Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
1
MAKEDONSKI VETERINAREN PREGLED MACEDONIAN VETERINARY REVIEW
Adresa: Address:
Makedonski veterinaren pregled Macedonian veterinary review
Lazar Pop Trajkov 5/7, 1000 Skopje Lazar Pop Trajkov 5/7, 1000 Skopje
Tel: ++389 2 3420 700 Fah: ++ 389 2 3114 619 Tel: ++389 2 3420 700 Fax: ++ 389 2 3114 619
www. fvm.ukim.edu.mk www. fvm.ukim.edu.mk
2
MACEDONIAN VETERINARY REVIEW
Skopje, 2009
3
SODR@INA / CONTENT
4
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 5 - 11, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 5 - 11, 2009
UDK:636.4.09:616.98:578
2
Katedra po Mikrobiologija i imunologija Fakultet za veterinarna medicina-Skopje
3
Department de Sanitat i Anatomia Patologica,
Centre de Recera en Sanitat Animal (CReSA), Barcelona, Spain
e-mail: tristoski@fvm.ukim.edu.mk
ABSTRAKT
Cirkovirusot kaj sviwite tip 2 (CVS2) pripa|a na familijata Circoviridae. Virusite od ovaa
familija se karakteriziraat kako mal, neobvitkan, sferi~en virus, so genom sostaven od
ssDNA.
Virusot pri~inuva glavno supklini~ki infekcii, no brojni zaboluvawa kaj sviwite se povrzani
so dejstvuvaweto na ovoj virus (Cirkovirusni bolesti kaj sviwite). Od ekonomski aspekt,
najzna~ajno zaboluvawe e Multisistemskiot sindrom na slabeewe kaj odbieni prasiwa
(Postweaning multisystemic wasting syndrome - PMWS). Bolesta naj~esto se javuva kaj prasiwa na
vozrast od 2 do 5 meseci so znaci na progresivno slabeewe, dijarea i poremetuvawe vo di{eweto.
Bidej}i virusot ima poseben afinitet kon limfnoto tkivo, promenite se karakteriziraat
so namaluvawe na limfocitite vo limfoidnite organi i so naod na granulocitna
infiltracija (histiociti i multinuklearni kletki - gigantociti).
Denes, so sigurnost se znae deka ova zaboluvawe e od multifaktorna priroda, odnosno brojni
infektivni i neinfektivni faktori mo`at da poslu`at kako aktivatori za pojava na
bolesta kaj CVS2-inficiranite sviwi. Bolesta e rasprostraneta vo celiot svet, a za prvpat
vo R. Makedonija e dijagnosticirana vo 2007 godina.
Klu~ni zborovi: cirkovirus kaj sviwite tip 2, multisistemski sindrom na slabeewe kaj
odbieni prasiwa
○
circovirus – PCV) prvpat e opi{an kako virusna kletki (28, 29). Virusot koj spored genotipot
○
i se smetal kako nepatogen virus za sviwite. nare~en Cirkovirus kaj sviwite tip 2 - CVS2
○
povrzani za patogenezata na virusot circovirus type 1 - PCV1) (26, 28). Vo 1998 godina
○
○
(12, 41). Podocna, bilo konstatirano deka istra`uvawa so cel da se predizvika PMWS
○
○
5
○
so primena na CVS2 kako edinstven CVS2 infekcijata e {iroko raspros-
○
pri~initel. Vo najgolem del od obidite da traneta vo svetot me|u populacijata
○
○
se predizvika bolesta izostanal potpolniot doma{ni sviwi, nezavisno od zdravstveniot
○
spektar na promeni koi se javuvaat na status na istite, kako i nivnata klini~ka
○
terenot pod prirodni uslovi (2, 7, 21, 33) sostojba (4, 40). Kaj divite sviwi,
○
○
Denes, CVS2 bolesta se smeta za seroprevalencijata na CVS2 obi~no e
○
○
enzootska bolest vo sviwarskoto proiz- pomala, se dvi`i vo granici od 33 do 48%, no
○
vodstvo i zaboluvaat sviwi od skoro site podatoci za postoewe na bolesta se sret-
○
○
vozrasti (9). Kofaktorite, kako {to se nuvaat vo site zemji kade se sprovedeni
○
stimulacija na imónolo{kiot sistem, istra`uvawa (41). Zabolenite sviwi, no i
○
ednovremena infekcija, kako i genetskata asimptomatskite sviwi dolgo vreme go
○
○
predispozicija se glavni temi na koi se {irat virusot vo okolinata, doka`ano e deka
○
temelat ponatamo{nite istra`uvawa za virusot se izla~uva vo tekot na aktivnata
○
faza od negovata replikacijata (9, 40).
○
bolesta (40). Isto taka, denes ne postojat
○
dilemi okolu povrzanosta na CVS2 i Spored uslovite koi se sretnuvaat vo
○
○
Multisistemskiot sindrom na slabeewe kaj komercijalnite sviwarski farmi, najgolem
○
odbieni prasiwa (PMWS), me|utoa, sé u{te del od zabolenite sviwi se na vozrast od 2
○
○
se istra`uva definitivniot patogenetski do 5 meseci, {to poka`uva deka naj~est
○
model koj go objasnuva mehanizmot na koj ○
prenos na bolesta pome|u sviwite e
CVS2 infekcijata kulminira vo PMWS.
○
sostojbi kaj sviwite, koi se narekuvaat priemlivi sviwi so sviwi koi ve}e bile
○
nefropatija kaj sviwite (Porcine dermatitis and istiot vo Evropa mnogu retko se slu~uva,
○
dodeka kongenitalniot tremor tip AII denes tkiva so primena na metodite in situ
○
fluorescencija (42).
○
virus na govedata, ovcite, kozite, kowite, Kako {to be{e prethodno izneseno,
○
6
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 5 - 11, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 5 - 11, 2009
○
najzna~ajno zaboluvawe od ekonomski aspekt streptokokniot meningitis, salmoneloza,
○
e PMWS koe e rasprostraneto niz celiot svet kolibaciloza, nespecifi~ni diarei, hepatosis
○
(40). Denes so sigurnost PMWS e definiran dietica kako i bakteriski pnevmonii (6, 14).
○
○
kako multifaktorno zaboluvawe koe Pri pojavata na PMWS najgolemi
○
○
vklu~uva infekcija so CVS2 kako i vlijanie o{tetuvawa nastanuvaat kaj imunolo{kiot
○
na drugi infektivni i neinfektivni sistem kaj sviwite. Kako vo prirodni, taka i
○
○
faktori koi slu`at kako aktivatori za vo eksperimentalni uslovi nastanuva
○
razvoj na klini~kite znaci. namaluvawe na limfocitite vo limfoidnoto
○
○
Spored najnovite istra`uvawa vo oblasta tkivo, promena na kleto~nata suppopulacija
○
na sviwarstvoto, konstatirano e deka vo perifernata krv i promeni vo
○
○
Cirkovirusnite bolesti kaj sviwite, ekspresijata na citokinite kaj zabolenite
osobeno PMWS imaat najgolemo vlijanie vrz
○
sviwi.
○
○
sviwarskoto proizvodstvo. Proceneto e deka Patolo{ko-anatomskite promeni za
○
Evropskata Unija godi{no gubi okolu 600 PMWS ne se specifi~ni. Vo pote{ki slu~ai
○
milioni evra kako posledica od cirko-
○
kaj sviwite mo`e da se javi bledilo na
○
virusnite zaboluvawa. Direktnite gubitoci ko`ata, kaheksija i zgolemeni limfni jazli
○
nastanuvaat kako posledica na uginuvawe na
○
○
(ingvinalni, submandibularni, mezen-
prasiwata i tovenicite, kako i od terijalni i medijastijalni limfni jazli)
○
nedovolniot napredok na prasiwata i (17, 35). Isto taka, opi{ani se promeni kako
○
○
doa|aat kako rezultat na zgolemena upotreba podra~ja, namalena ili zgolemena slezina so
○
PMWS.
○
vakuolizacija na citoplazmata od
○
7
○
vospalitelna infiltracija na skoro site na bolesta ili za{titata od bolesta se
○
tkiva. odnesuvaat na menaxmentot (17), tekovnite
○
○
virusni infekcii (39), stimulacijata na
○
imunolo{kiot sistem (4, 23), ishranata i
○
Dijagnoza na PMWS
○
genetikata (31).
○
Do denes se opi{ani nekolku vakcini
○
Kone~na dijagnoza za PMWS se postavuva
○
protiv CVS2 koi se bazirani na inaktiviran
○
vrz osnova na tri kiteriumi. Vo prviot CVS2 izolat, na t.n. himera virus (genot od
○
kriterium vklu~eni se soodvetnite
○
CVS2 kapsidot kloniran vo genomot na
○
klini~ki znaci (osnoven e slabeewe), nepatogeniot CVS tip 1), DNK i subedi-
○
vtoriot, naod na karakteristi~ni pato-
○
ni~ni vakcini. Vo site slu~ai, vakcinite gi
○
histolo{ki promeni na limfoidnoto tkivo, namaluvaat leziite na limfoidnoto tkivo,
○
i tretiot, naod na CVS2 (antigen i/ili
○
izla~uvaweto na virusot i dol`inata na
○
nuklenska kiselina) vo mikroskopskite viremijata.
○
lezii. Najva`no e da se napomene deka
○
Pove}e od polovina milion matorici
○
najgolemo vlijanie vrz postavuvaweto na denes se vakciniraat vo Evropa i Kanada,
○
kone~nata dijagnoza za PMWS imaat sredni
○
zemji vo koi e postignato zna~itelno
○
do intenzivni promeni na limfoidnoto namaluvawe na mortalitetot po odbivaweto
○
tkivo, kako i sredno do izrazeno prisustvo ○
○
na prasiwata.
na CVS2 vo histolo{ki promenetoto
○
slu~ai.
○
KONTROLNI MERKI I
○
8
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 5 - 11, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 5 - 11, 2009
2
Department of Microbiology and Immunology:, Faculty of Veterinary Medicine-Skopje
3
Department de Sanitat i Anatomia Patologica,
Centre de Recera en Sanitat Animal (CReSA), Barcelona
e-mail: tristoski@fvm.ukim.edu.mk
ABSTRACT
Porcine circovirus type 2 belongs on the family Circoviridae. This virus family includes small, non-enveloped
viruses, with a circular, single-standed DNA genome.
This virus causes mainly subclinical infections, but a number of diseases have been linked to it (porcine circovirus
diseases, PCVD). The most economically important PCVD is postweaning multisystemic wasting syndrome
(PMWS), which mainly affects pigs of 2 to 5 months of age, with progressive wasting, diarrhea and respiratory
disorders. Main PMWS lesions are found in lymphoid tissues, which are characterized by lymphocyte depletion
with granulomatous (histiocytic and multinucleate giant cell) infiltration.
PMWS is considered as multifactorial disease, with a number of infectious and non-infectious factors able to
act as disease triggering in PCV2 infected pigs. PCVDs are worldwide distributed, and PMWS was diagnosed
in Macedonia in 2007.
9
syndrome induced after experimental Canadian Journal of Veterinary Research; 64:
○
○
inoculation of cesarean - derived, colostrum - 44 - 52.
○
deprived piglets with type 2 porcine circovirus.
○
17. Harding JCS and Clark EG (1997): Recognizing
○
Journal of Veterinary Diagnostic Investigation;
and diagnosing postweaning multisystemic
○
13: 185 - 194.
○
wasting syndrome ( PMWS ). Swine Health and
○
Production: 5: 201 - 203.
○
9. Calsaming M, Segales J, Quintana J, Rosell C
○
and Domingo M (2002): Detection of porcine
○
18. Hirai T, Nunoya T, Ihara T, Kusanagi K and
circvirus tupes 1 and 2 in serum and tissue
○
Shibuya K (2001): Dual infection with PCV - 2
○
samples of pigs with and without postweaning
○
and porcine epidemic diarrhoea virus in
pultisystemic wasting syndrome. Journal of
○
neonatal piglets. Veterinary Record; 148: 482 -
○
Clinical Microbiology; 40: 1848 - 1850.
○
284.
○
10. Celer Jr V and Carasova P (2002) First evidence
○
19. Kim J, Choi C, Han DU and Chae C (2001):
○
of porcine circovirus rype 2 (PCV - 2) infection Simultaneous detection of porcine circovirus
○
of pigs in the Czech Republic by semi-nasted
○
type 2 and porcine parvovirus in pigs with
○
PCR. Journal of Veterinary Medicine; 49: 155 - PMWS by multiplex PCR. Veterinary Record;
○
159.
○
149: 304 - 305.
11. Choi C and Chae C (1999): In – situ ○
○
○
20. Kim J, Chung HK, Jung T, Cho WS, Choi C
sybridization for the detection of porcine and Chae C (2002). Postweaning multisystemic
○
○
Meehan B, Tood D and Haines D (1998): Rings DM and Allan G (2001): Activation of
○
Krakowka S, McNeilly F, Meehan B and Walker 22. Krakowka S, Ellis JA, Meehan B, Kennedy S,
○
○
I (2001): Lack of antibodies to porcine McNeilly F and Allan G (2000): Viral wasting
○
circovirus type 2 virus in beef and dairy cattle syndrome of swinw: experimental reproduction
○
○
14. Ellis J, Clark E, Haines D, West K, Kreakowka parvovirus. Veterinary Pathology; 37: 254 - 263.
○
circovirus-2 and concurrent infrctions in the 23. Kyriakis SC, Saoulidis K, Lekkas S, Miliotis
○
field. Veterinary Microbiology; 98: 159 – 163. CC, Papoutsis PA and Kennedy S (2002): The
○
syndrome in different geographic regions of 24. Liu Q, Wang L, Willson P and Babiuk LA (2000):
○
○
PCR – restriction fragment length porcine circovirus DNA in serum from pigs with
○
○
between infections with PCV – 1 and PCV – 2. Journal of Clinical Microbiology; 38: 3474 -
○
○
2503.
○
10
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 5 - 11, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 5 - 11, 2009
○
Journal of Comparative Pathology; 123: 258 - and Respiratory Syndrome and Porcine
○
269. Circovirus 2. Journal of Virology; p. 3232-3239.
○
○
34. Rosell C, Segales J, Ramos - Vara JA, Folch
○
26. Mankertz A, Mankertz J, Wolf K and Bunk HJ
○
(1998): Identification of a protein essential for JM, Rodríguez - Arrioja GM, Duran CO,
○
Balascho M, Plana - Duran J and Domingo M
○
replication of porcine circovirus. Journal of
○
General Virology; 79: 381 - 384. (2000): Identification of porcine circovirus in
○
tissue of pigs with porcine dermatitis and
○
○
27. McNeilly F, Kennedy S, Moffet D, Meehan B.M, nephrophaty syndrome. Veterinary Record; 146:
○
Foster J.C, Clarke E.G, Ellis J.A, Haines D.M, 40 - 43.
○
○
Adair B.M, Allan G.M (1999): A comparison f
○
in situ hybridization and immunohistochemistry 35. Rosell C, Segales J, Plana - Duran J, Balasch
○
M, Rodriguez - Arrioja G.M, Kennedy S, Allan
○
for the detection of a new porcine circovirus in
○
formalin - fixed tissues from pigs with post - G.M, McNeilly F, Latimer K.S and Domingo M
○
(1999): Pathological, Immunohistochemical and
○
weaning multisystemic wasting syndrome
○
In - situ Hibridization Studies of Natural Cases
(PMWS). Journal of Virological Methods 80.
