YO QUANG HOI - NGUYEN V AN ettAT - NGUYEN THI LlfN ANH

TRANG BI•DI~N
•
- DI~N
•
TV

MAy CONG NGHlep DUNG CHUNG

~ NHA XUAT BAN GlAo Due

 vCr QUANG H6r - NGUYtN V AN CHAT - NGUytN THJ LIEN ANH

,.. ,.. ?

TRANG 81•elEN
•
- elEN
•
TU
',. MAy CONG NGHIEP
•
DUNG CHUNG
{Td; hdnldlllJlIi"l1l1lJ1f

NHA XUAT BAN GIAO D1,JC

 LOI NOl DAU

Trong diJ. phat tritn eua khoa hQC k{ thufi,t, nhi~u

thank tl!u mot
_(ki thuM di4n til, ki thUfi,t 86...) dd dliqc 6.p dlf.ng voo
linh vl/.c c6ng
nghi4p. 0 nllOc ta, dd va dang nhf!.p khtJ. nhi~u logi may moe, thUt bt
nit hi¢n dq,i ,- do do dbi hOi qua trink diw tq,o can co nhung giao trinh
mai, dl trang bi nhilng ki€n thlie ti~n ti€n cho sinh vil2n, nhdm Mt
kip vai thl/.c tI eua xd h4i trang hi4n tgi va nhilng ndm tOi.
Do vgy, giao trinh ~Trang bt di4n - di¢n tU may c6ng nghi¢p dung
chung" nay duqc bil2n soq.n, dllam tai li¢u hQC tOp cho sinh vil2n nganh
TIt d~ng hOa XNCN- eua truong DHBK Ha N~i. Gitio tr'inh cilng hilu
ich cho cae can b~ ki thu{Jt lam vi¢c trlle tiep hofi,C gian tiep vai cae
may dd dlLqc dt cf/p wi.
Gitw trlnh g3m ndm pMn. B6n phlm dluJ. d~ cOp tOi trang bt dii!n -
di~n tU cae may nang - vfi,n chuyln, lb dii!n, may han, may bam, quq.t
va may rn!n khl. Phrm ndm d~ cfi,p tOi cae may thu~ c6ng nghi~p ~t
(tuy pMm -nay kh6ng thu~ cae may c6ng nghi~ dung chung, nhung
trong khi cha dqi giao trinh trang bt di~ - di~n tu cae may c6ng
nghi~p nht:, chung tlJi vlin zep vao n~i dung cua giao trinh nay).
Trong giao trinh, d titng loq.i may, dtu duQC giOi thi~u va phrln tich
qua tr'inh clJng ngM, d4c e{nh ki thufi,t, nhang ung dl!-ng co ban, co
sd 1i lU4n va ti nh ch9n m~t 86 thiet bt di~n dung cho may, 80 d3
nguy~n Ii diln hinh.

Gitio trinh dugc t6 chllc bi~n BOq.n, Cl!- tM nhu SQU :

Chu bi~n va Quang mi va vilt phan II , phan N.
Nguym Vdn Ch6.t vilt phan 1, phan Ill.
Nguyln Thi Li~n Anh vilt phan V.
Cac tae gid xin thlmh thl/.c cam on cae d3ng nghi~ d4 cho nhi~u
j kiln dong gop quj Mu trong Wc bi~n Boq.n giao trinh nay. cac tac
gid c,ang vlJ cung bilt on vh trlin trvng m.;ti gop j khac cua bq.n. dt;>C
de giao trinh dUQC hohn thi4n hem. Thu gop j xin gui theo dia chi :
Khoa TI,l d~ng hOa XNCN - Trubng DHBK Ha N~i h04-c NhlJ. xuat
bdn Gitio d~c 81 - Tron Hung DQ-O - Hh N~i.

CAC 1'Ac GIA

 PHAN
TRANG B! DII;N - DII;N TlI
cAc MAy NA.NG - vAN CHUYEN

Chlrung 1

NHUNG KHAI NI~M CO BAN

§1.1. KHAI NI~M CHUNG

S1,l pM.t tri~n kinh W' cua m6i mtOc ph1,l thuQc rilt nhi~u vAo mdc d¢ Cd gioi hoa va
tl,! d¢ng hoa cae qua trinh san xulit. Trang qua trlnh san xulit, may nting - v~n chuygn
dong vai tro kha quan trqng. Mt\y nang - v~n chuydn Ii'!. cliu niSi giua ct\c hf:lng m1,lc
. c6ng trinh san xulIt ri~ng bi~t, giua elk phAn xttong trong mQt nhA may, gilla cae may
cOng Me trong mQt dlly chuyen san xulit v.v ...
Tinh chlit vi'!. s6 hlQng hAng hoa etin v~n chuy~n tuy thuoc vao di;i.c thii. cua qua
trl.nh san xu!U.
vi" d1,l : MQt Xl ngh~p luy(m kim cd Ib caa DAng sulit 1.000 tlin gang/ngay d~m, clin
phai v(\n chuy~n Mn 10 caa 2.000 tlin qu~ng, 700 UIn ph1,l gia va 12.000 tlin than cdc.
Trang ngAnh khai tht\c mo, tr~n cae cOng trInh thuy IQi, t~n ct\c cOng truang xAy
dyng nba may thuy di(ln, xAy dyng cOng nghi~p, xAy dl,tng dAn- d1,lng v.v ... , pht!n Ian
cac ding vi(lc n{\ng n~ nhll b6c, xuc, di\o, khai thac diU dA d~-u do c:ic may nAng - v~n
chuyen thl,tc hi~n.
Vi~ceu d1,lng cae may nling - 'o'l)n chuy~n trong cAe: h$D.g ml,lc cOng trinh lOn e~ lam
giam dang k~ thbi gian xAy dl,tng, giAm bbt s6 IUQng cOng nhi\n (khoAng 10 HIn).
Vi d1,l : N eu dung mQt C!l.n du ell Ibn cO th~ thay thl1 cho 500 cOng' nhAn, con n~u
dung mQt may xtlc cfJ Ion d~ dAo hAc, ~nh, muong ho{\c trong cOng vi~ cAi t~o dit~n
d~a thl co the' thay the cho 10.000 cOng nhf1n.

Trong cae nba may cM t~ co khf, may nang - v{\n chuy~n dung d~ v{\n chuyen
phOi, ban thanh phtIm vi\ thAnh pMim tu nhA may nay sang nhA may khac, tu phlin
xllong ni'ly sang phAn xllong khAc.
5
 §1.2. PHAN LOAI MAy NANG - VAN CHUYEN
Ph1,l thutic vAn d~c di~m eua hang h6a c~n v(l.n chuy€n, kich thlloc, s6 111Qng vA
phuong v(l.n chuyen rnA ct\c mAy nAng - ~n chuyen rat da d~ng. Vi~ phAn iO(li mqt
each hoan haa cae may n!lng - vi\in chuyen rlit kh6 khAn.'
Co the philo IOl.li cae may
nAng - vi\in chuyen thea cae d~c
diem chlnh sao : (hloh 1-1)

1. Theo phuong v~n chuyin hBng

h6a
a) Thee phuong thAng dung:
thang mAy, may na.ng
b) Thea phuong nlm ngang :
hAng chuy~n, bAng tAi
c) Thea m$t phAng nghiang
xe kIp, tha.ng chuy~n, bAng tAL
d) Thea cAe phuong k@'t hQp
'. cAu tIVe, clin tr\lC, ca.u t1Vc cAng,
mAy xiic V.v ...

2. Theo cAu ","0 cia co cAu di chuyen

a) May n!lng - v~n chuy~n d!}.t
c6 dinh : thang may, may n!lng,
thang chuyen, bang Ul.i, bAng
chuyen v.v ...
b) Di chuyen tinh ti~n c~u
trt,lC cang, clin cIiu con d~, cac
lo~i clin tr1,lc, cliu tryc v.v ...

c) Di chuyen quay voi mOt goe

quay ttli h~n : clin dIU thap; may
I) xiic v.v ...

3. Theo cO cAu bOc hAng

a) Cd dlu b6c hAng lA thong,
cabin, gliu treo ...
b) D~ng rode, xich treo, bAng.
-,---=,~.
,,~ .'~ .• lJ.
'ii e) Cd c«u Me hAng bAng nam
chAm di~n.
)J
k)
4. Theo cht d~ lAm vitc
mob 1-1. ~Ac l~i mAy nang-Y.)n chuybi. a) Ch~ dO dAi h~n : bAng tAi,
<l- Clbl ~v6i mOe cdu Mng,- Ir ClA/ ~ glJu "go,,",,- bAng chuy~n, thang ehuy~n
c- can
cdu con dl; d- Clln /7llC edltg,- e- Clln cllulMp;
~ Thang mdy,- h- Mdy.u1c glJu lhJ4n,- i- Mdy.nk glJu treQ,- b) Ch~ dO ng<in hf,lD. ~p l~ : mAy
k- BlIng uJi .. 1- Cbli /n.4C trongxucmg /u;yln IMp. xuc, thang may, can trt,le V.Y ...

6
 §1.3. D~C DIEM D~C TRlING CHO CHE DO LAM VI~C
CUA H~ TRUYEN DONG DI~N MAy NANG - VAN CHUYEN

May n!lng - v~n chuy~n thubng du~c lAp d~t trong nha- xuong ho~c d~ 0 ngoai trbi.
Mai trtlong lam vi~c eua cae may n!lng - v(tn chuyen r!lt ni;i.ng n~, d~c bi~t Iii ngoili
hAi cang, cae nha may hoa chat, cae xi nghi~p luy~n kim ...
elk khi Cl,l, ~hi~t bi di~n trong M th6ng truy~n dtjng va trang b~ di~n cua cae may
nAng - v~n chuy~n phai Him vi~c tin c$.y trong rnqi di~u ki~n nghi~t nga cua rnCli
trtlbng, nh~m nAng caa mlng sutlt, an toi;m
trong v(tn hAnh va. khai thAc.
D6i v{ji h~ truy~n dQng di~n cho blng
chuy~n va. bAng tAi, phAi dAm bAa khoi
dQng dQng cO truy@n dQn~ khi dl1y tii ;
d~c bi~t Hi vao mila dOng, khi nhi~t d¢
rnOi trubng gia.m lAm tang mOmen rna st\.t
trong <>Ie 6 dO d4n Mn lAm tang d~ng k~
mOmen cAn tInh Me' ~ hlnh 1-2 bi~u
diAn m6i quan h~ ph1,l thuQc gilla roOmen
can tInh va tlk dO dQng Cd : Me = f(w).
Tr~n d6 th! ta thfiy : Khi w = 0, Mc
ldn hon(2 ..;- 2,5 H'n) Mc ung vbi Mc d~
OL-__________-L______~~ d~nh mUc.

Cut.. D~c di~m tr@n ciing dung vdi m¢t so

Hlnh 1-2. may n!lng - v~n chuy~n khac nhu thang

Quan he Me = f(/U) khi Ir.h6i d¢ng d¢ng·ca bAng lai. chuy~n, ba.ng chuy~n v.v ...

D~Dg co truy@n d¢ng diu tr\lC,

nhtlt Ui d6i v{ji CO cllu nAng - h~
mOmen . thay ddi thea tAi tl'9ng rfit f,1J
rO ~t. Khi khOng cd tAi t!9ng (khOng
till), mOmen cUB. dOng CO khong vUQt I
quI\. (15 .;- 20)%. M dm, d6i v{Ji CO cllu ~t
nAng clla cdn tI'\lC gliu ngol;lm d~t
tlli 50% M dm••d6i vOi dOng cd di
chu~n xe con blng (35 .;- 50)% M dm• ~"f---+:",.:C....+~:C....+ __.....j.__~
d6i v6'i d9ng co di chuyf!'n xe cdu
.blng (50 + 55)% M dm .
Trong cae hO truy~n dOng cole cO q4 f----,f£--f----I---I---l
ctlu cua ml\.y na.ng - v$n chuyf!'n, yau
c4u qua trinh tAng t6c va giAm t6c
xity ra phAi ~m. d~c bi(!t Hi d6i vdi
thang ml\.y vA thang chuyan chCl
khlich. Bai v~y, mOmen dOng trong
Innh 1-3.
quI\. trl.nh quI\. d~ phlll du<}c h~n chi! M<">men CUll dong cd ph\! thuOc vito tai trQng.
theo yau c4u ella kI thu(tt an toln. 1- D¢ng co di. dw.yl11 .a cau . 2- Dt'lng co di chuyl TI :re con .-
3-D(mg co ndng -h\L

7
 NAng BuAt cUB. may nAng - vl).n chuy~n -quy€t d~nh lXIi hai y~u t6 : tai trqng cua
thi~t b~vA s6 chu kl Mc, xuc trong mQt gia. S6 h1Qng hAng h9"a Mc xuc trong m6i mQt
chu kl khOng nhu nhau vA nha han trqng tAi d~nh mac, cho n@n ph\l- tAi d6i vtli dQng
ca chi d~t (60 + 70)% cOng suAt dinh mac cua dOng ca.
Do di~u ki~n lAm vi~ cua may nAng - vl).n chuy~n ~ng n~, thubng xuy@n lam vi~
trong ch€ d¢ qua tAi (d~ bi~t IA may xuc) n~n cac may nAng - vl).n chuy~n duQ'c ch~
t~o co dQ Mn ca kh1 cao, khA nAng chiu qua tAi Itln.

§1.4. H~ TRUY~N DQNG DUNG

TRONG cAc MAy NANG - VAN CHUYEN

Hi~n nay, h~ truy~n

dQng di~n trong cAe may na.ng - v~n chuy~n su d\l-ng pM bi€n
IA he truy~n d¢ng v6i dQng co xoay chih vA m¢t chi~u. Xu hUCJng chu y~u khi thi€t
k~ vA cM t~o h~ truy~n d¢ng di~n cho may nAng - v~n chuy~n IA thubng chqn M
truyl1n dQng vtli d¢ng ca xoay chi~u vi co hi~u quA kinh M cao, c1f;lt y~u cAu v~ d~
dnh khoi dQng cung nhu d~c dnh di~u chlnh.
D~ dAp llng cAe ~u cliu vi! an toAn, dQ tin c$.y khi lAm vi~c dAi hl(ln cUe. h~ truy~n
d¢ng di~ll cac may nang - v~n chuy~n, nAng coo tu6i thQ cua cAc khi C\1 di~u khi~n,
'. n~n dung cae khi C\l- phi ti~p di~m thay cho cAc khl C1,l ti~p di~m (rale - c6ngtacta).
Cac khi C\1 phi ti~p di~m d6 c6 th~ ch~ tl(lO, Idp rap tu cae phttn tu di~n to, di~n ttt
vA ban din.
Nhflng nAm glin dAy, do s\i phat tri~n nhanh cua kI thu~t ban din, ki thu~t bi€n
d6i di~n nAng cfmg sullt }{In, cae M truy~n dQng di~n cho may nAng - v~n chuyl'i'n dB.
dung nhi~u cac b¢ bi~n d6i thyristor thay th~ cho cac h~ cd di~n dung may di~n khu€ch
. dlili cung nhl1 khu~h d~ to.
B¢ bi~n d6i thyristor c6 nhil1u tiu dil'i'm han hAn so voi bQ bi€n ddi quay: quan Hnh
nM, dO nh(ly cao, kich thuOc vA tl'Qng II1Qng be han, cho phep ch~ tE,to dl1Q'c nhung h~
truy~n dQng c6 cAe chi ti~u kinh t« vA kI thu~t cao.

8
 Chuong 2

TRANG B! DI~N
" ,
DII~N TII CAU TRl,IC
"

§2.1. NHiiNG D~C DIEM CO BAN ClIA H~ TRUYEN D(jNG

VA TRANG B! DI~N CAU TRl,lC
Ch€ d¢ lAm vi~c cua cae co C!lu diu tr ....c dU'Qc xBC dinh tll cae y(!u cl1u cua qua tdnh
cOng ngh.;!, chue na.ng cua cl1u trl,lC trong day chuy~n sAn xmlt. CAu t~ W. k~t cAu cua
cliu tr1,lc nlt da dl;lng. Khi thi€t k€ vA eM' tl;lo M th6ng di~u khi~n vA M truytm d~ng
dil;!n phBi phil hQp vOi tung lo,p ci,I tM',
Cau tr1,lc trong phAn xuang luy~n tMp III MActanh, trong cae phAn xllong nhi~t luy~n
phai dAm bAa cAe chi ti~u ld thu$t trong eM' dO qua d¢. Cl1u tr ....c trong cae phAn xllong
'. lAp rap phAi dAm bAa qua trlnh rna may ~m, dill di~u chlnh t6c dO rQng, dung chfnh
xac dung noi Illy hAng vA h~_ hang v.v ...
Cae co du cua cl1u tI1,lC lam vi~c trong eM' dO c,/c kl n~ng n~ : tlin so dong d.t
lOn, ch€ de) qua d¢ xAy ra nhanh khi rna may, ham vA dAo chi~u.
Tit nhung d~c di«m tr@n, co thl! dua ra nhung yAu c~u ca bAn d6i vtJi h~ truy~n
dc)ng va trang bi di~n cho cac ca c~u Clla cAu tr1,lc :
1- Sa d6 c~u truc clla h/1: di~u khi~n tl,i' dOng ddn giAn.
2- Cae ph§n tu- c!u thi'Lnh co d¢ tin ~y cao, dan gii'Ln v~ ca:u tl;\o, thay thl! d~ dAng.
3- Trong sd d6 di~u khi~n phAi cO ~h. bAa ~ di~n ap "khOng", qua till va ngdn Iru,lch.
4- Qua trlnh rna may di~n ra theo mOt l~t dUQc dinh slln.
5- Sd do dieu khie'n cho tung dOng co ri.€!ng bi~t, dOc l~p.
6- Co cOhg tAc hanh trlnh h~n chI! hanh trlnh til!n, lui cho xe ca:u, xe con h~n
chI! hanh trlnh l€!n cu.a Cd clu nAng -' h\.l.
7- DAm bAo h\.l hAng a t6c dO thilp.
8- Tl,i' dOng cAt ngu6n c4p khi cd ngU'bi lAm viec tr@n xe cilu.

§2.2. TiNH CHQN cAc PHAN TO" TRONG H~ TRUYEN D(jNG DI~N
VA TRANG B! DI~N CAU TRl,lC

1. Tinh chQn cong suat dling cO

·a) DQng cd tr'uy4Sn dQng cd cft":u na.ng - ~
D¢ng co truy~n d¢ng CO c4u nAng - h~ giu vai tro quan trc;mg trong cae may nAng
- v~n chuye'n noi chung vA trong cl1u tI"\lC noi rl(!ng. D¢ng Cd truy~n d¢ng co c~u nAng
- h\.l lam viec a chI! dO nglin hl;\n l~p ll;li, n(!n khi chQn cOng su~t dc)ng Cd phAi tinh
den cA ph1,l tAi dc)ng.

9
 *) Tinh toan ph~ tdi tinh. Ph\! tAi Hnh

J ---~~-
cua co ctlu nAng - h~ chu yffu 11\ do tAi trQng
quy~t dinh. D~ xac dinh ph .... tAi dnh, phai
/' ..... /c
d~a vao sa d6 dOng hQc CUB. co
h~ C\l th~. Gia su co sa d6 dQng hQc nhu
c~u nAng -
/ ....,
7 I ~-, \
blnh 2-1. , I J----t3
M
- Phl,l tai tinh khi nAng co tAl

~
(G + GalR,
, [Nml (2-1)
\. }'::~ -..,,1 '
/ " , .... _-_... .- ,
n ui1lc
I \
Trang do : 1 \ '
G - tr~;mg lU'Qng cua' too trQng, [N].
, 4
I I
'
"
Go - trQng hi'Qng eua bl) Ia:y tAi [N].
\
~ - bAn k{nh cua tang nAng, [m].
u - bQi e6 cia M th6ng rong rQC.
\, , ;
I

1/.c -
- ti 86
hi~u Built cda co ctlu.
truy~n
......- --- ...
2rcRt ·n
'. (2-2)
v
Trang dd : v - Me de:) nAng tAi, [m/s]
n - t6c dQ quay cua dQng co, [vg/s]
Trong cae cOng thac dnh tnm, hiQu sl.l!t 'lc v~,,-5
Illy Mng dinh mac khi tAi t.rQng ~ng dinh muc.
Dng v6i. cae tAi tl"Qng kM.c dinh mue, cdn X3c t
. d~h 'lc thee t8i tl'Qng nhU' trW lllnh 2-2.
XRc djnh 'lc dya thea M 96 mang tAi ;
P,
K~
P • Hlob 1-1
cdm
&I d6 dOng hQC cua cO du nang - h(l dung moe.

1- Tr\IC vii; 2- Bdith vii; 3- TTU)'ln d(jng bdith rang;

4- TangMtg; 5- IJ¢phQnmtx:Mng; 6-- M6c; 7-lJ¢ngcu;

t~:J~~~U,~9~'~~~~~
A- IAtmco djnhcap.
0.8 - Ph\! tAi tlnh khi nAng khOng tai :
GaRt
Mno ~ . ,[Nm] (2-3) ,
U,l·1l c
75 ";111 ~4IS
- Ph\! tAi tInh khi h@ tAi.
tf". =O,i.f 6, Co tM cO hai eM' dQ h@ tAi : h~ d¢ng
U,2L-__L-~L-~L-~~u.~~~ l"e va h~ hAm. H~ d¢ng h,te th1,te hi~n khi
U 0.1. tZf P.I 9,8 1 tAi trQng nh6. Khi do m{)men do too trQng
gfl.y ra khOng du d€ thl1ng mOmen ma StU
Hlnh %-1 trong co ctlu, May di~n lam vi~c ache dQ
Quan he phl,l thuQc '10 thoo tai tll;mg. d¢ng co,

10
 H~ ham th\!'c hi~n khi hfiL tAi trQng Um. Khi do mOmen do tAi trQng gay ra :nit Ion.
May dij)!n phai lam vi~e d eM' dQ hAm de giu eho tSi tn;mg dU:Qe h~ vai t6c dQ 5n dinh
(chuy~n dOng khOng cd, gia t5e),

De xAe dinh mOmen tran tr1,lc cLla d¢ng cd khi hfiL tAi, c~n thlle hi~n vAi phep bilin
dOi sau :
GQi mOmen t~n tn,Ie dOng Cd do tAi tI"9ng gAy ra khOng co t6n thAt IA M t thi
(Go + G)Rt
M, = --''c::---,.~-' , [Nm] (2-4)
u .1

Khi hI;!. tAi, nAng htgng dU:Qe truy~n ttt: phia tAi tr~mg sang cd cl[u truy~n dOng, nlln :
Mh = Mt - .6.M = MI , '1h ' {Nm] (2-5)
Trang do: Mh - mOmen t~n tn,IC dong co khi hfiL tAi, {Nm]
.6.M - tdn tMlt mOmen trong Cd cllu truy~ dOng, (Nm]
'1h - hi~u Bullt cua Cd clio khi hfiL tAi.
Nt1u M t > .6.M - h, hAm, MI < .6.M - hI;!. dOng l~c,
Coi tdn thllt trong cO cllu na.ng - hfiL khi nAng tAl vA khi h, tAi nhu: nhau, thl
M, 1
"M = - - M = M ( - - 1) (2-6)
,'1c t l'1c
Do do
1
=MI -Mt (--1)
'1c =M(2
I

= (Go + G) R, (2 _ ~) (2-7)
u.i '1c
So sAnh hai bi~u thllc (2-5) vA (2-7) ta co :
1
'1h = 2 - '1c (2-8)

D6i vlJi nhung tAi tl'9ng tllong d6i llJn ('Ie > 0,5) ta cd '1h > 0 , Mh > O. Di~u do
co nghla lA m6men dOng CO ng11~ chi~ vlti mOmen phl,! tAL DOng CO lam vi~c C1 ch~
dO hf;L hAm. Khi tAi tl'Qng tU:dng d6i nh6 ('1c < 0 ..5) thi 'Ih < 0, Mh < 0, mOmen dOng
Cd cung chi~u vlJi mOmen phl,! tAi. DOng Cd liUn vi~c 0: chli dO hfiL dOng l~c.
-) Tinh toan M 86 tilp di~n
tliong d6i TD%. Chu kl lAm vi~c cua cO cllu nAng -
hfiL baa g6m cAc giai dOfiLn sau : h$ khong tAi, nAng tAi, h, tAi vA nang khOng tSi (giua
cae giai do,n thu:bng cd thbi gian nghl).
Khi t!nh wan M s6 ti~p di~n tu:dng d6~ chUng ta bO qua thbi gian ham :mAy w mes mAy.
Thbi gian too.n bO 1 chu kl lAm vi~c clla cd cl[u nAng - h, cd th~ tinh dllQc thea
nAng sullt Q vA tAi trQng dinh mile G dm .
3600Gdm
T,,= Q [,] (2-9)

TD% = . 100% (2-10)

11
 Trang d6 : TJv - thbi gian li'!m vi~ cUB. mOt chu kl, xac d~nh thea di@u ki~n lam
vi~cc\! th@' cUa cd cl1u.
*) ChQn so b¢ c"ng 8u6.t dl)ng co. Ch9n sci bQ cling 8Ul1t d()ng Cd cO th~ thea ph\! tru.
trung blnh M lb• hal).c thea ph\! tAl. dAng trj. Mdt k~t hl;lP v{Ji h~ s6 tiep di~n tU:dng d6i TD%.
Ph\! tAi trung blnh, phl,l tAi dang tr~ tinh thea cae bi{fu thuc sau
n

I M,t,
kCi=c;'~_ (2-11)
Tok

(2-12)
To"

Trang d6 : M j - trj. 86 mOmen ung vtri khaAng thbi gian tj ;

k = (1,2 + 1,3) - h(l a6, phl,l thu¢C vi'!a d¢ nMp nhO cua d6 thi ph\! tw, tlin s6 rna
may, ham may.
Di~u ki~n d(!' chQn cOng BUl1t d(lng· cd :
'. MdmDC;e. Mtb
M dmDC ;e. Mdt (2-13)
*) Kiim nghi~m

D@' ki{fm nghi~ cOng sul1t dOng cO da. chQn, clln phAi xtiy d.,rng bi{fu d6 ph\! till
cMnh x8.c. Sau kbi dl\ x~t dl1n thbi gian rna may, ham may vi'! thbi gian nghi cua dQng
co, tinh l~ thbi gian ti~p di(ln tUdng d6i th(1"c.

.
TD%lh =
I,+II'h+It,=
T . (2-14)
ok

Trang do L tj - Wng thbi gian li'!m vi~.

L tjh - Wng thbi gian hAm.
L ~mm - Wng thbi gian ma may.
va tinh ph\! tAi chinh xAc thea dl;li lUQng dAng tri. Mdta:.
D()ng cd dil ch9n Ii'! dung nl1u th6a. ml\n yllu diu :
M te < M dmDC (2-15)

M
Ie
~Mdta: ~TD<h%
TD %
(2-16)

"
Trang do : M te - Ii'! mOmen quy ddi· v~ M 56 ti~p di(ln tiau chud:n.
TD te % - h~ B6 til1p di~n tillu chut(n : 15%, 25%, 40%, 60%.
Chli. Y:
+) D6i vlli dOng Cd di~n mOt chi@u Idch ttr dOc l..$.p khi khOng di@u chlnh tu thOng,
d@' ki~m nghi~m cl)ng sul1t dOng Cd, c6 th~ sU: d1,lng phuong" phap Wn thl1t trung blnh
hay dbng di~n, cOng sul1t ha~c m{)men dAng trio

12
 D6i vai d~ng co di~n mOt chi~u klch til: n6i tilp, n@n su d\mg phuong pM.p tdn tha:t
trung blnh va dong di(\n dAng trio
Doi voi d()ng cd kh6ng d6ng b~, phuong phAp tdn tha:t trung binh va dong dii]!n d:1ng
tr~ cbo k~t qua chinh xac han so voi cae phuong phap khac.
+) Ki~m tra tri 86 gia t6c cua tung cd ca:u c\l tM' cua cau trl,lC.
Theo s6 li~u kI thu~t va sd do dfiu da.y cUa dQng cd xac dinh mOmen rna may va
mOmen ham may cua dQng cd.
D6i v{li d~ng co khOng d6ng b~ rotor 16ng soc, co th~ Hiy tri 86 trung binh khOng
d6i cua m6men trong thbi gian ha.m vA mO mAy thea biEru thac
1
M 1bmm = 2" (MI + Mmm> (2-17)

D6i vlli dQng co di(\n m~t chi~u rna mAy bAng dii]!n tra
1
M tbmm = 2" (M! + M 2) (2-18)

Trong do Mt - mOmen tlli hl;l.n cua d~ng ca.

Mmm - mOmen mO mAy.
Ml va M2 - mOmen cl,1c ~i va m6men chuya'n til"!'p khi rna may.
Gia t6c cua dQng cd tlnh thea bi~u thac :
dw M tbmm - Me
dt ~ J (2-19)

Khi khai dC)ng nling tAi va hl;l. tai Me > 0, khi khOi dOng bl'}. dQng Il,1C Me < O. Trong
qua trl.nh ham cUa c!(lng co, da:u cua Me cling dUQc dc dinh tuong tl,1 nhu v~y thea
tU'ong quan v~ chi~u giua Me va mOmen d~ng 00. Nl"!'u dung hAm Mng cd khi (d9ng cd
cat ra khoi ngu6n di(\n) thl hi s6 ~bmm cua dOng co thay thl"!' b!\ng M he cua bQ ham
cd khL

b) TInh chc;»n c6ng sua:t dOng co cho cac cd ca:u di chuygn theo phuong
nllm ngang
Vi d\l diErn hlnh cha cd du di chuy~n thea
phuong n~m ngang Ii'! cd ca:u xe du va xe r
con Clla ca:u tr\lc. Sd diS Il,1C dUQc gioi thi~u
trl!n hlnh 2-3.
Ph\l tru tInh cua co ca:u la do Il,1C can
chuya'n dOng ga.y ra. Ll,tc do bao g6m hai
thanh phl1n chfnh : b,tc rna sAt la.n t~n dU'bng
(,8)
'"
vf'4,
("
0 )
di F 1 va b,tc rna sat trong cd trv.c bAnh xe '///
. ,
F et ·
·mob 2-3
Thanh phan F 1 dUQc xac dinh thea bia'u So d6 Il,le cia co cau di ehuyen
thuc : thea phllOng mm ngang.
(Go + G). f
Fl = [N] (2-20)
R"

13
 Trong do Go - trc;mg hlc;fng ban thAn cO cllu, [Nl. ~
G - tl'Qng hlc;fI1g tA.i trgng, [N].
Rb - bAn klnh bAnh xe, [cm].
f - M s6 rna sat lAn, [cm}.
Nl'!u bAnh xe blng thep IAn tr~n dllbng ray thl f = (0,05 + 0,1) cm
Thanh ph'n 1l,fC F ct dllQC xAc d~nh theo bilru thuc :
F et = (Go + G) p. , [N] (2-21)
Nl'!u dbi di{!'m di,U cua l~c nAy v~ vanh banh xe thl dnh theo bi~u thuc :

[NJ . (2-22)

Trong do : p. - la M s6 rna sAt trllQt : khi dung fS truQt p. = 0,05 + 0,08; khi
dung fS bi P. = 0,01 + 0,05.
Rct - ban k(nh cfs tT\lC, [cm].
Toan b¢ h,1'C d:)t Um banh xe Ia :
Go + G
'. ~ R" (u I\" + I), [NJ (2-23)

D6i vOi cAe Cd Cl1u co bAnh xe sAt IAn tr~n dllbng ray, phAi tmh dlfu hlc can rna sat
git18 mep banh xe va d\1bng ray. LljC do d\1Qc dnh tMm blng M 86 dlj trft: k, va toan
bO l~c can trong tr\1bng hQP nay se la :
Go +G
F', ~ k.F, ~ k R" (uR" + I), [NJ (2-24)

H~ sfs k d\1c;fC Il1y tit thljC M va klnh nghi~m v~ hAnh.

vi d¥: - D6i vbi xe du khi dung d hi: k = 1,5 + 2,'khi dung d tnt¢.: k = 2,5 + 4.
- D6i v{ji 1e con, tlldng dng Ut. : k = 1,25 + 1,6 va k = 2,5 + 3,2.
N~u co Cl1u di chuy~n t~n dl1bng d6c cd gdc nghi~ng a, toAn bQ II,fC can F" e d\1QC
tlnh theo bi~u thdc :
Go + G
F"c = R-o (.u Ret + f) cosa ± (Go + G) sina, [N] (2-25)

D6i v{ji cAe CO Cl1u lAm viec ngoli trbi, c'n phAi tlnh tMm Iljc can cua gio :

F. ~ C~q.,,2~ + O,lqvj;, [NJ (2-26)

Trang do C - h~ s6 kinh nghi~m = (0,8 + 0,9)

r - trQng 111Qng riflng cua khOng khi, (12 N/m 3 )
q - diQn dch cAn gi6, [m 2]
g - gia t6c trQng trubng, [9,8 m/s2].
v:L - t6c dQ tfSng cua Cd Cl1u vA gio, [mls].
COng sua:t vA mOmen t~n tr\lc cua dOng co d\1Qc tfnh theo bigu thuc sau ;
14
 Fc·v
P, = 60. 100Q,z' [kW] (2-27)

F,.~
M
c
= .1 . 11 ' [Nml (2-28)

Trang d6 - Pc' Mc - c6ng Built vA m6men c!\n tr~n trl,lc d~ng CO

- Rb - ban klnh Mnh xe, [m]
- i - ti s6 truy~n
- 11 - hi~u suilt cua Cd cilu
- v - t6c de) di chu~n thea phltdng ngang cua xe, [m/ph}.
ChQn c6ng sua:t d9ng cd, kiem nghi~m c6ng suilt d¢ng Cd dA ch(;m tii!n hanh thea
cac boac nhU: dA n~u tr~n.

c) Thl d1.l tinh chqn cfing suJit dj)ng co

Thl dt!- 1 : Xac djnh ph"\}. tAi tlnh khi nAng va b~ cua Cd diu nAng - h~ a c«u tr1,lc,
cho biet : G dm = 20T ; "'ic = 0,82 ; Go = IT ; R! = 0,4m ; i = 75 ; u = 1 ; (ung voi
I
'. tai djnh muc, "2 djnh muc vA khOng too).

- M6men tren trl,lc d¢ng Cd khi nAng tAi bAng djnh muc

(Go + G)R, (20 + 1).0,4.1000

M
nl
= -'-;:::0-----'
iu l1c
= 75. 1 .0,&2
= 136,5kGm = 1340 Nm.

- M6men tr~n tr1,lc d¢ng Cd khi h$ voi tw bAng djnh muc :

_~) = (20 + 1)0,4.1000 ( __1_)

(2 ~, 75 . I 2 . 0,82

= 87 kGm :::::: 850 Nm.

- Khi nAng tAi tr9ng bAng { dinh muc, hi~u sua:t "tra thea bieu des a hlnh 2-2 Ie.

~ = 0,746.

M = (I() + 1).0,4.1000 = 78,64 kGm = 771 Nm.

--n, 75.0,746. I
I
- Khi h$ tAi tt"Qng bAng "2 dinh mdc

_ (10 + 1).0;4.1000 ( __ 1_)

M", - 75 2 0,746 = 38,6 kGm "'" 379,4 Nm
- MOmen nAng khi kh6ng tw, hi~u sua:t 11 = 0,258. Tra theo bUiu d6 a hlnh 2-2.
GoR! 1.0,4.1000
M~ = il1 u = 75.0,258. I = 20,67kGm = 202 Nm

- MOmen h$ khOng tAi :

15
 GoR, ( 1) 1.0,4.1000 ( 1)
Mh3=~ 2-7j = 75.1 2- 0,258 = -9,96kGm=-97,5Nm.

MOmen hl;l khang tAi Mh3 < 0 co nghla III co cl'[u lAm vi~c a chEf dO hl;l dOng l\lc.
Thl dl!- 2 : Tfnh chon cOng sul'l:t dOng cd truylln dOng xe d.ll (d¢ng Cd khong
d6ng b¢ rOto dAy quAn) cho biEH : tr9~g h.1Qng xe cliu Go = IT; Uti trQng dinh
mde G dm = lOOT; t6c dO di chuyG'n v = 55 m /ph ; It,1c can chuy€n dOng khi trQng
Ui djnh mde Fe = 6480N, vA khi trQng tAi Feo = 3240N, hi~u sul'[t cua cd dIu
'l = 0,85 ; ti 96 truy~n i = 18, dubng kinh banh xe D = O,35m ; mamen qUaD Hnh
cua cac bl) ph(l.n quay cua Cd cl'[u quy d6i v~ tr1,lC dOng cd J 1 = 0,15 kGm 2 ; thbi
gian xe ditng dG' thao Uti trQng tol = 100s ; thbi gian lAy tAi to2 = 1508. HAm d¢ng
cd bang CO' ci'lu phanh Cd khi co mOmen phanh MPh = 78,5 Nm. Cung d1.1Ong dtch
chuyi!n tai trc;mg 1 = 5Om.
- Thbi gian xe cliu chl;lY h{;'t qua.ng dubng :
50.60
t = = = 55s
v 55
- H~ s6 tiep dit;!n tUdng d6i :
TD% ~ 21 . 100% 2 x 55 x 100%
~ ;;-:c'i;;-";'-,;;i."7~ = 30%
2t + tol + to2 2 x 55 + 100 + 150
'.
- Cang Built dnh tr"il tr1,lc d¢ng CCJ khi tai bAng dinh muc :
Fc'v 6480.55
p , ~
l000'ldm = 1000.0,85.60 = 6,98 kW .

- COng sul'l:t can tInh khi xe cliu ch~y khOng tAL Ta cd hi~u sullt 'l = 0,78 cung voi
1
tAi bAng '2 thea d6 thi hlnh 2-2

3240.55
o 7 60 ~ 3,8 kW .
100.0,8.
N€u chQn cang sullt dQng co thea cang liIullt trung binh thl :
Pct + Peat· 698 + 38
P dm = k 2t = 1,25 ' 2 • = 6,73 kW .

D¢ng cd ch~ t~a khOng co M s6 ti~p di~n quy chulin TD% = 30% nan phAi. quy d6i
v~ d¢ng Cd cO TD% = 25%.
Khi do :

p'
dm
~ p
dm
~ TD .. % ~
TD %
673
' V25% ~
J30% 7,73kW
tc
- T6c d¢ CUB d¢ng CCJ dUQC tinh tu t6c d¢ cua banh xe :
. v.i 55.18
nd/c = n b ·1 = nDb = 3,14.0,35

Trang do : nb - t6c d¢ cua Mnh xe [vg/ph].

16
 Thea sa tay tra ctlu ta chQn d¢ng co kMng d6ng bQ '·rOto dAy qulln kuru MT-22-6
vai cac th6ng s6 kI thu~t : Pdm == 380V ; TD% = 25 ; P din = 7,5 kW ; n dm = 945 vg /ph;
AM = 2,8 ; J = 0,26 kGm.

2. Tinh toan va ch(,ln co CAll phanh ham

Phanh hAm la mi)t b¢ ph~n kMng the thi~u trong cac Cd diu chInh cua c~u tr~c
Phanh dung trong cAu tr1,lc thuong cd ba lo~i : phanh gu&:, phanh dIe vA phanh dai
Nguyfln H ho~t dOng cua cac lo~i phanh noi tr(in v~ co ban gi6ng nhau. Khi di)ng co
cua cd cllu dong vAG luai di~n thl dOng thai cu¢n dAy cua nam chAm phanh hAm cling
cd di~n. Ll,ic hut cua nam chAm thAng ll,tc can Cua 10 ~o, giAi phdng tl'\1C dOng co de
dOng Cd lam vi~c. Khi cat di~n, cu¢n dAy nam chAm cling mAt di~n, l~c cAng cua 10 xo
se ep ch!).t rna phanh VaG tr1,lc d¢ng co, de ham.
Phanh hiim di~n tu thuong cM' ts;lo theo hai kieu : hAnh trlnh pha.n tlng dai (hang
ch1,lc mm) va hanh trinh pha:n tlng ngQn (vai mm). LOs;li hanh trlnh dAi yflu cAu Jl,iC
hut nh6, nhung k~t diu cd khi cOng Mnh va phtlc t~p. Th\1c t~ thuang dung phanh
, hilm hal)h trlnh ng:in.
So do d¢ng h9C cua phanh dai va phanh guDC giai thi~u t~n blnh 2-4.
"),-..... Khi cuOn dAy cua nam chAm cd di~n, luc
'. hut cua nam chAm se nAng canh tay don L
Mn, lam cho dai phanh (h0!.ic gu6c phanh)
kh~ng ep ch~t VBo tr1,lc dOng cd. Khi mat
di~n, do tl,t trQng cua nam chAm G nc vA d6i
fS)
", tI"9ng phanh G ph ' dnh tay don hli\ xu6ng
L vA dai phanh ghi chl),t t1"\lC dOng co.

,,finc D6i vlii loIP phanh hanh trinh n!¢'n, khi

m4t di~, duM t9.c d1,lng cua Il,tc III xo, dai
l
I" "'" ...."4 phanh 8~ tip cht~, lAy tt1,1C dQng ca.
I(
I I Khi chQn co: C«u phanh clin chu y d~n 3
J) thOng S6 Co: ban : dj~n' lip lAm vi~, 56 M
tit1p'"di~a: tUc:'ng, d6i (TD%) vA dO dAi hEmh
trlnh !?'fJ.B ph4n ;dng (ho~ tri 66 goc quay
llin nhAt)
" ,

a) ,Tlnh .ota. va 11JB chQn phanh cho

co c«u nAng- h".
,
L L\tc tAc d1,lDg l~n t1"\lC dQng co: khi phanh
AIrH--'--.--=-+-l phl,l thuOc vAo hi 86 mOmen_,cia co: cAu phanh
vA ch~ dO lAm vi~ c'fJ.a Cd cl1u nAng-h~,
,, M~men cAn tI:nb khi h~ tAi vOi tAi djnh
,, mac:
.. I
Hlnh 2-4 M = (Gdm.-fGol'~ (2 -~) INmJ (2-29)
so d6 dOng hQc ella phanh hAnh trinh &Ii. di I.U rz '
0 - Phanh doi .. b - Phonil guoc.

2· TBtlflT ·A 17
 Trong do Gdm - tAi trQng dinh milc, [N]
Go - trc;mg hlQng cua cd cllu Mc hitng, [N]
Rt - ban klnh Clla tang, [ml
i - d s6 truy~n
u - s6 m~h nhanh cua rbng rQC
tz - hi~u sullt cua cd ctlu.
Tily ch~ dt') litm vi~c, cin t~m h~ s6 d1,l tru: k. H(l s6 dlj tru nity phI,!. thuOc vito ch~
dQ lam vi~c nhl1 trong bAng sau

ChI'! d¢ litm vi~c H~ s6 k

Nh,? nhitng (Nh) 1,5
Trung blnh (Tb) 1,75
N~g n~ (Ng) 2,0
Rat n(tng ne (RNg) 2,5

Tu d6 mOmen cua Cd cllu phanh :

MPh = k.M ch ' (2-30)
'.
b) Tlnh toaD va l~a ehQn pbanh cho co e«u di chuytiin xe eau va xe con
Trong doh toan vit chqn lofP phanh cho cd ctlu nily, c4n chd. y lit mOmen do phanh
t~o ra khOng dl1QC Ian hdn tri sO: mOmen mit baob xe cd tM truQt theo dl1bng ray.

Tri s6 gia t6c Ian nhllt cho phep khi phanb luc co ctlu eli chuyt1'n thul),n theo chieu
gi6 ,

(2-31)

Trang d6 : t5 - M s6 trc;mg IUc;Jng bam

r - b~ s6 nbBm giua banh xe w. dubng ray
f3 - h~ s6 rna sat truQt, (3+5) 10- 4
ret - M.n kinh cd' tl'1,lc, [m]
Rb - bAn klnh banh xe, [m]
f - he s6 ma sat lAo, (8+10) 10-4, [m]
F g - 11,lc cAn cua gi6 t~D 1m2, [N/m2]
S - di~n dch cAn gi6 'cua cd ctlu, [m21
G - tl'QDg h1Qng cua co cAu khi khOng mang tlli, [N],
Vai trl s6 gia t6c a, t6c d¢ di chuyt1'n v de dinh, cd, tb~ dnh duQC thbi gian phanh
t ph' vii mOmen phanh :

G.R,,~ f3 ,ret + f
~h ~ (1,1 - ( R" ), [Nml (2-32)

18 2· ,880T ·8
 Trong do J d/c - m5men qmin tinh cua dl)ng Cd truy~n dl)ng, Ikgm2]
w d/c - t6c dl) quay cua d¢ng cd, [radig1
J - mOmen quan tinh cua toan M tac d\lng lfln banh xe, [kgm2]
W - t6c dl) quay cua banh xe, [rad/s]
i - ti s6 truy~n cua Mp giAm t6c.

c) Tinh chQn nam chAm. di~n cua co cllu phonh

LI,1C can thi€t d~t l~ ma phanh (lI,1C hdt'lng tdm) blng

1
F = :uFh
Trang d6 : !1 - h~ ~6 rna sat (neu ma phanh lam tU ch~t li~u amiAng va puli hdm
bAng gang thi f.l = 0,35)
LI,1C hut cua nam chAm F nc' hanh trinh cua phan ung yflu cl1u h ll, d11QC xac dinh
.theo bi~u thuc sau
1
(Fnc·hll)yc = F.h·?l.k (2-33)

Trang do : F nc - II,1C hut cua nam chAm

htl - hanh trinh phan ung
h - hanh trinh khi hdm
71. - hi~u sua:t
k - M 56 dV tru: (0,75 + 0,85).
Nam cham ham phi\i co tich 56 (F nc.hLJ) > (F nc.hLJ}Yc

3. Tinh ChQD nam chA.m di~n lAy tlli cua dlu tr1)c til
Cliu tn,IC tu khac voi cac lol;li. cau tr\lc th5ng thl1bng 0: co cl1u Hiy tAi : thay cho moc
ho~c gliu la ml)t nam chAm di(!n. Hlnh dl;.lng, klch thut'lc cua nam chAm d11QC chi! ~o
thanh cac lo~i nhl1 trfln hinh 2-5
a) Nom chAm Illy tiii hinh trim, dung d~ ~n chuy~n cac chi tii!t M.ng gang, slit
. c6 k[ch thl1t'lc khOng Mn, hlnh dl;.lng khac nhau (sAt tbep V\lD, phoi, dinh v.v ... )
b) Nom chAm trim 16m m"t cAu, dung d~ ~n chuy~n cac v(lt thd hlnh cliu Mn
c) Ban tii hlnh chit nhj).t, dung M v(in chuyln cac v(it dai nhl1 : thep Uim, dl1ang
ray, 6ng tMp dAi v.v ...
d) Xa nam chAm, dung dd v~n chuy~n cac v$.t sil!u truong, Siflu trQng.
Khi thii!t ki! cliu tr\lc tu, ctin chu y hang d21u lA vl1n d@ cung ct(p di(!n (hI) tiflu th\l
lo~i1) M IO!J.i tru 81,1 c6 va nhung trl1bng hQp khOng may do tsi t"(Qng roi tv do.
Che dl) lam vi~c cua nam cM.m Hiy tAi lA chi! dQ ngAn h!J.n ~p l:p, co h(! so tiep
di(!n tl10ng doi bAng 50%, chu ki lam vi~c khOng It'ln han 10 phut. Ni!u cuang dl) lam
vi$c cua nam cham n~ng n~ v~ h~ s6 W~p di~n It'ln han 50% thi clin giAm di(ID ap d~t
l~n cl,1c nam chAm.

19
'.

Iflnh 2-5. Nam chAm lay tiii

Il - HllIh lrt>" ; b - Hlnh fron /{)m m(lt eau ; c - Hlnh eM nh41 ; d - Xa nam cham.

U = 220 ~ TD50 % = !55,5 (2-34)

cP TD % l/TDth oj J)
"
Trang d6 : U cp - di~n ap cho phep ~t Ian CU¢n t
J +
nam cham kbi TDso% == 50%.
TDth% - h~ 86 til!p di~n th\ic.

4. Tinh ChQD duong day tiep di~n cho cau

tr~c (duilng tr61Ay)

Cae cd cau ella c.1u tr1,lC la nhung thil!t hi

kh6ng c6 dtnh, cho nen vi~c c.!lp dil;in d~n cae
dOng cd truyen dOng, d~n cae thil!t bj diElu
khi€n dung m/)t M th6ng ti~p di~n d!fc bi~t
g9i lit duong trOlAy. C6 the dung hai h~ ti~p IDnh 2-6. Ket cAu ella he tifp di~n cling.
di~n : M tiep di~n cllng va h~ ti~p di~n M.ng Q - KIt c411 c,m gid dq dul1ng liep di~n;

b - Kli c6u Clln b¢ My difll.

day mem, Duong tigp di(m bang da.y mem chi

20
dUQc phep dung khi cung duong di C'huy@"n Clla Cd cliu kMng qua Ian. Dl1bng tiep di(!n
cung thl1bng dung thep goc (50 x 50 X 5) va (75 x 75 x 10) mm.
Hinh 2-6 mo t:1 ket diu c.ua h~ tiep di~n cung.
Thep goc 1 dt1Qc ga trl\n giA do dl1bng tiep di~n nam dl10i diu tr\lc va cach di(!n
ba.ng su do 2.
B¢ lAy di~n baa g6m thep goc 1 ga lAn dau n6i cap ba.ng gang 3. Cap mem 4 se cfip
di$n den cac dQng Cd va thiet bt dieu khi~n cua cQu trl,lC.
Cac dQng Cd truyen d¢ng cAc cd diu cua diu tl1,lC co M 86 tiep di~n khac nhau, ni'ln
qua trinh dnh ch(?D dl1bng tiep di~n n~n thl,ic hi~n thea cae bvoc sau
- Tinh t6ng dong djnh mue cua cae dQng Cd.
n
141m = L I(lmi
i= 1

- Tinh t6ng dong dinh muc eua eac dQng Cd cung cO M s6 ti($p di~n nhv nhau.
n
141m! = L Idmi ang v6i TD,%
J = 1

b1dng tl,i nhl1 v~y dnh eho I:E:lmlI ung vai TDu% v.v ..

- Tinh M s6 tiep di$n trung binh.

I:LdmlI
+ TD,,% +
ILJm
- Tinh dong di~n cl,ie d~i trong 30 ph thea M so hi$u dl,lng k j .
lmax30 = k j . ILlm
Thea tri 86 cua ImaxJO ta co th@" ch9n dl1Qe ti€t di~n cua dl1bng day tiep di$n.
Kil1'm tra d(l 8\lt Ap t~n dl1bng dAy tiep di~n cho day ddn bang dong va nhom thea
cling thuc :
- D6i vCfi dong di~n m(lt chi@u :
2ImaxL
= (J ..SU 100%
dm

- D6i v6'i dong dililn xoay chieu

is..I Lcasp
ITlBX
~U% ~ SU 100%
G dm

Trang do Imax - dang di~n C1,l'c d~i [A]

L - chieu dAi dl1bng tiep di~n (m]

(J - Buat di$n d.§n eua v~t li~u lam dl10ng tiep di~n (d6ng (J = 57,

nMm t'5 = 35 [
Q. mm2
m J)
S - ti€t di~n dl1bng ti€p di~n [mm2]

21
 U dm - di~n ap dtnh muc cua h16i, [V].
D6i v{Ji dllbng ti~p dili!n lam bAng sAt, d¢ 81,lt ap cifn tInh d~n cA hai thanh phAn
thuifn tra va di~n khang.
{3 (Rcosrp + Xsintp) Imax
L\u% = U 100%.
dm

Trang do : R, X - di~n tra thuan va 'di~n khang cua dubng tiep di~n tren dq dhl
1m, [Dim].
Khi dnh toan, thubng chQn costp = 0,65 + 0,7 va sintp = 0,75 + 0,7.

5. Bang bao v~

Cac khl c1,l c~u tr1,lc dUQc b6

tri tren m¢t bang ri~ng d~t
trong hu6ng IAi gQi IA bang bAa
v~. Chuc nAng cua bang bAa
vii! :
- Baa v~ ngAn mf,lch vA qua
tai,
- Baa v(! di~n ap nkhOng",
" - VA m¢t s6 chuc ndng bAa
v~ khac.
Cd hai Io~i bAng baa v~ :
bang bAn v~ xaay chi~u (hlnh IKe
2-7a) va bang baa v~ m9t chi~u
(hinh 2-7b).
Cac khf c1,l tr~n bang baa v~
baa g6m : cliu daa CD, rong
tAc to dllbng dAy Dg, role dong
di~n cVc dl;\i ORC, 1RC, 2RC,
3RC, nut bl'lm rna may M, cOng
tac ngling sl,i" c6 CT, cifu chi
CC, cae cOng Mc hanh trlnh
KNN KTT, KTN, KTC, KNC.
Trj s6 chinh djnh cua cac
role dong di~n cl,i"c dl;\i 1RC,
2RC va 3RC IA :
ltd = (2,25 + 2,5) I dm ·
Trang do : ltd - dong tac
dQng cua role
I dm - dong di~n djnh muc Hloh 2-7. Bang 000 ve.
cua dQng cd. a - Xo~ chiell i b - M~t chiell,

22
......
v
,0

Tr~ 56 ehinh dinh eua role dong diQ:n e~e d/ili ORC Ia :
ltd1,5 (Idml + I dm2 + I dm3 )
:=

Trong d6 : I dm1 ; Idm2 ; 113m3 - dong dtnh mue eua cae dl)ng Cd la.p tr~n c~u tI'l,lC.

§2.3. MOT SO sa Db KHONG CHE CAU TRI,IC OlEN HiNH

1. Di~u khiin cAn tr\lc bAng be) kh6ng che dQng l.,c
Ccie bl) kh6ng ehlf dQng l~e dung
dd dieu khi~n cAe lo~i c~u tI'l,l.C c6
cOng 5Ul(t nha va trung blnh v{Ji He 1 ~,:"c ~un
o ,
&!/If br/(J ye-
ch~ dQ lam vi~c nhl;l, trung blnh I I II 1 I KJ I I , I i I I- - - - - - 1
I 1 1 iT-~ •. r.. IRe
"~~
va n~ng. BQ kh6ng ch~ dQng ILje
II ... , K('
• • • •" IX7 l...-
co clI'u 4-0 ddn giAn, d~ dang trong
cOng ngM ch~ 4-0, gili. thanh khOng -=-
•
",' ... ' i;"J ,;Is 'I U;:C 'I 1-';0
eao, d~ dAng trong all d\mg vA di€lu
khia'n ecie Cd clI'u eua cl1u tl'l,lC mQt
,, K2' ' ' K1 C7' 'I
ID I '
1··'·lt~ J
each Hnh hOl;\t, dut khocit. Thllbng ,• N
.;.
•••
..,
/"II"'
~~
.IO",JJ
'.<6' II 'I ~
,,--
'. dung hai sd d6 kh6ng eh~ : d6i , i81 IT' ~
xung vA khOng d6i xung. 0 sd d6
kh6ng ehl1 d6i xung thl m~eh n6i
rt
I
.' lr I"'~.' i , ,~o
, Ih' ........ ·' •• lkr!t...
dQng cd, hQ d~ dnh CCJ eua d¢ng
I
~.~~~ ~ ~f1 I I
Cd hoAn toan gi6ng nhau khi quay
bQ kh6ng eM· sang phBi ho~ sang , , "~} '1 C· II I I I I,
, -101
trm. ~ nhung vj. tri cimg s6 thu t~ .
, 0

. Sd d6 d6i x11ng nAy thllbng dung

cho 00 d1u di chuyl1n xe ~u, xe con
va CCJ cilu quay Mn ; vi d6i v6i 1111 .
nhung CCJ c.«u nAy d(lc dnh ca khi
ch(ly ti~n ho(!c lUi (tho$> hoI)c nguqc)
:\' .......
cd ~u ~u hOOn toon nhll nhau. \' ~ ~ 1"\
<0 ~

'"
Sd d6 kh6ng eM· khOng d6i xung )(
thllong dung eho cd e!1u nflng-hl;l ;
vi d6i v{Ji cd e!1u nay, dllong d~e
dnh cd khi nAng va khi hl;\ phAi
IIID
,
tJ JlJ ~,. '\ ,
'" I '" ~ "
khac nhau. I
I
'fuln hinh 2-8 IA so d6 kh6ng ch~

~
dQng 00 khOng d6ng bQ rotor dAy q~
dung bQ kh6ng eht1 dQng l'le l~
, ,0:.
,
HT-51 (h$ tI'l,le dUng, d6i x11ng).
BQ kh6ng eht1 dQng l~c nAy c6
- '2\ Iii
.......
11 vi trl : 5 v1 trl sang b~n phAi ~
(1 + 5) ung voi eht1 dQ lam vi~e
(nflng - ehl;\y thu~n) vA 5 vi trl Hluh 2-8. Khong che c() c~ nang h.\I
sang Mn trru (h~ - eh(lY ngttQ'e). bAng bI> khong che dOng ll,lc.

23
BI) kh6ng ch~ co 12 ti~p di~m : 4 ti(fp di~m d'-u (Kl, K3, K7 vA K5) dung cho m~ch
stator (dlllo chi~u quay cua dl)ng co), 5 ti(fp dU!m ti~p thea (K2, K4, K6, KS, Kl0) dung
cho ml;lch rotor (dong cAt di~n tro phl,l trong ml;lch rotor) va 3 ti~p diem K9, Kll, K12
dung cho m(lch billa v~. BQ kh6ng chI! dl)ng h,1c nllly co thl! su dl,lng M kh6ng chI! CO
cau ndng - h(l cling nhl1 cac co diu d.i chuygn.
Qua. trlnh rna mt\y, di~u chlnh t6c dl) th\1c hi~n blng cach dong cAt dfin di~n tra
ph\l trong m(lch rotOr cua dOng co.
Khi md may, quay tit tit vO lAng cua bQ kh6ng ch~ dOng Il,1'c til vj. trf nay sang vj.
tri kht\c dg tranh hi~n tllgng dong di~n vA mOmen tAng ml)t each nhay v9t qua giai
h(ln cho phep. Cac dubng d~ tinh cO cua dQng co dUQc bi~u di~n tr~n hinh 2-S. Cac
chi g6 ghi tr~n dubng d~c tinh co ung voi cac vt tri cua bQ kh6ng' ch~. Duong d~c tinh
cd 1 dung dg khai d¢ng dOng cd, vA khAc ph\lC ct\c khe he trong co cau truy~n h,1c
ho~c d~ chung cua cap. Dubng d~c tinh cd 2 dg tl;10 ra t6c dO th<'lp khi clin thiet. Tuy
nhi~n, vi cac dubng d~c dnh cd nAy m~m n~n dl)ng co Him vi~c kern 6n dinh, do do
khOng th~ th\1c hi~n h(l hAm 0 t6c dl) thap du:gc, rnA chi cd tM th\1C hi~n dllgc ch~ dQ
'hl;1 hAm vai t6c dO cao hdn t6c dO khOng tllli 1y tl1ong.

',.2. He truyen d(;ng cac co cliu CUB cAu tr\lc dung h~ truyen d(;ng may phftt -
dQng cO (F-D)
D6i voi nhu:ng cau trl,lc t1'Qng tAi Ibn, ch~ dO lAm vi~c nl}ng n~, can dap ling cac
y~u cAu v~ di~u chinh t6c dO cUng nhu cac y~u cliu ng$.t ngheo do c6ng ngM d~t ra,
tM vi~c sit .d1)ng dl)ng co khOng d6ng bO v6i b¢ kh6ng cM' dl;tng II,1'C khOng tM' thoa
miln ctU:Qe mil thubng dung h~ truy~n dOng F-D.
H~ truy~n dOng nily d~gc su d\lng cho cac cau tr1,1c e phAn xuong luy~n kim, Ia.p
rap v.V ...
DQng co truy~n dl)ng D. dUQc ctl:p ngu6n tit: may phat F. CUQn kich tu cua mAy phat
CKTF dU'Qc n61 'YiJi d'u ra cua may di~n khu~ch d(li tu tn1bng ngang MDKD. May di~
khuyl!ch dQ.i tu trubng ngang cO 4 COOn dil1u khi~n : cucin chu d~ CCD, cucin pM.n h6i
Am di~n ap CFA ; cuQn.-phllln h6i Am dong cO ngAt CFD vA cuOn 6n dinh COD.
Di~l1 kbi~n_ M truy~n dQng blng bO kh6ng chi! chi huy KC cO ·hai vi trl : nAng vA hl;1.
Cwin chu ~o CCD clla may (fifn. khuy~h dQ.i du~ cd:p di~n tu may ph9.t kich tii
qua c8.c ti~p di~m cUa cOngtActa nAng N vA h, H vil 'di~' tt'd r i . CuOn' phAn h6i Am
di~n ap CFA dlllm bAo qua trinh cu(lBg buc kic.h til cho m!1y di~n khu)1!ch dl;li dl! giAm
thbi gian rna mAy cua M. Khi dung may, cUQn CFA dugc cap d~n qua hai ti~ di~m
thu:bng kin cUa cac cOngtActa N vii. H qua difn tro t z. Do phllln ang cua CF A, se lAm
giAm difn t\p du cua ~t\y phAt vA cling chinh lA gilllm dbng di~n dnh cua M F-D.
Trong quA trlnh lilm vi~c, cucin CFA dUQc n6i villa phan ung cua may pht\t F qua hai
til!p di~m N (hol),c H) vA hai di6t V3 (hol}c V4) vA dien tn) r3. Di~u chlnh t6c dl) quay
cua dOng ·co, thl,fC hi~n blng ca.ch thay ddi suc til dOng (s.t.d) sinh ra trong cul)n CFA.
o t6c dl) th<'lp, til!p di~m cua cOngtActo gia t6c G k[n,. suc tii dcing sinh ra trong cu¢n
CFA Ibn nhat. Suc tii dOng t6ng cua cae cuOn di~u khi~n MDKD giAm vA di~n t\p ra
cua may phat F gi:\m.

24
 %w Z
fOO
IS
;ViJ/lf
S-
f
ZJ
AI
0 0 SO 6 S. fOO ISO. Yo
2f f

S.
If
;,:"
2
106

TAng t6c dQ dQng CO bAng cOch c.<!p

di(\n cho cUQn dAy cUa cOngtl1ctd G dan
d~n s.t.d cUa cu/)n CFA giAm, SlJ:c" t\t
d/)ng Wng cUa :MDKD tAng l~n, di(\n
ap ra. cu.a may phat F tAng l€m.
CuOn pha.n h6i Am dbng cO n~t
CFD cua may di~n khu~ch d?i dung
d~ h~n ch~ dbng khi ma may va dAo
chiElu. Cu/)n phan hdi Am dong cO
nglit dll<;'C da:u vao di(\n ap roi tr~n
di~n trCl shunt Rsh . Di~n ap nay tl
.1(\ vOi dbng Clla d/)ng cO va dllQC so
IDnb 2-9. He F-D lruybi dOng cd d1u mng - h~. sAnh vOi di~n ap d/)c l(lp qua hai
Q - SQ_d~ "SUfi'! U; b - D(k tiM 1;" CUD d~lIg ca. di(ln tra phAn ap R.
.'
Do trong-~ cO cuOn CF,A, nen· dQ.c tinh 00 cUa he sl! C1lng, diElu d6_d6i vOi M truyEln
dOng dn tr\lc IA khOng mong mu6n. Khi lAm vi~c. trong cuOn CFO luOn cO dbng ch~y
qua (h~n ch.~ dbng bAng .dien trH r 4) nAb lite tfnh 00 0-- vilng lAm vi~c cO m~ Mt di
do tac d\lng phan hdi Am cUa CFD. Khi dbng di9n c*a dOng ccf qua lern (IOn hon dbng
di~n ngJit), di~n ap roi t~n dien tra ~ ll:ln ~Cfn ·~ieD Ap Usb (h* Ui>d Clla. hai dit?:n
tra- phAn Ap R, trong cuOn CFO se; cO dbng ph\l ch(ly qUa lAm giAm sl1c tu dQng tdng
cua MDKD ~a ~n ch~ dllQC mOmen Clla. dOng 00.
D~ nAng caa tinh dn djnh cda M th6ng,.ccS cuQ~ dn dinh C6D. CuOn dAy d6 dllu
vao cuOn dAy so clip cda bi~n ap dn djnh BA CuOn ad dp Clla. BA d~u vAo cuOn klch
tu cua may phat qua di(ln tra h~n cMf dbng rs'
Trang m~ch cua cuOn dAy klch tu cua dOng Cd cd role bAa v(l milt klch tu RTT va
di(ln tra phl,1 r9 va r 7, 0 ch~ dO lam vi~c dn djnh, cuOn day klch ttl: cua dQng Cd dt(u
25
 n6i tilfp v(:!i r 7. Trang thai gian rna may, ti~p dit~m cua oongt;Acto KKD se ngAn m~eh
di~n tre r . K~t qua la mOmen dOng cd sll tAng trong thbi gian khoi dQng. Thai gian
7
cd di~n cua cu¢n dAy cOngt;Aeto KKD dUQc dit1u cblnh bAng hai rdle thai gian 2Rth va
3Rth (0 chi~u nAng ho~e ehit1u h~).

3. H~ truy@n dOng cttc cO cAu eua cAu trl,tc dung bO bien ddi thyristor - dOng
cO m(it chih (T-D)
Nhung nAm gtin dAy, truy~n d¢ng cho du tr1,lC dii dung bO bi~n ddi thyristor thay
cho bl? bi~n ddi quay (mAy pMt). Dung hi? bien ddi thyristor (BT) cd nhi~u \iU diem:
giam trQng hlQng, kich thu:(:!c va cMIt lUQng di~u ehinh nAng cao.
D6i v6"i cO cliu nAng - h~ dung bl) BT se g~p 1 s6 di~u phuc t~p trong m'1-ch dieu
khir$n Ia eh~ d¢ M.m tai sinh.
D6i v(:!i co cliu di ehuy~n, do cd anh hu:ong cua mOmen phAn kbang, cho nfm Sd d6
kh6ng che dAo chi~u don giAn dung cAe cOngtiietd dAo chi~u trong m~h phAn dng Clla
d¢ng ca.

'.
M¢t trong h~ truy~n d¢ng
co et(u nAng - h~ dung T-D
giai thi~u tr~n hlnh 2-10.
w tY.-(

DOng co truy~n dQng cd cllu TI ~ , , , .

RI
nAng h!..1 la dOng co di~n mOt
chi~u kic"h ttt dOc I~p. Di~n lip
.7.' Ii
}f tt
KPe " "
cung ~p cho ph4n ang d¢ng Tf r;
cd Illy ttt bO bien ddi thyristor
qua hai cOngtfkto dao chieu
nAng N (ho~c h!..1 H). CuOn
"es( T.
~

'j
1"7+
C6'....I~1
'(IlK
N~
khAng CK lAp trong mfch ph4n KT
ung d~ 19C dong ph4n dng. CK '\ ( TS
j'/ " If
~w

--9----~ ---- - - -
Trang M cd cAc m~h Mo
v~ sau : bAo v~ quA tAl blng
CKTiJ
rdle dOng di~n C11c dfi RDC,
ml;ich bAo v~ cho cAe thyristor
If j'/
H
---
Tl+T6 bAng cAe ph4n tu r 1+r6 " Hlnb 2-10. He
"
truy~n dQng T-D.
va C 1 +C6.
Di~u khi~n 1>0 bil1'n ddi lA kMi KDK. Trang m~ dit1u khi~n co hai mfch vOng :
m~ch vOng dOng di~n RI vA m~ch vong t6c d¢ RIO' Tin hi~u phAn hdi dOng Illy ttt ba
bien dOng 1TI + 3TI, Un hi~u phAn h6i t6c dQ 14y ttt mAy phAt tdc FT.

4. So dh kh6ng chf cilu tr~c tu

(} dAy chi giei h~n trong ph4n kh6ng che nam cha.m Illy tei. Trfm hlnh 2-11 gi6"i
thi~u hai sd d6 kh6ng che nam chAm Illy tAi di~n hlnh.

26
 j 0) 1
el/ el/

let' He

He

f f

mob 2-11. Sa d6 kh6ng che nam cha.m l1iy lai

a - LO(1i PMC - 50 i b - Lopi PMC - 150.

Khi d6ng kh6a K. cu¢n dong ella cOngtdcta N (ho~c cQc cOngtActd IN, 2N) cd di(ln,
hai til!p di~m' eua n6 dong ngu6n clip cho cu¢n dAy cua nam chAm My tai, d6ng thbi
'. ngAt ngu6n cllp cho cu/)n dAy da cOngtActd H. Khi do s~ co dong chay qua cu/)n dAy
Dam chAm lay tai NC vA qua cae di~n tra ph6ng di~n r 1 ' r 2 va r3"
Thbi gian dong ngu6n cho NC Is. thbi gian ctf:n thi€t de thl,tc hi~n v~n chuyen hAng.
Khi rna kh6a K, cae cu¢n dAy cua cOngUictd N (ho~c IN vii 2N) mAt di~n, Mng til!p
di~m cua mlnh chung sa cAt ngu6n clip cho NC va. dong m~ch ngu6n dlp cho cu/)n day
ella cOngtActd H. Khi do cu¢n day NC dUQc khep kin m~ch viJi rl' r 2 vA r3" NAng h1Qng
di~n til: deh trong NC s~ ph6ng qua cae di~n tra tr~n, t~o ra 1 hi~u di~n th€ a hai dtf:u
cUQn dAy cua cOngtActo H, dll lam cho no me dOng. Hai ti~p di~m cua no dong NC
VaG ngu6n vai c~c tinh nguqc l~i, khu tu du nhanh va tha tai trQng nhanh heln. Khi
dong chay qua r l ' dao chieu, di~n ap rdi t~n no cO c~c tinh nguqc vc;i di~n ap rai tr~n
r 2 - Hi~u di¢n th~ tr~n cuOn dAy H giam, kh~ng du Me dQng nua va NC t~ d¢ng duqc
cAt ra khOi ngu6n ct{p.

