦ συντελεστήδιεύθυνσηςλ=f´(x0)
♦ εξίσωση(ε):y–f(x0)=f´(x0)(x–x0)
Τονίζουµεότιανη(ε)σχηµατίζειγωνίαωµε
τονάξοναx´x,τότεισχύειηβασικήσχέση:
λ=εφω=f´(x0)
Β. ∆ύοσυναρτήσειςfκαιgπαραγωγίσιµες
στοx0έχουνστοκοινότουςσηµείοΑ(x0,y0)
κοινήεφαπτοµένη(ε)ανκαιµόνοανισχύουν
ταυτόχροναοισχέσεις:
♦ f(x0)=g(x0)(1)
♦ f´(x0)=g´(x0)(2)
Ησχέση(1)εξασφαλίζειότιτοΑ(x0,y0)είναικοινόσηµείοτωνCfκαιCg.
Ησχέση(2)εξασφαλίζειότιοιεφαπτοµένεςτωνCfκαιCgστασηµείατουςµε
τετµηµένηx0είναιπαράλληλες.
63
Γ. ΟιCfκαιCgέχουνκοινήεφαπτοµένη,όχι
υποχρεωτικάσεκοινότουςσηµείο,µόνοαν
υπάρχουνx1καιx2τέτοια,ώστεοιεξισώσεις:
y–f(x1)=f´(x1)(x–x1)
και
y–g(x2)=g´(x2)(x–x2)
ναπαριστάνουντηνίδιαευθεία,δηλαδήνα
ισχύουνσυγχρόνωςοισχέσεις:
f´(x1)=g´(x2)καιf(x1)–x1f´(x1)=g(x2)–x2g´(x2)
Επισηµαίνουµεότιοικοινέςεφαπτοµένες,σεδιαφορετικάόµωςσηµείατωνCfκαι
Cgµπορούνναβρεθούνκαιαπότοσύστηµα:
g(x 2 ) − f (x1 )
f ´(x1 ) = g´(x 2 ) =
x 2 − x1
∆.ΓιατηνεύρεσητωνεφαπτοµένωντηςCfοιοποίεςδιέρχονταιαπότοσηµείο
Α(α,β)εργαζόµαστεωςεξής:
♦ ΈστωΜ(x0,y0)τοσηµείοεπαφής.
♦ Ηεφαπτοµένη(ε)τηςCfστοΜέχειεξίσωση:
(ε):y–f(x0)=f´(x0)(x–x0)
♦ Η(ε)διέρχεταιαπότοΑ(α,β)ανκαιµόνοανβ–f(x0)=f´(x0)(α-x0).
Ηεξίσωσηαυτήδίνειτοx0,άρατελικάκαιτιςζητούµενεςεφαπτοµένες.
8.2 ΟιγραφικέςπαραστάσειςCfκαιCgτωνσυναρτήσεωνf(x)=lnx+x+2και
g(x)=x3–x+3έχουνκοινήεφαπτοµένησεκάποιοκοινότουςσηµείο.
α) Ναβρεθείτοκοινόαυτόσηµείο.
β) ΝαγραφείηεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτωνCfκαιCgστοκοινότουςσηµείο.
ΛΥΣΗ
α)Έστω Α(α,β) ένακοινόσηµείοτωνCfκαιCg.Προφανώςβ=f(α)καιβ=g(α),

οπότε:
f(α)=g(α)(1)µεα>0
ΕπειδήοιCfκαιCgέχουνκοινήεφαπτοµένηστοΑ,θαισχύειότι:
f´(α)=g´(α)(2)
Ησχέση(1)γίνεται:
lnα+α+2=α3–α+3(3)
Όµως:
1
♦ f ´(x) = (lnx + x + 2)´= +1
x
♦ g´(x)=(x3–x+3)´=3x2-1
Έστιησχέση(2)γίνεται:
1
+ 1 = 3α 2 − 1 ⇔ 3α 3 − 2α − 1 = 0 ⇔ (α − 1)(3α 2 + 3α + 1) = 0 ⇔ α = 1
α
διότι3α2+3α+1≠0γιακάθεα∈R(∆<0).
Ητιµήα=1ικανοποιείκαιτησχέση(3),οπότετοκοινόσηµείοείναιΑ(1,3).
β) ΗεξίσωσητηςCfστοΑ(1,3)είναι:
y–f(1)=f´(1)(x–1)⇔y–3=2(x–1)⇔y=2x+1
διότιf(1)=3καιf´(1)=2.
f(x)≤x2+x≤f(x–1)+2xγιακάθεx∈R
α) Ναβρεθείοτύποςτηςf.
β) ΝαβρεθούνοιεξισώσειςτωνεφαπτοµένωντηςCf,οιοποίεςδιέρχονταιαπότο
σηµείοΜ(2,5).
ΛΥΣΗ
α)Θαεκµεταλλευτούµεκατάλληλατηνανισοτικήσχέσητηςυπόθεσης.Έχουµε
λοιπόν:
f(x)≤x2+x≤f(x–1)+2x(1)
Η(1)δίνειότι:
f(x)≤x2+x(2)
Απότησχέσηx2+x≤f(x–1)+2x,δηλαδήf(x–1)≥x2–x,θέτονταςόπουxτο
x+1παίρνουµε:
f(x)≥(x+1)2–(x+1)⇔f(x)≥x2+2x+1–x–1⇔
⇔f(x)≥x2+x(3)
65
Οισχέσεις(2)και(3)δίνουνf(x)=x2+x.Ησυνάρτησηαυτήικανοποιείτησχέ-
ση(1)καιγι’αυτόείναιδεκτή.
β) ΈστωεµιαεφαπτοµένητηςCfστοσηµείοΑ(α,f(α)),ηοποίαδιέρχεταιαπότο
σηµείοΜ(2,5).
Είναιτότε:
ε:y–f(α)=f´(α)(x–α)⇔y–(α2+α)=(2α+1)(x–α)(4)
διότι:
f´(x)=(x2+x)´=2x+1,f´(α)=2α+1καιf(α)=α2+α
Ηεξίσωσητηςευθείαςπουεκφράζειησχέση(4)διέρχεταιαπότοσηµείοΜ(2,5),
ανκαιµόνοαν:
5–(α2+α)=(2α+1)(2–α)⇔5–α2–α=4α–2α2+2–α⇔
⇔α2–4α+3=0⇔(α=1ήα=3)
Γιαα=1είναιΑ(1,2),οπότεηεφαπτόµενηέχειεξίσωση:
ε1:y–2=3(x–1)⇔y=3x-1
Για α=3 είναι Α(3,12),οπότεηεφαπτόµενηείναι:

ε2:y–12=7(x–3)⇔y=7x–9

Α. α) Πότεµιασυνάρτησηfλέγεταιπαραγωγίσιµησεένασηµείοx0τουπεδίου
ορισµούτης;
β) Ανησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,τιλέµεκλίσητηςfστοx0;Τιεξί-
σωσηέχειηεφαπτοµένητηςCfστοσηµείο A ( x 0 , f (x 0 ) ) ;
γ) Ανησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0καιησυνάρτησηgείναιπαραγωγί-
σιµηστοf(x0),ποιαείναιηπαράγωγοςτηςgÎfστοx0;
[Μονάδες 6]
Β. α) Ανµιασυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,νααποδείξετεότιηfείναι

καισυνεχήςστοx0.Ισχύειτοαντίστροφο;
β) Νααποδείξετεότι(συνx)´=-ηµxγιακάθεx∈R.
[Μονάδες 14]
Γ. Νασυµπληρώσετετιςπροτάσεις:
α) c´=…,
x´=… και ( x )´ = ……
β) (ηµx)΄=…………, (εφx)΄=…………… και (σφx)΄=……………
γ) (αx)΄=……………, ( ln x )´ = … και (ex)´=……
δ) [f(x)g(x)]´=…………………………………………………και
 f (x) ´
  = ……………………………………
 g(x) 
ε) (xα)΄=……………και[fν(x)]´=……………………………
[Μονάδες 5]
67

∆ίνεταιησυνάρτηση:
 x 2 + αx − 2, αν x < 1
f (x) =  3
βx + (α − 1)x − 1, αν x ≥ 1
ηοποίαείναιπαραγωγίσιµηστοπεδίοορισµούτηςκαιηγραφικήτηςπαράσταση
διέρχεταιαπότοσηµείοΜ(-1,-3).
α)ΝαβρείτετοπεδίοορισµούΑτηςf.
[Μονάδες 3]
β) Ναβρείτετιςτιµέςτωνακαιβ.
[Μονάδες 10]
γ) Ναβρείτετηνεξίσωσητηςεφαπτοµένηςστοσηµείο A (1, f (1) ) .
[Μονάδες 5]
δ) ΝαβρείτεόλεςτιςεφαπτοµένεςτηςCfπουείναιπαράλληλεςστηνευθεία:
(η):y=4x-3
[Μονάδες 7]
Μιασυνάρτησηf:R→Rείναισυνεχήςστοx0=2και:
f (2 + h) + ηµ3h − 1
lim = 7
h→0 h
α)Ναβρείτετηντιµήf(2).
[Μονάδες 9]
β) Νααποδείξετεότιηfπαραγωγίζεταιστοx0=2.
[Μονάδες 10]
γ) ΝαβρείτετηνεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτηςCfστοσηµείο A ( 2, f (2) ) .

[Μονάδες 6]

1 2
x καιτοσηµείοΜ(λ,-2).ΑπότοΜφέρνουµετις
∆ίνεταιησυνάρτηση f (x) =
8
εφαπτοµένεςΜΑκαιΜΒπροςτηγραφικήπαράστασηCfτηςf.Έστω A ( α, f (α) ) .
α)Τοαείναιρίζατηςεξίσωσης:
x2–2λx–16=0
[Μονάδες 13]
β) ΟιευθείεςΜΑκαιΜΒείναικάθετεςµεταξύτους.
[Μονάδες 12]

69

α)ΝαδιατυπώσετετοθεώρηµαRolleκαιναδώσετετηγεωµετρικήτουερµηνεία.
β) Ναδιατυπώσετετοθεώρηµαµέσηςτιµήςκαιναδώσετετηγεωµετρικήτου
ερµηνεία.
γ) Ναδιατυπώσετεθεώρηµατοοποίοσυνδέειτησταθερήσυνάρτησηµετηνπα-
ράγωγότης.
δ) Ναδιατυπώσετεθεώρηµαπουαφοράσυναρτήσειςµείσεςπαραγώγους.
ε) Ποιαµορφήέχειµιασυνάρτησηηοποίασ’έναδιάστηµαέχειπαράγωγοίσηµε
τονεαυτότης;
α)ΣύµφωναµετοθεώρηµατουRolle,ανµιασυνάρτησηfείναι…………………
στοδιάστηµα……………,………………………………στοδιάστηµα…………
και………………………,τότε…………………ένατουλάχιστον…………………
τέτοιο,ώστε…………………
β) ΣύµφωναµετοΘ.Μ.Τ.ανµιασυνάρτησηfείναι…………………στοδιάστη-
µα ……………… και ……………………… στο διάστηµα ……………, τότε
υπάρχειένατουλάχιστον…………………………τέτοιο,ώστε………………
Αυτόσηµαίνειγεωµετρικάότιυπάρχειτουλάχιστονµια…………………………
τηςCfπουείναι…………………………µετηνευθείαπουορίζουντασηµεία
…………………………και………………
γ) Γιαναείναιµιασυνάρτησηfσταθερήσ’ένα……………………∆,αρκείηf
ναείναι…………………στο∆και…………………γιακάθε………………
σηµείοxτου∆.Ηπρότασηαυτήδενισχύειαντο∆δενείναι……………………
αλλάείναιτυχαίο………………
70 ΘΕΩΡΗΜΑROLLE–Θ.Μ.Τ.-ΣΥΝΕΠΕΙΕΣΘ.Μ.Τ.
δ) Ανοισυναρτήσειςfκαιgείναι……………………………στοδιάστηµα∆και
f ´(x)=g´(x) γιακάθε……………………σηµείοxτου∆,τότευπάρχειστα-
θεράcτέτοια,ώστε……………………………
ε) Ανσ’έναδιάστηµα∆είναιf´(x)=f(x)γιακάθεεσωτερικόσηµείοxτου∆και
ηfείναισυνεχήςστο∆,τότεηfέχειτηµορφήf(x)=………
α)Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστο [α,β] καιπαραγωγίσιµηστο (α,β), τότε
γιαναυπάρχειοριζόντιαεφαπτοµένητηςCfσεσηµείοτηςµετετµηµένηξ∈(α,β)
αρκείακόµαναισχύειµιααπότιςσχέσεις:
f (β) − f (α)
Α.f(α)f(β)<0 Β. f(α)≠f(β) Γ. f ´(ξ) =
β−α
∆.f(α)=f(β) Ε. τίποτααπόταπαραπάνω
β) ∆ίνονταιοιπροτάσεις:
Κ.ηfείναισυνεχήςστο[α,β]
Λ. ηfείναιπαραγωγίσιµηστο(α,β)
Μ.ηfέχειµέγιστοκαιελάχιστοστο[α,β]
Ν. f(α)=f(β)
Σ. f(α)f(β)<0
f (α) − f (β)
Τ. f ´(ξ) =
α−β
ΤοΘ.Μ.Τ.αποτελούνοιπροτάσεις:
Α.Κ,Λ,Μ Β. Λ,Μ,Ν Γ. Κ,Σ,Τ ∆.Κ,Ν,Τ Ε. Κ,Λ,Τ
γ) Ανγιατησυνάρτησηf:R→Rισχύειότιf´(x)=0γιακάθεx∈R–{α},τότε:
Α.ηfείναισταθερή Β. ηfείναιγνησίωςαύξουσα
Γ. ηfείναιγνησίωςµονότονηστα(-∞,α)και(α,+∞)
 c1 , αν x < α

∆. f (x) =  β, αν x = α Ε. f(x)=c,γιαx≠α
c , αν x > α
 2
71
δ) Ανηκλίσητηςπαραγωγίσιµηςσυνάρτησηςf:R→Rσεκάθεσηµείοxισούται
µετηντιµήτηςστοx,τότε:
Α.f(x)=0 Β. f(x)=c Γ. f(x)=clnx
∆.f(x)=cex Ε. f(x)=x
α)Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστο [α,β] και f (α)f (β)=0, τότε
υπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf´(ξ)=0. Σ Λ
f (x + h) − f (x)
β) Ανηfείναισυνεχήςστο[α,β]και lim ∈ » για
h→ 0 h
κάθεx∈(α,β),τότευπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστε:
f(β)–f(α)=f΄(ξ)(β–α)
Σ Λ

γ) Αν f:A→R και f ´ (x)=0 γιακάθε x ∈ Α, τότε f (x)=c στοΑ.
Σ Λ

δ) Αν f ´(x)=lnx γιακάθε x≠0, τότε f (x) = ln x + c. Σ Λ
ε) Ηέκφρασηότιµιαεξίσωσηέχειτουλάχιστονδύορίζεςσ’έναδιά-
στηµασηµαίνειότιδενµπορείναέχειτρειςήπερισσότερεςρί-
ζεςστοδιάστηµααυτό. Σ Λ
στ)ΑνησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοRκαιηCfτέµνειτον
x´xσετρίασηµεία,τότεηεξίσωση f ´(x)=0 έχειδύοτουλά-
χιστονλύσεις. Σ Λ
ζ) Ανf´´(x)≠0γιακάθεx∈R,τότεηεξίσωσηf(x)=0έχειτο
πολύδύορίζες. Σ Λ
72 ΘΕΩΡΗΜΑROLLE–Θ.Μ.Τ.-ΣΥΝΕΠΕΙΕΣΘ.Μ.Τ.

ΜΕΘΟ∆ΟΣ
Α.ΓιαναεφαρµόζεταιτοθεώρηµαRolleγιατησυνάρτησηfστο [α,β], πρέπει
ναπληρούνταιοιπαρακάτωτρειςπροϋποθέσεις:
♦ Ηfναείναισυνεχήςστο[α,β].
♦ Ηfναείναιπαραγωγίσιµηστο(α,β).
♦ Είναιf(α)=f(β).
Συµπέρασµα
Υπάρχειτότεξ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf΄(ξ)=0.
Τονίζουµεεδώότι:
i) ΤοθεώρηµαRolleεξασφαλίζειµίατουλάχιστονρίζαγιατηνπαράγωγοf ΄
µιαςσυνάρτησηςfσεανοικτόδιάστηµα.
ii) Γιαναεξασφαλίσουµερίζατηςεξίσωσηςf(x)=0στο(α,β)αρκείναεφαρ-
µόσουµετοθεώρηµαRolleσεµιααρχικήσυνάρτησηFτηςfστο[α,β](ναισχύει
δηλαδήF´(x)=f(x)).
Β. Γιαναεφαρµόζεταιτοθεώρηµατηςµέσηςτιµής(Θ.Μ.Τ.)γιατησυνάρτησηf
στο[α,β],πρέπει:
♦ Ηfναείναισυνεχήςστο[α,β].
♦ Ηfναείναιπαραγωγίσιµηστο(α,β).
Συµπέρασµα
Υπάρχειτότεξ∈(α,β)τέτοιο,ώστε:
f (β) − f (α)
f ´(ξ) =
β−α
πουσηµαίνειότιηεφαπτοµένητης Cfστοσηµείο M ( x 0 , f (x 0 ) ) είναιπαράλ-
ληληµετηνευθείαΑΒ,όπου A ( α, f (α) ) και B ( β, f (β) ) .
73
Γ. Τοθεώρηµαµέσηςτιµήςείναιτοκαταλληλότεροεργαλείοσεθέµαταύπαρξης.
Σεπιοσύνθεταθέµατακαικυρίωςγιατηνύπαρξηδύοήτριώναριθµώνµεκάποια
ιδιότητα,προβαίνουµεκαιστιςεξήςενέργειες:
♦ ΕφαρµόζουµετοΘ.Μ.Τ.γιατηνfσεπερισσότερατουενόςδιαστήµατακαι
πιθανόντοΘ.Μ.Τ.γιατιςf´καιf΄΄.
♦ ∆ιαιρούµετο [α,β] σεδύοδιαστήµατα
[α,γ]και[γ,β]θεωρώνταςτοµέσο:
α+β
γ=
2
τουδιαστήµατος[α,β].
♦ ∆ιαιρούµετο[α,β]σετρίαισοµήκηδια-
στήµατα[α,γ],[γ,δ]και[δ,β],όπου:
β−α β−α
γ=α+ και δ = α + 2 ⋅
3 3
♦ ∆ιαιρούµετο[α,β]σεδιαστήµαταανάλογαµετουςαριθµούςκ,λκαιµκ.λπ.
οιοποίοιπροσδιορίζονταιαπότηµορφήτηςάσκησης.
♦ ∆ιαιρούµετοσύνολοτιµών f ([α, β]) τηςfστο[α,β]σεδύοήπερισσότερα

κατάλληλαυποδιαστήµατακαιεφαρµόζουµετοθεώρηµαενδιάµεσωντιµών.
Έτσι,το[α,β]χωρίζεταιεπίσηςσευποδιαστήµαταοπότεσεαυτάεφαρµόζε-
ταιτοΘ.Μ.Τ.
Οτρόποςεφαρµογήςτωνπαραπάνωπαρατηρήσεωνγίνεταικαλύτερααντιληπτός
στααντίστοιχαθέµατα.
10.1 Έστωf:[α,β]→Rσυνάρτησηπουείναισυνεχήςστο[α,β]καιπαρα-
γωγίσιµηστο(α,β),µεf(α)=2βκαιf(β)=2α.Νααποδειχθείότι:
α) ηεξίσωσηf(x)=2xέχειµίατουλάχιστονρίζαστο(α,β),
β) υπάρχουνξ1,ξ2∈(α,β)τέτοια,ώστε:
f´(ξ1)f´(ξ2)=4
74 ΘΕΩΡΗΜΑROLLE–Θ.Μ.Τ.–ΣΥΝΕΠΕΙΕΣΘ.Μ.Τ.
ΛΥΣΗ
α)Θεωρούµετησυνάρτηση:
g(x)=f(x)–2x,x∈[α,β]
Ηgείναισυνεχήςστο[α,β]µε:
g(α)g(β)=[f(α)–2α][f(β)–2β]=(2β–2α)(2α–2β)=-4(α–β)2<0
ΣύµφωναµετοθεώρηµαBolzanoηεξίσωσηg(x)=0έχειµίατουλάχιστονρίζα
γ∈(α,β).∆ηλαδή:
g(γ)=0⇔f(γ)–2γ=0⇔f(γ)=2γ(1)
Άρατογείναιρίζατηςεξίσωσηςf(x)=2x.
β) Σταδιαστήµατα[α,γ]και[γ,β]εφαρµό-
ζουµετοΘ.Μ.Τ.Άρα:
♦ υπάρχειξ1∈(α,γ)τέτοιο,ώστε:
f (γ) − f (α) (1) 2γ − 2β
f ´(ξ1 ) = ==
γ−α γ−α
♦ υπάρχειξ2∈(γ,β)τέτοιο,ώστε:
f (β) − f (γ) (1) 2α − 2γ
f ´(ξ 2 ) = ==
β−γ β−γ
Εποµένως:
2(γ − β) 2(α − γ)
f ´(ξ1 )f ´(ξ 2 ) = ⋅ =4
γ−α β−γ
ΜΕΘΟ∆ΟΣ
ΠώςβρίσκουµετηβοηθητικήσυνάρτησησεασκήσειςµετοθεώρηµαRolle;
Απάντηση
Έστωότιγιατησυνάρτησηfζητείταιηύπαρξηενόςαριθµούγ∈(α,β)πουνα
ικανοποιείµιαιδιότηταΙ,στηνοποίαεµφανίζεταιοαριθµός f ΄(γ). Γιατηνεύ-
ρεση(πιθανής)βοηθητικήςσυνάρτησηςακολουθούµεταεξήςβήµατα:
1οβήµα
ΘέτουµεστηνισότηταΙόπουγτοx.
75
2οβήµα
ΦέρουµεόλουςτουςόρουςτηςΙστοπρώτοµέλοςκαιεκτελούµεπιθανόντιςπρά-
ξεις.
3οβήµα
Προσπαθούµεναγράψουµετοπρώτοµέλοςστηµορφήh´(x)=0,όπουh(x)µια
συνάρτησηπουπεριέχεικαιτηνf(x)στουςόρουςτης.
f (x)
Γιαπαράδειγµαh(x)=f(x)(α2-x2), h(x) = 2
, h(x)=f(x)eλx,κ.λπ.
x +1
4οβήµα
Εφαρµόζουµεγιατησυνάρτησηh(x)τοθεώρηµαRolleστο[α,β],οπότευπάρ-
χειγ∈(α,β)τέτοιο,ώστεh´(γ)=0.Ησχέσηh´(γ)=0µαςοδηγείστηζητού-
µενηιδιότητα(ισότητα)Ι.
10.2 Έστωf:R →Rπαραγωγίσιµησυνάρτησηµετηνιδιότητα:

f(x+y)+f(x+2y)=2f(x)+3y
1
γιακάθεx,y∈R.ΑνηCfεφάπτεταιµετηCg,όπου g(x) = 5 - , στοσηµείο
x
Α(1,γ),τότε:
α) νααποδειχθείότιf´(x)=1γιακάθεx∈R,
β) ναβρεθείοτύποςτηςf.
ΛΥΣΗ
α)Απότηνυπόθεσηέχουµεότι:
f(x+y)+f(x+2y)=2f(x)+3y(1)
Θεωρούµεωςµεταβλητήτοy,οπότετοxείναισταθεράκαιπαραγωγίζουµε:
f´(x+y)(x+y)´+f´(x+2y)(x+2y)´=3⇔
⇔f´(x+y)+2f´(x+2y)=3,x,y∈R
Ηπαραπάνωσχέσηγιαy=0δίνει:
f´(x)+2f´(x)=3⇔f´(x)=1
β) Είναιf´(x)=1⇔f(x)=x+c.ΕπειδήηCfεφάπτεταιµετηCgστοΑ(1,γ),θα
είναιf(1)=g(1)=4.Άρα:
f(1)=4⇔1+c=4⇔c=3
Εποµένωςf(x)=x+3,x∈R.Ησυνάρτησηαυτήείναιδεκτή,διότιεπαληθεύειτη
σχέση(1).
ΣΠΟΥ∆ΑΙΕΣ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α.Ηαπόδειξηύπαρξηςκτουλάχιστονριζώνµιαςεξίσωσηςf(x)=0γίνεται:
♦ ΜεεφαρµογήτουθεωρήµατοςBolzano(κφορές)σεκδιαφορετικάµεταξύ
τουςδιαστήµατα,δηλαδήσεδιαστήµαταπουδενέχουνκοινάεσωτερικάση-
µεία.
♦ ΜεεφαρµογήτουθεωρήµατοςRolleσεκδιαστήµατα(χωρίςκοινάεσωτερικά
σηµεία)γιαµίααρχική(παράγουσα)Fτηςf(δηλαδήγιαµιασυνάρτησηF,µε
F´(x)=f(x)).ΠιθανόνηύπαρξηκάποιωνριζώνναγίνειµετοθεώρηµαBolzano
καικάποιων(τωνυπόλοιπων)µετοθεώρηµαRolle.
Β. Γιανααποδείξουµεότιµιαεξίσωσηf(x)=0έχειτοπολύκρίζες,υποθέτουµε
ότιέχεικ+1καικαταλήγουµεσεάτοπο.Έτσι,ανρ1<ρ2<…<ρκ<ρκ+1είναι
οιρίζεςαυτές,τότευπάρχουνξ1∈(ρ1,ρ2),ξ2∈(ρ2,ρ3),…,ξκ∈(ρκ,ρκ+1)τέτοια,
ώστε:
f´(ξ1)=f´(ξ2)=…=f´(ξκ)=0
Βρίσκουµετηνf ´,λύνουµετηνεξίσωση f ´(x)=0 καιπροσπαθούµενακατα-
λήξουµεσεάτοπο(ανγιαπαράδειγµαηεξίσωσηf´(x)=0είναιαδύνατηήδεν
έχεικτουλάχιστονρίζεςήοιρίζεςαυτέςδενανήκουνστααναµενόµεναδιαστή-
µατα,τότεέχουµεκαταλήξεισεάτοπο).Αναυτόδενείναιδυνατό,τότεεφαρµό-
ζουµε το θεώρηµα Rolle για την f ´ στα [ξ1 , ξ2], [ξ2 , ξ3], …, [ξκ-1 , ξκ] και
προσπαθούµενακαταλήξουµεσεάτοπο.Πιθανόνναχρειαστείναπροχωρήσουµε
τηνπαραπάνωδιαδικασίαµέχριτηνεφαρµογήτουθεωρήµατοςRolleγιατηνf(κ-1)(x),
οπότεθαυπάρχειξτέτοιο,ώστεf(κ)(ξ)=0.
Γ. Γιανααποδείξουµεότιµιαεξίσωσηέχεικακριβώςρίζες,αποδεικνύουµεπρώ-
τατηνύπαρξηκτουλάχιστονριζώνόπωςστοΑκαιστησυνέχειααποδεικνύου-
µε,όπωςστοΒ,ότιδενµπορείναέχεικ+1ρίζες.
77
10.3 Έστωf:R →Rδύοφορέςπαραγωγίσιµησυνάρτησηµεf(0)=2f´(0)=1
καιf´´(x)f(x)+[f´(x)]2=f(x)f´(x),x∈R.Νααποδειχθείότι:
1 x
α) f(x)f ´(x) = e γιακάθεx∈R
2
β) f2(x)=ex,x∈R
x
γ) f(x) = e 2 , x∈R
ΛΥΣΗ
α)Τοκλειδίγιατηλύσητουερωτήµατοςαυτούείναιναπαρατηρήσουµεότιτο
πρώτοµέλοςείναιηπαράγωγοςτουf´(x)f(x).
Εποµένως:
f´´(x)f(x)+[f´(x)]2=f(x)f´(x)⇔[f(x)f´(x)]´=f(x)f´(x)(1)
Ανh(x)=f(x)f´(x),x∈R,τότεησχέση(1)γράφεταιh´(x)=h(x).Άρα:
h(x)=cex⇔f(x)f´(x)=cex(2)
Γιαx=0παίρνουµε:
1 1
f (0)f ´(0) = c ⇔ 1 ⋅ =c ⇔ c=
2 2
1
Άρα f (x)f ´(x) = e x .
2
β) Έχουµε:
1
f (x)f ´(x) = e x ⇔ 2f (x)f ´(x) = ex ⇔
2
⇔ f (x)  ´= ( e x )´ ⇔ f 2 (x) = e x + c
2
Γιαx=0ηπροηγούµενησχέσηδίνει:
f2(0)=1+c⇔1=1+c⇔c=0
Άραf2(x)=ex,x∈R.
γ) Απότηντελευταίασχέσησυµπεραίνουµεότιf(x)≠0γιακάθεx∈R.Επειδή
ηfείναισυνεχής(ωςπαραγωγίσιµη)καιδενµηδενίζεταιστοπεδίοορισµούτης(που
-προσοχή!–είναιδιάστηµα),θαδιατηρείσταθερόπρόσηµο.Είναιόµωςf(0)=1>0,
οπότεθαείναιf(x)>0γιακάθεx∈R.
Άρα:
x
f 2 (x) = e x ⇔ f (x) = e x ⇔ f (x) = e 2 , x ∈ »
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
α) Τοθέµααντιµετωπίζεταικαιµεολοκλήρωσηκατάπαράγοντες.
β) Πιθανόνκάποιοινααναρωτηθούν:Μπορείναπέσειτέτοιοθέµαστιςεξετάσεις;
Κιόµωςηάσκησηαυτήείναιµέρος(!)τουτέταρτουθέµατοςστιςεπαναληπτικέςεξε-
τάσειςτουΙουλίου2002.
10.4 Μιασυνάρτησηf:R →Rέχειτηνιδιότηταf´´(x)=f(x)γιακάθεx∈R

καιf´(0)=f´´(0)=1.
f ´(x) + f(x)
α) Νααποδειχθείότιησυνάρτηση g(x) = είναισταθερήστοR.
ex
β) Νααποδειχθείότιf´(x)+f(x)=2ex,x∈R.
γ) Ναβρεθείοτύποςτηςσυνάρτησηςf.
ΛΥΣΗ
α)Αρκείναείναι g´(x)=0 γιακάθεx∈R.Όµως:

 f ´(x) + f (x)  ´ [ f ´´(x) + f ´(x) ] e − [ f ´(x) + f (x) ] e

x x
g´(x) =  = =
 ex  e2x
f ´´(x) + f ´(x) − f ´(x) − f (x) f ´´(x) − f (x)
= = =0
ex ex
διότιf´´(x)=f(x).Άραηg(x)είναισταθερήστοR.
β) Είναι:
f ´(x) + f (x)
g(x) = c ⇔ = c ⇔ f ´(x) + f (x) = ce x (1)
ex
Γιαx=0απότησχέση(1)παίρνουµε:
f´(0)+f(0)=c⇔1+1=c⇔c=2
αφούγιαx=0ηδοσµένησχέσηf´´(x)=f(x)δίνειf(0)=f´´(0)=1.Εποµένως:
f´(x)+f(x)=2ex(2)
79
γ) Στοερώτηµααυτόπαρουσιάζουµεέναπολύχρήσιµοτέχνασµα.Πολλαπλασιά-
ζουµεκαιταδύοµέλητηςσχέσης(2)µεexκαιπαίρνουµε:
f´(x)ex+f(x)ex=2e2x⇔[f(x)ex]´=(e2x)´⇔
⇔f(x)ex=e2x+c⇔f(x)=ex+ce-x(3)
Ησχέση(3)γιαx=0δίνει:
f(0)=1+c⇔1=1+c⇔c=0
Άραf(x)=ex,x∈R.
ΤΟΘ.Μ.Τ.ΚΑΙΟΙΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ
ΤοΘ.Μ.Τ.αποτελείέναισχυρόεργαλείογιατηναπόδειξηανισοτήτων.Αυτό
γίνεταιωςεξής:
♦ Θεωρούµεκατάλληλησυνάρτησηfσεκατάλληλοδιάστηµα[α,β].(Το[α,β]
µπορείναείναιγιαπαράδειγµατο[0,x],[x,x+1]και[x,1]κ.λπ.)Ηfπρέ-
πειναείναισυνεχήςστο[α,β]καιπαραγωγίσιµηστο(α,β).
♦ ΑπότοΘ.Μ.Τ.υπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστε:
f (β) − f (α)
f ´(ξ) = (1)
β−α
♦ Απότησχέσηα<ξ<βπροσπαθούµεµεαπλήεφαρµογήτωνιδιοτήτωντων
ανισοτήτωνναδηµιουργήσουµεµιασχέσητηςµορφής:
Α(α,β)≤f΄(ξ)≤Β(α,β)(2)
όπουΑ(α,β)καιΒ(α,β)είναιπαραστάσειςπουπεριέχουνταακαιβ,όχιόµως
καιτοξ.
♦ Στησχέση(2)αντικαθιστούµετοf΄(ξ)µετοίσοτουαπότησχέση(1)και
έτσιπαίρνουµετηνανισότητα:
f (β) − f (α)
A(α, β) ≤ ≤ B(α, β)
β−α
Ησχέσηαυτήµετάτιςπιθανέςαπλοποιήσειςµαςοδηγείστηνεπιθυµητήανι-
σότητα.
α)Είναιπάνταχρήσιµοναβρίσκουµετηνf´´καιναεξετάζουµεµήπωςηf´εί-
ναιγνησίωςµονότονη.Σεκαταφατικήπερίπτωσηπροκύπτειότι:
f (β) − f (α)
♦ f ´(α) < f ´(ξ) < f ´(β) ⇔ f ´(α) < < f ´(β), ανηf΄είναιγνησίωςαύ-
β−α

ξουσα(δηλαδήηfείναικυρτή).
f (β) − f (α)
♦ f ´(α) > f ´(ξ) > f ´(β) ⇔ f ´(α) > > f ´(β), ανηf´είναιγνησίωςφθί-
β−α
νουσα(δηλαδήηfείναικοίλη).
β) Ανηζητούµενηανισότηταπεριέχειx,τότεένατουλάχιστοναπόταάκρατου
[α,β]περιέχειτοx.Έτσιτο[α,β]µπορείναείναιτηςµορφής[1,x],[0,x],
[x–1,x]κ.λπ.
10.5 Έστωµιασυνάρτησηf:R →Rµεf´´(x)≠0γιακάθεx∈R.

α) Νααποδειχθείότιηεξίσωσηf(x)=0έχειτοπολύδύορίζεςστοR.
β) Ναλυθείηεξίσωση2xln2=ln4+2lnx.
ΛΥΣΗ

α)Έστωότιηεξίσωση f (x)=0 έχειτρειςτουλάχιστονρίζεςτιςα,βκαιγµε
α<β<γ.Σταδιαστήµατα[α,β]και[β,γ]ηfείναισυνεχήςκαιπροφανώςπαρα-
γωγίσιµηστα(α,β)και(β,γ).Είναιακόµηf(α)=f(β)=f(γ)=0.Σύµφωναµε
τοθεώρηµατουRolleυπάρχουνκ∈(α,β)καιλ∈(β,γ),ώστε:
f´(κ)=0καιf΄(λ)=0
Στο[κ,λ] εφαρµόζεταιόµωςξανάγιατηνf ´τοθεώρηµατουRolle,οπότευπάρχει
ξ∈(κ,λ),ώστε f´´(ξ)=0.Αυτόείναιάτοπο,γιατί f´´(x)≠0γιακάθε x ∈R.
Άρα,ηεξίσωσηf(x)=0έχειτοπολύδύορίζεςστοR.
β) Παρατηρούµεότιοιτιµέςx=1καιx=2είναιρίζεςτηςεξίσωσης:
2xln2=ln4+2lnx(1)
Θεωρούµετησυνάρτησηf(x)=2xln2–ln4–2lnx,x>0.Είναιτότε:
2
♦ f(1)=0καιf(2)=0 ♦ f ´(x) = 2 x ln 2 2 −
x
2
♦ f ´´(x) = 2 x ln 3 2 +
x2
81
Προφανώς f ´´(x)>0, δηλαδή f ´´(x)≠0 γιακάθε x>0. Σύµφωναµετοπρώτο
ερώτηµαηεξίσωση f (x)=0 έχειτοπολύδύορίζες.Άρα,οιµοναδικέςρίζεςτης
εξίσωσης(1)είναιοιx=1καιx=2.
ΜΕΘΟ∆ΟΣ
ΕΥΡΕΣΗΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ
Α. Ανζητάµετοντύποµιαςπαραγωγίσιµηςσυνάρτησης f:∆→R,όπου∆εί-
ναιδιάστηµα,τότεγιακάποιακατάλληλησυνάρτησηh(x),ηοποίαστουςόρουςτης
περιέχεικαιτηνf(ήτηνf ´κ.λπ.),προσπαθούµενααποδείξουµεένααπόταπα-
ρακάτω:
♦ h´(x)=0,οπότεh(x)=c,x∈∆
♦ h´(x)=g(x),οπότεh(x)=G(x)+cόπουG´(x)=g(x)(δηλαδήησυνάρτη-
σηGείναιπαράγουσατηςg)
♦ h´(x)=h(x),οπότε:
h(x)=cex,x∈∆
♦ h´(x)=λh(x),οπότε:
h´(x) − λh(x) = 0 ⇔ h´(x)e − λx − λh(x)e − λx = 0 ⇔ ( h(x)e − λx )´= 0 ⇔

⇔h(x)e-λx=c⇔h(x)=ceλx,x∈∆
Β. Ηβοηθητικήσυνάρτησηh(x)πουψάχνουµεµπορείναέχειτηµορφή:
f (x)
h(x)=fν(x)ήh(x)=f(x)g(x)ή h(x) = ήh(x)=eλxf(x)
g(x)
καισπανιότεραh(x)=[f(x)–φ(x)]2+[f´(x)–φ΄(x)]2κ.λπ.
Γ. Ορισµένεςφορές,πρινβρούµετηνf,είναιαπαραίτητοµετηχρήσητωνπροη-
γούµενωντεχνικώνναβρούµεπρώτατηνf´ήµιασχέσηπουπεριέχειτηνf´καινα
συνεχίσουµεανάλογα.
∆. Σεσχέσειςόπουεµφανίζονταιοιόροιf´(x)f(x)ήxf´(x)κ.λπ.δενπρέπεινα
ξεχνάµεότιείναικατάλληληκαιηολοκλήρωσηκατάπαράγοντες.
Ε. Τονίζουµεότι:
 f (x) ´
♦ xf ´(x) − f (x) = x 2   καιxf ´(x)+f (x)=[xf (x)]´
 x 
♦ (ν+1)fν(x)f´(x)=[fν+1(x)]´,ν≠-1 ♦ ef (x) f ´(x) = ( ef (x) )´
f ´(x) f ´(x)  f − ν +1 (x) ´
♦ = ( ln f (x) )´ ♦ =  , ν ≠1
f (x) f ν (x)  − ν + 1 
Οιάλλεςπεριπτώσειςεύρεσηςσυνάρτησηςσχολιάζονταιστιςαντίστοιχεςενότητες.
10.6 Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτησηf:(0,+∞)→Rέχειτηνιδιότητα:
x
f(xy) + f   = 2f(x)
 y
γιακάθεx,y>0.Ανf(1)=0καιf´(1)=1,νααποδειχθείότι:
1
α) f(x) + f   = 0 γιακάθεx>0,
x
1 1 2
β) f ´(x) + 2 f ´   = γιακάθεx>0,
x x x
γ) f(x)=lnx,x>0.
ΛΥΣΗ
α)Έχουµε:
x
f (xy) + f   = 2f (x) (1)
y

Ησχέση(1)για x=1 και y=x δίνει:
1 1
f (x) + f   = 2f (1) ⇔ f (x) + f   = 0 (2)
x x
β) Παραγωγίζουµετην(1)ωςπροςx(τοyείναιεποµένωςσταθερό)καιπαίρνουµε:
x 1
f ´(xy) ⋅ y + f ´  ⋅ = 2f ´(x)
y y

Αυτήγια x=1 και y=x δίνει:
1 1 1 1 2
f ´(x) ⋅ x + f ´  ⋅ = 2f ´(1) ⇔ f ´(x) + 2 f ´  = (3)
x x x x x
διότιf´(1)=1καιx≠0(αφούx>0).
83
γ) Ησχέση(2)δίνει:
 1  1 ´ 1 1
f ´(x) + f ´   = 0 ⇔ f ´(x) − 2 f ´  = 0 (4)
 x  x  x x
Οι(3)και(4)µεπρόσθεσηδίνουν:
2 1
2f ´(x) = ⇔ f ´(x) = ⇔ f (x) = lnx + c, x > 0
x x
Όµωςf(1)=0,οπότεαπότηντελευταίασχέσηέχουµε0+c=0⇔c=0.Άρα:
f(x)=lnxγιακάθεx>0
ΜΙΑΙ∆ΙΑΖΟΥΣΑΠΕΡΙΠΤΩΣΗ
Ανf´(x)=0γιακάθεx∈(α,β)καιηfείναισυνεχήςστο∆=[α,β],τότεηfεί-
ναισταθερή.Το∆πρέπειναείναιυποχρεωτικάδιάστηµα.Τιγίνεταιόµωςαντο
∆δενείναιδιάστηµα;Έστωλοιπόνότιf´(x)=0µεx∈(α,γ)∪(γ,β).Τότεγρά-
φουµε:
 c , αν x ∈ (α, γ)
f (x) =  1
c2 , αν x ∈ (γ, β)
Στηνπερίπτωσηπουηfορίζεταιστογ,γράφουµε:
 c1 , αν x ∈ (α, γ)

f (x) =  c, αν x = γ
c , αν x ∈ (γ, β)
 2
Ανεπιπλέονηfείναισυνεχήςστογ,τότε:
lim f (x) = lim+ f (x) = f (γ) ⇔ c1 = c2 = c
x → γ- x→ γ
Προκύπτειέτσιότι f (x)=c, x∈(α,β),δηλαδήηfείναισταθερήστοδιάστηµα

(α,β).

Α. α) ΝαδιατυπώσετεταθεωρήµαταRolleκαιµέσηςτιµήςκαιναδώσετετηγεω-
µετρικήτουςερµηνεία.
[Μονάδες 3]
β) Γιαµιασυνάρτησηfισχύειότιf ´(x)=f (x)γιακάθε x∈R.Ποιαµορφήέχειο
τύποςτηςf;
[Μονάδες 3]
Β. α) Έστωµιασυνάρτησηfορισµένησ’έναδιάστηµα∆.Ανηfείναισυνεχήςστο
∆καιf´(x)=0,γιακάθεεσωτερικόσηµείοxτου∆,νααποδείξετεότιηfείναιστα-
θερήσεόλοτοδιάστηµα∆.
β) Ανοισυναρτήσειςfκαιgείναισυνεχείςστοδιάστηµα∆καιf´(x)=g´(x)σεκά-
θεεσωτερικόσηµείοxτου∆,νααποδείξετεότιυπάρχεισταθεράc,ώστεναισχύει
f(x)=g(x)+cγιακάθεx∈∆.
[Μονάδες 14]
Γ. Ναχαρακτηρίσετεκαθεµίααπότιςπαρακάτωπροτάσειςωςσωστή(Σ)ήλαν-
θασµένη(Λ).
α)Ανγιαµιασυνάρτησηfπουείναιπαραγωγίσιµηστοδιάστηµα
[α,β]ισχύειότιf(α)=f(β),τότεγιατηνfεφαρµόζεταιτοθεώ-
ρηµαRolle. Σ Λ

β) Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστο [α,β] καιπαραγωγίσιµη
στο (α, β), τότε υπάρχει εφαπτοµένη της Cf παράλληλη στην
ευθείαπουορίζουντασηµείαΑ(α,f(α))καιΒ(β,f(β)). Σ Λ

γ) Ανγιαµιασυνάρτηση f:Α→R είναι f ´(x)=0 γιακάθε x ∈ A,
τότεηfείναισταθερή. Σ Λ

δ) Αν f ´(x)=g´(x) γιακάθε x ∈ Α, τότε f (x)=g(x)+c. Σ Λ
ε) Ανf´(x)=f(x)γιακάθεx∈R,τότεf(x)=cex. Σ Λ
[Μονάδες 5]
85


f(x+y)=f(x)+f(y)+3xy(x+y)
γιακάθεx,y∈R
Α. α) Ανηfείναισυνεχήςστοx0=0,νααποδείξετεότιηfείναισυνεχήςστοR.

[Μονάδες 6]

β) Ανηfείναισυνεχήςστο x=α, νααποδείξετεότιείναιπαντούσυνεχής.
[Μονάδες 7]
Β. Έστωότιηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0=0µεf´(0)=0.
α)ΝααποδείξετεότιηfείναιπαραγωγίσιµηστοRκαιναβρείτετοντύποτης.
β) ΝααποδείξετεότιηεφαπτοµένητηςCfστοτυχαίοσηµείοτηςΑτέµνειτηCfσε
έναακόµασηµείοΒ,στοοποίοηκλίσηείναιτετραπλάσιααπότηνκλίσηστοΑ.
[Μονάδες 12]

Έστωσυνάρτησηf:(0,+∞)→Rµε:
f(1)=0,f´(1)=-1
και
2f(x)
f ´´(x)=e γιακάθεx>0
α)ηfπαραγωγίζεταικαιτρίτηφορά,
[Μονάδες 5]
2
β) f ´´(x)=[f ´(x)] ,
[Μονάδες 5]
γ) ησυνάρτηση:
g(x)=-f´(x)e-f(x),x>0
είναισταθερή,
[Μονάδες 5]
δ) f´(x)=-ef(x)γιακάθεx>0,
[Μονάδες 5]

ε) f (x)=- lnx, x>0.
[Μονάδες 5]

Έστωσυνάρτησηfσυνεχήςστο[α,β]καιδύοφορέςπαραγωγίσιµηστο(α,β)µε
f(α)=f(β)=0.Ανυπάρχειγ∈(α,β)µεf(γ)>0,νααποδείξετεότιυπάρχειξ∈(α,β)
τέτοιο,ώστεf΄΄(ξ)<0.
[Μονάδες 25]
87

α)Ναδιατυπώσετεθεώρηµαπουσυνδέειτηµονοτονίαµιαςσυνάρτησηςµετην
παράγωγότης.
β) Τιονοµάζουµετοπικόελάχιστοκαιτιτοπικόµέγιστοµιαςσυνάρτησης:
f:A→R
γ) ΝαδιατυπώσετετοθεώρηµατουFermatκαιναεξετάσετεανισχύειτοαντί-
στροφοτουθεωρήµατος.
δ) Τιονοµάζουµεκρίσιµασηµείαµιαςσυνάρτησηςf;
ε) Ποιεςείναιοιπιθανέςθέσειςτωντοπικώνακροτάτωνµιαςσυνάρτησηςf;
α)Ανµιασυνάρτησηfείναι…………………σεέναδιάστηµα∆και……………
γιακάθε………………………σηµείοxτου∆,τότεηfείναιγνησίωςαύξουσα
σεόλοτο∆.Ανf´(x)<0στοεσωτερικότου∆,τότεηfείναιγνησίως………
………………στο∆.
β) Ησυνάρτησηf(x)=αx–x,µε0<α<1,είναιγνησίως…………………,διότι
……………………γιακάθεx∈R.
γ) Αν f:A→R, τότεηfπαρουσιάζειτοπικόελάχιστοστοx0 ,ανυπάρχει δ>0

τέτοιο,ώστε…………………………γιακάθε x ∈ ……………………………
Το……………λέγεται……………………………………τηςf.
δ) ΣύµφωναµετοθεώρηµαFermat,ανµιασυνάρτησηfπαρουσιάζειστο………
………………σηµείοx0τουδιαστήµατος∆τοπικό……………………καιεί-
88 ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ-ΑΚΡΟΤΑΤΑ
ναι……………………………στοσηµείοαυτό,τότε………………………Το
αντίστροφοτουθεωρήµατος………………………
ε) Οιπιθανέςθέσειςτωντοπικώνακροτάτωνµιαςσυνάρτησηςfείναι:
♦ Τα………………………σηµείατωνδιαστηµάτωντουπεδίουορισµούστα
οποίαη………………………τηςfείναιίσηµε…
♦ ΤαεσωτερικάσηµείατουDfσταοποίαηf………………………………
♦ Τα…………………άκρατωνδιαστηµάτωντουπεδίουορισµούτηςf.
στ)Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστο(α,x0)∪(x0,β),συνεχήςστοx0καιηf΄διατη-
ρείπρόσηµοστο (α,x0) ∪ (x0 ,β), τότετοf (x0)……………………………
……ακρότατοκαιηfείναιγνησίως……………………στο(α,β).Ανηf´έχει
όµωςδιαφορετικόπρόσηµοστα(α,x0),(x0,β),τότετοf(x0)είναιτοπικό……
…………τηςf (x)στο (α,β) καιµάλιστατοf (x0)είναι……………ακρότατο
τηςfστο(α,β).
α)Έστωσυνάρτησηfσυνεχήςσεέναδιάστηµα∆.Απότιςεπόµενεςπροτάσεις
λανθασµένηείναιη:
Α.Αν η f είναι γνησίως αύξουσα στο ∆, τότε f ´(x) > 0 για κάθε εσωτερικό
σηµείοxτου∆.
Β. Γιαναείναιηfγνησίωςφθίνουσαστο∆,αρκείf´(x)<0γιακάθεεσωτερι-
κόσηµείοxτου∆.
Γ. Ανηfδενµηδενίζεταιπουθενάστο∆,τότεηfδιατηρείσταθερόπρόσηµο
στο∆.
∆.Αν f ´(x0)=0 σεκάποιοεσωτερικόσηµείοx0του∆,τότεηfέχειένατου-
λάχιστονκρίσιµοσηµείοστο∆.
Ε. Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστοεσωτερικότου∆,τότεστοτυχαίοδιάστηµα
[α,β]µεα,β∈∆εφαρµόζεταιτοθεώρηµαµέσηςτιµής.
β) Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστο[α,β]καιf(α)=f(β),τότε:
Α.υπάρχειx0∈(α,β)τέτοιο,ώστεf(x0)=0
Β. υπάρχειx0∈(α,β)τέτοιο,ώστεf΄(x0)=0
89
f (β) − f (α)
Γ. υπάρχειx0∈(α,β)τέτοιο,ώστε f ´(x 0 ) =
β−α
∆.ηfέχειένατουλάχιστονκρίσιµοσηµείοστο(α,β)
Ε. τίποτααπόταπαραπάνω
γ) Ησυνάρτησηfέχειένατουλάχιστοντοπικόακρότατοστο(α,β),αν:
Α.είναισυνεχήςστο[α,β]καιf(α)f(β)=0
Β. είναιπαραγωγίσιµηστο(α,β)καιf(α)=f(β)
Γ. υπάρχειx0∈(α,β)µεf΄(x0)=0καιηf´αλλάζειπρόσηµοστοx0
∆.ηfείναισυνεχήςστο[α,β]καιf´(x)>0γιακάθεx∈(α,β)
Ε. f´(x0)=0γιακάποιοx0∈(α,β)
δ) Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτησηf:(0,+∞)→Rέχειιδιότηταef(x)+f(x)=x+lnx
γιακάθεx>0.Τότε:
Α.ηfείναιγνησίωςαύξουσαστο(0,+∞)
Β. ηfέχειτοπικάακρότατα
Γ. ηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο(0,+∞)
∆.ηfέχεικρίσιµασηµεία
α)Ανηfείναιγνησίωςαύξουσαστο[α,β]καιπαραγωγίσιµηστο
(α,β),τότεf´(x)>0. Σ Λ

β) Αν x0 ∈ (α,β) και f ´(x0)=0, τότετοf (x0)έχειτοπικόακρό-
τατοστοx0. Σ Λ

γ) Ανηfείναισυνεχήςστο x0 ∈ (α,β) καιηf ΄αλλάζειπρόσηµο
στοx0,τότετοf(x0)είναιτοπικόακρότατο. Σ Λ

δ) Αν f ´(x)<0 στο (α,β), f ´(x)>0 στο (β,γ) καιηfείναισυ-
νεχήςστοβ,τότετοf(β)είναιολικόελάχιστοτηςfστο(α,γ). Σ Λ
ε) Ανησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοδιάστηµα ∆=(α,β)
καιδεναντιστρέφεταιστοδιάστηµααυτό,τότεηfέχεικρίσιµο
σηµείοστο∆. Σ Λ
στ)Ανηfπαρουσιάζειστο x0 ∈ [α,β] τοπικόακρότατοκαιείναι
παραγωγίσιµηστοx0,τότεf´(x0)=0. Σ Λ

ζ) Ανηfείναισυνεχήςστο ∆=[α,β], τότεσταάκρατου∆ηf
παρουσιάζειτοπικάακρότατα. Σ Λ

η) Ανηfείναισυνεχήςστο [α,β], τότετοµεγαλύτεροτοπικόµέ-
γιστοτηςfστο [α,β] είναικαιτοολικόµέγιστοτηςfστοδιά-
στηµααυτό. Σ Λ
91

ΜΕΘΟ∆ΟΣ
ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ
Α. Σεπολλάθέµατατηςανάλυσηςµαςζητείται,ανάµεσαίσωςκαισεάλλαερω-
τήµατα,ηαπόδειξηµαςανισότητας.Ηανισότητααυτήµπορείναέχειτηµορφή:
Α(x)≤B(x)ήA(x)≤B(x)≤Γ(x)

γιακάθε x ∈ ∆, όπου∆είναιέναδοσµένοδιάστηµα.
α) ΗπρώτηανισότηταΑ(x)≤B(x)µπορείνααντιµετωπιστείωςεξής:
1ος τρόπος (Μέθοδος της διαφοράς)
♦ Θεωρούµετησυνάρτηση:
f(x)=A(x)–B(x),x∈∆
♦ Μελετάµετηνfωςπροςτηµονοτονίαστο∆.
♦ Αποδεικνύουµεότιηf(x)έχειµέγιστοτοf(x0)=0γιακάποιοx0∈∆.
Τότεησχέση:
f(x)≤f(x0)
µαςοδηγείστηζητούµενηανισότητα.
2ος τρόπος (Μέθοδος του Θ.Μ.Τ.)

Χρησιµοποιούµετοθεώρηµαµέσηςτιµής(Θ.Μ.Τ.).Γιατοσκοπόαυτόθεωρού-
µεκατάλληλησυνάρτησησεκάποιοδιάστηµατηςµορφής[α,x]ή[x,α]κ.λπ.µε
α,x ∈ ∆. Οαναλυτικόςτρόποςεφαρµογήςτηςµεθόδουαυτήςπεριγράφεταισε
αντίστοιχολυµένοθέµα.
β) ΗανισότηταA(x)≤B(x)≤Γ(x)αντιµετωπίζεται,όπωςκαιστοερώτηµα(α).
1ος τρόπος
ΜετοΘ.Μ.Τ.γιακάποιακατάλληλησυνάρτησησεκατάλληλοδιάστηµα.
2ος τρόπος
Είναι:
 A(x) ≤ B(x)

A(x) ≤ B(x) ≤ Γ(x) ⇔  και
 B(x) ≤ Γ(x)

Αποδεικνύουµελοιπόντιςδύοαυτέςανισότητεςµετηµέθοδοτηςδιαφοράς.
Β. Ανηανισότητααφοράµιασχέσηανάµεσασεδύοσυγκεκριµένουςαριθµούς,
γιαπαράδειγµαeπ≥πe,τότεεργαζόµαστεήµεΘ.Μ.Τ.ήµετηµελέτηκατάλλη-
ληςσυνάρτησηςωςπροςτηµονοτονία(γιαπαράδειγµα f (x)=xlnx καιτονορι-
σµότηςµονοτονίας,αφούπ>e).
Γ. Ανηανισότηταέχειδύοµεταβλητές,γιαπαράδειγµατιςακαιβµεα<β,τότε
θέτουµεβ=xκαιεργαζόµαστεµετηµέθοδοτηςδιαφοράςήµετοΘ.Μ.Τ.(στο
διάστηµα[α,x]).

12.1 ∆ίνονται οι συναρτήσεις:
1
f(x) = (e x + 1) x , x > 0 και g(x) = xe x - (1 + e x )ln(1 + e x )
Να αποδειχθεί ότι:
α) η g είναι γνησίως φθίνουσα,
β) g(x) < 0 για κάθε x > 0,
γ) η f είναι γνησίως φθίνουσα στο (0, +∞).
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
1
g´(x) = [xe x − (1 + e x )ln(1 + e x )]´ = (ex + xex ) − ex ln(1 + e x ) − (1 + ex ) ⋅ ex =
1 + ex
= e x + xe x − e x ln(1 + e x ) − ex = xe x − e x ln(1 + ex ) =
ex
= e x [x − ln(1 + e x )] = e x [lne x − ln(1 + e x )] = e x ⋅ ln <0
1 + ex
ex ex
γιακάθεx∈R,διότι 0 < < 1, οπότε ln < 0. Άραηgείναιγνησίως
1 + ex 1 + ex
φθίνουσα.
93
β) Μεx>0λόγωτηςµονοτονίαςτηςgπαίρνουµε:
g(x)<g(0)⇔g(x)<-2ln2<0
Άραg(x)<0γιακάθεx>0.
γ) Είναι:
1 1
ln(ex +1)
♦ f (x) = (e x + 1) x = e x
♦ f ´(x) = e x ( 1
ln(ex +1)
)´= f (x)  − 1  ln(e
2
x
+ 1) +
1
⋅ x
1 
⋅ ex  =
 x  x e +1 
xe x − (e x + 1)ln(e x + 1) g(x)
= f (x) ⋅ 2 x
= f (x) ⋅ 2 x < 0 γιακάθεx>0(λόγωτου(β))
x (e + 1) x (e + 1)
Άραηfείναιγνησίωςφθίνουσαστοδιάστηµα(0,+∞).
12.2 Μιασυνάρτησηfέχειτηνιδιότηταf´´(x)=2f(x)f´(x)γιακάθεx∈R .
Ανf´(0)=2καιf(0)=1,τότε:
α) νααποδειχθείότιf´(x)=f2(x)+1γιακάθεx∈R ,
β) νααποδειχθείότιηfείναιγνησίωςµονότονη,
γ) ναλυθείηεξίσωσηf(x)=1.
ΛΥΣΗ
α)Έχουµε:
f´´(x)=2f(x)f´(x)⇔(f´(x))´=(f2(x))´⇔f´(x)=f2(x)+c(1)
f´(0)=f2(0)+c⇔2=1+c⇔c=1
Άραf´(x)=f2(x)+1γιακάθεx∈R.
β) Επειδήf´(x)=f2(x)+1>0γιακάθεx∈R,ηfείναιγνησίωςαύξουσα.
γ) Είναιf(0)=1,οπότετοx=0είναιρίζατηςεξίσωσηςf(x)=1.Επειδήηfεί-
ναιγνησίωςαύξουσα,ηfπαίρνειτηντιµή1ακριβώςµίαφορά(αφούκάθεγνησίως
µονότονησυνάρτησηείναικαι“1–1”).Άρατοx=1είναιηµοναδικήρίζατης
εξίσωσης.
Ανg(x)=f(x)–1,τότε:
♦ g(0)=f(0)–1=0 ♦ g´(x)=f´(x)>0
Άραηgείναιγνησίωςαύξουσακαιέτσιτοx=1είναιηµοναδικήρίζατηςεξίσω-
σηςg(x)=0.
12.3 ∆ίνεταιηπαραγωγίσιµησυνάρτησηf:R→Rγιατηνοποίαισχύειότι:
f3(x)+αf2(x)+βf(x)=x5+5x3–20x+4
γιακάθεx∈R ,όπουα,β∈Rκαια2<3β.
α) Ναβρεθούντακρίσιµασηµείατηςf.
β) Ναµελετηθείηfωςπροςτηµονοτονίακαιναβρεθούνοιθέσειςτωντοπικών
ακροτάτων.
γ) Νααποδειχθείότιηεξίσωσηf(x)=0έχειµοναδικήρίζαστοδιάστηµα(0,1).
ΛΥΣΗ
f 3 (x)+αf2 (x)+βf (x)=x5 +5x 3 –20x+4(1)
Γιαναείναιτοx=ακρίσιµοσηµείοτηςfαρκείf´(α)=0,γιατίηfείναιπαραγω-
γίσιµηστοR.Ησχέση(1)δίνει:
3f2(x)f´(x)+2αf(x)f´(x)+βf´(x)=5x4+15x2–20⇔
⇔f´(x)[3f2(x)+2αf(x)+β]=5(x4+3x2–4)(2)
Όµως∆=4α2–12β=4(α2–3β)<0,οπότε3f2(x)+2αf(x)+β>0γιακάθεx∈R.
Θέτουµεστησχέση(2)όπουxτοακαιέχουµε:
f´(α)[3f2(α)+2αf(α)+β]=5(α4+3α2–4)⇔
⇔0=5(α4+3α2–4)=0⇔α4+3α2–4=0⇔
⇔(α2=1ήα2=-4)⇔α=±1
Άρατακρίσιµασηµείατηςfείναιταx=1καιx=-1.
β) Επειδή3f2(x)+2αf(x)+β>0γιακάθεx∈R,απότη(2)συµπεραίνουµεότι
τοπρόσηµοτηςf´συµπίπτειµετοπρόσηµοτηςσυνάρτησης:
h(x)=5(x4+3x2–4)=5(x2–1)(x2+4)
95
Απότονδιπλανόπίνακαπροκύπτειότιησυνάρ-
τησηfείναι:
♦ γνησίωςαύξουσασταδιαστήµατα (-∞,-1]
και[1,+∞),
♦ γνησίωςφθίνουσαστο[-1,1].
Προφανώςτοx=-1είναιθέσητοπικούµεγίστουκαιτο1θέσητοπικούελαχίστου.
γ) ΘαχρησιµοποιήσουµετοθεώρηµαBolzano.Ηfείναιπροφανώςσυνεχήςστο
[0,1].Ησχέση(1)γίνεται:
f(x)[f2(x)+αf(x)+β]=x5+5x3–20x+4(3)
α2
Είναιόµως∆1=α2–4β=(α2–3β)–β<0,διότια2<3βκαι β > ≥ 0, δηλαδή
3
β>0.Εποµένωςf2(x)+αf(x)+β>0γιακάθεx∈R.Έτσιησχέση(3)δίνει:
♦ f(0)[f2(0)+αf(0)+β]=4,οπότεf(0)>0.
♦ f(1)[f2(1)+αf(1)+β]=-10,οπότεf(1)<0.
Είναιf(0)f(1)<0,οπότεηεξίσωσηf(x)=0έχειµίατουλάχιστονρίζαστο(0,1).
Ηρίζααυτήείναιµοναδική,γιατίηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο[-1,1],άρακαι
στο(0,1).
ΜΕΘΟ∆ΟΣ
ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣΜΕ∆ΥΟΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ
Έστωότιµαςδίνεταιµιαανισότηταµεδύοµεταβλητές,γιαπαράδειγµαακαιβ
µε α<β.Γιατηναντιµετώπισητέτοιωνθεµάτωνεργαζόµαστεσυνήθωςµεµία
απότιςεξήςµεθόδους:
Α. Θεωρούµεκατάλληλησυνάρτησηστοδιάστηµα [α,β]καιεφαρµόζουµετο
Θ.Μ.Τ.Τηνβοηθητικήσυνάρτησητηνανακαλύπτουµεαπότηµορφήτηςδοσµέ-
νηςανισότητας.
Β. Φέρνουµεόλουςτουςόρουςτηςανισότηταςστοα΄µέλος,θέτουµετηµίαµε-
ταβλητή,γιαπαράδειγµαβ=xκαιµελετάµετησυνάρτησηπουπροκύπτειστοα΄
µέλοςωςπροςτηµονοτονίαστοδιάστηµα[α,+∞).Ησχέσηβ>ακαιηµορφή
τηςµονοτονίαςπρέπειναµαςδώσουντηζητούµενηανισότητα.
12.4 Νααποδειχθείότιγιακάθεακαιβ,µεα>β>0,ισχύειότι:
α
2αβ ln < α2 - β 2
β
ΛΥΣΗ
Ηανισότηταέχειδύοµεταβλητέςτιςακαιβµεα,β>0καια>β.Θέτουµετηµια
µεταβλητήx,γιαπαράδειγµαα=xκαιηανισότηταγίνεται:
x x
2βx ln < x 2 − β2 ⇔ 2βx ln − x 2 + β2 < 0 (1)
β β
x
Στοπρώτοµέλοςεµφανίζεταιοόρος 2βx ln , οοποίοςµεπαραγώγισηθαδιατη-
β
x
ρήσειτονλογάριθµο.Σκεφτόµαστεµήπωςείναικαλύτερανααφήσουµετον ln
β
χωρίςτονπαράγονταx.Γιατολόγοαυτόδιαιρούµεµεxκαιησχέση(1)γράφεται:
x β2
2β ln −x+ < 0
β x
Θεωρούµετησυνάρτηση:
x β2
f (x) = 2β ln −x+ , x≥β
β x
Είναι:
β 1 β2 2β β2 x 2 + β2 − 2βx (x − β)2
f ´(x) = 2β ⋅ ⋅ − 1 − 2 = −1− 2 = − = −
x β x x x x2 x2
Ηfείναισυνεχήςστο[β,+∞)καιf´(x)<0για
κάθεx∈(β,+∞).Άραηfείναιγνησίωςφθί-
νουσαστο[β,+∞).Άραµεα>βπαίρνουµε:
f(α)<f(β)⇔
α β2 β β2
⇔ 2β ln − α + < 2β ln − β + ⇔
β α β β
α β2 α β2 α>0 α
⇔ 2β ln − α + < 0 ⇔ 2β ln < α − ⇐⇒ 2αβ ln < α 2 − β2
β α β α β
Έτσιηαπόδειξηολοκληρώθηκε.
97
ΣΧΟΛΙΟ
x
Ανθεωρήσουµε g(x) = 2βx ln − x 2 + β2 , µεx≥β(απότησχέση(1)),τότε:
β
♦ g(β)=0
x β 1 x
♦ g´(x) = 2βln + 2βx ⋅ − 2x = 2β ln + 2β − 2x καιg´(β)=0
β x β β
β 1 2(β − x)
♦ g´´(x) = 2β ⋅ ⋅ − 2 =
x β x
Είναιg´´(x)<0γιακάθεx>β,οπότεηg´είναι
γνησίωςφθίνουσαστο[β,+∞).΄Ετσι:
x>β⇔g´(x)<g´(β)⇔g´(x)<0
Έτσιηgείναιγνησίωςφθίνουσαστο[β,+∞).
Άρα:
α>β⇔g(α)<g(β)⇔g(α)<0⇔
α α
⇔ 2αβ ln − α 2 + β2 < 0 ⇔ 2αβ ln < α 2 − β2
β β
∆ιαπιστώνουµεότικαιχωρίςτοτέχνασµα(ναδιαιρέσουµεµεx)ηλύσηείναιεφι-
κτή,αλλάκάπωςπιοσύνθετη.
ΜΕΘΟ∆ΟΣ
ΕΥΡΕΣΗΣΥΝΟΛΟΥΤΙΜΩΝ–ΠΛΗΘΟΥΣΡΙΖΩΝ
ΈστωfσυνεχήςσυνάρτησηστοΑ.Γιατηνεύρεσητουσυνόλουτιµώνf(A)καθώς
καιτουπλήθουςτων(πραγµατικών)ριζώντηςεξίσωσηςf(x)=0ακολουθούµετα
εξήςβήµατα:
♦ Βρίσκουµεταδιαστήµαταµονοτονίας∆1,∆2και∆3κ.λπ.τηςf,οπότε:
Α=∆1∪∆2∪∆3κ.λπ.
♦ Βρίσκουµεχωριστάταf(∆1),f(∆2)καιf(∆3)κ.λπ.στηριζόµενοιστησυνέχεια
καιτηµονοτονίατηςfστα∆1,∆2και∆3.Αυτόεπιτυγχάνεταισχετικάεύκο-
λα,βρίσκονταςταόριατηςfστααντίστοιχαάκρατων∆1,∆2και∆3κ.λπ.
Έτσι,ανγιαπαράδειγµα∆=(α,β]και lim+ f (x) = A, lim- f (x) = B, τότε:
x→ α x→β
(A, B], αν η f είναι γνησίως αύξουσα στο ∆

f (∆) = 
[Β, Α), αν η f είναι γνησίως φθίνουσα στο ∆
Τηδιαδικασίααυτήεφαρµόζουµεσεόλαταδιαστήµατα∆1 ,∆2και∆3κ.λπ.
τηςf.
Έτσι:
♦ Τοσύνολοτιµώνf(Α)τηςfείναιτοf(Α)=f(∆1)∪f(∆2)∪f(∆3)κ.λπ.
♦ Τοπλήθοςτωνριζώντηςεξίσωσηςf(x)=0ισούταιµετοπλήθοςτωνδιαστη-
µάτων∆1και∆2κ.λπ.τωνοποίωντοαντίστοιχοσύνολοτιµώνf(∆1)καιf(∆2)
κ.λπ.περιέχειτοµηδέν.
Έτσι,ανγιαπαράδειγµαf(∆)=(Α,Β),όπου∆είναικάποιοαπότα∆1και∆2
κ.λπ.και0∈f(∆),τότεηεξίσωσηέχειτουλάχιστονµίαρίζαστο∆,ηοποία
όµωςείναικαιηµοναδική,αφούηfείναιγνησίωςµονότονηστο∆.
Αν0∉(Α,Β),τότεηfδενέχειρίζαστο∆.
ΈτσιτοπλήθοςτωνδιαστηµάτωντουΑµετηνιδιότητατουδιαστήµατος∆
δίνεικαιτοπλήθοςτωνριζώντηςεξίσωσης.
♦ Ανκάποιοαπότακλειστάάκρατουf(∆)είναι0,τότετοαντίστοιχοκλειστό
άκροτου∆είναιρίζατηςf.Τηρίζααυτήπροσέχουµεναµηντηµετρήσουµε
δύοφορές(!)γιαδύοσυνεχόµεναδιαστήµατα.
♦ Αντακλειστάάκρατουf(∆)είναιµηµηδενικάκαι0∈f(∆),τότεηfέχειµία
ακριβώςρίζα,ηοποίαβρίσκεταιστοεσωτερικότου∆.
12.5 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=x3+x+1.
α) Νααποδειχθείότιηfείναιγνησίωςµονότονη.
β) Ναβρεθείτοσύνολοτιµώντηςf.
γ) Νααποδειχθείότιηfαντιστρέφεται.
δ) Ναλυθείηεξίσωσηf-1(x)=f(x).
ΛΥΣΗ
α)Επειδήηfείναιπολυωνυµική,τοπεδίοορισµούείναιτοΑ=R.Γιακάθεx∈R
είναιf´(x)=(x3+x+1)´=3x2+1>0.Άραηfείναιγνησίωςαύξουσα.
99
β) ΗfείναισυνεχήςστοΑ=R.Επιπλέον:
♦ lim f (x) = lim (x 3 + x + 1) = +∞
x → +∞ x → +∞
♦ lim f (x) = lim (x 3 + x + 1) = −∞

x → −∞ x → −∞
Άρατοσύνολοτιµώντηςfείναιτοf(Α)=(-∞,+∞)=R.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Ηµονοτονίατηςfδενέπαιξεστηνπροκειµένηπερίπτωσηκανέναρόλο,γιατί:
lim f(x) = + ∞ και lim f(x) = - ∞
x → +∞ x → -∞
γ) Επειδήηfείναιγνησίωςµονότονη,είναικαι“1–1”.Άραορίζεταιηf-1:f(Α)→Α,
δηλαδήf-1:R→R.
δ) Έστωx=αµιαρίζατηςεξίσωσηςf-1(x)=f(x).Τότεf-1(α)=f(α).Θέτουµε
f-1(α)=β.Θαισχύειότι:
♦ f-1(α)=β⇔α=f(β) ♦ f(α)=f-1(α)=β,δηλαδήf(α)=β
Οδηγούµαστεέτσιστοσύστηµα:
f (α) = β  α3 + α + 1 = β
  ⇔  3
 f (β) = α   β + β + 1 = α
Μεαφαίρεσηκατάµέληκαιπαραγοντοποίησηπαίρνουµε:
(α–β)(α2+αβ+β2+2)=0(1)
∆ενµπορείόµωςα2+βα+(β2+2)=0,γιατί∆=β2–4(β2+2)=-3β2–8<0.
Άραησχέση(1)δίνεια=β.Μεα=βπροκύπτειτότεότι:
α3+α+1=α⇔α3=-1⇔α=-1
Άρα(α,β)=(-1,-1),δηλαδήηµοναδικήρίζατηςεξίσωσηςf-1(x)=f(x)είναιη
x=-1.
ΣΧΟΛΙΟ
Αποδεικνύεταιότιανηfείναιγνησίωςαύξουσα,τότεηεξίσωση f-1(x)=f (x)εί-
ναιισοδύναµηµετηνεξίσωσηf(x)=x(ήτηνεξίσωσηf -1(x)=x).Έτσι:
f-1(x)=f(x)⇔f(x)=x⇔x3+x+1=x⇔x=-1
12.6 ΜιαβιοµηχανίαπουλάσεέναµήνααεκατοντάδεςτεµάχιαενόςπροϊόντοςΑ,
έχειαπότηνπώλησηαυτώνέσοδα α3+5α εκατοντάδεςχιλιάδεςευρώ,κόστος
παραγωγής3α2εκατοντάδεςχιλιάδεςευρώκαικέρδη100000ευρώ.
ΗίδιαεταιρείαπουλάειβεκατοντάδεςτεµάχιααπότοπροϊόνΒ,έχειαπότηνπώ-
λησηέσοδαβ3+5βεκατοντάδεςχιλιάδεςευρώ,κόστοςπαραγωγήςγιατοπροϊόν
αυτό3β2εκατοντάδεςχιλιάδεςευρώκαικέρδος500000ευρώ.
Α.Ναθεωρηθείησυνάρτησηf(x)=x3+2xκαινααποδειχθείότι:
α) ηfείναιπεριττή,
β) ηfείναιγνησίωςαύξουσα,
γ) ηfείναι“1–1”,
δ) f(α–1)+f(β–1)=0.
Β. ΝαβρεθείπόσατεµάχιασυνολικάαπόταπροϊόνταΑκαιΒπουλάηεταιρεία
καιπόσαείναιτασυνολικάκέρδη.
ΛΥΣΗ

Α.α)Είναι Df=R και:
f(-x)=(-x)3+2(-x)=-x3–2x=-(x3+2x)=-f(x)γιακάθεx∈R
Άραηfείναιπεριττή.
β) Είναι:
f´(x)=3x2+2>0γιακάθεx∈R
Άραηfείναιγνησίωςαύξουσα.
γ) Επειδήηfείναιγνησίωςαύξουσα,θαείναικαι“1–1”.
δ) Επειδήτοκέρδοςπροκύπτειαναπόταέσοδααφαιρέσουµετοκόστος,σύµφω-
ναµετηνυπόθεσηθαείναι:
♦ α3+5α–3α2=1(1)
♦ β3+5β–3β2=5(2)
Άρα:
f(α–1)+f(β–1)=(α–1)3+2(α–1)+(β–1)3+2(β–1)=
=(α3–3α2+3α–1+2α–2)+(β3–3β2+3β–1+2β–2)=
(1), (2)
= (α 3 − 3α 2 + 5α − 3) + (β3 − 3β2 + 5β − 3) ==== (1 − 3) + (5 − 3) = 0
101
Β. Θαυπολογίσουµετοναριθµόα+β.
Είναι:
f(α–1)+f(β–1)=0⇔f(α–1)=-f(β–1)⇔
(α) (γ)
⇔ f (α − 1) == f (1 − β) ⇐⇒ α − 1 = 1 − β ⇔ α + β = 2
Άραηεταιρείαπούλησε2εκατοντάδεςτεµάχια,δηλαδήσυνολικά200τεµάχια.
ΣΥΝΟΛΟΤΙΜΩΝ–ΠΛΗΘΟΣΡΙΖΩΝ
Α.Έστωf:A→Rσυνεχήςσυνάρτηση.Γιαναβρούµετοσύνολοτιµώντηςfερ-
γαζόµαστεωςεξής:
♦ Βρίσκουµεµετηβοήθειατηςπαραγώγουταδιαστήµαταµονοτονίαςτηςfκαι
γράφουµε Α=∆1 ∪ ∆2 ∪ ∆3 κ.λπ.όπου∆1 ,∆2και∆3είναιακριβώςταδια-
στήµαταµονοτονίας.
♦ Έστω∆=(α,β)ένατυχαίοσηµείοαπόταδιαστήµαταµονοτονίαςτηςf.Βρί-
σκουµετα:
lim f (x) = A και lim- f (x) = B
x → α+ x→β
οπότε:
(A, B), αν η f είναι γνησίως αύξουσα στο ∆
f (∆) = 
 (Β, Α), αν η f είναι γνησίως φθίνουσα στο ∆
διότιηfείναισυνεχήςκαιγνησίωςµονότονηστο∆.Ανφυσικάκάποιοαπό
ταάκραακαιβτου∆είναικλειστό,τότετοαντίστοιχοάκροτουf (∆)είναι
επίσηςκλειστό.
♦ Βρίσκουµεµετονπαραπάνωτρόποταf (∆1),f (∆2)κ.λπ.καιέτσιτοσύνολο
τιµώνf(Α)τηςfείναιτοf(Α)=f(∆1)∪f(∆2)∪f(∆3).
Ανηfδενείναισυνεχής,τότετα∆1,∆2και∆3κ.λπ.είναιταδιαστήµαταµονο-
τονίαςτηςf,σταοποίαόµωςηfναείναιεπιπλέονκαισυνεχής.Εποµένωςτα
άκρατων∆1 ,∆2και∆3κ.λπ.είναιταανοικτάάκρατουπεδίουορισµούΑ,τα
σηµείαασυνέχειαςτηςfκαιοιθέσειςόπουηfαλλάζειµονοτονία(καιβρίσκονται
απότονπίνακαπροσήµουτηςf´).
Β. Τοπλήθοςτωνριζώντηςεξίσωσηςβρίσκεταιακολουθώνταςταεξήςβήµατα:
♦ Βρίσκουµεταf(∆1),f(∆2)καιf(∆3)κ.λπ.όπωςστηνπερίπτωσηεύρεσηςτου
συνόλουτιµών.
♦ Βασιζόµαστεστηνεξήςπαρατήρηση:
Ανο 0 ∈ f (∆), γιατοτυχαίο∆απότα∆1 ,∆2και∆3κ.λπ.,τότεηfέχειµία
ακριβώςρίζαστο∆,διότιείναισυνεχήςκαιγνησίωςµονότονηστο∆.Ανόµως
ο0∉f(∆),τότεηfδενέχειρίζαστο∆.
♦ Τοπλήθοςτωνδιαστηµάτωναπόταf(∆1),f(∆2)καιf(∆3)κ.λπ.πουπεριέχει
τοµηδένισούταιµετοπλήθοςτωνριζώντηςεξίσωσηςf(x)=0.
Καιµιαλεπτήπαρατήρηση
Αντο0είναιάκρογιαπαράδειγµατουf(∆),τότετοαντίστοιχοάκροτου∆είναι
(συγκεκριµένη)ρίζατηςf.Σεπερίπτωσηπουηρίζααυτήείναικοινόάκροδύο
συνεχόµενωνδιαστηµάτωνµονοτονίαςτηςfπροσέχουµεναµηντηνµετρήσου-
µεδύοφορές.
103

Α. α) Πότεµιασυνάρτησηf:A→Rλέγεταιγνησίωςαύξουσακαιπότεγνησίως

φθίνουσα;
β) Πότεένασηµείοx0∈Αλέγεταιθέσητοπικούµεγίστουκαιπότεθέσητοπικού
ελαχίστουµιαςσυνάρτησηςf:A→R;
γ) Ποιαλέγονταικρίσιµασηµείαµιαςσυνάρτησηςσεέναδιάστηµα∆;
δ) ΝαδιατυπώσετετοθεώρηµαFermat.
[Μονάδες 4]
Β. α) Έστωµιασυνάρτησηfηοποίαείναισυνεχήςσεέναδιάστηµα∆καιf´(x)>0

γιακάθεεσωτερικόσηµείοxτου∆.Νααποδείξετεότιηfείναιγνησίωςαύξουσα
στο∆.
[Μονάδες 10]
β) Νααποδείξετεότι(xν)΄=νxν-1γιακάθεx∈R,όπουν∈N–{0,1}.
[Μονάδες 6]
θασµένη(Λ).
α)Ανγιατησυνάρτηση f:A→R ισχύειότι f ´(x)<0 γιακάθε
x∈Α,τότεηfείναιγνησίωςφθίνουσαστοΑ. Σ Λ
β) Ανγιακάποιοεσωτερικόσηµείοx0ενόςδιαστήµατος∆είναι
f´(x0)=0,τότετοx0είναιθέσητοπικούακροτάτου. Σ Λ
γ) Ανησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµησταδιαστήµατα(α,x0),
(x0 ,β), είναισυνεχήςστοx0καιηf ´διατηρείπρόσηµοστο
(α,x0)∪(x0,β),τότεηfείναιγνησίωςµονότονηστο(α,β). Σ Λ
δ) Αν f ´(x)>0 γιακάθε x ∈ (α,x 0 ) και f ´(x)<0 γιακάθε
x ∈ (x0 ,β) καιηfορίζεταιστοx0 ,τότετοf (x0)είναιµέγιστο
τηςfστο(α,β). Σ Λ
ε) Τατοπικάακρόταταµιαςσυνάρτησηςτααναζητάµεστακρίσι-
µασηµείακαιστακλειστάάκρατωνδιαστηµάτωντουπεδίου
ορισµούτης. Σ Λ
[Μονάδες 5]

x2
∆ίνεταιησυνάρτηση f (x) = (2lnx − 1) − 2x(lnx − 1).
4
α)Ναβρείτετηνf´(x).
[Μονάδες 7]
β) Ναβρείτετακρίσιµασηµείατηςf.
[Μονάδες 6]
γ) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτονία.
[Μονάδες 6]

δ) Ναβρείτετοείδοςτουτοπικούακροτάτουγια x=1, καθώςκαιτηντιµήτου.
[Μονάδες 6]
∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=x3–x2–lnx,x>0.
α)Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτονία.
[Μονάδες 9]
β) Νααποδείξετεότιx3≥x2+lnxγιακάθεx>0.
[Μονάδες 7]
γ) Ανισχύει:
x3≥x2+αlnxγιακάθεx>0
νααποδείξετεότια=1.
[Μονάδες 9]
105

f(x)=2x3–3x2–12x+8
α)Ναβρείτεταδιαστήµαταµονοτονίαςτηςf.
[Μονάδες 4]
β) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf.
[Μονάδες 4]
γ) Ναεξετάσετεανηfέχειολικάακρότατα.
[Μονάδες 5]
δ) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf.
[Μονάδες 5]
ε) Ναβρείτετοπλήθοςτωνπραγµατικώνριζώντηςεξίσωσης:
2x3+8=3x(x+4)
[Μονάδες 7]

A.α)Πότεµιασυνάρτησηfλέγεταικυρτήήκοίλησεέναδιάστηµα∆;
β) Πώςβρίσκουµετακοίλαµιαςσυνάρτησηςfµετηβοήθειατουπροσήµουτης
δεύτερηςπαραγώγου;
γ) ΠότετοΑ(x0,f(x0))λέγεταισηµείοκαµπήςτηςCf;
δ) Ανηfείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµηστο∆καιτο(x0,f(x0))είναισηµείοκα-
µπήςτηςCfµεx0∈∆,τιγνωρίζετεγιατοναριθµόf´´(x0);
ε) Πουαναζητάµετιςθέσειςτωνσηµείωνκαµπήςµιαςσυνάρτησης;
στ)Ανηfαλλάζεικοίλαστοx0καιf´´(x0)=0,είναιτοσηµείοΑ(x0,f(x0))ση-
µείοκαµπήςτηςCfκαιγιατί;
ζ) Ναβρείτετακοίλακαιτασηµείακαµπήςτηςf(x)=x4–6x2+3.
0
Β. α)ΝαδιατυπώσετετονκανόνατουDeL’Hospitalγιαόριατηςµορφής   .
0
x
e −1
β) Μετιισούταιτο lim ;
x→ 0 x
∞
γ) ΝαδιατυπώσετετονκανόνατουDeL’Hospitalγιαόριατηςµορφής   .
∞
2x 2 + lnx + 1
δ) Ναβρείτετο lim 2 .
x → +∞ x + lnx + 2
ε) Πότεηευθείαx=x0λέγεταικατακόρυφηασύµπτωτητηςCf;
x
στ)Ποιεςείναιοικατακόρυφεςασύµπτωτεςτηςσυνάρτησης f (x) = 2
;
x −1
107
ζ) Πότεηευθείαy=λέγεταιοριζόντιαασύµπτωτητηςCfστο+∞ήστο-∞;
x2 + x + 2
η) Ναβρείτετιςοριζόντιεςασύµπτωτεςτηςσυνάρτησης f (x) = .
x2 − x + 3
θ) Πότεηευθεία y=λx+β λέγεταιασύµπτωτητηςCf;Πότεηευθείαλέγεται
πλάγιαασύµπτωτη;
x
ι) Ησυνάρτηση f (x) = 3x − 5 + 2
έχειµόνοµίαπλάγιαασύµπτωτη.Νατη
x +1
βρείτεµόνοµεµίαπαρατήρησηκαιναδικαιολογήσετετηναπάντησήσας.
ια)Ανηευθείαy=λx+βείναιασύµπτωτητηςCf,πώςβρίσκονταιταλκαιβ;
x 2 + 3x + 3
ιβ)ΝαβρείτετηνπλάγιαασύµπτωτητηςCf,όπου f (x) = .
x +1
α)Ηευθεία…=x0 λέγεταικατακόρυφηασύµπτωτητηςCf ,ανένααπόταόρια
…………………,…………………είναι……ή……
β) Τιςκατακόρυφεςασύµπτωτεςτιςαναζητάµεστα……………………………των
διαστηµάτωντουπεδίουορισµούκαιστασηµείαπουηfδενείναι……………
……
γ) Ηευθεία…=βλέγεταιοριζόντιαασύµπτωτητηςCfστο+∞(αντίστοιχα-∞),αν
………………………(αντίστοιχα………………………).
2x2 + 1
δ) Ησυνάρτηση f(x) = έχεικατακόρυφηασύµπτωτητηνευθεία…………
x2 − 2x + 1
καιοριζόντιατηνευθεία………
ε) Ηευθεία………………λέγεταιπλάγιαασύµπτωτητηςCfστο+∞,αν………
………καιλ≠0.Οιαριθµοίλκαιβδίνονταιαπότουςτύπους:
λ=………………καιβ=…………………………………
x+2
στ)Ηπλάγιαασύµπτωτητηςσυνάρτησης f (x) = 2x + 1 + είναιη…………
x2 + 3
……
108 ΚΥΡΤΟΤΗΤΑ–ΑΣΥΜΠΤΩΤΕΣ–ΚΑΝΟΝΑΣDEL’HOSPITAL
ζ) ΜετονκανόνατουDe’LHospitalβρίσκουµεότι:
e x −1 − x x2
i) lim =… ii) lim =…
x →1 x − 1 x → +∞ e x
lnx ηµx
iii) lim = … iv) lim =…
x → +∞ x x→ 0 ln(x + 1)
α)Ανηfείναιγνησίωςαύξουσαστοεσωτερικότουδιαστήµατος
∆καισυνεχήςστο∆,τότεηfλέγεταικυρτή. Σ Λ
1
β) Ησυνάρτηση f (x) = είναικυρτήσταδιαστήµατα(-∞,0)και
x
(0,+∞). Σ Λ

γ) Ανηfείναισυνεχήςστο∆καιηf ´είναιγνησίωςφθίνουσαστο
εσωτερικότου∆,τότεηfστρέφειτακοίλαπροςτακάτω. Σ Λ

δ) Αν f ´´(x)>0 σεκάθεεσωτερικόσηµείοxτουδιαστήµατος∆,
τότεηfείναικυρτή. Σ Λ

ε) Ανηfείναικοίληστο∆,τότε f ´´(x)<0 σεκάθεεσωτερικό
σηµείοxτου∆. Σ Λ
στ)Ανηfαλλάζεικοίλαεκατέρωθεντουx0 ,τότετο Α(x0 ,f (x0))
είναισηµείοκαµπήςτηςCf. Σ Λ
ζ) Ανf´´(x0)=0καιf´´(x)<0γιακάθεx∈(α,x0)καιf´´(x)>0
γιακάθεx∈(x0,β),τότεηfείναικοίληστο(α,x0],κυρτήστο
[x0,β)καιτοΑ(x0,f(x0))είναισηµείοκαµπήςτηςCf. Σ Λ
η) Ανηfείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµη,έχεισυνεχήδεύτερηπα-
ράγωγοστοδιάστηµα∆=(α,β)καιεπιπλέονυπάρχουνγ,δ∈∆
µε f ´´(γ)f ´´(δ)<0, τότεηCfέχειένατουλάχιστονσηµείοκα-
µπήςστο(α,β). Σ Λ
109
13.4 Ερωτήσειςαντιστοίχισης
α)ΝααντιστοιχίσετετιςπροτάσειςτωνστηλώνΑκαιΒ.
(Όριο) (Τιµή)
ηµx α. 0
1. lim
x→ 0 ln(1 + x)
β. 10
1 − συνx 2
2. lim
x→ 0 x4 γ. 12
x4 δ. 1
3. lim 2
x → 0 x + 2συνx − 2
ε. -8
x − ηµx
4. lim 1
x → 0 x − συνx
στ.
 συν 2 x e x  2
5. lim  − 
x→ 0
 x ηµx  ζ. -1
ΣτήληΑ 1 2 3 4 5
ΣτήληΒ
β) ΝααντιστοιχίσετετιςπροτάσειςτωνστηλώνΑκαιΒ.
(Συνάρτηση) (Ασύµπτωτη)
2x 2 α. y=1,y=-1,x=2
1. f (x) =
x2 − 1 β. y=5x+11,x=1
3x 2 + 2x + 1
2. f (x) = γ. ∆ενέχει
x2 + 7
5x 2 + 6x + 7 δ. x=1,x=-1,y=2
3. f (x) =
x −1 ε. y=3
ΣτήληΑ 1 2 3
ΣτήληΒ
110 ΚΥΡΤΟΤΗΤΑ–ΑΣΥΜΠΤΩΤΕΣ–ΚΑΝΟΝΑΣDEL’HOSPITAL

ΣΧΟΛΙΑ
ΚΥΡΤΟΤΗΤΑ–ΣΗΜΕΙΑΚΑΜΠΗΣ
Α. α) Ησυνάρτηση f είναικυρτή(κοίλη)στοδιάστηµα∆,αν:

♦ ηfείναισυνεχήςστο∆,
♦ ηf´είναιγνησίωςαύξουσα(γνησίωςφθίνουσα)στοεσωτερικότου∆.
β) Ανηfείναισυνεχήςστο∆καιf´´(x)>0(f´´(x)<0)στοεσωτερικότου∆,
τότεηfείναικυρτή(αντίστοιχακοίλη)σεολόκληροτο∆.
γ) Ηεύρεσητωνκοίλωντηςσυνάρτησηςfσεέναδιάστηµα∆βρίσκεται:
♦ απότηµονοτονίατηςf´στοεσωτερικότου∆ή
♦ απότοπρόσηµοτηςf´´στοεσωτερικότου∆.
Απαραίτητηπροϋπόθεσηείναιησυνέχειατηςfστοδιάστηµα∆.
Β. Ανµιασυνάρτησηfείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµηστοεσωτερικότουδιαστή-
µατος∆,τότε:
♦ f´´(x)≥0,ανηfείναικυρτή,
♦ f´´(x)≤0,ανηfείναικοίλη.
Γ. α) Ησυνάρτησηfπαρουσιάζειστοεσωτερικόσηµείοx0ενόςδιαστήµατος∆

σηµείοκαµπής,αν:
♦ στοΑ(x0,f(x0))ορίζεταιεφαπτοµένη,
♦ δεξιάκαιαριστεράτουx0ηfαλλάζεικοίλα.
β) Ανηfπαραγωγίζεταιστοx0καιαλλάζεικοίλαδεξιάκαιαριστεράτουx0 ,
τότεστοΑ(x0,f(x0))ορίζεταιεφαπτοµένη.
γ) Ανηfπαρουσιάζειστοx0σηµείοκαµπής,τότεf´´(x0)=0ήδενυπάρχειηδεύ-
τερηπαράγωγοςτηςfστοx0.
111
∆. Ανθέλουµενααποδείξουµεότιµιασυνάρτησηfπουείναιδύοφορέςπαρα-
γωγίσιµηδενέχεισηµείακαµπής,τότεεργαζόµαστεωςεξής:
♦ Υποθέτουµεότιτο x=α είναιθέσησηµείουκαµπής.Θαείναιτότε f ´΄(α)=0
καιµετηνυπόθεσηαυτήπροσπαθούµενακαταλήξουµεσεάτοπο.
♦ Προσπαθούµενααποδείξουµεότιηfείναικυρτήήκοίλη.

4x
14.1 ∆ίνεταιησυνάρτηση f(x) = .
(x - 1) 2
α) Ναµελετηθείηfωςπροςτηµονοτονίακαιτατοπικάακρότατα.
β) Ναµελετηθείηfωςπροςτακοίλακαιτασηµείακαµπής.
γ) Ναβρεθείτοσύνολοτιµώντηςf.
δ) ΝαβρεθούνοιασύµπτωτεςτηςCf.
ΛΥΣΗ
α)Ηfέχειπεδίοορισµούτο Df=R–{1}.Είναι:

 4x ´ (x − 1)2 − 2x(x − 1) x − 1 − 2x − 4(x + 1)

♦ f ´(x) =  2  = 4 ⋅ 4
= 4⋅ =
 (x − 1)  (x − 1) (x − 1)3 (x − 1)3
− 4(x + 1)
♦ f ´(x) = 0 ⇔ = 0 ⇔ x + 1 = 0 ⇔ x = −1
(x − 1)3
Σύµφωναµετονδιπλανόπίνακαηfείναιγνη-
σίωςφθίνουσασταδιαστήµατα(-∞,-1]και
(1,+∞) καιγνησίωςαύξουσαστο [-1,1). Το
−4
f (−1) = = −1 είναιτοπικόελάχιστο.
(−2)2
β) Είναι:
 x + 1 ´ (x − 1)3 − (x + 1) ⋅ 3(x − 1)2
♦ f ´´(x) =  − 4 ⋅  = − 4 ⋅ =
 (x − 1)3  (x − 1)6
x − 1 − 3x − 3 8(x + 2)
= −4⋅ =
(x − 1) 4 (x − 1) 4
♦ f´´(x)=0⇔8(x+2)=0⇔x=-2
112 ΚΥΡΤΟΤΗΤΑ–ΑΣΥΜΠΤΩΤΕΣ–ΚΑΝΟΝΕΣDEL’HOSPITAL
Όπωςφαίνεταιαπότονδιπλανόπίνακαπροσή-
µουτηςf ΄΄(x),ηfείναικοίληστοδιάστηµα
(-∞,-2]καικυρτήσταδιαστήµατα[-2,1)και
(1,+∞).ΤοΑ(-2,f(-2)),δηλαδήτο:
 8
A  −2, − 
 9
είναισηµείοκαµπήςτηςCf.
γ) Έστω:
∆1=(-∞,-1],∆2=[-1,1)και∆3=(1,+∞)
Ηfείναισυνεχήςκαιγνησίωςµονότονησταδιαστήµατααυτά.
Επειδή:
lim f (x) = 0, lim− f (x) = lim+ f (x) = f (−1) = −1
x → −∞ x → −1 x → −1
lim f (x) = lim+ f (x) = +∞ και lim f (x) = 0

x → 1− x→1 x→ +∞
θαείναι:
f(∆1)=[-1,0),f(∆2)=[-1,+∞)
και
f(∆3)=(0,+∞)
Εποµένως,τοσύνολοτιµώντηςfείναιτο:
f(Df)=f(∆1)∪f(∆2)∪f(∆3)=[-1,+∞)
δ) Είναι:
4x
♦ lim f (x) = lim = +∞,
x →1 x →1 (x − 1)2

οπότεηευθείαx=1είναικατακόρυφηασύµπτωτητηςCf.
4x
♦ lim f (x) = lim = 0,
x →+∞ x →+∞ (x − 1)2

οπότεηy=0είναιοριζόντιαασύµπτωτηστο(+∞).
♦ lim f (x) = 0,
x → −∞

οπότεηευθείαy=0είναιοριζόντιαασύµπτωτηκαιστο(-∞).
113
ΣΥΓΚΡΙΣΗ∆ΥΟΘΕΩΡΗΜΑΤΩΝ
Τοπικάακρότατα
Σηµείακαµπής
(Fermat)
Αν:
Αν:
♦ τοx0είναιεσωτερικόσηµείο
♦ τοx0είναιεσωτερικόσηµείο
ενόςδιαστήµατος∆,
ενόςδιαστήµατος∆,
♦ τοx0είναιθέσησηµείουκα-
♦ τοx0είναιθέσητοπικούακρό-
µπήςτηςCf,
τατουτηςf,
♦ ηfείναιδύοφορέςπαραγω-
♦ ηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,
γίσιµηστοx0,
τότεf´(x0)=0.
τότεf´´(x0)=0.
ΣΧΟΛΙΑ
♦ Τααντίστροφακαιτωνδύοθεωρηµάτωνδενισχύουν.
♦ Αντοf(x0)είναιτοπικόακρότατοτηςfκαιτοx0είναιεσωτερικόσηµείο,τό-
τεf´(x0)=0ήδενορίζεταιηf´στοx0.
♦ Αντο(x0,f(x0))είναισηµείοκαµπήςτηςCf,τότεf´´(x0)=0ήδενορίζεται
ηf´´στοx0.
14.2 Αντο A  2 , 5  είναισηµείοκαµπήςτηςγραφικήςπαράστασηςτηςσυ-

 4
νάρτησης:
αx 2 + β
f(x) =
x3
τότε:
α) ναβρεθούνταακαιβ,
β) ναµελετηθείηfωςπροςτακοίλα,
γ) ναβρεθούνόλατασηµείακαµπήςτηςCf,
δ) ναβρεθούνοιασύµπτωτεςτηςCf.
ΛΥΣΗ
α)ΤοπεδίοορισµούτηςfείναιτοDf=R*.Επειδήηfείναιδύοφορέςπαραγωγί-
σιµηκαιτοx0=2είναιθέσησηµείουκαµπήςτηςCf,θαισχύειf´´(2)=0.
Όµως:
 αx 2 + β ´ 2αxx 3 − 3x 2 (αx 2 + β) 2αx 4 − 3αx 4 − 3βx 2 αx 2 + 3β
♦ f ´(x) =  3  = = = −
 x  x6 x6 x4
2αxx 4 − 4x 3 (αx 2 + 3β) 2αx 5 − 4αx 5 − 12βx 3

♦ f ´´(x) = − = − =
x8 x8
2αx 2 + 12β 2(αx 2 + 6β)
= =
x5 x5
Άρα:
f´´(2)=0⇔2(4α+6β)=0⇔2α+3β=0(1)
Όµως:
 5 5 4α + β 5
A  2,  ∈ Cf ⇔ f (2) = ⇔ = ⇔ 4α + β = 10 (2)
 4 4 8 4
Οισχέσεις(1)και(2)δίνουνα=3καιβ=-2.Γιαναείναιοιτιµέςαυτέςδεκτές,
πρέπειναγίνειεπαλήθευση.Αλλάαυτόθαγίνεισταεπόµεναερωτήµατα.
β) Γιαα=3καιβ=-2παίρνουµε:
3x 2 − 2
♦ f (x) =
x3
2(3x 2 − 12)
♦ f ´´(x) =
x5
Έτσι:
f´´(x)=0⇔x2=4⇔x=±2
Απότονπαραπάνωπίνακαέχουµεότιηfείναι:
♦ κοίλησταδιαστήµατα(-∞,-2]και(0,2],
♦ κυρτήσταδιαστήµατα[-2,0)και[2,+∞).
γ) ΤασηµείακαµπήςτηςCfείναιταΒ(-2,f(-2))καιΑ(2,f(2)),δηλαδήτα:
 5  5
B  −2, −  και A  2, 
 4  4
δ) ΗµόνηπιθανήκατακόρυφηασύµπτωτητηςCfείναιηx=0.Είναι:
 1 
♦ lim− f (x) = lim−  3 (3x 2 − 2)  = (−∞)(−2) = +∞
x→ 0 x→ 0  x 
115
 1 
♦ lim+ f (x) = lim+  3 (3x 2 − 2)  = −∞
x→ 0 x→ 0  x 
Άρα,ηx=0είναικατακόρυφηασύµπτωτητηςCf.Ηfείναιρητήσυνάρτησηκαιο
βαθµόςτουπαρονοµαστήείναιµεγαλύτεροςαπότοβαθµότουαριθµητή.Έτσι:
3x 2
lim f (x) = lim =0
x → ±∞ x → ±∞ x 3
Άρα,ηευθείαy=0είναιοριζόντιαασύµπτωτητηςCfκαιστο-∞καιστο+∞.
Προφανώςπλάγιαασύµπτωτηδενυπάρχει.
14.3 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=ex+e-x–x2–2.Νααποδειχθείότι:
Α.α) ηfέχειελάχιστοτοµηδέν,
β) ηfείναικυρτή,
γ) ηf΄είναικοίληστο(-∞,0]καικυρτήστο[0,+∞).
Β. α) Ναλυθείηεξίσωσηf(x)=0.
β) Νααποδειχθείότιex+e-x≥x2+2γιακάθεx∈R .
ΛΥΣΗ
Α.α)ΗfέχειπεδίοορισµούτοΑ=R.Είναι:
♦ f´(x)=(ex+e-x–x2–2)´=ex–e-x–2x
♦ f´´(x)=(ex–e-x–2x)´=ex+e-x-2
♦ f´´´(x)=(ex+e-x–2)´=ex–e-xγιακάθεx∈R
♦ f´´´(x)=0⇔ex–e-x=0⇔ex=e-x⇔x=-x⇔x=0
Εύκολαδιαπιστώνουµεακόµαότι:
f´´(0)=0,f´(0)=0καιf(0)=0
Απότοπρόσηµοτηςf ´´´(x)συµπεραίνουµεότι
ηf´´είναιγνησίωςφθίνουσαστο(-∞,0]και
γνησίωςαύξουσαστο[0,-∞).
Έτσι:
♦ x<0⇔f´´(x)>f´´(0)⇔f´´(x)>0
♦ x>0⇔f´´(x)>f´´(0)⇔f´´(x)>0
Ηf ´είναιγνησίωςαύξουσαστα (-∞,0] και [0,+∞) καιεποµένωςγνησίωςαύ-
ξουσαστοR.Απότηµονοτονίατηςf´προκύπτειότι:
♦ x<0⇔f´(x)<f´(0)⇔f´(x)<0
♦ x>0⇔f´(x)>f´(0)⇔f´(x)>0
Άρα,ηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο (-∞,0] καιγνησίωςαύξουσαστο[0,+∞),
ωςσυνεχήςστοR.Τογεγονόςαυτόαποδεικνύειότιηfέχειελάχιστοτοf(0)=0.
β) Επειδήηf´είναιγνησίωςαύξουσασυµπεραίνουµεότιηfείναικυρτήστοR.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Τοπρόσηµοτηςf´´(x)δεµαςβοηθάειναεξάγουµεότιηfείναικυρτή,διότι:
f´´(0)=0
Σίγουραόµωςµαςεπιτρέπεινασυµπεράνουµεότιηfείναικυρτήστα(-∞,0]και
[0,+∞).Αλλάγιατίηfναείναικυρτήκαιστο(-∞,0]∪[0,+∞);Ταθεωρήµαταδενµας
επιτρέπουνναπροβούµεσεµιατέτοιαδιαπίστωση.Ηγνώσηλοιπόντηςµονοτονίαςτης
f´είναιστηνπερίπτωσήµαςαναγκαία.
γ) Επειδήf´´´(x)<0γιακάθεx<0καιηf´είναισυνεχήςστο0,ηf´είναικοί-
ληστο(-∞,0].Επειδήf´´´(x)>0γιακάθεx>0,ηf΄είναικυρτήστο[0,+∞),
ωςσυνεχήςκαιστοx0=0.
Β. α)Απότηµονοτονίατηςfπροκύπτειότι:
♦ x<0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
♦ x>0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
Είναι f (x)>0 γιακάθε x≠0, οπότεκαι f (x)≠0 για x≠0. Όµως f (0)=0,
οπότεηµοναδικήρίζατηςεξίσωσηςf(x)=0είναιηx=0.
β) Είναι:
ex+e-x≥x2+2⇔ex+e-x–x2–2≥0⇔f(x)≥0
Όµωςηfέχειελάχιστοτο0,οπότεθαισχύειότι:
f(x)≥0γιακάθεx∈R
Άραηζητούµενηανισότηταισχύει.
117
Ασύµπτωτες

Κατακόρυφες
Οριζόντιες
Πλάγιες
Γενική
x=x0 y=y0 y=λx+µ,λ≠0
εξίσωση
lim f (x) = ±∞
x → x 0−
lim f (x) = y 0 lim [ f (x) − (λx + µ) ] = 0
x → +∞ x → +∞
Ορισµός ή ή ή
lim f (x) = ±∞
x → x +0
lim f (x) = y 0 lim [ f (x) − (λx + µ) ] = 0
x → −∞ x → −∞
Τοx0είναιανοι-
το+∞ το+∞
Πιθανές κτόάκροτουDf
ή ή
θέσεις ήσηµείοασυνέ-
χειας. το-∞ το-∞
Βρίσκουµετα: Βρίσκουµετα: Βρίσκουµετα:

♦ lim− f (x) ♦ lim f (x) f (x)
Τρόπος x→ x 0 x → +∞
♦ λ = lim
x → ±∞ x
εύρεσης
♦ lim+ f (x) ♦ lim f (x) ♦ µ = lim [ f (x) − λx ]
x→ x 0 x → −∞ x → ±∞
14.4 ΜιασυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοRµε:
f(0)=f´(0)=0καιf´´(0)=2
f ´(x)
α) Ναβρεθείτοόριο A = lim .
x→0 x
f(x)
β) Ναβρεθείτοόριο B = lim .
x→0 x2
ηµ 2 x + f(x)
γ) Ναυπολογιστείτοόριο Γ = lim .
x→0 f ´(x)ln(x + 1)
ΛΥΣΗ
α)Σύµφωναµετονορισµότηςδεύτερηςπαραγώγουείναι:
f ´(x) − f (0) f ´(x)
f ´´(0) = 2 ⇔ lim = 2 ⇔ lim =2 (1)
x→ 0 x−0 x→ 0 x
ΆραΑ=2.
β) Επειδήηfείναισυνεχήςστοx0=0,ωςπαραγωγίσιµη,θαείναι:
lim f (x) = f (0) = 0
x→ 0
0
Οδηγούµαστεέτσιστηναπροσδιόριστηµορφή καιοκανόναςDeL’Hospital
0
δίνει:
f (x) f ´(x) 1 f ´(x) 1
B = lim 2
= lim = lim = ⋅ 2 = 1
x→ 0 x x → 0 2x 2 x→ 0 x 2
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Τονίζουµε ότι δεν µπορούµε να γράψουµε:
0
1 f ´(x) 0 1 f ´´(x) 1 1
B = lim == lim = ⋅ f ´´(0) = ⋅ 2 = 1
2 x →0 x 2 x →0 1 2 2
διότι δεν γνωρίζουµε αν η f είναι δύο φορές παραγωγίσιµη γειτονικά του x0 = 0, ούτε
όµως και τη συνέχεια της f´´(x) στο x0 = 0 για να πούµε ότι lim f ´´(x) = f ´´(0) = 2.
x →0
f (x )
γ) Γιαναεµφανίσουµετο lim , διαιρούµετουςόρουςτουκλάσµατοςµεx2.
x→ 0 x2
Έτσι:
( )
2
ηµx f (x)
2 + 2
ηµ x + f (x) x x
Γ = lim = lim
x → 0 f ´(x)ln(x + 1) x → 0 f ´(x) ln(x +1)
⋅
x x
Όµως:
0 1
ln(x + 1) 0 x +1 1
lim == lim = lim = 1
x→ 0 x x → 0 1 x → 0 x +1
Άρα:
1+1
Γ= = 1
2 ⋅1
14.5 Ανησυνάρτησηfπαραγωγίζεταιστοx0=0,µεf´(0)=1καιf(0)=0,
τότε:
ηµx - xe x
α) ναβρεθείτοόριο A = lim ,
x→0 x2
119
f(x)
β) ναβρεθείτοόριο B = lim ,
x→0 x
xf(x)
γ) νααποδειχθείότι lim = -1.
x→0 ηµx - xe x
ΛΥΣΗ
α)ΕφαρµόζουµετονκανόναDeL’Hospital:
0 0
ηµx − xe x 0 συνx − e x − xe x 0 −ηµx − e x − e x − xe x
A = lim == lim == lim = −1
x→ 0 x2 x→ 0 2x x→ 0 2
β) Επειδήf´(0)=1καιf(0)=0,παίρνουµε:
f (x) − f (0) f (x)
f ´(0) = 1 ⇔ lim = 1 ⇔ lim = 1
x→ 0 x−0 x → 0 x
Σηµειώνουµεότιδενµπορούµεναγράψουµε:
0
f (x) 0 f ´(x)
B = lim = 1 == lim = lim f ´(x) = f ´(0) = 1
x→ 0 x x → 0 (x)´ x→ 0
διότιδενγνωρίζουµεανηf´είναισυνεχής,οπότεδενισχύειαναγκαστικάότι:
lim f ´(x) = f ´(0)
x→ 0
γ) Είναι:
xf (x) f (x) f (x)
xf (x) lim B 1
x2 x x→ 0 x
lim = lim = lim = = = = −1
x → 0 ηµx − xe x x → 0 ηµx − xe x x → 0 ηµx − xe x ηµx − xe x
A −1
lim
x2 x2 x→ 0 x2
3
14.6 ∆ίνεταιησυνάρτηση f(x) = x -4
.
x2
γ) Ναγραφείοπίνακαςµεταβολώντηςf.
ε) ΝαχαραχθείηγραφικήπαράστασηCfτηςf.
στ)Ναβρεθείγιατιςδιάφορεςτιµέςτου λ ∈ R τοπλήθοςτωνπραγµατικώνρι-
ζώντηςεξίσωσηςx3–λx2–4=0.
ζ) Ναβρεθείτοσύνολοτιµώντηςf.
ΛΥΣΗ
α)ΗfέχειπεδίοορισµούτοΑ=R*.Είναι:
 x 3 − 4 ´ 3x 4 − 2x(x 3 − 4) 3x 3 − 2x 3 + 8 x 3 + 8
♦ f ´(x) =  2  = = =
 x  x4 x3 x3
♦ f´(x)=0⇔x3+8=0⇔x3=-8⇔x=-2
Έτσι,ηfείναιγνησίωςαύξουσαστα(-∞,-2]
και(0,+∞)καιγνησίωςφθίνουσαστο[-2,0).
−8 − 4
Το f(−2) = = −3 είναιτοπικόµέγιστοτηςf.
4
β) Είναι:
 x 3 + 8 ´ 3x 5 − (x 3 + 8) ⋅ 3x 2 3x 3 − 3x 3 − 24 −24
f ´´(x) =  3  = = = 4
 x  x6 x4 x
γιακάθεx≠0.Άρα,ηfείναικοίληστα(-∞,0)και(0,+∞).ΗCfδενέχειση-
µείακαµπής.
γ) Οπίνακαςµεταβολώνπροκύπτειµεβάσητα
στοιχείατωνερωτηµάτων(α)και(β)καιείναι
οδιπλανός.
δ) Είναι:
x3 − 4 1 
lim f (x) = lim 2
= lim  2 (x 3 − 4)  = −∞
x→ 0 x→ 0 x x → 0 x 
γιατί:
1
lim(x 3 − 4) = − 4 < 0 και lim = +∞
x→ 0 x→ 0 x2
Άρα,ηευθείαx=0είναικατακόρυφηασύµπτωτητηςCf.
121
f (x) x3 − 4
♦ lim = lim = 1
x → ±∞ x x → ±∞ x3
 x3 − 4  −4
♦ lim [ f (x) − x ] = lim  2 − x  = lim 2 = 0
x → ±∞ x → ±∞
 x  x → ±∞ x
Εποµένως,ηευθείαy=xείναιπλάγιαασύµπτωτητηςCfστο+∞καιστο-∞.
ε) Μετηβοήθειατωνασύµπτωτωνκαιτουπί-
νακαµεταβολώντηςfπροκύπτειηγραφικήπα-
ράσταση,ηοποίαφαίνεταιστοδιπλανόσχήµα.
στ)Αξίζειναπροσεχθείοτρόποςδιερεύνησηςτου
πλήθουςτωνριζώντηςεξίσωσηςx3–λx2–4=0
µετηβοήθειατηςCf .Παίρνουµεότιγια x=0
ηεξίσωσηδενεπαληθεύεται.Μεx≠0είναι:
x3 − 4
x 3 − 4 = λx 2 ⇔ = λ ⇔ f (x) = λ
x2
Τοπλήθοςτωνριζώντηςδοσµένηςεξίσωσηςείναιίσοµετοπλήθοςτωνκοινών
σηµείωντηςCfµετηνευθείαy=λ,όπουλ∈R.Έτσι,παρατηρώνταςτονάξονα
yýπροκύπτουνταεξής:
♦ Γιαλ<-3ηεξίσωσηέχειτρειςρίζεςρ1<-2,ρ2∈(-2,0)καιρ3>0.
♦ Γιαλ=-3ηεξίσωσηέχειδύορίζεςτηρ1=-2καιτηρ2>0.
♦ Γιαλ>-3ηεξίσωσηέχειµόνοµιαρίζαρ,µερ>0,αφούηy=λτέµνειµόνο
µιαφοράτηCf.
ζ) ΤοσύνολοτιµώνπροκύπτειαπότηνπροβολήτηςCfπάνωστονάξοναy΄y.
Άρα f ( » * ) = ».
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Τογεγονόςότι lim+ f(x) = - ∞ , lim f(x) = + ∞ καιηfείναισυνεχήςστο∆=(0,+∞),
x →0 x → +∞
εξασφαλίζειαπόµόνοτουότι f(∆)=(-∞,+∞).Άρα,καιτοσύνολοτιµώντηςf,που

περιέχειτοf(∆),είναιτοR.
14.7 Στοδιπλανόσχήµαφαίνεταιηγρα-
φικήπαράστασηµιαςπαραγωγίσιµηςσυ-
νάρτησηςf:R→R.Έστω:
1
g(x) =
f(x)
α) ΝαβρεθείτοπεδίοορισµούΑτηςg.
β) Ναβρεθούντα:
lim g(x) και lim g(x)
x → −∞ x → +∞
γ) ΝαβρεθούνοιασύµπτωτεςτηςCg.
δ) Ναβρεθείηµονοτονίατηςg.
ε) Ναβρεθούντατοπικάακρότατατηςg.
στ)Νακατασκευαστείοπίνακαςµεταβολώντηςg.
ζ) Ναχαραχθείηγραφικήπαράστασητηςg.
ΛΥΣΗ
α)Επειδή:
f(x)=0⇔(x=-2ήx=0ήx=2)
τοπεδίοορισµούτηςgείναιτο:
Α=R–{-2,0,2}
β) Επειδή lim f (x) = −∞ και lim f (x) = +∞ θαείναι:

x → −∞ x → +∞
lim g(x) = 0 και lim g(x) = 0

x → −∞ x → +∞
γ) Είναι lim f (x) = 0, lim f (x) = 0 και lim f (x) = 0. Απότοπρόσηµοτηςfαριστε-
x→ −2 x→ 0 x→ 2

ράκαιδεξιάτων – 2, 0 και 2 παίρνουµεότι:
lim g(x) = −∞ και lim+ g(x) = +∞
x → − 2− x → −2
lim g(x) = +∞ και lim+ g(x) = −∞

x → 0− x→ 0
lim g(x) = −∞ και lim+ g(x) = +∞

x → 2− x→ 2
123
Εποµένως,οιευθείεςx=-2,x=0καιx=2είναικατακόρυφεςασύµπτωτεςτης
Cg.Επειδήακόµα lim g(x) = 0 = lim g(x) ηευθείαy=0είναιοριζόντιαασύµπτω-
x → −∞ x → +∞
τητηςCgκαιστο(-∞)καιστο(+∞).
δ) Ηfείναιγνησίωςαύξουσακαιαρνητικήστο(-∞,-2],οπότεστοδιάστηµα(-∞,-2)η
1
g(x) = είναιγνησίωςφθίνουσα.Πραγµατικά:
f (x)
Έστωα<β<-2(<0).Τότε:
f(α)<f(β)<0⇔-f(α)>-f(β)>0
Εποµένως:
1 1 1 1
− <− ⇔ > ⇔ g(α) > g(β)
f (α) f (β) f (α) f (β)
Όµοιαβρίσκουµεότιηgείναιγνησίωςφθίνουσαστο(-2,-1],γνησίωςαύξουσαστο
[-1,0), γνησίωςαύξουσαστο (0,1], γνησίωςφθίνουσαστο [1,2) καιγνησίως
φθίνουσαστο(2,+∞).
1
ε) Απότηµονοτονίατηςgπροκύπτειότι g(−1) = = 1 είναιτοπικόελάχιστο
f (−1)
τηςg,τοg(1)=-1είναιτοπικόµέγιστοτηςg.
στ)Απότηµονοτονίακαιτηνπαραγωγι-
σιµότητατηςfπροκύπτειτελικάοδιπλα-
νόςπίνακαςµεταβολώντηςg.

ζ) Μετηβοήθειατωνασύµπτωτωντης
Cgκαιτουπίνακαµεταβολώντηςπροκύ-
πτειγιατηνgηγραφικήπαράστασητου
διπλανούσχήµατος.


Α. α) Πότεµιασυνάρτησηfλέγεταικυρτήκαιπότεκοίλησεέναδιάστηµα∆;
β) ΠότελέµεότιτοσηµείοΑ(x0,f(x0))είναισηµείοκαµπήςτηςγραφικήςπαρά-
στασηςCfµιαςσυνάρτησηςf;
γ) Ποιεςείναιοιπιθανέςθέσειςτωνσηµείωνκαµπήςµιαςσυνάρτησηςfσεένα
διάστηµα∆;
[Μονάδες 6]
Β. α) Πότεηευθείαx=x0λέγεταικατακόρυφηασύµπτωτητηςγραφικήςπαρά-
στασηςµιαςσυνάρτησηςf;
β) Πότεηευθεία y= λέγεταιοριζόντιαασύµπτωτητηςγραφικήςπαράστασηςCf
µιαςσυνάρτησηςfστο+∞ήστο-∞;
γ) Πότεηευθεία y=λx+β λέγεταιασύµπτωτητηςγραφικήςπαράστασηςCfτης
συνάρτησηςfστο+∞ήστο-∞;
δ) Ανηευθείαy=λx+βείναιασύµπτωτητηςCfστο+∞ήστο-∞,ποιεςσχέσεις
δίνουντουςαριθµούςλκαιβ;
[Μονάδες 4]
Γ. Ανµιασυνάρτησηfπαρουσιάζειτοπικόακρότατοστοεσωτερικόσηµείοx0ενός
διαστήµατος∆καιείναιπαραγωγίσιµηστοσηµείοαυτό,νααποδείξετεότι:
f´(x0)=0
[Μονάδες 10]
∆.Ναχαρακτηρίσετεκαθεµίααπότιςπαρακάτωπροτάσειςωςσωστή(Σ)ήλαν-
θασµένη(Λ).
α)Αν lim+ f (x) = +∞, τότεηευθείαx=x0είναικατακόρυφηασύ-
x → x0
µπτωτητηςCf. Σ Λ
125
β) Ανf´´(x0)=0,τότετοΑ(x0,f(x0))είναισηµείοκαµπήςτηςCf. Σ Λ
γ) Ανf´´(x)<0γιακάθεεσωτερικόσηµείοxενόςδιαστήµατος∆
καιηfείναισυνεχήςστο∆,τότεηfείναικοίληστο∆. Σ Λ
δ) Ανησυνάρτησηfστρέφειτακοίλαπροςταπάνωστοδιάστη-
µα∆,τότεf´´(x)>0γιακάθεεσωτερικόσηµείοxτου∆. Σ Λ
f (x) 0 ∞
ε) Αντο lim έχειτηναπροσδιόριστηµορφή Þ , τότε:
x → x 0 g(x) 0 ∞
f (x) f ´(x)
lim = lim Σ Λ
x → x 0 g(x) x → x 0 g´(x)
f (x) f ´(x)
στ)Αν lim = A, τότεείναικαι lim = A. Σ Λ
x→ α g(x) x → α g´(x)
ζ) Ανηευθείαy=λx+βείναιασύµπτωτητηςCfστο+∞,τότε:
f (x)
λ = lim και β = lim [ f (x) − λx ] Σ Λ
x → +∞ x x → +∞
η) Μιασυνάρτησηέχειτοπολύδύοοριζόντιεςήπλάγιεςασύµπτω-
τες,µπορείόµωςναέχειάπειρεςκατακόρυφεςασύµπτωτες. Σ Λ
θ) ΤιςκατακόρυφεςασύµπτωτεςτηςCfτιςαναζητάµεστασηµεία
ασυνέχειαςτηςσυνάρτησηςf,καθώςκαισταανοικτάάκρατου
πεδίουορισµούτηςf. Σ Λ
ι) Μιαγνησίωςµονότονησυνάρτησηδενµπορείναέχεισηµεία
καµπής. Σ Λ
[Μονάδες 5]

f(x)=x3–3x2συν2α+2xσυν22α+ηµ22α,α∈R
α)ηγραφικήπαράστασητηςfέχειέναµόνοσηµείοκαµπήςΜγιακάθεα∈R,
[Μονάδες 12]
β) τοσηµείοΜ,γιατιςδιάφορεςτιµέςτουα,ανήκεισεµιαπαραβολή.
[Μονάδες 13]

Γιαµιαπαραγωγίσιµησυνάρτησηf:R→Rισχύειότι:
f3(x)+f(x)=x–ηµxγιακάθεx∈R
α)Ναβρείτετοf(0).
[Μονάδες 5]

β) Ναυπολογίσετετο lim f (x).
x→ 0
[Μονάδες 7]
f (x) 1
γ) Νααποδείξετεότι lim = .
x→ 0 x3 6
[Μονάδες 13]

(x − 1)3
∆ίνεταιησυνάρτηση f (x) = .
(x + 1)2
α)Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτονίακαιτατοπικάακρότατα.
[Μονάδες 6]
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλα.
[Μονάδες 6]

γ) Ναβρείτετασηµείακαµπήςτης Cf.
[Μονάδες 5]
δ) ΝαβρείτετιςασύµπτωτεςτηςCf.
[Μονάδες 8]
127

Α. α) Τιλέµεαρχικήήπαράγουσαµιαςσυνάρτησηςfσεέναδιάστηµα∆;
β) Ποιοθεώρηµαισχύειγιατιςαρχικέςµιαςσυνάρτησηςfσεέναδιάστηµα∆;
γ) Ναβρείτετηναρχικήτωνσυναρτήσεων:
♦ f(x)=4x3+2x+1 ♦ g(x)=2συνx–3ηµx
δ) Τιλέµεαόριστοολοκλήρωµατηςf;
ε) Ναγράψετετιςιδιότητεςτουαόριστουολοκληρώµατος.
στ)Ναβρείτεταολοκληρώµατα:
3 1   1 
♦ A = ∫  − 2  dx, x > 0 ♦ B = ∫  e x − dx, x > −1
x x   x + 1 
 1 1   π
♦ Γ = ∫  2
+ 2  dx, x ∈  0, 
 συν x ηµ x   2
B.
α)Ναγράψετετοντύποτηςπαραγοντικήςολοκλήρωσης.
β) Μετιισούταιτοολοκλήρωµα I = ∫ xσυνx dx;
γ) Ναβρείτετοολοκλήρωµα A = ∫ xηµ2x dx.
δ) Πώςεφαρµόζουµετηµέθοδοτηςαντικατάστασηςστηνολοκλήρωση;
lnx
ε) Ναβρείτεταολοκληρώµατα A = ∫ dx και B = ∫ σφx dx, x∈(0,π).
x
2x + 1
στ)Ναβρείτετοολοκλήρωµα A = ∫ 2 dx, x > 3.
x − 5x + 6
128 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΑ
Α.
α)Είναι ∫ f ´(x)g(x) dx = ……………………………………………………… .
β) Αν I = ∫ lnx dx, τότεΙ=…………………….
γ) Αν A = ∫ f ( g(x) ) g´(x)dx, τότεµετηµέθοδοτηςαντικατάστασηςτοΑπαίρνει

τηµορφήΑ=…………………,όπουu=…………καιdu=……………….
3
δ) Αν I = 3∫ x 2 e x −1dx, τότεΙ=……………….
ε) Αν A = ∫ x(x 2 − 4)99 dx, τότεΑ=……………………+c.
2x + 3
στ)Έστω A = ∫ 2
dx. Είναιτότε:
x + 3x + 2
2x + 3
2
= ……… + ……… και A = …………………………………………+ c
x + 3x + 2
B.
α)Ισχύειότι:
β α
♦ ∫ α
f (x) dx = −………………… ♦ ∫ α
f (x) dx = …
β
β) Ανf(x)≥0γιακάθεx∈[α,β],τότε ∫ f (x) dx……
α
β
γ) Είναι ∫ c dx = ………………
α
δ) Ισχύειότι:
β
♦ ∫ α
λf (x) dx = ……………………, λ∈R
β
∫ [ λf (x) + µg(x)] dx = ………………………, όπου λ,µ ∈ R.