○
of Postweaning Multisystemic Wasting
○
123 - 128.
○
○ Syndrome (PMWS) in Pigs. J. Comp. Path. 120,
28. Meehan BM, McNeilly F, Todd D, Kennedy S, 59 - 78.
○
○
29. Morozov I, Sirinarumitr T, Sorden SD, Halbur Domingo M (1999): Diagnosing infectious
○
30. Nayar GPS, Hamel A and Lin L (1997): diagnostic. Journal of Swine Health and
○
Volume 134, Issue 1, p. 105-110. 41. Tischer I, Mields W, Wolff D, Vagt M and Griem
○
Domingo M (2001): Clinical and pathological 42. Wellenberg GJ, Pasch S, Bernadsen FW,
○
observations of pgs with postweaning Steverink PJGM, Hunneman W, Vorst TJK van
○
○
multisystemic wasting syndrome. Veterinary der, Peperkamp NHMT, Ohlinger VF, Schippers
○
33. Rovira A, Balasch M, Segales J, Garcia L, Plana- circovirus type 2 from pigs showing signs of
○
11
12
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 13 - 20, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 13 - 20, 2009
UDK:636.74:575.113.2
1
Katedra za biohemija, Fakultet za veterinarna medicina - Skopje
2
Katedra za molekularna biologija, Prirodno matemati~ki fakultet - Skopje,
3
Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo, R. Makedonija
e-mail: esmerov@fvm.ukim.edu.mk
ABSTRAKT
DNA mikrosatelitite pretstavuvaa kodominanten genetski marker koj nao|a {iroka primena
vo karakteriziraweto na biodiverzitetot na odredeni populacii.
Genetskata varijabilnost na populacijata na {arplanincite be{e odredena preku analiza
na 10 DNA mikrosatelitski lokusi (FH2361, DGN10, FH3287, FH3924, FH3608, FH3023, FH3489,
FH3721, FH4027 i FH2141).
Vo studijata bea vklu~eni 37 izvorni primeroci na {arplaninskoto ov~arsko ku~e (19 nizinski
{arplaninci i 18 planinski).
Informativnosta na DNA mikrosatelitskite lokusi be{e odredena spored (Polymorhism
Informativ Content-PIC), kako i spored brojot na detektirani aleli po lokus. Site deset DNA
mikrosatelitski lokusi bea visoko polimorfni.
Vo genomot na {arplaninecot najvisoka vrednost za PIC (Polymorphism Informativ Content) be{e
determinirana kaj lokus FH3023 (0.975), a najniska za lokusot FH3924 (0.812).
Brojot na detektirani aleli po lokus kaj {arplaninecot varira{e od 16 kaj lokusot FH2361,
pa do 33 kaj lokusite FH3023 i FH3489.
Intrapopulaciskata genetska varijabilnost be{e utvrdena preku brojot na detektirani
aleli za sekoj DNA mikrosatelitski lokus, prose~niot broj na aleli za site osum DNA
mikrosatelitski markeri i vkupniot broj na detektirani aleli, karakteristi~ni za
dadenata populacija.
Kaj populaciite na {arplaninci brojot na zaedni~ki aleli be{e najvisok vo lokusot FH2141
i iznesuva{e 49, od koi 35 heterozigoti i 14 homozigoti.
Spored dobienite rezultati od ovaa studija mo`e da se zaklu~i deka postoi relativno niska
genetska varijabilnost vo odnos na ispituvanite parametri kaj populacija na {arplaninci.
Ova soznanie, soglasno sli~nite studii na pogolem broj avtori implicira deka {arplaninecot
e relativno ~ista rasa koja pri odgleduvaweto ne e premnogu vkrstuvana so drugi rasi na
ku~iwa, koi se fenotipski sli~ni, so cel podobruvawe na nekoi karakteristiki na rasata.
datirat u{te od pred 15.000 godini, vremeto paleolitot, no tie soznanija se ograni~eni
○
na raniot neolit, od koj {to period postojat samo na odredeni kanidi, kako volkot ili
○
○
13
○
~akalot, no seu{te ne upatuvaat na postoe- se odnesuva na obezbeduvaweto i za{titata
○
weto na ku~eto. Sepak najrano otkrienite na stadata ovci od razli~nite predatori,
○
○
ku~e{ki koski datiraat od 6.600 godina pred volci, risovi, lisici.
○
na{ata era, a se pronajdeni na planinata
○
○
Jarno, sega{nata granica pome|u Irak i
○
Iran, dodeka pak prvite razli~ni kranialni
○
○
i mandibularni oblici na ku~e{ki koski
○
datiraat od 5.400-4.600 godina pred na{ata
○
○
era, a se otkrieni vo koritoto na rekata
○
Danube, dene{na Romanija.(1)
○
○
Site dosega{ni soznanija kako od
○
sociolo{ko-kulturolo{ki, taka i od nau~en
○
○
aspekt uka`uvaat deka korenite na
○
zbli`uvaweto pome|u ~ovekot i ku~eto treba
○
○
da se baraat vo postojanoto menuvawe na
○
na~inot na `ivot, preminuvaweto na ~ovekot
○
Slika 1. [arplaninski ov~arski pes
○
vo inteligentno su{testvo, potrebata od
(Canis lupus domesticus)
○
zgolemuvawe na mo}ta, menuvaweto na
○
○
Komparacijata na razli~nite rasi na ku~iwa kako i za drugite rasi na `ivotni (2). Ova
○
1000 bazni para, sli~no kako i kaj ~ove~kata na odredeni doma{ni `ivotni so nivnite
○
predel, nadmorska viso~ina od nad 1000 samo do odredeni soznanija bidej}i taa se
○
vo potoplite nizinski predeli, kako Postojat dva tipa na SSLP (Simple sequence
○
14
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 13 - 20, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 13 - 20, 2009
○
a) Minisateliti, isto taka poznati kako OD260 x 50 faktor i razreduvawe x 40 =μg
○
varijabilen broj na tandemski pov- DNA/ml.
○
toruvawa (variable number of tandem repeats
○
Pro~istenosta na DNA be{e odreduvana
○
VNTRs), kade povtoruva~kite edinici
○
preku odnosot i vrednosta od spektro-
dostignuvaat do 25bp.
○
fotometriraweto na 260nm i 280nm. Dokolku
○
b) Mikrosateliti, ili ednostavni tandemski odnosot e 1.8 se smeta deka izoliranata DNA
○
povtoruvawa short tandem repeats-STRs) se
○
ima dobar kvalitet.
○
kratki sekvenci na DNA, so golemina od 1- Intaktnosta na dobienata DNA e
○
6 bp koi se povtoruvaat pove}e pati edno
○
odreduvana so elektroforeza na 1% agarozen
○
po drugo i se karakteriziraat so visoka gel vo 1xTBE rastvor (90mM Tris, 90mM Borna
○
kiselina, 8mM EDTA, pH=8.3).
○
informativnost.
○
DNA mikrosatelitskite lokusi bea
○
○
amplificirani so koristewe na polimeraza
○
MATERIJALI I METODI veri`na reakcija (PCR-Polymerasis chain
○
reaction) (5).
○
○
Za amplifikacija na mikrosatelitskite
○
Vo studijata bea vklu~eni vkupno 37
lokusi e koristen Perkin-Elmer GeneAmp PCR
○
{arplaninci i toa 18 pretstavnici na ○
ependorfi od 200μl.
○
-H2O 14.0μl
○
458bp.
446bp.
442bp.
426bp.
418bp.
370bp.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
Slika 2. Denaturira~ka poliakrilamidna gel elektroforeza od PCR amplifikacii na lokusot FH3287
15
○
Goleminite na sekvencite se ot~itaa na Brojot na alelite koj DNA mikro-
○
○
nativna DNA elektroforeza vo polia-
○
satelitskiot lokus gi poseduva, ja poka`uva
○
○
krilamiden gel (DNA-PAGE). negovata polimorfnost, odnosno negovata
○
○
Dobienite parametri za alelnata informativnost. Spored FAO kriteri-
○
○
○
○
golemina i genotipot za sekoja individua bea umite, DNA mikrosatelitskite lokusi koi
○
○
statisti~ki obraboteni so programot se upotrebuvaat vo vakov tip na studii treba
○
○
CERVUS (6), odnosno determinirani alelnata
○
○
da poseduvaat najmalku 4 aleli.
○
○
frekvenca, prose~niot broj na aleli po Od dobienite rezultati mo`e da se
○
○
○
○
lokus, alelnata golemina i vrednosta na zabele`i deka razlikite pome|u izvorniot
○
○
Polymorphism Informativ Content (PIC) (7). i izvorno selektiraniot soj na {ar-
○
○
Golemina na alelite na lokusot 3287,
○
○
planinecot se zanemarlivi, odnosno se
○
○
genotipizirani so (DNA-PAGE). Od levo kon sveduvaat na nekolku karakteristi~ni aleli
○
○
desno: Marker; SD1=418/442bp.; SD2=370/
○
○
za soodvetnata populacija, koi mo`ebi bi
○
○
446bp.; SD3=426/454bp.; SD4=378/450bp.; bile pronajdeni i kaj izvorno selektiraniot
○
○
SD5=430/434bp.; SD6=430bp.; SD7=422/430bp.;
○
○
soj, dokolku bi se ispituval pogolem broj na
○
Marker; SD8=442/462bp.; SD9=426/430bp.;
○
individui, pred se od oblasta na Kosovo i
○
○
SD10=378/450bp.; SD11=418/434bp.; SD12=382/
○
○
Metohija, kade {to spored soznanijata se
○
434bp.; SD13=382/446bp.; SD14=382/434bp.;
○
○
○
u{te postojat nekolku linii na izvorni
Marker; SD15=370/434bp.; SD16=446/458bp; ○
○
{arplaninci. Zabele`itelni se odredeni
○
434bp. (slika 2)
○
○
○
○
REZULTATI I DISKUSIJA
○
○
○
○
Sepak, (8) naveduvaat deka dokolku alel- izvorniot tip na {arplaninecot, kako i
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
16
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 13 - 20, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 13 - 20, 2009
○
Vo studijata be{e vnesen i eden redok Informaciite koi se dobieni od ovaa
○
○
primerok na izvoren bel {arplaninec. studija, a koi se baziraat pred se na
○
Brojot na karakteristi~nite aleli vo goleminite na dobienite aleli, obse-
○
○
genomot na ovie {arplaninci mo`e da se rviranata i o~ekuvanata heterozigotnost,
○
smeta za realen, bidej}i ne bile predmet na vrednostite na polimorfizmot na desette
○
○
oblagodoruvawe so drugi rasi. Sepak, markeri, kako i karakteristi~nite aleli za
○
goleminata na populacijata mo`e da se javi populacijata ni uka`uvaat deka ne postojat
○
○
kako faktor koj bi go uslovil i so toa bi go odredeni karakteristi~ni aleli po {to na
○
ograni~il brojot na alelite koi se karakte- molekularno nivo bi se izdvoil izvorniot od
○
risti~ni za belite izvorni {arplaninci. izvorno selektiraniot tip na {ar-
○
○
Odredeni aleli bea detektirani samo kaj planinecot.
○
beliot izvoren {arplaninec, {to uka`uva Observiranata heterozigotnost kaj drugi
○
○
na toa deka se raboti za karakteristi~ni 28 rasi na ku~iwa, istra`uvani so 100
○
aleli za populacijata. Pri toa se dobieni mikrosatelitski markeri e razli~na od ve}e
○
○
opredeleni soznanija za postoewe na detektiranata kaj [arplaninskoto ku~e i
○
karakteristi~ni aleli za odredeni indivi- iznesuva kaj Pembroke Welsh corgi 0.630, Belgian
○
tervuren 0.650, Border collie 0.669, Australian
○
dui vo populacijata na izvornite beli
○
{arplaninci vo dva lokusa (DGN 10 i FH3023, shepherd 0.696 (ov~arski rasi), Borzoi 0.605,
○
primerok SD9 so golemina na aleli od 370/ Norwegian elkhound 0.623, Rhodesian ridgeback
○
○
402 i 338/350). Ovie primeroci vnatre vo 0.647, Greyhound 0.648 (lovni rasi), Bulldog
○
mnogu retki, pa upatno bi bilo dokolku se Eskimo dog 0.686 (nesportski rasi), Weimaraner
○
podlo`at na ispituvawa na istite lokusi, 0.657, Brittany spaniel 0.666 (sportski rasi), Bull
○
Diferencijacijata na genomite kaj terrier 0.515, Jack Russel terrier 0.758 (terieri),
○
planinec se sogleduva i preku razli~-nata Pomeranian 0.750, Boxer 0.474, Doberman pincher
○
genomot na dvete populacii. Pri toa za (rabotni rasi). Populacijata koja bila
○
teristi~ni aleli.
○
(9).
○
satelitskata DNA, koj ja opu{uva info- Isto~no Aziski ku~iwa Sapsaree, Jindo, HAD,
○
○
rmativnosta na genetskite markeri vo Kishy, Hokkaido, Akita, Shiba, Shih Tzu, Sakhalin,
○
site deset markeri kaj izvorniot i izvorno 1. Dobienite vrednosti, kako i vrednosti za
○
17
○
mikrosatelitskite lokusi koi bea odbra- upotrebeni vo istra`uvaweto na drugi
○
ni za istra`uvawe na [arplaninskta rasa rasi. Sepak neminovna e potrebata od
○
○
se visokoinformativni, {to se potvrduva voveduvawe na mati~na evidencija so
○
preku brojot na detektirani aleli po strogo specifi~ni visoko informativni
○
lokus i vrednostite na Polymorphic DNA regioni, so {to bi se sprovela
○
○
information content (PIC) po lokus. mati~na evidencija na izvornite pretsta-
○
○
vnici na rasata, no i istovremeno bi se
2. Goleminata na populacijata kako i brojot
○
spre~ilo razmno`uvaweto vo blisko
na ispituvani DNA mikrosatelitski
○
○
krvno srodstvo, kako i razmno`uvaweto so
○
markeri go uslovuva brojot na aleli koi
rasi so sli~en genotip.
○
se karakteristi~ni za genomite na
○
○
analiziranite populacii. Sepak, spored- 4. Stepenot na observiranata i o~ekuvanata
○
bata na alelite pome|u planinskiot i heterozogotnost se pribli`no sli~ni kaj
○
○
nizinskiot {arplaninec so ostanatite nizinskiot i planinskiot {arplaninec.
○
~etiri rasi na ku~iwa uka`uvaat na
○
5. Spored dobienite rezultati od ovaa studija
○
specifi~ni aleli vo devet od desette
mo`e da se zaklu~i deka postoi relativno
○
ispituvani lokusi.