27
 Chrrong 3
.
TRANG B! DII;N - DII;N TU
.'
THANG MAy vA
MAy NANG

§3.1. KHAI NI~M CHUNG

Thang may (may nAng) 18. thi~t hi vl\ln

tAi dung d~ cha hang va ngubi thea phl1dng
thing dung. Nhting IOlili thang may hi~n
d~i cd ket cAU cd kht phuc t!ilP, M truy~n
d/,'lng, M th6ng kh6ng chI! phuc t!;lP - nh~m
'. nang caa na.ng sullt, vl\ln hanh tin cl\ly, an
toano Tilt ca cae thi~t hi di{}n dUQc M.p ~t
trong bu6ng thang va bu6ng may. Bu6ng
may thubng b6 trl " bing tr~n cung cua
giifng thang may. Kift ellu, sa do b6 trl
thiift bi cua thang may gWi thi~u tr~n
binh 3-1.
H6 gil!ng cua thang may 11 lit khoAng
khOng gian tu m(lt bAng sAn bing 1 cho
den day gi«ng. N«u h6 ¢ng cO dQ sAu hdn
2m thl phAi lam thAm cua ra vao. D~ nAng
- h~ hu6ng ~hang, ngubi ta dung d/)ng Cd
6. DOng Cd 6 dUQc n6i tn,iC ti~p viJi CO diu
nAng ho~ qua hQp giAm tde. N«u n6i tn,iC
ti«p, hu6ng thang dUQc tree l~n pUli qutln
c~p. N~u n6i gi~n ti«p thl giua pUli qutln
cap vA dOng co cO lAp hQp giAm t6c 5 vl'li
ti 86 tnly~n i == 18 + 120.
Khung cUa bu6ng thang 3 dl1Qc tree l~n
puB qutln c~p bAng cap kim le~i 4 (thl1ang
dung 1 d~n 4 sQi cap). -144-- 11
Bu6ng thang luOn luOn dUQc giu theo
phuong thAng dang nhb cO gia tree 7 va
nhung con trl1Qt dAn hl1l'1ng (con truc;Jt la
lo~i puli truc;Jt cd bQc cao Bll b~n ngeai).
Hlnh 3-1. Ka ~ vB b6 tri thj~t bi cUa thang mfIy.
Bu6ng thang vA d6i trQng di chuy~n dQc

28
 thea ehieu eaa eua thanh gi~ng thea cae thanh dAn httong 9.
Bu6ng thang co trang b~ bl) phanh hia hi~m (phanh du). Phanh baa hi~m giu bu6ng
thang t~i eM khi dut cap, mfit di~n va khi t6c d¢ di chuygn Vligt qua (20+40)% t6e
dl) dtnh mac.
Phanh haa hil!m tbttbng dugc eM' t.f.ta thea 3 kil!u : phanh baa hiem kieu n@m, phanh
baa hiem kigu l~ch tdm vA phanh baa hiem kigu kim.
Trang cae lal;l.i phanh tr€m, phanh baa hi~m kieu kim dugc su dl,lng r¢ng "tAi helD,
no dam baa eha bu6ng thang dung @m han. K~t eliu clla phanh baa hiem kieu kim
dugc hil!u di~n tren Mnh 3-2.
Phanh baa higm thuang dUQe lAp phia duai bu6ng thang, g<;>ng kim 2 trugt thea
thanh dAn huang 1 khi t6c dQ ella. budng thang blnh thu:ang. N~m giua hai canh tay
don clla kim co n@m 5 gAn voi M truy~n dOng banh vlt - tr1,lc vlt 4. H~ truyt!n d¢ng
tr\lc vit co hai la~i ren : ren phai va ren trai.
Cung voi k~t eliu ella phanh bAa hiem, buang thang cO trang bt tMm ca cau h~n
che t6e de;; kil!u ly tAm. Khi bu6ng thang di chuygn se lam eha ea el1u h(ln ch~ t6c dl)
kieu ly tam quay. Khi t6e de;; di ehuyen clla bu6ng thang tang, co eliu dai truy~n 3 se
lam cha tang 4 quay va klm 5 se ep ch~t bu6ng thang vaa thanh dAn huang va h~n
che' tde d¢ ella bu6ng thang.
'.

, Hlob J-l. Phanh bao hi~m kieu kim.

1- Thanh dAn hu6ng; 2- G(J1IgkbntnzVt; 3- Dai truyfn;" - He tMR8d~8bdnh vit- trliC vit; 5 - Ntm.

§3.2. PHAN LOJ),I vA eAe THONG SO Ki THU;'T

eo BAN eUA THANG MAy

Tuy thu¢e V3a ehuc n8.11&', thang may co thg phAn laf,li thea cae nh6m sau
1 - Thang may eha DgI1bi trong cae nhA cae, ~ng.
2 - Thang may dung trang cae b~nh vi~n.

3 - Thang may cM hang co ngttbi di~u khien.

4 - Thang may dung trang nha An va thu vi~n.

29
 PhAn lOI;li thea tl'Qng tai :
1 - Thang may la~ nM Q < 160kG.
2 - Thang may trung blnh Q = 500 +- 2000 kG.
3 - Thang ma.y ial:li IOn Q > 2000kG.
PhAn lalili thea t6c d¢ di chuy~n :
1 - Thang may chlilY ch$.m v = 0,5mJs.
2 - Thang may t6c dti trung blnh v = 0,75 + 1,5m/s.
3 - Thang may caa t6c v = 2,5 + 5mJs.

§3.3. TINH CHQN CCNG SUAT

DONG CO TRUYEN DONG THANG MAy

D~ dnh chc;m d11QC cOng su!t dQng co truy~n d¢ng tbang may clin cO cac di~u ki(!n
vA tham s6 sau :
- So d6 dOng hQc cua thang may
- T6c d¢ vA gia t6c Ion nhl'lt cha phep
'. - TrQng tAi
- Tr~mg 111c;fng pu6ng thang.
COng su!t tlnh cua dOng 00 khi nAng tai khOng dung d6i tI"Qng d11QC dnh thea cOng
thuc sau :

(3-1)

Trang d6 Gbl - kh6i hlQng bu6ng thang [kg]

G - kh6i hlQng bAng, [kg]
v - t6c dQ nAng, [mls)
g - gia t6c tl'Qng tr11bng, [m/s2]
rz - hiQ:u suAt cUa CO" Cl1u nAng (0,5 + 0,8).

Khi c6 d6i trQng, cOng su!t dnh cUa dOng Cd 11k nAng tl\i dl1QC dnh thea bi~u thuc sau :

Pen = {[G + GbtJi - Gdt .rz}vkg.1O-3, [kW]. (3-2)

VA khi hl;l tAi
(3-3)

Trang d6 : Pen - cOng su!t dnh cua d¢ng 00 khi nAng co dung d6i trQng
P eh - cOng sul'lt dnh cua dQng 00 khi hl;l co dung d6i trQng
Gdt - kh6i 111Qng cua d6i trQng, [kg]
k - ~ Oil tlnh Mn rna sat gifta thanh WIn bUbng va d& tn,mg (k = 1,15 + 1,3).
Kh6i 111c;mg cua d6i trQng dl1QC dnh thea bi~u thuc sau dAy:
Gdt = G hl + aG, [kg]. (3-4)
Trang do : a - M s6 cAn b!\ng (a = 0,3 + 0,6).

30
;

Phlin 16:n cac thang mAy eM khach chI v$,n hAnh dl1y titi trvng nhung gtb can di~m,
thOi gian -dm l~i luOn lam vi~c non tAi ; cho n€m d6i vdi thang may cha kMch n~n
ChQD M a6 a ::= 0,35 -I- 0,4.
D6i v{Ji thang may chc'J hllng, khi nling thllbng IS. diiy tl).i vii khi hl;l thu:bng Iii. khOng
tAi, nlm chc;m a = 0,5.
D\ia t~n hai bi~u thuc (3-2) va. (3-3) c6 the xAy dl,1'ng dllt;JC biell dfi ph\! tAi vA
chc;m ad bl) cOng sullt cua dOng co thea s6 tay tra CUll.
Mudn xAy d\ing bi~u d6 ph1,l tAi chtnh xac, din phAi dnh d~n thbi gian rna may, thbi
gian hl1m, thai gian dong, rna cua va 86 IAn dling cua bu6ng thang khi chuyen dl;lng.
ThOng s6 tllCfng d6i M tfnh toan cae thai gian trlln dllQ'C dua ra trong bAng 3-1.
Thbi gian ra, vAo bu6ng thang dllQC dnh gl1n dung ls/l ngubL 86 lAn dung (dnh
thea XBC su.!It) eua bu6ng thang co the dm thea cae dubng cong tr€!n hlnh 3-3.
Bimg 3-1

Thbi gian rna may T6ng thbi gian cOn l~i (8)
T6e dO vii hl1rn may v(1i khoang
di ehuyen each giua ella Ung (s) Bu6ng thang Bu6ng thang Bu6ng thang
'. (m/s)
3,6 met .. 7,2 met
cd ci'ta r¢ng
duili BOOmm
(md bAng tay)
co etta r¢ng
dulli BOOrnm
(meJ t~ dQng)
e6 ella rOng
dulli 1000mrn
(rna tV' dOng)
,
0,5 1,6 1,6 12,0 7,0 -
0,75 1,6 1,6 12,0 7,0 -
1,0 1,8 1,8 13,0 7,0 6,3
1,5 1,8 1,8 - 7,2 6,3
2,5 2,8 2,0 - - 6,5
3,5 3,2 2,5 - - 7,0

18
16
14
/'
.-- --- E 21n uai
E-1 ngui

---
12
/" ..---
10
8
.<,. r" E 13ng yo;
6
f;:: / E lOng 0/

4 V :---- .-- E 5nau ';

2 V
5 10 14 18 22 26 30 34 38 42 46 50 m,
Hlnh 3-3. Dl1dng cong de x.IIc dinh ~ illn dung (thoo xAc suJll) Clla bu6ng thang.
md - sO lIin dung; rn,. - s6 tA:ng ; E - s6 ngtlOi lrung bu6ng thang.

31
 Phuong phap dnh ch!;m cOng Built d¢ng CO truy~n d¢ng thang may til!n hanh theo
cac bulic sau dAy :
1. nnh IIjC kea d~t len puli cap kea bu6ng thang a tAng dulii dmg va cac IAn dung
ti@'p thea :
(3-5)
Trang do :
kl - s6 llin dung cua bu6ng thang.
6.G 1 - thay d6i (giam) kh6i h1Qng tM sau m6i hin dung.
g - gia t6c tr(;mg truong, [m/s2].
2. Tlnh m6men tuong ung vai lljc kea.
F.R
M i.I[ , [Nm] nl!u F > 0 (3-6)

F.R .
va : M ~ -,-12 , [Nm], n@'uF<O.

Trang dci R - ban kfnh cua puli, [m].

i - ty 96 truy~n cua cd ~u.

'. '1 - hi~u sucH cua co cAu.

3. Tfnh t6ng thbi gian hanh trinh nAng va h~ cua bu6ng thang baa g6m : thai gian
bu6ng thang di chuyl!n vai t6c dQ 6n dinh, thbi gian rna may va hlim may va t6ng thai
gian ron l~i (thai gian dong rna cua bu6ng thang, thbi gian ra vao buang thang cua
hanh khach) thea bang 3-1.
4. Dy-a tr~n k@'t qua cua cac buac tlnb tmin tr~n, tinh mO men dAng trj va tinh chon
cOng sullt de)ng cd.
5. XAy dljng bi~u do ph1,l ali chlnh xae cua de)ng cd truyl'!n. de)ng co tlnh den cae qua
trinh qua de) va ti@'n hanh ki@'m nghi~m cOng sullt dQng cd dli ch<;>n thea di~u ki~n phat
nong, qua till.

§3.4. ANH HuUNG ellA Toe DQ, GIA Toe VA DQ D~T (DAO HAM
B~e NHAT ellA GIA TOC) DOl veil He TRUYEN oQNG THANG MAy

M9t trang nhung y~u cAu Cd ban d6i vOi M truy~n d¢ng thang may la ph!ll dam baa
cha bu6ng thang chuyEfn d¢ng ~m. Bu6ng thang chuyEfn dOng Elm hay khOng, ph\! thu¢C
vao gia t6c khi md may va khi hlim may. Cac tham 56 chlnh d~c t:rung cha ch~ dO lam
vi~c cua thang may Ia : t6c d¢ di chuyEfn v[m/s], gia t6c a[m/s2] va de) d~t p[m/s 3 ).
T6c de) di chuygn cua bu6ng thang quy~t dinh nling Built cua thang may, cd y nghta
quan tI'Qng, nh:H la d6i vai cac nha cao bing.
D6i v6"i cac nha ch9c trbi, t6i uu nMit la dung thang may caa t6c (v = 3,5m/s), giam
thbi gian qua de) va Wc d¢ di chuygn trung binh cua bu6ng thang d{lt gAn bAng t6c d()
dtnh muc. Nhung vi~c tling t6e de) l{li dAn d~n tling gia thlinh eua thang may. Neu tang

32
 t6c d¢ cua thang may v = 0,75m/s Hln v = 3,5m/s, gia thanh tllng Illn 4 + 5 ll'in. Bai
v1).y, tuy thea d¢ caa cua nha rna chQn thang may co Mc d¢ phil hc;Jp viii t6c d¢ t6i uu.
T6c d¢ di chuy4!n trung blnh cua thang may cd th4! tAng bAng clch giAm thOi gian
rna may va ham may, cd nghla IA tAng gia t6c. Nhung khi gia t6c IlIn sll gAy ra cAm
giac khd chju cha hAnh khach (nhu chdng m~t, SQ hAi, nghfilt tho v.v ... ). Boi v$.y, gia
t6c t6i uu la a :!iO 2m/s2.

Gia t6c t6i 11u dAm bAa na.ng suAt caa, khOng gAy ra cam giac kh6 ch~u cha hanh
khach, d11QC d11a ra trong bAng 3-2.

Bang 3-2

H~ tTUy~n d¢ng
Tham s6
Xaay chi~u M¢t chi~u

Tt'lc d¢ thang may (m/s) 0,5 0,75 1 1,5 2,5 3,5

Gia t6c cl,1c d~ (m/s 2) 1 1 1,5 1,5 2 2
'. Gia Me dnh toan kung binh (m/s2) 0,5 0,5 0,8 1 1 1,5

I p
'-', 0 r-
,
!-_I-
I 'I,
s I n
l'
,
I
,I
Q~I~~~_ _ _ _ _ _~~~~=+~t_

, ,
L.,J
P
Hloh 3-4. Cae dlldng cong bit!u dil'n sl,l ph1,l tln.tOe ella quAng duong S,
Ide d¢ v, gia 16e a va dO del P thea thOi gian.

J. ~Bf)i)l ·i. 33
 M~t dl.li hrc;mg nua quyl'lt d~nh sl,t di chuy€n €lm cua bu6ng thang la t6c dQ tAng cua
gia Mc khi mc'.! may va t6c d9 giam cua gia t6c khi ha.m may. Noi mtit eAch kM.c, do Iii
da d2 v
d¢ ~t (~l.lo ham b~c nhc'(t cua gia tOe f = dt hoi;1c ~ h8rn. ~ hai ella. t.6c dti f = dt 2 ). ,Khi

gia t6c a ~ 2m/s2 thi d¢ d~t kht"lng dUQc qua 20m/s3 .

Bh~u d6 lam vi~c t6i uu cUa thang may USc d9 trung binh va t6c dO cao bi€u di€n
tr€ln hlnh 3-4.
Bieu d6 nay co th~ chia ra lam 5 giai dOl.ln thea dnh chllt thay d6i toc dti cua buang
thang : ma may, che dti On dinh, M.m xu6ng t6c d() thllp, bu6ng thang den tAng va
ham dung.
Bi~u d6 t6i uu hlnh 3-4 se dl;it dUQc n~u dung M truy~n d()ng mtit chi~u (F-D). Neu
dung M truyen d()ng xoay chieu vlii d(lng co kht"lng d6ng b(l hai cap t6c dQ, bi~u d6 chi
dl.lt gan giOng bi{!u d6 t6i uu.
Doi voi thang may chl;iy ch~m, bi~u d6 chi c6 ba giai do!pl : mo may, chI'! dQ 6n
dmh va ham dung.

§3.5. DlrnG CHINH xAc BUONG THANG

Bu6ng thang cUa thang may cAn phai dting chinh xac so voi m~t bang cua Uing cAn
dung sau khi iln nut dung. Neu buang thang dung khong chinh xac se gay ra cac hi~n
tUQng sau :
- D6i v6i thang may cha kMch, lam cho hanh khAch ra, vao kho khAn, tAng- thai
gian re, vilo cua hanh khach, dAn d~n giam nAng suilt.
- D6i v{Ji thang may chb hang, gAy kho khAn trong vi~ xep va Mc da hang. Trang
mtit s6 trubng hQP c6 th~ kht"lng tht,!c hi~n dUQc vi~ x~ vA Mc da hang.
D~ kh~c
phl,lc h(,-u qua do, co th€ c'(n nhAp nut ba:m d~ df).t dUQc dti chinh xac khi
dung, nhung se dAn Mn cae vc'(n de kh6ng mong mu6n sau
- Hong thi(~"t bi di~u khi~n

- GAy t6n th!t nling lUQng

- GAy h9ng hOc clk thi~t hi Cd khi
- TAng thbi gian tu luc ham d~n dung.
D~
dung chinh xlie bu6ng thang, din dnh den m(jt ntra hi/[!u 56 cua hai quang duang
truQt khi phanh buang thang dc'(y Uti va phanh bu6ng thang kht"lng tAi thea cung mQt
huang di chuy~n. Cac yeu to anh huang d~n dung chinh xac bu6ng thang bao gam :
momen cua co cllu phanh, mt"lmen quan dnh cua buang thang, t6c d¢ khi b~t dAu ham
va mOt s6 yeu to phl,l khac.
Qua trlnh ham bu6ng thang xity ra nhu sau : khi bu6ng thang di dlin gan san tang,
dIng tAc chuy€n d6i tang dip l~nh Mn h¢ th6ng dieu khi~n d(lng cd d~ dung buang

34 3_T009T_ -"
 thang. Trang quAng thbi ,gian 6.t (thbi man tac dQng cua thi~t bi di~u khi~n), bu6ng
thang di dUQc quAng dubng IA
S' = voAt , [m] (3-7)
Trang d6 : v 0 - T6c dQ hic bAt dllu ha.m, [m/s].
Khi co c!1'u phanh mc dQng IA qua trlnh hAm bu6ng thang. Trong thbi gian nAy,
bu6ng thang di dUQc m¢t quang duong S".

mv'
S" = 0, [m] (3-8)
2(Fph ± FJ
Trang do : m - kh6i IUQng cAc phl1n chuygn dQng cua bu6ng thang, [kg]
F ph - h,1c phanh, [Nl
Fe - h,1c can dnh, [N]
Dau (+) ho~c tru (-) trong bieu thuc (3-8) phl:l thuQc va~ chh~u tac dvng clla h,tc
Fe: Khi bu6ng thang di l@n (+) va khi bu6ng thang di xu6ng (-).
S" cung cd the vi~t duO'i df).ng sau :

'. S" = (3-9)

Trang do : J - mOmen quan dnh M quy d6i v~ chuy~n d¢ng Clla bu6ng thang, [kgm2]
MPh - momen rna sat, [N]
Me - mOmen can tlnh, [N]
Wo - Mc dQ quay cua d¢ng co Iuc bAt dl1u phanh, [rad/s]
D - dubng klnh puli keo cap, [m]
- ti os6 truy~n.

Quling dubng bu6ng thang di dUQc tit khi cOng tAc chuygn d6i tl1ng cho l~nh dung
dl!n khi bu6ng thang dung tf).,i sAn tllng IA :

S = S' + S" (3-10)

= Vo At + 2iCMph ± MJ

COng tAc chuyfn d6i tllng dQ.t each sAn tbg m(it khoAng cach nAo dd lAm sao cho
bu6ng thang nAm if gilla hi~u hal. quAng dU'bng truo:t khi phanh d4y tAi vA khOng taL
Sai s6 16n nMt (d(i di:lng khOng .chinh xac IOn nhllt) IA
s, - S'I
"S = 2 (3-11)

Trong d6 : Sl - q uAng dubng truc;lt riM nhllt cua bu6ng thang khi phanh
S2 - quAng dubng truc;lt Ibn nh4t cua hu6ng thang khi phanh (hlnh 3-5),
Bang 3 - 3 dUB ra cac tham 86 cua cac M truy~n d(ing voi d¢ khOng chinh xac khi
dung As.

35
 Bang 3 - 3

Ph/ilm T6c dO Gia D¢ khOng

H~ truyen dOng di~n vi di~u di . t6e chinh xBe khi
chlnh chuy~n (m/s2) dttng (mm)
Me dQ [m/s]

DOng co KDB 1"0 to 16ng soc 1 ctlp t6c dtj 1 , 1 0,8 1,5 ± 120 + 150
DOng 00 KDB rO to 16ng soc hai cllp tile dO 1 , 4 0,5 1,5 ± 10 + 15
DOng 00 KDB re, to 16ng s6c hai cllp tile dl) 1 , 4 1 1,5 ± 25 + 35
H~ may phat - dl)ng co (F - D) 1 , 30 2,0 2,0 ± 10 + 15
H(! may phat - d¢ng 00 cO
khuyl1ch d~ trung gian. 1 , 100 2,5 2 ± 5 + 10

'.

- r-r
Mticdat
cam bien dung
------ ~

I-linh 3-5. Dung chinh xflc w6ng thang.

36
 §3.6. cAe H~ TRUYEN DONG DI~N DUNG TRONG
THANG MAy VA MAy NANG

Khi thi~t k~ M trang hi di(m - di~n tli: cho thang may, vi~c 11,18. ch9n mOt M truY~fI
d(>ng, chQn lo(ii dOng co phAi d1,1a tr~n cae y~u diu sao
- DC) chfnh xac khi dung
- Teie dO di chuy~n bu6ng thang
- Gia t6c IOn nhl1t cho phep
- Ph~m vi di~u chinh t6c de..
H~ truy~n dOng dil)!n xoay chi~u dung d¢ng co khOng dOng bl) rotor lOng soc va rotor
day que'in du'c;1c dung kha. pM bi~n trong trang hi di~n - dil~n to thang may va may
nAng. H~ truy~n d(>ng dOng co !thong d6ng bl) rotor 16ng soc thubng dung cho thang
may cho hang t6c dO ch$rn. H~ truy~n dOng d/)ng co khOng d6ng bl) rotor dAy quan
thuang dung cho cae may nAng cO trQng tM lCm (ct.')ng sulIt d/)ng cO truy~n dOng tdi
200kW) nham hl;ln ch€ dbng khai d¢ng d~ kh6ng 111m anh huang d€n ngu6n di~n cung
c-a:p.
H~ truy~n d¢ng xaay chi~u dung d/)ng co kh6ng d6ng ~ nhi~u dIp t6c d¢ thubng
'. dung cho cae thang may ebb khach t6c dl) trung blnh.
H~ truy~n dl)ng mQt chi~u may phat - d(>ng ~o cO khu~h d~i trung gian thubng
dung cho cae thang may cao too. H~ nlly dam baa bi~u d6 chuy~n dC)ng h~p Iy, n§.ng
cao d¢ chtnh xac khi dung t6"i ± (5 + 10) mm. Nhu:~c di~m cua· hi:! nay la cOng sua:t
d~t Ion gap(3 + 4)ll1n so v6i M xoay. chi~u, phuc tli\P trong v~n hllnh va. stia chua.

Nhung nAm ga:n day, do s~ phat tri~n cua kg thu~t di~n tu ct"mg sutlt I6"n, cac M
truy~nd(>ng ml)t chi~u dung bl) bien d6i dnh dll du~c ap dl,lng kha rC)ng rAi trong cac
thang may cao tdc voi tdc d¢ t6i 5 m/s.

1. H~ tMng 1\1 d(ing kMng eh~ thang mily t6e dQ trung binh
He truy~n d¢ng di~n dung cho thang may too d¢ trong blnh thu:bng la M truy~n
dC)ng xoay chi~u vl:li dl)ng co kh6ng ddng b(> 2 dip too de. H~ nay dam baa dung chinh
xlic cao, th~c hi~n MD.g eAch chuy@'n too d~ cua dOng CCI xu6ng t.6c d(> tha:p (v 0 = 2,5 rn!s)
truoc kbi bu6ng thang sAp den san tling.
Hi) nay thubng dung ebo cac thang may chlJ kM.ch trong cAc nha cao bing (7 + 10)
U.ng) voi t6c dl) di chuy~n cua bOOng thang du6i 1 m/s.
ScJ d6 nguyAn Ii di~n eua thang may dUQc gil:li thi~u trAn hlnh 3 - 6.
Ca:p ngu6n cung clIp cho h~ bhng cl1u dao CD vll apt6mat Ap. CuC)n d§.y stator
cua dC)ng cO dUQc niH vi'io ngu6n clip qua cae tiirp di~m cua cOng tAc to nAng N ho~c
c6ngt~ctd h~ H va Cac tiep di~m cua c6ngtactcJ t6c d-Q cao C ho~c c6ngtactd tdc d(>
tMp T.
Ngu6n ca:p cho m~ch di~u khi~n 11Iy tu hai pha q~ hai· ctiu chi 1 CC. Cac cua tAng
dl1~C trang b~ khda li~n d¢ng vl:li cae Mm cu6i lCT ..;.. SCT. Then cai ngang cua li~n
d(>ng vOi cAc hAm cu6i lPK + 5PK. Vi~c dong - mlJ ctia tling s~ tac d¢ng Mn kh6a vll
then cM cua ting lam ebo nam chAm NC t tac dl)ng. Khi cAt ngu6n nam cha.m NC 1 lu.c

37
 I

YI
:= 1
- ;v
8AR 220/HI'
~ _ DI
!!r
++ ;::.. D2 T
~ DJ

~D+
_ DS
~ Dr;
NOI
1[[ 1[[
'. I!Tr
fD

..!iT
fti[
46T

HilT JOT
RTf
J6T
..(/IT /IN
lOT
J{IlT /IT)

/IT,?
1"
IUT
HilT
16T
f(IlT !ITt fn
_ 1PK

tiC N
( C U[ J{[

,-----, ~;v~._-,
~~tI~__~~==~;===~
(
______~T
lIlob 3-6. Sd do nguyen Ii ditn 'ella lhang roAy.

38
 bu6ng thang den san Hh;lg, lam quay then cai, then cAi tac dOng ll!n m¢t trang cac ham
cu6i PK va rna khoa cua tcing.
De dung bu6ng thang tl;li moi san U.ng, trong sd d6 dung ham cu6i HC di,it trong
buang thang. Tac d~ng l~n tiep diem HC hol)c bttng nam cha.m dung theo tang NC
2
ha/)c bttng clin dong - rna cua bing.
Cong Mc chuyen ddi tAng ICDT + 5CDT co ba vj tri h'i cam bign dung bu6ng thang
va xac djnh vi trf th~c cua bu6ng thang so voi cac tling.
Di~u khien ha~t dOng cua thang may dUQc th1!C hi(!n tu' hai vj trl : t~i 'cva tAng
bang nut Mm gQi tang IGT + 5GT va trang bu6ng thang bang cac nut bAm dgn tAng
lOT + 5DT.
Khoi dOng cho thang may lam vi(!c chi khi : ID kin, ICT + 5CT kin (cac cua tang
da dong), 2D, CT kIn, FBH Oil!n d(>ng v6i phanh bao hiem) kin, cua bu6ng thang dong,
CBT kin va 3D kIn.
HAm cu6i IHC va 2HC lien d(>ng vaj san bu6ng thang. Ngu trang bu6ng thang co
ngl.1bi, tiep diem cUa chung rna ra. IHC da:u song song vai CBT cho nl!n du IHC hO
nhung m!;lch vAn n6i li~n qua CBT, cbn 2HC mo ra lof;li tru kha nAng di~u khien thang
mdy bttng nut ba:m g9i thg GT.
'. Trong so d6 co 5 den baa D} + Ds Ia.p a tr~n mc5i eua tang va 1 den chieu sang
buang thang D6 , Khi co ngl.1bi trong bu6ng, tiep diem 2HC rna ra, cuOn day role trung
gian mAt di(!n, tiep di~m thubng kin RTr dong I/ili lam cho ID + 6D sang len bao cha
biet thang dang ttb~n ~ va chigu sang cho bu6ng thang.
Sd d6 nguyl!n Iy trl!n Mnh 3 - 6 130 so d6 cua thang Hip di,it trang nha nam t.1ng va
cha tru'bng hQp bu6ng thang dang nam a tllng ml)t. Xet nguy~n Ii lam vi(!e cua so d6
khi can len tang 4.
Hanh kha.ch di vao bu6ng thang, dong cua tllng va cua bu6ng thang. Do tr9ng h1Qng
cua hanh khach, 2 tiep diem thubng. dong IHC va 2 HC rna ra, An nut Mm den tang
4 DT, rale tang RT4 co di(!n. Cac tiep diem cua RT4 dong ll;li dip ngu6n cha cuOn dAy
cua c6ng tiic ta t6c d¢ caa C. Cdc tiep diem cua congtacta t6c dO caa dong ll;li cap
ngu6n cha cl1u chinh luu CL la ngu6n I chi~u ca:p cha hai nam chAm NC t va NC z'
Nam chAm NC l Be dong tigp diem I PK, cuOn dAy cOngtactd N co _di(!n. Cu(>n da.y stator
cua d¢ng ca dllQC ca:p ngu6n qua cac tiep diem C va N, bu6ng thang di l~n. Nam chAm
NC 2 se kea can dl)i lam cha hAm cu6i H~ rna ra.
Khi nha nut Mm 4 DT, cuQn dAy cUa cOngtocto N dUQc duy trl ngu6n ci!:p qua hai
tiep dit1m T (thllbng kIn) vA. N (da dong l~i). D6ng thbi cuOn dAy cua rale 4RT vAn
dUQc tief:! tyc duy' trl ngu6n ctlp qua c6ng tdc chuy~n d6i Uing 4CDT va cac tigp diem
IPK + 5PK. Khi bu6ng thang gtln den tl1ng 4, bu6ng thang tAc dl)ng vAa cOng tAc
chuyen ddi tang 4 CDT, lam cho rale tling RT4 va cOngtActd t6c dO caa ma:t di(!n. CuOn
dAy cOngtdcta t6c dO thtlp T cd dililn qua tiep diem thllbng ho N (dA dong kin) va tiep
diem thllb'ng kin C. Cul)n dAy stator cua dl)ng co dllQC da:u vaa ngu6n ctlp qua cac tiep
diem N vA T. Bu6ng thang tiep t\lC di ll!n vai t6c d¢ tMp hdn. D6ng thbi cAt ngu6n
ctlp cha ctlu chlnh luu CL, hai nam chAm NC l vA NC 2 ma:t di~n. NC 2 mtlt di(!n lam
cha hAm cu6i HC kIn l/ili, vAn duy tri ngu6n cd'p cha coOn dAy cOngtdcta N. Khi buang
thang den ngang vai san tcing 4, clln dong rna cu:a d(it a cu:a bing se tac dOng lam

39
 hAm cu6i HC h~ ra. CuQn dAy cOngtActo N mAt di~n, dQng cO truy~n d¢ng dung l~i vA
phanh hAm di~n tu NCH s@J hAm dung hu6ng thang.
H~ th6ng t\1 dQng kh6ng ch~ thang mliy hoAn toim t1.1ong t\1 nh1.1 t~n khi di(!u khi~n
bAng cAc nut Mm gQi bing IGT + 5GT. Di(!u khi~n thang may lilm vi~c bAng cac nut
Mm gQi Mng chI th\1c hi~n khi 2HC kin.

2. H~ thOng tll dOng khong eht thang m6y eao tOe

D~ truy(!n dQng thang mliy cd t6c dQ di chuy(!n bu6ng thang v ~ 3 rn/s, th1.1bng
dung M truy(!n d¢ng -mQt chi(!u. Bu6ng thang d1.1Qc treo Mn puli keo cap n6i tI1,1c tiep
v{ji tn,IC dQng co truy(!n dQng khOng qua hQp giAm t6c. Trong m~ch di(!u khien thang
mliy cao t6c, cOng tlic chuy~n d6i bing co tay ~t CO" khi d1.1QC thay the bAng cOng tAc
chuy~n d6i tling phi ti~p di~m. Vi vt'H t6c dQ di chuy~n bu6ng thang lan, cOng tAc
chuy~n d6i bing co kh{ lilm vi~c khOng tin c$.y, gAy ra tieng 6n Um. C6ng t~c chuy~n
d6i t4ng phi ti~p di~m th1.1bng dung Iil b¢ cam bi~n vi trl kit~u cam ung va b¢ cam bien
vi trf dung te bAo quang di~n. T~n hlnh 3-7a giOi thi~u cAu t~o vil d~c tuyen clla cOng
tAc chuy~n d6i bing dung bet cam bien vi trf kit~u cAm dng. Ctlu t~o cua no bao g6m :
m~ch tu M 2, cu¢n dAy 3. Khi m(lCh tu M, do di~n khang cua cu¢n dAy be, dong xoay
'. chil!u qua cuQn dAy kha Ian. Khi thanh sAt d¢ng 1 lilm kin m~ch til:, tu thOng sinh ra
trong m~ch tu tAng, lilm tAng di~n cam L cua cuQn dAy vil dong di qua cuQn dAy sll
giam xu6ng. S\1 ph\1 thu¢c diQn cam cu¢n dAy L vilo vi trf thanh dQng 1 d1.1Qc bieu dii'!in
tr~n hlnh 3-7b.

Neu dtlu -n6i tiep vtJi cuQn dAy cua b¢ cAm bi~n mQt role ta se d1.1Qc mOt ph~n to:
phi ti~p d.i~m d~ dung trong M th6ng di~u khi~n. Tuy .thuQc van m\1c dich su d\1ng,
co th~ dung no lilm cOng tAc chuy~n d6i tling, cam bien de th\1C hi~n dung chinh xac
bu6ng thang ho$,c cAm bi~n d~ chi thi vi trf bu6ng thang v.v ...

L
D Q,S 1
S, I I I ,
f
• ,

~2

J 5
u 1,0
oj
0)

mDh 3-7. C;\m biln VI lri ki.!u dm ung.

/.1- Cdu telO .. b- S41 phil tlauDe L = f (1).

40
 "" 2201"
RTr C8 I
feB Ilf

I I I

c c
1IJ 114
b)
Bloh 3- 8. So d~ nguyen 19 cUa dm bi!!"n cam ling.

So' d6 nguy@n ly cua cam bi~n cAm dng t~n hlnb 3-8.
C*~ __ ~~~_~_~_~. ___ _
ung CB. D~ nAng caa dQ tin ~y, song song vlti cUQn dAy cua bl) cam bi~n co da:u tMm
mOt t1,l C, Trj 86 di~n dung ella tl,l di~n dll~C ch9D BaD cho khi thanb sAt d¢ng 1 che
I. kIn mt;lch tit sll U;lO dUQc dbng C¢ng huang. Khi m~ch tu ella cam bi@'n het, dong di qua

, cuOn dAy cua role RTr du Um lAm cho no tac d/)ng. Khi ml;lch til: kin, dbng dili\n di qua
cu¢n dAy giam xu6ng glln b~ng khOng, role khOng tac dQng. ThOng thub'ng b(l cam bii!n
CB dl1QC lAp (} thanh gii!ng thang, thanb sAt dQng lAp (J bu6ng thang.
T~n Mnh 3..9a gitJi thi~u mf(lch l~c ciR M truy~n dQng m/)t chi~u CBQ bii!n ddi
thyristor - d/)ng eCl) cho thang mAy caa t6c vCii v = 2 m/e va trvng tlli Q = 1000 kG.
Phttn !lng cua d¢ng CO' truy~n d¢ng dllQC ca:p ngu6n tu b¢ bi@'n d6i dnh dung thyristor
t~o hOi 2 m~ch c.du chinh hiu ba pha ITI .;. 6TI (b¢ thu~n) va IT2 +- 6T2 (b¢ ngt1Qc):
Hai hI? nay df1u song song ngt1Qc vbi nhau. BAa vi) quA ap cho m6i thyristor dUng m~ch
R-C. Bao vi) ngAn m~h ba.ng du chI tAc dl)ng nhanh CC. CUQn khAng lCK va 2CK
dung dA' h~n ch~ dbng dii)n cAn b~ng. M~ch di~u khi(!'n bl? bi@'n ddi dao chi~u dung
thyristor biA'u dilj:n tren hinh 3-9b.
Di~u khiA'n hai du chinh lUu IBTh va 2BTh bl\ng hai khdi di~u khi(!'n KDKN va
KDKH. Trong m6i kh6i di~u khi~n bao gdm cac khAu : khau d6ng pha, khau tl,lO di(\n
ap rAng cUa, kh:1u so'sAnh va tl;\O 'xung va khau khu@'eh d~i xung.
Nguy~n If lam vii)c eua Sd dd khdng chi! thang may cao t6c nhU sau :
Dien ap dj)t duge Illy ra tU'd4u ra cua khAu h~n ch@' gia tde HCGT, dl) Ibn vA e'l,te
dnh cua dii)n ap dj)t do khAu di~u hanh DH quy@'t d!nh.
Di(\n Ap ra ella khAu hl;\n eh@' gia t6c HCGT tAng dlln theo ham tuy@'n tlnh b$C' nh4t
khi thay d6i tin hi(\u dliu va~.
Di~u ehlnh tde dl) dl)ng cCl truylln dl)ng bAng b¢ di~u chlnh tde dQ Rill' Tin hii)u dliu
van cua b¢ di~u ehinh tde dl) Rill la t6ng dl;\i 86 hai tin hi~u : tin hi~u chu d~o (dii)n
ap ra (Jua khAu HCGT) va dn hi~u phan h6i Am t6c d¢ tl l~ v{Ji tde dl) .quay cua dQng
eo (di(\n Ap ra cUa khAu Kill)' KhAu Rill dung bl) khu&:h dIP m¢t ehi~u (ham d 1(\ P).
Tln hj~u ra cua Rill Ia tIn hi~u d4u vao RJN (khi thang mAy di l~n) vA RJH (khi thang
mAy di xu6ng). CA hai khAu RJN va. RJH dung bQ khu&h dl;\i m¢t chi~u (ham ti 1(\, tich
phAn Pl). Ngoai ra, tin hi~u phAn hoi Am dbng h1y tu dliu ra cua khAu I K J (ti 1(\ v{Ji
41
 dong eua dOng co) dua vAo d«u VilO eua R,N vA tu khau 2 K, dlla van R,H. TIn hi~u
ra eua khAu R,N hO$e ~H ehInh 1A tin hi~u di~u khi~n dlla vao kh6i di~u khH~n Wong
ung KDKN hoi;\e KDKH.
De th1,1"c hi~n dung chfnh xac bu6ng thang, h~ th6ng se chuyen tu ehl! dO di~u ehinh
t6c dl) sang eM' dO dit1u chlnh vj trL Tin hi~u ra til khau cam bi€n dung ehinh X3.c
CEDCS dlla vAo khAu dit1u chlnh vi tri ~, Khi bu6ng thang nAm ngang voi san tting,
tin hi~u ra eua khAu CBDCS s~ bAng khOng.

rl-i cc.i- ...

ITI '~TI 'I
/' ("
II

r~TI 1- ";rTf ~'I

--->0 ~ -= 1'---' (~ ~
~~ ~
. II
"~ ~
'. I''-JT/~ HI 'I '"
-"'" !~ ~
~

"'(~
SIT!
I{,K
I
'...." . CPR ~

~
1< 2ft \

·e·/ .r ~
,~

'... "
'"" ~.
Sit,? . II
. 'r' ~
,
'"... 1m :,,!J11-
-=
"'''J
~ ..
.
~F- I J}:jl'- ~ .n .
~ "')
~ ~ll
~II

I--..-.;;:iiJ- RrY
-= -= ... ~
6) bl

mob 3- 9. a- Tru~n dOng ¢ Ihang !My cao t6c dung h¢ 3th - 0 ;

b- ScI d~ kh6.i cua he 8th - D.

42
 §3.7. Tl1 DONG KHONG CHE THANG MAy
DUNG cAc PHAN TtJ LOGIC

D~ nAng eaa dci tin c~y trong qua trlnh ,ho~t d¢ng cua thang may, h~ th6ng tv dqng
kh6ng eM' h~ truy~n dOng di~n thang may da. dung cae phl1n tit phi ti~p di~m (philD
ttl lOgic). tJng dt,mg cae pht'in ttl' lOgic trong m~ch di~u khi4n cho phep xAy dvng mOt
M th6ng di~u khi~n v(i:j 86 h1Qng phttn ttl di~u khiA'n IiI. it nhilt.

Sa dd tv dOng kh6ng cht'! thang mAy dung cAe ph£ln ttl' lOgic giO'i thi~u tr~n hinh
3 - 10. DAy Iii. sa d6 kh6ng ch~ dan gii'ln nhilt : bu6ng thang ndng l~n d~n rn¢t trong
nAm t~ng, nhung khi h(l, chi h(l xu6ng tiing mOt.
C6ng U.C chuy~n d6i tl1ng dung bl) cam bi~n vi tri bing t~ bito quang di~n IF -7- 5F
dfil.t trl!n cae tl1ng tuong ung.

H(lD cht'! hanh trinh l~n vA hAnh trlnh di xu6ng M.ng hai c6ng tac hi'lnh trlnh phi
ti€p diA'm HeN vi'!.. HeR (hai cOng tde hAnh trlnh nAy cling gi6ng nhu cOng tAc chuygn
d6i tdng). Tr~n so d6 khOng bi~u di.l!n m~h hlc cUa d¢ng co truy~n dOng thang mliy,
nhung clin hi~u cOngtActo nAng N s~ ddng m~ch cho dOng co nAng bu6ng thang di l~n,
cOngtActa h~ H ddng m~ch cho dOng co h~ bu6ng thang. Di~u khign thang may bAng
'.
cac nut him phi ti~p dU!m 2DT + 5DT lAp trong bu6ng thang vA mqt nut b.§:m g9i
tang lap c'J ctia bing mOt lGT.
Tr~n so d6, cAm bi~n IF + 5F, HCN vA HCH (6 vu6ng t6 d~m) co mllc lOgic "In
va khi co tac dOng tii: Mn ngoi'li IA muc'IOgic "0", cAm bi€n 2DT + 5DT va lGT, co
muc lOgic "0" vA khi tac dOng len no se co muc 16gic np.
Xet nguyen ly litm vi~c cua h~ th6ng : N€u mu6n lAn tling nitm, ltn nut an 5DT,
dliu ra cua phtrn tti "HO';'C" 5H cO muc lOgic nl" va muc do dua vao I dtiu vi'lo cua
phtin tu "VAn 5V. Til b¢ cAm bi€n 5F dua vao dau vao thll hai cua phlin til 5V muc
lOgic nl" (Ilng vai khi 5F chua bt tac dc)ng Mn ngoAi). Tin hi~u dt'iu ra cua pht1n ttt 5V
co muc lOgic nl". Tin hi~u ra vAn cd muc 16gic nl" kg ca khi ta kMng tac dOng I~n nut
Mm 5DT vi co mli,lch tl,l duy trl Ia'y til dt'iu ra cua 5V dua vao dau vao 5H, kh6ng cho
phep 5H chuygn tr~ng thai. Tin hi~u 1'a cO muc lOgic "1" dua vAo mOt trong b6n dau
vao cua phltn tti "HO';'C" 6H. Tin hi~u ra cua phdn tti "HO';C" 6H cd mllc lOgic "1"
dua vAo mOt t1'ong ba dt1u vAo cUa phan tti ~vA" 6V. Tin hi~u thll hai phlin ttt "vA -
DAO" ID- cd muc lOgic "1" (do dt1u 1'a cu~ lV cd muc lOgic "0"). TIn hi~u til dliu 1'a cua
cOng tAc hAnh trlnh HCN cd muc lOgic "1" dua vAo ddu vAo thll ba cUa phlin til 6V.
Tin hi~u dt1u ra cua pht1n tit 6V cO muc lOgic "P qua khdu khu~ch ~i lKD s~ lAm
cho cOngtActa nAng N tac dOng. D¢ng co sl!i dUQc dong vAo ngu6n clI:p theo chi~u nAng
bu6ng thang di l~n. Khi bu6ng thang di d€n tt1ng na.m, s~ tac dOng l~n cAm bi€n 5F,
lam cho tin hi~u 1'a cua 5F .co muc lOgic "0". Tin hi~u ddu 1'a cua phdn tti 5V co muc
lOgic "P chuy4n sang mlic lOgic "0". Tin hi~u 1'a cua 6H co muc lOgic "0\ dn hi~u 1'a
cua 6V co muc lOgic "0", cO;ngtActo N milt di~n, dOng co ngi1ng quay, bu6ng thang dilng
dung {J tt'ing nAm.
Mu6n hl;l bu6ng thang xu6ng tdng mOt, iln nut t1n lGT, tin hi~u ra- cua phlin ttt
"HO';'C" lH co muc 16gic "1" dua vao pht1n til "vA" IV. Ba dau vao con ll;li cua IV d~u
43
 co muc lOgic np n@n diu 1'R CUR IV co mac lOgic np, cu¢n dAy cOngtl1ctd H co di~n
dong di~n cho dQng cd thea chi~u quay hf,l bu6ng thang.

'.

1.

If
(~T IY
cnl
1. I - - - - - + : . . . - - - - - j & >---1/f

/f{1I

Hloh 3-10
Sci d6 nguyen H kh6ng eM thang may. dilng cae pMn tU l(')gic.

44
 Chuang 4
.
TRANG B! DII;:N - DII;:N TlI
.'
V A Tl! DQNG HOA MAy XUC

§4.1. KHAI NI~M CHUNG vA PHAN LOl).l

M&y xuc dU<;1C 9U d\lng rQng rAi trang cOng nghi~p khai tM.c mo lq thiEln, t~n cae
c6ng trubng xay d1,1ng, tr~n cae c6ng trubng thuy lQi, cae cOng trubng xft.y d\tng cl1u
dUbng de san g:;J.t mM b~ng, b6c xuc dll't da, qu~ng ...
May xuc co tM phft.n lo!;li thea cac chI tiE!u sau :

1. PhaD los.ti thea tioh nAng su d\1Dg

'. a) MAy xuc xAy d1,1ng chl;lY hanh xfeb, Mnh 16p cO tht1 deb g,iu xuc tit 0,25 + 2 m 3.
b) May xuc dung trang cOng nghi~p khai thAc m6 l¢ thi~n co th~ deb gliu Xu.c tu
4,6 + 8 m 3,
e) May xllc b6c din d:i co the' deb gliu xuc tu 4 + 35 m 3.
d) May xllc gliu ngol;lm co the' deh gl1u xuc tu 4 + 80 m 3.

2. PhAn los,ti thea CD cAu b6c x6c

a) MAy xllc co co cA:u Me xuc lA gfiu xllc thu~n : gdu xuc di chuy~n vila dll't da thea
h1.Umg til: mAy xuc ra phis tr110c du:Oi tAc dl,lDg cua hai h,':c k~t hQP cua co cfIu nAng
vA 00 cilu da':y tay g4u (hlnh 4 - la).
b) M~y xuc co cO ci1u b6c xiic ki~u g4u cAo di chuyen thea huO'ng til: tay gl1u vAa
mAy xuc theo rn$t phAng nhm ngang (hlnh 4 - Ib).
c) May xuc cO co cI1u b6c xuc k.i~u g4u treo tr@n dAy : g~u di chuyen theo huO'ng
tit: phia ngoAi vAo may xuc duO'i tAc dl,lDg cua hrc k~t hQp cua hai cO ci1u : cO ci1u keo
vA 00 ci1u nang (hlnh 4-1c).
d) May xuc co cO ci1u b6c xuc ki~u g4u ngoQ.m : qua trlnh b6c xuc di1t da thl,lc hi~n
bAng cach kMp kIn da':n hai ntia thAnh g4u ngo~m dueJi Mc d .... ng ly:c keo cua cO c~u
keo. (xern hlnh 4 - Id).
d) May xuc co co et'lu b6c xuc ki~u g!1u quay. G!1u quay lA mOt Mnh xe, g!1u xuc
dUQc ga l@n Mnh xe thea ebu vi (hlnh 4 - Id).
e) MAy xuc co co cliu Mc xuc ki~u mAng cAo nhMu g!1Q.. xuc (xem hlnh 4 - Ie).

J. PhAn lo~i theo thi tich g'hu x6c

a) MAy xuc cOng sui1t nM, cO th~ deb gfiu xuc tit: 0,25 d~n 2 rn 3
b) May xiic cOng su~t trung blnh, co th~ deb pu xuc til: 2 d~n 6 m 3
c) May xiic cOng sui1t Ibn cd th~ dch gl1u xuc tit: 6 d~n 80 m 3,

45
 b)

EBfE

C)

d) e)

'.

Hlnh 4-1. Cae dl;lllg may xUc.

4. Ph.lin IOQ,i theo cO cAu truyen Ivc

a} MAy xuc dung cd du truyAn !l,te Iii. dOng co d6t trong
b) MAy xuc dung 00 dIu truy~n h,te IS. dOng 00 di~n.

5. Phin loti theo cAn tQ,o CUB cO cAll di chuyen

a) MAy x(ic ch~y bAnh x(ch
b) MIi.yxuc chQ.Y Mnh 16p.
c) MIiy x(i.c cb4y trAn dubng Tay.

§4.2. eHE DO LAM vl~e ellA MAy xue

Ngh~n cau eMf dQ lilm vi(!c cia may xuc 1A mOt v~ dA rllt phuc I;$;lp. Nhl1ng tr~n
nhii'ng di~m chung nhllt ta cd th~ di sAu nghi~n cu:u dIu tQ.o vA ch~ d¢ lAm vi~c cua
may xuc mOt gtiu cd cd dIu Me xuc IS. giu xuc th~n. Hlnh dAng t6ng th~ ella may
xuc mQt gllu - gllu thu~n bi~u di~n t~n blnb 4-2. Co clIu quay (bAn quay) 1 dl1c;1C Mop
t~n cd cliu di chuy~n hanh x(ch 2. Clin gllu 6 vA tay gliu 5 cimg du:c;Jc M.p tr~n bAn

46
 quay 1. Tay g~u 5 voi gliu xuc 7 di chuyan vAo dl'it da do cd diu da:y tay gl'iu 4 vA cap
keo 9 cua cO' cliu nfing - h~. Qua trinh Mc x6c dUI;lC thl,fc hi~n k~t hl;lP gilla hai cO'
cl'lu : Cd cau dliy tay ga:u t~o ra b(! dAy lop cAt va Cd cl'lu nAng h~ t~ ra,lop cat la
duong di chuy~n cua g~u xu.c trong dllt da. D6 tAi to gl:iu xu.c sang cac phuO'ng ti~n
v~n tiH khac bang CO' cliu mo day gl:iu 3.

'. I-"-+---'--y-

Hlnh 4- 2. MAy xllc a'u thuGn

MAy xue cO ha chu~n dQng, C9 bap.' : dl\o, nAng - h~, quay, ngoAi ra cOn cO mot s6
chuyan d¢ng ph1,l kM.c nhu : nAng ctn, di chuyl1'n, ddng md: day gliu v.v ...
Chu kY lAm vi~e ella may xuc bao g6m cac giai dOl;ln sau : ~ gliu xu6ng m~t bAng
lam vi~c - dao d6ng thbi nang giu - quay glt.u vt1 vi trl dd tAi - md: day gl'iu dd tlri -
quay gilu vt1 vi trl ban diu. Thlti gian m¢t chu ky lAm viec khodng to 20s d~ri 60s.
CO' cliu nAng - h~ vt\ co cilu dl'iy' tay gliu thubng xUY@:n lAm vi~ qua IA.i (gQi Ia qua
tAi lAm vi~e) do g4u b6c xue phAi dllt dO. cU:ng, ho(\c llJp cAt qua sAu.
Cae CO' d(u chfnh cua may xuc lilm vi~c d: cM' dQ ngAn hl£ln lQ.p ll;li vlJj M so ti~p
di~n tUdng d6i TD % = (25 + 100)%. Cae cd cliu cua mAy xuc lAm vi~e trong dH!u
ki~n mOi truong n~ng n(!, chao lAc m~nh, nhi(!u bl,li, nhi~t dO mOi trubng thay dlH trong
ph~m· vi r¢ng. Cac yeu t6 khac cung gAy Anh hud:ng d~n eAc Cd cilu cua may xuc nhu :
dl) nghi~hg, dO eMnh d9C trl)e may xu.e, gia tde Ion khi mO mAy va ha.m. Do eh~ dO
lam vi~e eua may xtlc n~ng n(! nhu v~y nl!n cac thj~t bi ella may xue phlri dUl;le eh~
t~o chAc chan, de) Mn Cd h9C cao va dO tin e$y cao.

47
 §4.3. cAc YEU CAU CO BAN DOl Val
H~ TRUYEN DQNG DI~N cAc co CAU CllA MAy xOc
Til' nhung d.(!.c dh~m CUB may xuc nh1.1 da nAu a tti!n, cAe y~u ctlu co bAn dt'Si vO'i h~
truy~n dQng di~n truy(!n dOng cAe cd du chinh cua may xuc baa g6m :

1. Dl)c tinh cO cua h~ truy~n dQng di~n cua cae Cd cAu chInh cua may XUC (Cd cAu
nAng - h~, dAy tay g~u vA Cd cAu quay) phAi d1.1c;1C baa v~ mOt each tin c~y khi qua
bU. Co nghia lit h~ truy(!n d¢ng phlli tl;\O ra d~ dnh "may xuc tt
•

,
2. Dong co truyen dOng cae Cd cAu may xuc phlli cha.c chan. KM. nAng chju qua
tlli phAi 16'n. DO each di$n cua dOng Cd pba.i da.m bao chju qua. nhi~t, d¢ am cao. DOng
Cd phlli chju d1.1Qc tl1n s6 dang ca.t 16n (400 + 600) IAnlh.

J. DOng co truyen dOng cac cO cau chinh cua may xiic phAi co mOmen qUaD
dnh du nha de giarn thbi gian qua. de;. khi rn6' mAy vA ha.m. N~n ChQD lof,l..i dQng Cd co
phl1n UDg dAi, d1.1bng klnh nM.

4. Cllc thitt bi dieu khiin dung trong mAy xuc phAi dAm bAo lam vi~c tin c~y
trong di~u k.i~n n~ng n~ nhtit (dQ rung dQng, chao lAc Illn, ph\! tAi dQt bHln va tAn s6
'. dong cAt Illn).

5. H~ thOng dieu khi€n h~ truyen dOng cae co cilu cua may xuc phAi don giAn,
chAc cMn, muc dQ t1,1 dQng hoa cao.
Cac CO ctlu truyl1n dQng may xuc trong qua trlnh lAm vi~ thl1ang hi qua tai luOn,
cho nan vi~c h~~ cM' mOmen nhO hon trj s6 cho phEip (j ch€ dQ tlnh va d/)ng Ia y~u
d.u quan trQng h~~ nhilt. Dt1 may xuc co ndng 9uilt cao nhdt d6ng thai M.o v~ dU:Q'c
cac thHlt hi khOng hi hOng hoc khi qua tai c4n th1,1C hi~n hai y~u cau : hf,Ln che
mOmen dl1l1i tri 96 cho phep vA dam hao dQ cung cua dU:t'Jng d~c dnh co trong phf,lm
vi mOmen ph\! tai bAng mOmen djnh
w muc cua dQng co (dl1ang d~c tlnh 1
t~n hlnh 4 - 3).

A r"'';'==========~D;;18 (
Trong th1,1C t€ khOng 9U dl,mg du:ong
d~c' dnh co 1:9 Wang nhl1 dU:bng 1 rnA
thu:bng dung du:t'Jng dlJ.c dnh co m~m
hon (dl1bng 2). DQ cUng cua du:ang d~
dnh co (j vung ph1,l tIli din~ muc giam
xu6ng Hi 85 + 90%. Neu dl) cung cua
dl)c dnh co quA llJ!l' ngubi v~n hi'mh
may xuc kh6 cam nh~ dU:Qc khi cd
cilu bi qua tai, khOng kip giAm Illp cAt
o e(if.;) At dAn d~n co cilu dung lam giam ndng
suilt Clla may xuc.
mob 4- J. D~c \lnh "may xuc" N dng suilt cua may xuc d~c tru:ng
hOi di~n dch t/ilO thAnh giua cac tr1,lc

48
 t9a dtj vA dubng d~c dnh eel du cua M truy~n dQng (xem blnh 4 - 3) SADCQ' D~ danh
, SADCO S . m
gia Dang suilt cua may xu.c ts dua ra h~ 136 Hip d.fy k = S = M (4-1)
AGeO wo' d

Trang d6 S = SADCO Di~n deh h~p thanh Mi M tr1,1c t9a dQ va dubng d?c dnh
cd cua h~ truyen d(lng.
S ARea la di~n deh t~o hOi h~ tI1),C tQa de') vA duong dl)c dnh cd Ii Wong.
Wo - toe d('l khOng t!li 11 tll(mg cua d¢ng co.

Md - rna men dung

m - M s6 ty l(l.
D6i voi cae h(! truy~n dting bt; nAy, M 96 lilp dl'iy cua may xuc co th~ d~t t6i
0,8 -;- 0,9.
Tr~nblnh 4 -4 bi~u di~n cae duong d!}c dnh co cua cae M truy~n d¢ng khac nhau
dung trong may xuc. H9 dl)c dnh co cua cae h~ d6 cho phep danh gia va dnh chon M
truy~n d(lng mOt each hQp 11 d6i vlJi tung lOl;li m..:iy xuc C\l th~. H(! truy~n d¢ng xoay
chieu dung d('lng 00 khOng d6ng hI) ba pha (dllo:ng 1) dllQC sO' dl,mg t¢ng rai cho cae
lo:;d may XUC co th~ dch gau xuc Mi 1 m 3. Nl!u su dVng dOng Cd truy~n dOng Ia dOng
Cd xoay chieu co M ad trugt Ion cho phep h!.ln chI! dugc dong di~n trong phli,lm vi can
'.
thiel de giAm d(l cung cua duangd~c dnh co trong vung roOmen ph\! tAi b!\ng mOmen dinh
muc cua dOng Cd, co thi! tb1,l'c hi~n dugc b!\ng cach dilu thl!m di~n tra ph\! van m!.lch
rotor Clla. dQng Cd: R f = (10 + 15)%R
(R di(\n tre. cua dAy quiln rotor
w% dQng 00).
Nl!u trong mlilCh rotor cua d¢ng
100 cd co dilu cuQn khAng baa hba ho*c

75 s ~ \-/. khuyl!ch d!.li tu, ta se nh(ln dugc

duo:ng d(lc dnh co t6i uu d6i voi h~

"" :\ ~' truy~n dQng xoay chi~u.

50 H~ truy~n dOng may phat - d¢ng

25
~
~ 1
Cd (mAy phAt 3 cuOn dAy) vOi dubng
d~ tfnh co 3 dUQc Ap dl,lng r¢ng

JI I(JU /'JI/
I
2t/il
'\ 250
rAi cho c8c iOQ,i mAy xUc' tu 2+5m3 .
Ht; nAy cd dubng d~ tinh Cd glin
.vbi dubng dl).e tfnh· ed uSi uu, eho
phep di~u chinh Me dO dOng Cd
truy~n dOng trong m~t ph~m vi kha
Blob 4-4. D~e tinh eel eua die he IlUy~n dQng.
tOng.
H~ truy~ndOng mAy phat - dQng Cd c6 khul!ch dl;li trung gian (khu~ch d!.ii may
di~n KDMD, khu~ch d!.li tu KDT hO$c khu~ch dli,l.i han dlin KDBD) se t!.iO ra. dubng
d~c dnh Cd 4, dap ung hoan toan cac y~u diu d6i voi cOng ngM eua may xuc. H~
nay dugc BU' dl:lDg r¢ng rAi trong cae may xuc cOng Built Um cd th~ dch glilJ xuc tit
10 + 80m3 .

4·TBO[)f ·A 49
 §4.4. TINH CHQN CONG SUAT .o(>NG CO
TRUYEN .o(>NG cAc co CAU CUA MAy xuc

1. Bie'u dO ph\l tai cua cac cO cAu chinh may xuc

Mu6n xAy dv:ng bi{!'u d6 ph1,l tAi chinh xac eua h~ truy~n dOng chlnh ella may xllc,
c!ln cO cae dieu ki~n :
- Tham 96 ki thu~t ella dong co truy~n dOng
- MOmen qmin tinh eUa co dlu quy dOi ve tI'1,lC d(>ng co trong cic chl1 d(l lAm vi(k
khac nhau.
- Mamen ct\n tlnh ella co cAu quy d6i ve tr1,lc dOng ca trong cae ch~ de) lam vi~c
khac nhau.
Cae thOng 86 t~n chi cO th~ CD duQ'c sau khi dA ti~n hAnh dnh ChqD sd be;, c6ng
su§:t dOng cd truy~n dOng.
D~ng th\1c ella bi~u d6 ph\! tAi ph\! thu¢c van cae· y~u t6 sau
- Chung 1000i mAy xuc, k€t cilu cd kbi eUa mAy xuc
- Ch€ de) c6ng nghli! ella mAy xuc.
'.
Dg til1n hAnh chQn so bl) c6ng suilt d(>ng co truyen dl)ng, clin phAi xAy d1,1ng bi~u
d6 ph1,l tAi dan giAn, nghia III chi xet dl1n ph\! tAi dnh eua co clIu. Vi~c dnh toan chlnh
xac cae y€u t6 d~ trung cho eh@" de) lAm vi~c eua Cd clIu truy~n de)ng may xuc lA m¢t
van d~ phuc t~p. Bai v~y, d~ ti@"n hAnh dnh chQn cOng sullt dQng CCJ truy~n dOng cae
cd clIu cua may xuc, su dl,lng bi~u d6 ph1,l tAi gtln gi6ng v6i bi~u d6 phl,l tAi th1,1C eU.a
chung dllQC bieu di~n tr~n mnh 4-5.
Chu kl lAm vi~ cua cd clIu nAng - hl;l may xuc (mnh 4-5a) baD g6m cae giai dOl;ln
sau : t} - thbi gian tAng t6c cho qua trlnh bAt da:u dao b6c ; tz - thm gian nAng tay gtlu
trong giai dD~n b6c xuc; t..3 - tbbi gian dung ga:u sau hic Mc xuc xong ; t4 - thbi gian
giu tay gAu elln b~ng khi quay gAu v~ vi tri da tAi ; ts - thbi gian dd tAi ; t6 -' thbi
gian ta.ng t6c khi hl;l gAu ; t7 - thbi gian h~ gl1u vt'li t6c dQ khOng ddi ; tg - thm gian
hAm gau tru6c khi h~ gt1u xu6ng diU dli.
Biau d6 phl,l tAi cua Cd cAu dliy tay gAu dllQC biau di~n tr~n blnh 4-5b. Chu kl lAm
vi~c clla CCJ ctlu nAy baa g6m cac giai dOfiln sau : t} - thbi gian tAng t6c dua tay gtlu
xu6ng dgt dli kat hc;lP vOi CCJ ctlu nAng - h~ ; tz - thbi gian. hAnh trlnh gtlu di len da
xue cUlt dli ; t:3 - thbi gian dAD cbidu dd lui tay giu i t4 - thbi gian tay gliu di chuy~n
vOi t6c dQ khOng ddi theD hll{Jng di l~n ; ts - thbi gian ham tay gtlu ; t6 - thbi gian
nghl'"khi mAy xuc quay tay. g4u v~ vi tri dd tAi ; ~ - thbi gian tAng t6c d~ day tay
gtlu 1'8. khoAng eAch .xa nMt dd dd tAi ; tg - thbi gian tAng t6c da ddy tay gt1u di chuyi!n .
vdi t6c dQ khOng ddi ; 4 - thbi gian hAm khi eli chuydn tay gt1u ; t lO - thbi gian nghi
khi do tAi i tll - ·thbi gian. tAng t6c d~ koo tay gt1u vAo ; tl2 - thbi gian keo tay gl1u
VAD voi t6c dQ khOng ddi ; t 13 - thbi gian hAm tay gtlu tru6c luc h~ tay gtlu xu6ng dd
Mc xuc. Bii!u d6 ph\l tAi cua CCJ ctlu qu~y dllc;Je bii!u di~n tr~D hlnh 4-5c. Cd egu quay
blit dt1u llm vi~c khi gtlu xue da. xue xong. Chu kl. lAm vi~e cua cd cgu Day baD g6m
cae giai dOl;ln sau : tl - thbi gian nghi khi gAu di chuyi!n vAn diit da ; t2 - thbi gian

50 4· TBOOT ... ·S·

".
0)

AI "'t
w

AI;

w
J(4

"'S N,
I
tf
" tJ t. ts t&" '7
0) \ ,I
"'t
Af
"" t-~---1
w ,I(; ~
Aft ':Jr., Af,f

w Aft
t---- '=-=
I
I I
I t
tf t, I t.. t, I, 1" ~, 0/, I,)
I \
tf ts t, t, \
I 1
f---~
Af,Q I
1-:: 1 w
At, 1 A(y
At,

,
""
"

1-\ w
"

, /
/ \
\
/ ".If.I \
, At, t

~ tj! , t. t, 1\ t, f81
\
\ tf /
~!
At,
""
Hinh 4-5. Bieu dO phl,l tm c{ic co du chinh ciw. mtiy xUc g&.! tbu.6n.
51
tang t6c khi quay g!'iu day tAi ; t3 - thbi gian quay tay gau day tAi v~i t6c dO kh6ng
deli ; t4 - thbi gian ham, 'S - thai gian ngh! khi d6 tAi ; t6 - thai gian tllng t6c de
quay gau khOng v~ vi tri Mc xuc ; t7 - thbi gian quay tay gAu khOng v~i t6c dO kh6ng
deli; ts - thai gian hAm cua co cliu quay.

2. Tinh chQn cbng su6t dOng cO truy~n dOng cac cO cau cua may x6c
De' dnh toan vA chQn cOng suilt d(lng co truy~n dong cac co cau cua may xuc clin
phai chu y den : so d6 dOng hoc cua CO cau, ch€ dO lam vi~c theo yl!u cliu c6ng ngM
cua may xtic, t6c dO di chuy€n cua co cau, thbi gian cua m¢t chu kl h1m vi(jc, dnh chat
cua dat da va mOt s6 y~u t6 phl,l khAc. Ttit ca cac tbam s6 tr{!n co the' nh~n duqc tir
ket c!'iu, kich thu~c va nAng suilt cua may xuc da thi~t k€. Ngaai ra, che dO d¢ng Clla
cac co ctiu, (tllng t6c, ha.m, dAo chi~u, thay deli t6c dO) sa anh huang rtit Ion den nllng
sutit cua may xuc. MOmen quan dnh cua cac kh§.u trung gian trong co cliu co the tinh
t?an d1iqc, nhung mamen quan dnh cua d(lng co chI cO the tinh d1iQ'C khi da titfu hanh
chon sO bO cong suat dOng ca. Boi v~.y de' dnh chon cOng sutit d(lng co mQt each chinh
xac
, can ti~n hanh thea cac b1i~c sau :
'. + XAy dl,lng bieu d6 ph1,l tAi thea cllc cang thuc (s~ trlnh bAy Bau) vll dnh cOng suat
cAn tInh.
+ Tien hanh chon so b(l cOng Built d¢ng CO thea cOng su~t cAn tlnh vA xAy d1,l'ng
dl1ang d~c dnh cO cua M truyen d(lng.
+ Xay dl,1ng bieu d6 ph1,l tAi chlnh xac cua cO cau co dnh den cac ch~ dO qua d¢
(rna may, ham, dao chieu quay vA thay deli t6c d(l) .

. + IDem tra di~u ki~n phat nong cua dOng co da chQn thea phuong phap dong di~n
ha!}c mOmen dAng trj.
COng suat cua dOng co dA chon ciin phAi quy deli phil hQ'p voi M s6 ti~p di~n TD %
ti~u chuttn.

+ Kiem tra di~u ki~n qua tAi cua dOng co da chgn .

.a) Dj)ng co truy4£n dOng co cgu nAng - hf,l cho may x6c gfiu thu~

De xAy dl,lng bi€u diS ph\l Uri cha co cliu nAng - bf,l (blnh 4-5a) cAn pbAi tinh mOmen
dOng cO sinh ra khi Mc xuc, nAng gtlu dAy tw, dd too w. ~ gitu V. v ...
MOmen dOng co kbi b6c xllc (blnb 4-00) dllqc dnh theo bi€u thllc Bau

M __ (Gg + G + a.5G
.. 'g + GJR, . g
••., • [Nml (4-2)
"Z
Trong d6 : Gg - kb6i 111Qng cua gAu, [kg1
G - kh6i 111Q'ng da:t da trong gau, [kg]
G tg - kh6i h:1'qng tay giu, [kg1
Gc - kh6i 111Q'ng t1idng Ilng v6i tac d1,lng cua h,rc clit, [kg]
Rt - han kinh tang nAng, [m]
i - tl s6 truy~n

52
 "l - hi~u sulit eua 00 dlu
g - gia Me trang truong, [m/s2].
F,
G ~ ~ (4-3)
, g

Fe - l\!c ca.t [N].

Kh6i luqng dlit da trong gtiu dnh theo bi~u thue:
G = VI . Y (4-4)
trong do ; VI tM' deh ddt da ehii'!"m eM trong gau, [m3]
y - kh6i lugng dAng eua ddt da, [kg/m3 ]
VI = S.h.b; [m 3] (4-5)
Trang do S - tii'!"t di~n ngang eua lop elit, [m 2]
b - M s6 toi x6p eua dlit da = (0,6 -'- 0,8)
h - ehi~u dAi ella dubng elit, [m]
L\!e eat d1.1ge tfnh thea bh~u thue sau :
V1b
F , ~ f. h ' 104 [N] (4-6)

trang do ; f - sulit h,1e can elit eua ddt dA, [N/em2].

