Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
196 A 196 B
14
14
UNIDAD
Para presentar
la unidad
Bolumena Prismak eta piramideak
Prismak eta piramideak aurpegi guztiak poligonoak dituzten gorputz geometrikoak dira. Prismek
Para recordar
conocimientos
bi aurpegi paralelo eta berdin dituzte. Aurpegi horiei oinarriak esaten zaie. Gainerako aurpegiak
paralelogramoak dira. Piramideek oinarri bakarra dute eta gainerako aldeak triangeluak dira.
196 197
14
UNIDAD 14
Poliedroak. Poliedro erregularrak 3. Idatzi garapen hauek dituzten prismen eta piramideen izenak.
▶
4 aurpegi ditu, eta bakoitzean 3 erpin. 433
Guztira 5 4 erpin ditu.
Erpin bakoitza 3 aurpegitakoa da. 3
R03
1. Adierazi zein diren poliedroak. Poliedro erregularra Aurpegi kopurua Ertz kopurua Erpin kopurua
actividad A B C D E Tetraedroa
interactiva Oktaedroa
Ikosaedroa
Poliedros Kuboa
Amplíe la actividad 5 y trabaje el
Este recurso puede servirle para F G
H I R03 Dodekaedroa ejemplo resuelto en común. Si lo
trabajar más intensivamente el cree conveniente, puede pedir a
concepto de poliedro. los alumnos que construyan un te-
BURUZKO KALKULUA
traedro y comprueben de forma
Antes de proponer a los alumnos 2. Zenbatu poliedro hauen aurpegiak, erpinak eta ertzak.
Kalkulatu % 10 edo biderkatu 0,1ez: zatitu 10ez manipulativa su número de aristas
esta actividad, pregúnteles qué es
7ren % 10 30en % 10 400en % 10 y vértices.
un poliedro. Después, pida a un
alumno que salga a la pizarra y re-
suelva los dos primeros casos ex-
82ren %10
0,1 3 82 ▶ 82 : 10 = 8,2
6ren % 10
0,1 3 9
90en % 10
0,1 3 75
356ren % 10
0,1 3 6.000
A continuación, pídales que com-
pleten la tabla, ayudándolos con
● Zein dira prismak? Zein piramidea? 0,1 3 8 0,1 3 49 0,1 3 8.700
plicando al resto de la clase su pistas puntuales si tienen dificul-
elección. Proceda de forma análo- tad. Una vez finalizada, corrija los
198 199 resultados en común.
ga con el resto de los casos.
133165 _ 0196-0207.indd 198 7/5/09 13:03:57133165 _ 0196-0207.indd 199 7/5/09 13:03:58
198 199
14
UNIDAD 14
Bolumena, kubo bat unitatea dela Bolumena eta edukiera
Para explicar Para explicar
Bolumena gorputz batek hartzen duen espazio kantitatea da. Ortoedroa Bolumena eta edukiera gauza bera dira.
Ikasturte honetan, kuboen eta ortoedroen bolumena kalkulatuko dugu
(ortoedro bat alde guztiak laukizuzenak dituen prisma bat da). 1 dm-ko ertza 1 m-ko ertza duen
duen kubo formako kubo formako ontzi
Ortoedroaren eta kuboaren bolumena kalkulatzeko, kuboa unitate gisa ontzi baten edukiera baten edukiera
hartu eta prisma bakoitzak zenbat kubo dituen zenbatuko dugu. litro batekoa da kilolitro batekoa da
Amplíe el cuadro informativo y ex- (1 ¬). (1 kl); hau da, 1.000
1m 1 kl Amplíe el cuadro informativo y ex-
plique a los alumnos el concepto litrokoa. plique a los alumnos la relación en-
▶
Ortoedroaren geruza bakoitzak 4 3 2 3 3 5 24 kubo daude.
de volumen de un cuerpo. A conti- 4 3 2 kubo ditu. 1¬ 1 dm tre volumen y capacidad. Exprese
nuación, pídales que se fijen en el Ortoedroak 3 geruzako Bolumena 5 24 que si construimos un cubo de 1
altuera du.
ortoedro de la figura y pregunte: dm de arista (1 dm − 10 cm), y lo
1. Kalkulatu gorputz hauen bolumenak. Ondoren, kalkulatu edukiera, kubo bakoitzaren ertza llenamos de agua, la cantidad de
– ¿Cuántos cubos hay en cada 1 dm-koa dela jakinda.
capa? agua que cabe en el cubo es un li-
▶
3
Kuboaren geruza bakoitzak 2 3 2 3 2 5 2 5 8 kubo daude.
tro. Proceda de forma análoga y ex-
– ¿Cuántas capas tiene? 2 3 2 kubo ditu.