○
niska genetska varijabilnost vo odnos na
○
3. Vrz baza na vrednostite za genetskata ○
○
ispituvanite parametri kaj populacija na
distanca, genetskiot identitet, alelnata {arplaninci. Ova soznanie, soglasno
○
○
ispituvani lokusi mo`eme da dojdeme do relativno ~ista rasa koja pri odgledu-
○
18
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 13 - 20, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 13 - 20, 2009
2
Department of Molecular Biology, Faculty of Natural Sciences - Skopje
3
Ministry of Agriculture, forestry and water economy, R.Macedonia
e-mail: esmerov@fvm.ukim.edu.mk
ABSTRACT
DNA Microsatellites are codominant genetic markers and they are widely used in the characterization of
biodiversity.
Genetic variability of sarplaninian shepherds populations was determinate on the basis of analyses of ten DNA
microsatellites loci (FH2361, DGN10, FH3287, FH3924, FH3608, FH3023, FH3489, FH3721, FH4027 and
FH2141).
In this study we have included 37 representative individuals from sarplaninian shepherd (19 lowland
sarplaninians and 18 mountain sarplaninians).
Informativnes of DNA microsatellites loci was determinate with parameter (Polymorphism Informative Content-
PIC), and according to the determinate number of alleles for each locus. All ten DNA microsatellite loci were
highly polymorphic.
In the genome of sarplaninian shepherd loci FH2141 showed highest PIC value (0.975), and the loci with
lowest PIC value was FH3924 locus (0.812).
Number of detected alleles for each locus in the genome of sarplaninian shepherd varies from 16 (FH2361) to
33 (FH3023 and FH3489).
Intrapopulation genetic variability was determinate according to the number alleles for each locus separately
in each population, mean number of alleles for all eight loci and with number of the characteristic alleles.
The most common alleles in populations of sarplaninian shepherds were detected in FH2141 loci, 49 (35
heterozygous and 14 homozygous).
Taking in consideration the research results from this study a conclusion can be drawn that the genetic variability
in Sarplaninian shepherd population is very low. This conclusion and similar stand points in the studies from a
significant number of other authors, implicates that the Sarplaninian shepherd is relatively pure breed rarely
interbred with phonotypic similar dogs in order to improve the characteristics of the breed.
LITERATURA
the NearEast was followed by hybridization with
○
dog family. Trends Genetics, 9, 218–224. 5. Mullis Kary B., 1993. Polymerase chain reaction
○
3. Dimitrievic V., Jovanovic S, Savic M, Trailovic Eggleston M. L., Hughes S. S., and Pedersen N.
○
○
R., 2005. Genetic polymorphism of blood proteins C., 2003. Analysis of Genetic Variation in 28 Dog
○
in yugoslav shepherd dog. Acta Veterinaria Breed Populations With 100 Microsatellite
○
○
19
8. Botstein D., White R., Skolnick M., Davis R. W., Microsatellite variation in the baltic sheep breeds.
○
○
1980. Construction of a genetic linkage map in Veterinarija, 21, 43-44.
○
man using restriction fragment length
○
polymorphisms. American Journal of Human 10.Kim K. S., Tanabe Y., Park C. K., and Ha J. H.
○
○
Genetics 32, 314-331. Genetic Variability in East Asian Dogs Using
○
Microsatellite Loci Analysis, 2001. The Journal
○
9. Griagaliunaite I., Tapio M., Viinalass H., Grislis
○
Z., Kantanen J., Miceikiane I., 2003. of Heredity 92:398-403
○
○
20
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 21 - 27, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 21 - 27, 2009
UDK:591.53.063:599.323.4.084
ABSTRAKT
Klu~ni zborovi: dietalna hrana, oksidativen stres, crn drob, hiperglikemija, diabeti~ni
staorci, diabetes mellitus.
VOVED
○
[e}ernata bolest (lat. diabetes mellitus) e bolest e nedostatok na insulin {to doveduva
○
○
ili apsoluten nedostatok na insulin, koj se teristi~ni znaci na {e}ernata bolest se:
○
la~i vo
○
`lezda i bilo koj faktor koj predizvikuva te`ina i diabeti~na koma (1).
○
21
○
[e}ernata bolest e ~esta endokri- staorci so induciran diabetes mellitus i
○
nopatija kaj `ivotnite, se javuva kaj ku~iwa
○
dietalna hrana i
○
i ma~iwa. Kaj ku~iwata, hroni~niot staorci so induciran diabetes mellitus i
○
pankreatit i imunata destrukcija na kletkite
○
insulin.
○
na pankreasot se najzna~ajni pri~ini za
○
pojava na {e}erna bolest. Kaj `enskite Predizvikuvawe na diabetes mellitus
○
○
ku~iwa, dvapati pove}e se pojavuva za
Eksperimentalniot diabetes mellitus kaj
○
razlika od kaj ma{kite. Postojat podatoci
○
staorcite be{e predizvikan so ednokratno
○
za pojava na {e}erna bolest kaj kravi, kowi,
aplicirawe i.p. na Streptozotocin (Sigma Aldrich
○
sviwi i ovci (2) i ~esto kaj ku~iwa i ma~ki.
○
Chemie, GmbH, Deutchland). Streptozotocin-ot
○
Kaj nekoj vidovi na ptici isto taka mo`e da
○
se pojavi hiperglikemija (1,2). pred aplikacijata go rastvaravme vo
○
citraten pufer 50 mM (pH 4.0) Pred
○
○
Vo osnovata na razvitokot na {e}ernata aplikacijata `ivotnite bea ostavani 12 ~asa
○
bolest le`i oksidativniot stres kako i na da gladuvaat. Kontrolnite `ivotni dobivaa
○
○
nejzinite komplikacii (3,4). Vo prilog na ednakov volumen na citraten pufer.
○
ova se podatocite dobieni od strana na
○
○
pove}e avtori koi registrirale namaluvawe Ishrana na eksperimentalnite `ivotni
○
na koncentracijata na kataliti~kata
○
aktivnost na enzimite tkiven glutation suva hrana tip Purina Veterinars Diets Colitis
○
tuvawa povrzani so oksidativ-niot stres, kaj koja ima{e induciran diabetes mellitus i
○
○
ima ist stepen na te`ina. Kaj mesojadite komercijalna hrana za staorci i insulin za
○
aplikacija na insulin, dodeka pak Tabela 1. Hemiski sostav na suvata hrana DCO
○
Kalcium 1.1%
○
Fosfor 0.95%
○
○
○
Skrob 31.3%
MATERIJAL I METODI
○
○
[e}eri 2.1%
○
kontrolna grupa C,
○
22
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 21 - 27, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 21 - 27, 2009
○
Analizi za tkivni antioksidanti
○
COlitis e formula koja obezbeduva kompletna
○
○
i izbalansirana ishrana za ku~iwa. Visokoto Aktivnost na superoksid dizmutaza
○
nivo na slo`eni jaglehidrati, zgolemena Aktivnosta na SOD vo hepar be{e
○
opredeluvana so set za opredeluvawe na SOD
○
koli~ina dietetski hranlivi vlakna i
○
umerenoto nivo na kalorii gi zadovoluvaat spored metodot na Winterbourn et. Al. (1975).
○
Edinicata za aktivnosta na SOD e
○
zgolemenite specifi~ni potrebi kaj ku~iwa
○
koj boleduvaat od diabetes mellitus i colitis. definirana kako suma od enzimskata
○
○
Dietetskata hrana za regulacija na aktivnost koja predizvikuva 50% redukcija
○
glukozata dostavuva so ponudata visoko nivo na bojata, za vreme na reakcijata so
○
superoksidniot anjon. Aktivnosta na SOD vo
○
na kompleksni jaglehidrati i zgolemeno nivo
○
na rastvorlivi i nerastvorlivi vlakna za da hepar se izrazuva vo edinici za SOD na mg
○
○
se minimizira promenlivosta na nivoto na protein.
○
glukoza vo krvta.
○
Aktivnost na glutation reduktaza
○
○
Visokoto nivo na kompleksnite jagleni- Aktivnosta na crnodrobnata glutation
○
reduktaza (GSSG-Red) be{e opredeluvana so
○
hidrati gi reducira fluktaciite na nivoto ○
na kolonot.
○
protein.
○
mukoza.
Za opredeluvawe na sodr`inata na
○
○
kacii.
○
od ribinoto maslo.
REZULTATI I DISKUSIJA
○
○
○
komplikacii t.e. zgolemeno nivo na vitamin oksidanti kako SOD i GSH. Zabele`anoto
○
23
○
glikolizacija na enzimite, koja se `ivotnite pod dietalen tretman ne e
○
zabele`uva pri pojava na diabetes mellitus.
○
promeneta {to ne e slu~aj kaj grupite koj se
○
Mo`en izvor za oksidativen stres kaj tretirani so STZ, kaj koi poka`uva visoko
○
{e}ernata bolest ja vklu~uva promenata na
○
signifikantna razlika (p<0.001) vo odnos na
○
redoks balansot rezultat na promenetiot onaa kaj kontrolnata grupa `ivotni. Isto
○
metabolizam na jagle hidrati i mastite,
○
takva visoko signifikantna razlika
○
zgolemuvaweto vo sozdavaweto na slobodnite
○
(p<0.001), poka`uva koncentracijata na
kislorodni grupi, i namaluvaweto na nivoto
○
vkupniot glutation kaj `ivotnite pod
na antioksidantite kako GSH i SOD.
○
○
eksperimentalen tretman koj e namalen vo
Od prika`anite vrednosti za dobienite
○
odnos na kontrolnata grupa `ivotni.
○
rezultati za aktivnosta na tkivnite enzimi
○
(SOD, TGSH i GSSG Red) vo uloga na Vrednostite na glutation reduktazata kaj
○
`ivotnite pod eksperimentalen tretman se
○
antioksidativna za{tita od kontrolnata
○
grupa `ivotni i grupata pod dietalen zgolemeni vo odnos na istite kaj kontrolnata
○
grupa i poka`uvaat visoko signifikantna
○
tretman se zabele`uva deka na krajot od
○
eksperimentot koncentracijata na SOD kaj razlika (p<0.001).
24
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 21 - 27, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 21 - 27, 2009
AOPP -
hepar
Diet : C n.s.
STZ : C p<0.05 (61,76%)
STZ+Diet : C p<0.001 (105%)
STZ+Ins. : C p<0.01 (67,64%)
PC- hepar
Diet : C n.s.
STZ : C p<0.001 (80%)
p<0.001
STZ+Diet : C (31,9%)
25
○
3. Za vreme traewe na eksperimentot se
ZAKLU^OK
○
zabele`uva progresivno, zna~ajno
○
zgolemuvawe vo koncentracijata na
○
Vrz osnova na dobienite rezultati za
○
glukozata, kaj site grupi osven kontrolna
vlijanieto na dietalnata ishrana (Purina
○
i grupata so dietalna hrana koe e
Veterinars Diets Colitis Canine Formula DCo), kaj
○
○
najizrazeno vo poslednata nedela.
staorci so induciran diabetes mellitus,
○
○
sledej}i gi markerite na oksidativen stres,
○
4. Dietalniot tretman kaj `ivotnite,
vo na{eto istra`uvawe mo`e da se izvedat
○
predizvika porast vo vrednostite na
○
slednite zaklu~oci.
○
klu~nite markeri na oksidativniot
○
insult: 1. vrednosta na oksidiranite
○
1. Sekojdnevnata klini~ka opservacija, za
○
soedinenija i 2. karbonilnite soedinenija.
vreme na tretmanot so STZ i dietalnata
○
○
hrana zabele`ani se karakteristi~ni
5. Dietalniot tretman kaj glikemi~nite
○
znaci na diabetes mellitus, kako nakos-
○
`ivotni predizvika namalena anti-
○
tre{eno krzno, zgolemeno urinirawe,
oksidativna za{tita ot~itana preku
○
gubewe na telesnata te`ina i katarakta.
namalenata kataliti~ka aktivnost na SOD
○
○
○
i vkupniot glutation, naporedno so
2. Dietalniot tretman kaj glikemi~nite
zgolemuvaweto na GSSG-Red koja u~estvuva
○
vo regeneracijata na glutationot.
○
26
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 21 - 27, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 21 - 27, 2009
ABSTRACT
Oxidative stress is currently suggested to play as a pathogenesis in the development of diabetes mellitus. There
are many reports indicating the changes in parameters of oxidative stress in diabetes mellitus. The role of
dietary management in diabetes mellitus is to provide a proper balance of total nutrients while meeting the
special dietary needs of the patient. Complex carbohydrates and dietary fiber help to delay the absorption of
glucose from the intestinal tract and minimize postprandial fluctuation of glucose. The present study was
designated to evaluate the effect of special antidiabetic diet treatment upon oxidative stress parameters in the
initial stages of the development of diabetes. The findings of the present study suggest that special diet formula
useful for prevention of progressive hyperglycaemia in aged provoked diabetes in dogs could not restore the
imbalance of cellular defence mechanism provoked by streptozotocin. Soluble fiber in the diet may also prolong
gastrointestinal transit time, allow greater water absorption, and promote the production of short chain fatty
acids which nourish the intestinal mucosa.
Key words: diet food, oxidative stress, liver, hiperglycemia, diabetic rats, diabetes mellitus.
○
merino sheep
○
Diabetes. 40:405-412.
○
3. Halliwell, B.and Gutteridge, J.M.C. (1999): Free 8. Oberley, L.W.,(1988): Free radicals and diabetes.
○
radicals in biology and medicine. Oxford Free Radical Biol Med., 5:113-124.
○
○
4. Halliwell B. And Gutteridge (1985), The Appleton , D.J. Lederer, R. (2004): Canine and
○
importance of free radicals and catalytic metal Feline Diabetes mellitus: Nature or Nurture?
○
○
ions in human diseases, Mol. Aspects Med., 8 Amer.Soc. for Nutriton. Scien. 2072S-2080S.
○
○
○
Melvin J. Swenson
○
Jamshidi S., Farhangi A., Allah Verdi, Mofidian Amer.Soc. for Nutriton. Scien. 2072S-2080S
○
○
27
28
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 29 - 35, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 29 - 35, 2009
UDK:639.3.09:615.371
ABSTRAKT
dal Rucker (25) i vo negova ~est od strana na konzumnite ribi. Od tie pri~ini, najdobar
○
salmonidni vidovi ribi, a vo Republika endemi~na ili postoi rizik od nejzina pojava
○
29
○
profilaksa so vakcinacija i prva bolest za inaktiviraniot bujon na krven i triptozen
○
koja e proizvedena komercijalna vakcina (21, soja agar inkubirani na 25OS za vreme od 72
○
22, 29). Prva uspe30{na eksperimentalna
○
~asa.
○
vakcinacija e izvr{ena vo 70-te godini od
○
minatiot vek, a za metodot za podgotovka na Vid na riba i uslovi na ~uvawe
○
vakcinata izvestuvaat Ross i Klontz (24). Croy
○
i Amend (8) prvi uspe{no primenile
○
Eksperimentot be{e sproveden so
○
vakcinacija protiv vibriozata so forma- podmladok na kaliforniska pastrmka
○
(Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) so
○
linski preparat i metod na kratkotrajno
○
potopuvawe. Istata postapka e usvoena i vo prose~na masa od 4,5 g nabaven od ribnik vo
○
imunoprofilaksata na jersiniozata (9). koj ne be{e utvrdeno prisustvo na Y.ruckeri.