♦
α
ε) Ανηfείναισυνεχήςστο[α,β],f(x)≥0στο[α,β]καιηfδενείναιπαντού
β
µηδένστο[α,β],τότε ∫ f (x) dx……
α
στ)Έστωfσυνεχήςστοδιάστηµα∆καια,β,γ∈∆.Τότεισχύειότι:
β
∫ α
f (x) dx = ……………………+ ……………………
129
Γ.
α)Ανηfείναισυνεχήςστο[α,β]τότε:
i)
d
dx( ∫ f (t)dt ) = …………
x
α
ii)
d
dt ( ∫ f (x)dx ) = ……………
t
β
iii) ( ∫ f (y)dy ) = …
d β

dx α
β) Ανηgείναιπαραγωγίσιµη,τότε (∫ g(x)
α )
´
f (t)dt = ………………………………
ηµx 3
γ) Αν f (x) = ∫ e t +1dt, τότεf´(x)=……………………………………………
x2
δ) ΑνGείναιαρχικήτηςfστοδιάστηµα[α,β],τότε:
β
∫ α
f (x)dx = ………………………
Ηδιαφορά………………………συµβολίζεταικαιµε…………………
ε) Είναι:
π 1
i) ∫ 0
συνx dx = … ii) ∫ 0
(3x 2 − 2x + 1) dx = …
1 2 e
iii) ∫ 2xe x dx = ……… iv) ∫ lnx dx = …
0 1
Α.
α)Απότιςπαρακάτωπροτάσειςλάθοςείναι:
Α. ∫ f ´(x) dx = f (x) + c Β. F´(x)=f(x),όπουFείναιαρχικήτηςf
φ´(x)
Γ. ∫ ef (x) f ´(x) dx = ef (x) + c ∆. ∫ dx = ln φ(x) + c
φ(x)
Ε. το ∫ f (x) dx είναιµιασυνάρτησηµεπαράγωγοτηνf(x)
x +1
β) Αν f (x) = 2
, µεx>0,τότε:
x
1 1 1
Α. ∫ f (x) dx = + 2 + c Β. ∫ f (x) dx = lnx − + c
x x x
1 1 2
Γ. ∫ f (x) dx = ln(− x) + +c ∆. ∫ f (x) dx = − 2
− 3
x x x
2
γ) Αν f (x) = , x>-1,τότετο ∫ f (x) dx είναιίσοµε:
x +1
Α.2(x+1)+c Β. 2ln(x+1) Γ. 2ln(-1–x)+c
∆.2ln(x+1)+c Ε. 2 x + 1 + c
δ) Ανf´´(x)=συνx–ηµx,µεf(0)=f´(0)=1,τότε:
Α.f(x)=ηµx+συνx+1 Β. f(x)=συνx–ηµx+2
Γ. f(x)=2ηµx–3συνx+1 ∆.f(x)=ηµx–συνx+2
Ε. f(x)=-ηµx–συνx+2
1
ε) Ανηαρχικήτης f (x) = x 3 έχειγραφικήπαράστασηπουδιέρχεταιαπότοσηµείο
Α(1,2),τότε:
3 3 5
Α. F(x) = x x + Β. F(x) = x + 1 Γ. F(x)=x2+1
4 4
∆. F(x) = x x + 1 Ε. F(x) = x + x
2
Β.
α)Αν A = ∫ (3x 2 − 2x + 1) dx, τότετοΑείναιίσοµε:
0
Α.3 Β. 5 Γ. -7 ∆.-4 Ε. 6
2 x 3 + 7x 1 x
β) Αν λ = ∫ 2
dx + 2 ∫ 2 dx, τότε:
1 x +5 2 x +5
1 3
Α. λ = Β. λ=3 Γ. λ = ∆.λ=5 Ε. λ=2
2 2
β
γ) Ητιµήτουολοκληρώµατος I = 2 ∫ f (x)f ´(x) dx είναι:
α
Α.f(β)–f(α) Β. f(β)+f(α) Γ. f2(α)+f2(β)
∆.f2(β)–f2(α) Ε. f(α)f(β)–f´(α)f´(β)
δ) ΑνηCfδιέρχεταιαπότασηµείαΑ(0,0)καιΒ(1,1),τότεητιµήτουολοκληρώ-
1
µατος I = ∫ f ´(x) dx είναιίσηµε:
0
Α.2 Β. 1 Γ. 3 ∆.5 Ε. 0
131
συνx
ε) Αν f (x) = ∫ 1 − t 2 dt, τότε:
1
Α. f ´(x) = − ηµx ⋅ ηµx Β. f´(x)=ηµ2x Γ. f´(x)=-ηµ2x

∆. f ´(x) = − ηµx Ε. f´(x)=συν2x
t
στ)ΑνηfείναισυνεχήςστοRκαι ∫ xf (x) dx = t 6 + t 4 , τότε:
0
Α.f(1)=7 Β. f(1)=5 Γ. f(1)=3 ∆.f(1)=8 Ε. f(1)=10

5
ζ) Αν I = ∫ x − 2 dx, τότεητιµήτουΙείναι:
−1
Α.5 Β. -3 Γ. 9 ∆.7 Ε. 10

x +1
η) Ησυνάρτηση g(x) = ∫ eσυν2πt dt είναι:
x
Α.σταθερή Β. τριγωνοµετρική Γ. εκθετική

∆.ρητή Ε. άρρητη
1 2+ h
θ) Ητιµήτουορίου L = lim
h→ 0 h ∫ 2
5 + t 2 dt είναι:
Α.2 Β. 3 Γ. 5 ∆.1 Ε. 7

π
ι) Αν ∫ [ f (x) + f ´´(x)] ηµx dx = 2 καιf(π)=1,τότετοf(0)είναιίσοµε:
0
Α.1 Β. 2 Γ. 3 ∆.5 Ε. 4
Γ.
α)Τοεµβαδόντουχωρίουτουδιπλανούσχή-
µατοςείναιίσοµε:
3
Α. ∫ f (x) dx
−2
1 3
Β. ∫ −2
f (x) dx + ∫ f (x) dx
1
1 3
Γ. ∫ −2
f (x) dx − ∫ f (x) dx
1
0 3
∆. ∫ f (x) dx + ∫ f (x) dx
−2 0
β) Τοεµβαδόντουχωρίουπουορίζεταιαπότις
C f καιC g καιτιςευθείες x=α και x=β
τουδιπλανούσχήµατοςείναι:
β
Α. ∫ [ f (x) − g(x)] dx
α
γ β
Β. ∫ [f (x) − g(x)] dx − ∫ [f (x) − g(x)] dx
α γ
γ β
Γ. − ∫ [ f (x) − g(x)] dx + ∫ [ f (x) − g(x)] dx
α γ
γ β
∆. ∫ g(x)dx + ∫ f (x)dx
α γ
γ β
Ε. − ∫ [ f (x) − g(x)] dx − ∫ [ f (x) − g(x)] dx
α γ
γ) Τοεµβαδόντουχωρίουµεταξύτηςγραφικήςπαράστασηςτηςσυνάρτησηςf(x)=x2
καιτηςευθείαςy=-x+2είναιίσοµε:
9
Α.3 Β. 5 Γ. 7 ∆. Ε. 6
2
δ) Τοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότιςγραφικέςπαραστάσειςτων
συναρτήσεωνf(x)=x3καιg(x)=xκαιτιςευθείεςx=-2καιx=1είναιίσοµε:
11 7 8 13 11
Α. Β. Γ. ∆. Ε.
4 3 5 7 2
ε) Τοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότιςγραφικέςπαραστάσειςτων
συναρτήσεωνf(x)=ηµxκαιg(x)=συνxκαιτιςευθείεςx=0καιx=2π
είναιίσοµε:
Α. 3 Β. 5 Γ. 2 2 ∆. 3 5 Ε. 4 2
στ)Τοεµβαδόντουγραµµοσκιασµένουχωρίου
τουδιπλανούσχήµατοςείναιίσοµε:
1 5 2 3
Α. Β. Γ. +
3 7 ln3 2
3 5
∆. + Ε. 3ln2–2ln3
ln2 3
133
Α.
α)Ανη Fείναιαρχικήτης f,τότεκάθεαρχική Gτης fείναι
τηςµορφήςF+c,c∈R. Σ Λ
β) ΑνF´(x)=f(x),x∈∆,τότε ∫ f (x) dx = F(x) + c. Σ Λ
γ) Ισχύειότι ∫ f ´(x) dx = f (x). Σ Λ
1
δ) Ισχύειότι ∫ dx = ln(x + 2) + c, (x>0). Σ Λ
x+2
ε) Ισχύειότι ∫ ηµx dx = συνx + c. Σ Λ
στ)Ισχύειότι ∫ α x dx = α x + c. Σ Λ
1
ζ) Ισχύειότι ∫ dx = 2 x + c. Σ Λ
x
Β.
α)Ισχύειότι ( ∫ f (t)dt )´= f (x), όπουfείναισυνεχήςστοR.
x
α
Σ Λ
x2
β) Αν f (x) = ∫ 1 + t 4 dt, τότε f ´(x) = 2x 1 + x8 . Σ Λ
0
1
γ) Είναι ∫ (5x 4 + 4x 3 + 3x 2 + 2x + 1) dx = 5. Σ Λ
0
π
δ) Ισχύειότι ∫ ηµx dx = 0. Σ Λ
0
π π
ε)
Ισχύειότι ∫ 2 f (ηµx) dx = ∫ 2 f (συνx) dx. Σ Λ
0 0


ΣΧΟΛΙΑΣΤΟΟΛΟΚΛΗΡΩΜΑ
Α.Μερικάολοκληρώµαταέχουνιδιαίτερησηµασίακαιπρέπειναγίνονταιαµέσως
αντιληπτά.Αυτάείναιταεπόµενα:
1 ν +1
∫f
ν
♦ (x)f ´(x)dx = f (x) + c, ν ≠ −1
ν +1
1
∫ f (x)f ´(x)dx = 2 f
2
♦ (x) + c
f ´(x)
♦ ∫ f (x) dx = ln f (x) + c
f ´(x) 1
♦ ∫f ν
(x)
dx =
−ν + 1
f − ν +1 (x) + c, ν ≠ 1
∫e
f (x)
♦ f ´(x)dx = ef (x) + c
f ´(x)
♦ ∫ f (x)
dx = 2 f (x) + c
Β. Ανστοολοκλήρωµα I = ∫ A(x)dx ησυνάρτησηΑ(x)περιέχειπαράγοντατης

µορφήςf´(x),τότεαυτόαποτελείσαφήένδειξηγιαολοκλήρωσηκατάπαράγοντες.
β
Γ. Γιατονυπολογισµότουολοκληρώµατος I = ∫ f − 1 (x )dx θέτουµεx=f(y),
α
οπότεdx=f´(y)dy.Βρίσκουµετανέαάκραγκαιδαπότιςσχέσειςf(γ)=ακαι
f(δ)=β,οπότε:
δ δ δ
I = ∫ f −1 ( f (y) ) f ´(y)dy = ∫ yf ´(y)dy = [ yf (y) ] γ − ∫ f (y)dy
δ
γ γ γ
ΤοολοκλήρωµαΙυπολογίζεταιόµωςκαιγραφικά,βασιζόµενοιστησυµµετρίατων
Cfκαι Cf −1 ωςπροςτηνευθείαy=x,αρκείναγνωρίζουµετηCf.
135
16.1 Μιασυνάρτησηf:R→R*έχειτηνιδιότητα:
1 1 2
+ = x γιακάθεx∈R
f(x) f ´(x) e
Ανf(0)=1,τότε:
α) ναβρεθείτοολοκλήρωµα:
I = ∫ ( f(x) + f ´(x) ) e x dx
β) νααποδειχθείότιf(x)=ex,x∈R.
ΛΥΣΗ
α)Χρησιµοποιούµετηνπαραγοντικήολοκλήρωση.Είναι:
I = ∫ ( f (x) + f ´(x) ) ex dx = ∫ f (x)ex dx + ∫ f ´(x)ex dx =
= ∫ f (x)e x dx + f (x)e x − ∫ f (x)e x dx  = f (x)ex + c

 
β) Έχουµε:
1 1 2 f (x) + f ´(x) 2
+ = x ⇔ = x ⇔
f (x) f ´(x) e f (x)f ´(x) e
(α)
⇔ ( f (x) + f ´(x) ) ex = 2f (x)f ´(x) ⇐⇒
⇔ ( f (x)e x )´= f 2 (x)  ´ ⇔ f (x)ex = f 2 (x) + c (1)
f(0)=f2(0)+c⇔c=0
Άρα:
f (x) ≠ 0
f (x)e x = f 2 (x) ⇐⇒ f (x) = e x , x ∈ »
16.2 Έστωfκαιgσυνεχείςσυναρτήσειςστο[α,β],FµιααρχικήτηςfκαιGµια
β β
αρχικήτηςgστο[α,β].Αν ∫ f(x) dx = ∫ g(x) dx , νααποδειχθείότι:
α α
α) F(β)–G(β)=F(α)–G(α),
β) υπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf(ξ)=g(ξ).
ΛΥΣΗ
α)ΕπειδήοιFκαιGείναιαρχικέςτωνfκαιgστο[α,β],θαισχύει:
β
♦ ∫ α
f (x) dx = F(β) − F(α)
β
♦ ∫ α
g(x) dx = G(β) − G(α)
Όµως:
β β
∫ α
f (x) dx = ∫ g(x) dx ⇔ F(β) − F(α) = G(β) − G(α) ⇔
α
⇔F(β)–G(β)=F(α)–G(α)
β) Ηζητούµενησχέσηf(ξ)=g(ξ)µαςοδηγείστησυνάρτησηh(x)=f(x)–g(x).
ΜιααρχικήτηςhείναιH=F–G,διότι:
H´(x) = ( F(x) − G(x) )´= f (x) − g(x) γιακάθεx∈[α,β]
♦ ΗHείναισυνεχήςστο[α,β]ωςπαραγωγίσιµηστο[α,β].
♦ ΗHείναιπαραγωγίσιµηστο[α,β],άρακαιστο(α,β).
Είναι:
H(β)=F(β)–G(β)καιH(α)=F(α)–G(α)
οπότε H(β)=H(α),λόγωτουπρώτουερωτήµατος.Σύµφωναλοιπόνµετοθεώρη-

µαRolleυπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστεH΄(ξ)=0.Άρα:
H΄(ξ)=0⇔f(ξ)–g(ξ)=0⇔f(ξ)=g(ξ)
16.3 ∆ίνεταιησυνάρτηση f(x) = ∫ 4

x2
e t t dt , x∈R.
α) Ναβρεθείηf´(x).
β) Ναµελετηθείηfωςπροςτηµονοτονία.
2
γ) Ναυπολογιστείτοολοκλήρωµα I = ∫ 3f(x) dx.
0
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
( x 2 )´ = 2xex x , x ∈ »
2 2
x2
f ´(x) = e x
137
β) Είναι:
f´(x)=0⇔x=0
Ηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο(-∞,0]καιγνη-
σίωςαύξουσαστο[0,+∞).
γ) Έχουµε:
2 2 2 (α)
I = ∫ 3f (x) dx = 3∫ (x)´f (x) dx = 3[ xf (x)] 0 − 3∫ xf ´(x)dx ==
2
0 0 0
2 x2 x 2 x2 x
= 6f (2) − 0 − 3∫ 2x 2 e dx = 0 − 2 ∫ 3x 2 e dx
0 0
Όµωςx∈[0,2],οπότε x = x. Έτσι:
( e )´dx =
2 3 2 3 2
x3
I = −2 ∫ 3x 2 e x dx = −2 ∫ e x (x 3 )´dx = −2 ∫
0 0 0
= −2 [ e x ] 0 = −2(e8 − 1) = 2(1 − e8 )
3 2
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Το A = ∫ x 2 e x dx υπολογίζεταικαιµεαντικατάσταση ( x 3 = y ) .
2 3
ΣΧΟΛΙΑ–ΜΕΘΟ∆ΟΙ
β
Ανγιατονυπολογισµότουολοκληρώµατος I = ∫ f (x)dx δεναποδώσουνοισυ-
α
νήθειςενέργειες,τότεπροβαίνουµεστηναντικατάσταση:
♦ x=α+β-y
♦ dx=-dy
Μετηναντικατάστασηαυτήπαίρνουµεότι:
α β
I = − ∫ f (α + β − y)( −dy) = ∫ f (α + β − x)dx = J
β α
1
Υπολογίζουµεστησυνέχειατο2Ι=Ι+J,οπότε I = (I + J). Ηµέθοδοςαυτήαπο-
2
δίδειόταντοΙ+Jµπορείναυπολογιστεί.
Σύµφωναµεταπαραπάνωγιατονυπολογισµόολοκληρωµάτωντηςµορφής:
α
I = ∫ f (x)dx
-α
θέτουµεx=-y.
16.4 ∆ίνεταιτοολοκλήρωµα I = ∫ π xηµx

dx. Νααποδειχθείότι:
-π ex + 1
π xe x ηµx
α) I = ∫ dx β) Ι=π
-π e x + 1
ΛΥΣΗ

α)Θέτουµε x=- y, οπότε dx=- dy.
Έτσι:
π xηµx − π ( − y)ηµ( − y)
I=∫ x
dx = ∫ (−dy) =
-π e +1 π e− y + 1
x
π yηµy π xηµx π xe ηµx
=∫ dy = ∫ -π e− x + 1 ∫ -π 1 + ex dx
dx =
-π e − y + 1
β) Παρατηρούµεότιταολοκληρώµατα:
x
xηµx
π π xe ηµx
I=∫ dx και I = ∫ − π ex + 1 dx
-π e x + 1
έχουντονίδιοπαρονοµαστή.Ταπροσθέτουµεκαιπαίρνουµε:
π  xηµx xe x ηµx  x
π xηµx + xe ηµx
2I = ∫  x + x  dx = ∫ -π ex + 1 dx =
-π e + 1 e +1 

xηµx(1 + e x )
π π
=∫ x
dx = ∫ xηµx dx =
-π e +1 -π
π π
= ∫ x( − συνx)´dx = [ − xσυνx ] -π + ∫ συνx dx =
π
-π -π
= (− πσυνπ) − (πσυνπ) + [ ηµx ] -π = 2π

π
Άρα2Ι=2π⇔Ι=π.
139
ΕΥΡΕΣΗΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ–ΜΕΘΟ∆ΟΣ
Απόταπιοενδιαφέρονταθέµαταστοολοκλήρωµα(αλλάκαιστηνανάλυση)είναι
αυτάπουζητείταιηεύρεσητουτύπουµιαςσυνάρτησης.
h(x)
Α.Ανηζητούµενησυνάρτησηfβρίσκεταισεόροτηςµορφής I = ∫ g(t)f (t)dt,
α
όπουg(t)γνωστήσυνάρτηση,τότεσυνηθίζουµεµίααπότιςεξήςενέργειες:
♦ Παραγωγίζουµεµίαήκαιπερισσότερεςίσωςφορέςκαιταδύοµέλητηςδο-
σµένηςσχέσης,οπότε:
I´= g ( h(x) ) f ( h(x) ) ⋅ f ´(x)
♦ Εφαρµόζουµε,ανείναιδυνατόν,κάποιααπότιςµεθόδουςολοκλήρωσηςέτσι,
ώστεοόροςΙνααπλουστευθεί.
Β. Ανηδοσµένησχέσηπεριέχειόροτηςµορφής:
β β
I = ∫ f (x ± t)dt Þ I = ∫ f (xt)dt κ.λπ.
α α

τότεθέτουµε x±t=u ή xt=u, βρίσκουµετανέαάκρακαιοόροςΙαλλάζειµορφή.
ΕφαρµόζουµεστησυνέχειααυτάπουπεριγράψαµεστηνπερίπτωσηΑ.
x
Γ. Ορισµένεςφορέςπαρουσιάζεταιόροςτηςµορφής I = ∫ e x − t f (t)dt. Στηνπερί-
α
πτωσηαυτή:
x
♦ Γράφουµε I = e x ∫ e − t f (t)dt, διότιοπαράγονταςexείναισταθερός(αφούτο
α
ολοκλήρωµαείναιωςπροςt).
♦ Πολλαπλασιάζουµεόλουςτουςόρουςµετοe-x,ώστεµεπαραγώγισηοόρος
e-xIνααπαλλαχθείαπότοολοκλήρωµα.
∆.Γιατηνεύρεσητηςτιµήςf(γ)τηςζητούµενηςσυνάρτησηςσεκάποιαθέσηγ,
δίνουµεστοxµιατιµήπουνακαθιστάταάκραολοκλήρωσηςίσαµεταξύτους.
Έτσιτοολοκλήρωµααυτόείναιίσοµεµηδέν.Ηεύρεσητουf(γ)γιαένατουλάχι-
στονγείναισυχνάαπαραίτητηγιατονπροσδιορισµόκάποιωνσταθερώνπουπι-
θανόνθαπροκύψουνστηνπορείαεύρεσηςτηςσυνάρτησηςf.
16.5 Μιασυνεχήςσυνάρτησηf:R→Rέχειτηνιδιότητα:
y
∫ x
f(t)dt = e y (y - 1) - e x (x - 1) για κάθε x, y ∈ »
α) Νααποδειχθείότιf(x)=xex.
β) ΝαυπολογιστείτοεµβαδόντουχωρίουµεταξύτηςCf,τουάξοναx´xκαιτης
ευθείαςx=1.
ΛΥΣΗ
α)Ηδοσµένησχέσηγράφεται:
x x
− ∫ f (t) dt = e y (y − 1) − e x (x − 1) ⇔ ∫ f (t) dt = e x (x − 1) − e y (y − 1) (1)
y y
x
Επειδήηfείναισυνεχής,ησυνάρτηση ∫ f ( t) dt είναιπαραγωγίσιµηωςπροςx.
y
Θεωρούµετοyσταθερόκαιπαραγωγίζουµετησχέση(1)ωςπροςx.
Έτσιπαίρνουµε:
( ∫ f (t) dt )´ = e (x − 1) − e (y − 1)´ ⇔

x
y
x y
⇔f(x)=ex(x–1)+ex⇔f(x)=xex–ex+ex⇔f(x)=xex
Ησυνάρτησηf(x)=xexεπαληθεύειτησχέση(1).
β) Επειδήδίνεταιµόνοηµίακατακόρυφη,ηx=1,ηάλληείναιηρίζατηςεξίσω-
σηςf(x)=0,δηλαδήηx=0.
Έτσιέχουµεf(x)≥0γιακάθεx∈[0,1]και
1 1 1
E= ∫ 0
f (x) dx = ∫ 0
xe x dx = ∫ 0
x(e x )´dx =
1 1 1
=  xe x  − ∫ e x dx = e − e x  = e − e + 1 = 1
0 0 0
Άρατοζητούµενοεµβαδόνείναιίσοµε1τ.µ.(τετραγωνικήµονάδα).

141

Α. α) Τιονοµάζουµεαρχικήήπαράγουσαµιαςσυνάρτησηςfσεέναδιάστηµα∆;
β) Τιονοµάζουµεαόριστοολοκλήρωµατηςσυνάρτησηςfσεέναδιάστηµα∆;
[Μονάδες 4]
Β. Νασυµπληρώσετετιςπροτάσεις:
α) ∫ 0dx = … και ∫ α dx = …………
1
∫ x dx = ………………… ∫ x dx = ……………, α ≠ −1
α
β) και
γ) ∫ ηµx dx = ……………… και ∫ συνx dx = ……………

1 1
δ) ∫ ηµ x dx = ……………
2
και ∫ συν x dx = ……………
2
∫ α dx = …………… ∫ e dx = …………
x x
ε) και
[Μονάδες 5]
Γ. Ανµιασυνάρτησηfείναιορισµένησεέναδιάστηµα∆καιFείναιµιαπαράγουσα
τηςfστο∆,νααποδείξετεότι:
α)όλεςοισυναρτήσειςτηςµορφήςG(x)=F(x)+c,c∈R,είναιπαράγουσεςτηςf,
[Μονάδες 3]
β) κάθεάλληπαράγουσαGτηςfστο∆παίρνειτηµορφήG(x)=F(x)+c,c∈R.
[Μονάδες 6]
∆.Ναχαρακτηρίσετεκαθεµίααπότιςπαρακάτωπροτάσειςωςσωστή(Σ)ήλαν-
θασµένη(Λ).
α)Κάθεσυνάρτησηfέχειαρχική. Σ Λ
β) ΗπαράγουσαFκάθεσυνάρτησηςfσεέναδιάστηµα∆είναιπα-
ραγωγίσιµησυνάρτηση. Σ Λ

γ) Ανοισυναρτήσεις F και G είναιαρχικέςτηςσυνάρτησης:
f:A→R,τότεG(x)=F(x)+c. Σ Λ
δ) Ισχύειότι ∫ f ´(x)dx = f (x) + c. Σ Λ
ε) ΑνηFείναιαρχικήτηςf,τότε ∫ F(x)dx = f (x) + c. Σ Λ
στ)Ισχύειοτύπος ∫ f (x)g´(x)dx = f (x)g(x) − ∫ f ´(x)g(x)dx. Σ Λ
ζ) Ισχύειότι ∫ f ( g(x) ) g´(x)dx = ∫ f (u)du, όπου:
u=g(x)καιdu=g´(x)dx
Σ Λ
[Μονάδες 7]

∆ίνονταιοισυναρτήσεις f,g:R→R µε f (0)=1 και g(0)=1. Ηfείναιαρχική
τηςgκαιηgείναιαρχικήτηςf.Αν h(x)=f (x)+g(x) και φ(x)=f (x)–g(x), να
αποδείξετεότι:
α)h´(x)=h(x)καιφ΄(x)=-φ(x),
[Μονάδες 8]
β) οισυναρτήσειςH(x)=e-xh(x)καιΦ(x)=exφ(x)είναισταθερές,
[Μονάδες 8]
γ) f(x)=exκαιg(x)=ex,x∈R.
[Μονάδες 9]

Μιαπεριττήσυνάρτησηf:R→Rέχειτηνιδιότητα:
(x2+1)f(x)≤2xγιακάθεx∈R
[Μονάδες 5]
143
2x
β) Νααποδείξετεότι f (x) = 2
.
x +1
[Μονάδες 5]
γ) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf.
[Μονάδες 9]
δ) ΝαβρείτετοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότηCf,τονάξοναx´xκαι
τηνευθείαx=1.
[Μονάδες 6]

∆ίνονταιοισυναρτήσεις:
1
1 − x2
f (x) = και g(x) = ∫ x f (t)dt µε x ≠ 0
x
(1 + x 2 ) 1 + x 4
α)Νααποδείξετεότιg´(x)=0γιακάθεx∈R*.
[Μονάδες 13]
1
β) Ναβρείτετοολοκλήρωµα I = ∫ α f (x)dx, όπουα∈R*.
α
[Μονάδες 12]

Α.Νασυµπληρώσετετιςπροτάσεις:
α β α
α) ∫ f (x) dx = … και ∫ f (x) dx = … ∫ f (x) dx.
α α β
β
β) Ανf(x)≥0γιακάθεx∈[α,β],τότε ∫ f (x) dx……
α
β
γ) ∫ α
λf (x) dx = ……………………… και
β
∫ [f (x) + g(x)] dx = ………………………………………………
α
δ) Ανηfείναισυνεχήςστο∆καια,β,γ∈∆,τότε:
β
∫ α
f (x) dx = ……………………+ ……………………
ε) Ανηfείναισυνεχήςστο [α,β], f (x)≥0 γιακάθε x ∈ [α,β] καιηfδενείναι

σταθερή,τότε…………………………
x
στ)Ανηfείναισυνεχήςσυνάρτησηστοδιάστηµα∆,α∈∆και F (x ) = ∫ f ( t)dt ,
α
τότε:
♦ F´(x)=………γιακάθεx∈∆,
♦ (∫ g(x)
α
´
)
f (t)dt = ………………………………, όπουgείναιπαραγωγίσιµησυ-
νάρτησηκαιορίζεταιηfÎg.
ζ) Ισχύειότι:
β
♦ ∫ α
f (x)g´(x) dx = ……………………………………………………………
β
♦ ∫ f ( g(x) ) g´(x)dx = ………………………, όπουfκαιg´είναισυνεχείςσυναρ-
α

τήσεις,u=g(x),du=…………………καιu1=g(α)καιu2=g(β).
145
η) ΤοεµβαδόνΕτουχωρίουΩπουπερικλείεταιαπότιςγραφικέςπαραστάσεις
τωνσυναρτήσεωνfκαιgκαιτιςευθείεςx=ακαιx=β(µεα<β)δίνεται
απότοντύποΕ=………………………………………
[Μονάδες 8]
Β. Έστωσυνάρτησηfσυνεχήςσεέναδιάστηµα[α,β].ΑνGείναιµιαπαράγου-
β
σατηςfστο[α,β],νααποδείξετεότι ∫ f (x)dx = G(β) − G(α).
α
[Μονάδες 12]
θασµένη(Λ).
β
α)Ανf(x)≥0,τότε ∫ f (x)dx ≥ 0. Σ Λ
α
β) ΤοεµβαδόνΕτουχωρίουµεταξύτουάξοναx´x,τηςCfκαιτων
β
ευθειώνx=ακαιx=βδίνεταιαπότησχέση E = ∫ f (x)dx. Σ Λ
α
γ) Ανηfείναισυνεχήςστο [α,β], τότε

d
dx ( ∫ f (t)dt ) = f (x) για
x

κάθε x ∈ [α,β]. Σ Λ
δ) Ισχύειότι
d α
dx ∫ g(x) ( )
f (t)dt = f ( g(x) ) g´(x), όπουgείναιπαραγω-
γίσιµησυνάρτησηκαιταχρησιµοποιούµενασύµβολαέχουννόηµα. Σ Λ

β β
ε) Ισχύειότι ∫ f ´(x)g(x)dx = [ f (x)g(x)] α − ∫ f (x)g´(x)dx.
β
Σ Λ
α α
στ)ΑνFείναιαρχικήτηςσυνάρτησηςfστοδιάστηµα[α,β],τότε:
β
∫ α
f (x)dx = F(α) − F(β) Σ Λ
[Μονάδες 6]

Έστωfσυνεχήςσυνάρτησηστο[α,β]καιFµιααρχικήτηςfστο[α,β].
β
α)Αν ∫ f (x)dx = 4 καιF(β)=10,ναβρείτετηντιµήF(α).
α
[Μονάδες 11]
β
β) Αν ∫ f (x)dx = 0, νααποδείξετεότιυπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf(ξ)=0.
α
[Μονάδες 14]

Έστωf:R→Rπαραγωγίσιµησυνάρτησηµετηνιδιότητα:
x
∫ 1
f (t)dt ≥ (x − 1)e1− x γιακάθεx∈R
[Μονάδες 10]
β) Ανf´(1)=2,ναβρείτετηνεξίσωσητηςεφαπτόµενηςτηςCfστοσηµείο A (1, f (1) ) .

[Μονάδες 8]
f (x) − x 3
γ) Ναβρείτετοόριο A = lim .
x →1 x −1
[Μονάδες 7]

Έστωf:R→Rσυνεχήςσυνάρτησηµετηνιδιότητα:
1
f (x) = x ∫ f (xt)dt + e x για κάθε x ∈ »
0
α)ηfείναιπαραγωγίσιµη,
[Μονάδες 8]
β) ησυνάρτησηg(x)=e-xf(x)–x–1είναισταθερήστοR,
[Μονάδες 8]
γ) f(x)=(x+1)exγιακάθεx∈R.
[Μονάδες 9]

147

Οιασκήσειςπουακολουθούνείναιχαρακτηριστικάθέµαταµέσηςδυσκολίαςκαιέχουνως
σκοπόναεξοικειώσουντοµαθητήµετιςσηµαντικότερεςέννοιες,ταθεωρήµατακαιτις
βασικέςτεχνικέςεπίλυσηςασκήσεων.Σεπερίπτωσηδυσκολίας,συµβουλευτείτετιςυπο-
δείξεις.Ανωστόσοηπρώτηεπανάληψηέχειήδηολοκληρωθεί,µπορείτεναεπεξεργαστείτε
ταγενικάθέµατακαιτακριτήριααξιολόγησηςπουακολουθούν.

17.1 ∆ίνεταιοµιγαδικόςαριθµός: α) οwείναιπραγµατικός,
2 2
z=(α –2β+1)+(β –2α+1)i β) οwείναιφανταστικός.

µε α,β ∈ R. Ναβρείτετιςτιµέςτωνακαι
4 − 3i
β,ώστε z = 0. 17.4 Έστωz,w∈Cµε w = z καιΜ
5
καιΝοιεικόνεςτουςαντίστοιχαστοµιγα-
17.2 ∆ίνονταιοιίσοιµιγαδικοίαριθµοί:
δικόεπίπεδο.Νααποδείξετεότι:
z = x3 + y3 + ( x2 + y2 ) i
α) ταΜκαιΝισαπέχουναπότηναρχήΟ
και τωναξόνων,
w=2+(1+xy)i β) ανηεικόναΜτουzκινείταισεκύκλο

όπου x,y ∈ R.
(Κ,ρ),τότεκαιηεικόναΝτουwκινείταισε
α) Ναβρείτετιςτιµέςτωνxκαιy. κύκλοµετηνίδιαακτίνα.
β) Ναβρείτετοναριθµόz2004. 17.5 ∆ίνεταιοµιγαδικόςαριθµός:

z=(x2+y2–2x+2y–7)+(x2–y2–1)i
17.3 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοίzκαιw
µε: µεx,y∈R.Ναβρείτετονγεωµετρικότό-
z + 4i ποτωνσηµείωνΜπουείναιεικόνεςτουµι-
w= γαδικούαριθµούz,αν:
z−2
ΝαβρείτετονγεωµετρικότόποτωνεικόνωνΜ α) οzείναιπραγµατικός,
τωνµιγαδικώναριθµώνzγιατουςοποίους: β) οzείναιφανταστικός.
148 ΒΑΣΙΚΕΣΑΣΚΗΣΕΙΣ
17.6 ∆ίνεταιηεξίσωση z 2 − 2z + 1 = 0. αρχήΟτωναξόνωνκαιακτίνα4,νααποδεί-
α) ΝατηλύσετεστοσύνολοCτωνµιγα- ξετεότιηεικόναΝτουµιγαδικούαριθµού
δικώναριθµών. 8
w = z + κινείταισεµιαέλλειψη.
z
β) Ναβρείτετοείδοςτουτριγώνουπουέχει
κορυφέςτιςεικόνεςτωνριζώντηςεξίσωσης 17.11 Ναλύσετετιςεξισώσεις:
αυτής. α) z 4 − z = 0 β) z 5 = z
17.7 ∆ίνεταιοµιγαδικόςαριθµόςzµε: 17.12 ΣτιςκορυφέςενόςτριγώνουΑΒΓαντι-

z + 16 = 4 z + 1 στοιχούνοιµιγαδικοίαριθµοία,βκαιγ.Αν
α) Νααποδείξετεότι z = 4. α2+β2+γ2=αβ+βγ+γα, νααποδείξετε
β) Ναβρείτετονγεωµετρικότόποτηςει- ότι:
κόναςτουz,όταν: α) α − β = 3 α−β ⋅ β−γ ⋅ γ−α ,
z
+ 4 = z +1 β) τοτρίγωνοΑΒΓείναιισόπλευρο.
4
17.13 Απόόλουςτουςµιγαδικούςαριθµούς
17.8 Αν z = 2, νααποδείξετεότιηεικόνα
zγιατουςοποίουςισχύειότι:
Μτουµιγαδικούαριθµού w=2z+1 κι-
z − 1 − 3i = 2 10
νείταισεκύκλο,τονοποίοκαιναπροσδιο-
ναβρείτεεκείνουςγιατουςοποίους:
ρίσετε.
α) το z είναιελάχιστο,
17.9 Ανηεικόνατουµιγαδικούzκινείται
β) το z είναιµέγιστο.
στονµοναδιαίοκύκλο,νααποδείξετεότικαι
ηεικόνατουµιγαδικούαριθµού: 17.14 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοίzκαιw
3z − i µε z − w = z + w καιz,w≠0.Νααποδεί-
w=
iz + 3
ξετεότι:
κινείταιστονίδιοκύκλο.
α) zw + wz = 0,
17.10 ΑνηεικόναΜτουµιγαδικούαριθ- z
β) ο u = είναιφανταστικός.
µούzκινείταιστονκύκλοCµεκέντροτην w

149

17.15 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις: 17.18 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
f(x)=x2–3x+2 f(x)=ln(x–1)–ln(3–x)+x
και α) Ναβρείτετοπεδίοορισµούτηςf.
3
x − 7x + 6 β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-
g(x) =
x τονία.
α) Ναβρείτεταπεδίαορισµούτωνfκαιg. γ) Ναλύσετετηνεξίσωση:

β) Ναλύσετετηνεξίσωση f (x)=g(x). ln(x–1)–ln(3–x)+x=2
γ) ΝαβρείτετακοινάσηµείατωνCfκαιCg.
17.19 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
Πουβρίσκονταιτασηµείααυτά;
f (x) = 2 2 − x − x + 7 − x
δ) Ναβρείτετοπρόσηµοτηςδιαφοράς:
δ(x)=f(x)–g(x) α) Ναβρείτετοπεδίοορισµούτηςf.
ε) ΝαβρείτεταδιαστήµατασταοποίαηCf β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-

είναιπάνωαπότονάξοναx´x. τονία.
στ) Ναβρείτεταδιαστήµατασταοποίαη γ) Ναεξετάσετεανηfείναι“1–1”.

CfείναικάτωαπότηCg. δ) Ναβρείτεταολικάακρότατατηςf.
ε) Ναλύσετετηνεξίσωση:
17.16 Ναβρείτεόλεςτιςσυναρτήσεις:
f:R→R 2 2−x − x+7 −x+5=0
µετηνιδιότητα: 17.20 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=ex+3–1.

f (xy)+f (x)+f (y)=xy+x+y α) Ναεξετάσετεανηfείναι“1–1”.

γιακάθε x,y ∈ R. β) Ναεξετάσετεανορίζεταιηf-1.
-1
17.17 Μιασυνάρτηση f:R→R έχειτις γ) Ναορίσετετην f ,εφόσοναυτήορίζεται.
ιδιότητες:
17.21 Μιασυνάρτηση f:R→R έχειτην
(fÎf)(x)=xκαιf(x)+f(y)≤x+y
ιδιότητα:
γιακάθεx,y∈R. (fÎfÎf)(x)-(fÎf)(x)=x
α) Νααποδείξετεότι f (x)+f (y)=x+y γιακάθεx∈R.
γιακάθεx,y∈R. α) Νααποδείξετεότιηfαντιστρέφεται.
β) Ναβρείτετοντύποτηςf(x). β) Ναβρείτετοf(0).
17.22 ∆ίνεταιέναςκύκλος(Ο,R)καιµια 17.25 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
µεταβλητήχορδήΑΒ,τηςοποίαςτοάκρο f (x) = x 2 − 4x + 5 + αx + β
Αείναισταθερό.
α) Ναβρείτετηντιµήτουα,ώστε:
lim f (x) ∈ »
x → +∞
β) Ναβρείτετιςτιµέςτωνακαιβ,ώστε:
lim f (x) = 10
x → +∞
17.26 Νααποδείξετεότιοισυναρτήσεις:

x 2 ηµ 1 , αν x < 0
α) ΝαεκφράσετετοµήκοςτουτόξουΑΒ α) f (x) =  x και
όπου  ηµ2x, αν x ≥ 0
ωςσυνάρτησητηςγωνίας θ = ΑΟΒ,
τοθµετρείταισεrad.  1x
β) g(x) = xe + 1, αν x < 0
β) Νααποδείξετεότιτοµήκοςτηςχορδής  συν2x, αν x ≥ 0
ΑΒδίνεταιαπότησχέση:
είναισυνεχείς.
θ
AB = 2Rηµ
2 17.27 Ανησυνάρτησηf:R→Rείναισυ-

όπου θ = ΑΟΒ. νεχήςκαιxf(x)≤ηµ5xγιακάθεx∈R,να
AB βρείτετοf(0).
γ) Ναβρείτετοόριοτουλόγου , όταν

AB
τοΒτείνειστοΑ. 17.28 Έστωfσυνεχήςσυνάρτησηστο[α,β].
Νααποδείξετεότιυπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,
17.23 Ναβρείτεταόρια:
ώστε:
1 2
α) A = lim xηµ β) B = lim x 3 ηµ 1 1
x → +∞ x x → −∞ x f (ξ) = +
α−ξ β−ξ
x2 + 1
17.29 Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστο
f (x) =
x4 + x2 + 3 [α,β] µε αβ>0 καιοιτιµέςτηςβρίσκο-
Ναβρείτε: νταιστοδιάστηµα[α,β],νααποδείξετεότι
α) το A = lim f (x), υπάρχειξ∈[α,β]τέτοιο,ώστε:
x → +∞
f (ξ) β
β) το B = lim [ f (x)ηµx ]. =
x → +∞ α ξ
151
17.30 ∆ίνονταιοισυνεχείςσυναρτήσειςfκαι Νααποδείξετεότι:
gστο[0,1]µε: α) υπάρχειξ∈(1,2)τέτοιο,ώστε:
f(0)=g(1),f(1)=g(0) f (1) + f (2)

f (ξ) =
καιf (0)≠f (1) 2
α) Νααποδείξετεότιυπάρχειξ∈(0,1)τέ- β) ησυνάρτησηfδεναντιστρέφεται.
τοιο,ώστεf(ξ)=g(ξ).
17.35 Έστω f:R→R συνεχήςσυνάρτη-
β) Ποιαείναιηγεωµετρικήερµηνείατου σηµε [f (x)–x2][f (x)+x2]=2x2+1 για
παραπάνωσυµπεράσµατος;
κάθεx∈R.
α) Νααποδείξετεότιηεξίσωση f(x)=0
17.31 Ανησυνάρτησηf:R→R είναισυ-
είναιαδύνατη.
νεχήςκαιxf(x)≤2x2+ηµxγιακάθεx∈R,
β) Ναβρείτετοντύποτηςf,αν:
ναβρείτετοf(0).
f(2000)=4⋅106+1
x 17.36 Μιασυνάρτηση f:R→R έχειτην
f (x) =
4 − x2 ιδιότηταf(xy)+f(x)+f(y)+3=x+y+xy
α) ΝαβρείτετοπεδίοορισµούΑτηςf. γιακάθεx,y∈R.

α) Νααποδείξετεότιf(1)=0.
β) Ναβρείτεταόρια:
M = lim f (x) και N = lim f (x) β) Ναβρείτετοντύποτηςf.
x→ 2 x → −2
γ) Ναβρείτετο:
γ) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf. xσυν2x
lim
17.33 Μιασυνάρτησηfέχειτηνιδιότητα:
x → +∞ f 2 (x) + 1
lim f (x + h) = f (x)
h→ 0 17.37 Μιασυνεχήςσυνάρτηση f:R→R
και έχειτηνιδιότητα f2(x)=1+2ex[1–f (x)]
( f (x) − x 2 )( f (x) + x2 ) = 0 γιακάθεx∈R.Ανf(2004)<0,ναβρεί-
γιακάθεx∈R.Ναβρείτετοντύποτηςf. τετοντύποτηςf(x).
17.34 Έστωfσυνεχήςστο[1,4]µε: 17.38 Έστωfσυνεχήςσυνάρτησηορισµένη

f(1)+f(2)=f(3)+f(4),f(1)≠f(2) στο[α,β]καικ,λ,µ∈[α,β].Νααποδεί-
και ξετεότιυπάρχειξ∈[α,β]τέτοιο,ώστε:
f(3)≠f(4) 3f(κ)+5f(λ)+7f(µ)=15f(ξ)

17.39 ∆ίνεταιησυνάρτηση: 17.43 Ανησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσι-
 x 2 + 2x + β, αν x ≤ 1 µηστοx0=0καιf΄(0)=1,ναβρείτετο
f (x) =  2
αx − βx + 4, αν x > 1 όριο:
α) Ανηfείναισυνεχής,νααποδείξετεότι: f (3x) + f (2x) + f (x) − 3f (0)

A = lim
x→ 0 x
α–2β=-1
β) Ναβρείτεταακαιβ,ώστεηfναπαρα-

17.44 Ανοισυναρτήσεις f,g:R→R εί-
γωγίζεταιστο x0=1.
ναιπαραγωγίσιµεςστοx0=α,ναβρείτετα
17.40 ∆ίνεταιησυνάρτηση: όρια:
 2 2 α 2 f (x) − x 2 f (α)
x συν , αν x ≠ 0 α) A = lim
f (x) =  x x→ α x−α
 0, αν x = 0 g(α)f (x) − g(x)f (α)
β) B = lim
Νααποδείξετεότι: x→ α x−α
α) ηfπαραγωγίζεταιστοx0=0,
17.45 Ανησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσι-
β) ηCfεφάπτεταιµετονάξοναx´xστην
µηστοακαιf(α)≠0,νααποδείξετεότικαι
αρχήτωναξόνων.
η f είναιπαραγωγίσιµηστοα.
17.41 Γιαµιασυνάρτησηfείναι:
x+2≤f(x)≤x2+x+2 17.46 ∆ίνεταιη παραβολή y=f (x) µε
γιακάθεx∈R.Νααποδείξετεότι: x∈[κ,λ].Ανγ∈(κ,λ)καιηεφαπτοµένη
α) ηfείναισυνεχήςστοx0=0, τηςCfστοσηµείο Γ(γ,f (γ)) είναιπαράλ-
β) ηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0=0. ληληστηνευθείαΑΒ,µε Α(κ,f (κ)) και

Β(λ,f(λ)),νααποδείξετεότι:
17.42 Μιασυνάρτησηfείναισυνεχήςστο κ+λ
x0=2και: γ=
2
f (2 + h) − 3
lim =5 17.47 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
h→ 0 h
Ναβρείτε: f(x)=x2+x+2
α) τοf(2), α) ΝαβρείτετιςεφαπτοµένεςτηςCfπου
β) τηνπαράγωγοτηςfστο x0=2.
είναιπαράλληλεςστηνευθείαη:y=3x+5.
153
β) ΝαβρείτετιςεφαπτοµένεςτηςCfπου καιCgναέχουνκοινόσηµείοπάνωστην
διέρχονταιαπότοσηµείοΣ(2,7). ευθεία ε:x=1, καθώςκαικοινήεφαπτο-
µένηστοσηµείοαυτό.
17.48 ∆ίνεταιησυνάρτηση f (x)=x3. Να
βρείτετιςεφαπτόµενεςτηςCf,οιοποίες:
α) είναιπαράλληλεςµετηνευθεία:
x2 + 1
ε:y=3x+5 f (x) =
ex
β) διέρχονταιαπότοσηµείο: α) Ναβρείτετηνf´(x)καιτηνf´´(x).
7 
Σ , 9 β) Ναπροσδιορίσετετοπρόσηµοτηςf´και
3 
τηςf´´.
17.49 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=lnxκαι
γ) Ναβρείτετασηµείατης Cf ´ σταοποίαη
τασηµείαΑ(-1,-2)καιΒ(2,1).
εφαπτοµένηείναιπαράλληληστονάξοναx´x.
α) ΝαβρείτετηνεξίσωσητηςΑΒ.
β) ΝααποδείξετεότιηευθείαΑΒεφάπτε- 17.53 Μιασυνάρτησηf:R→Rείναιδύο
ταιτηςCf. φορέςπαραγωγίσιµηκαιπεριττή.Νααποδεί-
ξετεότι:
17.50 ∆ίνονταιοιπαραγωγίσιµεςσυναρτή-
α) ηf´είναιάρτια,

σεις f,g:R→R µε g(x)g´(x)≠0 γιακά-
β) ηf´´είναιπεριττήκαιf´´(0)=0.
θεx∈R.Θεωρούµετησυνάρτηση:
f (x)
h(x) = , x ∈ R 17.54 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf,g:R→R
g(x)

µε g(x)=f (x 2 –x+2) γιακάθε x ∈ R,
ΑνηChέχειστοσηµείο Α(α,h(α)) οριζό-
απότιςοποίεςηfείναιπαραγωγίσιµηστοR.
ντιαεφαπτοµένη,νααποδείξετεότι:
ΑνηεφαπτοµένητηςCfστοσηµείοτηςΑ(2,3)
f ´(α)
h(α) = είναιπαράλληληστηνευθεία:
g´(α)
y=4x+6
17.51 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις:
ναβρείτετηνεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτης
f(x)=αx2+βx+2 CgστοσηµείοΒ(1,g(1)).
και
1 17.55 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
g(x) = 1 −
x αx 2 + βx − 1, αν x < 1
f (x) = 
Ναβρείτετιςτιµέςτωνακαιβ,ώστεοιCf  x + γ, αν x ≥ 1
Ναβρείτετιςτιµέςτωνα,βκαιγ,ώστεγια µένηστο(1,3), στοοποίοηεφαπτοµένη
τηνfναεφαρµόζεταιτοθεώρηµαRolleστο είναιπαράλληληστηνευθεία:

διάστηµα [0,2]. η:3x+y–5=0
17.56 ∆ίνεταιησυνάρτησηf,ηοποίαείναι 17.62 Νααποδείξετεότι:

συνεχήςστο [0,2] καιπαραγωγίσιµηστο 5π 1 π 3
συν < +
(0,2) µε f (0)=1 και f (2)=5. Νααπο- 18 2 36
δείξετεότιυπάρχειξ∈(0,2)τέτοιο,ώστε
f´(ξ)=2ξ. 17.63 Έστωµιασυνάρτησηfπουείναισυ-
νεχήςστο [-2,2] και f ´(x)≤1 γιακάθε
17.57 Νααποδείξετεότιηεξίσωση:
x ∈ (-2,2). Αν f (-2)=-2 και f (2)=2,
3
x 5
− x 2 + 4x + µ = 0 νααποδείξετεότι:
3 2

α) υπάρχουνξ1∈(-2,0)καιξ2∈(0,2)τέ-
έχειγιακάθε µ ∈ R τοπολύµίαρίζαστο
τοια,ώστε:
διάστηµα(2,3).
2+f(0)=2f´(ξ1)και2–f(0)=2f´(ξ2)
17.58 Νααποδείξετεότιηεξίσωση: β) f(0)=0.
3 2
4λx +6x –4(λ+1)x+λ=0
όπουλ≠0έχειµίατουλάχιστονρίζαστο(0,1). 17.64 ∆ίνεταιησυνάρτηση f:[α,β]→R,
ηοποίαείναισυνεχήςστο[α,β]καιπαρα-
17.59 Νααποδείξετεότιηεξίσωση:
γωγίσιµηστο(α,β).Νααποδείξετεότιυπάρ-
3 2
x +x +3x+α=0

χειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστε:
έχειακριβώςµίαρίζαστοRγιακάθε α ∈ R.
1 1
f ´(ξ) = +
17.60 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις: α−ξ β−ξ
f(x)=3xκαιg(x)=-x2+3x+1
17.65 Γιαµιασυνάρτησηf:R→Rισχύει
α) ΝααποδείξετεότιοιCfκαιCgδιέρχονται
ότι:
απότασηµείαΑ(0,1)καιΒ(1,3).
f (x) − f (y) ≤ (x − y)4
β) ΟιCfκαιCgδενέχουνάλλακοινάση-
µείαεκτόςαπόταΑκαιΒ. γιακάθεx,y∈R.
α) Να αποδείξετε ότι f ´(x) = 0 για κάθε
17.61 Έστω f:R→R παραγωγίσιµησυ- x∈R.
νάρτησηµεf(1)=13καιf(3)=7.Νααπο- β) Ναβρείτετοντύποτηςf,αν:
δείξετεότιυπάρχεισηµείοτηςCfµετετµη- f(2003)=2004
155
17.66 Μιασυνάρτηση f:R→R έχειτην α) Ναβρείτετηνπαράγωγοτηςf.
ιδιότητα: β) Ναβρείτεταδιαστήµαταµονοτονίαςτηςf.
f(y)–(x–y)2≤f(x)≤f(y)+(x–y)2 γ) Αν∆=(1,+∞),ναβρείτετοf(∆).
γιακάθεx,y∈R.
α) Νααποδείξετεότιηfείναιπαραγωγί-
f(x)=2x3+αx2+6x+5,α∈R
σιµη.
β) Ανf(2003)=2004,ναβρείτετοντύπο Ναβρείτετιςτιµέςτουαγιατιςοποίεςηf
τηςf(x). είναιγνησίωςµονότονη.

17.67 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf,g:R→R 17.71 Έστω f,g:R→R παραγωγίσιµες
µεf(0)=0,f´(0)=1καιf´´(x)+f(x)=0 συναρτήσειςµεf(1)=g(1)καιf´(x)<g´(x)
γιακάθεx∈R,καθώςκαι: γιακάθεx∈R.Νααποδείξετεότι:
g(0)=1,g´(0)=0 α) f(x)>g(x)γιακάθεx∈(-∞,1),

καιg´´(x)+g(x)=0 β) f(x)<g(x)γιακάθεx∈(1,+∞).
γιακάθεx∈R.Νααποδείξετεότι:
17.72 Ναλύσετετιςεξισώσεις:
α) οισυναρτήσεις:
α) x2+x+lnx=2
h(x)=(f´(x)–συνx)2+(f(x)–ηµx)2
β) ex+e2x=2
και
φ(x)=(g´(x)+ηµx)2+(g(x)–συνx)2 17.73 Ναβρείτετακοινάσηµείατωνγρα-
είναισταθερές, φικώνπαραστάσεωντωνσυναρτήσεων:

β) f (x)=ηµx και g(x)=συνx. f(x)=ex+2x+3
και
17.68 Ναβρείτετηνπαραγωγίσιµησυνάρτη-
σηf:R→R,x∈R,µε: g(x)=e-x–x3+3
f(0)=1
17.74 α) Ναλύσετετηνεξίσωση:
και
x2
f(x)[f(x)–2f´(x)]=0 ex = + x +1
2
β) Νααποδείξετεότι:
17.69 ∆ίνεταιησυνάρτηση: x2
ex > + x +1
4x + 5 2
f (x) =
x2 − 1 γιακάθεx>0.
17.75 ∆ίνεταιησυνάρτηση: 17.79 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
x f(x)=αx+(α–1)x–2α+1
f (x) = 2

x −1 α) Νααποδείξετεότιηfείναιγνησίωςµο-
Ναβρείτε: νότονη.
α) τηµονοτονίατηςf, β) Ναλύσετετηνεξίσωσηf(x)=0.
β) τοσύνολοτιµώντηςf. γ) Ναλύσετετηνανίσωσηf(x)≤0.

17.76 Έστωησυνάρτησηf:R→Rτρεις δ) Αν 0<α<1, ναβρείτετα:
φορέςπαραγωγίσιµη,µε: A = lim f (x) και B = lim f (x)
x → +∞ x → −∞
2f(x)=[1+f´(x)]xγιακάθεx∈R
ε) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf(x).
Ανf(0)=f´(0)=1καιf(1)=3:
α) νααποδείξετεότιηf´´είναισταθερή,
lnx
β) ναβρείτετοντύποτηςf. f (x) = ,x>0
x
α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-
17.77 Γιαδύοσυναρτήσειςf,g:R→Rι-
τονίακαιτατοπικάακρότατα.Έχειµέγιστο
σχύειότι [f (x)–g(x)][f ´(x)–g´(x)]=0,
ηf;

γιακάθε x ∈ R. Ανείναι f (0)=1 και
β) Νααποδείξετεότιeπ>πe.

g(0)=0, νααποδείξετεότι:
2
γ) Νααποδείξετεότιex≥xeγιακάθεx>0.
α) [f (x)–g(x)] =1,
δ) Να αποδείξετε ότι αα+1 > (α + 1)α για

β) f (x)=g(x)+1 γιακάθε x ∈ R ή κάθεα≥e.
f(x)=g(x)–1γιακάθεx∈R.
ε) Αν αx≥xα γιακάθε x>0, νααποδεί-
17.78 ∆ίνεταιησυνάρτηση: ξετεότια=e.
1 17.81 Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτηση:
f (x) = 2(x − 35)2 + 750 
x
f:R→R
α) Νααποδείξετεότι:
µεf´(x)>0έχειτηνιδιότητα:
3200
f ´(x) = 2 − ,x≠0 (f(x)–ex+1)(f(x)+ex–1)=0
x2
γιακάθεx∈R.Ναβρείτετοντύποτηςf(x).
β) Ναεξετάσετετηνfωςπροςτηµονο-
τονία. 17.82 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
γ) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf. f(x)=(2x2–8x)lnx–x2+8x+2
157
α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο- Νααποδείξετεότι:
τονία. α) ησυνάρτηση:
β) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf. g(x)=f(1+x)–f(1–x)–2ηµx
έχειµέγιστο,
β) f´(1)=1.
ιδιότητα:
2f3(x)+3f2(x)+6f(x)= 17.88 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
=2x3+3x2+6x+5 f(x)=-x3+12x–4
γιακάθε x ∈ R. Ανηfείναιπαραγωγίσι- α) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf.
µηστοR,νααποδείξετεότιηfδενέχειτο- β) Ναβρείτετοπλήθοςτωνριζώντηςεξί-
πικάακρότατα. σωσηςf(x)=0.
17.84 Έστω α,β>0, µε αx+βx≥2 για γ) Ναπροσδιορίσετετοσύνολοτιµώντηςf.

κάθεx∈R.Νααποδείξετεότιαβ=1. δ) Ναεξετάσετεανηfέχειολικάακρότατα.
17.85 Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτηση: 17.89 Αν ν ∈ N* µε ν≥2, νααποδείξετε

f:R→R ότιγιακάθεx≥0ισχύειηανισότητα:
έχειτηνιδιότητα f 3(x)+3f (x)=x3+3x 2(x+1)ν>2+2νx+ν(ν–1)x2
17.90 Οχώροςεκτύπωσηςκάθεσελίδαςενός
βιβλίουείναιµιαορθογώνιαπεριοχήµεεµ-
τονία.
βαδόν270cm2.Ταλευκάπεριθώριατηςσε-

β) Ναβρείτετοπρόσηµοτηςf (x).
λίδαςείναι2,5cmγιαπάνωκαικάτωκαι3cm
17.86 ∆ίνεταιησυνάρτηση: γιαταπλευρικά.
2 4 3 2
f (x)=3(α –1)x +4x +12x +12αx+2, α) Ανxείναιτοπλάτοςτουχώρουεκτύ-
µεα∈R πωσης,ναεκφράσετετοεµβαδόνΕ(x)της

Ναβρείτετιςτιµέςτουα,ώστετοf (-1)να σελίδαςτουβιβλίουωςσυνάρτησητουx.
είναιτοπικόακρότατοτηςf. β) Ναβρείτετιςδιαστάσειςτηςσελίδας,για
τιςοποίεςαυτήέχειτοελάχιστοεµβαδόν.
17.87 Έστωότιυπάρχεισυνάρτηση:
f:R→R 17.91 Μιαεταιρείαέχειαποφασίσειότιγια
µετηνιδιότητα: τηνανταγωνιστικότητατουπροϊόντοςτηςθα
f(1+x)–f(1–x)≤2ηµxγιακάθεx∈R µπορέσειναµειώσειτηντιµήπώλησηςανά
µονάδα,αναυξηθείηηµερήσιαπαραγωγή. 17.93 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
Ουπεύθυνοςπωλήσεωνπουέκανετησχε- x 4 αx 3 x 2
f (x) = − + + βx + γ
τικήµελέτηανακοίνωσεστονδιευθυντήτης 12 6 2
εταιρείαςτοντρόποδιαµόρφωσηςτηςτιµής µεα,β,γ∈R.Ναβρείτετιςτιµέςτουα,
πώλησης,δείχνοντάςτουτονπαρακάτωπί- ώστεηfναείναικυρτή.
νακα.
f(x)=x3–(α+β+3)x2+(α+4β)x+1
Ναβρείτετιςτιµέςτωνακαιβ,ώστετο
f (1)ναείναιτοπικόµέγιστοτηςfκαιτο
Α(2,f(2))ναείναισηµείοκαµπήςτηςCf.
f(x)=6x2(lnx–1)–2x3+3x2+2002
α) Ναβρείτετοπρόσηµοτηςσυνάρτησης:
Ηεταιρείαµπορείναπαράγειηµερησίωςµέ-
g(x)=lnx+1-x
χρι30τεµάχια.
α) Ναεκφράσετεταηµερήσιαέσοδατης
εταιρείαςαπότηνπώλησηόληςτηςπαρα- 17.96 Έστωµιασυνάρτησηf:R→Rπου
γωγήςωςσυνάρτησητωνπαραγόµενωνµο- είναιδύοφορέςπαραγωγίσιµη.Ανείναι:
νάδωντουπροϊόντος. [f´(x)]3+3f´(x)=x3–3x+2
β) Ναβρείτετοεπίπεδοπαραγωγήςπουµε- γιακάθεx∈R,ναβρείτε:
γιστοποιείταηµερήσιαέσοδα. α) τακοίλατηςf,
γ) Ναβρείτεταµέγιστααυτάηµερήσιαέ- β) τιςτετµηµένεςτωνσηµείωνκαµπήςτηςCf,
σοδα.
γ) τακρίσιµασηµείατηςf.
17.92 ∆ίνεταιησυνάρτηση: 17.97 ∆ίνεταιησυνάρτηση:

3 2
f (x)=x –9x +12x(lnx–1)+22
αx 2 + βx + 3
f (x) =
α) Ναβρείτετηνf ´´(x). x+γ
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλα. Ναβρείτεταα,βκαιγ,ώστεοιασύµπτω-
γ) Ναβρείτε,ανυπάρχουν,τιςθέσειςτων τεςτηςCfναείναιοιευθείες:
σηµείωνκαµπήςτηςCf. x=2καιy=3x+5
159
17.98 ∆ίνεταιησυνάρτηση: 17.102 Μιασυνάρτηση f:R→R είναι
(α + 1)x 2 − 2αx + 3 συνεχήςκαιικανοποιείτησχέση:
f (x) =
3x − 2 exf(x)+συνx=1+(x+1)f(x)
καιηευθεία(ε):2x–y+β=0.Ναβρείτε α) Ναλύσετετηνεξίσωσηex=x+1.
τιςτιµέςτωνακαιβ,ώστεηευθεία(ε)να
β) Ναβρείτετοf(0).

είναιασύµπτωτητης Cf στο +∞.
γ) Ναβρείτετοντύποτηςf(x).
17.99 Αν η συνάρτηση f (x) έχει στο +∞
17.103 Έστωfπαραγωγίσιµησυνάρτησηστο
ασύµπτωτητηνευθεία (ε):y=3x–2, να
x0=0,µεf(0)=0καιf´(0)=1.Ναβρεί-
βρείτετοόριο:
τεταόρια:
f (x) + xf (x) − 3x 2 + x + 3
A = lim ηµx − xe x
x → +∞ 2f (x)(x + 1) − 6x 2 + 5 α) A = lim
x→ 0 x2
17.100 Ανησυνάρτησηf:R→R έχειστο β) B = lim xf (x)
+∞ασύµπτωτητηνευθεία (ε):y=3x+4,
x→ 0 ηµx − xe x
ναβρείτετιςτιµέςτου µ ∈ R έτσι,ώστε:
17.104 Μιασυνάρτησηf:R→Rείναιπα-
µf (x) + 6x ραγωγίσιµηκαιικανοποιείτησχέση:
lim = 1
x → +∞ xf (x) − 3x 2 + 5x + 2
ef(x)+f(x)=ηµx–x+1

17.101 Έστωfπαραγωγίσιµησυνάρτησηστο γιακάθε x ∈ R.
Rκαια∈R.Τότε,σύµφωνακαιµετονκα- α) Νααποδείξετεότιf(0)=0.
νόναDeL’Hospital,είναι: β) Ναεκφράσετετηνf ´(x)ωςσυνάρτηση
0
τουf(x)καιναβρείτετηµονοτονίατηςf(x).
f (x) − f (α) 0
f ´(α) = lim ==
x→ α x−α γ) Ναυπολογίσετετο:
[f (x) − f (α)]´ f ´(x)
= lim = lim f ´(x) A = lim
x→ α (x − α)΄ x→ α x→ 0 x4
17.105 Μιασυνάρτησηf:R→Rείναιπα-
lim f ´(x) = f ´(α)
x→ α ραγωγίσιµηκαιικανοποιείτησχέση:

πουσηµαίνειότιηf ´είναισυνεχήςστο x=α. f3(x)+3f(x)=3ex–3x-3
Ωστόσοείναιλάθοςότιγιακάθεσυνάρτη-
σηηf΄είναισυνεχής.Πούβρίσκεταιτολά-
α) Ναβρείτετο lim f (x).
θοςστηνπαραπάνω“απόδειξη”; x→ 0
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτο- 17.109 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
νίακαιτατοπικάακρότατα. x2 − 1
γ) Ναβρείτετο: f (x) =
x2 + 1
f ´(x)
A = lim α) Νααποδείξετεότι:
x→ 0 x
δ) Ναλύσετετηνεξίσωσηf(x)=0. x 3 + 3x
f ´(x) = 3

2
(x + 1) 2
2x 3 + 3x 2 − 6x + 1 β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτο-
f (x) = 6lnx − νίακαιτατοπικάακρότατα.
x2
α) Ναβρείτετηνf´(x). γ) Νααποδείξετεότι:
1 − x2
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο- f ´´(x) = 3
τονία. (x 2 + 1)2 x 2 + 1
γ) Ναλύσετετηνεξίσωση: δ) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλακαι

6x2lnx=2x3+3x2–6x+1 ναβρείτετασηµείακαµπήςτηςCf.
δ) Νααποδείξετεότιηf(x)δενέχειπλάγια ε) Νακάνετετονπίνακαµεταβολώντηςf.
ασύµπτωτη. στ)ΝαβρείτετιςασύµπτωτεςτηςCf.
ζ) Ναχαράξετετηγραφικήπαράστασητηςf.
x2 + x + 2 17.110 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
f (x) =
x −1 f(x)=x+1+ln(x2+1)–e-x
α) Ναµελετήσετετηνf. α) Ναβρείτετηνπαράγωγοτηςf(x).
β) Νακάνετετηγραφικήπαράστασητηςf. β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-
17.108 ∆ίνεταιησυνάρτηση: τονία.
2 − 3x γ) Ναλύσετετηνεξίσωση:
f (x) = x +
x2 ex[x+1+ln(x2+1)]=1
α) Νακάνετετηγραφικήπαράστασητηςf. δ) Ναβρείτετο A = lim f (x).
x → +∞
β) Ναβρείτετοπλήθοςτωνπραγµατικώνρι-
ζώντηςεξίσωσης: 17.111 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
3 2
x –αx –3x+2=0 f(x)=ex–1–ln(1+x)
γιατιςδιάφορεςτιµέςτουα∈R. α) ΝαβρείτετοπεδίοορισµούΑτηςf.
161
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο- 17.112 Γιαµιασυνάρτησηfείναι:
τονία. f´´(x)=6x+4
γ) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf. γιακάθεx∈R.ΑνηεφαπτοµένητηςCfστο
σηµείοΑ(1,5)είναικάθετηστηνευθεία:
δ) Ναβρείτετο lim f (x) καιτοσύνολοτι-
x→ 0
η:x+7y+10=0
µώντηςf.
ναβρείτετησυνάρτησηf.
ε) Ναλύσετετηνεξίσωση:
1+ln(1+x)=ex 17.113 Ορυθµόςµεταβολήςµιαςσυνάρτη-
x+2
στ)Νααποδείξετεότιγιακάθε x>-1 εί- σηςfστοxείναιίσοςµε γιακάθεx≥0.
x +1
ναι: Ναβρείτετησυνάρτησηf,ανηCfδιέρχε-
ex≥1+ln(1+x) ταιαπότοσηµείοΑ(0,2).

17.114 Ναβρείτετααόρισταολοκληρώµατα: 17.117 Γιαµιαπαραγωγίσιµησυνάρτηση
 π π f:R→Rισχύειότι:
α) A = ∫ εφ 2 x dx, x ∈  − , 
 2 2 f(0)=2(1)
β) B = ∫ σφ 2 x dx, x ∈ (0, π) και
f ´(x)f (x)=ex(ex+1)

17.115 Έστωσυνάρτηση f:R→R*, ηο- γιακάθεx∈R.

ποίαείναιπαραγωγίσιµηστοR.Νααποδεί-
ξετεότιδενυπάρχειπαράγουσαFτηςf,της
f2(x)=(ex+1)2
οποίαςηCFναέχειδύοτουλάχιστονκοινά
β) Ναβρείτετησυνάρτησηf.
σηµείαµετηνευθείαε:y=2004.
17.118 Ναυπολογίσετεταολοκληρώµατα:
17.116 Γιαµιασυνάρτηση:
α) A = ∫ x 2 lnx dx
f: » → » *+
β) B = ∫ ln(x + 2)dx
ισχύειότι f ´(x)=2f (x) καιηκλίσητηςf
στοx0=0είναιίσηµε2.Ναβρείτετησυ- lnx

γ) Γ = ∫ dx, x > 0
νάρτηση f. 2 x
17.119 Έστωµιασυνάρτησηf,ηοποίαέχει 17.123 Ναυπολογίσετεταολοκληρώµατα:
συνεχήπαράγωγοστοR.Θεωρούµετησυνάρ- α) A = ∫ ηµx ⋅ ln(1 + ηµx)dx, x ∈ (0, π)
x
τηση g(x)=(f (x)+f ´(x))e , x ∈ R. Τότε:
β) B = ∫ (x + 1) xdx
∫ g(x)dx = ∫ ( f (x) + f ´(x) ) e
x
dx =
γ) Γ = ∫ e x dx
= ∫ f (x)e x dx + ∫ f ´(x)e x dx =
17.124 Ναβρείτεταολοκληρώµατα:
= ∫ f (x)ex dx + f (x)ex − ∫ f (x)(ex )´dx =
2x + 3
α) I1 = ∫ 2
dx, x > −1
= ∫ f (x)ex dx + f (x)ex − ∫ f (x)ex dx = f (x)e x x + 3x + 2
x 3 + 4x 2 + 8x + 6
Βρήκαµεέτσιότι: β) I 2 = ∫ dx, x < −2
x 2 + 3x + 2
∫ g(x)dx = f (x)e
x
(1)
17.125 Ναβρείτεταολοκληρώµατα:
Αλλάτο ∫ g(x)dx είναιτοσύνολοτωναρ-
3e2x − 4e x
α) A = ∫ dx, x > 1
χικώντηςg,οπότεπρέπει: e2x − 3e x + 2
∫ g(x)dx = f (x)e
x
+c β) B = ∫ e x 1 + e x dx
Γιατίστησχέση(1)δενεµφανίστηκεηστα-
θεράc; 17.126 Σεµιασυνάρτησηf:R→Rηκλί-
σητηςστοτυχαίοσηµείοxκαιητιµήτης
17.120 Ναυπολογίσετεταολοκληρώµατα: στοxέχουνάθροισµαxe-2xγιακάθεx∈R.
2x Ανf(0)=-1,ναβρείτετοντύποτηςf.
α) A = ∫ dx, x ∈ (0, π)
1 − συν2x
β) B = ∫ ηµx ⋅ ln(2 + συνx)dx
x
g(x) = ∫ (x − t)f (t)dt
α
όπουfείναισυνεχήςσυνάρτησηµεf(x)>0
lnx
α) A = ∫ dx γιακάθεx∈R.
x2
α) Ναβρείτετηνg´(x).
2x  π π
β) B = ∫ dx, x ∈  − ,  β) Νααποδείξετεότιηgείναικυρτή.
1 + συν2x  2 2
x2
17.122 Αν I ν = ∫ ln ν xdx, νααποδείξετεότι: 17.128 Αν ∫1 tf (t)dt = x + 2x − 3 γιακά-
4 3
Ιν+νΙν-1=xlnνx θεx∈R,ναβρείτετοf(1).
163
17.129 Ναβρείτετησυνεχήσυνάρτηση: 17.135 ∆ίνονταιοιπαραβολές:
f:(0,+∞)→R 4 8
C1: y = − x 2 + x
x 9 3
µε xf (x) = lnx + 1 + ∫ f (t)dt γιακάθεx>0.
1
και
17.130 Ναυπολογίσετεταολοκληρώµατα: 5 10
C2: y = − x 2 + x
π 9 3
x
α) A = ∫ 4 dx
0 συν 2 x α) Ναβρείτετακοινάτουςσηµείαµετον
3
β) B = ∫ x x + 1 άξοναx´x.
0
β) Νασχεδιάσετετατµήµατατωνπαρα-
βολώναυτώνπουβρίσκονταιπάνωαπότον
e2 lnx
α) A = ∫ dx άξοναx´x.
1
x
π γ) Μιααψίδαδιακοσµείτηνείσοδοενόςκτι-
β) B = ∫ εφ x dx
4 4
ρίου.Ηαψίδααυτήορίζεταιαπότιςπαρα-
0
βολέςC1καιC2.Ναβρείτετοεµβαδόντης
17.132 Ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα:
αψίδας.
2 2x 4 − x 3 − 16x 2 − 9
A=∫ dx
1 x 3 − 9x 17.136 Έστωfσυνεχήςσυνάρτηση.
17.133 Αν f (x) = 2∫ et dt, ναυπολογίσετε α) Νααποδείξετεότι:

x 2
1
π π π
τοολοκλήρωµα: ∫ 0
xf (ηµx)dx =
2 ∫0
f (ηµx)dx
1
I = ∫ f (x)dx
0 β) Ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα:
π xηµx
17.134 ∆ίνεταιτοολοκλήρωµα: I=∫ dx
0 3 + ηµ 2 x
π
I ν = ∫ εφ ν x dx, ν ∈ » *
4
0
17.137 Ανησυνάρτησηfείναιπαραγωγί-
σιµη,f(0)=0καιf΄(0)=1,ναβρείτετο
1
Iν = − I ν −2
ν −1 όριο:
x
γιακάθεφυσικόν>2. ∫ xf (t)dt
0
A = lim
β) Ναυπολογίσετετο Ι5. x→ 0 x − ηµx
17.138 Ανησυνάρτησηfείναιδύοφορές καιτηνπαραβολή:
παραγωγίσιµηστοR: 1
y = − x2
x 1 2
∫ 1
tf ´(t)dt = f (x) − ∫ f (t)dt
x

γιακάθε x ∈ R καιηCfδιέρχεταιαπότοση-
f: » *+ → (0, + ∞)
µείοΒ(2,1),ναβρείτετοντύποτηςf.
γιατηνοποίαισχύουν:
17.139 ∆ίνεταιησυνάρτηση: 2004
2
f (x) = x 2 f ´(x) και f (1) =
f (x)=- x +4x e
καιτοσηµείοτηςΑ(3,f(3)).ΣτοσηµείοΑ α) Νααποδείξετεότιοτύποςτηςfείναι:
1
φέρνουµετηνεφαπτόµενητηςCf.Ναβρείτε: −
f (x) = 2004e x

α) Τηνεξίσωσητηςεφαπτοµένηςαυτής.
β) Ναυπολογίσετετοεµβαδόντηςεπιφά-
β) Τοεµβαδόντουχωρίουµεταξύτηςεφα-
νειαςπουπερικλείεταιαπότηγραφικήπαρά-
πτόµενης,τηςCfκαιτουάξοναx´x.
στασητηςσυνάρτησης:
17.140 Ναβρείτετοεµβαδόντουχωρίουπου f (x )
g (x ) =
περικλείεταιαπότονκύκλο: x2
x2+y2=8 τονάξοναx´xκαιτιςευθείεςx=1καιx=2.

165

18.1.1 Ανηεξίσωση: 18.1.4 Μιασυνάρτησηfείναισυνεχήςστο
z2+αz+β=0,µεα,β∈R x0=0και:
έχειρίζεςµεµέτρο1,νααποδείξετεότι: f (x) − x 2 ηµ 1
lim x =7
α) β = 1, β) α ≤ 2, x→ 0 x3
γ) ηεξίσωση z 2 + α z + β = 0 έχειεπίσης
 1
ρίζεςµεµέτρο1. lim  x 2 ηµ  = 0
x→ 0  x
18.1.2 Ναβρείτετιςσυναρτήσεις: β) Ναβρείτετο lim f (x).
x→ 0
f,g:R→R γ) ΝααποδείξετεότιηCfδιέρχεταιαπότην

µετηνιδιότητα: αρχήτωναξόνων.
α) f(xy)+x+y=xy+f(x)+f(y)γιακά- δ) Νααποδείξετεότιf´(0)=0.
θεx,y∈R,
18.1.5 Μιασυνάρτησηf:R→Rείναιπα-

β) g(xy)+g(x)+g(y)=xy+x+y+3 για ραγωγίσιµηστοx1=2.Ανησυνάρτηση:

κάθε x,y ∈ R.
f (x 3 + 1), αν x < 1
g(x) = 
18.1.3 Μιασυνάρτησηf:R→Rέχειτην  f (2x), αν x ≥ 1
ιδιότητα: είναιπαραγωγίσιµηστοx2=1,νααποδεί-
f2(x)+2x≤2xf(x)+1 ξετεότι:
g(x) − g(1)
γιακάθεx∈R. α) lim− = 3f ´(2)
x →1 x −1
α) Ναβρείτετοf(1). g(x) − g(1)
β) lim+ = 2f ´(2)
β) Νααποδείξετεότιηfείναισυνεχήςστο x →1 x −1

x0=1. γ) f ´(2)=0
166 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣΕΡΓΑΣΙΕΣ

18.1.6 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις: β) ηεξίσωση:
2
x + (α + 1)x + β + 1 4x3+18x+µ=21x2
f (x) =
x +1 δενµπορείναέχειδύοδιαφορετικέςρίζες
και στοδιάστηµα(1,2)γιακαµίατιµήτουµ∈R,
x+2 γ) ηεξίσωση:
g(x) =
x
x4+2x3+3x2–λx+µ=0
τωνοποίωνοιγραφικέςπαραστάσειςτέµ-
έχειτοπολύδύοπραγµατικέςρίζεςγιακά-
νονταισεσηµείατηςευθείαςx=1.
θελ,µ∈R,
α) Νααποδείξετεότια+β=3.
δ) ηεξίσωση:
β) ΑνοιCfκαιCgέχουνστοσηµείοΑκοι-
νήεφαπτοµένη,νααποδείξετεότι: 4x3+3(α–1)x2+2βx=α+β
έχειµίατουλάχιστονρίζαστο(0,1)γιακά-
α–β=-11
θεα,β∈R.
γ) Ναβρείτετιςτιµέςτωνακαιβ.
18.1.7 Μιασυνάρτησηf:R→Rείναιπα- 18.1.9 Ναβρείτεταολοκληρώµατα:

ραγωγίσιµηκαιισχύει: lnx lnx
α) A = ∫ dx β) B = ∫ dx
3 3 x2 x
f (x +x+1)=7x -x
γιακάθε x ∈R.
γ) Γ = ∫ συνx ⋅ ln(1 + συνx)dx
α) Ναβρείτετοf(3). δ) ∆ = ∫ ηµ(lnx)dx

β) Νααποδείξετεότι f ´(3)=5.
γ) Ναβρείτετηνεξίσωσητηςεφαπτόµενης 18.1.10 Έστωf:R→Rµιαπεριττήσυνάρ-
τηςCfστοσηµείοτηςµετετµηµένη3. τηση.Θεωρούµετησυνάρτηση:
x+2
g(x) = ∫ f (ηµπt)dt + 2004, x ∈ »
18.1.8 Νααποδείξετεότι: −x
α) ηεξίσωση: α) Ναβρείτετοf(0).

x 3 5x 2 β) Ναβρείτετηg´(x).
− + 4x + λ = 0
3 2
γ) Νααποδείξετεότιηgείναισταθερή.
έχειτοπολύµίαρίζαστοδιάστηµα(2,3)για
κάθελ∈R, δ) Ναβρείτετοντύποτηςg.

167

18.2.1 Έστωακαιβµιγαδικοίαριθµοί,µε: f (x)
β) lim = −2
α = β = 1 και α + β + 1 = αβ
x→ 0 x

γ) ηεφαπτοµένητηςCfστοσηµείοΟ(0,0)
α) Νααποδείξετεότι α+β+αβ=1.
έχειεξίσωσηy=-2x.
β) Ναβρείτετουςµιγαδικούςαριθµούςα
καιβ. 18.2.5 ∆ίνεταισυνάρτησηf:R→Rµετην
ιδιότητα f (x)–x≤x2≤f (x–1)+x για
18.2.2 ∆ίνεταισυνάρτησηf:R→Rµετην
κάθεx∈R.
ιδιότητα (f Î f )(x)=x2–9x+25 γιακάθε
α) Νααποδείξετεότιf(x)=x2+xγιακάθε
x∈R.Νααποδείξετεότι:
x∈R.
α) f(5)=5,
β) ΈστωΜτυχαίοσηµείοτηςευθείας:
β) ηCfτέµνειτηνευθεία ε:y=x σεένα
1
τουλάχιστονσηµείο, y=−
2
γ) ηfδενείναι“1–1”. µετετµηµένηγκαιΜΑµιαεφαπτοµένηαπό
τοΜπροςτηCf.Νααποδείξετεότι:
18.2.3 Γιαµιασυνεχήσυνάρτησηf:R→R
1
ισχύειότι: i) α 2 − 2γα − γ − = 0,
2
f (2 + h)
lim =3 ii) υπάρχουνδύοακριβώςεφαπτοµένεςαπό
h→ 0 h
τοΜπροςτηCf,
α) Νααποδείξετεότιf(2)=0.
iii)οιεφαπτοµένεςαυτέςείναικάθετεςµε-
f (x)
β) Ναβρείτετο A = lim . ταξύτους.
x→ 2 x − 2
18.2.6 Έστωf:R→Rπαραγωγίσιµησυ-
18.2.4 ΗγραφικήπαράστασηCfµιαςσυνάρ-
νάρτησητηςοποίαςηCfδενέχειοριζόντιες
τησης f:R→R διέρχεταιαπότηναρχή
εφαπτόµενεςκαιf(f(x)+y)+f(x–y)=1
τωναξόνωνκαι:
γιακάθεx,y∈R.ΑνηCfδιέρχεταιαπότο
2
f (x) + 4xf (x) σηµείοΑ(1,2),τότε:
lim =4
x→ 0 x2
α) νααποδείξετεότιf´(x)=-1γιακάθε
Νααποδείξετεότι: x∈R,
2
 f (x) + 2x  β) ναβρείτετοντύποτηςf,
α) lim   =0
x→ 0
 x  γ) ναβρείτετησυνάρτησηfÎf.

18.2.7 Νααποδείξετεότι: γ) Ναλύσετετηνανίσωση:
α) ηεξίσωση:
2
αx − 2x
− α x −2 ≤ − x 2 + 3x − 2
x 3 5x 2 Πότεισχύειηισότητα;
− + 4x + λ = 0
3 2
δ) Ναβρείτετοπλήθοςτωνριζώντηςεξί-
έχειτοπολύµίαρίζαστοδιάστηµα(2,3),για
σωσηςαx=-x.

κάθε λ ∈ R,
β) ηεξίσωση: 18.2.9 Ναυπολογίσετεταολοκληρώµατα:
3 2
4x +18x+µ=21x 1 + συνx + συν 2 x
α) A = ∫ dx, x ∈ (− π, π)
δενµπορείναέχειδύοδιαφορετικέςρίζες 1 + συνx
στοδιάστηµα(1,2)γιακαµίατιµήτουµ∈R, (ηµx + συνx)ηµx  π π
β) B = ∫ 2
dx, x ∈  − , 
γ) ηεξίσωση: συν x  2 2
x4+2x3+3x2–λx+µ=0 συν 2 x  π
γ) Γ = ∫ dx, x ∈  0, 
έχειτοπολύδύοπραγµατικέςρίζεςγιακάθε 2x + ηµ2x  2
λ,µ∈R, ηµ2x
δ) ∆ = ∫ dx
3 2
δ) ηεξίσωση 4x +3(α–1)x +2βx=α+β 1 + συν 2 x
έχειµίατουλάχιστονρίζαστο(0,1)γιακά-
18.2.10 Ναβρείτετησυνεχήσυνάρτηση:
θεα,β∈R.
f:R→R
18.2.8 ∆ίνεταιησυνάρτηση: όταν:
x
f(x)=αx+x,µεα>1 α) ηµx + ∫ e x − t f (t)dt = xe x − f (x)
0
γιακάθεx∈R
τονία.
x
β) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf. β) 6xf (x) − 6 ∫ f (t)dt = 4x 3 + 3x 2 + 11
1

18.3.1 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοίz,µε: γ) Νααποδείξετεότιοιµηµηδενικέςρίζες
z5 = z τηςεξίσωσηςέχουνεικόνεςπουείναιοµο-
α) Ναβρείτετιςδυνατέςτιµέςτου z . κυκλικάσηµεία.
β) Ναλύσετετηνεξίσωση: 18.3.2 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf,g:R→R

z5 = z µετηνιδιότητα:
169
(fÎg)(x)=x2–1 α) Νααποδείξετεότιf(x)=x2+x.
γιακάθεx∈R. β) Έστωµεταβλητήευθεία(ε)ηοποίαδιέρ-
α) Ανοιfκαιgείναιγνησίωςµονότονες,  1 
χεταιαπότοσηµείο M  − , 0  . Νααποδεί-
 2 
νααποδείξετεότικαιηfÎgείναιγνησίως
ξετεότι:
µονότονη.
i) Η(ε)τέµνειτηCfσεδύοδιαφορετικάση-
β) Ανοιfκαιgείναι “1–1” νααποδεί-
µείαΑκαιΒγιακάθελ∈R.

ξετεότικαιη fÎg είναι “1–1”.
ii) ΟιεφαπτόµενεςτηςCfσταΑκαιΒτέµ-
γ) Νααποδείξετεότιµίατουλάχιστοναπό
νονταικάθετα.
τιςfκαιgδεναντιστρέφεται.
iii)ΤοσηµείοτοµήςΣτωνπαραπάνωεφα-

18.3.3 Μιασυνάρτηση f:R→R είναιπα- πτόµενων,καθώςτολµεταβάλλεταιστοR,

ραγωγίσιµηστο x0=0 γιακάθε x ∈ R και κινείταιστησταθερήευθεία:
ισχύειότι: 1
f3(x)–xf2(x)–x2f(-x)=x2ηµx y=−
2
α) Ναβρείτετοf(0).
18.3.6 Νααποδείξετεότι:
f (x)
β) Νααποδείξετεότι lim ∈ ». 1 x +1 1
x→ 0 x
α) < ln < γιακάθεx>0
γ) Νααποδείξετεότιf´(0)=1. x +1 x x
1
18.3.4 ∆ίνεταιησυνάρτηση:  ββ  β − α
β) αe <  α  < βe
f(x)=x3–3x2+2x+1 α 

Ναβρείτετιςεφαπτοµένεςτηςγραφικήςπα- γιακάθεα,β>0µεα<β.
ράστασηςCfτηςf,οιοποίες:
18.3.7 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=x5+x–3.
α) είναικάθετεςστηνευθεία:
α) Νααποδείξετεότιορίζεταιηf-1:R→R.
η:x+11y+17=0
β) Ναλύσετετηνανίσωση:
β) είναιπαράλληλεςστηνευθεία:
f-1(x2+x–3)<1
ζ:x+y–2004=0
γ) διέρχονταιαπότοσηµείοΑ(3,7). 18.3.8 Μιασυνάρτησηf:R→Rµεf(0)=1
έχειτηνιδιότηταf(x)f´(x)=xγιακάθεx∈R.
18.3.5 ∆ίνεταιησυνάρτησηf:R→Rµετην
ιδιότητα: α) Νααποδείξετεότι:
f(x–2)≤x2–3x+2≤f(x–3)+2x-4 f2(x)=x2+1
γιακάθεx∈R. β) Ναβρείτετοντύποτηςf.

γ) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο- 18.3.10 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
τονία. f(x)=x4–8x3+22x2–24x+λ
δ) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf. µελ∈R.
ε) ΝαβρείτετιςπλάγιεςασύµπτωτεςτηςCf. α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτονία.
18.3.9 Έστωfσυνεχήςκαικυρτήσυνάρτηση β) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf.

στο[α,β].Νααποδείξετεότι: γ) Ναβρείτετα:
α) γιακάθεx∈(α,β)υπάρχουνξ1,ξ2∈(α,β) A = lim f (x) και Ε = lim f (x)

x → −∞ x → +∞
τέτοια,ώστε: δ) Σεένανπίνακαναβρείτετοπρόσηµο

f(x) − f(α) f(β) − f(x) τωνΑ,Β=f(1),Γ=f(2),∆=f(3)καιΕγια
f ´(ξ1 ) = και f ´(ξ2 ) =
x −α β−x τιςδιάφορεςτιµέςτουλ∈R.
f(x) − f(α) f(β) − f(x) ε) Ναβρείτετοπλήθοςτωνπραγµατικών
β) <
x −α β−x ριζώντηςεξίσωσηςf(x)=0γιατιςδιάφο-

γιακάθεx∈(α,β). ρεςτιµέςτουλ.

18.4.1 ΈστωΑ,ΒκαιΓοιεικόνεςτριώνδια-
18.4.3 Γιαµιασυνάρτηση f:R→R ισχύει
φορετικώνµεταξύτουςµιγαδικώνα,βκαι ότι:
γ,οιοποίοιέχουνίσαµέτρακαιάθροισµα f (x)ηµx − x 2 ≤ x 4
µηδέν.Νααποδείξετεότι:
γιακάθε x∈R.Ανηfείναισυνεχήςστο
α) α − β = β − γ , x0=0,τότε:
β) τοτρίγωνοΑΒΓείναιισόπλευρο. α) νααποδείξετεότι lim f (x) = 0,
x→ 0
18.4.2 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις f,g:R→R β) ναβρείτετοf(0),

µετηνιδιότητα: γ) νααποδείξετεότιf´(0)=1.
(gÎf)(x)=x+2 18.4.4 Μιασυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµη

γιακάθε x ∈ R. στοx=αµεf´(α)=2.Νααποδείξετεότι:
α) Νααποδείξετεηfείναιαντιστρέψιµη. f (α + 2h) − f (α)
α) lim = 4
h→ 0 h
β) Ναλύσετετηνεξίσωση:
f (α − h 2 ) − f (α)
f(x2–7x+6)=f(x–1) β) lim =0
h→ 0 h
171
f (α + 2h) − f (α − h 2 ) τησχέσηf(f(x)+y)=f(x+y)+2γιακά-
γ) lim = −4
h→ 0 h − ηµ2h θεx,y∈R.Ανf(x2)≤f(2x–1),τότε:
α) ναβρείτετοείδοςτηςµονοτονίαςτηςf,
18.4.5 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις:
f(x)=5–x2καιg(x)=-x2+8x-19 β) νααποδείξετεότιf(x)=x+f(0),
α) ΝαεξετάσετεανοιCfκαιCgέχουνκοι- γ) νααποδείξετεότιf(x)=x+2,
νήεφαπτοµένησεκοινότουςσηµείο. δ) ναεξετάσετεανηCfεφάπτεταιστηCg ,
β) ΈστωότιµιαευθείαΑΒεφάπτεταιτηςCf όπουg(x)=lnx+3.
στοσηµείοΑ(α,f(α))καιτηςCgστοσηµείο
Β(β,g(β)). 18.4.8 Έστωfσυνεχήςσυνάρτησηστο[α,β]
i) Νααποδείξετεότιf´(α)=g´(β). καιπαραγωγίσιµηστο (α,β). Νααποδεί-
ii) Νααποδείξετεότι: ξετεότι:
f(α)–αf´(α)=g(β)–βg´(β) α) υπάρχουνµ,ν∈(α,β)τέτοια,ώστε:
iii)ΝαβρείτετηνεξίσωσητηςΑΒ. f (β) − f (α)
f ´(µ) + f ´(ν) = 2 ⋅
β−α
18.4.6 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις:
β) υπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστε:
32
f (x) = x 2 + 2 + λ 2f´(ξ)=f´(µ)+f´(ν)
x
και
18.4.9 Έστωf:R→Rπαραγωγίσιµησυ-
2
g(x)=-x +λ+16
νάρτησηµεf(x)f´(-x)=1γιακάθεx∈R.
µελ∈R. Ανf(0)=1,νααποδείξετεότι:
α) ΝαβρείτετακοινάσηµείαΑκαιΒτων
α) f(x)f(-x)=1γιακάθεx∈R,

Cf και Cg.
β) f(x)=exγιακάθεx∈R,
β) ΝααποδείξετεότιοιCfκαιCgέχουνκοι-
νήεφαπτοµένησταΑκαιΒ. γ) ηCfεφάπτεταιστηνευθείαε:y=x.
γ) ΑντολµεταβάλλεταιστοR,νααποδεί- 18.4.10 Αν0<α<β,νααποδείξετεότι:

ξετεότιτασηµείαΑκαιΒκινούνταισεδύο
α
παράλληλεςευθείες. α) 2αβln > α 2 − β2
β
18.4.7 ∆ίνεταιµιασυνάρτηση f:R→Rη α+β α β
β) ln < lnα + lnβ
οποίαείναιγνησίωςµονότονηκαιικανοποιεί 2 α+β α+β

18.5.1 Ναβρείτετοντύποτηςσυνάρτησης f (α) − f (γ)
f ´(γ) =
f,όταν: γ−β
α) f(x)–xf(-x)=x2+1γιακάθεx∈R γ) Ανf(α)=βκαιf(β)=α,νααποδείξε-
β) f:R*→Rκαι: τεότι:
1  1 i) υπάρχειδ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf(δ)=δ,

f (x) + 2f   = 2  2x + 
x  x ii) υπάρχουνµ,ν∈(α,β)τέτοια,ώστε:
γιακάθεx∈R*. f´(µ)f´(ν)=1
18.5.2 Γιαµιασυνεχήσυνάρτηση: 18.5.5 Γιαµιασυνάρτησηf:R→Rισχύει

f:R→R ότι:
2 x
ισχύειότι f (x)=2e f (x) γιακάθε x ∈ R.
f´´(x)=f(x)γιακάθεx∈R
α) Νααποδείξετεότιησυνάρτηση: και

g(x)=f (x)-e x f (0)=f´(0)=1

διατηρείσταθερόπρόσηµοστοR. α) Νααποδείξετεότιησυνάρτηση:

β) Ναβρείτετοντύποτηςf. h(x)=[f(x)+f´(x)]e-x
είναισταθερή.
18.5.3 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=xlnx–αx.
β) Ναβρείτετοντύποτηςσυνάρτησης:
α) Ναβρείτετηνεξίσωσητηςεφαπτοµένης

g(x)=f(x)+f´(x)
ετης Cf στοσηµείο Α(1,f (1)).
γ) Νααποδείξετεότιησυνάρτηση:
β) Νααποδείξετεότιηεδιέρχεταιαπότο
φ(x)=f(x)ex–e2x
σταθερόσηµείο,καθώςτοαµεταβάλλεται
στοR.
δ) Ναβρείτετοντύποτηςf.
18.5.4 Έστωfσυνεχήςσυνάρτησηστο[α,β]
18.5.6 Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτηση:
καιπαραγωγίσιµηστο(α,β).
α) Ανf(α)–f(β)=α3–β3,νααποδείξετε f:R→R
ότιυπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστε: έχειτηνιδιότητα f3(x)+x3=3xf (x)–1
f´(ξ)=3ξ2 γιακάθεx∈R.Ανηfπαρουσιάζειτοπικό
ακρότατογιαx=α,τότε:
β) Νααποδείξετεότιυπάρχει γ ∈ (α,β)
τέτοιο,ώστε: α) ναβρείτετοf´(α),
173
β) νααποδείξετεότιf(α)=α2, 18.5.9 Νααποδείξετεότι:
γ) ναβρείτετηντιµήτουα. π
συνx π
α) ∫ 0
2
1 + συνx
dx = − 1
2
18.5.7 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
f(x)=x5+5αx4+10βx3+x2+x+1 ex − x − 1
1 1
τηςοποίαςηγραφικήπαράστασηέχειτρία
β) ∫ 0 ex (x + 1) dx = ln2 + e − 1
σηµείακαµπής. 11 + e− x

α) Ναβρείτετηνf ´´(x). γ) ∫ 0 1 + xe− x dx = ln(1 + e)
β) Νααποδείξετεότιηεξίσωσηf´΄´(x)=0
π ηµx
έχειδύοακριβώςρίζες. δ) ∫ π
3 1 − συνx
dx = 2ln2
γ) Νααποδείξετεότια2>β.
18.5.10 Γιαµιασυνάρτησηf:R→R,η
18.5.8 Ανµιασυνάρτησηf:R→Rείναιδύο
φορέςπαραγωγίσιµη,νααποδείξετεότι: οποίαείναισυνεχής,ισχύειότι:
f ´(x − 2h) − f ´(x) 2
α) lim
h→ 0 h
= −2f ´´(x) ∫ x
f (t)dt ≤ 4 − x 2
f ´(x − 3h) − f ´(x) γιακάθεx∈R.

β) lim = −3f ´´(x)
h→ 0 h
α) Ναβρείτετηνπαράγωγοτηςσυνάρτη-
f ´(x + h) + 8f ´(x − 2h) − 9f ´(x − 3h)
γ) lim = σης:
h→0 h
= 12f ´´(x) 2
g(x) = ∫ f (t)dt + x 2 − 4, x ∈ »
x
f (x + h) − 4f (x − 2h) + 3f (x − 3h)
δ) lim =
h→ 0 h2 β) Νααποδείξετεότι:
= 6f ´´(x) f(2)=2

18.6.1 Μιασυνάρτηση f:R→R έχειτην δ) f (κx)=κf (x) γιακάθε κ ∈ Z και x ∈ R.
ιδιότηταf(x)+f(y)=f(x+y)γιακάθε
x,y∈R.Νααποδείξετεότι: 18.6.2 Μιασυνάρτησηf:R→Rέχειτην
α) f(0)=0, ιδιότητα:
β) ηfείναιπεριττή, f(x+y)=f(x)+f(y)+3xy(x+y)
γ) f(νx)=νf(x)γιακάθεν∈N*καιx∈R, γιακάθεx,y∈R.Ανf´(1)=4,τότε:

α) νααποδείξετεότιf´(0)=1, γ) Ναβρείτετηµονοτονίακαιτοπρόσηµο
2
β) να αποδείξετε ότι f ´(x) = 3x + 1 για τηςf´(x).
κάθεx∈R, δ) Ναβρείτετηµονοτονίατηςfκαιτοπρό-
γ) ναβρείτετοντύποτηςf. σηµότης.
18.6.3 ∆ίνεταιησυνάρτηση: ε) Ναβρείτετοολικόµέγιστοτηςf.
 x στ)Ναλύσετετηνεξίσωση:
f (x) = συνx + ln  εφ  − συνx ⋅ ln(ηµx)
 2 2x3+3x2–6x+1=6x2lnx
µεx∈(0,π).
α) Νααποδείξετεότιf´(x)=ηµx⋅ln(ηµx).
lnx
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο- f (x) =
x2
τονία.
α) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf.
γ) Ναλύσετετηνεξίσωση: 2
β) Νααποδείξετεότι e x ≥ x 2e γιακάθεx>0.
 x
συνx + ln  εφ  = συνx ⋅ ln(ηµx) 2
 2 γ) Αν α x ≥ x 2α γιακάθεx>0,νααποδεί-

ξετεότια=e.
18.6.4 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf,g:R→R
µεf(0)=1,f(x)g(x)=1καιf´(x)g´(x)=-1 18.6.7 Έστωf:R→Rδύοφορέςπαραγω-
γιακάθε x ∈ R. Ανηfείναιγνησίωςαύ- γίσιµησυνάρτησηµε f (0)=f ´(0)=0 και
ξουσακαιδύοφορέςπαραγωγίσιµη,νααπο- f´´(0)=2.
δείξετεότι: f (x)
α) Ναβρείτετο lim .
2 2
α) [f ´(x)] =f (x),
x→ 0 x
f ´(x)
β) f(x)>0γιακάθεx∈R, β) Νααποδείξετεότι lim = 2.
x→ 0 x
γ) f´(x)=f(x)γιακάθεx∈R, γ) Νααποδείξετεότι:
δ) f(x)=exκαιg(x)=e-x. ηµ 2 x + f (x)
lim = 1
x → 0 f ´(x)ln(x + 1)
f(x)=6x2lnx–2x3–3x2+6x-1
18.6.8 Μιασυνάρτησηfέχειστο-∞ασύ-

α) Ναβρείτετις f ´,f ´΄καιf ´´´. µπτωτητηνευθείαε:y=2x+3.
β) Ναβρείτετηµονοτονίακαιτοπρόσηµο f (x)

α) Ναβρείτετο A = lim .
της f ´´(x). x → −∞ x
175
β) Ναβρείτετο B = lim [f (x) − 2x]. 18.6.10 Έστωf:R→Rπαραγωγίσιµησυ-
x → −∞
νάρτησηµεf(0)=0καιf΄(0)=2.
γ) Ναβρείτετιςτιµέςτουλ,ώστε:
f (x)
x 2 + 3 ⋅ f (x) + 2λx 2 + x + 3 α) Ναβρείτετο A = lim .
lim = −4 x→ 0 x
x → −∞ x 2 f (x) − 2x 3 + 2x − 1
β) Ναβρείτετηνπαράσταση:
18.6.9 Έστωσυνάρτησηf:R→Rηοποία g(x) =

d
dx ( ∫ x f (t)dt )
x
0
2
είναισυνεχήςκαιέχειθετικέςτιµές.Θεω-
γ) Ναβρείτετα:
ρούµετησυνάρτηση:
x
x
x 2 f (x) x ∫ f (t)dt
g(x) = ∫ (x − t)f (t)dt, x ∈ » B = lim και Γ = lim
0

0
x → 0 x − ηµx x → 0 x − ηµx
α) Ναυπολογίσετετηνg´´(x).
δ) Νααποδείξετεότι:
β) Ναεξετάσετετηgωςπροςτακοίλα. 1 x
lim 2
⋅ ∫ x 2 f (t)dt = 12
γ) ΝαεξετάσετεανηCgέχεισηµείακαµπής. x → 0 x + 2συνx − 2 0

18.7.1 Μιασυνάρτησηf:R→Rέχειτην α) ησυνάρτηση:
ιδιότητα(fÎf)(x)=2–xγιακάθεx∈R.  αx 
x
ν
g(x) = α −  
α) Νααποδείξετεότιf(1)=1.  ν 
β) Νααποδείξετεότιηfείναι“1–1”.Ορί- έχειακρότατοστο(0,+∞),
ζεταιηf-1; β) α=e.
γ) Νααποδείξετεότιησυνάρτησηfέχεισύ-
νολοτιµώντοR.
f(x)=3x4+4βγx3+β4γ4
δ) Ναλύσετετηνεξίσωση:
µεβ,γ∈R.
2
f (x +x)=f (2x+2)
18.7.2 Έστω0<α≠1και: τονία.
ν β) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf.
 αx 
x
α ≥  γ) Νααποδείξετεότι:
 ν 
γιακάθε x>0, όπου ν ∈ N*. Νααποδεί- 3α4+4α3βγ+β4γ4≥0
ξετεότι: γιακάθεα,β,γ∈R.

18.7.4 Στοπαρακάτωσχήµαδίνεταιηγραφι- f (x)e F(x) = 2xe x
2
+1

κήπαράστασητηςσυνάρτησηςy=f´(x),
γιακάθε x ∈ R. Αν F(0)=1, τότε:
όπουfείναισυνεχήςσυνάρτησηστο[0,5]
α) νααποδείξετεότιF(x)=x2+1,
καιπαραγωγίσιµηστο(0,5).
β) ναβρείτετοντύποτηςf,
γ) ναβρείτετακοινάσηµείατωνCfκαιCF,
δ) νααποδείξετεότιηCfεφάπτεταιστηCF.
18.7.7 Έστωότιησυνάρτησηfέχεισυνεχή
δεύτερηπαράγωγοστοR.Νααποδείξετεότι:
α) Ναβρείτεταδιαστήµαταµονοτονίαςτηςf. α) ανείναι:
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλα. π
π
γ) Ναβρείτετιςθέσειςτωνσηµείωνκαµπής
f   = 3 και
2
∫ [f (x) + f ´´(x)] συνxdx = 2
0
2
τηςCf. τότεf´(0)=1,
β) ανείναι:
18.7.5 Έστωf:R→Rσυνάρτησηµεσυνε-

f(π)=1
χήδεύτερηπαράγωγο, f ´´(0)=2 καιη
και
οποίαπαρουσιάζειστοx0=0τοπικόακρό- π
τατοµετιµή0.Θεωρούµεκαιτησυνάρτηση: ∫ [ 4f (x) + f ´´(x)] ηµ2xdx = 2

0
τότεf(0)=2.
 f (x) , αν x ≠ 0

g(x) =  x
 0, αν x = 0 18.7.8 Ναυπολογίσετεταολοκληρώµατα:
f ´(x) α) A = ∫ xln(x + 1)dx, x > −1

α) Ναβρείτετο A = lim .
x→ 0 x xe x
β) B = ∫ dx, x > −1
f (x) (1 + x)2
β) Νααποδείξετεότι lim = 1.
x→ 0 x2
γ) Νααποδείξετεότιηgείναιπαραγωγίσι- 18.7.9 Ναβρείτεταολοκληρώµατα:

µηστοx0=0. 3 x+2
α) A = ∫ dx
δ) Ναβρείτετηνπαράγωγοτηςg.
0
x +1
3
ε) Νααποδείξετεότιηg´(x)είναισυνεχής. β) B = ∫ e x +1
dx
0
18.7.6 ΈστωFµιααρχικήτηςσυνεχούςσυ- e2x

γ) Γ = ∫ dx
νάρτησηςf(x)µετηνιδιότητα: 1 + ex
177
8 x +1 β) Ναβρείτετα:
δ) ∆ = ∫ dx
3
x x +1 lim f (x) και lim f (x)
x→ 0 x → +∞
γ) Ναβρείτετοεµβαδόντουχωρίουπουπε-
lnx ρικλείεταιαπότηCf,τονάξοναx´xκαιτις
f (x) = 2
x
ευθείες:
α) ΝαβρείτεταδιαστήµατασταοποίαηCf
βρίσκεταιπάνωαπότονάξοναx´x. x=1καιx=e

18.8.1 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοίzκαι f (x)
g(x) =
wµε: x
z 3 w = wz 7 = 1 είναιγνησίωςαύξουσα.
α) Ναβρείτεταµέτρατωνzκαιw.
18.8.4 Ναλύσετετιςεξισώσεις:
β) Ναβρείτετουςµιγαδικούςzκαιw. α) 2x+3x+4x=9x β) xx=2x+4,x>0
18.8.2 ∆ίνεταιησυνάρτηση: 18.8.5 Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτηση:

2
x + 2x + 1 f:R→R
f (x) =
x2 + 1 έχειτηνιδιότητα:
α) Ναεξετάσετετηνfωςπροςτηµονο- 1
f 3 (x) + f (x) + 2 = e x − x 2 − x + 1
τονία. 2
β) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf. γιακάθεx∈R.
γ) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf. α) Ναβρείτετοf(0).
δ) ΝαβρείτετιςασύµπτωτεςτηςCf. β) Ναλύσετετηνεξίσωσηex–x–1=0.

γ) Ναβρείτετακρίσιµασηµείατηςf.

18.8.3 Έστω f:[0,+∞)→R δύοφορέςπα- δ) Νααποδείξετεότιηfδενέχειτοπικάακρό-

ραγωγίσιµησυνάρτησηµε f (0)=0 και τατα.

f ´´(x)>0 γιακάθε x>0. 18.8.6 ∆ίνεταιησυνάρτηση:

f (x) = xln ( x + x 2 + 1 ) − x 2 + 1 + 1
α) Νααποδείξετεότιγιακάθε x>0, υπάρ-
χειξτέτοιο,ώστεf(x)=xf´(ξ).
α) Νααποδείξετεότιηfέχειπεδίοορισµού
β) Ναβρείτετηµονοτονίατηςf´. τοΑ=R.
γ) Νααποδείξετεότιησυνάρτηση: β) Νααποδείξετεότι:

1 18.8.9 Έστωf:R→Rσυνεχήςσυνάρτη-
f ´(x) = ln ( x + x2 + 1 ) και f ´´(x) =
x2 + 1 σηµεf(0)=1και:
γ) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτο-
νίακαιτατοπικάακρότατα.
x
2συνx + ∫ tf(t)dt = ∫
0
x
0 ( ∫ f(t)dt) dy − xηµx + 2
y
δ) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλακαι
τασηµείακαµπής.
x
ε) Ναλύσετετηνεξίσωση: xf (x) = ∫ f (t)dt + ηµx − xσυνx
0
β) Νααποδείξετεότιγια x≠0 ηfπαρα-

xln ( x + x 2 + 1 ) = x 2 + 1 − 1
γωγίζεται.
18.8.7 ∆ίνεταιησυνάρτηση: γ) Νααποδείξετεότιf´(x)=ηµxγιακάθε
 x 1 x≠0.
 αe + 2 βx, αν x ≤ 0
f (x) =  δ) Ναβρείτετοντύποτηςf.
2
 ln(x + 1) − ηµx , αν x > 0
 x 18.8.10 Μίασυνάρτησηf:R→R*έχειτην
α) Ανηfείναισυνεχής,νααποδείξετεότι: ιδιότητα f ´(x)=2xf 2(x) γιακάθε x ∈ R.
α=1 Ανf(0)=-1:
β) Ανηfείναιπαραγωγίσιµη,ναβρείτετις α) Νααποδείξετεότι:
τιµέςτωνακαιβ. 1
f (x) = − 2
x +1
18.8.8 Έστωf:R→Rσυνεχήςκαιπαρα- β) Ναβρείτετοολοκλήρωµα:
γωγίσιµησυνάρτησηµετηνιδιότητα: 1
I = ∫ f (x)dx
1 0
f (x 2 ) − f 2 (x) ≥
4 µετηναντικατάστασηx=εφy.

γιακάθε x ∈ R.
18.8.11 Ναµελετήσετεωςπροςτηµονοτο-
α) Ναβρείτεταf(0)καιf(1).
νίατιςσυναρτήσεις:
β) Νααποδείξετεότιηfδενείναιγνησίως 2
µονότονη. α) f (x) = ln x +
x2
γ) Νααποδείξετεότιηfέχεικαιοριζόντιες 2 4
β) g(x) = lnx + −2 x −
εφαπτόµενες. x x

179

18.9.1 ∆ίνεταιοµιγαδικόςα=3+4iκαιο 18.9.4 Νααποδείξετεότι:
µιγαδικόςzµε αz + αz = 50. x4
α) lim = 12
x → 0 x 2 + 2συνx − 2
α) ΝααποδείξετεότιηεικόναΜτουzκι-
νείταισεµιαευθεία(ε). x − ηµx
β) lim =1
x→ 0
x x2
β) Ναβρείτετονµιγαδικόz0 ,οοποίοςέχει e −1− x −
2
τοελάχιστοµέτρο.Πόσοείναιτοµέτροτουz0;  συν 2 x e x 
γ) lim  −  = −1
γ) Ανw∈Cκαι w ≤ 2, νααποδείξετεότι x→ 0
 x ηµx 
z − w ≥ 3. x 2 ηµ 1
δ) lim x = 1
x→ 0 ηµx
18.9.2 Μιασυνάρτησηf:R→Rείναιδύο
φορέςπαραγωγίσιµηµε:
x2 + x + 2
f (x) =
f (0)=f ´(0)=f ´´(0)=2 x −1
και α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτο-
 y νίακαιτατοπικάακρότατα.
f (x + y) − f (x) = yf ´ x + 
 2
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλα
γιακάθεx,y∈R.Νααποδείξετεότι:
καιτασηµείακαµπής.
 y y  y
α) f ´(x + y) = f ´ x +  + f ´´ x +  γ) Νακάνετετονπίνακαµεταβολώντηςf.
 2 2  2
δ) ΝαβρείτετιςασύµπτωτεςτηςCf.
γιακάθεx,y∈R,
β) f´(x)=2+2xγιακάθεx∈R, ε) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf.
γ) f(x)=x2+2x+2. στ)Ναχαράξετετηγραφικήπαράστασητηςf.
18.9.3 ∆ίνεταιησυνάρτηση: 18.9.6 Ναλύσετε:

α) τηνεξίσωσηex-1=xlnx+1
f(x)=x4+2x3–x+1
β) τηνανίσωσηex-1–1≤xlnx
α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλα.
β) ΝαβρείτετασηµείακαµπήςτηςCf. 18.9.7 ΈστωFµιαπαράγουσατηςσυνε-
γ) ΝααποδείξετεότιοιεφαπτόµενεςτηςCf χούςσυνάρτησηςf:R→Rµε:
στασηµείακαµπήςείναικάθετες. f(0)=1καιf(x)F(-x)=1γιακάθεx∈R

Νααποδείξετεότι: β) τοεµβαδόντουχωρίουµεταξύτηςπα-
α) F(x)F´(-x)=1 γιακάθε x ∈ R,
ραβολήςκαιτωνευθειώνΑΜκαιΑΝ.
β) F(x)F(-x)=1γιακάθεx∈R, 18.9.10 ∆ίνεταιησυνάρτηση:

-x
γ) ησυνάρτηση g(x)=e F(x) είναιστα- x e t + 5t 4
f (x) = ∫ dt, x ∈ »
θερήστοR, −x 1 + et
δ) οτύποςτηςfείναιf(x)=ex. α) Ναβρείτετηνπαράγωγοτηςf.

β) Νααποδείξετεότιf(x)=x5+x.
18.9.8 ΈστωfσυνεχήςσυνάρτησηστοRµε:
8 6 18.9.11 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
∫ 4
f (3x)dx = ∫ f (4x)dx
3
f (x) = 1 + ηµx
µεx∈[0,π].
24
α) ∫ 12
f (x)dx = 0, α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-
β) γιατησυνάρτηση: τονία.
x β) Ναβρείτεταολικάακρότατατηςf.
g(x) = ∫ f (t)dt
12
γ) Ναβρείτετοεµβαδόντουχωρίουπουπε-
ισχύουνοιπροϋποθέσειςτουΘ.Μ.Τ.στοδιά-
ρικλείεταιαπότηCf,τονάξοναx´xκαιτις
στηµα[12,24],
ευθείεςx=0καιx=π.

γ) υπάρχει ξ ∈ (12,24) τέτοιο,ώστε:
f(ξ)=0 18.9.12 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
f(x)=x3–3αx2+5αx–6α2+2α3
18.9.9 ΑπότοσηµείοΑ(2,-3)φέρνουµετις α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλα.
εφαπτόµενεςΑΜκαιΑΝπροςτηνπαραβο- β) ΝαβρείτετασηµείακαµπήςτηςCf.
2
λή x =4y. γ) Νααποδείξετεότικαθώςτοαµεταβάλ-
Ναβρείτε: λεταιστοR,τοσηµείοκαµπήςτηςCfκι-
α) τιςεξισώσειςτωνΑΜκαιΑΝ, νείταισεµίαπαραβολή.

181

19.1 ∆ίνεταιοµιγαδικόςαριθµός z=x+yi, όπου x,y ∈ R.

α) Ναγραφείστηµορφήα+βiοµιγαδικόςαριθµός:
z + 8i
w=
z +6
β) Ναβρεθείησχέσηπουσυνδέειταxκαιy,ανIm(w)=0.
γ) Ναβρεθείησχέσηπουσυνδέειταxκαιy,ανRe(w)=0.
δ) Νααποδειχθείότιηπροηγούµενησχέση(γ)είναιεξίσωσηκύκλουκαιναβρεθεί
τοκέντροκαιηακτίνατου.
ε) Νααποδειχθείότιοπροηγούµενοςκύκλοςδιέρχεταιαπότηναρχήτωναξόνων.
στ)Ναγραφείηεξίσωσητουπαραπάνωκύκλουµετηβοήθειατωνµιγαδικών.
ΛΥΣΗ
α)Πρέπειz≠-6⇔(x,y)≠(-6,0).Είναι:
z + 8i x + yi + 8i x + (y + 8)i [ x + (y + 8)i ][ (x + 6) − yi ]
w= = = = =
z + 6 x + yi + 6 (x + 6) + yi (x + 6)2 + y 2
x 2 + 6x + y 2 + 8y + (− xy + xy + 6y + 8x + 48)i
= =
(x + 6)2 + y 2
x 2 + y 2 + 6x + 8y 8x + 6y + 48
= + i
(x + 6)2 + y 2 (x + 6)2 + y 2
β) Έχουµε:
Im(w)=0⇔8x+6y+48=0⇔4x+3y+24=0
Πρόκειταιγιαευθεία,απότηνοποίαέχειεξαιρεθείτοσηµείοΑ(-6,0).
182 ΓΕΝΙΚΑΛΥΜΕΝΑΘΕΜΑΤΑ
γ) Θαείναι:
x 2 + y 2 + 6x + 8y
Re(w) = 0 ⇔ = 0 ⇔ x 2 + y 2 + 6x + 8y = 0 (1)
(x + 6)2 + y 2
δ) Είναι:
x2+y2+6x+8y=0⇔(x2+6x)+(y2+8y)=0⇔
⇔(x2+2⋅3x+9)+(y2+2⋅4y+16)=9+16⇔
⇔(x+3)2+(y+4)2=52
Άραησχέση(1)παριστάνεικύκλοµεκέντροτοσηµείο Κ(-3,-4) καιακτίνα
ρ=5.ΣηµειώνουµεότιστονκύκλοαυτότοσηµείοΑ(-6,0)δενείναιεικόνακα-
νενόςαπότουςπαραπάνωµιγαδικούςz,µεRe(w)=0.
ε) Ησχέση(1)επαληθεύεταιαπότοσηµείοΟ(0,0).ΆραοκύκλοςCδιέρχεταιαπό
τηναρχήτωναξόνων.
στ)Οκύκλος C:(x+3)2+(y+4)2=52, πουέχεικέντρο Κ(- 3,- 4) καιακτίνα

ρ=5,µετηβοήθειατωνµιγαδικώνέχειεξίσωση z + 3 + 4i = 5.
19.2 ∆ίνεταιηεξίσωση z - 1 = z - 3i , z∈C .

α) Νααποδειχθείότιογεωµετρικόςτόποςτωνεικόνωντουzστοµιγαδικόεπίπεδο
είναιηευθείαεµεεξίσωσηx–3y+4=0.
β) ΤιείναιηεγιατοευθύγραµµοτµήµαΑΒµεάκραΑ(1,0)καιΒ(0,3);
γ) Ναβρεθείηεικόνατουzγιατονοποίοτο z είναιελάχιστο.
ΛΥΣΗ

α)Έστω z=x+yi. Τότε:
z − 1 = z − 3i ⇔ (x − 1) + yi = x + (y − 3)i ⇔
⇔ (x − 1)2 + y 2 = x 2 + (y − 3)2 ⇔
⇔x2–2x+1+y2=x2+y2–6y+9⇔
⇔2x–6y+8=0⇔x–3y+4=0
Μεβάσητοερώτηµα(β).
183
β) Ησχέση z − 1 = z − 3i παριστάνειτηµεσοκάθετοτουτµήµατοςΑΒµε Α(1,0)
καιΒ(0,3).ΆραηεείναιηεξίσωσητηςµεσοκαθέτουτουΑΒ.
γ) Τοελάχιστοµέτροαπότουςµιγαδικούςz,µε
z − 1 = z − 3i , έχειεκείνοςτουοποίουηεικό-
νααπέχειλιγότεροαπότοΟ.
ΦέρνουµελοιπόνΟ∆⊥ε.Τότε:
1
♦ λ Ο∆ = − = −3
λε
♦ Ο∆:y=-3x
Τοσύστηµατωνεξισώσεωνy=-3xκαιx–3y+4=0δίνει:
2
x − 3(−3x) + 4 = 0 ⇔ 10x + 4 = 0 ⇔ x = −
5
Έτσι:
 2 6
y = −3x = −3  −  =
 5 5
Άραοζητούµενοςµιγαδικόςείναιο:
2
z = (−1 + 3i)
5
19.3 ∆ίνεταιοµιγαδικόςαριθµόςzµε z 3
+ z = 0.
α) Ναβρεθούνοιδυνατέςτιµέςτου z .
β) Ναλυθείηεξίσωση z 3 + z = 0.
γ) Ανz1καιz2είναιοιρίζεςµεµηµηδενικόφανταστικόµέρος,ναβρεθούνοι z13

και z 23 .
δ) Ναυπολογιστείηπαράσταση A = z12004 + z 22004 .
ΛΥΣΗ
3 3
α)Είναι z + z = 0 ⇔ z = − z . Άρα:
3
z3 = − z ⇔ z = z ⇔ z z − 1 = 0 ⇔ ( 2
) (z =0 Þ z = 1)
β) ♦ Έστω z = 0. Τότε:
z3 + z = 0 ⇔ z3 = 0 ⇔ z = 0
♦ Έστω z = 1. Τότε:
z 3 + z = 0 ⇔ z 3 + 1 = 0 ⇔ (z + 1)(z 2 − z + 1) = 0 ⇔ (z = −1 Þ z 2 − z + 1 = 0)
Όµως∆=1–4=-3<0,οπότε:
1± i 3  1− i 3 1+ i 3 
z= ⇔  z1 = Þ z2 = 
2  2 2 

γ) Είναι:
1
(1 − i 3 ) = 1 (1 − 3i 3 + 3i 2 ⋅ 3 − i3 3 3 ) = 1 (1 − 3i 3 − 9 + 3i 3 ) = −1
3
♦ z13 =
8 8 8
1
(1 + i 3 ) = 1 (1 + 3i 3 + 3i 2 ⋅ 3 + i3 3 3 ) = 1 (1 + 3i 3 − 9 − 3i 3 ) = −1
3
♦ z 32 =
8 8 8
Άρα z13 = z 32 = −1.
δ) Είναι:
= ( z13 ) + ( z 32 )
668 668
A = z12004 + z 2004
2 = (−1)668 + (−1)668 = 1 + 1 = 2
19.4 ∆ίνεταιηεξίσωσηz2+βz+γ=0,z∈C ,µερίζεςτουςσυζυγείςµιγαδι-

κούςαριθµούςz1καιz2.Νααποδειχθείότι:
α) οιαριθµοίβκαιγείναιπραγµατικοί,
β) ηεξίσωσηz2+βz–γ=0έχειρίζεςπραγµατικές.
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
♦ z 2 = z1 ♦ z1 + z 2 = −β ⇔ z1 + z1 = −β ⇔ β = −2Re(z1 )

Άραβ∈R.
2
♦ z1z 2 = γ ⇔ z1 z1 = γ ⇔ γ = z1 . Άραγ∈Rκαιµάλισταγ≥0.
β) Ηεξίσωσηz2+βz–γ=0έχει∆=β2+4γ.Όµωςβ2≥0καιγ>0.Άρα∆>0,
οπότεηεξίσωσηαυτήέχειπραγµατικέςκαιάνισεςρίζες.
185
19.5 ∆ίνεταιοµιγαδικόςαριθµόςzµε z z 7 3
= 1.
α) Νααποδειχθείότι z = 1.
β) Ναεκφραστείοσυζυγής z τουzωςσυνάρτησητουz.