L\!c ean eM eua eae lof}i dAt. da gi(Ji thi(ju trang bAng 4-1. T6e dQ nll.ng eua' gau
dUc;le ehQD thea kinh nghi~m va ph1,l thuQc vila nang sulit eua mAy.xuc. D6i v{Ji may
xue cO tha' deh gtiu xl1e tu (0,25 .:,. 2)m3, Vg = (0,4 4- 0,5) m/s; tM' tich gAu :x.ue tu
(2 + 3)m 3, Vg = (0,5 + 0,9)m/s; th~ deh gliu xl1c·tu (3,5 + 6)Jn3, Vg == (0,9+1,6) m/s.
Bang 4-1

Nhom Lalili dAt .d!\ L\1e cAn ,L1,1'e ean eat [N/em 2]
dAt c~t
gliu gau g~u NhMu
d~ . [N/cm']
thU$n nguQe trea gliu xuc

I. Cat, eat pha 1 .:,. 5,5 16 ~ 8 3 ~ 12 4 ~ 13 4 13

I. DAt set 11 + 17 12 + 25 16 + 30 14 20 21 + 40
III. Than da 16 + 24 22 + 36 25 + 42 27 45 55 + 80
IV. Da phii'!"n, ~~, qujplg
ph6t pho, mAng gan 23 of' 40 33 + 55 40 + 55 58 + 85 8O~ 100
V Than eung 30 + 55 43 + 75 - 48 + 52 100 + 220
VI. Than rAt C11ng 50 + 110 70 ... 140 - 80 + 150 -
VII Da C1ing, da macma 100 ... 350 120 + 450 -100 + 450 200 + 600

Mamen dc)ng ed giu g4u eo tAi trtm khOng

(Gg + G + 0,5G1g)R,. g
. , [Nml (4-7)
"I

53
 MOmen' bJ;l gllu khOng tAi
(Gg + O,5G,glR. . ~ . g
M7 ~ (4-8)
•. ' [NmJ
•

Tllt cA Clic tr! s6 cua mOmen d¢ng khi xA.y d~ng bi~u d6 ph\! tAi t6i gian c6 th~ lliy
bAng: MI = 1,5Mz ; M3 = 0,8M 2, Ms = O,85M 4 ; M6 = M2 vi!! Ms = 1,5M 2·
Olla tr~n bi~u d6 ph\! tai tr~n hlnh 4.5a cd th~ tInh dt1c;1C m6men dA.ng tr~

"Mit. + Mit, + M;t, + Mlt4 + M;t, + M;t, + M.,'t7+ M~"

~, ~--~---7~~~~~~~~~----~ (4-9)
tl +t2 +t J +t4 +ts +t6 +t, +tg
D~ tinh dt1c;1C thbi gian quli dl) (t~, t J , t6 ya t s ) truoc he"t ph~li dnh thbi gian li!!m
vi~c CI che dl) xtk l~p, Thbi gian dao· ~ phl,l thul)c vi!!o dl) dai dt1bng cAt h va t6c dl)
nAng gtiu V g' Thbi gian giu gtiu tr~n khOng khi quay di vi!! quay 11;li t4 vi!! t7 ph\! thu¢c
vi!!o t6c dl) quay cUa co cllu quay bi!!n, Thbi gian d6 tai ts ph\! thu¢c vi!!o th~ dch Clla
gtiu xuc. Thbi gian tOng th~ cua ml)t chu kl cd th~ tInh bb.ng :
tck = It = (1,16 + 1,2) (t 2 + t4 + ts + t,) (4-10)
'. O~a t~n Mdt vA vg cO tM chQn dt1~ cOng sulit dl)ng 00 truyt1n d¢ng cO cllu nang - hl;l
cAc mliy xuc,

b) DOng cO truyi§n dOn~ co ca:u dfly tay gAu eua may Iue gAu thul;ln
Cong sullt dl)ng cO truyt1n dl)ng cel cllu dlty lay ~u cua may xuc gtiu thu(ln dt19C
xac dinh hOi clic ngol;li l\tc Mc dl,lng l~n tay g~u, Clic l\tc do thay d6i ph\! thul)c vAo vi
trl cUa tay gliu so v{Ji clin cua ma.y xuc, phl,l thul)c vi!!o cM' d¢ lAm vi~c cua CO cdu d~
tl;lo ra chu~n dl)ng tInh ti~n h~c giil tay gliu ~i cM. D~ cho tay ga:u di chuy~n dt1c;1C
ra phia trt1{Jc, cel c4u dliy tay gliu phi!1i t~o ra m¢t I~c dl1y song song vl:li trl,lc tay ga.u
theo ht1{Jng dtiu tay gtiu ra da'n gliu xuc.
Thi!!nh phlin Iv:c cau d~o d~ dlly tay gliu Ii!! l\tc nAng F n' ti l~ nghich voi g6c a (hlnh
4-6) vi!! I{Jn han l~c ci!1n cAt cUa dllt d~ F C' Khi gill gAu tr~n khOng, eel ca:u dl1y tay
gtiu chiu l\tc dl1y F d do trQng 1t19ng gilu, dl1t dA trong gliu, va l\tc nAng tac dl,lng Um
tay gliu, D~ tinh chQn dt1c;1c cOng su4t d¢ng CO, ctin phlli tinh dt1c;1C thAnh phlin phap
tuyall. vA tia'p tu~n cua F d t~ di~m A (hlnh 4-6a), D~ th\tc hi~n dt1I;lC dit1u d6 phAi
ti~n hi!1nh tdng hl;fp Cl\.C thlmh ph~ l\tc ung v{Ji cAc vi trl khlic nhau cua gl1u xuc (hinh
4-6b, C, d) : F c' G n = F rig, G tg vll Gg. Tit dd se dc dinh dt1l;lc trj s6 vi!! chit1u di!!i cUB.
11Jc FA t(li di~m A. Thllnh ph~n l\tc. cAt dt1Qc dnh theo bi(!'u thllc
1
Fc = r(Gnrl + G tg ,r2 + Gg,rJ)g (4-11)

Trong d6 r, r ll r 2• r J Ii!! clinh tay dbn cua lItc cAt, I1Jc nang, trQng It1Qng lay gliu vIl
gllu xuc so v{Ji tr\Jc cua tay gtiu.
Sau dd tl~n hi!!nh phlln dch 11Jc Fa thi!!nh hai thi!!nh phlln : I\tc F d vuOng gdc v{Ji
tT\lc tay gIlu vi!! 11jC Fd song song v{Ji trvc tay gtlu (hlnh 4-6e). Ung v{Ji tr! trl I cua
tay gliu (hlnh 4-6a). G6c ngbi~ng cua cd:n gelu ll:ln nha:t r = 60°.
O~tlnh tolin sII ph\! thu¢c giila mOmen va gdc na.ng a cua tay gliu cln ph8.i xa.y
d\tng 8 + 10 ~ tri tay gtiu, Sau d6 xAc dinh trj. s6 cua mOmen ~ (xem hlnh 4-5b).

54
 { ----
'. c)

mob 4-6. PhAn tich h,le eua gllu khi XUc.

Thbi gian lAm vi~ ~ dltc;Jc tinh bAng thai gian Me xu.c. Cae tti s6 cua mOmen khac dnh
thee kinh ngbi~m : M4 = O.8~ ; ~ = O,6M2 ; MlO = O,4M 2, M} = M5 = M6 = 1,5M2>
~3 == l,2M 2 ,; ~f!, = O,9~ !A Mu = M2
Cae b11'Oc tinh chQD ti~p thea ttiang tl,t nhlt tinh ch!;m cOng sul'lt dQng cd cho CCf cau
nAng - hfil.

c) Dl)ng cd truy~n dl)ng 00 cO:u quay ,cua m'y riC. gilu thu$n
Cong au«t dQng Cd truyt1n dOng Cd cllu quay cua may xuc gf.u thu(ln ph\! thuQc vila:
mOmen quAn tinh cua cae thAnh ph!1n quay cua may- xllc J, mOmen can dnh Me. t6c
dQ c1,tc dliLi Wmax' gia t6c khi tAng t6c vA hAm, gdc quay p. Qua kinh nghi~m v(ln bAnh
vA thi~t k~ M truyt1n dOng quay cua mAy, x-uc, tn
96 mOmen cAn tInh Me va mOmen
d!)ng CUB. dQng Cd li@n quan vlJi nhau thea mQt tl l~ tltdng ling. BlJi V(ly chi ~n dnh
Me. Bau d6 eel' tM' ric djnh d11'!;1C mOmen dQng cua dQng Cd. MOmen can tlnh Me tlnh
thea cae b11'Cfc sau :
+ Chqn thai gian mtjt chu k1 lam vi~c tel:: = lOs.

55
 h
+ Thbi gian qua trlnh Me xuc tb = -
v
(h - chi~u dai dubng cAt, v - t6c d¢ na.ng gAu).
+ Tinh thbi gian dd tru td
+ Tinh thbi gian quay
tell - t b - td
I = (4-12)
q 1 +3,JJJ

Trang do : J o - mOmen qu~n dnh khi khang tw, [kgm2]

J - mOmen qUaD dnh khi cO tai, [kgm2]
+ Tinh cOng sutIt cl,lc d~i cUB dOng cd truy~n d¢ng

P = J(I,37 +~2W2
(4-13)
max 0,736 at!rz
'Prong do ; 7l, - hi~u BUa:t CUll co ca:u quay
f3 - gdc quay CUll may xuc [rad]
Ii - h~ 56 cd tinh dgn d~ng dl)C dnh cO cua cae M truy~n d¢ng (a =
26,5 h~ truyl1n dQng xoay chi~u dung dQng CO' KDB ; a = 40,7 - h~ truyEln
'. d¢ng F - D va Ii = 65,5 d6i vOi h~ truyEln dQng F - D cO khul!ch d!:li trung
gian). Hi~u sullt '1. = 0,85 + 0,9. G6c quay f3 = 90 + 1100 ,
6. T6c dQ c1,lc dl;ti duc;lc dnh thea bi~u thl1c sao
~cPm~'~.P .0,736
(4-14)
J(I,37 +~2)
Trang do M 86 c co dnh dl!n d~ng d~ dnh cd cua M truy~n dting (c = 87,5 h~
troyAn d¢ng xoay chil1u dung d¢ng 00 KDB j C = 137 M truyl1n dQng F - D ; c = 2,20,5
M truy~n dQng F - D 00 khugch dl;\i trung gian).
Theo kl!t quA. P ma:Il vA. Wmax d~ chQn. cOng 'su!:lt dQng cd truy~n d(}ng co c!:lu quay bim.

§4.5. TRANG B! OI~N - OI~N Tii MAy XUC M9T GAu THU~N :::mr - 4
Tr~nmAy xuc SKr - 4, d~ truyAn dQng cAe -cd dlu chinh cUa may xuc dung h(!
truy~n dQng mQt chi~u : h(l mAy phAt ba cu¢n dAy - dQng co. H(! th6ng m~ch h,lc cua
mAy xuc dUQc gilJi thieu t~n hlnh 4-7. Ngu6n cung clip 6kV clip cho mAy xuc qua h(!
th6ng Ugp di~n KT. MAy cAt It diu MC ddng ngu6n clip cho d¢ng cO -Mo d¢ng cd d6ng
b¢ DDB 00 cOng suit P = 250kW. Cgu doo CD dl d6ng ngu6n cip cho m~ch chigu
sAng vA. cAe d¢ng co ph\! kMc : bam dgu, qUl;\t gi6 v.v ...
DQng cO d6ng bQ DDB koo ba mAy phAt cua ba co- cllu chInh FN (P = 112kW) ; FD
(P = 40kW) FQ (P = BOkW) v' mQI mdy pMI klch tit FKT (R = 12kW) c4p ngudn
kfch tli cho cae d¢ng cd vA. dQng co dong ma dAy gllu. DQng cO truy~n dQng co c£(u
ndng - hl;\ (P = 125kW) nh~n ngu6n cIlp til may phAt FN. DQng co truy~n d¢ng co
ctIu da:y tay gilu DD vA. dQng co truy~n dQng co cllu di chuy~n DDC nh~n nguon dip
56
 ~ ~11!: ~
~Q ....
~
l
~
~
'"
I
""""'"
I ~
"'-~
4...:~.
I
r-
IT ~, ~
'"
~
~

I ~
'.
'"
'" I L .::0 -.:

"'-
""
~~
~'"
~~ '"'"
~

'(

~~
-~ ~"'
~ . nr
r1
..

,' ,
I ,
.~
--'-;b1'
,'-;;:.,,
'-~

~
: :;111
\:;.
c ,
...::::
,.
~

IDnh 4-7. Sa d6 ~ch

'" =
h,lc m!y xUc 8Kf - 4.
f9-'
tu may phat FD. Rai dQng Cd truy~n dOng 00 ctlu quay biin DQl vii DQ2 nhQ.n ngu6n
ctlp tu may pMt FQ.
M6i dOng cO truy~n dQng co mOt so d6 kh6ng ch~ ri~Dg. khAc nhau khOng dang k~
v~ nguy8n H. Trlm hinh 4-8 Iii sa d6 kh6ng chI! M truy~n dc;.ng mAy phAt ba cuOn day -
dong cO di~n mOt chi~u truyi!D dOng cO ctlu nang _. h~. Di~ khi~n d¢ng co bAng b¢
kh6ng eM· chi huy co 5 vi trI nAng vii 5 vi trl h~. Di~ chlnh t6c dO dOng 00 va dao

57
 D CATi!

K(8

(N/ (Ar; +
UI'J

Ju 2G
C
KH r; '2 Ij !< AAI
+

'.,

Hloh 4-8, Scl d6 ~ch dieu khifn cd du nang - ~ ella may xUc SKr - 4.

chi~u qua.y th\1'C hi~n b~ng eAch thay d6i tri s6 vA C\1c tinh cua dbng di~n trong cuQn
kich to d¢tc l~p CKFI ella m~y pMt. CUQn k1ch to song Bong cua may pM.t CKF2 dtlu
vila phft:n ung cUB. d¢ng co truy~n dQng qua biA'n trO VR5. Cbn cuQn klch til n6i ti@'p
c~a may pMt CKF3 dtlu n6i Wfp v{Jj h~ th6ng m~h hte F - D.

CuQn kich to dQc l~p cua may pMt CKF-l dU:Qc clip ngu6n d¢c l~p to may phat
kfch tit FKT. Stlc til dQng trong cuQn CKFI w. CKF2 clng chi~u nhau, COD sue tu: d¢ng
trong cuQn CKF3 ngtigc chi~u voi hai cu¢n trAn. Sue tit dQng t6ng ella may phst bAng :
F:r = FCKFI ~ FCKF3 + FCKF2 (4-15)
DAo chi~u quay dQng eel bAng cae cOng t~c to KN va KH j di~u chinh t6c dQ bAng
cac cOng tAc ta gia t6c G1 + G3 .

58
 I <J

~
~~ "..
,6Q ,
..... r..... r-..
'" ? I , :.
\ -
\

\ ~ i\
" I,
fz
lJ
\ 1\
( \
,#

II
ro Iiiiif1j 12ii00 JOOO 14, ~
\ Afem
,\
1-' i
/C'
~I 2, \ '.n 1\ \
'. • \ I"-
i~ 1\
\ \
'\ ,,- ~ \ I\. ..... I" r-
I'" I'" I\. I'-
; r- r-:
150 4'0/
in " i:' ~
~
/1.0 fq;v

l\

"lob 4-9. CAe dUdng d~c tlOO C(J cia co cau nAng - h\l gAu ella mfly xuc 9Kr - 4.

Do dnh cMt khu tit cUB cu¢n kich tit CKF3, t6c dO dQng cd S~ giAm khi tB.i cua
dOng CO tAng. Tlic dt,mg cUR CKF3 se ~n eM' dl.1C}c tri s6 mOmen dung (j trj. 86 cho
ph~p Md = (1,5 + 2) M dm • t(lO ra d1ibng dl)c dnh 00 gay gl,l.C khi qua. too.

Chuy@'n bQ kh6ng ch~ chi buy sang vi tri ~1" Mn trai, cuQn dAy cOngtActa KN cd
di~n. Dbng di~ trong cu¢n klch tu. CKFI nho nhAt. (cuQn dAy dtlu n6i tit1'p qua cAe
di~n trl:! Tl' r 2 • T3 vA T4)· MOmen d9 dQng Cd sinh ra bhng O,5M dm• t6c dO dQng 00 thtlp
nhtlt (dti'bng d~ clnb 1 trAn blnh 4-9) dt!' keo c6ng cap, khAc ph\lc khe hCJ trong cdc
khAu troyan h,t'c vA dua gtlu xiic An tit tit vAo dllt dA, M.t dtlu qua. trinh b6c xuc. Nt1'u
chuy@'n dlin b¢ kh6ng eM' chi huy sang vi trl ~2", "3", "4", "5" t6e d¢ dOng co tAng dlin
ang vai cae dl10ng d~ dnh 2, 3, 4 (Mnh 4-9). Khi chuy~n b¢ kMng cht1 chi huy v~ vi
trl "0" cae cOngtAeta gia t6c 3G, 2G va IG Ilin ll1<;lt milt di~n, dOng co ehuy~n sang eh(!
d¢ hiim dOng na.ng (dl1bng d~ dnh 0 tr~n hinh 4-9). H~ gtiu bhng cAeh quay b¢ kh6ng
eh(! chi huy sang nAm vi trl Mn pMi. C6ng tAe to KH eo di~n dong eu¢n klch tit CKFl
vAo di~n ap el,te dnh ngt1<;le l~i (cAe d~c dnh 00 lC + 4C t~n hinh 4-9). Trong cAe v~
trI nAy eOng tAc to KCB milt di~n, di~n tn'.l r 1 dl1<;le dIu vAo cu¢n k(ch tit eua dOng co
CKTD lAm eho tit thOng kleh til: giam, tAng t6c d¢ hlil gliu.
59
 §4.6. TRANG B! DlI;N - DII;N TU MAy XUC 3Kr - 4, 6
May xuc 3RT - 4, 6 11\ cO may xuc c6 cOng BuAt trung bl.nh voi th4 deh gtiu xuc
4,6m3. Mile dQ trang bi di~n - di~n til gtin gi6ng nbu may xuc 3Rr - 4. Cae cd c!lu
chInh cua may xiic d~u co mQt h~ truy~n dQng rillng teo -Trang may xuc nAy dung h~
truy~n dQng may phat - dQng cd co khuyEkh ~i til: It,1c (KDT).

Cae cd cAu chlnh cua may xuc d~u dung mQt M truy~n dQng cO 8d d6 nguyen H
gi6ng nhau. H~ truy~n dQng Cd cliu nAng - h~ dtiQc bigu di~n trlm hinh 4-10.
May phat FN co hai cuQn kich tU : cuQn k{ch tu Bong song CSF lam nhi~m VI,l t~
k(ch, lam giAm cOng sullt klch tii: cua CUQD k[ch til dQc lap va ~n ch~ gia t6c trong
ch€ de) qua dQ. N~u kh6ng cd kich til: CSF, sue di~n dQng cua may pMt tang rtH nhanh
trong qua trlnh kh~i dQng do t6c dQ gia tAng cua cuQn kich ttl dQc l~p CKF. CUQn tich
tu dQc IaP eua mAy phat phAn thanh hai nU:a va hai di¢n tro can M.ng Reb dau thanh
m~ch c4u (di~n tro Reb M.ng di~n tra cuQn kich ttl). Hai dllong cheo cua c4u dd"u vaO
di~n ap ra cua hai khuEfch d~ tu KDTI va KDT2. KhuEfch d!;li tu cd nAm cu~n kh6ng
chEf KDl + KD5 (khOng k~ cu~n chuy~n dicb). H~ truy~n dOng lilm vi~c 6n dinh vii
t~o ra hQ dac dnh cd phil hc;fP vOi y~u cg,u cOng ngM may xllc nhb tAc d\lng kEft hqp
clla cAc cu¢n kh6ng ch~ cua khu~ch d~i tu.
'.
Qua trlnh khai dQng, di~u chlnh t6c dQ, dilo chi~u quay vil ham dC)ng 00 truy:~n dC)ng
th1,1C hi¢n bang cach thay d6i tri s6 va chi~u dbng di¢n trong cuC)n chu d!;lo KDI bang
bc;l khOng ch~ chi huy IKC.
CUe')n chu d~o KD I d1.1Qc di(u vao ph4n Ilng cua may pMt kich FKT qua hai biEfn
tro VRI vA VR2. Tri s6 w. chi~u dbng di¢n trong cu¢n chu d!;lo KDl thay ddi nhO hi)
kh6ng ch~ chi huy IKC rnA khOng dln dEfn cOng tAc tel dAo chi~u. Be') khdng chEf chi
huy IKC co 4 vi tri v~ chi~u nAng vii 4 vi trf v~ chi~U: h~ : IKCI, lKCII, IKCIII,
lKCIV, lKCV, lKCVI (trong do IKCI, lKCV d~ dAo chi~u quay, lKCVI dIS giAm kich
til de')ng cd khi h~ g4u). ·B6n ti~ di~m cbn hili tlldng Ilng vOl 4 cd"p t6c de') clla de')ng
Cd DN. Ta.ng t6c dQ dOng CO DN th1,1C hi¢n blng cAch nglin mlilch d4n chiEft ap VR2
dA:u n6i ti€p trong cu¢n kh6ng ch@" KDl blng cae tilSp dilSm lKCII, lKCIli w. lKCIV.
CuC)n kh6ng ch@" KD5 IA cue')n philn h6i di~n ap may phat. CuOn do d1.1Qc n6i vAo d1.1bng
cMo cliu cAn blng ~o hOi cAc vai dlu : CSF, cac di~n tra rl' r 2 va r 4 . d chi! de') lam
vi~ 6n dinh, suc tu dQng trong cuQn CSF bhp.g khOng. Khi di~n Ap phat ra clla may
~_~~_._~~~_. __ ~d~~

dong di~n tiong cu.¢n KD5. Cu¢n kh6ng ch@" KD5 th1,1c hi~n khAu phan Mi mem di~n
ap may phat. Cue')n kMng- ch@" KD4 IA cu¢n phan h6i m~m dbng di¢n dQng Cd, d1.1<;lC
dfu vAo cuQn thu c«p cua bh'!n ap 6n dinh BA n6i tiI'!p vOi bh'!n tra VR3 dIS hi¢u chinh
gia ttic, tAng ~m mOmen. Cuc;ln so: cllp cua· bh'!n lip BA IA cuQn phy. cua may phAt CPF.
CuQn kh6ng cM· KD3 IA cuQn phim h6i A.m dbng di~n cO ng!t hr;m cM· dbng di¢n dung
dl'!n tri 86 cho pbep Id = (2,4 + 2,7) I dm va n!ng cao de') cUng cua d1.1<mg d~c dnh Cd
khi tti s6 dbng di~n cUB dQng Cd nlm trong p~m vi I = 0,7 + 1,4) I dm , d6ng thbi
n6 th1,1c hi~n chllc nang giilm nhanh dbng di~n d1.1 trong ml;lch ph4n ung khi phanh
dung. Vue nAy cu¢n kh6ng chI'! KD3 dtlQc dd"u tr1,1c til'!p vao IIU;lch ph4n ung cua dQng
qua til'!p dilSm thudng kIn Dg ho~c 2KC khOng qua khAu ng4t (VR4, VI vA V2). CuQn
KD2 lA cu¢n phan Mi Am di~n ap th1,1C hi~n chile nang d$.p di~n ap d1.1 eua may phat

60
 -;:;
+ " '" +
t;: '>!
'" ,
or ~
-.-
--0
'"
- ~
Ir
'"
~~-

'" ~ ~
>-
'" '"
<'l IL:
fc-
~
"* '"
"
C>
L
'" Ii' +
.,.--- .,
d ~ ~L §! '"
§!
~
I ~ .~

Y!) ~L2...J
<I

\:; ~

'.
<S
~

"8 ~ f-
L.c:ct'::r--r-~<S~~_~

. .l . .l -t-

Blob 4-10. H(! tru)'l!n (lQng co du nang - h~ gti.! cua may rue SRI' - 4,6.
vA ~ qua. trlnh cuang bue kfch W, giAm thbi gian qua. dQ. Cuj)n k(ch tu cua dQng co
CKTD da:u vila ngu6n dQc l*p llOV qua hai di~n trl:! rs va r 6, Khi dQng cd truy~n d()ng
lam vi~c Cl chi! dQ nAng, cuQn dAy cua cl)ng Me tCl KKT cd dien, cuOn dAy kich tit dOng
co dffu vao ngu6n cllp n6i tii!p voi rs vA r6 TU thOng kich tit dQng Cd b~ng giA tri .dinh
muc. Khi d¢ng co lAm vi~c Cl chi! d¢ hlil giu, KKT mit di(ln, tu thOng. kich tu cua dOng
00 giAm, tAng t6c dQ h~ ~u.

61
 Chzrung 5
A A '

TRANG BI DIEN - DlEN TlI

, ;'A'.,,,
CAC THIET B! V~N TAl LIEN TI,IC

§5.1. KHAI NI~M CHUNG VA PHAN LO!).I

Cae thiel hi v~n tAi li~n t1,lc thllbng dung d~ v~n chuy~n th~ h~t, C1,IC lUch thll{1c
nha, chuyen chlJ cltc chi ti~t (j dl;lng thil.nh phtim vii ban thanh phl1m, cha hanh khtich
thea mQt cung dt1bng nhtlt dinh khOng cd trf,lm dung giua dl.1bng. Thi€t hi v~n tAi li~n
t\lC baa g6m : bllng too, ba.ng chuy~n, Mng gtlu, duo:ng goong treo va thang chuyen.
Cae thi~t hj v~n tAi lien t1,lC co nllng suilt cao so v{li cae phuong ti~n khac, nhtlt Ie a
cae viIng nui non hay dia blnh phuc b,lp.
'. Bllng tili dung d~ vl)n chuy~n vl)t li~u dl:tng ~t va C1,lC kich thudc nha.
Bl'lng chuyen dung d~ v~n tAi cac v~t thanh phlim va. ban thanh phlim trong cae
phAn xulJng, nbA roily san xutlt thea da.y chuyen.
BAng gliu dung d~ v(in tili v~t th~ df,lng hl:tt thea phuong thAng dung. BQ pb4n b6c
hang Ie. nhung g.!lu nhO.
D11bng gobng trea dung d~ cho hang va v~n chuy~n hanh khach d nhung dja hlnh
phuc tf,lP, mli non hi~m tra.
Thang chuy~n dung dtJ chuy@n cM hanh khach trong cac cua hang si{!u th~, cac tba
thi chinh, noi cd l11u 111Qng hanD khach Ibn va trong cAe nha ga tau d~n nglim.

§S.2. CAU T!).O VA THONG SO Ki THU~T

ClIA cAc THIET B! V~N TAl LIEN TI,IC

1. Bing Iii
BAng tAi lA thi«t hi v$n t~i li~n t\IC dung dt1 chuy@n cha hang dQ.ng hf,lt, C\lC thea
phuong nAm ngang, ho4C thea m~t phAng nghi@ng (gdd nghi@ng khOng Ion hOn 30°),
Ut c.!lu cia mQt bAng too c6 dinh dUr;!c bi~u di~n tr@n hlnh 5-1. Bilng tai 7 cha hang
di chu~n tr@n cAe con Illn do: 12 va can llln dO: d11{Ji 11. cae con liln lAp trf!n rn(lt
khung Imn. giA dO: 10. Truyan d¢ng kea bang tAi nhb hai tang: tang chu d(lng 8 va.
tang th\l d¢ng 5. Tang chu dQng ~ ga ch*t t~n hai giti dO: va n6i v{Ji tr\lc d¢ng 00
truyan d¢ng qua hQp giam USc. TQ.O ra suc mng ban d.!lu cUe bllng tAi nhb co ctlu keo
cllng g6m d6i tl'9ng 1, cO du d~nh v~ va dAn h11{Jng 2, 3 va 4. Bllng tai v~ri chuy~n
h~t ttl ph~u 6 den dd lJ mang 9.

62
 oj
L1P1>71'

,
A-A II/ j
c)
"
', -

Hlnh 5-1. ~ cau. ella bang (ai c6 dinh.

NAng suilt cua bAng tAi dlll;lC tinh thea bigu thuc :
3600 a v
Q = ,. v,[kg/sJ bay Q = 1000 = 3,6'. v, [tAnlhJ (5.1)

Trang d6 : a- Kh6i luQng tAi thea chi~u dAi, [kg/rn]

v - t6c dQ di chuy@"n cua bAng, [m/s]
Kh6i hlQng tAi thea chi~u dill cua ba.ng dllt;lC tinh thea bi~u tht1c :

,=8.,.1<>' (5.2)
Trong d6 : r - Kh6i )u(;mg ril!ng cua v$,t li~u, [t.fn/m3].
S - tUft di~n cAt ngang cua Y1.t li~u t~n bAng, [m2]

2. BAng gau
Bang g.l1u dung d~ v$n chuyAn v~t d@ng h\.lt thea phuong thAng dung ho(i.c thea DJ4t
phAng D.ghil!ng Ibn (gt:5c nghillng Ibn han 60°). Klft cl1u cua bang g.l1u bi~u di.§;n triln hlnh
5-2. N6 baa g6m mQt deb keo khep kin 2 vA vAt qua hoa cue cua tang quay 1. Ph"l1n
chuy~n dQng bAng g.l1u dUQc baa che kIn bAng hQp d$y 3 vA co C«u dAn huOng 4. CAe
gAu xUc 5 dUQc gd. c6 dinh vOl. CO' C«U koo ct1a bAng g4u. Tang ch\\ dQng (hO$C boa cUe)
1 dugc n6i vOi dQng co truy~n dQng 10 qua hQp giAm t6c 9. V$t dUQe V~D chuy~n til 6ng
6 vA dd vAo 6ng 8. T6c dQ di chuy@"n ct1a hAng gliu cd th@" eh!;m tit 0,85 + 1,25m/s
NAng sw'lt eua bAng gtiu xae djnh theo bi€u thue sau
1 >f ,
Q = - ,- . v . 3600, [tAnlhJ (5.3)
k
Trong do : i - th6 deb cu.a m6i gtiu, [m3 ]
If' - h~ 86 lAp d!:ty g4u, trj s6 khoang (0,4 -70 0,8)

63
 OJ
/I
f
,- '\
, ,
, I
I
1 - t- I J
, 1,.70
I

,,
3- r- ,
, ,
oj
4-
/( I~
!~
5- ~~ D ,
'. --L ~

I~

~ I

I -1
,, '

" 11 ,

ffinh S- 2. K~t du cia Mng glhi.

y - Kh6i luc;lng ri~ng ella v(lt d~ng h(lt, (tIln/m3)
Ik - CI;l Ii gius cae ga:u, [m]
v - V(ln t6c di chuygn, [m/s1.

3. Duong goong Ireo

Dubng gobng treo thllbng duge eM' t~ thea hai ki(!'u : dUbng goong mOt cap va
dubng goong hai cap keo. C~U ~o cia dllang gollng treo hai cap dUQc bi(!'u di@:n tr~n
blnh 5-3.
Dubng gobng co hai ga : ga nh~n hang 7 va ga dd hang 2, giua hai ga do cAng hai
dllong cap : cap mang 4 va cap keo 3. D(!' tl;lO ra l\1c cAng Clla cap ~ t~m 2 cd cO cliu
keo cAng cap 1. CJ giua khoAng each hai ga cd clic gh\ da cap trung gian 5. Cap keo
3 dUQc thi~t kg thAnb m¢t m/ilch kin li~n k~t vlJi co cAu truy~n dQng 8 va d¢ng cd
truy~n dQng 9. Cae toa hang 6 dUc;lc gdn van cap keo 3 vA di chuy~n theo cap mang 4.

64
 7
c
5

lfinh 5-3. C~ t(lO duong g06ng lreo hai cap.

S6 h19ng toa hang di den ga co tM!" chQn (60 -7 150) toa/h vai thbi gian gian each
t = (20 + 60) s. Nang suat cua duang goong treo duqc dnh thea bi€u thuc
3600
Q ~ -t- G, [Mn/hJ (5.4)

Trang dd t - Thbi gian giaD each gifta hai toa hAng, [5]
G - Kh6i h:tQng tai cua m¢t toa hAng, [tAn}

4. Thang chuyl!n
Thang chuy~n IA m~t lo~ cAu thang di . chuy~n Mn tl).C dung d~ chuyl!n cho M.nh
khAch. T6c d¢ di chuy~n cia thang chuy~n v = (0,5 + l)m/s. CiIu t\:to va ket ca:u eua
tb"ang chuy~n gilli thi~u .t~n blnh 5-4: D¢ng Cd truy~n d¢ng 6 dUQc lAp b dau tr~n cua
thang chuy€!n truy~n h,1e cha.. trv.c chu dQng 5. Cae ~c thang cua thang chuy~n 4 li~n
k~t thenh mQt m~h ncb khep kin tu trv.c chd d¢ng 5 d~n tr1,lC thl.,l d¢ng 2. d trl,lc
thl,l dQng c6 co cAu t$o ly:c ang cho thang chuy~n 1. D~ dAm bAa an toAn cho hanh
kh8ch, hai Mn thang c6 tay vlP 3 di chuyln d6ng thbi vlJi cae b~e thang.

IDnh 5-4. K~1 clu cUa thang chuy~n.

5. TB()[lT ·A 65
 NAng sua:t cua thang chuy~n dUQc dnh theo hi€u thuc sau
1
Q ~ - mlr.' v . ip 3600, [ngttbi/h] (5-5)
mb

Trong do : ip - h~ s6 h'lp dAy khach cua thang chuy~n

v - t6c dQ di chuydn , [m/s]

11mb - s6 b~c thang cua thang chuy~n tr~n mc)t don v~ met dlti
mr. - s6 khAch tr@n mOt b~c thang.

§5.3. NHUNG VEU CAU DOl Val H~ TRUVEN D9NG

cAc THIET B! VAN TAl LIEN WC
eM' d¢ lam vi~c cua cAc thi~t bi v~n tAi li~n t\lC la ch€ dQ dai h~n vO'i ph\l tAi hau
nhu khOng dOL Thea y@u cliu cong ngh~ hAu h~t dic thi€t bi v~n tai li@n t\lC khOng
y~u cilu di~u chinh t6c dQ. Trang cAc phAn xuang san xuflt thea dAy chuyen co noi yeu
cau dlti di~u chtnh t6c dQ'D = 2 : 1 dd tAng nhjp de) lam vi~c cua taEm b¢ da.y chuy~n
khi c~n thil~'t.
H~ truy~n dQng cAc thi€t b~ Mn t\lC can dAm bAo kMi d¢ng dliy taL Mamen khdi
dQng cua dOng co Mkd = (1,6 -+ 1,8) Mdm . Boi v~y, nen ch9n d¢ng co truy~n d¢ng thiet
bi v~n tAi lien t\lC Ia dOng Cel co h~ 86 truQt lon, ra.nh stator sAu d@" co mOmen md
mAy Ion.
N gu6n cung cflp cha d¢ng co truy~n dQng cac thi€t bt v~n tAi lien tl:J,C c~n co
dung IUQng du lon, d~c bi~t la d6i vbi cOng suilt de)ng co ~ 30 kW, de khi md may
khOng anh huang den lubi di~n va quA trlnh khai dQng dUQC th1,1c hi~n nh~ nhang
va d~ dAng hon.

§5.4. TiNH CHQN CONG SUAT D9NG CO TRUVEN D9NG

THIET BI VAN TAl LIEN TI,IC

Tinh ch9n c6ng sua:t d~ng co truy~n d~ng thi€t bi v~n tAi lien t\lC thub'ng thea cang
suilt cAn tlnh. Ch€ d~ quA d~ khOng dnh d~n vi 86 hin dong cAt it, kh6ng Anh huang
den ch€ dQ tai cua d~ng co truy~n d¢ng. Ph1,l tAi cua thi~t bi v~n tai lien t1,lC thubng
it thay dOi trong quA trinh Him vi~c nen khOng clin thi€t phai kidm tra thea dillu ki~n
phAt nang va quA tAL Trang di11u ki~n lAm vi~c ~ng n11 ~a thi~t bi. ca:n kidm tra
theo dillu ki~n rna mAy.

-
Sau ddy Ia phuong phAp tInh chQn cOng sulit dOng Cd truy~n d~ng btmg tAL Tren
hlnh 5-5 cha thily : MOt 11,1c bit kl f thea phuong th~ng dllng d(it tren m~t nghieng,
co thd phAn thanh 2 thAnh phdn

--
(n vuOng goc v{Ji m/).t nghieng,
(t song song v{.li m~t nghieng.
(5-6)

66
 Khi tInh chQn oong smH
d¢ng cd truy~n d¢ng ba.ng
tai, thubng tlnh theo cae
thanh ph lin sau :
a. COng suA"t PI M dfCh
chuyl!n vfj.t li~u.
b. Cang suA"t P 2 de khac
ph\lc USn thA"t do rna sat
trong cac d dO, rna sat giua
bAng t.tli va cae con IAn khi
bAng tAi ch:;ty khOng.
c. COng suilt P 3 de nang
tai (n€u la bAng tai
nghieng)

IHnb 5-5. Sa dO tiM toan h,le eua bang t.ii. Ll,tc ca'.n thi€t d~ dfCh
chuyl!n V?t li~u la :
(5-7)

'. vi thanh pha:n phap tuy€n I~I = L . d . coe{3 g t~o ra h,tc cAn (rna sat) trong cac
6 da va rna sAt giUa bAng t.tli 'va cac con lAn.
Trang d6 : p- g6c nghi~ng ella b!\ng tAi
L - chi~u dELi b!\ng t.tli
a- kh6j IUQ'ng v~t li~u tr~n 1m bAng t.tli
kl - h(! s6 dnh d€n h,tc can khi djch chuyl!n v~t liI~u kl = 0,05
COng suA"t ca'.n thi€t d~ djch chuyl!n vat li~u IA :
PI = F} v = a L'. kl v g (5-8)

Lvc can do cae Io:;ti rna sat sinh ra khi ba.ng tai chuy~n d/)ng .khOng tAi se Ia
F2 = 2Lo b c0e{3 k 2g = 2L' 0b' ~ g (5-9)

k2 - M s6 dnh d€n h,te can khi khOng taL

db - kh6i lUQ'ng bAng tai tr~n 1 met chi~u dai bAng. COng suAt ca:n thi€t d~ khAe

ph\lC cae h,tc cAn ma sat:

P 2 = F 2v = 2L' . db . ~ . v . g (5-10)

Ll,tc ca:n thi€t na.ng vat :

F3 = ± La. sinf3 g (5-11)

Trang bil!u thilc (5-11) lA"y dIu c¢ng (+) khi tai di l@n vA dflu tru (-) ttiong dng veti
tAi di xu6ng.
COng suA"t nAng bAng:
P 3 = F3 . v = ± d H v g (5-12)

67
 Cong sua:t tlnh cua bAng tAi :
P = PI + Pz + P 3 = (aL'k l + 2L'ab~ ± aH)g. v (5-13)

COng sultt dOng cCl truyen d¢ng bang till dUQc dnh thea bigu thuc sau
p
P dc =k3 ·Tj (5-14)

Trang do ~ - h~ s6 dl,! tru ve oong su!t (k 3 = 1,2 ..,.. 1,25)

rz - Hi(!u su!t truyen dOng.

§s.s. TRANG B! DI~N - DI~N Tlr BANG TAl

Khong che tl,! dOng mOt h~ truyen dOng bAng tAi phAi thea y~u c<iu cOng ngM cua
d6i tuc)"ng rna bang tlli ph1,lc V1,l.
Cac nguyl!n tac chinh khi thi~t k~ h~ th6ng kh6ng ch~ bAng tAi la :
1. Thli tv khai dOng cac Mng tAi ngttQc chieu vOi dong chuy~n djch v~t li~u.
2. Dung bang tAi bltt ky nao do chi du'Qc phep khi bAng tAi tr110c no dB. dirng.
3. PhAi co cam bi~n ve Mc dO cua m5i bAng Hi va cac ca.m bi~n baa co tai tren
bang ha~c trong cac thimg chua.
Sau da.y se nghil!n cuu h~ th6ng t1,1 dOng kh6ng ch~ bAng tai co ba dong djch chuy~n
v~t Mu. So d6 cOng ngh~ c'J hlnh 5-6 va SCI d6 nguy~n If c'J hlnh 5-7. V~t li~u dUQc
v~n tai tit bang tAi 1 (blnh 5-6) do VaG thimg pha.n ·ph6i T t . Sau do v~t li~u dUQc pha.n
ph6i thea hai dllbng chinh ; dllong thu 1 thea hai bang t!li 2 va 3 rai del vaa xilO SI'
duong thu hai thea bang
I tAi 4 d6 vila thung phan
( ) i2) () ph6i T 2· Til thung phOn
ph6i T z phAn ra hai
dllbng nhanh : nhanh
TI mot thea bang tAi 6 d6
vao xilO S2' nhanh thu
hai thea bang tAi 5 do
..
C'""l)c-7@,x-(r)
0
vao xilo 8 3.
Trong SCI d6 dieu

o@o khign (hlnh 5-7) co 4

chuy~n m~ch d~ chQn

'0J T2 ch€ d¢ lam vi~c cua cac

bAng tlli 1CM -7 4CM.
Kh6ng ch€ taan b¢ M
, ","'A'~~ th6ng lam vi~c bang nut
() @ 0 0 @ () blfrn rna may "M".

o o Gill thu, mu6n tAi

nguyl!n li~u vao silo S3
Quay chuydn m~ch dg
IDnh 5-6, SO d6 c!'lng ngh~ cUa ba.ng tai.
cho 1CM va 4CM kin.

68
Relle trung gian lRTr (1-3) cd di~n v~
relle trung gian' 4RTr (1-9) ding cd di~n. !CAl ItfTr
I
Ti~p dit3m 4RTr (3-21) ddng If,li chut'tn 1 J
I ,
bi cho 9RTr lain vi~c. Til!p dil1m 4 RTr
S
(3-27) d6ng l~i chu!'in b~ cho 12RTr lam JRTr _
vi(ic. Ti~p di~m 4RTr (3-29) ddng If,li 7

chuan bj cho 13RTr lam vi~c. 4;fTr j

An nut rna may "M", rale trung gian fRTrlf
5RTr c6 di(in, d6ng ti~p di~m 5RTr
(1-15) t\i duy tTl ngu6n dip, ddng til!p KTI7IJ
diem 5RTr (1-19) cho 8RTr co di(in,
$ ..1!.. ltfTrl5
dong mf,lch cho coi io;@u (kh6ng tM' bi~n
""'-"1", 0-,4-':;
trong sa d6), bao h~ th6ng chu!'in bj lam SRTr
f'KJr 8KTr
vi~c. Sau mc;.t thbi gian duy trl, ti~p di~m 1KTr 11
thU'ong rna dong ch~m cua role thbi gian SRTr D'KTr 8RTr 11
RTh (1-15) dong if,li l~m cho 6RTr co
di~n, dong ti~p diem 6RTr (1-17) chu!ln iKTr
bj cho 7RTr (1-11) l~m vi~, rna ti~p
J,fTr
dil1m 6RT (1-19) cAt di~n role 8Tr. Ti~p 3 I--h'r'-+--~~--1 -'1KTt-.21
dil1m 8RTr (127) dong If,li di\n d~n 7RTr Wr
~_~/"KTrZJ
co di~n, ti~p di~m 7RTr (1-3) cflp ngu6n I,fTr IIKTr is
cho toAn Dlf,lch lAm vi~c. Khi 13RTr co
di(in, ti~p dil1m 13RTr, (3-41) cflp di~n JKTr
cho cOng tAc tel K5, cOng tAc ta K5 dong
di~n cho dOng co truy~n dOng bAng tM
5. Khi bAng till 5 df,lt t6c dO djnh muc, ~_-;4KTr IJKTr 2'1
ti~p dil1m Clla role kil1m tra t6c dO RKT5 'J,fTr
1----, 1---_~/+KTr JI
(3-39) kln l~m coo cuOn dAy ~ngtActa KKT4 II(
K4 cd d:i~n, ddng di$n·'eb.o dQD:g ca-'tru~D­
.9,f~
'Tr r1'~
ZKC
dOng bAng till 4. Khi bAng tAi 4 df,lt t6c J3
dO dinh mllc, ti~p digm clla rale kiem iA'Tr KK7!""
tra t6c dO RKT 4 (3-33) kin, ~ngtActa ,----"--,--,~--I 35
Kl cO di~n, ddng dOng co truy(!n dOng 2KT,r_ _ _ _ _ _ _~ ,<}
37
ba.ng tM 1. KtT5 JKC

f;,(Tr ~Kl-T;--O- 39
~.J....e----OO"-'''--
aK~Tr-----~ 41
14,fTr 4J

2RTr
INC

JKTr
47
Hlnh 5-7. So d6 nguyen Ii eua Mng taL

69
 PHAN II

TRANG B! OleN - OI~N n) U) OleN

Trang dbi s6ng V1\ san xua:t, y~u cliu v~ sit dyng nhi~t nang r!1t Ibn. Trang cae nganh
co.ng nghi~p khAc nhau, ~hi~t nang dung dt'!' Dung, s«y. nhi~t luy~n, n1Iu chAy cAe cMt ...
IS. m()t y~u cliu khOng tM thh1u. Ngu6n nhi~t nang nay duqc chuy~n tit di~n nAng qua
cAe 10 di~n la n1t ph~ bia'n, thu~n ti~n.
Tu di~n nAng, co th{f thu duQ'c nhi~t nang bAng nhi~u each: nbb hi~u ung Joule (10
di~n trd), nhb phong di~n h6 quang (lb h6 quang), nhb tAc d\1ng nhi~t cua dong xoAy
Foucault th6ng qua hi~n tUQng cAm dng di~n tit (lb cam ung), v.v ...

'.

Chuong 6

L() DI~N TRO

§6.1. KHAI NleM CHUNG vA PHAN LOAI

Lb di~ntro IS. thit1t bj bia'n d~i di~n nAng thanb nhi~t nAng thOng qua dAy d6t (day
di~n tra). Tit dAy d6t, qua btlc x~, d6i hiu vA truy~n nhi~t dAn nhi~t, nhi~t nang dl1Qc
truy~n tai v~t c.!1.n gia nhi~t. Lb di(jn tIiJ thubng dung d~ nung, nhi~t Ill~n, na:u chAy
kim la~ mall va hQP kim mAu ...
Phdn loq,i lo di~n tro c6 nhi~u cach :
a) Thea nhi~t dQ lam vi~c cda Ib, chia ra :
- Lb nhi~t dO Ih«p (1° < 650"C),
- L6 nhi~t dQ trung blnh (to = 650°C + 12000 C),
- La nhi~t dq cao (to> 1200 0 C).
b) Thea nai dung, cd :
- L6 dung trong cOng nghi~p,

- L6 dung trang phong thi nghi~m,

- L6 dung trang gia dlnh v.v ...

70
 c) Theo d~ dnh lilm vi~c, co :
,
- Ul lAm vi~ Mn t\1C,
- LO lam vi4;!c giAn da~n.
Lo lam vil;!c li~n t\1C duQ'c clIp dil;!n HAn t1,lC vil nhil;!t d~ giu dn dtnh a mOt gia trt
. nilo do (blnh 6-1a) sau qu~ trlnh khoi d~ng 10.
Khi kh6ng ch€ nhil;!t
d~ bAng each dong cAt

, I' , I'
ngu6n thl nh~t dO se
ciao d~ng quanh gia tIi
nhiQt d~ dn dn dtnh
I' I'

,; (hlnh 6-1b)
Lo lAm vil;!c gian
1: do~n thl' d6 thj va

'm~,~ ____________~
oj t
,"" Q
b)
t
nhil;!t dO vil cOng suflt
nhl1 hlnh 6-2.
d) Thea k~t cau 10,
Hinh 6-1. D6 thl nhiet de vii c()ng suA! t6. cO : 10 bu6ng, 10 gieng,
10 ch1,lp, 10 M'
e) Thea m1,lC dich su d\1ng, co : 10 tOi, 10 ram, 10 '" I'
li, 10 nung, 10 miu chAy v.v ...
'.
o Vil;!t Nam thubng dung: 10 kU!"u bu6ng d@' nhi~t
luyl;!n (tOi, U, nung, thflm than) ; 10 ki~u gi~ng d~
flung, nhi~t luy~n ; 10 mu6i dli nhil;!t luy4;!n daa cAt
rml
qua mu6i nung ...
o~--------~---- __
ffinh 6-2. D6 Ihi nhi¢t d(l
va cMg sui'll !o lam viec gi(\.n doan.

§6.2. YEU CAU Deil VOl vAT LI~U LAM DAY DOT

Trang Ib diilln tra, dAy d6t Iii. phl1n ttl chlnh bien ddi dil;!n nAng thAnh nhi~t nang tMng
qua hi~u ling Joule. DAy d6t dn phai lAm tu cAc v$.t lil;!u thOa mAn cAc y~u cliu sau
- chiu dl1Q'c nhi~t dO cao,
- dO b~n Cel khi Ibn,
- cO di~n tr~ su4t Ibn (vi di~n tre suflt nh6 sa dAn d~D dAy dili, kho hIS tri trang 10
hol),C ti~t di~n dAy phAi nha, khOng Mn),
- hI;! 86 nhil;!t di~n tra nM (VI di4;!n tre se it thay ddi thea nhi4;!t dO, dl\m bAa cOng
su.!l"t 10),
- ch$.m hoa giA (tuc IA dAy d6t it bi bien ddi thea thbi gian, da do dam bAa tudi
the? cua 10).
-Vc;tt li~u lam dfiy ddt co th@' la :
+ hQ'p kim: Cr-Ni, Cr-Al ... vbi 10 co nhi~t d~ lAm vi~c dl10i 1200 C
0

71
 + h<;lp chat : SiC, MoSi2,.. v{Ji 10 co nhi~t dQ lam vi~c 12000 C + 1600°C ;
+ DelD chat: Mo' W, C (graphit) ... v6"i 10. co nhi~t dQ lAm vi~c cao helD 1600°C.
BAng 6.1 cho m¢t viti tMng s6 Cd bAn cua v~t li~u lam day ddt 10 di~n tra.

Bang 6-1

V~t li~u Thanh pht£n hoa hqc (%)" Nhi~t H~ so Di~n

(con l~i IA Fe va cAc chat khAcl d!) lam nhi~t trO
. vi~c di~n tra suat
Cr Ni AI SiC Si0 2 max (a. 10- 3 1O-6Qm
(0C) dO-I)

Cr-Ni 20-23 75-78 1100 0,035 1,15

Cr-Ni 15-18 55-61 1000 0,1 1,10
Cr-Al 12-15 3-5 850 1,26
Cr-Al 23-27 4-6 1200 1,25
SiC 94,4. 3,6 1500 1000-2000
Graphit 2800 8-13
Mo 2000 5,1 0,052
Ti 2500 4,0 0,15
W 2800 4,3 0,05

§6.3. TfNH TOAN DAY DOT

Xuat phat tii: nang suat 10, ta tinh ra cong sulit 10 ti~u thl,L tii: lu:6"i di~n. NAng
suat 10 :

M kg]
A~t'[' (6-1)

trong do : M - Kh6i lU:Qng v*t gia nhi~t (kg) ;

t .:.. Thlri gian gia nhi~t (8)
Nhi(!t lU:Qng hitu feh cl1n c«p cho v$t gia nhi(!t :

Qhi ~ M. c ('2 - t~) , [J] (6-2)

trong do : e - ,Nhi~t dung riang trung blnh cua v~t gia nhi~t trong khoAng nhi~t d¢
(t~ + tp, [Jlkg. dQ] ;

tl ' ~ - Nhi~t dO hie ddu vA We gia nhi~t eua v$,t gia nhi~t [oCJ,
COng 8Uat- hftu feh ella 10 :
Q/ri
Phi = -t- = A,c(~ - tt') , [W] (6-3)

COng suat Ib :

(6-4)
72
 trong do : tz - Hi~u suf1t cua 10.
Thubng 10 di~n tra c6 hi~u sutlt tz = 0,7 -:- 0,8.
Cong suiH d~t cua thii3t bi :
P ~ k P IO ' [W] (6-5)
trang do : k - H~ s6 d\I' tru, Hnh dg'n dnh tr~ng di~n ap lu'oi bi t\lt thf1p, do dAy
hoa giA ma di~n tro tang l~n.
k = 1,2 -T 1,3 d6i voi 10 lam vi~c li~n t~c,

k = 1,4 -T 1,5 d6i vdi 10 lAm vi~c thea chu kyo

Ttl c6ng sua:t P, cd tMr dnh ga'.n dung m,(lt d<) cOng suf1t ddy d6t mQt pha. Do Iil
kha ndng dip nhi~t eua da.y d6t trong mQt ddn vi thai gian tren m¢t ddn vi di~n deh
M m~t da.y.

-P- , W
mFdd [ m2 l (6-6)

trong do : m - S6 pha .
F dd - Di~n tich M m~t (di~n Heh !tung quanh) eua dAy d6t mOt pha
{m2]. Tu c6ng suilt Ib, cd thg Hnh du'Qc kleh thu'dc dAy d6t din trang hi
cho 10. Vdi Ib co s6 pha d6i xung, c6ng sua:t mQt pha M la :
'.
(6-7)

Tren quan h~ taa nhi~l;, cOng suilt dAy d6t clip nhi~t qua di~n deh xung q uanh F dd
nen:
P ph ~ Wd" dd ~ Wd,;LC
P ph
Suy ra : L ~-- (6-8)
WddC
trang dd L - Chi~u dai ddy d6t (m] j

C - Chu vi tig't di~n ddy d6t {m].

Tl'en quan M giua cAe th6ng s6 di~n thl :

U!h U!h
P ph = R = L
ph p_
s
Suy ra :. (6-9)

trong do : S - Di~n deh tii3t di~n dAy d6t, [m 2l.

Cdn blng (6-8) va (6-9), co :

P!hP 1
CS ~ -,-. W (6-10)
l!ph dd
Vi3 trai (6-10) lA cae tMng 56 v~ kfeh tbuO'e dAy d6t. Thua s6 d!'1u eua v~ ph8i h\
cAe tMng 86 v~ di~n. Thua s6 sau cua v~ phAi ndi len quan M nhi~t eua dAy.

73
 DAy d6~ dung trong lb di~n tro cd th~ co ti~l di~n trbn hay chu nhQ.t va klch cO
nhu bang 6-2.
Bang 6-2

Nhi~t de. lam vi~c Klch thuoc d!ly d6t (m.m)

trong 10 (OC)
DAy tron D!ly chu: nh~t
(duong kfnh d) a
(kieb thu6c a x b), (- = m)
b
<300 1 8 x 1
300 - 600 2 10 x 1
600 - 800 3 - 4 15 x 1,5
800 - 1000 4 - 5 20 x 2
100 - 1100 6 - 7 25 X 2
1100 - 1200 7 - 8 25 x 3

Voi d!ly trim: C := nd

1
S = -nd2
4
Thay v~o (6-10) va tlm d, cd
r
'. = 2 J -4j'-P-"P"-h-
d V ' [m] (6-11)
n 2W ddu 2ph
Voi dAy chu : C = 2(a + b) = 2a (m
nh~t + 1)
S = ab = ma 2
Thay vaa (6-10) va tim b, co

a -
21Vr - - - -pp3
-,----
ph , [ml (6-12)
- 2m(m + 1)W~kP~h
va b = rna ; thubng m = 5 + 15.
Chi~u dai dAy s~ tim ti~p thea (6-9).
Khi b6 td dAy trang 10, dAy co th~ u6n xal1n tron (hlnh 6-38) d6i vlli d"a.y trbn ha~
u6n dich dAc (hlnh 6-3b) d6i voi dAy chu nh~t hay trbn.
Khi u6n xoAn troD, dubng klnh u6n 13. tuy
theo dO Mn cd cua dAy d6t. Thubng D = (4 + 10)
J
d. Bu6c xoAn S <JI 2d.
Khi u6n dfch d6ct ldch thu{jc eOng tuy thu.Oc d¢
Mn Cd cua dAy d6t. Thubng A ~ 100a, S ~ 2b.

.
0

D6i vlli dAy tron S i!'" 5d.

.
Trong cac Ib cd 1ihi~·dO·lAm vi~ duoi 700°C,
vi~c truy~n nhi~t ttl' dAy d6t dA'n v~t gia nhi~t chtl
yA'u lA do hi'n tuQng dAn nhiqt vA d6i luu. Trang
'
b}
cAc l~ co nhiqt dQ cao hoo 7000C thi vi~c truyen
0)
nhi~t chu y~u do bue X~.

Hinh 6- 3. Klch thu6c u6n day Iron D~ d~ d~ng nghian e"llu phAn tich, ta giM thi~t
va day chO nhGt. rAng, t6n th/lt nhi~t qua va lb bAng 0 v~ dAy d6t
74
 DAy d6t dung trang 10 di1}n tro co thg co ti~t di1}n tron hay chU: nM,t va klch ca
nh1.1 bang 6-2.
Bang 6-2

Nhi1}t de;. lam vi~c Klch thuoc dliy d6t (m.m)

trang 10 (OC)
Ddy tron DAy chft nh~t
(duang kinh d) a
(kfch thu6'c a X b), (- ~ m)
b

<300 1 8 x 1
300 - 600 2 10 X 1
600 - 800 3 - 4 15 xl,S
800 - 1000 4 - 5 20 X 2
100 - noo 6 - 7 25 x 2
1100 - 1200 7 - 8 25 X 3

V{Ji dAy trim C = ;rrd

1
S = -nd2
4
Thay vao (6-10) va tim d, co
d = ~ 1'-4-pp-'2;-h-
V p ' [m) (6-11l
JC2WddU~h
Vbi dAy chft : C = 2(a + b) = 2a (m + 1)
nh~t
S=ab=ma2
Thay vao (6-10) va tim b, co
a = Vr---p-p"~h----
, lm] (6-12)
2m(m + l)WddU~h
va b = rna ; th1.1ang m = 5 + 15.
Chil:!u dai ddy SEl tim tiEfp thea (6-9).
Khi b6 tri dAy trong 10, dAy co th~ u6n xoAn tron (hinh 6-3a) d6i vlli dAy tron ho~
u6n dich d~c (hlnh 6-3b) d6i vlli dAy chu: nh~t hay tron.
Khi u6n xo~n tron, d1.1ang kinh u6n 1£1 tuy
thea de;. ben cO cua dAy d6t. Th1.1bng D = (4 ..;- 10)
s d. B1.1oc xo:1n S ;,:. 2d.
Khi u6n dfch d~c, kich th1.1oc ciing tu'y thu.~c de;.

r
fJ bl!n cO cua dAy d6t. Thllbng A ;;,. 100a, S ;.. 2b.
D6i v{Ji dAy trim S ;;,. 5d .
• Trong cac 10 co nhi1}t d¢ lam vi~c dum 700°C,
vi~c truyl!n nhi~t tit dAy d6t d~n v~t gia nhi~t chu
yeu Ia do hi~n tllgng dAn nhi~t va d6i l1.1u. Trang
cac la cd nhi~t de;. cao hon 700°C thi vi~c truyen
0)
nhi¢t chu yEfu do buc x~.

Hinb 6- 3. Kich thuOc u6n dAy trim D~ d~ dang nghi~n cllu phAn dch, ta giai thiE!'t
va day chi'l nh$t. rh.ng, Wn that nhi¢t qua vo Ib Mng 0 va dAy d6t
74
Iii m(lt hi mong bao kin ~t gia nhi~t, nghla IS. coi di~n deh taa nhi~t cua dAy bhng
di(m deh xung quanh v~t gia nhi~t. Trang di~u ki~n d6, phl1dng trlnh traQ d~i nhi(lt
bue x:;t gius day ddt 01. tllong) vii v~t gis nhi~t se IS. :

P = CSEqd [ (100
T dd ) 4
-
(Tv) 4
100
1Fdd ' [W) (6-13)

trong d6 : P - C6ng sullt Ib, [W] ;

Cs - Khe. nAng bue xl;\ eua vQ.t den tuy~t d6i ;
Cs = 5,7 W/m2, (K)4 ;
T d , - Nhi~t dQ d.y d6t, [K] ;
Tv - Nhi(lt dQ v(lt gia nhi~t. [KJ
Eqd - H~ 86 bUc'xl;\ nhi~t quy dlSi ;
1
Eqd= 1 1
Edd
+ -ty - 1
trong d6 : Edd va ty - cae M s6 bue x~ nhi(!t (dQ den) cUa v(lt li(!u lam dAy ddt va
vQ.t li~u lam v(lt gia nhi~t.
Til (6-13) c6 thl1 xae djnh m~t d" c6ng sullt dAy d6t :
T
[ ( I~~ )4 (6-14)

hay Wdd = EqdWs

voi Ws = Cs [ ( 100
Tdd ) 4
-
(Tv
100)
4 1, [wm2 1 (6-15)

Ws gqi IS. m~t dQ cOng sul(t traQ d6i nhi~t gil1a 2 v(lt den tu~t·d6i. Gis tIi Ws cho
thea d6 thl (hlnh 6-4) va ph.,.. thu¢c vao nhi~t dO dAy ddt va vQ.t gia nhi~t.
Trang cAe di~u ~n lam vi~ thl,tc cua 10 thl
buc tranh me. t.A qua trlnh phllc ~p han. Day
khOng bac kln vl).t gia nhi~t, nhi(!t tOn thAt qua
vtkh 10, thanh trang 10 cilng trao dOi nhi~t
v{Ji v(lt gia nhi~t V.v ... Cae y($u t6 do dttt;JC d~
~p d($n qua M 56 bue x~ cO hi(!u 111c ella dAy
d6t a va. ml).t dQ cOng sua:t cho pMp la :
W
Wep = £qdWsa , [m2 ] (6-16)

Sau dAy la mQt s6 tIi 86 a dl1 tham khao :

DAy xoAn tron dl).t trong rAnh nua kin l:J
vach 10 a = 0,16 + 0,24
Da.y xoAn tron dl).t trong 6ng trAn san 10
a = 0,3 + 0,36
alld 91l1l fllllll ffPP f1'P#· :t~.
moh 6-4. 06 thj ml)t dO COng SLut Da.y d[ch dAc hay thanh a = 0,6 + 0,72
ella dAy ddt co dO den tuy~ d6i.
DAy chO nhl).t u6n d[ch dAc a = 0,38 + 0,44

75
 Khi tlnh kich thltt'k dfl.y d6t m¢t pha, co th€ tlnh nhanh qua di(!n tra day Rdd

r6i l1,ta chQn dtly co ti~t di(!n ch~ t~o sAn Sdd vi'l dc dinh d¢ dili

Rd~dd U~h . Sdd.

Ldd ;:;;: fdd = P phfd d
Sau do, ki€m tra m~t dO c6ng sua:t dAy d6t
P ph
Wdd = Fdd " Wcp

N~u Wdd > WC'E thl ctin ta.ng ti~t di(!n va dO dAi dtly. Khi tinh chqn dfl.y d6t cho 10
co nhi(!t dq li'lm Vl(!C t~n 700°C khOng n~n dung dAy tron cd dubng kinh duo'i- 3mm
ho~c dfty chu nh(l,t dAy duai 1,5mm.

Kh6ng ch€ nhi(!t dO 10 di(!n tra co th€ 1:\ duy trl 6n djnh nhi(!t dO lam vi(!c cua 16
ho~c thay d6i nhi~t de. thea y~u c~u vA duy trl 6n dinh nhi(!t dO do. Vi(!c kh6ng ch~
nhi(!t dO 16 thuong duQ'c th1,1C hi(!n qua kh6ng ch~ cOng sua:t 10 bang ctich dong cat
'. ngu6n cap ho~c h~n ch~ ngu6n ct{p.

1. So dO khOng chC' nhi~t dQ co tiC'p di€m

Hl.nh 6-5 IA so d6 kh6ng che nhi(!t dO cd ti~p di€m. Ml;lch h,1C ca:p tu luai 220/380V
hay qua bien tip h~ ap. Dong di(!n cllp cha
16 duQ'c do qua cac ampe ke v{Ji bi~n dong.
Khoa K dung chuy€n d6i ch€ dO di~u
j
iA JJT
1 III
khi€n tay T hay ty: dOng TD.
o ch~ d¢ kh6ng ch~ nhi(!t d¢ TD, dvng "
C\l ki€m tra nhi(!t DT duQ'c n6i m~h. Luc·
,,
nhi(!t dO tha:p du{Ji mllc quy djnh (ho~c luc ,
m{Ji kbai d¢ng 10) thl ti~p di€m 2 dong ,, ,I ~'==="-_J
(ti~p di€m 1 rna), role R tac d¢ng, dong
congtli.cta K d€ dip di(!n cho li'l. Den 2L " K K
baa 81,1 ho~t dOng blnb thubng cua li'l khi
dUQ'c n6i di(!n. Liic nhi(!t dO caa hon muc
quy dinh thl Wfp di~m 1 dong (ti~p di~m 2
K Ji
III
m~). Den 1L bAa quA nhi(!t dO vA role R mob 6- S. Sd d6 kh6ng ch~ nhiet dO, c6 ti~p di~m.
m~t di(!n. COngtli.cta K cAt ngu6n ca:p cho
li'l. Den 3L btia 10 khOng dUQc cllp dil}n.

2. So dO kh6ng che nhi~t d(i khfing ti~p difm

So d6 a hinh 6-6 1:\ h~ di~u }dli€n 56 dung thyristor' kh6ng ch~ nhi(!t dO Ib di(!n tro
3 pha, dong ti~u th1,l t{Ji vAi trAm ampe (cOng sua:t vi'li ch\1c kW).
BO phat xung caa tttn XCT dung chung cho cll 3 pha dUQc t~o tr~n cac ph.!in tu
lOgic NAND cua vi mfilch DD4. Tin 56 phAt thay d6i nhb bien tr~ 12K

76
 ,
, .'
,, ''
,
,
,, ,, ,'
, ,,
,
, , ,
,-----l
,, , ,,
,
, ,
,, ,, ,
,
,
,
,, ,
,,
,, ,
,

'. , , ,,,
,,,
,,
,, ,, , ,,,
,
,, , ,
,
,, , ,
, ,,
, ,
,, &l<~ ,
,, ,,
,, ~ ~~~ . ,,
, ,
,, ~l.~~
,,
,
,,,
,
,
c

.., ,
•
, ,
Hlnh 6-6. sa d6 "1' pha kh6ng eM nhi¢t <10 16 diti;n tn'!.
86 Mnb di~u khi~n KDK bi\ng 86 pha. Cl1.c k~nh KDK d~u gi6ng nhau, tUc:Jng dng
vlJi pha. M6i k~nh (nhu k~nh A a hlnh v~) haa g6m ; kh6i ngu6n ctlp cho cAe vi mQ,ch,
transistor ... (lBA, IVD, lR, 2C, Ie, 4VD), ngu6n dn hi~u d6ng hI) (2VD, 3VD, 2R, 3R,
4R), kha.u dich pha (lVT), may d~m (DDl), hQ nhOlOgic (tr~n 2 phlin,tU" NOR: DD2.1,
DD2.2), may pha.t xung cao t.!ln (DD3), hai bQ t~o xung rna IFX A va 2FX A nhu nhau
(t~n transistor 2VT, bit1n Ap xung BAX) vA cae thyristor 1VS, 2VS mAc song song
nguQc di! dlp dong cho Uti (dAy d6t RrldA pha A) qua role dong RD.

77
 II
Sd d6 ph~n hdi theo tin hi~u nhi~t dl>.
HOf,lt dqng ella sd do nhu sau TI;li
a
bazd transistor 1VT, trong m6i nita ehu
kl lu6i, e6 ml>t xung lip ti1 eu6n thu C!lp
IBA Mi. Tl1n s6 xung lip gl1p dOi tAn sl'S
b luoi (hlnh 6-:-7a). Transistor IVT thOng
f1---~=.,----'L-__1.L-'-_---'-'-, khi co xung ap duO"ng t6"i bazd. Khi xung
ap glin v~ 0 thi transistor 1VT khoa va
c trt'!n cfilecto" 1VT xul1t hi~n m¢t xung h~p
ehu nh~t (blnh 6-7b), x!ip Xl +a. Xung
nay tai dAu vao R cua may d~m 2 6 va
may d~m DDI bAt dAu d~m xung. Dau
vao C duc;:rc C!lp xung d~m ti1 b¢ phat
xung cao tAn XCT. Tiln s6 xung dgm xac
dinh bdi 12R. Tan s6 niiy quygt d~nh goe
md cac thyristor sau 64 xung (goc rna a
tuO"ng ung voi thai gian 64 xung). Khi
khOng c6 phan hdi, d~ch con c~y 12 ti1 phai
qua trai, tci.n s6 phat trl!n DD4 se thay
d6i ti1 5kHz Mn IMHz, tdc 13. Mng 200
hin. Khi d6, goc rna a ella thyristor s~ thay
'. d5i thl:'e tg <::: fP dgn <::: 180°. TAn s6 do
ciing tuO"ng ung vai di~n ap phan h6i U h
Hinh 6-7. D6 thi ::rung. ti1 6V xu6ng OV (con chf,ly c'J phla traO. P
Dong thm, khi dAu vao Rella DDI co xung thl dau vao DD2.1 cua hi> nh6 ding cO
xung va dAu vao DD3.1 cd muc lOgic O. -
Sau khi dem 64 xung (hlnh 6-7c), DDI cho mue lOgic 1 d dfiu ra vii tai DD2.2. Tv
d6 bQ nho chuyt'!'n muc lOgic dAu ra tu 0 - 1 (hlnh 6-7d)., cho phep b¢ phat xung tren
cac phAn tu- DD3.1 + DD3.3 liim vi~ (hlnh 6-7d). SI:' liim vi~e cua b¢ phat xung kh6ng
. phv thu¢e vao trf,lng thai ti~p thea eua may d~m vii n6 ngi1ng pMt xung eao tAn khi
eo tin hi~u Itlgic 1 tr~n cMectO" IVT. Xung ra kh6i may pha.t co tAn s6 6kHz va dUQe
c~i thi~n d:;tng xung (Bubn tr110c dung, subn sau thoai) qua mf,ich vi phAn 4C-6R va dUQc
khu~ch df,ii qua transistor 2VT tai bi~n a.p xung BAX.. Xung duO"ng tai bazd 2VT chi du9c
khuech df,li khi vdng xung Am khoa tu 2VD (hay 3VD cho kh6i 2FXA) Wi. Do v~y cae
thyristor 1V2, 2VS chI rna trong ntia chu kl khi di~n ap tr~n anot dUdng hdn catot.
Dong di~n trung blnh qua dAy d6t m6i pha ph1,l
thuc!c g6c md a, tuc 18. ph\1- thu¢c thai gian cua 64· CT
xung, d~t boi 12R (cung Iii dl;l.t nhi~t dQ liim vi~e DD p000
-'~' '-, '...!
eua 10). Di~n ap phan hdi duy tri 5n dj.nh nhi~t d¢
l!ly tu cam bi~n nhi~t d¢ qua bQ khu~ch df,li tin
hi~u KD. Sa d6 kh6i cua h~ th6ng tin hi~u va phan

./9u ~
K ./
h5i nhu hinh 6-8. ~ AD
B¢ ngu5n 6n dong 6D C!lp cho b¢ bi~n d6i BD
trong do nhi~t d¢ 10 lam thay d6i tn s6 di~n tro
DB
cua cam bi~n nhi~t di~n tTt'J. Tin hi~u ra qua b¢
khu~ch d~i A, m¢t ml;l.-t 8~ toi b¢ khu~ch df,ii pMn
heli KD d~ dua tai transistor trubng FET (hlnh
,rfJ
I
Hlllh 6- 8. Sd (16 kh6i
6-6) va m~t khac t6i b" bi~n d6i tUdng tl,l' - s6
he tin hio).L vii ph;l.n h6i.
ND va qua do tai b¢ chi tht s6 CT.
78
 Kh6a chuyen ddi S de l1,1a ch9D hol)c cam bi.:!n nhi~t IRS ho~c 2RS. Cam bi.:!n nhi~t

___ ___
lit mOt vai ca:u do m¢t chi~u. Cae vai ca'.u khAc III 17R, 18R va 14R-15R-16R. Cung
clip dong cho cl1u do lit bl) dn dinh dong di~n clio t/ilO tn;n khu.:!ch dl,li tmin DAl-2.
Di~n tra tin,h chinh 21R dung de thay ddi dong ra trong giai hE,lD nh6 va dam Ma thi.:!t
~~

di¢n tra
n_~_~~

tinh chinh 14R.