○
○
Denes postojat golem broj proizvoditeli na Ribata be{e ~uvana vo bazen na
○
komercijalni vakcini protiv jersiniozata
○
komercijalen pastrmski ribnik pregraden so
mre`a na dva dela so volumen od po 1,5 m3. I
○
kaj salmonidite. Najgolem del od niv se
○
bazirani na formalinska inaktivacija na vo dvata dela od bazenot bea nasadeni po 120
○
○
bujonska kultura od pri~initelot i edinki (vkupno 240). Ribite vo gorniot
○
aplikacija na vakcinata so kratkotrajno pregraden del ja pretstavuvaa vakcinalnata
○
potopuvawe na ribite vo razredena
○
grupa, a ribite vo dolniot del, kontrolnata.
vakcinalna suspenzija (2, 20, 27). I pokraj
○
○
Uslovite na ~uvawe bea - protok na voda 5
postoeweto na komercijalni vakcini, novite
l/s, temperatura na voda 15,5OS i koncentra-
○
vo terenski uslovi.
○
○
○
○
MATERIJAL I METODI
○
○
proverena so inokulacija na 1 ml od
○
30
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 29 - 35, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 29 - 35, 2009
○
Vakcinacija na ribite Vo toj period, site uginati ribi i ribite so
○
○
Vakcinacijata be{e sprovedena 21 den po izrazeni klini~ki simptomi na jersinioza
○
naseluvaweto na podmladokot. Poradi bea otstranuvani od ribnikot i testirani na
○
prisustvo na Y. ruckeri.
○
pojavata na nespecifi~na smrtnost kako
○
rezultat na manipulativniot stres i Efikasnosta na vakcinata be{e utvrdena
○
ednostavna kalkulacija na rezultatite, po 20
○
so presmetuvawe na relativniot procent na
○
edinki i od dvete grupi bea otstraneti od pre`ivuvawe (RPP) na ribite po
○
eksperimentot.
○
ve{ta~kata infekcija spored slednava
○
Podgotvenata vakcina vo koli~estvo od formula:
○
200 ml, vo poseben plasti~en sad be{e
○
razredena so 1800 ml voda od ribnikot (1:10).
○
RPP % = ( 1 – A / B ) x 100
○
Vo vaka podgotvenata suspenzija, ribite od
○
○
vakcinalnata grupa bea potopuvani za vreme kade e
○
od 30 sec. Vkupno bea vakcinirani 100 edinki.
○
○
Ribite od kontrolnata grupa (n=100) bea A- procent na uginati ribi od vakcinalnata
○
potopuvani samo vo voda od ribnikot. grupa
○
○
So cel spre~uvawe na poslabiot B- procent na uginati ribi od kontrolnata
○
imunolo{ki odgovor poradi stresot grupa
○
○
31
REZULTATI
100 11 11
100 87 87
so cel testirawe na avtogena vakcina kako upotreba i davaat odli~ni rezultati kaj ribi
○
kade bolesta se javuva. Odredeni iskustva vo (15), Johnson i Amend (16), Newman i Majnarich
○
○
proizvodstvoto na vakcina protiv jersi- (19) i Raida i Buschman (22). Ovie avtori vo
○
13, 14, 15, 16, 17, 19, 22). ribite so te`ina 4 - 6 g. Ve{ta~kata
○
○
32
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 29 - 35, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 29 - 35, 2009
○
ve{ta~ka infekcija na ribite so imerzija e na komercijalnata vakcina.
○
○
opravdan so ogled na telesnata te`ina na Utvrdenoto pre`ivuvawe na ribite vo
○
ribite vo eksperimentot, ednostavnosta na kontrolnata grupa vo koja mortalitetot
○
izveduvaweto i prirodniot na~in na
○
iznesuva{e 87%, potvrdi deka dozata za
○
vleguvawe na antigenot vo organizmot. ve{ta~ka infekcija e pravilno odredena (8,
○
Steknatite iskustva na drugi avtori i 15, 28) i ovozmo`i da go presmetame
○
○
visokiot procent na za{titeni ribi vo ova relativniot procent na pre`ivuvawe na
○
istra`uvawe uka`uvaat deka i pokraj
○
ribite kako edinstveno merilo za testirawe
○
postoeweto komercijalni vakcini za na vakcinata. Dobienata vrednost za RPP od
○
kontrola na jersiniozata, najdobro e vakci-
○
87,4% zna~itelno ja nadminuva dolnata
○
nacijata da se sproveduva vo ribnik kade se
granica od 60% prepora~ana od Johnson i sor.
○
pojavuva zaboluvaweto so izolat dobien od
(15), odnosno 70% kako {to naveduva Ward (28)
○
istiot ribnik. Austin i sor. (3) vo istra-
○
i uka`uva na visok stepen na steknata
○
`uvawata sprovedeni vo Velika Britanija
○
specifi~na otpornost kaj vakciniranite
utvrdile prisustvo na t.n. nova biogrupa na
○
Yersinia ruckeri protiv koja komercijalnite edinki.
○
○
vakcini ne poka`ale zadovolitelen efekt. Sporedeno so drugite metodi na vakci-
○
niranite edinki.
○
33
AUTOGENOUS VACCINATION FOR CONTROL OF YERSINIOSIS
(YERSINIOSIS SALMONIS) IN THE SALMONID AQUACULTURE
IN REPUBLIC OF MACEDONIA
Cvetkovik Aleksandar1, Hristovski Miso1, Stojanovski Stojmir2,
Mrenoski Slavco3, Cvetkovik Iskra3
1
Department for biology and pathology of fish, honey bees and wildlife,
Faculty of Veterinary Medicine - Skopje
2
Hydrobiologcal Institute, Republic of Macedonia
3
Department for Microbiology and Immunology,
Faculty of Veterinary Medicine - Skopje
e-mail: acvetkovic@fvm.ukim.edu.mk
ABSTRACT
The aim of this study was to produce an autogenous vaccine from Yersinia ruckeri isolate and to test it’s efficacy
in field conditions.
Colonies of Yersinia ruckeri biotype I isolated from rainbow trout with haemorrhagic septicemia were cultivated
in TSB and inactivated with formalin. The vaccine was diluted and administered by immersion of rainbow trout
fry (~ 4.5 g BW) in the vicinal suspension. The experimental infection was done 28 days post vaccination by
immersing the fry in infectious suspension of the same isolate. Mortality of the control and vaccinated fish was
87% and 11%, respectively. Vaccinated fish showed high level of gained specific resistance to the infection (RPS
87,4%).
McCarthy D.H. (1983) Some factors affecting the Immunisation of salmonids against Yersinia
○
Pathogens: Disease in Farmed and Wild Fish, 7. Cossarini-Dunier M. (1986) Protection against
○
4th ed. Praxis Publishing, Chichester UK, pp. enteric redmouth disease in rainbow trout, Salmo
○
○
ruckeri from diseased rainbow trout 8. Croy T.R. and Amend D.F. (1977) Immunization
○
and Applied Microbiology 26, 127–131. vibriosis using the hyperosmotic infiltration
○
○
4. Bullock G.L. and Anderson D.P. (1984) technique. Aquaculture 12, 317-325.
○
Symposium on Fish Vaccination. OIE, Paris, pp. Press Limited, London NW1 7DX. pp. 259.
○
○
5. Cagirgan H. and Tanrikul T. (1998) Testing the Fanning G.R. (1978) Yersinia ruckeri sp.nov.,
○
effectiveness of a Yersinia vaccine in infected and the redmouth (RM) bacterium. International
○
○
chemically treated juvenile rainbow trout Journal of Systematic Bacteriology 28, 37–44.
○
○
34
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 29 - 35, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 29 - 35, 2009
11. Furones D.M., Rodgers J.C. and Munn B.C. 20. Noga E.J. (2000) Fish Disease Diagnosis and
○
○
(1993) Yersinia ruckeri, the causal agent of Treatment. Blackwell Publishing Professional,
○
enteric redmouth disease (ERM) in fish. Annual Ames, Iowa 50014.
○
○
Rev. of Fish Diseases, 105-125.
○
21. Plumb J.J. (1999) Health maintenance and
○
12. Hristovski M. i Stojanovski S. (2005) principal microbial diseases of cultured fishes.
○
○
Biologija, Odgleduvawe i Bolesti na Iowa State University Press, Ames, Iowa, 50014,
○
Ribite. Nacionalen forum za za{tita na pp. 342.
○
○
`ivotnite na Makedonija, Skopje, str.
○
370. 22. Raida M.K. and Buchmann K. (2008) Bath
○
vaccination of rainbow trout (Oncorhynchus
○
13. Jeremic S. and Andjelic D. (2000) Immersive
○
mykiss) against Yersinia ruckeri: Effects of
○
vaccination of young rainbow trout
temperature on protection and gene expression.
○
(Oncorhynchus mykiss-Walbaum) with Yersinia
○
Vaccine 26 (8), 1050-1062.
○
ruckeri bacterin. Acta Veterinaria (Beograd) 50,
○
2-3, 77-82. 23. Rodgers C.J. (1991) The usage of vaccination
○
○
14. Johnson K.A., Flynn J.K. and Amend D.F. and antimicrobial agents for control of Yersinia
○
(1982a) Duration of immunity in salmonids ○
○
ruckeri. Journal of Fish Diseases 14, 291–301.
vaccinated by direct immersion with Yersinia
○
15. Johnson K.A., Flynn J.K. and Amend D.F. "Redmoutd Disease". Journal of the Fisheries
○
○
(1982b) Onset of immunity in salmonid fry Research Board of Canada 22, 713–719.
○
Comparison of efficacy of several delivery 26. Tebbit G.L., Erikson J.D. and Vandewater R.B.
○
methods using Yersinia ruckeri bacterin on (1981) Development and use of Yersinia ruckeri
○
○
rainbow trout, Salmo gairdneri Richardson. vaccines to control enteric redmouth disease.
○
17. Johnson K.A. and Amend D.F. (1983b) Efficacy Serodiagnostics and Fish Vaccines, Leetown,
○
bacterins applied by oral and anal intubation of Standardisation 49, pp. 395–401.
○
○
18. Markic Z., Hristovski M., Pejkoski C., Mrenoski Haesebrouck F. and Chiers K. (2007) Yersinia
○
Balcanica ’99, Plovdiv, Bulgaria. 28. Ward P.D. (1982) The development of bacterial
○
salmon, Oncorhynchus kisutch (Walbaum), with 29. Woo P.T.K. and Bruno D.W. (1999) Fish
○
a Yersinia ruckeri bacterin. Journal of Fish Diseases and Disorders Volume 3: Viral,
○
○
35
36
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 37 - 43, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 37 - 43, 2009
UDK:637.12’62.055:579.8
ABSTRAKT
Ovoj trud ima{e za cel vo prv plan da ja utvrdi momentalnata sostojba vo R.Makedonija
so brojot na bakteriite vo surovoto kravjo mleko koi se eden od elementite koi go
definiraat kvalitetot na istoto, a vo vtor plan da gi opi{e nekolkute faktori
koi doveduvaat do zgolemuvawe na brojot na bakteriite vo surovoto kravjo mleko.
Za potrebite na ova istra`uvawe bea analizirani 3470 primeroci na surovo kravjo
mleko za vkupen broj na bakterii, zemeni od laktofrizeri na otkupnite punktovi vo
nekolku regioni na R. Makedonija vo periodot od januari do mart 2009.
Po napravenite analizi utvrdeno e deka parametrite dadeni vo nacionalnata
legislativa gi ispolnuvaat 56.20% od primerocite. Po napravenata sporedba so
Evropskata regulativa se poka`a deka samo 18.0% od primerocite gi ispolnuvaat
kriteriumite dadeni vo istata.
Rezultatite uka`uvaat na nedovolna higiena pri ~uvaweto i iskoristuvaweto na
mle~nite kravi, nepravilno postapuvawe so mlekoto po molzeweto, a seto toa e
rezultat na nedovolnite poznavawa na farmerite za higienata vo primarnoto
proizvodstvo na mleko.
92/46 (Council directive 92/46/EEC laying down ispituvawe na kvalitetot na surovo mleko
○
the market of raw milk, heat-treated milk and milk- Skopje vo 2008 godina izgotvi preliminarna
○
37
○
nata legislativa, dodeka 10.7% od aureus ne se smeta za eden od povlijatelnite
○
○
primerocite odgovaraa na kriteriumite na faktori iako se utvrdeni i do 60.000
○
Evropskata legislativa. bakterii vo ml pri infekcija so ovoj
○
○
mikroorganizam (7). Samata detekcija na
○
Faktori koi vlijaat na vkupniot broj patogenite mikroorganizmi vo mlekoto ne
○
bakterii vo surovoto kravjo mleko
○
sekoga{ uka`uva deka poteknuvaat od
○
`ivotni so mastitis. Ovie potencijalni
○
○
Mlekoto se sintetizira vo specijalizi- predizvikuva~i na mastitisi mo`at da se
○
rani kletki za taa namena vo mle~nata javat vo mlekoto od drugi izvori kako na
○
pr. ne~isti `ivotni, slaba higiena na
○
`lezda i vo momentot na sekrecija od
○
alveolite vo vimeto mlekoto e sterilno opremata ili pak lo{o izvedeno ladewe na
○
mlekoto. Zgolemuvaweto na brojot na
○
(17). Po ovaa faza na produkcija na mlekoto
○
kontaminacijata so mikroorganizmi mo`e somatski kletki vo mlekoto mo`e da
○
da se javi od tri glavni izvori (3) i toa: od poslu`i kako dokaz deka bakterijata koja
○
○
samoto vime, od nadvore{nosta na vimeto predizvikuva mastitis mo`e da prediz-
○
i pri rakuvaweto so mlekoto i od opremata vikuva i zgolemen broj bakterii vo
○
○
za ~uvawe na mlekoto. Zdravstvenata mlekoto. Ova se ~ini poverodostojno za
○
sostojba i higienata na `ivotnoto, ○
○
Streptococcus spp. otkolku za Staph. aureus, koj
okolinata vo koja se ~uva i molze i se izla~uva vo mlekoto vo pomal broj (4).
○
vo mal stepen ili nezna~itelno kon brojot se povrzani so ko`ata na `ivotnoto ili so
○
○
mastitisot vrz vkupniot broj mikroorga- mleko i poradi pri~inata {to ovie
○
bakterii vo ml (3).
○
38
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 37 - 43, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 37 - 43, 2009
○
poteknuvaat od postelkata i go konta- ferira psihrofilnite bakterii koi mo`e
○
miniraat vimeto se naj~esto: streptokoki, da se najdat vo mlekoto poteknuvaj}i od
○
○
stafilokoki, koliformni, sporogeni ne~isti `ivotni, od okolinata i od slabo
○
bakterii i drugi Gram-negativni odr`uvana oprema. Minimiziraweto na
○
○
mikroorganizmi. Na vimeto mo`e redovno nivoto na kontaminacija na mlekoto od
○
da se pronajdat i termofilni (bakterii koi ovie izvori }e go namali i brojot na
○
○
ja pre`ivuvaat pasterizacijata) i psihrofilnite bakterii i nivnoto
○
psihrofilni soevi na bakterii (bakterii pozna~ajno u~estvo vo vkupniot broj
○
○
koi rastat na niski temperaturi) bakterii. Ovoj tip na bakterii se osetlivi
○
naveduvaj}i deka kontaminacijata od na termi~ki tretman i ne ja pre`ivuvaat
○
○
nadvore{nosta na vimeto mo`e da ima pasterizacijata.