Kuboak bi geruzako altuera du. Bolumena 5 8 prese que la cantidad de agua que
– ¿Cuántos cubos hay en total? cabe en un cubo de 1 m de arista
Hágales ver que en cada capa hay
R06
¬
es un kilolitro (1 kl − 1.000 ).
8 cubos (4 3 2) y que hay 3 ca- Bolumena 5 … Bolumena 5 … Bolumena 5 …
1. Zenbatu kuboak eta kalkulatu bolumena. Edukiera 5 … ¬ Edukiera 5 … ¬ Edukiera 5 … ¬
pas. Luego el total de cubos es:
A B
C ● Zenbatekoak izango lirateke gorputz horien edukierak, kuboaren ertza 1 m-koa balitz?
4 3 2 3 3 − 24
Para practicar
Utilice el mismo razonamiento pa- 2. Ebatzi.
ra el caso del cubo. ● Irudiko edukiontzi bakoitzak
D 1 kl-ko edukiera du.
R05 F
Zenbat edukiontzi gehiago
pilatu behar dira, 40 kl gorde R06
E
nahi badira?
actividad
Para practicar ● 1 m-ko ertza duen kubo formako andel
batera 800 ¬ esne bota dituzte.
interactiva
Andelaren zein zatik du bolumen handiena,
2. Kalkulatu ortoedroaren bolumena kuboa unitatea dela. hutsak ala beteak? Volumen y capacidad
● 1 dm-ko ertza duen urez betetako ontzi kubiko batetik Antes de proponer a los alumnos
R05 60 cl bota dituzte pitxer batera. Non dago orain ur gehien,
Unitatea ▶
Bolumena 5 … ontzian ala pitxerrean?
este recurso, pregúnteles qué ca-
actividad pacidad tiene un cubo de un decí-
interactiva 3. ARRAZOIKETA. Pentsatu eta erantzun. metro de arista y un cubo de un
Unitatea ▶ Manexek 500 ¬ ur isuri ditu 1 m-ko ertza duen ontzi kubiko batean. metro de arista.
Volumen con un cubo unidad Bolumena 5 … ● Zenbatekoa da ontziaren edukiera?
Después, pida a un alumno que
Proponga a los alumnos esta acti- ● Zergatik dira desberdinak emaitzetako zenbakiak? ● Bat al datoz bolumena nahiz edukiera, biak, isuritako ur kantitatearekin?
salga a la pizarra, calcule el vo-
vidad para trabajar el cálculo de vo-
lumen de la primera figura, con-
lúmenes de ortoedros de manera 200 201
tando el número de cubos que lo
guiada antes de realizar las activi-
133165 _ 0196-0207.indd 200 7/5/09 13:04:00133165 _ 0196-0207.indd 201 forman, y lo relacione con su ca-
dades propuestas en el libro. 7/5/09 13:04:02
200 201
14
UNIDAD 14
Bolumen-unitateak 3. Ordenatu txikienetik handienera.
JARRI ARRETA 5 m3 7.000 dm3 8,2 m3 8.250 dm3
Para explicar Para practicar
Objektuen bolumenak neurtzeko, bolumen-unitateak erabiliko ditugu: Ez ahaztu neurri guztiak
3.500 cm3 2,9 dm3 3,01 dm3 3.499 cm3
zentimetro kuboa, dezimetro kuboa eta metro kuboa. unitate berean adierazi
behar direla alderatzeko.
● 1 cm-ko ertza duen kuboak 7,05 dm3 7.000 cm3 7,2 dm3 7.100 cm3
zentimetro kubo bateko
(1 cm3) bolumena du. 1 cm3
Amplíe el cuadro informativo y ex- 4. Kalkulatu gorputz hauen bolumenak. Amplíe la actividad 4 y resuélva-
● 1 dm-ko ertza duen kuboak
1 cm
plique a los alumnos las unidades dezimetro kubo bateko
R08
la en común. Para ello, pida a un
(1 dm3) bolumena du.