~~_~~~~a
tu

Di(!n ap ra ttt dubng cheo cua cliu do ti l(! v6i di(!n tro dUQc khu.:!ch d~i hOi b¢
khu~ch d~ vi phAn thl,{C hi~n tr~n DAl.l, s~ truy~n Mi be) bi~n ddi AD chi thj s6 va
toi khu~ch dl,li phAn h6i KD. CAe tl,l di(!n BC, ge, IOC de iQc nhi~u.
De 6n dinh di~n ap cAp 2 cl,{c tfnh, sa d6 dung be) dn ap th6ng s6 11 VD - 27R vA
12VD - 28R. Sall be} chia lip 25R - 26R c6 t\l iQc phv thl!m 14C.
o ml,lch bi.:!n lip xung, 5VD - 7R de bAa v(! 2VT kh6i s.d.d tl,l cam cu¢n Sd cap BAX
khi 2VT khda. ~ch 7VD - SR da bAo k~nh di~u khian sai cl,{c tinh. Di6t BVD va t\!
5C da t~o ra ti1 chum xung cao tlin mc)t xung co thanh pM.n tlin s6 cao de dam bao
rna tin c~y thyristor khi till co thanh phin cam khAng (do dAy dot xoan nhi~u vang).
00 3 kAnh dH~u khian au dl,mg chung mOt may phat xung XCT va trong m5i kl!nh,
2 kh6i lFX, 2FX d~u su dl,lng chung mOt khau djch pha va pba.t xung n~n g6c rna a
cac thyristor nhll nhau va trl!n ph\! tai se kh6ng c6 dong can bang.
BAo v~ qua tAi cho thyristor nha role dong RD. Ti~p diem thuang rna RO khi qua
'.
tAi se dong va khau nha DD2.3, DD2.4 SE! cho ra tin hi~u lOgic 1 lAm sang LED bao
qua tAi 9VO d6ng thbi dliu vao trl!n cua 004.4 c6 muc 16gic 0 &\ khOng cho xung cao
tlin qua de tOi may d~m DD 1. Sau khi xu H 81,{ c6, tin nut M dl1 qua khAu vi phAn
BC-lOR va di6t SVO cho xung duang chuyen dliu ra khAu nh~ ve muc 16gic 0 va cho
dliu vao trl!n cua DD4.4 muc 16gic 1. Ti1 do 004.4 cho xung cao tAn ti1 mAy phat qua,
tai may d~m DDI.
H~ dung dl1 di~u khien cac thyristor 00 dong ti1 50A d.:!n SOOA.

3. So dO kh6ng ch€ tung clip cOng sulit 10 di~n trQ

So d6 hlnh 6-9 dung HLJ ~illiJ'

f"
cho Ib c6ng 8u4t nha, ;
~
t6i d.a B + 10 kW, thea 'I''' + I'o!',.ht;
rim~ch~
10 dip khac nhau, ti1 '1'/1
~I''''
1 0 d.:!n 100% cOng suilt
+ ",IlO
dinh muc. So dd dung
cac vi m(l,ch CMOS.
U
JY'" leI " Iu
PC (OX
:pc "d<I

M~ch lR, IVD, 2VD, JR Z

J~
iC"
I'T
2R, 3VD t!.iO ra cae j~ t'R I'J
xung sau c~u nAn
5VD khi di~n lip !uai
~JYo•
B
, 7'<
11111):
chuyen qua O. Trigo ~" .L
Smit t~o boi 2 phlin tu
lIlnh 6-9. sa d6 Idll'ing chI!" Itlng dip cl'lng sual 10 dien Ira cOng sual nho.

79
 NOR 11>. DDl.l va
DD 1.2 se hoan thi~n
d~ng cae xung nhtp
tr~n va dlla vAa cua

van eN cua bO dl!m

2-10 co giAi rna DD2.
Cae 6n tip IVD, 2VD
lam nhi~m V\! chOng
nhi~u cho bl) di~ti.

chinh tranh chuydn

d6i sai cua bQ dem
DD2.

M!;lch 4VD, Ie va
2C t/ilO di~n lip ml)t
chi~u lam ngu6n nuai

cae vi m!ilch.

'. Cae xung nh~p dlldng tCli bO dem, co dl) dAi xung (thbi gian xung) T/2 bang mqt nva
chu kl di~n lip htdi vA l~ch nhau ve thai gian bang T/2. (blnh 6-10a). Khi d~u ra 0
cua bl) dem co mue lOgic 1 thi da:u ra cua trigd RS t!;lO hoi 2 phan to: NOR DD1.3 va
DD1.4 co mue lOgic 1 va transistor VT thOng, dAn to'i thyristor VS tbang. Tai day dOt
Rdd cO dong ch!;lY qua. Thyristor s~ thOng cho tOi khi da:u ra noi v{Ji con trllQ't chuyen
d6i S (hlnh ve 1ft dliu ra 7) cd mue l!'lgic 1. Luc d6 trigd RS chuy~n tr!;lng thai va
thyristor kh6a.
Nhll v~y> cOng SUItt dlp cho tAi ung vlJi 70% (d 1~ nghich v{Ji dl) rdng cac xung a
dtlu ra tTigo RS (hlnh 6-10d). DI) rdng nay thay d6i nhO' can trllQt chuy~n d6i S. Bi~n
dtj xung {J hinh 1-IOd (di~m 5 tr~n sa deS blnh 6-9) co dtj Ion 200i2V.
N~u can trttQt chuydn d6i S thi€t l~p II vi tn 100% thl trigo RS khOng d6i tr~ng
thai, gift nguy@n tr$ng thai dgu ra co mllc lOgic 1 va thyristor IUOn thOng, dAn den tAi
Rdd dllQc clp dliy du cOng sullt.
d sa d6 nAy, thyristor dong val tro ml)t khoa m!;lch (g6c mll luOn bhng 0).

Cdc 16 di~n tra hi~n dung II Vi~t Nam cO nhi~u kil1u lo(\i va ngu6n g6c kM.c nhau.
Da ph£in la 10 Li~n Xo (cU.), mOt s6 khdc cua Duc, Ti~, Hung v.v ... va mOt s6 16 thi
nghi~m ho~c 10 cOng sulit nh6 dung sliy, nung, nhi~t luy~n cUa MI, Phdp, Y, Nh~t, Dai
Loan v.v ... MOt s6 Ib do Vi~t Nam thiet kl'!, cM' t~o' dl,!a theo ti@u chutn Li~n XO. N6i
chung cac lo(\i 10 d~u co kl'!t cllu tllong tl,! nhau vCJi dAi cOng sullt tu vw kW den hang
trAm kW va dAi nhi~t dO dlldi 2000°C.

80
 .... ,(h/
.....,JJIJ/J

moh 6-11. La tu6ng.

Lo bu6ng la. lo~i 10 v~n nAng nh1h

(hl.nh 6-11). La g6m bu6ng nung hinh hOp chu
nh~t vdi kich thu(fc tuy cOng su1lt 10. Bu6ng
", nung dl1l;1C 16t each ~hi~t vA t~o thanh ao 10
4. Ao la, xa.y bang gl;lCh chiu lua co nhi~u lop.
Lllp ngoro cung bAng g~ch samOt hay be>t samOt
cO de> cach nhi~t cao. BQc ngoai lil vo tOn 3
day 5 + 10 mm. Day 10 hAng tMp chiu nhi~t,

duc li~n hoi;l.c ghep l~i tu nhung mi€!ng nho

hoi;l.c day 1(') xAy bAng g~ch chiu lua. ThAnh
trong cua bu6ng 10 c6 d~t day d6t 5. Da.y ddt
co th~ b6 tri ca phia day vA dtnh. Ctta 10 tuy
ki~u va. cOng suEll 10, cO th~ ma bl\ng tay (kieu
don bay hay co d6i trQng) hoi;l.c bhg cd c1lu Cd
khi 1 truy~n d¢ng bAng d¢ng cd di$n. Cua la,
co tM co 16 tham d~ quan sat phia trong 10.
N goru ra, 10 con e6 dciu ra c~a da.y ddt 2, etta
khi 6 d~ dA.n khi hao v~ vAo 10 (do kMng khi
d~ thAm nh~p voo bu6ng 10 qua dta la, gay
hi~n tl1l;1ng oxy hoa, thoat eacbon eua v{lt gia
nhi~t), dau do nhi~t a dlnh 10 hay Mn
Hloh 6-11. La gi~ng.
hOng v.v ...
1 - Co c411 ~g ndp quay; 2 - Ndp quay,.
3-Vd/o; ~-LapMJ;
Hl.nh 6-12, hlnh 6-13 va. hlnh 6-14 lA k~t
5 - Cdc 14m dM huang (khl),. 6 - Gid /lJ (ct1 M);
diu cua cae lo~i 10 dit;ln tra. 7-Tt1mddy(/o); 8-Dtryd6r;
9-D&tJdlmtTukh{,. lO-C!1ukhl;
11 -Dau do nhi~1

81
 2

_1
'.

Hinh 6-13. 1.6 chl,lp. Hioh 6-14. L6 JThJ6i.

J - Khung ch!/p; 2 - Lop 161. ch!/p;

3-Khungb~; 4 - Lap /& bf; 1 - IJ(ju day clip di/,n; 2 - ChI'P 10;
D{ty ddt a chl,lp
5--('i - 7 - Dbj at trin be; 3-DifnqlC; 4 - V&:h nglin;
8 - Mup /lJ (muffler); 9 - Clla kh!. 5 -LOp lOt.- 6- Vo:lbbl trong;
10 -Nhi?r kl (Mift d{mg). 7 - HOO kl (do rz/#1 d(jcao);
8 - VO ben ngotli

Vi~c b6 tri day d6t trong lb di~n tra cd t~ thea mot s6 each nhu a hlnh 6-15.

82
'. C)

kw~'\A,~~d
d)
l\~ ~J

A-A

W
\

Blnh 6-15. Ck dch b6 ui day d6t trong 16 dien tn'!.

a - Dby xodn ITem d(l/ trong ,ann sfht a lop /61.. b - Day d(JI Irong ranh u day va lhilrzh 10 ;
c - PhtJn b6 dlly ddt df:t d day I'll Ihdnh 10 ; d - PMn b6 dliy ddt 11ft a a{nh va day /0 ;
d - Dl1y ddt gill Irtn khWlg ; e - Dl1y ddt dlle .. f - Day ddt M 16m mong nicr6m /ronK 10 gilng.

83
 Chuang 7
,
LO HO QUANG
"

§7.1. KHAI NIEM CHUNG vA PHAN LO~I

Lb M quang (HQJ 18. 10 lQi d\1ng nhi~t cua ng9D hi:a HQ giG'a cae di~n c1,lc ho~c gii1a
di~n C1,lC va kim IOl,li M m'lu chAy kim lo~i. La di~n HQ dung de nau thep hQp kim
chilt 1119ng eaa,
Theo dong di¢n sri d/!-ng, 1b HQ dl1Qc chia thanh
- La HQ m¢t chieu ;
- Lb HQ xoay chi~u.

Thea each chay eua ng';Jn lila HQ, Ib HQ chia ra :

'. - Lb Dung nong gian ti~p : nhi~t cua DgQD loa xay ra
giU'a 2 di~n c1,lc (graphit, than) dllQC dung d~ nau chay kim 0)
IOIiLi. (hinh 7-1a).
- Lb nung nong tr1,lc ti~p : nhi~t cua ngt;m llra HQ xay
ra giiia di~n c1,lc va kim IOliLi dung d~ ntlu eMy kim IOf,Li
(hlnh 7-1b).
Thea d4c dUm ch6t li~u vao Ib, Ib HQ dl1Qc phan thimh :
- Lb chilt li~u (li~u d.n, kim lo~ v\m) Mn" subn bAng
phuong philp thu cong hay may moe (may chtlt Mu, may
trl,lc co illling) qua cl1a lb.
b)
- Lb chat li~u .tr~n dinh 10 xu6ng nha gAu chAt li~u. L~i
10 nay co cd cAu nang vom noc. mob 7-1. L6 HQ nung n6ng
ve kit c6u, mOt 10 HQ bat kl cd cac b¢ ph~n chinh : giim tiep (a) vA tn,Jc til':p (b).

1. N6i 10 cd l~p vo cach nhi~t vA cO cua 16 va mi~ng rot.

2. Vom noc 16 co vo cAch nhi~t

3. Cd cAu giu vA d~ch chuyen di~n c1,1'c, truy~n dOng b~ng di~n hay thuy h,lC.
4. Cd diu nghi~ng 10, truy~n
dOng b~ng di~n hay thuy h,tc.
5.
,
Phan dAn di~n tlr biEfn ap Ib Uii lb.
Ngaai ra, d6i vai 10 HQ nl;,lp li~u ttt t~n cao, cOn cd CCI clu nAng, quay vom 10, Cd
diu rot kim lol;,li cllng nh11 gtiu nl;,lp li~u.
Trang cac 10 HQ cd n6i 10 sllu, kim lea! long a trl;,lng thai tlnh co chenh l~ch nhi~t
dO thea dO cae (khaAng lOOoC/m). Trong di~u ki~n do, de' tAng cU'ang phan tlng cua
kim lo~i (vai xl) va d{i' dam bao kha nAng nung ndng kim lo~i tr110c khi rot, clln phai
khuAy tr¢n kim IOl;,li long. 0 cac 10 dung ItlQng nhd (dtl~i 6T) thl vi~c khuay trOn thvc

84
1111111

o
 hH~n b~ng tay qua CO diu co khi. Veii 10 dung It.iQng trung blnh (12 ..... 50T) vA d~c bi~t
Ion (lOOT va han) thi th~c hi~ bAng thiln bi khuliy tr/,'ln d~ khOng nhung giAm lao
dOng vlit va cua thQ nliu rna con nAng cao dUQC chlit lu<;mg cua kim to~i na:u.
Thiel bi khuliy trQn kim lo~i long thubng l~ thiE~l hi di~n til: cd nguy~n U lam vi~
tuong t1,1 d/,'lng Cd khOng d6ng b/,'l rotor ngAn m~ch. Til: truang ch~y t~o ra a 10 co day
phi kim lo~i nhb hai cUQn dAy (stator) dong xoay chi~u 'ta:n s6 0,5 ..... 1,0Hz l~ch pha
nhau 90°. Do til: trubng nAy rnA kim lol.li cd h;(c di~n ttt dqc tr\lc 10. Khi dOi n6i dong
trong' cae cu/,'ln dAy, cd th~ thay d6i hueing chuy~n dQng cua kim lo~i trong n6i ,theo
huang nguQc l~i.
Cae thcmg s6 quan trQng cua 10 HQ lA :
- Dung lUQng d~nh mt1c cua 10 : s6 tAn kim lolP. long trong mQt me nAu.
- COng sufft d;nh mt1c cua biE!n ap 10 : anh hud:ng quyl1t dinh toi thai gian nliu luy~n
nghla 18. toi na.ng su§:t 10.
Theo muc d¢
cOng su§:t tac
If d\lng cua bi~n ap
trong giai do~n
nAu chay d6i vai
1T kim lo~i long,
'. J
10 HQ can chia
, ra : 10 cd cong
sw1t binh thubng,
coo vA sH~u cao.
1 CuOi ciLng, v~
du truc, 10 HQ
cOng sulit cao va
"Ill si~u cao can co
M Him mat bAng
Hlob 7-3 L6 HQ dung IliOng l<'in lOOT. nuCic qua vo 10.
Hlnb 7-2
glUp chung ta hlnh dung v~ cliu t~o vl kich thuCic 10 HQ nliu tMp lo~i ,IlC-5MII
(,IlC-6Hl) clla Li~n Xo (cu) vCii dung lUc;lng 5T (6T). Trong do: 1 - VO 10 ; 2 - Vom
10 ; 3 - Cua 10 ; 4 - Mi$ng rot ; 5 - Gia nghiAng 10 ; 6 - Cd C«u nghi~ng 10 ; 7 - Cd
cttu v(\n chuy~n 10 ; 8 - Cd C«u nAng vom ; 9 - Di~n c\1c ; 10 - Gia gil1 d:i~n q!c ; 11
-:- Cd C«u djch chuy~n di~n c1jl:c ; 12 - D4u n6i di$n v~o. Hlnh 7-3 IA 10 HQ dung luQng
16:n, trong do : 1 ..:. VO 10 ; 2 - D~ gill di~n c1jl:c ; 3 - VAnh vom ; 4 - Vom cO vo lot
cach nhi$t ; 5 - Gia dn trvc ; 6 - Git\ nghiAng 10 ; 7, 8 - BQ truy~n dQng nghi~ng
10 ; 9 - Cd cliu nAng vO'm ; 10, 11 Cd cliu dich chu~n di~n c1jl:c ; 12 - Mi~ng rot.
Chu trtnh Uz.m ui~c cua 10 HQ g6m 3 glai do~n vCii cAc d$C digm cOng ngM sau :
1. Giai dOl(ln nung nong li~u v~ nffu ch~y kim lo~. Trong giai do~n My, }o clin cOng
sua:t nhi~t Ibn nMt, dien nAng ti~u th\l chi~m khoAng 60 + 80% nAng lu~ng toAn me
nttu v~ thbi gian cua no chi~m 50 + 60% toAn b(! thbi gian mQt chu trinh.
r D~ dam bao cOng suttt nttu chay, ng~m h1a HQ dn phAi chay dn djnh. Khi cht\y, di~n

c\1c bt An mon d~n, khoang each giua di$n c~c va kim lo~i tAng l~n. D~ duy tn HQ, di~n
c\1c phai du~c di~u chinh g§:n vao kim lo~i. Luc do, d~ xay ra hi~n tUQng di~n c~c bi
ch~m v~o kim lo~i - gqi 1il qua di~u chinh - vA gAy ra ngan m~ch l~m vi~c. N g~n

86
 m~ch Him vi~c tuy xay ra trong thbi gian ngdn nhung l~i hay xay ra n~n cae thil1t b~
di~n trong mf,lch dt)ng l1,1c thu'bng phBi la.m vi~ a di~u ki~n ni;lng n~. DAy 18. d~c di~m
nOi b~t can hill y khi dnh toan va ch9D thil1t b~ cho Ib HQ.
Ngan mf,lch Him vi~c cllng co the gAy ra do S\l-t la cae thanh cua h6 baa quanh d~u
di/)!n c1,1c t~o ra a tr9ng li~u. Rlli 81,1 nong chay cua cae mau li~u ciing co th~' phi huy
ngQll lua HQ do tang chi~u dai ngQn lua. Lllc do phAi tii!.n hAnh m6i ~i hAng each hf,l
di~n c1,1c xu6ng cho ch~m kim IO/ili r6i nAng len, tf,lO HQ.

Trang giai do~n nay, 86 Hin ngAn m~h lam vi~c co the t6i 100 ho~c hdn. MlH Ian
xay ra ngaD rnf,lch lam vi~c, cfmg 8U.§:t huu 3ch giam m~nh va cd khi bhng 0 vcri tOn
haa cl,I'c df,li. Thai gian cho phep cua m~t 16n n~n m:;tch lam vi~c III 2 ..;- 3s,
Tom l~i, giai dOf,iD na:y cMy la giai dO{lD HQ cMy kern On d~nh nhllt, eOng 8ullt nhi~t
eua HQ dao d~g m~nh vll ngc;m lua HQ nit ngAn, thllong tu vai mm den 10 + 15mm.
Do vJ:iy, trang giai do:;.tn nay, di~n ap cllp va cOng suiIt ra eua bien ap lola Ion nhtlt.
2. Giai do~n Oxy h6a va hoan nguy~n. Dtly la giai doan khu C cUa kim lo~i den m(>t
giBi h:;.tn nhllt dtnh tuy thea y@u ca:u cOng ngh~, khu P vll 8, khu khl trong gang r6i
tinh luy~n. 81,1 chay hoan toan cae han gdy
s6i m:;.tnh kim 10~i. d giai do~n nay, cOng
suat nhi~t y~u cau ve cd ban la d~ bit 4li f 1;If IV)
cac t6'n haa nhi~t va no bllilg khaang 60% JIJ
e6ng Buat nhi~t cua giai do:;.tn 1. rt6 quang 1------
'.
eling can duy tri On d~nh.
l'
Tnll1c khi thep ra 10 phru qua giai do~n 10 ~
ha~m nguy@n Iii giai do:;.tn khu oxy, khu I~.

sunfua va hqp kim hoa kim 10~i. Cong

8ullt y@u cau hie nay chi ca 300/v so vlli
giai do:;.tn 1. Chi! dQ nang l11qng tU:dng d6i III
6n dinh va chi~u dai ng9n lua HQ khoang
vai eh1:lc milimet.

Hinh 7-4. DO thi COng su~t hiiu COng

tib! thl,l 0 It'. HQ lOOT.

§7.2. sa DO OleN (THIET B! CHiNH Mj),CH WC) L() HQ

Di~n· cllp cho lOla HQ Uly tu trQ.m bi~n lip 10. Di~n lip vila la 6, 10, 35 hay 110 kV
la thy thea cOng sullt 10 (hlnh 7-5)
8d d6 co clic thi@'t bi chlnh sau : Cliu dao eAch li CL dung phAn eAch m!;lch dQng
11,1C Clla 10 vlli l11l1i khi cltn thiet, chAng ~n }(ic sua chOa. Mliy cAt 1MC dung d~ baa
v~ 10 HQ kh6i n~n m~ 81,1" cd. N6 dllc;:1C chlnh dinh M khOng tlic dQng khi ngAn m~ch
lam vi~c. Ma.y cAt 1MC cling dung d~ dong vA cAt m~ch l1,1C dubi taL Cul)n khang K
dung hQ.n che dong di~n khi ngdn m!jlch lam vi~c vll On dinh 81,1 chliy cua HQ. Khi bat
dau nllu luy~n hay 1ay ra ngAn m~eh 111m vi~c. Llic ngdn m!;lch Him vi~c, may cdt 2MC
rna ra d~ cul)n khang K thsm gia vao m~ch, hfJ.n chi! dOng ngAn m:;.tch. Khi li~u chay
het, Ib cAn cOng suA:t nhi~t Il1n de nllu luy~n, 2MC dong l:;.ti d~ ngAn IJU:lCh cu{)n kMng

87
 K. 0 giai d~n hOM nguy~n, cOng sw1t 16
J"{-IOiY
y~u ca:u it han thi 2MC l~ mll ra d~ dua

a~ cu6n kM_ng K vi'!.o rru;tch, lam gilun cOng sdt

clip rho lb. Vai nhUng 10 HQ cOng stu'lt Ion
hern nhi~u thl khOng cd c~n khAng K. Vi~
lAIC "' ~
TU dn cij.nh HQ va hl;\n che dang ng!n m~h
Ii'!.m ~c do cAc phlin ttl cam khang clla SCI
1\ 1 d6 10 dAm nhi~m.
Bien ap Ib BAL dung d~ h~ ap vi'!. dillu

{TI -0~ ~
q
chinh di~n ap. Vi~ d6i n6i cuQn sa c<'l:p
thAnh hinh Il hay hlnh A th1,1C hi~n nha
+-0- ~I cac may cAt 3MC, 4MC. CUQn thu- cAp cua
BAL n6i vai cac di~n c1,1c cua 10 qua mQt

~C~~K mf;lch ngAn "MN" khOng phAn nhanh,

~

\ 1'#C kh6ng cd m6i hAn.

'-- Phia sa clp BAL cd d~t rale dong di~n
c1,1c d~i d~ tAe dQng Mn cu()n ngAt may
d.t IMC. Ro Ie ni'!.y co duy trl thai gian.
Thbi gian duy trl nAy giam khi bQi s6 q wi
cd JAfC Vd 'flIdlV tai dong tAng. Nhb v~y, IMC ngltt mf,lch
cd
s;::~ 11,1c clla Ib HQ chi khi co ngAn m~ch s1,1
'.
11 c6 vi'!. khi ngAn mf;lch him vi~c keo di'l.i mi'!.
khOng xu II dU<;1C. Val ngAn ml;lch lam vi~c
trong mQt thai gian tuong d6i ng~n, IMC
BAL khOng cAt m~ch mA· chi cd tin hi/!!U den

tn'Ale 'I,'
I~
vA chu6ng. Phia SCI cap BAL can co cac

J ~
If' d\lng Cl,l do h!t'mg, ki~m tra nhu : yonke,
ampe ke, cOng ta di~n, pha ke v.v ... Phla
thu cap cung co cac may bien dong 2T1
n6i vai cae ampe ke do dOng h6 ql!-ang,
ZTX

MN
-r
"
11~
m cuQn dong di~n cua b¢ di~u chtnh t1,1 dQng
vA role dong di~n c1,1c 'd:;ti. Dong tac d()ng
vA thbi gian duy trl cUa role dong dUQc ch9n
sao cho khi cd nga.n ~ thbi gian ng:in, b9
Y dilfu chinh-lAm giAm dong di~n cUa 10 chi sau

C
-
f-n thOi gian ·duy trl Clla role. NhU~u khi CI,l di~u
khi~n, ki~m tra vA baa v~ khl1c (trong kh6i
DKBV) cG.ng dUI;lC n6i vai mAy bien di~n ap
TU vA me m6.y bien dong 1TI, 2TL
~-~7 May bUn 6.p lo BAL
May BAL dung cho 10 HQ phai _lam
Hlnh 7-5. SCI d~ di~n vi~c trong cAc di~u k.i~n ~c bi~t n~ng nll
10 M quang dung hJQng dIJoi 2OT. n~n cd cAc d~c dit~-m sau :
-_COng suAt thubng rAt lan (cd th~ toi
hang chl,lc MW) vA dOng di~n th(i clip rAt Ion (tlli hAng trAm kA),
- Di~n tip ngAn ml;\ch Ian d~ hf;l che dong ng~n m~ch duai (2,5 + 4) I dm,
- Cd dQ Mn Cd hQC caa d~ ch~u dul;lc cAc 11,1c di~n to phAt sinh trong cac cuQn dA.y,
thanh d~n khi cd ngAn mf;lch.
- C6 kha nllng dillu chinh di~n ap sO ca:p duai tAi trong m¢t gioi hl;\n r¢ng,
- Pha.i lam mat t6t vi dong lon, hay cd ngAn' ml;\ch vi'!. vi bien ap d~t 0 noi kin l~
gan 10.
88
 COng sutit BAL co th@' xac dinh gan dung tu di~u ki~n nhi~t trong giai dOE.ln nau
cha.y vi a cac giai dOE.ln kMc, 10 doi hOi cong sullt W!u thl,l it hdn.
N~u coi d.ng, trong giai dOE.ln ntiu chay, t6n thllt nang luqng trong 10 HQ, trong
BAL va cu¢n khang L duQ'c bu tru hOi na.ng luqng cua pha.n ling tea nhi~t thi cOng
sullt BAL cd th(! xac d~nh bai bi@'u thuc
w
S - [kVAj' (7-1)
BAL ~ tnckooCOSif '
Trang do tnc - thbi gian nau chay (tru luc dung 10) (h)
ksd - H~ s6 so dl,lng cOng suAt BAL trong giai dOE.ln nau chay ;
coS¥' - H~ s6 cOng smit clla thl~t b~ 10 HQ ;
W - na.ng lugng huu Ich va t6n hao nhi~t trong thai gian nAu cha.y va
dung 10 giua hai me ntiu (kW-h).
W ~ w.G (7-2)
Trong do : G - kh6i luqng kim IOE.li ntiu, (T)
w - sutit chi phi di~n nang d(! nAu cha.y, (kWhIT).
Sutit chi phi di~n nang giam d6i v6i 10 co dung lLi<;lng Ion.
Thuang W = (400 + 600), kW hiT.
Thbi gian ntiu chAy dugc Hnh tll hic cho 10 lam vi~ sau khi chat li~u d~n khi k~t
'. thuc vi~c nAu chay. Thuang thl. thbi gian nay tir(l + 3h)tuy dung lUQng 10.
H~ s6 stl dl,lng c5ng suat BAL thu,ong III 0,8 + 0,9, gAy ra do Sll d\1ng khOng dAy
du c6ng Buat BAL, do bi~n d¢ng cae thOng s6 cua 10, do M tl,1 d¢ng di~u chinh khOng
holln hAa, do khOng d6i xung giua 3 pha v.v ...
Hi~n nay, cOng suat BAL ngay clng co xu huang bIng vi n6 cho phep giAm thai
gian ntiu chay, giAm sUAt chi phi na.ng lUQng do hE.l t6n hao nhi~t.
CuQn thu cap BAL thuong n6i 11 vi dbng ng6n ~ch dUQc phlln ra 2 pha va nhu
v~y di~u ki~n lam vi~c cua cAc cuQn dAy s~ nh~ hdn. May BAL thu(:ffig phAi lrun vi~e
trong dnh trE.lng ng6n mE.lch vA phtli cd k,hA nllng qua tlli n~n thuOng eM tE.lO to, n~ng
hon cAc may bi~n lip dong hIe cung cOng Buat. .
Bang 7-1 cho mOt s6 thOng s6 kI thu~t chinh Clla bi~n Ap Ib HQ lo~ Ib ,nCII do
LX (cii) ch~ ~o.

Bang 7-1

ThOng s6
~
0:.
~
~

ill", " " "a -

;:;!
~
0: -
;:;!
~
0,
r::
0:
:'l,
r::
~,
r:: r::
-
""',
8
"'l'1,
r::
"'
~
,
a
Sl,
r::
-r::
a
0
,
a
a
"r::,
0 0 0
,
0
~
8 ~ ~
0

'" '" '" '" '" '" '"

- Dung Itl~ng dinh mUc CD O,S I,S 3 6 12. 25 SO 100 10.~ 200
- COng 6UAt BAL (MW) 0,63 1,25 2,0 4,0_ 8,0 12,5' 20 3' 80 60
- Gi6i h,!)n cUa di~n l\p 216- 225 - 243- 281- 380- 390- 420- 476- 761- 695-
thtl dip (V) 106 no 124 130 120 130 ISS 161 259 193
- men ap sci dip (kV) 6(10) 6(10} 6(10) 6(10) 6(10) 10(35) 35 35 35 no
- s6 dip di~n Ap 8 8 8 8 12 23 22 22 23 23
- Sullt chi phi nling lL1~ng de
n1J chi:i.y (kW- h- R/r) 560 535 Sl5 480 445 435 425 420 420 400
- DLldng kinh di~n cvc
graphit (rom) ISO 200 200 300 350 400 SOO 555 610 610

89
 Mr;z.ch ngl1n (MN)
Ml;\ch nga.n hay dAy d~n dong thtl clIp co dong di~n lAm vi~c riit lon, tbi hang ch1,1c
vA ngay cA hang trdm nghln Ampe. T6n hao cOng sut(t a ml;\ch ngan

6.P ron = I~n r rrm

dl;\t wi 70% toAn bti t6n hao trong toan bti thi~t bi 10 HQ. Do v~y, yeu cau cd bAn cua
m~ch nga.n lil phAi nga.n nh££t trong di~u ki~n cO th~ (bien ap 10 phAi di\it r££t gAll 10)
d~ giAm Mt tdn hao , d6ng thbi dl1~e ghep tu cac Mm d6ng la thanh cac thanh mllm
d~ cd th~ u6n deo len xu6ng thea cae di~n e1,1'e. NgoM ra, ml;\ch nga.n con phAi dam.
hao 81,1' cAn bang rrrm vA xrrm giua cae pha d~ co cae thOng s6 di~n (~ng sut(t, di~n ap,
dong) nhl1 nhau eua cac HQ. Khi 3 pha m~h ngAn phAn b6 d6i xung thi ho cam gii1a
2 pha b§:t kl 8e b~ng nhau va. s.d.d M cAm ~ng O. Truong hQp neu khoAng cach giua
cae pha khOng nhu nhau, h6 cAm giua cae pha se khtk nhau. Trong mtit pha nao do
se xu££t hi~n 8.d.d ph1,1 nguQc chi~u dong di~n trong pba do vA t~o ra mOt S1,1t ap phl,l
t~n di~n tra thuan pha do. Ket quA

IA pha nAy nhl1 the ta.ng di~n tro

tae d1,1ng, gAy ra mtit tOn hao cOng
su££t ph\l vA cOng sulIt HQ cua pha
'.
wlC;- r JII
j) nay at"! giAm so vOi pha khac. D6ng
thbi, d mtit pha khae, s.d.d. ph\l l~i
- "
IJI~ I II "'))
eung chi~u vbi dong di~n eUa pha,
di~n trd tae d\lng nhl1 bi giam va.
l:J1~ "\ dIng au££t HQ pha nAy tang Illn. Hi~n
a tu~ng trlln gAy ra s1,1 m££t d6i Kung

ve di~n ap giua cAc HQ, s1,1 phAn b6

eOng 8U§:t kh{)ng d6ng d~u giua cae
pha, giAm hi~u 8u££t 10 va vbi 10 eong
sut(t cAng Ibn thl s1,1 m££t d6i xung
di~n to d m~ch ngAn se cAng IOn.

--- o Ch6ng hi~n tl1Qng trlln bang each

-- phdn b6 d6i xdng vl! m~t hlnh hl?c
vA v~ m~t di~n to cua m~ch ngiin
vA cac di~n c1,1c d~t a 3 dlnh m¢t
tam gitic d~u. Ybi 10 dung IUQng dttai
- -, lOT thl m~eh ng~n thubng dUQc n6i
theo ad d6 6. (hlnh 7-6a). Thieu sot
cua c8.ch nAy IA 61,1 khOng d6i xdng
cua cAc dAy dAn chuyen dong toi ctic
di~n c1,1c khOng dUQc biJ. tril'. Viii cae
c 10 dung lUQng lon, m~ch nga.n thuang
Blnh 7-6. So dO IT\.\Ich ng~n to dien HQ. dttQc n6i 6. ac8.c di~n C1,1c (hlnh. 7-6b).

90
 Hai ~n m6i clin giu di~n c\1c c6 d~t 2 dAy dAn dong pha cach di~n nhau. 0 sO d6 nAy""
thl 2 pha c6 cac dAy din dong tit dliu dliu vA da:u cu6i tl:li 2 di~n c~c k~ sat nhau, ~o
1'a M 2 dAy, can pha thd 3 din dbng tOi 2 cfin giu ngoru cung se kh6ng cO dnh chilt
cua hi;! 2 dAy. Tinh khOng d6i xung cua m~h ngAn de. giam nhi~u nhung chua hoAn
toAno Sa d6 a hlnh 7-6c th\1c hi~n dAn dong hi;! 2 dAy cho co. 3 pha nhb tMm clin phl,l,
mang dAy dliu cu6i pha 3 tl:li di~n c\1c 1 vong qua di~n c\1c 3. Clin db ph¥ vll ciln do
di~n c\1c 1 dUQc <itch chuy~n d6ng bQ vai nhau qua li@:n k~t cO hQc. So d6 nay giam
tinh kh6ng d6i xl1ng cua m~ch ngAn xu6ng d~n mdc t6t thil!u.

§7.3. YEU CAU VCJI cAc sa DO DIEU cHiNH OlEN CI,J"C LO HQ

Cac 10 HQ nilu luy~n kim lo~i d~u cO cae bO ,di~u chlnh t\1 dOng vi~c djch di~n C\1C
vI n6 cho pbep giam thbi gian nilu luy~n,' nAng cao na.ng suilt la, giam suft chi phi
nAng IU:Qng, giam thfim cae bon cho kim lo~i, nAng cao chfit lUQng thep, gi am dao dQng
cOng suilt khi nfiu chay, cm thf~n di~u ki~n lao dt;'lng v.v ...
Chilt lU:Qng tMp nilu luy~n ph\! thu¢c vao cOng sua:t cilp vA s\1 phAn b6 nhil;:t hay
'. nhi~t dO t1'ong n6i lb.

Di~u chlnh ca.ng Built 10 HQ cO th~ th\1c hi~n b~ng each thay d6i dil;:n ap 1'a cua
BAL ho~c bAng 8\1 djch chuy~n dil;:n c\lc d~ thay d6i chi@'u dai ngQn hla HQ vA nhu
v~y sll thay d6i dUQc di~n ap HQ, dong di~n HQ vA c6ng suilt Mc dl,1ng cua HQ.

V~ ngu~n tAc, vi~c duy t1'l cOng suilt 10 HQ co tM thOng qua vi~c duy tri m¢t trong
cac thOng s6 sau : dong di~n h6 quang I hq, dil;:n ap h6 quang Uhq' ti s6 giiia dil;:n Ap
U hq
va. dong di~n h6 quang, tdc III t6ng t1'a Zhq = -1-'
hq

BO di~u chlnh duy trl. dong HQ khOng d6i (Ihq = const) sEi khOng m6i H~ t\1 d¢ng
dUQc. NgoAi 1'a, khi dong di~n trong mQt pha DAo d6 thay d6i se keo theo dong dil;:n
t1'ong 2 pha can l~i thay ddi. Vi dl,l, khi HQ tl'Ong mOt pha bi Cldt thl 10 HQ lAm vi~
nhu: ph1,l t9..i mQt pha vl:li 2 pha can l~i n6i ti~p vao di~n ap dAy. Luc d6 cac bQ di~u
chlnh 2 pha can l~i sa ti~n hanh h~ dil;:n c\1c m~c do khOng clin vi~c do. Cac h<> di~u
chlnh lo~i nAy chi dung cho 10 HQ mQt pha vA cM. y~u dung t1'ong 10 HQ chAn khOng.
BO di~u cblnh duy trl. di~n ap HQ kh6ng d6i ,(Uhq = const) cO kh6 khan trong vi~c
do thOng s6 nay. Th\1c t~, cu¢n da.y do dUQc n6i glua thAn kim lo~i cua 1" vA thanh
cal thd cilp BAL. Do v~y, di~n ap do ph1.,1 thu¢c dong tai vA s\1 thay d6i dong cua
mOt pha se anh huang tai 2 pha can l~i nhu: de. trlnh bAy d6i vai bt;'l di~u chlnh giu
I hq = const.
U hq
Phdong phap t6t nhtlt 10. dung tx;. dil1u chinh duy t1'l = Zhq = const, th6ng qua
I hq
hi~u a6 c8.c tin hi~u dong vA ap :

91
 (7-3)

trong d6 : a, b - H~ 86 ph1,1 thu¢c h~ 86 cae bign ap do luang (bign dong, bi~ di~
ap) va di~n tra di~u chlnh tr€!n m~ch (thay dt'Si bAng tay khi chinh d~nh)
ZOhq> Zhq - gia tIi d~t vii gia tri thljC ella ulng tra HQ.
Tti (7-3) suy ra :

aIhq - bU hq
bI = Zohq - Zhq = LlZ hq (7-4)
hq

Nh1.1 v~y, vi~ di~u chinh thv:c hi~n thea d¢ l~ch eua tlSng tra HQ so vbi gia tr~ d~t
(di~u chtnh vi sai). Phuong phap nay d~ m6i HQ, duy tri dU:yc cOng 8Utlt, it ch~u anh
huang eua dao d¢ng di~n ap ngu6n ciing nhu: anh huang hin nhau gifta cae pha.
M6i giai do~n lam vi~c eua Ib HQ (ntiu chay, oxy h6a, holm nguy€!n) dbi hoi mQt
cOng suAt nhtit dinh, rna cOng Bullt nAy l~i ph1,l thu¢c chi~u dai ngqn lua HQ. Nhu
v~y, dieu chtnh dtch di~n q1c tllc lit di~u chinh chieu dai ng<;m ltra HQ do do dieu
chinh d1.1Qc cl'mg. suAt 10 HQ. Do lA nhi~m v1,1 cd ban eua cae bl) di~u ehinh t1,1 dl)ng
cae 10 HQ.
Cae y~u diu ehinh de ra eho mt)t bl) dMu ehinh eOng sullt 10 HQ l~ :
1. Du nh!;ly d~ darn bAo ehe d¢ Him vi(!e da eho eua lb. Duy tn dong di~n h6 quang
kh6ng t\1t qua (4 + 5)% trj s6 dong di~n lam vi~e. Vimg khOng nhl;ly eua bl) dMu ehinh
kh<"!ng. qua ± (3 + 6)% trong giai dO!;ln ntlu eha.y vA ±(2 + 4)% trong cAe giai dqan
khae.
2. Tae dQng nhanh, dam Mo khti ngAn ml;leh hay dllt HQ trong thbi gian 1,5 + 3,Os.
DMu d6 se l~m giam 96 Iltn ngdt may cAt ehinh, giam s1,1 thl'lm C ella kim 10l;li v.v ..
Cae 10 HQ hi~n ~i khOng eho phep ngAt may cAt chinh qua 2 Hin trong giai dO!;ln n/'lu
ehAy. DAm bAo y~u e~u nay nhb t6c dl) dieh e1,1e nhanh, tOi 2,5 + 3m/ph trong giai
dC)!;ln nAu ehAy (khi dung truyen dQng di~n co) va 5 + 6m/ph (khi truyen dl)ng thuy
h;cc). Dong di~n HQ cAng l~ch xa trj 86 d~t thl t6c dl) dieh el,1e eang phai nhanh.
3. Thbi gian di~u chlnh ngdn.
4. H~n ehB tdi -thi~u s1,1 dieh e1,1e khOng e/tn thi~'t nhu khi ehB d¢ lAm vi~e bj pha
va. trong thbi gian ra:t ngdn (vAi phltn gia.y) hay trong ehB d¢ thay d6i tinh .d6i xung.
Y~u eau nAy clng e.an d6i wi 10 3 pha khOng cO dAy trung tInh. ChB d¢ HQ eua ml)t
pha. nAo d6 hi phA huy s~ dAn theo pM huy che d¢ HQ eua cae pha cOn l~i. Di~n e1,1e
cae pha can l!;ii dang a vi trI ehudn ciing cO tht1' bi dieh chuy~n. Do v~y m6i pha din
c6 h~ dieu ehinh d~ l~p dt1' s1,1 lAm vi~e cua no khOng Anh huang t{Ji ehB dl) lam vi~c
cua cae pha khac.
5. Thay dfS'i eOng sullt Ii) bi\ng phAng trong gi{Ji hl;l.n 20 + 125% tn s6 dinh mue v{Ji
sai s6 khOng qua 5%.
6. C6 th~ ehuy~n dfS'i nhanh tu cht! dO dMu khi@'n tt;i dl)ng sang ebe dQ dieu khi@'n
bi\ng tay do phM th1,1e hi~n thao me ph\l n~o d6 (chAng hl;l.n,· nAng di~n c1,1e truce khi
chAt 1i~u VaG Ii)) v~ ngt1gc Il;l.i, chuy~n nhanh v~ ehB d¢ dMu khiA'n tt;i d¢ng.

92
 7. Tt,l dOng chAm hIa HQ khi Mt dttu Him vi(!c va sau khi HQ bi dl1t. Khi ngan
m!;lch thi vi(!c nAng di(!n Cvc ll!n khE'lng lam dl1t HQ.
8. Dung m9i di~n cljc khi mat di~n lucri.
Cd cau chap hanh (Cd diu dtch Cl}c) 00 tM truy~n dl)ng bang dien - cd hay thuy
Iuc. Trang Cd cAu di(!n - Cd, d¢ng cd dU<;1c dung phd bi~n la dOng Cd m¢t chil~u kich ttl
dOc l~p vi no co mOmen khOi dl)ng Usn, giru di~u chinh r¢ng, bang phllng, d~ di~u chinh
va co th~ d~ rna may, dao chieu, hAm. DOi khi cung dung dOng Cd kMng d6ng b¢ co
mOmen quan tInh cla rotor nho.

§7.4. MOT SO SO DO KHONG CHE D!CH cue U) HQ

1. So db ehlfe nang mot phs kh6ng ehe dieh elje 10 HQ

MOt h~ diflu chlnh cfing suat tv dOng 1b HQ cO Sd d6 chuc nAng ddn gian nhu
hlnh 7-7
H(! gelm d6i tUQng dieu chtnh 6 00 HQ) va bl) dieu chtnh vi saL B¢ dit~u chlnh gelm
cac ph§:n tu cam bien dong 1 vii ap l',
phlin tu so sanh 3, bl) khu~ch dl.li 4, cd cau
'. chap hanh 5 vii thiet hj d~t 2. Tron phan
tu so slinh co 2 tin hi(!u tU d6i tUQng diflu
chlnh tdi (tudng ung tl. It;'! v{li dong va. ap
HQ) va mOt tin hi(!u tit thi€t bi d~t t{lL
Tin hi(!u sai l~ch tit ph~ ttl so sanh dU<;Ic
khu€ch dl.li qua b¢ khuech d~ 4 roi tdi cd 3
diu chap hanh 5 de d~ch c1,lc theo huang
giam sai l(!ch. D~ hoan thit'i!n djfc Hnh d¢ng
cua h~ nAng cao cMt lU<;Ing diflu chlnh,
thubng sa d6 can cO cac phan h6i vfl too
d¢ djch cve, v~ t6c d¢ thay ddi dong, ap
HQ v.v ... Trong sd d6 ctlng cd th€! cO cae
phan til chudng trlnh hoa, may tlnh v. v ...
H~ diflu cblnh cO th~ dung khul1ch d~
Hlob 7-7. Sa d6.chuc nang
may di(!n, khu~ch ~i tU:, thyristor, thuy
hi) diAl chinh c()ng !UID. 10 HQ.
11,lc, Iy hQp di~n tU: ...

2. So db 1 pba kb6ng chi! djcb Cllc \11 HQ dung be MDKD-D

Hinh 7-8 bi@'u thi Sd d6 dkh c ....c cho 1 pha 10 HQ. M6i pha cO m¢t bl) di@ju chlnh
nhu v,,"y.
May di(!n khuech dl.li MDKD dlp di~n cho d¢ng 00 D d~ djch c\1c vA cd 3 cu{ic kich tu :
- cu¢n di~u chinh CDCl M kh6ng ch€ t .... dOng
- cul)n CDC2 d@' kh6ng cM bang tay
- cu¢n phan h6i 11m lip CF A. CuOn nay co s. t.d ng1iQc chiflu vai cuOn tr~n.

93
 o eM dO W
d(lng TD, cae
tiep diA'm 5-6 vA
7-8 kln. Mo ICD
rr-r-, , - " fCL va dong 2eD.
+ -* - Di~n ap ra tr~n
cblnh h.1u leL tl
l~ voi dong di~n
HQ va rai tren
di~n tr~ 5R. Di~n
I. jK
f ap ra tren chlnh
luu 2CL ti l~ veti
,
U eNf
di~n ap HQ vA

iiI r(Ji tr~n di~n tri1

n ,," ,fA KTII
4R.
di~u
Cu¢n
chlnh CDC!
ddy
,
, .'
( cua MDKD nISi
vAo hi~u sIS di~n
lCD " ,, \
'" 'c'I CHi
, ap !fiy t~n m¢t
N ph§:n cua 5R vA
'. '" 4R, nghla III th1,1'c
'.
,, -* - If 11 If " hi~n quy lu~t
J • f{ + - di~u chlnh nhl1
(7-3) Khi chua
co HQ, dbng
bhng '0 vA di~n
ap laD nh/lt. s.t.d
cuc)n CDCl c6
- "
f.'
_ J.""
1M/nu t+' J chMu d~ MDKD
J81i I ph. ;nMf ," TAt!i$T' f.'
-- 7.8
J T ,-
~lFq{lI1f phat di~n ap cho
rilfn r~c 10;'0 f"6!7f d¢ng cd D hi}.
'1.10/ H.II
ff_1l . di~n cl,t'c xu6ng
ch~m. Llic nAy
Hloh 7-8. So d6 1 pha kh6ng ch~ djch !;1,Ic 16 HQ.
role dong RD
chua tac d¢ng n~n .3R tham gia vAo m~ch CDCl vA s.t.d ella CDC! nho. M;).t khac,
nh1.1 so d6 v~, khi ~ cl,tc d¢ng Cd d1.1c;Jc clIp di~n vbi c1,fc tInh (+) ~ tr~n n€m diot 3CL
n6i tAt 7R lam ta.ng dbng CU¢D phan h6i dm ap CFA, ~n che Mt s.t.d cua CDC! (00
50%). Do v(ly di~n cl,t'c hI;!. xu6ng ch~m.
Khi di~n c\l'c ch~m kim IOl;l.i, dbng ICJn nhllt vA di~n ap bAng 0 (ngtin ml;lch lAm vi~c).
Rale dong RD tac dOng, n6i tAt 3R trong m~h cu¢n CDCl. S.t.d cu¢n nAy d6i chi~u
vA c6 gia tri Ibn, MDKD phlit di~n ap cllp cho d¢ng co D Mo di~n cl,fc Um nhanh (cl,fc
dnh (-) di~n lip cllp a trl!n). M!).t khac, hk nAy diot 4CL thOng ml;lch role ap RA v{Ji
di~n ap l{Jn cua MDKD n~n role thbi gian Rlh milt di~n. Sau thbi gian duy tn, ti~p
di~m thuong rna rna ch~m Rlh s(j dl1a di~n tra 9R vAo ml;1Ch k[ch tl1 KTD Clla dOng co
D d~ giAm tu thOng vA t6c d¢ dOng cd nling cl,fc ta.ng ll!n. Cling hic nay, do c1,1'c dnh
di(ln lip (-) a t~n n~n 3CL khOng thOng ml;lch vA di~n tro 7R tham gia vAo ml;lch cu¢n
phAn h6i CFA, lAm giAm dllng qua CFA, sl,f h.I;ln cM' s.t.d cuQn CDC! giAm Mt (clln
hl;ln ch~ cO' 30%). Do v$.y di~n ap phat ra Clla MDKD cling tang l~n.

94
 Di~n clic rai kh6i kim IO(li thl. HQ dugc m6i. Trong qua trlnh di(!n cl,tc di len, dong
I hq giam va ap U h 'tAng. Hi~u di(!n ap la:y trlln 4R, 5R giam dAn S.t. d cu¢n CDCl
giam, di~n lip MDIh) phat ra giam va dOng cd' nAng cl,tc l~n ch~m dan. Khi di~n ap
phat ra cua MDKD duoi ngu:ang nha cUa rd'le ap RA thl di~n trQ 9R dugc tach khOi
m~ch kfch ttl D, t6c dO d¢ng co dmg .ch~m. Khi cAn bang, di~n ap ti l~ voi dong HQ,
rdi tren 5R vA di~n ap d 1~ voi lip HQ, rai trl!n 4R thl. B. t. d cua CDCl bang 0, di¢n
ap MDKD bAng 0, d¢ng Cd D dung quay va HQ chay dn djnh.
N~u mat dn djnh, hi~u so di~n ap se co va cu¢n CDCl se cd s.t.d lAm MDKD phat
di(!n ap ch~y d9ng Cd D de dich cl,lc. ChiElu va t6c dO djch cl,tc phl,L thuQc chi~u va d¢
Ion s.t.d. cu¢n CDCl. N€u dong I hq tang (chieu dAi cung IUa giam) thl. D nAng di(!n
cl,tc ll!n. N€u dong I hq giam thi ngu:gc l~i.
Khi dut HQ (lhq = 0), qua trinh di~n bi€n nhu luc m6i HQ.
o chg d¢ kh6ng che Mng tay, cAu dao lCD dugc dong va 2CD duqc rna. Tay g~t a
vi tri nang N hay h~ H tuy yl!u cl1u nAng hay h~ di(!n cl,tc. Tac d\,mg CUQn CDC2 hie
nay giong cu¢n CDC 1 a ch€ d¢ t,=, d¢ng.

3. So dO dieu chinh djch q1c 10 di~n HQ bAng thyristor

BO dieu chlnh c6ng BU!'lt 10 HQ bang thyristor lA co tri€n vQng nha:t. No thOa miln
clic yeu cAu de ra va chi thua kem M thuy Il,lC v~ Bl,l tac dOng nhanh.

;:5"1, .MOll

I A

TItA
'"
* T
" NKT
"

r--- - -----,
,I - (+)

'---+I "
L _________ •

lfinh 7-9. Sd d6 cau true 1 pha bO di~ ehlnh djeh el,le 10 HQ dung thyristor.

95
 BQ di~u chinh thyristor c6 th~ lam vi~c voi 10 dung lu~ng 200T. DQng cd dich qlc
c6 cOng suat llkW. T6c dQ d,eh e1,le Ion nhAt( 4,5 + 5)m!phkhi dung thanh rA.ng va
1,5 m/ph khu dung tbi.
So dd diu true 1 pha nhu hlnh 7-9. TIn hi~u tl l~ voi dong I hq va ap U hq eua m¢t
pha ti:t cae bien dong TI va bien di~n ap TU tc'Ji cAc bl} chlnh luu 1VD, 2VD. S1,1 mAt
clin bang giua cac tIn hi~u d<iu vao S8 dugc dUa teli khdu vilng khOng nh~y KN. Ti:t do
toi khliu khuech d~i bAn din KD. Toi kh§.u KD con co tin hi~u phan h6i lim t6c dQ
cua dQng cd d,ch c1,lc M. Tu khAu khuech dIP, tIn hi~u sai l~ch s~ toi khAu ngu6n dieu
khii!n NDK va qua do tal cae khAu xung pha XP 1, XP2 d~ dil!u chinh g6c md thyristor
cAp di~u cho phan dng dQng co M.
Cap di~n cho kh6i KD 1a kh6i ngu6n Ng.
Nell che dQ di~n cua 16 HQ Wong dng nhu ch€ d(; dij,t thi khai KD kh6ng c6 tin
hi~u ra, dQng co M khong ch~y va khOng dich c1,lc.
Neu che dO lam vi~c sai l~ch khai che d¢ di.it (nhu Ihq tang do ngan m~ch, U hq tang
do chua m6i hay do dlit HQ v.v ... ) rna dO IOn tin hi~u sai l~ch vuot qua vung kh6ng
n~y cUa b9 dieu chlnh (Oal' ORz trl!n hlnh. 7-10) thl dl1u ra khOi KN cO tin hi~u, qua KD,
NDK, XPl, CP2 s~ dil!u khi~n md thyristor, 'cdp di~n cho dOng cd M quay d,eh e1,lc.
Khi U hq tAng thl d¢ng cd h~ di~n c1,lc xu6ng. T6c dQ dQng cd xac dinh bdi hi~u 56
tin hi~u ra cua khtH KN va tin hi~u phan hoi am lip. Qui lu~t diliu chlnh h~ di~n c1,lc
III ti l(! tr~n toan giai tin hi~u vao (kg cA khi dut HQ) (do~n a 2b2).
. Khi I
hq tang thl dOng co nAng di~n c1,lc len.
a vimg thay deli nho cua Ih q thl t6c do nAng ti
l~ v6'i s6 gia .8..Ih~ (do~n a1b 1. 0 vung' thay ddi
~dn cua I hq thl tflc dQ nAng nhay V9t. Che dQ
role d<:lt dUQc nha 6n ap 4VD trong m<:lch phAn
hlSi am di(!n ap.
Dl)c tinh dnh nhu hlnh. 7-10 cho kha nang
IO{li tru nhanh che dO sai l~ch (ngan m~ch, ddt
HQ) va trong giai do~n hoan nguyen, cac sai
.dI (%) l~ch nho kMng cO tac de)ng ho~c tlic dOng d
It, • vilng t6c dQ nha, do do lo~i trli I:fi(!n tugng qua
dil!u chinh.
Sau khi sai I~h bi tru khu, tin hi~u sai l$ch
nhO hdn vlmg khOng nh(ly va du6i tae dQng cua
phan h6i se xAy ra hAm di(!n. Hai nh6m t~yristor
ffinh 7-10. D~c tinh tinh clia sl"! th1,1C hi"n Hin luC}t cMf dO chlnh luu va nghich
bO di6J chinh djch cl,lc 10 HQ dung thyristor. htu tuy huang chuyi!n dQng.
Trang 90 dd, khlSi NI\.T lA ngu6n chlnh luu cAp cha kleh ti:t dOng co M.
Huang haan thi~n trang bi di(!n 10 HQ na:u tbep Iii :
- SU dvng 10 HQ co 6 di(!n C'ljC cttp di~n ttl 3 bHfn ap m¢t pha co dung 2 dAy dAn
dong d m~ch ngan d€ giAm cam khang.
- Dung ngu6n cttp tdn 56 thAp eho Ib qua cac be) bien d6i dnh d€ giAm cam khang,
dg don giAn hoa b¢ dil!u chtnh cOng suf.lt.
- Dung ngu6n 1 chi~u cf.lp cho 10 HQ qua cac b¢ bi~n d6i ban d§n.

96
 §7.5. LO HQ CHAN KHONG

Na:u luy~n kim lo~ trong 10 HQ chan khOng se lo~i tru dUQc h1dng tac cua kim loai
nong chay vlli khi quy~n, th1,l'C hi~n khu khl. trong kim lo~i tri/ilt d~ hOD, lo~i tru tu'dng
tac cua kim lo~ nong chay vlli cae di~n c\lQ V,V ... Do v~y> 16 HQ cha.n khOng dUQc ung
d1,Lng trong :
- san xuat cae v~t li~u chiu nhi(!t vA cd hO!J,t dnh hoa hQc m~nh : ziriconi Zr, titan
Ti, mOHpden Mo, vonfram W v.v ...
- sitn xu~t kim lo~i hi~m.

- sAn xul'lt cae thep chat h.1Qng caa, co Ii dnh t6t dung trong cae 6 db eaa t6c ...
- sAn xu~t cae v~t li~u d~ bi(!t dung trong cae ngA.nh kI thu~t nhu : nguyen tu, vii.
tr1,L ..
La HQ chdn kMng c6 2 lo'!i :
1. La co di~n c1)c khOng ti~u t6n b~ng graphit hay b!\ng d6ng vai dAu c1,I'c vonfram
(co lam mat Mong nU'{Jc). Lo~ 16 Day khd dAm baa cha:t lt1gng eao cua kim IOs;ii n/lu
luy(!n vi thanh phl1'm bi lAm bQn Mi cAc di"n c,=,c khi na:u luy~n.
2. Lo cd di~n c~c ti~u t6n 1A ch[nh kim lo~i na:u 1uy~n. Lo~ nAy thubng dl1qc su
d\lng nhi~u.
W k(t c6u, 10 HQ chAn khOng thl10ng bao g6m cae bl) ph(ln chfnh :
- KhuOn k~t tinh d d~ng 6ng d6ng (trim, Ovan hay chu nh~t) co vo lAm mat b.!\ng
nt1{Jc. Thl1bng lap ngoAi bAng v~t li"u khOng tit dnh co d~t cu(in day d~ t(lp trung h6
quang dQc tr\lc 6ng vA khuyAy tr¢n kim lo~i trong M 16ng.
- cO' cAu treo vA dlCh di(ln c~c. H~ treo co thg' IS. m~m (tbi, xich) hay cung (vit,
thanh rAng) vA vlli t6c dQ djch cl,tc 20 + 300 mm/ph.
- bu6ng lAm vi(lc co 6ng n~p li~u hay pMu.
- M th6ng bam chan khOng, d\lng C\l do
- h(l th6ng lAm mat 10
- ngu6n cAp vA h(! di~u khi@'n
- n~u nau luy"n trong khi tro thl co M th6ng truy~n khf tro.
Hlnh 7-11 lA k~t cAu 10 HQ chan khOng.
Hlnh 7-11a Lit' lo,cd di(ln cl,tc ti~u t6n, trong do
1 - Th6i kim lo~ na:u luy~n ; 2 - Bu6ng chan khOng co khuOn ; 3 - Di"n cl,tc ti~u
t6n ; 4 - Co ct(u dich c~c ; 5 - Thai kim lo~t.i ; 6 - V6 kin; 7 - Cua (mAt) quan sat;
8 - thi~t bl han di(ln c\1c.
Hlnh 7-11b lit 10 co dien C1/.c khOng ti~u t6n, trong do :
1 - N6i 10 cd lam mat bAng nl1{Jc ; 2 - Ph~u Mu bQt kim lo~ ; 3 - Di~n cl,tc d6ng
cd litm mat ~.!\ng nuCJc ; 4 - Dfu vonfram 'cua di~n C\1C ; 5 - Cua quan sat.
HQ dung trong 10 chan khOng pM bi~n la HQ ml)t chh1u do dnh cha:t chay On d~nh
cao cua no. D~ diA'm cua dJ)c tinh von-ampe cUa HQ trong chan khOng lit di"n ap

--~~~~--~---~~~-~~~
97
 J

f 8

I ,
s

'.

4 6

Hloh 7-1 L La HQ chan Ir.h6r.~

toi 50kA). Tit d6, Ib din ngu6n cd dong 16n va ddy dAn Ion. De dam 'baa .6n dlnh HQ
trong chdn kbang va qua trlnh c~ng ngh~, d!}.c dnh ngoru eua ngu6n dip can doc dung.
Ngu6n dong co d(ic dnh d6 va dong khOng bt ph1,l thu()c vao di~n ap h10i, di~n tro HQ
va cae y~u t6 khac. 81,1 6n dinh dong di~n dl1QC th1,1C hi~n nhb" pM.1t hoi.
Ngu6n dip cho 10 HQ chdn khOng cd the Iii bl) bi€n d6i quay, hI) bi~n d6i ban ddn
hay ngu6n dong tMng 86 voi cae phfin ttl phAn khang (CU¢D kha,ng va t1,l di(!n)
Phfin m~ch lv:c 10 HQ chAn khOng nhu hinh 7-12. Sa do sil d1,lng cae chinh hiu tai
200A gam nhH~u diOt ma.c song song. Do thai gian rot kim IOl,ii long va chuc1n hj me
miu ti€p thea Ie. bAng ho~c Ion hern thai gian nau n~n thlldng m1)t m<;\ch Ivc cap di~n
cho 2 16 lam vi(!c luan phi~n.

98 7_ TS£J[}l -B
 Cu¢n sd clip bi~n tip ib BAL di~u
chlnh dllQC di~n ap dll~i tAi vA dt1C}c 3 - 50Hz .380v
ca:p di~n ttl ltlcJi q us c§u daa, each Ii
CDCL vA may cth da:u' Me. 111
ill
Hai bl) chinh !tlu ca:p di~n ttl 2 cu¢n CDCL
thu clip 3 pha qua cuOn kha.ng baa hOa
KBH co cae cu¢n lAm vi~c LV xoay
chieu ·va dieu khi~n DK mOt chieu dip MC
tit hI) dieu khit~n BDK. So d6 chlnh hiu

~
IS. hlnh tia vA cap cho 10 HQ chAn
kh6ng qua cllOn khang sau bAng K.
Cac cuon tho: clip 3 pha co dii!m n6i SAL
chung nguC}c el,l'e dnh d~ giAm h~ s6
d~p ml;\ch sau khi chinh luu.
Trang 10 HQ cha.n khOng co di~n
c1,l'c ti~u t6n (hlnh 7-11a), vi~c dich
chuyi!n di~n c1,lc d.n dAm bAa thea t6c KSH '--,KBFr-
d¢ lAm vi~c blong ung (00 5 + lOmm/ph) P' f-
cLlng nh1i' dam baa trli khtt nhanh ngtin ~ ~
'. m~ch va la.p rap nhanh (ca 2000 of- LV fJK
4000mm/ph). Nhll v(iy, giro dil1u chlnh
Me d¢ cc1n Uti 200 : 1 vA han. Trong
truyen d¢ng djch chuyE!'n di~n c1,lc bAng
CC
-~
di~n - co, ngubi ta dung h¢p giam t.6c
VD
d¢ co Ii hQp di~n ttt lAc dOng nhanh. i
__ K
H~ t~ dOng 10 HQ chAn khOng clin --K
dAm bAo cae thaa Mc Bau :
- ChAm lua HQ khOng t40 ngtin
-
m!il ch ;
- 6ndinh d¢ dill cungliraHQ dAcha;
- Djch chuy~n di~n c~c ti@u t6n thea
t6c dO chAy ;
,
- On dinh cOng sulit HQ ; mob 7-12. Sd d6 !l1.\Ich h,!c 10 di~n HQ chAn kMng.

- Nhanh chong tru khir nga.n m~ch ;

- Nhanh chong h~ di~n C1/.c khi HQ ph6ng ve thanh 10.

§7.6. LO HQ PLASMA

Lo HQ plasma III 10 HQ sir d1,lng plasma l!ilnh. Do lA khI ion hoa co m11c ion hoa
khoAng 1% (ti s6 giua B6 ion tren tlSng s6 phAn tir). Plasma nhi~t d¢ thllp dLiQC 11ng
d1,lng I'¢ng rAi trong cac qua trlnh nhu : na:u luy~n q~ng, hQp kim, tinh luy~n tMp va
hQp kim chllt ltiQng cao, chiu nhi~t vA t6ng hgp cac chllt khac nhau ...

99
 l1u ui~t cua 10 HQ plasma lit I;(I.p trung ml)t
nAng h1c;Jng nhi~t, Ibn trong rn/)t vimg tM' deb
nha n@n dAm bAa nhiQt dQ qua trlnh r!1t cao.
Do vl).y, tAng dl1c;fC khA nAng phAn tlng v:\ t6<::
• dO phAn Ilng. Tr~mg thai klch thlch c~a nguy€m
tu {J nhi~t dO coo con cho phep gAy phAn tlng
z d~ U;to cae ma'i lH!D kl1t rnA khOng thE! th11C
hi~m dl1t;1c 1I Clic di~u k.i~n thOng thubng
Phltn tu co ban cua 1& HQ plasma lA
piasmatron, 1I d6 di~n nAng cua ngu6n c!1p dl1Qc
bil1n d6i thAnh nhi~t nAng cua dong plasma
nhi~t dQ thtl:p. Ta cd th~ coi plasmatron nhll
mQt ngu6n phAt plasma nhi~t dO thlip.
mob 7-13. so dd nguyen Ii cil8 piallmatmn. M6i truang tqo ro plasma IA clc h6n hQp da
thilnh phtin nhll N vA H, ru vA H, ru vA He.
Ph(in loq,i plasmatron thea nguy~n Ii biffn d6i di~n nAng thAnh nhi~t nAng cd :
plasmatron HQ, cAm tlng w. di(!n to'.
Thea lof,li dong dii)n cd plasmatron dong mOt chi~u, dong xoay chi~u ttin s6 cOng
nghi~p vit cao tltn. Lof,li plasmatron me)t chi~u dl1c;Jc dung ph6 bi€n han do dnh 6n dinh
'.
cao cua HQ. Trong plasmatron HQ thl lo~i bic dl,mg tI1)'C tiffp dt.1r;Jc dung IA chinh. D6
IA cAc-Io co an6t lA kim lo~i nong chAy.
Plasmatron HQ (hlnh 7-13) g6m di~n Cl$C 1 co d(lng thanh vit blnh 2 lAm mat b~ng
nl10e df.i.t ddng tl"\lC vbi dil;!n e1,1"e. Trang plasmatron m~t ehi~u thl di(!n e1,1"c thl1bng lit
catOt vA n6i vbi cl$c (-) coa ngudn cAp 4. CatOt lAm b~ng kim lo~i ehiu nhi(!t (W, TO
co th~m eMt phat x~ nhl1 oxyt thori, ittri v.v ... Blnh lAm mat Mo v~ catot khai kim
IO(li bAn Me vAo vA t/ilO hl1{Jng chuyE!n dOng. cho kh£.
Hd quang 3 cM.y giua eat6t vA blnh 2. Nffu dE! HQ M thl m$t de) dong tl1dng d6i
khOng lbn, khaAng 1 + 30 Nmm 2 vA nhi~t de) khOng qua 104 oK. DE! nAng cao dl) t(l.p
trung nAng II1Qng trang m¢t ddn vj thl1 deh vA nhi(!t dQ eua plasma, ngubi ta dung
nhi~u each khAc nhau d~ nen HQ. Ngubi ta co tM lAm l(lnh Cl1l1ng bllc d6ng thbi neD
cl)t HQ Mng lu6ng khi (6n dinh dong plasma blng khi). Cling cO thl1 nen HQ blng tu
tnt'bng ngoai (6n dinh dong plasma blng tit tnt'bng) hay M.ng di~n tnt'bng ngoAi (6n
dlnh dong plasma b~ng di~n tnt'bng) v. v ...
Khi U;to plasma dA nen dl1QC thC/i dQe di~n eVc vA ra qua me)t 16 nM dubi blnh 2.
Lu6ng khI s(!i th6i HQ xu6ng phltn dutH vA trong di~u ki~n 16 ra nha s~ tAng m~t dl)
dong di~n vA nhil;!t d¢ plasma HQ. Sau khi ra kMi blnh v(Ji t6c de) IlJn, khi nen tIlc
thbi giAn nCJ U;tO thAnh dong plasma Sling ehoi. M~t de) dong HQ trong plasmatron cae
hdn nhi~u m$t d¢ dong HQ tv do. Nhi~t d¢ dong d~t tlJi (1,0 + 1,5) 104 OK vit hdn.
N€u thdi khf t(lO plasma dA dUc;Je nen theo ti€p tuy-€n d6i vOi. tr1,lc plasmatron thl khf
s(!i Om c¢t HQ va. ehuy~n dQng xoay, t~o thAnh dong plasma xoAy.