γ) Ναλυθείηεξίσωση z 7 z 3 = 1.
ΛΥΣΗ
α)Έχουµε z 7 z 3 = 1. Επειδή z = z , αυτήδίνει:
7 3 7 3 10
z7 z 3 = 1 ⇔ z ⋅ z =1 ⇔ z ⋅ z =1 ⇔ z =1 ⇔ z =1
διότι z ≥ 0 γιακάθεz∈C.
β) Είναι:
2 1
z =1 ⇔ z = 1 ⇔ zz = 1 ⇔ z =
z
1
γ) Επειδή z = , ηεξίσωσηγίνεται:
z
3
1
z z = 1 ⇔ z   = 1 ⇔ z 4 = 1 ⇔ (z 2 − 1)(z 2 + 1) = 0 ⇔
7 3 7
z
⇔(z=1ήz=-1ήz=iήz=-i)
Αυτέςείναιοιρίζεςτηςδοσµένηςεξίσωσης.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Οιεικόνεςτωνριζώνείναικορυφέςτετραγώνου.
19.6 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοίzµε z - 2 - 2i = 3 2 .
α) ΝαβρεθείογεωµετρικόςτόποςτηςεικόναςΜτωνµιγαδικώνz.
β) Απότουςπαραπάνωµιγαδικούςαριθµούςναβρεθείεκείνοςπουέχει:
i) τοµεγαλύτεροµέτρο ii) τοµικρότεροµέτρο
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
z − 2 − 2i = 3 2
Έτσι z − (2 + 2i) = 3 2, πουσηµαίνειότιογεωµετρικόςτόποςτηςεικόναςΜτων
µιγαδικώνzείναιοκύκλοςκέντρουΚ(2,2)καιακτίνας ρ = 3 2.
β) ΟκύκλοςCκέντρουΚ(2,2)καιακτίνας ρ = 3 2 έχειεξίσωση:

C:(x–2)2+(y–2)2=18(1)
ΗευθείαΟΚτέµνειτονκύκλοCστασηµείαΑκαιΒ.
i) Τοµεγαλύτεροµέτροτοέχειπροφανώςοµι-
γαδικόςzΒµεεικόνατοσηµείοΒ.
Είναι:
♦ ΟΚ:y=x(2)
(2)
♦ (x − 2)2 + (y − 2)2 = 18 ⇐⇒

⇔(x–2)2+(x–2)2=18⇔

⇔(x–2)2=9⇔x–2=±3⇔(x=5ήx=-1)
♦ Γιαx=5βρίσκουµεy=5.
♦ Γιαx=-1βρίσκουµεy=-1.
ΟµιγαδικόςαριθµόςµετοµεγαλύτεροµέτροείναιοzΒ=5+5i.
ii) ΟµιγαδικόςαριθµόςµετοµικρότεροµέτροείναιοzΑ=-1–i.
19.7 ΈστωµιασυνάρτησηfµεπεδίοορισµούτοRγιατηνοποίαισχύει:
(fÎf)(x)–f(x)=xγιακάθεx∈R
α) Νααποδειχθείότιυπάρχειηαντίστροφητηςf(x).
β) Ναβρεθείτοf(0).
ΛΥΣΗ
α)Γιαναορίζεταιηf-1αρκείηfναείναι“1–1”.Απότηνυπόθεσηέχουµεότι:
f(f(x))=x+f(x)(1)
Έστωx1,x2∈Rµεf(x1)=f(x2).
187
Τότε:
(1)
f ( f (x1 ) ) = f ( f (x 2 ) ) ⇐⇒ x1 + f (x1 ) = x 2 + f (x 2 ) ⇔ x1 = x 2
Εποµένωςηfείναι“1–1”,οπότεορίζεταιηf-1:f(R)→R.
β) Ησχέση(1)γιαx=0δίνει:
“1−1”
f ( f (0) ) = f (0) ⇐⇒ f (0) = 0
19.8 ∆ίνονταιοισυνεχείςσυναρτήσειςf:R→(0,+∞)καιg:R→(-∞,0).Αν
υπάρχουνα,β∈Rµεf(β)=βκαιg(α)=α,νααποδειχθείότι:
α) α<β,
β) υπάρχειγ∈Rτέτοιο,ώστεf(γ)+g(γ)=2γ.
ΛΥΣΗ
α)Είναι f (x)>0 γιακάθε x ∈ R, οπότεβ=f(β)>0.Επίσηςg(x)<0γιακάθε

x∈R,οπότεα=g(α)<0.Έτσια<0<β,πουσηµαίνειότια<β.
β) Θεωρούµετησυνάρτησηh(x)=f(x)+g(x)–2x,x∈[α,β].
♦ Ηhείναισυνεχήςστο[α,β],ωςάθροισµασυνεχώνσυναρτήσεων.
♦ h(α)=f(α)+g(α)–2α=f(α)+α–2α=f(α)–α>0
διότιf(α)>0καια<0.
♦ h(β)=f(β)+g(β)–2β=β+g(β)–2β=g(β)–β<0
διότιg(β)<0καιβ>0.
Είναιεποµένωςh(α)h(β)<0.ΣύµφωναµετοθεώρηµαBolzanoυπάρχειγ∈(α,β)
h(γ)=0⇔f(γ)+g(γ)–2γ=0⇔f(γ)+g(γ)=2γ
19.9 ∆ίνεταιέναπολυώνυµοP(x).ΑνηεξίσωσηP(x)=xδενέχειρίζες,να
αποδειχθείότικαιηεξίσωσηP(P(x))=xδενέχειρίζες.
ΛΥΣΗ
Θεωρούµετηνπολυωνυµικήσυνάρτησηg(x)=P(x)–x,x∈R.Επειδήηεξίσωση
P(x)=x είναιαδύνατη,θαείναι P(x)–x≠0, δηλαδή g(x)≠0 γιακάθε x ∈ R.
Επειδήλοιπόνηg(x)είναισυνεχής(ωςπολυωνυµική)καιδενέχειρίζες,θαδιατη-
ρείσταθερόπρόσηµο.Άρα g(x)>0 γιακάθε x ∈ R ή g(x)<0 γιακάθε x ∈ R.
♦ g(x)>0⇔P(x)>xγιακάθεx∈R
ΑυτήδίνειP(P(x))>P(x)>x,δηλαδήP(P(x))>x.(ΣτηνP(x)>xθέσαµεστη
θέσητουxτοP(x)κ.λπ.)
♦ g(x)<0⇔P(x)<xγιακάθεx∈R
ΑυτήδίνειP(P(x))<P(x)<x,δηλαδήP(P(x))<x.
ΆραηεξίσωσηP(P(x))=xείναιεπίσηςαδύνατη.
19.10 Έστωf:R→Rσυνεχήςσυνάρτησηµετηνιδιότηταf(x)⋅(fÎf)(x)=1
γιακάθεx∈R.Ανf(1000)=999,τότε:
α) νααποδειχθείότιυπάρχεια∈Rτέτοιο,ώστεf(α)=500,
β) ναβρεθείοαριθµόςf(500).
ΛΥΣΗ
f(x)⋅f(f(x))=1(1)
γιακάθεx∈R.Ησχέση(1)γιαx=1000δίνει:
1
f (1000) ⋅ f ( f (1000) ) = 1 ⇔ 999f (999) = 1 ⇔ f (999) =
999
1
Όµωςηfείναισυνεχήςστοδιάστηµα[999,1000], f (999) = , f(1000)=999
999
καιf(999)<500<f(1000).Σύµφωναµετοθεώρηµαενδιάµεσωντιµών,υπάρχει
α∈(999,1000)τέτοιο,ώστεf(α)=500.
β) Ησχέση(1)γιαx=αδίνει:
1
f (α) ⋅ f ( f (α) ) = 1 ⇔ 500f (500) = 1 ⇔ f (500) =
500
189
ΣΧΟΛΙΟ
Τοερώτηµα(α)αντιµετωπίζεταικαιµετοθεώρηµαBolzanoγιατησυνάρτηση
g(x)=f(x)–500,x∈[999,1000].
19.11 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)πουείναιπαραγωγίσιµηστοRκαιέχειτην
ιδιότητα:
f(x3+x+1)=7x3–xγιακάθεx∈R
Ναβρεθεί:
α) οαριθµόςf´(3),
β) ηεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτηςCfστοσηµείοΑ(3,f(3)).
ΛΥΣΗ
α)Απότηνυπόθεσηισχύειησχέση:
f(x3+x+1)=7x3–x(1)
Μεπαραγώγισηπαίρνουµε:
f΄(x3+x+1)(x3+x+1)´=21x2–1⇔
⇔(3x2+1)f´(x3+x+1)=21x2-1
Αυτήγιαx=1δίνει:
4f´(3)=20⇔f´(3)=5
β) ΗεφαπτοµένητηςCfστοσηµείοΑ(3,f(3))έχειεξίσωση:
y–f(3)=f´(3)(x–3)
Ησχέση(1)γιαx=1δίνειf(3)=6.Άραηζητούµενηεξίσωσηείναιη:
y–6=5(x–3)⇔y=5x-9
19.12 Μιασυνάρτησηfείναισυνεχήςστοx0=1καιισχύει:
f(x) - x 2
lim =7
x→1 x-1
α) Νααποδειχθείότιf(1)=1.
β) Νααποδειχθείότιf´(1)=9.
γ) Ναβρεθείηεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτης Cf στοσηµείο Α(1,f (1)) καινα
αποδειχθείότιείναικάθετηστηνευθείαη:x+9y+5=0.
ΛΥΣΗ
f (x) − x 2
α)Θέτουµε = g(x). Τότε:
x −1
lim g(x) = 7 και f (x) = (x − 1)g(x) + x 2 (1)
x →1
Ηfείναισυνεχήςστοx0=1,οπότε:
(1)
f (1) = lim f (x) == lim (x − 1)g(x) + x 2  = 0 ⋅ 7 + 1 = 1
x →1 x →1

Άρα f (1)=1.
β) Είναι:
f (x) − f (1) (1) (x − 1)g(x) + x 2 − 1  (x − 1)(x + 1) 
lim
x −1
== lim
x −1
= lim g(x) +
x −1 =
x →1 x → 1 x → 1
 
= lim ( g(x) + (x + 1) ) = 7 + 2 = 9
x →1

Άρα f ´(1)=9.
γ) Ηεφαπτοµένη(ε)τηςCfστοσηµείοΑ(1,f(1))έχειεξίσωση:
ε:y–f(1)=f´(1)(x–1)⇔y–1=9(x–1)⇔y=9x-8
Είναιόµως:
1  1
♦ λε=f´(1)=9 ♦ λ η = − ♦ λ ε ⋅ λ η = 9  −  = −1
9  9
Εποµένωςοιευθείες(ε)και(η)είναικάθετες.
19.13 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=x3–3x2+2x+1.Ναβρεθούνοιεφαπτοµέ-
νεςτηςCfπου:
α) είναιπαράλληλεςστηνευθείαεµεεξίσωσηx+y–2=0,
β) είναικάθετεςστηνευθείαηµεεξίσωσηx+11y+12=0,
γ) διέρχονταιαπότοσηµείοΑ(3,7).
191
ΛΥΣΗ
α)Είναι f ´(x)=3x –6x+2 γιακάθε x ∈ R. ΑνζείναιµιαεφαπτοµένητηςCf
2
πουείναιπαράλληληστηνεκαιΑ(α,f(α))είναιτοσηµείοεπαφής,τότε:
♦ λζ=f´(α)=3α2–6α+2
♦ ζ//ε⇔λζ=λε⇔3α2–6α+2=-1⇔3α2–6α+3=0⇔
⇔α2–2α+1=0⇔(α–1)2=0⇔α=1
Άραηζέχειεξίσωση:
y–f(1)=f´(1)(x–1)⇔y–1=-1(x–1)⇔y=-x+2
β) Είναι:
1
♦ λ η =- καιζ⊥η⇔λζ⋅λη=-1⇔λζ=11
11
♦ λζ=f΄(α)=3α2–6α+2
Άρα:
λζ=11⇔3α2–6α+2=11⇔3α2–6α–9=0⇔
⇔α2–2α–3=0⇔(α=3ήα=-1)
♦ Γιαα=3παίρνουµε:
ζ1:y–f(3)=f´(3)(x–3)⇔y–(27–27+6+1)=11(x–3)⇔
⇔y–7=11x–33⇔y=11x-26
♦ Γιαα=-1βρίσκουµε:
ζ2:y–f(-1)=f´(-1)(x+1)⇔y–(-1–3–2+1)=11(x+1)⇔
⇔y+5=11x+11⇔y=11x+6
γ) ΈστωΜ(α,f(α))ένασηµείοεπαφής.Τότε:
ζ:y–f(α)=f´(α)(x–α)⇔
⇔y–(α3–3α2+2α+1)=(3α2–6α+2)(x–α)
Αλλά
Α(3,7)∈ζ⇔7–(α3–3α2+2α+1)=(3α2–6α+2)(3–α)⇔
⇔7–α3+3α2–2α–1=9α2–18α+6–3α3+6α2–2α⇔
⇔2α3–12α2+18α=0⇔2α(α2–6α+9)=0⇔(α=0ήα=3)
♦ Γιαα=0παίρνουµε:
ζ1:y–1=2(x–0)⇔y=2x+1
♦ Γιαα=3βρίσκουµε:
y–7=11(x–3)⇔y=11x-26
 -αx 2 + βx - γ
 , αν x < -1
f(x) =  x+1
 x 2 - 2αx - α, αν x ≥ -1

α) Νααποδειχθείότιγιαναείναιηfσυνεχήςστο x0=-1 πρέπειναισχύουνοι
σχέσεις:
α+β+γ=0καια+β=1
Ποιαείναιητιµήτουγστηνπερίπτωσηαυτή;
β) Ναβρεθούνοιτιµέςτωνακαιβ,ώστεηfναπαραγωγίζεταιστοx0=-1.
ΛΥΣΗ
α)Γιαναείναιηfσυνεχήςστο x0=-1,πρέπει:
lim f (x) = lim+ f (x) = f (−1)

x → −1− x → −1
Όµως:
♦ f(-1)=α+1
♦ lim+ f (x) = lim+ (x 2 − 2αx − α) = α + 1
x → −1 x → −1

Για x<-1 είναι:
−αx 2 + βx − γ
f (x) = ⇔ − αx 2 + βx − γ = (x + 1)f (x)
x +1
Άρα:
lim ( −αx 2 + βx − γ) = lim− [ (x + 1)f (x) ] ⇔
x → −1− x → −1
⇔-α–β–γ=0⇔α+β+γ=0(1)

Με α+β+γ=0 παίρνουµε(κανόναςDeL’Hospital):
0
0 (−αx 2 + βx − γ)΄
lim− f (x) == lim− = lim− ( −2αx + β) = 2α + β
x → −1 x → −1 (x + 1)´ x → −1
193
Πρέπει:
2α+β=α+1⇔α+β=1

οπότεησχέση(1)δίνει γ=-1.
β) Γιαναπαραγωγίζεταιηfστοx0=-1,πρέπει:
f (x) − f (−1)
lim ∈»
x → −1 x +1
Όµως:
f (x) − f (−1) (x 2 − 2αx − α) − (α + 1) x 2 − 2αx − 2α − 1
♦ lim+ = lim+ = lim+ =
x → −1 x +1 x → −1 x +1 x → −1 x +1
(x − 1)(x + 1) − 2α(x + 1)
= lim+ = lim+ (x − 1 − 2α) = −2α − 2
x → −1 x +1 x → −1
−αx2 + βx − γ
− (α + 1) 0
f (x) − f (−1) x +1 −αx2 + βx − γ − (α + 1)(x + 1) 0
♦ lim− = lim− = lim− ==
x→−1 x +1 x→−1 x +1 x→−1 (x + 1)2
0
−2αx + β − (α + 1) 0 −2α
= lim− == lim− = −α
x → −1 2(x + 1) x → −1 2
Πρέπειλοιπόν:
-2α–2=-α⇔α=-2
Για α=-2 και γ=-1 παίρνουµεβ=3.Άραοιζητούµενεςτιµέςείναι:

α=-2,β=3καιγ=-1
19.15 ∆ίνεταιησυνάρτησηf:R→Rµετηνιδιότητα:
2f(x)+f(1–x)=3x2–2x+4
γιακάθεπραγµατικόαριθµόx.
α) 2f(1–x)+f(x)=3x2–4x+5,
β) οτύποςτηςfδίνεταιαπότησχέσηf(x)=x2+1.
Β. ∆ύοεφαπτόµενεςτηςCfδιέρχονταιαπότοσηµείοΜ(3,9).Ναβρεθούν:
α) τασηµείαεπαφήςτηςCfµετιςεφαπτόµενεςαυτές,
β) οιεξισώσειςτωνεφαπτόµενωναυτών.
ΛΥΣΗ
Α.α)Απότηνυπόθεσηείναι:
2f(x)+f(1–x)=3x2–2x+4(1)
Θέτουµεόπουxτο1–xκαιέχουµε:
2f(1–x)+f(x)=3(1–x)2–2(1–x)+4⇔
⇔f(x)+2f(1–x)=3x2–4x+5(2)
β) Πολλαπλασιάζουµετησχέση(1)µε(-2)καιτηνπροσθέτουµεστησχέση(2).
-3f(x)=-3x2–3⇔f(x)=x2+1
Ησυνάρτησηαυτήεπαληθεύειτησχέση(1),οπότεf(x)=x2+1.
Β. α)ΈστωΑ(α,f(α))τοσηµείοεπαφήςµιαςεφαπτοµένηςτηςCfπουάγεταιαπό
τοΜ,τότε:
♦ (ΜΑ):y–f(α)=f΄(α)(x–α)⇔y–(α2+1)=2α(x–α)(3)
♦ Μ∈(ΜΑ)⇔9–(α2+1)=2α(3–α)⇔α2–6α+8=0⇔(α=2ήα=4)
ΆρατασηµείαεπαφήςείναιταΑ(2,5)καιΒ(4,17).
β) ΓιαΑ(2,5),ηεφαπτοµένηΜΑέχειεξίσωση:
(ΜΑ):y–5=4(x–2)⇔y=4x-3

Για Β(4,17) έχουµε:
(ΜΒ):y–17=8(x–4)⇔y=8x-15
19.16 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf(x)=4–x2καιg(x)=-x2+8x–20.
α) ΝαεξεταστείανοιCfκαιCgέχουνστακοινάτουςσηµείακοινήεφαπτοµένη.
β) ΝαβρεθούνοικοινέςεφαπτοµένεςτωνCfκαιCg.
γ) ΝαβρεθείτοεµβαδόνµεταξύτωνCfκαιCgκαιτηςκοινήςτουςεφαπτοµένης.
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
♦ f(x)=g(x)⇔4–x2=-x2+8x–20⇔x=3
♦ f´(x)=-2xκαιg´(x)=-2x+8γιακάθεx∈R
Επειδήf´(3)=-6καιg´(3)=2,δηλαδήf´(3)≠g´(3),οιCfκαιCgδενέχουν
κοινήεφαπτοµένηστοκοινότουςσηµείο.
195
β) ΈστωΑΒµιακοινήεφαπτοµένητωνCfκαι
Cgµε:
Α(α,f(α))καιΒ(β,f(β))
Τότε:
♦ (ΑΒ):y–f(α)=f´(α)(x–α)⇔
⇔y=f´(α)x+f(α)–αf´(α)(1)
♦ (ΑΒ):y–g(β)=g´(β)(x–β)⇔
⇔y=g´(β)x+g(β)–βg´(β)(2)
διότιστησχέση(1)ηΑΒείναιεφαπτοµένητης
CfστοΑκαιστησχέση(2)ηΑΒείναιεφαπτοµένητηςCgστοΒ.
Επειδήοισχέσεις(1)και(2)παριστάνουντηνίδιαευθεία,πρέπει:
 f ´(α) = g´(β)

f (α) − αf ´(α) = g(β) − βg´(β)
Ηπρώτηδίνει:
-2α=-2β+8⇔β=α+4(3)
Ηδεύτερηδίνει:
4–α2–α(-2α)=(-β2+8β–20)–β(-2β+8)⇔
⇔4–α2+2α2=-β2+8β–20+2β2–8β⇔α2=β2–24(4)
Ησχέση(4)λόγωτης(3),γίνεται:
α2=(α+4)2–24⇔α2=α2+8α–8⇔α=1
Άραα=1,β=5καισυνεπώς:
Α(1,3)καιΒ(5,-5)
Απότησχέση(1)(ήτη(2))γιαα=1καιβ=5παίρνουµε:
(ΑΒ):y–3=-2(x–1)⇔y=-2x+5
γ) Τοζητούµενοεµβαδόνείναι:
3 5
E = ∫ (−2x + 5) − (4 − x 2 )  dx + ∫  (−2x + 5) − (− x 2 + 8x − 20)  dx =
1 3
3 5
 x3   x3 
=  − x 2 + x  +  − 5x 2 + 25x  =
3 1  3 3
1   125 
= (9 − 9 + 3) −  − 1 + 1 +  − 125 + 125  − (9 − 45 + 75) =
3   3 
1 125 124 124 − 108 16
= 3− + − 39 = −36 + = =
3 3 3 3 3
19.17 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις f(x) = α καιg(x)=x2+βx+α,όπουα,β∈R .

x
α) Ναβρεθείητιµήτουβ,ώστεοι CfκαιCgναέχουνένακοινόσηµείοΑπάνω

στηνευθείαx=1.
β) Ναβρεθούνοιτιµέςτωνακαιβ,ώστεοιCfκαιCgναέχουνστοσηµείοΑκά-
θετεςεφαπτοµένες.
γ) ΝαβρεθούνοιεξισώσειςτωνπαραπάνωεφαπτοµένωντωνCfκαιCgστοΑ,
καθώςκαιτοεµβαδόντουτριγώνουπουκαθεµίααπόαυτέςσχηµατίζειµετους
άξονες.
ΛΥΣΗ
α)ΓιαναέχουνοιCfκαιCgκοινόσηµείοπάνωστηνευθείαx=1,πρέπει:
f(1)=g(1)⇔α=1+β+α⇔β=-1
β) Πρέπειf(1)=g(1)καιf´(1)g´(1)=-1.
Όµως:
 α ´ α
♦ f ´(x) =   = − 2 και g´(x) = 2x + β
x x

♦ f ´(1)=- ακαιg´(1)=2+β=2–1=1
Άρα:
f´(1)g´(1)=-1⇔-α=-1⇔α=1
Έτσια=1καιβ=-1.
γ) ΓιατηCfείναι:
ε1:y–f(1)=f´(1)(x–1)⇔
⇔y–1=-1(x–1)⇔y=-x+2
Τοεµβαδόντουσχηµατιζόµενουτριγώνουείναι:
1
E= ⋅ 2 ⋅ 2 = 2 τ.µ.
2
197
ΓιατηCgείναι:
ε2:y–g(1)=g´(1)(x–1)⇔y–1=1⋅(x–1)⇔y=x
Ηε2δενσχηµατίζειτρίγωνοµετουςάξονες.
19.18 Μιασυνάρτησηfικανοποιείτησχέση:
3f(x+1)–2f(2–x)=x2+14x–5γιακάθεx∈R
α) 3f(x)–2f(3–x)=x2+12x–18γιακάθεx∈R ,
β) 3f(3–x)–2f(x)=x2–18x+27γιακάθεx∈R ,
γ) f(x)=x2γιακάθεx∈R ,
 1
δ) οιεφαπτοµένεςπροςτηCfπουάγονταιαπότοσηµείο A  1, -  είναικάθετες
 4
µεταξύτους.
ΛΥΣΗ
α)Είναι
3f(x+1)–2f(2–x)=x2+14x–5(1)
Θέτουµεόπουxτοx–1καιπαίρνουµε:
3f(x)–2f(3–x)=(x–1)2+14(x–1)–5=
=(x2–2x+1)+14x–14–5=x2+12x-18
Άρα:
3f(x)–2f(3–x)=x2+12x–18(2)
β) Στησχέση(2)θέτουµεόπουxτο3–xκαιπαίρνουµε:
3f(3–x)–2f(x)=(3–x)2+12(3–x)–18=
=(9–6x+x2)+36–12x–18=x2–18x+27
Άρα:
3f(3–x)–2f(x)=x2–18x+27(3)
γ) Πολλαπλασιάζουµετησχέση(2)µε3,τησχέση(3)µε2καιπροσθέτουµε:
9f(x)–4f(x)=3(x2+12x–18)+2(x2–18x+27)⇔
⇔5f(x)=5x2⇔f(x)=x2
Ησυνάρτησηαυτήείναιδεκτή.
δ) ΈστωΜ(α,f(α))τοσηµείοεπαφήςµιαςτέτοιαςεφαπτοµένης,τότε:
♦ (ΑΜ):y–f(α)=f´(α)(x–α)⇔y–α2=2α(x–α)
 1 1
♦ A 1, −  ∈ (AM) ⇔ − − α 2 = 2α(1 − α) ⇔ − 1 − 4α 2 = 8α(1 − α) ⇔
 4 4

⇔4α2–8α–1=0(4)
Οιτετµηµένεςλοιπόνα1καια2τωνσηµείωνεπαφήςΜ1καιΜ2είναιρίζεςτηςσχέ-
σης(4).(Επειδή ∆=64+16=80>0 υπάρχουνδύολύσεις,οπότεκαιδύοεφα-
πτοµένες.)Οισυντελεστέςδιεύθυνσηςτων(ΑΜ1)και(ΑΜ2)είναι:
♦ λ1=f´(α1)=2α1
♦ λ2=f´(α2)=2α2
1
Επειδήταα1καια2είναιρίζεςτηςσχέσης(4)θαισχύει α1α 2 = − , άρα:
4
 1
λ1λ 2 = (2α1 )(2α 2 ) = 4α1α 2 = 4  −  = −1
 4

Συµπεραίνουµεότι (ΑΜ1)⊥(ΑΜ2).
19.19 Μιασυνάρτησηf:R→Rείναισυνεχήςστο[α,β]καιπαραγωγίσιµη
στο(α,β),µεf(α)=βκαιf(β)=α.Νααποδειχθείότι:
α) υπάρχειγ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf(γ)=γ,
β) υπάρχουνκ,λ∈(α,β)τέτοια,ώστεf´(κ)f´(λ)=1.
ΛΥΣΗ
α)Γιανααποδείξουµεότιυπάρχει γ ∈ (α,β) τέτοιο,ώστε f (γ)=γ, θεωρούµετη
συνάρτησηg(x)=f(x)–x,x∈[α,β].
♦ ηgείναισυνεχήςστο[α,β]
♦ g(α)=f(α)–α=β–ακαιg(β)=f(β)–β=α–β
Εποµένως:
g(α)g(β)=(β–α)(α–β)=-(α–β)2<0
διότι α<β καιέτσι α≠β. ΣύµφωναµετοθεώρηµαBolzano,υπάρχει γ ∈ (α,β)

g(γ)=0⇔f(γ)–γ=0⇔f(γ)=γ
199
β) Σταδιαστήµατα[α,γ]και[γ,β]πληρούνται
οιπροϋποθέσειςεφαρµογήςτουΘ.Μ.Τ.γιατην
f,αφούαυτήείναισυνεχήςσταδιαστήµατααυ-
τάκαιπαραγωγίσιµηστοεσωτερικότους.Υπάρχειλοιπόν:
♦ κ∈(α,γ)τέτοιο,ώστε:
f (γ) − f (α) γ − β
f ´(κ) = =
γ−α γ−α
♦ λ∈(γ,β)τέτοιο,ώστε:
f (β) − f (γ) α − γ
f ´(λ) = =
β−γ β−γ
Άρα
γ−β α−γ
f ´(κ)f ´(λ) = ⋅ = 1
γ−α β−γ
καιηαπόδειξηολοκληρώθηκε.
19.20 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf(x)=4xκαιg(x)=-x2+4x+1.Νααποδει-
χθείότι:
α) οιCfκαιCgέχουνδύοτουλάχιστονκοινάσηµεία,ταοποίαβρίσκονταιστιςευ-
θείεςx=0καιx=1,
β) οιCfκαιCgέχουνπαράλληλεςεφαπτοµένεςσεένατουλάχιστονσηµείοΑ(α,β),
µεα∈(0,1),
γ) οιCfκαιCgδενέχουνάλλακοινάσηµείαεκτόςτωνευθειώνx=0καιx=1.
ΛΥΣΗ

α)Είναι f (0)=1 και g(0)=1, οπότεένακοινόσηµείοτωνCfκαιCgβρίσκεται
πάνωστηνευθείαx=0.Όµοιαείναιf(1)=4καιg(1)=4,οπότεέναακόµακοινό
σηµείοτωνCfκαιCgβρίσκεταιστηνευθείαx=1.
β) ΓιαναέχουνοιCfκαιCgένατουλάχιστονκοινόσηµείοΑ(α,β),µεα∈(0,1),
στοοποίοοιεφαπτόµενεςναείναιπαράλληλες,αρκείνααποδείξουµεότι:
f´(α)=g´(α)
Θεωρούµεεποµένωςτησυνάρτηση
h(x)=f(x)–g(x)=4x+x2–4x-1
Ηhείναι:
♦ συνεχήςστο[0,1]ωςσυνεχήςστοR,
♦ παραγωγίσιµηστο(0,1)ωςπαραγωγίσιµηστοR,
♦ h(0)=0καιh(1)=0,οπότεh(0)=h(1).
ΣύµφωναµετοθεώρηµαRolle,υπάρχεια∈(0,1)τέτοιο,ώστεh΄(α)=0.Όµως:
♦ h´(x)=f´(x)–g´(x)
♦ h´(α)=0⇔f´(α)–g΄(α)=0⇔f΄(α)=g΄(α)
γ) ΈστωότιοιCfκαιCgέχουνκοινάσηµείαστις
ευθείες x=β, x=γ και x=δ, (δύοαπόταβ,
γκαιδείναιοιαριθµοί0και1)τότε:
f(β)=g(β),f(γ)=g(γ)καιf(δ)=g(δ)
Γιατησυνάρτησηh(x)=f(x)–g(x)εφαρµόζεταιπροφανώςτοθεώρηµαRolleστα
διαστήµατα[β,γ]και[γ,δ].Άραυπάρχουνλ∈(β,γ)καιµ∈(γ,δ)τέτοια,ώστε:
h´(λ)=0καιh΄(µ)=0
Ηh΄είναιόµωςπαραγωγίσιµη,οπότεσύµφωναµετοθεώρηµαRolleστοδιάστηµα
[λ,µ]υπάρχειξ∈(λ,µ)τέτοιο,ώστεh´´(ξ)=0.Αλλά:
♦ h´(x)=4xln4+2x-4
♦ h´´(x)=4xln24+2>0
Ησχέσηh´΄(ξ)=0οδηγείλοιπόνσεάτοπο.ΆραοιCfκαιCgέχουνακριβώςδύο
κοινάσηµεία,ταΚ(0,1)καιΛ(1,4).
19.21 Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτησηf:R→R,µεf(0)=1,έχειτηνιδιό-
τηταf(x)f´(-x)=1γιακάθεx∈R .Νααποδειχθείότι:
α) f´(x)f(-x)=f(x)f´(-x)γιακάθεx∈R ,
β) ησυνάρτησηg(x)=f(x)f(-x)είναισταθερήστοR .Ποιαείναιητιµήτηςg(x);
γ) f´(x)=f(x)γιακάθεx∈R .Ποιοςείναιοτύποςτηςf(x);
201
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
f(x)f´(-x)=1(1)
Θέτουµεόπουxτο–xκαιπαίρνουµε:
f(-x)f´(x)=1(2)
Άρα
(1)
f (− x)f ´(x) == f (x)f ´(− x)
β) Είναι
g´(x)=[f(x)f(-x)]´=f´(x)f(-x)+f(x)f´(-x)(-x)´=
=f´(x)f(-x)–f(x)f´(-x)=0
γιακάθεx∈R.Άραηgείναισταθερή.
Είναιg(x)=c.Ησχέση(1)γιαx=0δίνει:
f(0)f´(0)=1⇔f´(0)=1
Έτσι
g(0)=c⇔f(0)f´(0)=c⇔c=1
γ) Είναι:
1
g(x) = 1 ⇔ f (x)f (− x) = 1 ⇔ f (− x) = (3)
f (x)
γιακάθε x ∈ R. Τονίζουµεότιησχέση(1)δίνειότι f (x)≠0 γιακάθε x∈ R.
Απότιςσχέσεις(2)και(3)παίρνουµε:
1
⋅ f ´(x) = 1 ⇔ f ´(x) = f (x)
f (x)
Έτσι:
f´(x)–f(x)=0⇔f´(x)e-x–f(x)e-x=0⇔
⇔(f(x)e-x)´=0⇔f(x)e-x=c⇔f(x)=cex
Όµως:
f(0)=1⇔c=1
Άραf(x)=ex.
19.22 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=x4–2x3–5x2+x+1.
α) Νααποδειχθείότιηεξίσωση f(x)=0 έχειαπόµίατουλάχιστονρίζασεκα-
θένααπόταδιαστήµατα(-1,0)και(0,1).
β) Νααποδειχθείότιηεξίσωση4x3–6x2+1=10xέχειµίατουλάχιστονρίζαστο
διάστηµα(-1,1).
γ) ΝαεξεταστείανηCfέχειοριζόντιαεφαπτοµένη.
ΛΥΣΗ
α)Είναι f (x)=x4–2x3–5x2+x+1, µε Df=R. Ηfείναισυνεχήςσταδιαστή-
µατα[-1,0]και[0,1].Επιπλέον:
♦ f(-1)f(0)=(1+2–5–1+1)⋅1=-2<0
♦ f(0)f(1)=1⋅(-4)=-4<0
ΣύµφωναµετοθεώρηµαBolzanoγιατηνfσταδιαστήµατα [-1,0] και [0,1],η
εξίσωσηf(x)=0έχειµίατουλάχιστονρίζαρ1∈(-1,0)καιµίατουλάχιστονρίζα
ρ2∈(0,1).
β) Σύµφωναµετοπρώτοερώτηµαυπάρχουνρ1∈(-1,0)καιρ2∈(0,1)τέτοια,
ώστεf(ρ1)=f(ρ2)=0.Επειδήηfείναιπαραγωγίσιµηστο[ρ1,ρ2],σύµφωναµετο
θεώρηµαRolleθαυπάρχειξ∈(ρ1,ρ2)τέτοιο,ώστεf´(ξ)=0.
Όµως:
♦ f´(x)=(x4–2x3–5x2+x+1)´=
=4x3–6x2–10x+1
♦ f´(ξ)=0⇔4ξ3–6ξ2–10ξ+1=0⇔4ξ3–6ξ2+1=10ξ
Άραηεξίσωση:
4x3–6x2+1=10x
έχειµίατουλάχιστονρίζαστο(-1,1),διότιξ∈(ρ1,ρ2)⊆(-1,1).
γ) Επειδήυπάρχειξ∈(-1,1)τέτοιο,ώστεf´(ξ)=0,συµπεραίνουµεότιηCfέχει
οριζόντιαεφαπτοµένηστοσηµείοΜ(ξ,f(ξ)).
203
19.23 Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτησηf:R→Rέχειτηνιδιότητα:
f´(x)=ex-f(x)γιακάθεx∈R
ΑνηCfέχεικέντροσυµµετρίαςτηναρχήτωναξόνων,νααποδειχθείότι:
α) ηf´είναιάρτιασυνάρτηση,
β) f(0)=0,
γ) f(x)=xγιακάθεx∈R .
ΛΥΣΗ
α)Απότηνυπόθεσηείναι:
f´(x)=ex-f(x)(1)
ΕπειδήηCfέχεικέντροσυµµετρίαςτηναρχήΟτωναξόνωνθαισχύει:
f(-x)=-f(x)(2)
Παραγωγίζουµετησχέσηαυτή:
f´(-x)(-x)´=-f´(x)⇔-f´(-x)=-f´(x)⇔f´(-x)=f´(x)
γιακάθεx∈R.Άραηf´είναιάρτια.
β) Στησχέση(2)θέτουµεx=0καιπαίρνουµε:
f(0)=-f(0)⇔2f(0)=0⇔f(0)=0
γ) Ησχέση(1)γράφεται:
f ´(x)ef (x) = e x ⇔ ( ef (x) )´= ( e x )´ ⇔ ef (x) = ex + c

Γιαx=0αυτήδίνει:
ef(0)=1+c⇔c=0
Άρα
ef(x)=ex⇔f(x)=x
Ανστησχέση(1)θέσουµεόπουxτο–xέχουµε:
(α) (2)
f ´(− x) = e − x − f ( − x) ⇐⇒ f ´(x) == ef (x) − x
Ητελευταίασχέσηκαιη(1)δίνουν:
ex-f(x)=ef(x)–x⇔x–f(x)=f(x)–x⇔2f(x)=2x⇔f(x)=x
f´(x)=2f(x)γιακάθεx∈R
Ανf(0)=1καιf(x)>0γιακάθεx∈R ,νααποδειχθείότι:
α) ησυνάρτησηG(x)=lnf(x)–2xείναισταθερήσυνάρτησηστοR ,
β) f(x)=e2xγιακάθεx∈R .
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
f ´(x) 2f (x)
G´(x) = ( lnf (x) − 2x )´= −2= − 2 = 2 − 2 = 0
f (x) f (x)
γιακάθεx∈R.ΆραηG(x)είναισταθερή.
β) Είναι:
G(x)=c⇔lnf(x)–2x=c
Στησχέσηαυτήθέτουµεx=0καιέχουµε:
lnf(0)=c⇔c=0
διότιf(0)=1.Άρα
lnf(x)–2x=0⇔lnf(x)=2x⇔f(x)=e2x
19.25 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)πουείναιπαραγωγίσιµηστοRκαιέχειτηνιδιό-
τηταf(x+y)+f(x–y)=2f(x)γιακάθεx,y∈R .Ανf´(0)=f(0)=1,τότε:
α) νααποδειχθείότιηfέχεισταθερήπαράγωγο,
ΛΥΣΗ
f(x+y)+f(x–y)=2f(x)(1)
Θεωρούµετοxσταθερόκαιπαραγωγίζουµεωςπροςy:
f´(x+y)(x+y)´+f(x–y)(x–y)´=(2f(x))´⇔f´(x+y)–f´(x–y)=0
205
x
Θέτουµεόπουxκαιyτο καιπροκύπτει:
2
f´(x)–f´(0)=0⇔f´(x)=f´(0)=1
Άραf´(x)=1γιακάθεx∈R.
β) Έχουµε:
f´(x)=1⇔f´(x)=(x)´⇔f(x)=x+c
Αλλάf(0)=1⇔c=1.Εποµένωςf(x)=x+1.
19.26 Γιαµιασυνάρτησηf:R→Rισχύειησχέσηxf´(lnx)=x2–1γιακάθε
x>0.Ανf(0)=2,τότε:
1
α) νααποδειχθείότι f(lnx) = x + γιακάθεx>0,
x
ΛΥΣΗ
α)Είναιxf´(lnx)=x2–1γιακάθεx>0.Άρα
xf ´(lnx) x 2 − 1 1
2
= 2 ⇔ f ´(lnx) ⋅ (lnx)´= 1 − 2 ⇔
x x x
 1 ´ 1
⇔ ( f (lnx) )´=  x +  ⇔ f (lnx) = x + + c (1)
 x x
Όµωςf(0)=2καιησχέση(1)γιαx=1δίνει:
f(0)=2+c⇔2=2+c⇔c=0
Εποµένως:
1
f (lnx) = x + (2)
x
β) Έστωx∈Rκαιθέτουµεστησχέση(2)όπουxτοex>0.Είναι:
1
f (lne x ) = e x + x
⇔ f (x) = e x + e − x
e
Άραf(x)=ex+e-xγιακάθεx∈R.
19.27 Γιαµιαπαραγωγίσιµησυνάρτησηf:R→Rισχύειf(0)=0και
1  π π
f ´(x) =2
για κάθε x ∈  - , 
1+ x  2 2
α) Ναβρεθείηπαράγωγοςτηςσυνάρτησης:
 π π
g(x)=f(εφx) x ∈  - , 
 2 2
β) Νααποδειχθείότι:
 π π
f(εφx)=xγιακάθε x ∈  - , 
 2 2
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
1 1
g´(x) = ( f (εφx) )´= f ´(εφx)(εφx)´= ⋅ =
1 + εφ x συν 2 x
2
1 1 1
= ⋅ = συν 2 x ⋅ = 1
ηµ 2 x συν 2 x συν 2 x
1+
συν 2 x
 π π
γιακάθε x ∈ ∆ =  − ,  .
 2 2
β) Επειδήg´(x)=1γιακάθεx∈∆,θαείναι:
g´(x)=(x)´⇔g(x)=x+c(1)
g(0)=c⇔f(0)=c⇔c=0
Άρα
g(x)=x⇔f(εφx)=x,x∈∆
19.28 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=3x4+4x3–(10+α)x2+β.Ανηfπαρου-
σιάζειτοπικόακρότατοστοx0=1µετιµή–2,τότε:
α) ναβρεθούνοιτιµέςτωνακαιβ,
β) ναµελετηθείηf(x)ωςπροςτηµονοτονία,
γ) ναβρεθούνόλατατοπικάακρότατατηςf,
207
δ) ναβρεθείτοπλήθοςτωνπραγµατικώνριζώντηςεξίσωσηςf(x)=0,
ε) ναβρεθείτοσύνολοτιµώντηςf,
στ)ναβρεθούνταολικάακρότατατηςf,
ζ) νααποδειχθείότι3x4+4x3+32≥12x2γιακάθεx∈R .
ΛΥΣΗ
α)ΣύµφωναµετοθεώρηµαFermatθαείναι:
f´(1)=0καιf(1)=-2
Όµως:
♦ f´(x)=12x3+12x2–2(10+α)x
♦ f´(1)=0⇔6+6–(10+α)=0⇔α=2
♦ f(1)=-2⇔3+4–12+β=-2⇔β=3
Άραα=2καιβ=3.
β) Μεα=2καιβ=3παίρνουµε:
♦ f(x)=3x4+4x3–12x2+3,x∈Df=R
♦ f´(x)=12x3+12x2–24x=12x(x2+x–2)
♦ f´(x)=0⇔(x=0ήx=1ήx=-2)
Απότοπρόσηµοτηςf´(x)συµπεραίνουµεότιη
fείναιγνησίωςφθίνουσαστα(-∞,-2]και[0,1]
καιγνησίωςαύξουσαστα[-2,0]και[1,+∞).
γ) Απότονπίνακαµονοτονίαςπροκύπτειότι:
♦ τοf(-2)=48–32–48+3=-29είναιτοπικόελάχιστο
♦ τοf(0)=3είναιτοπικόµέγιστο
♦ τοf(1)=3+4–12+3=-2είναιτοπικόελάχιστο
δ) Έστω∆1=(-∞,-2],∆2=(-2,0],∆3=(0,1]και∆4=(1,+∞).
Ηfείναισυνεχήςστα∆1,∆2,∆3και∆4καιγνησίωςµονότονησ’αυτά.Επειδή:
♦ lim f (x) = +∞ και lim f (x) = f (−2) = −29, είναιf(∆1)=[-29,+∞)

x → −∞ x→ −2
Όµως0∈f(∆1),οπότεηfέχειµίατουλάχιστονρίζαστο∆1.Αυτήείναιµοναδική,
διότιηfείναιγνησίωςµονότονηστο∆1.
♦ lim f (x) = −29 και lim f (x) = f (0) = 3, είναιf(∆2)=(-29,3]

x→ −2 x→ 0
Όµως0∈f(∆2),οπότεηfέχειµοναδικήρίζαστο∆2.
Όµοιαβρίσκουµεότιf(∆3)=[-2,3)καιf(∆4)=(-2,+∞),οπότεηfέχειαπόµία
ακριβώςρίζαστα∆3και∆4.Συµπεραίνουµεέτσιότιηfέχεισυνολικάτέσσερις
ακριβώςρίζες.
ε) Είναι:
f(R)=f(∆1)∪f(∆2)∪f(∆3)∪f(∆4)=[-29,+∞)
στ)Απότηµορφήτουσυνόλουτιµώνf(R)=[-29,+∞)προκύπτειότιηfέχειολι-
κόελάχιστοτοy=-29.
ζ) Είναι:
f(x)≥-29⇔3x4+4x3–12x2+3≥-29⇔
⇔3x4+4x3+32≥12x2
ΜΕΘΟ∆ΟΣ
ΤΟΠΡΟΣΗΜΟΤΗΣf´
Έστωότιθέλουµεναµελετήσουµεµιαπαραγωγίσιµησυνάρτηση f:∆→R ως
προςτηµονοτονία.
Βρίσκουµετηνf´(x)καιπροσπαθούµεναλύσουµετηνεξίσωσηf´(x)=0,εκτός
καιανµεµιαπροσεκτικήµατιάδιαπιστώσουµεότιαυτήείναιαδύνατη.
♦ Ανηεξίσωσηf´(x)=0λύνεταιαλγεβρικά,τότεδενυπάρχειαπολύτωςκα-
νέναπρόβληµα.Οπίνακαςπροσήµουτηςf´καιηµονοτονίατηςfβρίσκονται
εύκολα.
♦ Έστωότιηεξίσωση f (x)=0 δενλύνεταιαλγεβρικά.Εντοπίζουµε,ανείναι
δυνατόν,µίαρίζακαιαποδεικνύουµεότιαυτήείναιηµοναδική.
209
Παράδειγµα
Ανf(x)=x2–4x+2xlnxµεx>0,τότε:
♦ Df=(0,+∞)
1
♦ f ´(x) = 2x − 4 + 2lnx + 2x ⋅ = 2x − 4 + 2lnx + 2 = 2x − 2 + 2lnx = 2(x − 1 + lnx)
x
Ηεξίσωσηf´(x)=0δενλύνεταιαλγεβρικά.Παρατηρούµεόµωςότιf´(1)=0.
 1
f ´´(x) = 2  1 +  > 0
 x
γιακάθεx>0,οπότεηf´είναιγνησίωςαύξουσαστοDf=(0,+∞).Άραηρίζα
x=1είναιηµοναδικήρίζατηςεξίσωσηςf´(x)=0.Τοπρόσηµοτώρατηςf´(x)
προκύπτειωςεξής:
♦ Έστωx<1.Ηf´είναιγνησίωςαύξουσα,οπότε:
x<1⇔f´(x)<f´(1)⇔f´(x)<0
♦ Έστωx>1.Ηf´είναιγνησίωςαύξουσα,οπότε:
x>1⇔f´(x)>f´(1)⇔f´(x)>0
Σχόλιο
Ανηf´έχεικλασµατικήµορφή,δηλαδή:
g(x)
f ´(x) =
h(x)
καιτοπρόσηµοτηςh(x)προσδιορίζεται,τότεαντίναβρούµετηνf´´(x),µελε-
τάµεωςπροςτιςρίζεςκαιτοπρόσηµοτηςσυνάρτησηςg(x).Αντοπρόσηµοτης
gδενβρίσκεταιµετηνεύρεσητηςg´(x)κ.λπ.,τότεεπιχειρούµεναβρούµετην
f´´καιναεργαστούµεόπωςστοπαράδειγµα.
19.29 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=ex+x2–x–1.
α) Ναβρεθείηf´(x)καιηf´´(x).
β) ΝαεξεταστείανηCfέχειοριζόντιαεφαπτοµένηστοσηµείοΑ(0,f(0)).
γ) Ναβρεθείηµονοτονίακαιτοπρόσηµοτηςf´(x).
δ) Ναβρεθείηµονοτονίακαιτοπρόσηµοτηςf(x).
ε) Νααποδειχθείότιηf(x)έχειολικόελάχιστο.
στ)Ναλυθείηεξίσωσηex+x2=x+1.
ζ) Νααποδειχθείότιex–1≥x(1–x)γιακάθεx∈R .
ΛΥΣΗ
α)ΕίναιDf=Rκαι:
♦ f´(x)=(ex+x2–x–1)´=ex+2x-1
♦ f´´(x)=(ex+2x–1)´=ex+2γιακάθεx∈R
β) Είναιf´(0)=0,οπότεηεφαπτόµενητηςCfστοσηµείοΑ(0,f(0))είναιοριζόντια.
γ) Επειδήf´´(x)>0γιακάθεx∈R,ηf΄είναι
γνησίωςαύξουσα.Έτσι:
♦ x<0⇔f´(x)<f´(0)⇔f´(x)<0
♦ x>0⇔f´(x)>f´(0)⇔f´(x)>0
δ) ΗfείναισυνεχήςστοR.Επειδή f ´(x)<0

στο (-∞,0), ηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο
(-∞,0].Επειδήf´(x)>0στο(0,+∞),ηfεί-
ναιγνησίωςαύξουσαστο[0,+∞).
ε) Επειδήηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο(-∞,0]καιγνησίωςαύξουσαστο(0,+∞),
τοf(0)=0είναιολικόελάχιστοτηςf.
♦ x<0⇔f(x)>f(0)
♦ x>0⇔f(x)>f(0)
Άραf(x)≥f(0)γιακάθεx∈R.Έτσιτοf(0)=0είναιολικόελάχιστο.
211
στ) Είναι:
ex+x2=x+1⇔ex+x2–x–1=0⇔f(x)=0
Όµωςf(0)=0καιf(x)>0γιακάθεx≠0.Άρατοx=0είναιηµοναδικήρίζα
τηςεξίσωσηςf(x)=0.
ζ) Επειδήτοf(0)=0είναιολικόελάχιστο,ισχύει:
f(x)≥0⇔ex+x2–x–1≥0⇔ex–1≥x(1–x)
19.30 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=αx–x,µε0<α<1.
α) Ναµελετηθείηf(x)ωςπροςτηµονοτονία.
2
β) Ναλυθείηανίσωση α x - x 2 ≥ α x +2 - (x + 2).
2
γ) Ναλυθείηεξίσωση α x -4
- α x - 2 = (x 2 - 4) - (x - 2).
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
f´(x)=(αx–x)´=αxlnα–1<0
γιακάθεx∈R,διότιlnα<0.(Τονίζουµεότιαν0<α<1,τότεlnα<0.)Άραηf
είναιγνησίωςφθίνουσαστοΑ=R.
β) Είναι:
2
α x − x 2 ≥ α x + 2 − (x + 2) ⇔ f (x 2 ) ≥ f (x + 2) ⇔
⇔x2≤x+2⇔x2–x–2≤0⇔x∈[-1,2]
Τονίζουµεότισεκάθεγνησίωςφθίνουσασυνάρτησηισχύειότι:
f(α)≤f(β)⇔α≥β
γ) Είναι:
2 2
αx −4
− α x − 2 = (x 2 − 4) − (x − 2) ⇔ α x −4
− (x 2 − 4) = α x −2 − (x − 2) ⇔
⇔f(x2–4)=f(x–2)⇔x2–4=x–2⇔
⇔x2–x–2=0⇔(x=2ήx=-1)
Τονίζουµεότικάθεγνησίωςµονότονησυνάρτησηείναικαι“1–1”(δενισχύειτο
αντίστροφο).Έτσιαπότησχέσηf(x2–4)=f(x–2)παίρνουµεισοδύναµα:
x2–4=x-2
ν
 αx 
19.31 ∆ίνεταιοαριθµόςα,µε0<α≠1και α x
≥
 γιακάθε x>0, όπου
 ν 
νείναιφυσικόςαριθµός.
ν
 αx 
α) Ναβρεθείηπαράγωγοςτηςσυνάρτησης g(x) = α x -   , µε x>0.
 ν 

β) Νααποδειχθείότιησυνάρτηση g(x) έχειελάχιστο.
γ) Νααποδειχθείότια=e.
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
 x  αx  ν  ´ x ν −1
 αx   αx ´ x  αx 
ν −1
g´(x) = α −    = α lnα − ν     = α lnα − α  

  ν    ν   ν   ν 
γιακάθεx>0.
ν
 αx 
β) Επειδή α x ≥   γιακάθεx>0,θαείναιg(x)≥0.Όµως:
 ν 
ν
 αν 
g(ν) = α ν −   = α ν − α ν = 0
 ν 
οπότε:
g(x)≥g(ν)γιακάθεx>0
Άρατοg(ν)είναιολικόελάχιστοτηςg.
γ) Ηgπαρουσιάζειστοεσωτερικόσηµείοx0=νολικό,άρακαιτοπικόακρότατοκαι
είναιπαραγωγίσιµηστοx0=ν.ΆρασύµφωναµετοθεώρηµαFermat,πρέπειg´(ν)=0.
Έτσι:
ν −1
 αν 
g´(ν) = 0 ⇔ α ν lnα − α   =0 ⇔
 ν 
⇔ανlnα–αν=0⇔lnα=1⇔α=e
19.32 ∆ίνεταιησυνάρτηση f(x) = lnx , όπουx>0.

x

α) Ναµελετηθείη f(x) ωςπροςτηµονοτονία.
β) Νααποδειχθείότιeπ>πe.
213
γ) Νααποδειχθείότιex≥xeγιακάθεx>0.
δ) Νααποδειχθείότιαα+1>(α+1)αγιακάθεα>e.
ε) Ναλυθείηεξίσωση2x=x2µεx>0.
ΛΥΣΗ
α)ΗfέχειπεδίοορισµούτοΑ=(0,+∞).Είναι:
 lnx ´ 1 − lnx
♦ f ´(x) =   = x2
 x 
♦ f´(x)=0⇔lnx=1⇔x=e
Απότονπίνακαπροσήµουτηςf ´συµπεραί-
νουµεότιηfείναιγνησίωςαύξουσαστο(0,e]
καιγνησίωςφθίνουσαστο[e,+∞).
β) Είναιπ>eκαιηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο[e,+∞).Άρα
lnπ 1
f (π) < f (e) ⇔ < ⇔ elnπ < π ⇔
π e
⇔lnπe<lneπ⇔πe<eπ⇔eπ>πe
γ) Απότηµονοτονίατηςfπροκύπτειότιf(x)≤f(e)γιακάθεx>0.Έτσι:
lnx 1
f (x) ≤ f (e) ⇔ ≤ ⇔ elnx ≤ x ⇔ lnx e ≤ lne x ⇔ x e ≤ e x
x e
Άραex≥xeγιακάθεx>0.
δ) Έχουµεe<α<α+1,οπότε:
lnα ln(α + 1)
f (α) > f (α + 1) ⇔ > ⇔ (α + 1)lnα > αln(α + 1) ⇔
α α +1
⇔lnαα+1>ln(α+1)α⇔αα+1>(α+1)α
ε) Μεx>0έχουµε:
ln2 lnx
2 x = x 2 ⇔ ln2 x = lnx 2 ⇔ xln2 = 2lnx ⇔ = ⇔ f (2) = f (x)
2 x
♦ Στο(0,e]ηfείναιγνησίωςαύξουσα,οπότεείναικαι“1–1”.Άρα
f(x)=f(2)⇔x=2
♦ Στο[e,+∞)ηfείναιγνησίωςαύξουσα,οπότεείναικαι“1–1”.Είναιεπίσης:
f(2)=f(4)και4∈(e,+∞)
Έτσι:
f(x)=f(2)⇔f(x)=f(4)⇔x=4
Άραηδοσµένηεξίσωσηέχειµοναδικέςρίζεςτιςx=2καιx=4.
19.33 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=ex-1–lnx–1.
β) Ναλυθείηεξίσωσηex-1=lnx+1.
γ) Αναx≥α+elnxγιακάθεx>0,νααποδειχθείότια=e.
ΛΥΣΗ
α)Ηfέχειπεδίοορισµούτοδιάστηµα∆=(0,+∞).Είναι:
1
♦ f ´(x) = (e x −1 − lnx − 1)´= e x −1 − γιακάθεx∈∆
x
1
♦ f ´´(x) = e x −1 + > 0 γιακάθεx∈∆
x2
♦ f´(1)=0
Ηf´είναιγνησίωςαύξουσα,οπότε:
♦ x<1⇔f´(x)<f´(1)⇔f´(x)<0
Άραηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο(0,1].
♦ x>1⇔f´(x)>f´(1)⇔f´(x)>0
Εποµένωςηfείναιγνησίωςαύξουσαστο[1,+∞).
Τοf(1)=0είναιολικόελάχιστοτηςf.
β) Είναι:
ex-1=lnx+1⇔ex-1–lnx–1=0⇔f(x)=0
Είναιόµως:
♦ f(1)=0 ♦ x<1⇔f(x)>f(1)⇔f(x)>0
διότιηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο(0,1].
215
♦ x>1⇔f(x)>f(1)⇔f(x)>0
διότιηfείναιγνησίωςαύξουσαστο[1,+∞).
Επειδήf(x)>0γιακάθεx≠1,τοx=1είναιηµοναδικήρίζατηςεξίσωσηςf(x)=0.
γ) Έστωg(x)=αx–α–elnx,x>0.Είναιg(x)≥0=g(1)γιακάθεx>0.Σύµ-
φωναµετοθεώρηµαFermatθαείναιg´(1)=0.Όµως:
e
g´(x) = α x lnα −
x
Άρα
e
g´(1) = 0 ⇔ αlnα − e = 0 ⇔ lnα − =0 ⇔ α=e
α
e
διότιησυνάρτηση h(x) = lnx − είναιγνησίωςαύξουσακαιh(e)=0.Γιαα=eη
x
ανισότηταγίνεται:
ex≥e+elnx⇔ex-1≥1+lnx⇔f(x)≥0
πουισχύει,αφούτο0είναιολικόελάχιστοτηςf.
19.34 Νααποδειχθείότι:
α) ηεξίσωσηxx=eeέχειµοναδικήρίζαστο∆=(0,+∞)τηνx=e,
β) αναx≥α+elnxγιακάθεx>0,νααποδειχθείότια=e.
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
e e
x x = ee ⇔ lnx x = lnee ⇔ xlnx = e ⇔ lnx = ⇔ lnx − = 0
x x
Θεωρούµετησυνάρτηση:
e
g(x) = lnx − , x>0
x
Είναι:
e
♦ g(e) = lne − = 1 − 1 = 0, δηλαδήτοx=eείναιρίζατηςεξίσωσηςg(x)=0,άρα
e

καιτηςαρχικήςεξίσωσης.
1 e
♦ g´(x) = + 2 > 0 γιακάθεx>0.
x x
Ησυνάρτησηλοιπόνg(x)είναιγνησίωςαύξουσα,οπότεηρίζα x=e είναιµονα-
δική.
β) Θεωρούµετησυνάρτηση f (x)=αx–α–elnx, x ∈ ∆=(0,+∞). Απότηνυπό-
θεσηπροκύπτειότιf(x)≥0γιακάθεx>0.Αλλάf(1)=α–α=0,δηλαδή:
f(x)≥f(1)(1)
γιακάθεx>0.Ησχέση(1)εξασφαλίζειότιτοx0=1είναιολικό(άρακαιτοπι-
κό)ελάχιστοτηςf(x).Επιπλέον,τοx0=1είναιεσωτερικόσηµείοτουδιαστή-
µατος ∆=(0,+∞) καιηfείναιπαραγωγίσιµηστο x0=1 (αφούείναιπαραγωγί-
σιµησεολόκληροτο∆).ΣύµφωναµετοθεώρηµαFermatθαισχύειf´(1)=0.Αλλά:
e
♦ f ´(x) = α x lnα −
x
♦ f´(1)=0⇔αlnα–e=0⇔αlnα=e⇔lnαα=e⇔αα=ee(2)
Σύµφωναµετοπρώτοερώτηµα,ηεξίσωσηxx=eeέχειµοναδικήρίζαστο(0,+∞)
τηνx=e.Άραησχέση(2)αληθεύειµόνογιαα=eκαιηαπόδειξηολοκληρώθηκε.
x+β x β
f(x) = ln - lnx - lnβ
2 x+β x+β
όπουβ>0.
α) Ναµελετηθείηfωςπροςτηµονοτονία.
β) Αν0<α<β,νααποδειχθείότι:
α+ β α β
ln < lnα + lnβ
2 α+ β α+ β
ΛΥΣΗ
α)ΗfέχειπεδίοορισµούτοδιάστηµαΑ=(0,+∞).Είναι:
 x+β x β ´
♦ f ´(x) =  ln − lnx − lnβ  =
 2 x+β x+β 
217
2 1 x+β−x x 1 βlnβ
= ⋅ − 2
lnx − ⋅ + =
x + β 2 (x + β) x + β x (x + β)2
β
1 βlnx 1 βlnβ β(lnβ − lnx) ln
= − − + = = β⋅ x
2 2 2
x + β (x + β) x + β (x + β) (x + β) (x + β)2
β β
♦ f ´(x) = 0 ⇔ ln = 0 ⇔ =1 ⇔ x = β
x x
β β
Για x>β είναι
< 1, οπότε ln < 0. Έτσιηf
x x
είναιγνησίωςαύξουσαστο (0,β]καιγνησίως

φθίνουσαστο[β,+∞).
β) Επειδή0<α<βκαιηfείναιγνησίωςαύξουσαστο(0,β],θαισχύει:
f(α)<f(β)⇔
α+β α β β+β β β
⇔ ln − lnα − lnβ < ln − lnβ − lnβ ⇔
2 α+β α+β 2 β+β β+β
α+β α β
⇔ ln − lnα − lnβ < 0 ⇔
2 α+β α+β
α+β α β
⇔ ln < lnα + lnβ
2 α+β α+β
α x
f(x) = 2lnx - 2lnα + -
x α
όπουα>0.
β) Ναβρεθείτοπρόσηµοτηςf.
β β 2 - α2
γ) Ανβ>α,νααποδειχθείότι ln < .
α 2αβ
ΛΥΣΗ
α)Ηfέχειπεδίοορισµούτοδιάστηµα∆=(0,+∞).Γιακάθεx∈∆είναι:
2 α 1 2αx − α 2 − x 2 α 2 + x 2 − 2αx (x − α)2
f ´(x) = − 2− = = − = −
x x α αx 2 αx 2 αx 2
Είναιλοιπόν f ´(x)<0 γιακάθε x≠α καιηfείναισυνεχήςστο x=α. Άραηf
είναιγνησίωςφθίνουσα.
β) Έχουµε:
♦ x<α⇔f(x)>f(α)⇔f(x)>0
♦ x>α⇔f(x)<f(α)⇔f(x)<0
Άραηfείναιθετικήστο(0,α)καιαρνητικήστο(α,+∞).
γ) Είναιβ>ακαιηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο∆.Άρα
α β
f (β) < f (α) ⇔ 2lnβ − 2lnα + − <0 ⇔
β α
β β α β β2 − α 2
⇔ 2ln < − ⇔ ln <
α α β α 2αβ
19.37 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=3x4–8x3–6x2+24x–11.
β) Ναβρεθούντατοπικάακρότατατηςf.
γ) Ναβρεθείτοπλήθοςτωνπραγµατικώνριζώντηςεξίσωσηςf(x)=0.
δ) Ναβρεθείτοσύνολοτιµώντηςf.
ΛΥΣΗ
α)Γιακάθεx∈Rείναι:
♦ f´(x)=(3x4–8x3–6x2+24x–11)´=12x3–24x2–12x+24=
=12(x3–2x2–x+2)=12[x2(x–2)–(x–2)]=12(x–2)(x2–1)
♦ f´(x)=0⇔(x=2ήx=-1ήx=1)
219
Απότονπίνακαπροσήµουτηςf´προκύπτειότι
ηfείναι:
♦ γνησίωςφθίνουσασταδιαστήµατα(-∞,-1]
και[1,2].
♦ γνησίωςαύξουσασταδιαστήµατα [-1,1]
και[2,+∞).
β) Όπωςπροκύπτειαπότονπίνακαµονοτονίαςτηςf:
♦ τοf(-1)=3+8–6–24–11=-30είναιτοπικόελάχιστο,
♦ τοf(1)=3–8–6+24–11=27–25=2είναιτοπικόµέγιστο,
♦ τοf(2)=48–64–24+48–11=96–99=-3είναιτοπικόελάχιστοτηςf.
γ) Είναι:
lim f (x) = +∞, f (−1) = −30 < 0
x → −∞
f(1)=2>0,f(2)=-3<0
και
lim f (x) = +∞
x → +∞
Έτσι,αν ∆1=(-∞,-1],∆2=[-1,1],∆3=[1,2]και∆4=[2,+∞),τότελόγωτης
συνέχειαςκαιτηςµονοτονίαςτηςfπροκύπτειότι:
f(∆1)=[-30,+∞),f(∆2)=[-30,2],f(∆3)=[-3,2]
και
f(∆4)=[-3,+∞)
Επειδή:
0∈f(∆1),0∈f(∆2),0∈f(∆3),0∈f(∆4)
καιηfείναιγνησίωςµονότονηστα∆1 ,∆2 ,∆3και∆4συµπεραίνουµεότιηfέχει
απόµίαακριβώςρίζαστα∆1,∆2,∆3και∆4καιµάλισταστοεσωτερικότωνδια-
στηµάτωναυτών.Άρασυνολικάηεξίσωσηf(x)=0έχειτέσσεριςακριβώςρίζες.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Οιαλλαγέςπροσήµουµεταξύτων:
lim f(x), f(-1), f(1) και f(2)
x → -∞
είναιτέσσερις.Άρακαιοιρίζεςτηςfείναιτέσσερις.
δ) Θαείναι:
f(R)=f(∆1)∪f(∆2)∪f(∆3)∪f(∆4)=[-30,+∞)
(Τοy=-30είναιολικόελάχιστοτηςf.)
f3(x)+3f(x)=x3+3x+3ex-3
α) Νααποδειχθείότιηfδενέχεικρίσιµασηµεία.
β) Ναβρεθείηµονοτονίατηςf(x).
γ) Ναλυθείηεξίσωσηf(x)=0.
δ) Ναβρεθείτοπρόσηµοτηςf(x).
ε) Ναεξεταστείανηfέχειτοπικάακρότατα.
ΛΥΣΗ
α)Σύµφωναµετηνυπόθεσηέχουµε:
f3(x)+3f(x)=x3+3x+3ex–3(1)
Έστωότιο x=α είναικρίσιµοσηµείοτηςf (x).Τότεείτεηfδενπαραγωγίζεται
στο x=α, πράγµαάτοποαφούηfπαραγωγίζεταιστοR,είτετο x=α είναιρίζα
τηςf´(x),δηλαδήf´(α)=0.Στησχέση(1)παραγωγίζουµεκαιπαίρνουµε:
3f2(x)f´(x)+3f´(x)=3x2+3+3ex(2)
Ησχέση(2)γιαx=αδίνει:
3f 2 (α)f ΄(α)+3f ´(α)=3α2 +3+3eα ⇔
⇔0+0=3α2+3+3eα⇔α2+1+eα=0
άτοποδιότια2+1+eα>0.Άραηfδενέχεικρίσιµασηµεία.
221
β) Απότησχέση(2)παίρνουµε:
x 2 + 1 + ex
3f ´(x)[f 2 (x) + 1] = 3(x 2 + 1 + ex ) ⇔ f ´(x) =
f 2 (x) + 1
διότιf2(x)+1≠0γιακάθεx∈R.
Επειδή:
x2+1+ex>0καιf2(x)+1>0γιακάθεx∈R
συµπεραίνουµεότιηfείναιγνησίωςαύξουσα.
γ) Ησχέση(1)γιαx=0δίνει:
f3(0)+3f(0)=0⇔f(0)[f2(0)+3]=0⇔f(0)=0
Αυτόσηµαίνειότιτοx=0είναιρίζατηςεξίσωσηςf(x)=0.Επειδήόµωςηfεί-
ναιγνησίωςµονότονη(συγκεκριµέναγνησίωςαύξουσα),ηρίζααυτήείναιµονα-
δική.
δ) ΗfείναιγνησίωςαύξουσαστοΑ=R,οπότε:
♦ Μεx<0παίρνουµε:
f(x)<f(0)⇔f(x)<0
♦ Μεx>0παίρνουµε:
f(x)>f(0)⇔f(x)>0
Άραηfείναιαρνητικήστοδιάστηµα (-∞,0) καιθετικήστοδιάστηµα (0,+∞).
Τοπρόσηµοτηςfφαίνεταικαιστονσχετικόπίνακα.
ε) ΤοπεδίοορισµούτηςfείναιτοΑ=R,οπότεεπειδήηfδενέχεικρίσιµασηµεία,
δενέχειεπίσηςτοπικάακρότατα.
19.39 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις:
f(x)=2+ex-1καιg(x)=2+e1-x
α) Ναµελετηθείηµονοτονίατωνfκαιg.
β) ΝαβρεθούνοιασύµπτωτεςτωνCfκαιCgκαιτοσύνολοτιµώντωνfκαιg.
γ) Ανηευθείαx=ατέµνειτιςCfκαιCgσταΑκαιΒ,νααποδειχθείότιοιεφα-
πτόµενεςτωνCfκαιCgσταΑκαιΒτέµνονταικάθετα.
ΛΥΣΗ
α)ΟισυναρτήσειςfκαιgέχουνπεδίοορισµούτοΑ=R.Γιακάθεx∈Rείναι:
♦ f´(x)=ex-1>0,οπότεηfείναιγνησίωςαύξουσα.
♦ g´(x)=-e1-x<0,οπότεηgείναιγνησίωςφθίνουσα.
β) Είναι:
♦ lim f (x) = 2, οπότεηy=2είναιοριζόντιαασύµπτωτητηςCfστο-∞,
x → −∞
∞
f (x) ∞
♦ lim f (x) = +∞ και lim == lim e x −1 = +∞.
x → +∞ x → +∞ x x → +∞
ΗCfέχειµόνοτηνασύµπτωτη y=2.Τονίζουµεότικάθεσυνεχήςσυνάρτησηστο

Rδενέχεικατακόρυφεςασύµπτωτες.Όµοιαβρίσκουµεότι:
♦ lim g(x) = +∞,
x → −∞
∞
g(x) 2 + e1− x ∞
♦ lim = lim == lim ( −e1− x ) = −∞.
x → −∞ x x → −∞ x x → −∞
ΆραηCfδενέχειοριζόντιαούτεπλάγιαασύµπτωτηστο-∞.
♦ lim g(x) = 2, οπότεηµοναδικήασύµπτωτητηςCgείναιηευθείαy=2(στο+∞).

x → +∞
Ηfείναισυνεχής,γνησίωςαύξουσα, lim f (x) = 2 και lim f (x) = +∞. Άρατοσύ-

x → −∞ x → +∞

νολοτιµώντηςfείναιτο f (Α)=(2,+∞). Γιατουςίδιουςλόγους,µετηδιαφοράότι
ηgείναιγνησίωςφθίνουσα,προκύπτειότιηgέχεισύνολοτιµώντο:
g(Α)=(2,+∞)
γ) Για να αποδείξουµε ότι οι εφαπτοµένες των Cf καιCg στα σηµεία Α(α, f (α))
καιΒ(α,g(α))είναικάθετες,αρκείναείναιf´(α)g´(α)=-1.Όµως:
f΄(α)g´(α)=eα-1(-e1-α)=-eα-1+1-α=-1
Έτσιηαπόδειξηολοκληρώθηκε.
x
19.40 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις f(x) = e -1
, µεx>0,καιg(x)=xex–ex+1.
x
α) Ναβρεθείηµονοτονίακαιτοπρόσηµοτηςg(x).
β) Νααποδειχθείότιηfείναιγνησίωςαύξουσαστοδιάστηµα∆=(0,+∞).
223
ΛΥΣΗ

α)Γιακάθε x ∈ R είναι:
♦ g´(x)=(xex–ex+1)´=ex+xex–ex=xex
♦ g´(x)=0⇔x=0
Ηgείναιλοιπόνγνησίωςφθίνουσαστο(-∞,0]καιγνησίωςαύξουσαστο[0,+∞).
Έτσι:
♦ x<0⇔g(x)>g(0)⇔g(x)>0
♦ x>0⇔g(x)>g(0)⇔g(x)>0
Είναιεποµένωςg(x)>0γιακάθεx≠0.
β) Γιακάθεx>0είναι:
 e x − 1 ´ xe x − e x + 1 g(x)
f ´(x) =  = = 2 >0
 x  x2 x
διότιg(x)>0γιακάθεx>0.Άραηfείναιγνησίωςαύξουσα.
19.41 ∆ίνεταιησυνάρτησηf:R*→R,µε:
1
f ´(x) = γιακάθεx≠0καιf(1)=f(-1)=2
x
α) Ναβρεθείοτύποςτηςf.
β) ΝααποδειχθείότιηCfέχειάξονασυµµετρίας.
δ) Μιαευθείαπαράλληληστονάξοναx´xτέµνειτηCfστασηµείαΑκαιΒ.Ανοι
εφαπτόµενεςτηςCfσταΑκαιΒείναικάθετες,ναβρεθούνταΑκαιΒ.
ΛΥΣΗ
1 1
α)Είναι f ´(x) = γιακάθεx≠0.Επειδή = ( ln x )´ καιτοR*δενείναιδιάστη-
x x
µα,θαπάρουµε:
ln x + α, αν x < 0
f (x) = 
ln x + β, αν x > 0
Είναιόµως:
♦ f (−1) = 2 ⇔ ln −1 + α = 2 ⇔ α = 2
♦ f(1)=2⇔ln1+β=2⇔β=2
Άρα f (x) = ln x + 2, x∈Α=R*.
β) Είναι:
f (− x) = ln − x + 2 = ln x + 2 = f (x)
γιακάθεx≠0.Άραηfείναιάρτια,εποµένωςηCfέχειάξονασυµµετρίαςτονάξοναyý.
γ) ΗfείναισυνεχήςστοΑ=R*.Επιπλέον:
♦ lim f (x) = lim ( ln x + 2 ) = − ∞
x→ 0 x→ 0
♦ lim f (x) = lim ( ln x + 2 ) = + ∞

x → +∞ x → +∞
Άρατοσύνολοτιµώντηςfείναιτοf(Α)=R.
δ) Έστωότιηευθείαy=γτέµνειτηCfσταση-
µείαΑ(α,f(α))καιΒ(β,f(β)).Τότε:
f(α)=f(β)=γκαιβ=-α
λόγωσυµµετρίαςωςπροςτονάξοναyý.
ΓιαναείναιοιεφαπτόµενεςτηςCfσταΑκαιΒ
κάθετες,πρέπεικαιαρκεί:
f΄(α)f´(β)=-1⇔f´(α)f´(-α)=-1⇔
1 1
⇔ ⋅ = −1 ⇔ α 2 = 1 ⇔ (α = −1 Þ α = 1)
α (−α)
ΆρατοένασηµείοείναιτοΑ(1,2)καιτοάλλοείναιτοΒ(-1,2).
19.42 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf,g:R→R ,γιατιςοποίεςισχύειότι:

f(x)–g(x)=x–4γιακάθεx∈R
Έστωότιηευθείαy=3x–7είναιασύµπτωτητηςCfστο+∞.
225
α) Ναβρεθούνταόρια:
g(x) g(x) + 5x + ηµ2x
i) lim ii) lim
x → +∞ x x → +∞ xf(x) - 3x 2 + 1
β) Νααποδειχθείότιηευθείαµεεξίσωση y=2x–3 είναιασύµπτωτητηςCg

στο+∞.
ΛΥΣΗ
α)i) Επειδήηευθείαy=3x–7είναιασύµπτωτητηςCfστο+∞,θαισχύει:
f (x)
♦ lim = 3 και lim [ f (x) − 3x ] = −7 (1)
x → +∞ x x → +∞
♦ f(x)–g(x)=x–4⇔g(x)=f(x)–x+4
g(x) f (x) − x + 4  f (x) 4  (1)
♦ lim = lim = lim  − 1 +  == 3 − 1 = 2
x → +∞ x x
x → +∞ x → +∞
 x x
g(x) + 5x + ηµ2x f (x) − x + 4 + 5x + ηµ2x
ii) lim 2
= lim =
x → +∞ xf (x) − 3x + 1 x → +∞ xf (x) − 3x 2 + 1
f (x) ηµ2x
f (x) + 4x + 4 + ηµ2x +4+ 4 + 3+ 4 + 0+ 0
= lim = lim x x x = = −1
1
x → +∞ xf (x) − 3x 2 + 1 x → +∞
( f (x) − 3x ) + x
−7 + 0
β) Γιαναείναιηευθεία y=2x–3 ασύµπτωτητηςCgστο+∞,αρκείνααποδεί-

ξουµεότι:
g(x)
lim = 2 και lim [ g(x) − 2x ] = −3
x → +∞ x x → +∞
g(x)
Όµως lim = 2, σύµφωναµετοπρώτοερώτηµα(α)(i).Είναιτώρα:
x → +∞ x
lim [ g(x) − 2x ] = lim [ f (x) − x + 4 − 2x ] = lim [ f (x) − 3x + 4 ] =

x → +∞ x → +∞ x → +∞
(1)
= lim [ f (x) − 3x ] + 4 == − 7 + 4 = −3
x → +∞
Άρα,πραγµατικά,ηευθείαy=2x–3είναιοριζόντιαασύµπτωτητηςCgστο+∞.
19.43 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf(x)=2+ln(x–1)καιg(x)=2–ln(x–1),µε
x>1,καιγραφικέςπαραστάσειςCfκαιCgαντίστοιχα.
Α.Ναβρεθούν:
α) τακοινάσηµείατωνCfκαιCg,
β) ηµονοτονίακαιτοσύνολοτιµώντωνfκαιg.
Β. ΝααποδειχθείότιοιCfκαιCgέχουνκάθετεςεφαπτόµενεςστασηµείατουςµε
τηνίδιατεταγµένη.
ΛΥΣΗ
Α.α)ΟιfκαιgέχουνκοινόπεδίοορισµούτοΑ=(1,+∞).Γιαναβρούµετακοινά
σηµείατωνCfκαιCgλύνουµεπρώτατηνεξίσωσηf(x)=g(x).Έχουµε:
f(x)=g(x)⇔2+ln(x–1)=2-ln(x–1)⇔
⇔2ln(x–1)=0⇔x–1=1⇔x=2
ΆρατοµοναδικόκοινόσηµείοτωνCfκαιCgείναιτοΣ(2,2).
β) Είναι:
1
♦ f ´(x) = > 0, οπότεηfείναιγνησίωςαύξουσα.
x −1
♦ lim f (x) = −∞ και lim f (x) = +∞. Επειδήηfείναικαισυνεχής,είναιf(Α)=R.
x →1 x → +∞
Επίσης:
1
♦ g´(x) = [ 2 − ln(x − 1) ]´= − < 0 γιακάθεx∈Α.Άραηgείναιγνησίωςφθί-
x −1
νουσα.
♦ lim g(x) = +∞ και lim g(x) = −∞.
x →1 x → +∞
Επειδήηgείναισυνεχής,θαείναιg(Α)=R.
Β. Επειδήοιfκαιgείναιγνησίωςµονότονεςκαι
έχουνσύνολοτιµώντοR,κάθεοριζόντιαευθεία,
δηλαδήκάθεευθείατηςµορφήςy=γ,έχειµε
τιςCfκαιCgέναακριβώςκοινόσηµείο.Έτσιοι
CfκαιCgέχουνδύοακριβώςσηµείαµετηνίδια
τεταγµένη,µεεξαίρεσητοκοινότουςσηµείο
Σ(2,2).
227
Έστωλοιπόν Α(α,f (α)) και Β(β,g(β)) δύοσηµείατωνCfκαιCgαντίστοιχα,µε
τηνίδιατεταγµένη.Είναιτότεf(α)=g(β)=γ.Εποµένως:
♦ f(α)=γ⇔2+ln(α–1)=γ⇔α–1=eγ-2(1)
♦ g(β)=γ⇔2–ln(β–1)=γ⇔β–1=e2-γ(2)
ΟιεφαπτόµενεςτωνCfκαιCgσταΑκαιΒέχουνσυντελεστήδιεύθυνσης:
1 1
f ´(α) = και g´(β) = −
α −1 β −1
Έτσι:
1 −1 1 (1), (2) 1 1
f ´(α)g´(β) = ⋅ =− ==== − γ − 2 2 − γ = − = −1
α −1 β −1 (α − 1)(β − 1) e ⋅e 1
ΆραοιεφαπτοµένεςτωνCfκαιCgσταΑκαιΒείναικάθετες.
x 3 - 4x
f(x) =
x2 - 1
α) Ναβρεθείτοπεδίοορισµούτηςf.
β) ΝαβρεθούντακοινάσηµείατηςCfµετονάξοναx´x.
γ) ΝαβρεθούνταδιαστήµατασταοποίαηCfείναιπάνωαπότονάξοναx´x.
δ) ΝαεξεταστείανηCfέχειάξοναήκέντροσυµµετρίας.
ε) Ναµελετηθείηfωςπροςτηµονοτονία.
στ)Ναβρεθείτοσύνολοτιµώντηςfσεκαθένααπόταδιαστήµατατουπεδίουορι-
σµούτηςκαθώςκαιτοσύνολοτιµώντηςf.
ζ) Ναβρεθείτοπλήθοςτωνριζώντηςεξίσωσηςx3–αx2–4x+α=0,όπου
α∈R .
ΛΥΣΗ
α)Πρέπειx2–1≠0⇔(x≠1καιx≠-1).ΆραDf=R–{-1,1}.
β) ΓιαναβρούµετακοινάσηµείατηςCfµετονάξοναx´x,λύνουµετηνεξίσωση
f(x)=0.
Όµως:
x 3 − 4x
f (x) = 0 ⇔ = 0 ⇔ x 3 − 4x = 0 ⇔
x2 − 1
⇔x(x2–4)=0⇔(x=-2ήx=0ήx=2)
ΆρατακοινάσηµείατηςCfµετονάξοναx´xείναιταΑ(-2,0),Β(0,0)καιΓ(2,0).
γ) ΓιαναείναιηCfπάνωαπότον
άξοναx´x,πρέπειf(x)>0.Σύµφω-
ναµετονδιπλανόπίνακα,ταζητού-
µεναδιαστήµαταείναιτα:
(-2,-1),(0,1)και(2,+∞)
δ) Γιακάθεx∈Dfείναι:
(− x)3 − 4(− x) x 3 − 4x
f (− x) = = − = −f (x)
(− x)2 − 1 x2 − 1
Έτσιηfείναιπεριττή.Εποµένως,ηCfέχεικέντροσυµµετρίαςτηναρχήτωναξόνων.
ε) Είναι:
 x 3 − 4x ´ (3x 2 − 4)(x 2 − 1) − 2x(x 3 − 4x)
f ´(x) =  2 = =
 x −1  (x 2 − 1)2
3x 4 − 3x 2 − 4x 2 + 4 − 2x 4 + 8x 2 x 4 + x 2 + 4
= =
(x 2 − 1)2 (x 2 − 1)2
Επειδήf´(x)>0γιακάθεx∈Df,ηfείναιγνησίωςαύξουσασταδιαστήµατα:
∆1=(-∞,-1),∆2=(-1,1)και∆3=(1,+∞)
στ)Ηfείναισυνεχήςκαιγνησίωςαύξουσαστα∆1,∆2και∆3.Επιπλέον:
x3 − 4x x3
♦ lim f(x) = lim = lim = lim x = −∞
x→−∞ x→−∞ x2 − 1 x→−∞ x2 x→−∞

και
1
♦ lim− f (x) = lim− 2
(x 3 − 4x) = +∞
x → −1 x → −1 x −1
Οπότε:
f(∆1)=(-∞,+∞)=R
229
1 1
♦ lim+ f (x) = lim+ 2
(x 3 − 4x) = −∞ και lim− f (x) = lim− 2 (x 3 − 4x) = +∞
x → −1 x → −1 x −1 x →1 x →1 x −1
Οπότε:
f(∆2)=(-∞,+∞)=R
1 3 x3
♦ lim+ f (x) = lim+ (x − 4x) = −∞ και lim f (x) = lim = +∞
x →1 x →1 x2 − 1 x → +∞ x → +∞ x 2
Οπότε:
f(∆3)=R
Προφανώς,τοσύνολοτιµώντηςfείναιτο:
f(Df)=f(∆1)∪f(∆2)∪f(∆3)=R
ζ) Ηεξίσωσηγράφεται:
x3–αx2–4x+α=0⇔x3–4x=αx2–α⇔x3–4x=α(x2–1)
Οιτιµές x=1 και x=-1 δενείναιπροφανώςρίζες.Έτσι,µε x≠±1 ηεξίσωση
γράφεται:
x 3 − 4x
= α ⇔ f (x) = α
x2 − 1
Επειδή α ∈ f (∆1), α ∈ f (∆2) και α ∈ f (∆3) γιακάθε α ∈ R καιηfείναιγνησίως
µονότονηστα∆1,∆2και∆3σύµφωναµετοθεώρηµαενδιάµεσωντιµώνηεξίσωση
f (x)=α έχειαπόµίαακριβώςλύσηστα∆1 ,∆2και∆3 .Άραηεξίσωσηέχειτρεις
ακριβώςρίζες:
ρ1∈(-∞,-1),ρ2∈(-1,1)καιρ3∈(1,+∞)
19.45 ∆ίνεταιησυνάρτησηfπουείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµηστοRκαιέχει
τηνιδιότηταf2(x)–xf(x)+x2–3=0γιακάθεx∈R .
α) Αντοx=αείναικρίσιµοσηµείοτηςf,νααποδειχθείότια=-1ήα=1.
β) ΝαεξεταστείανηCfέχεισηµείακαµπής.
ΛΥΣΗ

α)Επειδήτο x=α είναικρίσιµοσηµείοτηςfκαιηfείναιπαραγωγίσιµηστοR,
θαισχύειότιf΄(α)=0.Απότηνυπόθεσηείναι:
f2(x)–xf(x)+x2-3=0(1)
Αυτήδίνει:
2f(x)f´(x)–f(x)–xf´(x)+2x=0(2)
Θέτουµεx=α,οπότεπαίρνουµε:
2f(α)f´(α)–f(α)–αf´(α)+2α=0⇔-f(α)+2α=0⇔f(α)=2α
Αλλάγιαx=ααπότησχέση(1)προκύπτειότι:
f2(α)–αf(α)+α2–3=0⇔(2α)2–α(2α)+α2–3=0⇔
⇔3α2–3=0⇔α2=1⇔(α=-1ήα=1)
β) Έστωότιηfέχεισηµείοκαµπήςστηθέσηx=β.Επειδήηfείναιδύοφορέςπα-
ραγωγίσιµη,θαισχύειότιf´´(β)=0.Ησχέση(2)δίνει:
2[f´(x)]2+2f(x)f´´(x)–f´(x)–f´(x)–xf´´(x)+2=0⇔
⇔2[f´(x)]2+2f(x)f´´(x)–2f´(x)–xf´´(x)+2=0
Θέτουµεσ’αυτήx=βκαιπαίρνουµε:
2[f´(β)]2+2f(β)f´´(β)–2f΄(β)–βf´´(β)+2=0⇔
⇔[f´(β)]2–f΄(β)+1=0
Ητελευταίασχέσηείναιόµωςαδύνατη,διότι∆=1–4=-3<0.ΆραηCfδενέχει
σηµείακαµπής.
19.46 ΈστωµιασυνάρτησηfδύοφορέςπαραγωγίσιµηστοR .Νααποδειχθείότι:

f ´(x + 2h) - f ´(x)
α) lim = 2f ´´(x) γιακάθεx∈R
h→ 0 h
f ´(x - h) - f ´(x)
β) lim = -f ´´(x) γιακάθεx∈R
h→ 0 h
3f(x + 2h) + 6f(x - h) - 9f(x)
γ) lim = 3f ´´(x) γιακάθεx∈R
h→ 0 3h 2
ΛΥΣΗ
f (x + h) − f (x) f (x + λh) − f (x)
Γνωρίζουµε ότι αν lim = α τότε και lim = α όπου
h→ 0 h h→ 0 λh
λ≠0.Έτσι:
f ´(x + 2h) − f ´(x) f ´(x + 2h) − f ´(x)

α) lim = 2 lim = 2f ´´(x).
h→ 0 h h → 0 (2h)
231
f ´(x − h) − f ´(x) f ´( x + (− h) ) − f ´(x)
β) lim = − lim = −f ´´(x).
h→ 0 h h→ 0 (− h)
γ) Επειδήηfείναιπαραγωγίσιµη,είναικαισυνεχήςστοR.Άρα:
lim f (x + 2h) = f (x) και lim f (x − h) = f (x)
h→ 0 h→ 0
Έτσιτοόριο:
3f (x + 2h) + 6f (x − h) − 9f (x)
A = lim
h→ 0 3h 2
0
οδηγείστηµορφή . ΣύµφωναµετονκανόναDeL’Hospitalθαείναι:
0
0
0 3f ´(x + 2h)(x + 2h)´+6f ´(x − h)(x − h)´− 0
A == lim =
h→ 0 6h
f ´(x + 2h) − f ´(x − h)
= lim
h→ 0 h
Τονίζουµεότιηπαραγώγισηγίνεταιωςπροςh,οπότε:
(f(x))´=0,(x+2h)´=2και(x–h)´=-1
ΜετονκανόνατουDeL’Hospitalδενµπορούµενασυνεχίσουµε,διότιγιατην
εύρεσητων lim f ´´(x + 2h) και lim f ´´(x − h) απαιτείταιησυνέχειατηςf ´´,την
h→ 0 h→ 0
οποίαόµωςδενέχουµε.Έτσιγράφουµε:
f ´(x + 2h) − f ´(x) + f ´(x) − f ´(x − h)
A = lim =
h→ 0 h
 f ´(x + 2h) − f ´(x) f ´(x − h) − f ´(x)  (α), (β)
= lim  −  ====
h→ 0  h h 
=2f´´(x)+f´´(x)=3f´´(x)
19.47 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=ex–1–ln(x+1).
α) ΝαβρεθείτοπεδίοορισµούΑτης f(x)καιτοκοινόσηµείοτης Cf µετον
άξοναyý.
γ) Ναβρεθούντατοπικάακρότατατηςf(x).
δ) ΝαβρεθούντακοινάσηµείατηςCfµετονάξοναx´x.
ε) Νααποδειχθείότι1+ln(x+1)≤exγιακάθεx>-1.
στ)Ναβρεθείτοσύνολοτιµώντηςf(x)καιταολικάακρότατα.
ζ) Αναx≥1+ln(x+1)γιακάθεx>-1,νααποδειχθείότια=e.
ΛΥΣΗ
α)Πρέπει x+1>0⇔x>-1. ΆραΑ=(-1,+∞).ΗCfτέµνειτονάξοναyýστο

σηµείοµετεταγµένηf(0)=1–1–ln1=0,δηλαδήστοσηµείοΟ(0,0).
β) Γιακάθεx∈Αείναι:
1
f ´(x) = [e x − 1 − ln(x + 1)]´= ex −
x +1
♦ Είναιόµωςf´(0)=1–1=0.
1
♦ f ´´(x) = e x + 2
> 0 γιακάθεx∈Α.
(x + 1)
Έτσιηf´είναιγνησίωςαύξουσα,οπότεητιµήx=0είναιηµοναδικήλύσητηςεξί-
σωσηςf´(x)=0.
Απότηµονοτονίατηςf´(x)συµπεραίνουµεότι:
♦ x<0⇔f´(x)<f´(0)⇔f´(x)<0
σχέσηπουεξασφαλίζει(λόγωτηςσυνέχειας
τηςfστοΑ)ότιηfείναιγνησίωςφθίνουσα
στο∆1=(-1,0].
♦ x>0⇔f´(x)>f´(0)⇔f´(x)>0
καιεπειδήηfείναισυνεχήςστο∆2=[0,+∞)ηfείναιγνησίωςαύξουσαστο
διάστηµα∆2=[0,+∞).
γ) Απότονπίνακαµονοτονίαςτηςfπροκύπτειότιτο f(0)=0είναιτοπικό(αλλά
καιολικό)ελάχιστοτηςf(x).
δ) ΓιαναβρούµετακοινάσηµείατηςCfµετονάξοναx´x,αρκείναλύσουµετην
εξίσωσηf(x)=0.
233
Όµως:
♦ f(0)=0,πουσηµαίνειότιτοx=0είναιλύση.
♦ Hf(x)είναιγνησίωςφθίνουσαστοδιάστηµα(-1,0],οπότε:
x<0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
♦ Hf(x)είναιγνησίωςαύξουσαστο[0,+∞),οπότε:
x>0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
Είναιλοιπόνf(x)>0γιακάθεx≠0,οπότετοx=0είναιηµοναδικήλύσητης
εξίσωσηςf(x)=0.
ε) Είδαµεότιτο f (0)=0 είναιολικόελάχιστοτηςf (x).Έτσιγιακάθε x>-1

είναι:
f(x)≥f(0)⇔ex–1–ln(x+1)≥0⇔1+ln(x+1)≤ex
στ)Γιατο∆1=(-1,0]είναι:
♦ lim f (x) = +∞ και lim f (x) = f (0) = 0
x → −1 x→ 0

♦ ηfείναισυνεχήςκαιγνησίωςφθίνουσαστο∆1
Εποµένως:
f(∆1)=[0,+∞)
Επειδήf(x)≥0γιακάθεx∈Α=(-1,+∞),τοσύνολοτιµώντηςfείναιτο:
f(Α)=[0,+∞)
ΣΧΟΛΙΟ
Ηεύρεσητουf (∆2),όπου ∆2=[0,+∞) είναιπεριττή,διότιέχειτηµορφή [0,α),
µεα∈R∪{+∞}.Όµωςήδηέχουµεότιf(∆1)=[0,+∞)καιέτσι:
f(Α)=f(∆1)∪f(∆2)=[0,+∞)
ζ) Θεωρούµετησυνάρτηση:
g(x)=αx–1–ln(x+1),x>-1
Είναι:
♦ g(x)≥0=g(0)γιακάθεx>-1(απότηνυπόθεση)
Έτσιτοg(0)είναιτοπικό(ωςολικό)ελάχιστοτηςg(x).
♦ Τοx0=0είναιεσωτερικόσηµείοτουΑ=(-1,+∞)καιηgπαραγωγίζεταιστο
x0=0.
ΣύµφωναµετοθεώρηµατουFermatθαείναιg´(0)=0.Αλλά:
1
♦ g´(x) = α x lnα −
x +1
♦ g´(0)=0⇔lnα–1=0⇔lnα=1⇔α=e
19.48 Γιαµιασυνάρτησηf:R→Rισχύειf´(0)=f´´(0)=0καιf´´´(x)<0
γιακάθεx≠0.Έστωότιηf´´παραγωγίζεταιστο0.
α) Ναβρεθείηµονοτονίατηςf.
β) Ναµελετηθείηfωςπροςτακοίλα.
γ) Ναβρεθούνοιθέσειςτωνσηµείωνκαµπήςτηςf.
ΛΥΣΗ
α)Επειδήηf ´´παραγωγίζεταιστο x0=0,ηf´´είναισυνεχήςκαιστοx0=0.

Επειδήf´´΄(x)<0γιακάθεx≠0καιηf´´είναισυνεχής(στοR),συµπεραίνουµε
ότιηf´´είναιγνησίωςφθίνουσα.
Θαείναιεποµένως:
♦ x<0⇔f´´(x)>f´´(0)⇔f´´(x)>0
♦ x>0⇔f´´(x)<f´´(0)⇔f´´(x)<0
Άραηf΄είναιγνησίωςαύξουσαστο(-∞,0]και
γνησίωςφθίνουσαστο[0,+∞).
Σηµειώνουµεότιηf´είναισυνεχήςωςπαραγωγίσιµη.Απότηµονοτονίατηςf´προ-
κύπτειότι:
♦ x<0⇔f´(x)<f΄(0)⇔f´(x)<0
♦ x>0⇔f´(x)<f´(0)⇔f´(x)<0
Είναιεποµένωςf´(x)<0γιακάθεx≠0καιηfείναισυνεχήςστοx0=0.Άραηf
είναιγνησίωςφθίνουσα.
β) Επειδήf´´(x)>0γιακάθεx<0καιf´´(x)<0γιακάθεx>0,συµπεραίνουµε
ότιηfείναικυρτήστο(-∞,0]καικοίληστο[0,+∞).
235
γ) Επειδήηfαλλάζεικοίλαµόνοστοx0=0καιείναιπαραγωγίσιµηστοσηµείοαυτό,
συµπεραίνουµεότιηCfέχειµόνοένασηµείοκαµπήςστηθέσηx0=0.
19.49 Έστωf:R→Rµιακοίλησυνάρτησηκαιασταθερόςαριθµός.
α) Ναβρεθείτοπρόσηµοτηςσυνάρτησης:
g(x)=f(x)–f(α)–f´(α)(x–α),x∈R
β) Νααποδειχθείότιf(x)≤f´(α)(x–α)+f(α).
γ) ΝααποδειχθείότιτασηµείατηςεφαπτοµένηςτηςCfστοσηµείοΑ(α,f(α))έχουν
µεγαλύτερητεταγµένηαπότααντίστοιχασηµείατηςCf(πουέχουντηνίδιατετ-
µηµένη)µεεξαίρεσητοσηµείοΑ.
ΛΥΣΗ
α)Ησυνάρτησηg(x)είναιπαραγωγίσιµηµε g´(x)=f ´(x)–f ´(α). Αλλάηfείναι
κοίλη,οπότεηf ´είναιγνησίωςφθίνουσα.Άρακαιηg´(x)είναιγνησίωςφθίνου-
σα(ησταθερά–f´(α)δεναλλάζειτηµονοτονία).Είναι:
g´(x)=0⇔f´(x)–f´(α)=0⇔f´(x)=f΄(α)
Όµωςηf ΄είναιγνησίωςµονότονη,οπότεείναι
και“1–1”.Έτσι:
f´(x)=f´(α)⇔x=α
Είναιακόµη:
g(α)=0
i) Ηg´είναιγνησίωςφθίνουσα,οπότε:
♦ x<α⇔g´(x)>g´(α)⇔g´(x)>0
οπότεηg(x)είναιγνησίωςαύξουσαστοδιάστηµα(-∞,α].
♦ x>α⇔g´(x)<g´(α)⇔g´(x)<0
οπότεηg(x)είναιγνησίωςφθίνουσαστοδιάστηµα[α,+∞).
ii) ∆ιακρίνουµετιςπεριπτώσεις:
♦ Ηgείναιγνησίωςαύξουσαστο(-∞,α].Έτσι:
x<α⇔g(x)<g(α)⇔g(x)<0
♦ Ηgείναιγνησίωςφθίνουσαστο[α,+∞).Άρα:
x>α⇔g(x)<g(α)⇔g(x)<0
Εποµένωςηg(x)είναιαρνητικήσεκαθένααπόταδιαστήµατα(-∞,α)και(α,+∞).
β) Είναι:
f(x)≤f´(α)(x–α)+f(α)⇔f(x)–f(α)–f΄(α)(x–α)≤0⇔g(x)≤0
όπου:
g(x)=f(x)–f(α)–f΄(α)(x–α)
Στοπροηγούµενοερώτηµααποδείχθηκεότιηgείναιγνησίωςαύξουσαστο(-∞,α]
καιγνησίωςφθίνουσαστο[α,+ ∞).Εποµένωςτοg(α)είναιολικόµέγιστοτηςg(x).
g(x)≤g(α)⇔f(x)–f(α)–f´(α)(x–α)≤0⇔f(x)≤f´(α)(x–α)+f(α)
Θαχρησιµοποιήσουµετοθεώρηµαµέσηςτιµής(Θ.Μ.Τ.).
♦ Γιαx=αισχύειηισότητα.
♦ Έστωx>α.Στοδιάστηµα[α,x]ηfείναισυνεχήςκαιπαραγωγίσιµη.
ΣύµφωναµετοΘ.Μ.Τ.υπάρχει ξ ∈ (α,x) τέ-
τοιο,ώστε:
f (x) − f (α)
f ´(ξ) = (1)
x−α
Αλλάα<ξ<xκαιηf´είναιγνησίωςφθίνουσα.Άρα:
(1) f (x) − f (α) x > α
α < ξ ⇔ f ´(α) > f ´(ξ) ⇐⇒ f ´(α) > ⇐⇒
x−α
⇔f´(α)(x–α)>f(x)–f(α)⇔f(x)<f´(x)(x–α)+f(α)
♦ Για x<α στοδιάστηµα [x,α] τοΘ.Μ.Τ.

εξασφαλίζειότιυπάρχει ξ ∈ (x,α) τέτοιο,
ώστε:
f (α) − f (x)
f ´(ξ) = (2)
α−x
237
Όµως:
(2) f (α) − f (x) α>x
ξ < α ⇔ f ´(ξ) > f ´(α) ⇐⇒ > f ´(α) ⇐⇒
α−x
⇔f´(α)(α–x)<f(α)–f(x)⇔f(x)<f(α)–f´(α)(α–x)⇔
⇔f(x)<f´(α)(x–α)+f(α)
Τελικάισχύειότιf(x)≤f´(α)(x–α)+f(α)γιακάθεx∈R.
γ) Εποπτικά,τοσυµπέρασµαείναιπροφανές,
διότιηεφαπτοµένηβρίσκεταιπάνωαπότηCf
γιαx≠ακαιεφάπτεταιµεαυτήνµόνοστοΑ.
Στοερώτηµα(β)αποδείξαµεότι:
f(x)≤f´(α)(x–α)+f(α)(3)
ΗεξίσωσητηςεφαπτοµένηςστοΑείναι:
y–f(α)=f´(α)(x–α)⇔y=f´(α)(x–α)+f(α)(4)
Συγκρίνονταςτιςσχέσεις(3)και(4)βλέπουµεότιf(x)≤yκαιτοίσονισχύειµόνο
γιαx=α.ΆρατασηµείατηςεφαπτοµένηςτηςCfστοΑ(α,f(α))έχουνµεγαλύτερη
τεταγµένηαπότααντίστοιχασηµείατηςCf,µεεξαίρεσητοΑ,όπουισχύειισότητα.
19.50 Μιασυνάρτησηf:R→Rείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµηµεf(0)=0και
f´´(x)>0γιακάθεx≠0.Ανh(x)=xf´(x)–f(x),x∈R ,νααποδειχθείότι:
α) ηfείναικυρτή,
β) ησυνάρτησηh(x)έχειελάχιστοκαιείναιθετικήστοR*,
γ) ηεξίσωσηf(x)=xf´(x)έχειµοναδικήλύση.
ΛΥΣΗ
α)Επειδήf´´(x)>0σεκαθένααπόταδιαστήµατα(-∞,0)και(0,+∞)καιηf´εί-
ναισυνεχήςστοx0=0,συµπεραίνουµεότιηf΄είναιγνησίωςαύξουσασυνάρτηση.
Άραηfείναικυρτή.
β) Ησυνάρτησηh(x)=xf´(x)–f(x)είναιπαραγωγίσιµηστοRµε:
h´(x)=[xf´(x)–f(x)]´=f´(x)+xf´´(x)–f´(x)=xf´´(x)
Επειδή f ´´(x)>0 γιακάθε x≠0, προκύπτει
ότι:
♦ h´(x)<0στοδιάστηµα(-∞,0)
♦ h´(x)>0στοδιάστηµα(0,+∞)
Επειδήηhείναισυνεχήςστοx0=0,προκύπτειότιηhείναιγνησίωςφθίνουσαστο
(-∞,0] καιγνησίωςαύξουσαστο [0,+∞). Άρατο h(0)=0 είναιολικόελάχιστο
τηςh(x).Απότηµονοτονίατηςh(x)προκύπτειότι:
♦ x<0⇔h(x)>h(0)⇔h(x)>0
♦ x>0⇔h(x)>h(0)⇔h(x)>0
Άραh(x)>0γιακάθεx≠0.
γ) Ητιµήx=0είναιλύσητηςεξίσωσηςf(x)=xf´(x),διότιf(0)=0.Όµως:
f(x)=xf´(x)⇔xf´(x)–f(x)=0⇔
⇔h(x)=0⇔h(x)=h(0)⇔x=0
διότιηhωςγνησίωςµονότονηείναικαι“1–1”.
Μοναδικήλοιπόνλύσητηςεξίσωσηςf(x)=xf´(x)είναιηx=0.
19.51 ∆ίνεταιησυνάρτησηf:(1,+∞)→R ,µε f(x) = 2000 + ln(x - 1) . Έστω

cπραγµατικόςαριθµόςµεγαλύτεροςτου2000.Ανηευθείαy=cτέµνειτηCfστα
διαφορετικάσηµείαΑ(x1,y1)καιΒ(x2,y2)µεx1<x2,τότε:
α) ναβρεθείηκατακόρυφηασύµπτωτητηςCf,
β) ναβρεθείηπαράγωγοςκαιηµονοτονίατηςf,
γ) νααποδειχθείότιx1<2καιx2>2,
δ) νααποδειχθείότιοιεφαπτόµενεςτηςCfσταΑκαιΒείναικάθετες.
ΛΥΣΗ
Είναι:
f (x) = 2000 + ln(x − 1)
µεx∈Α=(1,+∞).
239
♦ ln(x–1)=0⇔x–1=1⇔x=2
2000 − ln(x − 1), αν 1 < x < 2

♦ f (x) = 
2000 + ln(x − 1), αν x ≥ 2
α)Ηµοναδικήπιθανήκατακόρυφηασύµπτωτηείναιηευθείαx=1,διότι:
Α=(1,+∞)
Είναιόµως:
lim f (x) = lim ( 2000 + ln(x − 1) ) = +∞
x →1 x →1

Άραη x=1 είναιηµόνηκατακόρυφηασύµπτωτητηςCf.
β) Γιαx∈(1,2)είναι:
1
f ´(x) = − < 0
x −1
Γιαx∈(2,+∞)είναι:
1
f ´(x) = >0
x −1
Επειδήηfείναισυνεχήςστοx0=2,συµπεραί-
νουµεότιηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο(1,2]
καιγνησίωςαύξουσαστο(2,+∞).
Στοσηµείοx0=2είναι:
0
f (x) − f (2) −ln(x − 1) 0
♦ lim− = lim− == − 1
x→ 2 x−2 x→ 2 x−2
0
f (x) − f (2) ln(x − 1) 0
♦ lim+ = lim+ == 1
x→ 2 x−2 x → 2 x−2
Έτσιηfδενπαραγωγίζεταιστοx0=2,οπότε:
 1
− x − 1 , αν x ∈ (1, 2)
f ´(x) = 
 1 , αν x ∈ (2, + ∞)
 x − 1
γ) Είναι:
lim f (x) = +∞ και lim f (x) = +∞
x → +∞ x →1
Έτσι,αν∆1=(1,2]και∆2=(2,+∞),τότε:
f(∆1)=[2000,+∞)καιf(∆2)=(2000,+∞)
Κάναµεφυσικάχρήσητηςσυνέχειαςκαιτηςµονοτονίαςτηςfστα∆1και∆2.
♦ Επειδήc∈f(∆1),υπάρχειµοναδικόσηµείοΑ(x1,y1)µεx1∈∆1(καιµάλιστα
x1<2,αφούc>2000)καιf(x1)=c.
♦ Επειδήc∈f(∆2),υπάρχειµοναδικόσηµείοΒ(x2,y2)µεx2∈∆2καιf(x2)=c.
Τονίζουµεότιηύπαρξηεξασφαλίζεταιαπότοθεώρηµαενδιάµεσωντιµώνκαιη
µοναδικότητααπότηµονοτονίατηςfστα∆1και∆2.
δ) Αρκείνααποδείξουµεότιf´(x1)f´(x2)=-1.Είναι:
1
♦ f (x1 ) = 2000 − ln(x1 − 1) και f ´(x1 ) = −
x1 − 1
1
♦ f (x 2 ) = 2000 + ln(x 2 − 1) και f ´(x 2 ) =
x2 − 1
♦ f(x1)=c⇔2000–ln(x1–1)=c⇔2000–c=ln(x1–1)⇔

⇔x1–1=e2000-c(1)
♦ f(x2)=c⇔2000+ln(x2–1)=c⇔x2–1=ec-2000(2)
Είναιεποµένως:
1 1 (1), (2) 1 1
f ´(x1 )f ´(x 2 ) = − ⋅ ==== − 2000 − c c − 2000 = − = −1
x1 − 1 x 2 − 1 e ⋅e 1
ΆραοιεφαπτοµένεςτηςCfστασηµείαΑκαιΒείναικάθετες.

ΜΕΘΟ∆ΟΣ
ΑΠΟ∆ΕΙΞΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ
Α. Οιανισότητεςαποδεικνύονται:
♦ Μετηβοήθειατηςµονοτονίαςκατάλληληςσυνάρτησηςf.
♦ Μετηνεύρεσητωνολικώνακροτάτωνµιαςκατάλληληςσυνάρτησηςfσεένα
διάστηµα.
241
♦ ΜετηβοήθειατουΘ.Μ.Τ.κυρίωςότανπρόκειταιγιαδιπλήανισότητα.
Β. Γιατηναπόδειξηανισοτήτωντηςµορφήςφ(x)àω(x):
♦ Θεωρούµετησυνάρτησηg(x)=φ(x)–ω(x),x∈∆.
♦ Μελετάµετηνgωςπροςτηµονοτονίαστοδιάστηµα∆.
♦ Βρίσκουµεότιg(α)=0,γιακάποιοκατάλληλοα.Ενδεχοµένωςτοαναείναι
άκροτου∆ήεσωτερικόσηµείοτου∆.
Γιατηνεύρεσητηςµονοτονίαςτηςgπιθανόνναχρειαστείτοπρόσηµοτηςg´´(x)
ήακόµακαιτηςg´´΄(x)καιπροφανώςοορισµόςτηςµονοτονίας.
Γ. Σεεξαιρετικέςπεριπτώσειςηδοσµένηανισότηταπαίρνειτηµορφή:
f(φ(x))àf(ω(x))
όπουfµιαγνησίωςµονότονησυνάρτηση.Στηνπερίπτωσηαυτήαρκείνααπο-
δείξουµεότι:
♦ φ(x)àω(x),ανηfείναιγνησίωςαύξουσα,
♦ φ(x)àω(x),ανηfείναιγνησίωςφθίνουσα.
∆. ΗαπόδειξηµιαςανισότηταςµετοΘ.Μ.Τ.γίνεταιωςεξής:
Προσπαθούµεναφέρουµετηνπροςαπόδειξηανισότηταστηµορφή:
f (β) − f (α)
A< <B
β−α
Απότησχέσηαυτήπροσπαθούµεναεντοπίσουµετησυνάρτησηfκαιτοδιάστη-
µα[α,β],γιατηνοποίασύµφωναµετοΘ.Μ.Τ.υπάρχειξ∈(α,β)τέτοια,ώστε:
f (β) − f (α)
f ´(ξ) =
β−α
Απότησχέσηα<ξ<βκαιµεοδηγότηνf΄(ξ)προσπαθούµεναδηµιουργήσουµε
τησχέσηΑ<f΄(ξ)<Β.Τοδιάστηµα[α,β]µπορείναείναικαιτηςµορφής[0,x]
(µεx>0)ή[x,0](µεx<0)ή[x,x+1],[x,α]ή[α,x]κ.λπ.
ΑνηµέθοδοςτουΘ.Μ.Τ.“αποτύχει”,εφαρµόζουµετηµέθοδοτηςδιαφοράςµετη
µονοτονίακαιταολικάακρότατα.
19.52 Μια συνάρτηση f: R → R είναι παραγωγίσιµη και ικανοποιεί για κάθε
x∈R τη σχέση f(x) – e-f(x) = x – 1.
α) Να εκφραστεί η f´(x) ως συνάρτηση της f(x).
β) Να αποδειχθεί ότι f(0) = 0.
γ) Να µελετηθεί η f ως προς τη µονοτονία και το πρόσηµο.
δ) Να αποδειχθεί ότι για κάθε x∈R ισχύει ότι:
x
≤ f(x) ≤ xf ´(x)
2
ΛΥΣΗ
f(x)–e-f(x)=x–1(1)
Τηνπαραγωγίζουµεκαιέχουµε:
1
f ´(x) + e − f (x) f ´(x) = 1 ⇔ f ´(x) [1 + e− f (x) ] = 1 ⇔ f ´(x) = (2)
1 + e − f (x)
αφού1+e-f(x)≠0γιακάθεx∈R.
β) Στησχέση(1)θέτουµεx=0.Έχουµε:
f(0)-e-f(0)=-1⇔f(0)–e-f(0)+1=0(3)
Θέτουµεf(0)=yκαιθεωρούµετησυνάρτησηg(y)=y–e-y+1,y∈R.Είναι:
♦ g(0)=0–1+1=0,δηλαδήτοy=0είναιρίζα,
♦ g´(y)=1+e-y>0γιακάθεy∈R.
Ηg(y)είναιλοιπόνγνησίωςαύξουσα,οπότεηρίζαy=0είναιµοναδική.Έτσι,η
σχέση(3)αληθεύειµόνογιαf(0)=0.
ΣΧΟΛΙΑ
i) Ησχέση(3)γράφεται:
g(f(0))=0⇔g(f(0))=g(0)⇔f(0)=0
αφούηgωςγνησίωςµονότονηείναικαι“1–1”.
ii) Ηµοναδικότητατηςρίζαςy=0τηςεξίσωσηςg(y)=0προκύπτεικαιµετοθεώ-
ρηµαRolleσεάτοπο.
243
Έστωρ1<ρ2δύορίζεςτηςg(y).
♦ ηgείναισυνεχήςστο[ρ1,ρ2],
♦ ηgείναιπαραγωγίσιµηστο(ρ1,ρ2),
♦ g(ρ1)=g(ρ2)=0.
Άρα,απότοθεώρηµαRolle,υπάρχειξ∈(ρ1,ρ2)τέτοιο,ώστεg΄(ξ)=0.
Αλλά:
♦ g΄(y)=1+e-y
♦ g´(ξ)=0⇔e-ξ=-1,άτοπο
γ) Είναι:
1
f ´(x) = >0
1 + e − f (x)
γιακάθεx∈R,οπότεηfείναιγνησίωςαύξουσα.
Έτσι:
♦ x<0⇔f(x)<f(0)⇔f(x)<0
♦ x>0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
Άραηfείναιαρνητικήστοδιάστηµα(-∞,0)καιθετικήστοδιάστηµα(0,+∞).
δ) Γιαx=0ηανισότηταισχύει(ωςισότητα).Στοδιάστηµα[0,x],µεx>0,ικα-
νοποιούνταιοιπροϋποθέσειςτουΘ.Μ.Τ.,οπότευπάρχειξ∈(0,x)τέτοιο,ώστε:
f (x) − f (0) f (x)
f ´(ξ) = ⇔ f ´(ξ) = (4)
x−0 x
Όµως:
 1 ´ e − f (x ) ( − f ´(x) )
f ´´(x) =   = − =
 1 + e − f (x )  (1 + e − f (x ) )2
e − f (x) 1 e − f (x)
= ⋅ = > 0
(1 + e− f (x) )2 1 + e− f (x) (1 + e− f (x) )3
γιακάθεx∈R.Αυτόσηµαίνειότιηf΄είναιγνησίωςαύξουσα,οπότε:
(2) 1 (4)
0 < ξ < x ⇔ f ´(0) < f ´(ξ) < f ´(x) ⇐⇒ < f ´(ξ) < f ´(x) ⇐⇒
2
1 f (x) 1
⇔ < < f ´(x) ⇔ x < f (x) < xf ´(x)
2 x 2
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Ηfείναιγνησίωςαύξουσα,οπότε:
♦ 0<ξ<x⇔f(0)<f(ξ)<f(x)⇔0>-f(ξ)>-f(x)⇔

⇔e0>e-f(ξ)>e-f(x)⇔1+1>1+e-f(ξ)>1+e-f(x)⇔
1 1 1 (2) 1 (4)
⇔ < − f (ξ)
< − f (x)
⇐⇒ < f ´(ξ) < f ´(x) ⇐⇒
2 1+ e 1+ e 2
1 f (x) 1
⇔ < < f ´(x) ⇔ x < f (x) < xf ´(x)
2 x 2
♦ Γιαx<0,εργαζόµαστεανάλογαστο[x,0].
1
Γιαναισχύει x ≤ f (x ) ≤ xf ´(x ) γιακάθεx∈R,αρκείνααποδείξουµεότι:
2
1
x ≤ f (x) καιf(x)≤xf´(x)
2
1
i) Θεωρούµετησυνάρτηση g(x) = f (x) − x, x∈R.
2
Είναι:
1
♦ g(0)=0και g´(x) = f ´(x) −
2
♦ g´´(x)=f´´(x)>0
οπότεηgείναιγνησίωςαύξουσα.Άρα:
♦ x>0⇔g´(x)>g´(0)⇔g´(x)>0
♦ x<0⇔g´(x)<g´(0)⇔g´(0)<0
1 1 1
αφού g´(0) = f ´(0) −
= − = 0.
2 2 2
Ηgείναιγνησίωςαύξουσαστο[0,+∞)καιγνησίωςφθίνουσαστο(-∞,0],οπότε
τοg(0)είναιολικόελάχιστο.
Άρα:
1 1
g(x) ≥ g(0) ⇔ f (x) − x ≥ 0 ⇔ f (x) ≥ x
2 2
245
ii) Θεωρούµετησυνάρτησηh(x)=xf´(x)–f(x),x∈R.Είναι:
♦ h(0)=0
♦ h´(x)=f´(x)+xf´´(x)–f´(x)=xf´´(x)
Απότοπρόσηµοτηςh´(x)προκύπτειότιηh(x)
είναιγνησίωςφθίνουσαστο (-∞,0] καιγνη-
σίωςαύξουσαστο [0,+∞). Έτσιτο h(0)=0
είναιολικόελάχιστο,οπότε:
h(x)≥0⇔xf´(x)–f(x)≥0⇔f(x)≤xf´(x)
3f(x)+f3(x)=3x
α) Ναβρεθείτοf(0).
β) Ναεκφραστείηf´(x)ωςσυνάρτησητουx.
γ) Ναµελετηθείηfωςπροςτηµονοτονία.
δ) Νααποδειχθείότιf(x)>0γιακάθεx>0.
ε) Νααποδειχθείότιxf´(x)<f(x)<xγιακάθεx>0.
ΛΥΣΗ
Ηάσκησηαυτήεξαντλείστοµεγαλύτεροβαθµότηµεθοδολογίαγιατηλύσηανισοτήτων.
α)Απότησχέση:
3f(x)+f3(x)=3x(1)
γιαx=0παίρνουµε:
3f(0)+f3(0)=0⇔f(0)[3+f2(0)]=0⇔f(0)=0
β) Στησχέση(1)παραγωγίζουµεκαιβρίσκουµε:
3f´(x)+3f2(x)f´(x)=3⇔f´(x)[1+f2(x)]=1⇔
1
⇔ f ´(x) = , x ∈ » (2)
1 + f 2 (x)
γ) Επειδή:
1
f ´(x) = >0
1 + f 2 (x)
γιακάθεx∈R,ηfείναιγνησίωςαύξουσα.
δ) Επειδήηfείναιγνησίωςαύξουσα,θαείναι:
x>0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
ε) Μεx>0ηανισότηταxf΄(x)<f(x)<xγίνεται:
f (x) f (x) − f (0)
1< < f ´(x) ⇔ 1 < < f ´(x) (3)
x x−0
Ησχέση(2)µαςοδηγείσεχρήσητουΘ.Μ.Τ.Στοδιάστηµαλοιπόν[0,x]ησυνάρ-
τησηf(t)είναισυνεχήςκαιπαραγωγίσιµη.Άραυπάρχειξ∈(0,x)τέτοιο,ώστε:
f (x) − f (0) f (x)
f ´(ξ) = = (4)
x−0 x
Αλλά
1
f ´(ξ) = (5)
1 + f 2 (ξ)
f (x) > 0
0 < ξ < x ⇔ f (0) < f (ξ) < f (x) ⇔ 0 < f (ξ) < f (x) ⇐⇒
⇔0<f2(ξ)<f2(x)⇔1<1+f2(ξ)<1+f2(x)⇔
1 1 (5) 1 (4)
⇔ 1> 2
> 2
⇐⇒ 1 > f ´(ξ) > 2
⇐⇒
1 + f (ξ) 1 + f (x) 1 + f (x)
f (x) 1 (2) f (x) x > 0
⇔ 1> > 2
⇐⇒ 1 > > f ´(x) ⇐⇒ xf ´(x) < f (x) < x
x 1 + f (x) x
γιακάθεx>0.
Έστωh(x)=f(x)–x,x≥0.Τότε:
1 −f 2 (x)
h´(x) = f ´(x) − 1 = − 1 = < 0
1 + f 2 (x) 1 + f 2 (x)
γιακάθεx≥0.Άραηhείναιγνησίωςφθίνουσαστο[0,+∞),οπότε:
x>0⇔h(x)<h(0)⇔f(x)–x<0⇔f(x)<x(6)
247
Έστωg(x)=xf´(x)–f(x),x≥0,τότε:
(2)
g´(x) = f ´(x) + xf ´´(x) − f ´(x) = xf ´´(x) ==
−2f (x)f ´(x) 2xf (x)f ´(x)
= x⋅ 2
=− 2
<0
1 + f 2 (x)  1 + f 2 (x) 
γιακάθεx>0,αφούx>0,f(x)>0καιf´(x)>0.Εποµένωςηgείναιγνησίως
φθίνουσαστο[0,+∞),οπότε:
x>0⇔g(x)<g(0)⇔xf´(x)–f(x)<0⇔xf´(x)<f(x)(7)
Οισχέσεις(7)και(6)δίνουν:
xf´(x)<f(x)<xγιακάθεx>0
ΣΧΟΛΙΟ
Είναιf´´(x)<0γιακάθεx>0,οπότεηf´είναιγνησίωςφθίνουσαστο[0,+∞).
Έτσι:
(3)
0 < ξ < x ⇔ f ´(0) > f ´(ξ) > f ´(x) ⇐⇒
f (x)
⇔ 1> > f ´(x) ⇔ x > f (x) > xf ´(x)
x
δηλαδήxf´(x)<f(x)<xγιακάθεx>0.
x 3 + x 2 + 3x - 1
f(x) =
x2
β) Ναµελετηθείηfωςπροςτακοίλα.
γ) ΝαβρεθούντασηµείακαµπήςτηςCf.
ε) Ναβρεθείτοσύνολοτιµώντηςf.
στ)Ναγίνειηγραφικήπαράστασητηςσυνάρτησηςf.
ζ) Ναβρεθείτοπλήθοςτωνπραγµατικώνριζώντηςεξίσωσης:
x3+(1–λ)x2+3x–1=0,όπουλ∈R
η) ΝαβρεθείτοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότηCf,τηνπλάγιαασύ-
µπτωτητηςCfκαιτηνευθείαx=1.
ΛΥΣΗ
*
α)Ηfέχειπεδίοορισµούτο Α=R . Είναι:
 x 3 + x 2 + 3x − 1 ´  3 1 ´ 3 2 x 3 − 3x + 2
♦ f ´(x) =  2  =  x +1+ − 2  = 1 − + =
 x   x x  x 2 x3 x3
♦ f´(x)=0⇔x3–3x+2=0⇔

⇔(x–1)2(x+2)=0⇔

⇔(x=1ήx=-2)
Έτσιηfείναιγνησίωςαύξουσασταδιαστή-
µατα(-∞,-2]και[0,+∞),ενώείναιγνησίωςφθίνουσαστο[-2,0).
β) Είναι:
 3 2 ´
f ´´(x) = 1 − 2 + 3  =
 x x 
6 6 6(x − 1)
= 3
− 4 =
x x x4
Εποµένωςηfείναικοίλησταδιαστήµατα(-∞,0)και(0,1]καικυρτήστο[1,+∞).
γ) ΑπότακοίλατηςfσυµπεραίνουµεότιτοΣ(1,4)είναισηµείοκαµπήςτηςCf.
δ) ΗµόνηπιθανήκατακόρυφηασύµπτωτητηςCfείναιηx=0.
Όµως
x 3 + x 2 + 3x − 1 1 
lim f (x) = lim 2
= lim  2 (x 3 + x 2 + 3x − 1)  = −∞
x→ 0 x→ 0 x x → 0
x 
Άραηx=0είναιασύµπτωτητηςCf.
3 1
♦ f (x) = x + 1 + −
x x2
3 1 
♦ lim [ f (x) − (x + 1) ] = lim  − 2 =0
x → ±∞ x x
x → ±∞
 
249
Άραηευθείαy=x+1είναιπλάγιαασύµπτωτητηςCfστο-∞καιστο+∞.
Τονίζουµεότιµπορούµεναεργαστούµεκαιµετουςτύπους:
f (x)
lim = λ και lim [ f (x) − λx ] = µ
x → +∞ x x → +∞

οπότεηευθεία y=λx+µ είναιασύµπτωτητηςCf.
ε) Είναι:
11
f (−2) = − και lim f (x) = −∞
4 x→ 0
lim f (x) = −∞ και lim f (x) = +∞
x → −∞ x → +∞
Αν ∆1=(-∞,-2], ∆2=(-2,0) και ∆3=(0,+∞) λόγωτηςσυνέχειαςκαιτηςµο-

νοτονίαςτηςfπροκύπτειότι:
 11   11 
f (∆1 ) =  −∞, −  , f (∆ 2 ) =  −∞, −  και f (∆ 3 ) = (−∞, +∞)
 4  4

Άρατοσύνολοτιµώντηςfείναιτο f (Α)=R.
στ)Ηγραφικήπαράστασητηςfφαίνεταιστοδι-
πλανόσχήµα.
ζ) Ηεξίσωσηγράφεται:
x3+(1-λ)x2+3x–1=0⇔x3+x2+3x–1=λx2(1)
Ητιµήx=0δενεπαληθεύειτησχέση(1).Άραησχέση(1)γίνεται:
x 3 + x 2 + 3x − 1
= λ ⇔ f (x) = λ
x2
Τοπλήθοςτωνριζώντηςεξίσωσηςf(x)=λισούταιµετοπλήθοςτωνκοινώνση-
µείωντηςCfµετηνευθείαy=λ.
Έτσι:
11
♦ Αν λ < − , ηεξίσωσηέχειτρειςρίζες,διότιηευθείαy=λτέµνειτηCfσετρία
4
διαφορετικάσηµεία.
11
♦ Αν λ = − , τότεµίαρίζαείναιηx=-2καιυπάρχειµίαακόµαρίζαρ∈(0,1).
4
 11 
♦ Αν λ ∈  − , + ∞  , ηεξίσωσηέχειακριβώςµίαρίζαρ,µερ>0.
 4 
η) ΗπλάγιαασύµπτωτητηςCfείναιηy=x+1.Έτσι:
3x − 1 1
f (x) = x + 1 ⇔ x + 1 + 2
= x +1 ⇔ x =
x 3
ΆρατοζητούµενοεµβαδόνΕείναι:
1
1 1 3 1   1
E = ∫ 1 [ f (x) − (x + 1)] dx = ∫ 1  − 2  dx = 3lnx + x  1 =
3 3 x x   
3
 1  1 
=  3ln1 +  −  3ln + 3  = 3ln3 − 2
 1  3 
3
x2 x
19.55 ∆ίνεταιησυνάρτηση f(x) = e .
x+2
α) Ναβρεθείτοπεδίοορισµούτηςf.
γ) Ναβρεθούνταόρια:
A = lim f(x) και B = lim f(x)
x → +∞ x → -∞
δ) Ναβρεθεί,ανυπάρχει,το lim f(x).

x → -2
ε) Νααποδειχθείότιτο lim f(x) δενυπάρχει.

x→0
ΛΥΣΗ
α)Πρέπει:
x+2≠0καιx≠0⇔x≠-2καιx≠0
Εποµένως:
Df=R–{0,-2}
251
β) Είναι:
 x 2 x3 ´ 2x(x + 2) − x 2 x3 3
x 2 x  3  x 2 + 4x x
3
3 x
3
♦ f ´(x) =  e  = e + e − = e − e =
x+2  (x + 2)2 x + 2  x 2  (x + 2)2 x+2
3 3
x 2 + 4x − 3(x + 2) x x 2 + x − 6 x
= e = e
(x + 2)2 (x + 2)2

γιακάθεx∈Df.
♦ f´(x)=0⇔x2+x–6=0⇔(x=-3ήx=2)
Ηfείναιγνησίωςαύξουσασταδιαστήµατα:
(-∞,-3]και[2,+∞)
καιγνησίωςφθίνουσασταδιαστήµατα:
[-3,-2),(-2,0)και(0,2]
3
x2
γ) ♦ Επειδή lim = +∞ και lim e x = 1, έχουµεΑ=+∞.
x → +∞ x + 2 x → +∞
3
x2
♦ Επειδή lim = −∞ και lim e x = 1, έχουµεΒ=-∞.
x → −∞ x + 2 x → −∞
δ) ♦ Γιαx<-2,είναιx+2<0.Έτσι:
 2 1 x3 
lim f (x) = lim−  x ⋅ e  = −∞
x → − 2− x→ −2
 x + 2 
♦ Γιαx>-2,είναιx+2>0.Έτσι:
 2 1 x3 
lim f (x) = lim+  x ⋅ e  = +∞
x → − 2+ x→ −2
 x + 2 
Άρατο lim f (x) δενυπάρχει.
x→ −2
ε) Είναι:
3
3
♦ lim− = −∞, οπότε lim− e x = 0. Άρα lim− f (x) = 0 ⋅ 0 = 0.
x→ 0 x x→ 0 x→ 0
3
3
♦ lim+ = +∞, οπότε lim+ e x = +∞. Άρα:
x→ 0 x x→ 0
( ) = 3 lim e
3
e x − 32
3 ∞ 3 ∞
 3
2 x
 e x ∞ x
x ∞
lim  x e  = lim+ == lim+ ==
x → 0+  x→ 0 1 2 2 x → 0+ 1
  x→ 0
− 3
2
x x x
( − ) = 9 lim e
3
e x 3 3
3 x2
= lim+ x
= +∞
2 x→ 0
(− ) 2 1
x2
x → 0+
Επειδή lim− f (x) ≠ lim+ f (x), συµπεραίνουµεότιτο lim f (x) δενυπάρχει.

x→ 0 x→ 0 x→ 0
19.56 ∆ύοφίλοι,οΑκαιοΒ,παίζουντοεξήςπαιχνίδι:
Έχουντοπολυώνυµο P(x)=αx3+βx2+γx+δ. Στηθέσητωνα,β,γκαιδτο-
ποθετούνεναλλάξθετικούςακεραίους.ΟΒκερδίζειαντοP(x)έχειτουλάχιστονδύο
ρίζες.Ποιοςπαίκτηςθακερδίσειτοπαιχνίδικαιτιστρατηγικήθαακολουθήσει;
Προσοχή:πρώτοςπαίζειοΑ.
ΛΥΣΗ
Μετάαπόορισµένεςδοκιµέςκαταλαβαίνουµεότιεκείνοςπουκαθορίζειτηνέκβα-
σητουπαιχνιδιούείναιαυτόςπουεπιλέγειτονσυντελεστήγ,δηλαδήοΑ.Επειδή:
P´(x)=3αx2+2βx+γ
οΑεπιλέγειτονσυντελεστήγέτσι,ώστεναείναιP´(x)≥0γιακάθεx∈R.Αυτότο
πετυχαίνειωςεξής:
Θέτεια=1.ΟΒεπιλέγειτονβ,οπότε:
P(x)=x3+βx2+γx+δ
ΟΑεπιλέγειτώραγ=β2,οπότε:
∆=4β2–12γ=4β2–12β2=-8β2<0
Είναιεποµένως P´(x)>0, πουσηµαίνειότιησυνάρτησηP(x)είναιγνησίωςαύ-
ξουσα.ΈτσιτοπολυώνυµοP(x)έχειτοπολύµίαρίζακαιτοπαιχνίδιτοκερδίζειοΑ.
ΣΧΟΛΙΟ
ΕπειδήηfείναισυνεχήςστοΑ=R, lim P(x) = −∞ και lim P(x) = +∞ (αφούα>0),
x →−∞ x→+∞

συµπεραίνουµεότιηP(x)έχεισύνολοτιµώντο P(A)=R.
253
Άρα 0 ∈ P(A), πουσηµαίνειότιτοP(x)έχειµίατουλάχιστονρίζα.Μετηστρα-
τηγικήλοιπόνπουεφαρµόζειοΑ,τοP(x)θαέχειακριβώςµίαρίζα.
f(x+y)=f(x)ef(y)-y+f(y)γιακάθεx,y∈R
α) Ναβρεθείτοf(0).
β) Ανυπάρχεια∈R*τέτοιο,ώστεf(α)=0,νααποδειχθείότιf(x)=0γιακάθε
x∈R .
γ) Νααποδειχθείότιηfείναιπεριττή.
δ) Ναβρεθούνόλεςοισυναρτήσειςπουεπαληθεύουντηδοσµένησχέση.
ΛΥΣΗ
f(x+y)=f(x)ef(y)-y+f(y)(1)
Γιαx=y=0έχουµε:
f(0)=f(0)ef(0)+f(0)⇔f(0)ef(0)=0⇔f(0)=0
β) Είναιf(α)=0,όπουα≠0.Ησχέση(1)γιαx=αδίνει:
f(α+y)=f(α)ef(y)-y+f(y)⇔f(α+y)=f(y)
Αυτήγιαy=xδίνει:
f(α+x)=f(x)(2)
Απότησχέση(1)γιαy=απαίρνουµε:
f(x+α)=f(x)ef(α)-α+f(α)⇔f(x+α)=f(x)e-α(3)
f (x) = f (x)e − α ⇔ f (x) (1 − e − α ) = 0 ⇔ f (x) = 0
γιακάθεx∈R,διότια≠0και1–e-α≠0.
γ) Ησυνάρτησηf(x)=0ικανοποιείτησχέση(1)καιείναιπεριττή.Είδαµεστο
ερώτηµα(β)ότιανηfµηδενίζεταιστοx=α≠0,τότεηfµηδενίζεταισεολόκλη-
ροτοR.
Έστωλοιπόνότιf(x)≠0γιακάθεx≠0.Ησχέση(1)γιαy=-xδίνει:
f (0) = 0
f (0) = f (x)ef ( − x) + x + f (− x) ⇐⇒ f (x)ef ( − x) + x = −f (− x) (4)
Ησχέση(4)γιαxτο–xδίνει:
f(-x)ef(x)-x=-f(x)(5)
Πολλαπλασιάζουµετιςσχέσεις(4)και(5)καιβρίσκουµε:
f(x)f(-x)ef(-x)+f(x)=f(x)f(-x)⇔ef(-x)+f(x)=1⇔
⇔f(-x)+f(x)=0⇔f(-x)=-f(x)(6)
γιακάθεx≠0,διότιf(x)f(-x)≠0γιακάθεx≠0.Επειδήf(0)=0,ησχέση(6)
ισχύεικαιγιαx=0.Άραηfείναιπεριττή.
δ) Μίααπότιςσυναρτήσειςπουικανοποιούντησχέση(1)είδαµεότιείναιη:
f(x)=0
Έστωf(x)≠0γιακάθεx≠0.Επειδήηfείναιπεριττή,ησχέση(5)γίνεται:
−f (x)ef (x) − x = −f (x) ⇔ f (x) (1 − ef (x) − x ) = 0 για κάθε x ∈ »
Γιαx≠0αυτήδίνει:
1–ef(x)-x=0⇔ef(x)-x=1⇔f(x)–x=0⇔f(x)=x
Επειδήf(0)=0,οτύποςf(x)=xισχύεικαιγιαx=0.Ησυνάρτησηf(x)=xεπα-
ληθεύεικαιτησχέση(1).Έτσι,τελικά,οισυναρτήσειςπουεπαληθεύουντηδοσµένη
ιδιότηταείναιοιf(x)=0καιf(x)=x.