5,5 m
de volumen: centímetro cúbico, de- alumno que salga a la pizarra y
4m
● 1 m-ko ertza duen kuboak
címetro cúbico y metro cúbico. Lea 1 dm3 calcule el volumen del primer or-
4 cm
3 dm
1 m3
metro kubo bateko
la definición de cada unidad y ex- (1 m3) bolumena du. toedro, explicando al resto de la
prese que cada unidad de volumen Hauek dira bolumen-unitateen arteko 1 dm 2 cm 3 dm
4m 4m clase el procedimiento que sigue.
6 cm 3 dm 3m 4m
es 1.000 veces menor que la inme- baliokidetasunak: Proceda de forma análoga con el
diata superior y 1.000 veces mayor 1 m3 5 1.000 dm3 5. Ebatzi. resto de los casos.
1m
que la inmediata inferior. 1 dm3 5 1.000 cm3 ● Basoibarren ortoedro formako andel bat dago. Si lo cree conveniente, una vez cal-
Bertan gordetzen dute baso-suteei aurre
A continuación, pídales que obser- egiteko ura. Andela 20 m luze, 15 m zabal
culado el volumen de cada cuerpo,
ven el ortoedro y hágales ver cómo 3 cm
Ortoedroen bolumenak kalkulatzeko, hiru dimentsioak eta 12 m altu da. puede pedir a los alumnos que lo
biderkatuko ditugu.
se calcula su volumen (largo 3 an- – Zenbatekoa da andelaren bolumena? expresen en otra unidad de volu-
Bolumena: 4 cm 3 2 cm 3 3 cm 5 24 cm3
cho 3 alto). 2 cm
– Zenbatekoa edukiera, kilolitrotan adierazita? men. Por ejemplo, cuál es el volu-
Eta litrotan adierazita?
4 cm men del primer ortoedro en dm3 o
● Olanon ere badute suteen aurkako andel bat. en m3.
● Hauek dira bolumen-unitateak: metro kuboa (m3), dezimetro kuboa (dm3) Olanoko andelak kubo forma du eta ertza
eta zentimetro kuboa (cm3). 15 m-koa da.
Para practicar 1 m3 5 1.000 dm3 1 dm3 5 1.000 cm3 – Zenbatekoa da bolumena? Basoibarrekoa
baino handiagoa ala txikiagoa da?
● Ortoedroen bolumena luzeraren, zabaleraren eta altueraren biderkadura da.
– Zenbatekoa da edukiera, litrotan adierazita?
– Zenbat litro gutxiago gorde daitezke Olanoko
R07 andelean Basoibarrekoan baino?
R08
1. Pentsatu eta erantzun. Zenbat kilolitro dira? actividad
actividad
interactiva ● Zenbatekoa da 1 m-ko ertza duen kubo baten bolumena? Zer edukiera-unitateren baliokidea da? interactiva
● Zenbatekoa da 1 dm-ko ertza duen kubo baten bolumena? Zer edukiera-unitateren baliokidea da? BURUZKO KALKULUA
Unidades de volumen Volumen de un ortoedro
2. Osatu. Kalkulatu % 50 edo biderkatu 0,5ez: zatitu 2z
Proponga a los alumnos este re- Plantee a los alumnos este recur-
4 m3 5 … dm3 8 dm3 5 … cm3 7.000 dm3 5 … m3 6.000 cm3 5 … dm3 8ren % 50 40ren % 50 600en % 50
curso para reforzar el trabajo con so para trabajar el cálculo de volú-
los cambios de unidad entre uni-
dades de volumen.