U HQ plasma xoay chi~u dan giAn nh«t chinh IA 10 HQ xoay ehi~u thOng thubng
rnA cAe plasmatran d~t thay vAo vi trl cAe di(!n c1,1"c. DI1 nAng caa 81,1" ehay 6n dinh clla
HQ chinh xoay ehi~u, ngubi ta dung dong plasma (hay HQ) m¢t chi~u ph1,l th~m. Plasma
ph1,l ml)t ehi~u s~ ion hoa d~u khOng gian giua cAe di~n cVc, U;to di~u ki~n m6i HQ
xoay chi~u trang m6i nua ehu kl vit giu HQ duc;Jc 6n dinh.

100
 LO HQ plasma, ngo_w plasmatron con 00 kh6i ngu6n cllp,
M th6ng m6i HQ, M th6ng It\m h;mh, M th6ng cllp. khl,
M th6ng di~u khi~n, ki~m tra, bt\o v(! v. v ...
Phuong phtLp mlJi HQ trong plasmatron dung phd bi~n
trong thlJc te 180 phong di~n cao ap, phong di~n cao ttln vA
phun plasma.
Khi xting cao ap truy~n Wi cac di~n clJc cUB. plasmatron
sl! xuyl!n qua khoang khOng gian giua cac di(!n c\1c vt\ tl;lO
ph6ng di~n HQ.
Hioh 7-14. D,&:c tinh ngoai
Ngu3n c6p cho 10 co th~ It\ cac b¢ bien ddi chlnh luu
ciJ.a ngu6n dong.
kbOng di~u khi~n hay c6 di~u khi~n.
Yl!u cllu co bAn d6i v{:/i kh6i ngu6n It\
co d~c tlnh ngot\i d6c dung hay thAng
dtl'ng (ngu6n dong) (hlnh 7-14). D;)c dnh
d6c dtl'ng ha.y thAng dung ~ IOl;li trlt kht\
nAng dong bi dao dQng khi di(!n tip HQ
thay dd'i, tuc It\ 6n d,nh t6t dong .HQ.
Hl\ng s6 thbi gian di(!n tu cua ml;lCb
'. IlJC clln pht'ti Ibn d~ trtinh s~ nbay vQt
clla dOng di~n rna to do cd th{!' ~o ra
HQ kep trong plasmatron. D~c tinh ngot\i
d6c dung tl;lo ra nM cac phAn h6i : duong
l v~ di~n tip vt\ Am v~ dong di~n HQ.
- - - - - - Hinh 7-15 bil!u thi SO" dd ngu6n dong
bl\ng thyristor vt\ d~c dnh ngoi\i coo no
r cho a blnb 7-14 voi cac dong h6 quang
dinh mUc khtic nhau.
CL/lK CL
Bien ap BA di~u chlnh diQ:n ap phla
thu cllp dUQc cllp di(!n tu IUbi qua cliu
~xpE dao cach.li CDCL vt\ mAy edt MC. Ngu6n
I ~ cllp g6m bQ chinh luu chinh cd dil1u khil1'n
CLDK vt\ bO chlnh luu ph\! khOng di~u
. FH r-- 1'(
VIl
kh!l!n CL. BO ngu6n co cuOn khang san
I b<\ng K, diot n6i song song YD, hQ: dil1u
. K khi~n xung pha XP, khAu phAn h6i dong
. vt\ ap HQ It\ FH, kh6i. dao dQng m6i M
clip to ngu6n chInh luu pb\! CL. CuOn thu

.
-- -0--.
clip bi~ a.p BA 00 thl! ch.uyl!n ddi nd'i sao
hay tam giac dl! thay ddi di~n ap m.
Dong HQ 200 + 300A bi h~n che boi
di~n
tro R co lAm mat bl\ng nUbc vA dg
Hloh 7-15. Sd dIS ngu6n dOng 10 h6 quang plasma.
dAm bAo ~o HQ plasma ban dliu. Tang
til1p dong HQ nhb thay ddi d~u gdc rna c8.c thyristor. S\1 ta.ng d~u dong .HQ sE:! tranh
dUQC hi~n tUQng 4lo ra HQ kep. Khau FH dg tl;lo d~ng d6c dtl'ng cua d$.c dnh ngoAi.
CAe tin hi~u vAo khAu FH ti IQ: vtli dong di~n va di~n lip H;.Q.

101
 Sau khi m6i xong HQ va
dong HQ' tAng d~u d~n gia hi
d~t th.i kha.u FH th~c hi~n t'Sn
dinh HQ.
rrI
rn C/J(L
Bao v~ trong cac so d6
plasma co : bao v~ ngAn m~ch
", .va qua tai cilng nhu bao v~ khOi
cac ch~ dq lam vi~c sai l~ch khac
nhu ap sua:t nullc lam mat b~
gi~m, ap sul1t khi bi gi~m, HQ
kep ~o ra ..
Cac 10 HQ plasma c6ng sullt
g,l/ Ibn thuong dung ngu6n dong
thang 86 nhu hlnh 7-16. So do
g6m m~ch vong C¢ng huang 3
I W, i";' pha d~m b~o dong di~n trong
cu¢n sd cllp WI cua bi/!n ap BA
khOng b~ ph1,l thu¢C velO tw. TU:
.
dd dong thu ca:p s~ du~c iSn d~nh
leL I f ZCL nghla Ia HQ du~c 6n dtnh.
D~ tang h(! s6 tili v~ c6ng sul1t,
2
sO d6 cO 2 cuOn thu ctlp 3 pha
J 1W2, 2W2 dip cho 2 c.!lu chinh
btu. Hai cAu chinh luu nay cO th~
diSi n6i song song hay n6i ti~p nM
"- cAe cAu dao eAch Ii 1,2 vi't. 3. Luc
CT
I Iddu qua trinh, nhl~t dO 10 tMp,

~
H"iob 7-16. so d6 ngu6n d6ng Ibt'lng s6. 2 cliu chinh hiu du~c mac n6i ti~p
. ~
M tAng di~n lip (CAll dao 1 dong,
2 va. 3 rna). Sau do, khi nhi~t dl>
tang cao thi 2 Cliu chlnh luu du~ mAc song song d~ giam di~n ap (clu dao 1 md, 2
va 3 dong).
Dung lu~ng 10 HQ plasma hi~n tf,li Wi va.i ch1,lc Mn.

§7.7. THIET BI KHUAY TRQN KIM LOAI LONG

Nhi~m Yl:l cua thi~t ~ khuiy tr()n kim lo~i 16ng trong 10 HQ, nhu: dA trlnh bay 0
§7-1, HI. ch6ng s\t ch~nh l~ch nhi~t dQ kim lo~i theo d() sA.u cua lb. Kim 10~i long trong
n6i 10 duQ'c khul1y t~n nhb thi~t hi dillln tu nhi~u 10f!.i khac nhau, elI d1,mg dong xoay
chi~u cung nhu mOt chi~u. Nhung t~n th\tc ti!, phiS bii!n la. dung thie"t bi dong xoay
chi~u, khul1y tr¢n b~ng tu truong.

Nguyen H lam vi~c cUa thi~t bi tudng tl,! nhu cua dOng Cd khO'llg dOng ~. Cu~m dAy
hay stator 1 (hl.nh 7-17) ~t dulli day tu dnh cUB. 10 2. Stator cd d~ng d~ khe ho gii'ia
stator va. kim lo(li (16ng) d~u nhau thea mQi hu(Jng. Stator cd 2 cutin dAy A, B. Dong
xoay chi~u qua 2 cUQn dA.y l~h nhau v~ pha 900 sE! t~o ra tu tnUmg nchl;ly". Thuong
cu~m pha A chia thanh 2 ph:1n (AI _ ~) va. (A'l - A' 2)' con cuQn pha B ph!ln b6 giua
2 phlin do (hlnh 7-17b). Chuyen dt'Si cac cuQn dAy co the thay dt'Si huang chuyen dOng
cua truong "chl;l.y" (diSi huang tu phia nay ra phIa khac va. ngu'Q'c ll;rl, xoay va.o, xoay ra

102
 v.v ... ). Til truang "ch:;J.Y" cam ung trong kim IOlili lOng cae; dong xoay. Tuong tt'ic giiia
dong xmiy va trubng stator t:;J.o ra chuy~n dOng eua Idp kim lo~i phia duCli neli. Ldp
nay ehuyen d¢::lg toi thanh nghi~ng cua 10 se gay ra ehuy~n dong eua lop tr~n (theo
huang nglitJe l~.i). T6e dO ch\!y~n dOng eua kim 10:;J.i thucmg khoang 0,3 + 0,6 m/s.

,14 III (l7f

-
II II![
til 'If

I
IJ
---
~

Ig
J

L-
fI, 8, ,{t A,
,
.ld

1 t/.? (l7,
fA
A B x y 0)
a)
'. Hlnh 7-17. Thiet bi khuay trOn dien tu.
Khe khang khi gifta stator vii kim Iolili long (d6i wi e!1c 1b khac nhau III til 200 + 900mm)
se lAm yeu tu trubng va dO Um mOmen di~n tU. VI dl,!, khi tAng khe ha til: 600 len
940mm (Wc la 1,57 hin) thl mOmen di(!n tit giam Mi 3 hin.
Dong xoay chi~u dung trong thii!t bi khuay trOn co di(!n ~p 10'0 + 300V vaj tlin 86
rfft tMp 0,3 + 1,1 Hz. Tfin s6 thiIp duqc dung v~ tu tr1.i"bng elin phai xuy~n qua lop
vo kim lo~i day cua lb. Ldp vo nay se Iii man chAn h~u nhu hoAn toan trllbng tii: d
tl1n e6 eang nghi¢p. Dong di~n tan 96 thtl:p t!ilO ra tu trubng c6 dO xuyen sau Ilin trong
kim lo?i do do 410 dU9c I9C idn d~t vao kim lO(l,i long.
Stator cua thie"t bi khutl:y tr(ln c6 th~ la 3 pha hay 2 pha. Ngudn ctlp cho stator Ia
b¢ bien deli may di¢n hay thyristor t~ s6 thiIp.
BAng 7-2 gilii thi(!u mOt vai thOng 86 chinh cua thii!t bj khuiIy tT¢n do LX cii chi! tlilO.
Bang 7-2

LO(l,i stator C9II1 - 25 C8IIl - 50 Call1-IOO call 1-200

Dung lu<;mg 10, T 25 50 100 200
Tan 56 dinh muc, Hz 0,9 0,65 0,5 0,4
Gilii b.(l.n di~u chlnh t~n 86, Hz 0,8 - 1 . 0,5 - 1,5 0,5 - I 0,3 - 0,6
COng suiIt pha, kVA 575 550 860 930
Di(!n Ap pha, V 115 115 180 180
H~ a6 c6ng 8U!1t 0,50 0,59 0,58 0,66

Sir d\lng thie"t bi khutly tr¢n c6 uu di~m : .. _ .

_ TAng cubng du~c qull trlnh 'khi1 ox..y va \uu huy-nh troug kim ~ cung nhu: Vl~ bOa
tan cac ph1,l gia ~o htJp kim ; lAm d6ng d~u cae thllnh phlin bOa hQC va nhi(!t dQ th~p d
cac llip khac nhau va rut ngAn thai gian giai dOliln holln nguy~n xu6ng (25 + 40) phut.
_ Soot ti{.u baa na.ng IUQIlg khl ntlu lu~n giMi xu6ng cOn (12 + 20) kW-h/T.
_ GiAm lao dOngcl,iC nhQc ebo th9, nAngcao chfft IU9ng thep, nfingcao nAng8utlt lb (cO 10%).
103
 Chlrl7ng 8
, , ,
LO CAM liNG

§8.1. KHAI NIEM CHUNG VA PHAN LOAI

1. N guyeD Ii lam vi~c ella liJ cam ting (hay 1b t~n 86) 18 d\ia veo hi~n hl<;lng cam
!lng di~n lu. Khi d~t m9t kh6i kim IO<;li vao trong mQt tu trtibng bi€n thi~n thl trong
kh6i kim iOl.li sEl xuat hi~n (cam !lng) cae dong di~n xoay (dong Foucault). Nhi~t
nang cua dong di~n xoay Be dot neing kh6i kim IOIili.

2. Nhiet nang truyen va~ kim IOl;li ph\! thuQc nhi(!u y~u tei :

- Di~n tro sua:t f va M so tu tha:m .u cua kim lo~i

'. - Cuong d9 tit truong H,
2
W.=H
nhn~'t
=I2
Thvc M khOng the' tAng mlii dong di~n dd tAng cubng dQ ttl trubng vi dAy phAi rat
USn vA qua. nong, co thd nong chAy (du cd m.t(!c lam mat).
- TAn 86 dong cam ung
Wnhiet "" Vf
Th\ic M, thubng dung phudng pbap nay. Do v~y 1(') cAm dng con gQi IA 10 tAn s6 va
ngu6n clp cho 10 11\ ngu6n di~n t!1n 86 caD.

3. NguOn dien caD tan cd th~ tlilo ra bhng nhi@U eAch

- Dilng mAy phAt di~n Un 86 cae : do hl;ln chl1 v~ kfch thu:tJc vA 86 vong quay n~n
giAi t~n 56 ema eAc mAy phAt di~n quay khOng quA 10kHz. Hi~u 8uilt cua cAc mAy nay
cd th~ dlilt ca 11 = 70 + 80%. Do mAy phAt nAy dllQC chl1 t~o vtJi t~n s6, cOng 8Utlt,
di~n Ap nh4t dinh n_~n khi cAn gift nhi~t vtJi di~n Ap khAc th4p hern, thu:ang cAn cO bi~n
Ap d~ ph6i hc;fP cAe them 86 giua ngu6n vii. phl,l tAi.
- Dung dl'ln phAt di~n ti't : khi c~n tqn 86 Mn hern 10kHz. Hi~u su4t cia dl'ln phAt
di~n ti't chi dlilt khoang 11 ..... 60% vi qua nhi@U khau biA'n d6i vA t6n hao nhi~t Mn.
- Dung thyristor .: con bi bJ;I.n chA' {) giAi t~n 86 cao vA. cOng su4t Mn. Sit dVng t6t
a cAc 10 trung t~n cOng 8u4t nhO vA vU:a.

4. II u diim cola thUit bi gia nhi~t I1ln ,6

- Co tM' truy~n nAng l11Qng nhi~t cho v$.t cln gia cOng mOt eAch nhanh chdng va
trl,lC Wfp, khOng phBi qua khau trung gian n~n cd tM tl,l dOng hda a muc dO cao va
co tM' ti~n hanh gia nhi~t a mOi trU:bng trung tlnh, chan khOng.

104
 - Cd th~ toi M m~t chi ti~t (vo ngo~i cung, trong ru¢t mt'!!m) m¢t cAch dan gi~n
nhb hi~u ung m;)t ngo~i cua dong cao U.n. V~t toi co thi1 co hlnh d~ng btU kl.
- TAng duc;1C nAng sua:t lao d~ng, giam dUQc lao d~ng m~t nh9c.

s. lrng d~ng cua thiet hi gia nhi~t thn 56 rl!t rQng rai, phd bi~n la
- Nllu chay kim lo~i trong khOng khi, khl tw, chAn khOng.
- Nung phOi di1 rim, d~p, ep.
- TOi, ram, U cae chi ti@'t cO" khL
- HAn.
- Gia cOng hoa nhi~t

- Slly, nung, h~n chilt di~n mOi, ban dAn (nhu : sily gd, dan gd, slly khuOn duc, sl1:,
sl!y bQt, thoc gi6ng, g\iO, khit trung d6 hQp, lu:u hoa cao su, h~n dan nh\1a, ni lOng ... )
ViQc gia nhiQt cha:t diQn mOi (slly, nung ... ) th\1C hi~n nhb diQn tn1cmg E bi@'n thi~n
(mQt th~nh phl1n cua trU:bng di~n tU:). Thong diQn tn1bng bi@'n thi~n, cac phAn tit di(!n
-
mOi bi phAn c1;1c. S1;1 thay ddi hU:lIng phAn c\1c thu:bng ch$.m sau theo sl,1 thay dOi hU:lIng
'. cua di~n trt1bng va clin mQt na.ng IU:c;Jng. NAng IU:c;Jng n~y l~m nong di~n mOi ho;)c chilt
bAn dAn l~n. Tlin 86 gia nhi(!t di~n mOi tlIi IMHz.

6. PhAn I~ tbiM bi gia nhi~ !lin 86 cd tM thea t!n s6 lilm v;eo hay ph.m '" ,u d.ng.
a) Theo tan. ad lam vifc c6 :
- Thi@'t bi tl1n s6 cOng nghi~p lily di~n tu: lu:lIi ho;)c qua may bil!n ap.
- Thil!t bj trung tdn vlli tAn· s6 lam vi~c 500 + 10.000 Hz. Thi4!t bi n~y thU:bng
dung mAy pbAt di~n quay tlin s6 cao hay dung thyristor khi cOng sullt nM v~ vita.
- Thi4!t bi cao tdn vlfi tAn s6 l~m vi~ trfln 10.000Hz, tbubng dung d~n phat ho;)c
thyristor.
b) Thea phq.m vi sii. dl{.ng c6 :
+ Thi@'t bi U:n 56 d~ nllu chay kim lo~i v~ hQp kim
La cam ung lo;u n~y phAn ra 2·10(1.1 (hlnh 8-1) 18 10 co 10i tbep (10 mang) (hlnh
8-1s) vA 10 khOng co loi thep (Io n6i) (hlnh 8-1b).
L/) nWlg dung lu_
nbc va nhi~t d~ thllp
(oc r"ilf n~ bay dung nilu chAy
ctfm VHf kim lolili mAu. 1..0 n6i
cO dung lu~ng n6i cAng
Illn thl tAn s6 cimg
giAm (d~ nong deu
giita n6i). Dung lU:'lDg
n61 cO thl1 tOi lOT, lAm
OJ viec a t~n s6 50Hz,
cOng suilt 1500kW.
Hlnb 8-1. L6 n!u chAy cam ling.

105
 + Thii!t bi nung ph6i cho rEm, d(j.p, can. PMi cang Ion thi tan s6 lam vi~c cimg nM.
+ Thi~t bt ttli bi3 m~t thubng lam vi~c d tl1n s6 cao. LOp Wi cimg mong thl. tl1n 86
lam vi~c mng cae.
+ Thii!t b~ nung, sl1y chllt di~n m6i va han d~n.

§8.2. 51! TRUYEN NANG Ll1Q"NG

TRONG THIET B! GIA NHI~T BANG TAN 56
NAng IU<;lng di~n truyen tii: ngu6n di~n (tan s6), qua yang cam ung, bi~n ddi thilnh
nang IU<;Ing tru:bng di~n to. Trang v~t gia nhi~t, di~n nAng dong (xaay) cam ling dU<;Ic
chuy~n thanh nhi~t nang.
~ ~

Khi truyi3n va~ sAu trong kim lo!;rl, dQ Um cua cac vecta E va H (2 thanh phl1n cua
trubng di~n to) bj giam dl1n vA nang lu~mg trubng di~n to ciing giam dan (theo d¢ sAu
truyen Z). Hinh 8-2 chQ bi€t 81,1 suy giam clla E, H thea Z.
DO sAu (theo chii3u Z vuOng goc voi be ~t v~t gia nhi~t), dnh thea dIng thuc

'. " ~ ~ OJPaY

2 ~ 503. ~ P~f • [ml (8-1)

gqi la dt) sdu thdm thd.u.

Trong ctlng thuc (8-1) thi
(J) - tl1n 86 gac, OJ = 2xf.
- hO
fa . s1l til t.hi1m h"~
.....1'?~ d6i cia kim Iall
•

Pa = PJ1-. •
P - ~ s"j ti't tMm Wang d6i cU.a kim ~ 1
Po - M s6 to thl(m chAn khOng
Po = 4H.IO- 7 Him
y - di~n din sust cua kim lo~ ~66

y ~ 7'I . (pl ~ Qm, [yl ~ I/Qm

D~--j(---CZr-==~J====4f=O=~5C---­
"/0
Hinb 8-1. 51) suy giam ella E, H theo dO sau Z.

odQ sAu Z =. <5" thl bi~n dl) E, H c.,.i con

s, 36,8% so vOi a M m~t ngoai cua kim lal;li.
Ni!u bi~u thi dong nAng h:i<;lng (W) chAy qua
1 dan vl di~n dch (cm 2) vuong goc v{Ji phuong
truy~n song di¢n 1.0 bAng 1 vecta gQi la vecta
Pointing (hlnh 8-3) thl dO dM (mOdun) vecto nay
s~ giAm khi vAo sAu trong kim IOI;li.
Hlnh 8-3. Yecta Pointing.

106
 Tinh toan vii th1,1C M cho thliy ; khi Z "= <5 thl 0,864 philn nang 111qng di~n tit co d
M m~t kim lo::.Li bt ti~u tan d~ d6t n6ng lap kim lo~i dAy <5, cOn 0,136 ph~n nAng Itt9ng
dien ttt: ti~p tl,lC truyE!n sdu VaG lbp trong. N~u Z "" 20 thi nAng hlqng di~n tU milt
th~m 0,117S o dl! d6t n6ng kim IOf.li ti~p theo (dily <5), nghla Iii mat tcing c9ng 0,9818 0
M d6t n6ng lap kim lo~i bE! m~t day 2<5, con ll;li 0,0198 0 tiep tl,lc truy&1 vilo lap trang.
R6 rang, tan s6 dng IOn (B-1) thl <5 cang nM va nAng Itt9ng di~n ti1 dmg t~p trung
d6t nong a lop m~t ngoill cua kim lo~.
D~ ti~n dnh toan, ngtloi ta hay dung cong thllc tlnh theo s6 ampe-vong. M~t d(l
nang htqng tl;li m~t ngoAi (m~t ph!ng) se la :
So = 2. 10-4 [IWJ2'P~f, [W/cm'J (8-2)
trong d6 ; I - dong di~n cua cuOn cAm llng, [AI
W0 - 86 vang/cm chiE!u cao cuOn cam llng.
Khi m~t ngoM Iil hinh tr1,l (hlnh 8-4) thl. phAi tMm h~ s6 hlnh dang If vao cong
thuc (8-2)
. (8.3)

'. H~ so hinh dang If Iii mQt ham s6 ella <5 va ban k{nh
vi;lt gia cong
.d2' )
~=~\"
vA dtt9C bi~'u thi qua d6 th~ d hlnh 8-5.

s. (cp/
Khi E-~ > 10 thi rp "" 1 va So dnh cho mi)t tr1,l gi6ng
nhU: cho m~t ph/mg.
Th1,1C M, cAc chi tiet gia cong c6 hinh dl;lng phdc t~p
nhtt banh rang, tl'1,lC khuyu, cam v.v". nhung dE!u c6 the
mnh 8-4. M~t c:1¢ mng IUQng quy tl,l vE! 2 trtt~ng h9P dien hinh (m1;i.t phang va. m~t tl'1,l)
trtn ~t hlnh tf1,l. da. xet.
*) C6ng 8u6t thilm vao v(lt gia nhi~t
s~ la :
P = SoF, [W] (8-4)
1/
trong d6, F - di~n dch M ml;\t, (cm 2]: /
*) H4 86 cos If trong to
cAm llng ph\l
thuQc khe hd gifta v(lt gia cOng va cuQn
il
cAm ling.
Tit hlnh 8-1b :

o I) 2
R
Khi-=lthi
r . .
COB If ..,. 0,707 4 6 8
R
Khi->lthi rI2
r Hlnh 8- 5. Quan M phl,l thuOc eua 'f' theo T .
cos If < 0,707.
107
 .. ) Hi~u sulit di~n cua Ib cAm ung cling ph1,l thu(lc nhi~u y~u t6. () tAn s6 cao va
. rV2 , ,
kh1 ---0- 0/11 1 thl hi~u suAt gioi h~n cO th~ tmh thea cOng thuc sau

1
"lg.h.ijn = (8-5)
R
1+- ~angc.]j
r fkl

R
RO rang, hi~u suilt gil:li h~n giam khi - tAng (khe hO gifta yang cAm -ang va v(\t gia
r
nhi~t tAng) vA khi dien tr~ su!t fvong.c.lJ ella vQ.t li~u lAm vOng cAm ung tAng.

N~u yang cAm ung vA kim lo?i gia cOng cung chllt thl ll g.h chi con ph\! thuOc van

cae baD Idnh r, R. Khi ~ "'" 1 thi llg.h = 0,5. V(\y hi~u su«t cua Ib cAm -ang n6i chung
khOng cao (:E;; 0,5).
D~' gi8.m cae tdn th«t tu kh6i ngu6n t(Ji yang cAm U'ng, co th~ dung h~ thyristor .
• ) Tan s6 d3ng gia nhi~t phil hQp dllQC ChqD thea M dAy th~ tOi. N6i chung, khi
c5 tAng (llJp thl1:m Wi dAy) thl bin s6 giAm.
'. Vbi IlJp tMm tOi < 10 mm, tlin s6 gia nhi~t t6i uu lA

(8-6)

trong do : [eS] - em.

Vl:Ii lap thl1:m toi > lOmm thl ta coi nhll a ch~ d¢ Dung va f t6i uu toy thuQc r,' h
(blnb 8-4) cua chi ti~t gia cOngo
BAng 8-1. Cbo cac tri 86 ft6i uu theo r, h

Bimg 8-1

r (mm) ,.80 35 + 80 26 + 60 15 + 40 8 + 20

h (mm) ,.160 65 + 160 46 + 80 25 + 60 15 + 40

f t6i w. (Hz) 50 500 1000 2500 8000

Khi chi til1't gia cOng nh6 vA t4n s6 11m viec thl1:p thl vi~c truyAn nAng lUQng 8/:l khd
khAn vA hi$u 8dt thil1't bi tM(p. Do deS c4n quy djnh mQt tl1:n s6 lam ~c t6i thi~u.

f min = ?7500 .
[Hz] (8-7)

trong deS : [r]_cm

o cac cOng thuc tri!n, ttl: (8-1) d~n (8-7) lA chua k~ d€n Anh hu:~ng cua cae th6ng
86 khac trong qua tpnh gia cOngo ChAng hli\D, nhi~t dQ thay d6i din d€n thay d6i cac
tri 86 p, P. va. tu d,d cA 15. BAng 8-2 gilJi thi~u cac tri 8,6 15 (mm) ph\! thuQc f vA to cua
vAl vl),t li~u thOng tbubng bay gl),p.

108
 Bang 8-2. Trj s6 6 (mm)

V$t li~u Thep D6ng NhOm

Nhi~' d~ (DC) 20 100 20 1000 20 600
P (lO-60em) 10 130 2 10 2,9 11,3
I' 60 1 1 1 1 1
f (H,) 50 2,8 85,5 9,5 18,7 12,8 24,0
1000 0,64 19,0 2,1 4,2 2,7 5,4
2500 0,4 12,0 1,34 2,57 1,7 3,4
8000 0,22 6,70 0,75 1,48 0,85 1,7
70.000 0,07 2,21 0,35 0,45 0,31 0,60
150.000 0,05 1,55 0,16 0,32 0,21 0,42
250.000 0,04 1,20 0,13 0,26 0,17 0,34
500.000 0,03 0,85 0,095 0,270 0,12 0,24

§8.3. cAc PHAN ni CHiNH TRONG

'.
THlfT B! GIA NHleT BANG TAN 56

1. Cae b~ biln illn

Hi~n nay, trong cae thi~t hi gia nhi~t bAng dbng di~n cao tlin, ngu6n eaa tAn (C8.c
hI) bi~n Un) cd tM' III may phAt di~n quay, dim phAt di~n tu hay bi«n bin dung thyristor
"') MtLy phat di~n tan s6 cao dil duc;Jc ch~ tl;10 (j dAi oong 8U«t 0,5 + 1500 kW vA (j
dIU ,lin s6 500 ... 8000 H,.
DOl vltl t~ sO: du6'i 500Hz, ng\1bi t8 dung may pMt d6ng bQ Ci,1c 16i cd sO: ~p c\1c
IOn vA s6 vtlng quay caa vi :
np
f~60,(H'1 (8-8)

Trong do : p - s6 ~p eve ;
n - t6c dQ quay rotor, vg/ph.

J)
0)

mob 8-6. MliICh til (a) va rotor (b) cua may pha! cAm ung c6 til truans dap /TlliIch.

109
 D6i v6"i taD 56 caa hem, ch€ t!.lO cae may phat nhtt tren se g<)p nhi~u kh6 khan vi
s6 ciiip cl,1c ta.ng lam tang klch thullc may va vi(!c tAng t6c de. quay cllng hi h~n ch€ do
rl¢ ben eel khf V.v ... Vi v~y, a tAn 86 trl!n 500Hz ng\1bi ta dung IlJ.3.y phat cam ung cO
tit trt1ang d~p m!.lch thea thbi gian (may phat song di~u hoa l'angL
Hinh 8-6 hieu th~ hi;! ttt cua may nay. CUQn klch tu GKT phAn b6 trl!n stator. CuOn
Jam vi(!c eLY (cuOn tlng) cung phan b6 t~n stator. (hinh 8-6a). RotOT kMng co cu¢n
day va co d!.lng banh rang (hlnh 8-6b). Khi rotor quay, cae dinh rang 1 va ranh ra.ng
2 HiD 1119't qua tn1ac cae rftnh stator co d~t cu¢n kich tu CKT. K€t qua Ie. ttt tMng do
CKT t!.lO ra co d~c dnh ~p m!.lch, !uc m!.lnh, bie yell. Tit thOng Day cit cae vang day
eLV Him xullt hi(!n trong eLV s.d.d. cam ung. M¢t chu kl thay d6i s,d.d. trong b6i ddy
ph~n l1ng (CLV) ting vbi rotor quay qua m¢t buck rang, n(!n 56 c~p cttc p tuO'ng'ting
voi s6 rang Zz cua rotor. Tu do Uln s6 dong cua may phat se Ii'!
nZ 2 wZ 2
f ~ 60 6,28' [H,] (8-9)

trong do : w - tAn s6 goc, (md/s).

Tir thOng trong cac rang rotor kh6ng bi thay d6i theo thOi gian n~n hAu nhl1 khang
co dong xoay Foucault trong rotor. Do v~y, rotor co th€ duc li~n ho*c ghep tir cac 18.
thep mong ghep If,l.i. Con a hai rAnh stator, tir tMng 180 d~p m~ch va gAy ra tOn that
trong thep nl!n stator dUQc ghep h,ti tir cac Ia thep mongo
'. Vi~c lam mat· may phat cO the' bAng qu~t khi qua cac rAnh gan vung rang hOl),c lam
mat bAng nl1ac khi may c6 c6ng su~'[t Ibn.
Keo may phat c6ng suilt Ion (tri!n lOOkW) dung di)ng Cd d6ng b¢. May phat cong
suat nM hO'n dung d¢ng cd kMng d6ng b¢. De)ng cd keo vA may phat co the dugc gh8p
chung t~o th80nh mOt th~ th6ng nhat bi€"n ddi Mn 86. Cac bl> bi€"n Mn cOng suilt tren
lOOkW thub'ng cO tr\lc dl).t thing dang d~ giam di~n dch I4p d~t.
D~ t6i uu h6a quA trlnh c6ng ngh~ gia nhi(!t, viCe dit1u chinh tl,1 d¢ng dong kich tu
may phat la rilt quan trvng, nhAm 6n ~nh di(!n ap phat ra cAp cho 10 cam ang ho~c
nM.m'dieu chlnh di(!n ap theo tri sO: mong muO:n (khOng dung bi@'n lip 10). Roan thi(!n
nhilt hi(!n nay trong vi~c nAy 180 dung bO· bi@'n d6i ldch tu bAng thyristor, dAm bAo de)
chfnh xlic 6n ap ±1% vbi giAi di~n ap Wch tir(O' + 180)V. SO' dO: ll,1c cua b¢ kich tu la
cAu (3 pha) kh6ng d6i xllng. T~o xung dit1u khi(!'n bAng cac phin ttl lOgic.
11u diem chfnh cua cac bO bi@'n Mn may phat IA ddn gilln ve cau truc, d¢ tin c~y
cao, dA stl d\lng, co th~ lam vi~ Bong song cae may phat, v6n tba:p nhat IA khi c6ng
suat Ion.
Thi@'u s6t clla cae be) bien tan
lof,ti nAy la cO phAn ttl quay, khd
Stla chaa, di(!n dch lAp d~t lon,
f(IJ , II> ([.v: lam vi~c 6n, hi(!u Buat thlip khi. flli
,
nh6, b6i trdn va lAm I~nh phl1c
!,, t~p, khOng thay d6i dl1QC t~n 00.

~--~lC.V Rubng hoan thi(!n cac b¢ bi@'n

'tAn may di(!n Ii'! Btl d1,lng cac v(lt
li~u t6t dg nAng cao hili;u suilt
d€"n 85%.
Hlnb 8-7. Sa dO kh6i ella thiet bi gia nhi¢! dung may pM!.

110
 So do kh6i cua thiel bi gia nhi~t bB.ng tlln s6 dung mliy phlit di~n quay C1 hlnh 8-7,
trong d6 may phat dong di~n cao ta:n F(O c/lp cho vong cAm ung qua mliy bi~n lip ph6i
hQp BA (d€ thay ddi di(\n Ap phu hQp v{Ji yang cAm ung). BQ t\l C d~ bu coStf'. Mliy
ctlp cho 2 yang cam ung lC.U va 2 C.U lam vi~ luAn phitln d~ t4n dl,mg cong Bullt .
. (MQt yang ntlu luy~n thl yang kia Illy sAn pht(m, chut(n bi me sau ... )
..) Den phat tan 86 dung trong thi~t
bi gia nhi~t bAng tlln s6 thubng lA d~m 3 cl,1'c
chAn khOng. T.!1n s6 phlit to vai chl,lc kHz d~n hAng trAm MHz.
D~n dUQc lam mat bB.ng kh6ng kh1 (cOng Bullt vru kW) hay bAng nu{Jc (cOng sullt
Mn hdn, thi ngoAi mQt trAm kW)
Khi lam vi~c, nhi(!t dQ catOt tang to nhi~t dQ m6i trU'i':Ing tbi han 20000 C va di~n
tra cua n6 tAng toi 10 la".n. Do do, khi bAt dllu lAm vi~, khOng dUQc cllp ngay di(!n lip
dinh muc vi dong cat6t s~ qua Ion g!'l.y hOng den rnA phAi qua nhi.~u nllc tAng dlin. Luc
lam vi(!c cling c:in 6n djnh di~n ap sQi d6t vi tAng di~n ap 1% s~ lam tu6i thQ den
giAm han 10%.
Khuy~t diem quan trQng cua den phat la hi~u su/lt thllp vA tu6i thQ nhO. SQi ddt
cua dim til!u th1,l tiI 8 + 30% cOng sutlt den.
Cac den cOng sullt dubi 200kW thU'o-ng kin va hut chAn khOng khi che t!;lo. Clic den
c6ng sullt lOn han, d~n 500kW thui':lng bO. Co th~ thay th~ clic bQ ph~n Mn trong deft
11k hu hong. Khi den lAm vi~c, den mbi dUQc hut chAn khOng.
M<;lch di~n cua den phat phuc t~p. NAng IU'Qng ttt lubi phAi qua nhi~u khAu mbl t{Ji
vl)t gia nhi(\t. Do v~y hi~u autlt thiet bi thllp.
Sa d6 k.h6i Clla thi~t bi gia nhi~t dung den phat nhu hlnh 8-8. Di(ln ap lubi qua
may tAng lip BA dua l€!n 6 hay lOkV r6i dUQc nAn thanh dong mQt chi~u nhb chlnh
luu cao ap CL dt1' ctlp cho den phat OF. Den phlit dong cao tlln ctlp cho vong cAm ung
C.U. M~ kMng che KC d~ dong cAt vA d~~u chlnh dien ap chlnh luu. M!;lch phAn h6i
FH v~ lU'(ti den phat nhB.m dn djnh tlln a6 phAt vA di~u chlnh ch~ dO gia nhil/lt khi cac
thOng s6 tAi thay ddi clng nhu dAm bAo hieu su.«t den cao .
• ) Bil!n. tan thyristor phd
bi~n nhllt gdm 2 khAu 00 bAn :
chlnh luu co di~u khi€n CL vA
BA nghjch luu dQc ll,lp NL (hlnh
8-9). (autonom invertor)
Khi thyristor 1 T th6ng, t1,l
C dUQc n!;lp d~n di(ln ap 2U.
Nhu sa d6 thl bAn cl,i"c Mn trai
cO cl,1'c tinh (+). Ltic thyristor
Hloh 8- 8. SO d6 kh6i thiet bi gia nhiet dung den pM!.
2T th6ng thl t\l C ph6ng di~n
qua cA 2 thyristor. Dong qua 1 T nglJQc chi~u vbi dang phong cUa t\l C s~ nhanh chong
giArn v~ 0 va IT khoa. Dong qua 2T cung chi(;u v{Ji dang phong cua t\1 C s~ nhanh
chong tAng tbi tn s6 d~nh mac, n!;lp di~n cho tv. C v{Ji ClfC tfnh nguQc l?i. Kh6i phlit
xung FX dip cat xung di~u khi~n IT, 2T l~ch pha 'nhau 1800. Khi do cu¢n sd ctip biE!n
ap 2BA co dong xoay chi~u cO ttfn s6 cua cae xung rna cae thyristor. CuQn thd ctlp Be
cam ung dong cung tcfu s6, cllp cho vong C.U.

111
 T6m l/ili, v{Ji sa d6 nAy, dong di~n tAn s6 cOng nghi~p dugc chinh luu vA dugc _bi~n
dt'H thanh dong can tAn.
COng sullt cac b¢ nghich luu thyristor co th@" toi 12.000kW, hi~u sul'it 0,9 ..,.. 0,95,
di~n ap han 1000V, tin s6 t{Ji 10kHz.
VI vi~c kh6a thyristor clln thbi gian 12 ..,.. 25,us n@n.Un s6 gi{Ji hl(l.n cua cAc b¢ nghich
luu thyristor IA 10 ..,.. 12 kHz.

2. Vong cam uog

VI dong qua vong cam ung clJ hAng ngAn Ampe n@n tdn hao di~n chi~m tbi
25 ..,.. 30% cOng suilt huu feh cua thi~t bi. Do v~y ca'.n lAm mat vbng C.U.
LAm mat b~ng khOng khi cho phep m$t d¢ dong di~n 2 ..,.. 5 Nmm 2 . Lam mat bAng
nuoc chay trong Yang cam ling r6ng tia't di~n trim, 0 van hay chu nh~t eho phep m(lt
d¢ dong di~n tbi 50 ..,.. 70 Nmm 2 . DAy dAn lAm vong C.U. cO th~ r6ng vi dong cao taD
chi phAn b6 phfa ngoru dAy. Trong giAi t4n s6 radio, thubng dung 6ng day 1 ..,.. 0,5mm.

3. Ty di~n

T1,I di~n dung trong cae sd d6 cua thi~t bi gia nhi~t tlin 86 nhAm lAm chuc nAng
phAn Ii dong di~n 1 chi~u hol).c bu cosrp..
'. Cae t1,l nay phAi Ia. cAc t1,l chiu di~n ap cao (tlJi lOOOV) v6 chiu ta'.n s6 coo (toi 10kHz)
tuy thea thi~t bi gia nhiet.

4. Cae eong'ti.eto
Trang thi~t bi gia nhiet cao tdn, clic cOngtActa duc;:lc dung lA cOngtAcla cao bin 2
c~c chiu di~n ap 1600V vA tdn s6 tit 500 ..,.. 10000Hz. 0 m6i c~c eo 2 ti~p di@"m : tia"p
di~m chInh (tia'p
di@"m lAm vi~) v6 J ... SdH;
ti~p di@"m d(lp h6
quang. Ti~p di@"m d~p
r - r- r-
h6 quang d~t trong
bu6ng d(lp h6 quang \ I1 C.v:
vA c6 h;t{Ji, cO cu¢n
dAy ph\l d@" thdi tit
L L
trubng. M6i cl).p tia'p V4A
di~m duc;:lc n6i song
idA
song nhau. Khi d6ng
ml;lch, ti~p di@"m d$p ~ u
h6 quang dong trubc
+ I e-
,vi
"
rdi da'n tilp di~m
r x I----:,
chinh. Khi ng4t m$Ch
thl nguQc ll;li : tilp
a I/' ,!lofT ,~
di~m chinh rna trube K
- .
r6i d@"n tia"p di~m d(lp -
h6 quang.
Hinh 8 - 9. So dO to) bi~n t!n thyristor.

112
 5, DAy din cao tan
D~c trung cua dAy dAn cao tlin la cO cAm khang d~c bi~t Ian da hi~u ung .be m~t,
h6 cam va chung ph\! thuQc vao t!1:n 86. DAy din cao t~n trong thi~t bi gia nhi~t bang
t~n 86 thub'ng lA thanh cm phAng, 6ng r6ng cd- nuOc lAm mat, cap d6ng tr1,lc caa tl1n
hay cap mQt ruQt, nhi~u ruQt thOng thuO'ng.
Cap d6ng tr1,lc cd tra khang va cAm khang nha so v6i cac 10(li dAy din khac nhung
nd cd cllu t(lO phuc tf,lP vA t6n v~t li~u han.
Hi~n nay, da. cd nhung cap htc caa tAn d~c bi(lt chiu dong tai SOOA, Mn s6 10kHz
va di(!n ap tOi 2kV.

§8.4. M(lT SO SO DO KHONG CHE

THIET B! GIA NHI~T BANG TAN SO

1. LO nan cMy cam tlng tlin ,6 cOng nghi~p

L6 cam ung tlin s6 c6ng nghi~p
J ~ Sd"1 cd the la 1 pha (khi cOng sullt nhO)

.. W
J .\ \
[oj/tiuD
cucA&-
hay 3 pha. La(li sau dAm bAa cOng
sullt Ian va phAn tAi d~u 3 pha trong
nha may.
Hlnh 8-10 cho SCI d6 nguy~n Ii
m~ch l1,1e eua 10 cam ling t~n 86 eOng
\ \ \ AlOfco/ nghi(!p. Luai 3 pha tan 8650Hz dua
I,I/C' van bi~n ap 10 BA qua e£Lu daa cach
Ii va may cAt l1,1c. Di~u chinh cOng
sullt trong qua trlnh nllu luy~n th1,1e
hi(!n boi 81,1 thay d6i di~n ap duai
t8.i cua cuQn SCI cllp BA. BQ t1,l C d€
bu COSIf' va cd th@' they ddi dip h(l
P C 86 bu nhi:l cOng tAc K.
Vl a SCI d6, Ib mOt pha cOng Built
• U a u" ltln dliQC n6i van 1 pha (C) n~n d€
i-IS --- -~I..r
t!!'o can b~ng pha, cO kh6i d6i xung

~;
DX g6m CUQn khEing L, n6i thea SCI
dd cO di~m giua va bQ tl,l Cs co th€
,L ___________
: CST
T
.: J
thay ddi di~n dung nhi:l c6ng tilc Ks'
Di~u chlnh di~n dung C s cO th€ bang
tay hay t1,1 dQng. D€ t$,n d1,lng thi~t
bi, ngubi ta dung 210 IC.V. va 2C.V.
lAm vi~c 1uAn phi@n nhau nha diu
dao ICD va 2 CD. De sliy 10 hay tAng
dan nhi~t dQ khi bAt dliu nliu luy$n,
10 th11bng cO bien ap nhi~u clp hay
bi~n ap t\t ngAu rna may vai c6ng
su:it 30 +- 50% eong sulit djnh mue
cua lb. Khi lam vi~c binh thuang thl
may bil!n ap rna may d11i;lC nga.t ra.
Minh 8-10. S(I d6 16 cam ung tdn s6 cOng nghi~p.

8_Toor.T ' 113

 2. LO cam ling coo tlln dimg mily philt
Nhu binh 8-11, ~p hQp thi~t hi baa g6m : hI> bien ta:1'l may di~n quay (D-F), b¢
kfcb tu thyristor cho may phat KT, bQ tv biI cos<p co dh~u chinh h~ 56 bu (C va K c)'
cae cuOn d.m ling le.V va 2C.U' co the di~u chinh 96 vbng bang tay, h~ th6ng do luang
va thiel bj baa v~.

r----------,, c
,
J~SOfr;__~~~~~~ ,
..\I --,
"

'.

Hlnh 8-11. Sci d6 10 cam ung cao tlhl dung mB.y pM!.

D~ tranh qua ap SlJ e6 do dut m~ch C.U', b(> ph6ng di~n PI:. se ph6ng di~n. Dong
ph6ng qua bi~n dong !i sa· lam role dong c\lc d~i lRI m tac d¢ng, cAp di~n cho rdle R
ng!t m~ch kfch' to may phat. Rale R ciing hie d¢ng khi role 2R1m tac d(>ng de baa v$
qua tw.
Trong tru:bng hc;lP ri~ng, thi~t hi co tM cO bQ bi~n tlin ph\! c6ng sullt b:\ng 25% oong
suilt b(> chfnh. B(> bien tlin ph\l dung duy trl nhi/}t d¢ 16 nilu chAy kim·lo:;ri trong thai gian
rot hay khi stly lb. Trong thbi gian nay thi bO bi~n tan chinh lam vi~c voi Ib tho: haL

3. Lo toi cao tlln dilng d~n philt

Hinh 8-12 la sa dd 10 te:.i cao t<in voi tlin s6 440kHz ± 2,5%
M~ch vong aJll'lt t/ilO Mi cu(>n day L2 va t\l di~n Cl v(j"i cu(>n ngan ml;lch dH~u chinh
cl'lng su!1t Ll. Cutin Ll c6 thA' dieu chinh tron cOng su!1t rna kh6ng thay di'li tlin 56
dong d 440kHz va cd kfch thudc r!1t nh6 .. Dillu chinh c6ng suilt nM thay deli vj trl
tl10ng ddi Clla Ll d6i voi L2.
Ml;lch vong tai cd bi~n ap h~ ap voi cac cu(>n L5 -;- L 7 va cac t\l di~n C3 -;- CB cd
thA' thay d6i tr~ s6 di~n dung nM cac c~u dao Bl -;- B6 M dam baa tAn 96 dong di~n
trang gioi h~n 440kHz ± 2,5% (±llkHz). Voi cac tMng s6 khac nhau cua vong cam

114 ," 15uuT -8

 r---~---------'---'

osr J

'.
ffinh 8-U. so 136 16 tfli cao tlln P "" 63kW tlln s6 440kHz.

ung L7, gia tf; bQ tl,l C3 + C8 clin thay d6i d~ cac thOng sO: Illi,lch vang tAi phiI hOp
vlli cac tMn-g sO: m(lch vtlng anOt va phil hOp vlli ch~ d¢ lam vi~c cua den phat.
Di~n ap phAn h6i rai trf!n tl,l C2 va c6 the di~u chlnh tran tti sO: nhb' dich chuye·n
vong ngdn m~ch L4 d~t trong cu¢n L3.
Ch~ d" nung cUB. 10 dUQc, di~u khi~n khOng phAi tu luo:i den phat DF rna bang thay
d6i di~n ap anOt c!p tu chlnI! luu cl1u 3 pha cO den min 0 bang cac den tiratron D 1
+- D7. Dih chlnh di~n ap chinh luu tu 0 d~n giA tri dinh muc nhb' thay ddi gec di~u
khil1n cAc tiratron cO di(!u khil1n D4 + D7.
Sa d6 dAm boo 6n d,nh di~n ap anOt" trong ph~m vi 0,75 + 0,85 gia tn dj.nh muc
vlli sai s6 ± (1 + 2)% khi d~n ap lUlli dao dQng ± (10 + 15)%. Tr~n lubi cac den D4
+ D7 d6ng thbi d~t 2 di~n .ap.
Di~n ap duang m"t chi4u d~t tru:lIc Illy tu chlnh luu diOt Up D9. Ngu6n chlnh luu
dUQc c!p tu b" 6n· tip sAt tu qua cae bi~n ap t~ nglu 3BA va bi~n lip 2BA. Di~n ap
nay khOng phl,l thtiQc ·vAo dao d"ng cua di~n ap htlli va khi thay d6i di~n ap nay se
di@u ch1nh duc;Jc di(!ln ap ra c!p cho anOt den DF.
Di~n ap Am m"t ch.i@u Illy tu 2 den chlnh h1u D8 khOng 6n ap va di~n lip xoay chi~u
Illy tu bi~ ap 1BA Hai thanh phlin nay thay d6i tl l~ thu~ vlli di~n lip lulli. Khi di~n
ap lulli giAm se lam gl.am di~n ap di~u khien va g6c dl~u khien a bi giAm, dAn tbi di~n
ap ra cua cac tiratron ta.ng l~n, gift tri s6 6n dinh. Khi di~n lip lu6:i tAng thl di~n bi~n
ngt1Qc l(li. V~y, tbanh phlin nay ch6ng·.lJ;t.i ilnh huang Clla S1,i' thAng giang di~ ap luoi.
Kh6a chuyen d6i K cho pbep dong chlnh luu anOt thea sd d6 3 pha hlnh tia (nan
nua chu kl) trong giai dO/iln di~u chl.nh Ib hay thea SCI d6 c/tu 3 pha (nAn 2 nua chu kl)
trong giai dO(ln lam vi~c blnh thub'ng.

4. Tbie't bi cao \lIn M ion boo khi

Hinh 8-13 cho sa do cua thHft bi nay.
115
 M?ch vang tai t?O bOi cUOn cam ling L4 va t1,l di~n chAn khOng Cll. KhI c~n ion
Ma, kh( th6i qua L4 se dUQc d6t nong boi tn1ang di~n tu, bi ion hoa. Phuong phap
nay di! ~o khI ion -hoa trong m(>t s6 cOng nghii;!p v~ dung mlH h6 quang trong la hO
quang plasma

-1804
r-,-- ---------- ------,
, , I
I
4,
-1E-"-'--+-J I
,I

,
I
MgCh , J
,J,iitKhIM ,,
nitld rf41IJ I

IDnh 8-13. Thifl bj GaO t:in de ion h6a khi.

M?ch vong anOt t?O Mi cut';m L3 cO cu¢n dH!u chlnh cOng sui!t L2 vA t1,l di~n CB.
Cac ph~n to khac IA cuQn phan h6i L5 co th~ thay d6i tIi s6 phan h6i nha cu¢n ngan
m?ch L6 vA cae t1,l di~n pbAn Mi C9, ClO.
Cae t\l C 1 + C5 lA t\l xuy~, ngAn ml;iCh tn,i'C tii!p dao dOng cao t~n vlli da:t.
Den phat DF dUQc dIp ngu6n d6t catOt tit dn ap sAt tit 6ST qua bi~n ap 2BA. Cac
cUQn L7, L8 vA t1,l C6, C7 trong m?ch s¢ d6t dung di! cMng 8\1 thAm nh~p cac dao
dl;ing cao tl1n 5,8MHz vA cac song di~u hoa b~ cao vAo lulli.
Chinh luu an6t t?O hOi c4u 3 pha co den nan 0 blng eae den tiratron D 1 + D7 va
den d\1,tru DB. B(l lQc Lll - C12 dung san bAng dbng chlnh luu d~p m?ch.
Khoa chuyi!n ddi K co tae d\lng nhu sO d6 a hlnh 8-12.
Cac role dong c\1'c dl;ti R1, R2 a ml;iCh so ca:p bi~n ap 1BA d~ M.o v~ khi cO 8\1' cd
(qua tai, ngtin m?ch) a so d6 c4.u. Cae rale R3 d m~ch anOt va R4 d m?ch lulli den
DF de M.O v~ den khi ch~ d(l lAm vi~c sai l~ch.

5. Thiet bi cao tan gia nbiet chAt ditn m6i

Den phat DF (Hlnh B-14) lAm vi~c d ch@' dQ t\1' .ldch mAc thea sa d6 hlnh T co phan
h6i di~n dung giua anOt va. ludi (so d6 catOt chung). Di~n ap anOt dUQc ca:p qua b(J 19C
t~o bdi cae tv. Cl, C2, C3 v!\ 2 cuOn L1, L2, d!\m bao gia.m cac thanh pha.n cao ta.n
cua di~n ap anOt dgn muc cho phep. Ta":n s6 phat trong gilli h{lD (13,56 ± l%)MHz

116
~~ "i'''h.E~{f~';.:..f~ II Ipin
IIT*-::Tdi
II yiir
" '

'I
I
'I
- • I
I
I
,I
"'~l: .- J_" __ J

, ,''C--TJ
'-------

Hlob 8-14. Thiet bi gia nhi~ (lien mOi bAng d6ng cao t~n.

M~ch yang dao d¢ng g6m t1,l C14 cO di~n dung thay ddi du:gc, cUOn dAy an6t t4, t1,l
C5 mi't khi diD thi~t co th{!' n~n m~ch bAng thanh n6i, phidd (feeder) d6ng tr\1c va t\l
li'tm vi~c (khong vI':! td!n sCI d6).
'8\1 phil hQp den phat vtli tAi th\lc hi~n bAng s\1 thay ddi di~n dung tl,l C14, cuQn
anOt L4 va khi din thi€t, M.ng cam kM.ng cr mf,lch yang tAi (khOng ve tren sd d6).
Di~n ap "m6i~ cIao dOng tl,t kfch t~ hOi cu¢n L5 co di~u chinh trong mf,lch lu:cri - catOt.
PhAn chla cae trumh pha:n dong 1 chi~u vol xoay chi~u trong m~h h.16'i va m!;lch ~Ot
doge dAm baa bdi c4c cUQn ch~n L3 va L6 vA tl,l phAn li C4, C6 tUClng dng. CAe t1,l C7
vi'l C8 d{!' thoat cae thi'inh phM cao Urn Clla di~n lip anOt xu6ng diit. CUQn L 7 d~ baa v~ t\l
lAm vi~ kh6i di/i:n ap cao vOn mQt chi~u trong tru'bng hgp t\l phAn Ii anOt C4 bi danh
thung. Cae t1,l C9 w. CIO d~ "kh6a" cae di~n tro ch6ng (dao d¢ng) ki sinh Rl va R2.
Di~n tip ca:p eho sQi d6t DF It'l:y to bi€n tip 7BA qua dn lip slit to OST.
Chlnh luu eao ap bAng cae den tiratran mAc theo Sd d6 c!'lu co den ndn khang 07
vA ellng Ie. den dMu khi~n dn ap. Trong so dei, etie den D4, 05, D6 IA cd di~!l khiEfn,
con cac den Dl, 02, D3 IA khong di~u khi{!n.
So d6 dam baa di~n tip chlnh luu v6"i sai I~eh ±2% khi di~n ap lu6"i dao d¢ng trong
gi6"i h~n ±10%. 6n ap khang duy trl dUQc khi khOng cd dong taL Qua trtnh di~u khH~n
vA 6n dinh di~n lip ehlnh luu tuong t~ nhu so dd hlnh 3-12. Sd d6 eho ph~p di~u chtnh
bAng pha.ng di~n ap chlnh luu· to 0 d€n 10,5kV. Dong, ngdt dao d¢ng cao tfin M.ng each
di~u khien di~n lip chlnh luu caa tip qua vi~e dong, nglit di~n lip dUdng d~t vi'to luoi
cac dim co di~u khi~n 04 + 07.
Ngu6n ca:p eha cae bien ap sgi d6t den DF vA Dl + 07 (7BA vA SEA) lA 6n lip sat
tit OST.
117
 Sau khi dong may clit MC, role 3R co di~n se dong m<,\Ch cho khai dOng tu 4K M
ch~y dQng Cd born mt~c lAm mat den DF va dip di~n cho 3BA. Khi m1(k lAm mat da
co rdle dong m1~C 13R tlic dOng, ddng m~ch dEm bao D9 va clio phep thi~t bi vAo
lAm vi~c.
So d6 dip di~n ap ddt SlJi d6t thea 2 cap. Khi An N3, cl)ngtlictd 7K tac dQng, cAp
dong cho 6ST d~ cAp di~n ap muc d~u cha SlJi d6t. Muc sau tl,t dOng dong sau 30s do
role nhi~t bIlng kep 8R tac dOng, cAp di~n cho cOngtdctd 9K. Sau khi bil!n ap anOt da
co nu~c lAm mat vA dli lip sullt thl role ap suAt 14R tlic dOng. Den baa DI0 vA Dll
sang.
, ,
An N4, cOngtlictd 10K se tac dOng, dong m(1ch clip caa ap cha chmh htu khda. Den
bao D12 vA D13 sang. An ti€p N5, bi~n ap tl,f ngAu 6BA co di~n qua ti€p di~m thubng
rna cua role llR. Den baa D14 sang baa da dong dao dOng caa t~n. Rdle 12R cung cO
di~n vA Bau mQt thbi gian s~ ngdt m(1ch role llR. Khi do ~~ch dip cha bi~n ap 6BA
bi clit vA daa dOng caa ta:n bi cdt. Thbi gian duy trl cua 12R tuong ung thbi gian gia
cOngo
Di4!iu khi@"n tv C14 nhb cac nut Nl vA N2 d@" ch~y dOng Cd Ml quay t1,l.
Dung thil~"t bi thl tien hAnh thea thao tac ngulJc l~i.

'. lR vA 2R Iii cac role dong cl,fc d~i baa v~ ngdn m(1ch. Cac til!p dii!m thubng dong
cua chung se cAt m~ch cOngtActa 10K.
Bllo v~ qua tBi m(1ch an6t den DF bang role dlmg c\tc c41i 17R Bllo v~ chI! d() tlnh
cUa m~ch luai den DF b~ng role dong di~n c\tc d(1i 15R vll dong lu~i c\tc tii!u 16R.

118
 ,
PHAN 111

.
TRANG BI. OlEN OIl;N TO MAYHAN OIl;N

Chu:ung 9

KHAI NI~M CHUNG

Hi~n nay han di~n IS. mot c!'lng ngh(! dUQc dung r¢ng rAi trong c6ng nghi~p, trong
'. xlly d1,1ng va trong ctmg nghi(!p cht1 t~o may.
Vu di~m cua M.D di(jn :
1. Ti@'t ki(!m dUQc nguyl!n v~t U(!u 80 voi cae phuong philp gia c6ng kMc (so vai taD
dinh 5 + 10% ; so voi phuong phap due Mn 40%).
2. Cd dQ Mn Cd h9C ca~, chat ltiQng mdi hAn Mt.
3. GiS. thanh h<;l, nc1ng suat ca~.
4. COng ·ngh(! dOn gUm.
5. Cai thi(!n dUQc di(!u ki(!n lAm vi(!c cho cOng nM.n va d~ tll dQng hoa.

§9.1. PHAN LOAI cAc PHUONG PHAp HAN DI~N

PhAn 10l;1i mOt each tdng thi! cae phuong phap h~n di(!n nhU tr@n hlnh 9-1.

Han di~D,

Hlltn h6 Han ti@"p

quang xuc

I \
Him tay HAn t1,l d¢ng HAn digm Hlm ndi \ HAn dUtlng I

",
/
Duai lap '"
Trang ga
""
M¢t dii!m Hai digm
trQ dung bao v(! hai m~t m¢t m~t

Bloh 9-1. PMn k~ll cae phl10ng phap hAn dl¢n.

119
 §9.2. cAc YEU CAU CHUNG
DOl val NGUON HAN HO QUANG

1. Di~n ap kMng tBi du ltm dg m6i duqc h6 quang.

Khi ngu6n him Iil mOt chi~u viii di~n c\1c Iil :
- kim lo~i Domin'" (30 -:- 40)V
- diOn C\.e than Domin ~ (45 + 55)V.
Khi ngu6n han Iii xoay chi~u

Uomin = (50 + 60)V

2. Dam hila an toAn hie lAm vi~c a eM' dO lAm vi~c cllng nhl1 a eM" d¢ nglin m~ch

lAm vi~c. B(H s6 dong di~n ngAn m~ch kMng dllQC quA ll:ln.

(9-1)

trong do : AI - bQ,i s6 dong di~n nglin ml;lch

'. Inm - dong di~n ngAn m~ch [Al

I dm - dong di~n hAn dinh mile [A].
3. Ngu6n hAn phai co c6ng sullt du 16n.
4. Ngu6n him phlli cd khA nAng dit1u chinh dUQc dong hAn; vI nhu: ta da. bi~t dong

--~--~~--~---~---
eau
Ih ~ (40 + GO)d (9-2)

trong do : Ih - dong cfi~n hAn [A].

d - dubng kinh que him [mm].
5. DUbng d(1C dnh ngoAi (hay ron gQi 11\ d$.C dnh V6n-Ampe) cua ngu6n han phAi
dap I1ng thea tung lOl;li phuong phap hlm.
a. Ngu6n him dung cho phuong phAp him h6 quang bAng tay phAi co dubng d~c tinh"
ngoAi d6c.
h. Ngu6n hAn dung cho phuong phAp hAn h6 quang tv dQng phAi co dubng d~c tfnh
ngoru ct1ng.

§9.3. Hi;: SO TIEP DIi;:N CUA NGUON HAN

May him IA m~t thi~t hi lilm vi~c a ch~ d~ ngAn hliln l~p 1~i. Thbi gian lAm vi~c dAi
nbat clla may hAn Ii thbi gian han h~t mQt que hiln (C;). Thbi gian nghI ngAn nh<'l"t
la thai gian du d~ thay que bAn vi!!. m6i dUQc h6 quang <t;).
120
 D6i vlii ngu6n han dung cho m~y hAn h6 quang t~ d(lng, thbi gian lam vi(!c d9.i nM:t
la thbi gian him h~t mQt lO di~n c~c han tr~n :m.ay ; con thai gian nghi ngiin nha:t la
thbi gian du M thay 10 di(!n c~c han va m6i dUQc h6 quang.
Ngu6n han h6 q uang cO tudi th9 lam vi~c cao khi t~oa mAn di~u ki~n :
Q 1 = Q, (9-3)
trong dd : Q} = 0,24I 2RC1 - nhi(!t lU'Qng tDa ra k.hi hAn viti thbi gian la Ct.
Q2 = kCC; + t;) - nhi~t lU'Qng toa ra mOi trubng xung quanh trong ml)t
chu kl lam vi(!c Tell = C; + t;.
k - h(! s6 d(t.c trung cho cM' d(l toa nhi~t cia ngu6n han.
T{nh ml)t cach gin dung cO th~ coi M 86 k htiu nhl1 khOng ddi k = const. Tu: bieu
thuc (9-3) ta co :
0,241'RC; = k(C; + t;l (9-4)

,C; k
1 C; + C, = 0,24R = const (9-5)

C;
trong do : ti s6 -C;--'+'-c,' dl1Qc bi~u di~n tmng h(! s6 TD% Iii h(! s6 ti~p di(!n tU'crng
'.
d6i cua ngu6n han h6 quang.
C;
TD% = C; + c,' 100% (9-6)

V~y (9-5) tra thanh

(9-7)

Elo do. khi lam vi(!c 0 chI! d(l kha.c vlii chI! dQ ghi tr~n nhan cua ngu6n han thi phAi
dnh It;U dbng di~n hAn "dng vlii h~ s6 til!p di~ri cua ngu6n han. Vi d1,l : Trl!n nhAn ngu6n
han ghi cac chi 86 sau
I dm = 300A ; TD%dm = 70%.
Nl!u din dung vlii I = 450A tnl TD% la :

'12 . TD% ::: I~m' TD%dm.

30~2
V~y TD% = 70% (450) = 31%.

121
 Chuong 10
, ~ ~ ~

CAC NGUON HAN HO QUANG

§10.1. cA.c NGUON HAN HO QUANG XOAY CHIEU

Ngu6n han h6 quang xoey chi~u thU'ong dung bi~n tip han vi co nhung l.1u digm nOi
b~t sau :
- Dl! chl1 t~o, gitt thanh h~
- Co thl1 ~o ra dong di(;n Um.
Bi~n lip han pM bi~n nhlIt IS. bi@'n tip han mQt pha, co khi Is. be pha. ThOng thl.1ong
may bi@'n ap M.D ba pha dung cho nhi~u d~u him. V~ eilu t~o, may bi€n ap han thU'ong
ch@' t~o thea hai kieu :
'.
+ May bi€n lip han vai tit thOng tan binh thU'ong : no dU'Qc ch€ t~o nhl.1 hai thie"t
b~ ril!ng Ie, Iap rAp trong mo:?t vo hl;ip chung, g6m mqt bi€n ap han va mQt CUOD khang.
+ May bi€n, ap him v(!i tit thOng tan tli.ng Cl.10ng, dl.1Qc ch€ t~o thea cae kieu sau
- co cuOn thu cdp di dQng
- cd son tit
- di~u chinh thea C<'lp

1. Bi~n ap han co cUQn khang ngoai

Bi€n lip han
lo~i nAy, ngoAi
lEli tMp chinh
cua may bi€n
ap, cOD cO m9t
Cd et1'u ph\! gQi
III cu¢n kba.ng
ngoai. (hl.nh
10.1). Thay d6i
khe h{J trong
m~ch tu cua
cu¢n khAng lnnb 16-1. So d6 nguyen H bi, n ap han co cu¢n khang ngoai:
ngoili, cO th~
nh~n dl.1~c hQ d~c dnh ngoru cua may bi~n lip han (hl.nh 10.2)

- Khi khOng t~i (10-1)

trong des : Do - 'di~n lip khOng tAi [V]

O2 - di~n lip tho cl1p cua may bi~n ap V.

122
 - Khi cd t8.i :

1/ 02 = U hq + Dck (10-2)

trong do : U hq - di~n tip h6 quang

U eJr. - di(!n" lip rai tr~n cu¢n khang
Dc!t = 12 , rele. + j1l-x ck == w LIz (10-3)
Vl r ck rt(t nha co thg b6 qua
trong do : ret. - di~ tra thutln cua cutin
khang x ck - di(!n khang eua cu¢n khting.
T1'Ong quti trlnh lam vi(!c, Iz ta.ng lam cho
Uck ding ~ng, di~n ap hiS quang Uhq giam.
I Khi dong 12 tAng Mn tri 86 12 = In,m Un,m
- dong di(!n ngAn m~ch) thl di(!n tip h6
1"(11) quang bhng khOng CUhq = 0)
mnb 10-2. Ho d(ic tinh ngohl eua may bi~[J ap U,
han c6 cuQn kMng ngoai. Khi d6: ~ = I n . m = wL 00-4)

Nhu ta da. bi~t, ti1 tra m~ch ttt: Rm ti

J.~nghich vCli di(!n cam L. Do v~y khi ta.ng khe ho ml;lch tu s, tu trd mQ.ch tu RID tAng,
di¢n cam L giam va dong di4;!n ngAn m:jl.ch I n.m UI.ng l!;n. Vdi each l~p l~n tren ta co
dl1Qc h9 d!).c tinh ngoai tr~n Mnh 10-2:

2. May bien ap haD ki~u hOn hQp ! I

Loe.i may bi~n tip him nAy, m~ch tit
cUa cuQn kha.ng co quan hi';! tt'l,{c til~p w' ~
•
v~i m~ch tu chinh (hlnh 10-3).
Di~uchinh khe h(j mQ.ch tu a, ta .
nhf).n duQ'c hq d~ tinh ngoAi nhu tr'(!n
hlnh 10-4.
- Khi kMng tdi r- II{ "l
Do :. D2 + D ct r-
~
(10-5)

Khl thay ddi khe blJ m~ tu a, lIct

tbay dlSi rum lIo ~ng thay dlSi (0'0 = var)
- Khi cd tru., di~n lip roi tran cuQn ~ -lftlh 10-3. Sd dO nguyen II rrily bi~ ap him kit.u bOn hOp.
v. ~n 1M dip cUa biin ap hAn bAng ,
(10-6)

Di~n lip h6 quang bhng

D hq = D2 + Dele. - Dr == D2 + Dek - ~(x2 + x ck) (10-7)

Khi dong di~n i2 tang Mn trj 86 12 = lrun thl di~n lip h6 quang bAng khOng
(D hq = 0). Luc nay dong di~ri. ngtin m~ch b~ng :

D2 + Dek.
I nm = x2 + xck.
(10-8)

123
 /I Tuang ling vlli cae hi s6 kh6.c nhau cua khe
ha mli\ch til: a, ts nh~n dUQc hq d~c tfnh ngoi'ti
~, cua may bign Ap han nhu t~n hl.nh 10.4.
Kbi khe ha m~ch tu x tAng, tii: tra m(l,ch tu
RM ti'mg, di~m cam L giam, dong di~n ngdn m~ch
Inm tAng len.

3. May bien ap haD co shunt tu

IM11 Inml I""'J I
IDnh 10-4. Ho d6c tLnh ngooi eua
may bitn Ap hitn kieu h6n h"p.
May bign Ap han co shunt tit' dUQc gioi thi~u
t~n hinh 10-5
Shunt tu 4 dUQc lAp gifta cu!)n dAy sd e<'I:p va
thL1 CflP cua may bign lip han. Shunt tic co the di
chuyl1n sAu vao ho~ keo ra kh6i hai cu!)n dAy.
BAng c:ich di chuy~n shunt tt.: ta co the t:;J.O ra
h9 d~c dnh ngoAi cua may bien ap han.