19.58 ΈστωFµιααρχικήτηςσυνεχούςσυνάρτησηςf:R→R ,µετηνιδιότητα:
F2(x)≤F(x)F(α–x)γιακάθεx∈R ,όπουα≠0
α) F(0)=F(α),
β) ηεξίσωσηf(x)=0έχειµίατουλάχιστονρίζαστοR .
255
ΛΥΣΗ
F2(x)≤F(x)F(α–x)(1)
F2(0)≤F(0)F(α)
F2(α)≤F(α)F(0)
Προσθέτουµεκατάµέλητιςτελευταίεςδύοσχέσειςκαιπαίρνουµε:
F2(0)+F2(α)≤2F(0)F(α)⇔[F(0)–F(α)]2≤0⇔
⇔F(0)–F(α)=0⇔F(0)=F(α)
β) Έστω0<α.ΗFείναιπαραγωγίσιµηστο[0,α]καιF(0)=F(α).Σύµφωναµετο
θεώρηµαRolle,υπάρχειγ∈(0,α)τέτοιο,ώστε:
F΄(γ)=0
Όµως F´(x)=f (x) γιακάθε x ∈ R. Εποµένωςf(γ)=0.Αυτόσηµαίνειότιτοx=γ

είναιρίζατηςεξίσωσης.Όµοιαεργαζόµαστεανα<0.
19.59 ΈστωFµιααρχικήτηςσυνεχούςσυνάρτησηςf:R→R ,µετηνιδιότη-

τα2αF(x2)≥α2+F2(x)γιακάθεx∈R ,όπουα≠0.Νααποδειχθείότι:
α) F(0)=F(1)=α,
β) ηεξίσωσηf(x)=0έχειµίατουλάχιστονρίζαστοR .
ΛΥΣΗ
α)Έχουµε:
2αF(x2)≥α2+F2(x)(1)
Ησχέση(1)γιαx=0καιx=1δίνει:
♦ 2αF(0)≥α2+F2(0)⇔α2–2αF(0)+F2(0)≤0⇔(α–F(0))2≤0⇔F(0)=α
♦ 2αF(1)≥α2+F2(1)⇔α2–2αF(1)+F2(1)≤0⇔(α–F(1))2≤0⇔F(1)=α
ΆραF(0)=F(1)=α.
β) ΗFείναιπαραγωγίσιµηστο[0,1],µεF(0)=F(1).ΣύµφωναµετοθεώρηµαRolle
γιατηνFυπάρχειξ∈(0,1)τέτοιο,ώστε:
F´(ξ)=0⇔f(ξ)=0
Άραηεξίσωσηf(x)=0έχειµίατουλάχιστονρίζαστοR,τηνx=ξ.
19.60 Μιασυνάρτησηf:(0,+∞)→Rέχειτηνιδιότητα:
f(xy)=f(x)+f(y)+xy–x-y

γιακάθε x,y>0.
Α.α) Ναβρεθείτοf(1).
β) Ανηfείναισυνεχήςστο1,νααποδειχθείότιείναισυνεχήςστο(0,+∞).
γ) Ανηfείναισυνεχήςστοα>0,νααποδειχθείότιείναισυνεχήςστο(0,+∞).
Β. Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0=1,µεf΄(1)=2:
α) νααποδειχθείότιηfείναιπαραγωγίσιµηστο(0,+∞),
β) ναβρεθείοτύποςτηςf,
γ) ναβρεθείτοολοκλήρωµα I = ∫ f(x)dx.
ΛΥΣΗ
Α.α)Έχουµε:
f(xy)=f(x)+f(y)+xy–x–y(1)
Στησχέσηαυτήθέτουµεx=y=1:
f(1)=f(1)+f(1)+1–1–1⇔f(1)=1
β) Επειδήηfείναισυνεχήςστοx0=1,θαισχύειότι:
lim f (x) = f (1) = 1 (2)
x →1
Έστωτώρατυχαίοx0>0.Τότε:
lim f (x) = lim f (x 0 h) = lim [ f (x 0 ) + f (h) + x 0 h − x 0 − h ] =
x → x0 h →1 h →1
(2)
= f (x 0 ) + lim f (h) + lim(x 0 h − x 0 − h) == f (x 0 ) + 1 + (x 0 − x 0 − 1) = f (x 0 )
h →1 h →1
257
x
Άραηfείναισυνεχήςστο (0,+∞). Τονίζουµεότιµετηναντικατάσταση =h
x0
παίρνουµεότι:
♦ x=x0hκαιh→1,
♦ lim f (x) = lim f (x 0 h).

x → x0 h →1
γ) Έστωτώραότιηfείναισυνεχήςστοα>0,τότε:
lim f (x) = f (α)
x→ α
Άρα
lim f (αh) = f (α) ⇔ lim [ f (α) + f (h) + αh − α − h ] = f (α)
h →1 h →1

Θέτουµε g(h)=f (α)+f (h)+αh–α–h,τότε:
♦ lim g(h) = f (α)
h →1
♦ f (h)=g(h)–f(α)–αh+α+h

♦ lim f (h) = lim [ g(h) − f (α) − αh + α + h ] = f (α) − f (α) − α + α + 1 = 1

h →1 h →1
Βρήκαµελοιπόνότι:
lim f (h) = 1 = f (1)
h →1
Αυτόσηµαίνειότιηfείναισυνεχήςστοx0=1,οπότεσύµφωναµετοπρώτοερώ-
τηµαηfείναισυνεχήςστο(0,+∞).
x
Β. α)Θέτουµεπάλι = h, οπότε x=x0h και h→1 όταν x→x0 . Έστωλοι-
x0
πόνx0>0.
Τότε:
f (x) − f (x 0 ) f (x 0 h) − f (x 0 )
lim = lim =
x→ x0 x − x0 h → 1 x0h − x0
1 f (x 0 ) + f (h) + x 0 h − x 0 − h − f (x 0 )
= lim =
x0 h →1 h −1
=
1
lim
( f (h) − 1) + (1 + x 0 h − x 0 − h) =
x0 h →1 h −1
1  f (h) − f (1) x 0 (h − 1) − (h − 1) 
= lim + =
x0  h →1 h −1 h −1 
1 1 1
= [f ´(1) + x 0 − 1] = (2 + x 0 − 1) = + 1
x0 x0 x0
1
Εποµένως f ´(x) = + 1 γιακάθεx>0.
x
β) Έχουµεότι:
1
f ´(x) = + 1 ⇔ f ´(x) = (lnx + x)´ ⇔ f (x) = lnx + x + c
x
γιακάθεx>0.Όµως:
f(1)=1⇔ln1+1+c=1⇔c=0
Άραf(x)=lnx+x.
γ) Είναι:
I = ∫ f (x)dx = ∫ (lnx + x)dx = ∫ (x)´lnx dx + ∫ x dx =
1 x2 x2
= xlnx − ∫ x ⋅ dx + = xlnx − x + +c
x 2 2
19.61 ∆ίνεταιµιασυνάρτησηfσυνεχήςστο[0,π],µε ∫ π
0
f(x)dx = 2 καιFµια
αρχικήτηςf.
α) ΝαβρεθείοαριθµόςF(0)–F(π).
β) Νααποδειχθείότιυπάρχειξ∈(0,π)τέτοιο,ώστεf(ξ)=ηµξ.
ΛΥΣΗ
α)ΕπειδήηFείναιαρχικήτηςf,θαισχύειότι:
π
∫ 0
f (x)dx = F(π) − F(0)
Όµως:
π
∫ 0
f (x)dx = 2
ΆραF(π)–F(0)=2,οπότεF(0)–F(π)=-2.
259
β) Ησχέσηf(ξ)=ηµξµαςοδηγείστησυνάρτησηg(x)=f(x)–ηµx,x∈[0,π].
ΜιααρχικήτηςgείναικαιηG(x)=F(x)+συνx,διότι:
G΄(x)=(F(x)+συνx)΄=F´(x)–ηµx=f(x)-ηµx
ΗGείναισυνεχήςστο[0,π]καιπροφανώςπαραγωγίσιµηκαιστο(0,π).Είναι
ακόµα:
♦ G(0)=F(0)+1 ♦ G(π)=F(π)–1
Έτσι:
G(0)=G(π)⇔F(0)+1=F(π)–1⇔F(0)–F(π)=-2
πουισχύειµεβάσητοερώτηµα(α).ΣύµφωναλοιπόνµετοθεώρηµαRolleγιατην
Gστο[0,π]υπάρχειξ∈(0,π)τέτοιο,ώστε:
G´(ξ)=0⇔f(ξ)–ηµξ=0⇔f(ξ)=ηµξ
19.62 Έστωfδύοφορέςπαραγωγίσιµησυνάρτησηµεf(1)=f´(1)=0.
α) Νααποδειχθείότι:
1 1 1 2
∫ 0
f(x)dx =
2 ∫0
x f ´´(x)dx
6
β) Αν f ´´(x) = 3
, ναβρεθείτοολοκλήρωµα:
x +1
1
I = ∫ f(x)dx
0
ΛΥΣΗ
α)Θαχρησιµοποιήσουµεολοκλήρωσηκατάπαράγοντεςδύοφορές.Είναι:
1 1 1
x´f (x)dx = [ xf (x)] 0 − ∫ xf ´(x)dx =
1
∫ 0
f (x)dx = ∫ 0 0
1
1  x ´  x2 
2 2
1x
= f (1) − ∫   f ´(x)dx = 0 −  f ´(x)  + ∫ f ´´(x)dx =
0 0 2
 2  2 0
1 1 1 1 1
= − f ´(1) + ∫ x 2 f ´´(x)dx = ∫ x 2 f ´´(x)dx
2 2 0 2 0
β) Σύµφωναµετοερώτηµα(α)είναι:
1 1 1 2 1 1 6x 2 1 3x
2
I = ∫ f (x)dx =
2 ∫0 2 ∫ 0 x3 + 1 ∫ 0 x3 + 1 dx =
x f ´´(x)dx = dx =
0
1(x 3 + 1)´ 1
=∫ 3
dx = ln(x 3 + 1)  = ln2
0 x +1 0
Γιαναυπολογίσουµετοολοκλήρωµα:
1 3x 2
I=∫ dx
0 x3 + 1
θέτουµεx3+1=y,τότε3x2dx=dy.Έτσι:
2 1 2
I=∫ dy = ln y  1 = ln2
1 y
19.63 Μιασυνεχήςσυνάρτησηf:R→Rέχειτηνιδιότητα f(x) = ∫ 0

x
e t - f(t) dt για
κάθεx∈R .
α) Νααποδειχθείότιf´(x)ef(x)=exγιακάθεx∈R .
β) Ναβρεθείοτύποςτηςf.
ΛΥΣΗ
α)Έχουµε:
x
f (x) = ∫ e t − f (t) dt (1)
0
Επειδήτοδεύτεροµέλοςτηςσχέσης(1)είναιπαραγωγίσιµησυνάρτησητουx,συ-
µπεραίνουµεότικαιηfείναιπαραγωγίσιµη.Παραγωγίζουµελοιπόνστησχέση(1)
καιπαίρνουµε:
f´(x)=ex-f(x)⇔f´(x)ef(x)=ex(2)
β) Ησχέση(2)γράφεται:
f ´(x)ef (x) = e x ⇔ ( ef (x) )´= (ex )´ ⇔ ef (x) = ex + c (3)
Ησχέση(1)γιαx=0δίνειf(0)=0,οπότεαπότησχέση(3)γιαx=0παίρνουµε:
ef(0)=1+c⇔c=0
Άραef(x)=ex⇔f(x)=xγιακάθεx∈R.
261
19.64 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=(x–1)lnx,x>0.
β) Νααποδειχθείότιηfέχειολικόελάχιστο,τοοποίοκαιναβρεθεί.
δ) ΝαεξεταστείανηCfέχεικατακόρυφηήοριζόντιαασύµπτωτη.
ε) Ναβρεθείτοολοκλήρωµα:
I = ∫ f(x)dx
στ)ΝαβρεθείτοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότηCf ,τονάξοναx´x
καιτηνευθείαx=e.
ΛΥΣΗ
α)Ηfέχειπεδίοορισµούτο Α=(0,+∞).Είναι:

x −1
♦ f ´(x) = lnx + γιακάθεx>0
x
1 1
♦ f ´´(x) = + > 0 γιακάθεx>0
x x2
Άραηf´είναιγνησίωςαύξουσα.Έτσι:
♦ x<1⇔f´(x)<f´(1)⇔f´(x)<0
♦ x>1⇔f´(x)>f´(1)⇔f´(x)>0
Όπωςδείχνεικαιοδιπλανόςπίνακας,ηfείναι
γνησίωςφθίνουσαστο (0,1] καιγνησίωςαύ-
ξουσαστο[1,+∞).
β) ♦ Γιαx<1είναιf(x)>f(1).
♦ Γιαx>1παίρνουµεf(x)>f(1).
Άραf(x)≥f(1)=0γιακάθεx>0.Άρατοf(1)=0είναιολικόελάχιστοτηςf.
γ) Επειδή lim f (x) = +∞, ηfέχειελάχιστοτο0καιείναισυνεχήςστοΑ=(0,+∞),

x → +∞
συµπεραίνουµεότι:
f(Α)=[0,+∞)
δ) Είναι:
♦ lim f (x) = +∞, οπότεηευθείαx=0είναικατακόρυφηασύµπτωτητηςCf.
x→ 0
♦ lim f (x) = +∞, οπότεηCfδενέχειοριζόντιαασύµπτωτη.

x → +∞
ε) Χρησιµοποιούµεολοκλήρωσηκατάπαράγοντες:
 x2 ´  x2   x2 1
I = ∫ (x − 1)lnx dx = ∫ 2 
 − x  lnx dx =  − x  lnx − ∫  − x  dx =
 2   2 x
 x2  x   x2  x2
=  − x  lnx − ∫  − 1 dx =  − x  lnx − + x + c
 2  2   2  4
στ)Απόταπαραπάνωερωτήµαταπροκύπτειότιf(1)=0καιf(x)>0γιακάθεx≠1.
Πραγµατικά:
♦ για x ∈ (0,1) παίρνουµε f (x)>f (1)⇔f (x)>0, διότιηfείναιγνησίωςφθί-
νουσαστο(0,1],
♦ γιαx∈(1,+∞)παίρνουµεf(x)>f(1)⇔f(x)>0,διότιηfείναιγνησίωςαύ-
ξουσαστο[1,+∞).
Άρα f (x)>0 γιακάθε x≠1. Έτσιηεξίσωση
f (x)=0 έχειµοναδικήρίζατη x=1. Στοδιά-
στηµα [1,e] είναιλοιπόν f (x)≥0, οπότετο
ζητούµενοεµβαδόνείναιίσοµε:
e
e  x 2  x2 
E = ∫ f (x)dx =  − x  lnx − + x  =
1
 2  4 1
 e 2  e2   1 2
 e −3
=  − e  − + e  −  − + 1  =
 2  4   4  4
19.65 ∆ίνεταιησυνάρτησηy=f(x)ηοποίαείναισυνεχήςστοRκαιέχειτην
ιδιότητα:
x
2 ∫ e t f(t)dt = (e x + 1)f(x) - 4 γιακάθεx∈R
0
α) Νααποδειχθείότιηfείναιπαραγωγίσιµη.
263
β) Ναβρεθείτοf(0).
γ) Νααποδειχθείότιηfικανοποιείτησχέση:
ex
f ´(x) = f(x) γιακάθεx∈R
1 + ex
δ) Ναβρεθείοτύποςτηςf.
ΛΥΣΗ
α)Ηδοσµένησχέσηδίνει:
f (x) = x
1 x
(
2 ∫ e t f (t)dt + 4
e +1 0 ) (1)
Αλλάοισυναρτήσειςτουδευτέρουµέλουςείναιπαραγωγίσιµεςσυναρτήσεις.Άρα
καιηfείναιπαραγωγίσιµη.
β) Γιαx=0ηδοσµένησχέση(ήησχέση(1))δίνειf(0)=2.
γ) Παραγωγίζουµετηδοσµένησχέσηκαιπαίρνουµε:
2exf(x)=exf(x)+(ex+1)f´(x)⇔
ex
⇔ e x f (x) = (e x + 1)f ´(x) ⇔ f ´(x) = f (x)
1 + ex
δ) Είναι:
ex
f ´(x) = x
f (x) ⇔ f ´(x)(1 + e x ) = e x f (x) ⇔
1+ e
⇔f´(x)(1+ex)–(1+ex)´f(x)=0⇔
f ´(x)(1 + e x ) − (1 + e x )´f (x)  f (x) ´
⇔ x 2
=0 ⇔  x 
=0 ⇔
(1 + e ) 1+ e 
f (x)
⇔ x
= c ⇔ f (x) = c(1 + e x )
1+ e
Όµως:
f(0)=2⇔2c=2⇔c=1
Άραf(x)=1+exγιακάθεx∈R.
19.66 Έστωµιασυνεχήςκαιάρτιασυνάρτησηf:R→Rκαιησυνάρτηση:
β
g(x) = ∫ f(x - t)dt , x ∈ » , α < β
α
α) Ναβρεθείηπαράγωγοςτηςg.
β) Νααποδειχθείότιg(α)=g(β).
γ) Νααποδειχθείότιυπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf(ξ–α)=f(ξ–β).
ΛΥΣΗ
α)Είναι:
β
g(x) = ∫ f (x − t)dt
α

Θέτουµε x–t=y.
Τότεdt=-dyκαιέτσι:
β x −β x −α 0 x −α
♦ g(x) = ∫ f (x − t)dt = − ∫ f (y)dy = ∫ f (y)dy = ∫ f (y)dy + ∫ f (y)dy =
α x −α x −β x −β 0
x −α x −β
=∫ f (y)dy − ∫ f (y)dy
0 0
♦ g´(x) = (∫ x −α
0
f (y)dy − ∫
0
x −β
)
f (y)dy ´= f (x − α) − f (x − β) γιακάθεx∈R
β) Γιανααποδείξουµεότιg(α)=g(β),αρκείνααποδείξουµεότι:
α −β α −α β −β β−α
∫ 0
f (y)dy − ∫
0
f (y)dy = ∫
0
f (y)dy − ∫
0
f (y)dy ⇔
α −β β−α α −β β−α
⇔ ∫ 0
f (y)dy = − ∫
0
f (y)dy ⇔ ∫ 0
f (t)dt + ∫
0
f (t)dt = 0 (1)
Θέτουµεt=-y,οπότεdt=-dy.
Έτσι:
α −β β−α β−α
∫ 0
f (t)dt = ∫
0
f (− y)(−dy) = − ∫
0
f (− y)dy
Ηfείναιόµωςάρτια,οπότεf(-y)=f(y)γιακάθεy∈R.Άρα:
α −β β−α β−α β−α
∫ 0
f (t)dt = − ∫
0
f (− y)dy = − ∫
0
f (y)dy = − ∫
0
f (t)dt
265
Εποµένως:
α −β β−α
∫ 0
f (t)dt + ∫
0
f (t)dt = 0
Ισχύει
λοιπόν
η
σχέση
(1),
οπότε
g(α)
=
g(β).
γ)
Είναι:
♦
g(α)
=
g(β),
♦
η
g
είναι
συνεχής
στο
[α,
β],
♦
η
g
είναι
παραγωγίσιµη
στο
(α,
β).
Σύµφωνα
µε
το
θεώρηµα
Rolle,
υπάρχει
ξ∈(α,
β)
τέτοιο,
ώστε
g΄(ξ)
=
0.
Άρα:
f(ξ
–
β)
–
f(ξ
–
α)
=
0
f(ξ
–
α)
=
f(ξ
–
β)
19.67 ∆ίνεταιτοολοκλήρωµα A = ∫ e lnx

dx.
1 (1 + lnx) 2
x - 1 x -1
2
α) Νααποδειχθείότι A = ∫ e dx.
x2 1
β) ΝαυπολογιστείτοολοκλήρωµαΑ.
ΛΥΣΗ
α)
Θέτουµε
1
+
lnx
=
y.
Τότε
lnx
=
y
–
1
και
x
=
ey-1.
Άρα
dx
=
ey-1dy
και
έτσι:
e lnx 2 y −1 2 x −1
A=∫ 2
dx = ∫ 2
e y −1dy = ∫ 2
e x −1dx
1 (1 + lnx) 1 y 1 x
β)
Με
βάση
το
ερώτηµα
(α)
είναι:
2 x − 1 x −1 2  1 ´
A=∫ 2
e dx = ∫ (x − 1)e x −1  −  dx =
1 x 1  x
2
 (x − 1)e x −1  2
x −1 1 e 2
x −1 1
 + ∫1 e + (x − 1)e  dx = − + ∫1 xe
x −1
= − dx =
 x 1 x 2 x
e e e e
= − + ∫ e x −1dx = − + [ e x −1 ] 1 = − + e − 1 = − 1
2 2
2 1 2 2 2
19.68 ∆ίνεταιτοολοκλήρωµα:
2 (x - 1)e 2x -3
I =∫ dx
1 (x - 1)e 2x -3 + 2 - x
α) Μετηβοήθειατηςαντικατάστασηςx=3–yνααποδειχθείότι:
2 (2 - x)
I =∫ dx
1 (x - 1)e 2x -3 + 2 - x
β) ΝαυπολογιστείτοολοκλήρωµαΙ.
ΛΥΣΗ

α)
Θέτουµε
x
=
3
–
y,
οπότε:
dx
=
-dy
Έτσι:
1 (3 − y − 1)e2(3− y) −3 2 (2 − y)e3−2 y
I=∫ ( − dy) = ∫1 (2 − y)e3−2y + y − 1 dy =
2 (3 − y − 1)e 2(3− y) − 3 + 2 − (3 − y)
2 (2 − x)e3− 2x 2 (2 − x)
=∫ 3− 2x
dx = ∫ dx
1 (2 − x)e + x −1 1 (x − 1)e 2x − 3 + 2 − x
Τονίζουµε
ότι
στο
τρίτο
κλάσµα
πολλαπλασιάζουµε
τους
όρους
του
µε
e2x-3.
β)
Παρατηρούµε
ότι
το
αρχικό
ολοκλήρωµα
και
το
τελευταίο
έχουν
τον
ίδιο
παρο-
νοµαστή.
Έτσι:
2 (x − 1)e2x −3 2 2−x
I+I=∫ 2x − 3
dx + ∫ dx =
1 (x − 1)e +2−x 1 (x − 1)e2x −3 + 2 − x
2 (x − 1)e2x −3 + 2 − x 2
=∫ 2x − 3
dx = ∫ 1dx = 1
1 (x − 1)e +2−x 1
1
Άρα
2I = 1 ⇔ I = .
19.69 ∆ίνεταιησυνεχήςσυνάρτησηf:(0,+∞)→Rµετηνιδιότητα:
x
- ∫1 f(t)dt
f(x) = e γιακάθεx>0
267
α) f´(x)=-f2(x)γιακάθεx>0
1
β) f(x) = γιακάθεx>0
x
Β. ΗεφαπτοµένητηςCfστοµεταβλητότηςσηµείοΜτέµνειτουςάξονεςσταση-
µείαΑκαιΒ.Νααποδειχθείότι:
α) ΜΑ=ΜΒ,
β) τοτρίγωνοΟΑΒέχεισταθερόεµβαδόν,ανεξάρτητοδηλαδήαπότηθέσητουΜ.
ΛΥΣΗ
Α.α)
Από
την
υπόθεση
έχουµε
ότι:
x
− ∫1 f (t)dt
f (x) = e (1)
x
για
κάθε
x
>
0.
Επειδή
η
f
είναι
συνεχής,
η
συνάρτηση
∫ f (t)dt
είναι
παραγωγίσι-
1
µη.
Έτσι,
από
τη
σχέση
(1),
προκύπτει
ότι
και
η
f
είναι
παραγωγίσιµη,
µε:
( −∫ f (t)dt ) = − e
x x
− ∫1 f (t)dt x ´ − ∫1 f (t)dt (1)
f ´(x) = e f (x) == − f (x)f (x) = − f 2 (x)
Ισχύει
λοιπόν
ότι:
f´(x)
=
-f2(x)
(2)
για
κάθε
x∈R.
β)
Η
σχέση
(1)
εξασφαλίζει
ότι
f(x)
>
0
για
κάθε
x
>
0.
Έτσι
από
τη
σχέση
(2)
παίρνουµε:
f ´(x)  1 ´  1 ´ 1
2
= −1 ⇔  −  = (− x)´ ⇔   = (x)´ ⇔ =x+c (3)
f (x)  f (x)   f (x)  f (x)

Όµως
η
σχέση
(1)
για
x
=
1
δίνει
ότι
f(1)
=
e0
=
1
και
από
τη
σχέση
(3)
για
x
=
1
παίρνουµε:
1
=1+ c ⇔ 1 =1+ c ⇔ c = 0
f (1)
Εποµένως:
1 1
= x ⇔ f (x) = , x > 0
f (x) x
Β. α)
Είναι:
1
f ´(x) = −
x2
για
κάθε
x
>
0.
Έστω
Μ(α,
f(α))
το
µεταβλητό
σηµείο
της
Cf.
Τότε
η
ΑΒ
έχει
εξίσωση:
y
–
f(α)
=
f´(α)(x
–
α)
1 1
⇔ y− = − 2 (x − α)
α α
Η
τελευταία
σχέση
για
y
=
0
και
x
=
0
αντίστοιχα
δίνει:
1 1
♦
− = − 2 (x − α) ⇔ x − α = α ⇔ x = 2α,
οπότε
Α(2α,
0),
α α
1 1 2  2
♦
y − = − 2 (0 − α) ⇔ y = ,
οπότε
B  0,  .
α α α  α
Το
µέσο
λοιπόν
του
ΑΒ
είναι
το:
 2
 x A + x B y A + y B   2α + 0 0 + α   1 
 , = ,  =  α, 
 2 2   2 2   α
δηλαδή
το
σηµείο
Μ.
β)
Το
τρίγωνο
ΟΑΒ
είναι
ορθογώνιο
στο
Ο,
οπότε
το
εµβαδόν
του
είναι
ίσο
µε:
1 1 2
E = OA ⋅ OB = 2α ⋅ = 2 τ.µ.
2 2 α
Βλέπουµε
λοιπόν
ότι
το
εµβαδόν
Ε
του
τριγώνου
ΟΑΒ
είναι
σταθερός
αριθµός,
ανε-
ξάρτητο
δηλαδή
από
τη
θέση
του
σηµείου
Μ.
19.70 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf(x)=x2(e-x–2)καιg(x)=x2(x2–ex).
α) Νααποδειχθείότιf(x)≥g(x)γιακάθεx∈R .
β) Ναλυθείηεξίσωσηf(x)=g(x).
γ) ΝαβρεθείτοεµβαδόντουχωρίουµεταξύτωνCfκαιCgκαιτηςευθείαςx=1.
ΛΥΣΗ
α)
Οι
συναρτήσεις
f
και
g
έχουν
πεδίο
ορισµού
το
R.
Είναι:
f(x)
≥
g(x)
x2(e-x
-
2)
≥
x2(x2
–
ex)
x2(e-x
–
2
–
x2
+
ex)
≥
0
e-x
+
ex
–
x2
–
2
≥
0
(1)
269
Θέτουµε
h(x)
=
ex
+
e-x
–
x2
–
2.
Τότε:
♦
h´(x)
=
ex
–
e-x
–
2x,
µε
h´(0)
=
0
♦
h´´(x)
=
ex
+
e-x
–
2,
µε
h´´(0)
=
0
♦
h´´´(x)
=
ex
–
e-x
♦
h´´´(x)
=
0
ex
=
e-x
x
=
0
Από
το
πρόσηµο
της
h´´´(x)
προκύπτει
ότι
η
h΄΄
είναι
γνησίως
φθίνουσα
στο
(-∞,
0]
και
γνησίως
αύξουσα
στο
[0,
+∞).
Έτσι:
♦
x
<
0
h´´(x)
>
h´´(0)
=
0
♦
x
>
0
h´´(x)
>
h´´(0)
=
0
Άρα
h´´(x)
>
0
για
κάθε
x
≠
0.
Επειδή
η
h´
είναι
συνεχής
στο
R,
η
h΄
είναι
γνησίως
αύξουσα.
Έτσι:
♦
µε
x
<
0
θα
είναι
h´(x)
<
h´(0)
=
0,
♦
µε
x
>
0
θα
είναι
h´(x)
>
h´(0)
=
0.
Εποµένως
η
h
είναι
γνησίως
φθίνουσα
στο
(-∞,
0]
και
γνησίως
αύξουσα
στο
[0,
+∞).
Το
h(0)
είναι
λοιπόν
ολικό
ελάχιστο
της
h,
οπότε:
h(x)
≥
h(0)
ex
+
e-x
–
x2
–
2
≥
0
Ισχύει
λοιπόν
η
σχέση
(1),
οπότε
f(x)
≥
g(x)
για
κάθε
x∈R.
β)
Στο
προηγούµενο
ερώτηµα
είδαµε
ότι
η
h
είναι
γνησίως
φθίνουσα
στο
(-∞,
0]
και
γνησίως
αύξουσα
στο
[0,
+∞).
Έτσι:
♦
x
<
0
h(x)
>
h(0)
h(x)
>
0
♦
x
>
0
h(x)
>
h(0)
h(x)
>
0
Άρα
h(x)
>
0,
δηλαδή
h(x)
≠
0
για
κάθε
x
≠
0.
Επειδή
h(0)
=
0,
η
τιµή
x
=
0
είναι
η
µοναδική
ρίζα
της
h.
Έτσι:
f(x)
=
g(x)
=
0
x2h(x)
=
0
x
=
0
γ)
Το
κοινό
σηµείο
των
Cf
και
Cg
είναι
το
Α(0,
-1).
Επειδή
f (x)
≥
g(x)
για
κάθε
x∈[0,
1],
θα
είναι:
E = ∫ [ f (x) − g(x)] dx = ∫ [ x 2 ( e − x − 2 ) − x 2 ( x 2 − e x )] dx =
1 1
0 0
1
1 1 1  x 5 2x 3 
= ∫ x ( e − x + e x ) dx − ∫ ( x 4 + 2x 2 ) dx = ∫ x 2 ( −e − x + e x )´dx −  +
2
 =
0 0 0 5 3 0
1 2
= [ x 2 ( −e − x + e x )] 0 − ∫ 2x ( −e − x + e x ) dx −  +  =
1 1
0 5 3
 1
=  e −  − 2 [ x ( e − x + e x )] 0 + 2 ∫ ( e − x + e x ) dx − =
1 1 13
 e 0 15
1 1  13
= e − − 2  + e  + 2 [ −e − x + e x ] 0 − =
e e  15
1 2 2 13 5 13
= e − − − 2e − + 2e − = e − −
e e e 15 e 15
19.71 ∆ύοσυναρτήσειςfκαιgµεπεδίοορισµούτοRέχουντηνιδιότητα:
f´(x)–g´(x)=(x2+2x–1)exγιακάθεx∈R
α) Ναβρεθείησυνάρτησηh(x)=f(x)–g(x),ανγνωρίζουµεότιηγραφικήτηςπα-
ράστασηδιέρχεταιαπότοσηµείοΑ(0,-1).
β) ΝαυπολογιστείτοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότιςCfκαιCg.
ΛΥΣΗ
α)
Είναι:
f´(x)
–
g´(x)
=
(x2
+
2x
–
1)ex
(1)
Άρα:
h´(x)
=
(x2
+
2x
–
1)ex
µε
h(0)
=
-1,
διότι
η
Ch
διέρχεται
από
το
σηµείο
Α(0,
-1).
Χρησιµοποιούµε
ολοκλή-
ρωση
κατά
παράγοντες
και
παίρνουµε:
h(x) = ∫ (x 2 + 2x − 1)e x dx = ∫ (x 2 + 2x − 1)(ex )´dx =
271
= e x (x 2 + 2x − 1) − ∫ (2x + 2)e x dx = e x (x 2 + 2x − 1) − ∫ (2x + 2)(ex )´dx =
= e x (x 2 + 2x − 1) − (2x + 2)e x + ∫ 2e x dx =
= (x 2 + 2x − 1 − 2x − 2 + 2)e x + c = (x 2 − 1)e x + c
Όµως:
h(0)
=
-1
-1
+
c
=
-1
c
=
0
Εποµένως
h(x)
=
(x2
–
1)ex.
β)
Είναι:
f(x)
=
g(x)
f(x)
–
g(x)
=
0
h(x)
=
0
(x2
–
1)ex
=
0
(x
=
-1
ή
x
=
1)
Επειδή
h(0)
=
-1
<
0,
είναι:
f(x)
≤
g(x)
για
κάθε
x∈[-1,
1].
Άρα
το
ζητούµενο
εµβαδόν
ισούται
µε:
1 1
E = −∫
−1
[f (x) − g(x)] dx = − ∫ −1 (x 2 − 1)ex dx =
1 1 1
= − ∫ (x 2 − 1)(e x )´dx = −  (x 2 − 1)ex  −1 + ∫ 2xex dx =
−1 −1
1 1
= 0 + ∫ 2x(e x )´dx = [ 2xe x ] −1 − ∫ 2e x dx =
−1 −1
 2 4
= (2e + 2e −1 ) − [ 2e x ] −1 =  2e +  − 2e + 2e −1 =
 e e
19.72 ΈστωfσυνεχήςσυνάρτησηστοRκαια<β.Αν:
β β
∫ α
f(x + t)dt ≥ ∫ f(x)dx
α
γιακάθεx∈R,τότε:
α) νααποδειχθείότι:
β+x β
∫ α+ x
f(t)dt ≥ ∫ f(x)dx γιακάθεx∈R
α
β) ναβρεθείηπαράγωγοςτηςσυνάρτησης:
β β
g(x) = ∫ f(x + t)dt - ∫ f(t)dt
α α
γ) ναεξεταστείανηgέχειολικόελάχιστο,
δ) νααποδειχθείότιf(α)=f(β),
ε) ανηfείναιπαραγωγίσιµη,νααποδειχθείότιυπάρχειξ∈Rτέτοιο,ώστε:
f΄(ξ)=0
ΛΥΣΗ

α)
Θέτουµε
x
+
t
=
y.
Τότε:
dt
=
dy
Έτσι:
β x +β x +β
∫ α
f (x + t)dt = ∫
x+α
f (y)dy = ∫
x+α
f (t)dt
Εποµένως:
β β x +β β
∫ α
f (x + t)dt ≥ ∫ f (x)dx ⇔
α ∫ x+α
f (t)dt ≥ ∫ f (x)dx
β)
Είναι:
β β (α) β+ x β
♦
g(x) = ∫ f (x + t)dt − ∫ f (x)dx == ∫ f (t)dt − ∫ f (x)dx =
α α α+x α
0 β+ x β β+ x α+x β
=∫ f (t)dt + ∫ f (t)dt − ∫ f (x)dx = ∫ f (t)dt − ∫ f (t)dt − ∫ f (x)dx
α+x 0 α 0 0 α
♦
g´(x) = (∫ β+ x
0
´
f (t)dt − ) (∫ α+x
0
´
f (t)dt − ) ( ∫ f (x)dx )´=
=
f(β
+
x)(β
+
x)´
-
f(α
+
x)(α
+
x)΄
=
f(β
+
x)
–
f(α
+
x)
για
κάθε
x∈R.
γ)
Σύµφωνα
µε
την
υπόθεση
είναι
g(x)
≥
0
=
g(0)
για
κάθε
x∈R.
Άρα
το
g(0)
=
0
είναι
ολικό
ελάχιστο.
δ)
Επειδή
το
g(0)
είναι
ολικό
ελάχιστο
(εποµένως
και
τοπικό)
και
η
g
είναι
παρα-
γωγίσιµη
στο
x0
=
0,
σύµφωνα
µε
το
θεώρηµα
του
Fermat
θα
είναι
g´(0)
=
0.
Άρα:
(β)
g´(0) = 0 ⇐⇒ f (β) − f (α) = 0 ⇔ f (α) = f (β)
273
ε)
Σύµφωνα
τώρα
µε
το
θεώρηµα
Rolle
για
την
f
στο
[α,
β]
υπάρχει
ξ∈(α,
β)
τέ-
τοιο,
ώστε
f΄(ξ)
=
0.
x e t + συνt
f(x) = ∫ t
dt µεx∈R
-x 1+e
α) Ναβρεθείηf´(x).
β) Νααποδειχθείότιf(x)=x+ηµxγιακάθεx∈R.
γ) Νααποδειχθείότιορίζεταιηf-1:[0,π]→[0,π].
δ) ΝααποδειχθείότιτοεµβαδόντουχωρίουµεταξύτωνCfκαι Cf -1 καιτωνευ-
θειώνx=0καιx=πείναιΕ=4τ.µ.
ΛΥΣΗ
α)
Είναι:
x e t + συνt t
0 e + συνt
t
x e + συνt
♦
f (x) = ∫ dt = ∫ −x 1 + et dt + ∫ 0 1 + et dt =
−x 1 + et
x e t + συνt t
− x e + συνt
=∫ dt − ∫ 0 1 + et dt
0 1 + et
e x + συνx e − x + συν(− x) e x + συνx 1 + e x συνx

♦
f ´(x) = − ( − x)´= + =
1 + ex 1 + e− x 1 + ex ex + 1
e x (1 + συνx) + (συνx + 1) (1 + συνx)(e x + 1)
= = = 1 + συνx
ex + 1 ex + 1

για
κάθε
x∈R.
β)
Στο
ερώτηµα
(α)
βρίσκουµε
ότι:
f´(x)
=
1
+
συνx
f´(x)
=
(x
+
ηµx)΄
f(x)
=
x
+
ηµx
+
c
Όµως:
0 e t + συνt
♦
f (0) = ∫ dt = 0
0 1 + et
♦
f(0)
=
0
0
+
0
+
c
=
0
c
=
0
Άρα
f(x)
=
x
+
ηµx.
Θέτουµεt=-yκαιέτσιέχουµε:
♦ dt=-dy
−x e − y + συν(− y) y
x 1 + e συνy
t
x 1 + e συνt
♦ f (x) = ∫ ( − dy) = ∫ −x ey + 1 dy = ∫ −x et + 1 dt
x 1 + e− y
Άρα:
x e t + συνt t
x 1 + e συνt
t t
x e + συνt + 1 + e συνt
♦ f (x) + f (x) = ∫ dt + ∫ −x et + 1 dt = ∫ −x dt =
−x 1 + et 1 + et
x
= ∫ (1 + συνt)dt = [ t + ηµt ] − x = x + ηµx − ( −x − ηµx) = 2x + 2ηµx
x

−x
♦ 2f(x)=2x+ηµx⇔f(x)=x+ηµx
γ) Είναιf´(x)=1+συνx>0γιακάθεx∈(0,π).Άραηfείναιγνησίωςαύξουσα
στο[0,π].Ηfωςγνησίωςµονότονη,είναικαι“1–1”.Εποµένωςορίζεταιη:
f-1:f(∆)→∆
όπου∆=[0,π].
Είναιόµωςf(0)=0καιf(π)=π.Επειδήηfείναισυνεχήςκαιγνησίωςαύξουσα,
θαείναιf(∆)=[0,π]=∆.Άραορίζεταιη:
f-1:[0,π]→[0,π]
δ) ΟιCfκαι Cf −1 είναισυµµετρικέςωςπροςτην

ευθείαy=x.Στοδιάστηµα[0,π]είναι:
f(x)=x+ηµx≥x
Έτσι,ανΕ1είναιτοεµβαδόνµεταξύτηςCfκαι
τηςευθείας y=x, τοζητούµενοεµβαδόνείναι
Ε=2Ε1.Όµως:
π π
E1 = ∫ [ f (x) − x ] dx = ∫ ηµx dx = [ − συνx ] 0 = 2
π
0 0
ΆραΕ=2⋅2=4τ.µ.
275
lnx + 1
f(x) =
, x >0
x
β) ΝαβρεθούνοιασύµπτωτεςτηςCf.
δ) Ναµελετηθείηfωςπροςτακοίλακαιτασηµείακαµπής.
ε) Ναχαραχθείηγραφικήπαράστασητηςf.
στ)ΝαυπολογιστείτοεµβαδόντουχωρίουπουπεριέχεταιανάµεσαστηCf,τον
άξοναx´xκαιτιςευθείεςx=1καιx=e.
ΛΥΣΗ
lnx + 1
α)Ησυνάρτηση f (x) = έχειπεδίοορισµούτοΑ=(0,+∞).Είναι:
x
1 x − 1 ⋅ (lnx + 1)
lnx
♦ f ´(x) = x 2
=− , x > 0
x x2

♦ f ´(x)=0⇔lnx=0⇔x=1
Ηfείναιγνησίωςαύξουσαστοδιάστηµα(0,1]
καιγνησίωςφθίνουσαστοδιάστηµα[1,+∞).
Το f (1)=1 είναιτοπικό(αλλάκαιολικό)µέ-
γιστοτηςf.
β) Είναι:
1 
♦ lim f (x) = lim  (lnx + 1)  = −∞
x→ 0 x→ 0  x 
1
διότι lim+ = +∞ και lim(lnx + 1) = −∞.
x→ 0 x x→ 0
Άραηευθείαx=0είναικατακόρυφηασύµπτωτητηςCf.
∞
lnx + 1 ∞ (lnx + 1)´ 1
♦ lim f (x) = lim == lim = lim = 0
x → +∞ x → +∞ x x → +∞ (x)´ x → +∞ x
Άραηευθείαy=0είναιοριζόντιαασύµπτωτητηςCfστο+∞.
γ) Αν∆1=(0,1]και∆2=[1,+∞),τότε:
♦ ηfείναισυνεχήςκαιγνησίωςµονότονηστα∆1και∆2,
♦ lim f (x) = −∞ και lim− f (x) = f (1) = 1, οπότεf(∆1)=(-∞,1],
x→ 0 x →1
♦ lim+ f (x) = f (1) = 1 και lim f (x) = 0, οπότεf(∆2)=(0,1].

x →1 x → +∞
Άρατοσύνολοτιµώντηςfείναιτο:
f(Α)=f(∆1)∪f(∆2)=(-∞,1]∪(0,1]=(-∞,1]
δ) Είναι:
 lnx ´ x − 2xlnx 1 − 2lnx
♦ f ´´(x) =  − 2  = − 4
=− γιακάθεx>0
 x  x x3
1
1
♦ f ´´(x) = 0 ⇔ 1 − 2lnx = 0 ⇔ lnx = ⇔ x = e2 ⇔ x = e
2
Ηfείναικοίληστο ( 0, e  καικυρτήστο:
 e, + ∞ )
Το M ( e, f ( e ) ) , δηλαδήτοσηµείο:
 3 e
M  e, 
 2e 
είναισηµείοκαµπήςτηςCf.
ε) Οπίνακαςµεταβολώντηςfείναιοπαρακάτω.
Μετηβοήθειατουπίνακαµεταβολώντηςfκαι
τωνασυµπτώτωνπροκύπτειηδιπλανήγραφική
παράσταση.
277
στ)Επειδήf(x)>0γιακάθεx∈[1,e],είναι:
e e 1 + lnx e
E = ∫ f (x)dx = ∫ dx = ∫ (1 + lnx)(1 + lnx)´dx =
1 1 x 1
e
1  1 1 1 3
=  (1 + lnx)2  = (1 + 1)2 − (1 + 0)2 = 2 − = τ.µ.
2 1 2 2 2 2
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
e
Τοολοκλήρωµα ∫ f(x)dx υπολογίζεταικαιµετηναντικατάσταση1+lnx=y.Έτσι
1
1
dx = y dy καιτοολοκλήρωµαγίνεται:
x
2
2  y2  4 1 3
E=∫ y dy =   = - = τ.µ.
1  2 1 2 2 2
x t + ln t
f(x) = ∫ 1 2
dt , µεx≠0
x t +1
α) Νααποδειχθείότι f(x) = ln x γιακάθεx≠0.
β) ΝαβρεθείτοεµβαδόνµεταξύτηςCf,τουάξοναx´xκαιτηςευθείαςy=1.
ΛΥΣΗ
x t + ln t
α)Είναι f (x) = ∫ 1 dt, µεx≠0.Έτσι:
x t2 + 1
1
1 t + ln t x t + ln t x t + ln t t + ln t
♦ f (x) = ∫ 1 2
dt + ∫ dt = ∫ dt − ∫ x
dt
t + 1 1 t2 + 1 1 t2 + 1 1 t2 + 1
x
1 1
x + ln x x + ln x  1  x + ln x 1 − xln x
♦ f ´(x) = 2 − − 2 = 2 + =
(x)
2
x +1 1 +1  x  x +1 x(1 + x 2 )
x 2 + xln x + 1 − xln x 1
= =
x(1 + x 2 ) x

γιακάθεx≠0.
Άρα:
ln x + α, αν x < 0
f (x) = 
ln x + β, αν x > 0
Όµως:
1 t + ln t
f (1) = ∫ dt = 0 και f (−1) = 0
1 t2 + 1
Άραβ=0καια=0.Είναιεποµένως f (x) = ln x γιακάθεx≠0.
β) Ηfείναιάρτιασυνάρτηση,διότι:
f(-x)=f(x)
γιακάθε x ∈ R * . ΈτσιηC f είναι
συµµετρικήωςπροςτονάξοναyý.
ΣχεδιάζουµελοιπόντηCfγιαx>0,
δηλαδήτησυνάρτησηf(x)=lnx,
οπότεηCfέχειτηµορφήτουσχήµατος.
Είναι:
f (x) = 1 ⇔ ln x = 1 ⇔ x = e ⇔ x = ± e
ΓιαλόγουςσυµµετρίαςείναιΕ=2Ε1,όπουΕ1είναιτοεµβαδόντουχωρίουµετα-
ξύτηςCf,τωναξόνωνκαιτηςy=1.Αλλά:
e e e
E1 = e ⋅ 1 − ∫ lnx dx = e − ∫ (x)´lnx dx = e − [ xlnx − x ] 1 =
1 1
=e–[(e–e)–(0–1)]=e–1
ΆρατοζητούµενοεµβαδόνΕείναιΕ=2e–2.
19.76 ∆ίνεταιησυνάρτηση f(x) = 2x + ηµx , x≥0.

α) Ναβρεθείηµονοτονίατηςf.
γ) Νααποδειχθείότιορίζεταιηf-1καιναβρεθείτοπεδίοορισµούτης.
2 π
δ) Ναυπολογιστείτοολοκλήρωµα I = ∫ x f -1 (x) dx.
0
279
ΛΥΣΗ

α)Γιακάθε x>0 έχουµε:
1
f ´(x) = (2 + συνx) > 0
2 2x + ηµx
διότι2+συνx>0.Επειδήηfείναισυνεχήςστο∆=[0,+∞),συµπεραίνουµεότιη
fείναιγνησίωςαύξουσαστο[0,+∞).
β) Είναιf(0)=0και lim f (x) = +∞. Πραγµατικά:

x → +∞
 ηµx 
f (x) = 2x + ηµx = x  2 + 
 x 
Όµως:
ηµx 1 1 ηµx 1
≤ ⇔ − ≤ ≤
x x x x x
1
Επειδή lim = 0, σύµφωναµετοκριτήριοπαρεµβολήςείναι:
x → +∞ x
ηµx
lim =0
x →+∞ x
Έτσι:
 ηµx 
lim  2 + =2>0

x → +∞ x 
οπότε:
  ηµx  
lim  x  2 +  = +∞ και xlim f (x) = +∞
 
x → +∞ x   → +∞
Άρατοσύνολοτιµώντηςfείναιτοf(∆)=[0,+∞).
γ) Επειδήηfείναιγνησίωςµονότονη,είναικαι“1–1”.Ορίζεταιεποµένωςηf-1
καιέχειπεδίοορισµούτοσύνολοτιµώντηςf,δηλαδήτο[0,+∞).
δ) Θέτουµεx=f(y).Τότε:
♦ dx=f´(y)dy ♦ 0=f(y)⇔y=0
♦ 2 π = f (y) ⇔ 2y + ηµy = 2 π ⇔ y = 2π
Άρα:
2 π 2π 2π
I=∫ xf −1 (x)dx = ∫ f (y)f −1 ( f (y) ) ⋅ f ´(y)dy = ∫ f (y)yf ´(y)dy =
0 0 0
2π
2π  1 ´ 1  2π 1
= ∫ y  f 2 (y)  dy =  yf 2 (y)  − ∫ f 2 (y)dy =
0 2  2 0 0 2
1 1 2π 1 1 2π
= ⋅ 2πf 2 (2π) − ∫ (2y + ηµy)dy = ⋅ 2π ⋅ 4π −  y 2 − συνy  0 =
2 2 0 2 2
1 1
= 4π 2 − (4π 2 − 1) + (0 − 1) = 4π 2 − 2π 2 = 2π 2
2 2
1- x
19.77 ∆ίνεταιησυνάρτηση f(x) = .
(1 + x) 3
γ) ΝαβρεθούνοιασύµπτωτεςτηςCf.
δ) Ναυπολογιστείτοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότουςάξονεςκαι
τηCf.
ΛΥΣΗ
α)ΗfέχειπεδίοορισµούτοσύνολοΑ=R–{-1}.
Είναι:
3 2
 1 − x ´ − (1 + x) − (1 − x) ⋅ 3(1 + x) − (1 + x) − 3(1 − x)
♦ f ´(x) =  3 
= 6
= =
 (1 + x)  (1 + x) (1 + x) 4
−1 − x − 3 + 3x 2x − 4
= =
(1 + x) 4 (1 + x) 4

γιακάθεx∈Α.
♦ f´(x)=0⇔x=2
Ηfείναιγνησίωςφθίνουσασταδιαστήµατα
(-∞,-1)και (-1,2]καιγνησίωςαύξουσαστο
1
[2,+∞).Το f (2) = − είναιτοπικόελάχιστο.
27
281
β) Γιακάθεx≠-1είναι:
 x − 2 ´ (x + 1) 4 − 4(x − 2)(x + 1)3 x + 1 − 4(x − 2)
f ´´(x) =  2 ⋅ 4 
= 2 ⋅ 8
= 2⋅ =
 (x + 1)  (x + 1) (x + 1)5
9 − 3x 6(3 − x)
= 2⋅ =
(x + 1)5 (x + 1)5
Απότονδιπλανόπίνακαπροσήµουτηςf´´(x)
συµπεραίνουµεότι:
♦ ηfείναικοίληστα(-∞,-1)και[3,+∞),
♦ κυρτήστο(-1,3],
 1 
♦ το M  3, −  είναιτοµόνοσηµείοκαµπήςτηςCf.
 32 
γ) Είναι:
lim f (x) = −∞ και lim+ f (x) = +∞
x → −1− x → −1
Άραηευθεία x=-1 είναικατακόρυφηασύµπτωτητηςCf.

Επειδή:
lim f (x) = 0 = lim f (x)
x → −∞ x → +∞

η y=0 είναιοριζόντιαασύµπτωτητηςC f .Πλάγιαασύµπτωτηπροφανώςδεν
υπάρχει.
δ) Τοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπό
τηCfκαιτουςάξονεςείναι:
1 1 1− x
E = ∫ f (x)dx = ∫ dx
0 0 (1 + x)3

Θέτουµε1+x=yοπότε:
dx=dy
και
2
2 2−y 2 2 1   1 1
E=∫ 3
dy = ∫  3 − 2  dy =  − 2 +  =
1 1
y  y y   y y1
 1 1 1
=  − +  − (−1 + 1) =
 4 2 4
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
ΤοολοκλήρωµαΕυπολογίζεταικαιµεπαραγοντικήολοκλήρωση,αλλάδυσκολό-
τερα.
19.78 ∆ίνεταιηµικύκλιοΑΒακτίνας R=1

καιηεφαπτοµένηαυτούστοσηµείοΑ.Ένας
µεταβλητόςκύκλοςκέντρουΑτέµνειτοηµικύ-
κλιοστοΓκαιτηνεφαπτοµένηστο∆.Ανηευ-
θεία∆ΓτέµνειτηνπροέκτασητηςΑΒστοΒ,
ναβρεθεί:
α) τοµήκοςτουτµήµατοςΑΜωςσυνάρτησητηςακτίναςλτουµεταβλητού
κύκλου,
β) τοόριο,στοοποίοτείνειτοΑΜ,καθώςηακτίνατουµεταβλητούκύκλουτείνει
ναµηδενιστεί.
ΛΥΣΗ
α)Θεωρούµεσύστηµααξόνων,όπωςδείχνειτοπαραπάνωσχήµα(αρχήείναιτοση-
µείοΑ(0,0)).
Τοηµικύκλιοέχειεξίσωση:
C1:(x–1)2+y2=1
διότιέχεικέντροτοσηµείοΚ(1,0)καιακτίναR=1.
Οµεταβλητόςκύκλοςέχειεξίσωση:
C2:x2+y2=λ2µελ∈(0,2)
283
ΤοσηµείοτοµήςΓτωνC1καιC2βρίσκεταιαπότηλύσητουσυστήµατος:
(x − 1)2 + y 2 = 1

 x2 + y2 = λ 2
λ2
Μεαφαίρεσηβρίσκουµε x = , οπότε:
2
λ 2 (4 − λ 2 ) λ 4 − λ2
y2 = λ 2 − x2 = ⇔ y=
4 2
Άρα
 λ2 λ 4 − λ2 
Γ ,  και ∆(0, λ)
 2 2 
Ηεξίσωσητης∆Γείναι:
λ 4 − λ2
−λ 4 − λ2 − 2
y−λ = 2 (x − 0) ⇔ y − λ = x
λ2 − 0 λ
2
Αυτήγιαy=0δίνει:
λ2
xM =
2 − 4 − λ2
Άρα
λ2
(AM) = , λ ∈ (0, 2)
2 − 4 − λ2
β) Είναι:
λ2
♦ AM = x(λ) =
2 − 4 − λ2
λ2 λ2 (2 + 4 − λ2 )
♦ lim x(λ) = lim = lim =
λ→0 λ→0
2 − 4 − λ2 λ→0
(2 − 4 − λ 2 )( 2 + 4 − λ 2 )
λ2 (2 + 4 − λ2 )
= lim = lim ( 2 + 4 − λ 2 ) = 4
λ→0 4 − (4 − λ 2 ) λ→0
ΆρατοοριακόµήκοςτουΑΜείναι4.
19.79 ΗανάβασηστηνψηλότερηκορυφήτουΟλύµπου(Μύτικας2917µ.)γίνε-
ταισυνήθωςαπότηθέση“Πριόνια”καιδιαρκείγιαένανµέσοορειβάτη6ώρες.
Ηκατάβασηδιαρκείεπίσης6ώρες.Έναςορειβάτηςξεκινάειαπότα“Πριόνια”
στις6τοπρωίκαιβρίσκεταισε6ώρεςστηνκορυφή,όπουκαιδιανυκτερεύει.
ΤηνάλληηµέραξεκινάειτηνκατάβασηαπότονΜύτικαστις6τοπρωίκαισε
6ώρες,ακολουθώνταςτηνίδιαδιαδροµή,βρίσκεταιστα“Πριόνια”.Έστωf(t)και
g(t)οισυναρτήσειςπουδίνουντηναπόστασητουορειβάτηαπότηθέση“Πριόνια”
κατάτηνανάβασηκαιτηνκατάβασηαντίστοιχα,καιh(t)ησυνάρτησητηςδιαφο-
ράςτους,όπουt∈[6,12].Νααποδειχθείότι:
α) h(6)h(12)<0,
β) υπάρχειένατουλάχιστονσηµείοτηςδιαδροµής,στοοποίοοορειβάτηςβρίσκε-
ταιτηνίδιαώρακαιτιςδύοηµέρες.
ΛΥΣΗ
α)ΈστωαηαπόστασηΠριόνια–Μύτικας.Σύµφωναµετηνυπόθεσηείναι:
♦ f(6)=0καιf(12)=α
♦ g(6)=ακαιg(12)=0
Οισυναρτήσειςfκαιgείναισυνεχείςστο[6,12],οπότεκαιησυνάρτηση:
h(t)=f(t)–g(t),t∈[6,12]
είναισυνεχής.Είναιακόµα:
♦ h(6)=f(6)–g(6)=0–α=-α<0
♦ h(12)=f(12)–g(12)=α–0=α>0
Είναιλοιπόνh(6)h(12)=-α2<0.
β) ΓιατηνhπληρούνταιοιπροϋποθέσειςτουθεωρήµατοςBolzanoστο[6,12].
Υπάρχειλοιπόνt0∈(6,12)τέτοιο,ώστε:
h(t0)=0
Όµως:
h(t0)=0⇔f(t0)=g(t0)
Άρατηχρονικήστιγµήt0οορειβάτηςβρίσκεταιστηνίδιαθέσηκαιτιςδύοηµέρες.
285
19.80 ΤαάκραΑκαιΒενόςευθύγραµµουτµήµατος(ΑΒ)=10cmολισθαίνουν
αντίστοιχαεπίτωνηµιαξόνωνOxκαιOyενόςκαρτεσιανούσυστήµατοςσυντε-
ταγµένωνxOy.Τηχρονικήστιγµήt0τοΑαπέχειαπότηναρχήΟ6cmκαιηταχύ-
τητάτουείναι4cm/s.
α) ΑνΟΑ=xκαιΟΒ=y,ναγραφείησχέσηπουεκφράζειτοyωςσυνάρτηση
τουx.
β) Ναβρεθείηταχύτητα,µετηνοποίατοσηµείοΒπλησιάζειτηναρχήΟ,τηχρο-
νικήστιγµήπουαπέχει8cmαπόαυτή.
γ) ΝαεκφραστείτοεµβαδόνΕτουτριγώνουΟΑΒωςσυνάρτησητουx.
δ) ΝαβρεθείορυθµόςµεταβολήςτουεµβαδούΕτουτριγώνουΟΑΒωςπροςτον
dx
χρόνο,ωςσυνάρτησητωνxκαι .
dt
ε) ΝαβρεθείορυθµόςµεταβολήςτουεµβαδούΕτηχρονικήστιγµήt0.
ΛΥΣΗ
α)ΑπότοορθογώνιοτρίγωνοΟΑΒπαίρνουµε:
(ΟΑ)2+(ΟΒ)2=(ΑΒ)2⇔
⇔ x 2 + y 2 = 100 ⇔ y = 100 − x 2 (1)
γιακάθεx∈[0,10].
β) Ζητάµετοy´(t1),ότανγιαt=t1είναιy=8.
Ησχέση(1)δίνει:
dy x dx
=− ⋅
dt 100 − x 2 dt
Όταν(ΟΒ)=8cm,είναι:
(OA) = 100 − 64 = 6 cm
Πρόκειταιδηλαδήγιατηχρονικήστιγµήt0.Αλλάτηστιγµήt=t0είναι:
dx
= 4 cm/s
dt t = t0
Έτσι:
dy 6 24
=− ⋅4 = − = − 3 cm /s
dt t = t1 100 − 36 8
γ) ΤοεµβαδόντουτριγώνουΟΑΒείναι:
1 1
E = (OA) ⋅ (OB) = x 100 − x 2 , 0 < x < 10
2 2
δ) ΟρυθµόςµεταβολήςτουΕωςπροςτοχρόνοtείναι:
dE 1 dx 1 −x dx
E´(t) = = 100 − x 2 ⋅ + ⋅ x ⋅ ⋅ =
2
dt 2 dt 2 100 − x dt
1 dx  x2 
= ⋅  100 − x 2 − 
2
2 dt  100 − x 
dx
ε) Γιαt=t0είναιx=6cmκαι = 4 cm / s, οπότε:
dt
dE 1  36   36  2
E´(t 0 ) = = ⋅ 4  100 − 36 −  = 2  8 −  = 16 − 9 = 7 cm /s
dt t = t0 2  100 − 36   8 
ΣΧΟΛΙΟ
dy dy dy
Τονίζουµεότιαντίτων , , κ.λπ.µπορούµεναγράψουµεy´(t),x´(t0),
dt dt t = t0 dt t = t1
y´(t1)κ.λπ.
19.81 Έναφορτηγόδιανύεικαθηµερινά100kmµεσταθερήταχύτηταxkm/h.
 x2 
Τακαύσιµακοστίζουν2ευρώτολίτροκαικαταναλώνονταιµερυθµό  2 +  lit/h.
 400 
Ανταυπόλοιπαέξοδατουφορτηγούανέρχονταισε28ευρώτηνώρα,τότε:
α) ναεκφραστείτοκόστοςτηςδιαδροµήςωςσυνάρτησητηςταχύτηταςx,
β) ναβρεθείηταχύτηταπουπρέπειναέχειτοφορτηγό,ώστεταέξοδάτουναεί-
ναιταελάχιστα,
γ) πόσαείναιταελάχιστααυτάέξοδα;
287
ΛΥΣΗ
α)Αφούτοφορτηγόπρόκειταιναδιανύσειαπόσταση100kmµεταχύτηταxkm/h,
θαχρειαστείχρόνο:
100
t=þρες
x
Έτσιτοκόστοςτηςδιαδροµήςπροκύπτειαπότοάθροισµατων:
 x2  100
♦  2 + ⋅2⋅ ευρώ γιατακαύσιµα,
 400  x
100
♦ 28 ⋅ ευρώ γιαταυπόλοιπαέξοδα.
x
∆ηλαδή:
200  x 2  2800 200  x2 
K(x) =  2 +  + =  2 + + 14 
x  400  x x  400 
ή
200  x2   16 x 
K(x) =
x 
 16 +  = 200  +
400  , x > 0
 x 400 
β) Είναι:
  16 x ´  16 1 
♦ K´(x) =  200  +  = 200  − 2 +


 x 400    x 400 
♦ K´(x)=0⇔x2=400⋅16⇔x=20⋅4⇔x=80
ΑπότονπίνακαπροσήµουτηςK´(x)συµπεραί-
νουµεότιησυνάρτησηΚ(x)γίνεταιελάχιστη,
όταν x=80. Άραηζητούµενηταχύτηταείναι
x=80km/h.
γ) Τοελάχιστοκόστοςείναιπροφανώς:
200  6400  5 5
K(80) =  16 +  = (16 + 16) = ⋅ 32 = 80 ευρώ
80  400  2 2
19.82 Μιαβιοτεχνίαθέλειναεκτελέσειµιαπαραγγελίααπό500πουκάµισα.
Γιατονλόγοαυτόθαπροσλάβειεργάτριες,οιοποίεςράβουν5πουκάµισατηνώρα
καιθααµειφθούνµε10ευρώτηνώρα.Γιατονσυντονισµόκαιτηνεπιστασίατων
εργατριώνοβιοτέχνηςθαπροσλάβεικαιένανεπιστάτη,τονοποίοθαπληρώνει
20ευρώτηνώρα.ΟεργοδότηςθαπληρώσειεπιπλέονστοΙΚΑ20ευρώτηνηµέρα
γιακάθεεργαζόµενο,συµπεριλαµβανοµένουκαιτουεπιστάτη.Ηπαραγγελίαπρέ-
πειναεκτελεστείσεµίαηµέρα.
α) Ναεκφραστείτοκόστοςτηςεκτέλεσηςτηςπαραγγελίαςωςσυνάρτησητου
αριθµούτωνεργατριώνπουθαπροσληφθούν.
β) Πόσεςεργάτριεςπρέπειναπροσλάβειοεργοδότης,ώστεηπαραγγελίαναεκτε-
λεστείµετοελάχιστοκόστος;
γ) Ποιοείναιτοελάχιστοαυτόκόστος;
δ) Πόσεςώρεςθααπασχοληθούνοιεργάτριες,πέραντουοκταώρου,γιατηνεκτέ-
λεσητηςπαραγγελίας;
ΛΥΣΗ
α)Έστωότιθαπροσληφθούνxεργάτριες.Αφούσεµίαώραηµίαεργάτριαράβει
5πουκάµισα,οιxεργάτριεςσεµίαώραράβουν5xπουκάµισα.Άραγιαναραφτούν
500πουκάµισαθαχρειαστούν:
500 100
= ώρες
5x x
Τοκόστοςγιατηνεκτέλεσητηςπαραγγελίαςπροκύπτειαπότοάθροισµατων:
100
♦ ⋅ 10x = 1000 ευρώ γιατιςεργάτριες,
x
100 2000
♦ ⋅ 20 = ευρώ γιατονεπιστάτη,
x x
♦ 20xευρώγιατοΙΚΑεργατριών,
♦ 20ευρώγιατοΙΚΑτουεπιστάτη.
Άρατοσυνολικόκόστοςείναι:
2000  100 
K(x) = 1020 + + 20x = 20  51 + + x  , µε x > 0
x  x 
289
β) Είναι:
 100  x 2 − 100
♦ K´(x) = 20  − 2 + 1 = 20 ⋅
 x  x2
♦ K´(x)=0⇔x=10
ΑπότονπίνακαµονοτονίαςτηςΚ(x)συµπε-
ραίνουµεότιγιαναείναιτοκόστοςελάχιστο
πρέπειναπροσληφθούνx=10εργάτριες.
γ) Τοελάχιστοκόστοςείναι:
Κ(10)=20(51+10+10)=20⋅71=1420ευρώ
δ) Οχρόνοςεκτέλεσηςτηςπαραγγελίαςείναι:
100 100
= = 10 þρες
x 10
Άραοιεργάτριεςθαεργαστούνδύοώρεςυπερωρία.
19.83 Σεέναβαθµολογικόκέντροφτάνουν1600γραπτάθετικήςκατεύθυνσης.
Κάθεγραπτόδιορθώνεταιαπόδύοδιαφορετικούςβαθµολογητές.Κάθεβαθµολο-
γητήςδιορθώνει4φακέλουςτων25γραπτώντηνηµέρα.Γιατηδιόρθωσηκάθε
γραπτούοβαθµολογητήςαµείβεταιµε2ευρώ.Τηδιόρθωσησυντονίζειέναςσχο-
λικόςσύµβουλοςπουαµείβεταιµε20ευρώτηνηµέρα.Στοτέλοςτηςδιόρθωσης
όλωντωνγραπτώνκάθεβαθµολογητήςπαίρνειεπιπλέονωςεπίδοµα40ευρώ,ανε-
ξάρτητααπότοναριθµότωνηµερώνπουαπασχολήθηκε.
α) ΝααποδειχθείότιτοκόστοςΚ(x)γιατηδιόρθωσηόλωντωνγραπτώνδίνεται
απότησυνάρτηση:
 16 
K(x) = 40  x + + 160  ευρώ
 x 
όπουxείναιοαριθµόςτωνδιορθωτώνπουαπασχολούνται.
β) Πόσοιπρέπειναείναιοιβαθµολογητές,ώστετοκόστοςτηςδιόρθωσηςναείναι
ελάχιστο;
γ) Ναβρεθείτοελάχιστοαυτόκόστοςκαιησυνολικήδιάρκειαδιόρθωσηςτων
γραπτών.
ΛΥΣΗ
α)Επειδήθαδιορθωθούν1600γραπτάαπόδύοφορέςτοκαθένα,δηλαδήσυνολι-
κά3200γραπτάπρος2ευρώτοένα,τοκόστοςγιατηδιόρθωσηείναι:
3200⋅2=6400ευρώ
♦ Ηδιόρθωσηθαδιαρκέσει:
3200 32
= ηµέρες
100x x
διότικάθεβαθµολογητήςδιορθώνειτηνηµέρα100γραπτά.
♦ Ηαµοιβήτωνσχολικώνσυµβούλωνείναι:
32 640
⋅ 20 = ευρώ
x x
♦ Τοκόστοςγιαταεπιδόµαταείναι40xευρώ,διότιυπάρχουνxβαθµολογητέςκαι
οκαθέναςπαίρνειεπίδοµα40ευρώ.
Άρατοσυνολικόκόστοςγιατηδιόρθωσητωνγραπτώνείναι:
640  16 
K(x) = 6400 + + 40x ⇔ K(x) = 40  x + + 160 
x  x 
β) Είναι:
 16  x 2 − 16
♦ K´(x) = 40 1 − 2  = 40 ⋅
 x  x2
♦ Κ΄(x)=0⇔x2–16=0⇔x=4
Από τον διπλανό πίνακα προκύπτει ότι ελάχι-

στοκόστοςέχουµεγια x=4. Γιαναείναιλοι-
πόντοκόστοςτηςδιόρθωσηςελάχιστο,πρέπεινα
προσληφθούν4διορθωτές.
γ) Τοελάχιστοκόστοςείναι:
 16 
K(4) = 40  4 + + 160  = 40 ⋅ 168 = 6720 ευρώ
 4 
291
Ηδιόρθωσηθαδιαρκέσει:
32 32
= = 8 ηµέρες
x 4
19.84 Μιαεταιρείαµηχανώνεκτιµάότιµπορείναπουλήσει2000µηχανέςτο
χρόνο,ανητιµήπώλησηςτηςκάθεµηχανήςείναι5000ευρώ.Έχειεπίσηςυπο-
λογίσειότιγιακάθεµείωσητηςτιµήςκατά500ευρώτηµία,οιπωλήσειςαυξά-
νονταικατά1000µηχανέςτοχρόνο.Ηαύξησητωνπωλήσεωνλόγωµείωσηςτης
τιµήςείναιανάλογητηςµείωσηςαυτής.Ναβρεθεί:
α) ησυνάρτησηπουδίνειτηντιµήτηςκάθεµηχανήςωςσυνάρτησητουαριθµού
τωνεπιπλέοντων2000µηχανώνπουπωλούνται,
β) πόσεςµηχανέςπρέπειναπουλήσειηεταιρεία,ώστεναέχειταµέγισταέσοδα,
γ) ποιαείναιταµέγιστααυτάέσοδα.
ΛΥΣΗ
α)Έστωότιάνωτων2000µηχανώνπωλούνταιxµηχανές.Έστωαοαριθµόςπου
δείχνειτηναύξησητωνπωλήσεωνλόγωτηςµείωσηςµτηςτιµήςτηςκάθεµηχανής.
Σύµφωναµετηνυπόθεση,οαείναιανάλογοςτουµ.Αυτόσηµαίνειότι:
α=λµ
Γιαα=1000καιµ=500παίρνουµε:
1000=500λ⇔λ=2
Έτσια=2µ.Γιαναπουλήσουµελοιπόνxµηχανέςάνωτων2000,δηλαδήγιαα=x,
πρέπειναισχύει:
x
x = 2µ ⇔ µ =
2
Άραητιµήτηςκάθεµηχανήςείναι:
x
τ(x) = 5000 − , x > 0
2
Πρέπειφυσικά:
x
τ(x) > 0 ⇔ 5000 − > 0 ⇔ x < 10000
2
Άραx∈(0,10000).
Σε µείωση 500 ευρώ έχουµε αύξηση 1000 µηχανών

Σε µείωση µ = ; ευρώ έχουµε αύξηση x µηχανών
Άρα:
500x x
µ= =
1000 2
β) ΤαέσοδαΕ(x)τηςεταιρείαςείναι:
 x
E(x) = (2000 + x)τ(x) = (2000 + x)  5000 − 
 2
Έτσι:
x 1
♦ E´(x) = 5000 − − (2000 + x) = 4000 − x
2 2
♦ Ε΄(x)=0⇔x=4000
Άραταέσοδατηςεταιρείαςείναιµέγιστα,αν
αυτήπουλήσει4000+2000=6000µηχανέςτο
χρόνο.
γ) Ταµέγισταέσοδατηςεταιρείαςείναι:
 4000 
E(4000) = (2000 + 4000)  5000 − =
 2 
=6000⋅3000=18εκατοµµύριαευρώ
19.85 ΟπληθυσµόςΠ(t)ενόςνησιούµεταβάλλεταιµερυθµόπουείναιανά-
λογοςτουπληθυσµούπουήδηυπάρχει,όπουtείναιοχρόνοςσεέτη.Οπληθυσµός
τουνησιούείναισήµερα2000κάτοικοικαιεκτιµάταιότισε20χρόνιαθαείναι
1800κάτοικοι.Ναβρεθεί:
293
α) ησυνάρτησηΠ(t),ηοποίαδίνειτονπληθυσµότουνησιούσεtχρόνιααπό
σήµερα,
β) οπληθυσµόςτουνησιούµετάαπό40χρόνια.
ΛΥΣΗ
α)ΕπειδήορυθµόςΠ΄(t)µετονοποίοµεταβάλλεταιοπληθυσµόςΠ(t)είναιανά-
λογοςτουήδηυπάρχοντοςπληθυσµούκαιαυτόσυµβαίνειτηνκάθεχρονικήστιγ-
µή,θαισχύει:
Π΄(t)=λΠ(t)
ΕίναιόµωςΠ(t)>0,οπότε:
Π΄(t)
Π´(t) = λΠ(t) ⇔ = λ ⇔ [ lnΠ(t) ]´= (λt)´ ⇔
Π(t)
⇔ lnΠ(t) = λt + c1 ⇔ Π(t) = e λt + c1 ⇔ Π(t) = ce λt
όπου c = ec1 . Έχουµεόµως:
♦ Π(0)=2000⇔c=2000,άραΠ(t)=2000eλt(1),
9 1 9
♦ Π(20) = 1800 ⇔ 2000e20λ = 1800 ⇔ e20λ = ⇔ λ = ln .
10 20 10
1 9
 ln  t
Άρα Π(t) = 2000e 20  10 
, t ≥ 0.
Άλλοςτρόπος(γιατοερώτηµα(α))
Είναι:
Π΄(t)=λΠ(t)⇔Π΄(t)–λΠ(t)=0⇔Π΄(t)e-λt–λΠ(t)e-λt=0⇔
⇔ ( Π(t)e − λt )´= 0 ⇔ Π(t)e − λt = c ⇔ Π(t) = ce λt
Ησυνέχειαείναιόµοιαµετηνπρώτηλύση.Βρίσκουµεέτσιότι:
t
1 9
 ln  t
20  10   9  20
Π(t) = 2000e = 2000  
 10 
ΤονίζουµεότιηεξίσωσηΠ΄(t)=λΠ(t)είναιγραµµικήδιαφορικήεξίσωσηπρώτης
τάξης.
β) Μετάαπό40χρόνιαοπληθυσµόςθαείναι:
= 2000 ( e )
1 9 9 9 2
 ln ⋅40 2ln ln
20  10 
Π(40) = 2000e = 2000e 10 10
=
2
 9  81
= 2000   = 2000 ⋅ = 20 ⋅ 81 = 1620 κάτοικοι
 10  100
19.86 Ηδεξαµενήύδρευσηςενόςχωριούέχειστις6π.µ.149m3νερού.Οικά-
τοικοικαταναλώνουννερόµερυθµόte4-tm3/h,όπουtείναιοχρόνοςσεώρεςµε-
τρούµενοςαπότις6π.µ.Συγχρόνωςόµωςυπάρχουναπώλειεςαπότοδίκτυο,οιοποίες
εκτιµήθηκανσε25m3/h.Ανστηδεξαµενήδενεισέρχεταινερόαπότις6τοπρωί
έωςτις12τοµεσηµέρι,ναβρεθεί:
α) ορυθµόςµετονοποίοµεταβάλλεταιηποσότηταQ(t)τουνερούτηςδεξαµενής,
β) ηποσότηταQ(t)τουνερούτηςδεξαµενήςύστερααπόtώρες,
γ) τιώραορυθµόςµεταβολήςτουνερούτηςδεξαµενήςείναιελάχιστος,
δ) τιώραθααδειάσειηδεξαµενή.
(∆ίνεταιότιe4≅54.)
ΛΥΣΗ
α)Επειδήηποσότητατουνερούελαττώνεται,θαείναι:
Q´(t)=-(te4-t+25)m3/h
β) Είναι:
Q(t) = − ∫ (te 4 − t + 25)dt = − ∫ t(−e 4 − t )´dt − ∫ 25dt = ∫ t(e 4 − t )´dt − 25t =
= te 4 − t − ∫ e 4 − t dt − 25t = te 4 − t + e 4 − t − 25t + c, t ≥ 0
(t=0έχουµεστις6π.µ.).
Όµως:
Q(0)=149⇔e4+c=149⇔c=149–e4
Άρα:
Q(t)=(t+1)e4-t–25t+149–e4
ή
4-t
Q(t)=(t+1)e –25t+95,t≥0
295
γ) Θαµελετήσουµεωςπροςτηµονοτονίατησυνάρτησηf(t)=Q´(t).Είναι:
♦ f´(t)=Q´´(t)=-(e4-t–te4-t)
♦ f´(t)=0⇔e4-t(1–t)=0⇔t=1
Απότονπίνακαµονοτονίαςπροκύπτειότιορυθ-
µόςµεταβολήςείναιελάχιστος,ότανt=1,δη-
λαδήστις6+1=7π.µ.
δ) Ηδεξαµενήθααδειάσειτηχρονικήστιγµήtγιατηνοποίαείναι Q(t)=0. Πα-

ρατηρούµεότι:
Q(4)=5–100+95=0
Επειδή Q´(t)<0 γιακάθε t≥0,δηλαδήηQ(t)είναιγνησίωςφθίνουσα,ητιµήt=4

είναιηµοναδικήρίζατηςεξίσωσης Q(t)=0.Άραηδεξαµενήθααδειάσειστις
6+4=10π.µ.
19.87 ∆ίνεταιησυνάρτησηf(x)=x+ex–1,x∈R .
γ) Νααποδειχθείότιορίζεταιηf-1:R→Rκαιότιικανοποιείτησχέση:
-1
ef (x)
+ f -1 (x) = x + 1 για κάθε x ∈ »
δ) Ναλυθείηεξίσωσηf-1(x)=x.
ε) Ναλυθείηανίσωση:
2
e x - e x +2 ≤ x + 2 - x 2
στ)Ναυπολογιστείτοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότη C f -1 , τηνευ-
θείαx=eκαιτονάξοναx´x.
ζ) Ναβρεθείτοολοκλήρωµα:
e
I = ∫ xf -1 (x)dx
0
ΛΥΣΗ

α)Ηfέχειπεδίοορισµούτο Α=R καιεπιπλέονείναισυνεχήςκαιπαραγωγίσιµη
µεf´(x)=1+ex>0γιακάθεx∈R.Εποµένωςηfείναιγνησίωςαύξουσα.
β) Ηfείναισυνεχήςκαιεπειδή:
x → −∞ x → −∞ (
♦ lim f (x) = lim (x + e x − 1) = −∞ αφού lim ex = 0
x → −∞ )
♦ lim f (x) = lim (x + e x − 1) = +∞
x → +∞ x → +∞
συµπεραίνουµεότιηfέχεισύνολοτιµώντοf(Α)=R.
(Τογεγονόςότιηfείναιγνησίωςµονότονηδεναποτελείστηνπερίπτωσήµαςκα-
µίαουσιαστικάπροϋπόθεσηγιατηνεύρεσητουf(Α).Αυτόθαήταναπαραίτητο,αν
κάποιοαπόταπαραπάνωόριαήτανπεπερασµένο,δηλαδήπραγµατικόςαριθµός.)
γ) Ηf,ωςγνησίωςµονότονη,είναικαι“1–1”.Ορίζεταιλοιπόνη:
f-1:f(R)→R
Όµωςf(R)=Rκαιέτσιορίζεταιηf-1:R→R.
δ) Ηεξίσωσηf-1(x)=xείναιπάνταισοδύναµηµετηνεξίσωσηf(x)=x.Όµως:
f(x)=x⇔x+ex–1=x⇔ex=1⇔x=0
ε) Πρόκειται για βασική τεχνική.

Είναι:
2 2
e x − e x + 2 ≤ x + 2 − x 2 ⇔ x 2 + e x − 1 ≤ (x + 2) + e x + 2 − 1 ⇔
⇔ f (x 2 ) ≤ f (x + 2) (1)
Επειδήηfείναιγνησίωςαύξουσα,ησχέση(1)είναιισοδύναµηµετηνανίσωση:
x2≤x+2⇔x2–x–2≤0⇔x∈[-1,2]
στ)Επειδή f (0)=0, ηfείναιγνησίωςαύξουσα

καιf(x)≥xγιακάθεx∈[0,+∞),θαείναικαι
f-1(x)≥0γιακάθεx≥0.Τοζητούµενολοιπόν
εµβαδόνΕείναιίσοµε:
e
E = ∫ f −1 (x)dx
0
297
Θέτουµεx=f(y),οπότεdx=f´(y)dy,άρα:
1 1 1
E = ∫ f −1 ( f (y) ) f ´(y)dy = ∫ yf ´(y)dy = [ yf (y)] 0 − ∫ f (y)dy =
1
0 0 0
1
 y2  1  3
= f (1) −  + e y − y  = e −  + e − 1  + (0 + 1 − 0) =
2 0 2  2
Μεβάσητοπαραπάνωσχήµακαιλόγωτηςσυµµετρίαςωςπροςτηνευθεία y=x
είναι:
1
1 1  x2 
E = ∫ [ e − f (x) ] dx = ∫ (e − x − e + 1)dx = ex − − e x + x  =
x
0 0
 2 0
 1  1 3
=  e − − e + 1 − (−1) = 2 − =
 2  2 2
ζ) Όπωςκαιστοπροηγούµενοερώτηµαθέτουµεx=f(y),οπότεdx=f´(y)dy.
Έτσι:
1 1 1 1 1 1 1
I = ∫ f (y)yf ´(y)dy = ∫ y  f 2 (y) ´dy =  yf 2 (y)  0 − ∫ f 2 (y)dy =
0 2 0 2 2 0
1 1 1 1 1 10  10 2
= e2 − ∫ f 2 (x)dx = e2 −  e2 − 2e +  = 2e − = (3e − 5)
2 2 0 2 2 3 3 3


20.1 Μιασυνάρτησηf:C→Cέχειτην 20.4 Έστωοµιγαδικός:
ιδιότητα f (z) + f ( z ) = z + z γιακάθεz∈C. z=x+yiµεx,y∈R
Νααποδείξετεότι: οοποίοςικανοποιείτησχέση:
2 2
α) f ( z ) = z , z − 1 + z − 3 − 2i =6

β) f(z)=zγιακάθεz∈C. καιτοσηµείο Μ(x,y).
α) Νααποδείξετεότιογεωµετρικόςτόπος
20.2 ∆ίνονταιτασηµείαΑ,ΒκαιΓταοποία τουΜείναιέναςκύκλοςC,τουοποίουνα
είναιεικόνεςτωνµιγαδικώναριθµώνα,βκαι βρείτετοκέντροκαιτηνακτίνα.
γαντίστοιχα.Νααποδείξετεότι: β) ΑνΟΑκαιΟΒείναιοιεφαπτοµένεςπου
α) z ∈ » ⇔ z = z, άγονταιαπότηναρχήτωναξόνωνΟπρος
β) ανταΑ,ΒκαιΓείναισυνευθειακά,τότε: τονC,ναβρείτετιςεξισώσειςτωνΟΑκαι
αβ + βγ + γα = αβ + βγ + γα ΟΒ,καθώςκαιτιςσυντεταγµένεςτωνση-
µείωνΑκαιΒ.
καιαντίστροφα.
20.3 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοίu,zκαι 20.5 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοία,βκαι

wµε: γοιοποίοιέχουνεικόνεςταδιαφορετικάση-
2
z + z +1 µείαΑ,ΒκαιΓαντίστοιχα.Ανείναι:
w=
z2 − z + 1
β−α
ΈστωότιηεικόναΜτουzκινείταιστον αβ + βγ + γα = 1 και w =
γ−α
κύκλοC:x2+y2=1.
νααποδείξετεότι:
α) Νααποδείξετεότι u ∈ » ⇔ u = u.
α) w = w,
1 β) οwείναιπραγµατικόςαριθµός,
β) Νααποδείξετεότι z = .
z
γ) τασηµείαΑ,ΒκαιΓείναισυνευθειακά.
γ) Ναεξετάσετεανοwείναιπραγµατικός.
20.6 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοία,βκαι
Οιαπαντήσειςβρίσκονταιστοτέλοςτουβιβλίου. γτωνοποίωνοιαντίστοιχεςεικόνεςΑ,Βκαι
299
Γβρίσκονταιστονκύκλο (Ο,ρ), όπουΟ β) (α+β+γ)(αβ+βγ+γα)=αβγ,
είναιηαρχήτωναξόνων. γ) (α+β)(β+γ)(γ+α)=0,
α) Ναεκφράσετετον α ωςσυνάρτησητων δ) τοτρίγωνοΑΒΓείναιορθογώνιο.
ακαιρ.
β) Ναβρείτετονσυζυγήτουµιγαδικού: 20.9 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοία,βκαι
γ,διαφορετικοίανάδύο,µε:
αβ + βγ + γα
z=
α+β+γ (α–β)4+(β–γ)4+(γ–α)4=0
καινατονεκφράσετεωςσυνάρτησητωνα, Ανείναι:
β,γκαιρ. x=α–β,y=β–γ,ω=γ–α
x y
γ) ΝααποδείξετεότιηεικόναΜτουzβρί- = λ και =µ
ω ω
σκεταιστονπεριγεγραµµένοκύκλοτουτρι- νααποδείξετεότι:
γώνουΑΒΓ. α) λ = µ = 1,
20.7 Έναςµιγαδικόςαριθµόςzέχειµέτρο1 β) x = y = ω ,

καιικανοποιείτησχέση: γ) τοτρίγωνοΑΒΓµεκορυφέςτιςεικόνες
z z τωνα,βκαιγείναιισόπλευρο.
+ =1
z z
α) Ναβρείτετιςδυνατέςτιµέςτουz.
ιδιότητα(x+y)f(x)=f(x)+f(y).Νααπο-
β) Νααποδείξετεότιγιααυτέςτιςτιµέςτου
δείξετεότι:
zισχύειz3=1ήz3=-1.
α) f(0)=0, β) f(1)=0,
γ) Ναβρείτετηντιµήτηςπαράστασης:
γ) ηfείναισταθερή.
A = z12004 + z 2004
2 + … + z82004
όπουz1,z2,…,z8είναιοιτιµέςτουzαπό 20.11 Θεωρούµεµιασυνάρτησηf:R→R
τοερώτηµα(α). µε:
f(x)≤x+1
20.8 Οιµιγαδικοίαριθµοία,βκαιγέχουν
και
εικόνεςτιςκορυφέςΑ,ΒκαιΓενόςτριγώ-
1+f (x+y)≤f(x)+f(y)

νουΑΒΓ.Ανοιαριθµοία,βκαιγκαι:
α+β+γ
έχουνµέτρο1,νααποδείξετεότι: α) f(0)=1
1 1 1 β) f(x)+f(-x)≥2γιακάθεx∈R
α) α = , β = και γ = ,
α β γ γ) f(x)=x+1,x∈R
300 ΓΕΝΙΚΑΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑΘΕΜΑΤΑ
20.12 Μιασυνάρτηση f:R→R έχειτην 1 1
β) f   = − 2 f (x) γιακάθεx>0,
ιδιότητα: x x
f(xy)+f(xω)–f(x)f(ω)≥1 γ) f(x)=xlnx,x>0.
γιακάθεx,y,ω∈R.Νααποδείξετεότι:
20.16 Μιασυνάρτησηf:R→Rέχειτις
α) f(0)=1καιf(1)=1
ιδιότητες:
β) f(x)=1γιακάθεx∈R
f(1)=1,f(x+y)=f(x)+f(y)
20.13 Μιασυνάρτησηf:R→Rέχειτην και
ιδιότητα: 1 1
f   = 2 f (x)
f(x+y)+f(x-y)=f(3x) x x
γιακάθεx∈R.Νααποδείξετεότι: γιακάθεx,y∈R.Νααποδείξετεότι:
α) f(0)=0,
α) f(0)=0,
β) ηfείναιπεριττή,
β) f(2x)=2f(x)γιακάθεx∈R,
γ) f(x–y)=f(x)–f(y),
γ) f(3x)=f(x)γιακάθεx∈R,
 1  1 − f (x)
δ) f(x)=0γιακάθεx∈R. δ) f  = 2
και
 1 − x  (1 − x)
20.14 Μιασυνάρτησηf:R→Rµε:  1  1 − 2x + f (x)

f  = (1 − x)2
f (0)=0 1− x 
έχειτηνιδιότητα:
γιακάθεx≠0καιx≠1,
f ( xf (x) + f (y) ) = f (x) + y
2
ε) f(x)=xγιακάθεx∈R.
γιακάθεx,y∈R.Νααποδείξετεότι: 20.17 Έστωσυνάρτηση f:R→R µετις
α) f ( f (x) ) = x γιακάθεx∈R, ιδιότητες:
β) f2(x)=x2γιακάθεx∈R, 1
♦ f (x) = xf   γιακάθεx≠0,
γ) οτύποςτηςf(x)είναι: x
f(x)=xήf(x)=-x ♦ f (x+y)=f(x)+f(y)–1γιακάθεy≠-x.

20.15 Μιασυνάρτηση: 2
f (x) = xf   − 1
f:(0,+∞)→R x

έχειτηνιδιότητα: γιακάθε x≠0.
xyln(xy)≤yf(x)+xf(y)≤f(xy) β) Νααποδείξετεότι:

γιακάθε x,y>0. Νααποδείξετεότι: 2 2

f   = f (x) − 1, x ≠ 0
α) f (1)=0, x x
301
γ) Ναβρείτετοf(0). β) ΝααποδείξετεότιηCfέχειοριζόντιαεφα-
δ) Ναβρείτετοντύποτης f. πτοµένηστοσηµείοτηςΑ(0,f(0)).
γ) Ναβρείτετοντύποτηςf.
20.18 Να αποδείξετε ότι δεν υπάρχει συ-
νάρτησηf:R→Rπουναικανοποιείσυγ- 20.21 Οδήµοςµιαςπόληςθέλεινααγοράσει
χρόνωςτιςσχέσεις: έναορθογώνιοοικόπεδογιατηδηµιουργία
µιαςπαιδικήςχαράς.Ηκαθαρή,περιφραγµέ-
f ( f (x) ) = x και f (1 + f (x) ) = 1 − x
νηεπιφάνειατηςπαιδικήςχαράςείναι150m2.
Περιµετρικάτηςπαιδικήςχαράςκαιέξωαπό
20.19 ∆ίνεταιησυνεχήςσυνάρτηση: αυτήοδήµοςείναιυποχρεωµένοςνααφήσει
f:R→R δρόµο.Οδρόµοςστιςδύοαπέναντιπλευρές
µετηνιδιότητα: έχειπλάτος2mκαιστιςάλλεςδύο3m.
f2(x)–2f(x)ηµx=ηµ4x+ηµ2x+1 α) Ναεκφράσετετοεµβαδόντουοικοπέδου
γιακάθεx∈Rκαι: ωςσυνάρτησητηςµιαςπλευράςτηςπαιδικής
χαράς.
π
f   = 3 β) Πώςπρέπειναεπιλεχθούνοιδιαστάσεις
2
τουοικοπέδου,ώστετοκόστοςαγοράςτου
α) Νααποδείξετεότιηfδιατηρείσταθερό
ναείναιτοελάχιστο;
πρόσηµο,τοοποίοναβρείτε.
γ) Ποιοείναιτοελάχιστοεµβαδόντουοικο-
β) Ναβρείτετοf(0).
πέδουαυτού;
γ) Νααποδείξετεότιησυνάρτηση:
g(x)=f(x)–ηµx,x∈R
f(x)=αx3+βx2+γx+3
διατηρείσταθερόπρόσηµο,τοοποίοκαινα
ηοποίαπαρουσιάζειµόνοστο x0=1 το-
βρείτε.
πικόακρότατο,το4.
δ) Ναβρείτετοντύποτηςf. α) Νααποδείξετεότια=0.
ε) Ναυπολογίσετετοόριο: β) Ναβρείτεταβκαιγ.
f (x)
A = lim 20.23 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
x → +∞ x
 x
f (x) = ln  εφ  − (συνx)ln(εφx)
20.20 Μιαπεριττήσυνάρτησηέχειτηνιδιό-  2
τηταf´(-x)=3x2γιακάθεx∈R.  π
µε x ∈ ∆ =  0,  .
α) Ναβρείτετοf(0).  2
α) Ναβρείτεταδιαστήµαταµονοτονίαςτηςf. β) f(x)=ef(x)-1γιακάθεx∈R,
β) Ναεξετάσετεανηfέχειολικόελάχιστο. γ) ηεξίσωσηy=ey-1έχειµοναδικήρίζα,
20.24 Ανείναι: δ) ησυνάρτησηfείναισταθερή.

x
x x −e 20.27 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
e ≥α
  1

γιακάθε x>0, νααποδείξετεότι: f (x) = α x +
, µε 0 < α ≠ 1
αx
α) ησυνάρτηση: α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-
x
x τονία.
f (x) =   − αx−e
e β) Ναβρείτεταολικάακρότατατηςf.
έχειολικόελάχιστο,
β) α=e.
δ) Ναλύσετετηνεξίσωση:
20.25 ∆ίνεταιησυνάρτηση: 1 1
αx + x
=α+
α α
f(x)=x4–8x3+22x2–24x+λµελ∈R
ε) Ναεξετάσετεανηfείναιάρτιαήπεριτ-
τήκαιανέχειάξοναήκέντροσυµµετρίας.
τονία.
β) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf. 20.28 ∆ίνονταιοισυναρτήσειςf,g:R→R
γ) Ναβρείτετοπρόσηµοτων: µεf´(x)>0γιακάθεx∈R, lim f (x) = −∞
x → −∞
A = lim f (x), B = f (1), Γ = f (2) και lim f (x) = +∞.

x → −∞ x → +∞
∆ = f (3) και E = lim f (x) α) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf.

x → +∞
β) Ναβρείτετοπλήθοςτωνριζώντηςεξί-
γιατιςδιάφορεςτιµέςτουλ∈R.
σωσηςf(x)=0.
δ) Ναβρείτετοπλήθοςτωνπραγµατικών
γ) Αν (f Î g)(x)≤x≤(g Î f )(x) γιακάθε
ριζώντηςεξίσωσης f (x)=0, καθώςτολ
x∈R,νααποδείξετεότιg=f-1.
µεταβάλλεταιστοR.
20.26 Έστωσυνάρτησηf:R→R*µετην
ιδιότητα: f (x) = 5 144 + (20 − x)2 + 3x − 108
f(x+y)=f(x)ef(y)-1γιακάθεx,y∈R α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-
Νααποδείξετεότι: τονία.
α) f(0)=1, β) Ναβρείτεταολικάακρότατατηςf.
303
γ) Ναλύσετετηνεξίσωση: γιακάθε x ∈ R. Αν f (0)=0, νααποδεί-
5 144 + (20 − x)2 = 3(36 − x) ξετεότι:
α) ορίζεταιηf-1,
20.30 Έστω f:R→R παραγωγίσιµησυ-  π π
β) f(εφx)=xγιακάθε x ∈  − ,  ,

νάρτησηµε f (1)=1 και f ´(x)<1 για
 2 2
κάθεx∈R. π
γ) f-1(x)=εφx, x < .
2
α) Ναλύσετετηνεξίσωσηf(x)=x.
β) Ανείναι: 20.33 Έστωσυνάρτησηfκυρτήστοδιάστη-
 ef (x) − e x µα∆και α,β ∈ ∆, µε α<β. Νααποδεί-
 , αν x ≠ 1
g(x) =  f (x) − x ξετεότι:
 e, αν x = 1
 α+β
α) f (α) + f (β) > 2f  
νααποδείξετεότιηgείναισυνεχής.  2 
β) (eλ+2)ν+(e-λ+2)ν>2⋅3ν
γιακάθεν∈N*καιλ∈R*.
2x lnx
f (x) = ln − 2

2x 2 + 2 1 + x 20.34 Έστω f:(0,+∞)→R γνησίωςαύ-
α) Νααποδείξετεότι: ξουσασυνάρτησηµεf(1)=0,ηοποίαικα-
2 xlnx νοποιείτησχέση:
f ´(x ) =
(1 + x 2 ) 2
f ( f ´(x) ) + f (x) = 0 για κάθε x > 0
γιακάθεx>0.
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-
α) f´(1)=1,
τονία.
β) (f΄Îf´)(x)=xγιακάθεx>0,
γ) Ναλύσετετηνεξίσωση:
γ) xf´´(x)+f´(x)=0γιακάθεx>0,
lnx 1
ln2x − = ln(2x 2 + 2)
1+ x 2
2 δ) f(x)=lnxγιακάθεx>0.
20.32 Έστωπαραγωγίσιµησυνάρτηση: 20.35 ∆ίνεταιησυνάρτηση:

f:R→R (1 − x)3
f (x) =
µετηνιδιότητα: x2
1 α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτο-
f ´(x) =
1 + x2 νίακαιναβρείτετατοπικάακρότατα.
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλα 20.38 Έστωf:R→Rσυνεχήςσυνάρτηση
καιναβρείτε,ανυπάρχουν,τασηµείακα- µετηνιδιότητα:
µπής. 1
f (x) = x ∫ f (xt) dt + 2 για κάθε x ∈ »
0
γ) ΝαβρείτετιςασύµπτωτεςτηςCf.
α) Νααποδείξετεότιηfείναιπαραγωγί-

δ) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντης f. σιµη.
ε) Ναχαράξετετηγραφικήπαράστασητηςf. β) Νααποδείξετεότι f ´(x)=f (x) γιακά-
στ)Ναβρείτετοπλήθοςτωνριζώντηςεξί- θεx∈R.
σωσηςx3+(λ–3)x2+3x–1=0. γ) Νααποδείξετεότιησυνάρτηση:
g(x)=e-xf(x),x∈R
20.36 Οµάνατζερµιαςπολυεθνικήςεται-
ρείαςδιαπίστωσεότιτοηµερήσιοοριακόκό-
δ) Ναβρείτετοντύποτηςf.
στοςδίνεταιαπότησχέση:
K´(x)=6⋅10-6x2–6⋅10-3x+4€/τεµάχιο 20.39 Ναβρείτεταολοκληρώµατα:
όπουxείναιοαριθµόςτωνπαραγόµενων 1
α) A = ∫ dx, x > 0
µονάδωναπότοσυγκεκριµένοπροϊόν.Τα x + 10x10
πάγιαηµερήσιαέξοδαείναι100€. 1
β) B = ∫ dx, x > 0
x + x6
α) Ναβρείτετοκόστοςγιατηνπαραγωγή
των500πρώτωντεµαχίων. 20.40 Έστω f:R→R συνάρτησηµεσυ-
β) Ναβρείτετοκόστοςγιατηνπαραγωγή νεχήπαράγωγοστο[0,π]:
200τεµαχίωνµέχριναπαραχθείκαιτοτε- f(0)=-1,f(π)=1καιf´(x)=f´(π–x)
τρακοσιοστότεµάχιο. γιακάθεx∈R.
20.37 Έστωf,g:R→Rσυνεχείςσυναρ- α) Ναβρείτετοντύποτηςσυνάρτησης:

x g:R→R,µεg(x)=f(x)+f(π–x)
τήσειςµε f (x) = ∫ f (t)g(t) dt γιακάθεx∈R.
α π
β) Νααποδείξετεότι ∫ f (x) dx = 0.
α) Ναβρείτετοf (α). 0
β) Νααποδείξετεότιησυνάρτηση: γ) Νααποδείξετεότι:

-G(x)
h(x)=f (x)e π

∫ 0
(x 2 − πx)f (x) dx = 0
είναισταθερή (λ ∈ R), όπουGείναιπα-
ράγουσατηςg. δ) Νααποδείξετεότι:
π
γ) Ναβρείτετοντύποτηςf. ∫ 0
xf ´(x) dx = π
305
20.41 Έστω f:(0,+∞)→R συνεχήςσυ- Β. ΗεφαπτοµένητηςCfστοµεταβλητότης
νάρτησηπουικανοποιείτησχέση: σηµείοΜτέµνειτουςάξονεςστασηµείαΑ
x f (t) καιΒ.Νααποδείξετεότι:
f (x) = 2004(x − 1) + ∫ dt για κάθε x > 0
1 t α) ΜΑ=ΜΒ.
Α.α) Νααποδείξετεότι: β) ΤοτρίγωνοΟΑΒέχεισταθερόεµβαδόν,
xf´(x)–f(x)=2004x ανεξάρτητοδηλαδήαπότηθέσητουση-
β) Ναβρείτετηνπαράγωγοτηςσυνάρτησης: µείουΜ.
f (x)
g(x) = , x>0 20.44 ∆ίνεταιτοολοκλήρωµα:
x
0 ln(x + 2)
γ) Νααποδείξετεότιf(x)=2004xlnx. I=∫ 1 dx
−
2 x2 − 1
Β. Ναβρείτετοεµβαδόντουχωρίουµετα- 1 + 2y
ξύτηςCf,τουάξοναx´xκαιτηςευθείαςx=e. α) Μετηναντικατάσταση x = − , να
y+2
αποδείξετεότι:
20.42 ∆ίνεταιτοολοκλήρωµα:
ln3 0 1
2 ∫ − 2 x2 − 1
ln(x + 1)1
I= 1 dx
I=∫ dx
x2 + 1 0
ln 2 3
Νααποδείξετεότι: β) Νααποδείξετεότι I = − .
4
ln2 1 1 1− y
α) I =
2 ∫ 0 2
x +1
dx, θέτοντας x =
y +1

20.45 Έστωf:R→Rπαραγωγίσιµησυ-
πln2 νάρτησηµεf(0)=f´(0)=2.Θεωρούµετη
β) I = 1
8 συνάρτηση g(x) = ∫ f (xt) dt, x∈R.
0
20.43 ∆ίνεταιησυνεχήςσυνάρτηση: Νααποδείξετεότι:

f:(0,+∞)→R f 2 (x) − 4
α) lim = 8,
µετηνιδιότητα: x→ 0 x
x
1
f (x) = e ∫1
− f (t)dt
γιακάθεx>0 β) g´(x) = [f (x) − g(x)] γιακάθεx≠0,
x
Α.Νααποδείξετεότι: γ) ηgείναισυνεχήςστοx0=0,
α) ηfείναιπαραγωγίσιµη, δ) g´(0)=1.
β) f´(x)=-f2(x)γιακάθεx>0,
20.46 Ανείναι:
1
γ) f (x) = γιακάθεx>0. 2
f (x) = e x , g(x) = lnx
x
και γ) Ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα:
1 e π
I = ∫ f (x) dx + ∫ g(x) dx συνx
0 1
A=∫ 2
π dx
-
2 1 + e2x
νααποδείξετεότιΙ=e.
20.49 Έστω f:(0,+∞)→R συνεχήςσυ-
20.47 Έστωσυνεχήςσυνάρτηση:
νάρτησηµεf(1)=3.ΑνFείναιαρχικήτης
*
f:R→R
fµετηνιδιότητα:
µετηνιδιότητα:
1 3
1 f (x)F   =
f (x) = 1 − 2x 4 ∫ t 3 f 3 (xt) dt x x
0

γιακάθε x ∈ R. Νααποδείξετεότι: γιακάθεx>0,νααποδείξετεότι:
x 1
α) f (x) = 1 − 2 ∫ t 3f 3 (t) dt γιακάθεx∈R, α) ησυνάρτηση h (x ) = F (x )F   είναι
0
x

β) i) ησυνάρτηση: σταθερήστο (0,+∞),
1 1
g(x) = − x4 , x ∈ » β) F(x)F   = 1 γιακάθεx>0,
2
f (x) x
είναισταθερή, γ) ησυνάρτηση:
F(x)
1 φ(x) =
2
ii) f (x) = 4 , x∈R, x3
x +1
είναισταθερήστο(0,+∞),
1
γ) f (x) = γιακάθεx∈R, δ) f(x)=3x2γιακάθεx>0.
4
x +1
δ) lim [ xf (x)συνx ] = 0. 20.50 ∆ίνεταιησυνάρτηση:

x → +∞
f(x)=ηµ2(ηµx)+συν2(συνx)
20.48 Έστω f και g συνεχείς συναρτήσεις α) Νααποδείξετεότι:
απότιςοποίεςηfείναιάρτιακαιηgέχει π
π
τηνιδιότηταg(x)+g(-x)=1γιακάθεx∈R.
∫ 0
f (x) dx = 2 ∫ 2 f (x) dx
0
β) Ναβρείτετο:
π
0 α
A = ∫ 2 f (x) dx
∫ −α
f (x)g(x) dx = ∫ f (x)g(− x) dx
0 0
γ) Νααποδείξετεότι:
π π2
∫
α α
xf (x) dx =
∫ −α
f (x)g(x) dx = ∫ f (x) dx
0 0 2
307
20.51 ∆ίνεταιησυνάρτηση: 20.52 ∆ίνεταιτοολοκλήρωµα:
3 2
f (x)=x –3x +3x 1 ln(x + 1)
A=∫ dx
0 ln(2 + x − x 2 )
α) Νααποδείξετεότιηfαντιστρέφεται.
α) Μετηναντικατάστασηx=1–y,νααπο-
β) ΝαβρείτετακοινάσηµείατηςCfµετην
ευθεία:
1 ln(2 − x)
η:y=x A=∫ dx
0 ln(2 + x − x 2 )
γ) Ναυπολογίσετετοεµβαδόνµεταξύτης 1
β) Νααποδείξετεότι A = .
Cfκαιτης Cf −1 . 2

ΣυµπληρωµατικάθέµατατηςΕνότητας20

20.53 Έστωσυνάρτηση f:R→R µετην γ) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλα
ιδιότητα: καιτασηµείακαµπής.
f ( x + f (x + y) ) = f (2x) + y δ) ΝαβρείτετιςασύµπτωτεςτηςCf.
γιακάθεx,y∈R. ε) ΝαβρείτετοεµβαδόνΕµεταξύτηςCf
Νααποδείξετεότι: καιτουάξοναx´x.