12 m3 5 … dm3
3,8 m3 5 … dm3
7,6 dm3 5 … cm3
4,29 dm3 5 … cm3
30.000 dm3 5 … m3
680 dm3 5 … m3
23.500 cm3 5 … dm3
786 cm3 5 … dm3
70en % 50
0,5 3 70 ▶ 70 : 2 5 35 4ren % 50
0,5 3 2
30en % 50
0,5 3 28
480ren % 50
0,5 3 2.000
menes de ortoedros con distintas
unidades de medida. Pida a uno
0,27 m3 5 … dm3 0,125 dm3 5 … cm3 95 dm3 5 … m3 43 cm3 5 … dm3 R07 0,5 3 6 0,5 3 36 0,5 3 4.600
de ellos que salga a la pizarra y re-
Pídales que observen el cuadro
suelva el primer caso, explicando
con las unidades de volumen y sus 202 203
al resto de la clase los pasos que
equivalencias. Formule preguntas
sigue. Entre todos se comprobará
puntuales para comprobar que lo 133165 _ 0196-0207.indd 202 7/5/09 13:04:02133165 _ 0196-0207.indd 203 7/5/09 13:04:02
si su elección es o no correcta.
interpretan correctamente. A con-
tinuación, pídales que realicen los
casos propuestos de forma indi-
vidual y corrija los resultados en Más información en la red Ideas TIC
común. Unidades de volumen TweetDeck
http://www.aplicaciones.info/decimales/siste05.htm http://tweetdeck.com/beta/
202 203
14
Ariketak R09 R10 R11 R12 R13
UNIDAD 14
1. Esan gorputz hauek poliedroak ala gorputz 4. IKASTEN IKASTEKO. Azaldu. 9. Kalkulatu gorputz hauen bolumenak. 11. Ebatzi.
Para evaluar biribilak diren.
Para practicar
● Zertan bereizten dira poliedroak eta ● Izotzontzi batean 20 izotz-koskor
3 cm
A B C gorputz biribilak? daude. Koskorrek 2 cm-ko ertza dute.
Zenbatekoa da koskor bakoitzaren
● Zertan dira antzekoak eta zertan desberdinak 3 cm
6 cm bolumena? Eta izotz-koskor guztiena?
prismak eta piramide triangeluarrak?
R14
9 dm
R09
actividad 5. Kalkulatu gorputz hauen bolumenak, kuboa
interactiva D E F unitatea dela. presentación
4m
B 2 dm
4 dm
A
4m Eres capaz de…
4m
Plantee a los alumnos esta nueva
R10 G H I
C 10. Kalkulatu gorputz hauen bolumenak. ● Zuhaitz bat landatzeko, Manexek situación y coméntela en común.
actividad ● 3 m zabal, 6 m luze eta 5 m altu den 2 m luze, 2 m zabal eta 1,5 m sakon Pídales que inventen los proble-
interactiva D ortoedro bat. den zulo bat egin du.
Zuhaitzaren sustraiek 1 m3-ko
mas de forma individual en sus
● 25 cm luze, 20 cm zabal eta 5 cm altu bolumena dute. Zenbat lur cuadernos y déles un tiempo para
2. Erantzun. den ortoedro bat. gehiago erabili behar du zuloa reflexionar. Después, haga que un
● Goiko ariketako zein dira prismak? ● 10 dm-ko ertza duen kubo bat. estaltzeko?
R11 Eta piramideak? alumno salga a la pizarra y lea al
actividad ● Zein dira poliedro erregularrak? 6. Kalkulatu 5. ariketako gorputz bakoitzaren resto de la clase los problemas
interactiva edukiera, kuboaren ertzak neurri hauek GAI NAIZ… Igerileku bat prestatzeko kalkuluak egiteko que ha inventado. Entre todos se
baditu:
3. Lotu kuboak eta haienak izan daitezkeen comprobará si el planteamiento
garapenak. ● 1 m. ● 1 dm. Igeriketa-eskolan igerilekua prestatzen ari dira
datorren denboraldirako. es correcto y buscarán la solu-
A B 7. Pentsatu eta erantzun. Igerilekua urez bete dute eta kloroa erantsi behar ción.
R12 diote, eskolak hasi baino lehen ura behar bezala
● Edukiera berdina izan al dezakete bi ontzi
actividad desberdinek? prestatzeko. • R.M. ¿Cuál es el volumen en li-
interactiva Izan al dezakete bolumen bera? Igeriketa-eskolako igerilekuak ortoedro tros del depósito? ¿Cuántos en-
1 2 forma du eta 50 m luze, 20 zabal eta
● Bolumen bera al dute edukiera bereko
2 m sakon da.
vases de litro pueden llenarse
ontziek?