§10.2. cAc NGUON HAN HO QUANG MOT CHIEU

Ngu6n him h6 quang m~t chi~u
dUQc dung lam ngu6n hAn cho may
han h6 quang t~ dQng, ban t\t dQng
+ +
va han h6 Quang bAng tay. N gu6n
han h6 Quang mQt chi~u co hai lo~ : I Y
- Btl bien dt'Si quay (may pMt hAn
m()t chi~u). I d~" - 1-1
- BO bi~n d6i tInh (bO chinh h1U).
Mt\y phat hAn mOt chi~u duc;Jc chia r .:j
ra cae lOl.li nhll t~n ad d6 hinh 10-6. "
+ + z
Tuy thu()e vAa k~t ctlu, diu t.(lo ella
may pht\t han mOt chi~u ae c6 hQ d~ Hlnh 100S. May bitn Ap hB.n c6 shunt tlr
tJnh ngoai dele, pang ha~ h6n hlJp. 1- Mpch til .. 2- Cu9n sa clip; 3 - Cu;5n tM cl1p ; 4 - Shunt /U,

May pht\t
hAn -mOt chi~u

~/~~
Truy~n Truydo
Kfch Kfch L'p Lip
MO' NhH~u Ol' dOng dOng
,; 01 trong trong
d'o
hOn
d'o
hOo I -dinh
dOng
,bMg
dOng
bkng
dOng cd
"
dOo "
song mOt hai
I,p song
cd dii~n ddt trong " "

Hlob 10-6. Phan l~i mAy phat han dil~n m(\t chi6J.

124
 May phat him mQt chi~u dl1Qc sir dvng r¢ng rAi nMt IA lo~i: may phat M.n mOt chit~u
co dui'fng ~c tinh ngoai d6c dUQc ch~ t~o theo ba kigu chlnh sau :
1) May phat M.n mOt chit~u kich ttl dOc l$.p co cuOn khu tit n6i ti~p.
2) May phat hAn mOt chH~u kich tir ~ong song co cuOn khu: tir noi tigp.
3) May phat han m(lt chi~u co ct,1"c ·tir reo

1. May phil! han m(it chieu

a. Mdy phlit han mt)t chi~u kich tfi dt)c l¢.p
co cut)n khu til n6i titp (hl.nh 10-7)
May pha.t hAn lo~i nay c6 hai cu(ln kich tu :
cu¢n klch tu dQc l(ip W 1 dl1Q"c cl{p dif;n tu ngu6n
mQt c:hi~u d¢c l~p co dillu chtnh dong d~n kich
tu bang chi€t ap VR va CUl)n khu tu n6i ti~p
W 2 di"lu n6i tiep voi phAn tl:ng cua may phat.
Tli thOng ¢l sinh ra tron.g cu¢n W l ngliQc chi~u
vai tu thOng ¢2 sinh Ta hung cu(ln W 2. Tu
themg ¢2 ti l~ voi dong dif;n hAn.
Nhu v~y khi kh6ng tAi, tit thOng ¢2 = 0 vii
'. sU"c di(!n d¢ng cua may phat bing :
(10-9)
Trang do : Ke - h~ a6 c!'lu t!;lO cua may phat
¢ 1 - ttl th6ng sinh ra trong cu¢n WI
w - t6c dO quay cua ph~n tl:ng. Hlnb 10-7. May phat Mn mOl chilli
Khi cd tAi kich III dOc H)p co ru¢n khu III n6i tie:p.

• (10-10)

Trang d6 : RF - di(!n tro tro~g cua may p.hat

Dfi di~u chinh dong hAn va tf;lo ra hQ d~c dnh ngoru cd hai cach :
. - DiElu chI-Db thO tktg ch.u~n n:u;u:h eM ~ thay d6i s6' vtlng day cUa cu(ln W2 9tinh la-Sa)
- Di~u ch1nh tinh bAng chi~t ap VR ~ thay d6i dOng If!ch ttl: In cUa may pluit (blnh lo-Sb)
u u
~f > ~.e

Item I IAmJ I I

0)
6)
MInh 10-8. HQ a~ tinh Tlgoai vii d~c liM di€!u chinh cUa rMy him 1 chi6.L.

125
 b. May phM hem, mOt chi~u kich til song song c6
cuOn khiL til n6i tiep
Sd diS nguy~n
H ella may phat him lo~ nay duge
bi~u di~n tr~n hinh 10-9. WI
Mliy phat hEm cO hai eu¢n dtly : eul;m kleh tu song
song WI va eUQn khu tu n6i tiep W 2, H9 d~e tinh ngoai
vA di~u ehinh dong di~n him tlldng tv nhu ml,le a.
c. May phut han mt)t chieu c6 Cl!C tii re
Sa do nguy~n If eua may phat han mOt chi~u co
cV~ tu re dllQC bit'!u di~n tr~n hinh 10-10. W2
May phat hAn mQt chH~u co cl,l'c tu re t(iO ra d~c
tinh ngoAi d6e do tae dl,J.ng khu tu cua ttl thOng sinh
ra trong cUQn day phan ung cua may phat (phAn ung
phan ling), May phat co hai euOn kich tu ; cuOn kieh
tu ehinh WI va eu¢n phl,J. W 2. May phlit cO 4 eVe til
N i' N 2, S1' 8 2, va ba nhom eh6i than A, C, Z. Lo~i
may phat ki€!'u nay khac v6:i hai may phat ke' tr~n 1il mnh 10-9. So d6 nguyen Ii may pM!
cVc to eung cvc tinh sap xep v~ mQt phIa, Tr@n dllbng him rn(\1 chifu kich tU song song
'. trung tinh AC li"1y di~n lip ra c6 mOn khu tU n6i tiep

U AC = U hq (10-11)

NI

¢d

1/11 C

I'
A &
~
S2
+

+
s,
oj b)
Blnb 10-10. May phat him mQI Chi1!u c6 qJc IU Ii,

Di~n
lip Ucz Hty ra tr~n hai chdi than C va Z Ia hai chdi than phl,J.. M6i dOi c~p cl,l'c
cung cVc tinh dugc coi nhu ml)t cVc to.
- Khi kh13ng tai : do tac dl,J.ng tlldng M cua tu thOng dge. ¢d vA tu th13ng ngang ¢n'
tr~n cae chdi than xuat hi~n di~n lip
U AZ = Cd'¢d vA U cz = Cn¢n (10-12)

126
 Suc di~n d¢ng Mng Clla may phat bAng
E AC = V Az + Vez = CriPd + CrlP n (10-13)
- Khi co tai : cd dong di(ln ph\! chay trong phttn ung cua may phat. Tli thong do
dong di~n ph\! chay trong pha:n !lng sinh ra co chi~u cung chi~u vOi ttl thOng ngang
¢n va ngtl~c chi~u vbi ti't: thOng dQc ¢d' Cac thanh ddn' clla phan ung trong cac goc
phan tu ADZ va. DOC, t~o l'a ttl thOng bil tMm cho ttl thOng trong cuOn kich tti chinh
W l' Cac thanh dtin Clla phtin ung n~m trong cae goc phtin tu ZOC va ADD t~o ra ttl
thOng nguqc chieu voi tli: thOng trong cu¢n kich ttl ph\! W2 .
Khi co tai, do tac dl,lng khiJ: tic cUa ti't: thong dQc ¢d va do phan ung phan ung nen
~~~.~x~
U AZ = Cct<¢d - ¢PI1) (10-14)
.
Trong do : ¢pl1 - ttl thOng do phan ung phan ung sinh ra.
Di~n ap U ze hau nhu khOng tang vi m~ch ttl da bao hoa U ze = Cn.¢n = const. Nhu
v~y di~n ap kich tu Hiy tr~n hai cMi than C, Z khOng ph\l thu¢c vao s1,1 bi~n dOng Clla
ph\! tai, can di~n ap lay tr~n hai ch6'i than A, C thay ddi theo ph\! taL
~-~+~-~~-~+uu-~ (1~1~
Khi dong han tAng, phan ung phtin ung tang lam cho di~n ap V AC giam xu6ng. Khi
'. ng~n m!,lch, tU th6ng ¢pl1 tang nhanh va. Ion hOn ttl thOng dQc ¢d' di~n ap V AZ ngtlqc
chi~u voi di~n ap U zc va di~n ap V AC = 0

U AC = Cn(¢n - ¢pu) = Cd¢d - IRu =0 (10-16)

2. Ngnlln ban mill cbien dung b(i cbinb lun

81,f phat tri~n Clla kI thu~t ban dAn cOng sulit lOn dA dua ra nhi~u ung d\1ng cua
. no trong ngu6n hAn mot chi~, Ngu6n hAn m¢t chieu dung b¢ chinh htu cd nhung uu
vi~t sau dAy so vbi may phAt han mot chieu :

- Chi ti~u nAng luc;Jng cao

- Khong CO" phlin q1:18Y
- Hi~u sUlit. caD, chi phi v$n ha.nh, bAa du(Jng vA saa chua tMp.
Ngu6n hAn m¢t chieu dung b¢ chinh luu g6m hai bO ph$n chinh : may bH!n ap ban
vA b¢ chlnh luu. N gu6n hAn m¢.t chieu dung hi) chinh htu dUQc chI! t~ thAnh cae la~i
nhu trful sd d6 phAn 10(li a hinh 10-11.

/ " ~~
----------=
Ch Ch Khong C6
Dung Dung
m¢t ba di~u dieu
x~len di6t
ph. ph. khi~n khi~n

Hiob 10-11. Cae l~i ngu~n bAn dien mOt chifu dung bO ehinh hru.

127
 eK
Sa
---1 Y v +
BAli ---. CL

I 1l if II

eM

Minh 10-12. Sd 116 kh6i bO chlnh hill him co di6.L khien BAY - 500.
BAH - Bien dp hdn ba pha ,. CL - Khr5i chlllh lliu hlnll lia 6 pha co di~1,j khitn ;
'. CK - Cu(jn khdng fpc.

Ma:y nilm ga:n dAy,

---i .BAit ,..w .+ nhi@u nuCJc thU:bng chI!

_IUDX
t
r "" I tf}.Ongu6n han h6 Quang
m¢t chi~u vf}.n na.ng. Do
IS. ngu6n han mQt chi@u
1 .
dung b¢ chfnh luu cd
di~u khi~n d~ tf}.O ra he)
if T)( ,
KN d(\c tinh ngohl phu hQp
v(Ji co. ba ch~ dO han h6
I Quang: bAng tay, t\l' dOng
k-.rs· vA ban tlj dOng. Sa d6
kh6i cua ngu6n hAn mOt
I lUi,\. chi~u dung be) chlnh luu
- IrDF ~ if ifC cO di~u khi~n B.z:lY - 500
dUQc bi~u di~n tren
J~l 111<'4 hlnh 10-12.
D~ t~o ra hQ d~c dnh
Hlnh 10-13 Sd d6 kh6i m;lch di6.L kh!en CUB. BW _ 51)0. ngmli d6c dung cho ch€
d¢ hAn he'S Quang bang
tay, trong m$ch di@u khi~n kh6) chlnh h:ru co m~ch phan h6i Am dong di~n COD dung
cho ch~ d¢ han h6 Quang tv: dQng c6 fflf}.ch phAn h6i Am di~n lip.
Sa d6 kh6i cua m~ch di@u khi~n chinh h:ru dt!Qc bi~u di~n tr~n hlnh 10-13.

Trang m~ di~u khi~n cd cAe khAu : kh6i ngu6n c1lp KN cho m~ch di~u khi~n,
khdu d6ng pha KDF, kM.u khu~ch d~i dn hi~u dliu vao KKD, khllu so sanh va t~o thai
di~m phAt xung KSS, khllu tQ,o xung di~u khi~n KTX, va kbAu khulkh d~i xung KKDX.

128
 So d6 nguy@n H m$ch l\tc cua b¢ chlnh luu B,IJ;Y - 500 d1.iQc bi~u dilin tr~n
hlnh 10-14.

SAil
.If Th1

'ff Tnl
"+
IA * ~
.
:t:J
S
Is
--;:
\ <KCB.
Tn,
...!2.!S....

2 A Th•.
Ie • p--
• .'
~ .. B
c
Tn<
Th'

FilA FIID
Hlnh 10-14. Sd d6 nguytn Ii Ill.!)ch h,!c B,l:tY - 500.
Ml;lch l\lc bao g6m mOt mQy bi€n tip h~n BAH, cu¢n khting cAn bling CKCB, b¢ chinh
11.iu g6m 6 thyristor Thl + Th6, cuOn khting IQc CK, v~ shunt Rsh ' SCI d6 nguy@n If
mliJ,ch dil1u khi~n cua B,IJ;Y - 500 d1.iI;lC bi~u di~n tr~n hlnh 10-15. (vE!i cho pha A)

'.
+
C • Re ~
1,
f
DOl.'
R, R5 V03 ><-R,~ R'2
VR I>;) C3
~0013 ·.lRII
~DO'.2 .11
- Vo,J ,/ T,
R6 L- 1 R'3
R2 I R,
*
8 Rg
R3 VR2C,·

Tit FHA
TitFHO
R7
f'V02
VO, L, RI4

.
-L ~ '\
.
. --.
HJhh 10-15. Srj d6 ~n Ii ~ch diru khi~ B,l:tY - 500.

KhAu d6ng pha IA' mOt bil1n tip d6ng' phs rnA phia thd' clip cd 6 cuOn dAy. D(!, dil1u
khi(!'n cho m6i phil, tin hi(lu d6ng pha h1y II hai pha nhu sau :

Di~n tip pha A B C A B' C'

Di~n tip d6ng pha c6 oc b8 Cb ac bo

KhAu t6ng hQp tin hi~u vA khu~ch dlili tin hieu d«u vila dung khul1ch d~ thu~t totin
K553Y,IJ; lA. KhAu so sAnh vA tlilo thbi di~m pMt xung dung trigtl R-S d1.iQc du thAnh
ttl hai ph«n to' vA - DAD dung vi mlilch DD1:1 v~ DD1.2.
KhAu sila xung dung vi ~ DD1.3, cOn khAu khulkh dIP xung IA transistor Tl.
9 TBElOT -A 129
 §10.3. MAy HAN HO QUANG Til DONG
VtJi 8t,l' phat tridn cua kl ngM, gia cOng sAt tMp bAng phudng phap hAn, d~c bi~t Iii
trong ngimh cOng nghi~p ch~ tf}.O tAu bi€n, may bay, may keo V.v ... v(i:i cOng ngh¢ hAn
tay co nhi~u nhl1QC di~m :
- NAng 8U!t th!p, gia thAnh coo,
- ChA:t hlgng m6i hAn khong dn dtnh, phl,l thul)c VBo toy ngM vA di~u ki~n lam vi~c
cua cOng nhAn.
- T6n hao que han Usn.
Vbi cOng ngh¢ hAn h6 quang tt,l' dQng, nhftng nhllQ'c di~m tr~n se dl1gc khAc ph~c.
Tuy nhi~n, dAm baa cho ngQn Iua h6 quang chay 6n d~nh, bAa v~ m6i hAn kh6ng bi
khOng kh! xAm tht,l'c lA v!in d~ khOng dan gian. D~ giAi quy~t v!in d~ do, hil~n nay
thl10ng dung hai phuong phap :
- him h6 quang t\1 dong dum 16"p trg dung
- hAn h6 quang tt,l' dOng trong khf baa v~.
Hlnh dang t6ng th€ cua may hAn h6 quang tl,t d¢ng A,IJ;e - lOOOT dl1Qc hi€u di~n
tr~n blhh 10-16.

'.

Hloh 16-16. M~ han hO quang 11,1 dQng AJJ.C- IOOOT.

1- Xe 11,1' MilA; 2 - Dliu hall I¥ d¢ng;' 3 - Xd ngllng; 4 - BdTrg dilw khiln ; 5 - Co edu quay.

Tr~n mAy hAn co hai M truy~n dQng ri~ng bi~t :

- H~ truy~n dQng t~ dQng dity di~n e~e vila vilng hAn.
- H~ truy~n dQng di ehuy€n xe hAn
Trang quA trlnh lAm vi~c, mAy hAn dam bAo cAe thao tAc han : m6i h6 quang, duy
trl ngQn lua hIS quang ehAy 6n djnh -trong quA trlnh hAn, da:y di~n e~e vAo vung
hAn, di ehuy€n xe hAn, quay d4u han, ea:p eha:t tTt:;l dung vAa vung hAn v.v ...

130
 H~ truyAn dOng tdn mAy him h6 quang t\1 d(lng y~u cliu di~u chinh t6c d¢ l!m, ph~m
vi dit1u chinh t6c d¢ Wi 0 = 10 : l.
Sa d4 kh61 cda hO troyAn dOng t\1 dOng <My di~n c\1c vAo viIng hAn duc;fC bi~u dil!n
t~n hlnh 10-17.

/Ie ~ T
JJ
Kf
I

11
UTr
.....b-." KJ

~h;: Ji,v~
1<:,1,:€l

XI XJ 1fT
----0 -,. ,. ,.
'. I~--r-----,

Hlob 10-17. Sd dO kh6i he lruyen dOng d4y dien qlc vAo vung Mo.

Di~u chinh t6c d¢ dd:y di~n c\1c vAo vilng hAn nhb: b(l bit1n d6i dung thyristor. Thay
dlH chMu quay cua dOng CO M bA.ng hal cOngtActo K} vA Kz. H~ th6ng 00 hal ch« d¢
lAm vililc : cht1 d(l lAm vi~ t\1 d(lng TD vA hi~u chinh HC. ·Thay d6i hai ch« d¢ bA.ng
chuyln m~ch CM. .

1. H~ Iruyen d~ng djeb di~n eye dung m6y ph6t - d~ng eO (F-D)
Trl!n hlnh 10-18 IA b$ truyt1n dOng dd:y diOn c1,l'c vAo vung hAn cua mAy hAn h6
quang t1,l' dOng dung M F-D. DOng CO Dl truyl!n dOng quay C$.p con IAn dd:y di~n c1,l'c
vAo vilng hAn duqc clIp ngu6n tu mAy phAt mOt chiAu dl)c bi$t F.
MAy phAt mOt chit1u cd hai cu(ln klch tu KTF 1 vA KTF2. Sdc tu dOng sinh ra
trong hai cu(ln k{ch tu ngu'c;fc chil!u nhau. So d6 dUQc thit1t k« sao cho trong ch« d(l
lAm vi~c dn djnh sdc tu dOng trong cu¢n KTF2 Ibn bon sdc tu dOng sinh ra trong
cu¢n KTFl. Khi chua mdi h6 quang, til: thOng sinh ra trong cu¢n KTF2 Ibn nh.!lt
dOng co quay nhanh thea chil!u dua di$n c1,l'c xu6ng dl m6i h6 quang. Oi~u chinh
t6c d¢ dich di~n c1,l'c bA.ng chi«t Ap R. Khi bAt d4u hAn, b.!lm nut me, mAy -M\
cOngtdcto dOng 11,l'C KC dong ngu6n c.!lp cho mAy bi«n Ap hAn. N«u truck khi Mm
nut "Mft. di~n c1,l'c da. chQ,m vAo chi U«t. dOng co D sli quay thea chil!u nAng di~n
c\1c. ngc;m lua h6 quang phAt sinh. Do 8\1 khu tu cda cu¢n KTF2, dOng co d6i chil!u
quay dd:y di~n c1,l'c vAo vilng hAn. Khi mu6n dung mAy, lIn nut Mm dung Dl r6i D2.

131
 · ~

J{{

zeC

MZ

lu /IA!
,

'.

IIlnh 10-18. H~ truy~n dOI1: djch dien Cl,lc dung he F-D.

2. H~ truyl!n d'(Ing dieh dien elle dung M bO bitn doi thyristor - dOng eO (T-D)
He' truy~n de.n,g t1,1' dQng di~u chlnh t6c dQ da:y di~n c1,i'c voo rung- hl\n cbt«;1c dung
trong may him t\i' dQng vI\. ban t\1 dQng. Di~u chlnh t6c de) dQng cO bAng each thay d6i
gdc mll cu.a -thyristor. Djch pbs dn, hi~ di~u khi6n du:a vl\o c\i'c dil1u khign cha hai
thyristor BVl, BV2 d1icic t~~ 'thimn bhng"cAe ph4n til Ra, VT2 v'I\' 'C1." Be) 'tl?Ol ngullng
m<l IA \lT3, \lT4. Coo ale pMn III C1, VT2, R3,R7, RB ~ '" mQt m¢> c!!u. CVc g6c B v~
Cf/.c. pMt E -eUa transistor VTa dUQc nri Wo dubng chW rua: ~u &S. Khi t1,1 Cl duQC ~p
di~n, di~n ap phA.n b6 t~n cAe vai c4u ph&i. sao cho thl1'--c1JC phat E cila. VT3 dUdng
han Ul,€ c1/.c g6c B. Transistor VT3 khda. C4u duQC ~ klf sao cho khi Cl ~p d€n di~n
"p iN thl VT3thOng ; dbng IcE clla \ITa lAm .;ho vT4 I/lOng. Di! cho bQ ~ nguang l~
~c tin, c$y cdn du:a ~n ap duang vl\o.cf/.c g6c B cUa ~4 qua, ~n tra RB, Khi VT3 thOng,
t\l Cl ph6ng.q~ VT3, VT4 lAm ella VT5 thOng. CuQn sa c«p cUa bi€n lip xung T cO dong
chAy qua, ~ phlit xung dllong di~u khign rna, thyristor VS! vI\. V~2.
Dg t~o ra si,t tuyl1'n dnh giua t6c dO quay cda dQng co vI\. dn hi~u dl)t, trong mli\ch
dA- thiitt kit dg cho t\l Cl n~p thea ngu6n dong vI\. di(jn lip n~p tr(!n t\l 11\. tuy€n dnh.
T\l Cl du~c n~p qua 1 phin tu phi tuyitn vr2. Di~n ap USE cua VT2 dn djnh bhng
di6t dn lip VD2. ,Thbi gian nliLP Cl thay d6i bhng VT! vI\. VT2. Vrl, VT2 da:u chung
~mita qua R3.

132
'.
%f-2
)

lfinb 10-19. Sd 136 di6J chinh t6c 130 dOng CXl djch dien C\IC dung thyristor.

Di~n ap di~u khil1'n bl\ng :

-Udk = U d - U pH .
Ud - di(!n ap d~t di~u chinh bAng R1. ',-
U FH - di(;n tip p~t\n h6i lim di~n tip' 'qa. dQng CO Illy'tiL,"R9.
Trang so d6 cung cd tInh d~n m~ch pbAn h6i Am di(;n Ap M quang qua.- 4i(!n tra R
vA RPl.

133
 ChlEUlIg 11

HAN TI€p XUC

§11.1. KHAI NI~M CHUNG

HAn til1p xuc la. pht1dng pMp han lQi d\lng hi~u ung nhi~t cue. dong di~n chAy qua dil!m
tidp xuc giua. hai tAm kim lo~ d~ ~o ra nhi~t h.1<;lng dlnh hai tAm kim lo~ vlli nhau ;
Cd be. IOl(li M.D til1p xu.c di~n blnb :
1. Hi\n di~m : D~ M.D cae ta:m mong, dung nhi~u t.rong cfmg nghi~p d6ng tAu, chl1
tl(lO may bay v.v ...
2. HAn n6i : D~ n6i cAe 6ng vA cae thanh kim lo~.
3. HAn dubng : D~ hAn cae ~o~ thilng chuB..
T~n hlnh 11-1 gilli thi~u Mt ca:u cue. m¢t may M.D n6i.
TT~n blnb 11-2 gilli thi~u kA't ca:u cua m¢t may hAn di~m.
Tt~n hlnh 11-3 gilli thi~u k4!t cAu cua mOt may M.D dubng.

'.

Hlob 11-1. K6 du dIa mAy him n6i Blob 11-1. Ko!!t diu cUll mAy him diem
1- ThIJn~j 2- Biln!\?h/Jn; 3- Gidd4~nqtc duoi;
1 - Bib, dp hOn .. 2 - Thiln ~ ,. 3 - 81m tnlC1II{10 /lJc
4 -Gid d" die" 'In: rrtn j j - Mby "tin /chI; ,
~p j 4 - GidMcd d,7Ih; 5, 6- CocDIl. tp; 7 -8¢t(IQ
6- B~di'tu ch(nh IlIOigiOlll chu /c}'hdn;
II« ~p /chl TlLn .. 8 -Co ,!Ill t(lO lHI6c cdc diem Iuh
7 - KhWl8 may; 8 - VOlI difn Ichl j 9 - Apt6m.dL

134
'.

Hlnh 11-3. Ktt clu cUB. mot may him dllilng

1- Thlin mdy; 2 - Bt)di!u chlnhchu Idhan;3 - [)¢ngcu.- 4 - 8i£ndpMn: 5 - dprllmdl':6 - Ph~llch~Dnu6c; 7 - Gw

Die"
d4 d~n cllc-duoi; 8 - ellc duoi .- 9 - qtc uln,- 10 - Helhl1ngkhJ nbl tjV Ille tp.- 11 - He
rhlJngdilu /chit" file ~p.
Cae y~u diu kJ thut),t ddi voi ngu;'n Mn titp xuc :
- Ngu6n di~n dJ:p : 380V ; 50Hz.
- Di~n 6.p tht1 cAp khOng tAi Ibn nhAt cho phep 36V ; dil)n lip thA:p nhAt khOng be
han 1,BV.
- Cd kM. nAng di~u chlnh dUQc dbng hAn.

§11.2. H~ THONG OIEU KHIEN MAy HAN TIEP XUC

Chu kl hEm ella mAy hAn tiA'p xuc dt nglin. Chl1t lUQng ella m6i hAn phl,l thu¢c
vila vi~c ch(;m dllng' eM' dO hAn. Di~u d6 phM yau cd.u dA'n cAe thiA't bi dil1u khi~n
mAy M.D :
- Dllm b!\o mllc tV d¢ng b6a cao nMt
- QuAn dnh nh6
- DO nhlilY caD
- D¢ tin c$.y caa.
H~ th6ng di~u khi~n cAe quA trlnh d6ng ngu6n hAn, diAu chinh dbng di~n hlln, cl1t
dbng di~n hAn, diAu chinh tht1 t'1,1 vA thbi gian tung thao tAc ella m¢t chu ky han, di~u
ehlnh thOi gian eho dbng di~n hAn ehl;lY qua hai chi tit1t, di~u ehinh t6c d¢_ quay ella
135
 cam khi tht,t:c hi~n hAn du~ng nhi~u dil!'m, di chuyl!'n b~n ~ 6ng trong m~y h~n n6i,
di~u chlnh It,t:c ep coc di~n cl,tc v.v ...
Trang cac may h~n di~m thu~ng dung cac thi~t bi di~u khi~n 1 pha : B¢ di~u chlnh
tMi gian 1 chu ki h~n, b¢ dong cAt ngu6n, cang lAc to ~ung thyristor (hlnh 11-4).

*
Tid rhi Rf KJ
Iff

~
,fZ

=i= Cf '" L V~ ~ 1/2 K1

-"
If

- '''' ~
,, &/X
&/ff

'. ffinh 11-4. C!'mglActo dung thyristor ella ~y hiln.

Xung di~u khilfn tu BAX. vai tl1n s6 f = 100Hz dua vao c"t,ic di~u khilfn cUa hai
thyristor Thl v~ Th2 ... MQt trong hai ·thyristor se rna khi th~ coo an6t" duong hon th~
cua caUSt.
Rl, e1, R2 l~ m~ch baa vi'[! cho coc thyristor.

136
 PHAN IV

TRANG BI.DIEN . nJ'

. - DIEN
cAc MAy NEN, BdM, QUI:\T

May nen, bam, qU(l.t 11\ nhftng may ra:t phd bi€n, dUQc BU: d\mg ra:t ~ng rai trong
mqi ngimh cOng nghi~p cO-ng nhl1 trong dbi seing himg ng!\y.
Trang dlli seing h~ng ng!\y, chung ph\l-C V\l lAm mat, thOng thming, ctlp nude, ch(l.y'
tu l~nh, may di~u hoa nhi~t dQ ...

Trang cOng nghi~p, chung ph\lc V\l- cho thOng gid, thoat kh6i, thil.i khI thAi, clip nut'k
vA thai nuac ~hAi... d(!' bAa v~ mOi t:n:tllng. Ho~t dQng cUB bam, qU(lt, may nen trong
'. cong nghi~p Anh huang 16n d€n cA dAy chuyt1n sAn xullt, d€n qua trlnh di~u khit$n, d€n
nAng 8ulft may vii. gia tMnh sAn pMm.

Chuong 12
MAy BOM

. §12.1. KHAI NleM CHUNG

Bam Ie. may thuy 11,1c dung d~ hut vA dlty cha:t 16ng tu Dei nAy dl1n Qoi khlk. Cha:t
16ng djch chuyt$n trong dU'bng 6ng n~n bam phAi tang ap suilt chllt 16ng 0 dl1u dUbng
6ng dt$ thAng trO l~c tr~n dU'bng 6ng vA thAng hi~u lip suflt 0 2 diu dubng 6ng. NAng
iI.1't;Jng bam dip cho cha:t 16ng la:y til: dt;.ng co di~n hOi}c til: cAc ngu6n dt;.ng 11,1c khlic
(mAy n6, mAy hoi nuac, .. )
- Dit1u ki~n lAm vi~c cua bam ra:t khAc nhau (trong nM., ngoAi trbi, dQ ({m, nhi~t
dQ v.v .. ,) V!\ bam phAi chju dUQc dnh chAt Ii, hoa cua cha:t 16ng ·dln v~n chuy~n.

1. PhAn lo~i

PhAn l~i bam co nhit1u each.

a) Thea nguyl!n [{ lam vit!c hay cach cdp ndng luqng, cd 2 IOl;li bam:
- Bam th~ dch : bam lol;li nAy khi lAm vi~c thl th~ deb khOng gian lAm vi~c thay
d6i nhc- chu~n dt;.ng tjnh ti~n cua pittOng (Ix1m pittOng) hay nhc- chuy~n dOng quay

137
c~a,rotor (bam rotor). K@"t quA, th~ nang vI\. ap sua:t cha:t 16ng tang l~n nghia II\. bam
cung dlp ap nAng cho chllt long.
- Bam dQng hc;JC : Trong bam IOfiLi nl\.y, chilt long dUQc cung ca:p dQng nang til' bam
vb. ap SUItt tAng l~n. Chilt 16ng qua oom, thu d.ttQ'c dOng h1Qng nha va d~p cua cac canh
qu~t (bam ly tAm, bam httling trvc) ho~c nha ma sat Clla tac nhAn lAm vi~c (oom xoay
16c, bam tia, bam cUn dOng, bam vlt xoiin, oom Svc khi), ho~c nbC tac dVng cue ·tru:bng
di~n tu (oom di~n tit) hay cac trttang hlc khac.

b) Phdn IO,!-i theo ctfu t'!-o.

- Bam canh qu~t. Trong l~i nay, b<1m ly tAm chi~m da 86 vA thttbng ~p nha:t.
(bam nttlic)
- Bam pittong (bam nttlic, bam d!u)
- Bam rotor (bam d!u, hOa chAt, bun ... )
Thu¢c lo~i nAy cd bam Mnh rAng, bam canh trttQt (Ia gf}.t) ...
NgoAi re, con cd cac lo~i d~ bi(!t nhu: bam ml\.ng cach (bam xAng trong OtO), bam
phun tie (t~o chan khOng trong cac bam !lin nhA may nhi~t di~n) ...

2. So dO elie phlln tli cu. mOt M tMng born

Cac ph4n tll Cd bAn c~a m¢t M th6ng bam nhU: hlnh 12-l.
Bam hut chilt 16ng tit b~ hut 4 qua
dog hut 5 vA dliy chAt long qua 6ng
da:y 8 vAo M chlla 9.
8
3. Clie thOng ,6 cO bim cu. born
If 1
a) Cl)t r1p H (hey ap 9Ua:t bam). Dd
It lU:Qng tAng nAng lu:qn.g ri~ng cho
~Qt dan ~ tr9ng lU:Q'ng cua cMt long
cM.y qua oom (til' mi~ng hut d@"n mi~ng
dgy c~e ,bam).
CQt ap H thubng dUQc dnh b~ng
met c(lt cha:t 16ng (hay. met cOt nuc'Jc)
h~c dnh ddi ra ap sua:t cua bam
Hlnh 12-1. So d6 mot he th6ng bam.
1- D¢ngco leto born (d¢rtgcudi#n, mdynd... ); 2- Bum;
p = yH = pgH (12-1)
3 -Ll£oi ehiJn ,do:: liJp 0 dltiI. dng hIlL mn trong ll£oi chAn rdo:: trong dd )' - 18. tr9ng lUQng ri~ng
thl£tmge6 Vall mOl ehilu 11.1 eMt lOngehl e6 rht Ill" ngoa; bI I!w
cua cha:t long duc;lC bam (N/m 3 )
v<lo 6nghw .. 4- Bl hW; 5 - 6nghUt; 6- V(.IfI6ngJlw;
7 - Villi 6ngtMy; 8 - 6ngddy; 9-Bl chUa; 10- Van v.:\dldmg p - Kh6i lUQng ri~ng chAt long
6ngpMn phdi wi noi tiiu dilng; 11 - Chbn khlJnglrL /Jp (} dltiI. (kg/m')
v<lo bum, do tip sudt eMIr. khlJng do bum tflO Ttl rrongchdlldng;
g - gia t6c trQng trubng (9,81 m/s 2)
12 -Ap IrL Mp 0 dltiI. ra eiltJ bom, do tip sudt du eiltJ eltdt Idngra
kMibum. COt ap H ella bCfTll dung d~ khAc phl,lc :
- dO cMnh ml,i"c cha:t long giua b~ chlla vI\. M hut
Hh+Hd , [m]

138
 - d" l~ch ap suit t~i 2 m~t thoang a M hut (PI) v~ be chua (P2)
P:z - PI P2 -PI
y Fg , [m)

- trc'J h,te thuy Iv:c (USn tMt nang lUQng dan vi.) trong 6ng hUt (Lhh) vit 6ng lUty <Lhd)
. vi-vi
- de) eMnh ap sullt dOng h9C (dQng nAng) giua 2 m$.t thoang 2g

P2-PI vi-vi
H ~ (H + Hh d) + + Lhh + Lhd + 2 (12-2)
Fg g
Trl:! lv:e thuy h,te trong 6ng hut v~ 6ng dl1y dnh theo cae eOng thue

~ Ahlh
Lhh ~ 2g (ct;;- + L'h) (12-3)

~ l.,Id
Lhd ~ 2g (d, + L'd) (12-4)

trong do : v h' vd - v$n t6e chllt lOng trong 6ng hut v~ 6ng dtiy (m/s) ;
Ah' Ad - h~ s6 tro h,te ma sat trong 6ng hut vA 6ng dl1y.
'. lh' Id' dh' dd - cae ehi~u di'ii v~ dubng kfnh 6ng hut v~ 6ng dtiy (m).
U h, U d - t6ng M s6 tra h,te el.le bQ trong 6ng hut vA 6ng dgy.
b) Luu lutmg (ndng Budt). born. Do l~ th€ deh chit long do bom eung ctlp vito 6ng
dliy trong mOt don vi thbi gian.
Luu luqng Q do bAng m 3/s, I/s, m3 !b ...
c) CtJng BU6.t born (P hay N)
Trang mOt t6 may bam, cAn ph!n bi~t 3 lo~ cOng suit.
- COng sullt l~m viec N j (cOng sullt buu Ich) l~ eOng dl1 dl1a mOt lUl;1ng Q eMt lang
ll!Jn dO cao H trong mOt don vi thbi gi¥- (8)
N, ~ yQH.IO-' , [kW) (12-5)
trong do , y [N/m'), Q [m'/s), H [mJ.
- COng su«t t{li tr1,lc bom N (tbubng ghi t~n ohAn bam). COng sullt n~y thubng Ian
hOn N j vi co t6n hao ma sAt.
- COng sullt dOng co k~o bam (Ndd' COng swlt n!y thubng IOn hOn N d€ bu hi~u
sullt truy~n dOng giua dOng co v~ bom, ngo~i ra ebn dl,t phbng qua tAi Mt thubng.

N ~ k~ ~ kyQH .10-', [kWj (12-6)

de 'lId 'ltllld

trong do : k - M s6 dv: phbng

eOng su«t bam dubi 2kW , lAy k ~ 1,50
2 + 5kW , I«y k ~ 1,50 + 1,25
5 + 50kW, I(y k ~ 1,25 + 1,15
50 + 100kW, l«y k ~ 1,15 + 1,08

139
 COng sullt bom trlln 100kW Illy k = 1,05
cllug co tM' Illy M s6 d1,1 phbng
khi Q < 100m3/h thl k = 1,2 + 1,3
Q > 100 m'Jh thi k ~ 1,1 + 1,15
'ltd - hi~u sullt bQ truy~n. VOi b¢ truy~n dai (cu-roa)' thl 'ltd < 1. COn khi dOng ca
n6i tr1,1c ti~p vOi bom thl 'ltd"" 1
Chll j : d cOng thdc (12":'5), n~u y dnh b~ng kG/m 3 thl
yQH
N; ~ 102 [kW] (12-7)
yQH
ho~c N; ~
leV, HP, mA 11,1c1 (12-8)
75
d) Hi~ su& bam ('lb) III t1 s6 giua cOng sullt huu Ich N j 'va oong sm1t b,ri tI"l,lC 1xnn N.
N;
'lb = N (12-9)

Hi~u sullt bam g6m 3 tM.nh phlln

'lb = 'lq'lH'lm (12-10)
'. trong do : 'lQ - hi~u sullt htu hiQng (hay hi~u sullt th~ dch) do t6n th1l:t h1u htq:ng
vi rb rL
'lH - hi~u sullt thuy hIe (hay hi~u sm1t cOt Ap) do bin thlit cQt Ap vl ma
sAt trong nQi bQ bam
'lm - hi~u S\lllt 00 khl do tdu thllt vI ma sAt giua cae bO ph~ eo kh{ (6
bi, g6i tI"l,lc ... ) v!\ M m~t ngoAi Clla gu6ng dOng (bAnh xe 'cOng tAc) vtri chllt
long (bam ly tAm).

4. D6c tinh cus hom

d m1,lC n!\y ta xem xet d~c dnh bam nhu mQt d6i tttq:ng m!\ dQng co di~n phlli truy~n
dQng. Qua do, thlly nhung dAp 1lng mtl dOng co ph!\i cO kbi keo rom. Bom c6 rllt nhil!u
ki~u, lo~i n€!n ta chi khAo sat nhling lo~ di@'n hlnh, phd bi~n nhllt.
a) Bom li Uim
Bam Ii ta.m IA l~i bam dQng hQc, c6 cAnh qu~t. N6 dUQc sll d1,lnk rllt r¢ng rai va.
dUQc keo blng dQng co di~n. Bam Ii ta.m phd bi~n vl n6 bom d'uq:c nhi~u lol;li chllt lOng
khac nhau (nullc l~nh, nuOc nong, axit, ki~m, dllu, bun ... ), giAi luu IUQng rQng (tit vai
l/ph d~n vAi m 3/s), <=cit Ap kem hon pittOng nhttng du dAp 1lug trong rift nhil!u Hnh v1,1c
sAn xullt (tit duOi 1m d€n cO 1000 m~O, tuang 1lng ap 'sullt 100 at), cI1u t/ilO don giAn,
gQn, chAc chAn vA reo
Bam Ii ta.m (hlnh 12-2) g6m v6 bom 1 c6 bi~n df;lng tr6n 6c, tr1,lc 4, gu6ng dQng
(bAnh xe oong tAc) 3 c6 gAn cAc cAnh cong 7, mi~ng hut 8 vA mi~ng da':y 9.
TruOc khi ch~y bom Ii ta.m, phAi m6i nuOc qua 6ng 10 d@' bu6ng trOn 6c, 6ng hut
5 chda dliy nu6'c (lue na.y xu pAp 11 phla tran lu{:li chAn 6 d6ng l~i. do Ap sullt cOt nu{:lc
trong 6ng hut 5). Khi dQng CO keo bam quay, gudng dOng cO cAc cAnh cong ga.y ra 11,1C

140

'.
Hlnb 12- 2. Sd d6 du t~o bdm Ii tam.
lam vi~ eoa bom n@:n cOD gQi Iii di}e dnh lAm
dubng d~e dnh bam li tAm.
N~n xel dl)c tinh, N(Q) ta IMy : c<>ng suJ!1 N
cd tti 56 C\le ti«u khi htu luqng blng O. Lue nAy
d~ng Cd lruyln d~gDjll mAy dAdAng: Do "y, dQng
tI\c hqp Ii khi ma mAy IA 'kh6a van 1 ~n 6~g d.l!y
(hlnh 12~ 1) '~ cho Q'~ O. 'Sau inQI Iia,
hal phdl
Ihl mhan .g..y~' tr6nh bam Vi> c!;4t i6ng biquA'
n6ng dd cOUg su4t dQng CCJ chuyd'ii hoAn-.toAn: tbAnh
Hlob 12-4. Sd d6 bdm pittong.
Ii tdm liim eh21t lOng trong e6e
rAnh bi n~n va. dlty ra v~ phia
duOi e6e clnh eong viio bu6ng
trOn 6e.
Do di~n tIeh m~t edt bu6ng
tr{)n 6e tAng dlin n~n luu t6e chAt
long giam dAn vii mOt phAn dOng
nAng eua eh21t long bi{!n thilnh ap
nAng, d6n chAt long vila 6ng dliy
NhuQe di~m eua bom Ii tAm
Iii khOng cd kha nAng hut nutle
hie ban d4u (phai m6i) va luu
luQng Q ph\! thlli/e COt ap H
Li thuy~t vii th~e nghi~m eho
thliy : khi t6e dO quay n eua
belm gill nguyAn thl cOt 6p H,
eOng su21t N vii hi~u suAt 7l la
hilm s6 eoa ll1u 'h1Qn~ Q. Quan
M H ~ H(Q), N ~ N(Q) v'
7l = 7l(Q) gqi lil cae ~e dnh ri6ng
ella bom. Dubng cong H = H(Q)
ho~e Q = Q(H) eho bi€t khA nAng
vi~e eua bOrn. Hlnh 12-3 eho cae d~ng
H
Ii
'I
7m;"
D'~~----------~q
Hlob 12-3. DUOng dl;ic tinh bam Ii tam.
nhi~t ntmg. Hon nua, luc ma m6y,
dbng dOng Cd l~i lfln n@:n Q :F- 0 Be
lam dbng khbi dQng qu6 lfIn cO th~ gdy
nguy hil1m cho dQng cO di~n.
b) Bom pitt6n.g
Bdm pittOng la lo~i bom thl!' tIeh
vfli nguy@:n II lAm vi~c ddn giAn (hlnh
12-4).
141
 Khi dOng cO quay quanh trl,lc 0, keo theo M thdng bi~n - maniven 3, 4 vA chuyt1'n
dOng quay bi@'n thAnh chuy~n d~ng tjnh til1n qua ll;li cua pittong 2 trong xi ll;lnh 1 vtJi
hanh trlnh S = 2R (R lil chi~u dM maniven). Hai vi trI gitJi h~n hilnh trlnh cua pittOng
Al vA ~ tuong ll'ng vtJi 2 di~m ch@'t C I vA C2 . Khi pittOng dich sang tnU thl th~ tIeb
bu6ng lam vi~c 5 tAng l~n, Ap Built tuy~t ddi cha:t long trong xi lanh giam nho han Ap
sullt tr~n mf).t thoAng b~ hut. Luc do van da:y 7 dong II;J;i, van hut 6 bi dliy rna ra vil
chilt long qua dng hut vAo xi lanh. Do Ia giai do~n hut. Khi pittOng dich sang phru thl
tM" dch budng Iilm vi~c giAm di, ap 8ulit chllt long trong xi lanh tAng cae. Luc nily
van hut 6 bi dong l~i, van dliy 7 bi da':y md ra vil chlit long tu xi lanh ddn vAo dng
da':y. Do lA giai do~n da':y.
Hai giai do~n htlt vil da':y tl;lo tMnh m¢t chu k.l:
lilm vi~ ella bam. Cae ebu kl Mn tJ,IC ndi ti€p Mau. '1
Qua cach lam vit')lc cua born pittong, ta tMy: Q
- dng hut luOn ngan each vtJi dng dlly II 1-7L-.--:;>,~~
- chuy~n dOng cua cha:t long kbOng d~u, luu tl
lu~ng bj dao d/)ng vA h!1u nhu khOng phv. thu~c "
vaQ Ap sullt bam).
- Ap suM bdm (c¢t Ap H) cd tht1' rilt cao (tuong
ung vtJi dQ Mn bdm vA cOng sulit d¢ng CCI keo b<1m..
'.
Vdi cung luu lu"ng nhu nhau thl bdm pittOng II
cdng k~nh vA kh6 chl1 t~o (kin, khit) han so vtJi
bOrn Iy tAm. Do v~y, d: vung Ap 8Ua:t thllp vA trung IDnh 12-5. OlKlng ~ tlnh b::m pnatlg.
blnh ngub'i ta. It dung' bam pittong, nhung a vung
Ap 8uilt cae va. rllt cao (tr~n 200 at) thl hi~n 41, bam pittOng chil1m uu thl1 tuyt;!t ddi.
(nhu trong h~ truy~n dOng bAng dliu, trong voi phun nhi~n li~u dQng cO di~zen, trang
h(! thuy I~c di~u khign tr@n may bay ... )
Cac d:;1.c dnh cua bam pittOng cd ~ng nhu hlnh 12-5. TU dAy. ta thlly rAng, vtJi
cung mot c¢t Ap H, luu IUQng bam khae nhau thl cOng 8ullt bam, do d6 cOng sulit dOng
co ciing khac nhau. Dl;kc dit1'm nd'i b$t cda bam pittong IA luu IUQng bi dao dong.
Xet s\1 bi@'n thi&. dao dQng nAy. Nl1u pittong cd difn dch F, tl1lC °(keo hOi dOng
Cd) co tdc d¢ n(vg/ph} (hlnh 12-4) thl luu luqn.g If thuyt1t trung blnh IA

02-11)

Th\1C t@', luu lu~ng th\1C nhO han vi nhi~u nguy@n nhAn : xi lanh va pittOng khOng
khlt, cac van d6ng md: ch~m, IQt khf vao xi lanh ... Do v$.y luu IUQng th\1e tl1 trung binh
se la :
Qb = ~b QLT 02-12)
vtJi 'Ib Iil hit;!u Built luu iuc;mg bam
Thub'ng llb = 0,94 + 0,99 ddi vtJi bam ItJn c6 ¢pinong > 150 mm
llb = 0,85 + 0,90 nhO ¢pittOng < 150 mm
Nt1u vl\ln Mc tuc thb'i cUa pittong IA u (hlnh 12-4) thl htu lUQng We thbi cUa bam Ia
Qtt = Fu (12-13)

142
 Tinh g6c tn: di~m gidi h~n AI' sau thai gian t, maniven quay g6c a == wt (w la t6c
d~ gdc d¢ng co) tuong U'ng v{Ji bi~n quay gOe {J. Ta co :
x == OA1 - OA == (R + L) - (R cos a + L cos {J)
== R (1 - cos a) + L (1 - cos {J) (12 - 14)
trong do : L - ehi~u d~i cua. bi~n.

Trong tam giAc t~o hOi bien va maniven, theo dinh Iy ham s6 sin co
Rain a == Lsinp
suy ra :
R
sin{J==L sina .

ha.y :

Khai trien Fourier va b6 qua cAe s6 h~ng b~ cao, con l~i

cos{J==1 (12-15)

thay (12-15) v~o (12-14) co :

1
'. x == R(1 - cosa + '2 k sin2a) v{Ji a == cut.

Tn: do

u = dx::: Rw(Sina+-21kSin2a) (12-16)

dt
Luu lUQng tue thbi eua bam:

(aina + "21 k sin 2a ) (12-17)

R
Khi bi~n diU han nhil1u m~niven. k = L. = 0, I, ta co th~ vi~t
(12-18)
nghIa l~ t6c dO pittOng vA. luu luQng tue thbi ella bam co gh\ hi c~c d~i khi
n
a ::: 2'
M13:c d~ khOng dAu c~a htu htQng dAnh gh\ qua M s6 ciao d¢ng luu IUQng G
Qrnax - Qrnin
i>= (12-19)
Q,b
1
v{Ji Q,b = 2' (Q"",. + Q",,,) (12-20)

Bi~u d6 luu lUQng bam pittong t6c d1,1ng ~an a hinh 12-4 cho t~n hlnh 12-6. Hinh
12-6, a v~ theo (12-18) Vl\ hlnh 12-6,b v~ thea (12-17). Dulmg luu luQng t6ng L l~
t6ng c~a 2 duang 1 v~ 2.
Qua dd, ta thl1y st,t' khOng 6n dinh cua chuy4Sn dOng chl1t lO1!g trong bam pittOng.
SI,1 dao d¢ng cua luu luQng ga.y ra nhiau bl1t IQi vi tip sul1t ehl1t long cllng bi dao dong

143
 Hinh 12-6. Bieu d6 hJu h.lQng bdm pillOng tAc dl,lIlg don-

vai bi~n dO l{m han billn dO dao dOng luu lUQ'ng. Di~u nAy li~n quan toi dOng co keo
bam vi mOmen tAi luOn bi~n dOng.
'. KhAc ph1,lc hi~n tu!;mg nAy, v~ bam, . nguoi ta co tht1' ho~c dung blnh khi di~u hoa
(bam n""{Jc) ho~c dung bam tac d1,lng kep ho~c dung bam nhi~u xi lanh. D6i v{Ji dOng
co, mOmen se d~u han trong trubng hQp bam pittOng dung nhi~u xi lanh.

§12.2. YEU CAU VE TRANG B! DleN CHO BOM

Nhu da. n~u, bam c6 rtlt nbiAu kilu 1~, da d"ng vA giAi cOng sutlt cung tilt r¢ng.
Truy~n dOng cho bam phtl bil1n IA truy~n dOng dien. Tuy theo t6c dO bam, n6i glua
dOng 00 vA bam cd thl IA tr1,1c.. tilrp (d6ng trvc) ho~ gilD. Ul1p qua hOp t6c, dai truy(!n,
ly hQ'p thay do1i t6c dO, he th6ng bi~n maniven, trvc khutu ... Do vQ.y, khi chQn cOng
sulit dQng co, clin luu y Uri hieu BUtlt cua cAe khAu truy(!n l1,iC trung gian.
Cac bam hliu nhu khOng dbi hOi thay dtli t6c dO n~n phtl bil1n keo bam IA dung dQng
co khOng d~ng bO xoay chi~u 3 pha rotor l~ng sdc, mlJ m,ay tr1,ic ti~p (n~u c6ng sulit
nha) hay gian til1p qua dierr tIiJ, cuOn kbAng.iI m~h stator (nl1u cOng sutlt trung binh).
Vdi bam co cOng sullt trung blnh vA Iiln, cung thubng dung dOng co khOng d6ng hI)
xoay chi(!u 3 pha rotor dAy quln, mil may M.ng dil)n tra h~n chl1 iI mfJ,ch rotor de giam
dong rna may h* kl1t hQ'p tMm viii cae phlin ttl hf;l.n ch~ iI mf;l.ch stator. Trubng hQ'p
cOng sutlt Ion vA rtlt liln, dung dOng co d6ng bO d~ eM thi~n cos !p.
V{Ji nhung bam chuy@n dung, cd th~ dung dong Cd mOt chi(!u kfch tu song song ho~c
n6i ti~p, nhlit lA khi cd yau cAu thay dtli t6c dO bam.
ChQn dOng co keo bam pittOng, phAi theo lof;l.i bam C1,l th~ 'vA'luu y s1,i bil1n thi~n
cua luu lUQng, cot· ap cUa bam, do d6 momen dOng Cd cAn dap ling.
Truong hc;1p truy(!n dong bam Iy tAm, do bam khOng t1,i dOng m6i nu{Jc duQ'c, mfJ,ch
__ ~~_*d __ ~~_~ __ *~

v.v ... ) vA tUAn thu cae thd t1,i thao tac ch~y bam.

144
 VI bdm ho~t d¢ng a mfli trubng Am ullt (nullc, cha:t 16ng khac) ho~ 0 mfli truong
dQc h{l.i (axlt, ki~m ... ) hol)c d mfli trubng d~ nd, chay (d~u, exit) ho~c d mfli trubng hID
(bun) n~n cAc trang bi di~n cling phAi dAp ung duc;lc cAc di~u ki~n do.

§12.3. SO DO KHONG CHE BaM

Hlnh 12-7 IA ad d6 nguy~n II m¢t m~ch di~u khi~n va bAo v~ d¢ng cd d6ng b(; k(~o
bdm nu{:lc tudi, ti~u. D¢ng Cd cO cflng sua:t 600 kW, ch~y (j di~n ap 6kY Sd do cho
phep· di~u khi(!'n dOng cd t\t d¢ng hOI)C bAng tay.
Nguylm II lAm vi~ cua ml;lch di~n nhu sau day.
a) Ch~ dO ma m'y t\C dOng
Khoa ch~ d¢ KeD (dbng 3) d~t a vi. tri t\! dQng TD. Khi vi).n khoa K (dong 3) ve
vj tri dong thl rdle h'ung gian 1 RTr (dbng 3) tac dOng. Ti~p di(!'m 1 RTr (d. 4) dong
d(!' t\! duy tri. Ti~p di(!'m lRT-r (d.19) dong d(!' chuAn h~ cho may cAt Him vi~. Tiifp

~r,-11

:F?:
ollTr
lof""l ,fl
'"
~
'.

fiY
.s;K~
I~T"
J
~~.
r.4v'
,,
n-;~
,,
-I
I 4 r">

U
.ut;-
UTA

•,, " ~ .MTA

C,tUU "
, If( ~

,,"14, : 't!'.
=;)t-tl>r '
fJ

J
t. .:
,"", L.!ff.U',.......,"
~II IAT'"
,I(
-
CIM& ,, '
tI "
,,, pr~;
I( Jl lXTr

'"' ,,
,,
J
4
M<l
, MC ®
I ,,
J

,,,
I
1
(RTr
,xCI
~N~
J0
J ,, Hi',:: (B CP
"
J
J , H:'+7'
c. Inll
"
J4
a
GeT,. IK7r
" "''' b

H1nh 12-7. Sd d6 kh6ng chI! dOng c('J d6ng bO keo bdrn nuOc.

10· TSDDT -A 145

 diem lRTr (d. 28) ddng m~h cho cuc)n dfty eM eua van sAt di¢n tu lAp a dulmg 6ng
m.1{Jc ky thu~t M rna van. TrucJ:c do role thai gian lRTh (d.33) da co di~n n~n ti~p
diem lRTh (d.29) da. dong de dam ba.a rna van chAc chAn. Ti€p diem lRTr (d.34) rna
rs, edt di~n cuOn 4RTh, kh6ng cho tiep di€m 4RTh (d.32) dong m~ch cu~n dong van
CD (d.31). Ti€p diem lRTr khAc (khOng v~ trong sa d6) dong de dong m~ch c6ngtActa
ch~y bam ntloc ky thu~t.

Khi lip h,tc nu6:c trong dl.1O:ng dng lam mat ctitxin~ a bam dlilt 2,5 at, rdle dong mtbc
ID, 2D tAc dOng, dong tiep diem cua nd (d.19) n~n cuC)n dong may cAt CDMC (d.19)
co di(m va may cat Me dt1!;1c dong. CuOn stato dOng cd dUQc clip di~n de rna mtiy khOng
d6ng b¢ dOng cd DDB.
Khi may cat ddng, tiep diem ph\! thu:ong dong Me (d.19) rna rs cat m~ch cu¢n dong.
Tiep dit~m pht,J. Me (d.10) dong l~i chuan hi cho vi~c cat mAy cdt. Rai tiltlp di~rn ph1,l
MC p (d.23) dong d€ ch~y d~ng cd l~n c6t DC. Sau khi Um cang cot thl 2 ti~p digm
MC p rnc'1 ra de ditng d()ng cd l~n cot. Ti~p di~'m ph\! MC (d. 56) dong, c!p di~n cho
cOngtActo K de ch~y dQng co DK keo may phat ldch thich FK. Ti~p diem ph1,l MC (d.54)
dong de n~u trong qua trlnh rnc'1 mAy di~n ap ngu6n t\lt thil:p 111m role di~n Ap thil:p R
if; (khOng v~ trong sd d6) tac dQng thl cOngtacto if; co di~n, dong ti~p diem cua no a
me.ch kfch tit may FK de cuang buc kich thich.
'. Khi dOng co d6ng bQ DDB md may khOng d6ng bQ, dbng md may Um lam role RD
(d.2) tAc dQng va dong mfilch cho rdle thbi gian 2RTh (d.64). Tit do 3RTh (d. 65) co
di~n va dong mfilch cho cOngtActd M (d.60). Tuy v~y, cOngtActo M khOng co di¢n vi ti€p
diem 2RTh Cd.60) dA md truCJc do.
Khi dOng Cd dfilt g4n Uri t6c dO d6ng bO, dbng rna mAy giAm xu6ng nha hdn trt s6
ch[nh dinh cua role RD thl role RD nhA, dAn tOi 2RTh (d.64) mil:t di~n. Ti€p diem
2RTh (d.65) sau 1-28 s~ ma ra, cAt di~n 3RTh. Luc nAy, c'1 mf,lch c()ngtActd M (d.60),
ti~p diem 2RTh dong, cOn ti«p diem 3RTh chua md n~n cu¢n dong M co di~n va cOng
tAc to M c6 di~n. Tigp diem M a mfilch kich tu DDB dong If,ll, n6i tAt di~n tra d~p tit
DT va DDB dUIJC Idch th(ch, dUQc k{io vao d6ng bQ. QuA trlnh mo: mAy k~t thuc. Ti~p
diem M (d.2) dong d~ n6i tAt role RD, khOng cho no tac dOng tnr(fc thAng giang cua
dbng stator khi dOng cd chfily d6ng bl).
Cac cOng tdc td K vA M (d.57 vA d.60) lAm vi~c cO b,t khoa b~ng cd khL ThAo khcia
ba.ng cae cu()n cAt Ke vA Me (dbng 59 vA d.61). Khi K tac d¢ng, cac tiep diem K tl,i'
cAt di~n cho cuOn K va dong slln mfilch cho cu¢n cAt ~. Lam vi~ cua cOng Mc to M
tt1dng b,t.
b) Ditng may
Mu6n dung mAy, il:n nut ND (d.lO) hay v~n khoa lK (d.13) de dip di~n cho cu¢n
cAt mtiy cAt CMMC (d.lO), dAn tlJi cAt mAy cAt MC.
Khi may cAt da. cAt, ti~p diem MC (d.24) rna, cAt di~n lR, 2R. Ti€p diem 1R (d.34)
dong lAm rele 4RTh co di¢n, dong (sau m()t thbi gian) W!p diem cua no (d.32) dp di!)n
cho cuOn dong CD' (d.3l) de dong van sAt di~n tit. Ti~p diem CM dong me.ch den 5L
(d.37) baa da. dong van. Ti€p diem MC (d.59) dong, c!p di¢n cho cu¢n Me (d.61) de
md ~OngtActo M. VA khi a:n nut 2NC (d.5B) thl cuOn ~ cd di¢n de rna cOng tAc td K,
ditng dong Cd k{io mAy FK.

146 10·T&.1OT ·B
 c) Bio v~ dQng co dang vtn' hAnh
- Bao v~ khOng cho chf;ly khOng d6ng bQ : khi dOng cd dang v~n hanh rna vi. Ii do
nao do d¢ng cd milt d6ng bQ ho~c di~n lip lulJi bi gtAm thilp thl dong di¢n stator tang
qua giA tri dinh muc, rdle dong Rl (d.l) tAc d¢ng nhung chua cAt may ngay. Sau thai
gian 6a n~u vAn milt d6ng bO thl til!p dit~m RI (d.7) dong l$i, ctlp di¢n cho rcrle thai
gian 5RTh. Sau '9s nua, neu dOng Cd ODB vAn milt d6ng bO thl ~iep diem 5RTh (d.S)
dong lei de ctlp di¢n cho cuOn cAt CMMC (d.lO) tien hAnh cAt may cAt MC. D6ng thcri
role tin hi~u lRT (d.8) cling tac d¢ng, lAm rdi cb vb. coi k~u, bao s1j cO:.
- Bao v¢ ngAn mf;lch : Khi bi ngAn ml;lch (trong dOng ccr DDB ho~c a dOf;ln cAp tu
d6ng Cd d~n may cAt) thl dong di~n nglin ml;lch lAm role tac dOng tr1jc til!p lRD m,
2RDm tac dQng cAt thAng mAy cAt. Til!p diG'm s1j c6 SC (d.20) dong, den 3L sang, bao
cAt mAy bhng rcrle tAc dOng tr~c til!p. 06ng thbi rcrle trung gian 2RTr tac d(!ng, tl,t duy
trl (d.22) va keo coi.
- Bao v~ di~n Ap thilp : .Khi di~n Ap lulJi hi t\lt qua muc quy d~nh thi. rale di~n ap
thilp tac d¢ng tI'\l'c ti~p RU tMp (m$ch l~c) tac d¢ng (nha ra) dan d~n den 3L sang, bac
s1j cO: vA coi Uu.
- Bao v~ nhi~t, muc dAu : Kbi dOng ccr dang v$n hAnh rna nhi~t d¢ dAu trong gia
chu thl)p nong tlJi 50°C hollc muc dAu hl;l thilp duoi muc quy dlnh thl clic ti~p di~m
'. lOa, 20a ho~ 30a, 40a (d.39, 40, 42, 43) dong lAm rale 3RTr mc d¢ng, til!p theo 6R
(d.52) tlic dl)ng, ehuOng kAu bAo tinh tr~ng nhi~t dO ho~c muc dAu thl'lp cAn phAi xu
lY. N I!u xu ly !thOng dl;lt k~t qw\ do nhitt dO dAu tiep wc ta.ng tt"Ji 60°C thl: ti~p diG'm
5Da, 60a s~ dong (d.3S, 41). :&dIe 4RTr (d.3S) tlic dOng, din tlJi 5RTr (d.5) tac dOng.
Tiep diG'm 5RTr (d.9) dong dG' cfp di~n eho CMMC (d.lO) cAt mAy cAt. :&dIe tin hi~u
2RT (d.9) lAm rai eb, k~ eOi bAc ~ c6.
- BAo v~ khOng milt nulJc kg thu$t vA lAc rlic : Khi bam dang v~n hanh mA ml1t
. nUDC ky thu~t lAm mat ho~c Iul:Ji chAn rAe bi tAc khOng dAm bAo dUQc hJQng nut"Jc bam
thi til!p diG'm 10, 20 (d.44, 45) dong trl:! l~ ho~ 3D (d.4S) dong lam role 7RTh (d.44)
tAe dOng va sall m¢t thbi gian nMt dinh til!p diSm 7RTh (d.S) dong, cAp di~n cho 5RT r
(d.5). Ttl: do (d.9,lO) cu¢n CMMC co di~n dG' cAt may cAt. :&dIe 2RT lAm rbi 00, k~o
cbi bao s~ c6
Nl!u tAc rlic chua dl!n mde cAt mAy mA cd thS ti~n hAnh vat rlic thl ti€P diem 40
(d.47) dong. :&dIe 6RTh tac dQng vA sau mQt thbi gian mlJi d6ng di~n cho 7R (d.53).
Til: do cb rai, chuOng ~u cho tin hi(!.u Mo trulJc.

147
 Chrrong 13

QU~T

§13.1. KHAI NI~M CHUNG

Qu~t III may kh( dung de hut ho~c da:y khOng khf ho~c cae kh( khac.
Ty s6 oem khl. trong q~t khOng Ion n~n ta cd the coi khi th6i (hut) khtmg bj nen,
nghla III coi khi nhu chat lOng va dnh toa.n cho qUfiLt cling tUdng t~ nhu cho belm.

1. PUn lo~i

PhAn lo~ qUlilt cd nhi~u eAch

a) Thea nguyba. lj Uun vi~c, cd 2 lo~

- qUl;lt Iy tam : dich chuyen dbng khf trong m~t pbAng vuOng gOc v{li tr1,lc quay cua
'.
qUl;lt.
- qUfiLt hU:lIng tJ'1,lC : dich chuyen dong kh( song song v6:i tl'\1C quay cua qUfiLt.
b) Thea (zp sudt, chia ra :
- qUl;lt ap ll,ie thllp, p < 100 mm H 20
- qUl;lt ap ll,ie vue, p = 100 + 400 mm H 20
- qUfiLt ap h,tc caa , p > 400 mm H 20
c) Thea ml,tc dich su dl!;ng, chia ra :
- qUfiLt khOng khi
- qUf,J.t khdi v.v ...
d) Thea t6e de> chq,y quq.t, cd qUf,J.t caa t6c (han 1500 vg/ph) t6c d¢ trung hinh, (800 + 1400
vg/ph), t6c dQ ch~m (500 + 700 vg/ph), rllt chl)m (du'lli 500 vg/ph) v.v ...

2. D~c tinh cua qu~t

a) Quq,t ly Mm. Qu~t Iy tAm Iam vie.c theo nguy~n Iy nhu' bam ly tam.
Gudng d¢ng hay banh xe cOng tAc 2 (blnh 13-1a) HI. b(l ph~n chfnh cua qu~t. Canh
co thl'! cong v~ phIa tru'O:c, thAng hay cang .;~ phIa sau tuy theo lip sullt can nhu'og khi
do hi~u suilt khi s~ thay d6i. Khi ra khOi gudng d(lng G se vaa thi~t bi hu'llng 1 va
chuyl'!n vaa dng ddy 1 hlnh trOn dc (hlnh 13-1h) va ra ngoai theo dng 2.
N~u bO qua 81,l' bi~n ddi khdi h-iQng ri@ng cua khf (do d(l nen nha) thl cong 8Uil"t
qUfil,t la

= ~H 10-3, [kW] (13-1)

148
 IJ)
Hlob 13-1. Sd d6 cau 1\10 qU\lt ly t!ro.
Trang do : Q - nAng sm1t qU$t [m3/s] ;
Hk - chi~u eaa ap l~c (m cOt khi] ;
P - kMi hlQng ri~ng cUa khi [kg/m3] ;
H - ap I\1C [mIJ:!. H 20 hay N/m 2 ] ;
g :0= 9,BlmJs 2
'1 - hi~u
suflt chung, thu:bng '1 = 0,4 + 0,6
'.
Hi~u sm1t chung baa gdm :
rz = '1q '10 'ltd (13-2).
trong d6 : 'lq - bi~ suit qu~t khOng k~ t6n hac Cd kh(
TZ.o - ~u sutlt 6 dO', tiIy lo¢ mil '10 = 0,95 + ~O,97
, 'ltd - hi~u SUitt. b~ tnty~n dl)ng. Khi n6i tr1,tc til1p vOi dOng 00, '1-::::: 1
cbn k,hi n6i qua dai; '1 = 0,9 + 0,95. .
_COq s~ d¢ng. cO k.OO q~t -:: ...

, , N '~ kN = J,QH 10-3 [kW] (13-3)

.' de \ '1'
H~s6 dilttil"k'cdtK« th"';
,
l<hlo b 'bAng 18-1.
Bang 13-1
, '
k
COng suAt N(kw)
QUI(lt ly tam QUf,t- hubng t1'1,1C

< 0,5 1,5 1,2

0,5 + 1 1,3 1,15
1,01 + 2 ; 1,2 . 1,1
2,00 + 5 1,15 1,05
> 5 1,1 1,05

Cae d~c dnb pua qUl;lt cd df,mg tUdng t\! nhu CJ bam ly tA.m CJ hinh 12-3.
b) Qugt huang trl,l.c
Qu~t bU:bng tryc cO c.!u tillo dan giAn han qUf,lt ly tAm, g6m 2 phgn chlnb :
- Guflng 1 g6m trvc b~c dubng k1nb tuang d6i lcJ:n co glin cac cAnh.
149
 - Va 2, dinh huO'ng khi van ctta hut 3, qua gifta clic clinh thea d9C tI'\lc quay r6i ra
ctta 4. Da s6 gu6ng n6i tr\lc tii!p vlli tl'1,lC dOng co 6.
QUl;lt huang tr\lc la lol,li qu~t d~y
ch~y nhanh (t6c dQ n > 1000 vglph)
I
dung khi cl1n lItu lUQng lon, lip su(t
nha, nhu thOng gid nba., xullng, h~m
10 ..
COng sua:t dOng cO keo xac dinh nhu
j
(13-3)
Hi~u
sul'lt qu~t hullng tI'\lC Illn h011
qU/ilt ly tAm. Clic d~ tuyi!n cling tuong
tv nhu hlnh 12-3. ffinb 13- 2. So d6 du t;1o quilt hLlong trvc.
Trong clic h(m mo,
( clic lo(li qu~t thOng gid

L ~
t
J + f' •
, thubng cd cOng BU(t Illn
va k~t cl'lu d~c bi~t dg
d~t hi~u BU(t ca~.

'.
/ Hlnh 13-3 lA qu~t ly
tAm BIl)J; 32 Clla N ga,

._- V cd dubng klnh blinh cOng

tlk 3200 mm t6c d¢ quay
600 vg/ph, nAng su(t

~
50 + 175 m 3/s, lip BUelt
tlnh 1760 + 5000N/m2 ,
cOng sulit ti~ th\l c1,1c
d~ 720 ~w. NAng su(t
qu~t thay deB nh'" dillu
chinh cAe cAnh Clla thii!t
bi hullng tt1,lC h04c thay
d6i t6c d¢ quay cae dQng
Cd di~n.
Qu~t ~m vol, bAnh
cOng tlic 2, thi~t hi
hullng 3, hai hQp'vAo 2
Hlnh 13-3. Qu,t ly tAm BU.n dilng 0 m6. phIa 4, tI'\lC 5, ~i tl'1,lC
6 va dQng co 7.
Hinh 13-4 IA qu~t hullng tr1,lc BOK,IJ; cua Nga, cd dubng kfnh Mnh cllng tlic 3600mm
va 2 Mng clinh, t6c d<i quay 375 vglph va 500 vg/ph tUCfng '\lng vlli cllng BU(t 865kW
vA 2050kW, nAng BU(t vA lip sulit tInh nhu hAng 13-2.
BAng 13-2

T6c dQ quay NAng Bu~t (m3/s )' Ap eu(t tInh (N/m 2)

(vg/ph) min max min max
375 560 2850 74,,5 248
500 750 3800 133 442

150
 DOng co 1 keo qu~t qua trl,lc 2. Qu~t
co ch1,lp rEI dbng khi 3, dc1.u vao 4, vo
7, dng khui!ch tan 12, b~ 11. Ch\lp rEI
dbng kh{ giup khI vao banh c()ng tic
d~u hon va bao v~ kMp n6i trl,lc cllng
nhu g6i t1"1:lC khei bl,li ba.n.
Rotor qu~t g6m tn,lC chinh 8, hai banh
cOng tac 6, khbp n6i Mnh rAng va 2 g6i
tl"l,lC 5,9. Gng khui!ch tan bi~n dOi ap
su1l:t d¢ng thanh tlnh. 10 la UI dQu

§13.2. YEU CAU V~ TRANG

B! DIEN CHO QUAT
Cac qu~t c()ng sullt d1.1di 200 kW
thuj'jng dung d/,'mg Cd khOng d6ng bl) rotor
ngAn m.~ch mo may t1"1,1c tii!p hay gian
ti~p qua cac phtfn tu h~n chi! CI m~ch
stator. DOi khi dung d¢ng CO rotor da.y
'. qulin ni!u drn thay dtH t6c dO trong ph~m
vi h~p ho~c dl)ng Cd d15ng b¢ h~ ap.
V~i qU\lt cd cOng sullt tr~n 200kW
thubng dung dOng co d6ng bl) cao ap.
Tho:bng dOng cO d6ng bl) keo qu~t
dUQc mCl may trl,fc ti~p til toan bl) di~n
ap lucri. Trubng h~p do cac thOng s6
lu~i hlPl ch~ hay cdn giCli h~n Mc dl)
gdc cua q u(lt rna khOng dUQc phep mCl
may t1"1,1c ti.~ thl phlli hfilD. ch~ di~n ap
mil may qua cUQn khang ho~c bi~n ap
t1,1 ngAu d6i v~i dl)ng Cd cae ap va qua
di~n trlI tac dl,lng CI m~h stator d6i VCli
dOng CO h(l. ap.
So d6 mil may bllt kl cUa dl)ng Cd
d6ng bl) d~u phlli ta.ng t6c dOng co td'i
glin ttic dl) d6ng bQ qua giai dOl;l.n rna
may khOng d6ng bl). Cul)n ngAn m(lch
iI rotor dQng co d6ng bQ (lo(li rotor c1,1c
16i) dung cho md: may duc;lC dnh d: ch~
dQ lam vi~ ngAn h(ln ntln dQng co d6ng
bQ khOng dUQc phep Illm vi~c la.u a ch~
dO khOng d6ng bl).
S1,1 cd m~t ctia cu/)n klch tu a rotor
Blnb 13-4. QU.!j.t huong tn,lc BOK,ll, dUng 0 hAm 10. khi md: inAy khOng d6ng bQ da. Anh
hud:ng t~i d~ dnh cO cu.a dl)ng CO. N~u
11lc nay cul)n k£Ch tu hd: m(lCh thl do s6 vbng l~n, trong nd s~ xu~t hi~n di~n ap c!\m
ung rllt l~n co thG pha hOng each di~n cuQn dAy. Do v~y, khi md: mt1y, (hlnh 13-5) cUQn
kich tit du~c n6i v{Ji m¢t· di~n tra d~p tu r = (5 + 12)rkt (K ddng).

151
 Toi gltn Mc dO dOng bQ (8 ..... 0,05) thl
K mo vA rotor d1.1tJc dip "dong kich tu d~
keo dQng co vao Mc dQ d6ng bQ.
Khi md' may khOng dong bQ, cu¢n k[ch
tu khep kin m(lch qua r, nh1.1 cuOn dAy 1
o 0;....O~_ _...,
pha, cam ung mQt s.d.d, xoay chi~u t~n s6 o
f2 = f}s va dong xoay chi~u 1 pha ch~y o r
o
trong no sinh ra m9t tu trubng d(l.p m(lch. 000
Co thi! phAn tu tr1.1bng d~p m~h thanh 2
thanh pMn quay thu~n vA ng11Qc d6i voi r"
Hlob 13-5. So d6 cAp ldch tU hk
rotor v6i toc d¢ rna llli'Iy dOng Co dOng bOo

D6i voi stator, thanh phlin thul)n quay voi t6c dO :

nth = n z + nr = n 1(1 - s) + nls = n l (13-4)
nghfa IA quay dOng bQ vlli til: tr1.1~ng stator
vA mOmen dien tu do thAnh ph4n nay tliLo
ra vOi dlmg stator phl,J. thuQc d¢ tr1.1Qt s nh1.1
trong dOng CO khOng d6ng bO 3 pha (d1.1bng
2 6 hl.h 13-6).
Cbn thBnh ph4n nguQc quay doi vlIi stator:
nng=nz-n r =
~ '1(1- 0) - n,. ~"1 (1- 20); (13-5)
MOmen dil~n tu cua thAnh ph~n nAy cd
dlilng d1.1~ng·3 d' hlnh 13-6. ThAnh phlin nAy
Hlnb 13-6. 5\,1 phl,l thuOc cill ~llJf:n dien tU theo cd tAc d1,J.ng bilm bOt chuy~n dOng khi d¢
<l¢ lnIQt khi roD may kMng d6ng ~ dOng o:l d6ng '* trt1Qt < 0,5.
Do co cuQn nglin m~h a rotor (c\lc IOi), tliLo mOmen di~n tu d1.1~ng 1 rnA khi rnd'
may khOng dOng bO, mOmen tdng co dl;lDg d1.1~ng 4 vOi ph~n 10m a. N~u mOmen cAn
It'1n h(m mOmen 0 phlin lorn thl dOng co
khOng th~ tAng t6c tdi gh t6c dO dong
bO d1.1Qc. Di~u nay d.n 11.1u y vA Hnh ch9n
di~n trd' d(l.p tu r sao cho ph~n 10m nAm
a phia trlln d1.1~ng mOmen can Me vi ph4n o 0
10m nay cang llIn khi r cAng nha (dbng
+
qua cu¢n kfch til: cang IOn).
DOng cd dong b¢ keo q~t cung co thi!
rna mAy nh1.1 sa d6 hlnh 13-7 nghla la
may phat kich tu n6i cllng vOi rotor. VI
di(!n trO· trong cUa phlln ung may phat
klch tu rd:t nha ni!n cd th~ coi cl.le.n k[ch
tu dOng co IA n~n m(lch khi md' may
khOng d6ng bO vA dong qua cu¢n kfch tu
mob 13-7. so d6 dp kich IU.

152
 s~ Idn, ddn dgn ph~n vOng Ibn. NgoM ra, trong qud trlnh mb may, dong cam tlng xoay
chi~u a cuOn .kich ttl de)ng co qua cit phtin ung mAy kich tlnch vii. gAy ra tia hio. d ch6i
than. Do v(ly, sa d6 nity chi dung cho dOng co k~o bam khOng qud 50% mOmen dinh
mllc vdi M s6 d\1' tru !dn vA khi cOng sulit dQng co d6ng b¢ kh6ng !dn lAm. 6 sd d6
nay, khi de) trl.1c;1t giAm cel 0,3 + 0,4 thl may phdt kich ·dl.1c;1c kich th£Ch d~ clip dong
mQt chillu cho CUQn kich ttl dl;lng cd nhi\m dAm bao khi de) trl.1Qt .... 0,05 thi dQng cd
dl.1c;1c keo VRO d6ng bQ.

§13.3. sa Db KHONG CHE QUI:\.T

1. So dll dieu khiin .dOng cO qu~t qua bilng IIH - 7304 eua Lien XO (eli)
So d6 nAy thl.1bng dUng cho q~t h4m, 10 (blnh 13-8). Ma mdy dOng 00 tn;n so d6 nhl.1
sau : Cliu dao. each ly CL de. dong. Dong mAy cAt dtiu CD eM dlp ap cho cu¢n stator dOng
co V1\ cl¢ng cd tang t6c a cll~ dO khOng d6ng bO. MlilCh rotor ndi qua may pMt kich FK vii.
~n tr¢ ~p ttl R. Dong md mAy Urn lAm rale dong 3RD tac dl;lng va ti~p di@"m 3RD dong
m~ rale 1R. Role iR dong m~h cho rale 2R V1\ ng:1t mlilCh dlngtActa K.
Tdi gtin t6c
'. dQ d6ng bQ,
dbng stator giAm
vll role dong
3RD thoi tac
dOng, do do 1R
(KD
thOi lAc dOng.
2KB -- JKiJ f l~ Sau mOt thai
gian "1 + 1,5s
err ITI thl tigp di~m
1R dong ngay
rna ch(lm. s~
ngAt m(l.Ch role
1---1 I'K)----,--1 . 2R vii dOng m¢>
cOngtActa kich
til K, n6i tAt
di~n tra d(lp til
R. DOng co DB
duQC kfch til vit
keo _ d6ng b).
Sau mOt thai
lDob 13- _8. So d6 bang dibI ktuen ITH - 1304 .
glan 2 + 3s,
ti~p dil1m 2R d6ng ngay mO ch(lm a m~ch cOngtActa K mO ra nhung no khOng mllt
di(ln vi cO ch6t di~n co t1,1' giG:. Cae ti~p di6'm cOngtActcl K ron dong cbulin bi ~ch cho
cuOn oM ch6t di(m co KC.
Khi n!¢t mdy cAt .eMu CD, cuOn KC dUQc clip di~n qua ti~p dil1m CD dong 1,i vit
cac ti~p di~m K da. dong. No dong ti~p di@"m KC, cllp di~n cho cOngtActa K. Cb6t dUQc
thdo va K mllt di(ln.

153
 D~
bAo v~ d¢ng ca khOi ngAn m~ch, qua tAi cllng nhu mAt dfing bO, sa dfi dung cac
rale dong 1RD va 2RD. Dong stator trong cac truO'ng hl;lP nAy tAng vA lam cac rale
lRD, 2RD tac de)ng, ng:1t di~n cuOn bAa v~ di~n ap 0 d~ tl1 do ngAt may cAt dliu CD.
Khi mat di~n lip lulli hay di~n ap t1,lt m~nh thi cu¢n RO' cling tac de)ng, cAt may
cAt dliu CD.
Trl1ang hQP di~n ap h1(Ji
t1,lt ml'lt 15 + 20% thl clin
ta.ng dbng kich tu dOng Cd
di! duy tn chI! dO d6ng bOo
Luc nAy rdle R rp th6i tac
dOng va c6ngtActd rp dl1~
cilp di~n s~ n6i tAt di/iln tro
kich til: R kt cua may phat
klch FK di! tAng dbng kich
tll may phat, tAng di/iln ap
phat ra, ta.ng dbng klch tu
dOng Cd d6ng be). Luc di~n
ap 11111i kMi phl,lC blnh
thubng thl. M cuang buc
dbng kIch tu trl1 v 13 tr~ng
thAi ban dfiu do rdle R rp wc
dOng, n~t cOngtActa rp.
Di~u chlnh 80 di'>. Cftn
d:lm bAo :
- Thai gian duy tn cua
rdle lR Iil 1 + 1,5s
- Thbi gian duy tn cua
rdle 2R III 2 + 3s
~

• - Di~n ap hut cu~ rale

R¢ lA 95% gia tri dinh mdc
~
~

"o<>~ ,• • vA di~ lip nhllllA 80 + 85% .

~~: '"
.....
"""' . " • - Rale 3RD dugc di~u
cblnh d~ thO' lAc dQng khi
-' , t6c d¢ d()ng ca khalllng
o,ffT + 0,98 t6c d¢ d6ng b¢.
"• Di~u chinh thO nha di~n tId
n6i til!p 2R, di~u chlnh tinh
nhb eo cilu 0 role.
- Blllo v~ dbng di~n cl,{c
d~i 0 gilli h~n 5 + 7 litn
dbng dinh mue stator. BAa
Hlnh 13- 9. So dO phla ch!p hanh h¢ di6J Idlifn JI,B. qU1;I1 h1l6ng trvc. v~ qua tiri vA ch6ng lAm

154
 vi~c 1l1u a chEf dO khOng d6ng be) h,ta ch9n trong gilli h~n 1,15 + 1,25 gia trj dj.nh mt1e
cua dong statot'. Thbi gian duy trl thiet I$p a gilli h~n tOi thi~u cO th~ dOi vlli thiEft bi
bAa v~. DOi vlli d/)ng cd keo qU!;lt thllbng tu· 10 + 303:.
- Di~n tra R n6i vlli
m~eh lUch tu hie rna mliy
ch9D trong gioi h~n 5 + 10
l~n gia trj. di~n tra cue)n

., kieh tu Clla dOng cd. Di~n

tra R nM sE!i khd keo dC)ng
cd vt\o dlSng bO, con R Ian
se gAy nguy hi~m cho each
di~n cuOn kich tU.

Vi trl COn tt'UQt cua

bien trCI R kt xac dj.nh nM
thl,tc nghi~ d~ dam bAa
dong djnh muc a cue)n kich
tu de)ng Cd.

'.
2. So do dieu khiin xa
•
qu,t bl10ng tr\lc c6ng
suAl Ion
,
Sd dlS dung d~ di~u
--_. ~
khil1n tu xa 2 qu~t hilling
+
..f ~., .; trv-c 2 t!1ng cOng BUl1t IlIn
......•
't:.~ cd dAo chit1u dong khL

,,,...-----------
•
,,
-" .
....
--
,
~~
~
~ D(lng CCJ keo qu~t cd tM Iii
h~ ap hay cae ap. Qu~t
dung trong hI;! thOng gid

... .
~

chinh cua mOt nha may Ian

~
~
hay trong cac hlim, 10. Ndi
~~~ d~t qu~t each trung tam
~~
~ di~u khi~n tit 500 + 5000m

