Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
n
f (x, y, z) dx dy dz = lim f (xi*, yi*, zi*) ΔiV
v n∞ i 1
Jika n ∞, sedang diagonal maksimum dari ΔiV 0, titik (xi*, yi*, zi*) dipilih
sembarang dalam paralelepipedum ke-i
Adanya suatu limit yang unik dapat ditunjukkan, jika f (x, y, z) kontinu di V.
Teori sederhana berlaku untuk ruang tertutup V yang dilukiskan sebagai berikut :
x1 < x < x2 , y1 (x) < y < y2 (x) dan z1 (x,y) < z < z2 (x,y), sehingga :
x2 y 2(x) z 2(x, y)
f (x, y, z) dx dy dz = f (x,y,z) dz dy dx
v
x1 y1( x ) z1 ( x , y )
CONTOH SOAL
oleh
x+y+z = a, (a>0), x=0, y=0, z=0.
Jawab : z
a
f (x, y, z) dv
R
y a a- x a- x - y
a =
y 0
x² + y² + z² dz dy dx
x 0 z 0
a a5
=…=
x 20
Jawab :
5 5- x 5- x - y
0
0
0
x² + y² + z² dz dy dx
5 x y
1
x²z y² z z 3
5 5- x
= dy dx
0 0
3 0
5 x y
5
5- x
1 3
= (x² y²) z z dy dx
0
0
3 0
5 5- x
(5- x - y)3
= 0 (x² y²) (5- x - y) dy dx
0
3
5 5 x
x2 y 2 5 x y3 y4 5 x y 4
=
0
x2 5 x y
2
3
4
12 0
dx
=
0
x 2 5 x 2 x 2 5 x 2 5 x 4 5 x 4 5 x 4
2 3 4 12
dx
25 3 5 4 1 5 1
= x x x 5 x 5 5
0
6 4 10 30
=…
625
=
4
z
dv
4
y
6
2
x
V = dz dy dx
R
2 6 4 - x²
= dz dy dx
x 0 y 0 z 0
2 6
= (4-x²) dy dx
x 0 y 0
2
=6 4 x² dx
0
2
1
=6. (4x x 3 )
3 0
8
= 6. ( 8 - )
3
16 96
= 6. = = 32
3 3
Jawab :
3 9 - y² 9 - x² - y²²
V = 4 dz dx dy
0 0 0
3 9 - y²
= 4 9 - x² - y 2 dx dy
0 0
1 3
= 4 9x - x - y²x 9 y 2
dy
3 0
1
= 4 9 9 y² - (9 - y²)3/2 - y² (9 - y²)1/2 dy
3
Misal y = 3 sin θ
dy = 3 cos θ d θ
0 3 0 0
4 81 cos² θ dθ - .27 cos θ . dθ 81 sin² θ . cos² θ d
4
=
1 1.3 1 1.3
= 4 81. . 27 . 81 . 81 .
2 2 2.4 2 2 2 2 .4 2
81 81
= 4. =
8 2
5. Tentukan volume benda di oktan pertama yang dibatasi oleh paraboloida z = x² + y²,
tabung x² + y² = 4 dan bidang-bidang koordinat
Jawab : z
y
2
2 4 - y²
= x² + y² dx dy
0 0
2
1 3
= 3
x - y²x 0
4 y 2
dy
0
2
1 3
= 3
(4-y²) 2 + y² (4-y²)1/2 dy
0
Misal y = 2 sin θ
/2
8 3
= 3 cos θ 8 sin² θ cos θ 2 cos θ d θ
0
/2 /2
16
= 3
cos 4θ + 16 sin ² θ cos² θ d θ
0 0
16 1.3 1 1.3
= . + 16 . . - 16
3 2. 4 2 2 2 2. 4 2
= + 4 - 3 = 2
6. Tentukan pusat massa daerah yang dibatasi oleh silinder parabolik z = 4 - x² dan
bidang-bidang x = 0, y = 0, y = 6 dan z = 0 dengan mengandaikan bahwa rapat
massanya tetap sebesar
Jawab :
= x (4 - x²) dy dx = …= 24
= y (4 - x²) dy dx = … = 96
1 256
= (4 - x²)² dy dx = …=
2 5
M yz 24 3
x = = =
M 32 4
M xz 96
y = = = 3
M 32
256
M xy 8
z = = 5 =
M 5
32
SOAL-SOAL LATIHAN
1 x² x y
1. 2x – y – z dz dy dx =…
0 0 0
8
35
1 2
2
2. z ρ ² sin θ dz dp dθ =…
0 0
0
2
3
1 1- x 2 x
3. x y z dz dy dx =…
0 0 0
2 5
4. ρ 4 sin Φ dp dΦ dθ = …
0 0 0
2500