○
ogromno vlijanie vrz vkupniot broj na Pri uslovi na lo{o izvedeno ladewe na
○
○
bakterii (3). mlekoto na temperaturi povisoki od 6°C,
○
ovozmo`eni se uslovi za razvoj i na drugi
○
Vlijanieto na odr`uvaweto na
○
mikroorganizmi osven na psihrofilnite.
○
opremata i procedurite za sanitacija: Iako vakvi incidenti se poretko se
○
○
Stepenot na higienata na sistemot za slu~uvaat, potrebno e pogolemo vnimanie
○
molzewe vlijae na vkupniot broj bakterii ○
○
pri transportot na mlekoto so kanti.
najmnogu od site drugi navedeni faktori Streptokokite naj~esto se povrzuvaat so
○
is~isteni so topla voda. Ako pri ova primeroci vo periodot od januari do mart
○
zaostane pomala koli~ina na mleko toga{ 2009 zemeni od proizvoditeli niz razli~ni
○
○
39
Denmark). Ovoj aparat raboti na princip na Brojot na ispitanite primeroci koi gi
○
○
boewe na bakteriite so fluoroscentna boja. ispolnuvaat kriteriumite od Evropskata
○
regulativa (Council Directive 92/46 EEC) za
○
Vo postapkata, po boeweto na bakteriite,
○
tenok film od primerokot mleko nanesen na vkupniot broj bakterii iznesuva 626
○
primeroci ili 18.0%. Ovoj rezultat mo`e da
○
rotira~ki disk pominuva pod objektivot na
○
fluoroscenten mikroskop. Ovoj mikroskop se okarakterizira kako slab, no sepak i vo
○
gi broi oboenite bakterii kako svetlosni ovaa kategorija ima podobruvawe od
○
○
pulsirawa koi se konvertiraat po elktron- minatogodi{nite rezultati kade u~estvoto
○
ski pat i se prika`uvaat kako numeri~ki na primeroci koi sodr`ea do 100.000 cfu/ml
○
○
rezultat. iznesuva{e 10.7%. Toa zna~i deka doma{nite
○
proizvoditeli na mleko gi prifa}aat
○
sovremenite normi i metodi vo pogled na
○
○
REZULTATI higienata, molzeweto, ishranata i ~uvaweto
○
na molznite kravi.
○
○
Od dobienite rezultati (Tabela 1) mo`e
○
○
da se zaklu~i deka spored doma{nata
○
regulativa 56.20% od primerocite gi DISKUSIJA
○
○
ispolnuvaat zadadenite kriteriumi. Ova e
○ Procentualnoto u~estvo na primeroci
zna~itelno podobruvawe za kratok period od ○
40
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 37 - 43, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 37 - 43, 2009
○
legislativa ova u~estvo iznesuva 18.0%. ZAKLU^OK
○
Postoi podobruvawe vo ovaa kategorija vo
○
○
odnos na minatogodi{nata studija (16) kade Po napravenite ispituvawa i sumirawe
○
u~estvoto iznesuva{e 41.55% odnosno na rezultatite zaklu~okot e deka hi-
○
○
10.7%. gienskite normi vo primarnoto proiz-
○
Kontaminacijata so mikroorganizmi na vodstvo na kravjo mleko vo R. Makedonija
○
○
surovoto mleko mo`e da bide so razni seu{te se na nisko nivo. So isklu~ok na mal
○
vidovi na bakterii od mnogu izvori. broj na farmeri, pogolemiot del od niv ne
○
Poradi ova odreduvaweto na pri~inata za
○
gi po~ituvaat dosledno procedurite za
○
pojavata na visok broj bakterii ne e higiena vo ~uvaweto, iskoristuvaweto i
○
sekoga{ lesno. Iako naj~esto postoi eden hraneweto na molznite kravi. Ova sigurno
○
○
va`en izvor za visokiot broj bakterii vo deka ja naglasuva potrebata od dopol-
○
zbirnoto mleko, ova mo`e da bide rezultat nitelno anga`irawe na licata koi se
○
○
i na kombinacija od pove}e faktori (na pr. vklu~eni vo celiot proces na mleko-
○
ne~ista oprema i slabo ladewe). proizvodstvo tuka vklu~uvaj}i gi far-
○
○
merite, doktorite po veterinarna medi-
○
cina koi rabotat vo praksata, nau~niot
○
○
kadar od obrazovnite institucii kako i
○
mlekarite.
○
41
FACTORS THAT INFLUENCE HIGH BACTERIAL
COUNT IN RAW COW MILK
ABSTRACT
This paper had two aims. The first one was to evaluate the current situation with the bacterial count in the
raw cow milk in R. of Macedonia, which is one of the elements that define the raw milk quality. The second
aim was to describe several factors that influence the most the bacterial count in the raw cow milk.
For the purposes of this study 3470 milk samples, taken from milk cooling tanks in several regions in R. of
Macedonia were taken in the period from January - March in 2009 year.
After the tests were finished it was identified that 56.20% of the samples fulfill the criteria given in the
national legislative. Compared with the EU legilsative it was noted that only 18.0% of the samples meet
the given criteria.
The results obtained clearly indicate at the insufficient hygiene in the breeding of the milk cows and incorrect
milk handling after the milking as a result of the unsatisfactory farmers knowledge for the hygiene procedures
in the primary milk production.
LITERATURA:
○
Document 120.
○
microbiology of raw milk. pp. 163-208 In Dairy D.E. Pritchard, G.L. Bowman, L.E. Heider,
○
○
Microbiology, Vol. 1. Robinson, R.K. (ed.) B.L. Brockett and H.R. Conrad. 1989. Bacterial
○
4. Fenlon, D.R., D.N. Logue, J. Gunn, and J. commercial dairies. J. Dairy Sci. 72:250.
○
○
Wilson. 1995. A study of mastitis bacteria and 9. Jeffrey, D.C. and J. Wilson. 1987. Effect of
○
herd management practices to identify their mastitis-related bacteria on the total bacteria
○
○
relationship to high somatic cell counts in bulk counts of bulk milk supplies. J. Soc. Dairy
○
5. Galton, D.M., R.W. L.G. Petersson, W.G. 10. Kurweil, R., and M. Busse. 1973. Total count
○
Merrill, D.K. Bandler, and D.E. Shuster. 1984. and microflora of freshly drawn milk.
○
○
in milk. J. Dairy Sci. 67:2580. for the Examination of Dairy Products, 15th
○
○
42
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 37 - 43, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 37 - 43, 2009
ed. American Public Health Association. 17. Tolle, A. 1980. The microflora of the udder.
○
○
Washington D.C. p 4. In Factors Influencing the Bacteriological
○
○
12. McKinnon, C.H., G.J. Rowlands, and A.J. Quality of Raw Milk. International Dairy
○
Federation Bulletin, Document 120.
○
Bramley. 1990. The effect of udder
○
preparation before milking and contamination
○
18. Zehner, M.M., R.J. Farnsworth, R.D.
○
from the milking plant on the bacterial
Appleman, K. Larntz, and J.A. Springer.
○
numbers in bulk milk of eight dairy herds. J.
○
1986. Growth of environmental mastitis
○
Dairy Res. 57:307.
pathogens in various bedding materials. J.
○
○
13. Olson, J.C. Jr., and G. Mocquat. 1980. Milk Dairy Sci. 69:1932.
○
and Milk Products. P.470. In Microbial
○
19. Pravilnik za posebnite barawa za
○
Ecology of Foods. Vol. II. J.H. Silliker, R.P.
○
Elliott. A.C. Baird-Parker, F.L. Bryan, J.H. bezbednost i higiena i na~inot i
○
○
Christion, D.S. Clark, J.C. Olson, and T.A. postapkata za vr{ewe na slu`benite
○
Roberts (eds.). Academic Press, New York,
○
kontroli na mlekoto i mle~nite
○
NY. proizvodi. "Sl. vesnik na RM" 157/2007
○
○
14. Palmer, J. 1980. Contamination of milk from ○ 20. EU 92/46/EEC Council directive laying down
the milking environment. In Factors
○
Influencing the Bacteriological Quality of on the market of raw milk, heat-treated milk
○
J. Dairy Sci. 72:1308. 21. Rysanek, D., Babak, V. and Zouharova, M. Bulk
○
16. Angelovski, Q., Jankuloski, D., Kosto- milk contamination with mastitis pathogens.
○
○
2004
○
43
44
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 45 - 53, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 45 - 53, 2009
UDK:637.5.055:579.8:614.31
ABSTRAKT
VOVED
○
znaci detektirani pri pregledot ante-mortem, 1%, ili pomalku od brojot na `ivotnite (1,
○
ili lezii detektirani pri inspekcijata post- 4). Od druga strana, `ivotnite za kolewe
○
45
○
mikroorganizmi vo razli~ni tkiva, a pritoa iskusen oficijalen veterinar i negovoto
○
pri inspekcijata ante mortem da ne poka`uvaat
○
vlijanie vrz induciranata vkrstena-
○
klini~ki znaci ili patolo{ki promeni koi kontaminacija.
○
podocna }e bidat vidlivi pri inspekcijata
○
post-mortem (1, 2). Vo tekot na koleweto i
○
Marker mikroorganizmi
○
obrabotkata na trupovite, patogenite
○
Koristevme dva laboratoriski marker
○
mikroorganizmi mo`at direktno ili indi- mikroorganizmi E. coli K12 i Pseudomonas
○
rektno da bidat preneseni na mesoto ili fluorescens koi se rezistentni kon
○
○
organite na koi prethodno ne bile prisutni. antibiotici.
○
Mikroorganizmite ne se vidlivi za OV vo
○
E. coli K12
○
tekot na sproveduvaweto na konvencio-
○
nalnata inspekcija na trupot, i so samata
○
So eza zedovme edna potvrdena kolonija
manipulacija na trupot i organite pri post- E. coli K12 (200 μl rezistentna na
○
○
mortem pregledot, mo`e da nastane Nalidiksi~na kiselina) od povr{inata na
○
○
dopolnitelna kontaminacija (3, 5). prethodno zaseana plo~a so nutritiven agar
○
Mesoto od cica~i i `ivina e predmet na i inkubirana na temperatura od 37°C za 24
○
posebni propisi pretstaveni vo Aneks IV od
○
~asa vo aerobni uslovi. Kolonijata ja
○
Regulativata 852/2004/EEC za organizacija na suspendiravme vo epruveta so 10 ml HBI (heart
○
kontaminacija na organite i 1 ml
○
patogenite agensi prisutni na trupot i suspenzija vo MRD koja sodr`i 7,98 log E. coli
○
Oficijalen veterinar
○
Sekoj od primerocite vo studijata be{e 10 ml TBS (Tryptic Soy Broth, Merck, Germany)
○
46
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 45 - 53, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 45 - 53, 2009
○
Procedura 2: Organite od vtorata grupa
○
decimalni razreduvawa za opredeluvawe na
○
gi pregleduvavme so palpacija i incizija od
brojot na bakterii vo ml inokulum. Ovoj
○
primerokot broj 1 kon primerokot broj 6 so
○
inokulum be{e iskoristen vo testiraweto
○
miewe na racete i bez sanitacija na no`ot
○
edinstveno za govedskite organi. Ino- pome|u sekoj poedine~en primerok
○
kulumot vo koli~estvo od 10 ml bakteriska
○
Procedura 3: Organite od tretata grupa
suspenzija vo MRD koja sodr`i 7,69 log Ps.
○
gi pregleduvavme so palpacija i incizija od
○
frulorescens/ml be{e apliciran vo limfnite
○
primerokot broj 1 kon primerokot broj 6 so
○
jazli so injektirawe. Izvr{ivme injekti- miewe na racete i so sanitacija na no`ot
○
rawe vo Ln. eparterialis, Ln. bifurcations sinister,
○
pome|u sekoj poedine~en primerok
Ln. bifurcationis dexter, Lnn. mediastinales
○
Potoa sekoj komplet organi gi vnesovme
○
craniales, mediales et caudales.
○
vo sterilna stomaher kesi i go tretiravme
○
kako edna proba i gi testiravme na marker
○
Organi od zaklani `ivotni mikroorganizmi E. coli K12.
○
○
Koristevme organi od goveda i ovci
○
neposredno zaklani vo klanica. Organite gi Postapka so govedskite organi
○
○
podelivme vo grupi. Go inokuliravme samo Vrz dvete grupi govedski organi
○
prviot organ od sekoja grupa so prethodno ○
○
najkratok mo`en rok po egzenteracijata primerokot broj 1 kon primerokot broj 6 bez
○
Za da ja izbegneme mo`nosta od
○
47
prisustvo na Ps. fluorescens, koj po
○
Ispirokot od organite go prefrlavme vo 180
○
ml plasti~ni sterilni ~a{ki ozna~eni so inkubacijata vo TSB za 24 ~ na 300C be{e
○
inokuliran so eza vrz povr{inata na CFC
○
broj na primerok i broj na organot i vedna{
○
gi ispora~uvavme vo laboratorija na agar koi sodr`i antibiotski dodatok.
○
○
testirawe.
○
Detekcija na test mikroorganizmi od
○
○
Laboratoriska postapka brisevi, oprema i pribor na OV
○
Broewe marker mikroorganizmi od sekoj Brisevite bea zemeni so primena na
○
○
primerok metodot na vla`en i suv bris. Brisevite bea
○
Od sekoj ispirok podgotvivme decimalno vneseni vo epruveti so 10 ml MDR, i kratko
○
razreduvawe so prefrlawe 1 ml vo epruveta
○
vreme po zemaweto bea odneseni vo
○
koja sodr`i 9 ml MRD, dobivaj}i razreduvawa laboratorija za obrabotka. Po me{aweto na
○
brisevite vo epruvetata so vorteks, 1 ml od
○
od 10-1 do 10-3. Od sekoe razreduvawe vo prazna
○
petrieva plo~a prefrlavme po 1 ml. Za sekoj bris be{e premesten vo epruveti koi
○
sodr`at 10 ml TSB i HIB za detekcija na
○
testirawe koristevme metod na razleani
prisustvo na marker mikroorganizmite E.