~ vlli d(l suy giAm t~n dllbng

dAy li~n lQ.c khOng qua 2,5
n~pe.

Llll1i di~n Ap clip cho

tbiet bi IA 3 pha 380/660V
vlli d(l l~eh di~n ap cho
ph~p I' ±10%.

Sd d6 lAm vi~e tr~n

nguy~n Ii .t~ hQp t~n sO
mnh 13-10. &1 dO phia di~ khitn he di&l khitn xa qu:;tt huang tIl,lC.
thee thbi gian. Pha.n ehia

155
 thbi gian cac tin hi~u th~c hi~n nhb b¢ chia 6 pha. Phia di~u khi~n trung tf1m cd bl)
phat lAm.vl~ a tAn s6 mang 14kHz va b() thu a tAn 8620kHz. Prua cha:p hAnh ,(d()ng
cO - qu~t) cd bl) pMt lAm vi~ i:J tAn s6 mang 20kHz vA bl) thu i:J ta:n s6 14kHz.
H~ 3 pha d6i xung (luCli) duc;Jc bilfn lip 1BA (phia chtip hAnh - hlnh 13-9) hay 2BA
(phia di~u khU!n - hlnh 13-10) bilfn d6i thanh 6 pha d6i xung nhb cac cutin day thu
ciIp co di€m giua n6i chung. Cac cul)n sa cap co th€ n6i sao hay tam giac. ~ 6 pha
nh~n dl1c;JC (hlnh 13-11) cd 3 vecta chinh OaI , ObI' OC I va 3 vectd c1,1c dnh nguc;Jc Oa 2,
Ob2, Oc2. Nlfu tu M 6 pha nAy, It'ly 2 vecta c1,1c dnh thu~n vA 1 vecta c1,1c dnh nguc;Jc
~ua pha thu 3 hoac Itl:y 2 vectd c1,1c dnh nguc;Jc vA 1 vecta c~c tinh th~n cua pha thu
3 thl cd th€ t~o dl1c;JC sd d6 ~o xung trong 1/6
chu ki di~n ap xoay chi~u.
Ch!ng h~n, It'ly 2 pha thu$.n al' b i va 1 pha
nguc;Jc c 2 (hlnh 13-12). So d6 dl1c;JC t~o ra vbi
3 diot vA di~n trd' R (hlnh 13-12a).
Trong blnh 13-12b, d nua chu kl dl1ang (do~n
OP) pha a l duang hdn pha b i nhung kMng co
", dbng qua pha b i vi cd diot yD2. Sau do, (do~n
PQ) pha c 2 duang hdn pha b i nhl1ng khflng co
dOng qua pha b i vI cd diOt VD2. Cu6i cung,
(do~n QR) pha c dl1dng han pha at nhl1ng cung
2
khOng cd dong qua pha a l vi cO diot VDI. Ulob U-1i. So d6 vecW 6 pha.
d n\1a chu ki Am (do~n AB), pha b I dl1dng han pha Cz va sau do (do~n BC), pha
a l dl1dng hdn pha c 2 dAn tai cd dong tit cac pha b i rOi a l qua pha c2 thea dubng Rl1ti -
VD3 - R.
Nhu: v~y, qua tai R tai cd dong xung d~ng tam giac trong 1/6 chu kl di~n ap xoay
chi~u. .
Tl1dng t1,1, cac xung cilng dl1c;JC tf;lo ra trong cac t6 hQp pha khac. Cd 6 to: hc;Jp cAe
pha nhu thlf (xem hlnh 13-9 vA hlnh 13-10). Khi dd trong m6i 1/6 chu kl cua lubi,
tr~n di~n tri:J tai R
tAi cd ml)t xung tam giac (hlnh 13-13).
o
hlnh 13-9, di~n
tri:J tai, chAng hf;ln doi
vlli khAu t~o xung thli:
r - 'i l~' nht'lt Iii. cac phAn tu :
- m~ch may phat
K qua N 2, dilf!n tro 5R mt'ic
!!long song vlli di~n trd
C, 4 ", E-B cUa transistor ST,
Y02 y/JI
yfJJ qua N 3, diot VD3, ml;ich
0)
C,-~

Hlnb 13-12. So d6 nguybl Ii t(lO xung.

156
 - m~ch ;may thu : qua N z' di~n tra E-C.
cua transistor 7T, cuQn 8L, qua N 4, t\l C7,
diOt VDl9...
Cac xung t~ora ~ 6 khllu t~o xung dung
d~ di~u khi~n may phat trin s6 chu d~o ding
nhu d~ nh!).n xung dE!n qua cac so d6 l~p
cua cac transistor IT + 6T.
May phat (hlnh 13-9) lAm vi~c nhu sau.
Khi xung tam giac truy~n to bQ phlln bel 6
Hioh 13-13. 06 thi :Ulng he 6 pha
pha tei (cac ti~p di~'m RTrl .... RTr6 dong)
thi transistor 8T thOng dA.n toi transistor 9T thOng va m~ch dao dOng 1L-4C bat dau
lam vi/ilc (dao dQng) Dao dQng dUr;Jc transistor lOT khuE!ch' d(l,i vA truyen len dubng day
lien lI;tc v6i tAn s6 20kHz. Tuang tl,! may phat phia trung tAm di~u khi~n cd tlln 56
phat 14kHz.
May thu lam vi/ilc nhu sau. Khi co tin hi~u cae tlln 04kHz) til duemg dAy li~n l~c
t6i m~ch C¢ng huang (8C-9C-2L-BA3) thl transistor 7T th6ng vA cho xung ~o ra til
khau t~o xung tbi sd d6 l$p theo m(l,ch : di~m 0 cda 1BA - UE!p di~m Re 7 thubng dong
'.
- dllu n6i N z - transistor 7T - cu¢n ph!ln h6i 8L - dllu n6i N4 - r6i ti~p t1,lc, chAng
h~n khAu t~o xun-g thu nhAt, t\l C7 - diot VDI9 - pha C z. T1,l C7 n~p di~n va sau do
phong qua lOp E-B Clla transistor IT, duy tri transistor nAy mo trong mOt thbi gian.
Transistor IT m~ re lam role chtlp hanh Re I hut. Di~n tr~ R8 va tv C7 dUQc tinh
ch9n dE! C 7 phong di~n keo dhl khOng du~i 5/6 chu kl, nghla la d~ I T m~ cho tbi h1c
xuiIt hi~n xung ti~p theo cua khllu t~o xung thu nMlt.
Di~u hanh quq.t nhu sau. D~ rna may, chAng h~n, q~t I ~ cM' d¢ lam vi~c binh
thucmg, dua khoa ch~ dQ Hun vi$C v~ vi trl LVBT vA tln nut I (hlnh 13-10) Role RTr4
tac dQng. Ti~p di~m thubng m~ RTr4 dong lQ.t. Xung til khau ~o xung thu tu ~ lam
t'ransistor 8T thOng trong thbi giaD. 1/6 chu kl 1~1Ii: MAy phAt phat xung 14kHz, theo
duong day li~ lac t6i may thu phia chtlp hAnh (phis dOng cd - qUQ,t) (hinh 13-9) va
transistpr 7T bi thong. Nhtt' dA trlnh bay lJ ph4n, may tbu, tin hi~u tUdng llng tu khllu
t~o xung thll tu sA tu 0 (IBA) qua 7T r6i C10, v002 ... Tv. CIO nQ.p di~n r6i phong
qua lbp E-B cua 4T duy trl 4T thOng trong thbi gian. 5/6 chu kl. Relle Re4 tac d¢ng
va dong til1'p di~m thubng m~ cua no (hlnh 13-14) OIlp d~ cho rdle ch9n qUQ.,t I la
1RC'. Role nay cO cd ctlu tl.1 gill. Role nay dong mQ,ch tbi m~ c\:ta gi6 qu~t I va chuan
bi chQ.,y qUQ,t I, dong sAn mQ.,ch rdle IRQ, ngAt ~ 2RC. Sau khl cua gio qu~t I mo
xong, cOng tAc hAnh trlnh cu6i dong m~ cho role RTr2 (hlnh 13-9), n6i khAu tQ.,o
xung th11 2 vao g6c transistof' 8T d~ may phat lAm ~c. TIn hi~u 20kHz trong 1I6T
dUQc gili tlIi may thu hlnh 13-10 d~ m~ tra)1sistor, 7T. Tuang 11ng vlli khau t~o xung
thu 2 (hlnh 13-9), khi transistor 7T thOng thl khAu t~o xung th11 2 (hinh 13-10) cho
xung qua 7T nQ.,p t1,l C8 va mo transis.tor 2T. Role Re 2 tac dOng, b!).t d~n LCB baa da
m~ cua gi6 va chua:n bj xong vi~c ch~y qUQ.,t I.

157
 ~n::
~
~
~
,
"• ,
..
~ ~ 'l:~

•
(\

IDnh 13-14. M<lch dQng co quOIt.

" nut MI cho chl(lY qu~t I, role RTrl tt\c dQng vA dong khAu tl;lO xung th'll nha:t
An
(hinh 13-10), ca:p xung cho ml(lch bazo 8T dl!' mt\y pht\t lAm vi~. Tin hi~u 14kHz truy~n
tlIi may thu (hinh 13-9) vA ml:! 7T. Tlldng 'Ilng khAu tl(lO xung th'll nha:t cho xung qua
7T d~ n~p t1,l C7 va ml:!IT. Rdle Re I tt\c d¢ng ca:p di~n cho IRQ (H.13-14) d~ tu do
dong ml(lch kMi d¢ng tu 11m. Cu6i cung 13. lIm dong ml(lch truy~n d¢ng 1TDCD d~;
dong mAy cit dl1u ICD chl(lY d¢ng cO IDB. Luc nAy, cac tiep di€m thlli:1ng dong ICD
rna ra cAt m~ch 11m (vl mAy cAt d,;iu co co ctlu t1,1' ch6t) vA cAt ml(lch 1RC (2RC) trt\nh
158
 dong rnO cua gio khi qUl;it dang lam vi~c, ti~p dit~rn thubng rna 1CD khac (hlnh 13-9)
dong ll;ii lam rale RTr 1 ta.c dOng. Kh6i phat xung thu nhtft duc;Jc n6i vtJi ~ay pMt
14kHz va tUdng ung a phia trung tll.m dilfu khi~n (hlnh 13-10), may thu md transistor
7T d~ xung til: kh6i phat xung thu nMt dong m~ch rale ReI, bAo c~y qu~t I qua den
LQI va ng<\t den bao ngAt qu~t I (LDI)
Dun.g quq,t thi tin nut stop St. (hinh 13-10). Rale RTr 3 tac dting. Tu do, qua may
phat 14kHz va may thu (hlnh 13-9), tuang dng rale Re 3 tac dting va rnl;ich role dung
RD (hinh 13-14) tMng. Rclle RD tac dting s~ dong m~ch rale RN de rale nay cAt m~ch
cutin di~n ap kbOng 1CO d may cAt dAu 1CD. da.n ttJi cAt may cAt dliu lCD, ngAt di~n
dOng ca 1DB. Den LQI tat vA den LDI sAng.
Khi ddo chi~u dong khi, khos dao chi~u D dong (hinh 13-10), rale RTr 6 tac dQng.
Xung til: kha.u phat xung thu 6 t{Ji md may phat 14kHz lam vi~c va tin hi~u truy~n
toi may thu (hinh 13-9) phia chtfp hanh. Tuang ling Re 6 tac dOng, dong m~ch rale
dao chit~u RD (hinh 13-14). Cac ti~p di~m thubng md cua RD va ti~ di~m thubng mo
rale chQn qu~t (hOi;iC 1RC, ho~c 2RC tily theo qUl;it djnh daa chh~u) s~ dong m~ch khdi
dOng tu may tbi d~' thay d6i cua gio tuang dng.
Tin. hil!u sl/. c6. Khi g6i. tr1,lc qu~t qua nong, thi~t b~ kiem tra nhili\t dQ dong ti~p
'. digrn thubng md 1KT (qu~t 1) hay 2KT (qul;i.t IT) lam rale RTr 6 tac dOng (hinh 13-9).
Ttl d6, 0 trung Ulm di~u khi€fn, rale Re 6 tuang ung tac dOng (hinh 13-10), b~t dEm
LT bao qua nhi~t dQ g6i tI"l,lC, dong m~ch role RT bAa chuOng. NgAt tin hi~u chuOng
nha: cong t~c SW.
Khi khi thong gio hi pha huy, tiep di~m 1K (thay d6i na.ng 9ulit) hal)c 2K (giam ap)
dong. Rclle RTr 3 tac dQng (hlnh 13-9). Tu do rale Re 3 (hlnh 13-10) Mc d¢ng, b~t
den baa LH va dong mQ-ch rale chuOng.
Qua cac tiep di~m thuong dong ReI, Re2, Re4, Re5 (khi qu~t lam vi~) cO tM' dung
kiern tra dU:bng li~n lq.c Vl role RK tac d¢ng, dong m~h den baa LL (hlnh 13-10) va
baa chu8ng.
DEm LN tAt 8~ bO.o rntft ngu6n clip cho sa d6.
Di~u khiln. tq,i chd. Chuy~n khoa chuy~n mach 1CM til: vi tn di~u khit1'n tu xa TX
v~ vi tn di~u khi~n tl;li ch6 TC (hinh 13-14).
dOng ca qUQ.t 1, chuyt1'n 2 CM v~ vi trI QI r6i tin nut M de dong mQ.ch khai
D~ ch~y
dOng tu lKD v. v... Qua trlnh rolf may nhu dA nAu.
Dung q~t nhb lin ndt St.

159
 Chlrung 14

MAy NEN

§14.1. KHAI NI~M. CHUNG

Khi nen co nhi~u cOng d\lng ,: 13. nguylm li~u d.n xutlt (trong cong nghi~p h6a hQc),
Ie. me nhAn mang m\ng h.1c;1ng (khutly tr¢n t~o pMn ung), la hie nhlin mang tin hi~u
di~u khi~n (trong ky thu~t t~ dOng bAng khi nen), III ngu6n dOng l~c, cfip hdi khf cho
kich, tua bin ..
Ngu6n dIp khi nen 18. m~y DeD khL

1. PUn lo~i
'. a) Thea nguyl!n li lam ui~c chia ra :
- MAy nen th~ deh : Trang may nAy, ~p kh{ ta.ng do DeD cuang bue nh" gism th~
deh khOng gian lAm vi~c. LolP nAy cd may neD pitton, may nen rotor (mnh trt~c;lt. Mnb
rAng... )
- May nen dong hQc : Trong may nAy, Ap khi tang do duc;lc ctlp dOng nAng c\tO'ng
bue nhb cae 00 diu lAl1l vi~. Lo~ Day cO may nen Iy lAm, hubng tt'\l-c.
b) M6y n~n cung dlJQc pMn loq,i tMO nhi~u each kh6c nil'a, nhu
- Thea Ap suilt : ap Built caa, trung hinh, "thtlp, chAn khOng.
- Thea nAng Built: Ibn, vU:a, nho.
- Theo lAm IQ.nh : lAm IQ.Ilh trong qu~ trlnh n~n, khOng lAm IQ.nh ...
- Thea s6 dip : m¢t ctlp, nhit1u ctlp v. v ...
Tfit cA may n~n d~u lAm vi~c vOi cbu trinh ngUQc vOi d¢ng 00 pittOng h~c tuabin.
Pb~m vi ap sua:t vA nAng sullt clla m(lt B6 IDIP may n~n cha iJ bang 14-1
Bong 14-1

Lo~ may n~n Ap BUO:t lAm vi~c (at) NAng Built (m3/h)

May nen pittOng 0-3000-100000 0-30000

May n~n clnb gQ.t 0-12 0-6000
May nen tr\1c vit 0-10 0-30000
May n~n ly tam 0-50 6000-300000
M~y n~n tua bin 0-20 6000-900000
May nen hubng tt"\Lc 0-10 Rfit Mn.

160
 2. Cae thong sO co bim eua may n~n
Co 3 thOng a6 cd bAn :
- TY s6 nen £ : IA ty s6 giua ap sulit khl ra vA ap sua:t khi vAo cua may nen

E = -
P" (14-1)
Pyllo
- Na.ng sua:t Q : IA kh6i lttqng (kg/s) hay th~ dch (m3/h) khi rnA may nen cung clip
trang rot/t dan v~ thbi gian.
- COng sulit N : a cOng sulit tU!u baa d@' nen vA truy~ khl.
Ngaai ra ron cO cae thOng s6 v~ hi~u sulit may n~n, v~ khi nen (nhi~t dt'), ap sullt
khi vAa, ra ; 11' dnh vA h6a tinh cUa khi v(Ji cae thOng s6 kh{ ~c trttng).

3. Dl).e tinh cua may n~n

a) May nen pittfmg : IA laqi may nen th~ deh. Tuy thea ap su~t lAm vi~c chia ra :
may hut chAn khOng, may nen ap sullt tha:p « 10 at), ap sulit trung binh (10 - 100
at) va lip sulit caa ( :> 100 at).
M¢t chu k1 tam vl~e Clla. nuiy n~n g6m cAe giai d~n : hut, nen vA dlly k.h:f (hlnh 14-1)
'. va dubng bi@'u di~n mt')t chu trlnh n~n v~ Ii thuyl1t g6m : dubng hut 1-2 vd"i ap sua:t
vAo Pv khOng d6i, dubng n~n 2-3 tAng ap sua:t cubng buc tu Py i4!!n Pr vA d1.1bng dAy
3-4 vbi ap sullt ra Pr kbOng d6i.
Halilt d¢ng cua may nen pittOng tuang t\1 bom pittOng.
COng ti~u haa eha m¢t chu trlnh II thuy~t bi~u thj hOi di~n dch 1-2-3-4-1 bao g6m :
- cOng hut khI (Am) bi@'u thi bd'i di~n clch 0-2'-2-1-0
Whl1t = pyV I
- cOng nen khi (duang) bi~u thi hOi di~n deb 2-3-3'-2'-2
3

w"'" = - f pdV
1
da:u (-) lll.do th~ tich gllm khi nen
- cOng d4y k.hl (duang) bi~u thi Mi di~
doh 3-4-0-3'-3

W dAy = Pr V2
3

Do dO Wdt.1 = -PyV I - fpiV +PrV2

1
3
Vi PrV2 - pyVl = f d(pV) n@n
1
d~--~J~''---~2~--~Y 3 3 3
~ If W"" = fd(pV) - fpdV = fVdp (14-2)
1 2 2
Hiab 14-1. sa d6 Clla mky nen piuOng
ya d6 Ihi coo trinh ntn Ii Ihuy~.

11·Too')1 ·A 161
 COng nen lkg khf lA
, 3
Wch.t V
wch.t -- ~ J ~p ~ Jvdp (14-3)
M
2 2
Trang dd : M - kh6i It1~ng kh£ ra trong mQt chu trinh [kg1
v - th~ dch ri~ng cua khi [m3 /kg].
Qua trlnh nen cd the lA dlLng nhi~t, da~n nhi¢t hay da bi~n, n~n cOng b1dng ung
la :
- chu trinh dAng nhi~t

R R T
pv = -T = const-v =
p p p
,
JVdp ~ (14-4)
2

trong do : R - hang s6 khi (lI tu~ng), R = 8,31. l<PJ/kmol.o.K ;

- J.L - tr~mg It1~ng phAn tu khL
- chu trlnh dOl;i.n nhi~t :
'.
pvk = const
,
JVdp (14-5)
2

Trang do : k - chi s6 do~n nhi~t khf (H tu~ng), lA ti s6 giua nhi~t dung dAng lip
va ding dch eua khi.

voi khi 1 nguyen tu, k = 1,66 - 1,67

khi 2 nguyen tu, k = 1,40 - 1,41
khi 3 nguyen tu, k = 1,30 - 1,33
- chu trlnh da bi~n :
pvn = const
, n R
n-l
[(p,-
Ivdp ~ - - T
2
n-1 J.L 1 p)
- n - 1} [Jlkgl (14-6)

Trang do : n - chi 56 da bien.

Khi gia tti n ::= 1 hay n = k, ta c6 qua. trlnh dlLng nhi~t hay do~n nhi~t. Vdi cae
gia tri khAc nhau cUB. n, cE"lng va d6 th~ chu trlnh ciing khac nhau (blnh 14-2).

~~--~~---~~-~~~~­
cOng dnh cha chu trlnh Ii tudng.

162 11·TOODl ·8
 Hlnh 14-3 cho dd thj cua m¢t chu
I' trl;nh ·thl,t'c. Trof1.g chu trlnh th\1c" khi
pittOng ddi chi~u bAt driu chu kl. m{li thi
giai do~n hut khOng xAy ra ngay mit cO
giai do~~ dAn (da), dubng hut vii duong
n>k dity khOng thAng (khOng ding ap)'va co
cl,t'c til!u (dubng hut) vit cl,t'c d~i (dU'bng
dAy), cac di~m M.t dAu va kgt thuc giai
do~n hut vit dAy khOng nb.m tr~n duong

oL------------------ ap su.a:t trong dng hut vit day V.v ...

Co s1,1" khac nhau gii't:a chu trlnh thl,t'c
lIinh 14-2. D6 Ihi chu lrinh (Ii IhUY~I) mlIy ntn 'vii H tuo-ng lit do
vOi cae chi s6 do bi~n khac nhau.
- Xilanh co mQt phfin thl! tfch vfl ich
va
xilanh (gQi Iii khoAng h~ V H). (hlnh
V H gilla pittflng ({J vi trl chgt cu6i qua trlnh dAy)
14-3) n~n giai do~n hut chi bdt dliu khi ap su.a:t kh! nen ron l~ trong V H giam xu6ng
bang ap sua:t hut. Do v(ly, th~ dch kh{ hut
dU'Qc (Vh ) bi giAm. ~ diJ thl! tich xilanh
Vx va th~ dch quet Vo = Vx - V H Ian.
'. - Xu pap co trd ll,t'c (chu ygu do h,t'c lb
xo) n~n giai do~n hut vit dAy chI xAy ra
khi Ap sua:t kh! trong xi lanh nh6 heln ap
sua:t Pv trong 6ng hut vii cao heln ap sullt
-'l - ,,
Pr trong 6ng dAy. Tr6' ll,t'c xu pap thay ddi
theo cl khoAng dbi cua pittOng v1 v(ln tdc
1 ~

f#',
I' , ,
khf thay ddi vA no cO giA tIi Um nhllt khi
-1
'd ,eJ
xu pap bdt dAu mO. Do do cllc dU'bng hut f,.
vA My khOng thAng. Do trd I\1C xu pap mii
c6ng tiAu baa cUa may n~n kh( tAng l@n.
- Ap suft- trong 6ng hut vA 6ng dAy ,
dao dOng theo vi tri pittong gAy ra chu~n , "
d¢ng khOng, d~ . dinh' Cila dbng khL a b
v"
- Khi khf bi'
hut vAo xilanh, khf thu I" 0<
nhi~t vi nhi~t
dO thJlp h<l1l tbl!.nh xllMh, J/
Dliu giai do~n nen, kh{ vln thu ,nh~t ~tit
xilanh (n '> k). Trang giai d~n DW ti«p, '
khf. tAng nhlf,t dO dd.n vA Wi 11ic nAo dd,
if
Hlnh 14-3. 06 tin mOt chu trinh ~n khi Ih1,1c.
"
1
khi co nhif,t dQ bAng xilanh (n = k) r6i
sau do cao han vii c«p nhi~t cho xHanh (n < k). V$.y, trong giai d~n n'n, chi 86 da
bi~n giAm tU. n > k d~n n < k.

Trong giai dO$ll dAy, kh{ vln C«p nhif,t cho xilanh
Trong giai do~n dAn, chI s6 da bign tang tu. n < k Mn n > k.
- Do cO khi rb qua xu pap, xec ma.ng, n~n dUClng cong n~n thoM helD va dubng cong
dan d6c heln. Do do chi s6 da bil!n cua dubng cong nen ~ tha:p hon vA cua dubng cong
dan s~ cao heln chi 56 da bil!n khi khOng co rb khi.

163
 Do trong may nen cO
khoimg h~i V H n~n tl 86 nen
P,
E "'" - hi h~n che. Trl10ng
P, .
hQP CaD ti 86 nen caa, ngubi
ta dung each nen nhi~u dip,
co lam Il;lIlh dAng tip trung
gian.
Tu:ang quan giua 86 clip
phil hQp va. ti s6 nen cua
cae may nen cho a hAng
14-2
Cae may nen pittong cO
gild nang sulit tU viti m]/ph
den lOOm 3/ph, ap suilt ra
ttt viti at Mn 300at va c6ng
suat ttt viii kW den
2000kW.
'.
b) May nen roto,. : l~ IOli,li
may nen thg deh.
Hlnh 14-4 bigu th! mQt
lo~i may nen rotor canh
trtlQt. May co vo hlnh tn,J
4 va nAp 9 co nl1ac lam
ll;\nh. Rotor 7 lap vao tr1,1c
6 d(i.t l~ch ta.m trong vo.
Rotor co nhi~u khe trong
do co cae Uim chuyg n dl)ng
8 (canh tn1Qt)" 'bAng tMp
dAy 0,8 - 2,5mm.
Khi rotor quay theo chH~u
mui ten, cae canh truc;:It
yAng ra, ep vao thanh trong
cua 2 vOng gang tl,1 do 3 vA
keo chung cung quay, cAe
ttlm tnrQt chia khOng gian
lam vi~e hlnh lu:ai Mm
thmm cAe phong nh6 mil. th€
deb bt giam ddn theo ehieu
quay tit phla hut sang phIa
day. 6 liB t.r1,le 2 duqe btt kfn
bAng b~ ~n 1. Phla day
co xu ~p mQt ehi~u.
164 Hlnh 14-4. M~y rrn rotor dinh [ruO!
 Bang 14-2

86 clip z 1 2 3 4 5 6 7

Ti 86 DeD E 7 5-30 13-150 35-400 150-1000 200-1100 450-1100

Ca.c may Den canh tn1c;Jt t~o duQ'c ap sua:t tlli 4at v~ nAng sua:t tbi 160 - 4000m3Jh.
c) May nbl. li tam : Iii IOl;li may Den dOng hqc. N guy~n tAc lam vi~c hiang tl) bam
li tAm. Khac Iii, do 8\i bi~n dlli ap 9Ut(t ella kh{ khi qua gu6ng d()ng nEln dAn tdi Sl!
tAng kh6i hlQ'ng ri~ng Clla khi vii ~o ra lip h,w tinh. D6ng tbbi v(tn tde khf cl1ng ta.ng
vii nh1.1 vfJ..y :ip l\ic dOng c6ng tAng.
D6i voi lip suat nha, ngubi ta dung tua bin th6i khf mOt cl(p. LOl;li nily tl;io ap suat
khOng qua O,15at. Ve ban eMit, d6 lA qUl;lt,cao ap.
Doi v6i :ip suat 1,3 + 4at, co tua bin thOi khl nhi~u clip.
D6i v6i ap sual 4 ..;- 10at hay han, c6 may DeD tus hin.
May DeD li tAm c6 hi~u Bullt tMlp ban mAy DeD pittOng nha:t lil khl nAng sul1t may
'. nh6 vii ap sua:t CaD caa (nen nhi~u cap).
Do k~t ct{u dan giM, kich thubc vii k1;I.6i h.1<;lng nh6, n6i tI'\ic. tiA'p d,1.1Qc vlli dQng cd,
khf nen ra li~n t\lC, d~u, khOng bi ba:n bOi d<iu hOi tron (nh1.1 a may nen the dch) n(l;n
may nen Ii tAm, m~c diI hi~u sua:t tha:p, va.n d1.1Qc xu d\lng ~ng rai, d giai nAng suat
cao hdn 100mJ/ph va ap sua:t nha hdn 12at.

§14.2. YEU CAU VE TRANG B! D1~N CHO MAy N~N

May nen khOng dbi hOi v~ thay d6i t6c dO, trU: tr1.1Ong hQp d~c hi~t. Do '4y, vdi may
c6 n6ng sulit d1.111i 10m J/ph th1.1bng keo bing dQng cd kh6ng d6ng bQ. N~u 11.111i di~n
khoo, c6 th{!' rna may tr\1C ti~p vdi d~ng Cd rotor ngdn ~ch. N~u 11.1C1i di~n yt1u thl. dung
dOng cd rotor dAy qulin, rna may gian t~p qua di~n tro rna may. Trong cl hai tntbng hQp
thl mbmen rna may khOng nM hdn 0,4Mdm va m8men C\!c d~ khOng quI:\. 1,5Mdm·
May nen c6 nAng s\ffit llln hdn 20mJ/ph th1.1bng koo bing dQng Cd d6ng bQ. Truong
hQP ni\y di.n m8men rna mAy kh6ng d1.10i O,4Mdm va mOmen khi keo vi\o d6ng b(I kMng
d1.111i O,6M dm. DOng cO d6ng bet k~o may n~n -pittOng th1.1bng d6ng tr\1c ti~ vilo 11.111i.
MAy neD tuahin- (turbocoriapressor) cilng diIng de;.ng cO d6ng bO d~- truy&. dQng. Nt1u
cOng Bulit Ibn (vw ngln kW) thl me) trufl,y qua cuQn- khang ho~ bi~n ap t1I ng!u. Di~n
ap ma ml:\.y ban dliu dl)t vi\o d¢ng cO khoang 0,64Udl1l.'
Tinh cong Built d.~g cO t-roy~n d.~ng tJlI\.y -Mn c6 tM thea cOng thuc
Q r..+L.
P = kSOO .102~k~td· 2 ,[kW]
(14-7)

Trong d6 : Q - nAng Bulit may nen [mJ/ph!';

'h - hi~usu.lit may nen, 'lk. = 0,5 + 0,8 ;
7ltd - hi~u su.lit be;. truy~n ; truy~n dai thl 'ltd = 0,85
Lj> La - cOng nen dAng nhi~t vi\ dOfJ.n nhi~t (kGm)
165
 Gia tti Li vtt La d6i vtJi cAe Ap Built khAe nhau eho a bttng 3-3.
k - h~ s6 dv: tN, k = 1,1 -;- 1,15.
Cang cd th~ chQn cOng Built dQng co thea eOng thdc dan gittn
Q,
p ~ k ,6 ' [kW] (14-S)
S1
tl'ong dd : z - M 96 , theo bang 14-3.
Bang 14-3

Dl;\i Ap suilt -cu6i (Itt Ap sullt mAy DI!n + 1at) (at)

hlQng 7 S 9
3 4 5 6 10

L, 11.000 13.900 16.100 17.900 19.500 20.S00 22.000 23.000

L, 12.900 17.100 20.500 23.500 26.100 2S.600 30.700 32.700

, 200 260 300 345 360 410 440 464

'. §14.3. Til OQNG KH6NG CH~ MAy NEN

D~ dttm bila cllp khi n~n hQp Ii cho cae thi€t bi ti~u d~ng, mAy nen phAi dU<;1c tl,i'
d¢ng kb6ng ch~ nhAm thOa mAn 2 di~u ki~n ehInh :
- dAm bAo luu hi'Qng ti~u th1,l
- dAm btto Ap BuAt kbI y@u cttu, thubng trang gitJi hl;\n ±(8 -;- 10)% Ap Built ~u c~u.

Ngow ra, khi nen cbn phAi dUl;le dAm bila v~ chAt IUQng nhu : dQ a':m, s(lCh v.v ... tuy
theo yh c4u ti~u dUng.
MAy n~n kh( th11bng ldlm theo cae bQ lQc (d~ dAm bAo chilt lUQng khi) vA blnh ch'lla
khL Blnh ch'lla khi nen cd tAc dl).ng :
- Di~u hba l11u IUQng, Ap suilt. Khli' cae xung ap trong Unh ti~u th1,l d6i vtJi may
nen piston.
- Lttm dA dAng vi~ di~u chlnh gioi hl;\n c\1e dl;\i ho~c c\1c W!U cua ap suAt. Hl;\n ch{!
. ttJi giA tti cd thl cua tAn su«t rna mAy dQng ca.
- Tranh cae Bl,lt Ap dQt ngQt cUB. khi khi cd ti~u th1,l dQt bi{!n trong m¢t thbi gian
ngJin (nhu phanh khi n~n, chuyln dQng cua klch khi cd piston ItJn ... )
- Lttm mAt khf n~n vA ngung tl,l hai nutJc, tl;\P chllt ...
Vi~ct\1 dQng dung vI) ehQ.y dQng CCI keo mAy nen v~ nguy~n tAe khOng co gi khAc
nhau d6i vtJi mAy n~n piston hay rotor.
D6i vtJi thil1t bi duOi. 10kW, ngttbi ta thl1bng dung til1p di~m Ap khL Til1p dilm dAm
bAa du:ng dQng ca khi blnh ch'lla dl;\t Ap sullt (d~t) cl,i'e d~i vtt chQ.y ll;\i dQng co khi ap
sullt d~t giAm xu6ng cl,i'c tilu.
Nhu sa d6 hlnh 14-5, til1p di~m lip khI 5 s~ ddng cAt cOngt'-cta 1 ctlp di~n eho dQng
co 6 Ma mAy nen 7. Blnh trung gian 2 dUQc lAp t~n duo:ng dAn khl vA cd th~ deh dUQc

166
 tinh toAn sao eho trong 5 + 6s dAu
dOng cd d~t t6c dQ binh tht1bng rna
khOng cO ap sulit. (tranh rna may
cO ap·suAt). Dau xa 4 gan vai tiep
digm lip kh{ 5 se dam baa xa khi
• trong blnh phl,l van khi quy€n khi
dl;mg Cd dung. Van hi mot ehU~u khi
do s~ dong kin. Do v~y khi dong cd
eh~y l~i thi khOng cO ap sufit d~t
vAa may nen hie moi mo may. Khi
c6ngtAeta dong thl da.u xa cung
dong. Khi dieu hanh ti~p dh~m ap
khf lAy tu binh ehda 8. Tht1bng tiep
di€m ap khi dong m~ch eho d(>ng Cd
khi p Q; 9 + lObar va ngat m~ch
_~~J===========Lt'- __ d{lng cd khi p === 2 + 3 bar.
D6i v{Ji thi~t hi trlm lOkW,
Hlnh 14-5. Sd d6 dibJ chinh bAng tiep di~.m ap khi.
ngubi ta thubng dung cd cliu di~n
khi nhu hinh 14-6. Cd du g6m :
- 1 lip kll cd tii!p di~m dong cAt 0: cAe gi{Ji h~n ap BuAt 1 bar Mn vAi ch\1c bar.
- 1 van di~n 3 ngA : 1 nga nISi v{H binh chua, 1 nga n6i vdi h~ giAm lip (phia ti~u
dung), ngA thu 3 dung dg xa khi ra kM quy€n.

(on tf;in

II,hAl f"jq tI;'

t-

Hinh 14- 6. Cd diu di6.L chinh di~n - .lr.hi.

167
 each lAm vi(k clla M th6ng dong cAt rl'It ddn giAn. Khi lip sul'It d~t gia tri cl,t'c d~,
ti~pdigm lip k~ m~ ra vA d¢ng cd dung.
Blnh thl1bng van di(m khOng hut (nhl1 hlnh v~) vI\. dubng xl\. khi dong kin.
Khi ap su4t giAm tOi gia tri cl,t'c tigu, tl~p digm lip k~ dong l~ do ll,t'c Ib xo di~u
chinh ap sul'It. DQng Cd dl1QC m~ may keo 'mAy nen. Van di~n dl1QC dip di~n trong 5 + 6s,
dg m~ _ctta Xli, gil\.m tAi cho dc)ng cd khi md may.
Vi~c di~u chlnh dong cAt tl,t' d¢ng nl\.y bi h~n chillS. t~n s6 dong khOng qua 15 llin/h.

'.

168
 PHAN V

TRANG B! OleN - OI~N TO

MAy 5<)1, OeT

Gioi thifu chung

D~c di~m cua qua. trlnh tQ.O sQi d~t lA gia cong xC (nhu bOng, len, day, to tAm .. ,)
thAnh cAe IOQ.i sQi dl1 ph\lC V\l cho qua. trlnh d~t VIli.
'. Ca.c lo~i xc qua qua trinh dQ,p xe va chAi d~ IOQ.i b6 cae tl;lP chilt vA lAm thAnh con
cui. Cui dtlQc keo nh6 thanh sQi tho vA SQi con. Do lit sAn pha'.m eua cOng ngM keo
sQi.
SQi dtlQc danh thAnh 6ng vA dUQC hd d{!' dua dl1n ma.y di)t. SAn ph.ft':m cu6i cung cua
cOng ngh~ d~t lit vAi. Sau d6 vAi dtlQc chuy{!n sang qua trinh xli Ii h6a h9C nhtt tdy,
nhu~m, aily, in boa...

Vi v~y co tM' chia 'cAe may co Mn lAm ba lolP ch{nh d~a thea' qua trlnh cOng ngh~ ;
- May cOng ngh~ eQi nhu may d(lp xe bOng, may chAit may keo sQi thO, may keo sQi
con;
- Miy cOng ngh~ d~t nhtt may dAnb 6ng, mAy mlic Sl;Ii, may hd, may d~t.
- May trong qua trinh hoan tbi~n nbu may yAng sa'.y. may in hoa ...
Ngoai ra, cae may sQi - d~t ron dliQC phAn 1~ theo tinh chllt vl)t li~u va tfnh chA't
lAm vi~ nhu may sQi bOng, sQi len .. , may d~t thai, d~ kim.
o cac may sQi -d~t, mOmen phl,l tM Me trong qua trinh lAm vi~ co th~ IA h;\ng
s6 ha~c bil1n d6i tuy thu.,c vAa t6c d." quAng dubng vA thbi gian. Tuy thea d~c tlnh
tAi rnA tilt cA may trang cOng nghi~p d~t c6 thl1 chia lAm 5 nhom ;
NhOm 1 : g6m cac may cd mOmen too lA h;\ng s6 ~ = canst v{Ji t6c dQ djnh· muc.
Vi dv. : may in, M.
Nhom 2 : g6m cac may cd mOmen IAi tinh. thay d6i tl l~ vOl t6c d., quay : Me = c.n.
Vi dl,l : may gh~p, may Ua sQi thO ...
Nh6m 3 : g6m cac may cd Me = c.n2. VI dv. : may k~a sQi con, may qUf,lt gio ...
Nhom 4 : g6m cae may rnA Me phl,l thuec chu }4u viw qua trinh kh~i d.,ng M = f(a),
Vi dl,l : may dfilt.
Nh6m 5 g6m cAc may co Me phl,l thul)c vAa thbi gian. Vi d1,l : may chAL

169
 Chuong 15
" , , , ,
TRANG B! DI~N DII~N nl NHOM MAY KEO SQI

San pMm cua quA trlnh keo SQi lA sQi con. Xa (bOng, len,. day, to tam ... ) thllong
dUQc x~ toi va tr¢n de thu dugc xc cd thAnh pha:n dinh trudc vA lo~i b6 cae t~p eMit,
x€p thiinh lap, sall do qua qua trlnh chAi de Lam slitch, t~o thanh cui. De co de. d6ng
d~u v~ M day va thanh phAn, cui dl1QC dlla qua may ghep, sao do mdi duQ'c keo thanh
sQi the> r6i sQi COn.
Tily thea quA trlnh cOng ngh~ va d{k diem cua Xci, cQc may ken sQi dl1QC chia thanh
nhi~u lo~.

Thea dQ,c di~m cOng ngh$, cd mAy x~--d$.p, mAy ghep, mAy chili, mAy Sc;:Ii thO, mlliy
sQi con.
'.
Thea d(1c digm cua xci, cd quA trinh keo sqi bOng, Sc;:Ii len, sQi to tAm, ~i day gaL..
Cae quA trlnh nAy cd nhung d(1c digm khAc nOOu. Trang chuang nay s~ gi{Ji thi~u trang
b! di~n - di~n ttl mOt s6 mAy trong h(! mAy k~ sQi, mAy sQi tM, may sQi len.

§15.1. TRANG B! OI~N-OI~N Til MAy sql THO

1. D~c duim cling ngM

Tr~n may keo sC}i thb, cui dU:Qc bl) ph~n keo dill him nha t{Ji mQt dO manh nMIt
d~nh, sau do dl1QC xe l~i thanh Bt:;li thO. SQi thO du'C}c qm'ln l~i thAnh 6ng dti ti(!n cho
vi(!c chuy~n chc'J vA ~t Mn gia may keo sQi con.
MAy Sc;:Ii thP cd nhung b¢ ph$n chfnh' th\1'C hi(!n quA trlnh cOng ngM keD nM cui
thanh ~i thO nhll sau (hinh 15-1)
1 - CAe b¢ ph$.n dAn cUi hay sQi thO vito 'mAy.
2 - B9 pMn keo dM.
3 - Co c«u xe l qut1n 6ng.
Cui 'til thimg 1 di lt~n, vbng qua dAn cUi 2 vAo bO p~n dich dliu m6i a r6i qua
tr1,1C
bg ph*n ·keo .dAi b6n tTl,lC 4. BQ ph$.n dAi Ilm nM cUi dl1n mQt dQ manh yl!u c~u.
keD
Ra kh6i bl) ph~n keo d.Ai,' l{Jp xC lu6n van 16 tr~n 5 eua gAng 6. Gang cAm ch~t tr~n
CQC 7 quay nhanh. Do mgt -dliu l{Jp xd duC}c tTl,lC thll 1 cua hg ph~n keD dai giu chl}t,
cbn dl"Iu -kia lu6n ~lo 16 dJ'Iu gang cho nE;n c'll m6i ml)t vbng quay cua CQC va gang, sQi
tha nhf).n dUQc m¢t vang xoAn, sau do lu6n van nhAnh gang r6ng, u6n quanh tay gAng
8 r6i qu.§:1t l€!n 6ng 9. 6ng SQi co kfch thu{Jc, k~t et1u vA hlnh d2}ng nhl'lt dinh (d2}ng
hlnh tTl,l (j giOa; hai dliu hlnh ndn C1,lt).

170
 f 1

'.

'mnh 15-1. S" dO may sQi 1M.

D~ dAm bAa dO sa.n cua sc;Ji khOng d~i. pbt\i giu t6c dO cUB gAng vA. t6c dO ra sc;Ji 11\
khOng d6i.
y~u ciu dO cling eua sc;Ji trong qUA trlnh qua:n 6ng vA. cAe lOp s¢ pbt\i d~u nhau nan
t6c de) cua 6ng BI;1i phAi giAm dl1n thea 811 tAng dtibng klnh cua 6ng sc;Ji.

2. D~c tinh phil tili va yen cllu truy~n dOng ellB mlly s\li
a) D4c tlnh phq, tdi ella mdy IUQ s¢ tM
Trong quA trinh. sQi chuyf~' dOng 'qudn via 6ng. khi kJllJi dOng, sA co ba thAnh phAn
,h,1C rna Bt1} : ~ slit B,ijla ~\~-trV.c "ua:n, ma sat trdng·:nu1y v~Ema slit giua SQi - khOng
khL V1 v$y'ngu:bi. ta dua r&' d,"g d4c tinh ph" tAl ,nbu ,hlnh 15-2. TI,li di~m a, khi bAt
dAu m{J may. m(lmen ph" tAl Me ilni. vi ma'sAt cUB mAy trong cAe l5 trQc IOn. Khi t6c
dl) tAng d§n, Me giAm vi ma'sAt giAm dAn (do~n ab), TroIlg do~ nAy, ma slit gilts sQi
- kh011g khl kbOng 41!'ng k~. Ttl 4i~~ b trd <Ii, khi t6c 40 dOng"" lA d~Dg k~, l~~ ma
sAt gi1l8 sQl - khOng khl eftng tang db lfn. Khi t6c dO quAn sqi cang tAng thl h,tc can
cua kbOng khl tAc d1Jng lAn SQi elng tang w. kAt quA Il Me cO d,ng nhU: do~n bc .
.
b) Ylu ellu truy~n drmg eua may sqi
YAu clu co bAn cua truy4!n d¢ng mAy sqi lA kh{Ji dOng Am. N~u qua trlnh khdi d¢ng
xAy ra d¢t ng¢t, ~ gAy ra xung l1,tc Ibn, gAy b,tc cang dQt ngQt vA gAy dut sQi. M~t
khAc, 86 IAn kMi d¢ng, dung cua mAy sQi thO thubng Ibn. Vl vl1ly, dOng cO dUQc su
dl,mg phAi dOn gian, v~n hanh tin c~y, co d¢ Mn cao.
D~dAm baa qua trlnh kh{Ji dOng Am, phM dam baa gia t6c cUe. M lA hang 96, nghla
la mOmen dOng la khOng dOL
171
 dw
Mdc')ng = Mo - Me = T dt = canst
Do do, d~ng d$c dnh co hie kMi dOng co
phM gi6ng d~ng d~c dnh phI,!. tai nhu tr@n
hlnh (15-2). D@' ~o dUQc d~c Hnh dOng nhu
t~n hlnh( 15-2) Dgdbi ts thubng stl d\lDg
d!)ng co di~n khOng ddng bl) rotor 16ng soc co
thAm mot di~n trc'.! hol),c di~n khang ph1,l tr~n
m~ch stator. Trang qua trinh kh6i d(lng, di~n
tm ph1.l Rs ho$,c di~n khang ph1,l Xs dUQc dUa
va~ m~ch stator. Khi tde dO eua dOng co d~t
Me dO dinh mile thl di/iln trc'.! hol).c di~n khang
ph1,l do dllQC lo~i kh6i ~ch stator.
o
3. So dO di~u khi@n may sQi thO P-168-3
mnb 15-2. DG.c tinh phI,! tAi
DOng cd truy~n d(lng cho may lA dl)ng Cel va dOng ca Clla may sQi.
khOng d6ng bl) rotor ldng soc D loQ.i AOT cOng
sua:t 1,7kW ; 2,BkW ; 4,5kW tuy thU(lC s6 c9c sqi (hlnh 15-3),
DI1 chu~n bi khOi dOng, dong cAu daD CDl a m.~ch dOng l\1c vA· elk cliu dao CD2,
CD3 6 m~ch di~u khi@'n. Sau khi t4t cA cAe ndp may, etta ngda 6 tll di~n' dA d6ng thi
'.

mob 15-3. so d6 diru khi~n may SQi th{) P168-3.

172
 cac c6ng tAc hanh trinh CT1 d~n CT7 B~ ~t xu6ng dl1bi (vi trl 2), cae den tin hi~u
Do + 07 s~ tat, baa hi~u eo th~ khOi dOng dl1t;Jc.
Tr~n may cO b6 tri 20 b¢ nut in : M1, D1, M2, D2 .... M20, D20 d9C thea bAng n:tay
d~ thu~n ti~n cho vi(\c di~u khl~n mAy. D~ khai dQng mAy sgi thO, Co th~ fin mQt trong
cae nut an Ml... M20 ; role thbi gian RTh c6 di~n,. c6ngtttcta K co di(\n. Khi do dQng
cd D dogc n6i vAo lobi di~n. Do trubc do rale trung gian RTr1 co di~n n~n di(\n khang
X F dl1ge n6i vao m~ch stator. Nho v~y, dOng ed D dogc khd'i dOng vtJi X F trong m(lch
stator. Sau thbi gian chlnh dinh cua RTh, tit!p di~m RTh cua no Be elit di~n rale RTr1
d~ lo~i X F ra khOi m~h stator.

BAo v~ dut sgi nha cae tit!p di~m RQ1... RQ6. Khi dl1t sgi, cae rdle quang RQl...
RQ6 se tac dOng, ti~p dU!'n:t eua no Be n:td ra ngdt m~ch RTr2. C6ngta.ctd K mit di~n,
d9ng Cd se dung l(li.
Bao v~ nglin m~eh bAng d.u chi CC1, CC2, CC3, CC4. BAo v~ qua till cho dQng ca
ba.ng role nhi(\t RN1, RN2.

§15.2. TRANG B! DI~N - DI~N Til MAy 5(;11 LEN

"
1. D(ic diim
Keo sgi l~n IS. kha.u tOdng d6i quan trQng trong cOng nghi~p d.(\t.
Sgi len dogc dem dlilt thanh vAi dung trong sinh ho~t may m$c va ki thu~t : Cac
m$,t hang qua qua trlnh d~t thobng la ni, d/il, cha.n, khAn quang, 00, bIt tilt, mil, yang
d(ln:t, dai truy~n v.v ...
Qua trinh keo Bl;1i len chU. yt!u thl1c hi(ln t~n hai h~ : M chAi li~n hgp va M chAi
kl. Trang m6i h~, tuy dl)c digm va dnh chl1t nguy~n li~u nhl1 dtj mAnh, d¢ dw, dQ kh6ng
d~"Y., dtj ch1la Wp .v.v ... cia Xd len rna qUA trlnh gia cOng cd khAc nhau. H~ chAi HAn
hgp pha.n ra : ~ chAi li~n hgp len mllnh, M chM li~ hQp len th6. H~ chili ki g6m cd
M chili kI len mAnh, hi) chAi ld len thO va M chili ld rut gQn.
Trang cA hai h(l cMi, qua t:rlnh keo BQi len tit. len Mu qua c8c giai d~ cd MIl sau :
Chua":n bj nguyl\n lieu d~ t~n : 0 giai dOl;ln' nAy len dil gi~t Sl;lch vA dong thanh ki~n
dl1Qc xe toi w. lAm sl;lch cae ~p chIn r6i dl11;1C tr¢n dg wo mOt nguy~n li(\u th6ng nha:t.
Sau do, dem tAm nhl1 tOdng, chAi dg hinh thil.nh sgi.
Titm nhil tOdng c6 tAc dl,IDg giam Mt hien tl1Qng phAt sinh tInh di(\n trang nguy~n
li~u,lAm tAng dAn dnh cho len vA gift: cho len khOng bi haa hl,lt dQ am
trong cae qUA
trlnh gia cOng tit!p thea.
Cui len ciing dl1Qc kea thanh sgi tr~n Cac mAy 1000 Bgi thO vA mAy k£io Sl;1i con.

2, Ttl dOng h6a may k~o sQi ten

May sgi len lam vililc vtJi t6c d¢ quay nM hdn mAy sQi hOng n~n dbi h6i d~ng h,fc
hQc may trong qua trlnh qua dQ phill t6t hdn mAy sQi bOng. Nt!u giAm d1lt (2 +. 16)%
khi di~u chinh Cd bAn vA di~u chlnh thea UJp se giAm til\u haa nguyl\n li~u (2 + 11)%
va tAng na.ng sua:t (2,5 + 8%) toy thea s6 sQi. Di~u chlnh B~ t6t nt!u

173
 trong do l' - Thbi gian qua dl,'l
Tm - Hlng sO thbi gian di¢n 00 ella M truy~n d(lng.
Xet sa d6 may sQi eua hAng Carnitti - Morelli IT) vl:li truy~n dQng dung dl,'lng co
ml,'lt chi~u (hinh 15-4)
Truy~n dQng chlnh nhb dl,'lng ca ml,'lt chi~uDl. Di~u chinh toc dQ nhb khugch dij,i
tit MA Dl,'lng co Dl cO cul,'ln ldch tit dl,'lc l~p
CKD, cuQn bu CB noi nguQe. M<;lch pMn
ung dUQc cung cilp di~n ap tli khui!ch d~i tii: MA2 th\iC hi~n thea sa d6 pM.n hoi trang.
N6 co 6 cul,'ln lam vi~c, moi cul,'ln dUQc noi ti~p vCi'i ml,'lt di6t d~ thl!c hi~n phAn Mi
trong duong, nhlm na.ng caa h~ sO khui!ch d~i. MA2 c6 cuQn chuyen dich (mQt chH~u -
baa bOa) Wll vil cUQn di~u khiAn W10. Nhb cul,'ln Wll rna di~m lam vi¢<: clla KDT
MA2 dUQc XB.C dtnh sao cha khi dong qua W10 blng 0 thl MA2 hit dau lam vi¢C a
philn tu~n dnh c1la dl)c tuyi!n cua no.
CUQn di~u khiA'n W10 dUQc cilp di~:ri tii: khu~ch d~i tit mQt pha MAL De tang dong
trung blnh trang cul,'ln nily, co t1,l C noi song song 0 dtiu ra.
MAl co 7 cul,'ln di~u khiAn :
WI - W2 cuQn di~u khil!n, ca:p di¢n tu dtiu ra cua xenxa cam dng IS vA chung lAm
thay ddi dong di~u khi~n tdng ella MAl tuang dng vl:li ap tr~n MA2 thea dubng
kfnh qu.lin.

Hlob 15-4. So ad diAl khien mAy keo sQi len.

174
 W3 - cue)n chu d(lO dUQc cap di~n tu be) ehlnh luu ciu diOt ba pha CL1 va chi~t ap
P05. No xac djnh t6e d~ d/,'lng cd.
W4 - cu¢n chuy~n dich, d~ cbgn di~m lam vi~ tr~n d~ tInh MAL
W5 - eu¢n pMn h6i Am dong Co ngAt, de h~n ch~ dong di~n d/,'lng cd. Oi~n ap ti l~
v6i dong di~n dl)ng cd rai tr~n R12 n6i ~ thll cl1p bi~n dong BD, qua b¢ chlnh htu CL4 ;
di~n ap nay dugc so sanh voi di~n ap tr~n chi@"t ap R6. N@"u dong di~n VUlJt qua gia
tri cho phep thi cu¢n W5 c6 dang di~n vii di~n ap ra MAl s~ giam (do sllc tit d¢ng
trE'm W5 ngulJc chi~u voi sllc tu d¢ng cua cul)n chu d~o W3), khi do t6c d¢ cua 01
giam, mOmen tuang ung gic\m.
W6 - cue)n phAn h6i Am di~n ap cua dl)ng cO, c6 tAe d\lng dn dlnh t6c dl) d()ng Cd
M1 khi dong di~n tAi qua cUQn biI CB thay ddi.
W7 - cUQn phan h6i Am di~n ap ra cua MAl dg lam t6t phim tuyen tInh cua d~c
tuy~nva giam nha Mng 96 thbi gian.
Trang may c6 thiet bi d~t chuang trlnh IS. bien ap vi pba.n lo~ quay. Cul)n'so c<'lp
dL1lJc clip di~n tu cac phAn the P1 va P2. S~c di~n d()ng tbu cA:p thay d6i thea vj tri
phan ung. Tin hi~u ra giAm khi tam nAng l~n tren muc duong ldnh quan nha nMl va
tang dan theo qua trlnh tha t<'lm nAng toi dubng kinh Ibn nh<'lt.
'. DI) Um di~n tra P 1 va P2 thay dOi
theo dia chudng trl.nh c6 prOphin xac
.J«Ch chU.,Ye"/,
£IT/ibD dlnh quy lu~t cua tin hi~u di~u khign
ca ban. Di~u chlnh bang tay nhb chiet
lip P3 va P4.
BO di~u ci.Jnh (Regulator) (hlnh 15-5)
cua may keo sqi c6 thanh rl1ng 1 treo
Uim vong, th1,l'c hi~n ehuy~n de)ng tinh
tien qua l~i tuang Ilng vai chuy~n
dQng tinh tien cua tllm vong va th1,l'c
hi~n chuy~n dl)ng tinh tien m¢t phia
tuang ung vt'Ji dich chuy~n the') (Cd
ban) Clla tAm vang.
Chuy~n d¢ng qua C4p banh rl1ng
I cOn 4 vA 5 truy~n cho xenxd 6 d~ t~o
tin hi~ thay ddi t6c d¢ chuyt1'n dl)ng
tlnh ti~n.
Oi chuy~n CO bAn cda thanh rl1ng
8
khOng Anh hullng tOi d¢ It'Jn goe quay
cua xen.x.a do kht'Jp n6i rna sat 3 vl1
o o
cU: ch$n git'Ji ~n hilnh trlnh xenxa.
DIa cO tbanh hlnh qu~t 13 duqc k~p
ch~t tn;n tI"1,lC banh rAng 2. M6i d,ich
)(
chuy~n thanh rAng v~ trai ting v6i
vi~c nAng ta:m vang l~n mot It va
lrmh 15-5. so d6 dOng Regulator Tni\y Camitti-Mcrelli.
hanh 2 quay mQt goc n~o do, qua cJ;a6t

175
 12 liim quay dia 11 vii trvc vit 14 co dia chuang tnnh 10. cae con IAn 9 tllt~n dia 10
qua don 8 vii banh rAng 7 se quay chii!t lip PI vii P2.
Cu6i qua trinh thao, dia chuang trlnh tra lai ~ trl ban dliu.
Cac tin hi~u xenxa di~u chl.nh tho va tinh dUQc c¢ng l~, khulk:h d~i qua khui!ch d~
til MAl, sau d6 dua toi cu¢n dieu khii!n WI0 cda khu&h .d~ tu ba pha MA2.
Sa d6 di~u khi~n ho~t d<;tng nhu sau (hlnh 15-4).
T~m chAn dong thl til!p dii!m KQ dong. Dong cliu dao CDI vii cOng tk KL thl bii!n
ap Tl co di~n, m~ch dieu khi~n co di~n.
An nut ch~y qu~t V thi K2 co di~n, dong di~n cho dQng ca qu~t mat D2, dOng thai
d6ng tiep di~m t\l duy tTl. K2 va chua:n bi cho Kl liirn vi~. Den DRI sang.
o v1 tTi ban dAu tii!p di~m thuong ma cua thanh da: sqi KB I chua dong, den DR2
khOng sang.
Khi ~n Ml (ho:;"c M2) thl Kl c6 di~n, dong ngu6n xoay chieu cho b¢ chl.nh luu CL1
va khu€ch d~i tu MA2, dQng ca DI co di~n. Den DKl va DK2 sang.
Trong qua trlnh k~o sqi, dl!n vi trl dong KB2 thi rdle trung gian RTr2 dong, d~m
tin hi~u DTI vii DT2 sang, tren gili mAc baa hi~u giai dOf,ln cu6i cua qua trlnh k~o sqi.
D6ng thbi hie nAy til!p di~m TK cua thiet bi chudng trlnh dong m{Lch rale RTrl.
" Tiep di~m thubng dong RTrI ngdt thil!t bi chudng trlnh vA khi dd W3 cua MAl
duqc n6i tMrn di~n tra R3 d~ giarn t6c dQ cUa dOng Cd °Ml.
Sau do ~m vong nang }An trl!n, iln voo til1p dit1'm KB3" a dtiu ~n, rale trung gian
RTr3 dong, chuin bi dong RTr4.