α) f (0)=0
β) (fÎf)(x)=xγιακάθεx∈R 20.56 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
2
γ) ηfείναι“1–1” f (x) = x 3e x
δ) ηfέχεισύνολοτιµώντοR α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-

ε) f (x)=x γιακάθε x ∈ R τονία.
β) Ναβρείτετοεµβαδόντουχωρίουπου
περικλείεταιαπότηνCf,τονάξοναx΄xκαι
2x 3 + 6x 2 + 5x + 2, αν −2 ≤ x ≤ −1
 τηνευθείαx=1.
f (x) =  − x, αν −1 < x < 1
2x 3 − 6x 2 + 5x − 2, αν 1 ≤ x ≤ 2
 20.57 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
α) Ναβρείτετηνf´(x)καιτηνf´´(x). x 2
f (x) = ∫ e t dt
β) Νααποδείξετεότιηf ´´είναισυνεχής 0
συνάρτηση. α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο-

γ) ΝαεξετάσετεανηCfέχεισηµείακαµπής. τονίακαιτοπρόσηµο.
20.55 ∆ίνεταιησυνάρτηση: β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτακοίλα.
2x 2 + 3x γ) ΝαβρείτετασηµείακαµπήςτηςCf,αν
f (x) =
x+2 υπάρχουν.
τονία. 20.58 Ανοισυναρτήσειςfκαιgείναισυ-
β) Ναβρείτετατοπικάακρότατακαιτοσύ- νεχείςστο [α,β], νααποδείξετεότιυπάρ-
νολοτιµώντηςf.
χειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστε:
ξ β
g(ξ) ∫ f (t)dt = f (ξ) ∫ g(t)dt
Οιαπαντήσειςβρίσκονταιστοτέλοςτουβιβλίου. α ξ
309
20.59 Ανείναι: νααποδείξετεότιυπάρχειγ∈(α,β)τέτοιο,
x ώστε:
α x + ∫ e t lnt dt ≥ α + e x lnx
1 γ

γιακάθε x>0, νααποδείξετεότι:
∫ α
f (x)dx = f (γ)(α − γ)
α=e 20.61 ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοία,βκαι

γµε:
20.60 Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστο α = β = γ ≠ 0 και α + β = 2γ
[α,β]και:
β
∫ f (x)dx = 0 α) γ2=αβ β) α=β=γ
α


Α.Έστωµιασυνάρτησηfορισµένησεέναδιάστηµα∆καιx0έναεσωτερικόσηµείο
του∆.Ανηfπαρουσιάζειστοx0τοπικόακρότατοκαιείναιπαραγωγίσιµηστοση-
µείοαυτό,νααποδείξετεότιf´(x0)=0.
[Μονάδες 14]
Β. Νασυµπληρώσετετιςπροτάσεις:
α)Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,τότεηfείναικαι……………………στοσηµείο
αυτό.
β) Ησυνάρτησηfλέγεταισυνεχήςστοx0,ανισχύειότι…………………………
γ) Ανηfείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµηστοx0καιτοx0είναισηµείοκαµπήςτης
Cf,τότε………………………
δ) Μιασυνάρτησηfπαραγωγίζεταιστοσηµείοx0,αν…………………………
ε) Ανηfείναισυνεχήςστο[α,β],παραγωγίσιµηστο(α,β)και…………………
……,τότευπάρχειx0∈(α,β)τέτοιο,ώστε……………………
[Μονάδες 5]
Γ. Ναχαρακτηρίσετεκαθεµίααπότιςεπόµενεςπροτάσειςωςσωστή(Σ)ήλανθα-
σµένη(Λ).
α)Ανηfείναισυνεχήςστοx=ακαιf´(x)=0γιακάθεx∈R–{α},
τότεηfείναισταθερή. Σ Λ
β) ΑνηfείναιπαραγωγίσιµηστοR,αλλάόχιαντιστρέψιµη,τότε
υπάρχειδιάστηµα[α,β]στοοποίοεφαρµόζεταιτοθεώρηµαRolle. Σ Λ
311
γ) Ανµιασυνεχήςσυνάρτησηfδενέχειρίζασεέναδιάστηµα∆,τό-
τεηfδιατηρείπρόσηµοστο∆. Σ Λ
δ) Αν f ´(x)>0 γιακάθε x ∈ Α, τότεηfείναιγνησίωςαύξουσα
στοΑ. Σ Λ
ε) ΑνοιFκαιGείναιπαράγουσεςτηςσυνάρτησηςfστοΑ,τότε
ισχύειF=G+c. Σ Λ
στ)Αν η συνάρτηση f είναι συνεχής στο διάστηµα ∆ και το f (∆)
είναικλειστόδιάστηµα,τότεκαιτο∆είναικλειστόδιάστηµα. Σ Λ
[Μονάδες 6]

Έστωµιασυνάρτησηf:A=(-π,π)→Rµετηνιδιότητα:
f2(x)–2f(x)+συν2x=0γιακάθεx∈(-π,π)
Ανηfείναισυνεχήςστο(-π,0)∪(0,π),τότε:
α)νααποδείξετεότιηfείναισυνεχήςστοx0=0,
[Μονάδες 8]

β) ναβρείτετοντύποτηςf (x),
[Μονάδες 9]
γ) ναβρείτετοντύποτηςf(x),ανεπιπλέονηfείναιπαραγωγίσιµη.
[Μονάδες 8]

Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτησηf:R→Rµεf´(0)=0έχειτηνιδιότητα:
f(x–y)=f(x)f(y)+ηµx⋅ηµy
α)f(0)=1
[Μονάδες 10]
β) f(x)=συνx
[Μονάδες 15]
312 ΓΕΝΙΚΑΚΡΙΤΗΡΙΑ

∆ίνονταιοισυναρτήσεις f,g:(0,+∞)→R µε f (1)=g(1)=0, f ´(x)=-eg(x) και
g´(x)=-ef(x)γιακάθεx>0.Νααποδείξετεότι:
α)οιfκαιgείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµες,
[Μονάδες 5]
β) f=g,
[Μονάδες 8]
-f(x)
γ) ησυνάρτηση h(x)=e –x είναισταθερήστοδιάστηµα (0,+∞),
[Μονάδες 5]

δ) f (x)=- lnx, x>0.
[Μονάδες 7]

Α. α) Τιονοµάζεταιµέτροενόςµιγαδικούαριθµούz=α+βiµεα,β∈Rκαιµετι
ισούται;
β) Πότεµιασυνάρτησηf:A→Rλέγεται“1–1”;
γ) Πότεµιασυνάρτησηf:A→Rέχειαντίστροφη,ποιοείναιτοπεδίοορισµούτης
καιαπόποιασχέσηορίζεταιοτύποςτης;
[Μονάδες 3]
Β. Νααποδείξετεότι z1z 2 = z1 ⋅ z 2 γιακάθεz1,z2∈C.
[Μονάδες 7]
θασµένη(Λ).
α2
α)Αν z = α, τότε z = , όπουα>0καιz∈C. Σ Λ
z
β) Γιακάθεα,β∈Cισχύειηισοδυναµίαα2+β2=0⇔α=β=0. Σ Λ
313
γ) Ανηfείναισυνεχήςστο(α,β),τότεηfέχειµέγιστητιµήΜκαι
ελάχιστητιµήm. Σ Λ
δ) Ανησυνάρτησηf:A→Rείναι“1–1”,τότεηεξίσωσηf(x)=y
έχειτοπολύµίαρίζαγιακάθεy∈R. Σ Λ
ε) Ανf´(x)=0γιακάθεx∈Α,τότεηfείναισταθερήστοΑ. Σ Λ
[Μονάδες 5]
∆.Νααποδείξετεότι(συνx)´=-ηµxγιακάθεx∈R.
[Μονάδες 10]

∆ίνεταιησυνάρτησηf:R→Rηοποίαείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµηµε:
f(0)=f´(0)=1καιf2(x)=f´(x)f´´(x)γιακάθεx∈R
α)f´(x)=f(x)γιακάθεx∈R,
[Μονάδες 15]
x
β) f (x)=e , x ∈ R.
[Μονάδες 10]

ΈστωFµιαπαράγουσατηςσυνεχούςσυνάρτησης f:R→R µε f (0)=1 και
f(x)F(-x)=1γιακάθεx∈R.
α)Νααποδείξετεότιησυνάρτησηg(x)=F(x)F(-x)είναισταθερή.
[Μονάδες 8]

β) Νααποδείξετεότι F(x)F(- x)=1 γιακάθε x ∈ R.
[Μονάδες 8]
[Μονάδες 9]

x e t + 5t 4 + 3t 2
f (x) = ∫ dt, x ∈ »
−x 1 + et
α)Ναβρείτετηνf´.
[Μονάδες 15]
β) Ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα:
α e x + 5x 4 + 3x 2
I=∫ dx, α ∈ »
-α 1 + ex
[Μονάδες 10]

Α. α) Τιονοµάζεταιαρχικήήπαράγουσαµιαςσυνάρτησηςf:A→R;
[Μονάδες 1]
β) Αν f (x)≥0 γιακάθε x ∈ [α,β] καιηfείναισυνεχήςστο [α,β], τιεκφράζει
β
γεωµετρικάτο ∫ f (x) dx ;
α
[Μονάδες 1]
γ) Ανηfείναισυνεχήςστοδιάστηµα∆και α,x∈∆,ποιαείναιηπαράγωγοςτης
α
συνάρτησης F(x) = ∫ f (t) dt;
x
[Μονάδες 4]
Β. Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστο [α,β] καιGείναιµιαπαράγουσατηςfστο
β
[α,β],νααποδείξετεότι ∫ f (x) dx = G(β) − G(α).
α
[Μονάδες 5]
α)Ισχύει
d
dx
(∫ g(x)
α )
f (t) dt = ………………………………
β) ΑνοιfκαιgείναιπαραγωγίσιµεςστοR,τότε(fÎg)´(x)=………………………
…………
1
γ) Αν lim f (x) = 0 καιf(x)<0κοντάστοx0,τότε lim = ……
x → x0 x → x0 f (x)
315
δ) Ανηfείναισυνεχήςστοδιάστηµα∆καιf(x)≠0γιακάθεx∈∆,τότεηf………
………………………………………………………στο∆.
ε) Ισχύειότι ( ln u )´= ………, όπουu=g(x)είναιπαραγωγίσιµησυνάρτηση.
[Μονάδες 5]
∆.Ανοισυναρτήσειςfκαιgείναιπαραγωγίσιµεςστοx0,νααποδείξετεότι:
(f+g)´(x0)=f´(x0)+g´(x0)
[Μονάδες 4]
Ε. ΝααντιστοιχίσετετιςπροτάσειςτωνστηλώνΑκαιΒ.
(Θεώρηµα) (Προϋποθέσεις)
α. Ηfείναισυνεχήςστο[α,β]καιπα-
ραγωγίσιµηστο(α,β)
1. ΘεώρηµαBolzano
β. Ηfείναιπαραγωγίσιµηστο(α,β),
f(α)=f(β)καιηfσυνεχήςστο[α,β]
2. Θεώρηµαµέσηςτιµής
γ. Ηfείναιπαραγωγίσιµηστο[α,β]

3. Θεώρηµαενδιάµεσωντιµών και f (α)f (β)<0
δ. Ηfείναισυνεχήςστο[α,β]

4. Θεώρηµαµέγιστης–ελάχιστης ε. Ηfείναισυνεχήςστο [α,β] και
τιµής f(α)f(β)<0
στ.Ηfείναισυνεχήςστο[α,β]καιτο
5. ΘεώρηµαRolle ηείναιαριθµόςµεταξύτωνf (α)
καιf(β)
Πίνακας απαντήσεων:
ΣτήληΑ 1 2 3 4 5
ΣτήληΒ
[Μονάδες 5]

Έστωfσυνεχήςκαιγνησίωςµονότονησυνάρτησηστοδιάστηµα[0,4]µεf(4)=1
καιf(0)=7.
α)Ναβρείτετοείδοςµονοτονίαςτηςf.
[Μονάδες 7]
β) Αν α ∈ [1,7], νααποδείξετεότιηεξίσωση f (x)=α έχειµοναδικήρίζαστο
διάστηµα[0,4].
[Μονάδες 9]
γ) Νααποδείξετεότιυπάρχειµοναδικόςαριθµόςξ∈(0,4)τέτοιος,ώστε:
f (1) + 3f (2) + 5f (3)
f (ξ) =
9
[Μονάδες 9]

x2 x3
f (x) = e x − 1 − x − −
2 6
α)Ναβρείτετοπρόσηµοτηςf´´.
[Μονάδες 8]
β) Ναβρείτετοπρόσηµοτηςf´.
[Μονάδες 9]
 x x2 
ex − 1 = x 1 + + 
 2 6 
[Μονάδες 2]
x2 x3
δ) Νααποδείξετεότι e x ≥ 1 + x + + γιακάθεx∈R.
2 6
[Μονάδες 3]

ε) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντης f καιταολικάακρότατα.
[Μονάδες 3]

Έστω f:R→R συνεχήςσυνάρτησηκαιέστωότιισχύει:
x
ηµx + ∫ e x − t f (t)dt = xe x − f (x) για κάθε x ∈ »
0
α)Νααποδείξετεότιηfείναιπαραγωγίσιµη.
[Μονάδες 5]
317
β) Νααποδείξετεότιf´(x)=ex+ηµx–συνx.
[Μονάδες 12]
[Μονάδες 8]

Α. α) Πότεµιασυνάρτησηfλέγεταιπαραγωγίσιµηστοσηµείοx0τουπεδίουορι-
σµούτης;
β) Ανµιασυνάρτησηfπαραγωγίζεταιστοx0,ποιαείναιηεξίσωσητηςεφαπτοµένης
τηςCfστοσηµείο A ( x 0 , f (x 0 ) ;
γ) Πότεµιασυνάρτησηfλέγεταισυνεχήςστοσηµείοx0τουπεδίουορισµούτης;
[Μονάδες 3]
Β. Ανµιασυνάρτησηfείναισυνεχήςστοδιάστηµα∆καιf´(x)=0γιακάθεεσωτε-
ρικόσηµείοxτου∆,νααποδείξετεότιηfείναισταθερήσεολόκληροτο∆.
[Μονάδες 10]
α)Ισχύειότι:
 f (x) ´
  = …………………………………………
 g(x) 
και
[f (x)g(x)h(x)]´=………………………………………………………………………
β) Είναι:
α β α
∫ α
f (x) dx = …, ∫ α
f (x) dx = … ∫ f (x) dx
β
και
β
∫ α
f (x) dx = …………………… + ……………………
γιακάθεγ∈[α,β].
γ) Ανηfείναι…………………στο……………καιf(α)f(β)<0,τότε…………
………x0∈(α,β)τέτοιο,ώστε…………………
δ) Ανησυνάρτησηfπαρουσιάζειτοπικόακρότατοστο………………………ση-
µείο x0 ενός …………………………… ∆ και είναι παραγωγίσιµη στο σηµείο
αυτό,τότε……………………Τοαντίστροφοδενισχύει.
ε) Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστο(α,x0)∪(x0,β),συνεχήςστοx0καιηf΄αλλάζει
πρόσηµοδεξιάκαιαριστεράτουx0 ,τότετο………………είναι……………
……ακρότατοτηςfκαιµάλισταολικόακρότατοστο(α,β).
[Μονάδες 5]
1
∆.Νααποδείξετεότι ( x ) ´= γιακάθεx>0.
2 x
[Μονάδες 7]

∆ίνονταιοιµιγαδικοία,β,γκαιδδιαφορετικοίανάδύο,οιοποίοιέχουνεικόνεςτα
σηµείαΑ,Β,Γκαι∆αντίστοιχα.Ανα+β+γ+δ=0και α = β = γ = δ , νααπο-
α) αβ + αβ = γδ + γδ,
[Μονάδες 6]
β) α − β = γ − δ ,
[Μονάδες 5]
γ) τοΑΒΓ∆είναιορθογώνιο.
[Μονάδες 14]

Μιασυνάρτησηfείναισυνεχήςστοx0=0καιέχειτηνιδιότητα:
1
xf (x) − ηµ2x ≤ x 2 ηµ 2
x
γιακάθεx≠0.
319
α)Νααποδείξετεότι:
 1
lim  xηµ 2  = 0
x→ 0  x
[Μονάδες 10]
β) Ναυπολογίσετετο lim f (x).
x→ 0
[Μονάδες 10]

γ) Ναβρείτετηντιµήτηςfγια x=0.
[Μονάδες 5]

ΈστωFµιαπαράγουσατηςσυνάρτησηςf:R→R.Αν:
f(0)=1καιf(x)F(x)=-e-2x
γιακάθεx∈R,νααποδείξετεότι:
α)υπάρχεισταθεράc,ώστεF2(x)=e-2x+c,
[Μονάδες 12]
β) F(x)=-e-x,x∈R,
[Μονάδες 13]
γ) ηfδίνεταιαπότοντύποf(x)=e-x,x∈R.
[Μονάδες ]

Α. α) Πότεµιασυνάρτησηf:A→Rλέγεταιγνησίωςαύξουσακαιπότεγνησίως
φθίνουσα;
β) Πότεµιαευθείαλέγεταικατακόρυφη,πότεοριζόντιακαιπότεπλάγιαασύµπτω-
τητηςγραφικήςπαράστασηςµιαςσυνάρτησηςf;
γ) ΝαδιατυπώσετετοθεώρηµατουRolle.
[Μονάδες 5]
Β. α) Ανµιασυνάρτησηfείναισυνεχήςσεέναδιάστηµακαιισχύει f ´(x)>0 για
κάθεεσωτερικόσηµείοxτουδιαστήµατος∆,νααποδείξετεότιηfείναιγνησίως
αύξουσαστο∆.
[Μονάδες 11]
β) Ποιεςπροϋποθέσειςεξασφαλίζουνότιησυνάρτησηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο
διάστηµα∆;
[Μονάδες 3]
θασµένη(Λ).
α)Αν f ´(x)>0 γιακάθε x ∈ R*, τότεηfείναιγνησίωςαύξουσα

στοR*. Σ Λ
β) Αν f ´(x)=g´(x) γιακάθε x ∈ ∆, όπου∆είναιδιάστηµα,τότε

f(x)=g(x)+c. Σ Λ
γ) Ανf´(x)=f(x)γιακάθεx∈R,τότεf(x)=cex. Σ Λ
δ) Ανµιασυνάρτησηfείναιγνησίωςµονότονη,τότεηεξίσωση
f(x)=0έχειµοναδικήρίζα. Σ Λ
ε) Ανηfείναιγνησίωςαύξουσαστο∆=(α,β), lim+ f (x) = A και

x→ α
lim- f (x) = Β, τότεf(∆)=(Α,Β). Σ Λ

x→β
στ)Ανη f:A→R είναισυνεχήςκαιτοf (Α)είναιδιάστηµα,τότε

καιτοΑείναιδιάστηµα. Σ Λ
[Μονάδες 6]


f(x)f(y)+1=f(x)+f(y)+xyγιακάθεx,y∈R
321
α)Ναβρείτετιςδυνατέςτιµέςτηςfστοx=1.
[Μονάδες 10]
β) Ναπροσδιορίσετεόλεςτιςσυναρτήσειςµετηδοσµένηιδιότητα.
[Μονάδες 15]

∆ίνονταιοισυνεχείςσυναρτήσειςfκαιgµε:
x2 x2
∫ 1
f (t)dt ≥ x 2 − 1 και g(x) = ∫ f (t)dt − x 2 + 1
1
α)Ναβρείτετηνπαράγωγοτηςσυνάρτησηςg.
[Μονάδες 11]
f(1)=1
[Μονάδες 14]

∆ίνεταιτοολοκλήρωµα:
2 (x − 1)e2x −3
I=∫ dx
1 (x − 1)e2x −3 + 2 − x
2 2−x
I=∫ dx
1 2 − x + (x − 1)e2x −3
µεχρήσητηςαντικατάστασηςx=3–y.
[Μονάδες 15]
β) ΝαυπολογίσετετοολοκλήρωµαΙ.
[Μονάδες 10]


Α.ΝααντιστοιχίσετετιςπροτάσειςτωνστηλώνΑκαιΒ.
α2
α. z =
1. z − α = ρ, ρ>0, z ∈ C z
β. z = z
2. z − z1 = z − z 2 , z1≠z2
γ. Ηεξίσωσηπαριστάνειευθεία

3. z = α, α>0
δ. z = − z
4. Οzείναιπραγµατικός α
ε. z =
z
5. Οzείναιφανταστικός στ. Ηεξίσωσηπαριστάνεικύκλο
ΣτήληΑ 1 2 3 4 5
ΣτήληΒ
[Μονάδες 5]
Β. ΝααντιστοιχίσετετιςπροτάσειςτωνστηλώνΑκαιΒ.
α. Ηfείναισυνεχήςστο[α,β]και
1. Ηfείναισυνεχήςστοα
f(α)f(β)<0
β. Ηfείναιπαραγωγίσιµηστο[α,β]
2. f´(x0)=0µεx0∈(α,β)
γ. Ηfείναισυνεχήςστο[α,β]
3. ΘεώρηµαBolzano δ. Ηfείναισυνεχήςκαιf´(x)=0
στοεσωτερικότου∆
4. Ηfέχειµέγιστοκαιελάχιστο ε. f(α)f(β)>0
στ. lim f (α + h) = f (α)
5. Ηfείναισταθερήστο∆ h→ 0
ζ. Ηfέχεικρίσιµοσηµείοστο(α,β)
323
ΣτήληΑ 1 2 3 4 5
ΣτήληΒ
[Μονάδες 5]
Γ. Ανµιασυνάρτησηfείναιορισµένησεέναδιάστηµα∆καιFείναιµιαπαράγουσά
τηςστο∆,νααποδείξετεότι:
α)όλεςοισυναρτήσειςτηςµορφήςG(x)=F(x)+cείναιπαράγουσεςτηςfστο∆,
[Μονάδες 3]
β) κάθεάλληπαράγουσαGτηςfστο∆παίρνειτηµορφήG(x)=F(x)+c,c∈R.
[Μονάδες 7]
∆.Νασυµπληρώσετετιςπροτάσεις:
α)ΑνηFείναιαρχικήτηςfστοδιάστηµα∆,τότε:
∫ f (x) dx = ……………… και ∫ f ´(x) dx = ………………

β) Είναι ∫ x α dx = ……………, όπουα≠……και ∫ α x dx = ……………
γ) ∫ f (x)g´(x) dx = ………………………………………………………
δ) ∫ f ( g(x) ) g´(x) dx = …………………, όπου u=………… και du=…………

………
ε) Ανηfείναισυνεχήςστο [α,β], f (x)≥0 γιακάθε x ∈ [α,β] καιηfδενείναι

β
παντού………………στοδιάστηµααυτό,τότε ∫ f (x) dx……
α
[Μονάδες 5]

Μιασυνάρτηση f:R*→Rείναι“1–1”καιέχειτηνιδιότητα:

(fÎf)(x)⋅f(x)=αγιακάθεx∈R*
όπουα≠0.
α)Νααποδείξετεότι(fÎf)(x)=xγιακάθεx≠0.
[Μονάδες 6]
β) Ναβρείτετοντύποτηςf.
[Μονάδες 5]

γ) Αν α<0, ναχαράξετετηCf.
[Μονάδες 3]
δ) Ποιαείναιηµονοτονίατηςf;
[Μονάδες 3]

ε) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντης f.
[Μονάδες 4]
-1
στ)Ναορίσετετην f .
[Μονάδες 4]

Μιασυνάρτησηf:R→Rείναιγνησίωςµονότονηκαιέχειτηνιδιότητα:
f ( x + f (y) ) = f (x + y) + 2
α)f(x)=x+f(0),
[Μονάδες 14]

α)f (x)=x+2 γιακάθε x ∈ R.
[Μονάδες 11]

∆ίνονταιοισυναρτήσεις f(x)=2+ln(x–1)καιg(x)=2–ln(x–1)µεx>1και
γραφικέςπαραστάσειςCfκαιCgαντίστοιχα.
α)Ναβρείτε:
i) τακοινάσηµείατωνCfκαιCg,
[Μονάδες 8]

ii) τηµονοτονίακαιτοσύνολοτιµώντων fκαι g.
[Μονάδες 8]
β) ΝααποδείξετεότιοιCfκαιCgέχουνκάθετεςεφαπτοµένεςστασηµείατουςµε
τηνίδιατεταγµένη.
[Μονάδες 9]
325

Α. α) Πότεµιασυνάρτησηλέγεταισυνεχήςστοx0;

β) ΝαδιατυπώσετετοθεώρηµαBolzano.
γ) Πώςβρίσκουµετοσύνολοτιµώνµιαςσυνεχούςκαιγνησίωςµονότονηςσυνάρ-
τησηςfσεέναδιάστηµα∆=(α,β);
[Μονάδες 6]
Β. Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστοκλειστόδιάστηµα[α,β],µεf(α)≠f(β)καιη
είναιαριθµόςανάµεσασταf(α)καιf(β),νααποδείξετεότιυπάρχειx0∈(α,β)τέτοιο,
ώστεf(x0)=η.
[Μονάδες 8]
θασµένη(Λ).
α)Ανf:A→R,τότετοσύνολοτιµώντηςfείναιτοσύνολο:
{y ∈ » / y = f (x) για κάποιο x ∈ A} Σ Λ
β) Ανµιαευθείατηςµορφής x=x0 τέµνειµιαγραµµήCσεδύο

τουλάχιστονσηµεία,τότεηγραµµήαυτήείναιγραφικήπαρά-
στασησυνάρτησης. Σ Λ
γ) Αν f (x)≤f (x0) γιακάθε x ∈ Α, τότεησυνάρτηση f:A→R

έχειολικόακρότατοστοΑ. Σ Λ
δ) Αν f (x) = ln φ(x) , τότε:

φ´(x)
f ´(x) =
φ(x)
όπουφ(x)είναιπαραγωγίσιµησυνάρτηση. Σ Λ
ε) Ανησυνάρτησηf:A→Rείναισυνεχήςκαιµησταθερή,τότε
τοf(Α)είναιδιάστηµα. Σ Λ
[Μονάδες 5]
∆.Ανν∈N*-{1},νααποδείξετεότι:
(xν)΄=νxν-1
[Μονάδες 6]

Μιασυνάρτηση f:R→R έχειτηνιδιότητα f (x+y)=f (x)f (y)–ηµx ⋅ ηµy για

κάθεx,y∈R.
α)Νααποδείξετεότιf(0)=1.
[Μονάδες 8]
β) Ανηfείναισυνεχήςστοx0=0,νααποδείξετεότιείναισυνεχήςστοR.
[Μονάδες 9]
γ) Ανηfείναισυνεχήςστοx=ακαιf(α)≠0,νααποδείξετεότιηfείναισυνεχής
στοR.
[Μονάδες 8]

x α
f (x) = 2lnx − 2lnα −
+ , όπου α > 0
α x
α)Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτονία.
[Μονάδες 10]
β β2 − α 2
β) Νααποδείξετεότι ln ≤ γιακάθεβ≥α.
α 2αβ
[Μονάδες 8]
x
γ) Ναλύσετετηνεξίσωση 2αxln = x2 − α2 .
α
[Μονάδες 7]
327

Έστω f:R→R µιαπαραγωγίσιµησυνάρτησηµετηνιδιότητα:
x2
f 3 (x) + 3f (x) = e x + − x −1
2
α)Ανg(x)=ex+x–1,ναβρείτετιςρίζεςτηςεξίσωσηςg(x)=0καιτοπρόσηµο
τηςg.
[Μονάδες 8]
β) Ναβρείτετακρίσιµασηµείατηςf.
[Μονάδες 6]
γ) Ναβρείτετατοπικάακρότατατηςf.
[Μονάδες 6]
δ) Ναεξετάσετεανηfέχειολικόελάχιστο.
[Μονάδες 5]

Α. α) Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,ποιαείναιηεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτης
γραφικήςπαράστασηςτηςfστοσηµείο A ( x 0 , f (x 0 ) ) ;
[Μονάδες 2]
1
(εφx)´=
συν 2 x
[Μονάδες 7]
Β. Ανµιασυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοσηµείοx0,νααποδείξετεότιηfεί-
ναικαισυνεχήςστοσηµείοαυτό.
[Μονάδες 10]
θασµένη(Λ).
f (x)
α)Αν lim = 1, οι f και g είναι παραγωγίσιµες κοντά στο x0
x → x0 g(x)
f ´(x)
και lim f (x) = lim g(x) = 0, τότε lim = 1. Σ Λ
x → x0 x → x0 x → x 0 g´(x)
β) Αντοx0είναισηµείοασυνέχειαςτηςσυνάρτησηςf,τότεηευ-
θεία x=x0 είναικατακόρυφηασύµπτωτητηςγραφικήςπαρά-
στασηςτηςf. Σ Λ
γ) Ανηfείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµηστοx0καιηfαλλάζεικοί-
λαστοx0,τότετο A ( x 0 , f (x 0 ) ) είναισηµείοκαµπήςτηςCf. Σ Λ
δ) Ανf(x)=λx+β+g(x)και lim g(x) = 0, τότεηευθείαy=λx+β

x → +∞
είναιασύµπτωτητηςCf. Σ Λ

ε) Ανησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοδιάστηµα∆και
f (x)≠0 γιακάθε x ∈ ∆, τότεηfδιατηρείσταθερόπρόσηµο
στο∆. Σ Λ
στ)Αν lim f 2 (x) = 2 , τότε lim f (x) = . Σ Λ

x→ α x→ α
[Μονάδες 6]

∆ίνονταιοισυναρτήσειςf,g:R→Rµεg(0)=0και:
2f(x)+f(1–y)+g(x)–g(y)=3(x+1)2–6y
α)2f(x)+f(1–x)=3(x+1)2–6xγιακάθεx∈R,
[Μονάδες 9]
β) f(x)=x2+2xµεx∈R,
[Μονάδες 9]
γ) οισυναρτήσειςfκαιgείναιίσες.
[Μονάδες 6]
329

∆ύοσυναρτήσειςfκαιg:R→Rέχουντηνιδιότητα:
f´(x)–g´(x)=(x2+2x–1)exγιακάθεx∈R
α)Ναβρείτετησυνάρτηση h(x)=f (x)–g(x), ανγνωρίζουµεότιηChδιέρχεται

απότοσηµείοΑ(0,-1).
[Μονάδες 15]
β) ΝαυπολογίσετετοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότιςCfκαιCg.
[Μονάδες 10]

Έναµεγάλοτυπογραφείοθέλειναεκτυπώσει100χιλιάδεςπανοµοιότυπεςαφίσες
γιατουςΟλυµπιακούςαγώνες.Γιατονσκοπόαυτόενοικιάζειµηχανές,πουηκα-
θεµίαεκτυπώνει100αφίσεςτηνώρα.Ταπάγιαέξοδαενοικίασηςκαιεγκατάστασης
τηςκάθεµηχανήςανέρχονταισε100ευρώ.Επιπλέοντοτυπογραφείο,γιακάθεώρα
εκτύπωσης,έχειπρόσθεταέξοδα10ευρώ.
α)Ναεκφράσετετασυνολικάέξοδαεκτύπωσηςωςσυνάρτησητουαριθµούτων
εκτυπωτικώνµηχανώνπουθαχρησιµοποιηθούν.
[Μονάδες 10]
β) Ναβρείτετοπλήθοςτωνµηχανώνπουπρέπεινατεθούνσελειτουργία,ώστεη
εκτύπωσηναέχειτοελάχιστοκόστος.
[Μονάδες 10]
γ) Ποιοείναιτοελάχιστοαυτόδυνατόκόστος;
[Μονάδες 5]


Α.Ανοισυναρτήσειςfκαιgείναισυνεχείςστοδιάστηµα∆και f ´(x)=g´(x) για
κάθεεσωτερικόσηµείοxτου∆,νααποδείξετεότιυπάρχεισταθεράcτέτοια,ώστε:
f(x)=g(x)+c
[Μονάδες 7]
Β. Νααποδείξετεότι(ηµx)´=συνxγιακάθεx∈R.
[Μονάδες 8]
α)Ηεξίσωση z − z 0 = α, µεα>0καιz∈C,παριστάνει……………
β) Ανz∈C,τότε z + z = ……………… και z − z = ………………
γ) Ανησυνάρτησηfαντιστρέφεται,τότεησυνάρτησηfείναι……………
1
δ) Αν lim f (x) = +∞ ή-∞,τότε lim =…
x → x0 x → x 0 f (x)
ε) Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστο[α,β],τότεηfπαίρνει…………………
και……………………τιµή.
στ)Ανα>1,τότε lim α x = …… και lim α x = …

x → +∞ x → −∞
ζ) Αν lim f (x) > 0, τότε……………………………στοx0.

x → x0
η) Αν lim− f (x) ≠ lim+ f (x), τότε…………………………το lim f (x).

x → x0 x → x0 x → x0
θ) Αν lim f (x 0 + h) = , τότε lim f (x) = …

h→ 0 x → x0
β
ι) Ισχύειότι ∫ f ´(x) dx = ……………… και ∫ f (x) dx = ………………………, όπου
α

Gείναιµιααρχικήτηςfστο [α,β].
[Μονάδες 10]
331

Οισυναρτήσεις f,g:R→Rέχουντηνιδιότητα:

f2(x)+g2(x)+συν2x≤2xf(x)+2g(x)συνx
γιακάθεx∈R.Νααποδείξετεότι:
α)f(0)=0καιg(0)=1,
[Μονάδες 7]
β) f (x) − x ≤ x και g(x) − συνx ≤ x ,

[Μονάδες 9]
γ) οιfκαιgείναισυνεχείςστοx0=0.
[Μονάδες 9]

∆ίνονταιοιµιγαδικοία,βκαιγµεα+β+γ≠0.Ανα2+β2+γ2=0καιοιεικόνες
τωνα,βκαιγβρίσκονταιστονµοναδιαίοκύκλο,νααποδείξετεότι:
2 1 1 1
α) α + β + γ =2 + +
α β γ
[Μονάδες 9]
1 1 1
β) α = , β = και γ =
α β γ
[Μονάδες 7]
γ) α + β + γ = 2
[Μονάδες 9]

Μιασυνάρτηση f:(-1,+∞)→R έχεισυνεχήπρώτηπαράγωγοκαιγιακάθε x>-1
ικανοποιείτησχέση:
x2 + 2∫
x
0 ( ∫ f (u)du ) dt = (x + 2x)f (x) − ∫

0
t
2
x
0
(t 2 + 2t)f ´(t) dt
x
x + ∫ f (u) du = (x + 1)f (x)
0
γιακάθε x>-1.
[Μονάδες 13]
β) Ναβρείτετοντύποτηςf.
[Μονάδες 12]

Α.Ανοισυναρτήσειςfκαιgείναιπαραγωγίσιµεςστοx0 ,νααποδείξετεότιησυ-
νάρτησηf+gείναιπαραγωγίσιµηστοx0καιισχύει(f+g)´(x0)=f´(x0)+g´(x0).
[Μονάδες 4]
Β. Νααποδείξετεότι:
α) (x α )´= αx α −1 , όπουα∈R–Z

[Μονάδες 5]
β) ( α x )´= α x lnα, α>0

[Μονάδες 5]
1
γ) ( ln x )´= γιακάθεx∈R*
x
[Μονάδες 5]
θασµένη(Λ).
f (x) xlim
→ x0
f (x)
α)Ισχύειότι lim = και lim g(x) ≠ 0. Σ Λ
x → x 0 g(x) lim g(x) x → x0
x → x0
β) Αν lim f (x) = , τότε lim f (x) = Þ lim f (x) = −. Σ Λ
x → x0 x → x0 x → x0
333
γ) Ανf(ηµx)=g(συνx)γιακάθεx∈Rκαιοιf,gείναιπαραγω-
γίσιµεςστοR,τότεf´(ηµx)=g΄(συνx). Σ Λ
dy dy du dx
δ) Ισχύειότι = ⋅ ⋅ . Σ Λ
dt du dx dt
ε) Ισχύειότι
d g(t)
dt ∫ α
( )
f (x) dx = f ( g(t) ) g´(t), όπουfκαιgπαραγω-
γίσιµεςστοR. Σ Λ
στ)Ανf:R→Rκαι lim f (x) < 0, τότεf(x)<0γιακάθεx∈R. Σ Λ

x→ α
[Μονάδες 6]

∆ίνονταιοιµιγαδικοίzκαιwµε:
z − 1 − 2i = 2 και w − 4 − 5i = 2
α)Ναβρείτετουςγεωµετρικούςτόπουςτωνεικόνωντωνzκαιwκαιναγράψετετις
εξισώσειςτουςσεκαρτεσιανέςσυντεταγµένες.
[Μονάδες 10]
β) Ναβρείτετουςµιγαδικούςzκαιw,ώστεηπαράσταση A = z − w ναείναι:

i) ηελάχιστη ii) ηµέγιστη
[Μονάδες 15]

Έστωf:R→Rσυνεχήςσυνάρτησηµετηνιδιότηταf(x)+f(-x)=2003γιακάθε
x∈R.Νααποδείξετεότι:
π π
f (x) f (− x)
α) ∫ 4
π 2
dx = ∫ 4
π dx
- συν x - συν 2 x
4 4
[Μονάδες 12]
π
f (x)
β) ∫ -
4
π
4 συν 2 x
dx = 2003
[Μονάδες 13]

f(x)=x2(2lnx–3)+4x-1
α)Ναβρείτετιςf´καιf΄΄.
[Μονάδες 4]
[Μονάδες 4]
γ) ΝαβρείτετασηµείακαµπήςτηςCf.
[Μονάδες 3]
δ) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτονία.
[Μονάδες 3]

ε) Ναβρείτετοπρόσηµοτης f.
[Μονάδες 3]
στ)Ναβρείτετοπλήθοςτωνριζώντηςεξίσωσης2x2lnx–3x2+4x–1=0.
[Μονάδες 4]
ζ) Ναβρείτετοσύνολοτιµώντηςf.
[Μονάδες 4]

Α. α) Πότεµιασυνάρτησηf:A→Rλέµεότιπαρουσιάζειστοx0∈Ατοπικό
µέγιστο;
β) Τιονοµάζονταικρίσιµασηµείαµιαςσυνάρτησηςfσεέναδιάστηµα∆;
γ) Πότεηευθείαy=λέγεταιοριζόντιαασύµπτωτητηςγραφικήςπαράστασηςC
µιαςσυνάρτησηςf;
[Μονάδες 6]
335
Β. Ανµιασυνάρτησηfείναιορισµένησεέναδιάστηµα∆,ηfπαρουσιάζειτοπικό
ακρότατοστοεσωτερικόσηµείοx0του∆καιείναιπαραγωγίσιµηστοσηµείοαυτό,
νααποδείξετεότιf´(x0)=0.
[Μονάδες 13]
Γ. Ανµιασυνάρτησηfείναισυνεχήςστοδιάστηµα∆καιf´(x)=0σεκάθεεσωτε-
ρικόσηµείοxτου∆,νααποδείξετεότιηfείναισταθερήσεολόκληροτο∆.
[Μονάδες 12]
∆.ΝααντιστοιχίσετετιςπροτάσειςτωνστηλώνΑκαιΒ.
x
α. α +c
1.
d
dx
(∫ x
α )
f (t) dt
β. f(t)
γ. Το ( x 0 , f (x 0 ) ) είναισηµείοκα-
µπήςτηςCf
2. ∫ α x dx
1
δ. ⋅ αx + c
lnα
3. ∫ xf ´´(x) dx
ε. xf´(x)–f(x)+c

4. f´´(x0)=0καιηfαλλάζεικοίλα στ. f (x)
εκατέρωθεντουx0 ζ. Τοf (x0)είναιτοπικόακρότατο
τηςf
ΣτήληΑ 1 2 3 4
ΣτήληΒ
[Μονάδες 4]

Έναςµιγαδικόςαριθµόςzέχειτηνιδιότητα:
2z 4 + z = z 4 + 2z
α)Νααποδείξετεότι z 4 + z 4 = z + z.
[Μονάδες 7]
β) Νααποδείξετεότιz4=z.
[Μονάδες 6]
2z 4 + z = z 4 + 2z
[Μονάδες 8]
δ) Ανz1 ,z2καιz3είναιοιµηµηδενικέςρίζεςτηςδοσµένηςεξίσωσηςκαιz0είναι

ηάλληρίζα,νααποδείξετεότιοπεριγεγραµµένοςκύκλοςτουτριγώνουµεκορυφές
τιςεικόνεςτωνz1,z2καιz3έχεικέντροτηνεικόνατουz0.
[Μονάδες 4]

Ανησυνάρτησηf:R→Rείναιπαραγωγίσιµη,έχειτηνιδιότητα:
f3(x)+x3+1=3xf(x)
γιακάθεx∈Rκαιπαρουσιάζειτοπικόακρότατοστοx0=α,τότε:
α)νααποδείξετεότιf(α)=α2,
[Μονάδες 12]
β) ναβρείτετηντιµήτουα.
[Μονάδες 13]

Έστωότιυπάρχεισυνεχήςσυνάρτησηf:R→R*µετηνιδιότητα:
f(x)+f(-x)=f(x)f(-x)γιακάθεx∈R
α) f(x)≠1γιακάθεx∈R
[Μονάδες 10]
π συν 2 x π
β) ∫ -π f (x) dx = 2
[Μονάδες 15]
337

22.1 ∆ίνονταιοιδιαφορετικοίµεταξύτους β) παραγωγίσιµη,
µιγαδικοίαριθµοία,βκαιγµε: γ) γνησίωςαύξουσα.
α + β + γ = 0 και α = β = γ
22.4 Οιδιαφορετικοίµεταξύτουςµιγαδι-
κοίαριθµοία,βκαιγέχουνίσαµέτρακαι
α) οιεικόνεςτωνµιγαδικών:
άθροισµαµηδέν.Νααποδείξετεότι:
x=-α2+β2+γ2,y=α2–β2+γ2
α) οιεικόνεςΑ,ΒκαιΓτωνµιγαδικώνα,
και
βκαιγσχηµατίζουνισόπλευροτρίγωνο,
ω=α2+β2–γ2
β) α2+β2+γ2=0,
είναικορυφέςισόπλευρουτριγώνου,
β) α2+β2+γ2=0, γ) οιεικόνεςΚ,ΛκαιΜτωνεικόνωντων
µιγαδικώνα2,β2καιγ2είναικορυφέςισό-
γ) οιαριθµοίx,yκαιωέχουνίσαµέτρα.
πλευρουτριγώνου,

22.2 Έστω f:(-2,+∞)→R συνεχήςσυ- δ) οιεικόνεςτωνµιγαδικώνα4,β4καιγ4
1 σχηµατίζουνεπίσηςισόπλευροτρίγωνο.
νάρτησηµε f (0) = . Ανησυνάρτηση:
2
1 22.5 Γιαµιαπαραγωγίσιµησυνάρτηση:
g(x) =
f (x) f:(0,+∞)→R

είναιαρχικήτηςf (x): ισχύειότι:
α) νααποδείξετεότι: xy
xyf (xy) − f (y) = xy [1 − f (y)] + ∫ f (yt)dt − 1
1 1
f 2 (x) = , x > −2
2x + 4 γιακάθε x,y>0. Αν f (1)=0,νααποδεί-

β) ναβρείτετοντύποτηςf. ξετεότι:

f(x)=lnx,x>0
22.3 Μιασυνάρτησηf:R→Rέχειτην
ιδιότηταf3(x)+f(x)=xγιακάθεx∈R. 22.6 Γιαµιασυνάρτησηf:R→Rισχύει
Νααποδείξετεότιηfείναι: ότι:
α) συνεχής, f´(x)=f(1–x)γιακάθεx∈R
338 ∆ΥΣΚΟΛΑΘΕΜΑΤΑ
Ανf(0)=1καιf(1)=2,ναυπολογίσετετο 22.11 Ναβρείτετησυνεχήσυνάρτηση:
ολοκλήρωµα:
f:R→R
1
I = ∫ f (x)dx 1
0 µε x ∫ f (xt)dt = f (x) − 1 γιακάθεx∈R.
0
22.7 Ανείναι: 22.12 Έστωf,g:R→Rσυνεχείςσυναρ-

xν 1 τήσειςµε:
Iν = ∫
dx
0 1 + x2 1 1
όπουνείναιφυσικόςαριθµόςµεγαλύτερος
∫ 0
f (x)dx = 1 + ∫ g(x)dx
0
του2,νααποδείξετεότι: Νααποδείξετεότιυπάρχειξ∈(0,1)τέτοιο,
1 ώστεf(ξ)=g(ξ)+3ξ2.
Iν = − I ν −2
ν −1
22.13 Ανγιατησυνάρτηση:
22.8 Ανησυνάρτησηf:R→Rείναισυ- f:(-1,+∞)→R
νεχής,νααποδείξετεότι: 6
είναι f (1)=f ´(1)=0 και f ´´(x) = 3
,
x +1
(∫ ) = 2∫ ( ∫ f (t)f (u)du ) dt
x 2 x t
0
f (t)dt
0 0
ναβρείτετοολοκλήρωµα:
1
I = ∫ f (x)dx
0
22.9 Ανησυνάρτησηfέχεισυνεχήπαρά-
γωγοστοR,νααποδείξετεότι: 22.14 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
1 x 1
e t + συνt
∫ 0
f (t)dt + ∫ tf ´(t)dt + ∫ (t − 1)f ´(t)dt = f (x)
0 x f (x) = ∫
x
dt, x ∈ »
−x et + 1
α) Νααποδείξετεότιf(x)=x+ηµx.
β) Νααποδείξετεότιηfείναιγνησίωςαύ-
ξουσα.
xηµx + συνx
f (x) = γ) Ναβρείτετοολοκλήρωµα:
1 + 1 + ηµ 2 x + ηµx π
I = ∫ f −1 (x)dx
0
α) ΝαβρείτετοπεδίοορισµούΑτηςf (x).
β) Νααποδείξετεότι: 22.15 ∆ίνεταιηπαραγωγίσιµησυνάρτηση
f(x)+f(-x)=συνx+xηµx f:R→Rµε:
β
γ) Νααποδείξετεότι: ∫ α
f (x)dx = βf (β) − αf (α)
π
όπου0<α<β.Νααποδείξετεότιυπάρχει
∫ -
2
π
2
f (x)dx = 2
γ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf´(γ)=0.
339
22.16 Έστω f:(0,+∞)→R συνεχήςσυ- 22.20 ∆ίνεταιησυνάρτηση:
νάρτησηµε:
 ηµx
f(3)=2,f(2)=1  , αν x ≠ 0
f (x) =  x
και  1, αν x = 0
3 3
∫ 2
f (xt)dt ≥ ∫ f (t)dt για κάθε x > 0
2 Ναυπολογίσετετοόριο:
Νααποδείξετεότι: x
3
A = lim
∫ 0
f (t)dt − x

∫ 2
f (x)dx = 4 x→ 0
∫
x
te − t dt + συν 2 x − 1
0
22.17 ∆ίνονταιοισυναρτήσεις: 22.21 Ανείναι:

f,g:R→R
x2 x3
f (x) = e x + 1 + x +
+
απότιςοποίεςηfείναι “1–1”. Ανοιfκαι 2 6
gέχουνσυνεχείςπαραγώγους,νααποδείξε- ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα:
τεότι: 1 x3
I=∫ dx
0 f (x)
f (β) β
∫ g´(x)f −1 (x)dx + ∫ ( g Î f ) (x)dx =
f (α) α
= β(g Î f )(β) − α(g Î f )(α) 22.22 ∆ίνεταιησυνάρτηση:

x2
f (x) = , x∈A = »
22.18 Μιαπεριττήσυνάρτησηf:R→R x 2 + (x − 2)2
έχειτηνιδιότητα:
α) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτο-
1 1
f ´(x)f   = για κάθε x > 0 νίακαιτατοπικάακρότατα.
x x
Ανf(1)=1καιf(x)>0γιακάθεx>0,να β) Ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα:
αποδείξετεότιf(x)=xγιακάθεx∈R. 2 x 2 (2 − x)
I=∫ 2
dx
0
 x 2 + (x − 2)2 
ιδιότητα: 22.23 ∆ίνεταιησυνάρτηση:

f (1–x)+f (1+x)=f (x)γιακάθε x ∈ R  x
f (x) = ln 1 + εφ  , x ∈ ∆ = [0, π)
Νααποδείξετεότι:  2
0 1
α) ∫ −1
f (x)dx = ∫ f (x)dx
0
Α.α) Νααποδείξετεότι:
2004 2003 1
f ´(x) = , x∈∆
β) ∫ 0
f (x)dx = ∫
2002
f (x)dx 1 + ηµx + συνx
340 ∆ΥΣΚΟΛΕΣΑΣΚΗΣΕΙΣ
β) Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονο- αποδείξετεότιέναςτουλάχιστοναπότους
τονίακαιτακοίλακαιναβρείτετιςθέσεις αριθµούςα,βκαιγείναιίσοςµετονδ.
τωνσηµείωνκαµπήςτηςCf.
Β. ∆ίνεταιτοολοκλήρωµα: 4xlnx, αν x > 0
f (x) = 
 0, αν x = 0
π 2
x + ηµ x + συνx
I=∫ 2
dx
0 1 + ηµx + συνx α) Νααποδείξετεότι:
π lim(xlnx) = 0
α) Μετηναντικατάσταση x = − y νααπο- x→ 0
2
δείξετεότι: β) Ναεξετάσετετηνfωςπροςτησυνέχεια.
π π
1  γ) Ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα:
I= 1 + ∫ 2
dx 
4 1 + ηµx + συνx 
0
I = ∫ xlnx dx
β) ΝαυπολογίσετετοολοκλήρωµαΙ.
δ) Νααποδείξετεότιτοεµβαδόντουχω-
22.24 Μιασυνάρτηση f:R→R διάφορη ρίουπουπερικλείεταιαπότηνC καιτον
f
τηςµηδενικήςέχειτηνιδιότητα:
άξοναx´xείναιίσοµε1.
f (x)f ( yf (x) − 1) = x 2 f (y) − f (x)
22.28 Έστωσυνάρτησηfσυνεχήςστο[α,β]
καιπαραγωγίσιµηστο(α,β)µε:
α) f(0)=0,
f(β)=6+f(α)
β) ηεξίσωσηf(x)=0έχειτηµοναδικήλύ-
σηx=0, Νααποδείξετεότιυπάρχουνξ1,ξ2,ξ3∈(α,β)
τέτοια,ώστε:
γ) f(1)=1καιf(x–1)=f(x)–1,x∈R,
1 2 3
δ) f (x)f ( f (x) ) = x 2 , + + =β−α
f ´(ξ1 ) f ´(ξ 2 ) f ´(ξ 3 )
ε) f (x) + f ( f (x) ) = 2x,
στ)f(x)=xγιακάθεx∈R. 22.29 ∆ίνεταισυνάρτησηfορισµένηστοR
µεσυνεχήδεύτερηπαράγωγοπουέχειτην
22.25 Ανησυνάρτησηf:R→R είναι πα- ιδιότητα:
ραγωγίσιµη,ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα: x
I = ∫ (1 + xf ´(x) ) e f (x)
dx
∫ 0
(t 2 + 1)f ´´(t)dt =
0 1
= 2 ∫ tf ´(t)dt − 4 ∫ xtf (x)dt
22.26 Οιµιγαδικοία,β,γκαιδέχουνίσαµέτρα x 0
καιικανοποιούντησχέσηα+β+γ=δ.Να γιακάθεx,f(0)=0καιf´(0)=2.
341
2x γ) Αντοαείναιθετικόκαιµεταβάλλεταιµε
α) Νααποδείξετεότι f (x) = 2
.
x +1 10
ρυθµό cm/sec, ναβρείτετονρυθµόµετα-
β) ΝαβρείτετοεµβαδόνΕ(α)τουχωρίου 3
µεταξύτηςCf,τουάξοναx´xκαιτωνευθειών βολήςτουεµβαδούτηχρονικήστιγµήπου
x=0,x=αµεαθετικό. αυτόείναιίσοµεln10.

342 ∆ΥΣΚΟΛΕΣΑΣΚΗΣΕΙΣ

23.1 Μιασυνάρτησηf:R→Rέχειτηνιδιότητα(fÎf)(x)=2–xγιακάθεx∈R.
α) f(1)=1,
β) ηfέχεισύνολοτιµώντοR,
γ) ηfαντιστρέφεται.
23.2 Έστωµιασυνάρτησηf:(0,+∞)→Rµετηνιδιότητα:
x
f (x) − f (y) = f  
y
γιακάθεx,y>0.Ανηεξίσωσηf(x)=0έχειµοναδικήρίζα,τότε:
α) νααποδείξετεότιηfείναι“1–1”,
β) ναλύσετετηνεξίσωση:
f(x2+3)+f(x)=f(x2+1)+f(x+1)
γ) ανακόµηείναι f (x)>0 γιακάθε x>1, νααποδείξετεότιηfείναιγνησίως
αύξουσα.
23.3 Ηγραφικήπαράστασηµιαςγνησίωςµονότονηςσυνάρτησης f:R→Rδιέρ-

χεταιαπότασηµείαΑ(3,2)καιΒ(5,9).
α) Ναβρείτετοείδοςτηςµονοτονίαςτηςf.
β) Ναεξετάσετεανορίζεταιηf-1.
f ( 2 + f −1 (x 2 + x) ) = 9, x∈R
δ) Ναλύσετετηνανίσωση:
f ( f −1 (x 2 − 8x) − 2 ) < 2
343
23.4 ∆ίνεταιησυνάρτησηfµετύποf(x)=x3+x+1.
α) Νααποδείξετεότιηfείναιγνησίωςµονότονη.
β) Ναεξετάσετεανηfαντιστρέφεται.
γ) Ναβρείτετοπεδίοορισµούτηςf-1.
δ) Ναλύσετετηνεξίσωσηf-1(x)=x.
lim f (x) − 2x 2 + 3x + 3 = 4
x→ 2
α) Ναβρείτετο lim f (x).

x→ 2
β) Ναυπολογίσετετοόριο:
f 2 (x) − 9
lim
x→ 2
f 2 (x) + 7 − 4
23.6 ∆ίνεταιτοόριο:
αx 2 − (β + 3)x + 2β − α
A = lim
x →1 x 2 − 4x + 3
α) ΑντοΑείναιέναςπραγµατικόςαριθµός,νααποδείξετεότιβ=3.
β) ΑνΑ=2,ναβρείτετιςτιµέςτωνακαιβ.
23.7 Έστωfµιασυνεχήςσυνάρτησηορισµένηστοδιάστηµα [0,4] µε f (0)=f (4).

Θεωρούµετησυνάρτησηh(x)=f(x)–f(x+2)µεx∈[0,2].Νααποδείξετεότι:
α) ηhείναισυνεχήςσυνάρτηση,
β) ηεξίσωσηf(x)=f(x+2)έχειµίατουλάχιστονρίζαστοδιάστηµα[0,2].
23.8 Γιατιςπαραγωγίσιµεςσυναρτήσειςf,gκαιh:R→Rισχύουνοισχέσεις:
g 2 (x) + ( g´(x) ) = 1 και h(x) = f (x)g´(x)
2
γιακάθεx∈R.ΑνηgείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµηκαιοιCf,Chτέµνονταιστο
σηµείοΜ(α,β),µεf(α)≠0,νααποδείξετεότι:
α) g´(α)=1, β) g(α)=0, γ) g΄΄(α)=0,
δ) οιCfκαιChέχουνκοινήεφαπτοµένηστοσηµείοΜ.
344 ΘΕΜΑΤΑΉΚΡΙΤΗΡΙΑ
23.9 Νααποδείξετεότιοιγραφικέςπαραστάσειςτωνσυναρτήσεων f (x)=3x και
g(x)=-x2+3x+1δενέχουνάλλακοινάσηµείαεκτόςαπόταΑ(0,1)καιΒ(1,3).
23.10 ΜιασυνάρτησηfείναικυρτήστοR.Έστω M ( α, f (α) ) τυχαίοσηµείοτηςCf.

α) Νααποδείξετεότιηεξίσωσηf(x)=f´(α)(x–α)+f(α)έχειµοναδικήλύση.
β) ΝααποδείξετεότιτασηµείατηςCfπουείναιδιαφορετικάαπότοΜέχουνµε-
γαλύτερητεταγµένηαπότασηµείατηςεφαπτοµένηςτηςCfστοΜµετηνίδιατετ-
µηµένη.
23.11 Έστω f:[0,+∞)→R συνεχήςσυνάρτησηκαιFµιαπαράγουσατηςf.Αν

F(0)=0καιf(x)=e-F(x)γιακάθεx≥0,τότε:
α) νααποδείξετεότιf´(x)=-f2(x)γιακάθεx≥0,
β) ναβρείτετοντύποτηςσυνάρτησηςf.
x 2
23.12 Αν f (x) = ∫1 e t dt, ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα:
1
I = ∫ f (x)dx
0
345

Ηενότητααυτήείναιαφιερωµένηστησυστηµατοποίησητηςύλης.Περιλαµβάνει
σχόλιακαιτρόπουςαντιµετώπισηςτωνπιοχαρακτηριστικώνκατηγοριώνασκήσεων.
Σεορισµένεςπεριπτώσειςδίνονταικαιοιαπαραίτητεςαναφορές,ώστεµετηλύση
τωνκατάλληλωνασκήσεωννακαταφανείησηµασίατηςµεθόδου.
1. ΕΥΡΕΣΗΤΗΣΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗΣΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ
Α ΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
♦ Έστωf:A→R.Γιαναορίζεταιηf-1,πρέπειηfναείναι“1–1”.Αποδεικνύ-
ουµελοιπόνπρώταότιηfείναι“1–1”µεέναναπότουςεξήςτρόπους:
i) Θεωρούµεότιf(x1)=f(x2)µεx1,x2∈Ακαιαποδεικνύουµεότιx1=x2.
ii) ΑποδεικνύουµεότιηfείναιγνησίωςµονότονηστοΑ.
iii)Αποδεικνύουµεότιηεξίσωσηy=f(x)έχειτοπολύµίαλύσηγιακάθεy∈R
(ήµοναδικήλύσηγιακάθεy∈f(Α)).
♦ Τοπεδίοορισµούτηςf-1είναιτοσύνολοτιµώντηςf.
♦ Οτύποςτηςf-1(x)προκύπτειαπότηλύσητηςεξίσωσηςy=f(x),θέτονταςστο
τέλοςόπουyτοx.
2. ΕΥΡΕΣΗΤΟΥΣΥΝΟΛΟΥΤΙΜΩΝ
Έστωµιασυνάρτησηf:A→R.Τοσύνολοτιµώνf(Α)τηςfβρίσκεταισυνήθωςµε
δύοτρόπους:
i) Βρίσκουµεόλαταy∈R,γιαταοποίαηεξίσωσηy=f(x)έχειλύσηωςπροςx,
αλλάµετηναπαίτησηx∈Α.
ii) Βρίσκουµεταδιαστήµαταµονοτονίας∆1,∆2,…,∆κτηςfκαιέστωότιηfείναι
συνεχήςκαιγνησίωςµονότονησ’αυτά.Τότε:
f(A)=f(∆1)∪f(∆2)∪…∪f(∆κ)
346 ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ
Ταf(∆1),…,f(∆κ)βρίσκονται,υπολογίζονταςταόριασταάκρακαθενόςαπότα:
∆1,…,∆κ
3. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑΜΕΑΚΡΟΤΑΤΑ
♦ Χαράσσουµεενδεχοµένωςέναικανοποιητικόσχήµα.
♦ Εισάγουµεκατάλληληµεταβλητήxκαιθέτουµετουςαπαραίτητουςπεριορισµούς.
♦ Εκφράζουµετουπόµελέτηµέγεθοςωςσυνάρτησητηςµεταβλητήςx.
♦ Μελετάµετηνπαραπάνωσυνάρτησηωςπροςταολικάακρότατα.
4. ΘΕΜΑΤΑΥΠΑΡΞΗΣ
♦ ΜετοθεώρηµαBolzano.
♦ ΜετοθεώρηµαΕνδιάµεσηςΤιµής.
♦ ΜετοθεώρηµαRolle.
♦ ΜετοθεώρηµαΜέσηςΤιµής.
♦ ΜετοθεώρηµαΜέσηςΤιµήςγιαταολοκληρώµατα.
♦ Μεαπαγωγήσεάτοπο(σπανιότερα).
5. ΥΠΑΡΞΗΡΙΖΑΣΜΙΑΣΕΞΙΣΩΣΗΣ
♦ ΜεθεώρηµαBolzano.
♦ ΜεθεώρηµαRolleσεπαράγουσα(αρχική).
♦ Μεεύρεσησυνόλουτιµώνκαιθεώρηµαενδιάµεσηςτιµής.
♦ Μεεντοπισµό(προσδιορισµό)ρίζας.
♦ Μεαπαγωγήσεάτοπο.
6. ΛΥΣΗΕΞΙΣΩΣΗΣ
♦ Μεαλγεβρικέςµεθόδους.
♦ Τηφέρνουµεσεµορφή f ( g(x) ) = f ( h(x) ) , όπουfσυνάρτηση“1–1”.
347
♦ Εντοπίζουµετιςρίζεςµεπαρατήρησηκαιαποδεικνύουµεότιδενυπάρχουνάλ-
λες,µετηβοήθεια:
i) τηςµονοτονίας,
ii) τουπίνακαµονοτονίας,
iii)µεRolleκαιάτοποήµεΘ.Μ.Τ.
7. ΜΙΑΕΞΙΣΩΣΗΕΧΕΙ:
i) κΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝΡΙΖΕΣ ii)ΤΟΠΟΛΥκΡΙΖΕΣ
iii)ΑΚΡΙΒΩΣκΡΙΖΕΣ
i) Μεβάσητιςπαρατηρήσειςτηςπαραγράφου2,σεκδιαστήµαταχωρίςκοινάεσω-
τερικάσηµείαήσυνδυασµόαυτών.
ii) Υποθέτουµεότιέχεικ+1ρίζεςκαικαταλήγουµεµετηβοήθειατουθεωρήµατος
Rolleσεάτοπο.
iii)Αποδεικνύουµετηνύπαρξη,όπωςστο(i)καιµετάότιδενυπάρχουνάλλεςρίζες,
µεβάσητο(ii)ήάλλοντρόπο.
8. ΕΥΡΕΣΗΤΟΥΠΛΗΘΟΥΣΡΙΖΩΝΜΙΑΣΕΞΙΣΩΣΗΣ
♦ Μετονπίνακαµονοτονίας.Βρίσκουµεταf(∆1),f(∆2),…,f(∆ν)όπου∆1,∆2,…,∆ν
είναιταδιαστήµαταµονοτονίαςκαικάνουµεχρήσητουθεωρήµατοςενδιάµεσων
τιµών.
♦ Μετηβοήθειατηςγραφικήςπαράστασηςκατάλληληςσυνάρτησης.
♦ Μεµελέτητουπλήθουςαλλαγώνπροσήµουτωντοπικώνακρότατων.
♦ ΜετοθεώρηµαRolle.
9. ΑΠΟ∆ΕΙΞΗΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ
♦ Μετοθεώρηµαµέσηςτιµής(Θ.Μ.Τ.).
♦ Μετηµέθοδοτηςµονοτονίας(θεωρούµετησυνάρτησηωςδιαφοράκ.λπ.).
♦ Μετηβοήθειατουπίνακαµονοτονίας.
♦ Ανπρόκειταιγιαανίσωσητηφέρνουµεστηµορφή f ( g(x) ) > f ( h(x) ) , όπουf
γνησίωςµονότονησυνάρτηση.
♦ Ανηανισότηταέχειδύοπαραµέτρους,ακαιβ,είτεθέτουµετηµίαxκαιµελε-
β
τάµεκατάλληλησυνάρτηση,είτεδιαιρούµεµεακαιθέτουµε = x.
α
♦ Ανυπάρχειολοκλήρωµα,χρησιµοποιούµεταανισοτικάθεωρήµαταήσυνδυά-
ζουµεαυτάµετιςπαραπάνωπεριπτώσεις.
♦ Θέτουµετοέναάκροτουολοκληρώµατοςxκαιµελετάµεκατάλληλησυνάρτηση.
10. ΕΥΡΕΣΗΟΡΙΩΝ
♦ Μετηνκλασικήθεωρίακαιτιςτεχνικέςτης.
♦ Ανηfκρύβεται,θέτουµε…(θέλουµεδηλαδήβοηθητικήσυνάρτηση).
♦ Μετακριτήριασύγκρισηςήπαρεµβολής(σεθεωρητικάκυρίωςθέµατα).
♦ ΜετουςκανόνεςDeL’Hospital.
♦ Ανυπάρχειολοκλήρωµαµεµεταβλητόάκρο,τότεχρησιµοποιούµε:
i) τοκριτήριοσύγκρισης,παρεµβολήςήτοθεώρηµαµέσηςτιµής,ανx→∞,
ii) τακριτήριασύγκρισης,παρεµβολήςήτουςκανόνεςDeL’Hospital,ανx→x0,
x0∈R.
11. ΕΥΡΕΣΗΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ
♦ Μεκλασικούςχειρισµούς,όπωςαναπτύχθηκανστογενικόµέροςτωνσυναρτή-
σεων.
♦ Μετηβοήθειατηςσυνέχειαςκαιτηςσχέσης f (x 0 ) = lim f (x).
x → x0
♦ ΜετιςσυνέπειεςτουθεωρήµατοςBolzano.
♦ ΜετιςσυνέπειεςτουΘ.Μ.Τ.
♦ Αποδεικνύουµεότιηκατάλληλησυνάρτησηείναισταθερή.
349
♦ Αποδεικνύουµεότικατάλληλησυνάρτησηh(όχιυποχρεωτικάηζητούµενη)ικα-
νοποιείτησχέσηh´(x)=λh(x),x∈∆.
♦ Μεολοκλήρωση(προσοχήστιςσταθερές).
♦ Ανησυνάρτησηπεριέχεταισεολοκλήρωµα,τότεείτεκάνουµεπαραγοντικήολο-
κλήρωση,είτεπαραγωγίζουµετηδοσµένηισότητα.
12. ΘΕΜΑΤΑΜΕΕΦΑΠΤΟΜΕΝΕΣ
i) ΟιCfκαιCgέχουνσεκοινόσηµείοκοινήεφαπτοµένη.
Έστωαητετµηµένητουκοινούσηµείου(γνωστούήάγνωστου).ΤότεοιCfκαιCg
έχουνκοινήεφαπτοµένηστοκοινότουςσηµείοµετετµηµένηα,ανκαιµόνοαν:
 f (α) = g(α)
(Σ): 
f ´(α) = g´(α)
δηλαδήανισχύουναπόκοινούοισχέσεις(Σ).
ii) Ηευθείαε:y=αx+βεφάπτεταιστηCf.
Έστω A ( x 0 , f (x 0 ) ) τοσηµείοεπαφής.ΤότεηεεφάπτεταιτηςCfστοΑ,ανκαι
µόνοαν:
 f (x 0 ) = αx 0 + β

f ´(x 0 ) = α
13. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑΘΕΜΑΤΑ
i) Μιαπαραγωγίσιµησυνάρτησηfδενέχειτοπικάακρότατα.
Υποθέτουµεότιέχειστο x=α. Τότεf΄(α)=0απότοθεώρηµαFermat.Προσπα-

θούµενακαταλήξουµεσεάτοπο,αφούπρώταπαραγωγίσουµετηδοσµένησχέση
καιθέσουµεx=α.
ii) Μιασυνάρτησηf,δύοφορέςπαραγωγίσιµη,δενέχεισηµείοκαµπήςσεέναανοι-
κτόδιάστηµα∆.
Έστωότιστο x=α ηfπαρουσιάζεισηµείοκαµπής.Τότεf´´(α)=α.Παραγωγίζου-

µεενδεχοµένωςτηδοσµένησχέσηµίαήδύοφορές,θέτουµεx=ακαιπροσπαθού-
µενακαταλήξουµεσεάτοπο.
14. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣΟΛΟΚΛΗΡΩΜΑΤΟΣ
i) Μεβάσητουςτύπουςγιατηστοιχειώδηολοκλήρωση.
ii) Μεολοκλήρωσηκατάπαράγοντες:
( ∫ P(x)e αx + β
dx, ∫ P(x)ηµ(αx + β)dx, ∫ P(x)συν(αx + β)dx, ∫ P(x)lnx dx )
iii)Μετηµέθοδοτηςαντικατάστασης.
β
iv)Αν I = ∫ f (x)dx, τότεθέτουµεx=α+β–y(ότανοιπροηγούµενεςµέθοδοι
α
αποτυγχάνουν).
351

ΤαΘέµαταΘεωρίας

α)Τιονοµάζουµεσυζυγήτουµιγαδικούαριθµού z=α+βi καιπώςτονσυµβο-
λίζουµε;
β) ΈστωΜκαιΝοιεικόνεςενόςµιγαδικούαριθµούzµε Ιm(z)≠0 καιτουσυ-
ζυγούςτουαντίστοιχα.ΤασηµείαΜκαιΝείναισυµµετρικά:
Α.ωςπροςτονάξοναy΄y B. ΩςπροςτηναρχήOτωναξόνων

Γ. ωςπροςτηνευθεία y=x ∆.ωςπροςτηνευθείαy=–x
Ε. ωςπροςτηνευθείαy=0
γ) Ναχαρακτηρίσετεκαθεµίααπότιςπαρακάτωπροτάσειςωςσωστή(Σ)ήλαν-
θασµένη(Λ).
i) z + z = 2Re(z). Σ Λ
ii) z − z = 2Im(z). Σ Λ
iii)(z ν ) = (z) ν , ν∈N*. Σ Λ

iv)zz ∈ » γιακάθεz∈C. Σ Λ
v) z = z = −z . Σ Λ
δ) Νααποδείξετεότι z1 + z 2 = z1 + z2 γιακάθεz1,z2∈C.

α)Τιονοµάζουµεµέτροτουµιγαδικούαριθµούz=α+βiκαιµετιισούται;
β) Ναεκφράσετετοσυζυγή z τουzωςσυνάρτησητουµέτρουτουzκαιτουz,
όπουz≠0.
θασµένη(Λ).
ν
i) z ν = z , ν∈Z*. Σ Λ
ii) z = z = −z . Σ Λ
2
iii)zz = z . Σ Λ
2
iv) z = z 2 . Σ Λ
v) z + w = z + w . Σ Λ
vi)Ηεξίσωση z − z 0 = α, µεα>0παριστάνεικύκλο. Σ Λ
vii)Ηεξίσωση z − z1 = z − z 2 παριστάνειέλλειψη. Σ Λ

2 2
viii) z + w + z − w = 2 z + w ( 2 2
). Σ Λ
ix) z = 1 ⇔ (z = 1 Þ z = −1 Þ z = i Þ z = −i). Σ Λ
δ) Ανz,w∈C,νααποδείξετεότι zw = z ⋅ w .

α)Πότεµιασυνάρτησηf:A→Rλέγεταισυνεχήςσεένασηµείοx0∈A;
β) ∆ίνονταιοιπροτάσεις:
1. ηfείναισυνεχήςστο[α,β]
2. ηfείναιπαραγωγίσιµηστο(α,β)
3. f(α)=f(β)
4. υπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστεf΄(ξ)=0
5. ηεξίσωσηf (x)=0 έχειµιατουλάχιστονρίζαστο(α,β)
6. f (α)f (β)<0
Απότιςπαραπάνωπροτάσειςναεπιλέξετεκαιναδιατάξετεεκείνεςοιοποίεςδί-
νουντιςυποθέσειςκαιτοσυµπέρασµατουθεωρήµατοςBolzano.
θασµένη(Λ).
i) Ανηfείναισυνεχήςστοx0,τότε lim f (x 0 + h) = f (x 0 ). Σ Λ
h→ 0
ii) Ανηfείναισυνεχήςστο[α,β]καιυπάρχειξ∈(α,β)ώστε
f(ξ)=0,τότεf (α)f (β)<0. Σ Λ
353
iii)Α νηfείναισυνεχήςστο [α,β] και f (x)≠0 γιακάθε
x∈[α,β],τότεηfδιατηρείσταθερόπρόσηµοστο[α,β]. Σ Λ
iv)Ανηfείναισυνεχήςσυνάρτησηστοx=α,τότε:
lim (x − α)3f (x)  = 0
x→ α
Σ Λ
2 2
v) Αν f:R→R και f (x)=1–συν x γιακάθε x ∈ R, τότεο
τύποςτηςfείναιf (x)=ηµx ήf (x)=– ηµx. Σ Λ
vi)Ανηfείναισυνεχήςστο∆=(α,β)καιισχύει lim f (x) = +∞

x→ α
και lim f (x) = −∞, τότεηfέχεισύνολοτιµώντοf(∆)=R. Σ Λ

x→β
δ) Έστωfσυνεχήςσυνάρτησηστο[α,β],f(α)≠f(β)καιnέναςαριθµόςανάµεσα
σταf(α)καιf(β).Νααποδείξετεότιυπάρχειx0∈(α,β)τέτοιο,ώστεf(x0)=n.

α)Πότεµιασυνάρτησηfλέγεταιπαραγωγίσιµηστοσηµείοx0τουπεδίουορισµού
της;Τιλέγεταιπαράγωγοςτηςfστοx0καιπώςσυµβολίζεται;
β) Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστοσηµείοx0,ναγράψετετηνεξίσωσητηςεφαπτο-
µένης(ε)τηςCfστοσηµείο A ( x 0 , f (x 0 ) ) . Mετιισούταιηκλίσητης(ε)στοΑ;
γ) Ανµιασυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,νααποδείξετεότιείναικαισυ-
νεχήςστοσηµείοαυτό.Ισχύειτοαντίστροφο;

α)Μετηνπροϋπόθεσηότιόλοιοισυµβολισµοίέχουννόηµακαιοιf,gείναιπαρα-
γωγίσιµεςσυναρτήσειςστοR,νασυµπληρώσετετιςισότητες:
i) [ f (x)g(x)]´= ………………………………
 f (x) ´
ii)   = ………………………………, g(x)≠0
 g(x) 
iii)f ( g(x) )  ´= ………………
β) Ανοισυναρτήσειςfκαιgείναιπαραγωγίσιµεςστοx0,νααποδείξετεότι:
(f+g)΄(x0)=f΄(x0)+g΄(x0)

α)Νασυµπληρώσετετιςισότητες:
i) (xv)΄=………,ν∈N* ii) ( x ) = ………, x<0
iii)(συνx)΄=…… iv)(αx)΄=………
v) ( ln x )´= ……… vi)(εφx)΄=………
vii)(σφx)΄=……… viii)(xα)΄=………,x>0
β) Νααποδείξετεότι(ηµx)΄=συνxγιακάθεx∈R.

α)Τισυµπεραίνετεγιαµιασυνάρτησηf,ανταόρια:
f (x 0 + h) − f (x 0 ) f (x 0 + h) − f (x 0 )
lim− και lim+
h→ 0 h h→ 0 h
είναιδύοίσοιπραγµατικοίαριθµοί;
β) Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,τότεοαριθµόςf΄(x0)εκφράζειτο…………
………………………………………τηςεφαπτόµενηςτηςCfστοσηµείοτης
A ( x 0 , f (x 0 ) ) . Ηεφαπτόµενηαυτήέχειεξίσωση…………………………
Οαριθµόςf΄(x0)λέγεταικαι……………τηςCfή……………τηςfστοx0.
γ) Ανµιασυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0 ,τότεησυνάρτησηfείναικαι

………………στοx0.Τοαντίστροφο………………………
δ) Νααποδείξετεότι:
1
i) ( x )´= γιακάθεx>0 ii) (συνx)΄=– ηµx γιακάθεx∈R
2 x

α)Έστωσυνάρτησηfσυνεχήςστοδιάστηµα∆µε f ΄(x)=0 γιακάθεεσωτερικό
σηµείοx∈∆.Νααποδείξετεότιηfείναισταθερήστο∆.
355
β) Έστωfκαιgσυνεχείςσυναρτήσειςστοδιάστηµα∆µεf΄(x)=g΄(x)σεκάθε
εσωτερικόσηµείοx∈∆.Νααποδείξετεότιυπάρχεισταθεράcτέτοια,ώστε
f(x)=g(x)+cγιακάθεx∈∆.

α)Έστωfσυνεχήςσυνάρτησηστοδιάστηµα∆µε f ΄(x)>0 σεκάθεεσωτερικό
σηµείοxτου∆.Νααποδείξετεότιηfείναιγνησίωςαύξουσαστο∆.
β) Αν f ΄(x)<0γιακάθε x≠0,ηfείναιγνησίωςφθίνουσαστοR*;Νααιτιολο-

γήσετετηναπάντησήσας.

Α1.ΈστωσυνάρτησηfορισµένηστοσύνολοΑ.
α)Πότελέµεότιηfπαρουσιάζειστο x0 ∈ A τοπικόελάχιστοκαιπότετοπικό
µέγιστο;
β) Ναχαρακτηρίσετεκαθεµίααπότιςπαρακάτωπροτάσειςωςσωστή(Σ)ήλαν-
θασµένη(Λ).
i) Κάθετοπικόµέγιστοείναιµεγαλύτεροαπόκάθετοπικόελά-
χιστο. Σ Λ
ii) Ανηfέχειτοπικάακρότατα,τότεέχεικαιολικάακρότατα. Σ Λ
iii)Ανµιασυνάρτησηfέχεικρίσιµασηµεία,τότεέχεικαιτοπι-
κάακρότατα. Σ Λ
iv)Ανf:R→Rκαιf΄(2)=0,τότετοf(2)είναιτοπικόακρό-
τατοτηςf. Σ Λ
v) Ανηfέχειπεδίουορισµούτο [α,β], τότεταf (α)καιf (β)
είναιτοπικάακρότατα. Σ Λ
Α2.Ανηfείναιορισµένηστοδιάστηµα∆,παρουσιάζειστοεσωτερικόσηµείοx0του
∆τοπικόακρότατοκαιείναιπαραγωγίσιµηστοx0,νααποδείξετεότι:
f΄(x0)=0

α)Έστωσυνάρτησηf:∆→R.Τιονοµάζουµεαρχικήτηςfστοδιάστηµα∆;
β) Έστωσυνάρτησηf:∆→R,όπου∆είναιδιάστηµα.
Τιονοµάζουµεαόριστοολοκλήρωµατηςfστο∆καιπώςτοσυµβολίζουµε;
Μετιισούταιτο I = ∫ f (x)dx, ανFείναιµιααρχικήτηςfστο∆;
γ) Νασυµπληρώσετετοντύποτηςολοκλήρωσηςκατάπαράγοντες:
∫ f (x)g´(x)dx = ……………………………
δ) Έστωfσυνάρτησηορισµένηστοδιάστηµα∆καιFαρχικήτηςfστο∆.Νααπο-
i) Οισυναρτήσειςτηςµορφής G(x)=F(x)+c, x ∈ ∆, είναιπαράγουσεςτηςf
στο∆.
ii) ΚάθεάλληπαράγουσαGτηςfστο∆έχειτηµορφήG(x)=F(x)+c,c∈R.

α)Νασυµπληρώσετετιςισότητες:
β
i) ∫ α
f ´(x)g(x)dx = ……………………
β
∫ f ( g(x) ) g´(x)dx = ……………………, όπου g(α)=…… και g(β)=…

ii)
α
iii)Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστοδιάστηµα∆καια∈∆,τότε:
( ∫ f (t)dt ) = …………… για κάθε x ∈ ∆

d
dx
x
iv)Ισχύειότι ( ∫ f (t)dt )´= ………………, όπουηfείναισυνεχήςκαιηgπαρα-

g(x)

α
γωγίσιµησυνάρτησησεκατάλληλοδιάστηµα.
β) Έστωfµιασυνεχήςσυνάρτησηστο[α,β]καιGµιααρχικήτηςfστο[α,β].
β
∫ α
f (t)dt = G(β) − G(α)
357

Α. 1. Aνησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµησ’ένασηµείοx0τουπεδίουορισµού

της,ναγραφείηεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτηςγραφικήςπαράστασηςτηςfστοση-
µείο:
A ( x 0 , f (x 0 ) )
Α. 2. Νααποδείξετεότι,ανµιασυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµησ’ένασηµείοx0του

πεδίουορισµούτης,τότεείναικαισυνεχήςστοσηµείοαυτό.
Β. 1. Ναχαρακτηρίσετετιςπροτάσειςπουακολουθούνγράφονταςστοτετράδιόσας

τηνένδειξησωστό(Σ)ήλάθος(Λ)δίπλαστογράµµαπουαντιστοιχείσεκάθεπρόταση.
α) Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0,τότεηf΄είναιπάντοτεσυ-
νεχήςστοx0. Σ Λ
β) Ανηfδενείναισυνεχήςστοx0,τότεηfείναιπαραγωγίσιµη
στοx0. Σ Λ
γ) Ανηfέχειδεύτερηπαράγωγοστοx0,τότεηf΄είναισυνεχής
στοx0. Σ Λ
Β. 2. ΝαγράψετεστοτετράδιόσαςτογράµµατηςστήληςΑκαιδίπλατοναριθµότης

στήληςΒπουαντιστοιχείστηνεφαπτοµένητηςκάθεσυνάρτησηςστοσηµείοx0.
358 ΘΕΜΑΤΑΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
Στήλη Α Στήλη Β
(Συναρτήσεις) (Εφαπτόµενες)

α. y=–2x+π
1. f(x)=3x3,x0=1
1
π
β. y = x +1
2. f(x)=ηµ2x, x 0 = 4
2

γ. y=9x–6
3. f (x) = 3 x , x0=0

δ. y=–9x+5
4. f (x) = x, x0=4

ε. δενυπάρχει

Στήλη Α 1 2 3 4
Στήλη Β

Ησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοκλειστόδιάστηµα[0,1]καιισχύει:
f΄(x)>0γιακάθεx∈(0,1)
Aνf(0)=2καιf(1)=4,νααποδείξετεότι:
α)ηευθείαy=3τέµνειτηγραφικήπαράστασητηςfσ’έναακριβώςσηµείοµε
τετµηµένηx0∈(0,1),
β) υπάρχειx1∈(0,1)τέτοιο,ώστε:
f (x1 ) =
( 5) ( 5 ) ( 5) ( 5 )
f 1 +f 2 +f 3 +f 4
4
γ) υπάρχειx2∈(0,1),ώστεηεφαπτοµένητηςγραφικήςπαράστασηςτηςfστοση-
µείο M ( x 2 , f (x 2 ) ) ναείναιπαράλληληστηνευθείαy=2x+2000.

Τηχρονικήστιγµήt=0χορηγείταισ’ένανασθενήέναφάρµακο.Ησυγκέντρωση
τουφαρµάκουστοαίµατουασθενούςδίνεταιαπότησυνάρτηση:
359
αt
f (t) = 2
, t≥0
1 +  t 
β
όπουακαιβείναισταθεροίθετικοίπραγµατικοίαριθµοίκαιοχρόνοςtµετριέταισε
ώρες.Ηµέγιστητιµήτηςσυγκέντρωσηςείναιίσηµε15µονάδεςκαιεπιτυγχάνεται
6ώρεςµετάτηχορήγησητουφαρµάκου.
α)Ναβρείτετιςτιµέςτωνσταθερώνακαιβ.
β) Μεδεδοµένοότιηδράσητουφαρµάκουείναιαποτελεσµατική,ότανητιµήτης
συγκέντρωσηςείναιτουλάχιστονίσηµε12µονάδες,ναβρείτετοχρονικόδιάστηµα
πουτοφάρµακοδρααποτελεσµατικά.

∆ίνεταιησυνάρτησηfµε:
 x 2 − 8x + 16, αν 0 < x < 5
f (x) =  2 2 5− x

(α + β )ln(x − 5 + e) + 2(α + 1)e , αν x ≥ 5
Α. Ναβρείτετα lim− f (x) και lim+ f (x).

x→5 x→5
Β. Ναβρείτεταα,β∈R,ώστεησυνάρτησηfναείναισυνεχήςστοx0=5.
Γ. ΓιατιςτιµέςτωνακαιβτουερωτήµατοςΒναβρείτετο lim f (x).

x → +∞

Φάρµακοχορηγείταισεασθενήγιαπρώτηφορά.Έστωf (t)ησυνάρτησηπουπε-
ριγράφειτησυγκέντρωσητουφαρµάκουστονοργανισµότουασθενούςµετάαπό
χρόνοtαπότηχορήγησήτου,όπουt≥0.
Ανορυθµόςµεταβολήςτηςf(t)είναι:
8
−2
t +1
α)Ναβρείτετησυνάρτησηf(t).
β) Σεποιαχρονικήστιγµήt,µετάτηχορήγησητουφαρµάκου,ησυγκέντρωσήτου
στονοργανισµόγίνεταιµέγιστη;
γ) Νααποδείξετεότικατάτηχρονικήστιγµή t=8 υπάρχειακόµαεπίδρασητου
φαρµάκουστονοργανισµό,ενώπριντηχρονικήστιγµήt=10ηεπίδρασήτουστον
οργανισµόέχειµηδενιστεί.
(∆ίνεταιln11≈2,4.)

Α. Έστωµιασυνάρτησηf,ηοποίαείναισυνεχήςσεέναδιάστηµα∆.
α) Νααποδείξετεότιανf΄(x)>0σεκάθεεσωτερικόσηµείοxτου∆,τότεηfεί-
ναιγνησίωςαύξουσασεόλοτοδιάστηµα∆.
β) Αν f ΄(x)<0 σεκάθεεσωτερικόσηµείοxτου∆,τισυµπεραίνετεγιατηµονο-
τονίατηςσυνάρτησηςf;
Β. 1. Ναχαρακτηρίσετετιςπροτάσειςπουακολουθούνγράφονταςστοτετράδιόσας

α) Ησυνάρτησηf(x)=e1–xείναιγνησίωςαύξουσαστοσύνολο
τωνπραγµατικώναριθµών. Σ Λ
β) Ησυνάρτησηfµε:
1
f ´(x) = −2ηµx + + 3
ηµ 2 x
π 
όπου x ∈  , π  είναιγνησίωςαύξουσαστοδιάστηµααυτό. Σ Λ
2 
γ) Ανf΄(x)=g΄(x)+3γιακάθεx∈∆,τότεησυνάρτηση:
h(x)=f(x)–g(x)
είναιγνησίωςφθίνουσαστο∆. Σ Λ
Β. 2. Στοδιπλανόσχήµαδίνεταιηγραφικήπα-

ράστασητηςπαραγώγουµιαςσυνάρτησηςfστο
διάστηµα [–2,6]. Ναπροσδιορίσετεταδιαστή-
µατασταοποίαησυνάρτησηfείναιγνησίωςαύ-
ξουσαήγνησίωςφθίνουσα.
361

∆ίνεταιησυνάρτησηf,συνεχήςστοσύνολοτωνπραγµατικώναριθµών,γιατην
οποίαισχύει:
f (x) − e2x + 1
lim = 5
x→ 0 ηµ2x
β) Νααποδείξετεότιησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοσηµείοx0=0.
γ) Ανh(x)=e–xf(x),νααποδείξετεότιοιεφαπτόµενεςτωνγραφικώνπαραστάσεων
τωνσυναρτήσεωνfκαιhστασηµεία A ( 0, f (0) ) και B ( 0, h(0) ) αντίστοιχαείναιπα-
ράλληλες.

ΗτιµήΡενόςπροϊόντος,tµήνεςµετάτηνεισαγωγήτουστηναγορά,δίνεταιαπό
τοντύπο:
t −6
P(t) = 4 +
t + 25
2
4
α)Ναβρείτετηντιµήτουπροϊόντοςτηστιγµήτηςεισαγωγήςτουστηναγορά.
β) Ναβρείτετοχρονικόδιάστηµα,στοοποίοητιµήτουπροϊόντοςσυνεχώςαυξά-
νεται.
γ) Ναβρείτετηχρονικήστιγµήκατάτηνοποίαητιµήτουπροϊόντοςγίνεταιµέ-
γιστη.
δ) Νααποδείξετεότιητιµήτουπροϊόντοςµετάαπόκάποιαχρονικήστιγµήσυνε-
χώςµειώνεται,χωρίςόµωςναµπορείναγίνειµικρότερηαπότηντιµήτουπροϊόντος
τηστιγµήτηςεισαγωγήςτουστηναγορά.

∆ίνεταιησυνάρτησηfµετύπο:
x 2 − 3x + 2
f (x) =
x−α
όπουαπραγµατικόςαριθµός.
α)Ναβρείτετηντιµήτουπραγµατικούαριθµούα,ώστεησυνάρτησηfναέχεικα-
τακόρυφηασύµπτωτητηνευθείαx=4.
β) Ναβρείτετηντιµήτουπραγµατικούαριθµούα,ώστεηεφαπτοµένητηςγραφι-
κήςπαράστασηςτηςfστοσηµείοΜ(1,0)ναδιέρχεταιαπότοσηµείοΑ(–2,3).
γ) Αν α>2, νααποδείξετεότιυπάρχειαριθµός x0 ∈ (1,2) τέτοιος,ώστεηεφα-

πτοµένητηςγραφικήςπαράστασηςτηςfστοσηµείοµετετµηµένηx0ναείναιπαράλ-
ληληπροςτονάξοναx΄x.

ΣεένανδιαγωνισµόενόςΟργανισµούγιατηνπρόσληψηπροσωπικού,συγκεντρώ-
θηκαν1000γραπτάυποψηφίων.Κάθεγραπτόδιορθώνεταιαπόδύοδιαφορετικούς
βαθµολογητές.Κάθεβαθµολογητήςδιορθώνει4φακέλουςτων25γραπτώντηνηµέρα.
Γιατηδιόρθωσηκάθεγραπτούοβαθµολογητήςαµείβεταιµε200δραχµές.Τηδιόρ-
θωσησυντονίζουνδύοεπόπτεςπουαµείβονταιµε4000δραχµέςτηνηµέρα.Στοτέ-
λοςτηςδιόρθωσηςόλωντωνγραπτών,κάθεβαθµολογητήςπαίρνειεπιπλέονωςεπί-
δοµα10000δραχµέςανεξάρτητααπότοναριθµότωνηµερώνπουαπασχολήθηκε.
α)ΝααποδείξετεότιτοκόστοςΚ(x)σεχιλιάδεςδραχµέςγιατηδιόρθωσηόλωντων
γραπτών,δίνεταιαπότησυνάρτηση:
 16 
K(x) = 10  x + + 40 
 x 
όπουxοαριθµόςτωνβαθµολογητώνπουαπασχολούνται.
β) Πόσοιπρέπειναείναιοιβαθµολογητές,ώστετοκόστοςτηςδιόρθωσηςναείναι
ελάχιστο;
γ) Ναβρείτετοελάχιστοκόστοςτουερωτήµατος(β)καιτοναριθµότωνηµερώνπου
απασχολήθηκανοιβαθµολογητέςγιατηδιόρθωσητωνγραπτών.

363

Α. 1. ∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοίz1καιz2.Νααποδείξετεότι:
z1 ⋅ z 2 = z1 ⋅ z 2
Α. 2. Ναχαρακτηρίσετετιςπροτάσειςπουακολουθούν,γράφονταςστοτετράδιόσας

Γιακάθεµιγαδικόαριθµόzισχύει:
2
α) z = zz. Σ Λ
β) z 2 = z 2 . Σ Λ
γ) z = − z . Σ Λ
δ) z = z . Σ Λ
ε) iz = z . Σ Λ
Β. 1. Ανz1=3+4iκαι z 2 = 1 − 3i, ναγράψετεστοτετράδιόσαςτουςαριθµούς

τηςστήληςΑκαιδίπλασεκάθεαριθµότογράµµατηςστήληςΒέτσι,ώστεναπρο-
κύπτειισότητα.
Στήλη Α Στήλη Β
1. z1 ⋅ z2 α. 4
β. 2
2
2. z 1
γ. 25
3. z 2 δ. -5

ε. -2
4. − z1
στ. 5
5. iz 2 ζ. 10
Στήλη Α 1 2 3 4 5
Στήλη Β
1
Β. 2. Ανγιατονµιγαδικόαριθµόzισχύει z = 1, νααποδείξετεότι z = .
z

Έστωfµιαπραγµατικήσυνάρτησηµετύπο:
 αx 2 , αν x ≤ 3

f (x) = 1 − e x −3
 , αν x > 3
 x −3
1
α)Ανηfείναισυνεχής,νααποδείξετεότι α = − .
9
β) ΝαβρείτετηνεξίσωσητηςεφαπτοµένηςτηςγραφικήςπαράστασηςCfτηςσυ-
νάρτησηςfστοσηµείο A ( 4, f (4) ) .
γ) Ναυπολογίσετετοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότηγραφικήπαρά-
στασητηςσυνάρτησηςf,τονάξοναx΄xκαιτιςευθείεςx=1καιx=2.

Γιαµιασυνάρτησηf,πουείναιπαραγωγίσιµηστοσύνολοτωνπραγµατικώναριθ-
µώνR,ισχύειότι:
f3(x)+βf2(x)+γf(x)=x3–2x2+6x–1
γιακάθεx∈R,όπουβκαιγπραγµατικοίαριθµοίµεβ2<3γ.
α)Νααποδείξετεότιησυνάρτησηfδενέχειακρότατα.
β) Νααποδείξετεότιησυνάρτησηfείναιγνησίωςαύξουσα.
γ) Νααποδείξετεότιυπάρχειµοναδικήρίζατηςεξίσωσηςf(x)=0στοανοικτόδιά-
στηµα(0,1).
365

Έστωµιαπραγµατικήσυνάρτησηf,συνεχήςστοσύνολοτωνπραγµατικώναριθµών
R,γιατηνοποίαισχύουνοισχέσεις:
i) f(x)≠0γιακάθεx∈R,
1
ii) f (x) = 1 − 2x 2 ∫ tf 2 (xt)dt γιακάθεx∈R.
0
Έστωακόµηgησυνάρτησηπουορίζεταιαπότοντύπο:
1
g(x) = − x 2 γιακάθεx∈R
f (x)
α) Νααποδείξετεότιισχύειf´(x)=-2xf2(x).
β) Νααποδείξετεότιησυνάρτησηgείναισταθερή.
1
γ) Νααποδείξετεότιοτύποςτηςσυνάρτησηςfείναι f (x) = .
1 + x2
δ) Ναβρείτετοόριο:
lim ( xf (x)ηµ2x )
x → +∞

Α. 1. Έστωfµιασυνάρτησηορισµένησεέναδιάστηµα∆.ΑνFείναιµιαπαρά-
γουσατηςfστο∆,τότε:
♦ όλεςοισυναρτήσειςτηςµορφήςG(x)=F(x)+c,c∈R,είναιπαράγουσεςτηςf
στο∆και
♦ κάθεάλληπαράγουσαGτηςfστο∆παίρνειτηµορφή:
G(x)=F(x)+c,c∈R
Α. 2. Νασυµπληρώσετεστοτετράδιόσαςτιςπαρακάτωσχέσεις,ώστεναπροκύ-

ψουνγνωστέςιδιότητεςτουορισµένουολοκληρώµατος.
β β
α) ∫ α
λf (x)dx = …… β) ∫ ( f (x) + g(x) ) dx = ……
α
β
γ) ∫ [ λf (x) + µg(x)] dx = ……
α
όπουλ,µ∈Rκαιf,gσυνεχείςσυναρτήσειςστο[α,β].
Β. 1. Ναβρείτετησυνάρτησηf,γιατηνοποίαισχύειf΄΄(x)=6x+4,x∈Rκαιη

γραφικήτηςπαράστασηστοσηµείοτηςΑ(0,3)έχεικλίση2.
Β. 2. Ναυπολογίσετεταπαρακάτωολοκληρώµατα:

π
1 4 3x 2
α) ∫ 0
(e x + x)dx β) ∫ 1
x
dx γ) ∫ 0
2
(2ηµx + 3συνx)dx

α)Ναβρείτετονγεωµετρικότόποτωνεικόνωντωνµιγαδικώνzγιατουςοποίους
ισχύει:
z + 16 = 4 z + 1
β) Ναβρείτετονγεωµετρικότόποτωνεικόνωντωνµιγαδικώνzγιατουςοποίους
ισχύει:
z −1 = z − i

 x + α, αν x ≤ 1
f (x) =  − x +1

(1 − e )ln(x − 1), αν x ∈ (1, 2]
όπουα∈R.
α)Ναυπολογίσετετοόριο:
1 − e − x +1
lim
x →1 x −1
β) Ναβρείτετοα∈R,ώστεησυνάρτησηfναείναισυνεχήςστοx0=1.
γ) Γιαα=–1,νααποδείξετεότιυπάρχειένατουλάχιστονξ∈(1,2)τέτοιο,ώστεη
εφαπτοµένητηςγραφικήςπαράστασηςτηςfστο A ( ξ, f (ξ) ) ναείναιπαράλληληπρος
τονάξοναx΄x.
367

Έστωµιαπραγµατικήσυνάρτησηf,συνεχήςστο(0,+∞)γιατηνοποίαισχύει:
1 x tf (t)
f (x) = +∫ dt µε x > 0
x 1 x2
α)Νααποδείξετεότιηfείναιπαραγωγίσιµηστο(0,+∞).
1 + lnx
β) Νααποδείξετεότιοτύποςτηςσυνάρτησηςfείναι f (x) = , x>0.
x
δ) Ναβρείτετιςασύµπτωτεςτηςγραφικήςπαράστασηςτηςf.
ε) Ναυπολογίσετετοεµβαδόντουχωριούπουπερικλείεταιαπότηγραφικήπαρά-
στασητηςσυνάρτησηςf,τονάξοναx΄xκαιτιςευθείεςx=1καιx=e.

Ταθέµαταπουακολουθούντέθηκανστιςαπολυτήριεςεξετάσειςτου2002είτετην
πρώτηπερίοδο(30/5/02)είτετηδεύτερη(επαναληπτική)περίοδο(8/7/02).Έχουν
εξαιρεθείµόνοταθέµατατωνοποίωνηεξεταστέαύληδενσυµπίπτειµεαυτήτων
εξετάσεωντουτρέχοντοςέτους.

Α.Έστωfµιασυνεχήςσυνάρτησησ’έναδιάστηµα [α,β]. ΑνGείναιµιαπαρά-
γουσατηςfστο[α,β],τότενααποδείξετεότι:
β
∫ α
f (t)dt = G(β) − G(α)
Β. 1. Έστωησυνάρτηση f (x)=ηµx. Νααποδείξετεότιηfείναιπαραγωγίσιµη

στοRκαιισχύει:
f΄(x)=συνx
Β. 2. Ναχαρακτηρίσετετιςπροτάσειςπουακολουθούν,γράφονταςστοτετράδιόσας
α) Ανησυνάρτησηfείναιορισµένηστο[α,β]καισυνεχήςστο
(α,β],τότεηfπαίρνειπάντοτεστο[α,β]µίαµέγιστητιµή. Σ Λ
β) Κάθεσυνάρτηση,πουείναι“1–1”στοπεδίοορισµούτης,
είναιγνησίωςµονότονη. Σ Λ
γ) Ανυπάρχειτοόριοτηςσυνάρτησηςfστοx0και lim f (x) = 0,

x → x0
τότε lim f (x) = 0. Σ Λ

x → x0
δ) ΑνησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοR,τότε:
∫ f (x)dx = xf (x) − ∫ xf ´(x)dx Σ Λ
ε) Αν lim f (x) > 0, τότεf(x)>0κοντάστοx0. Σ Λ

x → x0

ΈστωοισυναρτήσειςfκαιgµεπεδίοορισµούτοR.∆ίνεταιότιησυνάρτησητης
σύνθεσηςfÎgείναι“1–1”.
α)Νααποδείξετεότιηgείναι“1–1”.
β) Νααποδείξετεότιηεξίσωση g(f (x)+x3-x)=g(f (x)+2x-1) έχειακριβώς
δύοθετικέςκαιµίααρνητικήρίζα.

α)Έστωδύοσυναρτήσειςhκαιgσυνεχείςστο[α,β].Νααποδείξετεότιαν:
h(x)>g(x)
β β
γιακάθεx∈[α,β],τότεκαι ∫ h(x)dx > ∫ g(x)dx.
α α
β) ∆ίνεταιηπαραγωγίσιµηστοRσυνάρτησηf,πουικανοποιείτιςσχέσεις:
f(x)–e-f(x)=x–1,x∈Rκαιf(0)=0
i) Ναεκφραστείηf΄ωςσυνάρτησητηςf.
x
ii) Νααποδείξετεότι < f (x) < xf ´(x) γιακάθεx>0.
2
iii)ΑνΕείναιτοεµβαδόντουχωρίουΩπουορίζεταιαπότηγραφικήπαράστα-
σητηςf,τιςευθείεςx=0,x=1καιτονάξοναx΄x,νααποδείξετεότι:
1 1
< E < f (1)
4 2
369

Ναχαρακτηρίσετετιςπροτάσειςπουακολουθούν,γράφονταςστοτετράδιόσαςτη
λέξησωστό(Σ)ήλάθος(Λ)δίπλαστογράµµαπουαντιστοιχείσεκάθεπρόταση.
β
α)Αν ∫ f (x)dx ≥ 0, τότεκατ’ανάγκηθαείναιf(x)≥0γιακά-
α

θε x ∈ [α,β]. Σ Λ
β) Ηεικόναf (∆)ενόςδιαστήµατος∆µέσωµιαςσυνεχούςκαι

µησταθερήςσυνάρτησηςfείναιδιάστηµα. Σ Λ
γ) ΑνησυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµηστοRκαιδενείναιαντι-
στρέψιµη,τότευπάρχεικλειστόδιάστηµα [α,β] στοοποίοηf
ικανοποιείτιςπροϋποθέσειςτουθεωρήµατοςRolle. Σ Λ
δ) Έστωσυνάρτησηfορισµένηκαιπαραγωγίσιµηστοδιάστηµα
[α,β]καισηµείοx0∈[α,β]στοοποίοηfπαρουσιάζειτοπικόµέ-
γιστο.Τότεπάνταισχύειότιf´(x0)=0. Σ Λ
ε) Ανησυνάρτησηfείναισυνεχήςστοδιάστηµα[α,β]καιυπάρ-
χειx0∈(α,β)τέτοιο,ώστεf(x0)=0,τότεκατ’ανάγκηθαισχύει
f(α)⋅f(β)<0. Σ Λ

ex − 1
f (x) = , x ∈ R
ex + 1
α)Νααποδείξετεότιηfαντιστρέφεταικαιναβρείτετηναντίστροφησυνάρτησηf-1.
β) Νααποδείξετεότιηεξίσωσηf-1(x)=0έχειµοναδικήρίζατοµηδέν.
γ) Ναυπολογίσετετοολοκλήρωµα:
1
∫ −
2
1
2
f −1 (x)dx

∆ίνεταιησυνάρτησηf,ορισµένηστοR,µετύπο:
2 2
x−z − x+ z
f (x) = 2

x2 + z
όπουzσυγκεκριµένοςµιγαδικόςαριθµόςz=α+βi,α,β∈Rµεα≠0.
α)Ναβρείτεταόρια:
lim f (x) και lim f (x)
x → +∞ x → −∞
β) Ναβρείτεταακρότατατηςσυνάρτησηςf,εάν z + 1 > z − 1 .
γ) Ναβρείτετοσύνολοτιµώνκαιτοπλήθοςτωνριζώντηςf.

Έστωησυνάρτησηf,ορισµένηστοRµεδεύτερησυνεχήπαράγωγο,πουικανο-
ποιείτιςσχέσεις:
f ´´(x)f (x) + ( f ´(x) ) = f (x)f ´(x), x ∈ » και f (0) = 2f ´(0) = 1
2
α)Ναπροσδιορίσετετησυνάρτησηf.
β) Ανgείναισυνεχήςσυνάρτησηµεπεδίοορισµούκαισύνολοτιµώντοδιάστηµα
[0,1],νααποδείξετεότιηεξίσωση:
x g(t)
2x − ∫ dt = 1
0 1 + f 2 (t)
έχειµίαµοναδικήλύσηστοδιάστηµα[0,1].

Α.Νααποδείξετεότιανµιασυνάρτησηfείναιπαραγωγίσιµησ’ένασηµείοx0,τότε
είναικαισυνεχήςστοσηµείοαυτό.
Β. ΤισηµαίνειγεωµετρικάτοΘεώρηµαΜέσηςΤιµήςτου∆ιαφορικούΛογισµού;
371
Γ. Ναχαρακτηρίσετετιςπροτάσειςπουακολουθούν,γράφονταςστοτετράδιόσας
τηλέξησωστό(Σ)ήλάθος(Λ)δίπλαστογράµµαπουαντιστοιχείσεκάθεπρόταση.
α) Ανzέναςµιγαδικόςαριθµόςκαι z οσυζυγήςτου,τότεισχύει
z = z = −z . Σ Λ
β) Έστωµιασυνάρτησηfσυνεχήςσεέναδιάστηµα∆καιδύοφο-
ρέςπαραγωγίσιµηστοεσωτερικότου∆.Ανf΄΄(x)>0γιακάθε
εσωτερικόσηµείοxτου∆,τότεηfείναικυρτήστο∆. Σ Λ
γ) Γιακάθεσυνάρτησηf,παραγωγίσιµησεέναδιάστηµα∆,ισχύει
∫ f ´(x)dx = f (x) + c, c ∈ ». Σ Λ
δ) Ανµιασυνάρτησηfείναικυρτήσεέναδιάστηµα∆,τότεηεφα-
πτοµένητηςγραφικήςπαράστασηςτηςfσεκάθεσηµείοτου∆
βρίσκεται“πάνω”απότηγραφικήτηςπαράσταση. Σ Λ
ε) Έστωµιασυνάρτησηfορισµένησεέναδιάστηµα∆καιx0ένα
εσωτερικόσηµείοτου∆.Ανηfείναιπαραγωγίσιµηστοx0και
f ΄(x0)=0, τότεηfπαρουσιάζειυποχρεωτικάτοπικόακρότατο
στοx0. Σ Λ

∆ίνονταιοιµιγαδικοίαριθµοίz=α+βi,όπουα,β∈R,και w = 3z − iz + 4, όπου
z είναιοσυζυγήςτουz.
α)ΝααποδείξετεότιRe(w)=3α–β+4καιΙm(w)=3β–α.
β) Νααποδείξετεότιανοιεικόνεςτουwστοµιγαδικόεπίπεδοκινούνταιστηνευ-
θείαµεεξίσωση y=x–12, τότεοιεικόνεςτουzκινούνταιστηνευθείαµεεξί-
σωσηy=x–2.
γ) Ναβρείτεποιοςαπότουςµιγαδικούςαριθµούςz,οιεικόνεςτωνοποίωνκινού-
νταιστηνευθείαµεεξίσωσηy=x–2,έχειτοελάχιστοµέτρο.

Έστωησυνάρτησηf(x)=x5+x3+x.
α)Ναµελετήσετετηνfωςπροςτηµονοτονίακαιτακοίλακαινααποδείξετεότιη
fέχειαντίστροφησυνάρτηση.
β) Νααποδείξετεότιf(ex)≥f(1+x)γιακάθεx∈R.
γ) Νααποδείξετεότιηεφαπτοµένητηςγραφικήςπαράστασηςτηςfστοσηµείο(0,0)
είναιοάξοναςσυµµετρίαςτωνγραφικώνπαραστάσεωντηςfκαιτηςf–1.
δ) Ναυπολογίσετετοεµβαδόντουχωρίουπουπερικλείεταιαπότηγραφικήπαρά-
στασητηςf–1,τονάξονατωνxκαιτηνευθείαµεεξίσωσηx=3.

Έστωµιασυνάρτησηf,συνεχήςσ’έναδιάστηµα [α,β], πουέχεισυνεχήδεύτερη
παράγωγοστο(α,β).Ανισχύει:
f(α)=f(β)=0
καιυπάρχουναριθµοίγ∈(α,β),δ∈(α,β)έτσι,ώστεf(γ)f(δ)<0,τότε:
α)νααποδείξετεότιυπάρχειµίατουλάχιστονρίζατηςεξίσωσηςf(x)=0στοδιά-
στηµα(α,β),
β) νααποδείξετεότιυπάρχουνσηµείαξ1,ξ2∈(α,β)τέτοια,ώστεf΄΄(ξ1)<0και
f΄΄(ξ2)>0,
γ) ναεξετάσετεανυπάρχουνπιθανέςθέσειςσηµείωνκαµπήςτηςγραφικήςπαρά-
στασηςτηςf.

Α.Έστωfµιασυνάρτησηορισµένησεέναδιάστηµα∆.ΑνFείναιµιαπαράγουσα
τηςfστο∆,νααποδείξετεότι:
α) όλεςοισυναρτήσειςτηςµορφήςG(x)=F(x)+c,c∈Rείναιπαράγουσεςτης
fστο∆και
β) κάθεάλληπαράγουσαGτηςfστο∆παίρνειτηµορφή:
G(x)=F(x)+c,c∈R
373
Β. Ναχαρακτηρίσετετιςπροτάσειςπουακολουθούν,γράφονταςστοτετράδιόσας
τηλέξησωστό(Σ)ήλάθος(Λ)δίπλαστογράµµαπουαντιστοιχείσεκάθεπρόταση.
α) Ανz1καιz2είναιµιγαδικοίαριθµοί,τότεισχύειπάντα:
z1 − z 2 ≤ z1 + z 2 ≤ z1 + z 2
Σ Λ
β) Έστωµιασυνάρτησηfπαραγωγίσιµησ’έναδιάστηµα(α,β),
µεεξαίρεσηίσωςένασηµείοτουx0,στοοποίοόµωςηfείναι
συνεχής.Αν f ´(x)>0 στο (α,x0) και f ´(x)<0 στο (x0 ,β),
τότετοf(x0)είναιτοπικόελάχιστοτηςf. Σ Λ
γ) Μιασυνάρτηση f:A→R είναισυνάρτηση“1–1”,ανκαι

µόνοανγιαοποιαδήποτεx1,x2∈Αισχύειησυνεπαγωγή:
ανx1=x2,τότεf(x1)=f(x2)
Σ Λ
δ) Ανfκαιgείναιδύοσυναρτήσειςµεσυνεχήπρώτηπαράγωγο,
τότεισχύει ∫ f (x)g´(x)dx = f (x)g(x) − ∫ f ´(x)g(x)dx. Σ Λ
Γ. Πότεµιαευθείαx=x0λέγεταικατακόρυφηασύµπτωτητηςγραφικήςπαράστα-
σηςµιαςσυνάρτησηςf;

α)Ναπεριγράψετεγεωµετρικάτοσύνολο(Σ)τωνεικόνωντωνµιγαδικώναριθµών
zπουικανοποιούντιςσχέσεις z = 2 καιIm(z)≥0.
β) Νααποδείξετεότι,ανηεικόνατουµιγαδικούαριθµούzκινείταιστοσύνολο(Σ),
1 4
τότεηεικόνατουµιγαδικούαριθµού w =  z +  κινείταισεευθύγραµµοτµήµα
2 z
τοοποίοβρίσκεταιστονάξοναx´x.

f (x) = x 2 + 1 − x
α)Νααποδείξετεότι lim f (x) = 0.
x → +∞
β) Ναβρείτετηνπλάγιαασύµπτωτητηςγραφικήςπαράστασηςτηςf,όταντοxτεί-
νειστο-∞.
γ) Νααποδείξετεότι f ´(x) x 2 + 1 + f (x) = 0.
dx = ln ( 2 + 1) .
1 1
δ) Νααποδείξετεότι ∫
0
x2 + 1

∆ίνεταιµιασυνάρτησηfορισµένηκαιδύοφορέςπαραγωγίσιµηστοRγιατηνοποία
ισχύουνοισχέσεις:
f(x)=-f(2–x)καιf´(x)≠0γιακάθεx∈R
α)Νααποδείξετεότιηfείναιγνησίωςµονότονη.
β) Νααποδείξετεότιηεξίσωσηf(x)=0έχειµοναδικήρίζα.
γ) Έστωησυνάρτηση:
f (x)
g(x) =
f ´(x)
Νααποδείξετεότιηεφαπτοµένητηςγραφικήςπαράστασηςτηςgστοσηµείοστο
οποίοαυτήτέµνειτονάξοναx´x,σχηµατίζειµεαυτόνγωνία45°.
375

Ερώτηση1.3
1.Μιγαδικοί
α) Β. β) Ε. γ) Γ. δ) ∆. ε) Γ.
στ)Β. ζ) Α. η) Ε. θ) Ε. ι) Ε.
--Ερωτήσειςκατανόησης--
Ερώτηση1.4
Ερώτηση1.1
α) Λ. β) Λ. γ) Σ. δ) Σ. ε) Λ.
Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία.

στ)Σ. ζ) Λ(πρέπεια,β ∈ R). η) Σ.
β) i2003=-i,διότι:
θ) Σ. ι) Σ. ια) Σ. ιβ) Λ. ιγ) Σ.
2003=4⋅500+3καιi3=-i
ε) z=-1±i.
--1οΚριτήριοαξιολόγησης--
Ερώτηση1.2
Θέµα1
α) ♦ α=γκαιβ=δ.
♦ α=0καιβ=0. Α. Είναιερωτήσειςθεωρίας.
Β. Είναιερωτήσειςθεωρίας.
β) ♦ -1,iυ.
Γ. Είναιθεωρία.
♦ α − βi, α 2 + β2 .
∆. α) Λ. β) Λ. γ) Λ. δ) Λ.
z ν
γ) ♦ z ± w, z ⋅ w, , (z) . ε) Σ. στ)Σ. ζ) Σ. η) Σ.
w
θ) i) Σ. ii) Σ. ι) Σ.
z ν
♦ z ⋅ w , , z , z , z.
w Θέµα2
♦ zz.
α) Επειδή (z) = z καια,β∈R,σύµφωναµετιςιδιό-
α2
δ) . τητεςτουσυζυγούςπαίρνουµε:
z
α(z)2004 + βz 2004 + 2002 1
ε) κύκλο,εικόνα,α. w= =
β(z)2004 + αz 2004 + 2002 w
στ)µεσοκάθετο,εικόνες.
β) Έχουµεαποδείξειότι:
ζ) κύκλο,Κ(-2,5),3,(x+2)2+(y–5)2=9. 1 2
w= ⇔ ww = 1 ⇔ w = 1 ⇔ w = 1

η) ευθεία, x+2y=0. w
Άρα,ηεικόναΜτουwκινείταιστονµοναδιαίοκύκλο,
θ) 2+2i,2–2i. δηλαδήστονκύκλοµεεξίσωση:
ι) z − w ≤ z±w ≤ z + w. C:x2+y2=1
377
Θέµα3 Έτσι:
2 4 2 (1)
α) Είναι α = συν 2 x + ηµ 2 x = 1 καιόµοια: ♦ w = z ⇔ w = z ⇐⇒
w≠0
β = 1 και γ =1 ⇔ w
4
= w ⇐⇒ w = 1 ⇔ w = 1
3
Έτσι: 2 2
♦ z = w ⇔ z =1 ⇔ z =1
α = β = γ =1
Απότηντελευταίασχέσηπαίρνουµεότι: β) Έχουµε:
1 2 1
2
♦ α = 1 ⇔ αα = 1 ⇔ α = ♦ z = 1 ⇔ z = 1 ⇔ zz = 1 ⇔ z =
α z
2 1
2 1 ♦ w = 1 ⇔ w = 1 ⇔ ww = 1 ⇔ w =
♦ β = 1 ⇔ ββ = 1 ⇔ β = w
β
2 1 γ) Απότηνυπόθεσηέχουµε:
♦ γ = 1 ⇔ γγ = 1 ⇔ γ =
γ w 2 = z και w = − z 2
Πολλαπλασιάζουµεκατάµέληκαιπαίρνουµε:
β) Παρατηρούµεότι:
α+β+γ= w 2 w = − zz 2 ⇔ w(ww) = −(zz)z ⇔
2 2
=(συνx+συνy+συνω)+i(ηµx+ηµx+ηµω)= ⇔ w w = − z z ⇔ w = −z
=0+i0=0
γιατί z = w = 1.
α+β+γ=0 δ) Είναι:
Άρα: 1 ( γ) 1
w2 = z ⇔ w2 = ⇐⇒ w 2 = − ⇔ w 3 = −1
z w
α+β+γ =0 ⇔ α+β+γ =0 ⇔ α+β+ γ =0 ⇔
∆ηλαδήέχουµεότιw=-zκαιw3=-1.
1 1 1 αβ + βγ + γα
⇔ + + =0 ⇔ =0 ⇔ Εποµένως:
α β γ αβγ
(-z)3=-1⇔z3=1
⇔αβ+βγ+γα=0
γ) Είναι: Β. α) Έχουµε:
α+β+γ=0⇔(α+β+γ)2=0⇔ z3=1⇔z3–1=0⇔(z–1)(z2+z+1)=0⇔
⇔ α 2 + β2 + γ 2 = 2(αβ + βγ + γα) = 0 ⇐⇒
(β)
⇔(z=1ήz2+z+1=0)⇔
 −1 + i 3 −1 − i 3 
⇔α2+β2+γ2=0 ⇔ z =1 Þ z = Þ z= 
 2 2
 
Θέµα4
Άρα,(αφούw=-z)θαείναι:
2
Α. α) Έχουµε w = z, οπότε:  −1 + i 3 1 − i 3 
(z, w) = (1, − 1) Þ (z, w) =  , 
2 2  2 2 
w = z ⇔ w = z , διότι z = z 
ή
Έχουµε z 2 = − w, οπότε:
 −1 − i 3 1 + i 3 
(z, w) = 

, 
2
z = −w ⇔ z
2
= w (1)  2 2 
378 ΥΠΟ∆ΕΙΞΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
β) Γιατουςαριθµούςzτουερωτήµατος(α)είναι: --2οΚριτήριοαξιολόγησης--
z3=1
Θέµα1
Όµως2004=3⋅668,οπότε:
Α. Είναιερωτήσειςθεωρίας.
z2004=z3⋅668=(z3)668=1
Άραz2004=1. Β. Είναιθεωρία.
Γ. α) Σ. β) Λ. γ) Σ. δ) Σ.

ε) Λ. στ)Λ. ζ) Σ. η) Σ.
θ) Λ. ι) Σ. ια) Λ. ιβ) Σ.
3.Συναρτήσεις
Θέµα2
α) Γιαx=y=1παίρνουµεf2(1)=2f(1).
--Ερωτήσειςκατανόησης--
Απ:f(1)=0ήf(1)=2
Ερώτηση3.1
β) Ανf(1)=0,θέτουµεy=1καιβρίσκουµε:
Είναιερωτήσειςθεωρίαςκαιπρέπεινααπαντηθούνµε
λεπτοµέρειακαισαφήνεια. f(1)=1–x
ηοποίαεπαληθεύειτηδοσµένησχέση(οέλεγχοςεί-
ζ) Ηf-1ορίζεταιαπότησχέση:
ναιαπαραίτητος).
f(x)=y⇔x=f-1(y) Ανf(1)=2,µεy=1παίρνουµε:

έχειπεδίοορισµούτοf (Α)καιορίζεταιµόνοανηf f(x)=x+1
είναι“1–1”.
Απ:f(x)=1–x,f(x)=x+1
Ερώτηση3.2
Θέµα3
α) f(α)=β.
α) Είναι1<3και:
β) πεδίοορισµού,f(x)=g(x). f(1)=5>2=f (3)

γ) {y ∈ R/y=f (x) γιακάποιο x ∈ R}. Άραηfείναιγνησίωςφθίνουσα.
δ) {x∈Df/f(x)∈Dg},Α≠∅. β) Έστω y1<y2 . Ανηf-1δενείναιγνησίωςφθί-
ε) f(x1)>f(x2). νουσα,τότεθαισχύει:
στ)ελάχιστο,ακρότατα. f-1(y1)≤f-1(y2)
καιεπειδήηfείναιγνησίωςφθίνουσα,παίρνουµε:
ζ) “1–1”.
f(f-1(y1))≥f(f-1(y2))⇔y1≥y2
η) “1–1”,σύνολοτιµών,f-1(y).
άτοπο,αφούy1<y2.

θ) συµµετρικές, y=x.
γ) Είναι:
Ερώτηση3.3
f-1(3+f(x2+x–3))<f -1(5)⇔
α) Γ. β) ∆. γ) Ε. δ) Β. ε) ∆.
⇔3+f (x 2 +x–3)>5⇔
Ερώτηση3.4 ⇔f(x2+x–3)>2=f(3)⇔
α) Λ. β) Σ. γ) Λ. δ) Σ. ε) Σ. ⇔x2+x–3<3⇔x2+x–6<0
στ)Σ. ζ) Λ. η) Λ. Απ:x∈(-3,2)
379
Θέµα4 η) +∞,0,-∞,+∞.

α) Αν f (0)=α, θέτουµε x=α και y=- α. Έτσι:
θ) lim f (x) = f (x 0 ), lim f (x 0 + h) = f (x 0 ).
f ( α + f (0) ) = f (2α) − α ⇔ f (α + α) = f (2α) − α κ.λπ. x → x0 h→ 0
ι) συνεχής,[α,β], f (α)f(β)<0,υπάρχει,(α,β),

β) Γιαx=0καιy=xπαίρνουµε:
f (x0)=0,f(x)=0,ρίζα,(α,β).
f ( f (x) ) = x (1)

ια) συνεχής,[α,β],(α,β),f(x0)=η.
Έστω f (x1)=f (x2). Τότε:
(1) ιβ) διάστηµα.
f ( f (x1 ) ) = f ( f (x 2 ) ) ⇐⇒ x1 = x 2
ιγ) µέγιστη,ελάχιστη,[m,M].
Άραηfείναι“1–1”κ.λπ.
ιδ) συνεχής,γνησίωςµονότονη.
γ) Γιατυχαίοy0∈Rθεωρούµεx0=f(y0).Τότε:
(1) ♦ (Α,Β),αύξουσα,
f (x 0 ) = f ( f (y 0 ) ) == y 0
♦ (Β,Α),φθίνουσα.

δ) Θέτουµε y=0, οπότε:
(β)
Ερώτηση5.3
f ( x + f (x) ) = f (2x) ⇐⇒ x + f (x) = 2x ⇔ f (x) = x
α) Ε. β) Β. γ) Γ. δ) Γ. ε) Ε.
Απ:f(x)=x,x∈R
Ερώτηση5.4
α) Λ. β) Λ. γ) Σ.
δ) Λ(πρέπει u=g(x)≠u0,κοντάστοx0).

5.Όριο - Συνέχεια ε) Λ. στ)Λ.

ζ) Σ(µετοκριτήριοπαρεµβολής).
--Ερωτήσειςκατανόησης-- η) Σ. θ) Σ. ι) Λ. ια) Σ.
ιβ) Λ. ιγ) Λ. ιδ) Σ.
Ερώτηση5.1
Ερώτηση5.2
α) πλευρικά,ίσα, lim− f (x), lim+ f (x), . Θέµα1
x → x0 x → x0
Α. Είναιθεωρία.
β) f(x)>0,κοντά.
Β. α) Ηκατάλληλησειράείναι:
γ) lim f (x) ≤ lim g(x).
x → x0 x → x0
i,ii,iv→iii
δ) lim h(x) = lim g(x) = . µεσυµπέρασµατηνπρότασηiii.
x → x0 x → x0
β) Η(iii)θαγίνει:“Ηfέχεισύνολοτιµώνστοδιά-
ε) ≤ x , x=0.
στηµα∆το(Β,Α).”
στ)+∞. Γ. Είναιτοθεώρηµαενδιάµεσωντιµών.
ν ν
ζ) lim (α ν x ), lim (α ν x ). ∆. α) Σ. β) Σ. γ) Λ. δ) Σ.
x → +∞ x → −∞
ε) Λ. στ)Λ. ζ) Λ. η) Σ. ⇔f2(x)–2xf(x)+x2≤ηµ2x–2xηµx+x2⇔
⇔ ( f (x) − x ) ≤ (ηµx − x)2 ⇔
2
θ) Σ. ι) Λ(πρέπειfσυνεχής).
ια) Λ. ιβ) Σ. ⇔ f (x) − x ≤ ηµx − x ⇔
Θέµα2 ⇔ − ηµx − x ≤ f (x) − x ≤ ηµx − x ⇔

ΗfέχειπεδίοορισµούτοΑ=R. ⇔ x − ηµx − x ≤ f (x) ≤ x + ηµx − x (2)
ΈστωότιτοΑ(x0,y0)είναισταθερόσηµείοτηςCf.
Επειδή:
Τότεf(x0)=y0γιακάθελ∈R.Άρα:
lim ( x − ηµx − x ) = 0 = lim ( x + ηµx − x )
x→ 0 x→ 0
λx04 − (3λ − 4)x30 + 3(λ − 3)x20 − 3(λ − 2)x0 + 2λ − 3 = y0 ⇔
απότησχέση(2)καιτοκριτήριοπαρεµβολήςπαίρ-
⇔ (x04 −3x30 +3x20 −3x0 + 2)λ + (4x30 −9x20 +6y0 −3− y0 ) = 0
νουµεότι:
γιακάθελ∈R. lim f (x) = 0
x→ 0
Γιανασυµβαίνειόµωςαυτόπρέπει:
β) Επειδή limf (x) = 0 καιf(0)=0,συµπεραίνουµε
 x 0 − 3x 0 + 3x 0 − 3x 0 + 2 = 0
4 3 2 x→0
 3
2
4x 0 − 9x 0 + 6x 0 − 3 − y 0 = 0 ότι lim f (x) = f (0). Αυτόσηµαίνειότιηfείναισυνε-
x→ 0
χήςστοx0=0.
Ηπρώτηδίνειx0=1ήx0=2,οπότεαπότηδεύ-
τερηβρίσκουµεαντίστοιχαότι y0=-2 ή y0=5. Θέµα4
ΕποµένωςηCfδιέρχεταιαπότασταθεράσηµεία:
α) Έστωx1,x2∈Rµε:
Α(1,-2)καιΒ(2,5)
f(x1)=f(x2)
γιακάθελ∈R.
Τότε:
β) Ηfείναισυνεχής,ωςπολυωνυµική,στο[1,2]και
f(f(x1))=f(f(x2))⇔2–x1=2–x2⇔x1=x2
f(1)=-2,f(2)=5,δηλαδή:
f(1)f(2)<0 β) Γιαx=1παίρνουµε:
ΣύµφωναµετοθεώρηµατουBolzano,ηεξίσωση f(f(1))=1(1)
f (x)=0 έχειµίατουλάχιστονρίζαστοδιάστηµα Γιαx=f(1)βρίσκουµε:
(1,2).Άρακαιηδοσµένηεξίσωσηπουείναιισο- (1)
f ( f ( f (1) ) ) = 2 − f (1) ⇐⇒ f (1) = 2 − f (1) ⇔

δύναµηµετην f (x)=0, έχειµίατουλάχιστονρίζαστο
⇔f(1)=1
διάστηµα(1,2).
γ) Ηfείναι“1–1”,οπότε:
Θέµα3
f(x2–x)=f(x+3)⇔x2–x=x+3⇔
α) i) Απότηνυπόθεσηέχουµε:
f2(x)+2xηµx≤2xf(x)+ηµ2x(1) ⇔x2–2x–3=0
Η(1)γιαx=0δίνει: Απ:x=3ήx=-1
f2(0)≤0⇔f2(0)=0⇔f(0)=0 δ) Ηfείναι“1–1”,οπότεορίζεταιηf-1.Θααπο-

διότιf2(0)≥0. δείξουµεότιηfέχεισύνολοτιµώντοR.
ii) Η(1)γράφεται: Έστωy0∈R.Θέτουµε:

f2(x)–2xf(x)≤ηµ2x–2xηµx⇔ x0=f(2–y0)
381
οπότε:
f(x0)=f(f(2–y0))=2–(2–y0)=y0
Άραf(R)=R.
ε) Επειδήf(R)=R,γιακάθεy∈Rείναι:
y=f(x),όπουx∈R
Ησχέσηf(f(x))=2–xγιαxτοf-1(y)δίνει:
f(f(f-1(y)))=2–f-1(y)⇔
⇔f(y)=2–f-1(y)⇔f-1(y)=2–f(y)
γιακάθε y ∈ R. Όµωςη 2–f (y) είναισυνεχής,
οπότεείναικαιηf-1(y).
Άρα:
lim f −1 (x) = lim[2 − f (x)] = 1
x →1 x →1
στ)Έστωότιηfείναιγνησίωςαύξουσακαιx1<x2.
Τότε:
f(x1)<f(x2)καιf(f(x1))<f(f(x2))
δηλαδή:
2–x1<2–x2⇔x1>x2

άτοπο,αφού x1<x2.

7.Κανόνεςπαραγώγισης 8.Κανόνεςπαραγώγισης
--Ερωτήσειςκατανόησης-- --4οΚριτήριοαξιολόγησης--
Ερώτηση7.1 Θέµα1
Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία. Α. Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία.
β) Οτρίτοςείναι:
Β. Είναιθεωρήµατα.
f (x 0 h) − f (x 0 )
f ´(x 0 ) = lim 1
h →1 x 0 (h − 1) Γ. α) 0,1, .
2 x
γιαx≠0.
1 1
β) συνx, , − 2 .
(Προκύπτειθέτοντας
x
x0
= h. ) συν 2 x ηµ x
1
γ) αxlnα, , ex.
Ερώτηση7.2 x
f (x) − f (x 0 ) f (x 0 + h) − f (x 0 ) f ´(x)g(x) − f (x)g´(x)

α) lim , lim , δ) f´(x)g(x)+f(x)g´(x), .
x → x0 x − x0 h→ 0 h g 2 (x)
f (x 0 h) − f (x 0 ) ε) αxα-1,νfν-1(x)f´(x).
lim .
h →1 x 0 (h − 1) Θέµα2

β) f ´(x0),y–f (x0)=f ´(x0)(x–x0). α) ΕίναιΑ=R.
β) Πρέπειηfναείναισυνεχήςστο1,οπότε:
γ) συνεχής,δενισχύει.
1+α–2=β+(α–1)–1⇔β=1κ.λπ.
ν −1 1 1 Επίσης:
δ) 0, 1, ν x , , συνx, − ηµx, ,
2 x συν 2 x
f(-1)=-3⇔-α–1=-3⇔α=2
1 1 1
− 2 , α x lnα, e x , , . Ελέγχουµετηνπαραγωγισιµότητα.
ηµ x x x lnα
Απ:α=2,β=1
ε) f´(x)+g´(x),λf´(x),f´(x)g(x)+f(x)g´(x), γ) Είναιf´(1)=4καιf(1)=1.
f ´(x)g(x) − f (x)g´(x) Απ:y=4x-7
.
g 2 (x) δ) Λύνουµετιςεξισώσεις:
f ´(α) = 4, αν α < 1
στ)f´(g(x))g´(x),νfν-1(x)f´(x),ef(x)f´(x), 
f ´(α) = 4, αν α ≥ 1
[συνf(x)]⋅f´(x).
Απ:y=4x-7
Ερώτηση7.3
Θέµα3
α) Ε. β) Γ. γ) Ε. δ) Γ. f (2 + h) + ηµ3h − 1
α) Αν g(h) = , τότε:
Ερώτηση7.4 h
♦ lim g(h) = 7
α) 1→στ, 2→δ, 3→ε, 4→ζ. h→ 0

β) 1→δ, 2→στ, 3→β. ♦ f (2+h)=hg(h)–ηµ3h+1
383
♦ lim f (2 + h) = 0 ⋅ 7 − 0 + 1 = 1 ⇔ f (2) = 1 β) συνεχής,[α,β],παραγωγίσιµη,(α,β),ξ ∈ (α,β),
h→ 0
f (β) − f (α)
f ´(ξ) = , εφαπτοµένη,παράλληλη,Α(α,f(α)),
διότι lim f (2 + h) = f (2) (λόγωτηςσυνέχειαςστο β−α
h→ 0

x0=2). Β(β,f(β)).
f (2 + h) − f (2) γ) διάστηµα,συνεχής,f´(x)=0,εσωτερικό,

β) f ´(2) = lim =
h→ 0 h
διάστηµα,σύνολο.
hg(h) − ηµ3h + 1 − 1
= lim =
h→ 0 h δ) συνεχείς,εσωτερικό,f(x)=g(x)+c.
 ηµ3h 
= lim g(h) − = 7−3= 4 ε) cex.
h→ 0
 h 
Απ:f´(2)=4 Ερώτηση9.3

γ) (ε):y–f (2)=f ´(2)(x–2). α) ∆. β) Ε. γ) ∆. δ) ∆.
Απ:y=4x-7
Ερώτηση9.4
Θέµα4
α) Σ. β) Σ. γ) Λ. δ) Λ.
α) Είναι(ΜΑ):y–f(α)=f΄(α)(x–α).Έτσι:
1 1 ε) Λ. στ)Σ. ζ) Σ.
−2 − α 2 = α(λ − α) κ.λπ.
8 4
β) Είναι:
λ ΜΑ ⋅ λ ΜΒ = f ´(α1 ) ⋅ f ´(α 2 ) =
=
1 1 1
α1 ⋅ α 2 = (α1α 2 ) = −1
10.ΘεώρηµαRolle-Θ.Μ.Τ.
4 4 16 ΣυνέπειεςΘ.Μ.Τ.
διότι α1α2=-16, αφούταα1καια2είναιρίζεςτης
εξίσωσηςx2–2λx–16=0.
Θέµα1
9.ΘεώρηµαRolle-Θ.Μ.Τ. Α. α) Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία.
–ΣυνέπειεςΘ.Μ.Τ. β) f(x)=cex,x∈R.
Β. Είναιθεωρήµατα.
--Ερωτήσειςκατανόησης-- Γ. α) Σ. β) Σ. γ) Λ. δ) Λ.
Ερώτηση9.1 ε) Σ.
Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία.Ναδοθείσηµασίαστις
Θέµα2
λεπτοµέρειεςτωνπροϋποθέσεων.
Α. α) Γιαx=y=0παίρνουµεf(0)=0.
Ερώτηση9.2
Έχουµε:
α) συνεχής,[α,β],παραγωγίσιµη,(α,β),f(α)=f(β),
♦ lim f (x) = f (0) = 0
υπάρχει,ξ∈(α,β),f΄(ξ)=0. x→ 0
♦ lim f (α + h) = lim[f (α) + f (h) + 3αh(α + h)] = Αυτή,µετηνεξίσωσηy=x3δίνει:
h→ 0 h→ 0
x3–α3=3α2(x–α)⇔
= f (α) + lim[f (h) + 3αh(α + h)] = f (α)
h→ 0
⇔(x–α)(x2+αx+α2)=3α2(x–α)⇔
Άραηfείναισυνεχήςστοτυχαίοα∈R,δηλαδήσυ-
⇔(x=αήx2+αx–2α2=0)⇔
νεχήςστοR.
⇔(x=αήx=αήx=-2α)⇔
β) Έχουµε:
⇔(x=αήx=-2α)
lim f (α + h) = f (α) ⇔
h→ 0 ΆραΒ(-2α,-8α3).
⇔ lim[f (α) + f (h) + 3αh(α + h)] = f (α) Είναιτώρα:
h→ 0
♦ f´(α)=3α2
Θέτουµεg(h)=f(α)+f(h)+3αh(α+h),οπότε:
♦ f΄(-2α)=3(-2α)2=12α2=4(3α2)=4f´(α)
♦ lim g(h) = f (α)
h→ 0
ΆραηκλίσηστοΒείναιτετραπλάσιααπότηνκλίση
♦ f (h)=g(h)–f(α)–3αh(α+h)

στοΑ.
♦ lim f (h) = 0 = f (0)
h→ 0
Θέµα3
Ητελευταίασχέσηδείχνειότιηfείναισυνεχήςστο0,
οπότεσύµφωναµετοπρώτοερώτηµαείναισυνεχής α) Στησχέση:
στοR. f ´´(x) = e2f (x) (1)
Β. α) Έχουµεότι: βλέπουµεότιτοβ΄µέλοςείναιπαραγωγίσιµησυνάρ-

f (h) τηση.
f ´(0) = 0 ⇔ lim =0
h→ 0 h β) Παραγωγίζουµετησχέση(1)καιπροκύπτει:
αφούf(0)=0.Είναι:
f´´΄(x)=2e2f(x)f´(x)=2f´´(x)f´(x)=[(f´(x))2]´
f (x + h) − f (x)
f ´(x) = lim =
h→ 0 h οπότεf´´(x)=[f´(x)]2+c.
f (x) + f (h) + 3xh(x + h) − f (x) Όµωςf´´(0)=e0=1.Γιαx=0παίρνουµεc=0.
= lim =…=
h→ 0 h
=f´(0)+3x2=3x2 γ) Είναι:
(β)
Έτσι: g´(x) = … == 0
f´(x)=3x2γιακάθεx∈R δ) Είναιg(x)=c,µεc=g(1)=1,οπότε:

Άρα: f´(x)=-ef(x)
f ´(x) = ( x )´ ⇔ f (x) = x + c
3 3
ε) Απότο(δ)προκύπτειότι:
Είναι:
e − f (x) f ´(x) = −1 ⇔ ( e − f (x) )´= (x)´ ⇔
f(0)=0⇔c=0
Απ:f(x)=x3 ⇔e-f(x)=x+c
β) ΗεφαπτοµένηστοΑ(α,f(α))έχειεξίσωση: µεc=0(γιαx=1).

y–α3=3α2(x–α) Ηf(x)=-lnxείναιδεκτή.
385
Σηµείωση β) φθίνουσα,f´(x)<0.
Ηυπόθεσηδίνει: γ) f(x)≥f(x0),A∩(x0–δ,x0+δ),f(x0),
f´´(x)f´(x)=e2f(x)f´(x)⇔ τοπικόελάχιστο.
⇔ ([f ´(x)] )´= ( e

2
2f (x)
)´ δ) εσωτερικό,ακρότατο,παραγωγίσιµη,f´(x0)=0,
δενισχύει.
οπότε:
c=0
ε) ♦ εσωτερικά,παράγωγος,0.
2
[f ´(x)] 2 = e2f (x) + c == ( ef (x) )
♦ δενπαραγωγίζεται.
Έτσι:
♦ κλειστά.
f´(x)=-ef(x)
στ)δενείναιτοπικό,µονότονη,ακρότατο,ολικό.
διότιηf´(x)είναισυνεχής,διατηρείπρόσηµοκαι:
f´(1)=-1<0 Ερώτηση11.3
Τοερώτηµα(δ)προκύπτεικαιµεαυτόντοντρόπο. α) Α. β) ∆. γ) Γ. δ) Α.
Θέµα4 Ερώτηση11.4
ΑπότοΘ.Μ.Τ.υπάρχουν: α) Λ. β) Λ. γ) Σ. δ) Σ.
♦ ξ1∈(α,γ),ώστε: ε) Σ. στ)Λ. ζ) Λ. η) Σ.
f (γ) − f (α) f (γ)
f ´(ξ1 ) = =
γ−α γ−α
♦ ξ2∈(γ,β),ώστε:
f ´(ξ 2 ) =
f (β) − f (γ) −f (γ)
= 12.Μονοτονία - Ακρότατα
β−γ β−γ
♦ ξ∈(ξ1,ξ2),ώστε: --6οΚριτήριοαξιολόγησης--
f ´(ξ 2 ) − f ´(ξ1 ) f (γ)  1 1 
f ´(ξ) = = − − = Θέµα1
ξ 2 − ξ1 ξ 2 − ξ1  β − γ γ − α 
f (γ) γ − α + β − γ f (γ)(β − α) Α. Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία.
=− ⋅ =− <0
ξ 2 − ξ1 (β − γ)(γ − α) (ξ2 − ξ1 )(β − γ)(γ − α) Β. Είναιθεωρήµατα.
διότιόλοιοιπαράγοντεςείναιθετικοί.
Γ. α) Λ. β) Λ. γ) Σ. δ) Λ.
ε) Σ.
Θέµα2
11.Μονοτονία - Ακρότατα
α) ΕίναιΑ=(0,+∞)καιf´(x)=(x–2)lnx.
--Ερωτήσειςκατανόησης-- β) Εδώπρόκειταιγιατιςρίζεςτηςf´.

Απ:x=1ήx=2
Ερώτηση11.1
γ) Ηfείναιγνησίωςαύξουσαστα(0,1]και[2,+∞)
καιγνησίωςφθίνουσαστο[1,2].
Ερώτηση11.2 7
δ) Είναιτοπικόµέγιστοµε f (1) = .
α) συνεχής,f´(x)>0,εσωτερικό,φθίνουσα. 4
Θέµα3 β) f(-1)=15καιf(2)=-12.
α) Είναι: γ) Όχι,αφού lim f (x) = ±∞ αντίστοιχα.
x → ±∞

δ) f (R)=R.
ε) Τρειςρίζες.

1 3x 3 − 2x 2 − 1
♦ f ´(x) = 3x 2 − 2x − = =
x x
(x − 1)(3x 2 + x + 1)
=
x
13.Κυρτότητα – Ασύµπτωτες,
♦ f´(x)=0⇔x=1 ΚανόναςDeL’Hospital
Όπωςφαίνεταιαπότοπρόσηµοτηςf´(x),ηfείναιγνη-
σίωςφθίνουσαστο (0,1] καιγνησίωςαύξουσαστο --Ερωτήσειςκατανόησης--
[1,+∞).
Ερώτηση13.1
Α. Είναιερωτήσειςαπότηθεωρίαήαπλέςεφαρµογές.
Β. β) 1. δ) 2. στ)x=1,x=-1.

η) y=1. ι) y=3x–5. ιβ) y=x+2.

β) Απότηµονοτονίατηςfσυµπεραίνουµεότιτο: Ερώτηση13.2
f(1)=0
α) x, lim− f (x), lim+ f (x), +∞, −∞.
x → x0 x → x0
είναιολικόελάχιστοτηςf.Άρα:

β) ανοικτάάκρα,συνεχής.
f(x)≥f(1)⇔x3–x2–lnx≥0⇔
γ) y, lim f (x) = β, lim f (x) = β.
⇔x3≥x2+lnx x → +∞ x → −∞

γιακάθε x>0. δ) x=1,y=2.
γ) Έστωg(x)=x3–x2–αlnx,x>0.Είναι: f (x)

ε) y = λx + β, λ, β ∈ », lim , lim [f (x) − λx ].
x → +∞ x x → +∞
g(x)≥0=g(1)γιακάθεx>0
στ)y=2x+1.
Ηgπαρουσιάζειελάχιστοστοεσωτερικόσηµείο
ζ) i) 0. ii) 0. iii) 0. iv) 1.
x0=1τουDf=(0,+∞)καιείναιπαραγωγίσιµηστο
σηµείοαυτό.ΣύµφωναµετοθεώρηµατουFermat
Ερώτηση13.3
θαείναιg´(1)=0.Όµως:
α) Λ. β) Λ. γ) Σ. δ) Σ.
α
2
♦ g´(x) = 3x − 2x − ε) Λ. στ)Λ. ζ) Σ. η) Λ.
x

♦ g´(1)=0⇔3–2–α=0⇔α=1 Ερώτηση13.4
Θέµα4 α) 1→δ, 2→στ, 3→γ, 4→α,
α) Στα(-∞,-1]και[2,+∞)ηf(x)είναιγνησίωςαύ- 5→ζ.