○
plo~i. Za E. coli K12 razleavme vrz plo~ata
○
so suspenzija 20 ml VRBG inkorporiran so 200 coli i Ps. fluorescens. HIB be{e inkubiran 37°C,
○
a TSB be{e inkubiran na 30°C vo vreme od 24
○
mg/ml nalidiksi~na kiselina, a za testirawe
○
na Ps. fluorescens CFC agar koi sodr`i ○
~asa. Site bujoni za zbogatuvawe, so eza bea
inokulirani na povr{inata na VRBG i CFC
○
REZULTATI
○
plo~a so VRBG koja sodr`i 200 μg/ml dadeni vo tabela 1. Organite ozna~eni so
○
○
Tabela 1. Rezultati od procedurite 1, 2 i 3 pri pregledot post-mortem pri pregled na ov~ite organi
izrazeni vo log
48
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 45 - 53, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 45 - 53, 2009
Tabela 3. Rezultati od procedurite 1 i 2 pri pregledot post-mortem na govedskite organi izrazeni vo log
49
Se zabele`uva deka transverot na kontaminacija e zna~itelno pomal vo sporedba so ov~ite
organi pri pribli`no isto koli~estvo inicijalni inokulumi. Pri~inata za toe verojatno e
masata i pogolemata povr{ina na govedskite organi. Pri primena na procedurata 1 vo koja
OV ne gi mie racete i no`ot utvrdivme transfer samo do tretiot primerok. Za sporedba, so
primena na procedurata 2 vo koja OV gi mie racete i go mie i sanitira no`ot vedna{ me|u
sekoj pregledan organ kontaminacijata se prenesuva za eden organ pove}e vo sporedba so
ov~ite organi me|utoa so nezna~itelno nivo na kontaminacija od 0,69 log/ml. Grafi~ki prikaz
na dobienite rezultati e pretstaven vo grafikon 2.
Identi~no kako i vo slu~ajot so ov~ite organi i kaj govedskite organi pristapivme kon
detekcija na prisustvo na marker mikroorganizam E. coli K12 vo ispirokot od negativnite
organi. I vo ovoj slu~aj utvrdivme deka kontaminacijata e prenesena vo dva sledni organa vo
sekoja grupa vo koi ne sme utvrdile marker mikroorganizmi odnosno nivniot log/ml bil 0.
Rezulatatite od detekcijata na E. coli K 12 vo ispirokot od govedskite belodrobni krila se
dadeni vo tabela 4.
Tabela 5. Rezultati od procedurite 1 i 2 pri pregledot post-mortem na govedskite organi izrazeni vo log
50
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 45 - 53, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 45 - 53, 2009
Tabela 6. Rast na E. coli K12 na VRBG agar (od HIB) po pregledot na govedskite organi
51
Zabele`livo e deka kontaminacijata od organite se prenesuva bez razlika na toa dali
inspektorot gi mie i sanitira racete i no`ot. Toa zna~i deka kontaminacijata ne mo`e da
se otstrani bez razlika na brojot na pregledanite organi so primena na procedurite 1 i 2.
Tabela 7. Rast na Ps. fluorescens na CFC agar (od TSB) po pregledot na govedskite organi
ZAKLU^OK
na 45 0 C, ne e vozmo`no da se izmijat
○
○
organizmi.
pri post-mortem pregledot. Dobienite
○
izbegnuvawe na kontaminacija na
○
neposakuvanoto rasprostranuvawe na
○
dr{kata i no`ot nitu ja mie koga istata e OV mo`e da bide reducirana, no za `al ne
○
52
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 45 - 53, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 45 - 53, 2009
ABSTRACT
Red meat and poultry meat is subject of legislation presented in Annex IV of Regulation 852/2004/EEC.
Regulation is based on principle of individual examination and if necessary, palpation and incision of lymph
nodes, offal and where necessary carcass from slaughtered animals at the slaughter line. Potentially pathogenic
agents present on the carcass and offal through physical contact (palpation and incision) are source for
contamination of the palms and equipment of meat examiner that pose risk for cross contamination. The role of
official veterinarian (OV) in transfer of contaminants is extremely important, having in mind that during his
work he manipulates with large number of offal and carcasses. To estimate the role of OV in carcass contamination
during meat examination in this study we use 12 cattle and 18 sheep sets of organs and afterwards we inoculate
them with two laboratory marker microorganisms E. coli K12 and Pseudomonas fluorescens. Offal were divided
in groups composed from 6 samples and they were numerated. Examination of the offal is performed from
sample number 1 to sample 6 using three different procedures: 1) without washing of hands and knife sanitation
between each sample; 2) with washing of hands and without sanitation of the knife between each individual
sample; 3) with washing of the hands between each individual sample. After that from each set of offal the
number of marker microorganisms were determined and swabs were taken from the equipment that have been
used in examination and surface of the hands of OV before and after the examination. From achieved number
of marker microorganisms it can be noticed that in procedure where sanitation is not performed there is highest
transfer of contamination marker microorganisms, while in procedure where sanitation is performed transfer
of contamination have been disrupted and isn’t going further. Swabs token from the equipment and hands of
examiner after washing it can be noticed that despite washing there are still markers microorganisms present
on the equipment.
the scientific panel on biological hazards on the 5. Slaughter and Dressing. Eds. M.H. Hinton and
○
○
request from the commission on meat inspection C. Rowlings. University of Bristol Press, UK, pp.
○
hygienic efficiency of conventional and inverted European Commission: Trends and sources of
○
Bacteriology, 81, 225-234. and man in the European Union and Norway in
○
2001.
○
Logtestijn, J.G. (1993.) Efficacy of current EC 7. Harbers, A.H.M. (1991.) Aspects of meat
○
revisions with respect to microbiological safety for slaughter pigs. Thesis, Utrecht University, 136
○
and quality assurance – A critical review. Vet. Rec. (quoted by Snijders and van Knapen, 1993).
○
○
4. Cenci Goga, B.T., Trevisani, M., Loschi, A.R. for developing countries. FAO, Rome.
○
○
53
54
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 55 - 69, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 55 - 69, 2009
UDK:636.4.09:611.136.7
ABSTRAKT
Klu~ni zborovi: svinski bubrezi, bubre`na artrija, segmentalni arteriii, korozivni odlivki,
klasifikacija
○
○
55
○
zajacite(32), kozite i ovcite(4-6), gove- koj e dodaden heparin(250 i.e/l NaCl) za da se
○
○
data(22), majmunite(21) i nekoi divi spre~i koagulacijata na zaostanatata krv vo
○
`ivotni(20) distribucijata na segmen- bubre`nite kapilari(27, 34). Potoa
○
talnite granki na a.renalis vo bubrezite e
○
bubrezite se izmivaat so ladna proto~na
○
dobro prou~ena. Iako vaskularnata voda vo vremetraewe od 12 ~asa. Pred
○
○
anatomija na svinski bubrezi intezivno se injektirawe na polimerot, krvnite sadovi na
○
istra`uva vo poslednata dekada(15, 30, 35) se bubrezite povtorno se ispirat so do-
○
○
u{te postoi nedostatok na podatoci za polnitelni 50ml fiziolo{ki rastvor so {to
○
razgranuvaweto na segmentalnite arterii vo celosno se odstranuva zaostanatata krv od
○
○
bubre`niot parenhim. nivniot lumen(34).
○
Tokmu zatoa celta na ovoj trud e Kaj vaka podgotvenite bubrezi, vo
○
stebloto na a.renalis so pomo{ na {pric i
○
anatomska klasifikacija na segmentalnite
○
artrii vo svinski bubrezi vrz osnova na kontinuiran blag pritisok se injektira 5-
○
○
nivnata postavenost i distribucija vo 8ml silikonska masa vo koja e dodaden crven
○
pigment(BIODUR Paste Red AC50) dodeka
○
bubre`niot parenhim.
○
preku ureterot se injektira 10-15ml silikon.
○
○
Za podobra vizuelizacija na karli~no-
○
MATERIJAL I METODI ~a{keniot sistem, vo silikonot kaj odredeni
○
○
vo klanica. Izvadeni se vo par zaedno so Kaj dvete rasi, utvrdeno e deka sekoj
○
golemite krvni sadovi (aorta i v.cava caudalis) bubreg ima edna bubre`na arterija(a.renalis).
○
○
od injektiranata masa.
○
postoi.(p>0.05) (tabela 1)
injektirani so 50ml fizilo{ki rastvor vo
○
○
56
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 55 - 69, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 55 - 69, 2009
Kaj tipot I, (79.03% kaj landras/jork{ir i 82.97% kaj dalland)(p>0.05), primarnite granki
na a.renalis (ramus cranialis et ramus caudalis) preku bubre`niot sinus dospevaat vo kranijalniot
odnosno kaudalniot pol na bubregot i potoa gi davaat zavr{nite segmentalni arterii koi
se razgranuvat vo tri podvarijacii ozna~eni kako: Ia, Ib i Ic.
57
Slika 1. Ventralna povr{ina na karli~no-~a{ken sistem i arterii od lev bubreg na sviwa. Arteriski
tip Ia. Bubre`nata artrija(AR) se deli na kranijalna polarna granka(RCR) i kaudalna polarna
granka(RCD) koi potoa gi davaat dorzalnite segmentalni arterii(beli strelki) i ventralnite segmentalni
arterii(crni strelki).
Vo podtipot Ia kranijalnata i
○
polarna granka.
○
○
58
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 55 - 69, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 55 - 69, 2009
Slika 2. Dorzalna povr{ina na karli~no-~a{ken sistem i arterii od desen bubreg na sviwa. Arteriski
tip Ia. Bubre`nata artrija(AR) se deli na kranijalna polarna granka (RCR) i kaudalna polarna granka
(RCD), pribli`no ednakvi po dol`ina arteriski krvni sadovi koi vo polovite na bubregot gi davaat
dorzalnite segmentalni arterii(beli strelki) i ventralnite segmentalni arterii(crni strelki).
Slika 3. Ventralna povr{ina na karli~no-~a{ken sistem i arterii od lev bubreg na sviwa. Arteriski
tip Ib. Bubre`nata arterija(AR) ja dava kranijalnata polarna granka(RCR), kratka arterija(nekolku mm)
koja vo bubre`niot hilus gi dava dorzalnata segmentalna arterija(bela strelka) i ventralnata segmentalna
arterija(crna strelka). Od ventralnata segmentalna arterija izleguva apikalna artrija(a.apicalis)(kusa
bela strelka). Kaudalnata polarna granka(RCD) se razgranuva vo kaudalniot pol na bubergot.
59
Kranijalnata polarna granka(ramus
○
bubre`nata karlica i dospeva do dorzalnata
cranialis) vo podtipot Ic, pokraj kranijalnite
○
povr{ina na kaudalniot pol ~ija povr{ina
○
segmentalni arterii (a.segmenti carnialis
○
ja vaskularizira. Stanuva zbor za arterija
dorsalis i a.segmenti caudalis ventralis) dava u{te
○
koja spored regionot na vaskularizacija e
○
edna dopolnitelna granka. Ovaa arterija zamena na a.segmenti caudalis dorsalis. (slika 4
○
izleguva od ramus cranialis na mestoto kade se
○
i 5) Kaj vakviot tip na razgranuvawe,
○
oddeluvaat segmentalnite arterii za
○
ventralnata povr{ina od kaudalniot pol e
○
kranijalniot pol na bubregot, no ~esto vaskulariziran od kaudalnata ventralna
○
izleguva i vo zaedni~ko steblo so dorzalnata segmentalna arterija(a.segmenti caudalis
○
ventralis) koja e prodol`etok na kaudalnata
○
segmentalna kranijalna arterija. Posle
○
nastanokot, se dvi`i vo kaudolateralna granka na a.renalis.
○
○
nasoka preku dorzalnata povr{ina na
Slika 4. Dorzalna povr{ina na karli~no-~a{ken sistem i arterii od desen bubreg na sviwa. Arteriski
tip Ic. Od bubre`nata artrija(AR) izleguva kranijalnata polarna granka(RCR) koja potoa vo karnijalniot
pol gi dava kranijalnata dorzalna segmentalna arterija(kusa bela strelka) i kranijalnata ventralnata
segmentalna arterija(bela strelka). Dorzalnata segmentalna arterija dava dopolnitelna granka(crni
strelki) za kaudalniot pol na bubregot. Od ventralnata segmentalna arterija izleguva apikalna
artrija(a.apicalis)(AP). Kaudalnata polarna granka(RCD) ja dava ventralnata segmentalna arterija(kusa crna
strelka)za ventralnata povr{ina na kaudalniot pol.
60
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 55 - 69, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 55 - 69, 2009
Slika 5. Ventralna povr{ina na karli~no-~a{ken sistem i arterii od desen bubreg na sviwa. Arteriski
tip Ic. Ventralnata povr{ina od kaudalniot pol e vaskulariziran od kaudalnata ventralna segmentalna
arterija(kusa crna strelka) koja e prodol`etok na kaudalnata polarna granka(RCD) od a.renalis(AR).
Kranijalnata polarna granka(RCR) gi dava kranijalnata dorzalna segmentalna arterija(kratka bela
strelka) i kranijalnata ventralnata segmentalna arterija(bela strelka) za kranijalniot pol na bubregot.
Od ventralnata segmentalna arterija izleguva apikalna artrija(a.apicalis)(AP).
dolgi arterii koi odvoeno izleguvaat od kaudalnata granka(ramus caudalis) koja sli~no
○
61
Slika 6. Dorzalna povr{ina na karli~no-~a{ken sistem i arterii od lev bubreg na sviwa. Arteriski
tip II. Dorzalnata segmentalna arterija(bela strelka) i ventralnata segmentalna arterija(bela kusa
strelka) izleguvaat odvoeno od a.renalis(AR) i se naso~uvaat kon dorzalnata i ventralnata povr{ina na
kranijalniot pol. Prodol`etokot od a.renalis ja formira kaudalnata polarna granka(RCD) koja go
vaskularizira kaudalniot pol na bubregot.
Slika 7. Ventralna povr{ina karli~no-~a{ken sistem i arterii od lev bubreg na sviwa. Arteriski tip
II. Dorzalnata segmentalna artrija(bela strelka) i ventralnata segmentalna artrija(bela kusa strelka)
izleguvaat direkno od a.renalis(AR) i potoa se naso~uvaat kon dorzalnata i ventralnata povr{ina na
kranijalniot pol. Prodol`etokot od a.renalis ja formira kaudalnata polarna granka(RCD) koja go
vaskularizira kaudalniot pol na bubregot. Od kaudalnata polrana granka izleguva arteriska
granka(a.ventropyelica) koja se dvi`i horizontalno po venralnata povr{ina na sredi{niot del od bubre`nata
karlica(crna strelka).
62
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 55 - 69, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 55 - 69, 2009
○
Razli~no od predhodnite dava tipa, vo vaskularizirana od ventralnata granka
○
tipot III, a. renalis se deli na dorzalna(ramus (ramus ventralis) na a.renalis koja preku
○
dorsalis) i ventralna granka(ramus ventralis)
○
ventralnata segmentalna kranijalna artrija
○
koi dospevaat do dorzalnata odnosno (a.segmenti cranialis ventalis) ja nosi krvtta vo
○
○
ventralnata povr{ina na hilusot od ventralnata povr{ina na kranijalniot pol
○
bubregot. Dorzalnata granka ja vasku-
○
kako i ventralnata kaudalna segmentalna
○
larizira celosno dorzalnata povr{ina na arterija (a. segmenti caudalis ventralis) koja ja
○
bubregot. Dava dve segmentalni arterii od
○
krvosnabduva ventralnata povr{ina na
○
koi ednata ja vaskularizira dorzalnata
kaudalniot pol. (slika 8 i 9). Bubrezi koi
○
povr{ina na kranijalniot pol(a.segmenti
○
cranialis dorsalis) dodeka drugata arterija ja imaat vakov tip na arteriski sistemi
○
utvrdeni se vo 6.46% kaj rasata landras/
○
vaskularizira dorzalnata povr{ina na
○
kaudalniot pol(a.segmenti caudalis dorsalis). jork{ir i vo 10.64% kaj rasata dalland.