-~*-----~~~---~~~
dong di~n cho nam cham NC. Khi do cd C!U Mm vbng ·r~i kh6i btinh
tAm l~h qu~n
sqi, qua tay don, a:n l~n cOng tAc cu6i Clla banh cdc KB4 d~ dong ...
COng tAc tel K3 dong cung vlli rale th~i gian RTh4. RTh2 vA dQng cd D3 tha vanh
dUl;lc dong. Role RThl dul;lC chlnh eao cho D1 lAm. vi~ d~ 11ic tha vAnh thi bi ngAt
(quay theo quan dnh) dAm bAo qulIn ch$.m clln tr~ CQC sQi.
Sau khi tii!p di~m thu~ng dong RThl rna thl Kl m«t di9n. ngdt dQng ca DI, con
D2, D3 duqc dung khi til!p di~m role thbi gian RTh2 mlJ. H~ th6ng truyen dOng tra
v~ tr~ng tha.i ban dtiu.
D¢ng cd D2 li~n ki!t vlli Urn vong qua bQ truyan ma sat nM.m tranh silt va hic thii
t~ xoong hoon toAno TlIm vong khi thA, de l~n til!p dil1m KBI tranh ma may khong
dung (den DH2 sang).
Bao v~ qua tAi cho dOng ca Dl nhb role nhi~t RN.

176
 Chuung 16
TRANG B! f)1~N
•
San phim cu6i cung clla dAy chuy~n cong ngh~ sQ'i - d~t l~ vaL VAi duqc t~o thanh
tr~n ma.y d~t.

SQ'i con dllQC dua qua ca.e giai dO!;lD : danh 6ng, mac sgi, M S9'i ... r6i dl1a vaa may
d~t.

Trang aa.y chuyen cong ngh~ d~t tuy thea chile mlng va d~c di~m c6ng ngM rna co
cae IO!;li mAy : may q usn 6ng, may mAc sQ'i, ma.y h6, may suot, ma.y d~t ; cae may holm
thi~n nhu: may vang sd-y, mAy in hoa.

Trang phlin nay se giai thiti!u trang bi diti!n di~n tu coa m(lt so may nhU: : mAy ma..c,
'. may d~t, m..ay in hoa.

§16.1. TRANG B! DI~N - DI~N Til MAy MAC 5<;,.

1. Di,ic diim cong ngh~

Bup sQ'i hay 6ng sQ'i sau khi danh 6ng dllQ'C dua sang gian mac de quan sc;1i l~n
thung mAc (tr\lc mAc) voi 86 8Q'i nb!!t d,nh vi'!. cd chi~u dhl nhl1t dinh tuy thu¢c vaa
kM rQng ella vai yl!u c§u.
Qua trlnh ma..c sqi phM dam bao cAe yeu c§u sau :
- KhOng lam thay ddi tfnh ch!'lt co Ii cua "sqi.
- Suc mng Clla ~t cA cAe sql phAl <Mu MaU vl khOng ddi trong su6t qua trlnh m:1c SQi.
- SQi q1.l.!'ln l~n tr\lc ml1c phlli phAn ph6i d~u thea chilfu rQng coa t1"\lC mA.c d~ m~t
cu¢n sQi coa trl,lc IA hlnh trl,l.
- Bao dam q u«n du chi~u dBi quy dinh.
Tiiy thea dnh ch!'lt coa vai va cong ngM rnA cd cac phudng phap mAc sau
aJ Mac d"3ng loq.t :
M6i trl,lC mA.c dUQc qu!'ln m¢t phan 86 sqi dQC COa vAi tr~n toan bQ kh6 r¢ng ella
tr\lC. Sau d6 mQt 96 n trl,lC mAc du~c gbep vai nhau vii qu!'ln l~n thung d~t sao cho
tang 86 sQi clla n tr\lc m~c bAng 86 sc;H y~u c;iu tr~n thiing d~t.
Phuong phap nay cho nang Bullt COO nhung pM phlim nhi~u. thuoog dung cho SQi bOng.
b) Mac phan Mng :
St;1i dugc ghep l~ vai nhau thAnh bAng va qu.lin l~n trlln m¢t do~n clla t1"\lC mac.
D~n khi dtl chi~u dlli quy djnh thl cA.t ba.ng sQi di vii quArt tiep vao m¢t bang khac ben
c~nh ba.ng d6, cho den khi tdng s6 sgi. cua cac ba.ng b~ng s6 Sc;li tren thung d¢t.

177
 M~c pM.n ba.ng thubng dung cho sQi td, 9Qi nhi~u mau. Phudng phap nay na.ng suat
thAp nhung ph~ ph;!lm it, nen dung cho cac laf).i sQi dAt ti{!n.
c) M4c phdn doq.n :
Cac trt,lC m~c a dAy tUdng d6i ng~n va moi tr\lc dU9c qUAn m¢t so sQi nhAt dinh,
co dQ dB.i tUdng duong dQ dB.i sQi cua thung d~t. Sau do dem n tr1,1c mac gMp vai nhau
thanh hang ngang va qufIn lfut thung d~t.
Phudng pha.p nay thubng ap d1,1ng trong nganh d~t kim dan d9£! .
•
D~a vao cac phuong phap mac mB. co cac la~ti : may mAc d6ng lOf).t, may mac phAn
ba.ng, rn.ay mac phAn dOf).n va may mAc d!)c bi~t.

2. LVe keo sQi, d(ie tinh may mile va y~u eau truyen dOng di~n may mde
a) L1,l'c keo 9Qi trong khi mac 9Qi
D('J ca.ng cua sQi co Y nghla Ion d6i v{Ji qua trinh cong ngh~ ti~p theo cua may d~t.
D('J cAng cua sQi Ion qua. lam cho dl? gian lon, d~n d~n hay dllt sQi. DO cang khOng deu
nhau cua sQi se anh huang den chAt luQng cua vai. Do d6, trong qua. trl:nh mAc phai
dam bao It,iC ca.ng cua sQi Ia khong ddi.
Trong qua trlnh mAc, sQi ph3.i chiu cac ll,ic cllng sau :
+) L~c cAng F Kl khi quan SQi, dUQc xa.c dinh thea cOng thuc :

_ G.f.r
F k! - P , [N]. ()6-l)

Trang do : r - ban kinh loi thung BQi mAc, [m]

f - h~ s6 ma sat
G - t1'9ng luc;tng thong BQi mAc, [N]
p - ban klnh thong sQi mAc, [m]
Kh6i.luo:ng thung sQi mAc baa g6m kh6i luc;mg lot thung sQi va kh6i lUQng sQi tr~n
thung mAc.
+) Ll,ic cAng ph1.,l sinh ra lu.c rna may do qulin dnh cua thung mac
LJ
F" ~ P , [N] ()6-2)

Trang do : J - mOmen qulin dnh Clla thung mac, [kgm2]

£ - gia t6c g6c cua thUng mAc [s-2}.
N~u t la thbi gian tiI hie mC:l may d~n khi thung mac dt;lt gia t6c £ khOng ddi thl

Vai v - v~n t6c sOi keo bn/s]

v.J
Khi do : F" ~~.
r .t
Tli do th§:y r~ng, d{!' l~c ca.ng F k2 khOng ta.ng nhanh va khOng Ian thi d.n tang t6c
dO qm1n v len tit tit.

178
 +) Lvc ca.:rig khi mAc Sl;Ii
LL,ic cang khi m~c sQi bhng tong lL,iC mng sinh ra do thao SQi tu bup, do rna sat cua
91;1i, do suc can khOng khi khi sgi chuy~n dOng.
Vi d1:1 : IVc ca.ng 8fJi khi mac do anh h1.1lJng cua khOng khI d1.1Qc clnh theo c6ng thuc :

F" ~ k . ~ . v'. d . l" , [N] (16-3)

trong d6
k-Ms6succAn
Q - kh6i lU:t;lng ri~ng cua J:.iliOng khf [kg/ml ]
v - t6c de? sQi keo [m/s]
d - d1.1bng kinh 8fJi [m]
10 - d¢ dai dOf,ln sQi clin xa.c dinh Ivc ca.ng [m]
b) Da.c clnh may mlLc va yAu cliu truyt1n dQng diQn cUa may mAc:
+) D~c Hnh :
T6c d¢ cua M may mac noi chung co ph~m vi dit1u chinh t6c d¢ D ::::: 4 : 1.
'. Trong phl.lm vi t6c dO nay, dO mng cua sl;Ii ciing c6 th~ xlic dinh theo c(}ng thuc
kinh nghi~m :
F = 0,048 v - b
Trang dd : F - dO cAng cua sqi.
v - t6c d¢ dID cua SQi mAc (m/ph)
b - hhng 96, th1.1bng b = 8 + 14.
Trang qua trlnh lam vi~ phai dam baa ,if,n,r,iI
Ivc mng khOng d6i d~ dap ang d1.1qc cae riD)
y~u ctiu cOng ngM.
Vi v$y, cIin duy trl t6c dO diU khOng d1li , ~(D)

v=n.D.n "I: (0)

Trang dd ,D - du/mg kllIh cUa ""'i mAc.
n - t6c dQ quay cUa t1",1C mAc.
Do d6 khf mAc st:;1i, di1bng Idnh D clla nlll) JJ
trl,lc mlLe tAng l~n tbl t6c dO quay. clla tr\lc IL _ _ _ _~--------
mAc Cb phM giAm xu60g thea lu$.t .
h bO hu hi h '16-1 . mob 16-1. SI,I phl,l thuQe -CUB l\fe clng, t6c dQ
ypec 0 n n dAi ~i, mOmcn. t6c dQ quay vila dIJt'lng kinh tIVe mk
.
D1.1bng 1 : quan M giua l1,tc cang , vii d1.1bng Idnh trvc rolLe.
Dubng 2 : quan M giua t6c dO' dM cla st:;1i vii dubDg" kioh tl'1,lC rolLc.
• Dubng 3 : quan h~ giua roOmen ph\! too vii d1.1bng kinh
D1.1bng 4 : quan M giua t6c d¢ quay cua trvc mAc vOl d1.1bng kinh tl'1;lC mAc.
+) Y~u cliu truy~n dOng diQD. :
H~ th6ng truy~n dQng. di~n va dil1u khi~n phai dam baa sao cho :
- D6rig nMl d¢ mng trong qua trlnh qufin sqi vii t61:: dO dai cUa Sl;Ii Iii hAIig 56 de'
diim baa 9qi d1.1Qc phAn b6 d~u tr€!n b~ m~t cua tTI,lC khOng 16i 10m.
179
 Tit cac quan M iJ hlnh 2-1, nh(ln tha:y, de: dap ung duc;1c y~u cau tr~n thl M truy~n
dOng di(m phai di{~u chinh t6c dO sao cho giua P e "'" const, nghta la Me ti l~ nghlch voi
t6c dQ quay cua tr~c qulln. "
- Khoi di)ng pM,i ~m va thay ddi tOc dO ~m de tranh dut Sc;1i, vi v~y dO tinh di(!u
ch1nh t6c d() cang gan 1 cang t6t.
- HAm nhanh, trong cac may ma.c thubng dung hAm dOng nAng.
- Phai co tin hi~u baa dung may khi Sc;1i b~ dut, khi gUt Sc;1i qua to so voi yeu cau,
khi sc;1i dut dau m6i, khi tr1,lc dA day Sc;1L
- Dieu khien may tit xa va dai dieu ch1nh t6c dO rQng.
C!'ic ~ thOng tru~n d(>ng di~ thubng dUng:
- H~ th6ng co khOng d6ng b¢ k€t hQ"p voi bO truyl!n Cd khi de thay ddi t6c dO.
- H~ MDKD - D, thay deli t6c dO dong Cd bAng thay doi di~n ap phat ra cua may
di~n khuech d:;ti va thay deli tit thOng cua dOng co.
- H~ chlnh luu - D (kh6ng di~u khien), thay d6i tOc dO b~ng thay deli di~n lip dOng
Cd (nM bi~n ap cung cllp ngu6n cho chlnh luu) va thay d6i tit thOng dOng Cd.
- H~ T - D, thay deli tOc d¢ dQng co 0 cA hai virng : di~n ap va til thOng dOng cd.
'.
- H~ bien tan BT - D.

3. So dO df@u khien m6y mAc sQi 4142

May mAc sQ"i 4142 (Ddc) cO nhiem V1,l cung c«p s¢ dqe cho cae may d~t. Cac sQ"i
dQc nay dUQ"c Uly tit 290 - 600 bup s¢. TUy thea tih"!-g mG.t hang rna s6 s¢ dUQ"c qulln
va~ tr1,lc mlic nhi~u hay It.

Tr~n may mAc sQ"i 4142 cO cae dOng cd truy~n dong sau :
- DOng cd D 1 la dOng cd mOt chi~u cO ~g su«t P = 4KW, truy~n dong cho trv.c
mAc.
- DOng cd D2 1A .dOng CO khOng d6ng ~ ba pha 16ng sOc cO cOng sullt P = 0,09 kW,
qu~t mat cho dQng Cd chlnh.

- DOng Cd D3 cd cOng sullt 0,37 kW, truyGn dOng ~ho cd C«U nAng dan sQ"t
- D¢ng cd D4 c6ng sua:t P = O,18kW, dung dl kep ~i:
- DOng cd D5 - dung dl nAng h~ bAn sQi.
Sd d6 di~u khien may mdc sc;1i 4)42 dUQc va (J hlnh (2-2a,b)
DOng cd truyen dOng chinh 1;>1 dUQc clp ngu6n til bQ chlnh 1uu di~u khien cl1u mQt
pha khOng d6i xung gelm 2 thyristor vA 2 di6t.
H~ th6ng truy~n dOng dien duc;1c th~c hi~n theo M th6ng kin voi hOO m!.lch yang
dieu chinh toc dO vA di~u chinh dbng di~n. He
th6ng dieu khiln t~o xung dUQc xAy
d1,1ng tr~n nguy~n Mc th!ng dung.
So d6 cua h(i th6ng di~u chinh va di~u khiln (tudng tl,t nhu cua may d~t kim).
T6c dQ dOng cd dLiQc di~u chinh bAng di~u chlnh di~n ap phl1n ung cua"dOng co.

180
 BI) bi~n d6i duqc dong vao ngu6n di~n h16i nhb cOngtActd Dg. DOng Cd Dl dl1qc n6i
vAa BBD nhb mc cOngtActd KT (ha~c KN). Di~n ap chu ~o d~t tdc dQ cho d¢ng Cd
dl1qc My tr~n chi~t ap Rwl (t6c dO th4p) ha~ Rw2 (khi dQng Cd quay ngtigc trong
trubng hqp go r6i sqi), Rw3 (0 ch~ dt')"IAm vi~c t1,1 dOng).
Trang qua trlnh lam vi~c, dubng kinh trl,lc mlic t~ng da':n l~n, d{!' dam baa 11,1C ca.ng
va tdc dO dai khOng d6i, t6c dl) gOc cua trt,lC mAc vA do dO t6c dl) dOng cd phai giAm
di tUdng I1ng: DA' thl,{c hi~n duc;lc y~u cliu do, 5gi dU<;lc ~t tr~n thanh m\ng, tren thanh
na.ng d~t mOt cOngtac tll:. Khi duang kinh cua trt,lc mAc t~ng l~n lam cho Sc;li khOng vit
vAo thanh nllng, lAm ml;lCh tu duc;lc kMp kin. Thanh nAng dUc;lC nAng l~n nhb dOng Cd D5
(hinh 16-2a) truyen dOng qua hOp tde dl), ddng thai qua mOt b¢ giAm t6c Cd khf, con trugt
ella bi€n tro ~ di chuy€n theo huang t~ng tll: thOng; t6c dO co xu hudng giAm xu6ng
tUdng I1ng vlli duong kInh trt,lc mAc. T6c dO cUa d¢ng Cd trong qua trlnh dl)ng do se duoc
dn djnh nhb M th6ng truyen dOng di~n thl,{c hi~ theo h~ th6ng kin.
Sa do dieu khi~n tl,{ dOng truy~n dQng di~n dAm bAa cho may cO th~ lam vi~c tl,{
dOng a m9i dip t6c dO, 6n dinh t6c dQ, tl,{ dl)ng dung may khi du s6 vang, chieu dai,
ho~c khi cO 16i : dl1t Sc;li, gUt sc;Ii qua to ...

D{!' chu!in bi lam vi~c, dong apWmat AB, m~ch dt')ng Wc va dieu khi{!'n duqc dip
I. ngu6n, cOngtactd K2 cO di~n, d¢ng ca qu~t mat cho dOng Cd chlnh quay, d6ng thai cac
rdle RTr31, RTr32 co di~, ct'lp ngu6n cho khi'Si chi€t ap d~t t6c dO.
Qua trinh khai dOng may duqc dil:!n ra a 2 giai dO!;ln : ch!;ly t6c dl) th4p dam baa
QTQD. em, khOng dut sqi ; sau do ta.ng t6c dO l~n trong ch~ dQ lam vi~c t1,1 dOng. D€
khai dOng may (; ch€ d/)' t6c dO th!ip, ngubi v~n hanh d~p Mn d~p M;z ho~c ~;z, rdle
trung gian RTr2 cd di~n, lam cho RTr23 cO di~n ; chi€t ap Rwl ung viii tde dQ th4p
duc;lC n6i vAo ngu6n va di~n ap chu dl;lO nhO U edl duqc d~t vAo BBD. D6ng thai KP1
m4t di~n, l~n luqt cac cOngtActd KP2, KT, Rth, KP3 co di~n. CuOn nam cha.m NC cd
di~n ; 1l6i trl,lC dOng Cd va tr\lc mac. DOng cd Dl duqc n6i vAo BBD v6i c1,1c tlnh di~n
ap th~n tuang ung v6i chieu qulin sc;li nha KT ; cOngtActd KK cd di~n, n6i ngAn m~ch
bi€n .tro Rk ; tu thOng dOng to sa dQ,t tri 56 dinh muc ¢dm ; do xu4t hi~n dbng kich
HC" rale ki€m tra tu thOng RTT tac. dOng, dong di~ eho rdle RKT, vA cu6i eilng la
cOngtActd Dg cd di~n, BBD dUQc cung c4p ngu6n xoay chi~1.I:. D¢ng Cd chinh Dl khai
dOng vA quay v6i t6c dO tMp. Sau kbi sqi da. dUQc qu4n 6n djnh vAo tr\lC m~c, ngubi
v~n hAnh cO th€ ta.ng t6e dO qulfu sQi bb.ng t'ln nut Ml ho~c MH ; role RTrl co di~n,
RTr2 m4t di~n, dAn d€n RTr23 mt'lt di~n ; role RTr21, Rtr22 co di~n ; di~n ap chu
.d~o Be duqc My t~n chi€t ap Rw3 co gia tr!. Mn. D6ng tbbi, cOngtActd KK mt'lt di~n,
bi€n trll ~ duqe dua vAo mQ,ch kIch tu, tu thOng dOng Cd giAm di, dOng cd Dl ta.ng
tile dO d€n tl'~ s6 d~t ban dAu tuang'ling v6i t6c dO dAi y~u clu khi qu4n vA dubng
kinh trt,lC mAe ban dtiu. Trong qua trInh qu4n s<;Ii, Mc dO dOng co vA t6e dO trt,lC mAc
s~ duc;lc di~u chlnh vA 6n dinh turJng ung vlli dubng klnh tr\lc mAc d€ dAm bAo t6e dO
dai eua Bl;li khOng d6i. .
D~ dung may, 4n nut Dl (ho~c Dl1), role RTrl m4t di~n. dAn d€n KPl co di~n,
RTh, Dg m4t di~n, BBD duQ'c cAt khOi ngu6n xoay ehilfu vA' cOngtActa KH co d1~n, dOng
cd Dl duqc ha.m dOng n~ng. Sau thai gian chinh d~nh cUa RTh:, cOngt~ctd KP3 mat
di~n, tr\lc mAc dul;lC k~p ch~t l(li nhb NC.

181
 Khi 8Qi qutln dli vang vi\ chi~u dai thi ti~p di~m clla dattric do 86 vang va d() d9.i
PI, P2 kin, :nlle R3, R4 c6 di~n, dAn d~n role RTrl mtlt di~n.
Trong qua trinh mde sQi, SQi ddt se ti llln thanh lamen va tiE!p di~m Ro ella xenxa
bt\o d1l:t sc,1i se kin, role Rl cO di~n, se cAt ml;\ch di~n ella RTrl.

,~ "\::;

~
0 '1;

~ +
~,
~
{1;~ l$,,J
~
,,
l:.
~

" ~

" '*"
:c ~
'.
" ~
'< "
.~
\::
'"
®~ ~

~
~ '"~
~ 1. 1;
'< ~
.~
~ ~
<\
" ~ ;,;'"
,,"
l!l'~
;t; ,
~.

,
~ ~ ~
~.
~
"
:;;'< '"'~ ,
®~
~.
!~.~~~
, ,~
,.
~~ , <~
~
.'" !1m"
... ~
.",

;:: ~
~
..;: .
. . 1-1.: ~

~
;:; " ; 0®~ ~
"
~
~ .. ~

" ~

--,
~. :!
.- .. i
"
"Jll '"" ~J~
" \;; ...
""'' ' ' '
Blob 16- 28, Sci dO ,nguyen Ii he th6ng truy~n dOng dien J]ll\y m!c ,",i (ph!n fT1tI.Ch IlJc).
182
 -ZZD
, "
, Kl PI
" OJ
'" AT'J

2:F-
•
MH
JH
" n
" N
U
Vi
J .. l!"" KU K5 ~
"" uriJ .---,
~
• L~
XIi! IfTJ KH

r"!nr------_-G
~ X4i
J

, liM "
, , IfT,,1
• •
"" ,~
F'
• p$ KTi- KTr-9
KTrS
----, " rl'"

y
f

, r- Ii',------u------o "" •
KTrl
"" ~

"
"
"
IfTrJ
r;;~t]
trK

Kl'rl
"
"
l '"
I(T

,n
- u*
'. "
"
RT"I
KTrJ

KTrl
~fLJ
RTrJ
".. ~
~
" '"
"
KH
" m
" '"

~
" ,,~

" " ". ,n '" '''' '"

"
" "'. "" '"
~--,
tt
- Uy
lTd
•
" "
'"
'"
" " "
..,......
J6 8XJ

,." /fTrZ Jl
" '"
BH'
KId " ~, JI"
,"
" 51
"
"
17
KTrl "
JJ
,~

-. P:t

"
Jl
,Is "
J6
,,7

Hlnh 16- 2b. So d6 nguyen It M th6ng truyen d¢ng dien may mAc sc;Ij (pMn JJ1?ch di6..i khien).

Trong trllbng hQp gUt SQi qua to, tiep di€m RQ eM xenxo ,quay do dl) d~y cua Sl;1i
se dong, role R2 co di~n cling dtin den ciit di~n RTrl.
Qua trlnh dUng may trong cae Wbng hgp tren xAy ra wang tI,I' nhu khi t1n nut D1 (Dll).

183
 Khi sQ'i bi dut vA b~ quiln vAo trl,lC mac, 'dl!' noi sQ'i, nguoi vfin hanh phAi quay nguQ'c
tr1,lc quan, tAi sqi nguqc l~i. Th~c hi~n' dil~u do bAng iln nut M4 dd- RTr3 cd di~n,
cOngtilctd KN, K31 role RTr33, K41 co di~n , d¢ng cO d1.1Q'c n6i vao BBD vai c~c dnh
nguQ'c l~i, di~n ap chu d~o d1.1Qc lily tr~n chi@'t.ap Rw~ cO tri so be, dim sQ'i d1.1Qc mlng
il§n vA sQ'i d1.1Q'c k~p. K@'t quA trl,lC mac quay ng1.1Q'c voi toc d¢ thap, s'Qi d1.1Qc tAi ra.
M~ch di~u khit'!n ban nAng :
Nhu da phAn dch, trong qua trl:nh mAc sQ'i vao tr1,lC mac, ban nang d1.1Q'c nang l~n
cimg voi S~ tt\ng cua d1.1bng kinh trl,lC mac, nh1.1 v~y Cll sau m5i Illn quan sQi, ban nang
dLiQ'C nang len d muc dQ nhat dinh tuy theo d1.1bng k[nh t:r1,lC quari Ibn, be va d9 dill
cua sQ'i quan vao t:r1,lC.
Dt'! th1,1C hi~n mac SQi vao m(lt trt,lC mtli, phAi h~ han nang xuong vi trl thap nhiIt
bling nut An M3, cOngtacto K52 co di~n, dong di~n cho dOng cd nling hf,l bAn D5, ban
nang d1.1Qc h~ xu6ng, d6ng thbi do co li~n M co khi, con tr1.1qt bi~n t:rd R k , cAc chi~t
lip Rdl' R dZ cllng di chuyt'!n v~ vj trl ban dciu. Khi ban d1.1Qc hf,l xu6ng vj t:rf tha:p nhi'It,
ti~p di~m c6ngtActd hAnh trlnh HT3 ho, cAt di~n K52, d¢ng cd D5 mat di~n. Cong tac
hanh trlnh HT1, HT2 hf,ln ch@' gioi h~n cao nhilt cua ban nAng.

§16.2. sa DO DlEU KHIEN Mi,.y OeT KIM

1. Khfli ni~m ve may d~t kim

D~t kim 18. nganh chuylln mon trong COng ngh(! sQi d(lt,' duQ'c hinh thanh va phat
trien t:rong khoang 100 nllm nay va ti~n d6 rat r(lng Ion. SAn ph~m d~t kim th1.1Ong
g6m cac lo~i qu~n Ao may sAn dung de' m~c lot va m~c ngoai nh1.1 may 0, so mi, b[t
tat, gAng tay ...
So vtli d~t thoi thi qua t:rinh san
A xuiIt d~t kim t1.1ang d6i don gian,
sQ'i chi clln qua c6ng do~n chul1n bj
nhU aAnh 6ng ho~c mac sQi lit cO
thi! d1.1a vAo may d~t kim, khac vO'i
vlli d~t thoi, vai d~t kim IA do cae
vbng SQi li~n k@'t voi nhau rna tf,lO
thimh vAi (hlnh 16-3).
May d~t kim thu¢c IOf,li may co
dQ chinh dc vA trinh dQ t\t d(lng
hoa cao. May d~t kim co :ri'It nhi~u
lo~, phlln Ian la may gia cOng sQ'i
thanh vAi co d~ng hinh dng tron
mob 16-3. Vai det kim. ho~c tung tam rOng vA dai. MOt s6
a) Vdi dan ngang .. b) Vdi dan dpc.
may cO thd- gia cOng SQi thAnh san
phl1m ho~c naa thAnh pha':m : bit Ult, gang tay, ao len sQi v.v ... CAn cU vAo du
t~o may vA ci(u t~o vw d~t dUQc t~n may, cO thi! phAn 10~ mAy d~t kim nh1.1 sd d6
blnh 16-4.

184
 2. So dO dieu khie'n may det kim 5621 (Due) (hinb 16-5)

Alr/y till ,tIm

I I j
I NI /'071' . lAm J #1I m/ Ie;,
Ii I
I
171M o/Mj' I I 17qn tI(1C I I 17M n.fUlTf J I /JIM 4c
~ j j j j I j
, ,
ifr/y
IrQ/7
ifOf Afuy Af,/y Afof AI& Aloy
Jd,y irq" Du;'f Irq/, oJ;'f pu;,.!

Hlnh 16-4. So dO pMn 1000i mAy det kim.

DQng cd truyt'ln d¢ng chinh Dl III dOng cd mOt chit'lu dU:Qc cung cAp tu bl> chinh hiu
'. dit'lu khi~n thyristor (TI-T4) n6i thea eo d6 diu 1 pha dOl xung. BI) chlnh luu dUQc
cAp ngu6n qua cOngt:Actd Kl. Da'.u vllo cUa bO chlnh lUll 10. hai cu()n khang khOng khi
Lit cd tac d1,lng hl;lD ch~ t6c dO tAng dbng di~n.
H~ th6ng truyt'ln dong di~n dU:Qc th~c hi~n theo h~ k1n vlri hoi ~h vbng dit'lu chinh ;
m~ch vbng db~g di~n vA m~h vbng t6c dO, BO didu chinh dbng di~n cd cAu true PI (tl
l~ deb phAn) duQ'c th~c hi~n trlln cO sl.! khu.~ch d$i thuG,t toaD A2 vA ml;lch phlln bei
R15, C2. CAe tin bifu vito g6m : tin hifu di~n lip d~t dbng d.i~n III tin hi~u di~n lip ra
cua bl) didu Chlnh t6c d¢ c1ua d«n difn trl.! RIa, tin hi~l1 di~n ap phAn h6i lm dbng
di~n phl1n ung duQ'c h1y til: kh6i do lubug dbnS difll, d.t vAo di~n trlJ R14. Di~n ap ra
IA di~n ap dit'lu khitin U dk d.t vAo bQ so B4nh't(to·xung.
B¢ dj:t'lu chlnh t6c d~ ding c6 C«u tr1ic PI, cd Mc dy.ng nlng cao ch«t lUQ'ng cua M.
Tin hi~u di~n ap c1.t t6c dO dUQe lly iran biln tra Rw 1 (l.! ch~ dQ tl,1 c1Qng) hoac tr~n
bi~n trlJ Rw2 (ch« dO lAm viec t6c dO tbllp). Tin bi~u di~n ap tuang duang vai phAn
h6i dm t6c dO. duQ'c tl;lo thanh Mi 2 d.i~n ap. PhAn h6i Am di~n ap phl1n ung dting co
qua phAn lip R8 d~t vAo di~n tra ~ W. pbAn h6i duang dbng di~n phlin !lng dl)t do
di~n tra Rs' Cblnh djnb R8 W. chQn ~, ~ sao cbo biI dUQc boan toAn Sl,It ap trong
ph4n ung dOng co IuRu.
So d6 dit'lu khi~n tlj dting' dAm bIlo cho mAy cd thg lAm vi~c lJ 2 cM' dl) : d~t vAi
vai t6c dO cao vA lAm vi~c vai t6c dO thllp trong thbi gian ban d4u cua qua trinh d~t
va khi din hi~u chinh.
Dit'lu kh1~n mliy c1ul;lc ~h~c hi~n bAng 4 b~ nut I1n d~t lJ 4 try. cua may, dAm bAo
ngu:oi cOng nhAn cd th(!' v(ln hAnh thu.n ti~n. M6i bl) nut lin g6m : Nut chl;ly ch(lm
(M12 + M42), nut chl;ly nhanh (MIl + M(1) vA nut dung mliy Dl + D4.
T:r~n may vbng cd cac li~n dl)ng Khi cua tu di"n dA ddng, ti~p di(!'m cOng t~c
BaU :
cua BKI vA 2 ti~p di(!'m cua "My vAi" (BK2, BK3) k1n. Khi tl'\1C vAi chua n.ng qua
tr9ng IUQng cho pMp, ti~p di(!'m cOng tAc hAnh trlnh BK4 kin.
• 3 TBD'lT ." 185
'.

~
Hlnh 16-5a. Sd "0 nguyl:n Ii h~ Ih6ng truy~ dOng dien mA.y d¢t kim 5621.
Khi da do cae di@u ki~n li@n dQng t~n, d~ V$.n blnb tnAy, ddng aptOmat AB, role trung
gian RTr3, RTr4 cd di~, d6ng CA!c ti~p di~m ~ hAng 2, 3 chuA'n hi chn m~y lAm vi~.
Mu6n may choor t6c dO thllp thl lln m()t trong cae nut M12 - M42, role trung gian
RTrl co dil;!n, dong di~n cho cOngtdctd KI (hAng 2), bCt bi~n ddi dUQc n6i vAo ngu6n
di~n ; dil;!n lip chu d!;lo dUQc My t~n chi~t lip Rai2, dl1QC di~u chlnh tllong ung vc;i t6c
dQ dOng co thl1p. Ml1y dl;!t kim lll.m vi~ vlJi t6c dQ th.o:p.
Khi clin dl;!t vai t6c dO cao, !1:n mot trong cae nut Mll + M41, congtActa Kl cd di(!n.
Luc nAy RTrl khOng cO dii;!n, n@n di(!n tip chu d@o ll1y trlm bi~n trCl Reo! co trj. s6 lOn,
t6c d(l dOng CO sa IOn.

186 13- TOOOT -B

 1lJ/ 1/
£Kf 6Kf N /JI 4.<l 6KJ PJ P' 6-"
r
• ~-'l

t--<Lff AUf lrV~J

KTrJ

-it-
I=~~
1

~~r

J
~J-.,Kd
-.JIll

~1lZ! ~~m
~~.HJl
KTri
:?w
t---o:....:;Jf" ~/lj(f

r ,fTrz
l~
r-------- ,
Kf I K ........ IDTt
;

~___ J
'.
&
1-- ,.
:9 KTrZ
KTrl
I
1
KI

:~
7 ,- -_::.:onl
::lKI!: J :
~ if
, JiHT''
8 L)[p_ ...... _:I

ANJ KTrJ

, ,,46lo<
. .,.
~T,.I
~

n
r-rrJ-J
d~r-
ff " A6J
Kf '-"
lKP ~
~HCf

/z
IS<l
Hmh 16- !lib. SI1 dO nguy!n Ii m¢I dia. truer.. tl,l dQng mAy det kim 5621.
Dlrng ml\y bAng ~n nllt Dl + D4. COngt6cid Kl mAt di$n, bO bifn ddi hi cAt kh6i
ngu~n, dl)ng cd D1 dU'«;Ic hAm t\1 do.
D~ bao dtit aqi tren, dum thi tren may co hai M
thOng xenxa DTl, DT2. M6i xenxa co mOt
ti~p dMm va. m(lt dim chi thi (LED). Khi dtit sqi, do aqi. ty vt\.o ti~p di~m It\.m ti@p di~m kin,
den chi thi sang, nguOi cling nhAn co tM bi~t V1 tri aqi bi dllt. D6ng thm, do ti@'p di~m kin
(M.ng 5, 7) n~n Tale RTr2 c6 di~n, d6ng di~n cho cOngtacta K2, cae role RTr3, RTr4 mat di(!n,
do do Kl mat di$n. Bt) bien dOi dU/;1'C cAt khOi ngu6n va. dOng Cel duQ'c hAm dOng nAng, phAn
ung dOng- 00 duQ'C nISi vao dien tro Rh bfmg ti@p di~m K2.

187
 Khi h1Qng vAi d~t dA d'll ehit1u dM, tilfp di~m. RP (M.ng 8) kin, dAn d~n RTr2 cO
di~n vA tllong t~ nhll tran, d¢ng co Dl dllQe hAm dt')ng nAng.
NCI lA euein nam chAm eua van bam dllu Mi tron.
Trong qua trlnh lam vi~ n~u eua til di~n, eua lliy vAi ma ho~e tI"1,le qulin vAi t1,lt
xu6ng ch~m vAo cae eang ttic hAnh trlnh BKI-BK4 thl cOngtActo Kl milt di/1!n ; dl)ng
eel bi edt di~n vA h!im t1,l do tllong t1,l nhll khi lin nut dung DI-D4.

Cac den tin hi¢u :

DH4 - den chi thi ngu6n di~u khi~n

DH3 - dim chi thi du d¢ dai vai clin d¢t.

DH2 - ba.o dot sQi t~n (den ~n ngoai).
DH 1 - hAm dOng na.ng.
Cac den (LED) : DHD, D.HT - Mo dut sQi dll0i, tr~n.

D¢ng co D2 keo qu~t lAm mat cho d¢ng co chinh D 1. Deing eel D3 keo qu~t lAm
mat cho b¢ ph~n d~t vAi.

'.

188
Chlrung 17

TRANG B! DI~N DI~N TIl MAy IN VAl

§17.1. D~C DIEM CONG NGH~ MAy IN vAl

Phan xllong in nhu~m III mot trong nhung cOng dOI;lD cu6i cung cua nhA mAy d~t
trll(Jc khi cho ra thAnh pha':m. VAi sau khi da. dllc;1C My td.ng h~c da. nhu~m mAu duQ'c
dua d~n mAy in vAi.
COng dOf,lD in vAi duge thl,1C hi~n thea nguy~n tl1c sau :
VAi dUQc trAi cAng tr~n quA 10 in, cOD cae tr1,lc in 2 mang hel in IAn tr~n quA 15 in
1 vA in mAu l~n vaL Sd del mO tA cOng ngM in vAi dUc;lc trlnh bi\y a hlnh 17 - l.
M6i tI'1,lC in lAy hel a mAng h6 3 nM tr\lc h1y h6 4. Tuy thu¢c vito e6 h1Q'ng mAu in
tr~n vAi rnA e6 tI'1,lC in cO th~ nhi~u h~c it, thubng s6 trt,lC in co th~ III 2, 4, 6, 8, 10,
12, 16. Vi 10 in bAng thep cti'ng n~n khOng th~ qul1n tr1,1C ti~p v8..i l~n 10 d~ in dUQc,
n~n v& in dUQc 16t bAng
rn¢t UJp vAi caa su 6. NgoAi
ta, d~ dAm bAa chl1t h1Qng,
vAi in coo dUQc 16t bAng
mOt UJp vAi 16t 7.
CAe IlJp vlli in, vru lot
vA cao su tr11(Jc khi vAo vA
sau khi ra kh6i 10 in d~u
di qua cAc M th6ng gia
ca.ng vA vu6t mep vAi. Lop
vAi cao su sau khi di ra khOi
10 in d11c;1C quay tro l~i vt
tri ban dllu. Lop vru· lot
d11c;1C tach ra kh6i may ngay
phia trnl1c bu6ng sa:y. L6"p
vlLi in sau khi dA in xong
d11QC di qua bu6ng sAy de
lAm khO.
D~ gift cho l6'p vAi in
hoAn toAn nAm b gilla M
r(lng clla J(Jp vru lot cung
J
nh11 J(Jp vAi cao su, " may
in co b6 trf mQt h~ th6ng
t\1' dQng di~u chlnh mep vai.
Sau khi di ra kh6i bu6ng
s./{y thl thAnh phiIm hoan
Hlnh 17-1. So dO cOng nghe in wi. chinh lit vAi hoa.
189
 §17.2. xAc O!NH PHI,I TAl ClIA
O(lNG CO TRUY~N OQNG CHINH MAy IN
Ph1,1 tii ella d~ng cd truy~n d~ng chinh mi\y in g6m co 4 thAnh ph'n (hil}h 17-2)
n GOng su4t PI cgn thi@'t M khAc ph ....c b,te rna slit giU:a cAe tI1}.C in vA quA 10 in :
M1,w .
1
PI ~ 1000' [kW]

vi

dodO (17-1)

Trong do
M} - mOmen quay tr\lC in, [Nm]
wI - t6c dQ gdc cua trv.e in [radlsl
vI - t6c dO diU cua tr ....c in [mls]
F - l~c ep cua tI1}.C in l~n quA 10 in, [N]
III - M s6 roa slit giua tI1lc in vA quA 10 in.
r l - blin klnh tryc in [m].

2) COng su«t P z khAc ph\lc II,!C rna slit giua ngOng tI1,lC in vii cd, tl'l,lC in :

Mz·w2 F .p2'v1
P, =. 1000 = 1000 ,[kW] (17-2)

odAy: Mz - roOmen quay ella c6 tr\lc

in, [Nm]
v 2 - t6c dO dAi cua ngong tI'\lC, [mls]
fJ.2 - M s6 rna slit giii'a ngOng tf\le vA
tI'\lc.
rz - bAn klnh ngOng tlVe tr¥c in [m].
VI,

, [kW] (17-3)
HDh 17-1. Ph1,l tii ella dOng 00 tru~ dQng chanh mlIy )n.

3) COng sullt P 3 khAc phvc I\!c ma slit giua ngOng trl.lc vii. tI1}.C cUa quA 10 in.
~.w3 T.v3
P, = 1000 = 1000 [kW] (17-4)

CI dAy: T - ll,!c rna slit t~n ngOng tI'\lC quA 10 in, [N]

190
 vj - t6c dl) dAi cua ngOng trl,lc qu~ 10 in, [m/s]
r3 - ban klnh ngong trl,lc, [m].
vi :

nOn
T.v 4 ·d,
[kW] (17-5)
IOOO.d,
c'J dlly :
d4 - d1.1ong klnh quA 10 in, (m]
v4 - t6c dl) dili qua 10 in, {m/s}.
4) COng sullt clin thi~t d~ kM.c phL,lc h,tc rna sat trong bl) truy~n d1.1Qc xac dtnh hoi
hi~u sullt cua' bO truy~n va n~u chu y r~ng,
v 1 = v4 = v - t6c de:) cua ha.ng vai dl1QC
in [m/s] thi cOp.g sullt t6ng Clla dOng co truy~n dOng may in Ia :

v d d'
p ~ 1000~ [x.F(ul + fl2' d> + T d~' {kw] (17-6)

a dAy : :It. - s6 tr\lC in.

Til cOng th~c (2-9), nh$,n thlly rAng, phl,l tAi cUa dl)ng co truy~n dl)ng may in tAng
khi tang s6 fryc 'in, l\tc (ip l~n quA 10 in, t6c dI) cua may vA l\lc rna sat a ceS tl1,1c. Phl,l
tAi. giAm khi 1Ang dulJng kfnh cUB tI'1,lC in va quA 10 in. NgoAi ra, cOng sullt cbn phl,l
thuQc vito sl,t'M tri.fAc tl1,1C in. Khi M trl cac tr1,lc in d6i x'llng thl cOng sullt giAm.

§17.3. YEU cll.u o6IN01 He·TH6NG TRUY~NO()NG OlEN

Ph~'m vi dit1u chlnh USc dQ c6a mAy "in 1l D =, (6· .... 10)/). T6c dO thllp nhllt la
(7 + 15) m/ph ; t6c dQ cao nh«t khOng Dh?)' 'hem ·70m/ph' (nil\y mot tI'1,lC in c6 th(! ~t
tlIi 100 m/ph). Dit1u chlnh USc dl) clin ~m, trciu.
DOng c<:l truy~n dOng may in clln cd d~ tinh cd c6 dQ. Cllng cao, vi trong thlJi gian
lam vi~, ap l\1c l~n quA 10 in cd thg thay d6i, din'd4u thay·dlSi mOmen quay. T6c dQ
dQng ,cd khi d6 ~n thay ddi it.
D~ dam hAo khai dl)ng hlnh thulJng, ml\y in hoa clln· mOmen khai dl)ng Ion
Mkd ;;r, 2,5Mdm ·
Ml\y ctln dung nhanh. N4u khOng hAm dttng nhanh cd th(! gAy ra ph~ phtim vai
nhi~u, giAm nAng sullt.
H~ th6ng di~u khi~n mAy ti~n IQi va thich hQP, dAm hao thao tac d~ dang.

191
 §17.4. sa DO DI~U KHI~N H~ TH6NG
TRUyi::N D()NG CHINH MAy IN HOA ELITEX
D~ truy~n d¢ng che rnliy in hoa Elitex (~p), ngtrbi ta sl! d\l.D.g 5 d¢ng cd mot chi~u Dip
di~n til mOt l:x!.bi~n d6i thyristor. ~ng co Dl cO cOng sw1t 31kW truy(!n d¢ng quay quA 10
in. T6c dO in ella mAy tuang ..mg vOl t6c d¢ quay C1la. dOng Cd, cd tM' di~u chlnh tu 3Om/ph
di!n 60mJph. T6c d¢ in trong quli trinh lam vi~c dl1~C duy tri khOng ddt
DQng cd D2, D3 U\m nhi~m v\l keo lOp vAi 16t, cd cOng Built 2kw. D¢ng ceJ D4, D5
d~ keo vAi in. Cae dOng Cd di~n D 1 + D5 dl1Q'C d6ng vA cAt khOi ngu6n nhb cAe cOngtActa
T,L. D~ dam bAc t~ d6ng b¢ t6c d¢ cua cdc lOp vAi in, vAi 16t, vAi cae Sll t:rul:lc vA sau
quA 10 in, t~n mAy cd d~t b6n giA cAng trung li\m vi~c thee cimg mOt nguy@n tAe li\
di~u khign til thOng cae dOng cd D2 + D5, sa d6 nguy~n II cua M th6ng tlJ dOng d6ng
1>0 t6c d¢ cho a blnb 17-3.
D¢ng Cd D quay Be
•
keo trl,lC I quay, tr\lc
II hOM toi\n tl,1 do.
N«u do mot nguylln
I nhAn n~ dd nil\ vAi
bj cAng (cd nghla 11\
'. t6c d¢ d¢ng co D2
IOn) thl tntC II dl1Qc
nAng I~n vl\ di~n tro
R giAm, tit thOng
d¢ng co tAng Mn, t6c
d¢ dQng co giam
xu6ng va vai s~ triIng
+ hili. N«u vAi b~ trilng
mob 17-3. He th6ng d6ng bO 16c: dO cao d(lng 00. thl ngtlQc Il;li, tr1,lC II
dUQc h~ xu6ng di~n trlJ R tAng, tu thOng ,d¢ng CO giAm lAm t6c d¢ d¢ng co tang l~n,
B¢ chmh luu thyristor cung c4p ngu6n cho nam dQng 00 Dl + D5 dll«;1c n6i thea sO
d6 cl1u chlnh 111u khOng d6i xdng g6m ba diOt Dl, D2, D3 vl\ ba thyristor Tl, T2, T3,
cd van d~m Do' khOng cd bi«n lip dl1u vl\o. Dllu vl\o bO chlnh luu 11\ aptomat t6ng AT,
ti«p di~m d¢ng hlC cua cOng tActa Dg, ba cu¢n kMng Lk cd chdc nang hl;ln ch« t6c d¢
d·
tAng dong di~n phlln dng d~.
H~ th6ng truy~n d¢ng di~n 11\ M th6ng kin vOl hal m~ch vong di@u chinh : ml;lch
vong di~u chlnh dong di~n vI\ m~ Yang Ulc d¢, B¢ di~u chinh dong di~n cd c4u trUc
PI (b¢ ty I(! - dch phAn) thl,lC hi~n t~n co sO khu«ch d/(li thuQ,t toan A2 vI\ IJW.ch phAn
h6i R 13 , C2, Hai dn hi~u di~n lip d~t tOi dllu vl\o b¢ di~u chinh dong di~n : tin hi~u
di~n ap chu dl;lo 11\ tin hi(lu ra cua b¢ di~u chlnh t6c d¢ dl),t vl\o qua di~n tre RIO vI\
tin hii1m phl\n h6i ti l~ vOi dong di~n phlln dog d¢ng cO dUQc th1,1'C hi~n Mi. kh6i do,
dong di~n DOL Di~n lip diu ra b¢ do dong di~n ti 1(! vOi dong di~n phAn dng dQ.t vl\o
da.u vl\o b¢ di~u chlnh dong di(ln qua di(ln trlJ Rl1.
B¢ di~u chinh t6c d¢ cd cliu trUc PI th1,1'C hi~ bhng khu«C'.h d~i thu$t tolin 'AI vA
ml;lch phan h6i R 6, Cl' Di~n ap chu dl;lo (tin hi~u d~t t6c d¢ dQng co) Ilfy ttl chi«t ap

192
 Rl d~t vAo Al qua di~n tr¢ ~. Di~n Ap pha.n h6i t6c dO la:y tit mAy phAt t6c FTI qua
di~n trd: R4 dua tlJi d.liu vlw b(I di~u chlnh t6c dO.
Di~n Ap ra U dk cUa b¢ diAu. ehinb dltng di~n d~t vAo bO ~o xung (IITDK) d~ rod
thyristor. CAe xung di~u khi~n thOng qua bil!n Ap xung tlJi di~u khi~n cae thyristor.
Dong di~n dOng cel duq'c h,n chI! nhb h,n chI! di(ln Ap d.liu ra cua bO di~u ehtnh t6c
dO, th\1C hi~n bdi roQt khAu g6m tranristor Tl, di6t D4; di(ln tr¢ R7, RB, R15, RIG.
T~n chil!t Ap R16 d(Lt mQt d~n Ap U cd c\1c dnh nhu hlnh w. Khi di(ln Ap ca cua
bQ di~u chlnh t6c dQ cd trj. s6 nbo heln 11ngthl tranzistor Tl khda. Khi di~n Ap dci llIn
heln Un thl TI thOng, di9n Ap ra b¢ di~u chlnh t6c dl) dUQc duy trl d mue di(ln Ap
ngUong 'uog.
Ddng ngu6n xoay ch.i~u cho b¢ chinh luu CLI qua .lin nut M. N~u tAt cA cAc role
nhi~t RNI (bAo v~ qua tAi cho bQ chlnh luu CLl), RN2 (bAo v~ cho ~ch di~u khi~n
ehinh luu 1), RN3 ; RN4 (~h di~u khit1n truy~n dQng di(ln) RN5 vA RN6 (cae dOng
Cel qu~t cho bl) chlnh Iuu) khOng tAc dOng thl khi gn nut M, cOngtActcJ Dg cd di~n cac
bQ CLI, CL3 dUQc eUng cfp di~D Ap xoay chi~u, t"~ C4 dU!;1e DQ-p di~n vA khi di(ln ap
tr~n C4 Vl1Qt quA trl s6 dn Ap cUa OAI thl T4 thOng, rale trung gian RTrl cd di(ln ;
ddng ti~p dit1m trong mQ.ch t~ xung, eung c«p ngu6ri mOt ehi~u cho ~ch di~u khi~n,
cho pbep m~ch tQ-o xung phAt xung cho cae thyristor. Di(ln Ap ra cua bO CL I se thay
dt'H tuy thul)c vAo dQ Idn cia di~n Ap chu d$o (Ify t~n di(ln tr¢ RI).

'.

,fn ~,fIlJ,(AI( dJ ,fKG

~ ~ ~ ~ ...

•
.r<=--<'--' ,---,_rt
rt
TJ

-E
Hlnb 17-4a. Sd d6 nguyen Ii he th6ng truybJ dQng ~ in boa EUTI:X·.

193
 KU NTh
em -<
~-.·~~K.r"~~
{All ..J....rr..,.
__________~
~------=---1

'.
CJf-l KTrI N~J 1fT,..,. KT7
R~J~~lr------,~---r~ r-~~
MJ Kk..+ KT6J
~~~~-.~____-L____~
......[T-f. KTrJ

,
-,-TTS
-'-TT~
-'-TTJ NTrJ
""""'- TN-f. '

IDnh 17-4h. sa d6 nguybi Ii he: di6J khi~ nEy In hoa EUTEX.

Khi tin nut dung D, cOngtActo Dg milt di~n, cAt ngut5n c«p cho eLl. Rale RTr1 mtlt
di~n, cAt ~ch 4'0 xung vA dQng Cd dung lQ.i.
Trong quA trinh lAm vi~c. nl!u mQt trong elk role nhi~t RNl + RN6 t4c dQng thl
qua trlnh d\tng cling xAy ra nhtt tn;n.
Nguy~n 11 lAm vi~c cua 80 dt5 di~u khi{!n t~ dQng (hlnh 17-4) dAm bAo hai ch€ dO
lAm vi~ t~ dOng vA ch€ dO thu m4y.

194
 o cJ:i.« dQ lAm vi~c t\1' dQng : dong elk cOng tA.c chuyl!n m~ch CMI, CM2, CM3, CM4
sang vj' tn l.
An nut Ml, cOngtdcta KLI co di~n, U«p di~n cho KL2, dong ~ch chu~n bi cha m~y
lAm vi~c, An nut M3, role RTrI co di~n, ti«p di~m thubng rna cua no dong di~n cha
RTh, cOngtActa KL5 ; ti@'p di~m RTh dong Ill./(lch cha cOngtActd KL4, ti«p thea cAc
cOngtActo Kl, 'K5, K4, K3, K2 co di~n dong cAc dQng cd Dl, D5, D4, D3, D2 tUdng
dng, d«n d6u ra cua Ix') chinh luu di~u khitn, Mu6n tang t6c dQ, a:n nut "+" dQng Cd
xecvO quay thu$,n keo con tru~t bi@'n tra Rl di chuy@'n v~ phia tAng U cd ' DI! giAm t6c
dQ, a:n nut ~-", dQng cd xecvO quay ngu~c, can trtn;lt bi«n tra RI di chuyl!n thea chi~u
nguQc, di~n Ap chu ~o giAm, COng tAc tci T IUOn cd di~n, dAm bAo di~n,lip dtlu ,ra b¢
chinh hiu d~t UJi ph6n dng cAc d¢ng cd D I +' D5 cd chi~u tUdng dng v{Ji quA tnnh
-in vAL

Ch@' dQ thu mAy cd thl! thl,tc hi~n : ch~y thu ri~ng, ch~y thu$.n ha~ chfilY nguQC cac
d¢ng Cd truyl1n d¢ng cha cAc b¢ ph$.n cua m~y, 0 ch@' d¢ ch~y thu : d~t cOng tAc CM4
a vi td "kMng", hic do rale RTh, cOngtActd KL4 khOng co di~n,
Khi clin ch~y tha ri~ng d¢ng cd keo vai in D4 d~t a phia dl'iu ora bu6ng sa:y, a:n nut
TT4, Rale RTr2, cOngtActd K4 cd di~n, d¢ng Cd D4 quay. N@'u iln TT5 thl cOngtActd
'. K5, K4 cd di~ vii cA hal dc;,ng cd D5, D4 d~u quay.
D~ d60 chil1u D4, D5 trang cA hai trubng hqp : chi ri~ng dc;,ng cd D4 ho~c cA hai
d¢ng co a:n nut TN4 haQ,c TN5, Khi do rdle RTr3 cd di~n, RTr2 milt di~n, cOngtActd
T ma:t di~n, N cd di~n, Di~n Ap dQ,t tbi ph6n dng cAc d¢rig co b~ d:lo da:u, d6ng thbi
tuong J~ng ~ ce:n.stAct(j K"Lhotc K4 vA K5 cd di~n ; cAc d¢ng co D4, D5 quay nguQC,
Tuong tl,t cd th@' thit cAc dc;,ng co keo vM ldt D2, D3 blng cAc nut an TT2, TT3 vA
TN2, TN3.
Trang qua trinh sAn J[ua:~ ~bi cOng nhAn mu6n dung toAn may cd tM lin m¢t
trong cAe ndt a:n dirng' DI, + D8 dUt;'c -btl trf 'a cAc vi tn thao tAc dQC thea may", Khi
lAm ~c " eM' d(! lAm Vttc t\t dQng, ding cd thd dung m~y bAng cAcrnut lin D9 + DI5,
Trong BCJ dt1 cd cAe li~n. dc;,ng vA. bAa v, sau : khi mlit di'~n Ap Jdch tit. iote RTT
nbA; cOngtActd KL5, role R~ RTr-l mGt di~, din Mn cOngU.etd KL4 m1lt di~n .. tlfong
dng clk cOngtA.cta KI, K5 mit di~n, cAe d¢n.g co DI + D5 bi cAt ngw1n,
Trang quA trlnh lAm vi~ m¢t trong cAc d¢ng cd DI + D5 bi qua tAi. dAn d«n mQt
trong cac rale nbi~t tuong dng RNI + RN5 tAc d¢ng thi rale RTr4 m4t di$n, quA trlnh
xAy ra tucrng t\1' nhu tran,
Di~n tra R dUQc n6i vAa dl1u ra BQ chinh lUll CLI bAng U«p dil!m., ~ dAm bAa 8\1'
xAc l$.p di~n Ap chinh lUll khi chua cO d¢ng Cd nAe duqc n6i vAa b¢ ch1nh luu CLI.

195
 TAl LII~U THAM KHA.O

1. Bili DInh Til1n. Ph4m Duy Nhi.

Trang hi c1i~ vA tv: dOng hoa m6y clit gQt kim lo~ vA m~y nAng - v~n cbuygn.
DHBK - 1982.
2. Nguy~n ThAnh.
Trang bi di~n thil1t bi luy~n kim vA. gia nhi~t. DHBK - 1975.
3. Nguy~n Minh Tuyl1n.
Bam - MAy nen - QUf,lt trong cOng nghi~p - 1985.
4. Giao trlnh thuy illc df,li clJong va mAy bam. DHBK - 1978.
5. A.Il. HKoBJles HAP ..
9JIeKTpOCBaplUl. MocKBa. 1970.
6. B.li. CaTOBCltHA:.

CoopeMeHHye IUlphepHlie BKCIUlBQTOPhl, MOCKBQ. 1971.

7. M,B. BapHeB.
3JleKTP006opYAOB8HU9 O,ll;HOKOBWOBhlX BKCKBBRTopoB.

8. IiI.H. RanUIII HAp ...

illaxTBwe BeBTHJlHSlTopH. MocrmQ. 1972.

9. B.B ..Cepe6pesBHKOB H .o;p ...
CnpBB,O'lHHK M8lIIHBHCTR satocuwx H KOMDpeCCOPHhlX YCTRHOBOK. MOCKBR. 1986.
10. 1i.3. 3aA'IeHKO H .o;p ...
IIJIaCTHH'!aCTYe HaCOCH H ra,c;poMOTOpW. MOCHBR. 1976.
11. M.M. <l>oTueo.
3JIeKTpo060PYAoBBlIue npe.n:npHI:lTHD. '1~PHOa: MeTaJJnyprHl!. M. 1980.
12. A.B. ,!J.OHCKOA H ;c;p ...
BIIlWKO'I8CTOT1Iwe 9JIeKTpOTepMH'I€ClQte ycrwroBKH C JIaMIIOBJ:lMH relrepo.'l'OpaMH. M. 1974.
13. a.H. BpaTKOBa,
llCTO'IHHlUI IIHTaBHH cBapo'lBOA ,lQTI'H, M. 1982.
14. W. Schilling
Thyristortechnik. Muchen, Wien. 1968.
15. R. Coughlin, F. Droscoll.
Operational amplifiers and linear integrated circuits. Englewood Cliffs. 1977.
16. Gaston Francois Kuss.
L'air comprim~ industrieL Paris. 1985.

196
 Ml,lC Ll,lC

Trang
Loi n6i d~u 3

rHAN I
TRANG BI DI~N - DI~N Tll' cAc MAy NANG - V~N CHUY~N

Chuang 1
NHONG KHAr NI8M cO BAN
§ 1.1. Khai ni(lm chung 5
§ 1.2. Phan lo~ may nAng - v~n chuyt1n 6
§ 1.3. D~c dUrm d~c trung cho ch~ d~ lam vi~c CUB M truy~n d¢ng di~n
'. may nang - vl).n chuy~n 7
§1.4. H~ truy~n dQng dung trong cae mAy nAng - v~n chuyt1n 8

Chuang 2
TRANG 81 meN - DIeN TO CAU TRVC

§2.1. Nhu:ng d~c di~m co ban 'cua M truy~n dQng va trang h! di~n cliu tI1,1c 9
§2.2. Tinh chQn cae phlln tu trong M truy~n dQng di4;!n va trang hi di~n cliu tI1,tc 9
§2.3. M¢t s6 sa d6 kh6ng"chf cliu trl,lc di~n hlnh 23
Chl101lg3
TRANG 81 DleN - DreN TO THANO MAy vA MAy NANG

§3.L Khai ni4;!m chung 28

§3.2. Phlin lo~ w. cAe thOng s6 kY thul)t co baD CUB thang may 29
§3.3. Tfnh chQn cOng su«t dOng co truyAn dOng thang mAy 30
§3.4. Anh hullng cUB t6c dO, gia t6c va dO d~t (d~ hAm bi)c nhit cua gia t6c) d6i
viii h~ truy~n dOng thang may 32
§3.5. Dung chlnh xac bu6ng thang 34
§3.6. Cac M truy~n d¢ng di4;!n dung trong thang mAy vA mAy nAng 37
§3.7. T~ dQng kh6ng ch~ thang mAy dung cAc ph4n ttl lOgic 43

Chuang 4
TRANG B\ DIeN - DIeN TO vA. TV DONG H6A MAY xDc
§4.1. Khai ni~m chung vA phAn IO!;li 45
§4.2. Ch~ dQ l~m vi~c cua mAy xu.c 46
§4.3. CAc y~u ca":u co bBn d6i vlli h~ truy~n d"ng di~n cAe co Ci1u cua may xiic 48
§4.4. Tinh eh9n cling su4t dQng co truy~n dQng cae 00 ca:u cua may xu.c 50
§4.5. Trang bi di~n - di~n ttl may xue mOt gliu thUl)n 8Kr-4 56
§4.6. Trang bi di~n - di~n ttl may xu.e 8Kr-4,6 60
197
 Chllong 5
TRANG BI DISN - DISN TIl cAc THIET BI VAN TAl LIEN roc
§5.1. Khlii ni~m chung vii phAn lo~i 62
§5.2. Ct(u t~o vii thOng s6 kI thul).t clla cac thi@"t bi v(ln tAi 1i~n t1,lC 62
§5.3. Nhung y~u du d6i voi h~ truy~n dQng cac thia"t bi v~n tAi lilln t1,lC 66
§5.4. Tfnh' chQn cOng sut(t d¢ng co truy~n dQng thil~'t hi v~n tAi li~n b,lc 66
§5.5. Trang bi di~n - di~n tu bAng tAi 68

PHAN II
TRANG BI DI~N - DU::N TU LO DI~N
Chllong 6
LO DISN TRO

§6.1. Khai ni~m chung vA phAn lo~i 70

§6.2. Y~u cliu d6i voi v(l.t lit'[!u liim dAy d6t 71
§6.3. Tinh toan dAy d6t 72
§6.4. Sa d6 kh6ng ch@" nhit'[!t d¢ 10 di~n tra 76
§6.5. So hI) v~ k@"t ct(u Ib di~n trCJ 80
Chllong 7
LO Hb QUANG
'.
§7.1. Khai ni~m chung vii phAn lo~i 84
§7.2. Sa d6 di~n (thi@"t bi chinh m~ch I~c) 10 HQ 87
§7.3. Y~u du vil"i ca.c sa d6 diau chinh di~ C1,1"c 10 HQ 91
§7.4. MOt 56 sa d6 kh6ng ch@"djch c1,1'c 10 HQ 93
§7.5. La HQ chAn khOng 97
§7.6. La HQ piaBma 99
§7.7. Thi@"t bj khully trl)n kim lo~i lOng 102
Chllong 8
LO CAM UNG
§8.1. Khai ni~m chung vii phAn lo~i 104
§8.2. S\f truy&t nAng h1Qng trong thi@"t bi gia nhi~t bAng tAn 96 106
§8.3. Cac phlin tu chinh trong thi@"t bj gia nhi~t bAng Uln s6 109
§8.4. MOt s6 sa d6 kh6ng ch@" thi@"t hi gi.a nbi~t bAng tlin 96 113
PHAN III
TRANG BI Dl~N - Dl~N Tir MAY HAN Dll!:N
Chllong 9
KHAr NISM CHUNG
§9.1. PhAn lo~ cac phudng phlip hAn dit'[!n 119
§9.2. Cac y~u dlu chung d6i vlfi ngu6n han h6 quang 120
§9.3. ~ s6 ti@"p di~n cua ngu6n hAn 120
Chllong 10
cAc NGubN HAN Hb QUANG

§ 10.1. Cae ngu6n hAn h6 quang xoay chi~u 122

§10.2. Cac ngu6n hAn he! quang mOt chi~u 124
§10.3. MAy hiin h6 quang t\f dOng 130

198
 Chuang 11
HAN TIEP we
§11.1. KhBi ni/1:m chung 134
§11.2. H/1: th6ng di~u khi(!'n may hAn til1p :a:dc 135

PHAN IV
TRANG BI D\~N - D\~N Tit cAe MAY NEN, BOM, QU,,"T
ChIlU1'Jg 12
MAy BOM
§12.1. Khai ni/1:m chung 137
§12.2. Y~u ca:u v~ trang bi di/1:n cho ham 144
§12.3. So' dd kh6ng ch~ ham 145
Onlong 13
QUAT
§13.1. Khai ni/1:m chung 148
§13.2. Ytlu c'u vl1 trang hi di~n cho qu~t 151
§ 13.3. So' dd kh6ng ch~ qUl;lt 153

'. Chuong 14
MAy N~N
§14.L Khai-ni~m chung 160
§14.2. Y~u cliu vl1 trang hi di~n cho may nen 165
§14.3. Tl,1 d/)ng kMng chl1 may n~n 166

PHAN V
TRANG B! D\~N - D\~N Tit MAY SQI, D~T
Chuong 15
TRANG Bl DISN - DISN TIl NHOM MAY KED SOl

§15.L Trang hi di~n - di~n ttl may sQi tho 170

§15.2. Trang bi di/1:n - di~n tu may sc;1i len 173

Chuong 16
TRANG BI DISN - DISN 11'1 NHOM MAy DST

§lS.1. Trang hi di~n - di~n ttl may mAc sQi 177

§lS.2. So' d6 di~u khi(!'n may d~t kim 184

Chucmg 17
TRANG Bl DlSN - DleN TV MAy IN VAl

§17.1. Dil\c dil1'tn cOng nghl) mAy in vlli 189

§17.2. Xac dinh ph\! tAi cua d"ng co' truy~n d"ng chlnh may in 190
§17.3. Y~u ca:u d6i v6:i h~ tMng truy@n d/)ng dil)n 191
§11.4. So' d6 dil1u khi~n h/1: th6ng truyl1n dQngchinh may in hoa Elitex 192
Too lil)u tham khao 196

199
 Chtu trach nhi¢m :cudt ban: ,
Chrl t~ch HDQT ki~m T6ng Giam doc NGO TRAN AI
Ph6 T6ng Giam dOc ki~m T6ng bien t~p NGUYf:N QuY THAD

Bien t~p Jan dau :

LAI TRI~N MI~N
Bien t~p ttli ban :
TRAN VAN THANG - n~AN TRONG TlgN
Trinh bay bia:
DoANHONG
S!Ia ban in :
PHONG SLrA BAI (NXB GIAO DVC)
CMMn:
PHONG CH~ BAN (NXB GIAO DVC)

TRANG B~ Dlji:N - Dlji:N TIl MAy CONG NGHlji:P DUNG CHUNG

MA 56: 7B 154T6·CND
In 2.000 ban, kh6 19x27cm; in tl;li C6ng ty C6 philn In TT-Hue,
57 Ba Tri~u - Hue. S6 in: 1239; s6 dang ky KHXB: 05-2006/CXBI
4-1880/GD. In xong va nop htu chieu thang 02 nam 2006.

200
 TiM DQC SACH THAM KHAo Ki THt: ..I. T
CVA 'iHA XUAr BAN CIAo DI)C

1. Ki tbu~t do iWng cae d:):i Imyng v~t Ii - T~p m~t vii ~p bai Ph;un Thmrng Han
2. Roo Ie so If thuyet va ling dl;IDg Ngnyen H6ng Thlii
Vii Van Tam
1 May di~n trong thiet b, t" diing Nguyen Phlic Hii
Ngnyen H6ng Thanh
4. Cbog ngh~ che ~o may di~n va may bieD ap Ngnyen!hi< Sy
5. sUa chua may di~n va may bieD ap Nguyen OUt Sy
6. Ki thu,t diln D!ing Van Dao
Le V~nDoanh
7. Ki thu,t di!n 2 Tr~ Minh Sa
8. Ki tbu~t di~n 3 Hoang Kim RBi
9. ~ng di!n nong nghi!p Nguyen Vln Slic
Ngnyen Ng\JC Kinh
10. Trang bi diln - di!n iii (Mliy cong ngbijp dilng chung) Vd Quang BM
Ngnyen Vin Chilt
Ngny!n '!hi Li!n Anh
11. Trang bi di!n -di!n iii (May gia tIlng kim lo,il NgnY'n M!Oh Tiln
V,Quang H6i
12. Trang bi diln t" cOng nghi!p V,QuangBM
t"
13. CO' sa d(ing hOa· T~p m(it Ngnyen Vin Hila

Ban d~c co tM tim mUG t~i cac Cfmg ti Such - Thiit bi tnnmg h9C aale dja phurmg hoae cac
Cua hang eua NhiJ Iudl ban Giao D~c:
rai Hil 1'·i{}l: 81 Trio Hung D~o, 57 Ghing Yo, 232 ra~' Son, 23 Trang Ti~n, 25 Him Thuyen
T~i Da Nang: 15 Nguy~n Chi Thanh
rai Thanh phd Ha Chi Minh: 231 Nguy~n Van 01, 240 rrin Bloh Tr~ng

I I
8934980686706
~
~ Gill: 18.70Od