Igeriketa-eskolan badakite ur metro
con él? ¿Y envases de un cuarto
● Bolumen bera izan al dezakete likido
R13 kantitate bera duten bi ontzik?
kubo bakoitzeko 4 g kloro jarri behar de litro?
direla. Kloroa 5 kg-ko pototan erosten
Eta desberdina?
actividad 3 4 Izan al dezakete edukiera bera?
dute.
interactiva Eta desberdina? ● Zenbat metro kubo ur daude igerilekuan?
Zenbat kilolitro dira?
8. Osatu. ● Zenbat gramo kloro jarri behar dituzte
Ponte a prueba igerilekua prestatzeko?
3 m3 5 … dm3 5.000 dm3 5 … m3
Utilice estos cinco recursos para 5 6
1,5 m3 5 … dm3 172 dm3 5 … m3 ● Zenbat poto kloro erosi behar dituzte
llevar a cabo una evaluación colec- 3
24 dm 5 … cm 3 3
800 cm 5 … dm 3
igerilekua prestatzeko?
Geratuko al zaie klororik sobera?
tiva de la unidad. 0,16 dm3 5 … cm3 39 cm3 5 … dm3
Con el recurso 9 compruebe que R14
los alumnos conocen los poliedros 204 205
regulares y sus elementos.
133165 _ 0196-0207.indd 204 7/5/09 13:04:04 133165 _ 0196-0207.indd 205 7/5/09 13:04:05
204 205
14
Berrikusten UNIDAD 14
Problemak ebazten
Para explicar Problema errazagoekin hastea Para repasar
ARIKETAK PROBLEMAK
Problema batzuetan, hobe da problema errazagoekin hastea, problemaren nondik norakoa
hautemateko. 1. Adierazi berreketa gisa eta idatzi nola 8. Antzerki batera joandakoen bi heren
Ebatzi problema hauek, problema errazagoekin hasita. irakurtzen diren. emakumeak ziren eta emakumeen
bostena 60 urte baino gehiagokoa zen.
● 434343434 ● 5353535
Maialenek irudikoa bezalako bost geruzako Joandakoen zer zati zen 60 urte baino
Amplíe el problema resuelto y explí- dorre bat egin du kuboak erabiliz. ● 73737 ● 838 gehiagoko emakumea? Amplíe la actividad 5 y pida a un
Kubo batzuk ikusi egiten dira, beste batzuk ez.
quelo paso a paso. Para ello lea el Zenbat kubo ikusten dira? 2. Adierazi 10eko berreketa gisa. alumno que salga a la pizarra y
enunciado y haga que los alumnos Zenbat ez?
1.000 100.000 100.000.000
calcule la suma de fracciones,
observen la torre de cubos. Expre- expresando el procedimiento que
▶ Problema ebazteko, 1, 2, 3 eta 4 geruzatako
se que, para resolver este proble- 3. Kalkulatu. emplea para sumar fracciones con
dorreak aztertuko ditugu.
ma, vamos a ir formando torres de Ikusten diren kuboak: 1
●
Ï16 ●
Ï36 ●
Ï64 ●
Ï100 distinto denominador. El resto de
1 geruza
cubos más pequeñas, y contar en Ikusten ez diren kuboak: 0 la clase comprobará si el procedi-
4. IKASTEN IKASTEKO. Osatu eskema.
esas torres cuántos cubos se ven y miento empleado es o no correc-
Ikusten diren kuboak: 1 1 3 5 4
cuántos no. Después, deduciremos 2 geruza
Ikusten ez diren kuboak: 1 IRUDI LAUEN AZALERA to. Proceda de forma análoga con
la regla que sigue la serie de los el resto de las operaciones pro-
números hallados. Laukizuzena ▶ b 3 h 9. Jonek 120 liburu ditu. Hiru laurden puestas.
Ikusten diren kuboak: 1 1 3 1 5 5 9 eleberriak dira, % 20 ipuinak, eta
3 geruza Karratua ▶ …
Ikusten ez diren kuboak: 1 1 3 5 4 gainerakoa hiztegiak. Mota bakoitzeko
zenbat liburu ditu Jonek?