ξουσα.Στο [-1,2] είναιγνησίωςφθίνουσα. β) 1→δ, 2→ε, 3→β.
387
14.Κυρτότητα – Ασύµπτωτες,
(1)
διότι συν2α == x. Άρα,τοσηµείοΜκινείταιστηνπα-
ΚανόνεςDeL’Hospital ραβολήy=1–x2γιακάθεα∈R.
--7οΚριτήριοαξιολόγησης-- Θέµα3
α) Απότηνυπόθεσηέχουµε:
Θέµα1
f3(x)+f(x)=x–ηµx(1)
Α. Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία.
Β. Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία.
Γ. ΕίναιτοθεώρηµαFermat. f3(0)+f(0)=0⇔f(0)[f2(0)+1]=0⇔
⇔f(0)=0
∆. α) Σ. β) Λ. γ) Σ. δ) Λ.
ε) Λ. στ)Λ. ζ) Σ. η) Σ. αφούf2(0)+1≠0.
θ) Σ. ι) Λ. β) Ηfείναιπαραγωγίσιµη,άρακαισυνεχήςστοx0=0.

Έτσι:
Θέµα2
(α)
α) ΗfέχειπεδίοορισµούτοΑ=R.Είναι: lim f (x) = f (0) == 0
x→ 0
♦ f´(x)=3x2–6xσυν2α+2συν22α
γ) Έχουµε:
♦ f´´(x)=6x–6συν2α
f3(x)+f(x)=x–ηµx⇔

♦ f ´´(x)=0⇔6x–6συν2α=0⇔x=συν2α ⇔f(x)[f2(x)+1]=x–ηµx⇔
ΗCfέχειόπωςφαίνεταικαιστονπαρακάτωπίνακα, x − ηµx
⇔ f (x) =
µοναδικόσηµείοκαµπής,το M ( συν2α, f (συν2α) ) . f 2 (x) + 1
Μεx≠0προκύπτειότι:
f (x)  x − ηµx 1 
lim = lim  ⋅ 2 =
x→ 0 x3 x→ 0
 x 3
f (x) + 1 
x − ηµx 1
= lim 3
⋅ lim 2
x→ 0 x x → 0 f (x) + 1
Όµως:
Αλλά:
f(συν2α)=συν32α–3συν32α+2συν32α+ηµ22α=
0 0
=ηµ22α x − ηµx 0 x − συνx 0 ηµx 1
♦ lim == lim == lim =
Άρα,τοµοναδικόσηµείοκαµπήςτηςCfείναιτο: x→ 0 x3 x→ 0 3x 2 x → 0 6x 6
Μ(συν2α,ηµ22α) 1 1
♦ lim = = 1, αφούf(0)=0.
x→ 0 f 2 (x) + 1 f 2 (0) + 1
β) ΈστωM(x,y)τοτυχαίοσηµείοκαµπής.Υπάρχει
τότεα∈R,ώστε: f (x) 1
Άρα lim = .
x→ 0 x3 6
x=συν2ακαιy=ηµ22α(1)
Είναιόµως:
Θέµα4
(1)
2 2 2
y = ηµ 2α = 1 − συν 2α == 1 − x α) ΗfέχειπεδίοορισµούτοA=R–{-1}.Είναι:
 (x − 1)3  ´ γ) Απότησυνάρτησητηςfσυµπεραίνουµεότιτοµο-
♦ f ´(x) =  2 
=
 (x + 1)  ναδικόσηµείοκαµπήςτηςCfείναιτοΑ(1,0).
3(x − 1)2 (x + 1)2 − 2(x − 1)3 (x + 1) δ) Είναι:

= =
(x + 1) 4
 1 
♦ lim f (x) = lim  (x − 1)3  = −∞
(x − 1)2 (x + 1)(3x + 3 − 2x + 2) (x − 1)2 (x + 5) x → −1 x → −1 (x + 1) 2
 
= =
(x + 1)4 (x + 1)3
Άρα,ηευθείαx=-1είναικατακόρυφηασύµπτωτη
♦ f´(x)=0⇔(x=1ήx=-5) τηςCf.
( )
3
Απότοπρόσηµοτηςf ´,όπωςβλέπουµεστονπίνακα 1− 1
f (x) (x − 1)3 x
πουακολουθεί,συµπεραίνουµεότιηfείναιγνησίως ♦ lim = lim = lim =1
( x)
x → +∞ x x → +∞ x(x + 1) 2 2
x → +∞
1+ 1

αύξουσασταδιαστήµατα (-∞,-5] και (-1,+∞) και
γνησίωςφθίνουσαστο[-5,-1). x3 − 3x2 + 3x −1 − x3 − 2x2 − x
♦ lim [f(x) − x] = lim =
x→+∞ x→+∞ (x + 1)2
−5x 2 + 2x − 1
= lim = −5
x → +∞ x 2 + 2x + 1
Άρα,ηευθείαy=x–5είναιπλάγιαασύµπτωτηστο

+∞.Όµοια:
(−6)3 27
Το f (−5) = =− είναιτοπικόµέγιστο. f (x)
16 2 lim = 1 και lim [ f (x) − x ] = −5
x → −∞ x x → −∞
β) Είναι: Εποµένως,ηy=x–5είναιασύµπτωτητηςCfκαι
 (x − 1)2 (x + 5) ´ στο-∞.
♦ f ´´(x) =   =
 (x + 1)3 
2(x −1)(x + 5) + (x +1)2  − 3(x −1)2 (x + 5)(x +1)2
= =
(x +1)6 15.Ολοκλήρωµα
24(x − 1)
=
(x + 1) 4 --Ερωτήσειςκατανόησης--
♦ f´´(x)=0⇔x=1 Ερώτηση15.1
Απότονπαρακάτωπίνακα: Α. γ) F(x)=x4+x2+x,G(x)=2ηµx+3συνx.
1
στ) A = 3lnx + + c, B=ex–ln(x+1)+c,
x
Γ=εφx–σφx+c.
Β. β) Ι=xηµx+συνx+c.
προκύπτειότι: 1 1
γ) A = − xσυν2x + ηµ2x + c.
2 4
Ηfείναικοίλησταδιαστήµατα(-∞,-1)και(-1,1].
1 2
Ηfείναικυρτήστο[1,+∞). ε) A = ln x + c, Β=ln(ηµx)+c.
2
389
 5 7  Ερώτηση15.4
στ) A = ∫  − +  dx =
 x −2 x −3 Α. α) Λ. β) Σ. γ) Λ. δ) Σ.
x−3
7 ε) Λ. στ)Λ. ζ) Σ.
= −5ln x − 2 + 7ln x − 3 + c = ln 5
+ c.
x−2 Β. α) Λ. β) Σ. γ) Σ. δ) Λ.
ε) Σ.
Ερώτηση15.2
Α. α) f (x)g(x) − ∫ f (x)g´(x)dx. β) xlnx–x+c.
3 16.Ολοκλήρωµα
∫ f (u)du, g(x),g´(x)dx. δ) e x −1
γ) + c.
1
ε) (x 2 − 4)100 + c. --8οΚριτήριοαξιολόγησης--
200
Θέµα1
1 1
στ) , , ln x + 1 + ln x + 2 + c Α. Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία.
x +1 x + 2
x α +1
( = ln (x + 1)(x + 2) + c ). Β. α) c,αx+c. β) ln x + c,
α +1
+ c.
α γ) -συνx+c,ηµx+c.
Β. α) ∫ β
f (x)dx, 0. β) ≥0. γ) c(β–α).
δ) -σφx+c,εφx+c.
β β
δ) λ ∫ f (x)dx, λ ∫ f (x)dx + µ ∫ g(x)dx.
β
αx
α α α
ε) + c, ex+c.
lnα
γ β
ε) >0. στ) ∫ f (x)dx, ∫ f (x)dx. Γ. Είναιθεώρηµα.
α γ
∆. α) Λ. β) Σ.

Γ. α) i) f(x). ii) -f(t). iii) 0.
γ) Λ(πρέπειτοΑναείναιδιάστηµα).
β) f(g(x))g´(x).
δ) Σ. ε) Λ. στ)Σ. ζ) Σ.
3 6
γ) e ηµ x +1συνx − 2xe x +1.
Θέµα2
δ) G(β)–G(α),G(β)–G(α), [ G(x)] α .
β
α) Επειδήηfείναιαρχικήτηςg,θαισχύειότι:
ε) i) 0. ii) 1. iii) e–1. iv) 1. f´(x)=g(x)(1)
γιακάθεx∈R.Όµοια,επειδήηgείναιαρχικήτηςf,
θαισχύειότι:
Ερώτηση15.3
g´(x)=f(x)(2)
Α. α) Ε. β) Β. γ) ∆. δ) ∆.
γιακάθεx∈R.Οισχέσεις(1)και(2)δίνουν:
ε) Α.
♦ f´(x)+g´(x)=g(x)+f(x)⇔h´(x)=h(x)
Β. α) Ε. β) Γ. γ) ∆. δ) Β.
♦ f´(x)-g´(x)=g(x)-f(x)=-[f(x)-g(x)]
ε) Α. στ)Ε. ζ) Γ. η) Α.
οπότεφ΄(x)=-φ(x).
θ) Β. ι) Α.
β) Γιακάθεx∈Rείναι:
Γ. α) Γ. β) Γ. γ) ∆. δ) Α. H´(x)=[e-xh(x)]´=-e-xh(x)+e-xh´(x)=
(α)
ε) Ε. στ)Γ. = e − x [h´(x) − h(x)] == 0
ΆραηH(x)είναισταθερή.Επίσης: γνησίωςαύξουσαστο ∆2=[-1,1] καιγνησίως
Φ΄(x)=[exφ(x)]´=exφ(x)+exφ΄(x)= φθίνουσαστο∆3=[1,+∞).
(α)
= e x [φ(x) + φ´(x) == 0
ΆραηΦ(x)είναισταθερή.
γ) Απότοερώτηµα(β)προκύπτειότι:
H(x)=c1καιΦ(x)=c2

Έτσι:
Είναι:
♦ c1=H(0)=h(0)=f(0)+g(0)=2και
f(-1)=-1καιf(1)=1
♦ c2=Φ(0)=φ(0)=f(0)–g(0)=0
2x
Είναι: lim f (x) = lim 2
=0
x → −∞ x → −∞ x +1
 H(x) = 2  e − x h(x) = 2  καιοµοίως
  ⇔  x  ⇔
 Φ(x) = 0   e φ(x) = 0  lim f (x) = 0
x → +∞
 f (x) = e
x
f (x) + g(x) = 2e x

⇔   ⇔  Επειδήηfείναισυνεχήςκαιγνησίωςµονότονηστα
 f (x) − g(x) = 0
x
 g(x) = e
∆1,∆2και∆3,παίρνουµεότι:
Θέµα3
α) Σεκάθεπεριττήσυνάρτησηπουορίζεταιγιαx=0,
♦ f (∆1 ) = f (−1), lim f (x) = [−1, 0)
 x → −∞
)
ισχύειf(0)=0.Πραγµατικά: ♦ f(∆2)=[f(-1),f(1)]=[-1,1]
(

f (-x)=- f (x)γιακάθε x ∈ R(1)
♦ f (∆ 3 ) = lim f (x), f (1)  = (0, 1]
Για x=0απότησχέση(1)παίρνουµε:
x → +∞ 
f(0)=-f(0)⇔2f(0)=0⇔f(0)=0 Εποµένωςτοσύνολοτιµώνf(R)τηςfείναιτο:
β) Είναι: f(R)=f(∆1)∪f(∆2)∪f(∆3)=
2
(x +1)f (x)≤2x(2) =[-1,0)∪[-1,1]∪(0,1]=[-1,1]
Ανθέσουµεόπουxτο–x,ησχέση(2)δίνει:
δ) Έχουµε:
(x2+1)f(-x)≤2(-x)⇔
2x
⇔-(x2+1)f(x)≤-2x⇔ f (x) = 0 ⇔ =0 ⇔ x=0
x2 + 1
⇔(x2+1)f(x)≥2x(3)
Στοδιάστηµα[0,1]είναιf(x)≥0.Έτσιτοεµβα-
Οισχέσεις(2)και(3)δίνουν: δόνµεταξύτηςCf ,τουάξοναx´xκαιτωνευθειών
2 2x x=0καιx=1είναιίσοµε:
(x + 1)f (x) = 2x ⇔ f (x) = 2 για κάθε x ∈ »
x +1 2
1 1 2x 1 (x + 1)´
2x E = ∫ f (x)dx = ∫ 2
dx = ∫ dx =
γ) Επειδή f (x) = 2 , παίρνουµε: 0 0 x +1 0 x2 + 1
x +1 1
= ln(x 2 + 1)  = ln2
(x 2 + 1) − 2x 2 2(1 − x 2 ) 0
♦ f ´(x) = 2 ⋅ = 2
(x 2 + 1)2 (x + 1)2
Θέµα4
♦ f´(x)=0⇔x=1ήx=-1
α) ΗfέχειπεδίοορισµούτοRκαιείναιπροφανώς
♦ Ηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο∆1=(-∞,-1], συνεχήςσυνάρτηση.Έστωx>0.Τότε:
391
1 1 γ β β
1
g(x) = ∫ x f (t)dt = ∫ f (t)dt + ∫ x f (t)dt =
x x 1
δ) ∫ α
f (x)dx, ∫ γ
f (x)dx. ε) ∫ α
f (x)dx > 0.
1
x στ)f(x),f(g(x))g´(x).
= ∫ x f (t)dt − ∫ f (t)dt
1 1
β u2
[f (x)g(x)] α − ∫ α f ´(x)g(x)dx, ∫ u
β
και ζ) f (u)du,
1
 1
x ´  1  1 
g´(x)dx.
g´(x) =  ∫ f (t)dt − ∫ f (t)dt  = f   − 2  − f (x) =
x

1 1
  x  x  β
1 − 12 2
η) ∫ α
f (x) − g(x) dx.
1 x 1− x
=− 2 ⋅ − =
2 4 (
x 1 + 1 1 + 1 (1 + x 2 ) 1 + x 4
x ) x
Β. Είναιθεώρηµα.
x2 − 1 Γ. α) Λ(πρέπεια≤β). β) Λ. γ) Σ.

1 x2 1 − x2 δ) Λ. ε) Σ. στ)Λ.
=− 2 ⋅ − =
x x 2 + 1 x 4 + 1 (1 + x 2 ) 1 + x 4
⋅
x2 x2 Θέµα2
2 2
1− x 1− x α) ΕπειδήηFείναιαρχικήτηςfστο[α,β],θαισχύει
= − =0
2 4 2 4
(x + 1) x + 1 (1 + x ) 1 + x ότι:
β
Όµοιαγια x<0 είναι:
1 1
∫ α
f (x)dx = F(β) − F(α) ⇔ 4 = 10 − F(α) ⇔ F(α) = 6
−1
g(x) = ∫ f (t)dt = ∫ f (t)dt + ∫ f (t)dt =
x x
x x −1 β) Είναι:
1 β
∫
x
= ∫ f (t)dt − ∫ f (t)dt
x f (x)dx = 0 ⇔ F(β) − F(α) = 0 ⇔ F(α) = F(β)
α
−1 −1
και ΗFείναισυνεχήςστο[α,β](ωςπαραγωγίσιµη)και
παραγωγίσιµηστο(α,β)(ωςπαραγωγίσιµησεόλοτο
 1  1 
g´(x) = f   − 2  − f (x) = 0 [α,β]),αφού:
 x  x 
F´(x)=f(x),µεF(α)=F(β)
Άραg´(x)=0γιακάθεx∈R*.
*
ΣύµφωναµετοθεώρηµατουRolleυπάρχειξ∈(α,β)
β) Είναι g´(x)=0 γιακάθε x ∈ R , οπότε:
 c , αν x < 0
g(x) =  1 F´(ξ)=0⇔f(ξ)=0
c2 , αν x > 0
Θέµα3
Όµωςg(1)=0καιg(-1)=0.Άραg(x)=0γιακά-
α) Έστω:
θεx≠0.Εποµένως: x
1 g(x) = ∫ f (t)dt − (x − 1)e1− x , x ∈ »
1
I = ∫ f (x)dx = 0 για κάθε α ≠ 0
α
α ΗgείναιπαραγωγίσιµηστοRµε:
--9οΚριτήριοαξιολόγησης-- g´(x) = ( ∫ f (t)dt − (x − 1)e )´=

x
1
1− x
Θέµα1 = f (x) − e1− x + (x − 1)e1− x (1)

β
Α. α) 0,-. β) ≥0. γ) λ ∫ f (x)dx, Απότηνυπόθεσησυµπεραίνουµεότι g(x)≥0=g(1)
α
β β γιακάθεx∈R.Εποµένωςηgπαρουσιάζειστοεσω-
∫ α
f (x)dx + ∫ g(x)dx.
α τερικόσηµείοx0=1τοπικό(ολικό)ελάχιστοκαιεί-
ναιπαραγωγίσιµηστοσηµείοαυτό.Σύµφωναµετο 1
⇔ f (x) = ∫ f (xt)xdt + e x ⇔
0
θεώρηµατουFermatθαείναι:
x
(1) ⇔ f (x) = ∫ f (y)dy + e x (1)
g´(1) = 0 ⇐⇒ f (1) − 1 = 0 ⇔ f (1) = 1 0
Άραf(1)=1. Τοβ΄µέλοςτηςσχέσης(1)είναιπαραγωγίσιµησυ-
νάρτηση,γιατίηfείναισυνεχής.Άρακαιηfείναι
β) Η εξίσωση της εφαπτόµενης της Cf στο σηµείο
παραγωγίσιµη.
A (1, f (1) ) θαείναι:
β) Είναι:
y–f(1)=f´(1)(x–1)⇔y–1=2(x–1)⇔
g´(x)=[e-xf(x)–x–1]´=
⇔y=2x-1
=-e-xf(x)+e-xf´(x)–1(2)
γ) Έχουµε: Όµωςησχέση(1)δίνει:
f (x) − f (1)
f ´(1) = 2 ⇔ lim =2 ⇔ f´(x)=f(x)+ex
x →1 x −1
Οπότεησχέση(2)γίνεται:
f (x) − 1
⇔ lim =2
x →1 x − 1 g´(x)=-e-xf(x)+e-x[f(x)+ex]–1=
f (x) − 1 =-e-xf(x)+e-xf(x)+1–1=0
Θέτουµε h(x) = . Τότε:
x −1 γιακάθεx∈R. Άραηgείναισταθερή.

f (x)=(x–1)h(x)+1(1)
γ) Επειδήηgείναισταθερή,υπάρχειc∈R,ώστε:
και
g(x)=c⇔e-xf(x)–x–1=c⇔
lim h(x) = 2
x →1
⇔f(x)=(x+1+c)ex
Έτσι:
Όµωςησχέση(1)δίνειότι:
f (x) − x 3 (1) (x − 1)h(x) + 1 − x 3
A = lim == lim = f(0)=e0=1
x →1 x −1 x →1 x −1
οπότε:
 x3 − 1 
= lim  h(x) − = (0+1+c)e0=1⇔c+1=1⇔c=0
x →1
 x −1 
Άρα:
= lim  h(x) − (x 2 + x + 1)  = 2 − 3 = −1
x →1
f(x)=(x+1)ex,x∈R

Εποµένως Α=-1.
Θέµα4
α) Θέτουµεxt=y,οπότε:
17.Βασικέςασκήσεις
(xt)´dt=dy⇔xdt=dy
t 0 1 17.1 Πρέπει:
y 0 x α2–2β+1=0καιβ2–2α+1=0
Μεπρόσθεσηκατάµέληπαίρνουµε:
Έτσι:
1
(α–1)2+(β–1)2=0
f (x) = x ∫ f (xt)dt + e ⇔ x
0 Απ:α=β=1
393
17.2 α) Πρέπει: Ησχέση w =
4 − 3i
z δίνει:
5
 x 3 + y 3 = 2 
 2  ⇔ 4 + 3i
2
x + y = 1 + xy  z= w
5
(x + y)(x 2 − xy + y 2 ) = 2  Έτσι:
⇔   ⇔
x 2 − xy + y 2 = 1 4 + 3i 4 − 3i
  w − z1 = ρ ⇔ w − z1 = ρ
5 5
 x + y = 2   y = 2 − x
⇔  2  ⇔  2
2
x − xy + y = 1 x − 2x + 1 = 0 17.5 α) ΠρέπειIm(z)=0.
Απ:x=1,y=1 Απ:Ηισοσκελήςυπερβολήx2–y2=1
β) Είναι: β) ΠρέπειRe(z)=0.
2004 2004 2004 2004
z =(2+2i) =2 (1+i) = Απ:Οκύκλος(x–1)2+(y+1)2=32
1002
= 2 2004 (1 + i)2  = 2 2004 (1 + 2i − 1)1002 =
17.6 α) Έστωz=x+yiµεx,y∈R.Τότε:
2004 1002 2004 1002 3006
=2 (2i) =2 (-2 )=-2
z 2 − 2z + 1 = 0 ⇔ … ⇔
Απ:z=-23006
 x 2 − y 2 − 2x + 1 = 0 
⇔   (1)
17.3 Έστω z=x+yi. Είναι:

 y=0 
z≠2⇔(x,y)≠(2,0) ή
x − y − 2x + 1 = 0  
2 2
Βρίσκουµε: (2)
  
 x +1 = 0  
x 2 + y 2 − 2x + 4y 4x − 2y − 8
w= + i (1) Απ:z1=1,z2=-1–2iκαιz3=-1+2i
(x − 2)2 + y 2 (x − 2)2 + y 2
β) ΑνΑ,ΒκαιΓείναιοιεικόνεςτωνµιγαδικώνz1,
α) Απότησχέση(1)προκύπτειότιοwείναιπραγ-
z2καιz3αντίστοιχα,τότεέχουµε:
µατικός,ανκαιµόνοαν:
(AB) = (1 + 1)2 + 22 = 2 2
4x − 2y − 8
= 0 ⇔ 2x − y − 4 = 0 (2) και
(x − 2)2 + y 2
(ΑΓ) = 2 2
Απ:Ηευθεία2x–y–4=0χωρίςτοΑ(2,0)
οπότε(ΑΒ)=(ΑΓ).
β) Οwείναιφανταστικός,ανκαιµόνοαν:
Απ:Ισοσκελές
x 2 + y 2 − 2x + 4y
(x − 2)2 + y 2
= 0 ⇔ x 2 + y 2 − 2x + 4y = 0 ⇔ 17.7 α) Είναι:
2 2
⇔(x2–2x)+(y2+4y)=0⇔ z + 16 = 4 z + 1 ⇔ z + 16 = 16 z + 1 ⇔ … ⇔
2
⇔(x2–2x+1)+(y2+4y+4)=5⇔ ⇔ z = 16 ⇔ z = 4
⇔(x–1)2+(y+2)2=5(3) β) Είναι:
Απ:Οκύκλος(3)χωρίςτοΑ(2,0) z (α)
+ 4 = z + 1 ⇔ z + 16 = 4 z + 1 ⇐⇒ z = 4
4
17.4 α) Είναι w =…= z .
ΆραηεικόναΜτουzκινείταιστονκύκλοµεκέ-
β) Έστω z − z1 = ρ, όπουz1ηεικόνατουΚ. ντροτηναρχήΟτωναξόνωνκαιακτίναρ=4.
17.8 Υπάρχουνδύοτρόποι.Έναςαπόαυτούςείναι 3x yi
α = 3x 
 2 x = 2α
⇔ α + βi = + ⇔   ⇔  3
οπαρακάτω: 2 2 β= y   y = 2β
Είναι z = 2 καιw=2z+1.Άρα:  2 
Όµως:
w −1
2z + 1 = w ⇔ 2z = w − 1 ⇔ z = α 2 β2
2 x 2 + y 2 = 16 ⇔ … ⇔ + =1
36 4
Όµως:
ΆρατοσηµείοΝ(α,β)κινείταιστηνέλλειψη:
w −1
z =2 ⇔ = 2 ⇔ w −1 = 4 x2 y2
2 + =1
36 4
Απ:(x–1)2+y2=16
17.11 α) Η z 4 = z δίνει:
17.9 Είναι:
4
1 z4 = z ⇔ z − z = 0 ⇔
z = 1 ⇔ zz = 1 ⇔ z =
z
Απότηνυπόθεσηπαίρνουµε:
( 3
⇔ z z −1 = 0 ⇔ ) (z =0 Þ z = 1)
3⋅ 1 + i ♦ Αν z = 0, τότεz=0,πουείναιδεκτή.
3z + i z 3 + iz 1
w= = = =
−iz + 3 −i ⋅ 1 + 3 −i + 3z w ♦ Αν z = 1, τότε:
z
Έτσι: z 4 − z = 0 ⇔ z 4 − 1 = 0 ⇔ (z 2 − 1)(z 2 + 1) = 0 ⇔
1 2
w= ⇔ ww = 1 ⇔ w = 1 ⇔ w = 1 ⇔(z=1ήz=-1ήz=iήz=-i)
w
Άλλοςτρόπος β) Απότην z 5 = z παίρνουµεότι:

Έστωz=x+yi.Τότε: 5
z5 = z ⇔ z = z ⇔ z z − 1 = 0 ⇔ ( 4
)
3(x + yi) − i 3x + (3y − 1)i
♦ w =
i(x + yi) + 3
=
(3 − y) + xi
⇔ (z =0 Þ z = 1) ⇔ ( z = 0 Þ z = 1)
♦ x2+y2=1 ♦ Ητιµήz=0είναιλύσητηςεξίσωσης.
3x + (3y − 1)i ♦ Αν z = 1, τότε:

♦ w = =…=
(3 − y) + xi 1
zz = 1 ⇔ z =
z
9(x 2 + y 2 ) − 6y + 1
= =…=1 Άρα:
x 2 + y 2 + 9 − 6y
1
z5 = z ⇔ z5 = ⇔ z6 = 1 ⇔
z
17.10 Έστω z=x+yi. Θαισχύειότι z = 4, δη-
⇔(z3–1)(z3+1)=0⇔
λαδήx +y =16. Έστω w=α+βi, µε α,β∈R.
2 2
⇔(z–1)(z2+z+1)(z+1)(z2–z+1)=0⇔
Τότε:
⇔(z=1ήz2+z+1=0ή
8 8z 8z
w=z+ ⇔ w=z+ ⇔ w=z+ 2 ⇔ z=-1ήz2–z+1=0)⇔
z zz z
 −1 ± i 3 1± i 3 
8z x − yi ⇔ z =1 Þ z = Þ z = −1 Þ z = 
⇔ w=z+ ⇔ α + βi = x + yi + ⇔  2 2 
16 2 
395
Άραοιρίζεςτηςεξίσωσηςείναιοι: α) Οµιγαδικόςµετοµέγιστοµέτροείναιοz1=3+9i.
−1 ± i 3 1 ± i 3 β) Οµιγαδικόςµετοελάχιστοµέτροείναιο:
0, 1, − 1, ,
2 2 z2=-1–3i
17.12 α) Είναι: 17.14 α) Είναι:
α2+β2+γ2=αβ+βγ+γα⇔ 2 2
z−w = z+w ⇔ z−w = z+w ⇔
2 2 2
⇔α +β -2αβ=αβ+βγ+γα–2αβ–γ ⇔…⇔
⇔ (z − w) ( z − w ) = (z + w) ( z + w ) ⇔ … ⇔
⇔(α–β)2=(β–γ)(γ–α)
⇔ zw + wz = 0
Άρα:
β) Είναι:
(α–β)3=(α–β)(β–γ)(γ–α)
z z
Έτσι: zw + wz = 0 ⇔ zw = −wz ⇔ = − ⇔ u = −u
w w
3
α − β = (α − β)(β − γ)(γ − α) κ.λπ. Ανu=α+βi,µεα,β∈R,τότε:
β) Όµοια: u = − u ⇔ α + βi = −(α − βi) ⇔

⇔α+βi=-α+βi⇔2α=0⇔α=0
β−γ = γ−α = 3 α−β ⋅ β−γ ⋅ γ−α

Άρα u=βi.
οπότε:
α − β = β − γ = γ − α ⇔ (AB) = (ΒΓ) = (ΓΑ) 17.15 α) Df=R,Dg=R*.
β) x=1ήx=2.
17.13 Είναι: γ) Α(1,0),Β(2,0).
δ) Μετηβοήθειαπίνακα.
ε) x∈(-∞,1)∪(2,+∞).
στ)(0,1)∪(2,+∞).
17.16 Θέτουµεx=y=0,οπότεf(0)=0καιστη
συνέχειαy=0.
Απ:f(x)=x
17.17 α) Ανθέσουµεόπουxκαιyταf(x)καιf(y)

αντίστοιχα,προκύπτειότιx+y≤f(x)+f(y).
Ηεικόνατουzβρίσκεταισεκύκλοµεκέντροτοση-
β) Θέτουµεy=xστοερώτηµα(α).
µείοΚ(1,3)καιακτίνα ρ = 2 10. Ταζητούµεναση-
µείαπροκύπτουναπότηντοµήτηςευθείαςΟΚµετον 17.18 α) Df=(1,3).
κύκλο ( K, 2 10 ) . Είναι: β) Είναιγνησίωςαύξουσα.
♦ ΟΚ:y=3x(1) γ) x=2.
♦ C:(x–1)2+(y–3)2=40(2)
Τοσύστηµατωνεξισώσεων(1)και(2)δίνειταση-
17.19 α) Df=[-7,2].
µεία Α(3,9) και Β(-1,-3). Παρατηρώνταςκαιτο β) Γνησίωςφθίνουσα(καιµετονορισµό).
προηγούµενοσχήµαβλέπουµεότι: γ) Ναι,ωςγνησίωςµονότονη.
δ) Ταf(2)=-5καιf(-7)=13. γ) ΌταντοΒτείνειστοΑ,τότεθ→0.Άρα:
ε) f(x)=-5⇔f(x)=f(2). AB 2Rηµ θ ηµ θ  ηµ θ 
lim = lim 2 = 2lim 2 = lim  2  =1
Απ:x=2 B→ A θ→ 0  θ 
AB θ→ 0 θR θ→ 0 θ
 2 
17.20 α) Ναι.
β) Ναι,διότιηfείναι“1–1”. 17.23 α) Είναι:
γ) f-1(x)=ln(x+1)–3,x∈(-1,+∞).
ηµ 1
1
=y
x ===
x ηµy
A = lim lim =1
1
17.21 α) Έστωα,β∈Rµεf(α)=f(β).Τότε: x → +∞
x
y→ 0 y
♦ f(f(α))=f(f(β))⇔(fÎf)(α)=(fÎf)(β) Απ:Α=1
♦ f(f(f(α)))=f(f(f(β)))⇔(fÎfÎf)(α)=(fÎfÎf)(β) β) Είναι:
Εποµένως:  2
 ηµ 2 
B = lim x 2  xηµ  = 2  lim x 2 ⋅ x
(fÎfÎf)(α)-(fÎf)(α)= x → −∞
 x  x → −∞ 2 
 x 
=(fÎfÎf)(β)-(fÎf)(β)⇔α=β
Όµως:
β) Γιαx=0ηδοσµένησχέσηδίνει:
ηµ 2
2
=y
x ===
x ηµy
(fÎfÎf)(0)-(fÎf)(0)=0⇔ lim lim =1
x → −∞ 2 y→ 0 y
x
⇔ f ( f ( f (0) ) ) = f ( f (0) ) ⇐⇒ f ( f (0) ) = f (0) ⇐⇒
“1−1” “1−1”
Απ:Β=+∞
⇔f(0)=0
= x. Τότε:
17.22 α) Έστω AB 17.24 α) Επειδήηfείναιρητήσυνάρτηση(Df=R),
θαείναι:
Σε γωνία 2π αντιστοιχεί τόξο 2πR
x2 + 1
Σε γωνία θ αντιστοιχεί τόξο x A = lim f (x) = lim =
x → +∞ x → +∞ x + x2 + 3
4
Άρα:
x2 1
2π 2πR = lim = lim 2 = 0
= ⇔ x = θR x → +∞ x 4 x → +∞ x
θ x
β) Είναι:
β) ΦέρνουµεΟΓ⊥ΑΒ.Τότε:
(x 2 + 1)ηµx
=θ
♦ ΒΟΓ B = lim [f (x)ηµx] = lim
2
x → +∞ x → +∞ x4 + x2 + 3
θ AB θ θ Όµως:
♦ ΒΓ = Rηµ ⇔ = Rηµ ⇔ AB = 2Rηµ
2 2 2 2 f (x)ηµx = f (x) ⋅ ηµx ≤ f (x) = f (x)
οπότε:
-f(x)≤f(x)ηµx≤f(x)
Σύµφωναµετοπρώτοερώτηµαείναι:
lim [−f (x)] = − lim f (x) = 0
x → +∞ x → +∞
Έτσιαπότοκριτήριοτηςπαρεµβολήςπροκύπτειότι:
lim ( f (x)ηµx ) = 0
x → +∞
397
Τονίζουµεότιδενµπορούµεναεφαρµόσουµετονκα- ♦ g(α)g(β)=αβ[f(α)–β][f(β)–α]≤0
νόναDeL’Hospital,διότιτο lim ηµx δενυπάρχει(το διότια≤f(α)≤βκαια≤f(β)≤β.
x → +∞
γεγονόςαυτόπροκύπτειαπότηγραφικήπαράσταση ∆ιακρίνουµετιςπεριπτώσεις:
τηςσυνάρτησης y=ηµx). g(α)g(β)=0καιg(α)g(β)<0
 4 5 β 17.30 α) Θεωρούµετησυνάρτηση:

17.25 Είναι f (x) = x  1− + + α +  καιτο
 x x2 x 
h(x)=f(x)–g(x),x∈[0,1]

όριοέχειτηµορφή (+∞)(1+α) κ.λπ.
Ηhείναισυνεχήςστο[0,1],ωςδιαφοράτωνσυνε-
Απ:α)α=-1β)α=-1,β=12
χώνσυναρτήσεωνfκαιg.
17.26 α) Είναι: Είναι:
1 h(0)=f(0)–g(0)=f(0)–f(1)
♦ x 2 ηµ ≤ x2
x και
1 h(1)=f (1)–g(1)=f(1)–f(0)

♦ − x 2 ≤ x 2 ηµ ≤ x 2 κ.λπ.
x οπότε:
1
1 h(0)h(1)=[f(0)–f(1)][f(1)–f(0)]=
β) Είναι lim− e x = lim ey = 0. Ανθέσουµε y = , τό-
x→0 y →−∞ x =-[f(0)–f(1)]2<0
τεy→-∞,ότανx→0-. διότιf(0)≠f(1).
ΣύµφωναµετοθεώρηµαBolzano,υπάρχειξ∈(0,1)
17.27 Γιαx>0είναι f (x) ≤ ηµ5x . Άρα: τέτοιο,ώστεh(ξ)=0.Έτσι:
x
♦ f (0) = lim− f (x) = lim+ f (x) h(ξ)=0⇔f(ξ)–g(ξ)=0⇔f(ξ)=g(ξ)
x→ 0 x→ 0
ηµ5x β) ΌπωςφαίνεταικαιστοπαρακάτωσχήµαοιCfκαι

♦ lim+ f (x) ≤ lim+ ⇔ f (0) ≤ 5 Cgθαέχουνένατουλάχιστονκοινόσηµείο Μ(ξ,η),
x→ 0 x→ 0 x
Γιαx<0όµοιαβρίσκουµεότιf(0)≥5. µεξ∈(0,1).
Απ:f(0)=5
1 1
17.28 Ησχέση(γιαξ=x) f (x) = + µας
α−x β−x
οδηγείστηβοηθητικήσυνάρτηση:
g(x)=(α–x)(β–x)f(x)–α–β+2x,x∈[α,β]
Είναι:
2
♦ g(α)g(β)=- (α–β) <0
17.31 Είναι:
♦ gσυνεχήςστο[α,β]
lim f (x) = lim+ f (x) = f (0)
ΕφαρµόζεταιτοθεώρηµαBolzano. x → 0− x→ 0

♦ Για x<0 έχουµε:
17.29 Ανg(x)=xf(x)–αβ,x∈[α,β],τότε: ηµx
f (x) ≥ 2x +
♦ ηgείναισυνεχήςστο[α,β] x
οπότε: f (3) + f (4)
f (x 0 ) = = f (ξ)
 ηµx  2
lim f (x) ≥ lim−  2x + ⇔ f (0) ≥ 1 (1)
x → 0− x→0  x  Όµωςx0≠ξκαιf(x0)=f(ξ).
♦ Γιαx>0έχουµε: 17.35 α) Ησχέσηδίνει:

ηµx f2(x)–x4=2x2+1⇔
f (x) ≤ 2x +
x
⇔f2(x)=x4+2x2+1⇔
οπότε:
⇔f2(x)=(x2+1)2
 ηµx 
lim f (x) ≤ lim+  2x + ⇔ f (0) ≤ 1 (2) Επειδή(x2+1)2≠0γιακάθεx∈R,θαείναι:
x → 0+ x→0  x 
f(x)≠0,x∈R
Απ:f(0)=1
β) Ηfδενµηδενίζεταικαιείναισυνεχής.Άραθα
17.32 α) Α=(-2,2). διατηρείπρόσηµο.

β) Μ=+∞ και Ν=-∞. Όµωςf(2000)=4⋅106+1>0,οπότε:
γ) ΗfείναισυνεχήςστοΑ: f(x)>0

Απ:f(x)=x2+1,x∈R
lim f (x) = +∞ και lim f (x) = −∞
x→ 2 x→ −2
Άρα: 17.36 α) Έχουµεότι:

f(Α)=(-∞,+∞)=R f(xy)+f(x)+f(y)+3=x+y+xy(1)
Ησχέση(1)γιαx=y=1δίνει:
Σχόλιο
f(1)+f(1)+f(1)+3=3⇔3f(1)=0⇔
Ηάσκησηαυτήµαςδηλώνειότιανοιόροισταάκραα ⇔f(1)=0
καιβενόςδιαστήµατος,στοοποίοηfείναισυνεχής,
β) Γιαy=1ησχέση(1)δίνει:
είναιίσηµε+∞και-∞,τότετοσύνολοτιµώνείναιτοR.
(α)
f (x) + f (x) + f (1) + 3 = x + 1 + x ⇐⇒
17.33 Ηπρώτησχέσηδηλώνειότιηfείναισυνε- ⇔2f(x)=2x–2⇔f(x)=x-1
2 4
χήςστο0καιηδεύτερηδίνει f (x)=x . Στα (-∞,0) Ησυνάρτησηf(x)=x–1επαληθεύειτησχέση(1)

και (0,+∞) ηfδιατηρείπρόσηµο.Άρα: καιγιατολόγοαυτόείναιηζητούµενη.Τονίζουµε
f(x)=x2ήf(x)=-x2 στοσηµείοαυτόότιηεπαλήθευσητηςσχέσης(1)εί-
ναιυποχρεωτική,ώστεναθεωρηθείπλήρηςηλύση.
ή
− x , αν x < 0
2
 x , αν x < 0
2 γ) Είναι:
f (x) =  2 Þ f (x) =  2
 x , αν x ≥ 0 − x , αν x ≥ 0 xσυν2x xσυν2x
A = lim = lim =
x → +∞ f 2 (x) + 1 x → +∞ (x − 1)2 + 1
17.34 α) ΜετοθεώρηµαBolzanoγιατην: = lim
xσυν2x
= lim
1
⋅
συν2x
(∗)
f (1) + f (2)
x → +∞ x2 − 2x + 2 x → +∞ 1 − 2 + 22 x
g(x) = f (x) − στο [1, 2] x x
2
Όµωςµε x→+∞, µπορούµεναθεωρήσουµεότιx≠0

β) Όµοια,υπάρχει x0 ∈ [3,4] µε: καιµάλισταx>0.Έτσι:
399
συν2x συν2x 1 1 συν2x 1 β) Ανm=Μ,τότεηfείναισταθερήκαιεπιλέγουµε
= ≤ , − ≤ ≤ (2)
x x x x x x τυχαίοξ∈[α,β].
και 17.39 α) Ηfείναισυνεχήςστοx0=1,άρα:

 1 1
lim  −  = 0 = lim lim f (x) = lim+ f (x) = f (1) ⇔ … ⇔
x → +∞
 x x → +∞ x x → 1− x →1
Απότοκριτήριοπαρεµβολήςησχέση(2)δίνειότι: ⇔α–2β=-1
συν2x β) Είναι:
lim =0
x → +∞ x f (x) − f (1)
♦ lim− =4
Έτσιαπότησχέση(∗)προκύπτειότι: x →1 x −1
1 f (x) − f (1)
A= ⋅0 = 0 ♦ lim+ = … = 2α − β
1− 0 + 0 x →1 x −1
Απ:α=3,β=2
17.37 Ηδοσµένησχέσηδίνει:
17.40 α) Μετοκριτήριοπαρεµβολής.
f2(x)+2exf(x)=1+2ex⇔
β) ∆ιότιf´(0)=0.
⇔f2(x)+2exf(x)+e2x=1+2ex+e2x⇔
⇔[f(x)+ex]2=(1+ex)2 17.41 α) Απότοκριτήριοπαρεµβολήςπροκύπτειότι:
x
Η g(x)=f (x)+e είναισυνεχήςκαιδενέχειρίζες.
lim f (x) = 2
x→ 0
Άραδιατηρείσταθερόπρόσηµο.Έτσι:

Για x=0 ηδοσµένησχέσηδίνειότι:
♦ g(x)=1+ex⇔f(x)=1,x∈R
2≤f(0)≤2⇔f(0)=2
♦ g(x)=-1–ex⇔f(x)=-2ex–1,x∈R
Όµωςf(2004)<0. β) Ηδοσµένησχέσηγράφεται:
Απ:f(x)=-2ex–1,x∈R (x+2)–2≤f(x)–2≤(x2+x+2)–2⇔
⇔x≤f(x)–2≤x2+x(1)
17.38 ΗfέχειελάχιστητιµήmκαιµέγιστηΜ. ♦ Μεx>0ησχέση(1)δίνει:
Άρα: f (x) − 2
1≤ ≤ x +1

♦ m≤f (κ)≤Μ⇔3m≤3f (κ)≤3Μ x
Ητελευταία,σύµφωναµετοκριτήριοπαρεµβολής,
♦ m≤f(λ)≤Μ⇔5m≤5f(λ)≤5Μ
δίνει:
♦ m≤f(µ)≤Μ⇔7m≤3f(µ)≤7Μ f (x) − 2
lim =1
Προσθέτουµεκατάµέληκαιπαίρνουµε: x → 0+ x
3f (κ) + 5f (λ) + 7f (µ) ♦ Μεx<0ησχέση(1)δίνει:

m≤ ≤M
15 f (x) − 2
1≥ ≥ x +1
x
α) Έστωότιm<Μ.Επειδήηfέχεισύνολοτιµώντο
ηοποίαµετησειράτηςδίνειότι:
[m,Μ]στο[α,β],υπάρχειξ∈[α,β]τέτοιο,ώστε:
f (x) − 2
lim =1
3f (κ) + 5f (λ) + 7f (µ) x → 0− x
f (ξ) = κ.λπ.
15 Απ:f´(0)=1
17.42 α) Θέτουµε: β) ΤασηµείαεπαφήςείναιταΑ(1,4)καιΒ(3,14).
f (2 + h) − 3 Απ:y=3x+1,y=7x-7
g(h) = , h ≠ 0 κ.λπ.
h
Απ:f(2)=3 17.48 α) y=3x–2,y=3x+2.
β) Είναιf´(2)=5. β) Οιζητούµενεςεφαπτόµενεςείναι:
17.43 Είναι: η1:y=3x+2,η2:y=27x–54
f (x) − f (0) 27
f ´(0) = 1 ⇔ lim =1 και η3: y = (x − 1)
x→ 0 x 4
 f (3x) − f (0) f (2x) − f (0) f (x) − f (0) 
A = lim  + + 
x→ 0
 x x x  17.49 α) y=x–1.
Απ:Α=6
β) ΈστωΜ(α,f(α))τοσηµείοστοοποίοηευθεία
17.44 α) Α=α2f´(α)–2αf(α). ΑΒεφάπτεταιµετηCf.Τότεθαισχύειότι:
β) Β=g(α)f´(α)–f(α)g´(α).  f (α) = α − 1

 κ.λπ.
f ´(α) = λ ΑΒ = 1
17.45 Είναι:
f (x) − f (α) f (x) − f (α) 17.50 ΕπειδήηChέχειστοσηµείοΑ(α,h(α))ορι-
lim = lim =
x→ α x−α x→ α x−α ζόντιαεφαπτοµένη,θαισχύειότιh΄(α)=0.Όµως:
= lim
( f (x) − f (α) )( f (x) + f (α) ) = h´(x) =
f ´(x)g(x) − f (x)g´(x)

x→ α (x − α) ( f (x) + f (α) ) g 2 (x)
f 2 (x) − f 2 (α) Εποµένως:

= lim =
(
x → α (x − α) f (x) + f (α)
) h΄(α)=0⇔f΄(α)g(α)–f(α)g΄(α)=0⇔
 f (x) − f (α) f (x) + f (α)  ⇔f´(α)g(α)=f(α)g΄(α)⇔
= lim  ⋅  κ.λπ.
x→ α 
 x−α f (x) + f (α)  ⇔
f (α) f ´(α) (1)
= ⇐⇒ h(α) =
f ´(α)

g(α) g´(α) g´(α)
f(α)
Απ: f ´(α) = ⋅ f ´(α)
f(α)
17.51 Είναι:
17.46 Ανf(x)=αx2+βx+γ,τότε:
♦ f(1)=g(1)⇔…⇔α+β=-2
f (λ) − f (κ)
♦ λ ΑΒ = = α(κ + λ) + β
λ−κ ♦ f´(1)=g´(1)⇔…⇔2α+β=1
♦ λεφ=f΄(γ)=2αγ+β Απ:α=3,β=-5,y=x-1
Πρέπει:
λεφ=λΑΒ⇔2αγ+β=α(κ+λ)+β⇔ 17.52 α) Γιακάθεx∈Rείναι:
κ+λ  x2 + 1 ´ 2xex − (x2 + 1)ex x2 − 2x + 1
⇔ γ= ♦ f ´(x) =  x  = =−
2 x 2
ex
 e  (e )
17.47 α) ΤοσηµείοεπαφήςείναιτοΑ(1,4). x 2 − 4x + 3

♦ f ´´(x) = … =
Απ:y=3x+1 ex
401
β) Είναι: lim f (x) = lim+ f (x) = f (1) ⇔
x → 1− x →1
x2 − 2x +1 (x −1)2
♦ f´(x) = − x
= − x < 0 γιακάθεx≠1 ⇔α+β–1=1+γ⇔α+β=-1(1)
e e
Επιπλέονηfπρέπειναείναιπαραγωγίσιµηστο(0,2),
x 2 − 4x + 3 (x − 1)(x − 3)
♦ f ´´(x) = = άρακαιστοx0=1.Όµως:
ex ex
Έτσιηf´´είναιθετικήσταδιαστήµατα(-∞,1),(3,+∞) f (x) − f (1) αx 2 + βx − 1 + 2 (1)
♦ lim− = lim− ==
καιαρνητικήστοδιάστηµα(1,3). x →1 x −1 x →1 x −1
αx 2 + (−1 − α)x + 1
γ) Ηγραφικήπαράστασητηςf´έχειοριζόντιεςεφα- = lim− = lim− (αx − 1) = α − 1
x →1 x −1 x →1
πτόµενες,ανη(f´)´,δηλαδήηf´´,έχειρίζες.
f (x) − f (1) x + γ − (γ + 1)
Απ:Στασηµεία A ( 1, f ´(1) ) και B ( 3, f ´(3) ) ♦ lim+ = lim+ =1
x →1 x −1 x →1 x −1
17.53 α) Είναι: Άραα–1=1⇔α=2.

Απ:α=2,β=-3,γ=-3
[f(-x)]´=[-f(x)]´⇔f΄(-x)(-x)´=-f´(x)⇔
⇔-f´(-x)=-f´(x)⇔f´(-x)=f´(x)(1) 17.56 ΘεώρηµαRolleγιατην:

Απότησχέση(1)έχουµεότιηf ´είναιάρτια. g(x)=f(x)–x2,x∈[0,2]
β) Επειδήηfείναιδύοφορέςπαραγωγίσιµη,απότη 17.57 Θεωρούµετησυνάρτηση:

σχέση(1)έχουµε: x3 5 2
− x + 4x + µ
f (x) =
[f΄(-x)]´=[f΄(x)]´⇔f΄΄(-x)(-x)´=f΄´(x)⇔ 3 2
⇔-f΄´(-x)=f΄´(x)⇔f´΄(-x)=-f´΄(x)(2) Έστωότιηεξίσωσηf(x)=0έχειδύοτουλάχιστονρί-
ζεςστο(2,3).Ανρ1καιρ2,µερ1<ρ2,είναιδύοαπό
Εποµένωςηf´´είναιπεριττή.Ησχέση(2)γιαx=0
τιςρίζεςαυτές,τότεέχουµεf(ρ1)=f(ρ2)=0.
δίνει:
f´´(0)=-f´´(0)⇔f´´(0)=0
17.54 Είναιf(2)=3.ΕπειδήηεφαπτοµένηετηςCf

στο Α(2,3) είναιπαράλληληστηνευθεία: ΣύµφωναµετοθεώρηµαRolleυπάρχει ξ ∈ (ρ1,ρ2)τέ-

τοιο,ώστεf΄(ξ)=0.Όµως:
y=4x+6
♦ f´(x)=x2-5x+4
θαείναιλε=4,δηλαδή: ♦ f´(ξ)=0⇔ξ2–5ξ+4=0⇔ξ1=1ήξ2=4,
f´(2)=4(1) άτοπο.
17.58 Θεωρούµετησυνάρτηση:
g(1)=3,g´(1)=f´(2)=4
F(x)=λx4+2x3–2(λ+1)x2+λx
Απ:y=4x-1
ηοποίαέχειπαράγωγοτηνf.ΗFείναισυνεχήςστο
17.55 Πρέπει: [0,1]καιπαραγωγίσιµηστο(0,1),µεF(0)=0και
f(0)=f(2)⇔-1=2+γ⇔γ=-3 F(1)=λ+2–2λ–2+λ=0,δηλαδήF(0)=F(1).
Ηfπρέπειναείναισυνεχήςστο[0,2],οπότεηfπρέ- ΣύµφωναµετοθεώρηµατουRolleυπάρχειξ∈(0,1)

πειναείναισυνεχήςκαιστο x0=1. Έτσι: τέτοιο,ώστεF΄(ξ)=0⇔f(ξ)=0.
17.59 Αν f (x)=x3+x2+3x+α, τότε f (R)=R 17.64 Ανβάλουµεxστηθέσητουξ,ησχέσηγίνεται:
καιηfείναιγνησίωςαύξουσα. 1 1
f ´(x) = + ⇔
α−x β−x
17.60 α) Είναι: ⇔f´(x)(α–x)(β–x)=(β–x)+(α–x)⇔
f(0)=g(0)=1καιf(1)=g(1)=3
⇔ef(x)f´(x)(x–α)(x–β)+
β) ΜεθεώρηµαRolleστην: +(x–β)ef(x)+(x–α)ef(x)=0⇔
h(x)=f(x)–g(x)=3x+x2–3x–1 ⇔ ( ef (x) )´(x − α)(x − β) + (x − α)´(x − β)ef (x) +
καταλήγουµεσεάτοπο.
+(x–α)(x–β)΄ef(x)=0⇔
17.61 Επειδή λη = -3, αρκεί να αποδείξουµε ότι ⇔[ef(x)(x–α)(x–β)]΄=0
υπάρχειξ∈(1,3)τέτοιο,ώστεf´(ξ)=-3.Ηfως Θεωρούµετησυνάρτηση g(x)=ef(x)(x–α)(x–β),
παραγωγίσιµηστοRείναισυνεχήςστο [1,3] και x∈[α,β]καιεφαρµόζουµετοθεώρηµαRolle.
παραγωγίσιµηστο (1,3). ΣύµφωναµετοΘ.Μ.Τ.

17.65 α) Έστωx0∈R.Τότε:
υπάρχειξ∈(1,3)τέτοιο,ώστε:
f (x) − f (x 0 ) ≤ (x − x 0 ) 4
f (3) − f (1) 7 − 13
f ´(ξ) = = = −3 Μεx≠x0παίρνουµε:
3 −1 2
4
f (x) − f (x 0 ) x − x0
≤ ⇔
17.62 ΕφαρµόζουµετοΘ.Μ.Τ.γιατην f (x)=συνx
x − x0 x − x0
 5π 6π 
για x ∈  ,  . f (x) − f (x 0 ) 3
 18 18  ⇔ ≤ x − x0 ⇔
x − x0
17.63 α) ΑπόΘ.Μ.Τ.υπάρχουν: 3 f (x) − f (x 0 ) 3

⇔ − x − x0 ≤ ≤ x − x0 κ.λπ.
x − x0
f (0) − f ( −2) f (0) + 2
♦ ξ1∈(-2,0): f ´(ξ1 ) = =
0 − (−2) 2 β) Επειδήf´(x)=0γιακάθεx∈R,ηfείναιστα-
δηλαδήf(0)+2=2f´(ξ1) θερή.
f (2) − f (0) 2 − f (0) Είναιδηλαδήf(x)=c,x∈R.Γιαx=2003παίρ-

♦ ξ2 ∈ (0,2): f ´(ξ 2 ) = = νουµε:
2 2
οπότε: f(2003)=c⇔c=2004
2-f(0)=2f´(ξ2) Άρα f (x)=2004γιακάθεx∈R.

β) Είναιf´(x)≤1γιακάθεx∈(-2,2),οπότε:
17.66 α) Έστωτυχαίοy∈R(ήy=x0).Ηδοσµέ-
f (0) + 2
♦ f ´(ξ1 ) ≤ 1 ⇔ ≤1 ⇔ νησχέσηδίνει:
2
−(x − y)2 f (x) − f (y) (x − y)2
⇔f(0)+2≤2⇔f(0)≤0(1) ♦ ≤ ≤ , x<y
x−y x−y x−y
2 − f (0)
♦ f ´(ξ 2 ) ≤ 1 ⇔ ≤1 ⇔
2 −(x − y)2 f (x) − f (y) (x − y)2
♦ ≥ ≥ , x>y

⇔2-f(0)≤2⇔f(0)≥0(2) x−y x−y x−y
Απότις(1)και(2)προκύπτειότιf(0)=0. Απ:f´(y)=0,δηλαδήf´(x)=0
403
β) Ηfείναισταθερή. β) Είναι:
Απ:f(x)=2004 x>1⇔h(x)<h(1)⇔
⇔f(x)–g(x)<f(1)–g(1)⇔
17.67 α) Είναιh´(x)=0καιφ΄(x)=0.
⇔f(x)<g(x)

β) Είναι h(x)=0 και φ(x)=0.
Έτσιf(x)<g(x)γιακάθεx∈(1,+∞).
17.68 Απότηδοσµένησχέσηδενµπορούµενασυ-
µπεράνουµεότιf(x)=0γιακάθεx∈Rήf(x)=2f´(x)
17.72 Μετηµέθοδοτηςµονοτονίας.
γιακάθεx∈R.Εργαζόµαστεµεάλλοτρόπο.Έχουµε: α) x=1.
f (x) [ f (x) − 2f ´(x)] = 0 ⇔ f 2 (x) − 2f (x)f ´(x) = 0 ⇔ β) x=0.
⇔ f 2 (x) = ( f 2 (x) )´ ⇔ f 2 (x) = ce x (1)

17.73 Ανh(x)=f(x)–g(x)=…=ex–e-x+x3+2x,

Για x=0 η(1)δίνει: τότεh´(x)>0κ.λπ.Όµωςh(0)=0.
2 0
f (0)=ce ⇔c=1(2) Απ:Α(0,4)
Απότιςσχέσεις(1)και(2)παίρνουµε:
f2(x)=exγιακάθεx∈R 17.74 ∆εςαντίστοιχαλυµέναθέµατα.
Ηfείναισυνεχήςκαιδενέχειρίζες.Άραδιατηρεί α) x=0.
πρόσηµοκαιµάλισταθετικό,αφούf(0)=1>0.
β) Γιαx>0είναιf(x)>f(0).
x
Απ: f(x) = e 2
x2 + 1
17.75 α) f ´(x) = − < 0.
2x 2 + 5x + 2 (x 2 − 1)2
17.69 α) f ´(x) = −2 ⋅ .
(x 2 − 1)2 Απ:Γνησίωςφθίνουσαστα(-∞,-1),(-1,1),(1,+∞)
 1 β) ΤοR.
β) Γνησίωςαύξουσαστα[-2,-1),  −1, −  κ.λπ.
 2

γ) f (∆)=(0,+∞). 17.76 α) Είναι2f(x)=[1+f´(x)]x,οπότε:
♦ 2f´(x)=xf´´(x)+1+f´(x)⇔f´(x)=xf´΄(x)+1
17.70 Στηνf´εξετάζουµετιςπεριπτώσεις∆<0και
♦ [f´(x)]´=[xf´´(x)+1]´⇔
∆=0.
⇔f´´(x)=f´´(x)+xf´´´(x)⇔xf´´´(x)=0
Απ:α∈[-6,6]
Ανx≠0,τότεf´´´(x)=0,οπότε:
17.71 α) Θεωρούµετησυνάρτησηh(x)=f(x)–g(x),  c1 , αν x < 0
x∈R.Είναι: 
f ´´(x) =  α, αν x = 0
h´(x)=[f(x)–g(x)]´=f´(x)–g´(x)<0 c , αν x > 0
 2
γιακάθεx∈R.Άραηhείναιγνησίωςφθίνουσα. Βρίσκουµεα=f´´(0).
Εποµένωςπαίρνουµε: β) Είναι:
x<1⇔h(x)>h(1)⇔ f´´(x)=α⇔[f´(x)]´=[αx]΄⇔f´(x)=αx+β⇔
⇔f (x)–g(x)>f (1)–g(1)⇔  αx 2 ´ αx 2
⇔ f ´(x) =  + βx  ⇔ f (x) = + βx + γ
⇔f (x)–g(x)>0⇔f (x)>g(x)  2  2
Είναιόµως: β) Είναιf(1)=0.
♦ f(0)=1⇔γ=1 Απ:x=1

γ) Αν α>1 είναι:
♦ f´(0)=1⇔β=1
f(x)≤0⇔f(x)≤f(1)
α α
♦ f (1) = 3 ⇔ + β + γ = 3 ⇔ =1 ⇔ α = 2 Απ:x∈(-∞,1]
2 2
Αν0<α<1είναι:
Απ:f(x)=x2+x+1 f(x)≤0⇔f(x)≤f(1)
Απ:x∈[1,+∞)
17.77 α) Παίρνουµε:
δ) ΕίναιΑ=-∞,Β=+∞,f(R)=R.
2[f(x)–g(x)][f´(x)–g´(x)]=0⇔
⇔([f(x)–g(x)]2)´=0⇔ ε) f(R)=R(περιπτώσειςγιατοα).
⇔[f(x)–g(x)]2=c
17.80 α) Είναι:
Γιαx=0ητελευταίασχέσηδίνει:
1 − lnx
[f(0)–g(0)]2=c⇔c=1 ♦ f ´(x) =
x2
Άρα[f(x)–g(x)]2=1. ♦ f´(x)=0⇔x=e
2
β) Αν h(x)=f (x)–g(x), τότε h (x)=1. Ηhείναι
συνεχήςκαιεπειδή h(x)≠0 γιακάθε x ∈ R, ηh
διατηρείπρόσηµο.Άραείναι:
♦ h(x)=1⇔f(x)–g(x)=1⇔f(x)=g(x)+1

γιακάθεx∈Rή
1
♦ h(x)=-1⇔f(x)–g(x)=-1⇔f(x)=g(x)–1 Το f (e) = είναιολικόµέγιστο.
e
β) Είναιπ>e,οπότε:
lnπ 1
17.78 α) ΕίναιΑ=R*.Παράγωγοςγινοµένου(ήπη- f (π) < f (e) ⇔
π
< ⇔ elnπ < π ⇔
e
λίκου).
⇔lnπe<π⇔πe<eπ
β) Φαίνεταιστονπαρακάτωπίνακα. γ) Είναι:
lnx 1
f (x) ≤ f (e) ⇔ ≤ ⇔ lnx e ≤ x ⇔ x e ≤ e x
x e
δ) Είναια+1>α≥e,οπότεf(α+1)<f(α)κ.λπ.
ε) ΜετοθεώρηµαFermatστηνg(x)=αx–xα,x>0.
γ) Τοf(-40)=-300είναιτοπικόµέγιστοκαιτο Είναιg(x)≥g(α),οπότεπρέπειg΄(α)=0,κ.λπ.

f (40)=20 είναιτοπικόελάχιστο.
17.81 Ηfείναιγνησίωςαύξουσακαισυνεχής.Ησχέ-
17.79 α) Είναι: σηδίνει:
♦ f´(x)=αxlnα+α-1 ♦ f2(x)=(ex–1)2
♦ f´(x)>0,ανα>1καιf´(x)<0,αν0<α<1 ♦ f2(x)=0⇔(ex–1)2=0⇔x=0
405
Αλλάηfωςσυνεχήςδιατηρείπρόσηµοσταδιαστή- 17.86 Πρέπειf´(-1)=0,µεεπαλήθευση.

µατα (-∞,0) και (0,+∞). Άρα: Απ:α=0ήα=1
x x
f (x)=e –1ήf (x)=-e +1ή 17.87 α) Είναιg(x)≤g(0).
 e − 1, αν x < 0 −e + 1, αν x < 0
x x
f(x) =  x Þ f(x) =  x β) ΑπόθεώρηµαFermatg΄(0)=0.
−e + 1, αν x ≥ 0  e + 1, αν x ≥ 0
17.88 α) Τοf(-2)=-20τοπικόελάχιστο.Τοf(2)=12
Αλλάηfείναιγνησίωςαύξουσα,οπότε:
τοπικόµέγιστο.
f(x)=ex–1,x∈R β) Τρειςρίζες.
γ) f(R)=R.
17.82 α) f´(x)=4(x–2)lnx,x>0.
δ) Όχι,αφούf(R)=R.
Απ:Γνησίωςαύξουσαστα(0,1],[2,+∞),
γνησίωςφθίνουσαστο[1,2]
17.89 Θεωρούµετησυνάρτηση:
β) Τοf(1)=9είναιτοπικόµέγιστο. f(x)=2(x+1)ν–ν(ν–1)x2–2νx–2,x≥0

Το f (2)=- 8ln2+14 είναιτοπικόελάχιστο.
17.83 Έστωότιέχειγια x=α. Τότε f ΄(α)=0.

Παίρνουµεέτσια2+α+1=0,άτοπο.
17.84 ΜετοθεώρηµαFermatστην:
f(x)=αx+βx–2
Ηfείναιπαραγωγίσιµηστο [0,+∞) µε:
Είναι:
♦ f´(x)=2ν(x+1)ν-1–2ν(ν–1)x–2ν
f(x)≥0=f(0)
οπότεf´(0)=0κ.λπ. ♦ f´´(x)=2ν(ν–1)(x+1)ν-2–2ν(ν–1)
♦ f´´(x)=0⇔2ν(ν–1)[(x+1)ν-2–1]=0⇔x=0
17.85 α) Είναι: αφούx≥0.
f´(x)[f2(x)+1]=x2+1⇔ Επειδήf´´(x)>0γιακάθεx>0,ηf´είναιγνησίως
2
x +1 αύξουσαστο[0,+∞).Έτσι:
⇔ f ´(x) = >0
f 2 (x) + 1 x>0⇔f´(x)>f´(0)⇔f´(x)>0

γιακάθε x ∈ R. Άραηfείναιγνησίωςαύξουσα. Εποµένωςηfείναιγνησίωςαύξουσαστο[0,+∞).Άρα:
β) Γιαναβρούµετοπρόσηµοτηςf(x),πρέπειναβρού- x>0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
µετιςρίζεςτης,ανυπάρχουν.Γιαx=0παίρνουµε:
1620
f(0)[f2(0)+3]=0⇔f(0)=0 17.90 α) E(x) = 5x + + 300, x > 0
x
Έτσι: β) 20cm×24cm
♦ x<0⇔f(x)<f(0)⇔f(x)<0
♦ x>0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0 17.91 α) Ηεξίσωσητηςγραµµήςείναι:
Απ:Είναι: 400 − 300
y − 400 = (x − 10) ⇔
f(x)<0,γιαx<0, 10 − 20
f(x)>0,γιαx>0 ⇔y–400=-10(x–10)⇔y=500–10x
Εποµένως,ανπαράγονταιxµονάδεςτουπροϊόντος,η Γιαx<1είναιg(x)<g(1)=0.Γιαx>1είναι:
τιµήανάµονάδαείναιy=500–10x.Άραταέσοδα g(x)<g(1)=0
είναι:
Άρα g(x)<0 γιακάθεx≠1καιg(1)=0.Τοπρόσηµο

E(x)=xy=x(500–10x) τηςgφαίνεταισυγκεντρωτικάστονπαρακάτωπίνακα.
δηλαδή:
E(x)=500x–10x2,0<x≤30
β) Είναι:
♦ E´(x)=500–20x β) ΗfέχειπεδίοορισµούτοδιάστηµαΑ=(0,+∞).
♦ E´(x)=0⇔500–20x=0⇔x=25 Είναι:
f´´(x)=12lnx+12–12x=12(lnx+1–x)=12g(x)
Όπωςδείχνεικαιοπαρακάτωπίνακαςµονοτονίαςτης
συνάρτησηςE(x),ταµέγισταέσοδαεπιτυγχάνονταιγια Επειδήηf´´(x)<0γιακάθε0<x≠1καιηf´είναι
x=25,ότανδηλαδήπαράγονταιηµερησίως25τεµάχια. συνεχής(ωςπαραγωγίσιµη)στοx=1,συµπεραίνουµε
ότιηf´είναιγνησίωςφθίνουσαστοΑ=(0,+∞).
Απ:Ηfείναικοίλη
17.96 α) Κοίληστο[-1,1]κ.λπ.

β) x=-1ήx=1.
γ) x=1,x=-2.
γ) Ταµέγισταέσοδαείναι:
Ε(25)=25(500–10⋅25)=25⋅250= 17.97 Είναια=3,β=-1καιγ=-2.

=6250 χρηµατικέςµονάδες
17.98 Είναι:
17.92 α) f ´´(x) = 6x − 18 + 12 , x > 0. ♦ (ε):y=2x+β
x
f (x) α +1
♦ 2 = lim ⇔ … ⇔ =2 ⇔ α=5
β) Κυρτήστο(0,1],[2,+∞)καικοίληστο[1,2]. x → +∞ x 3
γ) x=1,x=2. ♦ β = lim [f (x) − 2x] ⇔ … ⇔ β = −2

x → +∞
17.93 Είναιf´΄(x)=x2–αx+1.Εξετάζουµετιςπε- Απ:α=5,β=-2
ριπτώσεις∆<0και∆=0. 17.99 Είναι:

Απ:α∈[-2,2] f (x)
 lim =3
 x → +∞ x

17.94 Πρέπειf´(1)=0καιf´΄(2)=0,µεεπαλήθευση!  και

Απ:α=1,β=2  xlim
→ +∞
[f (x) − 3x ] = −2
17.95 α) Ηgέχειπεδίοορισµούτο(0,+∞).Είναι: Απ:Α=1
♦ g´(x) =
1
−1 =
1− x
, x>0 17.100 Είναι:
x x
f (x)
♦ g´(x)=0⇔x=1 ♦ lim = 3 και lim [f (x) − 3x] = 4
x → +∞ x x → +∞
407
µ
f (x)
+6 f (x)
x 3µ + 6 ⇔ lim =1 (1)
♦ lim =1 ⇔ =1 ⇔ x→ 0 x
x → +∞
[f (x) − 3x] + 5 + 2 4+5
x α) Είναι:

⇔3µ=3⇔µ=1 0
ηµx − xe x 0 (ηµx − xe x )´
Απ:µ=1 A = lim 2
== lim =
x→ 0 x x→ 0 (x 2 )´
17.101 ΟκανόναςτουDeL’Hospitalεγγυάταιµόνο 0
συνx − e x − xe x 0 − ηµx − e x − e x − xe x
τηναντίστροφηδιαδικασία,ότιδηλαδήανυπάρχειτο = lim == lim =
x→ 0 2x x→ 0 2
lim f ´(x), τότεαυτόθαείναιίσοµετο: −2
x→ α
= = −1
f (x) − f (α) 2
lim
x→ α x−α β) Είναι:
δηλαδήίσοµεf ´(α). f (x)
xf (x) x
B = lim = lim =
x → 0 ηµx − xe x x → 0 ηµx − xe x
17.102 α) Ανg(x)=ex–x–1,τότε: x2
x
g(0)=0καιg´(x)=e -1 f (x)
lim (α) f ´(0)
x→ 0 x
= x
== = −1
lim
ηµx − xe −1
x→ 0 x2
17.104 α) Γιαx=0έχουµεef(0)+f(0)=1.Θεω-

ρούµετησυνάρτησηg(x)=ex+x–1.Τότε:

Ηµονοτονίατηςgεξασφαλίζειότιτο x=0 είναιηµο- ♦ g(0)=0
ναδικήρίζα. ♦ g´(x)=ex+1>0
β) Ηδοσµένησχέσηδίνει: Ηgείναιλοιπόνγνησίωςαύξουσα,οπότεηρίζαx=0
είναιµοναδική.Έτσι:
(ex–x–1)f(x)=1–συνx⇔
ef(0)+f(0)=1⇔g(f(0))=0⇔
1 − συνx
⇔ f (x) = x ⇔g(f(0))=g(0)⇔f(0)=0
e − x −1
διότιηgωςγνησίωςµονότονηείναικαι“1–1”.
γιαx≠0.Άρα,λόγωτηςσυνέχειαςτηςfστοx0=0
είναι f (0) = lim f (x) κ.λπ. β) Παίρνουµε:
x→ 0
ef(x)f´(x)+f´(x)=συνx–1⇔
Απ:f(0)=1 συνx − 1
γ) Είναι: ⇔ f ´(x) = ≤0
1 + ef (x)
 1 − συνx γιακάθεx∈R.Είναι:
 , αν x ≠ 0
f (x) =  e x − x − 1
 1, αν x = 0 συνx–1=0⇔x=2κπ

µε κ ∈ Z καιηf´(x)δεναλλάζειπρόσηµο.Άραηfεί-

µεβάσητοερώτηµα(β).
ναιγνησίωςφθίνουσα.
17.103 Είναι: γ) Είναι:
f (x) − f (0) 1 συνx − 1
f ´(0) = 1 ⇔ lim =1 ⇔ A = lim ⋅ =
x→ 0 x−0 x→ 0 1 + ef (x) x4
0 0 −2(x − 1)3
=
1
lim
συνx − 1 0 1
== lim
−ηµx 0
==
17.106 α) f ´(x) = .
x3
1 + 1 x→ 0 x4 2 x → 0 4x 3
β) Ηfείναιγνησίωςαύξουσαστο(0,1]καιγνησίως
1 συνx 1 συνx
= − lim 2
= − lim 2 = −∞ φθίνουσαστο[1,+∞).
8 x → 0 3x 24 x → 0 x
γ) ∆ιαιρούµεµεx2(αφούx≠0)καιπαίρνουµεισο-
Τονίζουµεότι:
δύναµαf(x)=0.
lim f (x) = f (0) = 0
x→ 0 Απ:x=1
διότιηfωςπαραγωγίσιµηείναικαισυνεχήςστο x0=0. δ) Είναι:
f (x)
lim = −2 και lim [f (x) + 2x] = +∞
17.105 α) Είναι: x → +∞ x x → +∞
lim f (x) = f (0)

x→ 0
17.107 ∆εςτοπαρακάτωσχήµα.
Αλλάγιαx=0παίρνουµε:
f(0)[f2(0)+3]=0⇔f(0)=0
Απ:f(0)=0
β) Παραγωγίζουµεκαιπαίρνουµε:
♦ f´(x)[f2(x)+1]=ex-1
♦ f´(x)=0⇔x=0

Έτσιηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο(-∞,0]καιγνη-
σίωςαύξουσαστο [0,+∞). Το f (0)=0 είναιελά- 17.108 α) Είναι:
χιστοτηςf(x).
x3 + 3x − 4 6(2 − x)
γ) Είναι: f´(x) = και f´´(x) = κ.λπ.
x3 x4
f ´(x)  ex − 1 1 
A = lim = lim  ⋅ 2  =…=1 β) ΜετηβοήθειατηςCfηεξίσωσηγίνεταιf(x)=α,
x→ 0 x x→ 0
 x f (x) + 1 
x≠0.
Άλλοςτρόπος Απ:Ανα<0,µοναδικήρίζα
 e x − 1 ´ Ανα=0,δύορίζες
Βρίσκουµετην f ´´(x) =  2  κ.λπ. Ανα>0,τρειςρίζες
 f (x) + 1 
δ) Η x=0 είναιλύση.Αυτήείναικαιηµοναδική, 17.109 Απαιτείταιπροσεκτικήεκτέλεσητωνπράξεων.

διότιγιαx≠0είναιf(x)>0,δηλαδήf(x)≠0. ζ) ∆εςτοεπόµενοσχήµα.
409
ε) Μεβάσητο(β)µοναδικήρίζαείναιτοx=0.
Απ:x=0
στ)Είναιf(x)≥f(0)=0.
17.112 f(x)=x3+2x2+2.
17.113 f(x)=x+ln(x+1)+2.
17.114 α) Α=εφx–x+c.
2
(x + 1) β) Β=-σφx–x+c.
17.110 α) f ´(x) = e − x + , x ∈ ».
x2 + 1
β) Είναιf´(x)>0,οπότεηfείναιγνησίωςαύξουσα.
17.115 Έστωότιυπάρχειτέτοιαπαράγουσακαι:
Α(α,F(α))καιΒ(β,F(β))
γ) Ηεξίσωσηγίνεταιισοδύναµηµετηνf(x)=0
δύοκοινάσηµείατηςCFµετηνευθείαε:y=2004.
(πολλαπλασιάζουµεµεe-x).
Τότε:
Απ:x=0
F(α)=F(β)=2004
δ) Α=+∞,αφού lim e − x = 0.
x → +∞ ΗFείναιόµωςπαραγωγίσιµηστοR,οπότεπληρούνται
οιπροϋποθέσειςτουθεωρήµατοςRolleγιατηνFστο
17.111 α) Α=(-1,+∞). [α,β].Εποµένωςυπάρχειξ∈(α,β)τέτοιο,ώστε:
β) Είναι: F´(ξ)=0⇔f(ξ)=0
1 Όµωςf(x)≠0γιακάθεx∈R.
f ´(x) = e x −
x +1
και 17.116 Είναι:
x 1 f ´(x)
f ´´(x) = e + >0 f ´(x) = 2f (x) ⇔ = 2 ⇔ [lnf (x)]´= 2 (1)
(x + 1)2 f (x)
µεf´(0)=0.Ηf΄είναιγνησίωςαύξουσακ.λπ. Απ:f(x)=e2x

Στο (-1,0] ηfείναιγνησίωςφθίνουσακαιστο [0,+∞)
είναιγνησίωςαύξουσα. 17.117 α) Γιαx=0παίρνουµεf´(0)=1.Έτσι:
2f´(x)f(x)=2(ex+1)ex⇔
⇔[f2(x)]´=2(ex+1)(ex+1)´⇔
⇔[f2(x)]´=[(ex+1)2]´⇔
⇔f2(x)=(ex+1)2+c
Γιαx=0προκύπτειc=0.
γ) Τοπικόελάχιστοτοf(0)=0. Άλλοςτρόπος

δ) lim f (x) = +∞, οπότε f (Α)=[0,+∞). (∆ενχρειά- Είναι2(ex+1)ex=2e2x+2ex=(e2x+2ex)´.Έτσι:
x → −1
[f2(x)]´=(e2x+2ex)´⇔f2(x)=e2x+2ex+c
ζεταιτο lim f (x), διότιτοf(0)=0είναιελάχιστοκαι
x → +∞
Αυτήγιαx=0δίνειc=1,οπότεοδηγούµαστεστην:
lim f (x) = +∞. )
x → −1 f2(x)=(ex+1)2
β) Ηfείναισυνεχήςκαιδενέχειρίζες.Άραηfδια- β) Είναι:
τηρείπρόσηµοστοR. Β = ∫ ηµx ⋅ ln(2 + συνx)dx =
Απ:f(x)=ex+1
= − ∫ (2 + συνx)´ln(2 + συνx)dx =
17.118 α) Είναι: 1
= −(2 + συνx)ln(2 + συνx) + ∫ (2 + συνx) (−ηµx)dx =
 x 3 ´ x3 x3 1 2 + συνx
A = ∫ x2lnxdx = ∫   lnxdx = lnx − ∫ ⋅ dx =
3 3 3 x = −(2 + συνx)ln(2 + συνx) − ∫ ηµx dx =
3 3
x 1 x 11  =-(2+συνx)ln(2+συνx)+συνx+c
= lnx − ∫ x 2 dx = lnx −  x 3  + c =
3 3 3 3 3 
x3 x3 1  1 17.121 α) Είναι:
= lnx − + c = x 3  lnx −  + c
3 9 3  3 lnx  1   1 ´
A=∫ dx = ∫ lnx ⋅  2  dx = ∫ lnx  −  dx =
x2 x   x
β) ΤοολοκλήρωµαΒπαρουσιάζειιδιαιτερότητα,γιατί
lnx 1 1 lnx 1 lnx 1
λείπειοέναςπαράγοντας.Επειδή(x+2)´=1έχουµε:
x ∫x x x ∫ x2
=− + ⋅ dx = − + dx = − − +c
x x
B = ∫ ln(x + 2)dx = ∫ (x + 2)´ln(x + 2)dx =
β) Είναι:
1
= (x + 2)ln(x + 2) − ∫ (x + 2) dx = 2x 2x x
x+2 B=∫ dx = ∫ dx = ∫ dx =
1 + συν2x 2συν 2 x συν 2 x
= (x + 2)ln(x + 2) − ∫1dx = (x + 2)ln(x + 2) − x + c 1
= ∫x⋅ dx = ∫ x(εφx)´dx = xεφx − ∫ εφx dx =
συν 2 x
γ) Είναι:
ηµx (συνx)´
= xεφx − ∫ dx = xεφx + ∫ dx =
dx = ∫ lnx ( x )´dx =
lnx
Γ=∫ συνx συνx
2 x
=xεφx+ln(συνx)+c
1 1
= x ⋅ lnx − ∫ x dx = xlnx − ∫ dx =
x x
17.122 Είναι:
= x ⋅ lnx − 2 x + c
1
I ν = ∫ lnν xdx = ∫ (x)´lnν xdx = xlnν x − ∫ xνlnν −1x ⋅ dx =
x
17.119 Είναι ∫ f (x)ex dx − ∫ f (x)ex dx = c καιόχι0.
= xln ν x − ν ∫ ln ν −1x dx = xln ν x − νI ν −1
17.120 α) Είναι: ΕποµένωςΙν+νΙν-1=xlnνx.
2x 2x
A=∫ dx = ∫ dx = 17.123 α) Είναι:
1 − συν2x 2ηµ 2 x
A = ∫ ηµx ⋅ ln(1 + ηµx)dx = ∫ (−συνx)´ln(1 + ηµx)dx =
x 1
=∫ dx = ∫ x ⋅ 2 dx =
ηµ 2 x ηµ x 1
= −συνx ⋅ ln(1 + ηµx) + ∫ συνx ⋅ συνxdx =
1 + ηµx
= ∫ x(−σφx)´dx = − xσφx − ∫ (−σφx)dx =
συν 2 x
συνx (ηµx)´ = −συνx ⋅ ln(1 + ηµx) + ∫ dx =
= −xσφx + ∫ dx = −xσφx + ∫ dx = 1 + ηµx
ηµx ηµx
(1 − ηµx)(1 + ηµx)
= −συνx ⋅ ln(1 + ηµx) + ∫ dx =
= − xσφx + ln ηµx + c = − xσφx + ln(ηµx) + c 1 + ηµx
411
= −συνx ⋅ ln(1 + ηµx) + ∫ (1 − ηµx)dx = = ln x 2 + 3x + 2 + c = ln(x 2 + 3x + 2) + c
=-συνx⋅ln(1+ηµx)+x+συνx+c γιατίx2+3x+2>0γιακάθεx>-1.Ηµέθοδοςόµως
πουπεριγράψαµεεφαρµόζεταισεκάθεπερίπτωσηπου
β) Θέτουµε x = y ≥ 0. Τότεx=y2καιdx=2ydy.
οπαρονοµαστήςέχειαπλέςρίζεςκαιοβαθµόςτουαριθ-
Άρα:
µητήείναιµικρότεροςαπότοβαθµότουπαρονοµαστή.
Β = ∫ (x + 1) x dx = ∫ (y 2 + 1)y(2ydy) =
β) Είναι:
2y 5 2y 3
= ∫ (2y 4 + 2y 2 )dy = + +c=  3x + 4 
5 3 I2 = ∫  x + 1 + 2 dx
 x + 3x + 2 
2
( x ) + 2 ( x ) + c = 2 x2 x + 2 x x + c
5 3
= Τοκλάσµα:
5 3 5 3
3x + 4
K=
γ) Θέτουµε x = y, οπότεέχουµε: x 2 + 3x + 2
 x = y
2 το αναλύουµε όπως και στο πρώτο ερώτηµα σε
 (2)
dx = 2ydy άθροισµααπλώνκλασµάτων:
Έτσιτοολοκλήρωµαγράφεται: 3x + 4 A B
K= = + =
(2)
(x + 1)(x + 2) x + 1 x + 2
Γ = ∫ e x dx == ∫ e y (2ydy) = ∫ 2ye y dy = ∫ 2y(e y )´dy =
A(x + 2) + B(x + 1)
=
= 2yey − ∫ 2eydy = 2yey − 2ey + c = 2 xe x
− 2e x
+c (x + 1)(x + 2)
Πρέπει:
17.124 α) Είναι: Α(x+2)+B(x+1)=3x+4(2)
2x + 3 2x + 3 A B Ησχέση(2)δίνει:
= = + (1)
x 2 + 3x + 2 (x + 1)(x + 2) x + 1 x + 2
(Α+Β)x+(2Α+Β)=3x+4⇔
ΘαπροσδιορίσουµεταΑκαιΒ.Ησχέση(1)δίνει:
 A+B=3  A = 1
⇔   ⇔ 
2x + 3 A(x + 2) + B(x + 1)  2A + B = 4  B = 2
= ⇔
x 2 + 3x + 2 (x + 1)(x + 2)
1 2
⇔Α(x+2)+B(x+1)=2x+3⇔ Άρα K = + , οπότε:
x +1 x + 2
⇔(A+B)x+2Α+Β=2x+3⇔
 1 2 
I2 = ∫  x + 1 + + dx =
 A+B=2 
⇔ 
A = 1
 x + 1 x + 2 
 ⇔ 
 2A + B = 3 B =1 x2
= + x + ln x + 1 + 2ln x + 2 + c
 1 1  2
Απ: I 1 = ∫  + dx =
 x + 1 x + 2 
= ln x + 1 + ln x + 2 + c = ln [(x + 1)(x + 2)] + c
17.125 α) Θέτουµεex=y.Τότε:
(ex)´dx=dy⇔exdx=dy
Σηµείωση
Έτσι,τοΑγράφεται:
Είναι:
2x + 3 (x 2 + 3x + 2)´ 3e2x − 4e x (3e x − 4)(e x dx)
A=∫ 2
dx = ∫ 2 dx = Α=∫ dx = ∫ (ex )2 − 3ex + 2 =
x + 3x + 2 x + 3x + 2 e2x − 3e x + 2
=∫
(3y − 4)dy
=∫ 2
3y − 4
dy = 17.130 Μεολοκλήρωσηκατάπαράγοντεςκαιαντι-
2
y − 3y + 2 y − 3y + 2 κατάστασηαντίστοιχα.
 1 2  π ln2 116
= ∫ +  dy Απ: A = - ,B =
 y − 1 y −2 4 2 15
Απ: A = ln e x - 1 + 2ln e x - 2 + c π 2
17.131 α) Α=4. β) B = − .
4 3
β) Θέτουµε 1 + e x = y, µεy>0.
Απ: B =
2( 2
1 + e x ) + c = (1 + e x ) 1 + e x + c
3
17.132 Είναι:
3 3 2 1 1 2 
A = ∫  2x − 1 + − + dx κ.λπ.
1
 x x − 3 x + 3 
17.126 Σύµφωναµετηνυπόθεσηείναι:
f´(x)+f(x)=xe-2x(1) Απ:Ι=2+2ln5–2ln2
x
Πολλαπλασιάζουµεµεe καιπαίρνουµε:
17.133 Τοολοκλήρωµαστοντύποτηςfδενυπολογί-
[f´(x)+f(x)]ex=xe-x⇔[f(x)ex]´=xe-x
ζεται,οπότετοθέµαγίνεταιτοπιοενδιαφέρον.Θαχρη-
Εποµένως:
σιµοποιήσουµεολοκλήρωσηκατάπαράγοντες.Είναι:
f (x)e x = ∫ xe − x dx = ∫ x(−e − x )´dx = 1 1 1
I = ∫ f (x)dx = ∫ (x)´f (x)dx = [ xf (x)] 0 − ∫ xf ´(x)dx =
1
= −xe − x + ∫ e − x dx = −xe − x − e − x + c = −(x + 1)e − x + c 0 0 0
1 2 1 2
δηλαδή: = f (1) − 0 − ∫ 2xe x dx = 0 − ∫ e x (x 2 )´dx =

0 0
f(x)=-(x+1)e-2x+ce-x 1
= −  e x  = −e + 1 = 1 − e
2
Απ:f(x)=-(x+1)e-2x  0
17.127 Είναι: 17.134 α) Είναι:

x x x x
♦ g(x) = ∫ xf(t)dt − ∫ tf(t)dt = x∫ f(t)dt − ∫ tf(t)dt π π
α α α α I ν = ∫ 4 εφ ν x dx = ∫ 4 εφ ν − 2 x ⋅ εφ 2 x dx =
0 0
x x
♦ g´(x) = ∫ f (t)dt + xf (x) − xf (x) = ∫ f (t)dt π
= ∫ εφ ν − 2 x
ηµ x2 π
 1 
∫
α α 4
2
dx = 4
εφ ν − 2 x  2
− 1 dx =
(∫ )
x ´
0 συν x 0
 συν x 
♦ g´´(x) = f (t)dt = f (x) > 0 γιακάθεx∈R. π π
α
= ∫ 4 εφ ν − 2 x ⋅ (εφx)´dx − ∫ 4 εφ ν − 2 x dx =
0 0
17.128 Μετηνπροϋπόθεσηότιηfείναισυνεχής,πα- π
 εφ ν −1x  4 1
ραγωγίζουµεκαιπαίρνουµε: =  − Iν −2 = − Iν −2
 ν − 1 0 ν −1
x2f(x2)⋅2x=4x3+6x2(1)
1
Ησχέση(1)γιαx=1δίνει: Άρα I ν = − I ν − 2 , ν>2.
ν −1
2f(1)=10⇔f(1)=5 1 1
β) I 5 = − − ln2 (µεεφαρµογήτου(α)).
4 2
1
17.129 Παραγωγίζουµεκαιπαίρνουµε f ´(x) = .
x2
1
17.135 α) Είναι:
Απ: f(x) = 2 - ,x >0
x y=0⇔(x=0ήx=6)
413
ΟιC1καιC2φαίνονταιστοπαρακάτωσχήµα. 17.138 f(x)=x–1.
17.139 α) y=-2x+9.

7
β) E = .
12
4
17.140 E = 2π + .
3
17.141 α) Είναιf(x)>0,οπότε:

β) Φαίνεταιστοπαραπάνωσχήµα. f ´(x) 1
f (x) = x 2 f ´(x) ⇔ = ⇔
f (x) x 2
6  5 10   4 8 
γ) E = ∫  − x 2 + x  −  − x 2 + x   dx  1 ´ 1
0
 9 3   9 3  ⇔ ( lnf (x) )´=  −  ⇔ lnf (x) = − + c1 ⇔
 x x
1 1
17.136 α) Θέτουµεx=π-y. ⇔ f (x) = e
− + c1
x
⇔ f (x) = ce
−
x

β) Ανείναι: Όµως:
x 2004 2004
f (x) = f (1) = ⇔ ce −1 = ⇔ c = 2004
3 + x2 e e
τότετοολοκλήρωµαΙπαίρνειτηµορφή: −
1
π
Άρα f (x) = 2004e x .
I = ∫ xf (ηµx)dx
0
β) Είναι:
Έτσισύµφωναµετοπρώτοερώτηµαείναι:
f (x)
g(x) = >0
π π π π ηµx
I = ∫ f (ηµx)dx = ∫ dx = x2
2 0 2 0 3 + ηµ 2 x
γιακάθεx∈[1,2].Άρατοζητούµενοεµβαδόνείναι:
π π ηµx 2 2 f (x) (1) 2
2 ∫ 0 4 − συν 2 x
= dx E = ∫ g(x)dx = ∫
1 1 x2
== ∫ 1
f ´(x)dx =
1
− 2004
= [ f (x)] 1 = f (2) − f (1) = 2004e
2
2
− =
e

 1 1
Θέτουµεσυνx=y,οπότεηµxdx=-dy.Έτσι: = 2004  − 
 e e
π −1 −1 π 1 1
I=
2 ∫ 1 4−y 2
dy = ∫
2 −1 4 − y 2
dy =
=−
π 1 1
2 ∫ -1 (y − 2)(y + 2)
dy κ.λπ. 18.Επαναληπτικέςεργασίες
π
Απ: I =
4
ln3 18.1.1 α) Γιατιςρίζεςz1καιz2τηςεξίσωσης:
z2+αz+β=0
17.137 ΜετονκανόναDeL’Hospital. ισχύειότι:
Απ:Α=3 ♦ z1z2=βκαιz1+z2=-α
♦ z1 = z 2 = 1 18.1.4 α) Μετοκριτήριοπαρεµβολής.
Άρα: β) Θέτουµεg(x)τησυνάρτησητουορίουκαιλύνου-
β = z1z 2 = z1 ⋅ z 2 = 1 µεωςπροςf(x).
Απ:0
δηλαδή β = 1.
γ) Είναι f (0) = lim f (x) = 0.
β) Θαείναι: x→ 0
−α = z1 + z 2 ≤ z1 + z 2 ≤ 1 + 1 f (x)
δ) Βρίσκουµε,όπωςστοερώτηµα(β),το lim .
x→ 0 x
οπότε α ≤ 2.
γ) Επειδή β = 1, ηεξίσωσηγίνεται:

18.1.5 α) Τοόριοείναιίσοµε:
f(x3 + 1) − f(2)  f(x3 + 1) − f(2) 2 
z2 + α z + 1 = 0 (1) lim− = lim−  3
(x + x + 1) =
x →1 x −1 x →1
 (x − 1) 
Είναι:
f (y) − f (2)
2 = lim− lim (x 2 + x + 1) = 3f ´(2)
∆ = α −4≤0 y→ 2 y − 2 x →1−
Εποµένως,οιρίζεςτηςσχέσης(1)είναι:
β) Τοόριογράφεται:
− α ±i ∆
z1,2 = f (2x) − f (2) f (y) − f (2)
2 2 lim+ = 2 lim+ = 2f ´(2)
x →1 2x − 2 y→ 2 y−2
δηλαδή:
1 1 γ) Πρέπει3f´(2)=2f´(2),γιατίηgείναιπαραγωγί-
z1 = (− α + i ∆ ) και z 2 = (− α − i ∆ ) σιµηστοx2=1.
2 2
Προφανώς:
18.1.6 α) Είναιf(1)=g(1).
1
α +( ∆ )
2
2
z1 = z 2 = =
2 β) Είναιf´(1)=g´(1).
1 2 1 2 2 1 γ) Απότιςσχέσειςτων(α)και(β).
= α + ∆ = α +4− α = 4 =1
2 2 2 Απ:α=-4,β=7
18.1.2 α) Γιαx=y=0έχουµεf(0)=0.Θέτουµε 18.1.7 α) Γιαx=1.

y=0κ.λπ. Απ:f(3)=6
Απ:f(x)=x β) Παραγωγίζουµε:
β) Όµοια. (3x2+1)f´(x3+x+1)=21x2-1
Απ:g(x)=x+1
Θέτουµεx=1.
18.1.3 α) Θέτουµεx=1. γ) Είναιy–f(3)=f´(3)(x–3).

Απ:f(1)=1 Απ:y=5x-9
β) Ηδοσµένησχέσηγράφεται:
18.1.8 α) Έστωότιέχειρίζεςτις 2<ρ1<ρ2<3.
[f (x) − x] 2 ≤ (x − 1)2 ⇔ f (x) − x ≤ x − 1 ⇔
ΕφαρµόζουµετοθεώρηµαRolleστο[ρ1,ρ2]γιατην
⇔ x − x − 1 ≤ f (x) ≤ x + x − 1
αντίστοιχησυνάρτησηκαικαταλήγουµεσεάτοπο,για-
Άρα lim f (x) = 1 = f (1) (κριτήριοπαρεµβολής). τίξ∈(2,3).
x →1
415
β) Όπωςστοερώτηµα(α). Οισχέσεις(1)και(2)δίνουν:
γ) Έστωότιέχειτρεις.Θαυπάρχειτότεξτέτοιο,ώστε αβ=1⇔α(-α)=1⇔α2=-1⇔α=±i

f ´´(ξ)=0, όπουfηαντίστοιχησυνάρτηση. Εποµένως(α,β)=(i,-i)ή(α,β)=(-i,i).
δ) ΜετοθεώρηµαRolleσεαρχικήτηςf.
18.2.2 α) Για x=5:f (f (5))=5. Για x=f (5)
18.1.9 Μεπαραγοντικήολοκλήρωση. παίρνουµε:
lnx 1 f(f(f(5)))=f2(5)–9f(5)+25
α) A = − − + c.
x x δηλαδήf(5)=f2(5)–9f(5)+25κ.λπ.
1 β) Ηεξίσωσηf(x)=xδέχεταιωςρίζατοναριθµό:
β) B = 2 x ⋅ lnx − 4 x + c, αφού = ( 2 x )´.
x x=5
γ) Γ=ηµx⋅ln(1+συνx)+x–ηµx+c. γ) Για x=0 και x=9 είναι(fÎf)(x)=25.

1
δ) ∆ = x [ ηµ(lnx) − συν(lnx)] + c.
2 18.2.3 α) Θέτουµε g(h) = f (2 + h) , h≠0.Τότε:
h
18.1.10 α) f (- x)=- f (x). Για x=0…

♦ f (2+h)=hg(h)
Απ:f(0)=0 ♦ f (2) = lim f (2 + h) = … = 0
h→ 0

β) g´(x)=…=f (ηµπ(x+2))–f (ηµπ(-x))(-x)´=…=
f (2 + h)
=f(ηµπx)+f(-ηµπx)=f(ηµπx)–f(ηµπx)=0 β) A = … = lim = 3.
h→ 0 h
γ) Μεβάσητοερώτηµα(β). Απ:A=3
1
δ) Είναι g(−1) = ∫ f (ηµπt)dt + 2004 = 2004.
1 18.2.4 α) Φέρνουµετο4στοα΄µέλος.
Απ:g(x)=2004
β) Απότο(α)παίρνουµε:
18.2.1 α) Είναι: lim 
 f (x) 
+ 2  = 0 ⇔ lim
f (x)
= −2
x→ 0  x  x→ 0 x
1 1
α =1 ⇔ α = και β =1 ⇔ β =
α β γ) y–f(0)=f´(0)(x–0)⇔y=-2x.
Άρα:
18.2.5 α) Προφανώς:
α + β + 1 = αβ ⇔ α + β + 1 = αβ ⇔
f(x)≤x2+x
1 1 1 1
⇔ α + β +1 = α ⋅ β ⇔ + +1 = ⋅ ⇔ Στην f (x–1)≥x –xθέτουµεόπουxτοx+1.
2
α β α β
⇔β+α+αβ=1⇔α+β+αβ=1  1
β) i) Το M  γ, -  ανήκειστην:
 2
β) Έχουµε:
y–f(α)=f´(α)(x–α)
α+β+1=αβκαια+β+αβ=1
1
Αυτέςµεαφαίρεσηδίνουν: ii) Ηεξίσωση α 2 − 2γα − γ − = 0 έχει:
2
1–αβ=αβ–1⇔αβ=1(1)
∆=4γ2+4γ+2>0
Αλλάτότε: οπότευπάρχουνδύοακριβώςρίζεςα1καια2 .Άρα
α+β+1=αβ⇔α+β=0⇔β=-α(2) υπάρχουνδύοεφαπτοµένες.
1 x
iii) Είναια1+α2=2γκαι α1α 2 = − γ − . Έτσι: 18.2.9 α) A = εφ + ηµx + c, διότι:
2 2
λ1λ2=f´(α1)f´(α2)=(2α1+1)(2α2+1)= x
1 + συνx = 2συν 2
=4α1α2+2(α1+α2)+1= 2
 1 β) Β=εφx–x–ln(συνx)+c,αφού:
= 4  − γ −  + 2(2γ) + 1 = −1
 2 ηµ2x=1–συν2x
όπουΑ1(α1,f(α1))καιΑ2(α2,f(α2))είναιτασηµεία 1
γ) Γ = ln(2x + ηµ2x) + c.
επαφήςτωνεφαπτοµένωναπότοΜπροςτηCf. 4
δ) ∆=-ln(1+συν2x)+c.
18.2.6 α) Θέτουµεy=xκαιπαραγωγίζουµεως
προςx: 18.2.10 α) Πολλαπλασιάζουµεµεetκαιπαραγωγί-
f´(f(x)+x)(f´(x)+1)=0⇔f´(x)=-1 ζουµε.

γιατί f ´(f (x)+x)≠0 (αφού f ´(x)≠0). Απ:f(x)=ex–ηµx-συνx
β) Παίρνουµεf´(x)=2x+1,µεx≠0.
β) f(x)=-x+cµεf(1)=2⇔c–1=2⇔c=3.
Προσοχή!
Απ:f(x)=3-x
x 2 + x + α, αν x < 0
γ) DfÎf=Rκαι(fÎf)(x)=f(f(x))=… 
f (x) =  γ, αν x = 0
Απ:(fÎf)(x)=x  x 2 + x + β, αν x > 0

Αλλάηfείναισυνεχήςστοx=0κ.λπ.
18.2.7 α) Έστωότιέχειρίζεςτις 2<ρ1<ρ2<3.
ΕφαρµόζουµετοθεώρηµαRolleστο [ρ1,ρ2] γιατην Είναιακόµαf(1)=3.
αντίστοιχησυνάρτησηκαικαταλήγουµεσεάτοπο,για- Απ:f(x)=x2+x+1
τίξ∈(2,3). 18.3.1 α) Έχουµε z5 = z, οπότε:
β) Όπωςστοερώτηµα(α). 5
z5 = z ⇔ z = z ⇔
γ) Έστωότιέχειτρεις.Θαυπάρχειτότεξτέτοιο,ώστε
⇔ z ( z − 1) = 0 ⇔ (z = 0 Þ z = 1)
4
f´´(ξ)=0,όπουfηαντίστοιχησυνάρτηση.

δ) ΜετοθεώρηµαRolleσεαρχικήτης f.
γιατί z = z . Άραοιδυνατέςτιµέςτου z είναι0ή1.
18.2.8 α) Είναιγνησίωςαύξουσα,γιατίlnα>0. β) Είναι z = 0 ⇔ z = 0, οπότεοz=0είναιρίζατης

β) Είναι: δοσµένηςεξίσωσης.
lim f (x) = 0 − ∞ = −∞ Έστω z = 1. Τότε:
x → −∞
και 2 1
z = 1 ⇔ zz = 1 ⇔ z =
lim f (x) = +∞ z
x → +∞
Άρα:
Απ:f(R)=R 1
z5 = z ⇔ z5 = ⇔ z6 = 1 ⇔ (z3 − 1)(z3 + 1) = 0 ⇔
γ) Παίρνειτηµορφήf(x2–2x)≤f(x–2). z
Απ:x∈[1,2]γιαx=1ήx=2 ⇔(z–1)(z 2 +z+1)(z+1)(z 2 –z+1)=0⇔
δ) Μόνοµία,γιατί 0 ∈ f (R) καιηfείναιγνησίως  −1 ± i 3 1± i 3 

⇔  z = 1 Þ z = −1 Þ z = Þ z= 
µονότονη.  2 2 
417
γ) Είδαµεότιµεz≠0ηεξίσωσηγίνεταιz6=1.Άρα Έτσι:
οιεικόνεςτωνµηµηδενικώνριζώνβρίσκονταιστον f´(x1)f´(x2)=(2x1+1)(2x2+1)=…=-1
µοναδιαίοκύκλο.
(όπουΑ(x1,f(x1))καιΒ(x2,f(x2)).
18.3.2 α) Παίρνουµεπεριπτώσειςγιατοείδοςτηςµο- iii) Είναι:
νοτονίαςκαιχρησιµοποιούµετονορισµό. ♦ εΑ:y–f(x1)=f´(x1)(x–x1)
β) Μετονορισµό. ♦ εΒ:y–f(x2)=f´(x2)(x–x2)
γ) Έστωότιοιfκαιgαντιστρέφονται.Τότεοιfκαι Πολλαπλασιάζουµεµεf´(x2)καιf´(x1)καιαφαιρούµε.

gείναι “1–1”. Όµως,για x=1 και x=-1, παίρ-
Έτσι,βρίσκουµε:
νουµε:
1
(fÎg)(1)=(fÎg)(-1)=0,άτοπο y=−
2
18.3.3 α) Γιαx=0.
18.3.6 α) ΜετηβοήθειατουΘ.Μ.Τ.γιατηνf(t)=lnt,
β) Τοόριοείναιίσοµεf´(0).
στο[x,x+1].
γ) ∆ιαιρούµεµεx3τηδοσµένησχέσηκαιπαίρνουµε
β) ΜετοΘ.Μ.Τ.γιατηνf(x)=xlnxστο[α,β](πρώτα
τοόριογιαx→0.
µετασχηµατίζουµετηνανισότηταλογαριθµίζοντάςτην,
18.3.4 Πρόκειταιγιααπολύτωςχαρακτηριστικόθέµα. ώστεναεντοπίσουµετηνf).
α) y=11x+6,y=11x–26.
β) y=-x+2.
18.3.7 α) Είναιf´(x)=5x4+1>0,οπότεηfείναι
γνησίωςαύξουσα.Άρα,ηfείναι“1–1”.Επίσης:
γ) ΤοΑ(3,7)επαληθεύειτηνεξίσωση:
lim f (x) = −∞ και lim f (x) = +∞
y–f(α)=f´(α)(x–α) x → −∞ x → +∞
οπότεα=0ήα=3. οπότεf(R)=R(τοσύνολοτιµών).Έτσι,ορίζεταιη:
f-1:R→R
18.3.5 α) Ισχύειότι:
β) Είναι:
f(x–2)≤x2–3x+2
και ♦ f(1)=-1⇔f-1(-1)=1
f(x–3)≥x2–5x+6 f −1 : &
♦ f −1 (x2 + x − 3) < 1 ⇔ f −1(x2 + x − 3) < f −1(−1) ⇐⇒
Θέτουµεαντίστοιχαόπουxταx+2καιx+3.
⇔x2+x–2<0⇔x∈(-2,1)
β) i) Είναι:
 1 18.3.8 α) Παίρνουµε:
ε: y = λ  x + 
 2 2f(x)f´(x)=2x⇔[f2(x)]´=(x2)´⇔
Έτσι: ⇔f2(x)=x2+c
λ λ µεc=1,γιατίf(0)=1.
x 2 + x = λx + ⇔ x 2 + (1 − λ)x − = 0 (1)
2 2
β) Ηfωςσυνεχήςκαιχωρίςρίζεςδιατηρείσταθερό
µε∆=…=λ2+1>0.
πρόσηµοστοR.Αλλά f (0)=1. Έτσι f (x)>0,
ii) Ησχέση(1)δίνει:
οπότε:
λ
x1+x2=λ–1και x1x 2 = −
2 f (x) = x 2 + 1
γ) f ´(x) =
x
. Ηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο 18.4.1 α) Απότηνυπόθεσηείναι:
x2 + 1 α+β+γ=0(1)
(-∞,0]καιγνησίωςαύξουσαστο[0,+∞). και

δ) Το f (0)=1 είναιολικόελάχιστοτηςfκαι: α =β = γ (2)
lim f (x) = +∞ Έτσι:
x → +∞
α+β+γ=0⇔β=-α-γ
Απ:f(R)=[1,+∞)
Άρα:
f (x)
ε) Είναι lim = ±1 και lim [ f (x) ∓ x ] = 0. α − β = β − γ ⇔ α + α + γ = −α − γ − γ ⇔
x → ±∞ x x → ±∞
⇔ 2α + γ = α + 2γ ⇔ α = γ
Απ:y=x,στο+∞,y=-x,στο-∞
πουισχύει.
18.3.9 α) ΜετοΘ.Μ.Τ.γιατηνfστα[α,x]και[x,β]. β) Επειδή α − β = β − γ , συµπεραίνουµεότι:
β) Ηf´είναιγνησίωςαύξουσαστο(α,β)καιξ1<ξ2. ΑΒ=ΒΓ

Άρα f ´(ξ1)<f ´(ξ2). Όµοιαπροκύπτειότι ΒΓ=ΓΑ.Άρα:

ΑΒ=ΒΓ=ΓΑ
18.3.10 α) Είναιγνησίωςφθίνουσαστα(-∞,1]και πουσηµαίνειότιτοτρίγωνοείναιισόπλευρο.
[2,3]καιγνησίωςαύξουσαστα[1,2]και[3,+∞).
18.4.2 α) Έστωf(α)=f(β).Τότε:
β) Ταf(1)=λ–9καιf(3)=λ–9είναιτοπικάελά-
χιστακαιτοf(2)=λ–8είναιτοπικόµέγιστο. g(f(α))=g(f(β))⇔α+2=β+2⇔α=β
Έτσι,ηfείναι“1–1”.
γ) ΕιναιΑ=Ε=+∞.
β) Ηfείναι“1–1”,οπότεπαίρνουµε:
δ) Φαίνεταιστοπαρακάτωσχήµα.
x2–7x+6=x–1⇔x2–8x+7=0
Απ:x=1ήx=7
18.4.3 α) Μετοκριτήριοπαρεµβολήςθεωρούµε:

 π   π
x ∈  − , 0  ∪  0, 
 2   2
καιδιαιρούµεµεηµx(δύοπεριπτώσεις).
β) Εργαζόµαστεόπωςστοερώτηµα(α).∆ιαιρούµε

µεxηµxγιαναβρούµεότι:
ε) Τοπλήθοςτωνριζώνισούταιµετοπλήθοςτωναλ-
f (x) f (x)
λαγώνπροσήµουανάµεσασταΑ,Β,Γ,∆καιΕ. lim = lim+ =1
x → 0− x x→ 0 x
Έτσιέχουµε:
♦ δύορίζεςγιαλ<8,
18.4.4 α) Τοόριογράφεται:
f (α + 2h) − f (α)
♦ τρειςρίζεςγιαλ=8(ηµίαείναιηx=2), 2lim =
h→0 2h
♦ τέσσεριςρίζεςγιαλ∈(8,9),
f (α + y) − f (α)
= 2 lim = 2f ´(α) = 4
♦ δύορίζεςγιαλ=9(τιςx=1καιx=3). y→ 0 y
419
β) Όπωςστοερώτηµα(α). 18.4.8 α) Θεώρηµαµέσηςτιµήςγιατηνfστα:
γ) Αφαιρούµεκαιπροσθέτουµετοf (α)στοναριθ-
 α + β α + β 
µητήκαιδιαιρούµετουςόρους(ανάδύο)µεh≠0. α, 2  ,  2 , β 
18.4.5 α) Είναιf(x)=g(x)⇔x=3.Αλλά: β) Θ.Μ.Τ.γιατηνfστο[α,β]καιχρήσητου(α).
f´(3)≠g´(3) 18.4.9 α) Ηδοσµένηδίνει:

Απ:Όχι f(x)f´(-x)=1=f(-x)f´(x)
β) i) Είναιf´(α)=λΑΒκαιg΄(β)=λΑΒ. (γιαxτο–x).Έτσι:
ii) Είναι: f´(x)f(-x)–f(x)f´(-x)=0⇔[f(x)f(-x)]´=0
♦ ΑΒ:y–f(α)=f´(α)(x–α)⇔y=… β) Απότιςf(-x)f´(x)=1καιf(x)f(-x)=1παίρ-
♦ ΑΒ:y–g(β)=g´(β)(x–β)⇔y=… νουµε:
f´(x)=f(x)
iii) Απόταερωτήµατα(i)και(ii)παίρνουµε:
Άρα f (x)=cex. Τησχέσηείτετηνπαίρνουµεέτοι-
α–β+4=0καια2=β2-24
µηωςµέροςεφαρµογήςτουβιβλίου,είτετηναποδεικ-
Έτσια=1καιβ=5.
νύουµε:
Απ:y=-2x+6
[f(x)e-x]´=[f´(x)–f(x)]ex=0
οπότεf(x)e-x=cκ.λπ.
18.4.6 α) f(x)=g(x)⇔(x=2ήx=-2)
Απ:A(2,λ+12),Β(-2,λ+12) γ) Είναιf(α)=ακαιf´(α)=1,όπουΑ(α,f(α))το
σηµείοεπαφής.
β) Γιατίf´(2)=g´(2)=-4καιf´(-2)=g´(-2)=4.
γ) ΤαΑκαιΒκινούνταιστιςευθείες: 18.4.10 α) Θέτουµεβ=xκαιµελετάµετηναντί-
x=2καιx=-2 στοιχησυνάρτηση,βρίσκονταςτιςf´και:
αντίστοιχα. 2(x − α)
f ´´(x) =
x
18.4.7 α) Είναι: Είναιf´´(α)=f´(α)=f(α)=0.
2 2
x ≤2x-1⇔(x–1) ≥0
β) Όπωςστοερώτηµα(α).Ανβ=x,τότε:
πουισχύει.
ln α
Απ:Γνησίωςαύξουσα f ´(x) = α x <0
(x + α)2

β) Για x=y=0:f (f (0))=f (0)+2(1).
γιακάθεx>α.Έτσια<β⇔f(β)<f(α)=0,όπου
Γιαy=-x:f(f(x)–x)=f(0)+2.Έτσι:
fείναιησυνάρτησηπουπροκύπτει.
“1−1”
f (f (0)) = f (f (x) − x) ⇐⇒ f (x) = x + f (0) (2)
18.5.1 α) Θέτουµε όπου x το – x και λύνουµε το
γ) Αρκείf(0)=2.Ησχέση(2)γιαx=2δίνει: σύστηµα.
(1)
f (2) = 2 + f (0) == f ( f (0) ) Απ:f(x)=x+1
1
Άραf(0)=2. β) Θέτουµεόπουxτο .
x
 f (α) = g(α) 2
δ) Τοσύστηµα  δίνεια=1. Απ: f(x) =
f ´(α) = g´(α) x
18.5.2 α) Είναιg2(x)=f2(x)+e2x–2exf(x)=e2x≠0. 18.5.6 α) f΄(α)=0απότοθεώρηµαFermat.
Αλλάηgείναικαισυνεχής.Επειδήδενέχειρίζες,θα β) Παραγωγίζουµεκαιθέτουµεx=α.
διατηρείσταθερόπρόσηµοστοR. γ) Γιαx=αηδοσµένησχέσηδίνει:
x x
β) Είναι g(x)=e γιακάθε x ∈ R ή g(x)=- e για (α2)3+α3=3αα2–1⇔α6–2α3–11=0⇔

κάθε x ∈ R. ⇔(α3–1)2=0⇔α=1
Απ:f(x)=0ήf(x)=2ex Απ:α=1
18.5.3 α) Είναιf´(x)=lnx+1–α,οπότε: 18.5.7 α) Απλό.

ε:y+α=(1–α)(x–1) β) Γιατίηf´´(x)=0έχειτρειςρίζεςκαιέτσι,σύµ-
Απ:y=(1–α)x-1 φωναµετοθεώρηµαRolle,η f ´΄´(x)=0 έχειαπό

β) Πρέπει xα + (y – x + 1) = 0 για κάθε α ∈ R. µίαρίζαανάµεσασταδιαστήµατατωνριζώντηςf´´.
Άρα: γ) Στηνεξίσωσηf´´΄(x)=0πρέπει∆>0.Όµως:
x=0καιy–x+1=0
f´΄´(x)=60(x2+2αx+β)
Απ:Σ(0,-1)
και
∆=4α2–4β
18.5.4 α) ΘεώρηµαRolleγιατην g(x)=f (x)–x στο
3
[α,β].
f ´(x + h) − f ´(x)
β) ΘεώρηµαRolleγιατην: 18.5.8 α) Γιατί lim = f ´´(x).
x→ 0 h
g(x)=[f(x)–f(α)](x–β) β) Όµοια.
στο[α,β],αφού(γιαγ=x)έχουµε:
γ) Προσθέτουµεκαιαφαιρούµεf´(x).
f (α) − f (x)
f ´(x) = ⇔ δ) ΜετονκανόναDeL’Hospitalκαιµετηβοήθεια
x −β
τουερωτήµατος(γ).
⇔f´(x)(x–β)+[f(x)–f(α)](x–β)΄=0⇔
⇔[f(x)–f(α)]΄(x–β)+[f(x)–f(α)](x–β)΄=0⇔
18.5.9 α)Είναι:
⇔ ([f (x) − f (α)] (x − β) )´= 0 συνx (συνx + 1) 1 1
= − =1−
γ) i) Θεώρηµα Bolzano για την g(x) = f (x) – x 1 + συνx 1 + συνx 1 + συνx 2συν 2 x
2
στο[α,β]. 1
β) Τοκλάσµαδίνει − e− x .
ii) Θ.Μ.Τ.γιατηνfστα[α,δ]και[δ,β]. x +1
γ) Πολλαπλασιάζουµε µε ex τους όρους του κλά-
18.5.5 α) Είναιh´(x)=…=0. σµατος.Θέτουµεx+ex=yκ.λπ.
β) h(x)=c⇔f(x)+f´(x)=cex,µεc=2(γιαx=0) x x x
δ) Είναι ηµx = 2ηµ συν και 1 − συνx = 2ηµ 2 .
Απ:g(x)=2ex 2 2 2
γ) φ΄(x)=f´(x)ex+f(x)ex–2e2x=
18.5.10 α) g´(x)=-f(x)+2x.
=[f´(x)+f(x)]ex–2e2x=2e2x–2e2x=0
β) Είναι g(x)≤0=g(2). ΑπότοθεώρηµαFermat
δ) φ(x)=c⇔f(x)ex–e2x=c⇔f(x)=ce-x+ex
παίρνουµεg´(2)=0.
Όµωςf(0)=1,άραc=0.
Απ:f(x)=ex 18.6.1 α) x=0(ήx=y=0).
421
β) Θέτουµεy=-x,οπότεf(-x)=-f(x). β) Ηfωςσυνεχήςκαιχωρίςρίζεςδιατηρείσταθερό
γ) Μεεπαγωγή.Στοτρίτοβήµαθαείναι: πρόσηµο.Όµωςf(0)=1>0.

f ((κ+1)x)=f (κx+x)=f (κx)+f (x)= γ) Ηf´είναισυνεχής(ωςπαραγωγίσιµη)καιχωρίς
=κf(x)+f(x)=(κ+1)f(x) ρίζες.Έτσιδιατηρείπρόσηµο.Άρα f ´(x)=f (x)για
κάθεx∈Rήf´(x)=-f(x)<0γιακάθεx∈R.
δ) ♦ Γιακ∈N*αποδείχθηκε.
Ηδεύτερηπερίπτωσηδείχνειότιηfείναιγνησίως
♦ Ισχύεικαιγιακ=0.
φθίνουσα,άτοπο.Άραf´(x)=f(x).
♦ Γιακ=-ν,ν∈N*είναι: δ) f´(x)=f(x)⇔f(x)=cex,µεf(0)=1.Άρα:
f(κx)=f(-νx)=-f(νx)=-νf(x)=κf(x) f(x)=exοπότε
1
f(1+ h) − f(1) g(x) = = e− x
18.6.2 α) f´(1) = 4 ⇔ lim = 4 ⇔ … ⇔ f (x)
h→0 h
⇔ lim
f (h)
=1 18.6.5 α) Είναι:
h→ 0 h
f´(x)=12xlnx–6x2+6

β) Βρίσκουµεότι: f ´´(x)=12lnx+12–12x
f (α + h) − f (α) και
lim = … = 3α 2 + 1
h→ 0 h 1− x
f ´´´(x) = 12 ⋅
x
γ) Είναιf´(x)=3x2+1=(x3+x)´,οπότε:
f(x)=x3+x+c β),γ),δ) Τααποτελέσµαταφαίνονταιστονπαρα-
κάτωπίνακα.
Όµωςf(0)=0(γιαx=y=0).
Απ:f(x)=x3+x
18.6.3 α) Μετουςκανόνεςπαραγώγισης.

π
β) f ´(x) = 0 ⇔ x = . Αλλάln(ηµx)≤0στο(0,π).
2
Απ:Γνησίωςφθίνουσα

π
γ) Ηfείναιγνησίωςµονότονηκαι f   = 0.
ε) Το f (1)=0.
2
π στ)Ηεξίσωσηγίνεταιf(x)=0.
Απ: x =
2 Απ:x=1
18.6.4 α) Οιδοσµένεςσχέσειςδίνουνf(x),f´(x)≠0 18.6.6 α) Το f ( e ) = 1

είναι(τοπικό)µέγιστο.
1 2e
γιακάθεx∈R.Είναι g(x) = − οπότε:
f (x) β) Είναι f (x) ≤ f ( e ) κ.λπ.
−f ´(x) 2
γ) ΘεώρηµαFermatστην h(x) = α x − x 2α , αφού:
g´(x) =
f 2 (x)
h(x) ≥ 0 = h ( α )
1
Όµως g´(x) = − .
f ´(x) Έτσιπρέπει h´( α ) = 0.
18.6.7 α) f ´(0) = 0 ⇔ lim
f (x) − f (0)
= 0. 18.7.2 α) Είναιg(x)≥0=g(ν).
x→ 0 x
β) ΜετοθεώρηµαFermatγιατηνgστο:
f (x) x0=ν∈(0,+∞)
Όµως f (0)=0, άρα lim = 0.
x→ 0 x
18.7.3 α) Είναι:

β) Όπωςστοερώτηµα(α):f´´(0)=2κ.λπ.
f´(x)=12x3+12βγx2=12x2(x+βγ)
γ) ∆ιαιρούµετουςόρουςµεx2, x≠0 καιβασιζό-
Απ:Γνησίωςφθίνουσαστο(-∞,-βγ]
µαστεσταερωτήµατα(α)και(β).
γνησίωςαύξουσαστο[-βγ,+∞)
18.6.8 α) Α=2. β) Τοf(-βγ)=3β4γ4–4β4γ4+β4γ4=0.
β) Β=3. γ) Είναιf(α)≥0γιακάθεα∈R.
γ) ∆ιαιρούµεµεx2καιπροκύπτει: 18.7.4 α) Ηµονοτονίατηςfπροκύπτειαπότοπρό-

1 ⋅ 2 + 2λ + 0 + 0 σηµοτηςf´καιφαίνεταιστονπαρακάτωπίνακα:
= −4 ⇔ 2λ + 2 = −12
3+0−0
Απ:λ=-7
x x
18.6.9 α) g(x) = x ∫ f (t)dt − ∫ tf (t).
0 0

Απ:g´´(x)=f(x)
β) Ηgείναικυρτή. β) Τακοίλατηςfφαίνονταιστονπαρακάτωπίνακα
καιπροκύπτουναπότηµονοτονίατηςf´.
γ) ∆ενέχεισηµείακαµπής.
18.6.10 α) Α=f´(0)=2.

x
β) g(x) = 2x ∫ f (t)dt + x 2 f (x).
0
x − ηµx 1
γ) ∆ιαιρούµεµεx3.Αλλά lim = .
γ) Μόνοστο x=1.
x→ 0 x3 6
Απ:Β=12,Γ=6
18.7.5 α) Είναιf´(0)=0καιf(0)=0.Έτσι:
δ) ΜετονκανόναDeL’Hospitalκαιτηβοήθειατου
Α=f´´(0)=2
ερωτήµατος(γ).Τοόριοισούταιµε:
1 β) ΜετονκανόναDeL’Hospital.
Γ + B = 6 + 6 = 12
2 g(x) − g(0) f (x) (β)
γ) lim = lim 2 == 1, οπότεg´(0)=1.
x→ 0 x x → 0 x
18.7.1 α) Θέτουµεx=1καιύστεραπάλιx=f(1).
 xf ´(x) − f (x)
β) Μετονορισµό.Ναι,γιατίηfείναι“1–1”.  , αν x ≠ 0
δ) g´(x) =  x2
γ) Ανy∈Rθέτουµεx=f(2–y),οπότε:  1, αν x = 0

f(x)=f(f(2–y))=2–(2–y)=y  f ´(x) f (x) 
ε) lim g´(x) = lim  − 2  =…=
(Χρησιµοποιήσαµετονορισµότουσυνόλουτιµών.) x→ 0 x→ 0  x x 
δ) Ηfείναι“1–1”,οπότεπρέπειx2+x=2x+2. = 2 − 1 = 1 = g´(0)
Απ:x=2,x=-1 Ηg΄είναιπροφανώςσυνεχήςκαιγιαx≠0.
423
18.7.6 α) Παίρνουµε: 18.8.1 α) Είναι:
( eF(x) )´= ( e x +1 )´ ⇔
2
e F(x) = e x
2
+1
+c z3w = 1 (1)
Γιαx=0παίρνουµεc=0. και
7
wz = 1 (2)
β) f(x)=F´(x)=2x.
γ) f(x)=F(x)⇔…
3 3
Απ:x=1 ♦ z 3 w = 1 ⇔ z w =1 ⇔ z w =1 (3)

δ) Είναι f ´(1)=2=F´(1).
γιατί w = w .
18.7.7 Χρησιµοποιούµεολοκλήρωσηκατάπαράγο- ♦ wz 7 = 1 ⇔ w ⋅ z = 1 ⇔ w ⋅ z = 1
7 7
(4)
ντες,αφούγράψουµετοα΄µέλοςτηςυπόθεσηςως
Οισχέσεις(3)και(4)µεδιαίρεσηδίνουν:
άθροισµαολοκληρωµάτων. 4
z =1 ⇔ z =1
18.7.8 Μεολοκλήρωσηκατάπαράγοντες. Έτσιησχέση(3)δίνει w = 1. Άρα:
x2 1  x2  z = 1 και w =1
α) A = ln(x + 1) −  − x + ln(x + 1)  + c.
2 2 2 
β) Επειδή z = w = 1, παίρνουµεότι:
 1 ´
β) B = ∫ xe  − x
 dx. 1 1
 x +1 z= και w =
z w
ex
Απ: A = +c Έτσι:
x +1
z3
♦ z 3 w = 1 ⇔ = 1 ⇔ z3 = w (5)
18.7.9 Μεαντικατάσταση. w
α) x + 1 = y. w
♦ wz 7 = 1 ⇔ = 1 ⇔ w = z7 (6)
20 z7
Απ: A =
3 Οισχέσεις(1)και(2)δίνουν z≠0 και w≠0. Από
β) x + 1 = y. τιςσχέσεις(5)και(6)παίρνουµε:
Απ:B=2e2 z≠0
z 3 = z 7 ⇔ z 3 (z 4 − 1) = 0 ⇐⇒ z 4 − 1 = 0 ⇔
γ) 1+ex=y.
Απ:Γ=1+ex–ln(1+ex)+c ⇔(z2–1)(z2+1)=0⇔
3 ⇔(z=-1ήz=1ήz=-iήz=i)
δ) ∆ = 2 + ln . Θέτουµε x + 1 = y.
2 1
Απότην(1)παίρνουµε w = , οπότε:
z3
18.7.10 α) f(x)>0⇔x>1. 1
w= = z3
Απ:Α=(1,+∞) z3
β) Βρίσκουµε-∞και0αντίστοιχα. 1
γιατί z = . Έτσιβρίσκουµε:
e z
e  lnx 1 
γ) E = ∫ f (x)dx =  − − 
1  x x1 (z=-1,w=-1)ή(z=1,w=1)
2 ή
Απ: 1 - τ.µ. (z=-i,w=i)ή(z=i,w=-i)
e
18.8.2 α) ΗfέχειπεδίοορισµούτοΑ=R.Είναι: β) Ηεξίσωσηγίνεται:
(2x + 2)(x 2 + 1) − 2x(x + 1)2  4

f ´(x) = = xlnx = (x + 4)ln2 ⇔ lnx − 1 +  ln2 = 0
(x 2 + 1)2  x
2(x + 1)(x 2 + 1 − x 2 − x) 2(x + 1)(1 − x) Προφανήςρίζαηx=4.Αλλάη:

= =
(x 2 + 1)2 (x 2 + 1)2  4
g(x) = lnx − 1 +  ln2
 x
Απ:Γνησίωςφθίνουσαστα(-∞,-1],[1,+∞)
είναιγνησίωςαύξουσα.
Γνησίωςαύξουσαστο[-1,1]
β) Τοf(-1)=0είναιτοπικόελάχιστοκαιτο: 18.8.5 α) Γιαx=0.

f (1)=2 Απ:f(0)=0
είναιτοπικόµέγιστο. x
β) Μελετάµετησυνάρτηση g(x)=e –x–1.
γ) Είναι: Απ:x=0
lim f (x) = lim f (x) = 1
x → −∞ x → +∞ γ) Έστωότιτοαείναικρίσιµοσηµείο.Τότε:
Ανείναι: f´(α)=0
∆1=(-∞,-1],∆2=[-1,1]και∆3=[1,+∞) Παραγωγίζουµεκαιθέτουµεx=α.
λόγωτηςσυνέχειαςκαιτηςµονοτονίαςτηςfπαίρ- Απ:α=0
νουµε:
δ) Γιατί g(x)>0 γιακάθε x≠0 (όπωςπροκύπτει
f(∆1)=[0,1),f(∆2)=[0,2]καιf(∆3)=(1,2]
απότονπαρακάτωπίνακα).
Απ:f(R)=[0,2]
δ) Υπάρχειµόνοοριζόντιακαιστο+∞καιστο-∞.
Απ:y=1
18.8.3 α) Θ.Μ.Τ.γιατηνfστο[0,x].
β) Ηf´είναιγνησίωςαύξουσα,γιατίf´´(x)>0,για
18.8.6 α) Είναι x 2 + 1 > x 2 = x > −x, οπότε:
x>0καιηf´είναισυνεχήςστο0.
γ) Είναι: x + x2 + 1 > 0
xf ´(x) − f (x) (α) xf ´(x) − xf ´(ξ) β) Κανόνεςπαραγώγισης.

g´(x) = == =
x2 x2 γ) Είναιf´´(x)>0,οπότετοx=0είναιµοναδική
f ´(x) − f ´(ξ) ρίζατηςf´.
=
x Απ:Γνησίωςφθίνουσαστο(-∞,0]
Όµωςξ<xκαιf´(ξ)<f´(x),γιατίηf΄είναιγνησίως Γνησίωςαύξουσαστο[0,+∞)
αύξουσα.Άραηgείναιγνησίωςαύξουσα.
f(0)=0(τοπικό)ελάχιστο
18.8.4 α) Η x=1 είναιπροφανήςρίζα.Αλλάη:

δ) Ηfείναικυρτή.Σηµείακαµπήςδενυπάρχουν.
x x x
2 3  4 ε) Παίρνουµεf(x)=0⇔x=0,µεχρήσητηςµο-
f (x) =   +   +   − 1
9 9 9 νοτονίαςτηςf.
είναιγνησίωςφθίνουσα. Απ:x=0
425
18.8.7 α) Είναι: 18.8.11 α) f ´(x) =
x2 − 4

x3
lim f (x) = α και lim+ f (x) = … = 1
x → 0− x→ 0
Απ:Γνησίωςφθίνουσαστα(-∞,-2],(0,2]
β) Είναι: Γνησίωςαύξουσαστα[-2,0),[2,+∞)
f (x) − f (0) β
lim
x → 0− x
=…= α +
2 (x − 2) (1 − x )
β) g´(x) =
και x2
f (x) − f (0) Απ:Γνησίωςφθίνουσαστα(0,1],[2,+∞)
lim = … = −1
x → 0+ x Γνησίωςαύξουσαστο[1,2]
(µετονκανόναDeL’Hospital).
Απ:α=1,β=-4 18.9.1 α) Έστω:
z=x+yi
18.8.8 α) f (0) = 1 και f (1) = 1 . Ησχέσηδίνει:
2 2
(ε):3x+4y–25=0
β) ∆ιότιηfδενείναι“1–1”.
β) Φέρνουµετηνκάθετη ΟΑ⊥(ε) καιβρίσκουµε
γ) ΘεώρηµαRolleγιατηνfστο[0,1]. Α(3,4).
Απ:z0=3+4i, z0 = 5
18.8.9 α) Παραγωγίζουµεωςπροςx.
β) Λύνουµεστο(α)ωςπροςf(x)(µεx≠0). γ) Είναι:
z − w ≥ z − w ≥ 5−3 = 2
γ) Παραγωγίζουµεστο(α)καιαπλοποιούµεµεx≠0.
δ) Είναι: 18.9.2 α) Παραγωγίζουµεωςπροςy.