○
(p>0.05)
○
Ventralnata povr{ina na bubregot e
Slika 8. Dorzalna povr{ina na karli~no-~a{ken sistem i arterii od desen bubreg na sviwa. Arteriski
tip III. Bubre`nata arterija(AR) se deli na dorzalna granka(RD) i ventralna granka(RV). Dorzalnata
grnka gi dava dorzalnata segmentalna arterija za kranijalniot pol(bela strelka) i dorzalnata segmentalna
arterija za kaudalniot pol(crna strelka).
63
Slika 9. Ventralna povr{ina na karli~no-~a{ken sistem i arterii od desen bubreg na sviwa. Arteriski
tip III. Ventralnata granka(RV) na bubre`nata arterija(AR) gi dava ventralnata segmentalna arterija za
kranijalniot pol(bela strelka) i ventralnata segmentalna artrija za kaudalniot pol (crni strelki) .
○
alniot pol na bubrezite postoi arteriski polarna granka na a.renalis. Stanuva zbor za
○
64
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 55 - 69, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 55 - 69, 2009
○
dodeka vo ostanatite 30% postoi t.n
DISKUSIJA
○
diseminiran tip vo koj bubre`nata arterija
○
○
se deli na tri granki od koi dve se kranijalni
Rezultatite vo ovaa studija poka`aa deka
○
i edna kaudalna (35). Vakvite naodi ne ja
○
sekoj bubreg kaj ispituvanite rasi na sviwi
prika`uvaat vaskularnata postavenost na
○
dobiva edna bubre`na arterija(a.renalis) koja
zavr{nite granki na a.renalis vo zavisnost od
○
○
ima visok prdiktiven na~in na razgranuvawe.
polo`bata na teloto kako {to e toa
○
Bubre`nata arterija se deli na kranijalna i
○
kaudalna granka odnosno dorzalna i ven- prika`ano vo na{ite naodi {to prestavuva
○
va`en indikator dokolku svinskite bubrezi
○
tralna granka. Ovoj naod se sovpa|a so
○
publicirnite literaturnite podatoci (14, se upotrebuvaat vo klini~kata kseno-
○
transplantacija. Vo ovaa studija utvrdeno e
○
30, 35). Razli~no od bubrezite kaj sviwa, vo
○
bubrezite kaj lu|eto i kaj nekoi drugi cica~i deka kaj bubrezite koi imaat sagitalna
○
postavenost na primarnite granki (93.54%
○
utvrdeni se multipni(akcesorni) ili u{te
○
poznati kako aberentni bubre`ni arterii kaj rasata landras/jork{ir i vo 89.36% kaj
○
rasata dalland) bubre`nata arterija se deli
○
koi se posebni granki koi vleguvaat zasebno
○
i direkno vo parenhimot na bubregot pritoa na kranijalna i kaudalna granka dodeka kaj
○
bubrezite kade a.renalis se deli na dorzalna i
○
beza da navlezat vo hilusot na bubregot (7,
23, 29, 32).
○
○
ventralna granka (6.46% kaj rasata landras/
jork{ir, i 10.64% kaj rasata dalland) postoi
○
arterii vleguvaat vo bubregot preku dodeka kaj lu|eto e transverzalna (33). Isto
○
eksperimentalnata medicina.
○
granka odnosno dorzalna i ventralna granka piramidi. Kaj sviwata, koja ima bubreg so
○
65
Slika 10. Ventralna povr{ina( na karli~no-~a{ken sistem i arterii od lev bubreg na sviwa. Arteriski
tip Ib. Od bubre`nata artrija(AR) izleguva kranijalnata polarna granka(RCR)koja ja dava kranijalnata
dorzalna segmentalna arterija(bela strelka) i kranijalnata ventralnata segmentalna arterija(crna
strelka). Od kranijalnata polarna arterija izleguva apikalna artreija(a.apicalis)(kratka bela strelka).
Pred da se podeli na segmentalnite arterii, od kranijalnata polarna granka izleguvaat dve arterii(dvojna
crna strelka) koi se dvi`at vo lateralna nasoka, horizontalno po ventralnata povr{ina na bubre`nata
karlica. Kaudalnata polarna artreija(RCD) go vaskularizira kaudalniot pol na bubregot so kaudalnata
dorzalna segmentalna arterija(bela strelka) i kaudalnata ventralnata segmentalna arterija(crna strelka).
Slika 11. Ventralna povr{ina na karli~no-~a{ken sistem i arterii od lev bubreg na sviwa. Arteriski
tip Ic. Od bubre`nata artrija(AR) izleguva kranijalnata polarna granka(RCR) koja gi dava kranijalnata
dorzalna segmentalna arterija(kratka bela strelka) i kranijalnata ventralna segmentalna arterija(bela
strelka). Od kaudalnata polarna arterija izleguvaat dve arterii koi se dvi`at vo lateralna nasoka,
horizontalno po ventralnata povr{ina na bubre`nata karlica(dvojna crna strelka). Kaudalnata polarna
arterija(RCD) ja vaskularizira ventralnata povr{ina na kaudalniot pol na bubergot. Dorzalnata
povr{ina na kaudalniot pol e vaskularizrana od krven sad(crna strelka) koj poteknuva od dorzalnata
segmentalna arterija na karnijalnata polarna granka.
66
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 55 - 69, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 55 - 69, 2009
○
multipapilarna arhitektura so prisustvo na kranijalna i kaudalna segmentalna arterija
○
brojni mali i golemi bubre`ni ~a{ki, sekoj od ventralnata granka (ramus ventralis).
○
○
krven sad vaskularizira strogo opredelen
Isto taka, vo arteriskite sistemi od
○
region od bubergot (15) {to i se potvrduva
○
bubrezite kaj ispituvanite rasi utvrden e
○
vo rezultatite na ovaa studija.
arteriski krven sad koj izleguva od mestoto
○
○
[to se odnesuva do distribucijata na kade {to dorzalnite i ventralnite
○
arteriite vo bubreg kaj sviwa najgolem segmentalni arterii se oddeluvaat od
○
pridones dale Evan et al.(1996) koi prvi kranijalnata polarna granka(tip I) kako i od
○
○
izvestuvaat za postoewe na regionalna po~etniot del na dorzalnata odnosno
○
○
podelba na svinskiot bubregot koja se temeli po~etniot del na ventralnata segmentalna
○
na segmentalnite arterii (15). Ovie krvni granka(tip I, II, III). Stanuva zbor za apikalna
○
○
sadovi avtorite gi imenuvale spored segmentalna arterija (a.apicalis) koja se
○
nomenklaturata koja voobi~aeno se koristi protega kon najodale~enata to~ka na
○
○
za krvnite sadovi vo humanata medicina. Taka kranijalniot pol na bubregot. Apikalna
○
a.renalis se deli na superiorna i inferiorna segmentalna arterija vo bubregot na ~ovek,
○
○
polarna granka koi potoa vo polovite na sli~no kako vo svinskiot bubreg, ima
○
bubregot se delat na anteriorni i ○
○
razli~no poteklo i voobi~aeno izleguva ili
posteriorni segmentalni arterii. Bidej}i od anteriornata ili od posteriornata
○
kaudalniot pol(aa.segmentales craniales et 35), so taa razlika {to nie pravime obid za
○
35 ). Tipot III vo na{ata studija e edinstve- svinski bubrezi bubre`nata arterija se deli
○
67
ANATOMICAL CLASSIFICATION OF THE SEGMENTAL ARTERIAL
BRANCHES ON THE RENAL ARTERY IN PIG KIDNEYS
ABSTRACT
The aim of this article is to present a classification of pig kidneys segmental arterial system based of the
distribution on the segmental arteries inside the renal parenchyma.
A total of 109 pig kidneys taken form two adult breeds (62 kidneys form hybrid breed landrace/yorkshire
and 47 kidneys form hybrid breed dalland) sslaughtered at age of 5 months and weignining of 95 kg
(mean) were investigated. The anatomy of arterial vessels was studied on three-dimensional silicone S10
corrosion casts prepared together with the kidney collecting system.
There was one artery per kidney in all investigated specimens that primary branched into two arteries,
one cranial and the one caudal branch in a 93.54% in a hybrid breed landrace/yorkshire and in the
89.36% hybrid breed dallnad. In the rest of 6.46% hybrid breed landrace/yorkshire and 10.64% hybrid
breed dallnad the renal artery was branched into one dorsal and one ventral primary branch.(p>0.05)
According the way of witch the secondary segmental arteries were branching, the regions of their
visualisation as well their position inside the renal parenchyma, three different arterial systems were
classified as: type I(79.03% landrace/yorkshire vs. 82.97% dallnad ) witch was wery variable and can be
found in three subtypes(Ia, b, c), type II (14.51% landrace/yorkshire vs. 6.39% dallnad) and type III(6.46%
landrace/yorkshire vs. 10.64% dallnad) (p>0.05).
According the results, the vascular positions of segmental arteries in pig kidneys allow blood supply
inside in kidnes to be divided into separate regions witch is necessary condition for segmental resection
of kidneys during vascular partial nefroctomy as well for their use in clinical experimental medicine.
Key words: pig kidneys, renal artery, segmental arteries, corrosion casts, classification
○
Hanover, Columbia Gent, Sapporo, segmentation of the renal artery in goats and
○
78, 139–143.
(1979) Lesions of the dorsal renal artery in
○
○
surgery of renal pelvic calculus; a potential cause 7. Aydin C., Bereber I., Altaca G., Yigit B., Titiz I.
○
of renovascular hypertension. Eur Urol; 5: 343- (2004) The outcome of kidney transplants with
○
○
3. Arnautovic I. (1959) The distribution of the renal 8. Benoit G., Dalmas BV., Gillot., Hureau.
○
○
artery of the dog. British Veterinary Journal 115- (1984)Anatomical bases of kidney
○
245
4. Arnautovic I. (1962) Grananje arterijalnog
○
○
68
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 55 - 69, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 55 - 69, 2009
○
Glenn. Philadelphia. JB. Lappincot Co, of renal arterial supply. Clinical Anatomy,
○
chapt.16; 183-194 17:334-336
○
○
10. Breimer ME., Bjorck S., Svalander CT. (1996)
○
24. Longia GS., Kumar V. , Saxena SK., Gupta.
○
Extracorporeal (ex vivo) connection of pig CD. (1982) Surface projection of arterial
○
kidneys to humans. Clinical data and studies of
○
segments in the human kidney. Acta anatomica
○
platelets destruction. Xenotransplantation; 113:145-150
○
3:328
○
○
11. Bucher P.; Morel P.; Buhler L. (2005) 25. Marlon F.L. (2000) Animal organs for human
○
transplantation: How close are we? BUMC
○
Xenotransplantation: an update on recent
○
progress and future perspectives. Transparent proceedings; 13:3-6 BJU International. 2003;
○
92: 607-609
○
international 18:894-901
○
○
12. Cascalho M., Ogle BM., Platt JL. (2004) 26. Marais J. (1988): Microvasculature of the feline
○
Xenotransplantation and the future renal renal medulla. Acta Anatomica, 133, 86–88.
○
○
replacement. j Am Soc Nephrol; 15:1106-1112
○
27. Nerantsiz C., Antonakis E., Avgaustakis D.
○
13. Cordier G., Nguyen-Huu., Bui-Mong H. (1963) (1978): A new corrosion casting technique.
○
Arterial segmentation of kidney. Press medical ○
○
Anatomical Record, 191, 321–325.
72: 2433-2438
○
Edition; 276-286
○
patterns of the renal artery of the pig. 29. Sampaio FJB., Schiavaini J.L; Favoritio L.A.
○
human kidney. Journal of anatomy; 100: 881- 30. Sampaio FJB., Favorito LA., Pereira-Sampaio
○
○
of the kidney Oxford: Blackwell Scientific the kidney collecting system. Applied study for
○
Publication
○
supply in the rat, cat and dog. Acta Anatomica, 31. Sindel M., Ucar Y., Ozkan, O. (1990): Renal
○
○
Surgery, 42:132-139 32. Satypal KS., Haffejee AA., Singh B., Ramsaroop
○
and excretory apparatus of the kidney in some renal arteries: incidence and morphometry. Surg
○
○
21. Horacek M.J., Earle A.M., Gilmore J.P. (1987): 33. Swindle M. (2002) Comparative anatomy of the
○
22. Jain R.K., Singh Y. (1987): Vascularization of 2nd ed. E. and S. Livingstone, Edinburg and
○
London.
○
23. Khamanarong K., Prachaney P., Utraravichien (1987) Arterial vessels of the kidney in domestic
○
A., Tong-un T., Sripaoraya K. (2004) Anatomy swine. Vet Med Nauki.; 24:70-77
○
○
69
70
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 71 - 80, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 71 - 80, 2009
UDK:636.7.09:615.451.1
1
Katedra po farmakologija i toksikologija, Fakultet za Veterinarna medicina - Skopje,
2
Katedra po hirurgija, ortopedija i oftalmologija, Fakultet za Veterinarna medicina - Skopje,
3
Klinika za vnater{ni bolesti kaj mali `ivotni, Veterinarski fakultet - Zagreb,
e-mail: todornovakov@fvm.ukim.edu.mk
ABSTRAKT
Celta na ovoj trud e prikaz na slikata na {okot vo malata praksa i negovo adekvatno i
pravovremeno tretirawe. So ova istra`uvawe se opfateni vkupno 8 ku~iwa, ozna~eni so
broevite od 1 do 8. Na site `ivotni e sprovedeno op{to klini~ko prebaruvawe, postaven e
venski pat i sledeni se klini~kite parametri vo tekot na terapiraweto. So ova istra`uvawe
se poka`a deka site prifateni `ivotni se nao|ale vo sostojba na {ok. Site pacienti primija
fluidna terapija za da go nadopolnat i odr`at izgubeniot volumen, so isklu~ok na pacientot
so broj eden, koj{to so ogled na dijagnozata i klasifikacijata na {okot bil podlo`en na
druga terapija. Site pacienti primija fluidna terapija vo oblik na ednokraten ili
pove}ekraten bolus od koloiden rastvor Hydroxyethyl Starch-a 6% (HAES) vo doza od 3 do 15ml/kg,
so fiziolo{ki rastvor vo doza od 10 do 50 ml/kg. So na{eto istra`uvawe se poka`a pozitiven
efekt od primenata na HAES i fiziolo{ki rastvor. Po terapijata, kaj ku~iwata so broj 1, 2,
5 i 6 sogledavme stabilizacija na telesnata temperatura (T.T.), CRT i frekvencijata na pulsot.