Para practicar 5. Kalkulatu. 10. Zentimo bateko txanpon batek 2,30 g-ko
2 4 7 4 7,35 1 0,98 pisua du. Zenbat txanpon egongo dira
Ikusten diren kuboak: 1 1 3 1 5 1 7 5 16 1 2 zentimo bateko txanponez betetako poltsa
4 geruza 3 8 5 15 9 2 6,78 batean, 35 kg eta 190 g-ko pisua badu?
Amplíe el problema 8 y pida a
Ikusten ez diren kuboak: 1 1 3 1 5 5 9
3 6 8 7 4,2 3 6,09 un alumno que lo lea. Pregúntele
R15 4
3
9
:
3 4 9,405 : 45 11. Koldok 9 m-ko lokarri bat du. Bi zati cómo resolvería este problema y
berdinetan moztu du. Zatietako batekin
Arauari jarraituz, 5 geruzako dorrean ▶ Ikusten diren kuboak: 1 1 3 1 5 1 7 1 9 5 25
6. Kalkulatu. 0,25 cm-ko zatiak egin ditu, eta pídale que explique cuáles serían
presentación Ikusten ez diren kuboak: 1 1 3 1 5 1 7 5 16
3 2 4 bestearekin, 0,15 m-koak. Zenbat zati los pasos que seguiría. Después,
● 1 3 ● 25 3 3,6 2 48 : 1,6 lortu ditu guztira?
R15 5 6 10 pida a la clase que lo resuelvan de
Empezar con problemas
más sencillos 1. Zenbat kubo ikusiko dira Maialenek egindakoaren
antzeko dorre batean, 7 geruza baditu?
●
5
2
2
4
3 (
2
5
6 ) ● 5,64 : (0,27 1 0,33) 12. 40 m-ko aldea duen lur-sail karratu batean,
10 m-ko diametroa duen urmael bat eraiki
forma individual en sus cuadernos
y corrija los resultados en común.
Plantee a los alumnos esta nueva Eta 10 geruza baditu?
dute. Lur-saileko zenbat metro koadro
7. Idatzi adierazitako unitateetan. gelditu dira libre?
situación y resuélvala en común.
Muestre la segunda pantalla y pida 2. Xabierrek eskuineko irudikoa bezalako 5 geruzako cm2-tan ▶ 12 dm2 890 mm2 0,7 m2 13. Mirenek 600 € aurreztu ditu. Zortziren
dorre bat egin du.
a un alumno que lea el enunciado Zenbat kubo ikusten dira? Zenbat ez?
m2-tan ▶ 8,5 a 4,9 hm2 325 dm2 batekin liburu baten zenbait ale erosi ditu,
R15 oparitzeko. Liburu bakoitza 12,50 €
del problema. Pregúnteles cómo Zenbat ikusiko dira eta zenbat ez dorreak 8 geruza
2
hm -tan ▶ 916 m 2
28 km 2
147 dam 2
ordaindu du. Zenbat ale erosi ditu
creen que se puede resolver este baditu? Eta 10 baditu? ha-tan ▶ 82 a 2,3 hm2 734 ca Mirenek?
problema y déjeles que den sus
opiniones. A continuación, vaya 206 207
mostrando las sucesivas pantallas
133165 _ 0196-0207.indd 206 7/5/09 13:04:06
133165 _ 0196-0207.indd 207 7/5/09 13:04:07
y explique los pasos que se indi-
can en cada una. Si es necesario,
ayúdelos a contar el número de cu-
bos visibles y el número de cubos
ocultos. Trate, antes de mostrarlo, Más información en la red Ideas TIC
de que deduzcan por sí mismos la Problemas de volúmenes Minitutorial sobre Draw-Paint
regla de formación. http://www.youtube.com/watch?v=LzWAjoapU8I&feature=related http://didacticatic.educacontic.es/didacticatic/cursos.jsp?idenlace=
237&padre=21&Iddirectorio=1&idapr=null&idcategoria=21
En este vídeo de YouTube,
elaborado por Alfredo Rodri- Este minitutorial sobre los
programas de dibujo Draw y
gálvarez Rebollo del CP San
Paint está incluido en la
Francisco de Cifuentes (Gua-
página del Plan Avanza2, del
dalajara), se plantea y resuel-
Ministerio de Industria,
ve paso a paso un problema
Turismo y Comercio.
de volúmenes.
206 207