−συνx + α, αν x < 0 β) Θέτουµεστο(α)y=-2xκαιστησυνέχειαόπου

f (x) =  1, αν x = 0 xτο-x.
 −συνx + β, αν x > 0
 γ) Μεβάσητοερώτηµα(β).
Αλλά f (0) = lim− f (x) = lim+ f (x).
x→ 0 x→ 0
18.9.3 α) Ηfείναικυρτήστα(-∞,-1]και[0,+∞)
Απ:f(x)=2-συνx
καικοίληστο[-1,0].
18.8.10 α) Είναι: β) ΤαΑ(0,1)καιΒ(-1,1).
f ´(x)  1 ´ 2
γ) Είναιf´(0)f´(-1)=-1.
2
f (x)
= 2x ⇔  −  = (x )´ ⇔
 f (x) 
1 18.9.4 α),β),γ) ΜετονκανόναDeL’Hospital.
⇔ − = x2 + c
f (x) δ) ∆ιαιρούµετουςόρουςµεx≠0(όχιµετονκανό-
Αλλάf(0)=-1⇔c=1. ναDeL’Hospital).
β) Είναι:
x 2 − 2x − 3
1
=
1
= συν 2 y και dx =
1
dy
18.9.5 α) f ´(x) = κ.λπ.
(x − 1)2
x 2 + 1 εφ2 y + 1 συν 2 y
π Απ:♦ f(-1)=-1τοπικόµέγιστο
Απ: I = -
4 ♦ f(3)=7τοπικόελάχιστο
β) f ´´(x) =
8
18.9.8 α) Θέτουµε3x=yκαι4x=y.
(x − 1)3 β) Απλό.
Απ:♦ Κυρτήστο(1,+∞),♦ Κοίληστο(-∞,1)
γ) ΕφαρµογήτουΘ.Μ.Τ.καιτουερωτήµατος(α).
♦ ∆ενέχεισηµείακαµπής
γ) Απλός.
18.9.9 α) Έστω f (x) = 1 x 2 κ.λπ.
δ) Οιευθείεςx=1καιy=x+2. 4

ε) f (Α)=(-∞,-1] ∪ [7,+∞). Απ:3x–y–9=0,x+y+1=0
στ)Ηγραφικήπαράστασηφαίνεταιστοπαρακάτωσχήµα. β) Χωρίζουµετοεµβαδόνµετηνx=2.

32
Απ: E = τ.µ.
3
18.9.10 α) f´(x)=…=1+5x4

β) Είναιf(x)=x5+x+c,µεf(0)=0⇔c=0.
συνx
18.9.11 α) f ´(x) = .
2 1 + ηµx
 π
Απ:Γνησίωςαύξουσαστο 0, 
 2
π 
Γνησίωςφθίνουσαστο  , π 
2 

π
18.9.6 α) Ανf(x)=ex-1–xlnx–1,τότε: β) Το f   = 2 είναιµέγιστοκαιτα:
2
1
f ´´´(x) = e x −1 +
> 0 και f (1) = f ´(1) = f ´´(1) = 0 f(0)=f(π)=1
x2
είναιελάχιστα.
Κατασκευάζουµετονπίνακαπροσήµωντωνf´´´,f´´,
f´καιf. γ) Είναι:
Απ:x=1 π
E = ∫ f (x)dx =
0
β) Παίρνειτηµορφήf(x)≤f(1)⇔x≤1,γιατίηf
π  2x x x x
=∫  ηµ + συν 2  + 2ηµ συν dx =
0  2 2 2 2
18.9.7 α) Είναι F´(x)F(-x)=1. Θέτουµεόπουx π x x π x x
= ∫ ηµ + συν dx = ∫  ηµ + συν  dx
0  2
το–x. 0 2 2 2
Απ:Ε=4τ.µ.
β) ΕίναιF´(x)F(-x)=1=F´(-x)F(x),οπότε:
[F(x)F(-x)]´=0⇔F(x)F(-x)=c 18.9.12 α) Στο(-∞,α]είναικοίληκαιστο[α,+∞)

Αλλά F(0)=1. είναικυρτή.
γ) ΗδοσµένηκαιητελευταίαδίνουνF´(x)=F(x). β) ΤοΜ(α,f(α)).
Έτσιg´(x)=…=0. Απ:Μ(α,-α2)
δ) Είναιg(x)=cκ.λπ. γ) Κινείταιστηνπαραβολήy=-x2.
427
β) Επειδή z = 1, παίρνουµε:
20.Γενικάπροτεινόµενα
1
θέµατα z
2
= 1 ⇔ zz = 1 ⇔ z =
z
γ) Είναι:
20.1 α) Απότηνυπόθεσηέχουµεότι:  z 2 + z + 1  z 2 + z + 1 (β)
w= 2 = 2 ==
f (z) + f ( z ) = z + z (1)  z − z +1 z − z +1
( 1 ) + ( 1z ) + 1 = 1 + z + z
2
Ησχέση(1)θέτονταςόπουzτο z δίνει: 2
= z
( )
f( z )+f z = z + z ⇔ f( z )+f( z )=2 z ⇔
( 1z ) − ( 1z ) + 1 1 − z + z
2 2
⇔ 2f ( z ) = 2 z ⇔ f ( z ) = z Εποµένως w = w.
β) Επειδή f ( z ) = z , ησχέση(1)δίνει: 20.4 α) Έχουµε:

f (z) + z = z + z ⇔ f (z) = z, z ∈ » 2
z − 1 + z − 3 − 2i
2
=6 ⇔
2 2
⇔ (x − 1) + yi + (x − 3) + (y − 2)i =6 ⇔
20.2 α) Έστωz=x+yiµεx,y∈R.Τότε:
z = z ⇔ x − yi = x + yi ⇔ 2yi = 0 ⇔ ⇔(x–1)2+y2+(x–3)2+(y–2)2=6⇔
⇔y=0⇔z=x⇔z∈R ⇔(x2–2x+1)+y2+(x2–6x+9)+
+(y2–4y+4)=6⇔
β) ΤασηµείαΑ,ΒκαιΓείναισυνευθειακά:
⇔2x2+2y2–8x–4y+8=0⇔
⇔x2+y2–4x–2y+4=0⇔
⇔(x2–4x+4)+(y2–2y+1)+4=4+1⇔
⇔(x–2)2+(y–1)2=12
ανκαιµόνοαν:
Άρα,ογεωµετρικόςτόποςτουΜ(x,y)είναιοκύκλος:
AB = λΒΓ ⇔ β − α = λ(γ − β) ⇔
C:(x–2)2+(y–1)2=1
β−α  β − α  (α)
⇔ = λ ⇔  w ∈ », üπου w =  ⇐⇒ οοποίοςέχεικέντροΚ(2,1)καιακτίναρ=1.
γ−β  γ−β
β) Έστωε:y=λxµιαεφαπτόµενητουC.
β−α β−α
⇔ w=w ⇔  = ⇔
 γ−β γ−β
β−α β−α 2
⇔ = ⇔ βγ − β − αγ + αβ =
γ −β γ−β
2
= βγ − αγ − β + αβ ⇔ αβ + βγ + γα = αβ + βγ + γα ⇔
(α)
⇔ αβ + βγ + γα = αβ + βγ + γα ⇐⇒ αβ + βγ + γα ∈»

20.3 α) Έστωu=α+βi,µεα,β∈R.Τότε: Τότε:
u = u ⇔ α − βi = α + βi ⇔ 2βi = 0 ⇔ β = 0 2λ − 1

d(K, ε) = ρ ⇔ =1 ⇔
Άρα u=α+βi=α ∈ R, αφού β=0. λ2 + 1
⇔ 2λ − 1 = λ 2 + 1 ⇔ 4λ 2 − 4λ + 1 = λ 2 + 1 ⇔ γ) Έχουµεότιw∈R,δηλαδήw=λ,µελ∈R.Έτσι:
β−α
 4 w=λ ⇔ = λ ⇔ β − α = λ(γ − α) (1)
⇔ 3λ 2 − 4λ = 0 ⇔  λ = 0 Þ λ =  γ−α
 3
Όµωςστουςµιγαδικούςαριθµούςα,βκαιγαντιστοι-
Εποµένως,οιζητούµενεςεφαπτοµένεςείναιοι:
χούνοιδιανυσµατικέςακτίνες OA, OB και ΟΓ αντί-
4
ε1: y = 0 και ε 2: y = x στοιχα.Εποµένως,ησχέση(1)δίνει:
3

Ηε1:y=0εφάπτεταιστονCστοσηµείοΑ(2,0). OB − OA = λ ( ΟΓ − OA ) ⇔ AB = λΑΓ
Οιεξισώσεις: ΗτελευταίασχέσηεξασφαλίζειότιτασηµείαΑ,Βκαι
4 Γβρίσκονταιστηνίδιαευθεία.
(x–2)2+(y–1)2=1και y = x
3
δίνουν: 20.6 α) Επειδήοαέχειεικόναστονκύκλο(Ο,ρ),
2
4  θαισχύει α = ρ. Εποµένως:
(x − 2)2 +  x − 1 = 1 ⇔
3 
2 ρ2
⇔9(x–2)2+(4x–3)2=9⇔ α =ρ ⇔ α = ρ 2 ⇔ αα = ρ 2 ⇔ α =
α
⇔9(x2–4x+4)+(16x2–24x+9)=9⇔
β) Είναι:
⇔25x2–60x+36=0⇔
 αβ + βγ + γα  αβ + βγ + γ α
6 z = =
⇔ (5x − 6)2 = 0 ⇔ x =  α+β+γ  α+β+γ
5
Όµως:
Άρα:
4 4 6 8 ρ2 ρ2 ρ2
y= x= ⋅ = α= , β= και γ =
3 3 5 5 α β γ
6 8 διότικαιοιβκαιγέχουνεικόνεςστονκύκλο(Ο,ρ).
οπότετοδεύτεροσηµείοεπαφήςείναιτο B  ,  .
 5 5 Εποµένως:
ρ2 ρ2 ρ2 ρ2 ρ2 ρ2
20.5 α) Είναι: αβ + βγ + γ α ⋅
α β
+ ⋅
β γ
+ ⋅
γ α
z= = =
α+β+γ ρ2 ρ2 ρ2
β−α β−α β−α β−α + +
w=w ⇔  = ⇔ = ⇔ α β γ
 γ − α  γ − α γ −α γ−α
1 + 1 + 1 α+β+γ
⇔ ( β − α ) ( γ − α ) = ( γ − α )( β − α ) ⇔ = ρ2 ⋅
αβ βγ γα
= ρ2 ⋅
αβγ
= ρ2 ⋅
α+β+γ

1+1+1 αβ + βγ + γα αβ + βγ + γα
⇔ βγ − αβ − αγ + αα = βγ − αγ − αβ + αα ⇔ α β γ αβγ
⇔ αβ + βγ + γα = αβ + βγ + γα ⇔ γ) Στοερώτηµα(β)αποδείξαµεότι:
⇔ 1 = αβ + βγ + γα ⇔ αβ + βγ + γα = 1 ⇔ α+β+γ
z = ρ2 ⋅
⇔ αβ + βγ + γα = 1 ⇔ αβ + βγ + γα = 1 αβ + βγ + γα
Εποµένως:
πουισχύει.Άρα w = w.
1 2
β) Έστωw=λ+µi.Τότε: z = ρ2 ⇔ zz = ρ 2 ⇔ z = ρ2 ⇔ z = ρ
z
w = w ⇔ λ + µi = λ + µi ⇔ λ − µi = λ + µi ⇔ ΆραηεικόναΜτουzβρίσκεταιστονκύκλο(Ο,ρ),
⇔2µi=0⇔µ=0⇔w=λ⇔w∈R δηλαδήστονπεριγεγραµµένοκύκλοτουτριγώνουΑΒΓ.
429
20.7 α) Έχουµε: και
3 3 3
z z z2 + z 2 2y 2 = ⇔ y2 = ⇔ y = ±
+ =1 ⇔ =1 ⇔ 2 4 2
z z zz
Άρα:
⇔ z 2 + z 2 = zz ⇔ z 2 + z 2 = 1
 1 3   1 3  1 3  1 3 
(x, y) ∈  ,  ,  , − ,  − ,  ,  − , − 
γιατί z = 1 και z = 1, αφού z = z . Έστω:  2 2   2 2   2 2   2 2 
z=x+yi Έτσιοιζητούµενεςτιµέςτουzείναι:
Τότε: 1
z1 = ( 3 + i ) , z2 = 1 ( 3 − i ) , z3 = 1 ( − 3 + i )
2 2 2
z = x − y + 2xyi και z = x − y − 2xyi 2 2 2 2 2 2
1
Έτσι,η(1)γίνεται: z4 = ( − 3 − i ) , z5 = 1 (1 + 3 ) , z6 = 1 (1 − 3 )
2 2 2
(x 2 − y 2 + 2xyi) + (x 2 − y 2 − 2xyi) = 1 ⇔
και
1 1
 1 1
⇔ 2 x2 − y2 = 1 ⇔  x2 − y2 = Þ x2 − y2 = −  z 7 = ( −1 + 3 ) , z8 = ( −1 − 3 )
 2 2 2 2
Έχουµεακόµαότι: β) Μεαπλήεκτέλεσητωνπράξεωνβρίσκουµεότι:
z = 1 ⇔ x + yi = 1 ⇔ 2 2
x + y =1 ⇔ x + y =1 2 2 z3=1ήz3=-1
Έτσιπαίρνουµετασυστήµατα: γ) Σύµφωναµετοερώτηµα(β)παίρνουµε:
 x2 + y2 = 1 A = z12004 + z 22004 + … + z82004 = 1 + 1 + … + 1 = 8


 2 2 1 (Σ1 ) ΆραητιµήτηςπαράστασηςείναιΑ=8.
x − y =
 2
20.8 α) Απότιςσχέσεις:
ή
 x2 + y2 = 1 α = β = γ =1

 2 2 1 (Σ 2 ) παίρνουµε:
x − y = −
 2 2 1
♦ α = 1 ⇔ αα = 1 ⇔ α =
Το(Σ1)δίνει: α
3 3 2 1
2x 2 = ⇔ x=± ♦ β = 1 ⇔ ββ = 1 ⇔ β =
2 2 β
και 2 1
♦ γ = 1 ⇔ γγ = 1 ⇔ γ =
1 1 1 γ
2y = ⇔ y 2 = ⇔ y = ±
2
2 4 2
β) Έχουµεότι:
Άρα: 2
α + β + γ =1 ⇔ α + β + γ =1 ⇔
 3 1   3 1   3 1   3 1 
(x, y) ∈  ,  ,  , − ,  − ,  ,  − , −  ⇔ (α + β + γ)(α + β + γ) = 1 ⇔
 2 2   2 2  2 2  2 2 
⇔ (α + β + γ) ( α + β + γ ) = 1 ⇐⇒
(α)
Το(Σ2)δίνει:
1 1 1 1 1 1
2x 2 = ⇔ x2 = ⇔ x = ± ⇔ (α + β + γ)  + +  = 1 ⇔
2 4 2 α β γ
βγ + αγ + αβ x y
4 4
⇔ (α + β + γ) =1 ⇔ ♦ x 4 + y 4 + ω4 = 0 ⇔   +   = −1 (4)
αβγ ω ω
⇔(α+β+γ)(αβ+βγ+γα)=αβγ(1)
Οισχέσεις(3)και(4)γράφονται:
γ) Στην(1)εκτελούµετιςπράξειςκαιπαίρνουµε:
 λ + µ = −1
(α2β+αβγ)+α2γ+(αβ2+β2γ)+  4 4
(∗)
2 2 λ + µ = −1
+(αβγ+βγ )+αγ =0⇔
⇔αβ(α+γ)+αγ(α+γ)+ Έτσι:
2 λ4+µ4=-1⇔(λ2+µ2)2–2λ2µ2=-1⇔
+β (α+γ)+βγ(α+γ)=0⇔
2 (∗)
⇔(α+γ)(αβ+αγ+β2+βγ)=0⇔ ⇔ (λ + µ)2 − 2λµ  − 2λ 2µ 2 = −1 ⇐⇒
⇔ (α + γ) [ α(β + γ) + β(β + γ)] = 0 ⇔ ⇔1+4λ2µ2–4λµ–2λ2µ2=-1⇔
⇔(α+β)(β+γ)(γ+α)=0 ⇔λ2µ2–2λµ+1=0⇔(λµ–1)2=0⇔
δ) Ησχέση(α+β)(β+γ)(γ+α)=0δίνειότι: ⇔λµ=1

α=- βήβ=- γήγ=- α Απότιςσχέσεις λ+µ=-1καιλµ=1παίρνουµε:

Ανγιαπαράδειγµα α=-β,τότεοιεικόνεςΑκαιΒ
♦ λµ=1⇔λ(-1–λ)=1⇔λ2+λ+1=0(5)
τωνακαιβείναιδύοαντιδιαµετρικάσηµείατου(µο-
( 5)
ναδιαίου)περιγεγραµµένουκύκλουτουτριγώνουΑΒΓ ♦ λ(λ 2 + λ + 1) = 0 ⇔ λ 3 + λ 2 + λ = 0 ⇐⇒
( διότι α = β = γ = 1). Άρα Γ̂ = 90°.
⇔λ3–1=0⇔λ3=1
Όµοιακαιστιςάλλεςπεριπτώσειςθαείναιαντίστοι- Άρα:
χα Â = 90° ή Γ̂ = 90°. λ3 = 1 ⇔ λ = 1
Είναιλµ=1,οπότε:
λµ = 1 ⇔ λ ⋅ µ = 1 ⇔ µ = 1
Άρα λ = µ = 1.
β) Έχουµε:
x
♦ λ = 1 ⇔ =1 ⇔ x = ω
ω
ΤοτρίγωνοΑΒΓείναιλοιπόνορθογώνιο. y
♦ µ = 1 ⇔ =1 ⇔ y = ω
ω
20.9 α) Ηυπόθεσηγράφεται: Άρα x = y = ω .
4 4 4
x +y +ω =0(1)
Είναιεπίσης: γ) Απότην x = y = ω παίρνουµε:
x+y+ω=(α–β)+(β–γ)+(γ–α)=0(2) α − β = β − γ = γ − α ⇔ AB = ΒΓ = ΑΓ
Επειδήταα,βκαιγείναιδιαφορετικάανάδύο,είναι ΆρατοτρίγωνοΑΒΓείναιισόπλευρο.
ω≠0.Έτσι:
x y 20.10 α) Απότηνυπόθεσηέχουµεότι:
♦ x + y + ω = 0 ⇔ + = −1 (3)
ω ω (x+y)f(x)=f(x)+f(y)(1)
431
Η(1)γιαx=y=0δίνει: 20.12 α) Απότηνυπόθεσηείναι:
0⋅f(0)=f(0)+f(0)⇔f(0)=0 f(xy)+f(xω)–f(x)f(ω)≥1(1)
β) Γιαy=1ησχέση(1)δίνει: γιακάθεx,y,ω∈R.
(x+1)f(x)=f(x)+f(1)⇔ ♦ Η(1)γιαx=y=ω=0δίνει:

⇔xf (x)+f (x)=f (x)+f (1)⇔xf (x)=f (1) f(0)+f (0)–f 2(0)≥1⇔

Απόαυτήγια x=0 προκύπτει f (1)=0. ⇔f2(0)–2f(0)+1≤0⇔
γ) Γιαy=0απότην(1)παίρνουµε: ⇔ ( f (0) − 1) ≤ 0 ⇔ f (0) − 1 = 0 ⇔ f (0) = 1
2
xf(x)=f(x)+f(0)⇔(x–1)f(x)=0 ♦ Η(1)γιαx=y=ω=1γίνεται:
Αυτήγιαx≠1δίνειf(x)=0.Όµωςf(1)=0,οπότε f(1)+f(1)–f2(1)≥1⇔

⇔ f 2 (1) − 2f (1) + 1 ≤ 0 ⇔ ( f (1) − 1) ≤ 0 ⇔
2
τελικάθαείναι f (x)=0 γιακάθε x ∈ R. Άρα,ηfεί-
ναισταθερήσυνάρτησηκαισυγκεκριµέναµηδενική. ⇔f(1)–1≤0⇔f(1)=1
20.11 α) Έχουµε: β) Η(1)γιαy=ω=0δίνει:
f(x)≤x+1(1) f(0)+f(0)–f(x)f(0)≥1⇔
και ⇔2–f(x)≥1⇔f(x)≤1(2)
1+f(x+y)≤f(x)+f(y)(2) Επίσηςη(1)γιαy=ω=1γίνεται:
γιακάθεx,y∈R. f(x)+f(x)–f(x)f(1)≥1⇔
♦ Ησχέση(1)γιαx=0δίνειf(0)≤1. ⇔2f(x)–f(x)≥1⇔f(x)≥1(3)
♦ Ησχέση(2)γιαx=y=0δίνει: Απότις(2)και(3)συµπεραίνουµεότι f (x)=1 για

κάθεx∈R.
1+f(0)≤f(0)+f(0)⇔f(0)≥1
Απότιςσχέσειςf(0)≤1καιf(0)≥1παίρνουµε: 20.13 α) Απότηνυπόθεσηέχουµε:
f(0)=1 f(x+y)+f(x–y)=f(3x)(1)

β) Η(2)για y=- x δίνει: γιακάθεx,y∈R.Αυτήγιαx=y=0δίνει:

1+f (0)≤f (x)+f (- x)⇔f (x)+f (- x)≥2(3) f(0)+f(0)=f(0)⇔f(0)=0
γ) Στην(1)θέτουµεόπουxτο–xκαιπαίρνουµε: β) Η(1)γιαy=xδίνει:
f(-x)≤-x+1(4) f(2x)+f(0)=f(3x)⇔f(2x)=f(3x)(2)
Η(3)γράφεταικαιωςεξής: Επίσηςη(1)γιαy=0δίνει:
2≤f(x)+f(-x)(5) f(x)+f(x)=f(3x)⇔2f(x)=f(3x)(3)
Προσθέτουµεκατάµέλητιςσχέσεις(4)και(5): Απότις(2)και(3)παίρνουµε:

f (- x)+2≤(- x+1)+f (x)+f (- x)⇔ f(2x)=2f(x)(4)
⇔f(x)≥x+1 γιακάθεx∈R.
Απότιςσχέσειςf(x)≤x+1καιf(x)≥x+1προκύ- γ) Στην(1)θέτουµεόπουxτο2xκαιόπουyτοx.
πτειότι: Έτσιπαίρνουµε:

f (x)=x+1 f(2x+x)+f(2x–x)=f(3⋅2x)⇔
(4) γιακάθε y ∈ R. Εποµένωςκαι f (x)=x γιακάθε
⇔ f (3x) + f (x) = f (2 ⋅ 3x) ⇐⇒
x ∈ R. Οτύποςαυτόςείναιδεκτόςδιότιεπαληθεύει
⇔f(3x)+f(x)=2f(3x)⇔
τησχέση(1).
⇔f(3x)=f(x)(5)
ii) Έστωf(1)=-1.Γιαx=1ησχέση(1)δίνει:
δ) Απότην(3)έχουµε:
f ( −1 + f (y) ) = 1 + y
(5)
2f (x) = f (3x) ⇐⇒ 2f (x) = f (x) ⇔ f (x) = 0 Εποµένως:

γιακάθε x ∈ R. Ησυνάρτηση f (x)=0 είναιδεκτή, (β)
f 2 ( f (y) − 1) = (1 + y)2 ⇐⇒
διότιικανοποιείτησχέση(1).
⇔ [ f (y) − 1] = (1 + y)2 ⇔
2
20.14 α) Απότηνυπόθεσηείναι: (β)

⇔ f 2 (y) − 2f (y) + 1 = 1 + y 2 + 2y ⇐⇒
f ( xf (x) + f (y) ) = f (x) + y 2
(1)
⇔y2–2f(y)=y2+2y⇔f(y)=-y

Η(1)για x=0 δίνει:
γιακάθε y ∈ R. Θαείναιλοιπόνκαι f (x)=-x για
f ( f (y) ) = f 2 (0) + y ⇔ f ( f (y) ) = y
κάθεx∈R,τύποςοοποίοςείναιεπίσηςδεκτόςαφού

γιακάθε y ∈ R. Αυτόσηµαίνειότι: ικανοποιείτησχέση(1).
f ( f (x) ) = x (2)
Σχόλιο
γιακάθεx∈R. Η(1)γιαx=0καιy=-f2(0)δίνει:

β) Θέτουµεστην(1)όπουxτοf (x)καιπαίρνουµε:
f ( f ( −f 2 (0) ) ) = f 2 (0) − f 2 (0) = 0
(2)
f ( f (x)f ( f (x) ) + f (y) ) = f ( f (x) )  + y ⇐⇒
2
Ανθέσουµε f ( −f 2 (0) ) = β, τότεητελευταίασχέση

⇔ f ( xf (x) + f (y) ) = x + y 2
(3) δίνειf(β)=0.Αλλάµεx=βη(1)δίνει:
Οισχέσεις(1)και(3)έχουνταπρώταµέληίσα. f ( βf (β) + f (y) ) = f 2 (β) + y ⇔ f ( f (y) ) = y (5)
Έτσι:
Αλλάγια x=0 η(1)δίνειότι:
f2(x)+y=x2+y⇔f2(x)=x2(4) f ( f (y) ) = f 2 (0) + y (6)
γ) Απότην(4)δενµπορούµενασυµπεράνουµεότι Οι(5)και(6)δίνουν:
οτύποςτηςfείναιf(x)=xήf(x)=-x.Όµωςγια y=f2(0)+y⇔f2(0)=0⇔f(0)=0

x=1 παίρνουµε: Εποµένωςηυπόθεσηf(0)=0µπορείναπαραληφθεί.
2
f (1)=1⇔f (1)=1 ή f (1)=-1
i) Έστωότιf(1)=1.Γιαx=1ησχέση(1)δίνει:
20.15 α) Απότηνυπόθεσηέχουµεότι:
xyln(xy)≤yf(x)+xf(y)≤f(xy)(1)
f (1 + f (y) ) = 1 + y
γιακάθεx,y>0.Ησχέση(1)γιαx=y=1δίνει:
Άρα:
(β)
0≤2f(1)≤f(1)
f (1 + f (y) ) = (1 + y) ⇐⇒ [1 + f (y)] = (1 + y) ⇔
2 2 2 2
Αυτήδίνει:
(β)
2 2
⇔ 1 + f (y) + 2f (y) = 1 + y + 2y ⇐⇒ ♦ 0≤2f(1)⇔2f(1)≥0⇔f(1)≥0
⇔1+y 2 +2f (y)=1+y 2 +2y⇔ ♦ 2f(1)≤f(1)⇔f(1)≤0
⇔f(y)=y Απότιςf(1)≥0καιf(1)≤0προκύπτειότιf(1)=0.
433
1 δηλαδή:
β) Η(1)για y = δίνει:
x f(x–y)=f(x)–f(y)(3)
1 1 1 γιακάθε x,y∈R.

x ⋅ ln1 ≤ f (x) + xf   ≤ f (1) ⇔

x x x δ) Έχουµεότι:
1 1 1 1
⇔ 0 ≤ f (x) + xf   ≤ 0 ⇔ f   = 2 f (x) (4)
x x x x
1 1 Έτσι:
⇔ f (x) + xf   = 0 ⇔
x x  1  (4) 1 (3)
f
1 − x  == (1 − x)2 f (1 − x) ==
 
1 1
⇔ f   = − 2 f (x), x > 0 (2)
x x 1
= [f (1) − f (x)] =
(1 − x)2
γ) Η(1)γιαy=1δίνει: 1 1 − f (x)
= (1 − f (x) ) = , x ≠1
(α) (1 − x)2 (1 − x)2
xlnx ≤ f (x) + xf (1) ≤ f (x) ⇐⇒
⇔xlnx≤f(x)⇔f(x)≥xlnx(3) Γιαx≠0καιx≠1παίρνουµε:
1  1   (1 − x) + x   x  (1)
f  = f  1 − x  = f  1 + 1 − x  ==
Θέτουµεστην(3)όπουxτο καιέχουµε:  1 − x     
x
 x   1  (4)
1 1 1 1 1 (β) = f (1) + f   =1+ f   ==
f   ≥ ln ⇔ f   ≥ ( −lnx) ⇐⇒
x x x x x
1− x   1− x 
 x 
1 lnx x > 0 1 1− x   x   1  (3)
2
⇔ − f (x) ≥ − ⇐⇒ f (x) ≤ xlnx (4)
x2 x =1+ f
2   = 1 +  1 − x  f  x − 1 ==
Οισχέσεις(3)και(4)δίνουνf(x)=xlnx.Εύκολαδια-
(x) 1− x  x     
πιστώνουµεότιησυνάρτησηf(x)=xlnxικανοποιεί  x   1
2
 (4)
τησχέση(1).
=1+ 
1 − x  f  x  − f (1)  ==
     
2
 x  1 
20.16 α) Έχουµε: =1+ 
1 − x   x 2 f (x) − 1 =
   
f(x+y)=f(x)+f(y)(1) 2
x2 1  x 

γιακάθε x,y ∈ R. =1+ ⋅ f (x) − 
(1 − x)2 x 2  =
1− x 
Η(1)γιαy=0δίνει:
f (x) x2

f (x)=f (x)+f (0)⇔f (0)=0 =1+ − =
(1 − x)2 (1 − x)2
β) Η(1)γιαy=-xδίνει: x 2 − 2x + 1 + f (x) − x 2 1 − 2x + f (x)
= =
(α) (1 − x)2 (1 − x)2
f (0) = f (x) + f (− x) ⇐⇒ 0 = f (x) + f (− x) ⇔
⇔f(-x)=-f(x)(2) ε) Γιακάθε x≠0 και x≠1, απότοερώτηµα(δ)
παίρνουµε:
γιακάθεx∈R.Άραηfείναιπεριττή.
1 − f (x) 1 − 2x + f (x)
γ) Η(1),θέτονταςόπουyτο–yδίνει: = ⇔
(1 − x)2 (1 − x)2
(2)
f (x − y) = f (x) + f (− y) == f (x) − f (y) ⇔1–f(x)=1–2x+f(x)⇔
⇔2f(x)=2x⇔f(x)=x(x≠0καιx≠1) 20.18 Έστωότιυπάρχειτέτοιασυνάρτηση.Τότε:
Επειδήf(0)=0καιf(1)=1,οτύποςf(x)=xισχύει f ( f (x) ) = x (1)
τελικάγιακάθεx∈R.
και
f (1 + f (x) ) = 1 − x (2)
γιακάθεx∈R.Θααποδείξουµεπρώταότιηfοφεί-
1
f (x) = xf   (1) λειναείναι“1–1”.
x
Έστωα,β∈R,µεf(α)=f(β).Τότε:
και (1)
f ( f (α) ) = f ( f (β) ) ⇐⇒ α = β
f (x+y)=f (x)+f (y)-1(2)
Άραηfείναι“1–1”.
x
Η(2)για x = y = δίνει: Η(1)γιαx=0δίνει:
2
f ( f (0) ) = 0 (3)
x x x x
f  +  = f   + f   −1 ⇔
2 2 2 2 Η(2)γιαx=1δίνει:
x (1) x 2 f (1 + f (1) ) = 0 (4)
⇔ f (x) = 2f   − 1 ⇐⇒ f (x) = 2 ⋅ f   − 1 ⇔
2 2 x Απότις(3)και(4)παίρνουµε:
2 “1−1”
⇔ f (x) = xf   − 1 (3) f ( f (0) ) = f (1 + f (1) ) ⇐⇒
x
⇔f(0)=1+f(1)(5)
1
β) Γιαx,yτο η(2)δίνει: Η(1)για x=1δίνει:

x
f ( f (1) ) = 1 (6)
1 1 1 1
f  +  = f   + f   −1 ⇔
Η(2)για x=0 δίνει:
x x x x
2 1 2 1 f (1 + f (0) ) = 1 (7)
⇔ f   = 2f   − 1 ⇔ f   = 2 ⋅ f (x) − 1 ⇔
x x x x Απότις(6)και(7)παίρνουµε:
2 2 “1−1”
f ( f (1) ) = f (1 + f (0) ) ⇐⇒
⇔ f   = f (x) − 1 (4)
x x
⇔f(1)=1+f(0)(8)
γ) Η(2)γιαy=0καιx=1δίνει: Οι(5)και(8)µεπρόσθεσηδίνουν:

f (1)=f (1)+f (0)–1⇔f (0)=1(5) f(0)+f(1)=2+f(1)+f(0)⇔2=0,άτοπο
δ) Η(3)λόγωτης(4)δίνει: Άραδενυπάρχειτέτοιασυνάρτηση.
2 2 
f (x) = xf   − 1 = x  f (x) − 1 − 1 = 20.19 α) Σύµφωναµετηνυπόθεσηέχουµε:
x x 
f2(x)–2f(x)ηµx=ηµ4x+ηµ2x+1(1)
=2f (x)–x-1
Απότησχέση(1)παίρνουµε:
δηλαδή:
f(x)=2f(x)–x–1⇔f(x)=x+1 f (x) [ f (x) − 2ηµx ] = ηµ 4 x + ηµ 2 x + 1 ≠ 0 (2)

γιακάθεx≠0.Επειδήf(0)=1,προκύπτειτελικάότι Απότησχέση(2)προκύπτειότι f (x)≠0 γιακάθε
οτύποςτηςfείναιοf(x)=x+1,διότιεπαληθεύειτις x∈R.Επειδήηfείναισυνεχήςκαιδενµηδενίζεταισε
σχέσεις(1)και(2). κανένασηµείοτουπεδίουορισµούτης,συµπεραί-
435
νουµεότιθαδιατηρείσταθερόπρόσηµο.Είναιόµως: ε) Είναι:
π f (x) ηµ 2 x + ηµx + 1
f =3>0 A = lim = lim =
2 x → +∞ x x → +∞ x
οπότεηfείναιθετικήσεολόκληροτοR.  ηµ 2 x ηµx 1 
= lim  + + 
β) Απότησχέση(1)γιαx=0παίρνουµεότι: x → +∞
 x x x
f2(0)=1⇔(f(0)=1ήf(0)=-1) Είναιόµως:

Είναιόµως f (x)>0 γιακάθε x ∈ R, οπότεητιµή 1
♦ lim =0
f(0)=-1απορρίπτεται.Εποµένωςf(0)=1.
x → +∞ x
ηµ 2 x ηµ 2 x 1 1 ηµ 2 x 1
γ) Απότηνυπόθεσηέχουµε: ♦ = ≤ , οπότε − ≤ ≤
x x x x x x
f2(x)–2f(x)ηµx=ηµ4x+ηµ2x+1⇔
Σύµφωναµετοκριτήριοπαρεµβολής,παίρνουµε:
⇔f2(x)–2f(x)ηµx+ηµ2x=ηµ4x+2ηµ2x+1⇔
ηµ 2 x
⇔ ( f (x) − ηµx ) = (ηµ 2 x + 1)2 ⇔
2 lim =0
x → +∞ x
⇔g2(x)=(ηµ2x+1)2(3) διότι:
Επειδή ηµ x+1≠0απότην(3)προκύπτειότι:
2
 1  1
lim  −  = 0 = lim
g(x)≠0γιακάθεx∈R  x
x → +∞ x → +∞ x
 
Επιπλέονηgείναισυνεχήςωςδιαφοράτωνσυνεχών Όµοιαπαίρνουµεότι:
συναρτήσεων f (x) και ηµx και δεν έχει ρίζες. Άρα ηµx
θαδιατηρείσταθερόπρόσηµοστοR. lim =0
x → +∞ x
π π π (Ηαπόδειξηγίνεταιακριβώςόπωςστοπροηγούµενο
Επειδή g   = f   − ηµ = 3 − 1 = 2 > 0 συµπε-
2
  2
  2 όριο.)
ραίνουµεότιηgείναιθετικήσ’όλοτοR. ΕποµένωςείναιΑ=0+0+0=0.
δ) Απότην(3)καιτοερώτηµα(γ)προκύπτειότι:
20.20 α) Επειδήηfείναιπεριττή,θαισχύειότι:
g(x)=ηµ 2 x+1γιακάθεx ∈ R
f(-x)=-f(x)γιακάθεx∈R(1)
ή
g(x)=-(ηµ2x+1)γιακάθεx∈R Γιαx=0η(1)δίνει:
Εποµένως: f(0)=-f(0)⇔2f(0)=0⇔f(0)=0
♦ f(x)–ηµx=ηµ2x+1⇔f(x)=ηµ2x+ηµx+1, β) Γιαx=0προκύπτειf´(0)=0.Άραηκλίσητης

x ∈ R fστοσηµείοΑ(0,0)είναιίσηµεµηδέν.Αυτόσηµαί-
♦ f(x)–ηµx=-ηµ2x-1⇔f(x)=-ηµ2x+ηµx-1, νειότιηεφαπτοµένηστοΑείναιπαράλληληστον

x ∈ R άξοναx´x,δηλαδήοριζόντια.
Ητελευταίασυνάρτησηδίνειότι: γ) Είναι:
π f´(-x)=3x2⇔f´(-x)(-x)´=-3x2⇔
f   = −1 + 1 − 1 = −1 < 0
2
⇔ [ f (−x) ]´= (−x 3 )´ ⇔ f ( −x) = −x 3 + c
Όµωςf(x)>0γιακάθεx∈R.Άρατελικάοτύπος
τηςfείναι: Γιαx=0παίρνουµε:
f(x)=ηµ2x+ηµx+1 f(0)=c⇔c=0
Άραf(-x)=-x3.Αυτό,θέτονταςόπουxτο–xδίνει: β) Είναι:
3
f (x)=x ,x ∈ R 600 x 2 − 100
♦ E´(x) = 6 − 2
= 6⋅
x x2
Άλλοςτρόπος ♦ E´(x)=0⇔x2–100=0⇔x=10
Ησχέσηf´(-x)=3x2θέτονταςόπουxτο–xδίνει:
Όπωςδείχνεικαιοπαρακάτωπίνακας,ηελάχιστητι-
f´(x)=3(-x)2=3x2
µήτουΕ(x)παρουσιάζεταιγιαx=10.
Άρα:
f´(x)=(x3)´⇔f(x)=x3+c
καιεπειδήf(0)=0,είναιc=0,δηλαδή:
f(x)=x3,x∈R

20.21 α) Έστωxκαιyοιδιαστάσειςτηςπαιδικής
Άραοιδιαστάσειςτουοικοπέδουµετοελάχιστοκό-
χαράς.
στοςαγοράςείναι:
 150 
(10 + 4)  + 6
 10 
δηλαδή14⋅21.
γ) Τοελάχιστοεµβαδόντουοικοπέδουείναι:
600
E(10) = 60 + + 174 = 294 m 2
10
20.22 α) Γιακάθεx∈Df=Rείναι:

f´(x)=3αx2+2βx+γ
Τότε: ΣύµφωναµετοθεώρηµατουFermatθαείναι:
xy=150(1) f΄(1)=0
Οιδιαστάσειςτουοικοπέδουείναι: Έτσι:
x+2⋅2=x+4καιy+2⋅3=y+6 3α+2β+γ=0(1)
Άρατοεµβαδόντουοικοπέδουείναι: Όµωςτο1πρέπειναείναιηµοναδικήρίζατηςf´(x)
Ε=(x+4)(y+6)m2(2) καιηf΄πρέπεινααλλάζειπρόσηµοεκατέρωθεντου
Όµως: x0=1.Ανα≠0,τότεηεξίσωσηf´(x)=0είναιβ΄
150 βαθµού.Επειδήτοx0=1είναιµοναδικήρίζατηςf´,
xy = 150 ⇔ y =
x θαπρέπει ∆=0. Αλλάµε ∆=0 ηf ´(x)δεναλλά-
ΕποµένωςτοεµβαδόνΕ(x)τουοικοπέδουείναι: ζειπρόσηµοστο1.Άραδενµπορείναείναι α≠0,
 150  οπότεα=0.
E(x) = (x + 4)  + 6 ⇔
 x  β) Μεα=0είναιf´(x)=2βx+γ.Είναιόµως:
600
⇔ E(x) = 150 + 6x + + 24 ⇔ ♦ f´(1)=0⇔2β+γ=0(2)
x
600 ♦ f(1)=4⇔α+β+γ+3=4⇔
⇔ E(x) = 6x + + 174, x > 0
x ⇔β+γ=1(3)
437
Οισχέσεις(2)και(3)δίνουν: β) Απότηµορφήτηςµονοτονίαςτηςfσυµπεραίνου-
β=-1καιγ=2 π
µεότιτο f   είναιολικόελάχιστοτηςf.
οιοποίεςείναιδεκτές. 4
20.23 α) Ηfείναιπαραγωγίσιµηστο∆,µε: 20.24 α) Έστω:

x
  x ´ x
♦ f ´(x) = ln  εφ  − (συνx)ln(εφx)  = f (x) =   − α x − e , x > 0
  2  e
1  x ´ Σύµφωναµετηνυπόθεσηείναιf(x)≥0γιακάθεx>0.
=  εφ  − (−ηµx)ln(εφx) −
εφ x  2  Όµωςf(e)=1–1=0,οπότε:
2
− (συνx) [ ln(εφx)]´ = f(x)≥f(e),x>0(1)
1 1 1 Αυτόσηµαίνειότιτοf(e)είναιολικόελάχιστοτηςf.
= ⋅ ⋅
+ (ηµx)ln(εφx) −
εφ x συν 2 x 2
2 2 β) Επειδήηfείναιπαραγωγίσιµηστοx=eκαιτοe
1 1 είναιεσωτερικόσηµείοτου Df=(0,+∞), σύµφωνα
− συνx ⋅ ⋅ =
εφx συν 2 x µετοθεώρηµατουFermatθαείναιf´(e)=0.Όµως:
συν x
= 2 + (ηµx)ln(εφx) −
1
= ♦ f ´(x) = e ( )´− (α
xln
x
e x −e
)´=
2ηµ x ⋅ συν 2 x ηµx
2 2 x
x  x ´
1 1 =    xln  − α x − elnα =
= + (ηµx)ln(εφx) − = e  e
2ηµ x ⋅ συν x ηµx x
2 2 x  x 
=    ln + 1 − α x -elnα
1 1 e  e 
= + (ηµx)ln(εφx) − = (ηµx)ln(εφx)
ηµx ηµx
♦ f´(e)=0⇔1–lnα=0⇔lnα=1⇔α=e
 π
x∈ 0, 
 2
Εποµένωςα=e.
♦ f ´(x) = 0 ⇔ ( ηµx = 0 Þ ln(εφx) = 0 ) ⇐⇒
π 20.25 α) ΗfέχειπεδίοορισµούτοΑ=Rκαιείναι

⇔ εφx = 1 ⇔ x =
4 παραγωγίσιµη,µε:

Απότονπαρακάτωπίνακαπροσήµουτηςf ΄προκύ- ♦ f´(x)=4x3–24x2+44x–24=
 π =4(x3–6x2+11x–6)
πτειότιηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο  0,  και
 4
π π  ♦ f´(x)=0⇔x3–6x2+11x–6=0⇔
γνησίωςαύξουσαστο  ,  .
4 2  ⇔(x3–x2)–5x2+5x+(6x–6)=0⇔
⇔x2(x–1)–5x(x–1)+6(x–1)=0⇔
⇔(x–1)(x2–5x+6)=0⇔
⇔(x=1ήx=2ήx=3)
Οιρίζεςτηςf´(x)βρίσκονταικαιµετοσχήµαHorner.
Εποµένως,τοπλήθοςτωνριζώντηςεξίσωσης:
f(x)=0
είναιίσοµετοπλήθοςαλλαγώνπροσήµουανάµεσα
σταΑ,Β,Γ,∆καιΕ.
Απότοπρόσηµοτηςf´(x)συµπεραίνουµεότιηfείναι: Μεβάσηλοιπόντονπίνακα,προκύπτειότι:

♦ γνησίωςφθίνουσασταδιαστήµατα (-∞,1] και
♦ Γιαλ<8ηfέχειδύορίζες:
[2,3], ρ1∈(-∞,1)καιρ2∈(3,+∞)
♦ γνησίωςαύξουσασταδιαστήµατα[1,2]και[3,+∞). ♦ Γιαλ=8ηfέχειµίαρίζαρ1∈(-∞,1),τηρίζα
ρ2=2(αφούf(2)=0)καιµίαρίζαρ3∈(3,+∞).
β) Απότονπίνακαµονοτονίαςτηςfπροκύπτειότι:
♦ Γιαλ∈(8,9)ηfέχειτέσσεριςρίζες:
♦ τοf(1)=1–8+22–24+λ=λ–9είναιτοπι-
κόελάχιστο, ρ1∈(-∞,1),ρ2∈(1,2),ρ3∈(2,3)
και
♦ τοf(2)=16–64+88–48+λ=λ–8είναιτο-

ρ4 ∈ (3,+∞)
πικόµέγιστο.
♦ Για λ=9 ηfέχειδύο(διπλέςρίζες) ρ1=1 και

♦ το f (3)=81–216+198–72+λ=λ–9 είναι
ρ2=3.
τοπικόελάχιστοτηςf.
♦ Γιαλ>9ηεξίσωσηf(x)=0είναιαδύνατη,διότι
γ) Είναι:
δενυπάρχουναλλαγέςπροσήµου.
♦ lim f (x) = +∞ = lim f (x)
x → −∞ x → +∞
♦ f(1)=λ–9,f(2)=λ–8καιf(3)=λ–9 20.26 α) Έχουµε:

Κατασκευάζουµετονπαρακάτωπίνακα,στονοποίο f(x+y)=f(x)ef(y)-1(1)
ανάλογαµετιςτιµέςτουλφαίνεταικαιτοπρόσηµο Η(1)γιαx=y=0δίνει:
τωνΒ=f(1),Γ=f(2)και∆=f(3). f (0) ≠ 0
f (0) = f (0)ef (0) −1 ⇐⇒ 1 = ef (0) −1 ⇔
⇔ ef (0) −1 = e0 ⇔ f (0) = 1
διότιf(0)≠0απότηνυπόθεση ( f (x) ∈ » * ) .
β) Στην(1)θέτουµεx=0καιy=x,οπότε:
(α)
f (0 + x) = f (0)ef (x) −1 ⇐⇒ f (x) = ef (x) −1 (2)

γιακάθε x ∈ R.

γ) Παρατηρούµεότιητιµήy=1είναιρίζατηςεξί-
δ) Ηfείναιγνησίωςµονότονηκαισυνεχήςστα: σωσηςy=ey-1.Θέτουµεg(y)=y–ey-1.Τότε:
∆1=(-∞,1],∆2=[1,2],∆3=[2,3] ♦ g´(y)=1–ey-1
και ♦ g´(y)=0⇔ey-1=1⇔y–1=0⇔y=1
∆4=[3,+∞) Απότονεπόµενοπίνακα:
439
ii) Έστω0<α<1.Τότε:
♦ Μεx>0είναιx>-xκαιαx<α-x,δηλαδή:
αx–α-x<0
Άραf´(x)>0,διότιlnα<0(αφού0<α<1).
παίρνουµεότι: ♦ Μεx<0όµοιαβρίσκουµεότιf´(x)<0.
Έτσιηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο (-∞,0] και
♦ y<1⇔g(y)<g(1)⇔g(y)<0
γνησίωςαύξουσαστο[0,+∞).
♦ y>1⇔g(y)<g(1)⇔g(y)<0
Είναιλοιπόνg(1)=0καιg(y)<0,οπότεg(y)≠0,
γιακάθεy≠1.
Συµπεραίνουµεότιτοy=1είναιηµοναδικήρίζα
τηςg,οπότεκαιτηςδοσµένηςεξίσωσης.
δ) Θέτουµεστη(2)f(x)=yκαιπαίρνουµε: Σεκάθελοιπόνπερίπτωσηηfείναιγνησίωςφθίνου-

(γ) σαστο(-∞,0]καιγνησίωςαύξουσαστο[0,+∞).
y = e y −1 ⇐⇒ y = 1 ⇔ f (x) = 1
β) Τοf(0)=2είναιπροφανώςολικόελάχιστοτηςf.
Άραf(x)=1γιακάθεx∈R.
20.27 α) Είναι: lim f (x) = lim ( α x + α − x ) =

x→ +∞ x→ +∞

♦ Df=R +∞ + 0 = +∞, αν α > 1
=
 1 ´  0 + ∞ = +∞, αν 0 < α < 1
♦ f ´(x) =  αx + x  = αxlnα − α− xlnα = lnα(αx − α− x )
 α  δηλαδή lim f (x) = +∞. Άραηfδενέχειολικόµέ-
x → +∞
♦ f´(x)=0⇔αx=α-x⇔x=-x⇔x=0
γιστο(ούτεφυσικάάλλοτοπικόακρότατο).
i) Έστωα>1.Τότε:
γ) Ηfείναισυνεχής,το f (0)=2 είναιολικόελά-
x -x
♦ Με x>0 είναι x>-x και α >α , δηλαδή: χιστο, lim f (x) = +∞ και lim f (x) = +∞.
x → +∞ x → −∞
x -x
α –α >0
Αν ∆1=(-∞,0] και ∆2=(0,+∞),τότελόγωτηςσυ-

Άραf´(x)>0,αφούlnα>0.
νέχειαςκαιτηςµονοτονίαςτηςfπαίρνουµεότι:
♦ Μεx<0είναιx<-xκαιαx<α-x,δηλαδή: f(∆1)=f(∆2)=[2,+∞)
x -x
α –α <0 Άρα:
Άρα f ´(x)<0, αφούlnα>0.

f(Df)=f(∆1)∪f(∆2)=[2,+∞)

Ηfείναιλοιπόνγνησίωςφθίνουσαστο (-∞,0] και
Σχόλιο
γνησίωςαύξουσαστο[0,+∞).
Γιατηνεύρεσητωνολικώνακροτάτωνµπορούµενα
βρούµεπρώτατοσύνολοτιµών.
δ) Είναι:
1 1
f (1) = α + και f (−1) = + α
α α
♦ Επειδήηfείναι“1–1”στο ∆1=(-∞,0] (ως 20.29 α) Γνησίωςφθίνουσαστο(-∞,11]καιγνη-
γνησίωςφθίνουσα)θαέχουµε: σίωςαύξουσαστο[11,+∞).
1 1 β) Τοf(11)=0είναιολικόελάχιστο.∆ενέχειολι-
αx + = α + ⇔ f (x) = f (−1) ⇔ x = −1
αx α κόµέγιστο,αφού lim f (x) = +∞.
x → +∞
♦ Επειδήηfείναι“1–1”καιστο∆2=[0,+∞),θα
γ) Ηεξίσωσηγίνεταιf(x)=0.
είναι:
Απ:x=11
x1 1
α + x = α + ⇔ f (x) = f (1) ⇔ x = 1
α α 20.30 α) Ηεξίσωση f (x)=x µαςοδηγείστησυ-
Άραοιρίζεςτηςεξίσωσηςείναιοιx=1καιx=-1. νάρτησηg(x)=f(x)–x,x∈R.Επειδήf(1)=1,µία
ρίζατηςδοσµένηςεξίσωσηςείναιηx=1.Είναιλοι-
ε) Είναιf(-x)=α-x+αx=f(x)γιακάθεx∈R.
πόν:
Εποµένωςηfείναιάρτιακαιέχειάξονασυµµετρίας
♦ g(1)=0
τηνευθείαx=0(τονάξοναδηλαδήy΄y).
♦ g´(x) = ( f (x) − x )´= f ´(x) − 1 < 0 γιακάθεx∈R
20.28 α) Επειδήf´(x)>0γιακάθεx∈R,ηfεί-
Εποµένωςηgείναιγνησίωςφθίνουσα,οπότεηx=1
ναιγνησίωςαύξουσα.Ηfείναιεπίσηςσυνεχής,ως
είναιηµοναδικήρίζατηςg.Συνεπώςηµοναδικήρί-
παραγωγίσιµηκαιεπειδή:
ζατηςεξίσωσηςf(x)=xείναιηx=1.
lim f (x) = −∞ και lim f (x) = +∞ β) Είναι:
x → −∞ x → +∞
τοσύνολοτιµώντηςείναιτοf(R)=R.  ef (x) − e x
 , αν x ≠ 1
g(x) =  f (x) − x
β) Επειδή0∈f(R),ηεξίσωσηf(x)=0έχειµίατου-  e, αν x = 1

λάχιστονρίζα.Ηρίζααυτήείναικαιηµοναδικήδιό- Γιαναείναιηgσυνεχήςστοx0=1,πρέπεικαιαρ-
τιηfείναιγνησίωςαύξουσα. κείνααποδείξουµεότι:
lim g(x) = g(1)
γ) Έχουµεότι: x →1
f ( g(x) ) ≤ x ≤ g ( f (x) ) (1) δηλαδήότι:

lim g(x) = e
Η(1)γιαxτοf (x)δίνει: x →1
f ( g ( f (x) ) ) ≤ f (x) ≤ g ( f ( f (x) ) ) Όµως:

e f (x ) − e x e f (x) − x − 1
Τοπρώτοσκέλοςτηςανισότηταςδίνει: lim g(x) = lim = lim e x ⋅ =
x →1 x → 1 f (x) − x x →1 f (x) − x
f&
f ( g ( f (x) ) ) ≤ f (x) ⇐⇒ g ( f (x) ) ≤ x 0
= lim e x ⋅ lim
ef (x) − x − 1 0
== elim
e f (x) − x
( f ´(x) − 1) =
Ησχέση(1)δίνειόµωςότι x ≤ g ( f (x) ) . Έτσι: x →1 x → 1 f (x) − x x →1 f ´(x) − 1
x ≤ g ( f (x) ) ≤ x = elim ef (x) − x = e ⋅ ef (1) −1 = e
x →1
οπότε:
Σηµειώνουµεότι:
g ( f (x) ) = x (2)
♦ ΧρησιµοποιήσαµετονκανόνατουDeL’Hospital.
γιακάθε x ∈ R. Θέτουµεστησχέση(2)όπουxτο ♦ Είναι:
f-1(x)καιπαίρνουµε: lim f (x) = f (1) = 1
x →1
g ( f ( f −1 (x) ) ) = f −1 (x) ⇔ g(x) = f −1 (x) διότιηfωςπαραγωγίσιµηστοx0=1είναικαι
γιακάθεx∈R. συνεχήςστο1.
441
20.31 α) ΗfέχειπεδίοορισµούτοΑ=(0,+∞). lnx
⇔ ln2x − ln 2x 2 + 2 − =0 ⇔
1 + x2
Υπολογίζουµετηνπαράγωγοτηςf:
2x lnx
 2x ´  lnx ´ ⇔ ln − = 0 ⇔ f (x) = 0
f ´(x) =  ln  −  2 
= 2
2x + 2 1 + x2
 2x + 2   1 + x 
2
1 2 Παρατηρούµεότι:
2x 2 + 2  2x ´ x (1 + x ) − 2xlnx
=   − = 2
2x 2
 2x + 2  (1 + x 2 )2 ♦ f (1) = ln = ln1 = 0
2+2
2x 2 + 2 − x 1 4x f '
2x 2 + 2 2 2x 2 + 2 ♦ x < 1 ⇐⇒ f (x) > f (1) ⇔ f (x) > 0, λόγωτης
= ⋅ 2
−
x 2x + 2
µονοτονίαςτηςf,
2 2
1 + x − 2x lnx
− = f&
x(1 + x 2 )2 ♦ x > 1 ⇐⇒ f (x) > f (1) ⇔ f (x) > 0
2x 2 + 2 (2x 2 + 2) − 2x 2 1 + x 2 − 2x 2 lnx Είναιλοιπόνf(x)>0γιακάθεx∈Αµεx≠1,οπό-

= ⋅ − =
x (2x 2 + 2) 2x 2 + 2 x(1 + x 2 ) 2 τεηµοναδικήρίζατηςf(άρακαιτηςεξίσωσης)εί-
2 2
(1 + x − 2x lnx) 2
ναιηx=1.
= − =
x(2x 2 + 2) x(1 + x 2 )2
(x 2 + 1) − 1 − x 2 + 2x 2lnx 20.32 α) Γιαναορίζεταιηf -1,αρκείηfναείναι
= =
x(x 2 + 1)2 “1–1”.Γιαναείναιόµωςηf“1–1”αρκείναείναι
γνησίωςµονότονη.Είναι:
2x 2 lnx 2xlnx
= 2 2
= 2 1
x(x + 1) (x + 1)2 f ´(x) = > 0 για κάθε x ∈ »
1 + x2
β) Είναι:
Εποµένωςηfείναιγνησίωςαύξουσα.Ορίζεταιλοι-
f´(x)=0⇔2xlnx=0⇔lnx=0⇔x=1
πόνηf-1:f(R)→R.
Απότονπαρακάτωπίνακαπροσήµουτηςf΄:
β) Έχουµε:
1 1
♦ f ´(x) = , οπότε f ´(εφx) =
1 + x2 1 + εφ2 x
1 1
♦ f ´(εφx)(εφx)´= ⋅ ⇔
1 + εφ2 x συν 2 x
προκύπτειότι:
⇔ [ f (εφx)] ´= 1 = (x)´ ⇔ f (εφx) = x + c
♦ Ηfείναιγνησίωςφθίνουσαστο(0,1].
1
♦ Ηfείναιγνησίωςαύξουσαστο[1,+∞). διότι 1 + εφ 2 x = .
συν 2 x
γ) Προσπαθούµεναφέρουµετηνεξίσωσησετέτοια Γιαx=0παίρνουµε:
µορφή,ώστενααξιοποιήσουµετηµονοτονίατηςf.
Έτσι: f(0)=0+c⇔0=c⇔c=0
lnx 1  π π
ln2x − = ln(2x 2 + 2) ⇔ Άραf(εφx)=x,γιακάθε x ∈  − ,  .
1 + x2 2  2 2
1 lnx γ) Έχουµε:
⇔ ln2x − ln(2x 2 + 2) − =0 ⇔
2 1 + x2 f (εφx) = x ⇔ f −1 ( f (εφx) ) = f −1 (x) ⇔
⇔εφx=f-1(x)⇔f-1(x)=εφx ♦ f´´(x)=νex(ex+2)ν-1+νex(ν–1)(ex+2)ν-2ex=
 π π =νex(ex+2)ν-1+ν(ν–1)e2x(ex+2)ν-2>0
γιακάθε x ∈  − ,  .
 2 2 ΆραηfείναικυρτήστοR.Εφαρµόζουµετοσυµπέ-
Σηµείωση ρασµατουπρώτουερωτήµατοςστοδιάστηµα[-λ,λ]
Είναι: καιπαίρνουµε:
f(x)=y⇔x=f-1(y)  λ + (− λ) 
f (−λ) + f (λ) > 2f   ⇔
οπότετοσυµπέρασµαπροκύπτεικαιαπευθείας.  2 
⇔(e-λ+2)ν+(eλ+2)ν>2⋅3ν
20.33 α) ΗfικανοποιείτιςπροϋποθέσειςτουΘ.Μ.Τ.
αφούf(0)=3ν.
 α + β α + β 
σταδιαστήµατα α, και  , β .
 2   2 
20.34 α) Απότηνυπόθεσηέχουµε:
Άραυπάρχουν:
f ( f ´(x) ) + f (x) = 0 (1)
 α+β α+β 
ξ1 ∈  α, και ξ 2 ∈  , β
 2   2  Αυτήγιαx=1δίνει:
τέτοια,ώστε: f ( f ´(1) ) + f (1) = 0 ⇔ f ( f ´(1) ) = 0 (2)
( α +2 β ) − f (α) = 2 ⋅ f ( α +2 β ) − f (α)

Όµωςηfωςγνησίωςµονότονηείναικαι “1–1”.
f
♦ f ´(ξ1 ) = Έτσι,η(2)γίνεται:
α+β β−α
−α f ( f ´(1) ) = 0 ⇔ f ( f ´(1) ) = f (1) ⇔ f ´(1) = 1
2
♦ f ´(ξ 2 ) =
f (β) − f ( α 2+ β ) = 2 ⋅ f (β) − f ( α +2 β ) β) Επειδήισχύειησχέση(1)γιακάθεx>0καιορί-
α+β β−α ζεταιη(fÎf´)(x)στο(0,+∞)συµπεραίνουµεότι:
β−
2
f´(x)>0γιακάθεx>0
Αλλάηfείναικυρτήστο∆,οπότεηf΄είναιγνησίως
(Έτσιηυπόθεσηότιηfείναιγνησίωςαύξουσαµπο-
αύξουσα.
ρείναπαραληφθεί.)
Θέτουµεστην(1)όπουxτοf´(x)καιπαίρνουµε:
(1)
f ( f ´( f ´(x) ) ) + f ( f ´(x) ) = 0 ⇐⇒

⇔ f ( f ´( f ´(x) ) ) − f (x) = 0 ⇔
Έτσι,επειδή ξ1<ξ2, παίρνουµε:
⇔ f ( f ´( f ´(x) ) ) = f (x) ⇐⇒
“1−1”
f ´(ξ1 ) < f ´(ξ 2 ) ⇔
⇔ 2⋅
f ( α 2+ β ) − f (α) < 2 ⋅ f (β) − f ( α 2+ β ) ⇔ ⇔ f ´( f ´(x) ) = x ⇔ (f ´Îf ´)(x) = x (3)
β−α β−α γ) Παραγωγίζουµετην(1)καιπαίρνουµε:

α+β α+β (3)
f ´( f ´(x) ) f ´´(x) + f ´(x) = 0 ⇐⇒
⇔ f  − f (α) < f (β) − f  2  ⇔
 2   
⇔xf´´(x)+f´(x)=0(4)
α+β
⇔ f (α) + f (β) > 2f  
 2  γιακάθεx>0.
β) Ησυνάρτησηf(x)=(ex+2)νέχει: δ) Απότην(4)έχουµε:

♦ f´(x)=νex(ex+2)ν-1 xf´´(x)+f´(x)=0⇔xf´´(x)+(x)´f´(x)=0⇔
443
⇔ [ xf ´(x)]´= 0 ⇔ xf ´(x) = c (5) 27
Το f (−2) = είναιτοπικόελάχιστοτηςf.
4
Όµωςf΄(1)=1,οπότεη(5)γιαx=1δίνει:
f´(1)=c⇔c=1 β) Έχουµεβρειότι:
Έτσι: 2 3
f ´(x) = − + −1
1 x3 x2
xf ´(x) = 1 ⇔ f ´(x) = ⇔ f (x) = lnx + c Άρα:
x
Επειδήf(1)=0προκύπτειότιc=0.Άραf(x)=lnx 6x 2 6 1− x
f ´´(x) =
− = 6⋅ 4
γιακάθεx>0.Ησυνάρτησηαυτήεπαληθεύειτη x6 x3 x
σχέση(1),οπότεείναιδεκτή. Ηfείναικυρτήσταδιαστήµατα (-∞,0) και (0,1]
καικοίληστο[1,+∞).
20.35 α) Τοπεδίοορισµούτηςfείναιτο A=R . *
Το A (1, f (1) ) , δηλαδήτοσηµείοΑ(1,0)είναιση-
Ηfείναιπαραγωγίσιµηκαιγράφεται:
µείοκαµπήςτηςCf.
(1 − x)3 1 − 3x + 3x 2 − x 3 1 3
f (x) = = = 2 − +3− x
x2 x2 x x
Εποµένως:
−2x 3 2 3
f ´(x) = + 2 −1 = − 3 + 2 −1 =
x4 x x x
 3 2  x 3 − 3x + 2 γ) Είναι:
= − 1 − 2 + 3  = −
 x x  x3
1 
lim f (x) = lim  2 (1 − x)3  = +∞
και x→ 0 x→ 0 x
 
f´(x)=0⇔x3–3x+2=0⇔ διότι:
3
⇔(x –x)–2x+2=0⇔ 1
lim = +∞ και lim(1 − x)3 = 1 > 0
2
x→ 0 x2 x→ 0
⇔x(x –1)–2(x–1)=0⇔
Άρα,ηευθείαx=0είναικατακόρυφηασύµπτωτη
⇔x(x+1)(x–1)–2(x–1)=0⇔
τηςCf.Αναζητούµεπλάγιαασύµπτωτη.Είναι:
⇔(x–1)(x2+x–2)=0⇔ 3
f (x) (1 − x) 3 1 
2
⇔(x–1) (x+2)=0⇔(x=1 ή x=-2) lim = lim = lim  − 1  = −1
x→ +∞ x x→ +∞ x3 x→ +∞ x
 
ΟιρίζεςβρίσκονταιφυσικάκαιµετοσχήµαHorner. και
 1 − 3x + 3x 2 − x 3 
lim [ f (x) + x ] = lim  2
+ x =
x → +∞ x → +∞
 x 
3x 2 − 3x + 1
= lim = 3
x → +∞ x2

Άρα,ηευθείαy=-x+3είναιπλάγιαασύµπτωτη
Άρα: τηςCfστο+∞.
(x − 1)2 (x + 2) Επειδήπροκύπτειότι:
f ´(x) = −
x3
f (x)
Ηfείναιγνησίωςφθίνουσαστα(-∞,-2]και(0,+∞), lim = −1 και lim [ f (x) + x ] = 3
x
x → −∞ x → −∞
ενώείναιγνησίωςαύξουσαστο[-2,0).
η y=-x+3 είναιασύµπτωτηκαιστο(-∞).
δ) Έστω: στ)Ηεξίσωσηδενέχειρίζατοx=0καιγράφεται:
∆1=(-∞,-2],∆2=[-2,0)και∆3=(0,+∞) x3+λx2–3x2+3x–1=0⇔
Ηfείναισυνεχήςκαιγνησίωςµονότονηστα∆1 ,∆2 ⇔x3–3x2+3x–1=-λx2⇔
και∆3.
(x − 1)3
Έτσι: ⇔ = − λ ⇔ f (x) = λ
x2
27 Γιατιςδιάφορεςθέσειςτηςευθείαςy=λσυµπεραί-
♦ lim f (x) = +∞ και lim− f (x) = f (−2) = ,
x → −∞ x→ −2 4 νουµεµετηβοήθειατηςCfότιηδοσµένηεξίσωση:
 27 
οπότε f (∆1 ) =  , + ∞  . i) έχειτρειςακριβώςρίζες,για:
4 
27
27
λ> ( ρ1 < −2, ρ2 ∈ (−2, 0), ρ3 ∈ (0, 1) )
♦ lim f (x) = f (−2) = και lim− f (x) = +∞, 4
x → − 2+ 4 x→ 0
ii) έχειδύορίζεςγια:
 27  27
οπότε f (∆ 2 ) =  , + ∞  . λ= ( ρ1 = −2 και ρ2 ∈ (0, 1) )
4  4
♦ lim+ f (x) = +∞ και lim f (x) = −∞, οπότε: 27
x→ 0 x → +∞ iii) έχειµίαµόνορίζαρ,µερ>0,αν λ < .
4
f(∆3)=(-∞,+∞)
Άρα f (A)=f (∆1)∪f(∆2)∪f(∆3)=R.

20.36 α) Απότησυνάρτησητουοριακούκόστους
ε) Απότηµονοτονίακαιτηνκυρτότητατηςfπρο- προκύπτειότι:
κύπτειοπαρακάτωπίνακαςµεταβολών.
K(x) = ∫ ( 6 ⋅ 10−6 x 2 − 6 ⋅ 10−3 x + 4 ) dx =
=2⋅10-6x3–3⋅10-3x2+4x+c
Όµως:
K(0)=100⇔c=100
Άρα:

K(x)=2⋅10-6x3–3⋅10-3x2+4x+100
ΜετηβοήθειακαιτωνασύµπτωτωνπροκύπτειηCf
πουφαίνεταιστοπαρακάτωσχήµα. Εποµένωςτοκόστοςγιατηνπαραγωγήτωνπρώτων
500µονάδωντωνπροϊόντωνείναι:
Κ(500)=2⋅10-6⋅5003–
-3⋅10-3⋅5002+4⋅500+100=
=2⋅10-6⋅125⋅106–
-3⋅10-3⋅25⋅104+2000+100=
=250–750+2100=1600€
β) Τοζητούµενοκόστοςείναι:
Κ(400)–Κ(200)=
=(2⋅10-6⋅4003–3⋅10-3⋅4002+4⋅400+100)-
-(2⋅10-6⋅2003–3⋅10-3⋅2002+4⋅200+100)=
445
=(2⋅10-6⋅64⋅106–3⋅10-3⋅16⋅104+1600)- είναιπαραγωγίσιµη.Έτσιησχέση(1)δηλώνειότικαιηf
-(2⋅10-6⋅8⋅106–3⋅10-3⋅4⋅104+800)= είναιπαραγωγίσιµη(τοβ΄µέλοςείναιπαραγωγίσιµη
=(128–480+1600)–(16–120+800)=552€ συνάρτηση).
20.37 α) Γιαx=αηδοσµένησχέσηδίνει: β) Στην(1)παραγωγίζουµεωςπροςx:

α
f (α) = ∫ f (t)g(t)dt ⇔ f (α) = 0
α
f ´(x) = ( ∫ f (y)dy + 2)´ ⇔ f ´(x) = f (x)
x
0
(2)
β) Αρκείνααποδείξουµεότιh´(x)=0γιακάθεx∈R. γ) Γιαναείναιηgσταθερή,αρκείναείναι:

Είναι:
g´(x)=0
h´(x) = f(x)e−G(x) ´= f´(x)e−G(x) + f(x)e−G(x) ( −G(x))´=
γιακάθε x ∈ R. Όµως:
= f ´(x)e − G ( x ) − f (x)g(x)e − G ( x ) = g´(x) = e − x f (x)  ´= −e − x f (x) + e − x f ´(x) =
= [ f ´(x) − f (x)g(x)] e− G(x) (1) (2)
= e − x [ f ´(x) − f (x)] == 0, x ∈ »
Απότηδοσµένησχέσηόµως,παραγωγίζονταςπαίρ-
Άραηgείναισταθερή.
νουµε:
f´(x)=f(x)g(x)(2) δ) Είναι:
Έτσιησχέση(1)δίνει: g(x)=c⇔e-xf(x)=c⇔
h´(x) = [ f ´(x) − f (x)g(x) ] e − G(x) = 0 ⇔f(x)=cex(3)

γιακάθεx∈R.Άραηhείναισταθερή. 0
γ) Είναιh(x)=c.Αυτήγιαx=αδίνει: f (0) = ∫ f (y)dy + 2 ⇔ f (0) = 2

0
h(α) = c ⇔ f (α)e − G(α) = c ⇔ c = 0 Έτσι,η(3)γιαx=0γίνεται:

Άραh(x)=0,x∈R.Είναιλοιπόν: f(0)=ce0⇔2=c⇔c=2
h(x) = 0 ⇔ f (x)e − G(x) = 0 ⇔ f (x) = 0 Άραf(x)=2ex,x∈R.
γιακάθεx∈R.Ηfείναιλοιπόνηµηδενικήσυνάρ-
τησηστοR.
1 1
A=∫ dx = ∫ dx =
20.38 α) Θέτουµεxt=y. x + 10x10 x(1 + 10x 9 )
(1 + 10x 9 ) − 10x 9
=∫ dx =
x(1 + 10x 9 )

Τότε:  1 + 10x 9 10x 9 
= ∫ 9
− 9 
dx =
♦ d(xt) = dy ⇔ xdt = dy  x(1 + 10x ) x(1 + 10x ) 
1 1
♦ x ∫ f (xt)dt = ∫ f (xt)(xdt) = ∫ f (y)dy
x
1 10x8 
0 0 0
= ∫ − 9 
dx =
 x 1 + 10x 
Έτσιησχέσητηςυπόθεσηςγίνεται:
1 1 (1 + 10x 9 )´
x = ∫ dx − ∫ dx =
f (x) = ∫ f (y)dy + 2 (1) x 9 1 + 10x 9
0
Επειδήηf(y)είναισυνεχής,ησυνάρτηση: 1
= lnx − ln(1 + 10x 9 ) + c
x 9
∫ 0
f (y)dy
διότιx>0.
β) Έχουµε: Θέτουµεξανάx=π-y,οπότεβρίσκουµε:
1 1 (1 + x 5 ) − x 5 π π
B=∫
x+x 6
dx = ∫ 5
x(1 + x )
dx = ∫
x(1 + x 5 )
dx = A= ∫ 0
(x 2 − πx)f (x) dx = − ∫ x(π − x)f (x) dx =
0
0 π
1 x4  1 1 (1 + x 5 )´ = −∫ (π − y)yf(π − y)(−dy) = −∫ (π − y)yf(π − y)dy =
= ∫ − 5 
dx = ∫ dx − ∫ dx = π 0
 x 1+ x  x 5 1 + x5 π π (2)
= ∫ (y 2 − πy)f (π − y)dy = ∫ (x 2 − πx)f (π − x)dx ==
1 0 0
= lnx − ln(1 + x 5 ) + c
5 π
= − ∫ (x 2 − πx)f (x)dx = − A
0
20.40 α) Είναι: Άρα:

g´(x)=f ´(x)+f ´(π–x)(π–x)´= Α=-Α⇔2Α=0⇔Α=0
=f´(x)–f´(π–x)=0
δ) Είναι:
γιακάθεx∈R. π π
xf ´(x)dx = [ xf (x)] 0 − ∫ (x)´f (x)dx =
π
ΆραηgείναισταθερήστοR,δηλαδή: ∫ 0 0
π
g(x)=c(1) = π − ∫ f (x)dx = π
0
g(0)=c⇔f(0)+f(π)=c⇔ 20.41 Α. α) Έχουµε:
⇔-1+1=c⇔c=0 x f (t)
f (x) = 2004(x − 1) + ∫ dt (1)
Άραg(x)=0γιακάθεx∈R. 1 t
β) Σύµφωναµετοπρώτοερώτηµαείναι: Η(1)δηλώνειότιηfείναιπαραγωγίσιµηστο(0,+∞).
Παραγωγίζουµεκαιπαίρνουµε:
f(x)+f(π–x)=0⇔f(π–x)=-f(x)(2)
f (x)
Θέτουµεx=π-y. f ´(x) = 2004 + ⇔ xf ´(x) − f (x) = 2004x
x
β) Είναι:
 f (x) ´ xf ´(x) − f (x) (α)
g´(x) =  = ==
Είναιdx=-dyκαιέτσι:  x  x2
π 0 2004x 2004
I = ∫ f (x)dx = ∫ f (π − y)(−dy) = = = , x>0
0 π x2 x
π π (2)
= ∫ f (π − y)dy = ∫ f (π − x)dx == γ) Είναι:
0 0
2004
π
= − ∫ f (x)dx = − I g´(x) = ⇔ g´(x) = (2004lnx)´ ⇔
0 x
⇔g(x)=2004lnx+c(2)
Απότησχέση Ι=- Ι παίρνουµε:
Ι=-Ι⇔2Ι=0⇔Ι=0 Όµως:
Άρα: f (1)
g(1) = = f (1) = 0
π 1
∫ 0
f (x)dx = 0
Αρκείστην(1)ναθέσουµεόπουxτο1.Ησχέση(2)
γ) Είναι: δίνει:
2
x –πx=x(x-π)=- x(π-x) g(1)=c⇔c=0
447
Άρα: 1− x
⇔ xy + y = 1 − x ⇔ y =
f (x) x +1
g(x) = 2004lnx ⇔ = 2004lnx ⇔
x Εποµένως:

⇔f (x)=2004xlnx ln 2 −2 ln2 − ln(y + 1)
0 y +1 1
I=∫ ⋅ dy = ∫ dy =
Εποµένως: 1 2(y 2 + 1) (y + 1)2 0 y2 + 1
(y + 1)2
f(x)=2004xlnxγιακάθεx∈R
1 1 1 ln(y + 1)
= ln2 ∫ 2
dy − ∫ dy =
Β. Είναι: 0 y +1 0 y2 + 1
♦ f(x)=0⇔xlnx=0⇔x=1 = ln2 ∫
1 1
dx − I
0 x2 + 1
♦ f(x)≥0γιακάθεx∈[1,e]
Έτσι:
Τοζητούµενοεµβαδόνεποµένωςθαισούταιµε: 1 1 ln2 1 1
2I = ln2 ∫
2 ∫ 0 x2 + 1
dx ⇔ I = dx
e e 0 x2 + 1
E = ∫ f (x)dx = 2004 ∫ xlnx dx =
1 1
1 1
e
= 1002 ∫ (x 2 )´lnx dx =
1
β) Γιατοολοκλήρωµα A = ∫ 0 2
x +1
dx θέτουµε
x=εφy.Έτσι:
 e 1 
= 1002  [ x 2 lnx ] 1 − ∫ x 2 ⋅ dx  =
e
 1 x  1
♦ dx = (εφy)´dy = dy
e
συν 2 y
 x2 
= 1002e2 − 1002   = 1
 2 1 ♦ x 2 + 1 = εφ2 y + 1 =
συν 2 y
=1002e2–501(e2–1)=501(e2+1)
♦ x=0⇔εφy=0⇔y=0
π
20.42 α) Θέτουµε x = 1 − y . Τότε: ♦ x = 1 ⇔ εφy = 1 ⇔ y =
4

y +1
 1 − y ´ −y − 1 − 1 + y 2 Άρα:
♦ dx =   dy = 2
dy = − dy π π
 y +1 (y + 1) (y + 1)2 1 1 π
A=∫ 4
⋅ dy = ∫ 4
1dy =
0 1 2
συν y 0 4
1− y 2 συν 2 y
♦ x + 1 = +1 =
y +1 y +1
Τελικάλοιπόνθαείναι:
2 (1 − y)2 2(y 2 + 1) ln2 ln2 π πln2
♦ x + 1 = 2
+1 = I= A= ⋅ =
(y + 1) (y + 1)2 2 2 4 8
Τανέαάκραολοκλήρωσηςφαίνονταιστονπαρακά- x
τωπίνακα: 20.43 Α. α) Ησυνάρτηση ∫ 1 f (t)dt είναιπαραγω-
γίσιµη,γιατίηfείναισυνεχής.Άρα,τοβ΄µέλοςτης
δοσµένηςσχέσηςείναιπαραγωγίσιµησυνάρτηση.
Συνεπώςκαιηfείναιπαραγωγίσιµη.
διότι:
β) Είναι:
1− y
x= ⇔ xy + x = 1 − y ⇔ x
y +1
− ∫ 1 f (t)dt
♦ f (x) = e (1)
δηλαδήΑ(2α,0).ΤοµέσοτουΑΒείναιτο:
( )
x
− ∫ 1 f ( t )dt x ´ (1)
♦ f ´(x) = e − ∫ f (t)dt ==
1
 x A + xB y A + yB   1 
= −f (x)f (x) = −f 2 (x)  2 , 2  =  α, α 
   
δηλαδή: δηλαδήτοΜ.
f´(x)=-f2(x)
β) ΤοτρίγωνοΟΑΒέχειεµβαδόν:
γιακάθεx>0.
1 1 2
E = (OA) ⋅ (OB) = ⋅ 2α ⋅ = 2
γ) Ησχέση(1)εξασφαλίζειότιf(x)≠0γιακάθεx>0. 2 2 α
Έτσι: Εποµένως,τοεµβαδόνΕτουτριγώνουΟΑΒείναιστα-
f ´(x)  1 ´ θερό,δηλαδήανεξάρτητοαπότηθέσητουσηµείουΜ
f ´(x) = −f 2 (x) ⇔ − =1 ⇔   = (x)´ ⇔
2
f (x)  f (x)  (αφούτοΕδενπεριέχειτηµεταβλητήα).
1
⇔
f (x)
=x+c (2)
20.44 α) Για x = − 1 καιx=0απότησχέση:
2
1 + 2y
x=−
f(1)=e0⇔f(1)=1 y+2
Έτσι,απότη(2)γιαx=1παίρνουµε: 1
βρίσκουµεαντίστοιχαότιy=0και y = − .
1 2
=1+ c ⇔ c = 0
f (1) Έτσι,τανέαόριαολοκλήρωσηςφαίνονταιστονπα-
ρακάτωπίνακα.
Άρα:
1 1
= x ⇔ f (x) = , x > 0
f (x) x

Β. α) Έστω M ( α, f (α) ) . Είναι:
 1 + 2y ´ 2(2 + y) − (1 + 2y)
♦ dx =  −  dy = − dy =
 y+2  (y + 2)2
3
=− dy
(y + 2)2
1 + 2y 2y + 4 − 1 − 2y 3
♦ x + 2 = − +2= =
y+2 y+2 y+2
2
 1 + 2y  (1 + 2y)2 − (y + 2)2
♦ x 2 − 1 =  −  −1 = =
Τότε:  y+2  (y + 2)2
1 1 1 + 4y 2 + 4y − (y 2 + 4y + 4) 3(y 2 − 1)
AB: y − f (α) = f ´(α)(x − α) ⇔ y − = − 2 (x − α) = =
α α (y + 2)2 (y + 2)2
 2 Εποµένως:
Αυτήγιαx=0,δίνει B  0,  καιγιαy=0δίνει:
 α 1 ln
3
0 ln(x + 2) − y+2  3 
1 1 1 I=∫ 1 dx = ∫ 0 3(y2 − 1)  − (y + 2)2  dy =
2
− = − 2 x + ⇔ x = 2α −
2 x2 − 1
α α α (y + 2)2
449
0 ln3 − ln(y + 2) β) Θέτουµεxt=y.
=∫ 1 dy =
−
2 y2 − 1
0 ln3 0 ln(y + 2)
=∫ 1 2
dy − ∫ 1 2 dy =
− y −1 − y −1
2 2
Μεx≠0παίρνουµε:
0 ln3 0 ln(x + 2)
= ∫ −
1
2 x2 − 1
dx − ∫ 1
−
2 x2 − 1
dx t=
y 1
και dt = dy
x x
δηλαδή: Άρα:
0 1 0 1 1 x 1 1 x
I = ln3∫ 1 2
dx − I ⇔ 2I = ln3∫ 1 2 dx ⇔ ♦ g(x) = ∫ f (xt)dt = ∫ f (y) dy = ∫ f (y)dy,
−
2 x −1 − x −1
2
0 0 x x 0

ln3 0 1 x≠0(1)
2 ∫ − 2 x2 − 1
⇔ I= 1 dx
1 x 1
♦ g´(x) = −
x2 ∫ 0
f (y)dy + f (x)
x
(2)
β) Μετογνωστότρόποβρίσκουµεότι:
Η(1)δίνειότι:
1 1 1 1 
= − x
x 2 − 1 2  x − 1 x + 1  ∫ 0
f (y)dy = xg(x)
Έτσι: Άρααπότησχέση(2)παίρνουµε:
ln3 1 10 1  1 1
2 ∫ − 2 2  x − 1 x + 1 
I= 1 − dx = g´(x) = − ( xg(x) ) + f (x) =
x2 x
ln3 1 1 1
[ln x − 1 − ln x + 1 ] 1 =
0
= = − g(x) + f (x) = [ f (x) − g(x) ]
4 −
2 x x x
0  −3  γ) Η(1)δίνει:
ln3  x − 1  ln3 
0 − ln 2  =
= ln  1=
4  x +1  −
2
4 

1 
2  lim g(x) = lim
∫ 0
x
f (t)dt 0
0
== lim
( ∫ f (t)dt )
0
x ´
=
x→ 0 x→ 0 x x→ 0 (x)´
ln3 ln 2 3
= (−ln3) = −
4 4 = lim f (x) = f (0) = 2 = g(0)
x→ 0
20.45 α) Έχουµε: αφού:

1
g(0) = ∫ f (0)dt = [ f (0)t ] 0 = f (0) = 2
1
f (x) − f (0)
f ´(0) = 2 ⇔ lim =2 ⇔ 0
x→ 0 x−0
δ) Είναι:
f (x) − 2
⇔ lim =2 g(x) − g(0) (1)
x→ 0 x g´(0) = lim ==
Εποµένως:
x→ 0 x
x 1
1
lim
f 2 (x) − 4
= lim
( f (x) − 2 )( f (x) + 2 ) = x ∫ 0
f (y)dy − ∫ f (0)dt
0
x→ 0 x x→ 0 x = lim =
x→ 0 x
f (x) − 2
= lim [f (x) + 2 ] = 2(2 + 2) = 8 ∫
x
f (y)dy − 2x 0
f (x) − 2
x→ 0 x = lim 0 0
== lim =
x→ 0 x2 x→ 0 2x
διότι:
1 f (x) − f (0) 1 1
lim f (x) = f (0) = 2 = lim = f ´(0) = ⋅ 2 = 1
x→ 0 2 x→ 0 x 2 2
αφούηfωςπαραγωγίσιµηείναισυνεχήςκαιστοx0=0. Άραg´(0)=1.
20.46 Παρατηρούµεότι: Όµωςη(2)δίνει:
( lnx )
2
f´(x)=-2x3f3(x)
f ( g(x) ) = e = elnx = x (1)
οπότεαπότην(3)παίρνουµε:
οπότεηgείναιαντίστροφητηςf.Θέτουµεx=g(y).
−2f ´(x) −2 ( −2x 3f 3 (x) )
g´(x) = 3
− 4x 3 = − 4x 3 =
f (x) f 3 (x)

=4x3–4x3=0,x∈R
Οπότε:
Άραηgείναισταθερή.
♦ dx=g´(y)dy
1 e e ii) Είναι:
♦ I = ∫ f (x)dx + ∫ g(x)dx = ∫ f ( g(y) ) g´(y)dy +
0 1 1
1
(1)
g(x) = c ⇔ − x4 = c (4)
e
+ ∫ g(x)dx ==
e e
f 2 (x)

1 ∫ 1
yg´(y)dy + ∫ g(x)dx =
1
e e
Ηδοσµένησχέση(ήη(2))γιαx=0δίνειf(0)=1.
= [ yg(y)] 1 − ∫ g(y)dy + ∫ g(x)dx =
e

1 1 Έτσιαπότην(4)παίρνουµε:
= [ yg(y)] 1 = eg(e) − g(1) = e ⋅ 1 − 0 = e

e
1
2
= c ⇔ c =1
f (0)
20.47 α) Είναι: Άρα:
1 1
f (x) = 1 − 2 x 4 ∫ t 3 f 3 (xt) dt ⇔
1
− x4 = 1 ⇔ 2 = 1 + x4 ⇔
0 f 2 (x) f (x)
1 1
⇔ f (x) = 1 − 2 ∫ x 4 t 3f 3 (xt)dt ⇔ ⇔ f 2 (x) =
0
1 + x4
1
⇔ f (x) = 1 − 2 ∫ (xt)3 f 3 (xt)(xdt) (1)
0

Θέτουµε xt=y, οπότε:
Απότην(3)παίρνουµε:
xdt=dy
f ´(x)  1 ´
3
= −2x 3 ⇔  − 2 3
 = −2x ⇔
f (x)  2f (x) 
 1 ´ 4 1
⇔  2  = (x )´ ⇔ 2 = x4 + c
Έτσιησχέση(1)δίνει:  f (x)  f (x)
f (x) = 1 − 2 ∫ y 3f 3 (y)dy
x
(2) Όµωςf(0)=1,οπότεc=1.Έτσι:
0
1
f 2 (x) = (5)
β) i) Ησχέση(2)εξασφαλίζειότιηfείναιπαραγωγίσι- x4 + 1
µη,διότιτοβ΄µέλοςείναιπαραγωγίσιµησυνάρτηση.
Έτσιπαίρνουµε: γ) ΗfωςσυνεχήςστοRκαιχωρίςρίζες,διατηρείπρό-
σηµο.Είναιόµωςf(0)=1>0,οπότεf(x)>0γιακά-
 1  ´ − 2f (x)f ´(x)
g´(x) =  2 − x4  = − 4x 3 = θεx∈R.Έτσιη(5)δίνει:
 f (x)  f 4 (x)
−2f ´(x) 1
= − 4x 3 (3) f (x) =
f 3 (x) x4 + 1
451
δ) Επειδήx→+∞,θεωρούµεx>0.Έτσι: α
= ∫ f (x)g(− x)dx + ∫ f (x)g(x)dx =
α
0 0
xσυνx
♦ lim ( xf (x)συνx ) = lim α
x → +∞ x → +∞
x4 + 1 = ∫ [ f (x)g(−x) + f (x)g(x)] dx =
0
xσυνx x α
= ∫ f (x) [ g(−x) + g(x)] dx = ∫ f (x)dx
α
♦ ≤ ⇔ 0 0
4 4
x +1 x +1
x xσυνx x διότιg(-x)+g(x)=1απότηνυπόθεση.
⇔ − ≤ ≤ (6)
x4 + 1 x4 + 1 x4 + 1 1
γ) Θέτουµεf(x)=συνxκαι g(x) = . Τότε:
Όµως: 1 + e2x
x x ♦ ηfείναιάρτιακαι
lim = lim =
1 1
x4 + 1 x 2 1 + 14
x → +∞ x → +∞
♦ g(x) + g(− x) = + =
x 1+ e 2x
1 + e −2x
1 1  1 e2x 1 + e2x
= lim  ⋅  = 0 ⋅1 = 0 = + 2x = = 1 γιακάθεx∈R
x→ +∞ x
 1
1+ 4  1 + e2x e + 1 1 + e2x
 x 
Σύµφωναµετοπρώτοερώτηµαθαείναι:
Έτσιτοκριτήριοπαρεµβολήςαπότησχέση(6)δίνει π π
xσυνx A = ∫ 2 συνx dx = [ ηµx ] 02 = 1

0
ότι lim = 0.
x → +∞
x4 + 1 Άλλοςτρόπος
Άρα: Θέτουµεx=-yκαιπαίρνουµεdx=-dy.
lim ( xf (x)συνx ) = 0
x → +∞
20.48 α) Θέτουµεx=-y,οπότε:

Έτσι:
dx=-dy
π π
− συν(− y) − e2 y συνy
A = ∫π 2 −2 y
(−dy) = − ∫ π 2 2 y dy =
2 1+ e 2 e +1
π
e2x συνx
=∫ 2
π dx
Εποµένως: -
2 e2x + 1
0 0 και
∫ −α
f (x)g(x) dx = ∫ α
f ( − y)g( − y) ( − dy) =
π
συνx π
e2x συνx
0 α A+A=∫ 2
π 2x
dx + ∫ 2π 2x
dx =
= − ∫ f (− y)g(− y)dy = ∫ f ( − y)g(− y)dy = −
2 1+ e −
2 1+ e
α 0
π π
α α συνx + e2x συνx
= ∫ f (−x)g(− x)dx = ∫ f (x)g(−x)dx =∫ 2
π dx = ∫ − 2π συνx dx =
2
0 0 −
2 1 + e 2x
διότιηfείναιάρτιακαιέτσι f (-x)=f(x).Τονίζουµε
π
= [ ηµx ] 2 π = 1 + 1 = 2
ότιγενικάισχύει: −
2
β β β
Άρα 2Α=2⇔Α=1.
∫ α
f (x)dx = ∫ f (y)dy = ∫ f (t)dt
α α
Σηµείωση
β) Είναι:
Τονίζουµεότιµετονδεύτεροτρόπολύνονταιόλατα
α 0 α (α)
θέµαταµιαςµεγάληςκατηγορίαςασκήσεωνκαιγιατο
∫ -α
f (x)g(x)dx = ∫ f (x)g(x)dx + ∫ f (x)g(x)dx ==
-α 0
λόγοαυτόαξίζειναπροσεχθεί.
20.49 α) Έχουµεότι: ΕπειδήF(1)=1,αυτήδίνει:
1 3 F(1)=c⇔c=1
f (x)F   = (1)
x x Άρα F(x)=x3, οπότε f (x)=F´(x)=3x2 γιακάθε
1 x>0.
γιακάθεx>0.Ανθέσουµεστην(1)όπουxτο ,
x
x>0,παίρνουµε: 20.50 α) Είναι:
1 π
f   F(x) = 3x (2) π π
x ∫ 0
f (x)dx = ∫ 2 f (x)dx + ∫ π f (x)dx
0
2
(1)
Έτσι:
Θέτουµεx=π-y,οπότεdx=-dy.
1  1  1 ´
h´(x) = F´(x)F   + F(x)F´   =
x  x  x 
1 1  1  (1), (2)
= f (x)F   − 2 ⋅ F(x)f   ====
x x x Άρα:
3 1 3 3 π 0
π
= − 2 ⋅ 3x = − = 0
x x x x ∫ π
2
f (x)dx = ∫ π f (π − y)(−dy) = ∫ 2 f (π − x)dx
2
0
γιακάθεx>0.Άραηhείναισταθερή.
Όµως:
β) Είναι: f (π − x) = ηµ 2 ( ηµ(π − x) ) + συν 2 ( συν(π − x) ) =
1
h(x) = c ⇔ F(x)F   = c =ηµ2(ηµx)+συν2(-συνx)=
x

Αυτήγια x=1 δίνει: =ηµ2(ηµx)+συν2(συνx)=f(x)
F(1)F(1)=c⇔c=F2(1) Άρα:
π π
Όµωςη(1)για x=1 δίνει: π
∫ π f (x)dx = ∫ 2 f (π − x)dx = ∫ 2 f (x)dx
0 0
f(1)F(1)=3⇔F(1)=1 2
Έτσιc=1,οπότε: Έτσιησχέση(1)δίνει:
π π π
π
1
F(x)F   = 1 (3) ∫ 0
f (x)dx = ∫ 2 f (x)dx + ∫ 2 f (x)dx = 2 ∫ 2 f (x)dx
0 0 0
x
π
γ) Είναι: β) Θέτουµε x = − y.
2
 F(x) ´ F´(x)x − 3x F(x) xf (x) − 3F(x)
3 2
φ´(x) =  3  = =
 x  x6 x4
Όµωςοισχέσεις(1)και(3)µεδιαίρεσηδίνουν:
f (x) 3 Τότεdx=-dy,οπότε:
= ⇔ xf (x) − 3F(x) = 0
F(x) x π
0 π 
♦ A = ∫ 2 f (x)dx = ∫ π f  − y  (−dy) =
Εποµένως φ΄(x)=0 γιακάθε x>0, πουσηµαίνει 0
2 2 
ότιηφείναισταθερήστο(0,+∞). π
π 
= ∫ 2 f  − x  dx = B
δ) Είναι: 0
2 
π π
F(x) π 
φ(x) = c ⇔ = c ⇔ F(x) = cx 3 ♦ A + B = ∫ 2 f (x)dx + ∫ 2 f  − x  dx =
x3 0 0
 2 
453
π
 π  Επειδήηfείναισυνεχής,ηfείναιγνησίωςαύξουσα.
= ∫ 2 f (x) + f  − x   dx
0
  2  Ηfωςγνησίωςµονότονηείναι“1–1”,οπότεαντι-
Όµως: στρέφεται.
π  β) ΤακοινάσηµείατηςCfµετηνευθεία(η)προκύ-
f (x) + f  − x  = πτουναπότηλύσητουσυστήµατος:
2 
=ηµ2(ηµx)+συν2(συνx)+ηµ2(συνx)+συν2(ηµx)=  y = f (x)

2
=[ηµ (ηµx)+συν (ηµx)]+ 2
y = x
+[συν2(συνx)+ηµ2(συνx)]=1+1=2 Οιεξισώσειςαυτέςδίνουν:
f(x)=x⇔x3–3x2+3x=x⇔
Άρα:
⇔x3–3x2+2x=0⇔x(x2–3x+2)=0⇔
π
π  π
⇔(x=0ήx=1ήx=2)
A+B=∫ 2
2 dx ⇔ 2A = 2  − 0  ⇔ A =
0
2  2
Άρα,τακοινάσηµείατηςCfµετην(η)είναιτα:
γ) Θέτουµεx=π-y.
Ο(0,0),Α(1,1)καιΒ(2,2)

Τότε dx=- dy καιέτσι:
π 0
I = ∫ xf (x) dx = ∫ (π − y)f (π − y)( −dy) =
0 π
π π
= ∫ (π − y)f (π − y)dy = ∫ (π − x)f (x)dx =
0 0
π π π
= ∫ πf (x)dx − ∫ xf (x)dx = π ∫ f (x)dx − I
0 0 0
γ) ΤακοινάσηµείατηςCfκαιτης Cf −1 βρίσκονται
γιατίf(π-x)=f(x).Άρα:
π π
γενικάαπότηλύσητουσυστήµατος:
I = π ∫ f (x)dx − I ⇔ 2I = π ∫ f (x)dx ⇔
0 0  y = f (x)

π π
⇔ I = ∫ f (x)dx  x = f (y)
2 0 γιατί:
Είναιόµως:
♦ M(x,y)∈Cf⇔y=f(x)
π
π (α) (β) π
∫ 0
f (x)dx == 2 ∫
0
2
f (x)dx == 2 ⋅ = π
2
♦ M(x, y) ∈ Cf −1 ⇔ f −1 (x) = y ⇔ x = f (y)
Άρα: Οιεξισώσειςy=f(x)καιx=f(y)δίνουντοσύστηµα:
 y = x − 3x + 3x
3 2
π π π π2
I= ∫
2 0
f (x)dx = ⋅ π =
2 2
 3 2
 x = y − 3y + 3y
(Σ)
20.51 α) ΗfέχειπεδίοορισµούτοσύνολοΑ=R. Μεαφαίρεσηπαίρνουµε:
Είναι: y–x=(x–y)(x2+xy+y2)–
♦ f´(x)=3x2–6x+3=3(x2–2x+1)= -3(x–y)(x+y)+3(x–y)⇔
=3(x–1) 2 ⇔(x–y)[x2+xy+y2–3(x+y)+4]=0⇔
♦ f´(x)>0γιακάθεx≠1 ⇔ ( x = y Þ x 2 + xy + y 2 − 3(x + y) + 4 = 0 )
Ηδεύτερηεξίσωσηγράφεται: 1 − 3 1 − y, αν y ≤ 1
2 2
x +(y–3)x+y –3y+4=0 ⇔ x=
1 + 3 y − 1, αν y > 1
µεδιακρίνουσα:
Έτσι:
∆=y2–6y+9–4y2+12y–16=
=-3y2+6y–7=-(3y2–6y+7)<0 1 − 3 1 − x, αν x ≤ 1
f −1 (x) = 
γιατί∆1=36–84<0.Εποµένως: 3
1 + x − 1, αν x > 1
x–y=0⇔y=x
Εποµένωςτοθέµααντιµετωπίζεταικαιδιαφορετικά.
Με y=x ηεξίσωσηy=f(x)δίνει:

x=x3–3x2+3x⇔x3–3x2+2x=0⇔
20.52 α) Θέτουµε:
⇔(x=0ήx=1ήx=2)
x=1–y
Άρα,τακοινάσηµείατωνCfκαι Cf −1 είναιτα:
Ο(0,0),Α(1,1)καιΒ(2,2)
(Γενικάανηfείναιγνησίωςαύξουσα,τότετακοινά
σηµείατωνCfκαι Cf −1 είναιτακοινάσηµείατηςCf
Τότε dx=- dy καιέτσι:
καιτηςευθείαςy=x.)
1 ln(x + 1)
ΟιCfκαι Cf −1 είναισυµµετρικέςωςπροςτηνευθεία A=∫ dx =
0 ln(2 + x − x 2 )
y=x.Άρα,τοζητούµενοεµβαδόνΕείναιδιπλάσιο
0 ln(2 − y)
απότοεµβαδόνΕ1πουορίζεταιαπότηνCfκαιτην =∫ (−dy) =
1
ln 2 + 1 − y − (1 − y)2 
ευθείαy=x.Είναιόµως:
f(x)–x=x3–3x2+2x 1 ln(2 − y)
=∫ dy =
0 ln(2 + 1 − y − 1 + 2y − y 2 )
1 ln(2 − x)
=∫ dx

0 ln(2 + x − x 2 )
Εποµένως: β) Είναι:

1 2
E1 = ∫ (x − 3x + 2x) dx − ∫ (x − 3x + 2x) dx =
3 2 3 2
1 ln(x + 1) 1 ln(2 − x)
0 1
A+A=∫ dx + ∫ dx =
1 2
0 ln(2 + x − x 2 ) 0 ln(2 + x − x 2 )
 x4   x4 
=  − x3 + x2  −  − x3 + x2  = 1 ln (x + 1) + ln (2 − x )
4 0  4 1 = ∫ dx =
0 ln (2 + x − x 2 )
1 1  1
= − (4 − 8 + 4) +  − 1 + 1  = 1 ln(x + 1)(2 − x)
4 4  2 =∫ dx =
0 ln(2 + x − x 2 )
Άρα,τοζητούµενοεµβαδόνείναι:
1 1 ln(2 + x − x 2 ) 1
E = 2E1 = 2 ⋅ = 1 τ.µ. =∫ dx = ∫ 1dx = 1
0 ln(2 + x − x 2 )
2 0
Σηµείωση Άρα:
Είναι: 1
2A = 1 ⇔ A =
y=f(x)⇔y=(x–1)3+1⇔(x–1)3=y-1⇔ 2
455
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑΘΕΜΑΤΑ α) Γνησίωςαύξουσαστα(-∞,-3]και[-1,+∞)και
ΕΝΟΤΗΤΑΣ20 γνησίωςφθίνουσαστα[-3,-2)και(-2,-1].
β) Τοπικόµέγιστοτοf(-3)=-9καιτοπικόελάχι-
20.53 α) Για x=f (0) και y=- f (0) παίρνουµε:

στοτοf(-1)=-1.
f ( 2f (0) ) = f ( 2f (0) ) − f (0) ⇔ f (0) = 0
Ανείναι:

β) Για x=0 και y=x έχουµε: ∆1=(-∞,-3],∆2=[-3,-2),∆3=(-2,-1]
f ( f (x) ) = f (0) + x ⇔ f ( f (x) ) = x
και∆4=[-1,+∞)
γ) Έστωf(x1)=f(x2).Τότε: τότε:
f ( f (x1 ) ) = f ( f (x 2 ) ) ⇔ x1 = x 2
f(∆1)=(-∞,-9],f(∆2)=(-∞,-9],f(∆3)=[-1,+∞)
δ) Έστωy0∈R.Θέτουµεx0=f(y0),οπότε: καιf(∆4)=[-1,+∞)

f (x0)=…=y0 Απ:f(A)=(-∞,-9]∪[-1,+∞)

ε) Για y=0 ηαρχικήσχέσηδίνει:
f : “1−1”
γ) Είναι:
f ( x + f (x) ) = f (2x) ⇐⇒
4
f ´´(x) =
⇔x+f(x)=2x⇔f(x)=x (x + 2)3
ηοποίαεπαληθεύειτηδοσµένησχέση. Ηfείναικοίληστο(-∞,-2)καικυρτήστο(-2,+∞).
∆ενυπάρχουνσηµείακαµπής.
20.54 α) ΕίναιΑ=Rκαι:
δ) Ηευθείαx=-2είναικατακόρυφηκαιη:
6x 2 + 12x + 5, αν −2 ≤ x ≤ −1
 y=2x-1
♦ f ´(x) =  −1, αν −1 < x < 1
6x 2 − 12x + 5, αν 1 ≤ x ≤ 2 είναιπλάγιαασύµπτωτηστο+∞καιστο-∞.(Προ-

φανώςδενυπάρχειοριζόντιαασύµπτωτη.)
12x + 12, αν −2 ≤ x ≤ −1
 0
♦ f ´´(x) =  0, αν −1 < x < 1 ε) Είναι E = − ∫ 3 f (x)dx.
−
12x − 12, αν 1 ≤ x ≤ 2 2

15
β) Είναι: Απ: E = - 4ln2
4
♦ lim f ´´(x) = lim+ f ´´(x) = f ´´( −1) = 0
x → −1− x → −1 20.56 α) Είναι:
♦ lim− f ´´(x) = lim+ f ´´(x) = f ´´(1) = 0 2
f ´(x) = x 2 e x (3 + 2x 2 ) > 0, x ≠ 0
x →1 x →1
Απ:Γνησίωςαύξουσα
γ) Είναι:
β) Είναι:
f´´(x)=0⇔x∈[-1,1]
 1 2 ´
E = ∫ x 3e x dx = ∫ x 2 ( xe x ) dx = ∫ x 2  e x  dx =
1 1 1
Όµωςστα–1και1ηf΄΄δεναλλάζειπρόσηµο.
2 2
0 0 0 2 
Απ:Όχι
1 1
1 2  11 2 1 2 1 2
=  x 2 e x  − ∫ e x 2x dx =  x 2 e x − e x 
20.55 Τοπεδίοορισµούείναι: 2 0 0 2 2 2 0
2(x + 1)(x + 3) 1
A = » − {−2} και f ´(x) = Απ: E =
(x + 2)2 2
20.57 α) Είναι f ´(x) = ex x
2
> 0 γιακάθεx∈R.Ηf ⇔ ∫ f (t)dt + (x − α)f (x) = 0 ⇔
α
Παρατηρούµεότιf(0)=0.Άρα:
x
⇔ (x − α)´∫ f (t)dt + (x − α)
α ( ∫ f (t)dt )´= 0 ⇔
x
♦ x<0⇔f(x)<f(0)⇔f(x)<0 ⇔ ( (x − α) ∫ f (t)dt ) = 0
x ´
α
♦ x>0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
ΕφαρµόζουµετοθεώρηµαRolleγιατην:
Απ:Στο(-∞,0)αρνητική,στο(0,+∞)θετική x
g(x) = (x − α) ∫ f (t)dt, x ∈ [α, β]
2 α
β) f ´´(x) = 2xe x κ.λπ.
Απ:Κοίληστο(-∞,0],κυρτήστο[0,+∞) 20.61 α) Έστω α = β = γ = λ. Τότε:

γ) Το Μ(0,0) είναισηµείοκαµπής. λ2 λ2 λ2
♦ α = , β= , γ=
α β γ
20.58 Γιαx=ξηζητούµενηµαςοδηγείστησχέση:
λ2 λ2 λ2
( ∫ f (t)dt ⋅ ∫
x
α
β
x
´
)
g(t)dt = 0
♦ α + β = 2γ ⇔
α
+
β
= 2⋅
γ
⇔
ΕφαρµόζουµετοθεώρηµαRolleγιατην: 1 1 2 α+β 2
⇔ + = ⇔ = ⇔
x β
α β γ αβ γ
h(x) = ∫ f (t)dt ⋅ ∫ g(t)dt στο [α, β]
α x 2γ 2
⇔ = ⇔ γ 2 = αβ
αβ γ
20.59 Ανείναι:
x
β) Είναια+β=2γ,οπότε:
g(x) = α x + ∫ e t lnt dt − α − e x lnx (α)
1
α 2 + β2 + 2αβ = 4γ 2 ⇐⇒
µεx∈∆=(0,+∞),τότε:
⇔α2+β2+2αβ=4αβ⇔…⇔
g(x)≥0=g(1) ⇔(α–β)2=0⇔α=β
οπότεg(1)τοπικόελάχιστο.ΑπόθεώρηµαFermat Άραα=β=γ.
έχουµε:
e
g´(1) = 0 ⇔ … ⇔ lnα − = 0 ⇔ h(α) = 0
α
e
όπου h(α) = lnα − , α>0.Όµως:
α
1 e
h(e) = 0 και h´(α) = + 2 > 0
α α
Οπότεηhείναιγνησίωςαύξουσα.Έτσιτοα=eεί-
ναιηµοναδικήρίζα.
20.60 Πώςθαβρούµετηβοηθητικήσυνάρτηση;
Έστωγ=x.Τότε:
x
∫ α
f (t)dt − f (x)(α − x) = 0 ⇔
457
Απ:f1(x)=1+ηµx,f2(x)=1–ηµx,
21.ΓενικάΚριτήρια
1 - ηµx, αν x ∈ (-π, 0)
f 3 (x) =  ,
1 + ηµx, αν x ∈ [0, π)
--1οΓενικόκριτήριο--
1 + ηµx, αν x ∈ (-π, 0)
f 4 (x) = 
Θέµα1 1 - ηµx, αν x ∈ [0, π)
Α. Είναιθεώρηµα. γ) Οιδύοπρώτεςσυναρτήσειςείναιδεκτές,αφούέχουν
Β. α) συνεχής. παράγωγο:
f 1´ (x) = συνx και f 2´ (x) = −συνx
β) lim f (x) = f (x 0 )
x → x0 ( Þ lim f (x
h→ 0
0 )
+ h) = f (x 0 ) .
αντίστοιχαγιακάθεx∈Α.
γ) f´´(x0)=0. Οιδύοτελευταίεςδενείναιπαραγωγίσιµες,αφού:
f3 (x) − f3 (0) −ηµx
f(x) − f(x0 )  f(x + h) − f(x0 )  ♦ lim− = lim− = −1
δ) lim ∈ »  Þ lim 0 ∈ » . x→ 0 x−0 x→ 0 x
x → x0 x − x0  h →0 h 
f3 (x) − f3 (0) ηµx
ε) f(α)=f(β),f΄(x0)=0. ♦ lim+ = lim+ =1
x→ 0 x−0 x→ 0 x
Γ. α) Σ. β) Σ. γ) Σ. δ) Λ. ∆ενυπάρχειλοιπόντο f 3´ (0), ούτετο f ´4 (0).
ε) Λ. στ)Λ. Απ:f1(x)=1+ηµx,f2(x)=1–ηµx
Θέµα2
α) Είναιf(0)=1(γιαx=0)και:
( f (x) − 1)
2
= 1 − συν 2 x = ηµ 2 x Θέµα1
Άρα: Α. Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία.
♦ f (x) − 1 = ηµx ⇔ … ⇔ Β. α) Σ. β) Λ. γ) Λ. δ) Σ.
ε) Λ.
⇔ 1 − ηµx = f (x) ≤ 1 + ηµx
Γ. Είναιθεώρηµα.
♦ lim f (x) = 1
x→ 0
β) Είναιg2(x)=ηµ2x,όπουg(x)=f(x)–1.Ηgεί-
ναισυνεχήςκαιέχειρίζατοx=0. Θέµα1
( ηµx = 0 ⇔ x = 0 στο ( − π, π) )
Γ. α) f ( g(x) ) g´(x).
β) f ´( g(x) ) g´(x).

Άρα: γ) -∞.
♦ g1(x)=ηµx,x∈Αήg2(x)=-ηµx,x∈Α δ) διατηρεί(σταθερό)πρόσηµο.
1
− ηµx, αν x ∈ (− π, 0) ε) ⋅ u´.
♦ g 3 (x) =  ή u
 ηµx, αν x ∈ [0, π)
∆. Είναιθεώρηµα.
 ηµx, αν x ∈ (− π, 0) Ε. 1→ε, 2→α, 3→στ, 4→δ,
g 4 (x) = 
− ηµx, αν x ∈ [0, π) 5→β.
--4οΓενικόκριτήριο-- α−γ = β−δ

Θέµα1 οπότε ΑΓ=Β∆. ΕπειδήοιδιαγώνιεςτουΑΒΓ∆εί-
Α. Είναιερωτήσειςαπότηθεωρία. ναιίσες,τοΑΒΓ∆είναιορθογώνιο.
Β. Είναιθεώρηµα. --5οΓενικόκριτήριο--

f ´(x)g(x) − f (x)g´(x)
Γ. α) , Θέµα1
g 2 (x)
f´(x)g(x)h(x)+g´(x)f(x)h(x)+h´(x)f(x)g(x).
γ β
Β. Είναιθεωρία.
β) 0, −, ∫ α
f (x)dx, ∫ γ
f (x)dx. Γ. α) Λ. β) Σ. γ) Σ. δ) Λ.
γ) συνεχής,[α,β],υπάρχει,f(x0)=0. ε) Λ. στ)Λ.

δ) εσωτερικό,διαστήµατος,f´(x0)=0.
ε) f(x0),τοπικό.
Θέµα1
∆. Είναιθεώρηµα.
Α. 1→στ, 2→γ, 3→α, 4→β,
Θέµα2 5→δ.
α) Είναια+β=-(γ+δ),οπότε: Β. 1→στ, 2→ζ, 3→α, 4→γ,
2 2
α+β = γ+δ ⇔ α+β = γ+δ ⇔ 5→δ.
⇔ (α + β) ( α + β ) = (γ + δ) ( γ + δ ) κ.λπ. Γ. Είναιθεώρηµα.
β) Είναι:
∆. α) F(x)+c,f(x)+c.
α − β = γ − δ ⇔ … ⇔ αβ + αβ = γδ + γδ x α +1 αx
β) + c, -1, + c.
πουισχύειαπότοερώτηµα(α). α +1 lnα
γ) Τοερώτηµα(β)δίνειΑΒ=Γ∆. γ) f (x)g(x) − ∫ f ´(x)g(x)dx.

δ) ∫ f (u)du, g(x), g´(x)dx.
ε) µηδέν,>0.

Θέµα1

Όµοια,ησχέση β+γ=- (δ+α) δίνει:
βγ + βγ = δα + δα
Έτσιθαείναι:
β − γ = δ − α ⇔ … ⇔ βγ + βγ = δα + δα Γ. α) Σ. β) Λ. γ) Σ. δ) Σ.
πουισχύει.ΕποµένωςΒΓ=Α∆,άρατοΑΒΓ∆είναι ε) Λ(τοΑπρέπειναείναιδιάστηµα).
παραλληλόγραµµο.Εντελώςανάλογαπαίρνουµεότι: ∆. Είναιθεώρηµα.
459
--8οΓενικόκριτήριο-- Θέµα3
α) Ισχύειότι:
Θέµα1
Α. Είναιθεωρία. (α+β+γ)2=α2+β2+γ2+2αβ+2βγ+2γα⇔
⇔(α+β+γ)2=2(αβ+βγ+γα)(1)
διότια2+β2+γ2=0.Επειδήοιεικόνεςτωνα,βκαι
Γ. α) Λ. β) Λ. γ) Λ. δ) Σ. γανήκουνστονµοναδιαίοκύκλο,θαισχύει:
ε) Σ. στ)Λ. α = β = γ =1 (2)

Εποµένωςείναι αβγ≠0, οπότεησχέση(1)γράφεται:
1 1 1
(α + β + γ)2 = 2αβγ  + + 
Θέµα1 α β γ
Α. Είναιθεώρηµα. Αυτήδίνει:
Β. Είναιθεώρηµα. 1 1 1
(α + β + γ) 2 = 2αβγ  + +  ⇔
α β γ
Γ. α) κύκλο. β) 2Re(z),2iIm(z).
2 1 1 1
γ) “1–1”. δ) 0. ⇔ α+β+γ = 2 αβγ ⋅ + + ⇔
α β γ
ε) µέγιστη,ελάχιστη. στ)+∞,0.
2 1 1 1
⇔ α+β+γ =2 + +
ζ) f (x)>0, κοντά. η) δενυπάρχει. α β γ
θ) . ι) f(x)+c,G(β)–G(α). διότιαπότησχέση(2) αβγ = α ⋅ β ⋅ γ = 1.
Θέµα2 β) Επειδή α = β = γ = 1, θαισχύειότι:

α) Για x=0 παίρνουµε: αα = 1, ββ = 1 και γγ = 1
f 2 (0) + [g(0) − 1] ≤ 0 κ.λπ.
2
Έτσι:
1 1 1
β) Ησχέσηγράφεται: α= , β= και γ = (3)
α β γ
0 ≤ [ f (x) − x ] + [g(x) − συνx ] ≤ x
2 2 2
γ) Είναι:
οπότε:
2 1 1 1 (3)
α+β+γ =2 + + ⇐⇒
[f (x) − x ] ≤ x 2 και [g(x) − συνx ] ≤ x 2
2 2
♦ α β γ
2
♦ f (x) − x ≤ x και g(x) − συνx ≤ x ⇔ α+β+γ =2 α+β+ γ ⇔
2
γ) Οιπαραπάνωσχέσειςδίνουν: ⇔ α+β+γ =2 α+β+γ ⇔
x − x ≤ f (x) ≤ x + x ⇔ α+β+γ
2
=2 α+β+γ ⇔ α+β+γ =2
και διότιησχέση α+β+γ≠0δίνειότι α + β + γ ≠ 0.

συνx − x ≤ g(x) ≤ συνx + x

Θέµα4
Άρα:
α) Παραγωγίζουµετηδοσµένησχέσηωςπροςxκαι
lim f (x) = 0 = f (0) και lim g(x) = 1 = g(1)
x→ 0 x→ 0 παίρνουµε:
x
2x + 2 ∫ f (u)du =
0
= (2x + 2)f (x) + (x 2 + 2x)f ´(x) − (x 2 + 2x)f ´(x) ⇔

x
⇔ x + ∫ f (u)du = (x + 1)f (x) (1)
0
γιακάθεx>-1,γιατί:
( ∫ ( ∫ f (u)du )dt )´= ∫ f (u)du

x
0
t
0
x
t
Πραγµατικά,ανθέσουµε g(t) = ∫ f (u)du, τότε:
0
(∫ (∫
x
0
t
0 ) ) (∫
´
f (u)du dt =
x
0 ) x
g(t)dt ´= g(x) = ∫ f (u)du
0
Ηεξίσωσητουκύκλουαυτούείναι:
C1:(x–1)2+(y–2)2=2(1)
β) Απότησχέση: Όµοια,βρίσκουµεότιογεωµετρικόςτόποςτηςεικό-
x
x + ∫ f (u)du = (x + 1)f (x) ναςτουwείναιοκύκλος:
0
C2:(x–4)2+(y–5)2=2(2)
παραγωγίζονταςπαίρνουµε:
1 οοποίοςέχεικέντροΛ(4,5)καιακτίνα R = 2.
1 + f (x) = f (x) + (x + 1)f ´(x) ⇔ f ´(x) = ⇔
x +1 β) Οαριθµός A = z − w εκφράζειτηναπόστασητων
⇔ f ´(x) = ( ln(x + 1) )´ ⇔ f (x) = ln(x + 1) + c
σηµείωνΜκαιΝ,όπουΜ∈C1καιN∈C2.

Ησχέση(1)για x=0 δίνει f (0)=0. Άρα:
ΑρκείναβρούµετηθέσητωνΜκαιΝ,ώστετοΜΝ
f(0)=0⇔ln(0+1)+c=0⇔c=0 ναείναιελάχιστοήµέγιστο.ΦέρνουµετηνευθείαΚΛ.
Εποµένωςf(x)=ln(x+1)γιακάθεx>-1. Εύκολαβρίσκουµεότιηευθείααυτήέχειεξίσωση:
(ε):y=x+1(3)
ο
--10 Γενικόκριτήριο-- Τοσύστηµατωνεξισώσεων(1)και(3)δίνειΑ(0,1)
καιΒ(2,3),ενώτοσύστηµατωνεξισώσεων(2)και
Θέµα1 (3)δίνειΓ(3,4)και∆(5,6).Έτσι:
Α. Είναιθεώρηµα.
i) Οιµιγαδικοίzκαιwγιατουςοποίουςηπαράστα-
Β. Είναιθεωρία.
ση A = z − w είναιελάχιστηείναιοι:
Γ. α) Λ. β) Λ. γ) Λ. δ) Σ.
z1=2+3iκαιw1=3+4i
ε) Σ. στ)Λ.
ii) Οιµιγαδικοίzκαιwγιατουςοποίουςηπαράστα-
Θέµα2 ση A = z − w είναιµέγιστηείναιοι:
α) Επειδή: z2=iκαιw2=5+6i

z − 1 − 2i = 2 ⇔ z − (1 + 2i) = 2
συµπεραίνουµεότιογεωµετρικόςτόποςτηςεικόνας ΆραηελάχιστητιµήτουΜΝείναιτοΒΓ,πουσυµ-
τουzείναιοκύκλοςµεκέντρο Κ(1,2), τηνεικόνα βαίνειδηλαδήότανταΜκαιΝπάρουντηθέσητων
δηλαδήτουz=1+2i,και R = 2. ΒκαιΓαντίστοιχα.
461
Θέµα3 --11οΓενικόκριτήριο--
α) Ηεµφάνισητου–xστοδεύτεροολοκλήρωµαµας
Θέµα1
οδηγείστηναντικατάστασηx=-y.Θέτουµελοιπόν
x=-y.Τότεdx=(-y)´dy=-dy.Τανέαόριαολο-
κλήρωσηςφαίνονταιστονπαρακάτωπίνακα.
Γ. Είναιθεώρηµα.
∆. 1→στ, 2→δ, 3→ε, 4→γ.
Θέµα2
α) Έχουµε:
Παίρνουµε:
π π
2z 4 + z = z 4 + 2z (1)
f (x) − f (− y)
I=∫ 4
π 2
dx = ∫ π 4 2
(−dy) = Αυτήείναιισοδύναµηµετησχέση:
-
4 συν x 4 συν (− y)
π π
( 2z4 + z ) = ( z 4 + 2z ) ⇔ 2z 4 + z = z4 + 2z (2)
f (− y) f (− x)
=∫ 4
dy = ∫ 4π dx
-
π
4 συν y2 − συν 2 x
4
Οισχέσεις(1)και(2)µεπρόσθεσηδίνουν:
διότιγενικά: 2z 4 + z + 2z 4 + z = z 4 + 2z + z 4 + 2z ⇔
β β ⇔ z4 + z 4 = z + z (3)
∫ α
f (x)dx = ∫ f (y)dy κ.λπ.
α
β) Ησχέση(3)δίνειότι z 4 = z + z − z 4 , οπότεαπό

β) Βρήκαµεστοπρώτοερώτηµαότι: την(1)παίρνουµεισοδύναµα:
π π
f (x) f (− x) 2z 4 + z = z + z − z 4 + 2z ⇔ 3z 4 = 3z ⇔ z 4 = z
I=∫ 4
π 2
dx = ∫ 4
π 2
dx (1)
- συν x -
4 4 συν x
γ) Λόγωτουισοδύναµουτωνπαραπάνωενεργειών,
Όµως: ηεξίσωσηγίνεται:

f (-x)+f (x)=2003⇔f (-x)=2003–f (x)
z4=z⇔z4–z=0⇔z(z3–1)=0⇔
⇔z(z–1)(z2+z+1)=0⇔
Έτσιησχέση(1)δίνει:
π π π
⇔(z=0ήz=1ήz2+z+1=0)⇔
2003 − f (x) 2003 f (x)
I=∫ 4
π 2
dx = ∫ 4π 2
dx − ∫ 4π dx  1 i 3 1 i 3
- συν x − συν x - συν 2 x ⇔  z0 = 0 Þ z1 = 1 Þ z2 = − − Þ z3 = − + 
4 4 4  2 2 2 2 

δηλαδή: διότιστηνεξίσωσηz2+z+1=0είναι:
π
1
I = 2003∫ 4
π dx − I ♦ ∆=1–4=-3<0
-
4 συν 2 x
−1 − i 3 −1 + i 3
♦ z = Þ z=
Ητελευταίασχέσηδίνει: 2 2
π π
1
2I = 2003∫ 4
π 2
dx ⇔ 2I = 2003 [ εφx ] 4 π ⇔ δ) Έχουµεβρειότι:
- συν x −
4 4
z1 = z 2 = z 3 = 1
 π  π 
⇔ 2I = 2003 εφ − εφ  -   ⇔ οπότεοιεικόνεςτωνριζώνz1 ,z2καιz3βρίσκονται
 4  4  στονµοναδιαίοκύκλο.Οµοναδιαίοςόµωςκύκλος:
⇔2Ι=2003(1+1)⇔Ι=2003 C:x2+y2=1
έχεικέντροτοΟ(0,0),δηλαδήτηνεικόνατηςρίζας 1 + συν2x 1
π
π 1 
=∫ dx − I =  x + ηµ2x  − I =
z0=0. -π 2 2 2  −π
Θέµα3 1 1
= (π + 0) − (− π + 0) − I = π − I
α) Απότηνυπόθεσηέχουµεότι: 2 2
f(x)+f(-x)=f(x)f(-x)(1) Εποµένως:
γιακάθεx∈R.Έστωότιυπάρχεια∈R,ώστε: π
I = π − I ⇔ 2I = π ⇔ I =

f (α)=1 2

Ησχέση(1)για x=α δίνει:
f(α)+f(-α)=f(α)f(-α)⇔1+f(-α)=f(-α)⇔
⇔1=0,άτοπο
22.∆ύσκολαΘέµατα
Άρα f (x)≠1 γιακάθεx∈R.