Najrelevanten primer pretstavuva ku~eto pod reden broj 2, koe e primeno so T.T. 40.9, CRT 4
sekundi, i frekvencija na pulsot od 222. Po vremenski interval od 18 ~asa sogledavme zna~ajna
promena na ovie vrednosti: T.T. 38.4, CRT 3 sekundi i frekvencija na pulsot od 180 ot~ukuvawa
vo minuta. Ku~iwata pod reden broj 5, 6 pozitivno reagiraa na protokolot za stabilizacija
na sostojbata na {ok. Ku~iwata 3, 4, 7 i 8 inicijalno pozitivno izreagirale vo nekoi
parametri, me|utoa etiolo{kata situacija dovede do egzacerebacija na sostojbata i letalna
zavr{nica. Zaklu~ivme deka va`na uloga vo uspe{nosta na terapijata ima vremeto na
aplikacijata vo obidot za stabilizacija na sostojbata. Dobri rezultati se mo`ni edinstveno
dokolku le~eweto e sprovedeno pravovremeno i adekvatno (kombinacija na koloidi i
kristaloidi). Osnovnoto ne{to pri terapiraweto vo sostojba na {ok e korekcija na
hipovolemijata so adekvatna te~nost, aplicirana intravenski i vo najbrzo mo`no vreme.
71
○
○
VOVED
○
○
○
[ok e sindrom koj se karakterizira so
○
nekolku klini~ki znaci, vklu~uvajki
○
○
alteracii vo mentalnata sostojba, boja na
○
mukozni membrani, CRT (na ang. capillary refill
○
○
time, vreme na kapilarno polnewe), srceva
○
○
frekvencija i kvalitet na puls (1).
○
○
Nedostatokot na te~nost vo intravasku-
○
larniot prostor se narekuva {ok i dokolku
○
○
toj nedostatok brzo i adekvtno ne se koregira
○
○
doa|a do smrt na kletkite, zatajuvawe na
○
organite i uginuvawe na pacientot (2).
○
○
[okot pretstavuva naj~est sindrom koj se
○
○
sretnuva vo intenzivnata veterinarna Slika 1: Prikaz na veni za intravenska aplikacija
○
○
kaj ku~iwata
medicina, kade najva`en uslov za uspe{na ○
72
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 71 - 80, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 71 - 80, 2009
○
~inat albuminite so molekulska masa od 69
○
KD koi obezbeduvaat od 75% do 80% od apliciraat pri jaki krvarewa i gubewe na
○
○
vkupniot koloidno-onkotski pritisok na golem volumen krv koe {to rezultira so
○
plazmata. Koloidnite rastvori imaat sli~na namaluvawe vo hematokritot t.e. PCV (na ang.
○
packed cells volume), imeno dokolku
○
ili pogolema molekulska masa od albuminite
○
so {to u~estvuvaat vo odr`uvawe na hematokritot padne pod 20% neophodna e
○
○
koloidno-onkotskiot pritisok. Tie se delat transfuzija na polna krv (3). Vo sve`ata
○
polna krv se nao|aat site faktori za
○
na biolo{ki (polna krv, albumini, plazma)
○
i sintetski (dekstrani, hidroksietil skrob, koagulacija i aktivni trombociti. Kako
○
pentastarch). Hidroksietil skrobot (sin.: mo`ni komplikacii pri transfuzija mo`at
○
○
hetastarch; HAES) e sozdaden so hemiska da se javat imunolo{ki reakcii (se koristi
○
alogeni~na krv), pad na kalciumot (pri brza
○
modifikacija na amilopektinot i pretsta-
○
vuva jaglehidratna molekula sli~na na nadoknada) i razvoj na tumori (4).
○
Planot za fluidnata restitucija na
○
glikogenot (6).
○
pacient vo sostojba na {ok vklu~uva nekolku
○
~ekori: 1) odreduvawe na mestoto na
○
○
○
fluidniot deficit 2) selekcija na fluidna
terapija specifi~na za sekoj pacient 3)
○
○
SIRS (Sindrom na
sistematski vospalitelen
HAES 6% 200-450 kD 25,5 5,5 odgovor),
hipoalbuminemija,
hipovolemi~en {ok
73
○
Postojat dva vida na restitucija: CEL NA ISTRA@UVAWETO
○
supranormalna i hipotenzivna. Supranor-
○
○
malnata restitucija za krajna to~ka go ima Celta na ovoj trud e prikaz na efiksnosta
○
nivoto nad normalniot limit, dodeka na fluidnata terapija za pravovremeno i
○
hipotenzivnata se primenuva za postignu- soodvetno le~ewe na sostojbite na {ok kaj
○
○
vawe na krajni to~ki na restitucija koi se ku~iwata vo malata praksa. Vo edno celta e
○
pod normalniot limit. Celta na hipo- da se uka`e na pravilniot izbor, dozata kako
○
○
tenzivnata restitucija e da se administrira i na~inot na aplikacija na fluidite vo
○
Grafikon 1: Na~in na nadopolnuvawe na fluidi kaj ku~e vo sostojba na {ok
Hipotenzivna Supernormalna
nadoknada nadoknada
3-5 ml/kg koloidi 5-15 ml/kg koloidi
10-15 ml/kg kristaloidi ku~e 20-50 ml/kg kristaloidi
Da se povtoruvaat na sekoi Da se povtoruvaat na sekoi
30 min. se dodeka ne se 30 min. se dodeka ne se
postignat celnite parametri postignat celnite parametri
Sreden arteriski pritisok 60-80 mmHg Sreden arteriski pritisok 80-90 mmHg
CTR 1-2 sek CTR 1-2 sek
sticiumot (3).
○
tinuirana infuzija (constant rate infusion - CRI) etiologija doneseni vo klinikata za mali
○
○
74
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 71 - 80, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 71 - 80, 2009
○
Kaj site ispituvani `ivotni pred Kako fluidnata terapija se koristeni
○
po~etokot na tretmanot e sproveden op{t komercialni rastvori za intravenska
○
primena i toa HAES-Steril 6%, fiziolo{ki
○
klini~ki pregled, po {to se postaveni
○
intravenski kanili (slika 3) i se prateni rastvor Ringer i dvata na proizvoditelot
○
Braun Medical L.t.d. i fiziolo{kiot rastvor
○
klini~kite parametri vo tekot na
○
terapiraweto. Mereweto na odredeni NaCl 0.9% na proizvoditelot Pliva d.d.
○
○
klini~ki parametri se izvr{i so aparat za
○
taa namena (PM-9000 Vet Veterinary Portable
○
Multi-Parameter Patient Monitor) na proizvo-
○
REZULTATI I DISKUSIJA
○
ditelot Grady Medical Systems, Inc. od Temecula,
○
○
Kalifornija, SAD. Po izvr{eniot op{t klini~ki pregled i
○
izmerenite klini~ki parametri, kaj sekoj
○
○
Terapijata na sekoj pacient e indi- pacient utvrdena e sostojba na {ok (tabela
○
vidualno odredena vo zavisnost od sostojbata 3) predizvikana od razli~na etiologija, po
○
{to bea podlo`eni na fluidna terapija za
○
i izmerenite klini~ki parametri kaj
○
pacientot, no vo glavno se koriste{e: kako nadopolnuvawe na izgubeniot volumen i
○
diuretik Furosemid, kako hemoterapevtici druga simptomatska terapija. Isklu~ok e
○
Cefobid, Imizol, Baytril, Penbritin, Trimetosul,
○
pacientot broj 1 kaj koj dijagnosti~ki i
○
Peptoran, kako sedativi Apaurin, Dormicum, (kardiogen {ok). Site ostanati pacienti
○
vo prepora~anite dozi.
○
ml/kg.
○
○
75
Tabela 3: Zbiren prikaz na vidot na {ok, dijagnozata, terapijata i ishodot kaj pacientite koristeni vo
istra`uvaweto
HAES 3 ml/kg +
6 opstruktiven rentgenska snimka volvulus intestini Ringer 10 ml/kg, povolen
NaCl 40 ml/kg
(CRI)
76
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 71 - 80, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 71 - 80, 2009
Tabela 4: Dvi`ewe na klini~kite parametri kaj pacientot broj 2 po primenata na fluidna terapija
Tabela 5: Dvi`ewe na klini~kite parametri kaj pacientot broj 5 po primenata na fluidna terapija
77
Tabela 6: Dvi`ewe na klini~kite parametri kaj pacientot broj 6 po primenata na fluidna terapija
ZAKLU^OK
○
78
Mak. Vet. Preg. Vol. 32, Br.1; 71 - 80, 2009 / Mak. Vet. Rew. Vol. 32, No. 1; 71 - 80, 2009
1
Department of pharmacology and toxicology, Faculty of Veterinary Medicine - Skopje,
Department by surgery, ophthalmology and orthopiedy, Faculty of Veterinary Medicine - Skopje,
2
3
Department of internal disease of small animals, Veterinary Faculty of Zagreb
e-mail: todornovakov@fvm.ukim.edu.mk
ABSTRACT
The aim of this work is the portrayal of shock in a small practice and its timely and proper treatment.
This study included a total of 8 dogs that are numbered from 1 to 8. In all animals was performed complete
general clinical index, the venous route was applyed, and are accompanied by clinical parameters during
treatment. Research showing that all animals were received in shock. In all our study patients, fluid therapy
was occured to update and maintain lost volume, exception makes patient number one wich with respect to the
diagnosis and classification of shock succumb on other therapy. All patients received fluid therapy in the form
of one or multiple bolus colloid fluids Hydroxyethyl Starch 6% (HAES-a) dosage of 3-15 ml/kg with a physiological
solution in the dosage of 10-50 ml/kg. Our study showed a positive response after applications of bolus HAES
and physiological solutions. Dogs 1, 2, 5 and 6 after therapy was stabilize body temperature (TT), CRT, and the
frequency. The most relevant example is the dog number 2, who received value of TT 40.9, CRT 4 seconds, and
the frequency was 222, which the value for 18 hours changed to TT 38.4, CRT 3 seconds and the frequency was
180th. Dogs (5, 6) gave a positive response to the protocol to stabilize shock. Dogs 3, 4, 7 and 8 have an initial
positive reactions in some parameters, but etiological situation has led to deterioration and mortalities. We
have concluded that the time of applications and attempt have significant role in the successible treatment to
stabilize a patients. Significant results are possible only if treatment is timely and adequately (a combination of
colloids and crystalloid). The basis of shock therapy is the correction hipovolemia appropriate liquid, intravenous
applied in the fastest possible time.
LITERATURA
○
28.
○
○
1. King L. G., Boag A. (2007): BSAVA Manual of 3. Kirby R. (2004): Critical Care: Shock and
○
Canine and Feline, Emergency and Critical Care. Resustitation. 29 th World Congress of the
○
○
2. Matijatko V., Kiš I. (2001): Hitna stanja u 4. DiBartola S. P. (2006): Fluid, Electrolyte and
○
79
○
Day T. K. & Bateman S., 325-391, 403-419, 540- 9. Nyström P.O. (1998): The systemic
○
inflammatory response syndrome: definitions
○
564, 567-583.
and aetiology. J. Antimicrob. Chemother. 41,
○
5. Nelson R. W., Couto C. G. (2003): Small Animal
○
Suppl. A, 1-7.
○
Internal Medicine. Third ed., 118-120, 387- 389.
○
10. Hopper K. (2008): The use of plasma in the
○
6. Bagshaw S.M., Bellomo R. (2006): Fluid critical patient. 14th International Veterinary
○
resuscitation and the septic kidney. Curr. Opin.
○
Emergency and Critical Care Symposium. 777
○
Crit. Care. 12, 527-530.
○
- 780.
○
7. Ettinger S., Feldman E.C., (2000): Textbook of 11. Houston D. M., Radostits O. M. (2000): The
○
Veterinary Internal Medicine diseases of the dog
○
Clinical Examination. In: Radostits O.M.,
○
and cat. Fifth ed., Fluid and electrolyte therapy, Mayhew I.G., Houston D.M. (Eds.), Veterinary
○
○
325-347. Clinical Examination and Diagnosis. W.B.
○
8. Hauptman J. (1996): Fluid Balance and Therapy. Saunders, London, pp. 91-124.
○
○
80
UPATSTVO DO AVTORITE
trudovi pokrivaat celosni izve{tai od na. Site tabeli i sliki se numeriraat posle-
○
i eksperimentalna rabota.
○
i monografii koi gi vklu~uvaat site aspekti sodr`i naslovot na trudot, celosnite imiwa
○
cinski istra`uvawa.
○
institucijata i mestoto).
○
FORMA NA PODNESOK
○
za podgotovka.
○
NASLOV
○
○
sodr`at zborovi koi {to se neophodni za vo tekstot.
○
○
identifikacija na predmetot na istra`u-
1. Bunger, L., & Hill, W. G. (2005). Genetics of body
○
vawa, vidovite na `ivotni na koi se praveni
○
composition and metabolic rate. In E. J. Eisen (Ed.), The
○
eksperimenti. Hemiski formuli, latinski
Mouse in Animal Genetics and Breeding Research (pp.
○
kratenki od imiwa se dozvoleni vo naslovot.
○
131–160). London: Imperial College Press.
○
○
ABSTRAKT 2. COMA (1984). Diet and Cardiovascular Disease
○
(Department of Health and Social Security). Report of
○
Izvadok od 100 do 250 zborovi za
○
originalnite trudovi i 100 zborovi za prikaz the Panel on Diet in Relation to Cardiovascular Disease.
○
London: The Stationary Office.
○
na slu~aj se ~uka na poseben list so dvoen
○
prored i se dostavuva kako vtora stranica od 3. Gibson, L.L., Croken, G. & Byrbidge-Boyd, C.M. (2006).
○
○
trudot. The Effects of Terminal Sire Breed on Carcass Quality
○
Sodr`inata vo izvadokot treba da e and Sensory Traits of Lamb. A final report to the Alberta
○
○
nezavisna celina a ne da opi{uva {to e
Sheep and Wool Commission, http://
○
izneseno vo trudot. Tekstot se iznesuva vo
www1.agric.gov.ab.ca/$department/deptdocs.nsf/all/
○
○
pasivna forma (bez nie ili na{ite).
sg11071/$FILE/lacombe_sensory_trial.
○
Goleminata na fontot e 10.
○
Da ne se vnesuvaat drugi kratenki osven ○
○
4. Sazili, A.Q., Parr, T., Sensky, P.L., Jones, S.W., Bardsley,
standardnite edinici za merkite i nivnite R.G., Buttery, P.J., (2005). The relationship between slow
○
izvedeni edinici. and fast myosin heavy chain content, calpastatin and meat
○
○
Pod tekstot se vnesuvaat do 5 klu~ni 5. van den Dool, S.W., M.N. Wasser, J.W. Fijter, J. Hoekstra,
○
○
zborovi. Potrebno e da se vnese vidot na R.J. van der Geest. (2005). Functional renal volume:
○
www.nlm.nih.gov
○
○
TABELI I SLIKI
○
SODR@INA NA TRUDOT
○
avtorskite prava.
prigotvuvaweto ili drugite neobjaveni
○
avtor.
pi{uva na poseben list hartija, so dvoen
○
○
○
○
82
EKSKLUZIVNA IZJAVA ZA OBJAVUVAWE NA AVTORITE
KOI PODNESUVAAT TRUD
Potvrduvam deka nieden material vo ovoj rakopis ne e objaven porano i nieden materijal
ne e daden nikade za objavuvawe od bilo koj vid, osven izvadok (abstrakt) od 400 zborovi ili
pomalku
Pravoto za upotreba na del ili site delovi od ovoj trud za svoja li~na rabota.
83
84
85
FACULTY OF VETERINARY MEDICINE – SKOPJE
FAKULTET ZA VETERINARNA MEDICINA - SKOPJE
86