β) Ησχέση(1)δίνει:
22.1 α) Επειδήα=-β–γ,προκύπτειότι:
f (x) = f (x)f ( −x) − f ( −x) ⇔
α − β = α − γ ⇔ 2β + γ = β + 2γ κ.λπ.
(α)
⇔ f (x) = f (−x) [f (x) − 1] ⇐⇒
ηοποίαισχύει.Άρα:
f (x)
⇔ f (− x) = (2) α−β = α−γ = β−γ = λ
f (x) − 1
Είναιτώρα:
Θέτουµεx=-y,οπότεdx=-dy.
♦ α = β = γ = µ
♦ x − y = 2α 2 − 2β2 = 2 β − α ⋅ β + α =

Εποµένως: = 2λ − γ = 2λµ
π συν x 2
− π συν ( − y)
2
Όµοια:
I=∫ dx = ∫ (−dy) =
−π f (x) π f (− y) y − ω = 2λµ = x − ω
2
π συν x
=∫ dx
−π f (−x) β) Είναι:
γιατίγενικά: µ2 µ2 µ2
α+β+γ =0 ⇔ + + =0 ⇔
β β β α β γ
∫ α
f (y)dy = ∫ f (t)dt = ∫ f (x)dx κ.λπ.
α α ⇔αβ+βγ+γα=0
Έτσι: Άρα:
συν 2 x
π (2) π συν x
2
(α+β+γ)2=0⇔…⇔α2+β2+γ2=0
I=∫ dx == ∫ dx =
− π f ( − x) − π f (x)
f (x) − 1
γ) Μεβάσητοερώτηµα(β)είναι:
π ( f(x) −1) συν x 2
 f(x)συν2x συν2x 
π
=∫ dx = ∫  −  dx = x=-2α2,y=-2β2καιω=-2γ2
−π -π
f(x)  f(x) f(x) 
Έτσι x = y = ω = 2µ 2 , όπου:
π συν 2 x π
= ∫ συν x − ∫ 2
dx =
−π − π f (x) µ= α = β = γ
463
22.2 α) Έχουµε: 1
= lim =
x → x0 f (x) + f (x)f (x 0 ) + f 2 (x 0 ) + 1
2
 1 ´
g´(x) = f (x) ⇔   = f (x) ⇔ 1
 f (x)  =
3f 2 (x 0 ) + 1
f ´(x) f ´(x)
⇔ − = f (x) ⇔ 3 = −1 ⇔
f 2 (x) f (x) διότιηfείναισυνεχήςστοx0.Άρα:
1
 1 ´  1 ´ f ´(x) =
⇔ − 2  = (−x)´ ⇔  2  = (2x)´ ⇔ 3f 2 (x) + 1
 2f (x)   f (x) 
1 γ) Είναιf´(x)>0γιακάθεx∈R.
⇔ 2
= 2x + c
f (x)
Γιαx=0παίρνουµεc=4.Άρα: 22.4 α) Έστω α = β = γ = λ. Αρκεί:
1 1
= 2x + 4 ⇔ f 2 (x) = α−β = β−γ = γ−α =µ
f 2 (x) 2x + 4
Όµως:
β) Ηfδιατηρείπρόσηµο(ωςσυνεχήςκαιχωρίςρί- ♦ β=-α-γ
ζες).Όµως:
♦ α − β = β − γ ⇔ 2α + γ = 2γ + α ⇔
1
f (0) = >0
⇔ (2α + γ) ( 2α + γ ) =
2 2
2 ⇔ 2α + γ = 2γ + α
Άρα: = (2γ + α) ( 2γ + α ) κ.λπ.,πουισχύει

1
f (x) =
2x + 4 β) Είναια+β+γ=0,οπότε:
λ2 λ2 λ2
22.3 α) Έστωx0∈R.Τότε: α+β+γ =0 ⇔
α
+
β
+
γ
=0 ⇔
f3(x)+f(x)=xκαιf3(x0)+f(x0)=x0 ⇔αβ+βγ+γα=0
Μεαφαίρεσηπαίρνουµε: Εποµένως:
[f (x) − f (x 0 )] f 2
(x) + f (x)f (x 0 ) + f (x 0 ) + 1 =
2 (α+β+γ)2=0⇔
⇔α2+β2+γ2+2(αβ+βγ+γα)=0κ.λπ.
=x–x0(1)

Με x≠x0 ηδεύτερηαγκύληείναιθετική,οπότε: γ) Είναι:
f (x) − f (x 0 ) = α 2 − β2 = α − β ⋅ α + β = µ − γ = µ γ = µλ
1 Άρα:
= x − x0 ≤ x − x0
f (x) + f (x)f (x 0 ) + f 2 (x 0 ) + 1
2
α 2 − β2 = β2 − γ 2 = γ 2 − α 2 = µλ
2 2
διότι f (x)+f (x)f (x0)+f (x0)+1>0. Έτσι: ΟπότεΚΛ=ΛΜ=ΜΚ.
− x − x 0 ≤ f (x) − f (x 0 ) ≤ x − x 0 κ.λπ.
δ) Όµοιαείναι:
Τοκριτήριοπαρεµβολήςδίνειότι: (β)
α 4 − β 4 = α 2 − β2 ⋅ α 2 + β2 == α − β ⋅ α + β ⋅ − γ 2 =
lim f (x) = f (x 0 )
x → x0
= α − β ⋅ −γ ⋅ −γ2 = α − β ⋅ λ 3
β) Με x≠x0ησχέση(1)δίνειότι:

Όµως α − β = β − γ = γ − α = µ, οπότεθαείναι:
f (x) − f (x 0 )
lim = α 4 − β 4 = β 4 − γ 4 = γ 4 − α 4 = µλ 3
x → x0 x − x0
22.5 Θέτουµεy=1καιστησυνέχειαπαραγωγί-
ζουµε.Έτσιπαίρνουµε:
1
= ∫ f (t)dt + xf (x) −
0 ( ∫ f (t)dt + ∫ f (t)dt) − (x −1)f (x) =
0
x 1
1 1
1 = ∫ f (t)dt + xf (x) − ∫ f (t)dt − xf (x) + f (x) = f (x)
xf ´(x) = 1 ⇔ f ´(x) = ⇔ f (x) = lnx + c 0 0
x
Αλλά: 22.10 α) Είναι:

f (1)=0⇔c=0κ.λπ. 1 + ηµx ≥ 0 και 1 + ηµ 2 x > 0
Ησυνάρτησηείναιδεκτή. Απ:Α=R
β) Είναι:
22.6 Είναι f ´(x)=f (1–x), οπότεγιαxτο 1–x f(x)+f(-x)=…=(xηµx+συνx)⋅

παίρνουµε f ´(1–x)=f (x). Έτσι:  1 1 
⋅ + =
1 1 1  1 + 1 + ηµ 2 x + ηµx 1 + 1 + ηµ 2 x − ηµx 
I = ∫ f (x)dx = ∫ f ´(1 − x)dx = ∫ [ −f (1 − x) ] ´dx =  
0 0 0
= − [ f (1 − x)] 0 = −f (0) + f (1) = −1 + 2 = 1

1 1 + 1 + ηµ 2 x − ηµx + 1 + 1 + ηµ 2 x + ηµx
= ⋅
Απ:Ι=1
(1 + 2 1 + ηµ 2 x + 1 + ηµ 2 x − ηµ 2 x )
⋅(xηµx+συνx)=…=xηµx+συνx
22.7 Είναι: γ) Θέτουµεx=-y,οπότεdx=-dy.Έτσι:
π π
1 x ν − 2 (1 + x 2 ) −
I ν + I ν-2 = … = ∫ dx = ♦ I = ∫ π 2 f (− y)(−dy) = ∫ 2π f (− x)dx
0 1 + x2 2
-
2
1
 1 ν −1  1 π
(α)
=
 ν −1
x  =
 0 ν −1
♦ I + I = ∫
-
2
π [f (x) + f (−x)] dx ==
2
π π
22.8 Αρκεί οι συναρτήσεις g(x) και h(x) που εκ- = ∫ 2π (xηµx + συνx)dx = [(−xσυνx + ηµx) + ηµx] 2 π = 4
- −
2 2
φράζουνταδύοµέληναέχουνίσεςπαραγώγους. Έτσι:
Όµως: 2Ι=4⇔Ι=2
x
♦ g´(x) = 2f (x) ∫ f (t)dt
0 22.11 Έστωx≠0.Θέτουµεxt=y,οπότεησχέση
 0 0
t
(
♦ h´(x) = 2 ∫ f (t) ∫ f (u)du dt  =
x ´
) γίνεται:
x 1 x
x x
x ∫ f (y) dy = f (x) − 1 ⇔ ∫ f (y)dy = f (x) − 1
0 x 0
= 2f (x) ∫ f (u)du = 2f (x) ∫ f (t)dt
0 0
Αυτήδίνει:
Έτσι:
 c1e x , αν x < 0
g´(x)=h´(x)⇔g(x)=h(x)+c 
f (x) = f ´(x) ⇔ f (x) =  c, αν x = 0
Γιαx=0παίρνουµεc=0κ.λπ. c e x , αν x > 0
 2
Ηδοσµένηδίνειf(0)=1(γιαx=0)καιαπότησυ-
22.9 Μεπαραγοντικήολοκλήρωση.Τοα΄µέλος νέχειατηςfπαίρνουµεότι:
δίνει:
1 x 1
c1 = c = c2 ( lim f (x) = lim f (x) = f (0) )
x → 0− x → 0+
f (t)dt + [ tf (t)] 0 − ∫ f (t)dt + [(t − 1)f (t)] x − ∫ f (t)dt =
x 1
∫ 0 0 x Απ:f(x)=ex
465
22.12 Μιααρχικήτηςσυνάρτησης: Άρα:
f(x)–g(x)–3x2 π
I = ∫ yf ´(y)dy = [ yf (y) ] 0 − ∫ f (y)dy κ.λπ.
π π
0 0
είναι:
x x π2
h(x) = ∫ f (t)dt − ∫ g(t)dt − x 3 Απ: I = -2
0 0 2
Είναιόµως h(0)=0 και h(1)=0=h(0). Εφαρµό-

ζουµετώρατοθεώρηµαRolle. 22.15 Ανστηθέσητουβθέσουµεx,καταλήγουµε

στησυνάρτηση:
x
22.13 Είναιµάταιαηπροσπάθειαεύρεσηςτηςf. g(x) = ∫ f (t)dt − xf (x) + αf (α)
α
Έτσι: Είναι:
1 1
I = ∫ x´f (x)dx = [ xf (x) ] 0 − ∫ xf ´(x)dx =
1
0 0
♦ g(α)=0καιg(β)=0,
1  x ´
2 ♦ ηgείναιπαραγωγίσιµηστο[α,β].
= 0 − ∫   f ´(x)dx =
0 2  ΑπότοθεώρηµαRolleυπάρχει γ∈ (α,β) τέτοιο,
 x2  1x
2
1
ώστεg΄(γ)=0κ.λπ.
= −  f ´(x)  + ∫ f ´´(x)dx =
2 0 0 2
22.16 Έστω:
1 1 6x 2 1 3x
2
2 ∫0 x + 1 ∫ 0 x + 1 dx =
=0+ 3
dx = 3 3 3
g(x) = ∫ f (xt)dt − ∫ f (t)dt, x > 0
2 2
1(x 3 + 1)´ 1
=∫ dx = ln x 3 + 1  0 = ln2
0 x3 + 1 Θέτουµεxt=yκαιβρίσκουµε:
1 3x 3
x ∫ 2x
g(x) = f (t)dt − ∫ f (t)dt
22.14 α) Βρίσκουµε ότι
f ´(x) = … = 1 + συνx,
2
Είναιτώρα:
οπότεf(x)=x+ηµx+c.Αλλάf(0)=0⇔c=0.
g(1)=0καιg(x)≥0=g(1)γιακάθεx>0
Θέτουµεx=-y,οπότε: ΤοθεώρηµαFermatεξασφαλίζειότιg´(1)=0.
x 1 + et συνt Αλλά:
f (x) = ∫ dt
−x et + 1 1 3x 1
♦ g´(x) = − ∫ f (t)dt + [3f (3x) − 2f (2x)]
Άρα: x2 2x x
2f(x)=f(x)+f(x)= 3
t t
♦ g´(1) = 0 ⇔ − ∫ f (t)dt + 3f (3) − 2f (2) = 0 ⇔
x e + συνt x 1 + e συνt 2
=∫ t
dt + ∫ t
dt = … = 3
e +1 e +1
∫
−x −x
⇔ f (x)dx = 3 ⋅ 2 − 2 ⋅ 1 = 4
2
=2(x+ηµx)κ.λπ.
β) Είναιf´(x)=1+συνxκαιηf΄δεναλλάζειπρό-
22.17 Θέτουµεx=f(y)καιτοα΄ολοκλήρωµαδίνει:
σηµοσταx=2κπ+π,κ∈Z. β
∫ g´( f (y) ) yf ´(y)dy =
α
γ) Θέτουµε x=f (y), οπότε dx=f ´(y)dy. Όµως
β β
f(0)=0καιf(π)=π,οπότεf-1(0)=0καιf-1(π)=π. = ∫ y g´( f (y) ) f ´(y)  dy = ∫ y(g Î f )´(y)dy =
α α
β β) Ησυνθήκηδίνει:
= [ y(g Î f )(y)] α − ∫ (g Î f )(y)dy
β
α
f(x–1)+f(x+1)=f(x)
Φέρνουµετοτελευταίοολοκλήρωµαστηναρχήκ.λπ.
αφούf(1–x)=f(x–1).Έτσι:
22.18 Έχουµε: 2003 2003 2003
∫ 0
f (x − 1)dx + ∫
0
f (x + 1)dx = ∫
0
f (x)dx (1)
1 1 1
f ´(x)f   = και f ´   f (x) = x
x x x Θέτουµεx–1=yκαιx+1=ω,οπότεησχέση(1)
1 δίνει:
Βάλαµεστηνπρώτησχέσηόπουxτο . Πολλαπλα-
x 2002 2004 2003
1 ∫ −1
f (y)dy + ∫
1
f (ω)dω = ∫
0
f (x)dx ⇔
σιάζουµετηδεύτερηµε − 2 , οπότε:
x 0 2002 2004
⇔ ∫ −1
f (x)dx + ∫
0
f (x)dx + ∫
1
f (x)dx =
1 1 1   1  ´ 1
− 2 f ´   f (x) = − ⇔  f    f (x) = − 2002 2003 (α)
x x x   x  x =∫ f (x)dx + ∫ f (x)dx ⇐⇒
0 2002
Εποµένως: 1 2004 2003
 1    1  ´ 1 1
⇔ ∫ 0
f (x)dx + ∫
1
f (x)dx = ∫
2002
f (x)dx ⇔
f ´(x)f   +  f    f (x) = − ⇔ 2004 2003
 x    x  x x ⇔ ∫ 0
f (x)dx = ∫
2002
f (x)dx
  1  ´ 1
⇔  f (x)f    = 0 ⇔ f (x)f   = c
  x  x
Γιαx=1παίρνουµεc=1.Έτσι:
22.20 Προφανώςηfείναισυνεχής,αφού:
1 ηµx
f (x)f   = 1 lim f (x) = lim = 1 = f (0)
x
x→ 0 x→ 0 x
καιεπειδή: Έτσι:
1 1 0 0
f ´(x)f   = 0 f (x) − 1 ηµx − x 0
x x A == lim = lim 2 − x == … = 0
x → 0 xe − x − ηµ2x x→0 x e − xηµ2x
παίρνουµε(µεδιαίρεση):
µεδιαδοχικήεφαρµογήτουκανόναDeL’Hospital.
f ´(x) 1
= ⇔ ( ln f (x) )´= ( ln x )´ ⇔ lnf (x) = lnx + c
f (x) x
22.21 Είναι:
γιαx>0.Αλλάc=0(γιαx=1),οπότεf(x)=xγια
x>0.Είναιακόµα: x2 x3
♦ f ´(x) = e x + 1 + x + = f (x) −
x =0
2 6
f (− x) = −f (x) ⇐⇒ f (0) = 0
Γιαx<0παίρνουµε: ♦ x 3 = 6 ( f (x) − f ´(x) )
f(x)=-f(-x)=-(-x)=x
1 6 ( f (x) − f ´(x) ) 1 f ´(x) 
Άραf(x)=xγιακάθεx∈R. ♦ I = ∫ dx = 6 ∫ 1 − dx =
0 f (x) 0
 f (x) 
1
22.19 α) Ανθέσουµεόπουxτο–xπροκύπτειότι = 6 x − ln f (x)  0 = 6 (1 − lnf (1) ) − 6 ( 0 − lnf (0) ) =
f(-x)=f(x),δηλαδήηfείναιάρτια.Θέτουµελοιπόν 8
= 6 (1 − lnf (1) + ln2 ) µε f (1) = e +
x=-yκ.λπ. 3
467
22.22 α) Είναι: ενδιαφέρειτοπρόσηµοτηf ´στο (0,π) καιόχιστο
[0,π),τοοποίοπροφανώςείναιθετικό.)
− 4x(x − 2)
f ´(x) = … = 2

 x 2 + (x − 2)2  Είναιακόµα:
 1 ´
µερίζες0και2κ.λπ. ♦ f ´´(x) = ( f ´(x) )´=   =
 1 + ηµx + συνx 
Απ:♦ Τοf(0)=0είναιτοπικόελάχιστο
♦ Τοf(2)=1είναιτοπικόµέγιστο συνx − ηµx ηµx − συνx
=− 2
=
(1 + ηµx + συνx) (1 + ηµx + συνx) 2
β) Θέτουµεx–2=y,οπότε:
2 x(2 − x)2 ♦ f´´(x)=0⇔συνx=ηµx⇔εφx=1⇔
♦ I = … = ∫ dx
0
(x − 2)2 + x 2 
2
π
⇔ x = κπ + , κ∈»
4
2 2x(2 − x)
♦ 2I = I + I = … = ∫ 2
dx = Αλλά:
0
 x 2 + (x − 2)2 
π 1 3
x(x − 2) x ∈ ∆ ⇔ 0 ≤ κπ + <π ⇔ − ≤κ≤ ⇔ κ=0
2  f ´(x)  2
4 4 4
= −2 ∫ 2
dx = −2 ∫  −  dx =
0 0  4 
 x + (x − 2) 
2 2
π
(αφούκ∈Z)καιέτσι x = . Ηf´´(x)είναισυνεχής
1 1 4
= [ f (x)] 0 =
2

2 2 συνάρτησηκαιτοπρόσηµότηςφαίνεταιστονπαρα-
1 κάτωπίνακα.
Απ: I =
4
22.23 Α. α) Στοδιάστηµα∆=[0,π)ηfείναιπα-

ραγωγίσιµη,µε:
  x ´ 1  x ´
f ´(x) = ln 1 + εφ   =
x 1 + εφ  =
  2   1 + εφ  2 
2
Έτσι:
1⋅ 1
2 συν 2 x  π π 
2 = 1 ♦ Ηfείναικοίληστο 0,  καικυρτήστο  , π  .
= =  4 4 
1 + εφ x  ηµ x 
2 2συν 2 x 1 + 2 
2 συν x  ♦ ΗCfέχειµοναδικόσηµείοκαµπήςστηθέση:
 2
π
1 1 x0 =
= = = 4
2συν 2 x + 2ηµ x συν x (1 + συνx) + ηµx
2 2 2
Β. α) Θέτουµε:
1
= π
1 + ηµx + συνx x= −y
2
β) Επειδήστο∆είναι:
οπότε:
1+συνx>0καιηµx≥0
συµπεραίνουµεότιf´(x)>0γιακάθεx∈∆.Άραη
fείναιγνησίωςαύξουσα.(Στηνπραγµατικότηταµας
π ´  x
♦ dx =  − y  dy = −dy όπου f (x) = ln 1 + εφ  , παίρνουµε:
2   2
Άρα: π 2π π π π
π
I= ∫ f ´(x)dx + = [ f (x) ] 02 + =
π 4 0 4 4 4
x + ηµ 2 x + συνx
I=∫2 dx = π
0 1 + ηµx + συνx π  x  2 π
= ln 1 + εφ   + =
= ∫π
0 (
π − y + ηµ 2 π − y + συν π − y
2 2 2
(−dy)
) ( ) 4  2  0 4
π  π  π
2
π
1 + ηµ − y + συν − y
2 (
π
2 ) ( ) = ln 1 + εφ  − ln1 + =
4  4  4
Βάζουµεόπουyτοx.Είναι: π π π
= ln2 + = (1 + ln2)
π π − x + συν x + ηµx 2 4 4 4
I=∫2 2 dx
0 1 + συνx + ηµx 22.24 Απότηνυπόθεσηέχουµε:
Εποµένωςείναι:
f (x)f ( yf (x) − 1) = x 2 f (y) − f (x) (1)
π 2
x + ηµ x + συνx
I+I=∫ 2
dx + γιακάθεx,y∈R.
0 1 + ηµx + συνx
α) Ησχέση(1)γιαx=0δίνει:
π π − x + συν 2 x + ηµx
+∫ 2
2
⇔ f (0)f ( yf (0) − 1) = − f (0) ⇔
0 1 + συνx + ηµx
⇔ f (0) f ( yf (0) − 1) + 1 = 0 (2)
⇔ 2I = ∫
π
2
(2
(x + ηµ2x + συνx) + π − x + συν2x + ηµx ) dx ⇔ x +1
0 1+ ηµx + συνx Ανf(0)≠0,τότεησχέση(2)για y = δίνει:
f (0)
π
1 2π 2 + (1 + ηµx + συνx )  x +1 
2 ∫0
⇔ I= dx f f (0) − 1 + 1 = 0 ⇔ f (x) = −1
1 + ηµx + συνx  f (0) 
Ητελευταίασχέσηεπίσηςγράφεται: Αλλάησυνάρτησηf(x)=-1δενικανοποιείτησχέ-
 π  ση(1),διότιµεx=-1(ήx=1)έχουµε:
1 π 2 1 + ηµx + συνx 
I = ∫ 2  + dx = (-1)(-1)=(-1)2(-1)–(-1)⇔
2 0  1 + ηµx + συνx 1 + ηµx + συνx 
⇔1=-1+1⇔1=0,άτοπο
π 2π 1 1 π
= ∫
4 0 1 + ηµx + συνx
dx + ∫ 2 1dx =
2 0 Άρααπότησχέση(2)συµπεραίνουµεότιf(0)=0.
π 2π 1 π β) Είναιf(0)=0.Έστωότιγιακάποιοα≠0είναι
= ∫
4 1 + ηµx + συνx
0
dx + =
4 f(α)=0.Γιαx=αησχέση(1)δίνει:
π π
1 
f (α)f ( yf (α) − 1) = α 2 f (y) − f (α) ⇔
= 1 + ∫ 02 dx 
4 1 + ηµx + συνx 
⇔0=α2f(y)⇔f(y)=0
π π
π
αφού ∫ 1dx = [ x ] = .
2 2
0 γιακάθεy∈R.Αυτόόµωςείναιάτοπο,αφούηfδεν
0 2
είναιηµηδενική.Εποµένωςείναι f(x)≠0γιακάθε
β) Επειδή:
1 x≠0.Έτσι:
= f ´(x)
1 + ηµx + συνx f(x)=0⇔x=0
469
γ) Γιαx=y=1ησχέση(1)γίνεται: 22.25 Είναι:
f (1)f ( f (1) − 1) = f (1) − f (1) ⇔ I = ∫ ef (x) dx + ∫ xf ´(x)ef (x)dx =
f (1) ≠ 0 (β)
⇔ f (1)f ( f (1) − 1) = 0 ⇐⇒ f ( f (1) − 1) = 0 ⇐⇒ = ∫ ef (x)dx + ∫ x ( ef (x) )´dx =
⇔f(1)–1=0⇔f(1)=1 = ∫ ef (x)dx + xef (x) − ∫ ef (x)dx = xef (x) + c
Γιαx=1ησχέση(1)τώραδίνει:
22.26 Αρκεί:
f (1)f ( yf (1) − 1) = f (y) − f (1) ⇔ f (y − 1) = f (y) − 1
(δ–α)(δ–β)(δ–γ)=0⇔
Απόαυτήγιαy=xπαίρνουµε:
⇔δ –(α+β+γ)δ2+(αβ+βγ+γα)δ–αβγ=0⇔
3
f(x–1)=f(x)–1(3) ⇔(αβ+βγ+γα)δ=αβγ(1)
αφού:
δ) Ησχέση(1)γιαy=1δίνει:
(3) δ3–(α+β+γ)δ2=δ3–δ⋅δ2=0
f (x)f ( f (x) − 1) = x 2f (1) − f (x) ⇐⇒
Όµως:
⇔ f (x) f ( f (x) ) − 1 = x 2 − f (x) ⇔ ♦ α = β = γ = λ
⇔ f (x)f ( f (x) ) − f (x) = x 2 − f (x) ⇔ λ2 λ2 λ2 λ2
♦ α = , β= , γ= , δ=
⇔ f (x)f ( f (x) ) = x 2 (4) α β γ δ

γιακάθε x ∈ R. ♦ α + β + γ = δ ⇔ α + β + γ = δ ⇔
λ2 λ2 λ2 λ2
ε) Ησχέση(4)γιαxτοx–1δίνει: ⇔ + + = ⇔ (αβ + βγ + γα)δ = αβγ
α β γ δ
f (x − 1)f ( f (x − 1) ) = (x − 1)2 ⇔ καιέτσιησχέση(1)ισχύει.
⇔ ( f (x) − 1) f ( f (x) − 1) = (x − 1)2 ⇔
⇔ ( f (x) − 1) ( f ( f (x) ) − 1) = x 2 − 2x + 1 ⇔
lnx −∞
(4) xlnx = µεµορφή
⇔ f (x)f ( f (x) ) − f (x) − f ( f (x) ) + 1 = x2 − 2x + 1 ⇐⇒ 1 +∞
x
⇔ x 2 − f (x) − f ( f (x) ) = x 2 − 2x ⇔
β) Είναι lim f (x) = 0 = f (0).
x→ 0
⇔ f ( f (x) ) + f (x) = 2x (5)
Απ:Ναι
στ)Έχουµεήδητιςσχέσεις: γ) Είναι:
1 1 1
2∫
f (x)f ( f (x) ) = x 2 και f ( f (x) ) + f (x) = 2x I= (x 2 )´lnx dx = x 2 lnx − ∫ x dx =
2 2
Έτσι: 1 2 x2
= x lnx − + c
f (x)f ( f (x) ) = x 2 ⇔ f (x) [ 2x − f (x)] = x 2 ⇔ 2 4
⇔f2(x)–2xf(x)+x2=0⇔ δ) Είναι:
1 1
⇔ ( f (x) − x ) = 0 ⇔ f (x) = x, x ∈ »
2
E = − ∫ f (x)dx = − lim ∫ f (t)dt =
0 x→ 0 x
Ησυνάρτησηf(x)=xικανοποιείτηδοσµένησχέση 1
= − lim 2t 2lnt − t 2  = 1
καιέτσιηαπόδειξηέχειολοκληρωθεί. x→ 0 x
αφούµεβάσητοερώτηµα(α)είναι: γ) Είναι:
lim ( x 2lnx ) = lim x ⋅ lim(xlnx) = 0 ⋅ 0 = 0 (

♦ E(t) = ln α 2 (t) + 1 )
x→ 0 x→ 0 x→ 0
2α(t)α΄(t) 10
♦ E´(t) = … = µε α΄(t) =
22.28 Επειδή: 2
α (t) + 1 3
f(α)<f(α)+1<f(α)+3<f(β)=f(α)+6 ♦ Γιαt=t0:
απότοΘ.Ε.Τ.υπάρχουνγ,δ∈(α,β)τέτοια,ώστε: E=ln10⇔…⇔α=3cm
Απ:Ε΄(t0)=2cm2/sec
f(γ)=f(α)+1καιf(δ)=f(α)+3
ΑπότοΘ.Μ.Τ.υπάρχουν:
♦ ξ1ανάµεσασταακαιγ:
f (γ) − f (α) 1 23.ΘέµαταήΚριτήρια
f ´(ξ1 ) = =
γ−α γ−α
♦ ξ2ανάµεσασταγκαιδ: 23.1 α) Γιαx=y=1ηδοσµένησχέσηδίνει:
f (δ) − f (γ) 2 f2(1)+1=2f(1)+1⇔f(1)[f(1)–2]=0⇔
f ´(ξ 2 ) = =
δ−γ δ−γ ⇔ ( f (1) = 0 Þ f (1) = 2 )
♦ ξ3ανάµεσασταδκαιβ:
β) ♦ Έστωότιf(1)=0.
f (β) − f (δ) 3
f ´(ξ 3 ) = = Γιαy=1ηδοσµένησχέσηδίνει:
β−δ β−δ
f(x)f(1)+1=f(x)+f(1)+x⇔f(x)=1-x
Παρατήρηση διότι f (1)=0. Ησυνάρτησηαυτήείναιδεκτή,
Το [ f (α), f (β)] τοχωρίσαµεανάλογαµετουςαριθ- αφούεπαληθεύειτηναρχικήσχέση.
µούς1,2και3πουείναιοιαριθµητέςστηζητούµενη ♦ Έστωότιf(1)=2.
σχέση. Γιαy=1απότηνυπόθεσηπροκύπτει:
f(x)f(1)+1=f(x)+f(1)+x⇔
⇔2f(x)+1=f(x)+2+x⇔f(x)=x+1
22.29 α) Ησχέσηγράφεται:
πουκαιαυτήησυνάρτησηείναιδεκτή.
x x
∫ 0
(t 2 + 1)f ´´(t)dt = −2 ∫ tf ´(t)dt − 2xf (x)
0 Άραοιζητούµενεςσυναρτήσειςείναι:
Μεολοκλήρωσηκατάπαράγοντεςτελικάβρίσκου- f(x)=1–xκαιf(x)=1+x
µε:
23.2 α) Στηδοσµένησχέσηβάζουµεόπουyτοx
(x2+1)f´(x)+(x2+1)´f(x)=2⇔
καιπαίρνουµε:
⇔ ( x2 + 1) f (x) ´= (2x)´ ⇔ (x2 + 1)f (x) = 2x + c 2f(x)+f(1–x)=3(x+1)2–6x(1)
β) Ησχέση(1)ανβάλουµεόπουxτο1–x,δίνει:
β) Τοζητούµενοεµβαδόνείναι:
α
2f(1–x)+f(x)=3(2–x)2–6(1–x)⇔
E(α) = ∫ f (x)dx = … = ln(α 2 + 1)
0 ⇔2f(1–x)+f(x)=3x2–6x+6(2)
471
Πολλαπλασιάζουµε τη σχέση (1) µε (–2) και την προ- f (x)
= 1 ⇔ f ( f ( f (x) ) ) = f (x)
σθέτουµε στη (2), οπότε έχουµε: f ( f ( f (x) ) )
−3f (x) = −6(x2 + 2x + 1) + 12x  + (3x2 − 6x + 6) ⇔ Όµως η συνάρτηση f είναι “1 – 1”, οπότε η τελευ-
⇔ -3f(x) = -3x2 – 6x ⇔ f(x) = x2 + 2x ταία σχέση δίνει ότι f ( f (x) ) = x.
γ) Με y = 0 η δοσµένη σχέση δίνει:
β) Επειδή f ( f (x) ) = x, η σχέση (1) δίνει:
2f(x) + f(1) + g(x) – g(0) = 3(x + 1)2 ⇔
α
⇔ 2(x2 + 2x) + 3 + g(x) = 3x2 + 6x + 3 ⇔ xf (x) = α ⇔ f (x) = , x ≠ 0
x
⇔ g(x) = x2 + 2x
Η συνάρτηση αυτή επαληθεύει τη δοσµένη σχέση,
Επειδή f(x) = g(x) = x2 + 2x για κάθε x∈R, συµπε-
οπότε είναι η ζητούµενη.
ραίνουµε ότι f = g.
γ) Η Cf έχει τη µορφή του παρακάτω σχήµατος.
23.3 α) Ισχύει ότι:
f ( f (x) ) = 2 − x (1)
για κάθε x∈R. Η σχέση (1) για x = 1 δίνει:
f ( f (1) ) = 1 (2)

Η σχέση (1) για x = f (1) δίνει:
(2)
f ( f ( f (1) ) ) = 2 − f (1) ⇐⇒ f (1) = 2 − f (1) ⇔

⇔ 2f(1) = 2 ⇔ f(1) = 1
δ) Η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα στα δια-
β) Έστω y0 ∈ R. Αρκεί να βρούµε x0 ∈ R τέτοιο,
στήµατα (-∞, 0) και (0, +∞). Η f ωστόσο δεν είναι
ώστε f(x0) = y0. Αν θέσουµε x0 = f(y0), τότε:
γνησίως αύξουσα συνάρτηση σε όλο το πεδίο ορι-
f (x 0 ) = f ( f (y 0 ) ) = 2 − y 0 σµού της. (Η µονοτονία προκύπτει και µε παραγώ-
Επειδή θέλουµε f(x0) = y0, θεωρούµε τελικά: γους.)
x0 = f(2 – y0) ε) Το σύνολο τιµών της f, όπως προκύπτει από τη Cf,
Εποµένως: είναι το R*.
f (x 0 ) = f ( f (2 − y 0 ) ) = 2 − (2 − y 0 ) = y 0 Άλλοςτρόπος
Η συνάρτηση f είναι συνεχής µε:
Άρα η συνάρτηση f έχει σύνολο τιµών το R.
γ) Η f είναι “1 – 1”. Πραγµατικά, αν f(x1) = f(x2), ♦ lim f (x) = 0 και lim− f (x) = +∞, οπότε:
x → −∞ x→ 0
τότε:
f ( (−∞, 0) ) = (0, + ∞)
f ( f (x1 ) ) = f ( f (x 2 ) ) ⇔ 2 − x1 = 2 − x 2 ⇔ x1 = x 2
♦ lim+ f (x) = −∞ και lim f (x) = 0, οπότε:
x→ 0 x → +∞
23.4 α) Από την υπόθεση έχουµε:
f ( (0, + ∞) ) = (−∞, 0)
( f ( f (x) ) ) ⋅ f (x) = α (1)
Άρα f (R ) = (-∞, 0)∪(0, +∞) = R*.
*

Αυτή δίνει ότι f (x) ≠ 0 για κάθε x ≠ 0. Στη σχέση (1)
στ) Επειδή f(R*) = R* και η συνάρτηση f είναι “1 – 1”,
βάζουµε όπου x το f(x), αφού f(x) ≠ 0, και παίρνουµε:
ορίζεται η f-1: R* → R. Θα βρούµε τον τύπο της f-1.
f ( f ( f (x) ) ) ⋅ f ( f (x) ) = α (2) Γνωρίζουµε ότι:
Οι σχέσεις (1) και (2) µε διαίρεση κατά µέλη δίνουν: y = f(x) ⇔ x = f-1(y)
Άρα: 23.6 α) Από την υπόθεση έχουµε:
α α ♦ Α(3, 2)∈Cf ⇔ f(3) = 2
y = f (x) ⇔ y = ⇔ x =
x y
♦ B(5, 9)∈Cf ⇔ f(5) = 9
α Εποµένως f(3) < f(5). Επειδή η f είναι γνησίως µο-
Εποµένως f −1 (y) = . Στην τελευταία σχέση θέτου-
y νότονη, θα είναι γνησίως αύξουσα.
µε όπου y το x για να πάρουµε τελικά ότι:
β) Η συνάρτηση f, ως γνησίως µονότονη, είναι και
α
f −1 (x) = για κάθε x ∈ » * “1 – 1”. Ορίζεται λοιπόν η f-1: f(R) → R.
x
γ) Έχουµε:
23.5 α) Έστω α, β > 0 µε f (α) = f (β). Θα αποδεί-

f ( 2 + f −1 (x 2 + x) ) = 9 ⇔

ξουµε ότι α = β. Από την υπόθεση έχουµε ότι: “1−1”
⇔ f ( 2 + f −1 (x 2 + x) ) = f (5) ⇐⇒
x
f (x) − f (y) = f   (1) ⇔ 2 + f-1(x2 + x) = 5 ⇔ f-1(x2 + x) = 3 ⇔
y
“1−1”
Η σχέση (1) για x = y = 1 δίνει f(1) = 0. Όµως είναι: ⇔ f −1 (x 2 + x) = f −1 (2) ⇐⇒ x 2 + x = 2 ⇔
(1) α ⇔ x2 + x – 2 = 0 ⇔ (x = 1 ή x = -2)
f (α) = f (β) ⇔ f (α) − f (β) = 0 ⇐⇒ f   = 0
β δ) Είναι:

Όµως η εξίσωση f (x) = 0 έχει µοναδική ρίζα τη x = 1. f ( f −1 (x 2 − 8x) − 2 ) < 2 ⇔
Έτσι έχουµε: f&
⇔ f ( f −1 (x 2 − 8x) − 2 ) < f (3) ⇐⇒
α α
f   = 0 ⇔ =1 ⇔ α = β ⇔ f-1(x2 – 8x) – 2 < 3 ⇔ f-1(x2 – 8x) < 5 ⇔
β
  β
f −1 &
Άρα η συνάρτηση f είναι “1 – 1”. ⇔ f −1 (x 2 − 8x) < f −1 (9) ⇐⇒
⇔ x2 – 8x < 9 ⇔ x2 – 8x – 9 < 0 ⇔ x∈(-1, 9)
β) Είναι:
f(x2 + 3) + f(x) = f(x2 + 1) + f(x + 1) ⇔ 23.7 α) Η συνάρτηση f έχει πεδίο ορισµού το σύ-
⇔ f (x) − f (x 2 + 1) = f (x + 1) − f (x 2 + 3) ⇐⇒
(1)
νολο Α = R. Είναι:
f´(x) = 3x2 + 1 > 0
x x +1
⇔ 2 = ⇔ οπότε η f είναι γνησίως αύξουσα.
x + 1 x2 + 3
3 3 2 Άλλοςτρόπος
⇔ x + 3x = x + x + x + 1 ⇔
⇔ x – 2x + 1 = 0 ⇔ (x – 1)2 = 0 ⇔ x = 1
2 Έστω α, β∈R µε α < β. Τότε:
η οποία είναι δεκτή. α3 < β3 και α + 1 < β + 1
Οι ανισότητες αυτές µε πρόσθεση κατά µέλη δίνουν:
γ) Έστω α, β > 0 µε α < β. Θα αποδείξουµε ότι:
α3 + α + 1 < β3 + β + 1 ⇔ f(α) < f(β)
f(α) < f(β)
Άρα η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα.
Είναι:
β) Για να αντιστρέφεται η f πρέπει και αρκεί να εί-
β
(1)
ναι “1 – 1”. Όµως η συνάρτηση f είναι γνησίως µο-
f (β) − f (α) == f   > 0
α νότονη, οπότε είναι και “1 – 1”. Άρα ορίζεται η f-1.
β γ) Το πεδίο ορισµού της f-1 είναι το σύνολο τιµών
διότι > 1. Άρα f (α) < f (β), γεγονός που αποδει-
α της f. Όµως:
κνύει ότι η συνάρτηση f είναι γνησίως αύξουσα. ♦ η f είναι συνεχής
473
♦ lim f (x) = lim (x 3 + x + 1) = −∞ Έτσι είναι:
x → −∞ x → −∞
♦ f(x) = g(x) + 2x2 – 3x - 3
♦ lim f (x) = lim (x 3 + x + 1) = +∞
x → +∞ x → +∞
♦ lim g(x) = 4
x→ 2
Άρα η συνάρτηση f έχει σύνολο τιµών το f(R) = R.
Εποµένως:
Εποµένως είναι f-1: R → R.
lim f (x) = lim g(x) + 2x 2 − 3x − 3 =
δ) Οι Cf και Cf −1 είναι (πάντοτε) συµµετρικές ως x→ 2 x→ 2

προς την ευθεία y = x. Άρα οι εξισώσεις: = lim g(x) + lim(2x 2 − 3x − 3) = 4 + (8 − 6 − 3) = 3
x→ 2 x→ 2
-1
f (x) = x και f (x) = x
β) Είναι:
είναι ισοδύναµες. Εποµένως έχουµε:
f 2 (x) − 9
f-1(x) = x ⇔ f(x) = x ⇔ x3 + x + 1 = x ⇔ lim =
⇔ x3 + 1 = 0 ⇔ x = -1
x→ 2
f 2 (x) + 7 − 4
23.8 α) Επειδή η f είναι γνησίως µονότονη, είναι [f (x) − 3][f (x) + 3]  f 2 (x) + 7 + 4 
= lim =
x→ 2 f 2 (x) + 7 − 16
και “1 – 1”. Από την υπόθεση έχουµε:
f ( x + f (y) ) = f (x + y) + 2 (1) [f (x) − 3][f (x) + 3]  f 2 (x) + 7 + 4 
= lim =
Η σχέση (1) για y = 0 δίνει:
x→ 2 [f (x) − 3][f (x) + 3]
f ( x + f (0) ) = f (x) + 2 (2) = lim
x→ 2
( )
f 2 (x) + 7 + 4 = 8

Από τη σχέση (1) για x = 0 και y = x παίρνουµε:
f ( f (x) ) = f (x) + 2 (3) 23.10 Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό θέµα στα
Οι σχέσεις (2) και (3) δίνουν: όρια.
f : “1−1” α) Έστω:
f ( x + f (0) ) = f ( f (x) ) ⇐⇒ x + f (0) = f (x) ⇔
αx 2 − (β + 3)x + 2β − α
⇔ f(x) = x + f(0) (4) f (x) =
x 2 − 4x + 3
β) Αρκεί να αποδείξουµε ότι f(0) = 2. Η σχέση (1) µε Af = R – {1, 3}. Από την υπόθεση είναι:
για x = y = 0 δίνει:
lim f (x) = A ∈ » (1)
f ( f (0) ) = f (0) + 2 (5) x →1
Επίσης είναι:
Η σχέση (4) για x = 2 δίνει:
αx2 – (β + 3)x + 2β – α = f(x)(x2 – 4x + 3)
f(2) = 2 + f(0) (6)
Από τις σχέσεις (5) και (6) προκύπτει ότι: Άρα:
f : “1−1” lim αx 2 − (β + 3)x + 2β − α  =
f ( f (0) ) = f (2) ⇐⇒ f (0) = 2 x →1
Άρα f(x) = x + 2. Η συνάρτηση αυτή επαληθεύει τη = lim f (x) ⋅ lim(x 2 − 4x + 3) = A ⋅ 0 = 0

x →1 x →1
δοσµένη σχέση, οπότε η απόδειξη ολοκληρώθηκε.
Έτσι:
23.9 α) Επειδή δεν γνωρίζουµε αν υπάρχει το όριο α – (β + 3) + 2β – α = 0 ⇔ β = 3
lim f (x), δεν µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε τις ιδι- β) Αφού Α = 2, σύµφωνα µε το ερώτηµα (α), θα εί-
x→ 2
ότητες των ορίων για αθροίσµατα ή διαφορές. Επο- ναι β = 3. Έτσι:
µένως θέτουµε: αx 2 − 6x + 6 − α (x − 1)(αx + α − 6)
2 f (x) = = =
f (x) – 2x + 3x + 3 = g(x) x 2 − 4x + 3 (x − 1)(x − 3)
αx + α − 6 β) Η δοσµένη σχέση δίνει:
=
x−3 1 1
− x 2 ηµ 2 ≤ xf (x) − ηµ2x ≤ x 2 ηµ 2 ⇔
Άρα: x x
αx + α − 6 1 1
lim f (x) = 2 ⇔ lim =2 ⇔ ⇔ ηµ2x − x 2 ηµ 2 ≤ xf (x) ≤ ηµ2x + x 2 ηµ 2
x →1 x →1 x−3 x x
2α − 6 Αν x > 0, παίρνουµε:
⇔ = 2 ⇔ 2α − 6 = −4 ⇔ α = 1
1− 3 ηµ2x 1 ηµ2x 1
Εποµένως οι ζητούµενες τιµές είναι α = 1 και β = 3. − xηµ 2 ≤ f (x) ≤ + xηµ 2
x x x x
Άλλοςτρόπος Όµως:
α) Το όριο έχει τη µορφή: ηµ2x ηµ2x
lim = 2 lim =2
 β −3
x→ 0 x x → 0 2x
 
 0  οπότε σύµφωνα και µε το ερώτηµα (α), το κριτήριο

Αν β – 3 ≠ 0, τότε το Α δεν είναι πραγµατικός αριθµός. παρεµβολής δίνει lim+ f (x) = 2. Οµοίως βρίσκουµε
x→ 0
Άρα πρέπει:
ότι lim− f (x) = 2. (Η φορά της ανισότητας αλλάζει.)
β – 3 = 0 ⇔ β = 3 x→ 0

Για β = 3 µε τον κανόνα De L’ Hospital (ή όπως προ- Άρα lim f (x) = 2.
x→ 0
ηγουµένως στο ερώτηµα (β)) βρίσκουµε:
γ) Επειδή η f είναι συνεχής στο 0, ισχύει ότι:
2αx − 6 αx − 3
A = lim = lim = 3− α∈» f (0) = lim f (x) = 2
x →1 2x − 4 x → 1 x−2 x→ 0

Εποµένως β = 3. Τονίζουµε ότι η επαλήθευση είναι
Εποµένως f (0) = 2.
απαραίτητη.
23.12 α) Για x = y = 0 η δοσµένη σχέση:
β) Βρήκαµε ότι:
0
f(x + y) = f(x)f(y) – ηµx⋅ηµy (1)
0 αx − 3 δίνει:
A == lim = 3−α
x →1 x−2
f (0) = f 2 (0) ⇔ ( f (0) = 0 Þ f (0) = 1)
Άρα:
Αν f(0) = 0, τότε η σχέση (1) για y = 0 δίνει f(x) = 0.
3 – α = 2 ⇔ α = 1
Αλλά τότε πάλι από τη σχέση (1) παίρνουµε ότι:
23.11 α) Είναι: ηµx⋅ηµy = 0 για κάθε x, y∈R
1 1 που είναι άτοπο, αφού για παράδειγµα αν:
xηµ 2 = x ⋅ ηµ 2 ≤ x
x x π
οπότε: x=y=
2
1 προκύπτει ότι 1 = 0. Εποµένως f(0) = 1.
− x ≤ xηµ 2 ≤ x
x
β) Επειδή η f είναι συνεχής στο x0 = 0, είναι:
Επίσης:
lim f (x) = f (0) = 1 (2)
lim ( − x ) = 0 = lim x x→ 0
x→ 0 x→ 0
Έστω τυχαίο x0∈R. Για να είναι η f συνεχής στο x0,
Άρα από το κριτήριο παρεµβολής παίρνουµε ότι: αρκεί να αποδείξουµε ότι:
 1
lim  xηµ 2  = 0 lim f (x 0 + h) = f (x 0 )
x→ 0  x h→ 0
475
(Πρόκειται
για
πολύ
χρήσιµο
τύπο
σε
θεωρητικά
κυ- για κάθε x∈[0, 2]. Επειδή η συνάρτηση h είναι συ-
ρίως
θέµατα.) Όµως:
νεχής και h(x) ≠ 0 στο διάστηµα [0, 2], συµπεραί-
lim f (x 0 + h) = lim [ f (x 0 )f (h) − ηµx 0 ⋅ ηµh ] = νουµε ότι η h διατηρεί πρόσηµο στο διάστηµα [0, 2].
h→ 0 h→ 0
(2)
Έτσι οι αριθµοί h(0) και h(2) είναι οµόσηµοι. Όµως:
= f (x 0 )lim f (h) == f (x 0 )
h→ 0 h(0) = f(0) – f(2) και h(2) = f(2) – f(4)
Άρα η συνάρτηση f είναι συνεχής για κάθε x∈R. Εποµένως:
h(0) + h(2) = f(0) – f(4) = 0
γ) Επειδή η f είναι συνεχής στο x = α, θα ισχύει ότι:
Η σχέση h(0) + h(2) = 0 µας οδηγεί σε άτοπο, διότι
lim f (α + h) = f (α) ⇔
h→ 0 οι αριθµοί h(0) και h(2) είναι οµόσηµοι. Άρα η εξί-
⇔ lim [ f (α)f (h) − ηµα ⋅ ηµh ] = f (α) σωση f(x) = f(x + 2) έχει µία τουλάχιστον ρίζα στο
h→ 0
διάστηµα [0, 2].

Θέτουµε g(h) = f (α)f (h) – ηµα ⋅ ηµh και παίρνουµε
ότι: 23.14 α) Επειδή f(0) = 7 και f(4) = 1, δηλαδή:
lim f (α)f (h) = lim [ g(h) + ηµα ⋅ ηµh ] = f(0) > f(4)
h→ 0 h→ 0
συµπεραίνουµε ότι η συνάρτηση f, ως γνησίως µο-
= lim g(h) + lim(ηµα ⋅ ηµh) = f (α)
h→ 0 h→ 0 νότονη, είναι γνησίως φθίνουσα.
Έτσι:
f (α)lim f (h) = f (α) ⇔ lim f (h) = 1 = f (0) (3)
h→ 0 h→ 0
Η σχέση (3) δηλώνει ότι η συνάρτηση f είναι συνε-

χής στο x0 = 0, οπότε σύµφωνα µε το ερώτηµα (β)
είναι συνεχής στο R.
23.13 α) Επειδή x∈[0, 2], προκύπτει ότι:

0 ≤ x ≤ 2 ⇔ 0 + 2 ≤ x + 2 ≤ 4 β) Επειδή f (0) = 7, f (4) = 1 και η f είναι συνεχής
Εποµένως η συνάρτηση h ορίζεται στο διάστηµα [0, 2]. και γνησίως µονότονη, προκύπτει ότι το σύνολο τι-
Η συνάρτηση f είναι συνεχής στο διάστηµα [0, 4] και µών της είναι το f(∆) = [1, 7], όπου ∆ = [0, 4]. Επει-
η συνάρτηση g(x) = x + 2 είναι συνεχής στο διάστηµα δή α∈f(∆), η f παίρνει µία τουλάχιστον φορά την τι-
µή α. Έτσι η εξίσωση f(x) = α έχει µία τουλάχιστον
[0, 2]. Άρα η σύνθεση (fÎg)(x) = f(x + 2) είναι συ-
ρίζα. Επειδή επιπλέον η συνάρτηση f είναι γνησίως
νεχής στο [0, 2]. Εποµένως και η συνάρτηση:
µονότονη, παίρνει κάθε τιµή του f (∆) ακριβώς µία
h(x) = f(x) – f(x + 2)
φορά. Άρα η εξίσωση f(x) = α έχει µοναδική ρίζα.
είναι συνεχής ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
β) Θαχρησιµοποιήσουµετηµέθοδοτηςαπαγωγήςσε Έστω g(x) = f(x) – α, x∈[0, 4]. Τότε:
άτοπο. Έστω ότι η εξίσωση f (x) = f (x + 2) είναι g(0) = f(0) – α = 7 – α ≥ 0

αδύνατη στο διάστηµα [0, 2]. Τότε: και
f(x) ≠ f(x + 2) ⇔ f(x) – f(x + 2) ≠ 0 ⇔ h(x) ≠ 0 g(4) = f(4) – α = 1 – α ≤ 0
Είναιλοιπόνg(0)g(4)≤0καιηgείναισυνεχήςστο 23.15 α) ΕπειδήτοσηµείοΜ(α,β)είναικοινόση-
∆=[0,4]. µείοτωνCfκαιCh,θαισχύει:

♦ Αν g(0)g(4)=0, τότετο x=0 ήτο x=4 είναι f(α)=h(α)⇔f(α)=f(α)g΄(α)⇔g΄(α)=1(1)

ρίζατηςεξίσωσης g(x)=0, άρακαιτηςεξίσω-
διότιf(α)≠0.
σηςf(x)=α.
β) Απότηνυπόθεσηείναι:
♦ Ανg(0)g(4)<0,τότεαπότοθεώρηµαBolzano,
g 2 (x) + [ g´(x)] = 1
2
ηεξίσωσηg(x)=0έχειµίατουλάχιστονρίζαστο (2)

διάστηµα(0,4). Ησχέση(2)για x=α δίνει:
Άραστοδιάστηµα [0,4] ηεξίσωση g(x)=0 έχει g 2 (α) + ( g´(α) ) = 1 ⇐⇒
2 (1)
πάντοτεµίατουλάχιστονρίζα.Αυτήόµωςείναικαι
⇔g2(α)+1=1⇔g(α)=0(3)
µοναδική,διότιησυνάρτησηgείναιγνησίωςφθί-
γ) Απότησχέση(2)µεπαραγώγισηπαίρνουµε:
νουσα.
2g(x)g´(x)+2g´(x)g´´(x)=0⇔
γ) Επειδήησυνάρτησηfείναιγνησίωςφθίνουσα,
⇔g(x)g´(x)+g΄(x)g´´(x)=0
παίρνουµε:
ηοποίαγιαx=αδίνει:
♦ 0<1<4⇔f(4)<f(1)<f(0)⇔1<f(1)<7
(3)
g(α)g´(α) + g´(α)g´´(α) = 0 ⇐⇒
♦ 0<2<4⇔1<f(2)<7⇔3<3f(2)<21
(1)
♦ 0<3<4⇔1<f(3)<7⇔5<5f(3)<35 ⇔ g´(α)g´´(α) = 0 ⇐⇒ g´´(α) = 0
Άρα: δ) ΓιαναέχουνοιCfκαιChκοινήεφαπτοµένηστο
κοινότουςσηµείοΜ(α,β)αρκείναείναι:
1+3+5<f(1)+3f(2)+5f(3)<7+21+35⇔ f´(α)=h΄(α)
f (1) + 3f (2) + 5f (3) Όµως:
⇔ 1< <7 (1)
9
h´(x) = [ f (x)g´(x)]´= f ´(x)g´(x) + f (x)g´´(x)
Σύµφωναµετοθεώρηµατωνενδιάµεσωντιµών,υπάρ-
Ηπαραπάνωσχέσηγιαx=αδίνει:
χειξ∈(0,4)τέτοιο,ώστε:
h´(α)=f΄(α)g΄(α)+f(α)g΄΄(α)=
f (1) + 3f (2) + 5f (3)
f (ξ) = =f΄(α)⋅1+f(α)⋅0=f΄(α)
9
Εποµένωςέχουµεότιf´(α)=h΄(α),οπότεηαπόδει-
Τοξαυτόείναιµοναδικό,διότιησυνάρτησηf,ωςγνη-
ξηολοκληρώθηκε.
σίωςµονότονη,παίρνειακριβώςκάθετιµήτουδια-
στήµατος[1,7].
23.16 ΤακοινάσηµείατωνCfκαιCgέχουντετµη-
Άλλοςτρόπος µένες,οιοποίεςδίνονταιαπότηλύσητηςεξίσωσης
Θεωρούµετησυνάρτηση: f(x)=g(x).
f (1) + 3f (2) + 5f (3) Έτσι:
g(x) = f (x) −
9 f(x)=g(x)⇔3x=-x2+3x+1⇔
καιαποδεικνύουµε,όπωςπροηγουµένως,τησχέση(1). ⇔3x+x2–3x–1=0
Έτσι: Θέτουµε:
g(0)>0καιg(4)<0 h(x)=3x+x2–3x–1
Τοσυµπέρασµαπροκύπτειαπόεφαρµογήτουθεωρή- Είναιτότε:
µατοςBolzanoστησυνάρτησηg. h(0)=0καιh(1)=0
477
οπότεταΑ(0,1)καιΒ(1,3)είναικοινάσηµείατων ζες,οπότετακοινάσηµείατωνCfκαιCgείναιµόνο
CfκαιCg.Θααποδείξουµετώραότιηεξίσωση: ταΑ(0,1)καιΒ(1,3).
h(x)=0
δενέχειάλλεςρίζες.Έστωλοιπόνότιηεξίσωση: 23.17 α) Ηδοσµένησχέσηγιαx=y=0δίνει:
h(x)=0 f (0) = f 2 (0) ⇔ f (0) [1 − f (0)] = 0 ⇔

έχεικαιτρίτηρίζακαιείναι ρ1<ρ2<ρ3τρειςαπότις
⇔f(0)=0ήf(0)=1
ρίζεςτηςh.Ησυνάρτησηhείναισυνεχήςσταδια-
Ανf(0)=0,τότεηδοσµένησχέσηγιαy=0δίνει:
στήµατα[ρ1,ρ2]και[ρ2,ρ3]καιπαραγωγίσιµηστα
f(x)=f(x)f(0)+0⇔f(x)=0
διαστήµατα(ρ1,ρ2),(ρ2,ρ3)µε:
Όµωςαπότηνυπόθεσηπαίρνουµετότε:
h(ρ1)=h(ρ2)=h(ρ3)=0
0=0+ηµx⋅ηµy⇔ηµx⋅ηµy=0
ΣύµφωναµετοθεώρηµαRolleγιατησυνάρτησηh
υπάρχουνξ1∈(ρ1,ρ2)καιξ2∈(ρ2,ρ3)τέτοια,ώστε: γιακάθεx,y∈R.Αυτόείναιάτοπο,αφούγια:
h΄(ξ1)=0καιh΄(ξ2)=0 π
x=y=
2
Όµωςh´(x)=3xln3+2x–3.
προκύπτει1=0.Εποµένωςf(0)=1.
β) Θεωρούµετοxσταθερόκαιωςµεταβλητήπαίρ-
νουµετοy.Παραγωγίζουµεωςπροςyτηδοσµένη
σχέσηκαιπαίρνουµε:
f´(x–y)(-1)=f(x)f´(y)+ηµx⋅συνy
Ηπαραπάνωσχέσηγιαy=0δίνει:
ΣύµφωναπάλιµετοθεώρηµαRolleγιατησυνάρτη- -f´(x)=f(x)f´(0)+ηµx⇔f´(x)=-ηµx⇔
σηh΄υπάρχειξ∈(ξ1,ξ2)τέτοιο,ώστε: ⇔f´(x)=(συνx)΄⇔f(x)=συνx+c
h΄΄(ξ)=0 Όµως:
Όµως: f(0)=1⇔c=0
h´´(x)=3xln23+2 Εποµένωςf(x)=συνx.
οπότε:
h´´(ξ)=0⇔3ξln23+2=0
23.18 α) Πολλαπλασιάζουµετησχέση:
πουείναιάτοπο. f2(x)=f´(x)f´´(x)

µε3f ´(x)καιπαίρνουµε:
3f 2 (x)f ´(x) = 3 ( f ´(x) ) f ´´(x) ⇔
2
⇔ ( f 3 (x) )´= ( f ´(x) )  ´ ⇔

3
⇔ f 3 (x) = [ f ´(x)] + c
3
(1)

Ησχέση(1)για x=0 δίνει:
f 3 (0) = ( f ´(0) ) + c ⇔ 1 = 1 + c ⇔ c = 0
3

Άραηεξίσωσηh(x)=0δενµπορείναέχειτρειςρί- διότιf(0)=f´(0)=1.
Έτσιησχέση(1)τελικάγίνεται: γ) Είναι:
f (x) = [f ´(x) ] h´(x) = ( e − f (x) − x ) ´= e − f (x) [ −f ´(x)] − 1 =
3 3
Άραf´(x)=f(x)γιακάθεx∈R. = −e − f (x)f ´(x) − 1 = −e − f (x) [ −eg(x) ] − 1 =

β) Είναι: (β)
= eg(x) − f (x) − 1 == 1 − 1 = 0

f ´(x)=f (x)⇔f ´(x)–f (x)=0⇔
γιακάθεx>0.Άραηh(x)=e-f(x)–xείναισταθερή.
⇔ f ´(x)e − x − f (x)e − x = 0 ⇔ ( f (x)e − x )´= 0 ⇔
δ) Σύµφωναµετοερώτηµα(γ)είναι:
⇔f(x)e-x=c⇔f(x)=cex(2)
h(x)=c⇔e-f(x)–x=c
Γιαx=1παίρνουµε:
f(0)=ce0⇔1=c⇔c=1
e-f(1)–1=c⇔1–1=c⇔c=0
x
Άρα f (x)=e , x ∈ R. Ησυνάρτησηαυτήεπαληθεύει
Άρα:
τιςαρχικέςσχέσειςκαιέτσιηαπόδειξηολοκληρώ-
(x > 0)
θηκε. e − f (x) − x = 0 ⇔ e − f (x) = x ⇐⇒
⇔-f(x)=lnx⇔f(x)=-lnx
23.19 α) Είναι f ´(x)=- e g(x)
γιακάθε x>0. Επει-
Εποµένως:
δήησυνάρτησηgείναιπαραγωγίσιµη,ησυνάρτηση
f(x)=-lnx,x>0
g(x)
-e είναιεπίσηςπαραγωγίσιµη.Άρακαιη:
f´(x)=-eg(x) 23.20 α) Ησυνάρτησηfείναιτρειςφορέςπαρα-
είναιπαραγωγίσιµηµε: γωγίσιµηστοRµε:
f ´´(x) = ( −e g(x)
)´= −e g´(x) = f ´(x)g´(x)
g(x)
(1) x2
♦ f ´(x) = e x − 1 − x −
Οµοίωςκαιηg΄παραγωγίζεταιµε: 2
g´´(x) = ( −ef (x) )´= −ef (x)f ´(x) = g´(x)f ´(x) (2) ♦ f´´(x)=ex–1-x
♦ f´´´(x)=ex–1
β) Απότιςσχέσεις(1)και(2)προκύπτειότι:
f´´(x)=g´´(x)(3) Όµως:
Ησχέση(3)δίνει: f´´´(x)=0⇔ex=1⇔x=0
f´(x)=g´(x)+c(4) Επειδή:
Όµωςοιδοσµένεςσχέσειςγιαx=1δίνουν: f´´´(x)<0
f´(1)=-1καιg´(1)=-1 στοδιάστηµα(-∞,0)καιf´´´(x)>0στοδιάστηµα
Έτσιαπότησχέση(4)γιαx=1παίρνουµε: (0,+∞),ηf´´,ωςσυνεχήςστοx0=0,είναιγνησίως
f´(1)=g´(1)+c⇔c=0 φθίνουσαστο(-∞,0]καιγνησίωςαύξουσαστοδιά-
Εποµένωςf´(x)=g´(x).Αυτήδίνει: στηµα[0,+∞).
f(x)=g(x)+c
Άρα:
Για x=1 παίρνουµε:
♦ x<0⇔f´´(x)>f´´(0)⇔f´´(x)>0
f(1)=g(1)+c⇔c=0
Άρα: ♦ x>0⇔f´´(x)>f´´(0)⇔f´´(x)>0
f(x)=g(x)γιακάθεx>0 Εποµένωςηf΄΄είναιθετικήγιακάθεx≠0.
479
διότι:
lim e x = 0
x → −∞
Επειδή f (x)≥f (0)=0, ηfσυνεχήςστοδιάστηµα

∆=(-∞,0]και:
lim f (x) = +∞
x → −∞

συµπεραίνουµεότιτοσύνολοτιµώντηςfείναιτοσύ-
β) Επειδήf´´(x)>0γιακάθε x≠0καιηf΄είναι νολο[0,+∞).

συνεχήςστο x0=0, συµπεραίνουµεότιηf ΄είναι
Ηεύρεσητου lim f (x) δενείναιαπαραίτητη,διότι:
γνησίωςαύξουσα.Άρα: x → +∞
♦ x<0⇔f´(x)<f´(0)⇔f´(x)<0 lim f (x) = +∞

x → −∞
♦ x>0⇔f´(x)>f´(0)⇔f´(x)>0 Έτσιηfέχειολικόελάχιστοτο y=0, ενώδενέχει

Εποµένωςηf΄είναιαρνητικήστοδιάστηµα(-∞,0) ολικόµέγιστο.
καιθετικήστοδιάστηµα(0,+∞).
γ) Ηεξίσωσηείναιισοδύναµηµετηνf(x)=0.Από
23.21 α) Οισυναρτήσειςfκαιgέχουνκοινόπεδίο
ορισµού,τοσύνολοΑ=(1,+∞).
τοπρόσηµοτηςf ΄προκύπτειότιηfείναιγνησίως
φθίνουσαστο(-∞,0]καιγνησίωςαύξουσαστοδιά- i) Είναι:
f(x)=g(x)⇔2+ln(x–1)=2–ln(x–1)⇔
στηµα[0,+∞).
⇔2ln(x–1)=0⇔ln(x–1)=0⇔
Άρα:
⇔x–1=1⇔x=2
♦ x<0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
Εποµένως το µοναδικό κοινόσηµείοτων CfκαιCg
Εποµένωςf(x)≠0γιακάθεx<0.
είναιτοσηµείοΜ(2,2).
♦ x>0⇔f(x)>f(0)⇔f(x)>0
ii) Είναι:
Εποµένωςf(x)≠0γιακάθεx>0.
1
Επειδήf(0)=0,συµπεραίνουµεότιηx=0είναιη ♦ f ´(x) = > 0 γιακάθε x ∈ Α, άραηfείναι
x −1
µοναδικήρίζατηςεξίσωσης f (x)=0, συνεπώςκαι
γνησίωςαύξουσα.
τηςδοσµένης.
1
δ) Είδαµεστοερώτηµα(γ)ότι f (x)>0 γιακάθε ♦ g´(x) = − < 0 γιακάθεx∈Α,άραηgείναι
x −1
x≠0καιf(0)=0.Άραf(x)≥0γιακάθεx∈R.Επο-
γνησίωςφθίνουσα.
µένως:
Οισυναρτήσειςfκαιgείναισυνεχείςκαιγνησίως
x2 x3
f (x) ≥ 0 ⇔ e x − 1 − x − − ≥0 ⇔ µονότονεςστοδιάστηµαΑ=(1,+∞).Επιπλέον:
2 6
x2 x3 ♦ lim+ f (x) = −∞ και lim f (x) = +∞, άρα:
⇔ ex ≥ 1 + x + + x →1 x → +∞
2 6
f (A)=R
ε) Είναι:
 x2 x3  ♦ lim+ g(x) = +∞ και lim g(x) = −∞, άρα:
x → +∞
lim f (x) = lim  e x − 1 − x − −  = +∞ x →1
x → −∞ x → −∞  2 6 
g(A)=R
β) ΈστωΑ(α,γ)καιΒ(β,γ)δύοσηµείατωνCfκαι γ) Είναι:
Cgαντίστοιχα.ΓιαναείναιοιεφαπτοµένεςτωνCf x x x2 − α2
2αxln = x 2 − α 2 ⇔ 2ln − =0 ⇔
καιCgστασηµείαΑκαιΒκάθετες,πρέπεικαιαρκεί: α α αx
f´(α)g΄(β)=-1 x α
⇔ 2lnx − 2lnα − + = 0 ⇔ f (x) = 0
α x
Όµωςείναι: Όµωςf(α)=0,οπότεηx=αείναιρίζατηςεξίσω-
1 1 σηςf(x)=0.Επειδήηfείναιγνησίωςµονότονηκαι
♦ f ´(α) = και g´(β) = −
α −1 β −1
συγκεκριµένα γνησίως φθίνουσα, η x = α είναι η
µοναδικήρίζατόσοτηςfόσοκαιτηςδοσµένηςεξί-
♦ f(α)=γκαιg(β)=γ,οπότε:
σωσηςπουείναιισοδύναµηµετηνf(x)=0.

f (α)=g(β)⇔2+ln(α–1)=2–ln(β–1)⇔
⇔ln(α–1)+ln(β–1)=0⇔
23.23 α) Είναιg´(x)=ex+1>0,οπότεηgείναι
γνησίωςαύξουσα.Όµως g(0)=0, δηλαδήτο x=0
⇔ ln [ (α − 1)(β − 1)] = 0 ⇔ (α − 1)(β − 1) = 1
είναιρίζατηςg(x)=0.Άρατοx=0είναικαιηµο-
Εποµένως: ναδικήρίζατηςg(x)=0,αφούησυνάρτησηgείναι
1  1  γνησίωςµονότονη.
f ´(α)g´(β) = ⋅− =
α −1  β −1 ♦ Γιαx<0είναιg(x)<g(0)⇔g(x)<0.
1 ♦ Γιαx>0είναιg(x)>g(0)⇔g(x)>0.
=− = −1
(α − 1)(β − 1) Άραησυνάρτησηgείναιαρνητικήστοδιάστηµα
(-∞,0)καιθετικήστοδιάστηµα(0,+∞).
23.22 α) Γιακάθεx∈∆=(0,+∞)είναι:
2 1 α 2αx − x 2 − α 2
f ´(x) = − − = =
x α x2 αx 2
α 2 + x 2 − 2αx (x − α)2
=− =−
αx 2
αx 2
Είναιf´(x)<0γιακάθεx≠ακαιηfείναισυνεχής β) Έστωαένακρίσιµοσηµείοτηςf.Επειδήησυ-

νάρτησηfείναιπαραγωγίσιµη,θαείναι f ´(α)=0.
στο x=α. Άραηfείναιγνησίωςφθίνουσα.
Ησχέση:
x2
f 3 (x) + 3f (x) = e x + − x −1
2
µεπαραγώγισηδίνει:
3f2(x)f´(x)+3f´(x)=ex+x–1⇔
⇔ 3f ´(x) f 2 (x) + 1 = g(x) (1)
β) Μεβ≥α,λόγωτηςµονοτονίαςτηςf,παίρνουµε:
β α
f (β) ≤ f (α) ⇔ 2lnβ − 2lnα − + ≤0 ⇔
α β 3f ´(α) f 2 (α) + 1 = g(α) ⇔ g(α) = 0
β β α β β2 − α 2 διότιf´(α)=0.Όµως:
⇔ 2ln ≤ − ⇔ ln ≤
α α β α 2αβ g(α)=0⇔α=0
481
µεβάσητοερώτηµα(α).Άρατοµοναδικόκρίσιµο 23.25 α) Ησυνάρτησηfέχειπεδίοορισµούτοσύ-
σηµείοτηςfείναιτοx=0. νολοΑf=(0,+∞)καιείναι:
γ) Τατοπικάακρότατατηςfτααναζητούµεστην ♦ f´(x)=(2x2lnx–3x2+4x–1)´=
περίπτωσήµας(αφούηfείναιπαραγωγίσιµησεανοι- =(4xlnx+2x)–6x+4=4xlnx–4x+4γιακά-
κτόδιάστηµα)στακρίσιµασηµεία.Έτσιτοµόνοπι- θεx>0

θανότοπικόακρότατοείναιτοf (0). ♦ f´´(x)=4lnx+4–4=4lnxγιακάθεx>0

♦ Για x<0 ησχέση(1)δίνει:
β) Επειδήηf ΄΄είναιαρνητικήστο (0,1), θετική
3f ´(x) f 2 (x) + 1 = g(x) < 0 στο(1,+∞)καιηfείναισυνεχήςστοx0=1,συµπε-

οπότεη f ´(x)<0 στο (-∞,0). ραίνουµεότιηfείναι:
♦ Γιαx>0ησχέση(1)δίνει:
♦ κοίληστοδιάστηµα(0,1],
3f ´(x) f (x) + 1 = g(x) > 0
2
♦ κυρτήστοδιάστηµα[1,+∞).
οπότε f ´(x)>0στο(0,+∞).

Άρατοf(0)είναιτοπικόελάχιστοτηςσυνάρτησηςf.
Γιαx=0ηδοσµένησχέσηδίνει:
f3(0)+3f(0)=0⇔f(0)=0
Εποµένωςτοf(0)=0είναιτοτοπικόελάχιστοτηςf.

γ) Επειδή f ´´(1)=0 καιηfαλλάζεικοίλαµόνο
δ) Επειδήηfείναιγνησίωςφθίνουσαστοδιάστηµα
στο1,προκύπτειότιτοµόνοσηµείοκαµπήςτηςCf
(-∞,0]καιγνησίωςαύξουσαστοδιάστηµα[0,+∞), είναιτο A (1, f (1) ) , δηλαδήτοΑ(1,0).

συµπεραίνουµεότιτο f (0)=0 είναιολικόελάχιστο
δ) Ηf΄είναιγνησίωςφθίνουσαστο(0,1]καιγνη-
τηςf.
σίωςαύξουσαστο[1,+∞).Έτσι:
23.24 α) Επειδήησυνάρτησηfπαρουσιάζειστο ♦ x<1⇔f´(x)>f´(1)⇔f´(x)>0
x0=ατοπικόακρότατοκαιείναιπαραγωγίσιµη,σύµ-
φωναµετοθεώρηµαFermatθαείναι: ♦ x>1⇔f´(x)>f´(1)⇔f´(x)>0
f΄(α)=0(1)
Απότηνυπόθεση,παραγωγίζοντας,παίρνουµε:
3f2(x)f´(x)+3x2=3f(x)+3xf´(x)
Αυτήγιαx=αδίνει:
(1)
2 2
f (α)f ´(α) + α = f (α) + αf ´(α) ⇐⇒ Άρα f ´(x)>0 γιακάθε x≠1. Επειδήησυνάρτησηf
2
⇔α =f (α)⇔f (α)=α 2
είναισυνεχήςστοΑf=(0,+∞),ηfείναιγνησίωςαύ-
β) Είναιf(α)=α2.Γιαx=αηυπόθεσηδίνει: ξουσα.
f3(α)+α3+1=3αf(α)⇔ ε) Ησυνάρτησηfείναιγνησίωςαύξουσα.Έτσι:

2 3 3
⇔(α ) +α +1=3α ⋅ α ⇔ 2
♦ x<1⇔f(x)<f(1)⇔f(x)<0
6 3 3 2
⇔α –2α +1=0⇔(α –1) =0⇔ ♦ x>1⇔f(x)>f(1)⇔f(x)>0
3
⇔α =1⇔α=1 Άραηfείναιαρνητικήστο (0,1) καιθετικήστο

Άραηζητούµενητιµήείναι α=1. (1,+∞).
στ)Επειδήηfείναιγνησίωςµονότονηκαιf(1)=0, Ησυνάρτησηfείναικυρτή,οπότεηf΄είναιγνη-
συµπεραίνουµεότιηµοναδικήρίζατης(δοσµένης) σίωςαύξουσα.Έτσι:
εξίσωσηςf(x)=0είναιηx=1. ξ>α⇔f´(ξ)>f΄(α)⇔f´(ξ)–f´(α)>0
ζ) Είναι: Επειδήx–α>0,ησχέση(1)δίνειότι:

g(x)>0γιακάθεx>α
♦ lim f (x) = lim  x 2 (2lnx − 3) + (4x − 1)  = +∞,
x → +∞ x → +∞
♦ Γιαx<ακαταλήγουµεακριβώςµετονίδιοτρό-
διότι:
ποότι:
lim x 2 = +∞, lim (2lnx − 3) = +∞ g(x)>0γιακάθεx<α
x → +∞ x → +∞
και
lim (4x − 1) = +∞
x → +∞

♦ lim f (x) = lim(2x 2lnx − 3x 2 + 4x − 1). Αρκεί να Ησυνάρτησηgείναιλοιπόνγνησίωςφθίνουσαστο
x→ 0 x→ 0

βρούµετο: διάστηµα(-∞,α]καιγνησίωςαύξουσαστοδιάστη-
µα[α,+∞).Άραg(x)>g(α)=0γιακάθεx≠α.
L = lim(x 2lnx)
Εποµένωςηx=αείναιηµοναδικήρίζατηςg.
x→ 0

ΤοLέχειτηµορφή 0 ⋅ (-∞). Έτσιγράφουµε:
β) Η εξίσωση της εφαπτοµένης της Cf στο σηµείο
1 ∞
Μείναι:
lnx 1
== lim x = − lim x 2 = 0
∞
L = lim y–f(α)=f΄(α)(x–α)
x→ 0 1 2x 2 x→ 0
x→ 0
−
x2 x4 Τασηµείατηςεφαπτοµένηςαυτήςέχουντεταγµένη:
Άρα lim f (x) = −1. y=f(α)+f΄(α)(x–α)
x→ 0
Εποµένωςτοσύνολοτιµώντηςfείναιτο:
f(Af)=(-1,+∞)
23.26 α) Θεωρούµετησυνάρτηση:

g(x)=f(x)–f(α)–f΄(α)(x–α),x∈R
Είναιg(α)=0,οπότετοx=αείναιρίζατηςεξίσω-
σηςg(x)=0.
♦ Έστωx>α.Απότοθεώρηµαµέσηςτιµήςυπάρ- ΤααντίστοιχασηµείατηςCfέχουντεταγµένηf(x).
χειξ∈(α,x)τέτοιο,ώστε: Άρα:

f (x)–f (α)=f ΄(ξ)(x–α) f(x)–y=f(x)–f(α)–f´(α)(x–α)=g(x)
Επειδήg(α)=0καιg(x)>0γιακάθεx≠α,συµπε-
ραίνουµεότιηεξίσωσηg(x)=0,άραείναιηδοσµέ-
νηέχειµόνοµίαλύσηκαιµάλιστατηx=α.
Άρα: Άλλοςτρόπος
g(x)=f´(ξ)(x–α)–f´(α)(x–α)= Είναι:
= [ f ´(ξ) − f ´(α)] (x − α) (1) ♦ g(α)=0
483
♦ g´(x)=f´(x)–f´(α) 23.28 α) Ηδοσµένησχέσηδίνει:
2F´(x)F(x) = −2e−2x ⇔ ( F 2 (x) )´= (e −2x )´ ⇔
“1−1”
♦ g´(x) = 0 ⇔ f ´(x) = f ´(α) ⇐⇒ x = α

(∆ιότιηf΄,ωςγνησίωςαύξουσα,είναικαι“1–1”.) ⇔F2(x)=e-2x+c
♦ x<α⇔f´(x)<f´(α)⇔g´(x)<0 β) Γιαx=0ηδοσµένησχέσηδίνειF(0)=-1.Έτσι
♦ x>α⇔f´(x)>f´(α)⇔g´(x)>0 έχουµε:
F2(0)=e0+c⇔1=1+c⇔c=0
Εποµένως:
F2(x)=e-2x,x∈R(1)
ΗσυνάρτησηFωςπαραγωγίσιµηείναικαισυνεχής.
Όµωςαπότησχέση(1)έχουµεότιF(x)≠0γιακά-
Αποδείξαµεόµωςστοερώτηµα(α)ότι g(x)>0 για
θεx∈R.ΕποµένωςηFδιατηρείπρόσηµο.Επειδή:
κάθε x≠α. ΆρατασηµείατηςCf ,ταδιαφορετικά
απότοΜ,είναιψηλότερααπότααντίστοιχασηµεία F(0)=-1<0
τηςεφαπτοµένηςτηςCfστοΜ. θαείναιF(x)<0γιακάθεx∈R.
Έτσιαπότησχέση(1)παίρνουµε:
23.27 α) Είναι F´(x)=f (x) και f (x)=e
-F(x)
γιακά- F(x) = e − x ⇔ F(x) = −e − x
θεx≥0.Παραγωγίζουµετηντελευταίασχέσηκαι
γ) ΕίναιF´(x)=f(x),οπότεf(x)=(-e-x)´=e-x.
παίρνουµε:
Άραf(x)=e-x,x∈R.
f ´(x) = e − F(x)
( −F(x) )´= f (x) [ −f (x)] = −f 2 (x)
Άρα: 23.29 α) Είναι:
f´(x)=-f2(x),x≥0(1) ♦ F´(x)=f(x)γιακάθεx∈R,διότιηFείναιαρχική
τηςf
β) Είναιf(x)=e-F(x)≠0γιακάθεx≥0.Έτσιαπό
♦ g´(x) = F´(x)F(− x) + F(x) ( F(− x) )´=
τησχέση(1)παίρνουµε:

=f(x)F(-x)+F(x)F´(-x)(-x)´=
f ´(x)  1 ´  1 ´
= −1 ⇔  −  = (−x)´ ⇔  f (x)  = (x)´ ⇔
=f(x)F(-x)–F(x)f(-x)
f 2 (x)  f(x)   
Απότησχέση f (x)F(-x)=1, µε–xστηθέσητουx
1
⇔ =x+c (2) παίρνουµε:
f (x)
f(-x)F(x)=1
Απότηδοσµένησχέσηγιαx=0παίρνουµε:
Άρα:
f(0)=e-F(0)=1
g´(x)=1–1=0γιακάθεx∈R
Στησχέση(2)θέτουµεx=0καιπαίρνουµε:
Αυτόεξασφαλίζειότιησυνάρτησηgείναισταθερή.
1
= c ⇔ c =1
f (0) β) Απότησχέσηf(x)F(-x)=1γιαx=0παίρνουµε:
Άρα: f(0)F(0)=1⇔F(0)=1
1 1 Είναιg(x)=c,οπότε(γιαx=0)έχουµε:
= x + 1 ⇔ f (x) =
f (x) x +1 c=g(0)=F2(0)=1
Άρα: β) Όπωςφάνηκεκαιπαραπάνω,οόροςexείναιστα-
x
F(x)F(-x)=1γιακάθεx∈R θερόςγιατοολοκλήρωµα ∫ e x e − t f (t)dt, οπότεηδο-
0
γ) Απότιςσχέσειςf(x)F(-x)=1καιF(x)F(-x)=1 σµένησχέσηγίνεται:
µεδιαίρεσηπαίρνουµε: x
ηµx + e x ∫ e − t f (t)dt = xe x − f (x) (1)
f (x) 0
= 1 ⇔ f (x) = F(x) ⇔
F(x) Επειδήηπαραγώγισηστησχέση(1)διατηρείτον“ανε-
x x
⇔ F´(x) = F(x) ⇔ F(x) = ce πιθύµητο”παράγοντα ∫ e − t f (t)dt, πολλαπλασιάζουµε
0
Όµως:
καιταδύοµέλητηςσχέσης(1)µεe-x.
F(0)=1⇔c=1
ΆραF(x)=ex,οπότε:
x
f(x)=F´(x)=(ex)´=ex e − x ηµx + ∫ e − t f (t)dt = x − e − x f (x) (2)
0
x
Ησυνάρτηση f (x)=e ικανοποιείτιςδοσµένεςσχέ- Παραγωγίζουµεκαιέχουµε:
σεις,οπότεείναιηζητούµενη.Υπενθυµίζουµεότιαν
(-e-xηµx+e-xσυνx)+e-xf(x)=
γιακάποιασυνάρτησηgείναιg´(x)=g(x)γιακάθε
=1+e-xf(x)-e-xf´(x)⇔
x∈∆,τότεg(x)=cex,x∈∆.
⇔-ηµx+συνx=ex–f´(x)⇔
23.30 Είναι: ⇔f´(x)=ex+ηµx-συνx
1 1 1
I = ∫ f (x)dx = ∫ (x)´f (x)dx = [ xf (x)] 0 − ∫ xf ´(x)dx =
1
γ) Απότησχέση:
0 0 0
1 2 1 1 x2 2 f´(x)=ex+ηµx–συνx=(ex–συνx–ηµx)΄
= 0 − ∫ xe x dx = −
2 ∫0
e (x )´dx =
0
παίρνουµεότι f (x)=ex–συνx-ηµx+c. Όµωςη
1 2 1 1
= − [ex ] 0 = (1 − e) δοσµένησχέσηγιαx=0δίνειf(0)=0.Άρα:
2 2
f(0)=0⇔1–1+c=0⇔c=0
x
23.31 Στοολοκλήρωµα ∫ 0 ex − t f (t)dt οπαράγοντας Εποµένωςf(x)=ex–ηµx–συνx.
exείναισταθερός.Εποµένως:
x x x 23.32 α) Είναι:
∫ 0
e x − t f (t)dt = ∫ e x e − t f (t)dt = e x ∫ e − t f (t)dt
0 0
g´(x) =  ∫ f (t)dt − x 2 + 1 = f (x 2 )(2x) − 2x =

2
x ´
α) Απότηδοσµένησχέσηέχουµε:  1 
x
f (x) = xe x − ηµx − ∫ e x − t f (t)dt ⇔ =2xf(x2)–2xγιακάθεx∈R
0
x
⇔ f (x) = xe x − ηµx − e x ∫ e − t f (t)dt β) Παρατηρούµεότι g(1)=0 και g(x)≥0, λόγω
0
Απότηµορφήαυτήπροκύπτειότιησυνάρτησηfπα- τηςυπόθεσης.Άρα:
ραγωγίζεται,αφούοτύποςτηςπροκύπτειαπόγινόµε- g(x)≥g(1)γιακάθεx∈R
νακαιαθροίσµαταπαραγωγίσιµωνσυναρτήσεων.
Αυτόσηµαίνειότιτοg(1)είναιελάχιστοτηςg.Ικα-
Σηµειώνουµεότι,επειδήησυνάρτησηfείναισυνεχής,
νοποιούνταιλοιπόνόλεςοιπροϋποθέσειςτουθεωρή-
ησυνάρτηση:
x
µατοςFermatγιατησυνάρτησηg.Έτσιέχουµε:
∫ 0
e − t f (t)dt
(α)
g´(1) = 0 ⇐⇒ 2f (1) − 2 = 0 ⇔ f (1) = 1
είναιπαραγωγίσιµη.
485
x e t + 5t 4 + 3t 2
f (x) = ∫ dt =
−x 1 + et
Σηµειώνουµεότιτοτελευταίοολοκλήρωµαπροέκυ-
e t + 5t 4 + 3t 2
0
t 4
x e + 5t + 3t
2
ψεαπότοπροηγούµενοπολλαπλασιάζονταςτουςόρους
=∫ t
dt + ∫ t
dt =
−x 1+ e 0 1+ e
τουκλάσµατοςµεe2x-3.
x e t + 5t 4 + 3t 2 t 4
− x e + 5t + 3t
2
=∫ t
dt − ∫ t
dt β) Παρατηρούµετοαρχικόκαιτοτελικόολοκλή-
0 1+ e 0 1+ e
ρωµακαιβλέπουµεότιέχουντουςίδιουςπαρονοµα-
Εποµένωςέχουµε:
στές.Έτσι,προσθέτουµεταδύοολοκληρώµατακαι
e x + 5x 4 + 3x 2 e − x + 5x 4 + 3x 2 έχουµε:
f ´(x) = − (−1) =
1 + ex 1 + e− x
2 (x − 1)e2x − 3
e x + 5x 4 + 3x 2 1 + 5x 4 e x + 3x 2 e x I+I=∫ dx +
= + = 1 (x − 1)e2x − 3 + 2 − x
1 + ex ex + 1
2 2−x
e x + 5x 4 + 3x 2 + 1 + 5x 4 e x + 3x 2 e x +∫ dx =
= = 1 2 − x + (x − 1)e2x − 3
ex + 1
(e x + 1) + 5x 4 (e x + 1) + 3x 2 (e x + 1) 2 (x − 1)e2x − 3 + 2 − x 2
= = =∫ dx = ∫ 1dx = 1
ex + 1
1 (x − 1)e2x − 3 + 2 − x 1
(e x + 1)(1 + 5x 4 + 3x 2 ) Άρα:
= = 5x 4 + 3x 2 + 1
ex + 1 1
2I = 1 ⇔ I =

γιακάθε x ∈ R. 2
β) Σύµφωναµετοερώτηµα(α)είναι: 23.35 α) Σύµφωναµετηνυπόθεσηείναι:

f´(x)=5x4+3x2+1⇔f(x)=x5+x3+x+c h´(x)=f´(x)–g´(x)=(x2+2x–1)ex
Όµως: Άρα:

f (0)=0⇔c=0 h(x) = ∫ (x 2 + 2x − 1)e x dx = ∫ (x 2 + 2x − 1)(e x )´dx =
Έτσιf(x)=x5+x3+x.Είναιλοιπόν: = (x 2 + 2x − 1)e x − ∫ (2x + 2)e x dx =
5 3
Ι=f (α)=α +α +αγιακάθε α ∈ R
= (x 2 + 2x − 1)e x − ∫ (2x + 2)(e x )´dx =
23.34 α) Θέτουµεx=3–y.Τότεέχουµεdx=-dy = (x 2 + 2x − 1)e x − (2x + 2)e x + ∫ 2e x dx =

καιεποµένως: =(x2+2x–1)ex–(2x+2)ex+2ex+c=
1 (3 − y − 1)e2(3− y) − 3 =(x2+2x–1–2x–2+2)ex+c=(x2–1)ex+c
I=∫ (−dy) =
2 (3 − y − 1)e 2(3 − y) − 3 + 2 − (3 − y)
Όµως:
2 (2 − y)e3 − 2 y Α(0,-1)∈Ch⇔h(0)=-1⇔-1+c=-1⇔c=0
=∫ dy =
1 (2 − y)e3− 2 y + y − 1
Εποµένωςh(x)=(x2–1)ex.
3 − 2x
2 (2 − x)e
=∫ dx =
1 (2 − x)e3 − 2x + x − 1 β) Είναι:
2 2−x ♦ f(x)=g(x)⇔f(x)–g(x)=0⇔
=∫ dx
1 2 − x + (x − 1)e2x − 3 ⇔(x2–1)ex=0⇔(x=-1ήx=1)
♦ f(x)–g(x)≤0γιακάθεx∈[-1,1] Εποµένως,όπωςπροκύπτειαπότονπαρακάτωπίνα-
καµονοτονίαςτηςΚ,γιαναέχουµετοελάχιστοκό-
στoςεκτύπωσηςπρέπεινατεθούνσελειτουργία10
µηχανές.
Άρατοσχηµατιζόµενοχωρίοέχειεµβαδόν:
1 1
E = − ∫ (x 2 − 1)e x dx = − ∫ (x 2 − 1)(e x )´dx =
−1 −1
1 1 1
= (1 − x 2 )e x  −1 + ∫ 2xe x dx = ∫ 2x(e x )´dx =
−1 −1
1
= [ 2xe x ] −1 − ∫ 2e x dx =
1
−1
γ) Τοελάχιστοκόστοςεκτύπωσηςείναι:
4
= [ 2xe x − 2e x ] −1 = 0 − (−2e −1 − 2e −1 ) =
1
Κ(10)=1000+1000=2000ευρώ
e
23.36 α) Έστωxοαριθµόςτωνµηχανώνπουθα
χρησιµοποιηθούν.Επειδήηκάθεµηχανήεκτυπώνει
100αφίσεςτηνώρα,οιxµηχανέςεκτυπώνουν100x
αφίσεςτηνώρα.Οσυνολικόςαριθµόςτωναφισών
25.ΘέµαταΕξετάσεων
πουθέλειναεκτυπώσειτοτυπογραφείοείναι100000.
Εποµένωςγιαναεκτυπωθούνόλεςοιαφίσεςθαχρει- --Θέµατα2000--
αστούν: Θέµα1
100000 1000 Α. Θεωρία.
= þρες
100x x
Β. 1. α) Λ. β) Λ. γ) Σ.
ΤοσυνολικόκόστοςεκτύπωσηςΚ(x)προκύπτειαν
Β. 2. 1→γ, 2→α, 3→ε, 4→β.
προσθέσουµεταπάγιαέξοδαενοικίασηςκαιεγκα-
τάστασηςτωνxµηχανών,πουείναι100xευρώ,και
Θέµα2
ταεπιπλέονέξοδαλειτουργίαςτουτυπογραφείου,που
α) ΑπότοΘ.Ε.Τ.διότι 3 ∈ (2,4). Επίσηςηfείναι
είναι:
γνησίωςµονότονη,οπότετοx0είναιµοναδικό.
1000 10000
⋅ 10 = ευρώ β) ΈστωµκαιΜτοελάχιστοκαιτοµέγιστοτηςf
x x
αντίστοιχαστο[0,1].Τότεµ=2καιΜ=4.
Έτσιτασυνολικάέξοδαεκτύπωσηςθαείναι:
1 4
♦ 2 < f   < 4, …, 2 < f   < 4
 10000   5 5
K(x) = 100x +  ευρώ, x > 0 (1)
 x  1 4
♦ 8 < f   + … + f   < 16 ⇔
 5 5
β) Απότησχέση(1),παραγωγίζοντας,έχουµε:
K´(x) = 100 −
10000
⇔ 2<
( 5)
f 1 +…+ f 4 (5) < 4
x2 4
οπότε: ΕφαρµόζουµετώρατοΘ.Ε.Τ.(θεώρηµαενδιάµεσων
2
K´(x)=0⇔x =100⇔x=10 τιµών).
487
γ) ΑπότοΘ.Μ.Τ.υπάρχειx2∈(0,1): Β. 1. Είναιαπλέςεφαρµογές.
f (1) − f (0) 4 − 2 α) Λ. β) Σ. γ) Λ.
f ´(x 2 ) = = =2
1− 0 1
Β. 2. Γνησίωςαύξουσαστο[1,3].
Αλλάηευθείαy=2x+2000έχεισυντελεστήδιεύ-
θυνσηςλ=2=f´(x2)κ.λπ. Γνησίωςφθίνουσαστο[-2,1)και(3,6].
Θέµα3 Θέµα7
α) Πρέπει: α) Θέτουµε:

f ´(6)=0καιf (6)=15 f (x) − e2x + 1
g(x) = ⇔
Απ:α=5,β=6 ηµ2x
⇔ f (x) = g(x)ηµ2x + e2x − 1 κ.λπ.
β) Πρέπειf(t)≥12.
Απ:f(0)=0
Απ:t∈[3,12]
β) Βρίσκουµε:
Θέµα4 f (x) − f (0) g(x)ηµ2x + e 2 x − 1
lim = lim =
Α. Είναι1καια2+β2+2α+2.
x→ 0 x x → 0 x
Β. Πρέπει:  ηµ2x  e2x − 1
= lim  g(x) ⋅  + lim = 5 ⋅ 2 + 2 = 12
x→ 0  x  x→ 0 x
lim f (x) = lim+ f (x) ⇔ … ⇔ (α + 1)2 + β2 = 0
x → 5− x→ 5
γ) Αρκείf´(0)=h´(0).
Απ:α=-1,β=0
Θέµα8
Γ. Είναι+∞.
76
δ) Είναι lim P(t) = 4 > = P(0).
Θέµα5
t → +∞ 25
α) Είναι: Θέµα9
8 α) α=4.
f ´(t) = − 2 ⇔ f (t) = 8ln(t + 1) − 2t + c
t +1
β) α=0.
Αλλά:
γ) Είναι:
f(0)=0⇔c=0
g(x)
Απ:f(t)=8ln(t+1)–2t f ´(x) =
(x − α)2
β) Πρέπει: όπου:
f´(t)=0⇔t=3κ.λπ. g(x)=x2–2αx+3α-2
γ) Είναι: µεg(1)=α–1>0καιg(2)=2–α<0.
♦ f(8)=8ln9–16=8(ln9–2)>0,αφού:
Θέµα10
ln9>2⇔9>e2,πουισχύει
α) Τοκόστοςδιόρθωσηςτωνγραπτώνείναι:
♦ f(10)=8ln11–20<0κ.λπ.
2000⋅200=400000=400χιλ.δραχµές
Ηδιόρθωσηθαδιαρκέσει:
Θέµα6
2000 20
=
Α. Θεωρία. 100x x
Οιεπόπτεςθαπάρουν: ⇔ f ´(x) ( 3f 2 (x) + 2βf (x) + γ ) = 3x 2 − 4x + 6 (1)
20 160 2
⋅ 2 ⋅ 4 χιλ. = χιλιάδες δραχµές Τοτριώνυµο 3f (x)+2βf (x)+γ είναιπαντούθετικό
x x
γιατί∆=4β2–12γ=4(β2−3γ)<0.Είναι:
Τοεπίδοµακοστίζει10xχιλιάδεςδραχµές.
3x2–4x+6>0
Έτσι:
160 16 γιακάθεx∈R(∆΄=16−72=−56<0),έτσιαπότη
 
K(x) = 400 + + 10x = 10  x + + 40 
x  x  σχέση(1)συµπεραίνουµεότιf΄(x)>0γιακάθεx∈R,
β) Είναι: οπότεηfδενέχειακρότατα.
 16  β) Επειδήf΄(x)>0γιακάθεx∈R,ησυνάρτησηf
K´(x) = 10 1 − 2 
 x 
Απ:x=4
γ) Ηfείναισυνεχήςστο[0,1],αφούείναιπαραγω-
20
γ) Κ(4)=480000δραχµέςκαι = 5 ηµέρες. γίσιµη.
4
♦ Γιαx=0ηδοθείσασχέσηγίνεται:
--ΘέµαταΙουνίου2001-- f3(0)+βf2(0)+γf(0)=–1
Θέµα1 ή
Α. 1. Είναιθεωρία. f (0) f 2 (0) + βf (0) + γ  = −1 (2)
2
Οιαριθµοίf (0)και f (0)+βf (0)+γ είναιλοιπόν
Α. 2. α) Σ. β) Λ. γ) Λ.
ετερόσηµοι.Όµωςf2(0)+βf(0)+γ>0,αφού:
δ) Σ. ε) Σ.
∆=β2–4γ<0(β2<3γκαιγ>0άραβ2<4γ)
Β. 1. 1→ζ, 2→γ, 3→β,
οπότεέχουµεf(0)<0.
4→δ, 5→β.
♦ Γιαx=1ηδοθείσασχέσηγίνεται:
Β. 2. Είναι: f3(1)+βf2(1)+γf(1)=4
2 1 ή
z =1 ⇔ z = 1 ⇔ zz = 1 ⇔ z =
z f (1) f (1) + βf (1) + γ  = 4
2
(3)
Θέµα2 Όµως f (1)+βf (1)+γ>0, αφού ∆=β2–4γ<0.

2
1 Άρα,έχουµεf(1)>0.Είναιf(0)f(1)<0,άρααπότο
α) α = − .
9 θεώρηµαBolzanoέχουµεότιυπάρχειένατουλάχι-

β) Είναι f ΄(4)=–1 και f (4)=1–e. στονx0∈(0,1),ώστεf(x0)=0,δηλαδήτουλάχιστον
Απ:y=-x+5-e µίαρίζαx0στο (0,1). Επειδήηfείναιγνησίωςαύ-
7  1 7  ξουσα,ηρίζααυτήείναιµοναδικήστοδιάστηµααυτό.
γ) E = α  και για α = − , E = τ.µ.  .
3  9 27 
Θέµα4
Θέµα3 α) Θέτουµεu=xt.Τότεdu=xdt.Γιαt=0έχουµε
α) f 3(x)+βf 2(x)+γf (x)=x3–2x2+6x–1 για u=0καιγιαt=1έχουµεu=x.Τότεείναι:

κάθε x ∈ R. 1 1
f (x) = 1 − 2 ∫ x 2 tf 2 (xt)dt = 1 − 2 ∫ xtf 2 (xt)x dt ⇔
0 0
Παραγωγίζονταςκαιταδύοµέλητηςέχουµε:
x
3f2(x)f΄(x)+2βf(x)f΄(x)+γf΄(x)=3x2–4x+6⇔ ⇔ f (x) = 1 − 2 ∫ uf 2 (u)du (1)

0
489
Άρα: Επειδή:
(
f ´(x) = 1 − 2∫
x
0
´
)
uf 2 (u)du = −2xf 2 (x), x ∈ » (2)
lim
x → +∞
−x
x2 + 1
= 0 και lim
x → +∞
x
x2 + 1
=0
β) ΗgείναιπαραγωγίσιµηστοRµε: απότοκριτήριοτηςπαρεµβολήςέχουµε:

f ´(x) (2) −2xf 2 (x) x
g´(x) = − 2 − 2x == − 2 − 2x = 2x − 2x = 0 lim ηµ2x = 0
f (x) f (x) x → +∞ x2 + 1
Άρα,αφούg΄(x)=0είναιg(x)=c,δηλαδήηgείναι
σταθερή.
--ΘέµαταΙουλίου2001--
γ) Αποδείξαµεότι g(x)=c. Επειδήόµωςδίνεται
ότι: Θέµα1
1 Α. 1. Είναιθεωρία.
g(x) = − x2
f (x) β
Α. 2. α) λ ∫ f (x)dx.
έχουµε: α
1 β β
f (x)
− x2 = c β) ∫ α
f (x)dx + ∫ g(x)dx.
α
x β β
♦ Απότησχέση(1) f (x) = 1 − 2 ∫ uf 2 (u)du γιαx=0 γ) λ ∫ f (x)dx + µ ∫ g(x)dx.
0 α α
παίρνουµεf(0)=1.
Β. 1. f(x)=x3+2x2+2x+3.
1
♦ Ησχέση − x 2 = c γιαx=0µαςδίνει: 1 186
f (x) B. 2. α) e − . β) . γ) 5.
2 5
1 1
− 02 = c ⇔ = c ⇔ c = 1
f (0) 1
Άρα: Θέµα2
1 1 α) Οκύκλος z = 4, δηλαδήοκύκλοςµεεξίσωση
− x2 = 1 ⇔ = x2 + 1 ⇔
f (x) f (x)
x2+y2=42.
1
⇔ f (x) = 2
x +1 β) Ηευθείαy=x.
δ) Έχουµεότι:
 1 
lim ( xf (x)ηµ2x ) = lim  x ⋅ 2 ηµ2x  = Θέµα3
x → +∞ x → +∞  x +1 
α) ΜεDeL’Hospital.
 x 
= lim  2 ηµ2x  Απ:1
x → +∞  x + 1 
Όµως: β) Είναι:
x x  1 − e − x +1 ln(x − 1)  (α)
2
ηµ2x ≤ 2 lim+ f (x) = lim+  ⋅  == … = 1 ⋅ 0 = 0
x +1 x +1 x →1 x →1
 x −1 1

 x − 1 
Άρα
x x x Απ:α=-1
− ≤ ηµ2x ≤ 2
x + 1 x2 + 1
2
x +1 γ) ΘεώρηµαRolleγιατηνfστο [1,2].
Θέµα4 Β.
2.
α) Λ. β) Λ. γ) Σ.
α) Είναι: δ) Σ. ε) Σ.

1 1 x
Θέµα2
f (x) = +
x x2 ∫ 1
tf (t)dt
α) Ανg(x1)=g(x2),τότε:
καικάθεόροςστοβ΄µέλοςείναιπαραγωγίσιµησυ-
f ( g(x1 ) ) = f ( g(x 2 ) ) ⇔ x1 = x 2
νάρτησηστο(0,+∞).
αφούη f Î g είναι“1–1”.

β) Παίρνουµε:
β) Αρκείηεξίσωση:
x
♦ x 2 f (x) = x + ∫ tf (t)dt f(x)+x3–x=f(x)+2x–1⇔x3–3x+1=0
1
♦ 2xf (x) + x 2 f ΄(x) = 1 + xf (x) ⇔ … ⇔ ναέχειδύοθετικέςκαιµίααρνητικήρίζα.Μελετάµε

τηνh(x)=x3–3x+1.Είναι:
⇔ ( xf (x) )΄ = (ln x) ⇔ xf (x) = ln x + c
h´(x)=3x2–3,h(-1)=3καιh(1)=-1
Γιαx=1ηδοσµένησχέσηδίνει:
f(1)=1
Έτσιc=1κ.λπ.
γ) Είναι:

ln x
f ΄(x) = … = − για κάθε x > 0
x2 Είναιακόµα:
Hfείναιγνησίωςαύξουσαστο (0,1] καιγνησίως lim h(x) = −∞ και lim h(x) = +∞
x → −∞ x → +∞

φθίνουσαστο [1,+∞). Το f (1)=1 είναιµέγιστο. Έστω:
Ακόµαείναι: ∆1=(-∞,-1],∆2=[-1,1]
♦ lim f (x) = −∞ και∆3=[1,+∞)
x →0
LH
Είναι:
♦ lim f (x) === … = 0 ανκαιαυτότοόριοδεχρει-
x →+∞ h(∆1)=(-∞,3],h(∆2)=[-1,3]
άζεται,γιατίτοπρώτοείναι–∞. και
Απ:(-∞,1] h(∆3)=[-1,+∞)
διότιείναισυνεχήςκαιγνησίωςµονότονηστα∆1,∆2
δ) Οιευθείες x=0, y=0.
και∆3.Όµως0∈h(∆1),0∈h(∆2)και0∈h(∆3),οπότε
e e 1 e
ε) E = ∫ f (x)dx = ∫ dx + ∫ ln x ( ln x )΄dx = ηhέχειτρειςακριβώςρίζες:
1 1 x 1
1 2 e 1 3 x1∈(-∞,-1),x2∈(-1,1)καιx3∈(1,+∞)
= [ ln x ] 1 +
e
ln x  = 1 + =
2 1 2 2 Αλλάx1<0καιx3>0καιεπειδή:
h(0)=1καιh(1)=-1
--ΘέµαταΜαΐου2002-- ηρίζαx2είναιθετική(αφούx2∈(0,1)).
Θέµα1
Θέµα3
Α. Είναιθεωρία. α) Ανf(x)=h(x)–g(x),τότε:
Β.
1. Είναιθεωρία. f(x)>0,x∈[α,β]
491
Έτσι: Σχόλιο
β β β
Ηδιάταξηστησχέση(1)προκύπτειαπότογεγονός
∫ α
f (x)dx > 0 ⇔ ∫ α
h(x)dx > ∫ g(x)dx
α
x
ότιγιατην h(x) = f (x) − είναιh(x)>0στο(0,1]
β)
i) Παραγωγίζουµε: 2
καιηhείναισυνεχήςστο[0,1].Εποµένως:
1
f ´(x) + e − f (x) f ´(x) = 1 ⇔ f ´(x) = >0 1
1 + e − f (x) ∫ h(x)dx > 0 κ.λπ.
0
ii) Είναι:
Όµοιαγιατην g(x)=xf ´(x)–f (x) είναι g(x)>0
e − f (x)f ´(x)
f ´´(x) = 2
>0 στο(0,1]καιηgείναισυνεχήςστο[0,1].Άρα:
(1 + e − f (x)
) 1

οπότεηf ΄είναιγνησίωςαύξουσα.ΑπότοΘ.Μ.Τ.στο ∫ 0
g(x)dx > 0
[0,+∞),υπάρχειξ∈(0,x)τέτοιο,ώστε: Έτσιτοερώτηµα(β)(iii)δενστηρίζεταιακριβώςστο
f (x) − f (0) f (x) (α)όπωςήτανηπρόθεσητηςεπιτροπής.
f ´(ξ) = =
x−0 x Θέµα4
Όµως:
α) Λ. β) Σ. γ) Σ.
0<ξ<x⇔f´(0)<f´(ξ)<f´(x)⇔
δ) Λ. ε) Λ.
1 f (x) 1
⇔ < < f ´(x) ⇔ x < f (x) < xf ´(x)
2 x 2 Θέµα5
iii) Επειδήηfείναιγνησίωςαύξουσα,µε x>0, παίρ- 2e x
α) Είναι f ´(x) = … = > 0. Ηfείναι“1–1”
νουµεf(x)>f(0)=0.Άρα: (e + 1)2x
ωςγνησίωςµονότονη.Επίσης:
f(x)≥0γιακάθεx∈[0,1]
1+ y
Έτσι: y = f (x) ⇔ … ⇔ x = ln , y ∈ ( −1, 1)
1
1− y
E= ∫ 0
f (x)dx
x +1
Άραf-1:(-1,1)→Rµε f −1 (x) = ln .
x x −1
Επειδή ≤ f (x) ≤ xf ´(x) γιακάθεx≥0καιηισό-
2 Το“1–1”προκύπτεικαιµετονορισµόήαπότογε-
τηταισχύειµόνογιαx=0,µεβάσηκαιτοερώτηµα γονόςότιηεξίσωσηy=f(x)έχειµοναδικήλύσηγια
(α)παίρνουµε: κάθεy∈(-1,1).
1 x 1 1
∫ 0 2
dx < ∫ f (x)dx < ∫ xf ´(x)dx
0 0
(1) β) Είναι:
Άρα: 1+ x
f −1 (x) = 0 ⇔ ln =0 ⇔
1
1− x
 x2  1
♦ E >   = 1+ x
 4 0 4 ⇔ =1 ⇔ … ⇔ x = 0
1− x
1 1
♦ E < ∫ xf ´(x)dx ⇔ E < [ xf (x)] 0 − ∫ f (x)dx ⇔
1
γ) Είναι:
0 0
1 1

1
⇔ E < f (1) − E ⇔ E < f (1) ⇔ I = ∫ 21 f −1 (x)dx = ∫ 21 [ ln(1 + x) − ln(1 − x)] dx =
− −
2 2 2
1 1
1 1
⇔ < E < f (1) = ∫ (x + 1)´ln(1 + x)dx + ∫ 21 (1 − x)´ln(1 − x)dx = …= 0
2
1
4 2 −
2
−
2
Θέµα6 g(t) 1
Έτσι 0 ≤ ≤ , οπότε:
− 4αx 1 + et 2
α) f (x) = … = . Καιταδύοόριαείναι
x + α 2 + β2
2
1  1 g(t) 
ίσαµεµηδέν. ∫ 0  2 − 1 + e t  dt ≥ 0 ⇔ … ⇔ h(1) > 0
β) Είναι: 1 g(t)

αφού h(1) = 1 − ∫ dt. Επίσης:
2 2
0 1 + et
z + 1 > z −1 ⇔ z +1 > z −1 ⇔ … ⇔ α>0
h(0)=-1<0
Είναι:
οπότεαπό(θεώρηµαBolzano)ηhέχειρίζαστο(0,1).
4α  x 2 − (α 2 + β2 ) 
f ´(x) = … = κ.λπ. Επίσηςστο[0,1]είναι:
(x 2 + α 2 + β2 )2
2 + 2e x − g(x)
µερίζες: h´(x) = … = >0
1 + ex
x = ± α 2 + β2 = ±ρ και ρ = α 2 + β2 αφού:
 2α 2α  e0≤ex≤e1⇔4≤2+2ex≤2e+2
γ) Τοσύνολοτιµώντηςfείναιτο f ( » ) =  − ,  και
 ρ ρ 
(ηfείναιπεριττή).Προφανώς: -1≤-g(x)≤0κ.λπ.
f(x)=0⇔x=0
Θέµα7 --ΘέµαταΜαΐου2003--
α) Προκύπτει(πολλαπλασιάζονταςµετο2): Θέµα1
2 [ f ´(x)f (x) ]´= f (x)  ´ ⇔ 2f ´(x)f (x) = f 2 (x) + c
2
Α. Θεωρία. Β. Θεωρία.

µε c=0, αφού f (0)=2f ´(0)=1. Γ. α) Σ. β) Σ. γ) Σ.
Έτσι: δ) Λ. ε) Λ.
f 2 (x) = 2f ´(x)f (x) = f 2 (x)  ´ Θέµα2

2 x
Άρα f (x)=ce , µε c=1, αφού f (0)=1. Ηfως α) Είναι z = α − βi, οπότε:
συνεχήςκαιχωρίςρίζεςδιατηρείπρόσηµο. w=3(α+βi)–i(α–βi)+4=…=
1
x =(3α–β+4)+i(3β–α)
Απ: f(x) = e , x ∈ »
2
β) Έστωw=x+yi.Τότε:
Ολοκληρώνουµεκαιεφαρµόζουµεπαραγοντικήµό- x=3α–β+4,y=3β–α
και
νοστοα΄ολοκλήρωµα.
y=x–12⇔3β–α=(3α–β+4)–12⇔
β) Απαιτείπροσπάθεια! ⇔4α–4β–8=0⇔α–β–2=0⇔β=α-2
g(t)
x
ΆραοΜ(z)κινείταιστηνευθείαy=x–2.
Αν h(x) = 2x − ∫ dt − 1, τότε0≤g(t)≤1και
0 1 + f 2 (t)
(κατασκευαστικά): γ) Αν ε:y=x–2 και ΟΑ⊥ε, τότεβρίσκουµε
1 1 1 ΟΑ:y=-xκαιy=x–2,οπότε(x,y)=(1,-1).
≤ ≤
1 + e 1 + et 2 Απ:z=1-i
493
Θέµα3
α) Είναι:
♦ f´(x)=5x4+3x2+1
άραηfείναιγνησίωςαύξουσα
♦ f´´(x)=20x3+6x,f´´(x)=0⇔x=0

οπότεηfείναικοίληστο(-∞,0]καικυρτήστο[0,+∞).
Ηfωςγνησίωςµονότονηείναι“1–1”,οπότεορί-
Θέµα4
ζεταιηf-1.
β) Είναι: α) ΜετοθεώρηµαBolzanoστο[γ,δ],όπουγ<δ,
υπάρχειρ∈(γ,δ)τέτοιο,ώστεf(ρ)=0.
f(ex)≥f(1+x)⇔ex≥1+x
Ανh(x)=ex–1–x,τότεh´(x)=ex–1καιέτσιτο β) ΑπότοΘ.Μ.Τ.υπάρχουνx1∈(α,γ)καιx2∈(γ,ρ)
h(0)=0είναιελάχιστοτηςh. τέτοια,ώστε:
f (γ) − f (α) f (γ)
♦ f ´(x1 ) = =
γ−α γ−α
f (ρ) − f (γ) f (γ)

♦ f ´(x 2 ) = =−
ρ−γ ρ−γ
♦ Έστωf(γ)>0καιf(δ)<0.
Άραh(x)≥h(0)=0κ.λπ.
γ) Ηεφαπτοµένηέχειεξίσωση:

y–f(0)=f´(0)(x–0)⇔…⇔y=x
3 ΤοΘ.Μ.Τ.δίνειτώραξ1∈(x1,x2)τέτοιο,ώστε:
δ) Είναι E = ∫ f −1 (x)dx. Θέτουµεx=f(y),οπότε:
0
f ´(x 2 ) − f ´(x1 ) f (γ)  1 1 
f ´´(ξ1 ) = =− + =
x 2 − x1 x 2 − x1  ρ − γ γ − α 

f (γ) ρ−α
=− ⋅ <0
x 2 − x1 (ρ − γ)(γ − α)
1 αφού:
E = ∫ f −1 ( f (y) ) f ´(y)dy =
0
x2–x1>0,ρ–α>0και(ρ–γ)(γ–α)>0
1 1
= ∫ yf ´(y)dy = [ yf (y) ] 0 − ∫ f (y)dy κ.λπ.
1
0 0 Όµοιαεργαζόµαστεστα[ρ,δ]και[δ,β]κ.λπ.
25
Απ: E = Άλλοςτρόπος
12
Έστωf(γ)>0.Επειδήf(α)=f(β)=0,ηfέχειµέ-
γιστοστορ1∈(α,β),οπότεf΄(ρ1)=0,καιελάχι-
Λόγωσυµµετρίαςείναι:
στοστορ2∈(α,β),οπότεf´(ρ2)=0(απόθεώρηµα
1 25
E = ∫ ( 3 − f (x)(dx) ) = … =
0 12 Fermat),µερ1<ρ2.
ΑπότοΘ.Μ.Τ.: Θέµα2
♦ υπάρχειx1∈(α,ρ1)τέτοιο,ώστε: α) ΤοηµικύκλιοC1µεκέντρο Ο(0,0) καιακτίνα

f (ρ1 ) − f (α) f (ρ1 ) ρ=2.
f ´(x1 ) = = >0
ρ1 − α ρ1 − α
αφούτοf (ρ1)είναιτοµέγιστοτηςfστο [α,β]
καιf(γ)>0.
♦ υπάρχειξ1∈(x1,ρ1)τέτοιο,ώστε:
f ´(ρ1 ) − f ´(x1 ) f ´(x1 )
f ´´(ξ1 ) = =− <0
ρ1 − x1 ρ1 − x1

β) Είναι:
1 4z  1  4z 
w= z + = z+ 2=
2 zz  2  z 

1 4z  1
Όµοια: =  z + 2  = (z + z) = x
2 2  2
♦ υπάρχειx2∈(α,ρ2)τέτοιο,ώστε:
όπουz=x+yi.Αλλά–2≤x≤2,οπότεηεικόνα
f (ρ2 ) − f (α) f (ρ 2 )
f ´(x 2 ) = = <0 τουwκινείταιστοευθύγραµµοτµήµαΑΒµε:
ρ2 − α ρ2 − α
Α(-2,0)καιΒ(2,0)
♦ υπάρχειξ2∈(x2,ρ2)τέτοιο,ώστε:
f ´(ρ 2 ) − f ´(x 2 ) f ´(x 2 )
f ´´(ξ 2 ) = =− >0 Θέµα3
x 2 − ρ2 x 2 − ρ2
α) ΕίναιDf=Rκαι:

γ) ΑπότοθεώρηµαBolzanoστο (ξ1,ξ2) ή (ξ2,ξ1) (x 2 + 1) − x 2
lim f (x) = lim =…= 0
γιατηνf ΄΄υπάρχειξτέτοιο,ώστε: x → +∞ x → +∞
x2 + 1 + x
f΄΄(ξ)=0
β) Είναι:
Απ:Ναι
−x  1 + 12 + 1
f (x)  x  = −2
Σχόλιο
♦ lim = lim
x → −∞ x x → −∞ x
Ηf ΄΄δενείναιυποχρεωτικόνααλλάζειπρόσηµοστο (
♦ lim ( f (x) + 2x ) = lim x2 + 1 + x ) = … = 0
x → −∞ x → −∞
ξ,οπότετοξδενείναι(σίγουρα)θέσησηµείουκαµπής
τηςCf. Απ:y=-2x
γ) Είναι:
--ΘέµαταΙουλίου2003-- f ´(x) =
x
− 1 κ.λπ.
x2 + 1
Θέµα1
δ) Είναι:
Β. α) Σ. β) Λ. γ) Λ. δ) Σ. ♦ x2 + 1 > x 2 = x ≥ x, οπότε x 2 + 1 − x > 0
Γ. Είναιθεωρία. καιέτσιf(x)>0
495
β) Γιαx=1παίρνουµε:
♦ f ´(x) x 2 + 1 + f (x) = 0 ⇔
f ´(x) 1 f(1)=-f(1)⇔2f(1)=0⇔f(1)=0
⇔ =−
f (x) x2 + 1 Έτσιη x=1 είναιηµοναδικήρίζα,αφούηfείναι
Έτσι: γνησίωςµονότονη.
1 1 1 f ´(x)
dx = − [ lnf (x) ] 0 =
1
γ) Αρκείg΄(1)=εφ45°=1.Όµως:
∫ 0 2
x +1
dx = − ∫
0 f (x)
[f ´(x)] − f (x)f ´´(x)
2
♦ g´(x) =
= lnf (0) − lnf (1) = 0 − ln ( 2 − 1) = … = [f ´(x)]
2
1 2 +1
= ln ( 2 + 1) [f ´(1)]
2
= ln = ln
2 −1 2 −1 ♦ g´(1) = =1
[f ´(1)]
2
Θέµα4
α) Αφούηf ΄είναισυνεχήςστοRκαιδενέχειρί- Σχόλιο
ζες,διατηρείσταθερόπρόσηµοστοR.Άραηfείναι ∆υστυχώςστοαρχικόκείµενοδενείχεδοθείηύπαρ-
γνησίωςµονότονη. ξητηςf΄΄παράµόνοησυνέχειατηςf΄.


Μπάμπης Στεργίου - Βιβλίο σε όλη την ύλη

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Μπάμπης Στεργίου - Βιβλίο σε όλη την ύλη

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

Μπάμπης Στεργίου – Χρήστος Νάκης

*** Το βιβλίο αυτό δεν έχει εκδοθεί. Μέχρι να γίνει

Αφιερώνεται σε όλους εσάς που στηρίζετε το

ιγ)Τιπαριστάνειηεξίσωση z − z1 + z − z 2 = 2α, όπουα>0και 0 < z1 − z2 < α ;

δ) Αν z = α, τότε z = ……

ε) Ηεξίσωση z − z 0 = α, µεα>0,παριστάνει……………µεκέντροτην………

ζ) Ηεξίσωση z + 2 − 5i = 3 παριστάνει……………µεκέντρο………………,ακτί-

η) Ηεξίσωση z + 2 − i = z − 6 + 3i παριστάνει………………µεεξίσωση:

δ) Αν z = 3, τότεο z ισούταιµε:

ζ) Απότουςµιγαδικούςαριθµούςz,γιατουςοποίουςισχύειότι z − 5i = 2 τοµέ-

η) Αν 2z − 1 = z − 2 , τότε:

Α. z = 4 Β. z=1 Γ. z=-1 ∆.z=i

θ) Ηεξίσωση z − 1 − i = z + 3 − 5i παριστάνειτηνευθείαµεεξίσωση:

ζ) Ανz=α+βi,µεα,β∈C, τότε z = α 2 + β2 . Σ Λ

η) Ισχύειότι z = z = − z = − z γιακάθεz∈C. Σ Λ

Α. α) Ανz=α+βi∈C,µεα,β∈R,τότε:

♦ z + z = 2α = 2Re(z) και z − z = 2βi = 2Im(z)i

β) Ανα>0,τότεηεξίσωση z − z 0 = α παριστάνεικύκλοµεκέντροτηνεικόνα

γ) Ηεξίσωση z − z1 = z − z 2 , µεz1≠z2,παριστάνειτηµεσοκάθετοτουτµήµα-

δ) Ηεξίσωση z − z1 + z − z 2 = α, µεα>0και z1 − z 2 < α, παριστάνειέλλειψη

β) Μεz≠0είναι z ≠ 0, οπότε z = 1. Εποµένως:

δ) Έχουµεβρειότι z = 0 Þ z = 1. Έτσι:

ε) Επειδήµεz≠0είναι z = 1, συµπεραίνουµεότιοιεικόνεςτωνπαραπάνωµιγα-

2.3 ∆ίνεταιοµιγαδικόςαριθµός w = z + 2i , µεz=x+yiκαιx,y∈R .

ε) ΕπειδήηεικόναΜτουzκινείταιστονκύκλο x2+y2=4, θαισχύει z = 2.

Α. α) Πώςυπολογίζουµετηδύναµηiν,όπουν∈N*;

Β. α) Τιεκφράζειγεωµετρικάοαριθµός z1 − z 2 , όπουz1,z2∈C;

γ) Τιπαριστάνουνοιεξισώσεις z − z 0 = ρ και z − z1 = z − z 2 , όπου ρ>0 και

Γ. Νααποδείξετεότι z1z 2 = z1 ⋅ z 2 γιακάθεz1,z2∈C.

γ) Ανz=α+βi,µεα,β∈C,τότε z = α 2 + β2 . Σ Λ

δ) Αν z = 1, τότεz=1ήz=-1. Σ Λ

ζ) Ανν=4κ+υµεν,κ,υ∈N*,τότεiν=iυ. Σ Λ

εξίσωση z − z1 = R, µεR>0παριστάνεικύκλο. Σ Λ

Β. α) Ναβρείτετουςµιγαδικούςzκαιw.

δ) Πότεµιασυνάρτηση f:A→R λέγεταιγνησίωςαύξουσα,γνησίωςφθίνουσα,

ζ) Πότεορίζεταιηαντίστροφησυνάρτησηf-1µιαςσυνάρτησης f:A→R; Ποιο

ζ) Ανγιατησυνάρτηση f:A→R ισχύειότι f (x1)=f (x2)⇔x1=x2 , τότεηf

Α. α) Γιανααποδείξουµεότιδενυπάρχεισυνάρτησηf:A→R µεκάποιαιδιό-

4.2 Μιασυνάρτησηf:R→R έχειτηνιδιότητα:

4.3 Μιασυνάρτησηf:R→R έχειτηνιδιότητα:

Α. α) Έστωµιασυνάρτησηf:A→R.Τιονοµάζουµεσύνολοτιµώνκαιτιγραφι-

f ( x + f (x + y) ) = f (2x) + y για κάθε x, y ∈ »

β) Τισυµπεραίνετεαν lim f (x) > 0 καιτιαν lim f (x) < 0 ;

δ) Ναδιατυπώσετετοκριτήριοπαρεµβολήςγιατηνεύρεσητου lim f (x).

ε) Νασυγκρίνετετουςαριθµούς ηµx και x . Πότεισχύειηισότητα;

β) Αν lim f (x) > 0, τότε………………γιαx……………στοx0.

ε) Γιακάθεx∈Rισχύει ηµx ………… Ηισότηταισχύειµόνογια………

και lim f (x) = …………………

lim f (x) = Β καιηfείναι……………………………………στο∆,τότετοf(∆)

Α. lim f (x 0 + h) = Β. f(x)>0κοντάστοx0,αν>0

Γ. f(x)<0κοντάστοx0,αν<0 ∆. lim f (x) =

∆. lim f ( g(x) ) = lim f (u), όπου u 0 = lim g(x) καιg(x)≠u0κοντάστοx0

Ε. ηfείναισυνεχήςστοx0,ανκαιµόνοαν lim f (x 0 + λh) = f (x 0 ), µελ≠0

γ) Αν lim α x = 0 τότε:

Α.α>0 Β. α>1 Γ. 0<α<1 ∆.α=e Ε. α≠1

δ) Έστωfσυνάρτησηορισµένηστο [α,β]. Τιςπροϋποθέσειςτουθεωρήµατος

γ) ΑνυπάρχουνστοRτα lim f (x) και lim [f (x) + g(x)], τότευπάρ-

χεικαιτο lim g(x). Σ Λ

θ) Αν lim f (x 0 + h) = f (x 0 ), τότεηfείναισυνεχήςστοx0. Σ Λ

ιδ)∆ενυπάρχειµησταθερήσυνάρτηση f:R→Q, όπουQείναι

♦ είναιτότε f (x 0 ) = lim f (x).

ε) i) Επειδήηfείναισυνεχήςστοx=β,θαισχύει:

⇔ lim f (h) = f (0) (3)

πουσηµαίνειότιηfείναισυνεχήςστο0. Υπενθυµίζουµεότιαν f (0)=0, τότε

Γ. Νααποδείξετεότι z1z 2 = z1 ⋅ z 2 γιακάθεz1,z2∈C.